EFRLANDIA MAANDBLAD VAN HET Algemeen Nederlandsch Verbond 45E JAARGANG DRUKKERIJ : V/H MORKS & GEUZE, DORDRECHT. DORDRECHT. Inhoud van den Zen Jaargang. Bladz. Bladz. Antillen, Groep Ned. —Van het Groeps- D o y e r, C a t h. A. — „De Zeven Provincien" bestuur ....... 20, 87, 209 te Kaapstad . ....... 2 Kapt. Snijders op Bonaire . . . 20 D u y f j e s, G. — Het landschap van Aruba . 272 Verslag over het jaar 1910. . . 88 De mijnen van Aruba ..... 277 Mozes S. L. Maduro t . . . . 111 E m a n t s, Marc. — Nederlandse menu's . . 52 Algemeene Vergadering . . . . 209 Bewering en werkelikheid . . . . 145 Ledenlijst der Groep .... . 286 E r p e c u m, K. van — Het Nederlandsch bij Arend s, Max. F. — Landbouw, aloe-cul- de posterijen . ...... 116 tuur en veeteelt ...... 274 E s, Mr. W. J. L. van — Fr.-Vlaanderen 203, 221, 245 Bake, Mr. C. — Wat heeft dat arme o m mis- Everdinge n, Dr. W. van — Boeken-Com- daan ? . . ....... 69 missie . ...... 9, 123, 195 Bakhuizen van den Brink, Ch. R. — E u w e n s, P. A. — Geschiedkundig overzicht Het feest der Kon. Vl. Academie 241 van Aruba . . . . 265 Beekman, F. G. — Van een nationaal en een Een reisje naar Aruba omstreeks 1825 268 internationaal feest te Roubaix . 195 F o I k e r, J. van — Jaarverslag 1910, Afd. Nederland op de tentoonstelling te Nieuw-Nederland . ...... 139 Roubaix ........ 226 Francke n, A. — De Nederl. te Avellaneda 56 B e 1 g i Groep — De vervlaamsching der Gorsira J.P.Ez., C. S. — Inleiding tot het Hoogeschool te Gent . . . . 14 Aruba-nummer . . . 265 Uit onze Takken 14, 60, 83, 109, G r o 1, G. J. van— Nederlandsche foto-artikelen 162 133, 152, 202, 234 .... . 253 H a 1 1, J. N. van — Ingezonden ..... 184 Wie brengt de nationale eenheid van. Handelsb 1., Soera b. — Hollandsch in een Belgie in gevaar ? ..... . 33 Hollandsche Kolonie . . . . . 16 De Vlaamsche taalrechten in Congo 59 H a r t e v e 1 t, H. C. — Vacantieleergangen 74, 126, 146 Twee dooden (Jan Broeckaert — Al- H e e r e s, J. E. — The Leeuwin ..... 51 bert Fredericq), ..... S3 H e n n i g, H. C. F. — Ned. ondernemingsgeest 29 Jaarl. Alg. Verg. van Groep Belgie 83, 109 Jaarverslag uit Genua ..... 56 De Vlaamsche Hoogeschool . . . 110 Hoed Jr., L. den — Ned. nationaliteitsgevoel Voor Katanga en Congo . . . . 111 of Nederl. vooroordeelen . . . . 20 Noord-Nederlanders en Vlamingen . 131 H o e f e r, F. A. — De betrekkingen tusschen Vlaamsche feesten . . . . . 133 Nederland en Rusland . . . . 101 Het gebruik van het Nederlandsch Hof ma n, G. H. — Witkop-kaas-nooiens . . 184 in het Belgisch Parlement . . . 151 Holstei n, L. — Nederlanders in Amerika . 237 Propagandawerking ...... 153 Hoof, J e f van — Het Lied van het Recht . 154 De Vlaamsche Leeuw . . . . . 153 Hoof d b e s t u u r — Het Nederlandsch in de Dr. A. Lodewijckx .. 176 ambtelijke taal. (Adres); . . . . 241 Vlaanderen's Kunstdag . . . . . 176 H o o g s t r a t e n, A. van — Nederland in lion- Het nieuwe propagandaboekje der ganje . . ......... 170 Liederavonden . ....... 180 Hoogstrate n, J. M. van — Herleving. Hebt karakter, Vlamingen! . . . 201 Jonge verkenners en padvinders . 49 De Koning en de gelijkheid der bei- Indie, Groep Ned. Oost — Groepsbe- de landstalen te Gent ..... 202 stuursvergadering 29 Nov. 1910. 15 Het Vlaamsche lied in Fransch- Adressenlijst van Groep Ned. Indie 38 Vlaanderen . . ...... . 202 Van het Groepsbestuur . . . . . 64 Een vacantiepraatje ..... . 233 Verslag van de Groep over 1910. 64 Ned. Belgische handelsbetrekking. 234 Gids bij het huisonderwijs in N.-I. 135 Het A. N. V. in Belgisch-Congo . 234 Afdeeling Buitenzorg ..... . 200 Berichten . ........ 2552 I n s i n g e r, J. H. — Een ketterij of niet ? . . 41 Juliaan van der Linden t. • 252 J a c o b s m a, H. — Uit het jaarverslag der Een voorbeeld ... . Afdeeling Chicago . . . . . . 66 Uit Congo ......... 253 Jansen, A 1 p h. M. J. — De Katholieke Gods- Bizio Gradenig o, L. — Jaarverslag ,uit dienst en het bijzonder onderwijs op Venetic . ........ . 8 Aruba ........... 285 Blank w aardt Jr., W. —Jaarverslag 1910 J e s u r u n, A. — De phosphaten van Aruba . 282 uit Siam ........ . 56 Kempen, Aug. Francois van — Holl. Bezoek van Hr. Nis.„Koetei” as liederen met guitaarbegeleiding . 162 Bangkok . ......... 56 K 1 a a u w, C. C. J. v. d. — Verslag over 1910 Opening der Stoomvaartlijn J ava- uit Charkof . ..... 76 Siam van de Kon. Paketv. Mij. . 196 K n o J. — Werkzaamheid der Afd. Berlijn . 126 Boer, J. de —Jaarverslag uit Tlalpam D. F. 75 Koning der Witten en Koning der Boswe 1, G. J. H. Elliot — Het ouderhuis 45 Zwarten— Aan de Nederl. Schaakspelers 161 Bouchery, L e o Liederavonden voor K o r n m a n n, Gerard C. — Briefwisseling het yolk .......... 53 tusschen Indische en Holt. jongelui 198 Breeme n, P. J. v a n Visscherii op Aruba 280 Kramer s, J. H. — De 7e Vacantieleergang . 230 Bremme r, J. N. — Onder valsche vlag . . 163 L a t i f, S. M. — Briefwisseling tusschen Indi- Brink , J. van den — Geschiedenis der Pro- sche en Hollandsche jongelui . . 198 testantsche Kerk op Aruba . . . 286 L o o s j e s, A. — Gedenck aen Loevesteyn! . 198 Deelema n, T. — Een enander uit Banka . 15 Meer t, H. — Postzegelafdeeling ..... 111 Dick e, Mr. W. — Hoofdbestuuxsvergadering Bestatigen en bevoorrechten . . . 153 24 Dec. 1910. .... . . . 1 Mont, Pol d e — Het lied van het recht 154, 176 Begrooting, Hoofdbestuur, 1911 . . 3 Nape 1, J. ten — Jaarverslag uit Mexico Begrooting, Groep Nederland, 1911 13 D. F. over 1910 ...... . 55 Jaarverslag, Hoofdbestuur, 1910 . . 97 N e d e r 1 a n d, Groep Alg. Vergadering 29 Hoofdbestuursverg. 29 April 1911 . 121 Aanvulling dagorde Alg. Verg. . 58 30 Set. 1911 . 218 P Van de Afdeelingen 11, 30, 80, 81, Rekening en Verantw. over 1910 . 240 106, 150, 199, 232, 251 INHOUD VAN DEN 15en J AARGANG (1911). Bladz. Bladz. Nobl e, Joseph G. S. - Nederl. menu's . 52 R e d a c t i e - De handelsvloten der wereld . . 107 N u f f e 1, E. D. van - Een Alg. Liederen- Opvoedingsschool voor Ind. meisjes 111 boek voor de studenten van Noord- De studenten en de taalstrijd in Z.-Afr. 112 en Zuid-Nederland ...... 4 Een rede van Gen. Hertzog . . . 112 Om menkloek e, T. K. van Eetaardappelen 21 Hollandsch in de wetten . . . . 113 Oudschans Dentz, Fred. - Uit het Se Een Afrikaner over de Nederlanders Jaarverslag van Groep Suriname 87 in N.-Amerika . . 114 P a n h u y s, L. C. van - De Hollanders in California .. 115 Amerika . ...... 40 Argentinie....... . 115 R a a p, A. - De Ulfilas Club .... 161 Juliana-kinderfeest te Smyrna . • 127 R a s c h, J. - Adam Zilo ..... 140 De Nederlanders op Formosa . . 128 R e d a c t i e - De boeken der historie • 4 Consul Knobel ter eere . . 129 Nederl. ondernemingsgeest . 4 Nederl. volksliederen op draaiorgels 129 Namen . ....... 7, 54 Volkszang . . . ....... 129 Nederlanders te Parijs . . . . 8 Ned. Instituut v. Landbouwkundigen 129 Mededeelingen en Allerlei 9, 10, 21, Een Nederlander over de Vlamingen 130 29, 33, 36, 40, 41, 42, 57, 5S, Tweede klasse meisjesscholen . . 136 64, 68, 69, 76, 77, 85, 90, 91, De kreupele ezel ....... 138 105, 106, 113, 114, 115, 116, 128, Een universiteit voor Holl. Z.-Afr. 138 131, 140, 141, 147, 149, 156, 161, De Nederlandsche kolonisten in den 163, 174, 175, 185, 197, 200, 212, Amerikaanschen vrijheidsoorlog . 139 229, 230, 235, 237, 238, 246, 248, 249 256 Hollandsch-sprekenden in. N.-Amerika 140 Zelfstandige Afdeelingen 9, 17, 36, Ons propagandaboekje ..... 147 57, 63, 66, 77, 85, 105, 113, 114, Prins Hendrik te Londen . . . . 149 126, 136, 137, 138, 139, 149, Werk zoeken in Duitschland . . . 149 160, 161, 175, 212, 230, 249, 254 Vacantiekamp van Volksweerbaarheid 150 Tachtig Afrikaners in Holland . 13 K. v. K. en Nijverheid te Brussel 153 Borstbeeld van President Steijn . 16 Een zeer bijzonder boek . . . . 156 De Voorman . . . . . . 16 Generaal Hertzog gehuldigd . . . 158 Arbeidsbeurs 23, 165, 188, 215 . . 260 Een historische verg. te Kaapstad . 158 Nieuwe leden-lijsten 23, 46, 71, 94, Eigen kunst ......... 158 118, 143, 166, 189, 216, 260, 270 Rhodesia . ......... 159 Naschriften 26, 42, 54, 90, 106, 109, Tweede Nederlandsche stamdag 160, 237 116, 159, 162, 184, 185 . 237 Nederlanders als landbouw-kolonisten 160 Het Leger een middel tot het aan- Koninklijk bezoek ....... 169 knoopen van verwantschapsban- Ons nationaal bewustzijn . . . . 170 den en het verwerven van handels- Onze taal in het Belgisch-Neder- voordeelen ? . . ...... 27 landsch verkeer . ...... 171 H. C. Vos-Leibbrandt . . . 28 Australia .......... 172 Waar Afrikaners moeten studeeren 28 Perzie . .. • 173 Een grootsch werk ..... 28 Uit Chica.go. . 174 J. A. J. de Villiers . ..... 29 Hamburg. ....... . . 175 Nederlands Buitenlandsch Beleid . 33 Dr. Gisbert Brom gehuldigd . ^ . 175 Het Hollandsch op school in Z.-Afr. Volkszang in Nederland,' . . • 175 Nederl. liederen in Zuid-Afrika 35 De Zuid-Afrikaanse Akademie . 880 Ontwikkeling van een zelfstandige Pretoria . ...... • 1^ 8 nijverheid en van een eigen han- Holl. onderwijs in Oost-Afrika ^ 182 del in de Inlandsche maatschappij Nederlanders in Amenka . . . . 183 van Nederlandsch Indie . 36 Ned. Kamer van. Kooph. in Amerika 184 Gids bij het huisonderwijs in N.-I. 37 Jozef Israelis t . . ..... 193 't Verdwijnen van 't Nederlandsch Holl. vroeger inJapan, buiten Desjima? 194 in Amerika ........ 40 Afrikaners te Londen ..... 196 Neerlandia te Nieuw-York . . . 41 De Zaanstreek en haar nijverheid . 197 Ned. onderwijs in den vreemde 55, 229 Jonge-vrouwen-scholen in Ned. India 199 Vlamingen en Nederlanders te Rome 57 Ingenieurs in Oost-India . . . . 200 Jhr. L. C. van den Brandeler . 5S Vereeniging „Oost en West" . . . 200 Zuid-Afr. studenten in Nederland 58, 212 De volkstelling in Zuid-Afrika . . 210 De Genestetbank ...... 58, 150 Vrouwen en kinderen in den oorlog 210 De Zeven Provincien in Z.-Afrika . 61 Een Holl. dagblad in Z.-Afrika . . 211 Heemschut in Zuid-Afrika . . 62 Afrikaansch en Hollandsch . . . 211 De Vereenvoudigde ...... 62 In 't Zicht ......... 217 De Taalbond en letterkunde . . . 62 Een oud-Holl. fort in Britsch-India 228 Hollandsche scholen in N'.-Amerika 67 De Belgen in Noord-Amerika . 67 Chr. onderw. aan Javaansche meisjes 234 Ned. Amerikaansche studepten . . 68 Gen. Hertzog's bezoek aan de Afd. Na dertien jaar . ...... . 73 Potchefstroom . ...... . 235 Nederlandsche winkelweek . . 75, 131 Voorlichting van Studenten . . . 246 „Eensgezindheid" te Londen . . . 75 Nederland in Oost-Azie . . . . 247 De Tucht-Unie . ..... 81, 149 Bestrijding van vreemde woorden . 248 Liederen voor Janmaat en soldaat . 82 Verfransching van Den Haag . . 248 De taal en de vrouwen in Z.-Afr. 83 De Nederl. tentoonstelling te Londen 249 De Taalbond-examens in Z.-Afrika 84 Een Australier over Nederland . . 249 Een kleine overwinning . . . 84 Onze Volksliederen in den vreemde. 249 Een opheidering . . 84 Taal en Luchtvaart ..... . 250 Maleisch of Nederlandsch . . 85, 134 „Oom Jannie voorbeeldig" Over taalverknoeiing in onze Oost Gen. Hertzog over de moedertaal • 254 r 2 Djeloetong-concessies . . . . 86, 200 Hollandsch en Afrikaansch . . . . 255 Nederlanders in Zuid-Amerika . . 90 Het Hollandsch in de rechtspraak . 255 Lijst van bijdragen voor de „De Ned. 1eerstoel te Chicago . . . . 256 Genestetbank" 96, 106, 131, 150 199 Oud-Hoillandsche kerk ..... 250 INHOUD VAN DEN 15en JAARGANG (1911). e s t, r. . v. — Albertvogei e nasseit. Nog meer toenadering ..... Maastricht op zijn malst . . . . Son, C. van — De taak der Afdeelingen . . Versl. Alg. Verg. van Groep Nederl. Uittreksel Jaarversl. Groep Nederl. Boeken-Commissie ...... . S t u u r m a n, P. H. — Waarschuwing . . . Surinam e, Groep — Vaderlandsliefde . Eerste openb. leeszaal te Paramaribo Van het Groepsbestuur ..... Economisch overzicht van 1910. Uit het achtste jaarverslag . . . . Telegraafbeambte, Een — Weer een . V., A. K. — Vlaamsche visschers in Katanga . V 1 o t e n, T h. F. van Landbouwbelangen in Egypte ..... . . . . Vries, T. d e — George Birkhoff Sr. t . . V order Hake, Dr. J. A. — Onthulling der „De Gerbestetbank" ...... Waal, L. d e — Holl. havenwerken te Santa Fe r t en a, M. — Jaarverslag Afd. Kaapstad Bladz. 42 238 238 10 78 79 243 42 19 tg 66 66 87 69 178 128 88 198 76 136 Bladz. Roessingh van Iterson J.Az., J. W. — Groepsbestuursverg. Ned. Indie . . 15 Een onopmerkzaam opmerker . . . 156 Rudelsheim, Marten — Wie helpt het Ned. onderwijs in V1.-Belgie steunen? 108 S a d e 1 e e r, C. F. d e Werft leden! . . S c h a k e r, E e n— Nederlandsche schaaknamen 1S5 Schelling, P. M. — Z. t. 116 S c h e p e r s, Dr. J. B. — Hulpwoordenboek voor Groot-Nederland . . . . 6 Ter herdenking van. P. A. de Gene- stet's overlijden ...... . 130 Schilden Mz., M. J. v. d. — Het Ouder- huis (Lied), . ....... . 45 Schmid, C h r. — Eigen nijverheid . . . . 91 Semmen s, Anna E. —Het Hollandsch es- kader in Australie ....... 8 S m i t, P. van der — Jaarverslag uit Ango- la over 1910 . ........ 76 S n ij d e r s Jr., K a p t. J. A. — Het openbaar onderwijs op Aruba . ..... 287 Afbeeldingen. Het Bestuur der Indologen-Vereen. te Leiden. Drinkfontein te Chicago ........ Vlaanderen's Kunstdag: De voormannen . . , De menigie op het St. Baafsplein te Gent . Kasteel Weldam . .. Kasteel Laag Keppel . afferkraal . .. K Kasteel Biljoen . Jozef Israels . ........... Hazebroeck — Molen uit de 16e eeuw 203, 221, Kaart van Fransch-Vlaanderen . . . . . 204, Damme: Standbeeld van Jacob van Maerlant . Veurne: Groote .Markt ....... Duinkerken: Standbeeld van Jan Bart . Toren de „ Leug henaer" te Duinkerken . , Damme: Huis uit de 16e eeuw ... Bergen: Kaay-Poort en Kaay-straat .. Kerk te Zerkel Cassel: Tlands Huys . Delftsch aardewerk . Ned. Paviljoen op de tentoonstelling te Roubaix Mr. A. J. E. A. Bik ....... . . Deelnemers aan den Vacantieleergang, 1911 . Deelnemers aan den Vacantieleergang van het A N.V. te Amsterdam op bezoek (10 Sept. 1911), Boekenhuis : Van der Duynstraat 63, Rotterdam. Boekenzaal (2 foto's), . ........ Oorkonde der onthulling van de De Genestetbank aart der Ned. Antillen en Aruba . K Doktershuis, kerk, openb. school op Aruba . Lichttoren Willem III gouvernementskantoor. , Oranjestad van zee uit gezien ... Groep Caraibenafstammelingen . Grillig gevormde steenen ..... We g naar Balaschi: „Rooi Frances" . . Aruba Gold Concession Ltd ...... Steiger der Arul3a Gold Concession Ltd. . Balaschi . ........ Windas der miijn „Calabas" .. .. TiAijningang van de Gerardmiin ...... . Paardenbaai met steiger op Aruba . . . 276, Terrein der A. G. C. Ltd., te Miralamar . . . Mijnschacht te Miralamar ........ Steiger der Aruba Phosphaat-Mij. te San Nicolas Aruba Phosphaat-Mij. te Cerro Colorado . . . Woning van den scheikundige der A. Ph.-Mij. R.-Cath kerk te Oranjestad. . ....... R.-Cath. kerk te Savonet ......... R.-Cath. kerk te Santa Cruz ...... . Prot. kerk en doktershuis te Oranjestad . . . Kapel der Prot. buitefigemeente te Pieder-Plat . Bladz. 157 174 177 177 179 179 181 192 193 15e jaargang. No. 1. Januari 1911. N EERLAN DIA ORGAAN 17414 ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Wat klagen wij, zoo wij ons zelf niet achten, Dat vreemden ons bespotten en verachten? RICHARD DE CNEUDT. ------ INHOUD: Beknopt verslag der Hoofdbestuursvergadering van 24 Dec. en Begrooting van het Hoofdbestuur v„or 1911, eoor Mr. W. Dicke — Een Mg. Liederenboek voor de Studenten van Noord- en Zuid-Nederland. door E. D. van Nuffel I 'e boeken der historic — Nederlandsche on- dernemingsgeest — Hulpwoordenboek voor Groot-Nederland, door Dr. J. B Schepers Namen Buitenland: Jaarversiag tut Venetic, door L. Bizio Giadenigo — Nederlanders te Patijs — Het T-Tol ands. he e,kader in Australia, door Anna E. Semmens ededeelingen — Boelen-Corn• missie, door Dr. W. van Everdingen — Noord-Nederland Oproep! — 1)e tank der Afdeelingen, door C van Son — Van de Afdeelingen Tach- tig Afrikaners in [Tolland — Begrooting van Groep Nederland voor r9rr -- Zuid-Nederland: De verviaam,ching der Hoogeschool te tient — Ui onze Takken — Groep,bequursvergadering door v. — Een en ander lilt Hanka, door '1' neeleman Hollandsch in een Holland- sche kolonie — Zuid-Afrika: Borstbeeld van President Steyn — De Voorman — Afdeeling- Pot,liefstroom — Suriname: Openbare leeszaal en boekerij van het A. N. V. te Paramaribo — Vaderlandsliefde — Ned Alltiii, 7/ . Van het Gioep:hestuur — Kapt. Snijder, cp Bonaire — Ingezonden Nederl. nationaliteitsgevoel of Neder!. vooroordeelen, door L. den Hoed Jr. — Eetaardappe!en, door T. K. v Ommekloeke — Mededeelingen en Allerlei — Arbeid,beurs — Nieuwe Leden Advertentii'n. dank zij een bezninigingsmaatregel, die de ttitgave Beknopt verslag der vergadering van het Met schaden zal. Hoofdbestuur, gehouden te Dordrecht De Boeken-Commissie heeft verzccht haar subsidie 24 December 1910. te ziengebracht van 2300-- op 2500. . Spr. Aanwezig de heer Dr. H. J. Kiewiet de heeft 1' 2400.— tiitgetrokken met het oog op de an- Jonge, voorzitter; me'. E. Baelde, onder-voorzitster; dere dringende ungaven. en de heeren H. D. H. Bosboom, Joh. C. Kesler, De beide studiebeurzen zijn door het slagen van Meert, Jhr. Mr. J. L. W. C. von Weiler en Veeris met een verminderd, zoodat thans slechts Mr. W. Dicke, secretaris-penningmeester. f 500.— is uitgetrokken voor een hears. Als deze is Verhinderd de heeren: Ch. R. Bakhuizen afgeloopen, moat het Verbcnd niet meer dergelijke van den Brink, Prof. Dr. J. Boeke, A. C. van der waste verplichtingen op zich nemen, zoolang het Cruyssen, Mr. C. Th. van Deventer, Prof. Paul Hoofdbestuur niet over ruitner fondsen beschikt. Fredericq, Dr. H. F. R. Hubrecht, Pol. de Mont, Bij post 16 der uitgaven ( f 200.— voor de Ver- Jhr. Mr. 0. F. A. M. van Nis pen tot Sevenaer, keerscommissie) wordt door een der leden opge- J. M. Pijnacker Hordijk, Mr. Dr. C. F. Schoch, merkt, dat van deze Cominissie weinig werkzaam. J. A. Snijders Jr., Mr. W. Thelen en J. D. Baron heid uitgaat. van Wassenaer van Rosande. Depenningrneester wil den post f 200.- als cre- diet laten staan. Aangenotnen. Punt I. Notulen der vergadering van S Octo- Een der Vlaanische afgevaardigden geeft omtrent ber 1910. Worden na enkele redactiewijzigingen goed- post 17 (crediet van f 250. voor de Nederl. Too- gekeurd. neelvoorstellingen) inlichtingen over de pcgingen on] Punt II. Begrooting. door Nederl. tooneelvoorstellingen Vlaanderen een De secretaris-penningmeester dient de be rooting tegenhanger te hebben voor de Fransche voorstel- in, welke in uitgaaf en ontvangst 2070.371,, be- lingen. Verder wordt verwezen naar een artikel over draagt en merkt op dat ze alleen voorwaardelijk kan dit onderwerp in het Dec.-nr. van Neerlandia. worden goedgekeurd, omdat Groep Nederland haar Als crediet wordt depost gehandhaafd. begrooting, die een saldo van f 12322.471A aanwijst. Na toelichting van den voorziter wordt dt ook p cs[ nog moet goedkeuren. 20 ( 100. voor de Bestendige Commiss:e der Con- Toch moet spr. hier opmerking maken, dat gressen) goedgeketi rd. veel wenschen onvervuld moeten blijven door de Opgemerkt wordt, dat door aanneming van dezen beperkte inkomsten. Gelukkig is de Regeeringssub- post het verband erkend wordt tusschen de Congres• sidie op 3600.— gebleven, en vermoedelijk zal het sen en het A. N. V. ; maar dan zou dat ook voort- dienstjaar 1910 een batig saldo opleveren. aan op de Congressen moeten blijken. Depost voor Neerlandia bleef, ondanks de vet-- Na de verdediging- der belangen van de Nederl. hoogde oplaag, gelijk aan die van het vorig jaar, school te Antwerpen door den heer Rudelsheim, 2 NEERLANDIA. hiertoe in de middag-vergadering uitgenoodigd, werd De secretaris leest de motie voor. de begrooting in uitgaaf en ontvangst aangenomen Naar aanleiding van de motie van Tak Ant- op een som van f 20799.371/2 1). werpen wordt besloten dat in het openbaar verslag Punt III. Ingekomen stukken en m e- dezer vergadering zal worden medegedeeld, dat in dedeelingen, o.a.: de vorige vergadering de zaak waarover de motie handelt in den breede is besproken en het geheele Dankbetuiging van het waarnemend comite voor Hoofdbestuur zijn vertrouwen heeft uitgesproken in het Tweede Intern. Congres voor Zedelijke Opvoe- het beleid van het Da el. Bestuur in dezen. ding, voor het benoemen van een afgevaardigde door het A. N. V. — Kennisgeving. Punt V. Ned. Oost-Indie. Verzoek om geldelijken steun voor deelneming aan 1. Mededeelingen. de Int. Tentoonstelling voor Reiswezen en Vreem- Dat de Groep krachtig werkzaam is ter bevor- delingenverkeer te Berlijn in 1911. dering van de Verbondsbelangen, blijkt nit verschil- Medegedeeld wordt, dat hiervoor op post 9, lid- iende feiten. Zoo heeft het bestuur aan de Groeps- maatschappen en kleine bijdragen, een bedrag is nit- vertegenwoordigers een Leiddraad voor hun werk- getrokken van f 50.—. — Goedgekeurd. zaamhedengezonden, waarin de volgende punten Verzoek van Belgische zijde om afzonderlijke worden behandeld: 1. Wervenvan nieuwe leden; Koorpartijen van 10 oude Nederl. Liederen door Fl. 2. Stichten zoo noodig van een boekerij van uit- van Du se (Uitgave 10 A. N. V. te laten drukken. sluitend Nederlandsche werken dan wel streven naar Medegedeeld wordt, dat de kosten te hoog zijn verbetering van een boekerij voor zoover het de en het Da el. Bestuur daarom voorstelt dan alleen Nederlandsche werken betreft; 3. Oprich,en van een ill overweging te nemen tot drukken der alzonder- goedkoop leesgezelschap van uitsluitend Nederland- like Koorpartijen over te gaan als er voldoende na- sche tijdschriften en boeken; 4. Leergangen in de vraag is, wat op dit oogenblik nog niet het geval is. Nederlandsche taal voor inlanders enVreemde Oos- Aangenomen. terlingen; 5. Stichten van militaire en zeemans-te- Aanraking met het St. Jozef-Comite (Centr. huizen met leeszalen en boekerijen; 6. Steunen van Comm. ter behartiging der belangen van R. K. Ne- de Nederlandsche nijverheid; 7. Lezingen; 8. Mede- derlanders en Vlamingen in Duitschland). werken aan Neerlandia ; 9. Geven van inlichtingen; Deze vereeniging heeft aanraking gezocht met het 10. Postzegels voor Groep Belgie. A. N. V. Wij kunnen elkaar wederzijds van dienst Verder is er thans samenwerking verkregen tus- zijn. ^ 1 , 1 schen het Bataksch Instituut en de Boeken-Commis- Punt IV. Belgie. sie tot vorming van kleine leesbibliotheken voor de a. Nederl. school in Antwerpen. (Aanvraag Qin jeugdige Bataks. steun). 2. Propagandaboekje voor Ned. Indie. De heer Dr. M. Rudelsheim doet omtrent dit on- Ter afwikkeling wordt deze zaak in handen ge- derwerp belangrijke mededeelingen. steld der Indische afgevaardigden. b. Nederlandsche Tooneelvoorstellingen in Vlaan- 3. Gids bij het Huisonderwijs in Ned. Indie. deren. Zie hierover bij de Begrootingsbesprekingen. Het rapport, hierover uitgebracht, oordeelt dat de uitgave van groot nut kan zijn en opvoedkundig c. Fransch-Vlaanderen. (Zie onderpunt X). goed bestuurd wordt, zoodat een aanbeveling in d. Nederl.Kamer van Koophandel te Brussel. Neerlandia alleszinsgewettigd is. — Goedgekeurd. (Aanvraag om steun). Op advies van Groep Belie wordt voorgesteld PuntVI. Surinam e. (Van huishoudelijken fp: 25.— jaarlijks toe te kennen. — Goedgekeurd. aard). e. Tentoonstelling te Roubaix. Punt VII. Nederjandsche Antillen. Op aanraden van Groep Belie wordt besloten Medegedeekt wordt, dat de heer Veeris (Studie- hieraan niet deel te nemen. beurs van het A. N. V.) als onderwijzer 3e klasse f. Motie-Tak Antwerpen, over onvolledigheid van te Curacao is benoemd en in Januari vertrekt. het vesla der vorige Hoofdbestuursvergadering in Punt VIII. Zuid-Afrika. Neerlandia. De heerKnobel,Consul-Generaal te Pretoria, heeft 1) Men zie de begrooting achter dit versiag. de aandachtgevestigd op verschehden stamverwanten NEERLANDIA. in Heidelberg en Durban, die voor het lidmaatschap Voorgesteld wordt als vertegenwoordiger te Gua- van 't A. N. V. in aanmerking komen. najuanto(Mexico), de heer W. B. Barbe. Voorts is een lijst samengesteld van boeken, die De vergadering benoemt hem met algem. stemmen. vooe prijzen bij de Taalbondexamens in aanmer- Aan het slot van de vergadering wordt meege- king komen. deeld, dat de heer Hoefer te Hattem, binnenkort een Punt IX. Zelfstandige A fdeelingen. reisgaat doen naar Petersburg, Warschau en Mos- (Van huishoudelijken aard). kou. Hi' hoot in een of meer Bier plaatsen een lezing over Holland te houden met lichtbeelden. Punt X. Vertegenwoordigers. Vanwege het A. N. V. ziin hem alle beschikbare De secretaris deelt mede, dat de onderhandelingen g,egevens verschaft. over een vertegenwoordiging te Antofagasta en To- De Secretaris, ronto nog gaande zijn. Mr. W. DICKS. Begrooting van het Hoofdbestuur van het A. N. V. voor 1911. Ontvangsten. Uitgaven. 1. Saldo 1909 nog of te dragen door: 1. Algemeene onkosten: Stud.-Afd. Amsterdam f 83.621-A Memorie. a. Salarissen 1/2 f 1800.- Utrecht 77.25 b. Kantoorhuur' en on- Jongel.-Afd. Amsterdam 65.51 >> derhoud 1/2 » 262.50 Rotterdam ... 204.- c. Drukwerk, kantoor- D.Krabman, Pretoria ... 14.-- behoeften,porti P. van Gent Bethlehem... », 20.- enz. 800.- J. J. Ecker Sr., Colon ... » 2.50 d. Verschotten van Be- L.Raven Jr., La Guaira >, 12.50 1 60. - stuursleden en Afgevaardigden 500.- f 3362.50 2. Dienstjaar 1910 Memotie 3. Bijdragen van de Groepen: 2. Subsidie aan Neerlandia 8200.- Nendienrgland, saldo van reke- 3. Dienstjaar 1910 Memorie. f 12322.47'j, 4. Subsidie aan de Boeken-Cornmissie 2400.- Belgie 2000 leden maal 5. Ned. onderwijs in den vreemde: ft: 2.- a 47.65 1906 -- a. Argentinie f 100.- Ned. Indie 1155 maal f 0.50 577.50 b. Antwerpen 400.- Suriname » 424.50 c. A. N. V.-Prijs 60.-- 560.- Ned. Antillen » 546. - 15776.47V, 6. Bijdrage aan het Wilhelmina- 4. Bijdragen der Zelfst. Afdeelingen ... 1124. - Hospitaal te Smyrna 200.- 5. Gekweekte Rente 100. - 7. Druk en herdruk Uitgaven A. N. V 300.- 6. Rente legaat me j. I. Rikkers 79.90 8. Ondersteuningen en tegemoetko- mingen 700. - 7. Subsidie Nederl.Regeering , 3600.- 8. Buitengewone Ontvangsten 50. - 9. Lidmaatschappen en kleine bijdra- 9. Opbrengst Uitgaven A. N. V. Memorie. gen 450.- 10. Propaganda 500. - 11. Subsidies aan de Groepen: Groep f 953.- - Idem \rid. lees- tafels 100.-- 1053.-- roe Suriname...... 318G .37 > 1371.37 12. Subsidies aid. Zelfst. Afdeelingen • 800.-- 13. Rente legaat niej. Rikkers ...... » 79.90 14. Studiebeurs 500. - 15. Bijdrage Vlaamsche Hoogeschoo1 100.- 16. Crediet Verkeers-Commissie • 200.- 17. Ned. Tooneelvoorst. in Vlaanderen . 250.- 18. Bijdrage Al g. Ned. Studenten- congres . 19. Crediet aan den Vacantieleergang . 250.- 20. Bestendige Commissie voor de Congressen 100.-- - 21. Buitengewone uitgaven 125.- 99. Onvoorzien 275.60 I 20709.371 , I' 20799.371/2 Aldus vastgesteld in de Hoofdbestuursvergadering van 24 December 1010. De Voorzitter, De Secretaris-Penningmeester, Dr. H. J. KIEWILT DE JONGE. Mr. W. DICE. K 4 NEERLANDIA. Een A lgemeen Liederenboek voor de De boeken der historic. 1) Studenten van Noord- en Zuid-Nederland. Meer dan honderd geschiedkundige werken is voor degroote menigte een boek met historieprenten een Op het 2e Groot-Nederlandsch Studentencongres, spiegel van 't verleden. Zoo heeft ook de uit ever in September 1.1. te Leiden gehouden, werd door de S. L. van Loo te Amsterdam gedacht, toen hi' den Leuvensche afgevaardigden een voorstel gedaan over Meer G. vanRijn, den bekenden Rotterdamschen bi- het uit even van een Algemeen Nederlandsch Studen- bliothecaris, met medewerking van Prof. dr. G. W. tenliederboek. Eene Commissie zou zich met het Kernkamp te Utrecht, uitnoodigde een Platen werk bezig houden en er ook de risico van dragen, atlas van Nederl. Historie-renten samen te stellen p , doch het A. N. St. V. zou er zijn naam aan geven. aan Welke opdracht beide zoo ter-zake kundigen heb- Na eenige opmerkingen werd dit voorst.el aange- ben voldaan. Het resultaat van hun gezamenlijken ar- nomen. beid ligt has voor ons in een net gebonden, uitne De Commissie heeft zich van den aanvang van het mendgedrukt boekwerk van ongeveer 200 bladzijden. Akademisch jaar of met het werk bezig gehouden. Een Deplaten loo en van 1555 tot 1900 en zijn van kor- vrij grooten liederenstapel heeft zij reeds bijeen. Be- le, verklarende bijschriften voorzien. kende toonkunstenaren als Dr. K. Heynderikx, die Ziehier nu weer een boek welks verschijnen ons v' 'r een tiental jaren geleden een lijvig „Studenten- met vreugde vervult. Hier hebben wij in nog geen liederboek" met klavierbegeleiding uit of en de heer twee honderd bladzijden een teekenend beeld van J. van den Eynde, die te Leuven de Studentenlieder- drie en een halve eeuw van Nederlands historie. Wij avonden tot stand bracht, een werk dat niet weinig zien den Hollander voor ons in zijn leven en be- heeft bijgedragen tot de verspreiding van het Kthist- drijf, in zijn handel en wandel, in zijn opkomst en en Volkslied, zoowel als van het echte Studentenlied, zijn roemruchte tijden, in zijn verval en herrijzenis. hebben hunne vereerende 'medewerking toegezegd. Wat kan zoo'n boek het onderwijs op de Neder- Uit Gent en Antwerpen zijn reeds zeer eigenaardige landsche scholen veraangenamen en verduidelijken; Studentenliederen aan de Commissiegezonden. Kort- maar van hoeveel nut kan 't ook in den vreemde om, aan steun ontbreekt het haar in Vlaanderen zijn voor onze landgenooten, die over de wereld zijn niet.Ook sedert het verschijnen van haar artikel in uitgezwermd en 't oude vaderland, hoewel verre, het Nederlandsch Studentenblad Minerva, bewezen blijven gedenken. Wij stellen ons voor dat 't door- brieven, uit de verschillende Hollandsche Hoogescho- bladeren van dezen atlas koesterende herinneringen len, de levendige belangstelling der Noordermakkers aan 't vroegere thuis moet wakker roe n. En voor in het werk der Commissie. onze taalverwanten, die meer willen weten van 't Met recht heet men het „Allgemeines deutsches land, waar ook hun moedertaal ontsproot. Hoeveel Kommersbuch" eenig in zijn soort. Zooveel mogelijk dienst kan die atlas bewijzen bij 't onderwijs in zal de Commissi naar dit uitstekend voorbeeld Vlaanderen, Zuid-Afrika en de Hollandschenederzet- werken. tin en in Amerika, waar de tijd voor 't onderricht Voorloopig heeft zij den liederenvoorraad aldus in de- en van 't stamland natuurlijk zeer he- ingedeeld: perk! is. Daar zal dit boek den onderwijzer helpen 10. Vaderlandsche- en Strijdliederen; in een korte spanne tijds een beeld geven, dat 20.Korps-, Gilde- en Clubliederen; 'anger zal blijven. 30. Studenten- en Gezelschapsliederen; Nog eens: wij juichen om dit verschijnen, vooral 40. Mengelingen; ook omdat deprijs van f 3.50 het werk onder ieders 50. Minneliederen. bereik brengt. Het spreekt van zelf dat zij aan den ttiterlijken vorm de meeste zorg zal besteden. Om redenen van praktischen aard zullen de liederen zonder klavierbe- Nederlandsche ondernemingsgeest. geleiding verschijnen. Langzamerhand begint 't bewustzijn door te drin- Immers hetgeven eerier kl.avierbegeleiding zou, be- gen bij de massa, dat Nederland in ondernemingsgeest halve tal van moeilijkheden met de uitgevers-eige- naars der op te nemen liederen, ook eene aanzien- Loch niet zoo ten achter is, als vrij algemeen werd lijke prijsverhooging medebrengen, !en het formaat geloofd. Voor een nietgering deel danken wij dit oplevend zou bovendien zoo lijvig worden, dat het Liederen- zelfvertrouwen aan de vele schrijvers, die in Neder- boek in onze vergaderingen onbruikbaar zou zijn. Want het Algerneen Nederlandsch Studentenliederen- land zijn opgestaan on' die verslappende geestkracht, doodende meening, met klem van bewijzen te be- boek dient — evenals hetKommersbuch bij de Duit- sche studenten — het Vade-Mecum te zijn van onze strijden. Zoo maken wij thans met groote ingenomenheid studenten in hunne vergaderingen. gewag van 't artikel van den heer A. J. Bruyn, Wellicht kan de Commissie later den bundel met klavierbegeleiding uitgeven; doch voorloopig valt hoofd eener school te Amsterdam, in de Vragen van den Dag, van wren wij in Dec. 1905 eveneens een hieraan niet te denken. De voorbereiding van zutk eene uitgave zou het verschijnen van het Liederen- zeer belangrijk opstel opnamen. In zijn Vragen van boek merkelijk vertragen; hierom echter laten wijij den Dag artikel toont de schrijver aan dat Neder- land sedert 1870 zich met steeds groeiende kracht ditplan niet varen. We durven hopen, dat alien die zich eenigszius ontwikkelt. bezighouden met studentenliederen, zoo Vlaamsche Onzeplaatsruimte gedoogt tot onze spijt niet, het artikel eenigszins uitvoerig aan te halen. .Moge 't als Hollandsche, de Commissie naar de maat hun- weinige dat wij er uit geven, een aansporing zijn ner krachten zullen helpen. Met veelgenoegen zal zij ook wijzigingen van bet om het in zijn geheel te lezen. Na zijn inleiding zet de schrijver uiteen hoe Ne- ontwerp, welke door studenten mochten worden voor- gesteld, in overweging nemen. derland zijn ouden roem van zeevarend yolk op- nieuw nastreeft. Hi' geeft de geschiedenis en beteeke- Namens deCommissie: nis der verschillendestoomvaartlijnen: Holland-Ante- rikalijn; Koninklijke Westindische Mail, nog pas nit- Gevestigd: Salvator Koffiehuis, Statiestraat, Leuven, gebreid door overname van zes booten van de Nep- E. D. VAN NUFFEL. tune-lijn; de Koninklijke Hollandsche Lloyd, die dank zij de Nederlandsche Handelmaatschappij de taak Elk lid brenge ten minste 2 nieuwe leden 1) Nederlandsche Historieprenten (1555-1900) Platenatlas, samen- per jaar aan !! gesteld door 0, van Rijn, met medewerking van Prof. Dr. G. W. Kernkamp, NEERLANDIA. 5 Dit kaartje van Nova Zembla is uit het journaal der tweed ontdekkingsreis, van 1595. In zee ziet men de zeven schepen, waaruit deze expeditie bestond : twee uit A msterdam, twee uit Enkhuizen, twee uit Zeeland en een uitRotterdam. Vier en vijftig man van het scheepsvolk, gaan bij de „Traenbay" aan land op verkenning uit. Ten zuiden van de Straat Nassau ziet men de Hollanders in onderhandeling met Samojeden. De cijfers in de „Traenbay" en het Fretum (Straat) Nassow duiden de gedane loodingen aan, in vademen ; de ankers toonen de verschillendeplaatsen, waar men geankerd heeft. De eerste tochten naar Oost-Indie. Bovenstaande afbeelding is een weergave van de titelprent voor het journaal (voorkomende in „Begin en de voortgang van de Oost-Indische Compagnie") van de eerste reis naar Oost-Indie, onder leiding van Cornelis de Houtman in 1595 ondernomen, en stelt voor het uitzeilen der vier schepen, uitgezonden door de Amsterdamsche „Compagnie van verre". De schepen Mauritius en Hollandia waren ongeveer 200 last groot, Amstelredam 100, en het Duyfken (een „pinasken") slechts 15 last. De bemanning telde 249 koppen. Houtman was „commies" op de Mauritius. (Lit den Platenatlas. Uitgave S. L. van Looy, Amsterdam) 6 NEERLANDIA. der Zuid-Amerikalijn heeft overgenomen; de Stoom- landsche ingenieurs en aannemers. In het belang der vaartmaatschappij Nederland; de Rotterdamsche Lloyd; stad Tientsin is bij Takoe een ondiepte opgeruimd de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (pl. m. 70 door Nederlandsche waterbouwkundigen. De verbe- schepen) ; de Java-China-Japanlijn, die ondanks tering der haven van Shanghai geschiedt onder Ne- moeilijkste omstandigheden den strijd heeft volgehou- derlandsche leiding door een combinatie van Neder- den en pas bij de Nederlandsche Scheepsbouwmaat- landsche aannemers. Aan het hoofd van het Irriga- schappij een nieuw schip heeft besteld van 8000 ton; tie-departement in Siam stond jaren lang een Ne- de Java-Bengalen-Lijn (ingesteld door Mij. Neder- derlandsch-Indisch ingenieur; in Perzie insgelijks. land en Rotterdamsche Lloyd) ; de vloot der Nieuwe Nederlandsche baggerwerktuigen gaan naar Shanghai, Afrikaansche liandelsvennootschap, die op de Con-. Siberie, Bangkok, Suez, Hanoi, Dakar, Zuid-Amerika, gokolonie vaart; de Koninklijke Nederlandsche Stoom- Keulen, Bremen, Venetie, Genua, Kopenhagen, St. bootmaatschappii, die vooral Oost-, Middellandsche Petersburg, Cadix, Bilbao. Aan het hoofd der Tor- en Zwarte zee bevaart; de Hollandsche Stoomboot- pedofabriek en Werf voor onderzeesche booten te maatschappij (Amsterdam—Engeland) ; de Maatschap- Fiume staat een Nederlandsch zee-officier. pij Zeeland en tal van andere. De Duitsche Telefunken Gesellschaft droeg het in- De uitvoer van boter, kaas, vee, vleesch, paar- richten van stations in Engelsch-Indie op aan een den, schapen, varkens getuigen van den bloeienden Nederlander. De directeur-generaal van de maatschap- staat van zuivelbereiding en veeteelt. Onze boter heeft pij, die te Rome de uitsluitende concessie heeft voor door verbeterde bereiding en scherp toezicht het oude de levering van kracht en Licht door gas en elec- vertrouwen herwonnen en bedingt in het buitenland triciteit is een Nederlander. De Internationale Sleep- hooge prijzen. dienst (moeilijke, gevaarvolle tochten!) wordt uitge- Belangrijk is de vooruitgang van den handel in oefend door Nederlanders (b.v. een drijvend t-lok tuinbouwproducten en bloembollen. In 1908 ruim brengen van Engeland om Kaap Hoorn naar Callao 15 millioen K.G. bloembollen ter waarde van 12 mil- in Peru; een ontredderde viermaster van Rio ae lioen gulden. Boskoop en Aalsmeer zenden bloe- Janeiro naar Hamburg). En dan de „Koninklijke"! men, heesters en boomen bij millioenen naar alle En Muller & Co's Algemeene Mijnbouwmaatschap- landen van Europa en naar Amerika. Onze handel pij, die mijnen bezit in Zweden, Spa* en Algiers. in koloniale producten is aanzienliik: een uitvoer van Een iandere Nederlandsche Maatschappij exploiteert 11/2 millioen balen rijst; 1 millioen balen koffie, koper en ijzermijnen in Algiers en weer een andere ook Braziliaansche; millioen pakken tabak; hon- zal kopermijnen in Patagonie ontginnen. De beken- derd duizend kisten Java-thee, enz.; Nederland maak- de Groninger firma Scholten heeft aardappelmeelfa- te op de Londensche rubbertentoonstelling een uit- brieken opgericht in Pruisen, Rusland en Galicie. nemend figuur. Twentsche en Achterhoeksche nijvertn hebben. ka- Onze visscherij, onze handel in geraffineerde sui- toenfabrieken gebouwd over de Duitsche grenzen. ker, kunstboter, aardappelmeel, cacao, kaarsen enz. Bensdorp & Co. hebben cacaofabrieken te Kleef en enz. verkeeren in bloeienden staat. Niet minder wel- te Weenen. De Rotterdamsche margarineboterfabri- varend zijn onze textielnijverheid, scheepsbouw, ma- kant Van den Bergh heeft ook een fabriek te Kleef, chine- en brandkasten-industrie. Zij verhoogen den een in Denemarken en een in Zweden. De Delftsche klank van den Nederlandschen naam in den vreemde. Gist- en Spiritusfabriek heeft dergelijke bedrijven in Met schitterende cijfers bewijst de schrijver dezen Luik en in Brugge en de Delftsche Slaoliefabriek vooruitgang en vertelt dan: „Een bekende Nederland- heeft er ook een te Bordeaux. sche rijwielfabriek Levert per jaar ongeveer 8000 rij- wielen, meest naar het buitenland, o. a. aan Engelsche firma's, wier merken beroemd zijn. Hulpwoordenboek voor Groot-Nederland.^ De kans is niet buitengesloten, dat het Nederlandsch fabrikaat na een retourtje over de Noordzee in han- Dr. F. P. H. Prick van Wely, viertalig aanvullend huipwoordenboek voor Groot-Neder- den komt van zoo'n bewondenaar van buitenlandsch land, vermeerderd met door Prof. Dr. H. Kern goed." herzien etymologisch aanhangsel • derde om e- En dan: „Ik was onlangs in een fabriek, waar si- werkte uitgave, Weltevreden, N. V. Boekh. garetten en hulzen voor sigaretten gemaakt worden. Visser & Co. 1910. Egyptische, Russische en Engelsche merken werden De schrijver van dit ook voor het A. N. V. uiterst op de hulzen gedrukt, om toch maar vooral de Ne- belangrijke werk verzoekt mij hierover min mening derlandsche consumenten in den waan te brengen, te ze en en het in te leiden. dat ze geen Amsterdamsche, maar echte geimporteer- Debedoeling van de schrijver is deze: „Zoowel de Egyptische of Russische sigaretten rooken." Hollandschewoorden, die in Indie veelgebruikt wor- Vervolgens verhaalt de heer Bruyn van den ar- den, als zuiver Indische... voor zoover ze in de ge- beid onzer ingenieurs en aannemers over heel de wone woordenboeken niet te vinden zijn" te verkla- wereld. ren door - en te vertalen in Engels, Frans en Duits. De stad La Plata dankt haar aanzijn aan den in- Natuurlik nietoveral voorkomende woorden als genieur Waldorp. De havenwerken van Buenos Aires a llerlei en e v e n m i n, al ontbreken die ook zijn gemaakt door Nederlandsche aannemers, dezelf- b.v. tot in het 16e duizendtal van TenBruggencate's de die ook de oorlogshaven Belgrano (bij Buenos Engels Woordenboek. Het gaat om andere meer te- Aires), maakten en de haven van Santa Fe, aan de kenende woorden, die evenmin in onze woordenboe- Parawa. kenprijken, en men moet maar eens de Inleiding le- Ook de havenwerken van Rosario zijn door een zen om te zien hoe achterlik zij alle zijn, vooral Nederlandsche firma uitgevoerd. Verder is door Ne- ten opzichte van Indie; hoe b.v. opium schu i- derlanders aangenomen de bouw van een spoorweg v e n alle drukken door vertaald is door opium in Argentinie, lang 550 K.M. Weltevreden ever et en of - kauwe n, bij Ten Bruggencate, Valk- Poerwakarta naar Djogja). Beroemd zijn de Neder- hoff en Servaas de Bruin, alleen de nieuwe van Gal- landsche havenontwerpen voor Valparaiso. Ook in. las en Herckenrath spreken van roke n, zoals trou- andere Zuid-Amerikaansche Staten hebben Nederland- wens Van Dale enKoenen in hun Nederlandse woor- sche ingenieurs en aannemers gewerkt of zijn daar denboeken al veel eerdergezegd hebben. Niet dat nog werkzaam. deze zonder vlekgijn: Van Dale mist de Indiese bekende opvijzeling van de stad Galveston woorden bij tientallen; Koenen gaf meer, maar zij (aan de Golf van Mexico) werd uitgevoerd door Ne- beiden werden overtroffen door een klein boekje, dat derlanders. In de staat Alabama verrijst de stad Ju- volstrekt niet met die bedoeling was uitgegeven: de liana in een mijndistrict, bestuurd door Nederlan- Nederlandse Woordelijst van de Vereniging tot Ver- ders en aan een spoorweg gebouwd door Neder- eenvoudiging van onze Schrijftaal. Maar deze laatste NEERLANDIA. helpt weer voor de betekenis niets. Zo missen ze meest nog getuigenis of van onmacht om een teeke- alien veel tot het Grote Woordenboek toe. nenden naam te kiezen. Vooreerst wordt de oudheid Weln u, de heer P. v. W. wenst daarin te voorzien geplunderd, zonder dat dikwijls, gelijk de N. R. Ct. en ik moet zeggen, waar ik een greep deed, hielp opmerkt, het verband met het bass el duideli1k is. hij mij afdoende, wat nog niet veel zeg,t als men Olympia gaat nog. Het herinnert aan de Olympische weet dat het gaat over pl. m. 3500 woorden, maar spelen. Achilles, de snelvoetige, Hermes of Mercu- toch iets. Ik twijfel tenminste niet aan de juistheid curius, met degewiekte verzenen, is ook begrijpelijk. en hulpvaardigheid van dit boekje bij later voorko- Herakles of Hercules lijkt meer een naam voor een mendegevallen. vereeniging van athleten. Andere namen zijn nog „ vreemder. In iedergeval is het kiezen van zoo'n Ook het Et ymologisch gedeelte" is heel leerzaam en het nazi door Prof. Kern en Dr. Th. van Ron- klassieken naam een beetje goedkoop. kel verhoogt er de waarde van voor taalonder- Vele vereenigingen hebben in hun naam willen uit- zoeker en leek. drukken, dat hun spel er een is van snelheid, een Het vergoedt gedeeltelik ook een gebrek van dit enkele van snelheid en kracht beide. Maar dat moest handige boek, dat bij de vierde druk afdoende ver- dan altijd in een vreemde taal zijn! In het Fransch: holpen moet worden en dat is het niet-verhollandsen Vitesse; in het Latin: Velocitas (een vereeniging v an Indiese woorden; de Nederlandse-betekenis-ervan van cadetten, diegeen Latin hebben geleerd!) Ce- toch hebben wij minstens zo nodig als te weten wat leritas,Rapiditas, Robur et Velocitas; meest in het het in Engels, Frans of Duits is. Engelsch: Quick, Be-Quick, Swift, Go-ahead, For- Levendig kan ik mij voorstellen, dat daar in In- ward enz. d , ie zelf niet aan gedacht is maar wij hebben die Waarom niet Snelheid, Vlugheid,Rapheid; of Snel, Nederlandse omschrijving nodig. Vlug, Ras, Kwik ofKwiek, Vooruit, Schiet-op (dit Het is waar, wij kunnen de betekenis van, om een zou in dubbelen zin eengoede naam wezen) ? greep le doen, Saudagar als mahomedaans Vermoedelijk zullen er zijn, die vinden dat die Hol- koopman uit de vertalingen opmaken, evenals die landsche namen te alledaagsch en daarom raar klin- van ampas als' suikerriet-afval of ang- ken. Dat is dan ook wel de reden, dat er zooveel kloeng als muziek instrument • maar vreemde namen wordengegeven aan allerlei vereeni- veeltaligheid is daarvoor een vereiste en die ma g Du gingen, aan renpaarden, aan buitenhuizen enz. Men bij de meeste gebruikers van dit hulpwoordenboek volt dan maar Bever Engelsche of Fransche voor- wel aanwezig zijn, het is toch eigenlik een verkeerd beelden na. Maar men vergeet, dat Engelschen en beginsel, dat men tot de betekenis van een woord Franschen met die namen, die zij aan hun eigen taal moet komen over 't Engels, Frans of Duits. Het ontleenen, niet bang zijn voor het gewone woord, gaat er mee, als met zoveel wat wij doen om een dat voor hetgevoel ook het oorspronkelijke begrip goede naam te handhaven of te herkrijgen: wij wer- aanduidt. Als een Engelschman zijn renpaarden ken op het buitenland en eigen brengen wij maar noemt: Silver Cloud, of Gold Dust, of Possible, of slecht, half ten minste, op de hoogte. Toiler, of Sour Plum, of Election, of BlueGirl, of Vaak heeft men — het is waar — maar een an- Wedding Gift (wij verzinnen deze namen niet), dan dere taal goed te kennen, om geholpen te zijn en wil hi' er ook de gedachte aan verbinden van zilve- het is wel een aardige geestesport voor een keer, ren wolk, stofgoud, mogelijk, zwoeger, zure pruim, maar even goed als wij bij Sijthoff aangedrongen verkiezing, blauwe meid of bruidsgeschenk. De na- hebben op een Nederlands boek over Nederland in men roe pen wijl ze in zijn eigen taal zijn, die be- de XXste eeuw, voordat het vertaald werd in de mo- grippen onmiddellijk bij hem op. derne talen rondom ons gesproken, even goed wizen Maar de Hollander, die dergelijke namen in een wij in het or aan van het A. N. V. op dit ver- vreemde taal kiest, voelt niet werkelijk de beteekenis; keerdegrondbeginsel. die namen zijn voor hem grootendeels klank. Hi' vindt Uitvoeriger ma ik hier niet zijn en ik wens dus hetgek om zijn vereeniging Snelheid te noemen. ten slotte het boek spoedig die vierde druk toe. Maar Vitesse, dat is wat antlers ! Een Fransche ver- eeniging zou zich dan Quickness moeten noemen, en Haarlem. J. B. SCHEPERS. een Engelsche weer Vitesse ? Wat een malligheid! Het is misschien ook gebrek aan durf, dat zich in het kiezen van een vreemden naam uit. To in N a in e n. 1909 het Engelsche yolk vervuld was van den strijd De Nieuwe Rotterdamsche Courant nam onlangs, over de begrooting van minister Lloyd George, onder de rubriek Sport, een loopje met de Amster- noemde een voorstander van die begrooting een zoon, damsche voetbalvereeniging Quick, die zich had ver- die hemgeboren werd, Budget. Zou een Hollander doopt — er zijn zoovele Quicks onder de voetbal- zijn zoon Begrooting durven doopen ? Gezwegen van vereenigingen! — in... Racing Club d'Amsterdam! de kans die hi' zou loo en dat de burgerlijke stand „Hollandsche voetballers — schreet 't blad verder — weigerde den naam in te schrijven. Toch klinkt Bud.- zijn over 't algemeen nimmer goede doopers geweest. get voor Engelsche ooren niet anders dan Begroo- Ze hebben hun vereenigingen sours wonderlijk-onlogi- tin g your de onze. sche namen gegeven. Hoe verklaart men b.v. de namen Maar als men niet over de valsche schaamte voor Poseidon, Neptunus en Xerxes ? Welk verband be- gewone Hollandsche woorden kan heenkomen, laten staat er tusschen den god van de zee of den Per- de voetbalvereenigingen — om daarop terug te komen zischen Koning eenerzijds en het spel met den bal dan een ander Engelsch voorbeeld volgen en zich anderzijds ? noemen naar deplaats, waar zij spelen. Dikwijls „De uitheemsche namen zijn bijna nog mailer voor spelen zij op een veld, dat nog een ouden naam van Hollandsche jongelui en mannen, die in Holland een een buiten of een akker of een buurt draagt. En die Hollandsch volksspel spelen. Vitesse, Robur et Velo- namen dagteekenen uit den tijd, toen men nog goed citas, Forward, Go-ahead, Swift, we hebben er nog Hollandsche woorden voor zijn namen koos. Zoo veel meer. Vereenigingen, die Quick gedoopt zijn, zou men namen krijgen als: de Roosenburghers, de hebben we bij tientallen. Valkenbosschers, enz. „Gelukkig, dat we op de ledenlijst van den Neder- Die dozijnen Quick's en Be-quick's en Celeritas, landschen' Voetbalbond ook nog Allen Weerbaar, Velocitas en de rest, dat istoch eigenlijk dwaas. Holland, Voorwaarts, Volharding en Wilhelmina aan- Hoe men in Engeland over namen in een vreemde treffen." taal denkt, kan men zien aan een uitlating van den Het zijn inderdaad wonderlijke namen, die de kran- bekenden journalist William Stead. Sprekende van ten, nu zij tegenwoordig zooveel over voetbal schrij- een staatkundige partijgroep die zich de Unionist Re- ven, ons gedurig te lezen geven. Zij leggen misschien veille hadgenoemd, schreef hi' onlangs in de Re- 8 NEERLAND1A. view of Reviews: „Wat moeten we denken van een door me n schen, die het weten kunnen) het national Engelsche arts die die een Engelschen naam kan vin- leven wakker te houden, en ikgeloof nu, dat het den am zich zelf te beschrijven! De Reveille-partii misschien wel een dwaling was — welke dwaling is „dood en verdoemd"... door een naam aan te ne- ik moet erkennen te hebben gedeeld — zich, bij de men lien een Engelschman kan uitspreken." oprichting der Nederl. Vereeniging in 1905, af te Wij zouden de laden van vereenigingen als Go- scheiden van het Algemeen Nederlandsch Verbond, ahead en Forward alien wel eens den naam van hun al bleek dan ook deze afscheiding t o e n een voor- club willen hooren uitspreken! waarde tot die oprichting." Tot zoover deze bericht ever. Wie zal nu de zaak den eersten stootgeven ? Als de wil er is, dan kan men ook. Buitenland Het Hollandsch eskader in Australie. Aanplaatje en 't korte bericht over de 3nt- vangst der Nederlandsche oorlogsschepen in Austra- Jaarverslag uit Venetie. lie, verschenen in ons vorig nummer, voegen wij Als vertegenwoordiger van het A.NV . kan ik tot thans nog onderstaande mededeelingen van onze mijn spijt in min omgeving niet zoo'n werkzaam- vertegenwoordigster in West-Australia toe: held ontwikkelen als ik wel zou wenschen. Er is „ Het a hier in Venetie geen eigenlijke Nederlandsche kola- Vloot aan Australie behoor t alweder tot het verleden nee. Bijgevolg is mink kans op werkzaamheid zeer en zal in de geschiedenis der toekomst als een der gering. aangenaamste en meest met succes bekroonde ge- Maar elken keer, dat men zich tot mij wendt als beurtenissengenoemd worden. vertegenwoordiger, heb ik mij gehaast min beschei- Er is met rechtgesproken van een zegetocht, waar- den dienst te bewijzen. ingeen wanklank van eenige beteekenis gehoord Afdeeling Buitenzorg der roe Nederl. India werd. heeft me gevraagd Naar all zoodanige beelden Ten ik in mijn laatste verslag, dat in het April-nr. zenden die tot het nationaliteitsgevoel spreken en van het vorig jaar in Neerlandia verscheen, voor de daardoor den band tusschen Nederlanders ook bui- wenschelijkheid van zulk een bezoek pleitte, dacht ten het Rijk in Europa versterken. Ik heb toen de ik niet, dat mijn wensch ZOQ spoedig vervuld zou foto gezonden van de villa „Olanda", die ter gele- worden. Het heeft mijn stoutste verwachtingen verre genheid van het huwelijk van een Hollandsche overtroffen en ongetwijfeld de banden van vriend- me met een Italiaan te Mira in deprovincie Vene- schap en wederzijdsch vertrouwen nader toegehaald. tie isgebouwd. Nooit drukte deers meer sympathie en waardee- Ik heb tezelfder tijd de firma Smulders te Schie- ring voor een vreemde natie uit, dan bij deze ge- dam verzocht om een groote foto van den „hopper- legenheid. De wederkeerige en gezamenlijke belangen baggermolen Venezia", welke zij in opdracht der van het Engelsche en het Nederlandsche yolk, die op Italiaansche Regeering heeft gebouwd en die altijd degrondslagen van het verleden zijn opgetrokken en g ebruikt wordt in de haven van Venetia. Ik heb de een hecht en sterkgebouw vormen, dat slechts nu en afbeelding, voorzien van een korte toelichting, ge- dan door voorbijgaande stormen een weinig werd zonden aan de Afdeeling Buitenzorg, die mij onder heen en weer bewogen, maar zich spoedig in zijn vriendelijke dankzegging de ontvangst berichtte. ouden stand herstelde, waren 't onderwerp van me- Ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling van, nige redevoering en menig vleiend artikel. Een op- Schoone Kunsten te Venetie heeft men mij een arti- stel in een onzer bladen droeg tot opschrift : „Bet- kel geVraagd betreffende den indruk dien de schilde- ter lo'edye canna be, Will ye no come back again ?" rijen van Jozef Israels op de Italianen hebben ge- een aanhaling uit eene oude Ballade, den „Bonnie ma akt en dit artikel is in Neerlandia eer a verschenen. Prince" in Schotland toegezongen, en nu gericht tot Ik heb zeer weinig kunnen doen; aangenaam zal de bemanning van ons Eskader. In een ander luidde het mij zijn als ik in het belang van het Verbond het: „Gedurende de laatste dagen hebben de afstam- met meer vrucht werkzaam kan zijn. Van min goe- „ melingen der Hollandsche zeelieden, die Australia den wil hangt het niet af. ,ontdekt hebben, wederom deze kusten bezocht, maar L. BIZIO GRADENIGO. „hun komst is nu niet die van in-bezit-nemers, maar „van vrienden en buren, in welke hoedanigheid zij „door ons van harte welkom worden geheeten." En wederom op een andere plaats „Een der schit- Nederlanders te Paris. „terendste en belangrijkste gebeurtenissen in de ge- Verschenen is het zesde jaarverslag der Neder- „schiedenis van West-Australia is de ontvangst in het landsche Kamer van Koophandel te Paris. Sedert „Parlements Huis door onzen eersten Minister, den het vorige jaar is het aantal leden met 31 toegeno- „beer Wilson en mevr. Wilson, uit naam van den men. Het bedraagt thans 189. „Staat, onzen Hollandschen gasten aangeboden. Het Nu de Nederlandsche Vereeniging in Frankrijk's „rood, wit en blauw begroette ons in electrisch licht, hoofdstad zoo goed als niet meer bestaat, vormt de „dat voor die gelegenheid om het gebouw was aan- Kamer van Koophandel 't eenige lichaam, dat de „gebracht, en dit, onder een Australischen, fonkelen- stoffelijke belangen der Nederlanders te Parijs be- „den sterrenhemel, was slechts een symbool van wat schermt. „ons daarbinnen wachtte. De Premier en mevr. Wil- Het A. N. V. betreurt natuurlijk de werkeloosheid „ son hadden met Commandant Van Voss en diens der Nederl. Vereeniging aldaar ten zeerste en hoopt „vlagofficier op het podium plaats genomen om de gas- van harte, dat zij spoedig weder ten leve moge wor- „ten te ontvangen. Met groote gulheid werd den Hol- dengewekt. „landers een „Weest Welkom" toegeroepen. Er was on- Iemand, die van het Nederlandsche leven te Parijs „tegenzeggelijk een die er gevoel bij dezen welkomst- zoo goed op de hoogte is als de bericht ever aldaar „groet aan de voorname gasten, de vertegenwoor- van het Nieu , schrijws van den Da over deze zaak „digers van een Natie, die er op bogen kan een der aan zijn blad: „roemrijkste en edelste geschiedenisF en in de gan- „Er had al lang een andere we gevolgd moeten „sche wereld te bezitten. Men gevoe ,de de diepe be- worden om hier onder de duizenden landgenooten „teekenis van de vriendschap tusschen de Hollandsche (8 a 10 duizend, werd mij meermalen verzekeal „Natie en die der Britten, die beiden dezelfde idealen NEERLANDIA. 9 „nastreven. Wij herinnerden ons hunne he den zoo- meedeelen wat hi' weet en denkt, was de rechte per- „als Willem van Oranje, den grooten Zwijger, en soon voor dat onderwerp. „hun volkskarakter, hun moed, welwillendheid, een- „voud, waarheid en kracht, die zoo kenmerkend de Nieuw-York. „Hollandsche dew den zijn, en de buitenwereld met De Nederl. Vereeniging Eendracht maakt Macht, te „bewondering vervullen. Wij herinnerden ons welk Nieuw-York, zal tijdens 't verblijf van Louis Bouw- „een voorname plaats Holland inneemt in de sferen meester in Noord-Amerika (in 't a. s. . voorjaar) een „der gedachte en der hooge kunst, en ook de liefde Bouwmeester-avond houden cm hem bilj zijn gouden „van dat yolk voor hun vaderland en voor hunne tooneeljubileum te huldigen. Ter zelfder tijd zal clan „haardsteden. Wij Britten hebben met de grootste be- E. m. M. zijn 47en verjaardag vieren. „langstelling en medegevoel de lotgevallen hunner In Januari verscheen te Nieuw-York en Paterson „beminde Koningin Wilhelmina gevolgd, en den voor- „Nieuw-Nederland", onder leiding van den heer Corn. „spoed onder hare regeering vergeleken met die, wel- Beeling Jr. Di t is reeds 't derde Nederlandsche week- „ke wij onder de regeering onzer niet minder gelief- blad dat in of nabij Nieuw-York verschijnt. „de Victoria genoten, en met hen hebben wij ons „van harte verheugd in de geboorte van Prinses J u- Hollanders in Z.-Amerika. „liana, die bestemd is de roemrijke traditien van Naar „edel geslacht na te volgen en te vertegenwoordigen.” In De Wachter, verschijnende te Holland, Mich., Vulke waardeerende en vriendelijke begroetingen V. S. lezen wij uit Chili, dat in Ancud en verder werden ook allerwege in de andere Staten van Aus- noordelijk 15 Hollandsche families woven. Zij hopen, traliegehoord, en deden het bezoek van het Eskader dat zij ook eens een Hollandschen prediker zullen een vreugdetocht worden. Niet minder gevoelden de hooren. Hollanders, die inAustraliegevestigd zijn, hunne Nederlanders in Duitschland. harten van trots en blijdschap kloppen, dat ook zij tot de afstammelingen van dat moedige, vrijheidlie- De Nederlandsche St. Jozef-Vereeniging in Duitsch- vende yolk behooren. land heeft te Rheydt, Neuss, Essen, Hochheide, Gedurende het verblijf in Fremantle werd de alge- Beeck en andere afdeelingen Kerstmis gevierd meene vroolijkheid getemperd door het overlijden van 'met godsdienstoefeningen en opgewekte kinderfees- een 19-jarig matroos op de „Koningin Regentes”. ten, waar 't goed Hollandsche woord is gesproken De houding van Regeering en Natie was ook bij die en 't echt Hollandsche lied heeft geklonken. gelegenheid boven alien of verheven. Vroeg in den De Afdeeling te Neuss heeft een prachtige boe- morgen, op den dag van het vertrek der vloot, 11 kerij, waar men boeken kan leenen tegen 5 pf. per November, hadde begrafenis, met militaire eer, plaats maand voor leden en 10 pf. per maand voor niet- op het kerkhof in Fremantle. De stoet bestond leden. * uit een afdeeling manschappen van elk der drie oor- logsschepen, waarbij zich een detachement van Bat- Den 11 en Dec. 1.1. vierde de Nederl. Vereeniging terij No. 1 der West-Australische troepλn aansloot. In den vreemde vereenigd te Dusseldorf Naar 5e jaar- De lijkkist was bedekt met de Nederlandsche drie- feest. kleur. Daarop rustle de matrozenmuts van den over- Ruim 800 personen namen er aan deel. ledene. De kist was op een affuit geplaatst, te mid- den van kransenen bloemen. De muziek speelde een oud-Hollandschentreurmarsch, en hoewel het nog vroeg was, waren de straten vol toeschouwers, die eer- biedig het hoofd ontblootten en wachtten tot de treu- Boeken-Commissie rige stoet hun voorbij was. Op het kerkhof leidde de Rev. Haxlin van de Presbyteriaansche kerk de plech- ti head en de kommandeerende officier van het Hol- landsche detachement en eender kameraden van den Adres van den 1 en Secretaris- Adres vanhet Boekenhuis : overledene spraken in gevoelvolle woorden hunnen Penningmeester : 63 Van der Duynstraat, dank uit voor de eer, hunnen makker op zijn la at- 244c Mathenesserlaan, Rotterdam. ste reize en bij zijne eenzame, laatste rustplaats he- Rotterdam. wezen. Verscheidene inwoners van Fremantle hadden Door de Boeken-Commissie van het A. N. V. te bloemengezonden als een teeken van belangstelling Rotterdam zijn nieuwe reclamekaarten uitgegeven, en medegevoel van een vreemde, maar vriendschappe- waarop de volgende welsprekende , gegevens voor- like bevolking." komen: ANNA E. SEMMENS, De Boeken-Commissie van het A. N.V. verzendt Vertegenwoordigster A. N. V. boeken „naar alle oorden. waar het Nederlandsch element met een Nederlandsche boekerij gebaat is. Claremont (West-Australie). Art. I vjh H. R. Nederlandsche Zeelieden en Schippers vinden Nederlandsche dagbladen, tijdschriften Uit Chicago. en boeken in Zeemans- ofSchippershuizen te De secretaris van de Afdeeling Chicago, de heer Altona - Antwerpen - Bilbao - Birkenhead - Buenos H.Jacobsma, schrijft: Aires -Charlestown - Danzig - Duisburg-Ruhrort - 26 Oct. hebben wij eκne openbare vergadering ge- Emden - Geestemiinde - Genua - Greenwich - Ham- houden die, alsgewoonlijk, slecht bezccht, loch voor burg - Hongkong - Hull - St. John - Kaapstad - de aanwezigen wel de moeite waard was. Wij had- Konigsberg - Liverpool - Lo de - Marseille - Mel- den hetgenoegen en lezen te hooren van den heer bourne - Newcastle (N. S. W.) - Newport News - J. de Boer over: „Iets over de Hollanders in Chi- New Orleans -New York - St. Petersburg - Phila- ca o." Spreker schetste ons de positie en de delphia - Rival - Piga - Singapore - Smyrna - Stettin roeping der Hollanders. Hi' sprak zoo degelijk Sydney. en te gelijk zoo aangenaam, dat hi ten einde toe metgenot werd aangehoord. Hi die die zelf den emigra- Militaire Tehuizen in 0. en W. Inds e tie-ti mede heeft doorworsteld, die door zijn werdengesteund met boekerijen te zaken dagelijks met ons yolk in aanraking komt en Ambarawa - Batavia -Buitenzorg - Curacao - Koeta daardoor volkoinen op de hoogte is, die bovendien Radja - Malang - Magelang - Meester Cornelis - een helderen blik heeft enonbevooroordeed kan Salatiga - Semarang - Soerabaja - Solo - Tjimahi. 10 NEERLANDIA. Nederlandsche Kolonies en Vereeni- gingen werden voorzien van bcekerijen te Noord-Nederland Berlijn - Bethlehem (0. V. S.), - Bottrop - Buenos Aires - Duisburg -Dusseldorf - Edinburg - Elber- feld - Frankfurt a/M. - Frensburg - Genua - Gheel Gladbeck - Gorbea (Chili) - Holland (N.-A.), - Horn- Oproep berg a/Rh. - Ismailia - Johannesburg - Joao Pinheiro (Braz.) - Kaapstad - Kalamazoo (N.-A.), - Klee! - Uitnoodiging aan Nederlandsche jon- Lethbridge (Can.) - Londen - Mexico - Middelburg gelieden tot brief wisseling met In- (Kaap), - Monarch (Can.), - Nordhorn - Ochtrup - On- 1 a n d s c h e (Ned. Indie). tario - Papenburg ajEms - Parijs - Paterson - Peking - Zij, die geneigd zijn in briefwisseling te treden, Pretoria - Punta Arenas - Recklinghausen - Rheine - over onderwerpen van studie, met Inlandsche jonge- Rosario de Santa Fe - Salzbergen - Schoeninghsdorf - lieden, worden uitgenoodigd hun adres met opgave Schtittorf - Somerset Oost (Kaap), - Swakopmund - van het onderwerp waarover zij willen briefwisselen Teheran - Vancouver - Windhoek - Winnipeg (Can.). en van de school en de klasse Welke zij bezoeken, te Groeptsbesturen, Afdeelingen, Tak- zenden aan den heer Fred. R o m p e 1, Perskan- toor A. N. V., Wijnstraat 81, Dordrecht. ken en Vertegenwoordigers van In Maleische dagbladen is een oproeping van het A. N. V. dergelijken aard verschenen, gericht aan Inland- ontvingen boeken en tijdschriften voor boekerijen te sche jongelieden, die zich met Nederlandsche willen in verbinding stellen. Aalst - Amboina - Antwerpen - Aruba - Bandoeng - De briefwisseling wordt in het Nederlandsch Batavia - Bloemfontein - Boma (Congo), - Bonaire - gevoerd. Bremen - Brugge - Buenos Aires - Charleroi - Chi- Beoogd wordt wederzijdsche ontwikkeling door cago - Curacao - Domburg (Suriname), - Doornik - verruiming van inzichten. Eekloo - St. Eustatius - Fiume - Gent - Hoeta Go- dang - Hoeta Nopan - Kaapstad - Luik - Magelang - Manambin - St. Martin - Mechelen - Moeara Sipon- De taak der Afdeelingen. gi - Nyvel - Padang Sidempoean - Panjaboengan - Paramaribo - Parijs - Potchefstroom - Roseland Chi- Toen het A. N. V.pas gesticht was, is er in het cago - Saparoea - Siboga - Si Pirok - Soekaboemi - Bestuur verschil van meening geweest over de vraag Vilvoorden - Zoutpansberg (Transvaal). of het wenschelijk was Afdeelingen te stichten dan wel de Vereeniging alleen uit algemeene leden te doen In Z u i d-A f r i k a (met inbegrip van Duitsch Z. W. bestaan. Afrika en Port. W. Afrika), zijn reeds honderden Ontegenzeggelijk hebben Afdeelingen haar schaduw- boekerijen gesticht. zijde. Van de bijdragen der leden bij een Afdeeling aan- Staat der verzonden kisten op gesloten gaat een root percent of voor instandhou- 15 December 1910. ding van de administratie en het werken der Aldee- I. Naar Zuid-Afrika:• ling. Ons Verbond zou over veel meer kapitaal en dus meer werkkrachtbeschikken, als alle bijdragen Transvaal 286 rechtstreeks vloeiden in de algemeene kas. Oranje-Vrijstaat 202 Maar aan den anderen kant is het niet mogelijk Kaap de Goede Hoop 151 van uit een centrum een zoo verspreid wonend leden- (w. o.1 voor Rhodesia), tal zijn saamhoorigheid te doen gevoelen, als niet de Natal 21 hoofdstam een aantal vertakkingen uitzendt, die zijn Duitsch Zuidwest-Afrika 3 schoonste sieraad, de kroon, vormen. Portugeesch West-Afrika 3 Er zijn groote vereenigingen als de A. N. W. B. --- 648 diegeen Afdeelingen kennen, maar zijn arbeid he- II. Naar Zeemans- en Schippershuizen... 41 paalt zich tot een land en zijn streven is zoo prac- III. Naar Overzeesche Bezittingen 54 tisch, dat iedereengemakkelijk de voordeelen er van IV. Naar Afdeelingen A. N. V. 23 inziet. V. Naar Nederlandsche Vereenigingen Het doel van het A. N. V. is echter meer ideeel, en Kolonies 62 niet zoo met een enkel woord in cijfers of daden nit Samen ...... 828 kisten. te drukken, het eischt bij zijn aanhangers en mede- VI. Verzendingskosten der couranten en striders een innerlijke overtuiging, een nationaal be- tijdschriften van '05 tot 15 Dec. '10: f 1800.— wustzijn en geloof in onze volkskracht. Daarvoor is het m. i. noodzakelijk dat de algemee- Voorts werden verzonden: DeRuijter platen, „Toch ne aansluiting der Nederlanders over heel de wereld, Oranje Boven!", geillustreerde dag- en weekkalen- die de zedelijke en stoffelijke kracht van den Neder- ders, portretten van H. M. de Koningin en Prinses landschen stam willen verhoog,en bevorderd worde Juliana, enz. door de Groeps- en Afdeelingsgewijze aaneensluiting en dat het commando, door de 'eidersgegeven in het hoofdkwartier, worde overgenomen en voortgeplant Uiterste wilsbeschikking. tot in de verste hoeken van de were d. Daarom lijkt het mij voor den innerlijken en uiter- Aan hen, die het A. N. V. bij uiterste wilsbeschik- liken groei van het A. N. V. noodzakelijk, dat de king wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgen- leden in een streek zichtot een Afdeeling vereenigen, de vorm aanbevolen: niet alleen om hun saamhoorigheid beter te gevoe- Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond len, maar om door wederzijdschen steun meer kracht te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd te kunnen uitoefenen. bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. De ondervinding leert, dat belangstelling nieuwe 1907, nommer 89, de som van belangstelling wekt en waar de leden zich aaneenslo- gulden, uit te keeren binnen ten, traden meestal vele nieuwe leden toe, daarwie maanden na mijn overlijden, vrij tot nog toe onbekend was met het doel en streven, er van alle rechten en kosten. nu van dichtbij kennis mee leerde maken. NEERLANDIA. 1 De vraag, die ik echter zou trachten te be- eens ter school op de zangavonden voor het yolk, antwoorden is: Wat kunnen de Afdeelingen doen om die b.v. in Rotterdam en Antwerpen worden gegeven. de belangen van het A. N. V. zoo goed mogelijk te Waar het Hoofdbestuur niet te vergeefs de mede- behartigen ? werking der groote pers vraagt om het Verbond Leest men de Afdeelingsverslagen, dan klagen ver- meer bekend te makers , daar kunnen de Afdeelings- scheiden besturen over totaalgebrek aan belangstel- besturen de hulp der plaatselijke pers inroepen en ling bij de leden. die aan de verbreiding der Verbondsbeginselen doen De vraag ma gedaan: heeft men wel alles in het meewerken, zooals Amsterdam, Breda, Sneek e. a. werkgesteld om die belangstelling te wekken en te meermalen doen. onderhouden ? En zoo is er — als men de in art. 3 der Statu- Terecht wordt door sommige Afdeelingsbesturen op- tengenoemde middelen eens goed nagaat, nog wel gemerkt, dat het doel van het A. N. V. niet is avond- meer dat tot de taak der Afdeelingen kan worden ge- 'es geven, dat de leden niet moeten vragen : Wat rekend. krijg ik voor m'n bijdrage ? maar: doe ik er nut Ik weet wel dat een en ander kosten met zich mee voor anderen ? brengt en men meermalen klaagt zooveel aan de al- Ik ben het daarmee alleen eens, wanneer bedoeld gemeene kas te moeten afstaan, maar zoolang het wordt ontspanningsavondjes, die evengoed van 't Nut Hoofdbestuur nog niet beschikt over een bedr ij f s- ofplaatselijke vereenigingen kunnen uitgaan. kapitaal — tot de vorming daarvan moet het Ik ben zeer voor avonden die in verband staan , komen willen we op den duur onze denkbeelden in met het doel van 't A. N. V. en dit op schoone wij- daden omzetten en doen wat men meer en meer van ze in beeld brengen. Niet verscheiden avonden op onsgaat verwachten en eischen — zoolang zullen de een winter, maar een flink voorbereide uitvoering, Afdeelingen zich de toch ook in zeker opzicht zoo die klinkt als een klok, wier klank nog lang natrilt aangename opoffering moeten getroosten het Hoofd- en degevoelens wakker roept die wij zoo noodig bestuur de middelen te verschaffen om z ij n taak hebben om ons nationaal zelfbewustzijn weer alge- naar behooren te vervullen. meen te doen herleven. Een tegemoetkoming kan elke Afdeeling vinden in Ik denk hierbij o. a. aan den Dialectenavond, als uitbreiding van haar ledental, in het bijeenhouden gegeven is door de Afd. 's-Gravenhage, waar de zoo der leden die men heeft in een snel administratief , verscheiden zonen en dochteren van Nederland door beheer, dat vele anders oninbareposten binnen krijgt. de Ned. maagd aan de toehoorders werden voorge- En dan — degoeden niet te na es Token — ma steld en de eenheid der natie bij verscheidenheid van het wel eensgezeg,d dat voortdurend contact met de gewestkarakter werd veraanschouwelijkt; ook moet ik leiders onmisbaar is, dat men het. Dagelijksch Be- hier herinneren aan de herleven g van den Mulder- stuur en de Redactie van Neerlandia op de hoogte kring in Leeuwarden en de Nederl. Zan avonden heeft te houden van al wat met betrekking tot ons door Amsterdam en andere steden metgoeden nit- stamleven in Afdeeling en omgeving voorvalt, dat men slag gegeven. Daar werden, zocals Vondel het uit- meer dan tot nugeschiedt, de leden van Hoofd- en. drukt, „genoegen en nut op 't zuiverst emend". Groepsbestuur en van - den Raad van Bijstand, wo- Zeer zeker verdient het ook aanbeveling nu en dan nend in de omgeving, kan uitnoodigen op kunstavon- eengoed spreker over een belangrijk onderdeel van den en vergaderingen, of hun belangstelling in de ons streven of over een nog te weinig gekend deel plaatselijke A. N. V.-belangen kan inroepen. van onsgebied (b.v. de Kolonien, Vlaanderen, Zuid- Afrika) te doen optreden, na daarvoor onder de le- Het bovenstaande werd door mij in het midden den, b.v. door een opwekkend rondschrijven eerst be- gebracht op de vergadering in December te 's-Gra- langstelling te hebben gewekt. venhage gehouden door het Groepsbestuur met of e• Maar behalve de avonden is er meer. vaardigden der Afdeelingsbesturen. De noodzakelijke ledenvergaderingen kunnen pu- Mogen de leden, die het nu in Neerlandia lezen bliek trekken door het voor onderlinge bespreking er een aansporing in vinden om de Afdeelingsbestu- aan de orde stellen van een belangrijk vraagstuk. ren te steunen in hunpoging om het Verbond in Veel hangt bij dit alles of van de werkzaamheid der hun kring tot krachtige uiting te brengen. bestuursleden en of van hengeestdrift uitgaat, of ze C. VAN SON. de leden weten te bezielen en te doen meewerken tot meerderen bloei der Afdeeling. Daar hebtge de propaganda. Nu onze ijverige propagandist ons heeft verlaten, Van de Afdeelingen. rust op de Afdeelingen meer dan ooit de plicht om Nieuwe Afdeeling. het nadeel dat daarvan hetgevolg kan zijn te onder- van en door zelf de propaganda ter hand te nemen Te 's-Hertogenbosch is door bemiddeling van het en eenplaatselijke propaganda-commissie in te stel- bestuur der Burger-Afd. en na een rede van den heer len, die niets onbeproefd hebbe te laten om alle in- Dr. W. van Everdingen over het A. N. V. en de gezetenen, die geacht worden lid te kunnen zijn van Boeken-Commissie eenJongelieden-Afdeeling opge- , richt met 40 leden. Met de bewerking van het terrein binnen de stads- Het bestuur is als volt samenges;eld: nntren is die taak echter niet afgeloopen. J. Bosch, voorzitter; F. van Nis en onder-voor- Ook de omstreken dienen bewerkt en waar moge- zitter; P. Nooren, secretaris, Waterstraat 25; H. lijk in naburige plaatsen een zusterafdeeling in het van Leeuwen, penningmeester; mej. J. Mommers, lid. levengeroepen. De 'one Afdeeling Zwolle gaf in Moe de nieuwe Afdeeling zich beijveren een der dezen al het voorbeeld. beste van ons Verbond te worden. Voorts stelle men, waar dit nog niet het geval is een sub-commissie in voor de voortreffelijke Rotter- Amsterdam. damsche Boeken-Commissie om deze haargrootsche De Afdeeling Amsterdam is als lid toegetreden tot taak te helpen vervullen door het inzamelen van boe- de Afdeeling Amsterdam van de Nederlandsche Ver- ken, tijdschriften en kranten. Op dit gebied gaat Zoo- eeniging „Onze Vloot". Leden der Afdeeling heb- veel .nutteloos verloren, dat nut en genoegen kan ben op vertoon van hun lidmaatschapkaart A. N. V. stichten onder onze ver van hier den stria am het recht tot toe an op alle bijeenkomsen der Amster- bestaan voerende stamverwanten. damsche Afdeeling 0. V. , wanneer niet in bizondere Om het Nederl. lied meer en meer als een der gevallen van het tegendeel kennis is gegeven. Door beste uitingen van den nations en geest te doen klin- 0. V. worden herhaaldelijk zeer belangrijke lezingen ken en het straatlied te helpen beschaven, ga men g ehouden. 12 NEERLAND1A. Amsterdam (Jongel.-Afd.). Als slot droeg Mr. Hurrelbrinck eenige gedichtjes Half December hield Dr. J. B. Schepers een voor- voor in Limburgsch dialect, een bevestiging op de dracht voor leden dezer Afdeeling over Don Torri- woorden van spreker, dat ook het Limburgsche dia- bio, van Fred. van Eeden, na de gauze sprak hij lect geschikt is om diepgevoelde gedachten le ver- over het A. N. V., zijn bedoeling en werking. tolken. Secretaris dezer Afdeeling is geworden de heer De voorzitter, Jhr. Paul Graafland, sprak een H. F. Asser, Van Eeghenstraat 69. krachtig woord van dank. D el f t (Stud.-Afd.). Rotterdam „Jong Nederland". De secretaris schrijft: Het bestuur dezer Afdeeling is thans als volgt samengesteld: Voor de uitvoering, gegeven in December, had de Jongel.-Afd. Rotterdam een mooi propramma samen- W. M. Roessingh van Iterson, voorzitter; mej. C. gesteld en de medewerking van twee solisten ver- C. Bakhuis, onder-voorzitster; J. W. Storm van kregen. Twee d a g e n te voren werd de eene solist 's Gravesande, le schrijver; Ch. Th. Stork, penning- ziek en twee u u r te voren de andere. In 2 dagen meester; H. C. M. Vrins, 2e schrijver; J. G. de tijd kan men wel voor vervanging zorgen, maar in Voogt, le commissaris; A. G. von Baumhauer, 2e twee uren...? Gelukkig schoot _,ins in dien kritieken commissaris. tijd eene goede gedachte te biimen en geen kwartier Eindhoven. later hadden wig een waardig plaatsvervanger ge- vonden in den heer j.. J. Grins, die zich onmiddel- Als voorzitter dezer Afdeeling is verkozen de heer lijk bereid verklaarde ons te hulp te komen. Pompen, directeur der H. B. School. Alle aanwezigen hebben genoten van de voor- 's-G r a v e n h a g e (Jongel.-Afd.). drachtkunst van den heer Griss, die ondanks den zeer De secretaresse schrijft: korten tijd van voorbereiding ons aller aandacht boeide met het voordragen van Beatrys, van Bou- 17. Dec. hield - onze Afdeeling eene buitengewone tens, alsmede enkele gedeelten uit Van Eeden's Van vergadering, ten einde zoowel onze leden es ook de Passielooze Lelie. niet-leden nader kennis te leeren maken met het Van mej. Co Ezerman hoorden wij een fragment Verbond. uit Psyche, van Couperus, alsmede enkele kleinere Dr. Van Everdingen was zoo welwillend, dien stukjes, 0. a. 't Schriiverke, van Gezelle en Mach- avond te komen spreken over „het Alg. Nederl. Ver- teld, van Potgieter, die op talentvolle wijze voorge- bond en een zijner meest aantrekkelijke instellingen". dragen, een welverdiend succes oogstten. Veel hadden we altijd al gehoord over de Boeken- Max May en H. Spruytenburg zorgden voor het Commissie, maar thans eerst is ons duidelijk ge- muzikale gedeelte van het programma. worden, van welk een groot nut deze instelling is. Zeer zeker is haar werk iets, dat vooral bij de Jon- Sneek. gelieden-Afdeelingen belangstelling zal wekken, zij In de maand November heeft de heer H. Fenne- hebben nu iets „tastbaars' , iets waarvoor ze kun- ma, lid van het A. N. V. voor de leden der Af- nen werken. Ik twijfel dan ook niet of onze leden deeling een voordracht gehouden over het doel van zullen aan het verzamelen gaan van de z.g.n. „ge- het A. N. V., waaruit we, al is het wat laat, nog bonden jongens en meisjes". Toch hoop ik, dat ze deze behartenswaardige opmerkingen met instem- onder dat verzamelen door, er aan zullen denken, ming overnemen: dat 't A. N. V. nog iets anders van zijne leden Hoe staat ng de Fries tegenover de beweging vraagt en wel voor alles medewerking voor hetgeen het Verbond hoofdzakelijk beoogt, n.l. „de verhoo- door 't A. N. V. gewekt ? Spreker is 't oneens met hem, die eens in Neer- ging van de zedelijke en stoffelijke kracht van den landia beweerde, dat een Fries, die zijn taal lief Nederlandschen stam". heeft, haar beoefening en verspreiding wenscht, eigen- Ha ar 1 em(Jongel.-Afd.). lijk geen lid van 't Verbond wezen kan. Is het Ne- derlandsch van 't begin der zestiende eeuw tot he- 17 Dec. hield de Afdeeling, onder voorzitterschap den niet de ambtelijke taal van Friesland geweest ? van den heer A. E. von Saher, eene huishoudelijke vergadering. Heeft van Gysbert Japix tot de Halbertsma's toe, de Fries zijn letterkunde niet moeten vinden in 't Ne- Daar vele leden blijken niet voldoende op de hoog- derlandsch ? Leest de Fries tot op den huidigen dag te te zijn van het doel en het streven van de Jonge- lieden-Afdeelingen, werd op voorstel van den heer niet boeken in 't Hollandsch geschreven ? S. M. Latif besloten aan alle leden uitgave No. 12 Iets anders. Men verwijt het Verbond dat het a 1 s z o o d a n i g het Purisme voorstaat. Dwaasheid. van het Verbond te doen toezenden. De daaraan ver- Het wil geen volstrekte veering van elk vreemd bonden onkosten, f 0.10, zullen bij de inning der woord, dat burgerrecht verkregen heeft of waarvoor jaarlijksche bijdrage verrekend worden. Leden, welke het Nederlandsch woord zich niet dan gedwongen reeds in het bezit van deze uit gave zijn of haar uit aan de hand doet, — het wil alleen met alle kracht anderen hoofde niet wenschen te ontvang,en kunnen hiervan tot 25 Januari schriftelijk bericht zenden aan bestrijden het geheel o n n o o dig gebruik van vreemde woorden. Spreker betreurt het, dat deze het bestuur. Eveneens werd besloten in het jaar 1911 een bij- strijd miskend, ja belachelijk wordt gemaakt sours zonder krachtige propaganda te voeren voor de be- zelfs door hen, die geroepen zijn aan de jeugd Heide ginselen van het A. N. V. op de verschillende scho- voor eigen taal in prenten. Het is zoo gemakkelijk, len, in overleg met de schoolvereenigingen. te spotten met Hooft's zeker al le ver getrokken pu- risme, maar men vergete niet hoe uit die overdrij- Een begrooting van inkomsten over het dienstjaar ving liefde sprak en waar een man als Busken Huet 1911 werd vastgesteld tot een totaal van f 178.50. Een huishoudelijk reglement werd vastgesteld. naar eigen beweren bij 't lezen van Hooft's Histo- rien genoot, minderen goden althans bescheidenheid Maas tr i cht(Jongel.-Afd.). voegt. De avond van den 23en Dec. j.l. is voor deze Af- Z w o 11 e. deeling een ware feestavond geweest. De heer Mr. Het adres van den secretaris, den beer Luit. N. T. Lamberts Hurrelbrinck trad op met eenige Lim- Carstens is geworden Kamperstraat 35a. bur the schetsen. Na eenige woorden van inlei- ding vin spreker aan met Carnaval. Daarna volg- den De Zwaluwen en De Speler. Steunt eigen handel en nijverheid! NEERLAND1A. 1 De Afrikaneravond in de Studenten-Societeit N. I. A. te Amsterdam, op 24 December 191o. ac ti Afrikaners in Holland. zoeke er zelf de voormannen der Afrikaners en Hol- landers uit of late zich die aanwijzen. Het is een Den Zaterdagavond v6Or Kerstmis bood de Zuid- g ezellig werkje en ons zou 't te ver voeren. AfrikaanseStudenten-Vereniging te Amsterdam, in sa- menwerking met de Amst. Studenten-Afdeeling van het A. N.V. de twee voetbalspannen — eveneens Begrooting der Groep Nederland van het AfrikaanscheStudenten — uit Londen en Edenburg Alg. Ned. Verbond voor 1911. eengezelligen avond in de Studenten-Societeit N. I. A., waartoe ook vele Hollandsche vrienden genoo- Ontvangsten. did waren. . Het zag er recht feestelijk en gezellig vol uit. Groepsreglement, berekend naar het Daar waren Afrikaners en Hollanders bijeen in pret- aantal leden op 10 Dec. 1910...... f 13003.37% ti on ongedwongen samenzijn. Overal opgewekte ge- . zichten, overal aangename kout. Veel 'one dames in Afdeeling aangesloten, naar het aan- lichte, lieve kleedjes. Hier moest de koelste Hollan- tal leden op 10 Dec. 1910 , » 1518.50 der wel ontdooien. We waanden ons- 't binnen- 3. Bijdragen der leden buiten Neder- treden terug in Zuid-Afrika: 't was al Afrikaansch. land, niet tot eene andere Groep puur Afrikaansch wat men hoorde. De Hollanders of Zelfst. Afd. behoorende, naar waren in de minderheid.Ruim tachtig Afrikaners te het aantal op 10 Dec. 1910 » 2073.10 Amsterdam bijeen, wie had dat wit kunnen denken. f 16594.97% Dr. Mansveltglunderde. Voor hem, die jaren an gewerkt had om de Afrikaners naar Nederl. Hooge- Uitgaven. scholen te brengen, was deze samenkomst een bij- 1. Algemeene onkosten: zondergenoegen. En de bestuursleden der Amster- a. Salarissen 1/2 f 1800.— damsche Studenten-Afdeeling zorgden er met onver- b. Kantoorhuur en on- droten ijver voor, dat de Afrikaners niet te veel hi' derhoud 1/2 ), 262.50 de Afrikaners en de Hollanders niet te veel bij de c. Drukwerk, kantoor- Hollanders kropen. Zij ijverden voor verbroedering behoeften, porti en dat is hun uitmuntendgelukt. enz. a 700.- Dat 't dien avond allergezelligst was, hebben wij d. Verschotten van Be- reedsgezegd. De Afrikaner weet 't zich genoegelijk stuursleden en af- te maken. Dat lit in zijn g aard. 't Teekenende gevaardigden » 500.— f 3262.50 woord„gezelsen” is immers van hem afkomstig ? En 2. Geldelijke ondersteuning aan de Af- de Hollander toonde zich ook niet schuw. Hi' j voelde deelingen . 850.— zich behaaglijk thuis tusschen zijn Afrikaansche ne- 3. Toelagen en lidmaatschappen: yen en nichtjes. Van die hartelijke verstandhouding Alg. Centr. Bureau voor gaf heel de lane reeks van redevoeringen blijk. He- Vreemdelingenverkeer f 50.— mel, wat is ergespeecht dien avond! We wagen ons Tuchtunie . 10.— a 60.-- niet aan een verslag zelfs voor een kort overzicht, 4. Buitengewone uit » 100.— zou een heel Neerlandia-nummer noodig zijn. En er 5. Voordeelig saldo » 12322.47% is nog gezongen ook en voorgedragen. Laat was 't toen we naar huisgingen. 't Scheiden viel ook moei- f 16594.971/4 lijk. Gezelligheid kent een tijd. Wij hebben 't onder- vonden. Aldus schriftelijk ingediend aan het Groepsbestuur op den 24 December 1910. Van deze historische samenkomst werd een foto ge- maakt door den fotograaf N. Schuitvlot, te Amster- De Penningmeester van Groep Nederland, dam. Hierboven drukken wij die afbeelding af. Men W. DICKE. 14 NEERLAND1A. ving en geen enkel begrip van menschelijkheid de opleiding van een yolk in een vreemde taal en de onderdrukking van een yolk meebrengt; wanneer bun Zuid-Nederland wordt verteld, dat de Vlaamsche Hoogeschool de scheuring van Belgie zal ten gevolge hebben, dat zij dan antwoorden, dat dit de schuld zal zijn van hen die geen rechtvaardigheidsgevoel genoeg hebben De vervlaamsching der Hoogeschool te Gent. om aan het grootste deel van hun landgenooten te onthouden wat zij zelf bezitten; wanneer hun wordt De strijd voor de Vlaamsche Hoogeschool is voor gezegd, dat zij de zedelijke eenheid van Belgie in ge- goed begonnen. Sedert lang aangekondigd, sedert ge- vaar brengen, dat zij dan antwoorden dat geen zede- ruimen tijd degelijk voorbereid, reeds door ernstige lijke eenheid 'verkregen kan worden, wanneer aan voorpostengevechten vooratgegaan, heeft de eerste een yolk een opleiding en ontwikkeling wordt ont- groote slag op 18 December le Antwerpen plaats ge- zegd, die niet in samenklank is met zijn geest, zijn had, then daar in de groote zaal van de Konink- gemoed, zijn karakter, zijn taal. lijke Harmoniemaatschappij voor een geestdriltige Met deze beschouwingen voor oogen, indachtig massa, waarvan de sterkte tusschen de 4000 en 5000 aan de plechtige belofte op de volksvergadering man mag worden geschat, drie voormannen van de van 18 December door drie der voormannen van de drie groote Belgische staatkundige partijen, de hee- Vlaamsche Beweging afgelegd, gesterkt door de stem- ren Frans van Cauwelaert, Louis Franck en Kamiel ming die reeds door verschillende gemeenteraden van Huysmans, het recht van het Vlaamsche yolk op een het Vlaamsche land, met dien van Antwerpen aan hooger onderwijs in eigen taal kwamen betoogen op het hoofd, ten voordeele der vervlaamsching van de zoo een afdoende wijze, dat drogredenen alleen het Gentsche Hoogeschool werd uitgebracht, is het den deugdelijke van hun argumenten zouden kunnen on- Vlaamschen volksvertegenwoordigers niet toegelaten dermijnen. te dulden dat aan het wetsontwerp dat, naar de Het zal een geschiedkundige datum in de Vlaam- heer Franck den 18en December verklaarde, weldra sche Beweging blijven, die 18e December 1910, toen zal worden neergelegd, wordt getornd en dat daar- die vertegenwoordigers van de drie groote staats- mee dezelfde ellendige komedie gespeeld wordt als partijen, hoe gescheiden ook door levensbeschou- met het wetsvoorstel Coremans het geval geweest wing, door wijsgeerige en godsdienstige opvattingen, is. Hier mag het spreekwoord niet gelden: beter een ten aanzien van het ontroerd publiek, de handen in half ei dan een leege dop, doch hier moet het orde- elkaar sloegen, en, door den mond van den heer woord zijn: liever geen wet dan een halve wet, lie- Franck, de plechtige belofte aflegden, dat zij als ver niets dan een wet die slechts een zoogezegd voor- apostelen het land zouden doortrekken om het gce- loopig karakter heeft. Wij weten door de ondervin- de woord te verkondigen en niet zouden rusen al- ding, door de wet De Vigne-Coremans van 1883 op- vorens alles gedaan te hebben wat in hun macht gedaan, wat zoo een wet met een voorloopig karak- was om aan het Vlaamsche yolk de Vlaamsche Hoo- ter te beduiden heeft. geschool - te geven. En het was een lang aangehouden En dan is het tevens te hopen dat, tegenover de kreet van instemming, die opsieeg uit de borsten van eensgezindheid waarvan de tegenstrevers het bewijs die menigte, samengesteld uit personal:, behoorende afleggen, de Vlamingen zelf geen vat aan dezen ge- tot allerlei stand, allerlei ouderdom, allerlei denk- ven door de zaak gevaar te doen loopen, bij gebrek wijze, toen daar die drie mannen stonden, door zoo- aan eensgezindheid. Indien er punten mochten zijn veel gescheiden, maar verbonden door iets wat ster- waarover zij het niet eens zijn, dan geldt dit toch ker was dan al die verschillen, n.l. het gevoel voor maar de t o e p a s s i n g van een beginsel, dat als taal en yolk. Dat was een ondeelbaar oogenblik van dusdanig geen aanleiding tot verdeeldheid kan ge- diepe ontroering, zooals ze:fs in de Vlaamsche Be- ven. Want dat zij niet vergeten dat de tegenstrevers weging grijs geworden strijders er nook een beeefd slechts wachten op het eerste teeken van verdeeld- hebben. heid onder hen, om daarin een reden te vinden om . Die groote en grootsche volksvergadering zal het te trachten de zaak op de lange baan te schuiven, tutgangspunt zijn van, laten wij het hopen, den eind- weer nog om haar onmogelijk te maken. Dat de Vla- strijd, die, naar het zich laat aanzien, zeer hevig zal mingen, die reeds al te dikwijls door oneenigheid zijn. Aan den eenen kant staat de duidelijk uitge- hun heilige zaak hebben geschaad, ditmaal eens be- sproken wil van het Vlaamsche yolk om in eigen wijzen dat zij politiek beleid genoeg bezitten, nu het land behandeld te worden als zijn Franschsprekende er op aankomt een zaak te verwezenlijken die stellig landgenooten, aan den anderen kant zien wij hoe in het voornaamste punt van het Vlaamsch programma de vijandige pers het verzet dag aan dag toeneemt uitmaakt. en het is te voorzien dat de anti-Vlaamschgezinden tot het uiterste zullen gaan om te be:etten, dat aan Uit onze Takken. het Vlaamsche yolk gegeven wordt wat ieder vrij en Ant w erpe n. 3 December hield mejuffrouw onafhankelijk yolk bezit, n.l. een hooger onderwijs Veer de Vere een zeer aantrekkelijke voordracht, met in zijn moedertaal. lichtbeelden, over ,New-York en de Hollanders", waar- En in dien strijd zal het er voor het Vlaamsche in zij o. a. den nadruk le de op het aandeel dat de yolk op aankomen geen duimbreed te wijken van het Hollanders in de stichting van deze wereldstad ge- doel dat het zich voor oogen heeft gesteld, karakter- had hebben. Dr. Wybauw, van Brussel, gaf drie les- sterkte genoeg te toonen om niets of te dc en van wat sen over „bloedsomloop en voeding" en Dr. F. Daels, zijn recht is. Dat het zich niet laat afschrikken door van Gent, hield voor een overtalrijk publiek een voor- de groote woorden welke de tegenstrevers steeds uit dracht over „De vrouw en hare rol in de samen- hun arsenaal halen wanneer de Vlamingen iets vra- legvin door een bespreking gevolgd. De afdeeling gen wat hun rechtmatig toekomt. Wanneer hun ge- „ Hooger Onderwij s voor het Volk", welke al deze zegd wordt dat een Vlaamsche Hoogeschool het te- voordrachten inricht ,te geeft ook sedert October een staan van het vaderland in gevaar brengt, dat zij maandelijksch or aan uit „Mededeelingen". Ook de dan antwoorden dat het bestaan van een land alleen afdeeling „Liederavonden voor het Volk" gaat re el- dan gevaar kan loopen, wanneer men de meerder- matig voort haar wekelijksche bewijzen van levens- heid van de bevolking van dit land a1s minderwaar- kracht tegeven. dig blijft behandelen; wanneer hun wordt voorge- houden dat een Vlaamsche Hoogeschool een aanslag G e n t. 5 December vergastte de heer Jan Staal is op de beschaving en de menschheid, dat zij dan ons op een leerrijke voordracht over Multatuli en antwoorden, dat geen enkele opvatting van de bescha- zijn werken. Hi' steunde in 't bijzonder op 't ont- NEERLAND1A. 1 staan dergewrochten van den grooten s eller, en op Eenen ander uit Banka 1). hunnen onderlingen samenhang. Hi' deed ook uitko- men hoe het kwam dat Multatuli de letteren op zoo Zooals bekend is, komen bier elk jaar een groot verscheiden terrein beoefende. aantal Chineesche koelies, die te Swatow, Amoy en 12 December las de heer Verschoren van Lier, die , in den laatsten tijd oak te Singapore aangeworven ons op 14 Nov. door den beer 0. van Hauwaert worden, naar de tinmijnen. zoo meesterlijk als nieuw figuur in de letterkunde Die mijnen zijn, tot dusver, nagenoeg alle in han- werd bekend gemaakt, enkele stukken nit ziin laatst- den van Chineeschepachters (mijnhoofden), die tut- verschenen bundel„Jeugd” en oogstte veel bijval. sluitend met Chineesche koelies werken, onder lei- Iederen Maandag werden, in samenwerking met ding en toezicht van Hollandsche ingenieurs en op- andere Vlaamschgezincle maatschappijen, allesiins wel- zichters.Jaarlijks gaat een groot aantal dier koelies geslaagde meetings ingericht voor de V erv1aamsching na verstrijking van hun contract naar China terug, der Gentsche Hoogeschool. maar er blijven ook velen van hen op Banka. Deze laatsten blijven werkzaam in de tinmijnen, of zoeken Ko r t r ij k. In dezen Tak trail 28 December de hunne verdiensten in den kleinhandel, dan wel door heer Jef Impe op die „Schetsen en vertellingen" las. het uitoefenen van een of ander handwerk. Levende M e c h el e n. 2 December hield de voorzitter, te niidden van een, natuurlijk, veel talrijker inland.. Dr. Tack, een voordracht over „De folklore in de sche bevolking, behouden zij niettemin hun aard, ze- heksenprocessen te Mechelen", waarmede hij ten den engebruiken godsdienst en taal. Zelfs waar , zeerste zijn toehoorders wist te boeien. huwen van Chineezen met inlandsche vrouwen al- gemeen reel is, vervaagt de grens tusschen het ras- Deze maand eindigde Dr. Schuyten zijn lessen over „Paedologie", waarop iederinaal een aandachtig, weet- verschil niet, maar blijven de Chineezen scherp van gierig publiek met de grootste oplettendheid en be- de inlandsche bevolking onderscheiden. langstelling het nieuwe, oorspronkelijke werk van De Chineezen vangemengd ras, de z.g. Indo- Dr. Schuyten volgde. Chineezen (ook welperanakans of toeroenans ge- De Liederavonden leveren regelmatig degelijk werk naamd) deze vormen verreweg de grootste cate- en worden elke week door een 50 tot 70 tal zangers gorie onder de Mongoolsche bevolking van het ei- en zangeressen bijgewoond. land — beschouwen over het algemeen Indie als hun vaderland. Zij voelen weinig voor China, maar ook voor hun „vaderland" („Indie"), voelen zij niet veel. Zij staan bier in wankelbaar evenwicht tusschen Nederland en China ; beide naties hun onver- OOST-INDIA schillig, maar zij zijn geneigd zich bij diegene aan te sluiten, die hun de meeste voordeelen aanbiedt. De opleving in de laatste jaren van het nationali- teitsgevoel in China zelf heeft aldaar meer de aan- dachtgevestigd op de Chineezen buiten China. Oor- Kort verslag van de Groepsbestuurs. logschepen van daar zijn onze Indische havens ko- Vergadering van 29 November 1910. men bezoeken voor vlagvertoon. Inspecteurs van on- derwijs en andere gezanten zijn naar Indie overge- Verkiezing van een afgevaardigde in komen om de toestanden te leeren kennen, waaronder het Hoofdbestuur. de Chineezen aldaar verkeerden, en om voor dezen Met algemeene stemmen herkozen het aftredende lid de banden met hun oorspronkelijk vaderland opnieuw de heer Ch. R. Bakhuizen van den Brink. te bevestigen of nauwer toe te halen, waartoe het Hollandsch-Bataksche school te I a- onderwijs, voornamelijk ook in het Mandarijnsch, als roetoeng. een krachtig hulpmiddel wordt beschouwd. Uit de nieuwsbladen is het bekend, dat eenigen tijd geleden Besloten het hoofd van deze nieuwe school te listen rondgingen onder de Chineezen van Batavia, schrijven dat, zoo hi' steun nocdig heeft voor het Soerabaja, Buitenzorg, Padang enz., met het ver- vormen van een boekerij, een verzcek daart( e in wei- zoek te willen vermelden, of zij, die op die listen willende overweging zal worden genomen. met namegenoemd werden, als Chineesch of als Hulp .van staatswege tot werkver- Nederlandsch onderdaan wenschten beschouwd te schaffing aan inheemsche werk- worden. De overgroote meerderheid verklaarde zich krachten. voor China! Ik weet niet van wie die listen zijn uitgegaan; evenmin weet ik wat men daarmee op 't Aan deRegeering zal worden verzocht de aan- oog had. Over die geheele zaak lit een waas van dacht van de directeuren der middelbare scholen te vestigen op het groote beang dat zij zich mceite geheimzinnigheid. Het onderwijs aan de door de Chineesche onder- yen voor hetplaatsen van hun oud-leerlingen. wijzers opgerichte scholen — ten minste; 't schiint Commissie van kasnazieners. zoo — is er op ingericht, om het 'one geslacht Gekozen de leden Bylo, Middelberg en Schumanl. voor China op te voeden en te winnen. Te betreu- ren valt het daarom, dat het Gouvernement de Chi- Studiebeurzen. neesche Schoolvereeniging, Tiong Hoa Hioe Koan, Besloten steun te verleenen aan verzceken van tie niet vciOrgeweest is, vooral waar zich bij onze besturen van het Studiefonds voor onbemiddelde leer- Mongoolsche onderdanen een streven openbaarde lingen van goeden aanleg te Batavia en het Studie- naar meer onderwijs. Men zegt, dat de Chineesche fonds Midden-Java te Semarang ern een jaarlijksche pedagogen door buitensporige beloften van macht, subsidie vanRegeeringswege. aanzien en rijkdom vele Chineesche ouders er toe * overgehaald hebben, hun kinderen bij hen op school Alspenningmeester van de Afdeeling Buitenzorg te doen. Het is echter niet meer dan een „men zegt". Zeker is het niet. Maar wel is 't zeker, dat de Chi- is opgetreden Mr. J. J. W. Eekhout. R. v. I. neesche inrichtingen reeds druk bezocht waren, voor- dat er ook nog maar een Hollandsch-Chineesche school Nederlanders en Stamverwanten, 1) Het Grnepsbestuur beeft aan de Groepsvertegenwoordigers in Bevordert de Vlaanische Beweging door Nederl. Indie, een leiddraad gezonden, waarbij zij o. m. aangespoord in Vlaanderen Nederlandsch te spreken warden tot het inzenden van mededeelingen bestemd voor Neerlandia. en in Utv briefwisseting met Vlaanderen Als gevolg daarvan biedt de heer T. Deeleman te Soengeiliat(eiland Banka) een opstel aan, dat wij als uitvloeisel van dien oproep eene het Nederlandsch te gebruiken plaats inruimen. Red. 16 NEERLANDIA. bestond en dat daar op die inrichtingen bij de jeugd DeVoorman. eengeest van onwelwillendheid jegens ons, Hollan- ders, wordt aangekweekt, het een zeer duidelijk te Onlangs werd gen. Hertzcg, de minister van jus- bemerken is aan het optreden van onderwijzers en titie van Zuid-Afrika, teas gehuldigd aan een leerlingen op verschillende of en waar die scho- feestmaal hem aangebcden door de Afrikaanse Taal, len bloeien. Wil onzeRegeering nu de sympathie Vereniging. Aan dat feestmaal hield hij een toespraak, verwerven van haar Indo-Chineesche onderdanen, waarop wij straks terugkomen. In den loop van die dan client zij metterdaad te toonen, iets voor hen toespraak zeide hij dat het yolk der Afrikaanders , over te hebben.Ditgevoegd bij het feit, dat de op- lijdt onder vele belemmeringen. Bij die woorden viel richting van goede scholen het beste middel is, om iemand van hetgezelschap hem in de rede. „Het yolk het komendegeslacht te onttrekken aan den onge- lijdt..." be on gen. Hertzog; en de stem vervolgde: wenschten invloed, die van de Chineesche Schoolver- „ aan gebrek aan voormannen!" eeniging uitgaat, heeft de Regeering er toe dcen be- sluiten, zooveel mogelijk Hollandsch-Chineesche scho,- len op te richten. Zoo heeft o. a. Soengeiliat een der- gelijke inrichting van onderwijs gekregen. Met kracht en energie wordt de zaak 't onderwijs aan Chi- neezen — door het Indische Gouvernement aange- pakt en het is nu reeds vrijwel met zekerheid te zeg- gen, dat de eindoverwinning ons zal zijn. Soengeiliat. T. DEELEMAN. Hollandsch in een Hollandsche kolonie. De Java Times, de vergadering der Alliance Fran- gaise besprekende, vraagt, of het voor de tngelschen ook langzamerhand geen tijd wordt een dergelijke vereeniging te stichten. Nu, zest 't Onderwijs, dat moeten de Engelschen natuurlijk zelf weten, doch wij vragen, of het nu voor ons Hollanders lang- zamerhand geen tijd wordt al die „Outlanders" Bens aan het verstand te brengen, dat het hun piicht is hier in een Hollandsche kolonie te zorgen, dat zij onze taal behoorlijk leeren spreken, want dit laat bij het overgroote gedeelte der vreemdelingen zoo- wat alles te wenschen over. De eerste de beste kap- persbediende uit „le quartier francais" zou meenen een doodzonde te begaan, indien hij zich de moeite getroostte om te trachten Hollandsch te leeren. En het modiste is, dat wij het zelf in de hand hebben de heeren te dwingen. Indien we koppig volhielden Hollandsch te spreken, en anders eenvoudig naar een concurrent gingen, dan was die heele aanstellerij van tokohouders, die geen Hollandsch kunnen leeren in drie maanden uit de wereld. Maar we vinden het zelf eigenlijk wel leak zoo'n beetje Fransch en En- gesch te babbelen. N'e s t-c e pas? Maar in Hertzog hebben de Afrikaanders dan toch Oh yes, indeed! Soerab. Hbld. een voormangevonden, die er vele waard is. Unus sed homo: 66n, maar een kerel. „Eindelik", zoo schreef de Volkstem nadatgen. Hertzcg in den Unie-Volks- raad zijn groote rede ter verdediging van de Vrij- staatsche schoolwet had gehouden, — „eindelikheb- ZUID-AFRMA ben hollands-sprekende Afrikaners dan 'n voorman gekregen in generaal Hertzog, die, inzake onze zuid- afrikaanse taal-aangelegenheden, niet alleen weet wat hij wil, maar aan innige belangstelling voor de taal- Borstbeeld van Pres. Steyn. rechten zijner landgenooten ook de kennis paart om daaraan bevorderlik te wezen. 't Is eigenlik 'n beet Naar Bloemfontein is verzondeni een gipsafgietsel van onverklaarbaar, als men 't zo nagaat, dat ons yolk het borstbeeld van President Steyn, die, in marmer zO'n voorman niet vroeger reeds gegeven werd. Want gehouwen, in 't Rijksmuseum te Amsterdam prijkt. waar wil men, onder al de vele din en die de aan- Het is een geschenk van den maker Pier Pander en dacht bezighouden van grote patriotten, 'n edeler en de Ned.Zuid-Afrikaansche Vereen iggin aan het grootser zaak hebben om z'n krachten aan te wij- Museum in de hoofdstad van den Vrijstaat. den, dan die van de taal van ons De achter- Zooals men zich zal herinneren, werd in 1903 klein-kinderen dergenen die vandaag leven, zullen Pier Pander door een aantal vrienden en vereerders de naam zegenen van Hertzog, en 'n standbeeld wij- van President Steyn opgedragen een borstbeeld van den aan zijn nagedachtenis. Voor 't tegenwoordige diengrooten Afrikaner te maken. In 1904 werd zullen alle Afrikaners, die liefde en eerbied bezitten het dezen teUtrecht aangeboden, waar hij voor de voor hun Moedertaal, dankbaarheid gevoelen, en be.- eerste maal sedert den vrede van Vereeniging in 't griipen wat nationale trots is, wanneer zij de ver- openbaar 't woord voerde. Een copie van dit beeld, dediging lezen van hun goed recht door generaal dat later door de Nederl.Regeering werd aanvaard Hertzog geleverd." om eenplaats te erlangen in het Rijksmuseum, ver- * eerde men mevr. Steyn, de trouwe en zorgzame ver- Wij die op een afstand den stria voor de Holland- pleegster, steun en bijstand van haar man. sche taal, in Zuid-Afrika ondergroote bezwaren ge- N LERLAND1A. 1 voerd, met levendige belangstelling volgen, kunnen linen uit te doen, die bepaaldelijk ook voor de le- niet anders dan instemmen met deze hulde aan gen. zers van Neerlandia belang hebben. Wij nemen weer Hertzog gebracht. Aileen rijst de vraag A de Volk- het verslag van Ons Land over. stem, in haar vreugde over het bezit van een kor- „Al wat hij gedaan had" — zei gen. Hertzog — daten en kundigen voorman, wien ock wezentijk het ,was te breken met de mode. Wat was tot nu toe hooge taalbelang ter harts gaat, niet vergeet, dat het de modegeweest in ons onderwijsstelsel ? Om de yolk der Afrikaanders nog zoo'n voorman heeft in kinderen te lerenpronken met Engels. Met „educa- president Steyn, die naast gen. Hertzog in de bres lion" werd bedoeld kennis van een taal en die taal zoo staan, als zijn gezondheid het hem tceliet. 't Engels. Morele opvoeding werd niet in _ acht ge- Waarlijk, dat is ook een voorman, die „niet alleen nomen. Het onderwijssysteem was erop rat geweest wee t wat hij wil, maar aan innige belangstelling om de kinderen vooral te leren het Engels met een voor de taalrechten zijner landgencten ook de ken- zuiver aksent uit te spreken. Dat scheen hoofddoel nis paart om daaraan bevorderlik te wezen." Hi' te zijn geweest. Dat had ons reeds veel gekost en paart er nog alleen niet de noodige lichamelijke wij zouden daaronder nog lang moeten lijden. Hi' kracht aan. herinnerde zich nog goed hoe hij, toen hij in Ho l- En hoeveel doet hij niettemin! Heeft niet nog cn- land aankwam om zijn studien aldaar aan de uni- lanes in den Unie-Volksraad, bij de beraadstaging versiteit voort te zetten, wonderveel van zijn B. A. over de Vrijstaatsche schoolwet, dr. Jameson herin- titel dacht, doch spoedig uitvond, dat zijn mede-stu- , denten, die vangymnasia en ho ere burgerscholen co de Engelsche leden voor de taalgelijkheid kwamen, veelgrondiger onderlegd waren en meer hadgewonnen ? kennis van zaken hadden dan hij, hoewel die 'o e- En nu moge het ons Nederlanders geoorloofd zijn luigeen titels achter hun namen hadden." er voldoening over te gevoelen, dat die twee voor- Ten slotte sprak gen. Hertzog over het verband mannenvan het Afrikaander yolk voor een niet ge- tusschen Afrikaansch en Nederlandsch. „Zich rich- ring deel hun opleiding in ons land hebben gehad. tende tot de leden van de A. T. V. zeide hij dat , Geen van beiden steekt het trouwens onder stcel.en zij eigenlik de vertegenwoordigers van het taalafrika- en banken, dat hij op dien tijd, in het oude Neder- nisme waren, die op zich genomen hadden een lans- land doorgebracht, met erkentelijkheid terugziet. je te breken voor de hollandse taal, zoals die in Zuidafrikagesproken wordt. De vereniging had zijn * * * sympathie. Reeds in 1886 had hij in het Z.A. Kol- lege in een debat de afrikaanse taalvorm krachtig Gen. Hertzog werd dan na de beraadslaging in. verdedigd.... Hi' zou er echter niet voor zijn de of den Volksraad, waarbij hij de vereering van de Afri- kaanse taalvorm op de scholen de plaats te doen kaanders verwierf en den eerbied ook van zijn tegen- innemen van het nederlands (hoor, hoor en applaus). standers afdwong, te Kaapstad gehuldigd aan een Zoals hij reeds gezegd had, hij too de zich niet veel feestmaal, hem door de Afrikaanse Taal Vereniging aan de vorm. Er waren andere zaken, die meer zijn aangeboden. aandacht bezig hielden. Er moest ook eerst nog gro- Advokaat J. H. H. de Waal sprak hem toe en tere overeenstemming in Zuidafrika zijn onder de noemde hem den meestgeliefden en tegelijk meest ge- hollands-sprekenden. Zij waren zelf nog een beetje haten man in Zuid-Afrika. Waardoor had hij zich onzeker waar zij stonden. Zij konden wel een rich- dien haat verworven ? Omdat hij de gelijke taalrech- tin g aan even doch het yolk diende eerst te gevoe- ten, dank zij vooral pres. Steyn en hem, in theorie len, dat het afrikaans zijn taal was en dat was het verkregen, ook wilde toepassen. yolk zich nog niet klaar bewust. Men mocht het yolk „Dat men hierover zooveellawaai maakte" — al- niet dwingen en diende dus stadig aan te gaan. Het dusging adv. de Waal, volgens het verslag van verschil tussen afrikaans en hooghollands was be- Ons Land, voort was voor een root deel aan de , „ trekkelikgering. Het hollands woordeboek was en Hollands-sprekende Afrikaners zelf te wijten, omdat bleef ook hun woordeboek al gooiden zij hier en zij nooit gebruik van hun rechten gemaakt hadden, daar eenpaar medeklinkers overboord." waaraan de Engels-sprekenden zo gewoon waren ge- Vervolgens hield gen. Hertzog een pleidooi voor raakt, dat het hun nu uiterst verbaasde te zien, dat aanmoediging van de Afrikaansche dichters en schrij- generaal Hertzog van deze reel afweek. Daar had vers, die reeds voortreffelijk werk hebben geleverd. men bijv. de bepaling, dat civiele ambtenaren ken- Hi' noemdeReitz, Brink, Celliers, Marais, Totius. nis van Hollands en Engels moesten hebben. Sir Zoo toonde hij zich een voorstander van het Afri- Gordon Sprigg voerde tijdens en na de oorlog hon- kaansch ook als letterkundige taal, maar met behoud derde ambtenaren van buiten in, die alleen kennis van den band met het Nederlandsch. van Engels droegen, zonder dat een degelik protest daartegen werd aangetekend. Voorts had men hier * * het recht verkregen om in degerechtshoven in het Ook oud-president Reitz, nu voorzitter van den Hollands tepleiten. Hoevelen maakten van dat recht Senaat, sprak aan het feestmaal. Hi herinnerde aan gebruik ? En, hoe stond het op onderwijsgebied ? In- wat een Nederlander, de heer Coninck Liefsting, hem spekteurs werden aangesteld, die geen of geen vol- kort na den oorlog had gezegd. Het was dit: „Be- doende kennis van Hollands hadden en onderwijzers houdjullie godsdienst en taal, en jullie kunnen niet werden benoemd zonder dat ze jets van Hollands at- rtitgeroeid worden." wisten. Het eksamenstelsel was voorts zodanig inge- richt, dat alles in het Engels geschiedde. Het was dus duidelik, dat wij in de praktijk niets hadden toe- Afdeeling Potchefstroom. gekregen. Generaal Hertzog's grote tout, volgens sommigen, lag daarin, dat hij zeide, dat de wet Op de laatste vergadering werd aan Gen. Hertzog geen dude letter behoorde te blijven. Hi' durfde zijn het eere-voorzitterschap van den Tak aangeboden we- man te staan en dat werd hem kwalikgenornen. Er gens zijn groote diensten voor de bevordering van waren misschien meer manhaftige mannen under ons de Hollandsche taal. yolk, doch er waren ook een massa papbrceken. Ge- De heer Hertzog zond bericht, dat hij de onder- neraal Hertzog had zich echter een man getoond en scheiding „met het grootste genoegen" aanvaardt. om die reden was men hierhedenavond bijeengeko- * * * men om hem hulde te brengen we ens zijn manhaf- tigheid." Het secretariaat en penningmeesterschap der Afdee- Daarop volgde een toespraak van gen. Hertzog, ling wordt voorloopig waargenomen door den heer die te lang is om er meer dan de volgende aanha- A. H.Koomans, P. B. 123. 1SIr FD. glz:"FnLrn.-4-< 0 – "0 N =crQ mmm ==,m =n) 0N " 0 ID o eD C cn e 0 ST:)* " M=$40 • fra ...==074 = $„, 0 0 (/) el) 0..crq rE-..— ;_cr=o ,h =1'oq fro 1:3 n 1-t ^ & A (DQr w 0 CD •• .03 ° (71,' n== X,...u) cl..=r) (D eD 0 it, 0 .4* cots 0.4 0 - D3 67 1) co ==, • ro 0cn w r a" mon rrr+crtz ci)•(1) MI el) CD "' eD 0 .."1 `r1 rT1;01 • F, == to=N • On ta" o < gnag. CAI Su CI. top, •10.+, c n, sell • C6F,t)-== • 0. 0 GL w0 A) CD WC A) 0. 11431 (DC SD'7Dg" cn N fD et) 0 CD CD ••••• 0 0 ricl eD ct) N n eD r• = PAC7IM m 0 0 rp..=:=1 r:-1 "N-1 eD 'CS CD Pi" 0 e w 3:0"1 CDfa, o •a• N C6 .4 CD rg• 0 —•-• —0 — • ft, 0 0; Om's .4 1,, co iLFA2.0== v 0 p7 0C eb 0.7c2 et, 11) o rn m C. CD p., et.po .4=".""WAM O w co _CD et) et) • ›ft1) " M ^ :e = wet, tba cra fo CIL (4. M m5M (1) 0 ; E z" CD Cig 0„, .4 ft, CI. 0 Crcrci 6eD CD CD -w oor: Stud.-Afd. Amsterd NEERLAND1A. 1 0 0 o 0 0 Openbare leeszaal en boekerij der Groep Suriname van het Alg.Ned, Verbond te Paramaribo. Op de Galerij staan Mej. E.Emanuels, kantoorhoudster en de heer Fred.Oudschans Dentz, secretaris en waarnemend voorzitter der Groep. SURINAME hoort opgeven van de gevaren van het tropisch kil- l-mat hier, wie de werkelijkheid meegemaakt heeft, weet bij ondervinding, dat de luchtgesteldheid van Vaderlandsliefcle. dit land, behalve dan voor hen, die in de onontgon- nen deelen verkennersdiensten moeten verrichten of De lezing van den heer S. J. Roos, rabbijn der we en banen, lang een schadelijke, en vergeleken bij Ned. Isr. Gem. te Paramaribo, over Vaderlands- ons berucht Hollandsch klimaat, dikwijls een zalig- liefde, waarvan wij in ons vorig nummer met een held ma g heeten. enkel woordgewag maakten, is in De Surinamer Een veeg teeken zie ik echter in de toenemende uitvoerig besproken. neiging van zuiver Surinaamsche families, om uit de ko- De welsprekende redenaar richtte zijn kritiek vooral lonie we g te trekken en zich voorgoed elders te vestigen. teen de „wereldburgers, die feitelijk nergens bur- De zusterkolonie Curacao is ervoor bekend, dat zij gers zijn" en hen, die den mond vol hebben van vele harer 'one mannen uitzendt, om zich in den vaderlandsliefde, zoolang het geldt van dit vaderland vreemde een bestaan te veroveren: maar als verblij- g unsten te ontvangen maar zich verschuiien achter lend voor haar wordt in een adem erbij gevoegd, valsche leuzen, zoodra datzelfde vaderland van hen dat die, zoo zij op middelbaren leeftijd erin ge- een offer eischt. slaagd zijn eenig vermogen te verwerven, geregeld Zal het 't vaderland dus welgaan, zooals onze naar hun vaderland tern keeren om daar verder le liefde dat moet beoogen, dan zal ieder deel der bur- werken of van het verkregene te genieten. Daardoor gerij daartoe moeten medewerken, door grootst moge- blijven de oude familie's voor het eiland behouden lijke, door onvermoeid voortstrevende zuivering van en is er, zonder immigratie een niet-afnemende be- toestanden en begrippen, door verhooging van het volking. Hier daarentegen moeten de jongeren insge- beschavingspeil, door opheffing van het geheel, be- lijks dikwijls we voor studie, opvoeding of om den gonnen van eigen ik uit. De moeder, die hare kinde- broode, maar keerengrootendeels niet terug: zij zijn rengoed opvoedt, de werkman, die zijn vakkennis voor de kolonie verloren. uitbreidt, de man van wetenschap, die in laborato- En als nu de ouderen, zonder directe noodzaak, rium of studeerkamer een nieuwe vinding doet, de ookgaan hunkeren naar voorgoed wegkomen, wat kunstenaar, die nog ongebruikten vorm toepast your blijft er dan over voor het Surinaamsch vaderland? uitbeelding eener gedachte, alien die trachten hun Als wij onze 'on ens en meisjes niet zoo grit weg- plicht te doen en vooruit te komen op hun gebied, zonden, zouden, naar mine meening, hier ten slotte zij toonen onbewust evenveel vadersliefde als de staats- de inrichtingen wel moeten komen, om ze op man, die in raadzaal voor de belangen van het te voeden, te ontwikkeien, studie te geven. En dan land opkomt. het brood om van te "even, vraagt ge ? De noodza- Spr. stelde de vraag: Hoe s t a a t het met kelijkheid zou wel dwingen, nieuwe ontwikkelingsbron- de vaderlandsliefde der Surinamers? nen van het land op te sporen, nieuwe industrieen te Ziehier in 't kort zijn antwoord: stichten en zoodoende het geheel vooruit te helpen. „ In het algemeen spreken de Surinamers zeker Evenzoo, als er niet een voortdurende uittocht van met lof en liefde van hungeboorteland, prijzen zij volwassenen was, waardoor de burgerij zoo wordt ge- — ook wanneer zij allerlei fouten in toestanden hier diend, zouden hier vanzelfook meerdere en afwis- inzien — de voorrechten, die de kolonie onbetwij- selendergelegenheden voor ontspanning en veraange- felbaar heeft aan klimaat, gemakkelijker levenswijze naming ontstaan. en vooral rustig bestaan. Want wat men in Europa De Surinamer noemt delezing voor 't Verbond ook voor angsten moge doorstaan, als men ho een „schoonen en succesvollen avond". 20 NEERLANDIA. ker was blijde iets te hebben kunnen doen voor het Verbond en beloofde de belangen der Groep steeds bij het Hoofdbestuur te zullen voorslaan. Met vroo- Ned. Antillen lijke opgewektheid nam spreker afscheid van het Groepsbestuur. Hi' hoot alien weder te zien, hetzij hier of in het moederland. Van het Groepsbestuur. Kapt. Snijders op Bonaire. Bestuursvergadering op Dinsdag 6 December 1910, De Afdeeling Bonaire heeft ook haar Hollandsch 's avonds om 8 uu ,r ten huize van den Weleerw. avondje gehad. De openbare school, welwillend voor heer W. van den Brink. dit Joel afgestaan, was in een fees tzaal omgetoo- Aanwezig: Alle leden. De heeren H. P. de Vries, verd. De opkomst was zeer groot. De heer Gezag- voorzitter en C. S. Gorsira J.P.Ez., secretaris, zijn hebber en echtgenoote woonden de vergadering bij buitenslands. en werden met het „Wilhelmus" begroet bij bun Merle zijn ter vergadering het eerelid, de heer komst. De onder-voorzitter opende de vergadering en Morel C. Henriquez en het Hoofdbestuurslid, Ka pi- heette den Gezaghebber en alle aanwezigen ha rte- tein J. A. Snijders Jr. lijk welkom. De onder-voorzitter, Pater J. C. Wahlen, °pent de Eenige jeugdige muziekliefhebbers speelden toen een vergadering en verzoekt den waarn. secretaris, de paar nummers, waarna mejuffr. A. van den Berge heer Ed. S. Lansberg, de notulen der vorige verga- met haarprachtgeluid een heerlijk lied zong, met dering te willen voorlezen. pianobegeleiding van mevr. H. J. C. Bodenstaf --- Na lezing ode deze deze goedgekeurd. Hellmund. De beer Hellmundgaf hierna een stukje Ingekomen stukken, o. a.: op de pianola. Brief van den secretaris-penningmeester der Afdee- De beer Snijders verkreeg hierna het woord. In Bonaire, den heer Krijt, dat hi' wegens over- Spreker herdacht de aangename dagen reeds vroe- plaatsing naar Curacao zijn betrekking als secretaris- ger onder zijne goede vrienden op Bonaire doorge- penningm. moet neerleggen. bracht, bracht hulde aan den heerKrijt voor diens Brief van Afdeeling Bonaire met mededeeling, dat krachtig werken in den geest van het A. N. V. en de heer N. H. Henriquez is opgetreden als secretaris- sprak den wensch uit, dat de voorzitter en het penningm. van de Afdeeling. nieuwe bestuur der Afdeeling Bonaire met denzelf- Brief van de muziekvereeniging „Armonia", met dengeest bezield zouden blijven. aanbieding van diensten bij uitvoeringen van de Daarna bracht de heer Snijders het lichtbeelden- Groep. toestel in werking en gaf ons eenige Kijkjes in Ne- Aan deze vereeniging is dank betuigd voor haar derland, alsmede een volledig overzicht van de Ju- aanbod en het bestuur hoot bij voorkomende gele- liana-feesten te Amsterdam. genheden van hare welwillendheid gebruik te maken. Na depauze zong weder mejuffr. Van den Berge, Brief van den jongeling L. Conner, van St. Mar- begeleid eerst door mevr. Hellmund, later door mevr. tin, met mededeeling, dat hi' geslaagd is voor on- Van Romondt, die ten slotte ook zelf een lied ten derwijzer 3e klas en aan het bestuur dank betuigt bestegaf. voor den genoten geldelijken steun f 75.— 's jaars, Den volgenden avond werd een voorss.elling voor Welke toelage hem 3 jaren is geschonken. de schoolkinderengegeven. Brief van den heer C. B. J. Wijtenburg met ver- Acht dagen later werd door den heer Snijders op- zoek een geldelijke toelage ten behoeve van zijn nieuw een muziekavondje gegeven ten afscheid aan dochtertje, dat in 't voorjaar naar Nederland ver- Bonaire. trekt om opgeleid te worden voor onderwijzeres. Alsnu , nam Pater Wahlen, de waarn. voorzitter het woord om er aan te herinneren, dat deze be- stuursvergadering was bijeengeroepen om afscheid te INGEZONDEN. nemen van Kapitein Snijders. Het Groepsbestuur blijft den heer Snijders dankbaar voor wat door hem weder in het belang van het Verbond is ver- richt, vooral in de Afdeelingen Aruba en Bonaire. Het spijt ons, dat de omstandigheden niet hebben Nederl. Nationaliteitsgevoel of Nederl. medegewerkt om een dergelijk Hollandsch avondje Vooroordeelen. ook op Curacao mogelijk te Timken. Intusschen hoopt het Groepsbestuur den heer Snij- Geachte Redactie. dens een volgend maal het bewijs te kunnen leveren, Men heeft meermalen vernomen hoe de Engelschen dat ook op Curacao het A. N. V. groeit en bloeit. gehecht zijn aan voortbrengselen van eigen bodem en Kapitein Snijders verklaarde in zijn antwoord dat inlandsch fabrikaat, zoodat alles wat wordt inge- scheiden pijn doet. Opnieuw had hi volop mogen voerd absoluut als minder w a a r d i g wordt genieten van de Curacaosche gastvrijheid, opnieuw beschouwt. de oprechte hartelijkheid van zoovele goede vrienden Uit dit gevoel is de wet geboren, bepalende „dat ondervonden. Hi' is echter niet zoo vast overtuigd de herkomst op elk artikel moet verme'd worden". als Pater Wahlen, dat hi' nog wel eens op Curacao N o o i t zal een Engelschman voor een b u i t e n- zal tern komen. De omstandigheden zijn hem nu landsch product evenveel willen betalen gunstig geweest en het is de vraag of de toekomst als voor een Engelsch. Het p r ij s v e r s c h i 1 of hem hetzelfde voorrecht nog eens zal schenken. De hoedanigheidsverschil zal groot moeten mogelijkheid bestaat, dat hi' Curacao nooit meer zal zijn, wil het buitenlandsch product voor terugzien en het afscheid van velen, een afscheid voor aankoop in aanmerking komen. goed zal zijn. Dat is de weemoedige zijde van dit Stel daartegenover 't volgende: afscheid. Evenwel bestaat er ook overvloedig reden tot dankbaarheid. Eenige jaren geleden werd hier te lande een Ame- Het is thans bewezen, dat de zaak van het Ver- rikaansch automatisch weegwerktuig ingevoerd, dat in bond in de kolonie Curacao niet staat of valt met Amerika reeds zoovele jaren bekend was, dat het eenpersoon. De Curacaonaars zijn echt Neder- patent reeds Lang was vervallen. landsch gezind en hebben het moederland lief. Spre- Voor heeren winkeliers in koloniale waren, vleesch- NEEPLANDIA. 2 waren, koffie- entheehandelaren was 't een practisch Wanneer ik in Hollandsche streken woord „eet- werktuig, zoodat het vrij wel vaststond, dat vele he- aardappelen" gebruikte, wekte dit wel eens de lach- langhebbenden zich er van zouden voorzien. lust op, wat wel eens meer gebeurt, wanneer wij De aandacht van een onzer eer ste f abrika n- bewoners van het Oosten van ons land, in tegenstel- ten van weegwerktuigen werd er op gevestigd. Zijn ling van onze Westelijke landgenooten — die dik- oordeel was, dat het Amerikaansche toestel zeer prac- wijls liever een vreemd woord schijnen te gebrui- tisch was, maar dat de samenstelling en bewerking ken — een zuiver Nederlandsch, al is het dan ook niet beantwoordden aan de hooge eischen, eenprovinciaal woord bezigen. Wees ik echter op de die wij gewoon zijn aan dergelijke werktuigen te tegenstelling dan nam men er vrede mee, men had, stellen en bovenal dat deprijs ruim 60 "4; te er niet aangedacht dat er ook pootaardappelen wa- hoog was. ren. Wi' moeten toch eerst produceeren alvorens wij Het ingevoerde werktuig kostte 400.—; het consumeeren of op z'n Overijselsch gezegd: Wi mu- daarna door den N e d e r 1. fabrikantgemaakte ten eerst potten, !oaten gruuien en oogsten en dan slechts 150.—, niettegenstaande het beter g e- kOnnen wi pas eten. construeerd en afgewerkt was. Hoogachtend, Uw dw., Zoodra het Nederl. fabrikaat verscheen, werden de T. K. v. OMMENKLOEKE. invoerders der Amerik. werktuigen beducht voor de Z w o 11 e, 24 Dec. 1910. concurrentie en beproefde met het in dergelijke om- standigheden veelgebruikelijke middel : V e r d a c h t- making hun afzet te behouden. Er waren werkelijk nog Nederlanders, zonder na- tionaliteitsgevoel, die voor het minder w aar dige MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI buitenlandsche fabrikaat liever ruim 60° meer betaalden dan voor het veel betere inlandsche. Hetprijsverschil was echter te groot, waarom de in- voerders teen la ere prijzen trachten te verkoopen, to dat men zelfs het werktuig aanbood voor f Waardeering. alzoogelijk met het i n 1 a n d s c h fabrikaat. De Nederlandergaf in zijn avondblad van 29 Dec. Wat doet nu de nationaalgevoelende Nederlander ? 1910 de volgende bespreking van ons Dec.-nummer: Hi' j gaat naar den Nederlandschen fabrikant en biedt „Neerlandia, het or aan van het Alg. Nederl. Ver- hem... f 125.—. bond, waaruit we of en toe aanhaalden onzer „Ge- Een dergelijk aanbod acht hi' volkomen gewettigd; men de Berichten", zullen we voortaan, mede om omdat volgens zijn bescheiden meening het inl an d- den rijken inhoud in dit overzicht ter hand nemen. , s c h e loch ver beneden het ingevoerde moet te koop De December-aflev. bewijst weer opnieuw, met hoe zijn, wil het koopers vinden. g roote volharding in binnen- en buitenland alles Ware dit een alleenstaandgeval dan zou men 't , wordt nagespeurd, wat maar eenigszins betrekking niet als een kenmerkende eigenschap onzer natie mo- kan hebben op onzer goeden (of kwaden) naam bui- gen aanmerken. Maar men zou een list kunnen ma- ten degrenzen. Wat een Brit over Java zegt; wat ken van andersgoed ontwikkelde Nederlanders zon- er in de Kamer over ,,Buitenlandsch beleid" wordt der nationaliteitsgevoel. besproken; wat er in Zuid-Nederland op taalgebied Eengroot zakenman schreef eens aan den Holland- gebeurt, wat men vindt over Nederl. Vereenigingen schen fabrikant: „Wij vinden de Holl. machine z eer in 't buitenland; wat Zuid-Afrika geschiedt; hoe g oed en nau wkeuri •g ; maar de Amerikaan- Hollanders in Nieuw-York hun St. Nicolaasfeest vie- sche is ons meer sympa thie k". ren, in Argentinie arbeiden ; hoe onze nijverheid in „Wat ma toch we! de oorzaak zijn van deze 't buitenland wordtgewaardeerd; hoe ons Indisch eigenschap ?" Mijns inziens o n h e k e n d h e i d met eskader in Australia reilt en zeilt; dat men Vondel's de eigen nijverheid. Lucifer in 'tJapansch heeft vertaald komt op een En waar men nu die onbekendheid aantreft niet al- paar eeuwen niet aan, als 't maar Holland's glo- leen bij minder- maar ook bij meer-ontwikkelden, daar rie geldt), en nog honderd din en meer van dien meen ik, dat reeds op school de oorzaak schuilt. aard, vindtge hier bijeen, Leerzaam, en to ell yolks- Gewoonlijk weten de meer-ontwikkelden preties wat er kracht-ontwikkelend, is zulke lectuur. En door de in het buitenland wordtgemaakt, welke firma's daar groote verscheidenheid (we tellen meer dan 60 stuk- eengoeden naam hebben; maar die in hun eigen ies!) ook een aangenante lectuur." land kennen zij niet en zij gev en zich g e e n moeite die te kennen. Aan alle Verbondsleden. Wil men den volksgeest dit opzicht verbeteren, dan zal het noodig zijn, reeds op de school te be- Het Propaganda-Comiteit van den Antwerpschen ginnen. Tak van het A. N. V. heeft een oproep tot aanslui- Wanneer nu het Aig. Ned. Verbond, de Middea- ling verspreid, waarin o. m. deze woorden treffen: standsbond en de Maatschappij van Nijverheid sa- Vele leden wonen weinig of nooit de algemeene menwerken, dan zal het kornende tijdperk beter kun- vergaderingen bij en zijn daardoor niet bekend met nen zijn dan het verledene en het tegenwoordige. het streven en werken van het A. N. V. Was U dit Ede, 27 Dec. 1910. L. DEN HOED r. wel bekend, dan zou U zeker ter vergadering ko- men, en den stria voor de Nederlandsche taal niet J alleen geldelijk niaar ook zedelijk steunen, want in- dien U daar hoort de onrechtvaardigheden die je- Eetaardappelen. fens de Nederlandsche taal geschieden en indien U WelEdel Zeergel. heer, leest de geschriften uitgegeven door het A. N. V. Aan de korte verhandeling over een woord voor dan zou uw genic-Jed in opstand komen, en U zou consumptie-aardappelen I) kan ik nog 't volgende nitroepen: „recht en nog eens recht your onze taal, toevoegen: ik en velen met mij, zullen met U strijden want gij In hetgedeelte van Overijssel, waarvan de boeren alleen die daar spreekt kunt niets uitvoeren, wij moe- te Zwolle hun voortbrengselen ter markt brengen, ten sanien werken en strijden tot dat wij het recht wordt evenals in Groningen van „ eeta a r da p- hebben dat ons toekomt." peIe n" gesproken, maar dan tegenstelling van Ook gij, Noord-Nederlanders, gij die komt uit, „pootaartlappelen". misschien ,LYelloren ziit in moon beschaafd land waar de kunst en wetenschap zeer hoog zijn aangeschre- 1) Neerlandia 1910, blz. 264. vett wilt (10kniet dat men uw eigen taal de- 22 NEERLAND1A. zelfde rechten toekent als aan andere talen ? Toont naamlooze vennootschappen moet nagaan, bijzonder data Nederlanders zijt, houdt uwe taal hoog en moeilijk kan wezen en eischen stelt aangaande spel- spreekt in Belgie, waar men uwe taal zoo goed ling, en meer. Heeft het dan niet het recht barbaris- verstaat,geen Fransch maar zuiver Nederlandsch. men uit de namen te weren ? Indiengij Nederlanders uwe taal zult minachten, wat hebtge dan te verwachten van vreemdelingen ? De vaderlandsche bloembollenteelt. Belangstelling onze koloniUn. Het blad Floralia roemde onlangs een paar land- genooten, die zich voor de bloembollenteelt verdien- Metgroote ingenomenheid hebben wij steeds mel- stelijk hadden gemaakt, en gaf aan, dat de een „chef ding gemaakt van verschillende pogingenom meer de cultures van The General Bulb Company te Vo- belangstelling in onze overzeesche bezittingen te wek- gelenzang" was. ken. En met blijdschap stellen wij vast, dat wij in Vogelenzang lit in Holland, moet men weten. den laatsten tijd vele pogingen hadden te boekstaven. In hetzelfde blad vonden we 't wbord boor d- Gaven nog niet onlangs invloedrijke mannen een mil- b e d d e n, zelfs wordt het Engelsche woord ge- lioengulden voor de stichting van een Koloniaal bruikt alsof 't eengewoon Nederlandsch was en ge- Instituut te Amsterdam, een daad, die toont dat er sproken van: Borders beplant met vaste planten. geestdrift is voor een grootsch en goed plan. Moch- ten wij niet in 't vorig nummer wijzen op de vele De Amicis over Nederland. lezingen, die tegenwoordig hier te lande over onze De volgende aanhaling is ontleend aan Nederland overzeeschegewesten worden gehouden ? En thans worth het verschijnen aangekondigd van een werk en zijn bewoners, door Edmondo de Amicis, uit het Italiaansch vertaald door D. Lodeesen: over Nederlandsch Indie, „een met zorg en rijkelijk geillustreerd boek over alles betreffende onze uit e- „Napoleon zeide dat Nederland een aanslibbing strekte Oost-Indische Kolonien, waarin de ontwik- was van de Fransche rivieren, den Rij,n de Schelde kelde Nederlander uitteraard belangstelt, geschreven en de Maas, en op Bien grond lijfde hi' het bij het door erkende autoriteiten, enniettemingoedkoop, Keizerrijk in. De eene schrijver noemt het een soort zoogoedkoop, dat de prijs slechts voor zκ6r weini- van over an tusschen land en zee. Een ander ?en gen als motief om 't zich niet aan te schaffen, Lou groote korst land, die op de wateren drijft. Weer an- gelden." deren een aanhangsel van het oude vasteland; het Behoeven wij nog te zeggen, dat wij ons verheu- China van Europa; het eind van het land en het be- gen in die uitgave. Waarlijk aan zoo'n boek was be- gin van den Oceaan; een kolossaal vlot van slijk en hoefte. Lang reeds. zand. En Philippus II noemde het het allernaast aan Hetzal verschijnen bij de Uitgevers-Maatschappij de helgelegen land. Maar op een punt waren alien Elsevier te Amsterdam in 24 afleveringen, to en 45 het steeds Bens: de Nederlanders hebben hetge- cents. Het wordtgeschreven onder leiding van den maβkt. Het bestaat, omdat de Nederlanders het be- tegenwoordigen Minister van Oorlog Colijn en Lal waren; het zou verdwijnen, als de Nederlanders het 700groote en kleinere platen, waaronder zesgekleur- verlieten. De Nederlanden waren eenmaal zoogoed de bevatten. als onbewoond. Er waren uitgestrekte meren, als Gen. Van Heutsz, oud-Gouv.-Generaal van Nederl. zeeen in elkander uffloopende, moerassen naast moe- Indie schrijft het voorwoord. rassen ; struikgewas naast struikgewas; onmetelijke Fen andereprijzenswaardige poging is die van wouden van dennen, eiken en elzen, waar troepen heer W. D. van Hoogenhuy,ze bestuurslid van de wildepaarden rondrenden, waarin men volgens de Utrechtsche Studenten-Afdeeling van het A. N. V. overlevering van boom tot boom mijlen zou kunnen Hi' be left in een vlugschrift: De noodzakelijkheid afleggen, zonder den grond te raken. De diepe Lee- van meer koloniale belangstelling bij den Nederland- boezems brachten de woede der noorderstormen tot schen student." De bedoeling van zijn vlugschrift is in het binnenste des lands. Sommige deelen verdwe- het tot inleiding te la en dienen bij besprekingen nen jaarlijks onder de wateren der zee en werden over dit onderwerp op een der huishoudelijke ver- slijkvlakten, die land noch water waren en waar gaderingen ter gelegenheid van het Tweede Groot- men nochgaan noch varen kon. De groote stroomen, Nederl. Studenten-Congres, in September te Leiden te diegeen voldoende helling hadden om naar zee te houden. vloeien, dwaalden her en der, als onzeker welken loop te volgen en verliepen zich in groote poelen in De' bad Vlissingen. het zand der kusten. Het was een droevig land, dooi woedende stormengeteisterd, door eindelooze regen- Men meldt uit Vlissingen aan een krant: buien doorweekt, door dagelijkschen mist bedekt, waar „Hier ter stede zal worden overgegaan tot oprich- men niets hoorde dan hetgeloei der wateren en het tin g van een naamlooze vennootschap Z e e b a d krijschen der zeevogels en wilde bees en. En als men Vlissingen met een kapitaal van f 1,800,000. nu bedenkt, dat zulk een land een van de vrucht- Het doel der vennootschap is het tot ontwikkeling baarste, rijkste en best geordende landen van de we- brengen van de badplaats Vlissingen." reldgeworden is, begrijpt men hoe juist het zeggen Slecht voor as doet slecht volgen. Op de Maat- is, dat Nederland een verovering is van den mensch schappij Zeebad Scheveningen dreigt nu een IVIaat- op den Oceaan." schappij Zeebad Vlissingen te volgen. Onnoodig te zeggen, dat „zeebad" in den zin van Door 'n Hollander gesticht. „zeebadplaats" een germanisme is. Waarom niet een- De Evangelisch Luthersche St. eketer te St. Pe- voudig „badplaats Vlissingen", gelijk den berichtgever tersburg vierde 25 Dec. 1.1. haar twee honderdjarig aan het slot van ziin mededeeling uit de pen is gevloeid ? bestaan. Stichter der Evang. Luthersche Gemeente in leder weet hier te lande wel, dat Vlissingen aan zee Rusland's hoofdstad is de Hollandsche Admiraal lit. Wij kennen hier een andere badplaatsen dan Kruys, die onder Peter den Groote in 1698 in Rus- die aan zee liggen. Zegt men, dat men in 't buiten- sischen staatsdienst trad en zich naam verwierf hij land niet algemeen weet, dat Vlissingen aan zee ligt, de reorganisatie der Russische vloot. Vreemde gods- wel laat men dan in debekendmakingen in vreemde diensten werden in die dagen in Rusland niet geduld. talen het er bij zetten. In de benaming van een Ne- Voor Admiraal Kruys maakte Czaar Peter een uit- derlandsche maatschappij ma het Duitsche Zeebad zondering. In het kerkje, gebouwd in den turn van niet voorkomen. Kruys' paleis, werd den eenen Zondag in 't Hol- Wij hebben wel eens gehoord, dat het regeerings- landsch en den anderen Zondag in 't Duitsch dienst departement in den Haag, dat de statuten van nieuwe gehouden. NEERLANDIA. 23 De Zeven Provincien te Kaapstad. NIEUWE LEDEN Den Ben Januari is de Zeven Provincien te over December igio. Kaapstad aangekomen. De plaatselijke Md. van het A. N. V. benoemde een feestcommissie, die in de pers van de stad aan de Tafelbaai een beroep deed Groep Nederland. op Nederlanders, oud-Nederlanders en Afrikaner- BESCHERMENDE LEDEN. stamverwanten omgelden bijeen te brengen ten einde D. W. Stork, Hengelo (0.). „officieren en manschappen van 't Hollandsche oor- J. Nootebooni, Heerengracht 305, Amsterdam. logsschip in de moederstad van Zuid-Afrika een zoo Opg. door den heer J. Greeve, g astvrij mogelijk onthaal aan te bieden." Mej. J. Herbers, Kerkstraat 30, Opg. door den heer J. Nooteboom, >> Vorstelijk of Koninklijk. Deer J. W. van Lint te Kaapstad vraagt ons GEWONE LEDEN. of de vertaling koninklijke bezoekers voor Royal visi- Mej. Eva C. Leendertz, tandarts, Roemer tors(sprekende van de Hertog en Hertogin van Visscherstraat 17, Amsterdam. Connaught) onjuist is, al kan men evengoed schrij- Opg. door mej. J. M. v. Riel, ven vorstelijke bezoekers. Lie man Snoek, 0. Z. Voorburgwal 7, Beiden kan. Men spreekt van Vorstenhuis en Ko- Mej. C. H. C. Gunning, Keizersgracht 580, >> ningshuis. Als titel heeft vorst natuurlijk een andere Beiden opg. door den heer S. van Lier Ez., beteekenis als koning: Vorst van Lippe b.v.; maar G. J. Meyers, ingenieur, Singel 334, in 't algemeen is 't hetzelfde. H. Giltay, Oude Sin el 6, Leiden. N. Beets,Rijn- en Schiekade 121, Brievenbestellershollandsch. A. van Dulleman, Hartesteeg 5, Dezer dagen ontving een lid van 't A. N. V. een C. Goedbloed, Vreewijkstraat 17, brief terug met de vermelding „onbestelbaar retour Jac. J. deJong, med.-stud., Doezastr. 10a, >> Rotterdam De facteur". Wel een eigenaardig staaltje Allen opg. door den heer A. L. van van brievenbestellerswijsheid. Blommestein, E. F. Bonjer, jun-stud., Pa pen 19, Eerbied voor 't Nederlandsch. D. N. P. Hocke, jur.-stud., Hoogstraat 5, >> Het Vlaamsche blad OnsRecht vertelt, dat een post- A. J. G. Verster, jur.-stud., Breestraat 97, zegelliefhebber naar Japan schreef om inlichtingen en Allen opg. door den heer F. M. van eenprijscourant. Hi' ontving beide in 't Engelsch... Asbeck, en in 't Nederlandsch. R. van Steeden, jur.-cand., Oegstgeest bij Prof. Mr. J. H.Carpentier Alting, Voor Afdeelingsavonden, Opg. door den heer Th. G. G. Valette, Den Ha ag. M. Waltheer, le Luit. der Infanterie, De voordracht, die de beer H. A. Kooy, Majoor van het Ned. Ind. leger, voor de Afdeelingen be- leeraar a/d. Hoofdcursus, Kampe n. schikbaar heeft isgetiteld: Een lichtbeeldenavond Opg. door Luit. N. T. Carstens, Zwolle. Mr. J. Hermans, ambtenaar 0. M. over ons Pionierswerk in Nederlandsch Indie. pja. flartman, Ververstraat, 's Hertogenbos ch. Ds. W. W. Meijnen, Dordrecht. Mevrouw Van Leeuwen, Papenhulst, De waarde eener el en taal voor de zelfstandig- W. J. Steinbuch, Ma' joor der Infanterie, heid van een yolk. H. Worst, notaris, Allen opg. door het Bestuur der Afd. Vraag om inlichting. Mr. A. F. Telders, Van Speykstr. 162, Den Haag. Wie kan het juiste adres meedeeten van: Mej. A. E. H. Telting, Groothertoginne- D. Olthuis, vroeger directeur Gasfabriek, Paramari- laan 107, bo (thans in Nederland). Mej. H. G. van Haeften, Liibeckstr. 80, J. C. Meeuwissen,Apostolisch Vicaris van Surina- Opg. door mej. J. W. Lorentz, Leiden. me, Titulair Bisschop van Prusa, Paramaribo G. G. Thierry, Regentesselaan 230, (thans in Nederland). J. A. V. Barmen 't Loo, inspecteur der M. Dames Visser, Amsterdam. Belastingen, Bilderdijkstraat 98, Mevr. Klokgieters, vroeger Osterstr. 17, Hildesheim. Opg. door Dr. W. van Schothorst, D. C. de Witte, vroeger Woerden. Mej. C. Offerhaus, apothekeres, Groother- J. E. Loth, vroeger ingenieur, Paramaribo (thans toginnelaan, A in Indie). Opg. door den heer W. F. Gerdes C. S. Adama v. Scheltema, vroeger Via Vittoria Oosterbeek, 40 P3, Rome. E. van der Meulen, Van der Duinstr. 101, A. E. J. Blok, vroeger Papengracht 19, Leiden J. G. de Voogt, Laan van! Meerdervoort 71, (thans in Indie). H. A. H. de Ronde, Verhulststraat 55, D. W. N. de Boer, vroeger Teylingenstraat 88 a, A. ten Bruggencate, Westerbro, Rijswijk (Z.-H .). Rotterdam (thans in Indie). H. G. B. Rissink, Prins Hendriklaan 19, . W. H. A. Jacometti, vroeger Pieterskerkstraat 2, P. Landberg, Noordeinde 17, Del Leiden (thans in Indie). H. H. Cop, Nieuwe Plantage 67, Dr. A. A. Schoch, vroeger Hooigracht 88a, Leiden. W. van Lankeren, Oude Delft 223, Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. ARBEIDSBEURS. P. A. Snellen van Vollenhoven, Officier van Adm. K. M. Hillegom bij Haarlem. (Buiten verantwoordelijkheid van 't Hoofdbestuur). Opg. door mevr. A. Semmens-Sieben- Een 'one man, bekwaam in administratie, corres- haar, Claremont. pondentie en redactie, met veeljarige bureaupraktijk, Mej. J. C. van Geldorp, Parklaan 47rood, Haarlem. einddiploma H. B. S. 5-jarige cursus, zoekt een werk- Opg. door mej. J. A. van Walsem, kring als administrateur, correspondent of secretaris. G. J. Droste Jr., fabrikant, Kennemerpl. 9, Goedegetuigschriften. Opg. door Dr. J. B. Scheers, Het adres der belanghebbenden is te vernemen bij Jhr. J. A. P. Repelaer van Spijkenisse, de Administratie van het A. N. V. Wijnstraat 81, Spaarne 13, Dordrecht. Opg. door Mr. J. D. Rutgers v. d. Loeff, 24 NEERLANDIA. J. Muusses, uitgever, Purmerend. J. H. Urselmann, hoofd der school, Opg. door den heer K. Oud Soengeiliat (Banka) G. Philips, Huize „Vijverhof", lid vid. H. D. A. GOtz, agent Kon. Paket- firma Philips & Co., gloeilampenfabriek, Eindhoven. vaart Mij,. A Pompen, directeur H. B. S. >> Beiden opg. door den heer F. Beiden opg. door den heer P. Raymakers, Deelernan, H. G. van der Esch, Noordendijk 56a, Dordrecht. Groep Ned. Antillen. P. D. Boon, 2e Luit. Inf. Ind. Leer g, Zuideinde, Wormerveer. Q. L.R , igaud schrijver ten kantore v/d. Opg. door den heer P. H. Stuurman, Zaandam. Gezaghebber, Bonaire F. E. deJongh, le commies bij de Be- lastingen, Jongelieden-Afdeelingen. P. B. Schrils, klerk postkantoor, J. Schuyf, Nieuwe Binnenweg 214, Rotterdam. Allen opg. door den heer N. H. Hen- >> riquez, Me'. M. T. Vervoorn, Noordsingel 76a, >> Groep Suriname. WI. A. Hoevers, Snellinckstraat 53, C. S. de Brune, Nieuwe BinnenwegY 228, >> M. 0. Salomons, koopman, Saramacca- G. Maathuis, Schoonebergerweg 20, straat, Paramarib'i. J de Groot, Aelbrechtskolk 59 , J. Opg. door den heer A. E. Samson, M. de Boer, Korte Kade 20, J. L. A. A. Smulders, Plantage Meerzorg (Suriname). R. Nesse', Bellevoystraat 66b, Joh. Broekhuysen, p/a. C. Kersten & Co., Paramaribo. >> Mej. F. de Haas, Plantageweg 41, Opg. door den heer Fred. Oudschans Mej. T. Voorbur g, Speelmanstraat 115, Dentz, >> J. Voorhagen, Harddraverstraat 10, Buitenland. Allen opg. door het Bestuur. Mej. Cato Hombergen, Maastricht. BESCHERMENDE LEDEN. C. Hombergen, Gerrit H. Ten Broek, Consul der Neder- Max Goossens, >> landen, 717 Locust Str., St. Louis (Mo.) V. S. v. A. Allen opg. door het Bestuur. Paul KfAidowski, Consul-Generaal der Mej. D. Leverstein, Duvenvoordestr. 36, Haarlem. Nederlanden, Apartado 2771, Mexico D. F. Opg. door den heer H. J. Cramer, H. de Vries van Doesburgh; adres Burnell J. Bosch, 's Hertogenbosch. & Co., 494 O'Farrell Street, F. van Nispen, San Francisco, Californie, V. S. v. A. P. Nooren, Waterstraat 25, >> Opg. door den heer E. J. F. van Hans- >> H. van Leeuweri, wijk Pennink, San Francisco. Mej. J. Mommers, G EWONE LEDEN. >> Mej. B. Geers, J. C. van der Wolf, directeur Nederland- A. van Moorsel, sche Arbeidsbeurs, Homberg a/Rhein. G.J. Romijn, • Opg. door den heer J. A. Longepee, Dortmund. R. He mans W. B. Seelig, 1010 Fisher Bldg., Chicago. T. Holleman, Opg. door den heer A. Oosterheerdt, S. J. Lion, J. de Lanoy, 69 Dearborn Str. (Holl. A. Desertine, Am. Lijn), J. Zuidema, J. D. vanKampen, 7124 Green Str., F. Teulings, B. J. Edema, 1510 E 66 Str., A. Berge, Rev. S. S. van der Heide 1324 W. 14 Str. ,, B. Brans, A. Laning, 1851 Washburn Ave, W. v. d. Does de Villebois, A. Bremer, 1642 W. 15 Str., J. Aerden, K. de Leeuw, 3560 Vincennes Ave, K. van Nis en Allen opg. door het Bestuur der Afd. > H. Gijsen, >> K. J. Quasi, Proponent der Ned. Herv. F. Bosschart, Kerk, Hernerstrasse 58, H. Nederveen, Recklinghausen (Westf.) Duitschland. E. van Nispen, Opg. door Dr. W. van Everdingen, Rotterdam. Th. van Lookeren Campagne, M. M.Craandij,k Davos Platz. H. v. d. Hagen, Opg. door Dr. H. J. A. van Voornveld, W. Klasens, I. C. Schoen, Worringerstrasse 95 I, Dusseldorf. W. van Heertum, C. A. Amons, Umba, Gouvernement Archangel F. Nederveen, >> (Rusland). A. van Os, Beiden opg. door den heer He me Vis, Zaandam. J. Bouwhijzen, Mej. H. Duynstee, Dr. Jos Nouwens, Procurator der Norber- tijnenorde, 54 Via di Monte Tarpejo, Rome. Mej. E. Keiser, Parade, Opg. door Dr. Gisbert Brom, Mej. J. Welsch, Z.Exc. F. J. Domela Nieuwenhuis, Buiten- Mej. J. Woltering, gewoon Gezant en Gevolmachtigd Minister Mej. R. Zoethout, der Nederlanden, Bangkok (Siam). Mej. A. Tak, P. Cramer,p/a. Messrs Windsor Mej. H. Braakenburg, & Co., Mej. B. Hoogveld, Beiden opg. door den heer W. Blank- Mej. A. Kramer, Mej. F. van Mens, Berlikum. waardt, A. Veder, 17Rue de Moscou, Paris. S. de Ruyter, Westzijde, hock Hazemaker- straat, Zaandam. J. B. Zweers, Thirty Two Abbey Gardens, St. Johns Wood, Londen N. W. Opg. door den heer P. H. Stuurman, Zaandam. Groep Ned. Oost-Indie. Mej. Rela van Messel, Hoove Lea, H. Becking, civiel-ingenieur, Batavia. Hove Brighton (Engeland). Opg. door den heer W. Blankwaardt, Bangkok. Opg. door mej. Eva van Dantzig, Den Haag. 15e aargang. No. 2. Februari 1911. N EERLAN DIA ORGAAN ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Wie wil en moed bezit, hi' j vindt de midd'len tot de daad. VONDEL. INHOUD: De Zeven Provinci62 te Kaapstad, door mej. C. A. Doyer — Het leger een middel tot het aanknoopen van verwantschapsbanden en het verwerven van handelsvoordeelen ? — H. C. Vos van Leibbrandt j- Waar Afrikaners moeten studeeeren — Een grootsch werk — Buitenland: J. A. J. de Villiers — Nederlandsche Ondernemingsgeest Nederl. Vereeniging te Dasseldorf — Noord-Nederland: Alg. Vergadering van Groep Nederland, door C. van Son — Drie Havengezichten — Nederl. buitenlandsch beleid — Van de Afd. — Oproep Zuid-Nederland: Wie brengt de nationaleeenheid van Belgie in gevaar ? — Zuid-Afrika : Het Flollandsch op school — Nederlandsche liederen in Z.-Afr. — Berichten — Oost-Indie: Ontwikkeling van een zelfstandige nijverheid en van een eigen handel in de Inl. maatschappij van N. I. — (lids bij het huisonderwijs in Ned. Indig — Adressenlijst der Groep — Suriname : Eerste openbare Leeszaal te Paramaribo — Amerika: De Ulfilas Club. Hope College, Holland, Michigan, door Prof. A. Raap — De Hollanders in Amerika — Neerlandia te Nieuw-York — Berichten — Ingezonden : Een ketterij of niet?, door J. H. Insinger — Albert Vogel te Hasselt, door Dr. E. van Soest — Waarschuwing, door P. H. Stuurman — Mededeelingen en Allerlei- Het Ouderhuis, lied door M.J. van der Schilden — Nieuwe Leden — Advertentien. wacht had. Maar ik wist, dat ik een zeldzaam mooi „De Zeven ProvinciUn" te Kaapstad. herinneringsbeeld rijker was geworden en niet alle- daagsche gewaarwordingen had gehad. Jammer, dat Kaapstad, 25 Jan. 1911. het Zondag was en het schip niet naderde met sa- Hooggeachte Heer, luutschoten over en weer. Watgezellig was het, ge- Ik heb U niet eerdergeschreven, omdat wij steeds durende de daarop volgende week telkens de blauwe in afwachting van het oorlogschip verkeerden en ik kragen en de mutsen met „Koninklijke Marine" in dacht, dat U het wel aangenaam zou vinden te hoo- de stad te ontmoeten. De witte uniformen metgoud ren, hoe het eerste bezoek aan Kaapstad afgeloopen kwamenprachtig nit in deze Weurrijke omgeving. is. Ik las daar net in de krant over de geestdrift in De donkere uniformen vielen op door hun smette- Pretoria. Och hemel! en wat hebben ze daar! De loosheid. Wat er in die week al zoo gebeurd is, commandant, zes officieren en 25 matrozen. Nee, zult U wel allesprecies te hooren krijgen, ook, dat dan hebben wij er hier natuurlijk meer aan gehad. het ons alter meening is, dat alles boven verwach- Ik was er bij van het eerste begin tot aan het laat- tin g goed afgeloopen is. Scmmigen, die op rein ste einde. En zie, net als met de Pageant: ideaal hadden willengaan, hoorde ik ze en zeer blij te weer, tusschen weken in van wind en re en. Zon- zijn, niet te zijn gegaan. Ze hadden voor een geld die week willen missen. En dat waren menschen, dag, 8 Januari, stond ik om half zes op en wan- delde eenigen tijd later in den heerlijken mot en die men nietprecies van overderven Hollandschge- stond naar de Dokken. Het schip kcn misschien al zindheid beschuldigen kon. p Ik wil U meer bepaald vertellen van wat ik voor om zeven uur inkomen. O de Breakwater Pier vond ik een paar Hollanders. Omstreeks twaalf uur lag het nieuwsgehoord heb, terwijI ik zoo genoot van dit schip in de Dokken. Toch ziin mij die vijf uur wach- bezoek. Toch snaaksch, niet ? Een oorlogschip, ge- ten niet lang gevallen. Aan de semen op Signal Hill bouwd met de bedoeling om dood en vernieling te konden we zien, dat er een schip en wel een oorlog- verspreiden, begint zijn loopbaan als vreugdebren- schip in aantocht was. Daar cntdekte ea' onzer rook ger. De feestdag voor de matrozen was op Donder- aan den horizon. 't Kon een „Intermediate" zijn. dag. Ze in en in hun mooie witte uniformen in Eindelijk zagen we door den kijker, die van hand trammen van Kaapstad naar Rondebosch en mar- tot hand ging, dat het een wit schip was. Dat was cheerden toen naar „Groote Schuur". Een aantal da- dan toch wel „De Zeven Provincien". Ik heb zoo mes, waaronder ook de steeds helpende onvermoei- voortdurend naar dat zeegezicht gekeken, dat het met bare consuls-vrouw, mevrouw Van Oordt, was ander- al zijn heerlijke kleuren in mijn herinnering zich af- tusschen in de „tea rooms" dicht bij „Groote Schuur" gebeeld heeft met groote duidelijkheid. Telkens als ik bezig, alle ververschingen in orde te brengen. We het v6Or mij zie , krijg ik weer die vele en zeldzame hoorden muziek in de verte en ten laatste zagen we gewaarwordingen, die mij bij den eersten aanblik de witte uniformen tusschen deboomen te voorschiin vervulden. „Zie, daar over de schitterend blauwe wa- komen. De commandant en eenigen der officieren teren en er boven een fijn blauwe lucht met lichte hadden zich later ook bij den tocht gevoegd. Iemand wolkjes, komt een wit schip met de Hollandsche vlag had mij eens verteld, hoe de Hollandsche matrozen en daarop zijn velen van je eigen yolk." 0, hoe te keer kondengaan, als ze in Kaapstad waren en mooi was dat naderkomen. Regelrecht, als ik door voornamelijk, als ze wat op hadden. Di t nu had ik den kijker keek, kwam het met den voorsteven op ook van deze matrozen verwacht, maar zie, aange mij af. Er waren on dertusschen meer Hollanders op- naam als voor 't oog de witte uniformen, zoo was het mij, toen we naderhand naar de stad terug lie- gedaagd, die mij beklaagden, omdat ik zoo lang ge- 26 NEERLANDIA. pen met hen te praten en te bemerken, hoe onder- kunnen trekken. Dat was dien dag voor mij de eeni- houdend hun gesprek was niet alleen, maar hoe vrij ge schaduwzij geweest. Den volgenden dag vertelde van ruwheid. Er wordt Been sterke drank meer op mij iemand, dat de matrozen al zingend (en ze zin- het schip verschaft. VOOr we onze wandeling began- gen goed!), naar huffs waren gemarcheerd in den hel- nen kreeg ieder der manschappen wat wijn (niet meer deren maneschijn en de menschen waren uit hun hui- dan twee glazen). Ze hadden hun dorst met limona- zen geloopen en hadden het alles heel mooi gevon- de enz. kunnen lesschen. We gingen den berg op, in den. Het schip zelf heb ik heel nauwkeurig bekeken. de richting van Duivels Piek. Ze klommen als kat- De adjudant-constabel heeft mij alles laten zien. Na ten in 't want en waren de leiders gauw vooruit. Ik wat ik al zoo gezien en gehoord heb, moet het ver- haastte mij dus aan 't front der troepen te komen en blijf op zulk een schip, het reizen en het zich af- was juist in tijd, om te beletten, dat ze een plan- wennen van drinkgewoonten niet anders dan opvoe- tage binnen stormden. We gingen toen naar het Rho- dend werken. En de verzorging op lichamenlijk ge- des-gedenkteeken en spoedig waren zij ook daar bo- bied, geloof me vrij, die is beter dan van menigeen, venop. Al die Witte uniformen, nee, 't was een zeld- die hier maandelijks f 72.— voor kost en inwoning zaam gezicht; vooral ook, toen het heette „voor- moet betalen. waarts" en „nog hooger" en ze fangs een nauw Dinsdagmorgen, 17 Januari, ging het schip weg. paadje tusschen lager struikgewas bergop klauterden. Zware wolken lagen op den Tafelberg „Zum Ab- Bevelvoerder en Officieren van Hr. Ms. ,,De Zeven ProvinciSn" op een feest te Kaapstad. Links vooraan Kapt. ter Zee Bauduin. Ik beging de onvoorzichtigheid, toen parmanttg schied nehmen just das rechte Wetter." Met eenige an- aan 't front van de troepen voor een oogenblik op deren ging ik nog een eind mee in een stoombarkas. een gelijk pad rechtop loopen kon, te beweren, dat Het schip verdween uit het gezicht, omgeven door ik niemand voor mij dulde, want dit was te veel blauwe kruitdampen, onze ooren nog doof van de voor hun mannentrots en ze vlogen mij bij troepen afscheids-schoten. Dagen later, nadat het schip ver- voorbij. We waren zocdoende spoedig bij blok- trokken was, zag ik telkens de blauwe kragen in de huis, waarbij een oud-Hollandsch kanon staat. Daar• straten, maar 't was een spel der verbeelding. Som- over spreidden ze de vlag, die ze meegenomen had.- migen tijdens hun verblijf herkenden hun aanvoer- den. 't Geheel had iets van een beminlijke bestor- ster en groetten. 't Was zoo gezellig. ming van een ran. Daar vestigde iemand mijn aan- Vindt U openbaarmaking ongeschikt, wil U dan dezen dacht op een wit punt halverwege de Duivels Piek. brief als een persoonlijk schrijven beschouwen ? Voor „0 wee", roep ik uit, „laat die man er dadelijk weer papillotten is dit papier wat te dik. afkomen, hi' moet niet verder klimmen. Het naar Vele groeten van beneden komen op dien berg is uiterst gevaarlijk en CATH. A. DOVER. heeft al meer dan een het leven gekost. Sein, dat het * gevaarlijk is en hi' terug moet keeren." En zoo ge- schiedde. Daarna gingen wij stadwaarts fangs den Aan dezepersoonlijke indrukken voegen wij nog zeer kronkelenden we g halfpad den Tafelberg. Het de volgende mededeehngen toe: was to en zonsondergang. In de dokken zagen wij Officieren en manschappen van de Zeven Provin- het schip. Dichtbij de stad, bij Kloof Nek, werd cien zijn in Zuid-Afrika schitterend en hartelijk ont- nog halt gehouden, om wat ververschingen te ge- van en door Afrikaners en Hollanders. De Z.-Afr. bladen, met de laatste zee Osten aangekomen, bevat- bruiken. Ik verdween van het tooneel, maar onder- ten lane verslagen der feestelijkheden te Kaapstad, weg pikten een paar Witte uniformen mij op en thuis waar de ontvangst was op touw gezet door de Af- komend was ik blij, mijn nieuwe schoenen uit te deeling van het A. N. V. Bij het scheiden heeft de NEERLANDIA. 27 feestcommissie de bemanning een adres aangeboden, meer dan f 750.— per man bedragen; dat is % mil- waarin deze veelzeggende zinsneden voorkomen: lioen, waarvan nagenoeg 1/3 ten goede van de Hol- „Zij wenschen tevens uiting te geven aan de ge- landsche scheepvaart en 2/3 aan de Hollandsche nij- voelens van groote voldoening en waardeering, waar- verheid ten voordeel zou komen. mede de komst van dien Nederlandschen oorlogs- Een tijdelijk verblijf in Holland zou den jongelie- bodem is begroet geworden, zoowel voor henzelven den leeren, dat dit niet alleen een land is van „mo- als voor alle overage voornoemde landgenooten en lens, grachten en klompen", maar een land van da- belangstellenden." den, van voortbrengselen en van kunst; banden zou- „Ten slotte veroorloven zij zich den heer Comman- den worden aangeknoopt. dant zeer beleefdelijk te verzoeken den eerbiedigen Teruggekomen in het land, waar hunne ouders ver- dank van alle voornoemde betrokkenen aan de Ne- blijven, zouden die jongelieden verspreiders zijn derlandsche Regeering over te brengen, voor dit bij- van Holl. nijverheid of kunst of andere producten; zonder waardig vlagvertoon, hetwelk hier te lande zij zouden zijn „levende advertenties van wat Hol- in wijden kring, den besten indruk gemaakt, en Ne- land op het gebied van vlijt, degelijkheid, opvoeding derland's naam tot groote eer gestrekt heeft." en vertrouwbaarheid" waard is. De ouders en be- In zijn antwoord verklaarde de Commandant, Kol. trekkingen der in Holland dienenden, zouden mogeliik Bauduin, dat hij al meer een bezoek aan Kaapstad naar dat land overkomen, wat alweer de scheepvaart had gebracht, dock nog nooit had hij zulk een guile en de nijverheid te stade zou komen. Zuid-Afrika en en hartelijke ontvangst genoten als dezen keer. Amerika, thans reeds groote afnemers van Europee- Korporaals en manschappen hebben de feest-com- sche goederen, zouden allicht meer handelsbetrekkin- missie te Kaapstad een fraai omlijste foto van de gen met Holland aanknoopen ook door de jongelie- Zeven Provincien in Tafelbaai, aangeboden. Het on- den zelven. derschrift luidt: „Als blijk van waardeering van de Thans zijn de banden tusschen de Nederlanders in bemanning van het pantserschip „De Zeven Provin- den vreemde en het achtergelaten moederland spoe- cien" voor de hartelijke ontvangst tijdens hun ver- dig los, en hun kinderen weten zich nauwelijks hun- blijf te Kaapstad." ne loll. afkomst te herinneren. Wanneer ieder jaar Ons Land sprak de hoop uit dat er meermalen door het contingent in het leger, de banden werden Nederlandsche oorlogsschepen de Kaap zouden aan- aangehaald zou de herinnering aan het moederland doen op hun refs naar Ned. Oost-Indie. voortleven. Het blad zegt verder: Grooter Nederland zou overal wortelen. „De schare van Afrikaner kinderen, die verleden * Zaterdag het slagschip mochten bezoeken, konden eenige mate van trots gevoelen op hun voorgeslacht, Het denkbeeld van den schrijver, die wenscht dat dat uit Nederland kwam, telgen van een stoer yolk, het in deers besproken zal worden, getuigt van dapper te land en ter zee, met een roemrijke geschie- groote belangstelling in zijn varier and. dems, strijdend om en verdedigend hun vrijheid en Is het echterpraktisch uitvoerbaar ? rechten en die immer handhavend. De kinderen die- In het leger worden de Nederlandsche jongelieden nen meer zoodanige gelegenheden te hebben." voorbereid tot de diensten, dievan hen in geval van Red. oorlog zouden moeten gevergd worden; daarop zijn alle krachten van officieren en kader gericht. Een contingent van jongelieden, die na 9 maanden verblijf in Nederland, naar het land hunner geboorte terug- keeren, zou dus alleen moeite en tijd vergen, ter Hetleger een middel tot het aanknoopen wille van die jongelieden. Het leger zal niets aan van verwantschapsbanden en het hen hebben; de weerkracht van Nederland zal er verwerven vanhandels- niets bij winnen. Onder zekere omstandigheden zou- voordeelen ? den zelfs meer officieren enkader beschikbaar moeten zijn voor de oefening die buitenlanders; de kosten Uit Nieuw-York is ons eenplan voorgelegd, om zouden ook belangrijk hooger kunnen worden, dan de de banden met de afstammelingen van oud-Hollan- schrijver berekent, zelfs aannemende dat zijn kosten- ders nauwer aan te halen. berekening, voor onderhoud enz., ongeveer juist De schrijver streeft er naar, de kinderen van ge- ware. Het is de vraag of er in de tegenwoordige ka- boren Nederlanders in den vreemde, en de dire kte af- zernesplaats is voor zulk een jaarlijksch contingent; stammelingen van zulke kinderen niet geheel voor thans zijn deze in den oefentiid reeds overvuld. Nederland te doen veriorengaan. Het legerbestuur zal het plan kwalijk met instem- Kleinere landen vooral, zegt hij, mceten de banden min g kunnen begroeten. van verwantschap met de, naar den vreemde uitge- De handelsvoordeelen voor Nederland, die de schrij- wekenen aanhouden. ver zich voorstelt, zullen wel niet zetσgroot zijn. Studiebeurzen om jongelieden van eigen landaard De Staat zal de jongelieden gedurende jaar onder- in het buitenland , aan het va derland te verbinden houden en bezoldigen; van het eerste zullen de leger- zouden een middel daartoe kunnen wezen, maar die leveranciers voordeel hebben en ook zal menig meer- zijn te kostbaar. der vertier in degarnizoensplaats(en) worden ge- Een ander middel zou kunnen zijn, kinderen van bracht; dat is alles. Hollanders buiten de landpalen geboren, een tijd- Of er veel latere bestellingen, handelsbetrekkingen, lang in het Nederlandsche leger te doen dienen. enz., uit het verblijf van een 1000-tal jongelieden per in Europa (buiten Nederland) gevestigden zullen daar- jaar zouden voortvloeien, zou natuurliik mceen wor- voor niet in aanmerking kunnen komen, omdat zij in den afgewacht. Vriendschapsbanden zouden worden het land hunner vestiging veelal dienstplichten te ver- aangeknoopt, billijke denkbeelden over ons land zou- vullen zullen hebben. den worden gekweekt; dat ware een voordeel. De in Zuid-Afrika en de beide Amerika'sgebore- Ten slotte; zullen er iongelieden gevonden wor- nen zouden daarin echter vrij zijn. den, die een jaar van hun leertiid opofferen, om hier De schrijver stet zich voor dat een korps zou wat soldaten-praktijk op te doen en banden voor het kunnengevormd worden van ongeveer MOO man; • verder leven in het oorspronkelijk vaderland hunner desgewenscht zou indeeling bij de regimenten verko- ouders aan te knoopen ? zen kunnen worden.Voor vervoerkosten rekent hijij Wij makers melding van het denkbeeld, om de in doorslag f 250.— per man; bij een verblijf in de goede bedoeling, die er aan ten grondslag ligt. gelederen gedurende 9 maanden zouden de kosten Misschien weten anderen er nog wat meer over te (onderhoud, kleeding in-begrepen) in het geheel niet zeggen. 28 NEERLANDIA. IL C. Vos Leibbrandt. f Eengrootsch werk. In Zuid-Afrika is de vorige maand overleden de Te Aalst in Belgie is eengeleerde bezig nee e n heer H. C. Vos Leibbrandt. Nederlandsch woordenboek der ge- Tusschen 1850 en '60 kwam hij naar Utrecht om neeskunde, eenwerk waarmede hij niet alleen er in de godgeleerdheid te studeeren. In Zuid-Afrika zich zelf, maar tevens de Vlaamsche wetenschap en terug, werd hij predikant te Victoria West en in 1881 de Nederlandsche taal eert. belast met het beheer der archieven van de Kaap. Hier is de titel van hetgroote werk: Nederlandsch Deze betrekking heeft hij 26 jaren met groote toe- Woordenboek enKunstwoordentolk der Geneeskunde, wijding vervuld. Hij heeft orde gebracht in de wan- Heelkunde, Artsenijbereidkunde en Hulpwetenschap- hopige wanorde der Kaapsche archieven. Maar hij pen, meestal afleidend en vertalend, veelal verklarend heeft meer gedaan: van zijn hand verschenen belang- en beschrijvend, door dr. I s i d. Bauwens; uit- rijke geschiedkundige werken, o. a. Rambles through gegeven bij den Nederlandschen Boekhandel te Ant- the Archives en Precis of the Cape Archives. werpen en Spitaels—Schuermans, drukker-uitgever De Nederlandsche slam is echter aan wijlen den te Aalst. heer Leibbrandt grooten dank verplicht, omdat hij Prof. dr. H. Burger, te Amsterdam, schrijft er den naam van den Hollandschen Goeverneur Simon over in het Nederlandsch Tijdschrift voor Genees- van der Stel in eere heeft hersteld. Die eer was dezen kunde. Toen eranderhalf jaargeleden een proefafle- ontnomen door tal van opvolgende geschiedschrijvers. vering verscheen, vestigde hij er reeds de aandaeht op. Hij wees toen al op den buitengewoon degelijken opzet van het werk en op de zeldzaam veelzijdige kennis van den schrijver, maar gaf de vrees te ken- Waar Afrikaners moeten studeeren. nen, dat een zoo reusachtig breed . opgezet gebouw wel eens niet zou kunnen worden voltooid of althans Het Z.-Afr. Maandblad De Goede Hoop bespreekt voor vele beurzen te kostbaar zou worden. de bekende Gidsen voor Zuid-Afrikaners, die in Ne- Bij een herdruk van de eerste aflevering schreef derland willen studeeren, samengesteld door den heer dr. Bauwens aanprof. Burger, dat hij, ondanks de A. Welcker. bedenking van zip criticus, de stof nog uitgebreid De schrijver gewaagt met groote ingenomenheid had. En „nu kloek aan" schreef hij; „onverdroten van deze Gidsen en haalt er het oordeel over de en met noeste vlijt voordt!" studie in Nederland van bekende Afrikaners uit aan. Thans zijn er vier afleveringen verschenen; een Maar de schrijver wil bij die waardeerende meening vijftig voor het minst moeten er volgen, maar het Loch ook nog zijn eigene voegen, omdat hij nog iets materiaal ligt opgestapeld, en zoo hem het leven en meer te zeggen heeft dan deze landgenooten. de werkkracht gespaard blijven, rekent hij, dat in „ Wij kunnen tot de genoemde redenen, waarom enkele jaren zijn arbeidsideaal zal zijn verwezenlijkt. Afrikaner studenten liever in Holland dan in En e- En dan zegt prof. Burger verder: land of Schotland hun studien moeten voortzetten, „Daarmee zal tevens een werk zijn tot stand ge- nog een bijvoegen. Niet alleen is het hoer onder- bracht, dat in de Nederlandsche geneeskundige lite- wijs, over 't algemeen genomen, grondiger en dege- ratuur zijn wederga niet vindt. Ja al wat er aan liker in Nederland dan inBritanie; niet alleen is het geneeskundige woordenboeken bestaat zal het ver levengoedkoper in Holland; niet alleen zijn de Ho l- achter zich laten. In hetgrootste der thans bestaande, landers in de reel gezelliger, altans jegens Afri- den 25sten druk van Lithe en Gilbert, worden 45.000 kaners vriendelikergezind dan Britten; niet alleen zijn artikels besproken; Bauwens rekent op een 60.000. Afrikaners in bloed en taal nailer verwant aan Ne- „Men behoeft slechts een der reeds verschenen af- derlanders; niet alleen ontwikkelen Afrikaners in het leveringen door te zien, om een indruk te krijgen vrije onafhankelike Holland een krachtiger vrijheids- van de schatten, die in deze beide lijvige boekdeelen zin, eengezonder nationaal gevoel en een ruimer in- zullen worden bijeengebracht. Niet all een een woor- zicht van zaken dan in het insulaire Britanje; maar denboek dergeneeskunde in zes talen, maar een on- Afrikaners komen in Holland niet in de verzoeking gelooflijk voIledige encyclopaedie, een verklarende gids om zich met buitenlandse Britse dames te verloven. op heel het gebied der geneeskunde en al wat daar- Teen een Britse dame persoonlik hebben we niet in aan ook maar in de verte ver an is. Niet alleen de te brengen, maar de geschiedenis van zoveel huvve- vertaling der woorden met hun taalkundige afleiding; liken tussen Afrikaners en dochters van Britanje heeit maar tevens de verklaring der begrippen, het ontleed- onsgeleerd dat zodanige echtverbintenissen de mails kundig, physiologisch, scheikundig verband, en al de in de reel duur en zuur te staan komen. De Lon- toepassingen. dense en Edenburgse dame is onder helemaal ande- „Ziet, een ids wordt onmisbaar in den altoos aan- re toestanden en omstandigheden opgebracht dan de groeienden en zich onrustbarend vertakkenden dool- Afrikaner; zij verstaat de Hollandse taal niet en haar hof dergeneeskundige terminologie. Onmisbaar, zoo- manieren,gewoonten en smaken zijn alles behave wel voor degeneeskundigen zelf als voor vele buiten- overeenkomstig met het leven in een Zuid-Afrikaans staanders, voor weer maatschappelijken arbeid de ge- dorp. Hetgevolg is, dat zij zich weldra heer on- neeskunst een steeds grooter beteekenis verkrijgt. Aan thuisgevoelt. In de grotere steden kan zij het natuur- levens- en ongevallen-verzekeraars, aan rechtskundi- lik beter schikken, maar 't is niet altijd in 't gelde- gen en wetgevers durf ik Bauwens als een betrouw- lik belang van haar man om zich in een s t ad te baar leadsman met voile gerustheid aanbevelen. vestigen, en zelfs hier krijgt zo'n vrouw dikwerf heim- „De stemmen der pers, voor zoover zij van dit wee. Voorts, Brits zijnde, gevoelt ze in de re el geen werk reeds" maakten, zijn an van toon: het sympatie met het Afrikaner yolk; de huistaal is na- is „een reuzenonderneming, bijna een onmogelijke tuurlik uitsluitend Engels en 't is teen to en een of taak voor een mensch." Inderdaad ziet men werken haar kinders verachtenlater het ras waaraan hun als dit steedsontstaan door dengezamenlijken ar- vader behoort. Somsleert zelfs de vader dat te doen. beid van. gansch een staf van medewerkers. Bauwens In elkgeval kunnen zulke kinders geen genot schep- bepaalt zich er toe, de drukproeven, reeds kan en pen in de heldedaden van ons yolk bij een Majuba klaar, ter keuring aan deskundigen toe te zenden. of een Spioenkop." Hij heeft zich voorgenomen heel het werk zelf te „Neen, ouders! Als gij uw zoon do er advokaat, verrichten. ingemeur, landmeter of taalprofessor wil maken en „Moge het hem gegeven zijn den kroonsteen te gij wilt hem naar Europa sturen, zendt hem naar plaatsen op den tempel, waarvan thaw de muren uit Holland." dengrond komen schieten." NEERLAND1A. 2 zer dagen verscheen van zijn hand te Londen een zeer belangrijke studie over den Hollandschen goe- verneur van Essequebo, Laurens Storm van 's Ora- Buitenland vesande, over wien hi' in Nederland lezingen zal houden. Hi' is door Koningin Wilhelmina in bijzon- dergehoor ontvangen, bij welke gelegenheid hi H. M. deze studie, samengesteld met medewerking van den heer Harris en uitgegeven door de Hakluyt-ver- eeniging, heeft aangeboden. Om al die redenen hebben wij gemeend zijn por- tret in Neerlandia eenplaats te mogen geven. Wij moeten toonen zulke mannen te waardeeren. De heer De Villiers is werkzaam aan het Britsch Museum. Nederlandsche ondernemingsgeest. De heer H. C. F. Hennig, vertegenwoordiger van 't A. N. V. te Genua, schrijft: Door eene Rotterdamsche reederij wordt sedert eenigen tijd met het passagiersbootje Hollandia een geregelde stoomvaartdienst onderhouden tusschen twee b u i t e n l a n d s c h e havens, te weten Genua en Nizza. Onnoodig te zeggen, dat de Hollandia onzer onze nationale driekleur vaart. De Hollandia vertrekt iederen Dinsdag, Donderdag en Zaterdag van Genua naar Nizza, en elken Maan- dag, Woensdag en Vrijdag in omgekeerde richting. Onderweg worden San Remo en Monaco (Monte Carlo) aangedaan; Savona, waar een vreemdelingen- verkeer bestaat, komt daarvoor natuurlijk niet in aan- merking. Hoewel Savonagerust eene voorname havenstad ge- noemd ma g worden, is eene Nederlandsche stoomvaart-maatschappij (de Koninklijke) de een g e, die hare stoomschepen daar ere egeld doet binnenloopen. Deze verblijdende feiten op het gebied onzer scheep- vaart zijn blijkbaar nog niet algemeen bekend. Nederl. Vereeniging te Dtisseldorf. De Nederlandsche Vereeniging In den vreemde„ vereenigd" te Diisseldorf, die reeds vijf jaar bestaat, J. A. J. de Villiers, is de uitgave begonnen van een maandblaadje, ge- naam in de Z.-Afrikaanschegeschiedenis welbekend titeld: In den Vreemde. en toch is de drager ervan een Afrikaner, hijis „Het wil in woord en misschien later ook in Engelschman, maar door afstamming Afrikaner en beeld, door artikelen vanwetenschappelijken, act u- Nederlander beide. Hi' j is geboren in Londen en is eelen, kortom van allerlei aard, en gegevens in den nooit in Zuid-Afrika geweest; doch zijn varier was uitgebreidsten zin van 't woord, het zedelijke en Kapenaar en zijn moeder Nederlandsche en liefde maatschappelijke peil der Nederlanders in en buiten voor den Nederlandschen stam is hem aangeboren. Dusseldorf zooveel mogelijk trachten te verheffen. Het Den 16en Januari hield hi j te Londen in de Hol- wil tevenspogen om het onderlinge verkeer, zooals landsche kerk een lezing over Nederland; voordracht wij Nederlanders dat gewoon zijn en dat de mees- die hi' reeds verscheidene malen voor een Engelsch ten onzer hier missen, ook hier in den vreemde weer gehoor heeft gehouden. Die korte schets heeft hi' ter te verkrijgen. Het wil meewerken, de vriendschaps- vereering van de nagedachtenis zijner moeder aan band tusschen de Nederlanders te versterken, alsook haargeboorteland ewe d. En met hoeveel liefde het vertrouwen aan te kweeken. Het wil onderwer- spreekt hi' van „Nederland, lief Nederland, waar P behandelen, die voor Nederlanders van veel be- Ales wat wij zien minder onze grove zintuigen, meer lang zijn, of zouden kunnen zijn. Kortom, het wil het inwendige oog van den geest behoort." alle mogelijke gelegenheden bespreken die het belang Aan 't slot dezer voordracht zegt hij: „V oor mij der Nederlanders in den vreemderaken." is het opvallend hoezeer de Nederlander, zelfs de hedendaagsche, zij het dan in Holland of in Zuid- Afrika, in karaktergelijkt op de wateren van zijn land. Op den Brit met zijn gemengd Celtisch bloed maakt hi' den indruk van bedaard en traag --- zoo Noord-Nederland traag als de Rijn bij Utrecht, — maar als hi' een- maal in vuur is geraakt, kan men hem even moeilijk tot bedaren brengen als den verblindenden storm op de Noordzee. En daarcm heb ik, met vele anderen, groot vertrouwen in de toekoinst van Holland; - - de Al g. Vergadering van Groep Nederland. hakermat der vrijheid — want die in het gemoed De jaarvergadering zal ditmaal gehouden worden van iederen Hollander liggen nog de krachten, die op Zaterdag 25 Maart, te Dordrecht in Hotel Pon- hem eenmaal tot eengroot yolk hebben gemaakt." sen, tegenover het station. Zulke lezingen van een man, wiens wood gezag heeft, moeten den Nederlandschen naam ten goede Punten van behandeling: komen. I. Opening der vergadering, stipt kwart over elf, Maar hi' heeft meer gedaan voor onzen stam. De- door den voorzitter. 30 NEERLANDIA. II. Jaarverslag over 1910 door den secretaris. Utrecht. III. Rekening en verantwoording over 1910 en be- De Algemeene Vergadering van Groep Nederland grooting voor 1911, door den penningmeester. van het A. N. V. spreekt de wenschelijkheid uit, dat voortaan als ambtelijke taal in Naar geheelen om- IV. Verkiezing van 2 vertegenwoordigers van Groep yang tusschen Nederland en die landen, waar het Nederland in het Hoofdbestuur. Nederlandsch mede een der officieele talen is, uit- Voorgesteld worden de volgende dubbeltallen: sluitend de gemeenschappelijke taal — het Nederlandsch — 1. Mejuffrouw E. Baelde, Rotterdam (aftr.). worde gebezigd. Mevr. A. C. van Valkenburg—Gerdes Oosterbeek, Leeuwarden. Zwolle. 2. J. D. Baron van Wassenaer van Rosan- De Afdeeling Zwolle van het A. N. V. dringt er de, Den Haag (aftr.). bij het Groepsbestuur op aan, dat zoo spoedig mo- Mr. H. Verkouteren, Amsterdam. gelijk worde overgegaan tot het aanstellen van een bezoldigden propagandist. V. Verkiezing van 4 leden voor het Groepsbestuur. Toelichting: Voorgesteld worden de volgende dubbeltallen: Waar de meeningen der Afdeelingen voor de wensche- 1. Mej. E. Baelde, Rotterdam (aftr.). lijkheid van bezoldigde propaganda sterk uiteenloopen, Mevr. D. Bogaert— De Sturler de Frie- is het gewenscht, dat de Groepsvergadering zich om- nisberg, Alkmaar. trent deze kwestie uitspreekt, opdat het Groepsbe- 2. Mej. Cath. van Rennes, Utrecht (aftr.). stuur wete, wat de meerderheid der afgevaardigden Mejonkvr. A. Baronesse van Hugen- wenscht en in dien zin kan overwegen. poth, 's-Hertogenbosch. Daar verschillende Afdeelingen de wenschelijkheid der bezoldigde propaganda onderschriiven en het 3. Dr. J. B. Schepers, Haarlem (aftr.). ledental Binds de afschaffing daarvan slechts weinig Dr. Desertine, 's-Hertogenbosch. vermeerdering onderging, is het voor de toeneming 4. Dr. P. V. Sormani, Nijmegen (aftr.). daarvan beslist aan te bevelen, dat zoo spoedig mo- J. P. J. Wiens, Den Haag. gelijk worde getracht een alleszins geschikt propa- gandist te vinden, die, voorzien van een hem ver- VI. Voorstellen der Afdeelingen. strekte candidatenlijst en onder toezicht van het betrok- 's-Gravenhage. ken Afdeelingsbestuur, v o or de A f de elingen welke zulks wenschen, werkzaam kan zijn. Het Groepsbestuur benoeme eene Commissie, wel- Opgemerkt zij, dat van de 30 door den heer Post in ker task het zal zijn te waken voor de zuivere in- April 1909 in Zwolle nieuw-geworven leden meer standhouding van de Nederlandsche taal en wel door: dan 20 thans nog lid zijn, zoodat de bezoldigde pro- a. voorlichting te verstrekken aan alien, die in op- paganda zeer nuttig voor het ledental werkt. schriften, rondzendbrieven zuiver Nederlandsche Bovendien is het voor de leden, die zich voor de taal wenschen te schrijven; propaganda willen beijveren, niet aangenaam, om b. verslag uit te brengen aan het Groepsbestuur over voortdurend bekenden lastig te vallen met een ver- de vraagstukken van den dag op taalgebied, over zoek, om lid van het Verbond te worden. de wetgeving in andere landen in zake het ge- VII. Tentoonstelling der inzending van het A. N. V. bruik van vreemde woorden in winkelopschrif- op de Brusselsche Tentoonstelling, in de ver- ten, over het gebruik van de Nederlandsche taal gaderzaal. in het diplomatieke en consulaire verkeer en an- derszins, enz.; Te half zes: Gemeenschappelijke maaltijd, in Hotel c. te waken tegen verknoeiing van de Nederlandsche Ponsen, waaraan alle bestuurders, afgevaardigden en taal door bonden en vereenigingen van allerlei belangstellende Verbondsleden verzocht worden deel aard, door den zoogenaamden ambtsstijl, door te nemen. Prijs: f 2.50, zonder wiin. de dagbladpers, door de letterkundigen; Men wordt dringend verzocht zich voor 15 M a a r t daarvoor aan te melden bij den Secretaris der ont- en voorts te doen al wat de Commissie op het aan- vangende Afdeeling, den heer J. de K on in g, geduide gebied te doen zal vinden. Van Beverenstraat 7, die ook bereid is Toelichting: logies te bespreken. Door het benoemen van deze commissie, welke blij- De Afdeeling Dordrecht hoopt den afgevaardigden vend moet zijn, zal het Groepsbestuur ontlast wor- een K un stavond aan te bieden. den van de zorg voor deze taalvraagstukken, waar- De Secretaris van Grcep Nederland, door tegemoet wordt gekomen aan het verlangen van C. VAN SON. hen, die meenen, dat het Verbond te veel op dit ge- bied werkzaam is. Het wordt zaak deze taalvraag- stukken in handers te stellen van bevoegden, die er voortdurend hun zorgen aan te wijden zullen hebben. Van de Afdeelingen. Alkmaar. Haarlem. De heer P. M. de Wolf,Kennemerstraatweg, neeint I. Aan het Groepsbestuur wordt opgedragen bij gedurende de maanden Februari en Maart het secre- het Hoofdbestuur aan te dringen op het zenden van tariaat deter Afdeeling waar. een adres aan de Hooge Regeering teneinde te be- werken dat voortaan tusschen Groot-Nederlanders het Amsterdam. Nederlandsch de officieele taal wordt. II. Het Hoofdbestuur steune zoo mogelijk de pad- De secretaris schrijft: vindersbeweging. Majoor Kooy hield een lezing met keurige en zeer merkwaardige lichtbeelden voor een talrijk, uitgelezen Rotterdam. en zeer aandachtig gehoor. Wat wij te hooren en te Het Groepsbestuur wordt uitgenoodigd maatrege- zien kregen was voor de meesten iets geheel nieuws, len te nemen dat de tekst onzer nationale zangen in menig duister punt in ons Koloniaal beleid werd ons het algemeen en onzer volksliederen in het bizonder, opgehelderd. Onze aandacht werd geboeid door het aan de schoolgaande kinderen en ook aan de geheele schetsen van toestanden uit het heden en het verle- bevolking, voldoende en op eene meer voldoende w ij- den en verbeteringen, die ons eerbied afdwongen ze als thans, bekend gemaakt en onderwezen worde. voor de manners die het zoover gebracht hebben. DRIE HAVENGEZICHTEN. 3 Buitenhaven te Vlissingen. Gezicht op de Maas bij Rotterdam. Cliche's uit de kalenders ran de Firma La Riviere &' Voorhoeve te Zwolle.Reede te Soerabaja. 32 NEERLAND1A. Amsterdam (Stud.-Afd.). Na afloop der jaarvergadering hield Dr. H. J. E. De samenstelling van het bestuur is thans: . Prof. Dr. J. te Winkel, eere-voorzitter; D. Ful- Vondel's Lucifer. dauer, eerelid; F. G. Doornbosch, voorzitter-pen- Het doel dezer lezing was, om bij de opvoering ningmeester; J. W. te Winkel, schrijver, Keizersgracht van dit meesterwerk door de N. V. Het Tooneel, 48; E. H. von Baumhauer, onder-voorzitter; P. van onder leiding van Willem Royaards op 25 Jan. j.1., der Goot, 2e penningmeester; mej. F. J. Droste, 2e het stuk voor onze leden meer begrijpelijk te doen zijn schrijfster. Spreker gaf eene leerzame ontleding van het stuk en deelde veel belangrijks omtrent de geschiedenis Amsterdam (Jongel.-Afd.),. van Lucifer merle, zoowel wat betreft de hedendaag- Het bestuur dezer Afdeeling is thans als volgt sche manier van opvoeren, alsook de ondankbare samengesteld: ontvangst, die dit treurspel bij zijn eerste opvoering A. G. von Baumhauer, voorzitter; H. T. Asser, in 1654 mocht ten deel valley. schrijver, Van Eeghenstraat 69; A. H. N. van Nieu- Ten slotte droeg de heer Leon Rickmenspoel eenige wenhuyse, penningmeester; mej. A. Feltkamp; W. moderne Nederlandsche verzen voor en besloot met Feltkamp; W. Dorsman en J. Wix. een gedicht in Limburgsch dialect, hetgeen algemee- nen bijval genoot. Haarlem. De voorzitter, Jhr. P. Graafland, sloot deze goed- Als secretaris dezer Afdeeling is opgetreden de bezochte jaarvergadering met een woord van dank heer J. A. Vor der Hake, vroeger bestuurslid der aan den geachten spreker van dien avond en aan Afdeeling Alkmaar. Zijn adres is Joh. van Vlietstr. het bestuur en leden voor de aangename en vrucht- 85, Haarlem. bare samenwerking in het afgeloopen jaar. * Haarlem (Jongel.-Afd.). Den 4en Februari hield de Afdeeling onder lei- Wat de Luciferscrpvoering zelf betreft, zij nog het volgende opgemerkt. In 'Maastricht behoort eene ding van den heer A. E. von Saher een huishoude- lijke vergadering. Door den voorzitter werd een uit- openbare opvoering van een Nederlandsch tooneel- voerig verslag uitgebracht over de verrichtingen der stuk tot de groote zeldzaamheden. Gewoonlijk kan men hier slechts genieten van de kunst van buiten- Afdeeling in het afgeloopen jaar. Nadat enkele wijzi- landsche tooneelgezelschappen, welke Maastricht nu gingen in het ontwerp-Afdeelingsreglement, welke door en dan met een bezoek vereeren. Op de voorstellin- Dr. Schepers wenschelijk geacht werden, waren goed- gen, die genoemde gezelschappen geven, zijn vooral gekeurd, ging men over tot de behandeling der vra- genlijst van de door het Dagel. Bestuur ingestelde de lagere rangen meestal bijna geheel onbezet. Commissie. Hierover ontstond een levendig debat, Toen 25 Jan, j.l. het gezelschap Royaards alhier waarbij zich vooral het gemis aan een duidelijke en optrad, was de schouwburg geheel uitverkocht. Het- zelfde verschijnsel vertoonde zich verleden jaar hij nauwkeurige omschrijving van de bedoeling der Jon- de opvoering van Adam in Ballingschap en even- gelieden-Afdeelingen zeer sterk deed gevoelen. eens eenige jaren geleden bij eene Bouwmeester- Drie verschillende opvattingen vielen te onderschei- voorstelling. den, welke alle geargumenteerd ter kennis van de Zulk een groote belangstelling bewijst ten volste, Commissie gebracht zullen worden. dat Nederlandsche tooneelvoorstellingen in onze stad De vergadering werd gedeeltelijk bijgewoond door meer Tech' van bestaan hebben dan de, tot heden den eere-voorzitter en de voorzitster der Haagsche nog steeds de overgroote meerderheid vormende, J ongelieden-Afdeeling. Fransche of Duitsche. Het secretariaat dezer Afdeeling zal voorloopig Moge de plaatselijke Afdeeling van het A. N. V. worden waargenomen door mej. W. G. Scheer; twee- voortgaan met ,het uitnoodigen van Nederlandsche de secretaris is de heer W. L. Koster. tooneelgezelschappen. Ongetwijfeld zal dan in de toe- Enschede. komst niet meer van Maastricht kunnen beweerd worden, dat het op gebied van tooneelkunst een anti- De secretaris , schrijft: nationaal karakter draagt. Woensdag 18 Jan. trad voor onze Afdeeling op de heer J. A. Verkuyl, leeraar aan de Cadettenschool Sneek. te Alkmaar met het onderwerp: De Vlaamsche Be- De secretaris schrijft: weging. De mooie rede, met den glued van heilige overtuiging uitgesproken, vermocht het niet grout Voor een goedbezette zaal hield 1 Februari de heer maar aandachtig gehoor, waaronder — hoopvol tee- H. A. Kooy, majoor bij het Ned. Indisch Leger een ken — vele jongelieden, den heelen avond te boeien belangwekkende voordracht: Over het pionierswerk niet alleen, maar heeft zeer zeker in de harten der in de binnenlanden van Celebes enz., verduidelijkt .aanwezigen iets overgestort van de geestdrift, die door zeer schoone lichtbeelden! Zijn echtgenoote had den spreker bezielde. Geen wonder dan ook, dat een 't bestuur en de vergadering aan zich verplicht door krachtig applaus dezen beloonde en dat de voorzit- bij wijze van inleiding een schets van haar zelve ten ter ongetwijfeld sprak namens alle aanwezigen, toen beste te geven, waarin zij op aanschouwelijke wijze hij den heer Verkuyl hartelijk dankzeggende voor zijn ons met eenige zeden en gewoonten der Boegineezen schoone, boeiende rede, hem tevens een tot weer- in kennis bracht. Dit viel te meer te waardeeren, ziens toeriep. daar mevr. Kooy—Van Zeggelen anders niet optreedt. Maastricht. Walcheren. Deze jonge Afdeeling heeft een krachtig bewijs van Den 20en Januari 1.1. had de Lang verwachte pro- Leven gegeven door een voorstelling van Lucifer voor paganda-avond voor de eerste Zeeuwsche Afdeeling te bereiden. (Zie hierover in het volgend verslag). plaats. Dr. Kiewiet de Jonge was gekomen om voor de aanwezigen de beteekenis en het duel van 't A. Maastricht (Jongel.-Afd.). N. V. nader uiteen te zetten. Na de gauze las spre- 20 Jan. hield onze Afdeeling hare jaarvergadering. ker eenige Zuid-Afrikaansche gedichten voor. Door Het jaarverslag over 1910 werd 'door den len se- de verklaring die hij daarbij, gaf, en door het Afri- cretaris voorgelezen en door de aanwezige leden kaansch landschap zijnen hoorderip voor de oogen te goedgekeurd. tooveren, wist hij aan deze voordracht een buitenge- Eveneens bracht mej. J. Symons, penningmeeste- wone bekoring te geven. resse, verslag uit van den financieelen toestand der Ook eenige Middelburgsche heeren droegen tot het Afdeeling. welslagen van den avond bij. Dr. H. van der Kamp NEERLAND1A. 33 zong eenige Oud-Hollandsche liederen, een lied van Bernard Zweers en nog een van Rφntgen; de heeren A. G. van Hamel en A. A. Noske vertolkten Kor Kuiler's sonate voor viool en piano, terwijl de avond besloten werd met de voordracht van ROntgen's Oud Hollandsche Boerenliedjes en Contradansen, ook vow- viool enpiano. Zoo is deze 'one Afdeeling het leven ingetreden en reeds dadelijk zijn eenige nieuwe levers geworven. Het is echter nog niet genoeg; maar waar de wil is volt het overige wel. En dat de wil niet ontbreekt g , bleek ten duidelijkste uit de woorden waarmede de voorzitter, de heer J. H. Deibel, den spreker inleidde en de vergadering besloot. Nederlands Buitenlandsch Beleid. Ina Economist (Den Haag) van Januari wijdt H. de Warssel van Cingelshouck, zeer waarschijnlijk een schuilnaam, een artikel aan de Nederlandsche be- grooting van Buitenlandsche Zaken. Hij brengt hulde aan den tegenwoordigen Minister, die „bleek op de hoogte te zijn, bezield met werklust en zich te ver- meien in de vervulling der ambtstaak, in stele van die loom te torsen... Zijn bewind voldoet aan c'e opgewekte verwachtingen tot zekere hoogte." De schrijver bespreekt dan verschillende deelen daarvan. ' 4 De meeste kunnen wij als vallende buiten 't leader , van Neerlandia, onvermeld laten. Wij verwijzen dus alleen naar diegedeelten, welke onderwerpen behan- delen, die ook in deze kolommen herhaaldelijk zijn besproken. Zoo zegt de schrijver: „Doordat het Hollandsche woord tegenover den vorstelijken bezoeker uit het verwante Belgie onge- sproken bleef, liet men een gelegenheid voorbijgaan om de vriendschap van onze taalbroeders, die er de meerderheid vormen, aan te wakkeren." „Dat nationale zin den Minister echter niet ont- breekt en hi' ook de gelukkige eigenschap bezit van voor overtuiging vatbaar te zijn, toont de ondersteu- fling, die hi' voorstelt aan enkele Nederlandsche scho- len in het buitenland tegeven. Op dit gebied, waar Duitschland reeds sedert jaren, in Zuid-Afrika, in de Nieuwe Wereld, in de Levant, ja waar niet heeft ge- werkt en rijken oogst binnengehaald, valt nog menige stap te zetten, waarvan het nut voor Nederland zoo- wel in zedelijken als stoffelijken zin niet makkelijk te overschatten valt. Wij kweeken daarmede pioniers in zonen van ons ras, die antlers voor ons verloren gaan en zelfs afkeerig van ons zouden worden bij de vergelijking van het een andere mogendheden doen voor Naar kinderen." De schrijver komt nog eens met klem op teen de verouderde zienswijze als zouden de diplomaten in dienst staan der kroon en nietvan de natie. Hi be- toot dat op pogtiek gebied door hen slechts ge- ringe vruchten zijn te garen, terwiil de bevordering van handel en bedrijf, door de toeneming der bevol- king, een voorname plaats is gaan innemen in de buitenlandsche staatkunde van vooruitstrevende mo- gendheden, van groote, zooals Duitschland, Oosten- rijk en En eland evenals van k:eine, zocals Bel- gie en andere. „Terwijl voorts", aldus vervolgt de schrijver, „de persoonlijke aanraking tusschen in den vreemde ge- vests de Nederlanders en hun gezant meestal ont- breekt, zien wij diplomatieke vertegenwoordigers, zel fs ambassadeurs van anderelanden jaarlijks telkens aan- raking zoeken met en hun huis zoowel a!s lafel ope- nen voor in hun omgeving gevestigde landgenooten, die daarvoor slechts eenigermate in aanmerking kun- nen komen." De schrijver verklaart dat die kastengeest van den regententijd, die nu nog vaak den Nederlandschen ge- zant beheerscht, client te verdwijnen, wil het diploma- tieke corps een „waarlijk belangrijken werkkring vin- den en de hoogachting en waardeering bij de natie wekken, over welkergemis de Minister thans klaagt." Een omschrijving der taa 34 NEERLANDIA. Vlamingen gij brengt de nationale eenheid van ons , land ingevaar, omdat gij U niet langer meer, teen allegezonde rede en teen alle natuurlijk gevoel in, in een taal die de Uwe niet is, wilt laten onderwiizen en omdatgij dusdoende den band verbreekt, die alle Bel en aan elkander snoert! Dit laatste leeren onze Franschgezinde tegenstre- vers maar zij dolen! Want het is kenmerkend hoe , deze in den laatsten tijd hun taktiek aan het ver- anderen zijn, alleen maar om te bewijzen dat de Vlamingen de nationale eenheid in gevaar brengen. Dat aan de Vlamingen, als vrije Bel en het gebruik van hun taal in bestuur, rechtswezen, onderwijs niet kan ontzegd worden, scheen dan toch eindelijk, na- dat de Vlamingen er lane jaren op hebben moeen beuken, in de hoofden van hun vijanden gedrongen te zijn. Dit toe even en logisch doorvoeren zou geen andergevolg gehad hebben dan de erkenning van alle eischen der Vlaamschgezinden en het kwam er dus op aan lets anders uit te vinden. En dat was spoedig ontdekt! Wij, die dachten dat er in Belie twee nationale talen waren, vooral sedert degelijk- heidswet van 1898 het Nederlandsch en het Fransch als officieele talen . van ons land erkend had, hebben ons schromelijk verist. De eigenlijke nationale taal van al de Bel en dus ook van de 4.000.000 Vlamingen, is het Fransch; zoo ten minste denkt er de „Ligue Wallonne" van Doornik over, die dat voor enkele dagen in een dagorde, door haar aan be- be- weerd theeft en, dat is ook de meening van de 1,Etoile beige", die in haar nummer van 20 Januari I .1. schreef: „Mais notre vraie langue nationale, celle ui est commune aux Flamands et aux Wallo q ns, cellequi les unit pour en faire des Beiges, c'est la langue francaise." Of , het Franschgezinde Brusselsche dagblad, om dit staande te houden, de meening van al de Vla- min en ingewonnen heeft, valt te betwijfelen. Maar degevolgtrekking lit voor de hand: hi' die dit niet inziet is een slechte vaderlander, die de eenheid van het vaderland ingevaar brengt. De Vlaming die voor de herovering van zijn rechten strijdt, pleegt een aanslag op de nationale eenheid van Belie. En in de oogen van de tegenstrevers der Vlaamsche Bewe• ging is dit voldoende om heel den Vlaamschen stria te bestempelen als landverraad, als een beweging, die ons land in de handen van een vreemde mogendheid wil spelen. En gij alien, duizenden Vlamingen, die nu opgekomen zijt om te eischen dat de Gentsche Hoogeschool vervlaamscht wordt, zijt Pangermanen die hier werkt ten voordeele van Duitschland 1). „Tournez-vous, de grace, Messieurs!" zou men hun kunnen antwoorden. Want van vaderlandsliefde gesproken, hebt gij aan de Vlamingen geen lessen te geven. Toen het wetsvoorstel Franck—Seers in het Parlement besproken werd, en, zooals alle wetten die aan hetgebruik van het Nederlandsch, let wel, m Vlaanderen eenplaatsje wilden inruimen, van wege de anti-Vlaamschgezinden een hevig verzet uitlokte, wie was het die in deKamer op 9 Maart 1910 zei: „Vous voulez provoquer une separation administra- tive!" ? De WaalHambursin! Wie was het, die op denzelfden dag in den Senaat den kreet van „Vive la separation administrative!" liet weerklinken ? De Waal Dupont ! Wie was het weer die in de Kamer- zitting van 14 April 1910 met de bestuurlijke schei- ding dreigde ? De Waal Hoyois! Op wiens initiatief kwam in hetbegin van 1910 een Studiecommissie tot stand om de kwestie van de bestuurlijke schei- ding te bestudeeren ? Op het initiatief van de „Ligue Wallonne de Liege." En wie maakten daar deel van, uit ? Waalsche parlementsleden, zooals Dupont, Mag- nette, Buisset, Troclet, enz. Welk blad was het dat begin Juli 1910 schreef dat, indien de Flaminganten met hun werking voortgingen, als NEERLAND1A. 35 ZUID-AFRIKA Het Hollandsch op school. InZuid-Afrika wordt veel waarde gehecht aan een besluit, dat op het laatste congres van de Zuid-Afri- kaanse Onderwijzers Unie, in December te Stellen- boschgehouden, ten aanzien van het Hollandsch als voertuig van het onderwijs is aangenomen. Die Unie vanKaapsche onderwijzers heeft zich al door den ijver harer leden voor het Hollandsch op school en door het degelijke karakter van haar congressen een goeden naam verworven, en nu de regeeringen in de verschillende provincies nog elin zoeken naar een re- g van de moeielijke kwestie, hoe aan beide talen g te even wat hun toekomt, of liever hoe de twee par- tijen te dien aanzien tevreden te stellen, is het begrij- 1' J> dat een advies van de Unie waarde heeft, al ware 't alleen voorKaapland. Hetcongres geeft nu in een lang besluit, door een commissie uit zijn midden ontworpen, te kennen, hoe z. i. „toe passing van gelijke rechten voor de twee landstalen als medium" geschieden moet. De punten a en b zijn de belangrijkste. In de verdere punten wordt.. aangegeven hoe onderwijzers door cursussen en wgze van examen doen aangemoedigd kunnen worden om zich toe te le en op het Hollandsch; wordt verlangd dat er een schoolopzieners meer zullen worden benoemd, die niet behoorlijk Hol- landsch kennen enz. Punt a verlangt dat het aanvangsonderwijs tot en de derde klasse door middel van de moedertaal met wordt gegeven, met geleidelijke biivoeging van de ; n- dere taal. Daar zou in vele Kaapsche scholen het Hollandsch aanmerkelijk mee vooruitgaan. Nu punt b, waar het meest over te doen is ge- weest. Na de derde klas — zegt het congres — moe- ten ten minste twee vakken door middel van het Hol- landsch worden onderwezen, behalve het Hollandsch als vak. Vele leden van het congres vonden echter, dat wat aldus aan het Hollandsch werd toebedeeld moeilijk aangeprezen kon worden als „toepassing van gelijke rechten." De commissie gaf toen in overweging, de beslis- sing te laten in handen van het hooklbestuur, om, in overleg met die leidsmannen van het volx, die met deze zaak beter op de hoogte waren, zooals ds. D. S. Botha, prof. de Vos, de ministers Malan en Hertzog en anderen, ter zake een besluit te nemen. Maar te dit voorstel had men bezwaar. Veler Doers — zei een spreker — zijn op het congres gericht, in afwachting van een vast besluit in dezen. Prof. Malherbe, een van de commissieleden, stelde toen iets anders voor, n.l. „de vergadering verklare zich voor het beginsel van de verdeling van de leervakken na stan- chard Brie tussen de twee landstalen en wel zodanig dat minstens twee vakken door middel van de moe- dertaal van de meerderheid der leerlingen moeten on- derwezen worden, behalve de moedertaal als vak." Maar dit voorstel werd verworpen en het con nam het oorspronkelijke voorstel der commissie aan. De mannen van het vak en in het land weten na- tuurlijk wat voor het Hollandsch, dat gebleken is hun dierbaar te wezen, het best is, en vermoedelijk den- ken zij het verst te komen door niet te haastig voor- nit te gaan. Dus nemen wij aan, dat het besluit het verstandigste is ; alleen is het een toepassing van gelijke rechten die er in voorgesagen wordt. Intussch ,en, na de derde klas moeten ten minste vakken in het Hollandsch worden onderwezen twee — boven en behalve het vak Hollandsche taal -- I het kunnen er dus meer zijn. Als de schooloverheid, die het te zeggen heeft, van de bevoegdheid dan maar gebruik maakt. Nederl. liederen in Z.-A. Er wordt than in Zuid-Afrika veel gedaan om 't Nederlandsche lied in eere te brengen. Al te lang is 't er verwaarloosd. De klacht was steeds „ : Het is onmogelijk om Hollandsche liederen te koopen. De handel heeft ze niet in voorraad." Nu is dit anders. De firma J. H. de Buss in in Zuid-Afrika, heeft in 't bijzonder voor dit wereld- deel een catalogus laten samenstellen. Die catalogus kangoed werk doen. De muziek-commissie van de Z.-Afr. Onderwiizers- Unie heeft in opdracht van 't Congres ten vorigen jare zich in verbinding gesteld met Nederlandsche muziek-uitgevers. Gevolg daarvan is geweest dat de firma Anspach & Co. te Amsterdam 150 liederen enz. heeft gezonden, waaruit Darter & Zonen te Kaapstad een keuze hebben gedaan en in voorraad houden. Verder heeft de heer Boshoff te Winburg ver- schillende Engelsche liederen in 't Hollandsch over- gebracht, die merle bij Darter & Zonen te Kaapstad verkrijgbaar zijn. De muziek-comniissie klaagt dat van deze gelegen- held nog te weinig gebruik wordt gemaakt. Maar dit e wl komen, als men slechts aanhoudt, en met zal de jongste kinderen begint, zegt de commissie terecht. De woordvoerder dezer commissie, de heer Pauw van Wellington, zong ter gelegenheid van het jong- ste Z. A. 0. U.-Congres, 20-22 December te Stellen- bosch gehouden, vOo'r eke vergadering eenige Ne- derlandsche lied es. * * * Wij hebben reeds meer dan eens geschreven over de liederenavonden voor het yolk te Antwerpen en te Rotterdam. Thans vonden wij in Ons Land een arti- kel van den heer Van Rijn over 't zingen van Ne- derlandsche liederen door kleurlingen te Kaapstad. Wij nemen dit artikel in zijn geheel over. Beter kunnen wij al niet van onze instemming getuigen. Frans, aldus begint de heer Van Rijn, is een ge- nie. Wie het niet gelooft, kome het volgende Nieuw- jaar eens naar de Kaap en sta 's ochtends vroeg op. Bij Frans is leven, opgewektheid, vervoering, ver- rukking: op het kruispunt van twee straten, krioe- lende van klein engroot, posteert zich zijn karna- val-koor, 19 stuks, alle met rode fez — Frans ook (hij zet 'm of als hi' een hartsterking gaat nemen!) met rood-wit-blauw-oranje-kokarde prachtig op de linkerborst, een dito zakdoek om de nek (waar ze die kregen ?) en een dito groot vaandel in het midden. De straten lopen uit: oude ata's op kaparren 1) strompelen naar de stoep, aja's met een handvol kleinen, waaronder soms een wit kind, komen na- der, want ze Koren weer de lied es die in hun kindse dagen hen streelden. Met ontzaglik plechtige ernst, alsof g e w ij d e lie- deren aangeheven worden, begint de 1 ok om ot ie 1, alias voorzanger: Op een schone zomennorgen Zaten ze in 't weeldrig gras, Twee geliefden naast elkander Aan een zilv'ren waterplas. Rozengroeiden op de velden Langs een beekje, o zo schoon, En de on elan vlecht voor 't lief' Van de bloemen ene kroon. 1) Houten sandalen. che yolk zijn, dat niets an- de^^^v^^^^t dan te Leven volgens zijn eigen individu- aliteit, op dezelfde wijze zooals de Wal_en dat doen. „Le loup et l'agneau" is toch een fabel van den Franschman Lafontaine, die door de Walen kan wor- den verstaan. Zouden zij die niet eens kunnen her- lezen en overdenken ? * * * Daar de kopy uit Vlaanderen te laat inkwam kon het Takken nieuws niet meer worden opgenomen. Red. Uiterste wilsbeschikking. Aan hen, die het A. N. V. bij uiterste wilsbeschik- king wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgen- de vorm aanbevolen: II< vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. 1907, nommer 89, de som van gulden, uit te keeren binnen maanden na mijn overlijden, vrij van alle rechten en kosten.  36 NEERLANDIA. Alles solo, maar begeleid door guitaar (er zijn 5 Ja, dat weet ik, doch onderwijzers en professo- gifitaars); daarna herhaling in koor; vierstemmig — ren hier kennen ze niet." waarlik. de Slamsen hebben gevoel voor harmonie. „Frans, waarom hebben julie verleden jaar niet In mernge „drawing-room" heb ik ge-evening-dresste hij de Gala gezongen cp de wielerbaan (cycle heren en dames een teerbeminde song vals ho- track) ?" „Mijnheer, wij zingen alleen Hollands en ren zingen! Het straatkoor van Frans zingt niet dat wou het komitee niet toelaten." vals, wel hier en daar een toon of wat te veel, — „Maar jullie koor zingt toch veel mooier en zui- naar oude stijl. verder dan de andere clubs, die allerlei en else songs Verder gaat het lied: bepaald verknoeien ?" Hij bekroonde toen zijn liefje; „Dat komt er niet op aan, als 't maar .geen Hol- Zij verstiet haar minnaar niet, lands is." Als hij in haar blonde lokken Ik wou dat ik millionair was, ikgaf Frans 1.: 50 Zijne ving'ren glijden liet. om een reuzekoor te organiseren. Maar tevreden legt zij 't voorhoofd Op zijn schouder, ja, en toen Stortte hij zijn ganse zinnen Stellenbosch. In een stille, zoete zoen. De secretaresse der Afdeeling Stelenbcsch, mevr. Daar klinkt, na het herhalen in koor, de schelle M. Schonken, schrijft: fluit van de k 1 o k, ook een eerzaam lid. Het lan- Door de afwezigheid van de sekretaris Dr. Go- ge, beroemde tragiese matrozelied van twee Lange dee Molsbergen is er geen verslag over 1909 opge- eeuwen wordt niet verder gezongen. zonden. Plechtige ernst blijft heersen: fluisterend worden Onze Afdeling gaat nog voort te doen wat zij nieuwe orders gegeven. Er wordt niet rondgegaan kan in 't belang van 't A. N. V. In 1909 had zij om geld, want het karnaval-zingen gaat Touter voor de eer Dr.Kiewiet de Jonge te Stellenbosch te ver- plezier: 't is een oud gebruik. Helaas, het hollandse welkomen. straatlied (veracht het niet, lezer, het speelde een rol Zij kon de jeugd van Stellenbosch aanmoedigen in in de geschiedenis) was de laatste 30 jaar te Kaap- het leren van de Holl. taal, zowel als de Z. A. ge- stad dood en met grote moeite kreeg het Pageant- schiedenis doorprijzen ter waarde van X 3.3.- nit komitee een troepje Slamsen om een zinledig: „Daar te loven in 1909 en van X 4.-.- in 1910. korn Alibaba" te zingen. Ook in ledental is zij vooruitgegaan. Zij telt tans Maar het Pageant-komitee was niet „up-to-date", 30 leden. dat bleek wel uit het verkopen van de Kaap en ook In 1910 zijn vier van haar beste leden vertrokken, hieruit, dat het Frans niet kende, die nu een paar onder wie degeachte voorzitter, secr. en penningm., jaar bezig is en met enorm sukses om een paar hon- wier heen aan zeer wordt betreurd. derd oude en nieuwe liedjes bekend en bemind te maken. Hollandsch in Natal. „Menige schone bloem bloekt ongezien". Frans Het schijnt de Natalsche regeering ernst met het verdiende lid van de Maatschappij van Letteren te onderwijs in 't Hollandsch. In de Z.-Afr. bladen worden: stel u voor, lezer, Frans, L. v. d. M. v. L. vraagt zij onderwijzers voor de openbare scholen in Hij zou zeggen: „Dank u, mijnheer, ik het liever het Hollandsch Afrikaansche gedeelte dezer provincie. een barrel." En toch is Frans een groot man In Natal waar de miljoennairs geen invloed oefe- Doch luisteren we weer: nen, eerbiedigen de beide rassen elkanders rech- Ze hebben daar juist het „Wien Neerlands Bloed" ten wel. gehad en het „Bescherm, o God, bewaar de grand" HollandscheKunst in Z.-A. en kranig ook, solo met refrein in 4-stemmig koor Nu volgt „Wij leven vrij, wij leven blij op Neer- De LarenscheKunsthandel opent in 't begin van lands dierbre grond." Dan „'t Is Oranje, 't blijft Maart een tentoonstelling van schilderiien en teeke- Oranje, 't is Oranje boven." Nu weer „Kent gij dat ningen te Johannesburg. Het is voor 't overgroote yolk". „Da's die lied van Transvaal", merkte een deel werk van jongeren waaronder verschillende , Slamaaier naast me op; „mooi toch, die Hollands, Laarders; doch ook 't olieverfportret van President meneer! Ben meheer misschien een Hollander ?" Kruger en teekeningen van Gen. Louis Botha en Volgt nu een komies stuk: „Horlogemaker, dat is Gen. De la Rey, door mevr. Therese van Du 1-- mijn vak", — alweer met diepe ernst gezongen; Schwartze, zullen er te zien zijn. slechts een oogknippen aan verstaanders verraadt, dat men de gewaagde grappen snapt. Ten slotte nog: „Al is ons Prinsje nog zo klein, alevel zal ie stadhouder zijn." Dat gaf me een schok, want 't was niet wat ik op school zong in 1875, OOST-INDIA` maar zoals 't gezongen werd in de straten van Den Haag in 1672, de echte oude woorden met het leu- ke, lustige, vlugge refrein. Iemand uit het publiek treedt naar voren om de mannen, even plechtig als zij gezongen hebben, te Ontwikkeling van een zelfstandige nijver- bedanken voor hun groot werk: „Nou kijk toch rond heid en van een eigen handel in de Inlandsche om julle heen, hoe lief ieder is voor de hollandse maatschappij van Nederlandsch-Indie. lied; ga zo voort, word elk jaar sterker en je ver- . over de Kaap voor ons taal." In de Indische Mercuur werd onder bovenstaan- „Die Lokomotief'', Rasdien Cornelius heet hij, kan den titel opgenomen, de thans ook afzonderlijk uitge- goed Hollands lezen; hij heeft 't geleerd door al geven voordracht door Mr. J. H. Abendanon gehou- zijn liedjes, — op school krijgen kleurlingen geen den in de Nederlandsche Afdeeling der Nederlandsch Hollands. Frans was laatst bij mij en vroeg of ik Indische Maatschappij van Nijverheid en Landbouw. op de piano een melodie wou voorspelen." Mr. Abendanon wijst daarin, onder meer, op het „Waar krijg je toch al die muziek vandaan, Frans." belang voor de inlandsche nijverheid van het in Juli „O, mijnheer, ik het z o'n• stapel (de handen Haan 1911 te Soerabaja te houden congres met tentoonstel- een voet van elkaar). Allemaal hebben ze de 100 va- ling, tot bevordering van de cultuur der voor Indie derlandse liederen van kapitein Brousson, die 3 pen- belangrijkste vezelplanten en van de bereiding der ve- ce kosten." zelstoffen. NEERLANDIA. 3 Op die tentoonstelling zullen naast machinerien, onderdrukt en ook den handelgeen gelegenheid tot waarvan de Europeesche groot-nijverheid zich bedient, ontplooien gelaten is. ook te zien zijn kleinere werktuigen geschikt voor Tegenover den Inlander is, in dat opzicht veel goed handbeweging en voor in Leweging-brenging door te maken. En wie hart heeft voor de zonen en doch- kleine motoren, dus voor huisvlijt, doch tevens zul- teren van Groot-Nederland in Indie — waartoe len vertoond worden de primitieve werktuigen, tot dus- toch de inheemsche bewoners van den N. I. archi- ver door de inlandsche bevolking gebezigd voor de pel behooren leent gaarne het oor aan het bereiding der vezels en het vervaardigen van voor- warme Inlander-vrienden als Mr. Abendanon in hun werpen daaruit. belang ons te ze en hebben. Veel zal reeds bereikt Hetverschil in bewerking zal dus duidelijk in het kunnen worden indien de Inlander meer vrij gelaten oog kunnen vallen. wordt in de beschikking over zijn tijd en krachten, Mr. A. dringt er nu op aan, dat van deze gele- indien het onderwijs vermeerderd en verbeterd wordt. genheid gebruik zal worden gemaakt, de inlandsche Leiding en hulp van Staatswege zullen daarbij niet bevolking in staat te stellen zich van die betere mogen ontbreken. Practische middelen als het te Soe- nere werktuigen te voorzien, o. m. door haar die rabaja te houden vezelcongres met tentoonstelling, werktuigen tegen geleidelijke afbetaling te verschaffen. het in 't leven roe en in Indie' van inrichtingen, als Hi' gaat echter verder, brengt in herinnering dat het K.K. Gewerbe fOrderungs amt te Weenen en an- door hem, reeds in 1904, als departements-chef ver- dere dergelijke in Duitschland en elders, waarop Mr. schillende voorstellen zijn gedaan, tot bevordering van A. doelt, zullen handel en nijverheid in Indie bevor- de inlandsche nijverheid en het in 't leven roe en deren. Eigen wil en geestkracht, zonder welke alle van een inlandschen handel; hij noenit die voorstel- Staatshulp nutteloos zou wezen, zullen echter tevens len, en toont aan dat daarvan, in de sedert verloo- opgewekt moeten worden, Naar het schijnt is de tijd Pe jaren, slechts een klein deel in uitvoering is ge- daartoegunstig en heeft een deel van de inlandsche komen. Hi' vestigt er de aandacht op, dat zich in de maatschappij oog en oor geopend voor een nieuw leven. inlandsche maatschappij zelve teekenen van opleving en van zich ontwikkelendengemeenschapszin voordcen; hier en daar ontstonden coOperatieve vereenigingen tot Gids bij het huisonderwijs in Ned. Indie. het driven van handel •; neiging tot inleggen in de Het denkbeeld om wetenschap door middel van les- Indischepostspaarhank — dus tot spaarzaamheid -- senper brief of tijdschrift te verbreiden is niet nieuw. werd in toenemende mate opgemerkt; in de desa Vele studeerenden, weer omstandigheden en levens- loemboengs werd in een klein aantal jaren een taak hen doemen op afgelegen plaatsen te wonen, hoeveelheidpadi bijeengebracht, gelijkstaande met een ver van de centra waar voor ernstig-willenden ken- waarde van 7 a 8 millioengulden. nis ingroote verscheidenheid te verwerven is, heb- Mr.Abendanon meent dat de tijd om handelend, ben er een nuttig gebruik van gemaakt en dit zal leidend en helpend op te treden, niet het minst voor den heer H. G. Clerkx, onderwijzer bij het Openb. de Regeering, thans gekomen is. De tentoonstelling te Eur. L. 0. in Ned. Indie er wel toegebracht heb- Soerabaja biedt gelegenheid de inlandsche nijverheid ben het denkbeeld ook voor de kinderen van een- een schrede verder te brengen, maar ook overigens zaam wonende Europeanen in onze Oost — en hoe- blijft er zeer veel te doen. Met een terugblik on het velen zijn er dat niet — toe te passen, zij 't ook in verledene toont Mr. A. aan, dat de Inlander wel ge- gewijzigden vorm, die den ouders de gelegenheid sch iktheid heeft voor het beoefenen van verschillende biedt zelf tot de stelselmatige ontwikkeling hunner takken van nijverheid, maar tevens dat die aanleg in kinderen bij te dragen. de 19e eeuw, do ,or allerlei omstandigheden niet tot Sedert 1909geeft genoemde onderwijzer o. a. met ontwikkeling is kunnen komen, ja verstikt is. Lei- medewerking van den heer J. den Hollander, ook In- ding, verstrekking van bedrijfskapitaal en van de ver- disch onderwijsman, een tijdschrift uit welks naam staat eischte werktuigen, aanwijzing van afzetgebieden; in boven dit stukje, dat een warme aanbeveling wil zijn, 't algemeen hulp in velerlei opzicht is noodig, om omdat wij er een krachtige in in in zien het huis- de inlandsche nijverheid te doen worden wat ze we- onderricht zooveel mogelijk de plasts te doen inne- zen kan ; om handelsgeest aan te wakkeren of gebo- men van het schoolonderwijs, waar daarvoor weinig ren tedoen worden. Verschillende middelen worden ofgeen goede gelegenheid bestaat. daartoe aangewezen; niet het minst, ja bijna geheel, Aan de„gebruiksaanwijzing” ontleenen we het moeten die van Staatswege komen. volgende : Naar de voordracht zelve zij verwezen, om te ver- nemen hoe ver Mr. A. met die Staatshulp wenscht „Het tijdschrift is uitsluitend bestemd voor de(n)- tegaan. gene, die onderwijs geeft, den leerling geve men 't Slaat men een blik terug op de wereldgeschiedenis, niet in handen. Voor elke week wordt het te maken meer in het bijzonder op den economischen vooruit- werk opgegeven en besproken. Men leze de bespre- g an g van vele volken, dan zal men ontwaren dat king van 't werk met aandacht over, liefst den dag zoowel nijverheid als handel zich in den regel in voordat men er bij 't onderwijs gebruik van maakt. hetyolk zelf ontwikkeld hebben en door de eigen Het werk, voor den leerling bestemd, schrijve men volksveerkracht groot geworden zijn; al valt ook niet op 't bord op de lei of in 't schrift. 't Gebruik van te ontkennen dat tevens door maatregelen van de een eenvoudig schoolbord is aan te bevelen. 't Over- landvorsten eerst, van de Landsregeeringen later, nij- nemen van 't werk van 't bord leert den leerling verheid en handel bevorderd werden. Beide ontston- nauwkeurig te zijn. Ook levert 't bord een groot den echter, in den regel, in het yolk zelf; de re gee- gemak op bij 't voorschrijven, 't teekenen, enz. ringen verleenden eerst later steun. Het lit natuurlijk volstrekt niet in de bedoeling, Het doet dan ook eenigszins vreemd aan, te zien bij 't onderwijs den (lids letterlijk te volgen. Men aandringen op zoo omvangrijke Staatshulp als Mr. A. ga slechts in den geest van 't tijdschrift te werk, aangeeft. Voor Indie echter, voor Java in het bijzon- daarmee alleen zal ,men reeds heel wat bereiken. der, lijkt ons hulp en steun van Regeeringswege een Wanneer men zich te angstvallig aan den tekst houdt, billijk verlangen, omdat gedurende eeuwen, de ge- gaat licht heel wat van de bezieling, welke alle on- boorte en de opleving van de inlandsche nijverheid derwijs eigen behoort te zijn, verloren. Elke drie maanden wordtproefwerk opgegeven over spreek- en 1) Flier mag wel eens gewezen worden op het werkdadig optreden zaak-onderwijs, taal, rekenen, teekenen en schrijven. in deze en in zake de credietinstellingen door wijlen W. P. D. De De leerling moet dit werk zonder voorafgaande be- Wolff van Westerrode; vroeger reeds aanbevAlen en gedeeltelijk handeling en zonder hulp maken, het wordt thuis toegepastdoor de heeren E. Sieburgh en H. E, Steinmetz. Zij zijn de intellectueele vaders dezer weldadige en praktische instellingen niet verbeterd en opgezonden aan de redactie. Deze voor Indie. ziet het na." 38 NEERLANDIA. Uit het opgegeven werk blijkt ten duidelijkste dat B e s o e k i : H. P. Timmers Verhoeven, suikerem- dit huisonderwijs per weekblad zoo dicht mogelijk Ploy& het schoolonderwijs wil volgen, zoodat zelfs jaarlijks Banjoewangi: J. H. de Sant controleur controleur B. B. wordt onderzocht of de leerling tot een hooger leer- Malang: D. G. C. Heldring. jaar kan overgaan. De ouders of helpers, die zich Kediri: Dr. F. S. Stibbe geneesheer. , aan den rooster van werkzaamheden houden, mogen Toeloeng Agoeng: G. A. R. van Maanen, dan ook met grond verwachten dat als de kinderen onderwijzer. later in meer bewoonde streken ter schole kunnen M a d i o e n : J. Hofland, Resident. gaan zij zich vrijwel zullen aanpassen en weinig of Magelang: J. E. G. van Lookeren, directeur niet achterlijk zullen blijken. De redacteur stelt zelfs Opleidingschool. in uitzicht, dat zij bij grondige beoefening toelatings- Temanggoeng : I. C. Kummer, oud-adjunct examens voor verschillende inrichtingen zullen kun- Inspecteur Inlandsch Onderwijs. nen doen. Tjilatjap: P. A. Hesse. Ons lijkt het denkbeeld zeer gelukkig, en blijkens Tasikmalaja : J. A. van Neer, oud majoor. de velerlei betuigingen van instemming is de waar- Tjimahi : J. B. Kampschuur, onderwijzer. deering zoo algemeen, dat uitbreiding tot alle oorden S o e k a b o e m i : H. Ch. H. Weegner, kastelein So- der wereld waar kinderen van Nederlanders en stam- cieteit. verwanten verstoken zijn van geregeld schoolonder- BORNEO. wijs, gewenscht bleek. Natuurlijk zijn daarvoor dan medewerkers noodig Vertegenwoordigers. die het werk wijzigen naar de behoeften des lands: Pontianak : P. G. Luppes, koopman. Amerika, Europa en Zuid-Afrika stellen andere eischen Sint ang : W. C. Pruis, Kapitein. dan de Oost. Wij weten op het oogenblik niet of de S a m a r i n d a : E. R. van Maarseveen, koopman. redacteur, de heer Clerkx te Wlingi (Ja- va) al tot deze uitbreiding is gekomen, maar stellen MOLUKKEN. gaarne de kolommen van Neerlandia open voor me- dedeelingen dienaangaande. Afdeelings-Secretaris. De hier omschreven pogingen om Nederlandsch on- Ternate: J. H. Boddendijk. derwijs mogelijk te maken, waar goede scholen ont- breken, valt geheel in de lijn van ons streven: be- Vertegenwoordigers. hartiging der belangen van den Nederlandschen stam M a k a s s e r : Mr. F. Vorstman, advocaat. o. a. door verbreiding van het Nederlandsch onderwijs. Menado: T. F. Viersen, onderwijzer. A m b o i n a : A. G. H. van Sluy,s controleur B. B. Koepang : E. K. H. Pluim Mentz, majoor. Adressenlijst van Groep Nederlandsch Indie 1). Secretaris-Penningmeester: J. W. Roes- singh van Iterson J.Azn., Gang Chaulan 25, Wel- tevreden. SURINAME Administrateur : J. F.. van Deun, Gang Klintji 29, Weltevreden. SUMATRA. Eerste openbare Lee al te Paramaribo. Vertegenwoordigers. Koetaradja : K. A. James , controleur B. B. Het bestuur der Groep heeft het volgend rond- Padang : W. A. Tuyl Schuitemaker, onderwijzer. schrijven verspreid: Fort deKock : H. Beeuwkes, controleur B. B. Had het eerste rondschrijven van het bestuur, in Fort van der Capellen: L. C. Westenenk, Maart 1908, ten doel op te wekken tot Taalzu i- Assistent-Resident. v er heid en het tegengaan van het onnoodig Padang Pandjang: J. F. K. Hansen, Luite- gebruik van vreemde woorden in onze nant. moedertaal, voor een niet minder belangrijk onder- T e 1 o k Bet ong : J. Boesveld, onderwijzer. werp vragen wij thans de aandacht van de burgerij. Palembang: Mr. F. A. Versteegh, Landraads- voorzitter. Toen op 6 Juni 1907 het Groepskantoor werd ge- opend, werd daar tevens op bescheiden schaal gele- Blinjoe: W. K. Tehupeiory, geneesheer. genheid aangeboden om boeken ter lezing te ver- Medan : Mr. H. Rander, Officier van Justitie. krijgen, zoowel uit de pas aangelegde boekerij van Langsar : W. Wessels, Luitenant. de Groep zelve, als uit de Garnizoensbibliotheek, die door opvolgende Commandanten der Troepen steeds JAVA. welwillend ter beschikking van het bestuur werd Afdeelings-Secretarissen. g esteld. Batavia : W.Reynders, Tjikini 8, Weltevreden. Sedert zijn ruim drie jaren verloopen. B u i t e n z org : Mr. A. B. Cohen Stuart. Het bleek het bestuur in dien tijd dat de zeer be- perkte keuze die het publiek kon worden voorgezet, Semarang: Mejuffrouw J. E. G. van Lookeren, de leeslust niet voldoende in de hand werkte. Vertegenwoordigers. Hetging daarom over tot den aankoop van eene vrij uitgebreide (en bij velen bekende) boekerij, die, Serang - samen met de reeds in ons bezit zijnde boekwerken, Indramajoe: H. Hoyer, koopman. thans ruim 1600 boeken of ruim 2100 bandengroot is. Cheribon: G. J. de Bode, koopman. Tevens werd het Groepskantoor, gevestigd aan de A m b a r a w a : J. L. A. M. Deinges Bruininga, Heerenstraat La. A No. 91, te beginnen met 1 Aug. rijstplanter. j.l. iederen dag van 5 tot 8 uur n.m. opengesteld S o e r a b a j a : Dr. J. W. van Bart, leeraar M. 0. voor hetpubliek. Si d o a r d j o : Dr. Ch. G. Cramer, geneesheer. Paramaribo is dus haar eerste open- Djatiroto : J. H. van Ketwich, suikeremploye. bare leeszaal rijk geworden. 1) op veranderingen moet worden gerekend door veelvuldig in Op de meest gemakkelijke den voorwaarworden Indie voorkomende verplaatsingen. Red. thans boeken ter lezing verstrekt, zoowel uit de boe- Ni- ERLAND1A. 3 kerij van het Verbond, als uit de Garnizoensbibliotheek. Doesburg, die tot ongeveer 1900 in dit werk bezig Het leesgeld,bedraagt bij vooruitbetaling, naa r keuze: was. Hi' werd opgevolgd door Rev. P. Siegers, Rev. 1. Bij inschrijving, per maand f 0.25; A. W. deJonge en in 1903 werd het werk opgedra- 2. Buiten inschrijving, per uitgeleend boekdeel gen aan den ondergeteekende. f 0.05. In 1886 werd er door de studenten, onder leiding Aan ingeschrevenen worden per maand met meer van Prof. Doesburg eene Nederlandsche Vereeniging clan 6 boeken verstrekt. opgericht die zich ten doel stelde de kennis der, De boeken worden voor niet langer dan 14 da- Nederl. taal en letterkunde te bevorderen. Deze Ver- gen uit die uit de Gar nizoensbi bli o- eeniging bestaat nog, vergadert elken Maandagavond theek uitsluitend aan inwoners van van 7 tot 8 uur engeeft aan het einde van elk Paramaribo. schooljaar eene publieke uitvoering. De leestafel bevat voorts keur van lcesstcf als tijd- Zij is bekend onder den naam — de Ulfilas Club. schriften, nieuwsb!aden, verslagen, Verbcndsnieuws , Hetprogramma voor de openbare vergadering be- vlugschriften, Gouvernementsuitgaven, enz. staat uit voordrachten en samenspraken, oraties en Eene volledige list der aanwezige boeken zal wel- opstellen, afgewisseld door gezang. dra verschijnen. De vergaderingen worden gehouden in de „Carne- Hoegrooter thans de aanvrage om boeken is, gie Hall", een der gebouwen van Hope College. Ver- des te meer zal deze eerste openbare leeszaal en boe- leden jaar Juni hadden we een gehoor van ongeveer kerij aan haar doel beantwoorden. 1200personen. Zonder bezwarende voorwaarden noch formalitei- Behalve de Ulfilas Club, bestaat er een „VanRaal- ten wordt thans leesstof aangeboden aan ieder die te Vereeniging" — zoo genoemd naar den leider der naar leeftijd en ontwikkeling daarvoor in aanmerking kolonisten, Dr. A. C. van Raalte — voor de 'on ere kan komen. studenten der voorbereidingsschool, die hetzelfde doel Het bestuur vertrouwt dat de nu aanwassende be- beoogt. Deze vereeniging vergadert elken Woensdag- langstelling eene blijvende moge zijn en steun van avond van 7 tot 8 uur. Overheid en burgerij deze openbare leeszaal en boe- De studenten van Hope College hebben verder de kerij tot bloei moge brengen. Teneinde dit doel te gelegenheid een tweejarigen cursus te doorloopen in bevorderen, noodigt het bestuur zijn stadgenooten tot de studie der Nederlandsche taal enletterkunde. El- een bezcek aan het Groepskantoor uit. ken dag wordt er twee uren les gegeven in bovenge- Het bestuur van Groep Suriname: noemde vakken, een uur voor deJunior-klas en een , our voor de Senior klas. Dit zijn de studenten van het Voorzitter. zevende en achtste schooljaar. Terwey's Nederland- Fred. Oudschans Dentz, sche Spraakkunst, Duyser's Nederl. LeUerkunde, De Ondervoorz. en wd. le Secr. Keyser's Bloemkrans, Koenen's Practische Taalstudie W. R. Menkman, 2e Secretaris. en andere werken worden als leerboekengebruikt. D. Fernandes Jr. Penningm. Teneinde dezen cursus te kunnen volgen is het na- C. J. Booms. tuurlijk noodig, dat de studenten het Nederlandsch A. A. Heckers. kunnen lezen. 0. A. von KOnigslOw. Voor hen, die zeer weinig of in 't geheel niets A. E. Samson. van de taal kennen, bestaat ergelegenheid zich voor dezen cursus voor te bereidengedurende de eerste schooljaren. Door verscheidene studenten wordt van die gele- genheid gebruik gemaakt. AMERIKA Het doel, dat we ons stellen bij het onderwijs is tweeerlei: In de eersteplaats, studenten, die zich ten doel stellen, straks alspredikant werkzaam te zijn, zooveel DeUlfilas Club. Hope College, mogelijk in staat te stellen, zich ook van de Nederl. Holland, Michigan taal te kunnen bedienen. En ditgeldt niet alleen voor a. s.predikanten, maar ook voor dokers en Hope College is eene inrichting voor hooger Chris- advocaten, die inplaatsen zich aan vestigen, waar telijk Onderwijs te Holland, Mich., behoorende aan veel Hollanders wonen. de DutchReformed Church of America. En in de tweede plaats, den studenten smack te Pas waren depioniers van 1847 in de wouden van geven voor de schoone letterkundige producten, in Michigan aangekomen of ze begonnen reeds te be- het Nederlandsch, dat toch ook in dat opzicht bij grijpen, dat, zou het Nederlandsche yolk in Amerika Been andere taal behoeft achter te staan, niet „ten staarte" worden, er die de gezorgd voor en om bij vergelijkende taalstudie ook het Neder- hoogere kweeking. Reeds in 1851 werd er een begin landsch te kunnengebruiken, en verder zich te be-. gemaakt met het werk der hoogere opvoeding en in kwamen, om wetenschappelijke en theologische wer- 1866 werd de „Holland Academie" geincorporeerd ken, enz. — van Neλrland'sgroote mannen te kun- en van then aan, kreeg de school den naam Hope nengenieten. College. Was het begin klein, thans heeft de inrich- En al is onze arbeid verre van volmaakt,toch ge- tin g een faculteit van 20 leeraars en een 400-tal stu- looven we te mogen betuigen, dat ons streven, ge- denten. Meer dan 400 jonge mannen en vrouwen gra- durende de jaren, dat we aan Hope College zijn dueerden van deze school, waaronder mannen als Dr. verbonden, nietgeheel zonder vrucht is gebleven. H. Dosker, professor aan het Presbyterisch Seminarie Holland Mich. A. RAAP. te Louisville, Kentucky; Dr. S. M. Zwemer, van Ara- bie; wijlen Dr. J. A. Otte, van China ; Dr. A. Olt- P. S. Nog wenschen we op te merken, dat in onze mans, van Japan; G. J. Diekema, lid van de yolks- College Bibliotheek van over 16000 boeken, vertegenwoordiging te Washington, enz. eene afdeeling afgezonderd is voor Nederland- De tegenwoordige president is Dr. G. J. Konen, sche litteratuur, bevattende werken van Fruyn, enkele jaren geleden door Koningin Wilhelmina be- Groen van Prinsterer, Kuyper, Bosboom Tous- noemd tot Ridler van de Orde van Oranje-Nassan. saint, Van Lennep, Potgieter, Breevoort, Da Daar de school zich mede en voornamelijk ten doel Costa, Beets, Ten Brink en andere beroemde stelde leeraars te kweeken voor de Hollandsche Gere- schrijvers, terwij1 ook de stadsbibliotheek voor- formeerdegemeenten, werd er ook onderwijs gegeven zien is van eengroot aantal degeliike boeken, in de Nederl. Taal en Letterkunde, door Prof.. die door de studenten kunnen wordengebruikt. 40 NEERLANDIA. De Hollanders in Amerika. bet Yaer 1773"; een kerkebriefje in het Nederlandsch, van denplechtigen dienst, die op Zondag 16 Octo- Toen de steller dezes in September 1902 te Nieuw- ber 1910, door denpredikant Nicolaas Boer en, zoo- York het 13e Amerikanisten-Congres bijwoonde, ont- als elders vermeld wordt, in „Holland Dutch" is ge- vin g hi' gedurende een van de zittingen een kaartje, houden (dit ter onderscheiding van het Pennsylva- waarop stond: Mrs. Harriet Phillips Eaton, en de nia Dutch, datplatduitsch is). Tusschen een van de boodschap, dat deze dame hem na afloop van de godsdienstoefeningen in zoiiden toespraken door pre- bijeenkomst wenschte te spreken. Het onderhoud was kanten van andere kerkgenootschappen en door een — er viel nog veel voor de namiddagzitting te be- Rabbijn worden gehouden en zou een gelukwensch redderen — spoedig afgeloopen. Mrs. Eaton deelde van den R. K. Bisschop van het kerspel worden mede, dat zij belang stelde in de geschiedenis van de voorgelezen. In een andere door het Geschiedkundig Hollanders in Amerika, zij meende dat de steller zich Genootschap van Hudson County uit even feestwij- daarmede ook bezig hield en zij vroeg of hi er priis zer staan de namen De Witt van Buskirk, Snyder, op zou stellen een werkje te ontvangen, dat zij over Van Horn, Vreeland, Wortendiike, Van der Beek en de stad harer inwoning had geschreven, een vraag Brinkerhoff onder de leden van het feestbestuur. die bevestigend werd beantwoord. Den voigenden Oefeningen op de scholen, vergaderingen, een ge- morgen vond ik in het Hotel Netherlands een pakje, schiedkundige tentoonstelling, een feestmaal ter eere met mine brieven op Amerikaansche wijze voor mijn van den Gouverneur van den Staat, eengroote kamerdeur op den grond liggen. Het bevatte een keu- optocht behoorden bij het feest. De platen vertoonen rig ingebonden boek met platen, getiteld: „Jersey o. a. eigenaardige boerenhuizen, waarvan helaas niets City and its historic Sites, published by the womans meer over is. club of J. City", waarin een vriendeliike opdracht Mogen ook de oude gebouwen zijn verdwenen, van de schrijfster. zoogetuigt de in oranje on-islag gebonden feestwij- In het boek, waarvan eengroot gedeelte gewijd is zer levendig, dat aan den rechterc ever van de Hud- aan degeschiedenis van de Hollandsche vests in son de harten warm kloppen voor de herinneringen op de plaats waar thans Nieuw-Jersey ligt, n.l. te- uit het oude Holland. genover Nieuw-York, aan de Hudson, wordt o. a. medegedeeld, dat het oorspronkelijk dorp Bergen ge- Den Haag. L. C. VAN PANHUYS. noemd is naar het dorp van denzelfden naam in Noord-Holland; dat het in 1660, onder het bestuur Nederlanders in Texas. V. S. van Gouverneur Stuyvesant gesticht werd en dat er nog verschillende oude huizen staan, waarin wel is In de mededeelingen van den Nederlandschen ge- waar de „Dutch half doors" niet meer aanwezig zijn, zant te Washington, hr. Dr. Loudon, betreflende de maar alwaar toch nog oude eigenaardige meubelen, landverhuizing van Nederlanders naar de Vereenigde oud-Delftsch,prenten, psalmboeken met zilveren be- Staten, lezen wij: slag en Hollandsche bijbels als overblijfselen van vroegere tijden zorgvuldig worden bewaard. Enkele „De gelegenheid tot vests in in Texas kan niet gunstig worden genoemd... In de nabiiheid van Port- Hollandsche woorden b.v.: „koekjes" en „wafels", worden er nog gebezigd. Arthur vests de zich ongeveer teen jaar geleden een Nederlandsche kolonie van ca. E5 personen van ver- Bergen vormt than een deel van Nieuw-jersey; schillende ambachten. Sommigen vertrokken later naar de straatnamen Newkirk street, Tuers avenue, Van Californie, terwijl anderen we ens het klimaat naar Reypen street en Vroom street, die de grens van Nederland terugkeerden, zoodat thans slechts 25 per- het besproken stadsdeel uitmaken, zijn aan namen sonen van de oorspronkelijke kolonie overblijven, die van Hollanders ontleend, van wie de afstamme- slechts na vele jaren vol ontberingen een zekere mate lingen nog heden ten dage in Nieuw-Jersey wonen. Namen van tegenwoordige mgezetenen als Van Wa- van welvaart hebben bereikt." genen, Romeyn, Van Winkel Sip (Zip ?) verraden duidelijk de afkomst, en verscheidene familial bleven, 't Verdwijnen van 't Nederlandsch tot nu toe, in het bezit van de oorspronkelijk aan inAmerika. hunne voorvaderen bij de stichting van Bergen uit- gegeven landerijen. Ik vind in het boek nog de na- In Zuid-Amerika komt een blaadje uit de Sab- men Tielman van Vleck, Jansen, Smeeman, Stynmets, bathsschool, waarvan de bedoeling voornamelijk is Steenhuysen, Vermeulen (de „Voorleezer"), Van Vorst, kinderen van Nederlandsche afkomst in Zuid- en Noord-Amerikagoede leesstof in hun mcedertaal te Roose, Kuyper, Van Nieuwenhuysen, Van Giesen e.a. Nog na 1809 — toen het zingen in het Nederlandsch verschaffen. in de kerk te Bergen ophield — werd nu en dan Wat baat zulk een uitgave echter, wanneer die kin- nog in 't Hollandsch gepreekt. De naam Hoboken deren het Nederlandsch reeds niet meer verstaan ? (een naburige stad en voorafgegaan door het woord- Van uitRosario (Argentinie) schriift de heer Van je „van" als familienaam in Nederland niet onbekend) Oppen aan De Wachter te Holland, Mich., V. S.: blijkt te zijn afgeleid van het Indiaansche woord „Er bestaat bier wel een Sabbathsschool, waar Hopoghan. Hopoghan Hacking wil zeggen het land ongeveer veertig kinderen van Hollandsche ouders van de tabakspijp; aldaar verkregen de Indianen den des Zondags bijeenkomen om onderwiis in den gods- steen waaruit zii hunne piipen vervaardigden. dienst te ontvangen; maar het spijt mij, ja het be- Steller dezes beschouwt het als een voorbeeld van schaamt mij, bijna te moeten zeggen, dat di t onder- de vriendschaphoudendheid van de Amerikanen, dat wijs in de Spaansche taal wordt gegeven. De reden hi' onlangs van dezelfde schrijfster, die hi' sedert niet is, omdat de kinderen doorgebrek aan onderwijs meer ontmoette, tweegeschriften ontving, waaruit in de Nederlandsche taal niet langer Hollandsch kun- blijkt, dat in October 1910 gedurende een voile week nen spreken, en liever dan een godsdienstig onder- de tweehonderdvijftigste verjaardag van de stichting wijs te geven, hebben wij besloten het in de Spaan- van de Hervormde Protestantsche Nederlandsche Ge- sche taal voort te zetten. meente van Bergen, bekend onder den naam van Doch, alhoewel de Sabbathsschool Bode onbruik- „Bergen Reformed Church" feestelijk is gevierd. In baar is voor de kleine kinderen, er zijn hier toch een metplaten versierden feestwijzer vinden wij: een welgroote kinderen die er belang in stellen. Lec- afdruk van een bladzijde uit het register der lede- tuur in de Nederlandsche taal is hier afflict zeer wel- maten, anno 1664, onder wie de namen Anna Stu y- kom, want, omdat onze landgenooten bier voorname- vesant en Hardenbroek; afbeeldingen van de eerste lijk werkvolk zijn, ontbreekt hun de gelegenheid en kerk van 1680, blijkens een in de tegenwoordige in hetgeld om zich lectuur in hunne moedertaal aan 1841gebouwde kerk gemetselden steen: „Herbouwt In te schaffen." ' NEERLAND1A. 4 welwillend man, die de Nederlandsche belangen met groote toewijding en bekwaamheid bevordert. * Den 1 9en Januarigaf de Vereeniging Neerlandia een kunstavond, waar uitsluitend Nederlandschelie- deren en voordrachten werden ten bestegegeven door de Nederlandsche concertzangeres mej. Anneke Steens- ma, die een kunstreis door Noord-Amerika onder- neemt; door den heer J. Pareja, bariton; door de da- mes M. Hoogendam en J. de Boer, van Paterson, en door het Hollandsch Mannenkoorvan Hoboken, on- der leiding van den heer J. Hoogendam, van Pater- son; terwijl de heer J. de Me ere van Nieuw-York, voordroeg. Aan 't slot van den avond werd door alien 't Verbondsliedgezongen. De opbrengst van dezen kunstavond kwam ten goe- de aan het Begrafenis- en Ziekenfonds van Neer- landia. Nederlanders in Canada. Te Edmonton, Canada, bestaat een Hollandsche kerkelijke gemeente. Thans is daar een vereeniging opgeticht tot stichting eener nieuwe Hollandsche ko- lonie in de buurt. Bijna alle leden der kerkelijke ge- meente zijn bij deze vereeniging aangesloten. In het aanstaande voorjaar zal men land gaan uitzoeken. Slaagt men, dan krijgt elke deelnemer 160 morgen land voor niets, bij loting aan te wijzen. Voor een J. R, PLANTEN, kerk en een school zal degemeente van Edmonton consul-generaal der Nederlanden te Nieuw-York zorgen . Neerlandia te N.-York. In December van 't vorig jaar werd door de Ver- eeniging Neerlandia te Hoboken V. S. v. A. haar eenjarig bestaan herdacht met een banket van uitslui- INGEZONDEN. tend Nederlandschegerechten. Te dier gelegenheid werd aan den heer J. R. Planten, consul-generaal der Nederlanden te Nieuw-York, als beschermheer der Vereeniging, een hulde adres aangeboden. Een ketterij of niet? * In 't Berliner Tageblatt van 7 en 14 Nov. kwam De heer Planten werd in 1874 tot vice consul te een artikel voor over depianola, waarin betoogd Nieuw-York benoemd en in 1883 tot consul generaal. wordt hoe dit instrument meer en meervolmaakt In 1908 werd hi' j geridderd in de orde van den wordt, en daardoor degedachte van den com- Nederl. Leeuw. In zijn lane consulaire loopbaan ponist tenslotte veel beter, vooral veel directer, aan heeft de heer Planten zich dcen kennen al_s cen zeer den hoorder kan worden overgebracht, dan door den tolk, zelfs den bestenpianospeler, die onvermijdelijk fouten moet be aan welke het instrument niet zou- de maken, en zijn wijze van gevoelen, niet die van den schrijver, aan den hoorder opdwingt. Heeft men met een middelmatigen of slechten speler te doen, dan zoude depianola reeds nu de voorkeur boven den mensch verdienen, en zouden bovendien de tal- looze uren die stumperds met studeeren verknoeien gespaard worden. Nu is degramophoon zeker niet zoo ontwikkeld als depianola, hoewel ook dit instrument veel verbe- terd werd. Edoch:piano, pianola, en de noodige muziekrollen zijn en blijven duur. De gramophoon is onder 't bereik van velen. En evenals eene illustratie in eentijdschrift, bijna geheel door scheikundige en mechanische bewerking verkregen, goed recht van bestaan heeft, al geeft zij zelfs alleen in zwart en wit den indruk van den man met den helm vanRembrandt, of een zonson- der an in Luxor weer, 't zij door de herinnering aan de kleurenpracht der werkelijkheid, 't zij als voorbereiding daartoe voor hem die ze nog niet zag, zoo ook heeft degramophoon reeds in haar tegen- woordigen toestand recht van bestaan voor velen. Denkt men nu aan hetgroot aantal dergenen, die of gedurende jaren, of nooit in de gelegenheid zijn Ne- derlandsche muziek te hooren, dan meen ik, dat dit instrument een niet te verachten middel aanbiedt om Eere-diploma, den stamband weer wat aan te halen. Zijn er niet door de Nederlandsche Vereeniging „Neerlandia" Hoboken duizenden en duizenden die of geen andere muziek , (U.S.A. ) aan den heer J. R. Planten overhandigd. te hooren krijgen Of die slechts op deze manier ids 42 NEERLANDIA. van Nederlandsche muziek zouden kunnen leeren, die rigen strijd voeren tegen laksheid, lauwheid en lam- er toe opgewekt zouden worden ook eens Nederland- lendigheid op meerder gebied, in Verbondsaangele- sche muziek te zingen, in plaats van onder de bezig- genheden dienen de leden en met name de besturen heid den marsch uit Faust of hetpelgrimskoor uit energiek voor te gaan, die taak aan een bezoldigden Tannhauser te neurien ? propagandist overdragen, voor zooverre het betreft Lit het niet op den weg van 't A. N. V. evenals het versterken der gelederen, aan een propagan- door de boekenzendingen, door de gramophoon Ne- dist, niet door belangelooze geestdrift gedreven, die derlandsche muziek bij stamverwanten bekend te ma- den Boer op gaat om leden op te schommelen voor ken ? Al ware 't alleen met eene mededeeling waar een vereeniging, die zulk een verheven doel heeft als ze te bekomen is. de onze, strijdt lijnrecht met onze beginselen en is Zouden velen in 't buitenland verspreide stamge- zeer geschikt om slapende leden en slapende bestu- nooten, op buitenposten in Indict, in Zuid-Afrika, in ren — en beide catagorien zijn, naar ik meen, in niet Argentinie daar niet dankbaar voor zijn ? geringe mate in onze organisatie te vinden nog Luxor, 11 Jan. 1911. J. H. INSINGER. verder te doen inslapen. De ondervinding, den mees- ten leden helaas niet bekend door het achterwege la- In het volgend nummer ho en we uitvoerig op dit ten der jaarvereagen van de Afdeelingen in Neer- onderwerp, dat reeds vroeger onze aandacht had, landia 1), spoor! werkelijk niet aan om dit ondeug- terug te komen. Red. delijk middel nogmaals ter hand te nemen. Liever weinige overtuigde strijders en strijdsters, die hun bij- Albert Vogel te Hasselt. drage storten, onze beginselen verder dragen dan drommen water- en-melk leden, die bovendien voor Den 12en Januari 1.1. hadden de inwoners onzer een groot deel hun bijdrage niet eens storten. Hoe stad het voorrecht en het genot Alb. Vogel te hoo- goed gecontroleerde bezoldigde propaganda ook, ze ren in de vertolking van Alf. Hegenscheidt's drama zal U toch een contingent dergelijke menschen ook „Starkadd". Onnoodig hier nog te gewagen van de aanbrengen. meesterlijke zegging en het zoo natuurlijke spel van 'k Meen dan ook een ernstige waarschuwing tot den heer Vogel; de heele Nederlandsche pers heeft besturen en leden in Nederland te moeten richten niet den kunstenaar daarvoor reeds sedert Lang recht la- nogmaals een dergelijk laag-bij-den-grondsch middel ter ten wedervaren. Ik wil hier enkel een woord zeggen hand te nemen om ons Leger strijders en strijdsters over den goeden indruk, dien zoo een feestavond ach- te versterken. terlaat. Het meerendeel van het publiek bestond nit Dat de klagende besturen de hand eens in eigen Vlamingen die, alhoewel de Fransche taal eenigszins boezem steken en ter harte nemen de zoo flinke en machtig, niet in staat zijn nochtans door die voor deugdelijke woorden gesproken door den secretaris hen vreemde taal een hoogere ontwikkeling deelachtig van Groep Nederland op de laatste vergadering der te worden; vandaar die toeloop van beschaafde Vla- Afdeelingsbesturen in Den Haag gehouden. mingen, om in hunne moedertaal degelijk geestes- De bezoldigde propaganda, het meest verfoeilijke voedsel te kunnen genieten telkens als zich daartce de middel ter propagandeering van zulk een voortreffe- gelegenheid voordoet. Ik ben ervan overtuigd dat het lijke beweging als die van ons Verbond, is van de optreden van een Alb. Vogel, van een Willem Rooy- baan en moge voor eeuwig en altijd van de baan aards, een Louis Bouwmeester e. a., in de hoofd- blijven. En zoo men ze wederom mocht invoeren, ik plaats van onze provincie, die nog zoo goed als vrees, dat ernstige waarschuwingen niet beperkt zul- heelemaal verstoken blijft van de weldaden elders len blijven tot den inhoud van Neerlandia, maar ook door den Vlaamschen strijd reeds afgeworpen, meer tot het publiek buiten onze kringen zullen gericht vermag in het voordeel onzer Vlaamsche Beweging, worden. Het gehengel naar leden op dusdanige wijze dan het herhaald uitgalmen van Vlaamsche Leeuwen late men aan lichamen met minder verheven doel over. of het houden van optochten met Vlaamsche vaandels. Het lid Het ligt dan ook volkomen op den weg van bet P. H. STUURMAN. Alg. Nederl. Verbond, de rondreis van beroemde Zaanda m, Januari 1911. Nederlandsche artisten in de Belgische Vlaamsche provincies, voor zooveel zulks doenbaar is, in de 1) 't Schijnt me toe, dat dit nu al sinds eenige jaren weglaten der hand te werken. jaarverslagen van de Afdeelingen een opgewekt vereenigingsleven niet weinig afbreuk doet. Kan daar nu eindelijk niet eens verandering Ha ss elt (Belgie). Dr. ERN. VAN SOEST. in gebracht worden? Waarschuwing. „Bij het punt Propaganda kwam van verschillende zijden de opmerking, dat voor verscheiden Afdeelin- MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI gen de beroepspropaganda fonder toezicht) onmis- baar was en werd op weder-aanstelling van een pro- pagandist aangedrongen. De voorzitter zegde overweging toe en spoorde de A.N.V.-prijzen voor de Taalbondexamens. Afdeelingen inmiddels aan zelf de propaganda ter hand te nemen." Evenals het vorig jaar zijn er door de Afdeelingen Toen ik deze zinnen in het Dec.-nr. las, werd 't van het Verbond in Zuid-Afrika, met medewerking me wee te moede. 29 April 1905 stelde ons Hoofd- van het Hoofdbestuur, weder prijzen beschikbaar ge- bestuur den bezoldigden propagandist aan, hoewel steld voor de Taalbond examens. het m. niets met deze aangelegenheid van Groep De gouden legpenningen, uitgeloofd voor degenen, Nederland te maken had en niettegenstaande enkele die de hoogste cijfers zouden behalen in de hoogste leden het een minderwaardig middel tot uitbreiding afdeelingen dezer examens, zijn dit jaar gewonnen door: van het ledental achtten. 1 Febr. 1910, dank zij het J. E. Holloway, voor Geschiedenis van Zuid- eervol ontslag aan den heer Jac. Post, deed men af- Afrika, en stand van het minderwaardig middel tot versterking J. W. van Luit, voor Hollandsch. der Nederlandsche gelederen van het Verbond en 1910 Boekprijzen werden uitgereikt aan: is nog niet ten einde of jeremiades hoort men van be- Francina A. Gobregts, voor Hollandsch, Hoogere sturen, die zeer zeker zelf nog krachtiger propaganda afdeeling, en konden maken, dat het zoo niet Langer gaat. Het Andr. J. v. d. Walt, voor Geschiedenis van Zuid- Nederlandsch Verbond moet door zijn leden een vu- Afrika, Lagere afdeeling. NEERLAND1A. 4 Heemschut. van Tinel zong, heb ik ook nog niet vergeten. Toch moet ik, tot mijn spijt, besluiten: in Belgic Met kracht heeft het Verbond steeds alle pogingen komt de verbastering al te dikwijls... van Holland!" aangemoedigd om het landsschoon te behouden en te bewaren. Met blijdschap maken wij thans gewag Nederlandsche toonkunst. van de oprichting van den Bond Heemschut, waa r- De voorgenomen oprichting van een Genootschap van wij hieronder doel en werkzaamheden vermelden. van Nederlandsche componisten heeft remand aanlei- Ook Groep Nederland van het A. N. V. heeft zich ding gegeven den dirigent van het Utrechtsch Stede- bij dezen Bond aangesloten. lijk Orkest Wouter Hutschenruy, ter te vragen, of Voorz itter is Mr. W. B. Buma te Huizum (Fr.). werkelijk zooveel componisten in Nederland leefden De Bond Heemschut stelt zich ten dcel het waken en werkten, dat sulk een vereeniging recht van be- voor de schoonheid van Nederland. Hi' is gevestigd staan zou hebben. De beer H. neemt die vraag naief te Amsterdam en aangegaan voor een tijdvak van en voor velen van hen, die doorgeregelde uitvoe- negen. en twintig jaren, aanvangende op den dag der ringen van de werken van Nederlandsche componis- oprichting. ten aantoonen, dat ook hier te lande veelgoeds en De Bond tracht zijn doel te bereiken onder an- vaak ook belangrijks wordt gewrocht, een weinig deren door: grievend. Hi' had gerust een minder zachte qualifi- catie kunnen gebruiken. Maar de heer H. doet meer; 1 Het opwekken van de algerneene belangstelling terecht vermoedend, dat de vrager niet alleen staat, voor het doel van Heemschut, zoowel bij het heeft hi j de programmaboeken van de concerten van Nederlandsche yolk als bij de besturende lichamen. het U. S. 0. sedert October nageslagen en geeft nu 2. Het tegeng ,aan van on het handhaven en in Het Theater een list van ongeveer 150 concert- beschermen van de be staande schoonheid en het stukken van 47 Nederlandsche toondichters. vermeerderen van de schoonheid in stad en land, En het lijstje is verre van volledig. Het Utrechtsch onder andere door aankoop, subsidieering of het Stedelijk Orkest voerde de meeste der genoemde or- medewerkert daartoe. kestwerken uit. Maar bevat het feit, dat trots dit 3. Het bijeenbrengen van de daarvoor noodige geld- alles nog algemeen wordt gevraagd: „Zijn er wer- middelen. kelijk Nederlandsche werken; bestaat er een Neder- 4. Het bestudeeren der vraagstukken, die op het in landsche toonkunst ?" niet een ernstige aanklacht te- stand houden en vermeerderen van het schoone g en hen, die, behalve het Utrechtsche orkest tot het en merkwaardige in stad en land betrekking heb- ' uitvoeren van een en ander zijn erne en en zich ben. er toch volstrekt niet om bekommeren ? N. Crt. 5. Het verzamelen vane 6. Het verstrekken van inlichtingen en adviezen. Lantaarnplaten. 7. Het doen houden van voordrachten en het ver- spreiden van geschriften. De verzameling van geschiedkundige lantaarnplaten 8. Het nemen van alle geoorloofde maatregelen. voornamelijk ons vorstenhuis betreffende, door de Af- deeling Amsterdam bijeengebracht en thans aan Groep Ned. Indie in bruikleen afgestaan, heeft daar veel Nederlanders in Duitschland. succes. Nagekomen berichten melden dat 't Kerstfeest even- Afdeeling Batavia heeft er het eerst van genoten. eens gevierd is te Duisburg, Aken, Dusseldorp en Buitenzorg en Semarang volgen en wellicht ook an- andere plaatsen in Duitschland door de daar geves- dere vereenigingen. tigde afdeelingen der St. Jozef-Vereeniging. Het bestuur der Afdeeling Amsterdam heeft wil van zijn denkbeeld. Verbastering. Nederlandsche scheepsbouw. Iemand schrijft in het Vlaamsche blad, Onze Kop: Het afgeloopen jaar is voor den Nederlandschen „In Neerlandia we B. Zweers erop, dat de Hol- scheepsbouw een belangrijk jaar geweest. Duitsch- landsche zangers en zangeressen de kunst hunner land en Engeland hebben een aantal bestellingen ge- land genooten niet aanmoedigen en liefst Duitsche zonden, toen op hun werven moeilijkheden waren liederen zingen. Zij doen hetzelfde in Belgie. Dik- gerezen. Er zijn een aantal baggermachines, sleep- wijls had ik gelegenheid Hollandsche artisten te hoo- booten en aken gebouwd tot een zeer aanzienlijk ren: zelden droegen zij iets voor in de moedertaal. aantal tonnen inhouds. Vooral vele motorschepen wer- Onlangs mocht ik Julia Culp toejuichen, de beste den afgeleverd, en zelfs een stoomboot van meer liederzangeres van de wereld: zii zong slechts Duit- dan 8000 ton, de grootste die tot heden op een Ne- sche liederen. Mestdagh heb ik herhaalde malen ge- derlandsche werf gebouwd is, benevens twee stoom- hoord: eerst met zijn A Capella koor, dat Duitsche schepen van bijna 600 ton elk. Een der motorboo- en Latijnsche stukken uitvoerde; een andere maal met ten meet meer dan 1000 ton en is voorzien van Die- zijn kwartet, dat denzelfden reel volgde; verder, als sel motoren van 600 p. k. De Engelsche vakpers solist: hij droeg geen enkel lied van een Noord- of roemt dit schip zeer. een Zuid-Nederlander voor. Dezen winter zong mej. In 1910 werden 406 schepen in Nederland gebouwd Hill, in Gent: enkel Duitsch. De Maastrichter Staar met 124.115 ton inhoud. Na Engeland neemt Neder- trail verleden zomer op te Tongeren: op de vier land de eerste plaats in onder de scheepsbouw-landen. koren, die zij vertolkte, was er een Nederlandsch; de andere waren Fransch. Van Rooy heb ik een zes- Nederland in de XXe eeuw. tal malen gehoord: hi' zong altijd Duitsch ; een en- Het onder leiding van Jhr. Mr. H. Smissaert door kele maal maakte hi een uitzondering op den regel, verschillende schrijvers samengestelde boek: „Neder- omdat hi beweerde beweerde men, zijn muziekstukken niet bij land in den aanvang der XXe eeuw" (uitg. Sijthoft) tijds ontvangen had. Het was te Brussel en. hi' droeg is in 't Fransch vertaald en zal bij den uitgever G. eenige nummers voor uit de Valerius-verzameling en, Ficker te Parijs verschijnen. tegen een ceders verwachting in, juichten de verfransch- te Brusselaars hem dapper toe. Dat zou een vinger- Ned. en N. I. Kunst te Kristiania. wijzing moeten zijn. Zoo gaarne zouden de lielgen hun Hollandsche kunstbroeders zien optreden met In April a. s. zal in het Museum van Kunstniiver- werken van hun eigen landgenooten. Orelio hoorde heid te Kristiania een tentoonstelling worden gehou- ik meer dan eens Vlaamsche liederen zingen in Bel- den van hedendaagsche versierings- en toegepaste gie en mevr. Noorderwier—Reddingius, die Godelieve kunst, uit Nederland en Nederlandsch Indie. 44 NEERLAND1A. Algemeen Nederlandsche Akademies. Het Hollandsche rijwiel. De Vlaamsche Gazet, van Brussel, vroeg onlangs De directeur der Eerste Nederlandsche Rijwiel- en of het nietgewenscht zou zijn, dat de Vlaamsche Machinefabriek voorheen H. Burgers te Deventer Akademie al haar uitgaven aan de Zuid-Afrikaanse deelt ons merle, dat de vraag naar Hollandsche rij- Akademie opzond. wielen in den laatsten tijd zeer toeneemt en dat zij Dit brengt ons tot de vraag of ook de Konink- hoe 'anger hoe meer het buitenlandsche fabrikaat like Akademie te Amsterdam en de Maatschappij verdringen. voor Nederlandsche Letterkunde te Leiden niet een Het publiek begint blijkbaar in te zien, dat een goed werk zouden doen, als zij haar werken de Zuid- rijwiel van Nederlandsch fabrikaat niet alleen goed- Afrikaanse Akademie toezonden. kooper, maar in de meeste gevallen ook beter is dan Ofgebeurt dat misschien al ? een buitenlandsch. Fijngevoeligheid. Oud-Holland in den vreemde. Niet ieder, die op Scheveningen komt, heeft allicht In Denemarken, nabij de stad Dragor, ligt een opgemerkt, dat boven in den gevel van de Galerij dorpje Store-Magleby, waarvan de inwoners meest — de Galeries bedoelen wij — de namen staan van alien afstammen van Hollandsche uitwijkelingen. Met de meeste Europeesche landen, waaruit men gaarne pieteit bewaren zij de overlevering der Hollandsche bezoekers in de vroolijke badplaats zal ontvangen. voornamen: de jongens heeten er nog Jan, Piet, Die namen hebben dit merkwaardige dat ze alle Gerrit, Klaas en Kees, de meisjes Toos en Griet. zijn geschreven in de taal van de verschillende lan- Op het kerkhof dragen er de grafsteenen uitsluitend den. Wij polyglotte Hollanders, niet waar ? Deut- Hollandsche familienamen. En achter de kerk draagt sches Reich, Great Britain, France, Sverige enz. een steen dit opschrift: Anna 1731. Is dese Kerrk De naam van het Russische Rijk kunt ge zelfs niet omgebouwet up onse egen bekostning, dit selve jahr lezen, als gij de Russische letters Diet kent. als den 6. luny is Koning Christian de 6. gekroont. Zwitserland gal eenige moeilijkheid. Daar spreken Cornelis Cornelissen Skoudt. ze zoowel Fransch als Duitsch, om van Italiaansch Dirk Jansen, een bemiddelde ingezetene, heeft op en Romaansch nog te zwijgen. Zette men Suisse, dan zijn eigen erf eene kleine woning ingericht met oude zouden de Duitsche Zwitsers boos worden, en meubelen, zooals hij dacht dat oorspronkelijk de Schweiz, dan de Fransche. En aangezien men geen huizing der Hollanders op 't eiland Amare en daar van beiden boos wou hebben, schreef men fijngevoe- zelf in Store Magleby er uit zag. 't Is zeer merk- lig, op zijn Latijnsch, Helvetia. waardig! De eigenaar heeft zijn muzeum gedoopt Maar Belgie, met zijn Fransch sprekende en, voor „Hollandsminde", d. herinnering aan Holland. Het het meerendeel, Nederlandsch sprekende bevolking ? is een muzeum van Hollandsche overleveringen, voor- 0, daar brak men zich het hoofd niet mee. Dat heet werpen van dagelijksch gebruik, kleederdrachten, al- Belgique! les kompleet. Hollandsche nijverheid op zijn best. De correspondent van de Nieuwe Rotterdamsche Courant heeft het dorpje bezocht. „De bevolking, Twee jaar geleden ontving de firma Lips te Dor- zegt hij, bestaat uit arbeidzame menschen met een- drecht een belangrijke bestelling brandkasten voor de voudige zeden, streng conservatief, zij belijden de leer Roemeensche spoorwegen. Sedert volgden kleine na- van Luther en blijven trotsch op 't land hunner bestellingen. Dezer dagen kwam weer een opdracht herkomst. Vriendelijke menschen in een leuk dorpje uit Roemenie om 27 brandkasten te leveren. met aardige tuinen en groen omrankte huizen, waar dahlia's en zwaardlelien van de heugenis droomen N.-Amerika. van 't land der tulpen aan Noordzeestrand." Een gezaghebbend lid van het A. N. V. in de Ver- eenigde Staten van Noord-Amerika schrijft, dat dam. Het rijke Nederlandsch. het Nederlandsche element zachtjes aan tot grouter Dr. A. Ku er schrijft in de Heraut: zelfbewustzijn begint te komen en meer geloof -e- gint te krijgen in eigen kracht. Behalve in de Hol- Eenmoedig is een moos oud woord, dat in landsche nederzettingen is er natuurlijk in Amerika onbruik kwam, maar in onze Statenoverzetting nog geen sprake van 't handhaven van 't Nederlandsch bewaard bleef. Men kan eensgezind, men kan eens- buiten 't gezin. willend, men kan eensdenkend, men kan 'en van zin zijn en eenparig optreden, en dat toch nog die nauw- Nederlandsch in Eindhoven's Gemeenteraad. ste aaneensluiting die in de eenmoedigheid ligt, ont- „Het spijt mij, dat afgezien wordt van de t a n- breekt. tieme 5, wat ik veel beter acht, omdat deze rege- Nederl. K. v. K. tor 1. ling een stimulant is voor den directeur om 't bedrijf m i n u t i e u s te behandelen. Hij is als- Het aantal leden der Nederl. Kamer van Koop- dan geinteresseerd bij de fluctuat ies handel te Brussel bedraagt thans ruim 300, een ver- van het bedrijf." meerdering van 29 leden, terwijl de vooruitzichten, door toezegging voor 1911 ingekomen, alleszins ver- Schapen en schepen. blijdend zijn. Een lid van 't A. N. V. schrijft ons: Een lijst van Nederlandsche boeken voor Als tegenhanger van dameskaas (zie Sept.-nr.) kan 't buitenland. ik U mededeelen, dat ik onlangs als vertaling van 't Engelsche Sheeptongues op een blikje zag staan: De firma Martinus Nijhoff te 's-Gravenhage geeft Scheepstongen. een keurig gedrukten catalogus uit met het prijzens- 't Is te hopen, dat de inhoud der blikjes van de- waardige ' doel om in het buitenland meerdere be- zen fabrikant beter is dan zijn kennis van 't Engelsch.kendheid tegeven aan de voornaamste Nederland- sche werken van den laatsten tijd. Het plan is, wan- Holland op zijn malst. neer het blijkt dat de moeite eras besteed, op prijs wordtgesteld, elk jaar een aangevulde uitgave te Een vischhandelaar te Nieuwediep verzond een doen verschijnen. Alleen oorspronkelijke werken van brief naar Belgie met het volgend adres: Den Wel Nederlanders worden opgenomen. Edele Heer ...... , avocat, Rue de Wynantstraat. Eengemak is dat de prijzen er bij zijn vermeld. NEERLANDIA. 4 Het Ouderhuis. Woorden van G. J. H. ELLIOT BOSWEL. Muziek van M. J. VAN DER SCHILDEN MZ. 1111:1111-111111MMIIIIIIIII•116.1•1116 NMI MN MI Mr--1•111r1111111r1110111-MISOMIIII 1111111.11111111,110111111.111111 MI MMUS ...M ..021•11mIrasu mu Now riolmr.m. '.,^• morrAmoorromm MI Ell NNW MEP MU Arm IP MINN 41111111111-1311M moo Num MI MI ,J111116/11111011111.10/1GAMMIIIIIMIIIr 1,0 veitatt gat, 4. • 2. Daar is een land, een heerlijk land, Daar is nog dierbrer plek op a ard, Dat ieder schepsel mint ; Der liefde 'n stille woon, Waaraan de ziel zich voelt verwant Vergeten op de wereldkaart, En 't heiligst recht haar bindt ; Maar heerlijk k rijk en schoon • Een land welks glorie 't hart verheft, Een stipje in 't ruim der wereldzee, En 't kilst gemoed ontbrandt, Vertrouwd in 't woestgebruis, Welks roues het diepst ons roert en treft, Eengastvrij oord, een veilge ree • Dat land is 't vaderland. Het vriendlijk ouderhuis. (111orke 111agazijv), 46 NEERLANDIA. Voor Takken en A fdeelingen. Ed. Borst, Elizabethstraat 20, Leeuwarden. M. Koopmans Noordvliet ,, Als voordrager heeft zich nog aangeboden de heer Mej. D. Zeper, Groote Kerkstraat, S. Rippe, Stoofstraat 18, Brussel. Allen opg. door het Bestuur der Afd. . Ernstige en komische voordrachten. Mr. M. Moens, Kennemerpark, Alkmaar. Ontvangen boeken: Mej. S. Muller, Vrijthof 46, Maastricht. Beiden opg. door mevr. D. Bogaert- Conscience Literatuur, door Jan Bernaerts, overdruk De Sturler de Frienisberg Alkmaar. , uit de Student, 30e jaargang, 4 aft., Sept. 1910. Paul Schols, arts, Markt, Dutch grammar for schools based on the principles G. A. H.Kluytmans, waarn. adj.-inspec- and requirements of the Grammatical Society, by teurder Directe Belastingen, Wijker- J. Endendijk. brugstraat 19, >> First Dutch Reader and Writer, by J. Endendijk. G. H. M. van Hemert oud-Kapitein Ind. , De Leidsche Hoogeschool honderd jaar geleden. Re- leger, Kanaaldijk 188, de uitgesproken op den 336en verjaardag der Leid- D. Hendriksx, controleur der Grondbe- sche Hoogeschool, 8 Febr. 1911, door den rector- lasting, magnificus P. J. Blok. Jhr. G. van der Maesen de Sombref, Hulsberg (L ). HubertHabet, Valkenburg (L.). Vraag om inlichting. Emile Caselli, Wie kan het juiste adres meedeelen van: Ferd. Hustinx, Mevr. M. A. Smits, geb. De Bruyn Kops, vroeger Allen opg. door het Bestuur der Afd. Maastricht. Weltevreden (Ned. Indie). I. D.Kruger, theol.-cand., Keizersgr. 162, Amsterdam. Dr. A. A. Schoch, vroeger Hooigracht 88, Leiden Opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. (thans in Afrika). Vrije Universiteit, L. Hoogsteden, vroeger Witte de Withstraat 23, Den J. Bremer, uit ever 2e Helmersstraat 108, Haag. Opg. door den heer S. van Lier Ez., L. J. Janssen, Officier van Gezondh. le kl., vroeger Mej. S. M. A. Janse Padt, Prinsengr. 664, Stationsweg 5, Rotterdam (thans in Afrika). Opg. door den heer J. W. to Winkel, Fritz Dekker, vroeger Koninginneweg, Hilversum J. P. M. L. de Vries, P. C. Hooftstr. 104, (thans in Indie). Opg. door den heer A. J. M. H. Schillings, P. A. F. Appelboom, vroeger firma Hendriks & G. J. Feith, Damstraat 16, Steenbergen, Warmoesstraat 126, Amsterdam. Opg. door den heer H. W. C. Wiirdemann Jr., G. E. Bierens de Haan, vroeger Keizersgracht 666, Mej. H. Schneider, Valeriusstraat 117, Amsterdam (thans in Indie). Opg. door mej. A. J. F. van Rhienen, Dordrecht. P. Scheltens, vroeger Johannesburg (Transvaal). Philip Willem Osieck Jr., Frederikspl. 12, J. C. Filedt Kok, apotheker-scheikundige, Nassaukade 357, NIEUWE LEDEN Opg. door den heer Th. A. van Pienbrcek, W. H. de Groot, Sarphatipark 33, over januari 1911. J. Greup, Prinsengracht 526 I, Beiden opg. door den heer Paul Hu- genholtz, Groep Nederland. Mej. P. Cohen, Kloveniersburgwal 94, BESCHERMENDE LEDEN. Opg. door mej. S. B. V. Biema, Dr. J. C. C. Loman, Roelof Hartstr. 121, Joan H. Nachenius, Vondelstraat 87, Amsterdam. Opg. door Dr. Alb. Poutsma, F. Groenevelt, Vondelkerkstraat 23, P. C. de la Porter. , Joh. Verhulststr. 88, Opg. door den heer Fred. Sparenberg, Opg. door mej. C. W. 'Andre de la Porte, G. C. Costerman--Boodt, Leidsche Straat- GEWONE LEDEN. we g 17 , Utrecht. R. ReindersJr., Enschedeschestraat, Hengelo. Opg. door den heer B. A. Blits, W. Herman de Groot, Redakteur Enschede- Mej. C. van Lankeren, Buys Ballotstr. 7, Lonneker Courant, Zuiderhagen 82, Enschede. Opg. door den heer W. van L ankeren, Delft. G. J. H. Schmitt, Oldenzaalschestraat 63, G. P. van Tienhoven, Voorstraat 6bis, Allen opg. door het Bestuur der Afdeeling B. C. J. van der Meer, Korte Nieuwstr. 23, H.Reinders, le Van den Boschstr. 169, Den Haag. J. E. Martens van Sevenhoven, Breedstr. 22, Opg. door den heer J. W. Reinders, C. F. H. Huysman, Nieuwe Gracht 36, Enschede. Dr. W. C. Boswij,k Oude Gracht T. Z. L. van Ameyden van Duym, Prins Mau- 175bis, ritslaan 3, J. Eggens, Oude Gracht W. Z. 72, Opg. door den heer B. de Mol, Gent. J. Jansen, Korte Jansstraat 15a, Z.Ex. W. F.Ridder van Rappard, gep. M. J. Sanders, F. C. Donderstraat 18a, Luit.-Generaal, oud-Minister van Oor- A. W. Verhoef, Catharijnes.ingel 28bis, log, Bankastraat 95, S. A. van Oostee, Bisschop Begijnekade 7, E. M. Carpentier Alting, Kapitein Gene- P. de Haan, Oude Gracht W. Z. 16, rale Staf 0.-I. L. v. Merlenstraat 114, L. Langemeyer, Donkere Gaard 5, Opg. door den heer H. M. Nepveu, B. H. Spijkerboer, Oude Gracht T. Z. 120, Mr.A. Fentener van Vlissingen, Hooge A. M. v. d. LaarK ,rafft Kr. Nieuwe Nieuwstraat 34, Gracht 94, H. R. Beukelman, Copernicusstraat 24, K. E. du Bois, Voorstraat 110, W. Jalink Jr., Oude Delft 35, Delft. , Beiden opg. door Jhr. J. W. Storm Nieuwe Gracht 25, van 's Gravesande, H. Hondelink, Oude Gracht T. Z. 228, Mr. M. Goslings, Zaailand 96, Leeuwarden. Jhr. K. J. G. van Hardenbroek, Voorstr. 44, R. Bloembergen Ez„ Nieuwestad, N. J. van Aalst, Voorstraat Obis, Mr. G. v. d. Flier, Kelders 171, G. D. Birnie, Oude Gracht T. Z. 85bis, G. I. Sas, Groote Kerkstraat 41, Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Mr. Jb.Kool, Noordersingel, J. H. J. Vink, Bergweg 120, Hillegersberg. NEERLANDIA. 47 Mej. W. J. Schipper, Jonkerfransstr. 68 b, Rotterdam. Jongelieden-Afdeelingen. S. S. Bosman jr., Mathenesserlaan 237, Allen opg. door Dr. W. van Everdingen, Mej. J. G. Aaltz, Verhulststraat 13, Den Haag. C. A. Burgers, surnumerair bid. dienst van K. J. deJongenstraat 124, Wag, 'sRijks Schatkist, Nieuwland 7, P. M. Visser, Juliana van Stolberglaan 14, Opg. door den heer E. A. Veen, Zaandam. H. P. D. van Wijk, Carpentierstr. 51, Mej. A. van Wijk de Vries, West Kruys- Mej. G. Wind, Schuytstraat 5, . kade 1 b, Mej. N. Koek, Gevers Deynootweg 1, Scheveningen. Opg. door den heer J. J. Griss, Allen opg. door het Bestuur van de Jongel.-Atd. Mr. O. B. W. deKat, Westersingel 22, Den Haag. Opg. door den heer G. G. Rutteman, P. A. Prins, Statenbolwerk 3, Haarlem. N. G .van den Bosch, Bergweg 351, J. C. Prins, Statenbolwerk 3, Opg. door den heer H. M. Hijmans Beiden opg. door den heer J. W. Prins, van Veenendaal, , Mej. J. Beerman, Maastricht. E. van Raalte, Boompjes 30, G. Ter au H.C. A. Muller, Rapenburg 86, Leiden. , Therese Dorren, Beiden opg. door den heer A. L. van J. Gemmeke, Blommestein, Jules Vos, Mej. A. C. Berends, directrice van Volks Robert Grossier, leeszaal, Breestraat, Mej. E. Alting Mees, Opg. door den heer J. B. v. Loenen, . >> G. C.J. Kruisinga, med.- cand., Morsch- D. Yandell, we g 5 a, Opg. door den heer W. H. van Helsdingen, A. StoMffelsR, oberti, Mr.. Baron van Hoevell tot Wester- G. van Lieber en . flier, 's-Hertogenbosch. C. van Oort, N. A. Spronk, 2e Luit. Inf., G. Ken en 0 G. B. H. de Balbian, ingenieur-verifica- Henri van Aubel, teur van het Kadaster, Louis Sohl, Allen opg. door het Bestuur der Afd. Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afdeeling. Mej. J. G. R. Sickinga, Pater Brugman- straat 6, Nijmegen. Groep Belgiφ. Opg. door Mr. E. J. Th. a Th. v. d. Gewone bijdrage ft: 5. Hoop van Slochteren to Slochteren. J. A. J. Troeling, le Luit. Inf., Venlo. Mej. Rofler, RueLeon Bernus, Charleroi. Renard, Rue dupont neuf, V Opg. door Mejonkvr. A. Baronesse van Boulvin, regentes, Avenue des Via- Hugenpoth, 's-Hertogenbosch. L. Wiirdemann, Huize „Buitenveer", Weesp. ducs 19, Mevr. Lorent, Rue Sabotier, Marcinelle, Opg. door den heer H. W. C. Wiirde- Aug. Agneessens, varkensslachter, Rue du mann, Amsterdam. Manege, J. C. Bruyn, Molenstraat, Santpoort. De Rudder—Michaux, drukker,Rue Al- Opg. door den heer H. Meert, Gent. fred Leroy 22, Marcinelle, Mej. J. G. G. de Cleyn Brem, Laanstr. 44, Baarn. Opg. door mej. T. J. Geest, . I.amot--Lannoy, brouwer, Jhr. F. Beelaerts van Blokland, 2e Luit. Groe p Ned. Oost-Indig. 4eReg. Huzaren, Deventer. Opg. door den heer A. W. E. Gelderman, . GEWONE LEDEN. H. de Visser, burgemeester, Hurwenen. Mej. W. E. M. Meulemans, onderwijzeres, Batavia. Opg. door mej. M. C. de Vries, Arnhem. Opg. door Dr. J. Heinsius, Leiden. Mevr. H. Callenfels—Hildebrandt, Nieuwe K. Johann, em 1. firma Wolff, Soerabaia. Poortstraat P 195, Middelburg. C. Huge, onderwijzer, Medan. Mr. P. J. van der Feen, Balans E 111, . H. M. Smit, p/a. suikerf. „De Maas", Besoeki. Mevr. J. Hulst—Beelenkamp, Rotterdam- Boedi Oetomo I,p/a. Opleidingsschool, Bandoeng. sche Kaai, J. van Nieuwenhuizen, volksapotheek, Weltevreden. J. W. van BenthemJutting Korte Delft 0 1, , A. R. Hazenberg, hoofdbureau In-, Uit- 1)r. H. van der Kamp, leeraar Gymna- voer en Accijnzen, sium en Kweekschool, Lange Singelstr., Mevr. Hazenberg, Mej. J. J. E. Kits van Heyningen, direc- A. G. H. van Sluys, controleur B. B. Amboina. trice Ziekenhuis, J. A. Brent es Pasoeroean. Mej. A. M. de Man, St. Pieterstraat F 39, l , J. C. Miero Meyer, klerk Dep. Fin., Mr. Cornelis. A. A. Noske, muziek-uitgever, Lange Burg 100, F. J. P. Storm van 'sGravesaride, hoofd- Dr. J. de Visser, Seissingel, commies Dep. Financien, Weltevreden. W. de Graaf, leeraar H. B. S. Lange Mevr. L. van den Bos, pension Tanah- Gortstraat, . Mang , . Allen opg. door het Bestuur der Afd. Walcheren. H. C. E. Quast, assist. Resident, Langsa (Atjeh). B. Steggerda, directeur Ambachtschool, Eindhoven. W. Wessel, leLuit. Infanterie, . . V. Th. v. d. Ven, leeraar H. B. S. , K. G. Reichel, sergt. Infanterie, Samalanga B. P. jorissen, leeraar 'Fl. B. S. \X'. v. d. Akker, assist. boekh. suikerf. Allen opg. door den heer P'ompen, „Djatiroto", Diatiroto. H. F. Overhoff, Loolaan , Apeldoorn. W. H. D. deJong, ing. mijnwezen, Mr. Cornelis. Werner Kohlsaat, Vollendam (N.-H.). Jhr. Mr. 0. E. W. Six, ambt. t/b. Alg. Opg. door Dr. Gisbert Brom, Rome. Secretarie, Buitenzorg. W. Doornik, controleur B. B., Karang Asem (Bali). BU ITENGEWOON LID. W. von Freijburg, adjunct landmeter Ka- Rudelsheim,Rabbi der Israelitische Ge- daster,Deupasar meente, Leeuwarden. H. J. Krugers, controleur B. B. Tabanan Opg. door mevr. A. C. van Valkenburg— H. C. Besancon, hoofdmach. K. M. a/b. Gerdes Oosterbeek, Hr. Ms. „Holland", Weltevreden of elders. 48 NEERLANDIA. W. J. Mantz, hoofdmach. K. M. a/b. P. A. Ebeling, Seestrasse 56 hp., Stuttgart. Hr. Ms. „Holland", . Weltevreden of elders. Opg. door den heer Th. G. J. de Vletter Jr., Arnhem. W.C. Eikendal, machinist K. M. a/b. W. van Yzendoorn, ajb. Draga Antwerpen, Hr. Ms. „Holland", . . P den heer C. den Dulk, L. F. H. Tiickermann, Kapt. Luit. tgee, Weltevreden. Puerto Militair(Argentinie). Mevr. A. R. van Steeden, geb. Kiewiet Th. v. d.Kooy, bras del Puerto, deJone, Mr. Cornelis. La Plata, Ensenade Dr. W. Th. de Vogel, Sous Chef Burg. J. H. Frontroth, Calle Espana 229, Gen. Dienst, Weltevreden. Junin, Prov. B. A. Mevr. S. C. de Vogel geb. Beerman ,, . Th. Didden, Calle No. 6, No. 175, J. Lamie, empl. suikerondern. „Tange- Barrio AbesiniaRosario rang", Bondowoso. J. Weetsel, Calle No. 6, No. 190, G. H. F. Davidis, le mach. suikerondern. Barrio Abesinia . „Tangerang", >> B. SchrOder, Calle No. 1, No. 1041, W. L. vanKempen, empl. firma Miran- Barrio Abesinia . dole & Voute, Semarang. E. Rekers, Calle Agua Corrientes, Jhr.M. van Karnebeek, empl. firma Miran- Barrio Abesinia dole & Voute, A. de Haan, Calle No. 1, No. 571, H. W. Breijer, em 1. firma Van Nierop & Co., Barrio Abesinia . N. A. Spijkman, em 1. firma Van Dorp & Co., W. Dennebier, Calle No. 1, No. 990, J. B. Stapel, leeraar H. B. S. Barrio Abesinia . Mevr. Stapel, H. Wijnbergh, Calle 3de Febrero 240, J. B. Stokvis, hoofdredacteur Locomotief, >> Th. W. L. Steinmetz, voorz. Comite van Fred. Claes, Talleres F. C. C. A., Bestuur N. I. S. >> . J. Bedij, s empl. H. V. A. Allen opg. door den heer J. Lanser, J. P. J. Ezerman, ambt. voor Chin. Zaken, B. E. Flander, Via Tlaminia 127, Officina G roep. Ned. Antillen del Gas, Rome. N Opg. door den heer J. L. Boekwijt, Opg. door den heer H. Manuel, . . Mgr. Laurens Janssens, Voorzitter van den Vlaamschen Studiekring „Gelukz. Groep Suriname. Johannes Berchmans", 149 Via del Ba- buino, R. Comvalius, koopman, Maagdenstraat, Paramaribo. Opg. door Dr. Gisbert Brom, Opg. door den heer S. da Silva, J. van Geer, Postbus Athalia, M. T. Scheurlen, koopman, Bleskopspruit, Piet Retief (Transv.). Opg. door den heer D. Fernandes Jr., A. Cleveringa, 7210 Sangamon street, Chicago. Bueno de Mesquita, le Luit. der Inf., Opg. door het Bestuur der Afdeeling G. C. Sams ,on planter, Waterland (Suriname). B. Goldstein, Bus 44, Kaapstad (de Kaap) Z.-Afr. Beiden opg. door den heer Fred. Oudschans Dentz, G. vanVianen, Emmerik. Paramaribo. Opg. door Luit. Gen. A. J. Vetter, Rijswijk. Buitenland. Rev. Dr. S. M. Zwemer, Bahrein Persische Golf, Arabie. Opg. door den heer A. A. Verhorst, Calcutta. BESCHERMENDE LEDEN. H. Westerman, 10 Ameshofstraat, Johannesburg (Tr.). G. J. Du Cloux, 44 Upper Park Road, Opg. door den heer J. van Lier, . Haverstock Hill, Londen N. W. Br. vanRijn, Twist Straat School, . . Opg. door den heer J. B. Zweers, . Opg. door den heer C. J. Alers, Dr. G. L. C. M. van Rossen Hoogendijk L. C. Blundell, Postk. Fordsburg, » ,> van Bleiswijk, 1146 Euclid Avenue, Opg. door den heer H. Visscher, Boulder, Colorado V. S. v. A. B. J. Coetsee, Bus 2268, . Opg. door Luit. t/Zee J. C. van Iterson. Opg. door den heer A. G. Blan- kenberg, . GEWONE LEDEN. E. J. Scherlich,37 Derde Straat, Dr. J. Boonen, Marburgerstr. 13, Vrededorp, . . Frankfort aid. M., Bockenheim. Pieter Coetzee, bij de Argus Coy, K. Groeneveld, Bus 548, Pretoria (Transv.). J. L. Olivier, 40 Vijfde Straat, B. J. Haak, Bus 769, . Vrededorp , . J. H. de Loor, Bus 124, Allen opg. door den heer J. B. J. Lievaart, Bus 902, . Coetsee, . . J. W. Gehle, Bus 113, >> K. L. Oosterberg, Chief Acc Office C. de Roy, Bus 647, . . C. S. A. R. E. Peelen, Legation des Pays Bas, A. W.Oosterberg Jr., Bus 86, Shibakiridoshi ichibanchi, Tokyo. J. D. Bosman, Bus 798, . . Opg. door den heer J. Moll, Utrecht. W. A. Seret,Rosettenville, . >> David du Plooy, Potchefstroom (Transv.). L. Nel, 3 Langstraat, C. Hepner, 2 Place de l'Opera, Parijs. Jeppes Extension, . 0 Opg. door den heer Joh. Pierson, . M. D. Wales,Bus 1011, . . J. van Daalen, 41 a Abbey Road, Mevr. Riemstra, 7 Joubert Park St. John's Wood, Londen N. W. Mansions, . Opg. door den heer J. B. Zweers, . J. J. Kesting, East/Fawcus Str., Mej. A. D. van Rossen Hoogendijk, 1146 Jeppes, . Euclid Avenue, Boulder, Colorado, V. S. v. A. G.Killer, vlieger, in Indie.' Opg. door Luit. t/Zee J. C. v. Iterson. Opg. door Dr. H. B. Semmelink, Den Haag. Jan H. Stelling, v/d. De dion Bouton Auto- mobile Co., 1645 Broadway, Nieuw-York. Van fouten in *amen of adressen wordt ver- Gerard J. Kluyskens, 735, 7de Ave, . 0 betering ingewaeht bij de Administratie, Wijn- Beiden opg. door den heer Alb. v. d. Laan, , , straat 81, Dordrecht. 15e jaargang. N°. 3 Maart 1911. E FRLAN DIA ORGAAN YIN ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. 0 moeders rack, mij lief als geen, Diep roert m' uw zoet geluid. KLAUS GROTH. INHOUD: Herleving, jonge Verkenners en Padvinders, door J. M. van Hoogstraten. — The Leeuwin, door Prof. J. E. Heeres. — Nederlandsche menu's door Marc. Emants en J. G. S. Noble. — De Liedera von den voor het Volk, door Leo Bouchery. — Namen . — Buitenland: Nederl. onderwijs in den vreemde. — Uit Mexico, door J. ten Nape'. — Uit Genua, door H. C. F. Hennig. — Uit Siam, door W. Blankwaardt. — De Nederlanders te Avellaneda, door A. Francken. — Vlamingen en Nederlanders te Rome. — Uit Perzie — Uit Londen. — Uit Berlijn.— Noord-Nederland:Jhr. L. C. van den Brandeler t — Aanvulling der Dagorde voor de Alg. Vergadering. — Z.-A fr. Studenten in Nederland — De Genestetbank- — Oproep. — Zuid-Nederland: De taalrechten der Vlamingen in Congo. — L it onze takken — Zuid-Afrika: De Zeven ProvinciEn in Z.-A. — Heemschut in Z.-A. — De taalbond en letterkunde. — De Vereenvoudigde. — Het A. N. V. te Kaapstad. — Potchefstroom. — Johannesburg. — Hon. Liederen in Z.-A. — Oost-India: Van het Groepsbestuur. — Verslag va 1 de Groep over 191o. — Suriname: Van het Groepsbestuur. — Economisch overzicht van 1910 — Amerika : Uit het jaarverslag der Afd. Ghicago, door H. Jacobsma. — Hollandsche scholen in Noord- Amerika. — De Belgen in N.-A. — Nederl. Amerikaansche studenten. — Ingezonden : Fransche prijscouranten, door Een Telegraafbeambte, — Wat heeft toch dat arme o m misdaan ? door Mr. C. Bake. — Mededeelingen en Allerlei. — Nieuwe Leden. — A dvertentiEn. Herleving. van moeders pappot haalden de schouders op over Jonge verkenners en Padvinders. stoer oud-Holland en lachten wat met de Trompen en de De Ruijters; ze vergaten Hollands bloeitijd en Gezucht hebben we engejammerd, de handen ge- dreigden te verwateren en te verflensen. wrongen en geweeklaagd in het laatste vierde van de Maar we herleven, en in alle richtingen; want als vorige eeuw, toen we een geslacht zagen rondwaren, de nood het hoogst is, is de redding het meest nabij dat vreemd scheen aan de overleveringen van onze en het was wel te voorzien, zoolang er alle fut niet uit forschen volksaard, die vrij en vroom en vroed was was, dat hier en daar en overal stemmen zouden klin- enprat ging op zijn eigenschappen. Er is een nacht- ken van protest, die als bazuinen ons zouden oproe- merrie over ons heengegaan, die ons plaagde met pen om terug te keeren naar den goeden weg. En Hollandsche 'on ens die een Hollandsche jongens ze zijn gekomen. meer waren; lamme mispuntjes met holle wan en en De Algemeen Nederlandsche Wielrijdersbond heeft starende oogen, met kleverige handen en ronde rug- zijn Kampioen de wereld in en ons alien de steden gen. Voorovergebogen oude mannetjes met korte over- uit naar buiten gejaagd, mooi Nederland, ons eigen jasjes en doorgebogen knieen, met lakschoenen en land in. fine dasjes, met fleemerig, gemaakt stemgeluid en Het Nederlandsch Gymnastiekverbond heeft ons de giechelbuitjes. Waar waren de dagen, toen wij als spieren gestaald en de Borst verruimd. •jongens met onze club naar de duinen to en elken De Nederlandsche Voetbalbond heeft ons naar het Woensdag- en elken Zaterdagmiddag om te stoeien veld geroepen en nit de kroeg gehouden voor het en elkander slag te leveren ? Toen we lange mar- openluchtspel. schen van vier, vij,f zes uren maakten en er trotsch Volksweerbaarheid heeft ons haar „Allen Weerbaar" op waren, frisch en flink thuis te komen ? Waar de toegedreund! Het Algemeen Nederlandsch Verbond dagen toen we ales aan to grappig kattekwaad heeft Hollands geest wakker geschud en van heinde en lustig spel ? Toen we wild waren en onze broe- en ver de stamgenooten bij elkander geroepen om ken scheurden, ten we zwommen en roeiden, en hun belangen te behartigen, en de teal te bescher- . schaatsenreden en dansten, over hekken klommen en men. De Ned. Bond voor Lichamelijke Opvoeding over sloten sprongen ? Toen we gymnastiek en scher- toont een werkzaamheid in alie richtingen om te be- mengenot vonden en toen een blauwoo g cf een gat nijden. in je bolgeen schande waren ? Weg; schijnbaar voor De Tucht-Unie heeft den strijd aangebonden tegen goed verdwenen. We hebben onze jongens gezien als de hoofdfout, die ons nationaal karakter ging ont- decadenten, cynisch en sceptisch vOOr hun tijd; gym- sieren: de toenemende tuchteloosheid onder ouden en nasium en H. B. S.waren kweekscholen van het woe- jongen van alle Standen en kringen. kerkwaad, dat een oudemannenhuisvan de wereld Dus herleven wij, al zal de overwinning nog veel ging maken; onze studenten en de verwende ventjes strijd kosten! 50 NEERLANDIA. Daar bereiken ons de eerste nummers van een De Padvinderswet kent negen artikelen: nieuw blad: De Padvinder, het orgaan van de be- 1. Het woord van een Padvinder is altijd te vertrou- weging der Jonge Verkenners. Oorspronkelijk ont- wen. staan in Engeland (Boy-Scouts), is die beweging naar 2. Een Padvinder is trouw aan Koningin, Vader- het vaste land overgeslagen en heeft zich uitgebreid land, ouders, vrienden, meerderen en onderge- tot verschillende landen van de beschaafde wereld; zij schikten. zal nu ook in Nederland algemeen worden en zich 3. Hij heeft tot plicht, anderen te helpen en voor aansluiten in de richting van onze nationale her- anderen nuttig te zijn. leving. 4. Hij is een vriend voor alien en een broeder voor Zij zal bijdragen onze jongens tot trouwe, welwil- alle P. V., tot welken stand ook behoorende. lende, hulpvaardige, moedige, opgewekte, beleefde,, ridderlijke en spaarzame menschen te vormen, wat, 5. Hij is altijd beleefd en ridderlijk. de eischen zijn voor toekomstige mannen van karak- 6. Een dierenvriend. Zonder overdrijving. ter, voor onze herleving onmisbaar. 7. Hij is gehoorzaam aan zijn leiders en volvoert Daar zijn leiders voor noodig; Dr. Lingbeek alle bevelen zonder morren. (Riouwstraat 7, Den Haag), de heeren Van Hoytema 8. Hij is altijd opgewekt en goedlachs. De Voogt hebben den stoot gegeven, eene Centrale' Q. Hij is spaarzaam. Commissie is gevormd, plaatselijke afdeelingen zijn Dat zullen dan jongens worden, die geen dag la- wording en... de jongens stroomen toe, wat de hoofd- ten voorbijgaan zonder een goede daad of een wel- zaak is. Wat zullen we spoedig er aan wennen, hen, willende handeling, wat ons een waarborg wordt te- in hun kenbaar werkpakje te zien in onze straten en gen de hooghartige stuursche stugheid van verwaan- daarbuiten; wat zullen we al gauw naar hen om- de gekjes of malle pedantjes, die als paddestoelen op- zien, wanneer we een vlugge hand, een sterken greep, doken! een jongen borst noodig hebben om hulp te verlee- 0, er is veel goeds in die beweging. nen aan mensch of dier in nood. Want op wien kan Aileen, zij mag niet aanstellerig worden aangevat je beter en veiliger rekenen dan op ronde, trouwhar- met tentoonstelling van veel moois (en ijdels) achter tige, ridderlijke jongens van Jan de Witt ? We zul- winkelramen; er mogen geen opgeschroefde verhalen len er nooit een vergeefsch beroep op doen. over geschreven worden; zij mag geen brave Hen- Hunne leuzen zullen zijn: drikken vormen en de valsche broeders moeten met „Houdt Uwe beloften, kijkt Uwe oogen, ge- snelheid uitgeworpen worden. bruikt Uw verstand, houdt U gereed." Weinig inmenging van boven af, de innerlijke kracht moet van onder komen ; jon- gens moeten jongens blijven en alle gewilde op den voorgrond- stellerij in 't gezin, op straat en, buiten moet met energie onder- drukt worden. Zoo verwachten wij wonderen van het jonge geslacht, dat on- ze herleving te help komt en dankbaar zullen we die jongens- hand drukken, die gereed was om te helpen, wie zwak of hulp- behoevend zijn, en waarvan de eigenaar ons hart dus stormen- derhand veroverde. J. M. VAN HOOOSTRATEN. Dordrecht, Febr. 1911. NEERLANDIA. 51 De kaart van Gerritsz. vertelt ons verder iets van The Leeuwin. het uitzicht van de kust, zooals die zich aan de Een beetje vreemd, dat Nederlandsch zelfstandig schepelingen van de Leeuwin opdeed: „Duynich landt naamwoord met het Engelsch lidwoord. En toch is boven met boomen ende boscage. Laegh gelijck ver- er voor ons, Nederlanders, iets • aardigs aan verbon- droncken landt. Laegh duinich landt." den. Het toont, hoe men in West-Australie, welks Dit is alles, maar genoeg voor het bewijs, dat de kustenlijnen voor een goed deel, en hoogstwaarschijn- Zuidwesthoek van West-Australia genoemd is naar lijk van alle turopeanen het eerst, door Nederlan- een Nederlandsch schip, zooals zoovele andere plaats- ders zijn ontdekt geworden, eere geeft aan wie eere namen Tangs Australia's Westkust van Nederlandschen toekomt. oorsprong zijn 1). Dat die Nederlandsche namen Men zond mij onlangs uit Perth, de hoofdstad van nog steeds op de kaarten, ook zooals die in Perth West-Australie; het eerste nummer (October 1910) worden uitgegeven, voorkomen, bewijst, dat zij daar van het eerste in die Britsche kolonie verschenen volkomen „burgerrecht" hebben gekregen. Te op- maandschrift. En aan dat maandschrift heeft men ge- merkelijker, omdat het jaar 1697 het laatste is, waar- geven een Nederlandschen naam, zij het dan met een in Nederlandsche ontdekkingen aan die kust ziin te Engelsch lidwoord. Die naam in een voor hen vreem- boekstaven 2), vOOrdat andere natien (Engelschen en de taal is trouwens den Westraliers zeer goed be- Franschen) daarbij gaan meespreken. Dat die namen kend, als zij tenminste iets van de aardrijkskunde van met Nederlandschen klank gebleven zijn, is zonder hun land weten. Immers, zijn uiterste Zuidwestpunt twijfel voor een deel te danken aan de veelszins uit- draagt nog steeds den naam Cape Leeuwin, naar het nemende kaarten, in de 17e en 18e eeuw in Neder- Nederlandsche schip de Leeuwin, dat in Maart 1622 land geteekend en uitgegeven, en die tot grondslag dit brok Australie het eerst heeft „beseylt". Omtrent hebben gediend ook voor Engelsche en Fransche de reis van dezen bodem weten wij weinig of niets. kaarten; maar voor een deel ook aan de pieteit van Op een zeer belangwekkende „Caert van 't Landt van de Europeesche kolonisten op de Westkust, van groo- d'Eendracht uyt de Journalen ende afteykeningen der tendeels Engelschen bloede. stierluyden t'samengestelt, Ao. 1627, By Hessel Ger- Die pieteit spreekt ook uit den titel van het eerste ritsz." 1), wordt daarvan (voor het eerst, voorzoover maandschrift uit Perth, aan het hoofd van dit opstel wij weten), melding gemaakt en uitdrukkelijk wordt geplaatst. Ook uit het „Foreword", waarin „the old dit feit geplaatst in de maand Maart 1622. Afge- ship" wordt herdacht door Walter James en in het scheiden nog van de groote nauwkeurigheid, waar- eerste proza-artikel, waarin de den Nederlanders mede Hessel Gerritsz. zijne kaarten bewerkte, is er welbekende W. Siebenhaar een aardig gefantaseerd nog eene andere reden, waarom men gerust geloof schetsje geeft van de ontdekking van Kaap Leeuwin, kan hechten aan deze dateering. Immers den 13 Mei zooals die had kunnen pleats vinden. Over 't geheel 1622 kwam dit schip uit Nederland te Batavia aan ziet het tijdschrift er vriendelijk en keurig uit, even- na een Lange reis, den 20 April 1621 begonnen. Bui- als de twee types of fair Westraliennes, tendien: in de instructie aan Abel Janszoon Tasman die inderdaad „fair" zijn. meegegeven voor zijn ontdekkingstocht van 1644 wordt 66k door Gouverneur-Generaal en Raden van 1) B. v. Rottnest (Rottenest); Swan river (,,Swaenerivier". naar „een soort van swarte swanen... daer ontwaert" door Willem de Nederlandsch Indie gezegd, dat de Leeuwin in 1622 Vlamingh op de Geelvink) ; Turtle Dove Island (Tortelduyff-eiland een deel der „Westcuste van het groote onbekende naer het schip van dien naam 1624); Pelsart Group, naar Francois Zuytlant" had verkend. Pelsaert (1629), Houtman Rocks, naar Frederik de .Houtman (1619), enz. enz. 1) Gereproduceerd in mijn werk ; Het aandeel der N e- 2) De toevallige aanrakingen in het jaar 1727 van het schip de derlanders in de ontdekking van Australia (Leiden. Zeew,jk (Zie mijn bovengenoemd boek, bldz. 91) kunnen ternauwer- Brill, 1899), bldz. 9. nood hierbij meιtellen. 52 NEERLANDIA. Met Walter James wenschen wij „t he new snoeplustige vreemdelingen denken: daar worden schar- „Leeuwin"" toe: „smooth seas, favor- retjes verkocht ? ing winds and cargoes so rich that Ik geloof er niets van; maar ik geloof wel, dat month by month we shall cheer her wij door onze taal hoog te houden ons minder be- arrival with ever increasing reason." lachelik zouden maken in de ogen van de Nederlan- Leiden. J. E. HEERES. ders, die iets voelen voor het nationaal karakter en ook van de vele vreemdelingen... op Wier achting wij immers zo gesteld zijn. Den Haag. M ARCE L LUS EM ANTS. Nederlandsche Menu's. Over hetzelfde vraagstuk onlvingen wij een inge- Aan Nederland, het maandblad der Internationale zonden stuk, dat de kwestie van een vakstandpunt Vereeniging van Hotel-, Cafι-, Restaurant- en Socie- bekijki. leitsbedienden, is het volgende ontleend: Het luidt: Waarom geen Nederlandsche Menu's? Arnhem, 28 Jan. 1911. Het antwoord schijnt voor de hand te liggen: om- Een deter dagen gebruikten twee heeren in Restau- dat wij voor de meeste spijzen geen Nederlandse na- rant Noble te Arnhem het middagmaal. Toen ze weg men bezitten en zelfs het woord „menu" niet kun- waren bemerkte ik op de spijskaart het bekende groe- nen vertalen. Moeten wij ons bij dit antwoord nu, ne zegeltje: „Briefwisseling enz. in 't Nederlandsch" maar neerleggen ? en bovendien was met potlood op de kaart geschre- Een mens bootst voortdurend na. 1k geef 't gaarne ven: „Daar misschien hier wel eens Hollanders ko- toe. Hoe zou een kind leren spreken als 't niet be- men, zou eene Hollandsche spijslijst aanbeveling ver- gon met opgevangen geluiden na te maken ? En hoe dienen." Door het gebruik der zegeltjes vermoed ik, zou een yolk zich op de hoogte van zijn tijd kun- dat die heeren lid van Uwe vereeniging zijn en hoop nen handhaven als 't niet heel veel van andere ik' dus tangs dezen weg hen -te bereiken, daar ze mij ken overnam ? Maar... er zijn grenzen. Een mens, onbekend waren. die nooit iets anders doet dan nabootsen en een Ik zelf gebruik ook bij voorkeur H oll and s c h yolk, dat niet gevoelt hoe nauw met het behoud en of nog liever Nederlands c h, dit zullen die de zelfstandige ontwikkeling van zijn eigen taal ver- heeren ook wel bedoeld hebben, zooveel mogelijk ver- bonden is het behoud en de zelfstandige ontwikkeling mijd ik vreemde woorden zoowel in spraak als schrift. van zijn eigen karakter, verliezen al gauw ieders ach- Voor mijne spijslijsten echter gebruik ik onze eigen ting. Wie op achting prijs stelt, moet eerst zich zelf taal. Ja, de keuken houdt er eene eigen taal op na en zo achtingswaardig mogelik maken; maar dan ook... wel een soort van Fransch. De geneesheer gebruikt zichzelf durven zijn.ry evenals de natuuronderzoeker Latijn en daarmede Ik keer terug tot de menu's. maakt hij zich overal verstaanbaar. Febris Typhoidea Als een Nederlander op een menu leest: Vol au verstaat een Duitsche, Engelsche, Fransche enz., ge- vent a la Toulouse, weet hij dan wat hij te eten neesheer evenals elke vreemde natuuronderzoeker ver- krijgt ? Meestal ja, hoewel nooit volkomen zeker, staat Oxigenium, Erica Vulgaris, Homo Sapiens enz. daar men hem onder die naam niet altijd volkomen Kijk, dat keukenfransch is nu ons vaklatijn. Waar U hetzelfde voorzet. nu komt en U ziet op een spijslijst: Ris de Veau Als hij leest: Chaufroix de pigeons, weet hij 't dan Grand' mere, het is overal hetzelfde. gerecht. Boven- ook nog ? Soms ja, maar heel dikwijls denkt hij, dat dien zijn het vaak eigennamen, namen van hen die er een drukfout in het spel is en dat hij duiven dient den schotel het eerst bereidden, uitvonden zouden we te krijgen, die warm en koud tegelijk zijn. haast zeggen. Ik zeide een soort Fransch, omdat Lang En als hij leest: Potage la Moligotawny, weet niet alles Fransch is, er loopt van alles doorheen, hij dan wat hij krijgt ? Engelsch, Russisch, Nederlandsch. Ik durf zeggen: dan weet hij 't in 't geheel niet Met de kennis van bovenstaand, waarover een be- meer. toog zou zijn te schrijven van vele bladzijden, zul- Waarom dan op menu's namen gezet, die ons in len de bedoelde heeren en met hen vele voorstanders 't geheel niet of niet volkomen duidelik maken wat van de Nederlandsche taal het ons niet ten kwade wij te eten krijgen ? duiden, dat ook wij gaarne onze vaktaal gebruiken, Verdient het dan niet de voorkeur eenvoudig te die bovendien dikwijls niet of althans moeilijk en lee- schrijven: rundvlees, koolsoep, hutspot of eierstruif ? lijk vertaalbaar is. Was ik kok dan wist ik waaruit elke spijs is samen- Hoogachtend, JOSEPH G. S. NOBLE, gesteld en hoe ze wordt toebereid. En dan zou ik Velperbuitensingel 5 met die wetenschap wel Nederlandse namen kunnen * * * vormen, die 't voor iedere beschaafde Nederlander duidelik maakten wat hem zou worden voorgezet. U vraagt mij — die voor Nederlandse woorden Weg toch met die armzalige mening, dat Neder- op onze spijslijsten ijver en in mijn huffs ook uitslui- landse uitdrukkingen vertaald moeten worden uit het tend Nederlandse woorden daarop zien wil — op Frans, het Engels of uit een andere. taal. Laat ons het bovenstaande stukje iets te antwoorden. volgens het karakter van onze eigen taal eigen uit- Ziehier wat ik te antwoorden heb. drukkingen vormen. Dan weten wij te.minste wat wij Nadat in Duitsland (na 1870) het besef van een zeggen en dan weten onze landgenoten '1 ook. nationale waardigheid, die hoog gehouden moest wor- Wat doet het er toe of wij voor het woord „me- den, weer was opgeleefd, begrepen de Duitsers, dat nu" geen Nederlands woord hebben en voor het zij in de eerste plaats aan hun eigen taal de eer woord „Glacier" evenmin ? Kunnen wij dan boven dienden te geven, die haar toekwam. Hun keizers een lijst van spijzen niet zetten: „spijslijst" of „lijst gingen daarin voor. Een „Allgemeiner Deutscher der spijzen" of eenvoudig „Gerechten" ? In Den Sprachverein", die nu wel 30.000 leden zal tellen, Haag zijn „Menu's" te verkrijgen, waarop gedrukt werd gesticht om te zorgen voor „eine Verdeut- staat „Gerechten" en wie het adres van den papier- schung in der Gerichtssprache, im Handel, in der handelaar verlangt, die ze levert kan dit bij mij ver- Heilkunde, in den Schulen, beim Spiel und Sport, krijgen. auf der Speise- und Tanzkarte." En was ik een „Glacier", ik zette op mijn Winkel: Dit geschiedde onder de lens: „Die Deutsche Room- en Vruchtenijs. Sprache erfreut sich in Heimat und Fremde nicht im- Zouden de menschen dan heusch niet weten, dat mer der Achtung und der Pflege, die ihr gebiihren." zij bij mij een Plombiere konden snoepen ? Zouden Sinds hoort men op de Wise spoorwegen niet meer NF= ERLAND1A. 5 Kondukteur roepen, maar „Schaffner", werd het Cou- de zedeloosheid werd in de Tweede Kamer uit De vert tot „Besteck" en maakte op tal van spiisiiisten Standaard aangehaald: gewone Hollandse woorden de Sauceplaats voor de „Tunke", het menu voor de worden vaak niet gekend, terwijl een vreemde uit- „Speisenfolge". drukking voor de grote massa de schijn van bekend- Voor een dergelik doel stichtten de Zuid-Afrikaners heid geeft 1). hun „Waakzaamheidskommissie". In Belgie roepen de Franskiljons de Vlamingen Be houding van de heer Joseph G. S. Noble is toe: wat voor recht hebben op een eigen Hogeschool te begrijpen en... te verontschuldigen. mensen, die niet eens een eigen taal bezitten ? De houding van de Duitsers verdient onze achting Als wij, Noord-Nederlanders, nog een poosie voort- en onze bewondering. gaan op het voetspoor van de heer Noble zullen de Wij, Nederlanders, hebben nu En else woorden voor Duitsers zeker niet na(aten ons toe te roepen: wat onze lichaamsoefeningen en spelen; het Duits dringt door voor recht heeft op onafhankelikheid een yolk, dat in ons schaakspel, onze muziek, onze wetenschap; vol- niet eens in staat is geweest zijn eigen taal te be- yens de heer Noble genieten we van keukenfrans bii wa ren ? , ' I ons eten. 1), en bij de behandeling van de wet teen MARCELLUS EMANTS. Meisjes- en Vrouwenk oor der Lied€ravonden voor 't yolk te Ar.twerpen. De Liederavonden voor het Volk, (gevestigd te Antwerpen in de Peter Ben o i t z a a 1, Handelslei 239). Ik hoef U niet meer de historie van het ei van Op een Maandagavond liet Flor. van Du se door Colombus te verhalen. Er was niets gemakkelijker het Willem s f ()lids van Gent in het Lakenme- dan het ei te doen rechtstaan, maar het duurde lang tershuis de meisjes en vrouwen bijeen roepen, die vooraleer het noodige tikje gegeven werd, dat het in gaarne liedjes wilden zingen. Er kwamen een groot dezen stand bracht. aantal. Zij kregen kosteloos een boekje, waarin de 't Was bedroevendgemakkelijk! teksten der liederen stonden. Het eerste liedje werd Met de liederen, die men onder het yolk versprei- voorgelezen, daarna, met begeleiding van piano, voor- den wilde,ging het ongeveer ook zoo toe. Jaren gezongen en aanstonds reel na reel aangeleerd, lang klaagde men er over, dat het yolk niets van Lien minuten later zong iedereen het liedje. onzen iieeerschat kende en slechts de bedorven wijs- Daar was nu door zulk simpel middel het groote j,es uit sommige tingeltangels nadeunde. Het gejam- vraagstuk, hoe men het yolk moest leeren zingen, mer engezeur daarover werd met veel verhaal van opgelost! woorden voortgezet in de kolommen der Vlaamsche Een jaar nadat Flor. van Du se te Gent deze po- dagbladen, maar steeds vergat men er een practische gin en aanwendde zijn wij te Antwerpen, in April g edachte bij te voegen, die een einde maken zoo aan 1904, insgelijks met Liederavonden voor het Volk Le- dezen waarlijk bedroevenden toestand. gonnen. De uitslagen door ons bekomen zijn waar- En daar kwam nu in 1903 for. van Du se met lijk verrassend. Wij hebben ons eerst tot de meisjes eenplan af, z4:56 simpel en zoo gemakkelijk uitvcer- en vrouwengewend en het gebeurde, dat er minstens baar, dat men het betreuren ma g dat men er niet , vijf honderd zangeressen aanwezig waren. Daarna vroeger mede voor den dag gekomen is. hebben wij de mannen bewerkt en nu richten wij 1) Zouden heus veel mensen begrijpen wat zij te eten krijgen onze Liederavonden in voor mannen en vrouwen. wanneer de lijst der gerechten vermeld : „Ris de veau ()rand' mere" ? Hetplaatje hierboven afgedrukt geeft de portretten Het is overal hetzeifde gerecht, zegt de Heer Noble. Ai heb ik deze weer van een aantal zangeressen en zangeresjes, die naam nog nooit ontmoet, ik buk voor zijn gezaghebbend woord , in de eersteperiode onze aanleeringen volgden. maar hoe is die zwezerik nu toebereid ? Dat moest voor iedereen Hetpubliek dat thans de Liederavonden bijwoont duideiik zijn en wie — niet van de koks, maar van de eters — weet 'et ? De Heer Noble zegt dat in het keukenfrans veel eigennamen kan aldusgerangschikt worden: voorkomen en daarin heeft hij gelijk. Maar als wij nu zien — zoals Bij de vrouwen zijn er: op de Haagse tentoonstelling van het hotel- en koksbedrijf — dat 56 % huismoeders, huishoudsters, jonge dochters nagenoeg alle mannen van het yak de naam Chaufroix x erkeerd schrijven (Chaud, froid) is 't dan gewaagd daaruit de gevolgtrekking die in het huishouden helpen, enz.; 21 % naaisters; te maken, dat die vreemde namen zowel het publiek als de vaklui eer van de wijs dan op de hoogte brengen en dat Nederlandse namen, die de bereidingswijze of de samenstelling der spijzen aan- 1) Is 't Been schande voor ons yolk, dat men zo jets onweersproken geven, dus verkieselik zouden zijn? schrijven en zeggen kan ? 54 NEERLANDIA. % fabriekwcrksters. Verder winkeljuffers, striiksters, de feestzaal, aan zijne fabriek verbonden, ter beschik- modisten, dienstmeisjes, enz. Bij de mannen zijn er: king, maar hij bewijst nog allerlei uitstekende dien- 22 % bedienden; 10 % fabriekwerkers en dokwerkers; sten, die aan de instelling van overgroot nut zijn. 14 % studenten; 9 % diamantbewerkers; 8 % schrijn Spijtig genoeg, voor onze inrichting, werd in het be- ‘verkers; 4 % drukkersgasten; 4 % zonder beroep. gin van dit jaar de feestzaal bij de fabriek der firma De Beukelaer ingenomen. Sinds dien heeft de Ver- eeniging Liederavonden voor het Volk haar eigen lokaal: de Peter Benoit-zaal, op de Han- delslei 239. Het is mij een groot genoegen hiernevens het por- tret van den Ed. heer De Beukelaer te kunnen plaatsen. Ik wensch aan elkeen, die zich met de inrichting van liederaanleeringen bezig houden wil, een dergelijk ondersteuner, dan is hij reeds bijna op voorhand verzekerd dat zijne pogingen gelukken zullen. Antwerpen, Dec. 1910. LEO BOUCHERY. Naschrift: Het bovenstaande is ontleend aan De Varende Zan• ger, het dit jaar voor het eerst verschenen maand- blad voor den Volkszang en het Volksdicht, orgaan van de R. K. Vereenigingen voor den Volkszang in de Bisdommen Den Bosch, Breda en Roermond. Zoo aantrekkelijk als de omslag er uit ziet, met de figuur van den troubadour, door den Nederlandschen naam van het tijdschrift zoo juist gekenschetst, is ook de inhoud. Verscheidene bekende bevoegden werken er aan mee en zoo zal deze propaganda voor den yolks- zang ongetwijfeld van groot nut kunnen worden. Hoofdredacteur is de heer L. L. Mertens, Hey- bloem, Heythuysen. EDWARD DE BEUKELAER, Nijveraar te Antwerpen. Verder briefdragers, beeldhouwers, slagers, smeden, kleermakers, schoenmakers, suikerbakkers, haarkap- pers, enz. • Er werden gedurende de zes jaren dat de Lieder- avonden voor het Volk te Antwerpen bestaan min- stens twee honderd liederen van Vlaam- sche toondichters aangeleerd. Allerwege, in het werkhuis, in het huisgezin en op straat hoort men thans Vlaamsche liederen weer- klinken. Voor de gewone bezoeksters en bezoekers der Lie• deravonden worden meermaals feestelijkheden en boe- ken- en muziek-tombolas inericht. Ook treden de Liederavonden meermaals in het openbaar op. Tij- dens het jaar 1910 werden minstens vijf en twinfig uitvoeringen gegeven op de openbare plaatsen en voor de vereenigingen van Antwerpen en de omlig- Verkleinde afbeelding van het titelblad. gende gemeenten. De Vereeniging Liederavonden voor het Volk zorgt dus niet alleen voor de kunstontwikkeling van de ge- wone bezoeksters en bezoekers der aanleeringen, maar Namen. treedt ook op buiten dien beperkten kring om overal het goede, degelijke lied te verspreiden. In een vorig nummer hielden wij een pleidooi voor Nederlandsche namen als aanduiding van Nederland- • sche vereenigingen enz. Van niet veel belang, meenen er wel. Dat is betrekkeliik. Er zijn vele menschen, Dit beknopt verslag over de inrichting en de wer- die het van geen of weinig belang vinden, of een king der Vereeniging Li e d e r a v o n d e n v o o ti huis of een stadswijk een aantrekkelijk uiterlijk heeft. het V o 1 k mag niet gesloten worden zonder hier Als het huis maar aangenaam te bewonen is of als een oprechten beschermer deter volkszaak te vermel- er met den aanleg van een stadsdeel slechts met de den. Ik noem den heer Edward de Beukelaer, den eischen van het verkeer en de gezondheid gere- bekenden Antwerpschen nijveraar. Hij stelde niet al- kend wordt, zijn zij tevreden. Maar er zijn er leen rinds het ontstaan der liederavonden elke week die er anders over denken, voor wie het zien van NEERLANDIA. 5 leelijke huizen, waar zij langs, of een leelijk stads- kwartier, waar zij door moeten, een voortdurende er ernes is, en die zich daarentegen op hun dage- lijksche wandeling verkwikken aan het gezicht van Buitenland mooie gevels en een schilderachtigen aan van plei- nen, straten en grachten. Zoo is het met namen. Er zijn menschen, en niet weinigen, die zich telkens stooten aan een dwazen of verkeerden naam, en Nederl.onderwijs in den vreemde. dwaas en verkeerd is het, in het eigen land de din- gen te noemen met vreemde taal; een goed Neder- Door het Nederlandsche consulaire corps in de landsche naam daarentegen klinkt wel aangenaam in steden langs den Duitschen Beneden-Rijn is bekend het vaderlandsche oor. gemaakt, dat de Nederlandsche Regeering voornemens Wij hadden het dan o. a. over de vele vreemde na- is bij genoegzame deelneming aan de kinderen van men van voetbalvereenigingen. Naar wij vernemen, is Nederlandsche ouders des Zaterdagsmiddags gedu- er eenige kans op verbetering. Het bestuur van den red e twee uren kosteloos lager cnderwijs in de Ne- Nederlandschen Voetbalbond — zoo verluidt er — derlandsche taal le doengeven. gaat een nieuwe list aanleggen van bij hem aange- Tot den 15en M cart konden ouders, die hun kin- sloten vereenigingen, en zal dan verlangen, dat geen d ere n daaraan wenschen te doen deelnemen, hiervan twee of meer vereenigingen denzelfden naam dra- kond doen aan het plaatselijk consulaat der Neder- gen. De oudste zal haar naam mogen behouden. landen. Dat zou aanstonds heel wat Quick's opruimen. Het Dit onderwijs is mogelijk geworden door den post bestuur zou dan verder voor de nieuwe namen Ne- van f 10.000.— op de begrooting voor Nederlandsch derlandsche woorden aanbevelen. onderwijs in den vreemde uitgetrckken. Den vorigen keer deden wij al aan de hand, den naam te kiezen van het oude buiten, de boerderij of Jaarverslag uit Mexico D. F. over 1910. het veld, waar men speelt. Die hebben vaak schilder- achtige oude namen. Verder kan men zijn naam ont- Met voldoening heeft ondergeteekende kunnen vast- leenen aan het dierenriik. Men heeft al elftallen die stellen, dat de belangstelling in Nederland en Vlaan- zich hebbengenoemd de Zwaluwen, de Musschen der en voor Mexico in het afgeloopen jaar levendig is enz. Men zou zich ook kunnen noemen de Haze- geweest en aanmerkelijk is toegenomen. wind en of, naar misschien wel den snelsten loo er Verschillende aanvragen van particulieren en han- onder de vogels, de Sprieten. Beroemd zijn de delshuizen werden behandeld en het heeft er allen Springbokken de Zuid-Afrikaansche voetballers., schijn van, dat mettertijd de handel tusschen Neder- Het verlangen naar een goed Hollandschen naam heeft land en Mexico belangrijk zal vermeerderen. de vereeniging, die zich aantrekt al wat er schoons Nederlandsche huizen die vroeger uitsluitend door , in het uiterlijk van het vaderland is gebleven den , Hamburgsche exporteurs werkten, beginnen nu recht- naam Heemschut bezorgd. Reeds spreekt men van streeksch verbindingen aan te knoopen en enkele hui- Heemschutters en de Heemschutterij. zen zenden zelfs eigen vertegenwoordigers uit, wat Twee van de vereenigingen, die hier in navolging natuurlijk zeer is aan te bevelen. van de Engelsche Boy-Scouts zijn opgericht, hebben Met belangstelling heeft ondergeteekende kennis ge- ook een Nederlandschen naamgekozen, de Padvin- nomen van den inhoud van eenige exemplaren van ders heet de eene, deJone Verkenners de andere. g een verslag over verschillende takken van den Ne- Fen derde behelpt zich nog met het Engelsche Scouts, derlandschen handel en van de Nederlandsche nijver- maar zal er wel een Hollandschen naam voor ver- heid, uitgegeven door het Ministerie van Landbouw, zinnen. Nijverheid en Handel, en hi' meent te mogen ho en Nietgelukkig is een dergelijke Haagsche vereeni- dat door deze verslagen de aandacht van het buiten- ging voor meisjes geweest. Zij vertaalde het Engel.- land op onzen handel en vooral ook op onze nij- sche Girl-Guides met Meisjes-Gezellen. (Geen gidsen, verheid zullen wordengevestigd. omdat in de Haagsche vereeniging het gidsenwerk op Het is eene aangename verrassing voor iemand, die denachtergrond treedt.), Zou men het Engelsche „he- vele jaren in het buitenland heeft gewoond op zulk wolf" and „she-wolf" ook met hi -wolf en „zij- eene duidelijke wijze een beeld te krijgen van de wolf" vertalen ? Hierin is het Hollandsch rijker dan hoogte waarop en onze handel en onze industrie het Engelsch. Wij hebben „wolf" en „wolvin", staat. Ondergeteekende is ervan overtuigd, dat voor „gezel" en „gezellin". De naam van de Haagsche zooverre Mexico betreft, deze yerslagen in het vereeniging zou dan ook Gezellinnen moeten luiden. Spaansch op de juiste wijze verspreid, zeer veel zou-- Meisjes-gezellen beteekent, in goed Hollandsch, geen den kunnen bijdragen tot het bevorderen onzer belan- meisjes die gezellen zijn, maar de gezellen van meis- gen in dit land. jes, zijn dus 'on ens. De rijke Hollandsche taal heeft Eene belangrijke afkoeling van deze ontwakende zich dus naar de, in dit opzicht, arme Engelsche belangstelling in Mexico was aanvankelijk te vree- verlaagd. zen van depolitieke woelingen, die in November 1910 in Puebla begonnen op verschillende punten van. de republiek een meer of minder verontrustend aan- zien aannamen. Uiterste wilsbeschikking. De vreemdelingen die jaren lang in Mexico heb- bengewoond zien de toekomst volstrekt niet donkey in, hunne rechten en bezittingen werden steeds ge- Aan hen, die het A. N. V. bij uiterste wilsbeschik- eerbiedigd. Het zakenleven gaat gewoon zijn gang, king wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgen- crediet in den handel wordt verleend als vroeger en de vorm aanbevolen: de beurs, de thermometer van den toestand is weer teruggeschommeld naar zijn nude punt. Parijs en 1k vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond Londengeven blijken van vertrouwen in het land, te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd omdat ze het kennen. bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. De oogsten zijn in het afgeloopen jaar behalve in het katoen-district Torreon over het algemeen mee- 1907, nommer 89, de som van gevallen. De koffieoogst bleef beneden het middelma- gulden, uit te keeren binnen tie loch doch de prijzen zijn zeer hoog. maanden na mijn overlijden, vrij Verschillende brieveni van allerlei personen, die van alle rechten en kosten. meenden, dat er hier een toestand heerschte zooals 56 NEERLANDIA. in Portugal, heb ik geruststellend beantwoord. Ik zou vinden, teleurgesteld, daar ik hier slechts een tien- had el held onlangs eene verzameling van allerlei !al landgenooten aantrof. uitknipsels uit Nederlandsche dagbladen in te zien en Sinds dien tijd hebben twee ervan Siam voor goed had er hartelijk om gelachen ais het niet zoo ern- verlaten, doch is ons aantal door aankomst van twee stig was, daar onze eigen belangen door ongemoti- anderen, niet achteruitgegaan. veerden schrik ernstig kunnen lijden. Als vertegenwoordiger heb ik mijzelf gedurende Hoe fortuinlijk zijn de Europeesche couranten toch dien tijd slechts verdienstelijk kunnen maken door het geweest, dat ze al die berichten via Amerika heb- aanwerven van bijna alle hier aanwezige Hollanders ben ontvangen en ze dus gekleurd en van specenjen als lid van het A. N. V. zoodat dit thans door ze- voorzien, klaar voorgebruik aan het pubtiek hebben ven leden in Siam wordt vertegenwoordigd, een ge- kunnen opdienen! tal dat in de toekomst voor weinig of geen uitbrei- Ten slotte nog eenige mededeelingen over den toe- ding vatbaar is. stand der Nederlandsche kolonie. Zij blij,ft wat het Behalve eengroot aantal aanvragen om postzegels, mannelijk element betreft sterk in aantal toenemen. waaraan ik tot mijn leedwezen slechts voor een klein De club of liever, de Nederlandsche Vereeniging heeft gedeelte heb kunnen voldoen, werd mijne tusschen- kans .mettertijd tot bloei te komen en verheugt zich komstgevraagd door een medelid in Zuid-Afrika in de algemeene belangstelling van de Nederlanders. voor eene vertegenwoordiging aldaar van een rijst- Zelfs die landgenooten die zich in het hart van het, export firma te Bangkok. Ingevolge zijn verzoek heb binnenland bevinden, hebben zich bij de Vereeniging ik hem in verbinding gebracht met een der eerste fir- aangesloten en steunen onbaatzuchtig onze vaderland- ma's op dit gebied, of het tot zaken doen is geko- sche instelling! men is mij echter nog niet bekend. Dat er hier op landbouwgebied ook nog wel wat Voor eenige Hollandsche sigaren-firma's, die mij te doen is in degematigde luchtstreken, bleek mij om invoer van hunneproducten vroegen, kon ik tot bij een bezoek aan het landgoed van den heer Louis mijn leedwezen tot op heden niets uitrichten. Liihrs, „Cacique" in Etla,Oaxaca. W. BLANKWAARDT Jr., Onze landgenoot wist in enkele jaren van eene ver- waarloosde en verarmde onderneming een model- Bangkok, 10 Jan. 1911. Vertegenw. A. N. V. boerderij te maken. Ik heb den heer Liihrs aangespoord ter wille van Bezoek van H. M's „Koetei" aan Bangkok. onze landgenooten in Europa in de kolommen van Neerlandia eens een en ander over de kansen van Van 11 tot en met 22 December is hetgrootste slagen voor onze landgenooten in landbouwonderne- gedeelte van onze kleine Hollandsche kolonie bijna mingen in Mexico mede te deelen en ontving zijne onafgebroken aan het feestvieren geweest ter geAegen- toezegging , dat hi' weiwillend aan dit verzoek zal heid van het bezoek (na een tijdsverloop van 17 ja- v oldoen. men) van een Nederlandsch oorlogsvaartuig aan deze Ik sluit dit verslag, dat eigenlijk in eene beschou- haven. wing is overgegaan, met den wensch, dat gedurende Deze vooral voor ons,weinige Hollanders, *zoo bij het volgende jaar vele blijken van belangstelling in uitstek aangename gebeurtenis had voornamelijk ten Mexico zullen wordengegeven. doel den nieuwenKoning Maha Vajiravudh namens J. TEN NAPEL, het Nederlandsch Indisch Goevernement te komen ge- Mexico D. F., Jan. 1911. Vertegenw. A. N. V. lukwenschen tergelegenheid van zijne troonsbestijging. Den 15en December werden de Minister, de Com- mandant De Haes en de officieren door denKoning Jaarverslag uit Genua. ingehoor ontvangen, waarna een krans werd ge- plaatst bij de urn van den overleden Koning Lhula- Gedurende de laatste jaren wordt er niet veel van tongkorn. mij geeischt in mijne hoedanigheid van vertegenwoor- Overigens hebben de twaalf dagen zich gekenmerkt di er van ons Verbond te Genua : het aantal koop- door aliergezelligste maaltijden en dansparthen, zoo- lieden, fabrikanten e. a., die zich met een of ander wel aan wal als aan boord, verder een automobiel- verzoek tot mij wendden, was niet aanzienlijk. On- tocht door Bangkok en bezoeken aan tempels, ter- noodig te ze en dat ik er een gewetenszaak van wij1 ten slotte de laatste avond op aangename wijze gemaakt heb, alien zooveel mogelijk tevreden te stellen. werd doorgebracht aan boord van de moos versierde Het totaal der jaarlijksche bijdragen van de hier „Koetei", bijgewoond o. a. door een groote mentgte gevestigde leden van het Verbond, bleef gedurende vreemdelingen. het jaar onder beschouwing vrij wel onveranderd, Laten we ho en dat er niet weer 17 jaren zullen hoewel de Nederlandsche kolonie te Genua nog steeds voorbijgaan alvorens we onze Jantjes in Bankok's neiging vertoonde om kleiner te worden, zoodat de straten tern zien. penningmeester der „Nederlandsche Vereeniging" moei- Zulk vlagvertoon in Siam zal zeker Hollandsche like tijden begint te beleven. handelsbelangen ten goede komen, vooral nu er een Eenige leden dezer Vereeniging omen iederen Za- doorgaande verbinding tusschen Java en Siam door terdagavond bijeen in het gezelhge societeitslokaal in de Kon. Paketvaart Mij. wordt onderhouden. het „Mel Continental", om er onder een sigaartje en een smakelijk glas bier een praatle te maken, een W. BLANKWAARDT Jr., robbertje te whisten en de Nederlandsche couranten Bangkok (Siam). Vertegenw. A. N. V. en tijdschriften, welke geregeld door 't Hoofdbestuur van het A. N. V.gezonden warden, in te zien. De Nederlanders te Avellaneda. Op 31 Augustus vierde de kolonie den verjaardag van H. M. deKoningin met eene buitengewone sa- Met genoegen lees ik altijd wat Neerlandia ons menkomst, die alleszinsgeslaagd gencemd mocht meldt, over de taalbeweging en het ontwaken en op- worden. leven van het nationaliteitsgevoel. Daarom stem ik HENN IG, mede in met de statuten van de Vereeniging „Juli- ana" te Avellaneda bij Buenos Aires. Deze Vereeni- Genu a, Jan. 1911. Vertegenw. A. N. V. ging, opgericht den 27en April 1910, heeft tot stre- ven de Nederlandsche taal niet alleen te handhaven, Jaarverslag 1910 uit Siam. maar ook zooveel mogelijk ingang te doen vinden in die Nederlandsche gezinnen, Welke al vele jaren hier Nadal ik, nu ongeveer 11/2 jaar geleden, in Bang- zijn, en waar het Nederlandsch weinig of niet gespro- kok was aangekomen, werd ik in mijne verwachting, ken wordt en de kinderen al aardig (?) verargen- dat ik hier een tamelijk sterke Hollandsche kolonie tijnscht zijn. Ook maakt „Juliana" het zich tot plicht NEERLANDIA. 5 nieuw aangekomen landslieden zooveel mogelijk te Herinneringen uit den Boeren-oorlog. helpen, niet alleen met raad, ook met de daad, en heeft reeds, tot wederzijdsch genoegen, vele personen ,,op 13Februari heeft de heer J. E. A. Reyneke van hetpaard" geholpen. Ook geeft zij naar waarheid Stuwe, onze vertegenwoordiger te Londen, aldaar inlichtingen aan hen, die hierheen willen komen. voor de Nederlandsche Winteravond-voordrachten een Elke vier weken vergadert de Vereeniging in de lezing gehouden over zijn ervaringen in den Z.-Afr. Kerkeraadskamer der Holl. Geref. Gemeente, daartoe oorlog. De heer R. van Stuwe was van de overgave welwillend afgestaan, waar dan door en voor de le- van Pretoria of tot aan 't einde van den strijd een den lezingen worden gehouden van populair-weten- der adjudanten van Commandant-Generaal Louis Bo- schappdijken aard. Na de pauze worden voordrach- tha. In zijn voordracht schilderde hi' de moeilijkhe- tengehouden in dicht en ondicht. De bijeenkomsten den van den strider op het „hooge veld" van Trans- kenmerken zich steeds door een vriendschappelijken vaal. Hi' vertelde van de dappere Johannesburgsche Loon. Politie, die bij den slag van Dalmanutha bijna tot Al heeft de Vereeniging goede krachten in zich, den laatsten man door den overmachtigen viand werd toch zou zij nog meer aan het voorgestelde doel kun - neergeschoten, hi' schetste de ontberingen der Boe- nen arbeiden, indien zij zich kon verblijden in een ren strijders, vooral tcen, tengevolge van 't blokhui- boekenkast; niet een leege, maar een gevulde met z en-stelsel, er aan alles gebrek kwam , en teekende goede en degelijke lectuur. De leden zijn bijna alien ten Slott zijn vereerden chef, Generaal Botha, zeker uit den werkenden stand, zoodat de stoffelijke krach- als staatsman niet minder bekwaam dan als krijgsman. ten tegering zijn om zich een bibliotheek aan te schaffen. Vooralsnog zal dit wel bij wenschen blij- Nederlanders te Londen. ven, of er Hoe vreemd het ook schijne, de Vereeniging heeft DeChristelijke Vereeniging van Nederlanders be- ook hare bestrijders; niet om haren taalstrijd, maar staat reeds meer dan 13 jaren. Zij houdt elken wel om hare neutraliteit en nog wel van menschen, Woensdagavond te 8 uur een bijeenkomst in The die elkepoging tot behoud van staniverwantschap G erman Christian Home for Waiters, 48 Charlotte moesten toejuichen. Street, Fitzroy Square W. De avond wordt doorge- Een vereeniging van Nederlanders tot behoud van bracht met bijbellezing en het zin en van liederen, taal en nationaliteitsgevoel, op welk standpunt zou geestelijke, zoowel als wereldlijke, voordragen enz. die zich moetenplaatsen in een land als Argentina ? Eensper maand wordt er thee geschonken en wor- den er ververschingen aangeboden. Gemeenlijk wordt ARN. FRANCKEN. deze bijeenkomst door een dertigtal personen bezocht. A v e l l a n e d a, Calle Gen. Pintos 442. Dan is heel den avond aan degezelligheid en ge- (Buenos Aires, Argentina). paste vermaken gewijd. DeVereeniging verleent ook hulp, waar die noo- dig is en zij maakt, noch voor haar bijeenkomsten, Vlamingen en Nederlanders Hoch voor haar socialen arbeid, eenig onderscheid te Rome. tusschen de verschillende gezindten. Zij vraagt alleen o f zij die tot haar komen, Nederlanders zijn. Door Dr. G. Brom, directeur van het Nederlandsch- H. M's.gezant te Londen, Mr. K. Baron Ge- Historisch Instituut en vertegenwoordiger van het A. ricke van Herwijnen, is eere-voorzitter der Vereeniging N. V. teRome, is aldaar een lezing gehouden en haar secretaris is J. Boer, St. Cyres Teddington over de betrekkingen tusschen Venetie en Nederland Park Road, Teddington. gedurende de 17e eeuw. * * * „Het talrijk gehoor van Noord- en Zuid-Nederlanders — aldus schrijft de berichtgever van het Algemeen De Nederlandsche Vereeniging te Londen telt thans Handelsblad van Amsterdam — we merkten o. a. den een eere-lid, 126 gewone, 4 buitengewone, 348 bui- Nederlandschengezant op, vergezeld van zijn Leide tenleden en 38 leden voor het leven, tezamen 517. dochters — betoonde zich zeer tevreden. Verscheiden De Koningin heeft aan deze Vereeniging een por- malen werd er hartelijk gelachen en aan het eind tret van Prinses Juliana toegezeg,d zoodra H. M. klonk luid applaus. Een korte receptie gaf den hoar- eengoed portret zal hebben. dersgelegenheid eenigszins nailer kennis te maken, wat met Bel en meestal 'n genoegen is. We staan Berlin. toch werkelijk heel dicht bij elkaar, niet alleen geo- graphisch, al klinkt ons het Vlaamsch wat vreemd, Den9en F ebruari hield de Vereeniging Nederland „ zooals hun het Nederlandsch." en Oranje" te Berlin haar jaarvergadering. Wij ho en dat deze eerste samenkomst van Neder- Het verslag betreurt dat nog zooveel Nederlanders landers en Vlamingen te Rome moge leiden tot krach - te Berlijn wonen die meenen niet te moeten toetre- tiger samenwerking. den; toch vermeerderde het aantal leden van 168 tot 176. Ook het bezoek der clublocaliteiten neemt op waarneembare wijze toe. Uit Perzie. Nederlanders, die Berlin bezoeken, zijn te alien tide welkom in de zalen van „Nederland en Oranje", De heer J. P. de Hoog, vertegenwoordiger van het A. N. V. te Teheran, deelt in zijn kort jaarverslag Kurfiirstenstrasse 124. merle dat de aanvragen om handelsinlichtingen in 1910 niet talrijk waren. Ned.kunst te Parijs. Het aantal leden in Perzie bleeff gelijk. L'Art et les Artistes, de Parijsche revue, zal in Mei Aan vele aanvragen van postzegelverzame'aars kon een tentoonstelling inrichten van werken der Ne- niet worden voldaan, omdat pcstzegels in Perzie zeer derlandsche kleinmeesters, hoofdzakelijk samengesteld schaarsch zijn, daar de briefwisseling mees'al naar uit de verzamelingen van eigenaars in de Fransche 't buitenlandgevoerd wordt. Wij dringen er nog eens op aan, dat men onze hoofdstad. De opbrengst zal voor een deel ten goede komen aan de liefdadigheidskas der Nederlandsche vertegenwoordigers niet lastig valle met postzegelaan- vragen. Vereeniging te Paris. Ook de heer Schiirmann, de bekende impressario, 1) De, Rotterdamsche Boeken.-Commissie van het A. N. V. zal hien denkt er over te Parijs een tentoonstelling van Hot- over zeker gaarne met de Vereeniging in briefwisseling treden De landsche kunst te houden, voornamelijk van veelbelo- zin wordt_op die wijze naar wensch aangevuld. Red. vende jongeren. 58 NEERLANDIA. op Neerlands grond afgestapt, van wie de een te Leiden in 't Romeinsch-Hollandsch Recht en een te Amsterdam eveneens in de godgeleerdheid studeert. Noord-Nederland Vijf van de Amsterdamsche theologen zullen waar- schijnlijk niet Lang hier blijven; misschien gears zij reeds na de zomer-vacantie naar Amerika om daar te promoveeren. Er zijn thans niet minder dan 62 Afrikaners in Jhr. L. C. van den Brandeler. t ons land, die zich in 't een of ander yak bekwamen, o. a. eenige dames in de muziek enz. Vijftig zijn De heer W. J. L. Verhoeven, secretaris der Afdee- aangesloten bij de Vereeniging voor Z.-Afr. studen- ling Breda, schrijft het volgende: ten in Nederland. Amsterdam telt 40 Zuid-Afrikaners. Met droefheid vermeldt het bestuur der Afdeeling Breda, het overlijden van zijn medelid — medeop- richter der Afdeeling — den Hoogedelgestrengen, De Genestetbank. Hoogwelgeboren heer Jhr. L. C. van den Brandeler, in Leven Gouverneur der Koninklijke 1Viilitaire Aca- Het bestuur der Afdeeling Haarlem en Omstreken demie. van het A. N. V. heeft den volgenden oproep gericht Generaal Van den Brandeler, edelman in den wa- aan het Nederlandsche yolk: ren zin van het woord, geacht en bemind door alien die hem kenden, heeft aan het Algemeen Neder- Hoeveel duizenden onder U hebbengenoten en ge- landsch Verbond een warm hart toegedragen, dit op nieten ook nu nog van de verzen van velerlei wijze getoond, en te alien tijde zich bereid P. A. DE GENESTET. verklaard, zijn invloed te doen gelden ter bevorde- De scholier haalde er zijn „Latijnsche school" en ring van het streven en waardeering van de beginse- „Het liedje van het land van Kokanje" uit; de stu- len van ons Nederlandsch Verbond. dent zijn „Liedje van een jong student" en „'t Epi- Een uiterst sympathieke persoonlijkheid, en een kurisch feestgezang" ; hi' genoot van den „St. Nico- steun van groote waarde in hem verliezende, heeft laasavond" en van zoo menig welluidend lied;e; de het bestuur een krans doen nederleggen op zijn graf, oudere vond er in den berustenden weemoed van zijne nagedachtenis houdende in de hoogste eere. „Het haantje van den toren" en zoo vele blijmoedig godsdienstige liederen; ook de geestig hekelende „Lee- kedichtjes" kwetsten niemand persoonlijk en sloe en in. Aanvulling der dagorde voor de Algemeene En wie van dat allesgenoten heeft, vergeet het Vergadering van Groep Nederland. nooit weer. De jaarvergadering zal ditmaal gehouden worden De waarheid van dezen zonnigen mensch, die zich op Zaterdag 25 Maart, te Dordrecht in gaf, zooals hi' was, is door niemand bestreden, en Hot el P on se n, tegenover het station. zijn levenslust en kracht blijft menigeen tot troost. Hoevele van zijn verzen zijn niet gevleugelde woor- VIII. De behoefte aan een goad Nederlandsch Reis- dengeworden! boek, in te leiden door een der bestuursleden. Om al deze redenen besloot de Haarlemsche Al- IX. Het Nederlandsch element in Rusland, in te deeling van het Algemeen Nederlandsch Verbond den leiden door den heer F. A. Hoefer, van Hat- dichter te eeren, wanneer het vijftig jaar geleden zal tum. zijn, dat hi' stierf, en op dien dag, den 2en Juli 1911, X. De padvinders van Oud-Holland, in te leiden zou daarom degenoemde Afdeeling een door den heer L. de Boer. GEDENKBANK XI. Bepaling der plaats waar de volgende Algem. willen onthullen aan den voet der duinen, in of bij Vergadering (Maart 1912) zal worden gehou- het bosch, waar De Genestet zoo graag vertoefde. den. Het wordt een bank van Zweedschgraniet, een- XII. Rondvraag. voudig en streng van lijn en b.v. getooid met dit opsch rift : Te half zes: Gemeenschappelijke maa I- t ij d, in Hotel Ponsen, waaraan alle bestuurders, U heb ik uitgelezen, afgevaardigden en belangstellende Verbondsleden ver- Mijn Bosch en duin en dal, zocht worden deal te nemen. Prijs: f 2.50, zonder wijn. Daar half mijn thuis mocht wezen, Men wordt dringend verzocht zich alsnog ten U eer ik bovenal! , spoedigste daarvoor aan te melden bij den secretaris Bloemendaal 1854. De lief steplek der ontvangende Afdeeling, den heer J. d e K o n i n g, Maar daarbij moeten wij geholpen worden door Van Beverenstraat 7, die ook bereid is heel ons yolk, en zoo doen wii ook op de Pers een logies te bespreken. beroep ten einde algemeene bekendheid aan dit plan De Afdeeling Dordrecht hoopt den afgevaardigden tegeven; hoe aigemeener, hoe liever ook kleine bij- een f e e s t a v o n d aan te bieden. dragen uit minder voorziene beurzen van die velen, De Secretaris van Groep Nederland, die zijn vereerders zijn, zouden wij zoo graag zien C. VAN SON. toestroomen. Wij verzoeken, wat men tot verwezenliiking van dit plan wil afstaan, te zenden aan Mr. H. Ph. Z. A. Studenten in Nederland. 't Hooft, Haarlem, GrooteHoutstraat 164, die verantwoording hiervan zal doen in Neer- In het laatst van 't vorig en begin van dit jaar landia, het maandblad van het Al. Ned. Verbond. zijn weder een aantal Zuid-Afrikaners, die hier waren afgestudeerd, naar hun land teruggekeerd. Daardoor was 't cijfer der hier te lande studee- Oproep. renden iets teruggeloopen. Lang heeft die achteruit- gang echter niet geduurd. In 't begin van Februari Uitnoodiging aan Nederlandsche jou• zijn weder met 66n boot een zevental Afrikaners naar gelieden tot brief wisseling met In- Nederland gekomen. Zes studeeren thans te Amster- landsche (Ned. India). dam in de godgeleerdheid en een is er naar Utrecht Zij, die geneigd zijn in briefwisseling te traders, gegaan om daar zijn theologisch kandidaats-examen over onderwerpen van studie, met Inlandsche jonge- te doen. Verder zijn er nog een tweetal Afrikaners lieden, worden uitgenoodigd hun adres met opgave NEERLAND1A. 59 van het onderwerp waarover zij willen briefwisselen voordracht welke Dr. Lodewijckx begin Februari te en van de school en de klasse welke zij bezoeken, te Gent hield, een paar Vlaamsche boeren zich aanmeld- zenden aan den beer Fred. Rompe 1, Perskan- den om naar Katanga te vertrekken en hoe een van toor A. N. V., Wijnstraat 81, Dordrecht. hen meedeelde, dat zijn vraag om inlichtingen bij het In Maleische dagbladen is een oproeping van Ministerie van Kolonien te Brussel eerst niet en dan dergelijken aard verschenen, gericht aan Inland- een tweede maal in het Fransch werd beantwoord 1) ? sche jongelieden, die zich met Nederlandsche willen Dit is een staaltje dat tot nadenken aanspoort! in verbinding stellen. Loch te verwonderen is het niet dat zoo iets ge- De briefwisseling wordt in het Nederlandsch heurt, wanneer men Bens even onderzcekt hoe do gevoerd. rechten der Vlamingen door de koloniale wet gewaar- Beoogd wordt wederzijdsche ontwikkeling door borgd worden. Artikel 3 van deze wet luidt als volgt: verruiming van inzichten. „Het gebruik der talen is vrij. Het wordt geregeld door decreten, zoodanig dat de rechten der Belgen en der Congoleezen zijn gewaarborgd, en alleen voor de akten van het openbaar gezag en voor de ge- rechtelijke zaken. Zuid-Nederland „Op dat gebied genieten de Belgen, in Congoland, eene gelijke bescherming als die hun in Belgie ver- zekerd is. Met dat doel worden decreten, uiterlijk binnen vijf jaren na de afkondiging van deze wet, De taalrechten der Vlamingen in Congo. uitgevaardigd. „Alle decreten en verordeningen van algemeenen Er is in den laatsten tijd weer veel sprake van de aard worden opgesteld en bekend gemaakt in de nieuwe Belgische kolonie, in het bijzonder van een Fransche en in de Vlaamsche taal. Beide teksten zijn van haar voornaamste onderdeelen, n.l. Katanga. De officieel." heer Forthomme, Belgisch consul te Johannesburg, Oppeivlakkig beschouwd verleent dit artikel aan de — (tusschen haakjes gezegd, weer een van die Bel- Vlamingen alles wat zij maar verlangen kunnen: het gische beroeps-consuls mike geen Nederlandsch ken- gebruik der talen is vrij, de beide talen zijn officieel nen), — in het Fransch, en de heer Dr. A. Lode- en de Belgen genieten in Congo dezelfde taalrechten wijckx, die een vijftal jaren leeraar was aan het Col- als in hun eigen land. Maar „il y a loin de la coupe lege te Stellenbosch in de Kaapkolonie, in het Ne- aux levres!" Dat alles klinkt heel mooi, doch in den derlandsch, houden sedert eenige weken voordrachten grond is het niets anders dan platonisch en tusschen in ons land, waarin zij hun toehoorders een belang- het principe en de toepassing er van ligt de afstand wekkend tafereel voorhouden van de toestanden welke van den Oceaan. in het verre Katanga heerschen. Het is hier natuur- Dit werd overigens uitstekend gevoeld bij de be- lijk de plaats niet om den inhoud van die voordrach- spreking der koloniale wet in de Kamer, door ver- ten te bespreken. Indien, ten gevolge daarvan, per- schillende Vlaamsche volksvertegenwoordigers, waar- sonen geneigd zouden zijn cm daar hun geluk te onder de heeren J. Delbeke, L. Franck, A. Hende- beproeven, dan is het wel te veronderstellen, dat die rickx, e. a. welke tcen ter tijde een amendement in- personen verstandig genoeg zullen zijn cm eerst al dienden, dat aldus luidde en dat vrij wat beter was de noodige inlichtingen in te winnen, vooraleer naar dan het artikel zooals het door de Kamer , werd aan- het zwarte land te vertrekken, waarover de berichten genomen: „In Congoland genie:en de Belgische bur- niet altijd even gunstig luiden. gers dezelfde waarborgen als in Belgie wat betrelt Hier is het alleen onze plicht om den Vlamingen het gebruik der talen bij bestuurs- en strafzaken en voor oogen te houden in welken toestand zij zich inzonderheid de waarborgen hun verzekerd door de daar, als Vlamingen, zullen bevinden. Die plicht is wetten van 22 Mei 1878, 3 Mei 1889 en 22 Febru- des te grooter, daar het te voorzien is, dat onder de ari 1908." Dit amendement werd door den toenmali- Belgen, welke zich als uitwijkelingen naar Congo gen Minister van Rechtswezen, den heer Renkin, thans zullen begeven, de groote meerderheid wel Vlamin- Minister van Kolonien, bestreden. En dit feit alleen gen zullen zijn, daar dezen toch immers in den had de voorstellers er van op hun hcede moeten stel- loop der geschiedenis altijd als kolonisten zijn be- len. Immers, wanneer het de regeering er inderdaad kend geweest en het niet waarschijnliik is dat zij ernstig om te doen was om de taalrechten der Vla- thans dezen karaktertrek zouden verloren hebben. De mingen in Congo op dezelfde wijze te beschermen Beer Lodewijckx heeft dit trouwens in een van zijn als het in Belgie het geval is, waarom was het dan bovengenoemde voordrachten bevestigd en hij heeft noodig dat zij zich verzette, tegen de nadere omschrij- ons meegedeeld, dat in de laatste jaren ongeveer ving in de koloniale wet van die wetten welke ook 15.000 Belgen als landverhuizers hun vaderland heb- door de Vlamingen in de kolonie zouden kunnen ben verlaten en dat zich daaronder ongeveer twee- worden ingercepen ? maal zooveel Vlamingen als Walen bevonden. De voorstellers hadden ongelijk hun amendement Indien, bij de uitwijking naar Congo, deze verhou- in te trekken en hun ongelijk was des te groo- ding bewaard blijft, dan is het dus te voorzien, dat ter, daar het antwoord dat de heer Renkin aan den de Belgische bevolking van deze kolonie een over- heer Daens gaf, die de vraag had geopperd of de wegend Vlaamsch karakter zal dragen, en van een Vlaamsche boeren en werklieden in Congo niet Vlaamsch standpunt is dit zelfs te wenschen. Maar,— den staan tegenover rechters en ambtenaren die geen want er is een „maar",... zullen de taalrechten dezer Vlaamsch kennen, hen voorzichtig had moeten doen Vlaamsch sprekende Belgen in hun eigen kolonie ge- zijn. Dit antwoord klonk volgt: „D'autre part, waarborgd zijn of zullen zij daar, zoo ver van het nous devons tenir compte de tous les interets dont moederland verwijderd, in dit opzicht al even stief- nous aeons la garde et nous ne pouvons pas — corn- moederlijk behandeld worden als het nog zoo dik- me le demandait M. Daens exiger de tous les wijls in hun eigen land geschiedt ? employes, fonctionnaires et magistrats de la colonie, En daar alles laat voorzien dat deze waarborgen la connaissance du flamand; ce serait compromettre niet bestaan, is het noodzakelijk hier een waarschu- le recrutement du personnel, rendre, en realite, la wend woord te laten hooren voor die Vlamingen, constitution des tribunaux impossible 2)." En indien welke geneigd zouden zijn in Congo hun tenten op dit nog niet duidelijk genoeg was, dan zou het ant- te slaan. Wig zouden ze willen aanraden dubbel voor- woord van denzelfden Minister aan den heer Mou- zichtig te zijn, waar wij in het moederland reeds 1) V olksb e l ang van 11 Februari 1911. getuigen zijn van de minderwaardige wijze waarop 2) Zie: Annales parlementaires. Session ex traor- zij bejegend worden. Vernamen wij niet hoe, na de dinaire_1908, blz. 393. 60 NEERLANDIA. ville, die op den man af vroeg: „Est ce que l'igno- ma, uitgevoerd door de heeren Arthur Wilford, pia- rance de la langue flamande peut etre une cause d'exclu- nist, bestuurder van de Vlaamsche Muziekschool te sion l'admission des emplois publics au Congo ?", Brussel; Prosper Backaert, cellist en Clemens de Mont, antwoord, dat luidde: „ J'ai dit que non. Dans l'etat violonist. actuel des choses, ce n'est pas possible" 1), een re- In de Letterkundige Afd. traden achtereenvolgens op: den te meer moeten geweest ziin om hun amende- 3 Dec.: De heer Frans Schuurman, met een praat- ment krachtdadig staande te houden. je over het beoordeelen van schilderiien; 17 Dec. De Uit de bespreking blijkt dus dat men de goedzak- heer Delcluyze, uit Oostende met een degeliike voor- kige Vlamingen eens te meer met een doode musch dracht over de „Vervlaamsching van ons Onderwijs"; had tevreden gesteld. In feite had men aldus gerede- 7 Jan.: De heer Nathalis Heyndrickx, die een merk- neerd: „Uw rechten ziin door de wet gewaarborgd, waardige studie leverde over Herman Teirlinck en maar wij beloven U niet, dat die wetten steeds zul- diens roman „Het ivoren Aapje"; 21 jan.: feest- len toegepast worden. Wij zullen zien, als het kan; zitting. Als spreker trad op de heer Johan C. Kes- dat zal dan maar louter toevallig ziin. Maar als het ler, uit Brussel, die handelde over de vroegere groot- niet gaat, in 's hemels naam! Gii moet U dan maar held en den ondernemingsgeest van het Nederl. yolk. in dien toestand schikken." En in petto voegde Zang, spel en deklamatie van verschillende dames en men er bij: „Gij doet het nu toch al zoo lang in heeren luisterden deze vergadering op. Belgie zelf, waarom zoudt gii het ook niet in Congo, De lessen van „Hooger Onderwiis voor het Volk", dat zooveel verder is, doen!" die op 9 Jan. hernomen werden, hebben plaats in En, inderdaad, zien wii .niet hoe bier te lande na- een zaal van het Stadhuis. daarvoor welwillend door genoeg dageliiks de wetten op het Nederlandsch in het Gemeentebestuur afgestaan. het gerecht. in het bestuur, in bet onderwiis overfre- De drie eerste voordrachten, gehouden door den den worden, hier waar nocht'ns de leiders van het heer Dr. Rene Verdeven, uit Oostende „Over de En- Vlaamsche yolk de gelegenheid hebben om zonder gelsche Universiteitsstad Oxford" •(met lichtbeelden); dralen die overtredingen aan te klagen ? Wat zal het den heer Oscar van Hauwaert,uit Gent, over ..Onze dan zijn zooveel honderden kilometers ver. waar moderne letterkunde in 't algemeen en Frans Ver- zoogoed als geen toezicht bes'aat en waar alle we- schoren in 't bijzonder; over den tooneelschriiver gen voor de willekeur geopend ziin ? Hipp. van Peene lokten een talrijke schare belang- De Minister zei, dat onder de gegeven omstandig- stellenden. heden het nog niet aan in om van alle koloniale Letterkundige en Wetenschappelijke Afdeeling. ambtenaren de kennis van het Nederlandsch te eischen; 4 Febr. trad als spreker op Dr. Lodewiik Jacobs maar worden er nu maatregelen genomen om, met met het belangwekkende onderwerp: „Persoonlike het oog op de toekomst, daarin te voorzien ? Hoe Gezondheidsleer". zal het onderwijs aan de Wereldschool te Tervueren 16 Febr. was de beurtaan den beer Marcel zijn ingericht ? Zal daar aan het Nederlandsch de van Steenbrugge, uit Gent, die sprak „Over Verband plaats worden ingeruimd waarop het recht heeft ? tusschen Wetenschap en Taal", zijnde een warme ver- En waar bliiven de decreten, welke de wet ons be- dediging van het grondbegin onzer Vlaamsche Hoo- loofde ? Deze dagteekent van 18 October 1908; wij geschool. schriiven thans 1911 en in zoover het ons be end is, 0o er Onderwiis voor het Volk". Voor een al- werd nog een benaling aangaande het taalgebruik in tijd klimmend aantal toehoorders traden in de afge- Congo genomen. En het knit ons voor dat, nu men loo en maand op: er op uit is om onze Vlaamsche menschen naar Con- 6 Febr. de heer Pamphile Niis, met een leerrijke go te lokken, op het Staatsbestuur de zedelijke ver- voordracht „De Wereldstad Berlijn", opgeluisterd plichting rust hun alle mogelijke bescherming te waar- met prachtige gekleurde afbeeldingen. borgen. Wij weten het wel, personen, die met bet 13 Febr. de beer Johan Lefevre,uit Gent, die „De droombeeld van de „expansion mondiale", van een Vlaamsche Muziekbeweging" verheerliikte, en Grooter-Belgie in het hoofd loo en zullen al een het 20 Febr. de heer Nathalis Heyndrickx, die veel bii- oog gericht houden op de economische belangen, die val oogstte met een studie „Over de Grieksche Beeld- het bezit van een kolonie kan onleveren. Maar even houwkunst", met lichtbeelden. groot als deze ziin de persoonliike belangen van de- genen die door hun werkkracht het land zullen ont- Ant werpe n. In de afdeeling „Hooger Under- ginnen, de riikdommen uit den grond zullen halen en wijs voor het Volk" traden veelgeld naar Belie zullen doen stroomen. En die 3 Jan. de heer Lambrecht Lambrechts, van Gent, werkkrachten zullen vooral Vlamingen ziin. met „Het NederlandscheKinderlied". De heer Lam- Laten de Vlamingen ditmaal nu eens een ,.goede brechts, die niet alleen voordrachtgever, maar ook 'on ens" zijn en eerst hechte waarborgen eischen zanger is, bracht een aantal kinderliederen ten ge- vooraleer zij zich inschenen. Anders zouden zii wel hoore, door mevr. Lambrechts on de piano begeleid. eens in een soortgeliiken toestand kunnen geraken 10 Jan. Dr. Van der Gucht, die sprak „Over plan- als die Franschonkundige Antwerpsche zeelieden, ten-psychologie", met lichtbeelden. waarvan wij onlangs vernamen dat zii, na in Le 17 Jan. Dr. L. van der Essen, van Leuven, die Havre hun schip te hebben verlaten, aan den Vlaamsch- handelde over „Deberoerten in de Nederlanden". onkundigen Belgischen Consul hun belangen niet 24 Jan. De heer Fritz de Mont „Over de oudste konden uitleggen en op een zeker oogenblik zelfs architectuur", metlichtbeelden. door de Franschegendarmerie als vagebonden in de 31 Jan. Dr. R. Verde en van Oostende, met zijn gevangenis te Amiens werden opgesloten 2). voordracht over„Oxford”, met lichtbeelden. Koloniseeren is uitstekend; maar eerst moet men De liederavonden zetten eveneens regelmatig hun weten welke de toestand vanonze Vlaamsche men- wekelijksche werkzaamheden voort. De afdeeling Bet schen in Congo zal zijn! reeds de derde, nogmaals verbeterde en vermeerderde, uitgave van haar liederenboekje verschiinen waarvan de twee eerste uitgaven, in een groot aantal exem- Uit onze Takken. plaren gedrukt, zoo snoedig uitverkocht waren. 29 Jan. hield de Tak ziin iaarliiksche algemeene A al s t. Deze afdeeling geeft voortdurend blijk van vergadering. Uit het uitgebreid verslag. door den se- groote werk7a amheid cretaris Frans vanLaar opgesteld, bleek duidelijk 25 Dec.: Het iaarliiksch Kerst- en Kinderfeest; 15 hoe veelomvattend de werkzaamheid was door den Jan.: een muzikale kunstavond met keurig program- Tak in hetafgeloopen bestuursiaar aan den day ge- t1 Mid. biz. 399. led, terwijl ook de geldelijke toestand alle reden tot 2) Zie: Vlaamsche eazet van 16 Februari 1911. voldoening gaf. NEERLANDIA. 61 De helft van het bestuur, die aan herkiezing on- L o k e r e n. 13 Nov. gaf in de stadsfeestzaal de derworpen was, zijnde de heeren F. Blij, H. Melis, Peter Benoit-Kapel, uit Antwerpen, een welgeslaagd F. Oyen, A. Smedts, Max Rooses, F. van Cuyck, J. concert, gewijd aan onze beste Vlaamsche toondich- van Kerckhoven-Donnez, A. van de Perre, N. van der ters. Ouderaa, E. Wildiers en F. van Laar, zap haar man- 23 Nov. sprak de heer Bontinck over Cyriel Buysse. daat weer voor den duur van twee jaar bevestigd. 7 Dec. hield de heer Waterschoot een voorlezing De afdeeling „Liederavonden voor het Volk" zette, over en uit Jacques van Looy. tijdens de maand Februari, haar werkzaamheden ge- 21 Dec. voordracht met lichtbeelden over „Motoren regeld voort. Door haar bemoeiingen kwam een en Vliegmachines", door ingenieur Van Looy, die nieuwe liederavond tot stand. door een zeer talrijk publiek werd bijgewoond. In de afdeeling „Hooger Onderwijs voor het Volk" De laatste gezellige bijeenkomst van het verloopen hield de heer Pol de Mont, op 5 Febr. een wandel- jaar had plaats op 24 Dec. Zij werd gehouden ter voordracht in het Museum van Schoone Kunsten. Hij vervanging van de vroegere kinder-Kerstfeesten en was handelde over „Hans Memlinc en de Rijve van Sinte toegankelijk voor de leden en hunne huisgenooten. Ursula." Dr. Caes. de Bruycker, praeparator aan de Muziek-, zang- en voordrachtkunst vroolijkten dien Hoogeschool te Gent, begon op 8 Febr. een reeks avond op. van vier lessen, met lichtbeelden, over ,,De levende 8 Febr. 1911 had de jaarlijksche alg. verg. plaats. wereld in verband met de omgeving." Op 18 Febr. De uittredende bestuursleden werden herkozen. Met sprak de heer A. van Werveke, conservator van het het doel meer sprekers te vonnen in staat om op de Museum van Oudheden der stad Gent, over „De gewone gezellige bijeenkomsten een spreekbeurt te ver- Bouwvallen der Sint-Baafs-Abdii", met lichtbeelden. vullen, werd in den schoot van den Tak een kring 16 Febr. richtte de propaganda commissie van het gesticht, die om de maand zal vergaderen, en waar- A. N. V. haar eerste openbare voordracht in. De van elk lid zich verbindt in die vergaderingen een of beer Pol de Mont handelde, op de hem eigen aan- ander onderwerp te behandelen. Het petal leden die trekkelijke wijze, voor een zeer talrijk publiek over zich als lid van dien kring hebben laten inschrijven „Groot-Nederland". is reeds zeer bevredigend. Febr. had voor de leden en hunne huisgenoo- Charleroi. 8 Jan. trad de heer Karel Marien ten een dansfeest plaats. als spreker op. Hij handelde over „De Geschiedenis van het Woonhuis door de Eeuwen heen". M e c h el e n. In Januari trad als spreker op Dr. 22 Jan. sprak de heer Joh. C. Kesler, van Brus- Verdeyen, van Oostende, met ziin voordracht over sel, over „Veertien dagen in Schotland". „Oxford en Oxford's leven", terwiii voor de Hooge- Beide voordrachten werden door mooie lichtbeel- schooluitbreiding hoogleeraar Vercoullie twee lessen den opgeluisterd. over Reinaert de Vos en Dr. Van de Perre een les Op beide vergaderingen bracht mej. Renard ver- over „Tering" gaf. Die voordracht en lessen werden scheidene pianostukken ten gehoore en werden ook goed bijgewoond, inzonderheid die van Prof. Ver- liederen aangeleerd: het liedie van de Smid en Vlaan- coullie, waar het publiek minstens uit 120 toehoor- deren. Telkens werd de zitting besloten met een kos- ders bestond. telooze boeken- en platen-tombola. Gedurende de maand Februari is in de afdeeling 19 Febr. hield de heer Pol de Vreeze, bestuurder „Hooper Onderwijs voor het Volk" als spreker op- van de Maatschappij der „Goedkoope Reizen", te getreden de heer Verheist, agr. leeraar te Antwer- Gent, een uitstekende voordracht, met lichtbeelden, pen. Hij handelde over „Eene reis in Zwitserland". over „Eene reis door Zwitserland". Vervolgens werd Die voordrachten, boeiend door aangenaam vertel- het „Arteveldelied" aangeleerd en de vorige liederen len en opgeluisterd met lichtbeelden, werden telkens herhaald. Na een paar stukken voor piano, uitge- door een 150 tal toehoorders bijgewoond. voerd door meiuffrouw Tumelaire en den heer Lan- De liederavonden gaan regelmatig hunnen gang. genaken, had de gebruikelijke kostelooze boeken- en Van het Verbond is het initiatief uitgegaan om te platen-tombola plaats. Mechelen een onder-commissie voor de vervlaam- sching der Gentsche Hoogeschool te stichten. Die com- Gent. 9 Jan. Dr. Victor Fris, de bekende ge- missie bestaat nu en telt vijf vertegenwoordigers van schiedkundige, vergastte ons op een ziiner even leerrijke het A. N. V. als aangename voordrachten. Ditmaal handelde hij 't Verbond zelf heeft ook een pronagandafeest in- over het Engelsch-Amerikaansch verdrag van Gent gericht te Puers, waarop de voorzitter. Dr. Tack, (1814). handelde over „De Vlaamsche Hoogeschool". Zijn Hij deed ons het groot belang inzien van dat ver- gloedvolle rede werd voorafgegaan en gevolgd door drag, en wees er op, dat het feiteliik kan beschouwd een muzikaal gedeelte. Menig nieuw lid werd daarna worden als uitgangspunt der Amerikaansche vrijheid te Puers aangeworven. en grootheid. De Amerikanen stellen zich dan ook voor in 1914 alhier groote herdenkingsfeesten in te richten. De meetings voor de vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool werden regelm.tig iederen Maandag ge- ZUID-AFRIKA houden en door een talrijk belangstellend publiek bij- gewoond. K or t r ij k. Door den Tak werd, in samenwer- „De Zeven Provincien" in Zuid-Afrika. king met „De Vlaamsche Wacht", een onder-commis- sie in het leven geroepen voor de vervlaamsching der Het bezoek van dezen Nederlandschen oorlogsbo- Gentsche Hoogeschool, die op 12 Febr. een uitmun- dem behoort weer tot 't verleden. Maar 't heeft een tend geslaagde en door een talrijk publiek bijge- goeden indruk in Zuid-Afrika gemaakt. Ale Zuid- woonde volksvergadering belegde, waarop dit bran- Afrikaansche bladen schrijven met groote waardee- dende vraagstuk werd besproken. ring over de Hollandsche ant es, Kommandant Ban- 18 Febr. hield de heer R. Colier een voordracht, duin zal men er nietgemakkelijk vergeten. Het vroo- met lichtbeelden en proefnemingen, over „Steengra- lijke, ordelijke gedrag der Nederlandsche matrozen is vure en steendrukkunst". De heer Leon Vey zong lie den Hollandschen naam tengoede gekomen. In alle deren van Benoit en Hullebroeck; de beer R. de Bo Zuid-Afrikaansche bladen vinden wij uitlatingen van voerde pianostukken uit van Blockx en Gilson. Het Engelschen, die van bewondering en waardeering ge- bestuur werd op die bijeenkomst herkozen. tuigen, maar tegelijk toonen hoe goed 't was den 62 NEERLANDIA. Engelschen Afrikaners eens met onze ronde Jantjes Heemschut in Zuid-Afrika. te laten kennis maken. Bij Jove, heeft een Pretoria- sche dagbladschrijver een Engelschman hooren zeg- Zuid-Afrika is ons land met heemschut voorge- gen, these Hollanders are a decent lot. weest. Het heeft sedert ettelijke jaren zijn Nationaal Maar bovenal van beteekenis is, dat in alle plaat- Genootschap ter Bescherming van Natuurschoon en sen, waar officieren en manschappen der Zeven Pro- Oudheden. Het heeft al nuttig werk gedaan voor het vincien zijn ontvangen, te Kaapstad, Pretoria en Jo- behoud van wilde bloemen. Op de vergadering, on- hannesburg, de Hollandsche Afrikaners het voortouw tangs te Kaapstad gehouden, zeide de voorzitter, de bij die ontvangst hebben genomen. Uit dit fait spreekt heer de Villiers, de hoofdrechter, dat de wilde blce- duidelijk hoe zeer de Afrikaners gevoelen, dat sterke men op het Kaapsche schiereiland gevaar loopen banden hen aan Holland binden. gaandeweg te verdwijnen. Het genootschap gaat nu Te Pretoria heeft aan den feestmaaltijd Gen. Beyers prijzen uitloven voor de beste verzamelingen gekweek- een tafelrede gehouden, die van een diep gevoel ge- te wilde bloemen. In Engeland kweekt men sedert tuigde en die overal waar Nederlanders wonen, ze- eenigen tijd reeds Kaapsche wilde bloemen, zoodat ker met ingenomenheid zal worden gelezen.. Wij men de beste gekweekte soorten daar vindt en niet kunnen die tafelrede, jammer genoeg, slechts kort aan de Kaap. wedergeven, plaatsruimte belet ons er uitvoeriger ver- Iets anders, waaraan het genootschap zijn zorg, be- slag van te maken. steedt, is het behoud van Boesmansteekeningen. On- Gen. Beyers dan begon met te verklaren, dat zij danks hun schoonheid en hun wetenschappelijk belang als afstammelingen der Nederlanders trotsch waren zijn er en worden er nog voortdurend vernield, en op hun voorvaderen en met trots terugzien op de om die schoonheid en dat wetenschappelijk belang aerate nederzetting van Van Riebeek aan de Kaap. worden er aanhoudend naar het buitenland verkocht. „Gelooft mij, zoo zeide hij verder, wij hebben niet De regeering der Unie wil medewerken, en heeft bij vergeten en zullen nooit vergeten, dat de Gelder- het Parlement een wetsontwerp ingediend, dat den uit- land onzen grijzen en geeerbiedigden Staatspresident voer verbiedt zonder bepaalde vergunning van de Kruger in een tijd van stikdonkere dagen, toen wij overheid. Die vergunning zal verleend worden, als door alien verlaten -waren, heeft opgenomen en veilig de uitvoer een wetenschappelijk doel beoogt en de in den vreemde gebracht. Ook de behandeling in Hol- teekening in Zuid-Afrika zei gemist kan worden. land en later na zijn dood, de ear ons aangedaan Dan waakt het genootschap over oude gebouwen om zijn overschot naar ons te brengen; dit alias is van waarde. Van den burgemeeser van Kaapstad had een bewijs van innige deelneming van Uw yolk in de heer de Villiers de verzekering gekregen, dat er onze lotgevallen. aan het oude stadhuis niets zou veranderd worden. Geloof mij, wij zullen nimmer de liefdedaden van De afbraak van de oude kerk te Swellendam had het Uwe Koningin en Overheid klein achien. Het gebruik- bestuur niet kunnen beletten. Het hoopte beter le maken van de Roode Kruisconventie, om aan ons ge- slagen ten opzichte van de oude kerk in de Paarl. neesheeren, ja, een geheele Roode Kruis-Afdeeling te De vergadering sprak zich verder uit ten gunste zenden, waar zullen wij woorden vinden om U te van de stichting van een nationalen planten- en die- danken voor die diensten, zoo onbaatzuchtig en onder rentuin te Groote Schuur en van een nationaal his- zulke gevaarlijke en hachelijke omstandigheden bewezen. torisch museum op het Kasteel te Kaapstad. Het be- Doch mijne vrienden, het zijn niet alleen H. M.; stuur zal die zaken bij den heer Smuts, den minister de Regeeringsleden en marine-officieren van Neder- van binnenlandsche zaken, bepleiten. land, aan wie wij dank verschuldigd zijn, maar ook De laden van het bestuur dragen meest Engelsche aan de geheele bevolking. De mannen, vrouwen en namen. kinderen hadden hun harten open voor ons, toen wij De Vereenvoudigde. als yolk in barens nood verkeerden. Kleederen en eet- 0•14,11. waren warden ons gezonden. Het zou voor U te tang Wij dachten, dat in Zuid-Afrika de vereenvoudigde Buren, indien ik alle Baden zou moeen opneemen. vorm van het Nederlandsch officieel nu overal inge- De eerlijke en oprechte belangstelling eindigde ech- bruik was. Maar er schijnt een uitzondering op te ter niet met den oorlog. Toen cnze moedertaal op wezen. De staatskrant van deprovincie de Kaap de school niet tot haar recht kon komen, stonden onze Goede Hoop volt nog de Vries en te Winkel; zoog verwanten wader gereed met hun onbaatzuchtige hulp ook de notulen en de ontworpen verordeningen van en ondersteuning. Weduwen en weezen brachten hun den Provincialen Raad. penningskens tot stijving van de fondsen voor onze Ons Land klaagt daarover. Hoe is dat, vraagt het Christelijke nationals scholen. blad, terwijl de staatskrant de wetten en al wat er Is het mogelijk zulke Baden te vergeten ? verder van de Unie uitgaat de vereenvoudigde schrijf- Daarom ben ik er trotsch op, dat ik afstam van wiize volgen ? zulk een edelmoedig en onzelfzuchtig yolk. Gelooft mij, Is het misschien ook de voorkeur, die de heer, te- Uw onthaal alhier is maar een gebrekkig bewijs van genwoordig Sir Frederic de Waal administrateur en onze hoogachting en erkentelijkheid tegenover U en als zoodanig voorzitter van het uitvoerende comite Uw yolk. — de regeering — van de provincie, voor het Neder- Het is ons aangenaam geweest kennis met U te landsch van Nederland heeft ? hebben gemaakt en wij willen hopen, dat die kennis- making mag Leiden tot versterking der banden tus- De Taalbond en letterkunde. schen Uw yolk en mijn yolk." * De Z. A. Taalbond, die met zijn examens reeds zooveel ter bevordering van de Hollandsche taal en De secretaris der Nederlandsche Vereeniging te degeschiedenis van Zuid-Afrika heeft gedaan, gaat Johannesburg, de heer A. J. van Ginkel, zendt ons nu ook de letterkunde aanmoedigen. Het hoofdbe. een uitgebreid opstel over de ontvangst in de Goud- stuur heeft onlangs besloten, 75 beschiktaar te stall, waaruit blijkt hoe ook daar gee hartelijkheid heeftgeheerscht. stellen voor den schrijver of de schrijvers (de prijs kan ook verdeeld worden) van een oorspronkelijk Dit verslag eindigt aldus: werk van letterkundige waarde, hetzij in het Neder- „De geheele pers is vol of over de verschijning landsch, hetzij in het Afrikaansch. onzer kranige officieren, de flinke houding onzer Ons Landprijst den Taalbond om zijn breede op- onder-officieren en het uitstekende gedrag der minde- vatting, wijl hij geen onderscheid tussen Nederlands ren. Wij hebben reeds bezoek gehad van de Engel- en Afrikaans — de twee vormen van Holland s in sche • marine; maar „Onze Jantjes" behc even in geen Zuid-Afrika —" maakt. Vroeger was de Taalbond g eval voor hen onder te doen." over het Afrikaansch niet al te best te spreken. NEERLAND1A. 63 Ons Land last zich ook uit over de verhouding De Afdeeling wenschte Gen. Botha geluk met zijn tusschen den Taalbond en de Zuid Afrikaanse Aka- benoeming tot Eersten Minister van Zuid-Afrika. demie. De Taalbond heeft een commissie benoemd De heeren Dr. Gunning, W. J. de Klerk en oud- om te onderhandelen over de voorwaarden, waaron- President Reitz hielden zeer gewaardeerde lezingen. der hij tot de Akademie zal toetreden. Hij zou dan De verjaardag van Koningin Wilhelmina, de voor- wel het werk van de examencommissie van de Aka- naamste gekroonde verpersoonlijking van den Hol- demie overnemen, of liever — want die commissie landschen stem, werd ook dit jaar weer door de Af- heeft nog weinig of niets uitgericht — zij zou die deeling gevierd. task van de Akademie verrichten. Ons Land hoopt, De Afdeeling heeft pogingen aangewend om een dat dan echter de naam van den Taalbond voor de groep Zuid-Afrika te stichten. Enkele Takken vonden examens behouden wordt. Inderdaad hebben de Taal- den tijd daarvoor echter nog niet rijp. bond-examens en zijn diploma's reeds een naam ver- Plannen werden gemaakt tot 't vormen van nieuwe kregen, die verdient te blijven. Takken buiten Potchefstroom, te beginnen met Klerks- dorp. Het bestuur bestaat thans uit de heeren H. Alt- mann, voorzitter; Iz. Meijer, vice-voorzitter; W. Het A. N. V. te Kaapstad. Klerck, sekretaris; J. Pons, penningmeester en A. H. Koomans, bestuurslid. De afdeeling Kaapstad en omstreken doet nuttig Een boekprijs, uitgeloofd door een pear leden van werk. Het heeft te Kaapstad een cursus in de Ne- het Verbond, werd toegekend aan den heer J. V. Coet- derlandsche taal geopend en aanstonds hebben er see, student der Theol. School, voor het hoogste aan- zich velen voor laten inschrijven. tal punten behaald in het hoogste Taalbondexamen in De heer F. de Waal, de administrateur van Kaap- het district Potchefstroom. land, heeft de lessen met een rede ingewijd. Hij be- Onlangs is een schrijven verzonden door den Resi- diende zich zoowel van het Engelsch als van het Hol- dent Magistraat aldaar, waarbij, namens de Afdeeling landsch. Toen hij in het land kwam (in dezen geest Potchefstroom, den Minister van Openbare Werken er sprak de heer de Waal) — hij is van geboorte Neder- opmerkzaam op wordt gemaakt, dat nog steeds alle lander — stond het er maar slecht voor met de Hol- opschriften te Potchefstroom in het Engelsch zijn. landsche taal. Van regeeringswege werd er bedroefd Namens de Afdeeling wordt beleefd, dock dringend weinig voor gedaan. Gelukkig waren er mannen als pre- om toepassing van art. 137 der Grondwet verzocht, sident Reitz (eere-voorzitter van de afdeeling) en wij- waarbij aan beide talen gelijke rechten zijn verzekerd. len J. H. Hofmeyr, die er zich voor spanden en be- werkten, dat er eindelijk op school les in het Hol- landsch werd gegeven en die taal in het Parlement mocht gebruikt worden. Dat was nog maar het begin. Johannesburg. Nu staat de gelijkheid der twee talen in de grond- wet. Maar dat zijn enkel papieren rechten. Ze moe- Aan het derde jaarverslag over 1910 van de Af- ten toegepast worden. De Unie-regeering is waak- deeling Johannesburg van het Alg. Ned. Verbond, uit- zaam en zorgt, dat het Hollandsch zooveel mogelijk gebracht door den secretaris H. Gerlings, in de jaar- tot zijn recht komt. Maar er moet nog heel wat ge- vergadering van 23 Jan. 1911, is het volgende ont- beuren voor de gelijkheid werkelijk wordt, vooral op leend: school. En nu deed het A. N. V. alvast goed, Hoofdbestuur. ouders in de gelegenheid te stellen, hun kinderen de- gelijk onderwijs in het Hollandsch te laten geven, en Het Hoofdbestuur steunde onze Afdeling met een om die taal zelf te leeren, want in dit tweetalige bedrag gelijkstaande met een derde van onze gere- gelde inkomsten uit jaarbijdragen van leden. Anders land dienen alle burgers,' behalve hun moedertaal, de andere te kennen. had moeilik de rekening 1910 zo gunstig kunnen Het A. N. V. wacht dus niet tot de Kaapsche zijn. Bovendien stelde het Hoofdbestuur 5 beschik- schoolwet het Hollandsch de pleats inruimt die de haar voor de prijzen Taalbondeksarrens 1910 en zond bovendien nog enige boekwerken, voorzien van Uniegrondwet haar toekent, maar pakt aan. opdrachten, aan de prijswinners. Lede n. Potchefstroom. Wij begonnen het jaar 1910 met 126 leden. Het aantal leden op 1 Jan. 1911 is 176. Er zijn 13 da- De Afdeeling Potchefstroom leeft een zeer opge- mesleden. wekt vereenigingsleven. Wie daarvan nog niet over- tuigd mocht zijn na de vele berichten in den loop Geldmiddelen. van 't jaar in Neerlandia verschenen, leze maar eens De staat der geldmiddelen is gunstig, minder door jaarverslag over 1910 meldt. de bijdragen der leden van 5 / , waaruit de lopende onkosten en de toezending van het maandblad Neer- Bij het bezoek van Lord Gladstone werd Z.E. een landia niet gedekt worden, dan wel door de gelde- adres aangeboden, waarin vooral de handhaving van like hulp van belangstellenden. onze Taalrechten werd bepleit, en wij mochten de voldoening smaken, dat dit onderwerp verreweg het Propaganda. grootste gedeelte van Z.E's. toespraak uitmaakte. De Propaganda-Commissie bestaat uit Ds. L. E. G. Hertzog werd als hulde voor zijn flinke hou- Brandt als voorzitter en als leden de dames S. Deys ding om de Hollandsche taal haar rechten te doen en C. van Ginkel en de heren A. van den Broek, erlangen, het eere-voorzitterschap der Afdeeling aan- H. Gerlings, A. J. van Ginkel en N. K. Huysman. geboden. Gedurende korter of Langer tijd hadden Merin ook Verschillende brieven werden door de Afdeeling ge- zitting de heren Ds. Botha, Kuun, Visscher en Blan- schreven aan Taal- en Debats-Vereenigingen om ze kenberg en ook tijdelik de heer J. van Lier als plaats- op te wekken vooral gebruik te maken van de Taal- vervanger. rechten, nu die bij de Grondwet zijn verzekerd. Door de goede zorgen van deze Commissie zijn Op voorstel van twee Afrikaansche leden werd o. a. de Gezellige Avonden van Maart en September schriftelijk aanmerking gemaakt bii den Stadsraad op 1910 zo uitstekend geslaagd. de opschriften van de bekers, die bij het Unie-feest den 31en Mei aan kinderen werden uitgereikt. Deze Liederavonden. opschriften waren in het Engelsch, hoewel zeker 75 % Aan de Ned. Z.-Afr. Vereeniging, waarvan onze Af- der kinderen Hollandsch-sprekende zijn, deling lid is, werd een ondersteuning van 100 64 NEERLAND1A. gevraagd voor het instellen van Liederavonden, die voor Standaard VI en een zilveren voor Standaard in Nederland en Belie zo gunstig werken op de op- IV en zo mogelik een boekprijs voor op een na het 'eying van ons taal- en stamgevoel. Wij ontvingen 25 hoogst behaalde cijfer. liederbundels en 100 tekstboekjes, die ook omdat en- Het Departement van Onderwijs heeft welwillend kele liederen niet es hi waren om algemeen te ver- toegestaan kennis te nemen der cijfers. Het aantal spreiden zo kort na de oorlog, geschonken werden mededingende kinderen is 1700. De uitslag zal spce- aan de leden van hetKoor, dat ons op onze gezel- dig bekend zijn. lie avond van 28 September bijstond. Het denkbeeld Liederavonden of -middagen te ho Hollandsche Liederen in Z.-Afrika. den worth door de Propaganda Commissie niet uit het oog verloren. Het kan het voornaamste middel Nu heeft ook de heer A. H. Koomans van den worden Afrikanersen Hollanders in onze Bond duur- Transvaalschen Boekhandel te Potchefstroom een zaam te verenigen. grooten voorraad Nederlandsche liederen laten komen en er een catalogus van gedrukt, die kosteloos voor Dingaansdag 1910. ieder verkrijgbaar is. Door de vrijgevigheid van Dr. Krause waren wij Wie zal er nu in Zuid-Afrika nog durven te be- in staat een herinneringsblaadje te verspreiden, voor- weren, dat 't onmogelijk is er Hollandsche liederen zien van een fraaieafbeelding van het Paardekraal- te koopen ? Monument. Verbetering. Openbare Bibliotheek. Niet Anspach & Co. te Amsterdam, zooals wij Zoals bekend is, heeft de Commissie van Beheer onzer Openbare Bibliotheek te Johannesburg voor onze hebben gemeld, heeft Nederlandsche liederen geleverd ledengunstige bepalingen gemaakt. Het aantal leden, aan de firma Darter & Zonen te Kaapstad, maar dat van deze voordelige voorwaarden gebruikt maakt G. Alsbach & Co. te Amsterdam. is slechts 24, dus maar 13 % van deleden , waarej bi men echter in aanmerking moet nemen, dat enkele het voile bedrag aan de Bibliotheek betalen en niet o p onze listen voor komen. Toch is het aantal aan- geslotenen niet voldoende. OOST-INDIE Een Commissie van Advies uit deze Afdeling, be- staande uit de heren A. van den Broek en H. Ger- lings, tijdelik bijgestaan door den heer J. van Lier, drong herhaaldelik aan op aanschaffing van Holland- se boeken. Eerst we ens de slechte geldelike toestand Van hetGroepsbestuur. van de Bibliotheek zonder te slagen. In de Groepsbestuursvergadering van 31 Jan. 1911 Later, toen deze toestand beter werd, door de tus- werden het jaarverslag en de rekening en verant- senkomst van onze Consul Baerveldt metbetere uit- woording (nagezien door de leden Bijlo, Middelberg slag. Alle boeken door de Commissie aanbevolen, zul- en Schumann) goedgekeurd. len in 1911 aangeschaft worden en zijn reeds ge- Met algemeene stemmen werd tot bestuurslid (se- deeltelik besteld. cretaris-penningmeester) gekozen de heer A. R. Ha- Door de ondergetekende zal een stelselmatige kata- zenberg , controleur bij het Binnenlandsch Bestuur to us der in de Openbare Bibliotheek voorhanden op wachtgeld, werkzaam op het Hoofdbureau der In- zijnde 1500 boeken samengesteld worden en met nit en Uitvoerrechten. Nederland aangeboden geldelike hulp aldaar gedrukt De vertegenwoordigers . van het A. N. V. in Ne- worden. De verspreiding daarvan in 1000 exemplaren derlandsch Indio zullen voortaan op verzoek van het zal een der krachtigste propagandamiddelen van onze Hoofdbestuur heeten Groepsvertegenwoordigers. Afdeling worden. G. G. A. Middelberg. Verslag van de Groep Neder1.-lndie Met de medewerking van onze Afdeling werd de v an het A.N.V. over 1910. beer G. G. A. Middelberg een maaltijd aangeboden in het Carlton Hotel op 9 Februari 1910. Kon aan het slot van het vorige jaarverslag I) worden verklaard dat het jaar 1910 met de beste ver- Taalbond Eksamens 1909. wachtingen werd ingegaan, de uitkomst heeft ons niet teleurgesteld: Degrote gouden penningen werden uit Holland Met dankbaarheid kan worden erkend, dat de be- ontvangen, alsmede enige boekprijzen. Onze Afdelin- gen voegde bij deze penningen ook nog enige boe- langstelling voor ons streven overal in den Indischen Archipel is toegenomen, terwijl van verschillende zij- ken. Alleen de Afdeling Potchefstroom ondersteunde den steun werd ondervonden. Bij de opsomming van ons toen. Degouden penningen werden door de se- onze „ verrichtingen" die hieronder volgt, zal dit kretaris van de Taalbond een„gebeurtenis bij de blijken. i prijsuitdeling” genoemd. Het komt wenschelijk voor eerst die zaken te be- 1910. Ook voor het afgelopen jaar waren voor handelen, die volgens het vorige verslag nog niet deze eksamens tweegouden penningen en twee boek- ten einde warengebracht. prijzen uitgeloofd. In de eersteplaats de oprichting in Nederland van Tot dezeprijzen droegen het Hoofdbestuur, de Af- een Inlichtings-Bureau en een gelegenheid voor het delingen Johannesburg, Potchefstroom en Stellen- verwerven van speciaal voor Nederlandsch-Indie on- bosch en enkele belangstellenden bij. misbare kundigheden. Van het eerste kon worden af- Randschool Eksamens. gezien, omdat de Nederlandsche Vereeniging Oost en West met steun der Regeering een dergelijk Bureau In de Commissie namen zitting de heren: Ds. 1. heeft opgericht, terwij1 wij meenen het laatste plan E. Brandt, Dr. H. G. Breyer, G. de Graaf, H. Vis- te moeten laten varen met het oog op de groote be- scher, J. Lub en H. Gerlinvs. De heer H. Visscher, zwaren en de aanzienlijke kosten aan de uitvoering voorzitter; Ds. L. E. Brandt, sekretaris. verbonden. In het Juni-nr. van het Verbondsorgaan Besloten werdgeen afzonderlik eksamen te houden is deze zaak uitvoerig besproken. en de cijfers voor Hollands van de eindeksamens der Dan de adresbeweging inzake de komst van den Randscholen alsgrondslag voor de bekroningen te Prins der Nederlanden naar Tropisch Nederland; het nemen. Uitgeloofd is een gouden ere penning voor het hoogste cijfer in Standaard VII, een zilveren 1) Neerlandia 1910, blz. 106. NEERLAND1A. 6 hoopvolle antwoord op ons rekest is te vinden op onderwerp te schrijven aan den Resident. Tot onze voldoening kunnen wij berichten dat thans fondsen bldz. 152 van Neerlandia. Verder het doen invoeren van portretten van H. M. zijn toegestaan voor het in orde houden van de be- g raafplaatsen. de Koningin, ten einde de Inlandsche bevolking in de gelegenheid te stellen zich deze te verschaffen. In Door de Afdeeling Buitenzorg werd de wensche- deze is het gewenschte nog niet bereikt, maar cr lijkheid uitgesproken, dat het Verbond hier te lande worden in Nederland pogingen aangewend, die ons meer zou doen voor het lenigen van den nood van doen ho en op een goeden uitslag. slachtoffers van natuurrampen. Een uitvoerig plan Inzake Gouvernements studiebeurzen aan Indische werd opgemaakt voor het een in deze zou kunnen jongelieden die hun studien in Nederland wenschen wordengedaan, maar dit is niet ten uitvoer gebracht te voltooien, werd besloten het Studiefonds voor on- door de oprichting van het Semeroefonds • ; overwo- bemiddelde leerlingen van goeden aanleg te Batavia gen wordt nog in hoeverre het Verbond bij voorko- en het Studiefonds Madden te Semarang op te mendegelegenheid dit fonds zou kunnen steunen. wekken aan deRegeering om een jaarlijksche subsi- De Afdeeling Kedoe, die reeds lang kwijnde, werd die te verzoeken en instemming met deze rekesten te opgeheven, terwijl de boekerij werd afgestaan aan de betuigen; den vertegenwoordiger te Soerabaja werd Loge Tidar, die haar zal verbeteren en de boeken g teen een gering bedrag onder ieders bereik zat verzocht te trachten aldaar een fonds tot stand te brengen. . brengen, dat zich eveneens tot de Regeering om steun zou moeten wenden. lnzake boekerijen kan met dankbaarheid worden Inzake de Vereenvoudigde Spelling kon dit jaar melding gemaakt van de hulp van de Boeken-Com- inissie teRotterdam. In het verslagjaar werden ge- niets wordengedaan. Het plan van de Afdeeling Buitenzorg om door zonden aan de Afdeeling Bandoeng I van Boedi ruiling een verzameling lantaarnplaatjes bijeen te bren- Oetoma 1 kist, aan de Vereeniging Ambons Bond 2 gen voor het houden van propaganda-lezingen, on- kisten, aan verschillende Militaire ehuizen 22 kis- dervond niet den steun waarop werd gehoopt. Uit ten, terwijl de Commissie toezeggingen deed voor de de Groepskas werd f 100.— beschikbaar gesteld om Vereeniging Djaja Oepaja te Batavia en de Afdeeling een Wink begin met de zaak te kunnen maken. Saparoea van Ambons Bond. Nu het meer algemeen De vergadering met de vertegenwoordigers der Af- bekend wordt, dat wij door de hulp van genoemde deelingen werd gehouden op 31 Mei 1910. Met een Commissie boekerijen kunnen steunen, zullen zeker groot deel van de leden van het Groepsbestuur wa- meerdere aanvragen volgen. Zoodra onze middelen ren aanwezig afgevaardigden van Batavia en Sema- het toelaten ho en wij desgewenscht ook op ruime rang, alsmede de vertegenwoordiger te Soerabaja. schaalgeldelijken steun voor het oprichten van boe- Besproken werden o. m. de werkwijze van het Ver- kerijen en volksleesgezelschappen te verleenen en de bond in het algemeen, de verhouding van het Groeps- Commissie een bijdrage te schenken, evenredig aan bestuur tot de Afdeelingen en de bijdrage door de wat zij voor Indie doet. Maar thans laat de kas nog slechts geringe uit- Afdeelingen aan de Groepskas, welke opsomming doet zien dat het doel met deze bijeenkomsten beoogd, gaven voor dit doel toe. Wel veranderde degelde- like toestand in het verslagjaar aanmerkelijk en kon- zal worden bereikt. den wij niet alleen een root deel van onze schulden Voor een groot deel als gevolg van de versprei- g ding van het Werfboekje nam het ledental flank toe. del en maar ook bijdragen aan de Oldenbarnevelt- Vereeniging, de Bouwnieester-Commissie en den nit- Aan het einde van het verslagjaar bedroeg het 1134, gever van ons Hollandsch Blaadje. Het Hoofdbestuur wat slechts 96 meer is dan het vorige jaar, maar een groot aantal personen is wegens wanbetaling van de verplichtte ons zeer door een deel van de achterstal- lige schuld kwijt te schelden. lijst afgevoerd. De nieuwe leden opgaven in Neer- landia doen zien hoe uit alle klassen en rassen der In het laatst van het jaar werd nog besloten de Regeering te wizen op het groute beiang dat de di- bevolking leden toetraden. Dat het aantal leden ech- recteuren der middelbare scholen hun steun verlee- ter nog lang niet de gewenschte hoogte heeft bereikt, zoodat het ieders plicht is te trachten dat het aantal nen bij het plaatsen in betrekkingen van hunne leer- tingen. te vergrooten, is iets, waarvan naar wij meenen te tnogen aannemen, alle leden doordrongen zijn. Van het werk der Afdeelingen zal een overzicht gegeven worden, zoodra de verslagen ontvangen zija. Thans mogen enkele zaken kort worden vermeld die in het verslagjaar voor het eerst ter sprake Ook in dit jaar ondervonden wij van enkele ver- tegenwoordigers veel steun. Een goed voorbeeld gof kwamen. Mr. Vorstman door zijn aardig stukje over Makasser Een voorstel van den vertegenwoordiger te Medan gaf aanleiding tot een verzoekschrift aan de Re gee- in Neerlandia. Als nieuwe vertegenwoordigers traden op de heeren H. Beeuwkes, controleur B. B. te Fort ring om bij de hervorming van het politiewezen geen de Kock; J. Boesveld,onderwijzer te Telokbetong; uit vreemde to en afkomstige titels in te voeren maar H. Hoyer, agent Nederlandsch-Indische Handelsbank het woord „schout" te behouden, ook in samenstel- te Indramajoe; K. A. James, controleur B. B. te lingen als hoofdschout en onderschout. Het antwoord luidde dat geen termen waren gevonden om stappen Koetaradja; J. H. van Ketwich, suikerfabriek „Djati- roto" • I. C. Kummer, gepensionneerd adjunct-ins- te doen ten behoeve van de inwilliging van ons ver- teur van het Inlandsch Onderwijs te Temanggoeng; zoek. Later werd door het Hoofdbestuur een tweede p oging gedaan om den titel schout te behouden n.t. J. E. G. van Lookeren, directeur der Opleidingschool voor Inlandsche ambtenarente Magelang; E. K. H. door het richten van een rekest tot de beide Kamers Pluim Mentz, Majoor der Infanterie . te Koepang; A. van de Staten-Generaal, die evenmin tot het doel heeft g Eigenlijk wel vreemd : men was in deze in G. H. van Sluys, controleur B. B. te Amboina; H. P. Timmers Verhoeven, suikerfabriek „De Maas" te het moederland op den goeden weg, getuige de titels Besoeki; W. Wessel, leLuit. der Infanterie te Lang- vaandrig en cornet. sar. Daarentegen betreuren wij het overlijden van den Een tweede rekest door ons tot de Regeering ge- hoer A. K. G.Reurslag, ter i'1 de heeren Engelen- richt had tot doel de opening van een Hollandsch- berg, Raadt van Oldenbarnevelt, Overduyn en Jan- Chineesche School te Medan, wat noodig werd ge- sen, we ens vertrek aftraden. Ten gerieve van de ver- acht met het oog op het onderwijs in de Engelsche legenwoordigers werd een leiddraad samengesteld, taal te genoemder plaatse aan de Chineesche jeugd waarin in het kort wordt aangegeven wat door hen gegeven. Op dit verzoekschrift werd in het verslag- voor de Vereeniging kan worden gedaan. Een afdruk jaar een beschikking ontvangen. werd aan alle ledengezonden, omdat uit de leid- Een bericht in het Soerabajaasch Handelsblad over draad zoo duidelijk blijkt langs Welke banen het den verwaarloosden toes van de graven van on- Groepsbestuur zich wenscht te bewegen. ze soldaten op Lombok gaf ons aan!eiding over dit 66 NEERLAND1A. Neerlandia geeft zoo nu en dan een opsomming De suikerproductie toonde vooruitgang vergeleken van de vertegenwoordigers. Daaruit blijkt, dat er nog bij 1909. heel wat plaatsen zijn waar het Verbond niet is ver- De koffie- en rubberkultures breiden zich uit. Door tegenwoordigd. Het Groepsbestuur zou gaarne op- de betere koffieprijzen en door de voorlichting van gave ontvangen van personen die er zich mee willen een deskundige als Dr. Cramer — die aantoonde, belasten. dat de Liberia koffie zich langzaam maar zeker een Onze afgevaardigde in het Hoofdbestuur, Prof. Dr. eigen markt verovert — wordt de toekomst dier kul- J. J. A. Muller, nam wegens drukke bezigheden als tuur weder meer hoopvol tegemoet gezien. zoodanig ontslag na verscheidene jaren eerst als lid Dat krachtige pogingen worden gedaan om de rub- van het Groepsbestuur en later in Nederland de Ver- berkultuur te bevorderen, blijkt uit het feit, dat het eeniging aan ziclt te hebben verplicht. Een woord van afgeloopen jaar ongeveer een millioen zaden werden dank voor de bewezen diensten mag zeker niet ach- ingevoerd. terwege blijven. Te zijner vervanging werd gekozen Het mag ook voor de rubberkultuur een voorrecht de heer Ch. R. Bakhuizen van den Brink, eere-lid heeten, te beschikken over de voorlichting van een van de Afdeeling Batavia, die met de heeren H. D. deskundige als Dr. Cramer, Wiens werk over de Ma- H. Bosboom, Mr. C. Th. van Deventer en J. M. leische Staten menigen nuttigen wenk bevat. Pijnacker Hordijk trouw de belangen van de Groep Nederlandsch-Indiet in het Hootdbestuur voorstond, welke heeren zich aldus jegens de Groep zeer ver- dienstelijk hebben gemaakt. Uit het Groepsbestuur trader mejuffrouw M. S. AMERIKA van der Willigen en Ds. J. Rooker, die tot de oud- ste leden behoorden, terwij1 zitting namen mejuffrouw J. A. Binger, leerares aan de Hoogere Burgerschool en de heeren A. Tigler Wybrandi, agent van de In- ternationale Crediet- en Handelsvereeniging Rotterdam Uit het jaarverslag der Afd. Chicago. en J. E. Bijlo, oud-penningmeester van de Grcep. Het is ons een aangename taak aan het einde van Het jaar 1910 was niet zonder beteekenis voor onze ons- versiag gekomen, den velen die ons behulpzaam Afdeeling. Weliswaar, er is meer getracht dan vol- waren, daarvoor onzen oprechten dank te betuigen. bracht, een gevolg der omstandigheid, dat het be- stuur op z'n beurt toch weer niets kan doer zonder HET GROEPSBESTUUR. de leden. Het bestuur heeft dit jaar elf gewone en twee bui- tengewone vergaderingen gehouden. Eene commissie werd benoemd, om een plan te ontwerpen voor de SURINAME oprichting van een Informatie- en Plaatsingskantoor en andere takken van werkzaamheden die door de Af- deeling zouden kunnen verricht worden. Doch eer die commissie met haar werk kon beginner, meldden de bladen ons, dat Nederland op verschillende plaat- Van het Groepsbestuur. sen door overstrooming deerlijk geteisterd werd. On- In de vergadering van Februari zijn als bestuurs- ze wakkere voorzitter meende, en terecht, dat hulp leden herkozen de heeren D. Fernandes Jr. en W. R. verschaffen juist op het terrein onzer Afdeeling lag. Menkman (welke laatste een half jaar in Nederland Hij riep terstond het bestuur in buitengewone zitting vertoeft), gekozen de heeren E. B. J. Luitink, direc- op, en dat nam de vereischte maatregelen om in den teur der Hendrikschool en R. D. Simons. rood te helper voorzien. Toen alles klaar was, kwam uit Nederland het bericht, dat hulp van buiten niet Het jaarverslag komt in het April-nr. verlangd werd, of liever niet noodig was. Hier wer- den wij dus verhinderd uit te voeren, wat wij ons Economisch overzicht van het jaar 1910. voorgenomen hadden. Nu het oog niet naar buiten De West herinnert er in een overzicht van de ge- behoefde gericht, lieten wij het een blik naar bin- beurtenissen in het afgeloopen jaar aan, dat de ko- nen slaan. Wij dachten geen beter propaganda te lonie door verschillende tegenspoeden werd getroffen kunnen maker dan door de menschen iets uit Neder- — de ramp der „Prins Willem II", de samenzwe- land te later zien en hooren. Daarom ging het be- ring van Killinger, de dood van Eilerts de Haan, de stuur zich de diensten van den heer Higginbotham aan 't Licht gekomen gebreken aan de Saramacca- verzekeren, van Wien het weet dat hij een aardig stel sluizen, en het stop zetten van de bacovenkultuur. Ned. platen heeft, en een goed spreker is. 8 Maart De algemeene economische toestand van de kolonie hield hij zijne lezing met lichtbeelden. De vergade- was in 1910 iets beter dan in de voorafgaande ja- ring was een succes. De heer H. van der Ploeg ren, maar ten gevolge van de landbouwcrisis valt leidde de vergadering op bekwame wijze. Twee per- hieruit weinig voor de toekomst of te Leiden. sonen gaven zich als kandidaat-leden op. Het spoorwegverkeer nam niet belangrijk toe. De Inmiddels had de genoemde commissie ook niet stil spoorwegaanleg tot Dam zal vermoedelijk einde 1911 gezeten. Na rijpe overweging had zij ten plan ont- gereed zijn, maar dan zullen ook de acht millioen worpen voor de oprichting van een Informatie- en voor spoorwegaanleg en mijnexploratie geheel zijn Plaatsingskantoor. Voor dat doel werd door het be- verbruikt. stuur eene leden-vergadering uitgeschreven, te hou- De goudindustrie geeft al evenmin reden tot jui- den op den 17 Juni. Doch, er was zoo goed als chen. geen opkomst. Art. 22 van ons Reglement schrijft Voor de balata-industrie was 1910 een zeer goed voor dot 1/3 der leden aanwezig moeten zijn, om jaar. De opbrengst was 893 ton tegen 630 ton in een wettig besluit te kunnen nemen. Zoo wordt het 1909 en was een verrassing wijl bij de aanhoudende bestuur telkens door de Afdeeling machteloos ge- droogte in het begin van het jaar de kansen aanvan- maakt. De moed werd weer een beetje aangewakkerd kelijk weinig gunstig schenen. door het welslagen der openbare vergadering op Ko- De cacaokultuur blijft zich verheugen in toenemen- ninginne-dag. Wij hebben toen bijna 500 portretten de belangstelling. Scheen zij eenige jaren geleden tot der koninldijke familie geplaatst en ook nog een kan- een langzamen maar wissen ondergang gedoemd, op didaat-lid opgenomen. Doch de moed keerde ten voile dit oogenblik is men vrij algemeen overtuigd dat de terug door het bezoek van Dr. T. de Vries aan ons kultuur opnieuw winstgevend is te maker. land en ook aan ooze stad. Nu kwam ons lievelings- NEERLANDIA. 67 denkbeeld weer op den voorgrond, om n.l. een Ned. Het is tot dusver onmogelijk geweest het aantal leerstoel aan de Universiteit van Chicago te verkrij- Belgen te roamer, dat in de Vereenigde Staten ver- gen. En waarlijk, wij zijn reeds zoover gekomen, blijf houdt. In enkele Staten wordt 't getal veal te dat ons door den president der Universiteit een leer- laag en in andere in 't geheel niet opgegeven. stoel is toegezegd voor een proeftijd van twee jaren De Vlamingen worden meestal ingeschreven als en, bij, welslagen, daarna voor vast, onder voor- Hollanders of Duitschers en de Walen als Franschen waarde, dat ons yolk 2000 dollars verzamele, d. en slechts heel weinig Belgen geven zich bij de con- 1000 dollar per jaar voor den tijd van twee jaren, sulaten op. niet om de onkosten le dekken, maar als blijk dat De gezant zegt dat 't aantal Vlamingen in Noord- het ons ernst is. Ons bestuur heeft reeds eene com- Amerika grooter schijnt dan dat der Walen. missie aangesteld om de noodige ge:den te verzame- Onder de katholieke bisschoppen van de Vereenig- len. Laat ons niet vergeten dat wij bij welslagen van de Staten zijn verscheidene Vlamingen. deze zaak iets van beteekenis verricht hebben, dat van De volkstelling van 1900 geeft 3576 Belgen (door verreikende gevolgen kan zijn en waarvoor latere ge- geboorte) in de Staten Nieuw-Jersey, Rhode-eiland en slachten ons dankbaar zullen zijn. De heer J. de Connecticut. Boer hield 26 Oct. een schoone lezing: „lets over de De gezant meant dat er te Nieuw-York twee Belgi- Hollanders in Chicago". Zes personen meldden zich sche en een Fransch-Belgische Vereeniging zijn. als kandidaat-leden aan. In Massachusetts staan 1009 personen als Belgen Wij begonnen op 1 Jan. 1910 met 42 en eindigden ingeschreven, en in de Staten Maine, Nieuw-Hamp- met 44 leden. shire en Vermout bijna geen. Zij werken daar voor- Onze Bibliotheek zal worden opgeheven. Er wordt namelijk in sigarenfabrieken en spinnerijen (Vlamin- door geen der leden gebruik van gemaakt, en boven- gen dus!). dien is er geen pleats meer voor. In Pennsylvanie zijn de Belgen zeer talrijk. De Met het Hoofdbestuur staan wij grond is er zeer vruchtbaar en 't landschap doet er steeds in de baste verhouding. Het aan Belgie darken. Onder de spinners en werktuig- is altijd bereid om ons met raad en kundigen treft men vele Vlamingen aan. Andere Bel- daad bij te staan. Wij hebben dat ook dit gen werken aan de dokken. Vele hebben zich geves- jaar weer ondervonden, en het is ons tigd als vleeschhouwers. Te Pittsburg (Pennsylvanie) gebleken walk eene macht ten goede wonen ongeveer 3000 Belgen, bijna uitsluitend Waal- eene Afdeeling als de onze kan uit- sche glasblazers en nuinwerkers uit de omstreken oefenen, juist omdat zij een onder- van Charleroi. Er bestaat daar een Fransch-Belgi- deel van het A. N. V. is. sche Vereeniging. H. JACOBSMA. Te Kentucky wil men een stad stichten en deze met Belgen bevolken. Ook de Catholic Colonization So- ciety richt een nieuwe Hollandsch-Vlaamsche Kolo- Hollandsche scholen in Noord-Amerika. nie op. The Banner, uitgegeven te Grand Rapids, Mich., In Michigan zouden ongeveer 15.000 Vlamingen van 2 Februari bevat een zeer belangwekkend en rijk zijn, die zich voornamelijk op den landbouw toeleg- verlucht opstel over de Christelijke Lagere Scholen in gen. De Vlamingen hebben er een Vereeniging opge- het Wester van Amerika door B. J. Bennink. richt, Eendracht maakt Macht. Uit de bijgevoegde statistiek blijkt, dat er in Chi- Te Detroit bestaat een Vlaamsche Maatschappij van cago, Ill., Grand Rapids, Muskegon, en Kalamazoo, onderlingen biistand, die 175 leden telt. Vele voor- Mich., 33 van zulke scholen zijn mkt 172 onderw ij- name Belgen zip er gevestigd als handelaren, nijve- zers en 6843 leerlingen. Jaarlijks wOrden er aan deze ren, enz. scholen 96.000 dollars ten koste gelegd. Het aantal Belgen in Illinois wordt geschat op De illustrates geven ons den indruk van mooie, 15.000; in Indiana 8000; in Iowa zijn er slechts 647 ruime en frissche gebouwen. op het consulaat te Chicago ingeschreven. In eerstge- Van den aanvang der Hollandsche nederzettingen noemde Staten bestaan een groot aantal belangrijke werd de behoefte aan Christelijke lagere scholen ge- Belgische Vereenigingen. voeld, waar de kinderen Hollandsch zouden leeren en Den 4en Juli 1910 werd te Moline, de Onafhan- in die taal bijbelonderricht zouden ontvangen. kelijkheidsdag gevierd, te walker gelegenheid Vlaam- Eerst was 't moeilijk er onderwijzers voor te yin- sche en Engelsche redevoeringen warden gehouden. den, totdat die uit Holland kwamen. Die eerste onder- De Amerikanen van Moline hebben groote achting wijzers hadden een uiterst zware task: vaak klassen voor de Vlamingen in die stad, die gewoonlijk de van 100 en meer leerlingen, allerlei moeilijkheden en Vlaamsche stad wordt genoemd. een karige jaarwedde. Maar moedig hebben die man- Vele Belgen, in hoofdzaak Vlamingen, wonen te nen zich er door geslagen. Met onverzwakten lust Minnesota. Daar hebben Hollandsche en Belgische blijven de Hollandsche Amerikanen deze scholen priesters een landbouw-nederzetting gesticht, waar in steu nen. Maart 1910 reeds 88 Vlaamsche en Hollandsche land- Thans komt er samenwerking tusschen die scholen. verhuizers zich hadden gevestigd met een gezamen- Die was noodig. Nog is de groote moeilijkheid er lijk bezit van fr. 450.000.—. steeds geschikte onderwijskrachten voor te vinden. Vele plaatsen in Wisconsin herinneren aan Hol- Daaraan is gebrek. Men wil Amerikaansche onder- land en aan Belgie; aan Belgie de gemeenten: Bel- wijzers, die Hollandsch kunnen leeren. Dat is de moei- gium, Brussels, Ghent, Namur, Luxemburg, Roziere, lijkheid. „En toch", besluit de schrijver, „mogen wij Walhain, enz. de gedachte geen oogenblik post later vatten dat wij In Brown waren in 1900 op 10600 inwoners 2155 dit punt van 't schoolprogranuna zouden schrappen." geboren Belgen. Wat stoere liefde voor het Nederlandsch is er nog Omtrent Nebraska heeft de gezant enkel bevonden bij vele dezer Amerikanen. dat er te Omaka hoogstens 500 Belgen wonen. Het zijn alien Vlamingen, die hun eigen kerk bezitten. Vele Vlaamsche families zijn in de Staten Zuid- en De Belgen in Noord-Amerika. Noord-Dakota gevestigd en oefenen er 't landbouw- bedrijf uit. Het vorig jaar heeft Graaf Conrad de Buisseret, In Colorado, Wyonning en Nieuw-Mexico verblij- gevolmachtigd minister van Belgie in de Vereenigde ven, volgens de laatste volkstelling, ongeveer 5000 Staten, in opdracht zijner regeering een studiereis on- Belgen. Louisville bezit een kleine kolonie van dernomen. De bedoelmg was gegevens te verzamelen Vlaamsch-Belgische grondeigenaren en landbouwers. voor de landverhuizing naar Noord-Amerika. In California is 't nog nioeilijker te weten hoevee 68 NEERLANDIA. Belgen er zijn. Op 't consulaat van San Francisco Met groote opgewektheid vertellen deze Amerikaan- zijn er slechts 350 ingeschreven; maar waarschijnlijk sche jongelui er de grappige voorvallen uit hun stu- geeft er zich geen 10 % daar op. dentenleven en met ernst behandelen zij er onderwer- Te Los Angelos staan slechts 64 Belgen op 't con- pen van wetenschappelijken aard. Letterkundigen ar- sulaat geboekt. beid, in gebonden en ongebonden stijl, vindt men er Te St. Louis, de hoofdstad van Missouri, verblij- te kust en te keur. Kortom, het is een maandblad, yen ten hoogste 400 Belgen. In geheel Missouri wordt dat wij op ons kantoor steeds gaarne inzien en dit 't aantal Belgen geschat op 1000 tot 1500. te meer, omdat deze Amerikaansche studenten niet Over de Belgen in Kentucky, Ohio en Tenessee alleen het Nederlandsch lief hebben; maar het ook geeft de gezant geen nauwkeurige mededeelingen. vloeiend en zuiver blijken te schrijven. De naam van het blad moge puur Engelsch zijn, de inhoud is Algemeen wordt geklaagd dat de Belgische con- steeds tweetahg en de Nederlandsche opstellen zijn sulaten geen recht doen wedervaren aan de gelijkge- niet de minste. In het laatste nummer, van Februari, rechtigheid van Vlaamsch en Fransch. 't Gevolg van vinden wij behalve een schets, Een arme geheeten, een de achteruitzetting van 't Vlaamsch is dat de Vla- opstel over de beteekenis van Querido's Zegepraal en VA, Redactie der Calvin College Chimes voor 1910. Staande : N. Jansen, J. C. de Korne, J, Mulder, H. Heyns, G. J. van de Riet ; zittend : H. Bell, Mej. Anna Ploeg, H. J. G. van Andel, R. B. Kuiper, J. E. Luidens, K. W. Fortuin, H. Meeter, mingen in de Vereenigde Staten den s',eun van hun een praatje over de richting van '80. consuls derven en eerder voor hun stam verloren Wij geven hierbij een portret van de redactie, die gaan dan de Walen of zich liever laten inschrijven in 1910 het tijdschrift samenstelde. In den brief, als Hollanders dan als Vlamingen. waarbij ons, op ons verzoek, dit portret werd gezon- * * * den, heet het: „Moge de band, die ons studenten, In De Volksstem van De Pere Wisconsin, lezen gesproten uit Nederlandsch bloed, nog aan Neder- wij een ingezonden stuk van den heer Julius de Vos, land verbindt, steeds nauwer worden aangesnoerd en bestuurder van de afdeeling der Kolonisatie van den moge de wederzijdsche belangstelling steeds toenemen." Priesterbond, waarin wordt meegedeeld, dat er twee Dat hopen ook wij en van harte. Van onze belang- kolonies van dezen Bond zijn, te weten: Onamia, stelling kunnen de wakkere jongelui zich steeds ver- Minnesota en Wilhelmina, Missouri. Aan 't hoofd zekerd houden, zoo Lang zij in deze richting blijven dezer kolonies staan Vlaamsche priesters. voortgaan. Nederl. leesstof voor Amerika. Ned. Amerikaansche Studenten. In het Febr.-nr. werd de behoefte daaraan geuit in De studenten van het Calvin College en de Theo- een aanhaling uit De Wachter, het te Holland, Mi- logische School der Ned. Herv. Kerk te Grand Ra- chigan, verschijnend weekblad. pids, Michigan, geven nu reeds sedert een viertal Dr. W. van Everdingen deelt ons mee, dat de Boe- jaren een maandschrift Calvin College Chimes uit. Het ken-Commissie vroeger reeds boeken naar Rosario blad wordt door een redactie uit de studenten samenge- zond en andermaal met den heer Van Oppen aldaar steld. Elk jaar treedt er een nieuwe redactie op. in overleg is getreden. NE ERLAND1A. 6 waar men het gebruiken moet, en dan ontstaat er eene gaping, die heel leelijk is. Ziehier een paar voorbeelden die ik in den laat- INGEZONDEN. sten tijd heb opgeteekend: 1. Onder de „inscrits" van de handelsmarine is een beweging gaande een proteststaking te organisee- ren. 2, Sociaal werk is een laatste redmiddel den klas- GeachteRedactie, senstrijd te sussen. Onder het opschrift „W e e r e e n" leest men in 3. Dat de inkomsten er, helaas, doorgaans niet naar een der laatste nummers van Neerlandia: zijn, ingrijpende veranderingen aan te brengen. „In Vlaanderen zijn eenigen tijd geleden weer 4. Aangezien, o schande, de bezoldiging er vaak „Franscheprijscouranten rod gezonden door een lang niet naar is, zich de weelde van nieuwe „Noord-Nederlandsche firma Rynierse Freres, a Over- kleederen op tijd te veroorl oven. „veen, pres Haarlem", enz. Ik vraag eerherstel voor „o m". Ons verwondert dit nietbuitenmate wanneer we het , s-Gravenhage, Jan. 1911. Mr. C. BAKE. voorbeeld ziengeven door de Nederlandsche staats- besturen zelf. Men leze liever ditstaaltje: Rijkstelegraaf. Technische Dienst. La Haye, MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI Nr. 14956. 25 Octobre 1910. Cher Collegue, Comme vous saurezpeut-titre beaucoup de bureauxpostaux et telegraphiques en Hollande Afdeelingsavonden. sontproteges par des paratonnerres du systeme Wij wijzen er op, dat Afdeelingsavonden toeganke- Melsens. Dans ce but on a fait un ample usage lijk zijn voor alle leden van het A. N. V. op ver- du fil de fergalvanise. toon van hun lidmaatschapkaart, onverschillig waar L'experience a montre qu'apres dix ans it fal- zij wonen, met inachtneming der bepalingen welke Jail rem lacer tine grandepartie des fits de fer. ook voor de leden der Afdeeling gelden. J'ai l'honneur de vousdemander si en Belgi- Dit schijnt nog niet algemeen bekend. que, on a fait la meme experience, et si vous, commeje propose de faire a l'avenir, preferez Oldenbarneveltgehuldigd. l'usage de fil en cuivre ou en bronze. En ce cas Vrijdag 3 Maart is te Amersfoort een gedenktee- je mettrais beaucoup de prix a apprendre quelle ken van Oldenbarnevelt onthuld met een toespraak est Pepaisseur du fil employe par votre admini- van Dr.Renders, waarin o. m. met dankbaarheid Y stration. . gewag werd gemaakt van den steun dien de Olden- Veuillez agreer, mon cher collegue mes remer- barnevelt-vereeniging van het Hoofdbestuur en de Af - ciments antics es pour vote reponse avec rues deeling Semarang van het A. N. V. heeft ondervonden. salutations chaleureuses. Het Hoofdbestuur was bij de onthulling vertegen- L'ingenieur en chef des telegraphes et woordigd door Mr. C. Th. van Deventer. telephones des Pays-Bas. Aanbieding. (s) ILLISIBLE. Om de verkeerde denkbeelden, die bij vele Neder- A Monsieur landers en Stamverwanten nog heerschen over de ingenieur en chef, directeur etc., Vlaamsche Beweging, weg te nemen, heeft een on- a Bruxelles. partijdige commissie een boekje samengesteld getiteld: Die echte Nederlandsche stij1 in een armzalig, zeer De Vlamingen onder de Nieuwe R e- armzalig Fransch kleed gehuld, heeft meer dan een g eerie g. beambte van het Be is bestuur met recht mede- Aan allen, die daartce den wenschte kennen ge- lijdend doen glimlachen. ven, wordt om niet een exemplaar toegezonden door Onze Noorderburen vergeten nog steeds dat Belgie de Administratie, Wijnstraat 81, Dordrecht. een tweetalig land is, waar zoowel het Nederlandsch als het Fransch eene officieele plaats bekleedt en waar De Friezen en het A.N.V. de Staatsbesturen aan elken Vlaamschen briefwisse- In het Jan.-nr. werd nit derede van den beer laar in 't Nederlandsch bescheid moetengeven. Fennema, voor de leden der Afdeeling Sneek gehou- Ook indien de bestuurder der Nederlandsche tele- den, een aanhaling gedaan, waarin spr. o. a. ver- grafie zich in zijne taal tot zijn Belgischen collega klaarde het oneens te zijn met hem die eens in , hadgewend, dan had deze het voorzeker het een Neerlandia beweerde, dat een Fries die zijn taal lief plicht geacht ook in 't Nederlandsch degevraagde heeft en /mar beoefening en verspreiding wenscht, inlichtingen te verstrekken. eigenlijk geen lid kan zijn van 1 A. N. V. De Vlaamschgezinde Minister Helleputte heeft het Die iemand schrijft thans aan de Redactie dat het boeltje in 't Ministerie van Spoorwegen, Posters en hem aangenaam is le verklaren „bekeerd" te zijn, en Telegrafen heel wat omgekeerd. minder door argumenten dan door het feit, dat nie- Hoogachtend, mand van hen, die Friesch als hun moedertaal lief- 9 Jan. 1911. Een Telegraafbeambte. hebben, zijn twijfel blijkt te deelen. Allen die zich over deze kwestie hebben uitgelaten zijn van oordeel dat liefde voor het Friesch zeer goed kan samengaan met de voor het lidmaatschap Wat heeft toch dat arme o m misdaan ? n van het A. N. V. noodige liefde voor de Nederland- Ziedaar eene vraag die tegenwoordig telkens bij mij sche Taal. opkomt. Men kan geen boek, geen tijdschrift, geen Bedoelde iemand blijft van meening dat het A. N. courant lezen, of men vraagt zich af: mad het woord- V. zich niet moet inlaten met de Frieschetaal, wat je o m nu heelemaal niet meer gebruikt worden ? het ook niet doet. Men kan het m i s bruiken, en dat geeft aan den Het algemeen Nederlandsch is, bij eerbiediging der stijl jets slaps, maar men kan het ongebruikt laten gewestspraken, richtsnoer. 70 NEERLANDIA. Koloniaal Instituut te Amsterdam. Kortzichtig. In de vergadering van de Vereeniging „Koloniaal De IJzer- en Staalkroniek verheugt zich met de ge- Instituut" 20 Febr. gehouden deelde de voorzitter heele Nederlandsche pers over het gunstig oordeel van het Comite van Voorbereiding, de heer J. T. door het Engelsche vakblad, The Engineer, uitge- Cramer made dat er reeds een bedrag van f 1.300.000 sproken over het door de Nederlandsche Scheeps- voor 't Koloniaal Instituut bijeen was. bouwmaatschappij gebouwde zeemotortankschip Vul- canus. Dit Engelsche blad schreef: Voetbalwedstrijd te Dordrecht. „Wij hadden onlangs het voorrecht de Vulcanus op degelijke wijze te kunnen bestudeeren. Ofschoon 2 April zal te Dordrecht tusschen Belgie en Ne- Nederland tot nog toe niet bekend stond als een derland een voetbalwedstrijd plaats hebben, die zeer land, dat een belangrijk aandeel heeft genomen in po- belangrijk belooft te worden. gingen om den verbrandingsmotor meer volmaakt te Het Gemeentebestuur zal de spelers Zaterdagavond doen worden, is toch, niet alleen het schip, maar officieel ten stadhuize verwelkomen. zijn ook zijne machines daar te lande ontworpen en Uitgebreide maatregelen zijn genomen om de toe- vervaardigd. Vergelijkt men dezen motor met hetgeen schouwers, die in grooten getale verwacht worden, op dit gebied door Duitsche firma's is geleverd, die waardig te kunnen ontvangen. toch zeker met de Dieselmotoren de meeste onder- Aan den Moerdijk worth een stoom-veerdienst in- vinding hebben opgedaan, dan wint de Nederland- gesteld om hen, die uit het Zuiden per rijtuig, fiats sche machine het in menig opzicht." of auto naar Dordrecht wenschen te komen, over te Maar de IJzer- en Staalkroniek vindt 't, en ons zetten. inziens zeer terecht, wel wat al te zonderling, dat Meer inlichtingen geeft gaarne de heer J. Kuipers, tangs den omweg over Engeland in Nederland recta- Vest 99, Dordrecht. me moet worden gemaakt voor Nederlandsche onder- been Neger-Engelsch. nemingen; terwijl men de Nederlandsche vakpers met vage toekomstbeloften afscheept. Dit komt bij Neder- Door den hoofd commies der Gouv. secretarie, den landsche nijverheidsmannen meer voor en toont ge- heer A. T. Oliviera, is een order uitgevaardigd, brek aan nationalen zin, zegt de IJzer- en Staal- waarbij het spreken van Neger-Engelsch op kantoor kroniek. verboden wordt. Zeer goad. Te wenschen is het, dat Men schijnt meer gesteld op waardeering van 't dit tot navolging opwekt op de andere landskanto- buitenland dan op die van eigen land. Maar moet ren, daar vele ambtenaren een te ruim gebruik ma- men dan niet ook bij zich zelf de oorzaak zoeken, ken van het Neger-Engelsch bij een onderling ge- wanneer men zich straks over gebrek aan belangstel- sprek en zelfs met menschen, die Hollandsch ken- ling van de zijde van landgenooten beklaagt ? nen. Onze West. Nederlandsche nijverheid. Typewriting. Door de werf Conrad te Haarlem is aan de Ar- Prof. Dr. P. H. Damst6 te Leiden komt in de Ne- gentijnsche Regeering geleverd een baggermolen met derlandsche pers op tegen het woord typewriten en een totaal vermogen van 2100 paardenkrachten. Hij wil dit vervangen door stempelschrijven. Maar wij is voorzien van vier machines, twee voor het bag- hebben 't rake woord tikken reeds, waarop dan ook geren en twee voor het varen, terwijl de vier samen- van andere zijden den Leidschen hoogleeraar onmid- gekoppeld kunnen worden. dellijk ward gewezen. Aileen tikker en tikster zal er Dank zij 't machtige vermogen van dezen molen wel niet inkomen, was de uitgesproken vrees. zal de aanschaffingsprijs in minder dan tien maan- Dan stempelschrijfster ? Het is alleen niet kort ge- den zijn ingewonnen. Met een baggermolen van het noeg om 't in den strijd met 't leelijke typiste te gewone type kost een kubieke meter gebaggerden winnen, evenmin als 't reeds in gebruik zijnde ma- grond op de baar van Punta de Indio twintig cen- chineschrijfster. tavos. De nieuwe Nederlandsche baggermolen brengt die kosten tot op 5 centavos terug. Voor Afdeelingsavonden. Het adres van den heer S. Rippe, voordrager te Holland op zijn best. Brussel is niet Stoofstraat 18, maar Stoofstraat 15. De heer W. von Stein Callenfels, Hollandsch inge- Nederlandsch stucwerk. nieur, is benoemd bij het Siameesche „Irrigatie De- partement". De benoemde is in Januari in dienst ge- De Eerste Ned. Papierstucfabriek, die o.a. het aller- t reden. wege geroemde Nederl. Paviljoen der Brusselsche Tentoonstelling heeft gebouwd, is thans weer belast Spoel's A-Capella-koor. met het vervaardigen van het Nederlandsch huffs cp Dit bekende Haagsche koor, dat ook in het buiten- de a. s. Tentoonstelling te Roubaix. land reeds zooveel lauweren geoogst heeft zal 22 Steunt eigen nijverheid! April weer een zanguitvoering te Parijs geven. Op het programma komen natuurlijk ook Nederlandsche De padvinders-beweging heeft in ons land reeds liederen voor. veal jeugdige aanhangers gevonden. Zouden de jon- De heer Arnold Spoel zendt gaarne door bemidde- gelui er om wit* denken dat met daze Engelsche ling van het Kantoor van het A. N. V. een exempt. nieuwigheid niet tegelijkertijd de Engelsche nijver- van zijn Nederlandsche liederen ter kennismaking aan heid bevoordeeld worde ? M. a, w.: men late de pak- Afrikaansche, Amerikaansche of Indische zangver- jes in Nederland maken. eenigingen. Vlaamsch Handelsverbond. De Wognummers. De vorige maand heeft Dr. A. Lodewyckx, oud- Het Wognummer-Zangkoor Jacob Kwast, directeur hoogleeraar aan de Hoogeschool van Stellenbosch de heer Willem Saal, trad een veertiental dagen te (Z.-Afrika) een lazing gehouden in het Stadhuis te Louden op. Het vond een dankbaar publiek en een Antwerpen over: Belgische belangen in Zuid-Afrika zeer waardeerende pers. De Nederlandsche liederen en Katanga. vielen misschien wel 't meest in den smaak. De bijeenkomst was uitgeschreven door het Vlaamsch Van den 10en dezer doet nu dit koor een kunst- Handelsverbond. reis door Zwitserland. NEERLAND1A. 71 H. K. Mijer, Waldeck Pyrmontkade 146, Den Haag. Vraag om inlichting. Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Leiden. Wie kan het juiste adres meedeelen van: Mej. A. M. Pierson, Duinweg 4, Den Haag. H. M. van Vessem, vroeger pia. Torpedofabriek White- Opg. door mevr. A. C. Ver Loren van head & Co., Fiume. Themaat—Laman Trip, Velsen. A. R. Kuypers, vroeger adm. land „Bolang", Bui- Mej. M. J. Bevelander, Willem de Zwij- tenzorg (Ned. Indie). gerlaan 6, Ch. H. Toe Water, vroeger ingenieur, Semarang. Opg. door mej. A. M. de Baan, J. J. Harms, vroeger empl. Mirandolle Voute & Co., C. D. A. Schreuder, Kapitein der Mare- Semarang. chaussee, Alex Battalaan 87, Maastricht. Mr. D. J. van Doornick, vroeger Semarang. J. J. van Beuningen, oud-inspecteur der H. E. A. Hilhorst, vroeger chem. suikerfabr. „Soed- S. S., Wilhelminasingel 67, horio", Madioen. Ds. Schouten, Predikant, Villapark, S. A. Tengbergen, vroeger proc. P. H. M. Padang Dr. Overbosch, arts, Calvarienberg, (thans in Australie). W. J. M. Mulder, Tongerschestraat 53, W. Manus, vroeger Kleine Allee e, Bremen. Allen opg. door het Bestuur der Afdeeling Cornelus Hellmund, vroeger koopman, Willemstad G. van Sitteren, Kenaupark 28, Haarlem. (Curacao). Opg. door den heer P. van Delft, Zaandam. J. A. van Genne, vroeger Bloemfontein (O. R. K.) J. Katte, leeraar H. B. S., Jordens- Mej. E. S. le Roux, vroeger Oranje Meisjes School, straat 54, Bloemfontein (0. R. K.). Opg. door den heer J. C. A. Croin, H. J. Pos, vroeger tandarts, Paramaribo. L. van den Honert, techn.-stud., Rotter- J. J. Bueno de Mesquita, vroeger Waal. Paramaribo. damscheweg 173, Delft. W. Weytingh, vroeger p/a. Koloniale Vaartuigen, Pa- Opg. door den heer C. T. Stork D.Wz., ramaribo. J. H. Faber, inspecteur Volksgezondheid, Mr. H. Benjamins, vroeger Heerenstraat, Paramaribo. Koestraat, Zwolle. Leon Pieters, vroeger Maastricht (thans student te Mr. B. P. G. van Diggelen, wethouder, Luik). Weezenland, Paul Speckens, vroeger Maastricht (thans student te J. H. Schaad, inspecteur v/h. Bouw- en Luik). Woningtoezicht, Thorbeckegracht 12, >> P. W. v. d. Broek, vroeger Assistent Resident, La- Mej. E. Schmidt, hoofd Meisjesschool, mongan (Ned. Indie). Terpelkwijkpark, 0. G. Heldring, vroeger ingenieur Mijnwezen, Merau- Allen opg. door het Bestuur der Afdeeling ke (Ned. Indie). Mevr. M. Thirion, 's-Hertogenbosch. Ch. Zwarenstein, vroeger P. B. 4518, Johannesburg Opg. door het Bestuur der Afdeeling (Transvaal), (thans in Nederland),. Mej. A. M. Brouwer, Weverstraat 16, Arnhem. F. v. d. Donk, vroeger rector, Pensionaat Welgele- Mevr. A. Piekema—Piekema, Villapark gen, Curacao. Overbeek, Velp. Simon Groot, vroeger Hope Valley, Ferreira bij Bloem- Opg. door den heer W. G. Wieringa, Arnhem. fontein (thans in Australie). Ds. P. van Willenswaard, Predikant, A. L. Weve, vroeger ingenieur, Obras del Puerto, Knmpen a/d. 1J sel. Santa Fe (Argentinie). J. J. van Oosterzee, stud., Oude Gracht T. Z. 127, Utrecht. Beiden opg. door den heer H. E. Loen, Gerard C. Kornmann, Sassenheim. NIEUWE LEDEN Opg. door den heer S. M. Latif, Haarlem. over Februari 1911. Jongelieden-Afdeelingen. Leon Oomes, Maastricht. Alphonse Boosten, . Groep Nederland. Louis Kersten, Henri Kroll, BESCHERMEND LID. Mej. C. Caenen, H. Schuurman, Villa „Groot Kijkduin", Zandvoort. B. Reynders, . GEWONE LEDEN. . C. A. Burgers, 3e Helmersstraat 16, Amsterdam. B. E. Cuypers, . M. Smeets, . Opg. door den heer E. A. Veen, Zaandam. Jacques Smeets, H. Franssen Jr., jur.-stud., Leidsche Mej. M. Koene, Kade 51, Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. Opg. door den heer J. N. Bremmer, Mej. S. van Oyen, Haarlemmerhoutpark, Heemstede. Mevr. wed. Dr. L. S. Wildervanck, Middelstum (Groningen). Opg. door den heer W. L. Koster, C. P. 't Hart, Raamsingel 28, Haarlem. Opg. door Dr. W. van Everdingen, Rotterdam. H. J. van Nederveen, Markt 8, Middelburg. Opg. door den heer A. E. von Saher, H. Vis, Duvenvoordestraat, Opg. door den heer A. G. van Hamel, Mej. H. Dubbeld, Markt, Schiedam. Opg. door den heer J. A. Schepers, . H. Vogelensang, Bilderdijkkade 11 huffs, Amsterdam. Opg. door mej. M. F. Cool, Den Haag. Th. Luns, Singel 41, M. J. Ruychaver, cand. Ind. ambt., 's Gra- vendijkwal 155, Rotterdam. G. Plaat, Valeriusstraat 147, G. F. Ziesel, Bilderdijkkade 11 a, G. B. van Alste, cand. Ind. ambt., Witte Singel 46, Leiden. Allen opg. door den heer A. E. J. Wix, P. J. Goedhart, cand. Ind. ambt., Hooge- woerd 173a, Groep Belgie. Allen opg. door den heer B. Faber, J. F. W. Grosskopf, jur.-stud., Nieuwe Gewone bijdrage ft: 5. Rijn 57a, Dr. Terlinck, IJzerkruisstraat 92, Brussel. C. J. Bennink Bols, Kloksteeg 14, Opg. door den heer J. Vuyck. 72 NEERLANDIA. J. P. J. H. Clinge Doorenbos, Guinard- J. C. de Ridder, 1 Luit.-Adj. Inf., Weltevreden. straat 15, Gent. H. J. Th. R. Pottger, klerk Alg. Rekenk., Opg. door den heer Ph. Laoh. Mr. O. R. Beaujon, ambt. Alg. Secretarie, Buitenzorg. M. G. Willems, Arbeidstraat 5, Brussel. Mr. J. Visser, rechterlijk ambt., Opg. door den heer L. Delpire. F. Vornholt, chef Proeftuinen H. V. A., Kediri. Arth. van den Busch, Spoorweglei 150, Lier. A. C. v. d. Krogt, onderwijzer, Toeloengagoeng. Opg. door den heer H. de Backer. J. Woudstra, onderwijzer, Kediri. Fred. G. Beekman, Telegraafstraat 9, Moeskroen. P. A. Hesse, onderwijzer, Tjilatjap. Joz. Verelst, Pleinstraat 49, Heverlee. L. P. Makking, Kapitein Infanterie, Tjalong (Atjeh). J. Caroen, Hendrik Mausstraat, Brussel. L. Th. Fikenscher, klerk Dep. Financien, Weltevreden. C. Vonck, Rogierstraat 227, 7> B. Streefland, industrieel, Blitar. H. Plancquaert, Engelandgat, Gent. P. M. Seret, beambte N. I. L. en L. Mij., Scerabaia. Opg. door den heer Dr. Speleers. Fr. Sandberg, Turnhoutsche Steenw. 4, Deurne. Groep Suriname. Opg. door den heer E. Schiltz. A. Dhave, Veldstraat 2, Gent. Struycken de Roysancour, waarn. adm. Opg. door den heer C. van Oost. van Financien, Jodenbreestraat, Paramaribo. E. H. Fr. Crols, leeraar aan het College, Aarschot. Opg. door den heer Fred. Oudschans Raf. Vermandere, apotheker, Avelghem. Dentz, Opg. door den heer Joh. Kesler. E. H. van Medegael, onder-pastoor, Kieldrecht. Buitenland. Opg. door den heer E. van Bergen. Ekema, Torpedofabriek Whitehead Arth. van den Bergh, Steenweg Heide, Calmpthout. & Co., Fiume. Opg. door den heer J. Cox. J. Viskens, Keizer Karelstraat 5, Gent. Opg. door den heer H. Huygens, J. L. Nijkamp, 368 Vermeulenstr., Pretoria (Transv.). Opg. door den heer 0. van den Borght. M. Tolkowsky, Milisstraat 21, Antwerpen. Opg. door mevr. C. van Ginkel, Johannesburg. A. M. N. de Villiers, Sekr. v. d. Adm. Opg. door den heer Melis. L. Raekelboom, postmeester, De Panne. 0. V. S., Bloemfontein (0. V. S.). Opg. door den heer P. E. Opg. door den heer De Guchtenaere. Kampfraath, A. M. Seynaeve, fabrikant, Oost Roosbeke. Rev. Jacob Bolt, Kuner, Colorado (V. S. v. A.). Opg. door den heer Joz. Lootens. Mej. E. Delatte, Prevotstraat 130, Brussel. Opg. door den heer H. Swets, Dexter. P. R. Huizinga, Bus 1539, Johannesburg (Transv.). Mej. R. van der Haeghen, George Mo- Monseign. Maurice Vaes, Rector van het reaustraat 78, hospitium Sint Juliaan der Vlamingen, K. Verwilghen, Loixplein 10, 40 Via del Sudario, Rome. Allen opg. door den heer A. L. van Blommenstein. Mevr. Carla Erba, geb. Dijckmeester, Wordt vervolgd. 13 Piazza della Liberta, Belden opg. door Dr. Gisbert Brom, Groep Ned. of B. Nederlof, p/a, den heer C. H. W. Kraayeveld, Ismailia (Egypte). Opg. door den heer D. Lamers, Koetaradja. H. Ockerse, pja. den heer C. H. R. H. GOrtz, beambte Ongevallen Verz. Kraayeveld, Mij. „Fatum", Batavia. W. v. d. Graaf, p/a. den heer C. H. W. A. A. Willemsen, adj. onder-officier Kraayeveld, >> kwartierm eester, Piroe (Ceram). Allen opg. door den heer B. Kroon, >7 J P. J. .Barth Resident, Sintang (Borneo). C. Schluter, Luit. ter Zee 2e kl., J. G. H. Claasen, 2e Luit. Inf., >> p/a. Dep. van Marine, Batavia. G. Brδlman, serg.-majoor Inf., Opg. door den heer W. Blankwaardt, Bangkok. I INNIIMMUMMONiiiipmillMo 4pooli^ Yeerlana' is u.w Vaderland_ Veilig woontge 'er in. Als g-y groot zyt, liebtgy dair ook uw huisgezin (Uit Nederlandsche .HistorieArenten, uitave S. L. van Levy, Amsterdam) 15e Jaargang. No 4 . _• April 1911 EERLANDIA ORGAAN ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Die, van een afkomst kleyn, klimt tot een grooten staet, Veel meer te achten is, als die van aenbeginne Sich op syn ouders roem, of afkomst groot, verlaet, Want, 't een een ander erft hy selver moet gewinnen. CASPER VAN BAERLE INHOUD: Na dertien jaar. — Vacantieleergangen te Leiden, in September 1911, door H. C. Hartevelt. — Buitenland : Louden, Mexico, Angola, Charkof, Santa Fe, Bremen, Fiume, Berlijn, Aken. Noord-Nederland: Algemeene Verg, van Groep Nederland, door C. van Son. — Uittreksel nit het jaarverslag der Groep Nederland over 19ro — Van de Afdeelingen. — Liederen voorJanmaat en soldaat, — Zuid-Nederland: Twee dooden. Dagorde der Alg. Verg. van Groep Belgi6 op 30 April. — Uit c nze Takken. Zuid-Afrika: De taal en de vrouwen. — De Taalbondexamens. — Een kleine overwinning. — Een opheldering. — Mededeelingen. — Oost-Indict: Maleisch of Nederlandsch? — Over taalverknoeiing in onze Oost en nog wat. — Djeloetong-concessies. — Suriname: Uit het 8e jaarverslag van de Groep. door Fred. Oudschans Dentz. — Ned. Antillen: Van het Oroepsbestuur. Verslag over het jaar 19.o. — Amerika: George Birkhoff Sr. t, door T. de Vries. — Mededeelingen. — Ingezonden: Werft I,eden !, door C. F. de Sadeleer. — Eiger' Nijverheid, door Chr. Schmid. — Allerlei en Mededeelingen. — Nieuwe Leden. — Lijst van bijdragen voor de De Genestetbank. Advertenti61. geld van anderen namelijk. Wij moeten veel meer le- Na dertien jaar. den hebben; daarschuilt alsnog het kwaad, vooral leden in Nederland zelf. Want nietgenoeg kan het Openingsrede van den Voorzitter op Hoofdbestuur waardeeren dat onze Groep met de de Al g. Verg. van Groep Nederland. meeste offervaardigheid al haar baten afstaat aan de Het A. N. V. heeft onlangs zijn koperen feest niet algemeene kas, schoon zij zeif toch zeer goed die bij- eens herdacht, laat staangevierd. In zijn bezadigde drage tot eigen behoefte zou kunnen besteden. Groep bezigheid heeft het geen behoefte met de bruid te Nederlandgeeft het schoone voorbeeld van onbaatzuch- dansen. Toch ma g het bij de opening van de 12e lige medewerking in den bond der roe en die den Algemeene Vergadering tot U, die zoo in zijn lot geheelen Nederlandschen stam omvat. Het is mij, deelt, wel zeggen dat het niet zonder voldoening op Voorzitter dier Grcep een behoefte daarvoor aan, zijn vervlogen jaren terugziet. Het Nederlandsche le- Uwe Afdeelingen, dames en heeren afgevaardigden, ven buiten Nederland en zijne kolonin scheen op degroote waardeering te brengen van het Hoofdbe- het eind der 19e eeuw doodsch, behoudens enkele Munn Gij verheugt U met ons dat voornameliik door lichtendeplekken, vooral Londen, maar ook Berlin, Uwe medewerking, het Verbond deet wat het kan Van Amerika wist men hier niets. Thans stroomen cioen, wat het nooit zou kunnen na:aten zonder zich- uit alle oorden der wereld naar ons kantoorgere- zelf te dooden.Vandaar ook dat de Algemeene Ver- geld de bewijzen van weldadig geloof in de kracht gadering van onze Groep een welkome aanleiding en de toekomst van onzen stam, en vangroote be. geeft our het een en ander in het midden te brengen reidvaardigheid tot samenwerking, waar het onze over het Verbond in zijn geheel. gemeenschappelijke belangen in den vreemde geldt. In dit verband vermeld ik het heuchelijke feit dat En dat alles nit zich niet enkel inplaatselijke fees- met eenparige stemmen door onze volksvertegenwoor- ten op naionale dag,en waarvan men trouwens ver di in de post van f 10.000.— is toegestaan voor van het vaderland de strekking en den invloed niet Nederlandsche scholen in het Buitenland. Degedach- moet onderschatten, het uit zich oak inplaatselijke te zelfs aan de mogelijkheid van een dergelijk be- vereenigingen van Nederlanders en in betrouwbare sluit kwam dertien jaren geleden niet op. Landge- inlichtingen en onbaatzuchtigen steun ten behoeve van nooten buiten onzegrenzen waren steeds als lucht land- en stamgenooten. Er wordt soms beweerd door geweest waar men door been keek; hun Nederlander- hen die aan hun niet lid zijn van het Verbond een schap was als een gunst, die hun bij de begrijpelijk- schoonschijnenden glimp geven: het A. N. V. ste nalatigheid werd onthouden. Dat alles is veran- is nietpraktisch. Wat stellen die zich dan voor ? derd; de wet op het Nederlanderschap is in gunsti- Dat wij zelf taken in en doen ? Of ons in de prak- gen zin gewijzigd en, terwijl onder een vorig Minis- tischepolitick be even zooals de Dante-vereeniging terie in beginsel werd aanvaard de wenschelijkheid en het All-Deutsch Verband ? Misschien wordt be- van steun aan Nederlandsch onderwijs in den vreem- doeld het oprichten en Mennen op groote schaal van de door een bijdrage voor Smyrna, hebben wij, ver- Nederlandsche scholen in het Buitenland zooals de tegenwoordigende het A. N. V., thans het voorrecht Alliance Francaise de Fransche dcet ? Als dit de Le- onzen huidigen Minister van Buitenlandsche Zaken, doeling is, dan staat niets hun toetreding in deli jhr. Mr.. de Marees van Swinderen, le huldigen weg; het Verbond dcet dat reeds naar zijn beste ver- als een der weinigen die in zijn waardigheid getoond mogen. Het zoo ook op dit terrein graag oneindig hebben te begrijpen, wat een kracht voor Nederland meer doen, maar hetgeld zit het in den we het het tot nu toe is verwaarloosdgeworden. Het A. N. V. 74 NEERLANDIA. mag openlijk zeggen dat het tot de gunstige verande- sche levers dat daar wordt geleid en is op zijn beurt ring in de openbare meening te dezen opzichte ruim- daar gekend. Zoozeer zelfs, dat landgenooten die schoots heeft bijgedragen. jarenlang spoorloos verdwenen waren, naar wie het In het afgeloopen jaar heeft het Verbond den hoog- zoeken was als naar een speld in een voer hoof, sten prijs en een Eere-diploma behaald voor zijn aan- door middel van ons Neerlandia zijn teruggevonden. deel in het Pavitjpen Groot-Nederland op de Brusselsche En sprekend is het feit dat eerlang een Zelfstandige Tentoonstelling. Maar niet de paarden die den haver Afdeeling zal worden gevormd in Australie. hebben verdiend, hebben Bien gekregen; niet de ijve- Van Vlaanderen en Zuid-Afrika spreek ik U niet. rige werkers van ons Paviljoen zijn bekroond ge- De strijdleuzen die daar weerklinken, vernemen wij worden, maar ons Hoofdbestuur. Dit laat echter met hier slechts bij gerucht: Vervlaamsching van de Gent- grool:e bescheidenheid den mantel der eere afglijden sche Hoogeschool en voor of tegen de wet-Hertzog. op liunne schouders. De heeren Delpire en Kesler Dear gaan de golven hoog, bij ons is er slechts kab- uit Brussel, Cox uit Antwerpen en Meert uit Gent, beling op het teal-oppervlak; onze dagorde zal daar- onze heeren Van Everdingen, Van Son en Rompel van getuigen. Maar ook het kleine heeft zijn groote verdienen voor al hun belanglooze toewijding als- beteekenis en daarom kan ook deze Alg. Verg. haar nog van deze vergadering den hartelijken dank. De verstrekkende gevolgen hebben. kaart door den 'leer De Boer ontworpen en getee- kend, is verdienstelijke pioniersarbeid, kostbaar eigen- dom thans van het Verbond. Verblijdend is dat on- langs het tijdschrift der Maatschappij van Nijverheid, Vacantieleergangen te Leiden in toch wel bij uitstek de praktijk nastrevend, als een September 1911. der grootste beteekenissen van de Brusselsche Ten- toonstelling voor ons yolk, den indruk heeft genoemd, Van den lien tot den 25sten September 1911 hoopt door het A. N. V. op duizenden gemaakt, wier oogen de Studenten-Afdeeling Leiden van het A. N. V. weer het heeft geopend voor de uitgebreidheid van ons tal van Vlamingen, Zuid-Afrikaners en Hollanders uit taalgebied en voor de beteekenis ook thans nog van buiten- en binnenland in de Sleutelstad samen te zien den Nederlandschen stam. Daarbij kan ik wijzen op komen. Dan zal de derde juridische en de zevende dz zeer belangrijke uitgaaf der firma Sythoff, Neder- algemeene leergang gehouden worden; dan hopen lind in den aanvang der 20e Eeuw, dat in ons land wij wederom hun, die zoo bijzonder welwillend zijn ven zeer ruime verspreiding verdient, vooral niet in aan ons streven mede te werken, door het aantal noemenswaarde schoolboekerijen mag ontbreken, maar onzer gasten te toonen, dat hun bereidwilligheid op ook ver over onze grezzen in haar Fransche verta- prijs wordt gesteld. ling een getrouw beeld zal geven, niet van Marker Een belangwekkend programme zal weldra worden visschers of vaarten met molens, maar van wat Hol- rondgezonden. Hier zij het voldoende te vermelden, land thans is, niet kwijnend, maar dapper zich we- dat Prof. dr. C. Snouck Hurgronje, Prof. dr. W. de rend, op gebied van handel en Lijverheid, van Sitter en Dr. P. A. Boeser colleges zullen geven scheepsbouw, van visscherij, van kolonitn, van we- voor den algemeenen leergang, terwijl Prof. mr. J. tenschap en kunst. Tot dit boek heeft als U bekend H. Carpentier Ailing en Dr. H. T. Colenbrander is, ons Verbond den stoot gegeven. den juridischen leergang op zich hebben genomen. Zooeven zei ik: wij kunnen toch geen zakon gaan Wear Hollandsche en Belgische Hoogleeraren van doen voor eigen rekening! Natuurlijk niet. Ma ar wij alle faculteiten wel een Commissie van Bijstand heb- bereiken toch langzamerhand iets wat van den be- ben willen vormen, om ons bij ons pogen te steu- ginne of ons voor oogen heeft gestaan: het Vecbond nen, wear wij dus zoozeer door mannen van gezag wordt meer en meer een vraagbaak voor den handel. en invioed worden aangemoedigd, daar meenen wij Aanhoudend komen verzoeken in om gebruik te mo- te mogen verwachten, dat Hollanders, Vlamingen en gen maken van onze adressenlijst van Nederlanders Zuid-Afrikaners zich in grooten getale te Leiden zul- over de geheele wereld, en herhaaldelijk zijn onze ver- len vereenigen, om er gezamenlijk een nuttigen en tegenwoordigers behulpzaam geweest bij het geven schooners tijd door te brengen. van inlichtingen en het aanknoopen van handelsbe- Welnu dan, gij alien, die in aanmerking komt, om trekkingen. Ook door bijzondere personen wordt voar deel te nemen aan de leergangen in September, komt cen verblijf in den vreemde het Verbond geraad- tot onsi! pleegd, over de zeden en gewoonten, de levensvoor- Gij kunt rekenen op de gastvrijheid van de Leid- vv aarden, den gezondheidstoestand aldaar, waarvoor sche studenten, weest daarvan verzekerd! ailveer onze vertegenwoordigers de gegevens verstrek- Hoe meer deelnemers, hoe meer kans op belang- ken of reeds de gegevens op ons kantoor berusten. rijke gedachtenwisseling en prettigen omgang, hoe En indien ons gebleken is dat de Nederlandsche nij- meer jolyt bij tochten en uitstapjes! verheid op de wereldmarkt zich meten kan met de H. C. HARTEVELT, buitenlandsche, blijven wij nooit in gebrelke daarop Commissaris van den Vacantieleergang. de aantlacht te vestigen. Papengracht 10a, Leiden. Rekeit weer deriien jaar terug, toen er bijna geen wisselwerking was tusschen Nederlanders binnen en buiten onze grenzen. En nu ? Er is bijria geen plek- je op de garde of ons Verbond kept het Nederland- Steunt eigen handel en nijverheidi NEERLANDIA. 75 Nederlandsche winkelweek. In het Tijdschrift van de Maatschappij voor Nijver- heid stelt de heer R. Tutein Nolthenius voor, in na- volging van de All British Shopping Week, ook in Nederland een Nederlandsche winkelweek te houden. Hij zou dit plan willen zien uitvoeren door de Ne- derlandsche vrouwen. Wij meenen dat het voorstel hartelijke aanbeveling verdient, mits ergoed wordt aangepakt en de lei- ding in uitstekende handen berust; want zulk een week moet uitmuntendgelukken. Wanneer zij ook slechts ten halve slaagt, is zij een volkomen misluk- king. Zulk een week moet een alien overtuigend pleit 4n, is zij dit niet, dan doet zij meer kwaad dan goed, en ware zij beter achterwege gelaten. Op de commissie van voorbereiding komt 't dus aan. Waar- borgt de samenstelling dezer commissie niet bij voor- baat 't slagen, dan zal 't plan een instemming vin- den bij hen, die het toejuichen en er heil van ver- wachten voor onze eigen nijverheid. Wij zien daarom met bijzondere belangstelling de verdere uitwerking van het plan tegemoet, dat in be- ginsel zonder eenige terughouding onze instemming heeft. Opdat men echter hier te lande zijn voordeel zou kunnen doen met de ondervinding in de All British Shopping Week opgedaan, hebben wij onzen verte- genwoordiger te Londen, den heer J. Reyneke van Stuwe gevraagd ons te willen mededeelen hoe deze , isgeslaagd. Zooals men weet, was deze week ingericht door de Union Jack Industrial League. De heerReyneke van Stuwe dan schrijft: ,Het spreekt vanzelf, dat de voorbereiding van deze 'Brit- sche winkelweek zeer veel omvattend en moeilijk was. De eerste vraag was: welke artikelen Britsch en welke ingevoerd waren; welke in En eland waren vervaardigd van buitenlandsche grondstoffen; welke gedeeltelijk Britsch, gedeeltelijk buitenlandsch waren en die in En eland zeer in trek zijn." Verder moest de Bond zoeken naar voortbrengse- len van eigen nijverheid die konden wedijveren met veelgezochte artikelen uit het buitenland. Enopmer- kelijk was het hoe in verreweg de meeste gevallen er Britsche artikelen waren te vinden, die op een lijn konden worden gesteld met deze ingevoerde goe- deren. De eigen nijverheid is kranig voor den dag geko- men. Maar meer bewondering nog verdienen de win- keliers, die alle andere overwegingen ter zijde heb- bengezet en, zonder te vragen naar den smaak van de koopers, uitsluitend Britsche goederen hebben uit- gestald. Degrootste vraag was echter: hoe is 't publiek gestemd voor deze nieuwigheid ? In Londen merkt de winkelier weinig van een voorkeur voor eigen fabrikaat. Hetpubliek let op den prijs, op degelijkheid en stijl; maar vraagt niet naar le herkomst. Om dus hetpubliek op te wekken, de eigen nijverheid te steunen, mcet het in de eerste plaats door duidelijke voorlichting op de hoogte ge- bracht worden van de bedoeling der beweging en van de wijze, waarop zij is uitgevoerd. De Pers moet het koopkrachtig publiek die voorlichting ver- schaffen, en is de Per voor de beweging gewonnen, dan zal ook de behoudendeschroom der winkeliers voor de nieuwigheid wel overwonnen kunnen wor- den. Hetpubliek moet weten, dat het volstrekt niet in de bedoeling lit uitsluitend voortbrengselen van eigen nijverheid te koop te stellen. Neen, Wilde men hetpubliek op die wijze dwingen dan bleef het stellig thuis. Maar voornamelijk in de winkelramen moeten de eigen voortbrengselen worden uitgestald, liefst zelfs met artikelen van invoer vangelijke soort en de priis er naast, en dan moet hetpubliek zelf maar oordeelen, wat het verkiest. I n de winkels moet den verkoo- pers de opdracht gegeven worden aan het publiek al- leen dan buitenlandsche artikelen voor te leggen, wan- neer het er uitdrukkelijk naar vraagt of wanneer er ni 76 NEERLANDIA. Op mijne reizen, die ik van gouvernementswege in Voorts valt mede te deelen, dat een Hollandsch verschillende deelen van Mexico heb gemaakt, heb ik Kwartet, onder leiding van den heer George Tour- steeds de dear wonende Nederlanders opgezocht en niaire (beschermend lid van het A. N. V. sedert een zoodoende getracht den bestaanden band te onder- jaar met veel succes in een groot restaurant alhier houden. uitvoeringen geeft. Met genoegen kan, ik hier vermelden, dat meer Ofschoon hier en in andere steden van Zuid-Rus- vreemdelingen onze taal verstaan dan wij Nederlan- land duizenden Bel en wonen, waaronder vele Via- ders gewoonlijk denken. Zoo ontmoetle ik op mijn mingen, is het mij niet gelukt meer dan een als lid jongste reizen door de Staten Oaxaca en Yucatan van het A. N. V. aan te werven, de meesten schij- twee Franschen en een Duitscher, die Nederlandsch nen voorgoed verfranscht te zijn en willen van de verstonden. De Franschman en de Duitscher waren Vlaamsche Beweging niets weten. in Zuid-Afrika geweest en ze konden zeer goed „die C. C, J. VAN DER KLAAUW, taal praat", terwijl de andere Franschman zeer vloei- end Nederlandsch sprak. Het maakt steeds een eigen- Vertegenw. A. N. V. aardigen indruk, wanneer men in een verafgelegen int- hoek der wereld als de staat Yucatan zich plotseling Hollandsche havenwerken te Santa Fe. in de zoozeer beminde moedertaal hoort toespreken. Uit een schrijven van onzen vertegenwoordiger te J. DE BOER, Santa Fe, den heer L. de Waal. Vertegenw. A. N. V. Zooals U bekend is, is de Hollandsche firma Dirks Jaarverslag uit Angola over 1910. Dates & Co. sedert 1904 bezig alhier een haven, toegankelijk voor zeeschepen, te bouwen en is het Daar het aantal Hollanders hier gering is en de Hollandsche element onder het personeel voorname- Gezicht op een gedeelte van het heiwerk van den havenaanleg te Santa Fe door de Hollandsche firma Dirk Dates & Co. Afr. Boeren zich niet veel voor het Verbond interes- HP( vertegenwoordigd bij de bagger- en rijswerken. seeren, kan ik wederom niet veel melden. Met deze havenwerken is wederom een werk vol- Ik ontving eenige brieven van Nederl. fabrikanten tooid, dat den Hollandschen ingenieurs alle eer aan- en handelaren, die door mij naar behooren werden doet, zoowel uit een technisch oogpunt, als om de beantwoord. taaie volharding , betoond bij het overwinnen van Nederlandsche artikelen, die hier allerwegen ver- allerlei bezwaren. . kocht worden zijn: Jenever, Edammer kaas, Van Hou- Onder de technische moeiliikheden kan ik melden, ten's cacao. Waarschijnlijk geschiedt de invoer daar- dat van Juni 1905 tot het einde van dat jaar de ri- van niet rechtstreeks uit Holland. vier Parana een zoo hoogen waterstand had, dat al- Het Hollandsch onderwijs gaat niet vooruit. Thans le werken stop gezet en de plannen veranderd dien- is ergeen enkel Holl. vak-onderwiizer werkzaam. Op den te worden, het een alles te zamen eene vertra- enkeleplaatsen wordt een weinig Holl. onderwijs ge- g in van een jaar veroorzaakte. geven door ongeleerde Afrikaners. Nabii Que is ecn In 1908 staakte deprovinciale regeering haar be- beroepsonderwiizer werkzaam onder de Holl. spre- talingen. De uitgifte van aandeelen „Haven Santa kende kleurlingen. Te Humpata is een Portug. school, Fe", door de firma Dirk Dates & Co. aanbevolen, waarin ook verscheidene Boerenkinderen onderwijs redde haar en de regeering uit dien neteligen toe- ontvangen. stand. , , Daar er dit jaar goede kans voor verdienste was, Bijgaande foto's even een kijkje op de werken en is het von „Trek" weer stil. het Nederlandschgezelschapsleven in Santa Fe. P. v. de SMIT, Vertegenw. A. N. V. Londen. In 1912 zal door de Londensche Daily Mail, in Verslag over 1910 uit Charkof. overleg met de Nederlandsche Kamer van Koophan- del te Londen een Nederlandsche tentoonslelling wor- Gedurende het afgeloopen jaar gelnkte het mij 5 den ingericht ter gelegenheid van de Ideal Home beschermende leden en 1 gewoon lid voor het A. N. Exhibition (een tentoonstelling van voorwerpen ter V. aan te werven. meubileering en verfraaiing onzer woningen). NEEPLANDIA. 7 p je, dat zeer creel aftrek had. Ook het St. Nicolaasfeest slaagde even goed als het vorige jaar. Nadat de kinderen door St. Nicolaas, die in hoogst eigen persoon met zijn zwarten knecht verschenen was, onthaald en metgeschenken verblijd waren, bleven de ouderen nog gezellig bijeen. Het vertrek van den heer W. Manusging niet onopgemerkt voorbij. Daar hij, vooral door zijne vroolijkheid en zijn gulien lach, de algemeene sympathie der leden wegdroeg, werd hem een zilveren sigarettenkoker met inschrift ter herinnering aangeboden. Fiume. Tot secretaris dezer Afdeeling is benoemd de heer C. Ekama, adres : Torpedofabriek Whitehead & Co. Berlijn. De LarenscheKunsthandel opent in Mei a.s. te Berlin een tentoonstelling van werk van Nederlandsche schilders. Eenige leden der Hollandsche kolonie te Santa Fe (ArgentinW). Nederlanders te Aken. De Nederl. Maria-Vereeniging te Aken heeft Uit het jaarverslag 1910 der Afd. Bremen. den 17en April een groot feest gegeven ter gelegen- heid van de plechtige Vaandelwijding. Er werd een De Hollandsche Club telde in het begin van 1910 drama in vijf driven opgevoerd en verschillende 38 leden. In den loop van het jaar traden 10 nieuwe liederen en voordrachten ten bestegegeven. leden toe, doch door ontslagneming en vertrek, be- Den 30en April zal een dergelijke plechtigheid te Dus- g on het jaar 1911 met slechts 32 leden. seldorf plaats hebben van wege de Ned. St. 'Jozef-Ver. Verblijdend is het zeer zeker niet, dat het aantal leden der Club niet meer toeneemt, vooral in eene Nederlandsche toonkunst te Berlijn. stad als Bremen, waar zooveel Nederlanders zijn, en. 17 Mart heeft Dr. Herman F. Wirth, lector aan daarom kan er nietgenoeg op gewezen worden, ie- de Berlijnsche Hoogeschool voor de Afdeeling Ber- deren Nederlander dien men ontmoet, te bewegen lid lijn van de Internationale Musikgesellschaft een le- der Hollandsche Club te worden. zing gehouden over het Nederlandsche Volkslied, met In het afgeloopen jaar werden 3 bestuurs- en 7 al- welwillende medewerking van de dames P. Koene en gemeene vergaderingen gehouden, waarop de belan- Marg. Dorp, beiden sopraan, Kath. von Schiitz, alt gen der Club ter sprake kwamen en behartigd werden. en de heeren Willem Beeker, tenoor, Dr. F. Hopf, In het bestuur der Club kwamen no al verwisse- bas, R. Melzer, viool, C. van Dokkum, piano en linen voor, daar wij helaas onzen geachten voor- een klein orkest onder leiding van Max Schneider. zitter, den heer Stock, die naar Berlin vertok, als Achtereenvolgens werden liederen uit de verschil- lid verloren; in zijne plasts werd nu de heer Lion lende eeuwen behandeld en enkete dier liederen een- tot voorzitter gekozen. In deplaats van den 2en of meerstemmig gezongen. voorzitter, den heer Ultee, die bedankte, werd de Op 1 Nederlandsche Geschiedkundige Concert, wel- heer DeJong gekozen, terwijl de heer Perizonius in ke concerten, ingericht door Dr. Herman F. Wirth, deplaats van den heer Philips, die naar Nederland thans onder bescherming staan van H. H. Prinses , Heinrich Reuss VII en H. D. Prinses Wilhelm von heer Van Dapperen werd commissaris in plasts van Wied, wordt uitgevoerd de Messe des Morts (1760) den heer Schmidt, die bedankt had. van den Zuid-Nederlandschen toondichter F. J. Gos- In de Boeken-Commissie werden behalve de heer sec, geboren in Henegouwen. Van Beekum, nog de heeren Van Dapperen en Bekkers benoemd,terwij1 de financieele commissie uit de heeren Ultee, Bekkers en Pathuis samenge- steld werd. De Clubavonden werdengeregeld op Maandagavond in hetzelfde lokaal in Cafι Hohenzollerngehouden ; de stemming, die onder de leden heersch- te, was steeds gezellig. Buitengewone bijeenkomsten wer. den gehouden ter gelegenheid van den eersten verjaardag van Prinses Juliana en van den geboortedag van Hare Majesteit de Koningin. De leden kwamen in beidegevallen alien met orange of de nationale kleuren in het versierde lokaal bijeen en de avond werd onder het zingen van vaderland- sche liederen en toasten op het Ko- ningshuis in prettige stemming door- gebracht. Door de goede zorgen van een der leden ontbrak op Juliaantjes verjaardag ook niet het Juliana bloem- Havenwerken te Santa Fe : Een stuk rijswerk v6c5r het zinken. 78 NEERLAND1A. Groepsreglement in dien zin dat de bijdragen der nieuw-aangeworven leden het eerste jaar geheel ten bate der Afdeelingskas komen. Noord-Nederland Deze aanval op de Groepskas werd door den al- gemeenen penningmeester kalm maar beslist afgesla- gen, waar Zwolle te minder over morde nu de propa- ganda haar versterking van haar ledental voorspiegelt. Algemeene vergadering van Groep Nederland. 's-Hertogenbosch had nog voorgesteld meer dan tot nog toe geschiedt, het PangermanistiscIt stre- In de met platen, kaarten en statistieken opgesier- wn te bestrijden, maar trok haar voorstel na eenige de groote zaal van het sedert de vorige Alg. Verg. gedachtenwisseling in. te Dordrecht uit zijn assche herrezen Hotel Ponsen * zijn Zaterdag 25 Maart weer verscheiden afgevaar- De middagvergadering bracht ons een paar belang- digden der Afdeelingen, benevens Groepsbestuurders rijke voordrachten over onderwerpen, die er op be- en belangstellenden samengekomen om voor de 12e rekend schenen den buitenstaander een goed denkbeeld maal te getuigen van een jaar arbeid ten bate van te geven van onze werkzaamheid, die zich niet enkel den Nederlandschen stam. tot den vaderlandschen bodem bepaalt, maar haar Wat voorzitter en secretaris daarover in het mid- terrein over de heele wereld heeft en het is juist dat den brachten, kan men elders in dit nummer van buitenlandsch beleid, dat opsporen enver- Neerlandia lezen. heffen van ons Nederlandsch element in den vreem- Uit de cijfers door den penningmeester verstrekt de, waardoor ook de kracht van land en yolk zelve bleek dat de Rekening en Verantwoor- toeneemt. ding over 1910 in ontvangst en uitgaaf f 16621.451/2 Mevr. Hissink—Snellebrand, die een bedraagt, met een voordeelig slot van f 13147.761/2, groot deel van haar Leven in onze Oost doorbracht of te dragen aan het Hoofdbestuur. brak een Tans voor de Indische paupermeis- De Begrooting voor 1911 beloopt f 16594.971/7 met j e s, die in grooten getale verloren gaan als Neder- een batig slot van f 12322.471A. land niet door ontwikkeling en beschaving deze pa- Beide werden goedgekeurd. ria's opheft 1). De aftredende leden van het Hoofdbestuur, mej. E. De heer H o e r, van Hattem, voerde ons Baelde en de heer J. D. Baron van Wassenaer van mede op zijn tocht naar Petersburg, Warschau en Rosande, alsmede de aftredende Groepsbestuurders: Moskou, volgend het voetspoor der vaderen, aantoo- mej. E. Baelde, mej. Cath. van Rennes, Dr. J. B. nend wat R u s 1 a n d alzoo aan Nederland te dan- Schepers en Dr. P. V. Sormani, werden herkozen. ken heeft 1). In de morgenvergadering kwamen de voorstellen En ten slotte gaf de heer L. de Boer, van der Afdeelingen in behandeling. Dordrecht, een toelichting bij de groote wereldkaar- Neerlandia biedt geen ruimte om de uitvoerige ge- ten, ook hier weer de „clou" onzer tentoonstelling, dachtenwisseling daarover weer te geven. waarop de verspreiding van den Ned. De v o o r s t ellen zijn uit vorige nummers be- S t a m voorheen en flans zoo voortreffelF,k in beeld kend en hun lot zij hier enkel geboekstaafd. is gebracht, dat zij ons Verbond mede den hoogsten 's-G r a v e n h a g e zag haar wensch vervuld door prigs op de Brusselsche Tentoonstelling voor zijn de instelling eener commissie (met 77 tegen 38 stem- inzending in eigen Paviljoen bezorgden. men), die zal te waken hebben voor taalzuiverheid Als de jonge padvinders even kloek worden als en waarin voor de eers'e maal zitting nemen mej. die van Oud-Holland, dan kunnen ze onze natie nog Dr. C. C. v. d. Graft (Utrecht) en de heeren Marc. heel wat lauweren doen behalen in den wedstrijd Emants en Dr. M. A. van Weel ('s-Gravenhage). der volken. Overeenkomstig de geuite wenschen zal zij over- * * drijving en vitterij vermijden, hare task breed opvatten. De voorstellen Haarlem en Utrecht wer- Dat verscheiden dames zoowel de vergadering als den aangenomen, vereenigd in dezen vorm: „Aan den gemeenschappelijken maaltijd bijwoonden is een het Groepsbestuur worde opgedragen bij het Hoofd- bewijs van verhoogde belangstelling in ons streven bestuur aan te dringen op het zenden van een adres van een element dat voor onze beweging goud aan de Regeering, ten einde te bewerken dat als waard is. a m b t el ij k e taal in haar geheelen omvang tus- Van de Groepsbestuurders waren ter vergadering schen Nederland en die landen waar het Neder- aanwezig: het Dordtsche dagelijksch bestuur, verder landsch mede een der officieele talen is, uitsluitend de de dames mej. E. Baelde en Dr. C. C. v. d. Graft gemeenschappelijke taal — het Nederlandsch — wor- en de heeren Dr. F. Buitenrust Hettema, Marc. Emants, de gebruikt." onder-voorzitter, Dr. W. van Everdingen, Th. Nolen, SIechts een drietal Afdeelingen verklaarden zich Dr. P. V. Sormani, A. Welcker en Prof. J. te Win- voor steun aan de Padvindersbeweging, kel. De anderen hadden bericht gezonden de verga- zoodat voorstel II van Haarlem werd verworpen, dering niet te kunnen bijwonen. wat natuurlijk nog niet wil zeggen dat men die be- Prof. Dr. Godee Molsbergen uit Stellenbosch (Z.- weging een kwaad hart toedraagt. Velen wilden eerst Afrika), tijdelijk hier te laude vertoevend, gaf blijk Bens afwachten wat ze baren zal, anderen meenden, van belangstelling door zijn aanwezigheid, evenals de dat het A. N. V. niet voortdurend tot steun aan heer en mevr. Kooy—Van Zeggelen en mevr. Hissink- nieuwe vereenigingen moet geroepen worden. Snellebrand, die het Ned. Indisch belang vertegen- Het voorstel Rotterdam betrefende onze woordigden. nationale volkszangen werd ingetrokken, De lijst der aanwezigen werd voorts geteekend door: dat van Zwolle betreffende de propaganda na S. van Lier Ezn. J. Martin Muller, F. G. Doorn- krachtige verdediging en vinnige bestrijding met 84 bosch, J. W. te Ezn., T. de Jong Tzn. A. H. N. tegen 53 stemmen aangenomen. Daarmede is alleen van Nieuwenhuyze, alien te Amsterdam; i17. Wie- de w en s c hel ij k h e i d der weder-aanstelling van ringa te Arnhem; W. J. L. Verhoeven te Breda; de een propagandist uitgesproken en dan alleen nog maar dames H. J. Kiewiet de Jonge, G. W. de Graaf, De voor die Afdeelingen, Welke zijn optreden in hun Vos en Van Brakel, M. van Zanten, M. H. P. J. Hor- gebied verlangen. bach, alien te Dordrecht; H. C. van Heerikhuizen, A. Het Hoofdbestuur zal hierover een beslissing heb- H. Friesendorp Hzn., beiden te Enschede; J. J. de la ben te nemen. Fontaine Schluiter, W. F. Gerdes Oosterbeek, mej. Yka Z w oll e had in een nagekomen voorstel nog 1) 0p deze voordrachten komen we in een volgend nummer terug. aangedrongen op wijziging van art. 25 van het RED NEERLAND1A. 79 C. Wind, Abr. Mulder, alien te 's-Gravenhage; Mr. E naa st de plaatselijke krachten, die het pionierswerk E. J. Th. a Th. van der Hoop van Slochteren te op zich namen. Groningen; J. C. A. Croin, mej. W. G. Scheer, A. Het kan tot verheuging semmen dat drie zulke uit- E. von Saher, alien te Haarlem; Dr. E. Cordewee- eenliggende hoeken van ons land tot de beweging ner, R. H. Gockinga, Mr. K. M. Phaff, alien te toetraden. Het bewijst hoe ze doorwerkt en steeds 's-Hertogenbosch; Dr. J. C. van de Blccquery te nieuw terrein verovert. Hoorn; Dr. G. J. Boekenoogen, A. L. van Blomme Thans is alleen de provincie Drente nog een on- stein, C. de Bruyn M.Czn., alien te Leiden; D. J. beschreven blad. Wie er toe kan meewerken dat Tyssens, J. J. Griss, J. J. Korndorffer, J. A. Max ook zij het volgend jaar op de Algemeene Vergade- May, mej. Cath., alien te Rotterdam; W. van ring vertegenwoordigd is, doe het. n Te Hilversum wordt een Afdeeling voorbereid. Joh. U. Auer, F. R. Coers F.Rzn., alien te Utrecht; E. A. Veen, M. E. van der Veen, beiden te Zaan- Jongelieden-Afdeelingen. dam; N. T. Carstens te Zwolle. Een moeilijkheid in onze organisatie Levert o. m. Ook werd met waardeering de aanwezigheid op- de inrichting der Jongelieden-Afdeelingen. gemerkt van den heer J. P. A. de Bruine, lid van Er zijn er nu 7, te Alkmaar, Amsterdam, 's-Gra- den Raad van Bijstand en van den heer P. J. de venhage, Haarlem, 's-Hertogenbosch, Maastricht en Kanter, lid van de Tweede Kamer der Staten-Gene- Rotterdam 1). raal, die de Ned. Beweging, welke hij mede van De samenwerking laat nog te wenschen over. De 1902-1907 zoo krachttg als algemeen secretaris pen- jongelieden hebbeii dat zelf ingezien en een rapport ningmeester van 't A. N. V. heeft geleid en vooruit- voorbereid over het werken der Jongel.-Afdeelingen, gebracht, nog immer een goed hart toedraagt en in waaruit een afdoende regeling moge voorspruiten. Wien zij in 's lands vergaderzaal een kloek pleitbe- Bestuur. zorger heeft. Het bestuur van Groep Nederland heeft het vorig Na afloop van den maaltijd togen we opgewekt jaar de belangen van het A. N. V. behartigd door naar de stampvolle Kunstminzaal om te genieten: Ma- viermaal samen te komen, n.l. 12 Januari, 5 Maart, joor Kooy's voordracht over Indie met lichtbeelden, 6 Juli en 26 November. den zang van mevr. Schriek—Roodenburch en den heer E. Bouvy, het vioolspel des heeren Dooremans Berner-Conventie. en, lest best, het pianospel van mejuffr. M. tiouvy, In herinnering, dient te worden gebracht, dat Groep die en als begeleidster en als soliste het grootste aan- Nederland indertijd op een Alg. Vergadering de aan- deel had aan het muzikaal gedeelte. sluiting van Nederland bij de Berner Conventie tot Een volgend jaar zal Haarlem, Utrecht of Rotter- een onderwerp van bespreking heeft gemaakt en dat dam ons ontvangen. naar aanleiding daarvan door haar adressen aan de C. VAN SON, Secretaris. Regeering zijn gezonden, mondeling bij den Minis- ter toegelicht, waarin de wenschelijkheid van Ver- bonds-standpunt werd bepleit. Thans is door het besluit der Tweede Kamer de Uittreksel uit het Jaarverslag van Groep aansluiting nabij. Nederland over 1910. Landverhuizers. InIeiding. Naar aanleiding van het bekende voors'el der AM. Amsterdam heeft het Groepsbestuur zich ook dit jaar Een graphische voorstelling toont aan, dat Neder- bezig gehouden met de belangen der landverhuizers, land in 1898 met omstreeks 500 leden begonnen, in daar het tot de eerste plichten van het A. N. V. ne- 1901 steeg tot 2000. 1901 was een jaar van stilstand. hoort, te trachten hen die het land verlaten, voor den Daarna gaat de lijn steeds krachtiger stijgend tot Ned. slam te behouden. ongeveer 7400 in 19Y 0. De secretaris der Afdeeling Amsterdam stelde zich Thans schijnt er weer een tijdperk van stilstand te bij het ontwerpen van een werkprogramma in ver- zijn aangebroken; althans de aanwinsten konden ter- binding met de Afdeeling Handel van het Ministerie nauwernood de verliezen goed maken, welke elke ver- van Landbouw, Nijverheid en Handel en mocht daar eeniging door overlijden, vertrek cf andere oorza- vernemen, dat van Regeeringswege deze belangrijke ken lijdt. aangelegenheid ter hand is genomen en dat men Ledental. daarbij gaarne van de medewerking van het A. N. Het aantal leden in Nederland, vermeerderd met de V. gebruik zou maken. leden in het Buitenland, die niet tot een Groep of Het blijft gewenscht dat wij trachten de Nederlan- Zelfstandige Afdeeling behooren, en volgens regle- ders, die zich in het Buitenland vestigen, blijvend ment bij Groep Nederland gerekend worden, be- aan onze vereeniging en daardoor aan het vader- draagt thans 8050. land te binden, waarbij het verdiensteliik werk der Het moet een van de eerste plichten der leden, Boeken-Commissie van groot nut kan zijn. vooral der Afd. besturen zijn, zelven te werken en Een verheugend verschijnsel is het, dat meer en zooveel mogelijk leden aan te brengen, vooral dezul- meer Nederlanders in het Buitenland uit eigen aan- ken, die weder anderen overtuigen. drang aanraking met het A. N. V. zoeken. Propaganda. Brusselsche Tentoonstelling. Het secretariaat deed met behulp van het ijverig Het Dagel. Bestuur heeft veel van zijn arbeids- kantoorpersoneel te Dordrecht zijn best om door kracht en tijd moeten geven aan de voorbereiding schriftelijke propaganda verschillende kringen van per- van de A. N. V.-inzending op de Brusselsche Ten- sonen op de hoogte van onzen arbeid te brengen, toonstelling. Van de Regeering werd in dezen veel wat een vrij gunstig gevolg had. medewerking verkregen. De biizondere kosten, die voor rekening van het Verbond kwamen, werden ge- Afdeelingen. dragen door verscheiden Hoofdbestuurders, leden van Het aantal Afdeelingen klom van 41 tot 44. den Raad van Bijstand en andere vrienden van het Enschede, Maastricht en Walcheren (hoofdplaats Verbond, waarvoor hun hier een woord van oprech- Middelburg) zijn de drie goede aanwinsten. Dr. Kie- ten dank worde gebracht. wiet de Jonge en Dr. Van Everdingen waren de 1) Groningen heeft thans ook een Jorgelieden-Afdeeling, dejong- sprekers, die hun aandeel in deze stichtingen hadden ste dus in de rij der jongeren. Red. 80 NEERLANDIA. In deze voor het Verbond zoo belangrijke aange- behartiging loch elk jaar een schrede nader brengt legenheid was de samenwerking met de naastaanwo- tot het doel. nende zustergroep zeer aangenaam. Daarom moeten wij volhouden, doorzet'.en, hand- haven! Ned. Taal en Letterkundig Congres. Maar om dat te kunnen doen hebben de dagelijk- Het XXXIe Congres, dat ditmaal te Maastricht ge- sche leiders, hoe overtuigde strijders zij ook zijn, houden werd, was niet druk bezocht door leden van de aanmoediging noodig die in waardeering van bun het A. N. V. Misschien was dit een gevolg van het arbeid is gelegen. En die aanmoediging laat zich het feit, dat uit het programma niet bleek, dat het Con- best uitdrukken in stijging van het ledental, in steeds gres van 't A. N. V. uitging. nieuwe terreinverkenning en padvinding. Voor ons had het dit groote voordeel, dat er voor Moge het volgende jaarverslag kunnen wijzen op en na goede gelegenheid voor propaganda was en een weer krachtig omhoog gaan van de roode lijn wij er vasten voet door kregen in het uiterste Zui- der leden-statistiek. den van ons land. De Secretaris, Verdere werkzaamheden. C. VAN SON. Groep Nederland sloot zich aan bij de vereeniging H e e m s c h u t, instemmend met haar doel om Ne- Van de Afdeelingen. derlands land- en stedenschoon als een erfdeel van Voordracht met lichtbeelden over ons voorgeslacht mede ongeschonden te bewaren en Ned. Indie. te bewaken. Aan de T u c h t-U n i e nit Groep Nederland voort- Van verschillende Afdeelingen kwam bericht in over gekomen verleende het mede steun en voorlichting nu de welgeslaagde voordracht met lichtbeelden over deze Unie den tijd gekomen acht, om door Baden te Ned. Indie en de Boni-expeditie, gehouden door Ma- toonen, dat het haar ernst is met het verwezenlijken joor H. A. Kooy. Reeds in vorige nummers van barer plannen. Neerlandia werd er een en ander van gezegd. Door de Afdeeling Groningen werd uitvoering ge- We volstaan Bus met dit kort bericht. geven aan haar goedgekeurd voorstel om pr op a- Aileen vermelden we nog, dat den heer Kooy de gand a-b rief k a a r t en te doen ontwerpen. eer te beurt viel ook voor H. M. de Koningin en Om de beginselen van het A. N. V. in militaire een kleinen kring van genoodigden zijn voordracht te kringen meer ingang te doen vinden werd toestem- mogen houden. ming gevraagd en verkregen om Neerlandia in Amsterdam. de militaire cantines op de leestafel te mogen leggen. Prof. Dr. J. te Winkel en de heer S. van Lier Ez. De Nationale Vereeniging voor den zijii herkozen als bestuursleden der Burg.-Afd. Ge- V olkszang werd gesteund met een gift van f 25. kozen werden de heeren Prof. Mr. J. A. van Hamel In behandeling is een plan om te trachten zang- en H. R. du Mosch. Laatstgenoemde was ook in onderwijs op de H. B. S. en Gymnasia ingevoerd te Indie bestuurslid van het A. N. V. krijgen. Aan H. M. de Koningin zond de Afd. Amster- dam een telegrafischen gelukwensch ter gelegenheid Samenwerking. Rarer 121A-jarige regeering. Voor de innerlijke krachtsontwikkeling van een uit- gebreide vereeniging als de onze' is het noodzakelijk Breda. dat er voortdurende samenwerking is tusschen de In de 3e jaarvergadering werden de aftredende be- hoofd- en afdeelingleiders. Daarom belegde het Groeps- stuursleden, de heeren Mr. M. P. M. van Dam, voor- bestuur in het najaar een vergadering te 's-Graven- zitter; Mr. P. M. J. E. Bloemarts, Dr. P. Hoekstra, hage, waarop het afgevaardigden der Afdeelingsbe- J. M. Ingen-Housz-Bootz en W. J. L. Verhoeven, sturen uitnoodigde. secretarg-penningmeester, herbenoemd, en tot bestuurs- De opkomst was zeer bevredigend. Besproken wer- leden in de vacatures 1912 ontstaan door het ver- den velerlei punten. trek naar elders van de heeren Mr. C. 0. Segers en Dat zulke bijeenkomsten nuttig werken behoeft geen Generaal A. J. Vetter, gekozen de heeren W. H. L. betoog. Uges en J. G. Tinbergen, beiden lid der plaatselijke Boeken-Commissie. Onafgedane zaken. Het jaarverslag van den secretaris en de rekening Tot de eigenaardigheden van een vereeniging als van den penningmeester, sluitende met een voordeelig het A. N. V. behoort het maken van plannen om in saldo van f 21.331A werden goedgekeurd. sommige toestanden verbetering te brengen. Die plan- nen blijven sours plannen, daar bij de uitwerking de Enschede. moeilijkheid meermalen te voorschijn komt. De heeren H. C. van Heerikhuizen en Harry Ro- Zoo hebben we al eenige jaren een Ha a g s c h e zendaal zijn als bestuursleden herkozen. Commis s i e, die zich ten doel stelt te onderzoe- ken de wenschelijkheid der a f s c h a f f i n g van 's-G ra ven h a ge (Jongel.-Afd.). het Fransch als toelatingseisch voor De secretaresse schrijft: Gymnasia en H. B. S. De jaarvergadering had 25 Febr. plaats. Uit het De t a a 1 s t r ij d heeft ook reeds herhaaldeliik tot jaarverslag bleek, dat er in het afgeloopen jaar voor- allerlei plannen aanleiding gegeven. Thans zal het al door de leden wat meer belangstelling getoond voorstel-Den Haag ons mogelijk tot een praktische was, die steeds moge toenemen! oplossing brengen. De aftredende bestuursleden mej. Nooitgedacht en Het moge der Commissie o. a. gelukken een mid- de heeren Reeser en Mulder werden herkozen, ter- del te vinden om de a m b t el ij k e taal in re- wijl voor de plaats, opengekomen door het aftreden geeringskringen en -zaken zooveel mogelijk Neder- van den heer K. F. de Leeuw, werd gekozen de landsch te doen zijn. Onze taal mag niet achter ge- heer M. M. Couvee. steld worden bij vreemde talen. Na afloop der huishoudelijke zaken, hield de heer Zoo blijft het ook altijd nog een open vraag hoe L. v. Oyen eene lezing over „Rumphius", door de wij Tangs praktischen weg de Nederlanders meer aanwezigen met zeer veel belangstelling gevolgd. eerbied voor eigen nijverheid kunnen inboezemen, wanneer onze nijverheid zich met een — 1 April had weer een onzer huishoudelijke ver- vreemde ten volle kan meten. gaderingen plaats. 't Grootste gedeelte van den avond Feitelijk zijn dit van zelf onafgedane zaken, wier werd ingenomen door eene lezing over „Darwinis- NEERLANDIA. 8 me", door den heerJ. U. Auer. Spreker gaf ons een De Tucht-Unie. duidelijk overzicht van de theorie van Darwin en wist de aanwezigen op boeiende wijze bezig te houden. De Bond van eengroot aantal Nederlandsche Ver- Jammer dat er niet wat meer leden opgekomen wa- eenigingen en belangstellende personen, waarvan de ren! Statuten deKoninklijke goedkeuring verwierven den Groningen. 19en Juni 1909 en die den naam draagt van de Tuch t-U n i e, is onzenlezers natuurlijk niet meer De secretaris schrijft: onbekend. Op 1 Februari j.l. gaf voor de Afdeeling Gronin- Artikel 1 dier Statuten zegt, dat de Ude ten doel gen en belangstellenden Dr. W. van Everdingen een heeft de tuchteloosheid ender het Nederlandsche yolk uiteenzetting over de werkzaamheden der Boeken- te bestrijden, teneinde zijne zedeliike, geestelijke on Commis sie. lichamelijke kracht te verhoogen. De Unie heeft ge- Zoowel het schoone doel als de geestdrift, die de ruimen tijd noodig gehad om ket terrein te verken- knappe spreker wist te verwekken hadden tengevolge nen, de oorzaken, de uitingen en oak de gevolgen dat verscheidenepersonen staande de vergadering als dier tuchteloosheid te onderzoeken, en zich op de lid der Boeken-Commissie toetraden. hoogte te stellen van de wenschen van het Neder- Moge hun voorbeeld nog door veen in deze nom-- landsche yolk.Ook de inwendige organisatie is thans delijke provincien worden gevolgd. voorbereid en de tijd is aangebroken om met vrucht Op 14 Febr. had de jaarvergadering der Afdeeling naar buiten te kunnen optreden. plaats. Tot bestuursleden werden gekozen Prof. Kern Voorloopig zijn door het Algemeen Bestuur de en Mr. E. J. Th. a Th. van der Hoop van Sloch- volgende punten aan de orde gesteld en in behande- teren. Laatstgenoemde in de plaats van Mr. Ver Lo- ling genomen: ren van Themaat, die deprovincie met ter woo 10. Het verkrijgen van korte en snelle berechting heeft verlaten. van overtredingen teen wetten en verorde- Tenslotte kan worden vermeld dat t e Groni n- ningen; gen een Jongelieden-Afdeeling is op- 20. De bevordering van regelmatig en ordeliik ver- gericht. keer 30. Het aanmoedigen van de beoefening van gym- Haarlem(Jongel.-Afd.). nastiek, sport en spel met den aanleg van De heer J. A. Verkuyl, leeraar aan de Cadetten- speelterrein; school te Alkmaar heeft voor de leden dezer Afdee- 40. De drankbestrijding; ling een belangwekkende lezing gehouden over de 50. De verbetering van den Nederlandschen yolks- Vlaamsche Beweging. zang en Aan de leden der Afdeeling wordt bij opvoering 60. Het houden van voordrachten, het bijwonen van oorspronkelijke Nederlandsche stukken op ver- van congressen, de samenwerking met bestaan- toon van hun bewijs van lidmaatschap voor 1911 de vereenigmgen. persoonlijk 25 % korting op de tcegangsprijzen toe- gestaan. De Unie wenscht n.l. hand in hand tearbeiden met alle reeds bestaande organisaties, die gehed of gedeel- Leiden. telijk hetzelfde doel beoogen, zonder remand het work In deplaats van Dr. G. J. Boekenoogen, die niet uit de handen te nemen, om daardoor eendrachtigen meer in aanmerking wenschte te komen, is als pen- arbeid van die organisaties te bevorderen en verbrok- ningmeester van de Burger-Afdeeling Leiden gekozen keling van krachten te doers ophouden. de heer J. G. van Es, med.- docts. arts, Plantsoen 17. Allereerst is nu het verkriigen van eene sterke or- ganisatie noodzakelijk. De toegetreden vereenigingen Maastricht. enpersonen omvatten te zamen reeds weinig minder Het bestuur dezer Afdeeling is thans als volgt sa- dan honderd duizend leden; maar dat cijfer moot be- mengesteld: Mr. L. H. I. Lamberts Hurrelbrinck, langrijk toenemen. Daartce mceten sterke ledengrce- voorzitter; Dr.J. K. de Cock, secretar:s, Wilhelmina- pen en vertegenwoordigende lichamen gevormd wor- singe! 36; F. Bartelink, Dr. H. J. Endepols, H. den in alleplaatsen van Nederland. Seydlitz. Leden van de Unie zijn: Z w o 11 e. a. Rechtspersoonlijkheid beziCende vereenigingen of Deze Afdeeling gaf den stoot tot een rondreis van hare afdeelingen, voor zoover die rechtspersoon- Majoor H. A. Kooy met zijn voordacht over Ned. lijkheid bezitten (Jaarlijksche bijdrage ten minste Indio (zie boven). 10.—) en TeKampen gelukte het een 300 toehoorders voor b. bijzondere personen (Jaarlijksche bijdrage ten zoo'n avond saam te brengen. minste f 1.—). Op 2 Maart, zoo schrijft de secretaris, hied de Buitengewone leden zijn afdeelingen van rechtsper- Afdeeling Zwolle haar tweede openbare vergadering, soonlijkheid bezittende Vereenigingen, die voor zich- ditmaal in samenwerking met de Afd. Zwolle van de zelven nog die hoedanigheid niet bezitten. Zij zijn Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. niet stemgerechtigd. Zij had het groote voorrecht den heer Van Nou- Leden, die meenen in de termen te vallen voor het huys in een boeiende, hoogst belangrijke voordracht, betalen eener verminderdeJaarlijksche bijdrage, die- opgeluisterd door een serie prachtige lichtbeelden, te nen daartoe een verzoek in aan het Algemeen Be- hooren verhalen van de expeditie naar Nieuw-Gui- stuur, dat de bevoegdheid heeft dat verzoek toe to staan. nea, die hi' onder leiding van Mr. Lorentz mocht meemaken. Het Algemeen Bestuur roept thans alle belangstel- Hetgeestdriftig applaus, waarmede de spreker werd tendon ingeheel Nederland op, zich to willen aan- begroet en waarmee hem voor zijn voordracht door melden aan het adres van den Tweeden Algemeenen het ingrooten getale opgekomen publiek (ditmaal Secretaris, den heer A. R. Kuiper s, Van Bleilen- viel de lezing in een rustperiode van het Zwolsche burgstraat 12, to Dordrecht. openbare Leven werd dank gezegd, was tevens een bewijs, welke groote bewondering ook in Zwolle Nederlanders en Stamverwanten, , de op zoo schit- Bevordert de Vtaamsche Beweging door terende wijze hebben bewezen, dat kcene onderne- in Vtaanderen Nederlandsch te spreken mingsgeest en durf nog steeds eigenschappen van het en in Uw briefwisselin,g met Vtaander en Nederlandsch ras zijn. het Nedertandsch te gebruiken ! Liederen voor Janmaat en soldaat. De heer Clockener Brousson, Luit. b. d. heeft zich De tweede plaat heeft het volgende vers, den be- reeds jaren Lang verdienstelijk gemaakt door in kenden oproep aan onze Hollandsche jongens om woord en beeld belangstelling te vragen en geest- weer zee te kiezen: drift te wekken voor het leven van den soldaat in vaderland en kolonien. Naar Zee. Bekend is o. a. zijn Oranieboekje, een verzameling van soldatenliederen voor School en Volk, waarvan Ferme jongens, wak'kre knapen, nu het 120e duizendtal verschenen is en dat ook, als Foei hoe suffend staat gij daar! bladvullingen, een aantal goede wenken en kernwoor- Zijt gib dan niet welgeschapen, den bevat. Zijt gij niet van zessen klaar ? Waar de belangstelling in de landsverdediging steeds Schaamt je, jongens! en gaat mee groeiende is, kan de algemeene verspreiding van dit Naar de zee, naar de zee! boekje krachtig meewerken tot versterking van 't zelf- vertrouwen bij Leger, vloot en natie. Dat 's een leven van pleziere, De liederen zijn ook geillustreerd verkrijgbaar. Als Dat 's een leven van stavast, proeve geven wig, daartoe in staat gesteld door den Zoo de wereld rond te zwieren uitgever, den heer N. J. Boon, en den schrijver, een In het topje van den mast; paar afbeeldingen. De eers".e heeft tot onderschrift: Thuis te zijn op ied're ree Aan boord. Kom, ga mee naar de zee! Aan boord, aan boord, gii flink Bezel! Wat zwoegt gij vroeg en laat ? Ook de Nederlanders in het buitenland zij het werk- Geen leven is zoo zorgeloos, je vooral voor de jeugd aanbevolen. Als 't leven van Janmaat. Bij minstens 10 exemplaren kan de Uitgever ze Geen maakt zijn reizen zoo goedkoop, vrachtvrij per post naar het buitenland zenden na. Of ziet zooveel van de aard'. ontvangst van 1.25 gld. Bij den Belgischen Boekhan- En dat is, dunkt me, nog al wat, del kosten de dubbeltjes bcekies 15 cent en overal En wel een schipbreuk waard. elders ongeveer 18 cent. NEERLAND1A. 83 14. Hoe de ongerechtigheden te keer gaan, die ten nadeele der Vlaamsche beambten en bedienden, enkel omdat ze Vlaming zijn, gepleegd worden Zuid-Nederland in al de besturen, en tegenwoordig vooral in het Bestuur van Spoorwegen, Posterijen, enz. ? (Tak Brussel). 15. Bestaan er, voor de Vlamingen, redenen om de Twee dooden. uitwijking naar Katanga aan te moedigen ? Maat- regelen te nemen door het A. N. V. (Tak Brus- Jan Broeckaert. — Albert Frederica. sel). In de laatste weken heeft de Vlaamsche Beweging 16. In voorkomend geval steun te verleenen aan weer twee van haar meest talentvolle voorstanders tooneelgezelschappen, in omreis in Belgie, het- door den dood verloren: in de eerste plaats de heer zij door waarborg of anderszins (Tak Brussel). Jan Broeckaert, lid van de Koninklijke Vlaamsche 17. Stamverkeer. Welke maatregelen kunnen er ge- Academie, die menige bijdrage tot de geschiedenis troffen worden om de leden, die in groep rei- van de Vlaamsche letterkunde geleverd heeft en die zen, in Nederland en Belgie, hun verblijf leer- met den voor enkele jaren overleden Frans de Pot- rijk en aangenaam te maken ? (Tak Brussel). ter de lijvige „Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen" had ondernomen, een werk dat ongelukkiglijk onvoltooid is gebleven, even- Uit onze Takken. als dit andere belangrijke werk, dat hij in samen- B r u s s e 1. Voor eene goedbezete zaal, hield, werking met den heer Th. Coopman had aangevat, 15 Dec. j.l., de heer C. Huysman, volksvertegenwoor- n.l. de „Bibliographic van den Vlaamschen Taalstrijd". diger van Brussel, zijne beangwekkende voordracht De tweede doode, dien wij te betreuren hebben, is over Huisarbeid, waarmee hij reeds te Antwerpen Mr. Albert Frederica, die een van die stille werkers was opgetreden. Zijne rede werd met diepe aandacht was, Welke daarom echter niet minder diensten aan de Vlaamsche Zaak heeft bewezen. Hij heeft, door door de aanwezigen gevolgd, en de begaafde spre- ker wist in de harten der toehoorders de overtuiging zijn optreden, er veel toe bijgedragen om de wet- te storten dat in den ellendigen toestand der „te huis ten op het gebruik van het Nederlandsch voor het arbeiders" verandering moet komen. gerecht, die van 1873 en van 1889, tot stand te bren- Donderdag, 2 Febr., voor een talriik en uitgelezen gen. Door zijn initiatief werd de „Vlaamsche Con- publiek, droeg de heer S. Rippe eenige stukken voor ferentie der balie" te Gent opgericht, en aan hem is uit Lucifer van Vondel, Kalil van Byron, Twee Broe- ook het ontstaan van den „Bond der Vlaamsche ders in Apollo van J. J. L. ten Kate, alsmede enkele Rechtskundige Congressen" te danken. Als lid van kleinere stukjes. Door zijne merkwaardige en talent- den provincieraad van Oost-Vlaanderen heeft hij het voile voordrachtkunst wist de heer Rippe alley aan- zijne gedaan om de rechten van onze taal in het be- dacht te boeien, en hij oogstte dan ook te recht een stuur van die provincie te doen erkennen. geestdriftigen en welverdienden bijval. De avond van 16 Febr. j.l. is voor onze Tak een ware kunstavond geweest. Wij hadden de medewer- Jaarlijksche Algemeene Vergadering van king verkregen van mevr. Fanny Ulmann, mej. Jo- hanna Nijssens, en de heeren Bernard ten Cate en. Groep Belgie. K. Nijssens, die een mooi programma hadden samen- De leden van Groep Belgie worden uitgenoodigd gesteld. Mej. J. Nijssens, eene jonge zangeres, met om de Jaarlijksche Algemeene Vergadering van de eene warme en goed ontwikkelde stem, zong met Groep bij te wonen op Zondag 30 April a. s. te gevoel liederen van Vlaamsche en Nederlandsche Antwerpen, „Trois Arcades", Van Ertbornstraat (ach- componisten. De stukken voor twee pianos meester- terzijde Vlaamsche Opera), 10% uur, 's morgens. lijk uitgevoerd door mevr. Ulmann en den heer B. ten Cate, vielen bijzonder in den smaak, en de heer Dagorde: K. Nijssens, violoncellist, had veel bijval. 1. Jaarverslag van den secretaris-penningmeester. 2. Verslag van de Commissie tot nazicht der reke- Bericht. ningen. De Vlaamsche copie voor 't April-nr. kwam te laat 3. Benoeming van deze Commissie voor het vol- in, zoodat we slechts eengedeelte konden opnemen. gend jaar. Red. 4. Begrooting. 5. Aanstelling van leden in het Groepsbestuur. 6. Volkstelling. Klachten. Protest bij den Minister (Tak Antwerpen). ZUI D-AFRIKA 7. Legercomiteit. Verslag. Brief, over de werkzaam- heden en de propaganda in het Leger, aan onze Takken (Tak Antwerpen). 8. Vlaamsche Hoogeschool. Werking in het Walen- land (Tak Antwerpen). De taal en de vrouwen. 9. Onze Hoofdbestuursleden. Niet bijwonen van de Men leest gedurig in de bladen der Afrikaanders, vergaderingen en middel om zulks te verhelpen en men hoort het hun voormannen telkens zeggen, (Tak Antwerpen). dat de toekomst van het Hollandsch in Zuid-Afrika 10. Vlamingen in het Walenland (Tak Antwerpen). veilig is, zoolang de vrouwen het trouw blijven, zoolang de kinderen het uit moeders mond hooren, 11. Vlaamsch in het Bestuur (Tak Antwerpen en zoolang de vrouwen er voor zorgen dat het thuis Tak Brussel). wordt gesproken. Daarom het beklag, dat op de 12. Vakonderwijs in Vlaamsch-Belgie (Tak Antwer- meeste kostscholen, waar de Afrikaanders hun doch- pen). ters heen zenden, het Hollandsch weinig in tel en 13. Wat kan er door het A. N. V. gedaan worden sours geheel gebannen is. Nicht Minnie heeft daar voor de Vlamingen in het Buitenland (Tak Ant- nog onlangs in de Boer, het flinke weekblad van werpen). Pretoria, een hartig woord over gezegd. 84 NEERLANDIA. Maar schijnen vele Afrikaansche meisjes, en vrou- metgevoel van eigenwaarde zich zijn taal niet zal wen van het jonge geslacht de taal van hun yolk laten ontnemen. voor het Engelsch te verzaken, er zijn er andere, In een ander verband zeigeneraal Botha: De Ne- die de knie voor Baal niet buigen. Hebben wij niet, derlandsche taal verheugt zich in een uitgebreide let- eenigen tijd geleden, een vereeniging van Afrikaander terkunde, een letterkunde die voorgeen andere be- vrouwen in Transvaal een poging om het Engelsch !weft onder te doen. binnen te halen en te plaatsen op gelijken voet met bet Hollandsch, dat de taal der vereeniging was, zien af- wijzen ? Gelijk een vereeniging van Engelsche vrou- Een kleine overwinning. wen in Transvaal het Engelsch als de taal van hun vereeniging handhaven, wilden die Afrikaander vrou- De waakzaamheids-commissie uit de Zuid Afrikaan- wen hun Hollandsch trouw blijven. En zij gaven se Akademie waakt. veel mannen in hun land daarmede een voorbeeld. Voor het hof te Pretoria was een burgerlijk ge- Nu is er te Pretoria zelfs een vrouwenvereeniging ding gevoerd. Onder de gerechtskosten, die een der gesticht, die bepaaldelijk voor het Hollandsch gaat partijen moest betalen, kwam voor een bedrag van strijden. De Zuid Afrikaansche Vrouwen-taalbond 2.70 voor de vertaling van een stuk uit het Hol- heet zij. De vergadering, waarop dat geschiedde, was landsch in het Engelsch. Het bedrag was luttel, maar bijeengeroepen door mevr. Logan — de Nicht Min- hier gold het een beginsel. De grondwet verleent nie van de Boer — en onder de dames, die waren Hollandsch en Engelsch gelijke rechten, ook in de opgekomen noemt de Volkstem: mevrouwen Viljoen, rechtspraak. De stukken mogen dus in beide talen Atchison, P. Jooste, Pienaar, Bosman, Melt Marais, worden ingediend en partijen behooren niet ver- Haar, M. Jooste, Botha. Ook enkele mannelijke be- plicht te worden, stukken in het Hollandsch gesteld, langstellenden waren opgekomen, o. a. ds. Bosman, in het Engelsch te laten vertalen. Evenmin het om- dr. Maiherbe, Jan Celliers, P. Jooste, H. Oost en gekeerde natuurlijk, maar zoo iets zal voorloopig al- dr. Engelenburg. thans wel niet geeischt worden. Mevrouw Logan leidde de vergadering en ds. Bos- Op aandrang van dr. Engelenburg, lid van de man hield een flinke toespraak, Hij gaf daarin dr. waakzaamheids-commissie der Akademie, diende de Engelenburg gelijk, dat hij kort tevoren had gewei- tot betalen veroordeelde partij een eisch in tot her- gerd aan de voorbereiding van een feest in de hoofd- ziening van de kostenrekening op dit punt. Rechter stad deel te nemen, omdat hij niet met zijn Engelsch Curlewis erkende, dat art. 137 der grondwet — het sprekende medeburgers kon samenwerken voor deze artikel van de gelijke taalrechten — en wees den in den gemeentelijken dienst de Hollandsch sprekende eisch toe. Voor vertaling van in het Hollandsch ge- burgers op het stuk van de taal voldoening hadden °stelde stukken behoeven de gedingvoerende partijen gegeven. Hij sprak vervolgens van de schoolwet, die derhalve niet te betalen. verbeterd en alvast beter toegepast moet worden, Zoo denkt er althans de rechter te Pretoria over. zoodat het Hollandsch tot zijn recht kome. Te Bloemfontein heeft onlangs een rechter met een Dr. Engelenburg, de redacteur van de Volkstem, Hollandschen naam het Hollandsch in de rechtzaal noemde zich een verstokten optimist op taalgebied. de gelijke plaats, die art. 137 haar toekent, ontzegd. Een natie, die gedaan heeft wat Afrikaander vrou- Maar als de Afrikaanders volhouden komen zij er wel. wen en mannen hebben gedaan zeide hij — kan niet zoo zonder ruggemerg wezen om haar taal los te laten. Een opheldering. De hear H. Oost, redacteur van de Boer, die in de buitendistricten thuis is, verzekerde, dat alom in In Hollandsche bladen van Zuid-Afrika kon men het land de Afrikaanders wakker zijn voor handha- onlangs veel beklag lezen over wat er in Calvinia ving hunner taalrechten. De geest in de distrikten is was gebeurd. In die door en door Hollandsch Afri- goed — zeide hij — er is een heilzame herleving kaansche omgeving was er een kostschool, waar geen onder onze menschen. Hollandsch mocht gesproken worden. Alle gesprek- In het voorloopige bestuur van den Vrouwen Taal- ken moesten in het Engelsch gevoerd worden. Als bond werden gekozen mevrouwen Atchison, Logan, Hollandsche Afrikaanders zelf een dergelijk besluit Armstrong, Jooste, Haar, Jan Celliers, 011and, Vil- namen — zoo zei men — hoe treurig moest het dan joen en mej. Ruysch van Dugteren. wel met hun liefde voor de moedertaal staan! Een der betrokkenen heeft echter in Ons Land, dat made geklaagd had, de zaak opgehelderd, en zij blijkt nu toch niet zoo erg te zijn als zij leek. De schrij- De Taalbond-examens. ver betuigt van zich zelf, dat het Hollandsch zijn eigen taal is en hij haar harteliik liefheeft, en — wat Geregeld stijgt het aantal jonge mannen en vrou- meer zegt dat er bij hem thuis dan ook alleen wen die deelnemen aan de examens in Nederland- Hollandsch wordt gesproken. Zoo is het ook het ge- sche taal en letteren en in geschiedenis van Zuid- val — vertelt hij verder — met de meeste gezinnen Afrika, die de Z. A. Taalbond afneemt. Hij looft er in Calvinia, en juist daarom staan de ouders er op, een aantal prijzen bij uit — het waren er nu in de dat hun kinderen op de kostschool uitsluitend En- tachtig, ter gezamenlijke waarde van nagenoeg f 1500.- gelsch met elkaar zullen spreken. Anders leeren zij - maar dat is niet de eenige aantrekkingskracht. De 't niet goed, en Engelsch moeten zij terdege kennen. diploma's, die hij uitreikt aan wie door het een of Thuis hooren zij niets als Hollandsch, op school andere examen is gekomen, hebben een goeden naam leeren zij Hollandsch en Engelsch, en nu kunnen zij in Zuid-Afrika. Het is moeilijk te berekenen, hoeveel zich op de kostschool verder in het Engelsch oefenen. de Taalbond met zijn getuigschriften in den loop Ons Land is met die redeneering niet geheel tevre- reeds van ruim twintig jaar ginds ten bate van het den. Als de kinderen, gelijk de schrijver beweert, op Hollandsch heeft gedaan. de schoolbanken goed Engelsch zoowel als Hol- De prijzen werden nu te Kaapstad uitgereikt door landsch leeren, is 't dan noodig de jongens te ver- geen mindere dan de eerste minister der Unie. Uit bieden buiten de school Hollandsch te spreken ? Zal zijn toespraak, waarvan Ons Land verslag geeft, dat hun achting voor het Hollandsch niet verminde- twee aanhalingen. ren ? Wij zijn hier een klein yolk zei generaal Bo- Wij trachten die vragen niet te beantwoorden, maar tha — maar een parmantig yolk dat niets onbeproefd vinden het althans een bemoedigend verschijnsel, dat zou laten om een groot yolk te worden. Ongetwij- er in Calvinia zooveel gezinnen zijn, waar de moe- feld bedoelde de minister hiermede ook, dat een yolk dertaal gehandhaafd en in eere gehouden wordt. NEERLAND1A. 85 Kaapstad. geen enkele verstaat onze taal ; de klerk aan het lo- Deze Afdeeling heeft 7 Maart een gezel.igen avond ket van een station moet in het.Maleisch worden toe- gehad, waar naast zang en voordrachten, door de gesproken ; in de winkels komt men ook al niet met onder-aideelingkerskaer Aurora, een sink Hollandsch terecht geheel anders dan te Paramaribo, werd opgevoerd door een lid van dit liefhebberij-ge- waar apes Hollandsch is. In het leer is de „dienst- zelschap geschreven. Het heel: De Hypnotiseur. taal" niet het Hollandsch maar het Maleisch I), ter- wijl toch zoowel Javanen, als Timoreezen, wier taal Oost west, thuisbest. niet het Maleisch is, als soldaat worden aangeno- men. Op een pas te Timor geopende school, waar De Afrikaners, die zich na den oorlog in Mexico haddengevestigd keeren alien naar Zuid-Afrika weer. de kinderen toch alleen Timoreesch kenden, werd het De meesten zijn reeds terug. leeren van Maleisch als eerste eischgesteld; waarom De laatste der Boeren-Kriigsgevangenen op de Ber- niet het Nederlandsch ? muda's zijn, met uitzondering van een of twee die gedurende hun verbliif aldaar getrouwd ziin, op kos- Deze klachten lijken ons overdreven en niet billijk; wat kan er toch voor bezwaar tegen zijn, dat de ten der Z.-Afr. re eeren naar Zuid-Afrika terug- geg aan. nieuw aangekomene in Indie zorgt zich met Maleisch te kunnen redden; waarom zouden alle Inlanders, die Een Leibbrandt vereeniging. met de nieuw-aangekomenen in aanraking kunnen ko- In The State van Maartbepleit Ian D. Colvin de .men, terwille van dezen, Nederlandsch moeten lee- oprichting van een Leibbrandt-Vereeniging in Z.-Afr., ren ; het is toch niet vol te houden, dat een Javaan in dengeest der Holl. Linschoten-Vereeniging, waar- of Timorees, of welke eilandbewoner ook, even ge- van het doel dus zou zijn het uitgeven van oude makkelijk Nederlandsch als Maleisch zou kunnen lee- werken, betrekking hebbende op de geschiedenis van ren. Dat men bij het elementaire inlandsche onderwijs Zuid-Afrika. De Afrikaners zouden hiermede tevens er naar streeft Maleisch te maken tot de algemeene eeren de nagedachtenis van den Kaapschen archiva- omgangstaal tusschen de verschillende Inlanders van ris J. H. Leibbrandt. ons gebied is loch inderdaad practisch. Het Neder- landsch kan voorloopig alleen weggelegd zijn voor Hollandsch in Oost-Afrika. hen, die zich boven het normale peil der ontwikkeling Uit Nakoero wordt aanDe Volkstem te Pretoria wenschen te verheffen. Hoe denken de voorstanders geschreven, dat loch eindelijk ook in Oost-Afrika Hol- van een algemeen invoeren van het Nederlandsch, in landsche scholen zullen verriizen. den door meer dan 40 millioen Aziaten bewoonden Op de Hasin Gishoe bergvlakte was men al fang Archipel, zich toch de middelen om daartoe, te ge- vanplan scholen op te richten. Men kon 't echter raken ? over het leerplan niet eensworden, totdat de predi- kant den knoop doorhakte. Nu zullen er twee of In het Indologenblad, Nos. 7 en 8 van dit jaar, drie scholen op de bergvlakte worden gebouwd, waar wordt de vraag Maleisch of Nederlandsch zoowel Hollandsch als Engelsch zullen worden ge- ook behandeld; eerst wordt in herinnering gebracht leerd. Een of meer van die scholen moeten reeds dat, om een yolk te leeren begrijpen en om zijn ver- ldaar zijn. trouwen te winnen men de taal van dat yolk moet Ook in den onitrek van Nakoero wil men een Hol- kennen; tevens wordt er echter op gewezen dat de landsche school stichten. Daarwerkt blijkbaar even- inlandsche talen toch eigenlijk alleen voldoen om eens de weinige eenswillendheid der Boeren de uit- „alledaagsche dingen" te behandelen, maar dat deze voering van 't zoo goede voornemen tegen. te kort schieten voor minder eenvoudige dingen, dat Nog meer Afrikaansche families trekken naar Oost- deze niet voldoen om bij wat hooger vlucht de ge- Afrika.Een elftal gezinnen uit den Vriistaat zijn in dachten weer te geven. Bovendien, het Maleisch dat Maart daarheengereisd. nu als algemeene omgangstaal gebruikt wordt, reikt loch ook niet verder dan de kusten; in vele binnen- Een Jaarboek. landen is het Maleisch toch inderdaad een v r e e m- De Zuid-Afrikaanse Akademie voor Taal, Letteren d e taal, die zelfs niet bruikbaar is voor den om- en Kunst heeft in een kloek boekdeel haar eerste gang met de hoofden. jaarboek uitgegeven. Men vindt er de geschiedenis in De schrijver komt dan ook tot deze gevolgtrek- van haar ontstaan en haar eerste werk, en een aan- kingen. tal belangrijke lezingen, bij gelegenheid van de eerste Er is geen enkele geldige reden om in streken, jaarvergadering in 1910 te Bloemfontein gehouden, waar het Maleisch niet inheemsch is deze taal in te o. a. een lezing van ds. N. J. Briimmer over „de voeren. Afrikaansche volksziel", die zeer geprezen is. Minis- De bevolking moet in het bezit bliiven van haar ter Malangeeft ten slotte in het jaarboek een levens- eigen taal en door kennis van die taal moet de Eu- schets van Onze Jan. Weinigen waren zeker tot die ropeaan haar vertrouwen winnen. taak beter bekwaam, dan hi' die Hofmeyr als raads- Zijn de behoeften van een yolk z66 gegroeid, dat man bij de Kaapsche Afrikaanders is opgevolgd. de inheemsche taal niet toereikend is, dan moet het Nederlandsch ingevoerd worden, voor elke andere vreemde taal. Er is in deze beschouwingen in het bad onzer OOST-INDIA toekomstige Indische ambtenaren veel wat ons sym- pathiek is. Toch meenen wij, dat de beteekenis der in- landsche talen door dengeachten schrijver een wei- nig te laag wordt gesteld. Wie onlangs de voordracht van den artsRadjiman in het indisch genootschap Maleisch of Nederlandsch? bijwoonde, zal niet kunnen toe even dat bijv. de ja- In een, aan eender Hoofdbestuursledengericht, vaansche literatuur zich enkel en alleen met „alle- schrijven van een officier van gezondheid, die, na daagsche dingen" bezig houdt. En ook het Maleisch aankomst uit Nederland, ruim 1/, jaar te Batavia ver- stelt hen die h etgo ed k enn en wel dege- bleef, wordt de klacht geuit, dat men te Batavia bij lijk in staat, zich boven het peil dezer dingen te ver- aankomst en nog vele weken daarna, als Hollander heffen. Een andere uit het Indische yolk voortgeko- zoo vreemd staat, dat men zich daar als vreemdeling in een MaleischenStaat voelt. De verwaarloosd uit- 1) Dat is te zeggen de om gan g s t a al tusschen het Europ Kader en de inlandsche militairen is Maleisch; de Kommando's zijn, ziendepolitie-oppassers kunnen U niet terecht helpen, Nederlandsch. RED. 86 NEERLAND1A. men arts, dr. Abdoel Rivai, heeft in meer dan een zoo komt den lijders in de Indische hospitalen geen geschrift, daarvan blijk gegeven. eten toe, het komt hun a a n; een ei.ensportie is ook niet t o e komend maar a a n komend. Men vindt Wij onderschrijven de meening, dat in streken waar in de tarieven sacoches tot pakpaarden; pomp- het Maleisch niet inheemsch is, deze taal niet n e v ens stokken tot revolvers; indien pompstokken v oor tl e v o 1 k s t a al op de scholen zou mogen geleerd revolvers worden aangevraagd, ontvangt men de aan- worden, dan ook allerminst. Integendeel, wij meenen vrage terug ter verbeterin g. dat de e e r s t e s t a p om te komen tot een alge- Verder wordt er op gewezen dat de locomotieven meene omgangstaal voor geheel Indie zijn moet: de van de Staatsspoorwegen in Indie Duitsche opschrif- verbreiding der kennis van het Maleisch onder a 11 e 11 ten dragen, dus van Duitsch fabrikaat zijn, terwijl die de inlandsche scholen, waar ook in Indie geves- het toch bekend is dat ons eigen land tegenwoordig tigd, bezoeken. In zeer veel streken is die taal reeds op nijverheidsgebied een eerste plaats inneemt en zoo- inheemsch of bekend en in het meerendeel der stre- wel spoorwagens als locomotieven van de grootste ken waar zij niet inheemsch is. is zij dan toch afmetingen aan Hollandsche maatschappijen, vroeger zeer ver want aan de talen, die door het yolk ook aan Transvaal, leverde. Voor de politie warden gesproken worden. Het aankweeken van kennis der evenzeer auto's van buitenlandschen oorsprong aan- Maleische taal dunkt ons het meest voor de hand geschaft, terwijl hier zeer goede Hollandsche auto's liggende en dus het best bereikbare middel om de vol- te krijgen zijn en reeds Lang door particulieren op ken van den archipel, in het bijzonder de bewoners Java en in Deli worden gebruikt. van Java en die der buitenbezittingen, er toe te bren- Over de Nederlandsche pers in Indie is de brief- gen elkander te verstaan en te begrijpen. schrijver ook al heel slecht te spreken; de toon van Te verwachten dat men dit nu reeds op eenigs- bijna alle bladen is beslist minachtend, zoodra over zins ruime Schaal zou kunnen bereiken door onder- ons land gesproken wordt; over ons bestuur, ons wijs in het Nederlandsch, dunkt ons een droombeeld. Leger, onze vloot wordt steeds in de grofste termen Het Nederlandsch heeft voor de groote massa des de staf gebroken. yolks nog niet voldoende beteekenis, staat te ver van Voor een deal van de Nederl. pers in Indie is zijn eigen talen af en is daarvoor te moeiliik aan te deze bewaring stellig overdreven, en waar hij spreekt leeren, om, anders dan voor meer ontwikkelden een van een meermalen in Neerlandia opgemerkten redac- omgangstaal te kunnen vormen. Voor die meer ont- tioneelen wensch, naar een Indische Universiteit moet wikkelden daarentegen is het de aangewezen om- hij zich vergissen. Voor zoo ver wij weten, is die gangstaal. Naarmate de ontwikkeling zich uitbreidt, zal wensch hier nimmer geuit en voor zoo ver wij mee- ook de kring der Nederlandsch sprekende Inlanders nen, zal 't daartoe vooreerst ook niet komen. grooter worden. Wij hebben hier te doen met een ontwikkelings-proces, dat maar langzaam vorderen kan. Wij zouden den gewonen Inlander stellig geen dienst bewijzen door dit proses met kunstmiddelen te verhaas- Djeloetong-concessies. ten en hem een vreemde taal te gaan leeren, waar- mede hij stellig veel moeite zal hebben en waardoor In het Kol. Weekblad van 23 Maart j.l. wordt in hij in zijn omgeving zich Licht misplaatst zou gaan het 0.- en W.-Indisch literatuur overzicht onder het gevoelen. bovenstaande hoofd o. m. vermeld: Laten wij dus, waar de zaken zoo staan, ons niet „Door den heer J. G. Schlimmer, directeur van de ergeren aan het feit, dat ook de Hollander in Indie te's-Gravenhage gevestigde N. V. Borneo-Sumatra zich nog vaak bedienen moet van het Maleisch; laat Handel Mij., is eene brochure uitgegeven (voor be- ons niet eischen dat, ter wille van enkele nieuwelin- langstellenden verkrijgbaar bij de firma J. H. de gen, die jaarlijks de kustplaatsen komen binnenvallen, Buss y te Amsterdam), eene uiteenzetting inhoudende v e 1 e Inlanders en Chineezen, Nederlandsch leeren. zijner bedenkingen teen de voorwaarden, waarop het Laten wij ons herinneren, met hoe innig welbehagen Gouvernement van N. I. zich voorstelt in Borneo een goad gesproken woord in de Inlandsche taal, 21 millioen H.A. in concessie af te staan aan een door den Inlander wordt aangehoord, hoeveel uitwer- Duitsche combinatie, voor exploitatie van djeloetong- king ten goede, zulk een woord meermalen had. Maar, boomen 1), waardoor, zijns inziens, de vrije concur- last ons tevens de Inlanders, die zich verder willen rentie tegronde gericht zal worden en monopolies ontwikkelen, zooveel in ons vermogen is, in de gele- zullen ontstaan ten dienste van vreemdelingen." genheid stellen, door middel van de Nederlandsche taal tot die ontwikkeling te komen. Zoo is thans ook Naar aanleiding daarvan merken wij op, dat in het streven. het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer betreffen- De geschiedenis heeft ons, Nederlanders, niet in de de Indische begrooting van 1910 bij ond. afd. 21 het ongelijk gesteld, waar de Hollander ook voor de aandacht op het uitgeven van dergelijke conces- Indie gestand hield het spreekwoord: .,'s Lands wijs, sies, zonder voorafgaande bekendmaking, werd ge- 's Lands ear"; en met behoud van Hollandschen zin vestig,d doch dat de Minister van Kolonien in de en Hollandsch gemoed zich wist aan te passen aan de Memorie van Antwoord, , onder verwijzing naar het Indische uiterlijkheden, die aan het klimaat of de na- Bijblad van het Ind. Staatsbl. No. 6075, mededeelde tuur en omgeving hare waardij ontleenden. dat het een ieder vrij stond dergelijke concessies tot Zoo is ook door de taal van den Inlander te lee- boschexploitatie in de gewesten der buitenbezittingen ren verstaan, zijne gewoonten te leeren begrijpen en aan te vragen; waarmede de Minister dus, als 't eerbiedigen, de verhouding tusschen Inlander en Hol- ware, te kennengaf dat de concurrentie vrij en dat lander veel beter en vriendschappelijker en vertrouwe- er van bevoorrechting geen sprake is. lijker geweest in het algemeen dan van Welke andere Al moeten wij nu ook aannemen, dat de mededin- koloniseerende mogendheid ook, met betrekking tot ging naar dergelijke concessies voor een ieder open den inboorling. staat, zoo maakt zich toch de gedaehte van ons mees- ter, dat, waar reeds zooveel vreemd kapitaal tot ont- g inning van uitgestrekte gronden in onze Oost wordt Over taalverknoeiing in onze Oost ennogwat. aangewend, het steeds meer instroomen daarvan, ten In den hierboven bedoelden brief van een officier 1) Betreffende deze boomsoort leert de Clercq's plantkundig van gezondheid worden eenige vermakelijke staaltjes woordenboek ; De schors bevat een melksap, dat drinkbaar (heet) van taalverminking aangehaald. en in smaak eenieszins met meek overeenkomt De daaruit gewonnen harsige massa komt in 't groot in den handel als caoutchouc- Zoo wordt in de militaire administratievepapier- surrogaat en is bekend als „getah djeloetong" ook wel als „Dead wereld, steeds opbew a a r d in stede van bewaard; Bornoo" en „Pontianakgom". NEERLANDIA. 87 slotte een gevaar moet opleveren voor ons gezag of Op 2 Maart door Ds. A. E. Boers over „Kunst", althans onzen invloed in die streken. op 19 Sept. door den Officier van Gezondheid le kl. De lezing van het geschrift van den heer Schlim- van de K. N. M., B. L. van Albada over „Harmo- mer, dat ook ons werd toegezonden, zij alien belang- nie, Energie en Volksgroei", en op 17 Nov. door stellenden in deze aangelegenheid aanbevolen. den Rabbijn van de Hoogduitsch Israel. Gemeente, Niet onvermeld kunnen wii laten, dat de bepaling J. R. Roos over „Vaderlandsliefde". in de concessie-voorwaarden, waarbij alle op het concessie-terrein voorkomende djeloetong-boomen bin- Steun aan in Nederland studeerende nen een bepaald voorgeschreven (vrij beperkten) tijd in Surinaamsche jongelieden. exploitatie moeten genomen worden, en dat een deel Van den jongeling Brown, die door tusschenkomst van die boomen met rood en een ander deel met wit en bemiddeling van den onder-voorzitter in 1909 naar moeten worden gemerkt, blijk geeft van een volstrekte Nederland vertrok om tot stuurman te worden opge- onbekendheid met aard en gesteldheid der oerbos- leid en van wien in het vorig jaarverslag melding schen in Borneo, bij den steller Bier concessie-voor- werd gemaakt, kwamen voortdurend goede berich- waarden. ten in. De opmerkingen van den heer Schlimmer, dienaan- gaande, zijn stellig volkomen juist. Vergadering met den vertegenwoor- diger in het Hoofdbestuur, Mr. Dr. C. F. Schoch. Aan het bestuur viel het voorrecht te beurt in eene bijzondere daarvoor uitgeschrevenjbestuursvergadering SURINAME op 7 November eene vruchtbare en aangename be- spreking te houden met zijnen vertegenwoordiger in het Hoofdbestuur, den heer Mr. Dr. C. F. Schoch. Slotbeschouwing. Uit het 8e Jaarverslag van de Groep Mogen er over de Groep Suriname ook al donkere Suriname van het A. N. V. wolken zijn getrokken in 1910 en het bestuur hebben Leden. ondervonden dat het in stand houden eener vereeni- Het aantal leden bestond op 31 December uit: ging met veel zorgen gepaard gaat en het voort- Beschermende leden 1, begunstigende leden 5, ge- durend overleg en groote krachtsinspanning vereischt wone leden 280, buitengewone leden 73; tezamen om de verschillende uiteenloopende elementen teza- 359. Waarvan 326 te Paramaribo, 22 op plantages, men te binden die de Groep hier uitmaken, toch ;can 6 te Albina, 5 te Nickerie. met voldoening worden gezegd, dat steun niet is In den loop van het jaar vertrokken 18 gewone en uitgebleven. Sedert de opening van de openbare boe- 5 buitengewone leden naar Nederland en elders. kerij en leeszaal is een stijgende belangstelling wear Groepskantoor. te nemen, die reden geeft te verwachten dat het jaar 1911 een goed jaar voor de Groep zal worden. Den 1 en Juni 1910 werd het nieuwe kantoor be- Moge die verwachting dan ook niet worden be- trokken aan de Heerenstraat L. A. No. 91. schaamd. In een Lang gevoelde behoefte naar een leeszaal De Onder-Voorzitter, werd hierdoor voorzien. wd. Secretaris, Het kantoor was tot Augustus slechts alleen des D o n d e r d a g s geopend van 6-8 uur, van of OUDSCH ANS DENTZ. Bien datum werd het d a g el ij k s van 5-8 nam. opengesteld. Als kantoorhoudster werd 1 Juni aangesteld mej. Het bestuur vanGroep Suriname is thans aldus E. Emanuels. samengesteld: Voorzitter: E. J. B. Luitink. Openbare leeszaal en boekerij. Onder-voorzitter: Fred. Oudschans Dentz. Aangezien de keuze van leesstof die het publiek Secretaris: R. D. Simons, Watermolenstraat 193. kon worden voorgezet, zeer beperkt was, ging het 2e Secretaris: W.R. Menkman. bestuur over tot den aankoop van eene uitgebreide Penningmeester: Dr. A. E. Samson. (en bij velen bekende) boekerij, tengevolge waarvan Leden: J. C. Booms, D. Fernandes Jr., A. A. Hec- het aantal boeken van het Verbond van 219 tot pl. m. kers en Dr. 0. A. vanKiiningslOw. 2200 steeg. De boeken werden gecatalogiseerd en nagezien. Besloten is om aanpersonen beneden 16 jaar geen Bij voortduring wordt prijs gesteld op het beschik- boeken uit te leenen, dan teen overlegging van een baar stellen der boeken uit de Garnizoens-Bibliotheek. list met nummers of titels, geteekend door ouders of Tegen mange vergoeding werden door de Vereeni- verzorgers. ging Het Militair-Tehuis verschillende tijdschriften voor de leestafel afgestaan. Nog werden pogingen aange- wend om een kinder-bibliotheek te vormen. Het verblijdt het bestuur te kunnen mededeelen, dat Ned. Antillen het bezoek aan de leeszaal vooruit gaat. Het aantal bezoekers bedroeg sedert de dagelijk- sche opening van de leeszaal, van 1 Augustus tot en met 31 December 895. Er werden 1752 boeken uit- reikt van het Verbond en 334 uit de Garnizoens-Bi- Van het Groepsbestuur. bliotheek, totaal 2086 boeken. Het aantal ingeschreven lezers (die f 0.25 per Bestuursvergadering op Zaterdag 18 Februari, des maand voor 6 boekdeelen betalen) was einde Decem- avonds om 71/2 uur, ten huize van den heer Ed. S. ber 58. De opbrengst bedroeg in 1910 f 133.85 aan Lansberg. leesgelden. Sedert 1 Januari is het aantal ingeschre- Aanwezig alle leden met uitzondering van de hee- ven lezers gestegen tot 80. ren Pater C. Wahlen, die buitenlands en Moses S. L. Maduro, die door ziekte verhinderd is. Lezingen. Het bestuur verwelkomt den voorzitter, diepas In het afgeloopen jaar werden Brie lezingen ge- uit Nederland is teruggekeerd. houden. Van het Hoofdbestuur is een brief ingekomen, waar- 88 NEERLAND1A. in gemeld worth, dat de heer Van der Klaauw, ver- Het werd o. a. meegezonden naar Bonaire en Aruba, tegenwoordiger van het A. N. V. te Charkof, den alwaar door den heer J. A. Snilders Jr., die ons in Curacaoschen stroohoed, hem door de koopmanschap 1910 met een bezoek heeft vereerd, lichtbeelden wer- toegezonden, niet heeft ontvangen, dat hij koopers den vertoond engedurende zijn verblijf aldaar Hol- heeft voor eenige duizenden stuks, doch alien wach- landsche avondjes werden georganiseerd. ten op den toegezonden hoed om de kwaliteit te zien. Het was het bestuur hoogst aangenaam den heer Het bestuur besluit deze zaak op te dragen aan Snijders, die steeds met ijver voor het Verbond den gevormden Handeisbond. werkt, in ons midden terug te lien. Mededeeling wordt gedaan der toezending van 5 Het lichtbeelden-toestel werd verdergebruikt bij kalenders „Neerlandia" door het Hoofdbestuur. eene lezing van freule Schuurbeque Bee ye op Cura- 4 kalenders zijn doorgezonden naar de eilanden. cao, door Ds. W. van den Brink, bij het Kerstfeest Ingekomen zijn rapporten van den jongeling N. E. der Zondagschool en door Pater Fuwens, op Bonaire. Henriquez, die te Leiden studeert voor onderwijzer. Van de Afdeelingen op de eilanden hebben Bonaire Voorts een brief van de Uitgevers-Mij. G. B. van en St. Eustatius van zich laten hooren. Goor & Zonen meldende, dat door haar wordt uit- Op Bonaire werden twee algemeene vergaderingen gegeven een Spaansch-Nederl. woordenboek, samen- gehouden, waarvan een met muziek, terwijl op St. gesteld door Dr. A. A. Fokker, en verzoekende, ac- Eustatius door den heer Ameluncen voorstellingen tieve en soliede adressen van boek- of andere hande- zijn gegeven met een tooverlantaarn. laren in de omliggende larder. Met de samenstelling van een A ruba-nummer van Aan de Uitgevers-Mij. is opgave gedaan van eenige Neerlandia is men thansgereed. De verschillende •bij- in de omliggende republieken Nederlandsch spreken- dragen zijn naar Nederland verzonden. de personen. Ten slotte wordt nog mededeeling gedaan van drie aanvragen voor st udiebeurze n. Hierover zal een afzonderlijke vergadering worden gehouden. AMERIKA De secretaris penningmeester legt over een staat van de inkomsten en uitgaven gedurende het jaar 1910, en zegt, dat de Afdeeling voor een tekort van f 492.07 staat. De secretaris leest het jaarverslag voor. George Birkhoff Sr. f De voorzitter deelt nog merle, dat de heer Karel Geen die u kende, die niet van u hield, Muller, adelborst le kl., a/b. Hr. Ms. „Utrecht" be- Geen die u noemde, die u niet prees. reid zal worden gevonden, om een voordrachtavond HALLECK. te houden voor leden van het Verbond. Het dagel. bestuur is met hem in onderhandeling getreden. Door den voorzitter wordt ten slotte in overweging gegeven een avond te wijden aan de bespreking van de voor Curacao zoo belangrijke havenkwestie. Verslag over het jaar 1910. Het ledental, dat einde 1909 346 bedroeg, is thans 312. De leden zijn verdeeld als volgt: Op Curacao 230, Bonaire 20, Aruba 36, Saba 5, St. Eustatius 7, St. Martin 4, buitenleden 10. De Afdeeling Bonaire betreurt het overlijden van haren sere-voorzitter, den heer A. E. J. van den Brandhof, die op een reis van Bonaire naar Cura- cao, bij een scheepsramp, een tragischen dood in de golven heeft gevonden. In onze financier is nog been verandering ten goe- de gekomen, daar de rekening sluit met een tekort van f 492.07, niettegenstaande gedurende het jaar 1910 de grootste zuinigheid is betracht. Bij het opmaken der begrooting voor 1911 moest dit wel in aanmerking worden genomen en zijn dan ook verscheidene uitgaven verminderd, terwiil aan het Hoofdbestuur aangevraagd zal worden om voor dit jaar eenigen financieelen steun uit de hoofdkas te mo- gen genieten. Het bedrag der studiebeurzen hebben wij verhoogd, hoofdzakelijk omdat het door de Regeering toe- gekende bedrag naar de meening van de bestuursle- den, niet voor andere doeleinden mag worden ge- bruikt en het Hoofdbestuur zijne bijdrage aan in Ne- derland studeerenden reeds gedeeltelijk heeft inge- trokken. Toen ik voor nu enkele maanden voor het laatst Het bestuur vertrouwt, dat het tekort door de ver- hetgenoegen had den ouden heer Birkhoff te ont- anderingen in de Begrooting binnen twee jaren zal moeten en voor enkele uren van zijn gezellig en be- worden afbetaald. langwekkend gesprek te genieten, had ik allerminst In den loop van 1910 behaalde de jongeling Vee- gedacht, dat thans reeds de taak mij zou wachten ris, die in Nederland studeerde, eene• acts als onder- om een woord van dankbare herinnering aan zijne wijzer en is thans bij het openbaar onderwijs alhier nagedachtenis te wijden. geplaatst. Er zijn weinig Hollanders in Amerika die den Ons lichtbeelden-toestel bewijst goede diensten bij naam van George Birkhoff niet kennen; veen in Ne- voordrachten, zoowel hier als op de overige eilanden. derland kennen hem door den naam van zijn zoon NEERLANDIA. 8 den tegenwoordigen Consul-Generaal in Chicago; alle Deze had op de plaats, waar het kantoorgebouw Nederianders, in wat land of in welk werelddeel zij gestaan had, een papier aan een paal geplakt met mogen wonen, zullen met blijdschap vernemen wie de woorden: „Alles verioren, behalve hi' j geweest is. vrouw, kinderen en energie." Dat wij zoo durven spreken van , een man die niet Te midden van de algemeene ellende trokken deze uitblonk door hoogheid van ambt of posiie, en wien energieke woorden spoedig de algemeene aandacht; mitsdien de wereldgeneigd zou ziin spoedig te ver- zij werden de bemoedigende uitdrukking van alter geten, heeft zijn goede oorzaak. gedachte; vonden een piaats in alle bladen en we r- Birkhoff was een man van karakter en van buiten- den hetgevleugelde woord over heel Amerika en gewone persoonlijkheid; een man van vaste beginse- over heel de wereld, zoodat langen tijd daarna een len en hartelijke overtuiging, die hoewel een geleer- brief, waarop diezelfde woorden geschreven stond de, toch metgroote vrijmoedigheid en met even groote inplaats van een adres, bij den jongen Birkhoff op gemakkelijkheid te alien tide er genot in had cm het kantoor werd bezorgd. voor zijn overtuiging uit te komen; een man bii wien En het eerste nieuwegebouw dat in het verwoeste de adel van het zieleleven op buitengewone wijze de gedeelte der stad verrees, werd het kantoor van de stoffelijke belangen van het dagelijksch bedrijf over- firma waar de jonge Birkhoff werkte en het werd stemde; hi' was een van die weinigen, die wij des g ebouwd door vader Birkhoff. te meer eeren enliefhebben naarmate wij minder in Verscheiden huizen zijn sedert din tiid door Birk- degelegenheid zijn hen te ontmoeten. hoffgebouwd en onder zijn vakgenooten was hij Allen die hem gekend hebben, getuigen dat er bii zeer gezien. eke ontmoeting een kracht van hem uit in om U Toen hij, nu twee jaar geleden, zich uit het be- op te heffen uit den gewonen sleur van het leven, drijf terugtrok om zijn laatste oude dagen te rusten U te be glen bij het ideeele, bij de geestelijke reali- van zijnen arbeid, werd hi' door de Vereeniging van teit, en waar het noodig was, voegde hi' de daad bij Timmerlieden en Bouwers inChicago met algemeene het woord tot soms boven zijn financieele drag stemmen tot haar eerelid benoemd, een eer, die nog kracht. slechts aan een ander was te beurtgevallen. Gedurende zijn veertig-jarig verblijf in Amerika was En thans, na zijn overlijden, werd aan de familie hi' de steun en de raadsman van elken armen emi- Birkhoff doorgenoemde Vereeniging een prachtig ge- grant die uit het Hollandsche Vaderland overkwam en calligrafeerd album aangeboden, waarin aan ziin na- voor wie de eerste tijden in het nieuwe vaderland gedachtenis een dankbare hulde word gebracht en meestal harde dagen waren, gelijk ze door Birkhoff waarin hi' wordt geeerd om zijn eerlijkheid, zijn be- zelf waren doorgemaakt. trouwbaarheid, zijn weldadigheidszin en matigheid, Geboren te Ooltgensplaat, een dorpje in Zuid-Hol- zoowel als om zijn diepe ernst in het godsdienstige. land, op 9 Sept. 1827, huwde hi' in 1851 en in 1869 Toch was Birkhoffniet wat men zou noemen „een stond hi' aan het hoofd van een huisgezin met zeven zakenman" in dengewonen zin van het woord. kinderen. Evenals zijn vader was hi' timmerman en Hi' miste dat harde egoistische karakter, waarmee aannemer van beroep, doch de vooruitzichten schenen eengewone „zakenman" alles en iedereen van zich zoo weinige, dat hij besloot het oude kleine en dicht- afstoot om enkel en alleen op eigen voordeel en eigen bevolkte vaderland te verlaten en zich in de nieuwe verrijking bedacht te zijn. nog slechts gedeeltelijk ontgonnen wereld van de Ware hi' een „zakenman" geweest, hi had zeker Vereenigde Staten te vestigen. de schoonstegelegenheid en voldoende bekwaamhe- Deze daad van ondernemingsgeest en van energie dengehad om zich een zeer aanzienlijk vermogen te is voor hem en voor zijne kinderen, alsmede voor verwerven. honderden, wellicht voor duizenden zijner s'amver- Doch ziin hart was daarvoor te weinig in deze wanten totgrooten ze en geweest. aardsche en vergankelijke din en geworteld. Na een moeitevolle en lane reis, zooals dat ing Een aanmerkelijk deel van het geld dat hi ver- die dagen en onder zijn omstandigheden gin g, kwam diende, werd schierdagelijks besteed om arme hi' eindelijk in Chicago aan en vestigde zich aan landgenooten, die pas in de nieuwe wereldgekomen wat men hier noemt de West z ij d e, waar thans zich zelf niet konden staande houden, te helpen. Een evenals in twee anderegedeelten der stad n.l. groot deel van zijn aandacht en zijn dagelijksche zorg Engelwood en Roseland, nog vele Hol- en overdenking, die, zoo hi j ze voor zich zelf als landers, te zamen ongeveer vijf en twintig duizend, „zakenman" had aangewend, hem een aanmerkelijk wonen. fortuin zou hebben opgeleverd, werd gewijd aan het Chicago, thans de groote metropolis van Centraal- lot van hulpbehoevende Nederlanders. Wie naar werk Amerika, in hetgetal inwoners thans wedijyerende zocht, vond in Birkhoff een altijd bereidvaardige hulp met Parijs; het centrum van verscheiden staters alien en raadsman ; in allegroote zaken in Chicago kende uitmuntende door schier onuitputtelijken rijkdom van men den man, die met telkens weer nieuwe menschen bodem; een stad zooals een andere in de wwereld, aankwam om werk voorhen te zoeken. met ondenkbare snelheid een nauwelijks in te den- Wie in wanhoop tot sterken drank toevlucht had ken toekomst tegemoet gaande, was in 1869 een genomen, werd door Birkhoff vermaand, vertroost, stad van slechts ruim tweemaal honderd duizend moed ingesproken, raad verschaft, aan werk en po- zielen. sitie geholpen, op den goeden we gebracht en door Twee jaar nadat Birkhoff zich er vestigde, trot ziin vasthoudende, blijmoedige liefde, op den goeden Chicago de ontzettende ramp, waarbij heel het cen- we g gehouden. trum der stad door brand vernield werd en meer Het helpen van anderen, de bliimoedige liefde tot dan honderd duizend personen van hun woning wer- zijn naasten was dezen edele onder zijn landgenooten den beroofd, een brand zoo ijzingwekkend als er tot een tweede natuur geworden. nauwelijks enkele anderen in de wereldgeschiedenis Birkhoff behoordeniet tot dat slag van menschen zijn aan te wijzen. die de beste heft van hun leven eenig en alleen voor Evenwel, de huizen aan de Westzijde, oak dat van zich zelf bestedenom geld bijeen te schrapen en het Birkhoff, bleven gespaard, doch het kantoor, waar zijn zorgvuldig vast te houden en dan zoo verhard en zoon Georg, e de tegenwoordige Consul-Generaal, toen egoistisch zijn geworden dat zip voor hun verder le- een jongeling van zestien jaar, werkte, was in de yen de hooge kunst van het geven niet meer kunnen aschgelegd en na enkele dagen was nog nauwelijks leeren en totgierigheid gedoemd zijn, zoodat, voor deplaats weer te vinden, waar het gestaan had. De welk doel ook, nietdan met de grootste moeite lets 'one Birkhoff trachtte de plaats te ontdekken en zich van hen is los te krijgen. op de hoogte te stellen van den toestand, waarin zijn Echte zoon van den Nederlandschen stam als hij toenmalige chef, later zijn compagnon, zich beyond. was, liet hij niets onbeproefd om ceder land en 90 N EERLAN DI A. bij te staan met raad en •daad, en h" kon niet aan- „In 1889 zijn wij hier met 368 families de kolo- zien, dat een van hen onderging in den strijd des nie begonnen, meest Hollanders, en thans zijn hier levens, zonder van zijn leant te hebben gedaan wat nog slechts de volgende Hollandsche families: Hen- hij kon, om hulp te verleenen. drikKleinbekman, Filippus Nelstra, Pieter, Eeltje Begaafd met een helder verstand en gezonde li- en Doeke Luxen, Adrian Prosman, Frederik Culman, chaamskrachten, was hij uitnemend in staat om voor H. vanKooy en ondergeteekende. Al de anderen zijn zich en zijn gezin te zorgen, maar in hem leefde de- gestorven, of naar andere kolonien vertrokken." zelfde geest, die de arme weduwe, waarvan de Schrift Na 22 jaar is eindelijk .door de Hollanders aldaar, gewaagt, bezielde, toen zij van haar nooddruft haar met andere Europeanen een school gesticht, van geld penningske in de schatkist wierp en van wie Jezus dat met moeite is bijeengebracht. zeide: „Waarlijk ik zeg U, dat deze arme weduwe meer dan die alien heeft ingeworpen." Metterdaad zal het moeilijk zijn een voorbeeld te vinden van eenig ander man in Amerika, die een zoo Nieuwe Nederlandsche vereeniging. groot deel van zijn krachten, zijn zorgen en zijn geld In Grand Rapids is een Hollandsche Vereeniging heeft geofferd om zijn landgenooten te helpen en daar- opgericht onder den naam Eendracht maakt Maclit. mede de eere van den Nederlandschen stam te mid- den van de Nationaliteiten hoog te houden. Zij stelt zich ten doel het voorihelpen van Holland- Daar zijn tal van menschen, die van het begin dat sche landverhuizers, het stichten eener Christelijke zij in Amerika kwamen, hun hart er op zetten om Boekerij en het houden van gezellige bijeenkomsten. geld te maken, elke hoogere aandrift opzij zetten, voor hun eigen nationaliteit niets gevoelen, om hun stamverwanten zich niet bekommeren, en bij hun ster- Vlaamsche toonkunst in Amerika. ven een goed vermogen achterlaten. Evenwel bij de millionairs worden zij niet gezien, Deze maand zou in den staat Missouri (Amerika) omdat zij het in hun streven naar geldmacht niet ver ander leiding van den toondichter Carl Busch wor- genoeg brachten; bij de armen werden zij niet ge- den uitgevoerd Benoit's beroemde kindercantate: De acht, omdat de liefde hun ontbrak. Zij sterven weg Wereld in. onder de duizenden gezeten en vergeten burgers, en op hun graf kan men schrijven: „Udelheid der iidel- heden, het is al ijdelheid", of ook: „Al ware het dat ik de talen der menschen en der engelen sprak„ en alle geld verwierf dat ik verlangde en de liefde INGEZONDEN. niet had, zoo ware ik een klinkend metaal en lui- dende schel geworden." Birkhoff's Leven is niet opgegaan in het bouwen van een groot vermogen, doch wat hij heeft nagela- ten is veel meer dan rijkdom in geld. Hij heeft nage- Werft Leden! laten een edelen naam, een naam, waarvan Salomo spreekt als hij zegt: „Een goede naam is beter dan Br u s s e 1, den 15en van Lentemaand 1911. goede olie"; een naam kortelijk onder de Ameri- In Neerlandia wordt gereged, in ieder nummer, kaansche • zonen van den Nederlandschen stam; een een oproep ingelascht, dat „E 1 k lid ten m i n- naam die in dankbare en blijvende herinnering zal s t e 2 nieuwe leden per jaar aanbren- blijven. g e." En vraagt men nu ten slotte wat was het geheim Persoonlijk heb ik steeds het oog op dat Verbonds- van Birkhoff's optreden ? Wat was de kracht die hem gebod gehouden; de betrachting ervan gelukt mij dreef bij al zijn toewijding en blijmoedige liefde tot zonder moeite of inspanning en ik beschouw het aan- and eren ? tal 2 als een minimum. Hij zelf maakte er geen geheim van. Ile mocht ook wel bij gelegenheid hooren dat veel Altijd was hij gereed het U te zeggen, dat de vree- van mijn medeleden mijn zienswijze op dat stuk dee- ze Gods het beginsel was van ziin doen en laten. len. Daar het ledental van het Verbond bij de alge- Hij beschouwde het als een voorrecht, dat God hem meene toepassing van dien regel echter elk jaar zou gaf om zoo te mogen handelen en wandelen en hij moeten verdriedubbelen, meet ik tot mijn deed, wat hij deed, aan de hand der Heilige Schrift, spijt besluiten dat zeer vele V e r b o n d e r s bii het altijd onderzoekende, altiid zich herinnerende wat zijn zielewinnen maar heel slappekens te werk gaan. Toch God van hem vroeg in Zijn heilig Woord. kan ik niet aannemen dat onverschilligheid of gemak- Hierin was hij een echte Nederlander van den oud- zucht daarvan de oorzaak zijn. Ile denk eerder dat Calvinistischen Stempel. het is omdat de belle tot aanbrengen van nieuwe Chicago, 10 Maart 1911. T. DE VRIES. krachten uit het oog wordt verloren. Naar mijn meening moest der leden aandacht jaar- lijks eens goed wakker geschud, b ij m i d d e 1 van een beknopt artikel. In den thans gebe- zigden bladvullings- of advertentievorm wordt het ver- Nederlanders in Zuid-Amerika. zoek, bij velen, niet eens gelezen! Men denke even na over de uitbreiding van werk- De Wachter van Holland Michigan, ontvangt uit zaamheden en macht, die van ons geliefd Verbond Corrientes, de meest noordelijke provincie van Ar- zou kunnen uitgaan met een verdrievoudigd ledental! gentinie een brief van Cornelius Bolle, waaraan wij Stel mijn voorslag a. u. b. eens op de proef; in- enkele bijzonderheden ontleenen: dien gij voorziet dat hij geen vruchten dragen zal, doe het dan maar alleen om aan een verkleefd lid De schrijver klaagt dat kinderen van goede Neder- voldoening te schenken. landsche families, na 't overlijden hunner ouders, hun godsdienst en moedertaal vergeten en volkomen ver- Hoogachtend, Uw dw., waa rloozen. C. F. DE SADELEER. • „Zij kunnen zelfs niet lezen, Hollandsch nosh Spaansch. En dezulken zijn er duizenden, ja nage- Wig danken den geachten inzender voor zijn op- noeg allen; want de meeste Hollanders zijn hier be- wekking en hopen dat de leden ze ter harte zullen jaard gekomen." nemen. Red. NEERLAND1A. 91 Eigen Nijverheid. No. 2, bewerkt door den heerH. C. Prinsen Geer- ligs, geeft een duidelijk en volledig overzicht van den Als lid van Uw Verbond maak ik U op het be- werkkring en de vooruitzichten dier geemployeerden, richt opmerkzaam, dat ik onlangs in verschillende en bevat een volledige opgave van de inrichtingen en Duitsche dagbladen vond. den aard van opleiding, in Nederland zoowel als op Ja- De Duitsche Voetbalbond met meer dan 100.000 va. Voor hen, die neiging gevoelen bij de Javasuiker- leden beveelt hun aan u i t s 1 u i t end Duit- industrie een werkkring te zoeken, moet dit werkje, s c h e f a b r i k a t en te gebruiken, omdat gebleken dat voor f 0.20 aan bovenbedoeld bureel — Info ma- is, dat ze minstens zoo goed zijn als de buitenland- tiebureau van deVer. „O. en W." — te krijgen is, sche. van zeergroot gerief zijn. Zij vinden er alles in, Verder wordt den voetbalspelers op het hart ge- wat zij noodig hebben. druid, door het vragen naar en het betrekken van No. 3, bewerkt door Mr. H. J. Scheuer, geeft een Dui t s c h e producten met Duitsche namen de der ell overzicht voor hen, die roeping gevoelen tot Duitsche nijverheid te steunen en daardoor het de rechterlijke macht in Indie; op practische wijze Duitsche nationale bewustzijn uit te is vooral de werkkring van den landraadsvoorzitter drukken. geschetst, omdat de one rechterlijke ambtenaar al Eerlijk gezegd, echt All-Deutsch, maar in die rich- spoedig tot dat ambt erne en kan worden. Ook de ting zou in Nederland nog veel kunnen gedaan wor- wijze van opleiding is in dit boekje duidelijk aange- den zonder tot overdrijving te geraken. wezen. Essen, 11 Maart 1911. CHR. SCHMID. Beidegeschriften kunnen veel nut stichten en voor hen die naar Indie willen een kostelijke leidraad zijn. Ook ditmaal wordt de wensch geuit dat de reeks de- zergeschriften tot een hoog volgnummer zal onklim- men. Het te veel aan Nederl. jongelieden in Neder- MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI land zelf behoeft dan niet langer te vragen: hoe be- kwamen wij ons voor een werkkring in Indie en wat kunnen wij er verwachten. De Ver. „Oost en West" verricht een nuttig werk met deze uitgaven en zii was gelukkig in de keuze der bewerkers. Lantaarnplaatjes voor Indies Door de Groep Ned. Indie is voor eenigen tijd En else bezoek. een beroep gedaan op de Nederlanders om lantaarn- plaatjes te willen afstaan, die een denkbeeld kunnen In Mei a. s. komen 135 leden der British Dairy geven der beteekenis van Nederland op verschillend Farmers Association, een invloedriike vereeniging in gebied, om die aan de Indische ingezetenen te ver- En eland onder leiding van Dr. J. J. L. van Rijn, toonen, in het bijzonder aan Inlanders, Chineezen en de Nederlandsche vertegenwoordiger voor landbouw- die Europeanen, Welke Nederland alleen van naam aangelegenheden te Londen, een bezeek aan Neder- kennen. China en Japan doen tegenwoordig al e moei- land brengen. te om de aandacht te trekken; w ij als Nederlan- Voetbalwedstrijd Holland-Belgi E. ders moeten zorgen, dat men daar van onze be- teekenis een behoorlijk beeld krijgt. Het seizoen der Wij hebben dezen belangrijken wedstrijd, gehouden lichtbeelden is nu weer voorbij, menigeen wil wat op 2 April 1911, aangekondigd en willen er ook wat oude plaatjes opruimen, anderen gaan met de kodak over napraten, niet om over de zee der Hollanders uit en de vraag: „wat nu". Wilt gij liefhebbers foto- mee te juichen, ook niet om verslag van den voor het grafen een goed werk doen, denkt eens aan de ver- gastvrije Dordrecht zoo merkwaardigen dag te geven. spreiding van kennis over ons land daar in het verre Neerlandia is een sportblad en andere bladen wij- Oosten, door van onze groote werken, havens, brug- den aan het voetbalspel aandacht te over. gen, handelsverkeer, gebouwen enz. kieken te maken, Aileen willen wij wijzen op het nut der verbroede- die voor het aangeduide doel kunnen dienen, of ring, die een dergelijke vreedzame kamp, waarbij het plaatjes of te staan die gij al zoo vaak vertoond hebt gaat om behendigheid, kracht en volhardingsvermogen, en waarvoor ge gaarne eens wat nieuwe wilt maken. met zich brengt. Men vrage niet dadelijk, wat krijg ik er voor terug, Omdat er bij vorige gelegenheden veklaagd moest want het aantal liefhebbers-fotografen is niet zoo worden over de al tesnelle voorkeur aan het Fransch, groot aldaar, dat op wisselzendingen kan gerekend zoodra men maar een voetballer bezuiden den Moer- worden. dijk had te begroeten, hebben wij dien dag ons oor De Administratie van het A. N. V., Wiinstraat 81, te luisterengelegd, te meer waar op het voetbalveld neemt gaarne lantaarnplaatjes in ontvangst en zendt naast de duizenden Nederlanders ook ettelijke Bel ze door aan het bestuur van Groep Ned. Indie. en Engelschen aanwezig waren. Voorzoover wij heb- ben kunnen vaststellen is het Nederlandschgeeerbie- Ongewenschte lenteboden. digd en hebben de Hollandsche Commissieleden aan Au bon Marche, Au Louvre, Le Printemps, zoo onze taal vastgehouden, ook waar ze door de Bel- heeten de rijk geillustreerde boekjes, die weer in gen in het Fransch werden aangesproken, met het grooten getale ons land binnenstroomen om ons gevolg dat dezen na enkele zinnen in het Vlaamsch vreemde-nijverheid-aanbiddend publiek te verlokken hun antwoordden. Ook bij de maaltijden werd, althans nieuwe kleeren in het buitenland te bestellen. van Hollandsche zijde, de eigen taal gebezigd. Een verzoek aan de Nederlanders om eigen nijver- De wedstrijd Holland Belgie zal nog een zeer nut- heid bij gelijkwaardigheid niet achter te stellen, is tig gevolg hebben. Om den stroom van vreemdelin- thans zeker nog wel eens op zijn plaats. gen, die ook uit het Zuiden in de oude Merwestad werden verwacht, te leiden, had men aanden Moer- Vereeniging „Oost en West". dijk een tijdelijk veer ingesteld voor voetgangers, fietsers, rijtuigen en auto's. De proef is geslaagd en In ons Juli-nr. (1910) werd melding gemaakt van zeer vermoedelijk zal het veer met sleun der gemeente de eerste uitgave, bezorgd door het bureel van raad Dordrecht blijven bestaan. en voorlichting dier Vereeniging. De waarde van dezen verbindingsweg tusschen Kort geleden deed dat bureel weder twee geschrif- Noord en Zuid is niet gering te schatten. Het ver- ten het Licht zien en wel: keer tusschen Holland en Vlaanderen kan nietgenoeg No. 2. De geemployeerde bij de Javasuiker-industrie; worden in de handgewerkt, het is een blijvend stain- No. 3. De rechterlijke ambtenaar in Nederl. Indie. belang. 92 NEERLANDIA. Een anglicisme. Er er misschien dan het misbruik van vreemde woorden is het misvormen van de eigen taal naar vreemden trant. Zoo leest men tegenwoordig telkens: de Holland- Belie (voetbal-) wedstrijd, de Nederland-En eland wedstrijd, de Londen-Brighton spoorweg, de Hol- land-Amerika Lijn, en een heele reeks andere uitdruk- kin en van dien aard meer. Maar het is duidelij, k dat dat geen Nederlandsch is. Men moet zeggen: de wedstrijd Nederland-Enge- land(bij afkorting voor: de wedstrijd tusschen Ne- derland en En eland of de Nederlandsch-tngelsche wedstrijd, gelijk wij spreken van den Fransch-Duit- schen oorlog, en niet van den Frankrijk-Duitschland oorlog. Zoo dient men ook te spreken van de lijn Lon- den-Brighton, gelijk wij spreken van de lijn Leiden- Woerden, en niet de Leiden-Woerden lijn. Zoo heette ook de Holland Amerika Lijn in den tijd, toen haar bestuurders, naar 't schijnt, meer oni zuivere taalgaven, de Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart-Maatschappij. Wilden zii een korter naam, waarom dan niet de Hollandsch-Amerikaansche Lijn of desnoods de Lijn Holland-Amerika ? Zoo zou zij hier kunnen heeten en aan den overkant van den Oceaan de Holland-America Line. Hollandsche herinneringen te Archangel. Ds. H. Bakels schrijft in Eigen Haard over Hol- land's roem te Archangel en brieft eenige mededee- lingen over van den Nederlander Stoffel, die aldaar een stoomzagerij bestuurt: In het Ethnografisch Museum aldaar is een groote kaart van die plaats met huizen en kerken langs de Dwina, vol Hollandsche namen. Nog bestaat het lid- matenboek van de oude Hollandsche kerkgemeente (in pl. m. 1800 overgegaan in eene Duitsche), waar- in tal van Hollandsche geslachtsnamen voorkomen. Natuurlijk werd dit boek aangelegd door een schip- per of koopman. En die nam in oud-Hollandsche zuinigheid een halfvol geschreven koopmansboek, zoo- dat daar achter in dat kerkeboek allerlei posten van uitgezonden koopmansgoederen staan. De Russische winkeliers zetten te Archangel het bijschrift „Hollandsch" voor iets dat ze willen aanprijzen. Bijv.: Hollandsch linnen, Hollandsche si- garen, ja zelfs Hollandsche... steenkool. In de St. Michaelskerk, een van de oudste gods- huizen der stad bevindt zich een reusachtig lomp houten kruis, gemaakt door Czaar Peter, die in Hol- land (Zaandam) het scheepmaken leerde. Het opschrift luidt: „Dat kruus maken Piter Ao Christ 1654." Nederl. liederen in 't It aliaansch. Te Verona is verschenen een bundeltje met Oud- Hollandsche gedichten, in het Italiaansch vertaald door den heer Massimo Spiritini, die negen jaar in Nederland gewoond heeft en zijn bundel den gezant (den hertog di Cavello) heeft opgedragen. Titel van het bundeltje „Canti Popolari Fiamminghi". De dichter heeft er in Verona van voorgedragen en er levendige belangstelling voor onze oude yolks- legenden door gewekt. Onder vreemdevlag. De N.-Yorksche berichtgever van de N. Rott. Crt. vertelt dat de heeren Gebr.Rees te Nieuw-York, een echt Nederlandsche firma,groote bestellingen heeft gekregen voor de zoo vermaarde Encyclopaedia Bri- tannica; terwijl dit boekwerk gedrukt wordt op zoo- Deze foto stelt voor een Afd. van Volksweerbaar- genaamd Indian Paper, met eel ophef aangekondigd heid in • het kamp te Laren en hehoort tot de serie en dat... uit Nederland komt. van 't elders in dit nr.besproken Oranjeboekje. NEERLANDIA. 9 „De wereld moet bekeken!” Ook in de Turnzaal moet het Nederlandsch wor- den hoog gehouden en juist door de bijvoeging van Volgens het 23e jaarverslag der Vereeniging Het de Fransche termen wordt de bedoeling, voor hen Buitenland zijn er thans 124 kandidaten der Vereeni- die te zeer aan Fransche bevelengewend zijn, dui- ging over de geheele wereld geplaatst, onder wie 51 delijk. zelfstandig, 70 bij Nederlandsche en 54 hij vreemde Met ingenomenheid vermelden we ook een L i e- ondernemingen. derboek voor Turners, getiteld Turners- v r eugde en uitgegeven door de Noordergouw Uit en van den staat der Nederlanden. van den Belgischen Turnbond. Mitteillungen aus dem Mineralogisch-geologischen Het bevat Vaderlandsche, Gezelschaps-, Turn- en Institut derReichsuniversitat zu Groningen. Hrsg. Kinderliederen, met klavierbegeleiding en is bedoeld als von Professor Dr. F. J. P. van Calker. „Iongengymnastiek" en opvroolijking van den arbeid! Uit ever: Gebr. Borntraeger, Berlin. Wij ze en het Albrecht Rodenbach na: Arm Nederland, waar voor dergeliike uitgaven geen Zoo zing dan jongeling, daar gij jongeling zijt; uitgever kan worden gevonden. Wordt 't een tijd Begeestre 't lied de werkzaamheid Uws levens. dat er een einde komt aan ditgunnen van Neder- landsch werk aan een buitenlandsche firma ? Moet Het Vlaamsch en de wetenschap. men zoodoende in den vreemde niet den indruk krij- Een Antwerpsch bouwkundige, de heer Ferdinand gen dat de Nederlandsche uitgeverswereld maar be- dejaegere, heeft een werk geschreven over H e t droevend weinig beteekent ? hedendaagsch en toekomstig vlieg- toestel. Onze Taal en de winkelstand. Hetgeeft een overzicht over de verschillende soor- Herhaaldelijk komen bij de Redactie klachten in ten van vliegtoestellen, hun samenstelling en werking, over hetgebruik van Fransche rondzendbrieven en door tal van figuren toegelicht. De schrijver heeft aankondigingen door Nederlandsche winkeliers en plan zijn boek ook in andere talen te doen verschijnen. handelaars. Het verdient zeker wel opmerking, dat een Belgisch Wij kunnen die niιt telkens opnemen, maar raden, technicus zich voor zijn beschouwingen op di ge- steedspersoonlijken invloed aan te wenden en des- lied in de eersteplaats van het Vlaamsch bedient. gewenscht gebruik te maken van onze groene zegel- tjes, op aanvraag om niet aan 't kantoor verkrijgbaar. Datgaat te ver. In Den Haag bestaat een CoOperatieve Slachterij, BRIEFWISSELING die zich noemt: Onderlinge Slachterij. REKENINGEN Ongetwijfeld goed bedoeld, maar in de praktijk watgevaarlijk. ADRESSEN ENZ. a. u. b. Coers' Liederen van Groot-Nederland. IN 'T NEDERLANDSCH De Vereeniging „Het Nederlandsche Lied" heeft aan hare leden een bundel „Liederen van Groot-Ne- Dat ze helpen ondervond dezer dagen een dame, derlandgezonden, verzameld door F. R. Coers F.Rz." die van Schiller & Co. een Fransche aankondiging en wel „Verhalende liederen. Zevenschalksche liede- ontving. Deze werd, voorzien van een ze el terug- ren", bestaande uit Cupid° en Jongman". -- De gezonden. Den anderen dag kwam reeds een kennis- Ganzetjes. Wie kan de liefde versmaan ? - Ik geving in 't Nederlandsch. Peek & Cloppenburg zonden tut eigen beweging zoogeern paren. Anne-Martietie. — Had ik het geweten. — Man, gij moet naar huis. eengeheel in het Nederlandsch gesteld rondschrijven aan ons kantoor en van Liberty, anders zich uit- Voorts nog Zeven Liedekens van minne: Amoureus- Liedt. 0 Angenietje. — De eerste Carileen. sluitend in het Engelsch tot het publiek rich tend, cnt- De tweede Carileen. -- De derde Carileen. — De vin en we een nieuw exemplaar van haar sierlijke p rijscouranten, thans in het Nederlandsch. vierde Carileen. Mijn roseliin gingh op een dagh; en een nieuwen bundel Kinderliederen, rei- en dans- Zoo komt er meer eerbied voor eigen taal in den liedjes: De Jagt. — Een wijf had een kabaas. - - Nederlandschen winkelstand. Zwarte Babe. - - Sala moet er nugezaeyen zijn. — Marie Katrien. -- Het mannetje was zoo rijk. — In Z. t. Holland staat een huis. --- Den boom. — Mille con- Een lid van het Al g. Ned. Verbond schrijft: een fate. nieuw Columbus-ei op de punt te hebben gezet door Ned. liederen op 't draaiorgel. voor s. s. t. t. in deplaats te stet en het Nederland- sche z. t.: zonder titels. Uit een schrijven van Ds. V. Loosjes le Sneek: Dit ei stond al lang, rnenigeen gebruikt deze „Eenprachtig middel om Hollandsche liederen po- verkorting reeds jaren, evenzeer a's a u. h. voor pulair te maken is 't draaiorgel. s. v. p. enz. We hadden er bier laatst eendat: Wilt heden n it t reden van Valerius, zes weken of langer Het turnen en het Nederlandsch. deed hooren en alles zong en floot 't na! Het Hoofdbestuur stelle zich in' d' met een Onlangs is verschenen de tweede druk van: D e orgelfabrikant, die vaderlandsche en vr ool ij k e Tur nvakt a a 1, volgens N. J. Cu eras in over- Hollandsche liederen op zijn rollen zet en late zoo'n eenstemming gebracht met de besluiten der Congres- or el in de voornaamste Nederlandsche steden spelen.'' sen van Antwerpen en Brussel door Oscar Delaive, met bijkomende Fransche termen en 768 figuren. Altijd een lievelingsdenkbeeld van het A. N. V. ge- Het is bewerkt onder toezicht van afgevaardigden weest,geachte inzender, maar eerst moeten de fond- der betrokken turnbonden.Demedewerking van den sen wat ruimer worden. bekenden Noord-Nederlandschen gymnastiekleeraar S. van Aken, is een waarborg te meer, dat de juiste Holland op zijn malst. Nederlandsche termengebruikt ziin. In een Holl. krant komt een bekendmaking voor Deze turnvakschool bevelen we als leiddraad ten- van de Eerste Nederlandsche Cravattenfabriek zeerste aan voor allegymnasiiekvereenigingen i n en een bericht dat er inRotterdam een f ale Vlaanderen . (kantoor en 1 age r) bestaat. 94 NEERLANDIA. - In een Friesche krant begint een winkelier zijn J. H. Kramers, jur.-cand., Witte Singel 47, Leiden mededeeling aan het publiek aldus: W ij p o s s e- Opg. door den heer H. C. Hartevelt, deer en in collectie hoogaparte nou- L. Binnendijk, jur.-stud., Noordeinde 23, veautes. J. Binnendijk, med.-stud., Nieuwsteeg 29, G. A. Fijnvandraat, jur.-stud., Breestr. 105, Ontvangen in dank: B. ter Haar Bz., jun-stud., Hugo de Grootstraat 7, De Notenleer door het Lied, progressief handboek, H. J. Barnouw, theol.-stud., Bilderdijk- door Em. Hullebroeck te Gent. Uitgever I. van straat 17 a, >> den Poorten, Pollepelstraat 18, Gent. Th. R. J. Wijers, jur.-stud., Rapenburg 2, De Turnvaktaal volgens N. J. Cuperus, door Oscar W. C. Nolen, med.-stud., Steenschuur 5, Delaive, met bijkomende Fransche termen en 768 E. A. Cokart, jur.-stud., Oude Vest 85 a, figuren. J. van Hille de Backer, Zirkstraat 35, Ant- J. H. Kramers, jur.-stud., Witte Singel 47, werpen. Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Mr. E. Rijke, Witte Singel 46, Turnersvreugde. Een keus van Liederen voor Tur- Opg. door den heer S. Bouman, ners. Jan Bouchery, Hopland 22, Antwerpen. P. Serton, Catharijnesingel 2, Utrecht Het hedendaagsch en toekomstig vliegtoestel, door G. L. Rinck, med.-stud., Catharijnekade 5, Ferdinand de Jaegere. Ch. Meeus, Van Montfort- Opg. door den heer C. A. v. d. Willigen, straat 46, Antwerpen. L. Havinga, arts, Heemskerckstraat 6, Den Haag. Derde jaarverslag van het Centraal Bureau voor Opg. door Dr. W. van Schothorst, Vreemdelingenverkeer te 's-Gravenhage. Mevr. de wed. C. Rijnbende-Gerdenier, Onze Waterkeeringen, door A. A. Beekman, van de Groot Hertoginnelaan 138, Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Om. door Mr. A. J. Immink, J. J. Ort, Singel 198, Amsterdam. Staats en particuliere betrekkingen in onze overzee- Opg. door mevr. L. Ort-Valeton, sche bezittingen, door de Vereeniging Oost en M. C. v. d. Putte, theol.-stud., le Helmers- West (Informatie-Bureau) uitgegeven. straat 37, De Vlamingen onder de Nieuwe Regeering, door de Opg. door den heer T. de Jong Tz., Vlaamschgezinde Maatschappijen. H. J. C. Lub, Wijttenbachstraat 79 I, Opg. door Dr. W. Zuidema, A. L. Hazemaker, notaris, Keizersgr. 278, Vraag om inlichting. Opg. door den heer P. de Jong, Wie kan het juiste adres meedeelen van: C. Witte van der Velde, wethouder, Gouda. C. J. Brenkman, med.-stud., De la Sa- Mevr. A. J. v. d. Bos-Rijken, vroeger Pijnackerstraat blonierekade, Kampen. 22, Rotterdam. Opg. door den heer F. van der Goot, Amsterdam. G. A. Heyning, vroeger Van Bleiswijkstraat 12, Den Mej. A. L. Droste, litt.-stud., Pieter Kies- Haag (thans in Roemenie). straat 42, Haarlem. N. G. Kapteyn, vroeger Sarphatipark 52, Amsterdam, Opg. door mej. F. J. Droste, daarna Scheveningen. Ds. P. H. Hugenholtz Jr., Wagenweg 251, P. Caron, vroeger Groenmarkt 37, Den Haag. Opg. door den heer Paul Hugenholtz, Mej. G. Meyer, vroeger Weltevreden (Ned. Indie). Mr. J. H. P. M. van der Grinten, com- C. J. Meier, vroeger Liitzowerstrage 69, Bremen mies-redacteur ter Gemeente-Secretarie, (thans in Nederland). Van Oldenbarneveldtstraat 12, Nijmegen. H. C. Stock, vroeger Bollmannstr. 44, Bremen (thans Mr. B. H. P. van der Zwaan, Hertog- in Berlijn). straat 120, J. G. Spaan, vroeger St. Annastraat 32, Hilversum Beiden opg. door den heer C. M. V. (thans in Amerika). Roothaan, R. Tolmeyer, vroeger Hopfenstrasse 2, Bremen. Nico Knijff, Schiedam. P. de Gelder, vroeger Frederiksplein 5 a, Rotterdam E. G. Gaarlandt, gep. le Luit. 0.-I. L., (thans in Brazilie). Sterrelaan 41, Hilversum. A. J. Sleeswijk, vroeger Am Wall 57, Bremen. Opg. door Mr. G. F. Evelein, A. Hoekstra, vroeger Plantage Meerzorg (Suriname). A. A. Hartman, Gr. Oost, Hoorn. Opg. door den heer F. H. Holzmiiller Jr., G. Hop, Koepoortsweg, A. Viirtheim, Draafsingel 14, >> Beiden opg. door het Bestuur der Afd. NIEUWE LEDEN P. J. Vos, N. Boteringestraat 28, Groningen. over Maart ign. Opg. door mej. B. Vos, N. Engelhart, tandarts, Emmawijk, Zwolle. Opg. door het Bestuur der Afdeeling B. R. Praal, Rodenrijschelaan 21, Rotterdam. Groep Nederland. Opg. door Dr. W. van Everdingen, Firma Gebr. van Zonneveld & Philippo, GEWONE LEDEN. bloembollenkweekers, Sassenheim. Opg. door den heer J. B. van Loenen, Leiden. Mr. J. J. Bergsma, Voorstraat 100, Dordrecht. Gymnasiasten Vereenigmg „Nihil ,Sine A. R. Kuipers, Adr. van Bleijenburg- Labore", Secr. H. J. Dijckmeester, Middelburg. straat 12, Opg. door het Bestuur der Afd. Walcheren. J. J. van den Broek, techn.-stud., Oude J. G. Klaassen, hypotheekbewaarder, Wil- Delft 209, Delft. lemstraat 14, Eindhoven. Opg. door den heer C. Th. Stork D.Wz., Opg. door den heer E. Pompen, C. Wolterbeek, techn.-stud., Oude Delft 72, A. A. H. Boon Hartsingch, Baarn. Opg. door den heer W. Jalink Jr., Opg. door den heer J. H. Insinger, Luxor. W. Verkoren, Zoeterwoudsche Singel 14, Leiden. W. L. van Voorst Vader, Aspirant Cornet Opg. door Jhr. J. W. Storm van 's-Gra- der Veldartillerie, Ede. vesande, Delft. Opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Delft. NEERLANDIA. 95 Jongelieden-Afdeelingen. Raym. Venneman, Gentsche Straat 28, Aalst. Opg. door den heer Joz. Courteaux. Me j. W. Rebel, Sarphatikade 11, Amsterdam. J. van den Bergh, Capucienevest 3, Mechelen Opg. door med. L. v. d. Star, Janssens, Coxenstraat 16, M. P. Groote, J. Foncke, Capucienevest 81, Mej. A. Vis, Allen opg. door den heer H. de Backer. Beiden opg. door het Bestuur der Jongel.- 0. Provost, Pieter Tacklaan 22, Kortrijk, Afdeeling Cam. Masure, Papegaaistraat 20, Overbosch, 's-Hertogenbosch. H. Seynaeve, Leopoldstraat 26, >> Opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. >> Allen opg. door Dr. Doussy. Mej. T. Lau, Stationsweg 26, Rotterdam. G. van Nuffel, Kapellestraat, Aalst. * Opg. door den heer Joz. Janssens. C. C. Schilthuis, Heemraadsingel 180, W. C. van Nieuwenhuyze, Poste restante, Peruwelz. W. C. Schilthuis, Heemraadsingel 180, Em. van Zuylen, Waversche Steenw. 428, Auderghem. Roodenburg, Jan Sonjestraat 5, Latin Sutherland, Bredalaan 479, Merksem. P. Ottervanger, Jacob Catsstraat 111 b, Wordt vervolgd. L. van Peski, 's-Gravendijkwal 115 c, Allen opg. door het Bestuur der Jongel.- Groep Ned. Oost-India. Afdeeling 0 Mej. M. Kools, Rochussenstraat, J. C. Franke, Onderneming Temoeloet, Solo (Java). » R. Verheul, Oppert 133, >> E. J. G. Spanjaard, Ketangongan-West. » A. Gieseler, Claes de Vrieselaan, Opg. door den heer J. P. Koster, Koeningen. Allen opg. dgor mej. A. Kramer, J. Montijn Jr., Jan Porcelisstraat 17, Groep Ned. Antilles. B. P. de Beer, Passerelstraat 34 b, Dr. L. C. J. van den Heuvel, Officier van Beiden opg. door den heer C. Montijn, Gezondheid 2e kl., a/b. Hr. Ms. Utrecht, Curacao. Opg. door den heer L. v. d. Veen Zeppenfeldt, Groep Buitenland. Gewone bijdrage ft: 5. Lod. de Molder, Krilgerstraat 69 28, Hoboken. BESCHERMEND LID. Opg. door den heer Albrecht. Dirk van Erp, 2650 Hyde Street, San Francisco. Fr. de Clerck, Dorpplein 18, Opg. door den heer E. J. F. van Hans- Opg. door den heer Ed. Schiltz. wijk Pennink, . . Fr. Kronig, Arenbergstraat 18 2, Antwerpen. GEWONE LEDEN. Opg. door den heer Fr. Sandbergen. Mej. Corry Bijleveld van Serooskerke, Pots- E. Secelle, Rotterdamstraat 22, dammerstrasse 28, Berlijn. Opg. door den heer v. d. Cruyssen. Mej. Nannie Schipper, Potsdammerstr. 28, . A. J. de Hoon, Van Geertstraat 26, Borgerhout. Berthold Radke, Rubensstrasse 22, Berlijn-Friedenau. Opg. door den heer Fr. Sandbergen. Witold Kaminski, Smidtstr. 22, Pankow-Berlijn. Edw. Loos, studieprefekt a/h. Atheneum, Mechelen. W. H. Liebe, Emdenerstrasse 8, Berlijn. Opg. door den heer P. Tack. Karel Meyer, Turmstrasse 18, Willems, Capucienevest 175, Andre Biet, Teurigstrasse 5, b/Wagner, Opg. door Dr. Sabbe. J. C. Ruys, Lucas Cranachstr. 2, Cam. Haumont, Thonissenlaan, Hasselt. Gr. Lichterfelde, Opg. door den heer Peetermans. Dr. F. M. Schmolck, Prinz Albrechtstr. 2, F. H. Baron d'Aulnis de Bourouill, Ier- Mevr. Siekmeyer, Lietzenburgerstr. 30, landstraat 60, St. Gillis-Brussel Ten Brink, Luisenstrasse 51, * Opg. door den heer M. van Duysse. Allen opg. door het Bestuur der Afd. Van de Walle, Joz. Cosemansstr. 22, Brussel. Th. Fabery de Jonge, 255 West 22e St., Nieuw York. F. den Haan, Van Stralenstraat 19, Antwerpen. Opg. door den heer J. van Folker, . J. Spincemaille, Graystraat 12, Brussel. R. A. J. van Geuns, Bus 2101, Johannesburg (Tr.). Allen opg. door den heer Joh. Kesler. Loych, Keizerstraat 24, . , J. van der Stichel, Waterloo Steenw. 454, Ukkel. J.E. Sammelto, Fraser/Presidentstr., » A. Claus, Rue Michelet (Villa Nini), Nice. Willem Remmers, Eud. de Backer, ingenieur van Bruggen en Opg. door den heer A. J. van Ginkel, . . Wegen, Denderhoutem. Mej. F. Lion-Cachet, Meisjes Hoge School, Lemaitre, Veldstraat 5, Aalst. Potchefstroom Opg. door mej. Callebaut. Reuben Gericke, Bus 213, * • Fr. Rabier, Ledebaan, M. van Marwijk Kooy, Briickstrasse 34 II, Opg. door den heer Is. Hallaert. Dortmund. G. de Koninck, Rozemarijnstraat, >> Opg. door den heer B. H. Nijenhuis, Brackel. Opg. door den heer R. Pletinckx. A. E. Labouchere, Rue Galilee 31, Parijs Phil. Loockx, Kasteellaan 49, Gent. Opg. door Jhr. Mr. H. v. Asch van Wijk, Utrecht. Opg. door den heer P. Nijs. A. Hoboer, Court Hotel, Beaufort Street, Fr. de Grauwe, Opzienersstraat 167, Perth (West-Australie). St. Jans Molenbeek. A. F. Schenk, Stirling Str. 108, . . Opg. door den heer Van Hoorick. H. Gaston, Murray Str. 184, . . . A. Morael, rijksontvanger, Putte. Allen opg. door mevr. A. Semmens-Sieben- Opg. door den heer Fr. van Laar. haar, Claremont. R. Lambert, Werfkaai 1, Oostende. S. Gallay, p/a. Soc. Orion, Ploesti (Rumenie). Mej. Knauss, Denderstraat, Aalst. Louis Keller, p/a. Soc. Orion, . ' Ely. Sanders, Zonnestraat, Ph. Warners, pia. Soc. Orion, . Mar. Geeroms, St. Jorisstraat, E. Knapen, Calea Mosilor 139, Bucarest * * Jhr. Van Vredenburch, ' Stradela Allen opg. door mevr. Courteaux. Lahovari, . * Eug. Bosteels, Keizerlijke Plaats, G. D. Wijk, p/a. Soc. Astra Romina, Opg. door Dr. Bauwens. Campine 96 NEERLANDIA. ----.....--- I 1.-; J. W. K. te H., I 1.-; A. J. R. M. te 's-G., Lijst van bijdragen voor de „De Genestet- I 2.50; J. P. S. G. v. W. te D., f 2.-; A. D. en Bank" te Bloemendaal 1). C. D. te 0., f 2.50; mej. P. v. d. W. te H., f 1.-; H. F. te H., f 2.50; G. H. L. V. te H., f 2.50; J. J. W. M. te U., I 5.-; G. S. de C. te B., f 2.50; S. te H., f 1.-; mevr. V. v. H.-v. M. te B., Ned. Protestantenbond te A., f 25.-; mej. J. A. van I 10.-; J. W. K. te H., f 1.-; mej. S. S. B. te W. te H., f 5.-; H. V. te H., f 1.-; J. L. te H., H. f 1.50; N. N. te H., f 1.-; mej. B. te H., f 10.-; H. Ph. 't H. te H., f 5.-; mevr. M. te B., I 1.-; mevr. M. G. R.-V. te H., f 5.-; C. J. G. f10.-; mevr. A. te H., f 10.-; C. J. J. N. te H., te H., f 2.50. mej. S. W. de K. te H., f 2.-; S. J. f 1.-; J. K. Kzn. te H., f 3.-; E. N. 's J. te )s-6., D. te Z., f 1.-; J. J. v. D. te E., f 2.-; mevr. G. f 25.-; K. de J. te D., f 2.-; N. en mej. N. te J. te E. I 3.-; J. M. v. d. H. te E., f 0.50; mevr. N., f 2.--1.; W. P. H. te H., f 1.-; G. H. H. te M., B. de H.-v. L. te H., f 5.-; Twee damesleden van I 1.-; mej. M. S. H. te h., f 2.50; I. V. d. B. het A. N. V. te H., f 2.50; mej. L. M. P. J. de K. te Z., I 1.-; H. v. W. Z., te Z., f 1.-; F. G. S. te A., j 1.-; G. C. K. te S., f 1.-; dames E. te te H., f 2.50; mevr. H. v. T. J.-K. te A., f 5.-; E., f 3.-; J. V. te L., f 5.-; J. Th. M. te 's-G., J. E. te A., f 1.-; J. v. 0. te A., f 2.50; M. T. ie f 5.-; G. K. te L., f2.50; A. M. te D., f 5.-; V. 's-G., f 2.50; D. te 's-G., f 1.-; v. C. le 's-G., f 1.--; L. te H., f 2.50; F. R. C. te H., f 2.50; mevr. A. J. K. te 's-G., f 2.50; V. L. te S., f 2.50; J. de 1 . J.--de C. te H., f 2.50; A. v. d. W. te V., f 1.-; te 's-G., f 0.50; Een vereerster van den dichter, te f. V. 0. M. te D., f 1.-; mevr. J. J.-W. te A., D., f 1.-; C. N. G. te A., I 1.-; G. A. P. B. te I 2.50; J. C. le H., I' 2.50; L. H. Vv. R. te 's G. 's-G., f 5.-; N. N. te 's-G., f 0.50; H. J. S. te A., I 4.-; H. F. R. H. te A., f 10.-; Ch. E. te H., f 1.20; H. W. C. te 's-G., f 1.-; mevr. M.-K. te I 5.-; J. W. S. te B., f 2.50; J. A. M. te N., A., f 2.50; De B. le Z., f 5.-; C. S. te A., I 5.-; I' 1.-; C. A. J. en mevr. J.-S. te .H., f 2.50; mej. J. H. S. V. d. H. te H., f 10.-; P. F. A. L. te A., C. M. S. te H., f 0.50; C. J. V. te S., f 7.53. M. I 10.-; J. C. J. D. te L., f 25.-; J. W. Th. te Z., W. S. te H., f 2.50; De C. te S., f 1.-; J. E. S. I 5.-; D. V. G. te A., f 0.75; R. T. te A., f 2.--; te B., f 5.-; G. H. te L., f 5.-; P. J. de K. te D., P. J. L. te Z., f 0.50; Th. R. te Z., f 10.-; mevr. f2.50; C. J. B. te H., [2.50; D. E. v. L. te H., V. d. B. te N., f 2.50; W. A. 't H. te H., f 3.-; I 3.-; W. H. te S., f 1.-; J. M. B. te S., f 2.50; mevr. V. E. v. W. te H., f 2.50; H. L. 0. te U., S. H. T. te U., f 1.-; C. T. H. te H., f 1.- A. f 2.50; Collecte Remonstr. Seminarie te L., f 16.-; W. J. te B., f 5.-; H. W. te H., f 2.50; C. C. v. d. mevr. P. te 's-G., f 1.50; C. J. D. te A., f 0.50; Di- G. te U., f 1.-; J. P. Th. v. d. K. te S., f 2.-; recteuren Teylers Stichting te H., f 10.-; C. H. te H., E. J. F. v. D. te S., f 1.-; S. C. J. V. en C. v. I 1.-; S.-Van P. te H., f 5.-; mej. M. S. te H., W. te A., f 1.-; J. de J. te C., f 1.-; A. K. E. f 1.-; mevr. S. te U., f 2.50; J. 0. te A., f 1.50; H. te L., I 1.-; H. C. L. te H., f 2.50; F. L. II. L. P. B. te H., f 5.-; A. V. te 's-G., f 1.-; M. te B., f 1.-; mevr. P. H.-v. B. v. d. K. te H. L. M. te B., f 2.50; D. de C. te B., f 2.50; Prof. I 5.-; mevr. T. v. B.-D. v. T. te H. f 5.-; C. G. C. van W. te M., f 5.-; mevr. A.-De S. te H., Th. v. D. te 's-G., f 10.-; P. C. A. de la P. te A., I 2.50; H. G. B. te 's-G., f 5.-; mej. A. M. G. v. I 5.-; J. v. d. H. te E., f 5.-; mej. C. M. V. te W. te A., f 2.50; J. N. te S., f 1.-; E. N. te S., 0., f 1.-; J. A. S. te G. 11.50; J. F. M. S. te I 1.-; mej. N. te H., I 1.-; J. J. H. te Z., f 1.-; H., f 5.-; G. B. C. te H., f 2.50; mej. J. M. v. M. mej. A. P. te U., f 1.-; mej. A. de L. te U., f 1.50; te H., I 2.50; H. P. M. G. te A., f 5.-; mevr. U.- B. G. ter B. te H., f 3.-; K. K. te H., f 10.-; W. C. te L., [2.50; D. K. te A., [2.50; J. 0. de V. van H. te V., f 1.-; mej. H. L. V. te U., I. 1.-; te H., I 3.-; T. C. te A., f 5.-; J. L. L. te Z., C. D. B. te B., f 2.50; W. de C. te S., f 2.50; Fa- I 1.-; G. v. T., te H., f 5.-; mevr. en Jonkvr. S. milie B. te G., f 1.50; Remonstr. Geref. Gemeente te te B., f 5.-; mevr. S. C. te A., f 2.-; J. J. v. T. H., f 5.-; P. C. A. v. d. B. te B., f 2.50; mej. A. te Z., f 2.50; J. H. v. d. V. te Gouda, f 1.-; J. C. M. van M. te V., f 2.50; Dames K. te H., f 5.-; J. te R., f 1.-; Mij. van Ned. Letterk. te L., f 25.-; Ver. Vrijz. Herv. tet H., f 10.-; mej. X. te H., f 0.50; J. H. F. te Z., f 1.-; M. B. te H., f 0.50; Joh. E. J. W. H. te H., f 1.-; W. G. van R. te L., f 5.-; te H., f 2.50; A. H. K. te M., f 1.--; A. M. A. R. W. G. H. te H., I 5.-; Mr. A. A. v. d. M. te B., te A., f 2.50; mevr. M. A. S.-K. te A., f 2 50; f 2.50; J. L. E. J. B. K. te H., f 2.50; mevr. S. C. G. B. Jr. te D., f 10.-; mevr. J.-K., te U., f 1.-; B. K.-L. te H., f 2.50; wed. J. W. de B. T. te H., Dames H. te H., f 2.50; Vereen. v. Ned. Letterk., f 2.50; mej. M. E. T. te H., f 1.50; Dr. A. C. D. I 10.-; W. L. P. Jr., f 1.-; B. B. te G. f 1.-; te H., f 1.50; mej. H. C. D. te H., f 1.50; J. de V. C. v. V. te H., f 5.-; J. A. W. te H., f 2.-; mej. van D. te Z., f 1.-; A. de C. te A., f 10.-; mevr. M. C. M. te H., f 0.50; L. R. O. te R., f 2.50; wed. A. H. B. te H., f 2.50; A. W. Th. te H., f 2.50; P.-M. te B., f 2.50; A. H. v. d. W. te H., f 1.-; mevr. K.-Van B. te 0., 1 10.-; H. J. N. te D., J. A. M. A. G. te L., f 1.--; P. T. v. B. te A., I 1.-; L. K. P. te A., f 8.50; mevr. D. van L.-De I 5.-; mej. M. C. B. te H., f 0.50; mej. G. M. R. G. te A., f 2.50; mej. C. K. te H., f 2.50; W. F. B. te H., f 1.50; mevr. T. v. B.-v. B. te H., f 2.50; C. M. te A., f 1.-; mevr. S. J. M.-D. te A., f 1.-; M. W. S. Jzn. te H., f 1.50; mej. M. J. F. te H., mevr. J. IL H. S.-M. te A., f 1.-; D. B. te B., I 0.50; A. V. d. L. te H., f 1.-; P. A. Lzn. te B., f 5.-; H. L. van B. te B., f 2.50; mevr. B. te A., I 2.-; J. B. v. L. Sr. te L., f 1.-; mej. J. S. M. f2.50; C. B. te 's-G., f 1.50; H. te B., f 1.-; G. H. te L., I 1.-; G. H. v. B. te U., f 5.-; Motto H. te Z., f 1.-; G. N. te A., f 5.-; mevr. D. C. „Terugblik Delft 1854" te 's-G., f 2.50; mevr. v. F. A. L.-P. te H., f 5.-; M. L. te H., f 2.50; J. C. te H., f 2.50; H. M. E. v. D. te H., f 2.50; A. v. P. te H., f 2.50; C. te H., f 1.50; B. A. M. te N., 't H. te H., f 1.-; mevr. E.-F. te H., f 1.-; mevr. f 2.50; D. M. L. 0. te N., f 1.-; R. Z. te H., M.-J. te H., f 2.50; Dr. W. E. M. te H., f 2.50; f 2.-; mevr. De C,-v. W. te H., f 5.-; dames De A. v. R. te H., f 5.-; N. N. te E., f 5.-; mevr. C.-v. W. te H., f 5.-; F. T. v. B. te H., f 10.-; V. d. W.-T. v. B. te 's-G., f 2.50; H. R. du M. te M. N. B. te H., f 2.50; C. M. J. v. d. H. R. te H., A., f 2.50; F. R. te A., f 1.-; W. H. S. K. te R., f 2.-; J. L. T. te H., f 2.50; J. J. de G. te H., I 2.50; N. R. te B., f 2.50; A. F. B. v. L. te ti., f 2.50; T. C. A. B. te H., I 1.-; mevr. K. te B., I 5.-; C. H. R. te A., f 2.50; mej. S. v. L. te H., f 2.50; mevr. C. B. te H., f 2.50; C. te H., f 2.50; f 2.50; A. S. M. te H., f 1.-; H. D. te B., f 1.-; dames P. te D., f 10.-; N. N. te H., 2.50; P. H. P. H. K.-S. te H., I 2.50; E. V. te S., f 1.-; mevr. H. Jr. te H., f 2.50; mevr. J. W. K. v. R. te H., wed. E. L. te H., f 2.50. - Totaal f 912.45. I 2.50; H. D. K. te H., f 2.50; P. T. te B., f 2.50; P. P. en C. de K. te R., I 2.-; J. de K. te B., Wie nog verzuimde een bewijs van zijn instem- min met de oprichting van het zeer passend gedenk- teeken voor den geliefden volksdichter te geven, Mededeeling van den Penningmeester van het „De Genestet- Comite", Mr. H. Ph. 't Hooft, Groote Houtstraat 164 te Haarlem, zende ten spoedigste zijn (haar) bijdrage aan den die gaarne meerdere bijdragen van de leden van het A. N.V. ontvangt.heer Mr. H. Ph. 't Hooft. Red. 15e jaargang. N°. 5. Mei 1911. NEERLANDIA ORGAAN Vel. ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Viamingen, Nederlanders en Afrikaners vormen een drievoudig snoer, dat niet ma g worden verbroken. DR. BLOMMAERT. INHOUD: Jaarverslag van het Hoofdbestuur over 191o, door Mr. W. Dicke. — De betrekkingen tusschen Nederland en Rusland, door F. A. Hoefer. — Buitenland: Mededeelingen. — Noord-Nederland: Van de Afdeelingen. — De „de Genestetbank". — Zuld-Nederland: Wie helpt het Ned. Onderwijs in Vlaamsch-Belgie steunen?, door M. Rudelsheim. — Alg. Verg. van Groep Belgi6. — Uit onze Takken. — De Vlaamsche Hoogeschool. — Oost-Indii: Een opvoedingsschool voφr Indische meisjes. — West-Indie: Mozes S. L. Maduro. ± — Zuid-Afrika: De studenten en de Taalstrijd. — Een rede van Gen. Hertzog. — Hollandsch bij het gerecht. — Hollandsch in de wetten. — Bloemfontein. — Pretoria. — Johannesburg. — Mededeelingen. — Amerika: Een Afrikaner over de Nederlanders in Noord-Amerika. — California. — Argentinie. — De Vlamingen in Detroit. — Ingezonden: Het Nederlandsch bij de Posterijen, door K. van Erpecum. — Z. t., door P.M.Schelling. — Mededeelingen en Allerlei. — Adressen. — Nieuwe Leden. — Advertentien. het Hoofdbestuur in hetvorig jaarverslag werd ver- Jaarverslag van het Hoofdbestuur over 1910. meld, werd als afgevaardigde van Groep Ned. Indie gekozen de heer Ch. R. Bakhuizen van den Brink. Ledental op 31 Dec. 1910. Voor 't overige bleef de samenstelling onveranderd Groep Nederland 7462 en bestaat het Hoofdbestuur dusthans uit: Dr. H. J. a Belie 2011 Kiewiet de Jonge, voorzitter, Dordrecht; mej. E. a Indie 1165 Baelde, onder-voorzitster,Rotterdam; Mr. W. Dicke, . Suriname 336 secretaris-penningmeester, Dordrecht; Dr. H. F. R. >5 Ned. Antillen 340 Hubrecht, Amsterdam; Jhr. Mr. 0. F. A. M. van Alg. leden in het it and 1) ••• 634 Nis en tot Sevenaer, Nijmegen; J. D. Baron van Zelfst. Afd. Berlin 65 Wassenaer van Rosande, 's-Gravenhage, alien zitting heb- . . Bloemfontein 53 bende voor Groep Nederland; H. Meert, Gent; Prof. 0 0 Bremen 49 Paul Frederic Gent Gent; Mr. W. Thelen, Brussel; Joh. . . Buenos Aires 91 Kesler, Brussel; Pol deMont, Antwerpen; A. C. van 0 0 Chicago 46 der Cruyssen, Antwerpen, alien zitting hebbende voor . . Chicago-Roseland .•** 93 Groep Belgie; J. M. Pijnacker Hordijk, Mr. C. Th. . Constantino el 9 van Deventer, H. D. H. Bosboom, C.R. Bakhuizen . Fiume 9 van den Brink, alien te 's-Gravenhage, zitting he b- . Johannesburg 184 bende voor Groep Ned. Oost-Indie; Mr. Dr. C. F. . Kaapstad 145 Schoch, Amsterdam en Jhr. Mr. J. L. W.C. von Wei- 0 0 Nieuw York 30 ler, 's-Gravenhage, beiden zitting hebbende voor Groep . Potchefstroom 46 Suriname; Prof. Dr. J. Boeke, Leiden enKapt. J. A. . . Rumenie 44 Snijders Jr., Gorinchem, beiden zitting hebbende . Shanghai 37 voor Groep Ned. Antillen. — Eerelid Prof. H. Kern, . Smyrna 15 Utrecht. . . Stellenbosch 30 Het Hoofdbestuur vergaderde beurtelings te Dor- . . Zoutpansberg 39 drecht en te Antwerpen, 8 Januari, 14 Mei, 8 Octo- ber en 24 December, het Dagelijksch Bestuur kwam 12933 herhaaldelijk bijeen. Bij een vergelijking met het aantal Nederlanders en Secretariaat en Penningmeesterschap. stamverwanten over degeheele wereld is ons leden- Het Secretariaat en Penningmeesterschap vereenigd tal nog gering. Als de leden maar ernstig moeite in een hand, b1evenook ditjaar op den vroeger in. willen doen om de niet-aangeslotenen met wie zij in geslagen we voortgaan. aanraking. komen op de hoogte te brengen van het De toestand dergeldmiddelen is bevredigend. Dit- grootsche veelomvattende werk van het A. N. V. maal kon lets worden over eh De tering werd dan kan instemming en aansluiting, dunkt ons, niet naar de nering gezet, dock ook hierin ligt een gevaar uitblijven. voor. een vereeniging als het Alg. Nederl. Verbond. Herhaaldelijk wordt van een algemeener wordende Wie niet meer uitgeeft dan hi verdient heeft al- sympathie bewijs geleverd door personen en lichamen tijd sluitende rekening, maar moat ook de verleiding en meer en meer acht men het A. N. V. het aange- wezen lichaam voor de behartiging van allerlei na- weerstaan hulp te bieden, waar hij nut zou kunnen stichten. Nog maar al te veal vragen om steun moe. tionale belang , en waartoe het zich door zijn steeds ten„gewezen worden van de hand”, omdat we an- zich uitbreidend gebied dan ook bijzonder eigent. ders boven onze beurszouden levee. Dit nu wijst op Hoofdbestuur. de blijvende behoefte aan versterking onzer fondsen. De wensch hiernaar is niet nieuw. Het- is her- De samenstelling van het Hoofdbestuur onder ,n het afgeloopen jaar weinig verandering. In de plaats haaldelijk in het Hoofdbestuur ter sprake gekomen en , heeft thanseen vasten vorm aangenomen. Het oordeel en de medewerking van geheel onze organisatie werd 1) Deze worden volgens de Statuten onder Oroep Nederland gevraagd. Het plan moet nog nailer worden over- gerekend. wogen en uitgewerkt. 98 NEERLANDIA. De werkzaamheid van het Verbond moet zich op merkingen dragen meer en meer bij tot veelzijdigheid het oogenblik openbaren naar en in het buitenland. en belangrijkheid, het aantal leden dat het orgaan Wat buiten onze staatkundige grenzen tot ons stam- niet alleen ontvangt maar ook leest, neemt toe en wat en taalgebied behoort, dient zooveel mogelijk met on- zeerpleit voor zijn beteekenis: de Pers wijdt er elke ze beweging in aanraking te worden gebracht en maand bijzondere aandacht aan. daarvan steun te ontvangen. Ook client nog te worden vermeld, dat het maand- blad, vooral in het buiten and een goed propaganda- Brusselsche Tentoonstelling. middel blijkt. Verscheiden Nederlanders in den vreem- Dat het de moeite loont, het Nederlandsch leven en degeven zich tegenwoordig tengevolge der kennis- streven over degeheele wereld op te sporen en in making met Neerlandia uit eigen beweging als lid op. beeld te brengen en daardoor te toonen hoe groot Wie adressen in het buitenland weet, die voor toe- zijn beteekenis is in den geestelijken strijd der vol- zending van enkele exemplaren ter kennismaking in ken, heeft het Paviljoen Groot-Nederland op de Brus- aanm.erking komen, doet altijd een nuttig werk door selsche Tentoonstelling bewezen. ze aan de Administratie teDordrecht of aan een der Daar werd antwoordgegeven op de vraag: Wat Groepssecretariaten mede te deelen. wil het Verbond en wat doet het ? In sprekende cij- Alle omstandigheden in aanmerking genomen was fers, kaarten, platen, statistieken, tabellen, kranten- het Hoofdbestuur zeer tevreden over de wijze, waar- wand, diagrammen enz. werd in beeld gebracht, waar- op de Boek- en Steendrukkerij voorheen Morks & naar het A. N. V. sedert zijn oprichting heeft ge- Geuze zich van haar taak heeft gekweten en vond streefd en hoeveel het reeds heeft bereikt. daarom vrijheid het contract met deze drukkerij voor Door onze tentoonstellings commissie, bestaande uit den tijd van vijf jaar (tot 31 Dec. 1915) te verlengen de heeren H. Meert, Joh. C. Kesler, Jules Cox, Dr. Om Neerlandia zooveel mogelijk een afspiegeling te W. van Everdingen, F. Rompel en C. van Son, de doen zijn van het Nederlandsch leven in en buiten laatste als secretaris-penningmeester, is krachtig ge- Nederland, is hetgewenscht dat de voormannen in werkt om met eere uit te komen, en de Groote Prijs de verschillendegebieden onzer beweging de redac- benevens het Eerediploma met de inzending behaald, tie in woord en beeld op de hoogte houden van al zetten de kroon op hun werk. wat met betrekking tot ons stain even in hun omge- Neerlandia heeft uitvoerig in woord en beeld de in- vin g voorvalt. zending beschreven en wii mogen dus volstaan met hiernaar te verwijzen. Maar wij mogen dit punt niet Boeken-Commissie. sluiten zonder huldegebracht te hebben aan het groo- Dat deze al mee een der nuttigste instellingen van te aandeel dat Groep Belie en van haar weer in het A. N. V. is, werd reeds meermalen in de jaar- het bijzonder Tak Brussel met zijn ijverigen secreta- verslagen geboekstaafd. Dat ze het blijit en steeds ris, den heer L. Del ire tot het welslagen heeft bij- haar werkzaamheden uitbreidt, pleit voor de onver- gedragen. Ook mogen wij met dankbaarheid de aan- zwaktegeestdrift van haar leider, Dr. W. van Ever- gename samenwerking met den Nederlandschen Boek- din en en zijn staf van medewerkers, die veel van handel in herinnering brengen. hun vrijen tijd offeren om Nederlandsche boeken en Bijzondere dank zij gebracht aan de Ned. Re gee- kranten over de wereld te verspreiden en aid ons ring en haar Commissaris-Generaal, alsmede aan die taalgebied metterdaad te bevestigen en te vergrooten. leven van het Hoofdbestuur, den Raad van Bijstand en De toelage van het Hoofdbestuur werd weer met hen, die doorgeldelijken steun mogelijk maakten, dat I 100.— verhoogd en dus tot f 2400.— opgevoerd. het A. N. V. op de Brusselsche Tentoonstelling kon De Boeken-Commissie droeg ook het hare bij aan uitkomen. de inzending op de Brusselsche Tentoonstelling. Wie zichpersoonlijk wil overtuigen van den nut- Het 121/2-jarig bestaan van het A. N. V. ti en arbeid brenge eens een bezoek aan het A. N. Bewijst het bovenstaande reeds genoegzaam dat 1910 V.-Boekenhuis leRoiterdam, Van der Duynstraat 63 een der belangrijkste jaren uit het bestaan van het op Woensdag- of Zaterdagmiddagen. Men is er steeds A. N. V. is, het had ook beteekenis omdat op 1 No- welkom en ziet er het Verbond inpractische werking. vember het Verbond 12% jaar heeft bestaan. In de Voor meer bijzonderheden verwijzen we naar het November-aflevering van Morks' Magazijn werd naar uitvoerig jaarverslag dat de secretaris-penningmeester aanleiding hiervan een met vele foto's verlucht artikel der Boeken-Commissiegaarne op aanvraag toezendt. over ontstaan, doel en streven van het A. N. V. op- genomen, geschreven door den administrateur, die ook Vacantieleergangen. een beknopt propagandaboekje samenstelde, dat als uitgave No. 16 van het A. N. V. is verschenen. Door Voor de zesde maal werden deze te Leiden gehou- degroote verspreiding heeft dit boekje reeds eel bij- den door de bemoeiingen der werkzame Leidsche Stu- gedragen tot zuiverder begrip van ons streven en be- denten-Afdeeling. De betrekkelijk weinige deelneming ter kennis, over wat sedert de oprichting is tot ditmaal, deed wanhopen aan hun voortbestaan. standgekomen. Dat daarin de portretten werden op- Toch is besloten tot voortzetting dezer nuttige in- genomen van Dr. Kiewiet de j one en Hip. Meert, stelling en een Commissie, bestaande uitprofessoren, die zich de stichters van de beweging mogen noe- heeft zich bereid verklaard de leidersmet raad en men, was eengepaste hulde aan hun onverdroten daad ter zijde te staan. Nog is het plan geopperd werkzaamheid, gedurende al die jaren. om de Vacantieleergangen in plaats van in het na- Weldra zal een tweede druk van het boekje ver- jaar in het voorjaar te houden gedurende de Paasch- schijnen. vacantie. Men verwacht dan meer deeineming. Er kan niet genoeg nadruk worden gelegd op het Neerlandia. groot belang voor Vlaamsche en Afrikaansche studee- renden om door die Vacantieleergangen kennis te ma- Het or aan van ons Verbond was vaak eenpunt ken met dewetenschappelijke en maatschappelijke sa- vangedachtenwisseling. Men besefte dikwijls niet hoe menleving van Noord-Nederland, waardoor tevens de moeilijk het is, het alien leden van een zoo uitgebreid we g wordt gebaand voor wederzijdsche waardeering en uit veelsoortige elementen bestaand Verbond naar en betere samenwerking. den zin te maken. Is de meerdere of mindere mate Van de belangstelling, vooral in Vlaanderen zal het van kritiek een maatstaf voor de redactie, dat ze haar afhangen of de leergangen blijven voortbestaan. Een plicht minder of meer naar eisch betracht, clan ma g groote deelneming is de beste belooning voor de thans worden vastgesteld dat Neerlandia een goede professoren, die met zoo groote welwillendheid hun verzorging geniet, want de aanmerkingen werden gaven aan de bevordering der stambelangen willen steeds schaarscher, de vriendelijke en gewichtige op- dienstbaar maken. NEERLANDIA. 9 Buitenlandsche aangelegenheden. stad spoedig in aanmerking moge komen voor Re- geeringssteun uit Nederland, evenals Argentinie, Brus- Uit de omstandigheid dat Groep Nederland, wier sel en misschien de Nederlandsche centra in Duitsch- werkzaamheid voor een deel lit in het steunen vang land langs de Oostgrens van ons land. het Hoofdbestuur, nu reeds meer dan f 12000.— jaar- lijks stort in de Hoofdkas, blijkt voldoende dat het Vlaanderen. streven van het A. N. V. niet zoo zeergericht is op Nederland zelve, als wel op werking naar buiten, op Dit Verbondsgebied, ons het naast als goede buur, het handhaven en verbreiden van Nederlands taal, be- staat op het oogenblik in het teeken der vervlaam- vordering van nijverheid, wetenschap, kunst enz. in sching van de Gentsche Hoogeschool. Er wordt thans zijn kolonien en in den vreemde, wat wederkeerig stormgeloopen op de vesting en wel door alle Vlaam- tot versterking van Nederlands beteekenis zelve moet schepartijen, hoe sterk uiteenloopend Naar politiek ook leiden. moge zijn. Die algemeene werking doet het beste ver- Het A. N. V. kan uitmuntend naar buiten werken, wachten voor de bereiking van het zoovele jaren met omdat het zijn vertakkingen over een root deel van hardnekkigen ijver nagestreefde doel. Wel zijn den de wereld heeft en nieuwe loten elk jaar de kruin Vlamingen tal van voormannen ontvallen; wij noe- van den stam een breeder aanziengeven. men : Prof. Sabbe, Fl. van Du se Edw. Coremans, Het aantal Groepen, elk weer onderverdeeld in Af- Desire Claes, Dr. Hansen, Dr. Claeys, Jan Broec- deelingen, bleef vijf : Belgie, Nederland, Ned. Antil- kaert, maar steeds nieuwe vrijwilligers en sterke 'on- len, Ned. Indie, Suriname. geren met een onschokbare overtuiging komen de ge- Zelfstandige Afdeelingen buiten die gebieden be- lederen aanvullen en rukken mede op. Dit staat vast: staan thans te Berlijn, Bloemfontein, Bremen, Buenos aan den wassenden stroom der Vlaamsche volksbe- Aires, Chicago, Chicagoo-Roseland, Constantino el we gin kan niet meer straffeloos het hoofd worden Fiume,Johannesburg, as stall Nieuw York, Pot- geboden. chefstroom, Rumenie, Shanghai, Smyrna, Stellenbosch, Met de inzending op de Brusselsche Tentoonstelling Zoutpansberg. heeft Groep Belgie, van wie het denkbeeld was nit- Voorts zijn er 34 Vertegenwoordigers met stand- gegaan, kunnen toonen hoe root ons taalgebied is plaats te: Ahwaz, Bangkok, Barcelona, Bethlehem, en hoezeer de Vlaamsche taal die van een krachtig Bihe-Belmont, Cairo, Cardenas Charkof, Claremont, yolk vertegenwoordigt. Colon, Davos Platz, Genua, Guanajuato, Havana, Door de Takken deter Groep word! meer dan in Kansas-City, La Guaira, Londen, Luxor, Mara- eenig ander gebied van ons Verbond krachtig ge- caibo, Mexico, Panama, Para, St. Petersburg, Puer- work{ aan de verbreiding van nuttige kennis, die er to Cabello,Rome, Rosario, Salzbergen, San Francis- !evens toe bijdraagt de Vlaamsche en Nederlandsche co, Santa Fe, Teheran, Tlalpam, Yokohama, Zerkel. wetenschap, kunst en geschiedenis bij het yolk bekend Zooals boven reedsgemeld werd, is het aantal te maken. Zoo maakt het A. N. V. mede het yolk Groepen niet vermeerderd. Het Hoofdbestuur ziet ech- meer en meer ontvankelijk voor de zegeningen die van ter met voldoening, dat in Noord-Amerika en Duitsch- een Vlaamsche Hoogeschool te Gent zullen kunnen land meer en meer neiging tot aansluiting begin! te uitgaan en Vlaanderenland zullen opheffen door zijn ontstaan. Kenmerkend zijn in dit opzicht o. m. de beschaving te verhoogen. jaarlijksche Nederlandsche landdag, ingesteld door de Vermelding verdient nog dat de belangen van Fransch- Nederlanders te Nieuw York en de onderhandelingen Vlaanderen, nu er een vertegenwoordiger benoemd is, met verschillende Nederlandsche Vereenigingen in het beter dan vroeger kunnen worden behartigd. De hee- buitenland om zich bij het A. N. V. aan te sluiten. ren P. Frederic q en Pol de Mont, beiden leden van Kon het Dagelijksch Bestuur over meer vrijen tijd het Hoofdbestuur, verkenden in den laatsten tijd dit beschikken, dan zou een stelselmatig onderzoek naar terrein van ons taal alle Nederlandsche en Vlaamsche Vereenigingen in het buitenland en aansporing tot algemeene aansluiting bij o s t-I n d i e. het A. N. V. een enorme versterking onzer beweging tengevolge kunnen hebben. Voor deze Groep is 1910 een belangrijk jaar ge- Dit wijst op de wenschelijkheid voor het Verbond weest en ook de belangstelling voor ons streven in den om doorpersoonlijk bezoek verschillende buitenland- lndischen Archipel is toegenomen. Het beste bewijs sche streken te kunnen bewerken. Dankbaar vermeldt daarvan is de stijging van het ledental. het Hoofdbestuur in dit verband de vrijwillige dien- Dat de Groep krachtig werkzaam was ter bevor- sten door mannen als Maurits Wagenvoort, Dr. J. C. dering van de Verbondsbelangen, blijkt nit verschil- Overvoorde, F. A. Hoefer e. a. bewezen door hun lende feiten. Zoo heeft het bestuur aan de Groeps- buitenlandsche reizen. vertegenwoordigers een Leiddraad voor hun werk- zaamhedengezonden, waarin de volgende punten Nederlandsch onderwijs in het Bui- worden behandeld : 1. Werven van nieuwe leden; tenland. 2. Stichten zoo noodig van een boekerij van uit- sluitend Nederlandsche werken of wel streven naar Een der krachtigste middelen om de Nederlanders, verbetering van een boekerij voor zoover het de die naar het buitenland vertrekken aan onzen stam Nederlandsche werken betreft; 3. Oprichten van een blijvend te binden, is: in streken, waar daarvoor ge- goedkoop leesgezelschap van uitsluitend Nederland- noeg belanghebbenden zijn, Nederlandsche scholen, of sche tijdschriften en boeken; 4. Leergangen in de voor het minst cursussen te stichten. Nederlandsche taal voor inlanders en Vreemde Oos- Zoo schreven we, als een vrome wensch nog, in terlingen; 5. Stichten van militaire- en zeemans-te- het vorig jaarverslag. !wizen met leeszalen en boekerijen; 6. Steunen van Seder! is er op dit gebied een omkeer in de mee.- de Nederlandsche nijverheid; 7. Lezingen; 8. Mede- ningen ontstaan. Van Regeeringswege het zij bier werken aan Neerlandia; 9. Geven van inlichtingen; in dankbare herinnering gebracht — werd f 10.000.— 10. Postzegels voor Groep Belie. uitgetrokken voor bovengenoemd doe!. Dit behoeft Verder is er thans samenwerking verkregen tus- geen verwondering te wekken. Reeds tang worden in schen het Bataksch Instituut en deBoeken-Commis- andere landen, o. a. in Duitschland en Frankrijk voor sie tot vorming van kleine leesbibliotheken voor de gelijksoortig doe groote sommen besteed. jeugdige Bataks. Het A. N. V. heeft van zijn zijde niet geaarzeld, Het denkbeeld om nu en dan eens te vergaderen waar een roe stem nit Antwerpen kwam, voor de met de Afdeelingsbesturen werd ook door het Groeps- stichting van een Ned. school (voorloopig nog cur- bestuur te Batavia in toe passing gebracht en met goe- sus) f 400.— beschikbaar te stellen. Wij ho en dat den uitslag. deze school in zulk een door en door Vlaamsche De belangen van het Ned. onderwijs tracht de Groep 100 NEERLANDIA. zooveel mogelijk te behartigen, hetzij door steun of Zuid-Afrika. door adressen aan de bevoegde mac t. Voornamelijk door de Afd. Potchefstroom is dit Door een heele reeks vertegenwoordigers op die jaar sterk aangedrongen op de vorming van een plaatsen waar nog geen gelegenheid is voor een Af- Groep Zuid-Afrika. Een Commissie werd benoemd deeling, worden de betrekkingen in het zoo uitge- om deze zaak voor te bereiden. breidegebied Insulinde onderhouden. Onzel beweging in Zuid-Afrika bleek echter nog Een bezwaar blijft de groute afstand tot het moe- niet rijp voor Groepsvorming. De afstanden in het derland, waardoor de samenwerking met het Hoofd- uitgestrekt gebied bemoeilijken een gemakkelijke samen- bestuur niet zoo snelgaat als soms wel wensche- werking, maar bovendien hebben de Afrikaners het lijk is. nog te druk met eigen zaken, vooral met de onder- Dat men in India soms klaagt over de late aan, wijskwestie, die na de vestiging der Unie al hun komst van 't or aan is een bewijs, dat men in het strijdvaardigheid opeischt. Verbondsblad belang stelt. Gaarne werden dan ook Verscheiden Z.-Afr. jongelieden hier te lande studee- door de Administratie maatregelen genomen om een rend sloten zich bij het A. N. V. aan. Dit is een gun- snellere verzending te bewerkstelligen. stig teeken en heeft beteekenis ook voor de toekomst. Wat wij steeds moeten blijven doen is de studie Suriname. der Holt. taal steunen en bevorderen. Dat deden wij het afgeloopen jaar o. m. door f600.-- beschikbaar te Het bestuur dezer Groep onderging nogal veran- stellen voor den Hollandschen cursus te Kaapstad en dering in 1910. De heer Oudschans Dentz trad er door het uitloven van Gouden Penningen en Boek- wederom in op en zijn jarenlang werken voor ons prijzen voor hen, die bij de jaarlijksche Taalbond- Verbond wordt daardoor weer voortgezet. examens de hoogste punten halen in Nederlandsch en Ging het ledental dezer Groep al niet vooruit, aan Geschiedenis. de ontwikkeling harer leden en de bevolking van Pa- Thans zijn er zes Afdeelingen in Zuid-Afrika, te ramaribo werd gewerkt door de opening der Open- weten: Bloemfontein, Johannesburg, Kaapstad, Pot- bare Leeszaal en Bibliotheek, tevens nieuw Groeps- chefstroom, Stellenbosch, Zoutpansberg. kantoor. Het moet verwondering baren dat er te Pretoria, De kolonie werd in het afgeloopen jaar bezocht wiar toch reeds een vijftigtal leden van het A. N. V. door den afgevaardigde in het Hoofdbestuur voor zijn, nog geen Afdeeling gevormd is. Wanneer men Groep Suriname, Mr. Dr. C. F. Schoch, die met het daar de handen ineen Wilde slaan zou de stichting bestuur een samenspreking had over de belangen van weldra een feit zijn. het A. N. V. Door verschillende lezingen werd de belangstelling Propaganda. under de leden in vaderlandsche kunst en wetenschap Hoewel het Verbond niet te klagen heeft over ge- levendig gehouden. brek aan bekendheid blijft het toch een plicht steeds Het Groepsbestuur heeft enkele veranderingen in de door nieuwen aanvoer van leden de gelederen op statuten voorgesteld, die nog bij het Hoofdbestuur sterkte te houden en steeds nieuwe onderzoekingen worden ingewacht. te doen naar personen en plaatsen, die om hun Nederl. karakter bij ons behooren aangesloten te zijn. Ned. Antillen. Groep Nederland had vroeger een door het Hoofd- HetGroepsbestuur bleef in deze kolonie met onver- bestuur aangesteld propagandist, die dagelijks leden droten ijver de belangen van het Verbond behartigen, wierf. In het begin van 1910 nam hij vrijwillig zijn z oowel voor Curacao als voor de andere eilanden. ontslag. De invloed is natuurlijk merkbaar geweest. Het was voor bestuurders en leden eengroot voor- Nu is door Groep Nederland met meerderheid van rechtgedurende eenige maanden den heer Ka t. Snij- stemmen de wenschelijkheid uitgesproken weer een ders, den stichter der Groep, in hun midden te heb- propagandist aan te stellen. Het Hoofdbestuur zal hier- ben. Eenige lezingen met lichtbeelden door hem op over nader hebben te beslissen. de eilandengehouden, hebben zeker er toe bijgedra- Intusschen blijft het Hoofdbestuur ten sterkste er gen den band met het moederland te versterken. op aandringen dat toch ieder in binnen- en buiten- Het kan nietgenoeg worden op prijs gesteld, wan- land, die belang stelt in ons streven, zijn kennissen neer Hoofd- of Groepsbestuurders de gelegenheid, die aanspoort zich bij onze beweging aan te sluiten om hen in een of andergebied van onzen stam voert, mee te werken aan de versterking van onze nationale aangrijpen om tevens de belangen van het Verbond kracht, en het Hoofdkantoor te Dordrecht al die in- te behartigen. lichtingen te willen verschaffen, Welke het Dag. Bestuur In de laatste jaren is dat vrij dikwijls voorgeko- en de Redactie van Neerlandia van nut kunnen zijn. men en telkens hebben we er de voordeelen, zich Propagandamiddelen worden op aanvrage steeds o. m. uitend in een steeds inniger en eenswillender gaarne verstrekt. s samenwerking van leeren waardeeren. , Het ledental der Groep ging iets achteruit. In bovenstaande is een vluchtig overzicht gegeven Door het toekennen van studiebeurzen bevordert het van de werkzaamheden over het afgeloopen jaar. Wie bestuur de studie en ontwikkeling der bevolking in de dagelijksche leiding hebben van het Verbond ge- Nederlandschen geest. Het heeft zich ook weer ver- voelen meer en meer, wat het Verbond vermag te dienstelijk gemaakt door de gegevens te verzamelen worden. voor een Aruba-nummer dat dezen zomer zal ver- Er was een tijd, dat internationaal te zijn een lie- schijnen. velingsdenkbeeld was voor den Nederlander; allerlei Zooals bekend is studeerden een vijftal 'are invloeden werkten daaraan merle, enontkend mag twee Curacaosche jongelui in Nederland voor reke- niet worden dat dezegedachte een goede zijde had: ning van het Hoofdbestuur. De eene, J. G. Veeris, om aan met andere volken, doordringen in hun ken- mocht in het najaar van 1910 zijn studien voltooien nis, beschaving, zeden en gewoonten is verrijking van door het behalen der onderwijzersacte. Thans is hi' eigen persoonlijkheid, maar hatelijk en bekrompen reeds bij het Ned. onderwijs op Curacao werkzaam wordt dit alles als de eigen persoonlijkheid als vrucht en zal daar de hier verzamelde kennis zeker aan de daarvan weggevaagd wordt en het verband verliest ontwikkeling van het yolk dienstbaar maken. Van den niet eigen land eigen yolk en eigen taal. Dan wordt, anderen 'on en man, J. Sprocket, die te 's-Hertogen- verstikt het die ere wat aan eigen leven beteekenis bosch studeert, komen steedsgoede rapporten in 1). geeft en vroeg of laat wreekt zich dat aan eigen per- soonlijkheid. 1) Na het vaststellen van dit jaarverslag kwam bericht, dat ook Zich we g te even aan een andere beschaving, zon- laatstgenoemde de onderwijzersacte heeft behaald. Red. der die p beset van de kracht der beschaving van NEERLAND1A. 101 eigen land en eigen yolk is een verlies van zich zelf, land. Laatdeze Groep niet ongeduldig worden voor geen aanwinst voor een ander yolk. wat schijnbaar eenziidig door het Hoofdbestuur wordt En bij een die besef van wat eigen land en eigen verricht. Het zaad wordtgestrooid; die na ons ko- yolk voor ieder is,geeft men zich niet weg; de hoc g- men zullen in dankbaarheid oogsten. ste kracht is in den boom, die in &gen grond ge- De meerdere uitbreiding van het Verbond leidde worteld daaruit de beste krachten trekt. in de vergaderingen tot een verhoogde samenwer- Nederland heeft veel verwaarloosd. Het Mg. Ned. king, die niet naliet vruchten of te werpen en die een Verbond is mete het ui.viceisel van het inzicht daar- band te meer vormde tusschen de bestuurders on- van en zoo wordt zijn werkzaamheid in de eerste derling. plaats heengeleid naar het buitenland, om te verzame- Ten slotte is het den schrijver van dit jaarverslag len alien, die tot den Nederlandschen slam behooren. een behoefte, nu hi' binnenkort zijn taak als Alge- Straks zal de oast rijp worden, als de we en ge- meen Secretarisgaat neerleggen, zijn dank te betui- baand, de wisselwerking tusschen moederland en gen voor al de weiwillendheid, die hi' van verschil- den vreemde verhoogd is, als de handen ineengeslagen lende zijden heeft ondervonden. worden tot samenwerking op allerlei gebied. Het is met dankbaarheid, dat het Hoofdbestuur er- De Al g. Secretaris Penningmeester, kent den onzelfzuchtigen steun van Groep Neder- Mr. W. DICKE. Standbeeld voor Czaar Peter, onthuld te Zaandam op 2 Mei 1911. Het draagt in het Nederlandsch en in het Russisch het volgend opscbrift : Tsaar Peter leert den scheepsbouw in Zaandam 1697. Geschenk van Keizer Nicolaas II aan de stad Zaandam 1911. De betrekkingen tusschen Nederland en Rusland, door F. A. HOEFER. Toen de vraag tot mij kwam dit onderwerp in Reeds in 1547 trokken onze kunstenaars en werk- Neerlandia te behandelen, heb ik een oogenblik ge- lieden naar Rusland, wier afstammelingen nog in aarzeld, maar ook slechts een oogenblik, omdat ik Moskou, Wologda en Usting gevonden worden. De terstond gevoelde, dat mij hierdoor de gelegenheid hennepteelt werd v6Or Peter de Groote reeds in gegeven werd te spreken over Neerland's roem. Wologda door Nederlanders begonnen en van den om- Of ik veel nieuws zal mededeelen, betwijfel ik, wel yang in latere jaren krijgen wij eenig begrip door het ben ik mij bewust het onderwerp niet uit te putten, feit, dat, toen Peter de Groote poogde den handel van want wat ligt er niet een stof opgesloten in c'e Archangel naar Petersburg te verplaatsen, W o u ter de woorden: Jong en twee andere Nederlandsche kooplieden ver- „De Republiek was de wieg van het nieuwe Rus- klaarden, dat zij meer dan 25.000 menschen den kost land." bezorgden door het bewerken van den hennep. Dat wij Nederlanders overal sporen achtergelaten De voornaamste bergwerken waren door Neder- hebben, waar wij ons vertoonden, en invloed heb- landers onder Alexis Michaelowits (1645-1675) be- ben uitgeoefend is algemeen bekend. Hiertoe behoe- gonnen. De eerste Laken- en papierfabriek werden ven wij slechts van het Noorden naar het Zuiden, door onzen landgenoot Johan van Sweden van het Oosten naar het Westen te trekken. opgericht. Hem dankt men in Rusland ook de eerste Gewoonlijk denkt men, dat die aanraking tusschen inrichting van een geregeld postwezen. de beide landen dagteekent uit den tijd van Peter Linnen was reeds vroeg een voornaam artikel van de Groote, zelfs zoo, dat bij het 'icemen van Rus- invoer uit Nederland en handhaafde zich later nog land onmiddellijk voor o n s die krachtige figuur Lang op de Russische markt. naar lichaam en geest verschijnt. Maar onze eerste Onder de Nederlanders, die in Bien tijd bij name aanrakingen met Rusland dagteekenen van vroeger. genoemd worden, zullen wij enkele vermelden en wel: 102 NEERLANDIA. Olivier B r u n e e 1, van Enkhuizen, die in het soignes te geraken was de veelheid en aanzienlijkheid midden van de 16e eeuw met pelterijen naar Dor- der Presenten." drecht trok; Elisacus Bommeliu s, genees- Oostersch klinkt ons de aankondiging aan het ge- heer aan het Hof van den Czaar en in 1579 in Mos- zantschap toe: kou ter dood gebracht; Zacharias A r e n s e n, „Dat zij in genade de klare oogen van den Czaar die in 1616 als Hofapotheker genoemd wordt, en in zouden zien." het zelfde jaar Job Paludanus es geneesheer. Wanneer wij nu nog vermeld hebben, dat in 1636 Maar bovenal verdient onze aandacht Karsten g etuigd wordt: Brandt, die in 1691 overleed, en dus nog getuige „Dat Moscovien voor Holland was hetgeen Sici- was van de opkomst van Peter de Groote. Hid was lien voorRome geweest, te weten, de korenschuur", in of vOOr 1668 door Czaar Alexis Michaelowits dangeloof ik, dat men volmondig kan zeggen, dat naar Rusland gelokt en is de vervaardiger van de reeds voor Peter deGroote een belangrijk verkeer boot, die later op het lustslot Ismaelof teruggevon- tusschen de beide volken bestond. den, volgens getuigenis van den Keizer: Dit verkeer bereikte zijn toppunt tijdens de re gee- „De kleine grootvader was van de vele groote na- ring van den grooten Keizer. Zijn opvolgs1er en echt- komelingen." genoote Catharina I (1725-1727) getuigt, dat: Zij was het punt van uitgang der groote en mach- „Holland de wieg is van de grootheid van Peter." tige Russische vloot. Die invloed van Nederland begon reeds vroeg. est:ast 7, • • , 17:i f h vEsq,,,en fit seegens ry.1 ft.". sergetatsna IA-out/en di* is i'llYebt7e7, r;;:sreetn";:e;gcr;:: I *il'iCrt sea resttpel fa! Ly abfaiuyt. 1:es Ineede geen* sett,etirt Ite?b*0 t in de fu,t. doors, iterven, rya 44.0.3.4t asn 411 ewe** kortt ea. Ta.AN.01,Als X P X 'it P. C '14. o' fce:n car „it yul 0444614.- ***atilt!, vorottSf •of aitd.E. ,..**,eistassis slab amydr,„4,1/4: Giorag Ativoiiall = Het Zeereglement en de „Scheeps-Zeynen" in 1720 gedrukt op de linker bladzijden in het Fussiscb, op de rechter bladzijden in het Nederlandsch. Het verkeer met Rusland was in 1614 z645 uitge- Wanneer Le Fort zijn jeugdige soldaatjes drift, die breid, dat den 27 Maart de Staten aan den Czaar eens zoo'n rol zouden spelen, dan richt hij bij hen konden zeggen: alles op Nederlandschen voet in. „Dat Nederland alleen op zijne rijken meer han- De rol van de vergeten boot van Karsten Brandt del dreef dan alle andere volken tezamen." gedachten wij reeds. Als bewijs van waardeering van die aanraking kan Hier zien wij de twee fundamenten: Leger en vloot, wel het Russisch gezantschap gelden, dat ons land op Nederlandsche leest geschoeid. in 1614 bezocht. De hoofdleden werden toen met Zal ik U nog veel van dien Pieter Timmerman edel metaal beschonken, de priesters met tabberden yertellen ? van zwart laken en de bedienden met hemden. Elk kind in Nederland kent meer of min zijn ge- Vier jaren later wordt wederom een gezantschap $chiedenis en weet van zijn bezoeken aan Zaandam, van geschenken voorzien, maar nu ook voor den Amsterdam en 's-Gravenhage te vertellen. Czaar en wel in den karakteristieken vorm van: Wanneer hij teruggekeerd is in zijn land, dan ver- 35.000 pond buskruid en 100.000 pond looden mus- schijnt hij te Archangel ter beurze, lier.st in het ge- ketkogels. waad van Hollandschen schipper. Gedachtig aan het spreekwoord, kleine geschenken ; Het bewijs van den machtigen indruk dien Neder- onderhouden de vriendschap, zien wij in 1630 een land op Peter maakte is voor alle eeuwen vastgelegd Nederlandsch gezantschap in Rusland met vereerin- in de Russische vlag met haar: wit, blauw en rood; gen aan den Czaar o. a. met een groote zilveren ttegenover ons rood, wit en blauw. lamp, die nog in de hoofdkerk van het Kremlin be- Ofschoon ik mij onthouden zal van bijzonderheden, waard wordt. Maar tevens vernemen wij een getui- Zoo moet ik toch bij enkele punten stilstaan en dan genis, dat helaas nog van kracht is, namelijk: in de eerste plaats bij de boekdrukkunst. „Dat de beste weg om in dit rijk tot goede be- Reeds onder Iwan Wasilowits bezat Rusland een NLERLAND1A. 103 7.74406111W,VW 140;;;:r)(..- vn Gedeelte van een kaart uit den atlas met Zeekaarten „bij Frederick de Wit in de Calverstraat bij den Dam in de Witte Pas. Kaert", waarop St. Petersburg nog als „Schans ter Ny" voorkomt en vele Nederlandsche namen gevonden worden thans door andere vervangen. 104 NEERLANDIA. drukkerij. Onder Alexis kreeg het een nieuwe, maar Dat krachtige, levendige verkeer kan z(56 met Ne- Peter liet een uit Nederland komen en in Nederland derland niet stand houden. boeken drukken. Hieraan danken wij die uitgaven met Rusland kreeg Nederlandsche- en andere kolonien, Nederlandschen tekst aan de eene en Russischen tekst die zelf in Rusland werkten, terwijl de Russen tell aan de andere zijde. ook ontwikkelden. Niet alle Nederlanders namen Ne- De vertaling van Nederlandsche werken in het Rus- derlandsche vrouwen en onderhielden de aanraking sisch verrijkte de Russische taal — vooral wat het met het moederland. De geschiedenis van de Hol- zeewezen betreft — met oorspronkelijk Nederlandsche landsche kerken in Rusland geven een beeld van het woorden. beloop en verloop. Wanneer Peter met arendsblik ziin nieuwe hoofd- Zelfs heden ten dage neemt echter Nederland nog stad aan den mond van de Newa sticht, dan staat een waardige plaats in Rusland in. Zoowel de hem Amsterdam als voorbeeld voor dengeest. De paleizen, als particuliere huizen, de musea en boeke- ondiepten in de Newa herinneren hem aan het Pam- rijen getuigen van het hooge standpunt, dat Neder- P us te Amsterdam. Nederlandsche architecten, metse- land innam en inneemt op het gebied van kunsten en, l as rs en andere werklieden bouwen de huizen en ker. wetenschappen. Het is alsof van dien naam, Neder- ken, waarbij het karakteristieke Nederlandsche klok- land, een tooverkracht uitgaat. Geleerden en eenvou- kenspel niet vergeten wordt. De beschuttende wallen digen zingen om strijd den lof van die lage landen worden volgens het stelsel van Ccehoorn cpgewc r- aan de zee en van zijne bewoners, in hun verleden P Naast de vroegere Nederlandsche namen, krij- en gel ukkig ook in hun heden. gen nieuwe het burgerrecht. Het eiland tot berging In Petersburg, Moskou en Warschau vonden wij van eikenhout en tot werven van kleine schepen wordt Nederlanders, trotsch op hun afkomst en bewijzende, Nieuw-Hollandgenoemd. dat hun het Nederlandschap dierbaar was. Hun een In Zaandam, Krommenie en Uitgeest verrijzen fa- dankbaren groet te brengen voor alle ondervonden brieken om materialen te leveren voor den bouw van vriendelijkheid, acht ik mij tot plicht. huizen te St. Petersburg. In die beleefdheden stond ons gezantschap voor- De Keizer richt zijn lustslot Petershof op Holland- aan. Gaf de naam van onzen gezant reeds een waar- sche wijze in en in zijn lusthais „Mon Plaisir" ver- borg voor de gevoelens, die een Sweerts bezie:en, het rijst een Hollandsch huis. doet goed in het verre Noorden onze belangen in Hollandsche schippers in Petersburg komende, wa- Nederlandsch sprekende en gevoelende harten te weten. ren welkome gasten van den machtigen Keizer. Hoe Wie weten wil hoe de hedendaagsche Nederland- dikwijls zag men hem in hun midden als hun ge- sche wetenschap in aanzien is, begeve zich slechts lijke verkeeren. Zij mochten „die klare oogen" met ge- naar de eene of andere wetenschappelijke inrichting dekten hoofde zien en ondervinden, dat de Keizer in en het zal hem niet ontbreken aan vragen over onze waarheid doordrongen was van het spreekwoord: geleerden van het heden, die met name genoemd „Arbeid adelt." worden. Van de Nederlanders, die hoog bij hem in aan- Wanneer onze marine ter sprake kwam, werd haar zien stonden, zal ik slechts enkelen noemen. de loftrompet gestoken. Officieren werden bij name Nic ola a s Witsen is U bekend als behoo- genoemd en aangenaam was het van hen in den rende tot onze geschiedenis, van hem zal ik niet ver- vreemde zoo veel goeds te hooren. Blijkbaar was men der spreken; Cornelis Cr u y s, die de Russische niet koel aan hen voorbij gegaan, zij hadden indruk- zeemacht van de kiel tot in het water bracht, hi' ken achtergelaten. staat met gulden letteren in Rusland's historie ver- Dat Rusland ons land hoogacht op technisch ge- meld; Jan Hovy, de lijfchirurgijn van den Czaar, bied, bewijst wel de roepstem tot onzen ingenieur, om zijne wijsheid en begaafdheid geprezen; Bidlo o, den heer G. J. de Jongh, om voor uit te voeren de Keizerlijke lijfmedicus, die niet alleen jongelieden werken van voorlichting te dienen. Opleidde in de heel- en ontleedkunde, maar ook te Dat een Mengelberg in het Noorden waardeering Moskou op last van den Czaar een nieuw hospitaal vond, is algemeen bekend en werd ons herhaaldelijk bouwde en een kruidtuin aanlegde; Pieter Pi c- verzekerd. k a r, de bekwame teekenaar en plaatsnijder. En thans een woord over onzen handel. Maar ik zal eindigen, al gevoel ik, dat ik onbillijk Wanneer men U te Petersburg een warenhuis wil ben velen, die geschiedenis maakten, werk- laten zien, brengt men U in dat groote magazijn van. ten tot voordeel van Rusland, tot eer van hun moe- een Roermondenaar. Op straat treffen U herhaalde- derland, en die mijn opsomming wel kunnen missen. lijk die onvervalschte Nederlandsche namen van de Het spreekt van zelf, dat de Nederlanders in den winkeliers. vreemde Nunn kerken misten. Op verschillende plaat- De heeren Smelt herinneren U aan die stoere Ne- sen in Rusland verrezen dan ook Nederl. kerken. derlanders, die wel verplant kunnen worden, maar Zoo vi den wij reeds in 1629 een kerk te Mos- wier vaderland het eenvoudige Vriezeveen blijft. kou, in 1637 een te Nischney-Novgorod, voor 1667 De namen Mohr en Moens als ingenieurs en ar- een te Archangel, in 1723 een te Riga en kort na het chitecten herinneren U er aan, dat niet een provin- begin der tad een te St. Petersburg. cie maar geheel Nederland in Rusland vertegenwoor- Zal ik thans den draad vervolgen onder de opvol- digd is. gers van Peter I ? Maar de tijd zou te kort zijn. En wanneer wij onze vleugelen verder uitslaan en Alleen wil ik alvorens een kort woord aan het he- een woord wijden aan den handel van en naar Ne- den te wijden, den handel gedenken, die later koop- derland, dan bevat . zeker de mededeeling niets nieuws, lieden uit Vrieseveen op Rusland dreven. dat veel en groot Nederlandsch kapitaal niet alleen in Dat levendige verkeer tusschen Nederland en Rus- Russische staatspapieren belegd is, maar ook in par- land kwam beide landen ten goede. Maar de ruil ticuliere - en spoorwegondernemingen gevonden wordt. stond niet gelijk. Nederland ging hierdoor geldelijk Ofschoon leek op handelsgebied heb ik toch eenige vooruit, maar Rusland en geldelijk en in ontwikkeling. consulaire verslagen doorgezien en is het mij opge- Wanneer in 1698 640 kunstenaars en werklieden van vallen, dat in verhouding tot andere zeevarende vol- Amsterdam uit naar Rusland vertrokken, dan verrij- ken, weinig Nederlandsche schepen op Rusland va- ken die mannen — want vooral in dien tijd kun- ren, maar dat de handel op vele plaatsen belangrijk is. nen wij die personen mannen noemen — Rusland met Nemen wij daartoe b.v. St. Petersburg, dan blijkt, hun geestkracht en kennis, maar verarmen ons land. dat daar in 1909 123 Nederlandsche stoomschepen Tot in Welke bijzonderheden hierbij afgedaald werd, aankwamen, die door hun tonnenmaat de 6e plaats kan wel blijken uit het feit, dat en het spinnewiel en innamen. Dat de verschepingen hoofdzakelijk naar de de vrouw om het gebruik er van te onderwijzen, havens van Rotterdam, Amsterdam en Zaandam plaats niet vergeten werden. hadden en dat er vele artikelen, zooals rogge, tarwe, NEERLANDIA. 10 Gezicht op Moskou. Zuid-Westzijde. balken, telephoonpalen en houtstof hoofdzakelijk naar Buitenland Nederland vervoerd werden, terwij1 in de overige ar- tikelen ons land in de 2e en 3eplaats genoemd wordt. Wat Odessa aangaat, staat Nederland ten op- zichte van den uitvoer vangraan bovenaan en wel Jacob de Boer. f met 34 % van het geheel. Maar het aantal schepen, varende onder Nederlandsche vlag neemt de achtste , De heer Jacob de Boer Nederlandsch Consul te , plaats in. Buenos-Aires, is in den ouderdom van 84 jaar al- Te Rev al neemt Nederland ten opzichte van daar overleden. De heer De Boer was o. a. de stich- den invoer de 4e en ten opziche van den uitvoer de ter van het FondsJongewaard de Boer, dat de up- 2eplaats in, maar wat de tonnenmaat der schepen richting van een Nederlandsch hospitaal ten doel had. aangaat de 7e plaats. De Hollandsche kolonie te Buenos-Aires verliest in Uit N o v o r i s i s k werd naar ons land als der- hem een van haar oudste en meestgeziene leden. de de zachte tarwe vervoerd. Vier en twintig stoom- schepen vertrokken met granen en andere artikelen naarRotterdam, maar het aandeel der Nederlandsche Berlijn. via g was hierin gering. Tot secretaris dezer Afdeeling is benoemd de heer Maar ik zal eindigen met over Polen mede te dee- , J. Knol, Osnabriickerstr. 26 IV, Charlottenburg, Berlin. len dat de uitvoer van granen naar Nederland in de laatste jaren aanmerkelijk toeneemt. Het beeld, dat ik U ontwierp was veelkleurig. 12 April heeft Dr. Herm. Felix Wirth, lector aan Twee natien stonden naast elkander. De eene op het de Hoogeschool te Berlijn voor het Hollandsch Ge- toppunt van macht en eenige schreden afdalende, de zelschap aldaar, afd. van het A. N. V. drie bedrij- andere zeer langzaam stijgende. ven voorgelezen uit zijn drama: Hervorming en We- Beide elkander niet uit het oog verliezende bij dat dergeboorte (volksdrama uit de 16e eeuw). hoog en laag niet alleen het deel in het leven van , den enkeling maar ook in dat der volken. , Londen. Klein zijn is geen schande, maar wel karakterlocs. Op Nederland — en dan richt ik mij tot elk van Te Londen is onder den naam Nederland in den U in het bijzonder — rust de plicht zich waardig Vreemde een nieuwe vereeniging opgericht, die zich te toonen, datgeslacht, dat ook Rusl_and ten voor- ten doel stelt de te Londen vertoevende Nederlanders beeld strekte. tezamen te brengen, zoowel door het inrichten van De zwakkeling, die slechts smaalt, vice ik tce, dat gezellige avonden met muzikale en andere voordrach- met hemgeen rekening gehouden wordt in kleine ten om de veertien dag,en als door het doen van maar vooral in groote tijden. gezamenlijke wandel- en boottochten; terwijl door 't Allen moeten zich doordringen van het feit, dat het laten rondgaan van Nederlandsche tijdschriften de lot der volken niet bij de massa, maar naast Gcd bij leden zich op de hoogte kunnen houden van de ge- enkelen berust, die kunnen en weten te leaden. beurtenissen in 't vaderland. Onze Republiek begreep steeds, dat zij den handel Secretaris is de heer G.Rinck, 54 Highbury Hill, moest aanwakkeren en beschermen, onze hedendaag- Londen N. sche regeering is zich van hare roe in in dezen ook bewust. Dusseldorp. De Nederlandsche Vereeniging: In den Vreemde Vereenigd te Dusseldorp is een zeer werkzame ver- Nederlanders en Stamverwanten, eeniging. Zij beschikt over een dames- en een hee- renzangkoor, houdt elken Dinsdagavond een gezel- Bevordert de Vlaamsche Beweging door lie bijeenkomst in het Vereenigingslokaal, Bahn- in Vlaanderen Nederlandsch te spreken strasse 10, waar alle landgenooten welkom zijn, en en in My briefwisseling met Vlaanderen heeft een boekerij, waarvan door de leden kosteloos het Nederlandsch tegebruiken ! ma g worden gebruik gemaakt. 106 NEERLANDIA. Smyrna. stuur is thans als volgt samengesteld: P. K. Heringa, voorzitter; P. v. d. Goot, secretaris, Hoogstraat Wij ontvingen het bulletin van de Nederlandsche 238 A; A. N. J. Beets, penningmeester. Kamer van Koophandel te Smyrna, Aziatisch Tur- kije, waarin behalve enkele handelsmededeelingen ook - Het bestuur der Afd. Wageningen, gezien de toe- het jaarverslag over 1910 is opgenomen. nemende belangstelling onder vreemdelingen voor de Het jaarverslag drukt er evenals vorige jaren spijt studie aan onze hoogescholen, wijst erop dat i n- over uit dat de Nederlanders in Nederland zelf en lichtingen omtrent de Rijks Hoogere ook in Smyrna, zoo weinig gebruik maken van de Land-, Tuin- en Boschbouwschool te diensten die de Kamer hun kan bewijzen bij het uit- alien tijde bij den secretaris der Afdeeling kunnen breiden hunner zaken. worden ingewonnen en gaarne nadere mededeelingen Het bulletin van de Kamer verschijnt nu reeds se- omtrent de studie aan deze inrichting zullen wor- dert negen jaren elk kwartaal. De bedoeling is de le- den verstrekt. zers allerlei nuttige handelsinlichtingen te verstrekken en de Nederlanders in Nederland te wijzen op Ne- derlandsche artikelen, die een afzetgebied in Aziatisch 2e Lijst van bijdragen voor de „De Genestet. Turkije kunnen vinden; terwij1 zij de aandacht vesti- Bank" te Bloemendaal. 1) gen op den handel, den landbouw en het mijnwezen van het land. N. N. te A., f 1.50; C. T. te R., f 1.-; E. V. te De Kamer zal gaarne met zuster-instellingen in Ne- M., f 0.50; J. E. V. te E., f 0.50; L. P. N. te H., derland of in den vreemde, bulletins en tijdschriften I 2.50; 3 hoogste klassen H. B. S. 5-jarige cursus te ruilen. H., f 17.811A; mevr. W. v. H.-G. v. W. te D., f 1.-; Het aantal leden der Kamer bedroeg einde Febr. W. P. te H., f 1.-; mej. C. A. G. te G., f 1.-; 1911 117 tegen 104 op het zelfde tijdstip van 1910. C. G. L. te H., f 1.50; Fam. Fr. te H., f 3.-; G. Secretaris der Kamer is de heer J. C. F. W. A. W. te H., f 2.50; Vlaard. Vrijz. te VI., f 21.-; Schmid, lokaal Van der Zee, Kade, Smyrna. M. A. Sch. te 's-G., f 2.50; G. A. N. te A., f 5.-; G. J. v. H. te E., f 10.-; H. L. J. v. R. te H., Mexico. f 2.50; P. A. H. te H., f mej. M. M. V. te In Mexico is een fonds gesticht om daar verblij- D., f 5.-; J. A. V. te A., f 2.50; mevr. K.-d. C. vende Nederlanders te steunen en ook om te trach- te U., I 2.-; Dames H. H. en J. L. d. 1. F. te O., 5.-; D. A. S. te H., f 2.-; Parklaan I te G., ten te voorkomen dat zich in Mexico Nederlanders vestigen, van wie te voren reeds kan worden voor- f 1.25; mevr. B. te A., f 2.50; mej. C. J. K. te M., speld, dat zij fondsklanten zullen worden. I 2.50; R. L. te G., f 1.-; J. B. te G., f 1.-; Vrije Gem. te A., f 10.-; E. J. v. B. te 's-G., f 1.-; Op den feestavond ter eere van 't vierjarig bestaan van de Nederlandsche Vereeniging werd in enkele Bloemendaals Bloei te B1., f 50.-; S. le N., f 0.50; minuten honderd pesos (ongeveer f 100.-), bijeen- A. C. S. te B., I 2.50; J. v. A. te D., f 1.-; Dank- gebracht. bare vereerster te B., f 2.-; J. C. T. te H., f 2.50; Penningmeester van het Fonds is de heer A. Krij- J. B. te G., f 1.-; Leerlingen H. B. S. te G., f 6.-; mej. J. H. S. te A., f 2.-; R. L. te H., f 1.-; nen, Apartado 1086, Mexico. mevr. L.-K. te H., f mej. G. P. M. te H., De naam is Julianafonds. f 0.50; mej. L. R. te H., f 0.50; mej. M. S. te A., I 5.-; J. N. v. H. te A., f 2.50; G. J. T. te S., I 2.50; mevr. v. d. G. te B., f 2.50; P. V. te S., I 2.50; J. E. K. te L., f mevr. v. L.-B. te Noord-Nederland H., f 3.-; C. te A., f 0.25; Joh. R. te H., f 0.25; J. B. S. te H., f 2.50; J. A. V. d. H. te H., f 2.50; J. C. J. te H., f 2.50; W. D. H. M. te H., f 2.50; A. A. Ris te H., f 1.50; mej. J. L. E. te S., f 2.50; Jongel.-Afd. A. N. V. te M., f 5.-; L. v. O. te Van de Afdeelingen. f 2.-; V. H. T. te H., f 2.50; P. S. B. te Maastricht. f 1.-; H. D. (motto „leekedichtje VII) te H., f 1.-; Tot penningmeester dezer Afdeeling is benoemd de S. te H. f 1.-; Remonstr. Geref. Gem. te A., f 10.-; beer H. J. Seydlitz. mej. '5 J. te J f 2.50; D. v. H. te S., f 2.50; mej. S. B. te f 0.25; A. S. te B., f 25.-; E. Sneek. N. R. te A., I 5.-; Prov. Utr. Genootschap te U., Het bestuur dezer Afdeeling is thans samengesteld I 25.-; J. v. d. E. S. te A., f 1.-; A. C. v. d. als volgt: H. Fennema, voorzitter; H. M. Tromp, C. te A., f 2.30; Alkm. vereerders te A., 25.-; Dr. G. A. Wumkes, W. van Heyningen Nanninga, mevr. en mej. H. te H., f 3.-; mej. A. en J. d. B. Ds. V. Loosjes, secretaris-penningmeester. te W., I 2.50; W. v. M. te 0., f 1.-; C. T. te (;., f 1.-; mej. W. v. M. te H., f 0.50; J. B. te H., Wageningen (Stud.-Afd.). f 0.25; G. te H., f 1.-; S. te H., f 1.-; Verfraai- De secretaris schrijft: ings-Ver. te Haarlem en Omstr. te H., f 25.-; mevr. N. N. te H., f 1.-; J. R. B. te H., f 2.50; le hi. , Maandag 8 April hield de Afdeeling haar jaarver- gadering, welke slechts matig bezocht was. Na voor- Gymn. te H., I 4.101/2; Afd.' Kaapstad en Omstr. A. N. V. te K., f 12.-; Dames B. te H., f 2.50; mevr. lezing der verschillende ingekomen stukken bracht de secretaris zijn jaarverslag uit, waaruit bleek dat door L. d. K. te H., f 2.50. - Totaal f 386.47. geldgebrek de Afdeeling in het afgeloopen jaar naar Wie nog verzuimde een bewijs van zijn instem- buiten slechts weinig teekenen van Leven heeft kun- ming met de oprichting van het zeer passend gedenk- nen geven. Vermeld werden de pogingen van het be- teeken voor den geliefden volksdichter te geven, stuur, om te trachten in de maand September te Wa- zende ten spoedigste zijn (haar) bijdrage aan den geningen een leergang voor Vlamingen en Afrikaan- heer Mr. H. Ph. 't Hooft, Haarlem. ders te houden, welke pogingen echter mislukten. Laten de Afdeelingen van het A. N. V. Haarlem Ook werd de toetreding onzer Afdeeling tot het Al- een handje helpen ter bereiking van het mooie doel. gemeen Nederlandsch Studenten Verbond herdacht. Red Na goedkeuring van het door den penningmeester uitgebracht verslag over den toestand der geldmidde- 1) Mededeeling van den Penningmeester van het „De Oenestet- Comite", Mr. H. Ph. 't Hooft, Groote Houtstraat 164 te Haarlem, len, welke niet zeer rooskleurig bleek te zijn, had de die gaarne meerdere bijdragen ontvangt, daar de vereischte som jaarlijksche bestuursverkiezing plaats. Het nieuwe be- nog niet bijeen is en de tijd dringt. NEERLANDIA. 107 4T.) 7, "ri 0.) = .0 -c: - , 1 C = ....., e 1 , :(1) o c .= 0 ,..v I ti •ki %ha ; 0 '1/4. Nip . '... m, ^ = = ftl = '''' t^ CICI -5 :6 CU CI' ^ st. _ N rics ,...., QJ .;4 (i) C • ''` cu ,o CU .1:: E .!..1 ft) 4- --_---. 43 k = 0;) oz 43 .k. e t_'.' T'E) 41 17) N 1-. .43 QLkei . it ^ '1,• N N .‘a C et a 7:1 0 cu Ti) ..-, isj c cesS *' v a) a) 12 op . tb Q = .0 — 0 0. * 4C 41) ... eli, it't = 1 .9 ... CU ... ii... . C'"= cb cO a j at = ,., 1 co °=.' 4.) ''"J Po tu • ^ cb Nis v =N = = V V {, 4) a) -4.. I: k 4) cl.) c ..c e 1 1 .= c,„ . 3:: ez, 4 co U 'b .°, bk 2 • .11:4•‘. i. i. k. Ni, 4) 0 v . 10 > U) . ^X ch C l' e cv ..W 4) :› rrE Cf:) co ft) .., c ,v CI .4 cn ...... - "0 kri a) .2 4. i. (i) 4) = .r. N v C c = -‘„-; 0 2 — t.. ,,• - 0 10 N 4) = v) 1 cu a) .0 --, Q k C:73 = .bi/ = ..., ..0 1:L iti lb CI' uQ "'I 0 4) e cn 5 cr) CO E t• .... = > .4., v .... 0 V ca co C CA '.." 'V 0 .4 4) cis 43 a) I. ;az tna a "5 VI i V cb .z Q sti a) :S 3 CZI ...v e •-..1m... ^ , v..% c.. -.. 4) g ..4 ... 1 k 4 ____ 15 vti)1 ; .:5 : : 7! Al; 1:12 yr, ,''• e c't A., cu 11 2) III --- ! (I) N 1... ..... v ..., os , ^ "4 --..------7".'. v C (9) 4: '0 -. = 7 c's 4 0) O 1:: . •• . C) 't Po = W> 3r1,71S (L) 4Z1 . Z Si "w CU (1) a) Saw ...0 g 1.4"4: .4)4y:tt cu cn ..Nd 40 O ...., = = 4)" 2 cu 0 cn al A .z,^ ,_, ..c a)- .2. I. Q. 1) a) = 4"1 CU .m. cu Pn (1)a) Q l'n'• v Ts ....v O = :Li et ''..--7 ;v. 6 •—. ci,:, ..... = .... 4 b4 = tj C 0 =V3 p at a) co . CO ++i w ;a1 2 61)^ O ca — cu 0^ 0++ -v V —. 4) at „„ ,i) ..a- = --0 cd 0 0,•= .0 > >0 I'd as = .L3 = CI I, 3. .T. U 0 i. = (1J 7,1 CZ 4) 4) 'CI a. XI MS v ...a) ..w75 Z > ..., = n := 43) . CQ C.) CA ,.X >4) CU al 4) .... 108 NtERLAND1A. poging aan te wenden om er verandering in te bren- gen. Want met den besten wil der wereld kan ik het klag e over soortgelijke misstanden niet met Zuld-Nederland den naam van „ernstige poging" bestempelen en kan ik de dikwijls herhaa1de verzoekschriften aan wereld- lijke of geestelijke overheid gezonden, die het onder- wijs in haar gebied hebben, ten einde die toestanden te wijzigen, niet als een „ernstige" werking beschou- Wie helpt het Nederlandsch Onderwijs wen. Die verzoekschriften werden immers aangeno- in Vlaamsch-BelgiU steunen? men, ter zijde gelegd en alles beef bij het oude. Het Vlaamsche yolk ging voort te berusten en de ver- Een yolk dat zich wil verheffen moet zorgen dat fransching, de denationaliseering van zijn kinderen het over scholen beschikt, waar aan de kinderen of werd voortgezet van laag tot hoog. aan de studenten liefde voor hun taal, liefde voor Kan men in zoo iets wat antlers zien dan een ge- de geschiedenis van hun land, liefde voor hun natio- brek aan een sterk nationaal bewustzijn, dan een ge- naliteit wordt ingeprent. Op de lagere school moeten mis aan een Rink ontwikkelde krachtdadigheid ? 1k aan het kind, in de taal die het van zijn ouders heeft weet wel dat er oorzaken voor deze psychische kwa- meegekregen, de algemeene begrippen worden bijge- le aan te even zijn. Maar even stellig is het dat, bracht, die den grondslag zullen uitmaken van heel wanneer hier van kwalen sprake kan zijn, het ook zijn verdere opleiding; in het middelbaar onderwijs meer dan tijd is, in het belang van het Vlaamsche moeten de knaap en het meisje in de gelegenheid wor- yolk zelf, om te trachten ze tegenezen. den gesteld om de algemeene kennis, Welke zij daar En zoo werden er verleden jaar een aantal per- zullen opdoen, in hun eigen, zuivere, beschaafde taal so en aangetroffen, die vonden dat de ziekte van het te verwerken, zonder dat daarom de studie van vreem- verfranschte onderwijs lang genoeg gewoekerd had, de talen verwaarloosd wordt; daar moet in hen de zelfs in een stad als Antwerpen, zoo vaak het bol- liefde voor hun stam en hun yolk worden opgewekt werk van de Vlaamsche Beweging genoemd, en die en de trots op hun nationaliteit worden gekweekt, meenden dat er geen beter middel was om de op- zonder dat dit tot dweepzucht aanleiding geeft; op Los van de vervlaanisching van het onderwijs te de hoogeschool moet de student, volgens zijn na- bespoedigen dan zelf de hand aan het werk te slaan tuurlijken aanleg, zijn bijzondere gaven ontwikkelen; en een onderwijsinstelling in het leven te roepen, daar moet hij persoonlijk leeren denken en onder- waar de kinderen, volgens de begrippen van een ge- zoeken, daar moet hij zich toerusten om zijn sociale zonde en rationeele opvoedkunde, zouden opgeleid rol in de samenleving te vervullen en zich voorzien warden in hun eigen Nederlandsche taal, een taal van de kundigheden die niet alleen hem, maar heel zoo zuiver dat zij de vergelijking met het Fransch zijn yolk ten goede kunnen komen. Daar zal zijn schitterend zou kunnen doorstaan. Zij waren de over- stambewustzijn bloesems beginnen te dragen, waaruit tuiging toegedaan dat, indien het goed is door woor- zich weldra de rijke vruchten zullen ontzwachtelen, den ietste wekken, het nog veel beter is door voor- gedragen door een boom waarvan de wortels in een beelden te t rekken en zij stichtten de Nederlandsche gezonden bodem zullen gehecht zijn en waarvan de School", toegankelijk voor kinderen van Noord-Ne- kruin zich in een zuivere, zonnige atmosfeer zal derlanders en Vlamingen, welke ook hun godsdien- ontplooien. stige of wijsgeerige overtuiging was. Zoo konden Is er een v r ij yolk ter wereld waar het onder- wij dan ook dit werkelijk merkwaardige feit vast- wijs dit rationeele ontwikkelingsproces niet doormaakt ? stellen dat tot die stichting bijdroegen: Noord-Neder- Ik ken er slechts een enkel en dat yolk bewoont een landers en Vlamingen, Katholieken, Protestanten en. land, waar de beschaving een hooge vlucht heeft ge- Israelieten, orthodoxen en vrijzinnigen, wel een dui- nomen, een land, dat, hoe klein het ook moge zijn, lijk bewijs hoe een kern van personen, een kern zoo een eereplaats inneemt onder de volkeren der we- eclectisch mogelijk samengesteld, begreep dat een Ne- reld; dat yolk is de naaste buur van een andere na- derlandsche School, zelfs in het Vlaamsche Antwer- tie, die dezelfde taal spreekt en die in en door deze pen, in een dringende behoefte voorzag. taal een hooge trap van ontwikkeIng heeft bereikt: Maar die school zou niet alleen Nederlandsch, zij ik bedoel het Vlaamsche yolk. zou ook modern zijn in dien zin dat daar de laatste Den weinigen uitzonderingen niet te na gesproken, uitkomsten van depedagogie in toepassing zouden is het onderwijs dat aan het Vlaamsche yolk verstrekt gebracht worden. Het onderwijs dat er verstrekt werd wordt het onnatuurlijkste en het minst rationeele dat zo u niet slechts tot doel hebben oin den kinderen de men zich denken kan. In Vlaanderen beijvert men zich eerste beginselen van lezen, schrijven en rekenen bij als het ware om het yolk van zijn oorsprong en van te brengen, maar ook om hun waarnemingsvermo- zijn taal te vervreemden, daar wordt bij dit volk geen gen op te wekken, hun vingervaardigheid te ont- eerbied voor zijn stam, geen liefde voor zijn taal, wikkelen, waartoe de sljOd-methode het middel aan geen trots op zijn nationaliteit gekweekt, maar duet de hand deed. men al het mogelijke om het aan zijn natuurlijken Degenen die vertrouwen in de onderneming had-. ontwikkelingsgang te onttrekken, om het van zijn aan- den en hun kinderen naar die school zonden, heb- geduiden levensweg of te Leiden, om het een bescha- bendan ook alle reden om tevreden te zijn over den ving in de armen te voeren, die aan heel zijn we- verkregen uitslag. Dat die onderneming, zooals de zen vreemd is en die het niet in zich kan verwerken. meeste 'one instellingen, met moeilijkheden van al- Hoeveel lagere scholen, hetzij openbare of bijzon- lerleiaard te kampen had behoeft wel geen betoog dere, treft men er niet reeds aan, waar de verfran- en dat haar bestaan nog verre van verzekerd is zal sching haar verraderlijke voelhorens uitstrekt ? Hoe- wel niemand verwondering baren. Maar zou het geen veel talrijker zijn er niet de middelbare scholen waar betreurenswaardig feit zijn, moest deze instelling, die de grondige studie van de moedertaal met een ver-- reeds in allerlei opzichten zulke goede uitslagen heeft grootglas te zoeken is en waar de opwekking van het opgeleverd, niet in het leven kunnen blijven ? Vlaamsch nationaal gevoel een onbekende werking is? En daarom richt ik mij tot aile Groot-Nederlan- En wat de hoogeschool betreft, ieder die de huidige ders, die met mij de onderwijsbeginselen zijn toe e- beweging voor de vervlaamsching der universiteit te daan die hierboven werden uiteengezet, die met mij Gent kent, weet hoe het daarmee gesteld is. de overtuiging koesteren dat een yolk slechts door Indien men zich over een feit zou kunnen verwon- middel van zijn eigen taal tot een harmonische ont- deren, dan is het wel over de omstandigheid dat het wikkeling van al zijn sluimerende krachten kan ko- Vlaamsche yolk een dergelijken staat van zaken zoo men en ik vraag hen: Wie helpt deze school, ge- Lang heeft kunnen verdragen, zonder een e r n s t i g e opend voor al de leden van den Groot-Nederland- Nt.t.RLANuiA 10 schen stam, steunen ? Wie is er in het Rijk van ker dan ooit doetgevoelen. De huidige Minister, de Groot-Nederland te vinden om haar te helpen in het heer De Broqueville, wordt door zijn Waalsche amb- leven houden en om er van te maken een instelling tenaren om den tuingeleid. De vergadering besloot z456 groot, zOO schitterend dat zij met glans de dat een afvaardiging, bestaande uit gezaghebbende inededinging van alle andere onderwijsinstellingen het personen,. sterk gedocumenteerd, aan den Minister hoofd kan bieden ? Men late zich niet afhouden door den toestand zou blootleggen en dat eventueel een de redeneering dat wanneer de Groot-Nederlanders, volksvertegenwoordiger zou verzocht worden daar- van Belie een Nederlandsche school willen bezitten, over in de Kamer te interpelleeren. Er werd op aan- zij die slechts uit eigen middelen moeten bekostigen. gedrong en dat men met spoed zou handelen, alhoe- Dat zou een drogreden zijn. Want de toestanden hier wel er leden waren, o. a. de heer Deckers, die meen- zijn nog van lien aard, — ik sprak immers hooger den, dat noch het een noch het ander zou helpen, vanpsychische kwalen, — dat hulp van buiten of maar dat de Vlaamsche beambten zelf karakterge- niet alleengewenscht maar zejs noodzakelijk is. Een noeg moesten toonen om verbetering in den toestand zieke kan zich toch immers niet zelfgenezen, maar te brengen. heeft raad en steun noodig van geneesheeren en mcet De heer Somers bewees, aan de hand van statis- ingeneesmiddelen het herstel van zijn geknakte ge- tieken ontleend aan het „Rapport sur l'enseignement zondheid vinden. professionnel" dat de vakscholen, in Vlaamsch Bel- De oprichting van de Nederlandsche School was een gie gelegen, door de Regeering sterk benadeeld wor- d a ad vangoedbegrepen nationalisme. Zulke laden den, ten voordeele van die welke zich in het Waal- zijn te zeldzaam om niet te worden gesteund en de schegedeelte van het land bevinden. Hi' drukte den medewerking wordt gevraagd van alien die iets voe- wensch uit dat de eerste op Vlaamsche leest zouden len voor den Groot-Nederlandschen stam en die over- wordengeschoeid en dat de Vlamingen in staat zou- tuigd zijn dat waar een van zijn ledematen , in een dengesteld worden om grondige vakkennis te erlan- minderwaardigen toestand verkeert, hulp dubbel noo- gen. Dan zouden zij in het vervolg niet meer als de dig is. paria's onder de werklieden gelden, zooals thans het Antwerpen. MARTEN RUDELSHE1M. geval is. Gif ten voor de Ned. School te Antwerpen worden gaarne Een bijzondere commissie zal die zaak bestudeeren. in ontvangst genomen door de Adm. te Dordrecht. Red. Hetpunt of het wenschelijk is de uitwijking der Vlamingen naar Katanga aan te moedigen gal aan- leiding tot een lane gedachtenwisseling. Door den Jaarlijksche algemeene -vergadering van heerR ,udelsheim werd betoogd dat men van een Groep Belgie. Vlaamsch stand punt, die beweging zou moeten tegen- werken, zoolang men aan de Vlamingen geen hechte Deze vergadering werd Zondag 30 April te Ant- waarborgen heeft gegeven dat zij in Congo niet als werpen gehouden, in het koffiehuis „Trois Arcades", Bel en van tweede klasse zullen behandeld worden. onder feuding van den heer A. C. van der Cruys- Aan die bespreking werd door de heeren Eggen, sen, d.d. voorzitter. Na de lezing van het jaarver- Lefλvre, Cox en Lodewyckx deelgenomen. Door de slag door den heer H. Meert, dat in het volgend nr. eenen werd beweerd dat men de Vlamingen zou moe- wordt opgenomen, de goedkeuring van de rekenin- ten afraden zich inKatanga te vestigen; door de gen en de begrooting voor het nieuwe bestuurs- anderen dat het wenschelijk is dat, zelfs met ver- jaar werd op voorstel van den heer Cox besloten drukking van de taalrechten, een zoo groot mogelijk Koning Albert te verzoeken zich van de Nederland- aantal Vlamingen zich daarheen be even. sche taal te bedienen bij het a. s. bezoek van Ko- Men besloot dat, alvorens een bepaalde houding ningin Wilhelmina aan het Belgische Hof, en het aan te nemen een alvaardiging den Minister van , Hoofdbestuur te vragen stappen in denzelfden zin aan Kolonien om een onderhoud zou verzoeken hem , te werden bij de Koningin der Nederlanden. Tevens de toestanden blootleggen en hem o. a. vragen mede- werdgevraagd dat het Hoofdbestuur de redenen van deeling te verstrekken van de koloniale ambtenaren weigering zou bekend maken, indien het mocht vin- die in staat zijn om Nederlandsch te spreken. den dat een soortgelijke in niet niet zou kunnen ge- Over den toestand der Vlamingen in het Walenland daa n worden. word medegedeeld dat daar te veel Vlamingen heen Door den heer Picard werd verslag uitgebracht gaan, die een vakkennis bezitten en die er bijgevolg over de werking van het legerkomiteit. Daaruit bleek als koelies worden behandeld. Een oproeping werd eens te meer de ondergeschikte toestand waarin de gedaan om de tombola, door de Afdeeling Charleroi Vlaamsche soldaten zich in het leer bevinden. Er g van het A. N. V. ingericht, zoo krachtdadig moge- werd ingewezen op wat dit komiteit reeds gedaan lijk te steunen. heeft om daarin verbetering te brengen en op het- Om twee uur werd de vergadering, te 11 uur be- g een het nog in de toekomst denkt te verrichten n.l. g onnen, gesloten. te ijveren voor de gewestelijke indeeling van het le- ger, voor het groepeeren der Vlaamsche oud-gedien- Uit onzeTakken. den, voor het oprichten van een soldatenschool. Het bestuur beloofde deze laatste instelling met een toe- A a 1 s t. In de Afd. „Hooger Onderwijs voor het lage van minstens fi: 100 te steunen. Volk" werden de 3 laatste lessen der reeks van dezen Mevrouw Ziekenoppasser deelde mede dat zij nog wintergegeven. steeds streeft naar de oprichting van een dames- 6 Maart trad Mr. Eggen, uit Gent, op met „Schet- afdeeling in den schoot van den Antwerpschen Tak. sen uit onze vaderlandscheRechtsgeschiedenis". Een wensch omplaatsvervangende Hoofdbestuurs- 13 Maart eenpuike voordracht „De groote Stroo- leden aan te stellen werd als onpractisch en als strij- min en in de Geschiedenis der Kunst", door Mr. jo- dig met de statuten van de hand gewezen. Een voor- zef Muls, uit Antwerpen. stel om het mandaat van Hoofdbestuurslid slechts 20 Maart een zeer leerzame voordracht met licht- voor drie jaar te verleenen werd aangenomen, be- beelden, door den beer Fr. Deckers, uit Antwerpen, halve wat den secretaris-penningmeester betreft, op over „Aanvals- en Verdedigingsmiddelen ter Zee". wien die bepaling niet toepasselijk zou zijn. 8 Maart hield de Tak zijn jaarlijksche Al g. Verg. Over den minderwaardigen toestand van de Via- Als nieuw bestuurslid werd de heerP. Cornelis ge- mine in het beheer van posterijen, telegrafen en te- kozen. lefoon werden door den heer De Sadeleer belang- VOOr de Alg. Verg. had de heer Camille Lam- wekkende mededeelingen verstrekt, waaruit bleek dat brecht een degelijke voordracht gehouden over „De na de verbeteringen, door Minister Helleputte in dit Techniek en de Sociale Beteekenis van de Verzekering". ministerieel departement gebracht, de reactie zich ster- In de Letterk. Afd. werd 25 Maart door den heer , 1 10 NEERLAND1A. Frans Boeykens een knaype studie geleverd over „De school", een zeer aantrekkelijke voordracht, die door Werkman in vroegeren fijd". een talrijk publiek werd bijgewoond. De Afd. ,Dameskoor' had 26 Maart een feest- 11 April hield de heer De Keuckelaere een voor- avond ingericht. dracht over een „Nieuwe werkwijze bij 't verwen op Onder de kundige leiding van den heer " Gustaaf katoen en vlas". Deze voordracht maakte o. a. de be- Pape, bestuurder van de Stedelijke Muziekschool, langstelling van fabrikanten en van leerlingen der nii- werden eenige prachtige .koren en liederen gezongen, verheidschool gaande. Ook over de vervlaamsching waaronder eenige door den heer Pape. van het hooger onderwijs werd denzelfden avond ge- Voor dit feest maakten zich zeer verdienstelijk door sproken. Mevrouw Van Kerckhove zong liederen en pianospel en zang: mevrouw J. Courteaux en de juf- de heer De Bo speelde piano. frouwen Larettau Pape, Lucie Haven, Irma Eemans en Maria Thybaert; door deklamatie: mejuffrouw Eu- phrasie van Minders. Tusschen de twee deelen in hield mejuffrouw R. de Guchtenaere, uit Gent, een voordracht, die veel bij- De Vlaamsche Hoogeschool. val bekwam. Wie durfde zeggen er steekt geen fut in de Vlaam- Ant w e r p e n. Naast de gewone wekelijksche sche Beweging ? Die moest sedert October in Vlaan- werkzaamheden van de afdeeling ,;Liederavonden voor deren gewoond, de beweging tot het veroveren eener het Volk", had 8 Maart de jaarlijksche herdenking Vlaamsche Hoogeschool gevolgd en enkele van de van Peter Benoit's afsterven plaats. Onder de gezag- grootsche Vlaamsche Volksvergaderingen: Antwerpen, voile leiding van den heer Rynaers werden verschil- Brussel, Mechelen, Gent, Lier, Brugge, Hasselt bijge- lende liederen van den grooten Vlaamschen toondich- woond hebben om te oordeelen of er al dan niet hit ter ten gehoore gebracht. Aan dien herinneringsavond in de Vlaamsche Beweging zit. verleenden verder hun medewerking mejuffrouw K. Neerlandia, gebonden aan beperkte ruimte, kan over Krinkels, en de heeren Fr. Herrebrant en Jos. Ha. het verloop van dezen strijd zoo weinig mededeelen, zen, terwijl Mr. Jozef Muls de gelegenheidsrede uit- dat men in Noord-Nederland geen f 1 a u w v e r- sprak. Aan alien viel een warme bijval te beurt. moeden kan hebben van den grootschen omvang In de afdeeling „Hooger Onderwijs voor het Volk" er van. En toch zou het zoo weldadig werken, dat traders achtereenvolgens op: Dr. Rene Verdeyen, uit enkele honderden onder de leden van het Verbond in Oostende, met twee lessen over „Vizioenen over he- Noord-Nederland, de Nederlandsche Kolonien, Zuid- mel, hel en vagevuur in de letterkunde", Mr. Louis Afrika, op de hoogte van dezen strijd kwamen, waar- Franck met een voordracht over „Een nieuw recht voor Groep Belgie de beste kracht Levert. Daartoe be- ter zee", en Mr. Jozef Muls met drie lessen over staat gelegenheid. De V 1 a a m s c h e Ho o g e s c h o ol- „Kunstgeschiedenis". Met deze laatste reeks werden Commis s i e, die de leiding in handen heeft, geeft de werkzaamheden over het seizoen 1910-1911 be- een maandschrift uit DE VLAAMSCHE HOOGE- sloten. SCHOOL. Buiten de:: regelmatige voortzetting van de werking De prijs voor den jaargang is f 1.— of ft 2 bui- der „Liederavonden voor het Volk", valt over April ten Belgie. Van dat maandschrift, uitgegeven in 25.000 niets anders aan te stippen dan de voordracht van exempl., is de eerste aflevering thans verschenen. Wie Mr. E. Wildiers over „Het Nationalisme", ingericht daarin het overzicht van den strijd leest sedert No- door het propagandakomiteit. vember d u r v e nog zeggen: daar zit geen fut in de Vlaamsche Beweging! Welaan dan, leden van het Brugge. In den loop der maand Februari wer- Verbond, hebt een gulden er voor over om te lee- den twee belangrijke voordrachten geljouden. De heer ren hoe Vlaamsche Beweging strijdt. Er is wat A. Cornetts, uit Antwerpen, handelde over het Leven grootsch aan den gang in Vlaanderen. Geen der der drie Van Rijswijcks. Hoofdbestuursleden, Groepsbestuurs- Veel toehoorders, waaronder talrijke dames, woon- leden, Afdeelingsbestuursleden mag den de voordracht van pastor Hugo Verriest bij, die De Vlaamsche Hoogeschool ongelezen la- sprak over „De drie snaren in het Kunstgenot' . ten. In alle vrijmoedigheid gezegd: Zal voor Vlaan- In Maart werden twee Algem. Vergaderingen ge- deren een ontgoocheling zijn als niet enkele honder- houden. In de tweeds vergadering werd art. V der den leden dien gulden er voor over hebben. Inschrij- grondslagen van den • Tak gewijzigd (de aftredende vingen met het bedrag, worden ingewacht in het Alg. bestuursleden zijn thans herkiesbaar). De aftredende Secretariaat, Wijnstraat 81, Dordrecht en Secretariaat bestuursleden werden herkozen; de heer De Schrijver Groep Belgie, Spiegelstraat 20, Gent (Belgie). vervangt den heer Blondeel, ontslagnemer. De Lees- tafel werd gatisch ingericht. Als bestuursleden van deze afdeeling werden aangesteld de heeren Ulrix, Van de Weyer en De Bois. Toetredingen worden WIJ .E15CHENT DE steeds ingewacht (jaarlijksche bijdrage ft: 2). Inlich.- tingen worden gaarne verstrekt door den secretarts van den Tak, St.-. Gilliskerkstraat 4.: Ch a r 1 er o 19 Maart had een vergadering plaats, waarop door mejuffrouw - Renard piano werd gespeeld., Ook werd een zeer - boeiende voordracht met lichtbeelden over„De menschelijke rassen” gehouden. De „Strildkreel" en het „Beiaardlied" werden ver- volgens aangeleerd en de vorige liederen herhaald. Meyrouw Schmidt droeg gedichten voor van Hemkes en Rene de Clercq, de heer Frans Vervoort gaf een gelegenheidsgedicht ten beste, een huldebetuiging aan DER CtENTSCHE den eere-voorzitter van den Tak, den heer Gustaaf Vermeersch, die' de zitting bijwoonde. De gebruike- 1HOOGESUICIOL, Hike kostelooze boeken- en platentombola besloot den avond. Propogandazegel der Vlamingen. K or t r ij k. 4 Maart sprak Dr. R. Verdeyen, uit Oostende, over „De stad Oxford en hare hooge- Steunt eigen handel en nijverheid! NEERLAND1A. 11 Voor Katanga en Congo. derlandsche taal, door achterlijkheid ten gevolge van verwaarloosde opvoeding, door vermeende of werke- Al degenen die zich als handelaar, landbouwer of like achteruitzetting ten gevolge van gebrek aan weer- arbeider m Katanga of waar ook in Congo willen standsvermogen teen den strijd des levens, tern vestigen, of zij die handelsbetrekkingen met deze ko- zullen vallen in de inlandsche maatschappij, wat op lonie willen aanknoopen, worden dringend verzocht zich zelve nog zoo erg niet zou behoeven te zijn, zich eerst te wenden tot het secretariaat van het maar dan, vervuld met wrok teen de Westersche Vlaamsch Handelsverbond, gevestigd maatschappij, waartoe zij door geboorte behooren, Schoenmarkt 18, Antwerpen, open alle maar waaruit zij gestooten zouden zijn door gebrek werkdagen (behalve 's Zaterdags) van 31/2 tot 51/2 aan Westersche ontwikkeling. uur, waar hun geheel kosteloos alle ver- Datgevaar wordt door mevr. H.—S. geenszins trouwbare en onontbeerlijke inlichtingen zullen ver- denkbeeldig geacht; naast een daad van erbarmen strekt worden. voor arme, weinig krachtige jonge meisjes en vrou- wen, in wie veelal eengoede kern zit, zou de op- Postzegelafdeeling. richting eener instelling als door mevr. H.S.— be- oogd, us een daad van verstandige politiek, in het De werkzaamheden hebben moeten rusten door den belang van den Nederlandschen slam in Indie zijn. grooten strijd om een Vlaamsche Hoogeschool, waar- Het kweeken van aan Nederland verkleefde en door , voor het Secretariaat van Groep Belgie de werk- de Nederlandsche beschaving tot goede Nederlanders kracht Levert. Vandaar dat de Postzegelafdeeling in opgevoede jonge vrouwen, zou merle het gevolg van langen tijd niets van zich liet hooren. de oprichting dier instelling kunnen zijn. B e z e n d i n g e n in dank ontvangen van: mej. Naar wij vernamen is er thans, hier in Nederland, Amiens, Velp; Cor. B. Otto, Wonderfontein, Marico, een comite opgericht tot het verkrijgen van zedelijken Transvaal; W. Last, Pretoria; A. Loosjes, jur.-cand., en geldelijken steun voor de beoogde inrichting, die, Leiden; Cresens Uytterhoeven, Diest; Mr. Thelen, mocht zij slagen, door meerdere van dien card ge- Brussel; L. Delpire, Laken; J. Bergsma, suikerfabr. volgd zou moeten worden. Pandaan, Ned. 0.-I.; Van Maarseveen, vertegenw. A. N. V., Samarinda, Borneo; De Keuter, Corbea, Chi- li; De Veer, Elmina, Goudkust; mej. H. J. Wiisman, Haarlem; Pater Gustaf, Verviers; mej. M. J. wiper, Amsterdam; Gebr. Smilde, Brussel; A. Pelt, Zaandam WEST-INDIA: en een zeer groote verzameling Zuid-Afrika van D. Krabman, thans te Amsterdam. H. MEERT, Spiegelstraat 20, Gent (Belgie). OOST-INDIA Ern opvoedingsschool voor Indische meisjes. In het verslag over de Algemeene Vergadering van. Groep Nederland 1) werd met een enkel woord mel- ding gemaakt van de voordracht door mevrouw His- sink—Snellebrand gehouden in het belang van de Indische paupermeisjes. Zooals in dat verslag werd aangeteekend komen wij op deze voordracht nog even terug. Mevr. H.—S. stelt zich voor door het oprichten van eene inrichting, waarin 'one Indische meisjes, weer opvoeding thans verwaarloosd wordt, kunnen worden opgenomen, dezen te vormen tot nuttige le- Glen van de maatschappij haar te leeren wat een , goede Indische huisvrouw noodig heeft te weten en haar op te voeden tot, naar den geest, goed ontwik- kelde vrouwen, die later als ze moeder mochten wor- den, goede degelijke opvoedsters voor hare kinderen kunnen zijn. Hier komen wij niet terug op de wijze, waarop mevr. H.—S. zich voorstelt haar doel te bereiken; in het, in druk verschenen verslag van hare voordracht gehouden in de vergadering van het Indisch Ge- Mozes S. L. Maduro. nootschap, op 22 November j.1., kan gelezen wor- den, hoe zij zich die inrichting denkt. De Groep Nederlandsche Antillen heeft weder het Hier willen wij er de aandacht op vestigen, dat verlies van een harer bestuursleden te betreuren. mevr. H.—S. o. a. wees op het gevaar van ver- Na een langdurige slepende ziekte werd de heer vreemding van den Nederlandschen stam, dat zeker Mozes S. L. Maduro in de kracht van zijn Leven, op komen zal, zoo 't al niet bestaat, indien niet tijdig ruim 47-jarigen leeftijd aan den dierbaren kring zijner wordt verhinderd, dat een groot aantal Indische familie ontrukt. jonge vrouwen, door gebrekkige en is van de Ne- Curacao verliest in den overledene weder een ver- dienstelijk burger, die steeds met liefde zijn beste 1) Zie jongste April-nr. blz. 78. krachten gewijd heeft aan de belangen onzer kolonie. 112 NEERLANDIA. De Groe p Ned. Antillen verliest in hem een ijverig worden. 'Wij houden niet in ere de taal van onze bestuurslid. Van de oprichting der Groep af maakte voorouders; wij geven prijs de zeden en gewoonten hij deel uit van het bestuur en steeds kon het Ver- van onze voorouders." bond op zijne belangstelling en steun rekenen. Be- Bij deze beraadslaging zeide een andere spreker, halve lid van het bestuur onzer Groep was de over- dat de studenten van de verschillende colleges meer ledene ook voorzitter van de Curacaosche Afdeeling moesten samenwerken, en hij klaagde erover, dat die van de Vereeniging „Onze Vloot", lid van de Kamer van het Victoria College (Stellenbosch) zich boven van Koophandel, Kapitein der rustende Schutterij, studenten van andere colleges verheven achten. Co nsul-Generaal van Guatemala. Een student van het Zuid-Afrikaanse College (Kaap- Zijn heengaan zal in alle kringen een groote lee stad) trachtte zijn hoogeschool te zuiveren van de te achterlaten. blaam, dat het on-Afrikaansch is. Het meerendeel van de studenten bestaat uit Afrikaanders, zeide hij, en de Hollandsche taal wordt er dagelijks gebruikt. Dr. D. F. Malan hield de derde rede. Hij sprak over „taal en nationaliteit". Hij bleek van gevoelen, ZUI D-AFRIKA dat die twee een zijn, en dat men dus in Zuid- Afrika nooit zal kunnen krijgen (wat vele Boeren- voormannen als het ideaal hun yolk plegen voor te houden) een nationaliteit met twee . talen, maar wel twee nationaliteiten, elk met haar eigen taal. De studenten en de taalstrijd. Dr. Malan is een van de jongeren, die, bij de Afri- Een bemoedigend teeken in den stria voor het kaanders in hooge eere staat. De voorzitter noemde Hollandsch is het, dat de Afrikaander studenten zich hem iemand, van wien groote dingen te wachten daartoe aangorden. Te Stellenbosch is er een taal- ziin. „Daar is een man!" riep hij uit, op dr. Malan conferentie van studentengehouden, waar belangrijke wijzende. dingen gezegd zijn. Wat er op besloten is, weten Een theologisch student, die na dr. Malan sprak, noem- wij, op het oogenblik van schrijven, nog niet. Maar de dezen in eenen adem met gen. Hertzog. Als wij het is de moeite waard kennis te nemen van het een zulke mannen getrouw blijven, zeide hij, grijpen wij en ander dat er isgesproken. moed voor de toekomst. Een oogenblik later legde Vermelden wij eerst, dat de stoot tot het congres hij de vergadering de vraag voor, waarom de Hot- g egeven is door den heer Kriel, den secretaris van landsche Afrikaanders gen. Hertzog op de handen de Afrikaanse Taalvereniging te Stellenbosch; dat er dragen, en zijn antwoord was: Omdat in hem be- een drukke opkomst was; dat er afgevaardigden uit lichaamd zijn de wenschen van het Zuid-Afrik. yolk. verschillende oorden waren, studenten en oud-studenten; Na al wat er voor het Hollandsch was gezegd, dat o. a. tegenwoordig waren de hoogleeraren de Vos, was het te verwachten, dat een paar sprekers, de Moorrees (de voorzitter), Muller en Brummer, ds. voorzitter zelf o, a., het gepast vonden, teneinde alle van Broekhuizen, dr. Cillie, president Reitz enz. ; dat misverstand te voorkomen, er den nadruk op te leg- er vertegenwoordigers waren van de Afrikaanse Chris- gen, dat men niets vijandigs tegen het Engelsch in telike Vrouwen-Vereniging, de A. T. V., Ons SP reek- den zin had; men wilde die taal volstrekt niet uit- uur. Waaruit men ziet, dat het een bijeenkomst van sluiten. Neen, daar is nog weinig gevaar voor. beteekenis was. Welke praktische uitkomsten de bijeenkomst gehad Aan den taalstrijd in Belgie was een rede van dr. moge hebben — een spreker stelde voor, te beginnen Blommaertgewijd. De voorzitter stelde hem als Vla- met een herdooping van Mary's en May's in Maria's min g aan de vergadering voor, en — zoo zeide prof. en Johns en Johnnies in Johannesse, — de geest die Moorrees — Vlaming,en Nederlanders en Afrikaanders er heerschte getuigt van ontwakend krachtsbewustzijn. vormen drie takken van eenzelfden taalstam, een drie- voudig snoer dat niet ma worden verbroken. Een rede van Gen.Hertzog. De rede van dr. Blommaert — zoo lezen wij in Ons Land — sloe g in. Zoowel de voorzitter als een Gen. Hertzog heeft te Stellenbosch op Ons Spreek- theologisch student, die na hem sprak, waren er vol uur een redegehouden. Wij knippen een paar stuk- lof over. „ Als iets onze jongelui kan aanvuren", zei ken uit het verslag van Ons Land. prof. Moorreesmoet het zijn het voorbeeld van de- „ „Naar mate 'n kolonie zich ontwikkelt, doet zij Vlaamsche studenten." haar rechten op elk gebied tegenover 't moederland PresidentReitz sprak over den „invloed van de g elden. Dat was 't geval met Canada en Australia. g , Dat is ook 'tgeval met Zuid-Afrika op zijn beurt; de vorige en de volgende geeft Ons Land, voor zoo- wij zijn tot 't standpunt gekomen, dat wij over ver wij het blad op het oogenblik van schrijven in onze eigen zaken beschikken kunnen zoals we willen, ons bezit hebben een verslag. Het wiide ze later , zelfs weigeren kunnen aan 'n oorlog tegen 't moe- in hungeheele lengte opnemen. Wel deelt het blad derland deel te nemen, en 't is feitelik onze enige be- mede, wat er naar aanleiding van die toespraken is perking, dat wij een vijandelike daad tegen 't moe- gezegd, en daar is opmerkelijks bij. derland mogen plegen." Zoo zeide de heer Blignaut, een theologisch stu- „Naar mate de macht van 'n kolonie stijgt, neemt dent, na de rede vanpresident Reitz, dat er helaas de macht van 't moederland af; daaraan is ook wel Afrikaanders zijn, die zich zelf verliezen en Engel- onze toestand van vandaag op taal- en elk ander ge- schen trachten te worden, het een hun toch niet lukt. bied te wijten. Toen Lord Milner de vrede in 1902 Wie zoo doet blijft een namaaksel, is „een wan- sloot, was hij erop uit de Holiandse taal te verbannen; schapig wezen". De reden van die verzaking van ei- 7 jaren later echter wordt aan 't Hollands gelijke gen volkskarakter zoekt de spreker op school. „Een rechten met 't Engels toegekend, eenvoudig Omdat Nederlander" — zooging hij, vol ens Ons Land. hij uit 't oog verloren heeft, dat er niet buiten de voort — „heeft dan ook eens gezegd: „Beginselvast- wit van 'n yolk kangehandeld worden." held heeft de Afrikaner eenmaal niet." De oorzaak „'t Ontstaan en de ontwikkeling van de republie- hiervan is, dat wij verknoeid zijn op onze scholen: ken in het noorden hebben eengeweldige stoot ge- ons denksysteem is Engels; ons nationaal gevoel geven aan de herstelling van de Hollandse taal in wordt op de school verkracht; onze nationale trots Zuid-Afrika. Men heeft mij een dweper, een senti- wordt op de school geschonden. Wij hebben geen mentalist en allerlei mooie namengenoemd, maar het eerbied voor ons eigen verleden. Wij houden niet in is mijn overtuiging van na de oorlog reeds af, dat ere de tradities van ons yolk, en, een yolk dat zijn de bewaring van het zedelik karakter van ons yolk tradities niet in ere houdt, zal nooit eengroot yolk lit in de herstelling van zijn taal; wensen wij NEERLANDIA. 113 ons yolk geen houthakkers en waterdragers te zien, ter op het gebouw waar hij vastgehouden werd. De dan moeten wij zorg dragen, dat de rechten van En else woordeboeken geven het woord „trunk" met. zijn taal hersteld worden." De oude tronk, die aan de voet van de „Heeren- gracht" te Kaapstad stond, werd in Engels de „trunk" Hollandsch bij het gerecht. genoemd en zo is blijkbaar het Kaaps Engels ge- bruik ontstaan. Het Engels zou dus een verbastering Gen. Hertzog heeft in den Volksraad gen. Tobias van het Hollands zijn en niet het tegenovergestelde." Smuts, dien anderen wakkeren Afrikaander, gerustge- steld betreffende de rechten van het Hollandsch bij de Bloemfontein. rechtbanken. Er worden stappen genomen, zei de mi- nister van justitie, dat bij de gerechtshoven de ge- Het isgeen opgewekt jaarverslag dat wij van den lijke rechten van de twee talen betracht zullen wor- secretaris der Afdeeling Bloemfontein, den heer. H. den. Waar een rechter geen Hollandsch genoeg kent van Roo en ontvingen. Het begint met vast te tell zullen Hollandsche stukken voor hem vertaald wor- dat zij in 1910 meer heeft uitgeblonken in 't nala- den, zonder kosten voor de betrokken partij. ten dan in 't doen. Dr. Engelenburg heeft wil van het gelling, dat hij „Het bestuur kwam in het afgelopen jaar zes maal onlangs uitlokte en waarvan wij in ons vorig num- bijeen, en dit in weerwil van het verlies aan krach- mer melding maakten. De Transvaalsche rechter beslis- ten. Twee van zijn leden verlieten onze stad metter- te, dat de vertaalkosten niet in rekening mochten woon." worden gebracht. En nu zal minister Hertzcg tce- Van den heer D.Krabman, die slechts kort be- zien, dat hoven in de andere provincien het Hollandsch stuurslid was, wordt verklaard; „loch heeft hij niet evenzeer geven wat het toekomt. vruchteloos in ons midden verkeerd.De nalatenschap door hem aanUwe Afd in vermaakt, bestond nit Hollandsch in de wetten. een uitgewerkt plan tot samensmelting met Onze Het eigenaardige geval doet zich voor, dat in den Taal. Uw bestuur heeftgemeend in 't belang van het laatsten tijd van Engelschen of van verengelscht Afri- A. N. V. te handelen door de „smelting" te vervan- kaanschen kant, in alle geval van de zijde der unio- gen door „werking", en 't verheugt ons, U te kun- nen mededelen dat Onze Taal zich heeft bereid ver- nisten, de partij der oppositie, in den Volksraad ge- pleit wordt voor zuiverder Hollandsch in de wets- klaard, twee maalper jaar — n.l. op 30 April en ontwerpen, 31 Aug. feestelik met ons samen te werken." Was het hun te doen om het Hollandsch verdacht „Koninginne-verjaardag werd in 't gebouw van de te maken, door bij menschen, die het niet of onvol- Deutscher Verein door onsgevierd." doende kunnen beoordeelen, den indruk te wekken, „Op verzoek van een paar Afd. leden heeft Uw dat het Hollandsch voor de taal der wet ongeschikt bestuur ncg bercep op de Dir. van Onderwijs is ? Of wilden zij het vertrouwen in den Holland- gesteund, waar het met de betrokken klagers in schen tekst der wet schokken, opdat meer en meer gemoede overtuigd was, dat Nederl. onderwijsakten de Engelsche tekst als de eenig betrouwbare zcu gel- door de Raad van Eksaminatoren onbillik waren ge- den ? Eenige sprekers namen de gelegenheid te baat, takseerd. Van 'n beslissing in deze voor enkele in de beraadslaging de meeniug te verkondigen, dat onzer — belangrijke zaak kwam ons nog niets ter het Hollandsch in Zuid-Afrika een vreemde taal is ore." en de bevolking niets heeft aan dien Hollandschen „Volgens Uw besluit van Febr. 1910 werd 'n be- drag van 3.-.- afgedragen aan Dr. W. van Ever- tekst dien zij toch niet verstaat. din en Alg. Ned. Verb.-Boekerij, nadat machtiging Minister Hertzog sprong weer voor het Hol- daartce van 't Hoofdbestuur ontvangen was." landsch in de tires. Hij erkende, dat de Hollandsche tekst van wetsontwerpen fouten vertoonden, schoon „In ledentalgingen wij achteruit. Tegenover tie niet zooveel noch zoo erg, als de tegenpartij voor- leden, verloren door vertrek naar elders, staan er gaf. Hij schreef het toe aan de overmaat van werk, slechts zes, die wij inochten inschrijven. Dr:e hun- die de vertalers hadden gehad. Maar dat zou beter ner kwamen van elderstot ons over, n.l. Dr. W. J. worden. In alle geval moesten beide teksten van een Viljoen, Dr. Marius A. Diemont en mej. A. W. Ab- bing; drie trail toe als lid, t.w. de heeren R. A. wet evenveel waarde hebben. Daarom wees hij ook het voorstel van een unionist of om te verlangen, Gregorowski, A. M. N. de Villiers en Simon Groot." „Dat intussen — hoe zwak ons Afd. Leven dan dat de Hollandsche tekst woordelijk identiek zou we- zen met den Engelschen. Dat was een onzinnige ook moge zijn wij niet te vergeefs bestaan heb- eisch, zeide hij. Niet de woorden, maar de inhoud ben, moge blijken uit het reit, dat Uw bestuur in de gelegenheid geweest is, een onzer leden, wiens goede moest dezelfde wezen. naam in Holland werdaangerand — de hand bo- Het voorstel werd ten slotte aangenomen, na de ven 't hoofd te houdenen dit wel met zeer." wijziging, dat de beteekenis van de twee teksten iden- g evolg." tiek moet wezen. De beraadslaging heeft misschien het nut gehad, dat er voortaan aan den Hollandschen Het bestuur der Afdeeling is voor 1911 samenge- tekst van wetsontwerpen meer zorg wordt besteed. steld als volt: J. S. M.Rabie (ed. Vriend des Volks), voorzit- In den Senaat was het weer een van de Engelsche partij — de bekende Sir John Fraser uit den Vrij- ter; H. H. vanRooyen (onderw. Grey Coll. School); P. E.Kampfraath (Wetsagent), penningmeester; A. staat — die aanmerking had op den Hollandschen tekst van een wet. In de nieuwe gevangeniswet wordt C. Boeseken(Bestuurder Ned. Bank); H. A. Smink (Bestuurder van 'n Handelszaak); G. Besselaar (Hoofd n.l. het woord „tronk" gebruikt. Dat noemde hij Prakt. Voorbereidingschool) ; F. P. Schuur, (Sub-edi- een verbastering van het Engelsche „trunk". Daarop client hem Ons Land: teur Vriend des Volks), sekretaris. „Professor Le Roux, van Pretoria, die geraad- pleegd werd, toont aan op gezag van professor dr. Pretoria. Hesselings werk, dat de afleiding van tronk van het Het vierde jaarverslag van de Nederlandsche Ka- portugese woord „tronco" komt, het blok, waarin mer vanKoophandel vermeldt dat het ledental 31 misdadigers vastgezet waren, welk woord geleidelik December 1910 77bedroeg, waarvan 48 te Pretoria, door verwisseling werd toegepast op het gebouw, 14 in Zuid-Afrikabuiten Pretoria en 15 buiten Zuid- waarin de gevangenen vastgezet werden. Een derge- Afrika, terwijl de Kamer nog vier begunstigers telt. lijke verwisseling heeft plaatsgevonden met het woord De vermeerdering sands 1909 was 33 leden. „stok", Engels „stocks", nog gevonden in het woord Een verlaging van de contributie van • 2. 2 sh. „stokbewaarder". Eerst werd het toegepast op de tot 1. 1 sh. droeg zeer bij tot de vermeerdering „stocks", waarin de gevangene vastgezet werd, en la- van het ledental, dat nog steeds stijgende is. 114 NEERLAND1A. Het aantal ontvangen en verzonden brieven be- blijf temidden der „kazen", de Hollanders, en hij droeg het eerste half jaar 70 en het tweede half doet dit zoo levendig en gezellig, dat wij zijn brief jaar 230. bijna in zijn geheel hier overnemen. Het komt boven- In de algemeene vergadering werd besloten voor dien te zelden voor een zoo onomwonden oordeel te Pretoria voorloopig geen monsterkamer in te rich- vernemen van den Afrikaanschen taalverwant over zijn ten; terwijl door de Nederlandsche K. v. K. te Jo- Hollandsch-Amerikaansche ooms, tantes, neven en hannesburg het uitleenen van monsters, waar moge- nichtjes. De heer Koch dan vertelt: lijk, werd toegezegd. „Wat was dit aangenaam om weer saam met vf.en- Een Commissie uit de Kamer, bestaande uit den delik gastvrije „kase" 1) te wees, en gastvrij is hulle secretaris, den beer W. van Wijk de Vries en de so's niemand ter wereld nie. Hier was dit dat ik ver heer B. Haak, heeft een verslag uitgebracht over de die eerste maal ver 'n large tijd weer huisgodsdiens vraag Vrijhandel of Bescherniing, welk verslag aan bijgewoon het. En die kos, die was weer dieselfde de Staat-Commissie, beast met een onderzoek naar ongeveer als ons sijn in Suidafrika — lekker, geu- deze kwestie, is overgelegd. rig, voedsaam, baje beter dan die eentonige kos van Johannesburg. die Amerikaners in die mees:e p!ekke. Die verskil le hierin, dat die Hollandse vrouwens se: „Kerk, kin- Het derde jaarverslag van de Nederlandsche Ka- ders, kombuis", netso's die Duitse keiser se. Vie mer van Koophandel voor Johannesburg, de heer L. Amerikaanse vrouwens, daarentegen wil: „'Auto', Beerstecher, secretaris, bevat tal van foto's van de dollar, 'hurry'." Goudstad, die den vreemdeling een goeden kijk ge- Maar dit is wonderlik hoe gouty Amerika 'n mens ven op de grootte en beteekenis van verschillende Anierikaans maak. Die ou' mense praat Hollands, taken en instellingen aldaar. maar die kinders praat uitsluiiend Enge s, tensij hul- Zooals bekend, heeft deze Kamer een monsterka- le teen hulle ou'ers praat. Amerika assimileer so ge- mer, waarvan eveneens enkee foto's in het verslag inakkelik van al die menigte mense soorte wat d e land zijn opgenomen. Voor de voortdurende aanvulling en bij duisende instroom, dat 'n mens verwonderd staan. vernieuwing zorgt een Commissie in Nederland. Geer ander land ter wereld kan dit doen. Kom ie- De Commissie voor den Z.-Afr. handel hier te lan- mand die land in, dan word hij somaar liggaam en de heeft de propaganda onder de Nederlandsche nij- siel Amerikaner, namelik als hij hier ver gced hom verheid ter verkrijging van leden voor deze Kamer kom vestig. Hij het dan geen ander „home' n'e en op zich genomen. wil dit ook nie he nie. Daarom is dit ook gedeelte- Ook werkt deze Kamer samen met de Nederland- lik dat die land op menig gebied so ver vooruit is. sche Maatschappij voor Nijverheid. Bij ons in Suidafrika, daarentegen, moet daar bij so- Het verslag bevat een belangrijk rapport over de veel altijd melding gemaak word van 'n „home ' an- tot stand koming eener rechtstreeksche stoomvaart- derkant die seewater. Is dit nie miskien ook daaraan verbinding tusschen Nederland en Zuid-Afrika, waar- te wijte, dat ons in vele dirge agter is nie. „Ciij tegen het zeer ernstige bezwaren oppert. kunt niet God dienen en de Mammon tegelijk." Veel heeft de Kamer in het afgeloopen jaar gedaan Nou, om tot die kos terug te keer. 'n Student word tot bevordering van den uitvoer naar Nederland. somaar in 'n paar da'e vet waar hij aan 'n tafel sit waar Hollands gepraat word, waar vriendelike, ver- Stellenbosch, genoegde gesigte horn te'enlag, waar die Ices lekker Het bestuur deter Afdeeling is thans samengesteld en o'ervloedig is, en waar alles van netheid en pre- als volgt. Voorzitter: Prof. Dr. W. A. Joubert; Se- siesheid spreek. Die huise is so netjes dat 'n mens cretaris : W. Blommaert; Penningmeesteres: mevr. H. somaar daarvandaan alleen kan oordeel, dat dit aan J. Louw. Hollanders behoort. Hulle dra op Pella nie klompe Niet Luit, maar Lint. (bout skoene) nie, soals op partij plekke in Holland; maar eendag het ons darem een gesien met klompe De naam van den winnaar der gouden legpenning aan, dog hij het maar net tojuerig 2) gelijk! van het Alg. Nederl. Verbond voor Hollandsch (tie Wat 'n persoon voornamelik aantref en voorname- Neerlandia van Febr. 1.1., blz. 42) is niet J. W. lik 'n Jong kerel, is die witkop kaas nooiens 3), met van Luit, maar J .W. van Lint te Kaapstad. ope gesigte, roof wange en welgevormde lijfies. En dan is hulle so aantrekkelik, lief en sag, dat 'n mens so- Leert grondig Hollandsch. maar 'n praatje met hulle wil maak. Die meeste groet In Ons Spreekuur te Stellenbosch heeft Prof. Marais jou ook so ewe beleef als jij hulle net vriendelik aan- aangedrongen op grondige kennis van het Hollandsch kijk; jammer net dat hulle so min hulle moedertaal en beoefening deer taal, zoowel door spreken als praat. Op die gebied is ons hulle tamelik ver voor- schrijven. Hij wees op 't gevaar dat de Afrikaner uit, hoewel daar ook baje van ons is wat denk, dat ten gevolge van veronachtzaming zijner moedersprake Afrikaans wat ons aan ons moeder sij knie geleer het bedreigt, te weten dat de Engelschen, door de gron- en wat ons in die sitkamer en o'erals op fatsoenlike dige studie, die zij al meer en meer van 't Hol- plekke praat, in die kombuis tuffs hoort. landsch beginners te makers, eerlang beter Neder- Die dorpie het sowat 2,500 inwoners, en daar gaat landsch zullen kennen dan de meeste Afrikaners. alles so ordelik, dat die een konstabe( wat daar is, nie weet wat om te doen met sij tijd nie! Saterdag is dit net woelig op die dorp; rondom die park staat die wa'enties aaneen, en dit is bijna almal goeie rijtuie en die perde is ook alger in goeie konditie. AMERIKA Sondag, was ons in die Gereformeerde kerk, en dit was baje aangenaam om weer in Hollands te boor sing en dit uit ons bekende psalmboeke. Die preek was o'er die Heidelbergse Katechismus, maar ik weet daar niks van nie, want ik het gesit Een Afrikaner over de Nederlanders in Broom van die kerk in ons ei'e land en dit was of Noord-Amerika. ik werkelik verplaas was. naar ons geliefd sonnig De heer Pieter Koch, een Afrikaansch landbouw- Suidafrika. student in Amerika, heeft een bezoek gebracht aan 1) Kaze = naam voor de Hollanders, die zij danken aan hun Pella, Iowa, en vertelt daarvan in De Boer, 't land- beroemde zuivelproducten. bouwkundig bijblad van De Volkstem (Pretoria). 2) Tojnerig = erg vreemd. 3) Witkop kaas nooiens = Hollandsche meisjes met lichtblonde Pieter Koch schrijft in 't Afrikaansch over zijn ver- haren. NEERLANDiA. 11 Dit was opmerkelik om te sien toen die borkes 1) muntend te zijn, vele oude vriendschapsbanden wer- rondgaan ver kollekte, elkeen, van die ou oom met den vernieuwd, nieuwe aangeknoopt, en de algemee- sij kirriekie 2), tot die kindje wat skaars kan loop, sij ne ingenomenheid uitte zich na korten tijd in een stukkie geld daarin plaas, iets wat 'n mens nie al te besluit, our tweemalen per maand, in stede van eens veel aantref the bij die meeste ander Amerikaners in samen te komen. partij dale van die land. Dan ook sing almaal harte- Door vrijwillige bijdragen was het bestuur in de lik same, weer anders als bij die gewone Amerika- gelegenheid om onze landgenoote Tilly Koenen bij ner waar die koor bijna al die singe moat doen. haar bezoek aan San-Francisco, names de vereeni- Dan ook sit almaal daar met eerbiedige ernstige ge- ging met een bloemstuk te huldigen. sigte, met weinig uitsonderinge. Al wat 'n mens In de vergadering van 4 Mei 1910, werd het voor- sours aanstotelik voorkom is dat daar miskien 'n nooi stelgedaan, om pogingen te doen, tot het verkrijgen sit met 'n stuk „chewing-gum" (kougom) in haar van een eigen, permanent vereenigingslokaal, en eene mond, en dan kou sij 'n hale uur daaraan; iets wat commissie, bestaande uit de heeren M. J. Perk, M. jou baje aan 'n skaap laat dank. Martens en J. Lerk benoemd. Daar is ook ander kerke op die dorp, n.l. die me- Reeds in de daaropvolgende bijeenkomst van 18 Mei, todiste-kerk en die baptiste. Hoewel daar verskeidene werd door haar verslag uitgebracht, en met algemee- Hollandse kerke is en daar maar net ses families is ne stemmen besloten tot het in huur nemen vane in die dorp van Engelse afkoms, word die metodiste pand 1498 Pine Street. Eene geh ouden inschrijving en baptiste kerk baje goad bijgewoon, voornamelik bracht voldoende op, om het meubilair voor het deur die jongmense wat liewers Engels hoor als Hol- grootste gedeelte te betalen. lands, en ook omdat die kerke die dienste miskien aan- Zeer zeker welverdiend was del of, door den voor- trekkelik maak. En dan is daar koor en vereniginge zitter in zijne openingsrede op 28 Mei gebracht aan in verband met daardie kerke, en dit skijn die jong- de commissie van voorbereiding en uitvoering, die mense aan te trek. geen moeite gespaard heeft, om in zulk een kort tilds- Na kerk rij die manse weer plaastoe. Die plase is bestek alles te regelen. van die dorp somaar aaneen. Men kan van die een Hoewel op bescheiden schaal aangevangen, kunnen plaas op die ander met 'n ha'elgeweer skiet. wij thans wizen op een gezellig, goed ingericht lo- Binne 'n deursnee van 10 of 12 mijl van die dorp kaal, met leestafel,billard, piano en bibliotheek, de woon daar bijna uitsluitend net Hollanders. Daar is wanden versierd met fraaieplaatwerken. nog verskeiden ander Hollandse kolonies in Iowa. De verjaardag van H. M. de Koningin werd op . Een wend our agt uur neem mnr. Hollebrands ons gepaste wijze in het vereenigingslokaal herdacht, een tut naar 'n plaas ses mijl van die dorp met sij auto. telegram van hulle verzonden en een waardeerend In 'n o'enblikkie was ons daar. Toen ons wegrij was antwoord terug ontvangen. een van die dames te stadig 3) of nog nie klaar nie en Eene door dengepensioneerden Ka item der Ar- daar vergeet ons haar tuffs. Ons was ook skaars op tillerie M. J. Per kgehouden lezing over onze West- die plaas of die nooi maak rusie met ons o'er die Indische bezittingen oogstte welverdienden lof. Het telefoon 4) ! In Amerika is bijna al die plase in verbin- billard-concours was een beslist succes. ding met telefoondrade. So kan een boar met 'n an- Het oud-Hollandsche Sint Nikolaasfeest werdeven- der gesels o'er sake al is hulle miskien drie honderd eens op alleraangenaamste wijze gevierd. Wijl ons mijl van mekaar. lokaal voor het houdenvan dit feest niet geschikt Op die plaas gaat ons die huis van agter bij die bleek, werd voori die gelegenheid de gezelligheid kombuis in. Maar dit is so skoon bijna als 'n sitka- naar eengrooter lokaal verplaatst. mer; die stoof 5) blink, die potte ook, en die ulcer rfe De heeren C. Prins, R. Buys, J. van den Bergh, minder nie — in een woord alles blink. J. van Hest en D. van Erp, hebben als commissie De eetkamer is net so skoon als die kombuis en van uitvoering recht op ons alley dank. sells die sitkamer kan vergelijk word bij die mooi skone kombuis. En dan die welgevulde huis met vet, Argentinte. gesonde, vrolike kindergesiggies! Na ons 'n paar uur lekker deurgebreng het met Te Buenos-Aires is het eerste rummer verschenen die gesellige „Kase" sit ons weer op die dorp. van De Hollandsche Stem, maandblad voor de Ne- Die vijf da'e op Pella, bij die aangename Holland- derlanders in Argentinie. se Amerikaners het vinniger verbij gevlieg dan op Het doel van dit blad wordtaldus omschreven: „In het algemeen beoogen we de ontwikkeling, bet enig andere van die vele lekkere plekke. stoffelijk en zedelijk welzijn onzer landgenooten, de Gewe die Voorsienigheid dat ons in Suidafrika meer Hollandse koloniste krij, want agter hulle sit pit en bewaring en veredeling van ons volkskarakter en het ruggegraat en hulle strek 'n land tot ear en voordeel." versterken van den band, die ons immer nog altijd aan Nederland en Oranje bindt." Het blad be gin met een stichtelijk woord over het Californie. Paaschfeest,brengt verder nieuws uit Nederland, uit Wij ontvingen het eerste jaarverslag van de Neder- Zuid-Afrika, welke rubriek later zalworden uit e- landsche Vereeniging in California. Zij telt thans 75 bread met het oog op de lezers in Chubut, en uit gewone en 4 eere-leden. het buitenland. Onder Letteren en Liederen zullen Nederlandsche volksliederen worden besproken. Ten Aan het jaarverslag ontleenen wij het volgende: slotte vinden wij nog: Allerlei, Kerknieuws en Voor In „Heidelberg Inn" hebben wij bij den aanvang onze kinderen. gelegenheid gevonden tot het houden van onze bijeen- Wij wenschen het nieuwe blad een voorspoedig be- komsten. Bij gelegenheid van onze eerste vergadering staan. Het heeft een benijdenswaardige taak te ver- aldaar op 6 December 1909, mochten wij ons als vullen daarginds. gevolg van een in wijden kring verzonden rond- schrijven, in eerie groote opkomst van landgenooten Afrikaners in Argentinie. verheugen. Velen der aanwezigen traden tot het lid- Iemandschrijft uit Chubut aan De Volkstem te maatschap toe. Pretoriaover de Afrikaners die nog in Argentinie Reeds dadelijk bleek de onderlinge stemming uit- wonen. Met de vee-boerderij gaat 't goed, dank zij overvloedige re ens. Jammer, dankbaarheid wordt niet 1) Borkes = bordjes, collecteschalen. opgemerkt voegt de schrijver er aan toe. Ook de 2) Kirrikie = verkleinwoord van kierie = stok. maatschappelijke toestand der Boeren is veel verbe- 3) Stadig = lanzzaam. 4) O'er die telefoon; wij zouden zeggen door de telefoon. terd. Toch zijn er in den laatsten tijd 50 Afrikaners L Stoof = fornuis. naar Z.-Afrikateruggekeerd. Het plan om de regee- 116 NEERLAND1A. ring van Z.-Afrika om hulp te vragen, zal nu wel Het lid van het Alg. Ned. Verbond dat s. s. t. t. schipbreuk lijden, meent de schrijver. wil vervangen door z. t. doet erger: hij gooit het Met 't onderwijs is 't, tengevolge der armcede, kind met het badwater weg. maar treurig gesteld. Na Nieuwjaar zullen er twee S. s. t. t. wil zeggen: behoudens (of onverlet) de bizondere scholen worden geopend. hem toekomende titels. De schrijver wil niets afdoen van het recht op titels door den geadresseerde be- De Vlamingen in Detroit. zeten; hij geeft zich eenvoudig niet de moeite die ti- tels in hun geheel te vermelden. De. te Detroit, Michigan, gevestigde Vlaamsche Ver- Z. t. wil zeggen: zonder titel. De schrijver be- eenigmgen, de muziekmaatschappij Eendracht maakt weert door het plaatsen diet twee letters dat de ge- Macht en de Tooneelkring 't Roosje blceit in 't Wil- adresseerde geen titel bezit, dat hij is iemand zon- de heeft de vorige maand een goed geslaagden feest- der titel. avond gegeven. Opgevoerd werd Tamboer Janssens. Alhoewel het volstrekt geene schande is inctien Een 400-tal Vlamingen waren in de zaal en ook de iemand zonder titel is, geen titel bezit, is dit toch Belgische Consul was tegenwoordig. eene omstandigheid, die men niet uitdrukkelijk op een Tijdens de feestviering kwatnen de kandidaten voor briefadres zal wenschen te vermelden. Mocht ik mij het stadsbestuur — het was in den tijd der verkie- hierin vergissen en mocht er inderdaad iemand zijn zingen — de Vlamingen toespreken. Wel een bewijs, die de zonderlinge liefhebterij heeft, de door hem hoe in Detroit, een stad van 600.000 zielen, zij goed geadresseerde personen opmerkzaam te maken op het staan aangeschreven. feit dat zij geen titel bezitten, dan zal hij dit naar waarheid loch alleenlijk kunnen doen tegenover hen Hollandsch mannenkoor. voor wie de letters s. s. t. t. niet gebruikt behoeven te worden. Te Grand-Rapids, Michigan, is een Christ. Man-. Hoogachtend, UE. dv. Dienaar, nenkoor opgericht, dat reeds 20 Nederlandsch spre- kende leden telt. Directeur is de heer P. Smith, P. M. SCHELLING. organist van de Geref. Kerk aldaar. 's-Gravenhage, 21 April 1911. De Redactie gelooft niet dat de gevolgtrekkingen van den heer S. in dit zeer onschuldig geval, recht hebben van bestaan. De verklaring die hij van de Latijnsche uitdrukking geeft is joist, maar zij is niet INGEZONDEN. de eenig juiste. S. t. beteekent ook Sine titulo; dien uitleg vindt hij o. a. in Meyers Konv. Lex. En de woordelijke vertaling daarvan is wel niet anders dan: zonder titel. Maar stet zijn verklaring was de eenig juiste, dan Het Nederlandsch bij de posterijen. nog zou zijn redeneering niet opgaan. Z. t. zou door Geachte Redactie. niemand kunnen worden opgevat . als te slaan op den geadresseerde, evenmin als deze zelf „in dank te- Eenigen tijd geleden ontving ik uit Almelo een rug" wordt gebracht, als hem een uitgeleend boek adreskaart der Nederlandsche Posterijen. De voorzijde wordt teruggezonden. dezer kaart was in 't Nederlandsch gedrukt met de vertaling in 't Fransch er onder. Hiertegen valt niets te zeggen, ofschoon die vertaling m. i. vrij wel over- bodig is. Op de keerzijde echter stond niets an- ders dan: MEDEDEEL1NGEN EN ALLERLEI Timbre du bureau destinataire Signature du destinataire pour decharge de l'adnimistration Le 19 Tegen dit negeeren van onze tigen taal wensch ik Een belangrijk geschrift. op te komen, daarom vestig ik er Uw aandacht op. In een vorig Nr. hebben wij aangeboden aan al- Verder was op de adreszijde nog een strookje pa- ien, die belang stellen in de Vlaamsche Beweging en pier geplakt met het opschrift: „Remboursement". er beter van op de hoogte willen komen dan vele Waarom in de plaats hiervan niet het voor een Ne- Nederlanders tot nog toe zijn, een exemplaar te zen- derlander veel beter te begrijpen woord „Verreken- den van het belangwekkend geschrift De V 1 a m i n- pakket" gebezigd, dat bij de Indische Posterijen in gen onder de Nieuwe Regeering. gebruik is ? Wij herhalen deze aanbieding dringend en verzce- Moeara Tebo. K. VAN ERPECU M. ken de besturen der Afdeelingen die aan de versprei- ding willen meewerken aan de Administratie te Dor- Nog ontving de Redactie de volgende klacht: drecht te berichten hoeveel exemplaren zij daartoe Om per spoor een pakje te verzenden van hier willen ontvangen. naar Belgie is men verplicht, vrachtbrieven, verder Ook Leeszalen kunnen een paar exemplaren om aangifte en douane-verklaringen in te vullen in het niet bekomen. Fransch. Des te vreemder komt mij dit voor, daar in Belgie op de Staatsspoorwegen nu het Vlaamsch Belangstelling voor ons land. evenals het Fransch gebruikt wordt, . en bovendien de inhoud van alle bovengenoemde papteren, voor zoo- Een aantal leden van The Worshipful Company of ver gedrukt, in beide talen, is opgesteld. Gardeners, een eeuwenoud Engelsch tuiniersgilde, heeft in het laatst van April een bezoek gebrachi aan de Haarlemsche bloembollenvelden, den Haag en Wage- Z. t. ningen met zijn landbouwscholen. Mijnheer de Redacteur, Holland op zijn best. Toen Columbus het ei op de punt zette Lescha- Mr. G. Vissering, president van de Javasche Bank digde hij alleenlijk de schaal, de kern bleef onaan- te Batavia, is aangezocht om op te treden als finan- getast. cieel raadsman der Chineesche regeering. NEERLANDIA. 117 Nederlandsche nijverheid en scheepsbouw. Japanners met Nederlandsche namen. De heer H. Doeff schrijff in De Indische Kroniek Dat de vaderlandsche motorboot-industrie met de En- een artikel over Holland en Japan en vertelt daarin gelsche strijdt om den voorrang op het wereldtooneel onder meer over de gewoonte die er omstreeks 1822 is wellicht nog niet zoo algemeen bekend. Ten bewijze van haar goeden naam en van de te Jedo onder de Japanners bestond, om een Neder- waardeering in het buitenland moge hier het volgen- landschen naam aan te nemen. de worden vermeld. De vorst van Nakatsoe (een landschap op het ei- Door de Anglo Saxon Petroleum Company te Lon- land Kioesjoe), een niet onverdienstelijk taalgeleerde, die. a. een Nederlandsch-Japansch woordenboek den werd voor eenige weken aan de Nederlandsche Scheepsbouw-Maatschappij te Amsterdam de bouw heeft samengesteld, waarvan een exemplaar in het be- opgedragen van een motorvrachtboot van niet min- zit van de firma Brill te Leiden is, heeft, zooals uit de nagelaten geschriften van den Nederlandschen ver- der dan 2200 ton. Ook door een Belgische Maatschappij te Antwer- tegenwoordiger Doeff blijld, herhaalde malen verzocht om hem een Nederlandschen naam tegeven. Doe* pen werd een dergelijke dubbele schroefboot van 5000 noemde hem toen Frederik Hendrik en de vorst ge- ton aan bovengenoemde werf besteld. bruikte dien naam zeer veel. De motorinrichtingen voor beide schepen zijn ver- Doeff's opvolger, Cock Blomhof te Jedo, vroeg hij vaardigd door de Nederlandsche Fabriek van Werk- ook een zijner zoons Hollandsche namen te schen- tuigen en Spoorwegmaterieel te Amsterdam. ken. Maurits noemde Blomhof hem, terwijl hi' twee der vrouwen van den worst herdoopte in Carolina Het eerste gegoten His. Vrolijk en Charlotte Blom. Een der dienaren kwam Jacobus Paraselsua te heeten, deze was geneesheer; Te Santpoort is 3 Mei onder leiding van de bouw- twee andere dienaren ontvingen de teekenende namen meesters H. J. Harms Jr. en H. Hana het eerste van Gerrit Pasop en Pieter Hart. hues gegoten, volg-ens het door Edison uitgevonden stelsel. Vlaamsche indrukken en beschouwingen. Dit gieten geschiedde onder groote belangstelling van bouwkundigen. In de Mei-aflevering van Onze Eeuw komt een be- Met de toepassing van dit nieuwe stelsel, dat in langwekkend artikel voor van den beer P. Geyl, die Amerika werd uitgevonden, is Nederland, dank zij het VIIIste Vlaamsch Studentencongres te Gent bij- een paar geestkrachtigen Nederlanders en een aantal woonde en daarvan zijn indrukken weergeeft. ondernemenden Nederlandschen geldmannen, het land Plaatsgebrek dwingt ons tot dit korte bericht. Wij der onbegrensde mogelijkheden voor. ho en op zijn beschouwingen terug te komen. Thans zal moeten blijken, hoe deze gegoten hui- zen voldoen. Willemsfonds. 17 en 18 Juni wordt te Sint Nikolaas een Congres Dutch National Anthem. g ehouden , uitgaande van het Willemsfonds. Het wil Whose veins are filled with patriot blood, zijn een „wapenschouwing". All free from foreign stain, Haagsch A capella koor. Whose heart throbs loud for Queen and Land, Raise now with us the strain; Arnold Spoel heeft weder met zijn Haagsch A-cap- And sing with us in accents bold, Pella-koor te Parijs een uitvoering gegeven. Hi' liet In heartiest fullest tone , er ook 't Nederlandsche lied weerklinken: het Lof- The pious festive song of old lied op den Hollander en den Zeeuw, Houd je roe F recht, Bellootje en tot slot het Wilhelmus. Het vie Leer in den smaak. Spoel is benoemd tot officier With beating heart, with beaming eye, structionpublique. We raise this mighty song, And lift our hands to God on High, LouisBouwmeester te Berlijn. Whose help has made us strong; Louis Bouwmeester, de groote Nederlandsche too- From him descend the ardent thought neeispeler, is te Berlin in het KOnigliche Schauspiel- Through this our patriot band, haus tergelegenheid van Shakespeare's geboortedag And cause one stream of joyous song ForQueen and Fatherland. als Shylock opgetreden. De kunstenaar, spelende met het Duitsche tooneel- Preserve o God, preserve the land, gezelschap, werd door 't antlers zoo kalm-deftige ge- Where now we draw our breath; hoor hartelijk toegejuicht. The spot where Holland's cradles stand, De Duitschepers noemt hem een groot kunstenaar, The spot we love till death hoewel niet meergeheel van onzen tijd. We beg from Thy Paternal Hand Nederland's beteekenis voor vreemden ge- From Thy great Love serene schetst. Protection for our Fatherland, Thy blessing on our Queen! Ons merle-lid de heer J. Rasch te Amsterdam, heeft in het feestnummer van The Globe Trotter, uitgege- Deheer A. H. Seylhouwer te Amsterdam, die de- yen tergelegenheid van het tienjarig bestaan van The ze vertaling van ons volkslied inzond, vertelt de aan- Cosmopolitan Correspondence Club een artikeltje ge- leiding ertoe aldus: schreven, waarin hi' Nederlands beteekenis in de we- Een Engelsch predikant had een reis door Neder- reldgeschiedenis kort en duidelijk aantoont met een landgemaakt en Wilde daarover een lezing met licht- schat van cijfers en feiten, die de leden dezer Club beelden houden. Hi' meende nu dat het zip en van een helderen kijk op Nederland en de Nederlanders het Nederlandsche volkslied door koorknapen den in zal hebbengegeven. druk van de lezing zou verhoogen. Hi' wendde zich Vlaamsch levenbij de Walen. daarvoor tot den heer Dr. P. W. Merkes. Daar de- zengeen Engelsche overzetting van het „Wien Neer- Weet men dat er te Luik eene vereeniging bestaat landsch Bloed" bekend was, heeft hi' j zelf een -- van Waal s c h e onderwijzers en onderwijzeressen, naar mine meening bijzonder mooie — vertaling ge- die voor Joel heeft, de beoefening der Nederlan d- schreven. sche taal- en letterkunde? 118 NEERLANDIA. Deze vereeniging heet de „Stecher Kring" en telt Wie kan inlichting geven ruim 70 Waalsche leden die alien goed Nederlandsch kennen. Meermaals treden daar redenaars op met een Prof. Raap, Holland, Michigan, zou gaarne, op Nederlandsche voordracht. Zoo sprak daar onlangs verzoek van een der nakomelingen, inlichting ontvan- de heer Leop. J. At Meyer, bestuurder der veelbe- gen omtrent zekeren Generaal Pieter J. Vrooman, sproken Nederlandsche School van Antwerpen (St. voor ongeveer 170 jaar overladen. Vincentiusstraat), over het Lied i n de M i d de 1- Waar en wanneer werd hij geboren, waar leefde eeu w e n. Dezelfde spreker trad in deze vereeni- hij en wanneer stied hij ? Ook bijzonderheden uit op met eene voordracht over de doode steden en zijn Leven zijn welkom. dorpen Tangs de Zuiderzee in de maand Februari van dit jaar. (Ons Recht). Nog een vraag. Wie kent Hollandsche liederen met guitaarbegelei- ding ? Een lid in 't buitenland vraagt er om. Een be- De Nederlanders op Formosa. kend muziekhandelaar kon er ons niet aan helpen. Hoe de herinnering aan de Nederlanders op For- Vraag om inlichting. mosa nog altijd voortleeft, heeft een Engelsche rei- ziger ondervonden. Wie kan het juiste adres meedeelen van: De heer 0. G. Heldringningenieur, thans in, mij J. H. A. W. Sprock Jr., vroeger St. Eustatius (thans Nederland, schrijft ons daarover: in Nederland). J. Meyknecht, Pastoor, vroeger Barber (Curacao), „Onlangs maakte ik de reis van Merauke naar Ja- (thans in Nederland). va met den heer Goodfellow, leader van de Engel- H. F. Marten, vroeger Weltevreden (Ned.-India), sche expeditie in Z. N.-Guinea (Mimika). De heer (thans in Nederland). Goodfellow heeft veel gereisd in alle deelen van de A. J. de Wit, koopman, vroeger Weltevreden (N.-I.), wereld. Voor eenige jaren kwam hij ook te Formo- (thans in Nederland). sa. Zijn verlangen om het binnenland in te trekken, H. van der Kolk, vroeger Rue du Paradis 13, Parijs. werd door deJapansche autoriteiten minder gunstig D. J. Forquin de Grave, vroeger Gr. Hertoginne- ontvangen. Een geheel leer Japanners had then en laan 156, Den Haag. heeft ongetwijfeld nu nog, ofschoon ons geen berich- J. Hey, vroeger Bezuidenhout 393, Den Haag. ten daarover bereiken, eencordon om het bergach- M. G. Hoolboom, arts, vroeger Prinsengracht 51, tie binnenland getrokken en bewaakten ale toegan- Den Haag. gen. De Japanners voerden een stria op Leven en J. R. Krudop, vroeger Daendelstraat 41, Den Haag. dood met het onafhankelijke bergvolk. Genade werd W. Spier, vroeger Bierkade 1, Den Haag. doorgeen van beide partijen gegeven of gevraagd." C. J. Strengers, vroeger Jan van Riebeekstraat 76, „De heer Goodfellow slaagde erin door het cordon Den Haag. te breken en werd allervriendelijkst door het berg- L. van Beusechem, vroeger p/a. Consulaat Generaal yolk ontvangen. Men vertelde hem, dat er in vroeger der Nederlanden, Shanghai (thans in Nederland). eeuwen witmenschen warengekomen evenals hij, die C. L. H. v. d. Steen, vroeger directeur Circus Va- geschenken brachten, en met wie men zeer vriend- riete, Stationsplein 12, Rotterdam. schappelijk verkeerde. Het vertrouwen in elkander was wederzijdsch en men was ervan overtuigd dat de beer Goodfellow een afstammeling van die witmen- ADRESSEN. schen was, die in hun vertellingen van heden ten Algemeen Secretaris-Penningmeester: dage nog zoo'n groote rol spelen." Mr. W. Dicke, in el 157, Dordrecht. „Wel merkwaardig, dat sinds 1661, then wij het Groepssecretarissen. eiland Formosa verloren, de herinnering der inboor- lingen in het binnenland aan ons bestuur zoo krach- Nederland: C. van Son, Wijnstraat 81, ti g is gebleven tot op den huidigen dag. Volgens Dordrecht. Goodfellow kan iedere blanke zonder vrees zich in BelgiE: H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent. het binnenland begeven." N e d.-I ndie: A.R. Hazenberg, Contr. B. B. Hoofdbur. I. U. en Acc., Weltevreden. Su rin am e :R. D. Simons, Watermolenstraat 193, Een notenleer van Hullebroeck. Paramaribo. Ned. An t ill en : G.S. Gorsira J.P.Ez.,Willem- Door zijn veelvuldig optreden heeft de in Noord stad, Curacao. (Afd. Aruba: Secr. L. C. Kwartsz). en Zuidgevierde zanger Emiel Hullebroeck reeds veelgedaan om waardeering voor eigen toonkunst te wekken. Thans heeft hij door de samenstelling van een Notenleer door het eigen lied als 't ware den NIEUWE LEDEN grondslag gelegd voor Vlaamsch nationaal Zangon- over April 1911. derwijs. Door de melodie doet hij de dorheid van de zoogenaamde solfege-oefeningen vergeten. Voor de samenstelling putte hij uit den schat van het volkslied en door deportretten van de twaalf Groep Nederland. voornaamste Vlaamsche toonkunstenaars, met een kor- GEWONE LEDEN. te levensbeschrijving er bij te geven, brengt hij de Joseph G. S. Noble, Velperbuitensingel 5, Arnhem. eigen kunstenaars onder de aandacht van het kind, Prof. dr. H. F. Nierstrasz, W. Barents- dat aldus ook muzikaal in Vlaamschengeest wordt straat 7, Utrecht. opgevoed. Opg. door den heer Th. Nolen, Rotterdam. Waar hij geen bestaande melodie in zijn leer an Mr. W. W. Wichers Wierdsma, 's-Grave- beschikbaar had, componeerde hij zelf. En dat is den landsche Weg, Hilversum. toondichter van Moederke Aileen en het A. N. V.- J. P. Post, Zonnelaan, Lied ten voiletoevertrouwd. J. C. Giilcher, burgemeester, Anderen mogen over de muzikale waarde van dit Allen opg. door den heer E. G. Gaarlandt, handboek oordeelen; wij wijzen alleen met ingeno- H. C. van Cappelle, directeur der H. B. S., menheid op het nationaal belang. Rembrandtlaan, Enschede. Het eigen lied, als de eigen taal, is eigen !even. Opg. door den heer H. C. van Heerikhuizen, » NEERLANDIA. 119 Mej. Lily Green, Joh. Verhulststraat 115, Amsterdam. Opg. door Mr. P. W. de Koning, GEWONE LEDEN. S. W. A. Tjon Akien, med.-stud., le Hel- mersstraat 55, Gewone bijdrage ft: 5. Opg. door den heer D. Fuldauer, Fr. Rousseeuw, Dendermondsche Steenw., Aalst. A. E. Cohen, jun-cand., Prinsengr. 678, Opg. door den heer 0. v. d. Haeghen. L. Polak, jun-stud., Van Eeghenstr. 131, Dr. Daels, Bagattenstraat, Gent. Beiden opg. door den heer P. H. Stuur- I. P. van der Ploeg Bordiaustraat 8 , , Brussel. man Zaandam. , Opg. door den heer Dannenborgh. P. S. Pretorius, med.-stud., 3e Helmers- F. de Backer, Bruul 117, Mechelen. straat 47 boven, Opg. door den heer De Backer. Opg. door den heer P. Kuypers Alber- B. Smets, bouwkundie, g Puurs. tijn, Heidelberg. A. Maes, geneesheer, . Derx, cand.-notaris , Maastricht. A. Peeters, geneesheer, Op_g. door het Bestuur der Afdeeling Allen opg. door den heer R. Goossens. R. Hamburger, Havenstraat 4, Delft. Lode Achten, Stationstraat, Diepenbeek. Opg. door Jhr. J. W. Storm van 's-Gra- De Leersnijder, Lensstraat 44, Elsene. vesande, . Opg. door den heer Lode Achten. B. vander Sluis, hoofd der Openb. School, Boskoop. L. Clasens, Dantzenbergstr. 51, Brussel. J. Decker, Stationsstraat 45, Zaandam. Opg. door den heer Joh. Kesler. J. Dekker, Ged. Gracht 72, . Mej. Tilla Klaes, St. J orisstraat, Aalst. Beiden opg. door den heer M. E. v. d. Opg. door mej. J. Locus. Veen, . Gaston Camu, Geeraardbergsche Straat, . Mr. N. J. van der Ley, kantonrechter, Opg. door den beer P. Nis. J Hoogendijk, Xay. Delaive, Pupillenschool, . Opg. door den heer G. Jans, . Opg. door den heer Joz. Courteaux. P.J. Ketting Olivier, p/a. Overste Ka- Ad. van de Wiele, Savarijstraat 11, Kortrijk. merlin Leeuwarden. Leeuwarden. Gust. Goethals, Savarijstraat 11, Opg. door den heer J. W. Roessingh Em. de Bruyne, Verruelaan 11, . van Iterson J.Az., Amsterdam. Allen opg. door Dr. Doussy. C. Sonnega, Heereplein 16a, Groningen. N. Boelens,Koophandelstraat 18, Lokeren. Opg. door den heer Andre Schaepman, Den Haag. Opg. door den heer Van Camp. H. J. Textor, arts, Joh. Vijghstraat 29, Nijmegen. E. H. Descamps, Zerkel. J. Vljverberg, hoofd der school, Noordgouwe. Opg. door den heer Fr. van Laar. Beiden opg. door Dr. L. M. Metz, L. Blomme,Koningstraat 17, Antwerpen. Opg. door den heer v. d. Cruyssen. tone Duyckstraat 183, Den Haag. A. Peeraer, Van Beerstraat 48, . Opg. door Kapt. G. F. B. Watrin, K. van de Paer, Vlagstraat 25, . Beiden opg. door den heer Em Peeraer. Jongelieden-Afdeelingen. Aug. Ossenblock, Turnhoutsche Baan 297, Borgerhout. Mej. A. Meyerink, Haarlem. Opg. door den heer De Fleurquin. Opg. door mej. B. Paesi, D. Siffert, Consul-Generaal van Belgie, Shanghai. W. L. Stibbe, Leidsche Vaart, Rene Naerhuysen, Abrahamstraat, Gent. Opg. door den heer W. Kreunen, . Opg. door den heer P. de Vaere. P. C. Wallaart, Soutmanstraat 13, J. L. Salzedo, Paddenhoek, . J. Erdsieck, Frans Halsstraat 19, Opg. door Ds. Domela Nieuwenhuis. Opg. door mej. Nyhof, . Dr. J. Vogels, Begijnestraat, Turnhout. Mej. Frida Bussemaker, Oranjekade, . R. Adriaensens, Merodelaan, Mej. Annie Storm van Leeuwen, Schotersingel, A. Fleerackers,Gemeentestraat, . » A. Beets, Groote Houtstraat, A. Notenbaert, scheikundige, Oud- . » Cor. van Borselen, Schotersingel, F. Lefevre Merodelaan , , . Annie de Regt, Hasselaarsplein, . B. Versteylen, St. Antoniusstraat, . Guda Ratelband, Jordensstraat, >> Fr. Haldermans, Merodelaan, . W. Remmerts, Oranjekade, . J. Bosmans, Paterstraat, . Ada Leyh, Zijlweg, A. Peeters, Paterstraat, . Jo Badon Ghijben, Wilhelminapark, G. Jorissen, Guldensporenlaan, . Annie Lieftinck, Frederikspark, . J. Adriaensen, Guldensporenlaan, Allen opg. door het Bestuur der Jonge- A. Deckers, Hofstraat, lieden-Afdeeling . H. Fleerackers, Merodelaan, . Mej. J. Hoefer, Maastricht. Mevr. R. Adriaensen, Merodelaan 101, . . . Mej. J. Vogels, Gemeentestraat, . Eduard Lambriex, J. van Laar, Oude Vaartstraat, Mej. W. Brocx, L. Moreels, Warandestraat, . . Adr.Regout, . J. Stefens, Stationstraat, . M. Fouquet, L.Janssens—Aendenboom Otterstraat, , . Edmond Stevens, St. Pieter bij E. Net, Begijnestraat, y . Allen opg. door het Bestuur der on e- J. van Mierlo, Merodelaan, . lieden-Afdeeling . L. van Mierlo, Merodelaan, E. Smolderen, St. Antoniusstraat, ,, Groep Belgie. Const. Kets—Dieujens, Oud- . BESCHERMENDE LEDEN. J. Verschoren, Hofstraat, . H. Dieltjens, Oude Vaartstraat, . Bijdrage ft: 10. Jos. Somers, Ledpoldstraat, . Od. van der Schueren, gemeenteraadslid, Aalst. J. Proost, Warandestraat, . Opg. door den heer P. Nijs. A.Janssen, brouwer, Raevels. Mevr. J. Vogels—Janssens, Begijnestr., Turnhout. L. Stroobant, Merodelaan, Turnhout. Mevr. L. Janssens—Aendenboom, Otter- M. Roelants, Herenthalsstraat, . straat, J. Galema, Paterstraat, . 120 NEERLANDIA. Em. Matthyssen, Herenthalsstraat, Aug. Neeskens, Merodelaan, Alf. Hendrickx, Merodelaan, Aug. Peeters, Otterstraat, Edw. Neeskens, Otterstraat, Edm. Stroobant, Warandestraat 66, Al. Leysen, Otterstraat, Edg. Clerinckx, Begijnestraat, H. Vueghs—Van Veghel, Merodelaan, Alf. van Hoof, Hofstraat, L. Tubbax, Otterstraat, J. Swaenen, Hofstraat, Fr. Ooms, Guldensporenlaan, C. Daems, Eigenaarsstraat, Fr. Wagemans, Hofstraat, L. Megens, Merodelaan, Fr. Smets, Otterstraat, K. Smets, Otterstraat, J. Roelandt, ingenieur, L. Loos, St. Antoniusstraat, G. Janssens, Graatakker, Geerts, Eug. Surinx, Nieuwe Vaart, - Oud Stefens, Graatakker, R. Volders, Paterstraat, Em. Verrees, Nieuwstraat, Lanslots, timmerman-aannemer, Em. Verschoren—De Ruyter, Gasthuis- straat, R. Blomme, Kerkstraat, Blankenberghe. Joz. Castel, hoogstudent, Groote Markt, Kortrijk. Opg. door Dr. Doussy. Clem. Verheyen, leeraar aan de Middel- bare School, Leuze. J. B. Houben, Rue de Loos 10, Rijsel (Frankrijk). H. Vermeerbergen, Leopoldstad (Belgisch-Kongo). Joz. Nouwkens, Beiden opg. door den heer Lode Achten. Mevr. Tytgat—Bruylants, Blankenberge- straat 35, Gent. Clem. Naveau, Groote Nieuwendijkstr. 74, Mechelen. Opg. door den heer Foncke. Rik Janssens, Haverwerf, Opg. door den heer De Backer. Minimum-bijdrage fr. 3. Fr. de Motte; Anderlechtsche Steenw. 66, Opg. door den heer De Saedeleer. Hub. Janssens, Noordkaai 52, Opg. door den heer De Keyser. Lod. de Rooy, Geldmunt 32, Opg. door den heer Fr. van van Laar. De Gezelle, Ieperenstraat 34, Lod. Opdebeeck, Neckerspoelstraat 8, Corn. Opdebeeck, Neckerspoelstraat 335, Beiden opg. door den heer Delvaen. Van Steenwegen, Leuvensche Steenw. 20, Opg. door den heer De Backer. K. Brants, Capucienevest, Opg. door Dr. Tack. Groep Ned. Oost-India. J. E. Remmerswaal, beambte scheeps- agentuur, Weltevreden. Mej. H. A. E. Baudet, leerares H. B. S. voor meisjes, C. ten Bruggencate, beambte firma G. Kolff & Co., L. P. J. Vermeulen, leeraar Gym. Wil- lem III, M. J. F. Zier, controleerend adm. der Verweij Lugard Aut.-Mij., G. A. Akkersdijk, handelsbeambte, J. Akkersdijk, 2e Luit. Infanterie, Mevr. Omen—De Bruin, J. E. Jautze, Luit. der Infant., Taps Toean (Atjeh). G. C. A. Kuen, adj. onder-officier kwar- tiermeester, Koeta Radja. Raden Mas Adipati Ronggo Koesnod- kiningrat, regent, Nladioen. P. A. Charbon, Bandoeng P C. L. v. d. Bel, adsp. contr. B. B., Djoeana. Bandoeng. Djoeana W. Garrer, Luit. t/Zee 2e kl., aib. Hr. Ms. „Mataram". W. F. van Deinse, handelsbeambte, Weltevreden. H. G. Mulkens, sergt. 10e Bat. Int., H. W. Th. de Santy, Poerbolinggo. A. J. Schuitemaker, Probolinggo. J. B. Douwes, Passer Besar, Soerabaia. E. Fricke, Toendjoengan, G. Guldenaar, Kawatan, N. Guidenaar, Koli Solok I, E. E. Hooper, Paradestraat, H. Leidelmeyer, Heerenstraat, E. van der Maten, Gatottan, G. Mulder, Oendaan, M. Ornek, p/a. familie Pieters, P. C. Otto, Comedieplein, C H. de Rooij, Groedo, D. Soesman, pja. mevr. v. d. Maten, J. Seyne Kok, controleur bij het Binnen- landsch Bestuur, Mopoepce. J. G. F. van Son, le Luit. der Infanterie, Civiel Gezaghebber der onderafdeeling Beiden opg. door den heer F. C. Vorst- man, Koepong. H.J. A. D. Verhoeven, le Luit. der Infanterie, Koeta Radja (Atjeh). M. A. Delgijer, Defensielijn van den Bosch No. 1, Weltevreden (Java). Opg. door mevr. A. Semmens—Sieben- haar, Claremont. Groep Ned. Antilleu. Joh. Scheuerman, onderwijzer, Leonel Conner, onderwijzer, Opg. door den heer Joh. Scheuerman, Buitenland. BESCHERMEND LID. G. Crans, 84 Sanchez Str., San Francisco, Californie. Opg. door den heer E. J. F. van Hanswijk Pennink, GEWONE LEDEN. J. Otto de Grancy, Quarrystreet, Fremantle (West-Australie). Prof. A. Raap, Hope College, Holland Michigan (N. 15e Jaargang. . _ • Juni 1911. NEERLANDIA ORGAAN Wil. ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Als de banden van voorouderlijke N'erwantschap verslappen en los wordengemaakt, dan- verdwijnt bet nationaal karakter. MR. GROEN VAN PRINSTEKER. INHOUD: Beknopt verslag der Hoofdbestuursvergadering van 29 April, door Mr. W. Dicke — Boeken-Commissie,door Dr. W.van Eve/ dingen- Vacantieleergangen te Leiden, door H. C. Hartevelt — Buitenland: Werkzaamheid der Afd. Berlijn, door J. Knol — Kleef — Frankfort a. d. M.— Parijs — Landbouwbelangen in Egypte — Juliana-kinderfeest in Smyrna — West-A ustralie — Dc Nederlanders ( p Formosa — Nom d-Nederland: Consul Knobel ter eere — Nederl. volksliederen op draaiorgels — Volkszang — Nederl. Instituut voor Landbouwkundigen — Een Nederlander over de Vlamingen — Ter herdenking van P. A. de Genestets overlijden. door Dr. J. B. Schepers — Nederl. winkelweek — Zuid-Nederland: Noord- Nederlanders en Vlamingen — Vlaamsche feesten — Uit onze Takken — Oost-Indii: Nog eens Maleisch of Nederlandsch — Gads bij het huisonderwijs in Ned.-Indi8 — Tweede klasse meisjesscholen — Zuid-Afrika: Kaapstad — Bloemfontein — Johannesburg — Afrikanet s in Angola— De kreupele ezel — Een Universiteit voor Holl.-Zuid-Afrika — Amerika: Nieuw Nederland — Afd. Roseland — De eerste kolonisten in den Amerikaanschen vrijheidsoorlog — Holl.-sprekenden in Noord-Amerika — Ingezonden: Adam Zil', door J. Rasch — Mededeelingen en Allerlei. De vergadering vindt goed dat het Dag. Bestuur Beknopt verslag der vergadering van het een onderzoek zal instellen en als het meent een Hoofdbestuur gehoudtn te Dordrecht, goed(e) propagandist:el gev/nden te hebL en, daar- 29 April 1911. over een rondschrijven aan het Hoofdbestuur zal rich- ten. Het Dag. Bestuur heeft de bevoegdheid de voor- Aanwezig de heer Dr. H. J. Kiewiet de Jun- waarden vast te stellen. ge, voorzitter; mej. E. Baelde, ander voorzitster en de heeren Prof. Dr. Boeke, H. D. H. Bosbocm, Ch. Mededeeling, dat de Vacantieleergangen te Leiden R. Bakhuizen van den Brink, A. C .van der Cruys- dit jaar weder zullen worden gehouden. sen, J. M. Pijnacker Hordijk, Mr. W. The' en, Jhr. Medegedeeld wordt, dat in overleg .met de studen- Mr. J. L. W. C. von Weiler en Mr. W. Dicke, se- ten een commissie van Leidscheprofessoren is ge- cretaris-penningmeester. vormd, en dat zich ook een aantal Belgische hoog- Afwezig met kenvisgeving de heeren leeraren beschikbaar heeftgesteld om bijstand te vei- M. C. Th. van Deventer, Dr. H. F. R. Hubrecht, leenen. Daardoor dragen de Vacantieleergangen weer Joh.Kesler, H. Meert, Jhr. Mr. O. F. A. M. van een officieel karakter en wordt er meer bekendheld Nispen tot Sevenaer, Mr. Dr. C. F. Schoch, Ka t. aangegeven. Het verdient aanbeveling de largangen J. A. Snijders Jr., J. D. Baron van Wassenaer van ook eens in Belie te doers plaats hebben. Rosande. Hierbij wordt nog ter sprake gebracht den in Neerlandia aangekondigden Gids voor huisonderwijs Punt I. Notulen der vorige vergade- door den onderwijzer H. G. Clerkx te Wlingi (Java) ring (24 Dec. 1910 te Dordrecht). uitgegeven. Gewenscht wordt, dat er op het kantoor Deze worden met een re redactiewijzigingen goed- exemplaren van dien ids beschikbaar zijn om ze gekeurd. aan belanghebbenden ter kennismaking te kunnen Len- den. Besloten wordtproefnummers aan te vragen. Punt II. Ingekomen stukken en me de- deelingen, o. a.: Mededeeling, dat Dr. H. J. Kiewiet de Jonge en Jhr. Van Nis en tot Sevenaer zijn benoemd tot be- Schrijven van den Minister van Binnenlandsche Za- stuursleden der Nederlandsche Vereeniging tot Instand- ken, dat voor 1911 weder een Regeeringssubsidie is houding van het Wilhelmina-Hospitaal te Smyrna. toegestaan van f 3600.—. Dankbetuiging van Dr. Lonkhuyzen voor steun Mededeeling, dat Afdeeling Enschede pogingen aan- (f. 100.—) over 1911 aan de Ned. scholen in Ar- wendt om te Gronau een Nederlandschen cursus te gentinie. stichten. Dankbetuiging van de Ned. Kamer van Koophan- Verzoek om ontslag a.:s algemeen Secretaris-Pen- del te Brussel voor toetreding als Begunstiger ( f 25.---). ningmeester en Penningmeeser van Groep Nederland van Mr. Dicke. Dankbetuiging voor subsidie (f 50.—) aan de ten- De voorzitter acht het besluit van den heer Dicke toonstelling voor Reiswezen te Berlijn. Yet Dag. Ee- eengroote teleurstelling. Sedert het vertrek van den stuur zond bij de opening een telegram. heer De Kanter, zijn voorganger, heeft hi' met groo- Schriiven van Groep Nederland in zake een pro- te Hollandsche trouwhartigheid en nauwgezetheid zoo- pagandist. veel en dat zoogoed gedaan. Daarvoor verdient hi In de Groepsvergadering is er zoowel sterk vow. den dank van heel ons Verbond. als teen gepleit. De secretaris-penningmeester dankt voor deze woor- Vroeger heeft het Hoofdbestuur al beslotcn de pro- den. 't Isgeen tegenzin, die hem tot het besluit deed paganda, bezoldigd of niet, weer in te steVen als komen. Zijn werk aan het A. N. V. heeft hem veel zich een geschikt propagandist opdeed. voldoening gegeven, maar 't Secretariaat en Penning- Het Dag. Bestuur is van meening dat alles zal af- meesterschap eischt een persoon, die over me er vrijen hangen van den persoon. Wat wij op den duur noo- tijd kan beschikken. Het heeft iemand noodig, Oie zich dig hebben is ook een Hoofdbestuurslid of iemand, geheel aan de veelomvattende taak kanwijden. Spr. die vanwege het Hoofdbestuur zich op alle tijden gaat met leedwezen heen en dankt alle Hoofdbestuur- naar het buitenland kan begeven. ders voor de zeer aangename samenwerking. 1 22 NEERLANDIA. Gevraagd wordt of splitsing der werkzaamheden noeming van den heer A. R. Hazenberg tot secreta- niet mogelijk is. ris-penningmeester der Groep. — Kennisgeving. De secretaris-penningmeester acht dit niet wensche- Jaarverslag der Groep over 1910. (Verschenen in lijk en meerdere hulp zou ook niet baten, want de het Maart-nr. van Neerlandia),. administrateur doet wat in zijn vermogen is om hem Rekening . en Verantwoording over 1910. de task te verlichten. Na nog eenige besprekingen wordt het verzoek van De Rhijnsche zending en het Nederl. onderwijs. den heer Dicke met leedwezen ingewilligd. Hij ver- Besloten wordt hierover inlichtingen te vragen. klaart zich op aandrang bereid nog aan te blijven Propagandaboekje voor Groep Ned.-Indie. tot de volgende Hoofdbestuursvergadering. Hierover zal met den heer Roessingh van Iterson, gewezen secretaris-pennigm. der Groep Ned.-Indie, Punt III. Jaarverslag. dezer dagen met verlof in het land gekomen, worden Dit wordt met een kleine wijziging goedgekeurd. onderhandeld. (Het verscheen in het Mei-nr.). De Djeloetong-concessies. Na ingewonnen oordeel van de Indische afgevaar- Punt IV. Rekening en Verantwoor- digden is daarover lets in Neerlandia meegedeeld. ding over 1910. Onderwijs voor de Indische Paupermeisjes. (Plan Deze sluit in uitgaaf en ontvangst met een som van mevr. Hissink—Snellebrand). van f 22131.55%. Mevr. Hissink—Snellebrand hoopt in dei en op Het geldelijk verslag wordt verwezen naar de Corn- krachtige medewerking van het A. N. V. en op steun missie tot nazien der Rekening en Verantwoording. bij de inrichting van de bibliotheek, die aan de Punt V. Rondschrijven in zake de vor- school zal worden verbonden, Welke zij zich voor- ming van een vast fonds. Ingeko- stelt te stichten. men antwoorden. Besloten wordt den raad der Groep Ned. Indie in te winnen en inmiddels in Neerlandia een uittreksel De voorzitter wijst er op, dat deze zaak reeds her- haaldelijk ter sprake is gekomen en dat thans een be- te plaatsen uit de voordracht, gehouden op de Alge- meene Vergadering van Groep Nederland, 25 Maart gin van uitvoering aan het denkbeeld is gegeven door een rondschrijven aan Groeps- en Afdeelingsbesturen te Dordrecht 1). en Vertegenwoordigers. Uit de antwoorden, die zijn Punt VIII. Suriname. ingekomen, blijkt over 't algemeen sympathie met het Jaarverslag over 1910. (Zie April-nr. van Neer- denkbeeld. Het Dag. Bestuur stelt voor ter gelegenheid van landia),. het 12%-jarig bestaan den eersten steen voor het Wijziging in de afdracht aan de algemeene kas. Verbondskapitaal te leggen. Betreurd wordt, dat de afgevaardigde, die door zijn De secretaris-penningmeester stelt na eenige gedach- bezoek aan de kolonie misschien inlichtingen kon ge- tenwisseling over dit punt voor, uit de reserve ven over de reglementswijzigingen (rechtspersoonliik- held en verminderde afdracht ), niet aanwezig is. I 1000.— te bestemmen voor kapitaalvorming. De vergadering kan zich hiermee vereenigen en be. Schriftelijk tzijn inlichtingen aan het Groepsbestuur noemt op voorstel van het Dag. Bestuur de heeren gevraagd, maar er is nog geen antwoord ingekomen. Bakhuizen van den Brink en Von Weiler om rap- Punt IX. Nederlandsche Antillen. port over de ingekomen stukken uit te brengen en Jaarverslag over 1910. (Zie April-nr.). het Hoofdbestuur een plan van beheer voor te leggen. Wijziging der afdracht aan de algemeene kas. Punt VI. Belgie. Hierover worden nadere inlichtingen ingewacht. De verspreiding van het geschrift: De V I a m i ii- Dankbetuiging van den heer Veeris. (Geeindigde gen onder de nieuwe Regeering. studiebeurs),. Uit Vlaanderen is verzocht bedoeld geschrift te Medegedeeld wordt, dat de heer Veeris thans als zenden aan alle leden van Groep Nederland. De kos - onderwijzer op Curacao werkzaam is. ten waren een bezwaar. Ook gaf het Dag. Bestuur de voorkeur aan beschikbaarstelling in Neerlandia. Punt X. Zuid-Afrika. Een 100-tal exempl. werden gekocht en verspreid. Jaarverslagen van eenige Afdeelingen. (Uittreksels Een der Vlaamsche afgevaardigden wijst op de groo- zijn in Neerlandia verschenen),. te belangrijkheid van het geschrift. Het kan de Noord- Poging der Afdeeling Potchefstroom tot de vor- Nederlanders, die over het algemeen nog zoo slecht ming eener Groep Zuid-Afrika. op de hoogte zijn met de Vlaamsche Beweging, de Een bijeenkomst heeft plaats gehad van afgevaar- oogen openen. Spr. dringt er daarom op aan, dat digden der Zuid-Afr. Afdeelingen, waar met 4 tegen het Verbond aan de verspreiding van het boekje in 3 stemmen besloten werd, nog niet tot de Groeps- Nederland krachtiger meewerke, door b.v. aan de vorming over te gaan. Er wordt thans onderhandeld Afdeelingsbesturen de verspreiding te verzoeken en over de bezwaren. exempl. aan leeszalen ten geschenke te zenden. Aan deze wenschen zal zooveel mogelijk worden Uit een schrijven aan de Zuid-Afr. Voorschotskas voldaan. is gebleken, dat in de wekelijksche bijeenkomsten der Chr. Jongelingsvereeniging te Pretoria hoofdzakelijk Mededeelingen. Engelsche liedjes gezongen worden. Men meent dat Schrijven met mededeeling hoe onlangs de Zweed- hierin door het houden van een Holl. zangwedstrijd sche pers scheeve voorstellingen gaf over de Vlaam- en het uitloven van prijzen verbetering is te bren- sche en Afrikaansche taalbeweging. Gegevens zijn ver- gen. De N. Z. A. V. acht dit vooral te liggen op den schaft om die pers beter in te lichten en er is reeds weg van het A. N. V. werk van de zaak gemaakt. De behandeling dezer aangelegenheid wordt aan Een Levensverzekering-Maatschappij is gewezen op het Dag. Bestuur overgelaten. het verkeerde van haar Fransche briefwisseling met Vlaanderen. De opmerking is door de Mij. in dank Punt XI. Zelfstapdige Afdeelingen. aanvaard. Verschillende jaarverslagen. (Uittreksels in Neer- landia verschenen),. Punt VII. Nederlandsch Oost-Indie. Allerlei mededeelingen en besprekingen van huis- Mededeelingen: houdelijken aard. Herbenoeming van den heer Ch. R. Bakhuizen van den Brink tot afgevaardigde in het Hoofdbestuur; be- 1) Zie 't Mei-nr. van Neerlandia, blz. 111. NEERLANDIA. 12 Punt XII. Vertegenwoordigers. haar deskundige voorlichting, bieden. Dit getal klom Aanneming zijner benoeming door den heer Barbe tot 25. (Vertegenwoordiger te Guajanuato). Kennisgeving. Samenwerking met andere Vereeni- Ontslagaanvrage van den Vertegenwoordiger te Chin- gingen. di (0.-Afrika) den heer Vroon, wegens vestiging elders. Konden wij vroeger alleen wijzen op die vereeni- De Algemeene Secretaris, gingen, die voor Z.-Afrika werkzaam waren, zoo- W. DICKE. als de N. Z. A. V. het C. N. B. C. de Z.-A. Voor- schotkas, 't HermanCoster-Fonds en dergeliike, se- dert is dat getal uitgebreid met de Vereeniging voor Evangelisatie onder de militairen in Ned.-Inds en het Bataksch Instituut te Leiden. Boeken-Commissie Voor inlandschescholen, ambtenaars-vereenigingen enz. in Ned.-Indic isde vrucht van 'tgemeenschap- pelijk overleg met bovengenoemde lichamen niet tut- gebleven: nog nimmer konden wij zooveel degelijke Adres van den Zen Secretaris- Adres van het Boekenhuis, boeken in tai van kisten naar Insulinde zenden. Ook Penningmeester : 63 Van der Duynstraat: Groepsbestuur van Ned.-Indic ontwikkelt trouwens 244c Mathenesserlaan, Rotterdam. in dezen een niet genoeg te roemen voortvarend- Rotterdam. heid, waarbij de naam van den afgetreden Groeps- secretaris, den heer J. W. Roessingh van Iterson Uittreksel uit hetJaarverslag 1910. J.Azn., door ons niet onvermeld ma g gelaten worden. Dank zij den geldelijken steun, ons door Evan e- Voordrachten. lisatie en Bataksch Instituut gegeven — terwiil de Hoe zeerde beteekenis van onzen arbeid meer en eerste Vereeniging ons bovendien haar jaarlijksche meer begrepen wordt, ondervond de le secretaris bezending scheurkalenders, bock es enz. ten behoeve tergelegenheid van de voordrachten, die hi' in ver- van Militaire Tehuizen toezond — konden wij we- schillendeplaatsen des lands houden mocht: Lind- der eengroot aantal zeer geschikte Boekerijen in. hoven, Maastricht, Breda, Rotterdam, Enschede, Zaan- Ned.-Indic (ook een in West-Indic) stichten ofuit- dam, Den Bosch en Den Haag. In het nieuwe jaar breiden. In de Batak-landen konden wij aldus (naast zijn daarop gevolgd Groningen, Amsterdam, Alk- verscheidene andere, doorons gevestigde bibliothe- maar, Amsterdam(Stud.-Afd.) en Hoorn.Ook daar- ken) eenpaar model-boekerijen stichten. (Te Si Pi- door steeg het getal begunstigers en bijdragers voort- rok en te Taroetoeng). durend. Het is een verblijdend teeken voor den spreker ge- Zeemanshuizen en Nederlandsche weest in alle deelen des lands zulke geestdriftige Kolonies. strijders voor de Boeken-Commissie aan te treffen. Drie nieuwe Zeemanshuizen werdengesteund met Intusschen houdt de le secret is zich dringend aan Hollandsche boekerijen, tijdschriften en dagbladen, bevolen om te komen spreken : slechts is- en ver- n.l. St. John, N. B.,Bilbao en Charlestown, Mass. blijfkosten worden hem vergoed. Reeds am hij voor Nederlandsche kolonies of vereenigingen werden voor- den aanstaanden winter een uitnoodiging om te zien te: Ontario, Somerset-Oost(Kaap), Joao Pin- Brussel te komen spreken aan. Ook voor andere heiro (Braz.), Frensdorf en Nordhorn, in Hannover, vereenigingen, afdeelingen der N. Z. A. V. en van Kleef, Holland (Mich.), Vancouver, Du:sburg, Frank-- het Nut, van onderwijzers enz., treedt hij gaarne fort, Parijs, Chicago, Gorbea (Chili), Recklinghau- met dit onderwerp op. sen, Gladbeck en Bottrop, alle in Westfalen, Dussel- dorp, Schoeninghsdorf (Oost-Friesland). Nog nim- Wereldtentoonstelli n te Brussel. l trier, zoolang onze Commissie bestaat, werden zoo- Na al wat Nee an den leden in woord en beeld veel koloniesgeholpen. In 1911 volgden reeds Hol- over het welslagen van ons Verbond op de Tentoon- land (Prof.Raap, Hope College), Monarch (Can.), stelling geboden heeft, behoeven wij daarvan op deze Berlij, n Antwerpen (de 1 e Nederlandsche school in plaats niet veel te zeggen. Wij zijn zeer dankbaar 't buitenland), Bremen, een Zeemanshuis te Genua voor degelegenheid, die ook ons gegeven werd om (het tweede aldaar, dat wij steunen), en Leopoldstad doel en werkkring van het A. N. V. te helpen be- in Belgisch Congo, voor welke kolonie nog meer kend maken door de uitstalling van onze kaarten, aanvragen inkwamen. In deze opgaaf zijn de Groe- platen en tabellen. pen Belle Ned. Ned. Oost- en West-Indie en Antillen niet begrepen. Het getal onzer betrekkingen met der- Sub-Commissies. gelijke kolonies, vereenigingen en Zeemanshuizen is Het waren vooral de sub commissies te Amserdatn van 116 in Maart 1910gestegen tot 178 op dit (Stud.-Afd.), Haarlem en Zaandam, waarbij in den oogenblik. De aanzienlijke uitbreiding maakte no laatsten tijd die van de Jongel.-Afd. te Den Bosch dig onze administratie belangrijk te vergrooten. gekomen is, om van Den Haag, Maastricht, Leiden De verzending van tijdschriften en bladen nam be- (Stud.-Afd.) en andere niet te spreken, die ons groo- langrijk toe: wekelijks worden 40 pakken couranten te hoeveelheden meest degelijke boeken toezonden. verzonden met 50 exempl. van het Gull. Volksblad Wij zijn die allen daarvoor zeer erkentelijk. voor Nederland en enkele andere tijdschriftjes; maan- delijks bedraagt 't getal verzonden exempt. Ivan Begunstigers en bijdragers. Mork s' Maga z ij n even ens 40 en dat van Hetgetal onzer begunstigers is geklommen tot niet Holland Express 20, Welke getallen beide minder dan 112, een vermeerdering aangevend se- op 't punt staan wederom elk met 5 te worden ver- dert het vorig verslag van meer dan 40 leden. Ook hood.g om 't feit, dat zoo goed als nimmer een onzer le- Met 'I oog op Juliana-dag 1911 werd dezer da- den bedankt, durven wij te verklaren, dat onze be- gen een getal van 80 adressen voorzien van toe as- gunstigers een Keurvendel in het A. N. V. vormen... selijke platen, liederen en bock es die ongetwijfeld Moe dat nog lang zoo blijven en het vendee al zeer in den smaak van onze ververwijderde land- meer striders opnemen. genooten zullen vallen. Ook werd weer een aantal Ditzelfdegeldt ook van onze bijdragers, waartoe gefflustreerde scheurkalenders verzonden. wij meer en meer vereenigingen en andere belang- Zoo zijn dan de Nederlandsche vereenigingen en stellenden — niet-leden van 't Verbond — mogen re- kolonies in den vreemde het leeuwendeel in onze kenen, die ons haar geldelijken steun, dikwijls ook bemoeiingen aan opeischen zooals ook met recht 124 NEERLANDIA. verwacht mocht worden. Van de 97 verzonden kis- Vrijstaat behartigen. Prof. Dr. E. C. Godee Molsber- ten in 1910 gingen er dan ook 53 naar deze en gen te Stellenbosch kwam in 't verslagjaar naar Ne- andere adressen in Oost en West. derland en schonk ons daardoor de gelegenheid over Gaarne betuigett wij hier opnieuw onzen dank aan onze zaken met hem te kunnen beraadslagen. Z den Minister van Buitenlandsche Zaken en Juist bij 't afdrukken van dit verslag ontvingen we de Consulaire Ambtenaren voor den steun, dien wij 't aangename bericht, dat mej. Annie deKlerk, ecn voortdurenddesgevraagd mochten ontvangen. Afrikaansche 'one dame, te DriefoWein, Nondweni, Ditmaal meenen wij goed te doen met een enkele Natal, zich op ons verzoek bereid verklaarde als on- opmerking te plaatsen over Noord-Amerika, waar. ze correspondente voor Natal op te treden. mede wij blijkbaar meer moeite hebben dan eenig Zooes men wee, is ook de beer Jan F. E. Cel- ander ter wereld om degelijke en duurzame betrek- Tiers te Pretoria correspondent van onze Commissie. kin en aan te knoopen 1). Wij willen gaarne mis- Dezer dagen ontving de afdeeling Den Haag der verstand onderstellen en de bekendmaking heeft dart N. Z. A. V. een schrijven uit Z.-Afrika, waarin o. a. ookgeen ander Joel dan de medewerking in te roe- te lezen stond: „Onze taal zal hier n, nooit nit- iet pen van allen, die meenen ons hierin te kunnen het- geroeid worden. Zij heeft alleen versterking noodig, P In Amerika is toch zooveel liefde en genegen- zij moet hier meer gehoord worden en... gelezen. heid voor Holland blijven leven. Daarom is 't werk van de Boeken-Com- Hartelijk dank worde hier gebracht aan onze trou- missie van zoogroot nut." me medewerkers, de couranten-zenders, die weke- lijks voor den zoo noodigen voorraad dagbladen et): Oost- en West-Indie. tijdschrifties zorgen. Zij ook behooren tot ons Keur- oo Werden in 1909geen kisten naar onze overzeesche vendelgerekend te worden. gewesten verzonden, dit jaar belie 't aantal 34. Der- Het „reizend Museum" — zooals onze verzame- lien Militaire Tehuizen ontvingen ditmaal boeken en ling kaarten, diagrammen, tatellen enz. zoo juist ge- tijdschriften van ons, scholen werden gesteund, In- noemd is — heeft ons als a'toosgroote diensten be, landsche Ambtenaarsvereenigingen geholpen, evenzoo wezen. Wat de heer Joh,Kesler te Brussel, van on- leesgezelschappen voor Inlanders. Kweekscholen voor ze inzending op de Tentoonstelling schreef: „De ken, Inl. Ambtenaren en Onderwijzers zijn nu aan de nismaking met deze kaarten en tabellen zal voor me- beurt, met Volksleesgezelschappen en Nederl. Boeke nigen twijfelaar of twijfelmoedige een openbaring we- rijen, door afdeelingen van 't Verbond in Ned.-Inds zen" — is tot nu toe bij alle voordrachten over ons opgericht. Van Siboga tot Saparoea strekt zich in werk bewaarheid. Insulinde bits arbeidsveld uit! Hoeveel voldoening onze boeken ook hier schonken, deelden wij o. a. in Zuid-Afrika. Neerlandia van Oct. 1910, blz. 212 reeds mede.Ook onze maandschriften, Mork s'Maga z ij n en Bijna veertig kisten in en in 't afgeloopen jaar Holland Ex pr es s, worden er gretig gevraagd. naar Zuid-Afrika. Wel is ditgetal, bij vroeger ver- In West-Indie steunden wij Groot ha it in Suri- geleken, kleiner geworden, doch nog altoos word t name, de Boekerij van 't Verbond te Paramaribo onze hulp hier ingeroepen. Zoo kwamen weer meer (vooral met kinderboeken) en bestaande boekerijen in aanvragen voor Natal in en daaronder begroetten wij de Antillen. met voldoening een aanvraag voor Durban, waar een Holl.-Chr. vereeniging gesticht werd, die onze Belgi hulp gaarne aanvaardde. Te Oost-Londen kregen w" Wij zonden een kist naar Gent voor de „Helene- vasten voet in een College en in de Deutsche Schu1 Swarth-kring", flee in van Jong Vlaanderen aldaar, waardoor wij honderden jongelui aan ons verplicht en voorts kwamen aanvragen in voor een vie rta tcn, zooals men ons vandaar schreef. Voortsgaven plaatsen in Congo. Ook voor Belgische adressen ziin een aantal uitgevers gehoor aan een nieuwen oproeli wij nog bezig. In dit verband kunnen we ook wij- om aanvulling te zenden voor de „Dr. Van Ever- zen op onzen arbeid voor Fransch-Vlaanderen. De din en-A. N. V.-Botkerij" te Bloemfontein. Twee hon- groote moeilijkheid, die zich voordeed bij de over- derd boekdeelen werden aldus ontvang,en zoodat we in van de vraag, hoe wij 't best Pastoor Emile — met de hoeveelheid, die wij zelven schonken - Descamps te Zerkel (Sercus) bij Hazebroek zottlen eengetal van meer dan 1600 werken bijeengebracht kunnen helpen, was 't gebrek aan goede en geschikte is. De verzameling heeft reeds dienst gedaan als we lectuur, daar wij hiervoor moesten kunnen beschik- wijzer bij bestellingen voor inrichtingen van onder- ken over Roomsche werken van allerlei aard, die wij wijs. Wij zonden ook opnieuw een kist boeken naar nimmer of hoogst zelden ontvangen. Dank zij de een Holt. onderwijzer in Port. W.-Afrika. Dan wer- medewerking van de Afdeelingen Eindhoven, Maas- den bekende onderwijskrachten, als mej. Adriani te tricht en Den Bosch (de laatste twee:Jongel.-Afd.) Potchefstroom en de heer Hoekstra te Ventersdorp, en verschillendeparticulieren, slaagden wij er in het beiden in Transvaal, opnieuw geholpen, terwijl wij voorjaar van 1911 in de eerste kisten of te zendea. voor 't eerst een mooie Boekerij schonken aan de Normaalschool te Bloemfontein die reeds terstond uit- Aantal verzonden kisten. stekende diensten bewees. Ook inKaapland kregen Ditgetal was 97. Voegt men hierbij de 44 reeds wij nieuwe belangrijke adressen. Zoo bleven de aan- in 1911 verzonden, dan komt men tot 't getal van vragen toevloeien, o. a. uit ' t district Carolina in 867 sedert April 1903, waarvan naarZ.-Afrika 661. Transvaal, waar de behoefte aangoede Holl. lectuar In 't Boekenhuis werd vrijwel onafgebroken — on- nog bijzonder root is, uit Waterberg, eveneens in der leiding van den 1 sten en den 2en secretaris — Transvaal, voorts uit Natal en den Vrijstaat. Veel gewerkt. 't Spreekt wet van zelf, dat onze medewer- genoegen beleefden wij van de toezending — nadat kers in het Boekenhuis in den algetneenen dank dee- ons verzocht was eenige prentbriefkaarten te len, dien wij onze vrienden van heinde en verre toe- len zenden, die een beeldgaven van Hollandsche brengen! Een der dames, die ons jaren lang bij- steden, gewoonten, bedrijven enz. --van twee stel- stond, trad in 't huwelijk: mej. C. F. M. Dane vet-- len zulke kaarten. Ook naar anderelanden zonden lief ons. Haar in 't bijzonder geldt onze warme dank. wij die kaarten met evenveel voldoening. De heer A. Eyl, een onzer begunstigers, was zoo De heer W. Hovy, thans te Carolina in Transvaal, vriendelijk ons zijn hulp op 't kantoor aan te bie- bood al spoedig opnieuw zijn bemiddeling aan ter den, wat wij dankbaar hebben aanvaard. verkrijging van boeken voor die streek. De heer en mevrouw Van Gent te Bethlehem. V. S. bleven Ge1dmidde1en. met degrootste opgewektheid onze belangen in den Onze inkomsten — het worde dankbaar erkend! — 1) Het versiag geeft verscheiden staaltjes. RED. stegen met bijna f 300.—, daarvoor konden wij zoo- NEERLAND1A. 125 Zetel der Boeken-Commissie van het A. N. V. Kantoor van den lsten Secretaris-Penningmeester, Dr. W. van Everdingen. Staf in het Boekenhuis. 1) Van links naar rechts, zittend : Mej. W. Maas, J. J. Grins, 2e Secretaris, Dr. W. van Everdingen, le Secr-Penningm., Mej. A. v. Rijn, J.H.J. Vink. Staande: Mej. Lize Erdtsieck, W. J.L. Poelmans, Adj.-Secretaris, Mej. Marie Roodenburg, J. G. Veenenbos, Mej. Truce v. d. Heuvel. J. W. de Boer, Mej. Lena Hofman, Mej. Co Ezerman. 1) Slechts Mej. Do Forstmann was door ongesteldheid bij de opname afwezig. 126 NEERLAND1A. veel meergeschikte boeken koopen en doen inbin• vendegeheele dagen beschikbaar te hebben voor nit- den — een noodzakelijke eisch voor boeken, bestemd stapjes naar andere steden. Zoo staan onder rimer voor bibliotheken. Onverpoosd dringen wij aan op op het programma een bezoek aan Amsterdam, Rot- versterking van de gelederen onzer begunstigers en terdam en Den Haag, terwijl hoogstwaarschijnlijk bijdragers, en op toezending van degelijke boeken. een Rijkstuchtschool en een Rijksopvoedingsgesticht Volstrekt noodig is voorts de beschikking te heb- zullen worden bezocht, wat vooral voor de deelne- ben over een flinkgetal nieuwe boeken, ieder liefst in mers aan den juridischen leergang van belang is. Van eengroot aantal ex. aanwezig, opdat wij een jai r de heeren directeuren van deRijkstuchtschool te tan g naar hetzelfde voorbeeld kunnen werken. Aan- Velsen en het Rijksopvoedingsgesticht te Amersfoort g evuld met de meestal zeer geschikte boeken, die ons kregen wij reeds bericht, dat er teen een bezoek voortdurend worden toegezonden, verkrijgen wij al- der leergangers geen bezwaar bestond. dus uitstekende resultaten. Indien de deelnemers dit wenschen, zal voor huis- vesting en voeding (onderkomen, ontbijt, het boven- Ten slotte: waar ons jaarverslag een der krachtig- genoemde noenmaal en avondelen) zorg gedragen stepropaganda-middelen van onze Commissie blijft, worden teen betaling van: achtten wij het dezen keer niet ondienstig den in- a. f 33.— = fi: 69.50 — .;,f_°, 2.15, waarvoor zij druk van 'tgelezen woord te hulp te komen door voor zoover mogelijk op studentenkamers worden on- enkele afbeeldingen in te voegen. Zij mogen opnieuw dergebracht getuigenis afleggen van onzen heerlijk-loonenden ar- b. f 45.— = ft. 94.50 =X 3.15, waarvoor zij beid, die voortdurend in omvang en ernst en die to onderkomen zullen vinden in eengoed hotel. toeneemt ten dienste onzer land- en stamgenooten in De kosten van de uitstapjes buiten Leiden wor- den vreemde, wanneer zij Beets' woorden tot de hun- den door de deelnemersafzonderlijk gedragen. ne maken: Alle onkosten tezamen, voor het verblijf te Lei- „Uw Moeder zult Gij eeren en ook den en de uitstapjes, worden geschat op 70 tot 90 gld. Uw Moedertaal." Het bestuur zal de kosten zoo laag mogelijk ho den. De Boeken-Commissie van het A. N. V.: Gedurende hun verblijf hier te laude zal het den J. B. Verhey voorzitter. deelnemers zoo aangenaam en gemakkelijk mogelijk Dr. W. van Everdingen, 1 e seer.-penningm. gemaakt worden. Zij krijgen tijdig een uitvoerig pro- J. J. Griss, 2e secretaris. gramma, een rooster der colleges en een list van al Mej. A. van Zelm van Eldik, 2e penningm. de deelnemers met hunadressen te Leiden. De Stu- , Dr. H. C. H. Moquette. dentensocieteit „Miverva" en het Clublocaal van de Vereeniging voor Vrouwelijke Studenten stelden met groote bereidwilligheid reeds hunne deuren voor de deelnemers open. Vacantieleergangen te Leiden Deelneming staat open voor Vla- van 11-25 September 1911. min en en Afrikaners in de eerste plaats; maar ook andere belangstel- In aansluiting op het voorloopige berichtje in het lenden kunnen met goedvinden van het bestuur April-nr., blz. 74, volgt hier een meer uitgebreid aan den leergang meedoen. programma. Nederlandsche studenten, die alleen de colleges wil- Voor den 3en juridischen leergang behandelt Prof. len volgen, worden verzocht hie kennis tegeven Mr. J. H. Carpentier Alting: „Hedendaagsche he- aan den Commissaris van de leergangen. schouwingen over strafrecht en straf" en „De ont- Men wende zich tot' order die gaarne wikkeling der rechtspraak". bereid is nadere inlichtingen over de leergangen te Dr. H. T. Colenbrander, privaat docent, koos tot verschaffen enprospectussen ter verspreiding toe te onderwerp: „Hoofdstukken uit de staatkundige ge- zenden. schiedenis van Nederland in de 19e eeuw". De Commissaris voor de Vacantieleergangen, De 7e algemeene leergang bestaat uit colleges van H. C.HARTEVELT. Prof. Dr. C. Snouck Hurgronje over: „De Islam en de beschaving"; van Prof. Dr. W. de Sitter over Papengract 10a, Leiden (Holland).h „Onderzoekingen betreffende de samenstelling en ont- wikkeling der vaste sterren" en van Dr. P. A. A. Boeser, lector, over: „De Egyptische kunst in hare hoofdtijdperken". Buitenland De deelnemers aan den juridischen leergang kun- nen voor zoover mogelijk ook de colleges van den algemeenen leergang volgen, terwijl deze laatste be- stemd zijn voor studenten van alle faculteiten en be- halve een algemeene ontwikkeling, geen speciale voor- Werkzaamheid der Afd. Berlijn. studie vereischen. Alle colleges zijn kosteloos. De talrijke Musea der De gewone Woensdagavondbijeenkomsten van het Universiteit (Museum van Oudheden, Musea van Eth- „Hollandsch Gezelschap" te Berlijn dragon een hui- nographie, Museum van Mineralogie, Museum van selijk . karakter en hebben over 't algemeen een heel Natuurlijke Historic, Prentenkabinet, e. a.) en der gezellig verloop, maar op het gebied van weten- omliggende steden zijn kosteloos te bezichtigen. (Het schap, kunst of litteratuur wordt er al heel weinig college van Dr. Boeser wordt in de zeer ' belang- geboden. Het bestuur heeft gemeend en getracht daar- rijke Egyptische afdeeling van het Museum van Oud- in te voorzien door het houden van voordrachtavonden. heden gegeven). Gedurende het winterhalfjaar 1910-1911 hebben De lessen zullen worden gegeven in de morgen- eene reeks zoodanige voordrachtavonden plaats gehad, uren (van 9-12 uur); daarna wordt gezamenlijk in Welke proefneming als zeer good geslaagd mag wor- een uitstekend eethuis het middagmaal gebruikt, ten- den beschouwd. zij uitdrukkelijk door den deelnemer wordt verklaard Op den eersten avond in September vergastte me- dat hij hieraan niet wenscht mee te doen; de ge- juffrouw Toos Hoog, uit Den Haag, tijdelijk hier in heele namiddag blijft vrij voor het bezichtigen van Berlijn, ons op de voordracht van verschillende ge- Leiden en voor tochten in den omtrek. dichten. Op vier achtereenvolgende dagen van elk der beide Een volgenden avond las de hoer Canter, journa- woken worden de colleges gegeven, om de overblij- list en schrijver, een tweetal zijner schetsen: „Het NEERLAND1A. 12 sprookje, dat zij niet scheppen kon" en „De Trage- groote voldoening van alle aanwezigen. We genoten die van 's mans maag". Zijn echtgenoote, van bui- de eer onzen Gezant, Baron Gevers met diens echt- , genoote in ons midden te zien. Er waren ook ver- eigen gemaakt, dat zij met goed gevolg o. m, een scheiden Duitschegasten. De echte Hollandsche ge- drietal zijner gedichten kon voordragen. De jeugdige zelligheid bleef niet uit. heer Ziircher speelde een eigen compositie op de In zijn begroetingsrede betreurde onze voorzitter den piano. De heer Van Heusden vergastte ons op de weinigen samenhang en den geringen lust tot samen- ballade Archibald Douglas, van Fontane en eendrie- werken van de in Berlin wonende of vertoevende tal boertige liedjes van Bernard Canter, muziek van Nederlanders; maar achtte het een verblijdend ver- W. Ziircher. Ter opluistering van den avond had de schijnsel, dat wij Nederlanders te Berlin over 't al- heer Jelsma eene verzameling eigen schilderwerk gemeen met waardeering worden behandeld. Moge (landschap, bloemstukken en stillevens) op sinaak- dit zoo blijven: wij alien zijn geroepen en verplicht voile wijze tentoongesteld. daartoe bij te dragen in onze woorden, in onze daden. De heer Versteeg had op de derde bijeenkomst, 19 Later op den avond sprak de voorzitter een harte- October, gezorgd. voor een luimig programma. Wat lijk afscheidswoord aan twee in onzen kring gaarne werd er dien avondgelachen! geziene personen, beide op 't punt staande Berlijn Van leerrijken aard was de lezing van Dr. M. F. metterwoon te verlaten; aan eene bruid, die een lief- Stalk, op 8 Februari, over het onderwerp Opmerk- hebbend ouderpaar vaarwel zeg,t om in Zuid-Afrika zaamheid. aan de zijde van den vriend uit Naar kinderjaren, Den vijklen avond las Dr. H. F. Wirth, lector aan een eigen thuis te vestigen; aan onzen 'e di de Berl. Hoogeschool, drie bedriiven uit zijn drama: vriend S. die ons met zijn kluchtige voordrachten Hervorming en Wedergeboorte. zoo vaak aan 't lachen maakte en nu heengaat om Op Zondag 30 April kwamen we bijeen om Prin- zijn plicht voor het vaderland te gaan vervullen. sesje's jaarfeest te herdenken. Door den voorzitter Wanneer we er ten siotte nog op kunnen wijzen, werd eene treffelijke rede gehouden, er werden vader- dat het voornemen bestaat om in den loop van den landsche liederen gezongen; de heeren Van Heusden naderenden zomer een of meergezamenlijke land- en Van der Eerden gaven elk een zangnummer ten tochtjes in de schoone omgeving onzer stad te ma- beste; mejuffrouw Bommel van Vloten declameerde ken, dan ma g men aannemen, dat het „Hollandsch een drietal vaderlandschegedichten o. a. Onze Taal , Gezelschap" met zijn ijverigen voorzitter aan het en InHollandsch bosch. De heeren Schnabel en De hoofd, zich wel moeitegeeft, om het Nederlandsche Koningh zorgden voor vroolijke afwisseling. leven in Berlin te bevorderen. De feestavond op 20 Mei slaagde uitstekend tot J. KNOL, secretaris. Juliana Kinder-feest te Smyrna. Oroep Nederlandsche en vreemde kinderen door den heer en mevrouw Consul-generaal Van Uije Pieterse te hunnen huize uitgenoodigd om den tweeden verjaardag van Prinses Juliana te vieren. De thin was rijk versierd met vlaggen, slingers en lantarens. 0.m. werd de poppenkast vertoond. De meegekomen ouders deelden zeer in de prat den kinderen bereid. De vriendelijke gastheer hield een toespraak, die bezegeld werd met een daverend hoezee voor het Koningskind en zijn ouders. Het feast slaagde uitmuntend. Den heer Edmond de Hochepied, die de foto met dit bijschrift aan Neerlandia zond, onze vriendelijke dank. 1 28 NEERLANDIA. Kleef. dit land hun aandacht niet wil vestigen en steeds maar bij de Regeering in Nederland vraagt om aan- De Vereeniging Nederland te Kleef heeft den 12en moediging van de Katoencultuur in onze Kolonien. Mei feest gevierd ter gelegenheid van de onthulling Ten eerste zijn deze verder gelegen van ons land van Prinses Juliana's portret, Naar op hare aanvra- en ten tweede zijn die nu eenmaal beter geschikt ge door de Koningin geschonken. De heer Th. Remy, voor vele andere cultures, maar juist niet voor Ka- de Consul der Nederlanden aldaar, eere-voorzitter der toen. Door hier de cultures te behandelen als in In- Vereeniging, heeft de onthullingsrede gehouden. die de vele banken die daar werken doen, zou bo- Op het portret heeft H. M. eigenhandig geschre- vendien de opbrengst van Katoen beduidend ver- ven: „Ons kind Juliana op den leeftijd van twee hoogd kunnen worden. Ik vestigde daarop de aan- jaar"; terwijl tevens de handteekeningen van de Ko- dacht in eene lazing in de Universiteit alhier." ningin en den Prins erop zijn aangebracht. West-Australis. Frankfort a/d. M. De heer E. G. Semmens, van Claremont, W. Aus- Het bestuur der Vereeniging Nederland te Frank- tralie, komt met zijn echtgenoote, mevrouw A. Sem- fort a/d. M. bestaat thans uit de heeren Victor M. mens—Siebenhaar, vertegenwoordigster van het A. N. Kiehl, le voorzitter; J. Chr. Gewin, 2e voorzitter; V. voor Australia, naar Europa. Zijn plan is gedu- S. van Wijnbergen, le secretaris, Franken Allee 53; rende zijn verblijf in Nederland te trachten de han- Joh. Dinee, penningmeester. De nu 3 jaar bestaande delsbetrekkingen tusschen Nederland en zijn Overzee- Vereeniging Nederland heeft zich ondanks het ver- sche bezittingen met West-Australia uit te breiden. trek van vele landgenooten steeds krachtiger ontwik- Hij zal de Regeering in Den Haag belangrijke gege- keld en vereenigt het overgroote deel der in Frank- vens en feiten verschaffen, en met instemming van de fort wonende Nederlanders ender hare vaan. Regeering van West-Australia, te Amsterdam, Rotter- dam en Den Haag lezingen houden. Hij wil nijve- Parijs. ren en kooplieden in Nederland overhalen fabrieken De Nederlandsche Vereeniging voor Liefdadigheid in West-Australia te vestigen. Wanneer zij dit gedaan te Parijs heeft in het laatst der vorige maand, onder hebben, zullen zij tot de ontdekking komen dat de voorzitterschap van den heer Bernard Schroder, haar grondstoffen, die zij voor hun fabrikaat noodig heb- algemeene jaarvergadering gehouden, waarin de secre- ben, in West-Australia zelf kunnen worden verkregen. taris, de heer Baron J. Collot d'Escury, het 29e jaar- De veehandel tusschen West-Australia en Java is verslag uitbracht. Uit dit verslag bleek, dat het aan- reeds vrij aanzienlijk, maar zou nog veel grooter tal laden verminderd is met 16 (vijf overladen en elf kunnen worden, wanneer er betere landingsplaatsen bedankt). Toch heeft het totaal der giften en contri- waren te Soerabaya. Hij zal de aandacht der Re- buties (ft 8922.75) dat der uitkeeringen (ft 8745.75) geering in Den Haag hierop vestigen. De uitvoer overtroffen. Doch dit is het gevolg geweest van een van Java naar West-Australie bedroeg in 1909 gift van fr.2500.—. X 54.775 en de uitvoer van deze Britsche kolonie Uit de door den penningmeester, den heer I. J. naar Ned. India X 2.480; terwijl de invoer van Hol- Boas, overgelegde rekeningen verantwoording blijkt, land X 26.480 bedroeg. West-Australia voerde in dat het kapitaal der Vereeniging ft: 46.589.58 bedraagt. 1909 niets naar ons land uit. Met medewerking van • Het made onder het beheer deter Vereeniging den heer 0. Kamerlingh Onnes, directeur van het staande Juliana-fonds is thans ft: 2359.20 groot. Uit Bureau voor Handelsinlichtingen te Amsterdam, zal dit fonds is fi: 355.— aan rentelooze voorschotten nu de heer Semmens trachten hier te lande markten verstrekt; waarvan echter slechts ft 20.— is terug- voor Australische voortbrengselen te vinden. ontvangen. Nog eens de Nederlanders op Formosa. Nederlandsche kunst te Parijs. Een belangstellend later schrijft ons: 29 Mei is in de zaal Pleyel een concert gegeven door het Amsterdamsche Dubbel Mannenkwartet Ex- „Wanneer men verre reizen doet, dan kan men celsior, directeur Frans Rigter, dat, voor de eerste veel verhalen." Deze woorden van Tollens uit de maal te Parijs optredende, een uitstekenden indruk reis van den heer Jurriaan, hadden als motto mogen heeft gemaakt. Het tong ook Nederlandsche liederen, gesteld zijn boven wat door den heer O. 0. Heldring o. a. Mijn Hof, van Phil. Loots. op gezag van den Engelschen heer Goodfellow is medegedeeld in het vorige nummer van Neerlandia (blz. 118, De Nederlanders op Formosa). Op dat Landbouwbelangen in Egypte. eiland zou de heer 'Goodfellow een onalhankelijk Aan een schrijven van onzen vertegenwoordiger te bergvolk hebben ontdekt, waarbij van het jaar 1661 Cairo, den heer Th. F. van Vloten, ontleenen we of de herinnering is bewaard gebleven aan het „gul- het volgende: le" en „vriendschappelijk" verkeer met onze voor- ouders. Maar dat brave, jegens ons zoo dankbare „Als eene bijzonderheid is het mij aangenaam U bergvolk wordt van alle aanraking met de buiten- te kunnen mededeelen, dat de heer Cosman, die te- wereld afgesloten gehouden door een „o m het vens onderwijs geeft in 't Hollandsch aan de Ber- bergachtige binnenland getrokken litz school alhier, als leerling heeft zekeren Mohamed cordon van een geheel lager Japan- Bey Moestafa, zoon van den chef de Bureau aan het ners, dat alle toegangen bewaakt Ministerie van Oorlog alhier, die zich onze taal eigen houd t." „D e J a panner s" heat het verder, maakt met het doel te Wageningen de lessen te gaan „voerden een strijd op Leven en dood volgen aan de Landbouwschool. met het onafhankelijke bergvolk. Ge- Dit is wel een bewijs, dat Egyptenaren beginnen nade ward door geen van beide par- te begrijpen, hoe hoog Nederland staat als Land- tijen gegeven of gevraagd." Men denkt bou wstaat. hierbij aan het Hondengevecht van Staring: Het is werkelijk te betreuren, dat men in ons land niet meer belangstelling heeft voor Egypte. Zulk vechten, Menschen! — Zij verslonden Egypte is een land, dat op landbouwgebied in me- Malkander letterlijk! Met iedren hap, ging oor nig opzicht zooveel overeenkomst vertoont met Neder- Of poot er af — en glad als vet er &Or! land en daarbij met de Soedan zoo uitstekend ge- Ons scheiden kwam te laat! wij vonden schikt voor de Cultuur van Katoen, hoe is het dan Het restjen: — op mijn ear, mogelijk dat de Vereeniging van Katoenspinners op De staarten, en niets meer." NEERLANDIA. 129 Maar wat gelukt niet een Engelschman! „De heer Nederlandsche volksliederen op draaiorgels Goodfellow slaagde erin door het cordon te bre- ken en werd allervriendelijkst door het bergvolk De oproep van Ds. Loosjes heeft gevolg gehad. ontvangen." Het Amsterdamsche dagblad De Echo maakte recta- — Vertel nu maar verder, heer Jurriaan! me voor het denkbeeld en stelde zich met ons in verbinding. Goodfellow is dezelfde reiziger tegen wiens tan- De ijverige secretaris der Afdeeling Amsterdam. tastische berichten reeds meermalen is gewaarschuwd, de heer S. van Lier, had met den heer A. Schabeek, bijv. door onzen Nieuw-Guinea-reiziger, van Nou- hoofdredacteur van De Echo en den heer Warnies, huys, ten aanzien van het voorkomen van Pygmeeen de orgelspecialiteit der hoofdstad, een samenkomst, op Nieuw-Guinea. (Zie Koloniaal Weekblad 9 en 16 waarin besloten werd tot het nemen van een proef, Februari 1911, Nos. 6 en 7). als het A. N. V. die Wilde bekostigen. In de bestuursvergadering van Groep Nederland, de vorige maand te 's-Gravenhage gehouden, is het geld voor die proefneming beschikbaar gesteld, en een deskundige commissie benoemd, bestaande uit de Noord-Nederland dames Cath. van Rennes (Utrecht), Cato Scholten (Rotterdam), en den heer Bernard Zweers (Amster- dam), om voorloopig twee liederen te kiezen en op de zetting toezicht te houden. Zoodra de keuze heeft plaats gehad, zullen de kar- Consul Knobel ter eere. tons worden vervaardigd voor drie orgels. Zaterdagmiddag den Wen Juni boden de Hoofd- De voor het plan zoo geestdriftig gestemde Echo- besturen van de Ned. Z. Afr. Vereeniging en het A. redactie heeft aangeboden de liedjes in een reusach- N. V. den heer F. M. Knobel, Consul-Generaal der tige oplaag te verspreiden. Nederlanden te Pretoria, en mevrouw Knobel in het Intusschen is ons uit een mededeeling in de Va- Hotel de Wittebrug te 's-Gravenhage een noenmaal rende Zanger gebleken, dat de Limburgsche Vereeni- aan on' hen te eeren voor al hetgeen zij in het be- ging voor den Volkszang reeds 10 liederen uit het lang der betrekkingen tusschen Nederland en Zuid- bekende bundeltje „De Leeuwerk" op karton heeft Afrika hadden gedaan. Behalve Hoofdbestuurderen, laten zetten, die voor betrekkelijk geringen prijs ver- van wie enkele met hun dames, zaten ook vele afge- krijgbaar worden gesteld. vaardigden der afdeelingen van beide vereenigingen aan. Het zijn: Lied van den Molenaar, De Kleinste, Het Den eersten dronk bracht de heer G. A. A. Mid- lied van Limburgs Steden, Het HI* bij de Zee, Wij delberg, voorzitter van de N. Z. A. V. uit. Hij hul- willen Holland hou'en, Ring-king, Een Kind van digde den heer en mevrouw Knobel voor het schit- Holland, Limburg mijn Vaderland, Een nieuw lied terende werk, dat zij in Zuid-Afrika reeds hadden van een meisje en een schipper, 'k Heb mijn wagen verricht in een zoo gewichtig tijdperk der Z.-Afr. ge- volgeladen. schiedenis, terwijl Dr. Kiewiet de Jonge, onze alge- Volkszang. meene voorzitter, in het bijzonder mevrouw Knobel eerde voor de wijze, waarop zij haar man bij zijn 31 Mei hebben deelnemers en deelneemsters aan taak ter zijde staat. de Zangavonden voor het Volk, uitgaande van de Dr. H. Blink sprak als voorzitter der Afd. 's Gra- Nat. Ver. voor den Volkszang en gesteund door het venhage van de N. Z. A. V. en namens de Ned. Ver. A. N. V., te Rotterdam weder een openbare uit- voor Economische Geografie. Hij roemde de voor- voering gegeven van de eenstemmige Nederlandsche treffelijke consulaire verslagen van den heer Knobel. volksliederen op die zangavonden aangeleerd. Uit De heer E. Bruchner dankte als voorzitter van de voile Borst hebben zij daar weer gezongen. Het pro- Z.-Afr. Voorschotkas, den gast voor het vele dat hij gramma gaf niet minder dan 17 liederen. De avond ten behoeve dezer instelling had gedaan. opende met het Wien Neerlands bloed en besloot met Prof. Pont, secretaris van het Studiefonds voor Z.- het aardige Koninginnelied van Hullebroeck, en ver- Afr. Studenten, verzocht den heer Knobel de jongelui meldde verder: Heer mijn hart is boos en schuldig in Z.-Afrika aan te zetten om in Holland te komen en De macht van 't kleine, van Cath. van Rennes; studeeren. Vensterliedeken, van Nicolal; Het lied van den Smid, Nadat nog andere sprekers het woord hadden ge- van Frans Andelhof; Hij die geen liedje zingen kan voerd, stond de heer Knobel op om in een geestdiif- en Marleentje, van Hullebroeck; Moet je varen, van tige rede namens mevr. Knobel en zich zelf dank le Verhulst; Hollands vlag, van Wierts; De huiselijke zeggen. „Wij hebben gestreefd naar een schoon ideaal haard, van Hendrika van Tussenbroek; Zoo 'k wen- in Zuid-Afrika", zoo zeide hij, „en van dit streven schen mocht, van Bern. Zweers; Smidje-Smee, Her- hebben wij veel voldoening gehad." Het was een dersdeuntje, Teunisboer en Zoo doet de Boer, van voorrecht Nederland in den vreemde te vertegenwoor- Zagwijn, en het oude Ik heb mijn wagen volgeladen. digen en hij hoopte dit nog vele jaren te zullen doen. Zuid-Afrika was spreker en zijn vrouw lief gewor- Nederl. Instituut van Landbouwkundigen. den om vele redenen, vooral ook om de vriendschap en liefde ondervonden. „De eerste onaangenaamheid Sinds 21 October 1908 bestaat het Nederlandsch van Afrikaansche zijde moet ons nog worden aange- Instituut van Landbouwkundigen. Dit Instituut stelt daan", verzekerde hij en wees dan in een geestige zich ten doel het bevorderen van den wetenschappe- vergelijking op de taak, die wij Nederlanders te ver- lijken landbouw. Lid kunnen worden zij, die in het vullen hebben. Wij moeten niet alleen denken aan ons bezit zijn van het diploma Landbouwkundige, het- zelf, ons eigen groot gezin, maar ook aan onze ne- welk men verkrijgt na met goed gevolg het eind- ven en nichten. De getalsterkte der Hollandsch-spre- examen afgelegd te hebben aan de Rijks Hoogere kenden over heel de wereld beteekent niet veel; maar Land-, Tuin- en Boschbouwschool te Wageningen, onze kracht ligt ook niet in cijfers, doch in de hce- alsmede zij, Welke de acte middelbaar onderwijs land-, danigheid, en hij vraagt: als Duitschland of Amerika tuin- of boschbouwkunde behaald hebben. Bens zes miljoen zielen telden, zouden zij dan doen 1 Mei 1.1. heeft het Instituut de ontbonden Vereen. wat wij doen ? Hij wekte ons op geloof in ons zelf „Cultura", een vereeniging van oud-leerlingen van te hebben. de R. H. L., T. en B. School en Rijks Landbouw- school als afdeeling aan het Instituut toegevoegd. Tot deze afdeeling kan iedere belangstellende in landbouw Steunt eigen handel en nijverheidi als lid toetreden. Hij ontvangt het maandblad „Cul- 130 NEERLANDIA. tura", hetwelk aan thin- en boschbouw-weten- cultuur, een Viaamsche wetenschap vooral, bestaat schap gewijd is, kan deelnemen aan de jaarlijksche ternauwernood. Vlaanderen zal heel wat nemen voor , excursie door de afdeeling georganiseerd, en gebruik hetgeven kan. maken van hetplaatsingsbureau. In de inspanning van alle vermogens, waartoe de Dit laatste heeft ten Joel hen, die een betrekking trotsche vreugde van de zegepraal in den taalstrijd op land-, tuin- en boschbouwgebied te vergeven heb- en het nieuwgel uk van aan eigen cultuur te arbei- ben en hen, die daar een werkkring zoeken, tot el- den hen zullen aanzetten, zullen zij grootsche din- kaar te brengen. Bovendien heeft de Afdeeling een gen verrichten. Een eigen, een Vlaamsch-Nederlandsch informatiebureau waartoe zich een ieder wenden kan, geestesleven in dat land met vier millioen inwoners, om inlichtingen op het gebied van den land-, tuin- metgroote steden als Gent en Antwerpen, als Brus- en boschbouw. Men geeft zich op als lid bij het sel misschien (want de Vlamingen rekenen er vast secretariaat: Elandstraat 22, Den Haag, alwaar men op , dat zij Brussel zullen heroveren). Zulk een yolk ook nadere inlichtingen bekomen kan. zalgeen aanhangsel van Holland kunnen blijven. Vlamingen, Zuid-Afrikaanders en in vreemde lan- Juist door zijn verscheidenheid en door zijn inner- den wonende Nederlandsch lezendepersonen zijn van like gezondheid zal het zelf scheppen en me deep harte welkom als leden van de Afd. Cultura. van eigen geest. Er zullen buiten Leiden, Den Haag, secretaris isgaarne bereid aan een ieder inlichtin- Amsterdam ander middelpunten van Nederlandsch gen te geven. Het Ned. Instituut wil worden het In- beschaving ontstaan. De Nederlandsche beschaving stituut van wetenschappelijken landbouw voor Groot- zal verdubbeld worden. Nederland. EenNederlander over de Vlamingen. Ter herdenking van P. A. de Genestet's overlijden. Aan het artikel van den beer P. Gey,l in het maandschrift Onze Eeuw „Vlaamsche indrukken en 1861. 2 Julie. 1911. beschouwingen", is het volgende ontleend: De jaren zijn voorbijgegaan en hebben voor met De Vlamingen zijn een ander yolk dan wij. Veel ruime hand gegeven schoonheid en warme, oprechte sterker dan wij hebben de Vlamingen den Franschen liefde kleine prikkelingen doen vergeten. De dichter invloed ondervonden. Tot die p in de zeden heeft hij van zo menig innig vers, van zo vele geestige ge- doorgewerkt. Het Katholicisme heeft het volkskarak- dichtjes heeft het gewonnen en, hoewel eertijds voor- ter in het Zuiden evenzeergevormd, als ten onzent vechter mee in de kerktwisten (met zijn Leek e- naar zoogansch ander model het Calvinisme. Maar di c h t j e s), is zijn naam geen strijdleus meer. geen verschil tusschen hier en ginds heeft mij zoo- De Afd. Haarlem en Omstreken, die hem wou eren, zeergetroffen als de jeugd , en de frissche kracht van omdat hij „half zijn thuis" had te Bloemendaal, dat yolk. Het is de ongunst der tijden — de ramp- vond steun bij alle richtingen en nam zich toen voor zalige toestand van het land gedurende de 17e en hem een bank te wijden zonder „Schotje". Wij en 18e eeuw, de taalmisstanden in de 1 ce — die er hij, we willen geen afscheidingen tussen de mensen schuld aan heel', dat de Vlaamsche volksgeest zoo om de richting van hun denken. Wij zijn een van zin. lang gedommeld heeft. Maar ook dat heeft zijn goe- En zie hier dan afgebeeld wat wij wensen: een mas- de zijde. Juist die eeuwen zijn het, die de meeste sieve bank uit een stuk donkerrood gepolijst graniet op Europeesche volken zoo hebben vermoeid. De Vla- min en zijn frisch en jong gebleven en bruisen van levenslust. En vooral: die eigenschappen zijn niet be- perkt tot de onontwikkelden. juist onder de studenten heb ik ze zoo hevig gevoeld. Die Vlaamsche studen- ten zijn een met hun yolk; het zijn er in vollen zin de leiders van: zij staan in het yolk, zooals de Hol- landsche er buiten. Uit een heel oude, vergeestelijkte, verfijnde wereld voelde ik me als in den natuurstaat teruggeworpen, die dagen dat ik in de Gentsche studentenmaatschap- pij meeleefde. De prettige, goedmoedige ongebonden- heid, de eenvoud van leven en denken, de vervuld- heid met eengroot denkbeeld en een doel, het was... verjongend, ik weet geen beter woord. ...De Vlamingen zouden zich wellicht uit hun toe- stand opheffen, ook al bestond er geen Koninkrijk der Nederlanden aan de overzijde van hun Noord- grens. Maar hoeveel gemakkelijker valt hun de over- winning, nu zij den steun van een levende, zelfstan- die beschaving in hunne taal kunnen inroepen. Meer en meer beseffen zij zelf, dat nauwe aanslui- tin g aan de Noord-Nederlandsche cultuur hen ster- ken moet. De tijd, dat het taalparticularisme tierde, is voorbij. Het algemeen streven der Vlamingen is tegenwoordig Nederlandsch te spreken, en de vor- deringen, die de algemeene cultuurtaal in de laatste jaren maakt, moeten zeer belangrijk zijn. Uit eigen waarneming kan ik siechts meedeelen dat bijna alle studenten die ikg ,esproken heb alle volksredenaars die ik hebgehoord, en zelfs verschillende winkeliers, kellners enz. te Gent en elders een ongetwijfeld Vlaamschgetinte, maar voor een Hollander zonder eenige moeite verstaanbare taal gebruiken... Ongetwijfeld zal het geestelijk verkeer tusschen Noord en Zuid levendiger worden, zoodra de Hoo- geschool van Gent vervlaamscht is. Een Vlaamsche P. A de Genestet. NLLRLANDIA. 131 een voetstuk van twee treden, van dezelfde steensoort, Nederlandsche winkelweek. maar dan ongepolijst, het geheel een sieraad van het mooie duin- en boslandschap. De beeldhouwer L. J. Het bestuur van het Departement Haarlem der Ma at- Vreugde heeft ons dit model gemaakt en slaagde, schappij van Nijverheid bereidt een Nederlandsche meenden wij, uitmuntend. Laat dus ieder lid ons met winkelweek voor, te ho den van 29 Juni tot 5 hill een bijdrage helpen (penningmeester Mr. H. Ph. te Haarlem. 't Hooft, Gr. Houtstraat 164 te Haarlem) en blij Deze tijd is gekozen, omdat in die dagen de alg. zijn dat het A. N. V., bij de grote belangen over de vergad. zal plaats hebben van de Nederl. Mij. van gehele wereld waar het voor strijden mcet, toont Nijverheid — vele nijveren van elders vertoeven dan waardering te hebben voor echt Nederland s denken in Haarlem en bovendien zullen, daar het reisseizoen en dichten, geestigheid, fijn gevcel en innig gemoeds- dan in vollengang is, vele buitenlanders in de stad leven. aanwezig zijn, wier aandacht door de uitstalling van Haarlem. J. B. SCHEPERS. al die Nederl. artikelen zeer zal wordengeboeid. Het bestuur versehaft aan de deelnemende winke- Hers rood-wit-blauwe strooken mete t opschrift: 3e Lijst van bijdragen Nederlandsche winkelweek, om op de ruiten te plak- voor de „de Genestet-Bank" te Bloemendaal. ken, en bezorgt den winkelier getikte brieven, die maar behoeven te wordengeadresseerd en getee- Mevr. v. d. M. te B. f 3.—• mevr. S. de V. to kend, om aan de fabrikanten te vragen voor die week L., f 2.50; mej. V. B. te H., f 2.50; A. M. d. K. te aardige, mooie of merkwaardige din en at te staan. H. f 1.50; C. A. B. te 's-G., f 1.—; M. en A. le H. f 0.50; mej. A. M. te H. f 0 .50 ; mej. J. C. L. te D. en eenige harer teerlingen f 3.50; J. C. K. to D. f 2.50; Dames K. te L. f 5.—; A. 0. te B. f 1.—; mevr. S.—H. te H. f 2.50; B. E. te 's-G., Zuid-Nederland f 2.50; J. K. te 's-G., f 2.50; A. N. V. te D., f 25.—; B. v. S. to R. I 10.--; R. R. te H. f 5.- ; Dames N. N. te H. f 2.— • N. N. Gymnasium te H. f 2. —; N. N. Gymnasium te H. f 0.10; mej. E. B. te R. Noord-Nederlanders en Vlamingen. I 2.50 • H. S .te 's-G., f 1.—; mevr. wed. P. W. .1. te A. f 25.-- ; N. M. te U. f 1.—; L M. M. te Het is nu ongeveer vijftien jaar geleden dat te Gent N. f 1.—; W. D. v. L. B. te H. f 1.50; mej. J. J. het Algemeen Nederlandsch Verbond werd opgericht, L. te U. f 1.—; Leerlingen Middelbare Meisjesschool dank zij het initiatief van een Vlaming, den heer Hip- te L. I 3.05; S. J. F. te D. f 2.50; Eenige Alk poliet Meert. Gedurende dit verloop van jaren heeft maarders te A. f 5.—; J. J. G. te H. f 2.50; mej. het allesgedaan wat in zijn macht lag om de ban- A. te H. f 2.—; H. M. v. B. te H. f 2.- ; Klasse den tusschen al degenen die tot den Nederlandsche Ma H. B. S. Meisjes te A., f 4.50; M. C. S. te D. stam behooren nauwer toe te halen; het heeftgeen I 5.—; E. A. V. te Z. I' 1.—; A. E. V. B. te Z. gelegenheid laten voorbijgaan om het zedelijk en ver- I 1.—; Bijdragen al g. verg. Remonstr. Broederschap standelijk Rijk, dat Groot-Nederland heet, op steeds I 214.50; mevr. G. J. de C. te H. f 5.—; G. H. L. hechtergrondslagen te vestigen; het heeft zich bij te G., f 2.50; A. K. te B., f 1.50; C. en H. te H. voortduring toegelegd om de betrekkingen tusschen i 1.—; mej. A.C. B. te L. f 1.—; G. R. te B. de leden van den Groot-Nederland then stam, op welk f 2.50; Marnixgymnasium teR., f 25.—; H. B. S. punt van het wereldrond zij ook mochten verblijven, Stadhouderslaan te 's-G., f 14.75; Dames S. te A. uit te breiden. I 2.50; 3B — H. B. S. v. M. te A. f 4.65; W. M. En wanneer wij een oogenblik blijven stilstaan en te V. f 2.50. — Totaal f 414.C5. onze blikken latenglijden langs den we die al werd 132 NEERLANDIA. afgelegd, kunnen wij dan zeggen dat het grootsche Wanneer men de balans opmaakt, dan kan men ge- doel dat men vervolgde reeds werd bereikt ? Stellig rust staande houden, dat er lets gedaan is, maar dat niet! Veel is reeds gedaan, maar veel meer moet nog er nog veel meer te doen overblijft; dan kan men worden verricht. En indien dit nog niet gebeurde, beweren, dat er tusschen Noord en Zuid nog veel dan kan de schuld daarvan niet op het Algemeen misverstand is blijven bestaan, dat er nog veel ge- Nederlandsch Verbond worden geladen, dock op de brek aan wederzijdsche waardeering is blijven heer- omstandigheden en op de menschen welke die om- schen, dat er, met een woord, nog veel is dat niet standigheden in het 'even roepen. wil vlotten. Tusschen beide volkeren is meer dan een Een van de voornaamste, van de meest vruchtbare ge- verschil aan te wijzen; het eene zoowel als het an- volgen die de stichting van het A. N.V. kon en moest dere yolk bezit karaktertrekken, die met elkanders tem- hebben was wel een inniger aaneensluiting tusschen perament niet overeenkomen. Het zou niet mogelijk Noord-Nederlanders en Vlamingen te bewerken. Die en ook niet wenschelijk zijn om dat verschil te doen beide volkeren, welke elkanders naaste Buren zijn, s'_echts verdwijnen. Het karakter van ieder yolk moet be- door een staatkundige grens, door menschenhanden houden blijven en moet zich kunnen ontwikkelen op getrokken, van elkander gescheiden, en die op een een natuurlijke wijze. Doch daarnaast mag nooit utt zelfden oorsprong kunnen wijzen en een zelfde taal het oog worden verloren dat, indien er veel is dat spreken, dichter tot elkander brengen, dat was een de twee naties van elkander scheidt, er ook veel is streven, dat zoo zeer in den natuurlijken gang der dat ze met elkaar verbindt en dat de hechtste band zaken lag, dat het, oppervlakkig beschouwd, ieder wel is de gemeenschappelijke taal. Die band is het moest meesleepen die zich Nederlander in den uitge- welke een gevoelseenheid ten gevolge zou moeten heb- breiden zin van het woord voelde. Op het eerste ge- ben, waardoor het alleen mogelijk is om het GroJt- zicht zou men gezegd hebben, dat het niet anders Nederlandsche ideaal te bevorderen. kon of ieder Groot-Nederlander moest zich met geest- Wanneer wij nu de vraag stellen of die gevoels- drift bij dat streven hebben aangesloten, omdat het eenheid reeds bestaat, ten minste of zij reeds in slechts nut voor de beide groote onderdeelen van den sterke mate aanwezig is, dan moeten wij daarop tot Nederlandschen stam kon opleveren, die beide onder- onze spijt een ontkennend antwoord geven. Bij de deelen, welke, hoe zeer ook van elkander verschil- Vlamingen bestaat ongelukkig genoeg nog al te zeer lend, elkaar op zoo een bewonderenswaardige wijze de vrees dat zij, door een te ruime aanraking met volledigen en van elkander zooveel te leeren hebben, de Noord-Nederlandsche beschaving, te zeer zouden een denkbeeld zoo kernachtig door den Vlaamschen verhollandschen. Dit merkt men o. a. reeds, . wanneer dichter Rene de Clercq uitgedrukt in de verzen: het vraagstuk van de beschaafde omgangstaal ter spra- ke gebracht wordt en wanneer men, om daartoe te Is het Noorden het hoofd met het kalm verstand, geraken, de benaming Vlaamsch door die van Ne- Het Zuiden is 't harte van Nederland! derlandsche wil vervangen. Dan komt het Vlaamsch Hoe schitterend lag daar het te bereiken doel voor particularisme aan het woord en kan men tot in de ons! Noord-Nederland, dat door een onafhankelijke, Statenkamer toe, personen van talent het behouden rationeele ontwikkeling, dat door een degelijk onder- van de eerste benaming hooren verdedigen. Opmer- wijs van laag tot hoog in de moedertaal gegeven, kenswaardig is het echter, dat, bij onze Waalsche zich tot den rang van cultuurvolk had weten op te landgenooten, die zoo gaarne prat gaan op de be- werken, dat aan geen ander yolk der wereld lets te schavings- en gevoelseenheid die tusschen hen en het benijden had, dat menig groot yolk in zekere opzich- Fransche yolk bestaat, de benaming „Francais" voor ten zelfs vooruit streefde; Noord-Nederland, waar de taal die zij spreken nooit tot eenig verzet heeft onze taal weerklonk niet slechts in de nederige wo- aanleiding gegeven en dat zij er nooit aan gedacht ningen van het yolk en van de kleine burgerij, maar hebben, hoe goede Walen zij ook zijn, te beweren in de prachtige huizen van de aristocratie, tot in het dat hun beschaafde omgangstaal geen Fransch, maar Koninklijk paleis toe; Noord-Nederland, waar het Waalsch zou zijn. Veel sterker dan bij de Vlamingen staatkundig leven Nederlandsch was, waar het weten- is bij hen het besef van taaleenheid ontwikkeld. tn schappelijk leven Nederlandsch was, waar het gezel- te betreuren valt het dat dit ook niet bij de Vlamin- schapsleven Nederlandsch was, waar het kunstleven gen het geval is. Het is daarom volstrekt nog niet Nederlandsch was, kon het den Vlamingen niet als noodig dat zij „Hollandsch" gaan spreken; zij zou- een toonbeeld worden voorgehouden ? Lag daar niet den het overigens ook niet kunnen, evenmin als ooit als het ware verwezenlijkt wat de Vlaming in zijn een Hollander in staat zou zijn om goed Vlaamsch eigen land als een ideaal nastreefde, hij die in een te spreken. Doch een ontwikkeling van de taal in de halfslachtigen toestand verkeerde, hij, in wiens eigen richting van het beschaafde Nederlandsch, dat dan land het staatkundig leven, het wetenschappelijk le- toch onbetwistbaar in Noord-Nederland veel meer te ven, het kunstleven, het gezelschapsleven grootendeels hooren is dan bij ons, zal toch zeker niet kunnen Fransch en in de meeste gevallen nooit zuiver Neder- schaden. landsch waren ? Voor Vlaanderen lagen daar in het Trouwens, dat wordt ingezien door een Vlaming Noorden onschatbare mijnen van geestelijk voedsel, van gezag zelf, naar wiens uitspraken men dikwijls, waaruit het rijkelijk kon putten, waaraan het al het en te recht, geluisterd heeft, n.l. August ermeylen, goede kon onttrekken zonder dat het lets van zijn die eens schreef: „Daarbij, als we ons doel willen eigendommelijkheid behoefde in te boeten. Het kon bereiken, dan hebben we nog heel wat anders noo- lets in zich opnemen van de ernstige levensopvat- dig dan een goede literatuur: een volledig Vlaamsch ting van het Noorden, zonder dat het lets van zijn geestesleven moet hier den geheelen mensch omvat- eigen, gezonde, vreugdevolle levensbeschouwing be- ten, en zonder de Hollandsche intellectualiteit, die al hoefde te verliezen. zoo hoog staat in de Europeesche beweging, geraken En Vlaanderen zelf, met zijn vroolijken kijk op het we daartoe niet. Het is onze plicht, den verstandelij- leven, met het impulsieve van zijn natuur, met het ken invloed van Noord op Zuid voortdurend te ver- artistieke van zijn bewegingen, was het niet als een sterken, en 't ware in dat opzicht een vreeselijke ach- frissche bron, waaraan de meer op het ernstige ge- teruitgang, moesten Hollandsch en Vlaamsch eens tot richte van den Noord-Nederlandschen geest zich kon twee verschillende talen worden." komen verkwikken ? Is dit duidelijk genoeg ? En is het geen of te keu- En kan men, nu het A. N. V. vijftien jaar Lang ren vooroordeel dat veel van onze Vlaamsche men- gepoogd heeft, om de beide volkeren dichter bij el- schen tegen alles wat Hollandsch is, bezielt ? Zijn wij kaar te brengen, zeggen dat Noord-Nederland zich dan niet sterk genoeg om het goede dat Noord-Ne- reeds een deel van het goede dat Vlaanderen ople- derland ons kan schenken in ons op te nemen en vol- vert heeft eigen gemaakt, en dat Vlaanderen zich aan gens onze geaardheid te verwerken ? Indien Noord- de Noord-Nederlandsche intellectualiteit heel! gedrenkt ? Nederland eens een dergelijk vooroordeel tegenover NEERLAND1A. 133 al wat Vlaamsch is aan den dag had gelegd, wat ste gelegenheid. Folkloristen, geschiedschrijvers, ver- zou er veel van onze moderne Vlaamsche letterkunde slaggevers vinden daarin heel wat stof voor hunne onuitgegeven zijn gebleven! Want het valt toch niet verzamelingen, hun studies, hun verslagen. De ver- te ontkennen dat het werk van onze jonge Vlaam- handeling over het Algemeen Vlaamsch Studentencon- sche letterkundigen het Licht kon zien en verbreid gres te Gent door P. Geyl in „Onze Eeuw", cm kon worden, dank zij de Noord-Nederlandsche uit- slechts het jongste feit te vermelden, is daaromtrent gevers. kenschetsend 1). Bestaat er dan niet veeleer reden cm onzen Noor- Zij die op hunne beurt den Vlaamschen strijd eens derbroeders dankbaar te zijn voor hetgeen zij gewild van nabij met al zijn geestdrift, met al zijn warmte of ongewild voor ons gedaan hebben ? „Zoo er, in witien leeren kennen, kunnen weldra de gelegenheid 1882—'83, spraak kon zijn van en eene wet kon ge- daartoe vinden. Begin Juli hebben in Vlaanderen de stemd worden over Nederlandsch M. O. in Belgie, dan feesten plaats ter herdenking van den Guldensporen- danken wij dat grootendeels aan de Nederlandsche slag in 1302 door de Vlamingen gewonnen op de wetenschap, vertolkt in de Nederlandsche taal. -ransche legerscharen. Te Antwerpen b.v. wordt die „Is er thans eene bloeiende, hoogere gekuischte let- gebeurtenis met grooten luister gevierd. Dit jaar val- terkunst in Vlaanderen, dan danken wij die aan be- len nu die gedenkdagen samen met het honderdjarige doelde wet van '83, en, door terugslag, aan Neder- geboortefeest van den Antwerpschen volksdichter land dat ons de eigen taal beter leerde kennen en Theodoor van Rijswijck, zoodat twee reeksen fees- beminnen. En krijgen we morgen eene Vlaamsche uni- telijkheden zullen plaats hebben. versiteit, dan zal weer de Nederlandsche, de Noord- Dat begint op Zaterdag 8 Juli voor het beeld van Nederlandsche wetenschap er hoog tronen, want het Van Rijswijck: Uitvoering van liederen, feestrede van zal uit hunne betrekkingen met Hollandsche protes- Pol de Mont, verlichting. Zondag gala-matinee in de soren geweest zijn, en uit hun studie in Hollandsche Vlaamsche Opera, en 's avonds groote Liederavond publicaties, dat onze aanstaande Vlaamsche hooglee- met orkest op de Groenplaats. Maandag 10 Juli lie- raars de noodige technische taal zullen hebben geput. derfeest voor het beeld van Conscience, den schrij- „Vlaanderen groot dus, Vlaanderen geheelf zijn ver van den Leeuw van Vlaanderen. Dinsdag einde- eigen, Vlaanderen met eene eigen cultuur, dank zij de lijk, verjaardag van den Guldensporenslag, groote groote Nederlandsche cultuur." optocht der Vlaamsche Maatschappijen, huldebetoo- Dat ook werd onlangs nog door een andren ta- ging voor 't beeld van Van Rijswijck en daarna lentvollen Viaming, Karel van de Woestijne, geschreven. volksmeeting in de Handelsbeurs. Wij weten het wel, indien er nog een zekere „in- Ook in Gent hebben groote Vlaamsche feestelijk- compatibilite d'humeur" tusschen Vlamingen en Noord- heden plaats op Zondag 16 Juli, met uitvoeringen Nederlanders bestaat, dan is dit grootendeels te wij- van volksliederen, voordrachten, optocht van Vlaam- ten aan het verschil in beschavingstoestand tusschen sche maatschappijen enz. de beide volkeren, die maakt dat zij zich, in elkaars In Augustus daarna, en wel op 13, 14 en 15 heb- tegenwoordigheid, niet altijd goed op hun gemak voe- ben te Antwerpen groote zangfeesten voor kinderen len. En daarbij moeten wij bekennen, dat, indien de plaats met wedstrijden tusschen groepen kinderen, Vlamingen niet steeds evenveel voor de Noord-Neder- zingende optochten, eere-wedstrijd en algemeene nit- landers voelen, dit veelal de schuld van deze laatsten voeringen. Deze feesten worden ingericht door het is. Het is immers vooral in Vlaanderen dat zij dezen A. N. V. met ondersteuning van het Gemeentebestuur. hebben leeren kennen en daar hebben zij dan kunnen Ten slotte zij hier bijgevoegd dat om zoo te zeg- nagaan dat de Noord-Nederlanders, zelfs de toonaan- gen door gansch het Vlaamsche land, iederen Zon- gevende onder hen, zich, in een Vlaamsche omgeving, dag, meetings, volksvergaderingen en optochten wor- niet altijd, zeer zelden zelfs, als Nederlanders gedragen; den ingericht, ten voordeele van de Vervlaamsching dat zij zich bij voorkeur aansluiten bij degenen die der Gentsche Hoogeschool, die overal den grootsten de taal der Vlamingen bestrijden, dat zij hun eigen bijval genieten en het Vlaamsche volksbewustzijn op- taal niet overal even hoog houden en dat zij zich wekken of aanwakkeren en aldus een sterken invloed liefst van de Vlamingen verwijderen. Wanneer de op de openbare meening uitoefenen. Noord-Nederlanders, die in Vlaanderen gevestigd zijn, zich eens als goede Nederlanders zullen gedragen, dan zal veel van het vooroordeel dat nu onder Uit onze Takken. Vlamingen, ten opzichte van Noord-Nederland en zijn bewoners bestaat, van zelf verdwijnen. Wanneer daar- A a 1 s t. In de Letterk. en Wetenschappelijke Afd. bij dan het onderwijs in Vlaanderen eens een meer hield 22 April de heer Albrecht Bauwens een leer- Nederlandsch-Vlaamsch karakter zal hebben gekregen, rijke voordracht over „De toestanden iri Belgisch- wanneer dan in dat onderwijs eens de nadruk zal Congo met het oog op de wetgeving". zijn gelegd op het goede dat Noord-Nederland ople- 27 Mei sprak de heer Alfons de Bruyne over vert voor de Nederlandsche beschaving, op het vele „Vlaamsche Beweging en over de mogelijkheid van dat van het Noorden kan worden geleerd, dan zal de invoering van het Vlaamsch als eenige lands- het niet Lang meer duren of de zedelijke en geeste- taal". lijke band die tusschen beide volkeren, in het belang Antwerpen. Naast de wekelijksche werkzaam- van beide, zou moeten bestaan, zal onverbreekbaar heden van de afd. „Liederavonden voor het Volk", worden gesloten. hadden in Mei nog de volgende voordrachten plaats: Want beide hebben zooveel van elkaar te leeren 6 Mei die van den heer Frans Deckers, over „Ons en het zou een eeuwig te betreuren verschijnsel zijn, Ideaal", ingericht door het Propaganda-Komiteit; 7 indien, ten gevolge van een misverstand, niet alles in Mei die van den heer Pol de Mont in het Museum het werk werd gesteld om daartoe te geraken. van Schoone Kunsten over „Hans Memlinc". K or t r ij k. Ingenieur J. Byls, van Antwerpen, sprak 24 Mei over „Gent, de stad van Leye en Vlaamsche feesten. Schelde" (met lichtbeelden). Het komt er hoe Langer hoe meer bij de Noord- Me c h el e n. 9 April hield Dr. Lodewyckx zijn Nederlanders in om zich op de hoogte te stellen van voordracht over Katanga (met lichtbeelden). Hij toon- de belangrijke gebeurtenissen, die zich in de Vlaam- de er het voor en het tegen van aan, onze Vlaam- sche Beweging voordoen. Tot nog toe boden daar- sche bevolking naar dat tweede vaderland te doen toe talrijke congressen, herdenkingsfeesten enz., die uitwijken. op verschillende tijdstippen en op verschillende plaat- sen in het Vlaamsche land plaatsgrijpen, de geschikt- 1) Zie onder Noord-Nederland. 1 34 NEERLANDIA. 11 Meigaf de afdeeling „Liederavonden vocr het Dat het Nederlandsch op de Hoofden- en de Volk" een klein kunstconcert om de werkzaamheden Kweekscholen onderwezen wordt, welke beoogen van het jaar te sluiten. Dr. Tack hield er een korte ambtenaren, beambten en onderwijzers te vormen en maar degelijke voordracht over „Het Vlaamsche Lied dat voorts aan hen, die zich voor betrekkingen bij , verschillende takken van staatsdienst, als spoorwe- den Bergh en Collaer speelden mooie stukken op de gen, post- en telegraafwezen, ambtelijke bureaux, voor piano. Vervolgens traden nog op mevrouw en de kantoren, enz. willen aanmelden, op de 1 ste klasse heer Beguin met zang. De heer Leyendekkers, d,d. scholenn de gelegenheid tot het leeren van Neder- voorzitter der Liederavonden hield een kernachtige landschgeboden wordt, juichen wij oprecht toe. Waar toespraak, waarin hi' doel en streven der afdeeling echter met verwijzing naar de Rede van den heer uiteenzette en een woord van hulde bracht aan mej. R. S. Casajangan Soripada de wensch schijnt te ont- Fretin en den heer Van den Berg, h begeleidster en luiken, de inlandsche jeugd door middel van de In- leider der Liederavonden. Beiden werd eengeschenk landsche la ere school 1), dus alle leerlingen een aangeboden. Een boeken-tombola sloot het kleine feest. ontwikkeling te even met (door middel van) het „ beslist volledig leeren van de Nederlandsche taal als hoofdvoertuig" daar aan wij niet met het Indologenblad mede. Wij zien niet in, dat het wenschelijk zou zijn, in OOST-INDIA degroote massa Inlandsche scholen, de 2de klasse, (op Java en Madoera alleen, thans een 400-tal, uit te breiden tot een 700-tai), en nog veel minder in cle dessascholen, de Nederlandsche taal te onderwijzen. Nog eens: Male'sch of Nederlandsch? In het Koloniaal Weekblad van de Vereeniging „Oost en West" is deze quaestie eenige jaren gele- Onder bovenstaanden titel is in het Indologenblad den, door den heer J. Habbema, Oud-Inspecteur van No. 11 ons artikel uit het April-nummer, geheel over- het Inlandsch onderwijs, omstandig besproken; wij genomen en aan eenige critiek onderworpen, welke ontleenen daaraan eenige opmerkingen. aanleiding geeft am op het door ons geschrevene Wil men degelijk ontwikkelend onderwijs op de terug te komen. scholen voor de la ere kiassen der Inlandsche be- Wij moeten beginnen met te erkennen, dat wij door volkingn, dan meet , en dat moet toch het doel zij onze uiting: „Toch meenen wij dat de beteekenis der mengeen onderwijs in de Nederlandsche taal invoe- inlandsche talen door dengeachten schrijver een wei- ren, wantdaardoor zou de aandacht afgeleid worden nig te laag wordt gesteld" wellicht niet geheel juist van het een in de eerste plaats het doel moet zijn den zin van de artikelen in Nos. 7 en 8 van het van het onderwijs op die school, n.l. het aanbren- Indologenblad hebben geteekend. Zeer zeker blijkt de gen van nuttige kennis en ontwikkeling van de ver- schrijver dier artikelen, de beoefening der inlandsche standelijke vermogens der leerlingen. Er zou aan het talen, o. a. voor de bestuurs-ambtenaren nocdig te onderwijs in het Nederlandsch zooveel tijd worden achten. Wij kwamen echter op teen de meening dat besteed, ten koste en ten nadeele van dat in dege- de algem eene verbreiding der Nederlandsche wone vakken van lager onderwijs, dat de leerlingen taal onder de Inlandsche bevolking tot de eerste bij het verlaiten der school op een lager peil van voorwaarde behoorde ter verdere ontwikkeling en. nuttige kennis zouden staan dan thans. spraken daartegenover de meening uit dat de Javaan- Er is bovendien zooveel verloop op die scholen, sche en Maleische talen bruikbaar zijn voor meer slechts weinigen doorloopen de drie klassen; de mees- dan „alledaagsche dingen". ten brengen het niet verder dan de laagste klasse; Het is intusschengoed dat de vraag: Maleisch wat zal de uitwerking zijn van tweede handsch onder- of Nederlandsch nog eens in Neerlandia cn- wijs in de Nederlandsche taal aan inlandsche kinde- der de oogen wordt gezien. ren, zelfs voor hen die de drie klassen volgen ? Ook wij zijn van oordeel dat de hoogere econo- De meeste onderwijzers aan de scholen der 2de mische ontwikkeling, de Westersche kennis vooral, klasse zijn onopgeleide, die na een onbeduidend exa- door middel van het Nederlandsch mcet worden aan- men als hulp-onderwijzer aan die scholen worden gebracht. werkzaamgesteld. Kennis van de Nederlandsche taal Ons standpunt in deze werd o. m. in Neerlandia ontbreekt bij die onderwijzers ten eenenmale. In ieder toegelicht op blz. 206 van het Sept.-nr. van 1909, geval zal men met het onderwijs in de landstaal waar wij schreven: moeten beginnen en eerst nadat de leerlingen lezen, „Wel zal de kennis der Nederlandsche taal onder schrijven en rekenen in de landstaal hebben geleerd, een bepaalde klasse van Inlanders, door Prof. Kern zou er sprake kunnen zijn van onderwijs in het Ne- in zijne Rede aangeduid, kunnen en moeten id- derlandsch. gen tot bevordering van de ontwikkeling en daar- Voor dengewonen Inlander, waartoe te rekenen door van den welstand des yolks; van een alge- zijn, de la ere inlandsche beambten, kleinhandelaren, meen aannemen onzer taal door de Inlandsche vol- landbouwers, ambachtslieden, visschers, enz. zou ech- ken onder Nederland's beheer, zal wel nimmer sprake ter de kennis van het Nederlandsch in den reel van g kunnen zijn; en het A. N. V. dat voor de handha- geen nut zijn en als men daarbij bedenkt, hceveel vin g der Nederlandsche taal waakt, waar leden van tijd en moeite het den inlander, die in zijn eigen in- den Nederlandschen staingevaar to en in het ge- landsche omgeving blijft, kost om zelfs maar gebrek- bruik hunner moedersprake te worden belemmerd, kig Hollandsch te leeren, dan meenen wij, dat het ma g niet in Indie het euvel bedrijven, dat 't elders propagandeeren van de kennis onzer taal onder die te keergaat. lets anders echter is het, 't gebruik van kiassen van inlanders niet moet worden aangemoedigd. het Nederlandsch als omgangstaal tusschen de Wes- F. v. E. die in het Indologenblad No. 9 de aan- terlingen en de vooruitstrevende Aziaten in onze dacht vestigde op de bekende aanschrijvingen van de Archipel te bevorderen, en daarmede de ontwikkeling IndischeRegeering, betreffende het gebruik van de dier Aziaten in het algemeen te baten. In dien zin Nederlandsche taal met en door de Inlandsche hoof- moet zeker de verbreiding van de Nederlandsche taal, den, acht het opnemen van het Nederlandsch in het als nevendoel voor het Verbond, wordenopgevat." leerplan van de la ere scholen onmcgelijk, omdat bet Voor wat echter betreft de vraag Maleisch of Ne- Inlandsch onderwijs nog op veel te la en trap staat. derlandsch voor de la ere scholen, de quaestie waar Wij meenen dat het volksonderwijs thans voor de be- 't hier, althans naar onze meening, voornamelijk om hoefte van degroote massa der bevolking voldoende gaat, daarin verschillen wij met den schrijver van het artikel in No. 11 ten eenen male. 1) Zie diens Rede opgenomen in No. 10 van het Indologenblad. NEERLANDIA. 135 ontwikkeiend is, doch dat het door invcering van het „Aanmoediging van het onderwijs in de Neder- Nederlandsch, door ver actin alzoo, achteruit zou landsche taal aan de Christen-Inlanders op de ge- wordengebracht. Het aantal 2de klasse scholen is noemde en andere eilanden is cm die redenen, zoo , echter nog veel te gering; maar dat is een geheel al niet aan te bevelen, dan toch zeker beter te ver- anderequaestie. dedigen dan aan Maleiers en Javanen, die een eigen Met het aanbrengen van Westersche kennis mceten ontwikkelde taal spreken, waarvan de dialecten 1) niet wit ons voorshands be Palen tot de meer cntwikkelden. door enkele duizenden, maar door millioenen worden Een merkwaardige bevestiging van dit gevoeten, g esproken." vinden wij in het bezonken oordeel van den groo- ten kenner van den inlander en van de inlandsche Van invoering van het Nederlandsch, als medium maatschappij, Prof. Dr. C. Snouck Hurgrcne, die op op de la ere Inlandsche school kan dus naar onze blz. 89 van zijn „Nederland en de Islam" 1) zegt : meening een sprake zijn, omdat de gemiddelde leer- tijd van de leerlingen, veel te kort is, de onderwij- „Men hoort teen de meening, dat voldcening aan zers niet in staat zijn onderwijs te geven in een taal de steeds luidere vraag van meer ontwikkelde Java- die hun onbekend is, maar vooral — aan de even- nen en Maleiers naar beter onderwijs een urgente gemelde bezwaren zcu na verloop van zeer gerui- plicht van ons yolk is, wel eens de tegenwerping men tijd en na besteden van zeer groote kosten wel- dat men daardoor alleen de hoogere klassen der be- licht tegemoet te komen zijn — omdat het nut van , die kennis voor den kleinen man, op zijn minst, schare derkleine luiden onaangeraakt blij,ft en men twijfelachtig moet warden genoemd. wiist er dan bovendien op, dat daardoor Gene vrce- Waar de landstaal door een eenigszins belangrijk ger ongekende kloof ontstaat tusschen de beschavings- aantal menschen wordtgesproken en zich leent voor hoogte der aristocratie en die der groote menigte, het onderwijs daar worde deze als medium gebruikt. zoodat het onderling verband erbij verloren dreigt Vooral in de laagste klasse zal men we overal van tegaan." de landstaal gebruik m o et en maken, althans aan- „Het zou ongetwijfeld gunstig zijn voor den gce- vankelijk, maar daar waar de taal of het dialect den uitslag van het werk als men van alle ziiden te- door een zeer beperkt aantal menschen wordt ge- gelijk kon beginnen; als men de we en kende en sproken of zich niet leent voor het onderwijs door over de middelen beschikte om in den zelfden tijd onvolkomenheid engeringe ontwikkeling, daar zal door doelmatig onderwijs de massa der kleine j a- men zich wel van het Maleisch m o e t en bedie- vaansche landbouwers tot een hooger intellectueel peil nen, En dat er in die taal allesgezegd kan wor- te verheffen en dearistocratie van Java zoo dieht den, wat voor het lager onderwijs noodig is, dat snogelijk naar onze eigen geestelijke atmosfeer heen bewijzen de talrijke leerboeken en boekjes, verkrijg- te trekken. Ditgaat echter boven onze kracht, al. baar bij het DepOt van leermiddelen te Batavia. Vele ware het alleen omdat depsychologie van den klei- daarvan zijn door Maleiers geschreven, evenals zoo- nen man ons daartoe te vele, voor het oogenblik vele Maleische dag- en weekbladen. niet oplosbare raadselen biedt; bij gebrek aan de Het Maleisch is inderdaad een „Volapuc tout trou- noodige gegevens voor eene betrouwbare diagnose ye" waarvan wij een dankbaar gebruik moeten ma- kon het recept wet eens glad verkeerd uitvallen. Bij ken. Gevaar voor verdringing van de landstaal be- iederepoging, die wij in de bestaande omstandig- staat niet. heden kunnen doen om den desaman tot een hooge- Het Maleisch behoeft niet meer te zijn dan een rengraad van beschaving te brengen, loo en wij h u 1p middel bij het onderwijs en omgangstaal voor groot gevaar hem lets op te dringen, dat hi' niet inlanders, die verschillende talen spreken, maar als wenscht, zonder dat wij de stellige overtuiging mo- zoodanig bewijst het belangrijke diensten; in de gen koesteren, dat het voor hem deugen zal." eersteplaats aan de inlanders, die daardoor nader Wat Prof. Snouck Hurgronje hier van den Javaan tot elkander wordengebracht en niet beperkt blijven zegt, geldt grootendeels voor de bevolking van den tot hun heel klein kringetje. geheelen Archipel. Wellicht zijn er enkele uitzoncle- ringen en met het oog daarop even wij hier nog het woord aan den heer J. Habbema. Nog ens de „Gids bij het huisonderwijs .,Er zijn echter gedeelten van den Indischen Archi- pel waar voor een geleidelijke verbreiding van de inNed. Indie." kennis der Nederlandsche taal ook onder de la ere Hoewel wij in het jongste Fehr.. nr. reeds met klassen der inlandsche bevolking meer te ze en is, waardeering melding maakten van dezen Gids, rui- dan b.v. voor die van Java en Sumatra." men wij gaarne nog een plasts in, aan het onder- „De Christen-Inlanders op Ambon en de Oelias- staande ons toegezonden door een der bestuursleden sers, in de Minahassa van Menado, op Timor, Ro- van de Groep Ned. Indie. ti en elders, staan over het algemeen op een hooge- ren trap van ontwikkeling dan Javanen en Maleiers, Waar er hier in Indie zoovele kinderen verstoken omdat school aan voor bijna alle kinderen daar al moeten blijven van goed onderwijs, wijl de ouders, sedert lang reel is. Bovendien wordt onze taal reeds die p in het binnenland wonende, zich vaak op een nu door een betrekkelijk groot aantal Christen-Inlan- plaats bevinden, waar geen school is (ik denk hier dersgelezen en gesproken en stellen zij er een eer in 't bijzonder aan de vele menschen, die op onder- in Hollandsch te kennen, terwij1 er ook meer aan- nemen en wonen), staan die ouders dikwips voor leiding bestaat om aan die inlanders de Nederland- een moeielijk vraagstuk. Of ze moeten zelf trachten sche taal te onderwijzen, omdat zij een eigen taal hun kinderen voldoende onderwijs te geven, of ze hebben, zooals de Ambonneezen, of omdat het dia- moeten ze ver van zich we g sturen. Velen verkiezen lect-verschil, zoo Is b.v. in de Minahassa en op Ro- het eerste, en nemen dan eengouvernante, wat voor ti, het onderwijs in d e landstaal uiterst moeilijk anderen weer een groot financieel bezwaar is. hn maakt." waar deze laatsten zelf nooit onderwijs hebben g e „Wel is waar spreekt men op Ambon en de Oeli- g even , zitten ze vaak met de handen in het haar. assers Maleisch, maar zeer verbasterd en vermengd De „Gids" van den heer Clerkx zal een ware nit- metallerlei Alfoersche, Portugeesche en Hollandsche komst zijn voor hen, die in dat laatste geval ver- woorden, terwijl de zoogenaamde Basa Tanah, ook keeren. En dat zijn pogingen gewaardeerd worden, een v e r b a s t e r d Alfoersch dialect, lang niet blijkt wel daaruit, dat nu reeds de 3e jaargang ver- door alle Ambonneezen wordtgesproken." 1) Ais men Soendaasch en Madoereesch dialecten van 1) Vier voordrachten gehouden in de NederlAndische Bestuurs het Javaansch, en Minangkabausch een dialect van bet Academie 1911. Maleisch zou willen noemen. 136 NEERLANDIA. schenen is. De Locomotief zegt ervan: „Door de uitgave van dezen gills wordt het huisonderwijs ge- organiseerd en verbeterd, en wat dit zeggen wil, valt Licht te begrijpen, als men bedenkt hoevele honderden kinders in de binnenlanden, en vooral ook in de Bui- ZUID-AFRIKA tenbezittingen, van schoolonderwijs verstoken zijn. De „Gills" van den heer Cterkx voorziet volledig in deze leemte. Niet slechts geeft hij van week tot week aan, wat er met de kinderen behandeld moet wor- Kaapstad. den ; hij Licht bovendien de door de moeders te ge- ven lessen volledig toe en belast zich zelfs met het Aan het jaarverslag van den secretaris, den heer nazien van te maken proefwerk, 4 maal 's jaars. M. Wartena, is het volgende ontleend: Indien van deze gelegenheid, om tot zelfs in de Maandelikse vergaderingen. uiterste hoeken onzer binnenlanden zijn kinderen zelf behoorlijk onderricht te geven in de vakken van het Op een enkele uitzondering na werden de maan- lager onderwijs ijverig gebruik wordt gemaakt, zal delikse gezellige vergaderingen geregeld gehouden en dit zeer gelukkig uitgedachte plan een weldaad wor- over 't algemeen vrij goed bijgewoond. Door het den voor de kolonie en zal hier te laude door een houden van lezingen, voordrachten, het opvoeren van Gouvernements-onderwijzer een oplossing van een der kleine toneelstukjes, door zang en muziek werd ge- belangrijkste koloniale vraagstukken zijn gevonden, tracht de gezelligheid op deze bijeenkomsten zoveel waaraan ook in 't buitenland algemeene bekendheid mogelik te verhogen. Veel dank is de Afdeling in behoorde te worden gegeven, opdat ook andere Eu- deze verschuldigd aan haar onder-Afdeling, de Rede- ropeesche kolonien in Azie en elders van dit systeem rijkerskamer Aurora, die telkens met iets nieuws voor zullen kunnen profiteeren." den dag kwam. Er behoeft hier weinig bijgevoegd te worden, om een warme aanbeveling voor dit tijdschrift te geven. Het Hollands lied. Mij dunkt, dat deze Gills ook te gebruiken is in In het afgelopen jaar wendde de Afdeling prak- Zuid-Afrika en verder overal waar Hollanders vet tiese pogingen aan om het Hollands lied te versprei- van centra van beschaving wonende, hun kinderen den en onder haar leden ingang te doen vinden. van behoorlijk onderwijs verstoken moeten zien. Onder leiding van mevrouw Loopuyt—Maas, be- stuurslid der Afdeling, werden enige eenvoudige Hot- landse liederen ingestudeerd en het is tans de ge • woonte geworden, dat onze bijeenkomsten worden Tweede klasse meisjesscholen. geopend met het zingen van het Verbondslied 1). Het bestuur heeft echter gevoeld, dat het nodig zal zijn In de Indische pers werd door een artikel „Een een andere weg in te slaan. Vermoedelik zullen een stap achteruit", geteekend „een Moeller", naar het of meer afzonderlike maandelikse liederavonden wor- schijnt, de vrees opgewekt dat de Regeering van dengehouden, waarop dan alle leden, die iets voor voornemen zou zijn de tweede-klasse meisjesscholen het Joel gevoelen, met hun vrienden en kennissen zoo niet op te heffen, dan toch het aantal dier scho- aanwezig kunnen zijn. Goed zou het zijn wannest len te beperken. vooraf een kern van dames- en herenzangers gevormd „'t Onderwijs" merkt naar aanleiding daarvan op, werd, welke kern alsdan op die liederavonden de toon dat die vrees overdreven is, dat wel is waar zes van kon aangeven. de elf bestaande tweede-klasse meisjesscholen een kwijnend bestaan leiden, maar dat voor een deel daar- Buitengewone vergaderingen. van, de ouders het voor een groot deel zelf in de Op 11 Augustus werd een buitengewone vergade- hand hebben, het voortbestaan dier scholen te waar- ring gehouden ter feestelike herdenking van het twee- borgen, door hun meisjes van de gemengde school te jarig bestaan der Afdeling, welke bijeenkomst vol- doen overgaan naar de tweede-klasse meisjesschool. gens het algemene oordeel, een groot sukses was. Bovendien vertrouwt „'t Onderwijs" dat daar, waar laatst bedoelde scholen, door het te klein aantal leer- De Rederijkerskamer „Aurora". lingen, voor opheffing in aanmerking mochten ko- De stukken, welke door de Kamer maand na maand men, de departements-chef wel zal zorgen, dat aan werden opgevoerd, verbeterden telken male wat ge- de gemengde school gelegenheid zal worden gege. halte betreft, terwij1 ook het spel der medespelenden ven, de vrouwelijke leiding te verkrijgen, welke voor bewijs leverde, dat door oefening de kunst verkre- vele meisjes van 12 tot 16 a 17-jarigen leeftijd wen- gen wordt. schelijk of noodig is. „'t Onderwijs" schijnt trouwens, in sommige op- De 'Unie-feesten. zichten, de gemengde scholen te verkiezen boven de Bij gelegenheid van de feesten in verband met de tweede-klasse meisjesscholen. Waar de school-autori- veering van het tot stand komen van de Unie van teiten de quaestie nog niet als uitgemaakt schijnen te Zuid-Afrika, heeft de Afdeling zich ook niet onbe- beschouwen is 't niet aan ons van een voorkeur te tuigd gelaten. In verband met de historiese vertonin- doen blijken. gen (pageant) Ham zij deel aan twee der voornaam- Zeker kunnen wij ons echter vereenigen met wat ste episoden, t.w.: „de landing van Johan van Rie- „'t Onderwijs" ten slotte aanteekent: „Nu de aan- beeck" en „het graven van de Kasteelgracht", die dacht der Regeering evenwel op de meisjesscholen ge. onder leiding van uwe Afdeling plaats vonden. On- vestigd is, hopen we dat men nu ook niet zal na- getwijfeld werd de goede naam, welke de Afdeling laten de grootere meisjesscholen te hervormen en zich reeds te Kaapstad heeft verworven door de deel- daar inderdaad van te maken inrichtingen, welke voor- neming aan de historiese vertoningen niet weinig bereiden voor het Leven." versterkt. Een woord van dank aan alle leden, die De opvoeding van de Indische meisjes, tot goede aan deze vertoningen hebben deelgenomen, en in 't huisvrouwen, ook door mevrouw Hissink—Snelle- biezonder aan mevrouw Loopuyt, de H.Ed. oud- brand, meer in 't bijzonder, voor de armeren be- President F. W. Reitz (onze ere-voorzitter) en de pleit — zie ons Mei-nr. blz. 111 — heeft de aan- heer M. J. Brink, is hier ongetwijfeld niet ten onpas. dacht der schoolautoriteiten en wij kunnen niet an- ders dan de hoop uitspreken, dat de Regeering — in- Taalbond en A. T. V. dien dat noodig is, zooals 'I geval schijnt te zijn — Evenals in 't vorig jaar werd door uw Afdeling daarop Hare bijzonderei aandacht gevestigd zal houden. 1) Beschamend voorbeeld voor de Nederlandsche afdeelingen NEERLANDIA. 137 ook ditmaal weder een bedrag aan de Taalbond- en slaagden erin een overeenkomst aan te gaan, waar- Kommissie ter hand gesteld voor prijzen, uit te rei- bij ons het gebruik van het schoolgebouw der Duit- ken aan degenen, die de beste merken haalden bij se gemeente werd afgestaan. Eindelik was alles ge- de door dat lichaam gehouden jaarlikse eksamens in reed en op 3 Februarie smaakten wij de voldoening de Hollandse taal en letterkunde. Op het Kongres tegenwoordig te zijn bij de formele opening der ver- van de Zustervereniging, de „Afrikaanse Taalvereni- schillende klassen, bij welke gelegenheid Z.Ed. de ging" was uw Afdeling dit jaar vertegenwoordigd administrateur van de Provincie Kaap de °cede door uw sekretaris en de penningmeester, die de Hoop, Sir Frederic de Waal, K. C. M. G., ons een groeten van onze Afdeling overbrach:en. grote dienst bewees door een biezonder bemoedigende en welsprekende rede te houden en de klassen for- Bezoek van het Nederlands oorlog- meel voor geopend te verklaren. Tans zijn de klas- schip „De Zeven Provincien". sen in voile gang en het aanvankelik welslagen geeft Als het enige te Kaapstad bestaande lichaam, ver- reden te vermoeden, dat de gehele onderneming een tegenwoordigende Nederlanders, oud-Nederlanders en sukses zal blijken, hoewel natuurlik aanhoudende Afrikaners, nam uw Afdeling het initiatief tot een waakzaamheid en energiebetoning onzerzijds een feestelike ontvangst en onthaal van officieren, onder- dringende noodzakelikheid zullen blijven. officieren en bemanning van „De Zeven Provincien". Het aantal kinderen, dat tans de klassen van de De officieren woonden op 10 Januarie een feest- „A. N. V. School" bijwoont, is ongeveer 70 en dat avond bij in de zaal der Afdeling, bij welke gelegen- der volwassenen ruim 30. Het onderwijs wordt ge- heid een adres Van welkomst werd aangeboden. geven door een onderwijzer en onderwijzeres. Voor de onder-officieren werd een uitstapje naar het „Round House" hotel georganiseerd en voor de kor- Ledental der Afdeling. poraals en manschappen een uitstapje naar Grote In het afgelopen jaar klom het ledental van' 151 Schuur en een wandeling Tangs de voorzijde van de tot 168, doch door vertrek naar elders, bedanking en Tafelberg, terwijl met de heren machinisien een mo- overlijden moesten 28 worden afgeschreven, zodat tortocht rond de Tafelberg werd ondernomen. Ge- noeg zij het, dat van de kommandant en officieren wij onze vierde jaargang ingaan met 152 leden; d. i. slechts een meer dan bij de ingang van de derde tot de minste matrons, stoker of zeesoldaat, alien jaargang van ons bestaan. hun innige dank aan uwe Afdeling hebben toegebracht. Nog zij hier vermeld, dat de heer Jac. Loopuyt in De korporaals, matrozen en verdere bemanning gin- gen zelfs zover om hun dankbaarheid te betuigen de loop van het jaar zijn betrekking als voorzitter van aan uw Afdeling ten geschenke te geven een der Afdeling neerlegde en dat in diens plaats geko- vergroot portret, in fraaie lijst gevat, voorstellende zen werd advokaat J. W. Roux. de aankomst van ,De Zeven Provincien" in Tafelbaai. Moeilikheden met ons Verenigings- Van het bijeengeb,rachte geld, bleef een balans van lokaal. ongeveer 12.-.- over, Welk bedrag bij besluit van een daartoe gehouden openbare vergadering van bii- Dr. Muir, de superintendant van onderwijs in de dragers, geschonken is aan het onderwijsfonds van Provincie Kaap de °cede Hoop, bond een hogere uw Afdeling. huurprijs, dan uwe Afdeling kon betalen en het ge- volg was, dat wij onze zaal moesten prijsgeven. Hollands onderwijs te Kaapstad. Evenwel gelukte het aan een deputatie uit uw be- Gevoelende, dat het met 't onderwijs in onze moe- stuur om in onderhandeling met Dr. Muir te treden dertaal op de scholen van het Kaapse Schiereiland en van deze toestemming te verkrijgen om voorlopig niet '&5 is gesteld — om er het minste van te zeg- 's avonds van de zaal gebruik te maken, op voor- gen —, dat een Hollands-sprekend ouder daarmede waarde evenwel, dat het bestuur zijn best zoo doen tevreden kan zijn, en gedreven door het verlangen om naar een ander vergaderlokaal om te zien. om iets bij te dragen tot de bevordering en hand- Ten slotte rest mij nog een woord van dank te having van de Hollandse taal, stelde uw bestuur zich uiten aan alien, die in het afgelopen jaar de Afde- door bemiddeling van uw sekretaris in verbinding ling op buitengewone wijze hebben gesteund. Dank met de heer G. A. A. Middelberg, gewezen direk- dient te worden toegebracht aan een lid der Aide- teur van de vroegere Ned. Z. A. Spoorwegmaat- ling, dat echter onbekend wenscht te blijven, voor schappij, toen deze hier in Februarie 1910 op be- een gift van 5. Dit is de twede maal, dat zulk zoek was. Uw sekretaris legde een plan voor dat een gift van dezelfde persoon ontvangen werd. Voorts diens goedkeuring wegdroeg en hij beloofde, na te- danken wij, namens de Afdeling, de heren Jac. rugkeer in Holland, zijn best te zullen doen om het Loopuyt en J. A. G. Bremer voor giften van 2.10.- te doen gelukken. Na Tang en geduldig wachten, elk ten behoeve van de Rederijkerskamer „Aurora" kwam eindelik het verblijdend bericht, dat een bedrag ontvangen, terwijl wij ook niet onvermeld mogen la- van f 1800.— (ongeveer 150) voor het doel was ten de namen van de dames mevr. Jan Luyt, mevr. toegestaan. Tot dit bedrag hadden bijgedragen ieder J. D. de Villiers, mej. Joey Marais, mejuffrouwen voor een-derde de navolgende verenigingen: Hoofd- A. en C. Hoogendoorn en het B. M. G. (banjo- bestuur A. N. V., Ned. Z. A. Vereniging en de ver- mandoline-guitaar) kwartet, die ons bij verschillende eniging Z. A. S. M. gelegenheden op heerlike zang en muziek vergast Toen dit bedrag ontvangen werd, koos uw Afdeling hebben. een Onderwijskommissie om de verdere aangelegen- * heden in verband met deze zaak te regelen. Rond- schrijvingen werden opgesteld en verspreid, adver- 9 Mei is op den maandelijkschen gezelligen avond van de Afd. Kaapstad en omstreken van het A. N. tenties in de bladen geplaatst, zowel om onderwijzers als om leerlingen (groot en klein), en een rondschrij- V. metgroot succes door de Rederijkerskamer opge- voerd het bekende kluchtspel: Het spreekuur van yen aan verschillende personen gericht om de zaak den dokter. te steunen. Het doel was de klassen in te richten in onze zaal, doch toen alles zo hoed als gereed was, werden onze plannen bijna verijdeld door een vrese- Johannesburg. like slag, welke uw afdeling plotseling en onver- wacht trof in de opzegging namens de eigenaars Wij ontvingen het jaarverslag der Nederlandsche — van de hour der zaal, waarin uw Afdeling nu Vereeniging te Johannesburg over 1910. Aan onder- ongeveer 21/ jaar Naar bijeenkomsten heeft gehou- stand werd 126.3.10 uitgegeven; d. i. 63 pd. st. den. Uw voorzitter en sekretaris stelden zich in ver- minder dan het vorig jaar, een bewijs dat de noo- binding met het bestuur van de Duitse school alhier den eenigszins verminderen. 42.17.— werd terug- 138 NEERLAND1A. ontvangen van vroeger voorgeschoten gelden. Deze 137 dergrondwet door hun ondergeschikte ambte- teruggave bedroeg in 1909 slechts 10.—. naren wordt toegepast." Het Nederlandsche Bijstands-Fonds voor Z.-Afrika Een inzender vindt het echter onbillijk de on&r- likwideerde en droeg zijn saldo van 75.-.- en geschikte ambtenaren te beschuldigen. Over het ge- eenige vorderingen op Nederlanders aan de Neder- heelegebied van de Unie wordt het Hollandsch in landsche Vereeniging over. den hoekgedrongen. Dat niet kunnen gebeuren, De beschikbare middelen dezer Vereeniging bedra- zegt hij, als niet de hoofdambtenaren voorgingen. gen 385.12.7, d. i. 50 pd. st. meer dan het vorig Wij behoeven de klachten van al wie tot de ru- naar. briκk van den hinkenden ezel bijdragen niet in bi- In hetjaar onder beschouwing werd de huur van zonderheden weer tegeven. Men klaagt, dat aan de leeszaal belangrijk verhoogd, en aangezien het aan- spoorwegstations en in de postkantoren nagenoeg al- tal bezoekers zeergering was, werd op eene alge- le kennisgevingen alleen in het Engelsch staan aan- nteene ledenvergadering tot tijdelijke opheffing be- geplakt; dat de Hollandsche formulieren van de yolks- sloten. Breidt het ledental zich fink uit en gaan er telling vol jammerlijke fouten zitten; dat te Johannes- , burg in een gemeentelijke bekendmaking het Hol- zou het bestuur metgenoegen plannen in overwe- landsch blijkbaar afkomstig is van een Engelschman, ging nemen en naar eene geschikte plaats uitzien. die er de beginselen niet van kent, zoo 't al niet Getrouw aan de traditie vierde de Vereeniging met opzet tot een bespotting is gemaakt; dat de wederom hetJulianafeest en den Koninginnedag. weesheer in Transvaal alle Hollandsche brieven in Op Zaterdag 3 December werd in de open lucht het Engelsch beantwoordt, en hij een Hollandsche in het bosch nabij den Dierentuin, begunstigd dour formulieren bezit; dat een aanbesteding van de re- heerlijk zomerweder, het Sint Nicolaasfeest met de geering er ens alleen in het Engelsch in de Engel- kleinengevierd. sche krant van het dorp verschijnt, en niet in de Op Maandagavond 5 December was er een gezel- Hollandsche krant in het Hollandsch; dat te Preto- lie avond voor de leden met hunne dames. ria een telegram naar Kaapstad geweigerd wordt, Buiten deze avonden was er nog een bridge-wed- omdat het Cape Town moet wezen dat er er ens strijd met prijzen. in Transvaal een ma is is, die geen Hollandsch Nog wordt met genoegen melding gemaakt van een kent, noch zijn hoofdklerk; en zoo voorts. feestavond ter eere van den voorzitter, waarop de Con- Wij zouden voor de rubriek van de Volkstem ook sul, den heer Meischke het draagteeken op de Borst een bijdrage kunnen leveren. Voor ors ligt een brief hechtte alsRidder van de Oranje.Nassau-orde, over met Hollandschadres uit ons land naar iemand te welke onderscheiding zich alle Hollanders verheugden. Kaapstad, Bus no. zooveel, verzonden en als onbe- Juist voor het sluiten vanhet boekjaar vond er een stelbaar teruggestuurd. De stempels van het post- gebeurtenis plaats, die lang, zeer lang in ors geheu- kantoor te Kaapstad zijn alle in het Engelsch of gen zal bliiven, n.l. het bezoek van den Comman- Fransch:„Unclaimed at private boxes”; „inconnu dant, eenige officieren, onder-officieren en minderen — not known"; „returned — Cape Town". van den Nederlandschen oorlogsbodem: Hr. Ms. „Z e- ven Provincien". Een' Het afgeloopen jaar was wederom een suscesvol voor llollandsch Zuid-Afrika. tijdvak voor de Nederlandsche Vereeniging, die door hare wijze van feestvieren Naar goeden naam in den Wij hebben vroeger al eens in di blad de mee- vreemde heeft hoog gehouden. fling uitgesproken, dat een hooger onderwijs voor Op de algemeene ledenvergadering van 31 Januari het Hollandsch-sprekende Zuid-Afrika alleen tot zijn j.l. werd een nieuw bestuur gekozen. De heer Meisch- recht zou komen aan een universiteit,waar heel het ke stelde zich niet meer herkiesbaar. De volgende onderwijs — desnoods met uitzondering van het yak heeren werdengekozen: L. E. Brandt, voorzitter; C. En gelsche taal en letterkunde — in het Hollandsch A. Breyer, onder-voorzitter; A. J. van Dinkel sec re- werdgegeven. Trachtte men naar een universiteit, taris; J. Groeneboom, 2e secretaris; J. B. Schoen- waar er,gelijk op la ere scholen, twee media van zetter,penningmeester; C. A. Breyer, J. B. Schoen- onderwijs zijn, het Engelsch en het Hollandsch, dan zetter en P. Stoker, leden der Commissie van Onder- zou wel weer het Hollandsch in den hoek worden stand; A. I. W. Visee Sr., H. Oosterbroek J. Lub ,, gedrongen. H. M. Muller en J. van Lier, leden der Commissie Twee redevoeringen, die gehouden zijn op de stu- van Ontspanning. denten-taalconferentie te Stellenbosch enwaarvan Ons Land laatstelijk den volledigen tekst heeft gegeven, Bloemfontein. zijn aanleiding dat wij op die kwestie terugkomen. Dr. D. F. Malan zei in zijn redeover taal en Tot bestuurslid dezer Afdeeling is gekozen de heer nationaliteit — wij hebben reeds gewag geinaakt van A. Francken. den die en indruk dien zij gewekt heeft dit: „Er Afrikaners in Angola. isgeen wanbegrip bij Afrikaners, dat onze taal en nationaliteit zoveel schade heeft berokkend als dit, G. Groesbeek meldt uit Caconda, dat 't aantal Afri- dat het Afrikaner yolk tweetalig is. Het ideaal, waar- kaansche huishoudingen in Angola (Portugeesch West- naar sommigen. in Zuid-Afrika schijnen te streven, Afrika) thans als volgt is: Bihe 27; Hanha 16 en is om alles, metal leen in staats- en publieke aan- Que ongeveer 50. De schrijver meent dat Bihe heel gelegenheden, waar het vereist wordt, maar ook in spoedig in de meerderheid zal zijn. De grond, acht de. private aangelegenheden van redeye individuele dagen met den ossenwagen van Bihe gelegen, is zeer Afrikaner, precies om de helft te later zijn. Op alle gezond en vruchtbaar. vergaderingen moet nu juist evenveel Engels gespro- ken worden • als Hollands, anders is men eenzijdig. De kreupele ezel. Bij huisgodsdienst moet het om de beurt. In dekerk moeten allebei de talen wordengehoord, antlers is De Volkstem heeft een rubriek geopend, onder den men eng. Niet alleen op de publieke school, maar titel De Kreupele Donkie, d. i. de Hollandsche taal, ook in de dagelikse omgang van Afrikaner met Art- die, krachtens art. 137 van de grondwet der Unie, kaner, in korrespondentie en in de huiskamer moet gelijke rechten met het Engelsch heeft, maar in waar- de Hertzogwet konsekwent worden toegepast. Want, held de kreupele ezel is, die achteraan komt hin- zo redeneert men, de Afrikaner is tweetalig." ken. Onder die rubriek brengt het blad door voor- En dan gaat dr. Malan voort met te zeggen en beelden 'onder „de aandacht onzer verantwoordelike aan te toonen, datgeen yolk ter wereld tweetalig regeerders" „de aller-treurigste manier waarop art. is. Daarom moet het, zegt hij, in Zuid-Afrika wor- NEERLAND1A. 13 den een natie, maar blijven twee volken, ieder met leden te verwerven, welkenaar aaneensluiting streven. zijn eigen taal, — al is het gewenscht, dat men de Nederlanders zijn w. b. vereenigingsgeest beslist de andere taal verstaat en kangebruiken. minderen van Denen, Zwitsers, Ieren, enz. Op de lagere scholen, zoo meenen wij nu, moeten Dank zij het gulhartig en luisterrijk onthaal de de kinderen ook de andere taal leeren kennen maar , afdeeling op 26 Fehr. 1910 bereid door Karen voor- aan de universiteit behooren de leidslieden van het zitter, Mr. H. Baron Van Oldenneel, mocht de aau- yolk te wordengevormd in de eigen taal. Geen twee- welijks eenjarige loot van het Verbcnd toen een talige universiteit dan, maar twee universiteiten, een heuchlijk jaarfeest na de algemeene vergadering vie- Engelsche en een Hollandsche. ren. „Nieuw-Nederland" 's optreden heeft daardoor Is dat misschien ook de meening van president een uitstekenden indrukgernaakt. Reitz, tegenwoordig voorzitter van den Senaat der Eene merkwaardige gebeurtenis was het houden Unie ? Hi' j sprak op de studenten-taalconferentie over van den eersten Nederlandschen stamdag in Olympia den invloed van degeschiedenis op het volkskarak- Park, nabij Iwington (Nieuw-Jersey). Tal van leden ter, en verklaardeook het karakter van den Afrikaan- der afdeeling hebben aan het welgeslaagd stamteest der uit de levenswijze en de lotgevallen der vaderen. cleelgenomen. „Die Afrikaner", zei president Reitz, „kan skiet en In November 1910 kwamen Nederlandsche mutter- perd-ry, hy kan koffie kook en karmnaatjie braai; officieren op wedstrijden alhier lauwerenplukken. hy kan 'n perd kniehalter en 'n wa drywe; hy kan Temeer wijl onder hen ook het A. N. V. was ver- 'n skaap skeer en 'n koei melk; hy kan bier in Stel- tegenwoordigd, had de beer Van Oldenneel, onze lenbosch en elders Grieks, Latyn, mathesis en ge- voorzitter, van hun bezoekgaarne gebruik gemaakt skiedenis leer — sowat van alles, maar — en dit is tot een feestelijk onthaal, helaas, werd hij echter door gin verwyt — ons geskiedenis breng dit mee s'n ziekte teruggehouden. werk is doorgaans nie so dee'lik a is dit moes wees De heer Alb. van der Laande Bie, onsgewaar- nie. Die afrikaanse student sal dit self erken, dat deerd medelid, heeft zichgroote inoeite gegeven met in bisonderegeleerde vakke dit nog nie so ver kan het uitwerken van eenontwerp tot dienstvervulling breng nie als dit in die europese universiteite die in het Nederlandsche leger, door zonen van in Ame- g rika, Afrika, enz., wonende Nederlanders. Hoewel die eerste klas soort kry meneer die Voorsitter! , dit ook door onzen beschermheer Jhr. Dr. J. Lou- Hieroor ma g ik nu nie uitwei nie dit is buite- don, Hr. Ms. Gezantte Washington, grootelijks ge- kant my onderwerp — alleen wil ik dit se - al, waardeerd denkbeeld door het Hoofdbestuur van het moet ik dit nou, om so te se, „by die hare" daar- A. N. V. te moeilijk uitvoerbaar werd geacht, vleit by sleep, en dit is: Pas op!" het bestuur van Nieuw-Nederland zich met de hoop Waarvoor waarschuwde depresident ? Dat kan alsnog op gewijzigden voet, aan het plan-Van der men slechts vragen. Maar men ma wel vermoeden, Laan eene toekomst te ziengeopend. dat hi' iets van de plannen voor de inrichting van het Het bestuur heeft door vertrek het verlies van den hooger onderwijs in de Unie of weet, en vreest, dat heer W. P. Montijn te betreuren, welke sinds de op- ze voor de Afrikaanders bedenkelijk zijn. Vreest hi' richting der afdeeling als penningmeester ons ge- alleen, dat de Afrikaanders aanstonds degewoonte trouw ter zijde stond en moeilijk blijkt te vervan- om buitenslands op studie te aan zullen prijsgeven gen. en de komende universiteit in Zuid-Afrika verkiezen, Namens het bestuur voornoemd : en dan een minder degelijke opleiding krijgen ? Of H. VAN OLDENNEEL, voorzitter. , J. VAN FOLKER, secretaris. en het volkskarakter van den Afrikaander niet tot Nieu w-Y o r k, Febr. 1911. hun recht zullen komen ? Het Paso p! van een ern- stig man als president Reitz zal zeker in Zuid-Afrika te denkengeven. Afd. Roseland. Intusschen is minister F. S. Malan in Europa en Aan het jaarverslag der Afd. Roseland, opgemaakt zal er universiteitenbezoeken ten bate van zijn plan- door den heer 0. Germeraad, secretaris, is het vol- nen voor het hooger onderwijs in Zuid-Afrika. Hi gende ontleend: zal hiergeen tweetalige universiteiten vinden, waar alles„precies om de heeft'' gaat. En in Belie kan De Afdeeling telt 112 leden. hi' hooren, dat de Vlamingen de Gentsche hocge- Buiten degewone maandelijksche vergaderingen,. schoolgeheel voor zich opeischen: geheel Vlaamsch werden twee buitengewone ledenvergaderingen gehon- zal zij moeten wezen. den en een uitvoering gegeven. Of minister Malan, naast een Engelsche, een Hol- De Afdeeling zamelde mee gelden in voor de op- tandsche universiteit zal voorstellen, weten wij niet. richting van een drinkfontein in een der hoofdstraten Maar dat de Afrikaanders vroeg of laat een geheel van Roseland. De voorzitter, de heer Jongendijk, hield Hollandsche universiteit zullen eischen, daarvan zijn bij die gelegenheid een toespraak; een muziekcorps. wij overtuigd. speelde het Wien Neerlands bloed en het Wilhelmus. De Nederlandsche Kolonisten in den Amerikaanschen Vrijheidsoorlog. AMERIKA Ds. Henry Beets heeft een boek geschreven over Abraham Lincoln, zijn tijd en Leven, dat verschenen is bij J. B. Hulst en B. Sevensma te Grand Rapids, Michigan. Verslag over Ira jaar 1910 der Afdeeling Het is een frisch gesteld werk, rijk verlucht, en „Nieuw-Nederland”. bevat voor de Nederlanders belangrijke gegevens in het aanhangsel dat handelt over de Hollanders in Al mocht de afdeeling geen groote ledenaanwinst het Leger der Unie. Ds. Beets begint dit aanhangsel over 1910 verwerven, er was gestadige toeneming aldus: waar te nemen sedert het vorige jaarverslag 30 le- „Het strekt ons Hollandsch yolk in de Vereenigde den aanwees. Staten tot eene blijvende eere, dat het, in Lincolns Terwijl het voormalige Nieuw-Amsterdam - en grooten kamp voor de Unie en de vrij-verklaring der Nieuw-Nederland niet minder — duizenden inkome- shaven, niet achter bleef om het beste te offeren op lingen uit Nederland telt, valt het vooral in deze het altaar des vaderlands: van de edelsten van zijne metropool zeer moeilijk getrouwe en belangstellende zonen. 140 NEERLANDIA. Een betrekkelijk groote keurbende werd daartoe ge- voldoen; terwijl het voorschot wordt gegeven tegen williglijk gegeven. Dit is te meer opmerkelijk, om- 6 procent. dat die geboren Nederlanders nog maar korten tijd Wegens het verblijdend welslagen der eerste Katho- woonden in de maagdelijke wooden van Michigan en lieke kolonie te Butler is nabij Onamia in de coun- op de breede prairies van Iowa en Wisconsin. ty Mille Lacs op dezelfde wijze een tweede ko- Want wij hebben hier op het oog het geslacht tier lonie aangelegd. Pelgrimvaders van het Westen, dat Van Raalte en Alweer een. Scholte was gevolgd naar de Nieuwe Wereld..." De schrijver vindt het natuurlijk dat de talrijke na- Te Paterson, N.-J., is verschenen Nieuw-Nederland, komelingen der oude Knickerbockers zich in de bres- Officieel Nederlandsch en Vlaamsch CoOperatief se stelden • voor de aangevochten Unie. Maar de an- Nieuwsblad voor de Staten Nieuw-York en Nieuw- deren waren nog maar zoo kort in het land, had- Jersey. den nog maar weinig genoten van het goede. Velen Het is een breed opgezet, flank uitgevoerd weekblad, hunner waren slechts gebrekkig bekend met de En- onder redactie van de heeren Corn. Beeling Jr., Joh. gelsche taal. Weinigen verstonden de dieper liggende Egberts en J. A. N. de L. K. van Folker. oorzaken van den Burgerkrijg. Het wil volgens zijn leuze, onder den kop afge- Van Grand Rapids, Grand Haven en Kalamazoo uit drukt, Elck wat wils geven. togen zij gewillig ten strijde. Met meer dan gewone instemming begroeten wij En vooral uit Holland en Zeeland, in Ottowa coun- het verschijnen van dit weekblad, dat niet geschre/ ty, Michigan Filmore en Overisel in Allegan county. ven wordt voor Hollanders of voor Vlamingen, maar, Ds. Beets geeft dan een lijst der Nederlanders, die volkomen in den geest van het Verbond, voor bei- bij de verschillende regimenten gediend hebben. Die den. Zoo behoort het: Vlamingen, Nederlanders en lijst is opgemaakt door den heer G. van Schelven, Afrikaners behooren bij elkaar. Zij spreken een taal. postmeester te Holland, Mich., zelf een veteraan nit den oorlog, die opklom tot onder-officier en aan wien heel ons yolk de hoogste erkentelijkheid schuldig is Hollandsch in Amerika. voor wat hij schreef en verzamelde aangaande de his- In De Calvinist van Grand Rapids klaagt de schrij- torie der Pelgrimvaders van het Westen. Wij tellen ver van Klepelslagen over het Hollandsch onderwijs op deze lijst 406 namen. Al de jongens uit Michi- aan de openbare scholen in de Hollandsche streken gan waren vrijwilligers op zes na en op een na wa- van het Westen. Hij vindt, dat de twee jaar Hol- ren zij alien in Nederland geboren. landsch op acht jaar onderricht niet veel beteekenen, Uit Iowa, den staat in 1847 door Ds. H. P. Schol- en vraagt of er niets kan gedaan worden om betere te gesticht, sloten vele Nederlanders zich aan bij het resultaten te verkrijgen. Er is wel wat aan te doen 33e Iowa Regiment Infanterie, 10 brach'.en het tot als wij met elkander de beste middelen gebruiken officier. Verder waren 17 geboren Nederlanders sol- om het beste doel te bereiken, zoo beantwoordt hij daat en 5 recruut. zich zelf. Hollandsch-sprekenden in Noord-Amerika. Naar aanleiding van het door ons overgenomen INGEZONDEN. artikel over dit onderwerp, ontvingen wij van den heer H. J. M. van den Heuvel te Brussel een brief- je, waarin hij schrijft „dat hij meent ons een genoe- gen te doen met de lotgevallen merle te deelen van een der kolonien, waarover in dat artikel wordt ge- Adam Zilo sproken." Deze, zijn vervat in een boekje dat hij (een der leermeesters van Tsaar Peter I). zoo vriendelijk was ons te zenden en dat heet: Geachte Redactie. Naar de Nieuwe Katholieke Kolonie te Butler in Minnesota door H. W. Yzermans, Kruisheer. In J. F. Martinet's Historie der Waereld, leest Wij hebben dit boekje doorgelezen, dat voorname- men omtrent dezen persoon het volgende: lijk een beschrijving geeft van de eerste refs naar deze „Adam Zilo was eerst een Gouddraadtrekker te kolonie en van die kolonie zelf, wat betreft klimaat, Amsterdam. Bezig zijnde met dit ambagt, bragt bodemgesteldheid, levensvoorwaarden enz. zijn vernuft hem tot den inval, om looden of tinnen Deze Katholieke kolonie is gesticht met het doel pijpen voor disteleerslangen en fonteinen te trekken. Katholieke landverhuizers te vrijwaren tegen het ver- Hij beproefde zulks, en de uitslag beantwoordde aan vreemden van hun godsdienstplichten. Het plan is de onderneeming. Hierna heeft hij de Pijpen voor de uitgegaan van eenige bisschoppen in den staat Min- Waterwerken van Fontainebleau en Maria getrokken, nesota. De W.Eerw. heer August van den Heuvel, Welke nog (1787), gebruiktworden. Deeze dingen, Pastoor te Lorette, vertrok na de stichting naar Hol- gouden draaden en looden pijpen, hadden gewis ge- land, teneinde in zijn vaderland Katholieken, die meenschap of betrekking tot elkanderen. Maar Welke mochten geneigd zijn zich als kolonist daar te vesti- betrekking hadden toch gouden draaden of looden pij- gen, met raad en daad te helpen. Den 12en Maart pen tot de gronden van den Scheepsbouw, waarin 1910 ging hij met negentig kolonisten, een tweetal Zilo naderhand Peter den I, Keizer van Rusland, te Priesters en een Broeder der Orde van de Kruis- Amsterdam onderwees ? Nog meer, wat overeenstem- heeren, van Antwerpen naar Amerika terug. ming hadden gouden draaden, looden pijpen of Dit jaar is hij weder in ons land geweest om meer scheepsbouw met het maaken van •Sniiroeden voor de kolonisten te zoeken. De vereischten zijn, dat men Fluweelweevers, en wel van zodanigen, welken beter goed degelijk Katholiek is; land koopt van de Ka- waren, dan die der Engelschen ? (Met dit geheim is tholieke Kolonizatie-Maatschappij tegen 20 dollars hij gestorven in den ouderdom van ruim negentig per acre of ongeveer f 125.— per Hectare; waarvan jaaren. Voor deszelfs ontdekking werdt hem vrugt- men drie dollars per acre aanstonds betaalt en het loos duizend guldens gebooden, toen hij wegens overige in termijnen; dat men dus daarvoor en voor zijne hooge jaaren er niet meer aan werken kon). de beginkosten, tenminste f 2000.— bezit, behalve de Maar Welk eene overeenstemming hadden die Snij- kosten voor den overtocht. Voor den bouw der wo- roeden met het maaken van eigen Fioolen, die de ning kan men bij de Maatschappij hout krijgen, mits beste Cremoonsche konden uittarten ? Eindelijk, dat het bedrag daarvan niet de som van 500 dollars te nog vreemder is, wie zoo uit het vernuft van Zilo boven gaat. Ook deze schuld kan men in termijnen hebben kunnen affeiden, dat hij een Glasslijper, een NEERLAND1A. 14 Spiegel-, Telescoop-, en Verrekijkersmaaker; of, einde- lijk, dat hij een goed Zeeschilder zou worden, waar- toe de Scheepsbouw hem zeer te staade kwam, maar in deeze Bouwkonst vorderde hij zo verre, dat hij volgens de Wiskonst, nieuwe en vaste gronden uit- vondt, om de beste gedaan'en voor 't laaden, de waare plaats voor de masten en zeilen en de ge- makkelijkste schikking tot scheepsverrigtingen te kun- nen geeven ?" Weet een der lezers van Neerlandia misschien jets meer van dezen Zito te verhalen ? Amsterdam, Mei 1911. J. RASCH. MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI Stamverkeer. De heer J. J. van Hauwaert te Nijvel Belie hied! zich weer aan voor kinderruil gedurende de vacantie. Hij stelt zich weer geheel ten dienste van Nederlandsche jongelieden, die met Belgische voor een i ge weken van woonplaats willen verwisselen. Belanghebbenden kunnen zich tot hem wenden. Reisboek 1911. Het Reisboek, uitgegeven door den heer C. Morks Czn. te Dordrecht, beleeft nu zijn vierden jaargang, bewijs dat het nut doet. Da ar is in ons Verbond reeds meermalen een stem opg e aan , die vroeg om een Nederiandschen Baede kerover Nederland. Hoe vreemd het moge klinken In het Zeister Bosch. deze bestaat niet. 't Isof men van oordeel is, dat Nederlanders, Vla kan men ook een Baedeker verlangen, In den vier- mingen,Afrikaners en alle andere stamverwanten, den jaargang voert de samensteller ons tans de groote we en en vindt daarbij gelegenheid in zeer belmopten vorm de bijzonderheden van verschillende steden en streken op te sommen. Na de bezienswaar- digheden worden ook de hotels en pensions genceind waaruit men voor verblijf een keuze kan doen z1 , naar de gevuldheid van zijn beurs. Eenplaatsnamen-register maakt het opzoeken zeer gemakkelijk. Gelijk elk jaar gaat aan den eigenlijken gids een paar vel, wat men zou kunnen ncemen „mengelwerk" vooraf. Ditmaal krijgen daarin het Liesbosch en Bre- da, Zwolle en omgeving en Zeeland een beurt., De volledige reizigerstarieven voor het vervoer over de Nederlandsche spoorlijnen verhoogen de waarde van dit zeer bruikbare en in handig formaat gestoken boekje, dat reeds een omvang heeft van ongeveer 200 bladzijden. Van deplaatjes, die het sieren, nemen we a's pr,:e ye hierbij een tweetal over. Luchtvaart. Dat Nederland na een tijdje van aarzeling zijn aan deel opvraagt in de vliegsport blijkt uit velerlei fei- ten. Het heeft zijn offer, maar ook zijn meester ge. bracht: Wijnmalen is door zijn vlucht Paris -Brussel een bekende figuur der lucht geworden. De voornaamste steden hebben reeds haar vlieg- terreinen en ook zijn er al vliegscholen, Sonnige Ne • derlanders widen zich zelfs aan de vervaardiging van vliegmachines. Als nieuw bewijs van Nerlands doorzettende deel. Stadhuis te Alkmaar. neming aan de verovering der lucht kan thans gel- den het aan de luchtvaartgewijde gelltustreerde tijd• nooit ons land bereizen en doen ze het al, dangeen schrift A v i a, van welk veertiendaagsch blad de vo- behoeftegevoelen aan een Nederiandschen rein ids. rige maand de eerste nummers verschenen bij den Dit nu is Morks'Reisboek niet, maar voor 40 6s. heer C. Geleyns te Rotterdam, den ondernemenden 142 NEERLANDIA. uitgever van Holland Express. En nu we dit „Wat de tonnenmaat betreft is Rotterdam de twee- tijdschrift, gewijd aan kunst, cultuur en verkeer noe- de haven van het Europeesche vasteland en de vierde men, mogen we ook wel even melding maker van van de geheele wereld en het zal misschien zelfs een het felt, dat het door afzonderlijke uitgaven in vreem- nog hoogere plaats gaan innemen, in aanmerking ge- de talen, waarin het mooi van ors land in woord nomen de doortastendheid van het stedelijk bestuur en beeld wordt geschetst, den vreemdeling belang- om meer ruimte te scheppen en de zorgen der regee- stelling voor Nederland weet in te boezemen. 0. m. ring, die voortdurend laat baggeren." is dit op de tentoonstelling van het reiswezen te Berlijn gebleken. Uit Holland's verleden. Als merkwaardigheid kan nog worden gemeld, dat Volgens den kranten-briefschrijver Urban is het wa- dezer dagen ook een rummer van Holland Express terrecht te Wisby (Zweden) nog in het Hollandsch in Esperanto verschijnt. geschreven, een overblijfsel uit de dagen toen NeOl-- lands taal door zijn scheepvaart over de wereld ver- Een goed propagandamiddel. breid was. De Amsterdamsche Stud.-Afd. van het A. N. V. verspreidt het volgend beleefd verzoek -tan Neder- Eiger Nijverheid. landers: Onlangs werd de 3000e arbeider bij de Philips' In Belgie wonen 4V; millioen Vlamingen tegen 3 lampenfabriek in dienst genomen. millioen Walen. Een goed Nederlander spreke dus Nederlandsch in Vlaamsch-Belgie (ten Noorden der Om een beeld te geven van de groote ontwikke- ling van dezen tak van Nederlandsche industrie die- denkbeeldige lijn Maastricht-Brussel -Duinkerken) en nen de volgende cijfers: 1903 600 arbeiders, 1909 steune op deze wijze den strijd der Vlamingen voor 1200 arbeiders, 1910 2000 arbeiders, 1911 3000 ar- onze gemeenschappelijke moedertaal. beiders, alien uitsluitend Nederlandsche arbeiders. Holland op zijn best. Onze handel op Griekenland. Men schrijft uit Mexico aan de Nieuwe Courant te Den Haag: De scheepvaartbeweging order Nederlandsche vlag in de Grieksche havens gedurende de laatste drie ja- Het zal uwen lezers zekerwel aangenaam zijn te ren is als volgt: vernemen, dat ook hier in de hoofdstad van de re- publiek Mexico de naam van Nederland op weten- In 1908 94 stoomschepen met 278.292 M3 inhoud; schappelijk gebied hoog in eere wordt gehouden. D 1909 109 . » 328.348 7, Gisteren werd hier in eenplechtige vergadering van >> 1910 135 . » 611.235 7, de Sociedad Astronomica deMexico de herinnering Het aantal schepen is dus sedert 1908 met bijna gevierd van de ontdekking der zonnevlekken door den 40 pCt. en de tonnenmaat met meer dan 100 pCt. Nederlandschen sterrekundige Johan Fabricius. toegenomen. Johan Fabricius waseen Oost-Fries. Hi j werd geboren 8 Januari 1587 te Westerhave en overleed op Hollandsche ondernemingsgeest. jeugdigen leeftijd (in 1615). Hij studeerde in de me- dicijnen te Wittenberg, maar legde zich daarna, on- Dezer dagen werd te Milaan de akte geteekend van der leiding van zijn vader, den astronoom David Fabri- oprichting der Societa. Anonima. Lips Vago. De N. V. cius, op de sterrenkunde toe. Hi ontdekte in 1611 de Lips' Brandkasten- en Slotenfabrieken te Dordrecht zonnevlekken en de aswenteling der zon. Hi schreef houdt het meerendeel der aandeelen dezer nieuwe Narratio de maculis in sole (Wittenberg Italiaansche Maatschappij, welke eene voortzetting 1611). Voor vader en zoon is te Osteel een monu• beoogt van de reeds in het jaar 1800 in Milaan op- ment opgericht. gerichte en sindsdien achtereenvolgens door drie ge- Eenprogramma was samengesteld, waarin uiter- slachten Vago gedreven Brandkasten- en Slotenfabriek. Eengelijktijdig inkomende bestelling van 100 brand- aard de zon het leeuwendeel had, maar waarin ook weer aan een Nederlander, maar aan een thans le- kasten voor de Italiaansche Staatsspoorwegen ma al s venden landgenoot, Dr. Brester, te Scheveningen, lid eengoed begin van de zaken dezer nieuwe onder- van het Mexicaansche Genootschap, hulde werd ge- neming beschouwd worden. bracht door het ter sprake brengen van diens theo- rie over de constitutie van de zon. Nederl. Tentoonstelling te Kristiania. Een aantal leden der Nederlandsche kolonie te De tentoonstelling voor Nederlandsche en Nederl. Mexico woonden deze vergadering bij. Indische versierings- en toegepaste kunst in het Mu- * seum van Kunstnijverheid te Kristiania is den 23en Meigeopend. Zij trekt in hooge mate de belangstel- In The Financial News, hetgroote Londensche ling der Noorsche bevolking, hoewel het hedendaag- financieele dagblad van 18 Mei, vinden wij het vol- sche Nederlandsche kunstambacht beter vertegenwoor- gende: did had kunnen zijn. Vooral de Nederl. Indische „De Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en afdeeling treedt op den voorgrond. SPoorwegmaterieel, in het buitenland welbekend on der haar telegram-adres: Werkspoor, zal een nieuwe Geer goed voorbeeld. leening uit even ten einde de vervaardiging van Die- selmotoren met grooter kracht te kunnen ondernemen. Wie met den electrischen trein naar Scheveningen De „Werkspoor"-maatschappij heeft de Dieselmotoren rijdt, kan, uit de groote bocht naar het station Was- gebouwd voor de Vulcanus der Koninklijke Neder- senaar, in de verte de Witte brug over den Leid- landsche Petroleum-Maatschappij en deze bleken zoo schen straatweg zien liggen, een sieraad in het land- goed te voldoen dat een groot aantal bestellingen uit schap. andereplaatsen reeds zijn gevolgd, zoodat een groo- Maar als men op den Leidschen straatweg gaat ter kapitaal noodig is om behoorlijke uitbreiding aan ziet men die frame brug aan weerskanten ontluisterd de fabriekente kunnen geven." door een reclamebord. * * Is dat wel een goed voorbeeld van de Holland- sche Spoor, die zich anders bij heel den aanleg In zijn verslag voor het jaar 1910 over den han- van deze lijn — de stations, de wachthuizen enz. — del en scheepvaart van Rotterdam zegt de daar ge- blijkbaar zooveel aan het uiterlijk der dingen gele- vestigde Engelsche consul: gen laat liggen ? NEERLANDIA. 143 Bedriegelijke schuilnamen. B. A. Koster, Leiden. H. K. A. Backer, vroeger Van Speykstraat 158, Den Lili Green en Andreas Pavley — om hun dansen Haag (thans in Indie). in ons land welbekend zijn te Londen opgetre- J. W. Spanjaard, vroeger Witte Hulweg 10, Hilver- den. De View schrijft er opgetogen over. Het zijn arties- sum (thans in Indie). ten in de voile beteekenis van het woord, zegt zij. S. Stuurman, vroeger Goedestraat 1 bis, Utrecht. Jammer dan, dat de schuilnamen, waaronder deze Mevr. M. v. d. Veen, vroeger Shanghai (thans in dansers optreden, niet laten vermoeden, dat het een Indie). Nederlandsche jongevrouw en een Nederlandsche jon- K. Barel, vroeger Shanghai. geman zijn die zich aldus kunstenaars toonen. A. F. Commijs, vroeger Shanghai. Het is dezelfde grief, die wij indertijd uitspraken B. Kerkhoff, vroeger pla. Ned. Handel Mij., Shanghai. tegen Tilia Hill, als schuilnaam voor de Nederland- J. der Kinderen, vroeger p/a. Ned. Handel Mij., 3che zangeres van Linden van den Heuvel. Shanghai. W. H. Rethmeier, vroeger pia. Ned. Handel Mij., Een verstandige krant. Shanghai. H. Roth, vroeger p/a. Ned. Handel Mij., Shanghai. Een Engelsch blad — de Westminster Gazette -- H. v. d. Veen, vroeger Whangpoo Conservany Offi- gebruikte onlangs het werkwoord „quieten" (tot rust ces, Shanghai (thans in Indie). brengen), en werd daarover door een inzender op Mevr. B. Lob, vroeger Shanghai. de vingers getikt. Die ncemde het een leelijk en B. Lob, vroeger p/a. Russo Chinese Bank, Shanghai. onnoodig nieuw woord. M. Speelman, vroeger p/a. Russo Chinese Bank, De redactie antwoordde, dat zij het woord niet in Shanghai. bescherming nam. Zij had het wel in de gezagheb- Jacob Lefeber, uit Biervliet (Zeeland) naar Nieuw bende Oxford English Dictionary gevonden, maar York vertrokken, thans vermoedelijk in 't Westen daarin wordt het woord alleen gesteund met een van Noord-Amerika. aanhaling uit... de Westminster Gazette van veer- tien jaar geleden. Men kan er trotsch op zijn een nieuw woord aan de Engelsche taal te hebben ge- geven, zegt het blad, maar wij zijn er niet trotsch op, want wij vinden het geen goed woord. NIEUWE LEDEN In het groote Woordenboek der Nederlandsche Taal is ook menig nieuw woord opgenomen op gezag van over Mei 1911. een of ander schrijver in een Nederlandsche krant. Het is te hopen, dat die kranten ze ook zullen ver- loochenen, als ze inzien, dat het geen goede woor- den zijn, en dat woordenboeken kieskeurig blijven. Groep Nederland. GEWONE LEDEN. Mengelmoes. Theo von der Nahmer, sigarenkistenfabrikant Een hoed in Amsterdam gekocht, draagt op de voe- der firma Bruning & Zoon, Stratum bij Eindhoven. ring in gouden letters het volgende opschrift: Metro- Opg. door den heer P. Raymakers, Stratum. pole, Extra Light, Expressly made for Chapellerie N. C. Muller, hoofdcommies der Poste- Francaise, Raadhuisstraat, Amsterdam. rijen, Florapark 26, Haarlem. Maar drietalig! De dichter Lovendaal had wel ge- J. M. Veldhuyzen van Zanten, bloem- lijk toen hij het vorig jaar zong: bollenkweeker, Zwartelaan, Lisse. Wat mengelmoes van talen mag Beiden opg. door den heer J. B. van Loenen, Leiden. Aan d'Amstel zich vermeien! P. Geerts, Groote Noord, Hoorn. G. Wonder Jz., Park Hotel, Achterom, Nederlandsche (?) spoorkaartjes. Mej. Joh. C. E. Bal, Hoogstraat 64, Schiedam. A. A. Sprenger Jr., Wouwermanstr. 4, Amsterdam. Men weet dat de Nederlandsche spoorkaartjes in, H. G. Jurriaans, Roemer Visserstr. 40, Duitschland worden gemaakt. Nederlandsche fabrikan- Opg. door Mr. P. W. de Koning, ten schijnen daartegen niet te kunnen wedijveren. Mevr. Sprenger—De Bruyn, Noordstr., Middelburg. Maar wat bedenkelijker is: Op kaartjes der H. I J. S. Mej. C. Sprenger, Noordstraat, M. zijn de maandnamen in het Duitsch gedrukt. Beiden opg. door Jhr. G. L. Schorer, J. G. Bal, Kettingstraat 7, Rotterdam. Fotografie-artikelen. Opg. door mej. J. C. E. Bal, Schiedam. Dr. W. F. J. Miilatz, Westersingel 113, >> Wie kent Nederlandsche fabrikanten van fotografie- Opg. door Dr. W. van Everdingen, artikelen, in het bijzonder van platen en papier ? Firma Neelmeyer & Co., inktfabrikanten, Apeldoorn. Opg. door den heer Jac. Post, Rotterdam. Voor Afdeelingsavonden. Mej. D. van Hettinga Tromp, p/a. den heer Krayenhoff van de Leur, gep. Mej. Veer de Vere te Parijs zond aan Neerlandia Schout bij Nacht, Hilversum. een lijst van 20 voordrachten met lichtbeelden ter Opg. door den heer E. G. Gaarlandt, keuze, waaronder: de Nederlanders te Nieuw-York, J. C. A. Meyknecht, Wagenstraat 169, Den Haag. historisch en maatschappelijk. Sintbertus Smitz, Klooster, Sittarderweg, Heerlen. Ook mej. Joh. van Peski, Koningin Emmakade 96, G. N. van Affelen van Saemsfoort, Kapi- 's-Gravenhage, zond haar voordrachtenlijst: dicht- tein der Artillerie, Hellevoetsluis. werken en proza. Opg. door Luit. W. van Maanen, Leger- plaats bij Oldebroek. Vraag om inlichting. P. C. A. Geyl, litt.-cand., Plantsoen 81, Leiden. J. S. Bartstra, litt.-cand., Heerestr. 42a, Wie kan het juiste adres meedeelen van: Beiden opg. door den heer H. C. Hartevelt, B. Vlielander Hein, makelaar, vroeger Weltevreden (Ned.-Indie). Jongelieden-Afdeelingen. A. van Idsinga, vroeger directeur Atjeh Boschbouw Cie., Sinabang (thans te Weenen). F. Doffegnies, Jan van Nassaustr. 80, Den Haag. I 44 NEERLAND1A. Groep Belgiφ. A. Verstreken, Tiensche Straat 76, Leuven. K. Verbessem, Plateaustraat 31, Gent. BESCHERMEND LID. A. Pupelier, Brugsche Steenweg 269, . Bern. de Waegenaere, Van Hombeekpl. 25, Berchem. Allen opg. door den heer A. L. van Blommenstein. Opg. door den heer Hellemans. E. Delpierre, Meenen. GEWONE LEDEN. Wordt vervolgd. Buitenland. Gewone bijdrage ft: 5. Anna Vuye, onderwijzeres, Cath. Beers- BESCHERMENDE LEDEN. mansstraat 9, Antwerpen. D. A. van den Arend, Via Vassalli Eandi 7, Turijn. Opg. door mej. Verhulst. Opg. door den heer H. C. F. Hennig, Genua. J. Michaels, Nachtegaalstraat 22, >> J. Lark, 1102 Sutterstreet, San Francisco, California. Aug. Michaels, Dillensstraat 39, Opg. door den heer E. J. F. Beiden opg. door mevr. Ziekenoppasser. van Hanswijk Pennink, . Andre de Redder, letterk., De Keyser- H. Bredius, c/o. Messrs Robinson & Chin, lei 61, Antwerpen. 9 Tokenhouse Yard, Londen E. C. Opg. door den heer Schilz. Opg. door den heer J. B. Zweers, . Dr. E. Stocke, Statiestraat 60, Gent. Fr. Struelens, Rassonstr. Sch. 56, Brussel. GEWONE LEDEN. Van Walleghem, postmeester, H. Leemans, Kerkstraat 66, Kaapslad (De Kaap) Z.-A. Bull (Belgisch Kongo). Van den Berg, 154 Sir Lowry Van Hyfte, visscher, Road, . Pweto, Moero-Meer J. Stuart, Kantoor van Naturel- Gust. D'Hondt, hoofd der Visscherij- lenzaken, . . . Zending, Pweto, Moero-Meer J. H. Wasserfall, Konsistorie- Leonce van Eeckhoudt, waarn. bestuur- kamer N. G. Kerk, . . der van Financien, Elisabethstad, Katanga, via B. N. Volsteedt, 15 Brunswick K aapstad. Road, . . . L. Former, Sint Elisabethsgracht, Gent. W. Bocherds, Bloemstr. 38, * . . Edw. Potjes, leeraar Muziekschool, cou- A. Tothill, apotheker, Bree- pure rechts, straat 95, . . Herckenrath, boekhandel, Veldstraat, A. Roemer, St. George's Ge- Van Aken, apotheker, Zelzate. bouwen, . . Th. de Busscher, Rogierlaan 244, Brussel. J. C. N. v. d. Voorn, „Ons Land"-kantoor, . * . Minimum-bijdrage ft: 3. W. F. Janse, Buitengracht- Ad. Baete, deurwaarder, Pours. straat 175, . . * Opg. door den heer Rich. Goossens. Mevr. P. P. Janse, Buitengracht- Van Tongele, Hendrik Serruyslaan, Oostende. straat 175, . . Van Houtte, Veldstraat 61, C. Wijndham, Provinciale Road, Beiden opg. door den heer H. Janssens. Hugenoten Gebouw, . . Van Biesbrouck, veearts, G. Oostveen, Aberdeenstraat 36, Opg. door den heer Wittenberg. Woodstock bij . . R. J. Begijn, Groote Markt 42, St. Nikolaas. Mevr. Oostveen, Aberdeenstr. 36, Opg. door den heer E. van Bergen. Woodstock bij . . E. H. Edw. Peeters, pater, Mayombe, Kongo. J. Dijksterhuis, Jongens Hoge- Opg. door den heer E. H. Bouten. school, Zeepunt bij * . . M. Freedman, Van Dijckstraat 78, Antwerpen. D. J. Gulden, ingenieur, Schubertstr. 2, Essen. Opg. door den heer Blankwaardt. Opg. door den heer B. H. Nijenhuis, Brackel. Boriau, Leembrug, Denderleeuw. Dr. J. C. Pretorius, M. D., Hcek Eliza- A. Bielen, Paardemarkt 123-125, Antwerpen. bethstraat, Bloemfontein (0. V. S.). Opg. door den heer R. van Schoor. Opg. door mevr. Boeseken, H. van Loon, Provinciestraat 6, P. F. Bliek, mijningenieur, Machacamarca, Oruro, J. Coppens, Korte Winkelstraat 15, Bolivia. J. Dermul, Wijngaardstraat 1, Opg. door den heer T. G. de Jong, Den Haag. Allen opg. door den heer Lauwerys. F. W. Duyvis, Algoa House, hoek Troye H. van Praag, De Bomstraat 85, en Jeppe straat, Johannesburg (Transv.). Opg. door den heer Mayer. A. Penning, Goevernements land- R. Rutsaert, De Bomstraat 71, >> meter, Bus 121, Heidelberg Opg. door den heer E. W. Schmidt. Beiden opg. door den heer N. K. J. Velle, Van Noortstraat 16, Huysman, Johannesburg. Opg. door Dr. Rudeisheim. Hoye Hornstra, Steelerstrasse 184-6, Essen Ruhr. G. Eggen, Warmoesstraat 159, St. Joost ten N oode. Opg. door den heer Chr. Schmid, . Opg. door Mr. Eggen. Ferd. Lod. Willekes Mac Donald, Van Duyse, Rubenslei 39, Oude God. Watsonvil;e, California, V. S. v. A. Opg. door den heer Joh. Kesler. Opg. door den heer J. E. A. Keyneke van Stuwe, E. H. Geuns, onder-pastoor, Terhagen-B oom. Londen. E. H. W. van Neylen, pastoor, Gasthuis, heel. H. J. Sem, Philippolis (0. V. S.). Beiden opg. door den heer E. H. Bouten. G. J. C. Sem, , Van den Ameele, Leopoldstraat, Moesk roen. Beiden opg. door den heer P. J. Kampfraath, Opg. door den heer Beekman. Bloemfontein. D. de Block,. griffier, uurs. K. Moortgat, secretaris, Breend onck. Beiden opg. door den heer R. Goossens. Bericht. E. Bolle, postbediende, De P anne. Eenige stukken, waaronder het verslag eener belang- Opg. door den heer De Guchtenaere. rijke lezing over internationalisme, gehouden door Edg. Rietjens, Groote Markt, St. Tru iden. Mr. S. J. Visser, voor de leden der Grcep Surina- Opg. door den heer A. Odeurs. me, moeten tot het volgend nummer blijven liggen. 146 NEERLANDIA. Vacantieleergangen te Leiden. En dat niet alleen onder de hoogleeraren; de Studen- ten-Afdeeling van het A. N. V. richt de leergangen 11-25 September 1911. in met haar lessen, gemeenschappelijke noenmalen en De heer A. M. Joekes: „Dat wij Hol- landers te weinig doen voor den Vlaam- even vroolijke als belangwekkende uitstapjes. schen strijd is een te zware beschuldiging. Hebben wij de Vacantieleergangen te Door deze belangstelling van verschillende kringen Leiden niet ingericht ten behoeve der in de leergangen en hun omgang met de deelnemers Vlaamsche makkers die in d'eigen taal de wetenschap willen hooren verkondi- kunnen de dagen van 11-25 September een in alle gen ? Laat de Vlamingen in grooten opzichten schoone tijd worden. Maar een vereischte getale die leergangen volgen, het zal veel bijdragen tot de toenadering van is, dat velen optrekken naar de sleutelstad, dat vele Noord en Zuid". De heer Pol de Mont: „Ik sluit mij Vlamingen, Zuid-Afrikaners en Hollanders van ge- ten voile aan bij de meening van den dachten komen wisselen over alles, wat hun ter harte vorigen spreker. Het zal de Vlamingen overtuigen van de waarde van het gaat. Dan zal niemand kunnen heengaan, zeggende: kultuurleven, dat wij nog steeds missen, maar dat wij kost wat kost verkrijgen „Wat heb ik buiten de colleges aan mijn 14 dagen moeten 1). in Holland gehad ?" Want die uitwisseling van ge- Deaandacht van Vlamingen en Zuid-Afrikaners, dachten in de eigen taal met menschen van een an- van studenten, advocaten, leeraren en leeraressen, van dere levensopvatting en van een zoo verschillend BoekeriJ der Leidsche Hoogeschool. alien, die belangstellen in het Nederlandsche Hooger volkskarakter iseen zeer bijzcnder en groot genot. Onderwijs en die een hart hebben, dat met warmte En dan, Vlamingen en id-Afrikaners, kent gij Hol- klopt voor de Groot-Nederlandsche zaak, zij er nog- land reeds zoogoed, hebt gij reeds zoo dikwijls het maals op gevestigd, dat in September voor de zeven- echte Hollandsche stedenschoon en depoezie van ons de maal een viiftal Leidsche mannen bereid is hun landschap geproefd, dat gij een Vacantiereis naar uit verschillende takken van wetenschap allerlei be- Frankrijk of Duitschland nu reeds boven een bezoek langwekkends mede te deeen, hun te laten zien, hoe aan het land stelt waar stamverwanten wonen, die U het Hooger Onderwijs in Nederland wordt opgevat, hartelijk zullen welkom heeten ? Zooveel het in ens hun te toonen, dat wel degelijk hier in het Noor- vermogen is zullen wij het land doorkruisen en niet den belangstelling is voor den strijd in het Zuiden. alleen de musea en bekende' n de drukke steden zien, maar ook de zee, de duinen, de meren, 1). Uit: Verhande'ingen van het 1 ste Nederl. Studensen- de diepe groene polders en het bonte vee, dat gra- Congres — Antwerpen 1910. Verkrijgbaar Hornestraat 35, Antwerpen. Prijs: fr. 0.50 ( f 0.25). zend op de dijken weerspiegelt in de frissche wete- N AND 1 A 14 ring. En 's avonds zullen wij samenkonien de hee- Oproep. ren op Societeit Miverva, de dames in het Club tnoodiging aan Nederlandsche jon- caal der Vereeniging van Vrouw. Stud. en wij zul- gelieden tot brief wisseling met In- len er napraten, redeneeren en boomen opzetten. landsche N. I.). En den volgenden moren wacht ons weer d g Zij, die geneigd zijn in briefwisseling te treden, oude Academie... over onderwerpen van studie, met Inlandsche jonge- Wen u dan, gij alien, die in aanmerking komt, deel lieden, worden uitgenoodigd hun adres met opgave te nemen aan onze leergangen, komt naar Leiden! van het onderwerp waarover zij willen briefwisselen Wij hopen en meenen te mogen verwachten, dat g;i en van de school en de klasse welke zij bezoeken, te het waardeert, dat er wederom een vijftal mannen zenden aan den heer F r e d. R ompe W ij n- bereid is gevonden door het even van colleges am s t r a a t 81, Dordrecht. dezen tak der Nederlandsche beweging mede te wer- In Maleische dagbladen zal een oproeping van ken, dattal van Leidsche en Vlaamsche Hoogleeraren dergelijken aard verschenen zijn, gericht aan Inland- zitting hebben willen nemen in een Commissie van schejongelieden, die zich met Nederlandsche willen in Bijstand voor de Vacantieleergangen, dat noch het verbinding stellen. Algemeen Nederlandsch Verbond zelve, noch de Stu- De briefwisseling wordt in het Nederlandsch ge- denten-Afdeeling Leiden moeite en kosten ontzien um voerd. de leergangers op waardige wijze te ontvangen. Beoogd wordt wederzijdsche ontwikkeling door ver- En er isgeen beter wijze van Uwe belangstelling ruiming van inzichten. te toonen, dan door U in te schrijven als deelnemer De adressen der Nederlandsche briefschrijvers wor- en van 11-25 September ooze gast te willen zijn. den aan die in Ned. Indie gezonden, die dus het eerst zullen schrijven. Prospectussen en inlichtingen worden gaarne ver- Leerstoel in het Nederlandsch aan de strekt door den Commissaris voor de Vacantieleer- Hoogeschool te Chicago. gangen H. C. HARTEVELT, PresidentJudson van de Universiteit te Chicago, heeft 26 Junimedegedeeld, dat door de Afdeeling Papengracht 10a, Leiden. Chicago van het Alg. Ned. Verbond en de Holland Society of Chicago 2000 doll. was beschikbaar ge- Ons Propagandaboekje. steld voor Ned. taal, geschiedenis en letterkunde, en dat deze bij de heropening der leergangen in Sep- Deze maand verscheen de tweeds vermeerderde tember zou bezel zijn. druk van Doel, Werking en Inrichting van het A. N. Hiermede wordt een langgekoesterde wensch van V. Bij de portretten is thans ook gevoegd dat van het A. N. V. verwezenlijkt. Prof. Kern, den eersten voorzitter van het A. N. V. De Afdeeling Chicago ma met groote voldoening Eerelid van het Hoofdbestuur. op den uitslag van haar pogingen wijzen. Degegevens zijn tot op heden bijgewerkt. (3m de verspreiding des te gemakkelijker te maken is de Stoomva artverkeer Java—West-A ustralie. prijs thans gesteld op 5 cent, ondanks den grooteren In een onderhoud van den directeur van het Bu- omvang. reau voor Handelsinlichtingen, Ouclebrugstraat 16, Voor de Afdeelingen zijn exemplaren in elke hoe- Amsterdam, met den heer E. G. Semmens, van Cla- veelheid beschikbaar teen 21A cent per sink. remont(nabij Fremantle West-Australie, wiens reis naar Nederland in de Australischepers breedvoerig Nederlandsche school te Brussel. werd besproken, vestigde genoemde heer de aandacht op de behoefte van direct stoomvaartverkeer tusschen In de Gereformeerde Kerkbode voor Beigie van 2 Java en Fremantle, en de bevordering ook van de Juli 1.1. vinden wij het een en ander over de Neder- Nederlandsche Australische zakenbelangen. landsche Christelijke School te Brussel. In de eerste De heer Semmens is sedert jaren in West-Austra- plaats dat haar door de Nederlandsche Regeering uit lie depionier voor deze belangen. Hi' zal met zijne het bedrag van f 10.000.— op de Staatsbegrootiog Nederlandsche echtgenoote (vertegenwoordigster van geplaatst voor Nederlandsch onderwijs in den vreem- het Alg. Ned. Verbond voor Australie) eenige maan- de een subsidie van f 2500.— is verleend, waarhij den bier te lande vertoeven, mu de scheepvaart- en de wensch door den Minister van Buitenlandsche andere zaken-aangelegenheden grondig te behandelen. Zaken is kenbaargemaakt, dat de school zich zal Inlichtingen kunnen worden in g: Dennen- richten naar den aard der Nederlandsche Kolonie we g 112 a te 's-Gravenhage. aldaar. In verband met dezen wensch is degrond- slag dezer school uitgebreid. Zij is van een Gere- Boeken-Commissie. formeerde schoolgeworden een school, die bij haar De secr.-penningm. dezer Commissie niaakt met onderwijs met den Christus der Schriften rekent. groote ingenomenheid melding dat H. M. de Konin- Tengevolge van deze verandering is Ds. Hoek, gin-Atioeder, naar aanleiding van het haar toegezon- P redikant der Nederl. Ev. K erk te Brussel, reeds als den jaarverslag, weder — reeds voor de derde maal lid der Schoolvereeniging toegetreden. --door een gift van haar belangstelling blijk gal. Moe de Ned. School te Antwerpen nu ook spoe- Moge deze Koninklijke gift anderen tot navolging dig voor subsidie in aanmerking komen. P rikkelen. SPREKENDE CIJFERS. ALGEMEEN NEDERLAIIDSCHVERBOND r.7,1180EICEN COMMISS1E- ROTTERDAM Efiate-E,.] 1100 8400 1000 78001 700 6000,n7- 400 4200J 42.00 26001 60 1000 1906 AANTAL PAKKEN nat./WEN EN MAANOSCHRIFTECi VERZONDEN VAN* 1905-1910 Kaart van Zuid-Afrika, met de door de Boeken-Commissie — tot ver in den omtrek der dorpen — bezette (200) punten RLA\D A. 14 Buitenland Noord-Nederland Bremen. Tucht-Unie. Een aangename tijding: de heer F. Heinen is be- Onder leiding van den heer J. M. van Hoogstra- noemd tot Nederlandsch Consul te Bremen. ten, uit Dordrecht, werd 30 Junite Amersfoort de Uit een brief van den secretaris der Afdeeling van eerste jaarlijksche vergadering van de Tucht-Unie ge- het A. N. V. aldaar blijkt, dat men zeer verheugd houden. is over het feit, dat deze plaats door een land g- In zijn openingswoord deelde de waarnemende noot is bezet. voorzitter mee, dat de vereeniging in den lande net veel sympathie is begroet. Spr. bracht dank aan den eersten algemeenen sec re- Prins Hendrik te Londen. taris, den heer G. C. A. Fabius, die we ens drukke Prins Hendrik der Nederlanden is tijdens zijn ver- bezigheden zich genoodzaakt zag zijn functien over blijf te Louden ter gelegenheid van de Engelsche te dragen aan Dr. C. J. Sohn en. Kroningsfeesten, ook door de Nederlandsche kolonie Deze bracht het jaarverslag uit. Tal van vereeni- aldaar feestelijk ontvangen. gingen, van alle richting en kleur, met samen een 20 Juni was de Prins in de lokalen der Nederl. 30.000 leden, zijn tot de Unie toegetreden, welke Vereeniging tot een noenmaal genocd, waar hi' werd geenszins beoogt concurrentie, doch juist samenwer- ondsche Kerk, tvangen door deb esturen der Hollan king tot bereiking van het doel: verb yin van de de Nederl. Ver., Het Koning Willem-Fonds en de zedelijke, geestelijke en lichamelijke kracht des yolks. Nederlandsche Kamer van Koophandel. Een veertig- Depenningmeester, de heer C. A. H. W. G. Eij- tat aanwezigen schaarden zich om vijf ronde tafels. ken (Dordrecht) deed rekening en verantwoording. De heer F. Stoop, voorzitter der Nederl. V er., bracht Bij een ontvangst van 1 522.93 .93 heeft de rekening een den eersten heildronk uit, volgens gebruik, op den batig slot van f 308.29. De penningmeester werd ont- Koning van Engeland, vervolgens op Koningin Wil- heven van zijn beheer en herkozen tot lid van het helm na en op Prinses uliana. algemeen bestuur. Later drank de voorzitter op den Prins, welke Het voorstel van het algemeen bestuur: ,De ver- dronk door Prins Hendrik werd beantwoord, die de gadering spreke den wensch uit, dat de 'Regeering aanwezigen op het hart bond zich steeds te blijven zoo spoedig mogeliik overga tot het nemen van maat- vereenigen tot heil en eer ook van het vaderland. regelen ter verkrijging van snel recht bij overtredin- Z.K. H. werd door een der aanwezigen 1251 — 'en en drage den voorzitter en den secretaris op, toegezegd voor het Nederl. Roode Kruis. t,an dezen wensch aan de betrokken autoriteiten en Zondag 25 Juni woonde de Prins den dienst in pers mededeeling te doen", werd aangenomen. de Hollandsche Kerk bij. Aan de orde zou vervolgens komen een voorstel Na degodsdienstoefening vereenigde de Prins eeni- van Mr. P. A. N.S. van Meurs, uit 's-Gravenhage, ge voormannen der Nederlandsche Kolonie ten zijnent lid van het dagelijksch bestuur, luidende: „De Tucht- aan het noenmaal, terwij1 Hr. M's. Gezant, Baron Unie schrijve een prijsvraag uit voor een onderzak Gericke, dien avond hetzelfde deed aan een maaltid naar de oorzaken der tuchteloosheid of noodige eeni- te zijnen huize. ge• bevoegde personen uit, het bedoelde onderzoek in te stellen en hun bevindinain een verhandeling me- de te deelen. De goedgekeurde verhandeling worde Nederlanders in Duitschland. door de Unie uitgegeven." De directeur-generaal van arbeid uit Den Haag De voorsteller wenschte evenwel om tactische re- heeft in het laatst van Juni een inspectie-reis door denen zijn voorstel thans niet toe te lichten en vroeg, Rijnland-Westfalen gemaakt om daar de arbeidstoe- het aan te houden tot een volgende vergadering, Standen en levensverhoudingen der Nederlanders in waartoe werd besloten. Du itschland te leeren kennen. Medegedeeld werd nog, dat zijn of worden inge- steld, een juridische commissie, een commissie voor verkeersveiligheid, een voor verbetering van den yolks- Nederl. K. v. K. te Brussel. zang, een voor drankbestrijding, een voor speelter- reinen,gymnastiek, spel en sport, een voor de be- Volgens het achtste jaarverslag der Nederl. Ka- langen van het kind, een voor sociale vraagstukken, mer van Koophandel te Brussel, is in de plaats van een voor zedelijke opvoeding, en een voor propaganda. den heer H. C. M. van Deinse, die we ens drukke werkzaamheden zijn ambt als secretaris incest neer- le en benoemd de heer Arthur R. van Vloten. Werk zoeken in Duitschland. Op 31 December 1910 bedroeg het ledental 226 en In De Nederlander in Duitschland, het or aan van dat der begunstigers 65. In 1910 hebben 23 leden de St.Jozefvereeniging, komt de volgende waarschu- bedankt, maar daarentegen zijn er 41 nieuwe leden wing voor, die wij het niet ondienstig vinden heer en 11 begunstigers toegetreden. te herhalen: Nogmaals gewaarschuwd. Sedert 1 Januari 1911 hebben zich nog 15 gewo- neleden en 8 begunstigers aangemeld. Ondanks de telkens herhaalde waarschuwing niet In 1910 zijn er 1194 stukken binnengekomen en in Duitschland werk te zoeken elan na zich vooraf 4077 verzonden. behoorlijk op de hoogte te hebben gesteld, b.v. bij Vooral door de Wereldtentoonstelling te Brussel een der bij de Vereeniging van Nederlandsche Ar- had de Kamer in 1910 ruimschootsgelegenheid haar beidsbeurzen aangesloten arbeidsbeurzen, laten velen bestaansrecht te bewijzen. zich steeds weer verlokken dooradvertenties die Duit- De bijlagen brengen nadere bizonderheden omtrent sche agenten in de Nederlandsche bladen plaatsen en deze werkzaamheden, en ook omtrent die der Hol- ondervinden allerlei te:eurstellingen. landsch-Belgische Commissie, waarvan de voorzitter De mededeeling in die advertenties „dat de ptat- der Kamer, de heer G. N. de Stoppelaar, deel sing kosteloos geschiedt", brengt hen in den waan uitmaakt. dat zij van Emmerik of voor rekening van den ver- 150 NEERLANDIA. wachten werk ever verder zullen komen. Zij gaan vroeg spreker aan de vergadering. Na eene korte uit- dan vaak te voet naar de Nederlandsche Arbeidsbeurs eenzetting van de geschiedenis van het Nederlandsch te Homberg, die hen evenmin kan helpen. Wie niet Verbond,ging spreker na wat het doel ervan is. ze ker is werk te zullen vinden wende zich eerst tot Het zendt boeken naar alle landen enplaatsen, waar de Arbeidsbeurs die zich het dichtst bij de plaats Nederlandsch wordtgesproken. Zeshonderd kisten zijner inwoning bevindt of anders tot die te 's-G- boeken zijn reeds naar Zuid Afrika verzonden en ook v enhage. daar weet men zulks te waardeeren. Het is de tank der jongere Nederlanders om zich aan het Neder- landsch Verbond tegeven. Vacantiek amp van Volk sweerbaarh eid. De redevoering van Dr. Van Geer werd hartelijk De vacantie is in aantocht, de heerlijke tijd, dat toegejuicht. onze jongens voor een wile de schoolbanken vaar- En daarna kregen we nog te hooren voordrach- wel zeggen, om geest en lichaam op te frisschen in ten, piano- en vioolspel. Vooral heeft mej. Bergsma de vrije buitenlucht en in de zon, de nieuw leven eenegoede aanteekening verdiend voor hare voor- brengende zon, die er ook voor zorg,t dat de min dracht, terwijl we ook de leerlingen van de Burger- of meer blanke schooltint verdrongen wordt door school en van de Kweekschool niet vergeten willen eengezonde gelaatskleur. te noemen voor het een zij dien avond geboden Waar is voor onze jongens meer van al die na- hebben." tuur-heerlijkheid te genieten dan in een kamp op de In een voor dit nr. te laat inkomend kort verslag hooge, droge heide, omringd van dennenbosschen, van dezen avond, ingezonden door den heer E. Die- nabij de zee, waar, onder goede leiding en bij ge- wes, Hooge der A 36, secrearis van het voorloopig zonden, degelijken kost van alles gedaan wordt 'vat bestuur, wordt nog hulde gebracht aan den heer juist voor flinke echte jongens, zooveel aantrekkelijk- Dr. J. Bergsma, die veel tot de stichting der jongste held biedt. , Jongel.-Afd. heeft bijgedragen. Zelfs van regen merkt men 's zomers buiten zoo- Een vast bestuur zal binnenkort wordengekozen. veel minder dan in de steden en buitendien, een zeer ruime, geriefelijke loods geeft gelegenheid om, als De Genestetbank. er al een enkelen er en regendag tusschen door zou loopen, zich onder dak aan en bezig te houden. Voor deze stichting komt nog geld te kort. Wie Het Kamp van Volksweerbaarheid komt dit jaar der leven van het A. N. V. tot heden verzuimde de op de Veluwe nabij Harderwiik van 25 Juli tot 9 Afdeeling Haarlem hiervoor steun te verleenen zende Augustus. Velen hebben zich reeds aangemeld, o. a. zijn bijdrage ten spoedigste aan den heer Mr. H. Ph. ook een rental Belgische jongens, die met hun Noord- 't Hooft, Groote Houtstraat 164, Haarlem. Nederlandsche kameraden kennis willen maken en Wij laten hier volgen de 4e 1 ij s t van ingekomen vriendschap wenschen te sluiten; voorwaar een aar- bijdragen: dige gedachte! Er is nog plaats, maar de beschik- Pinksterfietstocht, f 5.-;J. A. d. 1. P. te B., f 2.50; bare krimpt dagelijks in. Dat zij, die aan het Kamp P. H. te 's-G., f 3.-; mej. N. N. te H., f 1.--; mede willen doen du s niet verzuimen zich tens poe- „Bloemendaal Vooruit", f 5.-; „'t Klokje", f 3.50; digste op te even bij den heer W. Speerstra, 2e Puck Hans, f 1.-; Vroolijkelandman, f 1.-; ; Jun Constantijn Huygensstraat 67 te Amsterdam, waar reeders, I 0.25; N. N. te H. f 1.-;N. N. Gymna- ook alle inlichtingen te verkrijgen zijn. sium te H. f 0.50; Noord-Holl. Predikanten-Vereen., Hollandscheiongens, op, naar buiten, meldt U I 100.-; L. P. de S. te B. f 5.--; J. D. te L., aan voor het Kamp eer het te laat is! , f 1.-; Ver. Chr. Gem. te D. f 5.-; B.te H.. I 2.50; mej. I. T. te N. f 1.-; mevr. M.-G. te R., Van de Afdeelingen. f 25.-; E. D. C. v. D. te L. f 5.-; S.M. te H Alkmaar. f 2.-; H. M. te H. f 2 50; J. deB. Lzn. te H. I 2.50; A. H. J. M. te H. f 2.50; K. te •H., f 2.53; De secretaresse schrijft: K. P. v. d. M. teR., f 2.50; B. te H. f 2.50; mei. „Onze Afdeeling ontving een legaat van f 100.-. G. K. te 's-G.. f 1.-; mej. A. B. te D. f 2.50; P. De geefster wenschte onbekend te blijven. Eere zij te H. f 1.-; P. Th. v. H. te B., f 10.-; Remonstr. hare nagedachtenis." Gem. te N. f 2.50; W. B. te H. f 1.-; Docenten H. B. S. te U. f 7.-• J. H.K. te G., f 1.-; E. R. Groningen (Jongel.-Afd.). te A. I 1.-; A. V. te 's-G., f 5.-; mevr. W. H. De N. Gr. Ct. van 3 Juli meldt het volgende: G.-d. W. te 's-G., f 5.-; mevr. G. L. V. V.-K. „Wilhelmus van Nassauwe" zoo klonk het Za+er- te P. f 5.-; A.K. te E. f 1.-; wed. J. G.-M. dagavond in 't „Concerthuis" uit een groot aantal te A. f 2.50; mevr. G. S. H. teA., f 10.-; N. te jonge borsten. En zij hebben den vervaardiger van D. f 2.50; mej. A. H. B. te H. f 1.-; W. en B. dit lied eer aangedaan. Want zij waren daar im- H. te H. f 2.50; J. W. te D. f 2.50; J. A. B. te mers samen gekomen, om over Nederland, zijn ge- 's-G., f 25.-; Leerlingen meisies H. B. S. 2e klasse schiedenis en taal te hooren spreken. En wat zou een II B te A. f 4.50; J. I.en H. J. I. te D. f 5.-; Marnix van Sint Aldegonde meer hebben kunnen ver- S. J. R. d. M.te R., f 10.-; mevr. V. v. H. te B. heugen dan de vaderlandsliefde, die daar door die f 25.-; V. R. te 's-G., f 5.-; H. R. R. te H. jonge menschen aan den dag werd gelegd. f 2.50; Motto Hof Hasse Hasselaer", f 1.-; C. A. P. De heer D. Burger voorloopig voorzitter van de , te U. f 5.-; A. C. H. te W. f 2.50; J. V. te L., Afdeeling Groningen van „Jong Nederland" (Afdee- f 5.-; mevr. W. A. T. te H. f 2.50; R. L. te H. ling van het Algemeen Nederlandsch Verbond snrak f 2.50; M. E. te 's-G., f 3.-;H. B. S. v. M. klas het welkomstwoord uit, waarna hi' de wordingsge- se II A te A. f 3.40 •e E. te H., f 10.-; F. T. schiedenis dezer jeugdige Afdeeling naging. Hi' wek- v. B. te H. f 10.-; F.B. te 's-G., f 1.-; G. J. te verder allen op om leden te werven. D. te 's-G.. f 5.-; mevr. K. D.te 's-G., f 50.-; De heer Dr. Van Geer hield nu eene krachtige N. N. te B. f 10.-; G. J. T.te 's-G., f 1.-; v. propaganda-rede voor het Nederlandsch Verbond. M. te 's-G., f 1.-; F. W. B. te 's-G., f 1.-; v. H. Spreker ging na welke schoone, verhevene idealen te 's-G., I 1.50; H. E. v. A. te 's-G., f 1.-; H. M. aan dit Verbond ten grondsiag liggen. Hi' zette hier- te 's-G., f 1.-; A. J. A. V. te 's-G., f 1.50; B. L. S. v. na het begrip en deb eteekenis van „vaderland" uit- A. te 's-G., f 3.-; M. C. B. teS., f 1.-; mej. T. een en wees daarbij op ons gemeenschappelil be7it, d. J. te H., f 1.50; J. H. W. d. B. te B. f 2.50; onze machtige historie. „Hugo de Groot was Ne- Familie v. L. te H. f 2.50; F. te A. f 1.53; mevr. derlander, voelt ge jongelui, wat dit zeggen wil", N. N. te B. f 10.-; J. C. P. te A. f 2.50; E. F. NEERLANDIA. 15 v. d. S. B. te L., f 2.50; E. v. d. H. te S., f 2.—; besef kwamen, dat de afgevaardigden van een yolk Eenige leerlingen van „'t Kopje" te B., f 6.50; mevr. in de bestuurlijke lichamen daar ook de taal van dat W.—v. G. te S., I 10.—; C. G. 't H. te R., f 1.—; yolk behoorente spreken. Dames C. te H., f 2.—; Familie v. d. W. te H., Zoo eengebaar echter zal, als al te radicaal in f 3.—; C. v. d. S. te H., f 1.—; B. T. te 's-G., de oogen van zeer velen, wel achterwege blijven. En. 1.—; A. W. L. te A., f 1.—; J. H. A. M. E. te loch voeit men door verschillende voorvallen waar- 0., f 2.50; mevr. v. R. te Z., f 2.—; mevr. N. te toe het Vlaamsch spreken in de Kamer in de laatste Z., f 1.—; mevr. W. te Z., f 1.—; W. M. W. te Z., tijden aanleiding heeft gegeven, dat de oplossing van f 1.—; E. v. K. V. te Z., f 1.—; C. J. te H., dit, laten wij het gerust bekennen, voor ons land zoo f 2.50; mej. L. P. H. te H., f 1.—; mej. H. I. G. lastige vraagstuk, niet heel lang meer op zich kan P. te H., f 1.—; A. J. B. te H., f 1.—; mej. T. te laten wachten. B., f 2.—; P. v. d. W. te A., f 5.—; Joh. te S., Wanneer thans in deKamer een Vlaamsche yolks- f 2.—; mevr. J. H. M. te H., f 2.50; W. te W., vertegenwoordiger zijn taal gebruikt, dan wordt hi' f 1.—; P. H. te R., f 5.—; R. v. d. D. te A., door veel van zijn collega's niet begrepen, zoodat hij f 2.50; N. N. te A., f 2.50; A. M. C. B. te A., hetgehoor van een groat deel van zijn ambtgenoo- f 2.50; mej. G. S. te A., f 2.50; P. W. d. K. te ten niet heeft en aldus dikwijls in de woestijn pre- A., I 2.50; J. C. P. te A., f 0.59; Helmersbuurt te dikt. Hoe vaakgebeurt het niet dat een minister A., f 4.25; J. W. F. en A. M. H. te A., f 4.—; van Belie een een minister bijgevolg zoowel van het W. J. de G. te A., f 2.50; mej. N. N. te A., 2.50; Vlaamsch- als van het Fransch-sprekend gedeelte van Dames A. v. W. te A., f 3.50; J. M. R. te A., ons land, niet begrijpt wat zoo een volksvertegen- f 3.50; G. B. te H., I 2.50; M. W. J. P. te H., woordiger zegt. Ja, men heeft het eens zeer ter sne- f 1.—; J. K. te A., f 2.50; Eenige leden der Vrije de doen opmerken dat bij ons mogelijk is wat in Gem. te A., f 29.—; mej. A. A. te H., f 1.— ; J. C. geen ander land zou worden geduld, n 1. dat men in te H., f 2.50; J. A. B. te A., f 2.—; „Van Bree- Vlaanderengeen baanwachter kan worden zonder de straat 182" te A., f 1.50; mevr. N. N. te B., f 10.—; beide landstalen te kennen, maar dat men in Belie mevr. G. L. F. te A., f 10.—; wed. F. H.- L. te minister kan zijn met de uitsluitende kennis van het 's-G., f 10.—; „Vele kleintjes maken geheel", / 2.50; Fransch. Wat kan zoo een minister afwetenvan de N. N. te H., f 2.50; mej. M. M. C. te A., f 250; behoeften van het Vlaamsche yolk; hoe wil zoo een H. A. en S. M.—R. te A., f 2.—. — Totaal f 645.90. minister op de hoogte komen van de diepste ver- zuchtingen van dat yolk ? En het practische gevolg van zoo een toestand is dan ook dat een vertegen- woordiger van dat yolk, die niets dan zijn moeder- taal kent, de belangen van zijn lastgevers bij zoo een VLAANDEREN minister niet kan bepleiten; of wel, wanneer hi' zich de moeitegetroost heeft, hi' eenvoudige volksjongen, om wat Fransch aan te leeren, om zich tedcen be- grijpen door een der hoogstgeplaatsten in den lande, wien het nooit aan tijd, geld en gelegenheid ontbro- Het gebruik van het Nederlandsch in het ken heeft om zich ook de tweede landstaal eigen te Belgisch Parlement. maken, indien hi' slechts gewild had, dan zal dat nieuwe uitdrukkingsmiddel toch slechts een zeer on- Het is een onbetwistbaar feit dat sedert het alge- volledig werktuig blijken te zijn, waarin hii naoit met meen kiesrecht aan het yolk zijn deel toekende in de noodige welbespraaktheid, nooit met de noodige het be van 's lands zaken, de Vlaamsche Bewe- overredingskracht, nooit met de noodige warmte zijn ging een veel algemeener karakter heeft aangenomen g edachten zal weten te uiten. dan zij tot op dat oogenblik bezeten had. Met de Alle ideologie ter zijde latend, zou men it het intrede in de Kamer van Volksvertegenwoordigers van voorgaande kunnen afleiden dat het, om practische eengrooter aantal afg,evaardigden van den derden redenen, noodzakelijk is dat alle Vlaamsche volksver- stand, kwam daar ook het gebruik van de volkstaal tegenwoordigers Fransch kennen en van die taal in meer tot zijn recht dan het tot nog toe ooit het ge- de Kamergebruik maken. Maar dan zou men de val geweest was. Tot op dien dag had onze taal vraag kunnen stellen: wat doet men dan met het ge- daar slechts bij hooge uitzondering weerklonken. En voel van waardigheid van het Vlaamsche yolk ? En. thans nog zien wij hoe zij in den Senaat, waarvan waarom moet het Vlaamsche yolk in een minder- de samenstelling veel minder democratisch is dan die waardigen toestand verkeeren ten opzichte van de van de Kamer, voor niets anders gebezigd wordt Waalsche bevolking ? Stellig het is zeker minder , dan voor de eedaflegging van een zeker aantal Sena- aangenaam voor Vlaamsche volksvertegenwoordigers, toren van het Vlaamsche land en voor het aflezen vooral wanneer zij het Fransch even goed spre- van de teksten der wetten, om te voldoen aan de wet ken als hun eigen taal en zeker wanneer zij onder van 1898, die het Nederlandsch naast het Fransch de meestgezaghebbende leden van de Kamer gere- als officieele taal van Belie erkende. g kend worden, om zich in een taal uit te drukken die Het Vlaamsche yolk heeft daarmee tot nag toe ge- door de helft van hun collega's niet verstaan wordt. noegen genomen, evenals het nog steeds vrede heeft Dusdoende zullen zij slechts over de heeft van hun dat ook in de Tweede Kamer zijn taal slechts een overtuigingskracht kunnen beschikken en hun argu- zeer ondergeschikte lasts bekleedt bij de besprekin- menten zullengeen uitwerking te wee brengen juist gen. En die toestand zal blijven voortduren tot dit hij diegenen waarvoor zij dikwijls berekend waren. yolk voldoende stambewustzijn erlangt, een voldoend Dit was dan ook de oorzaak waarom de meestge- ontwikkeld gevoel van trots en waardigheid verkrijgt zaghebbende Vlaamsche volksvertegenwoordigers, er- om van zijn vertegenwoordigers te e i s c h e n dat kende leiders van de Vlaamsche Beweging, in de bij de vervulling van hun mandaat geen andere Kamer zelden of nooit hun moedertaal gebruikt taal gebruiken dan die van hun lastgevers. Tot wan- hebben. neer die dag eenmaal zal gekomen zijn, — en laten Maar men zou zich kunnen afvragen waar in dit wij hopen dat dit spoedig gebeurt , zal het Neder- geval de ideeele kant van de zaak blijft en of nen lan d sch in de Statenkamers min of meer de rol van bier niet den kringloop van een „cercle vicieux" Asschepoester vervullen, tenzij het onwaarschijnlijke volgt, waaruit het meer dan tijd wordt zich eens te mocht voorvallen, dat de afgevaardigden van het Vlaam- verwijderen. Indien al de Vlaamsche afgevaardigden sche yolk zelf, in een spontane uiting van hun natio- in de Kamer, tot de meestgezaghebbenden toe, nale fierheid, alle gevoel van opportunisme op zij eens als algemeenen reel aannamen slechts bij hoo- stootend, het goede voorbeeld gaven en zelf tot het ge uitzondering Fransch te spreken, dan zou men 152 NEERLANDIA. voor een voIdongen feit staan, dat in den beginne ren uit zullen voortspruiten zu1len veel rooter zijn natuurlijk tot een hevig verzet van wee de meeste dan de enkele bezwaren waartoe zoo iets aanleiding Waalscheafgevaardigden aanleiding zou geven, maar zougeven. Men late zich niet afschrikken door het dat op den duur als let zeer natuurlijk zou wor- verzet dat ongetwijfeld in het vijandelijke kamp zou den beschouwd, waarvan het gevolg zou zijn dat ontstaan. Zoo een verzet blijkt op den duur toch niet men zich weidra in lien toestand zou schikken, dat bestand te zijn teen het eendrachtig willen van een de noodige maatregelen zouden worden genomen om heel yolk. Maar dan moet het ook werkelijk w i I- de bezwaren die er uit zouden voorspruiten zooveel I e n. Dat is heel het vraagstuk. mogelijk te verminderen. En het zou zeer waarschiin- lijk zijn dat na een niet al te lang tijdsverloop wei- nig of geen Kamerleden zouden worden aangetroffen of zij zouden zich de beide talen eigen gemaakt Uit onze Takken hebben. Waarom zou in ons land niet mogelijk ziin wat in A a 1 s t. Letterk. en Wetenschappelijke Afdeeling. Zwitserland gebeurt, dat toch ook een mee,:talig land Zaterdag 17 Juni werd door den heer Albert van is, en waar, moeten wij Prof, Dr. Hunziker geloo- den Bruek een voordrachtgehouden, waarmee hij ven 1), een jaar of tien geleden 71 % van de bevol- zich tot doel stelde aan te toonen dat aan de vrou- king Duitsch, 21.36 % Fransch en 5 69 % Italiaansch wen meer rechten zouden moeten toegestaan worden spraken ? De leden van den Na t ionalr a t en van en dat o. a. het vrouwenkiesrecht zeer wenschelijk is. den S ta nd e a t leggen hun eed in de drie talen Uit het op de voordracht volgend debat bleek echter af. De mededeelingen van den voorzitter, de stemmin- dat voor dit laatste meer tegenstrevers dan voorstan- gen, het uitbrengen der verslagen gebeurt in het ders onder de leden waren. Duitsch en in het Fransch. In deze ta'en hebben Ant w erpe n. De afdeeling „Liederavonden voor ook over het algemeen de besprekingen plaats. L'e het Volk" was tijdens de maand Juni ijverig bezig meeste leden kennen deze beide talen, maar n i e- met het aanleeren van de liederen, die tergelegen- mand denkt er echter aan om een an- heid van de Theodoor vanRijswijck- en de Gulden- Jere taal dan die van zijn kiezers te sporenfeesten werden uitgevoerd. Den 18en Juni gaf spr eke n. Een volledige vertaaldienst is in de bei- zij, onder de kundige leiding van haar nieuwen be- de Kamers ingericht, doch de redevoeringen worden stuurder, den heer F.Reynaers, een uitvoering in de slechts vertaald, indien dit verlangd wordt. tentoonstelling van Ambachtswerktuigen. Belgie is Zwitserland niet, zou men kunnen op- 25 Juni richttede afdeeling „Hooger Onderwijs merken; het Vlaamsch yolk is het Zwitsersche yolk voor het Volk" een tochtje in naarCharleroi. Er niet. Wij zullen dit carne toe even. Maar dan kan werd een bezoekgebracht aan de ArbeidsUn i- een vergelijking op nationaal gebied, met het besef ver sit e i t, waarvan een V laming, de heer Omer van nationale waardigheid als tcetssteen, ook slechts Buyse, bestuurder is, die als cicerone ons in de ver- ten nadeele van ons yolk uitvallen. Indien dat yolk schillende werkzalen dier inrichting rondleidde en er, slechts wilde! De Walen 'comers w i l l e n niet even bereidwillig als vriendelij,k in onze taal aan onze dat er Nederlandsch in de Kamer gesproken wordt, leden de volledigst-mogelijke uitleggingen verstrekte. en zij halen grootendeels gelijk. Door die onverdraag- In den namiddag, werd onder geleide van den zoo zaamheid zijn zij het Vlaamsche yolk de baas of en wakkeren secretaris derAfdeeling Charleroi, den heer dat Vlaamsche yolk laat be aan en onderwerpt zich. Karel Marien, degewestelijke Nijverheids-Tentoon- En wanneer men het eenmaal zoo ver zal gebracht stelling bezocht. Kortom, een belangrijke dag van hebben, dan zal men, laten wij het ten minste ho- wetenschappelijke ondervindingen, waarvoor hartelijk pen, ook eens aan inzien dat het de plicht is om in moeten bedankt worden de heer bestuurder Omer de Kamer een algemeen beschaafd Nederlandsch te ge- Buse en de heer Karel Marien, secretaris van de bruiken en dat het niet aangaat dat iedere volksver- Afdeeling Charleroi van het A. N. V. tegenwoordiger er het dialect van zijn streek komt spreken. Nu hebben wij het verscheiden malen zien K or tr ij k. 24 Mel hied de heer J. Bijls, inge- gebeuren dat wanneer een afgevaardigde Vlaamsch nieur te Antwerpen, een belangwekkende voordracht sprak, een Waalsche afgevaardigde daarop met een met lichtbeelden over G e n t, de s tad van Le ye Waalsche redevoering antwoordde. Waar in den grond en S c h e 1 d e. Op die voordracht waren ook de eigenlijk Nederlandsch tegenover of beter nog naast leden van andere vereenigingen uitgenoodigd, o.a. d e Fransch moest staan, daar werd Vlaamsch tegenover Vlaamsche Wach t, dieop haar beurt de leden Waalschgesteld. van het A. N. V. 1 Juni op een voordracht van Een dergelijk feit was een scherpe veroordeeling Prof. Lemaire uit Leuven verzocht, die sprak over van die volksvertegenwoordigers zelf, welke een paar de ontwikkeling der Bouwkunst van de Hui s- jaar geleden, uit een geheel verkeerd Vlaamsch natio- kamer tot de Hoof dker k, metIichtbeelden. naalgevoel de benaming Nederlandsch in een wet, Het bestuur besloot een werkzaam deel te nemen verwierpen ten voordeele van de benaming Vlaamsch; aan den feestavond die op 10 Juli plaats had, naar het was een veroordeeling tevens van al degenen in aanleiding van de herdenking van den Guldens ren- het algemeen, die de laatste benaming willen behou- slag, en aan den Vlaamschen Kunstdag te Gent op den, waar eigenlijk sprake moet zijn van de beschaaf- 16 Juli. de Nederlandsche omgangstaal. En dit alles eenmaal aangenomen zijnde, zal er L o k e r e n. De volgende gewone gezellige bijeen- ook voor gezorgd moeten worden dat in de scho- komsten hadden plaats: len onze taal zuiver wordt onderwezen, het een thans 13 Maart: De heer Van Hoecke handelt over eenige ongelukkiglijk meestal niet het geval is. groote namen in de muziekkunst met uitvoering van Men ziet het, het Nederlandsch spreken in de Ka- stukken door hem zeif op de piano en door den mer heeft een grooter draagkracht dan men op het heer Come (viool), terwijI enkele liederen werden •ge- eerste gezicht zou zeggen. Het is dan ook te ho en zongen door mej. Van Gyseghem. dat het Vlaamsche yolk weldra aan zijn vertegen- 8 April: Voordracht van den heer De Saegher, woordigers de verplichting oplegt om, behalve in hoogstudent te Gent, over Pieter Breughel met licht- hoogst uitzonderlijke gevallen, in de Statenkamers zijn beelden. taal te spreken. De voordeelen die er voor Vlaande- 17 Mei : De heer Glib. van Driessche spreekt over het Engelsch Karakter. ]). Zie Der Kampf um das Deutschthum. Heft if De studiekring hield de volgende vergaderingen: Schweiz. Cf. De t a als tr ij d hier en elder s. XVIIe deel, 29 Maart: De heer J. van Camp handelt over het blz 196. radium en de radio-activiteit. NEERLANDIA. 15 28 April: De heer Herbert leest een studie over Propagandawerking. Conscience en Th. van Rijswijck. 2 Juni:Deheer Van Hoecke handelt over spinnen Het Propagandakomi.eit van het Alg. Ned. Verbond en weven. Antwerpsche Tak heeft aan de leden een om- Het bestuur is thans als volt samenges'eld. Voor- zendbriefgezonden, waarin om hun zedelijken steun zitter: de heer Maurits van Hoecke, ter vervanging g evraagd wordt voor het aanwerven van nieuwe leden. van den heer L. Herbert, diegedurende zes jaar op Op dien omzendbrief waren twee namen vermeld zoo/ uiterst verdienstelijke wijze dit ambt had be- van Vlaamschgezinde personen, die zich nog niet bij kleed en die op uitdrukkelijk verlangen niet meer in het A. N. V. hadden aangesto1en. Den geadresseer- aanmerking wenschte le komen. Onder voorzitter: Dr. de werd verzocht dezepersonen te aan bezoeken, Alb. Lamborelle; secrearis-cenningm.: J. van Camp; hun het doel en het streven van het A. N. V.uiteen boekbewaarder: A. Prevenier; leden: 0. Bontinck, te zetten en te trachten ze daarna als lid te werven L. Herbert, J. van Brabant, mej. Marie van Gyse- In de eerste dagen van Mei is deze omzendbrief ghem. verzonden met hetgevolg dat tot heden — begin Juli — twaalfpersonen als lid toegetreden zin. Al M e c h e 1 e n. 3 Junigaf de afdeeling „ Lieder- is de uitslag tot nog ice niet root (er worden nog avonden voor het Volk", een liederavond vocr de omzendbrieven terug verwacht), toch heeft men in Vlaamsche Mutualisten, welke dien dag reeds te Me- iedergeval iets bereikt. chelen waren aangekomen om 's anderen daags hun- Dat de andere 500 leden, waarvan de brieven nog nen landdag bij te woven. Keus en uitvoering der verwacht worden, ze spoedig ingevuld aan het Pro- g ezongen liederen vielen ten zeerste in den smaak der nag mogen terugzenden! talrijk aanwezige vreemdelingen. Op de al em. vergadering van 6 Juni werd de De Vlaamsche Leeuw. beer Leyendekkers gekozen als voorzitter der Lieder- avonden in de plaats van Dr. Tack. Tevens werd Een nieuwe bewerking van het bekende lied „De nog besloten dat het A. N. V. en de Liederavonden Vlaamsche Leeuw" vanKarel Miry, voor harmonie aan Vlaanderen'sKunstdag zouden deel nemen. of fanfaren heeft het licht gezien. Deze bewerking is met die van Peter Benoit's „VanRijswiickmarsch", welke in Juli, tergelegenheid van het eeuwfeest van. den Antwerpschen volksdichter The or van Rijs- Kamer vanKoophandel en Nijverheid wijck, alom werd gespeeld, tot een geheel ver- teBrussel. smolten. Naar het zich laat aanzien is aan die twee pop muziekstukken, in hun nieuwen vorm, een DezeKamer is een nieuwe instelling, niet te ver- groote bijval beschoren. De versmelting van de bei- warren met de Nederl. Kamer van Koophandel. de marschen is echter dusdanig gebeurd dat ook Zij is onderafdeeling van het Vlaamsch Handels- ieder afzonderlijk kan worden gespeeld. verbond en hield de vorige maand haar eerste alge- De bewerking is van den heer Lod. Slootmaeckers meene vergadering te Brussel onder voorzitterschap te Niel(Rupel), bij wien zij te verkrijgen is voor van den heer Carel Henn die die het de in ncem- 2 francs. Zij is geschied met ondersteuning van het de, dat tot hiertoe nog een enkele Belgische Kamer A. N. V. te Antwerpen. van Koophandel bestond, die het Nederlandsch als voertaalgebruikt, daar waar de Vlaamsche Bel i- estate en en bevoorraden. sche economische belangen toch zoo noodzakelijk verdedigd dienden te worden als elk ander Vlaamsch Over deze beide woorden,welke verkeerdelijk door of Belgisch belang. Daarom werd de afdeeling Brus- Vlamingen als Nederlandsche worden gebezigd, schrijft sel van hetVlaamsch Handelsverbondgesticht. de heer H. Meert het volgende: De heer Leo Meert, algemeene voorzitter van het Zich bevoorraden wordt gebezigd in de beteekenis Verbond, besprak het doel en den yverkkring. Hij s'approvisionner, voorraad opdoen. le de uit en bewees dat de Vlaming door de ver- Bestatigen, waarvan de Nederl. vorm inderdaad waarloozing zijner elan en op taal- en stamgebied, zou zijn bestadigen, is het Duitsch bestatigen. De ook stoffelijk de mindere bleef. Handelend over de Vlaming bed el constate r... maar daar heeft het wenschelijkheid van een grondig en gansch hervormd Hollandsch c ons t at eer en voor, honderdmaal Vlaamsch vakonderwijs, bracht hij zijn toehoorders verfoeilijker voor den Vlaming dan eenig germanis- tot 't doel van 't Vlaamsch Handelsverbond. me. De Vlaming bezigt voor dit constateeren vas t- Hi' deelde mede, dat een chat van handelsgegevens st ellen : Ik stel vast, dat de spreker zich vergist en inlichtingen en een belangrijke bibliotheek, o. in. heeft. Dan zegt de Hollander: Ja maar, vaststellen bevattende alle mogelijke tijdschriften op den handel heeft die beteekenis n i e t. 'tan mij geen zier betrekking hebbend, ter beschikking van de Kamer is schelen of het die niet heeftgehad. Honderden woor- gesteld, zoodat de Kamer de meest betrouwbare han- den hebben in den loop der tiiden hun beteekenis delsinlichtingen over el i" in den kortst mogelijken zien uitbreiden. Als ik nu in de klem zittusschen tijd kan verstrekken. eengermanisme en een nog veel verfoeilijker gallicis- De heer Lodewijk de Raet, gaf daarna een studie me, moet een uitdrukking nit de eigen taal zich maar over Vlaanderen's economische macht in de middel- de beteekenis laten welgevallen, die ik Naar o p- eeuwen. dring om mij te redden ; een beteekenis die ze Het beschouwen van de wereldberoemde macht van wel hebben kan. Deze uitbreidingen van beteekenis Vlaanderen in demiddeleeuwen toen asses daar geschieden bij de spraakmakende gemeente o n b e- Vlaamsch was en iedereen in den vreemde zich he- w u s t. Hier heeft mendaarentegen een geval van ijverde om Vlaamsch te leeren, teneinde in betrekking bewusthei d. Is het er te slechter om ? te kunnen komen met die machtige handelaars en nij- In 't Fransch laat exploiter zich in gunsti- veraars die de koningen waren van Vlaanderen, moet gen evenals in ongunstigen zin bezigen. Het Nederl. onze Vlamingen tot de overtuiging brengen, dat het heeft alleen t b u i ten in ongunstigen zin en behoud en deterugkeer tot het zich zelf zijn alleen komt dan voor den dag met Mij. tot Exploit a- Vlaamsch-Bel 'e tot die economische we as kan t i e van Staatsspoorwegen! Dat kan de Vlaming niet terugbrengen. op. Hi' heeft, voor de gunstige beteekenis een woord De voorzitter wees er nog op, dat vele Vlaam- uitgevonden: uitbate n, bate it iets ha- scheproducten met Franschen stempel de wereld l e n een voortreffelijk woord! La Hollanders in aan vandaar dat de Vlaamsche handel weinig ook eens iets van den Vlaming aannemen en zich uitkomt. over vaststellen en uitbaten ontfermen! Het Lied van het recht der Vlamingen. Oedicht van POL DE MONT. Muziek van JEF VAN HOOF. (9113Z1 ICL‘,%"A' a assIIMEN NIIIM11111.11^7411111P.MIN .1111MINENNI MINIM 411111•111•1111 •P7ANIIMM•1 /AMMO MIMI saw— A A A r111111411111a NNE MENE A •=111111.1.1• Elsoomr—: A ten. /wit 4'4 ry btu/4,C tt— A A A A A A • te-Gt-)t asitevo wevy 't/ttivt JAA:ct -14AAA,t, • A • A A A A h- ew looii is/Veti It 1,at A A ° A A A A A A 1 A nA • A A F-3 vow, dewti,ctAA- - NEERLANDIA. 15 PAUL GILSON (geb. 1865). JAN BLOCKX (geb. 1851). MORTELMANS LODEWIJK FRANS AUGUST GEVAERT (geb. 1868). VLAAMSCHE (1828-1909). HENDRIK WAELPUT (1845-1885). EDGAR TINEL (geb. 1854). PETER BENOIT (1834-1901). JAN VAN DEN EEDEN (geb. 1842). TOONKUNSTENA ARS. KAREL MESTDAGH (geb. 1850). • EDWARD BLAES (1846-1909). AUGUST DE BOECK (geb. 1865). EMIEL WAMBACH (geb. 1854). Deze portretten zijn uit het handboek van Ern. Hullebroeck De Notenleer door het Lied. 156 NEERLANDIA. Uit de jaarverslagen zouden nog veel meer zaken te halen zijn, maar die heb ik niet bij de hand. Nog een opmerking over boekerijen. Nagenceg op OOST-INDIA alle groote plaatsen in Indie vindt men V olksbiblio- theken. Zeker zou het Verbond die gesteund hebben, en waar noodig, nieuwe hebben opgericht als maar eerst gebleken was, dat steun noodig was en werd aangetoond dat de boekerijen ook zouden worden ge- Een onopmerkzaam opmerker. bruikt. Anders is het geld vermorsen. Verder klaagt de schrijver er over dat de Vereeni- Under het opschrift „Een korte beschouwing over gingen van Nederlandsche afstammelingen niets ge- het doel, de werking en inrichting van het Algemeen merkt hebben dat op een toenadering tot samenwer- Nederlandsch Verbond" is in No. 9 van het orgaan king geleek. Deze klacht is onnoodig. Ik wees er vande Vereeniging „Insulinde" door „Opmerker" reeds op dat in Buitenzorg is samengewerkt met den het een en ander over ons Verbond gezegd, dat in Indischen Bond. Insulinde zelf ontvangt geregeld Neerlandia moet worden besproken. Neerlandia, terwijl haar orgaan door het Groepsbe- Na de punten b en e op blz. 6 van het werfvlug- stuur word! gelezen juist om te zien in hoeverre met schrift te hebben overgenomen, zegt de schrijver: die Vereeniging zou kunnen worden samengewerkt. „Het Verbond heeft in bijna alle werelddeelen Zell- Maar wat hebben van hun kant de afstammelingen „standige Afdeelingen. maar hier in Oost Indie hoort gedaan om het Verbond nieuwe wegen te wijzen ? „en merkt men weinig van zijn streven", wat dcet Wel zijn vele hunner lid, maar nooit bezoeken zij al- vermoeden dat de schrijver onbekend is met het be- gemeene vergaderingen, nooit werden aan de be- staan van de Groep Nederlandsch-Indie. Aan wien sturen denkbeelden aan de hand gedaan hoe men-kis de schuld ? Ik geloof dat het antwoord moet zijn: gceds voor de Indo's kon tot stand brengen; nooit aanOpmerker. Voortdurend wordt in de Indische blijkt werkelijke belangstelling. bladen de Groe p genoemd; trouwens, hi' had het uit Waar de schrijver eindigt met den wensch dat het het werfvlugschrift kunnen zien. Verder verwijt hi' A. N. V. zijn aangenomen houding tegenover Ocst- ons het gebruik van groote woorden, zonder pro- Indie zal laten varen, dat het in samenwerking met paganda te maken voor onze denkbeelden. Geheel de aldaar bestaande vereenigingen die hetzelfde doel onverdiend. Ons Volksbestaan (het vroegere orgaan beoogen, zal verhinderen dat Insulinde langer ver- van de Groep) en Neerlandia zijn op ruime schaal waarloosd wordt, daar spreek ik de hoop uit, dat verspreid, er zijn lezingen gehouden voor een ieder de in Indie geboren Europeanen wat meer belang toegankelijk, stapels rondzendbrieven en werfboekjes zullen stellen in hetgeen het Verbond wil en dat die- zijn onder alle kringen van de bevolking rondge- genen onder hen die zich geroepen wanen namens zonden. hen de pen te moeten voeren, zich op de hoogte Dan noemt Opmerker het treurig dat in de 13 ;aar zullen stellen van ons werk, voordat zij ons van van hetbestaan van het Verbond niets van het doel treurig nietsdoen beschuldigen. R. v. I. en streven, noch 0) minder van de resultaten is op- gemerkt of gehoord, terwij1 hi' verder zegt: „In Zuid- Hulp voor Indische jongelieden. „Afrika alleen worden honderden boekerijen gesticht „en heb ik teveel gezegd, dat de Nederlanders den Naar de Java Bode verneemt, heeft de Regeering „Transvalers hun taal trachten op te dringen, ter- den directeuren van inrichtingen van middelbaar on- „wijl zij de eigen onderdanen in de Ocst en vooral derwijs aangeschreven, dat zij hun bemiddeling moe- „de Hollandsche afstammelingen verwaarloozen". Op- ten verleenen om leerlingen, die hun school verlaten, merker heeft hier werkelijk te veel gezegd. Het ligt aan een betrekking te helpen. Dat kan geschieden niet op mijn we hetgeen met betrekking tot Zuid- door aanteekening te houden van eventueele aanvra- Afrikagezegd werd, te beoordeelen; wel echter moet gen van ondernemingen van handel en nijverheid en gewezen worden op hetgeen in Indie is gedaan voor van gouvernements-bureaux. De aanschrijving is te de Hollandsche afstammelingen. Ik zal enkele punten beschouwen als een uitvloeisel van de bemoeienis van laten volgen: het Groepsbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond, dat reeds langer in deze richting werk- I. Van deRegeering is verkregen dat de school- zaam was. boekerijen ook door anderen dan de leerlingen kun- nen worden gebruikt. Een zeer bijzonder boek. 2. Een FrObelfonds isgesticht, waaruit vele scho- len voor voorbereidend onderwijs zijn gesteund en Voor hen, die nog mochten twijfelen aan de ge- voor onder an behoed, in den tijd dat het Gouver- schiktheid van het javaansche ras, zich de Wester- nement nog geen subsidie aan die scholen verleende. sche denkbeelden eigen te maken, zich in te ]even in 3. Nederlandsche tooneelgezelschappen zijn op al- het Westersche gevoelsleven, zij de lezing van het lerlei wijzen gesteund. pas verschenen werk „Door duisternis tot 4. Te Batavia werkt een Volksleesgezelschap dat 1 i c h t" 1) dringend aanbevolen. aan een tweehonderd leden voor slechts f 1.— Zie hier een jonge Javaansche vrouw van hooge '5 maands- tijdschriften en boeken in huis be- geboorte, regentsdochter, die in een honderdtal brie- zorgt. Een dergelijk gezelschap heeft te Buitenzorg ven, gericht aan vrienden en vriendinnen van Euro- gewerkt, maar moest worden ontbonden wegens peesch ras, uiting gaf aan haar gemoedsleven; aan gebrek aan belangstelling. hare wenschen voor het geluk van het Javaansche 5. Door de Afdeeling Semarang zijn lezingen ge- yolk; aan haar verlangen, door werk en voorbeeld, houden en korte vlugschriften uitgegeven over de dit door haar innig geliefde yolk vooruit te brengen vragen van den dag. in geestelijken en in economischen zin; aan haar af- 6. Te Magelang, Ternate en Soekabcemi ziin met keer van de banden, die haar beknelden en die haar behulp van de Boeken Commissie teRotterdam, yolks- beletten zich geheel en vrij aan hare hoog zedelijke boekerijen en door haar verstand geleide idealen te wijden; aan 7. Door de Afdeeling Buitenzorg zij in samenwer- haar inwendigen strijd ook, waar zij beseft hare king met den Indischen Bond leergangen gehouden. naaste, geliefde verwanten door hare denkbeelden te 8. Aan de Regeering is verzocht om het Fransch zullen leed doen. of te voeren van het leer tan der lagere scholen, 1). Gedachten over en voor het Javaansche yolk van wijlen Raden zulks vooral om hetonderwijs in het Nederlandsch A djeng Kartini — Semarang, Soerabaja, 's Gravenhage G. C. T. van meer tot zijn recht te doen komen. Dorp en Co., 1911. NEERLANDIA. 15' Ontwikkeling en opvceding van het Javaansche teleurstelling heen en begint zij met nieuwen mad. yolk, van de Javaansche vrouw niet het minst, is Oak in haar kortstondig huwelijk, gelukkig met een haar streven, zonder dat zij er echter Westerlingen man, die hare denkbeelden deelt. blijft zij hare idea- van wil maken. lengetrouw en werkzaam vocr haar sire% en. In uitstekend Hollandsch worden ons haar voelen Hare denkbeelden, gesproten uit een brein, door en haar denken blootgelegd; in warme, overtuigende erfelijkheid reeds Westersch ontwikkeld 1), door studie bewoordingen warden hare plannen bepleit. en nadenken gescherpt, door omgang met Europee- Wat vooral ook treft is, dat zij zich zoo vele , sche vriendengerijpt, zijn waard en noodig over- vrienden maakte; wie met haar in aanraking kwa- dacht te worden; geenszins strOen die voor ate- men, voelden zich tot haar en hareplannen aan e- heele Westersche vorming van het Javaansche yolk; trokken. het eigendommelijke daarvan wordt gewaardeerd; Uit deze brieven komt telkens aan den dag, hoe maar opvoeding en leiding veel meer dan tot nu toe Raden Adjeng Kartini met twee harer zusters, die worden noodig geacht. haar in haredenkbeelden naast stonden, alles door- Als wij na lezing van haar laatsten brief, het boek leefden, wat een Hollandsche jonge vrouw moet on- uit handen le en komt er een gevcel van weemoed dervonden hebben, die in de moeilijkste tijden voor over ons, wij1 dit 'one leven zoo spoedig werd de vrijmaking van de vrouw voor hare vooruitstre- afgesneden, terwij1 zij nog slechts het gloren van vende meeningen moest strijden. den dageraad voor haar yolk heeft mogen aanschou- Nooit echter is er scherpte of bitsheid; steeds oor- wen. deelt zij met zachtheid en liefde over hare verwan- ten en Javaansche vrienden die door vooroordeelen , Mr. J. H. Abendanon, die hare brieven verzamel- van stand en rang of van gewoonten gebonden, niet de en in het lichtgaf, vertrouwt dat door het ver- immer of niet dadelijk met haar konden instemmen. spreiden harer denkbeelden velen nader zullen war- Steeds is ze bescheiden. „Ik ben zoo bang dat dengebracht tot het Javaansche yolk en hoot dat men a 1 te veel in me ziet. lk ben er zeker van, door deze uitgave veler medewerking zal warden ver- dat men zich misleiden laat door de bekoring van kregen, tot oprichting van een dag- en kostschool 't nieuwe en misschien ookdoor medelijden. N i e u w voor dochters van Inlandsche hoofden, zooals wijlen zijn we voor vele n, zelfs voor menschen van Radon Adjeng Kartini zich die gedacht heeft. hier, en al wat nieuw is bekoort min of meer." Wij sluiten ons oprecht bij deze wenschen aan en Zij iubelt als ze medewerking of steun krijgt, ho en van harte dat dit uitnemende boek in veler als zij ontwaart dat de Regeering in de door handen zal komen, en dat hetgoede vruchten moge haargewenschte richting voortschrijdt; niet ech'.er afwerpen. voor haar zelve, maar voor haar yolk; en waar 1). De vader en de grootvader van wijlen R. A. Kartini waren zij tegenslag ondervindt is zij spoedig over de vooruitstrevende, zeer ontwikkeide regen'en. Het Bestuur der Indologen-Vereaniging te Leiden. (igio-'11). Van links naar rechts : J. Weys, Assessor I; H. Fisvez de Malines van Ginkel, Ab-Actis; J. Jongejans, Praeses C H. ter Laag, Questor; A. 1. Spits, Assessor II. 158 NEERLANDIA. Een historische vergadering. Te Kaapstad is er den 21en Mei een bijeenkomst gehouden die de Volkstem een historische vergade- ZUID-AFRIKA ring noemt. Daar kwamen n.l. tezamen een driehon- derd leerlingen van verschillende inrichtingen van hoo- ger of middelbaar onderwijs uit die stad, en belang- stellenden. Het sterkst waren vertegenwoordigd stu- Generaal Hertzog gehuldigd. denten van het Zuid Afrikaansche College en Nor- maal College, maar ook het Goede Hoop Seminarie Te Pretoria is gen. Hertzog aan een feestmaal als was er met wel dertig meisjes. de groote kampioen voor het Hollandsch in Zuid- De jongelui kwamen tezamen om met elkaar te Afrika gehuldigd, dat het zoo klonk. Het zou eerst overleggen wat er nu voor de zaak van het Hol- Jong Zuid-Afrika wezen, dat hem huldigde, maar landsch gedaan kon worden. De groote vergadering ouderen wilden meedoen. En zoo was het bong Zuid- van studenten te Stellenbosch, waarvan wij onze le- .Afrika niet alleen, maar dat toch in hoofdzaak. Het zers jets hebben meegedeeld — die waarop president waren niet enkel Pretorianen, ook zelfs niet uitslui- Reitz en dr. Malan gesproken en studenten vlam- tend Transvalers die er toe aanzaten, uit den Vrij- mende redevoeringen gehouden hebben — had hen staat heel waren er mannen voor overgekomen. Er bijeengebracht. Het vuur mocht niet dooven. heerschte zeldzame geestdrift, schrijft iemand die er Zij kwamen tezamen in de zaal van de Z. A. Col- bij is geweest. legeschool, waar ik niet geloof — schrijft de verslag- Gen. Hertzog hied een Lange toespraak, maar ook gever van de Volkstem — dat v6Or dezen ooit een die van dr. Gey van Pittius, die voorzat en de rij Hollandsch woord heeft geklonken. De vrees dat de opende, en van dr. Malherbe, die na den gast sprak, balken er van zouden breken, werd niet bewaarheid. bevatte belangwekkende dingen. Eigenaardig, dat gen. Daarom was die vergadering — ook omdat ze plaats Hertzog Hollandsch sprak en de twee anderen Afri- had te Kaapstad, die „Engelsche vesting" — reeds kaansch. Maar we weten al uit vroegere toespraken merkwaardig, en historisch was ze hierom, zegt de van gen. Hertzog, dat hij het in het belang van bet schrijver, omdat de Hollandsche Zuid-Afrikaansche Afrikaansch vindt, dat de band met het Hollandsch student, de jonge man van buiten, die zich " tot dus- en de Hollandsche beschaving wordt aangehouden. verre de mindere voelde van het Engelsch-sprekende, Waarom deze huldiging ? vroeg de voorzitter van z.g. fijnbeschaafde stadsjongeheertje, nu trotsch is een de tafel. Omdat „die voorloper, die tou leier van Hollandsche Afrikaander te zijn, en het hier toonde. die herleving van onse taal, van onse Afrikaanse De voorzitter — de heer Wium, student aan het nasionaliteit", „die onverschrokke kampvegter vir die Z. A. C. — sprak van de Stellenbosche vergadering heilige regte van ons moedertaal" het verdiend heeft. en gaf kort weer wat dr. Malan daar had gezegd. „Die invloed wat gen. Hertzog uitgeoefen het en nog Die rede van Malan heeft indruk gemaakt! Hij las uitoefen op ons yolk, is nie te beskrijf nie." ook een brief voor van president Reitz. Die hoopte „Wat was die toestand in Suidafrika — zoo vroeg dat er van de studeerende jongelingschap, vooral die spreker — v6Or Genl. Hertzog begin het ? In die te Kaapstad een krachtige toon door het land zou Kaapkolonie waar verskillende Afrikaner ministeries klinken, opdat er Leven kome in de doodsbeenderen. reeds aan die bewind was, is nog nooit daarvan ge- Een veelbelovende spreker toonde zich vervolgens droom om Hollands die reg te ge wat haar toe- de student du Toit van het Normaal College. Na kom... In Natal het die overgrote meerderheid van hem sprak de student Louw van Z. A. C. Deze persone van Engelse afkomst nooit vir een ogenblik zal eerlang te Amsterdam de paedagogische colleges daaraan gedenk nie om Hollands op gelijke voet te van dr. Gunning gaan volgen. En zoo spraken er stel als Engels. Rhodesie staan op gelijke voet als nog eenige studenten. Een noemde de dames met hun Natal. Hoe omtrent onse Transvaalse wet ?... leder schuldelooze gezichtjes het schuldigst in de verwaar- ware Afrikaner sal met mij{ saamstem dat daar nie loozing van het Hollandsch, en de zaal viel hem bij. alleen absoluut geen spral e is van gelijke regte, Nadat nog een paar ouderen hadden gesproken maar dat onse taal in die agtergrond geskuif is... — ds. van Heerden en de heer van Rijn — nam de Die toestand is een Augiasstal van onreinheid en vergadering het besluit om een studentencomite te skijn op taalgebied, en een Herkules is nodig om vormen, dat tenminste elke zes maanden eens zal ver- die Augiasstal te suiwer. En met die reiniging het gaderen, en de middelen zal beramen voor den strijd Genl. Hertzog begin." voor de taalrechten. Green onzeker geluid, gelijk men merkt. Nog een Er klinkt inderdaad een ferme toon oi.der de aanhaling uit de rede van den voorzitter: „Ik is Kaapsche jongelingschap. o'ertuig, dit ik die mening van almal hier tegenwoor- dig uitspreek, als ik seg dat ons geen halfheid op Eigen kunst. taalgebied sal duld nie; ons eis die regte wat ons toekom, en ons sal nie rus v6Or dat artikel 137 ten Zuid-Afrika bezit in Bosman di Raveli niet alleen voile gehandhaafd word." Een kloek woord, voor- eenpianist van groote gaven -- naar alle Afrikaan- waar! der kranten om strijd ze en — maar een man, die Uit gen. Hertzog's rede slechts enkele grepen. Hij over kunst kan schrijven en niet alleen op het ge- noemde zich zelf een optimist. Hij gelooft in de toe- bied van de muziek, bij zijn yolk gezonde begrippen komst van de Hollandsche taal in Zuid-Afrika. Zijn van kunst tracht te wekken. strijd voor die taal voert hij uit roeping en in de Men zal zich herinneren wat wij indertijd van hem overtuiging, dat die strijd is de eenige weg voor aangaande het muziek-onderwijs in Zuid-Afrika aan- 't zelfstandige volksbestaan. Wij willen — zeide hij haalden • hoe hij het heillooze gebruik om steeds bij — onze taal, omdat wij onze eer willen; wij zoeken En eland te school te gaan afkeurde en voor de mu- onze taal te handhaven, omdat wij onze rechten wil- zikale ontwikkeling van Zuid-Afrika noodlottig noem- len gehandhaafd zien; wij willen onze taal geeerbie- de. Onlangs schreef hij in een Hollandsch Afri- digd hebben, opdat ons yolk zal geeerbiedigd zijn. kaansch blad wijze woorden over schilderkunst. Met de gelijke rechten, die de grondwet waar- Dat kwam teas, want reeds staan onder dat borgt, is de strijd gewonnen, het komt er nu op wonderbaarlijk snel ontluikende yolk van Zuid-Afrika aan van de overwinning gebruik te maken. Daar- de schilders op en gaat men er schilderijenverzame- om riep gen. Hertzog Jong Zuid-Afrika toe: Wees lingen aanleggen. Te Johannesburg wordt een mu- u zelf, wees getrouw! seumgebouwd; op flinke schaal heeft men er al schilderijen voor aangekocht, natuurlijk weer bijna NEERLANDIA. 159 uitsluitend Engelsche schilderijen, alsof die den toon aangeven in de kunst. Bosman heeft daar een hartig woord over te zeggen. Bosman heeft in de Zuid-Afrikaansche schilderkunst, hoe jong ze is, reeds verwording ontdekt. Op de Unie-tentoonstelling te Kaapstad had het hem getrof- fen, dat alle schilderijen wel van een penseel kon- den wezen. Naar zijn oordeel, „kon een man die ganse tentoonstelling geskilder 't". Dan vraagt hij: „Wat beteken dit ?" en antwoordt: „Net dit, dat daar 'n paar kunstenaars is wat die hele artistie- ke wereld regeer en dat die andere hulle nadap, met die gevolg, dat alle naaperij onsinnige kuns is, of eenvoudig namaak." Bizonder trof ons wat Bosman verder schrijft: „Ons loop die grote gevaar hier om ons skilder- kuns ook uit Engeland te importeer. Ik wil nie se dat hul nie groot meesters voortgebrag het nie, in- tegendeel mijn hoed of vir manne so's Turner, Gains- borough, Sargent en andere. Maar omdat ons net van een nasie importeer, word ons kuns 'n naapen• de sisteem waardoor elke Afrikaner sig forseer sijn gevoelens uit te druk, of dit hem al pas of nie. En die fijne engelse klassieke kuns pas ons nie goed nie. Ons is nie 'n yolk, wat uit silwere lepels gevoed is nie, maar wat op die veld uit potte met hout lepels geeet 't, en daarintege mieliepap, ons voorou'ers het nie in „country houses" groot geword nie, maar in bok-wa'ens wat in lagers gestaan 't, dus ons karaktertrekke is meer ruw, maar dan ook kernag- tiger als die ganse europese bevolking s'n. Dus wat ons wil uitdruk sal iets wees wat meer smaak naar Ibsen s'n dramas als naar Maeterlinck of d'Annun- zio." „In die laaste tijd is die „dernier cri" (jongste gril) Art Galleries! Ons 't nou een in Johannes- burg burg gekrij. Een seker Sir Hugh Lane het die wer- ke daarvoor uitgesoek, natuurlik in Londen. Als ik onder die werke, erkende werelds groothede gesien 't so's Whistler, Brangwyn of Sargent dan kon nie- mand sijn stem daarte'en verhef nie. Maar waarom ons afrikaanse jeugd ook nie die kans gege om Hol- land s'n pragstukke deur Israels of Mesdag, franse, deur Bastien-Lepage of Manet, duitse, deur Prof. Uhde, Franz Stuck of von Lenbach, ltaliaanse, deur Segantini te sien nie, en als ons dan wil in die begin imiteer, laat ons die hele kunswereld voor ons he om van te kies en daarna ons eige weg inslaan. Maar nou als hoogste word ons die soete, gedege- nereerde, klassieke, laat-Renaissance kuns voorgeset als 'n wet, en omdat als jong nasies ons die na- aperij-manie in sterke graad het, blijf ons op die- selfde plek en begin bid ons geboorte in die kuns ook al ons degenerasie. Ons is dood-moeg vir soete liewe dingetjes. „Eerstens is ons landskap alles behalwe soet en lief... En dus waar moet ons nou die soete dingetjes vandaan krij, waar moet ons hul gaan soek ? Of sal ons ons eige pragtige landskap eenvoudig omwen- tel in die soete, rustige streke, ons voorgeset ? „Wees julle selwe! Afrikaners! Begin sleg, als dit moet wees, maar laat julle nie dwing om andere na te loop nie. Leer alles wat julle van andere kan leer, ons moet nog baje skool-gaan, en dan vergeet nie, dat so gauw als jij jou skool verlaat dan be- gin jij studeer. Eers leer, dan studeer. En studie kom uit jou selwe, van binne naar buite. „Ons kuns sal miskien ook die merkwaardige ont- wikkeling deurmaak wat die Russe te beurt gevalle was, en als ons dit tot hulle hoogte kan breng, kan ons blij wees. Ons sal ook eers barbaars en ruw be- gin en van andere dit of dat aanneem en in ons kuns inwerk, totdat ons later sal sien waardeur ons op die beste wijs ons eigen individualiteit kan laat werk en laat uitdruk, en dan elk een sijn bietje bij- dra om deur ons kuns werkelik die strewe van 'n yolk voor te stel. „Ons siet die dag met blijdskap aanbreek!" Ons dunkt, deze Afrikaander heeft in Europa goed rondgezien — al zouden een paar namen van schil- ders die hij noemt met voordeel door andere ver- vangen kunnen worden (Sargent is ook geen En- gelschman, maar Amerikaan) — en zijn yolk heeft in hem een betrouwbaren gids. N. S. De Larensche Kunsthandel heeft in Trans- vaal Hollandsche schilderijen tentoongesteld. Zoo hebben de Afrikaanders ook wat anders dan Engel- sche kunst kunnen zien. Rhodesia. Tergelegenheid van het noenmaal den heer en mevrouw Knobel, den 10en Juni door de N. Z. A. V. en het A. N. V. aangeboden, heeft Dr. H. Blink als voorzitter van de Nederl. Vereeniging voor Eco- nomische Geografie, de consulaire verslagen van den heerKnobel hoog geprezen. Als bijlage van de Han- delsberichten van 22 Juni 1911 is thans van dezen consulairen ambtenaar een verslag verschenen over Rhodesie, geschreven naar aanleiding van een door hem ondernomen reis, waarbij hij Salisbury en Bu- lawayo heeft bezocht. Het is een helder geschreven verslag, waarin in beknopten vorm de beteekenis van dit land ons dm- delijk voor oogen wordt gesteld. Het schetst de geo- grafische gesteldheid, de bevolking, het klimaat enz., de Keschiedenis der British South Africa Company, deMijnarbeidersquaestie, de Immigratie, den Land- bouw, de Veeteelt, het Mijnwezen, den handel en de handelspolitiek en ten slotte de spoorwegen en de verbindingen met de kust. Neerlandia is niet de plaats om een overzicht van dezen bewonderenswaardigen arbeid van den heer Knobel te even. Er blijkt weder overduidelijk uit, hoe Rhodesie meer en meer aan belangrijkheid gaat winnen en wie weet hoe spoedig een land van betee- kenis zal zijn. Ook Consul Knobel stelt vast „dat er in den laatsten tijd een ommekeer in de economische toestanden van Rhodesie is gekomen, welke voor de toekomst een veelbelovend aanzien heeft." „De dilet- tant-mijnbestuurders der vroegere dagen hebben plaats gemaakt voor bevoegde, ervaren mannen; de zoo wenschelijke vestiging van landbouwers neemt toe; ontginning van den grond kan niet uitblijven; de kooplieden van Bulawayo, Salisbury, Gwelo werken minder met kredieten dan voorheen het geval was., het blind navolgen van hetgeen aan den Witwaters- randgebruikelijk is, heeft opgehouden; overkapitali- satie behoort grootendeels tot het verleden, de moe- deloosheid en het gevoel van teleurstelling hebben paats gemaakt voor een beteren kijk op de zaken, en terwij1 thans nog zeer groote exp 160 NEERLANDIA. „De Nederlanders hadden te Lourenco-Marques buitengewone leden minstens 5 dollar en beschermen- nog slechts weinige jaren geleden eene goede commer- de leden minstens 10 dollar per jaar. cieele positie; deze is er intusschen niet op vooruit- Nederlandsche vereenigingen kunnen als groep toe gegaan. De gedachte, dat thans, nu geheel Zuid- treden Afrika begint op te leven, met de basis, welke er tot 30 leden sterk voor 10 dollar per jaar nog bestaat, ten deze eenige geestkracht zal worden » 50 0 . » 15 » Y> >> betoond, zal voor verwezenlijking wellicht niet on- » 70 >> . » 25 » >> . vatbaar zijn. Zou de Nederlandsche handel weder » 100 >> . » 40 » » >> ernstige aandacht will schenken aan Lourenco-Mar- daarboven » 50 >> >> quez, dan lijdt het een twijfel, of dit zou ook ten leder lid van een aangesloten vereeniging heeft goede komen aan de Nederlandsche belangen langs vrijen toegang tot den Stamdag en vergaderingen. de geheele trust van Mocambique en tegelijkertiid aan De vereeniging „Eendracht Maakt Macht" te Nieuw- den r York en „Oefening Kweekt Kunst" van Garfield tra- den met een jaarlijksche contributie van 40 dollar en Kaapstad. 10 dollar als groep toe. Tot leden van de perscommissie warden gekozen Door de Kaapstadsche Afdeelingen van het A. N. de heeren C. Poelstra, Corn. Beefing Jr., B. Wester- V., de Afrik. Christ. Vrouwen-Vereniging, Ons hoff en Th. Fabry de Jonge. Spreekuur en de Afr. Taal-Verenting zijn drie voor- De dag zal opgeluisterd worden door muziek en dracht-wedstrijden in het Hollandsch uitgeschreven: zang, en verder zullen onderscheidene volksspelen ge- le. voor studenten van de Theologische Kweekschool, houden worden, waaronder het kaatsspel, in den het Victoria College, Hugenoten-College en het Op- zelfden trant als 't vorige jaar, loan al de bezoekers leidingsinstituut te Wellington; 2e. voor leerlingen van hoogst voldaan huiswaarts keerden. alle inrichtingen in de dorpen Fransche Hoek, Paarl, Het terrain zal met de Hollandsche en Amerikaan- Stellenbosch en Wellington van Stand VII en daar- sche vlaggen rijkelijk versierd worden, terwij1 het be- boven, en 3e. voor leerlingen deter inrichtingen be- stuur voor de noodige ververschingen zal zorg dragen. neden Stand VII. De wedstrijd voor studenten zal 11 Augustus war- den gehouden, de beide andere wedstrijden op later Nederlanders als landbouw-kolonisten. bekend te maken dagen. Voor elken wedstrijd zullen minstens drie prijzen Wij hebben meer dan Bens gelegenheid gehad in worden uitgeloofd, bestaande uit Hollandsche boek- Neerlandia het gunstig oordeel mee te deelen dat werken. men in Amerika en Australie over den Nederlander De verplichte voordrachten zijn gedichten van Ter als landbouw-kolonist heeft. 'Mans ontleenen wij de Haar, Da Costa, Bilderdijk, Tollens, H. van den onderstaande meening van het in Iowa verschijnen- Bergh, Nolet, De Brauwere, Van Steeland, Van Beers, de blad Nonpareil of Council Blulfs aan het Amster- Dr. D. F. Malherbe, Prof. Moorrees, Pol de Mont, damsche Handelsblad, dat ze woordelijk heeft ver- Van Zeggelen en Gerdener, en prozastukken van taald Heyermans, Justus van Maurik en Van Deyssel. „Tweehonderd Nederlandsche immigranten voor Iowa bestemd, zijn op Ellis eiiand aangekomen. Het zijn Potchefstroom. allen landbouwers en tuinlieden. Dat is een aangenaam bericht. Als landeigenaar, Vrijdag 26 Mei heeft deze Afdeeling een gezelligen pachter of landarbeider is de Hollander de beste ter avond gegeven, waartoe ook een groot aantal Afri- wereld. Dat twee honderd Hollanders uit de land- kaners genoodigd waren. De heer Altman, voorzit- bouwende klasse naar onzen staat komen als kolo- ter, opende de bijeenkomst en deelde o. a. mede dat nisten en in Iowa grond zoeken om een bestaan te Gen. Hertzog een der volgende avonden zou bijwo- vinden is van meer waarde voor den Staat, dan dat nen. Deze maal was hij verhinderd. De aanwezigen twee honderd nietsdoeners met 50.000 dollars geerfd zongen daarna het Verbondslied, waarna de heer J. geld hun kapitaal in boerderijen in Iowa komen Kamp doel en streven van het Verbond uiteenzette. beleggen. Met muziek en voordrachten bracht men verder den Deze Hollanders brengen juist mede wat den ge- avond door. Daartoe verleenden hun medewerking middelden inwoner van Iowa ontbreekt: kennis van de jonge dames 0. Pienaar en J. Klerck, zang, de wat de bodem kan opbrengen en bekwaamheid om heer Dik, van Johannesburg, komische liederen, en er uit te halen wat er met vakkennis, zorgvuldigheid de heer Enslin en mej. Dolly Scholtz, Afrikaansche en arbeid uit te halen is. Velen die een goad re- voordrachten. staan zouden vinden op land van 25 dollar koop- prijs per acre, zouden verhongeren als die koopprijs tot 200 dollar steeg. Die koopprijs is hier thans tot dat bedrag gestegen, maar de mannen om den grand nu met succes te bewerken zijn niet vele. De Neder- AMERIK A landers zullen ons toonen, hoe dat moat geschieden, niet omdat ze zooveel intelligenter zijn dan wij, maar omdat ze geleerd hebben zeifs nog winst te behalen van land dat 500 dollars waarde heeft. Tweede Nederlandsche stamdag. Deze en dergelijke landbouwers zullen maken dat de acre in Iowa een waarde van 300 dollar zal 26 Augustus a. s. zal in het Idewild Park te Little krijgen. Breng uw Hollanders dus truer!" Falls bij Paterson, N.-J., de tweede Nederlandsche In een later nummer meldt het zelfde blad de aan- Stamdag in N.-Amerika worden gehouden. Evenals komst van vierhonderd Nederlandsche landbouwers het vorig jaar zal de opbrengst ervan strekken ten met hun gezinnen in Iowa. Men zegt, schrijft het voordeele van het Holland Home te Paterson. blad, dat dit slechts een voorhcede is en dat your Consul-Generaal J. R. Planten heeft het eere voor- het einde van dit jaar nog 8000 zullen volgen. zitterschap en de predikant-in-ruste J. R. Mets het „De 400 brachten 400.000 dollars mede, maar dat eere-lidmaatschap der Nederlandsche Stamvereeniging geld is niet de hoofdzaak. Zij brachten de kennis voor de Staten Nieuw-York en Nieuw-Jersey aan- mede en de spaarzaamheid om rente te behalen van vaard. land van 500 doll. per acre en dan nog genoeg over De jaarlijksche bijdrage voor deze vereeniging be- te houden om overzee te gaan en een nieuw bestaan draagt voor gewone leden minstens 1 dollar, voor te vestigen. Met hen kwam mede dat kalme vertrou- NEE RLANDIA. 161 wen in den grond, dat karakteristiek is voor den dollars noodig. De twee kerkeraden der Hudson en Nederlander. Gegeven het land en hijzelf en het re- Hackensack-classes van de Chr. Ger. Kerk trachten sultaat is zoo zeker als dat van een tafel van ver- ditgeld door vrijwillige bijdragen bijeen te bren- menigvuldiging. Die 400 en de 8000 of 80.000 die gen. Penningmeester van dit fonds is de heer J. van mogelijk zullen volgen, zullen in welstand op hun der Plaat, Garfield, Nieuw-Jersey. eigen boerderij sterven. Dat is de hoofdzaak. Zij zullen sterven op hun eigen boerderij en niet in een zijstraat van een stall. Prof. De Groot in Amerika. De Holland the boer blijft waar hi' is. Hi' zal zijn Het doet een Nederlandsch hartgoed wanneer , boerderij niet verlaten als hi' het geld er uit heeft ge- st?mverwanten in den vreemde schitterendgetuigenis haald. Zij is zijn tehuis, niet een pleisterplaats. afleggen voor den vaderlandschen aard. Professor Hi' zal er leven en arbeiden zoolang hij kan en De Groot heeft in Amerika in de weinige jaren dat hi' zal er van be raven worden als hi' serft. hi j heer voorlezingen houdt, overal groote populari- Als voorbeelden van spaarzaamheid en tevreden- teit verworven. Het was een waregencegdoening, heid moeten de Nederlandsche kolonisten verwel- toen Princeton Universiteit hem eerde met een titel komd worden. Als leeraren van den intensieven land- en Harvard verleden jaar een eeretitel gaf aan Pro- bouw zijn ze hun gewicht in gond waard voor elke fessor Kapteyn. gemeenschap, die gelukkig genoeg zal zijn hen te Indien Nederlandschegeleerden meer gehoord wor- mogen ontvangen. De Vereenigde Staten zouden niet den in het buitenland helpen ze zeer mede om den beter kunnen doen dan immigratie-agenten rend te vaderlandschen naam in eere te brengen. zenden onder de Hollanders en de aangeworvenen uit te deelen over Amerika a!s krachtige helpers van het department van landbouw." Stamyerkeer. De Wachter van Holland Michig,an noemt tal van personen uit het Oosten en Wesen van Noord -Ame- De Ulfilas-club. rika, die dit jaar een reisje maken naar het oude Nederland. Alle jaren schijnt dit meer de gewoonte Uit een schrijven van Prof. Raap te Holland Mi- te worden. chi an: De vorige maand gaf de Ulfilas Club van Hope Nieuw-York. College haar vier en twintigste jaarlijksche uitvoe- ring in de Nederlandsche taal. De zaal was overvol Het adres van den secretaris deze r Afdeeling, den (omstreeks 1000personen). Vrienden komen van zes heer J. van Folker, is veranderd en is thansge- tot tien mijlen (twee tot drie wren gaans) om deze worden 432 72e Str., Brooklijn N.-Y. uitvoering bij te wonen, wel een bewijs, dat de Ne- derlandsche taal nog verstaan en gewaardeerd wordt. Na een voorspel door mej. Bernice Hoffman en mej. Helen Roelofs, werd de vergadering met gebed INGEZONDEN. geopend door Ds. B. Hoffman, van Grand Rapids, Michigan. De onder-voorzitter, Mr. E. van der Laan, sprak een woord van welom. Daarna werd de ver- gadering vergast op gezang door een kwartet, be- staande uit de heeren G. de Mots, A. Luidens, E. Aan de NederlandscheSchaakspelers. van der Laan en B. van der Woude. De heer Henry V. E. Stegeman drceg „Het Ge- Heeren Schaker. Wij komen uw hulp inroepen. Gij lukskind" voor, de heer E. van der Laan hield Gil- kent ons. Wij zijn twee wereldberoemde Koningen. der den titel „De Vanen des oorlogs" een pleidooi Vele, zeer vele eeuwen bes'aat ons rijk, een der oud- voor het scheidsgerecht. ste rijken der aarde. Riept gij ons, in ledige uren, Mengelwerk werd daarna voorgelezen door den wij stonden immer Breed en rukten met onze legers heer B. van der Woude. In zulk een mengelwerk aan om uw vijand, de verveling, te verdrijven, en krijgt gewoonlijk ieder lid der vereeniging zijn deal. nooit zijn wij in gebreke gebleven, Naar te verslaan. Het laatste nummer was het blijspel „De rechte Wij meenen dus wel eenige aanspraak op uw dank- Jozef", waarin de heer G. de Mots, Barend your- baarheid te mogen maken, en daarom wagen wij het, stelde, G. B. Scholten, Baas Van der Elst, J. Althuis, in onzen nood ons tot u, Nederlandsche Schaakspe- Jozef de Heer, en A. van Bronkhorst „de rechte lers, te wenden, te meer, daar het niet alleenonze Jozef". belangen geldt, maar ook de uwe. De verschillende sprekers kweten zich uitnemeld Luistert. De macht, die wij te onzer beschikking van hun taak; degespannen aandacht, waarmee hebben, was steeds klein,maar vormde niettemin een ze werdengevolgd, het hartelijk gelach der toehoor- luisterrijk geheel. Onze Koninginnen, Kasteelen, Raads- ders en het applaus bewezen , dat het een succes was. heeren en Pionnen zijn wijd en zijd beroemd. En Zoover is' dit verslag ontleend aan de Holland watgebeurt er nu ? Onze Koninginnen noemt men Daily Sentinel. „dames", onze Kasteelen worden teruggebracht tot De Ulfilas Club heeft een voorspcedig jaar achter „torens" en onzeRaadsheeren worden met „Loo- den rug. Het ledental bedroeg 28. per" aangesproken. Wij hebben voor dit laatste geen Juni 1912 hoot ze haar vijf en twintig jarig be- andere beteekenis alspersoonsnaam kunnen vinden, staan te vieren. dan boodschapper op een kantoor. Waarmee hebben De belangstelling in de studie der Nederlandsche wij toch deze vernederingen verdiend ? Is het schaak- taal neemt toe. Op verzoek van de studenten over- spel in Nederland niet even oud als in Duitschland ? weegt de faculteit een plan om voortaan een d rie- Waarom dan die Duitsche woorden overgenomen, jarigen leer an te houden in plaats van een twee- waargoede, neen betere, veal betere en mooiere Ne- jarigen, zooals thans. derlandsche bestaan ?Straks worden onze Paarden „springers" genoemd en onze Pionnen „boeren". Een hollandsch Tehuis te Hoboken. Ziin de Duitschers misschien de Koningin „Dame" gaan noemen omdat ze boeren en kantoorloopers De twee Oostersche Classes van De Christelijk Ge- Been gezelschap vonden voor een Koningin? Bewaart reformeerdeKerk in de Ver. Staten wil in Hoboken ons voor die boeren en vooral voor de springers, een tehuis stichten voor Nederlandsche zeelieden en die ons onwillekeurig doen denken aan vlooien. En inkomelingen. Voor gebouw en inrichting zijn 10.000 bevrijdt ons van loopers, tor ens en dames. 162 NEERLANDIA. We zijn de hoofsche Franschen zeer dankbaar, dat ze ons, inplaats van onze grootviziers, ieder een Ko- ningin' hebben geschonken. We waren trotsch haar. En nu hebben we slechts „dames". 0, had. den we dan maar liever onzegrootviziers behouden! Waarmee hebben we dit alles verdiend ? Is het om de verkortingen ? Bij het opschrijven der schaak par- ti' toch beteekent K Koning, D Dame en T Toren, dus de beginletters neemt men hiervoor. Koning, Koningin en Ka s t eel echter beginnen alp drie met dezelfde letter. Maar dat is tochgeen re- den om den Raadsheer te verbannen. En kunnenKo- ningin en Kasteel dan niet aangeduid worden door Ko enKa. Het is een letter maar, maar moet gemak- zucht de Nederlandsche taal berooven van eeuwen- lang gebruikte woorden en ons, acme Koningen, van de bloem van ons leer ? Hoe moet dat eindigen ? Eerst worden onze Paarden springers" en onze „ pionnen „boeren" en clan zal men ze en; Koning en dame behooren niet bij elkander en men zal ons „heeren" aan noemen, zooals de vier ex-Koningen van hetKaartspel, boven wie wij ons altijd verheven geacht hebben. En dan is ons rijk uit, zooals eens uw rijk, Nederlanders, zal eindigen, indien gij niet voor uw taal waakt. Neemt u in acht voor dieDuit- sche woorden, die uw taal vergiftigen. Om op ons eigen gebied te blijven, we ontmoetten kort geleden in een veelgelezen Nederlandsch Schaaktijdschrift de uitdrukking: een stuk staat „in". Een schaker, die geen Duitsch verstaat, zal niet licht raden, dat dit stuk „bloot" stond. Ook lazen wij „aftrekschaak" voor open schaak". Wat ontbreekt er toch aan die „ Nederlandsche woorden, dat ze zoo metgeweld ver- drongen moeten worden ? Komt, schaakspelers, helpt ons engeeft ons onze Koning-innen, Kasteelen en Raadsheeren terug. En gij, Nederlandsche Schaaktijd- schriften, geeft gij het goede voorbeeld. uist g ij kunt hier zooveel doen. Alsg ij voorgaat, volgen anderen vanzelf. Aan u dragen wij op, binnen kor- ten tijd de Nederlandsche taal in het schaakspel in eere te herstellen. Wij gelooven niet dat er bezwa- ren teen ingebracht kunnen worden. Z56 ingebur- gerd is de verduitsching nog niet. Komt, stelt het niet uit. Bewijst dezen grooten dienst aan het Ne- derlandsche yolk en aan ons. Gegeven ten paleize „het Schaakbord": De Koning der Witten. De Koning der Zwarten. Nederlandsche foto-artikelen. In het Juni-nr. van Neerlandia komt de vraag voor: Wie kent Nederl. fabrikanten van fotografie- artikelen, in het bijzonder van platen en pa pier ? Ik ben zoo vrij U hierop het volgende te ant- woorden: Fotografische platen en papieren worden in Ne- derland niet vervaardigd. Wel bestond er vroeger te Amsterdam eenplaten-fabriek, welke echter geen le- vensvatbaarheid had. Papieren worden in Nederland niet vervaardigd. Ook hiervan bestond voor eenige jaren wel een fabriek te Hilversum, doch ook deze is opgeheven. Wanneer de zoo evengenoemde platen-fabriek, wel- ke de „IJ" plaat in den handel bracht, werkeliik goede platen in den handel had gebracht, zou zij zeer zeker levensvatbaarheidgehad hebben. Wat wel in Nederland gemaakt wordt zijn foto- grafie-toestellen en wel „de Reflex" Camera, een toe- stel van eigenaardigen bouw en dat zeer gewild is. De Reflex-Camera is een oorspronkelijke Holland- sche vinding (van den heer A. D. Loman te Am- sterdam). Men heeft bij deze camera een zoeker op voileplaatgrootte, die het beeld ontvangt van de lens waarmede men fotografeert. Het beeld wordt , n.l. opgevangen door een spiegel, die onder een hoek van 450 onder den zoeker is aangebracht. De firma Schaap & Co., Spui 8, Amsterdam, ver- vaardigt deze camera nog steeds en heeft ze van zeer vele verbeteringen voorzien. De tegenwoordige firmant van de firma Schaap & Co., de heer Brandsma, heeft de camera nog belang- rijk verbeterd door haar vouwbaar te maken, wel- ke camera nu onder den naam van „Brandsmais Vouwbare Reflex-Camera" in den handel wordtge- bracht en in Duitschland en En eland is gepatenteerd. De Reflex-Camera vindt in Nederland steeds meer in an en wordt zeer veel naar de Tropen verzonden. Ik meen NEERLANDIA. 16 Onder valsche vlag. noegdoening te erkennen het: „tout comme chez nous". Watgeen aanmoediging aan onze jeugd be- Mijnheer de Redacteur, teekent om het er dan maar eens van te nemen. Daarom zet ik — de briefschrijver — dit... in het DunktU niet, dat het onderstaande gevcegelijk ge- hansch! rangschikt zou kunnen worden onder de enormitet- ten, die of en toe onder het opschrift „Holland op Bedriegelijke schuilnamen. zijn malst" in Neerlandia worden medegedeeld ? Een lucifersfabriek te Eindhoven richt op de onder- Van verschillende kanten schrijft men ons dat Lili zijde van haar doosjes tot het publiek deze vraag: Greengeen schuilnaam is waaronder de bekende Waaromgebruikt U geen Neder- danseres optreedt, maar een eigen naam. Zij is een Surinaamsche vangeboorte. Haar grootvader was landsch fabrikaat? Deze lucifers van beslistprima k w alit e i t, een Engelschman. De dagbladen beweerden indertijd, bij haar optre- te Eindhoven vervaardigd behoeven voor geen buiten- den in ons land, dat haar naam, gelijk die van An- landsch fabrikaat onder te doen; zijn v o o r de e- dreas Pavley, met wien zij samen danste, een pseu- l ig wegens het root aantal houtjes in de doosjes; don em was. Vandaar onze vergissing. Pave zoo zoo veil i omdat de houtjes niet naglceien en de ver- schrijft men ons, is inderdaad een eigen naam. brande koppen niet afvallen. Vraagt dus Uwen leverancier ommestaand merk, Nog iets over mej. Green: zij is lid van de Afdee- waardoor U mede de Nederlandsche industrie be- ling Amsterdam van het Algemeen Nederlandsch Ver- schermt. bond. Wij hadden dus beter dienen te weten. De kun- stenares vergeve het ons! Weinig in overeenstemming met de onderzijde is de bovenzijde, waar te lezen staat: Zich wegcijferen. The Panther Special Safety Matches Op de Nederlandsche muziekuitvoering ter eere van Trade Mark President Faillieresgegeven, werden met uitzonde- Impregnated ring van een nummer niet dan Fransche werken uit- gevoerd. We achten het verzoek van dezen fabrikant alles- Een inzender drift er terecht in de N. R. Ct. op zins redelij, k en zullen er gaarne aan voldoen. Doch de volgende wijze den spot mee: toone hi' j dan daarop Sri's te stellen door ons in een evenzeer redelijken wensch tegemoet te komen, en zijn „Arm Nederland wiens meesters niet waardig zijn, fabrikaat, ook wat den naam betreft, echt Neder- bij een dergelijke gelegenheid gespeeld te worden! landsch te doen zijn. Ik weet wel dat het als beleefdheid bedoeld is, Uw dw., maar alle overdrijving schaadt en men behoeft toch niet nit beleefdheid zijn eigenwaarde geheel uit het J. N. BREMMER, oog te verliezen. lid A. N. V., Als de President werkelijk muzikaal is, zou ik mij Stud.-Afd. V.-U Amsterdam. kunnen voorstellen, dat hi' dacht: Moe!en zij mij ru bier ook al met die eeuwige Fransche muziek vervol- Waddinxveen, Juli 1911. gen, die ik thuis altijd te hooren krijg; hebben ze hiergeen oorspronkelijk werk ?" Buitenlandsch bezoek. MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI De leden van de „Siid-DeutscheGesellschaft fur Staatswissenschaftlichei Fortbildung", bestaande uit staatsambtenaren uit alle staten van Duitsch:and, on- der leiding van den Geheimen Hofraad Prof. Dr. Got- Een indruk van ons Hollandsche yolk. hein, hebben een studiereisdoor Nederland en Bel- gie gemaakt. Zoo herhaaldelijk moeten wij, en met reden, ons Het doel dezer studiereis was het verkrijgen van schamen over de wijze waarop vreemden in ons land de meest volledige en grondige kennis van de eco- bejegend worden en den slechten indruk, dien ze nomische toestanden der te bezoeken landen. moeten meenemen van onze Hollandsche onbehou- wenheid, dat het, aan den anderen kant, dubbel-aan- Holland op zijn best. genaam is, wanneer buitenlanders van beteekenis blij- ken eengoeden indruk van ons volkswezen to heb- Door het uitvoerend comite van het Internationaal ben verkregen. Uitgevers-Congres is aan de firma A. W. Sijthoff te En dit was hetgeval, naar men ons schrijft, met Leiden opgedragen het drukken en uit even van het den Engelschen Minister der Posterijen, den beer Internationaal Adresboek voor den boekhandel, dat Herbert Samuel en zijn vrouw, die begin Juni een omstreeks 5000 adressen zal bevatten en hoogst- 14 dagen in ons land hebben rondgereisd: Amster- waarschijnlijk nog in dit jaar zal verschijnen. dam en omgeving, Haarlem, Den Haag, Delft, Rot- * * terdam, Arnhem en omgeving. Zij waren zeer getrof- fen door het zelfrespect, dat uit de houding en de De heer D. A. Hooyer te 's Gravenhage schriift kleeding van ons geheele yolk sprak — in tegenstel- over den Nederiandschen beschavingsinvloed in Ja- ling tot de verslonste armen en ongewasschen kin- pan in het Nieuwsblad voor den Boekhandel. deren, die men in En eland zoo veelvuldig aantreft; Hi' herinnert eraan hoe de Nederlanders, na eerst door het sterk op den voorgrond tredende individu- gedurende een paar eeuwen uitsluitend als kooplie- eele; door de netheid en properheid, die zij overal den in dat rijk gevestigd te ziin geweest, in 1850 of waarnamen; door ondervonden vriendelijkheid en niet daaromtrent, op verzoek van den Shcgun zijn opge- het minst door het feit dat zij overal „onbescherm- treden als leeraren in de Westersche wetenschappen, de" bloemperken hadden gezien, die de straatieugd in de eersteplaats van de zeevaart- en scheepsbouw- ongeschonden liet. ,,Dat zou in En eland niet kun- kunde; hoe er in de nabijheid van one nederzetting nen", meenden zij. En waar w ij juist zeer onder te Decimagroote inrichtingen van scheeps- en ma- den indruk waren, dat onze straatjeugd in dat op- chinebouw verrezen, waar de Japanners van door den zicht al heel erg was, was het wederzijds een ge- Koning aangewezen Nederlandsche officieren, onder- 164 NEERLANDIA. officieren en minderender zeemacht in de vervaardi- wordt het omschreven in een lijst van oudheden op ging en behandeling der machines het ere onder- ditgebied te verkrijgen bij W. H. Kiihl, Kiiniggrat- richt kregen. zerstrasse 82, Berlin S.W." De schrijver zegt dan verder: Maar van minder algemeene bekendheid is, --al- Taaiheid van het Nederlands:,h. -thans het was mij niet bekend dat onder de op Vlamingen en Afrikaners hebben gelocf in het be- verzoek van den Shogun door den Korfng uitgezcn- houd hunner taal, hoe Franskiljons of Engelschen den machinerien, zich ook een snelpers heeft bevonden. ook mogen beweren dat het Holiandsch het in den Hieromtrent vand ik in Von S i e b o l d s Open stria teen de wereldtalen, het Fransch en het En.- B r i e v e n uit Japa n, „ter Nederlandsche druk- gelsch, nimmer zal kunnen bolwerken. En Vlamin- kerij Desima", in 18b1 verschenen, het volgende aan- gen en Afrikaners hebben gelijk, wanneer zij dit ge- geteekend: locf niet verliezen. De fei en laten hun vertrcuwen „Door de uitzending eener sneldrukpers benevens recht wedervaren. In Fransch-Vas heeft het het toebehooren van eene drukkerij met de korvet J a- Vlaamsch zich seder! eeuwengehandhaafd, overheer- p a n 1) uit Nederland, die door eenen onder-officier sching van het Fransch ten spijt. Meer dan eens heb- van het detachement, eenen bekwamen drukker, G. benwij daarop reeds gewezen. Thans weder vinden lndermaur 2), uit Leiden, in een te Nagasaki door wij daaromtrent onderstaande merkwaardigen brief hetJapansch Gouvernement daartoe opgericht lokaal, in de Vlaamsche Gazet: is in werking gebracht geworden, werd ook in di t rijk de grondslag gelegd van het voornaams'e bewe- Waarde Vriend, gingswerktuig ter verspreiding van menschelijke ken- „Laat mij eerst en vooral zeggen, dat, tcen de Rus- ms en van een vrije gedachtenwisseling der volken. sische Czaar eenfge jaren geieden Duinkerken be- Te betreuren is het, dat een reeds vroeger uit Neder- zocht, ik, mij daar ook bevindend, op de Place Jean land uitgezondene steendrukkerij, waardoor de stereo- Bart, aan een Fransch soldaat natuurlijk in het type omslachtige en moeilijke houtsn:edruk van de Fransch — naar den we g vroeg, en tot mijne ver- japansche boekwerken eenvoudiger en gemakkelijker stomming tot antwoord kreeg: Versaen jcen nie, zoudegemaakt geworden zijn, een opgang gehad menhere! heeft, hoofdzakelijk omdat men in plaats van eene — Wat ! Ge verstaat mij niet en ge zit Fransch beknop,te aanyankeliik slechts voor den druk van bce soldaat ? ken enprentjes ingerichte steendrukkerij, een vol- 't Es nochtans azoo menhere, 'k en kennenie maakt toesel voor lithographischen kunstdruk uitge- als Vlamsj. zonden heeft, voor welken omslag de bcek- en pren- Dan zette ik hetgesprek voort met den Franschen tendrukkers terugdeinzen." piot, die mij had gebracht naar het Duitsch bierhuis, Dat, als helper bij de snelpers, de ziekenvader op- waarnaar ik hem hadgevraagd. trail, wanneer hi' niet werkzaam was bij den officier 1k vernam van hem, dat er in 't Fransche leger vangezondheid, vind ik in de rooster van werk- veel soldaten zijn die geen Fransch kennen; dat er zaamheden, opgenomen in het Dag b oek van den in Fransch-Vlaanderen nog steeds veel. Vlaamsch Kapt.-Luit. ter Zee Huyssen van Kattendijke, Den wordtgesproken. Haag 1860, aangeteekend. Doch, nu een achttal dagen geleden, beyond ik * mij te Ardres, tusschen St.-Omaars en Kales, bij een familielid, notaris aldaar. Hij was candidaat geweest Er is vroeger herhaaldelijk over geklaagd dat de te Duinkerken, zijne geboorteplaats. Een zijner col- Ned. Indische suikerfabrikanten hun machines in het lea's notaris te Grevelingen, was ook dischgenoot, buitenland mcesten bestellen, cmdat de Nederland- benevens een, miner schoonbroeders, Westvlaming, sche nijverheid ze niet vervaardigde. In de laatste die ruim 20 jaar te Toerkonje had verbleven. En ge- jaren heeft deze &liter getocnd dat ze vocr geen vieren spraken we Vlaamsch. buitenlander op zij wil aan en heeft zij zich ook Beide notarissen ze den mij dat er le Duinkerken, op dezen bizonderen tak van macIfnebouw toegelegd. te Grevelingen en in gansch die streek nog steeds Thans is door de Nederlandsche Fabriek van Werk- akten in 't Vlaamsch worden gemaakt voor boeren tuigen en Spoorwegmateriaal te Amsterdam vervaar- diegeen woord Fransch kennen. Zij voegden er in did de groote molen instaliatie en het verdamp- en 't Fransch aan toe: Nous sommes de la Flandre kookstation voor de Ned. Indische suikerfabriek Klam- flamingante. pok, waardoor deze in staat zal zijn 28.000 picots En daarom ze en we dat, zoo onze franskiljons rietper etmaal te verwerken. denken dat ze bij ons het ingeworteld Vlaamsch kun- nen uitroeien, zij eens den blik mogen wenden tot Nederlandsche uitvinding. het sedert Lodewijk den-Veertienden veroverd en nag Een lid van 't A. N. V. vestigt onze aandachtp nietgansch verfranscht Fransch-Vlaanderen, waar de de Nederl. Steenbeschermfabriek te Nijmegen, die een moedertaal nog steeds Vlaamsch is." middel in den handel brengt, dat op muren gestreken Holland op zijn malst. ,deze droog houdt en dus vochtwerend is. In ons „land van mest en mist van saaien kouden regen" Ons werd een rouwkaart getoond verzonden als , is zulk een vinding van root nut voor de gezondheid. Remerciment 5, voor betoonde belangstelling, door vier monsieurs et madames uit La. Uit Holland's verleden. Haye en andere steden, die met de goed-Nederland- sche familienamen, omdat ze onvertaalbaar zijn, de De beer A. van Duyvendijk te Lekkerkerk schrijft eenige woorden waren die herinnerden dat men bier ons naar aanleiding van Urban's bericht over het met landgenooten te doe n heeft. Hollandsch waterrecht te Wisby (Zweden) in 't vo- Hoe aanstellerig toch! rig nr.: - „Er wordt waarschijnlijk bedoeld „'t Boeck der 1 maal bellen Kamermeisie. Zeerechten. Dat hoochste ende oudste Gotlandtsche 2 >> Zimnierkellner. Waterrecht dat de geheime Cooplieden ende Schiffers 3 Huisknecht. geordin. ende gemackt hebben tot Wisby etc. 1613, — Aankondiging (een uit velen) van een Haagsch 48 S. Fol. mit Titel Vignette" (zeilschip). Aldus handelaar in heerenartikelen: Shirts,Collars, Wrist, Ties, Gloves, Hats. 1) In 18.7 Dus niet voor Nederlanders bestemd en stellig niet 2) Later directeur der Landsdrukkerij te Batavia. voor leden van het A. N. V. PLANDIA. 165 Een goed voorbeeld. Den 15en Mei iste Amsterdam een congres van Kappersbedienden-Vereenigingen gehouden, bijeenge- roepen door het Hoofdbestuur van den Ned. Bar- biers- enKappersbond. Bij de behandeling van art. 1 der statuten stelde Amsterdam voor den Bond voortaan Coiffeurs-Bedien- denbond te noemen. De voorzitter van den Ned. Barbiers- en Kapp.n-s- bond, de heer W. Inte Onsman, verklaarde zich bier- teen en stelde voor artikel 1 te lezen: g Er bestaat in Nederland een Kappersbedienden tier- eeniging onder den naam: Nederl. Kappersbedienden- bond. Dit werd aangenomen. In de congres-beschouwingen wordt terecht opge- merkt: We wonen nu eenmaal in Nederland en moe- ten niet noodeloos onze taal verwaarloozen. Ons volkslied vertaald. In het Mei-nr. van dit jaar en in 't Jan.-nr. van 1907 werden verzen aangehaald uit Engelsche verta- linen van ons volkslied. g Uit Chicago zendt een lid van 't A. N. V. nog een proeve, voorkomend in ,,The most popular Songs" van Julian0. Schultz, die echter niet haalt bij de vertaling van Dr. Gerkes in het laatste Mei-nr. op- genomen. Uit Schultz' son g" is dit vers: „ 0 God protect our brotherhood ,, The land, so fair and free, Where once our little cradle stocd, And where ourgrave shall be. 0 God, from whom all mercies flow, Wepray, Thy loving hand A thousand blessings will bestow Upon our Fatherland. Vondel's Lucifer in het Hongaarsch vertaald. Dr. Zsigmond N a g y, Professor aan het Proles- tantsch Hoofdgymnasium te Debrecze n, die voor eenige jaren (in 1903) verscheidene weken in Ohs land heeft vertoefd om voor eenegroote Hongaar- sche „A lgemeene Literatuurgeschiedenis", de g( - schiedenis van de Nederlandsche Letteren le schrijven, heeft zich sedert in een deel van zijn zee beperkten vrijen tijd bezig gehouden met de vertaling vanden Lucifer van Vondel in het Magyaarst:h. Reeds in 1908 was deze vertaling. gereed, maar tot nog toe heeft zij niet in haar geheel het licht gezien. Van enkelegedeelten er van, evenwel, heeft de keur dergeletterden van Hongarije kennis kunnen nemen, uit eene voordracht, naar aanleiding van deze ver- taling, over Vondel en zijn Lucifer, door Prof. Gusz- tav Heinrich, op 5 Mei 1909, gehouden in het Kisfaludy-Genootschap te Pest; en nu onlangs is deze voordracht verschenen in de „par- boeken" van dat Genootschap (Dt. XLV, 1910 --IL blz. 99-124). De verlaling van Dr. N a g y, waar- van Prof. Heinrich , verschillende proeven heeft ingelascht, is rijmeloos, in jamben; Dr. Nagy heeft, onbewust, het voorbeeld der Lucifer-vertaling van Van Noppen gevolgd, welke hem, bij een kort verblijf hier te lande, onlangs, — wegens de feestvie- ring van het Stipendium Bernhardinium, te Utrecht, in Juni 1.1. — eerst is bekendgeworden. Moe de vertaling van Dr. Nagy spoedig voile- dig kunnen verschijnen, en hem veel voldoening ge- ven van zijn moeilijke onderneming: o n z e n Vondel door z ij n e landgenooten te doen verstaan en genie- ten. Tot verstaan engenieten van het werk van Dr. N. zullen vermoedelijk maar heel weinigen onder de lezers van Neerlandia in staat zijn. Maar zeker geen enkele, die niet dankbaar is voor het een deze vriend en kenner van Nederland en het Nederlandsch er, voor den roem van ons land en onze taal in den vreemde, mede beoogt. Nederlandsche Dokbouw. Aan de Nederlandsche Scheepsbouw-Maatschappij te Amsterdam is oniangs de bouw opgedragen van een stalen droogdok van pl. m. 14000 ton, voor re- kening van de Ned. Ind. Regeering en bestemd voor de haven van Soerabaja. Het zal wordengebouwd dicht bij Amsterdam aan de Zuiderzee en na afbouw van daar worden ge- sleept naar Oost-Indie. Van nabij en ver. Bij J. B. Wolters te Groningen is verschenen een leesboek voor M. U. L. 0. Scholen, Gymnasia, H. B. S.,Kweek- en Normaal-Scholen, samengesteld door Dr. A. van der Hoeve, G.J. Uit den Bogaerd en J. J. Deetman. Het isgetiteld Van Nabij en Ver, en wel is die naam juist, want het boek geeft niet al- leen proza en poezie van Nederlandsche schrijvers, maar ook van Vlaamsche en Afrikaansche. Het is misschien wel de eerste maal dat in een Nederland- sche bloemlezing ook gedichten van Jan F. E. Cel- tiers, Totius en Melt J. Brink enproza van Ds. J. Lion Cachet, Ou OomJan, ziln opgenomen. Ontvangenboeken. Eenvoudig practisch boek om Interest, Disc onto en andere financieele vraagstukken te leeren oplossen, door Victor de Veen. Drukker-Uitgever A. J. Wit- teryck, Brugge. Kwakzalverij in haar modernen vorm van Wereld- taal, door W. Mensonides, Litt. Neerl. cad. Den Haag. Verslag van Tak Brussel A. N. V. over het jaar 1910. Nog eons de Turnvaktaal. In het Maart-nr. spraken we met waardeering over het werk 166 NEERLANDIA. Mej. Flora van Ravels, Lange Nieuw- straat 107, Antwerpen. Allen opg. door den heer Van Wetteren. NIEUWE LEDEN A. Delen, Bleekerijstraat 25, Berchem. over Juni 1911. Opg. door den heer Pol de Mont. V. Naveau, Weidestraat 54, Opg. door den heer A. Smedts. J. Clerbaut, Groenhofstraat 35, Boom Groep Nederland. M. Geertsen, Waterfordstraat 22, Berchem. BESCHERMEND LID. Beiden opg. door den heer De Keersmaeker. L. J. de Kup, notaris, Keizersgr. 740, Amsterdam. Alf. de Groeve, Vlamingstraat, Brugge. Opg. door den heer G. Kramer, . Opg. door den heer Evr. Verachtert. J. Marchau, Lange Schipstraat 86, Mechelen. GEWONE LEDEN. Opg. door den heer De Backer. M. Eerdmans, med.-cand., le Helmers- Mej. H. Vermeulen, Koepoortstraat 7, Gent. straat 73, Amsterdam. G. van Langenhove, Hofbouwstraat 19, Ledeberg. E. E. de Froe, gem.-ambt., Noordstr. 25, M. Minnaert, Citadellaan 73, Gent. Beiden opg. door den heer P. H. R. Nijssen, Van Daelstraat 8, Antwerpen. Stuurman, Zaandam. J. Nassel, Ploegstraat 1, Gentbrugge. F. C. Boers, Reinwardtstraat 18, J. Albert, Bleekerijstraat 40, Gent. Henri van de Moer, Emmastraat, Den Haag. Aug. Janssens, Renbaanstraat 15, Oostende. Beiden opg. door den heer Heyme Vis, Zaandam. J. Hugbers, Kalanderberg 7, Gent. 0. Iken, jur.-cand., Van Swietensir. 48, . Opg. door den heer P. van Oye. Opg. door den heer W. J. L. van Es, Leiden. Aug. Valschaert, Fr. Masuistraat 26, Oostende. M. A. Pont, le Luit.-Kwartierm., De Des, van de Lanoitte, Thouroutsche Steen- Ruijterstraat 46, weg 49, G. Wildervanck de Blecourt, jur.-cand., Beiden opg. door den heer Everaerts. Botermarkt 13, Leiden. W. Knippenberg, Krakenstraat 15, Leuven. Opg. door den heer H. C. Hartevelt, Fr. Roels, Blijde Inkomststraat 116, H. Martinot, parapluiefabrikant, Bleekers- L. Ruland, Dominikanenstraat 6, dijk 32, Dordrecht. A. Quintens, Diestsche Straat 81, G. J. van Heumen, stationchef, Arnhem. Allen opg. door den heer A. L. van Blommestein. Beiden opg. door den heer Jac. Post, Rotterdam. Mej. B. Lauwers, Drapstraat 14, Mechelen. W. G. Hemmers, notaris, Zuidwolde (Dr.). Opg. door den heer De Backer. Opg. door den heer H. J. Textor, . . Casteels, Brusselpoortstraat 9, W. J. M. Martens van Balgooy, Villa Opg. door den heer P. Tack. Beta, Groenestraat 350, Nijmegen. Lod. Verbert, Scheldestraat 39, Antwerpen. Opg. door den heer H. J. C. B. Eschau- Jul. Varendonck, Sanderusstraat 14, Gent. zier, Rotterdam. Opg. door den heer J. Libbrecht. M. Bleidenstein, hoofd der school, Hontenisse (Z.). Arth. D'Hondt, Driesstraat 61, Ledeberg. Opg. door den heer Jules Cox, Antwerpen. Opg. door den heer Nassel. Sielbo, Kongostraat, Gent. BUITENGEWOON LID. Edg. de Backer, Neder Kouter 37, 0. van Tussenbroek, Laren (N.-H .)- Gast. v. d. Broeck, Elzenstraat, St. Kathelyne-Waver. Opg. door den heer Lod. Langbeen. Jongelieden-Afdeelingen. J. Six, St. Alnandstraat 18, Brugge. Mej. D. Brondgeest, Wilhelminapark, Haarlem. Opg. door den heer Eggen. De Potter, Blaasbalgstraat, Mechelen. Opg. door den heer De Backer. Groep Belie. C. S. Leechner, Van Arteveldestr. 49, Antwerpen. BESCHERMENDE LEDEN. V. Coenen, Herzieningslaan 1, Curegem. Mevr. Cloth. Beukeleers, St. Laureys- Ach. van Obbergen, Cuerensstraat 3), Brussel. kaai 12, Antwerpen. Beiden opg. door den heer De Sade:eer. Opg. door den heer Fr. van Laar. Fr. van Cauwelaert, Gratiekapelstraat, Antwerpen. De Bruyn, Oude Kerkstraat, >> Ant. de Grave, Mertensstraat 80, St. Amandsberg. Opg. door den heer L. Augusteyns. Opg. door den heer R. Stasino. Joz. Huysman Coquilhatstraat 38 , , Antwerpen. GEWONE LEDEN. Opg. door den heer L. Verbert. Fr. van Dijck, bouwmeester, Zuiderlei 40, De He der Schuttersvest 55, Mechelen. Opg. door den heer A. v. d. Cruyssen. Opg. door den heer De Backer. J. van Weert, Deurne. Fr. Hoffbauer geineente-secretaris,, Niel. Opg. door den heer J. Vuyck. Jul. Tasseel, Diksmudestraat 91, Ieperen. Kuipers, Pacificatiestraat, Ledeberg, Gent. George van Cauwenberge, Fortstraat 35, Gent. Opg. door den heer A. He mans. R. Slagmulder, Keldermansvest, Mechelen. G. Persijn, stud., Fred. Lintsstraat 138, Leuven. Opg. door den heer De Backer. Gust. van Houtte, griffier, Peterseliestr., Kortrijk. G. de Smedt, Lesbroussartstraat 49, Brussel. Opg. door Dr. Doussy. Opg. door den heer Del ire. C. de Busscher,Rogierlaan 244, Schaarbeek, Brussel. Leop. Pepermans, statiebediende, Puurs. Mevr. wed. Bosteels, Statiestraat, St. Nikolaas. Opg. door den heer R. Goossens. J. Hanssens, Plezantstraat, H. Fabre, Kazernestraat 29, Vilvoorden. Beiden opg. door Luit. Wittenberg. Opg. door den heer Del ire. Jos. Peeters, Kerkplein, Puurs. Minimum-bijdrage ft 3. Opg. door den heer R. Goossens. Fr. Buelens,Kriigerstraat 104, Hoboken. Alf. Vervloet, Botermarkt 5, Mechelen. Alf. Michiels,Kriigerstraat 69, Opg. door den heer Joz. Hark. Beiden opg. door den heer Ed. Schiltz. P. de Vaere, Prinsenhofstraat, Gent. A. van Damme, Provinciestraat 46, Antwerpen Steenbrugghe, St. Machariusstraat 1, Mej. Jozefina Meeus, Pesthofstraat 21, Beiden opg. door den heer De Keyser. NEERLANDIA. 16 C. A. Melis, Paul de Jaerlaan 8, Brussel. Fr. Fe tens Nieuwe Baan 15, St. Gillis bij Denderm. Opg. door den heer Flass. Frans Verhaaren, toonkundige, Kl. Kau- Mej. Bertha Duchene, Luikstraat, Lokeren. wenberg 14, Antwerpen. Opg. door den heer Van Camp. Rich. van Acker, adjudant, Lange Elzen- E. Blitz, Ramstraat 36, Antwerpen. straat 106, Opg. door den heer Sally Kok. Beiden opg. door den heer Schiltz. J. Cootmans Lange Leemstraat 329 , . Chr. F. Hansen, Lange Leemstraat 465, . Opg. door den heer H. Willems. Opg. door den heer Hellemans. Mej. R. Coppijn, Diamantsteeg 5, VictorResseler, drukker, Lange Nieuw- Opg. door mej. Verhulst. straat 48, E. Delin, Markgravelei 139, . Opg. door den heer Deckers. Opg. door den heer H. Willems. Robert student, Lamorinierestraat 252, , . B. Ellermeyer, Cobdenstraat 40, . Opg. door den heer Fr. van Laar. Opg. door den heer J. ter Haar. Const. Simons, Molenbergstraat 8, . Ant. Gorissen, Cath. Beersmansstr. 1 l , J. Delsaux, Wetstraat 17, Opg. door den heer Van den Branden. Em. de Pauw, Capusinersenstraat 44, . L.Jennen Boomgaardstraat 197 , , . L. Janssens, Paardenmarkt, Opg. door den heer Fr. van Laar. J. de Man, Ledpoldslei 118, >> Soeten, Kathelynevest 70, Allen opg. door mevr. Ziekenoppasser, . Opg. door den heer J. Cox. A. Baetsle, stud., Keizer Karelstraat, Gent. Arth. Spiers Offerandestraat Dr. L. Go ens Dodoensstraat 3, Antwerpen. Opg. door den heer Fr. van Laar. A. F. Aulus, Zilversmidstraat9, » I. van Elsacker, Familiestraat 46, H. van Holsbeck, VeAstraat 20, Boschwoorde. Cpg. door den heer Valgaren. J. Six Sint Arnaudstraat , , Brugge. Van den Broeck, Oude Zeeuwsche Koorn- Ai th. Six, Zuidzandstraat 33, . markt, j Fornier, Brugsche Steenweg, Gent. Opg. door den heer M. Bly. J. Se tens hoofdonderwijzer , , Hing,e Witham. j . H. Velg,e Prinsesstraat 27, Opg. door den heer A. C. van der Cruyssen. Opg. door den heer Th. de Buck. W. van Eecke, student Brabdam , ant 29 , Gent. A. A. Verbrugge, Boomgaardstraat 113, Jef Dom, klerk, Lange Pothcekstraat 8, Antwerpen. Opg. door den heer J. ten Haar. Opg. door den heer E. Peeraar. Mej. L. Verloy, Vlagstraat 10, * L. van Gelder, . Opg. door den heer Fr. van Laar. Ed. de Hert, Jan Breydelstr. 35, . Ccmyn, Belegstraat 7, * Laur. de Bruyn, Oude Vaartpl. 5, . Opg. door den heer Fr. Deckers. Van der Leest Sint Jacobsmarkt 50 , , . Em. Debrue, St. Mattheusstraat 15, G. L. Nahon, Sint Jacobsmarkt, (Borgerhout) 1, Allen opg. docr mevr. L. Ziekenoppasser. Opg. door den heer E. Schiltz. A. J. Frantzen, Molenbeekstr. 61, Laken, Brussel. , , Opg. door den heer De Saedeleer. (Borgerhout) . J. B. de Boeve,Krocnveldstr. 70, Laken, . Opg. door den heer De Buck. , ,4 . A. de Smet, Dorpplein 58, Hoboken. P. Berrevoets Gasstraat 60, , Laken , . Opg. door den heer Fr. van Laar. Allen opg. door den heer M. Willems. P. Muyshondt handelaar , , Hingene-Puurs. K. Bouckaert, Jollystraat 41, Schaarbeek, . Opg. door den heer H. de Keersmaeker. Verhulst, onderwijzer, Paleisstr. 19, Antwerpen. Mevr. Hanewinkel, Karperbrugstraat 5, Brussel. Opg. door den heer Fr. van Laar. Opg. door den heer Joh. Kesler. L. de Kan, notaris, Terninckstr. 3, . G. Robert Keizer K , arelstraat 19 , Gent. C. van Camp, Oude Kerkstraat C6, . Opg. door den heer J. V. de Raedt. Beiden opg. door mevr. L. Ziekenoppasser. C. Bouwmees!er, Hoogstraat 59, Dr. G. J. Diehl Lange Steenstraat 1, , . Groep Ned. Antillen. H. L. van Uchelen, Brabantdam, . GEWONE LEDEN. Mej. B. van de Walle Keizer K , arelstraat 82, . Joh. N. Crces, boschwachter, Aruba. De Ceuleneer, Hoogleeraar, Giidestraat, , Opg. door den heer L. C. Kwartsz, . H. Bonnijns, Rouen-Boviestr. 17, St. Joost ten Noode. Philem. de Sayer, Haachtschen Steen- Groett Ned. Oost-Indig. weg , 120 Schaarbeek. Me'. B. I. Se on van Banchet, kommies Beiden opg. door den heer L. Del ire. bij de Posters en Poste restante, Weltevreden. J. Michielsen Merodelaan , , Turnhout. Mej. T. Hofman, kcmmies bij de Poste- Em. Spruyt, Warandestraat, . rijen, Poste restante, >, Fr.Jacobs, kantoorbediende Nat. Bank, . A. Both, klerk bij de Posterijen, Poste Fr. Smulders, Guldensporenlei, restante , . J. van Gestel kantoorbediende Brepcls & Allen opg. door den heer Th. de Dierckx, . Vletter Jr., PekaIongan. Ed. Adriaensen, Paterstraat, . D. Beijerinck, fabr.-chef suiker-onder- Ren. de Smet, kostschool-atheneum, Ath. neming „De Maas", Besoeki. Dierckens, Otterstraat ,. W. Muurling, Kapt. Infanterie, Kwala Simpang. P. de Smet, Sluizenplaats 5, Gent. F. Westendorp, ambt. bij het Dep. van G. Hebbelinek, Van Maerlantstraat 11 , . Landbouw, Buitenzorg. Opg. door den heer G. de Guchtenaere. H. ten Oever, houtvesier, . M.Jans, St. Paulusstraat 53, Oostende. J. Mooi, onderwijzer 1 e Id., . Jor. van Eecke, statie, Pa sschendaele. W. D.Koot, onderwijzer 3e kl., . Opg. door den heer Ed. Schiltz. J. B. Holsheimer, directeur „Hotel Bel- R. Slagmulder, Keldermansvest, Mechelen. levue", Opg. door den heer H. de Backer. H. Helb, Ka t. Infanterie, . Tuerlinck Vrouw van Mechelenstraat , , . A. Fermont, bcuwkundige, Opg. door Dr. Tack. E. Croiset van Uchelen, dir. gasfabriek, Rob. Droesbeq , ue CoPeg ,e 0. L. V. van Vrede Namen. H. W. Dijkema, onderwijzer, . 168 NEERLANDIA. N. van Zalinge, Weltevreden. Dordrecht : J. de Koning, Van Beverenstr. 7. J. Boon Jz., adm. Atjehsdrukkerij en Eindhoven: P. P. J. A. v. d. Putt, Willemstr. Boekhandel, Koeta Radja. Enkhuizen: Ruurd J. de Jong, beambte Sabang-Mij., Sabang. Enschede: H. C. van Heerikhuizen, Lipperkerk- straat 46. Buitenland. Fivelingo : Mr. A. T. Vos, Appingedam. Gouda: J. H. v. d. Voort. 's-G ravenhage: W. F. Gerdes Oosterbeek, Ni- BESCHERMEND LID. colaistraat 50. E. G. de Lange, Marconi Company, Groningen: Mr. A. Rombach, A. Kerkhof 5. Poste restante, Varna (Bulgarije). Groningen (Stud.-Afd.): 0. J. Reinders, Jaco- Opg. door den heer Heyme Vis, Zaandam. bijnestraat 9a. Haarlem : Dr. J. A. Vor der Hake, Joh. van GEWONE LEDEN. Vlietstraat 85. 's-Hertogenbosch : Mejonkvr. A. Baronesse Geo Birkhoff Jr., Consul-Generaal der van Hugenpoth, Vuchterstraat 116. Nederlanden, Chicago. Hoorn : R. van Duinen, Kcepoortsweg 73a. G. van Schelven, postdirecteur, Holland-Michigan. Kampen: P. J. G. Brune, Vloeddijk 45. Opg. door den heer H. Uden Masman, Leeuwarden: Mevr. A. C. v. Valkenburg- A. A. Sasso, p/a. H. de Sola & Co., Gerdes Oosterbeek, Willemskade 13. Panama (Rep. Panama). Leiden : Dr. J. Heinsius, Wasstraat 29 C. Hellmund, P. B. 83, . >> Leiden (Stud.-Afd.) : C. de Bruyn M.Cz., Hooge- J. S. Corsen Jr., adres F idan- woerd 41a. que & De Castro, Maastricht : Dr. J. K. de Cock, leeraar Gym- Allen opg. door den heer Herman Pinedo, . . . nasium, Wilhelminasingel 36. N ij megen: C. M. V. Roothaan, Gemeente-Ont- J. B. Schoenzetter, Johannesburg (Transv.). vanger. C. C. Debrot, Puerto Cabello (Venezuela). Willy Kappelmeier, Georgstr. 26, Bremen. Rotterdam: D. J. Tijssens, Leuvehaven 143 c. Schiedam: Dr. C. R. Vermaas, Hoogstr. 198. Opg. door het Bestuur der Afdeeling S n e e k : Ds. V. Loosjes. A. J. Bitter, Furstenstr. 13, Berlijn S. Utrecht : Dr. E. Slijper, Frederik Hendrikstr. 64. Gottfr. GlOckner, Lankwitzstr. 14, S.W. 61. Utrecht (Stud.-Afd.): Johan U. Auer, Buys Pal- M. Stroothenke, Oudenaarderstr. 7, . N. 65. lotstraat 50. F. Swarttouw, p/a. American Express, W a g e n i n g e n (Stud.-Afd.) : P. van der Goot, Charlottenstr. 55, . W. Hoogstraat 238 A. J. C. Kops, Kurfiirstenstr. 123, W a 1 c h e r en : Dr. A. G. van Hamel, Brakstraat Charlottenburg bij Berlijn. H. Varenhorst, Grolmannstr. 20, . >I. • 0 275, Middelburg. Zaanstreek: E. A. Veen, Stationsstraat 142, Allen opg. door het Bestuur der Afdeeing . Zaandam. Zutphen: A. G. Biemond, Marschweg 3. Van fouter in namen of adressen wordt ver- Zwolle: N. T. Carstens, tijd. Legerplaats bij 01- betering ingeivaeht bij de Administratie, Wijn- debroek. straat 81, Dordrecht. Secretarissen der Jongelieden-Afdeelingen van Groep Nederland. ADRESSEN. Alkmaar: Algemeen Secretaris-Penningmeester: Amsterdam: H. F. Asser, Van Eeghenstr. 69. Mr. W. Dicke, Sin el 157, Dordrecht. 's-G r a v e n h a g e : Mej. I J. C. Wind, 2e Schuyt- straat 211. Groepssecretarissen. Groningen: E. Diewes Czn., Hocge der A 36. Nederland: C. van Son Wijnstraat 81 , , Haarlem: Mej. J. H. Faber, Badhuisstraat 12. 's-Hertogenbosch : P. Nooren, Waterstr. 25. Dordrecht. Belgie: H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent. Maastricht : J. J. Th. van Eys, Wolfstraat 14. N e d.-I n d i e : A.R. Hazenberg, Contr. B. B. Rotterdam: H. Spruytenburg, Willebrordusstr. 35b. Hoofdbur. I. U. en Acc., Weltevreden. Suriname: R. D. Simons, Watermolenstraat 193, Secretarissender 'rakken van Groep BelgiU. Paramaribo. N e d. Antillen: G. S. GorsiraJ.P.Ez., Willem- Aalst: A. Buys, Brusselsche Straat. stad, Curacao. (Md. Aruba: Secr. L. C.Kwartsz). Antwerpen: Fr. van Laar, Jul. Dillensstr. 10. Brugge: Ev. Verachtert St. Gilleskerkstraat 4. , Secretarissen der Afdeelingen van Groep Brussel: L. Delpire, St. Jorisstr. 5), Lake n. Nederland. Charleroi: K. Marren, Rue Lebeau 14. Doornik: Lod. Geuten,Rue des Bouchers, St. Alkmaar : Mevr. D. Bogaert-De Sturler de Frie- Brice, pia. N. 0. Du re nisberg, Nassaulaan. EekI 00 : D. de Poortere, ThieltscheSteenweg. Amsterdam: S. van Lier Ezn. Nassaukade 358. , Gent : W. de Hovre, Lieven de Winnestraat. Amsterdam (Stud.-Afd) : J. W. to Winkel, Kei- K or t r ij k : Dr. Doussy (waarn. secretaris), 0. L. zersgracht 48. Vrouwstraat 19. Amsterdam(Vrije Universiteit) : T. de Jong Tz., Lier : G. Moens, Antwerpsche Straat 19. Bilderdijkstraat 61 I. L o k e r en : Van Camp, Luikstraat 60. Arnhem: W. G. Wieringa,Koningstraat 1. Mechelen: H. de Backer, Muntstraat 4. Breda : W. J. L. Verhoeven, Veemarktstraat 27a. N ij v e 1 : E. H. Bel afire Fa it de Bruxelles. Delft: Oostende : H.Janssens, Euphrosina Bee rnaert- Delft (Stud.-Afd.): tijd. W. M. Roessingh van straat 70. Iterson Koornmarkt 65., S t. Nikola as : E. van Bergen, organist. Deventer : Mr. I. Acquoy Keizerstraat 26. Tienen: Offergelt, Leuvensche Straat 15. 15e jaargang. No 8 . • Aug. 1911 NEERLANDIA ORGAAN Yntl ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Vlaand'ren vraagt kerels zonder vreeze of vare, die elken viand trotsch in de oogen staren, en, door hun wil, Heden en Toekomst dwingen 1 R. Da CNEUDT. INHOUD : Koninklijk bezoek. — Nederland in Hongarije, door van H. — Ons nationaal bewustzijn. — Onze taal in het Belgisch Nederlandsch Verkeer. — Buitenland: Australia, — Perzie. — Chicago. — Hamburg. — Leipzig. — Noord-Nederland: Dr. Gisbert Brom gehuldigd. — Volkszang in Nederland. — Kasteelen in Nederland. — Vlaanderen : Het Lied van het Recht, door Pol de Mont. — Vlaanderens' Kunstdag. — Zuid-Afrika: De Zuid-Afrikaansche Akademie. — Ee i Kafferkraal. — Pretoria. — Hollandsch Onderwijs in Oost-Afrika, — Amerika: Nederlanders in Amerika. — Nederlandsche K. v. K in Amerika. — Ingezonden, door j. N. van Hall. H. G. Hofman en een Schaker. — Mededeelingen en Allerlei. — Arbeidsbeurs. — Nieuwe leden. — A dressen. — Postzegelafdeeling. schiedenis van het Vlamingdom, dan is het feit dat Koninklijk bezoek. terwille der Vlamingen is gebroken met de hofetikette en onze Nederlandsche Majesteit op het Brusselsche Neerleggende het dagboek van een Leijdschen Jager Stadhuis aan de Nederlandsche taal in Belie recht g m '31 en opnemende de pen om jets te schrijven heeftgedaan, een feit van zeer groote beteekenis ge- over het bezoek onzer Koningin aan Brussel, op den weest.„Recht, maar niet ten voile” luidt de klacht. dag of tachtig jaar later — welk een waarschuwing Neen, zeker niet ten voile, mar was dat te verwach- om niet te turen op bijkomstigheden alleen! Het oog ten ? Was dat zelfs te wenschen ditmaal ? Was niet glijdt over Conscience, Willems, David, over de Ne- deze afwijking eener toch uitteraard zoo hardnek- derlandsche Congressen het Nationaal Vlaamsche en, kige hofgewoonte, een overwinning van geheel bij- het Algemeen Nederlandsch Verbond, over de Ver- zonderen aard ? Indien Hare Majesteit vrij ware eeniging van Noord- en Zuidnederlandsche letterkun- geweest van elke nijpende overlevering, dan zou di en het Vlaamsch Handelsverbond, de Hollandsch- degelijkmatige verdeeling van Fransch en Neder- Belgische Commissie en eindelijk, ten slotte, op de landsch niet zoogroote waarde hebben gehad. De bezoeken over enweer der Vorsten. Dat en zooveel ban van het„protocol” is thans verbroken door meer, zijn de hoofdlijnen die de dagen van den Tien- Haar, nit vrijen wil, niet langer de natuur verkrop- daagschen Veldtocht verbinden met het allerjongste pende die boven de leer ging. Want onze Koningin verleden. En het is een voorrechtvan Neerlandia is voor alles Nederlandsche Koningin, die naar de als maandblad, dat het buiten de opwinding der jach- woorden van het Gentsche Volksbelang, hare moeder- tende indrukken, op een afstand de hoofdversch>> Keeman, v. d. Takstraat, Rotterdam. K. Adriaensen, schoenmaker, Waranda- W. C. Nienaber, Frederik Hendrikplein, Den Haag. straat, Beiden opg. door den heer G. A. Boon, . Leop. Daems, beeldhouwer, Eigenaarstr., Mej. A. R. Marda, Copernicusstraat 100, Joz. van Pelt, handelaar, Herenthalsstr., Opg. door den heer J. A. Wormser, Fr. Vogels, handelaar, Statie, >> Hilversum. Allen opg. door den heer M. Adriaensen. Mej. C. Doorman, Van Lennepweg 31, Mej. H. M. Drewes, Ankerrui 46, Antwerpen. J. R. Swart, le Luit. Cavalerie N. I. L., Joh. Olsen, Ankerrui 46, . Villa Johanna, Voorburg. Beiden opg. door den heer M. Bergsneider. Beiden opg. door Mr. W. H. Gesner Joz. Herremans, houthandel, Lange Scho- van der Voort, Harderwijk. lierstraat 48, J. Stoker, Schneevoogtstraat 1, Haarlem. Opg. door den heer E. Secelle. Opg. door den heer H. E. Wissink, Surhuisterveen. Joz. Nuyts, Kistemaekerstraat 7, >> Nederlandsche Steenbeschermerfabriek, Graaf- Opg. door mevr. Ziekenoppasser. sche Weg, Nijmegen. Brants, kapelmeester H. Hart, Turnhout. G-roep Belgie. Hermans, kantoorklerk, Eigenaarstr., L. Knaeps, kantoorklerk, Hofstraat, GEWONE LEDEN. A. van der Veken, kantoorklerk, Oude Bijdrage ft: 5. Vaartstraat, . Fr. Seghers, diamantslijper, Paterstraat, . Zeebroeck, nijveraar, Vischmarkt 3, Kortrijk. Allen opg. door den heer Adriaensen. Opg. door Dr. Doussy. Mevr. Gust. Janssens Matthe, Graat- Kar. Nahieu, De Merodelaan, . Opg. door den heer J. Verschoren. akker, Turnhout. Al. Aendenboom, best. cementfabr., Beerse. K. Wagemans, drukker, J. Lauwers, Kerkstraat, Ganshoren. J. van Loy, Otterstraat 181, . Opg. door den heer W. van Deth. H. Vueghs Vanderreidt, nijveraar, Mero- Hendr. Ruys, meubelmaker, Arsenaalstr. 41, Mechelen. delaan, Opg. door den heer De Backer. Karel Geenen, bestuurder, Guldensporenlei, Jozef Staelens, stud. geneesk., Justus Lip- Berkmans, Begijnenstraat, siuscollege, Leuven. Mej. Joh. Witjas, St. Vincentiusstr. 73, Antwerpen. E. Delbaere, tolbeambte, Brugstraat 21, . Opg. door mevr. Ziekenoppasser. Opg. door den heer M. Albrecht. Vict. Haelterman, Oude Steenweg 50, Joz. van Basel, Groote Kauwenberg 8, Opg. door den heer Oudkerk. Fr. van Bergen, Vredestraat 64, Merksem, K. Toelen, diamantslijper, De Merodelei, Turnhoitt. Beiden opg. door den heer A. Valgaren. J. Coppens, kantoorbediende, Hofstraat, . C. van Immerzeel, tolbeambte, Esschen. V. d. Hayden, bouwmeester, De Merodelei, >> Opg. door den heer A. Jeurissen. Allen opg. door den heer Adriaensen. Mertens, Leopoldstad (Belgisch-Kongo). A. de Wit, handelaar, Warandestraat, . Wilke, . . . Opg. door den heer J. Verschoren. L. Borgerhoff, Elisabethstad . . E. van Eckert, drukker, Warandestraat, . Stakenborghs Hendrickx, Prinsenstraat, Groep Ned. Oost-Indig. Opg. door Dr. Vogels. Ferd. Goris, timmerman, Graatakker, . D. F. Haarman, sergt.-schrijver, Dep. L. Peeters, kantoorklerk, Otterstraat, van Oorlog, Weltevreden. Ed. de Bruyne, hofbouwkundige, De Me- Th. H. Bulten, sergt.-schrijver, Dep. van rodelaan, Oorlog, . 190 NEERLANDIA. Christ. Jongelings-Vereeniging „De Dage- Banken en dergelijke inrichtingen, die hoog- raad", Weltevreden. gefrankeerde stukken ontvangen en ook nog J. van Kwawegen, Tjilendek, Buitenzorg. de buiteneuropeesche leden. Dr. H. Bervoets, zendeling-arts, Margeredjo (Tajoe). Vele leden verzamelen voor eigen rekening. G. H. Tuhrkop, Semarang. Met hen zijn we bereid te r u i l e n. Om onzen Mej. F. C. E. Tuhrkop, voorraad aan te vullen k o o p e n we ook post- J. F. A. Th. Gerhard, chemiker suiker- zegels. Men wc.nde zich daarvoor tot de P o s t- onderneming „De Maas", Besoeki. zegelafdeeling te Gent (Spiegelstr.20). Jhr. F. V. A. de Stuers, beheerder Erf- pachtonderneming, Proepoeg, Tegal. Bezendingen in dank ontvangen van: Kan- Opg. door den heer M. van Doorninck, Boemiajoe. toor A. N. V.; L. van der Willigen-Sauerbier, Rot- terdam; D. H. Willemier-Westra, Amsterdam; mevr. Groep Ned. Antilieu. A. Semmens-Siebenhaar, Claremont, West-Australie. * J. G. Veeris, onderwijzer, Curacao. Opg. door den heer H. Manuel, .. in 1890 stichtten eenige kinderen van Sint Truiden het werk der Oude Postzegels tot het Buitenland. stichten van Christendorpen in Kongo. BESCHERMEND LID. Gedurende die 20 jaar verzamelden zij 700.000.000 post- zegels, die ruim 120.000 fr. opbrachten. C. van Heusden, agent van de Oost-Afrikaansche Uit gebruikte postzegels kan voor het Algemeen Company, Sinoe (Liberia) Westk. van Afrika. Nederlandsch Verbond een kapitaal worden Org. door den heer A. A. Hulsman, Sinoe. opgebouwd zonder dat dit iemand lets kost. GEWONE LEDEN. Daarvoor is alleen uitgebreide medewerking aan de J. H. Ittmann, Czermak's Garten 11 III, Leipzig. Postzegelafdeeling noodig zoo in Belgie, Nederland Mevr. H. H. ter Meer, Elisenstr. 80 pt., als. in overzeesche landen. D. A. Blaauw, Lortzingstr. 5 I, . Hierbij kan de medewerking gebruikt worden van P. A. A. Misset, Thomasgasse 2 III, . i e d e r e e n, die over wat vrijen tijd beschikt en dien G. G. Kloeke, stud.-phil., Nordstr. 30-III, nuttig wii besteden in 't voordeel van onze Nederl. M. Blog, Gustav Adolfstr. 57, . Stambelangen. H. MEERT, 0. R. Kurt Italiaander, Thomasiusstr. 18 II, Spiegelstraat 20, Gent (Belgie). J. Scheffer, Zschlicherstr. 24, Leipzig-Plagwitz. P. D. Bolle, GOschenstr. 1 I 1, * Reudnitz. A. M. van den Broecke, Charlotten- ADRESSEN. strasse 27, . . Mevr. A. M. van den Broecke, Charlotten- Algemeen Secretaris-Penningmeester: strasse 27, . . Mr. W. Dicke, Singel 157, Dordrecht. W. Koenraads, Comeniusstr. 24 I, . . H. Doorman, Josephinenstr. 10 I 1, . Groepssecretarissen. Mevr. Otto Rompelman, Brockhaus- strasse 26 pt., * Nederland: C. van Son, Wijnstraat 81, A. J. R. van der Ley, Breitenfelders- Dordrecht. strasse 36 pt., * Belgie: H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent. Mej. Maria Misset, Wiederitzscher- N e d.-I n d i 6 : A. R. Hazenberg, Contr. B. B., strasse 2 a, , , Hoofdbur. I., U. en Acc., Weltevreden. Mej. Paula Misset, Wiederitzscher- Suriname: R. D. Simons, Watermolenstraat 193, strasse 2 a, . Paramaribo. Ned. Anti 11 e n : G. S. Gorsira J.P.Ez., Willem- F. H. van Moorssel, Adelborst le kl., K. M., aib. Hr. Ms. „De Ruijter", stad, Curacao. (Afd. Aruba: Seer. L. C. Kwartsz). Dep. van Marine, Batavia. G. F. Brandt, Vice-Consul der Nederlan- Secretarissen der Afdeelingen van Groep den, Durban (Natal). Nederland. Opg. door mevr. A. Semmens—Sieben- haar, Claremont. Alkmaar: Mevr. D. Bogaert—De Sturler de Frie- Bruyns, Fischerbriiche 12, Berlijn. nisberg, Nassaulaan. Opg. door het Bestuur der Afdeeling Amsterdam: S. van Lier Ezn., Nassaukade 358. M. Steevens, lid der firma Marechal & Amsterdam (Stud.-Afd): J. W. te 'Winkel, Kei- Cie., 54 Rue du Faubourg Poissonniere, Parijs. zersgracht 48. Opg. door Dr. G. H. Vleugels Schutter, Oosterland.Amsterdam (Vrije Universiteit) : T. de Jong Tz., T. de Kruyff, Freeport (Island). Bilderdijkstraat 61 I. Opg. door den heer C. A. v. Rees, Nieuw-York. Arnhem: W. G. Wieringa, Koningstraat 1. Breda: W. J. L. Verhoeven, Veemarktstraat 27a. Delft: Delft (Stud.-Afd.) : tijd. W. M. Roessingh van Postzegelafdeeling. Iterson, Koornmarkt 65. Deventer : Mr. I. Acquoy, Keizerstraat 26. De Postzegelafdeeling haalt geld uit gebruikte Dordrecht: J. de Koning, Van Beverenstr. 7. postzegels. Wie een gebruikten postzegel weg- Eindhoven: P. P. J. A. v. d. Putt, Willemstr, werpt, werpt geld weg. Verstandiger is 't dit Enkhuizen: niet te doen, denpostzegel te bewaren en het Enschede: H. C. van Heerikhuizen, Lipperkerk- aldusgeredde geld ten goede te laten komen straat 46. aan den Vlaamschen Taalstrijd door F i velingo : Mr. A. T. Vos, Appingedam. ons depostzegels hetzij rechtstreeks, he z" door Gouda: J. H. v. d. Voort. tusschenkomst van onze correspondenten te 's-G ravenhage: W. F. Gerdes Oosterbeek, Ni- doen toekomen. A 11 e leden van het Verbond coldistraat 50. ontvangen brieven •; all e kunnen ons helpen, Groningen: Mr. A. Rombach, A. Kerkhof 5. daar allepost-, telegraaf, fiskaalzegels goed Groningen (Stud.-Afd.): 0. J. Reinders, Jaco- zijn voor ons Joel. Het meest kunnen ons helpen bijnestraat 9a. NEERLANDIA. 191 Haarlem: Dr. J. A. Vor der Hake, Joh. van Johannesburg: Vlietstraat 85. K a a p s t ad (De Kaap) : M. Wartena, P. B. 44. 's-Hertogenbosch : Mejonkvr. A. Baronesse Leipzig : Otto Rompelman, Brockhausstr. 26 pt., van Hugenpoth, Vuchterstraat 116. Leipzig-Schleussig. Hoorn: R. van Duinen, Koepoortsweg 73a. N i e u w-Y o r k : J. v. Folker, 432-72e Str., Brook- Kam pen : P. J. G. Brune, Vloeddijk 45. lijn. Leeuwarden: Mevr. A. C. v. Valkenburg- Potchefstroom: W. J. Klerck, Bus 184. Gerdes Oosterbeek, Willemskade 13. Roseland-Chicago: G. Pon, 302 W. 110th Place. Leiden : Dr. J. Heinsius, Wasstraat 29. Ned. Vereen. in umeme: Secr. H. Jacobson, Strada Leiden (Stud.-Afd.) : C. de Bruyn M.Cz., Hooge- Doamnei 10, Bucarest. woerd 41a. Shangha i- Maastricht : Dr. J. K. de Cock, leeraar Gym- Smyr na : George Keu n. nasium, Wilhelminasingel 36. Stellenbosch: Dr. W. Blommaert, Prof. aan N ij m e g en : C. M. V. Roothaan, Gemeente-Ont- het VictoriaKollege. vanger. Zoutpansberg: W. van Wijk de Vries, P. B. Rotterdam: D. J. Tijssens, Leuvehaven 143 c. 56, Pietersburg. Schiedam : F. A. C. Lechner, Lange Kerkstr. 62. Vertegenwoordigers in het Buitenland. S n e e k : Ds. V. Loosjes. Aan de vertegenwoordigers kunnen o. m. inlichtingen Utrecht : Dr. E. Slijper, Frederik Hendrikstr. 64. worden gevraagd op het gebted van handel en nijverheid. Utrecht (Stud.-Afd.): Johan U. Auer, Buys Bal- lotstraat 50. A h w a z (Perzische Golf) : P. P. ter Meulen. Wageningen (Stud.-Afd.) : P. van der Goat, Bangkok (Siam) : W. Blankwaardt. Hoogstraat 238 A. B a r c e l o n a (Spanje) : Ary Kriens, Consejo de Wal c h e r en : A. G. van Hamel, Brakstraat 0 275, Ciento 345. Middelburg. Bethlehem (Oranje-Vrijstaat) : P. van Getit, Z a anstreek: E. A. Veen, Stationsstraat 142, voorloopig voor de geheele Kolonie. Zaandam. B i h 6-B e 1 m o n t : P. v. d. Smit, p/a. Casa Gor- Zutphen: A. G. Biemond, Marschweg 3. don; tijdelijk: Reeuwijk bij Gouda. Z w ol le : N. T. Carstens, tijd. Legerplaats bij 01- Cairo (Egypte): Th. F. v. Vloten, P. B. 461. debroek. Car denas (Tabasco Mexico): Wm. C. de Wit. Char k of : C. C. J. v. d. Klaauw, Stid-Russische Secretarissen der Jongelieden-Afdeelin gen Gesellschaft fur Hanf- and Seil-Industrie. van Groep Nederland. Claremont (Western Australie) Mevr. A. Sem- mens-Siebenhaar, „Boschhek", Riley Road; tijde- Alkmaar: lijk in Nederland. Am sterdam: H. F. Asser, Van Eeghenstr. 69. Colon (Rep. Panama): J. J. Ecker Sr., koopman, 's-G r a v e n h a ge: Mej. IJ. C. Wind, 2e Schuyt- Vice-Consul der Nederlanden. straat 211. Dav o s-P l a t z : Dr. H. J. A. van Voornveld. Groningen: E. Diewes Czn., Hooge der A 36. G e nu a: H. C. F. Hennig, p/a. Richards & Hennig, Ha arlem: Mej. J. H. Faber, Badhuisstraat 12. kantoor Piazza Demarini No. 1. 's-Hertogenbosch : P. Nooren, Waterstr. 25. Guanajuato (Mexico) : W. B. Barbe, Aparta- Maastricht: J. J. Th. van Ens, Wolfstraat 14. do 25. Rotterdam: H. Spruytenburg, Willebrordusstr. 35b. Havana (Cuba) : M. M. Pinedo, Garcia Gonzalez, Secretarissen der Takken van Groep Belgie, Calle Cuba 87 (via New-York). Ka nsas City (Missouri): L. Heyneker, Commer- Aalst: A. Buys, Brusselsche Straat. ce Building 215. Antwerpen: Fr. van Laar, Jul. Dillensstr. 10. La Guaira (Venezuela),: L. Raven Jr., adres Brugge: Ev. Verachtert, St. Gilleskerkstraat 4. firma Hellmund & Co. Br ussel: L. Delpire, St. Jorisstr. 59, Lake n. Londen: J. E. A. Reyneke van Stuwe, „Ty Ca- Ch a r l e r o i : K. Marien, Rue Lebeau 14. nol", Alwijne Road 34, Wimbledon, Londen S. W. Door n i k : Lod. Geuten, Rue des Bouchers, St. Lux or (Egypte) : J. H. Insinger, Palmenburg. Brice, p/a. N. 0. Dupret. Maracaibo (Venezuela) : S. F. Duwaer, firma Eekloo: D. de Poortere, Thieltsche Steenweg. Breuer, Miler & Co. Gen t : W. de Hovre, Lieven de Winnestraat. Mexico D. F.: J. ten Napel, Postbus 1619. Kortrijk : Dr. Doussy (waarn. secretaris), 0. L. Panama (Stad) : Herman Pinedo, Postbus 14. Vrouwstraat 19. ii Para (Brazilie) : H. E. Weytingh, P. B. 146. L i e r : G. Moens, Antwerpsche Straat 19 S t. Peter sburg: M. Mohr, Alexandrofski, Pros- Lokeren: Van Camp, Luikstraat 60. pect 23. Mechelen: H. de Backer, Muntstraat 4. Puerto Cabello (Venezuela),: C. C. Debrot. N ij v e 1 : E. H. Belpaire, Faubourg de Bruxelles. R o m e: Dr. Gisbert Brom, directeur van het Ned. His- Oostende : H. Janssens, Euphrosina Beernaert- torisch Inslituut, 1 Via Varrone (hoek Cola di straat 70. Rienzo). S t. N i k o 1 aas: Wittenberg, Prins Albrechtstr. 35. Rosa rio (Argentinie): J. Lanser, Calle Buenos Ti enen: Offergelt, Leuvensche Straat 15 Aires 445. S a 1 z b e r g e n: J. H. Mekenkamp, Commies 1-1. S. M. Secretarissen der Zelfst. Afdeelingen. San Francisco: E. J. F. van Hanswijk Pen- B e r 1 ij n : „Hollandsch Gezelschap', J. Knot, Os- nink, Batterijstreet 426. nabriickerstrasse 26 IV, Charlottenburg. Santa Fe (Argentinie F. C. C. A.): L. de Waal, Bloemf on tein: Fred. P. Schuur, p/a. „De Calle Dorrego 116. Vriend". Teheran (Perzie) : J. P. de Hoog. Bremen: H. F. W. Perizonius, Isarstrasse 26. Tlalpa m, D. F. (Rep. Mexico): J. de Boer. Buenois Aires: Vereen. „Wilhelmina". Secr.: V enetie (Italie) : Leopoldo Bizio Gradenigo, Con- J. Broens, Consulado de Holanda, B. Mitre 441. sul-Generaal van Nederland. Chicago: H. Jacobsma, 1449 W. 14th Place. Yokohama (Japan) : Wm. Holst, Bluff 265a. Cons t a ntinopel: Gust. J. van Lennep, Pas- Z e r k e 1 (Noord Oost Frankrijk),: Em. Descamps. sage Testa, Para. Aanbiedingen am als vertegenwooldiger van het A. N. Y. Fiume: C. Ekama, p/a. Torpedofabriek Whitehead in het Buitenland op te treden worden ingewacht bid den & Co. Alg. Secretari s van het Hoofdbestuut NEERLANDIA. 192 N i e u w-Y o r k Hollandsche Club, 47E 25th street. Nederlandsche Vereenigingen. Panama : Liefdadigheidsvereeniging „Wilhelmina- fonds", Secr.: Jan Eskildsen, P. B. 122. Ant werpen : Hollandsche Club, Lokaal Leopold- P a r ij s „Neerlandia". Secr.: J. J. Altenkirch, 57 straat 15. Boulevard Beaumarchais. A ken : Studenten-Vereeniging „Hollandia". Secr. Paterson (New-Jersey) : „Tot Nut van 't Alge- J. A. Lantsheer, Lohergraben. 8. meen", Rogowsky's Building, 210 Mainstr. (Verga- B e r 1 ij n: „Nederland en Oranje", FranzOsische dert elken Vrijdag, 's avonds 8 uur). Strasse 56 II. Paterson (New-Jersey): „Holland Home", voor B e r 1 ij n: Holl. Gezelschap, Seiten-Saal, Gebouw bejaarde landgenooten, 110-112 Iowa Ave. v/d. Berliner Lehrer-Verein., Alexander Platz, Ber- Paterson (New-Jersey) Vereeniging „Vrienden- lijn C. kring", Secr.: J. Vos Lz. Brussel: Guldenvlieslaan 2 (ingang De Stassart- Philadelphia : „Holland Society", Seer.: Mr. straat 5). Secr. Mr. W. de Loos, Noordlaan 83. Wiegersma, 16 South Broad Street. Dresden : Vereenigingslokaal, Hotel Windsor, Pre- Pretoria : Secr.: N. v. Malsen, Postbus 483. gerstrasse 50. Rumenie: Secr.: H. Jacobson, Strada Doamnei Dusseldorf : „In den Vreemde Vereenigd", Secr. 10, Bucarest. L. Muhl, Derendorferstr. 85. San Francisco : Secr.: Jhr. A. van Reygersberg Essen: „Hollandia", Secr. D. Hofman, Cranach- Versluys. strasse 3 a, Essen, West. S t. Peter sburg: M. Mohr, secretaris, Alexan- Frankfort a/M.: Ver. „Nederland". Secr.: Vic- drofski Prospekt 23. (Fens in de maand bijeenkomst tor M. Kiehl, Hansahaus, Zimmer 139. der leden in Hotel de France, waar tijdelijk ver- Genua : Ned. Ver. Zetel Hotel Continental. toevende Nederlanders steeds welkom zijn). Grand Rapids (Mich.): „Eendracht maakt St ockholm: Seer.: A. J. G. Schmitt, Kanselier Macht". van het Gezantschap, Kungstradgardsgatan 2 c. Hoboken: Vereen. „Neerlandia", Voorz.: Corn. Beeling Jr., 1884 Park Avenue, Nieuw-York. Nederlandsehe Kamers van Koophandel Johannesburg : A. J. v. Ginkel, P. B. 2756. in het Buitenland. K a a p s t a d: „Hollandia", Bus 1302. Kleef : Vereen. „Nederland", Secr.: D. R. Bok- Brussel : 31 Rue de l'Ecuyer. ma, Weyhersteege 22. Du s s e l d or f: Eerste Ned. Koopmansgilde in Leipzig: Secr.: 0. Rompelman, Leipzig-Schleus- Duitschland, Bismarckstrasse 74. sig, Brockhausstr. 26 p. Johannesburg (Transv.) : Secr.: L. Beerstecher, Londen N.: „Eensgezindheid", 1 Ampthill Square, P. B. 2888. Hampstead Road. Secr.: J. H. Kruizinga. Londen E. C.: Secr.: Mr. W. Roosegaarde Bis- Londen N.: „Nederland in den vreemde". Secr.: schop, Colemanstr. 2. G. Rinck, 54 Highbury Hill. Makassar : Kamer van Koophandel en Nijver- L o n d e n W.: Secr.: J. ten Doesschate, 31 Sackvil- heid. lestr., Piccadilly. Melbourne: Londen W.: Christelijke Vereeniging van Neder- N i e u w-Y o r k : Secr.: T. Greidanus, 136 Waterstr. landers to Londen, 48 Charlotte Street, Fitzroy Pa r ij s : 39 Rue Joubert. Square. Secr.: J. Boer. Pretoria (Transv.) : Secr.: W. van Wijk de Vries, Mexico D. F.: Apartado 1619. P. B. 478. N i e u w-Y o r k „Eendracht maakt Macht", Colum- Smyrna : Secr.: J. C. F. W. Schmid, Lokaal v/d. bia Hall, 52 Lexington Avenue. Zee, Kade. Kasteel Biljoen. 15e Jaargang. No. Sept. 1911 NEERLANDIA ORGAAN ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Eigen kunst is eigen leven. INHOUD: Jozef Israels — Hollanders vroeger in Japan buiten Desjima ? Boeken-Commissie, door Dr. W. van Everdingen. — Buitenland : Van een nationaal en een internationaal feest in Roubaix I, door F. G. Beekman. — Opening der Stoomvaartlijn Java-Siam van de K. N. P. Mij., door W, Blankwaardt. — Mededeelingen. Nederland: De Zaanstreek en haar nijverheid. — Gedenck aan Loeveste)n !, door A. Loosjes — Briefwisseling tusschen Indische en Hollandsche jongelui, door G. C. Kornmann en S. M. Latif.— Onthulling der De Genestetbank Van de Afdeelingen. — Oost-Indie: Jonge-vrouwenscholen in Hollandsch-( hineesche scholen. — A fdeeling Euitenzorg. Djelcetong- concessies. Ingenieurs in Oost-Indiθ. Vereeniging ,,Oost en West.. — Vlaanderen : Hebt karakter, Vlamingen. Uit onze Takken. Fransch Vlaanderen I, door Mr. W. J. L. van Es e. a. — Nederlandsche Antillen : Van het Groepsbestuur. — Algemeene Vergadering. — Zuid-Afrika : De Volkstelling. — Oe vrouwen en kinderee in den oorlog. — Fen Hollandsch dagblad. — Afrikaansch en Hollandsch — Zuid- Afrikaansche studenten in Nederland. — Kaapstad. Mededeelingen en Allerlei. — Arbeidsbeurs. — A dressen. — Nieuwe Leden. AdvertentiFn. Jozef Israels Nu rust voor altijd zijn penseel, dat door Jozef Israels doet voor ons yolk meer dan de stuurselen der hand uit het niet de A/elk Verbond ook van duizenden. Maar wat beelden schlep, die eeuwen door de mensch- hij doet, kan hij alleen ; geen veelheid, hoe heid zullen boeien. Uit zomersche rust werd groot, neemt zijn ar- plotseling Europa op- beid over. geschrikt : een levens- De man, die der licht was uitgevaagd geheele menschheid dat zoo heerlijk glans- eens heeft toebehoord, de, wijd en zijd. En sterft nimmer en op luide en stil was het zijn yolk valt ecuwig dankbre hulde aan de weerschijn van zijn den ouden man, die roem. na zoo langen levens- Daarom heeft het weg voor goed was Nederlandsche yolk, heengegaan. Smaling zoover het schoonheid of kleineering was er in kunst waardeert, niet; het was een den tachtigjarige ge- gave roues. vierd, als wellicht geen Van alle landen to voren. Luide heeft voelt Nederland het het zijn trots in hem meeste zijn gemis. beleden, en hij, de De teere poezie van nederige mensch, heeft JOZEF EELS, Israels kunst behoort in eenvoud, toch zich (geboren 27 Januari 1824, gestotven 12 Augustus 1911). de menschheid, maar bewust van zijn kracht, de hulde aanvaard, die hij zelf was een der Onzen. En zijn flood slechts de allersterksten straffeloos verduren." heeft ons versterkt in het geloof dat voor * den roem eens yolks de kunst onschat- Zoo schreef Neerlandia bij Israels tachtig- baar is. sten verjaardag. 194 NEERLANDIA. Landers was 1), — dat hier Desjima, 't welk vlak bij Hollanders vroeger in Japan buiten Desjima? Nagasaki ligt, bedoeld wordt. In het Soerabaiaasch Handelsblad van 11 Juli vin- Zou daar nu werkelijk nog een monument (?), van 1696 overgebleven zijn ? Zeer waarschijnlijk is dat den wij de volgende mededeelingen: niet. Toen in 1862 bij het opheffen der factory, de woningen en pakhuizen op Desjima in het openbaar De Hollandsche nederzetting in werden verkocht en het huffs van het Opperhoofd het Japan. eigendom werd van den agent der Nederlandsche De heer Sjigetaka Sjiga, een welbekende per- Handelm., zouden nog overblijfselen van de Holland- soon, die nu in Nagasaki vertoeft, zoo lezen wij sche nederzetting gespaard kunnen zijn; teen echter in een Japansch blad, ging korten tijd geleden later groote veranderingen op het eilandje werden naar de eens zoo bloeiende Hollandsche kolon:e aangebracht en onder andere de „Internationale club" en ontdekte temidden van ranke heesters in een gebouwd werd, nagenceg juist op de plek, waar. de hoek van den tuin bij de woonplaats van een nude Hollanders gewoond hadden, zal er wel niets vreemdeling een klein steenen monument, dat r a zijn overgebleven wat aan dezen herinnert. De mede- een nauwkeurig onderzoek van 161';6 bleek te deeling van den heer Sjiga zou dus wel nader ander- Afgaande op de nu bijna uitgewischte letters, die zcek behoeven. Nederlanders, die Nagasaki bezoeken er in gegrift werden, moest het in den tijd dier of die daar verblijven, zijn in de gelegenheid zich van kolonie opgericht zijn. het al of niet bestaan van een oud monument op Des- jima te overtuigen. Wat nu betreft de Hollandsche nederzetting op het eilandje „Koero Sjima", volgens het bericht gelegen De heer Sjiga maakte verder een kort uitstapje 13 mijlen 2) van Sasebo, teekenen wij aan dat er naar een klein eilandje, in den volksmcnd „Kc e- Z.W. van Kioe Sjice een eilandie van dien naam be- ro Sjima" geheeten, waarvan men hem had ge- staat, ongeveer 60 K.M. van de kust van Satscema zegd, dat het een kijkje ten voile waard was door — waarmede Sasebo kan bedoeld zijn welk eiland- het groote aantal overblijfselen uit den tijd der je tevens den naam Sa Clara draagt. Het is natuur- Hollandsche nederzetting. Het ligt ongeveer 13 lijk mogelijk dat daar zich nog afstammelingen van mijlen van Sasebo af, en zijn kusten zijn zeer de Japansche Christenen bevinden, die in het eerste gevaarlijk. deel van de 17e eeuw zoo krachtdadig achtervolgd De bewoners zijn merkwaardig in hun eigen- werden in Japan. Van een Hollandsche nederzetting aardigheden; zij wilden van de geschiedenis dezer aldaar kan echter bezwaarlijk sprake zijn; het staat eilanden niets loslaten ofschoon ze er niet onbe- vast dat na 1641 tot in de 2e heft der 19e eeuw kend mee schenen te zijn. Evenmin waren ze te Hollanders alleen op Desjima werden toegelaten bewegen om te vertellen , wanneer ze daar heen en voor zoo ver bekend, wordt ook in geen der ou- gekomen waren; en ook waren zij weinig mede- dere bronnen melding gemaakt van tochten van Hol- deelzaam over het heden. landsche schepen naar andere streken van Japan, De mannen heeten Jozef, Petro, Simon, Tho- dan Desjima. Wel hebben in November 1599 twee maso en sommigen Rudoriko, Sinikof Ignatio, Hollandsche schepen, de reis van Chili naar Japan Gabriel, Gaspald enz., terwij1 de vrouwen zich ondernomen, waarvan 't eene „de Hoop" naar ge- noemen Mariana, Camelina, Magdalena of iets zegd totaal verloren ging en het andere „de Liefde" dergelijks. te Boengo (N.O. kust van Kioe Sjioe) met een ttit- De namen wijzen natuurlijk op een vreem- geputte bemanning in April 1600 landde; de beman- den oorsprong. Latijnsch, Slavisch of Teutonisch rung van dat schip, door den Dalmio van Boengo endoen denken aan de dagen toen het Christen- hoed ontvangen, verbleef daar eerst, doch werd in dom in deze deelen vanJapan veld won en vu- 1605 op een vaartuig van den Dalmio van Hirado rig door het yolk omhelsd werd. naar Patani (Malakka), vervcerd, waar de Hollan- De aannemelijkste veronderstelling is, dat het ders toen een nederzetting hadden. Mogelijk zou het yolk van Nagasaki naar het eiland uitweek door nog zijn dat het schip „de Hoop", waarvan nimmer de strenge vervolging waaraan de Christenen meer iets vernomen werd, in 1600 te Koero Sjimo bloot stonden. In dit licht bekeken, schijnt hun zou te land gekomen zijn, maar waarschijnlijk is dat die p stilzwijgen een gevolg te zijn van de gru- niet. In ieder geval zouden die schipbreukelingen, die welijke martelingen, die de Christenen moesten verder geen gemeenschap hoegenaamd met hun land- onder aan en is deze terughoudendheid een inge- genooten hadden, daar wel niet een groot getal over- worteldegewoonte geworden. Men zegt dat het blijfselen, die nu nog aanwezig zouden zijn, hebben eiland ook vele hertnneringen herbergt aan de nagelaten. vroegste komst der Westerlingen in Japan. Het bericht van den heer Sjiga is wel wat heel on- bepaald; de Jigging van het eilandje staat niet vast; Welke Hollandsche kolonie kan hier bedoeld zijn omtrent den aard van de overblijfselen wordt niets eerst, en welke Hollandsche nederzetting later ? gezegd. Er kan worden aangenomen, dat hij een ei- Bekend is dat in 1609 een Hollandsche factcry ge- land bezocht heeft, waar afstammelingen van Japan- vestigd werd te Hirado, een eiland gelegen tegenover sche Christenen worden aangetroffen, maar dan is het de westelijke kust van het groote eland ice Sjice, toch vreemd dat vrij dicht onder de kust van een waarop Nagasaki, een 60 K.M. zuidelijker dan Hira- der Japansche groote eilanden eene bevolking zou do, gelegen is; die factory werd in 1641 op verlan- worden aangetroffen, waarvan zoo jets bijzonders gen van den Japanschen keizer opgeheven en de ge- wordt verhaald, zonder dat dit bekend zou zijn. bouwen werden met dengrond gelijk gemaakt; een steenen overblijfsel van Hollandschen oorsprcng met Bovenstaande mededeelingen omtrent Hirado en het jaar 1696 kan daar dus niet aangetroffen zijn. Desjima en de schipbreuken werden ontleend aan een Na het verlaten van Hirado werd de Hollandsche lezenswaardige studie van den heer J. Habbema in factory overgebracht naar Desjima vOar- eiland de Indische Gids 3), eene studie geput uit de uitge- (sjima eiland), een kunstmatig eilandie, aangelegd in de haven van Nagasaki. 1) Van een kolonie kan hier geen sprake zijn ; er was een Opper- hoofd, een oppetkoopman, eenige onderkooplieden en assistenten, Uit de mededeeling dat van Nagasaki uit een be- een geneesheer en een ,,dispensier" ; soms ook eenpaar matrozen. zoek werdgebracht aan „de eens zoo bloeiende Ho Europeesche vrouwen werden streng geweerd. De nederzetting landsche kolonie" zou moeten worden afgeleid, — in (factory) bestond dus uit niet veel meer dan kantoorpersoneel. verband ook met de omstandigheid, dat op Desjima 2) Welke mijlen worden bedoeld ? Zijn 't geograph. dan is de afstand 96 K.M., zijn 't zeemijlen dan zou de afstand 23 K.M. zijn gedurende 220 jaren de eenige nederzetting van Hol- 3) Afleveringen November en December 1909 enJanuari 191(). NEERLANDIA. 19 breide literatuur en de ode bronnen over de aanra- Meer te Vancouver B. C. ontving een kist boeken kin en tusschen Hollanders en Japanners in vroeger — met veel moeite hem bezorgd maar nimmer tijden. hebben wij sedert iets van hem vernomen. Evenmin Het kwam ons wenschelijk voor van het bericht zijn wij erin geslaagd antes rd te krijgen van de hetSoerab. Handelsblad melding te maken , omdat heeren Rob. van Gilse te Nyssa, Or., en He me Vis Neerlandia door zeer velen gelezen wordt en allicht te Harrison, S. D. wier adressen wij loch ook van iemand een aanwijzing zou kunnen geven omtrent de meest betrouwbare zijde erlangd hadden... Wat deze min of meer raadselachtige berichten. kan hiervan de oorzaak wezen ? Voorts hebben wij adressen in Mexico en (In Z.-Amerika),: te Buenos Aires, Gorbea, Guarany, Iraty, Joao Pinheiro, Punta Arenas en Rosario de Boeken-Commissie Santa Fe. Bij blz. 185: „Toenetnende belangstelling". Wat zou onze B.-C. 't toch op priis stellen, wan.- neer Vertegenwoordigers A. N. V. en andere belang- Adres van den len Secretaris- Adres van het Boekenhuis : stellenden, die voor korenons land --meestal Penningmeester : 63 Van der Duynstraat, ook h u n moederland bezoeken, niet al' een Dor- 244c Mathenesserlaan, Rotterdam, drecht hoofdzetel van 'I Verbond, opzochten maar , , Rotterdam. ookR ,otterdam zetel van de Boeken-Commissie ? I. Eenpaar kantteekeningen bij mededeelingen in Reeds in vorige jaarverslagen hebben wij in de ,er- Neerlandia van Augustus '11: steplaats Vertegenwoordigers zulks dringend ver- zocht, maar juist dezen laten ons verzoek vaak links Bij blz. 178: „Onze Vlaamsche visschers in Ka- liggen, wat ons zeer spiit. Weliswaar neemt 't aantal tana". g bezoeken van Land- en Starngenooten op ons kan- Zooals men in ons laatste jaarverstag heeft kun- toor steeds' toe, maar rneestal zijn 't belang h e b- nen lezen op blz. 6, 13 en 31 is onze Commissie op e n d e n, die van ons werk reeds in den vreemde verzoek van Groep Belie reeds sinds eenigen tijd kennis namen. Waar blijven de anderen ?... bezig Belgisch Congo van bcekerien te voorzien. Mogen bovenstaande kantteekeningen Lewijs leve- Tot heden werden kisten verzonden naar Boma, Eli- ren, dat onze Commissie haar beste krachten inspant sabethstad Leopoldstad, Pweto (Moero-meer) en Sa. , om „bij" te blijven! kania(Katanga). II. Het aantal adressen, waarmee wij in verbinding Bij blz. 180: „De Zuid-Afrikaanse Akademie". staan, is sedert de verschijning van ons jaarverslag, Dezer dagen werd door ons met groote dankbaar- weer vermeerderd met Crefeld, Gronau en Flens- heid volgende schrijven ontvangen van Dr. G. burg in Europa, Rio Cuilo in Port. W.-A. en Zenith Knothe, secretaris van gemelde Akademie: in N.-A. Ook traden verscheidene nieuwe begunsti- gers en enkele bijdragers toe. Nu de „vergadertijd" „De Zuid-Afrikaanse Akademie, te Pretoria verga- voor de Afdeelingen langzamerhand weer aanbreekt, derd, heeft metgrote belangstelling kennis genomen verwachten wij vele aanvragen van deze, om ons werk van den arbeid en onverdroten ijver van Dr. Van unvoerig bekend te mogen maken in den kring on- Everdingen, sekretaris van de Boeken-Kommissie in zer Verbondsleden en — zoo mogelijk ook daar- Nederland, en wenst hem hiermede haargenegenheid buiten. en waardeering voor z'n werk te kennen te geven." III. Aan de deze r dagen opgerichte Vereeniging Bij biz. 182: „Hollandsch onderwijs in Oost- van Afrikaansche StudeWen te Lo de hebben wij ter- Afrika". stond een kistgeschike bceken aangeboden. Reeds in Juni j.l. hebben we aan Ds. M. P. Lo b- De 1 e Secretaris-Penningmeester, ser, pk. Eldare River, Brit. East Africa, via Mom- VAN EVERDINGEN. basa terstond na lezing van ziin noodkreet in Ons Land — een kist boekenaangeboden, ock voor school- Rotterdam Aug. 1911. , gebruik. Bij blz. 183: Nederlanders in Amerika". „ Tot heden hebben wij betrekkingen aangeknoopt Buitenland met Nederlanders pf afstammelingen van Nederlan- ders te: (In N.-A.): Charlestown, GrandRapids, Hobo- ken, Holland, St. John, Kalamazoo, Lethbridge, Mo- , , Van een nationaal en een internationaal Ontario, Paterson, Philadelphia, Roseland-Chicago, feest te Roubaix. Vancouver, Winnipeg, Zeni.h. Hiercnder zi,'n Legre- pen de Zeemanshuizen, waar onze Jantjes geregeld Met „eennationaal feest" wordt bedceld, de vie- komen. ring van Koninginne-verjaardag door de Nederland- In dit verband bejammeren wij 't in hooge mate sche Kolonie, of liever een Hollandsch-Vlaamsche zie ons jaarverslag, blz. 8 en 9 — dat wij ProtestantscheGemeente teRoubaix. En met dat „itt- soms zoo'n moeite hebben betrekkingen aan te knoo- ternationaal feest": de Nederlandsche Tentoonstelling pKalamazoo en of te onderhouden. Ds. E. Troost te K voor Noord-Frankrijk, teRoubaix. Mich., brak op een oogenblik alle briefwisseling of Aan de meeste lezers van Neerlandia is ongetwij- en 't is ons nietgelukt de reden daarvan op le speu- fell bekend, dat Nederland op veelszins voortreffe- ren. De „Vriendenkring" te Paterson, N.-J., deed like wijze aan bovengenoemde tentoonstelling deel- eveneens. Beiden hadden van ons boeken en tijdschrif- neemt, een deelname, voor welke Noord-Frankrijk ten ontvangen sedert korter of langer tijd! Belang- Noord-Nederland zeer erkentelijk is; en die gezien stellenden hadden ons in aanraking gebracht met Dr. aantal en aard der reedstoegekende bekroningen, Henry Hulst te Grand Rapids en mej. Kanters te ook wel van beteekenis blijkt te zijn. Holland, Mich., de laatste: hoofd der Stads-Biblio- Maar daarover later. Cheek aldaar; zii hebben nimnier op onze herhaalde Wel verre van den verjaardag onzer vorstinne ooit aanbiedingen zelfs een letter geantwoord. W. v. d. te vergeten, werd door de Hollandsch-Vtaamsche (le- 196 NEERLANDIA. meente hoer de 31 Augustus steeds op zeer beschei- Opening der Stoomvaartlijn Java-Siam van den en stille wijze herdacht. De middelen om zulks de Koninklijke Paketvaart Mij. rooter en grootscher eenvoudig — en daar hield alles mee op. Doch dAt- Alhoewel reedsgedurende eenige maanden een maal zou het anders wezen. Tcen n.l. enkele hee- rechtstreeksche dienst door middel van eene gehuurde ren van de Nederlandsche Commissie voor de Ten- boot werdonderhouden, had de officieele opening toonstelling zich afvroegen, 1-L-,e cp waardige en dcel- eerst den 28en Juliplaats ter gelegenheid van het in treffende wijze hier H. M. verjaardag te vieren, vie' dienst stellen van de ,Houtman", een der eigen stoo- aldra hun aandacht op de Hollandsche Gemeente, mers van de K. P. M. huntrouwens geen onbekende meer. En met dit ge- Vele uitnoodigingen waren door kapi,ein Wes:erhof volg, dat haar kerkeraad, namens deze Nederland- en de scheepsagenten verzonden en behalve de mees:e scheCommissie een envelop met inhoud ontving, met in Bangkok verblijvende Hollanders, waren er vele het vriendelijk verzoek, daarvoor bij gelegenheid van vreemdelingen en Chineesche kooplieden aanwezig. H. M. verjaardag aan behoeftige leden en .kinderen De heer Domela Nieuwenhuis, Hr. Ms. Gezant, der Gemeente een feestje, eenige versnapenngen en hield eene korte rede in het Engelsch en stelde een eengeschenk te willen aanbieden. dronk in op het welslagen der onderneming, waarop Deze koninklijke weldaad verdiende ook in alle kapitein Westerhof, ditmaal in het Hollandsch, ant- opzichten tot haar recht te komen. Daarcm werd be- woordde. stolen, ditmaal eens echt koninginnedag te vieren, Na afloop van het officiee:e gedeelte maakten wij d. w. z. feestelijk en in 't openbaar — in den meer Hollanders van degastvrije uitnoodiging van kapitein g an gbaren zin van het woord. en officierengebruik oni na te blijven, waarvan we En aldus isgeschied... zeer zekergeen spijt hebben gehad, daar we cns kcs • Engelijk nooit te voren... telijk hebben vermaakt en elkaar eerst heel last noode En metgeestdrift en wijding... „ wel te rusten" zeiden. Bijkans heel de Gemeente was opgekomen, zoovt,e1 Het wordt bier algemeen als vaststaand aangeno- Vlaming als Hollander. In de keurig versierde Neder- men dat deze stoomvaartlijn een succes zal blijken landsche Kerkprijkte, verscholen tusschen oranjekleur te zijn. en dundoek, een levensgroot portret van onze bem:n. Thuisvrachten zullen hoofdzakelijk it riist en ge- de Vorstin. De leden der genoemde Ned. Commissie, droogde visch bestaan, de voornaamste Siameesche voor zoover in Roubaix vertcevende, de heeren K. H. voortbrengselen, terwij1 Java wel voornamelijk suiker H. van Bennekom en R. F.Katz, waren tegenwoor- en melasse zal invoeren. dig. Na in 't bijzonder dezen heeren te hebben wel- Tot nu toe is het altijd moeilijk Oa zelfs onmoge. komgeheeten en dank gebracht, wees de voorganger lijk) geweest juiste cijfers van den invoer uit Ned. der Gemeente er o. a. op hoe ons land en cns yolk, Indie te verkrijgen daar de goederen, in Singapore naast God, onnoemelijk veel aan Oranje hebben te overgeladen wordende, in de Siameesche statistieken, danken en hoe de Hollandsch-Vlaamsche Gemeente te als herkomstig uit die haven worden vermeld; de Roubaix in het bijzonder prijs sten op de belangstel. rechtstreeksche lijn zal echter zeker de uitbreiding van ling, welke het H. M. de Koningin en Hoogstderiel• handelsbetrekkingen tusschen beide landen in de hand ver Huis behaagt, schier 'der jaar aan de Gemeente werken en het juiste overzicht verduidelijken. Het zal te bewijzen in den vorm van een koninklijke gift, natuurlijk nog wat tijd kosten alvorens den Chineezen belangstelling die even goed onzen Zuid- als onzen aan het verstand kan worden gebracht, dat versche- Noord-Neder:andschen brcederen Le:reft. ping rechtstreeks verre te verkiezen is boven den ou- De heilwensch op H. M. werd in warme en wel- den sleur Indie--Singapore-Bangkok. gekozen bewoordingen uitgebracht doer den heer Alhoewel natuurlijk niet van zoo root belang als Katz, waarna de heerVan Bennekom er ender meer goederenverveer, zal loch zeker het personenvervoer zin groote blijdschap over uitsprak, bier in den tusschen Java en Siam toenemen. Java heeft Kier vreemde te hebbenaangetroffen een zoo door en door overal een uitstekenden naam en staat als herstellings- Nederlandschen Kring, waar de liefde voor Vorsten- oord goed aangeschreven. De afstand Bangkok-Bata- huis en Vaderland nog zoo die wortelt en zoo heer- via wordt in slechts zes of zeven dagen afgelegd; lijk tot uiting kan komen. 't is ons dan ook als ware Insulinde 'n heel sink Hi' zeide en 't klonk bemoedigend, veel te hebben naderbij gekomen. gereisd en veel te hebben gezien: wijdsche kathedra- W. BLANKWAARDT, len en eenvoudige tempels, gouden moskeeen en rijke Bangkok, 1 Aug. 1911. Vertegenw. A. N.V pagoden; maar die hi' had bezocht en bezien zooals men een museum bezoekt en beziet. Hier was 't iets Afrikanerste Londen. antlers: een eenvoudig kerkgebouw en een eenvcu- dige gemeente. Geen uiterlijke praal en geen wereld- Te Londen is een Afrikaansche Vereeniging opgerich schepracht. Hetdoe! van deze Vereeniging is: Spreker uitte ziin sympa,hie in woord zoowel als a. Om die band tussenAfrikaners in Londen te vel daad en schonk een gift in goud voor het a. s. 50- sterk; jarig jubileum der Hollandsche Gemeente 1),, die dank- b. Om belangstelling, te wek in alles wat kan sire! baar werd aanvaard. Behoeftigen en kinderen wer- tot die opbou van n nasionale Afrikaanse karak den evenmin vergeten. En het was wel een der ter; en schoonste oogenblikken van ons feest, teen hun een c. Corn onderhandelinge aan te knoop met ander rwmgeschenk in geld als anderszins kon worden AfrikaanseVereniginge wat v'r diesel de be insets uttgereikt namens genoemde Nederl. Commissie, . ijwer. Tenslotte is het onnoodig te ze en dat er groo- Als lede wordt toegelaat eke Hollands sprekende of te dankbaarheid sprak uit aller ocg en uit menigen Hollands-lerende Afrikanerof Afrikaner-vriend wat traan — welsprekender dan de welsprekendste woor- horn aan die statute onderwerp. den — en dat door deze treffende daad van de com- Die Vereniging kom om die veertien da'e bijeen. missie, de banden, welke de Hollandsch-Vlaamsche Die taal van die Vereniging sal wees Hollands met Gemeente teRoubaix aan Vorstenhuis en Vaderland sy twee gewestelike standaarde, hcewel die Vereni binden, zoo mogelijk nog nauwer zin toegehaald. ging meer bepaaldelik v'r die handhawing en ontwik In een volgend nummer een en ander over dat keling van die Afrikaanse standaard sal ijwer. andere feest; de internationale tentoonstelling alhier. Het eerste bestuur bestaat uit de heeren Joh. J. Roubaix, Sept. 1911. F. G. BEEKMAN. Smith, voorzitter; •C. L. Leipoldt, onder-voorzitter; Guilt. F. Marais, secretaris en Oswald Pirow, pen- 1) 1 Oztober. Red. ni ng-meester. NEF RLAND1A. 19 Voordrachten te on en. de windmolens en houtwerven van vroeger. Oost- en Westzaan had zijn houthandel en houtbereiding, zijn De volgende heeren hebben zich verbonden om scheepsbouw en walvischvaart; de Koog oliemolens voor Nederlanders te Londen in de Hollandsche Kerk en pelmolens; Zaandijk en Wormervzer papiermolens; of in het bekendegebouw Essex Hall, eene voor- de Wormer beschuitbakkerijen; Oostzaan stijfselabrie• dracht te houden. Prof. dr. P. H. Ritter, van Utrecht, ken; Westzaan houtzaagmolens; Krommenie zeilmake• over: „Hebben wij een vin it wil ?" (2 October in rijen, en Assendelft linnenweverijen. De windmolens de Hollandsche Kerk). Mr. H. A. Lorentz, van Vo- hebben de Zaans'rEekgroot gemaakt; doch hebben gelenzang, over: „Mijne ontdekkingstochten door haar ook tang doen achterblijven, toen andere tan- Nieuw-Guinea" (20 November in Essex Hall, met den door ruinie toepassing der stoommachine zich op lichtbeelden). C. K. Elout, journalist te Amsterdam, industrieelgebied een rooters voorsprcng hadden ver over: „De hedendaagsche politieke toestand in Ne- zekerd. Berland (15 Januari in Essex Hall, met debat). Dr. Na een korten tijd van verval door allerlei omstan S. Baart de la Faille, predikant der Holt. Gemeente di heden leefden in de laatste twintig jaren de oude te Londen, over: „Mijne herinneringen aan het Pas- geestkracht en ondernemingsdurf weer op en namen sees el te Oberammergau in 1910" (19 Februari in nijverheid en handel een ongekende vlucht. De hoot- de Belden aanvoeren die in 1892 te Zaandam nog s'_echts 13 a 's-Hertogenbosch, over: „De hedendaagsche moder- 14000 standaardsgezaagd hoot en 300.000 balken be- nistische ewe in in de Roomsch-Katholieke Kerk" droegen, waren in 1910 gestegen tot 61.000 stan- (25 Maart in de kerk). daards en rum 600.000 balken; ter gezamenlijke waar- de van meer dan 10.000.000gulden. Dusseldorp. Voor een groot deel wordt dit bout verwerkt in 21 stoomhoutzagerijen en het 13 tal windmolens, die nog Het jaarverslag 1909/'10 van het Eerste Neder'and- van de 200 houtzaagmolens van vroeger zijn overge• sche Koopmansgilde in Duitschland deelt merle, dat bleven. het aantal leden en begunstigers gunstiger is dan dat Voor gezaagd bout en balken is Zaandam een der van het jaar 1907r08. Aan het verslag is toegevoegd grootste invoerhavens van Europa en de belangrijkste een bijlage, vermeldende de ciifers van in - en uitvoer hoot-importfirma van het Europeesche vaste'and is er naar en van Nederland en Duitschland der jaren 1906, gevestigd. 1907, 1908, en 1909. Nederlandsche firma's, die naar Ook hetpellersbedrijf is de laatste 20 jaren belang- Duitschland uitvoeren en zulks beoogen en ook we rijk voortmitgegaan. aanvoeren van ongepelde rijst derkeerig Duatsche firma's zullen, zegt het verslag, stegen in dien tijd van ongeveer een half mitjcen ba- nit onze samenstelling spoedig de exportkracht kun- len tot 985 636 balen in het eerste half jaar van 1911, Hen beoordeelen. Vooral zijn die cijfers belangriik dims bijna 2.000.000 balers per jaar. omdat men er kan afleiden met we'k procent lie Dertien stoomfabrieken vervangen tegenwoordig de Berland aan den geheelen in- en uitvoer van het Le ruim 159 windoliemolens van weleer, waarvan er nog treffende artikel deelneemt. 17 bestaan. Meer dan 140.000 ton oliezaad wordt thans ver- Nederlanders in het Ruhr.gebied. werkt. Van de 32 000.000 kilo's lijnolie die Neder- In 1910 waren er 4 845 Nederlanders in het Ruhr- land in 1910 uitvoerde, was meer dan de hell! van gebied werkzaam, teen 5 132 in 1909 en 5 423 in de Zaan afkomstig, ongerekend de ubcer van ande- 1908. De achternitgang van dit cijfer wordt toe e- re olien. schreven aan den minder gunstigen gang van zaken Verder werken er aan de Zaan 8 cacao- en cho- in het mijnbedrijf. coladefabrieken, eenige beschuit- en koekfabrieken, waarvan de grootste met 251 man, een kindermeel- fabriek,grutterijen- en meelmolens, en een groote tarwe- en roggemeelmolen. TeKrommenie zijn een tweetal groote blikfabrie- NEDERLAND ken, die te zamen met ongeveer 800 arbeiders werken Te Koog aan de Zaan en te Zaandam bestaan twee zich steeds uitbreidende machinefabrieken, en te Krom- motile twee ftinke zeildoekweverijen, waarvan er een De Zaanstreek en haar nijverbeid. !evens een linoleumfabriek heeft opgericht, de eenige van dien aard in Nederland. In. lull 1.1. is de nieuwe zeehaven van Zaandam Men vindt aan de Zaan niet minder dan 11 stoom- feestelijk geopend. Te dier gelegenheid is - - zooals en 7 windverfmolens; terwij1 in Westzaan nog het le doen gebruikelijk is — een herinneringsboek nitge• oude Zaanwhe blauwsel in twee stoomfabrieken wordt geven, een inderdaad kostbaar werk dat met zijn vele gemaakt. mooie lichtdrukplaten een bewonderingwekkenden in- Van de 40 of meerpapiermolens uit het einde der druk van de Zaanlandsche niiverheid geeft, waarvan 17e eeuw, zijn nog s'echts twee miens te Westzaan wij allemaal wel even dat zij root en grootsch is, overgebleven doch het arbeidsvermagen van de eene doch die men zich zoo omvangrijk en mach's loch stoompapierfabriek le Wormer, die bovendien te Vet. zeker niet had gedacht. sen eengroote fabriek voor h outslijppapier heeft ge- De heer E. Veen heeft de zeer lezenswaardige in sticht, en die te Westzaan is veel rooter dan die, lei in geschreven met tal van merkwaardige gege- vanalle molens te zamen, Daarneveos vindt men een yens. Hi' gaat terug tot de eerste berichten over de cartonagefabriek, 17 zakkenpl.akkerV,en en enkele on- „Saane" in de 15e eeuw. Het eerst bloeide er de vis- welfabrieken. scherij, later legden de Zaanlanders zich ook toe op Het zeevaartverkeer in de Zaandainsche haven steeg handel en scheepvaart en a's gevolg daarvan op den van 131 schepm 1802 tot 168 in 1910 en de inhoud van scheepsbouw. Hoe bekwaam zij daarin waren, is Le 328.000 tot niet minder dan 1.000.000 M3. in 1910; kend; zelfs een Czaar Peer kwam Rusland om waarbij nog jaarlijks komen een 51 Ned. zeetjalken, dit vak daar te leeren. Elk der Zaandorpen muntte die riistemeel en andere producten naar de Deensche nit in een bijzonderen tak van bedrijf en nu is en Oostzeehavens brengen, In de binnenvaart zijn ge- eigenaardig dat bijna al die bedrijven heden ten dage regeld niet minder dan 927 schepen. nog in de Zaanstreek bloeien en groeien, alleen de Te verwonderen is het niet, wanneer men die cijfers scheepsbouw en linnenweverijen hebben zich naar el- ziet, dat de haven te klein werd. Het plan voor een ders verplaatst. Opmerkelijk is ook dat all of bijna niettwe haven werd door den Gemeent.eraad van Zaan all e der thans bestaande zaken voortgekomen nit dam aangenomen in 1907. 198 NEERLANDIA. Het geheele werk heeft, met den aankoop der ter- Toch schijnt in Indie de lieihebberij hiervoor groo- reinen enz., een uitgaaf van ongeveer een miljoen gul- ter dan in onsland, althans telken male komen aan- den gevorderd. Zonder subsidie van Rijk of Provin- vragen uit Indie om meer adressen, die, jammer ge- cie heeft Zaandam dezen arbeid tot stand gebracht. noeg, niet kunnen worden verschaft, door gebrek aan Hollandsche deelnemers. Jammer is dit zeker, ten eerste omdat de Indiers, Gedenck aen Loevesteyn! diegeen adressen kunnen krijgen, in hun streven worden tegengehouden, ten tweede ook is het le be- Waar Maas en Waal te zamen spoelt treuren, dat niet veel meer Nederlandsche jongelui En Gorcum rijst van ver, aan dit voor hen zelven eveneens zoo nuttige werk Daar heft zich op den linkerzoom willen meedoen. En spiegelt in den breeden stroom Inderdaad nuttig is de briefwisseling, want daar- Een slot vn eeuwen her... a door toch komen wij, Nederlanders, meer en beter 't Is Loevestein, waar Herman de Ruyter, na in op de hoogle van de Indische toestanden en gewoon- 1570 het slot voor den Prins van Oral& veroverd te ten, terwijl de Indiers uit onze brieven onze levens- hebben, met een twintigtal getrouwen den heldendood wijze en toestanden beter leeren kennen. steer tegen de Spaansche overmacht. Ik kan derhalve de jongelui, die zich nog niet aan- Loevestein, de Nederlandsche Bastille, waar behal- meldden om aan de briefwisseling deel te nemen, ten ye mannen, weer namen de vergetelheid verdienen, zeerste aanbevelen, dit alsnog te doen. hebben gevangen gezeten dragers van beroemde na- S a ssenhei m. GERARD C. KORNM ANN, men, ja van wereldberoemde, als het Delftsche Orakel, Lid van het A. N.V., Afd. Haarlem. Hugo de Groot.Loevestein, dat in een tijd van nationale verslap- * ping kon gemaakt worden tot een bergplaats van Toen ik eenpaar jaar geleden tot de vertegenwoor- ammunitie! Het merkwaardige middeleeuwsche slot, la- di er van Groep Ned. Indie te 's-Gravenhage een ter Staatsgevangenis van de Vereenigde Nederlanden, verzoekschrift richtteten einde de toestemming te ver- een onder belangwekkendste historische monumenten kriken om de indiese iongelieden aan te sporen, in werd — en is nog steeds — bergplaats van gereed- korrespondentie te treden met de hollandse jongelui, schappen, patronen en granaten! was ik er reeds zekervan, dat het aantal liefhebbers Er worden plannen gevormd, om Loevestein in in Indiegroot zou zijn, al 'west ik bekennen, dat waardiger toestand te brengen, een waardiger be- de nederlandssprekende inlanders nog heel weinig stemming te geven. On getwijfeld zal het Algemeen waren. Nederlandsch Verbond, zullen al zijne leden , als die Sinds enige tijd is de briefwisseling aan de gang plannen vasteren norm hebben aangenomen, al het en nu isgebleken, dat nit Indie veel te veel aanvra- mogelijke doen, om daartoe mede te werken. Wat gen zijn in komen owe aan aan het adres van de thans Loevestein te aanschouwen geeft, getuigt van heerRompel als aan dat van de ondergeteekende. een gebrek aan pieteit voor onze voorvaderen, voor Een tiental adressen, welke door mij naar Indie onze geschiedenis, dat ceder Noord-Nederlander met zijn gezonden aan de heer Achmad, leerling aan de schaamte moet vervullen. S. t. o. v. i. a., die de taak op zich genomen heeft ze Maar de in eere herstelling van het oude slot is weer onder de indiese briefwisselaars(sters) te ver- ook een Groot-Nederlandsch belang. In de N. Rott. delen, schijnt lang niet voldoende te zijn; altans hij Ct. wordt er op gewezen, hoe Huig de Groot, die klaagde daarover en meldde mij in zijn brief, dat zeker wel het meest er toe bijgedragen heeft, Loeve- nu in angst zat, daar hij binnenkort, zonder twijfel stein tot ver over onze grenzen bekend te maken, in met vragen (om hollandse adressen) overladen zou zijn cel onvermoeid de zuiverheid van onze taal heeft worden. beoefend. In een brief van den grooten jurist en fi- „Verschillende collega's, — aldus luiidt verder die losoof, uit de gevangenis aan zijne drie zonen gericht, brief — „die zich in de vacantie naar alle vier wind- lezen wij: Onze Duit „streken zullen verspreiden, besluiten alle Neder- gesocht te vereeren en te toonen, dat ook deeze „landschsprekende inlanders over te halen tot het deel- wetenschap in dezelve taale zeer wel kan verhandeld „nemen aan de briefwisseling." worden; waartoe ik mij beholpen heb met veele nu We kunnen dan vooruit zeggen, dat 't aantal ind. wat ongebruikelijke, dog goede oude Duitsche woor- briefwisselaars van lieverlede in hoge mate zal toe- den, die in de oude Handvesten en Keuren bevonden nemen. worden." Maar ook de hcllandse jongelui moeten meewer- Zoo zij het Nederlandsch Verbond vooraan in de ken. We ho en dan, dat binnenkort vele liefhebbers rijen van hen, die weer Loevestein maken tot zich willenaanmelden, want daardoor verricht Neder- een plaats, meer dan nu sprekend van ver-vervlogen land — ten opzichte van de Archipel en zijn inwo- Caren, meer dan nu getuigend van den eerbied voor ners — niet alleen een nuttig, maar ook een dank- zijn geschiedenis, voor zijn groote mannen, die een baar werk. y olk als het onze betaamt. Hoogachtend, S. M. LATIF Gedenckt aen Loevesteyn, leden van het Algemeen Wageningen, Sept. 1911. Nederlandsch Verbond! L e A. LOOSjE S. Onthulling der De Ge'nestetbank. Briefwisseling tusschen Indische en De heer Dr. J. A. Vor der Hake, schrijft omtrent Hollandsche jongelui. de overdracht der De Genestetbank aan de gemeente Zoo men zich zal herinneren heeft eenige maan- Bloemendaal op 14 Aug. het volgende: den geleden in Neerlandia een oproeping gestaan Vacantie was oorzaak dat van de genoodigden voor Hollandsche jongelui, welke zich beschikbaar maar een zeer klein aantal aanwezig was, waaronder wilden stellen om met Indische jongelui in gere- gelukkig mej. D. G. de Genestet, de dochter van den gelde briefwisseling te treden. dichter. De heer Schepers, voorzitter van de Afdeeling Gelukkig kan gezegd worden, dat de oproeping Haarlem van het A. N. V., hied een toespraak, ge- succes heeft gehad, want een aantal jonge Nederlan- titeld „Bloemendaal en De Genestet" (in den handel ders meldden zich aan en schrijven sedert geregeld voor den prijs van f 0.25), waarin hij schetste hoe aan de Indische liefhebbers, die op hun beurt daar- geheel Bloemendaal als ware aan De Genestet toe- op antwoorden. behoorde, hoe menig lied hier zijn oorsprong vond, NEERLANDIA. 19 maar ook: hoe de sage al begint te weven om den Van de Afdeelingen. dichter, zoodat b.v. de bewoner van „Welgelegen" Amsterdam (Jongel.-Afd.). inderdaad de Deiftsche Pastorie — tot Bloemen- daal's predikant wordt en „Het haantje van den to- We ens vertrek naar het buitenland heeft de heer ren" het lijden en sterven van 's dichters eigen gade A. H. N. van Nieuwenhuyze zijn betrekking als pen- heet nit te beelden. De Genestet's liefde voor de na- ningmeester der Afdeeling neergelegd en is in zijn tuur en zijn liefde voor eenvoud — in innerlijk en p laats opgetreden de heer W. Horsman. uiterlijk werden met ware kleuren nogmaals ge- Leeuwarden en Omstreken. teekend en ten slotte rekenschap gegeven van 't waag- stuk om deze bank te zijner nagedachtenis te plaat- De secretaresse, mevr. Van Valkenburg Gerdes sen. waagstuk, want: was dat gehandeld in Oosterbeek, schrijft het volgende: 's dichters geest ? Zou hij, met z'n afkeer van praal U zal er ongetwijfeld belang in stellen, dat door en vertooning een dergelijke hulde hebben goedge onze Afdeeling op 31 Aug. een eerste poging hier keurd ? Met datzelfde vertrouwen waarmee indertijd ter stedegedaan is tot v e r b et e r ing v an den z'n vrienden op z'n graf te Roosendaal een eenvou- v o l k s z ang, die naar ons inzien in g, een poging dig gedenkteeken hebben durven oprichten met die alle opzichten is gesiaagd. enkele woorden: „Fiat voluntas", heeft de Haarlem- Twee vierstemmige koren, ieder bestaande uit zes- sche A. N. V.-Afdeeling een bank durven plaatsen lienpersonen, hebben, daartoe door onze Afdeeling te zijner eere. Heeft men van die plek at niet een uitgenoodigd, op lien dag op verschillende plaatsen verrukkelijk gezicht op de Hollandsche duinen, die in de volksbuurten Nederlandsche liederen a capella de dichter zoo lief had, en maakt dat alleen al niet gezongen, o. a. twee liederen van Worp „Liedie van •alles goed ? Zeker, met dit monument, zoo geplaatst den Molenaar" en Gondjes Oogen" en ook „Bede dat ieder bezoeker vanzelf in de stilte moet komen voor het Vaderland", van Valerius. De uitvoerenden under de bekoring van het prachtige landschap, zou kwamen tangs verschillende we en schijnbaar toe- de dichter vrede hebben gehad. vallig op een afgesproken punt samen en waren al- Dr. Schepers bracht ten slotte dank aan alien die len bijeen, dan schaarden zij zich in een kring en hadden bijgedragen tot de wording van dit gedenk- begonnen hun zang. Na of loo losten zij zich weer teeken. in de menigte op om op een ander punt samen te Daarna begaf men zich naar de bank. Het dock komen en opnieuw te beginnen, een soort vliegende werd weggenomen en het massieve stuk van rood koortjes dus. Overal werden zij in de•grootste state Zweedsch graniet, mooi door z'n soberheid van Wu, aangehoord en aan de geheele houding van het pu- uu — en voor goed — zichtbaar, werd aan Bice- bliek en aan de opmerkingen, die werden gemaakt, mendaal's gemeentebestuur overgedragen en door den was duidelijk te merken, dat de verrassing zeer in burgemeester, met dank, aanvaard. den smaak viel. De dappere zangers en zangeressen Bij de overdracht werd een oorkonde 1), gevoegd, een hadden alle voldoening van hun niet gemakkelijke keurig stuk teekenwerk van den heer G. A. Luitingh, taak en voor den onvermoeiden leider, den heer. calligraaf te Haarlem. Metzlar Jr., hebben wij niets dan lof. Wij hebben voor deze eerste proeve den Konin- ginedag gekozen, omdat deze in zulk een geschikt jaargetiide voor straatzang valt en de menschen dan 5elijst van bijdragen voor de tijd en lust hebben om muziek te hooren en te ge- „DeGenestet-Bank". nieten. Dat onzepoging zoo uitstekend geslaagd is, geeft T. P. T. te H., f 1.—; J. L. R. te H. f 1. —; ons cooed voor de toekomst. Wij hopen hier in Lee u- mej. K. te A. en anderen f 20.25; Familie v. d. K. warden eerlang te komen tot 1 i e de r a v ond en en J. te A. I 2.25; K. W. J. C. en eenige leerlin- voor en door het yolk. gen te L. f 4.50; mej. P. C. K. R. te A., f 10.--; A. K.—A. te A. f 0.50; H. D. V. le L. f 1.50; Schiedam. wed. C. B. H. te H. f 2.—; H. te H. f 1.—; J. T. Als secretaris dezer Afdeeling is opgetreden de C. te S. f 25.—; Dr. G. te A. f 10.—; mevr. F. te heer F. A. C. Lechner, Lange Kerkstraat 62. L. f 1.—; H. P. L. te 's-G., f 10.—; mevr. K. le O., f 10.—; Dr. W. G. R. te H. f 2.50; Th. N. le R. f 20.—; J. W. M. te A. f 25.—; W. J. H. v. B. te R. I 2.50; G. d. H. te R. 2.50; R. H. M. te R. f 1.—; S. P. P. te L. f 2.50; Dr. G. v. W. OOST-INDIE te B. f 5.—; F. C. D. te H. f 2.50; Dep. „tot N. v. 't A." teR., f 25.—; H. B. S. 5 j. c. te B., f 2.50; F. F. te A. f 10.—; P. J. E. L. te B. f 2.50; M. B. 12 te A. f 1.—; B. te A. f 1,—;Kleindochter Jonge-vrouwen-scholen in Ned.-IndiU. van een vriend van De Genestet, f 2.59; J. C. S. te Z. f 1.—; J. D. H. te A. f 1.—; J. v. E. te R., Ons jongste Mei-nr. maakte melding van de plan- f 1.—; S. J. C. B. te U. 2.—; P. B. J. F. te H. nen tot oprichting eener opvoedingschool voor Indi- f 5.—; N. N. teR., f 0.50; N. N. te R., 1.—; sche meisjes. Thans kunnen wij mededeelen, dat zich den heer en mevr. N.R. te R., f 2.50; mej. M. R. eene „Vereeniging tot oprichting voor Jonge-vrou- v. V. te R., f 2.—; W. M. H. A. te 's-0., f I .—; wen-scholen in Ned. Indie"gevormd heeft met een Afd. II c. H. B. S. meisjes te A., f 1.50; J. v. I. te bestuur, waarvan mevrouw A. W .M.E. Uhlenbeck- B. f 2.50; E. J. H. te B. f 3.—; H. H. v.R. te Terwogt te Amsterdam, voorzitster en de heer H. de B. f 1.50; C. d. L. te B. f 1.80; A. J. C. te B. Chauvin y de Blot te 's-Gravenhage (2e Schuytstraat f 0.75; K. v. R. te B. f 1.20; H. P. P. te B. 252) eerste secretaris is. I 2.10; mej. S. d. P. te B. f 1.50; mej. E. S. v. d. In hetKol. Weekblad (Ver. „Oost en West") van M. te B. I 0.60; mej. J. S. te B. f 0.60; mej. C.K. 10 Augustus wordt een overzicht gegeven van het te B. f 1.20; mej. E. W. T. te B. f 1.20 • mej. E. streven der nieuw opgerichte vereeniging en van bet v. d. M. te B. f 0.60; mevr. A. H. L. te S. f 10.—; doel dat met de stichting Bier scholen beoogd wordt. Mr. A. P. Th. E. le 's-G., 10.—. Totaal f 267.80, Gaven wij in ons Mei-nr. reeds een algemeen over- maakt met de vorige lijsten een totaal bedrag van ziclit van de beraamdeplannen, ha kunnen wij f 2626.67. daaraan toevoegen, dat bedoeld wordt, met de op le 1) In het volgend nuinmer hopen we daar van een afbeelding richten internaten, scholen te stichten, waar de jonge op te nemen. Red vrouwen na het doorloopen der lagere school — 200 NEERLANDIA. veel zullen leeren, wat zij voor het practische leven o. a. wordt betoogd, dat, alnaarmate er meer planta- noodig zullen he3ben: •land• en tuinbouw, hu:shoude ge rubber aan de markt knit, de rubberprijzen zul- lijken- en handenarbeid; waar geest en gemced Boar len dalen, welke daling door de djelcetong gevolgd bestuur en omgang ontwikkeld worden; waar een zalworden; daarom zou men nu de iWanders de vrii Nederlandsche geest zal heerschen en de Nederland- heid moeten laten op hun wiize de djeloetongboomen sche taal zuiver zal gesproken worden. Gehoopt wordt te ontginnen, om zoodoende hen van de nu nog boo- dat daardoor vrouwen zullen gekweekt worden, op ge prijzen voordeel te dcen hebben. voedsters van een nieuiw geslacht, dat niet alleen de Wij kunnen ons in deze zaak een partij stellen; rechten enplichten als Nederlander zal hebben, maar er wordt ook te veel techn:sche- en handelskennis ver- zichdaarbij waarlijk Nederlander zal voelen. eischt om een oordeel te vorrnen, Na hey een wij in Voor de verwezenlijking der plannen is natuurlijk ons April-nr. over deze aangelegenheid schreven en geld noodig; doch ook de toezending of tcezegging na al het Been later gepubliceerd werd, moeten wij van boeken, grondstafen, meubilair, machines, werk- vertrouwen datRegeering en Staten Generaal den iuis- tuigen zal gaarne worden aanvaard; een en ander ten weg zullen weten te vinden, waardoor de belan- voor de latere inrichting der scholen. g en van de inlandsche bevolking bevorderd, al!erminst Men kan gewoon lid worden van de Vereeniging g eschaad zullen worden. tegen f 5.— en buitengewoon lid teen f 2.5) per jaar; schenkingen in geld zullen natuurlijk zeer wel- lngenieurs in Oost-Indie. kom zijn. Wie wat te even of aan te bieden heeft, melde zich bij den secretaris. In hetKol. Weekblad van 24 Aug. wordt gewe- Wij bevelen de Vereeniging van harte in den steun zen op het nijpende gebrek aan ingenieurs voor den v an onze Verbondsleden aan. Staatsdienst in Indie, zoodat er zelfs overgedacht zou worden eene oproeping in het buiteriand te doen Hollandsch-Chinec sche scholen. tot voorziening in den nood. Het Weekblad geeft een drietal middelen tot ver- Wij lezen in De School: Naar ons werd gemeld betering. De titel van adspirant-ingenieur zou hebben zich voor de nieuwgeopende Holl.-Chinee ten vervallen; het is stellig vreemd dat een jonge sche school te Djociakarta een honderddertigtal leer- man, die na een moeilijke stHdie den titel van in e- linen aangemeld, waarvan dertig meisjes Eerder nieur verworven heel, ziin werkkring in Indie mcet meldden we reeds dat de school te Soengeiliat, na, beginnen met een titel die hem den volledigen inge- pas een jaar bestaan te hebben, mcest wcrden uit nieurs rang nog niet toekent. one ing,enieurs, die gebreid tot een eerste klas school. Te Soerabaia be pas in Indie zijn aangekomen, moesten eerst eenigen ion de Holl.-Chineesche school den nieuwen cursus tijd op hoofdplaatsen worden ingedeeld, ten einde met meer dan driehonderd leerlingen. zich idaar aan het leven in Indie tegewennen, en Bovenstaande feiten bewijzeno. wet dat de Chi- niet onmiddelliik na aankomst, zooals thans veelmaals neezen deze scholen op prijs stellen. Slechts van een g eschiedt , op kleine plaatsen in het binnenland of in enkeleplaats vernamen we minder gcede berichten, de wildernis wordengeplaatst. Verder raadt het blad zoo zelfs dat men vreesde den nieuwen cursus te aan, het instellen van studiebeurzen of vergoeding der zullen moeten aanvangen met een vrij wat kleiner studiekosten, zooals dit voor de officieren van ge- aantal leerlingen, dan waarmee de school twee jaren zondheidgeregeld is. g eleden is begonnen. (Soerab. Hande'sbl. ) De toelichtingen, welke bet Weekblad op deze mid- delen tot verbetering geeft, doen de vraag opkomen A fdeeling Buitenzorg. of deze voorstellen niet in ernstige overweging ge- In het Weekblad Bogor van 24 Juli vinden wij ver- nomen moeten worden. meld dat te Buitenzorg door de zorgen der Afdee'ing eene lezing met lichtbeelden gehouden werd „Neder- Vereeniging „Oost en West". land in den aanvang der 2Oste eeuw", waarbij ge- De uitgaven bezorgd door het bureel van raad en bruikgemaakt werd van een serie lantaarnplaten, ver- voorlichting dezer Vereeniging zijn weder met een vaardigd naar de afbeeldingen, voorkomende in het vermeerderd 1). onder leiding van Jhr. Mr. H. Smissaert samenge- Thans verscheen: No. 4. De ingenieur in stelde werk over ons land. De bezoekers, onder\vie Nederlandsch Indie. talrijke Inlandsche jongelieden, kregen daardoor een Indien onbekendheid met den werkkring en de voor- indruk van de vele bezienswaardigheden van het mce- derland, de voornaamste industrieen en bedrijven, de uitzichten van den ingenieur, almede een van de re- denen, voor het zich niet aanmelden van jongelieden Nederlandsche kunst, handel, enz. voor die betrekking in Indie mocht ziin, dan kan di De voordracht bij de 'c d' die uitstekend te , geschrift, bewerkt door den oud hoofdingenieur L. J. E. van Es, althans een oorzaak vangebrec aan inge Koot en de voorzitter der Afdeeling sprak aan het nieurs geheel doen verdwiinen. De beer Van Es Beef slot een woord van opwekking tot aansluifng bij bet in zijne „Algemeene beschouwingen" eerst een over- Al g. -Ned. Verbond. zicht van de verhouding van den Staatsingenieur tot bestuur en bevolking, waarbij a's van zelf ter sprake Djeloetong-concessies. komen, de arbeidskrachten, de materialen, de gereed- Herhaaldelijk worden ons geschr:ften over de Dje- schappen, de technische hulp (geen aannemers).. waar- loetong-concess:es toegezonden. over de ingenieur in Indie te beschikken heeft, ter- Na de beschouwingen van den heer J. Schlim wiil vermeld wordt, wee administratieve bemoeienis- mergewerden ons de overdruk van het artikel Dje- sen hem te wachten staan en in welk opzicbt de m- loetong zaken van Mr. H. 's Jacob cpgen3rren in genieur root nut kan stichten tot bevordering van het Tijdschrift voor Nijverheid en Landbou,w, waariii de economische belangen der bevolking. vrij wel dezelfde meeningen, als door den heer S. Vervolgens worden omstandig in beschouwing ge- wordengeuit; vervolgens een geschrift van den heer nomen, de werkkring en vooruitzichten van den ci- S. gericht aan de leden van de Tweede Kamer der viel-ingenieux, den mijn-, werktuigkundig-, scheikun- Staten-Generaal, waarbij gevoegd firtikelen voorko- dig-, electro-technisch scheepsbouwkundig- en bouw- mende in verschillende dagbladen en tijdschriften, kundig ingenieur, zoowel in Staats- als in particulie- waarin veelal met instemming de eerstgenoemde ge- ren dienst. schriften besproken werden; nu laatstelijk een door Voorts worden volledige inlichtingen gegeven om- den heer K. Heyne, conservator aan het Dep. van 1) Voor de vroegere uitgaven van dat but-eel zie Neerlardia Landbouw aan de Javabode ingezonden stuk, waarin Juli-nr. (1910) blz, 153 en April-nr. (1911) blz. 91. NEERLANDIA. 20 trentde opleiding tot ingenieur en de studievakken wordengesteld; wanneer... och, wij kunnen al de voor de verschillende diploma's en ten slotte omtrent bestaande Vlaamschegrieven wel opsommen, wanneer degeldelijke vooruitzichten in Staats- en in particu- wij, met een woord, waarnemen hoe in hun eigen liere betrekkingen. landstreek de Vlamingen nog in honderden gevailen In ditgeschrift van ruim 100 bladzijden, dat voor als Bel en van tweede klasse behandeld warden en I 0.40 verkrijgbaar is gesteld bij Mart. Nijhoff te wanneer wij dan vaststellen dat de Vlamingen zelf geen Den Haag, vindt de belangstellende en de belangheb- krachtdadige pogingen aanwenden om verbetering in bende, die zich voor ingenieur in Ned. Indie wil die toestanden te brengen, dan kunnen wij niets an- kwamen, alles wat hi' noodig heeft te weten. De heer ders doen dan zeggen: „Waarover klaagt gij ? Welk Van Es heeft zich veel moeitegegeven volledig te recht hebt gij om ontevreden te zijn ? Het lot dat U zijn en hi' is daarin geslaagd. No. 4 uit de reeks beschoren is hebtgij verdiend. Want wat doet gij om uitgaven van het hooger gencemd bureel ma er we- het te veranderen ?" En dan zal men misschien ant- zen en kan met het oog op het gebrek aan in e- woorden: „Maar zenden wij een verzoekschrift op nieurs in Indie, in de toekomst van veel nut zijn. verzoekschrift naar deopenbare besturen ? la en wij niet dagelijks in de Vlaamsche pers al de mis- bruiken aan ? Schrijven en zeggen wij niet bijna ie- deren dag dat de maat nu vol is, dat het zoo niet langer kan blijven duren, dat wij ons zullen verzet- VLAANDEREN. ten ? Houden wij niet geregeld vergaderingen om on- zegrieven te bespreken ? kichten wij geen stoeten in om te toonen dat wij nog bestaan en dat men met ens rekening moet houden ?" Hebt karakter, Vlamingen. jawel,goedzakkige Vlamingen, dat alles doet gij, maar wat bereiktgij er mede ? Weinig of niets! Eenige maanden geleden, toen er sprake was om aan Spreken is goed, maar handelen is beer. Zwijgt lie- het hoofd van hetConservatorium te Luik, een Via- ver, maar handelt. Spiegelt U aan het voorbeeld van min g, — of ten minste iemand die tot dan toe als Uw Waalsche broeders, die onmiddellijk krachtdadig dusdanig gegolden had, — te bencemen, konden wij optreden, wanneer zij zich verongelijkt wanen. Zij zien hoe de Walen daartegen in verzet kwamen, en op zingen niet voortdurend: de Waalsche meeting die in April le Brussel gehou- Wij wilden wat was recht, den werd, konden wij vernemen hoe onze broeders dreigden dien Vlaming in de Maas te werpen, in- En wonnen wat wij wilden. dien hi' de plaats moest innemen die, vol ens hen, Maar zij weten wat zij willen en zij verkrijgen wat aan een Waal toekwam. Of zij hem ooit dat koude zij willen. Zij hebben wat U grootendeels ontbreekt: bad zouden bezorgd hebben is een andere vraag, karakter, juist die grij maar het verzet van de Walen was voldoende om de voedt. regeering te doen besluiten de betrekking' we te schen- Denktgij dan, goedzakkige Vlamingen, dat gij niet ken aan dengene die, als Waal, ook de meest ge- reeds heel uw recht zondt verworven hebben, indien schikte was om een Waalsch Conservatoriumte be- de openbare besturen wisten dat er met U niet te sturen. gekscheren valt, dat zij U niet ones ft konden ter- Toen in de maand Juli, bij de bespreking in de gen, indien zij wisten dat elke onrechtmatige daad Kamer van de begrooting van Spoorwegen, het twee- die men te uwen koste zou willenplegen, door U talige treinboek op het tapijt kwam, hoorden wij met kracht zou teruggewezen worden, indien zij wis- weer hoe een aantal van onze Waalsche brceders, ten dat alles wat teen Uw taal, tegen Uw stambe- vertegenwoordigers van het Belgische yolk bij naam, wustzijn zou worden ondernomen onmiddellijk zou maar in feite eigenlijk vertegenwoordigers van de afstuiten op de verontwaardigde uiting van een groo- Waalsche bevolking, heel hun verachting voor het te volksbeweging ? Maar die openbare besturen we- Vlaamsche yolk en voor de Nederlandsche taal nit- ten datgij cede 'on ens zijt, die met groote geba- drukten; hoe zij als hun meening te kennen gaven ren Uw verontwaardiging over een gepleegd onrecht dat in Waalsch-Belie een enkel woordje Vlaamsch zult doen kennen, maar die, als het er op aankomt inocht doorzijpelen; hoe zij den Vlamingen heel hun om te handelen, in de rneestegevallen zoo mak misprijzen naar het hoofd wierpen, hen betitelden als wordt als lammeren. En daarom hebt gij al zoo lang „domkoppen" en weer eens, -- de hoeveelste maal om herstel van onrechtvaardigheden geroepen en daar- is dat nu reeds ? — met de bestuurlijke scheiding om zal het nog lang duren tot gij de meesters in Uw dreigden, wanneer het tweetalige treinboek niet afge- eigen land zult zijn, tenzij gij een sterker bewustzijn schaft werd. Het zal nu wel zoo ver niet komen, van Uw volkswaardigheid zult erlangen en gij kracht- maar het is toch een opmerkenswaardig felt dat tel- dadiger zult optreden om Uw recht, heel Uw recht, kens als de Vlamingen een klein broke van hun recht op te eischen. Want, vergeet het niet, indien gij nog in hun eigen land, let wel, veroverd hebben, of wil- geen meester zijt in Uw eigen land, indien gij nog len veroveren, die Waalsche broeders de woorden: in Uw eigen Vlaanderen zooveel onrechtmatigheden „bestuurlijke scheiding" op de lippen hebben; en te verduren hebt dan zijt gij en gij alleen er de waar de mond van overloopt is het hart vol van. schuld van. Wanneer aan een anderen kant het Vlaamsche land Hebt karakter, Vlamingen, leeft en gedraagt U vol- overstroomd wordt met Nederlandsch-onkundige Waal- gens de beginselen die gij zoo gaarne overal verkon- sche ambtenaren; wanneer een onderneming als het digt, laat U niet door opportunistische beschouwin- schoolschip, waarvan, uit den aard der zaak, de in- gen op een dwaalspoor brengen, en de overwinning richting overwegend Vlaamsch zou moeten zijn, op staatgauwer voor de dear dan gij nu misschien Fransche leestgeschoeid wordt; wanneer de Vlamin- durft te veronderstellen. g en in hun eigen land, tot in de meest Vlaamsche En is het dan werkelijk zoo moeilijk om karakter steden toe, voor hun kinderen in zekeregraden van te hebben ? het onderwijs een degelijke Vlaamsche opleiding kun- nen krijgen; wanneer wij zien hoe voor een burger- like- en handelsrechtbank in Vlaanderen het gebruik Vederlanders en Stamverwanten, der Nederlandsche taal nietgeregeld is en een Vla- Bevordert de Vlaamsche Beweging door min g er kan behandeld worden en dikwijls behan- deld wordt als de eerste de beste vreemdeling of er- in Viaanderen Nederlandsch te spreken ger nog; wanneer wij nagaan hoe in onze kolonie en in Uw brietwisseling met Vlaanderen de Vlamingen weer, als dusdanig, op het achterplan het Nederlandsch te gebruiken ! 202 NEERLANDIA. De Honing en de gelijkheid der beide Hoof, den begeesterden toondichter van „Groenin- landstalen te Gent. ge", op woorden van Pol de Mont, werd uitgevoerd, kunstfeest met voordracht in de Opera, dat alles wa- Het Hoofdbestuur van het Vlaamsch Handelsver- ren de punten die het rijk gevulde programma van bond had aan het bestuur der aanstaande wereld- die dagen uitmaakten. Allen die het hunne hebben tentoonstelling van Gent zijne warme ondersteuning bijgedragen om dit programma te verwezenlijken ver- toegezegd zoo dit bestuur Wilde beloven dat de bei- dienen een woord van welgemeenden dank. de landstalen in alles wat van dit bestuur zou uit- 21 Juli, nationaal feest, verleenden de „Liederavon- gaan als volkomen gelijkwaardig zouden worden be- den", zooals ieder jaar, hun medewerking aan den handeld en eene volstrekt gelijke plaats zouden be- prijskamp voor volksliederen. komen. Op het ontvangen van een afwijkend ant- Tijdens de Antwerpsche Kermis had de stad hen woord heeft het Vlaamsch Handelsverbond opnieuw nogmaals belast met de inrichting van den zangwed- aangedrongen, er op wijzende hoe noodig het is dat strijd voor kinderen. Deze nieuwe poging om het eene onderneming als deze Welke voor doel heeft de goede Nederlandsche lied onder het yolk te brengen, Belgische belangen te bevorderen, door alle Belgen voor een paar jaar voor het eerst aangewend, ver- met evenveel geestdrift worde gesteund, wat voor- werft hoe Langer hoe meer de sympathie van het pu- zeker niet te bereiken is door een deel der bevolking bliek en schijnt op weg te zijn om van jaar tot jaar door het miskennen zijner taal te krenken. meer populair te worden. Ook was de bijval zeer Het Vlaamsch Handelsverbond verzocht Z. M. Ko- groot. ning Albert dezen wensch bij het bestuur der we- Zooals de vorige jaren heeft de heer Ed. Schiltz- reldtentoonstelling te ondersteunen. Lambo, de voorzitter der „Liederavonden" en de on- Z. M. steeds bezorgd om elke onderneming Welke vermoeibare werker, zich ook ditmaal weer uiterst de roem van Belgie moet doen stijgen uit alle krach- verdienstelijk gemaakt. Hij vond in den heer F. Rey- ten te steunen, heeft het volgend antwoord aan het naers, den leider der „Liederavonden", een uitsteken- Hoofdbestuur van het Vlaamsch Handelsverbond doen den en talentvollen medexv rker. zenden: KABINET DES KONINGS. Paleis van Brussel, Het Vlaamsche lied in Fransch-Vlaanderen. den 4en September 1911. De heer J. Verschueren, een Vlaming, heeft kort Weledele Heeren, geleden, evenals onze drie Nederlandsche studenten 1), De Koning heeft het verzoekschrift ontvangen dat met een paar vrienden, een bezoek aan Fransch- u Hem op jongstleden 23 Augustus hebt toegezon- Vlaanderen gebracht. Hij geeft daarover uitvoerig den om te erlangen dat het Hem behage, bij het be- verslag in de Vlaamsche Gazet van Brussel. Hij heeft heer der Algemeene Tentoonstelling van Gent in 1913, ook op verzoek van den hospes eener taveerne in het verzoek te steunen hetwelk door het Vlaamsch het oud-Vlaamsche dorp der Wereldtentoonstelling te Handelsverbond van Antwerpen tot het inrichtings- Robaais aldaar met zip vrienden liederen-voordrach- comiteit werd gestuurd en waar bij gelijkheid der ten gehouden. plaatsen aan de beide landstalen voor te behouden Van deze voordracht vertelt hij: wordt beoogd. Ingevolge de bevelen Zijner Majesteit, heb ik de „Maandag en Dinsdag dus troffen wij in het „Oud eer u te berichten dat Hij gemeld verzoek met b ij- Vlaamsch dorp" der tentoonstelling een flinke groep zond er en n a d r u k heeft doen aanbevelen om menschen, meestal inwonende Vlamingen, maar ook door het Comiteit der Tentoonstelling in welwillende wel Antwerpenaren en Brusselaars, waarvan enkele overweging te worden genomen. opzettelijk uit Rijssel waren gekomen om die lieder- Aanvaardt, Weledele Heeren, de verzekering mijner voordrachten te hooren. hoogachting. Wij waren allen zelf ten zeerste verrast, maar de heer De Minister van 's Konings Huis, Rosez die een wakker en ijverig Vlaming is, had den waard aangezet plakbrieven en strooibiljeten te laten Baron BEYENS. drukken om het Robaaische yolk te lokken. En het Den Heeren Voorzitter en Secretaris van het was een voortreffelijk gedacht ook. Het yolk stroom- Vlaamsch Handelsverbond, de toe en de vrienden Van Roey, L'Hermitte en De Antwerpen. Klerk oogstten met hunne prachtig uitgegalmde Vlaam- sche liederen een schitterenden bijval in. Alle Belgen zullen voorzeker dit flink optreden Waar men de taal der liederen niet verstond, werd van Z. M. voor de gelijke behandeling der beide toch de muziek en de tang met geestdrift toegejuicht, landstalen met geestdrift toejuichen. maar het deed ons, Vlamingen, goed aan 't harte toen wij de „Vlamsr-sprekende Franschen, zoo goed het kon, in onze Vlaamsche taal hoorden meezingen Uit onze Takken. met een welwillen en een geestdrift die waarlijk tref- Antwerpen. Tijdens de maand Juli, de maand fend waren. der Vlamingen, zooals men haar in de laatste jaren Van tijd tot tijd, als afwisseling, werd, in koor, is gaan noemen, heeft de Antwerpsche Tak zich weer „Al zingen 't vrije Lied" en „De Rubensmarsch" aan- verdienstelijk gemaakt door de inrichting van het geheven, wat eene bijzondere bekoring voor de toe- Guldensporenfeest. Dat viel dit jaar samen met de hoorders aanbood. feesten, ingericht ter gelegenheid van den honderdsten Dit kunnen wij altijd met zekerheid bevestigen dat geboortedag van den volksdichter Theodoor van Rijs- onze Vlaamsche liedjes in het Fransche Robaais in- wijck. En het bijzondere comiteit dat daarvoor was gang hebben gevonden en dat menig vooisken van aangesteld, heeft zich, in samenwerking met de in- Vlaamsch-Belgie uit, hier bij onze taalbroeders nog richters van de Guldensporenfeesten uitmuntend van Lang geneuried zal worden. zijn plicht gekweten. Uitnemend geslaagd mogen dan ook Des avonds moesien wij kost wat kost de uitnoo- de feesten genoemd worden. Betooging voor het stand- diging van den heer Rosez aanvaarden. Weder stond beeld van Theodoor van Rijswijck, openbare uitvoe- ons eene verrassing te wachten, eene groep Vlaam- ringen door de afdeeling „Liederavonden voor het sche, in Frankrijk wonende vrienden, wachtten ons yolk van het A. N. V." en door de „Liederavonden daar op en wederom namen wij deze gelegenheid te voor het yolk (Peter Benoitzaal),", optocht met open- beat om het Vlaamsche lied daar te laten klinken en bare meeting in de Beurs, waar o. a. „Het Lied van de beteekenis van ons streven uiteen te zetten." het Recht", een nieuw muzikaal werk van Jos. van 1) Zie volgend artikel. Red. NEERLANDIA. 203 Hazebroek-Molen uit de the eeuw 1). Inleiding. geheel Fransch opgeeft. Ook de steden Tourcoing, In de maand Juli van di t jaar hebben drie Leid- Roodebeeke, Rijssel herbergen sterke Vlaamsche min- heden(1A-1/1 der bevolking is geboren Vlaming uit sche stalenten, de heeren A. Loosjes, jur.-doct.; A. Bel 'e zij schijrien echter spoedig, in het derde ge- L. van Blommestein, jur.-cand. en W. J. L. van Es, slacht te verfranschen. Zou hier Groep Belie nietg nu Mr. in deRechten, een onderzoekingstocht gedaan eens zijn krachten kunnen beproeven ?), door Fransch-Vlaanderen. De kaart is' bijgewerkt naar de gegevens door Pas- Laatstgenoemde, de verslaggever, schrijft ter in.- toor Descamps, namens den Kanunnik Dr. Looten, me- 1 eid in g : degedeeld op het onlangs gehouden eerste Vlaamsche Daar het voor ons, Noord-Nederlanders, vrijwel een Taal en Letterkundig Congres te Antwerpen. Het ver- Ierra incognita is, heb ik gemeend eenigszins slag verscheen pas tijdens onzen tocht, zoodat wij uitvoerig ons wedervaren te moeten vertellen. Uit mijn voor onzen tocht slechts over de kaart van Kurth te omgeving weet ik, dat zeer vele leden van ons Ver- beschikken hadden. bond, voor zoover ze niet met eigen oogen den wer- Het totaal der Vlaamsche bevolking, waarover de kelijken toestand in Belgie hebben aanschouwd, zelfs opgaven zeer uiteenloopen, is moeilijk juist te be pa- daarvan een slecht begrip hebben. Om den toestand len. Het kangeraamd worden op 250 a 300.000, be- in Fransch-Vlaanderen eenigermate in de juiste ver- rekend uit de volkende cijfers. houdingen te zien, is 't noodig het met Belgie te ver- De arrondissementen Duinkerken en Hazebroek om- gelijken. Ik vond het daarom niet overbodig den le- vatten de volgende cijfers: zer ook onze ervaringen mede te deelen opgedaan Geheel Fransch 38.000 tijdens onze doorreis van Breskens tot Veurne. Gemengd, overwegend Fransch 91.000 De kaart van het door ons bezochte gebied is een verbeterde editie van die vanKurth in de Memoires a a Vlaamsch 50.000 Geheel Vlaamsch 80.000 Couronnees etc. de l'AcademieRoyale de Belgique, Het arrondissem.Rijssel voegt dl. XLVIII, 1898, te vinden op de Leidsche biblio- daarbij, afgezien van de to- theek V. 2791.Kurth geeft Zuyd-Cote, Rozendaal, taal Franschegemeenten: Koudekerke-Branche,St. Pol, Kleine Synthe, Capelle, Gemeng, d overwegend Fransch 21.000 Capellebroek, Wulverdinge, Steenbeek, Motte, Vieux a ,> Vlaamsch 18.000 Berquin, Belle, als geheel Vlaamsch op. Aan den an- In de steden Tourcoing, Roo- deren kantgeeft hi' plaatsen waar toch veel Vlamin- debeeke,Rijssel wonen bo- gen wonen als geheel Fransch op. Dit komt, door- dat hi' slechtsonderscheidt tusschengeheel Vlaamsch vendien 20.000plus 40.000 plus 50.000 Vlanungen 110.000 ofgeheel Fransch en dus zelfs sterke minderheden wegcijfert. De zes gemeenten op Fransch territoir, 112.000 68.000 190.000 FranschKomen, Wervicq-Sud, Boesbeek, Roncq, Ha- lewijn en Neuville zijn blijkbaar de laatste vijftien Als vaste basis heeft men dus 190.000 Vlamingen. jaren voor het Vlaamsch veroverd, daarKurth ze als Men mag hierbij voegen 2/n van 68.000 uit de over- wegend Vlaamsche en 1/a van 120.000 uit de over- 1) Deze oude molen draagt van binnen het volgend opschrift:wegend Fransche gemeenten. Dit zou als totaal uit- maken 190.000 plus 45.000 plus 37.000 = 272.000 Als God my, Schaak meule, wil bewaeren Van donder, storm, winden, Vlamingen. Daar een groot deel hiervan op schatting Ziet hier naer honderd jaeren, berust mag men het alleen ten naaste bij berekenen Ye zal my nog vinden. op 250 a 300.000 Vlamingen. Het is echter vermoede- Vernieuwt in het jaar 1548. No DESIDERIUS. lijk eer te groot dan te klein. Wel echter staat vast NOORD ZEE. Nauw van Calais /Hid - 1 „ Calais (Kales). iiiiR()EK.JUT ^ [ti HET Verloren gegaan St. • I. •to X—XVIe eeuw. 1:C l H. it ;I KANAAL. ff N. A N Boulogne (Boot-ten). ST. OMA ( Oude Geheel Fransch: Ft. Mardijk • GREVELINGEN ; St. Geore; g 1 4 ST. OMAA RS(ungezonderd Haut onto; AIRE; Thienne; Haverskerke, Motte ; MERVILLE ; Neuf Berquin ; Estaires ; Steenwerck; Nieppe. F7- Meerderheid Fransch: fOC Koudekerke-Bratiche; St. Pol; Kleine en Groote Synthe; Mardijk; Loon; Craywijk ; BROEKBURG; St. Pieters- broek ; Unique ; Watten ; St. Mornelin ; Clairmarais ; Renescure Ebblinghein ; Blaringhem ; Boeseghem ; Vieux Berquin; Ploegsteert ; Warneton ; Hout hem ; Komen; Fransch Komen ; Boesbeek ; Neuville ; TOUR- CUING; ROODEBEFKE; RUSSEL ; DUENKERKEN. ZEE. • Nieuwpoort. :Ztixd-Cote. ;ii .4,,,A iiiiiiai } I, -.,:Djult.:\:Ncli(..E.....R......"...1.E.,..1\17 • .....;:pt: ' hnvelde.-i? X ----- e. <; it•-45•_`,E1^1 D A A L. L "Qvrf-a- 1,k. ,Mli ..i!'p'r.011%, x N,Vard \III') 'Ililh'!1!KJ.udekerke-Bratiche. , o''i\iO441\ri\ kl ii S h _,':!lift•ill'7%, 'SYE‘itt,tri -'-- ,...i`v--c.......ltr, _y G nt..e. IA I:k.:y E LI NGEN,i 1 1! j,,,ij 1,111%It • Cajle.14e. 1,111111 rlj'i Yli )1 ‘; 7-- 't °BERGEN. &----• 4 _ 4 4414,4. Li 0-:-e`L'Al-ge:oliiiiIii 44h 11',,, hi., III X i ,- - erke. ><, )k. X A A 1 X X 1 )c •Worinhout. t X x t 3e X I )( t )( 1----V- ^ -t- -1-•,., 11-,. A.! -..‘ ri11-17,1),7t1 C)CASSEL. °Stee-nvoordc. -1--.4„. : i 7 P 7^1 .L. " /'• Ii- rr • It 'vl•trne on.‘' Fr '1,11iiiniTt'l ./d? , ,- - .. : 4.. e. . \ e 1 Meotereit/ -. ' ....-% .E-1)..1;.anghein. t'e • BELLE. .\ l , loeigs)tiel er't-1 r . • '.... - . • • r. #4L.•--_ . ..,i‘f -. . r , escureil," HAZEBROEK..„..7.77, c=6 (le • Zerkel. ,illceir-Ieri-,,, i'llh1111}-1TM..:1. .- : .:-. • .::-.-7I \11\11eP.- I • T ill' ›.. Vieux Berquin)• • ....,..,*- - • ‘ '‘ilip,1!;-7 'St teenwei-dc '1 ii ^ i'll 'teenbeelt; rAlottels_.; L.-7' ', \ • . .‘ L-- --mr_.t---'--",,__. - -4-- 0 Nt;'uf-Bein t!in. i hem. s, 1 r_1--,._-•=7------1 ‘,..._,_____I -1-- ---...-...,__ ^ tiaverske4ke. ;Estaires • MERV/ILE!, ,U s) Meerderheid Vlaamsch: •• ' ! Zuyd-Cote: ROZENDAAL; Capelle; Capellehroek; t . • • . ' Wulverdinge ; Steen beek ; BELLE ; Wervicq Sud ; Halewijn ; Roncq; BERGEN; CASSEL; HAZEBROEK. Rijksgrens (tell cleele langs Le e. lifiROEKIII7TC6141.1)Y iil ''' 1.1 I' 1,1 ' '-'i L44:...,, . . . 11',;- • ' St.Tilete.rsbtoek. • - .0. 1 1:Capel:lebroek .. - .- IN;•••:" H4que. Ir. TI, ;Watt("Q,,-, Iliiii%'. _ i•-. -.W4lverdinge. 7-. N.' . gt. Momelin 206 NEERLANDIA. dat het departement du Nord, overwegend Vlaamsch is, zooals ook trouwens onze ondervinding was. Sinds 1898 (het jaar waarin Kurth zijn kaart pu- bliceerde), tot nu heeft het Fransch terrein gewon- nen langs de kust in Rozendaal en Zuyd-Cote. In de laatsteplaats werd een sanatorium van 500 bed- dengesticht. Het Vlaamsch heeft echter gewonnen op den rechteroever der Lee in de reeds boven genoem- de zesgemeenten, n.l.: Fransch Komen, Wervicq- Sud, enz. I. Wie, die iets voor den Nederlandschen stam voelt, heeft niet wel eensgestaard op de kaart van Noord- Frankrijk, droomend van dat afgescheurde deel van den ouden stam, nu behoorend tot de Republiek Frank-. rijk, eertijds deel uitmakend van de zeventien gewes- ten der oude Nederlanden ? Daar moest, blijkens karige berichten, nog Neder- landsch leven zijn, het Vlaamsch nog gesproken wor- den op de velden, op de markten, ja zelfs in de steden. Johan Winkler in zijn Oud-Nederland was de eer- ste, die daarop wees. Na eeuwen van vervreemding be on men ziin aandacht le wijden aan dat volksdeel, ontrukt aan de algemeen Nederlandsche cultuur. Sindsdien ziin er of en toe menschengeweest, die uit nieuwsgiengheid gedreven, daarheen gingen. Zooging het ook ons. Na zoogoed mogelijk uit bestaande geschriften ons op de hoogte te hebben gesteld van wat wij zouden kunnen vinden, zochten wij door bemiddeling van den heer Meert in voeling te komen met Vlaamschdenken- den in Fransch-Vlaanderen. Door hem in aanraking gekomen met Dr. Van den Bulcke te Veurne nabij de Belgisch-Fransche grens, besloten wij, om een over- zicht vangeheel Vlaanderen te krijgen, onze reis aan Dammes Standbeeld vanJacob van Maerlant door Jacob de Coster te vangen te Breskens in het (nide Staats-Vlaanderen. Zoo zouden wij door 't land van Sluis, door 't Vrije van Brugge, langs Oostende, Veurne naar Duinkerken Wie noonZeeuwsch-Vlaanderen zag, die doet zich gaan; daarna 't Vlaamsche Frankrijk doorkruisen, zelf te kort. Het is de aanvang van Vlaanderen , dat om over Yperen naar Brussel terug te keeren om begint bij den mond der Schelde en zich uitstrekt tot daar de komst bij te wonen van onze Koningin in daar, waar uit het heuvelland van Artesia de Aa en Belgie's hoofdstad. Y ontspringen: 't land golvend, nu eens weide Le , Voor wie, als wij, Noord-Frankrijk willen bezoe- dan weer ver in 't rond met korenvelden bedekt. Al- ken om het yolk te leeren kennen en zich eenigszins om rijzen de torens van oude steden en vele dorps- een oordeel te kunnen vormen over de mate van ver- spitsen verheffen zich aan den einder. De molens zijn fransching waarin het verkeert, is het zeer aan te van Breskens tot St. Omaars van hout en geheel velen den we g over Breskens te nemen. Immers reeds draaibaar. in Zeeuwsch-Vlaanderen verandert de uitspraak der Het yolk in ons Vlaanderen spreekt Nederlandsch klinkers en zoo heeft men een leerschool van eenige is niet verrast uit den mond van menschen, die en dagen doorloopen eer men in Fransch-Vlaanderen door kleeding een hoogeren stand verraden het Ne- komt. Men heeftgeleerd langzamer te spreken en den spreken, en 't is dan ook 1.1- derlandsch te boor moed niet op te even als men niet dadelijk begre- ti d.: d ag Mijnheere en niet, zooals verderop, Mon- pen wordt. Bovendien heeft men dan genoeg teeke- nen van verfransching in het Noorden waargenomen Sluis, eertijds machtige koopstad, nu een provincie- om niet meer te schrikken van den werkelijken toe- stadje, mijlen ver van de zee, die haar koggen droeg, stand in Fransch-Vlaanderen. Men heeft dangeleerd en slechts door een smal kanaal verbonden met Brug- door de Fransche schil den echt Nederlandschen kern ge, ligt nog besloten binnen een te widen vestengor- te onderkennen. del met vervallen, niet meer gebruikte poorten. Een Zoo kriigt men ook een beter kijk op den toestand trotsch stadhuis, bewaart de herinnering aan 't mach- onzer taal in de streek, die als „de lage landen bi ti g verleden. der zee- eengeographisch geheel uitmaakt, maar, door Er is meer verkeer oogenschijnlijk met Brugge en verschillend historisch lot, gescheiden zijn in drie stuk- het Belgenland dan met Nederland door de tram naar ken, waar onze taal een verschillenden rang in- Breskens. Toch is het in wezen Nederlandsch, on- neemt 1). danks zijn Burgemeester met z'n Fransch Musee d'antiquites. Na de Fransche scheidingswet hebben I) Reeds op de kade te Vlissingen, wachtend op de komst der zich naar verluidt te Sluis genesteld een Benediktij- Provinciale veerboot naar Breskens, konden wij het verschil op- ner klooster uit St. Omaars en een vrouwenklooster merken tusschen Nederland en Belgie. Een gansche meisjeskost- school uit Antwerpen wachtte op een afgehuurde raderboot, die haar uit Belle (Bailleul), wier leerlingen mede zijn getrok- naar huis terug zou voeren, ,Kinderen van acht tot vijftien, zestien ken. Ze zouden een band kunnen vormen tusschen jaren. Het was natuurlijk voornamelijk Fransch wat wij hoorden. ons Nederlandsch en het Vlaamsch van Frankrijk. Tegen de zusters spraken zij evenwel Duits ch, waaruit wij op- maakten, dat het een Duitsche instelling zijn moest. Maar een onder- Maar naar wij in Belle hoorden, was het onderwijs zoek y door een onzer ingesteld liet dat het Vlaamsch de uitsluitend Fransch en dus, inplaats van een steun moedertaal der meeste meisjes was. Inderdaad een moot voorbeeld voor Fransch-Vlaanderen een brandpunt van verfran- van paedagogie. Wanneer zal eindelijk in Vlaanderen waarlijk gelden de spreuk : Eert Uw moeder, maar ook uw moedertaal;? sching voor Sluis. NEERLANDIA. 207 Kort na Sluis, als wij de grenspalen voorbij zijn, Oostende, Vlaamsche stad, is aan de zeezijde een aanduidend het gebied van het oude Brugsche Vrije, en al verfranscht. Met ons Nederlandsch konden wij raken wij over de Nederlandsche grens en betreden in een restauratie moeilijk terecht. Maar wie ver- wij het Belgisch Vlaanderenland met zijn Fransch baast zich daar nog over, als men zelfs in de Haag- vernis. Daar wij uitsluitend Nederlandsch wilden spre- sche en Scheveningsche groote hotels niet voor vol ken, viel ons het Fransch overstrijksel spoedig op, wordt aangezien als men Nederlandsch spreekt tegen ook bij de geboren Vlamingen uit het yolk, die ons de gedienstigen, die bovendien, 't zij te hunner ver- vaak op een Nederlandsche vraag uit beleefdheid in ontschuldiging gezegd, vaak uit aller heeren landen het Fransch voorthielpen. Wij heetten verder steeds naar de groote steden en badplaatsen worden gelokt. „Monsieur", terwij1 men in Fransch-Vlaanderen nog In het Huffs ter Duin te Noordwijk a/Zee moet men „Mijnheere" bezigt. Tot voorbij Brugge heeten bo- zelfs wel Duitsch praten. vendien alle kroegjes estaminet. Van Oostende tot bij Westende loopt een prachtige Langs het kanaal door hooge boomen beschaduwd boulevard. Na Middelkerke verkozen wij wegens den bereiken wij al spoedig Damme, geboortestad van heftigen wind den binnenweg met een uitstekend fiets- Maerlant, wrens standbeeld op het marktpleintje staat. pad. Bij Nieuwpoort ontdekten wij een huitriere parc Het bergt in zijn diep verval enkele gedenkteekenen voor oesterpark, als tegenhanger voor Pont-Staelen- van ouden luister: een stadhuis, een veel te groote brugge later in Fransch-Vlaanderen. kerk en enkele oude gebouwen, w. o. een oude bis- In Nieuwpoort, dat er somber en vuil uitzag, stre- schopswoning. Maar, daar het niet meer is dan een ken wij op de wat vroolijker groote markt neer in dorp in Vlaanderen is het geheel Vlaamsch. „Au Pelican" welks houders, hoewel Vlamingen, zoo- Van Brugge's schoonheid wil ik zwijgen. Voor wie als altijd liever Fransch parlevinkten. het kent zou mijn uitbeelding slechts een manke ver- Een gescheurde jas was aanleiding tot kennisma- gelijking zijn, en wie het niet kent zoeke de schilde- king met de bekoorlijke dochter des huizes en werd ring van haar schoonheid elders, of liever hij ga er aanleiding tot het zingen van Nederlandsche liedjes heen. Slechts wil ik gewagen van onze Vlaamsche met pianobegeleiding. Daar wij meenden, dat hier het ondervinding. Overal in de stad kwamen wij met Ne- Nederlandsch gevoel wat meer kon worden aange- derlandsch terecht, al kregen we op een Nederland- wakkerd, lieten wij voor het eerst wat propaganda- sche vraag sours een Engelsch antwoord, omdat men liedjes achter, hoewel eigenlijk alles voor Fransch- ons voor Engelschen hield, die Vlaamsch wilden pra- Vlaanderen bestemd was. ten, maar het Lek uitspraken. Blijkbaar is men aan Zoo kwamen wij in het een klein uur verder gele- Nederlandsch uit den mond van toeristen zoo wei- gen Veurne, dat aan de mooie markt zeer beziens- Veurne : Groote Markt met Stadhuis, Paleis van Justitie en St. Walburgekerk, nig gewend, dat, als men geen Fransch hoort, de waardige gebouwen bezit. Een heel mooi stadhuis en op het eerste gehoor vreemde klank maakte, dat men prachtige kerk. ons voor Engelschen aanzag. Wanneer schaamt een Al spoedig ondervonden wij daar de vriendelijke Nederlander ook in het Buitenland zich niet voor zijn zorgen van Dr. Van den Bulcke, die ons in de Gast- moedertaal ? Maar, het is waar, Belgie en dus ook hove die Nobele Rose een uitstekend nachtverblijf aan- Vlaanderenland geeft, dichtbij huffs, gelegenheid wat wees. Daar de avond reeds ver heen was voor Bel- Fransch te leeren of te luchten. Je voelt je immers gie — acht uur was het, toen wij aankwamen pas „echt" op reis als je in Brussel enz. Fransch was Dr. Van den Bulcke zoo voorkomend our ons tij- probeert te praten, zooals in Kleef Duitsch. dens het eten te komen opzoeken en ons alvast te Van Brugge tot Oostende hetzelfde flauw glooiende vertellen van het Vlaamsch dialekt uit het Zuiden. Te- land, met golvende korenaren. Op vele weiden daar- yens bracht hij een uitnoodiging made voor het ver- tusschen heerschte de muil- en pootenplaag, dere deal van den avond. zooals men ons mond- en klauwzeer daar noemt. Een reeks namen van heeren, die wij hadden op 208 NEERLANDIA. te zoeken, hadden wij reeds van te voren van hem we au au Rosendael. En natuurlijk in de plaatsnamen, schriftelijk ontvangen. De meesten waren lid van het die allen Vlaamsch zij,n al kost het een enkele maal Comite Flamand de France.Onder genoe- moeite het tegelooven als men de officieele taalver- gelijken kout en het genot van kostelijken Rijnschen knoeiing onder de oogen krijgt. wijn werd het laat eer wij afscheid amen van onzen Rozendaal (Rosendan) de bloeiende tuinbouwstad gastheer en beminnelijke gastvrouwe. We droegen van. Duinkerken, mcest door en door Vlaamsch zijn. dat bezoek mede den indruk, dat Dr. Van den Bul- Dit bleek van buitenaf niet meer. Ock Duinkerken cke, daaringetrouw bijgestaan door zijn echtgenoote vertocnde geheel en al een Fransch uiterlijk. Maar een van de warmste voorstanders is van degroot- teen we op de inarkt „Au brave Jean Bart' (deftig Nederlandsche beschaving in Belgie's Zuid-westhoek. Alsgeneeskundige be left hi' volijverig meerdere kennisname van Noord-Nederlandsche wetenschap en al s wij ons niet vergissen is hi' een der oprichters der Vlaamschegeneeskundige congressen. Hoewel geen lid van het Nederlandsch Verbond, verricht hi' door zijn laden en voorbeeld veel, dat binnen het gebied lit van onzen Bond. Hoe ver zijn liefde voor het Nederlandschgaat, blijkt wel hieruit, dat zijn doch- tertjes op een kostschool bij Voorschoten zijn om be- ter Nederlandsch te leeren dan hun dichter bij het ouiderlijk huis ten deel zou vallen. En voor zoo ver hun bekend was, waren zij de eersten, die hiertoe waren overgegaan. Wat onze verdere Vlaamsche indrukken betreft, de bevolking sprak overal Vlaamsch. De statistieken wij- zen dan ook uit, dat Veurne een der meest Vlaamsch- sprekende plaatsen is. De eigenares der Nobele Rose bleek over het algemeen de voorkeur te een aan Fransch, al konden wij dat in onze gesprekken met haar niet ondervinden. De muil- enpootenplaag was na Oostende weer mond- en klauwzeergeworden. Dr. Van den Bulcke gaf als verklaring, dat het afhing van de gemeente- like overheden, die dus bezuiden Oostende een woord gekozen hadden overeenkomstig het in Nederland ge- bruikelijke. Ook vie nδ Oostende op het algemeen voor omen van„herberg” in plaats van „estaminet" zoodat ook hierin de Zuidwesthoek van Vlaanderen een meer Nederlandschen stempel draagt dan de mid- denmoot, het Vrije van Brugge. Bij het verlaten van Belgisch-Vlaanderen kon als al- gemeene indruk gelden: het yolk was stoer Vlaamsch, degemiddelde burgerij waarmede wij in aanraking kwamen doorprentbriefkaarten te koopen e. d. eenigs- zins wankelend in hunvoorliefde voor Vlaamsch of Duinkerken : Standbeeld van Jan Bart. Fransch. Van de hoogere bur er" ontmoetten wij na- tuurlijk slechts de overtuigd Vlaamschen. Alles leek is het niet ?) aan het noenmalen gingen, bleken de gar- meer verfranscht, doordat haast alle opschriften in cons, uit de stall geboortig, Vlaamsch te verstaan en, het Fransch warengesteld. zij 't gebrekkig, te spreken. In het Mel de Flandre, dat ons als rustplaats was aanbevolen, sprak het dienstpersoneel Viaamsch. De conducteurs op de trams verstonden het, al spraken zif het niet. Vroegen wij of er te Duinkerken nog Vlaamsch gesproken werd, dan zei de eenegroep jawel, nog veel, de andere, neen, niet veel meer. Een verkoopster van heiligenpenningen in de kerk Nu wij de grens overgingen, verloren wij het laat- St. Eloi sprak Vlaamsch; de vrouw van den concier- ste openlijk spoor van Vlaamsch zijn. Wij in en het ge in het Stadhuis evenzoo, haar kinderen echter niet duistere onbekende in: Fransch-Vlaanderen. Drie veel meer. Zoo leek ons Duinkerken een zoogoed eeuwen lang heeft het Fransch het overwoekerd. als geheel Fransche stall. Dit bevestigde ons ook de Eerst verloor het den rang van officieele taal, lang- apotheker De Lylle, die ons als Vlaming door den zamerhand verloor het meer terrein. In het begin der heer Van den Bulcke was opgegeven. Hi sprak voor negentiende eeuw bloeiden er nog Vlaamsche rederij- ons redelijk wet volgbaar Vlaamsch. Maar wat wij kerskamers. Door Minister Durieu onder het tweede te hoorenkregen was niet opwekkend. Zijn familie keizerriik werd het Vlaamsch uit de scholen geban- stamde uit Holland, uit een in de 17e eeuw bekend nen. Eerst de laatste twintig jaren is het streng Haagsch geslacht. Zijn zoons spraken geen Vlaamsch doorgevoerd. De oudere generatie kan nog Vlaamsch meer. Zoolang de plattelandsbevolking nog Vlaamsch lezen, de jone niet meer.g sprak, moesten doktoren, apothekers wet Vlaamsch Hoeveel Vlaamsch zouden wij nog vinden ? Vorige kennen voor' klandzie. Maar antlers had hetgeen reizigers als Winkler en Besse troffen nog Vlaamsche beteekenis meer. douaniers aan; wij niet meer, althans in het tolhuis Den namiddag brachten wij door in de voorstad te Ghyvelde op den we van Veurne naar Duinker- Malo-les-bains, een' Fransche, jonge badplaats. ken, waar wij van een aantal kostelijke sigaren be- In den laten avond wandelden wij langs het strand roofd werden. Geen enkel Vlaamsch opschrift meer, naar de machtige havenwerken van Duinkerken. Over- de mond- en klauwzeer had zijn Fransch pakje aan- al. had men zware vestingwerken. Met zijn root gar- gedaan en heette fievre aptheuse, blaasjeskoorts. mzoen en als oorlogshaven moet het wel meer en Slechts in verstolde vormen kwam het Vlaamsch nog meer Fransch worden was onze laatstegedachte. voor in herbergnamen als: Au Landzicht, au Kruys- Ietwat in gedrukte stemming verlieten wij •Duinker NEt RL ANDI A. 20 ken op we naar Bergen (Bergues). Bergen nicest een Vlaamsche stad zijn, dat zou ons doen herleveri. Dat wasook zoo, al was de eerste bewoner lien wij den weg vroegen een Franschman, die ons dus Ned. Antillen met verstond. Maar de agent, die de wacht had bij het Belfort, (BelfortEn ziin oorspronkeliik wachtturens met een alarmklok en zijn karakteristiek Vlaanisch. Ze zijn als het ware de wachters van Vlaanderen land; die te Bergen speelde het „Reuzelied".) was Van hetGroepsbestuur. 0/laming. Ja, Bergen was Vlaamsch, Ook de guile Bestuursvergadering op 17 Juli, des avonds ten heer De Meunynck, lien wij opzochten op aanraden acht uur, ten huize van Dr. M. C. Henriquez. van Dr. Van den Bulcke, Hi' sprak Vlaamsch tegen Aanwezig de heeren H. P. de Vries, voorzitter; ons, al hadden wij moeite hem in dat spoor te h u Ed. S. Lansberg, Dr. M. C. Henriquez, L. van der den, vertelde van Holland, waar hi' eens geweest was. Veen Zeppenfeldt en C. S. Gorsira .P. z,; de hee- Vertegenwoordigde hi' het type der gezeten burgerij ren H. Boomgaart en W. van den Brink, hadden tiit Bergen ? Men sprak Vlaamsch op de „club" be kennisgegeven van verhindering. 1 vacature. halve als er een Franschman bijzat, die anders het De voorzitter opent de vergadering en spreekt eeni- gesprek niet volgen ken, Maar hoop voor het ge gevoelvolle woorden ter nagedachtenis aan het af- Vlaamsch Niet veel; het had slechts archeologische gestorven bestuurslid Moses S. L. Maduro, hierbij waarde. Men moest het aanleeren omdat de oude ar- in herinnering brengende dat de heer Maduro, be- chieven in het Nederlandschgeschreven waren en men stuurslid was van de oprichting der Groep af, een anders zijn toevlucht moest nemen tot Bel en. Men warm voorstander van het Verbond en een steunpi- sprak het nog, nu ja, omdat het de aangeboren taal laar voor de Groep Ned. Antillen. was, maar het zou meer en meer verdwijnen, Zeer De notulen der vorige vergadering worden door hoopvol gestemd waren wij n* et. Maar de man, bij den secretaris voorgelezen en daarna goedgekeurd, wien wij, twee huizen verder prentbriefkaarten koch waarna door den voorzitter wordt medegedeeld, dat ten, sprak Vlaamsch. Ook de jeugd, die ons omring- de algemeene vergadering, door bijzondere omstandig de. Ook een heer, die blijkbaar nieuwsgierig ons van heden moest worden uitgesteld, doch, dat deze terzijde gadesloeg. Fen kort gesprek leerde ons, dat gehouden zal worden op Zaterdag 29 Juli, waar als- hi' nog beter Vlaamsch sprak dan on7e gastheer van danp. m. de beer Karel Muller, adelborst le kl. daarev ,en, Het was zijn buurman zijn naant weten a/b. Hr. Ms. „ Utrecht" , eenige voordrachten zal wij echter niet, Wat hoc volley verlieten wij Becgen. houden. Z al het stand houden teen het Fransch als eertiids g Word t besloten de leden hiervan per biljet kennis ons eigen Bergen-op Zoom teen het Spaansch ge- tegeven. weld ? Alsnu is aan de orde deperiodieke verkiezing van (W irdt vervolgd). 3 bestuursleden. Aan de beurt van aftreding zijn de heeren H. Boomgaart, L. v. d. Veen Zeppenfeldt en Dr. M. C. Henriquez, die herkozen worden. Ter vervulling van de vacatu.re, ontstaan door het overlijden van den heer Moses S. L. Maduro, wordt gekozen de heer H. M. Chumaceiro. Nogmaals wordt behandeld het toekennen van stu-. d iebeurzen. Er wordt besloten f 551— te verdeelen onder de aanvragers en f 200.— beschikbaar te houden Op voorstel van den secretaris zal men trachten eenCuracaoschen 'on en daarvoor te does opleithn aan de Zeevaartschool te Amsterdam. Ten slotte worden de ingekomen stukken behan- dell. a. een brief van de vertegenwoordigers in het Hoofdbestuur met vermelding, dat bij verandering van het bedrag verschuldigd aan de al g. kas, re le- mentswijziging no di zou zijn Het Hoof thestuur zal trachten door schenking aan de Groep, de schuld der Groep gedeeltelijk te del en, Algemeene Vergadering. Zaterdagavond 29 Juli werd op de bovenzaal van de club „De Gezelligheid" de al g. verg. van de Groep Ned. Antillen gehouden. De voorzitter, de heer H. P. de Vries, opent de vergadering en heet de talrijke opgekomen leden en de vele dames hartelijk welkom. Aangezien het jaarverslag van de Groep reeds in het April-nr. van Neerlandia is verschenen, achtte de voorzitter voorlezing daarvan overbodig, tetneer claar hi' zoo •• six:dig mogelijk het woord wensch'e te ge- yen aan den spreker voor dezen avond. Na benoeming van een commissie van Brie leden, tot nazien van de rekening en verantwoording over het jaar 1910, waartoe werden aangezocht de heeren H.Cohen Henriquez, Robert S. de Lannoy en C. G. de Haseth, en na een rondvraag aan de leden of niemand lets teen deze behandeling van zaken had, verleende de voorzitter het woord aan den heer Ka- rel Muller, adelborst le kl. a/b. Hr. Ms. „Utrecht". Toren, genaamd de „Leughenaer", het oudste gedenkteeken Op het program stonden: 10. De Suikertante, van van Duinkerken, gebouwd in 140, hersteld in 1759. Speenhof; 20. Het kind, van Heyermans; 30. De Ban- 210 NEERLANDIA. jir, van Multatuli; 40. Het haantje van den toren, Onlangs heeft de Unie-regeering een besluit geno- van De Genestet; 50. Hoe Jetje gezoend werd, van men, waardoor de blanke bevolking vermoedelijk niet Justus van Maurik; 60. Ab-d el-kader, van Ter Haar. onaanmerkelijk zal rijzen. Er wonen in Zuid-Afrika, Al deze littetaire sfukken, sommigen algemeen, an- vooral op den Rand, vele duizenden mannen, die deren minder bekend, van ver uiteenloopend karak- hun gezin in Europa, meest in Engeland, hebben ge- ter en toon, werden door den heer Muller met zeer laten en voor het meerendeel er terug hopen te kee- veel talent voorgedragen. Hij wist zijn gehoor te ren. Om die mannen voor goed in Zuid-Afrika te boeien door meesterlijke voordracht en toonde zich houden, wil de regeering een deel van de kosten van een waardig en hoogst talentvol navolger van Albert overtocht voor het gezin dragen. Misschien, dat daar Vogel en Royaards. ook Nederlanders van kunnen profiteeren. De voorzitter dankte den beer Muller, voor den genotvollen avond aan de Groep Ned. Antillen ge- schonken en sprak de hoop uit, dat v6Or het vertrek De vrouwen en kinderen in den oorlog. van Hr. Ms. „Utrecht" naar het vaderland, de heer Muller nog eens zoo bereidwillig zou willen wezen President Steyn heeft het geld voor zijn monument om zijn talenten ten dienste van het Verbond te stel- voor de vrouwen en kinderen, die in den oorlog zijn len, Welke woorden met een daverend applaus van bezweken, bijeen. Het heeft Lang geduurd en moeite de leden werden besloten. gekost, maar zijn vertrouwen, dat de Afrikaanders de vereischte 10.000 bijeen zouden brengen, is ten slotte niet beschaamd. Er is al een plaats voor uit- gekozen: in de buurt van Bloemfontein. Maar nu zijn er nog een paar duizend pond noodig om bet ZUID-AFRIKA gedenkteeken een passende omgeving te bereiden. Ook moet daartoe de gemeenteraad van Bloemfontein nog wat toeschietelijkheid betoonen. Ja, hiervan zal 't zelfs afhangen of het gedenkteeken niet elders in den Vrij- De Volkstelling. staat zal verrijzen. Maar president Steyn heeft cr zijn sterke schouders onder gezet, en zal het ook De volkstelling, waarvan de voorloopige uitkom- wel klaarspelen, dat het nabij de hoofdstad komt te sten onlangs zijn bekend gemaakt, hebben behalve staan, en zoo, dat de Boeren van nu en later, die een oeconomisch, ook een politiek belang, en daar- er ter bedevaart opgaan, een uitspanplek vinden en er mede tevens een voor den taalstrijd. lageren kunnen 1). Onze oud-landgenoot, de beeldhou- Om een voorbeeld te noemen: de vermeerdering wer Anton van Wouw, zal, in samenwerking met een van de bevolking in Transvaal zal ten gevolge heb- Engelsch architekt, het monument maken. De ontwer- ben, dat deze provincie — en zij alleen — in den per van het standbeeld van president Kruger, waar- Volksraad negen afgevaardigden erbij kriigt; en aan- van de Engelschen de deelen nog verspreid houden, gezien die vermeerdering grootendeels op den Wit- zal zeker ook een waardig gedenkteeken scheppen voor watersrand — de goudvelden — verkregen is, zul- de heldinnen van den oorlog en hun kinderen. len die negen afgevaardigden voor het grootste deel Met een enkel woord hebben wij er reeds gewag daar verkozen moeten worden. De Rand zendt meest van gemaakt, dat een lezing van ds. Schoon, uit La- leden van de unionistische (Engelsche) partij naar dysmith, op de vergadering van de Zuid Afrikaanse den Volksraad. De invloed van deze partij zal dus Akademie, in Juli te Pretoria gehOuden, de heusge- denkelijk versterkt worden en de regeering zal nog meer nis van het lijden dier vrouwen en kinderen verle- met haar moeten rekenen, o. a. in haar onderwijs- vendigd en een storm in de Engelsche pers opgeroe- politiek en in het algemeen in de taalkwestie. pen heeft. De bekende Nig Mimmie spreekt naar In het voorbijgaan sta hier de opmerking, dat in aanleiding daarvan in de Boer, het wakkere Preto- de houding van ministers tegenover de strijders voor riasche weekblad, een hartig woord. „Ik sien", schrijft de rechten van de Hollandsche Taal het een en an- zij, „die jakhals-gehuil begin alweer o'er die lesing der te verklaren is uit de getalsterkte van de En- van ons geeerde Ds. Schoon." De Engelsche jingo's gelschen. Velen, achten het zeer twijfelachtig, zacht zij scheert de Engelschen niet over een kam gezegd, of de regeering een meerderheid zou kunnen verwijten hem, dat hij den vrede verstoort door die verkrijgen zonder den steun van vele Engelschen. geschiedenis op te halen. Maar, vraagt Nig Mimmie, Om deze nu niet van zich te vervreemden, moet „is daar vandaag in Suidafrika 'n vrouw of moeder zij, naar zij schijnt te meenen, wel schipperen. wat daar die da'e deurgemaak het, wat kan of ooit De geheele bevolking van Zuid-Afrika telt nage- sal vergewe en v e r g e e t? noeg 6 millioen, — ruim 5.938.000, d. ruim 782.000 „Nee," antwoordt zij, „ik is seker dis gemakkeli- meer dan in 1904. De blanke bevolking is sedert ker ver koerant-skrijwers (mans!) om te preek van 1904 vermeerderd van 1.116.800 tot 1.278.000, en dat vergewe en vergeet. Roep die man wat die vrouw hoewel de emigratie grooter is geweest dan de immi- van slaap in die stille graf te Irene en vra horn: gratie. het jij vergeet? VrA die moeders, waarvan honderde, De bevolking van den Witwatersrand bedraagt nee duisende kindertjes begrawe le o'er geheel Suid- (weer in een rond getal ), 494.000, ongeveer een afrika: Het jul vergewe en vergeet ? Ver wat sou die twaalfde gedeelte van de bevolking der geheele Unie. mense ons aansien ? Denk hul dat 'n herinnering van De blanke bevolking telt er 293.000, ruim een vijfde Ds. Schoon nodig was, om weer die swart verlede- van de geheele Unie. In 1904 waren er 120.500 ne te herroep ? Wees daarvan verseker, julle predi- blanken. kers van vergewe en vergeet, dat wat ons Afrikaanse In al de vier provincien zijn er meer blanke man- Moeders, betref, die oorlogsgeskiedenis, so's dit nen dan vrouwen, in Kaapstad 93.28 tegen 100, in w a a r 1 i k is geskied, gedurig aan onse kinders sal Transvaal 77.35 tegen 100. voorgedra worde." In Kaapland zijn van de 2.563.000 inwoners 533.000 Het is Nig Mimmie een brandende ergernis, dat blanken, in Natal van de 1.192.000 98.600, In Trans- men van Engelsche zijde nu reeds tracht te ontken- vaal van de 1.676.600 420.000, in den Vrijstaat van nen wat duizenden getuigen kunnen bevestigen. Zij de 527.000 175.400. haalt de klachten aan van Steyn, Botha, de Wet, ge- Pretoria, de bestuurshoofdstad, telt 48.600 inwo- durende den oorlog geuit over het woeden van den ners (29.660 blanker),; Kaapstad, de parlementaire vijand tegen de vrouwen en kinderen te velde, van hoofdstad (met de gemeenten die er een stad mede de afgevaardigden der Boeren le Vereeniging over uitmaken, maar zonder voorsteden (als Parow, Good- 1) Inmiddels heeft de sladsraad van Bloemfontein het terrein voor wood enz.), 155.000 (81.600 blanken), de plaatsing van het gedenkteeken beschikbaar gesteld. NLERLANDI A. 21 „die vreselike toes and van lijden en siekte (in de Wij begrijpen, dat, al is de Hollandsch sprekende koncentratiekampen), sodat 20.000 van onse dierbare. bevolking van Zuid-Afrika nog talrijker dan de En- daar in korte tijd dood is.” Hoe durft men nog ont- gelsche, er meer Engelsclie lezers zijn, ook omdat kennen! Hoe waagt men 't, die sterfte aan de Afri- vele Afrikaanders met voorliefde Engelsch lezen, kaansche vrouwen zelf te wijten! maar dit zou alleen behoeven te verklaren, dat er Men spreekt van Engelschen kant steeds van ver- meer Engelsche dagbladen zijn dan Hollandsche, niet, geven en vergeten. „Daar word gese. Brit en Boer dat er eendozijn of meer Engelsche zijn en geen het besluit om te er ewe en te vergeet, en die ver- enkel Hollandsch. ledene door te veeg. Di's edel, di's kristelik en zelfs Welk Hollandsch blad zal het voortouw nemen, de goddelik so'n besluit, maar," vraagt Nig Mimmie, Volkstem of Ons Land ? Of zou de Vriend des „kan iemand mij se, wat het die Brit om te verge- Volks, in Blo ,emfontein, het nog eens maar dan in we ?... Wat om le vergeet ?" ernst beproeven ? Want een tijdlang is, eenige ja- Ten slotte zegt deze kloeke Afrikaansche vrouw: rengeleden, de Vriend als een dagblad verschenen, „Die kwessie is nou: Moeders, gaat ons die broke maar het was veelalgevuld met wat daags te voren van ons yolk, wat o'ergeskiet het, en waarvoor ons al in de Friend, het Engelsche dagblad had gestaan. landsmanne hul onafhankelikheid, hul land, met door- Het duurde dan ook niet lang of het Hollandsche boorde harte afgestaan het, ik se: gaat ons so'n op- dagblad werd opgedoekt. Er ging weinig aan ver- offering waardig wees ? Gaat ons van die stukies en loren. brokjes weer 'n yolk opbouw ? 'n Volk wat elke na- Maar is het niet wonderlijk, dat er in heel Zuid- sie ter wereld bewonder het, en nog meer sal be- Afrikageen enkel Hollandsch dagblad uitkomt ? wonder ? Vernasionaliteit moes ons mos onafhanke- likheidafge. Gaat ons nou die nasionaliteit ook prijs ge, en op die wise die enigste kenmerk van Afri- Afrikaansch en Hollandsch. kaander verloor ? Toelaat, dat hul ons taal gaan ver- moor, so's hul probeer het ons persone te del ? In Ons Land levert weer eene C. J. Langeilhoven Kan jul met geslote monde sit, en toelaat dat hul uitOudtshoorn, in as land een pleidooi voor de een man wat maar 'n kijkie uit onse geskiedenisit stelling: „Afrikaans is die nioedertaal van ons Afri- died aglig gebreng het, in publieke koerante 'n len- kaners en behoort als sodanig sonder versuim erkend genaar, 'n rassehaatstigter uitskel, terwij1 daar nog te word als die officiele hollandse skrijftaal van Suid- duisende vrouwe loop, wat die geskiedenis levendig Afrika." in die hart ronddrγ ? Sal ons toelaat dat manne ge- Wij zullen het uitvoerige en vaardige betoog niet skiegenisboeke skrijwe en ons beskrijwe als vuile , volgen — de kwessie is in Neerlandia al dikwijls be- en nalatige vrouwe, en dat deur die invloed van sul- handeld — maar willen een argument teen het ke boeke onse kinders in die toekomst aan hul voor- stand pint van den heer Langenhoven nog eens lalen geslag moet denk, met veragting en walging ? Nιe, hooren, omdat het, hoe vaak hier te lande herhaald, laat Jul stein hoor, verkondig Jul ondervindings. Maak in Zuid-Afrika zeldengehoord wordt, ofschoon het jul geskiedenis bekend ter ere en behoud van Jul kin- een zeer krachtig argument is. ders en ons opkomend geslag. Ik wens dat elke vrouw Onder de bezwaren, die de schrijver teen de mij Naar ondervinding van die da'e won stutir, en praktijk van tegenwoordig opwerpt, is dit: „Ons dat dit in boekvorm ver ons kinders kan bewaar kweek in Afrikaners die neiging aan om met hulle word." niede-Afrikaners in engels te korrespondeer omdat Zoo hartstochtelijk Nicht Mimmie's still{ is, zoo nederlands te stiff en artificieel is en afrikaans te bezadigd is de rede van ds. Schoon. Zij speent zich mingerekend wor." aan alle heftigheid, zooals haar aard een geschied- Waarom lijkt den schrijver het Nederlandsch „stiif kundige studie — vereischt. Vermoedelijk zijn het en artificieel" ? Omgeen andere reden maar hi dan ook zijn bedaard betoog en het wicht van zijn geeft er zich een rekenschap van — dan dat hi' er geen bewijzen die de Engelsche jingo's op hun achtersten behoorlijk onderricht in heeft gehad. Vele Afrikaan- zolder hebbengebracht. Maar beide zijn teekenen ders spreken en schrijven gemakkelijk Engelsch, om- van een krachtig volksleven, dat zijn verleden voor dat zij er goed les in hebben gehad, maar het Ne- geen bedriegelijke leuzen wil vergeten, en voor den, derlandsch krijgt --- de uitzonderingen niet te na ge- voor ons allerbelangrijksten, striid voor het behoud sproken — in Zuid-Afrika een kans. Het blijft voor van het Hollandsch in Zuid-Afrika is die nationale verreweg de meerderheid stijf en artificieel", omdat geest onmisbaar. zij het zoo slecht kent. Kwam op de overgroote meerderheid der scholen het Engelsch zoo bedroevend weinig tot zijn recht, en Hollandsch dagblad. als nu het Hollandsch, dan zou het Engelsch voor de Afrikaanders „stijf en artificieel" zijn en zij zou- Do Volkstem herdacht verleden maand zijn 38- den huiverig zijn er in te schrijven. jarig iTestaan. Het ma er trotsch op wezen. Ze Leek het er maar op, dat het Hollandsch op school heeft onder het eerste Engelsche bewind over Trans- gelijke rechten als het Engelsch had, dan moest im- vaal, dapper de zaak der Boeren verdedigd. Ze heeft mers het Afrikaansche kind zich het Hollandsch dat , dat weergedaan; onder het tweede Engelsche be- zijn moedertaal zoo na ligt, veel gemakkelijker eigen wind en, sedert het land zelfstandig is geworden, maken dan het Engelsch. komt het steeds op voor de rechten der Afrikaan- In Nederland wordt dat bewezen, doordat in stre- ders, die nog geenszins gehandhaafd worden. Het ken, waar men een taal of dialekt spreekt, die van blad wordt met talentgeleid en heeft grooten invloed. het algemeene Hollandsch evenveel afwijkt als het Maar — de vraag is al dikwijls bij ons opgeko- Afrikaansch, het Hollandsch gemeengoed wordt. Een men — waarom verschijnt zoo'n blad, dat waar- Fries, die thuis en in den dagelijkschen om an schijnlijk een mot aantal lezers heeft en uit zijn tal- buitenshuis nooit anders dan Friesch praat, leest en riike advertenties vermoedelijk een goed inkomen trekt, spreekt ook met gemak Hollandsch. Die taal is hem slechts tweemaal in de week ? Waarom wordt het niet „stijf en artificieel", eenvou,dig omdat hi' er op geen dagblad ? Of, waarom gebeurt dat niet met Ons de la ere school behoorlijk onderwijs in heeft ge- Land, hetKaapsche blad dat naast de Volkstem met had. Zoolang de Afrikaanders door de bank vol- eeregenoemd meg worden en driemaal in de week komen onvoldoende in het Hollandsch worden onder- verschijnt ? Ja, waarom is er in heel Zuid-Afrika wezen, kunnen zij over de bruikbaarheid van het Hol- geen enkel Hollandsch dagblad ? landsch niet meespreken. Engelsche dagbladen zijn er al in menigte, in Het argument van den schrijver, dat zoowel voor Transvaal, inKaapland, in den Vrijstaat, in Natal. de Afrikaanders, die maar weinig onderricht hebben 212 NEERLANDIA. genoten, als voor de ontwikkelden het lezen van Hot- landsche boeken een taak en geen genot is en zij, zoo ze genoeg Engelsch hebben geleerd, zich bij En- gelsche lektuur bepalen, gaat van denzelfden verkeer- MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI den grondslag uit: er is geen Fries of Brabander of Limburger, hoezeer zijn moedertaal, in engeren zin genomen, van het Hollandsch afwijkt, die niet met ge- mak zijn Hollandsche krant of Hollandsch boek leest. En zoo zal het met de Afrikaanders gaan, als er Eere-doctoraten. ernst wordt gemaakt met het Hollandsche onderwijs Ter gelegenheid der herdenking van het honderd- op school. jarig bestaan der Universiteit te Christiana is Prof. H. Kern benoemd tot doctor honoris causa in de Z.-A. Studenten in Nederland. wijsbegeerte. De heeren Generaal C. F. Beyers, J. F. Ludorf Door de Hoogeschool van St. Andrews (Schot- en W. M. R.Mal herbe eta is Bus 389, Pretoria, land) zijn ter gelegenheid van Naar 5)0-jarig bestaan hebben een rondschrijven onder de Ha andsche Afri- tot eere doctoren benoemd: Prof. dr. R. A. Reddin- kaners verspreid, waarin zij mededeeling doen van gius te Groningen, Prof. Nyland te Utrecht en Prof. hunplan om een of meer landgenooten in de gele- Elhorst te Amsterdam. genheid te stellen hun studien in Nederland te vol- tooien. Zeerjuist. Voor datdoel hebben zij een aantal belangstellen depersonen noodig, die bereid zijn jaarlijks min- Maandag 11 September is te Leiden de zevende stens I.— bij te dragen ter stichting van eenige va can t ieleergang met een nisenmaal geopend, beurzen, die zij de Brandwag-beurzen willen noemen, waarbij behalve de deelnemers, ditmaal talrijker dan naar het bekendeHollandsch -Afrikaansche tildschril het vorige jaar ook professoren aanzaten., Ditplan is bij hen gerezen naar aanleiding van het 0. m. voerde Prof. Knappert het woord om het jaarverslag over 1910 van het Studiefonds voor Z. A. streven van ons Verbond nog eens uiteen te ze'ten. Studenten in Nederland, waaruit blijkt dat er niet Terverduidelijking van het onvolledig verslag dat minder dan 60 Afrikaners in Holland studeeren en de N. R. Ct, van deze woorden gaf schrijft Pr 3f. dat er 14 nieuwe aanvragen om ondersteuning uit Knappert in dit blad het volgende: Zuid-Afrika zijn ingekomen, waaraan waarschijnlijk „Het Algemeen Nederlandsch Verbond wordt nog we ens gebrek aan de noodige fondsen niet zal kun- zoo dikwijls voorgested eene vereenig'ng, die uit- lien worden voldaan. sluitend de zuiverheid der taal bevorderen wil. Ik Wij ontleenen verder aan dit rondschrijven het vol heb welgezegd dat wij er naar trachten onze moe- gentle: dertaal zuiver en onvervalscht te houden maar er , Dit heeft bij ons de vraag doen rijzen of ook wii laten volgen, dat daarmede onze taak allerminst hier in Zuid-Afrika niet het onze zoucitn kunnen bij- geeindigd is; dat wij bovenal streven naar een krach- dragen ter bevordering van dit allerbelangrijkst stre tig maken van den Nederlandschen stam over de gan- yen. Wij twijfelen er geen oogenblik aan, dat u ten sche aarde, op het gebied van ha del en nijverheid, volle beseft van hoe root belang het is voor ons van wetenschap en kunst; dat wij dat doen omdat yolk,dat zoveel 'one Afrikaners a's mogelik worden wij in zijne toekomst el oven en niet altijd tern opgeleid aan de Nederiandse Universieiten, die van willen zien naar degouden eeuw achter ons, maar oudsher vermaard zijn om hun degelikheid en het vooruit, naar de komende jaren, waarin wij ho en hoog wetenschappelik gehalte van hun onderwijs. dat allegroepen van dien Nederlandschen stam tot Het zal u ook niet ontgaan zijn dat een nadere telkens rooter krachIsmtplooring zullen komen; dat kennismaking met het Nederlandse yolk niet anders wij daartoe vooral zijne typische gel)reken moeten er- kan leiden dan tot meerdere waardering en tot het hech- kennen en bestrijden en zijne deugden aankweeken." ter maken van de banden die ons door taal- en stam• verwantschap aan het Nederlandse yolk binden. Bo- Generaal Baden Powell in Holland. vendien is de sympathieke omgeving waarin de jonge Afrikaner zich daar beweegt, bij uitstek geschikt om Uit een brief aan Neeriandiagezonden: in hem te doen ontwaken en te ontwikke'en eenge- zond en levenskrachtig nationaal bewustziin. Er is toch iets bevreemdend in de wijze, waarop * * degeneraal in Holland is gehuldigd, Is Holland dan nu reeds alles vergeten; heeft het schandelijk onrecht Dank zij de bemoeiingen van de Afdeeling Gro- aan onze Afrikaansche stamverwanten, het bittere lij- ningen der Ned. Z. Afr. Vereeniging hebben zich den, de vreeselijke ellende, dan zoo weinig indruk voor dezen cursus een zestal Afrikaners als student gemaakt ? Is „een eeuw van onrecht" nu reeds uit aan de Hoogeschool te Groningen laten inschrijven; de herinnering verdwenen ? enkele voor de letteren, andere voor de medicijnen. Wij weten alien dat de Engelsche generaals slechts Dit is na den oorlog de eerste maal dat er Afri- de uitvoerders waren van de beve'en hunner re gee- kaners te Groningen komen studeeren. ring — maar was het dan noodig. hem d3or de pad- vinders juist als „de held van Mafeking" te doen toejuichen ? Welke tegenstrijdige begrippen brengt men dan in Kaapstad. de harten dier jeugdige iongens, die men vs:56r alles Op de maandvergadering der Afdeeling Kaapstad wil opvoeden in denkbeelden van rechtvaardigheid en en •Omstreken heeft zich voor de eerste maal late n z o n d e r oorlogszuchtige bijbedoelingen. hooren een uit deze Afdeeling gevormd koor, dat Degeneraal zelf heeft het gevoeld, toen hi' naief op- twee Nederlandsche liederen ten uitvoer bracht: Over- merkte, dat het hemgenoegen deed te zien dat men hem tuiging, van H. Vink en Een nieuw lied van een in Holland zoo vriendelijk ontving, „ondanks Male- mei* en een schipper, van Brandts Buys. king". Dat was een scherpe les! • Verder werd dien avond opgevoerd: De gedroom- Mil komt het voor, dat iets meer koelheid in Hol- de Schoonzoon, kluchtspel, door W. Reddingius. De land waardiger zou zijn geweest. vereeniging Aurora lie! met deze vertooning de aan- wezigen schudden van het lachen. Steunt eigen handei en nijverheidi NEERLANDIA. 21:- Onze taal als voertuig der Wetenschap. Holland op zin best. J De heer Ester Vas Nunes over Prof. Bolland schrij- In denloop dezer maand zijn aan de werf „Gus- vend in Elsevier huldigt dezen geleerde, omdat hij to" van de firma A. F. Smulders te Schiedam met al- onseen Nederlandsche wijsbegeerte heeft leszinsgoeden uitslag de beproevingen gedaan van een gegeven en betoogt o. m. het volgende dat door Neer- drijvende kraan, zooals de firma er een drietal te le- landia met verklaarbare instemming wordt °verge- veren heeft, twee voor de Italiaansche regeering en nomen: een voor eenparticuliere werf in Italie, en van welke reusachtige werktuigen er een dezer dagen ter be- „Wij1 de wijsbegeerte in hare waarheid de weten- stemderplaatse is aangekomen. Zij hebben een hef- schap omtrent het denken is, kan zij eene natie eerst vermogen van 150 ton bij 26.25 meter uitlading en dan waarlijk toebehooren, wanneer deie haar bezit van 40 ton bij 45 50 meter; de top verheft zich 60 inden vorm van haar denken: de m o e d e r t a a 1. meter boven den waterspiegel. Evenals wij ons kunnen tehuis gevoelen in den vreem- de en niettemin thuis z ij n al een bij onszei, is ook Een stout stukje. ons denken, ons hoogste goed, hoe vertrouwd het Nederland is over degeheeie wereld bekend om ook met vreemde talen zij, alleen in eig en taal zijn stoulmoedige sieepbootkapiteins die er niet te- inderdaad tehuis. 0 n z e geest vermag zich aleen in gen opzien zware dokken, baggermolens, enz. naar onze taal te doorzien en te ontwikkelen." de verste werelddeelen te sleepen. Maar wat nu over eenigen tijd op dit gebied door Het Nederlandsch der Ned. Ingenieurs. Hollandsche sleepers vertoond zal worden — zegt het In De Ingenieur komt „Nederlander" op teen de Nbl. v. N. — is zelfs hier eennog nooit gezien verwaarloozing van het Nederlandsch door de Ne- schouwspel. derlandsche ingenieurs. Spaansche taal en letterkun- Bij Schellingwoude, bui;en de Oranjesluizen -- die de wordt te Delft onderwezen, in verband met de te smal zijn om er met zulk een groat dok door te -)mstandigheid. dat zoovele onzer Eelftsche ingenieurs varen — wordt een dok voor Soerabaja gebouwci 'en werkkring vinden in de Zuid-Amerikaansche re- dat nog rooter is dan 't laatst klaargekomen 'dublieken, maar het lit cngetwijfeld op den we juliana-dok. der Technische Hoogeschool hun te leeren beter hun Tezelfdertijd dat dit dok gereed komt en naar In- .noedertaal tegebruiken. „Cueratoren en Senaat kun- diegesleept moet worden, loo en in En eland een nen beoordeelen, welke middelen daartce behooren te kleiner dok van stapel en een schip, beide eveneens worden aangewend; hier zij het genceg op het felt bestemd voor Oost-Indic. Om nu inplaats van drie de aandachtt , e vestigen" aldus eindigt de inzender steepen er slechts 66n te behoeven, heeft men het zijn stuk. volgende bedacht: De redacteur van het genoemde vakblad, de heer Het kleine Engelsche dok neemt op de gewone wij- Van Sandick, erkent in een onderschrift degegrond- ze het schip op. Dit worde gestut en het dok weer heid van deze klacht. Hi' zcekt echter het kwaad el- leeggepompt, zoodat de hee:e zaak gelicht wordt. Te- ders. De ing enieurs, versch van de Technische Hoo- zelfdertijd komt uit Nederland aan het groote voor Se- g eschool , zijn voorwaar de grootste zondaars met. rabaja bestemde dok, dat over de Zuiderzee en tus- Het lit voor de hand dat die te vinden zijn onder schen de eilanden doornaar Engeland is gesleept. hen, die of hungeheele academische opleiding in het Dit wordt nu op zijn beurt vol gepompt, zocdat het buitenlandgenoten, en Of na Delft hun eerste prac- zinkt, het kleine dok met het schip vaart er in, tijkjaren in het buitenland doorbrachten. hetgroote wordt vervolgens weer naar boven ge- Hi' vergeeft hun gaarne de meegebrachte barbaris- bracht, en zoo zal het heele zaakje dan naar Incite men, want zij zijn nu eenniaal een taalgeleerden of gesleept worden. philologen, zij zijn ingenieurs. Inderdaad een stout stukjel Wij verschillen in deze van meening met den re- Stuiversport. dacteur van De Ingenieux. Verknoeien van de moeder- aal is nooit te vergeven, oak niet voor een inge- Naar aanleiding van eene opmerking, oveigenomen nieur, wiens taal in de eerste plaats de teekening, uit het Kol. Weekblad, ender het hooid: Wannee- de formule en het cijfer is, zooals de heer Van San- volgt Nederland? in het Augustus-nr., mert dick zegt. een inzender op: dat reeds tang stuiversport vow Wij scharen ons in deze geheel aan de zijde van Ned. Indio bestaat voor brieven die- zeepost ver- den heer L. Simons, die in De Meg over dit on- zonden worden en die daardoor slechts een 11/2 wee,' derwerp schrijvende, terecht verklaart: later aankomen dan de mailbrieven; voorts, dat on- derhandelingen tusschen Engeland en de Vereenigde „Zoolang een ingenieur zich van zijn eig en Staten over het invoeren van stuiversport, we ens het mal, dat zijn dan zijn teekeningen, bedient, heeft d e gevaar voor te groote derving van inkomsten kort taal niets met hem te maken. Maargaat hij schrij- geleden zijn afgebroken; dat Belgie en Nederland in ven, in ons alter taal, dan heeft hij ock plichten de eersteplaats voor een stuiversport in aanmerking jegens die taal, en kan hij die niet nakomen dan komen; ten sloite dat Enge:and voor het brievenver- inoet hij — niet schrijven. voer met zijne kolonien het stuiversport ken invce- Als een letterkundige een teekening instuurde vol ren, tengevolge van de talrijke verbindingen doer -mien en rarigheden zou dan de redacteur van De middel van de zeer ve:enationale stoomvaartlijnen. Angenieur die vergoelijken met te zeggen teekenen is ook zijn taak niet en de gew one ren zi;n vcer- Deze laatste opmerking is zeker juist en een van tuig ?" de oorzaken, welke het stuiversport voor mailbrieven tusschen Nederland enOost-Indie ncg legenhouden Ons land, alsgroenten-uitvoerder. zal dan ook wel zijn dat die brieven over land, dus in internationaal verkeer,naar een van de Middelland- De Agriculture Commerciale eft een overzicht- sche zeehavens moe:en verzonden worden. Geen za- staat van den in- en uitvoer vangroenten door de ver- keninan zal echter zijne brieven naar Indie per zee- schillende Europeesche Staten. Daarop komt Neder- post verzenden en brieven aan verwanten en vr:enden land met het hoogste cijfer van uitvcer van grcenten ziet iedereen loch ookgaarne zoo spoedig doenlijl, en fruit voor en wel metniet minder dan 150.000 overgebracht, zoodat de verzending per zeepcst, wel- ton, Frankrijk met Algiers volgt daarna met 72.000 kepl. m. 10 dagen 'anger duurt dan die per mail, en Oostenrijk-Hon met 71.000 ton, Italie, Spanje slechts een zeer matige voldoening aan het begrip en Denemarken komen nog veel verder achteraan. stuiversport kan genoemd worden. 214 NEERLANDIA. Dat Nederland en Belgie het eerst voor het ver- volkskunst, Welke nog veelal in duisternis en op den laagde briefport in aanmerking komen, kunnen wij achtergrond verkeert, te ontdekken en naar voren te den intender toegeven. Wie weet wat de Neder- brengen onder aller aandacht en haar te steunen in landsch-Belgische commissie in deze uitwerkt. Het zooverre dit vereischt wordt. afspringen van de onderhandelingen tusschen Enge- Deze Vereeniging zal werken in navolging van het- land en de Ver. Staten behoeft nog geen vingerwij- geen Friesland reeds dcet, en in Denemarken en an- zing le zijn, dat de neiging naar het internationale dere landen van Europa geschiedt. stuiversport verflauwen zal; de Leweging daarvoor zal wel wakker worden gehouden. Spreken en Zingen. Ain Nederlandsche Kostschoolhouders. Voegt men bij dezen boektitel „door Eldar", dan weet ieder ontwikkelde in Nederland te doen te heb- Herhaaldelijk komen bij de Administratie van het ben met het populairste werkje op het gebied der A. N. V. aanvragen in van Nederlanders in den spreekoefeningen. vreemde om opgaaf van Nederlandsche kostscholen. Thans is de dertiende druk reeds verschenen, ,be- Wie helpt ons aan adressen met korte omschrijving werkt door mevr. Willemien Brom—Struick. van inrichting en pri:s ? We kondigen dezen met ingenomenheid aan, omdat Wij stellen ons voor een lijst aan te leggen ter het werkje de zuiverheid onzer taal, die toch zeker raadpleging voor de leden van 't A. N. V. ook in de uitspraak moet blijken, ten zeerste heeft bevorderd. Een inleiding geeft een overzicht van het ontstaan Prentkaarten met Nederl. opschriften. en vermeldt de beweegredenen die de schrijfster, mej. Men ergert zich dikwijls in Vlaanderen dat het Anna Fles, er toe leidden het werk samen te stellen. sours zoo moeilijk is om prentbriefkaarten met Ne- Kenschetsend is dit gedeelte er nit: derlandsche opschriften te bekomen. Wat de fantazie- „Haar smaak richtte zich bizonder naar de kunst kaarten aangaat, die bijgevolg een algemeener karak- van voordracht, waartoe „veredeling van het Neder- ter dragen dan de voorstellingen van landschappen, landsch" broodnoodig bleek. Het vooroordeel, dat stadsgezichten, enz., werd ons door een nochtans onze taal ,leelijk" was, in tegenstelling met gespro- Vlaantschgezinden boekhandelaar te Antwerpen bij wien ken Fransch en gezongen Duitsch vooral, bracht on- wij geen Nederlandsche kaarten konden machtig worden verschilligheid in de uitspraak mee; daartegen kon al- meegedeeld, dat die hem nooit te koop werden aan- leen een grondig leerboek pleiten en ijveren tot ver- geboden en hij beklaagde er zich over dat hij nim- zorging van de moedertaal. Een afschrikwekkend voor- mer het bezoek ontving van een Noord-Nederland- beeld gaf de kansel en nog erger het tooneel met schen reiziger. Zou daarin niet kunnen verholpen zijn plat Amsterdamsch, waarvan Busken Huet de worden en zou er voor de Noord-Nederlandsche ver- verfoeilijke klanken desnoods met helschen Steen Wilde vaardigers van dergelijke kaarten geen aanleiding kun- zien uitgebrand!" nen bestaan om Vlaanderen van tijd tot tiid door rei- zigers te laten bezoeken, ten einde die waren ook ten Wat zullen wij nu verder ter aanbeveling van El- dar's boekie zeggen ? Zuiden van den Moerdijk aan den man te brengen ? Aanbeveling verdient het natuurlijk dat zij geen al 't Zou zijn: water naar zee dragen. te Hollandsch karakter dragen. Een dergelijke wer- Een beknopt overzicht der beoordeelingen van den king zou naar alle waarschijnlijkheid het afzetgebied 12en druk door voormannen en -vrouwen op velerlei van dat artikel vergrooten, de vervaardigers er van gebied van kunst- en taalbeoefening is welsprekend genoeg. zouden er baat bij vinden, terwijl de Vlaamsche men- schen in de gelegenheid zouden gesteld worden om Onze Vlaamsche zanier, Emile Hullebroeck, wenscht zich kaarten aan te schaffen met opschriften in hun dat Spreken en Zingen ook in Vlaanderen al- eigen taal. gemeen moge gewaardeerd en verspreid worden. Wij breiden dien wensch gaarne uit tot ons ge- heele stamgebied. G ids bij het huisonderwijs. Een grief? Van dezen Gids zijn thans ook proef-exemplaren verkrijgbaar bij de Administratie van het A. N. V. Ons kwam een Vlaamsche grief tegen Neerlandia Wijnstraat 81, Dordrecht. ter oore: het bevat te veel Nederlandsche en te wei- De heer H. G. Clerkx, redacteur te Wlingi (Java) nig Vlaamsche advertentien. schrijft ons, dat ook personen uit het buitenland zich Niets zal ons liever zijn dan veel Vlaamsche aan- op den Gids bij het Huisonderwijs kunnen abonnee- kondigingen op te nemen. ren, mits deabonnementsgelden vooruit worden over- In het maandblad van het Vlaamsch Handelsver- gemaakt. De Gids wordt Thans reeds geraadpleegd tot bond laten wij reeds eenigen tijd bekendmaken, dat in Amerika toe, verder te Singapore en in Duitsch- Neerlandia ook in zijn advertentiekolommen een af- N ieuw- Guinea. spiegeling moet geven van den Nederlandschen e n Vlaamschen ondernemingsgeest. Postzegelafdeeling. Vlaamsche handelaars en neringdoenden, zendt bus Uw aankondigingen ook aan Neerlandia. De !leer L. de Waal, vertegeuwoordiger van het De Administratie geeft gaarne nadere inlichtingen A. N. V. te Santa Fe, verzoekt hen, die hem om omtrent de voorwaarden. ruilzendingen vroegen, geduld, daar hij de vele aan- vragen niet gelijk kan behandelen. Dame du palais. Den leden van het A. N. V. ‘ erzoeken wij de ver- In het Aug.-nr. vroegen we waarom in hofberich- tegenwoordigers niet te zeer met dergelijke kleinighe- ten „dame du palais" niet vervangen werd door den lasig te vallen. Er zijn grootere belangen door „hofdame". hen te behartigen. Een lid van het A. N. V. schrijft ons: Volkskunst. „Het antwoord op deze vraag is nogal eenvoudig: omdat het niet hetzelfde is. Dame du palais is een Opgericht is de Zuid-Hollandsclie Vereeniging tot niet bezoldigd eereambt, verleend bijna uilsluitend bevordering van Kunstnijverheid en Volkskunst,wel- aan getrouwde dames, die dan ook slechts nu en kegevestigd is te Rotterdam. Zij stelt zich voor de dan, bij bijzondere gelegenheden, hofdienst hebben te NEERLANDIA. 215 verrichten. Een hofdame is steeds ongehuwd, bezol- van de Afdeeling Haarlem en Omstreken A. N. V., digd en in geregelden dienst aan de persoon der Ko- Haarlem, De Erven Loosjes. Prils 25 cent. ningin verbonden." Voor Afdeelingsavonden, Wij hebben ons dus vergist, maar de klacht wordt er niet door opgeheven. Mevr. M. E. Arntzen—Wafelbakker, Fred. Hendrik- Als voor een bezoldigde hofbetrekking wel een plantscen C6, Amsterdam. Nederlandsch woord te vinden was, waarom is een Dramatische voordrachten: o. m. Granida, her- eerebetrekking aan het hof dan ook niet met een Ne- derspel van Hooft; Het gevluchte juffertje, klucht derlandsch woord aangeduid ? van Pieter Langendijk; Berenice, spel in drie be- drijven van A. Dubarton. Volkszang. Kelly Ktihler, Joh. Verhulststraat 132, Amsterdam. Voordrachtenavond. Uitgebreid programma. In 't Aug.-nr. werd op blz. 175 meegedeeld, dat Mevr. Joh. van Loon—Van den Berge, Bergweg 140a, de uitgaaf van het Comite voor eenheid in den Volks- Rotterdam. zang bij meer exemplaren tegen verminderden prijs Lyrisch-dramatisch werk, gewijde voordrachten, te verkrijgen was. Zeeuwsche en Vlaamsche vertelkunst. De uitgever, de heer C. A. J. van Dishoeck te Bus- sum, verzocht ons te nielclen, dat de prigs vocr par- Mevr. Truus Post en de heer Gerard Arbous, kan- ticulieren ook bij bestelling van meer exemplaren 121,/, toor adres: Nieuwe Tolstraat 29, Amsterdam, cent blijft. Oorspronkelijke eenacters en monologen, verzen van oude en nieuwe dichters, Nederlandsche, Vlaam- Een Fransch lesje. sche en Afrikaansche voordrachfen. Lijst ter keuze beschikbaar. Een Vlaming schrijft aan Neerlandia: Albert Vogel, Laan van Nieuw Oost-Indie 145, Den „Mij werd meegedeeld dat op de tentoonstelling te Haag. Roubaix de opschriften in het Fransch en Neder- Voordracht van drama's, monologen, treursce- landsch zijn aangebracht. In Brussel was dat Lang len enz. niet overal het geval." Vraag om inlichting. Holland op zijn malst. Wie kan het juiste adres meedeelen van: Het prachtige kasteel Oud-Wassenaer nabij Den H. Colenbrander, vroeger assist. ondern. Scengei Si- Haag is sedert eenigen tijd tot Hotel en Koffiehuis in- kassim, Laboean Roekoe. gericht en heet nu volgens een tarief, dat men ons Dr. E. W. Kreutzwendedich von den Borne, genees- toezond: Chateau „Oud-Wassenaer". heer, vroeger Djokjakarta. Dan volgt een lijst met: Prix des Consumations au Dr. F. S. Stibbe, geneesheer, vrceger Kediri. Terrasse, waarop alles in „Fransch" wordt vermeld. J. W. L. M. Boelaars, beambte K. N. P. M., vroeger B.v. Advocat, The afternoon enz. Men kan er ook Balikpapan (thans in Nederland). a la carte eten tout la journee. H. A. A. van der Lek, vroeger Doestestraat, Ossen- Men wordt ten slotte verzocht „de rentenier les drecht. tables". J. Felderhof, vroeger Bussum. Mej. A. W. Abbing, vroeger Oranjeschool, Blcem- — De eigenaar van een groote zaak te Amsterdam fontein (0. R. K.). met een goed-Hollandschen naam deelt aan zijn Hol- Dr. H. Reinink, vroeger Parkstr. 734, Pretoria (Tr.). landsche klanten ook namens zijn vrouw mede, dat H. van Hagen, vroeger Pretoria (Transvaal). zij „ont l'honneur de vous faire part de la naissance G. Jonker, vroeger Diergaardesingel 81 b, Rotterdam dune fille". (thans in Brussel). Zelfs de adressen zijn in het Fransch. J. W. C. A. Feber, vroeger Choorstraat 43, Delft (thans in Indie). Liederavonden voor het Volk. M. de Leeuw, vroeger Pretoria (Transvaal) (thans Van het propagandaboekje der Afdeeling Antwer- in Nederland), pen van het A. N. V., bevattende ongeveer 300 yolks- E. F. Maas, vroeger Germiston (Transvaal). liederen, is reeds de v ij f d e verbeterde en vermeer- derde uitgaaf verschenen. ARBEIDSBEURS. (Buiten verantwoordelijkheid van 't Hoofdbestuur). Neerlandia-kalender. Een Protestantsche onderwijzeres met akten voor Sedert eenige jaren geeft de firma La Riviλre nuttige handwerken en gymnastiek en diploma voor Voorhoeve te Zwolle een kalender nit, die elken dag slOjd zoekt een betrekking als gouvernan'e of kost- een kiekje geeft nit Nederland of zijn kolonien. De naant, die overeenkomt met ons maandblad, zal schoolonderwijzeres. ook wel oorzaak zijn geweest van het welslagen de- Het adres van belanghebbende is te vernemen bij zer uitgave onder de leden van het Verbond, maar de Administratie van het A. N. V.,Wijnstraat 81, ook heeft de kalender zijn welslagen aan eigen aan- Dordrecht. trekkelijkheid te danken. Deproefdruk van het schild voor den jaargang ADRESSEN. 1912, een Hollandsch landschap niet molen, dcet weer Algemeen Secretaris-Penningmeester: allesgoeds van de nieuwe uitgaaf verwachten. Mr. W. Dicke, Singel 157, Dordrecht. Ontvangenboeken. Groepssecretarissen, Nagy Zsigmondtol: Vondel Luciferjer81. Nederland: C. van Son, Wijnstraat 81, Dordrecht. Verslag omtrent het in 1910 ingesteld onderzoek in BelgiE: H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent. archieven en bibliotheken van Italie, naar beschei- N e d.-I n d i e : A. R. Hazenberg, Contr. B. B., den betrekking hebben op de Nederlandsche geschie- Hoofdbur. I., U. en Ace., Weltevreden. denis.(Uitgebracht door Dr. Gisbert Brom). Suriname: R. D. Simons, Watermolenstraat 193, Bloemendaal en P. A. de Genestet.Rede uitgespro- Paramaribo. ken bij de onthulling van de De Genestetbank te Ned. Antillen: G. S. Gorsira J.P.Ez., Willem- Bloemendaal, door Dr. J. B. Schepers, voor7itter stad, Curacao. (Aft Aruba: Seer. L. C. Kwartsz). 216 WEERLANDIA. Mevr. De Vries, Semarang. H. Kloppers, J. Lopes Cardozo, leeraar B. S., NIEUWE LEDEN Mevr. Lopes Cardozo, over Augustus 1911. Mej. A. J. A. van Wolzogen Kiihr, leerares H. B. S., Raden Mas Ario Moorhadiningrat, Th. C. Rosier, bearable Cult.-Mij., „Vor- Groep Nederland. stenlanden", GEWONE LEDEN. Th. J. van Dam, handelsbeambte, Mej. J. W. Klein, Teylingerstr. 78, Rotterdam. Dr. J. Wolter, arts, Mej. d'Ancona, Opg. door den heer J. H. J. Vink, Hillegersberg. Mej. E. A. M. Beyers, Proveniersstr. 37B, Rotterdam. D. C. Buurman, ingenieur N. I. S., Opg. door den heer S. Bouman, Leiden. Mevr. Buurman, J. J. M. Crooswijck, Lochem. D. Leupen, ingenieur N. I. S., Opg. door den heer J. P. Tetterode, Mevr. Leupen, A. Bertling, „Zandhoeve", Sant poort. A. J. Bergsma, ingenieur N. I. S., P. C. A. v. d. Breggen, „Boschvliet", Bloeme ndaal. Mevr. Bergsma, Beiden opg. door Dr. J. B. Schepers, Haarl em. Groep Ned. Antilleu. J. L. Th. Reimeringer, Villa Bui:enrust, Laag K eppel. Opg. door den heer K. Singes, Utrecht. Pater J. Verriet, Curacao. Joh. F. de Rijk, a Z. Achterburg- Opg. door den heer L. v. d. Veen Zep- wal 68, Amsterdam. penfeldt, H. J. Duyvis, Koninginneweg 174, Karel Muller, Adelborst le kl. a/b. Hr. Opg. door den heer S. van Lier Ez., Ms. „Utrecht", V. M. G. C. Gondal, Portengen bij Breu kelen. Opg. door den heer H. P. de Vries, Opg. door Kapt. J. A. Snijders Jr., Gorinch em. H. P. Allaries, machinist K. N. Marine, Leond. Jacobson, Fred. Hendriklaan 23, Den Haag. a/b. Hr. Ms. „Utrecht", J. F. Wilkens, Vee ndam. Opg. door den heer J. P. G. Ecker, Opg. door den heer J. A. Meursinge, Zwolle Buitenland. C. A. Goldenberg, Noordenbergsingel 2, rev enter. G. M. Slingervoet Ramondt, p/a. mej. L. Leistra, 9 Douglas Road, Canonbury, Lc de N. C egs tgeest. Vander Meulen, 9 Douglas Read, Cancn- Opg. door den heer F. Dekker Hisink, Sem arang. bur , * Carl Gaerthe, Swiss Villa, 26 LeyhRoad, Groep Belgiφ. Highbury, * . Bijdrage fr. 5. Allen opg. door den heer J. E. A. Rey- neke van Stuwe, Londen. G. S. Kaufmann, Ten Boschstraat 136, Brussel. Mei. Nettie van Dam, p/a. den heer G. van Opg. door den heer Thelen. Besselsen, 129 Reitstraat,Blcemfcn.ein (0. R K.). M. Brandel,. Antwerpsche Laan 33, Opg. door mej. Rela van Messel, Towcester. Maatschappij ',Gelijkheid", F. van Balm, H. P. van der Post prokureur ,, Parijsstraat 102, Halle. Jagersfontein (0. R. K Beiden opg. door den heer Eelpire. Opg. door den heer C. W. H. v. d. Post, Phi.ippoi C. Elsacker Berringer, -tandelsreiziger, H. J. Dreyer, King Edwardsdraat, Leopoldstraat, T urnhout. Potchefstroom(Transv.). Minimum-bijdrage ft: 3. W. J. Viljoen, P. B. 85, * * Maurits Brouckaert, Verbrande Entrepet- J. G. W.Reyneke, Proefplaats, * * straat 13, Antwerpen . K. Podt, adres Het Westendruk- kerij , 7, Greer, Ned. Oost-Indie. A. Tom, P. B. 44, * * GEWONE LEDEN. J. van Twisk, P. B. 86, * C. L. Olen, P. B. 96, * * L. van Lissa, p/a. firma Harmsen, Ver- Allen opg. door 'het Bestuur we y & Co., Semarang. der Afdeeling * W. G. Hilling, p/a. firma Burt, Myrtle & Co., Jac. Bosman, Stargatan 3, Stockhom Opg. door den heer J. W. Doyer, J. V. C. Wichers,p/a. de Scheepsagen- tuur, R. J. van Gelder, Tryon Machine, Electric and GeneralRepair Shop, Tryon N. C. V. S. v. A. F. H. A. Dietz, Depok, W. L. A. van Oosterwijk Bruyn, ,,Poc- Allen opg. door den heer F. Dekker His- sink, tings", Edinbridge, Kent (Engeland). Opg. door den heer J. B. Zweers, Londen. Mevr.— Coot Ocsterzee, Bock n, Cel ebes. Vereeniging Juliana, seer. de }leer Arn. C.R. Ruempol, tijd. civ. Gezaghebber, Francken, 442Calle General Pinks, A. Westhoff, beambte suiker-ondern. „De Toeal (Ambo ina). Avellaneda, Buenos Aires. Maas", Bes oeki. D. C. . vanHeerde, Pembroke Cot'age, Groene Punt bij Kaapstad (de Kaap) Z.-A. L. Visser, inspect. Levensverz. Mij., „Dor- J. J. van Zijl, Hofmeyr Tehuis, drecht", Weltevre den. Rheedestraat 5, * * * R. Bos, sergt.-schrijver, Dep. van Oorlog, ChristiaanZinn, 146 St. Mr. J. Feitsma, lesubst.-griffier H. G. H. Mr. G. J. Duiker, ambt. t/b. Dir. van Georgestraat, * * i Mevr. J. W. LeRoux, pla. adv. Justitie, J. W. LeRoux, S. A. Cham- C. J. G. van Spaandonck, onderwijzer, Semarang. bers, St. Georgestraat, * * F. Hoezoo,gep. Assist. Resident, Mevr. Hoezoo, Van fouten in namen of adressen wordt ver- A. Miihlenfeld, controleur B. B. betering ingewacht bij de Administratie, Wiin- Tj. de Vries, leeraar H. B. S. straat 31, Dordrecht. 15e Jaargang. N*. 10. Oct. 1911. NEERLANDIA ORGAAN 111 ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Wij zijn trotsch op onze voorvaders, maar zouden zij ook trotsch kunnen zijn op ons ? MR. H. VERKOUTEREN. INHOUD: In 't Zicht — Verkort verslag der Hoofdbestuursvergadering op 30 Sept — Fransch Vlaanderen II, door Mr. W. J. L. van Es — Nederland op de Tentoonstelliug te Roubaix --Een oud-Hollandsch fort in Britsch-lndie Buitenland : Koninginnedag in het butenland — Ned. onderwijs in den vreemde Londen — Leipzig — Nederland: De 7e vacantieleergang te Leiden, door J. H. Kramers Oproep — Van de afdeelingen — Vlaanderen: Een vacantiepraatje — Ned -Belg. handelsbetrekkingen — Het A.N.V. in Kongo — Uit ooze Takken — Oast- Christelijk ooderwija aan ravaansche meisjes — Afd. Batavia — Zuid-Afrika : Generaal Hertzog's bezoek aan de Afd. Potchefstroom — Amerika : Ned stamdag in Amerika — Nederlanders in Amerika — Argentinie Nieuw Nederland — Nieuw Orleans — Ingezonden: Nog meer toenadering ! — Maastricht op zijn maist ! door Dr E. van Soest — Mededeelingen en Allerlei Rekening verantwoording van het Hoofd- bestuur A.N.Y. over 1910 — Advertentien. in andere volken andere deugden, voor ons tot na- In 't Zicht 1). volging prikkelend, maar al kennen wij onze tekort- komingen, de vlag strijken als remand er maar naar Zal niet voor het laatst zijn geweest dat plotse- kijkt, doen wij tegenwoordig niet. ling, als een roofdier, een sterkere natie zich werpt Die stemming is zeker niet het gevolg van over- op een zwakkere, alle vernis van beschaving ten tuiging dat wij militair sterk staan. Dat weet het Neder- spijt. En 't zal ook nog gebeuren, herhaaldelijk, dat landsche yolk heiaas beter; het heeft tot nu toegeen state g voorafgegaan door diplomaten met root ge- mannengehad, noch in de Ministeries noch in deKa- baar, een strooptocht wordt ondernomen op oorlog- mers, die het woord tot schande maakten dat een schaal, altijd op 't gebied van een zwakkere. Een yolk ook op het gebied van nationale verdediging, worsteling om wereldleiding tusschen zich metende krijgt wat het verdient. Neen, de overtuiging dat volken ofgroepen van volken, zal opnieuw de mensch- wij mee mogen doen in de rijen der natien, is ge- heid be raven onder een lawine van wee. Toch, des- grond op datgene waarin ons yolk altijd nog kloek ondanks, de eenmaal ingang gezette vredesbeweging is, op wat het toont op gebied van handel, nijver- breidt zich waaiervormig uit, niet meer te stuiten. heid en scheepvaart, op dat van kunst en wetenschap; Het Hoofdbestuur van het A. N. V. is zich natuur- stoffelijk en geestelijk is klein Nederland nog soliede. lijk ten voile bewust dat het zich verre moet houden 0 zeker, eenaantal uitroepen ziin hier mcgelijk! Uit- van inmenging op het terrein der internationale vre- roe en van twijfel, van spot zelfs. Maar die deren desbesprekingen. Regeling van het volkenrecht, ver- niet. Waarheid is het, op vergelijking gegrond: Ne- plichte scheidsrechtspraak, zekerheid van hare nale- derland is nog een gaaf land. vin dat dat alles zijn vraagstukken, waarin ons Verbond Datgelooft ook, niet elke Nederlander, niet elke zich niet men t. Er moest een andere beweegreden Buitenlander, maar deWereld. Voor diealles over- zijn waardoor in dezen het Hoofdbestuur tot een daad heerschende belangen die de geheele menschheid ra- werd verlokt. En die beweegreden was dat de aan- ken, is Nederlandde uitverkorene. Niet wij hebben staande Derde Vredesconferentie, voor degeheele we- ons naar vorengedrongen onder de kleine naties; reld vangroot belang, wel het allermeeste belang degroote hebben ons aangewezen, met zachte terug- heeft voor ons land. dringing soms van andere. Den Haag is de zetel Wie ons volksverleden afoogt, ziet duidelijk hoog der Vredesconferentien, van het Hof van Arbitrage, ten en laagten in 't nationale bewustzijn, tijden van eerlang van het Prijzenhof, daar nadert het Vredespaleis breedheid in denken en doen en tijden van slapheid in zijne voltooiing, kortom ons land is het gewichtigste daden en kleinzieligheid naar den geest. Zulk een in- middelpunt van het internationalisme onzer dagen. zinking heeft het Nederlandsche yolk weer achter den Daarvan dient deontwikkelde Nederlander, waar hij rug; er is opleving thans, geloof in eigen kracht, ook woont, zich goed te doordringen; daarin ligt zucht om als natie ons te handhaven en inwendig te voor ons yolk een rceping. En slechts een yolk dat versterken. En dat zoo dat niemand bij ons hoeft te een roe in heeft, wordt op den duur geeerbiedigd. vreezen voor overmoed; als wij met kikkers zijn Bij de eerste en tweede Vredesconferentie keken wij vergeleken, ons opblazen tot den omvang van een os amper toe; het ging in ons eigen land buiten ons doen wij niet. Maar een yolk van root verleden en om. Hierinverandering te brengen, is het Joel der eerbiedwaardigheden voelen wij ons toch; wij zien uitgave, oorspronkelijk bestemd uitsluitend als uit- 1) In 't zicht der derde Vredesconferenti e, op gave van het Verbond, van het boek I n 't Zicht aanzoek van het Algemeen Nederlandsch Verbond bewerkt door der DerdeVredesconferentie. Dat dit Jhr. Mr Dr B. de Jong van Beek en Donk. Dordrecht, Boek- en Steendrukkerij v.h. Morks & Geuze, 1911. Prijs f 2.50. boek een strekking heeft, een rechtstreeksch beroep is 218 NEERLANDIA. op onze Regeering, iederen Gidslezer bekend uit het Bangkok, in Siam geen behoefte, mogelijk geldelijke steun; Davos, geen behoefte; Egypte, geen behoefte; November-artikel 1910 van Prof. Van Vollenhoven, Genus, beslist behoefte, waarschijnlijk ook geldelijke verleent het groote aantrekkelijkheid en blijvende steun; Londen, een school zal geen levensvatbaarheid waarde. In hoeverre het denkbeeld van Internationale hebben, misschien een Nederl. cuxsus; Mexico, Neder- Politie als waarborg voor de nakoming van scheids- landers te verspreid in dit land; Venetie, geen kans voor een school (een vroegere Hon. cursus daar ging rechtspraak, door onze Regeering in voorstellen be- te niet). lichaamd, door Haar ter Derde Vredesconferentie kan Nog meet gegevens worden ingewacht en dan zal worden gebracht, staat aan het Hoofdbestuur van het een rapport worden opgesteld. A. N. V. niet ter beoordeeling. Dit heeft enkel de b. Nederlandsche school le Antwerpen. gelegenheid geopend voor ieder, die begeerig is de Uit een pas ingekomen schrijven is gebleken, dat hoofdstroomingen te kennen in het geestelijke wereld- de „Oudersbond" te Antwerpen de Nederlandsche verkeer, om op klare, degelijke wijze inzicht te school te Antwerpen met sympathie zal bejegenen, wanneer ze haar neutraal karakter last varen. De krijgen van de groote beteekenis dier Derde Code- heer Meyer, die tot heden de Ned. school bestuurde, rentie. Gedurende hare zitting zal het oog van al hlijft dan de leider. wat gelooft in den zedelijken vooruitgang, ook der Een overeenkomst met den Katholieken Oudersbond natien onderling, opnieuw gevestigd zijn op ons land. schijnt de eenige manier om de Ned. school, zij 1 onder een anderen vorm, voort te zetten, daar dan Dit zou de voorkeur, zoo eenparig geschonken, slecht toch het hoofddoel, onderwijs in het Nederlandsch, verdienen, waren wij ons die voorkeur niet bewust wordt bereikt. en toonden wij dit niet door juiste waardeering van c. Nederlandsch onderwijs langs de Oostgrens van haar hooge beteekenis. Belangstelling wekken dus, is ons land. het doel van het boek. En het Hoofdbestuur van het De Afdeeling Enschede van het A. N. V. heeft po- A. N. V. is Jhr. Mr. Dr. B. de Jong van Beek en gingen in het werk gesteld om de kinderen van Ne- derlandsche arbeiders in de Rijnprovincie en Westfa- Donk zeer veel dank verschuldigd voor de voortreffe- len aan Nederlandsch onderwijs te helpen. De Minis- lijke wijze waarop hij de zeer verbreide stof heeft ter van Buitenlandsche Zaken heeft daarop gunstig geordend, alles wat dienen kon tot juist besef in sta- beschikt. tigen optocht aan den geest der lezers voorbiivoert, Besloten wordt voor het Nederlandsch onderwijs in den vreemde een commissie te benoemen ebestaande en bij behoud van de oorspronkelijke teksten der aan- uit de heeren Ch. R. Bakhuizen van den Brink, Prof. gehaalde schrijvers, eenheid in het boek heeft gebracht. Dr. J. Boeke en H. D. H. Bosboom. Niet eene dorre aaneenrijging is het geworden, hoe- zeer dit oppervlakkig zoo schijnt. Wie het heeft door- Punt III. Nederlandsche Vereenigin- gen in het buitenland. gelezen, van begin tot eind, heeft niet den indruk eene Een onderzoek is ingesteid naar het aantal Neder- bloemlezing maar een boek te hebben gelezen, en is landsche Vereenigingen in Duitschland. Het A. N. V. gewonnen voor de gedachte, dat de Derde Vredescon- heeft zich tot de Ned. consuls gewend. ferentie uit de verte op ons land aankomt, mogelijk De uitslag van het onderzoek is dat reeds de vol- als zegenbrengster, in elk geval als een die aan- gende lijst kon worden samengesteld: Aken 4, Danzig 0, Dresden 1, Duisburg 5, Diis- spraak maakt op de ernstige aandacht van heel het seldorf 3, Essen 2, Flensburg 0, Frankfort 2, Ham- Nederlandsche yolk. burg 1, Hannover 0, Keulen 0, Kleef 2, Leipzig 1, Lubeck 0, Munchen 2, Oldenborg 0, Rendsburg 0, Schwerin 0, Stettin 0. Verkort verslag der vergadering van het Het Dag. Bestuur stelt voor dit onderzoek ook tot Hoofdbestuur, gehouden andere landen uit te strekken en daarover dan een algemeen overzicht op te stellen. Goedgekeurd. Zaterdag 30 September 1911, te Dordrecht. Punt IV. Kapitaalvorming. Verslag van A an w e z i g : de heer Dr. H. J. Kiewiet de Jon- de Commissie. ge, voorzitter; mej. E. Baelde, onder voorzitster en de heeren Ch. R. Bakhuizen van den Brink, Prof. De Commissie is van oordeel, dat tot stichting van Dr. J. Boeke, H. D. H. Bosboom, A. C. van der een fonds kan worden overgegaan nu het A. N. V. Cruyssen, Joh. C. Kesler, H. Meert, J. M. Pijnacker zelf f 1000.— beschikbaar stelde en reeds enkele gif- Hordijk, Mr. Dr. C. F. Schoch, Mr. W. Thelen, D. ten zijn toegezegd of ingekomen. De Commissie heeft Baron van Wassenaer van Rosande, Jhr. J. L. W. C. een reglement van beheer ontworpen. In een vol- von Weiler en Mr. W. Dicke. gende (vergadering zal het plan nader worden uit- gewerkt. A f w e z i g met kennisgeving: de heeren Mr. C. Th. van Deventer, Prof. Dr. P. Fredericq, Jhr. Mr. Punt V. Rekening en Verantwoording 0. F. A. M. van Nispen tot Sevenaer en Kapt. J. der Tentoonstellingscommissie (Brus- A. Snijders Jr. sel 1910). Punt I. Notulen der vorige, vergade- Besloten wordt de Rekening en Verantwoording te later/ nazien door een Commissie uit het Hoofdbe- r i n g (29 April 1911 te Dordrecht). stuur en bij goedkeuring ze met de verplichtingen Deze worden met enkele kleine redactiewijzigingen over te nemen. Goedgekeurd. Als Commissieleden goedgekeuxd. worden benoemd de heeren Bosboom en Von Weiler. Punt II. Nederlandsch onderwijs in het buitenland. Punt VI. Brieven naar aanleiding van het bezoek der Koningin aan Belgic. a. De ingekomen antwoorden op het rondschrijven te dezer zake aan Afdeelingen en Vertegenwoordigers, Tegen het hoofdartikel in het Aug.-nr. van Neer- in hoeverre er behoefte is aan Nederl. onderwijs, zijn landia zijn enkele protesten ingekomen. in het kort aldus samen te vatten: Berlijn zal gege- Na een uitvoerige bespreking wordt de volgende vens verzamelen; Bremen, ter plaatse geen behoefte; motie aangenomen: NEERLANDIA. 219 De vergadering, Het Nederlandsch op onze passen. gelezen de opmerkingen naar aanleiding van het Gewezen wordt op de noodzakelijkheid om op de hoofdartikel in het Augustus-nr. van Neerlandia, passen voor Nederlanders in de eerste plaats het Ne- gehoord de besprekingen, derlandsch tegebruiken en niet al een het Fransch. verklaart: In andere landen wordtook de eigen taal in derge- dat het Hoofdbestuur reeds bij een vroegere gele- like gevallen niet verwaarloosd. genheid zijn leedwezen heeft uitgedrukt over het niet Deze aangelegenheid zal nog eens worden onder- gebruiken onzer taal bij het bezoek van Koning Al- zocht. bert en zijn gemalin aan onze Koningin. (Zie h oofd- Bekendmaking van Nederlandsche kostscholen voor artikel October-nr. van Neerlandia 1910) ; het buitenland. dat het dezelfde gedachte blijft koesteren over het In den laatsten tijd is er navraag naar Ned. kost- nietgebruiken van het Nederlandsch hl het bet scholen voor Nederlanders in den vreemde, die er hun van H. M. aan het Belgische Hof in Juli 1911; kinderen willen heen tenders. In Neerlandia is op- dat in Neerlandia van Aug. die gedachte is vertolkt; gaaf gevraagd. Op het kantoor zal een lijst worden dat eengedeelte van het Hoofdbestuur dit leedwe- aangelegd om zoo noodig inlichting te kunnen geven, zen liever krachtiger had zien uitgedrukt; evenwel buiten verantwoordelijkheid van het A. N. V. maar is overt ens geheel van meening dat vanwege het Hoofdbestuur van het A. N. V. in dezen niet an- Bekendmaking van Nederl. nijverheidsartikelen. ders kon worden gehandeld, daarbij afgaande op de Aan het A. N. V. wordtgevraagd een overzicht te gegevens die het in deze aangelegenheid nu en vroe- geven van de nijverheidsartikelen, die men in Neder- ger had verzameld, land evengoed en goedkoop als in het buitenland engaat over tot de orde van den dag. kan koopen. In verband met de onvoldoende kennis in Noord- Besloten wordtdeze vraag naar de Haagsche Cam- Nederland van de Vlaamsche Beweging wordt nog- missie a. h. over te brengen. maalsgewezen op het groote belang der verspreiding Een voorstel van een Rotterdamschlid van het A. van hetgeschrift: „De Vlamingen onder de nieuwe N. V. om door oproepen in advertenties de eigen Regeering". nijverheid te bevorderen wordt mindergelukkig geacht. Punt VII.Briefwisseling tusschen jon- List van Nederl. couranten over de wereld. g elieden. Besloten wordt deze list naar de nieuwste gege- yens te doen samenstellen en er een klein crediet voor Besloten wordt ditpunt weer te verdagen, daar te openen, een en ander naar inzicht van het D. B. het rapport der Commissie nog niet is ingekornen. Nederland in den aanvang der 20e eeuw. Punt VIII.Overdracht van het Alg. Van dit werk heeft het Hoofdbestuur op voorstel SecretarisPenningmeesterschap. van Groep Nederland 25 exemplaren gekocht ter ver- Medegedeeld wordt, dat nog geen opvolger is ge. spreiding in het buitenland. vonden. Op voorstel van het Cag. Bestuur wordt de heer Bakhuizen van den Brink uitgenoodigd zich Dankbetuiging van Ds. Le Bouvier voor de laatste voorloopig met de waarneming te willen belasten. subsidie ten behoeve van het Wilhelmina-hospitaal te Deze verklaart zich daartoe bereid. Smyrna ( f 200.--). Punt IX. Ingekomen stukken en mede- De toestand van het onderwijs te Castelre (Noord- deelingen, o.m.: Brabant). Vergeefsche pogingen ziin aangewend om hierin ver- Uitgave van het boek „In 1 Zicht der derde Vre- andering te brengen. Deze aan de Noordbrabantsch desconferentie". Belgische grens liggende gemeente blijft dus versto- Eenige mededeelingen worden gedaan over de voor- ken van gemakkelijke •gelegenheid om onderwijs te bereiding der uitgave, berustend op een besluit der ontvangen en ter kerk te gaan, wat de nationaliteit vorige Hoofdbestuursvergadering. niet tengoede komt. De vergadering staat een crediet van ten hoogste f 350.— voor deze uitgave toe. Punt X. Neerlandia. Re elan der Re- g De zevende Vacantieleergang te Leiden gehouden. dactie. Deze leergang, door Nederlandsche en Vlaamsche EenCommissie, bestaande uit me j. Baelde, Mr. professoren merle voorbereid, is beter geslaagd dan Dicke en den beer Bosboom wordt benoemd om zoo de vorige en als een keerpunt te beschouwen. noodig een hervormingsvoorstel te doen. Prof. Boeke vertegenwoordigde op het openings- noenmaal het Hoofdbestuur. Punt XI. Stamverkeer. In Vlaanderen vooral worden de Vacantieleergan- Medegedeeld wordt, dat de Commissie a. h. in gen van zeergroot nut geacht voor de Nederland- haargeheel ontslag heeft genomen; maar de heer sche en Vlaamsche toenadering. Plokhooy bereid is deze afdeeling opnieuw te rege- Aanstelling van eenpropagandist. len. Besloten wordt den heer Plokhooy dank te zeg- Op voorstel van het Dag. Bestuur wordt Jhr. C. gen voor zijn bereidwilligheid en hem te verzoeken M. E. R. C. von Bose tot propagandist van het A. een nieuwe regeling te ontwerpen. N. V. benoemd voor den tijd van 1 jaar, met ingang van 1 October 1911. Punt XII. Belgie. Verzoek om steun voor het Ned. Sanatorium te 1. Nederlandsche briefwisseling tusschen de Neder- Davos. landsche enBelgische Ministeries. Besloten wordt in Neerlandia tergelegenheid van Besloten wordt dat het A. N. V. zich in dezen tot het 25-jarig bestaan dezer nuttige inrichting (Mei onze Ministers zal wenden. 1912) een artikel met foto's te plaatsen en de leden Nog worth opgemerkt, van hoeveel belang het is van het A. N. V. totgeldelijken steun op te wekken. dat Nederlandsch e handelarenmet Vlaamsche in het Verzoek omsteun voor het Tweed e Internationaal Nederlandsch briefwisselen. Congres voor Zedelijke Opvoeding (1912). 2. Aanvraag om steun door de „Kunstvrienden Besloten wordt lid te worden voor f 10.— . van het Ned. Tooneel" te Gent. Verzoek om medewerking van de Maatschappij voor Zij is een tegenhanger van de vereeniging, die Fran-. weezenopvoeding „Zandbergen". sche voorstellingen in Gent laat geven. De Kunst- Besloten wordt dat' aan de vereenging zal vrienden van het Ned. Tooneel komen onder toezicht wordengevraagd, hoe zij zich dien steun voorstelt. van het A. N. V. 220 NEERLANDIA. De vergadering machtigt het Dag. Bestuur, als 3e uitvoerig Lesproken in verband met de geteurtenis- inlichtingen goed zijn, f 200.— uit te trekken op de sen van den laatsten tijd, waardoor veel Leroering begrooting. in de kolonie isgewekt. Voor 't oogenblik triage ze eenig nadeel aan het A. N. V. hebben gebracht, op 3. Aan om s'.eun door een Begisch lid vac'. den duur komt dat wel weer terecht. een half jaar studie in Nederland, met verphchting de toelage terug te betalen. Punt XV. Nederlandsche Antillen. Het wordt van groot belang geacht dat de Vlaam- 1. Verslagen (opgenomen in Neer ands Sept.-nr). sche geleerden de Nederlandsche terminologie bestu- 2. Studiebeurs-Sprockel. De heer Sprocket wenscht deeren. Er wordt juist een onderzoek gedaan naar door te studeeren voor de hoofdacte. Van zijn beurs all Nederlandsche wetenschappelijke handboeken in groot f 2500.— is nog f 454.89 over. Ot) aanvraag is verband met de te verwachten stichting van een toegestaan dit geld als tegemoetkoming voor genoem- Vlaamsche en een Zuid-Afrikaansche Hoogeschool. de studie te besteden. Besloten wordt het Dag. Bestuur te machtigen na ingewonnen inlichting, mats die gunstig luidt, de aan- 3. Ontslagneming van den heer F. Agterberg als vraag in te willigen. afgevaardigde der Grcep in de Commissie tot nazien derRekening en Verantwoording van het Hoofdbestuur. 4. Mededeelingen. Aan het Groepsbestuur zal worden verzocht een a. Gegeven inlichtingen over Congo. nieuw lid te benoemen. Groep Belgie gaf die aan een Nederlander, die zich Met ingenomenheid wordt het Nederlandsch karak- aldaar wil aan' vestigen. ter der kolonie Curacao besproken. Zij heeft in ver- b. Aan vraag voor den leerstoel te Chicago uit Gent. band met het Panama-kanaal hocgstwaarschijnNk nog Ge ant woord is dat de leerstoel ree ds door den een schoone toekomst. beer Mr. T. de Vries is bezel. Punt XVI. Zuid-Afrika. C. Feestmaaltijd der Kamer van Koophandel te Brussel, in September. 't Hoddbestuur A. N. V. NederlandscheKamer van Koophandel te Pretoria. werd vertegenwoordigd door Mr. W. Thelen. Zij heeft dank betuigd voor toezending der bijdrage van het A. N. V. en deelt mede dat het de Kamer d. 25-jarig bestaan der Vlaamsche Academie in goed gaat. October. De heer Bakhuizen van den Brink heeft zich be- Voorstel om de minimum-bijdrage voor de alge- meene leden in Zuid-Afrika te brengen van 4/2 op 5/-. read verklaard het Hoofdbestuur te vertegenwoordigen. De vergadering is van oordeel dat di aan elk lid Punt XIII. Oost-Indie. persoonlijk meet worden overgelaen. 1. Twee verslagen van vergaderingen, gehouden 28 Punt XVII. Zelfstandige Afdeelingen. Maart en 16 Mei. Constantino el. Pogingen tot wederopleving. 2. Subsidie voor de Jongevrouwen scholen in ladle. Het Dag. Bestuur heeft een breed onderzoek naar (Voor bestrijding der voorloopige kosten is f 75,— den toestand daar ingesteld. De poging tot hervor- toegestaan). min g der Afdeeling zal nu denkelijk wel gelukken. 3. Kolonisatie-vraagstuk. Leipzig. De Afdeeling is tot stand gekomen en Kolonisatie in onze Oost acht het Hoofdbestuur werkt reedsgoed. niet gewenscht. Moeite en kosten voor een hernieuwd Shanghai. Pogingen tot wederopleving. on derz oek beschouwt het als verloren. Overwogen zal worden of er set s voor kolonisatie Nog wordt meegedeeld dat pogingen warden aan- in gematigde luchtstreken kan worden gedaan; waar- gewend tot oprichting van Afdeelingen te Dresden, bij de Gids voor asp. kolonisten in En eland uit e- Essen en Roubaix. geven en de medewerking van de Vereeniging „Het Buitenland" kan ter sprake komen; tevens zal over- Punt XVIII. Vertegenwoordigers. legd worden, wat er nog meer kan geschieden um Australia. Bezoek van den heer en mevr. Semmens, de Nederanders in den vreemde Nederlanders te l vertegenwoordigster van het A. N. V. aan Holland. doen blijven. Bangkok. Opening Java Siam-NIL (Zie Neerlandia 4. Emigratie naar onze Oast. Set.-nr.). Dit houdt .verband met het vorig punt. Mexico D. F. Herdenking 1913 van Nederlands on- afhankelijkheid, met tentoonstelling van Ned. producten. 5. De Rjnsche zending i . Het Dag. Bestuur vond de vraag om medewerking in Namens het Dag. Bestuur zijn inlichtingen gevraagd dezen te vaag en heeft nader inlichtingen gevraagd. en verkregen, maar ze geven geen rechtstreeksch ant- vvoord op de taalkwestie. Puerto Cabello. Aanneming van het vertegenwoor- Erkend wordt dat de Rijnsche zending in Indie digerschap door den heer C. C. Debrot. Kennisgeving. veel nut heeftgedaan. Salzbergen. Ontslagaanvrage van den heer Me ken- 6. Lantaarnplaatjes voor Indie over Nederland en kamp we ens vertrek. Wordt eervol verleend. het A. N. V. San Francisco. Bezoek aan Dordrecht van den ver- Medegedeeld wordt, dat tegenwoordig door Groep tegenwoordiger, den heer Hanswyk Pe ink die te- Indie goed met lichtbeelden-voordrachten wordt ge- yens door eengift voor het Fonds (zie Punt IV) werkt. 0. a. heeft men een serie uit „Nederland in zijn belangstelling toonde. den aanvang der 20e eeuw" samengesteld. Het denk- Singapore. Aanneming zijner benceming door Dr. bee ld is aan de hand gedaan, zulk een serie over A. P. vanRyn. het A. N. V. en zijn streven samen te stellen, wat door het Dag. Bestuur zal worden overwogen. NieuweVertegenwoordigers. Nog maakte Majoor Kooy zich dezen zomer ver- Benoemd worden voor Budapest, de heer Areal dienstelijk door een 300-tal opnamen in Holland. Van van Hoogstraten, van Dordrecht; voor Hongkong, de worden lantaarnplaatjes gemaakt ook voor de heer J. A. Deknatel van Amsterdam. Indie. Bij de rondvraag wordt de aandacht van het Hoofd- Punt XIV. Suriname. bestuurgevestigd op de Gentsche Wereldtentoonstel- De heer Schoch doet verslag van zijn bezoek aan ling in 1913 en er op aangedrongen dat het A. N. de kolonie. V. tijdig maatregelen neme om daar evenals te Brus- De toestand der Groe p en der kolonie zelve wordt sel uit te komen. NEERLANDIA. 22 Hazebroek. Molen uit de 16e eeuw. bled tegaan. Toch vergisten wij ons, daar Broek- burg-campagne Vlaamsch is. Daar er natuurlijk geen Nu zou hetgaan naar Brcekburg (Bourbcurg), bordjes hangen waar de bevolking van taal veran- dat Fransch was en naderden wij dus de taalgrens. dert, is het heel moeilijk voor een buitenstaander er Eengellikkige gedachte was het in het dorpje Broek- achter te komen. Bove lien dringen van weerskanten kerke (Brouckerque) wat zien te eten. Het was Vrij- immigranten binnen. Toch is de taalgrens iets wezen- dag en slechts bij den slager, tevens herbergier, zou lijks en wordt door de bevolking zelve zeer scherp den wij wat te eten kunnen krijgen. De slagersvrouw gevoeld. was Vlaamsche en we zouden dus in een zuiver 't Gehucht Holque, waar wij langs kwamen, was Vlaamsche stede wat te bikken krijgen. 't Was warm vOOr 25 jaren geheet Vlaamsch volgens onze zegslie- en de warmte dreef ons naar de koeie kerk en het den. Nu was het Fransch. Spoedig kwamen wij bij schaduwrijke kerkhof, maar ock cnze nieuwsgierig- degekanaliseerde Aa, vlak voor Watten, dat uiterst heid. Wel stond overal op de zerken en gedenktee- schilderachtig lit aan den voet van een berg, op kenen „ΰ la memoire de'', maar de nan-len waren welks top in zwaar geboomte een oude abdiltoren Vlaamsch. De veldwachter was aan het maaien, met staat. Hoewel wij het kanaal tot St. Omaars hadden zijn zoon, tusschen de zerken. Hij was Vlaming: kunnen volgen gaven wij er de voorkeur aan den, „'t Was al VlAmsch bier". Dit ging verzeld van breed top te beklimmen. Het prachtig uitzicht naar het Zui- g ebaar. den en Westen vergoedde ruimschoots de gemaakte Het eenvoudig noenmaal deden wij cns wel sma- moeite. Een mooie weg bracht ons dalende spoedig ken. Tot onze verrass:ng zat merle aan Mme Le Guj- weer tern g naar de Aa. Reeds in Holque had men dard een Rijsselsche zangeres en vill(giature. Gebo- ons gezegd, dat vele Hollandsche schippers tot St. ren in Amerika, was ze sinds haar vierde jaar in Omaars voeren 1). We kwamen dan ook een schip- Frankrijk. Ze sprak nog wat Engelsch en men dacht per uit Rotterdam tegen en wisselden met hem harte- blijkbaar, dat wij Engelschen waren , zoodat het wel , lijk een Hollandschen groet. Door een eindelooze Licht eerst een teleurstelling was, dat het maar Hollanders voorstad met schippersbevolking kwamen wij in St. bleken. 't Was heel warm, het bier dupays koel, Omaars (St. Omer). Het is eengeheel Fransche stall, hetgesprek levendig, ons Nederlandsch gevc el opge- al behoorde het eeuwengeleden met een groot deel wekt. Hier stonden wij op vasten bodem. We kon- van Artesie tot Kales (Calais) en Boonen(Boulog- den zien, dat in de slagersvrouw iets aan het wer- ne) tot het Dietsche land. De indruk was niet heel ken was: Het Vramsch klappen ging toch maar goed gunstig, maar dit zal wel aan de oppervlakkige haast met die vreemden vit het verre Noorden We wenk- gelegen hebben, waarmede wij het doorgingen. Ver- ten elkaar. De liedies kwamen, „Een srnidje in ziin melding verdient echter de hoofdkerk, de basilique smisse" maakte zichtbaar indruk. Weavers met blij Notre Dame. Wij lie en juist in de armen van den gemoed wat we hadden, Zou het vrucht dragen ? voorkomenden Abbe Dusautoir, die geheel opgaat in Broekburg was Fransch, al bleek uit een gesprek degrootsche geschiedenis van het oude Bisdom St. met den zoon van den hotelier, dat er wel Vlamin- Omaars en ons, vreemdelingen, onmiddellijk uitnoo- gen waren. Ziin eigen moeder was Vlaamsche. Hi di de de kerk in al haar schoonheid en merkwaardig- zelf een stevige jongeman, Germaan van uiterlijk, heid te bezien. Zii moet een der mooiste gothische Hoeveel krachtig bloed levert het Nooreer cleparte- kerken van Noord-Frankrijk zijn en wordt nu onder ment niet aan Frankrijk, vernieuwend bij duizenden deskundige leiding gerestaureerd. Al die verfraaiing de dunnende Gallische rijen, waar, verder naar het client om de basiliek voor te bereiden voor zijn toe- midden des lands, dedood meer zielen maait dan er nieuw ontluiken ? 1) Zou de Bneken-Commissie niet ook vcor de binnenschipreri Wij meenden nu verder door Franschsprekend ge. nuttig kunnen zijn? 222 NEERLANDIA. komstige rol: Kathedraal van het in de toekomst te kijk op de Vlaamsche toekomst. Het waren niet meer herstellen Bisdom St. Omaars, dat op het lot van zelfgenoegzame burgers, maar bewuste Vlamingen. Fransch-Vlaanderen een grooten invloed zal- kunnen Hij zelf had voor kort zijn parochianen ter gele- hebben, zooals wij later zien zullen. Van St. Omaars brachten wij een overwegend Fran- schen indruk mede, al moet een zijner voorsteden Hautpoul grootendeels Vlaamsch zijn, maar dat wis- ten wij toen nog niet. –. Van hieruit ging het door het bosch van Clair- marais, dat Fransch moet zijn, maar waar wij in een herberg toch Vlamingen aantroffen, wat op een door- dringen van het Vlaamsch element duidt. Vandaar betraden wij al spoedig weer Vlaamsch gebied en het duurde niet lang of wij kwamen in het door en door Vlaamsche Zerkel (Sercu,^), bij den stoeren Pastor Descamps. Tcen wij zijn drempel be- traden, was ons hart ernstig gestemd. We hadden on- dervonden, op het Platte land, meer dan in de stad, hoe geheel het yolk nog Vlaamsch was in hart en nieren, hoe men overal, wanneer wij zeiden Hollan- ders te zijn, dadelijk opmerkte: „O, ja, gij klapt het zuvere Vlamsch", en daardoor een kennis omtren Holland's taal verraadde, die ons bij de Belgische Vlamingen nooit was opgevallen. Ook, hoe men uit eigen beweging daaraan toevoegde: Als we maar veertien dagen met elkaar omgingen, dan zouden wij elkaar heel goed begrijpen. Dit alles zei men uit eigen beweging en bewees ons, dat zelfs onder het lagere yolk men over zijn taal had nagedacht. Maar ook hadden wij gezien hoe nergens het Vlaamsch meer tot uiting kwam in geschrift. Eerst door met de men- schen te spreken merkte men,, dat men zich in Vlaamsch gebied beyond. De herinnering aan Duin- kerken, Malo-les-bains, Broekburg, St. Omaars met hun overweldigend Franschen stempel drukte ons en hiertegen vermocht de herinnering aan zoetsappige Fransch-Vlaamsche burgerij met hun platonische lief- de voor het uit archaeologisch oogpunt bestu.deerens- waardige Vlaamsch geen gewicht in de Schaal te leggen. Zoolang het overgelaten werd aan het eenvoudige Damme : Huis uit de 16e eeuw, waarin het huwelijk gesloten werd tusschen Karel den Stoute en Margaretha van Vora, yolk, zou het Vlaamsch nooit weer ontwaken ILA zijn (3 Juli 1468). sluimer, die allicht langzaam overgaat in den rusti- gen slaap des doods. Maar we zaten nauwelijks of de goedronde Pastor genheid van een processie te Cassel op de Groote van Zerkel met zijn hartstochtelijke liefde voor Vlaan- Markt laten zingen een eigen gemaakt lied: ,De deren had ons tot andere menschen gemaakt. Veel Katholieke jonkheid van Zerkel". Sints menschenheu- leerden wij daar, wat ons een geheel anderen kijk op genis had men geen Vlaamsch in het openbaar meer de waken gaf: er broeit in Vlaanderen jets. De hooren zingen. En het had een diepen indruk ge- Vlaamsche Pastoors, overgekomen naar Atrecht bij de maakt. Met kleine wijzigingen hoopte hij het in an inhuldiging van den nieuwen Vlaamschgezinden Aarts- te doen vinden als volkslied der Vlamingen van Noord- bisschop, hadden zich, na afloop der plechtigheid, Frankrijk. Wij wenschen hem toe, dat het gaat, want toen deze hen in de antichambre opzocht, zelfs ver- voor alles dienen alle Vlamingen van Noord-Frank- meten den Vlaamschen Leeuw te zingen. rijk een eigen lied te hebben, dat hen als herken- Er bestond een geeuwhonger naar litteratuur. Het ningsteeken dient en hen leert de verspreide krach- land was werkelijk geheel Vlaamsch. We moesten ten aaneen te sluiten in dengrooten kamp voor het slechts naar Wormhout en Steenvoorde gaan, we zou- behoud en de eerbiediging der moederaal. Het voor- den verbaasd staan over het mooie Vlaamsch, dat men gestelde lied zal echter alleen de Katholieke Vlamin- daar sprak. (Dat deden wij dan later ook). De Pas- en te zamen brengen. Is dat echter eenmaal gebeurd tors preekten nog vaak in het Vlaamsch. Soms altijd dan zal op den duur het oogenblik komen waarop, Vlaamsch, sours cm beurten Vlaamsch of Fransch. evenals in Belgie in den taalstrijd alle godsdienstige Men begon behoefte te gevoelen op de Seminaries enpolitieke partien 6.11 zijn, onderricht te geven in het Vlaamsch, want later Geheel van ons pessimisme genezen verlieten wij moest men toch in het Vlaamsch preeken. Roerend in den laten namiddag Zerkel, na eenige ervaring te vertelde hij ons, hoe hij jaren op zich zelve had ge- hebben opgedaan van de volkomen Vlaamschheid der staan, en eerst na lang snuffelen eenigszins bruikbare Zerkelsche dorpsjeugd, die ons omringde bij de toe- boeken gevonden had. Hoe het kwam, dat hij ge- bereidselen tot het maken van een kiek van het kerkje brekkig Vlaamsch sprak in vergelijking met zijn eigen en depastorie van Zerkel. parochianen, omdat hij na zijn achtste jaar geduren- O ver het verdere van cnzen tocht behceft nu niet de achttien jaren geen Vlaamsch gehoord had. Ge- meer in bijzonderheden te worden afgedaald, we wa- heel den wanhopigen strijd van de Vlaamsche ziel ren in het midden van het Vlaamsche land gekomen. tegen den alles bedelvenden zondvloed van het Fransch On ze kijk op land en yolk was geheel veranderd. Wij schetste hij ons in het gesprek dat vloog van hak wisten nu dat, na een inlijving bij Frankrijk van op tak. vierdehalf eeuw, het Vlaamsch nog niet verloren was Op ons verzoek gaf hij ons de namen op van ve- en een nieuwen blcei tegemcet ging. len, die , Vlaamschgezind waren. Helaas bracht onze Overal waar wij kwamen nadien, in Hazebroek: beperkte tijd mede, dat wij slechts enkelen konden Cassel, Wormhout, Steenvoorde, Belle kregen wil opzoeken, maar die enkelen gaven ons een nieuwen nieuwe hoop. Op Hazebroeks marktdag hoorden wil N EERLANDIA. 223 meer Vlaamsch dan Fransch. geheele plattelands- voerd 1), daar het geschiedde in tegenwoordigheid van bevolking was door en door Vlaamsch. In de steden den redacteur van Lemire's blad: Le cri des Flan-. Tnerkte men natuurlijk veel Fransch op. ,Maar tat dres (De Roep van Vlaanderen), geven wij de quin- van ontmoetingen op straat s;erkten ons in onze nieu- tessens weer. we opvattingen, niet het minst de straatjeugd, die De tegenwoordige tijden waren gunstig voor een wij het overigens niet euvel kcnden duiden dat ze krachtige wederopleving van het Vlaamsch. Daar de Republikeinsche instellingen een algeheele vrijheid nieuwsgierig op ons toekwamen als we in hemds- waarborgden, stond niets een verwezenlijking van mouwen op een bank op straat ons zaten of te kce- Vlaamsche plannen in den Vviig. Men kwam meer en len (het was de tijd van de beruchte warme vloed- meer tot het inzicht, dat een paedagogische fout golf) en, behoudens koddige misversfanden, lie het was de kinderen niet eerst grondig de moedertaal te gesprek vlot van stapel. leeren en pas daarna de algemeene taal van den staat. Bijzondere vermelding verdient Cassel om zijn Trouwens overal herleefde de plaatselijke taal. In prachtige ligging op een ruim 150 Meter hoogen Provence het Provencaalsch onder invloed van Mis- berg, die als het ware plotseling uit de vlakte om- tral en de Felibriges. In Nizza het Italiaansch, aan hoog rijst. Met Karnaval trekken Reuzepapa en Reu- de Pyreneeen het Katalaansch en het Baskisch, het zemama rond, terwijl de straatieugd het Reuzelied Bretonsch in het westen. Men Wilde nu de paedago- zin t. In Belle (Bailleul) valt een mooi stadhuis te gische fout, door Minister Duruy onder het Keizer- hewonderen, terwijl in de nabijheid de Catsberg be- rijk begaan, herstellen. Eerst de moedertaal en met roemd is om zijn uitzicht. Wij hadden echter geen behulp van Naar daarna het Fransch. gelegenheid hiervan te profiteeren. Konden wij van uit Holland steunen ? „Rien pour le moment". Ja, toch: Men kon volksliederen verza- Gedurende een kort verblijf te Rijssel, waar, naar melen en die uitgeven in twee edifies. De eene in de namen te oordeelen de heele bevolking van Vlaam- Hollandschen tekst met een aanwijzing der uitspraak, sche afkomst is(pl. m. 1/3 is geboren Belgisch-Vla- de andere in het Vlaamsch der streek. min g), bezochten wij het Museum van Schoone Kun- Men zou kunnen medewerken de folklore te ver- sten en hielden wij een pelgrimtocht naar het was- zamelen ; uit te geven de Nederlandsche spreekwoor- sen meisjeskopje , onder dien naam bekend: den en spreuken waarin het yolk zijn oude ervarin- La tetede cire". Per trein in en wij terug naar gen en wijsheid verdicht. Medewerken tot het tot flazebrcek om, kost wat kost, Abbe Lemire, denpo- stand komen van een algemeene geschiedenis der Ne- pulairen depute te spreken, wat ons ten zeerste op derlandsche gewesten in populairen trant. het hart was gedrukt door Pastoor Descamps. Reeds Wij vertelden hem toen van de instelling der taal- tweemaal hadden wij tevergeefs aangeklopt. re Abbe bond-examens in Zuid-Afrika, hoe die een grooten was naar Parijs. Maar nu troffers wij hem. En hoe- invloed hadden gehad op het vrijwiltig aanleeren van wel hetons een beetje bezwaarde, dat hij aan het het Nederlandsch. Na eenig nadenken vond' hij het een goede gedachie, die men vooral niet uit het oog middagmaal zat, meenden wij over de onbeleefdheid moest verliezen. Overigens zou het best mogelijk te moeten heenstappen en te moeten aandringen op zijn, dat, over niet al te langen tijd, een jaar of een onderhoud, wat onsgracieuselijk verleend werd. tien, op vele scholen, ook de gouvernementsscholen Pastoor Descamps had niet te veel gezegd. Het ge- Vlaamsch geleerd zou worden. Men moest echter in heelegelaat met zijn flink gevormde trekken sprak het oog houden, dal men niets kon beginnen zonder van verstand, wi!skracht en karakter, een leider in de kerk, daar de Fransche Vlamingen catholiques pra- den besten zin van het woord. ticants zijn. Van het gesprek, grootendeels in het F. ransch ge- De groote moeilijkheid was, men had geen leeraars en geen boeken. De boeken uit Belgie zijn meer Duitsch dan Vlaamsch. (?) Het groote struikelblok was, dat men klinkers en medeklinkers zoo geheel anders uitsprak in het Fransch, waardoor wie Fransch had leeren lezen, op het eerste gezicht van geschre- ven Nederlandsch niets be- greep, hoewel men het gesproken woord dadelijk vatte. Als anekdote vertelde hij nog, hoe de Boerengeneraals, die bij Kruger's komst geld inzamelden o.a. te Cassel, door de bevolking goed wer- den verstaan, beter nog dan men Belgische Vlamingen verstond. Hij schreef dit hier- aan toe, dat beide volken, Afri- kaanders en Fransch-Vlamin- gen hunne taal eeuwen lang bewaard hadden, zonder 1) Abbe Lemire zelf is zoo over- tuigd Vlaamschgezind, dat hij tot de Koning en Koningin van Belgie bij hun bezoek aan Parijs een Vlaamsche toespraak heeft gehouden, waarvoor H.H. M.M. zeer gevoelig bleken. Zal hij, bij een mogelijk bezoek Bergen: Kaay-Poort en Kaay-straat; van onze Koningin aan Parijs het- op den achtergrond het Belfort (zie bladzijde 209 V. h. September-nummer). zelfde durven doen ? 224 NEERLANDIA. Kerk to Zerkel. Pastorie vanpastoor Em. Descamps, vertegenwoordiger van het A.N.V. voor Fransch Vlaanderen. itteratuur, alleen door mondelinge overdracht. Wij hadden steeds gedacht, dat Vlaamsch-Belgie grooten invloed uitoefende op de Vlamingen in Frank- rijk, dat door de nabijheid een levendige cultuurwis- seling plaats greep. Maar reeds Pastoor Descamps had gezegd, dat dit niet zoo was, dat men voor Bel- gen weinig sympathie had. Als hoofdreden gaf hij op, dat zij onder de markt werkten en de inheemsche bevolking ver- drop en. Abbe Lemire zette den toestand scherper uiteen, zeide dat in den volksmond„Belg” een beleediging is. Meer sympathie had men voor Holland, waarmede men over zee lane jaren in verbinding had ge- staan. Had Jan Bart niet met De Ruijter teen de Engelschen ge- vochten ? Hi' of ons de volgende redenen op voor de mindere sympathie : Belie had nog geen rationale g geschiedenis, Holland wel, en welk eene. Men leerde zelfs in de Fransche schoolboeken den roemvollen te- genstand der Hollanders in 1672 ; Op alle grenzen haat men de menschen op wie men lijkt, anders zouden ergeen grenzen zijn; De Bel en zijn ruw, heftig, on- beschaafd, grands mangeurs, grands buveurs, pas distingues. Bel is synoniem met mal eleve De Bel en drip en overal door, werken voor mindergeld Een Fransch-Vlaming is niet clerical, plus chre- tienque Catholique, terwijl men in Belgie is plus clericalque Chretien. Groote invloed zou to verwachen zijn van de toe- komstige kerkelijke indeeling, a's St. Omaars bis- schopszetel werd. Het zou dan het Departement du Nord en Pas de Calais omvatten, waardoor het Vlaamsche element meer beteekenis kreeg daar dan , een derde van het bisdom Vlaamsch zou zij,n met Vlaamschepriesters terwiji ock in het andere deel , Vlaamsche zielszorg noodig kon zijn bijv. miliciens inKales (Calais) e. d. Nu vormde het Vlaamsche land slechis 1/10 van het bisdom Atrecht en verzonk dus in het niet. De Vlaamsche zielszorg zou dan be- ter geregeld kunnen worden.Ook met betrekking tot de BelgischeVlamingen, die in grooten getale voor- kwamen o. a. in Ijssel pl. m. 59.000. Te Tourcoing en Roodebeeke (Roubaix) pl. m. 60.000. Er moest dan echter zorgvuldig gewaakt worden voor conflic- ten met de Belgische geestelijkheid, die op het ocgen- blik die zielszorg zoo goed mogeliik behartigde. Moeilijkheden waren niet uitgesloten, daar de Belgi- schegeestelijken „plus dominateurs" van aard zijn dan de Fransche. Wij vernamen ook hoe men langzamerhand de be- volking weer trachtte te wennen aan het lezen van ge- schreven Vlaamsch. Zondags verschijnt in den Cri des Flandres een ver- haaltje in het Vlaamsch. Voor wie het niet verstaan, wordt het Woensdag daaraanvolgende nog eens in het Fransche Zoo hoopt men dat de nieuws- gierigheid geprikkeld wordt en de leergierigheid op- gewekt. Dit geschiedt sinds een iaar. Reeds twaalf jaar verschijnt Tisje Tasje's Almanak. Tisje Tase was een marskramer uit het midden der 19e 'eeuw, die om zijn geestigheid en kunde alge- meen bekend stond engewaardeerd werd. Hi' he eft bundels spreuken en verhaaltjes nagelaten, die nu door degoede zorgen van het Comite Flamand, voor deze bijzondere gelegenheid zich het Vlaemsch Comiteyt van Vrankrijk ncemend, worden uitgegeven. Hetgesprek, dat van onzen kant gaarne voortge- zet zou zijn, moest worden afgebroken, cmdat aller- lei andere belangstellenden den beer Lemire spreken wilden. Zoo braken wij op en namen ook afscheid van zijn sympathieken medewerker aan den Cri des Flandres. Voor ons was hetgesprek van de hoogste waardegeweest. Wij kregen meer nog dan door de woorden, door den rustigen bewusten ernst van den Cassel: 'hands Huys, nd' hij het een go+^ ^^^^chie, die me NEERLANDIA. 22 spreker het inzicht, dat er voor het Vlaamsch een Ernaast is een huis aangebouWd in 1756, nu ver- keerpunt kwam. De onverschilligheid was geweken sierd met een steen, waarop een voorstang van eefti- voor belangstelling. Niet meer die gewone belangstel- ge kalveren dansend naar het pijpen van een doede- ling van leden van het Comite Flamand zonder laar. Maar nu staat er in het Fransch: meer, maar een intense drang naar het voile rijke geestesleven dat alleen de moedertaal geven kan. Au calverdans. Bon logis a pied Hoort Dr. Thooris bij het onthullen van het ge- et a cheval et la biere et du yin denkteeken voor den schilder Pieter de Coninck te Meteren 1): In Hazebroek staatnog een heel oude molen met een „Certes ce regret sincere consiste... a ne potwoir prononcer les mots que cherche man Coeur flamand, Hollandsch opschrift (zie vcetnoot blz. 203, vong nr.) Van nieuwen datum troffen wij te Hazebrcek bo- sans les trouver, pour dire ingenument les emotions ven een flinke schilderswerkplaats op den Stationsweg que de telles solemnites font sourdre au fond de nos met een uithangbord la Rembrandt het opschrift: Ames; je deplore cette ignorance qui me donne 1 ap- Mr. Schilder en Glaswerker. Het bleek een onderne- parence d'un &ranger, a moi dcnt le Pere, le grand'- mende Bel g te zijn, die als motief opgaf •: de men- pere sont nes dans ce pays et quand je surprends en moi-meme des gouts, des tendances et des aspi- schen kennen hier Vlaamsch beter dan Fransch, dus probeerde hij het ook in het Vlaamsch. Bravo! AI- rations dont je devine l'origine, j'eprouve toute !a me- leen valt te betwijfelen of velen hetlezen kunnen. lancolie du deracine, reduit a traduire ce gull sent, traduction qui ne peut jamais avoir le chartne fonda- Nog een enkel woord over de bevolking zelve. Die mental de l'oeuvre dont on la retire..." was voor ons een niettwe verrassing. Vaak op onzen Dit geschiedde op 16 Juli 1911, door een Vlaming, zwerftocht door de landen, in het bijzonder in de die Been Vlaamsch meer kende. Hij kent alleen de streek Hazebroek, Cassel, Wormhout, Steenvoorde, vage smart, maar wie zijn taal nog wel kent en dan zagen wij plots een figuur als het ware overgeplant beseft hoe machteloos hij staat als hij haar goed wit uit Holland. Dezelfde snit van jas op z'n Zondagsch, leeren en 't niet kan omdat men 't hem belette op dezelfde boerenpet. Oude vrouwtjes met dezelfde soot school, toen het de tijd was geweest, die voelt dat zwarte schoudermantels met gitten en dezelfde hoof d- het tinders worden moet, dat de Vlaamsche ziel moet bedekking. De jongeren, Noordsche typen, ietwat kunnen juichen en opbruisen zonder dat er een prop linksch en scheef in de kleeren zooals bij ofts. Voeg op wordt gezet met een kraan waaruit wat Fransch daarbij de vrij zuivere spraak in die streken en je opborrelt aan den eenen en wat gebrekkig Vlaamsch kon een oogenblik meenen in Holland te zijn. Het aan den anderen kant. yolk was bezadigder en kalmer dan in Be le en leek • beschaafder over het al em dan bij ons, door- Nog enkele kleinigheden dienen aangestipt. Sinds dat hetgroote-stadsrapaille on tbrak (behalve wel- een maand of drie verschijnen ook in de Bailie Licht in Duinkerken ,en duet blijkbaar meer dan loise", het weekblad van Belle (Bailleul), mopjes en bij ons aan geregelde volksvermaken. Overal zagen grapjes in het Vlaamsch en sinds een maand door wij den mast voor het gaaischieten. Overal speelde bemoeienis. van Pastor Descamps en den heer Bele men in z'n vrijen tijd het bolderspel. We hadden geen te Wormhout ook in het Journal deWormhoudt. gelegenheid om ons in de spelregels te verdiepen, Van Vlaamsch in opschriften was niet veel te he- maar het kan als volgt beschreven worden: Men laat speuren. In Duinkerken heet een torenaan de haven, dikke schijven van hout of steen (ongeveer in den hetoudste monument der stad de „Leughenaer". vorm van Hollandsche kazen, maar iets kleiner) rol- Men verklaartden naam, doordat er van oudsge- len naar eenpaal op een meter of acht afstands ge- seind werd als een schip, dat in de stad thuis hoar- plaatst. A an den eenen kant wordt de kaas metleem de, in zicht kwam. Daar men zich natuurlijk wel eens of klei bezwaard, want de kunst is om, na hem een vergiste, lie dan vaak vriend en maag voor niets meter of zeven rechtuit te hebben latengaan, hem havenwaarts. Zoo noemde men hem den Leugenaar. dat paaltje te laten omzwenken. Winnaar is dan blijk- De toren staat op de Minck, d. w. z. de vischban- baar wiens kaas(bolder) de grootste omzwenking ken, waar de visch van ouds wordt afgemijnd. Dit volbrengt. (Ik vraag de „Vlaamsche bolderkerels" ver- waren de eenige Vlaamsche sporen in Duinkerken. g-iffenis als ik hun geliefd spel, waar as ze zich Op het platteland had men hier en daar bidkapel- zoo met trots noemen, wat al te barbaars uiteen- len met Vlaamsche opschriften. Maar anders nets. zet). We woonden in Winnezeele of daaromtrent zelfs Tusschen Herzeele en Winnezeele hing boven een her- een intercommunale wedstrijd bij, waar de kunststuk- berg een oud uithangbord, voor een deel onleesbaar. 'es gewoon op de keibestrating vertoond werden en De menschen, die er woonden wisenniet meer wat waar de bolders langs en over de hellende trottoirs er op stond. De plank hing er al, tcen zij de her- teen stoepen en hekken opbotsten. berg overnamen, lane jaren geleden. Wij ontcijfer- Met veelgraagte am men de liedjes, die wij den zoogoed mogelijk: hadden meegenomen in ontvangst. Behalve hier en daar op straat of in een herberg, waar 't te pas In ...... van een nachtegaal (?) vet (?) kwam, gaven wij aan Pastoor Descamps een goede koopt men bier brandewijn hoeveelheid ter verspreiding in zijn Parochie. Ook engenever en logist te voet boden wij aan den heer Lemire eenige ter kennisma- en tepeerde. king aan. , In tot al hadden wij 140 liederbriefkaarten, 10 Mce- Later op den weg van Strazeele naar Belle, vlak derken's alleen en 10 stuks van het Algemeen Neder- bij de laatstgenoemde plaats, troffen wij op een huis landsch Verbond-lied bij ons. Met belangstelling de volgende opschriften aan: werden de liederen van de. K. diocesane vereeni- ging tot bevordering van den Volkszang in Limburg" In den calverdans Hier vercoopt m ontvangen. Haar reclamebriefkaarten „De Varende is schoon 10 is en bier en wijn Zan er" trokken de aandacht. Abbe Lemke behield ook tracteeren wel voor diegoet zich het recht voor' der liederen n het Vlaamsch voor cleenenprys van wille zijn om te werken en in zijn blad te publiceeren. (Slot volgt). W. J. L. VAN ES. Gemaect door Baas Balein Verbetering. 1726 In het vorig nr. b1z. 206 staat onder de afbeelding van Maerlants standbeeld: door Jacob de Coster, 1) Uit „La Bailleuloise" van 23 Juli 1911. lees, door H. Picker y (1860). 226 WEERLANDIA. Delftsch aardewerk. Nederland op de tentoonstelling te Roubaix. Inhet vorig nr. van Neerlandia werd toezegging reeds een woord van warme hulde; en ma g hier wel gedaan van enkele mededeelingen nopens Nederland's eens uitdrukkelijk worden genoemd. deelname aan bovengenoemde tentoonstelling. Want, m. a. w., het ging bij deze heeren dus niet Deze deelname nu ma g in menig opzicht een wel- in de- eersteplaats om eigen belangen, maar om slagen genoemd worden. Nederland, om Holland's naam, om Holland's roem, Maar, wij moeten elkaar goed verstaan. om Holland's eer. Voor hen, voor wie slagen van het m e e d o en VOOr alles wilde men te dezertentoonstelling eens aan een tentoonstelling enkel en alleen bepaald wordt voor den dag komen met al clβtgene, waarin ook op door het aantal handelsbetrel(kingen dat men er aan- 'tgebied van kunst, handel en nijverheid een klein knoopte en de sommen gelds, die men er verdien- land waarlijk root kan zijn en een klein yolk waar- de,... voor hen, vrees ik, dat dit „slagen" niet bijs- lijk uitmunten mag. En nog eens, dat is wOnderwel ter meegevallen zal zijn. gelukt. En zoo beschouwd, is inderdaad Neerland's Edoch uit dat oogpunt wil ik de zaak ook hee- deelname een heerlijk weislagen; en zal 't dat blijven. lemaal niet hebben bezien. En naar 't mij vOOrkomt, En —in g 't daar feitelijk niet om ? Inderdaad voor heeft degedachte ddaraan ook gansch niet bij de menigeen, hier in den vreemde, is de Nelerl. afdee- Nederl. Commissie voor deze tentoonstelling voor e- ling in het Nederlandsche Paviljoen, zijn de inzen- zeten. Immers men wist niet alleen vooruit, dat er din en uit Nederland als een openbaring geweest... hier geld, 'el geld bij zou moeten. Te meer immers, Van la Hollande had men z(54:5 iets niet verwacht daar de Regeeringssubsidie een root bedrag uit- en nietgedacht... Hetgeen trouwens wel 't alleys re- maakt. Doch men kon ook haast wel op z'n vingers kendst ook blijkt uit het groot aantal hOOge onderschei- uitrekenen, dat 't hier vooral gelden zou: „met goed din en dat aan het betrekkelijk geringe aantal Nederl. geld naar kwaad geld gooien' . Dank zii de buiten- inzendingen ten deel isgevallen. sporig h6Oge „beschermende" rechten, die Frankrijk Vijf hoogste prijzen, zes eere diploma's en nog aan zijn grenzen heft. En ondanks deze wetenschap minstens zes onderscheidingen *), naar ik meen, in heeftgenoemde Commissie tOch niet geaarzeld tot zilverof goud. En toegekend, z6Owel op 1 gebied deelnameaan de intern. tentoonstelling van Noord- van onze technische als op dat van onze kunstnijver- Frankrijk te Roubaix op te wekken en aan te spo- held. ren. De Commissie, welker leden voor het groot- De namen onzer Nederl. inzenders en bekroonden stegedeelte tevens „inzenders" en „deelhebbers" in de onkosten zijn... Zie, dat feit op zich zelf verdient *) 1k noteer uit het hoofd. NEERLANDIA. 227 heeft men elders kunnen lezen; ik geef hier trouwens bekende handelshuizen en firma's op allerlei gebied, ook geen „verslag"; slechts enkele indrukken, en zon- zijn door middel van catalogi, inlichtingen enz. te der kritiek... Welbeschouwd is er in dezen voor kri- verkrijgen zOOdra en zOOveel men maar wenscht. tiek ook geen recht. Eenvoudig, omdat we hier te Voorts vindt men op de gezellige leestafel in ge- doen hebben in hoofdzaak met een werk van groote noemd Paviljoen, allerlei belangrijke lectuur liggen, toewijding en van groote opoffering van de zijde der die den belangstellenden lezer nauwkeurig inlichting meesten, die het tot stand hielpen brengen. geeft omtrent ons land en ons yolk, zijn zeden en * * wetten, zijn kolonien en voortbrengselen, zijn socia- le en hygienische voorzorgsmaatregelen — en wat Evenwel, enkele namen kunnen niet onvermeld dies meer zij. Natuurlijk, alles in de Fransche teal; Eere, wien eere toekomt. En dan denk ik aller- voor dit doel of oorspronkelijk geschreven of opzet- eerst aan onzen Regeeringscommissaris te deter ten- telijk vertaald. En in dezen was de heer v. d. B. toonstelling: Mr. A. J. E. A. Bik; voorzitter tevens voortdurend velen tot een voorkomenden en voortref- der Nederl. Commissie en daarin de ziel en de kracht. lijken Bids. Zoodat ik maar zeggen wil: wat al ar- Mr. Bik — het zij mij veroorloofd dit hier uit te beid! spreken — heeft niet alleen de Nederl. Regeering op En met name twee werken onder al die leesstof een waardige en merkwaardige wijze te Roubaix ver- trekken nog al merkbaar de aandacht. T. w. het be- tegenwoordigd, maar ook geen moeite en opoffering kende werk over onze S o c i a 1 e w et g e v i n g van te groot geacht om ons land hier „op z'n best" te de hand des heeren Van I Jsselstein, Directeur-Gene- dienen en te doen kennen; daarin ijverig terzijde ge- raal van den Arbeid en een ander uitnemend boekske, staan door den algem. secretaris der Commissie, den getiteld : „Quelques notes concernant les Indes Neer- heer K. F. Katz. Waarlijk, deze heeren, ze hebben landaises et ses prodruits, receuillis pour la Corn- hun ambt niet opgevat als een eeretaak, maar als een mission Hollandaise par K. H. H. van Bennekom arbeidstaak — voor en na. En desgelijks de heer C. ( J. H. de Bussy — Amsterdam). En 't is alles zoo van den Bergh, den onvermoeiden directeur van het keurig-netjes en zoo kraak-zindelijk *) en zoo prach- bureau voor handelsinlichtingen, dat in het Nederl. tig verlucht uitgegeven! Vooral ook den onlangs ver- Paviljoen op zeer uitgebreide schaal ingericht is. Aangaande toch niet minder dan een 100-tal der meest *) Dit laatste is op dit gebied in Frankrijklang niet altijd't geval Neierlandsch Paviljoen op de:tentoonstelling te Roubaix. 228 NEERLANDIA. schenen geillustreerden katalogus van Nederland, waar- schijnlijk traks ergens in Parijs zijn vaste stand- in de foto's ieders bewondering wekken. Inderdaad, plaats zal krijgen. Een monument van Hollandsche een natonale uitgave: een stukie tentoonstelling op bouwkunst in 't kunstrijk Parijs! Doch hoe dit zij zich zelf, waarop we als Nederlanders trotsch mo- — de naam van Nederland en de Nederl. bouw- gen zijn. kunst is te Roubaix ook door dit Paviljoen weer * * h6Oggehouden en met eere genoemd. En dat zal voor Tot grootere bekendmaking van Nederland hebben den bouwmeester zelf wel de hoogste onderscheiding ook de tijdelijke tentoonstellingen in het Nederl. Pa- zijn, die hem te beurt vallen kon. viljoen meegewerkt: van Po en bijv., in nationale * * kleederdracht,die gretig van de hand gingen; van En nu ten besluite. meubelen bijv. in zuiver Hollandschen stijl, die zeer Er zijn immer en overal ontevreden en onvol- geroemd worden. Ik zag juist dezer dagen te Rou- dane menschen, zelfs op een tentoonstelling... Maar baix voor 't eerst een stel meubelen in de uitstalling toch meen ik niet zondergrond en reden te mogen van een meubelwinkel met deze aankondiging er op: zeggen, dat Nederland als natie voldaan en tevreden „ Style Hollandais". ma g zijn over de verkregen resultaten harer deelname Maar vooral opmerkelijk was de tentoonstelling van aan de tentoonstelling van Noord-Frankrijk. schilderijen onzer hedendaagsche meesters. Niet alleen toch dat die deelname door het uitvoe- Zoo is dus Nederland niet alleen in woord en rend Comite dezer expositie zeer op prijs gesteld en niet alleen in beeld maar ook in kleuren, eigen iris- zulks meermalen uitgesproken werd... Niet slechts, dat aard en aantal der aan Nederl. inzendingen toegekende bekroningen (zie boven) in een woord schitterend ma g heeten en verrassend... Niet maar, dat President Fallieres, nauwelijks zelf van zijn triomftocht in Nederland teruggekeerd, bij zijn bezoek aan de tentoonstelling te Roubaix opval- lend bizondere belangstelling en betrekkelijk bizon- der veel tijd aan de Nederl. afdeeling w" ride Doch 't blijkt dat er door genoemde deelname, al- thans tusschen Noord-Frankrijk en Noord-Nederland een betrekking is ontstaan waarvan te vorengeen sprake kon zijn. Eene betrekking, die zij 't al niet terstond, dan straks haar vruchten zeker zal dragen, en onzen handel tengoede komen, alle pessimisten ten spijt. Wie 't niet kangelooven wachte en vergelijke, als we eenpaar jaar verder zijn, op dit punt de „statis- tieken" maar eens. Immers 't is van ouds z•545 geweest: waar Neder- land waagt, daar Nederland wint... Roubaix, Sept. 1911. F. B Een Oud-Hollandsch fort in Britsch-lndie, (overgenomen uit de Madras Maill. Mr. Ai, E. A. B1K, Er zijn veel halfvergeten historische plekjes langs Commissaris-Oeneraal van de Nederlandsche afdeeling der de kust van Coromandel dieniet kunnen wedijveren Tentoonstelling te Roubaix. ingrootschheid en belangrijkheid met de ruines van Amber, Fatehpur Sikri Daulatabad en Kyayanagar, sche, sprekende klearen, nader gebracht tot hen, die maar waar nog een levensadem door heen waait die ergeen of een glad veikeerden indruk van hadden. men niet ontwaart in de overblijfselen van konink- * * * rijken en hoofdsteden van vervallen grootmachten. Ik bed el de Hollandsche nederzettingen in zuide- Doch waar ik nu getracht heb van Nederland ter lijk Indie. In zekeren zin vcelt men zich opeens thuis tentoonstelling te Roubaix U eenige losse indrukken in hun verblijven, alsof de huiselijke geest van het vluchtig te schetsen, daar moet ik nog een ding noe- vroegere Hollandsche leven een bijzondere psychische men, dat op mij en zeker ook op anderen, een die- levenskracht bezat. pen en blijvenden indruk heeft gemaakt. Namelijk het Er staan mij n.l. voor den geest eenige goede oud- gebouw der Nederl. afdeeling zelve; opgericht en in- Hollandsche huizen te Bimlipatan, waarin bezadigde gericht door den bekenden bouwmeester Mutters te Hollandsche Goeverneurs woonden en deftige koop- Den Haag. Geheel gebouwd in Oud-Hollandschen re- lieden rookten en dronken en Welke tot op den hui- naissance stij1; die stijl in alle, zelfs de kleinste on- di en dag doortrokken zijn van den geur van guile derdeelen doorgevoerd; die Stijl volgehouden van bui- gastvrijheid en ouderwetsche gezelligheid; waar de ten en van binnen; van den nok tot den vloer met zui- huisgeesten nog een ijle weefsels zijn van kille ne- ver historische konsekwentie... vormt het als een stuk- velachtigheid maar goede kameraden van vleesch en je tentoonstelling op zich zelf en een schitterend be- been. wijs van Nederlands kennen en kunnen op o zoo Depsychologie van 't even in Nederland was al- trefiende wijze. tijd geneigd naar 't gezellig huiselijke, waaruit volgt Wanneer men dezen bouw ziet, wanneer men dit dat dit ooktot de zeden der Hollanddschegeesten of gebouw binnentreedt, ondergaat men inderdaad 'n spoken behoort. „emotie"! Het spreekt! Het heeft iets te zeggen! Het Ik heb juist Sadrasbezocht en ben meer dan im- vertolkt een denkbeeld, 'n gedachte! Het is... mer overtuigd dat ik gelijk heb. Dit eigenaardige Geen wonder dan ook, dat er voor dit merkwaar- oudeplaatsje lit veertig mijlen zuidelijk van Madras dige tentoonstellingsgebouw koopgrage liefhebbers zijn. aan zee. Als men heden tusschen haar ruines staat Meer dan een zelfs. Let wel: niet voor de afbraak, maar ntag de bijnaam wat ijdel schijnen van ,,stad der voor 't gebouw. En ik hoorde vertellen, dat het waar- wapenen". Maar probeer iets van het plaatsje en NEERLANDIA. 22 haargeschiedenis te weten te komen en het vooroor- zedelijken Hollandschen soldenier voor te stellen. Zoo deel zal spoedig verdwijnen. zal aan dengeest van den bezoeker voorbijgaan als Toen de oude Hollandsche zwervers de Maleiers het fundamentale werk van een grootsch patroon, die overwonnen hadden richten ze den steven westwaarts , reeks van eerste kolonisten en soldaten van Madras., naar de zuidkust van Indie. Ceylon werd spoechg ge- eenpatroon evenwel waardoor de draden van sen- volgd door Negapatnam als vrucht hunner overwm- timent engeloof zachtere kleuren weven. Men ningen. Maar zelfs hiervOc5r vormde Sadras de kern weet nagenoeg niets van het individueele lijden, van van een doodgeboren rijk. De datum van de neder- den moed en van de tragedies van het leven op zulk zetting is 1647 en ik durf vermoeden dat haar han- een buitenpost, maar we vernemen van de graven del reeds toen een krijgszuchtig karakter droeg. De hunner dooden, dat dezepioniers een wel-levend en geschiedenissen van de eerste Europeesche faktorijen achtenswaardig yolk waren, wien het buitendien in Indiegeven ons te verstaan dat „het dunne einde niet ontbrak aan de edeler deugden van het mensch- van de wig" een doorloopende politiek was achter dom. Ik vind ook dat er iets ligt in de natuur vani hungewoon bedrijf. En loch waren de Hollandsche deze bouwvallen dat duet veronderstellen, dat dit kop- veroveringen in Indie nooit van langen duur. Er wa- pige kleine Hollandsche fortje zich bijzonder onbe- ren vele en machtiger mededingers in 't veld. De mind maakte bij zijn vijanden. De versterkingen aan fortuin van Hollandschen ondernemingsgeest in Indie de zeezijde zijn ontmanteld, maar ze zijn niet afge- was veranderlijk en van korten duur. Sadras ging broken op de gewone, kalm overdachte wijze. Het is telkens weer door veroVering of overeenkomst in an- eerder het werk van een furie, die de metselwerkfrag- dere handen over. Door de Engelschen ingenomen in menten op het strand heeft geworpen, waaruit heden 1765 werd het hun weerafgestaan bij tractaat loch nog de monden van kanonnen gapen. In een woord, het alleen om weerteruggegeven te worden in 1818. is alsof een oorlogsdemon met een fellen slag de Geen bijzonder waardige, of aan gebeurtenissen rijke plaats had ontwricht. Op zulk een wijze spreekt dit geschiedenis zal men zeggen. En toch, als men ter kleine Hollandsche fort van zijn verleden en dit dan plaatse is en zich het oude fort denkt verlevendigd is Sadras, waar dezelfde zee breekt tegen het strand en bevolkt door handelslieden van oude ti den dan en fluistert van wat zij zou kunnen vertellen. ontwaart men ook deugdelijk de sporen eener aan ge- beurtenissen rijke en waardige geschiedenis. Het vierkant van het fort isgelegen in de bran-. ding der zee. Zooals het daar de uitmonding der ri- vier bewaakte, was het een belangrijke post. Gebouwd Buitenland uit zware baksteenen met borstweringen en bastions en een bomvrij dak, ziet het er uit als een reusach- ti g schaaldier, dreigend en onverzettelijk. Het wasniet zeergroot, maar compact en goed gebouwd, en zijn bescheiden garnizcen was dos vei- Koninginne-dag in het buitenland. lig gehuisvest. De muren der kazerne, !flans nog on- Wij hebben uit verschillende hoeken van de wereld der dak, zijn 4 tot 6 voet dik, de gebouwen, hcewel verslagen ontvangen van de viering van Koningin slecht verlicht, waren goed geventileerd en geriefelijk. Wilhelmina's verjaardag. Plaatsruimte Lelet ons ech- Het eenig gebouw met verdieping, bijna ver- ter ze alle op te nemen, en omdat wij geen uitzon- nield, was het Goeverneurshuis. Tot op den huidigen dering kunnen maken, hebben wij zeer tot ons feed- dag is daar nog het overbliffsel van de eenige trap wezen, moeten besluiten al deze mededeelingen voor in het fort te zien. De muren, nu vervallen en ver- kennisgeving aan te nemen en ze in ons archief op strooid, ziin op een lijn met de omringende bom- te bergen als even zoovele bewijzen van het opge- vrije daken. Deze Hollanders waren niet weelderig, wekte Nederlandsche stamleven in 1911. Zelfs Afdee- mar secuur en men bewondert ze te meer. We linen van het A. N. V. in het buitenland, die an-, kunnen ons moeilijk de zachtere zijden van zulk een ders door allerlei onistandigheden van weinig werk- leven voorstellen. De ingang van het fort, eenigszins 7aamheid blijk geven, ontwikkelen den 31en Augustus versierd, is naar delandzijde gericht en naar de pa- al haargeestkracht en gemeenschapszin. In Zuid- radeplaats, waaromheen de kwartieren der burgers Afrika: teKaapstad, te Bloemfontein, te Pretoria en la en. Tegenwoordig is deze grade rand of „Mai- te Potchefstroom, kwamen Afrikaners en Hollanders dan" vanwaar meneen kijkje op den blauwen oce- dien dag te zamen om het verleden en het heden van aan tusschen de dui en door krijgt, grcen en frisch Holland door woord en lied te herdenken. als een Engelsche weide. Tegen 't noorden ligt op De Hollandsche Stern te Buenos Aires kwam dien den eenigszins hellenden g road het kerkhof met zin j dag met een op oranjepapier gedrukt feestnummer plompe Hollandsche graven met hun eigenaardige in- uit dat geheel aan de Koningin en het Huis van schriften. Lang nadat de kolonie in Engelsche handen Oranje was gewijd. was overgegaan, bleven de afstammelingen der oude Hollandsche kolonisten hier wonen, stierven er en werden er be raven. In het fort is nog een andere Nederl. onderwijs in den vreemde. begraafplaats met keurig geordende monumentale graf- Het pas verschenen Or an deelt merle dat aan steenen, versierd met de familiewapens der docden. de Nederlandsche school te Buenos Aires een subsi- Deze graven zijn goed bewaard en dateeren tot die is toegekend van f 2400.— 's jaars, terwij1 het uit 1679. voornemen bestaat de school te Tres Arroyos voor De Hollanders zijn inderdaad een duurzaam ras; een subsidie in aanmerking te brengen, zoodra zij hungebruiken, hun woningen en zelfs hun graven, geopend zal zijn. dragen den stempel hunner onsterfelijke persocnlijk- Het Oranjeboek zegt verder: heid. Op deze graven leest men in naοf Hollandsch Naardiendoor een ruimerengrondslag de toetre- L'ati'n getuigenis van het karakter der dooden, ding van een grooter aantal leerlingen in uitzicht opschriften die doortrokken zijn van de huiselijke werdgesteld en de school daarmedegezegd kon wor- poezie van het Hollandsche emigrantenlev en. Het star- den aan een bepaalde behoefte te zuilen voldoen, re fanatisme dat hun geloof schiep, schijnt hun le- werd met in an van 1 Juni 1911 aan de Vereeni- yen zoo vervuld te hebben, dat er geen ruimte Wei ging „Nederlandsche Christelijke school vocr Lager voor de kleingeestige en lage zwakheden en ondeug- en Meer Uitgebreid Lager Onderwijs te Brussel" een den die het menschdom eigen zijn. jaarlijksch subsidie van f 2400.— toegekend. Streng, wraakzuchtig en misschien listig onaange- Wat deRijnprovincie en Westfalen aangaat — een roerd door de verweekeliikende weetcle en laksheid van cursus in de Nederlandschetaal engeschiedenis bleek de Oost valt het rnoeilijk om zich zelfs een on- door belanghebbenden gewenscht te worden te Mu 230 NEERLANDIA. ster, Gronau, Kleef, Elten, Goch, Duisburg-Ruhrort, b. door de inrichting van een Hol- Dusseldorp, Gladbach en Aken. landsch leesgezelschap In overleg met den Minister van Binnenlandsche de leden een overzicht van de jongste gebeurtenissen Zaken is de schoolopziener in het district Tiel belast in het vaderland te geven en met de voornaamste ver- met de organisatie der bedoelde cursussen en, ter schijningen op litteratuurgebied te doers kennismaken; voorbereiding daarvan, met een dienstreis naar de ge- noemde plaatsen in Duitschland. c. door gemeenschappelijke samenwer- king Naar aanleiding dezer laatste mededeelingen schrijft de Nederlandsche belangen in het algemeen en die de Deutsche Wochenzeitung ftir die Niederlande and harer leden in het bijzonder te behartigen; Belgien: „De plaatselijke Duitsche beambten hebben zich d. door de viering van vaderlandsche reeds bereid verklaard deze pogingen voorloopig gedenkdagen te steunen. Wij hopen dat deze voorloopige beslissing het nationaliteitsgevoel harer leden, dat in den gevolgd zal worden door blijvende en krachtige me- vreemde zoo Licht dreigt in te sluimeren, te ver- dewerking. Die ware beslist verdiend; want de Ne- sterken. derlandsche Regeering heeft tegenover de bloeiende Duitsche scholen hier te lande steeds de grootste te- Het bestuur bestaat uit de heeren A. M. van den gemoetkoming aan den dag gelegd. Vele duizende Broecke, voorzitter; Otto Rompelman, secretaris, Au- guldens vloeien jaarlijks in de schoolkassen, die ove- gustusplatz 8; 1-1. H. ter Meer, penningmeester. rigens niet zoo rijkelijk worden voorzien." „Sommige Duitsche beambten aan de Brennen, die he- laas vaak tegenover de Hollanders zeer bekrompen denkbeelden huldigen, mogen zich aan deze prijzens- waardige daad spiegelen." NEDERLAND Londen. Van 12 tot 30 April 1912 zal te Londen een tentoonstel- ling worden gehouden in Olympia, welke tentoonstel- De 7de vacantieleergang van het Algemeen ling op touw is genet door de Daily Mail, het be- Nederlandsch Verbond. te Leiden, kende Londensche dagblad. Dank zij de bemoeiingen van 11-25 September 1911: der Nederlandsche Kamer van Koophandel te Lon- den, zal ons land op deze tentoonstelling schitterend Dezen zomer heeft onze eerste hoogeschool weer een voor den dag komen. aantal onzer buitenlandsche stamgenooten tot hear stu- De Kamer heeft met de Daily Mail een contract af- deerenden mogen rekenen. Weliswaar gedurende slechts gesloten, waardoor de Kamer de uitsluitende beschik- twee weken en ditmaal enkel Belgen; maar de deel- king krijgt over den bijbouw van Olympia, onder nemers getuigden van zoo groote lust en opgewekt- voorwaarde dat zij daarin een Hollandsch dorp zal heid, dat een geleidelijke ontwikkeling van deze in- inrichten. In dit dorp zullen de Bevels een afbeel- stelling tot meerdere volkomenheid en bekendheid als ding zijn van bestaande mooie gebouwen in ons vaststaand voorspeld kan worden, temeer dear het land. In de huisjes zullen Nederlandsche nijveren ko- aantal ingeschrevenen weer grooter was dan het vo- men( tentoonstellen. Door het dorp zal een gracht rige jaar. loopen Waarover ophaalbruggen liggen. Een Neder- Trouwens de voorbereiding, uitgevoerd vanwege de landsche molen zal er hoog boven uit zijn wieken Studenten-Afdeeling van het A. N. V. te Leiden, met zwaaien. Twee boerderijen, een Zuid-Hollandsche en raad en daad gesteund door de uit professoren be- een Friesche, zullen er den roem verkonden van on- staande commissie van bijstand, is met vaderlandsche ze Hollandsche zindelijkheid en cnze zuivelproducten. toewijding geschied. Gasten en gastheeren hadderi zoo Nederlandsche boerinnetjes zullen er kaas en boter een stevigen grondslag van stoffelijke en geestelijke maken. overeenstemming om hun verderen gemeenschappei ij- Een firma uit Boskoop zal buiten het dorp een ken arbeid daarop uit te voeren. groot veld van bloembollen in bloei aanleggen, een Mogen een volgend jaar nog meer Hollandsche weelde van kleuren. studenten met de daad belangstelling toonen voor dit Men ziet dat het plan grootsch wordt opgevat door geestelijk stamverkeer tusschen Noord en Zuid. de Kamer van Koophandel. Het zal voor Nederland een zeldzame gelegenheid zijn om den Engelschen te Een luisterrijke ontvangst met een feestelijk noen- toonen, dat het meer is dan een land met een roem- maal, waar professoren en studenten van twee na- rijk verleden, en een land waar de menschen nog in tionaliteiten en van 66n stain, aanzaten, opende den eigenaardige kleederdrachten loopen. Nederland zal eersten voor kennismaking bestemden dag. Woorden, kunnen toonen, dat de oude geestkracht tang reeds weer zoo van zuidelijke als van noordelijke geestdrift ge- is ontwaakt en dat wij weer rneetellen in den strijd tuigende, spraken van gemeenschapszin, stamverwant- der volken op handelsgebied. schap en in 't bijzonder van dit Nederlandsch onder- wijs in Nederlandsche taal, dat de Vlamingen zouden Leipzig. gaan hooren en dat hun als 't ware het beeld reeds voor den geest bracht van de toekomstige opening der De Nederlandsche Vereeniging te Leipzig, die zich Vlaamsche Hoogeschool te Gent. Vooral de dronken dezen zomer als Zelfstandige Afdeeling bij het A. N. op deze laatste, het lang gekoesterd Vlaamsch ideaal V. aansloot, heeft aan de Nederlanders terplaatse uitgebracht, waren vol van Zuid-Nederlandsche uit- een rondschrijven gericht, waarin als doel der ver- bundigheid. eeniging wordt op den voorgrond gesteld: De volgende dagen werden 's morgens door de colleges in beslag genomen, terwijl voor het overige a. doorgeregeld onderling verkeer gedeelte van den dag de ijverige commissaris van den het bewustzijn van stameenheid bij de in Leipzig en Vacantieleergang en de hulp-commissarissen steeds een omgeving wonende Nederlanders en stamgenooten te gezamenlijken tocht of andere bezigheid hadden voor- wekken en daardoor merle te werken tot verhooging bereid. van de zedelijke en stoffelijke kracht van den Ned er- De twee leergangen, een algemeene en een juridi- landschen stam en tot handhaving van de Nederland- sche, zijn met instemming en groote belangstelling ge- sche taal, volgd. Dr. Boeser besprak de beschaving der oude Deelnemers aan den Vacantieleergang te Leiden, September 1911. Staande van links naar rechts:. de Braey, Antwerpen ; E. Piersotte, Andenne ; M. Verstraete, Gent ; A .Raedts, Wetterloo ( Antwerpen); L. Brulez, Blankenberge ; K. Brabant, Genval (Brussel) ; J. M. van de Walle, Iseghem ; (de drie laatstgenoemden in de deuropening) ; M. De la Gent ; J. Beaufort, Brussel •; H. Drabs de Feijter, Tervueren ( Brussel); A. Raport, Puers ; A. J. Westerman Holstijn, Leiden ; F. Wouters, Beeringen ; I. Martien, Wetteren ; H. Thjanssen, Gent; M. Minnaert, Gent ; O. van der Borcht, Houdeng (Henegouwen); W. R, Dieu La Bouverre ; J. Oter, Jumet ; P. de Vaere, Gent; L. Lambrechts, Gent. , Zittende van links naar rechts: A. Verstraeten, Gavere (0. V1.) ; A. Gijsens, Veurne ; A. Deswarte, Brussel ; Mevr. Wouters—van Oeteren, Beeringen ; H. C. Hartevelt, Leiden, Commissaris van den Leergang ; Mej. A. Pinpurniaux, Waver (Brussel) ; A.C. Pekelharing, Leiden ; J. Mauer, Couvin; G. pan Langenhove, Ledeberg (Gent). Op den grond van links naar rechts : R. de Man, Antwerpen ; G. van Ghendt, Gent ; P. Reijnaers, Antwerpen. Deelnemers aan den Vacantieleergang van het A,N.V. te Amsterdam op bezoek. (10 September 1911), den een 232 NEERLANDIA. Egyptenaren in verband met hun kunstvoortbrengse- en van de school en de klasse welke zij bezoeken, te len. In 't algemeen beschouwd was dit onderwerp zenden aan den heer F r e d. R o nu) e 1, W ij n- zeergeschikt om Noord- en Zuid-Nederlanders over straat 81, Dordrecht. hqn kleine . verschillen in aard en zeden te doen heen- In Maleische dagbladen zal een oproep ng van zien, bij het neerblikken op een beiden zoo gansch dergelijken aard verschenen zijn, gericht aan Inland- vreemde beschaving. Dan behandelde Prof. Snouck sche jongelieden, die zich met Nederlandsche willen in Hurgronje. weer een geheel afwijkenden kring van vol- verbinding stellen. keren en opvattingen: de Mohammedaansche. In ver- De briefwisseling wordt in het Nederlandsch ge- band hiermee werden de tegenwoordig zeer moeilijke voerd. vraagstukken naar voren gebracht, die de botsing Beoogd wordt wederzijdsche ontwikkeling door ver- van Islam en Westersche beschaving dcet stellen; een ruiming van inzichten. botsing waar, Nederlanders en Bel en naast Engel- De adressen der Nederlandsche briefschrijvers wor- schen en Franschen even groote belangen hebben te den aan die in Ned. Indiegezonden die dus het , verdedigen. En het derde college van den algemeenen eerst zullen schrijven. leergang werd gegeven op de Sterrenwacht door Prof. De ingekomen Nederlandsche adressen worden on- De Sitter; naast de twee vorige mocht een meer af- middellijk naar Indie opgezonden. getrokken of „wetenschappelijk" anderwerp, — gelijk De Hollandsche briefwisselaars en briefwisselaar- de Vlamingen, het in den gedachtengang der Fran- sters ontvangen dus eerst een brief van hem of haar sche indeeling noemden — niet ontbreken. met wie zij voortaan zullen correspondeeren. In den eveneens met belangstelling gevolgden juri- Hetonderwerp, waarover geschreven wordt, zal dischen leergang hield Prof. Carrentier Ailing be- 'door de briefwisselaars of briefwisselaarsters zelf on- schouwingen naar aanleiding van de nieuwste theo- derling worden overeengekornen. rien over straf en strafrecht, terwijl door Dr. Colen- brander in een minder rechtskundig en daarom ook door niet-juristen gevolgd college in groote trekken de staatkundige geschiedenis van het Nederland der Van de Afdeelingen. laatste eeuw schetste. Groningen (Jongel.-Afd.). Ook buiten de colleges om hadden de deelnemers De secretaris schrijft: nog gelegenheid nader met de hoogleeraren kennis te maken en hun erkentelijkheid te toonen. Zoo vereenig- Zoo hebben we dan den 23sten Sept. onze eerste de de commissie van bijstand Noord en Zuid, 'on alleszinsgeslaagde ledenvergadering gehad. Niet al- en oud op een Hollandsch „avondie", dat niet voor leen de leden, maar ook velegenoodigden, waren ge- dat uit Hildebrand's tijd behoefde onder te doen. komen, waaronder de bestuursleden van verschillende Hier wasgelegenheid verschil en overeenkomst van spreekgezelschappen hier ter stede. Hollandsche en Vlaamsche zang- en muziekkunst op Halfacht opende de voorzitter de vergadering. te merken. Vooral de Vlaamsche liedjes vielen zeer Punt twee van de agenda: Reglementsontwerp, was in den smaak. wet het meest zakelijke, en voor de aanwezigen dus Op vele plaatsen van ons land heeft voorts in deze het meest taaiegedeelte van den avond. 't Duurde twee weken nog de Vlaamsche Leeuw gedaverd. De evenwel maar kort, omdat het zonder op- of aanmer- studenten-societeiten van Amsterdam en Delft stonden kin en door de leden werd goedgekeurd. eve is steeds in Leiden societeit Minerva, gastvrij De rest van den avond werd doorgebracht met het open. De Rotterdarnsche Afdeeling van 't A. N. V. houden van voordrachten, het voorlezen van opstel- onthaalde de deelnemers op een tocht door de havens, len en hetgeven van muziek door de leden. aantoonende dat ook Noord-Nederland trotsch ma Toen de voorzitter ten slotte over tienen de verga- zijn op een eigen handelsstad. Allerhartelijkst was dering sloot, die voldaan uiteenging, kon het be- ook de ontvangst te Dordrecht door Dr. Kiewiet de stuur tot zijn vreugde vaststellen, dat de vereeniging one en zijn staf. 17 leden en 3 begunstigers rijker was geworden. Nog werd vanuit Amsterdam, waar de Stud.-Afd. Het bestuur dezer Afdeeling is als volgt samenge- alles deed om het den leergangers aangenaam te ma- steld: L. J. Stoit Dyck, voorzitter; L. Veenstra, Piet ken, bezocht hetRijksopvoedingsgesticht te Amers- Heinstraat 11 a, secretaris; J. S. E. Zwart, penning- foort. De directeur aldaar toonde zich een be- meester; mej. C. Nederhoed, onder-voorzitster; G. C. reidwillig verklaarder en ids bij het bezien van Scheltema, E. Drewes Cz., commissarissen. de inrichting. Dat ditmaalgeen Afrikaners deelnamen is misschien Maastricht(Jongel.-Afd.). 't eenige geweest waarin deze leer an bij de vori- De secretaris schrijft: ge achterstond. Maar op 't punit van de toenade- 18 Sept. hield onze Afdeeling een goed geslaagde ring tot Vlaanderen heeft dit jaar getoond en doen en wel-bezochte vergadering. Na een hartelijk welkom bevroeden, hce en g de aanknooping bij goeden wil van den voorzitter Jhr. P. Graaflandgaf deze het kan worden en hoe heel veel nut aan beide zijden woord aan Jhr. Joan Graafland, lid der Afdeeling. daarvan getrokken kan worden. Ja, moge vooral bij Spr. behandelde de „Gudrun" van Alb. Rodenbach ons Hollanders het denkbeeld der onafhankelijkheid en droeg enkele fragmenten voor. Deze lezing viel zoo in yolk als taal nog eens worden aangevuurd, zeer in den smaak, getuige de luide bijval. wanneer we hooren: De bestuursverkiezing had tot uitslag, dat geko- Ze zullen hem niet hebben zen werden als le voorzitter : Jhr. Paul Graafland; Den fieren Vlaamschen Leeuw! 2e voorzitster: mej. Josephine Symons; le secretaris: Willem H. Hombergen; 2e secretaris : Leon Oomes; Leiden, 4 October 1911. J. H. KRAMERS. penningmeester: Jan Gardeniers; boekencommissaris: A. Defresne; zesde bestuurslid: Carel van Oort. De voorzitter wenschte de nieuweleden geluk met Oproep. hun benoeming en bedankte de aftredende leden. De tweede voorzitter dankte vervolgens den heer Paul Uitnoodiging aan Nederlandsche 'on- Graafland voor de vele dienstenaan de Afd. bewezen. gelieden tot brief wisseling met In- Daarna had eengezellige bijeenkomst plaats, welke landsche N. I.). met het volksliedgeopend werd. Vervolgens droeg de Zij, die geneigd zijn in briefwisseling te treden, heer Hombergen, op zeer verdienstelijke wijze „de over onderwerpen van studie, met Inlandsche jonge- Blinde" van Jan van Beers en „Mijn land, mijn taal, lieden, worden uitgenoodigd hun adres met opgave mijn yolk" van Melt Brink voor. Pe heer Emile Ken- van het onderwerp .waarover zij willen briefwisselen gen verraste de aanwezigen met zijn voordracht van NEEIRLANDIA. 233 humoristische rederijkerskunst. De heer Max Goos- die voor hende aantrekkingspunten uitniaken. Het sens speelde piano en begeleidde ook den heer A. Vlaamsche land kennel zoo goed als niet; zeds Defresne, die op zijne violoncel het „Ave Maria", het zoo uiterst bea Brugge gaat in de van Cherubim en Gounod en „Le Cygne", van Saint rneestegevallen onopgemerkt aan hen voorbij. Saens speelde. Beide heeren hadden veel succes. Vlamingen zoowel als Nederlanders hebben onge- Te ruim half elf werd deze zeer aangename en ge- lijk zich wederzijds zoo teruggehouden tegenover el- zellige vergadering met het „Wilhelmus van Nassau- kanders land te betoonen. En stellig is het dat er bij- we" gesloten. zondere redenen moeten bestaan welke dit aan el- kaar vreemd blijven in de hand werken. Bij de Via- Rotterdam (Jongel.-Afd.). min en het werd hier al eens gezegd, geldt Neder- De secretaris dezer Afdeeling, de heer H. Spruy- land als een land waar het retzen duur is ; dock tenburg, heeft tijdelijk ook het penningmeesterschap daarop werd dan ook geantwoord dat, wanneer men op zich genomen. slechts eenigszins den we wee!, een verblijf aldaar hoegenaamd niet de Karen van het hoofd behoert te Utrecht. kosten. En de Nederlanders voelen zich niet tot Vlaan- Door vertrek naar Amsterdam heeft de heer A. N. deren aangetrokken, in de allereerste plaats omdat zij J. Fabius het penningmeesterschap der Afdeeling mce. het land niet kennen en vervolgens, omdat het reizen ten neerleggen. er niet al hetgemak oplevert waaraan zij, misschien Het wordt voorloopig waargenomen door den se- meer dan wij hier, gewend zijn. cretais der Afdeeling, den heer Dr. E. Slijper. Ons laatste verblijf in verschillende deelen van Ne- derland heeft onsnogmaals bewezen dat men daar Wageningen (Stud.-Afd.). alles in het werk stelt om het er den vreemdelingen De heer P. K. Heringa schrijft in Ceres een op- zoogemakkelijk mogelijk te maken. Wij willen niet roep aan de „Eerste jaars": spreken van het vervoer per spoorweg; want in dat „Gij alien zult wel eens gehoord hebben van het opzicht schijnen de verschillende maatschappijen die de Alg. Ned. Verbond, Wier Afdeelingen schier over spoorwegen uitbaten alles gedaan te hebben wat in heel de beschaafde wereld verspreid liggen en wel- haar macht lig! om de vreemdelingen of te schrikken licht zullen er reeds verscheidene onder U lid zijn in Nederland te reizen en onze opgedane ervaring van deze vereeniging, die den steun van elk Neder- heeft ens zooveel tekortkomingen en onpractische kan- lander verdient. ten van het spoorwegbedrijf aldaar leeren kennen, dat Uit te wijden over het doel en de strekking van het wij daaraan alleen een geheel artikel zouden kunnen Verbond zou hier niet op zijn plaats zijn, maar toch wijden, indien het niet was dat wij daarmee op een zij hier even opgemerkt, dat deze vereeniging behalve al te bijzonder terrein zouden treden, waarvan het be- het idealistisch karakter, dat er zeer zeker aan ten gaan hier minder op zijn plaats zou zijn. grondslag ligt, ook een meer practisch doel heeft. Doch de buitenlanders die Nederland bereizen wor- Bovendien is het hier voor ons studenten van Wage- dengediend door het bestaan van een groat aantal ningen van nog ander nut, doordat het bijna de eeni- vereenigingen tot bevordering van het vreetndelingen- ge vereeniging is, die verband en voeling met andere verkeer, die haar uiterste' doen om de rezigers studentencorpsen blijft houden en het aan haar voor voor te lichten en hun debehulpzame hand te bie- een groat deal te danken is, dat wij Wageningers in den. Het bestaan in verscheidene steden, in de on- wat wijder kring bekend zijn geworden." middellijke nabijheid van de stations, van een kan- toor waar de vreemdeling kosteloos al de gewenschte Z w o 1 1 e. inlichtingen kan verkrijgen omtrent hotels, pensions, De Afdeeling heeft (door vertrek naar elders) het wandelingen, uitstapjes, vermakelijkheden, bezienswaar- verlies te betreuren van zijn secretaris, den heer Luit. ftheden, enz., biedt reeds een alles behalve te ver- N. T. Carstens, die zeer veel tot de oprichting heeft smaden hulp aan. En daarbij moat dan..gevoegd war- bijgedragen. den die reeks goed vervaardigde wegwvers, plans, Het secretariaat word! voorloopig door den heer gidsen, zoo zakelijk mogelijk opgesteld, zonder eenigen Luit. W. van Maanen waargenomen. letterkundigen zweem, maar die een uitstekenden leid- draad vormen voor de even welke geheel zelfstandig eenplaats en haar omstreken willen leeren kennen. Wij hebben bij ons laatste bezoek het doelmatige van die gidsen nogmaals leeren kennen en gezien walk VLAANDEREN. een overgroot nut een kleine wandelkaart oplevert. Aan dergelijke gidsen hebben wij hier in Vlaande- ren eengroote behoefte. Stellig, wij bezitten hier eveneensgidsen voor steden, maar veel daarvan zijn geheel onpractisch opgested en in de meeste geval- Een vacantiepraatje. len ontbreekt hun het allernoodigste, n.1. een goede plattegrond. Zij, die de schoonheid van hetplatte Alsgoed Groot-Nederlander hebben wij nogmaals land willen bewonderen, — en Vlaanderen is schoon, van de vacantiegebruik gemaakt om een bezoek aan — moeten maar in het onzekere fasten; er zijn wel- het land vanonze Noorderbroeders te brengen. Er nig of geen gidsen die hun tot voorlichting kunnen werd te dezerplaatse vroeger al eens op gewezen strekken, die hun aanduiden welke de schoons.e wan- dat de Vlamingen veel te weinig hun schreden naar delingen zijn die zij kunnen ondernemen en wanneer het Noorden richten. Hetgevolg van deze opmerkin- zij zich van een kaart willen bedienen, dan is de mi- gen was het tot stand komen van de afdeeling „Stam- litaire kaart al zoowat het eenige dat hun ten dien- verkeer" van hetVerbond; maar het moat gezegd ste staat. warden dat de werking van deze afdeeling tot nog Wij weten wel dat een jaar of wat geleden dit toe zeer weinig vruchten heeft opgeleverd. Al te ge- vraagstuk de aandacht van het bestuur van het A. N. ring is het getal van onze Vlaamsche landgenooten, V. heeftgaande gemaakt en dat zelfs een plan was die hun vacantietijd ten nutte maken om Nederland opgerezen om, door het uitgeven van een werk, door en zijn bewoners te leeren kennen en tides ens de besten onder de 'one Vlaamsche schrijvers samen- laatste veertiendaagsch verblijf aldaar hebben wij juist gesteld, Vlaanderen beter in het Noorden te doen twee Vlamingen ontmoet in de verschillende deelen kennen. Doch wij betwijfelen eveneens of dit wel het die wij bezochten. De Nederlanders van hun kant geschikte middel was om tot het doel tegeraken; kennen vrij wat beter den we naar ons land; maar want ondanks al den eerbied dien wij voor het talent dan is het vooralonze hoofdstad en deArdennen van die schrijvers koesteren, is het stellig dat wij 234 NEERLANDIA. hier een boek zouden hebben gekregen met veel let- In Nederland daarentegen leveren wij rechtstreeks terkundige waarde, dat zeer zeker nut zou hebben aan den verbruiker en uit de medegedeelde cijfers gesticht, maar dat, als practische reisgids, ondoelma- blijkt, dat Nederland voor het oogenblik het voor- tig zou geweest zijn. En juist dergelijke gidsen heb- naamste afzetgebied voor onze nijveraars en fabrikan- ben wij noodig. ten is, het land waar zij de beste en voordeeligste Een andere reden die het reizen in Vlaanderen voor taken kunnen doen. Nederlanders lastig maakt is de gebrekkige inrich- ting op het platteland van het hotelwezen. Dat is in- Het A. N. V. in Belgisch Kongo. derdaad allerprimitiefst en weintg geschikt cm perso- nen die op comfort gesteld zijn aan te lokken. Ook Het A. N. V. heeft in den Kongo zijn eerste Af- in dat opzicht kan Nederland ons tot voorbeeld strek- deelingen! Te Elisabethstad en te Kongo-Ster, beide ken. Wij hebben gedurende onze vacantie daar in in Katanga, zijn deze voorposten onzer beweging verscheidene hotels in kleine dorpen, sours zelfs ge- gevestigd. heel eenzaam midden in een Bosch gelegen, doorge- De oprichting der Afdeeling Elisabethstad geschied- bracht, maar wij hebben nagenoeg overal onze vol- de in een bijeenkomst der heeren advokaten Jacobs doening gevonden. Aan een vergelijking met hetgeen en Hoornaert, E. Poppe, G. Koelwijn, I. Mathol, P. Wij hier onder den naam van „boeren hotel" aandui- Cardinael, J. de Roo, A. Vernieuwe en P. Das. Een den durven wij ons zelfs niet te wagen. Nu is het algemeene vergadering van Vlamingen en Nederlan- waar dat wij best doen vergelijkingen maar liefst ach- ders werd belegd op 14 Augustus. terwege te laten; want wanneer wij zien dat in Ne- Het voorloopig bestuur bestaat uit de heeren Ja- derlandsche provinciestadjes verscheidene boekhande- cobs, voorzitter; Das, secretaris en Verifeuwe (Con- laars kunnen bestaan, dat zelfs in een dorp van nau- go Bank), penningmeester. welijks 5000 inwoners een boekwinkel en een „lees- bibliotheek" in het Leven kunnen gehouden worden, Uit onze Takken. dat in de reeds genoemde provinciestadjes concerten M e c h e 1 e n. Gedurende de maand Juli zijn de kunnen gegeven worden, waar wereldbercemde solis- ten optreden, die wij bij ons slechts in Brussel en Liederavonden bijzonder werkzaam geweest. Achter- Antwerpen te hooren krijgen, dan moeten wij toch eenvolgens traden zij op: den 11en Juli met de Gul- bekennen, hetgeen reeds zoo vaak gezegd werd, dat densporenfeesten, op 16 Juli te Gent met Vlaanderen's in cultuuropzicht Nederland een land is waarvan wii Kunstdag en op 17 Juli le Mechelen in de Adeghem- veel te leeren hebben. straat waar ze, ter gelegenheid van het geburenfeest aldaar, menig degelijk volkslied hebben laten hooren. De tang werd gesteund door symphonies de uitvce- Nederlandsch-Belgische handelsbetrekking. ring der liederen vies zeer in den smack van 't publiek. De heer Eugene Baie, secretaris der Hollandsch- De propaganda voor Vlaanderen's Kunstdag is hier Belgische Commissie heeft in een studie over de han- door het A. N. V. geleid geworden. De uitsiag was delsbetrekkingen tusschen Nederland en Belgie aan- dan ook zeer bevredigend: 21 Vlaamschgezinde ver- getoond, dat van 1897 tot 1907 de uitvoer van Hol- eenigingen met 17 vaandels en 300 tcetreders namen land naar Belgie is geklommen van 184 miljoen frank deel aan den optocht te Gent. tot 303 miljoen frank, een vermeerdering van 64 pct. Sedert 1907 is de uitvoer even belangrijk gestegen. In 1907 bedroeg hij 311 miljoen, in 1910 328 mil- joen en in de zes eerste maanden van 1911 169.347.000 frank, wat voor een half jaar reeds een vooruitgang OOST-INDIE is van omstreeks 12 miljoen frank. Het, orgaan van het Vlaamsche Handelsverbond knoopt aan deze cijfers de volgende beschouwingen vast: Christelijk onderwijs aan Javaansche Voorzeker is onze uitvoer naar Frankrijk, Duitsch- me isjes. land en Engeland belangrijker, doch de cijfers van die landen staan niet in verhouding tot de belang- Ons werd toegezonden het derde verslag, van 1 rijkheid van het verbruik dezer rijken. Juli 1909-30 Juni 1911, van het Comite van bijstand In Engeland en Duitschland vertegenwoordigen zij voor de „Koningin Wilhelmina School"; christelijke vooral de werkzaamheden der groote commissiehui- school voor meisjes uit den Javaanschen adelstand te zen van Liverpool en Hamburg. Jogjakarta. Deze tusschenkomst der commissiehuizen is zelfs Wat in dit verslag vooral treft is de daaruit blij- een bedenkelijk lets voor onzen handel geworden, kende behoefte, welke in Javaansche hoogere kringen daar wij feitelijk onzen handelsinvloed in de meeste wordtgevoeld, aan onderwijs op Europeesche leest, landen daardoor zien verminderen en schatplichtig aan eene behoefte, die zich zoo sterk uitspreekt, dat Moham- de groote handelshuizen van Hamburg en Liverpool medaansche ouders er geen bezwaar in zien om hun- zijn geworden. ne kind re te zenden naar een streng confessioneele Zoo is onze rechtstreeksche uitvoer naar Rumenie christelijke school. Moest in Mei 1910 nog getuigd gedaald van 24 miljoen tot 9 miljoen frank; naar worden: Aileen op den langen duur zal ons ge- China van 55 miljoen tot 40 miljoen en daarna tot lukken een belangrijk aantal kinderen uit de hoogere 12 miljoen; de uitvoer naar Italie daalde van 99 mil- standen tot ons te trekken, omdat deze kringen over joen tot 60 miljoen frank. t algemeen zeer conservatief en het Christendom niet Dit komt door eene onvoldoende inrichting van on- g unsti g gezind zijn"; aan het einde van 1910 was ze bankinstellingen. hetgetal kostmeisles reeds geklommen tot 14 en be- De toestand in Frankrijk is voor ons gansch bij- vatte de dagschool 32 'on ens en meisjes. zonder. Op de 439 miljoen frank, die Frankrijk van Het zijn kinderen van bestuursambtenaren, patih, ons koopt, zijn er 357 miljoen die grondstoffen voor wedono, assistent-wedono; bij de Sultans-ambtenaren de Jabricatie vertegenwoordigen waaraan Frankrijk schijnen echter nog onoverkomelijke bezwaren te be- groote behoefte heeft en die dan ook vrij van rech- staan, en zooals het hoofd der school schrijft: „van ten binnen komen. welingelichte zijde wordt ook nog altijd de komst van Wanneer wij er nu nog de 130 miljoen frank ko- kratonmeisjes in de eerste jaren onmogelijk geacht." len afnemen die Frankrijk ook broodnoodig heeft, Dit streven om Westersche beschaving en kennis dan blijft er slechts een totaal van 81 miljoen over van de Nederlandsche taal aan te kweeken bij meis- voor onze fabrikaten. 'es uit den Javaanschen adelstand is geheel in de rich- NEERLANDIA. 23 tin g ook door R. A. Kartini aangewezen 1), doch al- leen met dit onderscheid dat K. afkeerig was van het aankweeken van een bepaalden godsdienst, terwijl de hoofdstrekking van de K. W. S. klaarblijkelijk is, om ZUID-AFRIKA bij islamitische kinderen het geloof hunner ouders te doenplaats maken voor het Christendom. Of dit bevorderlijk zou zijn aan de toch zeker zeer gewenschte aanpassing der Javaansche aan de Neder- Generaal Hertzog's bezoek aan de landsche beschaving blijft de vraag. Prof. Dr. Snouck Hurgronje, in zijn geschrift ,,Ne- Afdeeling Potchefstroom. derland eti de Islam" meent dat een opdringen van De secretaris der Afd. Potchefstroom schrijft ons: het Christendom juist tot tegenstand zou prikkelen. Na te hebben erkend dat de, aan onverschilligheid Reeds een paar malen had het bestuur Generaal grenzende godsdienstige verdraagzaamheid van de Hertzog, een van de Eere voorzitters van de Afdee- ling, uitgenoodigd tot het bijwonen van een gezellige groote meerderheid der Javaansche aristocratie en an- bijeenkomst. Twee keer was dit afgesprongen, maar dere omstandigheden, oorzaken zijn dat de zendingIn nu zou het dan toch eindelijk wezen, eindelijk zou Indieniet of in mindere mate de moeilijkheden cnder- d e groote man in Afrika, ons met een bezoek ver- vindt, welke haar in andere Moslimsche landen wor- eeren. den in den we g gelegd, zegt Prof. Snouck: „De meerderheid der Mohammedaansche schriftgeleerden Een ieder die beweerd heeft, dat de Afrikaner geen daarentegen, hoewel gewend om zich in den reel geestdrift kent, geen geld over heeft voor een natio- binnen hare el en enge sfeer te houden, wordt door nate zaak, moet van nu of zijn meening wijzigen. een krachtige missionnaire actie tot reactie geprikkeld. 30.— d. w. z. f 360.— werd bijeengebracht door een Afdeeling met slechts een vijftigtal leden, waar- Zij ziet in dat pogen om Mohammedanen tot Chris- tenen te maken een streven der Europeesche wereld van toch zeker de meerderheid Afrikaners, ten einde om, nadat zij den Inlanders al zoovele aardsche be- de kosten van zaalhuur, ververschingen voor de gas- zittingen ontnomen heeft, hen nu ook van datgene te ten enz., enz. te dekken en de geestdrift was onge- berooven, dat Allah in de andere wereld voor hen kend. De Afdeeling had eenige honderden uitnoodi- heeft weggelegd. Zou de Regeering nu hen, die on- gingen uitgezonden, voornamelijk aan invloedrijke boe- derwijs in Westerschen zin zoeken, naar uit de Staats- ren in het distrikt. Nauwelijks waren deze in handen kas ondersteunde scholen driiven, waar aan de van de genoodigden of daar begon de moeite. Dage- leerlingen Christelijk onderwijs op- lijks werd het bestuur overstroomd met aanvragen gedrongen werd, dan kan men zeker zijn, dat voor „kaartjes". Een weigering Wilde men niet aan- weldra een voor de zaak der associatie hoogst be- nemen. „Ons moet die Generaal zien" was de Leu- denkelijke tegenstand zou ontstaan, die ef de bewe- ze. De zaal, de grootste in de stad, kan echter maar ging in de richting onzer cultuur zou stuiten af voor 400 menschen bevatten. Er mcest dus aan velen een het minst zou uitloopen op den nadrukkelijken eisch, besliste weigering worden gegeven. Op den dag zelf dat indien aangesubsidieerde scholen met eene speci- waren ook niet-genoodigden van vijf tot zes uur (te fiekgodsdienstige kleur ook voor Inlanders de voor- paard) afstands komen inrijden, om toch als het keur werdgeschonken, de kleur voor de Mohamme- eenigszins mogelijk was den Generaal te hooren. Om daansche Inlanders die van den Islam zou zijn." die menschen, die afstanden als Alkmaar—Amsterdam Het is daarom wel vreemddat dit verslag van de of Utrecht—Amsterdam, en nog grootere, per kar hadden afgelegd, niet te leur te stellen, moest het be- K. W. S. een uit zijn verband gerukt gedeelte uit be- doeldgeschrift, doch dat onder een gewijzigden titel stuur zich op het laatst laten vermurwen. Toen de ge- wordt aangehaald (Islam en Christendom) als motto noodigden zoo. goed mogelijk een plaatsje hadden ver- voert. In dat aangehaalde gedeelte wordt an es overd, werden ook niet-genoodigden in scharen toe- gelaten. Het publiek bestond dan ook uit een 600 tot medewerking aan de vorming van eenige honder- den meisjes op Java, ten einde het Inlandsche gezin menschen en velen waren *s morgens teleurgesteld te brengen tot associatie aan ons familieleven; die naar huffs teruggekeerd toen ze vernamen, dat de ver- laak wordt vooral aan degelijke Europeesche vrouwen gadering niet openbaar was. Hoe duidelijk het ook in aanbevolen. de nieuwsbladen was bekend gemaakt, de burgers Prof. Snoucklaat daar echter op volgen: „ Is deze konden er zich eenvoudig niet indenken, dat een be- taak ,niet schoon genoeg om vrouwelijke zendings- zoek van h u n Generaal van privaten aard kon of krachten aan te lokken tot zelfopofferende toewijding, zelfs mocht zijn. Hij is publiek eigendom en de Boer zelfopofferend ook in dien zin, dat zij bij dezen ar- is een geboren politikus. Ongetwilfeld zal Generaal beid haar oogmerk widen bepalen tot de zeker be- Hertzog, dan ook nog wel uitgenocdigd worden om reikbare staatkundig-nationale associatie, en die niet in dorp of distrikt een politieke bijeenkomst toe te ingeva.ar willen brengen door ontijdi- spreken. Het Verbond mocht aan het algemeen uitge- ge pogingen tot bekeering?" 2) sproken gevoelen, de vergadering openbaar te maken Wij zijn dan ook overtuigd dat eene school als de niet toegeven, daar het zich buiten directe inmenging K. W. S. niet in den geest van Prof. Snouck Hur- met de politiek moet houden. gronje werkt. De bijeenkomst zelf was een groat succes en een Hoezeer wij nu ook de pogingen, meisjes nit de uitstekend propaganda-middel. Behalve een vijftiental hoogere Javaansche samenleving tot Westersche be-, personen, die hun contributie gelden offerden in de schaving te brengen, op prijs stellen, wanneer dat ge- eerste plaats alleen om Generaal Hertzog te kunnen P moet aan met door de ouders der kinderen hooren, zullen ongetwijfeld later meerderen als leden nietgewenschte bekeering tot het Christendom, dan toetreden. Het programma was zoo kort mogelijk ge- achten wij die pogingen, op grond vooral van Dr. maakt, maar toch was het kwart over tienen voor de Snouck Hurgronje's meening, voor Indie op den duur Generaal aan het woord kwam, zoo talrijk waren de gevaarlijk en daarom te ontraden. verzoeken om een introductie. De Bast van den avond was dan ook verplicht de geheele zaal rond te gaan, Afdeeling Batavia. om elkeen de hand te drukken. Zijn toespraak, waar- Tot secretaris-penningmeester der Afdeeling Bata- aan wij het onderstaande nit Het Westen ontleenen, via is benoemd de heer Albert H. Kooyker te Wel- werd met de grootste aandacht gevolgd. tevreden. Generaal Her tz o g, die bij zijn opstaan op 1) Zie de aankondiging van hare gedachten van en over het uitbundige wijze en zeer langdurig toegejuicht werd, Javaansche yolk in het jongste Juli-Neerlandia-nummer, blz. 156 en 157.begon met op zijn gewone bedaarde wijze de voor- 2) Spatieering van ons. zitter en leden van het Alg. Nederlands Verbond, 236 NEERLANDIA. Professor Cachet, en de dames en heren te danken gevoelen dat het onze plicht is het voorbeeld van Ne- voor de gelegenheid hem gegeven hier te wezen en derland te volgen, en meer beurzengeven om onze een paar woorden tot hen te zeggen. Hij was zeer kinderen inEuropa een degelike universiteitsopvoe- dankbaar voor wat hem heden namiddag en heden ding te doen genieten. Het had veel voordeel om on- avond te beurt was gevallen. Het was hem niet te ze kinderen daarheen te ze den want daardoor kwa- doen om persoonlike ere, maar om de ere van de men zij met oudere en meer ontwikkelde volken en zaak, en hij werd zeer aangemcedigd wanneer hij landen, zooals Holland, Duitsland en ook En eland zag dat men de zaak zoveel ere toedroeg. in aanraking en dus werden zij in stag gesteld uit de ondervinding van die oudere volken te leren, wat Hollands of Afrikaans. hen hier te stade zal komen en waarmee zij tot veel Hij Wilde, alvorens verder te gaan, een paar woor- nut voorons konden wezen. Het was onze plick t den van verschoning uiten. Men heeft hem er een meer tedoen in het verschaffen van studiebeurzen. verwijt van gemaakt dat hij te hoog Hollands sprak. Men ze t: u is lid van het Nederlands Verbond, wat Dit was met omdat hij tegen het Afrikaans was, bedoelt u nu eigenlik met maar omdat dit bij hem een snort van gewoonte was geworden. Hij had in zijn Leven al heel wat met Hol- de Hollandsche Bevolking in Zuid- lands te doen en ook Hollands gesproken. In het Afrika? publiek gebruikte hij altijd de Hollandse vorm van Men wil weten wat nu eigenlik een Hollands spre- de taal die hier gesproken werd, maar dit wil niet kende Afrikaander is en had hem willen nageven dat zeggen dat hij tegen de Afrikaanse vorm was. Inte- hij eigenlik een Duitser is. Hij moest zeggen dat hij gendeel was hij een voorstander van de Afrikaanse al heel snaakse uitdrukkingen over de Hollandse Afri- vorm, maar zoals het gaat, men wordt een slaaf van kaandersgehoord had. Maar het ergste was, dat de gewoonte. Hij was nu eentnaal gewocn Hollands sommigen niet wilden weten dat zij Hollands spre- te spreken in het publiek. Maar niemand behoefde te kende Afrikaanders waren. Hij moest zeggen dat hij vrezen dat hij zo hoog Hollands zou spreken dat het niet kon he! en te lachen over de menschen die men hem niet goed zou kunpen volgen. Hoe kon zich schaamden Hollandse Afrikaanders te zijn. Die men ook tegen het Afrikaans wezen. ? limners de mensen willen dan trachtenaan te tonen dat zij van taal die een deel van het volksbestaan was, was ook Franse, Duitse of andere afkomst zijn, zolang zij de beste voor dat yolk. Wilde men dat yolk berei- maar niet van Hollandse afkomst waren. Wij zijn nu ken, dan moet men dat doen door middel van die al 2 a 300 jaar hier. Wij zijn dus Afrikaanders en taal. En het was geen schande de Afrikaanse taal te geboren met Hollands als onze moedertaal, en de bezigen; hij in elk geval schaamde zich niet die taal Hollandse taal was ook de moedertaal van onze ou- in zijn eenvoudigste vorm te bezigen, waar hij met ders en voorouders. Ze was onze taal die wij moes- de Afrikaanders te doen had. Laat er toch geen ver- ten eren. Als wij nu nog geen Hollandse Afrikaan- schil wezen over het gebruik van vorm van de taal. ders zijn, dan zijn wij inderdaad niets. Laten wij Het waren die kleine dingetjes die aanleiding gaven toch de mannelikheid hebben ronduit te verklaren dat tot vitterij, en dit moest met wezen. wij Hollandse Afrikaanders zijn. Er komen alle da- Spreker moest speciaal een woord van dank toe- gen klachten in we ens de grove onbillikheid geleden brengen aan Prof. Cachet voor de hartelike woorden in steden en dorpen, waar, hij zou niet zeggen de door hem gesproken. Men is van avond hier gezellig grote meerderheid, maar waar de inwoners bijna uit- te zamen en sluitelik bestaan uit Hollands sprekende Afrikaanders, De Politiek omdat er daargeen zal hij dus achterwege houden. Men heeft in de laat- ste tijd van elke zaak een politieke gemaakt. Als hij Tweetalige Ambtenaren over enige zaak of der er sprak, dan zeide men, zijn in de civiele dienst. En dan blameert men hem daar neemt hij nu al weer een politieke vlucht. Het en andere ministers. Maar heeft men al ooit de moei- schijnt of men spreker op deze wijze wild afschrik- tegedaan na te gaan en de vraag te doen in hoe- ken van enig-iets te zeggen. Men zou hem echter verre de Hollands sprekende bevolking zelve daar- daardoor niet afschrikken. Wilde menpolitiek zien in voor te blameren was ? Hij zegt ronduit aan de Hol- wat hij van avond zeide, dan kon hij dat niet beet- lands sprekende Afrikaanders: Het is uw eigen schuld. ten, en dan kon men het ook maar doen. De Hollands sprekende bevolking moest vra gen, moest In de eersteplaats wilde hij het Ned. Verbond dan- eisen wat ze hebben wilde. Byvoorbeeld, het werd in ken voor degelegenheid hem gegeven heden avond zekere koeranten en ook doorpersonen over en over hier tegenwoordig te wezen en met de leden en vrien. gezegd: De mensen, vooral in de Vrijstaat, willen de den wat nader kennis te maken. Hij behoorde al Hertzog-wet niet hebben, maar ze nemen de wet tang aan het Ned. Verbond, maar het was slechts on- aan, omdat zij bevreesd zijn voor Hertzog. En de geveer een jaar dat hem de eer werd aangedaan om Hollands sprekenden zwijgen stil. Is het dan wonder hem te vragen een van de Ere-Presidenten van de dat er eengeschreeuw aangeheven wordt, indien een vereniging te worden, en hij gevoelde het zijn plicht tweetalig ambtenaar aangesteld werd ? Veronderstel te wezen hierheen over tekomen en zijn dank te be- er zouden op plaatsen waar de Engels sprekenden in tuigen voor de ere hem aangedaan. Het was hem de meerderheid waren,ambtenaren aangesteld worden eengenot aan zulk een vereniging te behoren, want die alleen Hollands kenden, zouden de Engelsen dan deze vereniging stelde zich ten taak te ijveren ook niet, en met recht, er over klagen ? Waarom moet de voor de belangen van de Afrikaanders en hun taal Hollands sprekende bevolking dan zwijgen, indien te helpen bevorderen. Het is waar, dit Verbond had ambtenaren aangesteld werden die hunne taal niet zijn wortel in Holland, maar Nederland heeft bewe- konden spreken ? De taal was niet alles, maar de zen ons toegenegen te zijn en heeft reeds zo veel taal is een machtige faktor om een yolk op te bou- voor onsgedaan. Ja Nederland heeft getoond ons wen engroot te maken. Het was om deze reden dat lief te hebben. (T oejuichin g). hij heden avond gevoelde dat wij hier in Zuid-Afrika Wat Nederland doet. eengrote stap vooruitgegaan Onlangs ging hij de list na van studiebeurzen, in waren en dat wij heden ver we zijn van een twee Nederlandgegeven en beyond tcen, dat er 40 Afri- of drie jaren geleden. Twee of drie jaren geleden was kaanders met Nederlandse beurzen, studeerden. (H o o r, het of niemandgevoelde welke grote waarde er aan h o o r).Op het onderwijsgebied deed Nederland de taal verbonden was, nu is men begonnen dit in veel, zeer veel voor de Afrikaanders. Zulk eengroot te zien, en zie Welke vordering was in dit opzicht getal beurzen aan studenten van een ander yolk was op het schoolgebied gemaakt, en spreker verheugde letsgeheel unieks. Maar nu moesten wij ook gaan zich er over te mogen weten dat hij hieraan een deel NLERLANDIA. 237 gehad heeft. Hij werd daartoe gebracht, omdat hi' de borenen in Chicago 18.555. Sedert is er een geregelde vruchten van de toevoer van immigranten geweest, niet alleen uit Ne- derland maar ook uit sommige Amerikaansche Staten, VerbasteringsPeriode vanwaar de toevloed nog steeds naar Chicago is, zoo- van zijn tijd gezien heeft. Die verbasterings-periode dat volgens een conservatieve berekening het aantal wasgelukkig voor altijd voorbij en zou nooit weer geboren Nederlanders in Chicago thans ongeveer terugkeren. o e j, ichin g). Aangenaam was het 28.000 moet bedragen. Daarenboven kan het aantal te zien hoe vooral de dames in Kaapstad voor de geboren Nederlanders in den Staat Illinois buiten zaak van de Hollandse taal ijverden, hoe geleerde Chicago• wonende gevoegelijk op 7000 worden ge- dames en dames van positie haar moedertaal spraken schat, makende een totaal voor den geheelen Staat in detreinen en bij publieke gelegenheden. Wij zijn van 35000. nu begonnen te gevoelen de waarde van onze taal; Hierbij zijn natuurlijk niet gerekend kinderen in laten wij daarmede voortgaan, en laten wij er trots Amerika uit Nederlandsche ouders geboren. Om bier- op wezen te mogen zeggen dat wij Hollandse Afri- van een ietwat1 juiste berekening te geven is zoo kaanders zijn. goed als onmogelijk, maar men kan hun aantal ge- Hollands en Loyaliteit. rust stellen op de helft van dat der in Nederland ge- Wij geven nu gezellige avonden in de Hollandse borenen, zijnde 17,500. Aldus komen wij tot de vol- gende cijfers: taal en amuzeren ons ten zeerste, en waarom niet ? Hollands was toch onze taal en wij gevoelen ons Geboren Nederlanders in Chicago 28.000 daarin beter thugs dan in enige andere taal. Maar er Geboren Nederlanders in Ihinois, buiten was een ander bezwaar. Men heeftgemeend dat En- Chicago 7.000 g else kolonies en de En else taal onafscheidelik aan Kinderen in Amerika uitNederlandsche elkaar verbonden waren. Maar dit was niet zo. Dit idee oudersg-eboren 17.500 dat vroeger zo vast gestaan heeft in de Kaap Kolo- nie, is al totaal omvergeworpen. Hollands kan en is Totaal 52.50 evengoed de officieele taal als Engels, en er kan Bovendien wonen er in den Staat Illinois geen sprake wezen van disloyaliteit, wanneer de Hol- naar schatting ongeveer 10.000 Vlamin- lands sprekende verkiest zijn taal te spreken. Een ver- gen of Zuid-Nederlanders 10.000 blijdend teken dat vandaag opgemerkt werd, was dat Kinderen uit zulke ouders geboren 5.000 er meer Engels sprekende Afrikaanders waren die Makende een totaal voor Noord- en Zuid- bij ons stonden en de rechtmatigheid van onze aan- Nederland tezamen van 67. 500 spraken erkennen dan ooit le voren het geva! was. Deze cijfers worden ook gevonden in het jaarver- Al spreken wij twee talen, wij zijn en blijven zo- slag van de Nederlandsche Kamer van Koophandel nen van Zuid-Afrika. (T oejuichin g). in Amerika voor het jaar eindigende 30 April 1910, en werden indertijd op verzoek door den ondergetee- kende aan genoemde Kamer van Koophandel verschaft. L. HOLSTEIN, Voorz. van de Afd. Chicago A. N. V. AMERIKA Chicago, Ill., 7147 Peoria St. Wij zijn den voorzitter der Afdeeling Chicago zeer dankbaar voor zijn inlichtingen. Nederl. Stamdag in N.-Amerika. In De Calvinist, een Hollandsch Amerikaansch blad, vinden wij een brief van den heer J. de Boer, 26 Augustus werd in Idlewild Park nabij Little correspondent van dit blad te Chicago. Deze schat Falls (Staat N.-Jersey) de tweede Nederlandsche het aantal aldaar wonende Nederlanders op ongeveer stamdag gehouden, waar ongeveer 1100 Nederlanders 35.000. Hij schrijft over hen: waren te zamengekomen. Zooals bekend worden deze bijeenkomsten ingericht door de Nederl. Stamdag-Ver- Die 35.000 zijn over geheel de stad verspreid, doch eeniging in de Vereenigde Staten, waarvan de 1 e se- kunnen voornamelijk gevonden worden in wat men cretaris, de heer Th. Far y de Jonge, met groote gewoonlijk Roseland, Englewood en de Westzijde zorg een programma voor dezen dag had samen- noemt, terwijl er ook nog heel wat aan de Noord- gesteld. westzijde gevonden worden. Hetgroote terrein was kwistig met de Nederland- In al de verschillende takken van handel en nijver- sche driekleur versierd. Paterson's Gemengd Koor heid zijn onze Hollanders ingedrongen, en belangrij- Concordia zong Nederlandsche liederen en de Har- ke posities worden door hen vervuld; al mcet het er- monie-Kapel Crescendo, beide vereenigingen onder lei- kend dat het grootste gedeelte tot de kleine luiden ding van den heer Joh. Hoogendam, voerde verschil- behoort. lende muzieknummers uit. Velen echter van die bier uit Nederland arriveeren, De volksspelen vonden eveneens veel bijval. Daar- beschouwen Chicago niet als een blijvende stad. Ve- voor hadden Jhr. Mr. J. Loudon, Hr. Ms.gezant len, als zij hier eenigen tijd zijn en maatschappelijke te Washington, consul-generaal J. R. Planten, de heer welvaart genieten, besluiten b.v. te gaan farmen J. R. de Lamar te Nieuw-York en anderengouden Niet weinige Hollanders die vroeger in ons goed eerepenningen en andere eereblijken uitgeloofd. Chicago woonden, kan men thans aantreffen als min- Verschillende sprekers voerden op dezen tweeden der of meer welvarende farmers in Michigan, of in stamdag het woord. een der Westelijke Staten van dit land; terwiji ande- ren, die ook op een farm hun geluk beproefden, er Nederlanders in Amerika. hun opgespaarde penningen verspeelden en daarna opnieuw bij ons in Chicago aankwamen, wear zij Waarde Redaktie. weer met opene armen werden ontvangen. In het Augustus-nr. van Neerlandia wordt onder het hoofd „Nederlanders in Amerika" gezegd, dat volgens sommiger schatting het aantal Nederlanders ArgentiniU. in Chicago 18.000 bedraagt. De Nederl. Vereeniging Juliana te Avellaneda, Ar- Deze berekening berust ongetwijfeld op eene ver- gentinie, heeft den 17en Juni haar eerste jaarvergade- gissing, want volgens de volkstelling van 1900 be- ring gehouden. droeg reeds in dat jaar het aantal in Nederland ge- Uit het verslag blijkt dat zij thans 25 leden telt. 238 NEERLANDIA. De vereeniging ontving blijken van vele belangstel- derlandsche taal. Dat schijnt tot nu toe ongelukkig- ling, a. van Hr. Ms. gezant en van haar zuster- lijk nog niet te gebeuren, want, ik herhaal het, de vereeniging Wilhelmina. onwetendheid in dat opzicht is algemeen in Noord- Den 1 en Mei werd de geboortedag van Prinses Nederland. Juliana opgewekt gevierd. Misschien ligt het op den weg van het A. N. V. De heer R. Hoogstra heeft te Buenos Aires een iets in laatstvermelde richting te beproeven ? Nederlandschen boekhandel geopend. Dankend voor de afgestane plaatsruimte. De 'heer Wilhelm Thaden drijft er een koffiehuis Uw dw., onder den teekenden naam Hoek van Holland. Ha sselt (Belgie). Dr. E. VAN SOEST. Nederl. Vereeniging in Canada. Maastricht op zijn malst I De samenkomst van Nederlanders te Toronto, Ca- nada, ter gelegenheid van Koningin Wilhelmina-s ver- Wie de stad Maastricht bezoekt, hetzij toevallig, jaardag, zal leaden tot de vorming van een Neder- hetzij om de stad en hare architecturale gebouwen te landsche Vereeniging aldaar met een eigen lokaal. bezichtigen, en dan hoopt het type te vinden van eene echt Hollandsche stad, Hollandsch van uiterlijk zoowel als van gevoel en karakter, ziet zich in zijne Nieuw-Nederland. verwachting jammerlijk bedrogen. Ik aarzel niet het te Te Nieuw-York verschijnt sedert den aanvang van zeggen dat Maastricht meer gefranciseerd is dan dit jaar een maandblad, getiteld The New Netherland Welke stad in Vlaamsch-Belgie ook. Van de opschrif- Register, dat zich bezig houdt met de geschiedenis ten op winkels en hotels of tot de Fransche stuk- van Nieuw-Nederland en de oud-Hollandsche families ken in den schouwburg toe, is alles er in 't Fransch. van Noord-Amerika. Er is een „Hotel de l'Empereur", een „Hotel des Het blad wordt uitgegeven en geleid door Dinge- Pays-Bas" en minder aristocratisch een „Cafι au re- man Versteeg te Nieuw-York in de Nassaustraat 99. pos des pecheurs" en een ander „Cafι pres de la gare"; de Brugstraat hoort men niet zelden on- der den vorm van Rue du Pont, en zelfs in het sta- Nieuw-Orleans. tion van de Staatsspoor, kan men bekomen: Bifsteck In het Handelsblad van Antwerpen komt een brief a toute heure. voor van den eerw. heer J. B. Bogaerts uit Nieuw- Ik vind het heel prijzenswaardig dat de inwoners Orleans over landverhuizing. Daaruit blijkt dat er in van Maastricht eraan houden Fransch en Duitsch aan het R.-K. aartsbisdom Nieuw-Orleans 23 Hollandsche te leeren, wat de geographische lagging der stad ove- en 3 Belgische priesters werkzaam zijn, waaruit wel rigens meebrengt, maar ik acht het bespottelijk in mag worden afgeleid, dat het aantal leden van den eigen stad en land de voorkeur te geven aan een Nederlandschen stam in dien Staat zeer belangrijk is. vreemd gewaad! Bij den vreemdeling, die de stad bezoekt, bereikte men daarmede zelden het gewensch- te resultaat maar veeleer misprijzen en bespotting. Maastricht wet meer Hollandsch worden of het zal nooit iets worden! Hasselt (Belgie). Dr. E. VAN SOEST. INGEZONDEN. Nog meer toenadering! MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI Dat de strijd van het Vlaamsche yolk voor eigen cultuur in Noord-Nederland reeds velen belang in- boezemt is een verheugend verschijnsel maar dat er daarbuiten toch nog zooveel o n t w ikkelde Hol- Bericht. landers zijn, die eindexamen Gymnasium of H. B. S. gedaan hebben, en dan nog heelemaal niets afweten In deplaats van Mr. W. Dicke, die in de Hoofd- van dien strijd, is minder verblijdend. Zoo is mij in bestuursvergadering van 30 Sept. het alg. secretaris- Belgisch-Limburg meermaals door gestudeerde Hol- penningmeesterschap van het A. N. V. heeft neerge- landers gevraagd geworden of de menschen hier ook legd, zal voorloopig optreden de heer Chr. R. Bak- nog een andere taal dan Fransch spraken en na een huizen van den Brink. paar dagen waren ze heel verwonderd toen ze be- Men wordt verzocht brieven en stukken voor hem merkten dat ook op den linker Maasoever nog Neder- te adresseeren aldus: landsch gesproken wordt. Ik wil met dit voorbeeld er Aan den Al g. Secretaris Penningmeester van het enkel nog eens op wijzen dat het bij de groote meer- A. N. V. Wijnstraat 81, Dordrecht. derheid Noord-Nederlanders nog altijd de vaste over- tuiging is dat, eenmaal de Belgische grens overschre- Boeken-Comtnissie A. N. V. den, de' eenige en enkele taal is: bet Fransch. De Ned. Zuid-Afr. Vereeniging heeft voor 1912 we- Ik denk dat daarin kan tegemoet gekomen worden der een bijdrage van f 300.— toegestaan aan de Boe- eerst en vooral op de meest natuurlijke wiize, door ken-Commissie. eene grootere toenadering tusschen Noord- en Zuid- Nederland, tot stand gebracht door wederzijdsche rei- Afr. onderwijzers in Nederland. zen en bezoeken, congressen, voordrachten enz., maar anderzijds oak( door meer nauwkeurige inlichting Negen onderwijzeressen en onderwijzers uit Zuid- daaromtrent aan de Hollandsche schoolgaande jeugd. Afrika vertoeven thans in Nederland om zich verder Mij dunkt dat aan de Gymnasia en de H. B. S., in te bekwamen voor hun taak, voornamelijk voor de de lessen van Fransche en Nederlandsche letterkun- studie van het Nederlandsch. Onder hen zijn drie den, het de aangewezen plaats is om een woord. te aanstaande hoofden van Normaalscholen in den Oran- zeggen over het taalgebied van Frankrijk en Belgie. 'e-Vrijstaat. Sprekende van Vlaamsch-Belgie kon de leeraar best Dr. Hendrik Muller, oud-consul generaal van Oran- terloops een woordje zeggen over stambewustziin en 'e-Vrijstaat in Nederland, heeft een beurs van 25 — de verhouding der Vlaamsche dialectten tot de Ne- per jaar beschikbaar gesteld voor de opleiding in N E E RLANDIA. 23 Nederland van iemand geboren in den Vrijstaat tot En is hem het streven en werken der „Nat. Ver- onderwijzeres of onderwijzer. eeniging voor den Volkszang" onbekend, die de Lim- burgsche Vereeniging ten voorbeeld strekte ? Portretten van Hollandsche Gouverneurs van Ceylon. Z.-A. geschiedenis aan de Amsterdamsche De Regeering van Ceylon wenscht zoo mogelijk Hoogeschool. copteen te later vervaardigen van de portretten van Er worden zeer ernstige pogingen aangewend om alle Hollandsche Gouverneurs van Ceylon, zijnde de aan de Stedelijke Universiteit te Amsterdam een lec- volgende: torschap in de Zuid-Afrikaansche geschiedenis te yes- Willem Jacobszoon Coster, Ao. 1640 ti en, vooral met het oog, op de vele daar studeeren- Jan Thijszoon Payaart, 1640 de Afrikaners. Joan Maatzuyker, 1646 De Nederl. Zuid-Afr. Vereeniging steunt deze po- Jacob van Kittenstein, 1650 gingen zeer krachtig. Adriaan van der Meyden, 1653 Rijklof van Goens, 1662 Nederlandsch fabrikaat in het buitenland. Jacob Hustaart, 1663 Adriaan Roothaas, 1664 Ontleend aan een brief uit Ermelo (Transvaal) : Rijklof van Goens (Junior), 1675 „Ik maakte gedurende de laatste vakantie een reisie Lourens Pijl, 1670 naar Delagoa Baai en Inhambane. Aan boord van de Thomas van Rhee, 1602 kleine stoomboot naar Inhambane verkocht men Hol- Paulus de Roo, 1695 landsche sigaren van een firma uit Kuilenburg. En Gerrit de Heer, 1697 toen een van de heeren mij vroeg, of dat „my coun- Cornelis Joannes Simmonsz, 1703 try" was, verzekerde hi' en al de anderen Portugee- Hendrik Becker, 1707 zen en Engelschen, dat daar te lande de beste siga- Isaak Augustijn Rumpf, 1710 ren van de wereldgemaakt werden, en goedkoop. Johannes Hertenberg, 1724 Overal hier in 't land wordt Bensdorp chocolade ge- Petrus Vuyst, 1726 geten en Van Houten's cacao gedronken en in som- Stephanus Versluys, 1729 mige Portugeesche plaatsen zag ik oak van Houten's Jacob Christiaan Pielat, 1732 cacao te koop aangeboden." Diderek van Domburg, 1734 Gustaaf Willem baron van Imhoff, 1736 Oud zeer. Willem Maurits Bruyninck, 1740 Daniel Overbeek, 1742 In Oostenrij,k waar de militaire commando-taal Julius Valentijn Stein van Gollenesse, 1743 Duitsch is, draagt het ambtelijke blad van het De par- Gerrard Joan Vreeland, 1751 tement van Oorlog den goed Duitschen titel van Ver- Joan Gideon Loten, 1752 ordnungsblatt fur das Heer. Jan Schreuder, 1757 In Nederland waar de militaire commando-taal Ne- Lubbert Jan baron van Eck, 1762 derlandsch is, draagt het den titel van... Recueil Mi- Willem Jacob v. d. Graaf, 1785 litaire! Iman Willem Falck, 1765 De Limburger Koerier verzoekt Neerlandia op deze Joan Gerard van Angelbeek, 1704 dwaasheid deaandacht te vestigen, wat zij gaarne doet. De heele militaire taal komt trouwens voor een Van dezen zijn tot nog toe slechts beeltenissen ge- groote schoonmaak in aanmerking. vonden van: J. G. van Angelbeek, In Nederland NederlandschI Rijklof van Goens, Rijklof van Goens (Junior), Een dameslid van het A. N. V. kreeg dezen dagen G. W. van Imhoff, van een hoedenwinkelier mededeeling van zijn „retour J. Maatzuyker, de Paris avec ungrand choix superbe de chapeaux J. C. Pielat, Modeles et Nouveautets" enz. Stephanus Versluys. Ze vroeg de firma waarom ze dat toch deed. Antwoord: „De dames ontvangen die mededeeling Aangezien de vervulling van den wensch der Re- liefst in 't Fransch!" geering van Ceylon in het bean is van onzen naam, Allepraten er teen hielp niet, maar ons mede- temeer daar op het eiland ons bestuur, ofschocn het lid zal trachten een volgende maal een Nederland- anderhalve eeuw geduurd en ons tot een gestrekt sche aankondiging verzonden te krijgen. heeft, gevaar loo t, geheel en al in vergetelheid te De droppel holt den steen. geraken, wordt de hoop uitgesproken, dat diegenen, die bekend zijn met afbeeldingen van andere clan de Vlaamsch-onkundig Belgische ambtenaren. zeven genoemde Hollandsche Gouverneurs van Ceylon, daarvan welwillend mededeeling zullen doen aan dr. Reeds herhaaldelijk hebben de Vlamingen er op Hendrik Muller, Plaats 24, 's-Gravenhage. aangedrongen van Belgische ambtenaren volledige ken- nis van de beide in Belie erkende landstalen te g Vol kszang. ei schen. De Varende Zanger van 15 Septemter komt met Tot welke bespottelijke gevolgen onvoldoende ken- een hooklartikel, waarin ter bekendmaking van yolks-- nis van het Nederlandsch kan leiden bewijst het vol- l iederen worden aanbevolen: gend adres op een verzonden Congo-publicatie: 10. het verspreiden der liederen; M. le Directeur 2 0 . het leeren der liederen en de la Koninklyk Nederlandsch 30. de uitvoering der liederen. Aardrijskhemdig Genootschap, Daarbij wordt gewezen op de Belgische liederavon- AMSTERDAM. den en de vraag gesteld: Zou Holland dit heerlijke voorbeeld niet kunnen volgen ? Een Nederlandsch fort in Tripoli, Is de schriiver zulk een vreemdeling in eigen land, dat hi niets weet van mej. Scholten s door het A. De heer Maurits Wagenvoort schriift uit Rome aan N. V. gesteunde liederavonden te Rotterdam (zie Febr.- de N. Courant, Den Haag: nr. Neerlandia 1910, blz. 249) en de pogingen der Het zal den lezers belang inboezemen te vernemen, Afdeeling Leeuwarden (zie Sept.-nr. 1911, blz. 199)? dat er op een goed uur afstands van Tripolis aan 240 NEERLANDIA. de kust nog een vervallen Nederlandsche versterking staat. Zij dagteekent uit den tijd dat onze handel op de Levant met de Karamanli-bey's verdragen sloot en een vasten prijs jaarlijks betaalde om tegen de zeeroovers, die van Tripoli, beschermd te zijn, Trou- wens, even verder dan ons fort is daar ook nog een Engelsche versterking, terwijl Frankrijk en Spanje de hunne bezaten achter en op de rotsen, rechts van den ingang der baai. Een Hertzog-beurs. De Ned. Z.-Afr. Ver. heeft naar aanleiding van een aanbod van den heer J. H. Cohen Stuart te Sydney besloten een Hertzog-beurs te stichten voor Afrika- ners, die in Nederland willen studeeren. Generaal Hertzog heeft zijn toestemming voor de- ze stichting gegeven en zich bereid verklaard telkens iemand aan te wijzen, die voor deze beurs in aan- merking komt. Gegadigden moeten zijn gegradueerden van de Kaapsche Universiteit. Eigen Nijverheid. Uit het verslag van de Kamer van Koophandel te Hengelo blijkt wel hoe de Nederlandsche metaal- nijverheid aldaar zeer welvarend is. De machinefa- briek van Gebr. Stork & Co. breidt zich voortdu- rend uit en wordt thans vergroot met de verlaten ge- bouwen der Appendagefabriek der N. V. E. Dikkers & Co., terwijl bovendien een groot terrein voor even- tueele uitbreiding in andere richting is aangekocht. De eerste levering naar Cuba betrof een groote dub- bele rietmolen-installatie. Onlangs werd in opdracht van een Engelsche firma een belangrijk onderdeel voor een suikerfabriek,-installatie in Afrika uitgevoerd. In de afdeeling stoommachines en stoomketels werden verscheiden stoommachines, waaronder een van 2600 P. K. voor een Twentsche fabriek, voor binnen- en buitenland besteld. Door de turbineafdeeling werd een groot aantal turbines afgeleverd en thans ziin er nog verscheidene in bestelling. Daarvan mag genoemd wor- den een 9000 P. K. installatie, die na een openbare aanbesteding, waarbij alle groote buitenlandsche turbi- nefabrieken mededongen, door het Ams'.erdamsche ge- meentebestuur werd besteld. Voor Afdeelingsavonden Alida Ringler, CronKstraat 10, Leeuwarden. Voordrachtavonden (verzen, monologen, solo-too- neelspelen) van werken van Dude en nieuwe Ne- derlandsche, Friesche, en Vlaamsche dichters en schrijvers. — Lijst ter image beschikbaar. Vraag om inlichting. Wie kan het juiste adres meedeelen van: J. W. L. M. Boelaars, beambte Kon. Paketvaart-Mij., vroeger Balikpapan. L. Gastman, vroeger Theresiastraat 1G5, Den Haag. A. Linck, vroeger cand. Ind. ambt., Oegstgeest bij Leiden (thans in Indie). David du Plooy, vroeger Potchefstroom (Transv.),. Richard Dania, apotheker, vroeger Caracas. H. W. L. Cochius, vroeger Weltevreden (Ned. Indie). W. Halberstadt, vroeger Pretoria (Transvaal). Wegens plaatsgebrek inoeten verscheiden stukhen, waaronder de Ledenlijst, tot het volgend nunirner blijven liggen. Red. Rekening en Verantwoording van het Hoofdbestuur A. N. V. over 1910. Uitgaven. Renterekening Legaat mej. I. f 79.90 Rikkers Salarissen 1/2 . 1749.141/2 Kantoorhuur, onderhoud en verwarnung 1/2 . 211.41% Drukwerk, kantoorbehoeften, porto's enz . 735.24 Verschotten van Bestuurs- leden en Afgevaardigden . 339.42% Bijlage A. Subsidie aan Neerlandia . 7703.58 . aid. Boeken-Com- missie . 2300.- » B. Nederl. onderwijs in den vreemde . 360 — Idem buitengewone uitgave voor den Ned. cursus in Kaapstad . 600.— C. Druk en herdruk uitgaven A. N. V * 298.85 . D. Ondersteuningen en tegemoet- komingen . 503.— . E. Lidmaatschappen . 361.43 Propaganda . 220.75 .F. Subsidies aan de Groepen * 1402.24 .G. . aid. Zelfstandige 70 . 420 Afdeelingen . .H. Studiebeurzen J. G. Veeris en J. Sprockel . 750.— Bijdrage aan de Verkeers- 15e jaargang. No. 11 Nov. 1911. NEERLANDIA ORGAAN ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Wij willen het behoud, niet alleen van ons zelven, maar ook van ons ras. FREDERIK VAN EBDEN. INHOUD : Het Nederlandsch in de ambtelijke taal — Het feest der Koninklijke Vlaamsche Academie, door Chr. R. Bakhuizen van den Brink — Boeken-Commissie, door C van Son — Fransch Vlaanderen (slot). door Mr. W. J. L. van Es — Minerva en het A. N. S. V. — Voorlichting van Studenten — Nederland in Oost-Azie — Taal-Commissie : Bestrijding van vreemde woorden Verfransching van Den Haag — Mededeelingen — Buitenland: De Nederl. tentoonstelling te Londen — Een Australik over Nederland — Ned. vereenigingen in Duitschland — Nederland: Ooze Volksliederen in den vreemde — Taal en Luchtvaart — Van de Afdeelingen Vlaanderen : Bericht — Juliaan van der Linden — Een voorbeeld Uit ooze Takken — Uit Kongo — Zuid-Afrika: Johannesburg — ,,Oom Jannie voorbeeldig" — Generaal liertzog en de moedertaal — Hollandsch en Afrikaansch — Het Hullandsch in de rechtspraak — Amerika : Ned. Leerstoel te Chicago — Oud-Hollandsche kerk — Klompen voor Amerika — Mededeelingen en Allerlei — Arbeidsbeurs — A dressen — Nieuwe Leden Advertentiin. Het Nederlandsch in de ambtelijke taal. IEt feest der Kon. Vlaamsche Academie. Het Hoofdbestuur van het mg. Ned. Verbond heeft De 7e, 8e en Ce October waren te Gent gewijd aan deze niaand aan de Nederlandsche Ministers het vol- de viering van het vijf-en-twintigjarig hestaan der gend adres verzonden: Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Let- terkunde. Er was op guile wijze zorg gedragen voor Excellentie! de vrije huisvesting van de afgevaardigden van be- vriende academies in binnen- en buitenland en van In de 30 September j.l. te Dordrecht gehouden het Algemeen Nederlandsch Verbond, en van de bui- Hoofdbestuursvergadering van het Algemeen Neder- tenlandsche eereleden. Gent is bezig om zich voor te landsch Verbond werd de opmerking gemaakt, dat here den voor de groote tentoonstelling, welke van April tot October 1913 daar zal gehouden worden. door onze Regeering in Haar ambtelijke briefwisse- Bij aankomst aan het station St. Pieter valt dadelijk ling met de Regeering van landen, waar volgens de het oog op den aanbouw van een nieuw groot sta- Grondwet Bier laude n de Nederlandsche taal een der tion. In het door de stall Gent met het oog op die beide landstalen is, de vreemde taal word gebruikt. tentoonstelling gebouwde of herbouwde Hotel de la Post e, dat met gerustheid de mededinging kan M en meende dat, waar de Nederlandsche taal een doorstaan van de eerste hotels in de hoofdsteden van wettelijk karakter verworven heeft, haar van Neder- Europa, vonden vele genocdigden eene uitnemende landsch stand punt ook in den vreemde voile recht herberging. behoort tegeschieden. In den namiddag van Zaterdag, 7 October, ten 4 ure, werden de afgevaardigden der zuster-Acade- Naar aanleiding daarvan werd besloten, de Neder- mies en Hoogescholen verdere uitgenocdigden door landsche Regeering te vragen mocht de gedane op- het bestuur der Academie ontvangen in hare fraaie, merlon juist zijn — voortaan in Hare briefwisseling in achttiende-eemschen stij1 versierde salons. Voor inplaats van de vreemde taal de Nederlandsche te een nieuwe aankleeding had het Rijk te dezer gelegen- gebruiken. he id zijn geldelijken steun geschonken. intree reeds dadelijk maakte duidelijk, dat wij niet op vreemd ter- Dientengevolge neemt het Hoofdbestuur voornoemd rein stonden. Aan den in an der ontvang-zaal de de vrijheid, dit onderwerp in de bijzondere aandacht borstbeelden van Vondel, Cats en Maerlant. Verder Uwer Excellentie aan te bevelen, in de verwachting werden de gedachten der bezoekers geleid in het hart dat het zal kunnen blijken dat er niet langer termen der Vlaamschebeweging door de aanschouwing van de beelden, of de in de wanden metgulden letters ge- aanwezig zijn, om in de gestelde gevallen het ge- oifte amen van de he den dier beweging Wil- bruik der vreemde taal te blijven handhaven en er lems, David, Conscience, Snellaert, Ledeganck, Daut- dus geen overwegend bezwaar zou kunnen zijn, am zenberg en vele anderen. indien geest, Hare atnbtenaren van de vereischte op- Meteen eenvoudig, hartelijk, vriendelijk woord wer- den de gasten welkom geheeten door den voorzitter dracht le voorzien. o f hoofdbestuurder, Is. Teirlinck. Daarna werd de Het Hoofdbestuur zou het op hoogen prijs stellen, eerewijn aangeboden, en gelegenheid gegeven, onder- van Uwe Excellentie te mogen vernemen of dit ver- ling kennis te maken of te hernieuwen. Uit Neder- zoek bij Haar een welwillend onthaal kan vinden. land waren afgevaardigd door de Koninklijke Aca- demie en door de Universiteit te Amsterdam, Prof. 't Welk doende enz. Te Winkel, eerelid der Vlaamsche Academie; door de Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Lei- Namens het Hoofdbestuur van het Algemeen den Dr. Boekenoogen; door de Universiteit van Nederlandsch Verbond: Cironingen Prof. Nijhoff. De Afrikaansche Vereeni- ging deed zich vertegenwoordigen door Dr. H. Rei- H. J. KIEWIET DEJONGE Al g. Voorzitter. , nink uit Zuid-Afrika, tijdelijk met vericf in Neder- CH. R. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK, land, en het Algemeen Nederlandsch Verbond door wnd. Alg. Secr.-Penningmeester. ondergeteekende. 242 NEERLANDIA. De Belgische Academie had Dr. Pirenne afgevaardigd, vιlociped e. Prof. Mathijs de Vries had het voorts waren er vertegenwoordigers van de Keizer- woord wieler verkozen. Dat woord voldeed vol- Hike Akademie te Berlijn, en van de Universiteiten gens dien hooggeleerde aan al de eischen der etyma- van Hamburg en Freiburg. Tot de liguren, die bij- logie, tang zou het niet duren, meende ZHGel., of het zonder de aandacht trokken, en die men voortdurend yolk zou dat woord alsgemeengoed aannemen, en omrmgd zag door een Breeden kring luisteraars, be- den berijder zou het wielenaar gaan noemen. hoorde de priester-letterkundige, Dr. Hugo Verriest. Zonder zich echter aan Academie of hooggeleerde te Een weldaad is het, hem en zijn broeder, de Leuven- storen, liet het yolk het woord wieler ongebruikt, sche Professor, te hooren vertellen van Guido Ge- maar kwamen, van waar en hoe weet men , niet de zelle, van hun vereering en liefde voor dien dichter woorden f iets en fietser meer en meer in zwang. en mensch. „De Koninkliike Vlaamsche Akademie bescherme het Den avond van dien dag waren de feestgenooten recht der spraak!" door het Gemeentebestuur uitgenoodigd tot een PactIt Wij hadden ons nu gereed te maken voor den fees- ten stadhuize. Zij vereenigden zich in de oude zaal, telijken maaltijd, die om 2 uur in de groote feestzaal waar de Vierschaar der Keure, der vroedschap van van de Academie zou plaats hebben. In de voorhal Gent, oudtijds zitting hied. Een gedenksteen in den van het Universiteitsgebouw werd nog even bezich- muur herinnerde er aan, dat darn in 1576 de Pacifi- tigd de daar tijdelijk, in afwachting van de noodige catie van Gent gesloten werd. Uit die zaal werden herstelling, opgestelde reusachtige koperen draak, van wij geleid naar de aloude tuigkamer (Salle de l'Ar- eene lent van 31/2 Meter, die anders op het Bel- senal), waar de burgemeester met het stedelijk be- fortis windwijzer dienst doet. Wij dachten aan een stuur, in ambtsgewaad, zijnen gasten toesprak. Zeer Byzantijnsch of Oostersch werk, indertijd van een der werd gewaardeerd, dat die rede in het Vlaamsch ge- kruistochten medegebracht, maar de Gids voor Gent houden werd, wat niet zijne ceder- of omgangstaal zegt, dat het het werk is van een koperslager uit de is. Een Capella-koor, onder leiding van den heer 14e eeuw. Em. Hullebroek, zong eenige Vlaamsche liederen, on- De zaal, waar de feestmaaltijd gehouden werd, derwij1 de gasten zich konden verkwikken aan alter- droeg de woorden: .,Mijn Vaderland is mij niet te lei versnaperingen en wijnen, die op een lange tafel klein" van J. F. Willems en „De Taal is gansch tot toetasten uitlokten. het yolk" van Prudens van Du se. Aan den disch Zondag, 8 October, was de groote dag. Om 11 uur zaten mede aan de Minister van Kunsten en Weten- had in de Aula der Gentsche Hoogeschool de plech- schappen en de Gouverneur. Bij het plaats nemen tige vergadering plaats, die door den Minister van zag ieder der gasten zich verrast met een bronzen ge- Wetenschappen en Kunsten, den heer Poulet, evenals denkpenning, hun door de Academie aangeboden ter d e Gouverneur van Oost-Vlaanderen in ambtsgewaad, herinnering van deze plechtige feestviering. Aan de met een toes rack in het Vlaamsch geopend werd, keerzijde schrijft een Muze in een zaal der Acade- waarna -de heer Teirlinck in 't kort de lotgevallen mie in een gelauwerd boek den datum van de heug- der Academie beschreef, haar Bice end heden, haar lijke gebeurtenis. Geest en zinnen werden ook ver- blij verschiet dank zij de gulheid van Rijk en Gemeen- der aangenaam gestreeld. Aangekondigd was dat het te, en van verschillende belangstellende gevers, weer instellen van heildronken door het bestuur geregeld namen met dankbaarheid werden genoemd. Herdacht was. Zoo was van wege het bestuur aan Prof. Te werden alien, die bij de oprichting der Academie wa- Winkel verzocht, om namens de vertegenwoordigers ren tegenwoordig geweest — met smart de overlede- uit het buitenland het woord te voeren, wat hi te- nen, met siiit enkelen o. a. de Staatsminister Beer- yens deed voor het Algemeen Nederlandsch Verbond naert en Jhr. Mr. Nap. de Pauw, die, de laatste en de Zuid-Afrikaansche Vereeniging. door ziekte, verhinderd waren de plechtigheid bij te Met opgewektheid toog men om 8 uur naar het woven maar met te rooter vreugde de nog leven- GouvernementshOt ,el waar de heer Gouverneur der den, die niet ontbraken, in de eerste plaats de Gou- provincie Oost-Vlaanderen onze, hupsche gastheer verneur der Provincie, De Graaf de Kerckhove, en in was en wij het genot smaakten mevr. Ten Berge-- 't bijzonder de „leutige" bestendige secretaris, de heer De Muynck en de heeren Jules Drubbel , Willem van Edw. Gaillard, die van de oprichting af aan steeds Waeyenberge en Frans Uyttenhove een schoon muzi- met ijver het secretariaat heeft vervuld (dus met recht kaal programma van Vlaamsche liederen en composi- den naam verdient van bestendigen secretaris), ties te hooren uitvoeren. en and alle beslommeringen toch „toujourgaillard" Den laatsten dag, 9 October, werd weder verga- beef. Mededeelingen van ingekomen stukken, voorle- derd in de feestzaal der Academie. De „bestendige" zing van adressen der vreemde Academies. een ver- commissien brachten er verslag uit van hare werk- slag over de werkzaamheden gedurende de 25 verloopen zaamheden, de commissie voor Middelnederlandsche jaren, waren de volgende punten van het programma. Taal- en Letterkunde bij monde van Prof. dr. C. Le- Dit alles werd afgewisseld door fijne muziek, die zich coutere; de Kanunnik Dr. Jac. Muyldermans voor de deed hooren uit de boo to van den tempel, in welken commissie voor Nieuwere Taal- en Letterkunde; de vergaderd werd en die, behalve door leden en genoo- heer G. Segers voor de commissie voor Onderwijs in dl do gevuld was door een root getal belangstel- en door het Nederlandsch. Door de ziekte van Jhr. lenden, waaronder vele dames. Het glanspunt dezer Mr. Nap. de Pauw kon het versa der commissie vergadering was wel de fraaie, knap uitgewerlde rede voor Geschiedenis, Bio- en Bibliographie niet worden over de Roeping der Academie, welke tot besluit ge- gelezen, maar het zal in de handelingen worden op- houden werd door Prof. dr. Willem de Vreeze. Voor genomen. Bij hetgeen den vorigen dag in de plech- hen, bij wie het eerst het denkbeeld gerezen was van lige vergadering reeds was vernomen, werd nader de dei stichting eener Vlaamsche Academie — David, overtuigmg gevestigd, dat de Academie veel en hard Willems — bestond behoefte aan de beschaving der gewerkt heeft. Hebben wij goed , verstaan dan hadden (Vlaamsche) moedertaal. De Academie zou zijn een ook onderwerpen uit het practische leven hare aan- wet gevend lichaam voor taal en letteren. Allen zou- dacht, als voedingsmiddelen en liesbreuken, zonder dat den moeten schrijven en woorden gebruiken volgens wii goed begrepen hebben wat dat met taal- en letter- dictee der Academie. Men dacht daarbij aan de Aca- kunde gemeen had. Op het gebied van het onderwijs demie de France, maar die had ondervonden dat een heeft zij gewichtig werk te wee gebracht in het he- wetenschappelijk lichaam, dat algemeen geldende ver- lang van de zuivering der moedertaal. Zij ijverde ordeningen zou willen uitvaardigen, „un oeuvre de voor een goede uitspraak, en het spreken van een zui- routine et de confusion" schept. Zij moest eindigen were taal door onderwijzers, wenschte dit als een eisch met te volgen waar zij had willen voorgaan. Aardig bij de examens der normaalschool, west een besluit was de herinnering o. m. aan de geschiedenis van het der Regeering uit te lokken, volgens hetwelk in Vlaan- zoeken naar een gepast Nederlandsch woord voor de geen inspecteur bij het onderwijs zou worden NEERLANDIA. 24 aangesteld, die niet zuiver Nederlandsch sprak, enz. De Academie is een verklaard tegenstander van de Kollewijn-spelling, en duldt noode eenige afwijking van de spelling van De Vries en Te Winkel. Ove- Boeken-Commissie rigens bewoog zij zich voornamelijk op het gebied van kunst, geschiedenis, folklore, kinderspelen, yolks- liederen. In alles staat bij haar op den voorgrond: de verheerlifking van de Moedertaal en de geestesontwikkeling van het Toen ik kort geleden het Boekenhuis in de Van der Vlaamsche yolk. Duynstraat te Rotterdam nog eens bezocht, waar ieder Een waardig slot was de rede over Letterkunde, belangstellende steeds welkom is en met versterkte uitgesproken door Hugo Verriest. Met zijn fijn stem- belangstelling zal vertrekken, was men daar juist be- geluid voorgelezen, keurig van vorm, fijn van inhoud zig met verhuizen naar een ruimere bovenzaal, en taal, trof hi' ieder die in het gemoed bij de ont- die thans, geheel geordend, op het eerste gezicht reeds wikkeling van zijn tekst: „Letterkunde en Taal, Gij een goed denkbeeld geeft van den kramgen arbeid, zijt prachtig!" „Letterkunde en Taal, Gij zijt math- die de Boeken-Commissie in ons streven voor Naar ti g!" Hi' stond daar als het zinnebeeld der Vlaam- rekening heeft genomen. sche beweging. Hij, kind uit het yolk, ingewijd in Men vindt deze zaal hierbij afgebeeld en de plaat- degeheimen van de taal en de geschiedenis van het jes zijn ontleend aan een pas door de Boeken-Com- Vlaamsche yolk, heeft al vroeg beseft dat die taal missie uitgegeven, handig, welsprekend propaganda- prachtig was, maar hi' had het gevoel van naaktheid boekje, waarin Joel en werkwijze, verspreiding over in het kleed, dat als een schaamtekleed was, hi' had de wereld, wijze van bekendmaking enz. in beknop- honger en werd niet gevoed, het dorstte hem maar ten vorm worden omschreven en door een paar sta- men bood hemgeen lafenis. Op zijn 17e jaar hoor- tistieken en tabellen warden verduidelijkt. de hi' voor het eerst het Vlaamsche lied zingen, en 27 jaar was hi' Coen hi' voor , het eerst, als beleefde , Vlaamsche taal. En nu stond hi' daar met opgericht hoofd, was trotsch op zijn kleed, voelde zich welge- daan. Ja, Letterkunde en Taal, gij zijt machtig! En datgevoelden wij alien met hem op dat oogenblik. Alvorens te scheiden, bood het bestuur der Acade- mienog een rijtoertje door de stad aan, waarbij een bezoek gebracht werd aan het oude Grafelijke slot, Gravensteen, dat van 1180 dagteekent en de herinne- ring draagt aan de Graven van Vlaanderen, aan Phi- lips den Goede, aan Karel V e. a. Groote sommen, men noemde 21/2 millioen francs, zijn er aan ten kos- te gelegd, om het slot zooveel rnogelijk in zijnen vroe- geren staat te herstellen, en nog gaat men daarmede voort. Het kleine Begijnhof werd voorts bezocht, maar het meest trok de Sint Bavo's kerk met het be- roemde altaarstuk van de Gebroeders van Eyk, de a anbidding van het Lam. Dankbaar en meer dan voldaan verlieten wij Gent, versterkt in onze sympathle voor de Vlaamsche bewe- ging, in onze liefde voor den Zuidelijken broeder, en met den hartgrondigen :wensch, Oat zijne idealen steedsnader komen, en dat de Koninklijke Vlaamsche Academie in hare hooge opvatting van kunst en we- tenschap, en nationaliteit, in Vlaanderen's aloude hoofdstad prijke als een roemvol zegeteeken uit een eervollen strijd! De viering van het 25-jarig bestaan der Konink- B )ekenhuis: Van der Duynstraat 63, Rotterdam like Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde Eenige foto's verluchten het geschriftje 1). deed een tijdvak overzien van een krachtige, levendige, Op het titelblaadje staat een afbeelding van den sympathieke beweging, tot herwinning van verloren rech- voorgevel en het is ons aangenaam door de opne- ten, tot opwekking van den oud-nationalen geest, tot min g er van 't adres Van der Duynstraat 63, eerbiediging van de rechten der Nederl. of Dietsche taal. Rotterdam nogmaals in herinnering te kunnen Een woord moet ons nog van het hart. De be- brengen bij de lezers van Neerlandia, die wel zul- stuurders der Academie hebben zorgvuldig vermeden len doen, als hun weg er op een Zaterdagmiddag alles wat den vreemdeling zou kunnen doen denken, fangs voert, eens bin en te gaan om de Commissie dat de Vlaamsche beweging partijen kende, doch den in werken g te zien. opmerkzame kon het niet ontgaan, dat meer dan λen Een staf van hulpvaardige medewerksters en mede- voorganger in die beweging ontbrak, lien men daar werkers is daar an bezig met uitpakken en inpak- gaarne zou hebben ontmoet. Aan een gebouw op den ken der ontvangen en le verzenden kisten boeken. hoek van een straat stond op een uithangbord met Daar ontvangt de secretaris altijd gaarne geschi k- groote letters: Federation des etudiants t eboeken en tijdschriften, die de moeite libιrau x. Wat te denken van de toekomst van een en kosten van het verzendennog waard zijn. yolk, waar de partijgeest zoo sterk in het bloed zit, Geschikt zijn: eenvoudige leesboekjes, verhalen, dat hi' reeds de iongelingschap verdeeld houdt op een novellen, romans, voor jongens en meisjes, ook ti'- tijd, waar ondanks verschil van meening en richttng, schriften voor de jeugd, dezelfde soort voor volwas- broederschap de lens moet zijn ? senen, bloemlezingen, werken voor meer ontwikkel- „Eendracht maakt macht!" „L'Union fait la force!" den- liefst een studieboeken; tooneel- en zang- zij en blijve de kostelijke zinspreuk aan deze als aan stukjes, liederenbundels; stichtelijke lectuur. Al es in- g ene zijde der Schelde! 1) Op aanvraag te bekomen aan het kantoor der Boeken-Commissie, CH.. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK. Mathene_sserlaan 244c, Rotterdam. Ookjaarverslagen 1910 244 NEERLANDIA. Uwe medewerking te vragen voor een plan, waarvan het doel dezer dagen is uiteengezet in een feuilleton in de Middelburgsche Courant, n.l. het inzamelen bij particulieren van niet meer gebruikte, degelijk Hol- landsche boeken, ten einde die op te sturen naarhet Boekenhuis van het Verbond te Rotterdam. Daar zullen ze door de Boeken-Commissie wor- den geschift, en verionden naar bevoegde Vereenigingen in plaatsen in alle werelddeelen, ter verschaffing van Hollandsche leesstof aan land- en stamgenooten die niet in de ge- legenheid zijn, daar Hollandsche boeken of tijdschriften te koopen. We vragen U daarom Uw boeken- rekje,kasten of kisten eens na te zien. Waarschijnlijk dat U daar Holland- sche boeken vindt die voor ons doel geschikt zijn, en waarmede U nu Boekenzaal. niets doet, en nooit meer iets zult doen. gebonden, ingenaaid iften of — wat de tijdschr be- Natuurlijk: hoe meer hoe beter. Maar ook als U treft — desnoods in afleveringen, al ontbreken er van er slechts enkele afstaat, zullen wij U erkentelijk zijn. deze aan. Zoowel wetenschappelijke werken als uitspanningsboe- G e l d e l ij ke s teun is zeer gewenscht, daar veel ,ken en afgeloopen jaargangen van tijdschriften zijn moet worden aangekocht om aan inkomende aanvra- ons welkom. gengced te kunnen voldoen. Gelieve de ingesloten briefkaart zoo spoedig moge- Weldra gaat op verzoek een prachtzending kinder- lijk te verzenden, dan zullen wij de boeken op een boeken(prentenboekjes, liedjes, gezelschapsspelen voor der daarop genoemde datums laten halen." kinderen, platen enz.) naar mevr. Loopuyt te Kaap- Een dergelijke maatregel, die het dubbele you- sad voor een tentoonstelling, die geheel Zuid-Afrika deel geeft dat de Boeken Commissie nieuwen tcevoer zaldoorgaan. Fen aantal Nederl. uitgevers heeft daar- ontvangt en gelijk het streven van het A. N. V. in toe meegewerkt. wijder kring bekend wordt, bevelen wij andere Af- Aldus arbeidend, wordt gestreefd naar de ernstige deelingen en Takken ten zeerste ter navolging aan. vervulling van de eervolle taak, eenmaal door Prcf. Het gevolg te Middelburg toch was, dat vier kis- H.Kern, eere-voorzitter van het A. N. V. aldus on- ten degelijke boeken en tijdschriften naar Rotterdam der woorden gebracht: konden worden gezonden. Het is een onafwijsbare plicht in al- le oorden der wergild onze eigen na- * * tionaliteit hoog te houden. Nog dit: * In het vorig nummer werd meegedeeld, dat de N. Z. Den len secretaris-penningm. der B.-C., Dr. W. Afr. Ver. aan de Bceken Commissie voor 1912 een van Everdingen, die zoo geheel in zijn arbeid leeft, is steun van f 300.— had tcegestaan. Dit mcet zijn voor niets liever dan door Afdeelingen of andere vereeni- het loopende jaar (1911). gingen te worden uitgenoodigd om over doel en streven van het A.N.V. in het algemeen en de Boeken-Com- missie in het bijzonder, een voor- dracht te komen h3uden. Hij sprak kort geleden nog voor de Afdeeling Rotterdam van het Neder- landsch Onderwijzers Genootschap en vondWoensdag 25 Oct. veel bijval in Brussel, waar de tak van het A.N.V. hem had uitgenoodigd. De Vlaamsche Gazet gaf er een met twee afbeeldingen verlucht ver- slag van, dat aldus eindigt „De puike voordracht van Dr. van Everdingen werd door de aan- wezigen zeer toegejuicht en menig- een liet zich als begunstigend lid der Boeken-Commissie inschrijven. * Nu ik toch over de Boeken-Com- missie schrij, f nog een woord van hulde aan de jongste Burger-Afdee- ling, wier gebied Walcheren omvat. Haar bestuur verzond een omzend- brief van den volgenden inhoud : Boekenzaal. „L. S. Het Bestuur der Afdeeling Walcheren van het Alge- Het is zeer te hopen dat die stun in 1912 niet meen Nederlandsch Verbond neemt bij deze de vriiheid moge uitblijven. C. VAN SON. NEF_RLANDI A. 245 liazebroek Molen uit de 1.Te eeuw. Besluit. Dit wilncg niet ze en dat cns Verbcnd zich ge- heelonthouden mcet. Er bestaan plannen cm naast Toen wij dan, het hoofd en hart vol van vertrou- het Comite Flamand de France een eigen verb Wen in de Vlaamsche zaak, die ook de onze is, den van Vlaamschgezinden te vormen, waarin, meer dan terugweg naar Holland inslcegen, viel het eerst mcei- in het Comitd, het verlangen tot opbeuring van het lijk, Beigie binnenkcmend, zich in te denken, Frank- Vlaamsche yolk tot uiting kcmen kan. Daarmede zou rijk te hebben verlaten. Het Fransch speelt overal de het Verbond dan in verbinding kunnen treden. hoofdrol, overal, te Yperen, Gent minder , Brussel Ook zou cnderzocht kunnen worden welke Rede- meer: 1 Is al Fransch. Te Brussel gevestigde Neder- rijkerskamers in Vlaanderen ncg bestaan. Vol ens G. landsche maatschappijen ontzien zich niet daaraan Kurth in zijn werk La frontiere linguistique en Bel- mede te doen. Nog minder vcelden wij ons thuis toen gigue et dans le Nord de la France (Memoires Cou- wij de sombere tijding hoorden, dat onze eigen Ko- ronnes etc.' par l'Academie Royale de Belgi- ningin ook al Fransch zou spreken. Voor ons, die cue, dl. XLVIII, blz. 84), bestaan er: „Het Bolle- getuige waren van de diepe ontstemming in Vlaan- werk'' te Duinkerken; „Sinte Barbara" te Bergen; derenland, was dan ock de manifestatie met het tan- „de Blauwers" te Cassel. Hi' put het weer uit de derol: „Spreek Uw taal" een gedurfde daad, als een Nederlandsche Dicht en Kunsthalle VII, blz. 90. eenzame lichtstraal die zijn we zcekt door de duis- Het valt echter te betwijfelen of zij nog bestaan. ternis. Op onze vraag of er rederijkerskamers nog beston- den zette men steedsgroote oogen op 1). Moeilijk valt het uit de gewonnen ervaring van, O. a. de heeren De Lylle te Duinkerken en De weinige dagen een richtsnoer te vlechten voor het tce- Meunynck te Bergen meenden dat er geen meer be- komstig beleid van ons Verbcnd tegenover de bewe- stonden. Bestaan ze nog wel, dan zou in overleg ging die in Vlaanderen begint te ontstaan. Indien met den verteg-enwoordiger van het Verbond, den heer het ons vergund is een opmerking te maken, beschei- Descamps, b.v. een wisselprijs kunnen worden uitge- den, omdat wij beseffen dat onze kennis van de toe- loofd voor de beste opvcering in de Vlaamsche taal. standee ginds volstrekt niet volmaakt is , dan is het Zij zouden wellicht gesteund kunnen worden bij het deze: Ons Verbond houde zich voorloopig op den inrichten van een uitvoering van het Nederlandsche achtergrond. Vlaanderen heeft steun noodig en uit lied. Ook zou het uitloven van een Algemeen Neder- die behoefte aan steun zal van zelf een drang gebo- landsch Verbond-prijs voor een groote bo:derwed- ren worden tot kennismaking met ons Verbond en strijd de harten der „Vlaamsche Bolderkerels" kun- zijn streven. Nu kent men het nog niet en ziet er nen veroveren. En om met den heer Lemire te spre- een vereeniging in met een politiek streven als de , ken laat ons de Taalbondexamens vooral niet uit Alliance Francaise. De leidende geesten in Vlaande- het oog verliezen. Een populaire uiteenzetting over ren zijn er trotsch op Franschen te zijn, te behoo- dcel en inrichting dier examens in Zuid-Afrika Lou ren tot de republiek met haar grootsch verleden. En den we g kunnen banen tot het gronden van een over- al heeft ons Verbond met politiek niets uit te staan, eenkomstigd instelling in Fransch-Vlaanderen. Naar- een misverstand is spcedig geboren, een dwaling niet mate onze kennismaking met Vlaanderen toeneemt, spoedig titgeroeid. den zich misschien andere gelegenheden voor om De tijd is waarschijnlijk nog verre, dat er van een zelfstandige Groep Frankrijk sprake kan zijn, die den 1) In Belle bestonden er in het begin der negentiende eeuw nog twee : de „Spaderyken" en de „Oeltzenders". Maar ze zijn ter ziele volke kond zou kunnen doen, dat men, zich bewust gegaan, want in 1E89 werd de laatste rederijker nit Belle, Louis van zijn ras, zich Nederlander in den ruimen zin Leconte, overigens een der beroemdsten, begraven. (J. Ficheroulle: kan voelen en toch een goed burger zilni der Fran- Bailleul : Pages de l'histoire locale. 2de uitgave 1909 biz. 202 vlg.) sche republiek. Zoo zou het ook in andere steden kunnen zijn. 246 NEERLANDIA. nuttig te zijn. Vele kleine wegen kunnen ons ten slot- te leiden tot hetgroote doel. Maar in de allereerste plaats wellicht is noodig, dat er meerpersoonlijke aanraking komt tusschen Nederlanders ep Fransch-Vlamingen. Het moet niet voorkotnen, dat Hollandsche handelsreizigers (speci- aal voor kaas engenever), zooals wij vernamen, Fransch spreken en niet hun moedertaal. Maar han- delsreizigers zullen zich aan deze bede wellicht niet storen, al bereikt zij hen, want zaken gaan voor. Waar tijd geld is en een Nederlandsch gesprek voor- loo pig tijdroovend, daar valt van die zijde niet al te veel te verwachten. Toch zou misschien een poging in die richting gedaan kunnen worden door de ver- eeniging van Nederlandsche handelsreizigers, zoo die bestaat, in den arm te nemen. Maar laten beschaafde Nederlandsche toeristen wat meer dien kant uit reizen. Cassel en de Catsberg zijn een bezoek overwaard. Vooral het departement Pas de Calais moet heel mooi zijn. Daar Duinkerken nog noordelijker dan Brussel ligt en op dezelfde breedte als Maastricht, is het te dwaas, dat men wel steeds den Eiffel intrekt en niet naar Fransch-Vlaanderen, Artesie en Picardie gaat. We verwachten wel niet dat de stroom toeristen den ge- liefdenRijn zal verlaten, misschien ook mist de Hol- lander nietgraag zijn vaderlandsche sigaar, maar de enkelen, die ons voorbeeld volgen zullen, zullen het zich niet beklagen. En laten zij dan steeds Neder- landsch spreken, langzaam, en den moed niet opge- ven als het Vlaamsch wat moeilijk te verstaan is, het nor zal er zichgauw aan wennen. Men onthoude, dat, anders dan in Vlaamsch-Belgie, de gezeten bur- gerij, voor zoover wij konden opmerken, nag gaar- ne Vlaamsch spreekt en alom komt men den Hollaa- der met voorkomendheid tegemoet. Ook in deze richting zou misschien het Verborid zich verdiensteliik kunnen maken door bijv. in over- leg met de A. N. W. B. een reiswijzer van Noord- Frankrijk samen te stellen. Maar dat zal wel voor- loo pig tot de vrome wenschen behooren. Bovendien heeft het zijn bekoring een land te bereizen enkel op de kaart afgaande: de bekoring van het onverwachte, * * * Ik kan dit verslag niet eindigen zonder op een ernstige zaak te wijzen, die echter met wat goeden wil spoedig uit de wereld geholpen kan worden: de icloof tusschen Vlamingen uit Frankrijk en die uit Belie, indien die werkelijk bestaat in de mate als g nze zegslieden het voorstelden. Bij de hoogere stan- den is dit zeker niet hetgeval meer, daar veel Vla- mine uit Belie lid zijn van het Vlaemsch Komi- teyt van Vrankrijk en dit Comite zelfs eens per jaar in Belie zijn vergaderingen houdt, het laatst in Verne. Die kloof zal trouwens zoo groot niet kun- nen zijn, dat een betere kennismaking die niet zou kunnen dempen. Zei niet Abbe Lemire: Op alle grenzen haat men de menschen op wie men lijkt, anders zouden er een grenzen meer zijn ? Het neer- zien op het Vlaamsche yolk uit Belgie, omdat zijn land een historie zou hebben en zelf prat te gaan op Frankrijk's roem is vrijwel misplaatst. Belie heeft in de laatste eeuw voldoende getoond zijn plaats on- derde zon met eere in te nemen en speciaal wat het Vlaamsche yolk betreft, is de Guldensporenslag, is Roosebeeke in Vlaamsch-Frankrijk vergeten, toen uit Belle, uit Cassel en Bergen de strijdbare mannen on- der een banier streden met die van Gent, Brugge en zooveel meer ? Versplintering schijnt het kenmerk te zijn van het Germaansche ras, misschien wel omdat ieder zoo graag zijn eigen individualiteit handhaaft. Gescheiden leven nu Afrikaander, Beg, Hollander en Fransch-Vlaming. leder voelt zich thuis in eigen staats- vorm als de landman op zijn stede. Toch zijn vvij alien een. Is misschien de spreuk „Eendracht maakt macht" zoo echt Nederlandsch, omdat wij er zoo zelden naar handelden ? Aan het Algemeen Neder- landsch Verbond om, waar het onze taal betreft, die spreuk tot een werkelijkheid te maken. W. J. L. VAN ES. Minerva en het Alg. Ned. Studenten. Verbond. In een op 27 Oct. j.l. gehouden redactie-vergade- ring van Minerva, waarop de meeste plaatselijke re- dacties van Noord- en Zuid-Nederland vertegenwoor- digd waren, is besloten de kostbare redacties in Zuid- Nederland op te heffen, waar het blad niet aan de verwachtingen heeft voldaan, en voortaan de mede- werking aldaar te laten geschieden door berichtgevers. Minerva zal ophouden officieel orgaan van het Alg. Nederl. Studenten-Verbond te zijn. Mededeelingen, dit Verbond betreffende, zullen echter steeds in het or- gaan worden opgenomen. Voorlichting van studenten. In deJavabode van Woensdag 23 Aug. eerste komt onder het hoof „Oproep uit Neerlandia om Vlamingen en Zuid-Afrikaners aan te moedigen den Leidschen Vacantieleergang te volgen", een bericht voor, dataldus eindigt: ,Men maakt ons, naar aanleiding hiervan de op- merking dat de Nederlandsche Afdeelingen van het A. N. V. ook wel eens jets voor Indie zouden kun- nen doen, bijv. door de uit Indie naar Nederland trekkende jongelui, die er komen studeeren, waar noo- dig voort te helpen en in Indie stelselmatig de aan- dacht te vestigen op den steun, die dergelijke jonge- lui van bedoelde Afdeeling zouden kunnen ondervin- den. De Indiers staan in Nederland en in een Neder- landsche studentensamenleving soms zod vreemd." Naar aanleiding hiervan het volgende: Reeds se- dert eenige jaren heeft zich aan alle universiteiten en cook to Wageningen iemand beschikbaar gesteld tot hetgeven van alle mogelijke inlichtingen aangaande de betrokken inrichtingen van onderwijs. Voor alge- meene inlichtingen en wat Leiden betreft wende men zich tot den heer H. C. Hart ev el t, Pape n- gracht 10 a. Ook tot persoonlijken omgang ziin de commissieleden desverlangd gaarne bereid. Wij willen hieraan nog toevoegen, dat d NEERLANDIA. 24 Nederland in Oost-Azie. In dezelfde stadheeft de schrijver in de societeit de Franschen telkens met erkentelijkheid hooren spre- In De Economist van Februari—Juli heeft Dr. Hen- ken van degroote hulp, voorlichting en vriendschap drik P. N. Muller een beschrijving gegeven van zijn in onze Oost ondervonden en van Nederlandsch-Indie reis door Fransch Indo-China. Plaatsgebrek heeft ons gewagen met den grootsten eerbied voor wat het mce- tot dusver steeds verhinderd uit deze artikelen het derland er tot stand heeftgebracht. Frankrijk ziet in- een en ander over te nemen, dat voor de Neerlandia- derdaad en terecht in Nederland zijn ouderen en wij- lezers van belang is. zeren kolonialen broeder. In het eerste deel vertelt de schrijver van het aan- Te Haiphong in Tonkin, verhaalt dr. Muller ver- zienlijk Hollandsch Zwitsersch handelshuis, de firma der op, worden in het geheel een Nederlanders gevon- Diethelm & Co., welke een spruit is van het bekende den; „wij hebben er zelfs geen onbezoldigden consul. Singapoersche kantoor Hooglandt & Co., dat ook in Met het oog op den verren afstand van Saigon schijnt Bangkok is gevestigd en te Zurich zijn hoofdzetel voorziening hierin, ofschoon niet bepaald noodzake- heeft, omdat de tegenwoordige hoofd-eigenaar een lijk, wel de overweging waard. Tot kort geleden werd Zwitser is. „Aan het hoofd van den Saigon-tak staat depetroleum der Koninklijke Petroleum-Maatschappij een sympathieke, jonge Amsterdammer, de beer Rost, te Haiphong verkocht door Naar zuster, •de Asiatic; die als consul voor de geheele kolonie ons land ver- en het eerste wat men mij voor de landing te Haiph- tegenwoordigt... Nog een we de handelslichaam, de on g toonde, was haar vroegere opslagplaats aan de Banque de Cochinchine, staat te Saigon on er de ge- rivier. Haarprodukt... wed verdrongen door het veel deeltelijke leiding van een Amsterdammer; evenzeer duurdere... dergroote Amerikaansche Standard Oil een kweekeling van de handelsschool in Ne.rlands' Company. Ook dit stamt echter, naar ik hier hoor, hoofdstad." voor eengedeelte uit Nederlandsch-Indie, vanwaar het Niet veel Nederlanders bekleeden er dus blijkbaar als terugvracht voor de schepen, die daar Ameri- een een suns belangrijke handelsbetrekking in .lit kaanschepetroleum in blikken hebben gebracht, naar uitgestrekte gebied. Dr. Hendrik Muller licht toe wat Amerikagaat om opnieuw gezuiverd te worden." daarvan de oorzaak is Frankrijk houdt het land zoo- Te Hanoi, Tonkin,bestaat „de merkwaardige en veel mogelijk voor vreemden handel en ondernemings- schoone Ecole Francaise d'Extreme Orient", een we- geest gesloten. tenschappelijke instelling. Te am of Cambodja's eenige havenplaats, wer- De oprichting is, verhaalden de geleerden en de direc- den de schrijver en zijn Javaan verrast, doordat kcet- teur, sterkgesteund en daardoor bevorderd door on- sier en palfrenier van het hen afhalende rijtuig, zoo- zen hoogleeraar H. Kern, un savant de premier or- dra zij Pawiro's hoofddce en sarong on waarhad re, evena s zijn over e en am tgenoot e Goeje. De den op den Javaan met hartelijkheid toeschoten cn geleerden van dit instituut gewagen met rote waar- hem op Europeesehe wijze de hand schudden. „Het deering o. a. van he standaardwerk over Chineesche zijn medeonderdanen van ons, afkomstig gelijk alle godsdiensten door Prof. De Groot. koetsiers in de Straits van ons eilandje Bawean ten „Hun boekerij bevat bijna ales wat Nederland en noorden van Java gelegen. Als reel la'en onze in- Nederlandsch-Indie nu of vrceger met betrekking tot landers buiten ons gebied de sarong varen en ver- hun wetenschappen hebben uitgegeven. Het Tijdschrift wisselen zij hun hoofddcek voor een „kapje". van het Bataviaasch Genootschap voor Kunsten en In het zelfde gedeelte verhaalt de schrijver van een /e ensc appen sc iatten zij hooger dan dat der be- bezoek bij Koning Sisowath I van Cambodja. De kende Asiatic Society. en der andere Europeesche we- Koning drinkt met Dr. Hendrik Muller de gezond- tenschappeliike vereenigingen in Japan, en yell ensn held van Neerlands' Koningin en deelt mee hoe zijn. staan de Hollanders zonder den minsten twiifel boven- ouders in zijn jeugd hem vaak spraken van Oud- aan in heel Azie met betrekking tot de wetenschappe- Holland. like bewerking hunner kolanien aldaar en heeft geen „Het eerst zijn de Portugeezen bier gekomen, ver- yolk in Azie zooveel op wetenschappelijk gebiedge- telt hij. Zij hebben zich geworpen op de verspreiding wrocht, Te Hanoi woont een apotheker, de de Hol- van hun godsdienst en zulks met zooveel ijver en zoo landsche teksten weet te vertalen, en buitendien war- goeden uitslag, dat than nog een wijk der stad den zij hierin bijgestaan door een gewezen landge- (bedoeld worth er Puom Penh, de hoofdstad van het noot van ons, zoon van den Nederlandsch Indischen Koninkrijk. Red.) — en verscheidene dorpen door in- resident De Villeneuve, die,Fransch officier gewor- landsche Christenen worden bewoond. Hollanders den, verbonden is aan het Kabinet van den Gouver- hebben zich uitsluitend met den handel bezi gehou- neur-Generaal. Die kennis van het Holl.andsch is te den en bier goede herinneringen achtergelaten." noodzaketijker, omdat oud-Hollandsche reisverha'en en „lets anders echter niet. In dit opzicht van een vooral het „Daghregister van het kasteel Batavia" vergelijking tusschen onze vaderen en de Portugeezen de beste bronnen zijn voor de kennis van Indo-China zeker niet ten gunste van de eersten uit en geeft te in de 17e eeuw." denken. Van onze taal is, tengevolge van onze ge- Een ambtenaar, die dr. Mullervergezelde naar het woonte om ons tegenover inlanders van de hunne te dorp Thai-Ha, vraagt met belangstelling naar Hol- bedienen, niets overgebleven in de door ons verlaten land en zijn kolonien en vertelt ook dat onze vade- Aziatische landen; ook niet behoudens enkele woor- ren in Tonkin een handelsvestiging hebben gehad en den, op Ceylon , waar wij toch anderhalve eeuw den wel te Hung-Yen, tusschen Hanoi en de zee. „Thans scepter hebben gezwaaid; noch van onzen gods- nog wordt, voornamelijk in die buurt, maar ook op de dienst, zelfs bijkans niets van de herinnering aan markten elders in Tonkin, een soort prinsesseboonen oils... De Portugeezen daarentegen spraken en verkocht, diedoor onze voorzaen bier zi4i (Yebracht, spreken tegenover inlanders hun eigen taal, en en den naam dragen van clan hoa-lan (Hollandsche dientengevolge worden nog heden overal in Oost- boon)." Azie Portugeesche woorden door iedereen gebruikt... De reisbeschrijving bevat zeer belangwekkende ge- Op Ceylon bedient zich een geheele klasse van schiedkundige mededeelingen over het verloop der he- kleurlingen nag van het Portugeesch, zij het sterk trekkingen tusschen Holland en Cambodja en Hol- verbasterd, en loch hebben de Portugeezen het land en Tonkin. eiland niet langer bezeten dan wij. Hetzelfde verschijn- sell ontmoette ik in onze oude stad Malakka en daar komen de priesters nog heden uit Portugeesche lan- Nederlanders en Stam,verwanten, den. „Wijst de geschiedenis ons hier niet den weg", Bevordert de Vlaamsche Beweging door vraagt dr. Muller; terwijl wij zijn ondervinding den in Vlaanderen Nederlandsch te spreken Hollanders in den vreemde ernstig ter overweging en in Uw briefwisseling met Vlaanderen a anbieden. het Nederlandsch tegebruiken ! 248 NEERLANDIA. Haute Chique. Nouveau Creation. Derniere genre. Taal-Commissie Haut Nouveaute. (DEN HAAG.) Nog mooier is wellicht volgende omzeting van ge- slachten, met gouden letters op een winkelraam aan- gebracht: Bottines francais et souliers Bestrijding van vreemde woorden. francaises. De Parijsche magazijnen ,,Au Printemps" en „Au Ook in Frankrijk worth sedert eenigen tijd den strijd Bon Marche" hebben ook hier hun mededinger, die aangebonden tegen het gebruik van vreemde woor- de wereld verovert alleen reeds door zijn naam: den. Daar is onlangs opgericht: Les Amis de Ja lan- aue francaise, Societe nationale pour la defense du Au Chique. genie francais et la protection de la langue francaise Een kapper,... pardon, een coiffeur, die zich bij- contre les mots etrangers, les n6ologismes inuliles et zonder op het bedienen van dames toelegt, kondigt toutesles deformations qui la men cent" wat ver- zich aan als taald luidt: „De vrienden der Fransche taal. Natio- Specialite pour bruler les cheveux. nale vereeniging voor de verdediging van den Fran- schengeest, de bescherming van de Fransche taal Die specialiteiten brengen het ver. Een ander biedt tegen de vreemde woorden, de zucht tot onnoodige zijn diensten aan met de vermelding: nieuwigheden en alle misvormingen, die haar bedreigen." Specialite de crocodiles de la maison. Deze vrienden der Fransche taal verklaren, dat -)ok De jonge dame, die ons haar buit bracht, vond in Frankrijk dagelijks tal van vreemde woorden zich deze diertjes te belangwekkend om er niet op of te in het gebruik dringen. Men vindt ze. overal, zoo zeg- gaan en meende er een te kunnen vangen, toen zij gen zij: in onze straten, aan de puien der winkels, door een winkeljuffrouw toegeknikt werd, die — het op de rijtuigen, die op de hoeken der si.raten en op client ter eere van het magazijn geboekstaafd — depleinen staan, op de deuren van hotels en ver- slechts als noodhulp haar diensten verleende. verschingslokalen, op de plaatsen van openbaar ver- De mooiste vangst, Welke de vriendin van De maak, in de dagbladen, de prijscouranten onzer ma- Residentiebode echter machtig wist te warden, is het gazijnen, in alle spelen, in de rechtspraak, den familie- volgende opschrift met niet minder dan vier ramme- kring, den ha del en de nijverheid, enz. enz. lende ongerechtigheden: „ , Wanneer wij een woord in den vreemde zoeken Exposition permanent de cartes vues, dan doen wij niet alleen schade aan onze taal; maar wij veranderen er ook het wezen van en vernietigen dans le magasin de derriere. degelijkmatigheid; bovendien doen wij te kort aan De Resb. voegt hier aan toe: onze bezcekster, die den Franschengeest en den Franschen trots door ons straat en huisnummer aangaf, hetwelk bij som- stilzwijgend de meerderheid te erkennen van het volk, migen in onze eerste winkelstraten te vinden was, gaf aan welks taal wij die uitdrukking ontleenen." ons de verzekering, dat zij in niets overdreven heeft, Zij achten den tijd gekomen om handelend op. te doch ailes naar waarheid opteekende. treden tegen zulk een betreurenswaardige strooming. Tot zoover De Residentiebode. Daarom hebben zij deze vereeniging gesticht. Het Tot ons leedwezen missen wij op het lijstje de „pot doel spreekt duidelijk uit den naam; maar zij wil ook de Suede" handschoenen, die een Haagsche hand- in alle la en der Fransche samenleving het bewust- schoenenverkooper onze dames Wilde laten dragen zijn wekken, dat de onschendbaarheid der taal onze (Het Vaderland). vaderlandsliefde evenzeer raakt als de onschenclimar- heid van den vaderlandschen bodem. Mededeelingen: „De vereeniging wil een vijandschap of haat kwee- Een lid van den Haagschen Gemeenteraad, die niet ken tegen het buitenland; — zoo zeggen zij, — dit was herkozen, nam van zijn vroegere ambtgenooten zou in strijd zijn met den Franschen geest maar, afscheid door middel van kaartjes, waarop onder zijn waar alle omringende volken zich wapenen tegen naam stondp. p. c. (Vaderland 5 Sept.). vreemde invloeden om de nationale eigenheid te kun- In Mutua fides, eengeschrift verspreid door een nen ontwikkelen, daar zijn wij op onze beurt gerech- vereeniging tot het verkrijgen van gced dienstperso- tigd om te zoo en dat wij de erfenis onzer vaderen, neel, staat: De Nieuwe Courant is een der leading die rijker en kostbaarder is dan welke ook, onge- bladen van Nederland. schonden bewaren." Waarom niet „toonaangevende" gebruikt ? Daarom doet zij een beroep op alle Franschen om niet toe te geven aan een zoo gevaarliike mcde, over- Afkortingen. tuigd als zij zijn, dat het loch ook sierlijk en beval- Nog eenige weken en vele Nederlanders zullen weer lig is om Fransch te spreken in het Fransch. onnadenkend de dwaasheid be aan kaartjes te ver- De oproep is onderteekend door een as to Fran- zenden of een advertentie teplaatsen als talk van sche letterkundigen, geleerden, kooplieden, nijveren en hun beste wenschen, met afkortingsletters aan een rech t sgel eerd en . vreemde taal ontleend. Laten de leden van het A. N. V. het voorbeeld geven, door ook in dit opzicht het Nederlandsch in eere te herstellen. Verfransching van den Haag. P. f. worde m.g. (met gelukvvensch). Naar aanleiding van een klacht in Neerlandia over P. r. m. d. (metdankzegging). het verfranschen van Maastricht, maakt de Resb., die En bij voorkomende gelegenheden: het voor Maastricht opneemt, de opmerking, dat bet P. c. worde m. r.(met rouwbeklag). daarmee in Den Haag, althans wat de winkelopschrif- P.p. c. t. a. (ten afscheid). ten betreft, nog veel er er is. „Wij even een bloemlezing — aldus de Resb. -- van de taalgruwelen, die een onzer jonge dames al 1) We merken hier even op, dat de strijd van het A. N. V. niet gaat tegen verkeerde vreemde opschriften — die veroordeelen zich wandelende verzameld heeft en, met deadressen cr- zelf maar tegen noodeloos vreemde opschriften in het algemeen. bij, aan ons bureau afstond: Red NEERLANDIA. 24 Deer Beukers gaat ten slotte de betrekkingen pa. die tusschen West-Australie bestaan en nog kunnen worden uitgebreid, cm te eindigen met een dichter- Buitenland like beschrijving van het schilderachtige Nederland van wide wateren en hoe luchten, van teere land- schappen en stemmige natuur, van mooie steden en teekenendedorpen en een beschrijving te geven van het leven der schippers en den invloed, die de schip- De Nederlandsche tentoonstelling perij op de Nederlandsche geschiedenis heeft geoefend, te Londen. vooral in den 80-jarigen oorlcg. Nog enkele bijzonderheden over de in 1912 te hou- den tentoons'.elling in Olympia te Londen. Nederlandsche Vereenigingen in Hoegrootsch deze tentoonstelling wordt opgevat 1)uitschland. door de Nederlandsche Kamer van Koophandel al- De Nederlander in Duitschland, de list der Ned. daar blijkt wel hier uit, dat voor de uitgestrekte ruim- Ver. in dit land uit Neerlandia over emend vcegt Er te van 80 bij 80 Meter en den opbouw, die door de aan toe: Daily Mail op aanwijzing van den Nederlandschen kunstschilder W. L. Bruckmann, ondernomen wordt, „Wij zouden de list voor Duitschland nog wel wat I 24.000.— noodig is. De Hollandsche tuinen, de kunnen aanvullen: M. Gladbach, Hochheide, Crefeld, beek die ze doorsnijdt, en de bloembollenvelden zul- Beeck, Oberhausen, Viersen, Styrum, Neuss, Rheydt, len wordenaangelegd onder leiding der tuinbouwkun- Dortmund, Sterkrade, Waltrop-Mengede, Marxloh, di en Waiter & Co., die daarvoor opzettelijk uit Ne- waar overal minstens een bloeiende Nederl. Vereeni- derland zullen overkomen. ging bestaat en walk aan werkende leden minstens Van het waarborgfonds van ruim f 40.000.— is 1000 I\?ederlandsche mannen tellen, vereenigingen van f 33.000.— bijeengebracht door de Ned. K. v. K. te weer bestaan, het A. N. V. ongetwijfeld gaarne kennis Londen en het overige door directeuren van de Ned. gal nemen. We kunnen zijn opgemaakte list ook nug Handelsmaatschappij, den voorzitier der Amsterdam- in zooverre verbeteren dat we weten mede te deelen, , scheK. v. K. en door de Batavier Lin. dat Keulen, zijnde opgegeven als zonder Nederl. Ver- eeniging, reeds meerdere jaren en nog eene dus- Een AustraliEr over Nederland. danige bezit." Hieruit blijkt hoe gewenscht het is, dat Nederland- De eerw. heer John Beukers schriift in The Wheat- sche Vereenigingen in het buitenland Naar adres field's Wayfarer, een maandblad dat voornamelijk zijn geven aan het Nederlandsch consulaat ter plaatse. lezers telt onder de korenboeren in West-Australie, een aantal artikelen over Nederland. „Holland", zegt hij, „is een land dat slechts on- er inn. volkomen bekend is bij de menschen, die aan deze In de plaats van den heer A. de Koff is tot biblio- zijde van den aardbol wonen. De doorsnee man stelt theca is van de Afdeeling Berlin benoemd de heer zich Holland voor als een land, dat dagelijks in ge- j. C. Ruys, Gross Lichterfelde, Lucas Cranachstr. 2. vaar is van door de zee, die zijn duinen bespoelt, of door de rivieren, die het doorsnijden, te worden overstroomd; een land, welksgouden eeuw in het Ad resverandering. grijze verleden ligt; dat eens bewoond werd door De heer L. de Waal, tot heden vertegenwoordiger een onverschrokken zeevarend yolk; • dat een Willem van het A. N. V. te Santa Fe, is verhuisd naar Per- de Zwijger en een Willem III voortbracht; dat een dapperen strijd vocht voor zijn vrijheid; maar dat nambuco (Brazilie), waar hij als zocdanig zal op- treden. thans in hoofdzaak eenplek is, waarheen de Ameri- kanen en Engelschen komen om zich te vermaken met de vreemde kleederdrachten der platte:andstTvel- king." De schrijver teekent Nederland's plaats in de ge- NEDERLAND schiedenis, om daarna zijn lezers le toonen weike plaats di land tegenwoordig bekleedt. Het Nederlandsche yolk heeft zijn eigen aard be- houden. Het heeft menig grondgebied veroverd, maar die veroveringen hebben een hartzeer nagCaten, om- Onze Volksliederen in den vreemde. dat zij niet ten koste van andere volken we de be- haald, maar ten koste van de machtige zee. Naar aanleiding onzer opmerkingen over de ver- Holland moge dan een instrument bespe:en in het talingen van het Wien Neλrlandsch Bloed en 't Wil- Europeesche concert, het heeft de voldoening van den helmus, in 't Aug.-nr., zijn nog verschillende mede- Vredestempel en het Internationale Scheidsgericht te deelingen ingekomen. herbergen. On ze vertegenwoordiger te Venetia gaf een Itali- De Nederlanders trekken er op uit en bekleeden in aansche vertaling van de twee eerste coupletten van bijna elken hoek van den aardkloot eervolle betrek- het Wien Neθrlandsch Bloed. kingen; maar slechts hun vertrouwde kennissen weten Een lid der jongel.-Afdeeling Maastricht, de beer van waar zij komen. Niet dat een Nederlander het C. Vogels, zond ons „l'Hymne national du Trans- land zijner geboorte verloochent, maar hi maakt zich vaal", aldus beginnend: de taal van het land zijner vestiging zoo geed eigen, Connaissez-vous ce peuple fier, dat de tongval de vreemde afkomst van den spreker Mais to tent opprime, niet verraadt. Avec ses biens, avec sa chair Nog bezit Holland groote mannen. Het &et ztin Pa ant sa liberte. zaken kaim en zonder ophef en het kan zijn over- zeesche bezittingen besturen zonder de hulp van kran- en l'Hymne hollandais, eindigend met den refreinregel tenmenschen of de besluiten van openbare vergade- Pour la Paine et le Roi. ringen. Met En eland deelt het de eer van staatslieden te De Parijsche uit gave van het Wien Neκrlandsch bezitten, diegoede boeken schrijven. Bioed gaat vergezeld van de volgende inleiding: 250 NEERLANDIA. „L'Hyme hollandais date de la mane ιpoque que la te Parijs bij A. Parent door de zorg zijner vrienden Brabanconne. II fut compose par le musicien Wilms, uitgegeven „Recueil des Posies Diverses"), een groot mort en 1847, qui recut a cette occasion une pen- taal kenner en degelijk geleerde. Van verschillende sion du gouvernement hollandais. Traduit par le poete geleerde genootschappen was hij lid. Maar, — en Marc. Legrand, ce chant solemnel et grave reflete, dit is de reden waarom ik de vrijheid nam dit alles clans ses vers et sa musique, 1 esprit et le caractere le schriiven, — Dufriche was bovenal een warm vriend de cette forte race n&rlandaise si profondement atta- van ons land in een tijd, dat eene zoodanige id- ch& a son sol et a la foi de ses'Peres, gardes au schap bij onze Fransche vrienden vermoedelijk ver prix de tant de luttes et de tant de sang." 1) te zoeken was. Opmerkelijk is nog, dat een Fransch geleerde in- Gedurende vele jaren een huisvriend mijner groot- dertijd op de wijze van het Wien Neerlandsch Bloed Dude van moederszijde, leerde hij hier het intieme een Vredelied gedicht heeft. huiselijer ke leven kennen en waardeeren, dat hem el- Het draagt den titel .,,La Fraternelle", Chant de d s helaas niet beschoren was. Van onze taal was Paix, par un enfant de Paris, sur fair national hol- hij een vlijtig beoefenaar, hoe moeilijk het hem ook landais „Wien Neerlandsch blued in de aders vloeit" viel, die eenigszins dragelijk uit te spreken." enz. en is gedrukt te Amsterdam, 20 Maart 1848. De heer J. A. Witkamp te Rotterdam zond ons ter inzage een exemplaar, bedrukt met het stempel van den muziekhandel Theune & Comp, Amsterdam, Taal- en Luchtvaart. en deelt over genoemd „enfant de Paris" o. m. het volgende mee: Het wetsontwerp tot „voorloopige regeling van het Zijn naam is Antoine Dufriche-Desgenettes, hij werd verkeer met vliegtuigeni en luchtschepen (vlieg- en te Parijs in 1804 geboren en behoorde tot eene fa- luchtvaartwet)" geeft de Nieuwe 'Rotterd. Courant milie, waarvan verschillende leden in de Fransche aanleiding tot een paar taalkundige opmerkingen. geschiedenis een rol hebben gespeeld. Vooreerst zien wij met voldoening, zegt het blad, Na voltooiing zijner studien aan het College koos dat de Minister van Waterstaat, van wien het wets- hij aanvankelijk de maritime loopbaan, doch verwis- ontwerp uitgaat, van „vliegtuigen" spreekt en dus selde die spoedig voor een leeraarsambt, en neg la- den steun van de wet verleent aan de poging om dit ter voor een loopbaan in den handel. Deze laatste, aangewezen woord in gebruik te brengen, --toch weinig in overeenstemming met zijn persoonlijken niet zoo aangewezen, naar 't schijnt, • of verscheiden smaak, had voor hem nochtans het voordeel, dat hij bladen schrijven nog voortdurend • „aeroplanes" of, bekend werd met allerlei landen en menschen en hij, naar wat de volksmond veelal zegt, „vliegmachines". zij het ook in bescheiden omstandigheden, aan zijn Zal vliegtuig het van vliegmachine winnen ? Het lust tot reizen, reeds zoo vroegtijdig gebleken, kon heeft wel zijn verwantschap met rijtuig, vaartuig, voldoen. Gedurende vele jaren bereisde hij ook ons werptuig enz. voor, maar als de spraakmakende ge- land, waarvan hij het karakter en de zeden leerde meente eenmaal een woord gebruikt, laat ze niet lick waardeeren en waar hem hartelijke vriendschapsban- los. Stoomtuig heeft locomotief niet kunnen verdrin- den gedurende tal van jaren, ja, ik mag wel zeggen gen. Daarentegen is velocipede, ofschoon eens aige- tot zijn dood, in 1878, bonden. meen in gebruik, voor fiefs en rijwiel moeten wijken. Ook hebben wij met genoegen gezien, dat het wets- Ma patrie est aux lieux, vu sont les gens que j'aime, ontwerp van den „bestuurder van een vliegtuig of La Hollande, a ce compte, est aussi mon pays". luchtschip" spreekt. Voor den bestuurder van het vliegtuig is er nog een goed Hollandsch woord. Wij Deze dichtregels van zijne hand afkomstig, vertol- zelf schrijven gewoonlijk „vlieger", omdat bij het ken voldoende de geveelens, Welke deze begaafde man veelvuldige gebruik een korte aanduiding gewenscht is, voor ons land koesterde. maar voelen wel, dat de oude Le:eekenis van het Ik kan mij niet het genoegen ontzeggen, ook het woord een belelsel blijft. In het spraakgebruik geeft volgende gedichtje van zijne hand even over te schrij- deaanduiding van den nieuwen luchtmensch en het yen. Het draagt den ti(el: oude speeltuig beiden door „vlieger" telkens verwar- ring. Maar „vliegenier", dat sommigen willen, is een ondeugdelijke samenstelling en daarom verwerpelijk. La Hollande. De Minister houdt zich wijselijk bij een omschrijving, Mal re sa langue un peu baroque, het aan den tijd overlatende, een vasten naam te be- Ses fumeurs, son apre climat, palen. Misschien wordt dat toch „vlieger", — men Et tout cequi parfois me choque kan niet weten. Zou echter de bestuurder van een Legout, l'oreille ou l'odorat; luchtschip een luchtschipper kunnen heeten ? De naam, waarmede de wet aangehaald kan wor- J'aime la terre oit le Batave den, bevalt ons minder. Vlieg- en luchtvaartwet: wit Oppose un mur de paille aux flots, dat zeggen vliegwet en luchtvaartwet, of vliegvaart- A la brume oppose une cave wet en luchtvaartwet ? Vermoedelijk het eerste, maar De vies du Rhin et de Bordeaux... de onduidelijkheid is een deugd. Bovendien: waar- om niet kortaf luchtvaartwet ? Het vliegen behoort Mais par-dessus toute autre chose, ook tot de luchtvaart, — getuige, zoo di de de J'aime de ce bon peuple ami Nederlandsche Vereeniging voor Luchtvaart, die. blij- Les jeunes filles au taint rose, kensde Memorie van Toelichting. voorshands de be- Les vieux marins au hint bruni! wijzen van geschiktheid zal verleenen zoowel voor bestuurders van vliegtuigen als voor die van lucht- Het is gedateerd: Middelbourg, avril 1831. schepen. Men zou kunnen tegenwerpen, dat vliegen eigenlijk geen varen is, maar dat is dan de bewe- Deze eenvoudige, bescheiden man was behalve cen ging van het luchtschip eve nine. smaakvol en fijngevoelend dichter (getuige zijn in 1879 Nog dit: moet er in art. 5 inplaats van: „a. het vliegtuig of luchtschip in de open lucht te doen voort- 1). Het Hollandsche volkslied dagteekent uit den zelfden tijd bewegen", niet staan „ ...... in de open lucht voort als de Brabanconne. Het werd getoonzet door den heer' rilms te bewegen" ? Er is een bedrijvend werkwoord „voort- (overleden in 1847) die daarvoor een jaarlijksche toelage ontving van de Hollandsche Regeering. bewegen" en een lijdend „zich voortbewegen". Vertaald door den dichter Marc. Legrand, weerspiegelt deze statige zang in woord en muziek geest en karakter van dat krachtige Nederiandsche ras, innig gehecht aan zijn bodem en aan het voor- vaderlij ,k geloof ten koste van zoo veel strijds en bloeds bewaard. IN NEDERLAND NEDERLANDSCH! NEERLANDIA. 251 Van de Afdeelingen. Alkmaar. De secretaresse schrijft: De herdenkingsdag van Alkmaar' ontzet wordt se- Bert 50 jaar door de Ontzetvereeniging gevierd. Ter eere van het 50-jarig bestaan dezer vereeniging was er dit jaar een luisterrijk feest. Elk jaar le de voorzitter dezer vereeniging een krans neer aan de voeten van het Victoria heel& daarmede de nagedachtenis onzer roemrijke voorvade. rende errende. Om nu van de belangstelling der Afdeeling Alkmaar en Omstreken van 't A.N.V. te getui- gen, ging eene af- vaardiging uit ons bestuur naar de plaats der huldiging om een loans over te reiken aan den voorzitter der feest- vieren in de vereeni- g, bij wijze van g gelukwensching en als een stille hulde van 't A.N.V. voor wat onze voor- ouders bier deden. Haarlem (Jng Nederland). o De Secretaresse schrijft : Zaterdag 28 Oct. hield onze afel• weer een vergadering. Nadat de notulen waren voorgelezen in en we over tot g het regelen van den toestand. Aangezien er nog een lid ge- vonden was, diege- schikt is het voor- zitterschap op zich te nemen werd be- sloten, dat Dr. Sche- pers het nog voor- Ioopig zal waarne- men. De aftr. leden van het voorloopig bestuur werden her- kozen, zoodat het bestuur dus nu be- staat uit : Dr. Sche- persvoorzitter; me'. J. H. Faber, secre- taresse, Badhuisstr. 12; J. A. Schepers,2e secr. • H. J. Cramer, penn • J. Boes (B.- en P.-Commissie). Verder hadden we nog 1 regle- ment, dat voorgelezen werd en behoudens enkee op- merkmgen werd goecigekeurd. Onze oud vocrzitter, de heer E. Bakker, pleitte vooral vocr het behoud van den naam„ Jong Nederland”, die z. zooveel beter is dan het stijve „Haarl. Jongelieden-Afdeeling". Bij de rondvraag gaf de heer Croin een kort over- zicht van het werk van de B.- en P.-Commissie cn wekte de heer Boes, die den heer Groin afflict. zoo ijverig helpt met verzenden, enz. van ontvangen boe- ken enpostzegels, de leden op om toch vooral le zorgen dat ze steeds werk in overvlced hebten! Hierna hield de heer Bakker een rede, die door tijdsgehrek heel kort moest zijn. Hij stipte nog even aan wat z. doel en streven van „J. N." is. Vol- gens hem was het voornaamste, dat de Afdeeling de gezelligheid bevorderde. Hij rigid het bestuur aan vooral gezellige vergaderingen, fiets- en wandeltoch- ten uit te schrijven, want wanneer er een prettige omgang tusschen de leden bestaat, voelen zij zich veel meer an voor 't doel van het A. N. V. Na nog een opwekkend woord, cm voor de B.- en P.-Com- inissie te werken, eindigde hii om gelegenheid te ge- ven den verderen avond door muziek en zang te korten. Een paar leden waren zoo vriende- lijk ons op viool- en pianospel te vergas- ten, dat ook veel heeft bijgedragen tot het welslagen van dezen avond. Door de vriende- lijke zorgen van Dr. Schepers waren we voorzien van een groot aantal brief- kaarten, die door de Nationale Vereeni- ging voor denVolks- zang in Rotterdam worden uitgegeven. De aardige liedjes Hollands Vlag, Moet je varen, Mar- leentje, enz., brach- ten een recht pret- tige stemming onder de leden. Aileen hopen we dat ze een volgenden keer nu eens alien zullen meezingen ! We ver- wachten dat deze goedgeslaagde ver- gadering een mooi begin is geweest van een nieuw bloei- tijdperk onzer af- deeling ! jtt1 Delft (Burger-Afd). Eengeheel nieuw bestuur isgevormd, dat zal trachten nieuw leven te wek- ken. Het bestuur be- staat uit de heeren : H. P. Bok, voorz. Ds. G.. W. Olde- man, onder-voorz. Mr. W. J. L. van Es, secretaris, Spoorsingel 27. E. van Everdingen, penningmeester, Oosteind 154. C. A. van Hees. Delft (Stud.-Afd.). De voorzitier schrijft: Onze Afdeeling hield Vrijdag 20 Oct. j.l. een bijeen- komst, waar Mr. A. W. Kamp voordroeg. De aan- wezigen volgden met groote aandacht het gedeelte uit Lucifer, en daarna de lachwekkende stukken als de Verloofden van Staring, en de eigen vertaling van *Ilan 1111.ittltst cluis.41 eliettlittk t ti Act pt 441i trnarelittrOrrtiiii &MR RI.; end Oorkonde der onthullttig van de De Genestetbank, op aanstichting van de Afd. Haarlem van het A.N.V. opgericht te 13/oemendaal. Teekening van den heer a A. Luitingh, te t-faarlem. 252 NEERLANDIA. das Buch Legrand (Heine). Ten slotte een allerkluch tigste vertoonmg: het rondleiden van bezoekers door een abdij, waarbij de zaal daverde van het gelach. Niet snel zal de buitengewone wijze, waarop de kun- VLAANDEREN. stenaar Heine's geest deed Leven, door de tceschou- wers worden vergeten. Ook het gedeelte uit Lucifer kwam zeer tot zijn recht. In de rust werd door leden en genoodigden een bezoek gebracht aan de kleine tentoonstelling over het Aan de Leden van Groep Belyie. A. N. V., die met hulp van Hoofdbestuur en Bceken- Commissie was ingericht. Begin December a.s. zullen de bijdragen van Veel kaarten, platen en foto's gaven een geed over- 1912geind worden. Wij verzoeken once leden zicht der beteekenis van 't A. N. V. en men was hierop te willen letten en er voor te zorgen, mild met propaganda-boekjes en dergelijken. Wij dat het kwijtbriefje liefst bij de eerste i n- meenen dit denkbeeld gerust aan andere Afdeelingen ning betaald worde, ten einde zooveelmogelijk te kunnen aanbevelen, want men kan steeds op huip nutteloozen arbeid en nuttelooze kosten te van genoemde lichamen rekenen. sparen, dan weten we with- 1 Januari hoe groot ons ledental is; dankunnen vαcir 15 Januari, 's-H ertogenbosch (Burger-Afd.). naar het voorschrift van het Huishoudelijk Reglement voor het Belgisch Groepsbestuur de Meionkvrouw van Hugenpolh heeft bedankt als se- verschillende takken hunledenlijst ontvangen cretaresse dezer Afdeeling. Voorloopig zal de voor- en kan hetgetal hunner vertegenwoordigers zitter: Mr.K. M. Phaff het secretariaat waarnemen, in het Groepsbestuur en dat hunner stem rechtigde afgevaardigden op de Algemeene Ver- Leiden(Stud.-Afd.).. gadering vastgesteld worden. 03k kan dan bij Het bestuur dezer Afdeeling is thans als volgt sa- benadering bepaald ‘vorden hoevele exemplaren mengesteld : van Neerlandia voor ooze Groep voor 1911 A. L. van Blommestein, voorzitter; H. C. Harte- zullen noodig zijn. velt, onder-voorzitter; C. de Bruyn, schriiver, Hooge Woerd 41 a; J. H. Kramers,penningmees:er; A. C. Pekelharing, Comm. Vacantieleergang; mej. L. H. W. Bericht. Knijff, commissaris. De sub-Boeken Commissie bes'aat thans uit de hee- De zetel van de Zuid-Nederlandsche reJactie van ren A. C. Pekelharing, StilleRijn 16, A. J. Ensche- Neerlandia is verplaatst van de Draakstraat 23, naar de en De Kat Angelino. de Bosmanslei(Villa Neerlandia), Antwerpen. * * Maastricht(Jongel.-Afd.). Daar de hoofdredactie van Neerlandia het plan heel! De secretaris schrijft: opgevat om het maandschrift van het A. N. V. te Vrijdag 20 Oct. 1.1., hield onze Afdeeling eene gced beginnen met 1 Januari a. s., den len van iedere geslaagde propaganda-vergadering.' De le secretaris maand te doen verschijnen, zoo worden de s'acre'a. rissen vanonze Takken beeefd verzocht om in het had de leiding dezer vergadering, bij verhindering van den voorzitter op zich genomen, Hij heelte alle aan- very* de verslagen van de werkzaamheden van hun wezigen, waaronder zich ook een onzer eereleden, Afdeelingen uiterlijk den 15en van iedere maand aan n.l. Dr. J. Endepols beyond, van bane welkom en de redactie van Zuid-Nederland te laten geworden. gal het woord aan den heer A. Defresne, lid der Af- Voor het December-nr., datgeheel aan Aruba ge- deeling, die eene lezing Weld over Lodewijk van wijd zal zijn, behoeft ech'er geen kopy te worden in- Deyssel. gezonden. De spreker be on met een korte levenschets van den schrijver, om daarna een algemeenen indruk van zijne werken tegeven. De lezing, welke een degelijk in e'kaar gezet stuk Juliaan van der Linden t. werk was, viel zeer in den smaak bij de leden. De vergadering, die een zeer gezelliv, verloop had, De beer Juliaan van der Linden overleed in den werd tegen half lien gesloten, nadat verschillende loop van de maand October. Als Vlaamschgezinde nieuwe leden zich haddenaangerneld. heeft hi' vooral zijn naam gehecht aan de wet die naast den zijnen ook dien van den gewezen Minister van Rechtswezen, den heerRenkin, draagt, waardoor . in het arrondissement Brussel de Vlamingen het recht verkregen, om voor het assisenhof in hun eigen taal Uiterste wilsbeschikking. le worden ondervraagd en verdedigd. De tegenkan- tin g die oak deze rechtvaardige wet vanwege de vi Aan hen, die het A. N. V. bij uiterste wilsbeschik- anden van alles wat Vlaamsch is, ondervond, zal king wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgen- menigeen zich nog wel herinneren. De beer Van der Linden heeft zich tevens ingespannen, en met goed de vorm aanbevolen: gevolf,Y, opdat voor de militaire rechtbanken de rech- ten der Vlamingen gewaarborgd werden. Hi was Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond voorzitter van den „Bond der Vlaamsche Rechtsge- te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd leerden". Meermalen vertegenwoordigde hi' de Belgi- scheRegeering op de Nederlandsche taal- en letter-. bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. kundige Congressen, en aldus was hi' ook geen vreem- 1907, nommer 89, de som van de in het Rijk van Groot-Nederland. Zijn kalme na- tuur, zijn bed and temperament, zijn geest die hem gulden, uit te keeren binnen vooral tot de studieaantrok, hadden anders van de- maanden na mijn overlijden, vrij zen Vlaming een voorvechter gemaakt. Hi' was meer de stille werker en op die wijze heeft hi' dan ook . van alle rechten en kosten. 1 een stille kracht ontwikkeld. N t RILANDIA. 253 Een voorbeeld. wachten en ondergaan wij al de nadeelen die daar- van hetgevolg Onze tegenstrevers, op wie een enkel woordje Ne- De Walen, die niet verdrukt worden, spreken er derlandsch denze:fden indruk schijnt te maken als een van am opnieuw een omwenteling te maken, ditmaal roode lap op een s:ier, — men vergeve ons deze niet teen de „Flaminds d'Hollande", maar teen de te banale, maar tech zoo juiste, vergelijking, --110)- „Flaminds de Belgique"; zij schermen met de be- ben het niet kunnen verkroppen dat het onzalige, stuurlijke scheiding, en het bekende refrein van An- tweetalige treinboek, ondanks het aftreden van den tome Clesse: Vlaamschgezinden Minister Helleputte, is blijven be- staan. Zij vertrouwden dat de nieuwe Minister van Flamand, Walton ne sont que des pr6noms, Spoorwegen, de beer Broquevile, dat oncling vt el Beige est noire nom de famille, uit de wereld zou hebben geholpen. Minister De wordt thans beantwoord door een Waalsch gedicht Broqueville drceg een Franschen naam, hi' was ook „Flaminds-Wallons", van een onbekenden dichter, hi' eenigszins van Fransche afkomst, en trouwens een beet Depret, waarin on xaarheid op onwaarheid wordt Vlaamschgezinde Minis:er dat was zoo lets uitzonder- gestapeld, dat aan de niet ingelichte Walen de Vla- lijks, zoo ie:s abnormaals in hun ocgen dat zij over- mingen voorstelt als deverdrukkers van de Walen en tuigd waren dat met zijn val ook de Vlaamsch in- de Vlaams:he Beweging als gericht teen de Walen, de hervormingen ter docd zouden verwezen zijn. Het tweetalige treinbcek zou slechts een voorbijgaande en dat eindigt met reels als als „Foutons-nous du fla- mind", en „UWallonie aux Wallons". ziektegeweest zijn, door de bacil van het Flamingan- tisme veroorzaakt, maar die weldra zou genezen. Zoover zijn de Viamingen nooit gegaan. Wel zeg- Ron zij: „In Vlaanderen Vlaamsch!" Maar het „Vlaan- Grootegebreken hadden onze tegenstrevers aan bet deren aan de Vlamingen!" heeft bii ons nog niet tweetalige treinbcek niet ontdekt; zij beweerden wel dat de prijs van het bier, in cijfers uitgedrukt, dat in weerklcnken, feiten zijn daar cm het tegendeel to de restauraties van de stations te krijgen was, lager bewijzen, Iniien de Walen echter verlangen dat wij, was in het Nederlandsch dan in het Fransch, maar als antwoord op hun uitdaging tot daar gaan, dan zouden zij de eerste slachtoffers van die beweging zelfs dat kon hen niet tot het Flamingantisme bekee- ren, en achteraf bleek het dat van heel diegeschiede- zijn, Indien zij overtuigd ziin, zooals het in boven - nisgeen woord waar was en dat zij op een ver- gen oemd gedicht staat, dat het Vlaamsch „enn' Ian- gue innutile" is, en indien zij die taal niet willen aan- keerde lezing berustte, beter gezegd dat de roode tap waarvan hooger sprake was hen belet had te zien. leeren, zelfs wanneer zij in Vlaanderen de beste plaat- Maar dat wasnog het ergste niet! Het ergste was sen komen bekleeden talon de Vlamingen daarop dan dat zij verplicht waren Nederlandsche woorden te antwocrden met het „VIaanderen aan de Vlamingen", als waardige tegenhanger van het ,,L'Wallonie aux koopen, dat zij gedwongen waren om zich met hun met Fransch opschrift voorzien geld een beek aan te Wallons", dat cnbewimpeld tech niets anders be- duidt dan: „Weg met de Vlamingen in Wallonie!" schaffen waarin Nederlandsch voorkwam; want het is buiten kijf, al hebben wij daaromtrent tot nog toe Of het al niet erg genoeg is dat in Belie in het niets verncmen, dat zij elk gelds!uk met Nederlandsch algemeen, in Vlaanderen in het biizonder, de beste opschrift verontwaardigd van zich afwijzen en dat S'aatsbetrekkingen meestal door Walen worden inge- hetgrootste vermogen zouden versmaden, indien het nomen! hun in Vlaamsche munt werd aangebnden, Het was Uit onze Takken. al erg genoeg, dat zij in Waalsch-Belie de twee- talige opschriften, uitgaande van het 1-7estuur van A a 1 s t. Maandag 9 October werden de werkzaam spoorwegen, pos'erijen en telegrafen, mcesten dulden. heden van de Letterkundige Afdeeling hervat. Zeer Tot daar en niet verder! vele leden waren opgekomen, aanrelokt door het puik En zij name een besluit, een zeer kranig besluit: programma der openingszitting. Na uitvcering van zij gingen er toe over om, cp eigen kcs'en, een een- prachtige nummers muziek, door de heeren Jules de talige Fransche reisgids in het licht to geven, en aan- Vuyst, Rudolf Pletinckx, Felten en P. Rennebocg; gezien alles in cns land met een drink- of eetpartii zang, door den hoer Emiel van Lierde, en declama- besloten wcrdt, zoo zouden zij ook die heldendaad tie, door de heeren Jerom Renneboog en Guastaaf van vereeuwigen met het houden van een feestmaal, waar- Nuffel, droeg de hoerRichard de Cneudt, uit Gent, aan alle anti-Flaminganten deel zouden kunnen no- eenige gedichten voor die, vanwege den schrijver, ge- men. Of daarmee het vaderiand, dat door de uitga,re tuigen van het bezit eener oprechte dichtersziel en van het tweetalige treinbcek in gevaar gebrachi was, een volkomen beheersching van het vers. De geocg zalgered worden is ons onbekend, of daarmee de ste bijval was dan ockgroct. zoo sterk bedreigde eenheid van Belie zal hers:eld worden weten wij niet Doch alle gekheid op een stoke, een felt is stellig: n 1. dat onze tegenstrevers Uit Congo. met hun uitgave aan de Vlamingen een voorbeeld hebbengegeven, dat navolging verdient, daarin Vlaamsche landbouwers in Katanga. lit juist voor ons een les. Toe zij zagen dat hun In The African World, een to London verschij- petitiannement om de afschaffing van het tweetalige nend weekblad, komt een brief van den hoer Mr. treinboek te vragen een uitslag opleverde en dat het Victor Jacobs uit Ka'anga voor, waaraan het volgen- Staatsbestuur doof bleef voor hun roe stem , hebben de is ontleend: zij een oogenblik geaarzeld cm ze'f de handen tdt de mouwen te sicken. Getrouw aan het oploopende Ik heb, zoo schrijit hij, kort na mine aankomst, dat het Gallische karakter kensche:st, hebben zij niet het bezoek ontvangen van den landbmwer Van den in de weigering van het hooger bestuur herust ruaar Brandt,geboortig van Audenaarde, die reeds moor zijn zij zeif handelend opgetreden. dan 30 jaar met 300 zijner Vlaamsche landgenooten Wanneer wij ons op hun standpunt plaatsen dan in Argentinie woont. Ten gevolge van achtereenvol- kunnen wij niets anders deen dan hun handelwijze gende zeer noodlottige jaren, tijdens welke hun oog- goedkeuren Want zij hebben ens door hun spontane sten verwoest werden door sprinkhanen, besloten zij bewegmg, door hun initiatief den we gewezen dien naarKatanga te aan en zonden zij op hunne kos- wij reeds lang hadden mceten inslaan; zij hebben ten eon der hunnen, de 60-iarige Van den Brandt, des te scherper de lankmoedigheid die de Vlamingen daarheen, om het land to verkennen. sedert 1830 aan den dag le en dcen uitkomen Seder Doze was vol vertrcuwen en beloofde zijn vrienden 1830 vragen verzceken eischen wii; maar liever dan to zullen overhalen naar den Kongo to gaan. zelf eens de hand aan het werk te s'aan blijven wij Hi' heeft voor zich en de zijnen ongeveer 10.000 254 NEERLANDIA. H.A. grond uitgezocht, die voor hen zullen worden Maar nu heeft „Oom Jannie" iets gedaan, dat de bewaard. harten van de Afrikaanders verblijdt. Al hun bladen De eerste Vlaamsche Argentijnen, vijf gezinnen van gewagen er van. Zoo schrijft iemand in de Goede 50 volwassenen, zullen binnen enkele maanden in Ka- Hoop: „Gehl. Jan Smuts is niet mijn ideaal op taal- tanga aankomen. Het zijn menschen, bekend met den gebied, maar hij is onlangs met 'n kleine gebeurte- veeteelt in het grout en die de taal, de gewoonten nis te Kimberley ons Afrikaners in iets tot voor- en den geest van het nude Vlaamsche land bewaard beeld geweest. 't Afrikaner-deel van de bevolking van hebben. Elke familie bezit van 40 tot 50.000 fr. de Diamantstad deed hem hulde door middel van n re- Mr. Jacobs meent, en alien zullen dit beamen, dat ceptie, en hij stak bij die gelegenheid 'n toespraak of dit eene ernstige en welkome aanwinst is en een ge- in 't Hollands, maar omdat er zekere personen aan- luk voor het land op alle gebied. wezig waren, die in onze taal niet thuis waren, ver- De Vlamingen die hopen in Katanga een tweede zocht men hem, zijn toespraak in 't Engels te herha- Vlaanderen te zien ontstaan, zal dit tevens met vreug- len. Hij weigerde — beleefd, natuurlik, doch even be- de vervullen, want een groat aantal der krachtigste slist als beleefd. DM is t voorbeeld. Hoe dikwels ge- en der werkzaamste telgen van den Vlaamschen stam beurt 't niet, dat, terwille van een of twee aanwezi- die in Argentinie vereenzaamd waren en voor onzen gen die geen Hollands kennen, de toespraken bij 'n stam verloren dreigden te gaan, gaan in Katanga de vergadering van Afrikaners uitsluitend in 't Engels Vlaamsche macht versterken. worden geleverd of in 't Engels worden herhaald! * * Hoe kunnen we verwachten, dat degenen die onze taal niet kennen, de moeite zullen doen om ze aan Vlaamsche Werkmanskring. te leren, als wij uit onze weg gaan cm ze onder de Te Elisabethstad is een Vlaamsche werkmanskring, indruk te brengen dat g'n kenrus van onze taal no- Concordia, opgericht. Adv. Victor Jacobs van Ant- dig is ? Wordt 'n Engelse toespraak in 'n vergade- werpen is er voorzitter van. Deze kring heeft reeds ring waar de grote meerderheid Engelsen zijn, ooit zijn eigen tehuis, waar ook een leeszaal zal worden in 't Hollands herhaald terwille van de weinigen die ingericht. niet goed begrepen hebben wat er gezegd is ? Nim- mer! Wat beduidt de Engelse taal meer dan de on- ze ? 'n Hollands-sprekende Afrikaner, die naar een vergadering gaat waar verreweg de meesten Engels zijn, verwacht niet dat die mensen Hollands zullen ZUID-AFRIKA spreken of hun woorden in 't Hollands zullen over- zetten, — en hij neemt hun dat niet kwalik. Om de- zelfde reden, behoort niemand te verwachten dat Hol- lands-sprekende Afrikaners zich van Engels zullen b6. dienen bij 'n vergadering van meerendeels Hollands- Johannesburg. sprekenden." De Afdeeling Johannesburg vergaderde 19 Sept. ter Maar is 't niet teekenend voor den toestand, dat, nu bespreking van art. 8 van het reglement. Met alge- er eindelijk van Hollandsch-Afrikaanschen kant iets ge- meene stemmen werd besloten dit artikel te verande- schiedt wat regel en gebruik is van Engelschen kant, ren, waardoor nu het bestuur bestaat nit 9 leden in dit als jets nieuws, jets voorbeeldigs wordt geprezen? plaats van 7. De heer F. W. Beyers mcest tot zijn spijt voor het voorzitterschap bedanken, daar ziin be- noeming tot Staatsprocureur hem noodzaakte zich te Pretoria te vestigen. Met algemeene stemmen werd Generaal Hertzog over de moedertaal. toen Dr. F. E. T. Krause tot voorzitler gekozen. Het Gen. Hertz og behoort tot het zeldzame slag men- bestuur dezer Afdeeling is verder a's volgt: Vice- schen, die als zij den mond openen om te spreken voorzitter: A. v. d. Broek; secretaresse: mevr. Sofie H. Deys—Draayer; penningmeester E. J. E. Scherlich; ook jets te zeggen. Men kan de talrijke toespraken, lang en kort, waarmede hij onverpoosd zijn mede- bestuursleden: Ds. L. E. Brandt, S. I. Minnaar, J. Afrikaanders tracht wakker te schudden, niet lezen, zon- Lourens, P. Pienaar, A. van Wouw. der telkensgetroffen te worden door een eigen kijk Op 5 October werd weer vergaderd door het be- op de din en een nieuw denkbeeld of een frisschen stuur en werden drie commissies benoemd als volgt: vorm, dien hij aan zijn onderwerp geeft. Zoo heeft Waakzaamheids-Commissie ten doelheb- hij op het congres van de Vrouwenfederatie in Trans- bende de aandacht van verschillende departementen te vaal over „onze moedertaal" kunnen spreken — hoe vestigen op bescheiden, die niet volgens art. 137 der dikwijls heeft hij 't daar al over gehad! — en niette- Grondwet in twee talen zijn gesteld. min iets leveren, dat ook in een kort versa van de Bibliotheek-Commissie ten dcel hebten- Volkstem nog alleszins de kennisneming waard is. de om de meer dan 3000 Hollandsche bceken, op 't Nu had hij het onderwerp niet zelf gekozen, maar oogenblik in de Stadsbibliotheek voorhanden, meer was hemgevraagd of hij daarover wou spreken. Er onder de aandacht van het Hollandsch lezend publiek is, zei hij om te beginnen, in den laatsten tijd al te brengen. zooveel overgeschreven en gekibbeld, dat iedereen, Propaganda-Commissie vocr het regelen zou men meenen, er algenoeg van moest hebben. van gezellige avonden, lezingen, concerten, enz. Maar hij hoopte, dat de Afrikaanders de zaak niet Deze drie Commissies werden gekozen uit de 9 be- zat zouden worden. Daarop leden hun tegenstanders stuursleden. het toe; daarom schreven zij er gedurig over. Maar de Afrikaanders moeten de zaak blijven behandelen, „Oom Jannie voorbeeldig." zoolang het nog niet recht is met hun moedertaal. Generaal Hertzog wou nog eens uiteenzetten Welke Minister Smuts heeft indertijd als minister van waarde de moedertaal heeft. In de eerste plaats, zei- Transvaal met zijn schoolwet de aanhankelijkheid van de hij, is de taal het grootste middel, waardoor een de Afrikaanders, die ernst maken met den taalstrijd, yolk wordt verklaard, d. w. z. wil men eenyolk lee- op zware proef gesteld. Nu die wet, overeenkomstig ren kennen, dan bestaat daartoegeen andere weg het bekende advies van de commissie uit den Unie- dan door zijn taal. Wie het groctste deel van de be- Volksraad is gewijzigd, wordt er aan het Hollandsch volking van Zuid-Afrika wil leeren kennen — de wat meer recht gedaan, maar voordien was het er Afrikaanders — die meet hun taal kennen. Hoe zal treurig mee gesteld. Men begreep het niet recht van men er nu in slagen, de twee groote elementen, de generaal Jan Smuts. Hollandsch- en de Engelsch-sprekende bevolking van NEEPLANDIA. 255 Zuid-Afrika, tot Un groot yolk op le bouwen; hoe Hollandsch en Afrikaansch. zal daartoe de noodige onderlinge liefde en achting ontstaan, als zij elkaar niet begrijpen ? De Engelschen In Ons Land vinden wij onder het opschrift zullen de Afrikaanders niet waarlijk, niet in hun ziele- „Alweer onze moedertaal": het onderwerp is in dat blad ook werkelijk dikwijls behandeld, maar het is leven leeren kennen, als zij geen Hollandsch verstaan. Daarom is 't zijn, gen. Hertzog*s, beginsel, dat de een levenskwestie voor het Afrikaander yolk! — een verweer van dr. A. V. Perrold, den voorzitter van Zuid-Afrikanen beide talen moeten kennen. Afgescheiden daarvan bepleitie de generaal de flood- den Paarlschen tak van de Afrikaanse Taal Vereniging, zakelijkheid van goede kennis van hun moedertaal bij tegen een stuk, dat ons ontgaan is. de Afrikaanders zelf, naar het verslag van de Volk- Dit stuk was blijkbaar een pleidooi voor het Neder- stem, op deze wijze: „Wij kunnen onmogelik die innig- landsch en tegen het Afrikaansch. De schrijver vindt, Haar wij uit dr. Perrold s antwoord opmaken, het heid voor ons yolk en onze geschiedenis en yolk ge- voelen en tonen, Welke vereist wordt , wanneer wij Afrikaansch eigenlijk Been taal en ongeschikt ter weer- als hollandssprekenden kunstmatig aanleren wat on- geving van gedachten, die boven de alledaagsche din- ze taal niet is. Men overwege 'n cgenblik wat men gen uitgaan. Dr. Perrold dient hem daarop met ver- denkt, als men 'n taal hoort spreken. Als 't Engels wijzing naar het dichtwerk van mannen als Jan Cel- is, wordt er dadelik de gedachte aan vastgeknoopt liers, Totius, Engene Marais, Malherbe e. a., naar dr. Steenkamp's wijsgeerige dissertatie „o'er Herbert van de en else geschiedenis; het is verbonden aan de en else taal. Hoort men Hollands, dan welt men on- Spencer sijn Agnosticism", waarop hij te Amsterdam willekeurig de geschiedenis van Zuid-Afrika. We heb- aan de Vrije Universiteit tot doctor in de godgeleerd- heid is benoemd, en aan ander Afrikaansch werk. ben tans 'n groot yolk, waarop we met recht trots Zelfs over „ingewikkelde techniese en natuurweten- kennen zijn. Alles draait om de taal van 'n yolk. schappelike vra'e" kan er, volgens dr. Perrold, zeer 'n Volk kan zichzelf niet blijven, als het zijn taal laat goed in het Afrikaansch worden gesproken en ge- vallen." schreven. Heeft hij zelf dat niet in „vele voorlesings Dat is voor de Afrikaanders een nieuwe kijk op en geskrifte in zuiver Afrikaans'' getoond ? Dat kan de zaak: hun taal hangt met hun verleden, hun ge- schiedenis innig samen. Gen. Hertzog zal hun ook hij, omdat hij Nederlandsche werken over die vakken heeft bestudeerd. „Ek neem nie mijn toevlug tot En- nog eens zeggen, dat zij samenhangt met hun karakter: „Men heeft de ondervinding van veel mensen, die gels nie", zoo schrijft hij, „maar wel tot Neder- hun taal hebben opzij gezet en Engels als hun taal lands, die moeder van ons taal en gedeeltelik self aangenomen hebben. Doch spr. vraagt of men hem nog ons taal, omdat die kind nog nie van die moe- der gespeen is nie." vele mannen kan aanwijzen, die zo hebben gehandeld en die men kan beschrijven als mannen van karak- Daarom, zegt dr. Perrold, zijn de voormannen van de Afrikaanse Taal Vereniging ook voorstanders van ter. 't Kan niet anders, 'n man die zo maar van zijn degelijk onderricht in het Nederlandsch op de scho- taal kan afzien, betekent niet veel. Er is echter ver- len: „Sodanige kennis van Nederlands is nodig, nie schil tussen degene, die door omstandigheden gefor- seer d wordt zijn taal prijs te even en hem, die te om ons volkomen al sijn kos direk deur die neder- landse taalpiip tce te voer nie, maar hoofdsakelik om midden van zijn eigen yolk zijn taal verruilt voor 'n vreemde. Er zijn niet velen van dat allooi, die iets kennis en krag uit die rijke nederlandse taalbron te , kan put en die leemtes in ons ei e taal te kan aanvul." betekenen om de eenvoudige reden, dat de taal zo innig verbonden is met 't leven van 't yolk, dat men Maar de volkstaal van de Afrikaanders kan de Ne- ze niet kanprijsgeven zonder ernstige schade voor derlandsche taal onmogelijk worden, besluit hij. „Dat sij dit vandag nie is Hie, weet elkeen wat nie wil- het karakter." Een oogenblik later ging generaal Hertzcg Sir P. lend blind en doof is nie. Ons posisie is maklik te Fitzpatrick , een van de voormannen der unionisten verstaan vir elkeen wat maar w i 1 verstaan .Ons al- gemene spreektaal is Afrikaans, ons kerktaal is Ne- (de Engelsche partij) te lijf, cm een inderdaad buiten- sporige domheid die de man had gezegd. Hi' had derlands, wat dikwels al baing naar Afrikaans begin n.l. met minachting van het Hollandsch gesproken: te lijk, ons skrijftaal is tans hoofdsakelik Nederlands, alhoewel Afrikaans elke dag meer veld win als skrijf- het had niet eens woorden om aloe algebra: sche en rekenkundige termen uit te drukken. Met iemand, die taal. Elkeen wat 'n greintjie gescnd verstand het sal dus moet insien, dat Afrikaans in die toekomst, en dat beweert, zei Hertzog, valt eigenlijk niet te pra- ten ; men kan alleen zijn verregaande onkunde be- vermoedelik reeds binnen 'n korte 20 jaar, sowel ons spreektaal als ook ons skrijftaal sal wees, en dit sal iammeren. Men stelle zich voor — vervolgde hij -- dat de taal, waarin Constantin Huygens en anderen teweeg gebring word deur beter en grondiger onder- rig in Nederlands op ons skole." honderden jaren geleden reeds de ingewikkeldste ma- thematische berekeningen deden en waarin op dit Zoo denkt dr. Perrold er over. oogenblik vele universiteiten les geven, geen genceg- zame hoeveelheid termen zou bevatten cm een a'ge- braisch of rekenkundig vraagstuk in uit te drukken. Het Hollandsch in de rechtspraak. Het is jammer van zulk 'n onkundig man. En wat Hettijdschrift de Goede Hoop prijst Kaapland, bij nog meer jammer is: men vangt vele van onze ei en de algemeene verwaarloozing van het Hollandsch in menschen met dergelijke onzinnige praatjes. den staatsdienst, gelukkig, dat er althans bij de recht- Ten slotte zette de minister nog eens het ekono- spraak plaats is voor de taal van de meerderheid der mische argument uiteen. Hi' heeft daarmede bij de Afri- blanke bevolking. kaanders al veel uitgewerkt. Vroeger, zoo gaat zijn In Transvaal en Vrijstaat gaat het er lang zoo betoog, was voor ambtelijke betrekkingen veelal het oed niet mee. Zoo Engelsch vereischte, nu is er taalgelijkheid en hebben meer rechters de zaal bebben verlaten, toe een advo- dus de jongelui van Hollandsche sprake evenzeer toe- kaat er Hollandsch ging spreken. Heel anders in gang tot den staatsdienst. En aangezien voor vele be- Kaapland. Te Malmesbury heeft een rondgaand rech- trekkingen tweetaligheid een vereischte is, gooien Afri- ter met name Sir John Buchanan vier dagen lang kaanders die hun kinderen niet degelijk hun eigen met aandacht zitten luisteren naar toespraken, vragen taal laten leeren, een goede kans voor ze weg. Dat en kruisvragen in het Hollandsch of Afrikaansch. En is een argument dat pakt. zoo zijn er verscheiden rechters, die hun welwillend- held hebben betoond. De grondwet geeft het Hol- Bladvulling. landsch in de rechtspraak wel gelijke rechten, maar to in verontschuldigt zijn n i e t s doen met de als het een klein deel van die rechten krijgt, moeten de Afrikaanders dankbaar zijn. woorden: ik kan niet aan alles meedoen! 256 NEERLANDI A. Van Lord De Villiers, den hoofdrechter nu van de James V. C. Romeyn, 1799-1833; James Romeyn, Unie, vroeger van de Kaapkolonie, zegt de Goede 1833-1836; Alexander H. Warner, 1837-1865; Theo- Hoop: „Zijn huistaal is wel Engels en hij verkeert dore Romeyn, 1865-1885; Herman Vanderwart, 1886— wel onder de waan, dat hij een volbloed Fransman 1910; Albert von Schlieder, 1410. is, maar hij kan een flinke toespraak in het Hollands Aan nakomelingen van verscheiden dier predikanten leveren, en hij was dan ook de eerste rechter in de werd in de godsdienstoefening een zilveren gedenk- Kaapkolonie, voor wie de verrichtingen in het gerechts- penning geschonken. hof — dit geschiedde te Malmesbury vier of vijf ja- Ds. Von Schlieder hield een gedenkrede, en sprak ren geleden — uitsluitend door middel van het Hol- daarbij van de stichting van de Gereformeerde Kerk lands geschiedde." in ons land. Tot een honderd jaar geleden kwamen Zijn de Kaapsche rechters dus sympathfek, welwil- de predikanten voor de kerk te Hackensack nog nit lend en minzaam voor het Hollandsch, heel anders Nederland en werd er in het Hollandsch gepreekt. — zegt het tijdschrift — is het met het gros van de De weerhaan op de torenspits is ook uit Nederland magistraten gesteld. „Zelfs in sommige van onze uit- en alle predikanten tot heden toe zijn van Holland- sluitend Hollandse fiskale afdelingen dienen er magi- sche afkomst. straten, die nooit een woord Hollands spreken en zo min mogelik het .gebruik van Hollands toelaten... Klompen voor Amerika. Generaal Hertzog -heeft wijselik gehandeld cm aan magistraten een cirkulaire uit te vaardigen, vragende De Indianapolis News meldt: dat getuigenis, hetwelk in het Hollands is afgelegd, Een scheepslading van 600 kisten klompen, inhou- in het Hollands zal worden aangetekend, maar hce- dende vele duizendenparen, is uit Amsterdam te veel magistraten hebben tot nog toe aan dat verzoek GrandRapids, Mich., aangekomen. gehoor gegeven ? Dwang meet er worden tcege- Dit is de tweedegroote zending in een paar maan- past." den. Men zegt dat de Vereenigde Staten de beste af- Dwang! Ja, en die zal gen. Hertzog, als hij de nemer van Nederland is van dit artikel. In Michigan handen vrij heeft, zeker wel tcepassen. Dien is 't ernst Iowa, Illinois, Missouri, Nieuw-Jersey en enkele an- met de zaak. dere staten worden veel klompen gedragen. Beweerd wordt dat er meer klompen worden gedragen in Chi- ca go, Grand Rapids of Holland, Michigan, dan te Amsterdam. Paterson, N.-J., St. Louis, Mo., Lan- caster County Iowa en verschillende andere kleinere AMERIKA nederzetlingen voeren elk jaar groote hceveelheden van deze doelmatige voetbedekkingen in. Ned. leerstoel te Chicago. Onze Tcekomst schrijft: MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI „Dinsdagmiddag, 17 OctoLer, had de f3rmeele ore- non plaats van den leerstcel in Nederlandsche taal, geschiedenis en letterkunde aan de Universiteit te Chi• ca o. Prof. T. de Vries hield voor die gelegenheid Koningin Wilhelminaschool School. als zoodanig zijn eerste lezing in Cobb's Hall, Uni- versiteisgebouw. Het artikel naar aanleiding van het verslag van de Een talrijk gehoor, waaronder ye_ e aanzienlijke Ne- Koningin Wilhelminaschool te Jogja, heeft twijfel ge- derlandsche burgers van Chicago, woe de de pl_ech • wekt of Neerlandia wel 'vriendschappelijk gezind was tigheid bij. aan de Zending. Ten onrechte. Neerlandia neemt Zoo is dan die leerstcel een yoldongen feit gewor- nooit anders tot richtsnoer dan de belangen die door den en wij kunnen niet nalaten bij deze geiegenheid het A. N. V. worden voorges:aan. Vandaar dat het nogmaals alien die medegewerkt hebben aan de op- ijvert voor een gezonde aanpassing van de Oosersche richting er van, in 't bijzonder de Af "eeling Chicago Maatschappij in onze Kolonien aan onze Wes'ersche van het Al em. Ned. Verbond en de Holland Society (Nederlandsche) beschaving. Maar het is zich bewust of Chicag,o en den leeraar door wien deze stcel werd dat die aanpassing een. uiterst moeilijk vraagstuk ingenomen, hartelijk te feliciteeren met de yerwezen- vormt, waarbij men niet alleen heilige idealen moet lijking van den zoolang gekcesserden wens:h." koesteren, maar ook met de werkelijkheid, en dan nog met het allergrootste beleid, moet te rade gaan. Oud-Hollandsche kerk. Meer te willen nemen dan geboden wordt, zou kun- nen leiden tot een onhers'elbare ramp. De Eerste Hervormde Kerk van Hackensack, Nieuw- Neerlandia zou gezwegen hebben, ware het vers'ag Jersey, Wierde half October haar 225-jarig bestaan. vanwege den Raad van Bijstand niet gezonden, ken- Deze Hollandsche kerk is de oudste in Nieuw-jersey nelijk om een bespreking uit te lokken. Die was niet en staat nog steeds op haar oorspronkelijke plaats. voor, die was niet to en die was zuiver zakelijk. Gedurende de eerste 125 jaren van haar bestaan wer7 Niet kritiek, •hoewel in het algerneen genomen ook den de predikanten uit Holland berceren en werdEn aan Neerlandia in bepaalde gevallen het recht van kri- al de diensten in het Nederlandsch gehouden. Thans trek niet ma g warden bet wist; niet kritiek dus, maar herinnert alleen nog de naam aan haar Hollandschen eene waarschuwng. En deze gegrond op de uitspraak oorsprong. van het onwraakbare gezag van Prof. Snouck Hur- In den muur is te dezer gelegenheid een gedenk- gronje, een gezag dat blijkens motto en aanhaling ook plaat gemetseld met de namen van de predikanten door den Raad van Bijstand der Koningin Wilhel- dergemeente. mina School als zoodanig wordt erkend. De Sun yali Nieuw-York cemt ze: Petrus Tasche- Argwaan tegen Neerlandia zii eens voor al in de- maker,1686-1689; Guilliam Bertholf, 16?4-1724 ; zen buitengesloten. Het dient niet zich zelf, niet een Reinhart Errickson, 1725-1728; Antorius Curtenius, deel van ons yolk en onzen stam, maar geheel ons 1730-1755 ;John Henry Oce'ischius 1748-1774; yolk engeheel onzen slam. En het zou den voorstan- John Schuyler, 1756-1759; Cornelis Blauw, 1768— ders der Zending onrecht doen, als het veronderstel- 1770; Warmo'dus Kuypers, 1770-1797; The 2dc, re Re- de dat die zich boven elke waarschu,wende opmerking me 1775 1775-1784; Solomon Frcel_eich, 17E6-1823; verhevenachten. NEERLANDIA. 25 Nederlandsche geestkracht. marken zooveel troostende overeenkomst vertoont met cns verdwijnen uit de rij der groote mogendheden In Colombo klaagt men over de zeer ernstige me- en omdat de invloed van onze beschaving hier zoo dedinging, die de nieuwe haven van Sahang, Ned. onmiskenbaar is. In die, Colombo aandoet. Langzaam, maar zeker ziet De Denen houden ontzettend veel van een specia- het zijn scheepvaartverkeer verminderen en naar Sa- len bouwstijl, dien zij stij1 Christiaan IV noemen, bang gaan, dat, uitmuntend gelegen en ingericht als naar den man, die dien stijl invoerde bij hen, en die zeehaven, ook spoedig de handel, die thans over Sin- inderdaad niets anders is dan de Nederlandsche re- gapore gaat, voor een deel tot zich zal trekken. naissance. Degoede verwachting,en die men voor den bloei De mooistepaleizen der vorstelijke familie, de van Sabang koesterde, gaan reeds in vervulling. mooistegebouwen uit later tijd ook, zijn opgetrok- ken in dezen stijl, en meestal door Hollanders gebouwd. En gelsche fotografen naar Holland. Het 27e jaarlijksche ccngres van „The Photogra- Eigen Nijverheid. phic Convention of the United Kingdom" zal in 1912 Tot dusverre kwamen de zoogenaamde geysers of te Amsterdam plaats hebben. Voorzitter is Sir Cecil met eengoed Nederlandsch, hoewel wat omslachtiger Hertslet. woord: waterverwarmingstoestellen uit het but en- Bepaald is reeds, dat het congres gehouden zal land. Thans echter brengt een Nederlandsche firma, worden van 8-13 Juli. De vergaderingen zullen in. de N. V. Th. van Heemstede Obelt te Amserdam, het nieuwe vereenigingsgebouw der Nederl. Amateur- zulk een toestel in den handel, in haar fabriek, door Fotografen Vereen. gehouden worden, terwij1 eene tentoonstelling van foto-artikelen waarschijnlijk in het Nederlandsche werklieden vervaardigd. Jammer, dat de naam, Bromo-Geyser, de Nederlandsche herkcmst Paleis voor Volksvlijt zal plaats hebben. zoo zorgvuldig verbergt. Een teekenende Nederlandsche De B.C.. en de binnenschipperij. naam ware in ditgeval toch zeker meer aanbeveling geweest. Op de vraag van Mr. Van Es: of de Bceken- Commissie ook niet voor de binnenschipperij nuttig Verdrongen woor den. kan zijn (zie Neerlandia Oct., blz. 221), antwoordt Dr. Van Everdingen: Onze sociaal-democratische schrijvers studeeren het „Dat gebeurt reeds, in Duisburg. Duisburg Ruh- vlijtigst in Duitsche bceken en kranten. Dat is aan rort en Oberhausen. Ons werk is ook in deze rich- hun Hollandsch te merken. En door hun invloed zijn tin g voor uitbreiding vatbaar, mits men cns de gce- er al ettelijkegermanismen vrij algemeen in onze taal de, vertrouwbare adressen opgeve." doorgedrongen. Geengermanisme is het woord klass e, dat in Bravo! socialisiischegeschriften zoo groote rol speelt, maar we hebben er teen dat dat het het goede en, dunkt ons, In navolging van het A. N. V. geeft thans de Afri- schoone woord stand in onbruik heeftgebracht. kaanse Vrouwen Taalbond zegels uit Men leest nu nagenoeg uitsluitend van de arbeiders- BRIEFWISSELING klasse, den klassenstrijd, den klassenhaat, de kapita- REKENINGS listische klasse enz. Waarom ma g het niet meer we-. KENNISGEV INGE, Enz., zen de werkende stand, niet de standenstrijd, de standen- IN AFRIKAANS hat enz. ? Wij hebben vroeger toch AO gesproken of HOLLANDS van den derden, stand (de burgerij), den vierden A. U. B. stand(de werklieden), van den geleerden stand, den geestelijken stand, den winkelstand, den middelstand, Nederlandsche scheepsbouw. enz. Tegenwoordig is alles klass e, en het klinkt . Bij de Rotterdamsche Droogdok-Maatschappij waren allerminst fraaier. in het laatst van October in aanbouw 7 stoomsche- Zoozeer is dat woord stand er uit, dat men er pen, met een totaal laadvermagen van 40250 ton, de beteekenis niet meer van vcelt. Zoo laze n wij de- welke schepen alle binnen ongeveer een jaar in de zer dagen van een nieuwe vennootschap, die, blijkens vaart zullen komen, zoodat alleen reedsdocr genoem- Naar statuten, bedrijfskrediet wil verleenen „aan de de werf de omvang der Nederlandsche handelsvloot landbouw-, middens'ands- en volksklassen." Dus „mid- in een tijdsverloop van 1 jaar met ruim 40.000 ton denstandsklassen"! In eenvoudig Hollandsch zou dat zal toenemen. moeten luiden: „aan den landbouwenden, middel- en Aangezien de overige Nederlandsche werven ook werkenden stand." alle volop werk hebhen, blijkt dat de Nederlandsche Een ander woord dat in de verdrukking schiint te handelsvloot zich krachtig ontwikkelt. komen (een nit vele!) : bemoedigen d. Dat beet tegenwoordig m oedg ev en d. Is bemoedigend iets 'it er van Bamboe-hoeden. anders en niet fraaier ?, Het laatste jaar is de invcer van hambce hoeden in Nationale geest in Duitschland. Amerika belangrijk toegenomen. Aan die uitbreiding van den handel heeft ook Ned. Indio zijn deel, van Het Alldeutsche Verband heeft een rondschrijvenge- waar in 1909 2.792.268 hoeden naar de Vereenigde richt tot het Duitsche yolk in 'talgemeen en in 't Staten werden uitgevoerd teen 4.424.700 stuks in 1910. , bijzonder tot al de voornaamste mannen van zaken met het verzoek, indien even mogelijk, steeds de Nederland en Denemarken. nationale belangen te begunstigen. In Duitsche han- dels- en fabriekszaken wordt aangeraden uitsluitend Urban, de bekende krantenschrijver, heeft van den Duitschersaan te stellen, naar buiten steeds de Duit- zomer een reisje door Denemarken gemaakt en ver- sche taal in de briefwisseling te gebruiken en geen teltdaarvan in de Arnhemsche Courant. Aan een vreemde benamingen te bezigen voor Duitschepro- zijner brieven ontleenen wij het volgende over de be- ducten, terwijl Duitsche kleinhandelaars steeds de trekkingen tusschen Nederland en Denemarken. artikelen van eigen bodem moeten aanbevelen alvo- Maar voor Nederlanders is het reizen in Denemar- rens op buitenlandsche opmerkzaam te maken. ken nog een bijzonder genoegen, en dat niet alleen, omdat de Denen zoo vaak den indruk op u maken Ook in deze wijkt het streven van het A. N. V. af eengoed slag Hollanders te zijn, maar vooral, cm- van dat van het Alldeutsch Verband. Wij vragen al- dat de geschiedenis van het eens zoo groote Dene- leen eigen nijverheid te bevoordeelen, wanneer die in 258 NEERLANDIA. hoedanigheid en prijs met het buitenland gelijk is, echter zelden het land bereizen, ten einde nieuwe be- maar vragen dit dan ook met aandrang en onafge- trekkingen aan te knoopen. Volgens de bij de Kamer broken. van Koophandel te Sofia aanwezige lijsten van han- delsreizigers zijn ca. 80 pCt. der reizigers, die jaar- Engelsch oordeel over Ned. nijverheid. lijks Bulgarije bezoeken, Duitschers; de overigen zijn Oostenrijkers, Belgen en enkele Franschen. De berichtgever van de Lcndensche Standard te Naar het schijnt, worden de Nederlandsche nijveren Yarmouth wijdt een zeer waardeerend artikel aan de en uitvoerders veelal afgeschrikt door de krediettoe- Zeemeeuw, een stalen boot met zuiggasbeweegkracht. standen in Bulgarije. Inderdaad zijn daar te lande De correspondent geeft een uitvoerige beschriiving van firma's gevestigd, met wie men Bever niet in handels- dit merkwaardige voortbrengsel van Nederlandsche nij- betrekking moet treden. verheid, dat in Yarmouth reeds de gasboot heet en Mede brengt Handelsberichten enkele mededeelingen dat hij zou willen noemen De Proefneming. van den heer Engelbrecht over den invoer van siga- ren. Hoewel de Bulgaren over het algemeen sigaretten Onze taal in de kookkunst. rooken, kan belanghebbenden toch wel in overwe- De Nieuwe Courant, in Den Haag, bevat wekelijks ging worden gegeven zich op den afzet van Neder- een artikel onder het opschrift: Spiegel der I Jdel- landsche sigaren in Bulgarije toe te leggen. Reeds heid. In een der laatste opstellen worden een aan- wordt sedert een zestal Oren door eenige Ned. fa- tal gerechten meegedeeld. Aan het einde der opsom- brieken in de behoefte aan Ned. sigaren voorzien. De ming gekomen, lezen wij: leveringen gaan per postpakket naar Bulgariie tegen betaling bij afgifte voor rekening der ontvangers. „De fijne keuken is bij ons voor het meerendeel Slechts zendingen van 10.000 sigaren en meer gaan import. Misschien zou het gewenscht zijn, dat de per scheepsgelegenheid. kook- en huishoudscholen eens een wedstri'd uitschre• Het Consulaat-Generaal te Sofia heeft zich bereid ven voor haar leerlingen tot het ontwerpen van nieu- verklaard beanghebbenden met betrouwbare agenten we schotels van eigen vinding met een Nederlandschen in betrekking te brengen. naam. Wellicht zou het Algemeen Nederlandsch Ver- bond zich eveneens voor de zaak wiP en spannen. Spreekt uwe taal. Onder de koks heeft hij zijn meest verstokte tegen- standers. Het denkbeeld verder uit te werken, laat ik Onder dit opschrift schrijft de heer L. B. M. Lam- aan iemand over, die den tijd heeft, als zoo iemand ncg mers in 't Onderwijs van 23 Sept. behartenswaardige bestaat. Sinds ik eens ten gevolge van een onvoor- woorden, waaraan het volgende is ontleend: zichtige uitlating over het dienstboden-vraagstuk door een onnoemelijk aantal dames werd geplaagd, om de Vreernd boven eigen! bijna in alle landen ervaart men dezelfde dwaasheid! Ook en vooral in de taal. zaak ii handen te nemen, ben ik bang geworden Hoe fraai, hoe juist de eigen taal een begrip weer- voor het opperen van plannen en bedank reeds bij geve, eene gedachte uitbeelde, zij ligt te menigmaal voorbaat voor de eer mij verder ermee in te laten." „verschoven" — 't woord is van Vondel — omdat De schrijver of schrijfster dezer opstellen kan ge- de vreemde „snoeshaan" ik en wee niet welke ge- rust zijn. De Taal-Commissie van het A. N. V. heeft heimzinnige werking op ons dcet, ons te trekken dit nummer op haar programma, daarvan kan hij of schijnt als de glinsterende tiigeroogen den aap. zij zeker zijn, waar iemand als de heer Marc. Emants, „Wat onze spraak belangt, die is, sedert weinige die zoo vaak tegen dit keuken-brabbeltaaltje zijn s:em jaren herwaart, van basterdwoorden en ondui sch al- verhief, in deze Commissie zitting heeft. lengs geschuimd", schreef Vondel in zijne ,,Aenlei- din he". Voor eenige honderden jaren stond het dus Z.-Afrika's medegevoel. al niet betergeschapen dan tegenwoordig; of zou het „schuimen" thans overbcdig zijn geworden ? Wie on- Toen de eerste telegrafische berichten over de ram- zergaat vrij uit, wie onzer heeft niet rouwmoedig pen, die de storm van 30 September over NederlAnd op de borst te kloppen, wanneer hij de woorden hadgebracht, Zuid-Afrika bereikten, schreef re Volk- leest : „Spreekt uwe taal!" ? stem van Pretoria, het bekende Afrikaner-orgaan, on- Te dikwijls vergapen wij ons ook in dezen aan den der meer het volgende: schijn en laten we ons meesleepen door de gewoon- „De herinnering aan 'tee 't 't Nederlandse yolk heeft te, dwaas als iedere modegril, om „onduitsche ter- gedaan re de en na de oorlog, leeft krachtig voort men" te bezigen, te bezigen zonder de minste nood- hier te lande en men heeft in Zuidafrika niet verge- zakelijkheid. ten hoe in bane dagen alom in Holland rijken en En kwam het vreemde woord bij spreken en schrij- armen gulweg hun geld hebben gecfferd om te het- ven nog tot zijn recht! Helaas! zelfs de vrij goed pen, waar in ons werelddeel geholpen kon worden. ontwikkelde verhanselt en verfomfaait te dikwijls woord Indien de nationale ramp, welke Nederland heeft be- of uitdrukking, bij vreemde geborgd, tot onherken- zocht, van die aard zal blijken dat stnffelike biistand baar wordens toe. De mindere man valtreddeloos vanhier welkom ma g wezen, dan twijfelen we niet die p in den aangewezen kuil der belachelijkheid en eraan of ons yolk zal van ganser harte geldelike hulp spartelt er rond met wanhopig gebaar. Voor hem is verlenen." ieder vreemd woord het slachtoffer eenerledebrekerij, minstens. Pays-Bas. Op het Belgisch gebouw te Roobaais prijkt het twee- Willem Meng gelber te Petersburg. talig opschrift Belgique — B e 1 g i e, op het Ne- De Peterburgsche berichtgever van het Amsterdam- derlandsche, zoo echt Hollandsch van soil (zie de af- sche Handelsblad schrijft o. m. aan zijn blad: beelding in het vorig Nr.) staat alleen Pa y s B a s. „Het doet geen deugd aan de Vlaamschgezinden" Het Peterburgsche publiek kent en waardeert nu schrijft een Brusselsch lid van het A. N. V. onzen landgenoot reeds naar behooren. Zaterdag den 8sten October was het de derde maat, Handel met Bulgarije. dat de heer Mengelberg in Petersburg optrad als di- rigent van het orkest der Keizerlijke Opera en niet- De Nederlandsche industrie geniet, blijkens een be- tegenstaande ook dit jaar weer elke ook de geringste richt van vice-consul Engelbrecht (zoca's bekend, be- reclame was achterwege gebleven, was de groote zaal last met eene dienstreis in Bulgarije) daar te lande, der Adelsvereeniging stampvol. eengoeden naam. De Nederlandsche nijveren laten Maar dat staat vast,ook deze refs naar Petersburg NEERLANDIA. 259 was voor den beroemden Hollander weer een succes; de enkele en uitbundige ovaties in de concertzaal en de zeergunstige critieken, die tot nu toe reeds versche- nen, bewijzen dat ten duidelijkste. In Londen had Mengelberg, waar hi' dezer dagen het Philharmonische Orkest aanvoerde, niet minder succes. Alle blade n zijn vol geestdrift over zijn mees- terlijke leiding en erkennen, dat het orkest nimmer ge- speeld heeft als toe deze Nederlander het aanvoerde. Zangavonden te Rotterdam. Sedert het begin van October worden de Zang- avonden voor het Volk te Rotterdam, onder leiding van mejuffrouw Cato Scholten, gehouden in de bo- venzaal van Becude, Noordsingel 34, a'daar. Tweenieuwe liedjes zijn er ingestudeerd: Een re- gendag, woorden en muziek van V. Loosjes, uit Sneek en Mooi lieverte loop-je het grachtie mee rand, oud liedje, getoonzet door A. Looses te Leiden. Geeft ons volksliedjes. De Rotterdamsche toondichter, Henri Zagwij,n heeft in De Varende Zan er een artikel: Wie zal onzen Volkszang doen herleven. Het is een opwekking aan onze dichters om werkelijke volksliederen le schrijven. Niet aan de toonkunstenaren is de schuld van den achteruitgang van den volkszang, zoo zegt hi j; maar aan onze dichters. Dit is hem duideliik geworden door bijwoning van de uitstekend ingerichte Volks- zangavonden in Rotterdam, waar rnej. Cato Scholten haar scepter zwaait. Zelfs waar de melcdie er bij het instudeeren in „vloog", werd het lied een lang le- yen beschoren, omdat de tekst een beletsel was om hetalgemeen ingang te doen vinden. Bekendmaking van Nederland. Sedert ac jaren geeft de heer Gust. H. Muller, Consul-Generaal van Rumenie te Rotterdam, elk jaar een consulair verslag uit. Dit op zich zelf is niets bijzonders, alle consulaire ambtenaren doen dit; maar geen op de wijze als de heer Hi laat elk jaar een kostbaar werk verschijnen van ve:e honder- den bladzijden druks, meesiai rijk verlucht met pla- ten,statistieken en graphische voorstellin2-,en, Deze kwarto-boekdeelen, in linnen stempelband, vormen uiterst leerzame standaardwerken over Neerland's han- del en nijverheid en warden door deskundigen h ocge- liik geprezen om de nauwkeurige, uitvoerige gegevens die zij verstrekken, en merkwaardige beschouwingen die zij bevatten. Deze versa en maken in den vreem- de een nietgenoeg te waardeeren reclame voor ons land, end wingen bewondering af voor de kennis en de eerbiedwaardige hoeveelheid arbeid, waarvan zij spreken. Thans lit weder voor ons het Rapport Consu- laire sur Vann& 1010, par Gust. H. /Willer, Consul- General de Roumanie δ Rotterdam. Huitieme Annee, een standaardwerk, dat ingeen enkel opzicht voor zijn voorloopers onder doet. Neerlandia leent zich minder tot een uitvoerige be- spreking van dat verslag; maar om den grooten dienst, die de heer Muller Neerland bewijst met de samen- stelling en uit gave meenden wij wel er de aandacht , op te mogen vestigen. Aan den vleugel. De Nieuwe Courant (Den Haag) trekt te velde te- gen de meer en meer in gebruik komende uitdrukking „aan den vleugel" voor het goed Nederlandsche he- geleiding. Die uitdrukking is niet alleen een leelijk germanisme, maar ze is bovendien onjuist. „Aan den vleugel" zit b.v. ook de gelukkige, die voor de be- geleidster of begeleider de bladen mag omslaan... De redactie besluit haar artikeltje aldus: „We vallen niet over een woord. Maar die on- Nederlandsche nietszeggende term bewijst weer, hoe weinig nationaliteitsgevoel en zelf-respect er heerscht onder het steeds aangroeiend legertje van N e d e r- landsche zangeressen en zangers, die het zich tot een eer rekenen in den vreemde te worden opgeleid, uitsluitend vreemde kunst te beoefenen zelfs goede Nederlandsche programma-termen door uitdrukkingen te vervangen, die noch goed Duitsch, noch goed Ne- derlandsch zijn, en in 't algemeen alles zorgvuldig nit den weg gaan, dat maar even zweemt naar lets, wat van hun eigen land is." Nederl. ransels in het Turksche leger. Naar Het Centrum verneemt, was eenige weken, voordat de Italiaansch-Turksche oorlog uitbrak, de gezant van de Turksche regeering in ons land last met de aanbesteding van 20.000 ransels voor het Turksche leger. Als een eigenaardigheid decide onze zegsman ons nog mede, dat eerst het voornemen bestond ze in Engeland te doen vervaardigen, doch daar zou men de levering niet hebben willen uitvoeren. De ransels worden thans te Utrecht vervaardigd bij de firma Wessels. Kaart van Quatre-Bras en Waterloo. Door de Afdeeling Stamverkeer van het Alg. Ned. Verbond is indertijd een kaartje uitgegeven van het Slagveld van Waterloo. Er is nog een kleine partij van over, verkrijgbaar aan het kantoor van het A. N. V., Wijnstraat 81, Dordrecht, tegen toezending van 20 cnt voor een op linnen geplakt en van 10 cnt voor een onopgeplakt exemplaar. Strafport. Herhaaldelijk komt het voor dat brieven en stuk- ken voor Hoofdbestuur of kantoor best and te laag gefrankeerd zijn. Dat kost het A. N. V.per jaar heel wat aan straf- P — Briefschrijvers, denkt er aan! VoorAfdeelingsavonden Mejuffrouw Marie Berkhuizen, sopraanzangeres, Mau, ritsstraat 38,Utrecht. Jhr.C. M. E. R. C. von Bose,Regentessestraat 11, Nijmegen. Doel en streven van het A. N. V. Letterkundige voordrachten. Voordracht over Ned. Indie met lichtbeelden. De heer en mevrouw Hans, VanRiebeekstraat 59, Den Haag. Oorspronkelijke tooneelstukjes, solospelen, alleen- spraken, gedichten enz. Desgewenscht in samenwer- king met Mr. Ph. la Chapelle, Den Haag. Mr. A. W. Kamp, Riviervischmarkt 3 a, Den Haag. Voordrachtavonden. Dringend verzoek. Aan alle leden in binnen- en buitenland wordt vriendelijk verzocht hun bijdragen voor 191Z die in Januarigeind worden, gereed te houden en bij eerste aanbieding der kwitantie te voldoen. Men bespaart daardoor Hoofd-, Groeps- en Afdee, lingsbesturen, alsmede vertegenwoordigers of corres- pondenten, die met de inning belast zijn, veel moeite en kosten. Den buitenlandschen algemeenen leden, over wier bijdrage van Holland uit niet kan worden beschikt, wordt verzocht ze reedsnu op te zenden naar Dor- drecht. ij,G^^ ^^^^tens. Willem Meng gelber te Petersburg. De Peterburgsche berichtgever van het Amsterdam- sche Handelsblad schrijft o. m. aan zijn blad: Het Peterburg 260 NEERLANDIA. diep, 33.50 breed en 300 lang, die van het Keizer Hollandsche rechtspleging in Ned.-Indie. Wilhelm-kanaal 13.77 M. diep 45 M. breed en 350 Dutch Justice in Java. Are the Dutch worthy of M. lang. this beautiful Island with its 35.000.000 inhabitants ? Startling revelations, compiled and translated from the Vraag om inlichting. Dutch by J. R. Razaux Ktihr, ex-District Officer and Wie kan het juiste adres meedeelen van: Magistrate, Dutch • Civil Service. (Niet in den handel). Ch. Heintzen, vrceger proc. firma G. A. v. Putte (Not for sale in Dutch countries). & Co., Cheribon. Aldus is de volledige titel van een boekje, door P. C. Otto, vroeger Comedieplein, Scerabaia. den oud-controleur bij het Binnenlandsch Bestuur in I. C. Looten, beambte N.-I. S. vrceger Semarang. de Buitenbezittingen, Razaux Kiihr, in het licht gegeven. G. A. Poelman, vroeger Pelsran, Semarang. Daarmede wreekt hij zich op den Nederlandsch-Indi- D. J. Baud, adj. directeur Spaarbank, vrceger Welte- schen rechter en op Nederland we ens eene doorge- vreden. stane, met vrijspraak gedindigde preventieve heck te- Raden Mas Notoprcdjo, vrceger Scerabaia. nis, als verdacht van verduistering van gelden, die A. J. van Lennep, vroeger Semarang. uit den verkoop van mijn aandeelen den panembahan 0. Quarters, vrceger Semarang. van Landak in West-Borneo tcekwamen. De beschul- F. A. E. Drossaers, controleur B. B. vrceger Se- diging ging uit van de En he firma Mc Call & marang. Cy, in wier dienst hi werkzaam was. De panemEa- W. van der Elst, handelsbediende, vroeger Pasarcean. han, die door zijne verklaringen de beschuldiging H. de Liefde, vroeger Langlaa& (Transvaal). kracht had bijgezet, ate ten slotte van de zaak eene Jan Reinders, vroeger P. B. 454, Manaos (Brazilie). vocr den beer Kiihr gunstige voorstelling, waarna Dr. L. Drognat Landre, oogarts, vrceger te Parijs, diens vrijspraak volgen kon. daarna Rio de Janeiro. Zooals de heer Kiihr in de voorrede dcet uitko- men, was het zijne bedoeling, die blijkens een arti- kel in de Straits Times in zekeren kring bereikt ARBEIDSBEURS. schijnt, om „de rechtmatige vercntwaardiging van al- ( Buiten verantwoordelijkheid van 't Hoofdbestuur). lee die Engelsch spreken, op te wekken over de schaamtelooze wreedheden, die in naam der Justitie Jong Hollandsch machineteekenaar zoekt een plaats onder de Hollandsche wet in het verre Oosten gebeu- als zoodanig in En eland of de Vereenigde Staten; ren", -- hoewel aan het einde hi' gemoedelijk zijne beveelt zich bij Hollandsche ingenieurs in die lan- Hollandsche landgenooten toespreekt, tegenover wie 1-ij den aan. die aan landverraad grenzende handeling heeft ge- En Vlaming, de Fransche taal goed machtig, zcekt pleegd. een betrekking als snider (coupeur) bij een groot De preventieve hechtenis, waarvan de nadeelen in kleedermagaziln in Holland. Hi' is in het bezit van In die zich door de omstandigheden sterker doen ge- eengetuigschrift van bekwaamheid. voelen dan elders, blijft een zwak punt in onze rechts- Het fires van belanghebbenden is te vernemen bij pleging, maar niet alleen bij cns, ook in andere lan- de Administratie van het A. N. V. Wijnstraat 81, den, behalve Engeland. Echter zou het bij de tegen- Dordrecht. woordig heerschende begrippen niet zonder moeilijk- heid gaan, Engeand na te volgen bijv. in een vrij- Latin onder ;borgtocht, wat een ongelijkheid zou ADRESSEN. scheppen tegenover de minder bevoordeelde klassen, die zich onverinogend gevce1en cm den vereischten Algemeen Secretariaat: Wijnstraat 81. waarborg te stellen. Dordrecht. In on s gevangenisstelsel is, vooral ook in Indie, Groepssecretarissen. in del aatste jaren belangrijke verbetering gebracht. Nederland: C. van Son, Wijnstraat 81, Ook overigens zijn bij de hoogste Regeeringspersonen, Dordrecht. als bij de Indische pers, de ocgen niet gesloi.en voor Belgie: H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent. de leemten en gebreken in onze Indische rechtspraak. N e d.-I n d i e : A. R. Hazenberg, Contr. B. B., O. m. kan gewezen worden op de in het Tiidschrift Hoofdbur. I., U. en Acc., Weltevreden. voor Strafrecht ()Wangs, door den gewezen Direc:eur Suriname: R. D. Simons, Watermolenstraat 193, van Justitie, Mr. I. A. Nederburgh bekend gemaakte Paramaribo. twee ontwerpen, welke bide de de strekking hadden in Ned. Anti 11 e n : C. S. Gorsira J P.Ez., Willem- de preventieve hechtenis verbetering te brengen. stad, Curacao. ( Afd. Aruba: Secr. L. C. Kwartsz). Bekroningen. Het Dag. Bestuur heeft de vorige maand ontvangen den penning en de beide diploma's, vocr den groo- ten prijs en het eerediplcma, door het A. N. V. op NIEUWE LEDEN de Brusselsche tentoonstelling in 1910 verworven. over September en October 1911. Het eene draagt tot opschrift „decerne a l'Algemeen Nederlandsch Verbond a Amsterdam". het andere ,decerne a l'Alliance Generale Neerlandaise". Over September. Groots che plannen. Groep Nederland. Toe n in 1896 de nieuwe sluizen van het Noordzce• kanaal werden geopend roots '.e waren deze de g).e der BESCHERMEND LID. wereld. Na dien tijd zijn er verschillende sluizen ge- 1. Gualtherie van Weezel, Kapitein der bouwd, die veel grooter zijn, o. a. die van het Kei- Genie, Den Haag. zer Wilhelm-kanaal en die van het Panama-kanaal. Opg. door D;. H. B. Semmelink, ) Thans zijn er voorstellen aanhangig cm het Noord- zee-kanaal te verdiepen en te verbreeden. Die voor- GEWONE LEDEN. stellen willen ook de sluizen vergrooten en wel tot Mevr. E. E. Neumann, geb. Van Sloten, 14 M. di p, 40 M. wijdte en een lee to van 360 Columbusstraat 286, Meter. Zij zullen dan wederom de grootste der we- Opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. reld zijn. Die van het Panama-kanaal Ain 12.20 M. Dr. J. J. A. Wijs, Beeklaan 387, NEERLANDIA. 261 W. van Eeden, apotheker, Piet Heinstr. 100, Den Haag. Jacobs, advokaat, Elisabethstad, Katanga, Belg. Kongo. 11. P. Loo en Lubeckstraat 62, Hoornaert, advokaat, Mej. M. A. Loo en Lubeckstraat 62, E. Poppe, Beiden opg. door mej. Tocs Hoog, G. Koelewijn, W. Boer, gedipl. part. verpleger, Suma- I. H. Mathol, >> >> trastraat 266, P. Cardinael, >> >> Opg. door den heer W. L. Nieuwenhuysen, Utrecht. J. de Roo, H. M. F. Peltenburg, jur.-stud., Van He t- P. Das, huizenweg 17, Haarlem. Dr. Liebaert, H. P. Heineken, N. P. ( chern.-cand., 2e Dr. De Ruddere, >> Weteringplantsoen 21, Amsterdam. j D. Huyer, jur.-stud., Vossiusstr. 20, Minimum-bijdrage fi: 3. J. J. de Konink, med.-stud., Ruysdael- kade 25 a, C. van Assche, telegraafbeambte, St. Pie- Mej. J. H. C:. A. Pet, med.-stud , Wete- tersstraat 18, Boom. ringschans 43, Opg. door den heer De Sadeleer. M. Pryes, med.-cad. Nieuwe Keizers- K. de Wette, Westerstatieplein, St. Niklaas. gracht 39, Opg. door den heer Wittenberg. C, A. van Schendel, Litt. neerl. stud Van Oudenhaege, opziener Rijksnormaal- Plantage Muidergracht 65, school, Gent. J. C. M. Richter, le Helmersstraat 49, Opg. door den heer H. Abeele. Allen opg. door den heer J. W. to Winkel, foris Laenen, student, Guldenvlieslaan 77, Brugge. M. A. Streefkerk, Noordstraat 25, Opg. door den heer Eggen. Opg. door den heer E. E. de Froe, J. Thijs, litt. hum.-stud., Marnixkade 39, Groep Ned. Oost-Indig. Opg. door den heer J. N. Bremmer, C, J. van der Hceven, boekhouder bij de G. A. Bonthuis, Officier van Gezondheid Ned. Bell Telefoon-Mij., Pretoriusstr. 4, le kl., Koepang, Residentie Timor. Opg. door den heer Melchior Fischer, J. Sas, Gouv. onderwijzer, J. A. M. Hootsman, need.-stud., Keizers- Beiden opg. door den heer F. C. Vorst- gracht 67, man, Koepang. Opg. door den heer A. J. M. H. Schillings, P. L. Hissink, adres Hulppostkantoor, J. R. Jansma, fined.-stud., 2e Helmers- Kisaran, Asahan, O. K. Sumatra. straat 50, L, C. van de Ven, adres Hulppostkantoor, Opg. door den heer H. G. M. Weenink, Kisaran, Asahan, 0. K. F. L. H. Uytiterbroeck, med.-cand., 2e J. J. Rahusen, adres Hulppostkantoor, Jan Steenstraat 58, Kisaran, Asahan, 0.K. Opg. door den heer F .0. Doornbcsch, Allen opg. door den heer R. Wolff, Mej. G. de Bruyn, Hirsch-Apotheek, Kerkrade. Kisaran, Asahan, 0. K. Opg. door den heer S. Bouman, Leiden. G. van Heteren, Luit. t/Zee 2e kl. a/b. , Groep Suriname. Hr. Ms. „Koningin Emma", Nieuwediep. M. Hoogendijk Jr., Koornmarkt 55-57, Delft. H. Vrielink, onderwijzer, Paramaribo. Opg. door den heer W. M. Roessingh Opg. door den heer E. B. J. Luitink, van Iterson, li. Bens, adres firma Ter Laag, >> A. C. Christolfels, theol.-stud., Buys Ballot- Opg. door den heer Fred. Oudschans straat 59, Utrecht. Dentz, Opg. door den heer E. Smedes, Buitenland. R. G. Vleeming, gezagvoerder der Kon. Paketvaart-Maatschappij , Doetinchem, E. Burton,ambtenaar Z.-A. spoorwegen, Opg. door den heer Otto Iken, DenHaag. Potchefstroom (Transv.). K. A. R. van Haeften, le Luit. der Ar- .1. Hartman, pia. Het Westen, tillerie, Legerplaats bij Oldebrcek, J. A. S. Malherbe, Wolmarans• Opg. door Luit. N. T. Carstens, Bergen op Zoom. straat, H. Kampinga, Turftorenstr. 6a, Groningen G. Rissik, student, Proefplaats, Opg. door den heer J. C. de Haan, M. Durr, Krugerstraat, J. H. Bezemer, Maaskade 42.Rotterdam. Paul Roux, beambte Stadsi aad, Opg. door den heer G G. Hoogerbrugge, M. G. Schoeman, P. B. 237, W. F. Bladergroen, Paul Krugerstraat 49, W. S. Smook, P. B. 137, Watergraafsmeer. Mej. J. Borrius, Bergstraat, W. A. Ch. van Wichen, jur.-cand., Haar- J. H. Boneschans, student Theol. lemmerstraat 44 a, Leiden. School, P. B. 117, F. A. Neiszen. jur.-cand., Hocgewcerd 34, H. C. vanRooy, student Theol. Opg. door den heer L. A. Kesper, School, P. B. 117, J. V. Coetsee, student Theol. Groep Belgie. School, P. B. 117, .1. C. Coetsee, student Theol. Bijdrage fr 5. School, P. B. 117, C, Elsacker-Berringer, handelsreiziger, E. Venter, student Theol. Leopoldstraat, Turnhout. School, P. B. 117, Opg. door den heer J. Verschoren. C. van der Walt, stud. Theol. Paul Lacroix, advocaat, Waterloos'een- School, P. B. 117, we g 721, Brussel. D. N. Kotz6, student Theol. Opg. door den heer Joh. Kesler. School, P. B. 117, A.Rottier, brouwer, St. Janssteen, Hulst (N.-Nederl.) j. C. van Rooy, student Theol. A. van Haver, Statiestraat 103,St. Niklaas, School, P. B. 117, Beiden opg. den heer Wittenberg. H. Duvenage, student Theol. Karel Ivens, Correio do Hanja, Benguella. School, P. B. 117, 262 NEERLANDIA. B. J. de Klerk,student Theol. OEWONE LEDEN. School, P. B. 117, Potchefstroom (Transv.). D. E. E. Mare student Theol. W. H. de Vos, Si el 188, Dordrecht. School, P. B. 117, J. F. Smit, Sin el 163, P. E. Malherbe, Johan C. Luyt, Sin el 130 b, >> F. L. Rothmann, >> A. H. P. Augustijn, Sin el 163 e, F. Zerwick, >> G. P. C. Baron Mulert, Spuiweg 88 g, >> L. S. Klopper, >> F. H. C. M. Hoek, Spuiweg 88 c, >> I. Haarhoff, W. P. Stutterheim, gep. Generaal-Ma- P. J. Botha, >> joor 0.-I. L. Vrieseweg 61, Th. Lorentz, D. Crena de jongh, kantoor Bomkade 8, » J. J. Obermeyer, >> >> K. T. Caspertsz, Vondelstraat 47, Nijmegen. C. A. J. Davidtsz, >> , H. I. vanRensburg, staionschef, Kamer S.-G., Koninginnelaan, hoek West- Ventersdorp >> einde, Voorburg. H. Denkema, ambtenaar Z.-A. spoorwe- G. Sluis, cand.-notaris, Koninginnelaan 11, gen, Welverdiend B. Wijsman Hz., Westeinde E 149, >> Allen opg. door het Bestuur der Afd. Potc. hefstroom C. H. W. Boers, oud-Kolonel Intendant L. Grauwinkel, Schmidtstr. 14 III (p. a. 0.-I. L. Staten Mein 3,Scheveningen. Schneidermstr. Schulz), Berlin. Jac. den Dulk Wz., reeder, Havenkade 23, >> Opg. door het Bestuur der Afdeeling Berlin. Leesgezelschap „Vriendschap en Oefe- Charl W. Malan, procureur, ning", Secr.: A .Hoogeraad, Hooge Humansdorp (K. K.) Z.-Afr. Prins Willemstraat, Opg. door den heer A. D. Keet, Amsterdam. A. Pronk, reeder, Keizerstraat 110, J. H. Evers, p/a. Leon Rollin & Co., F. W.Kaularts, directeur van het Res- Cairo(Egypte). taurant Fisslrthaler, Gevers Deynoot- L. van Heeren, p/a. C. H. Kraayeveld, plein, Ismailia A. Baarschers, boekhandelaar, Keizerstr. 181, Beiden. door den heer B. Kroon, J. M. van Gogh, oud-Luit.Kolonel 0.-I. W. P. S. von Stein Callenfeld, civiel-in- L. Willem de Zwijgerlaan 39, Den Haag. nieur bij het Royal Irrigation Depart- J. H. Donraadt, Aert van der Goesstr. 24, >> ment, Bangkok (Siam). C. L. Drossaers, inspecteur der Ongevallen D. van der Horst, p/a. H. M. Diet- Verz.-Mij. „Fatum", Malakkastr. 10, helm & Co.(Agentschap Kon. Pa- Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bcse. ketv. Maatschappij), W. C. Uhlenbeek, Adelheidstraat 8, Beiden opg. door den heer W. Blank- E. Manuel, Laan van Meerdervoort 332, waardt, >> Beiden opg. door den heer H. P. Wijnen, G. W. F. Hellmund, koopman, Puerto Cabello (Venez.). Mei. Cob Heyl, Bezuidenhout 29, Jan Leefmans, koopman, Opg. door den heer Arn. Spoel, Antoine Hilders, koopman, H. C. U. J. Huber, Groot Hertoginnelaan 180, Allen opg. door den heer C. C. Mej. J. A. van Nieuwenburg, De Ruijter- Debrot, straat 34, N. J. Dalmeyer, chef An to Saxon Co., Singapore. Beiden opg. door 't Bestuur der St.-Afd. Deft. C. W. A. M. Groskamp, sub agent Ned. jonkvr. J. de Geer: Prins Maurits Lein Handel-Maatschappij, Vrouwe mevr. G. Th. a Th. van der Hoop S. L. van Gelder, adresSocieta d'Espor- van Slochteren, geb. Ketelaar, Villa Sunny tazione, Home, Baarn. Allen opg. door Dr. A. P. van Rijn, Beiden opg. door Mr. E. J. Th. a Th. R. W. van der Veen, mijn-ingenieur, van der Hoop van Slochteren to Slochteren. Rottbitz b/Honnef a/R. Mr. C. L. Torley Duwel, N. Plantage, Opg. door den heer F. T. Mesdag, Delft. D. P. van Batenburg, arts, Oude Delft, R. Aitton, rekenmeester Nat. Bank, A. A. Bienfait, student, Verversdijk 32 a, Reddersburg (0. V. S.). J. R. Bouten, Van Leeuwenhoeksingel 5, Opg. door den heer J. B. Jansen H. C. P. de Bruyn, Van Leeuwenhoeksingel 39, van Rijssen, E. Hoogendijk van Capellen, Binnenwater- L. G. K.Robert, chief engineer Electric sloot 34, Light Cy., Port-au-Prince, Haiti C. G. Driessen, Zuidwal 7 a, Opg. door den heer A. Meyer Jr., Zaandam. W. A. N. Eggink, Kolk 3, E. H. Beentje, Westerstrasse 41, Bremen. A. H. Foest, Oude Delft 56, Johan Frasa, Nordstrasse 359, J. P. Dudok van Heel Jr., Rotterd. we 173, Eduard Beckmann, Herdersirasse 42, >> N. Th, Koomans, Oude Delft 206, Allen opg. door het Bestuur der Afdeeling » H. S. van Lennep, Oude Delft 210, P. J. E. Hugo, prokureur, Postbus 7, C. G. Lingbeek, Voorstraat 79, >> Edenburg (0. V. S.). H. J. J. M. Lips, Voorstraat 58, >> Opg. door den heer C. W. H. v. cl. Post, Philip- B. Dorhout Mees, Van Leeuwenhoeksin- polis. el 33 , J. C. v. d. Me Laan Laan van Overvest 40, >> J. A. van der Poll, Voorstraat 38, >> Over October. Jhr. A. J. Ph. L. Ram, Oude Delft 170, I. H. van Rossem, Oude Delft 35, Groep Nederland. J. Rotgans, Oude Delft 128 a, Raden Sarengat, Hugoplein 20, BESCHERMENDE LEDEN. T. W. Siertsema, Oude Delft 36, Raden Mas Soediarto, Van Leeuwenhcek- Mr. A. W. Kamp, Riviervischmarkt 3 a, Den Haag. sin el 36, H. de Mol van Otterloo, civiel-ingenieur, E. Cohen Tervaert, Koornmarkt 25, Malakkastraat 226, J. H. W.Rost van Tonningen, Koorn- Opg. door Jhr. J. L. W. C. von Weiler, markt 101, NEERLANDIA. 26 •^•••••^•••- C. J. B. Doude van Troostwij,k Oude J. Hekman, Maastricht. Deft 15, l Delft. F. Hekman, T. H. van Wisselingh, Oude Delft 90, Van der Veecken, Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Bakhoven, J. J. W.Steffens, Bussummergrintweg 39, Hilversum. Allen. door het Bestuur der Jongel.-Afd. H. de Haan, onderwijzer aid. Tuchtschool, Alkmaar. D. J. J. Flik, Nieuwe Haven 132, otterdam. Opg. door den heer H. Manuel, Curacao. Opg. door den heer Jan W. de Boer, Mevr. D. Zondervan-Stevens, Wybrand J. Berger, A-weg 15 b, Groningen. de Geeststraat 16 , Leeuwarden. M.Japenga, Kraneweg 60 a, Opg. door mevr. A. C. v. Valkenburg- J. Oudgenoeg, Hardewikerstraat 11, Gerdes Oosterbeek, M. Peddemors,Korreweg 50, H. M.Kits van Heyningen, jur.-stud., Mej. C. J. E. Nederhoed, Emmaplein 2, H.Rijndijk 214 h, Zoeterwoude. » G.C. Scheltema, Oude Boteringestr. 11 E. vanRaalte, jur.-stud., Rapenburg 84, Leiden. >> A. Meinsma, Zuider Binnensinge117, B. Barlagen Bussemaker, jur.-stud., Ra- E. S. Elema, Zuider Binnensingel 17, penburg 56, A. E. Reinders, Zuider Binnensingel 17, F. J. Brevet jur.-stud. Breestraat 3 , ,, G. Jansen, Poelestraat 18, D. Bijdendijk, jun-stud., Breestraat 156, K. Eppens, pja. Dames Burma, M. G. Hoekstra, jun-stud., Breestraat 114a, Praedeniussingel, W. R. C. KnuttelJr., jur.-stud., Boter- >> G. Mite, Oosterstraat, markt 13, A. Boon, Singelweg 104, J. Nolen, jur.-stud., N. Rijn 51, A. Boon, Singelweg 104, H. W. G.Ras, jur.-stud., Rapenburg 51, H. Eggink, Kruitlaan 23 a, R. A. L. Tan, med.-stud. H. Woerd 128, P. Baas,Kruitlaan 23 a, K. Th. Beets, Indol.-stud., Groenhoven- M. van den Berg, Nieuwe We 18 a, straat 2, M. Oortman, Damsterkade 4, H. Kraemer, Indol.-stud., Rapenburg 89, H. v. d. Tol, Damsterkade 4, C. W. Kramers, med.-stud. Aalmarkt 23 R. Slagter, Noorder Binnensingel 25 a, Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. T. J. C. Gerritsen, Frederiksstraat 11, Mej. L. H. W.Knijff, Utrechtsche Veer 12b, H. Meinardi, Frederiksstraat 10, M. C. Kort, Oegstgeest bij , A. van Geuns, Frederiksstraat 10, N. C. Kist,doct. in de Rechten, Pieters- L. Veenstra, Piet Heinstraat 11 a, kerkgracht 2, J. S. E. Zwart, Westerhavenstraat 6 a, Opg. door den heer J. B. van Loenen, H. D. Veenstra, Muurstraat 3 a, G.K. Avis, Avenue Concordia 39, Rotterdam. B. G. Muller, Muurstraat 3 a, Opg. door den heer F. Avis, Zaandam. C. lest, KleineKruisstraat 2, Mej. L. de Clercq van Weel, Kenaupark, Haarlem. ,, Opg. door mevr. H. de Clerq-Teding J. Huisman, Museumstraat 5 a, van Berkhout, Santpoort. S. Marwitz, Nieuwe Boteringestraat 92 a, Joh. van Oversteeg, Egelantiersgracht 16, Amsterdam. W. v. d. Meer, Hooge der Aa 24 a, Opg. door den heer N. C. Lariby, R. Keuning, Hooge der Aa 24 a, Mevr. Anna Wensma-Klaasen, tooneel- H. E. de Muinck, Nieuwe We 18 a, speelster bij de Koninkl. Vereen. het Mej. J. de la Rive Bose, Ebbingestraat, Nederl. Tooneel, 2e Helmersstraat 34, » I. Kooy, Martinikerkhof, Opg. door den heer S. van Lier Ez., G. Boer, p/a. mevr. Frima, Oos- J. F. Marais, theol.-cand., Keizersgr. 162, terstraat, Opg. door den heer T. de Jong Tz., L. Bakker,pia. Niemeyer, Rade- J. SimonszJr., Westzijde 86, Zaandam. sin el Joh. Ebmey, er Hoogendam 1, » A. C. Zwanenburg, H. W. Mesdagstr. J. H. Brat, Westzijde 93, » M. Smit,Kraneweg, J. A. H. Coops, Zuiddijk, B. van Berkum, Emmasingel, E. C. Endt, Westzijde 240, Mej. N. Joustra, Zuider Binnensingel, C. A. M. Wolters, Westzijde 278, B. Woldringh, Hooge der Aa, Carel F. Overhoff, Heerengracht 454, Amsterdam. Mej. T. van Klooster, Westerkade 8 a, L. Barentz,Rapenburg 95, L. Muller, Zuider Binnensingel 13 a, Dr, J. Sasse Az., rustendgeneesheer, Sloterdijk. L. J. Stoit Dijck, Mauritsstraat 30 a, J. Vredenduin Pz., gemeente-secretaris, Zaandijk. Gotfried, Damsterkade 7 a, Allen opg. door den heer P. H. Stuurman, Zaandam. E. Drewes Cz., Hooge der Aa 36, Mej. G. C. E. Saalbach, Villa Catharina, Apeldoorn. H. Geertsema, Kraneweg, S. Nijdam, A-weg .15, Jongelieden Afdeelingen. S. J. Martini,Kijk-in-I-Jatstraat 52, P. Boutje, Haddingestraat 19, Mej. M. Pecholt, onderwijzeres, Maastricht. Mej. C. Klein, Hooge der Aa 24 a, C. Jacobs, • H. E. Furda, Mauritsdwarsstraat 6, L. Knicknie, • H. J. M.Oetler, Verlengde Willem- Jan Deumens, straat 4 a, W. van Konijnenburg, » H. Siemelinck, Nieuwe Ebbingestr. 93, W. Duervix, C. J. Dijksterhuis, H. W. Mesdag- Mej. Truus van Driesten, straat 3, Nell y Pieterse, G. Streuirman, „Groenestein", Helpman, >> Nell y Spoor, H. J. Visser,Rijksstraatweg 381 a, F. van Oort, J. H. Hommes, Stedum, >> J. deJongh, J. deJongh, Grnep Belgi8. J. Geissler, P. Knols, Bijdrage fr 5. J. van Engelshoven, Edw. Deckers, Rijnpoortvest 32, Antwerpen. J. Tromp, Opg. door den heer A. Geerts. 264 NEERLANDIA. C. A. Zoutzeling, verzekeraar, Rijke Kla- G. von Siihsten,Referd. Dept. van Fin., 'Weltevreden. renstraat 29, Brussel. J. H. Wijsman, Tjinjiroem, Bandoeng. Opg. door den heer P. H. Stuurman, Zaandam. Mej. J. W. van Davelaar, Dept. 0. L. Cruick, Dageraadstraat 32, E. & N., Weltevreden. De Coene, student, Gent. W. J. Winter, 2e cont. Dept. 0. E. & N. Opg. door Dr. P. van Oye. W. J. Soselisa, 2e corn. Dept. 0. E. & N., Mr. A. Bevernaege, advocaat, J. F. A. Peeters, le corn. Dept. 0. E. & N., Opg. door Mr. Eggen. P. H. Lisnet,ambt. lib. 0. E. & N. Van Heukelen, deurwaarder, Hoogstraten. J. Engelbert van Bevervoorde, 1 e Luit. Opg. door den heer Van Opstal. Infanterie, Celebes, W. Albers, margarinefabrikant, Lier. H. Ph.Kottmann, onderwijzer, Koepang. Opg. door den heer Ch. Gilis. J. K. H. van Stein van Hensbroek, 1 e Osc. van Kerbeeck, advocaat, Mechelen. Luit. Infanterie, Opg. door Dr. P. Tack. A. H. M. J. Heijligers, tijdel. civiel-ge- Em. van Mil ,ders provincieraadslid, Lierzele. zaghebber, > J. H. Suykensovin , prcieraadslid, Oolen. J. B. M. Goewie, corn. 3e kl. P. & T., . Beiden opg. door den heer A. C. van der Cruyssen. J. J. de Kroes, le Luit.-Adj. Infanterie, A. Bos, le Luit. Infanterie, Minimum-bijdrage ft: 3. P. Hoedemaker, agent Born. Sum. Han- Rob. de Kesel, student, Gent. del-Maatschappij, Pontianak, Opg. door den heer M. van der Haeghen. P. Scherft, hoofd der school, Solok. G. Laenen, Brugge. F. J. C. Eijzendoorn, ambtenaar Opg. door Mr. Eggen. I. U. & A. Geser (Oost-Ceram). W. F. Bekker, onderwijzer, Telok Betong. J. Boesveld, onderwijzer, » Groep Ned. Oost-Indie. W. F. L. Latour, Luit. Infanterie, » G. L. Uljee, Secretaris der Residentie Ti- K. van Dijk, gezagvoerder K. P. M. Makasser. mor en onderhoorigheden, J. A. van der Meij, ambt. I., U. & A. Weltevreden. E. E. Broers, boekhouder der landschaps- Koepang. Mevr. W. B. van Deun, geb. Leviissohn, » kassen in de Residentie Timor en onder- W. v. d. Stadt Jr., beambte Ned. Han- heden, del-Maatschappij , Batavia. >> Beiden opg. door den heer F. C. Vorstman, Opg. door den heer P. H. Stuurman, Zaandam. K. J. Bakker, Kampoeng Malajoe 48, Mr. Cornelis. Mevr. C. H. W. Bakker, Kampoeng Ma- » Groep Ned. Antillen. lajoe 48, J. Scheltens, confectiemagazijn, Weltevreden. G. A. J. Smit, Pastoor, St, Martin. C. Habich, techn. ambt. bij de Radio tele- Dr. A. N. Barend, Gouvernementsgenees- grafie, Sabang. kundige, J A. Bruwer, Luit. ter Zee, 2e kl., Weltevreden. o J. Beiden opg. door den heer Joh. Scheuerman, >> W. G. van Seggelen, onderwijzer, Sabang. B.Klasens, gezagvcerder K. P. M. J. M. Wols vander Wel, beambte Sabang- Buitenland. Maatschappij, >> BESCHERMEND LID. H. Smitt, onder-adm. N. V. Zeehaven en . Kolenstation „Sabang", P. C. Bos, voordachtkunstenaar, Rue St. G. Herman , beambte N. V. Zeehaven en Sulpice 18, Paris. Kolenstation „Sabang", Opg. door het Bestuur van Groep Ned. 0.-Inche. . J. van Tekelemburg, beambte Sabang-Mij., >> J. C. H. Schokman, electricien Sabang-Mij., GEWONE LEDEN. Ed. H. Dieckman, electricien Sabang-Mij., A. C. E. G. de Voogt, le Luit. Artillerie, M. Dekker, onderwijzer, P. K. Wondermere (Transv.). A. W. Jansen, beambte Atjehsche Han- Opg. door den heer A. H. Koomans, Potchefstroom. del-Maatschappij, >> H. F. Grondijs, Gerent van de Compa- --I. Braakrnan, 2e corn. Dept. 0. E. & N. Weltevreden. nia Minera Oruro, Oruro, Bolivia. K. J. van Hemert, 2e Coin. Dept. 0. E. & N. J. Veldkamp, min-in bij de Compa- C. W. van Overveem, ambt. Vb., Dept. nia Minera Oruro, Oruro, Bolivia. 0. E. & N. . Beiden opg. door den heer P. F. Bliek, . . A. Scharr, instrumentmaker Topografische Jacq. Urlus, Jacobstrasse 7 I, Leipzig. Dienst, Opg. door het Bestuur der Afdeeling » Dr. J. J. van Lonkhuizen, Semarang. A. deKlerk, Porterstraat, Mevr. Van Lonkhuizen, . Somerset Oost (DeKaap) Z.-Afr. H. Mulder, leeraar H. B. S. Opg. door den heer J. J. de Raad, Rockford. Mevr. Mulder, >> Austin L.Beaujon, 150 Nassausts., Nieuw-York, N.-Y. P. A. van Weel, beambte N.-I. Escomp- H. van den Heuvel, R. F. D. N. 6, to-Maatschappij, Nieuw-Brunswijck, N.-Jersey. A. J. I. tenKroode, waarn. 3e commies Beiden opg. door den heer C. A. van Rees, Freeport. D. v. 0., Weltevreden. J. Soutendam, Ka t. ter Zee, . D. van Hinloopen Labberton, leeraar G. W. III, Buitenzorg. Bericht. H. J. Meischke, pia. J. J. de Boer, Tegal. Mej. T. Veldhuijzen, leerares H. B. S. Het December-nummer van Neerlandia zalgeheel voor meisjes, Soerabaia. gewijd zijn aan Aruba in woord en beeld. E. W. Ostreig, leerling H. B. .S., . Onzen medewerkers verzoeken wij daarom voor dit W. Lubberink, adelborst le kl., ajb. Hr. nummergeen bijdragen in to zenden. Ms. wachtschip, >> J. C. E.Mulock Houwer, Referd. Dept. Te beginnen met den nieuwen jaargang zal Neer- van Financien, Weltevreden. landia den 1 en van elke maand verschijnen. 15e Jaargang. N°. 12 December 1911. NEERLANDIA ORGAANxe ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. ARUBA-NUMMER. INHOUD: Inleiding door C. S. Gorsira , Geschiedkundig Overzicht, door P. A. Euwens — Een reisje naar Aruba omstreeks 1825 door P. A. Euwens — Het landschap van Aruba, door G. Duyfjes — Landbouw, aloe-cultuur en veeteelt, door M. F. Arends De mijne van Aruba door G. Duyfjes , Visscherij, door P. J. van Breemen — De Phosphaten van Aruba en Klein Curacao, door A. Jeserun --De Katholieke Godsdienst en het Bijzonder Onderwijs, door A. M. J. Jansen --Geschiedenis der Protestantsche Kerk, door W. van den Brink, Het Openbaar Onderwij, s door J. A. Snijders Jr. --Kaart van de Nederlandsche Antillen Kaart van Aruba, door R. J. Beaujon — Ledenlijst. Geschiedkundig overzicht van het eiland Inleiding. Aruba. De Groep Nederlandsche Antillen stuurt thans Den oorsprong van den naam Aruba heeft men het Aruba-nummer de wiide wereld in. Moe ook menigmaal in verband gebracht met het goud, dat dit nummer denzelfden bijval oogsten als de vooraf- er op het eiland gevonden is. Oppervlakkig lijkt dat gaande uitgaven, waarin de eilanden Curacao en Bo- heel aannemelijk, want naast den naam Aruba komt naire zijn behandeld! onder de eerste Spaansche schrijvers ook de bena- Telkens en telkens blijkt het, dat door onbekend- min g Orua en Oruba voor. Als men verder weet, heid met onze toestanden onze stamverwanten tons dat het Spaansche woord „Oro" goud beteekent, is als vreemdelingen gaan beschouwen, terwij1 buiten- ergeen sterke verbeelding meer noodig, om van sporige verhalen door niet ter zake kundigen ver- Aruba eengoudland te maken. spreid voor altijd een slecht licht werpen op eene Ongelukkigerwijze bestaat er een enkel bewijs, dat bevolking. deontdekkers van het eiland er goud hebben aan- Gee n enkel eiland der kolonie heeft meer te lijden getroffen. Wel hebben we een stellig bewijs waaruit gehad van de te zijnen koste verspreide verkeerde wij geheel het tegenovergestelde kunnen besluiten. denkbeelden dan het eiland Aruba met zijne govkl- en In het rapport van Juan de Am pies, factor of op- phosphaatmijnen, zijne vischrijke wateren, een vrucht- zichter dezer eilanden, aan den Koning van Spanje, baren bodem en eene naarstige bevolking. Zoo heea staat met ronde woorden te lezen, dat reeds in 1513 men het eiland, het eenigste der Benedenwindsche, dat door Admiraal Don Diego Colon de eilanden Aruba, n o g stapelproducten verbouwt, klein trachten te maken Corazao en Buinare na bekomen inlichtingen ver- door te beweren, dat het woord „Aruba" samenge- klaard warenpor islas inutiles" voor waardelooze steld is door samentrekking der Spaansche woorden eilanden, dus in dien tijd, toen het eiland reeds lang „Oro hubo", dat in het Nederlandsch ver^aald beteekent: zijn naam droeg, was er nog een goud gevonden. „Er was eens goud". Naar alle waarschijnlijkheid Het is bijna buiten twijfel, dat die naam „Aruba" echter is de naam van het eiland afgeleid van het nietdoor de Spaansche ontdekkers aan het eiland ge- woord „Oirubae" of „begeleider" in het Guarani, geven, maar eenvoudig van de oorspronkelijke bewo- Indiaansche dialekt. hers is overgenomen. Is het woord echter aan de Denoodzakelijkheid, om door verspreiding van ge oorspronkelijke taal der inlanders ontleend, ook dan loofwaardige geschriften, die naar waarheid de toe- is de beteekenis van„goud” daaraan geheel vreemd, standen in de kolonie weer even den bij sommigen omdat in de bekende Indianentalen van dien tijd in ingewortelden weerzin teen de kolonie te bestrijden deze strekengeen gelijkluidend woord met die betee- doet zich meer en meergevoelen. Door de uitgave kenis valt aan te wijzen en, behalve om de reeds ge- van het Bonaire-nummer en van het Aruba-nummer noemde reden, omdat uit de op Aruba gevonden is reeds veelgedaan in deze richting. steenen bijlen, beitels en hamers en uit het rapport Ik ben zelf lang geleden op het eiland Aruba ge- van Juan de Am pies het vast staat, dat bier het weest en zal daarom niet wagen eene beschrijving .,steenen tijdperk" tot nog na de komst van Colum- daarvan tegeven, ik laat het over aan hen, die Of bus heeft voortgeduurd en de bewerking van metalen daar zelf wonen Of de plaats kortelings hebben be- den bewoners onbekend was. zocht. Ik weet wel, dat ik steeds metgenoegen terug- Of er echter een andere be aide beteekenis en denk aan de aldaar ondervonden gastvrijheid en de welke aan dit woord verbonden is, kan alleen uit aangename dagen daar doorgebracht. de vermoedelijke taal der oorspronkelijke bewoners Met dit nummer heeft het Groepsbestuur de be- worden afgeleid. Hiervoor komen slechts het Caral- schrijving der Brie Benedenwindsche eilanden der ko- bisch, het Guarani, detaal der Arowakken en mis- lonie voleindigd; het eilandje Klein-Curacao wordt schien ook het CumanagOta in aanmerking. Het Ca- eveneens in dit nummer ter sprake gebracht. Het raibisch der Antillen, ons bekend en overgeleverd door Groepsbestuur betuigt hierbij zijnen dank aan alien, missionarissen, de Fransche Dominicanen Breton, die tot de samenstelling van dit Aruba-nummer heb- Labat en Du Tertre, laat de afleiding „ora" schelp ben medegewerkt, ook aan hen Wier bijdragen door en „oubao" = eiland, dus „schelpeneiland" toe. De gebrek aan plaatsruimte niet konden worden opge- taal der Guarani, voor ons door Pater Ruiz de M. m- nomen. toya en Gaetano Nogueira bewaard gebleven, kent C. S. GORSIRA J.P.Ez. het bijna overeenkomende woord „Oirubae", dat „met- 266 NEERLANDIA. -!; .1 1:?1;) '',4: AR`o Vista Poos • Chiqui to, Noord C ..-lBstkuid,h; r i ba n a Mancheb0A11...1.. ,, • K ri kW . Andicoeri Cab la basm • Bubali 2, ii.,.° 0), Aia/Gt! MatividIri ,.::. ,.... • - x P Druif sk. on Ccitl. '"-,-. *..•;t, \ • :'' •,r_ ''",,t, ..._ ade.r- Plat ... i = salifia : . tiootberg.4 '15ta Cruz Cienl'ilegQ Tarata ta ora njestad \ ° df 3d . . A r ikt ao .rnevic4 . " x * 4 0 Yaman - N EERLANDIA. 267 libto 2. Doktershuis, torenspits pi °test. kerk, openbare school, lichttoren „Willem III". Soublette en Zoon. Bezel" (n.1. van Curacao) Leteekent. Beide beteeke beitels, vindt men op ongeveer 30 verschillende, ver nissen laten zich zonder mceite op Aruba tcepassen nit elkander liggende plaatsen een overgroote menigte Zekerheid omtrent de waarde van dit woord Lestaat opschriften en teekeningen tangs de wanden en teen er volstrekt niet en zal oak nocit gevonden worden. degewelven van grotten, cnder uitgeholde, cntzag ag Alles is niets meer dan bloote gissing, die door geen gelijke graniet- (dioriet, syeniet) blokken en teen enkele overlevering bevestigd words. rotswanden, ongeveer van denzelfden raadselachtigen De vroegste geschiedenis van Aruba lit in brok- vorm, doch ingrooter verscheidenheid dan de hiero- stukken verspreid over de oppervlakte van het ge- glyphen van Bonaire, in het Bonaire-nummer van heele eiland. Het zijn de talrijke overblijfselen der Neerlandia (December 1907) in teekening gebracht 2). cultuur zijner oorspronkelijke tem/criers, aan wie door Voor zoover den tijd betreft na de ontdekking on de Spanjaarden uit den ontdekkingstijd en ook in de der het Spaansch Bestuur en na 1634 onder Hot- archieven der kolonie steeds den naam van Indianen landschgezag heeft Aruba nog minder dan Bonaire, gegeven wordt, maar die in later tijd meestal en niet een eigen zelfstandige geschiedenis grootere af- onwaarschijnlijk ten onrechte met de CaraThen der stand van 15geogr. mijlen van Curacao, de sterke noordeliike Antillen vereenzelvigd worden. stroom tusschen de Venezolaansche kust en het eiland, TerwijI op Curacao en Bonaire slechts enke'e plaatsen sporen van de oude Indianen zijn over 1) Een prachtexemplaar bezit het Rijks Ethnograpisch Museum te bleven, vindt men dezen op Aruba bii menigte Wat Leiden. den aard Bier gedenkstukken betreft, zijn het eerstens Zie verder : „Festgabe" door Dr. Schmenz, directeur van dit Mu- seum aangeboden aan het XIVe Internationale Amerikanisten-Congres grafmuren, sommigen tot bijna 11A M. hwgte, van te Stuttgart in 1904. gebakken klei, waarin het lijk van den Indiaan, in 0) Zie het Tijd ichrift van het Nederl. Aardrijkskundig Oenootschap, gehurkte houding zittend wend hip gezet 1). Verder, 5e tot 7e iaargang en Etudes archeol. linguist. et hist., decliκes a M. behalve de reedsgenoemde steepen bafflers en Dr. Leemans, 1885. I, I ichttoren III", Fort en gouvernementskantoor. SHUHrtte (ft Z,On. 268 NEERLANDIA. het eindeloos oplaveeren tegen den hevigen Noord- op Aruba de huizen met die typische witte daken, „tor- Oostpassaatwind, in een tijd, toen de zee rondom to"genaamd, eerst door de Spaansche vluchtelingen, deze eilanden dikwijls door kapers werd doorkruist, laterook door de inwoners zelf vervaardigd. Ner- maakte een spoedig en geregeld verkeer met Cura- gens anders in onze kolonie worden woningen met cao hoogst eiland voor de zeilvaart. Bovendien dergelijke daken aangetroffen. leverde het eiland niet veel belangrijks op, zoodat Het vinden van eenige goudklompjes in 1824 bracht reeds van den eersten tijd van de West-Indische Com- plotseling Aruba in opspraak. Slechts enkele gelukki- pagnie Aruba vrij wel aan zijn eigen lot werd over- gen en alleen in de eerste jaren zagen hun moeiten gelaten. Daaraan evenwel dankt het, dat hier het zui• rijkelijk beloond. Voor de elkander opvolgende Maat • ver Indiaansche type minder onder de tegenwoordige schappijen waren deze goudmijnen steeds een finan- bevolking verbasterd is dan op de andere eilanden tieele mislukking. Op meer bescheiden voet geexploi- Immers bij de verovering door de Hollanders in 1634 teerdgaat de onderneming in den laatsten tijd met werd, met uitzondering van enkele gezinnen, de ge- meer hoop de toekomst tegemoet. Betere resultaten heele Indiaansche bevolking van Curacao, als cn1:3e gaf het ontdekken van phosphaat op Cerro Colorado trouwbaar en verdacht met de Spanjaarden te heulen aan den Zuid-Oostelijken hoek van het eiland. Het naar Coro aan de tegenover ge'egen vaste kust over- noofdvoordeel, dat Aruba zelf van het delven deze gebracht. Later, tcen Cura;ao de groote slavenmarkt beide mineralengenoot, was, dat jaren lang tal van werd van geheel West-Indie, kwamen de zwarten van arbeiders in deze mijnen geregeld werk vonden en Afrika's Westkust hun plaats innemen en werden de er dientengevolge hier veel minder armoede geleden stamouders der tegenwoordige gekleurde bevolking werd dan op Curacao en Bonaire. onzer kolonie. Bonaire schijnt, ook voor de komst P. A. EUWENS,0. P. der Hollanders, slechts weinig bevolkt te zijn geweest. En die weinigen losten zich spoedig op en vermeng- Pastor. den zich met de slaven, die de Compagnie er in groote menigte heenzond voor den arbeid in de zout • pannen, voor houtkap, verzorging van het vee enz. Een reisje naar Aruba mnstreeks 1825. Op Aruba echter werden Been Afrikaansche slaven in - gevoerd. Aileen bij uitzondering werd aan particulie- Op biz. 113 van het 2e deel van zijn Reiz en in ren toegestaan er zich te vestigen om handel te drij- W e s t-Id beschrijft D. G. B. Bosch zijn tocht- ven. Een Commandeur stond aan het hoofd der be- 'es naar Aruba: „Groote moeilijkheden hebben mij woners in naam van de Compagnie. Aan ieder was de bezoeken naar Aruba opgeleverd, veroorzaakt door een klein stukje grond afgestaan voor hun onder- de terugreizen van daar naar Curacao, van welke de houd, waarop zij ook eenig vee mochten houden. In laatsten telkens nadeeliger op mijn gezondheid werk- vergoeding daarvoor waren zij gehouden hun dien- ten en de allerlaatste reis, die evens onvoorspoedig sten aan de Compagnie te verleenen voor het kappen was, mij te huis komende, eenige weken lang aan den van hout en het opvangen van vee. De voordeelen, rand van het graf deed zijn." die het Bestuur trok van Aruba, bestonden hoofdza- „Het is de stroom, welke met veel hevigheid in de kelijk in een jaarlijksche schatting van huiden, vee bocht van Coro valt, van hier langs kaap S t. R o- en gezouten geitenvleesch. Deze afzondering en ver- m a ngedrongen wordt, en door dezen tegenstand waarloozing leidde er mede van zelf toe, dat Aruba met zooveel te meer kracht zich in het kanaal tus- feitelijk steeds meer gemeenschap onderhield met de schen Aruba en de landengte van Paraguana vaste kust, vooral met het op slechts 4 geogr. mijlen stort, die hetterugkomen van Aruba zoo moeieiijk gelegen schiereiland Paraguang, dan met het moeder- maakt, den reiziger dikwijls verplicht, vele dagen eiland Curacao. Ook de kerkelijke geschiedenis van icier teblijven, als reeds alles tot zijn vertrek gereed het eiland draagt hiervan de duidelijkste sporen. Van- was,ja zelfs, op reis zij de herhaalde malen tern daar ook dat op Aruba het Spaansch element over te keeren en dien terugtocht wel eens zoovele dagen het algemeen taal en zeden der bevolking veel ster- cloet Buren als men urennoodig heeft, om er te ker beinvloedde dan op Bonaire. komen. Niemand, dan die het ondervonden heeft, Tot het einde der XVIIIe eeuw was de zetel van weet hoe verdrietig het is en geschikt om alle geduld het Bestuur des eilands gevestigd Oostelijk aan de te verliezen, verscheidene dagen te zellen, met een Zuidzijde aan de Commandeursbaai, maar werd, sinds sterken wind en echter op dezelfde plaats te blijven, Gouverneur Lauffer in 1796 de meer Westelijke Paar- of wel nog achteruit te gaan. Toen daarom zeker rei- denbaai met een klein fort versterkt had, daarheen ziger voor de eerste maal neerschreef, dat niets zoo overgebracht. De hoofdplaais Oranjestad, die sedert vervelend, zoo afmattend is als windstilte op zee, dien tijd tot wording en weldra tot grootere uitbrci- heeft hi' zeker niet gedacht aan een sterken stroom. ding kwam, draagt eerst sinds ongeveer 1830 dien Ik ben dikwijls in de gelegenheid geweest, de eerste naam, ter herinnering aan ons vorstenhuis. met den laatste te vergelijken, doch ik moet beken- Merkwaardige geschiedkundige gebeurtenissen vie- nen, dat ik aan stilte de voorkeurgeef; men raakt len er op Aruba niet voor. Slechts eenmaal vond ik daarbij ten minste op de reis niet achteruit, men zit van een klein heldenfeit gewag gemaakt. Dat was in en ligt, men eet en drinkt op zijn gemak, en dat Augustus 1799. Commandeur Specht met slechts wei- heeft toch altijd wat te beduiden, al is op ons de nige manschappen wist in dat nieuwe fort het eiland naam van Epicurist niet van voile toepassing. Als de zoo kranig tegen een nachtelijken aanval van eery zon bij windstilte te sterk brandt, dan beschut men Engelsch fregat onder Hamelton te verdedigen, da zich door een zonnetent en men geniet de heerlijke het met achterlating van eenige docden de wijk nicest avonden, die doorgaans op een warmen dag volgen; nemen. Toch was dat fregat sterk genoeg om 4 da- maar wat kan men verrichten, als het schip op de- gen later op de reede van Puerto Cabello een Spaansch zelfde plaats blijft slingeren en stamen en wind en oorlogschip met 400 matrozen te overmeesteren. water den reiziger van het dek naar beneden 'a en In het begin der vorige eeuw, tijdens den onaf- om daar de vervelende uren te tellen ? Voor den zee hankelijkheidsoorlog tegen Spanje, was Aruba langen man, -- diegewoon is, het eten in alle richtingen tijd de bevoorrechte wijkplaats der kustbewoners, naar binnen te brengen en, cm vast te liggen en gced beurtelings koningsgezinden of opstandelingen, naar te slapen, rug aan stuurboord en knieen aan bak- gelang wie het laatst de nederlaag geleden had. Ook boord tegen het beschot der kooi te drukken, — voor het hoofd en aanvoerder der laatsten, Generaal Mi- dien moge het opwerken tegen den stroom minder randa, vertoefde er als vluchteling, maar was zoo hard vallen, voor dengenen echter, die van bercep aanmatigend zich toen bij proclamatie van het eiland geen zeeman is, valt het allerpijnlijkst. Hoe dikwijls meester te maken, waaraan echter spoedig door zijn heb ik, op mijn zeven terugreizen van Aruba naar vertrek een einde kwani. Van dien tijd dagteekenen Curacao, bij zulke gelegenheden geklaagd, dat het NEERLANDIA. 269 fi'oto 4. Oranjestad van zee uit gezien. Ds. van den Brink. korte leven nog met zooveel moeielijke dagen ver- overdrijving, de helft der zeereis, de gewone nachte- mend is! Hoe dikwijls heb ik then het gelukkig lot like slaapuren niet eens medegerekend, in dezen niet benijd, niet eens van mijn medenatuurgenooten — die ongelukkigen en toch onzondigen toestand door..." aan land, in de koelegaanderijen hunner woning ...Mijn eerste terugreis staat mij nog voor den met een boek in de hand rustig hun sigaartje zaten geest, zoowel als in miin dagbcek: een dag en nacht te rooken zonder er nauwelijks de waarde van le waren wij, bij een stijven wind, met een middelmatig weten, maar dat van een medepassagier op de reis bezeilden schoener, onder we naar Curacao, teen ik van Nederland naar Suriname, waar hi' als assistent- des mores aan den kapitein vroeg, — want ik was dokter zou werken, die zich nooit verveelde, nooit te zeer zeeziek om het zelf tegaan zien, — waar met zijn tijd verlegen was, maar denzelven, wanneer wij waren. „Op de hoogte van den Hooi- hi' slechts wilde, immer wist door te brengen met... b e rg!" was het antwoord. slapen. Deze ben4lenswaardige man tracht, zcnder De Hooiberg is een der hocgste Lei gen op Foto 5. Groep Caralbenaistammelingen. Soublette en Zoon. 270 NEERLANDIA. Aruba, hij staat — evenals de Rigi in Zwitserland treurig maken, waren hier geheel anders; ik was op — van zijn medemakkers afgezonderd, meer west- een schoon, ruim en gemakkelijk vaartuig, voorzien waarts dan deze en is op zee het gemakkelijkst ver- van al het noodige en onder vriendelijke en beschaaf- kenbaar. Den volgenden dag zeilden wij weer frisch de menschen, onder welke vooral de Overste Muller door; het vaartuig stampte • geweldig tegen de zee en op een der hoogste trappen stond." het water stortte verscheidene malen over het dek, „Mijn langste terugreis was, met Z. M.'s oorlogs- waarvan ik in de kajuit nu en dan een aardig schep- brik de Pa n t er in den fare 1827 bij een hevigen je kreeg. Des nachts werd zelfs de wind gunstig, stroom en sterken wind. Wij hadden toen e 1 f dagen want hij blies uit het noorden. Ik had ook den ka- reis, welke nog wel met andere elf dagen zouden pitein op het dek hooren zeggen, dat het nu heel vermeerderd zijn, had men niet het vaartuig noord- g o e d gin g. Verblijd over deze boodschap, vrcez, waarts laten loopen tot onder de kust van S t. D o- ik terstond bij het aanbreken van den dag: „Waar ming o, waar het opwerken gemakkelijker ging. zijn we al kapitein ?" — „O p de hoogte van Doch niet minder dan de laatstgemelde, werd mij den Hooiberg, Mijnheer!" „Gaat de deze reis veraangenaamd door het gul onthaal en Hooiberg dan met ons mede ?" — „Neen, Mijn- den vroolijken omgang van mijn vriend, den Kolo- heer, maar de stroom loopt zoo sterk." nel Buijs, die den genoemden bodem kommandeerde." „Den volgenden dag en nacht liepen wederom even- * * zoo ten einde en bij het aanbreken van den morgen Over de bovengenoemde Paardenbaai (fig. 13) bevonden wij ons weder... op de h o o g t e van en de daaraangelegen Oranjestad (fig. 14), weet Ds. den Hooiberg! — Bosch het volgende te verhalen: Dat waren vier recht pleizierige dagen (?). Die weet wat het is, zeer zeeziek te zijn, kan er reeds De benaming Raardenbaai bestond reeds een eenigszins over oordeelen. Doch dit was het ergste gansche eeuw, )voor zich stervelingen aan dezelver niet. Het vaartuig, waarop ik mij beyond, kwam van oevers hadden neergezet; zij werd aan dezelve ge- Rio de l a Hach e, ging naar Curacao en was geven, wegens de gemakkelijke wijze, waarop men grootendeels geladen met ossenhuiden. Op mijn ver- aldaar de paarden, welke men van de Spaansche zoek, had deszelfs eigenaar te Aruba het binnen ge- en Indiaansche kusten verkreeg, en meestal weder seind. Ik was dus verplicht, mij te behelpen en in naar de groote en met 300.000 (thans geemancipeer- de kajuit boven op de ossenhuiden mijn matras te de) slaven bevolkte Engelsche bezitting Jamaica ver- leggen. Spoedig werd ik de onaangename lucht daar- voerde, kon lossen en laden. Vroeger woonde de van gewaar en moest geduldig toelaten, dat duizend- commandeur (de vroegere naam voor gezaghebber) beenen, schorpioenen en andere afschuwelijke insec- met zijn medemenschen aan de nog naar hem ge- ten, die ik liever in een kabinet van Naturalia in Ne- noemd wordende Kommandeursbaai (waar derland dan hier gezien had, mij over het lijf kro- tegenwoordig S a v o n e t ligt). Deze ligt een paar pen. Op het dek kon ik niet komen wegens mijn zee- uur Oostelijker, en wordt gevormd door een mon- ziekte; ook stroomde het water telkens over hetzelve ding der landtong, die Tangs den zoo even voorbij heen. Ik had niemand, met wien ik een woord wis- gezeilden Zuidwal loopt, en die, zoo zij met hare selen konde; want de kapitein en acht scheepslieden baaien en inhammen aan de kust van het voormalig waren alien afstammelingen van Indianen en sche- Spaansch-Amerika lag, millioenen waard zou wezen. nen het spraakvermogen te missen. Ik hoorde hen in Ik ben eens door den sterken stroom verplicht ge- de vier dagen en nachten, zelf tegen elkander nau- weest, in deze (kommandeurs)baai ten anker te ko- welijks geluid geven. De neef van den kapitein was men. Het eenige kenteeken, dat eenmaal aan derzel- iets spraakzamer... Intusschen had ik het aan dezen ver never de hoofdzetel des eilands gestaan had, vond te danken, dat ik nog niet Langer dan vier dagen in ik in eenige nabij elkander staande rondgemetselde en mijn ellendigen toestand bleef; want op den avond met kalk bepleisterde grafplaatsen, welke volgens het van den vierden dag, raadde hij den kapitein aan, opschrift van namen en jaartal, bleken omtrent een daar de wind al te sterk was en de stroom te hevig eeuw oud te zijn... Twee majestueuse mansanielje- liep, maar weder naar Aruba terug te keeren. De boomen hadden hun Lange, breede altijd groene tak- kapitein, die het meerdere verstand van zijn neef bo- ken in den vorm van een zonnescherm, over dezelve ven het zijne erkende, gaf aan diens raad gehoor, getrokken, om alzoo deze overblijfsels van het Aru- hield af, en liet het anker, bij zonsondergang, weder biaansche voorgeslacht tegen wind en weer te be- in de Paardenbaai (Playa), vallen. — De blijdschap schutten... van weder aan wal te zijn, al was het dan ook op In de Commandeursbaai zijnde, overtuigde ik mij, hetzelfde land, van waar ik, vier dagen geleden ver- dat dezelve gunstiger en aangenamer gelegen was trokken was, werd vermengd met de ergernis van dan de Paardenbaai. Haar grond is van vruchtbare te zien, dat een kleine kaper-goelet in de haven lag, aarde, en zacht oploopend tegen het aan kreupelhout die ons een paar dagen vroeger ingehaald, voorbij rijke gebergte, dat voor den Noord-Oostelijken wind gegaan en de oostpunt van Aruba, die wij tevergeefs eenige beschuttin,g geeft. Zij ligt nader bij Curacao getracht hadden te bereiken, omgezeild had, welken en de bocht van• Coro en 2 uur verschil zegt op dit omweg deze' waarschijnlijk gemaakt had, om, indien punt meer dan men gelooven zou; en wat aangaat een sterkere tegenpartij in ,cte baai lag, deze boven- de voorgegevene meerdere diepte der Paardenbaai, winds te zijn. En toch het==-1,aartuig-, waarop ik mijbeyond, behoorde niet tot de -,slechtste zeilers, wigvond ik, dat het zeer weinig of geen onderscheid maakte, met Welk gevoelen de kapitein, die honderd hadden zelfs een Curacaoschetv schoener ingehaald." malen hier ten anker kwam, geheel en al overeen- • • •flVan mijn tweede beioek op Aruba, hetwelk an- stemde. Er bleef dus geen andere reden over, waar- derhalf jaar later geschiedde, keerde ik terug met Z. om hare mededingster, de Paardenbaai, de ear der M.'s oorlogsbrik d e M e.r c u u r, onder bevel van bewoning verkreeg, dan de, zoo even vermelde, meer- Overste Muller. Ik had toen a c h t voile dagen reis, dere geschiktheid tot het lossen en laden van paar- waarvan wij et: vier doorbrachten met oplaveeren den en van derzelver halve broeders, de muilezels en om telkens op dezelfde plaats te recht te komen, en aanverwanten, de ezels. Deze reden is alleszins ge- wel onder den St. Annaberg, den eenigen, maar ook grond, wegens de meerdere ruimte Bier baai, en den een zeer aanzienlijken berg, welke zich van de land- op sommige gedeelten zacht oploopenden grond. Dik- engte van Paraguana (kust van Venezuela) duet zien. wijls heb ik mij overtuigd, dat er op de gansche we- Hij ligt eenige uren landwaarts in, maar vertoont zich reld geen betere gelegenheid en gemakkelijker wijze door deszelfs hoogte , en afgezonderde Jigging als na- bestaat om paarden te lossen dan hier. Er komt bij het zeestrand. Deze terugreis had dus .veal over- een vaartuig, zoo vol geladen met paarden als een eenkomst met mijn vorige; doch de omstandigheden, slavenhaalder met negers; de belanghebbende, die die zoo dikwijls een en dezelfde zaak aangenaam of het vaartuig ziet aankomen, plaatst een paard aan dat NEERLANDIA. 271 Fit° 7 Grillig gevormde steenen. Soublette 626 Zoon. gedeelte der baai, waar de grond zacht oploopende derepaard staan en begint, zonder eenige ontstelte- is; nu werpen twee mannen met spieren zoo sterk, nis over het zoo evendoorgestane ongeval to laten als ik mij verbeeld, dat Hercules gehad heeft, een blijken, aan de struiken to eten, die uit de porigin paard over boord, met een gemakkelijkheid, alsof het des klipachtigen oevers groeien. Intusschen is er een een kat ware; men ziet het beest met depooten recht 2e, 3e, 4e paard op gelijke wijze in het water ge • uitgestrekt in de hoog,te als wilde het zich aan de worpen, voor welke het telkens gemakkelijker wordt, lucht vasthouden, in het water vallen, daar eenige door den steeds in getal toenemenden paardenhoop, oogenblikken ploffen, en vervolgens het hoofd boven deplaats to herkennen waar zij wezen moeten ; en steken, al rond kijkende, waarheen het zich be even eer ik twee sigaren heb uitgerookt, staat een lading moet; het ziet nu zijn natuurgenoot aan land staan van 30 of 40paarden hoog en nat aan den wal. en zwemt, zonder zich een oogenblik to bedenken, Voor liefhebbers vanpaarden, die gaarne willen regelrecht op denzelven aan, schudt aan wal stap- weten, hoe deze beesten er op andere plaatsen uit- pende, de nattigheid een weinig af, gaat bij het an- zien, voeg ik er bij, dat ze over het algemeen van Foto 6. We g naar „Balaschi" genaamd „Roof Frances". Soublette en Zoon. 272 NEERLANDIA. middelmatige grootte, tusschen lichte en zware ca- de wezen, zoo het Zijner Excellentie behagen mochte valleriepaarden, en met een gebrand merkteeken van bij deze plechtige gelegenheid, aan de stad een naam derzelver eigenaar voorzien zijn; dat ze van verschil- tegeven. Het was een netelig oogenblik in het leven lende natuur en uitwendig karakter zijn, hetwelk daar- van den Gouverneur, waaruit deze zich echter spoe- aan toe te schrijven is, dat men er weinig zorg voor dig wist te redden. Niet tot de Roomsche kerk be- draagt, en ze maar in het wild laat rondloopen en hoorende, zoo speelden hem ook geen namen van zich vermenigvuldigen; dat ze dien pas of s c h u i f, Heiligen voor den geest. Als een rechtschapen Ne- welke de paarden op Curacao gaan, niet dan met derlander dacht hij aan onzen geeerbiedigden Ko- veel moeite en nog zeer gebrekkig leeren kunnen, ning en zou misschien gezegd hebben: W i 11 e m- maar dat sommigen hunner een natuurlijken triepel s t a d ! maar zoo heette reeds naar (Prins) Willem of drieslag gaan; dat ze vroeger aan meerdere vrij- III, de stad op Curacao, — of Nassau! maar heid gewoon, later, hoewel mak zijnde, een koppige zoo wordt het fortgenaamd, dat aldaar de stad en geaardheid blijven behouden, en aan een huiduitslag haven bestrijkt. Er vol de derhalve het woord: zijn blootgesteld, als zij in landen komen, drooger Oranjestad! Nauwelijks was het door alle dan die, in welke zij pleegden te Brazen. Aan de aanwezenden verstaan, of men hoorde een driemaal paarden echter, welke van de meer benedenwaarts lig- herhaald .h o e z e e ! en hetgeroep van: „L a n g gende Indiaansche kust (Goagiri-kust) worden aan- leve de Oranjestad! Zij groeie en gebracht, merkt men deze eigenschappen van koppig- bloeie!" heid en vatbaarheid voor huidziekte (schurft) niet op, dewij1 zij dagelijks met de Indianen omgaan, door en door mak zijn en aan alle snort van kost gewennen. Hieruit ziet men alweer, wat de opvce- Het landschap van Aruba. ding doet! Als daarom iemand op Curacao aan zijn vrienden op Aruba last geeft, om een paard te koo- Het landschap van Aruba heeft voor mij veel aan- pen, zal hij er altijd bij te kennen geven: Laat itet trekkelijks. Jammer is het, dat de wegen niet beter er a. u. b. een wezen van de Indiaansche kust. zijn, zoodat men na een dag van hotsen en botsen Voor inieuwsgierigen, die gaarne van alles den in eenoverigens goed rijtuig maar al te blij is, prijs willen weten, voeg ik er bij, dat de paarden weer thuis te zijn. In enkele maanden van het jaar hier vrij wat goedkooper dan in Nederland zijn. Ik worden de we en door de zware re ens uitgespoeld heb eens uit een grooten pas aangekomen paarden- en doordat op tal van plaatsen de we lager is dan hoop, twee tamelijk groote en schoone beesten, jong het omgevende terrein, stroomt het hemelwater an en zonder gebreken gezocht en gekocht voor f 40.-- de we en af. Men zal of de we iets hooger moeten ieder, en niet op paardenkooperswijze, na lang din- maken dan het omliggende terrein of aan weerszijden gen en handklappen, maar dadelijk gegeven op het van den we g een greppeltje of goot maken en dan vragen. zal het mogelijk worden goede we en aan te leggen, Voor mij zelven, voeg ik er tot herinnering bij, die dan ook heel watgcedkooper te onderhouden dat ik deze paarden kocht van Don Esteban Beola, zullen zijn. een inboorling van G u i p u s c o a in Span;e, die na Groote vlakten, uitgestrekte plateaux en terrassen op de vaste kust gewocnd te hebben, zich ten tijde wisselen of met eendoor diepe dalen ingesneden heu der revolutie van daar naar Aruba had begeven, velterrein. waar hij tot heden toe gebleven is... Van de Cerro Colorado naar Balaschi rijdende Doch dit zij genoeg gezegd, ter opheldering van langs het k!eine P laatsje Sabaneta ziet men ter den naamsoorsprong der P a a r d e n b a a i. linkerhand achter het helblauwgroen lagoen en het * koraalrif de open zee; terwij1 de we zelve in dee- len over een vlak zandig strand gaat. Ter rechterzijde Omtrent dien van Oranjestad kan ik korter ziet men achter de tegen den oogsttijd prachtig zijn, dewij1 dezelve van latere dagteekening is en wel groene coenoecoe's 1) het langzaam noordwaarts oploo- eer 1820 veranderde in 1830. Eens deed de Gouver- pende heuvelland met tal van to n. (Jamanota, Arie- neur vanCuracao een inspectiereis naar Aruba, en kok, Mira la Mar: zeezicht. Mira = zien; La Mar gaf aldaar aan de hoofdambtenaren en verscheidene = de zee l. In den regentijd zijn deze heuvels alle Grandes eengroot gastmaal. Men zat vol eer en groen, en slechts enkele grijze kalkrotsen ziet men vroolijkheid aan tafel, at zoo smakelijk als men op er dan door heen schemeren. In de coenoecoe's wordt Aruba eten kon, dronk zoo goed, als men van Cu- in hoofdzaak kleine mais (maisie chiquito) verbouwd; racao den wijn kon medebrengen. Bij zulk een gele- wuivende losse aren, een heel wat sierlijker plant dan genheid worden er, gelijk overbekend is, t o a s t e n de maisie chiquito van Curacao met zijn stijve dich,e gedronken en conditien ingesteld... knotsvormige aren. Wij Nederlanders zijn kort, als wij met een k1op- Zoo hoog wordt deze „kleine" maisis, dat de hui- pend hart, aan een grooten maaltijd d , eene con i- zen er soms maar juist nog boven uitsteken. In de t i e moeten instellen... De Gouverneur van Curacao, buurt van Sabaneta zag ik iemand zijn Zondagna- die als het er op aan kwam om lane condition in middag genieten, zittende op den nok van het dak, te stellen, voor een Nederlander zulks anders zeer om toch wat uitzicht te hebben. go den kon, was op het gastmaal te Aruba te Is men Sabaneta voorbij, dan ziet men gauw ach- dien opzichte kort, en stelde onder anderen in: „H e t ter het heuvelland van Jamanota en Ariekok den al- welvaren der Paardenbaai!" Hierdoor' leenstaanden Hooiberg te voorschijn komen, die zeker ontstond, i de door den goeden wijn verlevendigde onze voorvaderen herinnert aan de kleine hooiberg- denkbeelden der aanzittenden, eenige verwarring; men jes, die men in den hooitijd overal in de weilanden wistniet, of deze conditie zag op de baai met kan zien. derzelver vaartuigen, of op de stad met hare inwo- De vorm heeft ze, maarde zachtheid niet; bij Ian- ne rs. Deze duisterheid was niet zoozeer veroorzaakt ge na niet. Het is een steile rotsachtige berg,. waar- door de kortheid der conditi e, als wel daardoor, van de beklimming niet meevalt. dat de stad tot heden toe een naam droeg. Bij Balaschi rijdt men, na ter linkerhand de mo- De kommandeur des eilands, van wien zelven ik len van de Aruba Goud Maatschappij gepasseerd te deze bijzonderheden heb, trok hierop de stoute schoe- zijn, door een ongeveer 10 M. diepe rotskloof, de nen aan, engaf aan Zine Excellentie te kennen, dat J , Rooi Frances, en van daarnaar Oranjestad gaat de daar het dorp of de stad, aan de Paardenbaai gele- we g vrijwel aldoor over een hoog plateau, en ziet gen, alsnog zonder naam was, en we ens deszelfs men aan beide zijden aloevelden en nog eens aloe- toenemendegrootheid wel verdiende een naam te dra- gen, het den inwoneren van Aruba aangenaam zou- 1) Plantages. NEERLANDIA. 27 Foto 9 Terrein der „ Aruba Gold Consession Ltd." te Balaschi. Soublette en Zoon. velden. Rechts ligt de hooiberg, die men vrij dicht water binnen het land opspa en. Over eene natuur- voorbijgaat. like brug van kalksteen loopt men hier over de zee. Van Oranjestad naar Kristalberg (die zijn naam Nog verder oostwaarts even voorbij Daimane ziet ontleent aan het bergkristal, dat daar in groote hoe- men bij ruw weer op eenige honderden meters van veelheden gevonden wordt) en Bushiribana rijdende de kust het zeewater als witte damp uit een rond doorkruist men het eiland in de breedte en het eer- gat in de rots van misschien anderhalven meter mid- ste deel van den we gaat over ditzelfde plateau. dellijn omhoogstijgen, en naderbij gekomen hoort men Op tal, van plaatsen is dit plateau bezaaid met de zee in de die to bulderen. Ook hier heeft een der- reusachtige rotsblokken, niet ongelijk aan de hunne- gelijke ondermijning plaats gehad en is een grot ge- bedden van de heide. vormd als die van Hato op Curacao. Evenwel ze zijn niet zooals deze van el,ders aan- La ngs deze zelfde kustnog verder oostwaarts bij gevoerd door gletscherijs, maar het zijn de laatste Fontein en tusschen Fontein en Cerro Colorado vindt resten van vroegere heuveltj,es waarvan alle andere men typische tuinen, een echt Hollandsch duinland- bestanddeelen langzamerhand zijn weggewerkt door schap. het water. Het land loot hier terrasgewijze op en de gesta- Eenmaal werd ditplateau door de zee bedekt en die wind heeft het gansch opgewaaid tegen den rots- nog duidelijk is de oude strandlijn te volgen, zoo- wand van het terras. Het laagste terras is, ten- als door Professor H. Martin werd aangetoond. Be minste in den regentijd, met een dun green kleed rotsblokken vertoonen daar door de uitspoeling van bedekt en tal van kabrieten 1) genieten bier van hunne de vroegere landing, •• eigenaarcrge uithollingen, naar het vrijheid en klauteren als volleerde acrobaten over de westengekeerd en hunne vorm doer dan dikwijls aan steile rotswanden. die van strandstoelen denken. Het schoonste vergezicht heeft men wel van den Van eene indrukwekkende schoonheid is vooral de top van den Jamanota. Aan alle kanten de zee van noordkust van het eilaud me zijn wceste brand'ug en Cerro Colorado tot West punt aan de oostkust de hoogopspattende golven. Op enkele plaatsen is de woeste branding, aan de westkust het blame lagoen kust geheel ondermijnd door deze eeuwigdurende bran- ding en uit de verte ziet men dan het schuimende 1) Kabrieten = geiten. Foto 8. Steiger der Aruba Gold Concession Ltd. te Oranjestad. Soublette en Zoon. 274 NEERLANDIA. met het kustrif en daarachter de zee. Geheel Aruba veelal twee stukken gronds: een stuk vette kleigrond is van daar te overzien, en bij helder weer ziet men en een schrale zandgrond. Zoo heeft men twee kan- in het zuiden duidelijk het gebergte van Coro en als sen om een oogst te krijgen. Valt bij overvloed van het heel stil en helder weer is, kan men ook Cura- regen de oogst in de vette garde tegen, dan wordt cao zien. dit verifies goedgemaakt door den goeden oogst in G. DUYFJES, m.-i. den schralen zandgrond, en zoo omgekeerd. Volgens mijn bescheiden oordeel kunnen wij, wat de hewer- king van maisvelden aangaat, de raadgevingen en Landbouw, aloe-cultuur en veeteelt. proeven van het bestuur wel missen. Verschillende soorten van mais uit den vreemde, In de laatste jaren is er veel gesproken en geschre- als „Jerusalem Corn", „Yellow Millow Corn", enz. ven over den deerniswaardigen toestand, waarin de enz., heeft men hier trachten in te voeren, maar op kolonie Curacao en bijbehoorende eilanden zich bevin- den duur geeft onze zoogenaamde „Maishi rabo'', den met betrekking tot den landbouw. Zelfs is er veel de beste resultaten. gedaan of zijn tenminste pogingen aangewend om Het Gouvernement zou veel kunnen doen voor de daarin verbetering te brengen. Wanneer wij nagaan, duurzame productiviteit der gronden, wanneer het be- hoe in het moederland in de Kamervergaderingen letten Wilde, dat de middelen door de natuur zelve door Ministers en leden der Kamers de belangen daartoe voorbeschikt voor een geringen prils aan der kolonie worden besproken, hoeveel duizenden jaar- den vreemde worden verkocht: wanneer het Gouver- Foto 10. Ba1aschi. Soublette en Zoon. lijks daarvoor door Nederland worden bijgedravn, nement namelijk den uitvoer van eaten- en schapen- wekt dit onze bewondering en dankbaarheid. Bij mest kon beletten of tenminste moeilijk maken. elke begrooting worden gelden uitgetrokken ter be- Depractische ondervinding van planters, minder vordering en verbetering van den landbouw. Reeds baatzuchtig om uit alles geld te slaan, die verder zijn schatten tot dat doel besteed op het eiland Cu- zien dan hun neus lang is, bewijst, dat de gron- racao. Alhoewel: wij tot nu toe weinig vernomen den, diegoed bemest worden, niets van hun voort- hebben van de goede resultaten, die het pogen, om brengingskracht verliezen. Zij beweren, dat de mest den landbouw te bevorderen en te verbeteren, heeft tot vruchtbaarmaking van den grond gebruikt zeer opgeleverd op het eiland Curacao, zijn wij Arubia- rentegevend is, doordat zij den goeden oogst zeer be- nen toch wel wat naijverig geworden en wensch!en vordert. Men zou dan kunnen beweren, dat eerder ook wel Bens deel te hebben in de gaven van het invoer van mest dan uitvoer wenschelijk was. moederland. Men hoort, men lees! telkens, zooveel Wanneer deze uitvoerhandel van Gouvernements- duizenden uitgegeven voor proeftuinen, planten van wee niet belet of bemoeilijkt wordt, zal men hier- dit en dat. Tot nu toe heeft Aruba daarvan weinig mede blijven voortgaan, tot rote schade van den mogen profiteeren. landbouw. Bij de toename der bevolking zal er im- De voornaamste produkten voor 't levensonderhoud mer meer van dengrond geeischt worden, waardoor der bewoners van Aruba, zijn mays en boonen, en deze uitgeput raakt en dan verlaten blijft liggen 4)n- voor den uitvoerhandel aloe, pindas en dividivi. der den naam van „tera bieeuw" (oudegrand). De bewerking der maisvelden geschiedt immer nog Men zou in waarheid kunnen zeggen: grond, waar- op de wijze, als ons door onze voorvaderen ge- van veel te veelgeeischt is, zonder vereischte be- leerd is. 't Welslagen van den oogst hangt grooten- mesti ng. deels zoo niet geheel en al of van den regen, naar- Onze mals wordt „maishi di seta siman'' (mais mate deze overvloedig is en valt op tijden, dat het van 7 weken) genoemd, ook „maishi rabo". Het kan zaad of de plant dien zegen des hemels meer behce7t. voorkomen, dat bij gunstige weersgesteldheid de mais Zelden gebeurt het, dat men met grond klaagt over reeds rijp staat voor den oogst zeven weken, nadat te veel regen. Is voor sommige vette gronden te veel zij geplant is. regen schadelijk, dan komt dit anderen schralen grond In de meestegevallen staat evenwel de plant aan ten goede. Vandaar heeft men (zoo het mogelijk is) velegevaren bloot, die den oogst geheel of gedeelte- NEERLANDIA. 275 Arubiaansche boonen zijn ook bij onze buren zeer gewild. Er zijn zooveel soorten van boonen, dat het mij moeilijk valt ze alien op te 'icemen en er een beschrijving van te geven. Men onderscheidt „Janchi- kok, Jabes, prinses, karansjoe, bonofees, marins, jen- je, wowopreto, boonchi wandoe, boonchi shi- nishi, etc." Vreemd, dat op geen der eilanden Cura- cao en Bonaire, de boonenteelt zoo produktief en ver- schillend in soort is, als bij ons op Aruba. Zoo is het ook gesteld met ons derde produkt „pindas". Dikwips valt deze ocgst tegen bij gebrek aan voldoenden regen, dien deze aardvrucht noodig heeft. Niettegenstaande wordt door ieder planter een gedeelte van den „koenoekce" (tuin) met pindas be- plant. De oogst van mais en boonen is bestemd tot onderhoud van het huishouden, die der pindas om Foto Soublette en Zoon. kleeren, schoenen en andere benoodigdheden te koo- 11. Windas der mijn „Calabas". pen, schulden te betalen. Men gaat hier niet planloos te werk, maar berekent te voren, hoe de koenoekoe lijk doen mislukken. Wanneer het zaad an en tijd voor het planten verdeeld moet worden. Men rede- noodig heeft om tot ontwikkeling te komen bij ge- neert: deze hooge grond is goed voor mais, die brek aan regen, sterfi het onder den grond, of wordt lage met waterafloop is voor pindas en het hoekje door een aardworm of mieren opgevreten. daar voor boonen enzoovoorts. Deze pindas wor- Wanneer deplant zich reeds gezet heeft tot eene den aan de handelaars verkocht, die een redelijken zekere hoogte, een of twee voet, dan kan het gebeu- prijs er voor betalen, naarmate de oogst overvloedig ren, dat bij langdurige droogte of te veel vochtigheid, of schaarsch is. zich een vocht aan deplant kan vormen, een soort * * * olie, die van lichtgeel in zwart overgaat en die zoo Het voornaamsteprodukt voor uitvcer is de aloe. dik als stroop wordt. Deze plaag, die „maba" ge- Ons eiland is voor eengroot gedeelte overdekt met noemd wordt, doet veel schade aan deplant, door- aloevelden, die zeker een derde van degeheele opper- dien zij de groeikracht ervan belemmert of verlamt. vlakte beslaan. De opbrengst geeft jaarlijks een mooi Naar elan deze ontstaat door langdurige drocgte of saldo voor den eigenaar, naarmate de prijs op de te veel vochtigheid, wordt zij door zware regens af- markten in Amerika of Europa hooger of lager is. gespoeld of door de felle zon en harden wind uit- Deze varieert voortdurend. Ongeveer twintig v ijf en gedroogd. Wanneer de vrucht zich zet in de „tapoes- twintig jaren geleden was de prijs zeer hoog geste- jie" (kuif), dan bestaat het grootste gevaar en ge- gen, tengevolge waarvan vele grondbezitters te Cura- beurt het menigmaal, dat de schoonste verwachting cao, Bonaire en Aruba toentertijd hunne grenden in rook vervliegt en in een dag cf in een nacht een met aloe hebben beplant. Sinds dien tijd bleef de prijs geheele oogst verloren gaat. Deze plaag, die de may steeds jaarlijks dalen, en vijftien jaren geleden was vrucht belaagt, is de „moesca", een geel klein in- die zoo laag, dat men te Curacao en Bonaire de wi- sect, dat bij duizenden om de kuif krioelt, de melk, den verwaarloosde en het aloesnijden niet meer de die noodig is voor de bevruchting van den korrel moeite waard meende. Op hoop van betere tijden uitzuigt en zoo de vrucht doodt. In dezen tijd is de werd op Aruba met taai geduld de aloe-cult voor t- passaatwind onze beste vriend, zijnde de eenigste, die ezet, het snijden van de aloe, zoo nocdig ook voor ons tegen de plaag kan verdedigen en er ons van et onderhoud van deplant werd jaarlijks gedaan verlossen. Een woord is voldoende cm degeheele en de aloe, voorgeringen prijs naar vreemde mark- bevolkmg in angst en zorg te brengen. Wanneer het ten uitgevoerd. Nu voor eenige jaren de aloeprijs ge- weer kalm is en een zachte wind waait en men hoort stegen is, trekt Aruba de vrucht van zijn taai geduld zeggen: „tien moesca" (et is moesca), dan blijft en vasthouden aan die cuiltuurgedurende zoovele iedereen als lamgeslagen; men kijkt elkander treu- moeilijke jaren. Terwij1 te Curacao en Bonaire de rig aan, daar de ram en die deze plaag veroorzaakt, aloe-cultuur te niet isgegaan, zoodat men daar op- niet te overzien zijn en men het niet in zijn macht nieuw moet beginnen, is deze tak van cultuur een heeft, om den wind te bevelen den vijand weg te ja- gen. Heeft zich eenmaal de vrucht gezet, dan kan de moescageen kwaad meer doen en kan men gerust ze en: „God zij dank, de oogst is erect". Wan- neer de kuif in volle rijpheid staat, beladen met kcr- rels, komen de rupsen nog een deel van den ocgst I opeischen. Teen deze plaag bestaat een afdcend mid- del, maar men meet Arubiaan zijn met groute will- kracht om zijn mais le beschermen, om dit middel te baat te nemen.gaat iedereen die armen heett, lang genoeg em tot de kuif te komen, met een blik, gewoonlijk petroleumblik, gewapend, den tuin in, ( m kuif voor kuif na te zien of de vijand er in zit. In ditgeval wordt het „tapoeshi" zoolang in het blik geslagen, tot de rups er uit valt, nit werk meet niet een of tweemaal maar soms tot vijfmaal toe herhaald worden. De Arubiaan geeft voor zijn mais den striid niet op en rust niet, v(Vr hi' de laatste nipsvoor de kippen heeft geworpen. Zoo is de laatse viand overwcnnen en kan men binnen weinige dagen de stokken sniiden, op hoo- pen zetten, daarna de kuiven afsnijden, in zakken pakken en onder blij gezang en geschreenw in de schuur bergen. Een tweedeprodukt, dat op geen der overige eilan- Foto Soublette en Zoon. den zulk eengoeden oogst opIevert, is boonen. De 12. Mijningang van de Gerardmijn. 276 NEERLANDIA. Foto 13. Paarden der voornaamste inkomsten, een schat voor Aruba. toestand willen bestendigen en als beginsel vaststel- Op de eerste plaats voor den eigenaar, in de tweede len niet meer dan twee bunders grond in huur of te plaats voor de arbeidersbevolking, daar het aloe- staan aan een ieder, die met billijke redenen aanvraag snijden juist geschiedtin het drooge saizoen, wan- deed! Hoe dikwijls werd een armen huisvader een neer de meeste werklui zonder werk en verdiensten of twee bunders in huur geweigerd, terwijl het Be- zijn. Het werk begint in Maart en eindigt erode Juli. stuur 40, 50 bunders tegeliik aan een ander afstaat. 's Morgens vroeg zijn de snijders aan het werk Zoo is bijna het geheele eiland particulier eigendom hun dag te maken; zij beginnen met de aloe te snij- geworden. Nu meestal al de particuliere huur- of den en ze in schuinsliggende Bakken (van twee plan- concessiegronden ingesloten zijn, blijven er geen gron- ken gevormd) te leggen, waardoor de olie uit de 1a- den over, waar het vee hier en daar wat te eten ge punt in een blik of kistje loopt. Wanneer deze vindt. Wanneer de drooge tijd Lang aanhoudt, zoo vol is, wordt de olie gedaan in een „halivat" 1) (m. komt het grootste gedeelte van het vee om bij ge- of m. 8 galons) en naar een oven gebracht, alwaar brek aan voeder en water. Hoe zal het gaan wan- zij gekookt wordt en als hars bereid, gereed om naar neer slechte jaren achtereen volgen ? Het antwoord vreemde markten uitgevoerd te worden. De betaling ligt voor de hand. van de arbeiders geschiedt naarmate het aantal Nu zoekt men verbetering in den veestapel te bren- vats", die zij per dag vullen. De prijs per „halivat" gen door betere rassen van geiten en schapen in te varieert tusschen 25 a 50 cents en een arbeider kan voeren. Op Curacao heeft men reeds verscheidene per dag een a vier of vijf „halivats" vullen. laroeven genomen en praQht-exemplaren ingevoerd. Zoo zal men ook waarschijnlijk onze verwachtingen een tijdje gaande maken en ons eene schoone toe- * * • komst voorspiegelen, maar wij zullen wel tot de on- dervinding komen, dat wij ons te gauw hebben blij- gemaakt. Slechts wanneer men een ras kan vinden, dat zeer weinig voedsel noodig heeft, en met brak Rest ons nog iets te zeggen omtrent de veeteelt op water vet wordt, is er van onze veeteelt nog iets te Aruba. Deze bevindt zich in betreurenswaardigen toe- verwachten. stand en heeft geen andere toekomst dan die van ach- Zoo is het duidelijk, dat de toestand van Aruba teruitgang. In de laatste jaren is het aantal schapen volstrekt niet rooskleurig mag genoemd worden. Wij en geiten zeer verminderd. Wanneer er goede jaren hopen, dat de nieuwe goud-compagnie succes moge te wachten zijn, dan kan ze voor een tijd nog be- hebben in hare onderneming 1) ; dat de phosphaat- trekkelijk iets te beteekenen hebben; maar zijn er ontginning nog vele jaren productief moge zijn; dat slechte jaren in het verschiet, dan zal het op den de prijs der aloe stijge of tenminste op prijs blijve ondergang van den veestapel uitloopen. Menigeen zal en de aloe-cultuur kan s'andhouden. Wat de land- nog wel eenige schapen en geiten houden, maar een bouw betreft hopen en bidden wij den goeden God kudde zelf te houden, zal zeer moeilijk, zoo niet on- om den zegen des hemels, den regen, de beste hulp mogelijk zijn. Oorzaak hiervan is het onpraktische, om den landbouw te bevorderen en te verbeteren, te- onredelijke en menigmaal onbillijke te huur geven van yens het eenigste middel in de tegenwoordige om- gronden van wege het Gouvernement. Iedereen weet, standigheden om den veestapel voor geheelen onder- dat een der hoofdfactoren van den vroegeren wel- gang te vrijwaren. stand dezer buitenbevolking in vergelijking met dien te Curacao en Bonaire daarin moest gezocht wor- den, dat men hier, behoudens enkele uitzonderingen, MAX F. ARENDS. geen groote grondbezitters4 had, zooals dit te. Curacao en Bonaire het geval is. Hadde het Bestuur dezen 1) In 1911 werd als winst over 1910 aan de aandeelhoudeis uitge- 1) Halve vat. keerd 50 pCt. van de oorspronkelijke waarde der aandeelen. Red. NEERLANDIA. 27 Rai met steiger. Soublette en Zoon. De mijnen van Aruba. Indie en door een gedeelte van Noord- en Zuid- Amerika, dl. II, blz. 230, vindt men 'vermeld, dat Wie na de buitendistrikten van Curacao bezocht reeds in het jaar 1750 een rot stuk gedegen goud te hebben op Aruba komt zal het ongetwijfeld on- op Aruba zou ziin gevonden. Ook Professor Martin vallen, dat de op het land wonende bevolking bier vermeldt dit in zijne West-Indische Skizzen, dl. II, welvarender is dan daar. Wel het du idelijkst nit zich biz. 63, en meent, dat als gevolg daarvan een onder- dit in de woningen: de armoedige hutten van takken- zoek werd ingesteld door een zekeren Prins, welk bossen en klei met maisstroo gedekt , ziet men bier onderzoek echter geen resultaat had. Dit laatste is ge- slechts een enkele maal; meerendeels zijn het nette, bleken onjuist te zijn, Om het onderzoek van den witgepieisterde huisjes, die men hier in de grondjes Duitschen mijningenieur lien naam, die in dienst (coenoecoe's) ziet staan. van ;de West-Indische compagnie mijnbouwkundige Gedeeltelijk is deze meerdere welvaart toe te schrij- onderzoekingen deed op . Curacao en Aruba, vindt ven aan de intensieve aloecultuur; aloeve'den ziet men men uitvoerige gegevens in het deel documenten he- op Aruba, waarheen men ook gaat, en in enkele tij- hoorende bij het historische werk van den beer Ha- den van het jaar als de aloebladen gesneden, het sap melberg, „de Nederlanders op de West-Indische Li- in houten trogvormige Bakken uitgelekt en daarna tot landen". Van het voorkomen van goud was bij ziin al oκhars wordt ingekookt, geeft zij aan vele handen onderzoek nog niets bekend. Ook hier als in vrikvvel werk. allegoudlanden der wereld werd de eerste ontdek- Veel meer echter is zij ongetwijfeld te danken aan king door toeval gedaan. de rijkdommen, die Aruba in zijnen bodem bezit, Ik laat in het midden in hoeverre de mededeeling namelijk de phosphaat- en goudmiinen, Het geheele jaar van Bosch juist is, in elk geval is het toen bij dit door kunnen alien, die werden willen, hier werk vinden. eene stukgebleven, wat op zich zelf al onwaar- Op Curacao ontbreken deze hulpbronnen niet, de schijnlijk klinkt, en werd eerst in 1824 weer goud hosnen van Santa Barbara leverden van gevonden. 1880-1895 evengoed, zoo niet betere phosphaat als Aanvankelijk werd het metaal gevonden als allu- die'van Aruba; evenwel sinds dat jaar liggen iij viaal goud in de waterloo en hier rooien genoemd, stil en is de ontginning ten eenenmale gestaakt, ten- ingrootere en kleinere stukies. Al spoedig ook als gevolge van oneenigheden tusschen den erfpachter, primair goud in de kwarstgangen, de eigenlijke mijnen. den beer John Godden, tevens gedeeltelijke eigenaar In deze kwarts, een zeer hard meestal wit gekleurd en zijne medeeigenaar, de Curacaosche Phosphaat Mij, mineraal, komt hetgoud dikwijls in zoo lime ver- Ook de zoutindustrie, die vroeger aan velen werk deeling voor, dat het zelfs voor het gewapend oog gaf, lijdt al sinds jaren door de dating der prijzen niet zichtbaar is en men zijne aanwezigheid alleen en dientengevolge vermindering van den afzet een kwij- door uitsmelting kan vaststellen. Soms ook is het need bestaan. Op enkele plantages werd zelfs in 1909 zichtbaar als fine blaadjes en aderties in de steen. het zout nietgeoogst. Meermalen werden zeergroote stukken gedegen Op Curacao is het thans alleen het havenbedriji, goud, pepita's gevonden, het grootste wordt opgege- dat in de stad werk en geld geeft en de bewoner ven 32 pond en 8 ons Anisterdamsch gewicht zwaar van de buitendistrikten moet bestaan van het wei- te zijn geweest; in het Leidsche museum voor geolo- nie, dat de landbouw hem oplevert. gie bevindt zich nog een afgietsel van een stuk, dat De meerdere welvaart op Aruba laat zich dus zeer 6.415 Nederlandscheponden zwaar was. goed verklaren en het is zeker van belang eens ra Van 1824-1832 werd vangouvernementswege goud te gaan, hoe de mijnen van Aruba zich in den loop gedolven en gedurende de eerste Brie jaren werd vol- der tijden hebben ontwikkeld. gens sommigen ongeveer 100 K.G. goud verkregen. Gedurende de laatste jaren werd de ontginning wei- Degoudmijnen. nig krachtig gedreven en in 1832 werd de gouddel- In bet werk van G. B. Bosch, Reizen in West- ving voor ieder vrijgesteld. 278 NEERLANDIA. In 1827 werd een geologisch-mijnbouwkundig on- Ook op de mijnen zelve gaat het werk nog zeer derzoek ingesteld door den Oberbergrat C. B. B. eenvoudig toe. Geen stoomfluiten, schachtbokken, sig- Stifft op last van de Nederlandsche Regeering. nalen of wat dies meer zij, kondigen u uit de verte Juiste cijfers over de hoeveelheid van het goud, die al aan dat ge de mijnen nadert. Ook geen lift, die verkregen werd, ontbreken ten eenen male. u met duizeligmakende snelheid naar het ingewand Het goud werd verkregen op eene manier die de der aarde zal brengen. Een stevig touw en een eenigs- vermelding waard is. De grondstof, waaruit men het zins tonvormigen iizeren emmer, daarmede kunt ge goud Wilde afzonderen, eene stijve klei met gesteen- naar beneden worden gelaten als ge er tenminste lust tegruis, werd droog in een vat gebracht, nadat men in hebt. Het touw wordt geheschen of gevierd met de grootere steenen met de hand had uitgezocht, een houten winds door twee man. De schacht wordt daarna het vat hooggehouden en langzaam op een in de kwartsgang uitgehouwen en heeft dus dezelfde uitgespreid doek uitgegoten, waarbij door den wind hefting als de gang; staat de gang loodrecht ,dan de lichtere deeltjes werden weggewaaid. Het deel, dat ook de schacht. In een hellende schacht kruipt men op de doek achterbleef werd weer uitgezocht, waar- op handen en voeten naar beneden en houdt daar- bij de grootere stukjes steen werden verwijderd bij met de eene hand het touw vast. Wordt de schacht tegelijkertijd stukjes goud werden verzameld. Daarna dieper, dan legt men er een paar rails in waarop de werd de rest weder op dezelfde wijze behandeld. emmer makkelijker glijdt en dan zet ge om of te da- Deze wijze van verwerking wordt tegenwoordig len de eene voet in den emmer, pakt met elke hand niet meer toegepast. Ik vond deze beschrijving in een een rail en al vierende laat men u rustig naar be- rapport van den mijningenieur Van Lessen, die in neden glijden. 1895 het eiland onderzocht. Staat de schacht of put loodrecht dan zet ge het Een zeer winstgevend bedrijf heeft deze ontginning eene been in den emmer, pakt met beide handen het wel nooit opgeleverd en in 1854 werd dan ook de touw vast en daar gaat ge al naar beneden. Met bet vrije gouddelving opgeheven ,en eene concessie ver- andere been moet ge dan probeeren den wand vast te leend aan den heer L. J. de Jong in Den Haag voor houden en zorgen, dat ge niet begint te draaien. Wie 40 jaren, die echter in 1866 werd ingetrokken, JM- het voor het eerst doet loopt en zeker een paar bui- dat de concessionaris niet aan zijne verplichtingen len bij op, maar ook hier maakt de oefening den voldeed. In 1897 werd de ontginning weder voor een meester. ieder vrij gesteld, evenwel in December van dat jaar Zijt ge eenmaal beneden aangeland en zijn uw werd weer concessie verleend aan een persoon, den oogen aan het halfduister gewend, dan ziet ge de heer Franciscus Isola, voor den tijd van 35 jaren te- mijnwerkers aan den arbeid. Hier en daar steekt een gen betaling van 2500 gulden per jaar. In 1869 werd waskaars tusschen den rotswand en geeft eene spaar- deze concessie overgedragen aan de heeren Ricketts zame verlichfing. Met houweel, moker, breekijzer, te Nieuw-York, die haar in 1872 voor 251.849. — steenboor en meestal ook dynamietpatroon wordt de overdroegen aan de Aruba Island Gold Mining Cy., kwarts losgewerkt, en in den emmer naar boven ge- die een nominaal kapitaal van 500.000.— had. bracht om daar te worden uitgezocht. Ook deze maatschappij wist de mijnen niet tot bloei Aan of nabij de mijn hebt ge de kegelvormige te brengen en in 1900 deed deze maatschappij at- hoopen kwarts reeds zien liggen. Wie niet beneden stand van de concessie en werd eene nieuwe con- aan het werk is, is hier bezig om het naar boven cessie verleend aan de Aruba Gold Mining Cy. te gebrachte erts uit te zoeken, waarbij de grootere Londen, die echter in 1908 eveneens afstand deed stukken gewoonlijk warden fijn geklopt. Dit is de re- groote kunst van het tributersbedrijf, naar het in- sidtaten. zicht van de kwarts ongeveer te beoordeelen of ze al Met ingang van 1 December 1908 werd toen voor of niet te verwerken is. den tijd van een jaar concessie verleend aan de Aru- Over bijna geheel Aruba van Mira la Mar Tangs ba Goud Maatschappij. Deze Maatschappij, is de Ariekok, Matevidiri, Kristalberg, Alta Vista en Koe- eerste die het bedrijf winstgevend heeft weten te ma- bejoe tot Westpunt toe vindt ge de tributers aan den ken. Over het eerste jaar keerde zij 25 % dividend arbeid en overal dezelfd e installatie, de eene wat nit aan hare aandeelhouders en maakte met een ka- minder diep, de andere wat dieper. pitaal van 40.000 gulden eene zuivere winst van Is de kwarts naar den molen te Balaschi gebracht, 19.000 gulden 1). dan wordt ze fijngemalen, daarna geroost en dan in Zij heeft mitgebreid eene wijze van werken, die de groote eaten of tobben uitgetrokken met eene oplos- vorige Maatschappij op kleine schaal had ingevoerd, sing van cyankali. Na eenige dagen wordt de cyan.- namelijk het „tributers' werk. Tributer is in het Hol- kalioplossing afgetapt en de inhoud van het vat na- landsch misschien het beste weer te geven door gewasschen met water. Het goud gaat bij deze be- klein-ontginner. werking als goudcyanide en wordt uit deze oplossing De bewerking van de mijnen laat zij grootendeels weer neergeslagen met fijne krullen geschaatd over aan de Arubanen, zij koopt van hen de ert- zink. Het bezinksel uit de zinkbakken wordt samen- sen, mits deze een zeker gehalte hebben en betaalt gesmolten en geraffineerd tot ruw goud, waarin ze naar het gehalte ervan. steeds ook een zeker percentage zilver voorkomt. Dit Dat een dergelijk systeem mogelijk is, bewijst al- ruwe goud wordt verzonden. leen al, dat de Arubaansche mijnwerker zijn vak tot zekere ontwikkeling gebracht heeft; immers deze tri- De Phosphaatmijnen. buters zijn geen loonarbeiders, zij dragen voor een groot deel de risico van het bedrijf en tot nog tce Lae de goudmijnen over geheel Aruba verspreid, met eere. Voor het eiland is het aanvankelijk succes geheel anders is di met de phosphaatmijnen, men van deze onderneming een allerverblijdendst teeken. vindt deze alleen in het zuid-oostelijk deel van het En niet alleen de ontginning, maar ook de ver- eiland, rondom .twee lage heuveltjes; de Cerro Colo- werking van de ertsen wordt geheel door Arubanen radoen de Cerro Culebra, terwijl in het begin van g,eleid. 1909 ook ietsnoordeli*er, bij een nog la ere heuvel- De ertsen worden, wanneer het gehalte voldoende rug phosphaat ontdekt werd. blijkt te zijn door de tributers met vrachtezeltjes naar De Cerro Colorado is de uiterste zuidoostpunt den molen te Balaschi gebracht en in kudden van het eiland en vormt een ongeveer 38 M. hoog rand lien en meer stuks ontmoet men langoor dan op de plateau. van een 22 H. A. oppervlakte, dat aan den zonnige wegen, aan weerszijden belast met een zak oost- en zuidoostkant met loodrechte wanden naar erts. zee afloopt. Op deze steile rotswanden staat eene geweldige 1) Als must over 1910 werd 50 pCt. uitgekeerd. branding en reeds van verre ziet men het witte schuin NEERLANDIA. 279 Foto 14. Terrein der Aruba Gold Concession Ltd. te Miralamar, 8onblet le en! Zoo Foto 15. Mijnschacht te Miralamar, Soublette en Zoov 280 NEERLANDIA. hoog boven de rotsen opspatten, vooral bij sterke M3. scheepsregistermaat, dat is 446.445 tons phos- passaat. I phaat verscheept, het maximum (in 1907-1908) was Hier werd in 1874 door wijlen J. H. Waters Gra- 34.689 tons. venhorst de phosphaat ontdekt, die sinds 1881 gere- Tot nog toe wordt hoofdzakelijk eerste klasse geld wordt ontgonnen door de Aruba Phosphaat phosphaat ontgonnen met een gehalte van meer dan Maatschappij. 70 yo phosphorzure kalk en niet meer dan 5 % scha- In , de eerste jaren leverde de ontginning zoowel delijke bestanddeelen (oxijden van ijzer en alumini- voor', de Maatschappij als voor de Koloniale Kas um); er zijn echter nog groote hoeveelheden niet ont- groote voordeelen op. Het Gouvernement ontving gonnen phosphaat van mindere hoedanigheid door hoo- f 8.— per M3. scheeps-registermaat uitgevoerde phos- ger gehalte aan deze schadelijke bestanddeelen. Voor phaat. Tot 1895 ontving de Koloniale Kas ruim 2 deze is het niet zoo gemakkelijk afzet te vinden, door millioen gulden. den lageren prijs zouden ze ook onder de tegenwoor- Toen echter in 1892 tengevolge van de phosphaat- dige concessie-voorwaarden niet met voordeel kun- ontginning in Florida de prijzen begonnen te dalen, nen worden ontgonnen. werkte de Maatschappij al spoedig met verlies (zij De phosphaat wordt voornamelijk verscheept naar was namelijk verplicht jaarlijks 12000 M3. uit te Engeland, Frankriik en Amerika, en daar verwerkt voeren) en toen in 1895 eindelijk wijziging van het tot superphosphaat door behandeling met zwavelzuur contrakt verkregen werd, had zij een nadeelig saldo om daarna als kunsmeststcf te worden gebruikt. op haar winst- en verliesrekening van meer dan f 100.000.— en hoewel thans de concessievoorwaar- G. DUYFJES, m.-i. den iets gunstiger zijn, is het haar tot nog toe niet gelukt dit verlies te doen verdwijnen. De ontginning van de phosphaat-afzettingen is be- trekkelijk eenvoudig. Het mineraal komt voor in dik- ke lagen, sours tot ongeveer zes Meter dik, die op het oorspronkelijke bodemgesteente van de heuvels Visscherij op Aruba. rusten en ten deele weer overdekt zijn door jongere kalksteen. De kleur van de phosphaat is geel tot Zonder twijfel ma Aruba het door de natuur rijkst- roodbruin en leverkleurig; zij is hard maar bros. bedeelde der drie Benedenwindsche eilanden der ko- Aanvankelijk kende men alleen het deel van de lonie heeten. Niet alleendat de phosphaatmijnen aan vele lagen, dat aan de oppervlakte kwam, eerst in 1880 handen werk verschaffen en eengroot gedeelte van werd bij het makers van een put door toeval de on- het eilandvoldoende gaud in ziin bodem bergt om dergrondsche voortzetting van de lagen gevonden. bij zuinig en zorgvuldig beheer goudwinning met De phosphaatlaag is niet overal even dik. Som- loonende uitkomst mogelijk te makers maar ook de tijds is ze plaatselijk zeer dun om dan weer dikker visscherij kan er op ruimere schaal en onder gunsti- te worden. ger omstandigheden dan op Curacao en Bonaire ge- Men begint nu de ontginning aan de oppervlakte dreven worden. Hoe dat mogelijk is, zal men vra- en werkt daar in open steengroeve. Daartoe worden gen, waar de geografische ligging der drie eilanden gaten van ongeveer drie voet diep geboord met de toch niet zooveel verschilt ? Dezelfde zee, hetzelfde handboor en met dynamiet wordt de phosphaat les • water bespoelt wel is waar de drie eilanden, maar gewerkt. Naarmate men verder naar beneden gaat, de bodemverhoudingen in de zee random zijn niet komt men onder de holle steers en werkt dan weldra gelijk. Curacao en Bonaire liggen op een smallen rug, onder een dak van deze rots, terwiji men dan enke- die zich ongeveer evenwijdig aan de algemeene rich- le pilaren van phosphaat laat staan tot steun van tin g van de Venezolaansche kust onder zee van de het dak. West punt van Curacao tot bij Orchilla uitstrekt. De De pilaren van phosphaat worden later als de laag beidegenoemde eilanden envoorts de meer west- is uitgewerkt en het er dus niet op aankomt of het waartsgelegen Ayes- en Roqueseilanden zijn de be-- dak hier en daar inzakt, weggenomen. Dit „rooven" trekkelijk kleine oppervlakten, die van dezen rug bo- van de pilaren is een gevaarlijk werk en moet voor- ven water uitsteken. Zoowel innoordelijke als in zui- zichtig &reschieden. delijke richting dalen de hellingen van den rug steil Tegelijkertijd met 4cle ontginning in steengroeven naar beneden, totdat die ten van 1000 en meer M. aan de oppervlakte brengt men het dieper gelegen bereikt zijn. De visscherij met die line d. w. z. de deel der laag in ontginning door aanleg van een eenige visscherij, die bij een rotsige bodemgesteldheid schacht en galerijen van uit die schacht. Dan in staat steltgroote hoeveelheden visch in de open krijgt men dus een ,elite" mijn met reusachtige gan- zee te bemachtigen, kan dus bij Bonaire en Curacao gen en hooge gewelven, daar waar de phosphaat is slechts in zeer beperkte mate uitgeoefend worden, weggenomen. want 300 vadem is wel de uiterste dieptegrens, die De phosphaat wordt verscheept van uit de St. Ni- daarvoor in aanmerking komt. Geheel anders zijn de colaasbaai, aan de westkust van het eiland, gelegen verhouidingen bij Aruba. op ongeveer zes Kilometer van de Cerro Colorado. De bovenvermelde onderzeesche rug eindigt bij Cu- Het transport van de mijnen naar den laadsteiger ge- racao's westelijk uiteinde en een diepe geul scheidt schiedt langs een smal spoorbaan in kipwagons, die dit eiland van Aruba. Het kust and van Venezuela ill treinen van ongeveer twintig door een locomotief zet zich onder zee eerst voort als eenhoogstens 200 worden getrokken. M. diepe bank (vastelandsbank), voordat met een De haven is zeer veilig; ten eerste is ze aan den schielijke dalen aanmerkelijke diepten bereikt worden. lijkant van het eiland gelegen beneden den wind en Terwij1 nu de smalle, langgerekte rug, waarop Cu- dan wordt ze nog beschermd door het koraalrif, tlat racao en Bonaire zich verheffen, door een breede, langs de geheele westkust van het eiland op onge- diepe uitholling in den zeebodem, waar men die to veer 1 K.M. van de kust loopt. Aileen het binnen- van 1000-2000 M.gepeild heeft, van de vastelands- komen en uitgaan is moeielijk en de Maatschappij bankgescheiden is, rijst Aruba op een voorui'spr:n • heeft dan ook steeds een eigen Tools in dienst ge- gend gedeelte van die bank zelf dicht bij zijn rand had. In 1908 werd deze dienst door het Gouverne• uit zee op. Tusschen Aruka en de tegenoverliggende ment overgenomen. Zii heeft ock een eigen sleepboot kusten van Venezuela en Columbie strekt zich een zee. om de zeilschepen, die phosphaat komen laden, in gebied uit, dat door zijn geringe die to en zijn daar- de haven te verhalen. merle samenhangende grooten vischrijkdom de ge1e- De geheele ontginning en het verdere bedrijf wordt genheid biedt om de visscherij met die linen op rui- uitstekend beheerd en er heerscht orde en regel. me schaal te bedrijven. In het geheel is sinds 1881 tot einde 1909 742.561 Een eigenaardige vorming, die men noch bij Cu- NEERLANDIA. 281 racao noch bij Bonaire aantreft, bezit Aruba in het Lagoen. Langs de zuidwestkust strekt zich namelijk een rif uit, dat, hij Oranjestad aanvangende, zijn ein- de vindt bij de oostpunt van het eiland bekken het evenwij La- dig aan de kustlijn verloopend een en (- goen) afscheidt, dat over het algemeen smal en on- die p zich slechts op een naar plaatsen verbreedt en verdiept en hier en daar door gapingen in het rif met de open zee in verbinding staat. Op het rif zelf,dal gemiddeld maar enkele meters breed groe:t op vele plaatsen de mangrove en juist voor Oranjestad, waar het rif ternauwernood boven water ui isteekt en is dcorboord door versche:denegeulen waarvan de , grootste in de haven van de hoofdplaats des eilands, de Paardenbaai, voert, ziet men een paar mangrove- boschjes, waarvan de boomen een aanmerkel0(e hot- g- te bereikt hebben en het dicht groen het oog aange- naam treft, zich schijnbaar recht nit zee verheffen. In een bootje over het ladle water van het I .agoen voortglijdende waant men zich als op een rivier, wel ker eeneoever steeds door laag land (het rif), de kleinere opendekbooten, waarvan er in 1908 ruim 20 te Oranjestad alleen this behoorden, blijven in den reel dichter bij huis. Gewoonlijk gaan deze booten er 's morgens vroeg op uit om nog in den loop van den morgen of anders 's middags op haar anker- plaats voor de rancho terug te keeren. De jola's, bij wier aanschouwing men zich ternauwernood voor- stellen kan, dat iemand zich daarmee op de woelige wateren der Caraibische Zee wagen zal, doen niet voor haargrootere zusteren onder. Met een driehoe- kig lilliputterzeiltje op of wel voortgestuurd door de kracht derpagaaien ziet men ze afvaren en snel over het water voortglijden, totdat zij zich, nog niet zoo heel ver van de kust verwijderd, als stippen op de onmetelijke watervlakte voordoen. In een bocht bij de rancho liggen bijna alle vis- schersvaartuigen voor anker; een eigenlijke 'haven is er niet. Door het Lagoen voorbij Savoneta zeilende trof het mij, hoe goed de visschers daar voor hun booten zorgen; op den wal bevinden zich voor de her in kleine, lage loodsjes, die uit twee steenen Polo 16. Steiger der Aruba Phosphaat Maatschappij te San Nicolas. Saublette en Zouii. andere door afwisselend lagere en hoogere klippen gevormd wordt. Gelijk onder de bevolking in 1 algemeen het ne- gerelement slechts in geringe mate vertegenwoordigd is en de Indiaansche aistamming luide voor zich spreekt, is lit ook onder de visschers het geval. De meesten hunner woven in Oranjestad, waar hun hui- zen aan den noordwestkant van de plaats in een of zonderlijke buurt, de rancho geheeten, onregelmatig verspreid bijeen staan. De woningen steken door rui- mere afmeting en degelijker bouw, gelijk trouwens alle overige huizen der inlandsche bevolking in en buiten de hoofdplaats, gunstig af bij de negerhutten op Curacao. De visscherijgronden liggen vooral langs de west- kust van het elland, op verschillende plaatsen in de zee tusschen het eiland en het vasteland (het z.g. Kanaal), bij de Oostpunt, rondom de Mongeseila.n- den en onder de kust van het schiereiland Goajira. De visschersvloot is uit verschillende elementen sa- tnengesteld en wel uit: een 8-tai groote overdekte booten, eenige groote en meerdere kleine opendek- booten, cano's van verschillende lento en ten slotte een aantal jola's van hoogst bescheiden afmeting. De eerstgenoemde vaartuigen zijn in staat zich voor langeren tijd van huis te be even en dientengevolge de visscherij onder den Columbiaanschen wal en bii de Mon uit uit te oefenen, waarheen ook de grootere opendekbooten vaak hun koers richten. De muurtjes met een dakbedekking van stroo opgebouwd zijn. De ranchobewoners beoefenen a 282 NEERLANDIA. vaar bijtijds bemerkende van verdere pogingen at- kelijk is en kunnen in het Lagoen met groote veilig- ziet, vaak niet zonder het aas deerlijk gehavend te heid worden uitgezet. hebben, zoodat een nieuw stuk visch aangeslagen Voor eenigen tijd zijn door een inwoner van Wil- moet worden. Heeft de haak zijn werk gedaan, dan lemstad pogingen gedaan om versche visch van Aruba wordt fluks het roer gewene en door een der jon. [mar Curacao in ijs over te brengen. Dat er rich gens de fok gestreken, wax door de boot zijn vaari ondanks het slagen van die op kleine schaal geno- vermindert en verder kalmup zijn grootzeil voor den men proof nog geen geregelde uitvoer van versche wind afdrijft. Tijdens het inpalmen van de lijn weet visch (met ijs als hulpmiddel van bewaring) heeft de visscher u reeds te vertellen, wat voor visch hij kunnen ontwikkelen, ligt wel in de eerste plaats daar- aan den haak heeft. Het zijn spannende oogenblikken, aan, dat het zoowel op Aruba als op Curacao aan want niet zelden gelukt het aan de groote dieren door gelegenheid ontbreekt om de visch op zijn minst voor hun onstuimige bewegingen en hun krachtig gebit zich eenige dagen op ijs te bewaren, terwij1 zulke inrich- los te werken, daarbij vaak den hoek met zich mee, tingen in verband met verschillende omstandigheden nemende. Wanneer men het eindje dun koper- of onontbeerlijk geacht moeten worden. ijzerdraad ziet, dat de verbinding tusschen hoek en De vischrijkdom van de wateren, waar de Aru- vischlijn vormt, verwondert men zich niet, dat de biaansche visschers hun bedrijf uitoefenen, gepaard zware, sterke visschen zoo vaak weten los te breken, aan de goede hoedanigheid der vischsoorten, wettigt misschien wel de heift van het aantal malen, dat de de opvatting, dat er fangs meer dan een weg grooter visscher inhaalt. Ware reuzen worden somtijds ge- voordeel uit die visscherij getrokken kan worden. Be- vangen. Snoeken wegen van 4 tot 20 K.G., bij een tere bereidingswijzen, uitvoer van versche en bereide lengte van 60 tot 200 c.M.; het gewicht van konings- visch zullen al dadelijk een gunstigen invloed op den visch bedraagt 10-20 K.G., dat van moclat kan 70 prijs oefenen. De voortreffelijke, groote visschen zou- K.G. bereiken, terwijl balao's bij een lengte van 2% den op een minder overvoerde markt ten verkoop aan- M. ruim 60 K.G. zwaar zijn. geboden zeker een drie- tot vijfmaal hoogere prijs be- Bij het visschen met dieplijnen vlak boven den bo- sommen. Doze uitkomst zou voorts zeker in staat zijn dem der zee wordt de boot door middel van een aan de visscherij een grootere uitbreiding te geven. touw met steen als anker op haar plaats gehouden. Ernstige pogingen om in de aangegeven richting lets Verreweg de twee belangrijkste vischsoorten, die tangs le bereiken zullen zonder twijfel met goeden uitslag dezen weg gevangen worden, zijn de pargo en de bekroond worden en waar het Gouvernement zich meroe. Bij de groote booten, die bij de Mongeseilan thans beijvert die pogingen te steunen mag men op den gaan visschen, wordt de vangst als volgt ver- goeden grond verwachten, dat in de toekomst de vis- deeld: de eigenaar en de bemanning krijgen elk de scherij tot een steeds ruimer vloeiende bron van in- helft van de vangst; van het deel van den eigenaar komsten voor velen onder Aruba's nijvere bevolking ontvangt de kapitein nog een tiende gedeelte. De ver- ontwikkelen zal. deeling van de visch onder de bemanning geschiedt P. J. VAN BREEMEN. zoodanig, dat elke visscher naar zijn bijdrage tot de vangst beloond wordt. leder neemt een merk aan om de door hem gevangen visch kenbaar te maken, bijv. De phosphaten van Aruba en door het afknippen van de staart of van een der vin- Klein Curacao. nen. Na afloop van de vangst krijgt elke visscher nit het der bemanning toekomende deel naar verhouding In een Hummer van Neerlandia, dat aan het eiland van het aantal door hem opgehaalde visschen. Aruba gewijd wordt, en waarin de aangelegenheden Op de groote ,vischbooten, die zout meenemen, van dat deel der kolonie Curacao besproken en be- wordt de visch aan boord gezouten. De visch wordt handeld worden, kan het niet anders dan dat van de opengespouwen, gekerfd, met fijn zout ingewreven en ontginning en den uitvoer van de phosphaten, welke in dien toestand in het ruim geborgen. Meestal heeft in het zuid-oostelijk gedeelte van dat eiland gevonden het drogen van die ladingen op Aruba plaats; de worden, zij het al in korte woorden gewaagd wordt. visch wordt in zeewater uitgewasschen en te drogen Voor de arbeidende klasse van de bevolking is de gelegd of gehangen. De dicht onder de trust gevangen bewerking der phosphaat-afzettingen, die van het jaar visch wordt, zoo de leden van het visschersgezin ze 1880 onafgebroken wordt voortgezet, een voorname niet versch gaan uitleuren, op dezelfde wijze aan den bron van inkomsten. wal behandeld. De gebrekkige methode van bereiding Een groot aantal arbeiders, niet zelden meer dan is oorzaak, dat de gezouten visch geen aftrek onder 250, hebben vast werk en hun werkloon wordt weke- de blanke bevolking vindt. Een gedeelte wordt uitge- lijks uitbetaald in baar geld; bij de Aruba Phos- voerd naar Curacao, maar de prijs is nogal aan wis- phaat Maatschappij wordt geen handel in provisien seling onderhevig. Soms f 5.— tot f 8.— per uozijn en levensmiddelen gedreven, om dezen de arbeiders te opbrengende dealt bij groote aanvoer van versche leveren in betaling van het werkloon. visch op Curacao de prijs tot f 1.50 en dan is de De som, wekehjks in omloop gebracht, komt de uitvoer niet loonend meer. Versche visch is spotgoed- geheele bevolking van het eiland ten goede; de win- koop op Aruba. keliers verkoopen hunne waren, en de eigenaars van Het voor de visscherij benoodigde zout wordt be- de schooners en barkjes kunnen de schepen voortdu- trokken uit de zoutpannen van de Salinja, een bin- rend in de vaart houden, om de benoodigdheden van nenwater ten noorden van de rancho; zij zijn het uit Curacao en de naburige steden van Venezuela en eigendom van den heer C. Eman. Uitvoer van zout Columbia naar het eiland over te brengen. heeft niet plaats.. Door de aankomst van vele groote schepen, welke Behalve met sleep- en dieplijnen wordt ook met door de Maatschappij tot het inladen van phosphaat werplijnen, netten en kanasters gevischt. Werpnetten bevracht worden, ontstaat op het eiland een niet ge- worden vooral gebruikt om aas voor de lijnen te van- ring te schatten vertier, waardoor de handel van bet gen. De werplijn, een Lange, dunne lijn met een ge- eiland gebaat wordt. aasden haak en eenige verzwaring van load, die de In de eerste dagen van het jaar 1879 is het ge- voetvisscher oitwerpt, wordt op ondiepe pl)aatsen, weest dat door het Koloniaal Bestuur aan een Britsch o. a. in het Lagoen gebruikt. Op eenige punten van ingezetene, de heer Charles Brodie Sewell, te London de westkust bezitten de visschers treknetten, die tot woonachtig, concessie tot ontginning en uitvoer van 180 M. fang en tot 7 M. diep kunnen zijn. Zij wor- de Aruba-phosphaten word verleend. den van het strand of bediend en leveren vaak rui- In verband met de ontdekking van de phosphaat- me vangsten van jagers, dogostientjes, waranawa's, afzettingen van Aruba dient vermeld te worden, dat enz. De vischvallen, — fuiken of kanasten zijn van aanleidmg tot het instellen van onderzoek naar de hetzelfde model, dat in West-India algemeen gebrui- aanwezigheid op Aruba van afzettingen van de mest- NEERLAND1A. 283 Foto 17, Woonplaats van Directeur en beambten der Aruba Phosphaat Maatschappij te Cerro Colorado. Soublette en Zoon stof gegeven is door de ontdekking, eenige jaren te Nog korten tijd geleden zijn enkele ladingen van voren, van degelijke depositen op het eilandje Klein de stof uit Klein Curacao verscheept. Curacao door den heer John Godden. Wijl het de ontdekking van phosphaat op dat eiland- Klein Curacaa is een eilandje, gelegen tusschen je geweest is, die tot de ontdekking der stof op Curacao en Bonaire. Het eilandje mag wel onbe- Aruba en op Curacao (Santa Barbara) geleid heeft, woond genoemd worden, wijI daar geen andere per- hebben wij gemeend in dit artikel wel van de ont- sonen zich bevinden dan de wachters van den licht- dekking der stof op Klein Curacao te kunnen ge- toren en hunne gezinnen. wagen. Komende naar Curacao uit een der eilanden van West-Indie, waar phosphaat ontgonnen wordt, ging Na deze korte uitwijding komen wij terug op de de schoener, aan welks boord de genoemde heer John bespreking van de phosphaten van Aruba. Godden als passagier zich beyond, voorbij Klein Cu- Wij widen hierboven dat door het Koloniaal Be- racao; de formatie van het eilandje trok zijne aan- stuur tot de bewerking der phosphaat-afzettingen van dacht, als hebbende eene zekere overeenkomst met die Aruba concessie was verleend aan den heer Sewell. van het eiland, waar hij werkzaam was geweest. Moeilijkheden deden zich voor bij de oprichting in Hij stelde een onderzoek in, en richtte tot het Gou- Engeland van een naamlooze vennootschap (Lim i- vernement van Curacao een aanvraag om concessie tot ted Company) voor de ontginning en versche- ontginning en verscheping van de phosphorzure kalk ping, waartoe concessie was verkregen. van het eilandje Klein Curacao. Door een gemachtigde van den concessionaris werd Te dien tijde waren de uitgebreide phosphaat-afzet- dan ook met eenige ingezetenen en kooplieden van tingen van Florida nog niet ontdekt, en de prijs van Curacao tot de overname der concessie onderhandeling de meststof op de Europeesche markt was in hooge geopend. En deze onderhandeling had tot gevolg de mate loonend. oprichting op Curacao van een naamlooze vennoot- Gedurende eenige jaren kon dan ook de uitvoer schap, de Aruba Phosphaat Maatschap- van de phosphaten van Klein Curacao, die van zeer p ij, Welke met toestemming en goedkeuring ,van het goede kwaliteit waren, met groot voordeel voor den Koloniaal Bestuur de concessie van den heer Sewell concessionaris worden voortgezet. Daarna raakte de heeft overgenomen. De oprichting dier maatschappij voorraad van de phosphaten van hoog gehalte op, en heeft in de maand December van hetzelfde jaar 1879, werd de concessie overgedragen aan een Amerikaan- in hetwelk de concessie aan den heer Sewell was ver- sche firma, die zich met den uitvoer bezig hield van leend, plaats gevonden. Zij begon onmiddellijk hare de phosphaten van lager gehalte, die in de Vereenig- werkzaamheden. de Staten van Noord-Amerika een markt vonden. Wegen werden aangelegd, gebouwen opgetrokken, 18. Woning van den scheikundige der A. Ph. M. Soublette en Zoon. 284 NEERLANDIA. allerhande benoodigdheden uit Engeland en Nieuw- aan deAruba Island Gold Mining Company Limited York besteld. als het haar, vg of het contract bij de overname De Maatschappij is opgericht met een kapitaal an der concessie, toekomend aandeel in de winsten der f 226.000.— verdeeld in 113 aandeelen f 2000.--. Maatschappij. Van deze 113 aandeelen verkreeg de heer Charles Daarna is eenperiode van een flauwe markt in e- Brodie Sewell 56, gelijkstaande aan f 112.000.—, wel- treden; de prijs van de meststof daalde in die mate, ke , 'echter niet gestort, doch geacht warden de waar- or tengevolge van ontdekkingen hier en daar van phos- de te vertegenwoordigen van de concessie Welke door phaatlagen. dat sedert 1893 de Maatschappij aan ha- hem aan de vennootschap wordt overgedragen" (art. re aandeelhoudersgeen dividend heeft mogen uitkee- 4 van de statuten van de Aruba Phosphaat Maat- ren. Er waren in die bane tijden oogenblikken, waar- schappij),. op men wel vreezen moest de zaak niet langer aan Van de 57 overblijvende aandeelen, werden 56 on- de te kunnen houden. der de Curacaosche oprichters der vennootschap ver- Mengaf echter den moed niet op en bleef in af- deeld, en 1 aandeel ter beschikking van de Maat- wachting van betere tijden voortwerken. Nu en dan schappij gehouden om door de Algemeene Vergade- is een betrekkelijke verbetering van den prijs merk- ring aan de aandeelhouders afgestaan te worden „aan baar geweest, doch tot nu toe is het, van 1893 af, zoodanig persoon of personen, die naar haar oor- derMaatschappij niet mogelijk geweest dividend •aan deel daarop wegens geleverde diensten aanspraak deaandeelhouders uit te keeren. Foto 19. R. Cath. Kerk te Oranjestad. Soublette en Zoon mochten maken" (laatste alinea van art. 4 der statuten In de laatste twee jaren is de stand van de phos- van de vennootschap). phaatmarkt zeer slecht. Het beschikbaar kapitaal van de vennootschap was De jaarlijksche verslagen, door het Bestuur der dan ook slechts f 112.000.--. Dit Week spoedig te ge- Maatschappij uitgegeven, nagaande, ziet men dat van ring te zij, n en om de werkzaamheden te kunnen af de oprichting der Maatschappij tot ulto Septem- voortzetten, moest de Maatschappij een leening van ber 1910, uit Aruba metphosphaatlading vertrokken f 84.000.— aan aan waarin door de 56 aandeelhou- zijn 945 schepen. ders van Curacao, naar reden van f 1500.— voor elk Diezelfde verslagen toonen aan dat van af de op- aandeel, is deelgenomen. richting van de Maatschappij, zij aan de Koloniale Met ijver en toewijding, met betrachting van de Kas tot het einde van September 1910 heeft uitge- grootste zuinigheid is door de Maatschappij het voor- keerd een bedrag van bijna Brie millioen gulden aan bereidingswerk volbracht. concessierecht. Zoo spoedig doenlijk werd met het mijnen der stof Zoo is de ontginning der phosphaat-lagen van een aanvang gemaakt; een generale agent tot het er- Aruba voor de kolonie een ruime bron van inkom- koopen der phosphaten werd te Loden benoemd; stengeweest, terwijI zij voor de arbeidende klasse scheikundige anal se van de stof gedaan, en reeds van dat eiland wel als een zegen beschouwd kan binnen ongeveer anderhalf jaar kon de eerste scheeps- worden. lading Aruba verlaten. Dieiphosphaat-afzettingen waren aanvankelijk ge- Destijds was de toestand van de phosphaatmarkt vonden op het heuveltje Cer r o Color ado men in Europa zeer gunstig; de groote voorraden van Flo- had zich voorgesteld dat de hoeveelheid der stof daar rida waren nag met ontdekt en de resultaten in de aanwezig zeergroot was ; dit bleek echter het geval eerste tien jaren door de Maatschappij verkregen wa- niet te zijn. Na eenige jaren be on men te merken ren allerbevredigendst. De ,aangegane leening kon dat de laag phosphaat niet zeer dik was, en de tit- reeds in Mei 1883afbetaald worden. Op elk aandeel voerbare stof zou spoedig uitgeput zijn geraakt, van f 2000.— werd van 1883 tot 1893 aan dividend ware het niet dat bij het graven van een put, onder- ruim f 14.000.— uitgekeerd, ongerekend ruim f 230.000 aardsche la en werden aangetroffen. NEEPLANDIA. 285 oranje-rood van Spanie en zijne Kolonien geweest zijn. In den loop der achttiende eeuw trok de bevolking van het eiland meer westwaarts en vestigde in die richting hare woonplaatsen, zoodat wij in 1778 reeds de oprichting eener tweede kerk vermeld vinden. Zij werd genoemd de St. Annakerk en werd ingezegend door den Eerw. Pater Cristobal de Quesada. Van 1797 tot 1809 werd het eiland bezocht door een Hollandschen Geestelijke, n.l. door den Z.Eerw. heer Jacobus Schinck, die in deze dagen Apostolisch Prefect 1) der Curacaosche Missie was. Hij kwam om de twee jaar op het eiland en verbleef er zoolang als zijne bediening zulks vorderde. Daarna keerde hij weer naar Curacao terug. In 1813 werd Aruba bezocht door den nieuwen Prefect der Curacaosche Missie Pater Juan Jos. Pi- rovano. Deze was op Aruba geen onbekende. Reeds in 1791 had hij het eiland bezocht. Nu keerde hij S,obletic ek, Zoop. wader als hoofd der Curacaosche Missie en was ver- 20. R. Cath. Kerk te Savonet. gezeld van een anderen priester met name Nicolaas Lopez. Beiden doopten en predikten: de eene, Lo- De ontginning der phosphaat op eene diepte van pez, in de St. Franciscus-kerk, Pater Pirovano in de ongeveer 20 meters werd sedert dien tijd onder handen St. Annakerk. genomen. Deze ontginning — dit laat zich licht ver- Intusschen was ook langzainerhand de zuidkust van klaren —levert grootere moeilijkheid op en gaat met het eiland bevolkt, zoo zelfs, dat het Bestuur van ineerdere kosten gepaard. De stof, nit die onder- het eiland daar zijn zetel vestigde. Dat is de oor- aardsche mijnen, moet eer zij tot verscheping ge- sprong van de O r a n j e-S t a d (welke echter in den schikt is, op pleinen verspreid worden, om door de mond des yolks nog altijd P 1 a y a, d. i. strand, zonnewarmte en den windgedroogd te worden. Het heat). Dit maakte den bouw eener derde kerk nocd- droogen van de stof in ovens zou tegroote uitga- zakelijk; zij werd in de Oranje-Stad opgetrokken van ven vorderen. Inlichtingen daaromtrent waren in e- teenwerk en gedekt met malsstroo. Zij verschilde bij- wonnen, doch de hooge kosten — verbruik van ko- na alleen in grootte van de woningen, die de inlan- len — maken het onmogelijk deze droogwijze in toe ders bouwden. Maar nu vestigde zich voor goad een passing te brengen. priester op Aruba; 't was de Eerw. Pater Pirovano, Dephosphaat-afzettingen van Aruba hebben van die in 1816 hierheen kwam en werkte tot 1820. In dat eiland het eenigste van de zes eilanden der ko- dat jaar stierf hij, bemind bij God en bij de men- loniegemaakt, dat sedert 1882 zijne huishoudelijke schen. Zijne nagedachtenis is er, na bijna honderd uitgaven dekt en een batig slot laat. jaren, nog in zegening. EN ligt begraven in de St. A. JESURUN. Annakerk aan de Noord. In 1825 werd de kerk in de Oranje-Stad geheel vernieuwd door den Eerw. Pater Serafin de Sevilla. Zij werd ingezegend den 9 Nov. 1829 en genoemd DeKatholieke Godsdienst en het de St. Franciscus-kerk, omdat de oude St. Francis- Bijzonder •Onderwijs op Aruba. cus-kerk onbruikbaar was geworden. Deze heeft dienst gedaan tot 1864. toen Pastoor Te Riele ze door Degeschreven geschiedenis der Katholieke Kerk een ruim steenen gebouw verving, dat in 1903 tot op Aruba, vervat in eene oude Kroniek, klimt .liet een kruiskerk werd verbouwd. hooger dan tot 1712. 't Is daarom niet mogelijk vast te stellen, wanneer de oorspronkelijke bewoners van 1). Aldus worth genoemd het hoofd of de bestuurder van een Missiegebied, die geen Bisschop is, maar toch sommige Bisschop- Aruba hetchristendom hebben omhelsd. Zeer waar- pelijke functien uitoefent schijnlijk reeds in de zestiende eeuw. Want in dic dagen reeds werd in Venezuela, Columbia en op de grootere Antillen het Evangelie verkondigd. Het eer- ste doopsel, waarvan aanteekening is gehouden, eri dat vermeld staat in het Doopboek van de St. Fran- ciscus-kerk op Aruba, werd toegediend aan eene ze- kere Maria Magdalena, die geboren was in 1712. De eersteKatholieke kerk (betergezegd: kapel) werd den 30sten April 1750 ingezegend door den Capucijnerpater Paulus de Algernesi en toegewijd aan O. L. Vrouwe van den Rozenkrans. Zij was gebouwd op den berg Alta Vista a, gelegen aan de noord- zijde van het eiland. Nog heden ten dage vindt men er de overblijfselen van, alsmede een steenen pilaar. waarop men eene vlag plantte, om ver in het road aan de bewoners te kennente geven, dat er een priester was gekomen cm de kerkelijke bedieningen te verrichten. In die dagen had Aruba nog geen priesters met vast verblijf op het eiland. Slechts nu en dan kwam er een van hetnaburige Venezuela om in de behoef ten der kleine opkomende gemeente te voorzien en keerde na volbrachten arbeid wederom naarhet vaste- land terug. De meesten dezer zendelingen warm Span- iaarden en behoorden tot verschillende kloosterorden: Capucijnen, Franciscanen, Dominicanen, en andere. Of de via die die zij heschen, eene Nederlandsche was, ,,'Hylili','Ii r I? 7 ,, ri vind ik niet vermeld; waarschijnlijk zal het wel het 21. R. Cath. Kerk te]Santo Cruz 286 NEERLANDIA. In 1831 werdde oude St. Annakerk op de Noord, ten. In 1862 brand de hare school aan de Playa af, die slechts met tee en vlechtwerk en leem was opge- welke echter door de zorgen van den toenmaligen trokken, vervangen door eene ruime steenen kerk, Pastoor TeRielegrooter en Rinker uit hare asch dank aan de zorgen van den Eerw. heer Van Lcm• verrees. Dat was het eigenliike begin van het bijzon- mel,. Zij heeft ruim 50 jaren dienst gedaan; in 1884 der onderwijs op Aruba. Zeker een gering zaadje, bouwde PastoorJacobus van Baars de tegenwoor- doch dat nog steeds rijke vruchten voor beschaving die kerk op de Noord. engodsdienst geeft. Men oordeele 1): In 1856 werd op Aruba eene dertle parochie op- 10. De zusterschool teOranje-Stad telt 222 kinde- g ericht te Santa Cruz, in het centrum van het eiland ren(jongens en meisjes) met twee gediplomeerde on- Daar verrees een bescheiden kerkje, toegewijd aan de dei wijzeressen en eene kweekelinge. Onderwijs kos- Onbevlekte Ontvangenis van Maria, Dcch het duur teloos; de nog tot 1863 eer een vaste Pastoor aan due kerk 20. Zusterschool te Noord telt 1C0 kinderen met kon verbonden worden. Die eerste Pastocr was de eenegediplomeerde onderwijzeres en eene kweekelin- Eerw. heer H. de Vries. In 1803 werd de kerk van ge. Onderwijs kcstelocs; Santa Cruz vervangen door een flinken ruimen tempel, 30. Zusterschool te Santa Cruz telt 300 kinderen die niet zonder reden als- het schoonste bcuwwerk met driegediplcmeerde c nderwijzeressen Cnderwijs van Arubageroeind worth d . lij .werd gebcuw cbcr I) steloc s ; PastoorJ, v. d. Veer, volgens teekening van den 40. Zusterschool te Sabaneta tell 1 60 kinderen met Curacaoschen architect Martis. twee gediplomeercle onderwijzeressen. Onderwijs k s Ook te Sabaneta verrees door de zorgen van Pas. teloos. toor De Vries eene noodkerk, welke in 1CC5 vervan- Een totaal this van 827 leerling,en die kosteloc s gen is door een lief kerkje, met eigen Pastocr. onderwijs cntvangen! Zeker, er kan ncg veel en ta- Doch niet alleen in het bouwen van kerken e• te van het onderwijs op Aruba gedaan worden. Een stond het missiewerk. Door voortdurendVrediken, der vurigste wenschen op dit gebied is wel, dat zich onderwijzen, vermanen, zegenen, doopen en andere nog eenmaal paters op het eiland mogen vestigen, sacramenten toedienen, is langzainerhand geheel het die zich belasten met de vorming der manneiijke eiland Christengeworden en dat niet aan de opper jeugd. Of die wensch echter in afzienbaren tijd zal vlakte alleen, maar ook in levenswijze en zedelijkheid. kunnen verwezenlijkt worden, zal de tcekomst leercn, Vol ens het laatste Koloniaal Verslag behooren van Wie weet wat die ons brengt ? \TO& vijftig jaren zcu de 9357 bewoners van Aruba 89C2 tot den Katholie- ook niemand op Aruba van zooveel zusterscholen met ken Godsdienst, 362 tot het Protestantsche en 3 tot bijna COD kinderen hebben durven droomen. En toch het Israelitische Kerkgenootschap. En, wat vooral zij zijn er en hebben aan kerk en maatschappij on- pleit voor de zedelijkheid, in vergelijking met ver- betaalbare diensten bewezen. scheidene andere eilanden der kolonie, Aruba heeft ALPH. M. J. JANSEN, in 1910 305geboorten in echt gehad, tegen 113 bui- Aruba. Pastoor. ten echt; terwijl b.v. St. Eustatius er 13 in echt en. 42 buiten echt had, en op Bonaire de balans tus- schen echt en onecht zoo goed als gelijk stond. Geschiedenis der Protest. Kerk op Aruba. * * Onder de oorzaken van de verchristelijking van De Protestantsche gemeente en het openbaar onder- wijs op het eiland Aruba zijn tweelingen die als hun Aruba werd boven ook genoemd het onderwijs. Hier-- geboortedatum gevoegelijk opgeven kunnen den 14en over nog een woord. Febriiari 1822, den dag waarop een zekere Klaas van Zoolang Aruba een vaste Nederlandsche priesters Eekhout op Aruba aankwam met een aanstelling van had, kon er van bijzonder onderwils moeiliik sprake het Gouvernement van Curacao, waarbij hij, nadat de zijn. Ook niet in de eerste jaren hunner vestiging alhier. Kerkeraad der Protestantsche Gemeente van het ei- land hierin wasgehoord, was aangesteld tot onder- De eerste stap in die richting werd gedaan door wijzer en catechiseermeester. „Twee jaren te voren", Pater Serafin de Sevilla, een Spanjaard, die in -de zoo heet het in het Kerkelijk Protocol van 1822, Oranje-Stad een schooltje opende en de kinderen on- „deed een gezelschap meest van aanzienlijke vrouwen derrichtte in de Spaansche taal. Maar in 1824 kwam een man naar de Missie van van Curacao deels een plezier-, deels een gezondheids- reisje naar Aruba. Bij hare terugkomst op C:uracao Curacao, wiens verdiensten voor het onderwijs in spraken eene en van haar er over, dat de kinderen de kolonie onschatbaar zijn, zooals reeds breedvoe- van Aruba verwaarlocsd waren en dat er algemeen rig in het Curacao-nummer is uiteengezet. Was de onkunde heerschte, zocdat het te wenschen ware, dat latere Bisschop Mgr. Martinus Joannes Nieuwindt. er een braaf man van Gouvernementswege aangesteld In afwachting dat hi zusterscholen zou kunnen cp- richten ook op de eilanden der kolonie, bevorderde wierd tot onderwijzer der jeugd en voor de meet- be hi' op alle manieren de pogingen der priesters om jaarden in den godsdienst." Toen dit door den toenmaligen predikant der Her- door leeken-onderwijs in de behoefte te voorzien, Pa• vonnde Gemeente van Curacao, G. B. Bcsch, ge- ter Paulus Willems, Capucijn, bouwde bij de St, An. hoord werd stelde hi' j den persoon van Klaas van nakerk eene school; doch doorgebrek aan middelen, Eekhout kennende, hem voor naar die dubbele be- vooral aanpersoneel, had zij slechts een bestaan van trekking te din en. De Gouverneur ad interim, Mr. driejaren. Later siaagde hi er in de school weder- J. J. Elsevier, benoemde daarop voor be:de functit3n, om te openen met een Hollandschen cnderwiizer, een onder hetgenot van vrije woning en een toelage broer van den Eerw. heer De Vries, Deze had zich van 400 Pezos van achten 's Oars, voor Y4 betrck. op de refs van Holland naar hier zoover in 't Pa- piamentsch bekwaamd, dat hi' zeer spoedig de leiding ken uit deKolcniale Kas en voor het overige vier de deel uit de armenkas van Aruba. der school op zich kon nernen, Dit geschiedde in .1" uli 1855 en weldra bevatte de school 70 kinderen Om der armenkas daartoe meerdere draagkracht te geven werd bepaald, dat zoo incasseeren de gel. Doch reeds in 1857 seepte de gele kocr's (vcrni'o den verkregen van het uitzei!en, laden cf lessen van negro) hem ten grave in den blcei zijner jaren. Hi vaartuigen op Zcn- en feestdagen, (Sic!) In 't be. had teen hi' den 15 Mei 1857 stierf, den cuderdom gin van 1822 ontving de 'leer Van Fekhcut de defi- van 28 jaren bereikt. Zijne nagedachtenis h'i've in nitieve aanstelling tot cnderwijzer en catechiseermees • eere. Dit sterfgeval was voor Mgr. Nieuwindt aanlei&ng ter van den Gouverneur van Cura-ao Cantziaar. na t: e om in hetzelfdejaar twee liefdezusters naar Aruba stemming van 't Minis!erie van dnderwi;s in 'Kt mce to zenden ten einde het be go , werk voort te zet: 1) De Cijfers zijn ontleend uit het Koloniaal Verslag van 1911. NEERLANDIA. 28 aldaar lot kapel ingericht te Canachito, een bij uit- stek schilderachtig plekje, een weinig ten westen van de.-Cath. kerk te St. Cruz. Nadat de gemeente la- ter tot haar niet Oringe vreu,gde een post op de Begrooting zag uitgetrokken voor een vasten, eigen leeraar, kwam spoedig daarna nit het moederland de predikant Kuipers tot haar en woonde jaren lang te midden van die schoone omgeving te St. Cruz. De kapel van Canachito werd spcedig cnbruiktaar, me, de door een onbezonnen bestorminz van heethoofdi- ge kwaadgezinden; hierdoor werd spoedig daarna eengoed stuk noordwaarts een eenvoudig bedehuis gebouwd te Pieder-Plat, waar eerst iedere maand, no om de veertien ciagen godsdienstoefeningen en ca- techisaties in het Papiamentsch worden gehouden. Het zielental der Prot. Gemeente van Aruba bedraagt Ito Ds. van den Brink. pl. m. 400, een getal, dat tamelijk wel stationair blijlt. 22. Protestantsche kerk en huis van den dokter te Oranjestad. In tegenstelling met wat de heer Van Kol na zijn vluchtig bezoek aan Aruba van de aldaar wonende Berland. Toen een plaasvervanger voor den vertrek- Protestanten memoreert, zij bier nog opgemerkt, dat kenden onderwijzer gevonden was, ging hi' 13 Febr. zij tot de beste familien behoorende, zich kenmerken scheep en kwam op Aruba aan op den 14en d. a, v. doorgroote trouw en gehechtheid aan hunne kerk, Terwij1 een school en kerklocaal, tevens woning van het een dikwijls onder de ongunstigste omstandighe- den onderwijzer in orde gebracht -werd, riep Van Eek- den aan den dag treedt. In het jaar 1CO3 mocht het hout de meerderjarige mannelijke Protestanten teen denKerkeraad gelukken met s:eun van het Gou- den 1 len Maart bijeen en op die vergadering werden vernement eene Bijzondere School op te richten voor , de heeren Jan Hendrik Gotfried Eman en Cornelis de kinderen der buitengemeente. De kleine consistorie- Specht gekozen tot school- en kerkopzieners. Den 26en kamer achter de kapel, van de noodigste schoolmeu- April ontvingen zij dienaangaande de approbatie van belen voorzien, doet thans dienst als schoollocaal. den Kerkeraad der Herv. Gemeente van Curacao. Een twintigtal kinderen genieten er elementair onder- Eigenaardig genoeg, de in 1822 geboren tweelingen wij, s ook in den godsdienst , van den heer Willem zijn in elkanders; onmiddellijke nabijheid gebleven, Croes voorzien van een akte van bekwaamheid 4e, daar de ruime en netgebouwde openbare school is klasse. Ondergeteekende mocht eenige van de aange- gebouwd juist tegenover de tegenwoordige, vriendelijk naamste jaren zijns levens als leeraar der Arubasche uitziende Protestantsche stadskerk aan de Paarden- gemeente doorbrengen en hi neemt deze gelegenheid baai. Op 30 Juni van het genoemde jaar 1822 werd te baat zijne vroegere gemeente te betuigen, dat ze de eerstegodsdienstoefening gehouden ten huize van hem onvergetelijk zal blijven. den kerkopziener Eman, op den 13en Augustus werd W. VAN DEN BRINK, een Huishoudelijk Reglement samengesteld en einde- lijk kwam op den 25 Augustus van 't zelfde jaar in Pred. bij de V. P. G. van Curacao. 't voltooide kerk-schoollocaal eene aanzienlijke men: te bijeen ter godsdienstoefening. Een jaarlijksch rap- P werd uitgebracht aan den Kerkeraad der Herv. Het openbaar onderwijs. Gemeente van Curacao. In April 1823 kwam de predikant G. B. Bosch Evenals op Bonaire heeft men op Aruba slechts van Curacao over ter kerkvisitatie en aanneming en eene openbare school voor gewoon lager onderwijs. bevestiging van lidmaten en tot het toedienen der Deze school, gelegen in de hoofdplaats Oranjestad, Heilige Sacramenten. Toen bleek het locaal reeds te wordt tegenwoordig bezocht door pl. m. 120 leerlin- klein en werd een muur uitgebroken ter vergrooting. gen. Het onderwijs is voor de meeste leerlingen kos- Later kreeg de onderwijzer-voorganger een eigen wo- teloos, terwijl de meer gegoeden slechts een zeer ge- rung en werd het locaal van een houten torentje met ring schoolgeld betalen. klok voorzien, zeer totgencegen der gemeente. La- Hoewel het schoolgebouw, bij de oprichting der ter verkreeg de voorganger machtiging van den Ker- school, geacht kon worden aan de eischen des tijds keraad van Curacao om zijne eigene leerlingen aan te mogen nemen tot lidmaten. In 't jaar 1827 bracht ' een derpredikanten uit naam van den Kerkeraad der sedert 24 April 1825 uit de Luthersche en Hervorm- de Gemeenten „Vereenigde Protestantsche Ciemeente van Curacao" als geschenk een massiel zilveren Avondmaalsbeker voor de 'one Arubasche gemeente merle , die nog steeds bij den dienst wordt gebruikt. Langzamerhand werd het locaal bouwvallig en te- gon men in 1844 maatregelen te treffen om een kerk te kunnen bouwen daar de Ccmmandeur, beducht , voorgevaar van instorten, openbare bijeenkomsten in het oudegebouw verboden had. Met kracht werd er gewerkt, zoodat reeds in December 1845 de plech;i- ge inwijding der nieuwe kerk door Ds, A. K. J Meyer, van Curacao, kon plaats hebben, Uitnoodi g in en hiertoe werden gezonden aan den (louver (l iteur van Curacao, den Kerkeraad der Ver. Prot, Gem. aldaar, den Commandeur van het eiland Aruba en aan het Bestuur der R.-Catholieke en der Israe l ietische Gemeenten. Later teen zich de behoefte deel gevoelen aan een kerklocaal buiten de stall ten ge- rieve der Protestantschegezinnen uit den omtrek van het dorp St. Cruz, die grootendeels door minarbeid Foto Ds. van den Brink - in hun levensonderhoud voorzien, werd een woning 23. Ka el der P:otestantsche buitengemeente te Pieder-Plat, 288 NEERLANDIA. te voldoen; is dit thans, nu het aantal leerlingen se- Bestuur der Groep: Bert Bien belangrijk gestegen is, niet meer het geval I-I. P. de Vries, voorzitter. en moet de ruim,te beslist te klein worden geacht. 1. C. Wahlen, onder-voorzitter. Het onderwijs, verdeeld over 6 klassen moet gegeven C. S. GorsiraJ.P.Ez., secretaris-penningmeester. worden in drie lokalen. Gewenscht zou het dus zijn de school te vergroo- Leden: ten en het aantal lokalen tot zes te vermeerderen, L. van der Veen Zeppenfeldt. zoodat voor iedere klasse een afzonderlijk lokaal be- W. van den Brink. schikbaar komt. H. M. Chumaceiro. Dat daarniede eene uitbreiding van onderwijzend Ed. S. Lansberg. personeel gepaard zou nioeten gaan, spreekt van H. J. T. Boomgaart. zelf; doch ook daarmede zou het openbaar onder- Dr. M. C. Henriquez. wijs eene belangrijke en sedert lang noodzakelijke verbetering ondergaan. Afdeeling Aruba. De school voldoet thans niet aan de behoeften van de bevolking, vooral niet aan die der meer gegoede Bestuur: ingezetenen. Deze zijn, evenals de ambtenaren, niet in staat op G. J. Eijbers Voorzitter. , het eiland zelf, hunne kinderen eene goede opvoeding J. B. Krugers onder-voorzitter. , even overeenkomstig hun stand en zijn daardoor L. C.Kwartsz, secretaris-penningmeester. verplicht hunne kinderen door privaatlessen verder Leden: te ontw ikkelen of hen naar Curacao te zenden cm hen aldaar meer uitgebreid lager onderwijs te doen Enrique Irausquin. volgen. L. Maduro. Dat zulks slechts voor enkelen mogelijk is, be- Gewone led.eii. hoeft geen betoog, daar het inkomen van de meeste H. J. Beeaujon, gezaghebber. ouders op zulk een maatregel niet berekend is. G. J. Eybers leeraar bij de Protest. Gemeente. In Holland is dat bezwaar niet zoo groot. Woont J. B. Krugers, R.-K. Geestelijke. men daar op een dorp, dan kan men met tram, trein A. G. Ellis,R.-K. Geestelijke. of frets gemakkelijk de naast bij gelegen stad bereiken J. J. Potten, R.-K. Geestelijke. en kunnen de kinderen daar de school bezoeken. Th. van Sadelhoff, R.-K. Geestelijke. De kinderen kunnen dan veelal thuis blijven wonen Enrique Irausquin, griffier bij het Kantongerecht. en de ouders behoeven de geheele opvoeding niet in G. de Veer, koopman. vreemde ha den over te geven. L. J. M. Henriquez, koopman. Hier zijn de kinderen echter van all e verder on- B. F. Henriquez, koopman. derwijs verstoken en toch hebben zij evenveel recht Johan P. Babijn, koopman. op goed onderwijs als de kinderen op Curacao. H. E. Lampe, ambtenaar van politie. Aruba met zijne goud- en phosphaatmijnen is bet R. J. Beaujon, loods en havenmeester. eenigste eiland in de kolonie, hetwelk geen sub- R. J. Eman, koopman. sidie van het moederland noodig heeft. Integendeel C. H. Eman, koopman. heeft dit eiland in den loop der Jaren. millioenen gul- L. C. Kwartsz, koopman. dens in de Koloniale Kas gestort en zou het dus Emiliano de Cuba, koopman. niet meer dan billijk wezen indien van Gouverne- Adriaan Lade, koopman. mentswege ook voor beter onderwijs gezorgd werd. J. A. de Veer, koopman. Behalve de bovengenoemde verbeteringen zou, dus M. F. Arends, koopman. ook het leerplan moeten worden uitgebreid en de A. G. Zeppenfeldt, scheikundige. school meer op gelijken voet worden gebracht met F. M. Croes, kleermaker. de Hendrikschool op Curacao. Ulrich Oduber, koopman. Waar men op Curacao in het stadsdistrict drie F. Hollander, koopman. Gouvernementsscholen heeft, n.l. de Hendrikschool L. Maduro, hoofd van de Openhare School. voor jongens, de Wilhelminaschool voor meisjes en G. van der Dijs, Gouvern. ambtenaar. de Emmaschool (gemengd) voor kosteloos onderwijs, Mejuffr. A. E. van der Biest. is eene gemengde school met meer ultge- W. F. M. Kuiperi, districtsmeester. bread lager onderwijs voor Aruba met een bevolking R. F. Harms Gouvern: ambtenaar. van pl. m. 10.000 mwoners geen overdreven eisch. F. de P. Croes, Gouvern. ambtenaar. Dat het spoedig daartoe moge komen! Tohan N. Croes, boschwachter. Daarmede zou aan de billijke wenschen van vele A. Emile Goilo, openbaar onderwijzer. ouders op Aruba voldaan worden. A. C. Goilo, koopman. J. A. SNIJDERS Jr. ADRESSEN. Groep Nederlandsche AntilIen. Algemeen Secretariaat Wijnstraat 81, Dordrecht. Eere-Voorzitter: Groepssecretarissen. Mr. Th. J. A. Nuijens, Gouverneur van Curacao. Nederland: C. van Son, Wijnstraat 81, E e r e-L eden : Dordrecht. Mordy C. Henriquez, oud-voorzitter. Belgie : H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent. J. A. Snijders Jr., oud-secretaris. N e d.-I n d i e : A.R. Hazenberg, Contr. B. B. Hoofdbur. I. U. en Acc. Weltevreden. , Leden van het Hoofdbestuur als ver- tegenwoordigers van de Groep Suriname : R. D. Simons Watermolenstraat 193, , Ned. Antillen: Paramaribo. Ned. Antillen: C. S. Gorsira J.P.Ez., Willem- Dr. J. Boeke, Hoogleeraar a/d. Universiteit te Leiden. J. A. Sniiders Jr., Kapitein der Artillerie, Gorinchem. stad, Curacao. (Afd. Aruba: Secr. L. C. Kwartsz).