FA: F.R.LAN DIA MAANDBLAD VAN HET Algemeen Nederlandsch Verbond 16E JAARGANG ( 1 9 1 2) N.V. GEUZE & Co's DRUKKERU, DORDREC1 IT. Inhoud van den 16en Jaargang. Bladz ? Bladz Ant ill e n, Groep Ned.-Verslag over 1911 160 Ho e f e r, F. A. - Nederl. Openluchtmuseum 197 Van hei Groepsbestuur ....... 180 Hoof d b e s t u u r Hoofdbestuursvergadering Ankersmi t, J. F. - Stand - Klasse . 15 23 Dec. 1911. .... 26 B a k e Mr. C. - Klanten en Clienten . . . 41 Begrooting voor 1912 .. 48 Hoedenmakers-Nederlandsch ..... 166 Jaarverslag over 1911. .... . . . 97 Bakhuizen van den Brink, Ch. R. - Hoofdbestuursvergadering 13 April 1912 . 121 Hoofdbestuurvergadering 23 Dec. 1911 . . 26 Rekening en Verantwoording over 1911 . 192 Jaarversl. van het Hoofdbestuur over 1911 97 Hoofdbestuursvergadering 15 Juli 1912 . 194 Hoofdbestuursvergadering 13 April 1912 121 H o o g, J. P. d e - Jaarverslag 1911 uit Perzie 79 Belgi e, Groe p. - Fransche winkelopschrif- Hoogstraten, A. van - Uit Budapest . . 103 ten in het Vlaamsche land 8 Indie, Groep Ned. Oost Afd. Bata- Frankrijk's werken in Vlaanderen . . 9 via ...... 13, 111, 160, 204, 228 Takken 9, 35, 60, 83, 110, 156, 178, 228, 276 Oproep tot leniging 'van de stormramp in Jef van Hoof ........... 34 Nederland . . . . . . . 14, 63, 137 Prof. Bolland in Vlaanderen . . . 34, 75 Aan de ingezetenen van Ned. Indie. . . 61 Dr. Van Oye gevierd ........ 59 Jaarverslag Afd. Buitenzorg over 1911 . 111 Wereldtentoonstelling te Gent . 59 Semarang over 1911 . 112 Vlaamsch Handelsverbond ... . .75 60 over 1911 . ..... 158 Nederlandsch nationaal gevoel . 134 Groepsbestuursvergadering 23 April 1912 . 179 Z. E. H. Julius Bouten .... ? 82 1 Juni 1912 . 202 Muziekuitvoeringen in Vlaanderen ? 85 Koninginnefeest te Buitenzorg ..... 252 Jaarverslag over 1911. .... . . 106 Spoor- en tramwegwezen op Java . . . 254 Jaarl. Alg. Vergadering 31 Maart 1912 108 Insinge r, J. H. - Egypte ....... 30 Prijskamp voor Zangspelteksten . . . 110 Th. F. van Vloten ........ 53 De Scheldestad . . ...... 124, 148 Kielstr a, D r. E. B. - Foto's van N. Indie 283 Twee Vlamingen gehuldigd 136 K n o 1, J. - Jaarversl. Afd. Berlijn over 1911 53 Jan Blockx i 156 Kramer s, J. H. - Een studentenbijeenkomst 195 Rekening en Begrooting van Groep Belgie 157 K r i en s, A r y - Barcelona . . . . . . . 56 Conscience en Consciencefeesten. . . 169 177 L o o s j e 5, M r. A. - De onbekendheid in N. Het Gentsch a Capella-koor . . 177 Nederland met de Vlaamsche Beweging 39 De beiaardier van Mechelen ... 178 Bioscoop-gevaar ....... . . . 283 De blanke bevolking in Kongo . . 178 Lubber in k, W. - Een nieuwe Afdeeling De Vlaamsche bevolking in Belgie . 178 (Bandoeng) ........... 253 Koning Albert en het Nederlandsch . 198 M a n u e 1, H. - Werkzaamheid van het Groeps- Samenwerking . 200 bestuur inzake den nood in de kolonie . 278 Jef Denyn ter eere . 201 Meer t, H. - Postzegelafdeeling ..... 85 Jos. de Klerk . . 201 Vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool 85 Het 32e Ned. T.- en L. Congres te Antwerpen 217 Jaarverslag 1911 van Groep Belgie . . . 106 Julius Cox t , . ????? 227 M e t s, D s. J. A. - Een Holl. stem uit Amerika 209 De Vlamingen en de Gentsche Tentoonstel 227 Vergeet ze niet .......... 209 Het Verdrag van Gent van 1912 . . . 251 M e u r s, P. v a n- Wat zou men in Neder- Bestuurlijke scheiding 275 land doen ? .......... . 184 B lank w a a r d t, W. - Jaarverslag uit Siam 78 M i d d e 1 b e r g, H. - Een goed Engelsch hand- Block x, J a n Ons Vaderland (muziek) . . 199 boek over Ned. Oost-Indie ..... . 259 B o a s s o n, J. J. - Onze Volksliederen in den Minna e r t, M. - De 8ste Vacantieleergang vreemdek . ......... . 41 van het A. N. V. te Amsterdam . . . 221 B o e r, J d e Uit Mexico . . . 65, 79, 104, 245 Nederland, Groep - Van de Afdeelingen Brom, Dr. Gisbert - Uit Rome . . 29 6, 32, 58, 81, 105, 155, 174, 273 Can t e r, B. De uitspraak van het Nederlandsch 258 Alg. Vergadering .... 56 C n e u dt, R. d e- Aan Hendrik Conscience 199 Verslag Alg. Vergadering . . 104 D a 1 e n, J. L. v a n- Slechte voorlichting 183 Jaarverslag over 1911 . ... 130 Dantz i g, Eva van- De uitspraak van 't Ned 282 Verslag vergadering 28 Sept. 1912 . . 241 Del v a e n, F r. - Dr. Pieter Tack . . . 82 N ij h o f f, Mar tin us - Weer een voor de D o o r n b o s c h, F. G. - Vacantieleergangen 132 Ned. Regeering in. Duitschland gedrukt en E m a n t s, M a r c. - Verblijdend verschijnsel 143 uitgegeven boek . ...... . . . 57 E s, M r. W. J. L. v a n - Nationaal gevoel 117 0 u-B o e t Zuid-Afr. Brieven 205, 229, 255, 279 Everdinge n, D r. W. van - Boeken-Com- 0 v e r v o or d e, J. C. - Hollanders in Japan 25 missie ......... . 102, 151, 173 Nederl plaatsnamen in Nieuw-York . . 64 F o 1 k e r, J. v a n- Jaarverslag 1911 Afdeeling P ek elha r in g, A. C. - Boeken-tocht . . 197 „Nieuw Nederland" 89 Medewerking voor de Boeken-Commissie . 258 Gelder, H. Enno van- Middelbaar Tech- Per i z oniu 5, H. F. W. - Afd. Bremen . 78 nisch Onderwijs in Nederland . . . 50 Pl-okhoo y, C. - Under valsche vlag ?? 41 G e n t, Mevr. A. H van - De spin- en weef- R e d a c tie - Prof. T. M. C. Asser . ? 1 school te Bethlehem . . . . . . . 182 Kardinaal Van Rossum ... 1 Gerk e, P. J. - Verslag over het Volkslees- La Gazette de Hollande . . 2 gezelschap der Afdeeling Buitenzorg . 136 Londen .. 2, 55 Gorsira J.P.Ez., C. S. - Verslag over 1911 Hamburg . . . . ..... 3, 77, 103 van Groep Ned. Antillen . . . . . 160 Spreek thuis Nederlandsch . . ? 3 Graafian d, J h r. P. - Iets over 't A. N.V Ned. zang in het buitenland . 3 in Nederlandsch Limburg . 7 West-Australia .. 3 Graft, Dr. Catharina van de - Vacan- Heemschut .. 4 tiereisje door Vlaanderen . . . . 247, 269 Tucht-Unie .........5 G r e s h of f, J. - In Nederland Nederlandsch! 66 Centr. Bureau voor vrouwenstudie Ned .. 5 Ha r p e n, N. v a n- Een Holl. huis te Parijs 141 Nederl. militaire muziek . .. 5 H a z e n b e r g, A. R. - Jaarverslag van Groep Nederland en Zuid-Afrika . . . . . . 5 Ned. Indie over 1911 . . 158 Zelfstandige Afdeelingen 12, 37, 53, 65,. H e n n i g, H. C. F. - Uit Italie ..... 30 77, 78, 88, 90, 112, 115, 152, 162, 163, Jaarverslag over 1911 uit Genua . . 55 206, 232, 233, 282, 286 INHOUD VAN DEN 16en JAARGANG (1912). Bladz. Bladz. R e d a c t i e - Een wereldtaak voor Nederland 13 Redactie - Nederl. leven in Zuid-Afrika. . 162 Mededeelingen en Allerlei 16, 30, 38, 41, De kreupele ezel . 162 64, 67, 72, 89, 90, 91, 119, 130, 141, Nieuwe Afdeeling Ventersdorp . 163 142, 153, 160, 164, 165, 166, 184, 197, Het C. N. 0. ontwakend .... 164 208, 209, 229, 231, 233, 246, 259, 277, 283 Verbreiding van het Hollandsch . . . 164 Nieuwe leven-lijsten 20, 46, 70, 94, 144, Panamakanaal Wereldtentoonstelling te 167, 190, 214, 236, 263, 286 San Francisco ..... . . 165 H. J. Emous ...... ? 26 Het Koloniaal Instituut te Amsterdam 170 Eerbiedwekkende arbeid .. ?31 De olympische spelen . 171 Herdenking van 1813. . ... . 31 Internationale politie ....... 171 De Nederlandsche handelsvloot . . . . 33 Hollandsche herinneringen in Denemarken 171 Holt. hulp bij het onderwijs in Z.-Afr. 36 Hollandsch handel in het Congo-gebied. 172 Johannesburg . . . . 37, 88, 138, 206, 282 Prof. De Groot te Berlijn . 172 Hertzog-avond ......... 37 N'ederlandsche; werklieden in Duitschland 172 Hollandsch in den handel . ..... 37 Uit Sjanghai ........... 172 De zonen van Zuid-Afrika ...... 37 Schoolplaten van Onze Vloot 174 Hollandsche onderwijzers in Zuid-Afrika . 38 Nederland's koloniale vooruitgang) . . 178 Ned. kinderboeken voor Zuid-Afrika . . 38 Het aandeel van Nederl. natuurkundigen Ned. straatnamen in Nieuw-York . . . . 38 in den vooruitgang der wetenschap . 179 In tweeheid een . . . Een Techn. Hoogeschool in Indie en de In 't Zicht ........ . 50 Middelb. Kol. Landbouwschool te Deventer 180 Holl, tentoonstelling in Londen ^ 51 Oost en West ...... 180 Berlijn ..54 Een verblijdende benoeming .. 181 Parijs 78 Een medische faculteil in wording ???181 Brussel ........... 54 Het Hollandsch in Rhodesie . . . Indisch-militaire taaleigenaardigheden 62 Nederland en Zuid-Afrika ... 182 Europeaan of Nederlander ...... 62 Een Zuid-Afrikaansch beeldhouwer . . 182 Stroomingen in het geestesleven der Indiers 62 De Engelsche scholen in den Vrijstaat . 182 Vereeniging Oost en West .. 62, 180 Een Afrikaansch Weekblad 183 Indie vooruit ...... 63 Het zilveren feest der Ulfilas-club . . 183 Het Volkslied in Zuid-Afrika 63 Derde Nederl. Stamdag ...... 183 Kaapstad - Capetown ..... 64 Voor de noodlijdenden in de kolonie Cu- Afrikaanders in Duitsch Zuidwest . . 64 racao ..... . . 193, 221, 239, 278 Chicago ............ 65 Nederl. handelsbetrekkingen met Birma. 196 32ste Ned. T.- en L. Congr. te Antwerpen. 73 Ned. cursussen in Rijnland en Westfalen 197 Het derde Groot-Nederlandsch Studenten- Een Indische Universiteit .. 202 Congres te Leuven 17-19 Febr. . . . 74 Generaal Beyers 205 Leipzig ............ . 77 De toekomstige taal van Zuid-Afrika ? . 206 Vacantiekampen en Volksweerbaarheid . . 80 De normaalschool te Pretoria 207 Een nieuaw koloniaal tijdschrift . . . 86 De twee talen voor den ambtenaar . . 207 Vereeniging tot oprichting van jonge-vrou- De klankmethode bij het onderricht in het wen-scholen in Ned. Indie ..... 86 Hollandsch 207 De Michel Adriaansz. de Ruijter Vereeni- De moedertaal in den vreemde . . . 208 ging in Ned. Indie .. . 886 Het Nederlandsch in de theologie . . 208 Jong Zuid-Afrika . .... . 88 Monumenten van. Nederl. oorsprong bui- Een ondernemend Nederlander .. . 88 ten Europa ..... . . . . . 221 Gerrit Aveling ......... . 88 Koninginnedag in het buitenland . . . 224 De twee talen op school in Zuid-Afrika . 89 Ned. K. v. K. voor Australia te Melbourne 224 Ned. school te Buenos Aires . . . 90, 165 Fransch-Nederl. transport-maatschappij 225 Dr. E. J. P. Jorissen t ....... 101 Bosboom-Toussaint-hulde 225 Rome . ............. 103 Lantaarnplaatjes 225 De Z.-Afr. Taalbond ....... 114 Lichamelijke opvoeding 225 Het Hollandsch in Engelsch Oost-Airika . 114 Het tweede Intern. Congres voor zedelijke Natal en het Hollandsch . ..... 114 opvoeding te 's-Gravenhage .. 226 Jan Blockx t . . ........ . 123 Th. Nolen t ....... 226 De beteekenis van Nederland als overzeesch Wat de tijden veranderen! .. 229 handelaar . .......... 127 Platen betreffende Ned. Indie . 22'- Onze boter in Engeland . ... .. 127 Consul-Generaal F. M. Knobel 231 Ned. sanatorium te Davos-Platz128 Hollander en Afrikaner ... 231 Holland op zijn besi . . . . . ? 1?1,?246 Professorsbezoek .. 232 De Tucht-Unie en de school .. 132 Taalwedstrijd ....... 232 Een universiteit voor Zuid-Afrika ???137 Twee Afrikaanders over ons land . 232 Het A. N. V. op de landbouwtentoonstel- Prof. Hugo de Vries in Amerika - 243 ling te Johannesburg ..... . . 138 Nederland en het Panamakanaal 243 Het goed rech van het Afrikaansch . . 139 Ned. Historisch Instituut te Rome 244 Ned. handel met Zuid-Afrika . . . . . 140 Bijenteelt in . Mexico ... 245 De gramafoon in dienst van het Hollandsch 140 Ned. cursussen te Kleef .. 245 De Nederlanders in California ..... 140 Onze handel met Argentinie .. .. 245 Invloed van Holland op Amerika . . 140 Het Amerikanisten-Congres en ncg wat 246 Curacao en het Panamakanaal . 145 De taal op vrachtbrieven . . 246 De Leipziger Missen ...... . 152 Palembangsche klachten ... 254 Uit Grand Rapids . . Koninginnedag in Zuid-Afrika 256 Nederland in het Nederlandsch op de We- Z.-Afr. hospitaal te Pretoria . 257 reldtentoonstelling te Gent 1913 . . . 153 De Z.-Afr. akademie . . 257 Reisboek 191 ......... . 153 Valsche Schaamte ? ... 265 Sporttaal . ......... . 154 Lichtbeelden-avonden ... 267 Ter zuivering van de koopmanstaal . . 154 De Taalstrijd in Ierland . ... 267 Een goed vacantie-denkbeeld ..... 155 Ned. waterbouwkundigen in China . 268 De Perkbank in de Ardennen . . . . . 157 Holl. woorden in het Engelsch . . 26S Niet verstorven! .......... 161 Het Roode Kruis . . ..... 272 Afrikaander studenten in Nederland . . . 161 Belasting op menschelijke dwaasheid 273 INHOUD VAN DEN 16en JAARGANG (1912L Bladz. Bladz. R e d a c t i e ?Kamer van Koophandel te Batavia 2177 S e ye n s, T h. ?Ons Vaderland .. 199 Curacao vooruit . .... 279 S m i t, P. v. d. ?Uit Angola ..... . 79 Een boek over Zuid-Afrika . 280 S o n, C. v a n ?Alg. Verg. van Groep Ned. 56 Met twee maten ..... 280 Versl. Alg. Verg. van Groep Nederland. 104 Een eigen hoogeschool .... 281 Jaarversl. over 1911 van Groep Nederl. 130 Ned. schilderijen in Zuid-Afrika . . . 281 Versl. Verg. van Groep Ned. 23 Sept. 1912 241 Taalwedstrijd der Afd. Johannesburg . . 282 SpoeIs tr a, Jac. ?Ons Meester . . . . 11 R e d e, W. v a n?Uitvinding der boekdrukkunst 66 Tier i e, G. P. ?Drukkunst en lettergieten . 118 Holland vooruit . . . ...... . 166 Vakvereeniging van Brabantsche schoenen en Reyneke van Stuwe, J. E. A. ?De Hol- laarzen, Bestuur der ?Holland op zijn malst landsche tentoonstelling te Londen . . . 103 en De klacht van de laarzen . . . . . 141 'R o e 1 s, 0. Aan Hendrik Conscience (muz.) 199 V a 1 e t t e, Th. G. G. ?Een eigen blad van de R u y t e r, H. J. d e Bromo-Geyser . . . . 15 Groep Oost-India . . . . . . . . . 228 R ij n b e r k, D. ?Schrijven uit Roseland-Chicago 90 V e r k ore n, N. J. --- De atlas van. Nederland R ij s w ij c k, T h. v a n ?De Nederlanden . . 10 van den A. N. W. B. ........ 14 S a b b e, Maurits --- Muzikaal Holland en V i s s e r, M r. W. J. H. d e?Leadingblad . 14 muzikaal Vlaanderen 115 V ornhol t, Chas -- Panamakanaal. Wereld- Sager 5, Frans ?De Nederlanden (muz.) 10 tentoonstelling te San Fransisco . . . . 165 S c h e e r, W. G. ?Onderlinge samenwerking Vries, M r. T. d e ?Jan van der Poel i . . 164 der Jongelieden-Afdeelingen . . . . . 59 War ten a, M. ?Jaarverslag Md. Kaapstad . 162 S c h e p e r s, Dr. J. B. ?De tentoonstelling W e y t i n g h, H. E. ?Jaarverslag uit Para . 79 A. N. V. te Haarlem . . . . . . . . 57 W o u d h u y s e n, H. L. ?Nationaal gevoel . 115 Schilling s, A. J. M. H. ?Alg. Ned. Stu.- Zweer s, Bernard ?Vlaamsche muziek denten-Verbond . . . 242 in Nederland ......... . 77 S e m m e n 5, Anna ?Ned. handelsbetrekkin- Muzikaal Holland en muzikaal Vlaanderen 115 gen met Australia 28 Het Nederl. muziekfeest ....... 176 Afbeeldingen. Bladz. Bladz. Prof. T. M. C. Asser 1 H. M. Onderzeeboot No. II . . 175 Kardinaal Van Rossum 1 Willem Mengelberg .......... 176 Mr. W. Dicke . 2 Gentsche a Capella-koor van Em. Hullebroeck . 177 Kinderfeest te Johannesburg . ....... 12 Stadhuis te Alkmaar .. 184 De commissie voor het feest en muziekgezeischap 12 Badplaats Scheveningen . 187 Sjangaan (bronzen kafferbeeld) .. 24 Middelburg .......... 187 H. J. Emous ........ 26 Hollandia Stoomrijstpellerij te Rangoon . . 19,6 De Nederlandsche handelsvloot . 33 Boerenbinnenhuis in een Openluchtmuseum. 198 Jef van Hoof ...... 34 Jef Denyn-klok . 201 Oud-President en mevr. Steyn ... 49 Jos. de Klerk .. 201 Holl. Tentoonstelling in Londen: Juliana hoeve 51 Generaal Beyers ...... 205 Raadhuis . . 52 L. Smit & Co's jongste sleepreis 212 Binnenpl. van Plantijn Moretus te Antwerpen . 74 Pol de Mont . . ........ 217 Leiders der vacantiekampen van. Volksweerbaarh. 80 Bestuurders van het Antwerpsch Congres 218 Terugkomst van een fietstocht .... 80 Andre de Ridder 218 Dr. Pieter Tack ........... 83 Frans van Laar 218 Zeelieden club „Neptunus" te Tandjong Priok . 87 Peter Benoit . ........ 219 Dr. E. J. P. Jorissen t . .. 101 Trouwzaal van 't stadhuis te Antwerpen . 219 Groepje Nederlanders in Mexico 104 De Keyzerlei te Antwerpen ... 220 Die Noointje van die Onderveld 113 Walestraat te Kaapstad . .... 222 De Scheldestad .... 124 RuIne fort Kerkhof (eiland bij Batavia) 222 Wapen van Antwerpen . 124 Oud-Hollandsche kerk in Cochin .. 222 Oude burcht Antwerpen . 125 Holl. kerk te Galle op Ceylon . 223 Standbeeld van Brabo 126 Stadhuis te Batavia . ... 223 0. L. Vr. Kerb ..... 126 Havenpoort te Galle (Ceylon) .. 223 Kon. Vlaamsche Schouwburg . 126 Groep Zuid-Afrikaners . . . . . . . . . . 231 Ned. Sanatorium te Davos-Platz . . . . . . 128 Professoren Van Hamel en Bodenstein te Pretoria 232 Statistieken van het Ned. Sanatorium. . 128 en 129 Perkgedenkteeken te Laroche . 235 St. Anthonie-poort te Amsterdam ..... . 133 Th. Nolen ............ 241 Boerhave-Kliniek . . ..... 133 Dr. Gish. Brom ...... . . . . . 244 Corvershof, Gesticht 18e eeuw te Amsterdam . 133 Woning van Dr. Brom, vert. vih. A. N.V. te Rome 244 Stalls-Lombard te Amsterdam ....... 133 Een cursus in bijenteelt in Mexico . . . . 245 Toegangspoort naar de Universiteit te Amsterdam 133 De graflegging van Quinten Metsys 247 Tentoonstell. der Afd. Johannesbug v/h. A. N.V. 139 Oro* op de binnenpl. v/h. Museum Plantijn 248 Kolensteiger te Willemstad (Curacao) . . . 145 Standbeeld van Conscience . 249 Haven met lossende schepen te Curacao . 147 Antwerpsch achterbuurtje ?249 Stadhuis met fontein Brabo te Antwerpen . 148 Het Minnewater te Brugge . 259 Oude huizen te Antwerpen . 149 De Buitenzorgsche padvinders . ..... 252 Metsys-pomp te ... . 150 Koninginnefeest te Buitenzorg, groep meisjes 252 Paleis op den Dam te Amsterdam . 153 Praalwagens van de Ursulinenschool . . . 253 Gedenkteeken te Heiligerlee . .. 153 Tweewielige voertuigen 254 Jan Blockx t ........... 156 Z.-Afr. hospitaal en diaconessenhuis te Pretoria 257 Ned. bruiloftsgeschenk voor President Steyn . . 163 Oudvlaamsche keuken in Gruuthuuse te Brugge 269 Jan van der Poel ........... 164 Madonnabeeld van Michel Angelo te Brugge 270 Conscience .............. 169 Bouwvallen der St.-Baafsabdij te Gent . . 270 H. M. de Koningin, Prins Hendrik en Prinses Schippershuis e. a. te Gent . . . 271 Juliana a/b. van de „Jacob van Heemskerck" . 175 Scheepsbouw op Curacao ...... 270 H. M. Pantserschip „De Zeven Provincien" . 175 De Kriigsraad der Unie van Zuid-Afrika . 281 Gewapende sloep 175 16. jaargang. N? 1 Januari 1912. NEERLANDIA VAN ORGAAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Zijn Vlaming, Boer en wij in taal eendrachtig, De Dietse stam wordt als van ouds weer machtig. Dr. J. B. SCHEPERS. INHOUD : Prof. T. M. C. Asser ?Kardinaal Van Rossem ?Mr. W. Dicke ?La Gazette de Hollande ?Buitenland: Londen ? Hamburg ?Spreek thuis Nederlandsch ?Ned. zang in 't buitenland ?West-Australia ?Nederland: Heemschut ?Tucht-Unie ?Centraal Bureau voor vrouwenstudie ?Nederl. militaire muziek ?Nederland en Zuid-Afrika ?Van de Afdeelingen ?Jets over 't A. N. V. in Nederl. Limburg, door Jhr. P. Graafland ?Vlaanderen: Fransche winkelopschriften in het Vlaamsche land ?Frankrijks werken in Vlaanderen ?Uit ooze Thicken ?De Nederlanden. woorden van Th. van Rijswijck, muziek van Frans Sagers ?Zuid Afrika: Ons meester, door Jac. Spoelstra ? Kaapstad ?Johannesburg ?Kinderfeest ?Oost-Indie: Len wereldtaal voor Nederland ?Afdeeling Batavia ?Oproep tot leniging van de stormramp in Nederland ?Ingezonden: De atlas van Nederland, door N. J. Verkoren ?Leadingblad, door Mr W. J. H de VisSer?liromo-Geyser, door H. J. de Ruyter ?Stand, Klasse, door J. F Ankersmit ?Mededeelingen en Allerlei ?Lijst der Afdeelingspenningmeesters van Groep Nederlan I ?Nieuwe Leden ?Sjangaan, bronzen kafferbeeld, door A. van Wouw. Prof. 'F. M. C. Asser. voor wetenschap is gegeven, naar verhouding van alle volken der aarde aan ons yolk het meest. Van 't Hoff, Wij Nederlanders, gewend aan hocge buitenlandsche Lorentz, Zeeman en Van der Waals gingen voor, onderscheid:ng van landgenooten, ervaren die als iets thans is Prof. Asser, Minister van Staat, de verko- van zelf sprekends; wereldorganen die portret en bij- rene. Diens vruchtbare arbeid voor den wereldvrede schrift verspreiden en hoogen dunk wekken, bezitten is hiermede gehuldigd, in werkelijkheid echter de broil wij niet. Bovendien ligt het niet in onzen aard de van d'en arbeid: zijn ongeevenaarde kennis van staats- Loch zoo gerechtvaardigde aandacht te vestigen op en volkenrecht. Kardinaal Van Rossem werd in 1854 te Zwolle geboren. Hij is sedert bijna vier eeuwen de eerste Nederlandsche Kardinaal. In 1523 werd Willem Enkevoort, geboortig uit Mierloo (N.-Br.), door zijn vriend en beschermer, den Ne- derlandschen Paus Adrianus IV tot Kardinaal be- noemd. Na dien is geen Nederlander met die waar- digheid bekleed. Kardinaal Van Rossem trad in 1873 in de orde der Redemptoristen, werd in 1879 priester gewijd, was leeraar te Roermond en te Wittem, en werd in 18(2)5 naar Rome gercepen om daar verschillende hooge aanleidingen tot nationale zelfwaardeering. Noch in Belgie evenwel, noch in Zuid-Afrika, noch verder waar Nederlanders of oud-Nederlanders wonen, is de erkenning van Nederlands beteekenis, vooral op ween- schappelijk gebied, algemeen verbreid. De tegenstan- ders van Nederlandsche beschaving hebben zoo aan- houdend en zoo kleineerend over hare minderwaardig- heid gesprcken en geschreven, dat zulk bewijs van groote onkunde eindelijk gevleugeld woord is gewor- den. Bij name is en wordt, wetens of onwetens, deze praktijk gevolgd, ter bestrijding van Nederlandsche Hoogescholen in landen, waar de Nederlandsche taal grondwettig dezelfde rechten heeft als Fransch of Engelsch. Daarbij wordt dan met groot gebaar gewe- zen op het onloochenbare feit dat Nederlandsche ge- leerden voor hun geschrif ten een vreemde taal gebrui- ken, iets wat begrijpelijkerwijze bij eentaligen vooral, den geheel onjuisten indruk wekt van ongenoegzaam- heid onzer moedertaal. Om die reden grijpt Neerlandia gretig de eervolle kerkelijke ambten te vervullen, totdat hij onlangs tot gelegenheid aan om er op te wijzen, dat thans voor Kardinaal werd benoemd. Hij was de bijzondere raads- de vijfde maal, aan een Nederlander de Nobelprijs man van Pius X. 2 NEERLANDIA. Europa door, Spane zelfs niet uitgezonderd, tot Kcn? stantinopel gelezen." De Nederlandsche taal, ondanks hare eigenaardige bekoring, ondanks onze uitnemende letterkunde, wordt buiten onze grenzen weinig verstaan. De heer v. B. wil dat dit zonder valsche schaamte worde erkend. Maar, vraagt hij, moeten wij ons daarom op den achtergrond houden, moeten wij niet het middel te baat nemen, waardoor wij, Nederlanders, ons boven andere natien mogen verheffen, n.l. dat wij' den vreem- deling ook in zijne taal kunnen te woord staan ? Laat ons dan in de taal der diplomatie, in de Fran- sche taal, ons doen hooren door hen, die het Neder- landsch niet verstaan. La Gazette de H o l l a n. d e wil zijn een Hollandsche krant, hoewel in het Fransch geredigeerd. Het wil zijn het orgaan, waar- door de Hollander tot den vreemdeling het woord richt. Het wil den vreemdeling de openbare meening in Holland doen kennen zoowel door uittrekses uit de Nederlandsche dagbladen als door eigen artikelen, onze kunstuitingen op allerlei gebied, onze nijverheid, onze handelsbeweging de grootst mogelijke bekend- heid doen verwerven. Het wil valsche, voor ons land ongunstige berichten of oordeelvellingen lcgenstraffen. Jhr. Van Beresteyn heeft zich de medewerking weten Mr. W. DICKE, te verzekeren van bekende personen in het binnen- en Algemeen Secretaris-Penningmeester van I Oct. 1907-1 Oct. 1911. het buitenland. En nu het blad een half jaar oud is, kunnen wij niet anders dan getuigen, dat Jhr. v. B. zijn program La Gazette de Hollande. trouw blijft. Elken Woensdag en Zaterdag verschijnt Totnogtoe verzuimde Neerlandia melding te maken het blad in een smakelijk uiterlijk, op mooi papier, van een merkwaardig verschijnsel, de her:eving n 1.: met duidelijke letter, verluclit door platen omtrent van La Gazette de Hollande. Onder die be- voorvallen van den dag en portretten van personen, naming werden begrepen alle gedurende de 17e en die op den voorgrond treden. Brieven uit het buien- de 18e eeuw in de vereenigde provincien verschij- land maken, dat het ook uit dien hoofde doer Hcl- nende nienwmaren La Gazette de Holland e, landers verdient gelezen te warden. de nachtmerrie van de ministers van Lodewijk den Wij begroeten het blad met sympathie als onzen me- XIVen en van den grooten koning zelven, zooals Eu. destander waar het betreft: tegenover den vreemdeling gene Hadin zegt in de voorrede van zijn boek: ,,Les de vaan van Nehiand hoog te houden, in het alge- gazettes de Hollande et la presse clandestine aux meen Neërlands belangen te bevorderen. XVIIe et XVIIIe sikles."! Onze bekende journalist, Jhr. 0. van Beresteyn, heeft het ondernomen. L a Gazette de Hollande op rfeuw te doen ver- schijnen, te doen herleven wat. zooals in het hoofd van Buitenland het blad staat aangeteekend, in 1677 met privit_egie van de heeren Staten was opgericht. Het bad prijkt met het wa- pen van Holland, opgehouden door den leeuw, die het met het dreigend zwaard beschermt, staande in Hol- Londen. land's met de wapens der voornaamste steden omhein- Onze Londensche vertegenwoordiger, de heer J. den tuin, en daaronder de zinspreuk: „Concordia Reyneke van Stuwe, hield te Londen in November een res Parvae Crescunt." De heer Van Beresteyn brengt tweetal voordrachten over dcel, werking en inrich- in herinnering, dat tot 1849 Le Journal de la ting van het A. N. V. De eerste voordracht had 25 Nov. plaats voor de Ha ye de taak vervulde van een internationaal niems- vereeniging Nederland in den Vreemde; de tweede en- blad. Frederik de Groote en Washington o. m. maak- kele dagen later voor Die Afrikaanse Vereniging van ten gebruik van de in 't Fransch geschreven Hol- Londen, waarvan hoofdzakelijk aldaar studeerende landsche nieuwsbladen tot het doen van mededeelin- Afrikaners lid zijn. De spreker gaf een beeld van de groote beteekenis, gen, die zij gaarne geopenbaard zagen. „Luzac's die Nederland, vooral in de laatste halve eeuw, als fransche Courant", La Gazette de Leyde handels- enf nijverheids-mogendheid heeft verkregen. (Nouvelles extraordinaires de divers endroits) die, Aileen aan overgroote onwetendheid is het te wijten, oorspronkelijk in het leven geroepen door den wanneer thans nog iemand van Nederland als „a dying nation" spreekt. Franschman J. A. de la Font, van 1680 tot 1814 De heer R. v. S. had de voldoening, dat aan het heeft bestaan, werd ?aldus vertelt de Baron Collot slot van beide bijeenkomsten bijna alle aanwezigen d'Escury in „Holland's Roem", van Petersburg, heel tot het A. N. V. toetraden. NEERLANDIA. 3 Wie onzer buitenlandsche vertegenwoordigers volgi Spreek thuis Nederlandsch. in zijn omgeving het goede voorbeeld van den heer Keyneke van Stuwe ? Wij zijn volgaarne bereid alle De Hollandsche Stem, het goed geleide maandblad inlichtingen voor deze lezingen te verschaffen. voor Nederlanders in Argentinie, geeft den volgen- * * den raad aan de Hollanders in deze Zuid-Amerikaan- sche republiek: De Stemmen uit de Nederiandsche Kolonie te Lon- Onze kinderen in dit land moeten het Spaansch den, onder leiding van Ds. S. Baart de la Faille en kennen. Ze moeten die taal grondig kennen. Dit ga E. W. de Jong, heeft opgehouden le bestaan. Den len voorop, ter voorkoming van alle misverstand. Maar Dec. verscheen het laatste nummer van dit maandblad, waarom zouden de kinderen niet tevens onze schoone met een artikel, waarin de beide redacteuren kennis moedertaal leeren. Vraagt nu niet: wat hebben ze er geven van hun besluit om aan hun „Stemmen" het aan ? Zulk een vraag getuigt van weinig liefde en ook zwijgen op te leggen. van weinig verstand. Immers door de taal blijven Drie jaar lang hebben zij hun beste krachten aan uwe kinderen in verbinding met Hollandsche lectuur dien arbeid gegeven; maar hun verwachting is teleur- met Hollandsche zeden, gewoonten, enz. enz. gesteld. Zij zeggen: „Wij stelden ons voor, dat de be? We kennen huisgezinnen, waar de kinderen, schoon langstelling in zulk een orgaan o. a. ook blijken zou hier geboren, uitnemend unze taal spreken. Maar we door een manigte ?of dan door een meer bescheiden kennen er ook, waar de grootouders hun eigen klein- getal ?van Ingezonden Stukken van degenen, die kinderen niet verstaan. de pen konden voeren, of nee de leiding aangeven Daarom, wat we in het particulier wel eens zei- in onze Kolonie; mededeelingen, vragen, opmerkin- den, zeggen we hier in het algemeen: spreekt in uw gen, wenken ?opdat daardoor ook over verschillen- gezin Hollandsch en eischt van uw kinderen, dat ze de belangen onder ons discussie zou ontstaan en le- u ook in die taal toespreken en antwoorden. Uw vende deelneming. Aan aanmoediging van de zijde der kinderen zullen er wel bij varen. redacteuren heeft het in dezen niet ontbroken." Tot zoover de Hollandsche Stem. Alle Haandsch- „Wij mogen, na een proefneming van drie jaren, sprekenden in den vreemde willen wij dezen zeer gce- zonder overdrijving ccnstateeren, dat wij in al de ge- den raad in ernstige overweging geven: Spreekt thuis noemde punten zijn teleurgesteld geworden." Uw moedertaal, ook met Uw kinderen. Het getal inteekenaren bleef eveneens beneden bil- lijke verwachting. Nederlandsche Zang in het buitenland. Ds, Baart de la Faille heeft echter met 1 Jan. on- der den titel van „Stemmen uit de Hollandsche Ge- Hier nog een goeden wenk van De Hollandsche nieente te Londen", het gewone al sedert jaren be- Stem, die ook in andere landen dan Argentine kan staande Predikbeurtenblad zijner kerk een weinig uit- worden toegepast: gebreid. Het zal voortaan elke twee maanden ver- De Nederlander houdt van gezelligheid. En met schijnen. waardeering voor het vele gcede dat Argentine ons Deze kerkelijke „Stemmen" zullen kosteloos zoo biedt, nag toch gezegd worden, dat de gezelligheid ruim mcgelijk in de Kolonie worden verspreid. in ons vaderland eenig is. * * * Wat vooral gezelligheid verhoogt, is de zang, zoo- Het bestuur van de Nederl. Kamer van Koophan- wel in den huiselijken kring, als daarbuiten. del te Londen heeft, naar aanleiding van de opmer- We zouden dan ook al onze landgenooten wel de kingen in het voorloopig verslag over de Nederland- vraag willen stellen: z i n g t g e ook veel? En bij sche begrooting, waarin eenige leden twijfel te ken- een ontkennend antwoord zouden we wel zeer drin- nen geven of Rijkssubsidies voor Nederlandsche ten- gend willen roepen: begin dan h e d e n ! Zingt toonstellingen in het buitenland wel nut afwerpen, be. de Hollandsche schoolliederen uwer jeugd. Leer ze uw sloten, ten einde op alle gebeurlijkheden voorbereid kinderen ! Bindt door den zang uw kroost aan huffs te zijn, zich van elke subsidie onafhankelijk te maken en verhef daardoor uw leven. Een zingend leven is door het waarborgfonds van de Kamer zoodanig te een rijk leven. verhoogen, dat de totstandkoming van haar in April En o wat zijn we dan toch arm! Geen enke'e zang- 1912 te houden tentoonstelling verzekerd is. vereeniging, die in dit opzicht leiding geeft en die op onze feesten de vreugde verhoogt. Zelfs in Buenos Aires niet! Is ook dit geen ideaal ? Wie is er warm Hamburg. voor ? Wie pakt dit koetje bij de hcrens ? Op verzoek van een aantal leden der Nederland- Och, dat er onder de Nederlanders in Argentinie sche Kolonie te Hamburg heeft de Ned. vice-consul, toch meer gezongen werd! de heer Schuurman, aan de daar wonende Neder- landers de vraag gedaan of zij in de oprichting eener West-Australia. Nederlandsche Vereeniging zouden belang stellen. On- geveer 150 bevestigende antwoorden kwamen in. De beer Edgar G. Semmens, geaccrediteerd agent 16 Dec. had nu een vergadering piaats in het voor de West-Australische regeering in Nederland, Rheinischer Hof, dat door een Nederlander wordt ge- heeft een artikel geschreven over de beteekenis van houden, aan welke bijeenkomst een 80-tal personen West-Australie voor Nederland en Nederlandsch-Indie. deelnamen. Dit opstel is als bijblad van de Zeepost van 8 Nov. N'a titvoerige besprekinigen werd een commissie opgenomen. De redactie teekent er bij aan: Met van 16 personen benoemd om het vraagstuk der op- een vasthoudendheid, die de heer Semmens, een ge- richting nauwkeurig te onderzceken en in een latere boren Australier, van onze bercemde voorvaderen vergadering verslag te doen. schijnt geerfd te hebben, heeft hij sedert 10 jaren dit Hoofdzaak is de vraag, of een Neder!andsche club doelwit (het nailer tot elkaar brengen van West-Au- met eigen clublokaal zonder dat te hooge geldelijke stralie tot Nederl. Oost-Indie, Red. N.) voor ocgen. eischen aan de leden gesteld worden, hier levensvat- Wij hopen, dat de eervolle opdracht aan den heer baarheid zal hebben, dan wel of men zich zal moe- Semmens verstrekt, om deze belangen in Java en Ne- ten bepalen tot de oprichting van een Nederlandsche derland te bepleiten, bij onzen handel en onze vlag vereeniging met minder ver reikende doeleinden. De waardeering en steun zal vinden." met de vroeger hier bestaan hebbende Nederlandsche De heer Semmens vangt zijn artikel aldus aan: Vereeniging en Hollandsche Societeit opgedane erva- Voor ongeveer drie eeuwen werd het lang gezochte ringen zijn voor de beantwoording dier vragen van Groote Zuidelijke Vasteland ontdekt door de dappere groot belang. bemanning van een Hollandsch vaartuig, Duyfken ge- 4 NEERLANDIA. heeten, dat onder bevel van den in de geschiedenis meer gevolgd. In de plaats daarvan verrijzen tegen- befaamden Willem Jansz. voer. Zij landde op de Oos- woordig huizen net onevenredige verdeelingen, waar- telijke kust van de Golf van Carpentaria, nu bekend van de gevels bestreken zijn met hel wit geschilderde als 't Noord-Westen van Queensland. cement-banden; gekleurde tegeltjes bevinden zich boven Onder degenen die later, einde December 1696, het de ramen, terwijl op alle mogelijke plaatsen versier- land bezochten, was schipper Willem de Vlaming de selen zijn aangebracht. Bont gekleurd glas bevindt zich belangrijkste figuur. Zijne bevinding was, volgens uit- niet zelden in het bovenste gedeelte der glasruiten; gebracht rapport, „dat er noch goed land, noch iets meermalen worden gevels geheel gecement en hierin dat waard was genoemd te worden, te vinden was." ornamenten gekrast, of wel „voegen", ten einde het Hoe zou die onversaagde zeerob zich de ocgen uit- te laten voorkomen, alsof de muren uit natuursteen wrijven, als hij nu hetzelfde land kon aanschouwen. waren opgebouwd. Vooral de nieuwere topgevels heb- Hoe zoude hij verbaasd staan, indien hij nu zoude ben alien eenvoud verloren: behalve den bovengenoem- moeten hooren, en dat op goede gronden, dat door den opschik vertocnen deze ook wel torenvormige het land, hetwelk hij kort en gced waardelocs ver- zuiltjes, pinakels enz., terwijl het minder fraaie ge- klaarde, enkel in metalen en mineralen sedert dien tijd broken dak veelvuldig wordt toegepast. de fabelachtige waarde van ?101.303.722 is voort- „Dit alles valt te betreuren. re schocnheid der hui- gebracht, dat landbouw en vruchtenteelt reeds een zen toch zit niet in het maken van rijk versierde ge- oppervlakte beslaan van 722.000 acres en dat de oogst vels en ingewikkelde vormen, doch in een eenvoudige van 1909?10 in een enkel jaar X 2.900.000 heeft op- architectuur, die gced van verhouding is en welke geleverd, terwijl de ?veeteelt zich over 165,000.000 zich moet aanpassen aan de omgeving. Mogen ge- acres uitstrekt en 4.730.000 schapen, 793.000 stuks vee kleurde tegeltjes groote diensten kunnen bewijzen bij en 125 000 paarden vertegenwoordigt. de bekleeding van gangen, keukens enz., aan gevels, hetzij onder ontlastingsbogen of boven deuren, kun- nen zij bezwaarlijk van eenig nut zijn. Gewone ge- bakken steen bewijst dezelfde, zoo niet betere diensten. Waarom dan toch deze doellooze voorwerpen aange- NEDERLAND bracht ? Zij kosten slechts geld, dienen tot niets en hebben geen zin. Hetzelfde geldt voor alle andere „versierselen". Zij zijn niet op hunne plaats en niet in overeenstemming met den eenvoud der landelijke omgeving. Heemschut. „In verband met het vorenstaande noodigen wij u, Niet van de vereeniging Heemschut willen wij nu heeren timmerlieden en metselaars, beleefd uit: Ver- leent ons uwe medewerking tot het behoud van het schrijven, ofschoon zij zich Oink rcert en de kranten Walchersche ',woning-type. Zcekt den rijkdom ewer telkens melden, dat zij voor het bedreigde schocn van huizen in hechtheid van materiaal, en juistheid van stad en land pleit bij wien het aangaat, en al menig gevaar heeft afgewend, maar in het algemeen van het vormen, doch niet in het aanbrengen van versierselen, heuglijke verschijnsel, dat men meer en meer besef welke in architectenkringen reeds lang hebben afge- krijgt van het vele schoons, dat menschenhanden en daan. Bouwt eenvoudig, doch smaakvol; overlaadt natuur in ons land hebben geschapen, en het waard uwe gevels niet met onnoodigen opschik. Dekt uwe daken met roode pannen; deze steken prachtig of te- acht behouden te blijven, al moet men er zich de op- gen het groen der omgeving en vertoonen na verloop offering van wat geriefelijkheid cf geld voor ge- troosten. van tijd fraaie kleurschakeeringen, terwijl de blauw- zwarte pannen eentonig en doodsch zijn en blijven. Van de vereeniging Heemschut hebben wij al gewag gemaakt. De heer K. Hazelhoff Roelffzema heeft bij Handhaaft aan uwe nieuwe woningen de green en wit de Provinciale Staten van Noord-Holland het voors!el geschilderde luiken, welke nergens zoo algemeen als ingediend om reklameborden, advertenties op muren op Walcheren worden gevonden en dus een eigen- enz. te verbieden, als daardoor de omgeving wordt aardigheid van dit eiland vormen." ontsierd 1). Misschien is dat de weg ?bij provincia'f Aldus Nehalennia. verordening ?om dien hinder voor het oog langs Nog anderen dan timmerlui en metselaars mogen spoorwegen en wandeldreven op te ruimen. Het wordt het ter harte nemen, dat er ten plattelande eenvoudig en in aansluiting met de omgeving meet worden ge- ook tijd, want lang onderscheidde zich wel ons land bouwd. Wij kennen een Veluwsch dorp, dat tot en-- in dit opzicht gunstig van andere Europeesche landen, waar men die schreeuwende advertenties veel meer kele jaren geleden niet een huis had, klein of groot, zag dan ten onzent, maar in de laatste paar jaren dat uit het stil fraaie kader viel, tot er een hoog, neemt het kwaad hier toe. „modern" huis verrees, gedekt met glimmende bruin- Een van de aantrekkelijkste vormen van Heemschut roode pannen (niet de stemmige dof roode pannen die vinden wij wat de vereeniging Nehalennia. de vereeni- Nehalennia aanprijst), een huis, dat op zijn plaats ging tot instandhouding en bevordering van Walche- was geweest in een villadorp of in een badplaats, ren s natuur- en stedenschoon, heeft gedaan. Zij heeft maar hier vloekte met de omgeving. En dat huis had een gedrukt stuk verspreid waarin zij de menschen ge- een kunstschilder er laten zetten! voel tracht bij te brengen voor de eenvoudige schoon- Wij hopen, dat Heemschut of andere vereenigingen heid van de huizen op den Walcherschen buiten. Eat overal buiten in de richting zullen werken van Neha- stuk bevat zooveel goeds, dat ook elders ter harte lennia. De smaak van den buitenman is al even erg mag worden genomen, dat wij gaarne medehelpen er achteruitgegaan als die van den stedeling, en de ver- bekendheid aan te geven. Zoo zegt Nehalennia: betering die er in de groote steden merkbaar is, laat „Bij aanbouw van nieuwe woningen in de dorpen in de meeste provinciesteden en op het land ncg op en langs de wegen van ons eiland wordt het eenvou- zich wachten. Wat daar bijgebouwd wordt is meest dige Walchersche woningtype (een sober baksteenen droevig om aan te zien. huis, waarvan de ramen voorzien zijn van open- Van wat de Vereeniging tot Behoud van Natuurmo- slaande groen-en-wit geschilderde luiken) zeer weinig numenten verricht behoeven wij niet uitdrukkelijk te spreken. Haar naam zij hier alleen met erkentelijk- 1.. Naar aanleiding van het adres aan den minister van waterstaat, heid genoemd. waarin de aandacht gevestigd werd op de ontsierende reclameborden, door de Electrische Spoorwegmaatschappij aangebracht aan de masten Ten slotte de naam van een man, die al jaren lang der electrische geleidingen langs den spoorweg tusschen Amsterdam voor het behoud van het bouwkunstig schoon geijverd en Haarlem, ontving de bond „Heemschut" van den Commissaris heeft en zonder wiens alarmgercep en plei:en en wer- der Koningin in Noord-Holland bericht, dat de Electrische Spoor- ken heel wat meer onder den maker zou zijn geval- wegmaatschappij is aangeschreven, die borden ten spoedigste te verwijderen. len: jhr. mr. Victor de Stuers. NEERLANDIA. Tucht-Unie. Nederlandsche Militaire muziek. Aan Zijne Excellentie den Minister van Justitie is Een inzender, die zich Gema teekent, schrijft in De het volgend adres verzonden: Muziekbode een reeks opstellen over de militaire mu- Geven met verschuldigden eerbied te kennen cnder- ziek in ons leger. In het nummer van 18 Nov. ver- geteekenden, E. Bergsma, burgemeester van Enschede, telt hij, hce hij gedurende de jongste groote leger- Algemeen Voorzitter der Tucht-Unie, en Dr. C. J. oefeningen, gelegenheid had de militaire muziekcorp- Sohn en, leeraar aan het Gymnasium, le Algemeene sen nader te bestudeeren. ?Gema schrijft: Secretaris der Tucht-Unie, te Nijmegen, Bij genoemde manoeuvres vroeg ik een kapelmees- dat het deel der Tucht-Unie is: „tuchtelocsheid cm ter: Welke marschen speelt u daar ? Hij neemt een der het Nederlandsche yolk te bestrijden, ten einde boekje van een der muzikanten en toont het mij. zijne zedelijke, geestelijke en lichamelijke kracht te ver- Wat zag ik? Niels dan Duitsche Marschen. hoogen," zocals blijkt uit Artikel 1 der Statuten, waar- Een tweede vraag: „Hebt u geen andere marschen?" van een exemplaar is gevoegd als Bijlage I; Een ander boekje komt voor den dag, wederom Duit- dat zeer velen de Tuchteloosheid vocr een groot sche, een paar Sousa's, en enkele Belgische of deel toeschrijven aan de in ons vaderland zoo lang Fransche, althans volgens titels en namen der com- zame berechting van overtredingen; ponisten. dat in verband daarmee de Algemeene Vergade- En hij vroeg verder: ring der leden van de Tucht-Unie aan het Algemeen Maar hebt U dan geen Hollandsche marschen ? De Bestuur heeft opgedragen zich tot Uwe Excellentie te man keek hem verwonderd aan, met een blik, die wenden met het verzoek, het daartoe te willen leiden, vroeg: bestaan die dan ook ? en antwoordde: ,neen, dat ook hier te lande zoo spoedig mogelijk eene we hebben wel een van Bouwman en een van Stenz, snelle berechting van overtredingen worde ingevoerd; maar niet bij ons." dat de Tucht-Unie telt 122 persoonlijke leden en Hollandsche muziek' en wel Militaire vereenigingen-leden, waarvan eene opgave hierbij ge- Muziek zonder Hollandsche muziek! Vraag: voegd is sub Bijlage II; ,,welke instrumenten hebben jullie ?" Terwijl ik rond- dat derhalve het Algemeen Bestuur der Tucht-Unie snuffelde, ontwaardde ik op de aangebrachte merken, zich tot Uwe Excellentie wendt namens duizenden Duitsche, Belgische, Fransche en toevallig een Hol- Nederlandsche mannen en vrouwen; landsche firmanaam. Dat allegaartje krijgt den naani dat het Algemeen Bestuur der Tuicht-Unie gaarne van Nederlandsche Militaire Muziek! zal voldoen aan een eventueele oprceping om zijn ver- Een der heeren kapelmeesters lichtte mij in: „Dat zoek mondeling bij Uwe Excellentie tee te lichten. is de collegiate naijver, alias afgunst onder de kapel- meesters, om uit wangunst geen marschmaaksels hun- Centraal Bureau voor vrouwenstudie ner collega's te spelen. Hollandsche instrumenten, ja. in Nederland. Z.Ex. de Minister veriangt volgens recht en billijk- heid, dat de Hollandsche nijverhe'd bevoorrecht wor- De penvoerster, mej. Nannie Grondhout, Hoog'and- de en de instrumenten in Nederland gekocht wor- sche Kerkgracht 22 te Leiden, Nederland, schrijft: den. Men stoort er zich weinig aan, men heeft im- In het laatst van Juni 1.1. zijn vijf afgevaardigden mer een paar achterdeuren om zelfs een Minister to van de vijf vrouwelijke studenten-vereenigingen in Ne- misleiden." derland (te Amsterdam, Leiden, Groningen, Utrecht De 'schrijver vertelt dan verder, hoe de militaire en Delft) te zamen gekomen, ieder harer daartoe aan- kapelmeesters vroeger een vreemdelingenlegioen vorm- gewezen door een dezer vereenigingen. den: een Belg en de rest Duitschers. Zoover zijn we Deze afgevaardigden zijn overgegaan tot de oprich- dan toch dat ze tegenwoordig Nederlanders zijn. ting van het Centraal Bureau vocr Vrouwenstudie in Maar nu' een goede organisatie, zoo Nederland. dringt hij aan, onder bekwame leiding, die make o n- Het doel van het C. B. is: het internationaal ver- vervalschte en zuivere Hollandsche keer tusschen vrouwelijke studenten le bevorderen. corpsen, Zoca-s de tamboer of hoornblazer zijn Hol- Het wit dit doel bereiken door: landsche of to wel model-marschen vocr den trcep a. inlichtingen te geven omtrent studie enz. aan een moet slaan cf blazon, zoo zal het muziekcorps der Nederlandsche universiteiten; voor onze troepen I--I ollandsche marschen spe- b. inlichtingen te vragen omtrent studie enz. aan len, Wij moeten hebben Nederlandsche Muziek- buitenlandsche universiteiten; corpsen in ons leger, en dat van kop tot teen en geen c. het verzamelen van publicaties en geschriften; verkapt vreemd gedoe. Een land met zulke geschiede- d. het oprichten van dergelijke bureau's in het 1- ui- nis is niettegenstaande zijn kleine uitgestrektheid nog tentand te bevorderen; een groot land, dat zichzelve moot weten to waar- e. andere gepaste, tevens wettige middel,en, die aan deeren en te achten. Daarin meet gewis het leger een het doel van het C. B. bevorderlijk kunnen ziin. voorbeeM geven. Pe bedoeling is dat meis',es, vocr korter cf langer tijd in Nederland willen komen studeeren, in dit Bu- Nederland en Zuid-Afrika. reau zullen vinden een lichaam dat steeds bereid is de meest volledige inlichtingen te verstrekken omtrent Op uitnoodiging van het bestuur der Afdeeling Am- de studie, zoowel al_s het verblijf hier te tande. Ne- sterdam van de N. Z.-Afr. Vereeniging, waren den derlandsche meisjes maken van het Bureau gebruik, 16en DecemLer, Dingaansdagavond een aantal gasten wanneer zij eenigen tijd buitenslands willen gaan stu- met de leden der Afdeeling saamgekomen tot een deeren. feestelijke biieenkomst in Americanhotel to Amster- Reeds knoopte het C. B. betrekkingen aan met de darn. De bedoeling was, de belangstelling voor Zuid- meest bekende universiteitssteden in Europa en enkele Afrika in ruimer kring nog wat op te wekken en in daarbuiten ?ook kwamen in dezen korten tijd -- 't bijzonder aan de Amserdammers en aan het 50- in het begin van September werden de Reglementen tal ter Amsterdamsche Universiteit studeerende Zuid- enz. verzonden ?reeds aanvragen nit het binnen- Afrikaansche jongelui. de gelegenhe:d to geven tot Ne- zoowel als het buitenland in. derzijdsche kennismaking. Naast Duitschland, waar een soortgelijk lichaam 1-e Men is daarin zeer good geslaagd: er heerschte staat, is Nederland het eenige land, waar de vrouwe- een gezellige en ongedwongen toon. De dames wa- lijke studenten op deze wijze zich hebben vereenigd. ren zeer talrijk; de Z.-Afr. studenten waren meeren- Mogen velen ?en hier denken wij in de eerste plaa!s deels opgekomen. Afwisseling werd gebracht door aan onze stamverwanten ?voordeel hebben van de menige aardige voordracht voor zang en piano, en oprichting van dit Centraal Bureau. dat de sluizen der welsprekendheid niet gesloten ble- 6 NEE R LANDI A. yen, spreekt van zelf. Namens de Z.-Afr. studenten in den Vrijstaat en het gul onthaal bij die Boeren, sprak de heer Steijn, die de gevoelens van gehecht- zoo eenvoudig, maar ook zoo goed van hart. Zeker heid, de wenschen en de hoopvolle verwachtingen van ze zijn eenigszins wantrouwend, omdat zij zoo dik- het stainverwante yolk over zee in welgekozen wocr- wijls misleid zijn door overzeeers, maar heeft men den vertolkte. hun vertrouwen kunnen winnen, dan kan men op hun steun en sympathie steeds rekenen. ? Op het jonge geslacht heeft spr. hoop voor de toe- Van de Afdeelingen. komst, omdat het vol ijver en liefde voor den arbeid is. Werd de heer P. van Gent hartelijk toegejuicht, niet Aan de Afdeelingspenningmeesters. minder zijne echtgenoote, die na de pauze sprak over: In dit nummer is een lijst opgenomen van de adres- Zuid-Afrikaansche Vrouwenvereenigingen. sen der Afdeelingspenningmeesters om de samenwer- In een mooi gestyleerde, dikwerf geestige lezing, bracht king tusschen hen te vergemakkelijken. deze ontwikkelde vrouw, die acht jaar in den Oranje- Door tijdige inning der bijdragen in Januari, waar- Vrijstaat doorbracht ons in kennis met de gewoon- door bij latere verhuizingen veel moeite en geschrijf ten der Zuid-Afrikaasche vrouwen. voorkomen wordt, kunnen zij elkaar en het hoofd- Zij toonde aan hoe deze vrouwen in uiterlijk en kantoor te Dordre:ht de administratieve taak verlichten.manieren echte dames, loch de beste en knapste huis- houdsiers zijn, die voortdurend bezig zijn met de ta- Dordrecht. ken van hun huishouden, bijna alles wat voor hun levensonderhoud noodig is zeif bereiden en de zorg De heer A. N. J. Engelenberg, resident van Djam- hebben voor mensch en dier op de hoeven. bi met verlof in Nederland, heeft o. m. voor de Afd. De meisjes moeten van alles leeren, wat zij in haar Dordrecht een beschouwing gehouden over de vraag: later leven niet noodig hebben; de jongens behceven Welk belang heeft Nederland bij Indie en welk be- niet zoo geleerd te zijn. lang heeft Indie bij Nederland en hce zijn die belan- De goede boerenvrouwen voelen heel geed hce ver- gen het best te vereenigen ? keerd dit streven is: vandaar de vrouwenbeweging: Hij betoogde mede op gezag van Prof. Snouck Hur- een poging tot zelfbehoud. gronje, en zijn betoog vers;erkend door aanhalingen De vrouwenvereenigingen zooals die in Zuid-Afrika uit de belangwekkende brieven van wijlen Raden Ad- opgericht zijn, beoogen vooral: Bevordering van op- jeng Kartini (zie Neerlandia van Juli 1C11, blz. 156: voeding en onderwijs en behartiging van de belan- Een zeer bijzonder boek) dat het een eers'e plicht van gen der arme blanken, dat zijn de afstammelingen Nederland is zijn schoone kolonien te bewaren en te van families die door den oorlog alles verloren hebben. versterken door verheffing van het Javaansche yolk. De welgesaagde avond werd besloten met het ge- Na de pauze werd den toehoorders een reeks prach- ineenschappeliik zingen van het Wilhelmus. tige lichtbeelden vertocnd. Hellevoetsluis. 's-G r a v e n h a g e (Jongel.-Afd.). De penvoerder der Rotterdamsche Jongel.-Afd. schrijft: De penvoerder schrijft: 't Is aan onze Afdeeling gelukt om in 'I kleine Helle- Na een tijdperk van rust hield onze Afdeeling Za- voet een Afdeeling op te richten. 't Programma be- terdag 18 Nov. weer een aigemeene vergadering. Tot vatte verscheiden nummers muziek voor viool en kla- voorzitter werd thans verkozen de heer E. A. Tak- vier, en die beiden en cello, verder voordrachten en ken, terwijl het bestuur aangevuld werd met mej. A. als derde nummer de Propagandarede. De beer Van van Uye en den heer J. J. Logger. Vooren, voorzitter der Jongel.-Afd. Rotterdam opende Na afloop van het huishoudelijk gedeelte drceg de met een kart woord; teen kwam een duo voor kla- heer Takken eenige stukjes voor, hetgeen eene wel- vier en cello. De beide stukken vielen zeer in den kome afwisseling was. smaak van het publiek, dat bet aardige zaaltie goed had bezel. De propagandarede volgde, waarin het dcel Haarlem (Jongel.-Afd.). omschreven en 'evens aangegeven was hoe de taak Deze Afdeeling heeft een feestavond gegeven cp 29 van een Jongel.-Afdeeling zijn kan. Max May gaf Nov. j.1., welke geopend werd met het zingen van daarna twee vioolnummers, waarbij de heer Spruy- van het A. N.V.-Lied en met eenige muziek nummers. tenburg hem begeleidde. Warn Heskes drceg voor ern- Hoofddoel was den heer en mevr. Van Gent, uit stige en luimige voordrachten. Allen werden zeer toe- Bethlehem , (Oranje-Vrijstaat) de gelegenheid te ver- gejuicht. schaffen de aanwezigen in te lichten over de vooruit- Een trio, voor cello, viool en klavier werd onder zichten van onze beweging in Zuid-Afrika. ademlooze stilte aangelioord. Ludw. van Peski was Zij werden ingeleid door Dr. J. B. Schepers. de cellist. Leverstein gaf ook nog eenige muzieknum- Uit het verslag in de N. Haarl. Crt. nemen we het mers ten beste, terwijl De Boer herinneringen voor- volgende over: droeg. De moeite was beloond. Hellevoet had ziin Afdee- De heer Van Gent besprak het vruchtbare werden ling al in de rustpoos. Moge ze het A. N. V. tot van het Verbond in Zuid-Afrika, voordat hij zijn eer strekken. eigenlijk onderwerp: Jong Zuid-Afrika en de Taal- beweging ging bespreken. Hoorn. We hoorden van hem hce vooral Dr. Van Ever- Wegens hoogen leeftijd heeft de beer J. C. v. d. dingen met succes zijn krachten beschikbaar stelt om Blocquery het voorzitterschap dezer Afdeeling neer- de Nederlandsche taal in Zuid-Afrika te bevorderen; gelegd. hoe twee Nederlandsche tooneelspelers, die daar uit- voeringen gaven de Afrikaners in verrukking brachten Maastricht (Jongel.-Afd.). voor het schoone Hoog-Hollandsch. Hij protesteert tegen een reeks artikeen in een cn- De penvoerder schrijft: zer groote bladen verschenen van de hand eener da- 17 Nov. hield onze Afdeeling eene zeer goed ge- me, die een viertal weken in Zuid-Afrika doorbracht slaagde vergadering. Nadat er eene wijziging in het en daarover dingen zegt, die meermalen geheel bezij- bestuur was aangebracht, waarbij als le voorzitter ge- den de waarheid zijn en het gevolg van onvoldcen. kozen werd de beer Aug. Defresne en als penning- de kennis van het Zuid-Afrikaansche yolk en hun tce meester de beer Jos. Gemmeke (Capucijnenstraat 21), standen, die men niet moet bezien door een Europee? dankte de voorzitter de aftredende leden voor hunne schen bril. ijvervolle bemoeiingen, vooral Jhr. Paul &raafland, Spr. stelt tegenover die beweringen zijn aankomst den aftredenden voorzitter, vocr zijne vele aan de Af NEERLANDIA. 7 deeling bewezen diensten en gaf het woord aan den Kade 30, Kralingen; 2e secretaris: C. Mcntijn; com- spreker van dien avond, den heer Carel van Oort, die missarissen: C. N. Kraayeve!d en mej. _Marie Roo- eene lezing hield over „Photographie als kunst". Deze denburg. lezing lichtte spreker toe met een aantal mooie licht- beelden. Het onderwerp werd door den spreker op W a gen i n g en (Stud.-Afd.). zeer gezellige en voor een ieder bevattelijke manier De penvoerder schrijft: behandeld. Dat de lezing in den smaak viel bij de 16 Nov. held de heer Attie Niebcer in de boven- leden bleek wel uit den luiden bijval, die hem na af- zaal der Studentensocieteit Ceres voor leden en genoo- loop ten deel viel. Ook de reeks lichtbeelden welke digden een voordrachtavond, die in alle opzichten ge- na de lezing volgde was zeer aardig. De meeste wa- slaagd mag worden genoemd. Op uitstekende wijze ren genomen uit het zeer schilderachtige Jekerdal in drceg de heer Nieboer eenige humoristische Betuwsche het bijzonder en het schocne Zuid-Limburg in het al- vertellingen voor, door hem zelf vervaardigd, getiteld gemeen. Als slot-lichtbeeld kregen we onze gehefde Cyrano de Bergerac. De Kuns:kenners van Mcdderwijk vorstin met hare lieftallige dochter Prinses Juliana te en De Pensicenganger. Onze voorzitter, de heer P. zien, Welker verschijning op het wit:e dcek alien een K. Heringa, was zonder twijfel de tolk van alien, toen luid hoezee ontlokte. hij na afloop den heer Attie Nieboer in warme hewoordingen dank bracht voor zijn genotvolle voor- Rotterdam. dracht. Van 2 tot 11 Dec. werd in het gebouw van den Het bestuur is voor 1912 samengesteld uit de hee- Rotterdamschert Kunstkring door de Afdeeling een ren: P. K. Heringa, voorzitter; F. A. L. Schoen- tentoonstelling gehouden van hetgeen in 1910 te Brus- maeckers, schrijver. Alyda Hove, Wageningsche Berg; sel was opgesteld in ons eigen Paviljoen en waar- A. Beets, pendngmees'er. voor het A. N. V. is bekroond met den grooten en eereprijs. De Afdeeling had goed gezien deze zaal te kiezen. lets over 't A. N.V. in Nederlandsch Limburg. De Rotterdammers kennen den weg erheen en ze [cent zich met haar donkere wanden uitstekend tot (vooral te Maastricht). het doen uitkomen van platen, kaarten, fcto's enz. Wij, Jong-Nederlanders, zijn optimisten; waren wij Vooral de hoofden der cngeveer 1000 over de heele 't niet, dan zou nimmer eene Afdeeling te Maastricht wereld buiten ons land verschijnende Nederlandsche zijn opgericht. bladen, in Vlaanderen alleen 700 a 800, maakten hier 13 Juli 1909 verscheen een hoofdartikel in de Lim- een voortreffelijken indruk en trokken zeer de aan- burger Koerier tot opriching eener Afdeeling van dacht. het A. N. V. 1 Werd niet opgemerkt: Maastricht De tentoonstelling heeft sedert 1910 aanmerkelijk voerde in dien tijd een scherpen verkiezingsstrijd en ttithreiding endergaan. Nieuw waren o. a. de verschil- de hoofden zaten vol politiek. lende programma s van feestelijkheden, foto s enz.. die Toen wandelden eens twee gymnasiasten, vriend- een overzicht geven van de samenleving der Neder- schappeiijk-gearmd, over 't Vrijthcf; zij bcgonn en te landers in het buitenland. Het was aardig bij deze „boomen'' over dat artikel: ?„he, jonge ieden kon kiek,'es zoo nu en dan de opmerking te hooren: „He, ?t A. N. V. ook wel gebruiken" ??t was wat voor daar ben, ik ook geweest" of, dat men op de foto's „de Maastrichtsche Gymnasiasten en H. B. S.-lui" ? familieleden ontdekte. „kom, kom, die zijn niet zoo letterkundig en voelen Aan den anderen langen wand hingen de beide we- „niets voor stambelangen" ?„alio, niet z(56 pessi- reldkaarten door den heer L. de Boer geteekend. Het „mistisch, laten we erover denken" ?en zij dach- zal verscheiden bezoekers gced gedaan hebben weer ten Brie maanden erover, doch dat uitstel werd nu eens te worden herinnerd aan de groctsche laden cn- eens geén afstel ! Zij stelden zich in verbinding met zer zeevarende voorou,ders, die Nederland groot heb- den schrijver van het bewuste artikel, die hun als ben gemaakt. Dat vooral de historische kaart zeer be- persoonlijken raad gaf om eerst de oprichting eener langrijk is, blijkt hieruit, dat verschillende personen, „ouderen"-Afdeeling af te wachten; dcch zij lieten vooral cp onderwijsgebied, er op aandrongen, dat zij zich niet in slaap soezen. zal worden uitgegeven. In de Kerstvacantie werd rondgevraagd, onderhan- De Bceken-Commissie maakte met hare Lekende ta- deld met Dordt, kennissen gepolst enz., men hoorde bellen, kaarten en statistieken een overzicht gevende wel 't thans zoo alledaagsch gezegde: „alweer een van haar zoo belangrijken arbeid in het verspreiden vereeniging ?„te sérieus cm s u c c e s te heb- van Nederlandsche boeken en couranten over de ge- ben" ?maar men besloot tech te vergaderen. Er heele wereld, weer een goed figuur. zaten juist op den kop af tien jongelui aan de grce- Voor het inrichten der tentoonstelling heeft zich ne tafel, doch zij hadden harde koppen en richtten zeer verdienstelijk gemaakt de heer J. de Wit, werk- brutaalweg eene Jongelieden-Afdeeling op: die waagt, zaam aan het hoofdkantocr te Dordrecht. Dank zi',n die wint. De leeraren in de Nederlandsche taal aan hulp, was alles keurig opgesteld. Gymnasium en H. B. S. spraken een hartelijk woord- Over het bezcek mag de Afdeeling tevreden zijn, je tot aanbeveling, Dr. W. van Everdingen kwam al had zij misschien nog meer personen verwacht. spreken en de zaak was gereed en gered. 't Teere Het Alg. N'ed. Verbond, de Afdeeling Rotterdam in boompje grceide; nu en dan zorid Dordt, de hoofd- het bijzonder, zijn er ongetwijfeld meer door bekend stam, wat levenssappen, doch weldra zal dit onnoo- geworden. dig blijken en omgekeerd worden. De tijd tot op- Anderen Afdeeligen wordt het houden eener derge- richting was goed gekozen, want de Maastrichtsche lijke tentoonstelling, waarbij het kantoor te Dordrecht jongelui kregen zin en inzicht in het vereenigingsle- steeds alle gewenschte hulp verleent, ten zeerste aan- ven; de „ovderen"-Afdeeling werd bijna een jaar la- bevolen. Zij geeft den menschen een duidelijk bewijs ter opgericht en wij?jongeren" hopen, dat wij eens van het doel en streven van het A. N. V. en een af- een gced voorbeeld aan haar mcgen nemen! De ou- doend antwoord op de vraag: „Wat wij nu eigen- dere Maastrichtenaren zijn niet alien even vurig voor lijk doen". de Nederlandsche taal en s'ambeangen; in denzel- den tijd toen te Maastricht het A. N. V. en J.-N. Rotterdam (Jongel.-Afd.). began te werken, werd er ook eene „Association Het nieuwe bestuur dezer Afdeeling is als volgt Francaise" opgericht. Daarover verscheen in La samengesteld: Meuse, dtd. 3 April 1909, een merkwaardig artikeltje, le voorzitter: M. C. van Vooren; 2e voorzitter: W. getiteld: „Chronique Maestrichtoise" ,,L'Alliance Leverstein; le secretaris: Jan W. de Bcer, Kor',e Francaise a Maestricht". Hierin stond te lezen, dat 8 NEERLANDIA. er te Maastricht eene Alliance Francaise was opge? Zouden te Roermond en te Venlo niet JongeEeden- richt, tot doel hebbend om bijeenkomstm en voors el- Afdeelingen kunnen opgericht worden ? lingen in de Fransche taal te organiseeren en om de- De leeraren en letterkundigen dier plaatsen en Oe ze mooie taal, die steeds door de deftige Maastricht- leerlingen der middelbare scholen moesten er niet sche burgerij werd beoefend, te onderhouden en zelfs lang meer over denken. de beoefening ervan aan te wakkeren. En verder: Dus aan werk, Jhr. P. GRAAFLAND. „Velen zal 't waarschijnlijk verwonderen, dat de Maastricht, September 1911. „oprichters dezer Alliance Francaise allen Vlamin- „gen (?) of Hollanders zijn. Onder hen geen enkel „Franschman, die overigens zeer zeldzaam zijn te „Maastricht. Wat zullen de Belgische flaminganten „hiervan zeggen ? Eene Alliance Franeaise gesticht VLAANDEREN. „door Vlamingen! Welk een gedrochtelijkheid! Lijkt ?t niet in hun oog een misdaad van majesteitschen- „nis iegens de Moedertaal!? Dan wordt nog beweerd, dat er weinige Franschen van geboorte onder de Maastrichtenaren ziin, maar Fransche winkelopschriften in het deze toch bijna alien Franschen in hun Vlaamsche land. hart zijn. („Sent Presque tous Francais de coeur"). La Meuse overdreef natuurlijk met olifantsvrach- Het zal alle Vlaamschgezinden wel meermaien cn- ten. Ware dit ophitsende artikel geschreven tusschen aangenaam hebben aangedaan te hebben moeten op? de jaren 1830?39. toen door den val van Venlo de merken hoe in de meest Vlaamsche steden het over- geheele provincie Limburg, behalve Maastricht in de groote getal der winkelopschriften in het Fransch ge- handen der Belgen was en Maastricht er naar hunkerde steld zijn. Dit is het geval niet alleen te Antwerpen, ook met Belgie vereenigd te worden, dan zou eeni- te Gent, te Brugge, ?om maar van Brussel niet te ge waarheid erin schuilen. Toen immers maakten vele spreken, ?doch oak in de zooveel k12:nere provincie? der aanzienlijkste jongelieden propaganda voor Bel- steden. Op vreemdelingen meet het inderdaad een zon- gie, zij waren verplicht de stad te verlaen en slo- derlingen indruk te weeg brengen, wanneer zij zich in ten zich aan bij de Belgische regeering, waar zij al- het hartje van het Vlaamsche land voor zoo een len, op weinige uitzonderingen na, prachtige betrek- overdaad van uitdrukkingen in een vreemde taal kingen kregen 1). bevinden. Men moge zeggen dat zoo iets slechts een Men gelieve te bedenken, dat toen in Belgie van uiterlijke schijn is en dat het innerlijke van het Vlaam- eene Vlaamsche b ewe g i n g nog geen sprake was sche yolk onaangetast blijft, stellig is het dat er wel zooals dit nu 't geval is en in Belgie de Fransche ,,something rotten in the State cf Denmark" is, wan- taal de officieele omgangstaal was. neer een yolk zoo jets in zijn eigen land verduurt. Maar om in 1909 te durven beweren, dat de def- Trouwens, men zal het niet gemakkelijk uit den geest tige doorsnee-Maastrichtenaren „presque tous Fran- van een vreemdeling kunnen wegredeneeren, dat een „cais de Coeur'' zijn, doet denken aan dat langzaam- yolk dat iets dergelijks verdraagt niet reeds door de uitstervend, doch hardnekkig geslacht van Waalsche bacil van de verfransching is aangetast. Men moge Belgen,; die ons Limburg nog „Limbourg cede? beweren wat men wil, men moge staande houden, en noemen. met reden, dat de indrukken die een vreemdeling 't Maastrichtsche en 't Limburgsche Fransch is een kortstondig bezoek aan een land opdoet, uit den soms zoo'n On-Fransch, zoo Hollandsch. aard der zaak slechts een zeer Opperylakkig karakter Toen wijlen de Courier de la Meuse ncg bestond kunnen dragen, een feit is zeker, dat men nooit, te- (tot voor weinige maanden 't laatste Fransche blad genover buitenlanders, den onvervalschten aard van in Nederland), stuurde men eens enkele exemplaren het Vlaamsche yolk zal kunnen verdedigen, wanneer aan L. Veuillot en deze spctte aldus met die would- wij ons voor toestanden bevinden als die welke in dit be-Fransche taal en stijl: „c'est une langue, v o i s i- artikel gewraakt worden. n e de la langue francaise? Het is ons gebeurd dat wij met Noord-Nederlan- Zeker 't valt niet te ontkennen, dat de Maastrich- ders, die geheel onbevangen, geheel objectief, ten op- tenaar nog wel jets voelt voor de Fransche taal, er zichte van de Vlaamsche Beweging stonden over de zijn wel en wellicht te veel Maastrichtenaren, die met verfransching van Vlaanderen en van het Vlaamsche het Fransch dwepen, die voor hunne kinderen eene yolk geredeneerd hebben en dat een van de antwoor- geemancipeerde educatie creeeren door francaises; die den die wij op onze bewering, dat ons yolk toch net op de tien Nederlandsche twee Fransche woorden ge- zoo verfranscht was als men oogenschijnlijk zou zeg- bruiken en hunne boekenkasten vol Fransche romans gen, luidde: „Indien dit werkelijk zoo is, dan zou stoppen; die Fransche dagbladen en tijdschriften ver- uw yolk al die Fransche opschriften in de Vlaamsche kiezen boven Nederlandsche en geboorten, sterfgeval- steden niet dulden." len en huweliiken aankondigen in de Fransche taal; En dit moge nu meer schijn dan wezen ziin, toch die Luik als hunne tweede vaderstad beschouwen en valt het niet te ontkennen dat, waar soortgelijke feiten Hever of alleen hunne pleizierreisjes maken door zich voordoen, er ie1s hapert aan het nationaal ge- Waalsch-Belgie en Frankrijk en niet door hun vader- voel van een yolk, er jets scheelt aan zijn besef van land of Vlaanderen. waardigheid. Acht men het mogelijk dat zoo iets, in Doch dit halfslachtig geslacht verdwijnt, sterft uit; omgekeerden zin, plaats heeft te Luik, of in welke an- ook in Maastricht zuEen eens de Nederlandsche taal- dere Waalsche stad ook ? Het yolk zelf zou daar al gauw korte metten mee gemaakt hebben en het zou en stambelangen do or v o e 1 d worden. 't Zal nog wat aanloopen, vele droppels zullen nog moeten val- daar overigens in het hoofd van geen enkelen hande? len, zij zullen den steen uithollen , non vi sed saepe laar opkomen om ooit zoo een onhandigheid te be- eadendo!?Vooral rust op 't jongere geslacht de eer- gaan. voile taak hunne moedertaal tot spreektaal te maken Aileen bij ons, in Vlaanderen, is dit alles mogelijk, in plaats van 't Fransch (dit hoofdzakelijk voor den Bij ons alleen kan men het volk in het giezicht slaan netten stand). zonder dat het opstuift. Ons yolk alleen lijdt aan ge- Nil nog eene vraag en een antwoord. brek aan karakter. Want men zegge niet dat de ma- gazijnen en winkels, die uitsluitend het Fransch ge- bruiken in hun bekendmakingen aan het pub1iek bij 1) Hierover leze men het zeer belangwekkend artikel Tn Limburgs voorkeur klanten bezitten, die, tot wat men in de jaarboek 1911: Roermond 1830?39. (Uitgave van Limburgs Provin- wandeling den beteren stand ncemt, behooren. en dat ciaal Oenootschap voor Oeschiedkundige Wetenschappen, Taal en Kunst het ten behoeve van dezen stand is, welke oak voor- NEERLANDIA. o al het Fransch-sprekend gedeelte van de bevolking uit- pour un peuple fiere une rue de Paris portera de- maakt, dat zij een vreemde taal bezigen. Want hui- sormais le nom de „rue des Wallons". M. H. Galli zen, zooals de verschillende bazars, zooals Tietz, A a rappele la reception faite aux conseillers parisiens l' Innovation, Vaxelaire-Claes, enz. vinden een groot a Liege et les fetes de Jemmappes." gedeelte van hun klanten onder de Vlaamschsprekende Die Conseillers zijn ock harteliik ontvangen ge- burgerij en onder het yolk. Men kan daarbij dan nog worden te Antwerpen en Gent. Aan beleefdheid denkt de talrijke tingel-tangels en cinema's voegen, die on- M. Galli niet eens. Een rue des F l a m a n d s der dezelfde lagen van de bevolking de meerderheid zal er te Parijs wel nooit komen. van hun bezoekers aantreffen. Overal is het Fransch wat de klok slaat; maar nergens gaat een woord van verzet op, zelfs niet wanneer het al eens gebeurt dat Uit onze Takken. in het een of ander caf?chantant een vreemde zanger het Vlaamsche yolk bespot, zooals het ook wel al is Ant w e r p e n. De afdeeling „Liederavonden voor voorgekoinen. Wanneer een yolk daartegen niet in op- het Volk" heeft, onder de bekwame leiding van den stand komt, dan mag men gerust zeggen, dat het ziek, heer F. Reynaers, sedert verscheidene weken haar erg ziek zelfs, is. werkzaamheden hervat. Aan een dezer liederaanleerin- Een paar jaar geleden is het „Vlaamsch Handelsver- gen verleende de zangeres, mevr. Hijmans, van Am- bond" begonnen den strijd tegen dergelijke kwade sterdam, haar zeer gewaardeerde medewerking. practijken aan te binden. De zegeltjes met het opschriit Ook de afdeeling „Hooger Onderwijs voor het Volk", „Briefwisseling, adressen, rekeningen, enz. in het Ne. welke dit jaar Mr. H. Lebon als voorzitter heeft, derlandsch" werden wel in grooten getale overal op- hernam haar werking op , 5 Nov. j.l. met een plechtige geplakt, maar wij betwijfelen zeer cf deze poging veel opening szitting op het Stadhuis, door de Stedelijke uitgewerkt heeft. Want zoo een werking kan alleen Overheid in den persoon van den Burgemeester, den dan eenig nut opleveren, wanneer zij door een noe- heer J. de Vos, bijgewoond. Dr. P. Hamelius, hocg- menswaardig aantal perscnen wordt gesteund. Wan- leeraar te Luik, handelde er over „Engelsche Schrij- neer slechts enkelen dit doer, dan maken dezen zich vers in de Woelingen van 1681---1682." 14 en 21 No- nieti, slechts belachelijk, hoe weinig belachelijk hun vember trad Dr. P. Tack op met het zeer actueele streven dan ook is, maar dan zullen zij hun ijveren onderwerp: „Niieuwe wegen in het onderwijs der met geen goed gevolg bekroond zien. Want als de Moedertaal". 28 Nov. en 5 Dec. sprak Dr. J. De- overgroote meerderheid den gewonen sleur blijft vol- nuce over „Amerika vOOr en na Columbus" (met gen, dan is het zeer begrijpelijk, dat geen winkelier cf lichtbeelden). 12 Dec. had de heer Leop. J. H. Meyer, magazijnhouder er aan zal denken om voor die enkele bestuurder van de Nederlandsche School te Antwer- uitzonderingen jets aan den gang van hun zaken te pen, het „Over de Middeleeuwsche liederen". Over veranderen. Wanneer de Vlaamschgezinde winkeliers de voordracht van Prof. G. J. P. J. Bolland, te Lei- zelf, en zoo zijn er, zich in hun handelsbetrekkingen den, die 16 Dec. sprak over ,,Het Nederlandsch als niet van het Nederlandsch bedienen of de opschrif ten voertaal in de wetenschap" hopen wij in een volgend op hun magazijnen in het Fransch stellen, wanneer nummer breedvoerig terug le komen. De bekende Vlaamsche leiders of hun huisgenooten zich bij den Vlaamsche philoloog, de heer J. Vercoullie, hoog- heerschenden slaat van zaken neerleggen, en zoo zijn leeraar te Gent, handelde 19 Dec. over „De taal- er ook, hoe wil men dan dat er verbetering in den grens in Belgie". toestand gebracht wordt ? Wij beschouwen zoo een toestand als een beeedi- Br u s s e 1. 26 October trad hier op Dr. W. van ging voor het Vlaamsche yolk, doch wanneer dit volk Everdingen, secretaris der Bceken Commissie van het zeif die beleediging niet voelt, dan schijnt de oplc s- A. N. V., met het onderwerp: Verhooging van sing van dit vraagstuk wel een cnbegonnen werk. Er het stambewustzijn, verspreiding van is niets zoo gemakkelijk en aangenaam dan zich in Nederlandsche boeken door de Boeken- een heerschenden toestand te schikken en gemakzucht en Comniissie van het A. N. V. strijd zijn twee woorden die vijandig tegenover elkan- Gezellig koutend schetste hij. met woord en beeld, der staan. Maar karaktervol is het in ieder geval niet. ?de muren der zaal waren met allerlei platen en En wij herhalen wat wij hier al meermalen neerge- tabellen versierd, ?wat er zoo al gedaan wordt door schreven hebben: „Hebt karakter, Vlamingen! Zon- het A. N. V., en voornamelijk door de Boeken-Com- der dat is de zegepraal van den Vlaamschen strijd missie, overal waar op den aardbol Nederlandsch- niet mogelijk. En karakter, helaas, is dikwijls, ver bij sprekenden woven. Jammer maar dat vele leden zich U le zoeken!" hadden laten afschrikken door het ongunstige weder. Zij, die het trotseerden, hebben zich zeker niet be- Fraiikrijks werken in Vlaanderen. klaagd! De penvoerder van Groep Belgie schrijft: ?14 November, had in het Vlaamsch Hui s, de tweede voordracht plaats, met lichtbeelden dezen Nederlandsche officieele en niet-officieele menschen keer. Zendeling H. Guillaume, van het Rijnsche Zen- zijn bang om zich te branden aan koud water, wan- dinggenootschap, trad voor eene eivolle zaal op. Ruim neer 't er op aan komt om b e w ij s te geven van twee uren hield hij de aandacht geboeid door zeer daadwerkelijke sympathie, laat staan steun te ver- wetenswaardige dingen te vertellen over de Bataks leenen aan den Vlaamschen taalstrijd. Men mag Lich op Sumatra. niet mengen in de politieke aangelegenheden van een Wat is er daar al gewrocht voor de beschaving! naburig land. Wat al scholen gesticht, niet alleen inlandsche, maar Frankrijk mengt zich iederen dag in dien taalstrijd alreeds ook eene Nederlandsche! tegen ons en tot bevordering van het Fransch, un- Een mooie, aangename voordracht, en leerzaam der alle soorten van vormen: Steun aan Fransche en vooral, zoo besloot de heer Kesler, teen hij aan het Franschgezinde scholen, Fransch-Belgische pers, he- einde den heer Guillaume dank zegde, en de gan- vordering van Fransch tooneel, kwistige uitdeeling sche vergadering stemde geestdriftig met die lof- van Fransche ordelinten aan bestrijders van de Vlaam- spraak in. sche Beweging, die noch tegen Frankrijk noch tegen de Walen gericht is; openbare betuigingen van sym- C ha r l e r o i. 26 Nov. richtte deze Tak zijn eers.e pathie voor Waalsch streven. winterfeest in met een liederavond. De heer J. Kesler, Een Bier laatste uitingen was het voorstel 10-11-'11 van Brussel, hield voor een zeer talrijk publiek een door Henri Galli in den Conseil Municipal de Paris boeiende voordracht over „Een reis door het wonder- gedaan, opdat „en temoignage de l'amM profonde schoone Italie" (met lichtbeelden). Daarna herhaling DE NEDERLANDEN1). TH. VAN RUSWIJCK, Antwerpen 1811-1911. Muziek FRANS SAGERS, Amsterdam. 9&aestoso IV AIM MUNI 111111111M, b01?111 ANEW 1111111?1,211111111=0.! 1111111111111111111111 MIN MINIM 1111111111111111111M 11111111111111111111111111111. 11141111111110111111111 JIM MOW WNW 111."111111111111111111111111 BOW 01111111 0111 DII =III IN 1111111111111,411111 MIN •Il NMI 11111?1111111111111111111111111111 111W ?15-....... i ' .11? ? . MIIIIIMMir'1111111P MIllf MN IIIIIIIrii Dell 41111111MI " .4.' A IIIPIUILMr" AIM II= NM MI 111111LAIIIIINIMAIIIIIII" 111111r MIK IMINIEN?IIIIMZ. Ire^ A /4111^ I ..- Ilia 411111111111111111/ INIIIIIIII^r 141?411111r AMMO MM. IP' ? 4 1......^PIIIIIIIIII101.6411 IX diff 11111171 MEM 11111M- 114/11 CNNIVAIIIII MUM MIMI 11?1111M6/1111 II 1111wilat ir P 1311411P11111111111111111111 1 Mill ajar V^Qe. Ls 't dLe van ons wa we te n 4 -..... . Er 4111M1111111?1,111111111F MN 1?11F;711111611^`111111111^1r. 11111?111/101111111171E1111111111r'1111111 AMIE I FAIMMIIMM EN. MB IMIL 1111111111?1111.1111 all MIN AIM= 1 wawa= sir NM ___ ..--- - NMI 4111111111.1MIN IMO JIM MIMI NM IP I MIMI. 111111:111r =II WM I= MBINP111 711'W AU 11^^?VIM VASE MI MIK 11111111 MMIll 111111.^21 dil ME de N_ederlandert z rt? tr, # -? 'tOude Neercluitsch spreert. -4- 8 _ _ <7,,c) 71.uto /1 0 0 r I svy WIN IIIAIIIMPANIIIIII MOP- MOM 111/11111111=11/111.11111111 NANIWAIP I nr. I INNINIMI I ir 41?11:11111•Mr-1111111•WillEllr "%AIME MU INN= MEM _u IIPANIIIIIIINi WA: I 4111P.:=1 IMNAIIIIII=14111111m YEE' A1111111111111=111410111111 HAM .41.?- .!11 V 11111/111111E EllY1111111111111111 i1 III -IMO NM S= 111111111111 I I rallE11 I NM Mir = WI I NM OM. -e- l) Aan den heer FERD. REYNAERS, muziekbestuurder der Antwerpsche Liederavonden voor het Volk (A. N. V.) om het genoten kunstschoon van de zangfeesten 13, 14 en 15 Augustus 1911. †^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^†^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^†††††^3 NEERLANDIA. 1 van twee liederen, die verleden jaar reeds werden aan- geleerd enaanleering van het prettige volkslied: „Hij die geen liedje zingen kan." Het feest eindigde met de gebruikelijke kostelooze bcekentombola. ZUID-AFRIKA .. G e n t. Letterkundige Afdeeling. 11 Dec. hield de heer M. Minnaert een buitengewoon belangwekkende voordracht over: „De Muziek als uitdrukking". De jonge redenaar ?die tegelijk voortreffelijk mu- Ons Meester. sicus is ?lichtte zijn stellingen toe met motieven van de voornaamste componisten, met geoefende hand ge- Zoo langzamerhand verdwijnen ze, onze meesters, speeld. en daarom is het goed aan de enkelen, die nog in 18 Dec. las J. M. Brans voor uit een bundel ter Leven zijn, een woord van hulde, en aan de gestor- perse: „Wilde rhythmen, tamme rijmen". Brans zweeg venen een woord van nagedachtenis te wijden. Het als dichter en prozaist gedurende lange jaren. Wat we waren stillen inden lande, geen leven- of beweging- van hem nu krijgen, is meer dan een n a-oogst. makers op politiek, noch op taalgebied: en daarom worden zij helaas... vergeten. K o r t r ij k. 3 Dec. Voordracht- en Leesavond in Zoo nu en dan kwam een enkele Nederlander uit het Stadhuis door den heer 0. de Gruyter, declama- naar de Kaap. Het was hem zelf of zijn ouders niet tor. Een echt kunstfeest. Programma: Werk van Priem, wel gegaan. Hij had gestudeerd of goed cnderwijs Boutens, Gezelle, Multatuli, Pol de Mont, M. Metz genoten en omdat hij ncg jong was, besloot hij naar Koning, Heyermans, Hegenscheidt. Openingstuk voor de Kaap te gaan. Een ambacht verstond hij niet en piano door den heer A. Vermeulen. Zangstukken door met hersen-arbeid, vooral voor nieuwelingen, is er den heer P. Desloovere. nooit veel in de Kaap te verdienen geweest. De Gruyter is een degelijk kunstenaar, die wel in Zoo kwamen zij geleidelijk de een na den ander Noord-Nederland gehoord zou mogen worden. op 't Platte land terecht, meestal nooit verder dan de 12 Dec. hield de Tak een algemeene vergadering, zoogenaamde ouw kolonie en namen zij de veelal on- waarop het bestuur herkozen werd, dat thans als volgt dankbare taak van huisonderwijzer op zich. Zoo is samengesteld: Voorzitter: Advokaat V. Lambrecht; bleven zij gewoonlijk hangen in hetzelfde distrikt, jaar onder-voorzitters : Gust. Byltiauw, Dr. 0. van den in en jaar uit onderwijzende; bekend en meestal he- Berghe; penningmeester: V. Verhougstraete; schrijvers: mind bij iederen bewoner en hun leerlingen. Wat was Om. Provost, Kam. van Wulleghem; bestuursleden: hun Hollandsch goed, vooral hun t rieven munten uit; Dr. V. Depla, Arm. Lamoral, Fr. Mattheussens. want meester was onverbiddelijk en dulde geen tau- Een zeer belangrijke bespreking volgde betreffende ten. Hun Engelsch was eveneens goed; doch, de uit- het inrichten van volksliederavonden. spraak was een beetje scherp. De predikant van het Een commissie zal samengesteld worden om te trach- dorp had zeer weinig moeite met aanstaande lidma- ten ditmaal de zaak door te zetten. ten, die van meesters school kwamen, en meester zelf ?ach hij had zich geschikt in de omstandigheden, was oud geworden en leefde zoo jaar in jaar uit, M e c h e 1 e n. De „Liederavonden voor het Volk" slechts een enkele maal per jaar naar het dorp gaan- zetten regelmatig hun werkzaamheden voort. Het ge- de, steeds zijn Hoog-Hollandsch sprekende. tal zangers en zangeressen stiigt soms tot 70-80. Zoo waren er misschien eenige honderden verspreid Onze liederen dringen door tot in de kleinste achter- over alle deelen der Kaap-Kolonie, en hce gced deed buurtjes, worden in de lagere scholen aangeleerd en het hun, wanneer zij een landgenoot ontmoetten. Soms verdringen stilaan de onzedelijke straatliederen. reden zij uren te paard, wanneer zij vernamen, dat Een „Jonge Wacht" kwam tot stand. Zij beet bier of daar een landgenoot woonde of tijdelijk ver- „De Jonge Klauwaerts", is bij het Verbond aange- blijf hield. Schrijver dezes heeft ze gekend, die met sloten en bestaat nit jonge Vlaamschgezinden, welke een ossenwagen de lange reis maakte om toch hunne ons behulpzaam ziin bij het inrichten van lieder- moedertaal nog eens te hooren, en te praten over 't avonden, extension-lessen, feestelijkheden en voor- land, dat zij in zoovele jaren niet hadden gezien en drachten. nooit meer zoviden betreden. Velen van deze oud- In den schoot der Afdeeling werd een declamatie- strijders liggen onder de eiken, welke hun altijd de- avond ingericht. Dr. De Gruyter, uit Gent, droeg er den denken aan Holland en in den ruimen zerk op pareltjes voor uit onze moderne letterkunde. Zi;n bij- hun graf, staat uitgekapt: val was groot. De lessen van het „Hooger Onderwijs voor het Volk'' worden regelmatig gevolgd door 150-200 toe. Hier rust Meester hoorders. Achtereenvolgens traden op: de heer Collaer, (volgt naam). student, over ,,Cesar Frank als componist". Schoone nieesterstukken werden op de piano voorgedragen. Wij allen denken aan hem in Liefde. Dr. J. Denuce, uit Antwerpen, handelde in 4 les- sen over „De beschavingen van Amerika". of: Dr. C. de Bruycker, uit Gent, sprak in 4 lessen, Meester was vijf en twintig jaren in onze famielje. door lichtbeelden opgeluisterd, over „De levende we- Hij ruste in vrede. reld in verband met hare omgeving". Het ledental steeg van 120 tot 160. Nu onder de nieuwe onderwijswet zijn de laatst overgeblevenen afgedankt met een gratifikatie. Ande- ren zijn gehuwd en 'even nu met hunne kinderen; doch hun aantal begint te dunnen; want voor nieuw aangekomenen is er geen gelegenheid meer en hun Nedertanders en Stamverwanten, werk is nu door onderwijzeressen overgenomen. Bevordert de Viaamsche Beweging door Mogen de enkele overgeblevenen hun laatste levens- jaren zonder bekommernissen uitleven. in Vlaanderen Nedertandsch te spreken JAC. SPOELSTRA. en in Uw briefwisseling met Vlaanderen het Nederlandseh te gebruiken. Babanangospruit (Zoeloeland). 12 NEERLANDIA. Kinderfeest der Hollandsche Zieken- en Begrafenis-Vereeniging te Johannesburg. Kaapstad. To the Candidates. Dear Sir, De Afdeeling Kaapstad en Omstreken gaf 9 No- We shall be obliged by your early reply to the vember weer haar maandelijkschen avond, onder lei- following question for publication in the local ding van mevr. E. M. C. Loopuijt. De avond werd press. ?zooals gebruikelijk is ?geopend met het Ver- Are you in favor of upholding the equal bondslied, waarna mej. Hoogendoorn een pianosolo rights to both Languages in the Municipal Ad- gaf. Hierna zong het koor onder leiding van mevr. ministration as well as in the Council, without Luyt twee liederen. Mej. Van Oordt gaf twee vow-- reserve ? drachten ten beste: De Redding, van Bogaerts en Yours faithfully, Het Mannetje in de Maan, van De Genestet, welk laatste het meest gewaardeerd werd. SOPHIE H. DEYS—DRAAYER, Na de rustpoos speelde mej. Hoogendoorn weder een Hon. Secretary. pianosolo en tot slot voerde de Rederijkerskamer Au- rora het kluchtspel: Kort van memorie, op. Dit rondschrijven is in het Engelsch gesteld, om- Johannesburg. dat slechts weinig candidaten Hollandsch verstonden, Verschillende bevestigende antwoorden kwamen in. De Afdeeling Johannesburg en Omstreken van het Bij deze verkiezingen is ook gekozen de heer Deys, A. N. V. heeft het volgende rondschrijven aan de kan- de eerste Hollander sedert de 15 jaar dat deze Raad didaten voor den Gemeenteraad gericht: in Johannesburg bestaat. De Commissie voor het Kinderfeest te Johannesburg en muziekgezelschap. NEERLANDIA. 13 lokt, welke 's-Lands onafhankelijkheid in gevaar zou- den kunnen brengen." Luide toejuiching loonde den spreker voor zijne OOST-INDIE mceite, Na een openbare bespreking werd de motie met algemeene stemmen aangenomen, waarop dr. Mohr, voorzitter van de Debatvereeniging, den inleider dank bracht voor zijn doorwrochte rode. Een wereldtaak voor Nederland. Naschrift. In het hoofdartikel van het Oct.-nr. van Neerlandia Mr. A. B. Cohen Stuart, voor 1910 een der eerste heeft het Hoofdbestuur duidelijk te kennen gegeven, krachten in de A. N. V.-beweging hier te lande, blijft dat het zich geen gezeg aanmatigt in het hoogst ne- ook in Oost-Indic een der voorvechters. telige, buiten zijn gezichtskring liggende vraagstuk, Van een lezing onlangs door hem gehouden te Bui- door Prof. Van Vollenhoven in het bedoelde Gids- tenzorg geeft de Javabode het volgende verslag: artikel opgeworpen. Dat het A. N. V. den stoot gaf tot het beek „In In een voor leden van de Debatvereeniging der "t Zicht der Derde Vredesconferentie" was uitsluitend Afdeeling van het Algemeen Nederlandsch Verbond en om de aandacht van het Nederlandsche yolk te vesti- van de societeit te Buitenzorg toegankelijke lezing over gen op deze internationale bijeenkomst, die voor ons bovenstaand onderwerp, heeft Mr. A. B. Cohen Stu- Nederlanders bovendien eene groote nationale betee, art, hoofdcommies ter Algemeene Secretarie, Donder kenis heeft. Aan de mannen van gezag op internatio- dagavond j.l. getracht instemming te verwerven met naal rechtsgebied verblijve in dezen het oordeel over zijn denkbeeld, cm aan het Algemeen Nederlandsch de middelen; aan de breede schare de steeds stijgen- Verbond, daarvoor krachtens zijne beginselen en inrich- de belangstelling in den ontwikkelingsgang der vre- ting in de eerste plaats in aanmerking komend, de desbeweging. Geen beter uitgangspunt tot het wekken leiding toe te wijzen in de, door den Leidschen hoog- di'er belangstelling dan het van geestdrift tintelende leeraar mr. Van Vollenhoven in diens bekend Gids- artikel in de Gids van Nov. 1910. De waarde daar- artikel van November 1910 geschetste taak voor Hol- van voor de praktijk moet door deskundigen worden land, om den stoot te geven tot de vorming van eene uitgemaakt. zoogenaamde internationale politie, eene wereldstrijd- Mr. Cohen Stuart heeft intusschen een voortreffe- macht, die zoo noodig zal kunnen optreden voor een lijk werk verricht door in zijn omgeving de aandacht richtige tenuitvoerlegging van door het Haagsche Ar- te vestigen op de naderende conferentie; een beknopt bitragehof of door een anderen internationalen rech- verslag zijner lezing is echter niet voldoende voor een ter gewezen vonnis. volledigen indruk van het door hem gesprokene. Spreker hield zich in de eerste plaats bezig met de beantwoording van de vraag, of in dezen tijd oor- Red. Neerlandia. logen om de macht als zoodanig, oorlogen in het oniniddellijk staatsbelang, waarschijnlijk zijn, Hierbij sloot aan een bespreking van de mogelijkheid, dat Afdeeling Batavia. oorlogen zullen uitbarsten om meer bijzondere rede- nen, waarbij dus allerlei bijzondere belangen als mid- Aan het jaarverslag over 1910, dat ons eerst in dellijk staatsbelang erkend zijn. Nov. 1911 bereikte en in het Dec.-nr. niet kon wor- Besluitende dat de internationale gesteldheid, de den opgenomen, is het volgende ontleend: tijdsomstandigheid gunstig is voor uitingen van inter- nationalisme, werd vervolgens nagegaan of de stand, Op 1 Jan. 1910 teide de Afdeeling 255 leden, ter- waarin zich die wereldomspannende beweging thans wijl op 1 Jan. 1911 het aantal leden slechts het ge- bevindt, haar in staat stelt tot het vormen van een tal 260 bereikte. Hieruit blijkt wel dat te Batavia in instelling als „de Generaliteit", waarop door prof. het streven van het Alg. Ned. Verbond nog steeds Van Vollenhoven ?en door velen met hem ?de een teleurstellende geringe belangstelling bestaat, al hoop is gevestigd. wijst het ledental dan ook een kleinen vooruitgang aan. Aangezien ook dit, volgens de uiteenzetting van Door het bestuur werden eenige bijeenkomsten in den spreker, mocht worden aangenomen, stede hij de gericht, waar leden of vrijen toegang hadden of tegen vraag of wij, Nederlanders, bereid en in staat zullen belangrijke prijsvermindering, bijv. de muzikale lezing blijken in dezen tijd op het wereldtocneel te treden van de heeren Pisuisse en Blokzijl, waar slechts een en er een taak te vervullen, even moeilijk als indruk- honderdtal belangstellenden aanwezig waren, waarcn- wekkend en eervol. Sprekers uitvoerige beschouwin- der nog 66 betalende bezoekers, niet-leden. gen ter zake deden hem die vraag bevestigend beant- Verder wordt vermeld de avond in den schouwburg, woorden, onder tweeledig voorbehoud: 10. dat een toen eenige onderwijzers van Bandceng in samenwer- streven onzerzijds in de bedoelde richting geen na- king met het N. I. O. G. een voorstelling, gaven van tionale levensbelangen in gevaar brengt; 20. dat het Esmoreit. De Afdeeling gaf hiervoor een subsidie van mogelijk zal blijken ons nationaal leven tot krachtiger f 100.? waartegenover stond dat de leden tegen hal- uitingen te brengen, dan thans over het algemeen het ven toegangsprijs de voorstelling konden bezoeken; geval is. slechts 24 leden maakten hiervan gebruik. Nog slech- Sprekers breed opgezet betoog leidde ten slotte ter was het bezoek der leden op het concert der da- tot een krachtig pleidooi voor een gehocr geven aan mes Russer en Van Velthuysen, waar de leden ook de „Roeping van Holland", dat hij besloct met het tegen belangrijke prijsvermindering (door subsidie voorstellen der volgende motie: van de Afdeeling) toegang konden bekomen. „De leden van de Debatvereeniging, de Afdeeling Verder gaf de Afdeeling nog in samenwerking met Buitenzorg van het A. N. V. en van de Socie!eit Bui- den Pianten- en Dierentuin een avond, waarop de tenzorg, in hunne vergadering van 12 October 1911, (door de Afdeeling Amsterdam van het A. N. V. spreken den wensch uit, dat het A. N, V., in samen- welwillend afgestane) lantaarnplaten vertoond werden, werking met de daarvoor in aanmerking komende ver- welke betrekking hebben op ons koninklijk huis. eenigingen en instellingen, naast hare werkzaamheid Herinnerd mag nog worden, dat de Afdeeling heeft ter bevordering van Nederlandsche vclkskracht, medegewerkt aan de hulde-betooging voor onzen groo- aanvaarde de taak om door studie en propaganda te ten Nederlandschen tooneelspeler Louis Bouwmees- streven in de lijn, door professor mr. Van Vollen- ter door het schenken van een bloemstuk en het ge- hoven geschetst in zijn ,.Roeping van Holland", met ven van een bijdrage aan het geschenk in envelop. then verstande, dat geen maatregelen worden uitge- Bij de aanbieding werd namens het A. N. V. het 14 NEERLANDIA. woord gevoerd door Mr. J. A. van Dijk. langs een „canal" gaat. In de „Rijnprovincie ont- De gunstige toestand van de volksleesgezelschappen, moet hij op zijn tocht tangs den ,,Rijn" telkens Ne- waarvan in het vorig verslag met blijdschap gewag derlanders en moet er door Duitsche plaatsnamen of werd gemaakt, bleef ook dit jaar bestaan. Het leden het doortrekken van een „Wald" aan herinnerd wor- tal bleef ongeveer gelijk (pl. m. 200), terwijl de gel- den dat hij zich op vreemd grondgebied bevindt. delijke toestand dezer instelling zoodanig vooruit ging Trekt de toerist de zuidelijke grenzen over dan zal dat niet alleen alle kosten door haar zelf werden be- hij echter in twijfel verkeeren of hij nog in °rooter streden, doch nog tevens aan het einde van het jaar Nederland, dan wel in het Fransche land is. Hij ont- aan lezers als premie een scheurkalender Neerlandia moet menschen die van „Brugge" komen of naar uitgereikt kon worden. „Gand" gaan, trekt met de „stoomtram" het ,,Canal In het laatst van het afgeloopen jaar werd beslo- Leopold" of het „Canal de la Derivation de la Lys" ten een sub-commissie van de Boeken-Commissie te over, ziet medereizigers uit- en instappen te „Cap- Rotterdam in het leven te roepen, ten einde min- Hike", „Eecloo" en „Oostwinkel", bemerkt, dat hij vermogenden, vooral uit het leger en de vloot, goede zich in de buurt van het „Drongengoedbosch" be- Nederlandsche leesstof te verschaffen, en ook zooals vindt en weifelt of hij den trein naar ,,Gent" zal ne- van zelf spreekt, de Boeken-Commissie te Rotterdam men of door het „Canal de Gand" zal varen. daarmede in haar streven te steunen. Hij wil zich echter eerst overtuigen van den bloei De heeren bestuursleden Palm, Dr. Broersma en de van Zuidnederland's grootste handelsstad en raad- heer De Greve werden tot een voorloopige commissie pleegt daarvoor den atlas. Hij vindt ,,A n v e r s" sur benoemd die deze aangelegenheid nader zou regelen. .,l'Escaut" met de aanduiding dat die stad ook wel De leden worden uitgenoodigd de bceken welke zij _Antwerpen" aan kie ,,Schelde" genoemd wordt. eventueel missen kunnen, aan deze Commissie in eigen- Heeft hij zijn fiets bij zich, dan rijdt hij lustig over dom of te staan. het „wielrijderspad" naar de plaats van bestemming. Voor de eerste maal werd een vergadering gehou- Maar overkomt hem onderweg een ongeluk, dan moet den van het Groepsbestuur met afgevaardigden der hij van den „chemin de fer vicinal" gebruik maken. verschillende Afdeelingen, teneinde onderling meer sa- In Antwerpen ontmeet hij een landgenoot die met menwerking te verkrijgen. Fen stap in de goede rich- den trein „de Rotterdam a Anvers" is aangekomen, ting dus. De propaganda voor het Alg. Ned. Ver- en een ander die, per Owlet van Breda gekomen, on- bond door de leden zelf laat nog veel te wenschen over. derweg telkens een gezellig riviertje _de Mark" ont- Aan het slot van het verslag wordt een woord van moette, dat in de buurt van de ,,Strijbossche Beek" dank en hulde gebracht aan den heer J. W. Roes- dien naam voor ,,la Marck" moest verwisselen. singh van Iterson J.Azn.. onder-voorzitter der Afd. Zijn atlas raadplegende ziet hij dat hij op zijn reis en secretaris der Groep Ned. Indie (thans met ver- door de Kempen niet slechts gebruik kan maken van lof in Nederland) voor al wat hij gedurende zijn den „chemin de fer d'Anvers", de Limburgsche gren- langdurig verblijf in de tropen heeft gedaan ten bate zen naderende van den „spoorweg", maar ook van van het Alg. Ned. Verbond. verschillende waterwegen: „Canal de jonction de l'Es- caut a la Meuse", Canal d' Anvers a Turnhout", Oproep tot leniging van de stormramp „Canal de la Campine", „Canal d'embranchement vers in Nederland. Hassell". De afstand is wat groot, maar anders zou onze toerist, door de vele „wielrijderspaden" verlokt, Door het bestuur der Groep Nederlandsch-Indie zijn ititstuilend zijn rijwiel benuttigen voor ziine reis, pogingen aangewend tot leniging van de rampen ver- langs tal van plaatsjes met zulke gezellige Nederland- oorzaakt door den hevigen storm, die vooral de pro- sche namen, naar de boorden van de _Maas", die er vincien Zeeland en Holland in de maanden Septem- zich wellicht over verwondert dat zij van Stevens- ber en October j.l. heeft geteisterd. weert tot ver voorbij Maastricht, zelfs waar de Ne- Door middel van advertentien in de meest gelezen derlandsche Revering niets meer over haar te zeggen Indische dagbladen verklaarde het Groepsbestuur zich heeft, zich uitsluitend met haar Nederlandschen naam bereid tot het in ontvangst nemen van giften, terwiil moet behelpen en zelfs niet een enkele maal aan haar door een aanbevelend woord in die bladen, de Indi- coquet Fransch naampje herinnerd wordt. sche ingezetenen werden opgewekt tot het zenden van Hebben de bewerkers zich wel eens afgevraagd wel- bijdragen, en door een rondschriiven de hulp van de ken indruk de atlas op onze Vlaamsche stamgenoo- Groepsvertegenwoordigers in Nederl. Indie werd in- ten moet maken en verdient het niet ernstig overwe- geroepen tot het bijeenbrengen van gelden, een ieder ging er bij een volgende uitgaaf rekening mede te in zijn omgeving. De ontvangen giften zullen worden houden, dat het gebruik der Nederlandsche taal nog overgemaakt aan het Hoofdcomite in Nederland. ver over de zuidelijke grens van ons land meer met Met ingenomenheid maken wij melding van deze de omgeving in overeenstemming is ? pogingen, van den uitslag waarvan, te goeder tijd, in 's-G r a v e n h a g e, Oct. 1911. N. J. VERKOREN. Neerlandia bericht zal worden gegeven. Leadingblad. Geachte Redactie, INGEZONDEN. In het nummer van Neerlandia van Nov. 1911 staat onder mededeelingen: „In Mutua fides, een geschrift verspreid door een „vereeniging tot het verkrijgen van goed dienstperso- De atlas van Nederland van den A. N.W. B. „neel, staat: De Nieuwe Courant is een der leading „bladen van Nederland. De A. N. W. B. heeft met de uitgave van den at- „Waarom niet t o o n a a n g e v e n d e gebruikt ?? las van Nederland aan het toerisme een grooten dienst Mag ik U in de eerste plaats doen opmerken, dat bewezen en terecht wordt daarvoor den bewerkers „M u t u a Fide s" de naam is niet van een ge- veel lof toegezwaaid. Wipt de toerist over de gren- schrift, maar van de op mijn voorstel den 3en April zen dan blijft de atlas nog geruimen tijd zijn ge- j.l. opgerichte Vereeniging, die, zich ten waardeerde gids. Doch hij bemerkt terstond dat hij doel stelt eene betere verhouding te zich op vreemd grondgebied bevindt, al is er wel- bevorderen tusschen werkgevers en eens reden tot twijfel als hij in Daschland nu eens w e r k n e m e r s, doch die zal beginnen met te trach- een „kanaal" of „beek" oversteekt, een ander maal ten verbetering te:brengen in het zoogenaamde d i e n s t NEERLANDIA. 15 bode n-v r a a g s t u k, waaronder iets meer te ver- Stand ?Klasse. staan is dan het verkrijgen van goed dienstpersoneel ? Aan de Redactie van Neerlandia. Verder had U zich met uw bedenking tegen het ge- bruik van het woord leading moeten wenden tot Gij erkent dat het woord klass e, in de sociahstische de directie van De Nieuwe Courant, welke de adver- geschriften veel gebruikt, geen germanisme is, maar tentie, waarin dat vreemde woord voorkomt, heeft geeft toch te verstaan, dat het, in de beteekenis welke doen plaatsen in het door „Mutua Fides" uitgegeven het in die geschriften heeft, uit Duitschland is inge- geschrift. voerd en betreurt dat dit nieuwe woord „het goede Met opname van het bovenstaande in een der vol- en schoone woord stand in onbruik heeft gebracht". gende nummers van Neerlandia zult U zeer verplich- Hiertegenover dient opgemerkt, dat ook in de Duit- ten, Uw dw. dr., sche taal het woord stand door het woord k 1 a s- s e is verdrongen, en evenzoo in de Fransche taal. Mr. W. J. H. DE VISSER. De reden is, dat de socialistische schrijvers iets heb- Den H a a g, Stadhouderspl. 65, December 1911. ben uit te drukken, dat door het woord stand slecht wordt weergegeven; dat het door bezigen van het Naschrift. woord stand over een ietwat ander begrip, tot mis- verstand aanleiding zou geven; en dat zij daarom een Mr. De Visser heeft ?waarschijnlijk door de groote ander woord gekozen hebben, een in dit verband liefde voor zijn vereeniging ?over 't hoofd gezien, nieuw woord, het woord klass e. Het woord dat het door hem gewraakte bericht in Neerlandia stand roept de herinnering op aan de oude maat- van November 1911 alleen zegt: „In Mutua Fides schappij-indeeling van het socialisme, met haar vast- staat leading bladen." In 't midden wordt gelaten, omschreven, afgesloten volksgroepen, s t a n d e n, met wie het stelde en plaatste. Dat Mr. De Visser de eigen rechten, eigen instituten. Stand is een woord mededeeling in Neerlandia als oorspronkelijk niet van dat ten deele een p o 1 i t i e k e n zin heeft. Onze hem zelf afkomstig aanduidt, doet ons in hem een huidige maatschappij kent die standen niet meer. Maar ongevraagden steun voor onze bedoelingen zien, wel- het ekonomisch onderscheid tusschen hare leden is daar- ken wij gaarne aanvaarden. Overigens zal Mr. De mee niet opgeheven. Er zijn groote volksgroepen met ver- Visser 't wel met ons eens zijn, dat voor ons doel de schillend ekonomische taak. De twee grootste dier juiste omschrijving van de beteekenis van Mutua groepen zijn die der arbeiders en die der kapitalisten. Fides weinig of niets aan het door ons genoemde feit Er moest een nieuwe naam zijn voor het nieuwe be-. afdoet. grip, het nieuwe feit: k l as se is de overeengeko- men naam. Schuilt in de vervanging van het woord stand Bromo-Geyser. door het woord k 1 a s s e zoo geen taal-onzuiverheid, Geachte heer hoofdopsteller, wel ben ik het met u eens, dat er ook door socialis- tische schrijvers sommige verwerpelijke germanismen in In uw geacht November-blad, komt eene mede- onze taal zijn gebracht. Door daartegen in te gaan, deeling voor, omtrent „waterverwarmers" bij ons zoudt Gij een goed werk doen. Of m o e d g e v e n d meer bekend onder den naam van „Geysers", geheel (in plaats van b e m o e d i g e n d) een dier socialis- door Nederlandsche arbeiders vervaardigd in eene tische germanismen is, gelijk Gij schijnt te willen Amsterdamsche fabriek. zeggen, betwijfel ik. Zeker zijn er wel ergere. Een U voegt daaraan toe, het te betreuren, dat de naam der malste is s c h i c h t, waar l a a g bedoeld wordt. aan dit toestel gegeven „Bromo", de Nederlandsche Maar er zijn er nog heel wat meer. herkomst zoo zorgvuldig verbergt, doch op dit punt, Hoogachtend, J. F. ANKERSMIT. waag ik het met U van meening te verschillen, het- Amsterdam, Dec. 1911. geen waarschijnlijk voortvloeit uit het standpunt, dat * * U en ik ten dezen innemen. U plaatst zich blijkbaar op een zeer beperkt Neder- Den heer Ankersmit zij het volgende geantwoord: landsch standpunt, terwij1 de naamgever aan de gey- Het verschil tusschen het begrip, dat men oudtijds ser, de grenzen wat wijder trok, en daarin opnam aan stand hechtte, en dat, hetwelk men thans aan ons prachtig Insulinde; waar de naam ,,Bromo" k 1 a s s e hecht, voelen wij ook, maar „verba valent eene algemeene bekendheid geniet, hetgeen ook bij het usu", het gebruik geeft de beteekenis aan het woord. ontwikkeld Nederland wel het geval zal wezen. Had men het goede woord stand behouden, dan „Bromo" heeft met Neerlandia gemeen, dat het geen ware er geen vrees voor dat men, hoorende van den beslist Nederlandsch woord is, doch de gedach- strijd tusschen arbeidersstand en kapitalistenstand, er te, die hun klank opwekt is „nationaal" voor ieder iets antlers onder zou verstaan dan wat men tegen- ontwikkeld Groot-Nederlander. woordig met arbeidersklasse en kapitalistenklasse aan- Hierbij komt nog, dat de naam „geyser" ontleend duidt. Het woord stand had ook wel degelijk een is aan warme bronnen van vulkanischen aard op politieke beteekenis gekregen, sedert de Fransche om- Ysland, en een waterverwarmer te doopen naar een wenteling den strijd tusschen de drie standen op den vuurspuwenden berg, is niet ver uit den koers, zou ik voorgrond bracht en men later van de opkomst van den meenen. Dat een „Nederlander" met Nederlandsch- vierden stand sprak. Indische sympathieen ?wie onzer heeft die niet in Maar het is niet alleen tegen de vervanging van meer of mindere mate ?bij de keuze van een, naam, stand door klasse in den politiek-ekonomischen een gedachte-brug slaat over den Oceaan, tusschen Ne- zin, dat wij bezwaar hadden; ook, dat k 1 a s s e derland en Java, kan hem niet euvel geduid wor- stand verdringt, waar dit woord in de oude, be- den, en eene ongewenschte uithuizigheid op taalge- perkte beteekenis wordt gebruikt, b.v. w er k e n d e bied, komt daardoor niet aan het Licht. klasse voor werkende stand enz. „Bromo" heeft ook in mijne ooren een nationalen Neen, wij hebben m o e d g e v end niet als een klank. socialistisch germanisme aangeduid, maar alleen als Hoogachtend, H. J. DE RUIJTER. een woord, dat het betere b e m o e d i g e n d schijnt te willen verdringen. Amsterdam, Nov. 1911. Wij zijn overigens verheugd, dat de heer Anker- smit aan onze zijde zal staan, als wij germanismen, tangs socialisti'schen en anderen weg in onze taal leder lid brenge ten minste twee nieuwe dringende, bestrijden. In het Volk, waarvan hij, mee- nen wij, redacteur is, kan hij alvast veel doen. leden per jaar aan ! Red. N. la NEERLANDIA. Holland op zijn best. Dr. Richard Strauss heeft naar aanleiding van de MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI medewerking van het Residentie-orkest bij de Strauss- feesten onder dagteekening van 30 November, aan de leden van dat orkest de volgende uiting zijner tevre- denheid doen toekomen. ,,Het Residentie-orkest te 's-Gravenhage heeft van Nederlandsche vaart op Amerika. 19 tot 30 November onder mijn leiding „Salome", De Koninklijke Hollandsche Lloyd, die de vaart en „Feuersnot" en „Der Rosenkavalier" (alle eerste uit- den handel voor ons land op Zuid-Amerika onder- voering) ,,,Electra" (wederuitvoering) en voorts drie houdt, zal twee nieuwe schepen bouwen van 14.000 concerten, met de zwaarste mijner toondichten, ge- ton elk. Dit zullen dan de grootste en meest nieuwer- speeld en reeds door de oplossing zelve van dit wetsch ingerichte stoomschepen in de vaart op Zuid- vraagstuk een bewijs van zijn kunnen geleverd, dat Amerika zijn. De booten zullen in Engeland worden tot dusver nog door geen ander orkest is gegeven. gebouawd; omdat de Nederlandsche werven te veel Ik kan niet genoeg prijzen de volharding, de geest- werk hebben. kracht en de bereidvaardigheid van het orkest, dat Deze Nederlandsche stoomvaartdienst had langen tijd zich buitendien door de echt kunstzinnige utvoering te lijnen van de scherpe mededinging van buiten- der werken zelve een kunstgenootschap van hoogeren landsche lijnen, die zich vereenigd hadden, vooral van rang heeft getoond. de Duitsche maatschappijen, die ten slotte aanbcden Klankschoonheid heeft het orkest in gelijke mate de Holland-Zuid-Amerika-lijn, zooals zij toen heette, geopenbaard als schitterende vaardigheid. Ik neem af- uit te koopen. Dit zeer voordeelige aanbcd werd teen scheid van het orkest met betuiging van oprechte be- uit nationalen trots door de groote meerderheid der wondering en van mijn warmsten dank." aandeelhouders verworpen. Hierop werd de maatschap- pij heringericht, en dank zij Regeeringssteun en hulp Inboorlingen muziek. van de voornaamste geldmannen, uit Nederland, on- der aanvoering van de Nederlandsche Handels-Maat- In de Vereeniging voor Amerikanisten, een genoot- schappij en de Twentsche Bank, staat zij thans zeer schap dat zich bezig houdt met de studie van Ameri- sterk en bekleedt zij een waardige plaats in den kring ka en van de bewoners van dat werelddeel, heeft vol- van stoomvaart-maatschappijen op Zuid-Amerika. gens de N. R. Ct., Jhr. L. C. van Panhuys uit 's-Gra- * * venhage, den 7en December te Parijs een voordracht gehouden over de liederen en de muziek van de in- Ook de Holland-Amerika-lijn heeft besloten een boorl ingen van Ned. Guiana. nieuwe schroefstoomboot te laten bouwen op de werf De vice-president, Prins Roland Bonaparte, heeft van de firma Harland & Wolff te Belfast. .Dit schip den spreker ingeleid. De liederen werden met guitaar- zal in grootte en uitrusting de Rotterdam verre over- begeleiding gezongen en door een bijzondere beschik- treffen. De Rotterdam meet ruim 24.000 ton. Het king waren muziekinstrumenten van Indianen uit het nieuwe schip, evenals de Rotterdam, bestemd voor Trocadero-Museum beschikbaar gesteld. Aan het slot het vervoer van reizigers en goederen tusschen Rot- van de voordracht werden lichtbeelden van Suriname terdam en Nieuw-York, zal ruim 32.000 ton meten. vertoond. Op dit oogenblik zijn nog slechts twee grootere Behalve Jhr. Van Panhuys, is nog een Nederlander schepen in de vaart op Noord-Amerika: de Engel- lid van dit genootschap: de wereldreiziger en anthro- sche „Olympic" en „Titanic", welke ruim 45.000 ton poloog Dr. H. ten Kate. meten. Dan heeft de Hamburg-Amerika lijn twee boo- ten en de Cunard-lijn een boot in aanbouw, die on- geveer 50.000 ton inhoud zullen hebben. Het nieuwe 'n Brit over Holland. schip van de Holland-Amerika-lijn zal dus op de Sir Harry Johnston, de bekende Engelsche schrij- lijst van groote schepen als No. 6 staan. Het wordt ver en koloniaal bewindsman van naam, heeft een refs nog ongeveer 1000 ton grooter dan de zooveel be- door Nederland gemaakt en vertelt daarvan in de sproken en mede om hun grootte vermaarde snelvaar- Westminster Gazette. Hij blaakt van groote blijince- ders Mauretania en Lusitania. digheid. Alles wat hij gezien heeft, ieder die hij out- De Rotterdam, die als No. 3 of 4 in grootte haar moet heeft in ons land, is goed. leven begon, komt nu binnenkort No. 12 te staan. Dadelijk treft hem bij zijn komst uit Duitschland het verschil in de conducteurs. De Duitsche conducteurs Hamburg, Antwerpen en Rotterdam. zijn wel hulpvaardig, maar ze zijn zoo indrukwek- kend. Maar dan komt de Hollandsche conducteur met In een artikel in de BOrser Courier wordt erop ge- een zonnig gelaat, zonnig haar, diep violette oogen, wezen, dat de haven van Hamburg overvleugeld die glanzen van goedhartigheid, wanneer hij de komst dreigt te worden door Antwerpen en Rotterdam. Ter- aankondigt van de douane-beambten, waaraan hij wijl Rotterdam in 1910 1.665.000 en Antwerpen haastig toevoegt, dat, wat den Engelschen heer en 1.064.000 ton scheepsverkeer meer had dan in 1908, bedroeg de vermeerdering voor Hamburg slechts dame betreft, geen reden is, het zich moeilijk te ma- ken, aangezien de handbagage in den trein zal nage- 740.000 ton. In Hamburg bedroeg de vooruitgang in keken worden (hetgeen in den regel nooit gebeurt), de 3 jaren 1908?10 slechts 3.8 pCt , in Antwerpen terwijl de ingeschreven bagage even vluchtig nage- echter 5 pCt. en in Rotterdam zelfs 10.4 pCt. Welis- keken moet worden in een aangenaam verwarmd dou- waar mag Hamburg door zijn nieuwen grootschen anelokaal, dat gemakkelijk bij de ververschingszaal havenaanleg voor het vervolg op een grootere toene- gelegen is, waar op alle uren de bewonderenswaar- ming van zijn verkeer rekenen, maar, zoo zegt het digp koffie te krijgen is, die ze in Holland zetten. blad, als men de ontwikkeling van Rotterdam in de Deze Hollandsche conducteurs op de internationale laatste 10 jaren voor oogen houdt, dan meet men de treinen lijken hem een uitgelezen corps, niet alleen om vrees voor een overvleugeling van Hamburg gerecht- hun uiterlijk, maar ook wegens hun schranderheid en vaardigd vinden. Het blad verheugt er zich echter goede manieren. over, dat ?zoo zegt het ?vooral de Duitsche vlag Hij verwonplert er zich over dat de Amerikaansche een zoo groot aandeel heeft aan den vooruitgang van erfdochters die voor een schoon en krachtig nageslacht Rotterdam. willen zorgen, ze niet komen trouwen. Hij waardeert hoogelijk in hen dat zij vier talen vlot IN NEDERLAND NEDERLANDSCH! spreken. NEERLANDIA. 17 ?„In Holland moeten wij polyglotten zi;n, me. can R e v o l u t i o n". De afdeeling Bostcn van die neer", zei een hunner tegen hem, then hij iets zei wijdvertakte vereeniging heeft nu den 18 Nov. wear over zijn uitstekend Engelsch. zoo'n feest gevierd, tot bijwcning waarvan Nederlan- Op de Hollanders van de oude schutterdceken, ders en ook Amerikanen, die van Hollanders uit den groot van stuk en met grove trekken ?zocals men revolutietijd afstammen, uitgenoodigd waren. De zaal zich in Engeland nog algemeen den Hollander vocr was met Nederl. vlaggen versierd. In deze bijeen- stelt ?lijken die coniucteurs niets, zoomin als de komst heeft Thecdoor Molkenbcer een voordracht met Hollanders in het algemeen, Het meest voorkcmende lichtbeelden gehouden over de Hollandsche geschiede-- type van man of vrouw is een knap persoon met een nis, het vorstenhuis en de Hollandsche kunst. rechten, grooten Griekschen neus groote zwartge min- Leon van Vliet, die te Bcstcn een gezien cellist is, perde violet-grijze oogen, een helder blank en roze ge speelde zes liederen en koralen van Valerius, w. o. laatskleur en vlasblond haar. het Wilhelmus, Bergen-op-Zoom en Dankgeed. Ver- De soldaten zien er kloek en gezond uit, en ziin der ons VolksIed en een compositie van Dunker. hoewel niet zoo lang als de Duitsche, tcch niet kort Zij maken den indruk, dat zij in een oorlog. kalm en Eigen nijverheid. vastberaden zouden zijn. Gemiddeld zijn er veel nicer mooie vrouwen in Ne Nietiegenstaande Engeland zelf uitstekende au- derland dan in Duitschland. Men ziet dat zoo niet to's voortbrengt, is het der Nederland s c h e n ij- op het tooneel in de groote steden, waar de meeste verheid gelukt aldaar een markt voor ha. vrouwen uit het begaafde Joodsche ras zijn volgen3 re auto's te vinden. Het zal weinigen bekend zijn, Sir H. Johnston, die geen bewonderaar schijnt van dat heden ten dage in Engeland ongeveer 400 5 p ij- donkere schoonheden. ker auto's loopen. Zooals weinig vreemdelingen, die in ons land ko- De Industrieele Maatschappij Trompenburg, was de men, heeft de schrijver ook oog voor de schoonheid eenige vaderlandsche fabriek, die hare auto s tentoon- van het ooslen van oils land, met zijn hei en prach stelde( op de 10th International Motor Exhibition, tige beuken. Maar over de schoonheid van vlak en welke van 3-11 Nov. j.l. te Londen is gehouden. waterrijk Holland is hij uitvoeriger. Van cnze steden Deze tentoonstelling, meer bekend onder den naani zegt hij: „De ontelbare grachten, met boomen beplant, en Olympia Show, geeft een beeld van den jaarlijkschen hier en daar een groot watervak, brengen een schoon vooruitgang der wereld-automobiel-industrie. heid, waardoor geen Hollandsche schoonheid alle- Gedurende de Olympia Show had bovengencemde daagsch of leelijk kan zijn.'' Maatschappij ook een 121 al a u t o's in hare Show- Hij spreekt ook met lof van onze uitmuntende tram- rooms (Long Acre 87-98) opgesteld, waarvan 4 an wagens en goed uitgerusg.e spoorwegstaticns. to's beschikbaar waren voor het maken van proefrit- En dan die luchten over onze lage landen! ten. Er werd daarvan een druk gebruik geniaakt en de gebruikers schenen zeer voldaan. Berlage in Amerika. (Tijdschr. Mij. v. Nijv.). De Nederlandsche bouwmeester H. P. Berlage heeft een aantal lezingen in de Vereenigde Staten van N.- Holland op zijn inst. Amerika gehouden over bouwkunst. In de N. R. Ct. Prof J. J. M. de Groot, de vermaarde Sinoloog lezen wij daarover o.a. het volgende in een brief van den van de Leidsche universiteit, is benoemd tot hoog- Nieuw-Yorkschen berichtgever: leeraar aan de universiteit van Berlijn. In een gesprek dat wij heden met den heer R. E. Ely, secretaris van de League for Political Educa- Ons taalonderwijs. tion hadden, sprak hij vol lof van den indruk dien Berlage s persoon en lezingen op zijn gehoor heb- Het Christelijk Schoolblad, dat trouw zijn lezers van ben gemaakt. Zoowel de presidenten van Yale als het Hollandsche onderwijs in Zuid-Afrika op de Harvard universiteit hadden den heer Ely geschreven, hoogte houdt, schrijft: dat de lezingen, die onze landgenoot daar de vorige „Met veel genoegen lazen we in een schrijven van week had gehouden, tot de beste behooren in langen een Engelschen college directeur in Zuid-Afrika een tijd aan de bouwkundige afdeelingen Bier universitei- hoogst gunstig getnigenis omtrent zijn Hollandschen ten gehouden. Gij Hollanders kunt trotsch op uw taalonderwijzer met de bijvoeging: I have a great landgenoot zijn. Waar hij kwam, maakte hij docr ziin respect for the way you teach languages in Holland." rustigen ernst, de overtuiging waarmede hij ziin denk- (Ik heb grooten eerbied voor de wijze, waarop gij beelden beleed, de „courage cf conviction" we'ke 1-1;i in Nelerland les geeft in talen). in zijn eigen werk toonde, vrienden, Het was geen gering bewijs van eerbied voor Berlage's groote ken- Spaarbankbusjes. nis, dat de uitnoodiging om voor Yale te spreken hem door president Lowell, nit eigen beweging was Een karaktereigenschap van vele Nederlanders is toegezonden. Hetzelfde was het geval met de uitnoo- om te prijzen wat nit het buitenland komt, en, met diging voor een noenmaal met ex-president Roosevelt. minachting van nationals geestkracht en nijverheid, te Wij voelen ?zeide de heer Ely en hij verzccht cns zeggen: zie je, dat vindt je bij cns niet! Ge'ukkig be dit aan het Nederlandsche publiek over te brengen - - gint die slechte eigenschap te verdwijnen, dank zij een ding sterk: Berlage's verblijf is hier te kort p,-e. zeker ook het strewn en werken van het Algein. weest, en dit heeft, voor een zoo uiterst bescheiden Nederl. Verbond, en maakt de minachting plaats voor man, in een land als Amerika, wel eens nadeelen. nationa'en zelfeerbied. Men begint in te zien, dat de De vele vrienden die hij in Amerika heel! gemaakt, Hollanders niet zoo achterlijk zijn, als men meende zien echter met groote belangstelling zOn spcedige te en dat onze nijverheid er zijn mag. rugkomst, maar dan wat langer, tegemcet. Een nieuw bewijs hiervan is het volgende: In Engeland maakt men op het oogenblik veel op- Vrijheidsfeesten te Boston. hef van het feit, dat het bestuur der posterijen kleine stalen spaarbusjes ter beschikking stelt van houders In de Vereenigde Staten worden alle roemrijke fei- van een spaarbankboekle, waarop een zeker bedrag ten, die met den onafhankelijkheidsoorlog tegen En- is gestort. De gefflu,streerde bladen bevatten plaatjes geland verband houden, nog steeds herdacht. Er zijn deter busjes en alle kranten geven er lange opge- tal van vereenigingen die zich het organiseeren van wekte artikelen over. Uit die plaatjes blijkt, dat het zulke herdenkingsfeesten ten dcel stellen: en een dier dezelfde busjes zijn, die reeds zoo vele jaren in ons vereenigingen is die der „S ons of the Amer i- land door verschillende spaarbanken worden verst.rekt. 18 NEERLANDIA. Onze Hollandsche busjes behceven in afwerking en kunstnijverheid" te Rotterdam, verschenen in de Nieu- stevigheid voor de Engelsche niet onder te doen. we Rotterdamsche Courant. Zoo was dus ook hier weer ons land het buitenland Als men zich stelt op het standpunt, dat het on- in dezen zeer nuttigen en heilzamen maatregel vooruit. noodig gebria van vreemde woorden misstaat en bar- barismen een taal ncg meer ontsieren, dan is het niet Nederland in de sport. te veel gezegd, als men den vorm van dat artikel een kakografie ncemt. De luitenan:s baron van Voorst tot Voorst, Labou- Het zou ons te ver vceren als wij alles noemden, schere en Trapman hebben te Nieuw-York op een in- wat wij hebben aangestreept, maar geven een distel- ternationaal concours hippique (zullen wij zeggen: lezing: die vroegere s u c c e s v olle begunstigers paarden-wedstrijd ?) den beker van Amerika gewcn- van cult u u r ?Een kennen, dat... op de g r on d- nen, uitgeloofd voor de beste springers. Ee paarden, leggende cultuurvclkendient terug te gaan. die ze bereden, droegen, naar het bekende gebruik, ?Elke andere weg tvcert tot weesmakende So h w a r m e- Engelsche namen, maar deelen in de eer: Dread- r e i ?prachtvoorwerpen... die... in ma- nought, Black Paddy en Fox. Of waren het Engel- jestueuse imponeering ?Palaststil- sche paarden ? vazen van Creta ?de R u n d p l a s t i k ?de meest Hoe dit zij, de berijders verdienen alle hulde, dat zij somnolente wachters ?concentratie de verre reis met hun kostbare viervoeters aangedurfd en monumentale gebouwen ?imponeerende van de rijkunst onzer officieren het doorslaande be-- verzamelhallen ?antieke munten va- wijs gegeven hebben. zen, die ook al door hare... or n a m e n t a tie aan De Canadeesche officieren kwamen in rangorde na de verdere cult uur van Creta ?het int er e s- hen, dan de Amerikaansche, vervolgens de Engelsche. sant e pr obleem dezer eeuw ?herinneren ? De „rossenbedwingende Britten", waarvan Vcsmaer eene lineai r-g es tileer de „bceren"-kunst ? eens zong, dus bedwongen! mengvormen ?zwartfigurige (elders ?In de Nederlandsche Sport komt een vertaling voor roodfigurige) vazen ?een ilberbtirdeter van een artikel door Dr. B. von Gaza, geschreven in romeinsche schooijongen ?meer der e (in den zin het Duitsche vakblad Die Yacht, dat beschouwingen van „verscheiden") vazen ?les petit es dames bevat over het Nederlandsch kampioenschap op het in de elegance van huiselijk en uitgaansleven ? gebied der roeisport. de fabrikantenw van ever-lasting-articles ? Hij is vol geestdrift over de wedstrijden te Am- men hcede zich in elk paardrijdend manneke enz. sterdam en huldigt ze in deze termen: etwas religiOses te ,,wittern" ?cm dit De Amsterdamsche kampioenswedstrijd is een model- aardig volkje goed „u p and d o i n g" te zien ? wedstrijd, de scherpe tegensell'ng van den Duitschen Cretensische slangenbezweersters met haar... open Kampioenschapswedstrijd. Het kampioenschap van Ne- corsage en jupe a volants. En zoo voor:s! derland kan men slechts in een eerlijken strijd win- Laat alle Bingen met belamelijkheid geschieden! nen, het kampioenschap van Duitschland daarentegen Ook onze moedertaal heeft waarop recht! kan onder de tegenwoordige ongelukkige, niet cnbe- rispelijke omstandigheden ook aan een onbevoegde ten De Rechtstaal. deel vallen. De leiding van den Amsterdainschen wedstrijd be- Naar het Weekblad van het Recht verneemt, heeft rust bij deskundigen; ik wil slechts den naam 'icemen het bestuur der Nederlandsche Juristenvereeniging in van den heer Blusse, die lange jaren met succes zelf zijne onlangs gehouden najaarsvergadering besloten, geroeid heeft. aan de eerstvolgende algemeene vergadering, in den De taan te Amsterdam behoort almede tot de Les zcmer van 1912 te houden, voor te stellen eene ccm- ten, die ik ken. missie te Lencemen, cm te onderzoeken op Welke wijze Holland is een neutraal land; naties, die elkander verbetering kan warden gebracht in onze rechtstaal. overigens uit den weg gaan of er althans niet op uit De bedoeling is, het niet te laten bij het verzamelen zijn cm elkaar op 't gebied van de roeisport te ont- van Latijnsche en andere niet-Nederlandsche uitdruk- moeten, komen hier telken fare bijeen. kingen, die in rechtspraak en literatuur in zwang zijn, Het kampioenschap van Nederland is daardoor ook en het uiten van klachten omtrent het gebruik daar- een kampioenschap, dat ingevolge zijner internationa- van, loch tevens aan te geven, hoe deze door goed- liteit uit een oogpunt van sport oneindig hooger mcet Nederlandsche kunnen warden vervangen. worden geschat, dan een nationaal kampioenschap van eenig land. Eigen nijverheid. Laatst tocnde men ons een lucifersdoc sje, waarop Kakografie. aan den achterkant de vraag werd gesteld, waarom Men heeft dikwijls gezegd: de kranten zijn taalLe- men geen Nederlandsche fabrikaten gebruikt, en de dervers. En 'voorwaar! zij dragen, snel en daardocr opwekking gedaan: vraagt uwen leverancier omme- vaak slordig saamgesteld, veel bij tot verbastering van staand merk. ons goede Hollandsch. Vele menschen zijn ook als Het ommestaand merk tocnde de afbeelding van een kinderen, die gaarne een leelijk woord nazeggen: een verscheurend beest, met daarboven zijn naam in het onkundig of smakeloos schrijver heeft in een kraut Engelsch, en daaronder „Special Safety Matches ? een vreemd woord, een barbarisme, een verkeerde zins- Made in Holland". wending gebruikt, en alras ziet men ze door ande- Dat deze vaderlandsche fabrikant voor den uitvoer ren overgenomen. Misschien was een bevcegd comite van zijn waar naar Engeland en deszelfs kolonien ter voorlichting van kranten ncg wel zoo nocdig a's een Engelsch opschrift gebruikt, is begrijpelijk, maar het overigens verdienstelijke comite dat onze winkeliers dat hij voor den verkoop in zijn eigen land, waarop het gebruik van opschriften in vreemde talen tracht of hij gesteld blijkt, niet een merk met Nederlandsch bij- te leeren. schrift kiest, toont ten mins1.e weinig achting voor zijn Als wij nu een slecht voorbeeld aanhalen, is het, landgenooten. omdat de schrijver, die het stuk, dat wij op het oog Even weinig als de winkelier in een onzer groote hebben, met zijn naam teekent, iemand is, dien men steden, dien wij dezer dagen met groote letters op als een geleerd man en een schrijver van aantrekke- zijn winkelraam het publiek zagen uitnoodigen zijn lijke opstellen kent en die daardoor en doer zijn po- „Weihnachtgeschenke" te koopen. sitie eerder dan een anonieme kranteman navolgers Wij voor ons koopen onze Kerstgeschenken daar zal vinden. Wij bedoelen een feuilleton over de fraaie liever niet, en sleken ons licht voorloopig niet op bij „tentoonstelling van Oud Grieksche en Romeinsche dien fabrikant van lucifers. NEERLANDIA. 1 Canada. dan duidt alweder ons ruimtekunst het denkbeeld niets minder goed uit dan het Duitsche Raumkunst. De Wachter, verschijnende te Hotand, Mich., schrijft: Ten onrechte verlangt men telkens, dat een Neder- Ons Hollandsch yolk krijgt steeds meer belang bij landsch woord, dat men in de plaats van een vreemd het land ten noorden van onze Staten. Velen cnzer woord aanbeveelt, zal uitdrukken wat er bij het vreem- stamgenooten trekken derwaarts. Reeds tellen wij er de woord wordt gedacht, maar er niet in ligt. vijf kerken van ons kerkverband. "Leis in het verre Edmonton vindt ge een veelbelovende gemeente. In In Holland.... Fransch. Winnipeg is reeds een leeraar geregeld werkzaam. Uit l'Antitlamingant 1-7-'11: Voor Edmonton worden pogingen aangewend door Pour Julius Hoste! de roepende gem. Lynden, Wash. In het Zuiden van Un ami qui voyage en Hollande nous envcie la co- Alberta zijn twee gemeenten reeds zoover gevorderd pie d'une ensigne d'un tailleur de Tilbourg: dat ze elk eerlang een leeraar kunnen beroepen. In Jan Rycken Jr. andere plaatsen vormen zich nederzettingen. Tailleur Confecionneur. Beslitst elegante coupe en moderne Een nieuwe wereldtaal. stoffen. Volapiik en Esperanto zijn niet de eerste pogingen C est admirable. . . 4. om een algemeene wereldtaal samen te stellen, en zij In Vlaanderen Vlaamsch en in Hol- zullen de laatste niet zijn. land... Fransch! Nu is er een Amerikaan uit Kalifornie, met name Niet alleen aartsdom en piramidaal belachelijk, Elias Molee, die een taal van zijn vinding al de vol- keren der aarde aanbeveelt. Hij ncemt het Tutonish maar het moet dan nog dienen als trcef door frans- kiljons tegen den Vlaamschen Strijd uitgespeeld te (Germaansch). Het is samengesteld, zoo lezen wij, worden. hoofdzakelijk uit Engelsch, en verder uit Duitsch, Ne- derlandsch en de Skandinaafsche talen. Een merkwaardige promotie-stelling. Hier is een staaltje dat wij er van aangehaald za- gen, ?het eerste vers van een vertaling van „There Sedert de heeren W. J. L. van Es, A. Loosjes en. is a happy land": A. L. van Blommestein a's padvinders Fransch-Vlaan- deren hebben verkend zijn twee hunner, de eerstge- dar b ein happy land, fern, fern, vi say noemden, gepromoveerd tot Mr. in de Rechten. Under de stellingen door Mr. A. Looses te verde- ver heiliga al stand, digen, behoorde ook deze: kiar, kiar, z day. „De achterstelling in Belgie van de Nederlandsche oh, hau de svietli sing taal bij de Fransche, niettegenstaande de officieele ge- verti b e redo king, lijkstelling der beide landstalen, werkt belemmerend op lat hio praisa ring een gezonde economische ontwikkeling van de V!aam- prais, prais dat king. sche provincien." Het is een opmerkelijk verschijnsel en ook een be- Het Belgisch devies. wijs voor het steeds meer doordringen der Verbonds- De Belgen gelooven in 't algemeen, dat zij de beginselen onder de studeerende jongelingschap, dat eenigen zijn, die als natiunaal devies hebben: L Union zij ook aan het streven naar verhocging der zedelijke fait la force. en stoffelijke kracht van den Nederlandschen stam en Dit is een dwaling. Transvaal heeft dezelfde wapen- uitbreiding en bevestiging van de Nederlandsche taal, spreuk in 't Nederlandsch : Eendracht maakt Macht. stof ontleenen voor hun promotie-stellingen. Nog merkwaardiger is dat Brooklijn, de reusachtige voorstad van Nieuw-York, eveneens deze sprevik in Voor Afdeelingsavonden haar wapen voert. De Republiek Ha ti bezit ze in 't Mejuffrouw M. de Kcff, Oude Gracht 80, Jansbrug, Fransch, de Republiek der Vereenigde Nederlanden Utrecht. voerde ze in het Latijn. Zangavonden. Richard de Cneudt, letterkundige, Driesstraat 53, Le- Ruimtekunst. deberg bij Gent. De heer Jac. van den Bosch heeft, naar de bladen Voor:ezing van een nieuwen dit jaar te verschij- meldden, onlangs te Rotterdam over „ruimtekunst" nen bundel gedichi.en. gesproken. „Hetgeen spreker", zoo lezen wij in een Achiel E. Dated, bewaarder van het Museum der verslag, „met ruimtekunst bedoelt, is door de Duit- Oude Meesters van Brugge. schers in het woord Raumkunst veel beter uitgedrukt Lezing over „Brugge die Scoone", hare praal- dan op het oogenblik nog met het Hollandsche woord gebouwen en Kunstschatten, opgeluisterd en ver- ruimtekunst geschieden kan... Met Raumkunst wordt duidelijkt door ruin 100 fraaie lichtbeelden. niet alleen bedoeld het meubileeren op zich zelf, doch wet in het algemeen de kunst van groepeeren der A. N. J. Engelenberg, De Perponcherstraat 123, meubelen, de juiste verhoudingen der afmetingen van 's-Gravenhage. een vertrek..., de plaatsing van ramen in den wand", Welk belang heeft Nederland bij Indie en welk en zoo voorts. belang heeft Indie bij Nederland en hoe zijn die be- Hier hebben wij, dunkt ons, weer een voorbeeld, langen het best te vereenigen ? hoe het gehaspel met een Nederlandschen naam voor Reeks lichtbeelden over het Javaansche yolk. een uit het buitenland bekend geworden zaak cf denk- Dr. C. H. Ph, Meyer, Van Galenstraat 42, Den Haag. beeld voortkomt uit een onvoldoend begrip van het Huygens eerste liefde. Langendijks Spiegel der vreemde woord, waarmee zaak cf denkbeeld wcrdt Vaderlandsche Kooplieden. genoemd. Het Duitsche woord Raum be eekent zoou, el S. Rippe, Stoofstraat 15, Brussel. kamer, vertrek als ruimte. Bedcelen de Duitschers, Voordrachtavonden. Ernst en luim. zooals de heer van den Bosch aangeeft, met Raum- kunst de kunst om een kamer of vertrek in te rich- V e r b e t e r i n g. In het Nov.-nr. werden genoemd: ten, dan behoort het Nederlandsche woord ock niet de heer en mevrouw Hans, lees H a u s. ruimtekunst te wezen, maar kamerkunst, hetgeen dan de zaak niets minder goed aanduidt dan het Duit- Verbetering. sche woord. Bedoelen zij er de kunst van de ruimte, In ons bericht over de Volkszangavonden te Rater- d. w. z. de kunst om een ruimte behoorliik te vullen, dam (Nov.-nr.) uitgaande van de Vereeniging tot Ver- er de dingen met smaak in te rangschikken mede, betering van den Volkszang, met steun van het A. 20 NEERLANDIA. N. V., is het huisnummer verkeerd opgegeven. Er Schiedam: Willem Beukers, Nassaustraat 88. meet staan: Bovenzaal Becude, Noordsingel 39, Rot- S n e e k : Ds. V. Loosjes. terdam. Utrecht : Dr. E. Slijper, Fred. Hendrikstr. 64. . (Stud.-Afd.) : Joh. U. Auer, Buys Ballot- Vraag om inlichting. straat 50. Wie kan het juiste adres meedeelen van: W a g e n i n g e n (Stud.-Afd.): A. N. J. Beets, Riems- dijkstraat A 40. S. Tromp de Ruiter, vroeger Van Baerlestraat 24, Walch e r en : Dr. L. A. J. Burgersd0c, Lange Amsterdam. Noordstraat 31a, Middelburg. J. van der Horst, vroeger Friedrichstr. 24, Neue Lich- Z a a n s t r e e k : G. Chr. Keg, Stationstraat 79, tenberg b/Berlijn. Zaandam. K. 0. Uhlenbeck, vroeger adm. Billiton-Mij., Tand- Zutphen: Mej. A. A. Hennij, IJselkade. jong Pandan. Zwolle: Mr. dr. E. van Ketwich Verschuur, K. Johann, vroeger beambte firma Wolff, Scerabaia. Prins Hendrikstraat 11. I. Bak, vroeger med.-stud., 2e Jan Steenstraat 104, Amsterdam. Penningmeesters Jongel. Afd. Ph. Troetel, vroeger Linnaeusparkweg 18, Amsterdam. G. H. de Jongh, sigarenfabrikant, vroeger Eindhoven. Alkmaar: I. N. A. Jacometti, „Woudzicht", P. A. Ebeling, vroeger Seestrasse 56hp, Stuttgart. Bloemendaal. D. W. Hinse, bouwkundige, vroeger Semarang. Amsterdam: W. Horsman, De Ruijterstr. 5 H. K. Mijer, vroeger Waldeck Pyrmontkade 146, Den 's-G ravenhage: Mej. Y. C. Wind, 2e Schuyt- Haag. straat 211. D. H. van Hiel, vroeger Banstraat 20, Amsterdam Groningen: J. S. E. Zwart, Wes!erhavenstr. 6a. (thans in Nieuw-York). Haarlem: H. J. Cramer, Jansstraat 10. W. van Duyn, vroeger Buenos Aires (thans Rotter- 's-Hertogenbosch : H. J. van Leeuwen Jr., dam). Leeuwenrode, Esch (N.-B.). D. Vogel, vroeger Rosario (Argentinie) (thans Rot- Maastricht : J. Gemmeke, Capucynenstr. 21. terdam). Rotterdam ? W. Auf dem Brinke, vroeger p, a. firma Dirks, Dates & Co., La Plata (Argentinie). Mej. M. F. Sanders, vroeger Frans Mierisstraat 75, Amsterdam. F. J. Bak, vroeger Bosboom Toussaintstraat 8, Am- NIEUWE LEDEN sterdam. Penningmeesters der Afdeeling,..n van Over November 1911. Groep Nederland. Groep Nederland. Alkmaar : P. H. Krekelberg, St. Annas r. 26. BESCHERMENDE LEDEN Amsterdam: S. van Lier Ezn., Nassaukade 353. B. Besseling, Centraal Afrikaansche Handel- >, (Stud.-Afd.) : F. G. Doornbosch, Maatschappij, Rotterdam. Sarphatipark C6. Prof. Dr. C. Snouck Hurgronje, Witte Sin- (Vrije-Univ.) : W. S. Pontier, Baan gel 84 a, Leiden_ 13, Rotterdam. Beiden opg. door Jhr. C. M. E. R. C. vcn Bcse. Arnhem: Mr. G. L. van Ocsten Slingelandt, Utrechtscheweg 42. GEWONE LEDEN. Breda : W. J. L. Verhoeven, tijdelijk Dam 16, A. J. Herckenrath, Oosteinde, Voorburg. Amsterdam. Dr. G. Postma, D e l f t: E. van Everdingen, Oosteinde 154. C. D. de Roon, Kolonel der Infanterie, ? (Stud.-Afd.) : C. Th. Stork, Rotterdamsche- Zoeterwoudsche Singel 48, Leiden weg 173. Mej. J. A. Simon Thomas, Rijn- en Schie- Deventer : Mr. J. C. KakeLeeke, Keizerstr. 2. kade 101, Dordrecht : S. A. Verbrc ek, 1\fi art, Etelinstraat. C. L. van Buuren, Comm. van het Zee- Eindhoven: P. Raymakers, Villa Willemsteijn, manshuis, Noordeinde 5, Stratum. H. de Graaff, Witte Singel 96, Enschede: A. 11. Friesendcrp Hzn., Veenstr. 22. W. J. P. Suringar, Rapenburg 39, Fivelingo: Mr. A. T. Vcs, Appingedam. Baronesse F. van Pantheeon van Eck, Gouda: H. M. Derksen, lid v/d. Gemeenteraad. directrice Stichting Wallon, 's-G ravenhage: W. F. Gerdes OosterLeek, Ni- Prof. W. de Citter, Witte Singel 37, colaistraat 50. Mej. Elise Soer, letterkundige, Rape'', Groningen: Mej. B. Vos, N. Boteringestr. 28. burg 57, . (Stud.-Afd.) : J. Tiesenga, Ooster- G. Gerlings, Rapenburg, straat 67 a. K. H. Korff Sr., Witte Singel, Haarlem: J. C. A. Crain, Ged. Oude Gracht 53. J. Hinlopen, oud-Kolonel der Artillerie, 's-Hertogenbosch : D. A. Eekhcut, Kapt. Kon. Oude Scheveningsche Weg 46, Den Haag. Mar., Vught. W. J. Cohen Stuart, gep. Kapt. ter Zee, Hoorn: N. H. Bruins, Breed 9. oud-Minister van Marine, Dirk Hoogen Kampen: P. J. G. Brune, Vloeddijk 45. raadstraat 224, Scheveningen, Leeuwarden : Mevr. A. C. v. Valkenburg—Ger- F. A. Boombergen, commissaris van politie, Delft. des Oosterbeek, Willemstraat 13. J. Post van der Burg, wethouder, Oude Leiden: J. G. van Es, Plantscen 17. Delft 167, (Stud.-Afd.) : J. H. Kramers, Zoeterwoud- A. Rouppe van der Voort, Van Tulden- schesingel 18. straat 15, 's-Hertogenbosch. Maastricht : H. J. Seydlitz, Villapark. J. A. de Bruyn, Majoor der Artillerie, N ij megen: C. M. V. Roothaan, gem,-ontvanger. Stationsplein 17, Rotterdam: J. J. Korndarffer, Leuvehaven N. 38. Dr. A. van Moorsel, Stationsweg 22, Oostzijde. G. A. W. van Lanschot, Julianaplein 10, NEERLANDIA. 21 L. van Konijnenburg, notaris, Papen- L. K. E. van Eyck, jur.-stud., Marnix- straat 4 B, Maastricht. straat 383, Amsterdam. Mph. Hustinx, Breedestraat 10, A. Essers, jur.-stud., Jch. Verhulststr. 109, Jhr. Mr. C. L. Rendorp, ottd-Kantcn- C. Geuljans, jun-stud., Singel 182, . rechter, J. J. Halbertsma, med-stud., Jan Luyken- Dr. Schoepp, Breedestraat 9 a, . straat 26, D. Knuttel, directeur van het Landbouw- Tj. Halbertsma, med.-stud., Leidsche proefstation, Kade 70, Mr. A. Savelberg, rechter, Wilhe:mina- Th. F. M. Hendrichs, med.- stud , Keizers- singe!, gracht 546, Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. vcn Bcse. A. J. M, Hendrix, jur.-stud., Prinsen- A. J. Leckie, N. P. stud., Pieterskerk- gracht 526, gracht 3 A, Leiden. B. Ides, jur.-stud., Keizersgracht 620, Opg. door den hoer A. J. M. H. Schil- J. van 't Lindenhout Jr., jur.-stud., lings, Amsterdam. Leidsche Kade 62, . A. van Doorninck, jur.-stud., Breestr. 147, C. Mendes de Leon, med.-stud., Sar- A. J. J. Hammelburg, jur.-stud., Breestr. 151, phatistraat 1 h, P. de Maret Tak, jur..stud., Breestr. 154, H. S. N. Menko, med.-stud., Oude Turf- E. Blankevoort, iun-stud., Breestraat 137, markt 14, . A. J. Holthuizen, jur.-stud., Oude Rijn 11 a, J. Neuberg, Den Texstraat 46, W. J. Woldringh v. d. Hoop, jur.-stud., J. G. Salomonson, med.-stud.,, Heeren- Noordeinde 4, gracht 617, . V. de Terriere, jur.-stud., Noordeinde 57, L. Schaap, med.-stud., Willemsparkw. 35, L. J. R. Kuhn, jun- stud., Rapenburg '15, Jan Six, litt.-stud., Heerengracht 511, M. A. Morpurgo, jun- stud., Hocge J. P. Slotemaker, Sarphatipark 31, Woerd 49 a, C. J. Smit, Valeriusstraat 100 a, >> F. M. Welbrennink, jur.-stud., Hocge J. J. van Straaten, med.-stud., Heiligen- Woerd 7, weg 26, Th. P. Viruly, jur.-stud., Botermarkt 15, M. Straub, med.-stud., Van Baerlestr. 2, J. A. H. Barkey, jun-stvid., Klasteeg 17, J. Tas, med.-stud., Heerengracht 552, G. F. Pijper, theol.-stud.. Heerenstraat 6, Allen opg. door den heer J. W. to Winkel, J. D. Hoen, Ind.-stud., Noordeinde 12, C. M. J. Herckenrath, jur.-stud., Keizers- P. de Kat Angelino, Ind.-stud., Steenstr. 7, gracht 722, . W. L. Swart, Ind.-stud., Oude Rijn 11 a, Opg. door den heer M. Bevers, E. W. Maurenbrecher, Ind.-stud., Turf- Mej. J. Kimmijser, med.-stud., Nassau- markt 8, >> kade 109, . J. W. Wijnaendts, med.-stud., Hooigr. 32, Mej. P. Rens, med.-stud., Linnaeuspark- B. E. R. N. D. Engeibert van Bever- weg 51, voorde, jur.-stud., Van Weede van Di;k- Mej. E. Schmitz, jur.-stud., Jacob Obrecht- veldstraat 211, Den Haag. straat 46, . Mej. A. Gelton, Lubeckstraat 1, . Mej. N. Sissingh, med.-stud., Anna Von- Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Leiden. delstraat 4, Dr. C. H. Ph. Meyer, Van Galenstr. 42, Den Haag. Mej. M. de Wit, N. P. stud., Valerius- C. Gerretson, 2e Sweelinckstraat 111, . straat 117, . P. Rutteman, lid der firma Gerretson & Mej. A. P. Schuitemaker, litt.-stud., le Rutteman, Kipstraat 74, Rotterdam. Helmersstraat 92, . Mevr. A. Helders-Gerretscn, Hocge Ocst- Allen opg. door mej. M. J. Kuiper, zeedijk, tegenover de Rubenstr., Rotterdam (Kral.). J. B. Tielrooy, Frans van Mierisstr. 103, . Beiden opg. door den heer C. Gerretscn, Den Haag. Opg. door den heer P. H. Stuurman, S. van Ravesteyn, Westerkade 31, Rotterdam. Zaandam. L. J. Polderman, Pension Pople, Stad- H. G. Pitsch, tandarts, P. C. Hooftstr. 93, . houdersplein, Den Haag. Opg. door den heer J. F. Eeyers, Mej. J. Andre de la Porte, Koornmarkt 20 a, Dell H. C. Eduard, De Clercqstraat 9 c, . E. H. Boissevain, Oude Delft 12 b, Opg. door mej. Dr. B. M. v. d. Stempel, . Allen opg. door het Bestuur van de Stud.-Afd. H. A. Meyll Jr., Kerkstraat 85, . G. Elandt, beambte Ned. Handel-Mij., Opg. door den heer J. H. M. Schmiill, . Koningstraat, Hilversum. W. Lutkie, Rijen (N.-Br.). Th. jonkman, handelsreiziger, Willem Mr. J. A. E. Bink, kantonrechter, to Barendszstraat 67 I, Amsterdam. 's-Hertogenbosch, Vught. Beiden opg. door den heer Joh. van Opg. door Mr. K. M. Phaff, 's-Hertogenbosch. Oversteeg, H. Houben, directeur H. B. S., Villa- A. 0. Heesterman, litt. hum.- cand., Kei- park, Maastricht. zersgracht 162, A. J. Stoop, hoofdcommies der poste- K. van Haeringen, litt. hum.-cand., 3e rijen, Spoorweglaan 7, Helmersstraat 54, . Beiden opg. door het Bestuur der Afd. A. Semplonius, jur.-stud., Da Costa- C. J. K. van Aalst, jur.-stud., Voor- kade 64, straat 35 bis. Utrecht. Allen opg. door den heer J. N. Bremmer, ? Jhr. J. M. M. van Asch van Wijck, F. J. de Boer, N. P. stud., Bcsbocm jur.-stud., Lucas Bolwerk 12, Toussaintraat 33, T. J. Bakker, jur.-stud., Voorstraat 79 bis, H. T. Thien, jur.-cand., 3e Helmersstr. 55, 0. M. Baron van Boetzelaer, jur.-stud., Beiden opg. door den heer A. J. M. H. Wittevrouwenstraat, . Leckie, J. Schuurbeque Boeye, jur.-stud., Kr. T. F. Boerlage, jur.-stud., le Helmersstr. 54, . Nieuwe Gracht 48, Ch. H. Boissevain, med.-stud., Van Eeghen- J. van der Veer de Bondt, med.-stud., straat 92, W. Barendtzstraat 108, G. D. B. ter Braake, jur.-stud., Heeren- H. van der Beke Callenfels, jur.-stud., gracht 260, Oude Gracht 107, 22 NEERLANDIA. J. W. Lenin, jur.-stud., Mauritstr. 50, Utrecht. Jan Faber, Badhuisstraat 12, Haarlem. H. J. P. van Dorsten, med.-stud., Heeren- Mej. J. A. E. Bakker, Internaat Kweekschool, . straat 11, . ?J. van Buren, Internaat Kweekschool, >7 P. J. van der Feen, Phil.-stud., Ganzen- ?A. Gerhards, Internaat Kweekschool, . markt 24, G. H. J. v. d. Sluys, Lakenkooperstraat, . A. J. van Gerrevink, Catharijnesingel 76, . Jac. P. Thijsse, Parkweg 4, Blcemendaal. M. J. Gael, med..stud., J. W. f riso- Allen opg. door het Best. v/d. Jongel.-Afd. Haarlem. straat 26, . P. Leith, Maastricht. J. J. B. Goettsch, jur.-stud., Hamburger- A. Tuinstra, >> straat 14, . Do Wijnans, A. D. Hamburger, jur.-stud., Nobelstr. 29, . Jos. Dolhain, . J. M. M. Hamers, jun-stud., Vinkenburg- Frans Simons, . straat 20 bis, )7 Allen opg. door het Best. v/c1. Jongel.-Afd. 7, H. L. M. van der Hoff, med.-stud., Korte Smeestraat 19, . Groep Belgie. W. A. J. van den Hurk, jur.-stud., Ko- ningslaan 4, . Bijdrage fr 5. H. J. Lam, phis.-stud., Predikheeren- Van Ussel, Staatsbeambte, Schoenmarkt, Mechelen. straat 2 bis, . Opg. door den beer De Backer. D. M. Langeveld, med.-stud., W. Barentz- Hon. de Swarte, handelaar, Nieuwpoort. straat 108, . Opg. door Mr. Alb. de Swarte. A. Mieremet, jur.-stud., Mauritsstr. 27, . Jonge Clauwaerts, pia. Casteels, Post- C. E. Muller, jur.-stud., Zuilenstraat 5, . hoornstraat 9, Mechelen. I. J. C. M. Mutsaers, med.-stud., Vinken- Opg. door den heer De Backer. burgstraat 20 bis, . A. Claeys, sectiehoofd spoorw., Roeselare. W. M. Nieuwenhuisen, jur.-stud., Amster- Opg. door den heer Mortier. damsche Straatweg 148, Leo Genbrugge, wisse:aar, Boisotstr. 20, Antwerpen, G. I. van Oordt, phil.-stud., Korte Nieuw- Opg. door den heer Genbrugge. straat 23, Ziekenoppasser, Dolfijnstraat 45, . J. C. van Oordt, jur.-stud., Oude Gracht 119, Opg. door mevr. Ziekenoppasser. S. A. v. d. Perk, med.-stud., Catharijne- K. Kaizer, wijnhandel, Tenierspl. 5, singel 28 bis, Opg. door den heer F. de Born. W. P. I. Pompe, jur.-stud., Bemuurde Fr. Philipsen, Provincieraadslid, Schilders- Weerd W.Z. 3, straat 94, . J. J. van Wermeskerken, jur.-stud., Paarl- Opg. door den heer A. C. van der Cruyssen. straat 2, 7, W. Bakker, Brouwersstraat 21, Antwerpen. A. van der Willigen, med.-stud., Catharijne- Minimum-bijdrage fr 3. singel 8, . A. M. M. van der Willigen, med.-stud., Mej. Cornand Irene, onderwijzeres, Lange Wed 7, . Pothoekstraat 191, . A. F. Zwaardemaker, jur.-stud., Malie- Opg. door den heer Oyen. singel 71, . A. Verdolaeghe, tolbeambte, Pourbusstr. 2, ? W. H. Bitter, jur.-stud., Wittevrouwen- 0. van Coppenolle, Hoogbasin, Eckeren. straat 7 bis, 7, Beiden opg. door den heer E. Delbaere. C. J. Picke, jur.-stud., Voorstraat 42, . Herm. Geertsen, boekhouder, Pijlstraat 4, Allen opg. door het Bestuur van de Stud.-Afd. 7> K. A. Hertsens, Veldstraat 33, Borgerh out. Mej. J. J. Boerlage, jur.-stud., Wilhel- Beiden opg. door den heer K. Geertsen. minastraat 63, ? Haarlem. Joz. Nuyts, Kistemaekerstr. 7, Antwerpen. Opg. door mevr. Ziekenoppasser. Opg. door mej. M. J. Kuiper, Amsterdam. Edm. Delbaere, tolbeambte, Brugstraat 21, . A. J. Verbeek v. d. Sande, Hoogstr. 223, Wageningen. A. M. P. Scheltema, Wilhelminaweg, . Opg. door den heer Albrecht. .1. M. van Bommel van Vloten, Hoogstr. 85, . Joz. van Basel, Grocte Kauwenberg 8, . N. J. Peereboom, Heerenstr. 298, . Fr. van Bergen, Vredestraat 64, Merksem. A. Jansse, Janusstraat 120, Beiden opg. door den heer Valgaren. F. A. L. Schoenmaeckers, Bergweg, . Adr. Vanbilsen, leeraar M. 0., Leuvensche C. W. Bagchus, Havenstraat 42, . Straat, Diest. Opg. door den beer Gust. van Nerom. C. F. A. Westerbeek van Eerten, Hoogstraat, . G. Blokhuis, Hoogstraat 146, . Fl. Rosel, Staatsbeambte, Schoenmarkt, Mechelen. C. Sandberg v. Boelens, Lawicksche Allee 103, . Opg. door den beer De Backer. W. J. Hussman, Aleidahoeve (Bergweg), . Joz. Huysmans, onderwijzer, Aarsch c t . Allen opg. door het Bestuur van de Stud.-Afd. ? Opg. door den heer Van Opstel. Vincent Eras, Groenmarkt, Dordrecht. De Caerle, klerk Zeewezen, Dietsche Str. 18, . A. van Son, Matthijs Balenstraat 1, . Opg. door den heer De Saedeleer. M. J. de Joncheere, Vreeswijk. Luc. Brulez, stud., Tramstr. 73, Watermaal, Brussel. Anth. Struys, stud., Noordstraat 64, . Opg. door den heer N. A. de Joncheere, Puttershcek. Beiden opg. door den heer L. Criek. Jongelieden Afdeelingen. Buitenland. Mej. T. Westerhuis, p/a. den heer Bisschop A. C. J. Vermeulen, Blantyre (Britsch Nyassaland). Boele, Emmasingel, Groningen. W. Besseling, Vice Consul der Nederlanden, W. Hoving, Jozef Israelsstraat 62 a, . Mombassa (Britsch Oost-Afrika), Beiden opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. 7> Beiden opg. door Jhr. C. M. E. R. C. van Bose. Mej. E. Cruger, Internaat Meisjes Kweek- John. Hasebroek, Graumannsweg 5), Hamburg. school, Haarlem. Mej. E. Laroy, Koningin Louisenstr. 17, H. C. Boes, Hasselaersplein 3, . Charlottenburg-Berlijn. J. H. Thiel, Frans Halsplein 6, . Opg. door het Bestuur van de Afdeeling N, G. L. Schepens, Ripperdastraat 11, . R. Hoogstra, Calle Pinzon 838, Boca, Buenos Aires. Joh. Faber, Badhuisstraat 12, . Opg. door Dr. W. van Everdingen, Rotterdam. NEERLANDIA. 23 Bijl de Vroe, pja. Torpedofabriek White- C. M. Beutler, Wilhelminakade 25, Rotterdam. head & Co., Fiume. W. G. M. de Koe, Bergweg 152, Opg. door het Bestuur der Afdeeling J. P. van den Bosch, directeur der N. V. S. J. Rengers, Georgstrasse 26, Bremen. 't Binnenhuis to Amsterdam, Bloemen- E. Free Jr., Delmestrasse 40, ), daalsche Weg 174, Bloemendaal. G. J. A. Strating, Rheinstrasse 5, Opg. door den heer J. C. A. Croln, Haarlem. Allen opg. door het Bestuur der Afdeeling J. Diepen, Valkenburg (L.). Opg. door den heer J. Bcekwijt, Rome. Van 1-15 Dec. 1911. BUITENGEWONE LEDEN. Groep Nederland. J. H. de Haas, Kapt. der Infanterie, BESCHERMENDE LEDEN. Koningsweg 85, 's-Hertogenbosch. Prof. Dr. P. Th. E. Kan, Breestraat 117, Leiden. C. M. B. Wiedeman, Kapt. der Infanterie, A. Ed. Dinger, Westersingel 38, Rotterdam. Nieuwestraat 44, Beiden opg. door Jhr. C. M. E. R. C. vc n Bcse. Beiden opg. door Mr. K. M. Phaff, W. A. Engelbrecht, firma Wambertie & Co., Vijverweg 32, Jongelieden-Afdeelingen. Opg. door het Bestuur der Afdee:ing Mej. Mart. A. van Teen, Blommerdijksche Th. P. LOhnis, Mathenesserlaan 181, Laan 39, Rotterdam. C. J. Hasselman, Koninginnegracht 5, Len Haag. Muller, Nieuwe Binnenweg, >, N. J. Roelfsema, Boschlaan 17 B, Zeist. Bart Wessel, Crooswijksche Singel 31a, Mevr. M. J. Roelfsema-Van Assen, Bosch- J. A. M. Boer, Vier-Ambachtsstraat 6 b, laan 17 B, Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. GEWONE LEDEN. S. Denneboom, pja. den heer Israels, Brugstraat, Groningen. Eugene Goulmy, 's-Hertcgenbosch. E. Kleyn, Juhanaplein 15, J. Wildebcer, Kromme Ellebocg, Dr. Hcedemakers, Ververstraat 47, Beiden opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. , Mr. J. van der Grinten, Parade 2, Mej. W. Bronsdijk, Badhuissfraat 17, Haarlem. Opg. door het Bestuur der Jcngel.-Afd. >> G. J. Vermeulen, Oude Diest 8, Braakenburg van Backum, Koninginnelaan 5, roep Belgie. W. Bleys, tandarts, Postelstraat 59, C. Mooyman, stalhouder, Keizerstraat 4, GEWONE LEDEN. Mr. H. W. Jordens, commies chef ter Prov. Bijdrage ji: 5. Griffie van Noord-Brabant, T. Gerdes Oosterbeek, gep. Majocr 0.-I. L., De Claere, Keizer Karestraat 5, Brussel. Emmalaan 155, Apeldoorn. Opg. door den beer Fr. Struelens. C. M. B. Dixon, Dorpstraat, ? Am. Lotens, Statiestraat 163 bis, Leuven. Mej. A. M. Vigelius, Van Hasseltlaan A. A. 127, Opg. door den Luc. Crick. Drs. C. P. Logemann, leeraar K. H. B. S., Dr. Verwoest, studiemeester Athenaeum, Brugge. Van Lijndenlaan, >> Opg. door Dr. Van de Wijer. Prof. S. G. Everts, Nieuwe Plantage 65, Delft. K. van den Broeck, Kleine Haverloostr. 7, A. van Buren, Wijnhaven 75, Rotterdam. K. Gilson, Niangara, Oellee, Belg. Kongo. Mevr. M. de Bock, hoofd eener school, Ra- De Becker, Staff eystad, ? ? , penburg, Leiden. Wauters, Libenge, Oebangi, ? Prof. Fockema Andreae, Rapenburg 36, Leo Verhaeghe, Coquilhatstad, Eve- W. Haanstra, hoofd der Rijkskweekschool, naarsdistrick, ? Vliet 10, Allen opg. door den heer Lode Achten. Prof. K. Martin, Rembrandtstraat 19, J. H. Roose, makelaar, Ham, Gent Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. vcn Bcse. Opg. door Ds. Domela Nieuwenhuis. A. C. Josephus Jitta, jur.. stud., Keizers - Fr. Crols-Janssens, Hofstraat, Turnhout. g-racht 808, Amsterdam. Dieltjens, huisschilder, C. A. Muller Jr., res. 2e Luit. Infanterie, Opg. door den heer R. Adriaensen. Stadhouderskade 49, Ed. Moortgat, prov. cond., Mercdelaan 99, Beiden opg. door den heer P. H. Stuur- Minimum-bijdrage fr. 3. man, Zaandam. L. van der Moolen, Van Eeghenstr. 29 B, M. van der Haegen, stud., Doorsteek (Cou- Org. door mej. C. Verster, Baarn. pure) 155, Gent. J. P. H. Mulder, jur--stud., Alb. Thijm- Fr. de Bruyne, Fortlaan 19, straat 38, (lust. Smeesters, Wondelglemstr. 14, M. Gravendijk, theol.-stud., Ter Haarstr. 30, Rob. van der Donckt, Hoogstraat 25, Beiden opg. door het Bestuur der Afd. V.-U., Allen opg. door den heer Van Ghendt. H. G. A. Limperg, Kapt. Kwartierm., Utrecht. H. Taurez, stud., Bondstraat 63, Brussel. A. van den Bosch, Kapt. Kwartierm., Den Haag. Opg. door den heer De Saedeleer. Beiden opg. door den heer B. J. Ver- Gerrit Zwart, Arduinkaai 17, >> brugh, Haarlem. Opg. door den heer C. Melis. J. G. van Rossem, Laan van N. 0.-Indie 190, ? Mej. Antoinette Gobbers, Keldermans- Mr. D. J. van Schaardenburg, hoofdredac- straat 72, Mechelen. teur van De Eemlander, Langestr. 71, Amersfoort. Opg. door den heer De Backer. Opg. door Mr. J. C. W. Evenblij, Amsterdam. Arth. van Vloten, Hobbemastr. 29, Brussel. Mr. L. Vermeulen, Ververstraat 58, 's-Hertogenbosch. Opg. door den heer L. Del ire. H. Grasso, machinefabrikant, Vught. Mej. D. van der Velde, Albert de Latour- Beiden opg. door Mr. K. M. Phaff, 's-Hertogenbosch. straat 41, Schaarbeek, Brussel. J. A. Lohr, mijn-ingenieur, Corverlaan 2, Bussum. Mej. H. Stempels, Albert de Latour- Opg. door den heer Paul Hugenholtz, Amsterdam. straat 41, Schaarbeek, Brussel. F. I. Besters, West Kruiskade 66 B, Rotterdam. Beiden opg. door den beer J. Ek Surie. Mej. W. C. van Mensch, onderwijzeres, J. van Steenwegen, Leuvensche Steenw. 20, Mechelen_ Sieephellingstraat 26 a, >> Leo Beullens, St. Jan Berchmansstr. 53, ,, 24 NEERLANDIA. Arth. van der Auwera, beeldhouwer, Aam- Mej. D. Hoynck van Pacendrecht, beeldstraat 12. Mechelen. Woodbrooke Settlement, near Birmingham. Allen opg. door den heer De Packer. J. A. Gorter, c/o. R. Oliver Heslop, Bern. L'Hoiest, Ninoofsche Steenw. 13, Brussel. 12 Akenside Hill, Newcastle oh f yne. Opg. door den heer Hereng. Mej. H. W. van Gorkum, 14 Horbury Crescent, Londen, W. Groep Ned. Oost-Indie. Mej. N. Posthuma, 131 Cromwell Road, > S.W. . M. Latenstein, 24 Underwood Street, GEWONE LEDEN. Whitechapel, > E. W. J. Ph. I. Tuts, ambt. 4e kl., I. U. Mej. A. A. van der Dussen, 38 Woburn en A., Makasser. Place, >> W.C. Mevr. Tuts, . P. W. to Winkel, 278 Salisbury House, . E.G. G. W. Ch. Schmidt, insp. Amst. Mij. van F. Noordhcek Hegt, 48 Stauley Gardens, Levensverz., Sceraba:a. Belsize Park, Hampstead, . N.W. A. L. Palm, agent Expl. Mij. voorh. B. C. H. Kiihne, 60 Abinger Road, Bedford v. Leeuwen & Co., . Park, . W. W. A. Verburgh, ambt. t/b. Dept. B. B., W eltevreden. D. van der Kolk, 78 Temple Fortune F. Hugham, klerk Dept. 0. & E., Lane, Goldersgreen, . W. D. L. d'Adelhart Toorop, klerk Alg. Re- L. Rubens, 34 West End Lane, kenkamer, . W. Hampstead, >> Mej. A. C. Senzius, p:a. firma Mc Neill A. H. N. van Nieuwenhuyse, 39 Canfield & Co., Semarang. Gardens, S. Hampstead, >> Jhr. F. V. A. de Stuers, beheerder Erfp. Guil. F. Maris, 3/25 Cathcart Hill, Onderneming „Proepoeg", Tegal. Highgate, . N. J. C. Tjebbes, adj. adm. Singkap Tin Mij., G. H. Melck, Royal Veterinary College, Tandjong Pinang. Camden Town, . N.W. R. G. Bruggeman, bcekhouder, Gilles van de Wal de Kock, Royal Ve- Singkap Tin Mij., . . . terinary College, Camden Town, > N.W. J. M. Lesage, opzichter, Oswald Pirow, 137 Breckncck Read, Singkap Tin Mij., . . Tufnell Park, >> N. Mej. J. S. A. Lagaay, p/a. familie Ligthart, Edw. Draper, 76 Dyne Road, Brondes- Kedong Doro, S oerabaia. bury, >. N.W. Opg. door den heer Chas Vornholt, San Francisco. Allen opg. door den heer J. E. A. Reyneke van Stuwe, . Buitenland. C. Hess, c/o. Mrs. Rimmer, 18 Belmoral Mej. I. Disper, 47 Tulse Hill, Brixton. Road, New Brighton, Cheshire. . Mej. W. Maas, Meisjes Hocge School, Woodbrooke-Settlement, near Birmingham. Wijnberg (de Kaap) Z.-Afrika. SJANGAAN. Bronzen kafterbeeld door A. van Wouw, Johannesburg (Z.-Afrika). 16e laargang. N? 2 Februari 1912. NEERLANDIA ORGAAN ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Vlaandren's diep vernederde oorden Vragen daden, maar geen woorden! JAN VAN RYSWYCK, INHO U D : Hollanders in Japan, door Mr. Dr. J. C. Overvoorde H. J. Emous Verkort verslag van de Hoofdbestuursvergadering ?Buitenland: Nederl. handelsbetrekkingen met Australia, door "levr A. Semmens ?Uit Rome. door Dr. Uisbert Brom ?Uit Italie, door H. C.F. Hennig ? Egypte, door J. H. Insinger ?Brussel ?Nederland: Eerbiedwekkende arbeid Herdenking van i8r3 ?Van de Afdeelingen ?De Nederland- sche handelsvloot ?Vlaanderen jef van Hoof ?De voordrachten van Prof. Bolland in Vlaanderen ?Uitonze Takken ?Zuid-Afrika : Hollandsche hulp bij het onderwijs ?Johannesburg ?Hertzogavond ?Hollandsch in den handel ?Kaapstad ?Zonen van Zuid-Afrika Hollandsche onderwijzers ?Ned. kinderboeken voor Z. A. ?Eerbied voor Hollandsch ?Amerika: Nederl. straatnamen in Nieuw-York ?Ingezonden: De onbekendheid in Noord-Nederland met de Vlaamsche bet4eging, door Mr. A. Loosjes ?Onder valsche vlag, door C Plokhooy Klanten en Clienten, door Mr. C. Bake ?Onze volksliederen in den vreemde, door Mr. Dr. J. J. Boasson ?Mededeelingen en Allerlei ?Nieuwe Leden ? Begrooting van het Hoofdbestuur voor 1912. te zijn, is een fragment van een steenblok, dat waar- Hollanders in Japan. schijnlijk boven een poort van een der Hollandsche In het Sept.-nr., blz. 194, worden eenige cpmerkin- gebouwen in Desjima heeft gestaan, en waarop in gen gemaakt naar aanleiding van mededeelingen van groote letters nag te lezen staat „W 0" (dooreen in den heer Sjigetaka Sjiga betreffende herinneringen aan kapitale letters) ?6c6". Waarschijnlijk stand op de Hollanders in Japan. Wellicht kan het volgende tot (heraldische), rechterhelft „A n n o". Het steenblok ligt nadere verklaring strekken. in den tuin van den heer C. E. Boeddinghaus, een der Te Koero Sjima heeft nooit een nederzetting van eerste vreemdelingen, die zich na de openstelling van Hollanders bestaan. De Europeesche namen, die daar Japan aldaar vestigde. Het huis staat op de plaats nog worden aangetroffen, hebben niets met Holland van de oude vestiging van de Hollanders in Desji- te maken, doch zijn nog herinneringen aan het door ma, dat thans met Nagasaki vereenigd is. Vroeger de Portugeezen ingevoerde Christendom. werden aldaar ook nog een paar steenen leeuwen be- De door den heer Sjiga geciteerde namen Ignatio, waard, doch die zijn thans niet fuer aanwezig. Gabriel, Mariana, wijzen oak geheel op een niet- Toen ik den heer Boeddinghaus aldaar bezocht, Hollandschen, maar Portugeeschen oorsprcng. verwonderde het mij eerst, dat deze vriendelijke ouile Gelijk bekend is kwamen de Portugeezen in 1542 in heer zoo nitstekend Hollandsch sprak. Hij vertelde Japan en vonden zij aldaar een rijk veld voor de pro- mij toen, dat bij zijn komst het Hollandsch de alge- paganda, totdat deze zulke afmetingen aannam, dat meene handelstaal in Japan was, zoodat hij ais de Shoguns hierin een gevaar voor hun macht 1-e- Zwitser wel gedwongen was geweest om die taal te g,ronnen te zien. Toen volgde de eerste Christenver- leeren. Thans wordt het Hollandsch element, zoover volging in 15S7 en het verbod in 1624, waarbij alle mij bekend, aldaar nog slechts gevormd door de vreemdelingen, behalve de Hollanders, uit Japan ver- vriendelijke ,eigenares van het Cliffhouse hotel, en dreven werden. De uiterst wreede wijze, waarbij te- wordt ons land er door een vreemdeling, tevens con- g-en de Japanners, die het Christendom niet wilden sul van Engeland, vertegenwoordigd, aan wiens huis afzweren, werd opgetreden, is eene voldoende ver- de Engelsche vlag wappert, doch waar de driekleur, Waring voor de geslotenheid van deze blijkbaar naar die vrceger hier alleen vertegenwoordigd was, cnt- een vergeten eiland uitgeweken Christengemeente. breekt. Sic transit gloria mundi. Ook op andere plaatsen in Japan bleven enkelen in De door den heer Sjiga genoemde plaatsen zijn het geheim aan het Christendom getrouw en tcen in diet de eenige, waar nog herinneringen aan de oude het midden der vorige eeuw weder zendelingen in Hollanders te vonden zijn. Ik vond er .o. a. op het Japan kwamen, vonden zij hiervan ncg verschillende kerkhof te Inasa bij Nagasaki, in den Tennenji tern- bewijzen. pel te Kakegawa, te Shizuoka, te Nikko en te To- Het „kleine steenen monument" te midden van kyo. Een uitvoerige beschrijving hiervan hoop ik la- „ranke heesters" door den heer Sjiga ontdekt, en ter elders openbaar te kunnen maken. hetwelk „na nauwkeurig onderzeek" van 1696 bleek J. C. OVERVOORDE. 26 NEERLANDIA. Punt II. Begrooting. Deze sluit in uitgaaf en oni,vangst met een scan groot 21911.54I-A. Wat het Ned. onderwijs in den vreemde betreft, wordt de opmerking gemaakt, dat, nu de Regeering een som heeft uitgetrokken voor hetzelfde dcel en steun verleent, o. a. aan het Ned. onderwijs te Brus- sel, Argentinie en Westphalen, op het A. N. V. zeer waarschijnlijk minder beroep zal worden gedaan. De begrooting, in dit nummer *) opgenomen, worth onveranderd goedgekeurd. Daarna deelt de voorzitter mede, dat voor alge- meen secretaris-penningmeester een waardig plaatsver- vanger gevonden is. De Algemeene Vergadering van Groep Nederland zal echter vooraf lien persoon moeten kiezen tot afgevaardigde in het Hoofdbestuur. Punt III. Het 32e Ned. Taal- en Letter- kundig Congres in 1912 te Antwerpen. Medegedeeld wordt, dat de Antwerpsche Tak zich gewend heeft tot den beer Max Rooses om het voor- H. J. Emous. zitterschap te aanvaarden. Deze heeft echter bedankt wegens zijn hoogen leeftijd. Nu heeft de heer Pol de Den eersten dag van dit jaar vierde de heer H. J. Mond het voorzitterschap aanvaard. Verder ziin o. m. Emous zijn 40-jarig jubileum als hoofd eener Chr. School tot bestuurders benoemd de heeren Van Kerckhoven- te Amsterdam. De vele vrienden en vereerders, die Donnez en A. C. van der Cruyssen. de heer Emous buiten het onderwijs bezit, wilden Een vraag om steun aan het Gemeentebestuur van Antwerpen voor de inrichting is reeds verzonden. zich echter dezen dag niet onbetuigd laten. Van Het Congres zal samenval'en met de Consciencefeesten heinde en verre kwamen zij om hem geluk te wen- in Augustus, waarvoor de stad fr. 125.000 zal toestaan. schen. Wie hem kent, kan zich dit begrijpen, want warm klopt zijn hart voor Neerlands taal en Neer- Punt IV. Stichting van een fonds (Ka- lands stam, en niet met den mond alleen heeft hij pitaalvorming). dit beleden, ook met de stage daad heeft hij dit ge- toond. Voor het behoud en de ontwikkeling van het Het rapport der Commissie, waarin tot stichting Hollandsch in Zuid-Afrika is hem geen arbeid te van een fonds wordt geraden, komt ter tafel. zwaar of te lang geweest. Menig nachtelijk uur heeft Besloten wordt, dat de Commissie a. h. een rend- schrijven zal opstellen en dat de hulp van Groeps- hij daaraan opgeofferd, omdat de dagen voor hem en Afdeelingsbesturen voor verwezenlijking van het te bezet en te kort waren. En nimmer heeft hij ge- plan zal worden ingeroepen. vraagd naar erkentelijkheid. Wat hij gaf van het beste dat hem in zoo ruime mate is geschonken, gaf hij Punt V. Nederlandsche Vereenigingen ter wille van de zaak en in het slagen van die zaak in het buitenland. vond hij zijn eenig loon. De heer Emous is sedert eenige jaren lid van het Medegedeeld wordt, dat het onderzoek rtaar het Hoofdbestuur van de Ned. Z. Afr. Vereeniging. aantal Nederlandsche Vereenigingen in het buitenland eerst tot Duitschland beperkt, thans over de heele wereld is uitgebreid door verzending van vragen aan een 200-tal consulaire ambtenaren. Reeds verscheiden Verkort verslag antwoorden kwamen in. Ook opgaaf der Vlaamsche vereenigingen werd ge- der vergadering van het Hoofdbestuur, vraagd. op 23 December 1911 te Dordrecht. Besloten wordt de ingekomen brieven in Maart a s. aan de Commissie a. h. te zenden tot opmaking van A a n w e z i g de heer Dr. H. J. Kiewiet de Jon- een rapport. ge, voorzitter; mejuffr. E. Baelde, onder-voorzits",er en de heeren C. R. Bakhuizen van den Brink, waarn. secretaris-penningmeester; A. C. van der Cruyssen, Punt VI. Ingekomen stukken en mede- Mr. C. Th. van Deventer, Joh. Kesler, H. Meert t n deelingen, o.m.: Jhr. Mr. J. L. W. C. von Weiler. Dankbetuiging voor toezending van In 't Zicht der De voorzitter opent de vergadering en leest de brie- Derde Vredesconferentie, o. a. van H. M. de Koningin. yen en telegrammen voor van de leden die verhin- Herinnerd wordt aan het ontstaan der uitgave, naar derd zijn: de heeren Mr. W. Dicke, J. D. Baron aanleiding van Prof. Van Vollenhoven s stuk „Roe- van Wassenaer van Rosande, J. M. Pijnacker Hordijk, ping van Holland" in De Gids. Het A. N. V. ma- H. D. H. Bosboom, Mr. Dr. C. F. Schoch, Prof. tigt zich geen oordeel aan over uitvoerbaarheid van ?Dr. J. Boeke en Kapt. J. A. Snijders Jr. het plan, maar heeft alleen door de uitgave meer be- langstelling willen opwekken voor de Vredesconferentie Punt I. Notulen der vorige vergade- Uit de dankbetuigingen voor toezending van een r i n g (30 Sept. 1911). exemplaar wordt nog voorgelezen het schrijven van Worden met een paar kleine wijzigingen goed- gekeurd. I) Zie laatste bladzijde. Red. NEERLANDIA. 27 Prof. Asser, waarin deze zich loffelijk uitlaat over medewerking der vertegenwoordigers van een lijst die de uitgave. in Neerlandia kan worden opgenomen, bestaat geen hezwaar. Antwoorden van de Ministers op het adres in zake ambtelijke taal. Brief van de Vereeniging Het Nederlandsche Lied, Medegedeeld wordt, dat de antwoorden alle onbe- meldende, dat op verzoek van 't A. N. V. aan elk vredigend luiden. Dat van Buitenlandsche Zaken is der Ned. transoceanische stoomvaartmaatschappijen L'en het meest beslist en luidt: volledig gebonden exempl. van Liederboek van Groot- ,,Naar aanleiding van Uw verzoekschrift d.d. 7 Nederland voor een harer passagiersbooten ten ge- Nov. j.1., alsmede van die gericht tot de Ministers van schenke is gegeven. Kolonien en van Landbouw, Nijverheid en Handel, Herinnerd worth dat dit denkbeeld is uitgegaan heb ik de eer U mede te deelen, dat de ambtelijke van Mr. Cohen Stuart, thans in Indie. Aan de Ver- briefwisseling van de Nederlandsche Regeering met eeniging Het Nederlandsche Lied zal dank betuigd de vreemde Regeeringen geschiedt in de diplomatieke, worden voor de inwilliging van den wensch. dat is de Fransche taal. Zoolang zich geene bijzondere aanleiding voordoet Aanvragen om invoer van Hollandsche boter in om van dezen algemeenen regel of te wijken, en Hongarije, klompen en bamboehoeden in Nieuw-York. daartoe reken ik de oinstandigheid, dat in een land Deze aanvragen zijn overgebracht aan bevoegde de Nederlandsche taal een der landstalen is, niet te kantoren. behooren, kan aan Uw bovenbedoeld verzoek niet worden gevoig gegeven." De vergadering besluit naar aanleiding der ant- Punt VII. Belgie. woorden een onderzoek te doen instellen naar de go- Voorstel van Mr. W. J. L. van Es, om een rui- bruiken in andere landen. ling uit te lokken tusschen de geschril ten door het Gewezen wordt nog op een mededeeling in de Comae Flamand in Fransch-Vlaanderen uitgegeven en Gazette de Charleroi, waarin beweerd wordt, dat een die door het A. N. V. Vlaamsche brief uit Brussel aan een Nederlandschen Die ruiling wordt nuttig geacht. Op het voorstel Minister gezonden, werd terugontvangen, omdat men zal dus worden ingegaan. dien niet begreep en daarom de voorkeur gaf aan in het Fransch gestelde brieven. Fransche (briefwisseling van Hollandsche firma's Sommigen kunnen dat best begrijpen, als er te met Vlaamsche handelaars. Brussel slechte vertalers aan de ambtelijke instellin- Aangetoond wordt nogmaals, hoe onverstandig dit gen geplaatst zijn. is en hoe weinig bevorderlijk voor het aanknoopen Het bericht zal worden onderzocht. van handelsbetrekkingen. Goedkeuring der Rekening en Verantwoording van de Tentoonstellings-Commissie. Ontvangst der diplo- Punt VIII. Oost-Indie. ma's en medaille. De voorgenomen stichting van een jongemeisjes- De Commissie heeft de rekening in orde bevonden. school in Indie, volgens plan van mevr. Hissink- Den administrateur wordt dank gezegd voor ziin he- Snellebrand. heer. Den leden der Tentoonstellings-Commissie zal Na de gevoerde briefwisseling met de ontwerpster de dank van het Hoofdbestuur worden gebracht voor en de Groep Ned. Indie, en na den geldelijken steun al wat ze gedaan hebben om de Tentoonstelling te voor het tot stand brengen van een comite, meent de Brussel zoo goed te doen slagen. vergadering thans een afwachtende houding te moe- ten aannemen en intusschen na te gaan wat mevr. Mededeeling over een bijeenkomst, gehouden 9 Dec. Hissink—Snellebrand zelf in Indie zal bereiken. Het Dag. Bestuur heeft dien dag eenige vertegen- Hare aandacht is gevestigd op verschillende be- woordigers en Groepsbestuurders uit het buitenland staande instellingen in Indie, waar Indo-Euxopee- een maaltijd aangeboden. Er zaten mede aan: mevr. sche kinderen goede verzorging kunnen vinden als Knobel (Den Haag), de heer en mevr. Semmens b.v. het Djattigesticht. Er is daar veel aanvraag voor (Australie), de heer en mevr. Roessingh van Iterson opneming van verwaarloosde meis;es, die er zeer (Batavia), de heer en mevr. Van Gent (Bethlehem, goed worden opgevoed. O. V. S.), de heeren A. N. J. Engelenberg (Djambi), en A. A. Heckers (Paramaribo). Alle werelddeelen Regeeringssubsidie voor de Groep. waren dus vertegenwoordigd en de bijeenkomst, die ook Medegedeeld worth dat de Minister van Kolonien, gewijd was aan de gezamenlijke bespreking der Ver- evenals de begrootings-commissie der Tweede Kamer, bondsbelangen over heel de wereld, zal niet nalaten het denkbeeld gunstig besproken heeft. ver strekkend nut te hebben. Wenschelijkheid van een propagandist voor Indie. Medegedeeld wordt. dat deze wenschelijkheid is uit- Voorstel van den heer Von Saher om een nieuwe gesproken door den heer Engelenberg. Het denkbeeld lijst van leerboeken samen te stellen voor de novitii zal aan Groep Indie in overweging worden gegeven. aan Nederlandsche, Vlaamsche en Zuid-Afrikaansche hoceesch ol en . Bevordering van Hollandsche reizen naar Indie . Medegedeeld wordt dat Prof. Boeke in overleg met Ingekomen is een uitvoerig schrijven van de Ver- den voorzitter het onderwerp reeds in studie heeft ge- eeniging „Moederland en Kolonien". nomen en dat daarbij de Vlaamsche en Zuid-Afrikaan- Mies wat grondige kennis over onze kolonien kan sche belangen niet worden vergeten. Met Vlaanderen zal overleg gepleegd worden. verspreiden, client gesteund. De opmerking werd gemaakt, dat personen, die ernstige studie maken, naar vermogen gesteund moe- Schrijven van den heer A. T. A. Heyting, met plan ten worden om hen in staat te stellen tot reizen om een lijst aan te leggen van adressen van buiten- naar onze overzeesche bezittingen, maar dat het niet landsche schrijvers over Nederland en aan dezen boe- op den weg van het A. N. V. ligt, om p'eizierreizen ken over Nederland toe te zenden. te bevorderen, wat slechts aanleiding geeft tot het Hetdenkbeeld wordt toegejuicht, maar bij een vellen van een oppervlakkig oordeel na zeer vluch- eenigszins volledige uitvoering zal het waarschijnlijk tige kennismaking, tot schade van het wezenlijk be- te kostbaar blijken te zijn. Tegen het aanleggen met Lang van land en yolk. 28 NEERLANDIA. Steun is zeker verantwoord a!s het werkelijke stu- om noodig is *de besturen van deze meer in aanra- diereizen onder deskundige leiding betreft. king met het Algem. Nederl. Verbcnd te bren- Besloten wordt de Vereeniging „Moederland en Ko- gen. Ook is het gewenscht, zooveel mogelijk door lonien" uit te noodigen het onderwerp in een bijeen- bemiddeling van onze vertegenwoordigers, een onder- komst van afgevaardigden van belangs:ellende vereeni- zoek in te stellen naar de bestaande handelsscholen in gingen, w. o. het A. N. V., te dcen behandelen. het buitenland, als b.v. te Neuchatel, Dresden, Keu- len, Leipzig, en deze inlichtingen te verstrekken over De reis van Mr. Van Deventer naar India (ver- ons land. trek 8 Febr.). De heer Van Deventer dcet eenige medeeel:ngen Dit wordt door de vergadering aan het Dagel. Be- stuur overgelaten. over zijn voorgenomen reis, die hij ook dienstbaar Hierna sluit de voorzitter de vergadering. zal maken aan de belangen van het A. N. V. De voorzitter dankt den beer Van Deventer en De waarn. Algemeen Secretaris- wenscht hem namens het Hoofdbestuur een aangena- Penningmeester, me, voorspoedige reis en behouden terugkomst in 't vaderland. CH. R. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK. Punt IX. Zelfstandige Afdeelingen. Chicago. Verzoek om de verplichte bijdrage aan de algemeene kas over 1911 te mogen besteden als steun voor den Leerstoel in 't Nederlandsch aan Buitenland de Hoogeschool te Chicago. Wordt toegestaan in den vorm van een bijdrage van het A. N. V. J oh a n n e s b u r g. Brieven van de nieuwe pen- Nederlandsche handelsbetrekkingen voerster, mevr. Deys—Draayer, over het opgewekt leven der Afdeeling. met Australia. Punt X. Vertegenwoordigers. Een verblijf van 9 maanden in Holland na lang- B u d a-P e s t. Bericht van aanneming zijner be- durige afwezigheid heeft mij in staat gesteld een over- zicht te geven van de ontvangen indrukken in zake noeming door den heer A. van Hoogstraten. de alreeds bestaande betrekkingen tusschen Nederland St ockhol m. Bericht van aanneming zijner be- en de overzeesche bezittingen in het Oosten, en het noeming door den heer G. M. E. Immink, Consul- Westelijk deel van het vasteland van Australia, waar- Generaal. van Fremantle de voornaamste havenplaats is, alsook Londe n. Lezing van den vertegenwoordter over over de vooruitzichten voor de toekomst om die be- het A. N. V. Aanwerving van 19 nieuwe leden. trekkingen te verbeteren en meer voordeel te doen Er wordt op gewezen hoe de heer Reyneke van afwerpen. Stuwe zich door deze lezing bijzonder verdienstelijk De Oostelijke en Zuidelijke Staten van het Gemeene- heeft gemaakt en hoe een dergelijk optreden van ver- best zijn sedert jaren door een trans-continentale spoor- tegenwoordigers in hun omgeving navolging verdient. weglijn verbonden, maar tot heden deelt West-Austra- lie niet in dat voorrecht. Er bestaan, vreemd genoeg, V e n e t i e. Jaarverslag 1911. tusschen de verschillende Staten gevoelens, die, hoe- Ca i r o (Egypte). Mededeeling, dat de vertegen- wel niet vijandelijk toch een groote mate van ijver- woordiger de Rotterdamsche Liederenbriefkaarten on- zucht en wangunst aanduiden. der de Nederlanders aldaar heeft verspreid. West-Australia, waarvan men ten onrechte geloofde, dat het slechts een onmetelijke zandwoestijn was, werd Santa F ? De beer L. de Waal, vertegenwoor- immer als een onbeduidendheid aangemerkt, totdat diger, stelt voor bij zijn vertrek naar P e r n a m b u- plotseling de schatten van mineralen en de vruchtbaar- c o, waar hij zelf vertegenwoordiger wenscht te wor- heid van den bodem ontdekt werden, en een aanhou- den, in zijn plaats voor Santa Fe te bencemen den dende toevloed van landverhuizers aanvcerden. heer J. A. Benraadt, ingenieur. De vergadering keurt Het was niet te verwonderen, dat die veel grootere dit goed. bevolking met hare aangroeiende levensbehoeften be- Voorgesteld worden verder als vertegenwoordigers: gon in te zien, dat zij niet 'anger kon buitengesloten Voor Bahrein (Perz. Golf) : de beer S. M. Zwemer, blijven van het „interstate" spoorwegnet. Vooral op zendeling de goudvelden en in de belangrijke steden die daar- voor St. Kitts (bij Saba) : de heer J. Heyligers, aan hun bestaan danken, werd dit gevoeld, en het scheikundige; duurde niet lang voordat men in de „Legislative As- voor New Brighton (Engeland) : de heer C. Hess. sembly'' niet ophield het voor en tegen van dit plan De vergadering draagt het Dagel. Bestuur op deze te bespreken. gevallen te behandelen als bij Reglement is voorge- De reeds genoemde ijverzucht der Oostelijke Sta- schreven. ten was echter de schuld, dat het tot nog toe niet tot uitvoering kwam. De besprekingen zijn nu echter Punt XI. Stamverkeer. zoover gevorderd, dat het eenig punt van verschil be- staat in de vraag, van welke breedte de te leggen Medegedeeld wordt, dat de beer C. Plokhooy, Den spoorweglijn zal zijn. Haag, de uitnoodiging heeft aangenomen om een her- Dat de handel met die landen, die ten Noorden en vormingsplan voor deze Afdeeling te ontwerpen. Westen Van Australia liggen, zich van lieverlede in West-Australia zal samentrekken wanneer de spoor- Rondvraag. wegverbinding een felt zal zijn geworden, behoeft De waarn. secr.-penningm. wijst er op, dat door geen betoog. Ook niet dat den Hollandschen handel zijn tijdelijk optreden in het Dag. Bestuur eenige ver- daarmede een kans van ontwikkeling wordt geboden, anderingen noodig zijn in het Huish. Reglement. De zooals niet dikwijls voorkomt. Scerabaja ligt van 5 vergadering vindt het goed, dat die door het Dagel. tot 8 dagen stoomens van Fremantle en is dus de Bestuur worden aangebracht. naaste vreemde haven. Mochten onze Nederlandsche Een der leden wijst er nog op, dat in zake consu- kooplieden nu slechts door den geest onzer onderne- laire aangelegenheden veel raad wordt gevraagd aan mende voorouders bezield worden, die geen hinder- leden van Kamers van Koophandel en dat het daar- nissen op hunnen weg wilden erkennen, noch de me- NEERLANDIA. 29 dedinging van andere natien gedoogen. Dat zij een nu hare geldmiddelen langzamerhand toenemen, ook „bold bid for the supremacy" maken, en veel kan tot vrijgevig de hulpbehoevende Nederlanders te Rome stand gebracht worden. Laat de schepen, varende on- kan ondersteunen. der de Hollandsche driekleur hunnen koers naar Vervolgens moet worden genoemd de Vlaamsche West-Australia richten en de goederen, welke nu Studiekring „Gelukzalige Jan van Ruysbroeck". den omweg om het Oostelijk gedeelte moeten maken, Onder leiding van den geleerden en welsprekenden onmiddellijk in Fremantle gelost worden, de koop- Benedictijner abt Mgr. Laurens Janssens komt deze waren, die West-Australia kan aanbieden daar wor- Kring tweemaal per maand in het gastvrije hospitium den ingeladen; het zal beide natien ten goede ko- van Sint Juliaan der Vlamingen bijeen, om met we- men. De band van vriendschap zal hechter worden tenschappelijke of letterkundige voordrach;en, ook door en men zal op elkanders hulp kunnen rekenen in onderlinge gezelligheid, de Vlaamsche of ?juister tijden van nood en gevaar. gezegd ?de Nederlandsche taal- en stambelangen te Dat 1912 een in alle opzichten voorspoedig jaar helpen bevorderen. In broederlijke eensgezindheid wer- moge zijn voor het Nederlandsche yolk , zoodat in ken de zonen van Noord- en Zuid-Nederland daar 1913 met trots teruggezien moge worden op wat ge- samen voor hetzelfde groote Joel. In het bestuur groo- durende een eeuw van herwonnen onafhankelijkheid tendeels nit Vlamingen bestaande, zijn de „Hollan- tot stand is gebracht. ders" eerlijk vertegenwoordigd, en even trouw ne- Dat ook het Algemeen Nederlandsch Verbond in men zij werkzaam deel aan de afwisselende spreek- dien voorspoed moge deelen en het doe! waarvoor beurten. Zoo bijv. sprak de Amsterdammer fr. B. H. het werkt, moge bereiken. Molkenboer, 0. P., met heldere kennis en verwarmen- ANNA SEMMENS, de geestdrift, over het treurspel Peter en Pa u- Vert. A. N. V. voor Australasia. w e 1 s, dat bij Voncjel zoovele en zoo nauwe betrek- Den Haag, Jan. 1912. kingen heeft op de Eeuwige Stad. Onderget. hield 6 April een geschiedkundige rede over de vereeniging van Nederland en Belgie in 1815. Zijn betoog, dat deze kunstmatige samenvoeging niet duurzaam kOn Uit Rome. zijn, maar dat een hechte aaneensluiting van Noord en Zuid alleen mogelijk is op den natuurgrond der In 1911 won het Alg. Ned. Verbond te Rome 5 nog levende werkelijkheid, m. a. w. van de gemeen- nieuwe leden. Eigenlijk zou het ledental dus tot 18 schappelijke landstaal, die als in edelen wedstrijd van geklommen zijn; maar ten gevolge van vertrek naar beide kanten moet gekoesterd en ontwikkeld worden, elders zijn nu drie leden ons hier ontvallen, zoodat vond eenparigen bijval. aan het einde des jaars de toename zich van 13 tot De Vlaamsche Studiekring, die het derde levens- 15 bepaalt. In elk geval een vooruitgang, die tot dank- jaar ingaat, mag zich reeds verheugen over ruim 60 baarheid, maar nog geenszins tot voldaanheid stemt. leden. Verreweg de meesten zijn katholieke priesters, Langzaam vooruitgaande, kunnen wij echter op meer of worden hier opgeleid tot den geestelijken stand. en beter hopen voor geruimen tijd. Zoo ten minste Onnoodig te zeggen, dat zoowel van het Juliana- het Italiaansche spreekwoord gelijk heeft: „Chi ya fonds als van den Vlaamschen Studiekring de resp. piano, va sano; e chi va sano, va lontano." voorzitter ook lid is van ons Verbond. Als vertegenwoordiger van het Verbond kreeg on- De derde instelling, die nu ter sprake moest ko- dergeteekende vier schriftelijke aanvragen om inlich- men, is het Nederlandsch historisch Instituut. Maar tingen of om tusschenkomst bij zaken van kunstnijver- om all icht begrijpelijke redenen zal onderget. daar heid. In drie gevallen slaagde hid; in het vierde was het zwijgen toe doen. Nochtans behoeft Une bijzon- hem zulks niet doenlijk. Vreemd dan ook zijn de aan- derheid wel niet te worden verzwegen. vragen soms, waarmee overigens zeer welmeenende Om in ruimeren kring dan waar onze moedertaal landgenooten aankomen bij een buitenlandschen ver- verstaan wordt, den roem van Nth-land s verleden en tegenwoordiger van het Verbond, die misschien wel de eer van ons wetenschappelijk heden te doen Dit- verondersteld wordt een... alweter en zelfs een soort komen, hield onderget. 24 Febr. in het Belgisch his- toko-houder te zijn! torisch Instituut een lezing over de Venetiaansche ge- Men neemt terecht aan, dat de kracht en de betee- zantschapsberichten, voor zoover zij de Republiek der kenis van het Verbond op een buitenlandsche plaats Zeven Vereenigde Provincien betreffen en door pro- niet enkel, niet eens voornamelijk, moeten worden af- fessor Blok onlangs in het licht gegeven zijn. Deze gemeten naar het aantal daar woonachtige leden en lezing ging ?de Vlamingen mogen het ten goede naar het als zoodanig optreden van den plaatseliiken houden ?in het Fransch. Maar dit geschiedde op vertegenwoordiger. Zij schuilen veeleer in den gesta- uitdrukkelijk verzoek van den directeur, Godefroid digen invloed, die zich in den vreemde laat gelden Kurth, die met het oog op de aanwezigheid van bui- tot bevordering onzer taal- en stambelangen, m. a. w. tenlanders zulks wenschte, en niet zonder een warm- in het nationale bewustzijn, dat aldaar met woord en toegejuicht protest van den spreker, die als zijn stel- daad tot gezonde, levenskrachtige uiting komt. En lige verwachting te kennen gaf dat de tijd niet veraf dan liefst gemeenschappelijk. 't Is immers niet de let- moge zijn, waarop in het Belgisch historisch Insti- ter, maar de geest, die levend maakt. tuut ook evengoed de Nederlandsche taal gangbaar is Welnu, dan heeft over Rome het Alg. Ned. Ver- geworden. bond de beste redenen tot tevredenheid. Onlangs De kroon echter op de tegenwoordige krachtsont- schreef de Romeinsche correspondent van een onzer wikkeling van het Nederlandsche element te Rome is groote dagbladen: ,,Het is opvallend, hce tegenwoor- ongetwijfeld de roode hoed, aan Z.Em. kardinaal dig het Nederlandsche element te Rome aan krachts- W. M. van Rossum verleend. ontwikkeling toeneemt." Dit jaarverslag geve in 't Dat een Noord-Nederlander deze eer te beurt valt, kort de heuglijke bewijzen dezer algemeene stet- was sinds bijna vier eeuwen niet gebeurd. De gebo- ting aan. ren Utrechtenaar paus Adriaan VI hencemde 10 Sept. Daar is vooreerst de Nederlandsche Vereeniging 1523 zijn landgenoot en boezemvr* end Willem van van Weldadigheid, genaamd „Juliana-fonds". Zij telt Enckevoort tot kardinaal. Diens naaste opvclger werd nu 45 gewone leden. Maandag 11 December had de 30 Nov. 1911 de Zwollenaar Willem Marinus van tweede jaarvergadering plaats, onder voorzitterschap Rossum. van den kloeken ingenieur Marcel de Jongh, die als Des te hartelijker mogen wij ons verheugen over directeur-generaal der Societa Anglo-romana voor de de verheffing van onzen landgenoot, wijl men alge- stedelijke verlichting Holland's naam hocg houdt. Tot meen weet, dat de nieuwe kardinaal, na een jaren- hun groote voldoening konden de aanwezige leden tang verblijf aan de Roomsche Curie, met hart en zich overtuigen, dat de jonge Vereeniging bloeit en, ziel Nederlander gebleven is. Volgens zijn luide ver- 30 NEERLANDIA. klaring, op den eigen dag van het Consistorie afge- Kort geleden bestelde ik aan een bediende in het legd tegenover een talrijke groep van gelukwenschen- lokaal onzer „Nederlandsche Vereenigine een flesch de landgenooten, wil kardinaal van Rossum ,.met Beiersch .en ik deed dit oudergewoonte, en natuur- Hollandsche hou en trouw, met Hollandsche toewij- lijk zonder te blikken of te blozen, in het Italiaansch, ding", het purper ten einde toe dragen. doch... ik ?vertegenwoordiger van het A. N. V. ! ? Aan Zijne Eminentie de hulde en gelukwenschen werd beleefd uitgeneodigd in het Nederlandsch, om ook van het Alg. Ned. Verbond. onze inoedertaal te willen spreken! ! Bijna had ik Dr. GISBERT BROM. per draad mijn ontslag ingediend bij het Hoofdbe- stuur te Dordrecht, z(56 schaamde ik mij, doch de Rome (1 Via Varrone), 28 Dec. 1911. aanwezigen weerhielden mij. Ten rechte of ten onrechte ?dat last ik in het midden ?wordt de Italiaansche oorlogsverklaring Uit Rale. aan Turkije in ons land onverheeld afgekeurd, en de pers gaat er voort met het uit buitenlandsche bladen Volgens het Nov.-nr. van Neerlandia prijkte op het overnemen van allerlei berichten, die een minder gun- paviljoen van Belgie op de tentoonstelling te Roubaix stig licht werpen op het doen en laten der Italianen het opschrift „Belgique-Belgie", dus gesteld in de in Tripoli. Neerlandia is niet het aangewezen blad beide officieele talen van het land. Inderdaad zeer om staatkundige beschouwingen op te nemen, maar verblijdend, doch wel beschouwd niet meer dan lo- toch komt het mij niet ongewenscht voor, om hierbij gisch. Op de grootsche wereld-tentoonstelling, gedu- inijne landgenooten alsnog te waarschuwen tegen het rende den afgeloopen zomer gehouden te Turijn, zijn veel-geloof-hechten aan mededeelingen, betreffende „de onze Zuidelijke naburen in dit opzicht minder geluk- groote wreedheid" der Italianen. Ik heb bijna 20 kig geweest. Immers daar stcrid op hun paviljoen jaar onder de Italianen geleefd, en acht hen in het ?een statig, indrukwekkend gebouw ?,,Belgique- algemeen te beschaafd en te goedhartig om stelsel- Belgien" te lezen, als ik mij niet vergis het Fran- matig met wreedheid op te treden tegen de verdruk- sche en het Duitsche woord voor Belgie. Dacht de kers (om geen ander woord te bezigen!) van de Belgische Regeeringscommissaris te Turijn misschien, A rmerars. dat „Belgien" Vlaamsch was ? Dit schijnt werkelijk H. C. F. HENNIG, het geval te zijn geweest. Treurig, treurig! Van de Internationale Tentoonstelling van dit jaar 0 e n u a, Dec. 1911. Vert. van het A. N.V. te Turijn gesproken ! Officieel schitterde cns vader- land daar door zijne afwezigheid, maar voor zoo- verre ik heb kunnen nagaan, zijn toch alle Neder- Egypte. landsche inzendingen er bekroond. Uit het jaarverslag van den vertegenwoordiger te Op die zelfde tentoonstelling zag ik in een afzon- Luxor: derlijk, smaakvol gebouw eene hoogst belangrijke ver- zaineling van voorwerpen, afbeeldingen en statistie- Er werpen dit jaar geen inlichtingen gevraagd. Wel ken, betrekking hebbende op het leven en streven der werd kennis gemaakt met verschillende doortrekkende Italianen, in het buitynland woonachtig, en door het Nederlanders, hun was 't een genoegen het rocd wit- Ministerie van Buitenlandsche Zaken te Rome bij een- blauw te zien, en hier aan hues was 't zeer aange- gebracht met behulp van zijne consulaire ambtenaren, naam dikwijls over wederzijdsche kennissen te kun- die in de uithoekjes der aarde niet uitgezonderd. Het nen praten. Ook over zaken had men het dan dik- was een waar museum, wellicht eenig in zijn soort, wijls; tot nu bleef alles vrij wel bij wenschen. Het en ongetwijfeld van blijvende waarde voor de Ita- aantal pleizierreizigers van onzen landaard neemt toe, lianen, een yolk, dat niet minder dan 5 500.000 land- en aangenaam valt het daarbij vast te stellen, dat de genooten telt in den vreenide. meesten reeds lid van 't A. N. V. zijn. Maar des te In de fabriekstad ' Sampierdarena, bij Genua, ver- cpmerkelijker is het, dat zoo goed als nooit zieken nit schenen onlangs op de aanplakborden groote plak- het vaderland komen om verlichting van hun smar- katen in de Nederlandsche taal, waarbij werd aanbe- ten of genezing le zceken. De weinigen die mij be- volen een bezoek te brengen aan een Fransch ana- kend zijn verlengden hun leven zeer. toinisch museum, waarmede Italie afgereisd werd! J. H. INSINGER. Als waardig vertegenwoordiger van het A. N. V. werd ik koud van aandoening, toen ik dat zag, doch hij nailer inzien ligt het vermoeden voor de hand, Brussel. dat de hersenen van den eigenaar van dit museum daarin op spiritus waren opgenomen: Nummer zoo- Het maandblad der Nederlandsche Kamer van Koop- veel van den catalogus,... misschien ock in onze ge- handel te Brussel is met 1 Jan. j.l. in een nieuw liefde Moedertaal gedrukt ! ? Worden Volaptik en gewaad en handiger worm verschenen, bewiis van Esperanto wellicht door het Nederlandsch verdrongen ? ondernemingsgeest en toenemende belangstelling. Het Sedert jaren worden in vele landen de kinderen nieuwe gewaad geeft gelegenheid meer inhoud te Ber- bij voorkeur in matrozenpakjes gestoken, en Italie gen. De redactie stet zich dan ook vocr, den lezers doet daaraan mede. Als opschriften der mutsen zijn steeds degelijker kost voor te zetten. hier gelukkig de veelal verkeerd gespelde namen van * * * Engelsche oorlogsschepen langzamerhand verdrongen De Nederlandsche Vereeniging van Weldadigheid te door die van werkelijk bestaande, of van denkbeel- Brussel geeft ter vergrooting van haar inkomsten voor dige Italiaansche oorlogsbodems. Hier, in Genua, den prijs van fi: 1.80 postzegelbcekjes uit, die een ziet men tegenwoordig langs 's Heeren wegen tien- waarde aan postzegels van... fi: 1.80 bevatten. Naast fallen van jeugdige „zoet-water-matroosjes", die, dank elk postzegelblad is een advertentiebladzijde en de op- zij het initintief van den eenen of anderen petten- brengst daarvan, na aftrek der drukkosten, vormt de fabrikant, wenschen te worden gehouden voor een winst der vereeniging. deel van de bemanning van Zr. Ms. „Olanda"! „Olanda" is „Holland" in het Italiaansch. In de oorlogsvloot van Italie wordt geen schip aangetrof- Nederlanders en Stamverwanten, fen, dat naar ons land genoemd is; daarentegen ken ik wel een sleepboot, die te Genua thuis behoort en Bevordert de Vlaamsche Beweging door „Olanda" heet, maar toch doet dat „Olanda" van in Vlaanderen Nedertandsch te spreken de hoop van het Italiaansche yolk mijn Nederlandsch en in Uw briefwisseling met Vlaanderen hart goed! Ik mag, kan en wil het niet ontkennen! het Nederlandsch, te gebruiken. NEERLANDIA. 31 Herdenking van 1813. NEDERLAND In 1913 herdenkt Nederland het herstel van zijn onaf- hankelijkheid. Dat gaan wij vieren, omdat wij reden hebben daar blij over te zijn. Wij willen dan tevens toonen, dat wij er nog mogen zijn in „der natien rij", al schijnt zeker Engelsch schrijver onlangs be- Eerbiedwekkende arbeid! weerd le hebben, dat wij tot de „doode natien" be- Toen in 1910 te Amsterdam het zevende Interna- hooren. Zou de man ooit in ons land rondgekeken tionale Congres werd gehouden, hebben de Neder- hebben ? En zoo al, meer hebben gezien dan Volen- landsche leden aan de buitenlanders door eene Na- dam, Marken en wat musea ? Zou er niets van gehoord tionale tentoonstelling van het Bcek, getocnd wat ons hebben, dat cnze nijverheid, cns zuivelLedrlif, cnze land op uitgeversgebied sedert de uitvinding der boek- tuinbouw, onze scheepsbouw, ons kantoenbedrijf ? drukkunst heeft vermocht. En om klem bij te zetten en welke takken van onze nijverheid zullen wij meer aan die daad van zelfbewuste fierheid, heeft de Ver- noemen ? ?sterk bloeien ? Weet hij niet, dat onze eeniging ter Bevordering van de Belangen van den wetenschap, cnze kunst, onze letterkunde, vol leven Boekhandel aan de vreemdelingen bij de opening zijn ? Dat er een verhoogd nationaal gevcel is, zich der tentoonstelling een gedeelte aangeboden van een openbarende o. a. in ondernemingsgeest op allerlei boekwerk, dat bedoeld was als eene zocveel mogelijk gebied ? volledige verzameling van alle oorspronkelijke Neder- Daar willen wij in 1913 iets van toonen. En landsche uitgaven. Wat zij daarmede beocgde was aangezien wij tegenwoordig praktische menschen zijn de dwaling te bestrijden, als zou ons yolk, bij ge- willen wij dat ook doen om vreemdelingen naar ons brek aan eigen litteratuur, zich hoofdzakelijk met ver- land te trekken. Wij komen er rond voor uit. Wij talingen van niet-Nederlandsche schrijvers, hebben gaan voor ons nationaal feest reclame maken in het moeten voeden. De tijden toch zijn nog niet voorbij buitenland. Het treft zoo, dat in het volgende jaar dat de vraag wordt gedaan, in Fransch of Engelsch ook het vredespaleis in den Haag wordt geopend. vooral, of wij Nederlanders wel een eigen taal be- Dat zal ook met feesten gepaard gaan. En toevallig zitten! is er in 1913 nergens in de buurt een groote ten- Nu ligt een boek voor ons, statig gedrukt, op prach- toonstelling of een groot feest, behalve een tentoon- tig papier ?Van Gelder 8c Zonen stonden het be- stelling te Gent dat, zoo dicht aan de grens gele- langeloos of ?en al dwingt reeds zijn omvang tot gen, licht ons een deel van zijn bezoekers nog zal ontzag ?950 bladzijden! hooge bewondering toezenden. eischt de eerbiedwekkende arbeid aan de samenstel- En dan doen wij verstandig niet een groat feest ling besteed. Maar ook, het boek legt getuigenis af, te vieren, in den Haag of Amsterdam, maar zooveel voor wie het niet wist, tot welke offers, geldelijk en mogelijk feesten, tentoonstellingen en wat dies meer geestelijk, onze Nederlandsche Boekhandel in staat is. zij in verschillende plaatsen van het land. Dat zal Wie indertijd gelezen heeft van de waarlijk vorstelijke meer trekken. ontvangst den vreemden Uitgevers te Amsterdam, en Dit alles en meer is dezer dagen ter sprake geko- verder in ons land, bereid, die vergeet den indruk men op een aanzienlijke vergadering, te Haarlem door niet licht, ook bij hem, schoon buitenstaander maar de Maatschappij van Nijverheid saamgercepen. En in belangstellende toch in deze uiting van cns nationale het begin van Februari komt men nogmaals bijeen te leven, te weeg gebracht. Naast onzen geleerden en Utrecht cm „het plan 1913" uit te werken. De tijd onzen letterkundigen stand, trocnt klcek cndernemend dringt, want groote feesten en tentoonstellingen eischen en hoog ontwikkeld het rijke gild onzer groote vat- veel voorbereiding. gev ers. Mcge ons land in 1913 goed voor den dag Dit boek is, ondanks zijn ointrent 33000 titels niet komen! volledig; dat weten de samenstellers zelf het best. Geleidelijk zal het warden aangevuld en zij zijn er borg voor dat eenmaal nagenceg alles wat oorsprcn- Uiterste wilsbeschikking. kelijks onze persen heeft verlaten, bijeen zal zijn ge- bracht en stelselmatig geordend. Voor het A. N. V. Aan hen, die het A. N. V. bij uiterste wilsbeschik- heeft het thans al groote waarde; het behoort te be- king wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgen- rusten bij elk zijner vertegenwoordigers in het bui- de vorm aanbevolen: tenland, naast Sijthoff s Nederland in den Aanvang der 20e Eeuw, een boek dat in geen openbare bc e- Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond kerij mag ontbreken. te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd Zoo is het ook van dit boek, dat tct titel voert bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. Catalogus van Bceken in Noord-Nederland versche- 1907, nommer 89, de som van nen van den vroegsten Tijd tot op Heden, en dat voor den uitgever Martinus Nyhoff in Den Haag, gulden, uit te keeren binnen naast zooveel andere boeken, een „monument is duur- maanden na mijn overlijden, vrij zamer dan metaal". van alle rechten en kosten. 32 NEERLANDIA. schappelijk -den strijd tegen de rampen, welke men in Van de Afdeelingen. de wereld aantreft, te aanvaarden. Met zeer veel be- Alkmaar. langstelling werd de voordracht gevolgd. Na afloop had een levendige gedachtenwisseling plaats. Door Voor de leden dezer Afdeeling heeft de heer Dr. het aftreden der heeren E. Reeser en M. M. Couvee, Johs. Dyserinck uit 's-Gravenhage een voordracht ge- waren weer 2 open plaatsen in 't bestuur ontstaan, houden over mevr. Bosboom Toussaint, wier geboorte- waarvan slechts een werd aangevuld. Thans is het eeuwfeest 16 Sept. dezes jaars de Afdeeling gaarne bestuur als volgt samengesteld: zag gevierd. Aan de Alkmaarsche Crt. ontleenen we over de Voorzitter: de heer C. A. Takken; mej. Y. C. Wind, voordracht het volgende: secr.-penningm., 2e Schuytstraat 211; mej. M. Nooit- gedacht, mej. A. A. van Uye, de heeren J. J. Log- Na door den voorzitter, den heer P. M. de Wolf, ger en D. J. Meuldijk, leden. met eenige vriendelijke woorden te zijn ingeleid, be- gon de spreker met dank te brengen aan het bestuur voor de uitnoodiging om hier over mevr. Bosboom- Haarlem. Toussaint te komen spreken, aan den van Alkmaar De rekening van den penningmeester van het co- alles wetenden, archivaris, den heer C. W. Bruinvis mite voor de De Genestetbank te Bloemendaal (Mr. en aan mej. Bruining, de adjunct-archivaresse, die bij H. Ph. 't Hooft), in totaal bedragende f 2987 81 is de tentoonstelling in het zaaltje behulpzaam was nagezien en goedgekeurd door een door het bestuur geweest. der Afdeeling Haarlem en omstreken aangewezen Hij achtte het een voorrecht over een vrouw, van Commissie bestaande uit de heeren J. Krol Kzn., wie Van Oosterzee, Nicolaas Beets, de Haagsche rec- A. van Rossum en A. de Clercq, alien te Haarlem. tor Beijnen, Busken Huet, zooveel goeds geLegd heb- Op voorstel van het bestuur is besloten het batig ben en van wier werken, behalve de novellen, ook saldo met nagekomen posten (o. a. eenige bijdragen verschillende romans een blijvende waarde hebben, te nit Ned. 0.-Indie), thans bedragende f 71.231, te stor- mogen spreken. Hij wilde er toe bijdragen cm het le- ten in de kas van het A. N. V. ter versterking van ven en karakter van Alkmaar's eereburgers beter te het v a s t e f ond s, waarmede zich bedoelde Com- doen kennen. missie geheel kon vereenigen. In de pauze was er gelegenheid de tentoonstelling te bezichtigen. In de laatste week van Januari heeft deze Afdee- Men vond er o. m. een verzameling portretten der ling de bekende Tentoonstelling van het Alg. Ned. schrijfster op verschillende leeftijden en tevens van Verbond (zie Neerlandia van Januari, blz. 7) inge- Bosboom, een volledige verzameling van al de door richt. Woensdag 24 Jan. hield de beer Dr. W. van haar in De Gids geschreven stukken in den oorspron- Everdingen in de tentoons4.ellingszaal een lezing over kelijken vorm, benevens novellen. de Boeken-Commissie. Op een tafeltje afzonderlijk waren ten toon gesteld het lessenaartje waarop zij al hare romans heeft ge- Hellevoetsluis (Jongel.-Afd.). schreven en de cassette, die zij van de Vroedschap van Alkmaar had gekregen ter gelegenheid van hare Na de oprichting 16 Dec. j.l. heeft deze jongste benoeming tot „Eereburgeres", benevens de oorkonde Afdeeling reeds een vergadering gehouden, waarin tot met het groot zegel der gemeente en een brief met bestuursleden werden benoemd de heeren D. J. J. gekleurde teekening van haar man Bosboom, hoe dit Flik, voorzitter; H. J. J. Koot, schriiver, Oostkade; tentoongesteld moest worden! Hier omheen waren mej. Y. J. Flik, penningmeesteres; mej. A. P. J. A. verschillende brieven gelegd. Jonker en D. J. Dissel, commissarissen. Na de pauze zette de heer Dyserinck zijn onder- houdend gekeuvel voort, vertellend, hoe hard mevr. Maastricht. Bosboom te werken, had, hoe haar man schilderde. Voor de Afdeeling der ouderen en de Jongel.-Afd. Spr. hoopte door zijn voordracht en door de ten- is de vorige maand de beer Emiel Hullebroeck opge- toonstelling iets ertoe bijgedragen te hebben, om in treden, de bekende zanger uit Gent. Alkmaar liefde op te werken voor 't denkbee'd, om Het publiek werd in geestdrift gebracht en de avond 16 September, het eeuwfeest van den geboortedag, had zoo'n succes, dat besloten is een tweede optreden een comite te vormen van personen van verschillende voor het yolk voor te bereiden, waarvoor het Dag. richting 4p godsdienstig en staatkundig gebied, ten Bestuur van Groep Nederland geldelijken steun heeft einde deze begaafde vrouw te eeren. toegezegd. De heer De Wolf bracht ten slotte hulde aan den 77-jarigen spreker voor zijn optreden en dank voor De penvoerder van de Jongel.-Afd. schrijft dat deze het vele wetenswaardige, dat hij had meegedeeld. 23 Dec. haar tweeden verjaardag beef! gevierd. Als spreker trail op Mr. Lamberts Hurrelbrinck met Deventer. het onderwerp „Het misdadigersleven in Holland". De heer Mr. J. C. Kakebeeke heeft het secretariaat Eerst behandelde hij den misdadiger in het algemeen, van den heer Mr. J. Acquoy overgenomen, zoodat hij om daarna meer in bijzonderheden of to dalen, bijzon- in het nieuwe jaar als secr.-penningm. is opgetreden. derheden welke spreker had opgedaan in zijn jaren- lange praktijk als advocaat in Amsterdam. Aardeg wa? ren de beschrijvingen van de door spreker afgelegde 's-G r a venhage (Jongel.-Afd.). bezoeken bij de beklaagden. Soms schaterden de aan- De penvoerster schrijft: wezigen van het lachen, vooral bij sommige typische uitlatingen in het Bargoensch. Andere oogenblikken Op de vergadering van Zaterdag 23 Dec., welke be- wist spreker de aanwezigen te doen medeleven in de zocht werd o. a. door den voorzitter der Rotterd. jammervolle toestanden der gevangenen en hunne huis- Jongel.-Afd., hield, na afloop der huishoudeliike aan- genooten. De lezing viel zeer in den smaak bij de leden gelegenheden de beer E. Reeser eene voordracht over: De voorzitter bedankte den spreker voor ziine be- „Hoe staan wij jongelui tegenover onzen tijd?" Spre- langwekkende rede en handelde zeker in den geest der ker wees er op, dat er meer in de wereld is, dan vergadering, toen hij Mr. Lamberts Hurrelbrinck, on- sport, bals en soupers, dat de jongelui ook eens der luide toejuiching, het eerelidmaatschap der Afdee- moesten. denken aan de donkere zijde van het leven. ling aanbood. Juist zij, als 't opkomend geslacht moesten de ellen- Na afloop had er een gezellige bijeenkomst plaats. de leeren kennen, moesten zich verbinden om gemeen- Door verschillende leden werd jets ten beste gegeven. NEERLANDIA. 3 De Nederlandsche handelsvloot. De zeventiende eeuw spreekt: „Men zei, gij waart geen banjers meer Als in verleden dagen, Toen ieder voor Jan Compagnie Een flikker had geslagen, Maar 'k zie: gij vaart op ied're ree Zoo goed weer als de beste mee!" (De Groene Amsterdammei). Er is reeds meermalen op gewezen, dat de Neder- Het verslag over 1910 van den Consul-Generaal van landsche handelsvloot zich in de laatste jaren belang- Nederland te Genua, den heer H. C. F. Hennig, zegt rijk uitbreidt. Niet echter dit is het meest verblijdend, dat, wat de tonnenmaat betreft, de Nederlandsche vlag nog belangrijker is, dat zij in het afgeloopen jaar ver- zich aldaar op de zesde plaats kon handhaven en dat jongd, vernieuwd is, doordat vele ouderwetsche sche- de scheepvaart onder Nederlandsche vlag bleef tee- pen uif de vaart zijn genomen. Er werden niet alleen nemen, niettegenstaande het totale scheepvaartverkeer 27 schepen met 89.231 ton in de vaart gebracht, maar in de haven van Genua in 1910 een niet onbelang- niet minder dan 20 schepen met 37.457 ton afgedankt. rijke vermindering onderging, bij 1909 vergeleken. De uitbreiding bedroeg dus 7 schepen met 51.774 ton, De scheepvaart op Genua onder de Italiaansche, tegen 17 schepen met 56.693 ton in 1910, 28 schepen zoowel als onder de Britsche, Spaansche, Fransche met 97.611 ton in 1909 en 14 schepen met 79.274 en Oostenrijksch-Hongaarsche vlag, gedurende 1910, ton in 1908. wijst op achteruitgang. In 1911 werden 41 stoombooten met 214.176 ton * * besteld. De Nederlandsche koopvaardijvloot zal dus binnen een niet al te groot tijdsverloop, met drie vijf- den zijn vergroot. In 1910 waren er 19 nieuwe sche- Gaat de Ned. scheepsbouw wel geheel met zijn pen met 69.920 ton op stapel gezet. Thans is het ge- tijd mee ? tal driemaal meer. * * * Toen, er indertijd nieuwe booten voor de maat- schappij Zeeland moesten worden gebouwd, gingen Lloyd's kantoor te Londen heeft een vergelijking er in Nederland stemmen op, die vroegen waarom openbaar gemaakt van wat eenige landen in 1911 deze bouw niet hier te lande kon geschieden. Men aan schepen hebben gebouwd. Of de cijfers van de wilde zelfs, dat de Regeering, die het postvervoer landen buiten Engeland geheel te vertrouwen zijn, naar Engeland weder aan deze maatschappij had ge- durven wij niet zeggen, aangezien men niet in alle gund, druk op haar zou oefenen. Thans is weer landen spoedig de volledige opgaven van de verschil- de bouw van verschillende groote stoombooten aan lende werven bijeen heeft. Maar ons kleine land buitenlandsche werven opgedragen. De Nederlandsche maakt al geen slecht figuur op de lijst. werven konden naar den bouw niet mededingen. Aan schepen boven de 100 ton heeft Engeland (de Naar aanleiding daarvan stelt de heer J. van der oorlogsschepen zijni, buiten beschouwing gelaten) Star in Het Nederlandsche Zeewezen de vraag: Kan 1.803.844 ton gebouwd, Duitschland 255.532 ton, de een schip van 14.000 ton of grooter op onze Neder- Vereenigde Staten 171.569 ton, Frankrijk 125.472 ton, landsche werven worden gebouwd ? Hij moet die Nederland 93.050 ton, Japan 44.355 ton, Oostenrijk- vraag ontkennend beantwoorden. Hongarije 37.836 ton, Noorwegen 35.435 ton. Het is begrijpelijk dat niet elke groote werf op den Engeland heeft in 1911 nog 26.665 ton voor Ne- bouw van zulke reuzenvaartuigen kan zijn ingericht, derland gebouwd. hij erkent zelfs, dat het met het oog op de concurren * * tie moeilijk zou zijn, dat de groote werven te zamen een der bestaande werven er voor zouden inrichten, Uit het verslag van het scheepvaartverkeer in het omdat die wed een te groote voorsprong zou heb- Suez-kanaal over 1910 blijkt, dat Nederland de derde ben; maar zij zouden tezamen een nieuwe scheeps- plaats inneemt, zoowel wat het tonnen-aantal als het werf kunnen maken, die ingericht zou zijn op den aantal schepen betreft; alleen Engeland en Duitsch- bouw van groote schepen. land staan boven Nederland. Zouden hiertegen overwegende en onoplosbare be- * * zwaren bestaan, zoo vraagt hij. 34 NEEPLANDIA. daarop nogmaals een eersten prijs. Vervolgens ver- schenen van hem de Giza Ritschlliederen, „Drie kin- ders met drie rozen", „Het Vlaggelied"; twee chora- VLAANDEREN. len op woorden van Gezelle; twee walsen voor piano; enkele stukken voor symphonie; „Willem de Zwij- ger", openingstuk voor hartnon:e; ten slotte „Het Lied van het Recht", op woorden van Pol de Mont, voor het eerst in 1911 tijdens de Guldensporenfees- ten uitgevoerd. In 1909 en 1911 nam hij deel aan den wedstrijd voor den prijs van Rome, waaruit hij den laatsten keer een tweeden prijs wegdroeg. Korten tijd gele- den behaalde hij den eersten prijs in een wedstrijd door de „Grande Harmonie" te Brussel uitgeschre- ven. Te dier gelegenheid werd hij officieel door de Antwerpsche magistraat ten stadhuize ontvangen en door de Vlaamsche volksvereenigingen gehuldigd. Bij die hulde sluit ook Neerlandia zich aan, in de hoop, dat het goede reeds in nationaal opzicht door hem tot stand gebracht en het schoone reeds door hem geschapen, slechts de dageraad is die voor den begaafden jongen kunstenaar opstijgt! Jef van Hoof. De voordrachten van Professor Bolland Onthoudt dien naam en onthoudt die wezenstrek- in Vlaanderen. ken! In zijn uiterlijk jets dat aan den fantastischen Het mag een gebeurtenis genoemd worden in de Hoffmann doet denken; in zijn bewegingen lets dat, geschiedenis van de Vlaamsche Beweging, het feit, dat in zijn eigenaardigheid, onmiddellijk laat zien, dat een Noord-Nederlander, die tegelijkertijd een hoog- men met een persoonlijkheid te doen heeft. Het is leeraar is en een man van gezag, als Professor Bol- nog niet lang geleden, dat deze jonge man, ?hij land, naar Vlaanderen is gekomen, om daar in ver- werd te Antwerpen den 8en Mei 1886 geboren, -- schillende steden, zooals Antwerpen, Brussel, Gent, zich aan de aandacht van het Nederlandsche, en in Brugge, Mechelen, zijn warme sympathie voor onzon het bijzonder van het Vlaamsche publiek heeft opge strijd te verkondigen. Wij zullen niet onderzoeken, drongen. Voor eenige jaren, men zal het zich her- omdat zoo iets hier niet te pas komt, of de vorm inneren, werd door den Antwerpschen Tak van het waarin hij zijn vocrdracht gegoten had, wel aitild A. N. V. een prijsvraag uitgeschreven vocr een Gul- de meest geschikte was en of het niet wenschelijk zoo densporenlied. Bekroond werd Jef van Hocf voor zijn geweest zijn dat deze, juist met het ocg op de zaak „Groeninge", woorden van Guido Gezelle. De die hij met zooveel welsprekendheid en met zooveel revolutionnaire muziek er van bewees, dat men bier te warmte kwam verdedigen, bier en daar een eenigs- doen had met een toondichter, die de macht bezat zins ander karakter had aangenomen. Bolland heeft om het Vlaamsche yolk op te wekken. Dit lied was zich daarin gegeven zooals hij is, in de voile ont- „un coup de maitre", am met de Franschen te spre- plooiing van zijn rijke, krachtige persoonlijkheid, en ken. Wie herinnert er zich den zegetocht door het zijn voordrachten zouden ongetwijfeld jets van hun Vlaamsche land niet van ? Het was onmiddellijk po- belangrijkheid hebben ingeboet, indien hij verplicht pulair geworden; het werd aangeleerd in de scholen, geweest was om zijn oorspronkelijkheid geweld aan te het werd gezongen op Vlaamsche feesten en biieen- doen en zijn spontaneIteit m te toomen. Wij zullen komsten; het werd uitgevoerd door muziekgezelschap- hem dan ook niet hard vallen, omdat hij wel eens, pen en door de stemming die het opwekte, verhief geheel nutteloos, sommige categorien van personen in het het nationaal Vlaamsch bewustzijn. hun denkwijze gekwetst heeft en dergelijke uitingen Deze talentvolle jongen ontving zijn eerste muzi- alleen op rekening van zijn uitbundige natuur schrij- kaal onderricht van zijn vader, organist van St. Mi- yen. Wij zullen evenmin nagaan of hij naar hier kwam chielskerk, te Antwerpen, dien hij reeds op tienjari- met een voldoende kennis van de geschiedenis van de gen ouderdom als dusdanig verving. Daarna vol- Vlaamsche Beweging en van de in Vlaanderen heer- tooide hij zijn muzikale opleiding aan het Koninklijk schende toestanden en wij zullen er hem ook Been Vlaamsch Conservatorium. verwijt van maken dat hij, in de meening verkeeren- In 1903 gaf hij zijn eerste liederen uit, op woor- de ons jets geheel nieuws te komen vertellen, ons din- den van Gezelle: ?t Is stille"; 't Ligt weerom alles gen medegedeeld heeft die de besten onde : ons sedert wit gesneeuwd"; „Aanroepinge". Toen toondichtte hij lang kenden, sedert lang overdacht en als argumen- ook de „Strijdkreet" en het „Standaardlied". In den ten gebezigd hadden. stedelijken prijskamp voor volksliederen behaalde hij Dat alles heeft slechts een ondergeschikt belang, in met deze liederen de drie eerste prijzen en een jaar vergelijking met het ve:e voortreffelijke dat hij ons, o NEERLANDIA. 35 de hem eigen manier, is komen verkondigen. Wij lijk door voorbeelden, ontleend aan zijn eigen vak, moeten hem alleen beschouwen als een zaaier, die de wijsbegeerte, dat de subtielste zijden van het men- uitging om te zaaien en die het goede woord heeft schelijk denken in een zuiver, onbedorven Neder- uitgestrooid, zooals zeer weinigen het tot nog tce landsch tot uiting kunnen komen. gedaan hebben. Hij moge cns dan ook al niet veel Zeker, de ontwikkelden onder ons hebben daaraan nieuws hebben geleerd, een zaak staat vast, dat hij nooit getwijfeld; maar even zeker is het, dat wij tot no ons verschenen is als een goed vriend, niet gekomen toe zelden of nooit in Vlaanderen een wijsgeerig onder- om ons te vleien, maar integendeel om ons onze fei- werp in onze taal hadden hooren behandelen. En dit ien aan te toonen. En sterk hebt-en wij gevoe'd dat doende, heeft Bolland op schitterende en daadwerke- daar iemand voor ons stond, die tct ons sprak zon- lijke wijze aangetoond aan degenen die het nog niet der omwegen, in de voile oprechtheid van zijn ge- wisten, dat het Nederlandsch als voertaal voor een moed. En wanneer wij dit beseffen, dan verdwijnen hooger onderwijs een werktuig is dat aan lenigheid, alle tekortkomingen in het niet en moeten wij dank- aan duidelijkheid, aan bevattelijkheid alle voordeelen baar zijn jegens den man die het beste van zich zeif oplevert. Daardoor heeft hij ons versterkt in onze heeft gegeven om de sluimerende krachten in ons wak- overtuiging, die wij meer dan ooit noodig hebben nu ker te roepen. wij den strijd voor de vervlaamsching der Gentsche Bestaat er niet een Fransch gezegde dat luidt, Hoogeschool hebben aangegaan. Het is waar, dat dat niets zoo zeer moet gevoed worden als een over- hij zijn betoog wel wat eenzijdig had opgevat, door tuiging ? En wanneer Bolland tot ons kwam en in zich nagenoeg uitsluitend tot zijn eigen vak te be- zijn heerlijk, welluidend en welsprekend Nederlandsch perken, alhoewel de titels van zijn voordrachten ons bonkte en hamerde om onzen geest en ons gemoed te een meer algemeene behandeling hadden doen ver- openen, dan had hij geen ander Joel dan, zooals hij wachten. Maar door afteiding konden wij toch het 't in zijn tweede voordracht zei, om onze stemming besluit er uit trekken, dat, waar het Nederlandsch als te verhoogen en ens op te wekken tot het verrichten uitdrukkingsmiddel voor e n wetenschap bestaanbaar van groote daclem Zijn eerste rede had, in meer dan is, dit ook voor alle andere wetenschappen het ge- e'en opzicht, aanieiding gegeven tit misverstand, om. val kan zijn. dat men den man niet kende; maar tcen de kennis En moeten wij ons niet gelukkig achten en ons te- eenmaal gemaakt was, vcelde men zich ook ge- vreden betoonen, dat een Noord-Nederlander ons dit wonnen. alles met zooveel geetdrift en hartstochtelijkheid is Want gulden woorden heeft hij gesproken, mom- komen meedeelen, waar toch over het algemeen onze stootbare waarheden heeft hij verkondigd en al zu!-- Noorderbroeders, ?de uttzonderingen natuurlijk niet len de omstandigheden het niet altijd mogelijk ma- te na gesproken, ?zich zoo onverschillig, soms zelfs ken om zich daarnaar te gedragen, toch is het wen- vijandelijk, ten opzichte van onze beweging gedra- schelijk, meer dan dat zelfs, noodzakelijk cm ze, met gen ? En stemt het niet tot dankbaarheid, dat een al den ernst waartce wij in staat zijn, te overwegen. idealist zooals Bolland nu eens een klinkende logen- Verweet hij cns niet ons gebrek aan karakter, aan straffing is komen geven aan diegenen onder zijn zelfbewustzijn ? En wie zal zeggen dat hij daarin landgenooten, welke in hun nuchtere verstandelijkheid geen gelijk had ? Wierp hij ons net ons cpportunis- het warmbloedige gevcel als van minder gehalte op me voor de voeten ? En wie zal beweren, dat daar- het achterplan schuiven ? door niet veel in onzen strijd bedorven wordt ? Laak- Moge de stem van den begaafden Noord-Nederland- te hij het niet dat door onze cnderlinge twisten, cher cm schen hoogleeraar niet in de woestijn geklonken heb- ze verdeeldheid op staatkundig gebied, het Vtaanisch ben! Het is opbeurend out te weten, dat onze bewe? nationaal ideaal in ens verduisterd werd ? En wie zal ging in een, man als hij een nieuwen, overtuigden slaande houden dat hij daarmee niet den vinger op voorvechter heeft gevonden en dat onze stamgenooten een van onze pijnlijkste wonden gelegd heeft? Be- van over de Noordergrens iemand meer in hun mid- treurde hij het niet, dat de opvoeding van onze kin- den hebben, die beseft dat onze strijd ook de him- deren, vooral van onze meisjes, zoo anti-Vlaamsch ne is! was ? En wie zal ontkennen, dat hij niet juist gezien heeft ? Waren ziin beide voordrachten niet een aan- sporing om tot inkeer van ons zeif te komen, een Uit onze Takken. aanmaning om onze fierhetd te hernemen, om ons te Ant w e r p e n. Deze Tak heeft een maand van gedra0n, te )even als goede Groot-Nederlanders, groote bedrijvigheid achter den rug. In de eerste trotsch op hun scam, trotsch op hun afkomst en d;e plaats dient te worden vermeld het mooie en zoo uitnemend geslaagde feest, dat 23 Dec., door de zor- ook op verstandelijk gebied hun plaats zouden ko- gen van het propagandakomiteit, onder de flinke lei- men innemen onder de zon die de Nederlanden, in ding van meer. L. Ziekenoppasser, werd ingericht en de uitgebreidste beteekenis, i eschijnt ? waaraan de dames Bertrijn, A. Delval en de heeren En zoo betoogde hij in zijn eerste voordracht, ge- Laroche en Durlet hun uitstekende medewerking verleenden. Het programma bevatte uitsluitend Neder- titeld: „Het Npderlandsch ais voertaal in de weten- landsche namen: muziekstukken van Benoit, S. de schap'' en in zijn tweede, genaaind: „Het Neder- Lange, Cath. van Rennes, Hol; voordrachtstukken van landsch als algemeene voertaal voor de Hoogere Ui e- J. C. de Vcs, Vondel, Sijpgens, Stokvis, Van Zegge- tenschap", dat onze taal, Peter dan het Fransch, ge- len, Gezelle, De Bub. De feestrede werd uitgespro- ken door Mr. Niko Gunzburg. De burgemeester der schikt is out als nitdrukkingsmicidel voor de weten- stad vereerde het feest met zijn tegenwoordigheid. schap te worden gebruikt en bewees hij, voornaine- 24 Dec. werd een algemeene vergadering gehou- 36 NEERLANDIA. den, waar o. a. de wet van 1878 op het gebruik van In de omreis die Prof. Bolland, uit Leiden, in het Nederl. in bestuurszaken werd besproken. Uit Belgie gedaan heeft, is ook Mechelen aan de beurt die bespreking bleek eens te meer hoe erbarmelijk die gekomen om het machtige woord van den beroemden wet wordt toegepast, omdat de meerderheid der hoo- Nederlandschen wijsgeer aan te hooren, en wel op gere ambtenaren geen Nederl. kennen of het Nederl. Zondag 14 December in de mime Hallezaal voor vijandig gezind zijn. Om te trachten verbetering in een 4-500-tal toehoorders. Welverdiend en striemend den toestand te brengen, werd besloten: 1? verzet waren de zweepslagen welke hij aan de Vlamingen aan te teekenen bij de verschillende Ministers; 2? een toediende. Hij west zijn publiek in hooger stemming te dossier van klachten aan te leggen; 30. een werk nit brengen, wat de daverende toejuichingen bewezen, die te geven, waarin al de wetsovertredingen opgesomd het einde zijner rede begroetten. Voorzitter Dr. P. worden, en dit op ruime schaal te verspreiden. Hoofd- Tack bedankte den geleerden professor voor het goe- zaak is echter dat het publiek zelf de toepassing van de werk dat hij bier in Vlaanderen was komen ver- de wetten vraagt. Daartoe moet het echter blijk van richten. meer karakter en zelfbewustzijn geven dan thans het geval is. Mededeeling werd gedaan dat men voort- gaat om de geheele vervlaamsching van de meisjes- normaalschool te Brussel te verkrijgen, en dat een nieuwe afdeeling ontstond, die zich tot doel stelt om, ZUID-AFRIKA onder leading van Pol de Mont, kultuurvoordrachten in de provincie Antwerpen in te richten. De afdeeling „Liederavonden voor het Volk" zet geregeld haar wekelijksche werkzaamheden voort. In de afdeeling „Hooger Onderwijs voor het Volk" Hollandsche hulp bij het Onderwijs. traden achtereenvolgens op: 2 Jan. de beer Em. Hul- lebroeck, van Gent, met een voordracht over „Peter Over de Zuid Afrikaanse Onderwijzers Unie heb- Benoit". Verschillende stukken uit het werk van den ben wij in dit blad meer dan eens geschreven. L a- grooten toondichter werden door den beer J. L'Her- ten wij haar groote verdiensten vermelden met de mitte gezongen of op de piano door den voordracht- woorden, die onlangs Ons Land haar wijdde. „Wij gever voorgespeeld, die tot slot enkele van zijn eigen zijn veel aan de Z. A. O. U. verschuldigd", schreef liederen ten gehoore bracht. het Kaapsche blad. „Gedurende haar 7-jarig bestaan 9 Jan. sprak de beer Leop. J. H. Meyer over is zij krachtig opgetreden om de belangen van onze „Hooft en de Muiderkring". 13 Jan. trad Professor moedertaal te beschermen en haar krachtig optreden G. J. P. J. Bolland weer op met een voordracht heeft reeds veel vrucht gedragen. Onlangs nog toon- over ,,Het Nederlandsch als algemeene voertaal voor den we aan, dat bijna al de besluiten van het kon- de Hoogere Wetenschap". Nog veel talrijker dan den gres van verleden jaar uitgevoerd waren. De Z. A. eersten keer was het publiek opgekomen om naar den 0. U. heeft een belangstelling opgewekt, waarvoor wij machtigen spreker te luisteren, die een buitengewo- dankbaar zijn. Met overtuigende kracht toonde zij nen bijval behaalde. aan, dat het aanvankelik onderwijs moet geschieden 16 Jan. sprak de heer Fr. Blij over „De Noord- door middel van de moedertaal van het kind. Zij zeevisscherij" (met lichtbeelden). is daarmede nog bezig en zal ermede bezig blijven totdat uiteindelik het enige echt pedagogiese beginsel G e n t. Zondag 7 Jan. vereenigde de leden op een zal hebben gezegevierd." zeer prettig onder-onsje, waartoe hun medewerking De Z. A. O. U. nu heeft in de vorige maand te verleenden de leden van onzen Helene Swarth-Kring, Kaapstad vergaderd en eenparig, op voorstel van on- de jonge dames Vleurinck, Ingels (zang, voordracht), Cie- zen oud landgenoot M. J. Stucki uit Wellington het vers (klavier). De treurigste Bladzijde van volgende besluit aangenomen: Eva Westenberg, door beide eersten gespeeld, roer- de diep. Verder hadden we nog zang van mej. Muus (a) Dit Kongres besluit het Departement van voordracht van mej. Van Ruymbeke, M. Rouckhoudt Onderwijs dringend te verzoeken: en klavier van mej. Nieuwejaers. Alles keurig. Na (1) Zo spoedig mogelik een speciale vakantie- afloop hield een lustig springrartijtje de leden tot kursus te organiseren, vooral voor onderwijze- middernacht bijeen. ressen, dock ook voor zodanige onderwijzers die Maandag 15 Jan. Voordracht van Dr. Denuce, aan kleine kinderen de eerste beginselen van de „Amerika voor Columbus". Zijn verblijf in Span;e hollandse taal hebben te onderwijzen, teneinde gaf hem de gelegenheid vele daar Lerustende oorkcn- hen volkomen Laend te maken met de in Ne- den te raadplegen en liet hem toe tal van nieuwe bii- derland tot dat doel gebruikte klankmethode en zonderheden mede te deelen. Voor ons waren de het geven van aanschouwingslessen. mededeelingen omtrent het aandeel van ons yolk in (2) Dat het Departement van Onderwijs tot de ontdekking van Amerika volkomen nieuw en uiterst het geven van deze lessen zie te krijgen een in verrassend. Een reeks lichtbeelden toonde ons oude en Nederland gekwalificeerde onderwijzeres, die met belangrijke kaarten van de wereld en van Amerika, die deze methode ten volle bekend is. ons beter dan een lange bespreking inlichtten over de (3) Dat het Departement voorziening zal ma- denkbeelden, die voor en ten tijde van Columbus over ken, dat de studenten in de opleidingscholen voor onzen aardbol gangbaar waren. onderwijzers(essen) ten voile bekend zullen ge- Maandag 21 Jan. hield Herman Teirlinck voor een maakt worden met bovengenoemde methode en voile zaal een pittig smakelijke voordracht over typisch dat ook bij de eksamens en praktiese oefeningen Brussel, den autochtonen Vlaamschen Brusselaar van daarmede rekening zal gehouden worden. de lage stad, die eeuwig Vlaming blijven zal, hoe het Nadat echter het besluit genomen was, gingen er Kosmopolitische en Fransche Brussel van daarboven tegen het laten uitkomen van een onderwijzeres uit zich uitzetten mag. Nederland stemmen op. Men dacht in Zuid-Afrika K or t r ij k. 29 Dec. las de heer Richard de Cneudt, zelf best te zullen klaar komen, maar was gerustge- uit Gent, eigen gedichten voor uit zijn bundel ,,Naar steld na de opmerking, dat er inderdaad in Zuid- lichtende wegen". Afrika al onderwijzeressen waren, die de klankmethcde en het aanschouwingsonderwijs in Nederland hadden M e c h e 1 e n. In de afdeeling „Hooger Onderwijs geleerd. voor het Volk" handelde de beer Frits de Mont, nit Het departement van onderwijs, waarvan de beer Antwerpen, over: „Archeologie der bouwktinst", met Malan de minister, maar dr. Muir de directeur is, lichtbeelden. zal nu moeten beslissen. Er zal dan zeker ook wel NEERLANDIA. 37 rekenirq worden gehouden met wat dr. Cillie en de In aangenamen toon sprak Z.E.G. in Hoog-hol- heer Paul Roos, de voorzitter van de vergadering, landsch over het ontwaken van het Mr. yolk. Hij ter aanbeveling van het besluit hebben gezegd. Ons maande het Holt. sprekende publiek voort te gaan Land meldt daarvan: op den ingeslagen weg. Ernstig sprak hij deze woor- Dr. Cillie meent, dat het noodzakelik is om de men- den: „Het verlies van de taal zou zijn het verlies sen te verkrijgen, die de klankmethode kunnen onder- van een yolk." wijzen. Nu besloten is dat hollands-sprekende kinde- Lang sprak Z.E.G. en alien luisterden met aan- ren door middel van het Hollands moeten onderwe- dacht, totdat het laatste woord wegsuizelde onder zen worden, is het nodig dat mensen verkregen wor- de menigte. den, die Hollands kunnen onderwijzen van het be- 20 minuten pauze volgde nu, waarin Z.E.G. geen gin af. Tans zijn die mensen bijna niet te vinden in rust had, maar van alle kanten werd bestormd om de Kaap. Het moet eerlik erkend worden dat hier een hand of hier en daar een woord te geven. in de Kaap men niet in staat is om goed Hollands Nog een geestige voordracht volgde, dan een mooi te onderwijzen. koornummer en met een woord van dank door den De voorzitter zegt, dat de uitspraak van hem en beer Minnaar aan de verschillende medewerkenden, bijna alien tegenwoordig niet zuiver is, omdat zij op commissieleden en aan de vergadering, sloot de avond. verkeerde wijze onderwezen zijn. Het is bijna onmo- Wij zijn overtuigd dat alien voldaan huiswaarts gingen gelik voor Afrikaners om een klank als „w" uit te spreken; zulks moet geleerd worden en wel door de klankmethode. Hollandsch in den handel. Johannesburg. De volgende omzendbrief is door de Afdeeling Jo- hannesburg van het A. N. V. in beide landstalen, En- De heer Pieter Deys, sedert 41/2 jaar inwoner van gelsch en Hollandsch, verzonden: Johannesburg, is aldaar tot lid van den Stadsraad gekozen. De heer Deys is in Holland geboren, kwam ,,Onze Afdeeling heeft besloten een lijst van win- in 1892 in Zuid-Afrika, nam deel aan den oorlog, keliers bekend te maken, die gewillig zijn het Hol- werd door de Engelschen naar Nederland teruggezon- landsch sprekende publiek, in de Hollandsche taal te den, ging in 1903 naar Zuid-Afrika terug, was van bedienen, met hen te correspondeeren in het Hol- 1903 tot 1907 in Engelsch Indie en keerde daarna landsch en rekeningen in de zelfde taal uit te sturen. weer naar het land van goud en diamanten. De lijst zal worden verspreid over geheel Johan- * nesburg en omstreken. Door Dr. F. E. T. Krause, haar voorzitter, is de Het zal ons aangenaam zijn als U de volgende Afdeeling Johannesburg van het A. N. V. in staat vragen wilt beantwoorden. gesteld een gouden penning te kunnen uitloven voor 1. Of het Hollandsch sprekend publiek door U in den eersten Hollandschen zangwedstrijd die 23 Febr. de Hollandsche taal kan worden bediend. a. s. te Pretoria zal worden gehouden. 2. Of U gewillig zijt in de Hollandsche taal te Deze gouden penning, welke in Nederland is ge- correspondeeren. slagen in de fabriek van C. J. Begeer te Utrecht, be- 3. Of U gewillig zijt rekeningen in het Hollandsch vat aan de keerzijde het volgende inschrilt: „Voor uit te sturen." het uitmunten in de zuiverste uitspraak van Hol- lands. Zangwedstrijd 23 Februari 1912, Pretoria." Kaapstad.1 In den beoordeelingsraad is voor Transvaal geko- zen mevr. Sofie H. Deys—Draayer, secretaresse der De AfdeelingKaapstad en omstreken heeft het St. Afdeeling Johannesburg A. N. V. Niklaasfeest gevierd. St. Niklaas was in eigen per- soon overgekomen en deelde met behulp zijner hel- Hertzog avond. pers zijn goede gaven mildelijk rond. Aan het einde van het feest beloofde hij het volgend jaar terug te De penvoerster der Md. Johannesburg schrijft ons: komen. Toen hij vertrokken was, zongen de kinderen een 11 Dec. 1.1. verzamelden velen zich om een gezel- „Lang zal ze leven" voor mevr. Loopuyt, op wier ligen avond bij te wonen van het Alg. Ned. Verbond. dringend verzoek de groote kindervriend was ver- Het was een bizonder gewichtige avond voor onze schenen. Afdeeling, want Generaal Hertzog zou de gast van Hierna begon het feest voor de grootere menschen. onze Afdeeling zijn, en te gelijkertijd de Taalbond- Het A. N. V.-koor, onder leiding van mevr. Luyt, prijzen aan de winners uitreiken. zong drie Hollandsche liederen. Dr. Krause opende de vergadering en sprak in het Tot slot werd door Aurora het kluchtspel ,List Afrikaans ongeveer 5 minuten over het ontstaan van van Vrouwen" verdienstelijk ten tooneele gebracht. het A. N. V. en zefde onder meer dat de Afrikaan- Dank werd daarna o. in. gebracht aan Dr. Fruyn, sche taal zeker nog vele jaren zou blijven bestaan. die met groote opgewektheid voor St. Niklaas had Een goed zangkoor volgde cnder leiding van de gespeeld. lieeren Mulder en Delen, dat werd gevolgd door een piano-solo van de jongejuffr. Raubenheimer. De Zonen van Zuid.Afrika. Hierna trad de heer Lub op met een toepasselijke lezing, genaamd „Hertzogisme". Knap en geestig Te Pretoria is op een drukbezochte vergadering was de beteekenis van dot woord uitgewerkt. Een een nieuwe vereeniging opgericht. Zij beet de Zonen daverend handgeklap volgde. van Zuid-Afrika. Lid kunnen worden wie in Zuid- Het groote oogenblik kwam nu. Generaal Hertzog Afrika zijn geboren. Het dcel is „de naticnale betrad het podium. Eerst een ademlooze stilte, en ties te bevorderen." Op de vergadering sprak generaal toen brak het applaus los als een orkaan. Het was Hertzog en ds. van Broekhuizen was voorzitter. een hulde uit het hart gebracht aan een groot man. Dat lijkt een vereeniging waar wat goeds van ko- Voor dat Z.E.G. zou spreken, werden eerst de Taal- men kan. Maar zou zij ook niet de dochteren van Zuid- bond-prijzen uitgereikt. De sekretaresse las de namen Afrika opnemen ? Of zouden deze zich afzonderlijk ver- voor van de winners, waarna dezen een voor een het eenigen ? De Afrikaander vrcuwen hebben vooral niet podium beklommen, om den prijs of medalje per- minder dan de mannen getoond, de overleveringen soonlijk van Generaal Hertzog te ontvangen. van haar yolk te willen handhaven. Maar misschien Daarna weder stilte; iedereen vol verlangen te hoo- zijn zij in de Christelike Vrcuwen-Vereniging al vol- ren wat de groote staatsman zou zeggen. doende georganiseerd. 38 NEERLANDIA. Hollandsche onderwijzers. Het Christelijk Schoolblad (Amsterdam) schrijft: AMERIKA „Als een merkwaardig teeken des tijds mag ver- meld worden, dat aan de normaalschool te Bloem- fontein Brie personen, in Holland geboren, tot on- derwijzer benoemd zijn. Dr. W. J. Viljoen, de Vrij- staatsche directeur van onderwijs, heeft daarmee ge- Nederl. straatnamen in N.-York. toond een man te zijn, die wel geenerlei gevoelig- heid noodeloos kwetsen wil, maar toch evenmin De Nieuw-Yorksche berichtgever van de Nieuwe schroomt om zonder aanzien des persoons dezulken Rotterdamsche Courant zendt aan dit blad over bo- te benoemen, aan wie hij onder de huidige toestan- venstaand onderwerp de volgende belangwekkende den de taak om de aanstaande onderwijzers met de mededeelingen: noodige kennis en vaardigheid in het Hollandsch toe In „down-town-New-York" wandelt men nog wel te rusten, het best meent te kunnen toevertrouwen. eens door straten met namen, welke een bepaald Hol- De kalme beslistheid, waarmede het hoofd van het landschen klank hebben. Daar is b.v. Nassaustreet, Vrijstaatsche departement van onderwijs optreedt, loopende van Wall-street naar Park Row, vroeger zijn onbetwist meesterschap over beide talen, zijne een tamelijk breede straat, thans, door de reusachtige wetenschappelijkheid en het wijs beleid, waarmede hij huizen, van Park Row uit bekeken, een ware steen- vrede-storende botsingen weet te voorkomen, doen vallei. Het Municipal building, waarvan de grijze hem een groot vertrouwen verwerven, Hij staat zu,i- steen langzaam tegen het rood geschilderde stalen ge- ver op den grondslag van art. 137 der Unie-grond- raamte opkruipt, neemt het eenige stukje uitzicht op wet, dat het Engelsch en het Hollandsch als officieele blauwe lucht dat er aan het einde der straat nog talen in de Unie erkent.'' was, weg, en maakt Nassau-street een onaangename straat, waar alle winkeliers, als het maar een wei- Nederl. Kinderboeken voor Z.-A. nigje donker word!, bet licht aansteken. Wilt gij Hol- landsch in Nassau-street hooren spreken ? Ga dan op cen Zaterdagmiddag op den hoek van Nassau- en In Ons Land vinden wij een brief van mevrouw John-street, dicht bij „Ye Olde Dutch Shop House" E. M. C. Loopuyt, bestuurslid van de Afd. Kaapstad staan. Spoedig zult gij er diamantbewerkers lief Eli van het A. N. V., waarin zij mededeelt, dat haar leed in uw moedertaal kunnen hooren. door de Boeken-Commissie van het A. N. V. een ver- Cortlandt-street is een andere straat met Holland.- zameling van 250 verschllende kinderbceken (pren- schen naam. Bleecker-street is een derde. Wat Blee- tenboeken), liedjes en prenten is gezonden, met het cker-straat aangaat, is het wel eigenaardig dat die doel ze in verschillende plaatsen ten toon te stellen nog steeds als Bleeker-striet en niet als Bliecker- en zoo aan ouders, onderwijzers en andere belang- striet, word! u,itgesproken. stellenden te laten zien, wat er voor het heel jonge William-street. welke met Nassau-street evenwijdig kind te krijgen is. loopt, en wat het noordelijk gedeelte aangaat zich ge- Mevrouw Loopuyt zegt: leidelijk van een onoogelijken smeerboel in een eerste Vele van deze boekjes behoren tot de allergoed- klas zaken-straat verandert, dcet le denken aan den koopste (er zijn erbij, die in Holland 1 farthing kos- tijd, toen Nieuw Amsterdam een Nederlandsche ne- ten). Het ligt voor de hand, dat de boekhandel wei- derzetting was. De naam is bier echter verengelscht. nig belang heeft bij het invoeren van die heel geed- Daar kan men moeilijk aan ontkomen. Werd er en- kope werkjes, waarnaar ook weinig vraag is, omdat kele jaren geleden in de N. R. C. niet op gewezen men niet wee!, dat ze bestaan. Toch wordt op het dat Bowery voor Bouwerij stond ? En wie zou ge- ogenblik de behoefte aan die lektuur en ook aan een- dacht hebben dat Maiden Lane, het centrum thans voudige liedjes gevoeld, b.v., op scholen, waar het voor de juweliers-winkels, in den goeden ouders, tijd jonge kind nu in het Hollands onderwezen word!. den rustieken naam: ?t Maagde Paatjen" heeft ge- De bedoeling is deze boekjes eerst eenigen tijd te dragen ? Toch is het zoo. Ik zou het niet geweten hebben, indien deter dagen mijn aandacht niet was Kaapstad en daarna in verschiilende grootere en klei- gevallen op een, nog niet lang geleden, in Maiden nere plaatsen van Zuid-Afrika ten loon te stellen. Lane aangebracht sierlijk tablet. Men ziet daarop een Voor bestellingen zal men zich niceten wenden tot jongeman met zijn meisje, 't maagdelijn, „langs een zijn boekhandelaar of tot de uitgevers in Holland. snellen vliet" wandelen. Daaronder is het wapen- Alfe boeken zijn voorzien van den prijs, die ze in schild van Nieuw-York gebeiteld. waarop dan volgt: Holland kosten. „Maiden Lane, 't Maagde Paatjen genaamd in de dagen van Nieuw-Amsterdam, was een landpad Eerbied voor 't Hollandsch I langs een stroom, welks loop thans nog merkbaar is in de kromming van de tegenwoordige straat. Ge- Een onzer leden schrijft ons uit Zuid-Afrika: durende het Engelsch bewind was de straat als Green Het is mij opgevallen en heeft mij pijnlijk getrof fen, Lane bekend. Maiden Lane werd als ten straat nit- dat van de vele Kersifeest- en Nieuwjaarskaarten, die ik gelegd in 1691. Zij begon het karakter van een ju- mocht ontvangen, slechts heel weinige in het Hollandsch weliers-district te krijgen in 1841. De Maiden Lane waren, en die weinige waren alien behoudens een enkele Historical Society." uitzondering, van Hollandsche Afrikaners. De Ne- De donkere straat niidden in de „vallei", waar derlandsche consul te Johannesburg gaf zijn landge- men tegen de stalen overbrugging op staart, die over nooten in Zuid-Afrika het voorbee!d door aan vrien- de 124ste tot 130ste straat is gebouwd, stond vrce- den en kennissen een kaart le zenden „to wish a ger bekend als „Marrijtje Davids paadje". Happy and a Bright New Year." Van dezen Hollandschen naam is niets meer over- gebleven, en zoo is het met verscheiden straten in Nieuw Amsterdam gegaan. ik vermced echter dat dit alles onder Engelsch bewind is geschied. De Ame- rikanen zelf houden alles, wat aan Holland herin- nert goed in eere. On!angs trof ik zelfs als een leder lid brenge ten minste twee nieuwe op het New Yorksche stadhuis aan, een iak van cen peereboom, welken Peter Stuyvesant in 1627 leden per jaar aan! uit Holland naar Nieuw Amsterdam heeft overgebracht. NEERLAND1 A. 39 gie, het Fransch, de heerschappij willen laten be- houden. Dat is het maximum van de kennis van Vlaamsche INGEZONDEN. toestanden bij den ontwikkelden Hollander. En nu heeft ons Verbond en zijn orgaan Neer- landia zich wel wat al to veel bezig gehouden met feiten en feitjes, waaruit die onkunde bleek; doch goon hoop en spot zal die verschijnselen doen ver- 1)e onbekendheid in Noord-Nederland dwijnen. De o o r z a a k van dit kwaad zij gezocht met de Vlaamsche beweging. en d a a r tegen zij onze strijd gericht. Een strijd, die dus slechts gestreden kan worden, als het ant- „Holland bleek met het flamingantisme weinig in- woord gevonden is op de vraag: vanwaar die onbe- genomen, Holland, dat wel Vlaamsche bceken ging kendheid met deze tcestanden in een naburig land, lezen, Vlaamsche beeldhouwers en schilders bewon- met eon beweging en voor Belgie en voor Neder- derde en naar Vlaamsche componisten met welbeha- land van het hoogste belang ? gen luisterde, Holland bleef onverschillig." Aldus klaagt de Brusselsche correspondent van het Mijn antwoordt luidt: Algenieen Handelsblad in het Ochtendblad van den laatsten December 1911. Een klacht, reeds tallooze Dat alles vindt zijn verklaring hoofdzakeliAk in maim door Vlaamschgezinden, ook Noord-Nederlan- 10. leemten in het onderwijs; ders, geuit. Niet het minst ill Neerlandia. Nog in lief 20. slechte voorlichting doer onze pers; dozer dagen verschenen Jan.-nr. betreurt de secreta- 3? het over Vlaamsch-Belgie liggende Fransche ris van Groep Belgie de koelheid van Nederlandsche vernis. officieele en niet-officieele menschen tegenover den Leemten in het onderwijs. Het enkelfeit, Vlaamschen taalstrijd. dat bijna geen leerling van Gymnasium of H. B. S. Zij, die zoo schrijven, schijnen te meenen, dat men iets van deze dingen weet, is een duidelijke aanwij- in Noord-Nederland wel van dien taalstrijd op de zing, d a t er werkelijk leemten bestaan. hoogte is, doch niet genoeg sympathie voor de Vlaam- Moge den leeraren in geschiedenis, aardrijkskunde sche zaak gevoelt our de koude onverschilligheid aan en Nederlandsche letterkunde hier eenig verwijt tref- kant te zetten. En dat is, mijns inziens, geheel on- fen, hoofdzakelijk meet de schuld gegeven worden aan juist. Dat ziet ook dr. E. van Soest uit Hasselt in, de leerboeken in genoemde vakken. Voor alle zeker- die er eenige maanden geleden (Neerlandia, October heid worde een commissie samengesteld, die dit al- 1911) op wees, dat er zoo heel veel ont- les hebbe te onderzoeken; ik twijfel niet, of mijn 'wikkelde Hollanders zijn, die heele- meening zal bevestigd worden. Laat men de atlas- maal niets van den strijd onzer taal- sen ook niet vergeten: dat het stamverwante broeders afweten. Dal is het, de onbe- gewoonlijk met &n had meet tevreden sours k e n d h e i d met de Vlaamsche beweging maakt den met een half (Denemarken of een dergelijk klein land Hollander kcel, onverschillig. „Grit maakt on- past zoo mooi op de andere helft), zegt reeds ge- bemind" zegt het spreekwoord; zoo is het ook hier. noeg. En is het niet merkwaardig, dat tot voor kor- Al valt het natuuriijk niet met statistische gegevens te ten tijd - de bewerker heeft schrijver dozer rege- bewijzen, toch durf ik beweren, dat de grOOte meer- len verzekerd, dat 't in den nieuwen druk veranderd derheid der ontwikkelden in Noord-Nederland van de zou worden --- in een der beste schoolatlassen van Vlaamsche beweging zoo geed a_s niets afweet. Nederland ward aangegeven, wa.ar in Frankrijk een Zeker, velen lezen bij ons de letterkundige voort- andere taal dan de Fransche word gesproken, doch brengselen van de Vlamingen en genieten er van. op het blad, aan Belgie gewijd, niets was te zien Maar als ge dezen ow verwondering te kennen geeft van de zooveel gewichtiger en vooral voor den Ne- over hun onverschilligheid tegenover de beweging, derlander van zooveel meet- beteekenis zijnde taal- die dit ingedommelde broedervolk wakker schudde en grens in Belgie ? tot nieuw Nederlandsch leven bracht, kijken ze u Laat ons Verbond niet wachten, tot zijn beginselen aan, alsof ze het in Keulen hooren donderen. En als zijn doorgesijpeld tot de samenstellers van de hewuste ge toevallig gaat zeggen, dat de grootste helft van leerboeken. Laten we, naast ijverige propaganda on- Belgie Vlaamsch is en de ineerderheid der Belgen der de leermeesters, pogen den weg to vinden tot Vlaamsch spreekt, dan is het antwoord vaak een verandering, tot aanvulling van die boeken, door en- glimlach, die zooveel wil zeggen als: „zijn liefde voor der meer de meest gebruikte en elk nieuw verschij- onze taal vcert hem tot razernij." Inderdaad, wat nend, dat de besproken leemten vertoont, in Neer- de doorsnee--Hollander, de ontwikkelde, van de zaak landia aan kritiek to onderwerpen. der Vlamingen weet, het is gewoonlijk niet veel meer En als dan het op groeiende ges'acht iets meer weet dan: dat er in Belgie menschen zijn, die Vlaamsch dan thans van de tijden van Vlaanderen's grootheid, spreken, dat er ender hen zeer verdienstelijke schrij- als het meer dan thans beseft, hoeveel schoons onze vers en dichters worden gevonden; een enkele zal letterkunde van vroegeren tijd dankt aan wat wij ook nog weten to vertelen, dat er Vlaamsche toon- thans „Vlamingen" noemen, hoeveel schoons zij ons, dichters zijn, die lof verdienen. Waar die Vlaamsch dank zij de Vlaamsche beweging, ook weer nu bren- sprekers wonen ? Ja, waarschijnlijk ten Zuiden, van gen. als het beter op de boogie is van de Belgische onze grens, ten Zuiden van Zeettwsch-Vlaanderen ver- taaltoestanden, als het geleerd heeft hoe het Fransch moedelijk... 0 ja, dan zijn er ook nog al heel wat in het Zuiden zijn hooge plaats heeft weten in to in Antwerpen. En die menschen spreken en schrij- nemen in tegenstelling met het onafhankelijke Noor- ven tusschen hun Nederlandsch heel rare woorden. den, als het weet dat eerst na 1830 de mannen zijn Dat die rare woorden ock wel eens Nederlandsch opgestaan, die het Vlaamsche yolk langzaam hebben konden zijn, het komt niet bij hem op; wat men niet doen ontwaken, als het de hoofdzaken van de ge- spreekt in het „Koninkrijk der Nederlanden", zal schiedenis, van dien nioeilijken strijd voor de rech- loch wel geen Nederlandsch zijn ? Om die menschen, ten van de moedertaal kent, dan, ik twijfel er geen die ook gekend willen worden en die nogal veel druk- oogenblik aan, zal de Viaming niet meer behoeven te en lawaai maken, zoet to houden, staat er ook to klagen over de onverschilligheid, waarmee zijn Vlaamsch op de Belgische postzegels en heeft Ko- Noordelijke taalbroeder zijn strijd beschouwt. ning Albert den eed op de Grondwet ook in het Vlaamsch afgelegd. Die Vlaamsche beweging spruit De slechte voorlichting door de voort uit den lust, lawaai te maken: in 1830 schreeuw- p e r s. Als onze couranten ons nu maar op de den ze tegen ons, nu tegen hen die d e taal van Bel- hoogte hielden van de gebeurtenissen d e z e r dagen, 40 NEERLANDIA. de Vlaamsche beweging betreffende. Maar ook dit is toch een enkel man van minderen stand bij voorkeur slechts bij uitzondering het geval. Wel hebben eenige Vlaamsch spreekt, een taaltje dat hem dikwijls niet onzer grootste dagbladen uitstekende Belgische brief- zeer fraai in de ooren klinkt. schrijvers, die o. a. veel belangrijks over den Vlaam- Zoo brengt het vluchtig bezoek aan Vlaamsch-Bel- schen strijd meedeelen; maar hun brieven worden gie den doorsnee-Hollander ook geen duidelijker be- voornamelijk door den reeds „bekeerde" gelezen; hoe sef van de toestanden in Vlaanderland. zou hij, die totaal onbekend is met den Vlaamschen Doch den Vlaming meer zijn nationale waarde en taalstrijd belangstellen in uitvoerige brieven uit het die zijner taal te doen inzien, zoodat ook bij opper- uit inter nationaal oogpunt min belangrijke Belgie ? vlakkige beschouwing Vlaanderen zich Vlaamsch toont, En gaan we de rubriek „Buiteniand" in onze bladen het Fransch overstrijksel waaronder de valsche schaam- na, dan zien we, dat slechts bij hooge uitzondering te van den Vlaming zijn eigen aard en taal verbergt iets aangaande de Vlaamsche beweging wordt mee- weg te strijken, het behoort tot de schoone taak van gedeeld. Als men in Bohemen optochten houdt ten den flamingant en niet tot de onze. Zij hem de we- gunste van het Czechisch, lezen we daarvan een ver- tenschap, dat aanwakkering van het nationaal zelfbe- slagje in onze bladen. Als Vlamingen ter veering van wustzijn om d u b b e 1 e reden den Vlaming ten goe- den Guldensporenslag een machtigen optocht inrichten de zal komen, een prikkel, om met verdubbelden ijver in een stall, gelegen vlak bij onze grenzen, ik bedoel voort te gaan met zijn streven, het g a n s c h e Vlaam- Antwerpen, ten gunste van het Vlaamsch en de sche yolk wakker te schudden. Vlaamsche hoogeschool, ontbreekt in de meeste on- Wij van onzen kant kunnen slechts aansporen tot zer couranten ook maar de simpele mededeeling daar- meer, langduriger en minder oppervlakkiger bezoeken van. Enz. enz. aan het, vooral in zijn steden zoo uiterst belangwek- De houding onzer journalisten is me niet geheel kende Vlaamsche land. begrijpelijk. Gedeeltelijk valt ze te verklaren uit het felt, dat de Vlaamsche bladen dikwijls begrijpelijker- Moge in het verslag van het Hoofdbestuur over wijze wel wat heel veel nieuws bieden over de 1911 niet meer gezegd worden: „De werkzaamheid Vlaamsche beweging, zoodat onze journalist met zijn van het Verbond moet zich op het oogenblik open- weinigen kijk op deze zaken niet weet, wat daarvan baren naar en in 't buitenland", doch iets als het voor ons belangrijk is en wat niet, terwij1 de Fransch- volgende: Een van de eerste verplichtingen, op het Belgische pers, die misschien ook meer geraadpleegd A. N. V. rustend is, Noord- en Zuid-Nederland na- wordt, als staande op iets hooger peal dan de der tot elkaar te brengen. Dat kan alleen met vrucht Vlaamsche, over Vlaamsche kwesties of zeer slecht geschieden als de betreurenswaardige onbekendheid van is ingelicht, of ze doodzwijgt. In den laatsten zeer, zeer vele ontwikkelde Noord-Nederlanders met tijd is bovendien gebleken, dat onze pers zich het streven van hun Belgische taalbroeders verdwijnt. minder geroepen gevoelt om leiding te geven aan Waarom wij meenen met kracht den strijd te moeten de openbare meening en haar voor te lichten, dan voeren tegen alles, wat die onbekendheid in de hand wel orgaan van die meening te zijn. Dat ver- werkt, in de eerste en voornaamste plaats een zeke- klaart ook wel wat in deze zaak, daar er geen re onvolledigheid bij het onderwijs in Noord-Neder- valt waar te nemen. En dan is er nog iets. Als het land, waarin verandering moet worden gebracht. wetsontwerp Anseele-Franck-Van Cauwelaert, tot ver- Op d i e wijze alleen, het is mijn vaste overtuiging, vlaamsching der Gentsche hoogeschool is ingediend, kan de toenadering tussclien de twee voornaamste, vermeldt slechts een enkel Nederlandsch blad dat in staatkundig gescheiden deelen van den Nederlandschen een berichtje van enkele regeltjes. In hetzelfde num- stam tot stand worden gebracht. mer kan men kolommen vol lezen over een in Noord- S n e e k, Jan. 1912. Mr. A. LOOSJES. Nederland ingediend wetsontwerp; dat is immers iets specifiek-N'ederlandsch; dat andere betreft een buiten- landsche kwestie, geenszins van internationaal belang Naschrif t. en dus nauwelijks der vermelding waard, zoo rede- neert men vermoedelijk. Men vergeet, dat de vervlaam- Uit het bovenstaande blijkt voldoende, dat ik het in sching der Gentsche hoogeschool een bij uitstek al- 't geheel niet eens ben met prof. Bolland, waar hij gemeen-Nederlandsche kwestie is en kent een onge- zegt, dat de Hollander zich schaamt voor de Vlamin- motiveerd groote beteekenis toe aan de staatkundige gen, die zich voor hun eigen taal schamen. grens, in 1839 getrokken. In de eerste plaats: bijna ieder Hollander schaamt Minder eenvoudig dan bij de reeds genoemde leem- zich dikwijls 66k voor zijn eigen taal; wie onzer heeft ten in het onderwijs is aan te geven, hoe in de hou- zich weten heen te zetten over 't dwaze denkbeeld, ding van onze pers spoedig verandering te brengen. dat p a n t a l o n netter is dan broek en t r a n s p Maar is 't onderwijs in onzen geest veranderd, dan r e e r en wel in fatsoenlijk gezelschap gezegd kan wor- zullen er ook de-Vlaamsche-beweging-meer-kennende den, maar zw e e t en niet; ik laat nu nog maar de journalistjes in den dop zijn en zal langzamerhand coiffeurs enpatissiers rusten. Wij, in zoo in onze pers een meer ruim-Nederlandsche geest door- geheel andere omstandigheden, met hoogere standen, d ringen. die Nederlandsch spreken, hebben nochtans alien iets in ons van die valsche schaamte, die de meerderheid Het Fransch vernisje van Vlaamsch- der Vlamingen in veel grootere mate vervult, als het m Belgie. De meeste Hollanders brengen, alleen up- de eigen taal geldt. En schaamte bij ons, over het zwak pervlakkig en vluchtig een bezoek aan eenige groote ontwikkeld nationaal zelfbewustzijn van den Vlaming, Vlaamsche steden, overigens is het Vlaamsche land zou al heel belachelijk zijn. Was er sprake van die hun onbekend. In Brussel duurt het oponthoud ge- schaamte bij ons, dan zou men heel wat meer mer- woonlijk het langst; en Brussel is ook werkelijk ge- ken van sympathie voor de flaminganten, die zich 66k deeltelijk verfranscht. Terwij1 ook de andere grootere voor hun „franschdolle" onfiere landgenooten ischamen. steden slechts bij nauwkeuriger beschouwing en on- Maar ik beweer, dat enkele uitzonderingen daar- derzoek niet zoo Fransch blijken te zijn als het schijnt. gelaten, zooals misschien de kring van zeer ontwik- Doch al die Fransche opschriften, dat vele Fransch- kelden, waarin prof. Bolland zich beweegt ?de Hol- spreken omhem heen (hoeveel Vlamingen zijn er lander zich niet voor den Vlaming schaamt, eenvoudig nog niet, die als zip een vreemdeling in hun nabij- omdat hij niets van hem weet, niet wee, heid speuren, zich haasten hun Zondagsche taal te dat de meerderheid van het Vlaamsche yolk nog al- gaan spreken), die antwoorden in beter Fransch dan tijd zich niet onttrokken heeft aan de eeuwenlange be- het zijne op zijn Fransche vragen, laten hem in den toovering door het Fransch,evenals hij niets weet van waan, dat Belgie, ook het Vlaamsche deel, Fransch al het andere, dat op Belgische taaltoestanden betrek- sprekend is, al meent hij opgemerkt te hebben, dat king heeft. A. L NEERLANDIA. 41 Onder valsche vlag. even Uwe aandacht te vestigen op twee voor Hollan- ders zeer sympathieke gedich'en van bekende Fransche Geachte Redactie, dichters. Beide zijn te vonden in de door den heer Is het volgende niet iets voor „Holland op In Lacomble bij van Holkema & Warendorf, under den malst" ? naam „Perles de la Poesie Francaise cont,emporaine" Van morgen kwam een Engelschman op mijn kan- uitgegeven bloemlezing van Fransche gedichten, 8e toor, die ingesloten kaart (zoo U ziet Engelsch) deed druk, biz. 195 en 338. Het eene (blz. 195) is van aanbied en. Andre Theuriet, schijnt blijkens het opschrift als toast Daar de man voor de derde maal kwam, en de bedoeld en bestaat uit Brie coupletten vol geestdrift. vertegenwoordiger was van een reeds jaren in ons Het andere (blz. 338) van Jean Aicard is aan de land gevestigden tak van een goed bekend staande fir- Leidsche studenten opgedragen en draagt den titel ma, wou ik hem niet weigeren en liet hem binnen- „Io vivat". Het telt acht coupletten, waarvan ik als komen. Zeeuw het zesde hier aanhaal: De man kon zich met geen lien woorden Hollandsch redden, al reisde hij al maanden hier rond. Io vivat! En ses combats Ik zei hem in het Engelsch (dat moest ik wel, want Votre lion de Mande, toen ik hem in het Hollandsch vroeg wat hij dan Qui va nageant dans l'eau si grande wenschte en of hij even ging zitten, stond hij ver- Le front si haul gull n'y boit pas! baasd, met open mond, mij aan te staren), dat ik Io vivat! En ses combats uit beginsel met vreemdelingen, die in hun belang, in Votre lion de Mande! rnijn eigen kantoor mij opzochten, geen zaken deed, Den H a a g, Nov. 1911. J. J. BOASSON. dan in het Nederlandsch en dat ik het onbeleefd vond van zijne firma, om, waar het kantoor overigens ge- heel in het Hollandsch bestuurd wordt en feitelijk Hol- landsch is, als vertegenwoordiger iemand te zen- den, die de landstaal niet kende. Dat vond hij, en hij gebruikte, om zijn verbazing MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI te kennen te geven, een waren stortvloed van Engelsch Duitsch en Fransch, toch wel belachelijk en wees mij op vele goede adressen, waaronder ongetwijfeld leden van ons Verbond, waarmee hij zaken afsloot. Met al die menschen had hij in het Engelsch ge- Nog eens bet Belgisch devies. sproken en alien hadden hem prettig te woord gestaan. De mededeeling onder dit opschrift in 't vorig nr. Ik was de eerste die van Hollandsch, die taal, wel- namen wij uit een Fransche krant en spraken daar- ke „de wereld" niet kept, sprak: „Och mijnheer, was om van ,,l'union fait la force". Dit moet niet den in- U Franschman of Duitscher, U had gelijk Uw taal druk maken alsof die Fransche leus de officieele leus te eischen; maar Hollandsch ! ! !" van Belgie zou zijn. De Nederlandsche „Eendracht Natuurlijk ging hij bij mij ongetroost en met de maakt Macht" is evenzeer officieel. Men weet immers, boodschap, dat ik van zijn firma een brief in het dat de Fransch-Belgische munten de eerste lens dra- Nederlandsch wachten zou, heen. gen, de Vlaamsche daarentegen de tweede. Als alien weigeren, op die wijze zaken te doen, heeft een Nederlander meer een goede betrekking en rijst Nederlandsch bij buitenlanders in achting. Voordracht-avond op Curacao. Hid had goede zaken gemaakt, vertelde hij, dos kon De Amigo di Curacao spreekt met groote waar- zijn firma, zouden wij denken, er wel een Hollandsch deering van een voordrachlavond voor de leden van correspondent en dito reiziger meer op na houden. Groep Ned. Antillen gehouden. Hoe vindt U zulke Nederlanders. zulke A. N. Wers, Aan het versiag ontleenen wij het volgende: die zuiver Hollandsche zaken in het Engelsch doen Op het onverwachts werden de leden van het Alg. en wat denken die laatsten eigenlijk wel van zich zelf ? Ned. Verbond deze week verrast door de aankondi- Met de meeste hoogachting, Uw dw. dr., ging van een voordrach'.avond op 1.1. Donderdag door 's-Gravenhage. C. PLOKHOOY. den heer Karel Muller, adelborst le klasse van Hr. Ms. ,,Utrecht". De bovenzaal der Club , de Gezellig- heid" was goed bezet. Ook de Gouverneur met ad.- Kianten en Clienten. judant behoorden tot de aanwezigen. Op het pro- Dezer dagen ontving ik een gedrukten brief, waar- gramma stonden de volgende nummers: van de aanhef aldus luidde: „In de voortdurende 1. Een hernnering, door Karel Muller; 2. Groc uitbreiding van onzen klantenkring te 's-Gravenhage Americain, door J. van Maurik; 3. De Raaf, door en omstreken vonden wij aanleiding tot de inrichting Edgar Allan Poe; 4. Lentefeest, door W. Karolenko; van een Magazijn, dat w ij Korte Voorhout No. 6 5. Mietje's bruiloft, door Karel Muller; 6. Een epi- vestigden." sode uit den Russisch-Japanschen oorlog, door Ka- Bravo, riep ik uit, eindelijk een beter woord dan rel Muller. het vaak gebezigd „clientele". Een advocaat heeft De spreker vond een dankbaar gehoor en oogstte client e n, lieden die zijn huip en raad behoeven, wier telkens een verdienden bijval. Als slotnummer en toe- pa t r o on hij in zekeren zin is; maar een fabrikant gift schonk hij ons Het diner van Manus, door Jus- of winkelier heeft k l a n t e n. En daarcm dunkt het tus van Maurik, dat om de koddige zetten en grap- mij veel beter, dat hij spreekt van zijnen k 1 a n t e n- pige tooneelf es bij het publiek telkens een hartelijken kring dan van zijn clienteele of clientele. schaterlach teweegbracht. Wij zijn het Groepsbestuur van het Mg. Ned. Ver- 's-Gravenhage, Jan. 1912. Mr. C. BAKE. bond alsook den beer K. Muller oprecht dankbaar voor dezen gezelligen avond. Onze Volksliederen in den vreemde. Het rijke Nederlandsch. Aan de Redactie van Neerlandia. In Ons Tijdschrift zegt de schrijver van den Terug- M. H. blik, naar aanleiding van de eischen, die Prof. Ba- Ik kan niet nalaten orn naar aanleiding van het op vinck in de Eerste Kamer aan* de Indische Onderwij- blz. 249-250 van het November-nummer voorkomende zers had gesteld, n.l. bekwaamheid, integriteit, plichts- artikel getiteld „Onze Volksliederen in den vreemde" betrachting: 42 NEERLANDIA. „De waardeering „integriteit" is door haar negatie „Ik kan imij het genoegen niet ontzeggen het te weinig sprekend. Meer positief is cns Hollandsche g r o o t e r deel van dit opstel hieronder weer te ge- woord rechtschapenheid. Waarom gebruiken we dat ven", in plaats van ,,...het grootste deel" (of „een woord zoo zelden ?" groot deel"). Ja, en waarom hier niet „ontkenning'' of „lijdelijk- Dit zijn voorbeelden, aan overigens keurige schrij- heid" in plaats van „negatie", en „s:elliger" in p!aats vers ontleend, van barbarismen, die tegenwoordig van „meer positief ?" zeer veel voorkomen. Een eind verder heeft de schrijver het over „de Minder gebruikelijk is gelukkig nog het germanis- Gewissenhaftigkeit" van Prof. Bavinck en laat er cp me, dat wij aantroffen in een gemeentelijk rapport van volgen: „In dat onvertaalbare duitsche woord gewis- een onzer grootste steden: „De vraag... heeft in on- senhaftig vind ik de combinatie der twee door B. in ze commissie het onderwerp van i n g a a n d e dis- de Eerste Kamer gencemde eischen, „n 1. van integri- cussion uitgemaakt." teit en plichtsbetrachting." Geen wonder, dat de burgemeester dier gemeente Onvertaalbaar ? Is „nanwgezetheid", dan iets an- in een redevoering sprak van ,,n i e u w b o u w". ders dan „gewissenhaftigkeit", en „gewissenhaft(ig)" Minder bedenkelijk dan zot was, dat wij in een dan „nauwgezet, plichtmatig" ? krant, in een verslag van het feest van een scherp- Misschien zal de schrijver antwoorden, dat in nauw- schutters-vereeniging lazen, dat „verschillende -leden, gezetheid niet de vereeniging van integriteit en plichts- die, behalve goede juistheidschutters (vermoedelijk betrachting ligt. Maar dan in „Gewissenhaftigkeit" was hier schijfschutters bedoeld), „ook ijverige en evenmin. waardige volgelingen van Nimrcd zijn", voor het feest „een gedeelte van de behaalde „Jagdbeut e" aan- Hoe warm het was en hoe echt ' geboden" hadden. En aan het slot ncg eens: de prijs- winners „spoedden zich daarna, met „B e u t e" be- Uit een brief van een Afrikaansch dich;er: laden, genoegelijk huiswaarts." Ik zit in de schaduw van onze bomen in de tuin. Men vraagt zich af, waarom ter wereld het Hol- Ik voel weer lust tot gezelsen, tot schrijven en doen, landsche „jachtbuit" en „buit" hier door de Duit- want in de nacht zijn er een paar buien gevallen, sche woorden vervangen zijn. dat geeft weer seven, dat frist op. Voordien ? 0, I Wat zegt men nog van dit taaltje uit een groot was niet om uit te houden: 106 graden in de scha- blad: „Bedoelde „en gros" firma verkocht een deel duw op sommige plaatsen! Kleren waren een last; der partif weer aan een binnenlandscheh detaillist, zo spoedig mogelik, zo dikwijls mogelik werden zij een zoogenaamden marktventer." Het gevoel voor zijn afgelegd, ?zelfs nu nog zit ik zonder baatje, met eigen taal is bij den schrijver zoo verslapt, dat hij hoog opgeslagen hemdsmouwen. Hier eten wij, 's mor- het volkomen begrijpelijke „marktventer" met een „zoo- gens en 's avonds ('s middags is het zelfs in de koel- genaamd" meent te moeten aandienen. Met binnen- te van de bomen niet uit te houden), boven ons landsch" bedoelt hij: in de provincie, met „detaillist" hoofd hangen de abrikozen, zittende aan tafel kun- een klein-handelaar, met „en gros firma" een groot- nen wij ze afplukken. ha ndelsfirma. Woeling en strijd kenmerken nog maar steeds ons Maar als wij aan de taal van onzen handel be- bestaan. Nationaal gevoel en belangstelling voor de ginnen! taal zijn sterk toegenomen, dit hebben wij vooral te In de aankondiging van een afstandsrit voor schaat- danken aan Hertzog. Voor zover ik kan draag ik senrijders, dezer dagen in de bladen opgenomen, mijn steentje bij (mijn vrouw niet minder door hard- heette de weg, lien de rijders moesten afleggen, het nekkig Afrikaans te spreken in alle winkels, en el- parcours! ders) hoewel ik, als ambtenaar op mijn tellen moet passen. Niet lang geleden heb ik in de Vrijstaat een Uit Paramaribo. toespraak gehouden; en onlangs weer te Brugspruit Uit een schrijven van den heer Oudschans Dentz: --- bij gelegenheid van de Dingaansfeestviering. 0, maar daar had U bij moeten zijn: dat manoevreren Gouverneur Baron van Asteck bezocht met zijn van deBoeren, te paard en als Kaffers verkleed, in adjudant 24 Nov. de leeszaal en het kantoor van het nabootsing van oorlogvoeren met de Kaffers, ?dat A. N. V. Namens het bestuur ontving ik Zijne Ex- was echt en indrukwekkend. Ja, zo echt dat men, in cellentie. De Gouverneur betuigde zijn belangstelling opgewondenheid, niet meer in de lucht schoot maar en schonk voor de leestafel een inteekening op een recht er op aan, zoodat een jonge boer vrij ernstig tijdschrift, hetgeen ik dankbaar aanvaardde. in het been gewond werd, door 'n plukselprop. Naast mij stond 'n oude oom, 'n wrak, gekneusd en ge- Een kleinigheid en toch... kerfd in de e c h t e Kaffer-oorlcgen; bij dat jagen Er was een tijd dat in elke nieuwjaarskrant de der paardenruiters, dat schieten en gevangennemen, p. f.'s schering en inslag waren. Tcen is het m. g. vlamde de oude ineens op, greep in zijn borst en gekomen, eerst schuchter in een hoekje, eenzaam en hijgde van strijdlust, van ongeduld om mee te dcen, vrijwel een mal figuur slaand als een echt burgertje ? ik had medelijden met hem. tusschen hun nationaliteit verloochenende nieuwjaars- wenschers. Kakografie. Maar nu beginnen de bordjes zoo wat verhangen Wij schreven laatst, dat er wel een comite van I;e- te worden. Steeds meer m. g.'s komen zich scharen voegde mannen mocht gevormd worden cm schrij- bij hen, die ook in het kleine hun volksaard niet wil- vers in kranten, tijdschriften enz. op de schrikbaren- len verloochenen. Het naslaan van verschillende kran- de onzuiverheid, die tegenwoordig hun taal ontsiert, ten op 1 Jan. was bemeedigend in dit opzicht en in opmerkzaam te maken. een ?de Zaanlandsche ?was het in dichtgesloten gelederen alles m. g. Zou zoo'n comite niet een hartig woordje te zeg- Moge weldra een eenzaam p. f. het mal figuur gen hebben over deze enkele voorbeelden, die wij ? op den na, laatstelijk ?uit de menigte hebben van het vroegere m. g. overnemen om daarna als een vreemdeling zonder middel van bestaan voor gced aangeteekend ? over de grenzen te worden gezet. „De stem is een zeer a angename", inplaats van ?..is zeer aangenaam". „De manier van doen is van een zeer eigen- Steunt eigen nijverheid. aardige techniek", in plaats van ?..getuigt van een In L'Industrie Nationale, een blad dat tweemaal zeer eigenaardige techniek", cf „kenmerkt zich door", per maand te Brussel verschijnt, wordt Neerlandia of jets dergelijks. aangevallen omdat het lierhaaldelijk den leden van het NEERLANDIA. 43 A. N. V. op het hart drukt: „Men koope geen bui- kaar geplaatst, waaraan dan een verklarende tekst is tenlandsch fabrikaat, wanneer het binnenlandsche even toegevoegd. goed en goedkoop is." „De uitvinding van de boekdrukkunst is eigenlijk, En dan beweren de Hollanders, zoo zegt het blad volgens de laatste onderzoekingen, de uitvinding van verder, dat zij overtuigde voorstanders van den vrij- het gieten der letters. Omdat het lettergieten de alge- handel zijn. meene verbreiding van het drukken van boeken heeft Als de redactie het streven van het A. N. V. ken- mogelijk gemaakt, is men gaan spreken van een uit- de zou het weten dat Neerlandia zich niet mengt in vinding der boekdrukkunst, een kunst, die te voren al den strijd tusschen vrijhandelaars en beschermers (pro- werd uitgeoefend door het drukken van in hout ge- tectionisten) en dat dus de aansporing even zeer geldt graveerde letterteekens. voor Nededanders als Vlamingen, welke laatste ? „De overlevering nu, dat de uitvinder der boek- dit ter terechtwijzing van het blad ?in veel gerin- drukkunst (lettergieterij) Laurens Jansz. Coster te ger aantal in het A. N. V. vertegenwoordigd zijn dan Haarlem is geweest, schijnt waarheid te bevatten. Vrij de eerste *), wat overigens aan de gelijkgerechtig- zeker is het althans, dat de eer der uitvinding aan heid niets afdoet. De steun die het A. N. V. aan, het Nederland toekomt. Gezegd wordt, dat Gutenberg Vlaamsch Handelsverbond verleent bewijst genceg- kennis gemaakt heeft met in Holland vervaardigd zaam, dat het zich niet op een eng standpunt plaatst. drukwerk, terwijl door hem, en later door Peter Wie een blik slaat ook in de advertentie-kolommen Schoeffer, zulke groote, practische verbeteringen in de van Neerlandia zal daar even goed een aankondiging methode van gieten zijn aangebracht, dat daardoor vinden van een Rotterdamschen als van een Antwerp- de vinding van Coster in het vergeetboek raakte.'' schen theehandelaar, van Vlaamsche photopapieren naast Hollandsche vruchtensappen, adressen van Ne- Ned. margarine in Japan. derlandsche scholen in Belgie, zoowel als van Holland- Nederland is ?volgens Handelsberichten ?het sche instituten, aanbevelingen om Gent, zoowel als land, dat de grootste invoer van margarine in Japan Dordrecht te bezoeken enz. heeft. Het brengt talrijke merken op de Japansehe De geestelijke toenadering tusschen Nederland en Vlaanderen spiegele zich ook of in uitbreiding der markt. wederkeerige handelsbetrekkingen. Zooveel te meer Neerlandia van dit verhoogd Volksverkeer de bewij- Noenhal. zen bijbrengt, zooveel te liever is dit het A. N. V. In De Nieuwe Courant is naar aanleiding der ope- Als wij „voorkeur voor eigen nijverheid" aanbe- ning van een nieuwe „lunchroom" te 's-Gravenhage velen beteekent „eigen" niet uitsluitend Nederlandsch, de vraag ontstaan naar een goed Nederlandsch woord althans niet voor de Vlamingen, wien het A. N. V. voor het malle vreemde lunchroom, dat in Nederland, gaarne een eigen volksontwikkeling gunt, omdat daar- ook om het gebruik dat er van zulk een lokaal wordt door hun verwantschap met Nederland des te ster- gemaakt, geen enkel recht van bestaan heeft. Vele ker zal blijken. woorden zijn in overweging gegeven, die geen van alle voorbestemd waren genade te vinden in de oogen De handel van Belgie met Nederland! en ooren van het publiek, dat prijs stelde op goeden smaak en Loon, totdat ten slotte iemand het woord Wij lezen in het Handsbl. van Antwerpen: noenzaal of noenhal opperde, dat cns wel een ge- Onze handel met Nederland was in het afgeloopen lukkige vondst lijkt. jaar zeer belangrijk. Zoowel onze invcer uit dat land als de uitvoer daarheen was aanmerkelijk hooger dan Jnwerp. in de vorige jaren. In het afgeloopen jaar werden nit Holland naar Belgie gezonden 1,995,459,816 kilo's De Prov. Geldersche en Nijmeegsche Courant heelt goederen, tegen 1,863,907,607 kilo's in 1910, dus een zich terecht geergerd aan het woord Jnwerp op som- vermeerdering van ruim 126 millioen kilo's. Deze gce- mige perronkaartenautomaten aan de Nederlandsche deren vertegenwoordigen een waarde van 286,485,581 stations: tegen ft: 290,512,007 in 1910. Uit Belgie verzonden Een on-Nederlandsch woord, een leelijke verhaspe- wij naar Holland in 1911 2,376,858,207 kilo's goede- ling van het Duitsche „E i n w u r f". Om nog een ren tegen 2,348,411,489 kilo's in 1910, ziinde ruim beetje te lijken had het nog w o r p inplaats van 28 millioen kilo's rneer. De door Nederland inge- w e r p moeten zijn; maar dan nog die J. aan 't be- voerde goederen vertegenwoordigen een waarde van gin, inplaats van I. Aan een stations-beambte vroe- fi: 330,828,639 tegen ft: 327,679,653 in het jaar 1910.gen wij wie er over ,,dat ding" wat te zeggen had wij vragen even aandacht voor de minachting, De uitvinder der boekdrukkunst. die er spreekt uitl „dat ding"; weg was de be- koring ! Is Laurens Jansz. Coster of de Duitscher Guten- ?, mijnheer bedoelt zeker dat I n w e r p, ja, dat berg de uitvinder van de boekdrukkunst ? Dit is heeft ons ook al gehinderd." een tijdenoude twistvraag, die door Mr. C. En- Dat deed ons ten minste weer goed, dat die een- schede met klem van redenen ten gunste van Neder- voudige man er zich ook aan gestooten had. Teen land is opgelost. Haarlem en de Nederlandsche stam dachten wij: zou het niet goed zijn den heeren, die zouden zich niet gaarne de eer laten ontnemen de over den automaat wat te zeggen hebben, beleefd te uitvinder der boekdrukkunst te hebben voortgebracht. verzoeken een verver te laten komen om dat leelijke Thans komt in een platenatlas met beschrijvenden tekst „Jnwer p" te verwijderen, „gelijk wij dcen bij de- van E. Molt (uitgave S. L. van Looy) de afbeei- zen." Uit hetgeen er onser staat zal het publiek toch ding van een bladzijde uit den Spieghel onser behou- wel begrijpen, dat daar de twee halve stuivers of de denisse, het vraagstuk als voldongen opgelcst ons ane voile stuiver mceten ingeworpen worden. En voorstellen. als er bezwaar tegen is, stellen wij voor dan ook De Spieghel onser behoudenisse is tot heden het maar het P e r r o n k a a r t e n te veranderen in b.v. oudst bekende bcek dat in Nederland wordt gedrukt, Baansteegkaarten; dan zit er stijl in! vermoedelijk door Laurens Jansz. Coster. Aan de beschrijving in deze platenatlas ontleenen Goede zeemanscbap. wij het volgende: „Eike bladzijde bevat 2 afbeeldingen (houtsneden) Onlangs is uit Nederland te Soerabaja aangekomen van gebeurtenissen uit het 0. en N. Test., naast el- een baggermolen van de Hollandsche Aannemers- maatschappij en bestemd voor de nieuwe havenwer- .) De verhouding is ongeveer 7 : 2. ken. Het vaartuig is gesleept door de sleepboot de 44 NEERLANDIA. Thames, van den Internationalen Sleepdienst te Rot- zijn en verder plaats hebben om de 14 dagen in de terdam en heeft 14 weken over de reis gedaan. Er zaal Becude, Noordsingel hoek Tollenstraat, Rotter- is nogal vertraging geweest in de Roode Zee, omdat dam. 's Avonds van 8 tot half 10. Zoowel mannen daar, als gevolg van den Italiaansch-Turkschen oor- als vrouwen, jongens en meisjes, mits boven de 16 log, de lichten gedoofd waren. jaar, kunnen deelnemen. Thans is voor dezelfde maatschappij nog cnderweg En verder schrijft de Redactie: een sleepboot met een bak, eveneens voor de haven- werken; ook deze reis brengt uit den aard der zaak Ook nemen we gaarne de gelegenheid waar, te be- talrijke bezwaren mede. amen, dat 't besaan der Nat. Ver. ons zeer sterkte Zoo ontvingen de aannemers onlangs telegrafisch in 't plan eene R. K. Ver. op te richten, en dat met bericht van Colombo, dat de tocht daar was cnder- name haar secretaris, de heer J. S. M. Havermans, broken door het slechte weer, waarom men zoolang ons zeer te waardeeren hulp verleende. Wat ons on- te Colombo bleef. derscheidt, is 't neutrale en 't R. K., en voornamelijk eene in den grond verschillende werkwijze. Wij heb- Achterlijke handelaren. ben den regel ingevoerd en toegepast:„geen sporadi- sche, verspreide actie slechts bij tusschenpoozen, doch In de Vereenigde Staten van Noord-Amerika is de intensieve bewerking, zooveel mogelijk door alle fac- aardappel€ogst voor een niet onbelangrijk gedeelte toren gelijk, desnoods eerst van eene beperkte streek." mislukt, zoodat aanzienlijke hoeveeiheden aardappeen Daarbij kwam de regel: „Eenheid in de Liederkeuze", moeten worden ingevoerd om in de behoefte van het waaraan streng de hand is gehouden over 't geheel, land te voorzien. Ook Nederland levert zijn deel van en die ?'t is waar ?door de Nat. Ver. thans ook dezen invoer, doch onze handelaren doen zich zelf en gesteund wordt in den op initiatief der Ver. v. Hoof- den Nederlandschen naam schade door slechte verpak- den der scholen uitgegeven bundel. king. Dit is te meer te betreuren, omdat het te kort Mogen we thans de vraag van den heer Brugman in Anierika ook ten deele een gevolg is van inkrim- toch nog eens herhalen: Zouden we het heerlijke voor- ping der cultuur en deze handel zich dus niet alleen beeld van Belgie en Rotterdam niet kunnen navolgen, tot het loopende jaargetijde zal bepalen. op ruime schaal ? Nederland in Canada. Echt Nederlandsche wereldburgers. Mr. A. van de Sande Bakhuyzen, Consul der Ne- derlanden te Nieuw-York, heeft een zeer belangrijk De heeren Pisuisse en Blokzijl, de vertolkers van verslag geschreven over de beteekenis van Canada het levenslied, zooals ze zich noemen, die ons zoo voor den Nederlandschen handel, welk verslag als menig genoeglijken avond hebben geschonken, schij- bijlage van het weekbladHandelsberichten van 11 nen echte wereldburgers. Zij dragen met evenveel ge- Jan. 1.1. is verschenen. Hij raadt de Nederlanders mak chansons voor van Xavier Privas als van Bier- aan zich van de beteekenis, ligging en gesteldheid baum en lijken zich op Montmartre even goed, zoo van Canada wat meer te laten vertellen, willen zij niet beter thuis te voeren als in de Pijp. Maar zij niet op een goeden dag ontwaken en zien, dat een blijken toch echte Nederlanders te zijn. Want wie An- machtig yolk, een rijk land is geworden zonder hun ders als een Nederlander kan zoo volstrekte onkunde medewerking. met zijn eigen liederen verzamelingen toonen als Pi- Welnu, zijn verslag geeft een zeer duidelijk beeld suisse dit doet, wanneer hij beweert dat op een taal- van dit land en zijn groote tcekomst. en letterkundig congres te Gent zou besloten zijn een liederenboek samen te stellen en dat dit het Goers- Nederl, Toonkunst in Frankfort. liederenboek is geworden, uitgegeven door het Nut en het Algemeen Nederlandsch Verbond! Het Hbld. meldt: Maar, eere wien eere toekomt, de echte Nederlan- De zangvereeniging der Amsterdamsche afdeeling der, de goede, vertoont zich ook in Pisuisse, als hij van Toonkunst is uilgenoodigd te Frankfort a. d. Main met weemoed in zijn s em Multatuli s woord aanhaalt: mede te werken in de uitvoeringen van de Achtste ,,Het Nederlandsche yolk zingt niet, het lalt." Symphonie van Mahler (3 April) en de Matthaeus- Een verandering ten goede in dit opzicht kunnen Pass'on van Bach (5 April), in de stadsfeestzaal, on- wij echter nog meer verwachten door toedoen van der leiding van den heer Mengelberg, directeur van Pisuisse ?al is zijn „repertoire" Nederlandsche lie- de Cacilien-Verein aldaar. deren niet zeer groot -- dan door de heilzame wer- Naar aanleiding van deze uitnoodiging, welke is king van dat wonderbaarlijke Nuts-Nederlandsch Ver- aangenomen, heeft de heer Mengelberg het plan opge- bonds-Coers-boek. vat om aan koor en orkest nit Amsterdam gelegen- heid te geven ook geheel zelfstandig op te treden, waarschijnlijk in den middag van 4 April, en dan Onjuistheid in Baedeker's „Belgique et Hol- uit te voeren o. a. het Te Deum van Alph. Diepen- lande" over het Vlaamsch. brock. De bedoeling is in het buitenland te toonen wat scheppende en uitvoerende kunstenaars uit Ne- Aan 't slot van de korte bespreking, in den Bae- derland vermogen. deker, het bekende en gewoonlijk zulke juiste inlich- tingen gevende reisboek (1910), aan de beide in Dat komt er van ! Belgie gesproken talen gewijd, iezen we: Les decrets administratifs sout promulgu6s dans les Een nieuwe villa in Laren werd gedoopt „Sweet deux langues, mais le texte officiel des home". lois est francais Dat was zoo. voor de wet De Laarder bevolking noemt het echter z w e e t van April 1898. waarbij de beide talen in de offi- oome! cieele bekendmakingen gelijk gesteld zijn (art. 1 dier Liederavonden in Nederland. wet luidt: de weVen worden gestemd, bekrachtigd, al- gekondigd en bekend gemaakt in de Fransche en in In een vorig nummer hebben wij een medewerker de Vlaamsche taal). van De Varende Zanger tegen geworpen, dat Belgie Sinds 13 iaar reeds zijn dus de gecursiveerde woor- ons op het gebied der Liederavonden voor het Volk den uit Baedeker oniuist. niet ter navolging behoeft te worden gesteld. En in verband daarmee: De Redactie herstelde haar verzuim door in een Depuis la revolution de 1830, le francais est volgend nummer mede te deelen, dat dezen winter de la langue dominance dans le gouver- Rotterdamsche Liederavonden 4 Oct. weder begonnen nement, l'administration, la grande presse NEER LANDIA. 45 et la litterature scientifique. Of liever, het moest yen boek heet: Wat elke zangeres en elke zanger niet juist zijn, daar wegens de officieele gelijk- meet studeeren, 300 zangcefeningen door Arnold Spoel. heid der beide talen, bij het gouvernement en de ad- ministratie Been sprake mocht zijn van een „langtte dominante". Maar de werkelijkheid geeft Baedeker in Hulde den varenden zanger. dezen nog gelijk. Het worth echter tijd, dat de gelijkheidswet van Ernie' Hullebroeck te Gent is benoemd tot Ridder 1898 ter kennisse komt van Baedeker en zoo dcende van de Kroon, ongetwijfeld om zijn verdiensten voor ook van de vel.en, die door hem voorgelicht worden. de Toonkunst en den volkszang. Allen, die zijn avcn- den hebben bijgewoond, zijn voordrachten van Neder- landsche liederen hebben genoten, zullen zich in Viertalig Technisch Woordenboek. deze onderscheiding verheugen. Wij does, gelooven wij, een goed werk, als wij de aandacht vestigen op den pas verschenen tweeden druk van Het Viertalig Technisch Woordenbcek R. K. Vereeniging voor Volkszang. ?(Nederlandsch ?Engelsch ?Frans& ?Duitsch)-- De afdeeling Amsterdam van de R. K. Vereeniging samengesteld door A. ten Bosch N. Jzn., uitgegeven voor Volkszang in het bisdom Haarlem, heeft in het bij A. E. E. Kluwer te Deventer. Concertgebouw een propaganda avcnd gegeven. De Vooral in technische vakken worden dikwijls on- heer Alph. Landy zette in een geestdriftige rede doel noodig vreemde woorden gebruikt, meestal uit cnkun- en streven der Vereeniging uiteen. Het meisjes- en de van de Nederlandsche benamingen. jongenskoor, dat bijna het geheele podium vulde, stond onder leiding van den heer Hubert Cuypers en Een Nederl. drukletter. voerde met begeleiding van het Concertgebouw-orkest een twaalftal nationale liederen uit. Sedert jaren zoeken de lettergieterijen over heel de Verder zong een klein dameskoor eenvoudige gees- wereld naar een boekletter, die sierlijk, gemakkelijk telijke liederen; terwijl mejuffr. Johanna van ?der te lezen is en aan vakeischen voldoet. Kunstenaars Linde en de heer Bram van der Stap liederen van hebben zelfs hun medewerking verleend cm letertee- Hullebroeck, Hubert Cuypers, Brandts Buys en Frans kens te scheppen en in verschillende landen worth ge. Andelhof, ten gehoore brachten. streefd naar het vervaardigen van een letter niet De Vereeniging gebruikt weer het echt Nederlandsch eigenschappen, die nationaal kunnen heeten. woord: keervers, voor het ingeburgerde: refrein. De lettergieterij Ams erdam, vitt. N. Tettercde meent thans ook een echt Nederlandsche letter gevonden te hebben in de door den heer S. H. de Roos ontwor- Holland op zijn best. pen Hollandschen mediaeval. Zij schrijft zelf over deze nieuwe letter: In Le Monde Industriel treffen we een beschou- wing aan over „Barreaux de Grilles pour Foyers de Hoezeer ook doordrongen van 't rechtmatige ver- chaudieres", waarin met groote waardeering melding langen naar een letter, die en Hollandsch en modern, wordt gemaakt van de Vulcanus roosterbaren, een yin- bovenal gemakkelijk leesbaar zou,de zijn, achten wij, ding van het hu,is Jan Hamer & Cie te Amsterdam en onze medewerker S. H. de Roos niet minder, dat (Frederiksplein), dat na lange proefnemingen er in overijling onze bedoelingen al zeer slecht zou die- geslaagd is, voor allerlei soorten ketelvuren roosters nen, want dit stond wel voorop, dat niet slechts iets te vervaardigen, die niet krom trekken, rekken, uit- antlers, maar vooral iets beters dan de nu bestaande zetten, springen of aanbakken. typen gewenscht werd, vrij van het onzen volksaard Het geheim berust op een bijzondere metaal-men- tegenstaande buitenissige. ging. De leesbaarheid mocht niet geschaad door een mooien vorm, de mooie vorm van het enkele type mocht niet verkregen ten koste van den totaal-indruk Coers' Liederen van Groot-Nederland. eener bladzijde. Deze moet een rustige en welgevulde verdeeling van zwart op wit geven, evenals dit, van De Vereeniging „Het Nederlandsche Lied" heeft de oudste drukkers af, voor het kenmerk van de voor- aan hare leden een bundel L i eder en van Groo t- treffelijkheid eener schrift heeft gegolden. Nederland, verzameld door F. R. Coers Bij het vaststellen van den vorm der letterteekens Frzn. gezonden en wel „V olk slieder en van ging de ontwerper er niet van uit, lien met behuip u i d-A f r i k a", bestaande uit: Wiji Tafelberg zal van eene constructie te bepalen. Het lijnenschema, dat staan (volkslied van de Kaapkolonie) ?Kent gij bij grootere letterteekeningen en momenteele inscrip- dat yolk vol heldenmoed Volkslied van den Oranje- tion welhaast onvermijdelijk is voor de zuivere bepa- Vrijstaat ?Di vierkleur van ons dierbaar land ling der verhoudingen, staat een vroegere omgeving Op, op met de Vierkleur Komt, Broeders, komt. in den weg. Schrijvende zijn de lettervormen onts'aan en aldus zullen ze voor onzen tijd tot geeigenden vorm gebracht moeten worden, en niet de enkele Een handelaar die zijn belang begrijpt. maar de in onderling verband geschreven letter zal Uit een brief van den heer A. C. G. de Heus te tot grondslag hebben te dienen... Door tit schrijvend Milwaukee (V. S.), een der oudste leden van het vaststellen van den vorm werd ook het monumentale Alg. Ned. Verbond: karakter, de romeinsche kapitalen eigen, tot grootere eenheid met de onderkast-letter gebracht. Dit jaar heb ik voor het eerst zaken gedaan met een Nederlandsche firma en ik kan U verzekeren, dat alles wat er mee verbonden gaat, voor mij zeer Nederl. liederen. aangenaam is. Flinke handelsmannen, beste waren Arnold Spoel, de werkzame en vruchtbare Neder- en in de briefwisseling wordt de moedertaal gebruikt. landsche toondichter, heeft weder een tweetal liederen op muziek gezet: Hoe Jong-Hendrik uit vrijen ging, gedicht van Mr. H. W. van der Mey en M. J. Hof- Ontvangen boeken: land, en Mijn taal, gedicht van F. M. Knobel. Geschiedkundige aanteekeningen over Suriname en Pa- Verder verscheen van zijn hand een boek voor het ramaribo, door Fred. Oudschans Dentz. (Overge- onderwijs in de Solozang- en Solfegeklassen, reeds drukt uit De West, Nieuwsblad nit en voor Suri- in gebruik aan het Koninklijk Conservatorium voor name) ?Stoomdrukkerij J. H. Oliviera ?Prijs Muziek te 's-Gravenhage. Het prettig, frisch geschre- 50 cent. 46 NEERLANDIA. Vraag om inlichting. Mr. J. Santman, Franschestraat 41, Nijmegen. L. Karthaus, Arksteestraat 2, Wie kan het juiste adres meedeelen van: Mr. J. P. C. v. Overstraten, Javastraat 10, >> J. van Houwelinge, Keizer Karelplein 8, Dr. J. de Snoo, vroeger Oost-Voorne. E. A. C. F. von Essen, St. Annastr. 137, Nanno Prak, vroeger Post Parijs (0. V. S.). Mevr. Simonsz Grinwis Piaat, Van Spaen- A. G. Allart, laatst Hotel d'Angleterre, Den Haag. straat 8, H. Huygens, vroeger pia. Torpedofabriek Whitehead Th. J. J. Bosloper, Burgh. v. d. Bergh- straat 7, & Co., Fiume. Mej. B. Prinsen, Fort Kijk Potstr. 144, A. Meerman, vroeger Torpedofabriek Whitehead Mej. J. M. Stam, Groote Markt 41, & Co., Fiume. Mevr. wed. Mr. A. Nuhout v. d. Veen C. de Kan, vroeger p/a. Torpedofabriek Whitehead Nederburgh, Graafsche Weg 364, Hees bij Dr. J. Wiardi Beckman, Dennen- & Co., Fiume. straat 7, Mevr. N. Cambier Moorrees, Oranje- singel 59, >> J. van Engelenburg L.Cz., Franschestr. 51, >> NIEUWE LEDEN A. v. d. Boogaard, Jobs. Vijghstraat 48, Dr. P. F. C. Koch, Beek bij van 15 Dec.-15 Jan. P. Schindler, Houtstraat 7, Dr. J. J. L. v. d. Horn v. d. Bos, Oranje- singel 9, Mevr. R. Janssen Terwindt, Kelfkens- Groep Nederland. bosch 21, H. V. A. van Hooydonk, Molenstraat 62, Dr. W. J. Oudegeest, Guyotstraat 1, >> GEWONE LEDEN. Mevr. wed. H. A. P. Godding Lunter, Barbarossastraat 127, N. V. Koninklijke Nederlandsche Stoom- H. S. Nederburgh, St. Annastraat 123, koffiebranderijen NO. H. E. v. I Jsen- J. C. van Dorsser, Joh. Vijghstraat 34, dijk Jr., Leuvehaven 67, Rotterdam. N. J. L. Epkema, Groesbeekscheweg 101, Mr. Jos. van Raalte, Boompjes 30, Mevr. wed. J. E. de Jong-Aldus, H. van Beek, tabakshandelaar, Westersingel 2, Slichtenhorststraat 61, F. C. Kleyn van Willigen Pz., Leuveh. 86, >> Mej. Aldus, Slichtenhorststraat 52, Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bc se. M. P. van Dorp, Dcrpstraat 9, Hees bij J. Prins, Jacob Catsstraat 123a, H. van Leeuwen, Stationsweg 7, Th. Petersen, Hoofdsteeg 24, J. C. Deking Dura, Franschestraat 69, Beiden opg. door den heer M. C. van Mejonkvr. v. Weiler tot Poelwijk, Joh. Vooren Jr., Vijghstraat 2, J. H. P. Heffst, Binnenrotte 132a, Mevr. Ant. Jurgens, Batavierenweg 85, M. Baert, Zwart Janstraat 158, hoek H. A. Hovenkamp, Barbarossastraat 134, Bergweg, Mej. Ma. Terwindt Oranjesingel 64, Opg. door mevr. M. W. Tuinstra-Alers, Mei. Van Andel, Kronenburgersingel 1 b, F. R. Monteiro, Van Brakelstraat 58, Den Haag. Mej. H. Burgers, Berg- en Dalscheweg 49, Opg. door den heer W. F. Gerdes P. H. Soetens, Franschestraat 25, Oosterbeek, Mevr. Huffer-Wilde, Sterreschansweg, Mej. M. van Rij, 2e Adelheidstraat 156, Mej. L. M. v. Wayenburg, Molenstraat, Opg. door den heer A. van Rij, >> L. C. van Engelenburg, Van Schevic- Mej. A. E. Jas, Johan van Oldenbarneveld- havenstraat, laan 12, Fr. Jurgens, Oss. Dr. G. J. Huet, Riouwsiraat 80, >> Mej. A. van Rhienen, Korte Kalkhaven 7, Dordrecht. Beiden opg. door mej. A-M. Pierson, Allen opg. door het Bestuur der Afd. Nijmegen. Scheveningen. Jhr. M. van den Brandeler, Dam, Middelburg. B. Grootenboer, Van 'Lennepweg 67, Mr. Jan Smit Az., Koepoortstraat, S. H. van Groningen, Apothekersdijk 14, Leiden. Dr. H. Japikse, Molstraat, >> R. H. Winkler Prins, Vischmarkt 19, P. Dumon Tak, Groenmarkt, >> Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. >> P. Keg Pz., Dam, Mr. D. Wesseling, Raadsheer if h. Gerechts- T. M. Goester, Singelstraat, hof, Ortheneind 41, 's-Hertogenbosch. J. Terpstra, Stationstraat, Mr. Th. J. A. Duynstee, Raadsheer en lid W. Hioolen, notaris, Lange Burg, van de Tweede Kamer, Ververstraat 85, >> J. Hosang, notaris, Lange Delft, Mevr. de wed. J. G. C. Thirion, geb. Allen opg. door het Bestuur der Afd. Walcherett Van Meeuwen, St. Jozefstraat 9, Mej. A. de Clercq van Weel, Kenau- A. R. van Loon, hoofdingenieur Rijkswa- park 23, Haarlem. terstaat, Jan Heinstraat, Mej. J. de Clercq van Weel, Kenaupark 23, Allen opg. door Mr. K. M. Phaff, >> P. J. van den Bergh Lz., Spoorlaan, Tilburg. Cs. Metz, Lange Dijk 15, Eindhoven. J. C. Evers, leeraar, Oostersingel 9, Assen. J. J. Spittuler Jr., arts, Van Breestr. 165, Amsterdam. Om. door den heer C. Halff, Gieten. Opg. door den heer H. J. Kreulen, P. Prins van Wijngaarden, Terpelkwijk- T. G. Piepenbrink, Stadhouderslaan 90, Utrecht. park 19, Zwolle. Opg. door den heer Jac. Post, Opg. door den heer J. Prins van Wijngaarden, Mevr. H. Breukink-v. d. Mandele, Ser- Lutten. vaasbolwerk, C. M. P. A. Stille, ambten. prov. Griffie, Opg. door Prof. Dr. H. F. Nierstrasz, St. Hubertuslaan 18, Maastricht. Mej. A. J. Nelck, directrice Instituut voor Opg. door Dr. J. K. de Cock, Meisjes, Kronenburgersingel 2, Nijmegen. Swintbertus Smitz, Klooster. Sittarderweg, 'Heerlen. Mej. Th. van Hall, Berg- en Dalscheweg, Opg. door den heer J. Kitslaar, Berchem. NEERLANDIA. 47 A. Vis Jz., Zaanweg 46, Wormerveer. W. Berger, Hinthamerstraat, 's-Hertogenbosch. Opg. door den heer R. Zuidema, Haarlem. G. Bodenhausen, Koningsweg, Mej. J. van Duyvendijk, Lekkerkerk. A. Brans, St. Janssingel, Opg. door den heer A. van Duyvendijk, J. Cornelisse, Hooge Steenweg, Mej. J. van der Lek de Ctercq, Huize H. Gostelie, Havensingel, Weelzicht, Schuddebeurs bid Zierikzee. J. van Groenendaal, Verwerstraat, Opg. door mej. A. de C!ercq van Weel, Haarlem. W. Kruse, Smalle Haven, L. J. van Apeldoorn, Poststraat 43, Leeuwarden. H. Kuyper, Peperstraat, Opg. door het Bestuur der Afdeeling K. van Meerwijk, Orthenstraat, J. H. van Gennep Liihrs, Hoogstr. 51, Wageningen. C. Teulings, Vuchterdijk, Opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. P. van Meerwijk, Vuchterstraat, L. J. C. van Es, oud-hoofdingenieur ;nd. C. Voorhoeve, Kloveniersstraat, dienst, Spoorsingel 27, Delft. Mej. A. Woltering, Handeiskade, Prof. Dr. G. A. Molengraaff, hoogleeraar Kalker, Eindhoven. a/d. Technische Hoogeschool, Voorstr. 60, H. Heymans, Rosmalen. Prof. H. ter Meulen, hoogleeraar aan de J. Holleman, Vitcht. Techn. Hoogeschool, Oude Delft 49, Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afdeeling Prof. W. K. Behrens, hoogleeraar aan de 's-Hertogenbosch. Techn. Hoogeschool, Phoenixstraat 23, Groep Ned. Oost-Indie. Allen opg. door het Bestuur der Afd. GEWONE LEDEN. BUITENGEWONE LEDEN. M. Kadaroesman, leerling ajd. Kweekschool voor Inl. onderwijzers, Jogjakarta, Java. Jhr. F. T. Op ten Noort. le Luit. der Veld-Artillerie, Kruisstraat 26,, 's-Hertogenbosch. R. Soeldiman, leerling a/d. Kweekschool voor Inl. onderwijzers, Opg. door Mr. K. M. Phaff, Mej. R. J. M. Pierson, Duinweg 4, Scheveninger, Groep Suriname, Opg. door mej. A—M. Pierson, W. C. van Duinen, Fort Zeelandia. Opg. door Dr. A. L. Samson, Paramaribo. Jongelieden Afdeelingen. Groep Ned. Antilleu, H. J. J. Koot, ambtenaar ter gemeente- Mr. B. de Gaay Fortman, lid v/h. Hof secretarie, Oostkade, Hellevceisluis. van Justitie, Curacao. Mej. Y. J. Flik, Oostkade, H. P. Pieper, le Luit.-Adjudant, D. J. Dissel, rijwielhandelaar, Oostkade, M. S. L. Maduro, lid \rid. firma Maduro Mej. M. M. Stobbe, Oostkade, & Zn., D. Dissel, Rijksstraatweg, Nieuw Helvoet. Beiden opg. door het Bestuur der Groep Ned.Antillen. T. Dissel, Rijksstraatweg, E. M. Dissel, Rijksstraatweg, Buitenland, S. B. Haas, Westkade, Hellevoetsluis. BESCHERMEND LID. A. de Voogd, Westkade, A. P. J. A. Jonker, Barakke, G. J. M. E. d'Aquin, Paris. F. Bouman, Vlotbrug, Nieuwenhoorn. Opg. door den heer E. J. F. v. Hanswijk Pen- L. R. Oosthoek, Vlotbrug, nink, San Francisco. T. Kramer, onderwijzeres, Rijks- GEWONE LEDEN. straatweg, Nieuw Helvoet. Prof. J. j. M. de Groot, Universiteit, Berlijn. L. Wessel, Molenstraat, Hellevoetsluis. Opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. J. v. d. Hoeven, Rijksstraatweg, Nieuw Helvoet. Th. J. Tas, Bliicherstr. S.W. 61. Chr. Greger, Westkade, Hellevoetsluis. Joh. A. Govers, bjFrancken, Kant- F. H. W. de Koster, kantoorbediende, strasse 139, Charlottenburg- Westkade, >> Martin Smits, Belziger- J. van Leeuwen, kantoorbediende, Oost- strasse 22 IV, SchOneberg- kade, Allen opg. door het Bestuur der Afd. J. van der Wiele Jr.? kantoorbediende, Dr. J. A. Honey, 313 Schoemanstraat, Westkade, Pretoria. (Transv.). C. Leeflang, Rijksstraatweg, Nieuw Helvoet. Dr. C. L. Leipoldt, Royal Colonial Insti- P. D. M. Mullaard, volontair ter gemeente- tute, Northumberland Avenue, Londen, S .W. secretarie, Rijksstraatweg, C. F. Beyers, 9 Winterbrook Road, J. Waterman, volontair ter gemeente- Herne Hill, ?S . secretarie, Haerlemmerstraat, Hellevoetsluis. P. Rijkens, 49 Downs Rd., Clapton, ?N . Mej. Louise Spoor, Maastricht. Opg. door den heer J. E. A. Reynek. ?0. Pechholt, van Stu.we, ? L. Nijpels, Mevr. N. Sommer—Vornholt, Johann Georpn W. Renkens, Allee 12 I, Dresden, A. Frans Schroder, Opg. door den heer Chas Vornholt, San Franci sco, Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. . Dr. D. Pennington de Jongh, 75 Piazza Mej. A. Rander, Bosch- en Vaartstraat, Heemstede. Terme, Ro me. ? A. J. Clausing, Baan 9 B, Haarlem Opg. door Dr. Gisbert Brom, Beiden opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. H. J. W. Huber, Vice Consul der Neder- Mej. J. Horrix, Antonie Heinsiusstr. 22, Den Haag landen, Melbou rne. 2. J. van Haeften, 2e Sweelinckstraat, H. Blijstra, student aan Calvin College, A. W. Verstappen, Stille Veerkade 15a, Grand Rapids, 139 E 16th. str., Holland, Michigan. J. J. Verstappen, Stille Veerkade 15a, Opg. door den heer J. Bosma, L. J. v. d. Burg. Z. O. Binninsingel 1 F, Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. ? Verbetering. M. Hijman. Provenierssingel 21 b, Rotterdam. In 't Jan.-nr. komt voor C. L. van Buuren, Comm. W. L. Wennink, Stationssingel 7 a, van het Zeemanshuis, Leiden; moest zijn: Directeur Beiden opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. van de Kweekschool voor Zeevaart. Begrooting van het Hoofdbestuur van het A. N. V. voor 1912. ONTVAN GSTEN. In 1911 waren de 1. Sa'do 1909 ncg af to dragen door: posten als onder- staand. Studenten-Afdeeling Utrecht f 22.50 Jongtheden-Afdeeling Rotterdam > 10.- J, J. Ecker Sr., Colcn . 2.50 f 69.- L. Raven Jr., La Guaira . 12.50 f 47.50 2. Saldo 1910 ncg af to dragen door: Studenten-Afdeeling Amsterdam f 29.371A . Groningen 3.- . Leiden >, 105.- ? Utrecht . 39.371A J. P. de Hocg, Teheran . 3 621/2 L. Raven Jr., La Guaira . 1259 W. van Drimme_en, Zeerust . 17.64 Wm. Hoist, Yckohama . 45.- M. M. Pinedo, Havana > 7.30 > 262.811/2 3. Dienstjaar 1911 Memorie 4. Bijdragen van de Grcepen: Nederland, saldo van rekening f 12395.23 Belgie 2200 maal ft 2.- a 47.65 2096.60 Ned. Indie 1188 maal f 0.50 594.- Suriname >, 400.- , 15776.471/2 Ned. Antillen ?429.50 ?15915.33 2. 1124.- 5. Bijdragen der Zelfstandige Afdeeli ngen * 1306.- 100.- 6. Gekweekte Rente . 150.- 3600.- 7. Subsidie Nederl. Regeering > 3600.- * 8. Buitengewone cntvangs,en * 9. Opbrengst Uitgaven Algem. Ned. Verbond Memorie. . 10. Rente legaat mej. I. Rikkers ? 79.90 11. Bijdrage nieuwe leden aangebracht door den propagandist ' 500.- f 20799.371A f 21911.54% Aldus ingediend op de vergadering van 23 December 1911. In 1911 waren de UITG AVE N. posten als onder- staand. 1. Algemeene onkosten: f 1800.- a. Salarissen 1A f 1908.33 . b. kantoorhuur en onderhoud 1/2 . 262.50 . c. Drukwerk, kantoorbehoeften, Porti enz. > 800.- ? 500.- d. Verschotten van Bestuursleden en Afgevaardigden . f 3470.83 O 8200.- 2. Subsidie aan Neerlandia > 8200.- 3. Dienstjaar 1911 Memorie. ) 2400.- 4. Subsidie aan de Boeken-Commissie . 2400.- . 5. Druk en herdruk Uilgaven Algem. Ned. Verbond > 300.- . 450.- 6. Lidmaatschappen en kleine bijdragen ?450.- 500.- 7. Propaganda . 1500.- 8. Subsidie aan de Grcepen: Orcep Belgie I 1048.30 Idem voor de leestafels >> 100.- f 1148.30 Groep Suriname > 300.- 1371.371/2 Subsidie aan andere Grcepen > 300.- f 1748.30 800.- 9. Subsidies aan de Zelfstandige Afdeelingen 2. 800.- . 10. Rente legaat mej. Rikkers, ten behoeve Studiefonds Zuid-Afrika ) 79.90 11. Studiebeurs : Jch. Sprockel, van Curacao f 227.44% Dr. F. Fransen, Leuven . 590.- 727.441/ , 700.- 12. Ondersteuningen en tegemoetkomingen , 600.- . 13. Nederl. onderwijs in den vreemde . 300.- . 14. Crediet Verkeers-Commissie ,, 100.- . 250.- 15. > Nederl. Tooneelvoorstelling in Vlaanderen . 200.- . 250.- 16. . van den Vacantieleergang , 259.- . 17. > Bestendige Commissie voor de Congressen . 100.- . _?-- 18. . uitgave van het boek: „In 't Zicht der Derde Vredesconferentie" . 350.- . 125.- 19. Buitgengewone uitgaven , 150.- ? 275.60 20. Onvoorzien , 185.07 f 20799.37% f 21911.541A 16e jaargang. No. 3 Maart 1912. NEERLANDIA ORGAAN 1111 ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Onze groote vijand is niet de Duitsche Michel of John Bull, maar de Hollandsche Jan Salie. C. K. ELOUT. INHOUD: In tweeheid een ?Middelbaar technisch onderwijs in Nederland, door H. Enno van Gelder ?In 't Zicht ?Holl. Tentoonstelling in Londen ?Buitenland I h. F. van Vloten 1-, door J H Insinger ?Berlijn, door J. Knol ?Parijs ?Brussel ?Londen ?Genua, door H. C F. Hennig ?Barcelona, door A. Kriens ?Nederland: Dagorde der Alg Verg. van Groep Nederland ?Weer een door de Ned. Regeering in Duitschland uitgegeven boek, door Martinus Nijhoff ?De tentoonstelling van het A.N.V. te Haarlem, door Dr. J. B Schepers ?Van de Afdeelingen ?Onderlinge samenwerking der Jongel.-Afd , door Mej. W. G. Scheer ?Vlaanderen : Dr. van Oije gevierd ?Wereldtentoonstellin Vlaamsch Handelsverbond ?Uit ooze Takken ?Oost-Indie: Aan de ingezetenen van Neder1.-Indie ?Indisch-militaire taaleigenaardigheden ? Europeaan of Nederlander ?Stroomingen in het geestesleven der Indiers Vereeniging Oost en West ?Indie vooruit ?Inzameling voor de stormramp ?Zuid-Afrika : Het Volkslied ?Kaapstad Capetown ?Afrikaanders in Duitsch Zuid West ?Z.-Afrika's welvaart ?d4merika : Nederlandsche plaatsnamen in Nieuw-York, door Mr. Dr. J. C. Overvoorde?Chicago, door H jacobsma ?Mexico, door J. de Boer ?Ingezonden: Uitvin ding der boekdrukkunst. door W. van Rede ?In Nederland Nederlandsch, door J Greshoff ?Mededeelingen en Allerlei?Nieuwe Leden- Adressen ?Advertentien. In tweeheid een. Tien Maart vieren Oud-President en mevrouw Steyn 'eenvoud en oprechtheid dezelfden zijn gebleven die zij hun zilveren bruiloft. Dat kunnen op hun tijd alle eens waren; wier leven is geweest vol bittere beproe- :getrouwde paren, als man en vrouw maar samen ving, vol lijden en strijden, maar die voor het Oog blijven leven; kunst is het niet. Toch, kunst in de van den beschouwer nooit een haarbreed zijn ,afge- oorspronkelijke beteekenis van innerlijke kracht is het weken van het pad der rechtschapenheid. In tweeheid wel. Om na 25 jaar enkel door voorbeeld, die de een hebben zij in Godsvertrouwen, woekerende met bron is geworden van vriendschap, liefde en onbe- de talenten van hoofd en hart hun geschonken, hun grensd vertrouwen, samen gestegen te zijn tot toe- levenspad tot hier volbracht. Op den feestdag die verlaat van een geheel yolk en ver buiten de grenzen nadert, zullen zij even stilstaan, diep getroffen door van het land voorwerp van ongeveinsde bewondering al de uitingen van innige waardeering, die tot hen te zijn gevonden, is dat in lien zin niet de hoogste zullen komen. En velen in ons land en daarbuiten, menschelijke kunst,? ook al hebben zij niet metterdaad blijk gegeven van Wij Nederlanders, waar wij wonen en tot welk yolk hun gevoelens, zullen even aan hen denken als wel wij behooren, wij kennen die twee menschen, wier het heerlijkste paar oudere menschen, dat gemeen- faam nooit zelfs is bezoedeld geworden, die in hun schappelijke glorie is van heel den Nederlandschen scam. 50 NEERLANDIA. Middelbaar Technisch Onderwijs in plaatsen, evenals dit geschiedt met jongelui, die op Nederland. de H. B. Scholen in Ned. Indie met goed gevolg de 3e klasse hebben doorloopen. Deze worden op dit Voorheen gingen zij, die in de techniek een plaats certificaat zonder examen toegelaten tot de le klasse wilden vinden in die betrekkingen, welke tusschen die en, als zij het eind-diploma 5-jarigen cursus hebben, voor den ingenieur en voor den arbeider lagen in de 3e klasse der M. T. S. „Amsterdam". (werktuigkundigen, bouwkundigen, waterbouwkundi- Amsterdam. H. ENNO VAN GELDER. gen, electro-technici, constructeurs, teekenaars, schei- kundigen op suikerfabrieken, enz.) grootendeels naar Duitschland op zoogenaamde Technicums. Vele van de gediplomeerden namen den titel van ingenieur aan, waartoe de meeste dier Technicums echter lang In 't Zicht. niet grondig genoeg opleidden. Alleen de „Technische Hochschulen", waarmede de Technische Hoogeschool In 't Zicht der Derde Vredesconferentie, het boek te Delft op een lijn staat, geven eene opleiding tot door Jhr. Mr. Dr. B. de Jong van Beek en Donk ingenieur, den zoogenaamden „Diplom-Ingenieur". De met zooveel belangelooze toewijding aan, het Neder- leerlingen der Technicums zijn geen eigenlijke inge- landsche ontwikkelde publiek aangeboden, heeft reeds nieurs. Voor anderen, die bovenbedoelde betrekkingen een gevolg gehad zooals er meer mogen komen, 'ii- begeerden, was de opleiding alleen te verkrijgen door tijd door in ons land de aandacht en de belangstel- privaatlessen en werken in fabrieken, werkplaatsen of ling wekkende voor de na een of meer jaren in Den bouwwerken of bij de spoorwegen. Haag te verwachten Derde Vredesconferentie. Er zijn De te Amsterdam in 1878 opgerichte ',Kweekschool er, wellicht lie zich afvragen, wat die Coniterentie voor Machinisten" voorzag slechts ten deele in de be- met het A. N. V. te maken heeft, waar dit zich eigen- hoefte aan bovenbedoeld onderwijs, dat thans meer lijk mee bemoeide toen het zijn zeer bescheiden deel algemeen bekend staat als: „Middelbaar Technisch in het verschijnen van dat boek heeft aangebracht. Onderwijs". In 1895 echter werd deze school gereor- Die vraag kan slechts op misverstand berusten. Of ganiseerd, waarbij men twee afzonderlijke cursussen is het voor de beoordeeling der plaats van ons land kreeg: een voor de opleiding van machinisten, waar- in de rij der volkeren onverschillig, dat dit een ver- voor de school oorspronkelijk was opgericht, en een eenigingspunt is geworden van groote geestelijke heer- cursus voor technici, welke geheel voldoet aan de banen ? Dat in ons land, juist om zijn ongereptheid eischen van M. T. 0. De toevloed van leerlingen in staatkundig opzicht, om zijn bewonderd verleden voor dezen laatsten cursus nam hoe Langer hoe en zijn geestelijke beteekenis in het heden, door ver- meer toe, waardoor deze cursus de hoofdcursus tegenwoordigers van alle beschaafde volken gemeen- werd. Het bestuur besioot daarom in 1910 den naam schappelijk gearbeid wordt aan stelselmatige verbete- te veranderen in: „Middelbaar Technische School ring in de internationale rechtsverhoudingen in oor- „Amsterdam". Op deze wijze was de eerste Midd. log en vrede ? En dat daarbij de Nederlandsche ver- Techn. School in Nederland gesticht, hoewel eerst tegenwoordigers een hun land en yolk eerende taak 15 jaren na de stichting de naam in overeensteni- vervullen ? ming werd gebracht met het doel der school. Onge- Indien dat alles den beschaafden Nederlander niet veer te zelider tijd werd een M. T. S. opgericht onverschillig mag zijn, dan is het de taak van het Utrecht, die hoofdzakelijk de bouwvakken onderwijstt A. N. V. dezen daarop met nadruk te wijzen. Zeker, in 1911 volgde de M. T. S. te Dordrecht, die or de arbeid die op de Conferenties plaats heeft, ver- geveer gelijk is aan die te Amsterdam en werden in blijve aan de geleerde kenners van internationaal Den Haag, Leeuwarden, 's-Hertogenbosch en Deventer recht. Maar zij werken ten aanzien, niet als Vondel plannen voorbereid voor de stichting van M. T. zei: van gansch Euroop, maar van de gansche we- Scholen. De Academie voor Beeldende Kunsten en reld. 't Is in den wijdsten kring ons Mier belang, Technische Wetenschappen te Rotterdam werd eenigs- dat door hen wordt behandeld. zins gewijzigd en behoort mede tot het aantal dier Het gevolg dan van „In 't Zicht" is het artikei scholen. van Prof. Mr. J. de Louter in de Gids van Februari, Het is dus niet meer noodig, dat Nederlande0 getiteld De Toekomst van het Volkenrecht. Gevolg is naar het buitenland gaan om de techniek te bestu. misschien minder juist; juister zal zijn dat de ver- deeren. Voor den ambachtsman is het onderwijs op schijning van dit artikel door die van „In 't Zicht" ambachtsscholen voldoende te verkrijgen, waarvan een is verhaast geworden. Het feit dat in het boek van groot aantal in de laatste 50 jaren is opgericht. Mr. De Jong het bekende welsprekende pleidooi van De T. H. S. te Delft heeft een goeden naam en wordt Prof. Van Vollenhoven een groote plaats inneemt, en steeds uitgebreid en verbeterd ten behoeve van het moest innemen, zonder dat evenwel daardoor het toenemend aantal studeerenden voor ingenieur; terwijl evenwicht der onpartijdigheid werd verstoord, heeft nu ook voor het M. T. Onderwijs in de naaste toe- een betoog van andere strekking uitgelokt bij Prof. komst voldoende gelegenheid zal bestaan. De Louter, die in de hoffelijkste waardeering van te- Met het oog op de mogelijkheid, dat Nederlanders gengestelde meening, met even groote liefde voor in den vreemde voor hunne zonen M. T. O. verlan- recht en menschelijkheid, zich oneens verklaart, op gen is het daarom wenschelijk door middel van Neer- gronden der praktijk, met de poging om in Interna- landia dezen er op te wijzen welke schoone gele- tionale Politie de oplossing te vinden van het uiterst genheid in hun moederland nu bestaat om dit onder- teere vraagstuk der verplichte uitvoering van het Ar- wijs te genieten. Voor vele Zuid-Afrikaners bijv. kan bitragevonnis. dat een spoorslag zijn om hunne zonen niet naar Hij acht daarentegen de verwachtingen gewettigd Engeland of Duitschland, maar naar Nederland te dat de belangen der onzijdige mogendheden voortdu- zenden voor dit onderwijs. Het zoude dan wellicht rend zullen toenemen in omvang en gewicht, en eel-- overweging verdienen aan enkele scholen in Zuid- lang zullen nopen tot gemeenschappelijk verzet tegen Afrika het recht te geven hunne gediplomeerde oud- die gevolgen van den oorlog, die Naar rechtstreeks leerlingen zonder examen op de M. T. Scholen te of zijdelings benadeelen. NIFFRI_ ANDT A 51 In een met veel smaak uitgevoerd boekje deelt de weiden en woningen geschilderd, zoodat aan het oog Nederlandsche Kamer van Koophandel te Londen het zich voordoet alsof het dorp gelegen is in een uit- een en ander mede over de in April van dit jaar in gestrekt Hollandsch landschap. Olympia te Londen te houden Hollandsche Tentoon- Om dit bollenveld groepeeren zich de tuinen en stelling. huisjes, die meer specifiek voor het tentoonstellen Aan deze beschrijving is het volgende ontleend: van voortbrengselen van Nederlandschen landbouw en nijverheid zijn bestemd. „Het voornaamste gedeelte waarop het oog van ie- Links bevinden zich de terreinen voor een Zuid- deren bezoeker zal rusten, onmiddellijk bij zijn bin- Hollandsche en een Friesche boerderij, die te zamen nentreden door een der vier hoofdingangen, wordt tot een hoeve vereenigd, met goedgunstige toestem- ingenomen door een bloembollenveld, dat zich mid- ming van Hare Majesteit Koningin Wilhelmina, den den op het Tentoonstellingsterrein uitstrekt tegen den naam „Juliana Hoeve" zullen dragen ter eere van achterwand. Op dien achterwand wordt de voortzet- Haar I>2. In overleg met dezen Raadgever (of Bescherm- Willem Mengelberg, Amsterdam. heer) worden geschillen in den boezem der Jongel.-Afd., voorzoover die niet met under- 3. In de plaats van Mr. W. Dicke: ling goedvinden uit den weg geruimd kun- N. J. Roelfsema, Rijswijk; nen worden, ter berechting opgedragen aan Dr. N. Mansvelt, Amsterdam. het plaatselijk Afdeelingsbestuur van ouderen; NEERLANDIA. 57 Art. 3. Van zijn uitspraak bestaat geen hooger be- Te half zes gemeenschappelijke maaltijd in Hotel roep; de l'Europe, waaraan alle bestuurders, afgevaardig- den en belangstellende Verbondsleden verzocht wor- ? 4. Bij ontstentenis van een plaatselijke Afdeeing den deel te nemen. Prijs: f 2.50, zonder wijn. van ouderen kan het Groepsbestuur een com- Men wordt dringend verzocht zich v6Or 15 Maart missie aanwijzen ter afdoende berechting van daarvoor aan te melden bij den secretaris der Afdee- het geschil. ling Utrecht, D r. E. S 1 ij p e r, Fred. H end r k- st r a a t 68, Utrecht. Toelichting. De Secretaris van Groep Nederland: Het voorstel is de uitkomst van eigen ondervindin- gen en van nadere toelichtingen door Dr. Van Weel C. VAN SON. gegeven op de bijeenkomst van Groepsbestuur en ver- tegenwoordigers van Afdeelingen. Art. 1. Is de gedachte van Dr. Van Weel in over- Weer een voor de Nederlandsche Regeering eenstemming gebracht met de vrijheidsgedach- in Duitschland gedrukt en uitge. te die aan de stichting van de Jongel.-Afd. aeven bock. Z5 „Jong Nederland" ten grondslag ligt. Hij Door de firma Martinus Nijhoff, te 's Gravenhage, zelf, de Raadgever, staat ook vrijer tegenover is op 31 Januari 1912 het volgend schrijven aan den de jongelui als hij niet steeds als dwarskijker er bij is, maar, in moeilijkheden geraad- Minister van Kolonien gericht: pleegd wordt; Aan Zijne Excellentie den Minister van ? 2 zegt, wanneer hij geraadpleegd inoet Kolonien, worden en ontneemt hem meteen de zwarig- 's-Gravenhage. heid van een geschil op te moeten lossen Excellentie, tusschen jongelui met wie hij heeft samen- Dezer dagen verscheen bij de firma Gustav Fischer, gewerkt en later zal blijven samenwerken. te Jena, een boek van Dr. S. H. Koorders, getiteld: Immers juist hierom stellen wij voor in 1, Exkursionsflora von Java umfassend die Bliiten- dat hij 1 i d met zijn van de plaatselijke Afd. pflanzen. van ouderen, niet van het bestuur ler Band: Monokotyledonen. van o u d e r e n, dan zou men telkens bij Dat een boek van een Nederlandsch geleerde over bestuursverandering weer een anderen Raad- de botanie van onze Nederlandsche Kolonien in de gever in de Jongel.-Afd. krijgen en het in- Duitsche taal en bij een' Duitschen uitgever wordt tieme, dat zooveel twist voorkomt, raakte er uitgegeven, kan men betreuren er is niet veel aan af. Verder stelt art. 2 voor: het Groepsbe- te doen, als de schrijver dat nu eenmaal wenscht. stuur te ontlasten van de paperassenstapels, Geheel anders wordt het evenwel, wanneer op den die gevolg kunnen zijn van twisten onder titel te lezen staat: I m Auftrage de s N i ede r- jongelui; hier heeft vooral de ervaring ons landischen Kolonialministeriums be- geleid. Bovendien werkt onze manier van arbeitet. berechting sneller dan de tot nu toe gevolg- Door deze toevoeging krijgt deze uitgave een offi- de en dus beter; immers hoe langer een ge- cieel cachet en worden de zooeven opgesomde feiten schil durirt, des te slechter voor Verbond; van geheel andere beteekenis en kunnen de Neder- 3 spreekt dus voor zich zelf, want anders landsche uitgevers, ?volkomen in staat de uitgave van cen dergelijk werk op zich te nemen ?zich kwam de zaak toch nog te Dordrecht; terecht gepasseerd en in hun eer en goeden naam te ? 4 is alleen om in alle mogeliike gevallen te kort gedaan achten. voorzien. In den tegenwoordigen toestand is Aangenaam zou het mij daarom zijn, indien Uwe het overbodig, omdat overal Jongel.-Afd. Excellentie het daarheen zou willen leiden, dat boe- „Jong Nederland" en Afdeelingen van oude- ken, die „im Auftrage des Niederlandi- ren samengaan. schen Kolonialministeriums' worden bewerkt, niet in het buitenland, doch in Nederland of 's-Gravenhage. in zijne Kolonien verschijnen. a. Het is wenschelijk en noodzakelijk, dat de ver- Terwijl ik mij zeer gaarne voor de toezegging daar- houding der Jongel.-Afd. tegenover de Groep en de van aanbevolen houd, heb ik de eer te zijn, Afdeelingen, zoowel in geldelijk als in ander opzicht van Uwe Excellentie, niet zoo geregeld is als thans het geval is; de dienstw. dienaar, b. Groep Nederland verzoeke de Regeering ter ge- MARTINUS NIJHOFF. legenheid van het eeuwfeest van Nederlands onaf- hankelijkheid een commissie te benoemen tot het voor- bereiden van de vervanging, zooveel mogelijk, van,de De Tentoonstelling A. N. V. te Haarlem. vreemde woorden in het bestuur der rechtspraak en het leger, door Nederlandsche. Enige woordjes daarover uit de ervaring. Geen enuttiger zaak kan er met mogelikheid door Utrecht: een Afdeling gedaan worden dan het houden van a. De algem. vergadering van Groep Nederland deze tentoonstelling. Daarbij vergeleken is alles klein. van het Alg. Ned. Verbond draagt het Groepsbestuur Mits men in de tijd van de tentoonstelling de gloeien- op om in overleg met het Hoofdbestuur der Neder- de geestdrift van Dr. W. van Everdingen laat uit- landsch Zuid-Afrikaansche Vereeniging het daarheen te laaien over de leden en gasten en vooral, mits men willen leiden, dat op Dingaansdag in alle Afdeelin- over een staf van helpers en helpsters beschikt, die gen van het Verbond bier te lande openbare samen- zo gaandeweg de tentoonstelling leren kennen. Zon- komsten zullenplaats hebben ter herinnering aan de- der die staf zal er weinig kracht van uitgaan, om- zen nationalen feestdag voor Zuid-Afrika en tot in- dat velen de betekenis niet zo voelen, zo zien; en dan: standhouding en verhooging van onze sympathie voor dat woord van Dr. Van Everdingen, dat bezielende en de stamverwanten daarginds. vooral overtuigende, met de stukken bewijzende woord hebben de helpers, helpsters nodig. Maar dan staat Aanvulling der dagorde zal bij rondschrijven aan de ook vast, muurvast, dat het een sukses wordt. De groepsbestuurders en afdeelingen wordenbekendgemaakt. pers heipt in geestdrift mee en ook na afloop van 58 NEERLANDIA. de week of veertien dagen behouden de help(st)ers delijk, welk een hardnekkige sleur juist bij bekende hun woord- en overtuigingskracht, hun invloed. Bij liederen als deze te overwinnen valt. ons slaagde de tentoonstelling, kunnen wij gerust zeg- Veel is er, ?om hiermee te besluiten ?nagezon- gen, al ;kwamen er niet zoveel als wij begeerden. gen, maar een ding niet, wat toch stormachtig door Wie er kwamen werden overtuigd, en de toewijding de zaal had behooren te klinken. We bedoelen het van de Jongelieden-Afdeling „Jong Nederland", de „Lang zal hij leven in gloria", dat den heer Metzlar onvermoeide inlicht(st)ers onder die jongelui, heeft door zijn koor werd toegezongen toen hem een wel- daar veel toe bijgedragen. verdiende krans werd aangeboden. En nog iets mis- Onder ons alien die meegeholpen hebben tot dit ten we: een lied op woorden als „Groeie en bloeie werk, heerst sedert die opening een zeer grate geest- ons A. N. V. *), fang leve zijn bestuur", maar dan drift. dichterlijk aangekleed. We durven verzekeren, dat het Het is natuurlik gewenst om bovendien te zorgen zou hebben gedaverd. De stemming was er. voor, desnoods niet-deskundig, toezicht, omdat men niet oververmoeien moet wie inlichtingen zullen geven. Leiden (Stud.-Afd.). Op een vraag heb ik geen antwoord kunnen geven: Tot penningmeester is benoemd de heer A. C. Pe- of er n.l. veel gebruik werd gemaakt van de lessen kelharing, Stille Rijn 16. te Berlijn aan de Hogeschool gegeven in de Nederl. Taal. Anders alles prachtig en opwekkend. Rotterdam (Jongel.-Afd.). Haarlem. J. B. SCHEPERS. Deze Afdeeling leeft in den laatsten tijd een opge- wekt vereenigingsleven. Op de tentoonstelling door de Burger-Afdeeling in het laatst van December ge- Van de Afdeelingen. houden verstrekten eenige harer leden aan de bezoe- kers inlichtingen over doel en streven, van het Verbond. 's-Hertogenbosch (Jongel.-Afd.). Eenige weken daarna werd door haar een voor- dracht - en propaganda-avond gehouden te Hellevoet- Het bestuur is thans samengesteld als volgt: J. F. sluis, wat tengevolge had dat aldaar een Jongelieden- van Nispen tot Sevenaer, voorzitter; P. Nooren, on- Afdeeling van het Verbond werd opgericht. Het ver- der-voorzitter; A. van Moorsel,secretaris, Stations- slag hierover werd reeds in het Jan.-nr. opgenomen. weg; H. J. v. Leeuwen, penningmeester; mej. J. Door samenwerking met de Wereldbibliotheek had- Mommers, bestuurslid. den de leden der Afdeeling tegen zeer verminderden prijs toegang tot den voordrachtavond van Alb. Vo- Leeuwarden. gel, die Shakespeare's Coriolanus voordroeg. Deze Afdeeling heeft een Liederenavond voor het Het bestuur dezer Afdeeling is thans als volgt sa- Volk gegeven, die uitmuntend geslaagd is. mengesteld: M. C. van Vooren Jr., voorzitter; W. Aan het verslag in de Leeuwarder Courant ontlee- Leverstein, 2e voorzitter; J. de Groot, 1 e schrijver; nen we het volgende: C. Montijn, 2e schrijver; W. L. Wennink, penning- meester; C. B. Kraayeveld, commissaris en mej. M. Wat een meer dan gezellige avond is dat geweest! E. Roodenburg. Wat heeft het bestuur onzer Leeuwarder Afdeeling eene gave getoond van organiseeren en propaganda Sneek. makers voor den volkszang, en wat heeft het daarvan eene voldoening gesmaakt! De penvoerder schrijft: Niet in de eerste plaats geldelijk voordeel, dit kan ? Febr. trad voor deze Afdeeling op de heer Dr. bezwaarlijk beoogd zijn met een toegangsprijs tot zaal W. van Everdingen met een belangrijke rede over en galerij van een dubbeltje ?programma en stede- „Verhooging van het Stambewustzin en het Hol- lijke belasting inbegrepen. Maar die eivolle zaal, tel- landsch boek in den vreemde". De voordracht werd kens losbarstend in geestdriftigen bijval, het moet den afgewisseld door het zingen van eenige oud-Neder- bestuursleden een lust voor de oogen geweest zijn landsche liederen uit den bundel van Flor. van Duyse, en dat lustig meezingen door oud en jong ?het welke de heer Hoogslag met zijn a Capella-koor op moet hun in de ooren geklonken hebben... als muziek! verdienstelijke wijze ten gehoore bracht. De opkomst De grootste aantrekkelijkheid hebben zonder twijfel had, als naar gewoonte, talrijker kunnen zijn." de tafreeltjes uit de kinderwereld gehad, aanschouwe- lijk opgevoerd door een alleraardigst troepje kinders. Walcheren. Ze brachten 't er alien uitstekend af, ze hebben nu De penvoerder schrijft: den „vuurdoop" ontvangen, en zullen door de aar- dige herinnering ook wel warme aanhangers worden Vrijdag den 26en Jan. trad voor onze Afdeeling van 't A. N. V. Pastoor Dr. Hugo Verriest uit Ingoyghem op. Reeds Een koor van jonge dames onder de u,itstekende toen Pater Verriest toezeide, den tocht naar Noord- leiding van mej. S. Tigler Wijbrandi, zong achter de Nederland te zullen ondernemen, was het bestuur schermen bij deze tafreeltjes de lieve liedjes. Verder overtuigd van het groote voorrecht, dat in het krij- verdient de heer Bogtstra, die met zijn bekenden goe- gen van dezen spreker gelegen was. Maar toen de den smaak de bevallige dansjes had ingestudeerd, grijze geestelijke zijne welluidende woorden in de hiervoor groote hulde. „zoete tale" tot de overvolle zaal richtte, steeg dit Eene sympathieke figuur was de heer N. N., die besef tot een diep gevoel van eerbied en dankbaar- op prettige wijze zijn publiek aan 't zingen wist te heid voor den man, die met zijne gaven zoo mild krijgen (hij was het die het ijs moest breken), na is, waar hij spreken kan van den schoonen strijd in zelf met welluidende stem, zich op de piano bege- zijn land. leidend, de liederen voorgedragen te hebben. Ademloos hoorde men toe, wanneer hij ernstig ver- Dit is hetgeen kunst van dilettanten voor heeft bo- telde van het vele, dat daar geofferd is om, och, ven de verhevenste kunstuitingen van beroeps-musici, maar weinig te verkrijgen. Hartelijk kon men lachen, ze staat niet hemelhoog boven ons, maar als iets be- wanneer hij met echt-Nederlandschen humor van de- reikbaars, ze doet gemiddeld-muzikale menschen zeg- genen sprak, die voor het Vlaamsch streden, maar... gen: „dat kan ik ook leeren" of tenminste „dat moest „thuis spraken zij Fransch!" Het onderwerp was ik ook leeren!" En dit wil het A. N. V. Hiervoor „De dubbele Vlaamsche Beweging". Velen hadden nam de Afdeeling indertijd het initiatief tot het „Straat- zich afgevraagd, wat dat wel wezen kon, maar het zangers"-koor, dat nu, voor het eerst in eene zaal optredend, en zingend met gloed en gevoel, ook wist *) Wij hebben den geestdriftigen verslaggever van de Leeuwarder te inspireeren. Bij 't nazingen bleek maar al te dui Courant het „Lied van het A.N.V." toegezonden. Red. NEERLANDIA. 59 juiste geraden had niemand. Het is ook niet ge- vergadering voor alle jongelieden belegd. Eene der- wenscht, hier te vertellen, wat het was. Misschien gelijke vergadering (waarvan de leiding zou kunnen zijn er nog meer gelukkigen in den lande, wien het 'worden opgedragen aan een commissie uit Jongel.- beschoren is dit weldra uit den mond van Pater Ver- Afd. besturen), waar Noord en Zuid en Oost en riest te hooren! Want hij is weer gezond van lichaam West bijeenkomt, zal niet het minste ertoe bijdragen, en krachtig van stem en hij wil weer graag spreken! den reeds door de besturen gelegden band nauwer aan te halen, omdat alien zich een zullen voelen als Ne- derlanders, strijdend voor een doe!! Onderlinge samenwerking der Jongelieden- Het is daarom, dat ondergeteekende den Jongel.- Akl. besturen in overweging geeft, het volgende voor- Afdeelingen: stel over te nemen en in de Afdeelingen te behandelen (Ter aanbeveling aan de Besturen dezer Afdeelingen). „Het bestuur der Jongel.-Afd., met het denk- Reeds is veel over dit punt gesproken en geschre- beeld om te komen tot meerdere samenwerking ven. Veel moeite is gedaan om de meening hierover onder de Jongel.-Afd. onderling instemmende, van de verschillende Jongelieden-Afdeelingen te ver- stelt de Afdeeling voor het bestuur te machtigen krijgen. Veel moeite, want gemakkelijk ging het niet, de medebesturen van de handelingen van de voldoende inlichtingen bijeen te garen, door de wei- Afdeeling op de hoogte te houden en de noo- nige vriendschap welke er tusschen de Afdeelingsbe- dige verdere stappen te doen, opdat de eenmaal sturen bestaat, waarvoor de plannen van den een wel gelegde band niet verbroken worde." eens met wantrouwen door den ander werden ont- Aan de Afd. besturen dan de taak ervoor te zor- vangen. De eene Jongelieden-Afdeeling weet gewoon- gen, dat dan stipt de hand worde gehouden aan het lijk niet meer van de andere, dan dat zij bestaat en eens voorgenomene, om te komen tot verwezenlijking wat men lees! in een kort Neerlandiabericht. Van van het doel waarvoor dit geschreven werd en tot eene samenwerking zooals die in menig Verbond tot instandhouding en bloei der Jongel.-Afdeelingen! voordeel van alle Afdeelingen, zooals de praktijk uit- wijst, bestaat, was geen sprake. W. G. SCHEER, Een stap in de goede richting is verleden jaar ge- lid der Jongel.-Afd. te Haarlem. daan, toen het Groepsbestuur een Centrale Commis- sie uit Jongelieden-Afdeelingen benoemde en de op- dracht gaf, het Jongel.-Afd.-vraagstuk te bestudeeren. Bij den arbeid van deze commissie is gebleken, dat alle Jongel.-Afd. in beginsel met het denkbeeld „on- VLAANDEREN. derlinge samenwerking" waren ingenomen, ofschoon in de opvatitingen, hoe deze tot stand te brengen, enkele verschillen bestonden. Het was echter wel te verwachten dat eene dergelijke commissie, die uit den aard der zaak bestaat uit jongelieden, die om studie Dr. Van Oye, voorzitter A. N. V.. gevierd. of andere redenen toch hunne krachten niet zoo Lang Lang reeds was er spraak Dr. Eug. van Oye, on- kunnen geven, dezen eenigszins omvangrijken arbeid zen voorzitter, te vieren. niet tot een einde zou kunnen brengen. Dr. Van Oye immers is een der oudste strijders Er moet dus een anderen weg gezocht worden, en voor onze Vlaamsche rechten. ondergeteekende is van meening, dat de Jongel.-Afd. Nog heel jong (in 1875) kwam hij kranig te voor- met niet te veel moeite zelf de handen aan 't werk schijn als Vlaming in onze stad, waar de Vlamingen kunnen slaan, en dat ook zonder eene Centrale Com- zichzelf en hun moedertaal vergaten. missie de samenwerking kan verkregen worden, al is Hij wrocht met lijf en ziel om zijn broeders te het misschien langs minder vluggen weg. De bestu- doen beseffen tot wat zij vervielen, wanneer zij hun ren der Afdeelingen kunnen zeif zooveel medewerken, taal en zeden verachten zouden. door zich onderling met elkaar in verbinding te stel. Zoo een werk was niet gemakkelijk, vooral in een len. Dit zou b.v. als volgt kunnen geschieden: stad waar de menschen zich met niets antlers be- Zoodra eene vergadering, algemeene zoowel als moeien dan met hun handelszaakje in het zomersei- huishoudelijke, heeft plaats gehad, zendt de schrijf- zoen, om dan den winter gerust te kunnen Leven. ster(ver) een verkort verslag, of, zoo men wil, een Dr. Van Oye volhardde in zijn werk en schaarde uittreksel van de notulen aan de verschillende Afdee- weldra alle goed-meenende Vlamingen der stad rond- lingen, die dan de ontvangen mededeelingen in de om zich. eerstvolgende ledenvergadering behandelen. Langzaam groeiden de Vlaamsche gedachten in de Voor de schrijfster(ver) die toch de aanteekeningen geesten en van den vooruitgang der beweging kon van eene vergadering tot notulen moet uitwerken is men zich rekenschap geven den 21 Mei 1911 tijdens het een geringe moeite nog even een verkort verslag de grootsche betooging voor de vervlaamsching der te maken, dit te hektografeeren en op te zenden. Gentsche Hoogeschool. Er waren toen meer dan 2000 leder bestuur en daarna Afdeeling zal daartce op de betoogers. hoogte bliiven van de handelingen der andere Afdee- Donderdag 25 Jan. 1912 vervulden de leden van lingen; niet alleen zal hierdoor een band tusschen de het A. N. V. dus een aangenamen plicht door het Afdeelingen worden gelegd, doch tevens kan men vieren van een g() verdienstelijk man als Dr. Van hierdoor eigen werkwijze tcetsen aan die van ande- Oye. Gedurende het banket werd den voorzitter, na- ren, wat toch zeker tot vooruitgang van de Afdee- mens de maatschappij, een prachtig ?levensgroot ? ling kan leiden. kunstportret geschonken. Mevrouw Decloedt, bestuurs? Evenzoo kan gezamenlijk worden opgetreden, waar lid, hield een korte, maar zeer passende aanspraak. het betreft sprekers te vragen om voor de Afdeeling om de beteekenis van het feest te verklaren. voordrachten to houde,n. Niel alleen heeft dit het Dr. Van Oye, zoo ontrcerd als verrast, bedankte voordeel, dat alien over dezelfde onderwerpen wor- de leden met gulhartige woorden. den ingelicht en daardoor onderling beter van ge. Het was een aandoenlijk feest! dachten kunnen wisselen (ook daartce eerder komen) maar ook het geldelijke van de zaak zal er niet Wereldtentoonstelling te Gent. slecht bij varen. Nog iets is er, dat voor het dcel zeer veel nut kan De penvoerder van Groep Belgie schrijft: hebben. In de pers werd er herhaaldelijk over geklaagd, Een of tweemaal per jaar worde een algemeene dat door het Bestuur der Tentoonstelling onze taal 60 NEERLANDIA. beschouwd werd als niet bestaande; dat ?zelfs aan Backaert, cellist. De uitvoerders mochten zich in een Vlaamsche bladen Fransche mededeelingen werden ge- grooten bijval verheugen. zonden. Dit ondanks een aanbevelend schrijven bij 25 Dec. werd voor de kinderen van de leden het een verzoek van het Vlaamsche Handelsver- gebruikelijk Kersifeest gegeven. bond aan Z. M. Koning Albert. Op 30 Januari 21 Jam werd in den Schouwburg een grootsch werd door afgevaardigden van het N a ti o n a al feest gegeven. De Tak had het op zich genomen den Vlaamsch Verbond en Algemeen Ne- heer Gustaaf Pape, zijn bestuurslid, en bestuurder derlandsch Verbond een bezoek gebracht der Aalstersche Muziekschool te huldigen in een aan den heer Casier, bestuurder, waarbij deze ont- avond uitsluitend gewijd aan werken door hem ge- kende, dat er vanwege het Bestuur eenig streven be- toonzet. Liederen, koren, soli en stukken voor orkest, stond om de Nederlandsche taal te negeeren en hij waarvan de groote waarde niet te ontkennen valt, beloofde, dat steeds onze beide talen cp denzelfden werden op uitnemende wijze uitgevoerd. Het zeer voet zouden behandeld worden. talrijk opgekomen publiek spaarde dan ook zijn toe- Of die belofte een kluitje is waarmee men ons in juichingen aan koniponist en uitvoerders ?meestal 't riet wil sturen, zal de toekomst leeren. In ieder leerlingen of oud-leerlingen van hem ?niet. Door geval: wij waken. Worden de Vlamingen gewaar, dat den heer Nys, voorzitter van den Tak, en de heeren hunne taal in 't minst verongelijkt wordt, dan is het Alfred Relders, onder-voorzitter van „Aalst-Voor- boycot van de Tentoonstelling van hunnentwege, waar- waarts" en Julius Goethals, voorzitter van de Ko- toe alle Nederlandsche stamgenooten dan aangezet ninklijke Rederijkerskamer „De Catherinisten", wer- worden deel te nemen. den den held van het feest bloemen aangeboden. Ondertusschen kunnen we mededeelen, dat het Be- stuur der Tentoonstelling n a dit bezoek, namelijk op An t w e r p e n. Buiten de gewone werkzaamheden 7 Februari levering kreeg van uitsluitend Fransch van de Liederavonden, vallen te vermelden in de af- drukwerk: een Gids voor de Tentoonstelling, een deeling „Hooger Onderwijs voor het Volk", de voor- boekje met de voorwaarden tot bekomen van stand- drachten door den heer Peters „Over Accoun- plaatsen, formulieren voor inzenders, enz. tancy" op 23 en 30 Januari. We willen daaruit nog geen overijlde gevolgtrek- 7 Febr. begon Dr. M. Basse, van Gent, een reeks king maken. We herhalen alleen: we waken en la- van vier lessen over „Drie Engelsche dichters uit de ten ons niet b e d o t t en en geven aan het Bestuur XIVe eeuw: Langland, Gawain en Chaucer." in overweging, dat gunstige of ongunstige ruchtbaar- 4 Febr. hield de Tak zijn jaarlijksche algem. verg., heid van Neerlandia in 14.000 ex. over de wereld waarop door den secretaris, den heer Frans van Laar, iedere maand niet zonder belang is. een uitgebreid uitnemend en zeer zaakrijk verslag van de werkzaamheden gedurende het afgeloopen jaar werd Vlaamsch Handelsverbond. voorgelezen. Dit verslag zal in druk verschijnen. Op dezelfde vergadering had de vernieuwing van de helft In de laatste vergadering van het Vlaamsch Han- van het bestuur plaats. Herkozen werden mej. S. Ver- delsverbond, te Antwerpen gehouden, deelde de voor- hulst, de heeren A. Aelbrecht, A. Bossaerts, J. Cox, zitter, de heer Leo Meert, mede, dat een vriend van F. Deckers, Mr. N. Gunzburg, J. Hellemans, Dr. dit Verbond een gift van ft: 5000 had toezezegd, van M. Rudelsheim, E. Schiltz, A. C. van der Cruyssen, welk bedrag hij onmiddellijk fr. 2000 wilde storten; Als nieuwe leden werden gekozen de heeren Dr. A. terwijl hij het overige wilde geven, zoodra hij ge - Borms en F. Peters. Vervolgens werden de punten zien had wat men met de eerste storting had bereikt. aangeduid, die, op aanstichting van den Tak, op de dagorde van dq jaarlijksche algemeene vergadering Uit onze Takken. van de Groep zullen worden gebracht. A als t. De werkzaamheden der Letterk. en We- ?Een groote eer viel aan den Tak en aan heel tenschappelijke Afdeeling werden 4 Nov. hervat met het A. N. V. te beurt door de benoeming van een van een voordracht van den heer Nathalis Heyndrickx zijn bestuurs1eden, D r. Max R o o s e s, tot Com- over „Charles van Lerberghe". In deze zitting had mandeur in de Leopoldsorde. De geleerde Conserva- de herkiezing van het bestuur der Letterk. Afdeeling tor van het Museum Plantin-Moretus ontvange hier plaats. Voor den heer Jozef Janssens, ontslagnemer, de gelukwenschen van het A. N. V. met de hooge werd de heer Jules de Vuyst als secretaris gekozen. onderscheiding, die hem werd toegekend. 25 Nov. sprak de voorzitter, de heer Valery D'Hondt over de opera „Reinaert de Vos" van Rafael Verhulst. Charlero i. 12 Dec. Voordracht door Dr. J. De heer Jozef Janssens trad 9 Dec. op met een 0. de Gruyter, uit Gent, van verschillende gedichten voordracht over „Tering en huiskring". en prozastukken. 23 Dec. sprak de eere-voorzitter van den Tak, de 28 Jan. hield Dr. A. Miele, uit Gent, een voor- heer Dr. Isidoor Bauwens, over .,Wat een Neder dracht met lichtbeelden, over „Een reis door de landsch Geneeskundig Woordenboek bevatten meet" wereld". en deelde tevens aan de vergadering eenig nieuws Telkens werden bekende liederen herhaald en nieu- mede over het grootsche werk dat hij ondernomen we aangeleerd; na iedere voordracht had de gebrui- heeft. lijke kostelooze boeken-tombola plaats en maakten de 13 Jan. 1912 hield mej. R. de Guchtenaere, uit heeren V. L. en H. zich door viool- en pianospel Gent, een voordracht over ,,Starkadd" van A. Hegen- verdienstelijk. scheidt, dat daags nadien door de .,Vlaamsche Ver- eeniging ?voor Tooneel en Voordrachtkunst" zou wor- L e u v e n. Op het einde van verleden kwartaal is den opgevoerd. onder de studenten der Leuvensche Hoogeschool een 27 Jan. trad de heer Frans Boeykens, student in Afdeeling opgericht van het A. N. V. de Rechten, op met een zeer goed opgevatte voor- Een bewijs van den drang tot die stichting kan dracht over „Strafrecht". gevonden worden in de omstandigheid, dat zich da- 10 Febr. las de heer Gustaaf van Nuffel een no- delijk een vijftigtal leden opgaven. velle, eigen werk, voor, getiteld: „Een Liefde"; 't is 25 Jan. hield deze Afdeeling haar eerste vergade- een schets, die wat inhoud en vorm betreft, een be- ring, waarin de heer Jef van den Heuvel handelde lofte voor de toekomst inhoudt. over den oorsprong, het taalgebied, den rijkdom en De Tak zelf gaf in 2 maanden tijd drie feesten, n 1.:de wetenschappelijke macht van de Nederiandsche taal. 19 Nov. een groot concert van Vlaamsche muziek, Het bestuur besloot als hoofdwerkzaamheid het ver- waarvoor optraden mej. Jeannette Mertens, kunstzan? spreiden van Nederl. wetenschappelijke boeken aan geres; de heer Ernest van Nieuwenhove, pianist; de te vatten. heer Clement de Mont, violist en de heer Prosper Al de uitgevers van Noord- en Zuid-Nederland zou- NEERLANDIA. 6 ^ den verzocht worden den Tak regelmatig op de hoog- Niettegenstaande den slechten geldetijken toestand te te houden van de wetenschappelijke werken door van den Tak, beloofden de leden zoo hard te werken hen uitgegeven, en een exemplaar dier werken te la- als het maar in hun macht was. ten geworden. Een beoordeeling daarvan door hoog- Op 18 Dec. werd een feestavond, toegankelijk voor leeraars en studenten opgesteld, zou voorgelezen wor- het publiek, ingericht, met medewerking van Dr. O. den in de wetenschappelijke kringen, waarvan de de Gruyter, bestuurder van de Vlaamsche Vereeni- Vlaamsche Hoogstudenten te Leuven deel uitmaken, ging voor Voordrachtkunst te Gent. en geplaatst worden in het Studentenblad „Ons Leven". Dr. De Gruyter bekwam veel bijval van zijn pl. m. Wanneer die beoordeelingen tot een aanzienlijk getal 100 toehoorders, vooral met de prachtige verzen, en zouden gestegen zijn, zouden ze in brochurevorm ver- fragmenten van Gezelle, die hij op meesterlijke wijze schijnen en aan de Nederlandsche uitgevers, alsmede voordroeg. aan hoofden van Athena's, Colleges, Normaalscholen Verder werden de volgende Tak-voordrachten ge- en alle soortgelijke inrichtingen gestuurd worden. geven: L. Verbrugge: „Vorming der Belgische kusten". L o k e r e n. Lijst der werkzaamheden van den Tak, Leer belangrijke voordracht over de herkomst der sedert 15 Juni 1911: Vlaamsche dorpsnamen en zeeaanslibbingen; a. Gewone gezellige bijeenkomsten: Dr. Raf. van Oye: „Weerstandsvermogen van het 16 Juni: Verhandeling van den heer E. Goester menschelijk lichaam tegen de ziekten", met talrijke over „Kruisbestuiving bij de planten"; microscopische lichtprenten; 14 Juli: Voorlezing door mej. M. Dietens uit ,,Ee Dr. Raf. van Oye: „Wat is doode en levende stof, kleine Johannes" van Fred. van Eeden; op wetenschappelijk gebied". Op verzoek van verschil- 19 Juli: Voordracht door den heer Van Hoecke, tot lende leden zal hetzelfde onderwerp wijsgeerig behan- voorbereiding van een reisje naar de puinen der ab- deld worden. dij van Villers; 6 Sept.: Voorlezing (bloemlezing), uit eenige der voornaamste werken onzer bibliotheek door den heer 0. Bontinck; 27 Oct.: Voorlezing met toelichting uit „JOrn Uhl", van Gustaaf Frenssen, door den heer Leo 00ST-INDIA` Clays; 28 Nov.: Voordracht door den heer Prevenier over „Steinlen"; 1 Dec.: Voordracht met lichtbeelden door den heer Aan de ingezetenen van Nederlandsch-lndie. Van Hoecke; „Herinnering aan het reisje naar de puinen van Villers"; De ledenlijst der Groep Ned. Indie van het A. N. 27 Dec.: Voordracht door den heer Van Hoecke V. wijst een eindcijfer van 1124 leden aan. over Chopin, met uitvoering op de piano; In Ned. Indie wonen, volgens de laatste opgaven b. Vergaderingen van den Studiekring: 80.000 Europeanen, nagenoeg alien Nederlanders. 30 Juni: Verhandeling door den heer M. Water- lets meer dan het tachtigste deel van de Neder- schoot; „De beweging van '80 herdacht"; landsche ingezetenen zijn lid van het Verbond. 29 Sept.: Voordracht over Louis Couperus, door Terwiil in eenige kleinere nederzettingen de be- den heer Arth. Braeke; langstelhng in ons streven reden tot voldoening geeft 8 Nov.: Voorlezing door mej. C. van Gyseghem ?wij noemen Balik-Pa an met 14, Den Pasar met uit de Genestet's gedichten; 6, Pankal pinang met 4, Sabang met 19, Tandjong 13 Dec.: Verhandeling door den heer Bontinck over balei met 14 leden ?laat het ledental op enkele den „Achteruitgang van den middenstand", groote plaatsen te wenschen over. Buiten deze vergaderingen werd 10 Juli een feest- Het opbloeiende Bandoeng en de sultanstad Djok- vergadering gehouden tot herdenking der Guldenspo- jakarta hebben elk 14 leden, dus evenveel als Balik renzege; feestredenaar de heer Lod. Dosfel. pagan; Menado heeft b, Soekaboemi 7, Soerakarta 4, 23 Juli werd een even leerrijk als aangenaam reis. Tjimahi 4, Malang 8 leden. je ingericht naar de puinen der Abdij van Villers. Men vraagt zich af, wat van deze onvoldoende be- 17 Dec. werd in de stadsfeestzaal een prachtig too- langstelling de reden mag zijn. neelfeest ingericht, dat grooten bijval genaten heeft. Is het die. velen van onze landgenooten in Indie zoo eigenaardig aanklevende vrees, om toch niet chau- M e c h e l e n. De liederavcnden, cnder vooraer- vinist te willen schijnen ?de angst om vooral niet schap van den heer Leyendekkers, gaan regelmatig op anderen den indruk te maken, dat men geen rui- hun gang en worden elken Woensdag druk bijge- men, algemeen menschelijken kijk op de wereld zoude woond. hebben, in tegenstelling van een, naar men meent, In de afdeeling „Hooger Onderwijs voor het Volk" uit den tijd zijnden „eng nationalen blik" ? trad Mr. 0. van Kesbeeck, uit Mechelen, op. Hij Of stemt men in met de nu en dan gehoorde mee- handelde in twee lessen over: „Nieuwe strekkingen ning, dat de Vereeniging niets anders doet dan „vreem- in het Belgisch strafrecht". Zijn rede viel zeer in den de woorden uit de taal verbannen", terwiji ze haar smaak der toehoorders en werd dan ook warm toe- tijd toch waarlijk wel nuttiger zou kunnen besteden; gejuicht. en „dat je nooit iets van het Verbond merkt", zonder 29 Jan. werd, door samenwerking met Davidsfonds dat zij, die deze meeningen uiten, zich ooit de ge- en Katholieke Vlaamsche Hoogeschooluitbreiding, ringste moeite gaven, om er eens achter te komen, „Philoctetes", treurspel van Sophocles, in den stath wat het Verbond toch wel uitvoert ? schouwburg opgevoerd. Wij brengen hier onze geluk- Wie zich de inspanning van een briefkaart aan on- wenschen aan de „Vlaamsche Vereeniging voor Too- zen secretaris, den heer A. R. Hazenberg. Kebon neel- en Voordrachtkunst" van Gent en inzonderheid Sirih 81, te Weltevreden, wil getroosten, zal gaarne aan haar kundigen leider, den heer Dr. O. de Gruyter. door ons in het bezit gesteld worden van een „Werf- boekje" waarin meer in den breede de daden van het 0 o s t e n d e. In December hied het A. N. V. Verbond in de laatste jaren, zoowel hier als elders een algemeene vergadering, waarop hetzelfde bestuur, worden beschreven. Men zal dan gewaar worden, als vroegere jaren samengesteld, herkozen werd. dat het Verbond op stille wijze werkzaam is, waar Voorzitter: Dr. Eug. van Oye; cnder-voorzitter: zulks maar mogelijk is, zonder aan den weg te tim- Dr Fleyn; penningmeester: I. de Keyzer; schrijver: meren; dat het op verschillende manieren het onder- H. Janssens en een zeker aantal bestuursleden. wijs zoowel van Europeanen als dat van Chineezen 62 NEERLANDIA. en inlanders steunde, gedachtig het statutenvoorschrift, De naam Europeesche- naast inlandsche compag- dat „verhooging van de zedelijke en stoffelijke kracht nien b.v. zal toch behouden moeten blijven; noemde van onzen stam" als tot de Verbondstaak behooren- men de eerste Nederlandsche dan zou daarmede aan- de, aanwijst. geduid worden dat de inlandsche compagnien niet uit Men zal zien, dat het Verbond boekerijen opricht- Nederlanders bestaan en alle inlanders, ingezetenen te en steunde, daardoor tegemoet komende aan de van Ned. Indie, dus ook de inlandsche militairen zijn wenschen van de velen hier, die luide om meer gees- Loch Nederlandsche onderdanen, in zekeren zin dus telijk licht vragen; dat Nederlandsche kunstenaars, ook Nederlanders. die tot in de verste binnenlanden hun gaven aan de Als onderscheiding tusschen de Aziaten, die Ne- ingezetenen brachten, door het Verbond stoffelijk en derlandsch onderdaan zijn en de westerlingen, waar- geldelijk werden aangemoedigd. onder personen van alle Europeesche landaarden kun- Men zal dan zien, dat het Verbond nog in vele nen voorkomen, kan de aanduiding Europeaan, in andere richtingen nuttig en opbouwend werkzaam stede van Nederlander, naar onze meening, in vele was, en dat het de medewerking van alien waard is, gevallen niet gemist worden. die jets voor de hoogere en ethische belangen van Ned. Indie gevoelen. Stroomingen in het geestesleven der indiErs. Laten velen in deze schoone gewesten daarom tot het Verbond toetreden! Een rede van Rn. Ms. Noto Soeroto. Een lid van het Groepsbe,stuur. In de Indische Vereeniging werd, naar aanleiding van het boek van R. A. Kartini „Door duisternis taal eigen a ardigheden. tot licht" een rede uitgesproken, waarin R. M. No- to Soeroto de gedachten van wijlen R. A. Kartini, De briefschrijver, die onze aandacht vestigde op in gloedvolle en van oprechte bewondering getui- eenige voorbeelden van taalverknoeiing in onze Oost, gende bewoordingen als richtsnoer voor de Vereeni- meer in 't bijzonder door de militaire administra- ging aanbeveelt. Als einddoel voor alien wees de tie *), haalt nog een paar staaltjes aan van eigenaar- spreker zijnen hoorders aan, het streven naar „de dige uitdrukkingen bij den militairen dienst in zwang. harmonieuse vereeniging van Oostersche en Wester- In het extract-stamboek komt voor een hoofd lui- sche beschavingselementen, het voortbouwen op den dende: „gedane veldtochten, versierselen, bekomen eigen grondslag in de richting van hoog-mensche- wonden, uitstekende daden, wanneer en op welke lijke idealen." wijze a f g e g a a n."; met welk laatste woord waar- De rede door het bestuur der Vereeniging in druk schijnlijk bedoeld wordt: afgevoerd, „den dienst ver- uitgegeven is voorzien van inleidende brieven van laten." de heeren Mr. C. Th. van Deventer en Mr. J. H. In de algemeene order No. 27 van 1911 wordt mel- Abendanon. ding gemaakt van „z elf k o s t en vervoer a 2 ct. per askilometer", wat voor een leek in de militaire Christelijk Hollandsch Inlandsch taal haast onbegrijpelijk is. onderwijs. Hier zou nog bijgevoegd kunnen worden de term In het Indologenblad van 1 Febr. vinden wij ver- „U it r ukkende staat, waarmede bedoeld wordt meld dat de Ver. voor Chr. Holl. onderwijs ten be- een staat, aangevende de sterkte van het bataljon, het hoeve van de Inl. bevolking in Ned. Indie zich ten detachement, e. d., dat voor eene exercitie, een marsch doel stelt, in verband met de veranderde toestanden moet uitrukken, de kazerne gaat verlaten, een „Staat en volksstroomingen van de laatste jaren, te bevor- der sterkte, waarmede wordt uitgerukt". deren het stichten van meer scholen, niet alleen van Eene herziening van vele militaire zegswijzen zou Hollandsche, maar vooral ook van Christelijke. De wel wenschelijk zijn. Vereeniging stelt zich voor te beginnen met de op- richting van een school te Temanggoeng, een te Europeaan of Nederlander. Bandoeng en een meisjesschool op West-Java. Dezelfde opmerker, als hierboven bedoeld, Moot zich ook aan het veelvuldig gebruik in Indie van de Vereeniging ,,Oost en West". aanduiding Europeaan of Europeesch, waar naar zijne meening Nederlander of Nederlandsch zou moeten Getrouw aan zijn voornemen, gaat het bureel van worden gesteld. raad en voorlichting dezer Vereeniging voort met het Zoo wordt in den sterktestaat eener ziekeninrich- verspreiden van zijne propaganda-uitgaven *). ting onder het hoofd: natie, ingevuld: Europeaan No. 5. De ambtenaar bij het boschwe- (inlander, Amboinees, enz.) ; en wordt in een „Re- zen in Nederlandsch-Indie, bewerkt door geling van de bevordering, (het) ontslag, enz. v. dc den houtvester A. J. van Deventer, zag thans het licht. Europeesche officieren behoorende tot de Ne- In hoofddeel I wordt de groote beteekenis der derl. Indische landmacht", dour het Depart. v. Oor- bosschen voor de volkswelvaart, het klimaat, de log aangeteekend, dat „deze regeling ock van tce- scheepvaart en den handel geschetst; wordt de ver- passing (is) op inlanders, die tot officier van ge- spreiding van het boschgebied over den Indischen zondheid worden benoemd, nadat zij in N e d e r- archipel beschreven, en een beeld gegeven van de 1 a n d de opleiding hebben! genoten die vereischt boschdistricten en de houtvesterijen, de laatste inzon- wordt voor de benoeming tot Europeesch off i- derheid als de kweekplaatsen bij uitnemendheid voor cier van gezondheid." het djatibosch. Zoo yang nog Duitschers, Belgen, in het algemeen Hoofddeel II geeft een overzicht van de werk- vreemdelingen, niet-Nederlanders dus, in de rangen zaamheden bij het boschbedrijf; de grensregeling en van het Nederl. Ind. leger worden opgenomen en afbakening, de °meting en kaarteering der bosschen; zelfs onder de officieren van gezondheid zich nog de aanleg der afvoerwegen en de aard der vervoer- vreemdelingen bevinden, is er mogelijk wel wat voor middelen; de wijzen van boschontginning, door tus- te zeggen, de aanduiding Europeaan en Europeesch schenkomst van partikuliere ondernemers en door gou- te behouden. vernementsambtenaren, worden besproken. Over de Niet alleen echter onidat onder die Europeanen ook boschcultuur en de verpleging wordt het een en an personen zijn van anderen dan den Nederl. landaard, der medegedeeld. alsook over hare vijanden; het nood- maar ook als tegenstelling van inlandsch zal de al- zakelijke der boschpolitie en haar werkkring worden gemeene aanduiding van niet-Aziaat behouden mc e - ve rklaa rd. ten blijven. *) Voor de vroegere uitgaven van dat bureel zie Neerlandia, fuh-nr. (1910) blz. 153, April-nr, (1911) blz. 91 en Sept -nr. )911) *) Zie blz. 86 van het April-nr. 1911. blz 200, NEERLANDIA. 6 Door dit hoofddeel krijgt de toekomstige boschamb- Indie vooruit. tenaar een inzicht in den hem wachtenden werkkring. Onder bovenstaand hoofd lezen wij in het Indisch De algemeene organisatie, d. w. z. de verschillende Bijblad van het Vaderland, dat in de nabijheid van rangen van het personeel, meer in 't bijzonder de Padang aan den grooten weg naar Solok, een Port- werkkring van ieder der ambtenaren, het dagelijksch landcementfabriek, de eerste in Indie, is opgericht, leven, de bezoldiging en de vooruitzichten, worden waarvan de groote opzet veel belooft. in het Hie hoofddeel beschreven; terwijl het „Aan- Het terrein, de grond, in de onmiddellijke nabij- hangsel" een overzicht geeft van de studie en de we- held van de fabriek levert de grondstof; het water gen tot opleiding voor het boschwezen. eener dicht bij de fabriek stroomende rivier zal tot Jongelieden, die zich voor dien diensttak in Nederl. het drijven der machines benuttigd worden. Groote Indie willen bekwamen, vinden in dit boekje, dat werken zijn noodig geweest, veel incest uit Europa voor f 0.20 verkrijgbaar is bij Mart. Nijhoff in Den worden aangevoerd, om de fabriek met al wat er bij Haag, alles wat zij noodig hebben om te weten, wat behoort in werking te stellen. De oud-architect Lau hun daarin te wachten staat. is de oprichter. Duitsche ingenieurs hebben den bouw Voor het boschwezen is in de toekomst eerder uit- en de inrichting van de fabriek en de groote werken breiding dan inkrimping te verwachten; under de 55 voor het vervoer van grondstof en materialen geleid. houtvesters zijn thans, door gebrek aan Nederland- Directeuren van de Nederl. Indische Portland-Cement- sche, tien tijdelijk aangenomen Duitsche; voor Ne- Mij. zijn de gebroeders Veth te Amsterdam en te derlandsche jongelieden ligt er een toekomst in dien Padang. Hoofdadministrateur is de oprichter, de tak van dienst. heer Lau. In het bijblad hooger bedoeld van 5 Febr. j.l. wor- den belangrijke bijzonderheden en beschouwingen om- trent de oprichting van en de gunstige kansen voor Inzameling voor de stormramp. de fabriek aangetroffen. Tot leniging van de rampen in de provincien Zuid- In hetzelfde Ind. bijblad vinden wij vermeld dat de Holland en Zeeland, veroorzaakt door de hevige stormen plannen tot oprichting eener eerste kininefabriek van en watersnood in de maanden September en October de kinaplanters op Java tot rijpheid zijn gekomen. 1911 werden door het bestuur van de Groep Nederl. De reeds bestaande Bandoengsche kininefabriek, be- Indie van het Aig. Ned. Verbond de volgende gif- hoorende aan eene particuliere maatschappij, die haar ten ontvangen: zetel heeft te Semarang, zal dus een mededingster ver- krijgen. 1. Van de ingezetenen in de Afd. Madioen f 1129.46 2. . . te Ampenan ?245.- 3. . . . Toeloengagoeng ?240.- 4. . . ?Malang ?100.- 5. . . . Telok Betong ?80.50 ZUID-AFRIKA 6, . Amboina . 7. . . . . Serang ?41.14 8. . . . ?Temanggoeng ?30.- 9. . . Sabang . 3.- 10. . >> . . Batavia ?457.15 Het Volkslied. 11. >> >> >> >> Buitenzorg ?477.-- Het gedicht, dat minister Malan als volkslied van 12. . >> . Goenoeng Sitoli ?61.- Zuid-Afrika aangenomen wil hebben, heeft geen on- 13. Van het Groepsbestuur 264.- verdeelde instemming verworven. Engelsche bladen 14. ?de club „Soelit" mijnbouw-onder- spotten met de verwarde beeldspraak; de Afrikaner, neming Lebong Soelit . 88.- het Pietermaritzburgsche blad, vond dat er wel be- 15. Van de Indische Comedie-Vereeniging ? 80.- tere liedeTen waren; het congres van de Zuid-Afri- 16. . W. K. te Soekaboemi . 25.- kaanse Onderwijzers Unie achtte het ook ongeschikt, 17. . N. N. te Tjilatjap . 15.- en, als wij het zeggen mogen, het zou inderdaad 18. . J. A. K. te Bandjar . 10.- onder de volksliederen een zeer zwakke broeder zijn; 19. . mevr. W. J. d. B. te Batavia . 10.--- de Hollandsche tekst althans, - den Engelschen heb- 20. . de wed. C. S. B. te Batavia . 5.- ben wij niet gezien. 21. . de familie S. te Koeta Radia . 5.-- Maar de Volkstem, van Pretoria, is voor het lied 22. . G. te Djatiroto . 1.- en hoopt, dat het algemeen aangenomen zal worden. 23. ?het Nieuws van den dag in Ned Het blad herinnert, dat het lied, waarvan de heer Indie 220.- A. C. Viljoen de dichter is en de senator dr. Mei- 24. Van de ingezetenen van West-Nieuw- ring Beck de toonzetter, bij de Uniefeesten te Kaap- Guinea >> 134.25 stad gezongen, grooten indruk heeft gemaakt. Het heeft dus al de proef doorstaan. Blijkt het op den Totaal f 3E300.- dulur niet te bevallen, nu dan laat men het liggen. Volksliederen duren alleen zoolang zij den geest van Zegge Brie duizend acht honderd gulden, Welk be- een yolk weergeven, - een stelling die wij niet voor drag op 10 Jan. 1912 naar Nederland werd over- onze rekening zouden willen nemen. Er zijn voor- gemaakt. beelden van liederen, die aangehouden worden uit ge- hechtheid aan de wijs en den klank, niet meer de De giften onder Nos. 1-9 en No. 24 werden out- beteekenis der woorden, en aan den oorsprong, - vangen door tusschenkomst van onze Groepsvertegen- of ook uit gebrek aan beter enz. woordigers, die onder Nos. 10 en 11 door die van De Volkstem verwijt de Engelsche bladen van Zuid- onze Afdeelingen Batavia en Buitenzorg; die onder Afrika, dat zij allerlei onhoudbare redenen erbij ha- No. 23 door tusschenkomst van het Nieuws van den len om het lied van Viljoen te verwerpen. „ne mees- dag in Nederl. Indie. te kritici onthielden hun sympathie under voorwend- Het Groepsbestuur. sel dat 't ware volkslied 'n produkt was van spe- ciale sociologie,se inspiraties, die niet bij de Beck- Met veel dank werd dit belangrijke bedrag, waar- Viljoen kombinatie aanwezig waren. 'n Gezagheb- aan bestemming is verleend, in ontvangst genomen. bend beoordelaar en veroordelaar stelde vast hoe het Red. transvaalse Volkslied, dat genade in zijn oren placht 64 NEERLANDIA. te vinden, aan dit inspiratief vereiste voldaan had zind en de Unie-regering, welke voor het grootste en ongetwijfeld aanspraak zou hebben op volkslie- gedeelte uit Hollandssprekenden bestaat, heeft ons derlike voorkeur, ware 't niet dat zekere politieke zulks meermalen bewezen. Wij zouden dwaas en on- overwegingen daartegen pleitten. Alsof niet dat trans- dankbaar zijn, indien iwij zulks zouden vergelden vaalse Volkslied ?hoe mooi ook! ?gemaakt werd door een slechte behandeling van de Hollandsche ko- door Catharina van Rees, 'n Nederlandse dame die, 1 onisten alleen omdat deze met de taaiheid eigen aan behalve haar bewonderende vriendschap voor Presi- de Nederduitse stam vasthouden aan hun stameigen- dent Burgers, nooit jets met onze oude Z.-A. Repu- aardigheden. Laat ons oprecht zijn en erkennen wat bliek heeft te doen gehad." deze degelike Boeren op landbouwgebied in Zuid- Maar wat waarvan zij ?vervolgt de Volkstem ? Afrika reeds tot stand hebben gebracht en laat ons „alwie onder de indruk van Zuid-Afrika's unifi- trachten in goede verstandhouding te leven met de katie is geweest, heeft werkelik verlangd naar 'n ar- werkelike veroveraars van Zuid-Afrika ?en dat zijn tistieke, naar ' n litterair-muziekale uitdrukking der de Boeren ?om gezamenlik ons Duits gebied te ondervonden emoties! En we behoren dus niet tot ontwikkelen. Daardoor zullen w ij nog geen Boeren degenen die 'n afwachtende houding aanbevelen, ho- worden evenmin als de Boeren, ook die hier in het pende op de komst van 't onweerstaanbare lied naar Duits gebied woven, in een ommezien Duitsers zul- 't „ik kwam, zag en overwon" type. Het V iljoen- len worden." Beck-lied is zeker verdienstelik..." Viljoen's lied dus een artistieke, een literaire uit- Zuid-Afrika's welvaart. drukking van ontroering ? De invoer van Zuid-Afrika bedroeg gedurende de Kaapstad-Capetown. eerste elf maanden van 1911 35.165.798 tegen 34.444.036 De Engelsche bladen zijn op hun achters:en zol- pd. st. in 1910. De uitvoer bedroeg gedurende de der geweest, omdat, naar een verontwaardigde Brit eerste elf maanden van 1911 52.660.886, hieronder be- in een ervan had bekend gemaakt, de kondukteur grepen goud en diamanten, tegen 50.049.262 pd. st. van een trein aan het station te Kaapstad, had uit- in 1910. De invoer van Engeland liep terug van geroepen: „Kaapstad!" en niet „Capetown!" 59.1 tot 58.2 pct. Dat was ongehoord ! Moesten nu al de goed-En- gelsche plaatsnamen ver-Taald worden ! De Engel- schen deden dat toch niet. Zij lieten immers Bloem- fontein Bloemfontein en maakten er niet Flower Foun? taro van! AMERIKA Men moest de Engelsche bladen beduiden ?zoo deed senator Munnik het de Star ?dat Kaapstad de oude naam was. Maar hoe blijkt uit dat kabaal, dat aan de sporen de Hollandsche taal veronacht- zaamd wordt. Die kondukteur die „Kaapstad" af- Nederlandsche plaatsnamen in Nieuw-York. riep, deed iets buitengewoons! In het uit de N. R. Ct. overgenomen bericht over Afrikaanders in Duitsch Zuidwest. Nederl. straatnamen in Nieuw-York mis ik de ver- melding van Wallstreet, het beurskwartier, dat wel Ons Land ontleent aan de Siidwest, een te Wind- het meest bekende deel is van de wereldstad. Toch hoek in Duitsch Zuidwest-Afrika verschijnend blad, heeft ook dit een zuiver Hollandschen naam, ontleend een en ander over de Afrikaanders in dat gebied. aan den in 1653 onder Stuyvesant gebouwden wal, waar- Een inzender, die zich Cavete (Past op!), teekent, van bij het afbreken in 1699 nog gedeelten gebruikt klaagt over de toegeeflijkheid van het Duitsche be- zijn voor den bouw van het nieuwe stadhuis. Ook stuur ten aanzien van de Boeren, vooral in het dis- de Beaverstreet is van Hollandschen oorsprong en is trikt Hasuur, waar zij de meerderheid vormen. Vol- de direkte opvolgster van de Bevergracht. Verder wijs gens hem, hebben zij het eigenlijk op de stichting ik op the Bronx, waarvan de naam ontleend is aan van een onafhankelijke republiek gemunt. Ook zit Jonas Bronx, die zich in 1639 aldaar vestigde en in hem dwars, dat die Boeren op de Duitsche school wiens met pannen gedekt en versterkt huis in 1642 het onderwijs in het Hollandsch vooruit willen het verdrag met de Indianen werd geteekend. Hij was dringen. een welgesteld man, die echt zilver op tafel had, een De redactie van de Siidwest heeft de zaak onder- tafellaken en servetten gebruikte en zes linnen hem- zocht voor zij het stuk plaatste en kon dadelijk Ca- den bezat, wat voor dien tijd als een merkwaardig- vete gerust stellen. De Boeren in Hasuur willen het heid wordt vermeld. Duitsch niet van de school dringen. Zij begrijpen Yonkers en Yonckers Island (in Queens) ontleenen best, dat hun kinderen in een Duitsch land die taal hun naam aan den jonker Adriaen van der Donck, goed moeten leeren, maar zij verlangen daarbij be- die in 1650 op den Paradegrond een huis bouwde. hoorlijk onderricht in hun moedertaal. De goever- Zijn plaats heette Jonk-heer's land. neur, bij wren zij beleefdelijk hun bezwaren ten ge- Indirekt houdt ook de Whitehallstreet de herinne- hoore brachten, beloofde, dat de betrokken onderwij- ring aan de Hollanders in eere, deze toch is ge- zez in de gelegenheid gesteld zou worden, in zijn noemd naar den White hall, oorspronkelijk het huis vacantie in Kaapland een cursus in het Hollandsch van Gouverneur Stuyvesant, opgericht in 1658. Zijn te volgen, zoodat hij beter voor zijn taak berekend buiten de Groote Bouwerij gaf den naam aan Bo- zou zijn. Overigens denkt de goeverneur er niet aan, wery street. de belangen der Duitsche kolonisten bij die der Boe? Onder de verdwenen Hollandsche straatnamen val- ren achter te stellen. len te vermelden Schreyershoek, de Heerestraat, de „Het is echter waar, zoo gaat het blad voort, ,,dat Stadhuislaan, de Heeregracht, de Hoogstraat, de Slijck- de Duitse regering en de Duitse kolonisten geen re- steeg, enz. den hebben het in Zuid-Afrika zo eminent flinke en Cortlandtstreet en Beeckmanstreet zijn eerst in la- bekwame Hollandse element onnodig te krenken. Die teren tijd ontstaan. Boeren, die meer een nomadenleven als trekboeren en Ook onder de later in grooter Nieuw-York opge- jachters wilden leven, zip meest alle door het op- nomen stadsdeelen komen nog eenige Hollandsche na- treden van von Lindequist reeds lang uit het land men voor. Brooklyn is het in 1636 gestichte Breuke- verdreven. Wat er nu nog is, zijn de kolonisten, len en Bushwick aldaar is eene verbastering van Bos- welke het Duitse gebied nodig heeft. Het Hollandse wijk, den naam door Stuyvesant in 1661, gegeven aan element in Zuid-Afrika is ons vriendschappelik ge- de vestiging van Jan der Swede (1645 a 1650). Wan- NEERLANDIA. 6 neer de naam Paardegat Outlet bij Flatlands is ont- geefs rond. Ruim eene week later werd ook te Eng- staan is mij onbekend. lewood eene gelijke vergadering gehouden. Hier was In Queens vinden wij nog de afdeelingen Flush- Dr. De Vries de hoofdspreker en ook daar werd eene ing, het in 1645-1646 gestichte Vlissingen, en Hemp- inteekening voor de zaak gehouden. Om verschillende stead, het oude Heemstede. De andere dorren heb- redenen hebben wij dit jaar Been Koninginnedag gevierd, ben hun oude namen verloren; Rustdorp (1656) werd maar hebben in plaats daarvan een onder onsje ge- Jamaica, Middelburg (1652) werd New Town en de had op 4 Oct. Hoewel alle leden aangeschreven wa- vestiging Arnhem schijnt reeds een jaar na de stich- ren, maakten slechts weinigen er gebruik van. De ting (1662) te niet gegaan te zijn. aanwezigen met hunne dames echter hebben genoten. Ten slotte vermeld ik nog het Staten . Island, s'eeds Under het genot van eenige ververschingen, gezelli- nog als a uitgesproken, dat in 1609 van Hudson zijn gen kout en geestige toasten was de avond om eer naam ontving ter eere van de Staten, Harlem river men er aan dacht. 15 Nov. hebben wij nogmaes eene en Spuyten duivel bij Nieuw-York en verder verwijs openbare vergadering gehad waarop een debat werd ik naar de reeds in het aangehaalde artikel genoem- geleverd over: Kan iemand hier zich met een vrij de namen Maiden Lane en Bowery. Nassaustreet en geweten aansluiten aan het A. N. V. ? Twee personen Williamstreet zijn waarschijnlijk eerst na den Hol- verdedigden de positieve en twee de negatieve zijde. landschen tijd benoemd. Wegens de geringe opkomst was deze vergadering Ook andere namen hebben een Hollandschen klank, eene mislukking. En eindelijk is op verzcek van het doch daarbij valt niet altijd uit te maken, dat zij bestuur eene openbare vergadering gehouden in de reeds in den Hollandschen tijd gebruikt werden. Geref. Kerk aan Hasting St. waar Dr. De Vries sprak Niet alle Hollandsch klinkende namen toch zijn over: De noodzakelijkheid van meer uitgebreid onder- van Hollandschen oorsprong; zoo Williamsburg is wijs voor onze kinderen. Daar velen van ens yolk te- genoemd naar een U. S. A. Captain Williams, Gover- vreden zijn met hunne kinderen gedeeltelijk, hoogstens nors Island draagt dien naam sinds 1698 naar de geheel, eene lagere school te laten doorloopen, meen- Engelsche Gouverneurs (vroeger Nooten eiland), en de het bestuur, dat eene opwekking in andere rich- Fort Schuyler dagteekent eerst van 1833. ting niet overbodig was. J. C. OVERVOORDE. Onze bestuursvergaderingen zijn vrij geregeld ge- houden. Het Hoofdbestuur was ook dit jaar, evenals vorige jaren, ons altijd welgezind. Chicago. * Aan het versag der Afdeeling over 1911 is het Uit een brief van een lid A. N. V.: volgende ontleend: In den laatsten tijd is bier onder de Hollanders Dit jaar is in zeker opzicht het meest glorieuze een beweging op touw gezet, die algemeene syni- van ons bestaan. Wat van den beginne ons doel was, pathie vindt, n.l. om een Te Huis te stichten voor n.l. om een leerstoel voor Ned. taal, geschiedenis en ouden van dagen, wat men hier noemt een H o I- letterkunde aan de Universiteit van Chicago te ver- land H o m e. Vele eenvoudige Hollandsche werk- krijgen, is thans werkelijkheid geworden. Dr. De lieden die naar Amerika verhuisden en aan wie het Fries is in October in functie getreden en wijdt zich door gebrek aan beschaving, met name door gebrek met bezieling aan zijn taak. Hij heeft reeds eene club aan kennis van de Engelsche taal, niet is gelukt om van Hollandsche studenten gevormd, waarmee hij we- zich op te werken, komen op hun ouden dag in kelijks een of tweemaal vergadering houdt. De ver- kommervolle omstandigheden. Voor dezulken is reeds eischte 2000 dollar voor dien leerstoel is wel in naam in Grand Rapids (Michigan) en in Pella (Iowa), bijeen, doch in de werkelijkheid nog niet. Van de een Te Huis opgericht. Thans tracht men hetzeide leden onzer Afdeeling en door bemiddeling der Af- te doen in Chicago. Een eerste vergadering werd deeling is eene som bijeengebracht. Van het Hoofd- daartoe bijeen geroepen, waar Dr. T. de Vries van bestuur werd ons de jaarlijksche bijdrage voor het de Chicago Universiteit optrad als spreker. Er was A. N. V. voor het jaar 1910, voor dat doel geschon- veel sympathie voor het doel en reeds dadelijk tra- ken, zoodat wij uit de kas 25 dollar konden bijdra- den vijftien leden toe tot de vereeniging, die staande gen. Ook voor 1911 hebben wij voor hetzelfde doel de vergadering werd gesticht. kwijtschelding der bijdrage gevraagd en hopen weer * * op een gunstig antwoord. Alle leden hebben echter nog niet bijgedragen, zoodat daartoe nog gelegen- Aan de Universiteit aihier wordt thans door Dr. heid bestaat. Twee van onze bestuursleden is opge- T. de Vries vier uur in de week college gegeven in dragen eene geschiedenis van de oprichting van den de Nederlandsche Geschiedenis, terwijl zijn open- Ned. leerstoel te schrijven, die, indien de geldmiddelen bare lezingen teaelfder tijd worden voortgezet. De het toelaten, in druk zal verschijnen. colleges worden niet enkel door afstammelingen en Het ledental is thans 38. Het aantal openbare en Hollanders, maar ook door enkele zonen en dochte- leden-vergaderingen overtreft dat van andere jaren. ren van Schotsche en Engelsche afkomst gevolgd. Behalve de huishoudelijke vergaderingen in Januari hebben wij eene openbare leden-vergadering gehou- Uit Mexico. den den 28 Maart in de Chr. Geref. Kerk aan 14 St. Ongeveer 40 personen waren opgekomen om te luis- Wat betreft mijne werkzaaniheden als vertegenwoor- teren naar de bespreking van het onderwerp: .,De diger over het afgeloopen jaar 1911, kan ik kort zijn. Holl. pers in Chicago", in te leiden door den heer Zeker tengevolge van de politieke woelingen, waar- L. Holstein. Daar deze door ongesteldheid verhinderd aan de Republiek Mexico in den laatsten tijd onder- was, nam: de heer Bremer zijn plaats in. Spreker hevig was, was over het algemeen de aanvraag oni wees er op, dat de invloed der pers nooit grooter inlichtingen van particulieren en den handel belang- was dan thans; dat de pers karakterlocs werd en op rijk minder dan de voorafgaande jaren. sensatie verwekken en geldmakerij uit was; dat ker- Evenwel heb ik eenige landgenooten nog kunnen kelijkebladen in den goeden zin des woords eenzii- dienen met gevraagde gegevens over sommige tropi- dig zijn; dat goede bladen min of meer plaatseliik sche gewassen en de meest geschikte terreinen daarvoor. zijn; dat behoefte aan een eigen blad overblijft. 15 Om deze gegevens zoo nauwkeurig en uitgebreid Mei hebben wij een soortgelijke vergadering gehou- mogelijk te doen zijn moest ik mij somtijds wenden den, doch ditmaal om het goed recht van een Ned. tot een landgenoot, deskundige in de een of andere leerstoel aan de Universiteit van Chicago te hooren teelt. Steeds werden de gevraagde inlichtingen met de bepleiten. Ds. Haan sprak met geestdrift voor de meeste bereidwilligheid gegeven. zaak. Een inteekeningslijst ging dan ook niet fever- Op mijne dienstreizen door de Republiek had ik 66 NEERLANDIA. weer gelegenheid om zoo nu en dan eens verafwo- s c h r ij v e n op perkament, maar eene geheele blad- nende landgenooten te bezoeken. zijde uit te snijden in hout, en deze te bestrijken met Zoo wilde het toeval, dat ondergeteekende zich met inkt, daarna eenige honderden malen of te d r u k- zijne familie op' St. Nicolaasavond beyond op de ken, toen was de drukkunst uitgevon- plantage „Cacique", eigendom van de zeer gastvrije den! Nederlandsche familie Liihrs, waarvan het hoofd te- En (Mar gaat het om! Door deze wijze van ar- yens Verbondslid is. beiden b e g o n het voortgebrachte stuk goedkooper en De avond werd zeer gezellig doorgebracht. Zelfs onder het bereik van meerderen te komen. Al wat verscheen op een gegeven oogenblik Sinterklaas in na dien is geschied, zijn slechts volgende stappen op eigen persoon te paard, vergezeld van zijn knecht, een eenmaal ingeslagen weg. Men zal een figuur ver- die een muilezel voor zich aitdreef, die bijna bezweek sneden hebben, en toen het plankje hersteld door in- onder den last van twee groote korven met geschenken. voeging van een blokje met de ontbrekende letter. De jongste der gasten, de heer Van Balen, had na- Dadelijk daarop heeft men de plankjes uitsluitend sa- melijk eenige kleedingstukken van den pastoor uit de mengesteld uit blokjes, op elk waarvan een aparte fi- Kleine Kapel van de plantage weten te bemachtigen guur ingesneden stond, ?daarna nog een andere en zich daarbij met kleursel en valschen baard zoo wijze van vervaardiging dezer blokjes, d. w. z. der meesterlijk vermomd, dat zelfs de ouderen hem niet aparte letters, en ziedaar de nieuwe nijverheid aan de dadelijk herkenden. kinderschoenen ontwassen! De kinderen waren in de grootste spanning en tot Het is mij bijna onbegrijpelijk, hoe men er toe groot vermaak van de aanwezigen kusten zelfs eenige k a n komen, het zwaartepunt der uitvinding te ver- van de Roomsch-Katholieke Indiaansche bed:enden den leggen naar het g i e t en der letters! „heilige" eerbiedig de hand. Bijna! ?Niet geheel! Immers, door dit te doen, Dank zij het initiatief van den heer en mevr. Liihrs is het buitenland er in geslaagd, de uitvinding der hebben wij hier eens weer een gezellig, vroolijk, drukkunst tot eene kwestie te maken, wat vermoede- echt Hollandsch feest bijgewoond. lijk niet mogelijk zou zijn geweest indien men als Zoo kan men zien, dat wij hier ons geliefd vader- hoofdzaak aanneemt: het drukken zelf, het werktuig- land met zijne eigenaardige, gezellige gebruiken niet lijk vermenigvuldigen der schriftuur. vergeten, hoewel velen onzer een groot aantal jaren Geheel onbegrijpelijk is het mij echter wel, dat ooit hebben doorgebracht in de wildernis, te midden van een Nederlander k a n toestaan, dat in een voor het van eene bevolking wier karakter en zeden zoo op- vaderland zoo eervolle zaak, de aandacht van de vallend van de onze verschillen. hoofdzaak wordt afgeleid en op een bijzaak wordt Oudejaarsavond werd op dezelfde plaats, eveneens overgebracht. gezellig doorgebracht. Op Nieuwjaarsdag werd on- Eenmaal het drukken zelf beschouwende als der de Indiaansche bevolking van de plantage eene „de" zaak, waarom het gaat, laat ik hier natuurlijk verloting gehouden van mals, een varken, konijnen verder in het midden, wien hiervoor de eer der uit- enz., terwij1 onder de aanwezige Europeanen een vinding toekomt. Hoogachtend, schietwedstrijd werd georganiseerd, waaraan ook de Uw dw., dames deelnamen. Rotterdam. W. VAN REDE. Hoewel vertegenwoordigers van vier verschillende nationaliteiten hieraan deelnamen, kan ik tot mijne voldoening zeggen, dat de Hollanders de overwin- In Nederland Nederlandsch! ning behaalden. Zelfs de Hollandsche dames schoten beter dan de vreemde heeren. Een dezer dames ging Domme leeghoofdige lieden zijn er te vinden in zelfs met den tweeden prijs strijken. alle kringen, maar in die der kunstenaars ?zoudt J. DE BOER, ge meenen ?het minst. Vert. A. N. V. te Tlalpam, D. F. Misschien is dat waar, maar dat ze er zijn, be- wijst de catalogus der tentoonstelling van werken door de leden van de L o n d e n s c h e Senefel- der Club in het Haagsche Pulchri Studio gehouden ?Februari 1912. Dit wonderwerkje is voorzien van een Hollandsch titelblad, een Hollandsche INGEZONDEN aanteekening en verder geheel in het Fr a n s c h ge- steld. Dat opent een prachtig perspectief voor het ko- ^ mend seizoen: Fransche programma's voor Mengel- De uitvinding der boekdrukkunst. berg-concerten, voor Het Nederlandsch Tooneel, voor Scala en Flora, voor de bioskoop en de Karseboom. Zeer geachte Redactie, In den Antwerpschen Kunstkrmg zijn de officieele lijsten enz. ten minste nog tweetalig, maar dat is in U zult mij zeer verplichten met aan de volgende Den Haag immers... overbodig! Wij hebben toch regelen een plaatsje in ons Neerlandia te willen in- geen taalstrijd uit te vechten! ruimen. Een fraai voorbeeld ?het meet gezegd worden! Op blz. 43 van het juist verschenen nummer vini En het treurigste is, dat het ?als ik reeds opmerk- ik de veronderstelling, dat de uitvinding der boek- te ?gegeven wordt door een vereeniging van kun- drukkunst zou zijn de uitvinding van het g i e t en stenaars, lieden, die een groot deel van hun wezen- der letters. lijke beteekenis en van hun roem juist danken aan Dit lijkt mij een zoo buitengewone dwaling, dat hun Nederlander zijn. ik er even een woordje over zeggen m o e t. J. GRESHOFF. Wat is de uitvinding der boekdrukkunst? 's-G r a v en ha ge, Febr. 1912. Toch zeker wel het d r u k k e n uitsluitend en alleen! VOOr dien, in oude tijden, tot diep in de middel- eeuwen, ja, tot het einde daarvan (d. w. d u s zeg- gen, feitelijk tot de uitvinding der drukkunst), wer- Nederlanders en Stamverwanten, den boeken slechts schriftelijk vermenigvuldigd, op Bevordert de Vlaarmsehe Beweging door zijn best door voorlezing aan een zeker aantal schrij- vers, klerken, te gelijk, met als gevolg de vele fou- in Vlaanderen Nederlandsch te spreken ten, weglatingen, enz., gelijk bekend. en in 11w briefwisseling met Vlaanderets Toen men op de gedachte kwam, niet meer te het Nederiandsoh te gebruiken. NEERLANDIA. 67 Vraag om eerherstel. De Consul-Generaal van Duitschland te Batavia heeft in een verslag over den handel in automobie- MEDEDEEL1NGEN EN ALLERLEI len in Ned. Oost-Indie o. m. het volgende gezegd: „Uit Holland kwamen 338 automobielen die, aan- gezien er daar geen eigenlijke automobiel-fabriek be- staat (de „Hollandsche Motorenfabriek Spyker zet Herdenking van 1813. alleen het koetswerk op motoren, die zij uit het bui- tenland krijgt), tot de buitenlandsche, voornamelijk Ook het Algemeen Nederlandsch Verbond zal ver- Belgische, maar ook voor een groot deel Duitsche, tegenwoordigd zijn in de Commissie tot herdenking nijverheid gerekend moeten worden." van het herstel van Neerlaxd's onafhankelijkheid. Het is zeer te betreuren dat in een ambtelijk ver- slag dergelijke oiijuistheden voorkomen, want mede- 32e Ncderlandsch Taal- en Letterkundig dingers van de Industrieele Maatschappij Trompen- Congres. Antwerpen 1912. burg ?de Consul-Generaal van Duitschland geeft Wij vernemen, dat het hoofdcomiteit van het Con- zelfs den naam verkeerd ?zullen er zeker gebruik gres volgenderwijze is samengesteld: van maken. Algemeen voorzitter: Poi de Mont; onder-voor- De bewering, dat de Spykerfabriek slechts koets- zitters: A. C. van der Cruyssen, Emiel Wildiers, werk zou maken, is volkomen onjuist. Zou zij ooit, Van Kerckhoven-Donnez; algemeen secretaris: Andre ook in het buitenland, zich zulk een naam hebben de Ridder; algemeen penningmeester: Frans van Laar; verworven voor wagenmakerswerk alleen ? leden: Aug. Borms, Mr. Niko Gunzburg, Omer Wat- De Consul-Generaal voor Duitschland le Batavia is tez, Arthur Cornette, Karel Weylers, ,Aug. Bonaerts. de Maatschappij Trompenburg eerherstel schuldig en Jan Denuce, Max. Rooses, Antoon Moortgat, Ary wij vertrouwen dat haar dit zal worden gegeven. Delen, Albert Bielen, Dr. Ernest Claes, Frans van Cuyck, Hector Lebon, Dr. Van de Perre, Dr. Mar- Rotterdam's haven-uitbreiding. tin Rudelsheim. De N. Rotterd. Courant weet mee te deelen, dat Het Congres wordt gehouden op 25, 26, 27, 28 binnenkort den Rotterdamschen Gemeenteraad een en 29 Augustus a. s. te Antwerpen. voorstel zal bereiken tot het graven van Brie havens Men kan zich als lid laten inschrijven bij den al- op den Rechter-Maasoever. Twee dezer havens zul- gemeenen penningmeester Frans v a n L a a r, len den naam dragen van IJsel- en Lekhaven, en juliaan D,illenstraat 10, Antwerpen, voor zeeschepen besemd zijn; terwiji de derde, de met toezending van de bijdrage per postwissel; ge- Keilehaven, voor nijverheids-doeleinden zal worden wone leden ft 5 (Nederland f 2.50) ; beschermende aangewezen. leden ft 25 (Nederland f 12.50). Deze nieuwe havens zullen met inbegrip van kade- Een, uitvoerige omzendbrief over de werkzaamhe- aanleg, van 10 tot 12 miljoen vorderen. den zal eerstdaags rondgezonden worden. Tucht-Unie. Briefwisseling met lndische jongelui. Deze Bond van vereenigingen en personen, welke Uit Indie komt het verzoek aan de personen in Ne- zich ten doel stelt de bestrijding van de tuchteloos- derland, die met Indische jongelui in briefwisseling heid onder het Nederlandsche yolk, teneinde zijn ze- willen treden, om wat geduld te oefenen. Nag niet delijke, geestelijke en lichamelijke kracht te verhoo- alle namen uit Nederland ontvangen, zijn aan Indi- gen, heeft een handig propagandaboekje uitgegeven, sche jongelui opgevven. Geregeld echter gaat men waarin het doel en streven van de Unie op zeer be- met dit werk voort. Men verzocht tevens volgende vattelijke wijze wordt uiteengezet. Nederlandsche briefwisselaren, behalve hun adressen, Een lijst van correspondenten in verschillende plaat- ook hun beroep enz. op te geven aan den heer Fre- sen doet zien dat de Unie meer en meer aanhangers derik Rompel, secretaris Perskantoor Alg. Ned. Ver- in het land wint. bond, Wijnstraat 81, Dordrecht. Wie aan de verspreiding van het boekje wil mee- werken kan op aanvraag exemplaren bekomen bij den algemeenen penningmeester der Tucht-Unie, Hout- Germanismen. tuinen 2, Dordrecht. Meermalen wordt beweerd, dat Nederland op taal- gebied nog meer heeft te waken tegen het Duitsche Van goeden stam. dan tegen het Fransche gevaar, te meer omdat ger- 2 Febr. 1.1. werd de heer C. F. Steyn, zoon van manismen door het groote publiek niet zoo dadelijk President Steyn, te Leiden tot doctor in het Ro- al s vreemdelingen worden herkend. meinsch Hollandsch Recht bevorderd. Zij blijken zelfs gemakkelijk tusschen de Nederland- In welk een aanzien deze zoon van een beroemd sche persdouanen door te sluipen. en hooggeeerd vader ook bij ziin mede studenten Men oordeele: stond, moge hieruit blijken, dat hij, bij de jongste In een der hoofdbladen van Nederland stonden bestuurswisseling van het Leidsche Studentencorps, kort geleden deze zinnen: tot lid van den Senaat werd gekozen. „De verkiezing in Duitschland, waartoe de linker- Zooals bekend, heeft ook President Steyn een zijde, v oistandig weigerde mede te werken." deel zijner wetenschappelijke opleiding hier in Hol- In een bericht over de jaardagviering van den land genoten. Duitschen Keizer: „toen hij in dankbare herinne- Nog toonen de jongeren der vaderen aard! ring kon terugblikken." En waarom gebruikt de pers toch het woord t o e- Gulden tijden. slag voor tijdelijke verhooging van salaris, dat zou moeten afgeleid zijn van toeslaan? Maar dit werk- De Nederl. Staats-inkomsten zijn in de laatste 10 woord heeft de bedoelde beteekenis niet. jaren met 40 miljoen gulden gestegen. In deze Bijslag of tijdelijke opslag ware meer Nederlandsch. 10 jaren liggen de crisis-jaren 1907 en 1908, en wan- En wanneer zal uit hetzelfde blad het bespottelijke neer desniettemin de middelen belangrijk zijn blijven pleonasme: competiti e-we dstr ij d e n verdwij- stijgen, dan wijst dat op een doorgezonden toestand nen ? van Nederland. 68 NEERLANDIA. De stijging der vermogens bedrceg in ons land Van Stockum, die dus als 't ware, de opperste be- jaarlijks 150 miljoen, in het laatste jaar zelfs 250 velvoerder is van den geheelen wereklboekhandel, miljoen. Het aantal personen in de bedri.ifsbeasting van Neerlandsch Indie tot IJsland. aangeslagen, is van 1904 tot 1909 van 22 500 tot In zijn antwoord wees de heer Van Stockum er 439.000 gestegen. op, dat de Nederlandsche oorlogsbodems eenmaal Deze enkele cijfers bewijzen, dat een breede groep Kopenhagen bezocht hadden om er als bondgenoo- der Nederl. bevolking in betere geldelijke omstandig- ten van den Deen, diens vijanden te verjagen. Die heden is geraakt. tijden zijn thans voorbij; maar toch kunnen de klei- In Duitschland is de lands' schuld van 1900 tot ne landen nog invloed oefenen, en bijzonderlijk kun- 1910 toegenomen van 23 miljoen mark tot 500 mil- nen Denemarken en Nederland dingen tot stand bren- joen mark; terwijl de schuld in Nederland in die gen, waartoe de groote mogendheden nimmer den jaren met 25 miljoen is teruggeloopen. stoot zouden kunnen geven. Terechtwijzing. Z.A. wandplaten. Een groote fabriek hier te lande, die veel taken De directeur van onderwijs in den Oranje Vrij- met het buitenland doet, zond onlangs aan een klant staat heeft zich met de Ned. Z.-Afr. Vereeniging in in Nederland een rekening, waar alles op gedrukt en verbinding gesteld over de uitgave van Afrikaansche geschreven stond in het Engelsch. De klant voldeed wandplaten ten behoeve van het aanschouwelijk on- zijn rekening met het bedrag in shillings over te zen- derwijs. den. Toen kwam er een brief in het Hollandsch om uit te leggen, dat het bedrag op de Engelsche reke- Nederl. Kerst- en Nieuwjaarskaarten. ning in Nederlandsche guldens was uitgedrukt. In Zuid-Afrika klaagt men dat er zoo ui.erst moei- Potjes-Hollandsch. lijk Kerst- yen Nieuwjaarskaarten zijn te verkrijgen met Hollandschen tekst. Onlangs is te Endegeest bij Leiden het gesticht Hier is een mooie kans voor Nederl. uitgevers van voor idiote kinderen Voorgeest ingewijd. Daarbij deze kaarten. werden eenige toespraken gehouden. Een dokter gaf ?zoo meldt het verslag in de kraut ?een uiteen- Woorden en daden! zetting van 'wat men, wetenschappelijk gesproken, onder idioten verstaat en noemde in verband daar- Te Brugge is in het begin dezes jaars een nieuw mee den naam idiotengesticht of idiotenpaviljoens blad verschenen onder den naam 't V r ij e V 1 a a niet alleen onjuist, doch door het beleedigend ka- der e n, als motto voerend o. a. Voor taal en vrij- rakter, dat voor de meeste ooren aan de uitdruk- heid. Heel mooi, maar... king idioot vastzit, ook inhumaan. Van verschillen- De directeur schrijft aan Noordnederlandsche han- de zijden gingen dan ook stemmen op, om den on delaars Fransche brieven om hen uit te noodigen in geschikten naam idiotengesticht te doen verdwijnen en het blad hun aankondigingen te plaatsen, aldus het daarvoor in de plaats te stellen de zooveel juistere motto tot een ijdelen klank makend. en fijngevoeliger oms(cbrijving „inrichting voor gees- Begrijpen zulke lieden niet dat zij de Vlaamsche teszwakke en geesteszieke kinderen", een naam, ook zaak, waarvoor zij heeten te strijden, door zulke meer in overeenstemming met de tegenwoordige op- daden belachelijk maken ? vatting der idiotie qua talis als krankzinnigheidsvorm. Aldus de dokter. Ons dunkt, deze nieuwe naam Holland in Japan. moge wetenschappelijk juister en ook humaner zijn, In de te Rotterdam verschijnende Verzekerings- als onhollandsch is hij kwalijk aan te bevelen. G e e s- bode (No. 42, jg. 1911) is een Duitsche brief op- teszwak en geestesziek zijn naar hetDuitsch genomen, waaraan het volgende is ontleend: en tegen den aard van het Hollandsch gevormde woorden. Wij stellen ze anders samen en zouden Het zou ons te ver voeren om, ware het slechts moeten spreken van z w a k g e e s t i g en z i e k- oppervlakkig, een beschrijving te geven van de Hy- geestig; vergelijk droefgeestig, blijgeestig; zwak- gienische Tentoonstelling te Dresden. Ook Holland is zinnig, krankzinnig, en niet geestesdroef, geestesblij, vertegenwoordigd, al is het op bescheiden wijze. ziiiszwak, zinskrank. Wat echter voor Uw lezers belangrijk zal zijn, is, Het Potjes-Latijn ?het Latijn der dokters ?had dat in de Japansche afdeeling onder de verschillen- oudtijds een slechten naam, maar het tegenwoordige de Japansche geschriften over geneeskunde en gezond- Pones-Hollandsch van vele medici is tenminste zoo heids!eer, die in den loop der eeuwen in Japan als erg. Wat de geneeskundige bladen en boeken le de belangrijkste werden aangezien, zich eenige wer- dien aanzien te lezen geven, is waarlijk ongelooflijk. ken uit vroeger eeuwen bevinden, in het Hollandsch Misschien bieden wij onzen lezers daar nog wel eens gedrukt. een kleine bloemlezing van aan. Ik vond b.v.: „Verhandeling over de oogziekten'', door den heer De invloed van kleine staten. Joseph Jacob Plenck, vertaald uit het Latijn door Martinus Pruys (anno 178,7) ; De Danske Boghandlerforening ?de Deensche „Laurens Heisters Heelkundige cnderwijzingen", Boekhandelaarsvereeniging ?heeft 18 Jan. haar 75- door Hendrik Uthoorn, voorlezer in de ontleed- en jarig bestaan te Stokholm feestelijk gevierd. heelkunde, lid der Koninklijke Societeit van Weten- Uit Nederland was overgekomen, de heer W. P. schappen te Berlijn, Lithotomus der Provincien Over- van Sitockum, de eenige niet-Skandinavische gast. ijssel, , Utrecht, der stad Haarlem en Diaconie van Deze hood de jubileerende Vereeniging ten geschenke: Amsterdam (anno 1765); het mooie smaakvol bewerkte boek: La librairie, „Heelkonstige ontleding van 's menschen lighaam", l'imprimeriR, et la presse en Hollande a travers Johan Palfyn, gezworen heelmeester, ontleeder en quatre siecles, dat hij zelf samengesteld en voor eigen lector in de heelkonst le Gent (anno 1718); rekening heeft uitgegeven. „De Chirurgie ende Opera van alle de Werken Aan het feestmaal werd ook een drank uitgebracht van Mr. Ambrosius Pare, Raedt ende opperste Chi- op den Hollandschen gast, waarbij werd herinnerd rurgijn van vier Koningen in Vrankrijk" (anno 1649) aan het plan om meer samenwerking te verkrijgen en nog eenige andere, zelfs een uit het jaar 1838, tusschen de boekhandelaren over heel de wereld. wel een bewijs, dat Holland tot zelfs in den nieuwe- Om die te bereiken, was een internationale com- ren tijd op dit gebied invloed heeft geoefend op Ade missie benoemd, onder voorzitterschap van den heer geestelijke ontwikkeling van Japan. NEERLANDIA. 69 Gelijkstelling met Hollandsche examens. een beknopten vorm als nog nooit over dat eiland in een boek is bijeengebracht. De geschiedenis, geo- De Ned. Z.-Afr. Vereeniging heeft men gevraagd logie, landbouw en veeteelt, de goud- en phosphaat- haar medewerking te verleenen om te verkrijgen dat mijnen, visscherij, het katholicisme, het protestantsche het met goed gevolg afgelegd Senior School Leaving kerkgenootschap,, openbaar en bijzonder onderwijs Examination der Kaapsche Universiteit gelijk zal wor- worden ieder in een afzonderlijk hoofdstuk beknort en den gesteld met het eindgetuigschrift der Nederland- toch volledig behandeld. En voor zoover wij kunnen sche gymnasia. beoordeelen gelooven wij ook door der zaken kundi- Na ingewonnen deskundigen raad heeft de N. Z.- gen besproken. A. V. gemeend de gevraagde aanbeveling bij de Ne- Het Groepsbestuur van het A. N. V. heeft eer van derlandsche Regeering niet te mogen dcen. deze aflevering; het heeft een gcede keuze gedaan nit de vele artikelen welke werden aangeboden. Uit het Het geijkte woord. Voorwoord immers blijkt, dat ncg veel niet geplaatst In Handelsberichten, het weekblad van het Nederl. kon worden. Ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel, heeft Aan alle schrijvers onze hulde. de redactie het vroeger gebruikelijke consumpt.e aard- Wij hopen, dat nu binnen niet te langen tijd ook appelen vervangen door het woord: eetaardappe:en. de Brie bovenwindsche eilanden, zij het ook gezame- lijk in een nummer behandeld mogen worden. De Engelsch-Nederl. suiker-nijverheid. Een verschoppeling. De Anglo-Netherlands Sugar Corporation heeft een groote boerenplaats in Cantley bij Norfolk aange- Uit de aanprijzing van een grocte handelszaak: kocht, waar de eerste suikerfabriek in Engeland zal Wij vertrouwen U met belangstelling kennis zult worden opgericht, die men in Augustus a. s. in ge- nemen... bruik hoopt te kunnen nemen. Ilet spreekt van zelf, wij het daarbij niet mogen la ten ... Steenkoolvoorraad in Nederland. De prijs is van dien aard, aanschaffing under be- reik ligt van... De heer Van Waterschoot van der Gracht, diric- teur van het Nederlandsche Plijnwezen, schat den Behoeven we ncg te zeggen, wie de verschoppe- steenkoolvoorraad in den Nederlandschen bodem, vo,r ling is ? zoover deze voorraad thans is vast te stellen, op 4 5 De taal van vele handelaren begint veel te lijken milliard ton. op een wrakken muur, die wel eens g e v o e g d mag worden. Stookt Nederl. steenkool! Plantijn. In het Chemisch Weekblad schriift de scheik. ing. A. Vosmaer over de bekleeding van kachels met vuiur- De Vlaamsche Boekhandel stelt zich gaarne onder vaste steen. In den loop van z0 Letoog lezen wij: beschutting van dezen patroon. „Zorg dat de kachel nooit gloeiend wordt en neein, Zoo is de Nederl. Boekhandel te Antwerpen, be- in plaats van kooks, anthraciet ?geen Engelsche, stuurder de beer L. Smeding, dit jaar begonnen met die buiten verhouding duur is ?geen Begische, de uitgavevan een Letterkundig Overzicht, die te veel slak geeft, maar Hollandsche, die wel is onder den naam „Plantijn", dat 10 maal per jaar waar betrekkelijk gasrijk is, dcch zeer we'nig ascii zal verschijnen en slechts 1 frank kcst voor den ge- bevat. heelen jaargang. Het zal bevatten biografkn, bcekbe- sprekingen, mededeelingen over schrijvers en boeken, Hou en Trouw. oude en nieuwe, portretten, afbeeldingen van schilde- rijen, teekeningen enz. Ilet eerste nummer bevat o. m. Het aantal leden van Hou en Trcuw, de Vereeni- een beschouwing over Lode Baekelmans' leven en ging van oud-leerlingen der Handesschool te Amster- werken, door Ary Delen. dam, vermeerderde dit jaar met 83, zoodat het thans Wij zijn het met den opstelraad eens dat „Plan- 963 bedraagt, over alle deelen van den aardbol ver- tijn" een steentje zal kunnen bijdragen tot het ge- spreid. bouw der Vlaamsche cultuur. Door bemiddeling van het inlichtingenkantocr wer- den in het afgeloopen jaar 75 kandidaten geplaatst in Inlichtingen-Commissie voor de Nederland- Nede)rland, Belgie, Duitschland, Engeland, Frankrijk, sche Hoogescholen. Italie, Roemenie, Ned. Indie, Engelsch Indie, China en Zuid-Afrika. Het adres van den commissaris dezer commissie is yeranderd in: den beer H. C. H afr t ev el t, N i e u- Het Aruba-nummer van Neerlandia. we Rijn 64, Leiden. De Amigo di Curacao van 13 Jan. 1912 schrijft : Door het oog naar het hart. Met veel meer belangstelling dan dit gewoonlijk Bij de firma S. L. van Looy te Amsterdam is met het geval is, zal zonder twijfel in onze kolcnie de medewerking en voorlichting van Z.-Afr. onderwijs- laatste aflevering (December) van Neerlandia, het or- mannen een Geschiedtkundige plantenatlas voor Zuid- gaan van het Algem. Nederl. Verbcnd, gelezen zijn. Afrika in bewerking. Deze aflevering is geheel gewijd aan het eiland Aruba. Zoo hoopt men door het oog van het kind zijn Onze indruk is zeer gunstig. Ja, het wil cns voor- vaderlandsch hart gemakkelijk te bereiken. komen, dat dit Aruba-nr., het aan wetenschappelijk gehalte wint van de beide vorige, waarin Curacao en Bonaire werden besproken. Voor de lezers, met cnze Coers' Liederen van Groot-Nederland. kolonie niet door eigen aanschcuwing bekend, geeft De Vereeniging: „Het Nederlandsche Lied" heeft dit nummer, en door zijn foto's en vooral door zijn aan hare leden weer een bundel L i e d e r en v ,a n artikelen, een vrij volledig idee over het eiland. Zelfs Groot-Nederland, verzameld door F. voor de lezers op enze eilanden; die zelven op Aru- R. Coers Fr z n. gezonden en wel 0 n b,e k e n- ba woonachtig, of althans beter met onze koloniale de liederen uit den „Nederlandtsche toestanden vertrouwd zijn, geven deze artikelen zoo- Gedenck-clanck" van Adri-anus Val e- veel wetenswaardigs en zelfs nieuwe nog weinig he- r s (1626). Tweede reek s, bestaande uit: kende bijzonderheden, en dat zoo compleet en in zulk Geen dingen syn so geringe geschapen. ?Onse 70 NEERLANDIA. Heere God heeft hier beneden. Och, hoort doch Dr. L. Hillesum, Brakstraat 275, Middelburg. aen, o Heer! - Men siet Gods kercke groeyen. - Mevr. Gieben-Van der Feen, Rouaan- Ick och arm! - Al wat den mensch bejegent. - sche Kaai, Als God Syn volck besoeckt met harde straf. - Stort Mej. M. M. Jungius, Dam N. Z., tranen uyt, schreyt luyde! C. Zwagerman, Hofplein, Elk lied heeft een aanteekening, welke o. a. de ge- J. G. N'ijk, Rouaansche Kaai, beurtenis meldt waardoor het lied is ontstaan. Mej. M. Callenfels, Lange Delft, Mevr. Ghijsen-Proos, Lange Gortstraat, Nederl. Vereeniging te Brussel. Mevr. Schorer-Plaat, Koudekerke (Z.). Mej. E. van den Broecke, Oost-Kapelle. Het vijfde jaarverslag van de Nederl. Vereeniging F. Ferwerda, Vlissingen. te Brussel verklaart met voldoening dat de nieuwe M. L. R. Fledderus, clublokalen, aan de Naamsche Poort, boven het Ma- J. de Konink, jestic-Restaurant gelegen, in alle behoeften blijken te H. G. J. van den Bosch, Serooskerke (W). voorzien en een dagelijksch vereenigingspunt vormen Allen opg. door het Bestuur der Afd. Walcheren. voor vele landgenooten. Dr. C. W. Th. Baron van Boetze:aer van Het aantal leden bedraagt nu 73 met 29 buiten- Dubbeldam, Huize Santwijck. De Bit t. leden; terwij1 de geldmiddelen in zeer bloeienden Opg. door Mr. E. J. Th. ?Th. v. d. Hoop van staat verkeeren. Slochteren te Slochteren. A. Tuytel, cadet-korporaal der Artillerie, Voor Afdeelingsavonden Kon,. Mil. Academie, Breda. M. Val. D'Hondt, leeraar, Aalst. Opg. door den heer W. L. Koster, Over den dichter-schilder H. Broeckaert; over Mr. J. A. N. Patijn, burgemeester, Twee- den, dichter-spreker-zanger-verzamelaar Lambrecht baksmarkt 39, Leeuwarden. Lambrechts; over Nestor de Tiere. Opg. door het Bestuur der Afdeeling Pierre C Bos, Bilderdijkkade 23, Amsterdam. Mevr. de wed. Prof. Asser, Dreef 28, Haarlem. Voordrachtavond. Mevr. de wed. Dr. W. G. Huet, Dreef 28, Beiden opg. door mej. J. A. van Walsem, Mr. D. C. Endt, Binnenkant 23, Amsterdam. J. Th. Ruijgrok, boek-, kunst- en handels- Nederland en Zuid-Afrika met lichtbeelden. drukkerij, Ged. Oude Gracht 140, Ontvangen boeken: Opg. door den beer J. C. A. Groin, A. Binnerts, Wilhelminapark 16, Het Mannelijk en Vrouwelijk Geslacht van de Zell- Mej. C. P. Ferwerda, Ripperdapark 15, standige Naamwoorden, volgens De Vries-Te Win- L. W. van Giessen, Zijlstraat 87, kel-Kluyver, door A. de Weerd. - Uitgave Meyer C. Heijman, Parklaan 77, & Schaafsma, Leeuwarden. Mej. M. A. Joustra, Spionkopstraat 50, 1912. Het Westen Jaarboek. - „Het Westen", Pot- Schoten bij chefstroom, Transvaal. H. N. Mul, boekhandelaar, Kruisstr.. 25, Mej. Joh. B. Vis, Duvenvoordestr. 18, Practische Lichaamsoefening naar het Fransch van W. J. Berdenis van Berlekom, Zijlweg 54, Baron P. de Coubertin. - Uitgever J. F. v. d. W. F. L. Boissevain, Leidsche Vaart 74, Ven, Baarn. Mej. S. C. Land, Jordensstraat 39, Dr. J. G. van Pesch, Zijlweg 93, Vraag om inlichting. G. A. Hooy, Bennekom. Wie kan het juiste adres meedeelen van: Opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Wageningen. A. Roessingh van Iterson, Lawicksche Al- H. Ockerse, vroeger Ismailia (Egypte). lei 82, P. F. van den Berg, vroeger pia. Java Bank, Ma- Opg. door den heer J. W. Roessingh kasser. van Iterson J. Azn., Amsterdam. J. E. H. Baron van Nagell, vroeger station De Bilt. A. Spinossa Cattela Rzn., Nicolaas Wit- H. J. Spit, vroeger Bloemmarkt 24, Leiden. senkade 17, L. Grauwinkel, vroeger Schmidtstr. 14 III, Berlijn. Opg. door den heer S. van Lier Ezn., Mr. A. van Iperen, voorzitter Landraad, vroeger A. J. Laernoes, Erven Grisante, Kalver- Soerakarta. straat 111, P. A. Morin, apotheker, vroeger Djombang. Opg. door mevr. A. Semmens-Siebenhaar, E. Croiset van Uchelen, vroeger directeur Gasfabriek, Den Haag. Buitenzorg. J. C. Kettner, Mil. 2e Luit. der Inf., W. H. D. Rijnenburg, beambte K. N. P. Mij., vroe- Singel 447, ger Balikpapan. P. van Leijden, beambte Ned. Handel. Mij., K. S. Hoogslag, vroeger Van Woustraat 5, Amster- Wandelweg 36, Wormerveer. dam (than in Indie). Beiden opg. door den heer P. H. Stuurman, Zaandam. F. G. Waller, direct. Ned. Gist- en Spiritus- fabriek, Nieuwe Plantage, Delft. Mej. H. W. Beyerinck, schilderes, Nieuwe- NIEUWE LEDEN laan 1, van 15 Jan.-15 Febr, Beiden opg. door het Bestuur der Afd. M. L. Burgdorffer, Oude Delft 215a, Opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Mejonkvr. Claire de la Court, Groep Nederland. Vught bij 's-Hertogenbosch. BESCHERMEND LID. Opg. door mevr. Van de Mortel, geb. W. J. P. van Waning, Westerhoutstr. 28, Haarlem. De la Court, Jhr. E. van Rijckevorsel, Verwerstraat, GEWONE LEDEN. Opg. door Mr. K. M. Phaff, J. B. Meerkerk, directeur R. H. B. S., Sappemeer. J. W. Hofstra, Copernicusstraat 76, Den Haag. Opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. Opg. door den heer M. M. Pinedo, Havana. Mej. A. van Marken, Hill House, Hilversum. M. G. J. Bisdom, Balistraat 51, Opg. door Dr. W.. van Everdingen, Rotterdam. Mej. M. van Houten, jur.-stud., Riouwstr. 6, ? NEERLANDIA. 71 Mej. J. Greidanus, litt.-stud., Maria Gon- H. W. Ass)? le Luit. Mar., Kwala Simpang. dastraat 23, Leiden. P. B. van Staden ten Brink, le Luit. Beiden opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Mar., A. H. Nooy v. d. Kolff, med.-stud., Oegst- J. J. Kamp, beambte K. P. M., Weltevreden. geesterlaan 3, J. Wijtman, p/a. firma Reis & Co., Opg. door den heer J. Ph. Tuyt, A. J. Baron Quarles de Quarles, lid Raad F. P. Muller, arts, Terweepark 5, van Indie, Opg. door den heer Chr. Muller, Den Haag. H. J. Doeff, hoofdredacteur Java Bcde, L. H. G. Krol, Kapt.-Luit. tiZee, of b. Mej. S. H. van Es, onderwijzeres, Hr. Ms. „Heemskerck", Den Helder. L. de Winter, pia. Dept. 0. & E., Opg. door Luit. W. Posthumus, A. B. Swart, pla. Alg. Rekenkamer, J. Ph. Peters, Noordsingel 8, Rotterdam. H. van Velthuysen, Petodjo 28, Opg. door den heer M. C. van Vooren Jr., ? F. H. Wevers Bettink, accountant, Mevr. Van Bijsterveld, Villa Eikenterp, Wassenaar. B. A. H. Hetharia, hoofdcom. Dept. B. B., Opg. door mevr. Varenhorst, Den Haag. J. W. Arnold, pi'a. Dept. 0. & E., Mr. J. C. W. M. de Bruyn van Melis- en Mariekerke, Sweerts de Landasstr., Arnhem. Buitenland. Opg. door Jhr. Mr. H. van Asch van Wijck, Utrecht. A. W. Bantjes, Corneliastraat 48, J. Tillema, cand.-notaris, Koepoortsweg, Hoorn. Troyeville (Transv ? Opg. door het Bestuur der Afd. J. T. H. Kloek, Bus 1812, Johannesburg ? Mauritz H. Hartogh, Smitstr. Jongelieden Afdeelingen. 187, Hospital Hill, C. van Larseveld, p/a. mevr. de wed. Stok- P. Hartogh, Smitstraat 187, ker, Benthuizerstraat 48, Rotterdam. Hospital Hill, Opg, door den heer Chr. Montijn, A. Morkel, Bus 1563, Mej. A. van Solingen, Z. O. Zeedijk 249 b, J. N. Meeser, Bus 1091, W. Leeman, Crooswijkschekade, H. J. P. v. d. Linde, Bus 604, C. Schortemeijer, Crooswijkschesingel, P. Jankowitz, Bus 51, J. Peters, Noordsingel 8, W. J. Esterhuyzen Jr., Simondsstraat, Mej. N. Herfst, Binhenrotte 132. Braamf cntein Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. D. J. de Kock, Bus 1189, Johannesburg H. L. J. D. van der Belt, Lieve Ver- Theo P. Keijter, Bus 1206, schuierstraat 35a, Christo Lombard B. A. Opvce- Opg. door den heer J. de Groot, dingsagent, Jeppe, Mej. D. Hiskes, Haren, Groningen. A. de Greeff, Marketstr. 314, Opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. Fairvieuw, W. F. Werner, Westkade A 6, Hellevoetsluis. J. W. Zulch, Bus 1178, Mej. A. M. de Koster, Westkade, Eugene van Wijk, Bus 2978, Beiden opg. door bet Bestuur der Jongel.-Afd. ? G. F. Kuun, Bus 75, W. Michelsen, Geelstraat 16, Haarlem. Ferreira Deep, 0. J. Reinders, Wilhelminastraat 1, J. R. Louw, huisvader Langlaagte S. G. Binnerts, Withelminapark 16, Weeshuis, S. C. M. Spoor, Wilhelminastraat 24, Mej. Annie M. White, Derde- Mej. Cato Kroon, Kennemerplein 3, straat 37, Vrededorp, Allen opg. door het Bestuur der JongeL-Afd. P. R. van Niekerk, Highweg 36, H. Hockers, 's-Hertogenbosch. Fordsbury, Mej. A. Zoethout, Oranje Nassaulaan, J. Cohen, Kimberleijweg 26, ? A. van Seeters, Bertrams, >, . ? Cl. Lion, Allen opg. door het Bestuur der Afd. Johannesburg. ? M. van Dijk, Mr. S. H. Esselink, 5137 Woodlawn Ave, t?M. Verhaardt, Zuid-Willemsvaart, Pittsburgh, Pa, V. S. v. A. Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. Franz Kohl, Miillerstr. 7, Berlijn N. Mej. A. Hage, Zuidwal 80, Den Haag. Opg. door het Bestuur der Afdeeling A. G. van Saarloos, Van Kinsbergenstr. 69, ? M. Nieuwpoort, p/a. C. H. Kraaijeveld, Mej. J. van Tuinen, Obrechtstr. 347, Ismailia (Egypte). ? G. van Tuinen, Obrechtstraat 347, A. van Andel, p/a. C. H. Kraaije- ? G. de Jongh, Lange Poten 29, veld, . Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. J. C. Kieviets, pia. C. H. Kraaije- .veld, . . Groep Ned. Oost-Indie, P. van Wijngaarden, p/a. C. H. Kraaije- Dr. E. A. F. Schoevers, scheikundige veld, . . B. P. M., Balikpapan. S. Barto, p/a. C. H. Kraaije- Ch. du Puy, boekhouder IM. Cr. & H. V. veld, . Rotterdam, Telok Betong. Abr. Visscher, p/a. C. H. Kraaije- J. R. Stuurman, resident der Lamp. distr., ? veld, . J. Heeren Sr., ontvanger Tolrechten, Singkel. Allen opg. door den heer B. Kroon, . ? M. P. Verhoeve, Temanggoeng. E. M. Vlieze, P. B. 146, Para (Brazilie). P. Troetel, ambt. I. U. & A., Weltevreden. J. C. Veiro, P. B. 146, . . L. A. Leijdelmeyer, ambt. I. U. & A., Tandjong Priok. D. Ch. Brandon, P. B. 146, . F. A. M. Willemse, boekhouder Landschaps- W. E. Weijtingh, P. B. 146, kassen, Tenggaron. Allen opg. door den heer H. E. Ch. H. G. B. Logeman, Civiel Gezagh., Berouw. Weijtingh, . H. F. D. Loust, boekh. Exp. Mij. v/h. A. van Aalst, Victoria (Brits Columbia). B. v. Leeuwen & Co., Soerabaja. Opg. door den heer W. Beukers, Schiedam. Mej. L. A. Kop, beambte Exp. Mij. v/h. E. A. Jordens, Villa Lc. Radium, B. v. Leeuwen & Co.. 27 Boulevard des Moulins, Monte Carlo. Adr. E. Freni, 345 W., 70e str., Nieuw-York, N.-Y. Opg. door den heer Alb. v. d. Laan, ? . 72 NEERLANDIA. T. Allebrandi, 213 E, 94e str., Nieuw-York, N.-Y. Barcelona (Spanje) : Ary Kriens, Consejo de J. H. van Wijk, 919 Clintonstr., Hoboken, Ciento 345. Beiden opg. door den heer J. van Bethlehem (Oranje-Vrijstaat) : P. van Geat, Folker, Brooklyn, voorloopig voor de geheele Kolonie. Guilherme Stutterheim, c/o. Casa Martinelli, B i h 6-B elmont : P. v. d. Smit, pia. Casa Gor- Rua 10 de Marco No. 29, Rio de Janeiro. don. W. H. T. Theunisse, director Sociedade Budapest : A. van Hoogstraten, Sekretar fur Un- Anonyma, Martinelli, Rua 10 de Mar- garn L. V. G. „Dordrecht ', Gebaude Dordrecht. co No. 29, Rio de Janeiro. Cairo (Egypte) - Dr. C. E. Julio Lohmann, director La- Campo s, Estado do Rio de Janeiro, Brazil.: L boratorio de Chimica Vegetal do Mu- de Waal, Rua Tenente—Coronel Cardcso No. 72. seu Nacional, Quinta da Boa Vista, Rio de Janeiro. Cardenas (Tabasco Mexico) : Wm. C. de Wit. Udo Brandts, c/o. Banco Allemao trans- Claremont (Western Australie): Mevr. A. Sem- atlantico, Rua da Alfandega, No. 11, Rio de Janeiro. mens--Siebenhaar, „Boschhek", Riley Road. Allen opg. door den heer L. de Waal, kampos. Colon (Rep. Panama) : J. J. Ecker Sr., koopman, J. W. Steenblik, P. B. 1198, Banco de Vice-Consul der Nederlanden. la Habana, Havana (Cuba). Da v o s-P latz: Dr. H. J. A. van Voornveld. Opg. door den heer M. M. Pinedo, Duinkerke : Emile Descamps, Groct Synthen bij Vereeniging Prinses Juliana, Secretaris de heer A. Duinkerke (trankrijk) (voor geheel Fransch-Vlaan- W. M. J. Wiesell, Goch (Rhld.). deren),. G e n u a: H. C. F. Hennig, p/a. Richards & Hennig, Van fouten in, namen of adressen wordt ver- kantoor Piazza Demarini No. 1. betering ingewacht bij de Administratie, Wijn- Guanajuato (Mexico): W. B. Barbe, Aparta- straat 81, Dordrecht. do 25. Havana (Cuba) : M. M. Pinedo, Consul der Ne- derlanden, Garcia Gonzalez, Calle Cuba 87 (via Nieuw-York). ADRESSEN. H o n g-K o n g: J. A. Eteknatel, pia. Ned. Handel- Algemeen Secretariaat: Wijnstraat 81. Maatschappij. Dordrecht. Kansas City (Missoury) : L. Heyneker, Commer- ce Building 215. Groepssecretarissen. La Guaira (Venezuela) : L. Raven Jr., adres firma Hellmund & Co. Nederland: C. van Son, Wijnstraat 81, Dordrecht. Londen : J. E. A. Reyneke van Stuwe, „Ty Ca- nol", Alwijne Road 34, Wimbledon, Londen S. W Belgie: H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent. Luxor (Egypte) : J. H. Insinger, Palmenburg. N e d.-I n d i e : A. R. Hazenberg, Contr. B. B., Maracaibo (Venezuela) : S. F. Duwaer, firma Hoofdbur. I., U. en Acc., Weltevreden. Breuer, Willer & Co. Suriname: R. D. Simons, Watermolenstraat 193, Mexico D. F.: J. ten Napel, Postbus 2019. Paramaribo. Panama (Rep. Panama) : Herman Pinedo, Post- N e d. Anti 11 e n : C. S. Gorsira J.P.Ez., Willem- bus 14. stad, Curacao. ( Afd. Aruba: Secr. L. C. Kwartsz). S t. Petersburg : M. Mohr, Alexandrofski, Pros- pect 23. Secretarissen der Zelfst. Afdeelingen. Puerto Cabello (Venezuela): C. C. Debrot. B e r 1 ij n : „Hollandsch Gezelschap", J. Knol, Os- R c m e: Dr. Gisbert Brom, directeur van het Ned. His- nabriickerstrasse 26 IV, Charlottenburg. torisch Instituut, 1 Via Varrone (hoek Cola di Bloemfontein: Fred. P. Schuur, p/a. .,De Rienzo). Vriend". Rosario (Argentinie) : J. Lanser, Calle Buenos Bremen: H. F. W. Perizonius, Isarstrasse 26. Aires 445. B u e n o i s Aires: Vereen. „Wilhelmina". Secr.: San F r a n c i s c o: E. J. F. van Hanswijk Pen- J. Broens, Consulado de Holanda, B. Mitre 441. nink, Batterijstreet 426. Chicago :H. Jacobsma, 1446 S. Ashland Ave. Santa F (Argentinie) : J. A. Benraadt, ingenieur, Constantinopel - Calle Balcarce 550. Fiume: C. Ekama, Torpedofabriek Whitehead Singapore: Dr. A. P. van Rijn, geneesheer. & Co. Stockholm: G. M. E. Immink, Consul-Generaal Johannesburg: Mevr. S. Deys—Draayer, P. B. der Nederlanden, Danderijd 6. 2000. Teheran (Perzie): J. P. de Hoog. K a a p s t a d (De Kaap) : M. Wartena, P. B. 44. Tlalpa m, D. F. (Rep. Mexico): J. de Boer. Leipzig: Otto Rompelman, Augustusplatz 8, Leip- V e n et iE (Italie) : Leopoldo Bizio Gradenigo, Con- zig. sul-Generaal van Nederland. N i e u w-Y o r k: J. van Folker, 432-72e Str., Yokohama (Japan) : Wm. Holst, Bluff 265a. Brooklyn, N.-Y. Potchefstroom: W. J. Klerck, Bus 184 Roseland-Chicago: G. Pon, 302 W. 110 Place. flringend verzoek ! Ned. Vereen. in Rumenie: Secr. H. Jacobson, Strada Doamnei 10. Bucarest. De le Secretaris-Penningmeester der Boeken. Smyrna: George Keun. Commissie verzoekt dringend om opgaaf aan Stellenbosch : Dr. W. Blommaert, Prof. aan zijn adres (Mathenesserlaan 244 c, Rotterdam) het Victoria Kollege. Zoutpansberg: W. van Wijk de Vries, P. B. van de namen en adressen der leden en Afdee- 56, Pietersburg. lingen van het A. N V., genegen om wekelijks hun gelezen kranten can't Boekenhuis te zenden. Vertegenwoordigers in het Buitenland. Aan de vertegenwoordigers kunnen o. m. inlichtingen Bericht. worden gevraagd op het gebied van handel en nOverheid. Tot onze spijt moet een artikel over het Alg. Ned. A h w a z (Perzische Golf) : P. P. ter Meulen Studentencongres to Leuven tot het volgend nummer Bangkok (Siam): W. Blankwaardt. worden uitges!ed. Red. 16* jaargang. No. 4 April 1912. NEERLANDIA ORGAAN ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Op kamermuilen, in luierstoel, met moederzorg en hulp van dienstpersoneel, maakt men geen Hollandsche jongens gereed voor den levensstrijd. W. SPEERSTRA. INHOUD: XXXIIe Nederlandsche Taal en Letterkundig Congres te Antwerpen ?Het derde Groot-Nederlandsche Studenten-Congres te Leuven ?Naar aanleiding van Prof. Bollands voordrachten in Vlaanderen Nederlandsch nationaal gevoel ?Nederl. musiek, door Bernard Zweers ?Buitenland: Leipzig ?Hamburg ?Bremen - Parijs ?Siam ?Para ?Perzie ?Angola ?Mexico ?Nederland: Vacantiekampen van Volksweerbaarheid ?Van de Afdeelingen ?Vlaanderen: Z. E. H julius Bouten ?Dr. Pieter Tack, door Fr. I,elvaen ? Uit onzen Takken ?Muziekuitvoeringen in Vlaanderen ?Postzegel-afdeeling Neerlandia en de vervlaan.sching der lientschr Poogescho 1, door H Meert ? Een nieuw koloniaal tijdschrift Vereeniging tnt oprichting van jonge-vrouwenscholen in N.-I.?M. A. de .suijter Vereeninging in N -I ?Zuid Afrika: long Zuid-Afrika Een onde nemend Nederlander ?Gerrit veling ?Johannesburg ?De twee talen op school - Aan de Z.-Afr algemeene le ten ?Verbetering ?Amerika: Md. Nieuw Nederland, door J. van Folker ?Roseland Chicago Buenos-Aires ?Grand Rapids ?Mededeelingess en Allerlei Arbeidsbeurs ?Nieuwe Leden Advertentien. lei 61, Antwerpen, deze zal ook alle 32ste Nederlandsch Taal en Letterkundig tingen verschaffen, die belangstellenden mochten ver- Congres te Antwerpen. langen. Al de deelnemers aan Congrss zullen voor- afgaandelijk een bundel memorien van toelichting Het bestuur der Regelingscommissie van het Ant- ontvangen. De Commss'e zal, voor zoover de be- werpsche Congres heeft een omzendbrief de wereld schikbare tijd het toelaat, iedereen gaarne in de ge- ingezonden, waarin 0. m. het volgende wordt gezegd: legenheid stellen een verhandeling uit te spreken ; Dit Congres beantwoordt aan denzelfden wensch geen vraagstukken worden behandeld, die niet in ver- tot toenadering tusschen Noord en Zuid, tot weder- band staan met het doel der Nederlandsche Ccngres- zijdsche betere kennismaking en wederzijdschen nau- sen of met de belangen van de Nederlandsche yolks- weren steun, tot broederlijke samenwerking voor de kracht. Inzake godsdienst of staatkunde wordt strenge grootheid onzer Taal en onzer Kunst, die al de Ne- eerbiediging der overtuiging van andersdenkenden derlandsche Congressen heeft bezield. En de inrich- vereischt. Geen spreekbeurt mag meer dan een kwart- ters verhopen, dat het 32e Congres nogmaals, en uur innemen. altijd meer en meer, zal doen uitschijnen de aldoor Het lidmaatshap is evenals bij de vorige Ccngres- grooter belangrijkheid van al de uitingen der Neder- sen gesteld op 5 franken of 2 53 gulden. Na ont- landsche cultuur. Voor Vlaanderen vooral, waar de vangst van dit bedrag zal door den penningmeester, strijd voor onze rechten nog immer met denzelfden den heer Fr. van Laer, Juliaan Dillensstraat 10, het moed en dezelfde hardnekkigheid moet voortgezet, bewijs van lidmaatschap worden toegestuurd. De moet dit Congres aanleiding geven tot nuttige beslui- leden van het Congres hebben recht op al de uitga- ten, wijze overeenkomsten en een bewuster bondge- ven van het Congres en genieten vrijen toegang tot nootschap tusschen al de Vlamingen; de reeds be- de algemeene vergaderingen, de Afdeelingszittingen, haalde overwinningen mogen slechts gelden als een de gezellige bijeenkomsten en tot de op het program- spoorslag tot de voortzetting van den kamp, die meet ma aangewezen feestelijkheden. Ook bestaat gelegen- bekroond met de volledigste en opperste zegepraal. heid om lid te worden van de sedert het Congres De Regelings-Commissie Vertrouwt dat dit Con- van 1908 gestichte Congresvereeniging; men verbindt gres aan het doel zal bean:woorden dat er van te zich in dat geval, tot het lidmaatschap van e k vol- verwachten is en durft dahrom rekenen op de hulp gend Congres, telkenmale tegen betaling van 5 frank of en de medewerking van alle Nederlanders; ze richt 2.50 gulden, en men verwerft daardoor stemrecht. haar oproep tot toetreding aan alle stamgenooten in Wie als begunstiger van het 32e Congres verlangt in- Holland, Vlaanderen en Overzee; ze durft rekenen geschreven te worden, betaalt 25 frank of 12 53 gul- op de vertegenwoordiging van al de Vereenigingen den. Voor de Congresleden zal de Regelings-Com- die wenschen te werken ten bate van het Nederland- missie vermindering van vervoerprijzen trachten te sche ras; ze verhoopt de tegenwoordigheid van al verkrijgen. de kunstenaars van Holland en Vlaanderen, van al de werkers op intellektueel gebied, van al de leiders en Neerlandia wekt reeds nu alle leden van het A. van al de kampioenen der Nederlandsche stambe- N. V. die daartoe in de gelegenheid zijn, hun zomer- weging. uitstapjes zoo te bepalen, dat ze de laatste week van Opgaaf van punten ter bespreking, van aan het oor- Augustus kunnen vertoeven deiel der vergadering te onderwerpen voorstellen, ...aan de wilde Schelde vragen, stellingen, verhandelingen, enz., wordt inge- Daar rijst de Kunstenstad, wacht voor 1 Juni 1912, aan 't adres van den Alge- Tresoren puur en milde meenen Secretaris, A. de Ridde r, De Ke ij s e r- Houdt z'in haar steenen schrijn gevat. 74 NEERLANDIA. Binnenplaats van Plantin Moretus te Antwerpen. De Nederlanders in het buitenland vooral mogen Bet derde Groot-Nederlandsch zich laten verlokken er heen te komen. Studentencongres te Leuven Wij laten hier volgen een overzicht van alle Ned. 17-19 Februari. Congressen met plaats en jaartal: Ten derden male dus heeft het Groot-Nederlandsch Het lste Congres werd gehouden te Gent in 1849 Studentencongres plaats gehad en ditmaal te Leuven, 2de . . . Amsterdam . 1850 de oudste Universiteitsstad van Belgie. En gezien ? 3de . . . . . 1851 de omstandigheden waaronder het gehouden werd, 4de . . . . Utrecht . 1854 mag het als het merkwaardigste der drie Groot-Neder- . 5de . . . Antwerpen . 1856 Nederlandsche Studentencongressen gelden. Toen het . Ede . >> ?'s-Bosch ?1860 eerste dier Congressen in Januari 1910 te Antwer- 7de . . . Brugge ?1862 pen bijeenkwam en er tot de stichting van het . . . . Rotterdam . 1865 Algemeen Nederlandsch Studentenverbond moest wor- 9de . . . . . den overgegaan, heerschte er in zekere studentenkrin- lode V >> ?Den Haag . 1868 gen wel eenigszins twijfel of men het gewenschte doel llde . . . . 1869 zou bereiken. De Katholieke Vlaamsche studenten wa- 12de . . Middelburg . 1872 ren op dat Congres niet in grooten getale aanwezig . 13de . Antwerpen . 1873 en men was niet zonder vrees, dat zij, zoo niet een . . . . ?1875 vijandige, dan toch een afwachtende houding zouden . . . . . . 1876 hebben aangenomen, omdat hun van hooger hand een . >> >> >> )) Kampen ?1878 wenk zou zijn gegeven, dat de toetreding tot een der- 17de . . . . . gelijk Verbond van de Leuvensche studenten, juist . 18de . . . Breda . diegenen zonder wie een Algemeen Nederlandsch Stu- 19de . . .?1884. Brugge dentenverbond een onvolledig karakter zou gehad heb- . . . . . Amsterdam ?1887 ben, als ongewenscht zou worden beschouwd. Maar . 21ste . . . . Gent ?1891 August van Cauwelaert, dezelfde die thans met zoo- . . . Arnhem . veel beleid het laatste Congres heeft geleid, zag het ? 23ste . . . als de natuurlijkste zaak der wereld aan dat Leuven ? 24ste . . . . . 1897 in dit opzicht aan zijn plicht niet te kort kwam en . . . ?Gent ?1899 in dit Verbond de plaats kwam bekleeden, die het als 26ste . . . . Nijmegen ?1901 van zelf was toegewezen. En, achteraf beschouwd, 27ste . . . . ?1902 had men zich kunnen afvragen of wel een reden had 28ste . . Deventer ?1904 kunnen bestaan, waarom de Leuvensche studenten, 29ste . . . Brussel 1906 die reeds zooveel bewijzen van krachtdadige Vlaamsch- ?30ste . . . . . 1908 gpzindheid, van onwrikbaar stambewustzijn en kra- 31ste . . . ?Maastricht ?1910 nig+ nationaal gevoel hadden geleverd, zich thans NEERLANDIA. 75 maar een oogenblik, om welke oorzaak dan ook, bond", handelde over „Belgisch-Hollandsche econo- hadden kunnen genoopt voelen om niet mede te wer- mische belangen", betoogde dat Nederland en 13elgie ken aan de stichting van een organisme, dat geroe- elkander op economisch gebied aanvullen en dat een pen scheen om de betrekkingen tusschen Noord-Ne- volkomen verstandhouding tusschen beide volkeren in derland en Vlaanderen zoo sterk te bevorderen. alle opzichten gewenscht is. Lodewijk de Raet, zon- En thans werd het derde Congres gehouden in de dee de groote moeilijkheden te verbloemen die aan stad, waar voor enkele jaren, op hooger bevel, het het vraagstuk verbonden zijn, drukte de hoop uit, dat Vlaamsch Studentenverbond werd ontbonden, doch de beide landen eens tot een wederzijdsche erkenning waar ook, ter gelegenheid van de feesten ingericht bij van elkanders universitaire diploma's zouden komen. den vijf en zeventigsten verjaardag van de Hooge- Men mag dus zeggen dat de Congresatmosfeer be- school, die gedenkwaardige betooging der studenten zwangerd was met den wensch om de grootst moge- ten voordeele van de vervlaamsching van het Hooger lijke toenadering tusschen Noord-Nederland en Vlaan- Onderwijs plaats had. En wij hebben gezien hoe het deren te zien tot stand komen. Katholiek Vlaamsch Hoogstudentenverbond, wij zul- Het behoeft nauwelijks te worden gezegd, dat de len niet zeggen herleefd is, want het is nooit ge- vervlaamsching van het hooger onderwijs en in het storven, weer zijn vroegere plaats heeft ingenomen, bijzonder die van de Gentsche Hoogeschool een van hoe het vaandel van het Vlaamsch Verbond weer zijn de lonten was die telkenmale de geestdrift deed op- banen ontplooid heeft en zijn muziekkorps op nieuw vlammen en het mag bijna van zelf sprekend heeten zijn tonen heeft laten weerklinken. dat een dagorde, waarbij de vervlaamsching dier Hoo- Ja, er is in korten tijd veel veranderd. De hoo- geschool gevraagd werd, als zijnde in het hoogste gere geestelijkheid, die nog zoo heel lang niet gele- belang van heel den Nederlandschen slam, onder da- den, in een beroemd geworden brief, zich tegen een verend applaus werd aangenomen. Had men niet hooger onderwijs in het Nederlandsch had uitgespro- meermalen tijdens den duur van het Congres opge- ken, heeft sindsdien ingezien, en men kan Naar daar- geven van het hoogtepunt waarop de Noord-Neder- voor slechts hulde brengen, dat zij zich vergist had landsche wetenschap stond, waarvan de vijf Neder- en sedert October 1911 is het juist de Leuvensche landsche Nobelprijzen een klinkend bewijs waren! Hoogeschool, die in de faculteiten der Wijsbegeerte, En zoo werd dit Congres de uiting van een alge- der Rechten, der Natuurwetenschappen en der Ge- meen long Nederlandsch gevoel, manneIljk zoowel neeskunde twee Nederlandsche leergangen heeft inge- als i vrouwelijk, ,Noord-Nederlandsch, evengoed als richt. En de bisschop van Brugge moge nog al eens Vlaamsch en Zuid-Afrikaansch, katholiek evenzeer als zijn vrees uitdrukken over het inzijpelen der Neder- liberaal, vriendelijk bejegend door de meest gezag- landsche gedachten en aan zijn priesters het bijwonen hebbende personen in de katholieke Belgische wereld. van vergaderingen, ten voordee1-2 van de vervlaam- Met dit alles voor oogen mag men gerust zeggen, sching van het hooger onderwijs belegd, verbsieden, dat het Groot-Nederlandsche ideaal door het Con- het gebeurde te Leuven is daar om te bewijzen, dat gres te Leuven een flinken stap vooruit heeft gedaan. niet heel de hoogere geestelijkheid het daarmede eens is. Dat het groot auditorium van het Pauskollege voor de vergaderingen van het Congres werd afgestaan, is een felt, dat client aangestipt te worden in de ge- Iets naar aanleiding van Professor Bolland's schiedenis van de Vlaamsche Beweging en dat het voordrachten in Vlaanderen: Congres door de academische overheid officieel werd Nederlandsch nationaal gevoel. ontvangen is niet minder merkwaardig. Tot nog toe was zoo lets nooit het geval geweest. En wanneer (Van de Vlaamsche redactie). wij daar dan bijvoegen, dat de rector magnificus, Wij hoeven het bier niet te verbloemen, omdat het Mgr. Ladeuze, zelf een Waal nochtans, uit eigen zak toch immers de uiting van de waarheid is, maar de een geldelijke toelage aan het Congres schonk, dan voordrachten van Professor Bolland in Vlaanderen, mogen wij uit dit alles afleiden, dat de Groot-Neder- hebben bij zijn toehoorders niet altijd een even on- landsche Studentenbeweging door de academische verdeelde instemming gevonden. Naast het vele uit- overheid met sympathie bejegend wordt. stekende dat zij behelsden, en waaraan men dan ook En aan die beweging namen ditmaal deel, ander zijn waardeering niet heeft onthouden, gaven zij toch merkwaardig feit, een aantal vrouwelijke studenten op meer dan een punt aanleiding tot opspraak. Men uit het Noorden gekomen, om te bewijzen, dat ook stelde o. a. de vraag waarom Bolland zoo te keer zij belangstellen in het streven van al degenen die ging tegen de verfransching van de Vlamingen, tegen ijveren voor de bevordering van de Groot-Nederland- hun gebrek aan nationaal bewustzijn, aan stamtrots, sche wetenschap, van het Groot-Nederlandsche stam- terwijl toch zijn eigen landgenooten in dat opzicht bewustzijn, van het Groot-Nederlandsch ideaal in zijn soms even schuldig, ja, zelfs schuldiger zijn dan de meest uitgebreide beteekenis. Vlamingen. Het is waar dat Bolland in zijn tweede Men mag zeggen, dat de belangstelling voor dit voordracht op deze opmerking geantwoord heeft dat Congres algemeen was; van alle kanten uit Noord hij te gelegener ure den Noord-Nederlanders in hun en Zuid waren de studenten toegesneld, Noord-Ne- eigen land wel eens de waarheid zou zeggen en wan- derland, Vlaanderen en Zuid-Afrika waren vertegen- neer daar zijn zweepslagen zoo striemend zullen klin- woordigd; bij de ontvangst door de academische ken als het bier het geval geweest is, dan kan men overheid waren een twintigtal hoogleeraars van Leu- zeker zijn, dat de menschen ook daar zullen opsprin- ven aanwezig en broederlijk wapperden de vlaggen gen zooals zij het bij ons gedaan hebben. der katholieke studenten naast die van de liberale. Maar intusschen had hij toch reeds in Vlaanderen Belangwekkende redevoeringen werden op het Con- zelf zoo een hartig woordje, waarvan hij het geheim gres uitgesproken en behartenswaardige woorden weer- bezit, aan de zoo talrijk bij ons gevestigde Noord- klonken er. De student Jan te Winkel van Amsterdam Nederlanders kunnen toesturen en bun eens kunnen bracht deverheugende tijding, dat onder de studen- wijzen op hun bijna algemeen heerschend gebrek aan ten van zijn hoogeschool een sterke neiging bestond nationaal gevoel en aan liefde voor hun eigen taal. oni de Vlaamsche Beweging te steunen. Professor Wij weten wel dat men ons hierop zal antwoor- Verriest betoogde de noodzakelijkheid van een dege- den dat de Noord-Nederlanders zich, als buiten1an,- lijke Nederlandsche opvoeding voor de Vlaamsche ders, niet met de Vlaamsche Beweging kunnen be- vrouw. Dr. J. Persijn sprak over „de student in de moeien. Maar dat wordt ook door niemand gevraagd. Europeesche letterkunde" en professor Van der Essen Men begrijpt zeer goed, dat vreemdelingen, die de over „Het ontstaan der Universiteit". De heer Leo cr astvrijheid in een land genieten, zich niet met de Meert, voorzitter van het „Vlaamsch Handelsver- inwendige aangelegenheden van dit land kunnen in- 76 NEERLANDIA. laten. Doch er is een onrechls'reeksche wijze om dit de schooloverheid dienen aangewend te worden om te doen, die niemand hun kan ten kwade duiden, verbetering in dien toestand te brengen. Maar zelfs die niet alleen als een sterke steun zou kunnen gel- dat gebeurt niet. den, aan de Vlaamsche Beweging verleend, maar Wanneer men de prachtige Duitsche en Fransche die tegelijkertijd ter eere zou strekken van hen zelf. scholen te Brussel of te Antwerpen met haar hon- In den grond is de zaak zoo eenvoudig mogelijk: derden leerlingen, vergelijkt met de armtierige Neder- wat men van hen vraagt is, dat zij zouden leven, landsche Christelijke school te Brussel, dan moet men dat zij zich zouden gedragen, dat zij zouden hande- toch bekennen, dat die vergelijking niet ten voordeele len als ware Nederlanders, die hun taal lief hebben, van de Nederlanders Myatt. In het Mei nr. van Neer- onder welke omstandigheden ook, die alles dcen wat landia 1911 verscheen een cpri eping t, t de Groot- zij kunnen om die taal hoog te houden, te versprei- Nederlandsche wereld om geldelijken steun vragend den, te bevorderen, die trotsch zijn op hun stam en voor het Nederlandsch onderwijs in Belgie. Wij ge- hun yolk en in geen enkel geval dien stam en dat ven te raden hoeveel Groot-Nederland daarvoor yolk verloochenen. heeft over gehad ? Alles bijeen... vijftien gulden, En wanneer veel Noord-Nederlanders nu eens tot waarvan 10 gulden gekomen zijn uit Scerabaia en inkeer van zich zelf kwamen, zouden zij dan werke- 5 gulden uit Sumatra. En de Nederlandsche school lijk, met de hand op het hart, in gemoede kunnen te Antwerpen, al draagt zij ook geen naticnaal verklaren, dat zij zich in dit opzicht nets te ver- Hollandsch karakter, alhoewel het onderwijs er wijten hebben ? door een Noord-Nederlander verstrekt wordt en het 0, wij weten wel welk antwoord ons daarop zal onderricht er geheel op Nederlandsche lest geschoe'd worden gegeven. Men zal spreken van verschil in be- is, bevat onder haar leerlingen slechts een enkel schaving en ontwikkeling tusschen Noord-Nederlan- Noord-Nederlandsch kind. Wat erger is, niet alleen ders en Viamingen, men zal zeggen dat men wel van werd zij, op zeer weinige uitzonderingen na, door het Nederlandsch, niet van het Vlaamsch houdt. Al- de Noord Nederlanders met de kcels'e onverschill'g- les goed en wel! Wij zullen in dit artikel daarop heid bejegend, doch bij de meest gezaghebbende per- niet verder ingaan; wij doen dit wel eens la'er, liefst sonen van de kolonie, tot zelfs bij degenen die het wanneer een Noord .Nederlander eens op deze krcnijk goede voorbeeld zouden moeten geven, stuitte zij af zal heibben, geamtwoord en ons klaar en duidelijk, op een onberedeneerde, moedwillige vijandschap. En met deugdelijke argumenten zal hebben medegedeeld nochtans is de taal, welke daar onderwezen werd, waarom zijn landgenooten niet van het Vlaamsch en die „vilaine langue" waarin zij zelf het best hun ge- van de Vlamingen houden, waarom de niet Be- dachten kunnen vertolken. weging, de uitzonderingen natuurlijk met te na ge- Maar wij zullen niet bitter worden. Wij kunnen sproken, hun sympathie niet wegdraagt en waarom toch immers geen ijzer met handen breken, vooral zij zich, vooral in het buitenland, zoo dikwijls slechte wanneer dit ijzer de kracht van de koppigheid of van Nederlanders betoonen. de onverschilligheid heeft. Te Antwerpen is de Nederlandsche kolonie 16 000 Is het koppigheid of onverschilligheid, misschien personen sterk; te Brussel 8000, maar men kan zeg- ook wel een soort van deftigheid of „chic", van wege gen dat men noch in de eene noch in de andere de Noord Nederlanders, die Vlaamsche steden bewo- stad veel van de aanwezigheid van zoo een talrijke nen, om maar steeds hun adres in het Fransch op schaar Nederlanders merkt. Wanneer zooveel men- te geven ? Is het ook daaraan le wijten, dat zij liefst schen van een nationalitieit in een stad verblijven, in de winkels van Vlaamsche steden Fransch spreken, is het allicht te verwachten dat het openbaar leven niet beseffende dat als zij hun eigen taal gebruikten in die plaats daarvan eenigszins den stempel draagt. zij, de Nederlandsche of de Vlaamsche Beweging cn- In de beide steden bespeurt men wel de aanwezig- willekeurig een grooten dienst zouden bewijzen; dat heid van Duitschers en Franschen; die van de Ne- zij hetzelfde zouden doen, door van hun leveranciers derlanders moet men dikwijls zoeken. Zeker, enke e Nederlandsche facturen, rekeningen, brieven te vragen. Nederlandsche vereenigingen bestaan er wel; te Brus- Dit alles moge zijn wat het wil, gebrek aan na'io- sel heeft men ook een Nederlandsche Kamer van naal bewustzijn is het stellig. En is het ook geen Koophandel, maar zij dragen niet veel bij tot de in- staaltje van geringe nationale fierheid, het antwoord standhouding van het zelfbewustzijn der Nederlanders dat verscheidene Nederlandsche Ministers aan het Te Antwerpen kan men uit den Fr a n s c h e n titel Hoofdbestuur van ons Verbond gezonden hebben, op van een levensverzekering-maatschappij opmaken, dat de vraag om het Nederlandsch te gebruiken in de di- zij van Nederlandschen oorsprong is. plomatische betrekkingen met die landen, waar onze Wij willen dit alles zelfs als van ondergeschikt be- taal als officieele taal erkend is. (Zie Neerlandia van lang beschouwen. Maar het beste bewijs hoe wei- Februari j.l.) ? In dit antwoord beet het dat het nig nationaal onze in Vlaanderen verblijvende Noord- Fransch de taal van de diplomatie is en dat de om- Nederlanders voeen, vinden wij in de oms andigheid, standigheid, dat het Nederlandsch een van de officieele dat zij niet eens de noodzakelijkheid beseft hebben talen van een vreemd land is, niet als aanleiding kan om, op het voetspoor van Duitschers en Franschen, gelden om van het oud gebruik af te wijken. een eigen nationaal-Nederlandsche school in het leven Dat het Fransch de uitsluitende taal van de diplo- te roepen. Wanneer zij op dit verwijt antwoorden, matie geweest is kan misschien vroeger eens waar dat zij er de behoefte n'et toe gevoelen, dan veroor- geweest zijn, alhoewel wij ook daaraan twijfelen In deelen zij met een zich zelf. Steen en been kan men ieder geval is dat nu n'et meer zoo. En de Neder- ze soms hooren klagen over het leelijke, platte landsche Ministers, die natuurlijk wel de groote uit- Vlaamsch, dat op de Belgische scholen onderwezen gave: „Nouveau recueil general de trait6s" kennen, wordt, waarmee zij volstrekt niet heelemaal ongelijk behoeven deze slechts even op te s1aan om zich van hebben. Zij trekken echter uit dit felt het gevolg, dat het tegendeel te overtuigen. Zij zullen dan zien dat het dan maar beter is om hun kinderen geen Vlaamsch de diplomatie nog andere talen dan het Fransch ge- te laten leeren, zoodat zij ze of in de Fransche af- bruikt. Eenige voorbeelden ? Voor tractaten, verdra- deeling der Belgische openbare scholen de lessen la- gen of verklaringen gesloten of gewisseld tusschen ten bijwonen, of naar een vreemdelingenschool, bij Belgie en Duitschland bezigde men Dui sch en Fransch: voorkeur de Duitsche, zenden. Voor ieder nationaal tusschen de Vereenigde Staten en Nicaragua of voelenden persoon zou de logische gevolgtrekking een Mexico Engelsch alleen; tusschen Duitschland en geheel andere geweest zijn: n 1. de opriching van Oostenrijk Duitsch; tusschen Spanie en Engeland een Nederlandsche school Of de ondersteuning van Spaansch en Engelsch; tusschen Brazilie en Chili een bestaande leerinstelling. did het meest aan hun Spaansch alleen; tusschen Frankrijk en Marokko: opvattingen beantwoordde In ieder geval, endit zou let wel, Fransch en Arabisch; tusschen Spanie en wel het allerminste geweest zijn, handen pogingen bij Salvador Spaansch alleen; in het algemeen wordt het NEERLANDIA. 77 Duitsch gebruikt tusschen de landen waar het Duitsch vendien staat muzikaal Holland m. i., vooralsnog de heerschende taal is. hooger dan muzikaal Vlaanderen, en het nit Neer- Men kan dus uit deze kleine opgave afleiden, dat landia bekende: „Holland op zijn malst" is nog het Fransch, de alleen zaligmakende diplomatische veel te veel van toepassing op onze eigen muziek- taal, stilaan een legende aan het worden is, waar- toestanden dan dat we er aan zouden kunnen ?en mee men best gedaan had om niet te schermen. mogen ?denken voor anderen in de ores te sprin- En welke kan dan wet de reden zijn waarom Ne- gen. derland zijn eigentaal niet wit gebruiken, wanneer Het ligt dus meer op o n z en weg te trachten het dit, zonder ook maar eenigszins aan den goeden Hollandsche componisten in Viaanderen dan Vlaam- gang der zaken te schaden, kan doen ? Indien het sche in Holland bekend te maken. Nederlandsch geen diplomatische taal is, dan moet BERNARD ZWEERS. men er maar een diplomatische taal van maken. Het Amsterdam, Febr. 1912. was het wel nog zoo heel lang niet geleden in... Japan. Niemand zal het de Nederlandsche Regeering kwalijk nemen, dat zij in haar betrekkingen met Bel- gie of met de Zuid-Afrikaansche Staten onze taal bezigt en iedereen zou het hebben toegejuicht als een hewijs van goed begrepen nationalen trots en van ka- Buitenland rakter, als een daad van mannelijke flinkheid, indien uit den mond van de Nederlandsche Regeering ge- klonken had: „Het Nederlandsch is net zoo gced als het Arabisch en het Spaansch geschikt om als diplo- matische taal te worden aangewend, en daarom zul- Leipzig. len wij het in het vervolg gebruiken waar het maar eenigszins mogelijk is." Uit het jaarverslag van den Afdeelingssecretaris, Dit woord hebben wij niet vernomen; integendeel, den heer 0. Rompelman: men heeft zoo iets als een „non possumus" uitge- sproken. En stellig, dergelijke feiten, evenals de hou- Het verslag begint met de klacht, dat de beginse- ding in 't algemeen van de meeste Noord-Nederlan- len van het Verbond, die eigenlijk elk Nederlander, ders zooals wij die hooger hebben gekenschetst, zijn 't zij man of vrouw, belang moesten inboezemen, bij velen niet bekend zijn of geen weerklank vinden. niet van aard om de sympathie van de Vlamingen In de stichtingsvergadering (3 Dec. 1910) traden voor hun zoogezegde Noorderbrceders te bevorderen. 11 leden toe. Thans telt de Afdeeling 17 leden. Voorts zegt het verslag: Wij hebben getracht door een leesgezelschap meer Vlaamsche muziek in Nederland. eenheid en een sterker band te verkrijgen, de deel- In het weekblad Van Onzen Tijd kwam in het be- neming was echter zoo gering, dat ook dit werk voor- gin van Februari een opstel voor over Vlaamsche loopig moest geschorst worden. Muziek, door Ruth Klop Jr. In dit artikel vonden Eene betere verbinding tusschen de Nederlanders wij 0. a. de volgende zinsneden: in Leipzig zou misschien kunnen ontstaan, indien Nederland door een Nederlander als consul was ver- „Over het algemeen worden de Vlaamsche kunste- tegenwoordigd. Van den aanwezigen consul kunnen naars door hun landgenooten weinig gewaardeerd: wij natuurlijk niet te veel, daar hit Duit- het is misschien daar aan te wijten, dat de Neder- scher is. Evenwel heeft hid zich tot steun bereid ver- landers zoo slecht bekend zijn met wat hier wordt klaard en is begonnen met donateur te worden met voortgebracht. eene gift van Mk. 100.? N; g een ander donateur „Het is zoo zeer in Holland een axioma gewor- hebben wij gevonden in den heer Dr. F. 0. Jummel den, dat wat op muzikaal gebied niet uit Duitsch- met een jaarlijksche bijdrage van Mk. 10.? landkomt, vrij zeker uit den booze is (volgens den Ondersteuning ondervinden wij bij voortduring van schrijver), dat het moeilijk is belangstelling te wek- het Hoofdbestuur van het A. N. V., in 't bijzonder ken." door ons te voorzien van propaganda-materiaal. Bo- Naar aanleiding dier regelen hebben wij ons ge- vendien heeft het Verbond besloten ons de voor het wend tot onzen Nederlandschen toondichter, den jaar 1911 verplichte bijdrage te schenken. Het bestuur bestaat thans uit de heeren: Otto heer Bern. Zweers, die zoo welwillend was ons in Rompelman, voorzitter en waarn. secretaris; H. H. antwoord het volgende te schrijven: ter Meer, pennin,gmeester; N. Jacobs. Geachte Redactie. Dat de Vlaamsche (toon)kunstenaars door hun Hamburg. landgenooten weinig worden gewaardeerd, kan ik niet zoo grif toegeven. Het bestuur van de Nieuwe Nederlandsche Vereeni- Er is, hier in Holland, voor eenig Hollandsch com- ging, in het laatst van Februari te Hamburg gesticht, ponist nooit zooveel reclame gemaakt als in Vlaan- bestaat uit de heeren: H. Hischem011er, voorzitter; deren b.v. voor Peter Benoit. En hoewel widen G. I. P. van de Velde, onder-voorzitter; F. D. Rincker, le A. Heinze en H. F. R. Brandts Buys zich er, inder- secretaris ; G. Olie, 2e secretaris ; A. Buza, pen- tijd, veel moeite voor gegeven hebben is Benoit s ningmeester; L. A. Driessen, J. L. van der Schalk muziek hier nooit doorgedrongen en zal ze het, men- en P. J. van Rees, commissarissen. schelijkerwijs gesproken, ook nooit doen. De Vereeniging heeft in het midden der stad, Gan- Dat de Vlaamsche muziek hier niet aarden wil, semarkt 53, boven een groat koffiehuis een ruim lo- moet m. i. een andere oorzaak hebben dan die de kaal gehuurd, ingericht geheel naar de eischen des heer Klop onderstelt. Aan. onze ?z. i. ?Duitsche tijds. neigingen ligt het zeker niet. We doen tegenwoor- De Vereeniging is opgericht met het doel de Ne- dig aan „Fransche visie" en óók aan andere; b e- derlandsche belangen op elk gebied te bevorderen, halve aan de eenig noodige: „de Holland- o. a. door het gevoel van bijeen te behooren bij Ne- sche". derlanders en stamverwanten in den vreemde aan te (Gelukkig is er kentering, maar niet ter aller- kweeken, het verrichten der werkzaamheden van een hoogste plaatse). Nederlandsche Kamer van Koophandel, voor zoover Het hemd is nu eenmaal nader dan de rok. Bo- daartoe aanleiding bestaat, het steunen van Neder- 78 NEERLANDIA. landsch onderwijs aan Nederlandsche kinderen, het lichtbeelden over Togo gaf, welke zeer interessant geven van inlichtingen e. d. was en druk bezocht werd. De Nederlandsche vice-consul, de heer J. E. Schuur- Daar onze eere-voorzitter, de beer Consul Von man, is eerelid. Droning, door ongesteldheid zijne funktie niet langer Het secretariaat is gevestigd Catharinenbriicke 1. kon waarnemen, werden door ons Dagel. Bestuur, de Moge deze vereeniging zich spoedig als Zelfstan- noodige stappen gedaan om een Hollander als Con- dige Afdeeling bij het A. N. V. aansluiten. sul in Bremen benoemd te krijgen en mocht het Da- gel. Bestuur de voldoening genieten, dat de door hen aan H. M's. Regeering voorgestelde candidaat, Bremen. ons medelid, de heer Heinen, als Consul der Neder- Verkort jaarverslag over 1911. landen benoemd werd, eene benoeming die algemeen onder de Nederlanders in Bremen met vreugde be- 1911 is een jaar van bloei geweest, waarin de har- groet werd. mome en de gezelligheid onder de leden meer dan H. F. W. PERIZONIUS, le seer. te voren heerschten. Met 36 leden begonnen, traden in den loop van Parijs. 1911, 15 nieuwe leden toe, terwijl wij 19 leden ver- loren, verreweg de meeste door vertrek of terug- Het jaarverslag van de Nederlandsche Kamer van keer naar het vaderland, zoodat het jaar 1912 met Koophandel te Parijs maakt met voldoening gewag 32 ' leder' began. Het ledental is dus niet vooruit- van de uitbreiding van het ledental. In den loop van gaande, doch daarentegen kan een geregelder bezoe- 1911 zijn 26 firma's of personen als lid aangenomen, ken der Clubavonden geconstateerd worden. zoodat bij de intrede van 1912 het aantal 208 be- In het afgeloopen jaar werden 6 algemeene verga- draagt. deringen gehouden, waarop de belangen der Club ter Melding wordt gemaakt van de door den handel sprake kwamen. zeer gewaardeerde pogingen om de postverbinding De Clubavonden werden geregeld op Maandag in met Nederland te verbeteren. Betreurd wordt, dat hetzelfde lokaal in Restaurant Hohenzollern gehouden de verkregen, regeling, voorloopig tenminste, stoor- en de stemming die onder de leden heerschte, was nis ondervindt door verandering in den treinenloop steeds gezellig. in Nederland. Toch geeft het bestuur der Kamer de Buitengewone bijeenkomsten werden gehouden bij hoop niet op, ook in den tegenwoordigen toestand gelegenheid van de veering der verjaardagen van H. verbetering te zien brengen. M. de Koningin en van Prinses Juliana; de leden De bemoeiingen van de Kamer cm meer gemak te kwamen in beide gevallen in het versierde lokaal bij- verkrijgen op de nachttreinen Parijs—Nederland zijn een, waar onder muziek en dans, afgewisseld met niet geheel en al zonder resultaat gebleven. voordrachten, in prettige stemming fe.estgevierd werd. Met begrijpelijke voldoening maakt het verslag ver- In den Carnavalstijd werd ook een zoogenaamd der gewag van de tot standkoming der reeds zoo Kappenfest met vrij bier gegeven, dat zeer in den lang gewenschte telefonische verbinding tusschen Ne- smaak viel, terwijl in Juni de Club een dag naar derland en Frankrijk. buiten ging, waaraan meer dan 30 personen deel- namen. Jaarverslag uit Siam over 1911. Den volgenden avond werd onzen vertrekkenden voorzitter Lion eene bronsfiguur aangeboden, bene- Het groepje Verbondsleden vermeerderde met eenige vens eene groote photographie van alle leden die nieuwe leden, doch verminderde ten gevolge van het den vorigen dag met hemop den „Ausflug" waren overlijden van een der leden, terwijl een ander naar geweest, en wel ter herinnering en als blink van elders verhuisde. waardeering voor alles wat hij voor de Club ge- Binnenkort staat het vertrek van nog meer leden daan heeft. te verwachten, waardoor ons aantal tot slechts vier Ook het St. Nicolaasfeest slaagde uitstekend en na- leden zal zijn teruggebracht. dat de kinderen door St. Nicolaas, die vergezeld van Deze vier leden zullen dan tevens bijna de geheele zijn zwarten knecht verschenen was, onthaald en met Hollandsche Kolonie uitmaken. geschenken verblijd waren, bleven de ouderen nog Het aantal Nederlanders te Bangkok gevestigd, be- urenlang gezellig bijeen. droeg op 1 Jan. 1912 slechts tien mannen, dat der Onder hen die wij in 1911 ook als lid verloren, Belgen beliep acht mannen. Alhoewel de meesten van moet de heer Porrenga genoemd worden, die na lang- deze laatsten Vlaamsche namen hebben, zijn zij he- durige ziekte in het najaar overleed. De overledene laas met de Nederlandsche taal heel gebrekkig of in was eenige jaren penningmeester van de Club ge- het geheel niet bekend. weest en werd door verscheidene bestuurs- en ge- Voorheen was het aantal Nederlanders en Belgen wone leden grafwaarts geleid, terwijl de Club een veel belangrijker, de eersten waren voornamelijk in krans op de kist deed leggen en een schrijven van het Siameesche Irrigatie Department werkzaam, ter- rouwbeklag aan de weduwe richtte, hetwelk met een wijl de laatsten als raadslieden en bij de reorganisa- dankbrief beantwoord werd. tie der rechtspraak werkzaam waren. De boekerij der Club kon zich helaas niet in een Doordien vele Maleiers en Chineezen zich. uit Ned. druk gebruik verheugen, niettegenstaande wij in het Indie komend, in Siam vestigden, beloopt het aantal voorjaar een 150-tai nieuwe boeken van het Alg. Nederlandsche onderdanen eenige duizenden. Ned. Verbond kregen. Sinds eenige jaren is het aantal Nederlandsche in- Door de dames in hoofdzaak, werd besloten een genieurs, bij de Irrigatie werkzaam, achteruitgaande. speelkas op te richten, waarin de winst van gezel- De vertrekkenden werden.-if in het geheel niet of schapspelen enz. gestort werd; de opbrengst daar- door Siameezen en Denen vervangen. van stelde haar in staat om in de maand April het De meeste handelshuizen te Bangkok zijn Engelsch bestuur bij monde van mevr. Perizonius een schild en Duitsch. Ook bestaan er Zwitsersche Deensche, aan te bieden in de nationale kleuren met opschrift, Italiaansche, Fransche, Belgische en Japansche fir- om aan de voorpui van het Restaurant Hohenzollern ma's. De kleinhandel is hoofdzakelijk in handen van bevestigd te worden, opdat het de aandacht zou trek- Chineezen en Indiers. Drie filialen van groote En- ken, dat het Clublokaal der Hollandsche Club daar gelsche en Fransche bankinstellingen zijn bier geves- gevestigd is. tigd. Er bestaat een directe stoomvaartverbinding Eu- Te vermelden valt nog, dat op 20 Maart de heer ropa-Bangkok. (De East Asiatic Co. Ltd., gevestigd Spies, Missionaris uit Duitsch Z.-W.-Afrika in ons te Kopenhagen). Verder geregelde lijnen op Singa- lokaal voor leden en genoodigden eene lezing met pore, Hong Kong en Java. NEERLANDIA. 79 Het moet verwondering baren dat nog geen enkele P.S. Juist even voor het verzenden van dit ver- Hollandsche firma in Siam is gevestigd. Reeds wor- slag bereikte mij van den Consul het verzoek om den vele goederen met succes door vreemde firma 's hem wel inlichtingen te willen verschaffen op een vanuit Holland ingevoerd. Een Hollandsche in- en door den Minister van Buitenlandsche Zaken gestelde uitvoerhandel zott bijna zeker met voordeel werk- vraag om opgave te doen van de alhier gevestigde zaam kunnen zijn, ook, in verband met de nabijheid Nederlandsche handelshuizen en van Nederlandsche der Hollandsche kolonien. onderdanen die met de leiding van vreemde handels- Het zij nog opgemerkt, dat de Siameesche statistie- huizen zijn belast. ken van invoer van weinig waarde zijn en de cijfers (Ten opzichte van Para kan gerust gezegd wor- van invoer uit Holland waarschijnlijk niet onbelang- den, dat de put gedempt wordt nadat het kalfje ver- rijk beneden de werkelijkheid. dronken is). W. BL ANKW A ARDT, B a n g k o k, Jan. 1912. Vert. A. N.V. PerziU. Uit het jaarverslag 1911 van onzen vertegenwoor- Jaarverslag uit Path over 1911. diger, den beer J. P. de Hoog: Was het, door gemis aan voldoende gebeurtenissen, Het jaar 1911 bracht eene bijzondere verandering niet de gewoonte dat ondergeteekende een jaarver- te weeg. Voor het eerst namelijk, sinds vele jaren, werd slag van zijne werkzaamheden indiende, het afgeloo- de vertegenwoordiging der belangen van de Nederland- pen jaar 1911 stelt hem echter alsnu daartoe in de sche onderdanen gedurende de afwezigheid van den gelegenheid. Gezant aan een Nederlander, den vertegenwoordiger Evenals in de vorige jaren kwamen verschillende van het Al g. Ned. Verbond te Teheran, opgedragen. verzoeken om inlichtingen in, betrekking hebbende op Vroeger beyond zich deze waarneming in handen der den handel, de mogelijkheid tot het verkrijgen van Russische Legatie. betrekkingen, enop familieaangeegenheden. Steeds zijn Door de vele politieke woelingen heeft de handel deze zoo volledig mogelijk beantwoord geworden. gedurende het jaar 1911 zeer geleden en zelfs op In Maart vertrok de heer Gustav Gruner, Con- heden kan men nog niet vaststellen, hoelang deze toe- sul der Nederlanden, om zich voor goed in Europa stand nog zal aanhouden. De werkzaamheden waren te vestigen en werd in diens plaats de heer Franz natuurlijk ook daardoor zeer belemmerd. Het aantal Berringen benoemd, waardoor het streven van het leden bleef onveranderd. Verbond en de wenschen van de leden der Tweede Kamer, om, waar Nederlandsche onderdanen zich bevinden die in aanmerking kunnen komen voor Angola. eene benoeming tot Consul, over het hoofd werden Uit een brief van onzen vertegenwoordiger, den gezien. heer P. van der Smit: Immers zijn zoowel de heer Gruner als Berringen, beiden van vreemde nationaliteit. Het ledental onderging geen verandering. Ik bracht Steunend op een 20-jarig verblijf in den vreemde met mijn familie een kort bezoek aan het vaderland, kan ik als inijne ervaring hier mededeelen, dat deze ook in het belang miner zaken. daden geen ander gevolg hebben dan de Nederland- Hollandsch onderwijs wordt door geen enkelen ge- sche onderdanen van hun land te vervreemden en wel studeerden onderwijzer gegeven dan alleen aan de om de volgende overbekende redenen: kleurlingen-pemeente bij Que. 10. Een vreemdeling, benoemd tot Nederlandschen Enkele Boeren families trokken Noordwaarts naar Consul, heeft in het geheel niet dat gevoel voor de Malange. Als land en verdienste daar geed zijn zul- onderdanen van het land als een Nederlander zelf en len waarschijnlijk \Teen volgen en dus het Hollandsch daardoor worden de belangen van de Nederlandsche taalgebied worden uitgebreid in deze kolon'le. natie dikwijls niet met de gewenschte of noodige ambitie behartigd; 20. Veelal kunnen de Nederlandsche onderdanen Mexico. zoo'n vreemdeling-Consul n'et bereiken, omdat zij zich in de taal van den vreemdeling-Consul niet naar be- Uit een brief van onzen vertegenwoordiger, den heer J. de Boer te Tlalpam: hooren kunnen uitdrukken; 30. Het gevolg hiervan is, dat menig Nederlander Op mijn jongste dienstreis door den staat Michoa- in den vreemde door deze omstandigheid zich ge- can had ik het genoegen eenige dagen de gast te zijn dwongen, gevoelt om zich te laten naturaliseeren; van den heer en mevrouw Liihrs. 40. Vele in een vreemd land aangekomene Neder- De heer Liihrs is een broer van ons Verbondslid landers laten zich uit lien hoofde niet eens inschrij- L. Liihrs in Oaxaca. Ik had het gencegen op te yen of maken hunne opwachting niet bij den vreem- merken, dat beide de Hollandsche taal en gewoonten del i ng-Con sul. hoog houden. En zoo kunnen er nog verschillende mij bekende De beer Liihrs is administrateur van het 15 000 redenen worden opgegeven. Ik hoop echter dat deze Hectaren groote landgced de Bravo y Anexas. Hij enkele voldoende zullen geacht worden en er binnen- laat het land beploegen met ploegen gemaakt naar kort verandering in dezen voor de Nederlandsche na- Hollandsch model en de boter wordt ingewikkend in tie ongunstigen toestand moge komen. papier versierd met de „Hollandsche vlag", zooals Aan het nittisterie van Landbouw, Nijverheid en blijkt uit een door onzen vertegenwoordiger gezon- Handel werden statistieken tcegezcnden van de in den monster. het oogstjaar 1910-1911 verscheepte rubber, alsook andere wetenswaardige bescheiden, die de Nederland- sche Regeering ten dienste kunnen zijn. Door eenige Nederlanders werd mij in den loop van het verslagjaar de toezegging gedaan om met be- Nederlanders en Stamverwanten, gin 1912 toe te treden als lid van het Verbond. Ten slotte spreek ik de hoop uit, dat het Verbond Bevordert de Viaamsche Beweging door steeds in bloei moge toenemen en eerlang te Para in Viaanderen Nederlandsch te sprekin een Zelfstandige Afdeeling worde opgericht. De Vert. van het A. N. V. te Para: en in flw briefwisseling met Vlaanderen H. E. WEYTINGH. het Nederlandsch te gebruiken. 80 NEERLANDIA. VACANT1EKAMPEN VAN VOLKSWEERBAARHEID. 4.. Leiders, van links naar rechts: H. P. C. v. Ellinkhui7en ; W. Speerstra ; onder : J. Denijs ; boven : Hardenberg ; onder : Luit. P. Rapp; boven : I. A. Hijner; onder: W. Gehrels: boven : M. v. Schaik ; onder : Kapt. v. Isl,stelrooy ; boven : W. Caspreau ; onder : W Driessen; boven : C van Barneveldt ; onder : I. Zeeman ; boven : Dr. Em. Witmeur. Volksweerbaarheid verspreidt een gezellig boekje heid met deze smakelijke uitgave en daarom is het met kampverhalen van Leiders en jongens. Een te wenschen dat het ruime verspreiding zal vinden. boekje voor Hollandsche knapen om van te smullen. Het boekje is verlucht met plaatjes, waarop wij al- Wanneer ze het te pakken krijgen, zullen ze zeker leen deze aanmerking hebben, dat zip wel wat beter niet rusten voor \racier en moeder hun toestemming hadden mogen warden toegesteld. Het kost 25 cents. hebben gegeven om ook eens dat kampleven te mogen Bijgaande foto's zijn aan deze uitgave ontleend. meemaken. Dat is de bedoeling van Volksweerbaar- Zij wordt in onze Jongel.-Afdeelingen verspreid. Terugkomst van een Fietstocht. NEERLANDIA. 81 Haarlem (Burger-Afd.). Deze Afdeeling heeft, evenals Leeuwarden, zich NEDERLAND doen vertegenwoordigen, toen Royaards ter plaatse gehuldig werd. Dr. Schepers voerde het woord. Haarlem (Jongel.-Aid.). 24 Febr. hield onze propagandist, Jhr. Von Bose, Van de Afdeelingen. een rede over het onderwerp „In Neerlands jeugd ligt Neerlands toekomst". Na de pauze volgden Nieuwe Afdeeling. voordrachten. Voornamelijk door bemiddeling van den heer "I. Dr. Schepers dankte aan het slot den spreker voor Gerdes Oosterbeek is de Afdeeling Apeldoorn en zijn gloedvolle rede en wenschte het Verbond geluk Omstreken opgericht met aanvankelijk 20 leden. met zulk een propagandist. Het bestuur is als volgt samengesteld: H. W. J. Sannes, voorzitter; T. Gerdes Oosterbeek, secretaris, Leiden. Emmalaan A A 155; C. M. B. Dixon, penningmees- In de plaats van Dr. J. Heinsius, die zijn betrek- ter, Dorpstraat A A 517; mej. A. M. Gerth van king wenschte neer te leggen, is benoemd tot pen- Wijk, mej. Z. Prak, L. de Boer, Dr. C. P. L. Lo- voerster der Burger-Afdeeling Leiden mej. Dr. S. gemann. Hofker, Hooge Rijndijk 18 c. Wij roepen deze nieuwe Afdeeling een hartelijk welkom toe en hopen, dat zij een waardige plaats Leiden (Stud.-Afd.). moge innemen in de rid der werkzame Afdeelingen. 29 Febr. trad voor deze Afdeeling op Prof. Aug. Moge zij weldra vertiendubbeld zijn! Vermeijlen uit Brussel met een rede over Noord-Ne- derland en de Vlaamsche Cultuur. Voor een verslag 's-G r a venhage (Jongel.-Afd.). der zeer belangwekkende lezing ontbreekt in dit num- De penvoerster, mej. Yka C. Wind, schrijft: mer plaalsruimte. Het bestuur is thans samengesteld als vole: C. de Onze propaganda-avond, welke Donderdag 29 Fe- Bruyn, voorzitter; H. C Hartevelt, onder-voorzitter; bruari heeft plaats gehad, is boven verwachting ge- mej. J. Greidanus, schrijfster, Maria Gondastraat 33; slaagd! Niet alleen waren dien avond tal van jonge- A. C. Pekelharing, penningmeester; J. H. Kramers, lui van H. B. S., Gymnasium enz. aanwezig, ook A. J. Enschede en A. H. Nooy van der Kolfff, het bestuur der Burger-Afdeeling 's-Gravenhage en commissari ssen. Omstreken was vertegenwoordigd, terwij1 onze eere- voorzitter en een drietal bestuursleden der Rotter- Maastricht (Jongel.-Afd.). damsche Jongel.-Afd. overgekomen waren om dien Van deze jonge, krachtig werkende Afdeeling zijn avond in ons midden te zijn. Zoowel Dr. M. A. v. nog twee belangrijke avonden te melden. Weel als eenige leden der Afdeeling hadden zich be- 20 Jan. trad voor de leden op de heer A. Boosten reid verklaard dien avond hunne medewerking te ver- met het onderwerp: Oud-Maastricht. leenen. Dr. Van Weel sprak over: „Jongelieden en Spr. behandelde eerst de oudste Romeinsche vond- het A. N. V." Dat sprekers woorden indruk maak- sten hier ter stede. Dan sprak hij over de oude om- ten bewezen de luide toejuichingen en... het toetre- wallingen, waarvan die van 1229 nog vrij goed over- den van. een 50-tal nieuwe leden. Zeer zeker een gebleven is, de oude Maasbrug, welke volgens ge- groote voldoening voor hem, die steeds met zooveel tuigenis van vakmenschen „de monumentaalste brug belangstelling alles wat onze Afdeeling betreft volgt. van Nederland" mag genoemd worden, om daarna in De avond werd verder aangevuld met muziek en too- bijzonderheden over de 0. L. V kerk te verhalen neelspel. Een woord van hulde aan den violist en de Tijdens de pauze en na afloop der vergadering pianiste, die zich zoo uitstekend van hun taak kwe- werd de door den heer Boosten ingerichte tentoon- ten! Ook het tooneelstukje liep best van stapel, zoo- stelling van teekeningen, photographieen, enz. met be- dat zeker vele jongenlui een aangename herinnering langstelling bekeken. aan dezen avond zullen behouden! ?In de jaarvergadering van 3 Febr. hield de heer Februari bracht een muziekavond, geheel gewijd Van Stigt na afloop van het huishoudelijk gedeelte een aan Nederlandsche en Vlaamsche toondichlers: Vale- welgeslaagde humoristische voordracht. rius, Röntgen, Cath. van Rennes, Nicolal, Mortel- mans, Kor Kuiler enz. Groningen. De uitvoerenden: mevr. Van Oordt (vleugel), mej. Welcker (alt-zangeres), mej. Regnier (zang), en Dr. Voor dezel Afdeeling trad 23 Febr. op Majoor Van Anrooy (viool) genoten veel bijval. H. A. Kooy met een welgeslaagde voordracht over de ontwikkeling, van ons gezag op de buitenbezittin- Rotterdam (Jongel.-Afd.). gen in Ned. Indie. De penvoerder, de heer J. de Groot, schrijft: Aan het slot van een verslag in het Nieuwsblad van het Noorden lezen we: Propaganda-avond 2 Maart. In Tivoli werd Zaterdag door onze Jongel.-Afd. Spr. wecs er op, dat ook cnder de inboorlingen een propaganda avond gehouden met welwillende me- van Indie evengoed de lust bestaat om van Neder- dewerking van de dames Annie Follender en Co land iets te weten, gelijk men hier vraagt naar nieuws Ezerman, en eenige heeren leden. De beide eersten over Indie. Daarom wekte spr. aan het einde van voordracht, de laatsten muziek. Nog werd door een zijn met aandacht gevolgde causerie de amateur foto- 10-tal leden driestemmig het A. N V.-lied gezongen grafen on,der zijn gehoor op om aan het Hoofdbe- en door de leden opgevoerd „De journaliste" van stuur van het Aig. Ned. Verbond plaatjes toe te zen- Alb. de Vries. den van karakteristieke plekjes hier in het Noorden. Deze avond werd o. a. bijgewoond door zes be- De hoogst leerzame, zeer goed gedocumenteerde voor- stuursleden der Haagsche Jongel.-Afd. en een gast dracht werd door een groot aantal belangstellenden uit Dordrecht. Het bestuur der oudere Afdeeling was bijgewoond. Prof. Kern dankte met enkele hartelijke tot ons leedwezen verhinderd. De opkomst was verre woorden den spreker. boven verwachting, ongeveer 300 menschen vulden beide bovenzalen en na afloop mochten wij 34 na- Tot secretaris der Afdeeling is benoemd de heer men aan onze ledenlijst toevoegen. F. K. van Ommen Kloeke, Jacobynestraat 22. Deze uitvoering slaagde dus uitnemend. 82 NEERLANDIA. Sneek. In de plaats van Ds. V. Loosjes, die wegens ver- trek naar Amsterdam zijn betrekking van secretaris- penningmeester der Afdeeling neerlegde, werd geko- VLAANDEREN. zen de heer P. Sipma, leeraar aan het Gymnasium, Stationstraat, Sneek. Wageningen (Stud.-Afd.). Z. E. H. Julius Bouten t In Februari trad voor deze Afdeeling op de heer Heringa met een lezing over Indonesische Sproken 15 Februari 1859 ?25 Februari 1912. en Legenden. En weer is een van die stifle, sympathieke wer- Eerst gaf hij een algemeene inleiding over de In- kers in de Vlaamsche Beweging weggegaan. Een, dische kunst en het moose er door voortgebracht; wiens naam niet weerkionk over markten of pleinen over de verspreiding en groote verscheidenheid der en bij de groote massa een onbekenden klank had; In,dische litteratuur op de verschillende eilanden van maar een wiens naam gegrift stond in het gemoed onze Oost. van al degenen, die al was het slechts een keer met Dan schetste hij in 't kort de ontwikkeling der lit- hem in aanraking geweest waren. Uit zijn blikken, teratuur in onze Oost, vergeleken bij die in Europa. uit zijn stem, uit heel zijn houding, uit gansch zijn Daarna sprak hij over de Indonesische sproken, wezen sprak een goedheid, die men onbewust onder- vooral de dierfabels en hun beteekenis voor de kennis ging en men voelde dat de sterke stroom die dezen van land en yolk, daar zij verband houden met den In- eenvoudigen geestelijke doortrilde, was: de welwil- dischen Godsdienst en natuurbeschouwing. Hij nam lendheid. Een welwillendheid, die echter geen karak- als voorbeeld uit die dierfabels het Kantjil-verhaal in tervastheid en overtuigingskracht uitsloot. En onder al zijn verscheidenheid en vormen, zooals het voor- de schijnbare schuchterheid die zijn uiterlijk wezen komt in en buiten onzen Archipel. kenmerkte, huisde een onwrikbare overtuiging. Op Walcheren. Vlaamschgezind gebied kon hij als een toonbeeld gel- den. Geen redenaar, geen schrijver, maar een man Den 16enMaart trad voor onze Afdeeling de heer van daad, Vlaamschgezind in heel zijn leven, op ieder H. Meert uit Gent op. Terwiji tot dusverre de Aid. oogenblik van den dag. De Vlaamsche Beweg:ng was hare werkzaamheden tot Middelburg beperkt had, bij hem geen uiterlijke praal, hij koketteerde niet met werd nu de eerste propagandavergadering voor het haar; maar zij was voor hem de atmosfeer zonder A. N. V. te Vlissingen gehouden. De heer Meert welke hij niet kon ademen. Voor geen van haar tril- deelde in het eerste gedeelte zijner rede het een en lingen bleef hij onverschillig, en het was hem aan- ander merle over de oprichting van het A. N. V., genaam met andersdenkenden samen te werken waar hetgeen juist van hem, zelf een der oprichters, be- het zijn Vlaamsch ideaal gold. Ook was hij een van langrijk om te hooren was. Na de rustpoos sprak de zeldzame priesters die het A. N. V. in Belgie on- hij over het werk, dat hij nu verricht voor de rech- der zijn leden telde en ons Verbond vond in hem ten van Vlaanderen, in het bijzonder in den strijd een trouwen medewerker. Veel heeft hij gedaan om voor de Vlaamsche Hoogeschool. Vooral de rijke per- ons streven ingang te doen vinden in Congo en ook soonlijke ervaring, die uit de woorden van dezen spre- hij was weer de persoon op wiens werking men reken- ker bleek, gal aan de rede eene buitengewone beko- de om voet te vatten in Fransch-Vlaanderen. ring. Niet minder bijval oogstte een zestal Neder- Met weemoed herdenken wij bier den goeden landsche liederen, voorgedragen door den aan onze mensch en den flinkon Vlaming, wiens vroegtijdig Afdeeling reeds goed bekenden liefhebberij-zanger verscheiden in al!e opzich1en als een verlies moet Dr. H. v. d. K. worden aangestipt. Zaandam. In de algemeene ledenvergadering zijn in plaats Dr. Pieter Tack. der niet herkiesbare bestuursleden, de heeren M. E. van *der Veen en G. Chr. Keg, gekozen de heeren De Mechelsche Tak van het A. N. V., een van de Dr. E. C. Godee Molsbergen en J. A. H. Coops. werkzaamste en bloeiendste van Belgie, zal op 14 Uit het nitgebracht verslag van de sub-Boeken- April a. s. een jubileum vieren: het tienjarig bestaan Commissie bleek, dat ook in 1911 een groot aantal van zijn leergangen van H o o g e r Ond.erwijs (ongeveer 750) boeken naar de Commissie te Rotter- voor het Vol k. Deze afdeeling viert bij deze ge- dam ter verspreiding in het buitenland waren gezon- legenheid haar ijverigen voorzitter, Dr. P. Tack, den den. Aan de goede gevers en begunstigers werd in stichter en de ziel van deze leergangen, en zal hem het verslag dank gebracht. De sub-Commissie houdt bij openbare inschrijving, een kunstwerk aanbieden. zich voor verdere belangstelling aanbevolen. Dr. Tack is een werker en een karakter. Hij is een De voorzitter, de heer M. E. van der Veen, had bekende figuur in de Vlaamsche wetenschappelijke we- ten slotte nog een woord van hartelijken dank in ont- reld en een mooi voorbeeld van den geleerde, die, vangst te nemen voor hetgeen hij tijdens zijn be- ziende al de nooden van zijn yolk, zijn werkkracht stuurslidmaatschap voor de Afdeeling heeft gedaan. en zijn talent gebruikt tot de ontwikkeling en de op- beuring van dit yolk. Want dit zijn wel de twee idealen waaraan Dr. Tack geheel zijn leven heeft ge- wijd: de wetenschap en de Vlaamsche Beweging. Uiterste wilsbeschikking. Reeds op het Atheneum te Antwerpen, waar hij schitterende studien deed, was hij stichter en later Aan hen, die het A. N. V. bij uiterste wilsbeschik- voorzitter van een Vlaamschgezinden leerlingenkring en king wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgen- medewerker aan het studentenblaadje 0 n z e T a a 1. de vorm aanbevolen: Ook aan de hoogeschool te Gent legde hij een ver- bazende werkzaamheid aan den dag. Als lid en la- Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond ter als voorzitter van den bekenden studentenkring te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd 't Zal wel g a a n, waaruit zooveel Vlaamsche lei- bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. ders zijn voortgekomen, als mede-redacteur van het 1907, nommer 89, de som van studentenblad De Goedendig en als ijverig cor- gulden, uit te keeren binnen respondent van het Hollandsch studentenorgaan M maanden na mijn overlijden, vrij n e r v a, gal hij blijken van de volharding en de van alle rechten en kosten. wilskracht, die geheel zijn verder leven zouden ken- NEERLANDIA. 8 merken. Op. het banket gehouden ter gelegenheid van voorzitterschapl en nu nog staat hij aan het hoofd het vijftigjarig jubileum van 't Z a 1 w el g a a n, in van de laatste. Hij stichtte er de afdeeling „Hooger 1902, huldigde zijn studiemakker Maurits Sabbe hem Onderwijs voor het Volk", die thans in vollen bloei als de ziel en de spil van de Vlaamschgezinde Stu- is; elken winter worden een twintigtal lessen over dentenbeweging van zijn tijd. wetenschappelijke onderwerpen ingericht, die telkens Doch nu ging Dr. Tack's bedrijvighe;.d een bree- door een tweehonderdtal toehoorders, uit alle klas- deren weg op. Met zijn mede-student Lod. de Raet, sen der samenleving, worden bijgewoond. Het zal den bekenden schrijver over Vlaamsche economische toe- onnoodig zijn te drukken op de groote opvoedende standen, schreef hij een nierkwaardige studie over kracht, die uitgaat van deze leergangen. Het University-Extension Movement Dr. Tack trad ook op als secretaris van de Hoo- en zijn toepassing op de Vlaamsche B e- geschool-Commissie te Mechelen en is zelf een on- w e g i n g *), die eerst verscheen in Het N e d e r- vermoeibaar spreker op meetings en voordrachten, i a n d s c h Museum en daarna, als brochure, in voor de! vervlaamsching der Gentsche Universiteit 5000 exemplaren werd verspreid. Het eerst op het ingericht. Een verbazende werkkracht en een ruime opvatting kenmerken insgelijks zijn werkzaamheid als leeraar. Zeer goed op de hoogte van de moderne pedagogic, heeft hij een der eersten hier te lande zich ont- worsteld aan de geestdoodende wetenschap-inpomping van zijn voorgangers en al zijn pogingen aangewend tot de ontwikkeling van het karakter en het zelfstan- dig oordeel zijner leerlingen. Zijn groote belezenheid en bevoegdheid stelden hem daarbij in staat zijne ideeen meesterlijk te verdedigen op verschillende con- gressen en maken van hem ook overigens een ge- ducht debater. Het talent en de overtuiging waarmee hij de ge- dachten verdedigt, die hem aan het hart liggen, wer- ken aanstekelijk op zijn medeburgers en bijzonder op de jeugd. Want werkelijk bewonderenswaardig is de invloed die hij op deze uitoefent. Al degenen, die het voorrecht hadden met hem om te gaan, getui- gen met dankbaarheid van de ruime opvatting en de belangloosheid die al zijn daden beheerschen en het groote aandeel, dat hij gehad heeft in hunne ont- wikkeling. Talrijk zijn ook degenen, die dankbaar herdenken de bereidwilligheid, waarmee hij hen in verschillende omstandigheden heeft bijgestaan en de grootheid van gemoed waarvan hij dikwijls jegens hen blijken heeft gegeven. En me dunkt, dat moet hem wel de beste beloo- ning zijn: in de schaar van hen, die hem op 14 April zullen vieren, de jongeren in grooten geta!e tegenwoordig te zien, de jongeren die hij gevormd Dr. Pieter Tack. heeft en die thans fier zijn en gelukkig mee te kun- nen werken aan de verspreiding van de gedachten, wasteland vestigde hij daardoor de aandacht op deze die hem dierbaar zijn. helangrijke instelling. Met medewerking van een Zij hebben vertrouwen in de toekomst. Hij staat paar hoogleeraren en studenten stak hij daarna de immers in de voile kracht van zijn leven en zij we- zaak in gang en richtte de eerste leergangen van ten dat zij nog veel van hem mogen verwachten. „Hooger Onderwijs voor het Volk" in Belgie in. En onuitgesproken draagt ieder van hen het voorne- Thans worden deze het geheele land door gegeven men in zich aan zijne zijde te staan in de dagen en werken in ruime mate mede aan de ontwikkeling van arbeid, die thans zijn en die nog talrijk komen van ons yolk. zullen. Want zij weten het: de werkkracht, die hen Ondertusschen promoveerde hij tot Doctor in de voortdrijft, de overtuiging, die hen bezielt en het Germaansche philologie en werd aangesteld aan het ideaal dat zij droomen voor de toekomst van het Atheneum te Hoei en vervolgens te Mechelen. In Vlaamsche yolk: dat is zijn werk. deze stad werd hij de kern van een nieuw Vlaamsch- M e c h e I e n, Maart 1912. FR. DELVAEN. gezind leven in het Willemsfonds en in het Alg. Ned. Verbond, twee kringen waarvan hij medestich- ter was. In beide vereenigingen bekleedde hij het Uit onze Takken. *) Moge ook een eenvoudige opsomming van zijne wetenschap- pelijke werken hier nlaats vinden. Benevens van hoogergemelde A a l s t. 2 Maart werd de jaarlijksche algemeene brochure is hij de schrilver van : Grammatica van het Oudnederfrankisch (bekroond en uitgegeven vergadering gehouden. Buiten meer punten van huis- door de Koninklijke Vlaamsche Academic—Gent, Siffer, 1895); houdelijken aard werd overgegaan tot de vernieu- Bibliogra/'ie van de bronnen en de studie van het Oudneder- wing van de helft van 't bestuur en tot de aanvul- frankisch, bekroond in d universitairen wedstrijd van 1897); Verklaring van Nederlandsche leesstukken (door de Koninklijke ling er van. Werden herkozen de heeren Isidoor Hal- Belgicche Academie met een De Keyn-prijs bekroond, 2 din. Gent, laert, Nathalis Heyndrickx, Dr. Lodewijk Jacobs, Vuylsteke, 1903 en 1905); Pamphile Nijs, Jozef van de Maele. Nieuwe bestuurs- De vveenvoudiging van onze schrijitaal (Antwerpen, Melsen, 1905 uitgever Van Doeselaer, Mechelen); leden zijn de heeren Franz Boeykens, Corneille van De Vlaarnsche letterkunde sedert 1830 (in „Vlaamsch-Belgie sedert Branteghem, Gustaaf van Nuffel. 1880", uitgegeven door het Vuyisteke-fonds, Gent, Hoste, 1906); VOOr den aanvang der algemeene vergadering werd Nederlandsche leesstukken (Gent, Hoste, 1910). Verder leverde hij talrijke tyjdragen van letterkundigen en weten- door den heer Jules de Vuyst een belangwekkende, op schappelijken aard in verschillende tijdschriften: Het Nederlandsch economische feiten gesteunde, voordracht gehouden Museum, De Vlaamsche School, Nieuw Leven, Volkskunde e. a. en over „De Levensduurte". vestigde door zijn Beiaard indrukken de atgememe aandacht op de groote opbeurende kunstkracht die van het Klokkenspel kan Om de benoeming te vieren van den eere-voorzit- uitgaan. ter, Dr. Isidoor Bauwens, tot Ridder in de Leopolds- 84 NEERLAND1A. orde, werd hem 17 Febr. een feestmaal aangeboden, zich als begunstigers van de Boeken-Commissie lie- waaraan een 60-tal dischgenooten deelnamen. Door ten opschriiven. de heeren P. Nijs en V. D'Hondt, voorzitters van Maandag 4 Maart sprak Dr. Daels over het be- den Tak en van de Letterkundige Afdeeling, werd lane voor het sociaal problema van de oprichting hem hulde gebracht. van gezonde, aantrekkelijke werkmanswoningen, waar- bij een aantal fraaie lichtbeelden bewezen, dat het Ant w e r p e n. In de afdeeling „Hooger Onder- mogelijk is goedkoope en toch zeer smaakvolle arbei- wijs voor het Volk" begon Dr. I. Gunzburg 5 Maart derswoningen op te richten, die den werkman aan een reeks van vijf voordrachten over „Sexueele Op- eigen haard boeien, hem gezondheid verzekeren en voeding", met lichtbeelden, voordrachten welke tot en hem den weg naar de kroeg afleeren. met 2 April zullen worden voortgezet. Maandag 11 Maart wijdde de heer L. Lambrechts Buiten de gewone wekelijksche werkzaamheden van een „In Memoriam" aan onze afgestorven Vlaam- de afdeeling „Liederavonden voor het Volk", valt de sche componisten Gevaert, Van Duyse, Antheunis, buitengewone liederavond te vermelden, die 13 Maart, van ieder enkele liederen zingend, door mevr. Lam- ter herdenking van den sterfdag van Peter Benoit, brechts, knap begeleid. 1e hadden al menigen ge- in de feestzaal van het Koninklijk Athenaeum werd notvollen avond le danken aan dat kunstenaarspaar. ingericht. De groote zaal was stampvol. Aan het Verdiend was dan ook de hulde aan Lambrecht feest verleenden hun talentvolle medewerking mevr. Lambrechts gebracht op den uiterst genoeglijken feest- L. van Hee—De Clercq, zangeres, de heeren A. van avond van Za:erdag 24 Febr., waarop Prof. O. van Roey, zanger, E. Gilliams, declamator, en J. Hazen, Hauwaert op echt meesterlijke wijze de verdiensten pianist. Het programma was geheel samengesteld uit van zijn letterkundigen arbeid in 't licht stelde, ter- werken van den grooten toondichter. De zangers en wijl mejuffr. E. van Meuter, mejuffr. De Vlaeminck zangeressen, onder het bestuur van den flinken lei- en de heer Dauwes liederen van den schrijver zon- der, den heer F. Reynaers, leverden het bewijs, dat gen, en de heer Sadones dicht en proza van hem zij volkomen doordrongen waren van hun taak. Ook voordroeg. was de bijval algemeen. Er wordt niet gerust in den Gentschen Tak van het Alg. Ned. Verbond, zooals men daaruit ziet. B r u s s e 1. Deze Tak telt tegenwoordig 270 leden Door zijn bedrijvigheid spant hij zonder eenigen twij- en hoopt wel, in den loop van dit jaar, de 300 te fel de kroon onder alle Vlaamsche Vereenigingen. bereiken. In de maand Februari, hield de heer J. M. Donderdag 21 Maart trad in den Gentschen Tak Brans lezing van eenige uittreksels uit een nog on- van ons Verbond mejuffr. Kuyper, dochter van oud- uitgegeven werk van hem, en den 21 Maart, had er Minister Kuyper, op met eene prachtige lezing over een puck concert plaats, onder de leiding van ons Rome. Wij weten niet wat wij in deze voordracht hooggeacht medelid, den heer B. ten Cate. Hiermede het meest moeten roemen: of de fiksche lijnen, welke eindigen de werkzaamheden van dezen winter. haar omlijnde, of de keus der bijzonderheden waar- Het kunst- en letterkundig genootschap „De Distel'', door werkelijk aan het voornaamste de voornaamste dat reeds veel jaren bestaans telt, heeft besloten zich plaats werd voorbehouden, of de prachtige taal waar- bij onzen Tak aan te sluiten, en voortaan de Letter- door Rome in lichten leven voor ons werd ge- kundige Afdeeling van onzen Tak te wezen, onder tooverd, of de duidelijkheid en zangerigheid van de den naam van „De Distel, Letterkundige Afdeeling stem der spreekster, of het diepe gevoel van liefde van het Algem. Nederl. Verbond, Tak Brussel". en innige godsdienstigheid, dat trilde door alles heen Die alleszins gewenschte aansluiting zal ten ge- en er niet de minste verdienste van uitmaakte. Hier volge hebben: 10. ons ledental merkelijk te vergroo- zij de spreekster nog eens onze innige dank gebracht. ten ; 20. aan onze leden menigen genoeglijken avond Wij hopen haar in Vlaanderen nog meer te molten te verschaffen van letterkundig genot, en 30?daar- hooren. door zelf belangstellenden in onze letterkunde aan- zetten lid te worden van ons Verhond. Kortr ij k. 16 Febr. hield Dr. G. Doussy een be- Wij wenschen aan de nieuwe Afdeeling goed heil! langwekkende voordracht over „Het studentenleven te Het verleden der ,,Distel" staat ons Borg voor den Leuven-Blijheid". De avond werd besloten door een bloei harer wedergeboorte in den schoot van het intiem concertje, waaraan de heeren H. de Bo, piano, Algemeen Nederlandsch Verbond. A. Lamoral en Basijn, zangers, hun medewerking verleenden. G e n t. Maandag 28 Jan. hield Dr. M. Basse een zeer belangwekkende voordracht over Alfred den Groote M e c h e 1 e n. 6 Maart trad de heer Brans op en dezes beteekenis voor de beschaving van het En- met een voorlezing uit zijn pas verschenen werk: gelsche yolk. „Wilde rythmen en tamme verzen". De Liederavon- Maandag 12 Febr. handelde Mr. L. Willems over den brachten dienzelfden avond mooie kunst- en yolks- Taalverdrukking in Vlaamsch-Belgie onder de Fran- liederen ten gehoore. Een boekentombola werd tot sche Sans-Culotten en bestreed de bewering van de slot ingericht. franskiljons, dat het Fransch vanzelf, zonder geweld Benevens de regelmatige werkzaamheden, gaf de in Vlaanderen gedrongen is. Hij bewees met onloo- afdeeling „Liederavonden voor het Volk" 13 Maart chenbare documenten, dat onder de Fransche over- een eenvoudig, intiem, maar welgelukt concert. De heersching een stelsel werd toegepast om onze taal juffrouwen Lambrechts en Van den Bosch, mevr. zoo snel mogelijk uit te roeien. Deze voordracht was Beullens en de heer Corneels, beroenszanger, verleen- van buitengewoon belang in de huidige omstandig- den hunne welwillende medewerking. Mr. Leyendekkers, heden. De voordracht zal als vlugschrift uitgegeven voorzitter, hield een gloedvolle rede over het Vlaam- worden. sche lied en zijn beteekenis. Na het gratis verloten Woensdag 28 Febr. hield Dr. Van Everdingen uit van talrijke Nederlandsche liederboeken, werd over- Rotterdam, gedurende twee uur de aandacht van de gegaan tot een lustig danspartijt"e: wat jong was leden geboeid met zijn hoogst belangwekkende mede- deed mee; wat oud scheen, keek toe. deelingen over den arbeid van de Boeken-Commissie In de afdeeling „Hooger Onderwijs voor he Volk" van het A. N. V., die reeds over de 900 kis'en boe- gaf de heer Deckers uit Antwerpen, twee zeer leer- ken naar vele landen over de wereld zond. waaraan rijke lessen met lichtbeelden over ,,Onderzeeschepen". reeds over de ft: 60.000 werden ten koste ge1egd. De De heer Dr. Tack, voorzitter, heeft zijn leergang voordracht werd aanschouwelijk gemaakt door pla- over „De kleine Johannes" begonnen voor een be- ten en kaarten, waaronder de mooie kaarten, die in perkt publiek van hoogstens 30 belangstellenden. Zie- ons Paviljoen te Brussel tentoongesteld werden. De daar een nieuwen weg tot nog toe in Vlaanderen niet vrucht van de voordracht was, dat een aantal leden ingeslagen. De toehoorders moeten het boek bezitten, NEERLANDIA. 8 nota's nemen en zich voorbereiden om de gestelde Muziekuitvoeringen in Vlaanderen. vragen te kunnen beautwoorden. De Mechelsche Tak wenscht het 10arig bestaan i Te Oost-Roosbeke, waar de prachtige liederavond van zi van 16 Juli 1910 nog frisch in het geheugen ligt, Volk" te vieren in den persoon van haar voorzitter, wordt een nieuwe avond met steeds groeienden ijver den heer Dr. Tack, die altoos de spil van dat werk voorbereid. De wekelijksche zangoefeningen worden is geweest. 14 April zal de feestzitting gehouden regelmatig gevolgd door een zes!igtal vrouwen en gehouden worden. Daarover later meer. een veertigtal mannen. Daarbij komen de meisjes en de knapen samen; een paar honderd vijftig zingende stemmen, dit ;alles begeleid door blaasspeeltuigen. Zoo mag men weer eene prachtige muziekuitvoering Uitslag van de Trekking in open lucht te gemoet zien. der Loterij van den Tak Charleroi, Alg. Ned. Verbond. Postzegelafdeeling. Bezendingen in dank ontvangen van: Prof. Ver- Eerste trekking. coullie, Gent; Prof. Pekelharing, Utrecht; 0. de Schamphelaere, Gent; mej. De Guchtenaere, Gent; Groot lot waarde 1000 frank. No. 19471 3. Enno van Gelder, Amsterdam; Uyterhoeve Cresens, 13674 No. 4 14258 No. 2 10507 No. 4 Diest. 17762 . 4 10908 ?4 13764 ?4 H. MEERT, 14330 ?4 11067 . 1 13509 ?2 Spiegelstraat 20, Gent (Belgie). 13598 ?3 16464 ?4 11103 . 3 10177 . 3 15477 . 1 14057 . 3 N. S. Zendingen worden ook aangenomen door 12685 ?4 14203 ?2 11444 ?4 14236 . 2 17941 . 2 19271 0 4 het Kantoor A. N. V. te Dordrecht, dat voor door- zending zorg draagt. 17269 . 1 15270 ?2 14384 . 4 14158 ? 2 18388 . 1 11827 0 4 12319 ? 2 14580 * 3 11160 . 3 17716 ?3 18064 . 2 14646 ?4 Neerlandia en de vervlaamsching der 15521 . 1 18576 . 4 11065 . 1 Gentsche Hoogeschool. 19557 . 1 17024 n 1 16029 . 1 10357 . 1 14008 . 3 19203 . 1 Een vriend zendt ons een nummer van den Vlaam- 14823 . 4 12383 . 4 14168 . 1 schen Strijd, waarin het volgende: 10398 0 1 12832 . 1 17662 . 4 „Een onzer lezers schrijft ons: 17321 . 3 In het uitgebreid verslag, dat Neerlandia, orgaan Tweede trekking. van het Algemeen Nederlandsch Verbond, over het jubelfeest der Kon. Vlaamsche Academie gaf, komt 24 December 1911. geen woord ?maar geen enkel woord ?voor over Groot lot waarde 5000 frank. No. 11834 3. wat prof. dr. W. de Vreese in zijne puike lezing zei over de Vervlaamsching der Gentsche Hooge- 41726 No. 1 30050 No. 1 20086 No. 4 school, noch over wat prof. Te Winkel ?die ook 30767 ?4 27417 ?4 45217 . 4 voor het Algem. Nederlandsch Verbond sprak, ? 20844 b 2 23845 . 4 21332 ?1 hierover in zijne tafelrede te hooren gaf. Eene ver- 44220 ?3 25714 ?4 29563 ?3 getelheid ? 41829 D 4 31031 . 1 33802 D 3 Of heeft dat geen belang voor onze taalbroeders ? 11831 ? 4 31702 . 3 26167 . 4 13611 . 3 21886 . 1 49459 . 2 1. V. 29479 * 4 42783 . 3 38637 . 1 Dat hierbij aan vergetelheid met gedacht warden, 27056 ?1 27700 D 3 21125 . 1 kunnen we onmogelijk aannemen. Maar we welen on- 13976 . 1 23625 . 2 20260 ?1 gelukkig maar al te geed, dat Neerlandia, voor al 31662 ?1 26654 . 2 29590 . 3 de berichten, die Zuid-Nederland betreffen, ander 42663 ?1 37196 . 3 19340 . 4 Gentsche censuur staat." 39202 ?4 31493 . 4 32714 0 1 48515 ?4 21077 . 4 15234 . 2 En dan nog een oude koe over Kollewijn-spelling, 26988 0 1 14085 . 1 32480 . 2 die we maar in de sloot laten. 31480 ?2 30191 . 1 24269 ? 1 Bedoeld blaadje schijnt een van de redenen van 39965 ?4 25621 . 1 36944 . 1 zijn bestaan te vinden in de verdachtmaking van het 19489 * 1 40594 . 1 44645 . 4 A lg em. N e d er 1. Verbond. Het Verbond staat 21363 ?3 28362 . 3 32780 ?4 gelukkig te stevig dan dat dit gekef ons zou kun- 40157 ?3 33193 ? 4 17216 . 1 nen deren. Wij hebben er ons in deze laatste tien 45847 ?3 28829 ?3 47885 ?4 jaren dan ook nooit aan gelegen gelaten. 16088 ?2 32641 . 3 12263 . 4 Voor eenmaal willen we het keffertje toch eens in 40852 ?1 18510 ?2 32103 . 4 het nekvel pakken. De Gentsche censuur, dat ziet op mij. We nu... De Bijgevoegde nummers 31772 4 33218 1 47248 2 heer C. R. Bakhuizen van den Brink zal hier wel 44784 1 47115 4. willen getuigen, dat hij, over w e g e n d op m ij n Trekking der omslagnummers. a a n d r i n g e n, als vertegenwoordiger van het A 1- g e m. Neder 1. Verbond het jubelfeest der Groat lot waarde 500 frank. No. 17179. Koninklijke Academie te Gent heeft bijgewoond. 25115 32285 16276 36700. Maar dat een man als de heer C. R. Bakhuizen van den Brink bereid zou zijn om zijn indrukken over Voor verdere inlichtiiigen wende men zich tot den het Jubelfeest aan Gentsche censuur te onderwerpen! heer K. Maria', Lebeaustraat 14, Charleroi. Het geklets is al te gek en schildert het keffertje ten voeten uit. En ik, de censor, die alle mededeeling over wat prof. dr. W. de Vreese in zijn puike lezing zei over 1N VLAANDEREN VLAAMSCH! de Vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool uit 86 NEERLANDIA. Neerlandia zou hebben geweerd; ik heb aan prof. De Vreese persoonlijk den juisten tekst van de door hem gesproken woorden gevraagd en heb ze in de Vlaa m- sche Hoogesch ool opgenomen! En waarom zou nu alle zinspeling op de vervlaamsching van de Gentsche Hoogeschool geweerd worden uit het or- gaan van het Algem. Nederl. Verbond, dat aan de Vlaamsche Beweging, door de benoeming van de Vlaamsche Hoogeschoolcommissie den ontzaglijken dienst bewees om een algemeen aangenomen oplos- sing voor dit hoofdvraagstuk op het Vlaamsch pro- gramma te verschaffen en dat door een bijdrage van ft 1000 den grondslag lei van het Vlaamsche Hooge- schoolfonds, dat toegelaten heeft, dat reuzen stuk ar- beid met een nooit bijgewoonde kracht aan te pak- ken ? Tot welke geestesafdwaling kan nijdige zucht tot verdachtmaking brengen! Heeft de heer B. v. d. Br. over geen Vervlaam- sching gerept, dan is hem daarbij voorzeker elke be- doeling vreemd en wat censuur betreft: onzen. An- ders niet. e n t. H. MEERT. OOST-INDIE Een nieuw Koloniaal tijdschrift. De te 's-Gravenhage gevestigde „Vereeniging van Ambtenaren bij het Binnenlandsch Bestuur in Neder- landsch-Indie" ving in Maart aan, met het uitgeven van een Koloniaal Tiijdschrift, waarvan de redactie gevormd wordt door het Bestuur dier Ver- eeniging, aangevuld met een vijftal heeren, voorma- lige of nog in dienst zijnde ambtenaren van het B. B. in Indie. De samenstelling der redactie is nog voor- loopig; het secretariaat is gevestigd aan het Bureau der Vereeniging, Heulstraat 17. Het tijdschrift wil hoofdzakelijk zijn een orgaan van de ambtenaren van het B. B., waarin zooveel mo- gelijk zal worden samengevat wat hun in hunnen werkkring te stade komt, wat als te veel verspreid niet zoo gemakkelijk binnen hun bereik is, of moeie- lijk bewaard blijft, waarin zij gelegenheid vinden de vruchten hunner studies en ondervindingen mede le deelen, waardoor weder de, lust tot onderlinge bespre- king, tot nieuwe studie bij de mede-ambtenaren kan worden opgewekt. Medewerking van anderen buiten het ambtenaren-corps zal gaarne worden aanvaard. Als vaste rubrieken zullen worden opgenomen een maandelijksch overzicht betreffende de vreemde kolo- nien, en een dergelijk van de Inlandsche en de Chi- neesche pers in Indie. Het eerste nummer (Maart) bevat, behalve eene Inleiding, idie het ontstaan van het tijdschrift ver- klaart, een opstel getiteld „Het katoen-vraagstuk", door A. J. Knaap, en een „De bekentenis als bewijs- middel in strafzaken", door F. W. A. L. de Nils; voorts de hoogerbedoelde overzichten, bewerkt door de heeren E. Moresco en A. H. J. G. Walbeehm, en ten slotte Mededeelingen. Hoewel het te Batavia sedert 1887 uitgegeven en nog bestaande Tijdschrift voor het Binnenlandsch Bestuur reeds al s orgaan van de ambtenaren van lien diensttak beschouwd kan worden, is het toch wel te verklaren, dat tot: de oprichting van dit koloniaal Tijdschrift werd overgegaan. Door het aanwezig zijn in Nederland, van ettelijke met verlofzijnde ambtena- ren, van hen die aan de Bestuurs Akademie als leeraar of als studeerenden verzonden zijn, welke al- ien meer in de gelegenheid zijn tot studie dan de collega's in Indie, is het te verklaren, dat de behoef- te aan zoodanig orgaan gevoeld werd. Moe dit Koloniaal Tijdschrift het nut stichten, g dat de redactie ervan verwacht. Vereeniging tot oprichting van jonge-vrou- wen-scholen iii Nederl, Indie. De onder-voorzitster van deze Vereeniging hield 25 Febr. te Nijmegen eene lezing, ten einde het doel dat met de oprichting dier scholen beoogd wordt, ook daar bekend te maken en er medewerking voor te vragen. Na hetgeen vroeger reeds in Neerlandia over de oprichting dier jonge-vrouwen-scholen gezegd werd, kunnen wij volstaan met op te merken dat dit- maal o. a. de aandacht er op werd gevestigd, dat de beoogde scholen zich onderscheiden zullen van de bestaande inrichtingen van liefdadigheid, als bijv. het Djatigesticht, 10, door de opneming van kweekelingen op zoodanigen leeftijd, dat zij het onderscheid tus- schen een nuttig leven, als waardoor zij op die school zullen worden opgeleid, en dat, soms aanschouwd in hare jeugdomgeving, goed kunnen opmerken; 2? door het onderricht in groenteteelt, bloemenkweekerij, ooft- teelt en hoenderfokkerij, 't welk daar practisch ge- geven zou worden, ten einde de jonge vrouwen tot practische opvoedsters van kinderen, ook geschikt voor den tuinbouw e. d. te vormen. Opnieuw wees spreekster er op, dat Nederland door de Vereeniging te steunen, toonen kan er prijs op te stellen, het blijvende Nederlandsche element in Nederlandsch-Indie te bevorderen. De Michiel Adriaansz. de Ruijter Vereeni- ging in Nederl. Indie. Noch in 't Zeewezen, noch in eenig ander tijd- schrift, in Holland uitgegeven, zegt Het Nederlandsch Zeewezen waaraan wij het onderstaande ontleenen, werd ooit melding gemaakt van deze Vereeniging. Het was den 23sten Maart 1907 300 jaar geleden, dat onze grootste zeeheld te Vlissingen geboren werd. Nederland herdacht die gebeurtenis op verschillende wijzen. In de kolonien bleef men niet achter. De beer Zei- linga, directeur der Java-Bank te Batavia, nam het initiatief tot het oprichten van eene Vereeniging, ten doel hebbende in de eerste plaats de belangen der zeevarenden in de kolonien te behartigen, en ten tweede den lust tot 't zeemansleven op te wekken. Op zijne uitnoodiging vergaderden te Batavia op den geboortedag van onzen zeeheld een aantal inge- zetenen van dez NEERLANDIA. 87 zoodat het bestuur tot de uitvoering van het eerste i toe. Er was kapitaal nu om de andereplannen uit te plan kon over aan, 1 voeren. De Vereeniging kocht een gebouw geschikt Dank tij de gulp van ver- scheidene' Regeeringsperso- nen, die maakten dat te Priok een stuk grond voor het te bouwen huis werd afgestaan, was het mogelijkin November 1908 het dagverblijf te Priok voor de zeelieden te openen. Feestelijk had de opening van het eerste zeemansverblijf in Ned Indie plaats. Priok was toenmaals een schrik voor velen door de baldadigheden, die de zeelieden in dronken- schap uithaalden. Het doel van het dagverblijf was deze te be- perken en tegen te gaan, door den zeelieden in een net inge- richt gebouw, behalve goede dranken,afleiding door lectuur en spel te bezorgen. Aan een nette leestafel bestaat gelegen- heid om de Indische dagbla- den te lezen, cl,e de uitgevers gratis verstrekken, en een goede bibliotheek voorziet in andere lectuur. Aan tegen den muur geplaatste schrijftafeltjes kunnen de zeelieden rustig brieven aan de familie schrijven. Als andere uitspanning is gelegenheid tot biljarten, trik- trakken, dammen, schaken, kaartspel, e. d. Alles maakt een netten indruk, en in de 3 jaar dat het gebouw bestaat, is de orde slechts een enke:e maal verstoord. De ondervinding heeft geleerd, dat de zeelieden dit gebouw op prijs stellen. De ongeregeldheden te Priok zijn afgenomen. Moge de Vereeniging haar doel be- reiken, n.l. het welzijn van alle zeevarenden te be- vorderen. Ondertusschen had het Hoofdbestuur niet gene- Zeelieden club „Neptunus" te Tandjong Priok uiterlijk voorkomen. voor zeemanshuis, en 't afdeelingsbestuur richtte nit geheel in. Het ligt uitstekend op het Molenvliet, om den hoek van Gang Ketapang; de tram houdt er op, en de bovenstad is niet te ver af. Op den 18en Dec. 1910 had de opening plaats. De inrichting van 't gebouw is netjes en eenvoudig. In de voorgalerij het beeld van den man, wrens naam de Vereeniging draagt; een groote tafel om daaraan gezellig te praten, en eenige palmen en andere plan- ten, om alles een prettig aanzien te geven. Aan de rechterhand de leeszaal, waarin tevens gelegenheid is stil tot schrijven. Postpapier en alle verdere benoodigd- heden zijn gratis vet krijgbaar. Er liggen behalve de lndische dagbladen, een exemplaar van het Zeewezen, dat gratis ter beschikking is gesteld. Achter het zaaltje zijn logeerkamers, ingericht voor 2 personen, en de eetzaal voor onderoffi- cieren. De binnengalerij is thans biljart- en speelzaal, waarin 2 goedebiljarten staan, en tafeltjes om aan te spelen. De wanden zijn met aardige schilderijen versierd. In de achtergalerij, die bestemd is tot eetzaal voor de schepe- lingen, komt de buffetkamer uit. Het linkergedeelte van het hoofdgebouw en de kamers in de bijgebouwen zijn ingericht tot slaapkamers voor 3 of 4 schepelingen. De paviljoens geven den officieren ter koop- vaard ij voldoende gelegenheid om goedloop te logeeren. Alle bedden zijn van klam- boe's voorzien. De prijzen voor logies en vertering zijn niterst billijk gesteld, Voor logies en ontbijt best. uit brood en koffie, beta- len mindereschepelingenf 0.50 onderofficieren f 0.75, en officieren f 1.?a f 2.? Den geheelen dag kan men eten en dranken krijgen, behalve spiritualien, die niet voor 12 uur en volgens vastgesteld tarief verstrekt worden. ten. Daar geld hoog noodig was om de plannen tot verbetering van den toestand voor zeevarenden in Indie ten uitvoer te brengen, vroeg het een loterij van f 100.000.?aan; de Regeering stand de loterij Zeelieden club te Priok. Gezelschapszaal. dia over de oprichting dier 88 NEERLANDIA. Aan het hoofd van de inrichting staat een beheer- van Die Brandwag), dr. T. Reitz, Adam Boshoff der, die de administratie bijhoudt en zorgt, dat elke (editeur van De Boer), Webb, Dirk Boshoff (sekr.). schepeling zijn :naam in een daartoe bestemd boek R. van der Merwe, J. J. Pienaar en C. Dvason. schrijft. Uit dit boek blijkt, dat niettegenstaande Ba- Sedert heeft de vereeniging twee wijzigingen onder- tavia geruimen tijd besmet is verklaard (cholera), de gaan. Vooreerst in haar naam. Het bleek, dat er al Koninklijke Marine Priok weinig bezocht en, als de te Johannesburg een vereeniging de Zonen van Zuid- schepen er lagen, beperkte nachtpermissie werd ver- Afrika, met een ander doel, bestond. Dies besloot leend, het aantal bezoekers grooter is, dan men had men zich Jong Zuid-Afrika te noemen. Voorts stelde verwacht. Hieruit blijkt, dat het huis een goeden men de deur ook open voor wie niet in Zuid-Afrika naam bij de zeelieden heeft. is geboren: elke blanke kan lid worden. Dit te huis kan veel bijdragen tot het tegengaan van het logeeren in allerlei slechte slaaphuizen in de Een ondernemend Nederlander. benedenstad. De zeelieden, die aan den wal bleven, overnachtten meestal in Japansche huizen, en bij ge- De heer M. C. A. Meischke, een Nederlander in brek aan eene fatsoenlijke gelegenheid om gezellig bij- Transvaal, voert daar groote werken uit. Voor een een te zitten, bezochten zij allerlei kroegen en gin- goed deel is de bouw van het groottche regeerings- gen zich aan drank te buiten. Die toestand is paleis, dat te Pretoria zal verrijzen, hem opgedra- verbeterd. Batavia heeft den zeevarenden iets goeds gen, en nu zal hij ook het nieuwe stadhuis van Jo- aangeboden. hannesburg, eveneens een groot bouwwerk, zetten. Na de verbetering van den toestand op de hoofd- plaats onzer kolonien, schonk 't Hoofdbestuur de aan- Gerrit Aveling. dacht aan andere p!aatsen, al.s Soerabaia Makassar en Sabang. In de eerste stad achtte men het oprich- Den 16en Januari is in het distrikt Harrismith in ten van verblijven niet noodig. Er zijn daar canines, den Vrijstaat op 72-jarigen leeftijd overleden Gerrit vergaderingslokalen, enz. aan den Oedjong, en het is Aveling, een oud Hollander. Hij werd te Rotterdam zeer gemakkelijk op elk uur van den dag aan boord geboren en kwam als 18-jarig jongeling met ouders terug te keeren. Te Sabang echter werd een dagver- en broers en zusters in Natal. Hij was een onderne- blijf als te Priok geopend en nu zal Makassar wel mend man en werd een welgestelde boer, en met spoedig volgen. . hart en ziel een Afrikaander. Jarenlang is hij voor- In 4 jaar tijds heeft de Vereeniging reeds veel tot zitter geweest van den Harrismithschen tak van den stand gebracht, en dit is te danken aan veler steun. ouden Afrikaander Bond. Ook is hij resident vrede- Ook Holland hielp daarbij, en onze Koningin was rechter geweest. In den oorlog ging hij op kom- een der eerste personen, die een gift voor het Zee- mando en bleef tot kort voor den vrede in het veld. manshuis te Batavia zond. Voortdurend zal de Ver- Hij werd ten slotte door een troep gewapende kaf- eeniging krachtigen steun noodig hebben. Winsten fers, die in Engelschen dienst waren, gevangen ge- worden er natuurlijk niet gemaakt, en het is te ho- nomen. pen, dat, eenmaal met haar streven kennis gemaakt, Hoe hoog hij in aanzien stond, bleek op zijn be- velen het voorbeeld van anderen zullen volgen, door grafenis. Aan de groeve sprak o. a. generaal Chris- een bewijs van sympathie te zenden. Het Hooffte- tiaan de Wet. Hij had veel gehoord ?getuigde de stuur zal deze waardeering van zijn werken even generaal ?van zijn daden, van zijn moed en zijn hoog op prijs stellen als de afdeelingen. voiharding in den strijd om de vrijheid en recht van, In het Hoofdbestuur hebben zitting de heer Zei- zijn yolk, wat alien veel eerbied voor hem inboezem- linga als voorzitter, de heer Faassen als secre4aris, de. Het gedrag trouwens van zijn kinderen en en de heer De Goeje als penningmeester, terwijl als schoon kinderen, was een bewijs van een goed en na- voorzitter van 't afdeelingsbestuur te Batavia is op- volgenswaardig voorbeeld. Ofschoon Nederlander van getreden de heer Tadema Wielandt en als secretaris geboorte, had hij Zuid-Afrika aangenomen als zijn de heer Van Beuningen. vaderland, en hij is menigen geboren Afrikaander tot Allen, die met de Indische toestanden bekend ziin, een beschamend voorbeeld geweest. „Oom Gert" was zullen zeker instemmen met den wensch dat deze een goed Kristen, een goed patriot en een goed vriend. Vereeniging, den naam dragendvan onzen grootsten zeeheld, steeds in staat zal blijven het goede werk Johannesburg. voort te zetten. Wij ontvangen van de penvoerster der Afdeeling Wij sluiten ons van harte bij dezen wensch aan Johannesburg van het A. N. V., mevr. Sofie Deys? en uiten de hoop, dat velen deze nuttige Vereeniging Draaijer, een zeer ui vcerig jaarverslag, waarin een zullen gedenken. Red. blijde toon wordt aangeheven over het nieuwe, opge- wekte leven, dat deze Afdeeling in 1911 is begonnen. In een bestuursvergadering op 21 Aug. 1911 ge houden ten kantore van den ijverigen voorstander, den heer A. v. d. Broek, was men eenparig van ZUID-AFRIKA meening, dat er verandering moest komen in den toe- stand van rust, waarin 4eze Afdeeling verkeerde. Aan den beer Siemelinck werd verzocht te blijven doorwerken als penningmeester en 12 Sept. werd in Jong Zuid-Afrika. het Grand National Hotel een vergadering uitge- schreven. Deze was echter zoo slecht bezocht, dat Wij hebben melding gemaakt van de oprichting van men acht dagen later een nieuwe bijeenkomst hield, een vereeniging Zonen van Zuid-Afrika te Pretoria. waar 15 leden aanwezig waren. Het reglement werd Zij zou een zuiver Zuid-Afrikaansch karakter dragen herzien en het volgende bestuur gekozen: Dr. F. E. en daarom alleen open staan voor wie in Zuid-Afrika T. Krause, voorzitter; Arie v. d. Broek, onder-voor- zijn geboren; een gezonden na'ionalen geest, lirfde zitter; Sofie H. Deys-Draaijer, secretaresse; E. J. E. voor het vaderland en gevoel van eigenwaarde aan- Sherlich, penningmeester; Ds. L. E. Brandt, P. L. kweeken; werken voor handhaving van het Hal- W. Lourens, S. I. Minnaar, A. J. Piennaar, A. van landsch en verder voor de zedelijke, verstandelijke en Wouw. stoffelijke belangen van het yolk. Het bestuur ging reeds spoedig aan het werk om Generaal Hertzcg sprak bij de oprichting en in leden te winnen. Drie commissies werden uit haar het bestuur werden verkozen: advokaaf Roos (voor- midden gevormd: een commissie van waakzaamheid, zitter), dr. Gey van Pittius, dr. Ma herbe (editeur een commissie van toezicht over de stadsbibliotheek NEERLANDIA. 89 en een propaganda-commissie voor het winnen van legd: „Eist gij dat voor Uw kind, behalve de huis- leden en het regelen van gezellige avonden. i taal, de tweede taal geleidelik zal ingevoerd worden Het verslag herinnert dan aan het concert in het en later geregeld gebruikt zal worden als tweede begin van November te Johannesburg gegeven door voertuig van onderwijs, overeenkomstig de vatbaar- het Hollandsch Mannenkoor van Pretoria, aan den heid van de leerling ?" De wet schrijft n.l. voor, dat zeer welgeslaagden avoid waar Gen. Hertzcg voor de ouders voor het onderwijs tot en met de 4e klas de Afdeeling sprak en de A. N. V.-prijzen aan de dat kunnen eischen. overwinnaars bij de Taaibond examens uitreikte. Veel Nu worth het dorp voor de groote meerderheid nieuwe leden sloten zich na dien avond aan, zoodat bewoond door Afrikaanders, wier huistaal het Hol- de Afdeeling thans 198 leden telt. landsch (Afrikaansch) is. Het onderwijs aan hun Melding wordt gemaakt van de beide omzendbrie- kinderen zou dus, volgens de wet, geheel of gedeel- ven door deAfdeeling uitgezonden, de eerste aan de telijk in het Hollandsch moeten worden wegeven. En kandidaten bij de Stadsraadsverkiezing en de andere nu was de vraag of die ouders verlangden, dat ge- aan de winkeliers in en om Johannesburg. leidelijk ook het Engelsch bij het onderwijs zou wor- Het verslag zegt van dezen laatsten omzendbrief: den ingevoerd. Er werd een vergadering bijeengeroepen om over „Hoewel de „Star" en ook eenige andere bladen deze zaak te spreken. De voorzitter heette Evert Pot- zich beleedigd gevoelden dat wij Holl. sprekenden, gieter en de twee heeren, die tenslotte een besluit voor de rechten van onze taal durven opkomen en voorstelden, Prinsloo en de Wet. Dat besluit nu, met aan de winkeliers durven vragen, om diegenen die op een na algemeene stemmen aangenomen, hield ver weg wonen en geen Engelsch spreken, te helpen het verzcek aan de regeering in, om het Engelsch in de Holl. taal, waardoor zij dus in de gelegenheid als eenig voertuig van onderwijs op de school te zijn, meer van hun artikelen te verkoopen; niettegen- handhaven! staande dit alles, denkt de „Star" dat wij heel ver- Die kinderen, wier moedertaal het Hollandsch of keerd handelen en triumpheerend wordt onder aan dit Afrikaansch is, krijgen dus hun onderricht in het artikel gezegd, dat natuurlijk niemand hierop zal ant- Engelsch, en de ouders verlangen, dat dat zoo blij- woorden. ve. Als zoo de geest onder het yolk is, wat zal men Toch zijn reeds vele gunstige antwoorden van groo- dan de leidslieden hard vallen, dat zij het Hollandsch te firma's ingekomen en zeker spreken wij uit naam niet geven wat het krachtens de grondwet toekomt. van al onze leden en het verder Holl. sprekende pu- bliek, wanneer wij vragen voort te gaan op den in- geslagen weg. Hollands was de eerste taal die werd gesproken in Zuid-Afrika en waar nog duizenden zijn Aan de Z.-Afr. algemeene leden. die hoegenaamd niets anders als deze taal spreken, mogen we zeker strijden voor die taal, zoodat haar Wij herinneren er aan dat de heer A. H. Koomans evenveel recht wedervaart al s het Engelsch." te Potchefstroom, Postbus 123, zich bereid heeft ver- In plaats van den heer A. van Wouw, die voor klaard en door het Hoofdbestuur gemachtigd is de langen tijd naar Europa vertrok, werd de heer J. bijdragen te innen der algemeene leden in Zuid-Afrika W. Zulch in het bestuur gekozen. buiten de Afdeelingen en den Oranje Vrijstaat. Door opzending der bijdragen aan zijn adres be- * * spaart men hem en onze administratie veel moeite. 21 Febr. heeft deze Afdeeling te Fordsburg, een der voorsteden, een gezelligen avond gegeven, waar- bij o. m. de Afrikaansche dichter Jan Celliers twee Verbetering. zijner gedichten voordroeg en de heer J. Kamp, do- cent aan de Theologische School te Potchefstroom, Niet zooals wij in ons vorig nummer hebben ver- een lezing hield over Afrikaansch en Hollandsch. meld, heeft de Vrijstaatsche directeur van Onderwijs, Verder werden er piano- en vioolmuziek, zang- en Dr. W. J. Viljoen, zich tot de Ned. Z.-Afr. Vereeni- voordrachten ten beste gegeven door de heeren D. ging gewend betreffende de uitgave van Afrikaan- Meerkotter (piano), P. Deys enB. J. Coetzee (voor- sche wandplaten ten behoeve van het aanschouwelijk dracht), jongeheer S. Morel (viool) en de dames onderwijs, maar heeft de N. Z.-A. V. zich in verbin- mevr. Sofie Deys-Draaijer (zang), en S. Visee (piano). ding gesteld met Dr. Viljoen betreffende deze aan- Een koor, onder leiding van mej. Kloppers, zong gelegenheid. psalm 150; terwijl Dr. F. E. T. Krause als voor- zitter de openingsrede hield. De twee talen op school. AMERIKA Men is wel eens geneigd sommige voormannen van de Afrikaanders lauwheid te verwijten waar het de belangen van de taal van hun yolk geldt. Waarom zetten zij niet de gelijkheid, die de grondwet de twee Afdeeling Nieuw Nederland. talen, het Hollandsch en het Engelsch toekent, met de macht die zij hebben door ? Waarom laten zij bij Jaarverslag over 1911. het onderwijs, waarvan voor de toekomst van de taal zooveel afhangt, het Hollandsch in een hoek In verschillende opzichten heeft het afgeloopen jaar dringen ? En zoo voorts. redenen tot tevredenheid aan het bestuur opgeleverd. Maar men gaat hen billijker beoordeelen, als men Niettegenstaande door vertrek, enz. een half dozijn weet, hoe weinig algemeen nog onder hun yolk het leden de Afdeeling vaarwel moesten zeggen, steeg het beset is doorgedrongen, dat goed onderwijs in de ledental dienovereenkomstig door nieuwe toetreding moedertaal noodig is, en hoeveel lauwheid er voor en eene enkele vestiging. het Hollandsch onder vele Afrikaanders zelf is. Terwijl 31 Dec. 1911 de ledenlijst sloot met een Daarvan is onlangs weer geleken le Alberton, aantal van 35, zijn er op dezen verslagdag opnieuw een dorp bij Johannesburg. De heer Adamson, de zooveel aangewonnen,dat er 38 werden geteld op de Transvaalsche directeur van onderwijs, had aan de oproepingsrol, waarbij het bestuur met voldoening ouders van schoolgaande kinderen de vraag voorge- mag getuigen toezeggingen tot bijwoning der alge- 90 NEERLANDI A. meene vergadering van bijna de heeft te hebben ont- Jammer dat vele kleinen te ver woonden om aan vangen. dit feest te kunnen deelnemen. Onder het belangstellend oog van Jhr. Mr. Lou- don, Hr. Ms. Gezant te Washingtcn, onzen bescherm- Nederlandsche school. heer, mocht onze voorzitter Mr. Henri Barcn Oldenneel eene tamelijk talrijke opkomst welkcm hee- Wij lezen in De Hollandsche Stem (Buenos Aires) : ten op de algemeene vergadering op 11 Febr. 1911. Donderdag 21 Dec. i.l. had voor het eerst een Beide genoemde heeren zaten daarna als algemeene openbaar onderzoek plaats naar de vorderingen der gasten aan op een uiterst welgeslaagd feestmaal der leerlingen van de sedert 12 Dec. 1910 bestaande Ne- Afdeeling in de Transportation Club boven den histo- derlandsche School, Azare 1336. Dit examen werd rischen gwond van het Manhattan Hotel met zijn bijgewoond door Zijne Excellentie den heer L. van zaal vol Delftsch-blauwe plateelen, gewijd aan de ge- Riet, mevrouw Dirks en den heer M. van Hattem, schiedenis van Nieuw-Amsterdam. terwijl de heeren P. J. Dirks en H. Christmann ver- De heugelijkeoverwinningen der Brie Nederland- hinderd waren. Ook toonden enkele ouders hunne sche officieren bij de hippische wedstrijden in Madi- belangstelling. son Square Garden, gehouden 1.1. November, wer- Overeenkomstig een belofte, het vorig jaar door den door bestuur en leden met den grootsten bijval den heer P. J. Dirks gedaan, werden na afloop van gevolgd. Jammer echter, dat de heer Van Oldenneel, het onderzoek door mevr. Dirks een tweetal keurige onze voorzitter, geene gelegenheid mocht krijgen geschenken uitgereikt aan den jongen en het meisie, de aan zoo beperkten tijd gebonden vertegenwoordi- welke zich door goed gedrag en vlijt hadden onder- gers van het Nederlandsche leger, onder wie ook scheiden en wel een zilveren horloge met ketting en het Alg. Ned. Verbond aanhangers telde met de Af- een gouden broche. deeling als zoodanig nader te laten kennis maken. Dat de uitreiking op de gelukkigen en ook op de Gedenkwaardig is het feit, dat de Afdeeling se- overige leerlingen indruk maakte, laat zich begrijpen.. dert haar bijna vijfjarig bestaan hare leden steeds Het examen maakte een goeden indruk. gespaard heeft mogen zien voor ernsIge ziekte en overlijden. Nieuw-Nederland schijnt dus op gezonde grondslagen te rusten. Grand Rapids. De heer W. P. Montijn, penningmeester der Afd. sedert hare oprichting, trad wegens uitzicht op ver- Wij lezen in De Wachter van Holland, Mich.: plaatsing in Januari 1911 af. Na lang vergeefs aan- De Lincoln Club van Grand Rapids, Mich., is ge- zoeken van vele nabijwonende leden heeft de heer woon ieder jaar op den datum van de geboorte van D. G. Verschuur, 71 Nassau St. alhier, eindelijk de Pres. Lincoln, 12 Febr., een banquet te houden. Bij opengevallen plaats, onder bijval van het bestuur, be- deze gelegenheid worden beroemde sprekers en staats- reidwillig ingenomen. mannen uitgenoodigd eene rede te houden. Dit jaar Eene naamgenoote, het weekblad Nieuw-Neder- was o. a. de gezant van Nederland te Washington, land is, na een klein jaar te hebben bestaan, aan Jonkheer Loudon, uitgenoodigd, die aan het ver- verval van krachten overleden. Zelfs Nederlandsche zoek voldeed. middelpunten als Paterson, met Passaie, enz. in Dinsdagmorgen, 13 Febr. heeft de gezant in gezel- Nieuw-Jersey, pl. m. 18.000 stamgenooten tellende, schap van den rice-consul, Mr. Jacob Steketee, ex- kan blijkbaar geen derde Nederlandsch blad in stand. congresman G. J. Diekema en Dr. H. Hulst, onze houden. De drukkerij Nieuw-Nederland vaart daaren- Theol. School met een bezoek vereerd. Na door den tegen zeer wel. rector te zijn ingeleid, hield Zijne Excellentie eene In de 28 dezer in Hotel Brevoort ?een geschied- toespraak tot de Faculteit en de studenten, waarin kundige plek uit de dagen van Nieuw -Nederland, hij zijn groote ingenomenheid uitsprak over het feit, grenzende aan Peter Stuyvesant s Bouwerijgrcnden ? dat wij, ook door den naam Calvin College, maar gehouden jaarvergadering werd het f-nds voor op- vooral door het gebruik van de Nederlandsche taal, richting van een Nederlandsch Tehuis, dank zij de de Nederlandsche traditie eeren. De gezant las daar- opwekking van den heer Mr. Van Oldenneel aan het op een telegram voor, namens Koningin Wilhelmina door dezen aangeboden vrcegmaal, krachtig gestijfd. gezonden aan „de Hollanders in Michigan", waarin Hierover nader meer. Hare Majesteit, gepaard met hare beste wenschen, De Secretaris: hare waardeering uitdrukte voor de welwillende ge- J. VAN FOLKER. zindheid jegens het Huis van Oranje. Na nog een gepaste rede van Mr. Diekema en het Roseland—Chicago. zingen van het Wilhelmuslied, nam de hooge bezce- ker afscheid. Uit een schrijven van den heer D. Rijnberk, secr.- De gezant maakte een zeer gunstigen indruk. Bij penningm. der Afdeeling Roseland Chicago: inachtneming van de hooge positie die hij bekleedt, is in heel zijn voorkomen en optreden niets van die „In het afgeloopen jaar zijn 9 gewone en 2 bui- stijve gemaaktheid, die sommige personen „in hooge tengewone vergaderingen gehouden. Laatstgenoemde plaatsen" ontsiert. Wij mogen de Koningin van Ne- werden goed bezocht. derland feliciteeren, dat zij te Washington een gezant Door onze vereeniging is een 2e fontein opgericht heeft, die een edelman is, niet slechts in naam. aan 103 straat en Michigan ay. en besloten is dit Dr. Loudon bezocht ook Holland en Zeeland en jaar er nog twee bij te plaatsen en wel aan 107 en trok daarna langs Chicago naar Washington terug. 115 straat, beiden aan Michigan Av." Men zou ook naar Kalamazoo, maar een ontspoor- (In het Aug.-nr. van jaargang 1911, biz. 174 werd de vrachttrein versperde den weg. De gezant en sena- een afbeelding van zulk een fontein met bijschrift op- tor William Alden Smith zaten 7 uur in een klein genomen. Red.), station te wachten en in Kalamazoo zag een voile K erst feest. zaal teleurstellond naar hen uit. * * * Het Kerstfeest werd te Buenos Aires door de daar wonende kinderen van .Hollandschsprekenden ge- Omtrent het bezoek aan Zeeland lezen wij in een vierd. Ondanks het regenachtige weer waren er in ander Hollandsch Amerikaansch blad: den namiddag van den Eersien Kerstdag ongeveer 100 kinderen en 50 ouderen aanwezig. „In Zeeland ontvangst bij Baron Sytsema. Des De geschenken werden met een toepasselijk woord avonds groote bijeenkomst in de Stadsgehoorzaal, be- aan de kinderen uitgereikt. legd door burgemeester Stephan, daarna ontvangst NEERLANDIA. 91 ten huize van den voorzitter van Hope College, Dr. V. zijn persoonlijk bekroond voor hun medewerking. A. Vennema. aan de inzending van het A. N. V. op de Brussel- ,,Het volgende kabelgram werd gezonden: sche Wereldtentoonstelling. „De ingezetenen van Holland van Nederlandschen bloede en hunne afstammelingen ter receptie verga- Ned. onderwijs in den vreemde. derd ten huize van Dr. A. Vennema, president van Hope College, waardeeren grootelijks het bezoek van Met medewerking van de Duitsche Regeering is te- Dr. J. Loudon, Nthlands vertegenwoordiger te Wash- Gronau een cursus in de Nederlandsche taal geopend ington, en betuigen hunne innige hoogachting voor voor kinderen van aldaar wonende Nederlanders. Het Hare Majesteit, Koningin Wilhelmina, en het aloude onderwijs wordt gegeven door de heeren Leverman, Oranjehuis." hoofd der school voor Chr. Volksonderwijs te En- „Den volgenden morgen woonde de Gezant den ge- schede en Sanderink, hoofd eener R. K. school te. wonen morgen-godsdienst der studenten in Winants Losser. Chapel bij. Bij het binnentreden zongen de studenten nit voile borst Nederland's Volkslied: „Wien Neer- Jan Maat aan wal. lands Bloed". De Londensche berichtgever van het Amsterdam- Of de jonge heeren en dames ook Hollandsch kon- sche Algemeen Handelsblad, is in verband met de den zingen! staking in de Engelsche kolenmijnen, o. a. te Cardiff' 't Was een lust getuige te zijn van de geestdrift, geweest en heeft daar ook het Hollandsch Zeemans- waarmee gezongen werd. huis bezocht. Hij vertelt van dit bezoek: Nagezang, lezen der schrift en gebed door den voorzitter, werd Jhr. Loudon door Dr. Vennema Op eens viel mijn oog op de Hollandsche vlag oim voorgesteld en met daverend handgeklap ontvangen. een vlaggestok gewaaid, die van een huis uitstak. Zijne toespraak tintelde van gezonden godsdienst- Het huis nader bekijkende, las ik in goed Hollandsch. zin, ,yank trouwe vastklemming aan beginselen, in „Tehuis voor Hollandsche Zeelieden" en op de rui- welke taal ook. Hij sprak vele goede dingen, die de ten „Zeemansbond". Dus trail ik er binnen. Ik kwam rechte snaar roerden in het leven der studeerende in een ruim, gezellig vertrek, waarin een groote jongelingschap. tafel, waarop Hollandsche lectuur. Een man, blijk- Wij achten zijn bezoek een zegen voor alien, die baar een zeeman, zat bij het haardvuur en een vrouw hem hoorden. sprak tot hem. De Consul-Generaal, GeorgeBirkhoff, die een ,,Spreekt u Hollandsch ?" warm vriend van Hope College is, kon het aanhou- „Zeker, minheer", antwoordde de aangesprokene,. dend geroep der studenten om zich te vertoonen en „komt u binnen". hen toe te spreken niet weerstaan. Hij drukte bij ver- Het was de directrice van het Zeemanshuis, mevr. nieuwing zijne belangstelling voor deze inrichting uit, A. R. A. de Boer. weer invloed in alle oorden der wereld gevoeld „Mijn man is vrij ernstig ongesteld in Holland", wordt." zeide zij, „en dus beheer ik nu het Huis, bijgestaan door een Hollandsche assistente, mej. v. Apeldoorn." „Dit is het eerste Zeemanshuis van onzen Bond, in Engeland. In Juni 1911, even voor de zeelieden- staking is het geopend en na heel wat moeite heb- MEDEDITLINGEN EN ALL! RLEI ben wij in October d. a. v. de vergunning gekregen, om ook nachtverblijf aan het Huis te mogen ver- binden." „En voldoet deze stichting in een behoefte ?". vroeg ik. Propaganda. „Ongetwijfeld", antwoordde de directrice ,,er ko- Onder de middelen die elk lid gemakkelijk kan toe- men hier niet zoo heel veel Hollandsche schepen, passen om leden te werven behoort ook het opge- doch toch een groot aantal Hollandsche zeelieden, ven aan de Administratie te Dordrecht van perso- die op vreemde schepen varen en zij komen gaarne nen, waaraan gedurende drie maanden ter hier. De eerste week reeds hadden wij 127 bezoekers. kennismaking Neertandia kan worden Zij vinden hier lectuur en krijgen altijd een vrij gezonden. goede kop koffie of thee; zij kunnen hier rooken, Het nieuwste propagandamiddel is de nieuwe dammen, schaken; natuurlijk moeten zij beloven geen briefkaart in kleurendruk naar een ont- sterken drank te drinken. Van velen kreeg ik brie- werp van den heer K. H. Holthuis te Groningen. yen met hartelijken dank voor het prettig tehuis dat Op de voorzijde staat het doel van het A. N. V. in ze, hadden en een paar scheepskapiteins hebberi beknopten norm omschreven onder een symbolische mi verklaard, dat door dit Tehuis de matrozen voorstelling van Neêrlands stijgende welvaart en het 's avonds veel beter aan boord terug kwamen, dan randschrift, aan Bilderdijk ontleend: vroeger, voor het Huis er was, vaak het geval was. De Belgen komen ook gaarne hier. Met Kerstmis Holland leeft weer, hadden wij hier niet minder dan 90 mannen, waar- Holland streeft weer! onder 80 Hollanders en 10 Belgen; in drie plcegen, Aan de achterzijde tusschen de gekleurde wapen- tegelijk kon ik ze niet bergen, hadden ze een pret- tjes prijkt de naam van ons Verbond met de korte tigen avond en kregen alien nog een bescheiden Kerst- samenvatting van ons streven: mis-geschenk." Met raad en daad voor yolk en stam. „Wilt u de slaapkamers eens zien ?" Deze propagandabriefkaarten op best wit karton Ik antwoordde bevestigend. Zeven bedden zijn er zijn verkrijgbaar aan het kan+oor van het A. N. V., in de drie kamers, die alle even Hollandsch zindelijk Wijnstraat 81, Dordrecht, tegen betaling van 25 cent zijn, en de Jan Maat, die hier intrek neemt, heeft voor de 100 stuks, vermeerderd met de verzendings- voor kost en inwoning ech4e Hollandsche pot ? kosten. slechts 15 sh. per week te betalen. „Gemiddeld komen 190 a 200 per week", zeide de Ondcr4cheidingen. directrice. Mevr. De Boer vertelde me, dat zij zoo gaarne De heeren L. Delpire, secretaris van Tak Brussel, meer steun zou hebben, financieel en anderzins. Dr. W. van Everdingen, secretaris der Boeken Com- „De zeelieden zonderen gaarne wat voor 't Huis missie, en C. van Son, administrateur van het A. N. af. U ziet" en zij legde mij haar boekjes voor „ze 92 NEERLANDIA, geven zoo een, twee, drie shillingen, naar gelang ze nog twee besteld heeft, elk van 5000 ton. missen kunnen; maar wij zouden meer hulp zeer Wanneer deze motorschepen zoo goed voldoen, waardeeren, want dat Tehuis is hier voor den Hol- dan komt een niet gering deel van dit welslagen toe landschen zeeman werkelijk een zegen. En dan zou aan de Ned. Fabriek van Werktuigen en Spoorweg- ik prijs stellen op 1 ectuur, op uitgelezen Hollandsche materieel, wier technische directeur, de heer C. Kloos, illustraties, e. d. Wij hebben wel een bibliotheek van zich ook in het buitenland naam heeft weten te ma- het Algein. Nederl. Verbond, doch we hebben lec- ken, als onaangevochte deskundige op zijn gebied. tuur noodig, die wij kunnen uitdeelen onder de zee- lieden. Doet u eens een goed woordje." Nederlandsch als wetenschappelijke taal. Men zende het boven verlangde voor het Holland- De Vlaamsche Hoogeschool van Februari 1.1. ont- sche Zeemanshuis te Cardiff aan den secretaris van leent tal van bijzonderheden aan J. H. van 't Hoff's den Zeemansbond, Jhr. S. B. Ortt, Veerhaven W.Z. Amsterdamer Periode, geschreven door Van 't Hoff's te Rotterdam. oud-leerlingen W. P. Jorissen en L. Th. Reichert. Het tijdschrift mist echter de volgende bijzonderheid: Het Buitenland. Bijna alle vreemdelingen, die eenigen tijd in Van 1 Hoff's laboratorium verbleven, trachiten zoo spoe- Het jaarverslag van de Vereeniging Het Buitenland dig mogelijk het Nederlandsch voldoende meester te meldt dat weer enkele kandidaten als lid of begunsti- worden om zijne collegies over physische chemie te ger zijn toegetreden. kunnen volgen. De Engelschman Th. Ewan, kende deze Wederom werd uit de Rijkskas een subsidie van taal reeds (hij had o. a. Beets' Camera Obscura ge- f 5500.?verleend. lezen) ; de Oostenrijker Heinrich Goldschmidt liet zich Op 31 Dec. 1910 bedroeg het aantal aspirant-can- lessen geven door een onderwijzer te Zandvoort; de didaten 8; terwijl in den loop van het verslagjaar 5 anderen leerden het Nederlandsch o. a. door hun om- nieuwe werden aangenomen. Van deze 13 aspirant- gang met de studenten en andere Amsterdammers en candidaten werden 3 onder de candidaten van de Ver- Amsterdamschen. Allen wenschten niet alleen kennis eeniging opgenomen, terwijl 1 van de lijst werd af- te nemen van hetgeen Van 't Hoff in het Neder- gevoerd. landsch had g e s c h r e v e n, zij wenschten te ver- Van de 9 aspirant candidaten op 31 Dec. 1911 wer- staan hetgeen door hem in het Nederlandsch werd den er 5 geplaatst te Hamburg, 1 te Manchester, 1 gesproken. te Londen, 1 te Stockholm; terwijl 1 voor zijne te Hamburg ,gevestigde firma een refs door Nederl. In gestadigen groei. Indie maakt. Door de Vereeniging zijn tot 1 Jan. 1912 127 candi- Nederland behoeft al lang niet meer te teren op daten geplaatst, waaronder 51 thans zelfstandig zijn, zijn ouden roem, in elk nummer van Neerlandia vin- 69 bij Nederlandsche en 58 bij vreemde onderne- den onze lezers de bewijzen, dat Nederland mee doet mingen. aan den vinnigen strijd der naties op handelsgebied, en met eere. In het verslag der Staatscommissie in Een Nederlandsche vrouw geeerd. zake den toegang tot Nederland door het Noordzee- kanaal lezen wij dat de Amsterdamsche haven ten op- Een groote onderscheiding viel ten deel aan onze zichte van den Ned. Indischen handel in onzen tijd bekende landgenoote te St. Petersburg, mej. dr. A. een omvang heeft bereikt, waarbij die van voorheen C. Croiset van der Kop, dr. in de Slavische letteren. geheel wordt overschaduwd. Zij werd namelijk tot werkend medelid gekozen van het Verder blijkt uit de cijfers door deze commissie „Genootschap van Vrienden der Russische letterkun- verzameld, dat Rotterdam met Hamburg en Antwer- de" aan de Keizerlijke Moskau'sche Universiteit. pen in het tijdsverloop van 1870 tot 1909, het ver- Dit genootschap bestaat sinds 1866, vergadert in keer tot het negenvoudige zag klimmen, Amsterdam de Universiteit en geeft wetenschappelijke werken op tot het zevenvoudige. De vermeerdering is bij de het gebied der Russische taal en letteren uit. Maar Fransche en Engelsche havens belangrijk minder ge- heel weinig buitenlandsche Slavisten zijn lid. Eerelid weest. VoorLonden bedroeg die slechts drie, voor is 0. a. prof. Jagie te Weenen, en was Tolstoj. Liverpool ruim twee, voor Havre eveneens drie en Ook de Pruisische Academievan Wetenschappen voor Duinkerken vijfmaal den omvang van 1870. heeft onze landgenoote onderscheiden. In de feestzit- Hierbij moet echter niet worden vergeten, dat Lon- ting dier Academie, op 24 Jan. j.1., werd gewezen den en Liverpool reeds een grooten voorsprong had- op de nuttige wenken, door de Slaviste dr. A. C. den en hun handel dus niet meer voor zulk een snelle Croiset van der Kop gegeven, bij het opsporen en uitbreiding vatbaar was als die van Rotterdam en beschrijven van Duitsche handschriften in Rusland. Amsterdam. Maar zelfs dit in aanmerking genomen, mogen de Nederl. motorschepen. bloei en vooruitgang der Nederlandsche havens met trots worden geboekstaafd; want de overwinning In de Londensche pers is eenigen tijd geleden wordt thans behaald in een fellen strijd met gelijk- groote ophef gemaakt van een te Kopenhagen ge- waardige en met krachtiger naties. bouwd motorschip van 10.000 ton. Dit schip werd als een zeer groote merkwaardigheid beschouwd. Nederl. scheepsbouw. Sedert Januari 1911 heeft de Kon. Ned. Petroleum- Maatschappij reeds een dergelijk motorschip in de Onlangs vestigden wij in Neerlandia de aandacht vaart. Dit schip is te Amsterdam gebouwd en is het op een artikel van den heer J. A. van der Star in eerste groote motorschip voor handelsdoeleinden dat het Nederlandsche Zeewezen, waarin op grond van het water heeft gekozen. Nadat de Vulcanus, aldus het feit, dat de bouw der beide groote postbooten heet dit schip, vanstapel was geloopen, bouwde de van den Kon. Hon. Lloyd aan een Schotsche werf Maatschappij dadelijk een motorschip van 300 ton werd opgedragen, de vraag werd gesteld of de Ne- voor de Kon. Paketvaart-Maatschappii en een tweede derlandsche werven wel schepen van 14.000 ton kun- schip van 2500 ton voor de Koninklijke. Terzelfder nen bouwen. tijd droeg de Societe d'armaments et de commerce, Mr. F. Vorstman wijst er nu in Het Nederland- te Antwerpen, in welke maatschappij ook Rotschild sche Zeewezen op, dat de Kon. Maatschappij „De en Nobel belanghebbenden zijn, aan de Amsterdam- Schelde" te Vlissingen, die thans reeds twee hellin- sche werf den bouw van een motorschip van 6000 gen voor schepen van 500 voet lengte bezit, een de- ton op. De Paketvaart-Maatschappij gaf opdracht voor zer zal doen verlengen tot 600 voet lengte. Op deze een schip van 2500 ton; terwijl de Koninklijke er helling zouden dus schepen kunnen worden gebouwd NEERLANDIA. 9 van nog 40 voet grooter lengte dan de bovengenoem- Eigen nijverheid. de booten der Kon. Ho11. Lloyd. De schrijver berekent dan dat de bruto-inhoud on- De firma W. J. Stokvis, fabriek van koperwerken zer stoomkoopvaardijvloot, rond 1530.000 t- n be- te Arnhem, heefteen opdracht gekregen tot het ver- draagt en dat jaarlijks voor uitbreiding, vernieuwing vaardigen van e:ectrische kronen voor een n'euwen enz. vijftien percent of 172.500 ton moet worden bij- vleugel van het keizerlijk paleis, aan den Burgring ebouwd. te Weenen. De elf werven voor den bouw van zee koopvaardij- schepen, die Nederland bezit, kunnen jaarlijks 123.000 Herhaalde waarschuwing. ton bouwen. Er is dus een jaarlijksch tekort van rond 50.000. De Nederlander in Duitschland schrijft: Dit geldt alleen de behoeften voor Nederland. Ook Dezer dagen zijn weer eenige Nederlanders, die valt er buiten het materieel voor de marine. meenden bij de Oostelijke naburen het beter te zul- Van die 50 000 ton jaarlijks zouden twee groote len hebben dan in het vaderland, bedrogen uitge- werven volop werk hebben. komen. Is dit geen vingerwijzing voor Nederlandsche ka- Uit Hardingsveld vertrokken n 1. ongeveer 20 werk- pitalisten, vraagt Mr. Vorstman. tieden om in Duitschland te gaan werken. Al spoe- „Onze bestaande scheepswerven keeren over het dig bleek, dat zij daar niet veel konden verdienen en algemeen ruime winsfen uit. Waarcm zou nieuw ka- dat ook de huisvesting meer dan s!echt was. Zij be- pitaal, daarin gestoken, ock niet rendeeren, wair sloten dan ook na een paar dagen terug te keeren en voldoende werk aanwezig blijkt te zijn ?/' zullen zeker, na de vele bittere ervaringen daar op- „De Nederlandsche koopvaardij gaat met reuzen- gedaan, niet weer daarheen terugkeeren. Hoewel door schreden vooruit. Telkens leest men daar van kapi- de autoriteiten reeds dikwijls gewaarschuwd is om taalsuitbreiding." eerst goed te onderzoeken, alvorens naar een werk „Waarom niet bij onzen scheepsbouw ?" in Duitschland te gaan, wordt daarop nog niet veel acht geslagen. Men wende zich toch tevoren per brief Mengelberg. om informatie naar werk, loon enz. aan de Neder- landsche Arbeidsbeurs te Oberhausen, Arndtstrasse Mengelberg, onze uitnemende orkestleider, heeft (Duitschland). onlangs te Londen nieuwe triomfen gevierd. Hij leid- de er een concert van een Londensch orkest, en al Holland op zijn malst. de Engelsche bladen waren opgetogen. Gelezen op een uithangbord te Amsterdam: Van Jammer, dat geen van alien scheen te weten, dat Houten s Cacao tea room. „Herr" Mengelberg, gelijk ze hem noemden, een Ne- Als het dan toch gek moet, dan maar flink! derlander is. Het zij te hunner verontschuldiging ge- zegd, dat zij het aan de muziek, die hij liet spelen, Niets gedaan. niet konden merken. Een Amerikaansch professor doet moe;te zijn lancl- genooten een aantal stopwoorden en -uitdrukkingen of Het rijke Nederlandsch. te leeren. In een lijstje, dat wij er van in een En- gelsch blad lazen, komt voor de uitdrukking „no- J. H. schrijft in de Hervorming: thing going". Zou dat sours een vertaling van het „Levendig komt mij voor den geest het college schilderachtige „niets gedaan" van onze volkstaal we- (van prof. M. de Vries) over syncniemen. Daar voel- zen ? Er komen, zooals men weet, in het Ameri- de men, hoe rijk, hoe smedig, hoe pakkend, ons kaansche Engelsch heel wat batavismen voor. mooie Nederlandsch is! Naast het eerie hoofdbegrip, Intusschen zouden wij de vraag van den professor hoevele bijbegrippen met ieder zijn eigen beteekenis. niet graag bevestigend beantwoorden. „Daar is het begrip van verheugende aandoeningen: b I ij d s c h a p. In rijken val klateren daarnevens: Gevoel van eigenwaarde. blijmoedigheid, vroolijkheid, vreugde, genoegen, vroo- In een buitenlandsch blad zagen wij een afbeelding lijke stemming, zielsgenot, opgeruimdheid, opgewekt- van het teeken, dat van den zomer te Stockholm de heid, ziellevreugde, wellust, vreugdebetoon, vermaak, deelnemers aan de Olympische spelen zullen dragen: genot, genietingen. De beteekenis wordt nog duide- een athletenkop en daaronder: „Olympiska Spelen ? lijker gevoeld door de tegenstellingen. Ook hier we- Stockholm 1912". der de grootste rijkdom en verscheidenheid, wanneer In, het Zweedsch dus. Natuurlijk. Maar hoe zou aan oor en oog voorbijgaan: droefheid en bedroefd- het opschrift luiden als die internationale spelen in heid, droefenis en droefgeestigheid, treurigheid, smart, ons land werden gehouden ? Jeux olympiques ? Of verdriet, bedruktheid, weemoed, weemoedigheid, ,wee- Olympic Games ? dom, harteleed, hartzeer, rouw, leed, kommer, be- kommering." Een Nederl. avond zonder Nederlanders. De lijst is nog wel aan te vullen, met blijheid, le- De Nederlandsche Vereeniging Weldadigheid le Brus- venslust, verheugenis en droefzinnigheid, bekcmmer- sel heeft 22 Febr. een concert gegeven om haar in- nis, jammer, verslagenheid enz., al zijn .het, strikt ge- komsten te vermeerderen. Zij noodigde het Holland- nomen, evenmin als de woorden die J. H. ncemt, sche Residentie-orkest, onder den Hollandschen leider alle synoniemen van blijdschap en droefheid. Baron Van Zuylen tot Nyeveld, uit. In rechtmatige verontwaardiging schrijft ons een gezaghebbend lid van het A. N. V.: Set tog die Songbooks nou wat op zij. „En wat gebeurt ? Een buitenlandsche zangeres De muziek commissie van de Z. A. O. U. (Z.-Afr. wordt meegenomen en uitsluitend werken van buiten- Onderwijzers-Unie) deelde op het jongste congres landsche meesters worden gespeeld; terwiji we hier, dezer Unie mede, dat er tegenwoordig veel meer na- bij wijze van spreken, „stikken" in goede, beste en vraag was naar Hollandsche schoolmuziek. Ook de uitstekende zangkunstenaren, onder wie wereldbe- firma's te Kaapstad berichten, dat er groote vooruit- roemde." gang is in dit opzicht. Een dame in den Vrijstaat Ook zijn er prachtige orkestwerken door jonge heeft haar hulp toegezegd voor de samenstelling van Hollandsche componisten als: Wagenaar, Schafer e a. een boekje met 24 Hollandsche liedjes voor de be- geschreven. En dat alles wordt heel gewoon dood waarscholen. Deze muziek-commissie doet goed werk. gezwegen." 04 NEERLANDIA. De een zijn dood, is den ander zijn brood. Naar 't land der vaderen. De invoerhandel van Nederland naar Turkije is de Ds. en mevr. H. van Broekhuizen van Pretoria laatste maanden zeer belangrijk toegenomen, tenge- vertrekken in het laatst van Mei naar Nederland, volge van de boycot van Italiaansche koopwaar. De waar deze bekende Afrikaner zich een jaar aan de bestellingen van lucifers, katoenen stoffen en sigaren studie wil wijden. gaan nu bijna zonder uitzondering naar Nederland- sche handelaren. Met goud bekroond. De Eerste Nederl. Papierstiic-Fabriek v/h. Benne- Hollandsche stemmen. witz & Co., Amsterdam, is voor haar gevelbeklee- De koren van de Haagsche en Rotterdamsche af- ding van het Ned. Paviljoen op de Internationale Ten- toonstelling te Roubaix (1911) met goud bekroond. deelingen van Toonkunst zijn door de „Societe Mu- Vanhet fraaie gebouw in Nederlandschen renais- sicale" te Parijs uitgenoodigd om aldaar mede le sance-stij1 gaven wij in ons Oct.-nr., blz. 227, een werken bij de uitvoering van een paar groote koor- afbeelding. werken (o. a. Beethoven's 9e symphonie), onder lei- ding van Felix Weingartner in Mei a. s. Vraag om opsporing. Wie kan mededeelingen doen omtrent de nazaten in Een oordeel over Nederl. boter. Nederland van Halbo Kuipers, geb. 6 Nov. 1834 te Het officieel orgaan van den Algemeenen Neder- (onbekend), welke omtrent 1861 Nederland verliet en landschen Zuivelbond schrijft het volgende: zich in Zuid-Afrika vestigde, talwaar hij in 1873 overleed. In een wetenschappelijken kring te Dusseldorf sprak De namen der ouders van H. K. waren Conradus Dr. Loock, directeur van den stedelijken keurings- Albertus Theodorus Kuipersen Catharina Adolphina dienst, over vervalsching van voedingsmiddelen. Geertruida Aldegonda van Binksma. Njatuurlijk kwam hierbij ook de boter ter sprake, een onderwerp, vooral daarom van zooveel belang Vraag om inlichting. omdat de „boterboeren inHeerdt en Obercassel (Duitschland) geweldig knoeien, voornamelijk door Wie kan het juiste adres meedeelen van: toevoeging van water. In 1910 bevatten 35 pCt. van G. C. de Veer, Pastoor, vroeger Santa Rosa. alle onderzochte monsters te veel water. Adolf Noppen, vroeger Wollinerstr. 27, Berlijn. De gewone verontschuldiging was dan: „Wij kre- D. Burgers, Pastoor, vroeger Santa Rosa. gen deboter zoo uit Holland." J. W. Brocades Zaalberg, beambte suikerfabr. Me- In zijn voordracht verzekerde Dr. Loock, dat die dari, vroeger te Djokja. bewering onhoudbaar was, en voegde er aan toe, Andre Biet, vroeger Teurigstr. 5, Berlijn-Schonberg. dat, dank zij het energieke optreden der Nederlandsche Wouter Ziircher, vroeger Holtzendorfstr. 2, Berlijn- Regeering de Hollandsche boter aan alle eischen van Charlottenburg. zuiverheid en gehalte voldeed. N.B. Deze vraag om inlichting heeft geen ander Deze verklaring van een autoriteit als Dr Loock is doel dan als onbestelbaar terugkomende Neerlandia's van groot gewicht. In 1910 en 1911 zijn herhaalde- aan het juist adres te doen bezorgen. lijk van Nederlandsche zijde (met name door Dr. Breen), inlichtingen gegeven bij de processen teen deze „waterboeren? A RBEIDSBEURS. (Buiten verantwoordelijkheid van 't Hoofdbestuur). Nog van 't oude ras. Een Nederlandsche jongedame, de drie moderne Hollanders uit Sliedrecht en Werkendam hebben talen machtig, bekend met Italiaansch en Spaansch, een droogdok van Engeland naar Triest gesleept. zoekt in Argentinie of Canada een administratieve Volgens den Weenschen berichtgever van de N. Rot- handelsbetrekking. terd. Crt. noemen de plaatselijke bladen dit een knap Een 30-jarige kinderjuffrouw biedt zich aan om bij stuk zeemanschap. een naar Indie terugkeerende familie geplaatst te wor- den of bij een familie in het buitenland (Europa). Zij kan de zorg voor kinderen geheel op zich nemen, Ned. meubelkunst te Londen. is ook bereid als verpleegster bij een zieke of oude Nederlandsche kunstnijveren zullen gezamenlijk in dame op te treden. Goede aanbevelingen staan ten een onder eigen leiding staande afdeeling een reeks dienste. van kamerinrichtingen en gedeelten daarvan tentoon- Het adres van belanghebbenden is te vernemen bij stellen op de Ideal Home Exhibition, door de Daily de Administratie van het A. N. V., Wijnstraat 81, Mail op touw gezet en in April 1912 te Londen te Dordrecht. houden. Bewijs van ondernemingsgeest. NIEUWE LEDEN DeNed. Fabriek van Werktuigen en Spoorweg- van 15 Febr.-15 Maart materieel te Amsterdam heeft besioten haar kapiA.aal te verdubbelen en te brengen op f 5.000.000.? Groep Nederland. Platen-atlas voor Zuid-Afrika. De Geschiedkundige Platen-atlas voor Zuid-Afrika, BESCHERMEND LID. die bij de firma S. L. van Looy te Amsterdam, in Jonkvr. W. C. G. van Eijsinga, Nieuwe- voorbereiding is, wordt samengesteld door Dr E. C. stad, Leeuwarden. Godee Molsbergen, vroeger hoogleeraar aan het Vic- Opg. door het Bestuur der Afdeeling toriaCollege te Stellenbosch, als lid der Kaapsche Arehief-Commissie en Joh. Visscher, redacteur van GEWONE LEDEN. Hollandseh Zuid-Afrika, orgaan der Ned. Z.-Afr. Ds. C. J. van Paassen, Van Eedenstr. 10, Haarlem. Vereeniging. J. B. Schuil, le Luit., Lakenkoopersstr. 10, NEERLANDIA. 95 Mr. P. J. G. van der Muelen, rechter, C. Roggeveen, rijksontvanger, Anna Paulowna. Wilhelminastraat 62, Haarlem. Opg. door Dr. C. J. F. Hopster, . ? W. J. van Beek, oud-Gen. Consulaats A. Funke, koopman, Tempelierstraat 2, . ambten., Adm. de Ruijterweg 42, Sloten. Jhr. H. H. Roe11, Wilhelminapark 32, Opg. door den heer M. Fischer, Amsterdam. Kennemer Leesgezelschap, p/a. den heer ? J. A. C. Scholte, adelborst le kl., a/b. Van Breederode, boekhandel, Groote Markt, Hr. Ms. „Heemskerck", Den Helder. G. F. H. Pastoor, bankdirecteur, Wester- houtstraat 44, Heemstede bij Opg. door Luit. W. J. D. Posthumus, . Jhr. Dr. J. W. van Lennep, Flora- P. N. HOweler Jr., . jur.-stud., Martelaars- ? gracht 16, Amsterdam. plein 7, Opg. door den heer T. de Jong Tzn., >> Prof. Dr. J. H. Valckenier Kips, Van Leeuwenhoeksingel 23, Delft 0. Engelken, Weteringschans 61 hues, ? Prof. G. J. van Swaay, Oude Delft 38, . Opg. door den heer B. L. v. Albada, ? Prof. Dr. J. G. Sleeswijk, Noordeinde 31, J. van Aalen, cand. Ind. ambt., Dijk- Mr. C. Stemberg, Oude Delft, straat 64, Rotterdam. G. J. R. v. d. Mey, inspecteur van politie, Opg. door den heer S. Bouman, Oude Delft 219, . R. J. Jongman, Schietbaanlaan 27, . Opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. . S. G. Manger Cats, burgemeester van Hof van Delft, Spoorsingel 63, Hof van . A. Korver, fur.-cand., Justus van Effen- Prof. J. F. Klinkhamer, Noordeinde 21, straat 42 bis, Utrecht. Opg. door den beer E. Smedes, ), D. C. Lans, leerlooier, Oude Delft 18, Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. Charles Bocage, pianofabrikant, Schiedam. L. Vliegenthart, fabrikant, Rotterdamsche- Opg. door mej. Cato Scholten, Rotterdam. weg, Dr. J. L. Schouteten, arts, Vaals (L.). Opg. door den heer Emile Habets, . . Opg. door het Bestuur der Afdeeling H. Waller, Kolk 3, A. J. Mollinger, Hypolitusbuurt 8, Jongelieden Afdeelingen, Beiden opg. door het Bestuur der Stud.-Aid. E. J. Wind, Beuningstraat 80, Wageningen Mej. A. de Jongh, Lange Poten 19, Den Haag. >, A. M. Boers, Elandstraat 4, ? Opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. 0. F. W. Muller, ? Mevr. M. Bekking, geb. Blankenhage, Mej. A. v. d. Straaten, Verhulststr. 25, . Villa Germania, Parkweg 18, Den Haag. >, A. Smit, 2e Schuijtstr. 131, Opg. door den heer P. C. Brederode, H. A. J. Hietink, Van der Heimstr. 72, ? A. D. Wempe, Heemskerckstr. 2a, . ? Opg. door den heer A. J. Mollinger, Delft. Van Woerden, Seinpostduin 2, ? B. Viveen, Bloemhofstr. 15 rood, Haarlem. ? Mej. J. de Waal, Emmastraat 33, Opg. door den heer B. Knuppe, . ? Mr. S. Wolff, Raadhuisplein, Leeuwarden Jonkvr. v. d. Poll, Verhulststraat, ? Jhr. Mr. P. A. J. v. d. Brandeler, Groote . W. P. de Chavonnes Vrught, Columbus- Kerkstraat 11, straat 245, ? ? Mej. C. Asman, Tweebaksmarkt 38, J. W. Audier, Achterom 70, ? ? G. Dijkstra R.Hzn., Spanjaardslaan 88, Mej. E. Broes van Dort, Koninginne- Jonkvr. W. C. G. van Eijsinga, Nieuwe- laan 29, Voorburg, ? ? stad, J. C. A. Bron, Barentszstr. 43, ? Dames Beucker Andreae, Nieuwe Buren 131, . C. BlObaum Bergman, Leuvensche ? P. Bokma, Emmakade 56, Straat 64, Scheveningen, ? Mevr. Dijkstra-Sonnega, Spanjaardslaan 88, . ? N. Bosch, 4e Obrechtstr. 438, ? ? Allen opg. door het Bestuur der Afdeeling J. Beek, Helenastr. 29, ? Mej. M. Koning, jur.-stud., Ebbinge- Mej. L. van Dissel, Laan van Meerder- straat 9, Groningen. voort 215, ? Mej. A. Post, jur.-stud., Visscherstr. 5a, ? . ? . A. G. Lucieer, jur.-stud., Brugstr. 23a, . . C. Eversheim, Plein 20, ? . T. M. Schuiringa, jur.-stud., Herm. ? J. van Emden, Stephensonstr. 17, ? . Colleniusstr. 41, . S. Frankfurther, Frederik Hendrik- Mej. J. van Zijll de Jong, jun-stud., Stoel- laan 231, ? . draaierstr. 9a, A. Frankfurther, Frederik Hendriklaan 231, ? Allen opg. door den heer A. L. van Blom- H. A. Glazener, 2e Schuijtstr. 187, ? menstein, Leiden. Mej. E. van Geuns, Suezkade 146, ? H. J. Smidt, Vischmarkt 5, Leiden. Greiner, Bezuidenhout 52, ? . Opg. door den beer A. C. Pekelharing, Mej. B. Guerin, 2e Schuijtstr. 222, ? H. A. Timmerman, med.-stud., Donker- H. V. Hogerzeil, Bankastr. 44, ? ? steeg 21, Mej. J. Hartman, Joh. van Oldenbarne- K. Overwater, jur.-stud., Hugo de Groot- veldtlaan 10, 7) straat 13, Mej. A. ter Hall, Louise de Colignystr. 17, ? Beiden opg. door den heer A. E. von A. J. Kleijkamp, Oranjestr. 9, ? ? Saher, Oegstgeest, W. H. Koster van Groos, Van Boetzelaar- >> J. de Graaff, arts, Acad. Ziekenhuis, laan 49, ? ? J. van Hoeken, houthandelaar, Marendijk, Kroesen, Nassau Odijckstr. 45, ? . Opg. door den heer J. B. van Loenen, Mej. J. Lampe, Van Boetzelaarlaan 89, ? Mr. J. Klein, kantonrechter van Leiden, ? T. Lange, Lange Voorhout 86, ? Oegstgeest bij ? H. Mondt, De Ruijterstr. 44, ? Opg. door Prof. Mr. J. H. Carpentier Mej. T. Mesdag, Surinamestraat 4, ? Alting, ) W. Merkus, Van Loostraat 12, ? J. Esmeyer, Deventerweg B 3274, Apeldoorn. Mej. J. Moot, Leuvensche Str. 62, Opg. door den heer T. Gerdes Oosterbeek, * Scheveningen, C. Graftdijk, Kleine Oost 26, Hoorn. K. F. G. Nelck, Tollensstraat 11, . Otte, Frederikstraat 72, . Opg. door het Bestuur der Afdeeling 96 NEERLANDIA. Mej. N. de Pinto, Den Haag. H. J. Boon, Emmastraat 3, Haarlem. A. Pinke, Laan van Ned. Oost-Indie 78, H. Th. Greidanus, Leidsche Vaart 2, . Mej. C. Prins, Anna Paulownastr. 15, . J. D. Boes, Gaelstraat 33, . . K. Tuinenburg, Goltziusstraat 3, . laan 70, . Vrijheit, Pieter Kiesstraat 34, . . W. J. Heisterkamp, Zijiweg 73, Overveen, . A. Steinmetz, Weimarstr. 362, >> W. J. v. d. Mije, Hooge Weg 90, Zandvoort. L. de Sterke, Laan van N'. Oost-Indie 204, >> Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. Haarlem. . W. Salm, Denneweg 54, . . Groep Belgic. v. Schilfgaarde, Nassau Dilienburgstr. 27, W. Schaffer, Charlotte de Bourbonstr. 192, Jacques Coning, 37 Montagne aux Herbes K. Schaffer, Charlotte de Bourbonstr. 192, >> Potageres, Brussel. Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. >> Opg. door den heer Emile Habets, Vijlen•Vaals (L.) Mej. G. Wenting, Korte Groenewegje 139, P. van Malsem, Obrechtstr. 406, >> Groep Ned. Oost-Indill, H. de Bock, Noordwal 70, A. L. Rups, opzichter B. 0. W., Serong. Allen opg. door mej. J. de Jongh, . W. G. Moggenstorm, ambtenaar, Djambi (Sumatra). Mej. E. Demmers, Moriaanscheweg, Nieuw Helvc et. Opg. door den heer M. L. Moggenstorm, Bloemendaal. ?C. v. d. Schilt, Rijksstraatweg, . ? N. Mes, Kanaalweg N. Z., Hellevoetsluis. Buitenland. Mej. L. Blind, Dijkzicht, . Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. . BESCHERMEND LID. L. A. v. (1. Hoeven, Pieter de Raadstr. 22, Rotterdam. Vereeniging „Nederland in den Vreemde", Opg. door den heer J. de Groot, Craven Hotel, Craven Street, Charing Jos. W. Tafie, Jonkerfransstr. 45b, D. Hartogs, Middellandstraat, >> Cross, Londen W. C. G. Mellema, Rivierstraat 3, GEWONE LEDEN. M. L. Slingerland, Schoonebergerweg 21b, J. L. van Schaik, Johannesburg (Transv.). Jac. Beker, Schiekade 111e, L Penckarz, pia. Melman & W. H. Bolkenstein, Jonkerfransstr. 29, Penckarz, productenhandel, G. C. v. d. Bos, Heemraadsingel 266, hoek Main Rd. en Park J. Both Jr., Houttuin 8, Lane, Fordsburg, . . B. J. J. Brons, Koningsveldestr. 11b, . W. J. Esterhuizen Sr., 38 Sim- Mej. Annie Crevecouer, Bergweg 297, mondsstr., Braamfontein, . H. J. van Daalen, v. d. Schellinckstr. 43, >> Hugo Stam, 10 De J. N. Hakkert, Weste Wagenstr. 80b, Kortestraat, . . D. W. F. 't Hart, Volmarijnstr. 75a, D. S. du Plooy, Postbus 222, M. W. de Heer, Kruiskade 82, >> Randfontein, . . G. H. van Hengel W. Jzn., Hoogstraat 385, >> P. Dubbelman, Postbus 96, C. van der Hoeven, Noordsingel 5, Randfontein, Mej. E. Hijman, Proveniersingel 21b, >> Mej. E. van Huijssteen, onder- L. de Jonge, Taborstr. 26b, >> wijzeres, Meisjes Hoogeschool, J. C. R. Keeman, Crooswijkschesingel 1, Randfontein, . . A. Montijn, Vondelstraat 7 c, . Gileon Celliers, Lilianweg, J. W. Noman, Oosterstraat 17, Fordsburg, . Mej. S. M. Oelmeijer, le Pijnackerstr. 116b, W. A. Cohn, apotheker, hoek So- Kees Ortt, Witte de Withstraat, >> lomon en 11 de Str., Vrededorp, . . A. G. van Oudgaarden, Achterklooster 78, >> Mevrouw N. Romeijn, 74 Sher- Mej. E. Plas, Gedempte Slaak 66b, wellstr., i . . E. J. A. Rademakers, Hoevestraat 24a, Allen opg. door het Bestuur J. Roovers, Teilingerstraat 47, der Afdeeling . . W. Schortemeijer, Crooswijkschesingel 34a, Joe Swinkels, 10924 Mich. Ave, Chicago-Roseland. J. J. Tettelaar, Robert Fruinstr. 22a, B. Blaauw, 214 W 111 Str. P. Treffers, p/a. Vulcaan, Dijkdwarsstr. 13, A. de Vries, 230 W. 106 place, . Jos. v. d. Valk, Rochussenstraat, . J. C. Bovenkerk, 220 W. 112 Str., J. Valkenaar, Bergschelaan 138b, >> Joseph de Kock, 11004 Mich. Ave, Mej. R. Vuijk, Schiebroeksche:aan 44, J. H. Jansen, 25 W. 110 Str., >> A. van Westerborg, Provenierstr. 26b, >> C. L. Slager, 329 W. 111 Str., >> P. de Wilde, Erasmusstraat, Y) E. Tibma, 11133 Eggelston, >> Mej. B. Wolfsbergen, Witte de Withstr. 87b, . Asa Wiersma, 7 W. 111 place, . Fr. van Zijl, Delfischevaart 35, . Gerrit Rijpkema, 16 E. 103 Str., . Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. T. Hellinga, 120 W. 107 Sir., J. v. d. Vlerk, Taalstraat, Vucht. Herman Dijk, 218 W. 112 Str., Mej.. G. v. d. Vlerk, Taalstraat, . Allen opg. door het Bestuur der Md. >> Beden opg. door het Best. der Jongel.-Afd. 's Bosch. M. C. van Mourik Broekman, 2425 Hil- Mej. T. Reinders, p/a. Ds. Boele, Emma- gard St., Berkeley, Cal., V. S. v. A. singe', Groningen. Opg. door den heer Chas Vornholt, San Francisco. Opg. door het Bestuur der Jongel. Afd. Mej. J. van Griethuijsen, onder- Jos Bex, Maastricht. wijzeres, . Blcemfontein, 0. V. S. W. de Backer, . Alph. Lips, Dijnkarken 2, Aarhus (Denemarken). J. Valckhoff, . Opg. door den heer H. v. d. Putt, Eindhoven. J. Kleinsmiede, Mej. J. v. d. Weg, p/a. den heer Denijs, Edm. Bellefroid, . Helmstadterstr. 14, Wilmersdorf, Berlijn. Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. . Mej. M. C. de Haas, pfa. Dr. Van Mej. N. J. M. Vorsteman, Mauritsstr. 5, Haarlem. Blankenstein, Schwabische Sir. 21, . . . Mej. Cato de Witte, Wassertorstr. 35, > S. 42. . ? W. F. van Heusden, Werfstr. 9, . N.W. 52 16* jaargang. No. 5 Mei 1912. NEERLAN DIA ORGAAN ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Mij is geen edeler doel denkbaar, dan dat iemand zich voorneemt zijn vaderland in zijn e i g e n taal muziek te geven. FELIX MENDELSSOHN (in zijn brief aan Verhulst, 17 Nov. 1844) ---= 1NHOUD: Jaarverslag van het Hoofdbestuur over 19,i, door Ch. R. Bakhuizen van den Brink ?E. J. P. Jorissen lloeken-Commissie, door Dr. W. van Everdingen ?Buitenland: De Hollandsche Tentoonstelling te Londen, door J. E. A. Reyneke Van Stuwe ?Hamburg ?Rome ?Buda-Pest ?Mexico ?Nederland: Alg. Vergadering van Groep Nederland, door C van Son ?Van de Afdeelingen ?Vlaanderen Jaarverslag van Groep Belgie, door H. Meert ?Jaarl. Alg. Vergadering van Groep ?Uit onze Takken Prijskamp voor Zangspelteksten ? Oest-Indii: Afd. Batavia ?Afd. Buiten7org ?Afd. Semarang ?Zuid-Afrika : De Taalbond ?Die noointjie van die Underveld ?Het Hollandsc in Eng. 0. Afr. ?Natal en het Hollandsch ?Bloemfontein Kaapstad Ingezonden: Muzikaal Holland en Muzikaal Vlaanderen, door Dr. Maurits Sabbe en Bernard Zweers ?Nationaal gevoel, door H. L. Woudhuysen ?A ntwoord aan de Vlaamsche redactie, door Mr. W. J. L. van Es ?Drukkunst en Lettergieten, door G. P. Tierie Mededeelingen en Alllerlei Advertentien. weerhouden zijn persoonlijken invloed ongebruikt Jaarverslag van het Hoofdbestuur te laten. over 1911. Daar sedert 1 Januari het aantal leden weer toe- nam, kan om een rond cijfer te noemen het ledental Ledental op 31 December 1Q11. thans op 13000 worden geschat. Groep Nederland 7381 a Belgie 2031 Hoofdbestuur. a Indic 1116 samenstelling van het Hoofdbestuur onderging a Suriname 243 ook dit jaar weinig verandering, maar de eenige a Ned. Antillen 266 die plaats had, was van groot gewicht. Algem. leden in het buitenland 707 1 October legde Mr. Dicke na een vierjarige werk- Zelfstandige Afdeeling Berlijn 62 zaamheid zijn betrekking neer. Al dien tijd hebben a a Bloemfontein 55 zijn medebestuurders, met wien hij steeds op de aan- a a Bremen 35 genaamste wijze samenwerkte, kunnen ervaren, aan a a Buenos Aires 93 welke uitnemende handen het Secretaris-Penningmees- a a Chicago 42 terschap was toevertrouwd en welk een kracht door a a Chicago-Roseland •• 91 zijn aftreden, voor het Verbond verloren ging. a a Constantinopel 8 Op verschillende wijze is hem welverdiende hulde a a Fiume 7 gebracht, o. m. door een eeremaaltijd, welke Hoofd- a a Johannesburg 192 bestuurders den scheidende hebben aangeboden. a a Kaapstad 150 Als waarnemend Secretaris-Penningmeester trad na a a Leipzig 22 1 October op de heer Ch. R. Bakhuizen van den a a Meuw-York 35 Brink. a a Potchefstroom 79 Groep Nederland vaardigde in haar laatste algem. a a Rumenie 50 vergadering naar het Hoofdbestuur of den heer N. J. a a Smyrna 12 Roelfsema, Oud-Inspecteur der In- en Uitvoerrechten a a Stellenbosch 23 en Accijnzen te Batavia, dien het Hoofdbestuur be- a a Zoutpansberg 39 reid had bevonden de open plaats in te nemen. Wel- Totaal 12739 dra kan dus een normale toestand van het Dagel. Bestuur intreden. Deze cijfers, vergeleken met die van vorige jaren, Het Hoofdbestuur is thans als volgt samengesteld: leiden tot de opmerking, dat het buitenland in leden. Dr. H. J. Kiewiet de Jonge, Voorzitter, Dordrecht; tai meer stijgt dan eenige Groep en dat is in zeke- mej. E. Baelde, Onder-Voorzitster, Rotterdam; N. J. ren zin een verblijdend verschijnsel. Immers het hoofd- Roelfsema, Secretaris-Penningmeester, 's-Gravenhage; doel it uitbreiding en bevestiging van de Nederl. Dr. H. F. R. Hubrecht, Amsterdam;pr. Mr. 0. F. Taal' en behartiging der zedelijke en stoffelijke be- A. M. van Nispen tot Sevenaer, Nijmegen; J. D. langen van den Nederl. Stam. Floe meer het Verbond Baron van Wassenaer van Rosande, 's-Gravenhage, zich uitbreidt buiten de staatkundige grenzen, hoe alien zitting hebbende voor Groep Nederland; H. meer Nederlanders en Stamverwanten in den vreem- Meert, Gent; mej. R. de Guchtenaere, Gent; Mr. W. de, zich bij ons aansluiten en den band helpen ver- Thelen, Brussel; Joh. Kesler, Brussel; Pol de Mont, sterken, die onze taal- en stamverwanten verbindt, Antwerpen; A. C. van der Cruyssen, Antwerpen, al- zooveel te meer beantwoordt dan het A. N. V. aan ien izitting hebbende voor 'Groep Belgie; J. M. zijn roeping en zooveel te meer kracht kan er van Pijnacker Hordijk, Mr. C. Th. van Deventer, H. D. uitgaan. H. Bosboom, C. R. Bakhuizen van den Brink, alien Wat Groep Nederland betreft verwacht het Hoofd- te 's-Gravenhage, zitting hebbende voor Groep Ned. bestuur een goede aanwinst door het werken van Oost-Indie; Mr. Dr. C. F. Schoch, Amsterdam en Jhr. C. M. E. R. C. von Bose, sedert 1 October Jhr. Mr. J. L. W. C. von Weiler, 's-Gravenhage, 1911 aangesteld om stelselmatig de propaganda te beiden zittmg hebbende voor Groep Suriname; Prof. voeren, die sedert het jaar 1910 was gestaakt, maar Dr. J. Boeke, Leiden en Kapt. J. A. Snijders Jr., op verlangen der Groep weer is ingevoerd. Gorinchem, beiden zitting hebbende voor Groep Ned. Deze wijze van propageeren, welke vooral de hoog Antillen. Eere-lid Prof. H. Kern, Utrecht. strevende gedachte van het Verbond op den voor- Het Hoofdbestuur vergaderde in 1911 op 29 April, grond tracht te plaatsen, mag echter geen der leden 30 September en 23 December; het Dagel. Bestuur 98 NEERLANDIA. kwam dikwijls bijeen. De bijeenkomsten werden over dan ook vaak mededeelingen doen uit verschillende het algemeen goed bezocht. oorden van ons stamgebied, welke den Nederlander, die onze stamkracht ook buiten de grenzen tot uiting Geldmiddelen. wil zien komen, belang moeten inboezemen. Naast Omtrent den toestand der geldmiddelen valt niets de taal, die vroeger begrijpelijkerwijze op den voor- bijzonders te vermelden dan dat het Hoofdbestuur grand werd geplaatst daar deze de ziel der natie is, ter gelegenheid van het 121/2-jarig bestaan van het wordt in de laatste jaren ook veel aandacht aan han- A. N. V. in staat was den grondslag te leggen van dels- en nijverheidsbelangen gewijd en dat het daar- een Fonds tot Kapitaalvorming, door mede aan veler wenschen tegemoet komt, bewijzen de storting van f van verschillende zijden ingekomen betuigingen, dat lie commissie, benoemd om de gedachte van zulk Neerlandia geraadpleegd wordt als een verzameling een Fonds verder uit te werken, bestaande uit de gegevens, waaruit onze stamkracht over de heele we- heeren Bakhuizen van den Brink en Jhr. Von Weiler, reld ten duidelijkste blijkt. had de over dit punt met al onze vertakkingen ge- Vooral in het buitentand blijkt Neerlandia een wel- voerde briefwisseling onderzocht en was tot het eind- kome maandelijksche gast en dat vele leden verloren besluit gekomen, dat de stichting van zulk een Fonds, gegane nummers aanvragen om hun jaargangen vol- waardoor het Verbond minder afhankelijk zal wor- ledig te maken, is merle een gunstig teeken. den van wisselvallige inkomsten van ledenbijdragen, De vele aanzienlijke firma s, die in Neerlandia hun aanbeveling verdtent. Eenige vertegenwocrdigers en aankondigingen plaatsen en handhaven, stempexn ons afdeelingen toonden reeds hun instemming door bui- orgaan tot een degelijk tijdschrift, dat echter ?het tengewüne gif ten. zij gul erkend ?aan belangrijkheid kan winnen. Binnenkort zal een beroep worden gedaan op alle De redactie omtrent wier samenstelting binnen- Afdeelingsbesturen, vertegenwoordigers en verdere Le kort voorstel.en van een daarice door het Hocfdbe- langstellenden om het Fonds krachEg te helpen ver- stuur benoemde Commissie kunnen worden verwacht sterken. overweegt middelen om Neerlandia nog belang- Een woord van hulde aan Groep Nederland, die rijker te maken. nu reeds jaarlijks meer dan f 13 000.?in de hDcfd Hier molten de leden in alle oorden van ons ge- kas stort om het Hoofdbestuur in staat te s el_en bied nog eens worden aangespoord, om de redactie plicht vooral naar buiten te kunnen verrichten, is snel en goed door woord en beeld op de hoogte te hier zeker op zijn plaats, evenzeer als aan den heer houden van al wat, met betrekking tot ons stamle- B. C. Montfoort, procuratiehouder der Dordtsche ven en ons nationaal streven, in hun omgeving voor- Bank, waar onze penningen goed zijn bewaard. valt. Hoe meer bouwstoffen er in komen, des te rui- mer kan de keuze zijn. Uitgaven van het Verbond. Besloten werd den verschijningsdatum van Neer- landia van den 15en op de eersten der maand te Door aanstichting en beniiddeling van het A. N. brengen met ingang van 1912. V., daartoe opgew ekt door het bekende Gids art kel van Prof. Van V olienhoven: „Rceping van Roland Boeken-Commissie. kwam de uitgave tot stand van het werk: „In Wie de lijst der waste toelagen inziet door het 't Zicht der 3e Vredes Conferen bewerkt door Hoofdbestuur aan verschillende inrichtingen en instel- Jhr. Mr. Dr. B. de Jong van Beek en Dcnk, die lingen telken jare toegestaan, zal ervaren dat de op oordeelkundige wijze heeft bijeengebracht het beste Boeken Commissie, die in 1912 haar 10-jarig bestaan dat door deskundigen en gezaghebbenden geschre- mag vieren, de grootste gift erlangt, n 2400.? ven of gezegd is ten aanzien van het vraagstuk Dank zij de vele kleinere bijdragen van Afdeelingen der erkenning en uitvoering van de op de Vredescon- en personen, die dit inkomen meer dan verdubbelen, gressen genomen of daaruit voortgevloe.de beslui,en kan de Boeken-Commissie het hocfd bieden aan de en aldus een waardevoile documen en verzame ing heeft vele aanvragen, haar uit alle oorden der wereld ge- samengesteld, met betrekking tot de V reaesoeweging daan, waar behoefte aan Nederlandsche leesstcf blijkt en de imernationale arbitrage. te bestaan, terwijl de boeken en kranten u,t het Moe- Het Hoofdbestuur brengt hem bij dezen opnieuw derland de zucht tot leden aanwakkeren en de in- oprechten dank voor de belangeloosheid waarmede standhoud ing onzer taal bevorderen. hij dezen talentvollen arbeid heeft verricht. De geestkrachtige leider en secretaris dezer Com- Van het Propagandaboekje, samengesteld door den missie, Dr. W. van Everdingen, wordt in zijn kan- administrateur van het A. N. V. versierd met padre,- toorwerkzaamheden reeds bijgestaan door de 2e pen- ten, kaarten en afbeeldingen, werd een tweede ver- ningmeesteres der B.-C., een der Begunstigers en 3 meerderde druk bezorgd. secretaressen of secretarissen, in het Boekenhuis, De andere uitgaven vinden nog steeds koopers. door 11 dames- en heeren-medewerkers. Zijn lezin- Zeer gewenscht is het, dat van de uitgave No. gen strekte hij dit jaar ook uit tot in Vlaanderen. 1, „Inleiding tot een Alg. Ned. Verbond ' een her- Dat hem voor zijn aandeel in de A. N. V. inzen- druk verschijne, die, bijgewerkt tot heden, een denk- ding op de Brusselsche Tentoonstelling een zilveren beeld kan geven van de vorderingen, die onze bewe- medaille werd toegekend, evenals aan den heer L. ging in de twintigste eeuw heeft gemaakt. Delpire, secretaris van Tak Brussel, die dagelijks op Veel voldoening had het A. N. V. van het Aruba- de Tentoonstelling toezicht hield, heeft het Hoofdbe- nr. van Neerlandia, waarmee het getal extra-uitga- stuur met voldoening vernomen. ven over de deelen van ons stamgebied werd verrijkt. Dit brengt ons van zelf op ons orgaan Vacantieleergangen. Neerlandia. Onder de instellingen, die het Hoofdbestuur met ge- noegen steunt, behooren de Vacantieleergangen, die in Waar elk lid zijn meening mag hebben over „ons 1911 voor de zevende maal te Leiden werden gehou- maandblad" en elke Groep haar vaak zoo uiteenloo- den met welwillende medewerking van eenige pro- pende belangen er in mag behandelen, spreekt het fessoren, en door de goede zorgen van den heer H. ook van zelf, dat niet alle wenschen bevredigd kun- C. Hartevelt, student te Leiden. Een commissie, be- worden en de waardeering der belangrijkheid van staande uit Vlaamsche en Nederlandsche hoogleeraren Neerlandia zeer uiteenloopt. Maar dat het nieuws had zich gevormd om het bezoek te bevorderen en brengt, blijkt uit het feit, dat de dagbladen aan zijn wel kwamen er dientengevolge meer weetgierigen uit inhoud meestal de noodige aandacht wijden en meer- Vlaanderen opzetten dan bij vorige gelegenheden; malen veel er uit overdrukken. Door zijn over de ge- maar nog Lang niet genoeg om alle moeite en zorg heele wereld verspreide inrichting kan het A. N. V. aan de inrichting besteed, te beloonen. NEERLANDIA. 99 De achtste leergang zal nu door de Amsterdam- opend, waar zij de taalrechten mede helpt handhaven. sche studenten worden ingericht en men verwacht, Boekerijen werden opgericht te Bona, Leopoldstad dat de hoofdstad des lands, waar voor den vreem- en Elisabethstad. In de laatste plaats werd ook een deling ook zooveel meer te genieten valt, vele deel- Afdeeling opgericht. nemers tot zich zal trekken. Door verspreiding van het vlugschrift ,,De Vlamin- gen onder de nieuwe Regeering" hielp het Hoofdbe- Het kantoor. stuur in Noord-Nederland betere kennis omtrent de Vlaamsche Beweging verspreiden *). Jaren lang is het kantoor van het A. N. V. geves- Het Hoofdbestuur deed zich vertegenwoordigen op tigd geweest in het pand Wijnstraat 81 te Dordrecht, het feest van de Kamer van Koophandel te Brussel waar eerst een, daarna twee kamers in gebruik mces- en bij de viering van het 25-jarig bestaan der Ko- ten worden genomen en de administrateur met twee ninklijke Vlaamsche Academie te Gent. kierken en een jongsten bediende werkt. Met den eigenaar van het gebouw is thans een overeenkomst 0 o s t-I n d i E. getroffen, tengevolge waarvan binnenkort het boven- huis zal worden betrokken en het A. N. V. zcnder Deze Groep gaf een aantrekkelijk bewijs van mee- noemenswaardige vermeerdering van kosten meer leven met het moederland, toen zij na de stormramp ruimte krijgt om het steeds zich uitbreide'nd archief van 30 September en 1 October een inzameling hield beter te ordenen. Ook worden een kamer voor den voor de slachtoffers. Aan het Ramp-Comte te Am- alg. Secretaris-Penningmeester en een spreekkamer in- sterdam kon door bemiddeling van de Indische afge- gericht, zoodat de bezoekers uit binnen- en buiten- vaardigden I 3800.?worden overgemaakt. land, weer aantal steeds toeneemt, beter zullen kun- Ondanks de pogingen door het Groepsbestuur aan- nen worden ontvangen. Een en ander wijst onmis- gewend, ondanks zijn ijveren voor Hollandsch on- kenbaar op vooruitgang. derwijs, voor verschaffing van goede leesstof, voor Het is het Hoofdbestuur een voorrecht, hier zijn ontwikkeling van den inlander, voor de bevordering groote waardeering te kunnen betuigen voor de wij- van al wat in de Indische samenleving het Neder- ze, waarop de heer Van Son steeds de belangen van landsch karakter kan bevorderen, zijn er in dat uit- het Verbond behartigt, en uit diens naam zijne tevre- gestrekte Insul inde nog te weinig, die beseffen, dat denheid te kunnen uiten over de geschiktheid en de aansluiting bij het A. N. V. een krachtig middel is toewijding van het onder hem werkende personeel. om den band tusschen het moederland en die schoo- ne machtige kolonie te versterken en daardoor de we- derzijdsche groote belangen te bevorderen. Vlaanderen. Mevrouw Hissink—Snellebrand werd door het Hoofd- Wanneer men in het oog houdt, dat de eerste stoot bestuur gesteund in haar pogingen tot oprichting van tot oprichting van het A. N. V. uit Vlaanderen is een vereeniging, die zich ten doel stelt Jongevrouwen- gekomen, dan kan het niemand bevreemden, dat de scholen in Indie te stichten. Vlaamsche Beweging een voornaam onderdeel der Ne- Ons ,Hoofdbestuurslid, de heer Mr. C. Th. van derlandsche Beweging is en blijft, en dat de V iamin- Deventer, mede-afgevaardigde voor Groep Ned. Indie, gen in hun fieren strijd om economische ontwikke- doet thans een refs door Indie. Wig vertrouwen, dat ling en geestelijke beschaving in eigen taal, recht heb- hem daarginds niet de gelegenheid zal ontbreken om ben op den krachtigen steun uit het Noorden. besprekingen te voeren, die meer waardeering van Het Hoofdbestuur doet dan ook wat het kan om ons werk ten gevolge zal hebben. Groep Belgie bij te staan; zoo steunt het Hoofdbe- Over een nieuw Propagandaboekje door Groep Ned. stuur ook de Ned& andsche kunstopvcermgen in Oost-Indie gewenscht, wordt met het Groepsbestuur Vlaanderen, die als tegenhanger der l- ransche voor- briefwisseling gevoerd. stellingen goed nationaal werk verrichten. Het aan- tal Nederl. kunstavonden in Vlaanderen neemt. ook bui- W e s t-I n d i e. ten onzq bemoeiIngen, zeer tee. Het Hoofdbestuur Van deze Overzeesche Kolonien kwamen het afge- steunt voorts geldelijk en zedelijk de beweging vocr de Vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool. Het ver- loopen jaar weinig beangrijke tijdingen in. Door lezingen en haar openbare leeszaal en bibliotheek trouwen, dat dit ideaal spcedig zal zijn bereikt, neenit steeds toe, te meer daar men.g vroeger tegenstander blijft Groep Suriname de geestelijke cntwikke- ling bevorderen. Van Nederland uit is het ech'er zoo tot voorstander werd bekeerd. Fen gunstig voortee- inoeilijk om te beoordeelen met welke eigenaardige be- ken schijnt ook dat aan de Hoogeschool te Leuven, sedert kort eenige lessen in het Nederlandsch wor- zwaren het A. N. V. daar te kampen heeft. Duidelijk is dat aan het Dagel. Bestuur gebleken den gegeven. toen het 't voorrecht had, een samenspreking te heb- De onvermoeide Secretaris van Groep Belgie, de ben met den heer A. A. Heckers, lid van het Groeps- heer Meert, heeft om het goed recht der Nederland- sche wetenschap en der Vlaamsche Ho o g e- bestuur, tijdens diens verblijf in Nederland. Deze Su- s c h o o l te verdedigen een maandblad van dien rinamer gaf blijk de beginselen van het A. N. V. be- ter te begrijpen dan menig Nederlander. Maar voor naam opgericht, dat krachtig de verwezenlijking helpt bevorderen. de verbreiding door middel van goedverzorgde lezin- Groep Belgie heeft natuurlijk een Beringer aantal gen, voordracht-avonden en uitvoeringen, meende hij, was meer steun uit het moederland onontbeerlijk. leden dan Groep Nederland en een harden strijd te voeren tegen Vlamingen, die net zich zelf durven Het Hoofdbestuur heeft daartoe reeds een stap ge- zijn. Dat ondanks de vele belemmeringen het getal daan door de geldelijke verhouding der Groep tot het leden zich langzaam maar zeker uitbreidt, dat het Hoofdbestuur gemakkelijker te maken. Ook ten opzich- aantal Takken met twee (Turnhout en de Stu- te van Groep N e d. Anti 11 e n is deze maatregel getroffen. In 1911 is de acte voor onderwijzer be- denten-Afdeeling Leuven) werd vermeerderd en dat haald door een jongeling uit de West, die hier te die Takken een opgewekt vereenigingsleven onderhou- den, waarbij naar geestelijke ontwikkeling ges reefd lande met ondersteuning van het A. N. V. studeer- wordt, mag eveneens worden beschouwd als een ver- de. Hij werkt nu voor de hoofdacte, die hij spoed.g blijdend verschijnsel. hoopt te verkrijgen. Daarna zal hij naar de kolonie Afdeeling Antwerpen maakt zich bijzonderlijk ver- terugkeeren, evenals een onder vroegere bescherme- dienstelijkl door uitstekend ingerichte Liederavonden lingen deed, die thans als onderwijzer op St. Eusta- tius werkzaam is. voor het Volk. Van haar Propagandaboekje met 300 Het Hoofdbestuur meent voorloopig niet meer de volksliederen verscheen reeds de vijfde druk. Een nieuw veld van arbeid heeft zich sedert enkele *) Exemplaren worden gaarne op aanvraag door het kantoor enkele jaren voor Groep Belgie in den Congo ge- verstrekt. 100 NEERLANDIA. zware verplichting, op zich te mogen nemen van pore (Engelsch Indie); Stockholm (Zweden),; Tehe- vaste studiebeurzen. De twee voorbeelden hebben in- ran (Perzie); Tlalpam D. F. (Rep. Mexico),; Vene- tusschen zoo goed gewerkt, dat de Groep Ned. An- tie (Italie) ; Yokohama (Japan). tillen het ondernomen heeft om jongelui van de klei- Hun ernstig pogen moet het zijn, zooveel Neder- nere eilanden op Curacao te laten studeeren en de- landers in hun omgeving tot lid worden te bewegen, zer dagen nog een jongmensch in staat heeft gesteld dat er plaats is voor een Zelfstandige Afdeeling, of te gaan studeeren aan de Machinistenschool te Am- wel Nederlandsche Vereenigingen in hun omgeving sterdam. Ook hebben meer ouders in de laatste tot aansluiting bij het Mg. Ned. Verbond te brengen. jaren hunne kinderen ter opvoeding naar het moeder- Zelfstandige Afdeelingen zijn thans gevestigd te: land gezonden. Berlijn, Bremen, Bloemfontein, Buenos Aires, Chi- Verschillende leden der Groep Ned. Antillen maak- cago, Chicago-Roseland, Conslantinopel, Fiume, Jo- ten zich verdienstelijk door aan de samensteiling van hannesburg, Kaapstad, Leipzig, Nieuw-York, Potchef- het mooie Aruba-nr. van Neerlandia mede te werken. stroom, Rumenie, Smyrna, Stellenboscih, Zoutpans- Het Groepsbestuur leed een gevoelig verlies door berg. het overlijden van den heer M. S. L. Madura, wien in Haar aantal kan nog sterk worden uitgebreid. Neerlandia een woord ter nagedachtenis werd gewijd. Daarom heeft het Hoofdbestuur in 1911 aan zijn Ver- tegenwoordigers en aan een 200-tal der voornaamste consulaire ambtenaren een rondschrijven gericht om Zuid-Afrik a. op de hoogte te worden gehouden van de Nederland- Hoewel het ook in 1911 niet is mogen gelukken de sche en Vlaamsche Vereenigingen in het buitenland. Afdeelingen en algemeene leden in dit werelddeel in Vele antwoorden kwamen in en binnenkort zal hier- een Groep te vereenigen, zooals ze het voor 1902 van een rapport worden opgemaakt en daarna ge- waren, blijkt er toch een goede geest ander de voor- tracht nieuwe verbindingen aan te knoopen. Dat deze naamste Afdeelingen te heerschen. Vooral Johannes- zich steeds uitbreiden, moge blijken uit het voorbeeld burg, Kaapstad, Bloemfontein en Potchefstroom out- dat Duitschland geeft. Berlijn, Bremen en Leipzig wikkelen een kracht ten goede door Hohandsche voor- zijn reeds Zelfst. Afdeelingen en thans heeft de nieuw drachtavonden e. d. te geven en voorts door het goed gestichte Nederlandsche Vereeniging te Hamburg zich relit van het Hollandsch tegenover het Engelsch om aansluiting en samenwerking tot het A. N. V. krachtig te bepleiten. gewend. Zuid-Afrika lijkt in dat opzicht op Belgie, waar Waar het Nederlandsch onderwijs in het buitenland ook de tweetaligheid een strijd doet voortleven, die een krachtig middel is om het Nederl. stamleven hoog niet kan eindigen met overheersching van een der te louden, tracht het Hoofdbestuur dit waar het kan partijen, maar met volledige rechtserke nning van bei- te bevorderen. Door geldelijken steun o. a. bereidde de. De voorman, die daarvoor zoo krachtig strijdt, het de stichting eener Nederl. School te Antwerpen Generaal Hertzog, werd door de Adeeling Potchef- voor en deze pogingen zijn in zoover met gunstig stroom van het A. N. V. tot eerelid benoemd. gevolg bekroond, dat de oorspronkelijke plannen voor Door uitloving van gouden eerepenningen tracht een deel in vervulling zijn gekomen. het A. N. V. de studie van het Nederlandsch in Z.- De Nederlandsche Leerstoel te Chicago kwam, Afrika elk jaar te bevorderen. dank zij de werkzaamheden der Afdeeling van het Verbond aldaar en den steun ook van het Hoofdbe- Buitenland. stuur in 1911 tot sand. Dr. T. de Vries bekleedt cr het professoraat in Ned. geschiedenis en letterkunde. Under buitenland verstaan wij het gebied dat bui- Door de bemoefingen der Afdeeling Enschede werd ten de Groepen is gelegen. Dit nu geeft herhaaldelijk een Nederlandsche cursus te Gronau ingericht. blijk van groote waardeering voor het streven van Geldelijk werd nog gesteund het Nederlandsch On- het A. N. V. Waar wij vroeger soms met inspan- derwijs in Argentinie. ning van alle krachten nog geen vasten voet konden De Ned. Regeering steunt thans jaarlijks het Ne- krijgen, gebeurt het den laatsten tijd herhaaldelijk, derl. Onderwijs in het buitenland met f 10.000.? dat men uit eigen beweging aansluiting zoekt bij het Een nuttig werk meent het Hoofdbestuur verricht A. N. V. en het archief bevat de bewijzen, dat men te hebben door verspreiding in het buitenland van in de verste oorden Neerlandia, waarin ons verspreid een aantal exemplaren „Nederland in den aanvang stamleven tot uiting komt, met genoegen leest, omdat der 20ste Eeuw", het bekende prachtwerk, mede op men zich er vaster door aan het vaderland gebon- aandrang van het A. N. V. door den heer A. W. den voelt. Sijthoff uitgegeven. Een teekenend feit is ook de omstandigheid, dat menigeen, die naar het buitenland vertrekt, verzoekt Taalstrijd. van de betrekkingen die het A. N. V. heeft, gebruik Bij al wat het Verbond doet ter versterking van de te mogen inaken voor in- en voorlichting in zijn stameenheid is de taalstrijd daar, waar het Neder- nieuwen werkkring. landsch een overwegend element vomit het moei- Vele zijn dan ook de inlichtingen, die onze ver- lijkst. Helaas, ondervm den wij daarvoor in officieele i tegenwoordiger; in het buitenland zoowel aan het kringen nog te weinig medewerking. Ons adres aan Departement van Handel als aan de leden van het de hoofden der verschillende Ministeries om in de A. N. V. verstrekken. ambtelijke briefwisseling met landen, waar het Neder- Vertegenwoordigers zijn thans gevestigd te: landsch ook als een landstaal is erkend, die taal van Ahwaz (Perzie)); Bangkok (Siam);Barcelona Nederlandsche zijde voile recht te doers wedervaren, (Spanje) ; Bethlehem (0. V. S.) ; Bihe-Sacanjimba en niet langer aan de vreemde taal de voorkeur te (Port. West-Afrika); Budapest (Hongarije); Cairo geven, had niet het onthaal dat wij hoopten en moch- (Egypte) ; Campos (Brazilie),; Cardenas (Mexico); ten verwachten. Doch ook hier zal het recht over- Claremont(West-Australia); Colon (Panama) ; Davos winnen over verouderde gebruiken en verkeerde ge- Platz (Zwitserland),; Duinkerken (Frankrijk); Genua woonten. (Italie); Guanajuato (Mexico)e; Havana (Cuba); Hong- In een krachtig vertrouwen daarop blijven wij on Kong (China);Kansas City, Missoury (Noord-Ame- vermoeid voortarbeiden voor Neerland's taal en Neer- rika); La Guaira (Venezuela),; Londen (Engeland),; land's roem. Luxor (Egypte),; Maracaibo (Venezuela); Mexico D. F. (Mexico); Panama (Rep. Panama),; Para (Bra- CH. R. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK, zilie),; St. Petersburg (Rusland); Puerto Cabello CVe- wnd. Alg. Secretaris-Penningmeester. nezuela); Rome (Italie),; Rosario (Argentina),; San Francisco (Amerika); Santa Fe (Argentinie); Singa- April 1912. NEERLANDIA. 101 Op 83-jarigen leeftijd is te Scheveningen dr. E. J. staand en sterk karakter en bij dit alles als een pa- P. Jorissen, oud prokureur-generaal en lid van het triot. Zijn naam zal altijd met ere genoemd worden." hooggerechtshof van de Zuid-Afrikaansche Republiek, Een schoon en een welverdiend getuigenis! Dr. Jo- overleden. rissen was een man van een hoekig karakter, maar Datwas een Nederlander, waarop wij trotsch mo- een man van karakter. Hij heeft zijn tweede vader- gen zijn. Op de tiding van zijn flood seinde gene- land, dat Transvaal werd, met vuur en grimmig ge- raal Botha, de eerste minister van Zuid-Afrika, aan diend, ?en met groote kunde. Hij is een van de den zoon van den overledene te Pretoria: „In uw hoofdmannen uit de jaren van den eersten vrijheids- vader is heengegaan een van die uitmuntende oude oorlog. Dat erkennen ook de Afrikaanders, zoo- Hollanders, die hun geslacht en nationaliteit 'n grate als nit generaal Botha's getuigenis blijkt. eer zijn geweest. Geen Hollander heeft 'n voornamer Dr. Jorissen was een broeder van den geschiedkun- rol gespeeld in onze geschiedenis dan uw vader. Zo- dige, en welke groote gaven hij zelf voor de historio- als ceder mens had hij ook ziin fouten, doch in de grafie bezat, komt ten duidelijkste in zijn voortreffe- geschiedenis zal zijn naam geboekt staan als een van lijke Herinneringen nit. onze talentvolste mannen, als een man van hoog- 102 NEERLANDIA. den geheel verzuimd is de aandacht te doen vallen op onze (kostbare) wekelijksche zendingen van kran- ten en kleine tijdschriftjes, die niet alleen dienst kun- Boeken-Commissie nen doen op de leestafels der Tehuizen, maar ?na eenigen tijd daar gelegen te hebben aan vertrekkende schepen meegegeven worden om onderweg nog ge- lezen te worden •— wat, naar 't algemeen oordeel der Adres van den ten Secretaris- Adres van het Boekenhuis: directies van Zeemanshuizen er Consuls, uitstekend Penningmeester : 63 Van der Duynstraat werkt. Wij willen daarmede dus niet zeggen, dat men te 244c Mathenesserlaan, Rotterdam. Cardiff reeds genoeg lectuur zal hebben, maar dat Rotterdam. neemt niet weg, dat ons werk aldaar van meer be- teekenis is, dan men uit 't bericht in de bladen mee- Cijfers! nen zou. Bovendien heeft onze arbeid altoos, op wat Als over eenige weken ons jaarverslag verschijnt, particulieren zoo nu en dan eens mogen doen, dit zal de belangstellende lezer (wat ieder goed Verbonds- v66r: dat wij g e r e g el d z en d e n, zonder ooit lid behoort te wezen!) ontwaren, dat onze Commis- een week over te slaan en altijd dezelfde volledige sie in 't afgeloopen jaar niet stil zat. Ziehier al da- zending sturen: op owe pakketten dus kan men delijk eenige cijfers, die voor zich zelf spreken (g e- rekenen! rekend van April '11—April '12): * * * Verzonden kisten: 76, makende tezamen: 922. Hoe is 't loch mogelijk, dat betrekkelijknog zoo- Nieuwe adressen: 40, makende tezamen: 215 (bui- veel Afdeelingen in teen Laren nimmer eenige belang- ten Zuid-Afrika). stelling voor ons werk toonden ? Op de laafstgehou- Wekelijksche zendingen: gestegen tot: 55. den Algem. Vergadering van Groep Nederland te Maandelijksche zendingen: gestegen tot: 70. Utrecht waren wij voornemens geweest de afgevaar- Abcnnementen op maandschriften, geillustreerde digden van die Afdeelingen eens naar de reden hier- weekbladen, Wereld-Bibliotheek, liederen, vermeerderd van te vragen... doch 't is ons niet mogen gelukken met: 30, gestegen tot: 165. ze... te vinden ?op een enkele uitzondering na! Uitgaven voor wekelijksche en maandelijksche zen- Hoe vaak zullen we 't nog moeten herhalen, dat men dingen: gestegen tot: f 2350.?(sedert '05). zich hoegenaamd geen voorstelling maken kan van Totaal van alle uitgaven, sedert '02 tot 1 April '12 den aard en den omvang van onzen arbeid, als men ruim: f 34.000.? niet in de gelegenheid geweest is een voordracht over Nieuwe begunstigers: 61, makende een totaal van 171. de Boeken Commissie bij te wonen, in dit geval: als Nieuwe bijdragers: 26, makende een totaal van: 50. men niet eens de moeite gedaan heeft de voordracht Aantal „leden" der Boeken-Commissie derhalve: te doen plaats vinden! Onbekendheid met ons bestaan 221 op 1 April '12, tegen 134 op 1 April '11. kan men toch moeilijk voorwenden: jaarliiks wordt Aantal voordrachten, gehouden tusschen April '11 iedere Afdeeling een exemplaar van ons iaarverslag en '12: 9, makende een totaal van: 31. thuis gezonden, Neerlandia neemt 't zoo g-ed als Aantal vaste seicretarissen, vermeerderd met 1 en geheel over en zelfs de pers legt 't n'et terzijde zon- dus nu bedragend: 3. der 't voornaams'e er uit te hebben geplaatst Bo- Aantal krantenzenders: gestegen tot: 50. vendien plaatst de redactie telkens berichten van ons. * Slechts een hoogst enkele maal werd ons door een Af- deeling krachtigen steun geboden zonder dat men onze Sedert eenige maanden is 't aantal Zeemanshuizen, werkwijze enz. had hooren uifeenzetten: biina zon- waarmede wij in betrekking staan aanzienlijk toe ge- der uitzondering waren de zwijgers ook onverschil- nomen. Eenigen tijd geleden namelijk verzochten wij ligen. Voor den volgenden winter zal hun geval Z.Exc. den Minister van Buitenlandsche Zaken, evenwel willen we hopen ?weer verminderd we- de consulaire ambtenaren in tal van havens, waar- zen: het is eigenliik wet een male historie, dat men heen wij tot nu toe geen dagbladen en (of) boeken in 't hart van Centraal Afrika, aan de straat van konden zenden, een onderzoek mochten instellen, in Magelhaens, in de buurt van Bagdad en de Perzi- hoeverre de omstandigheden sedert '05 veranderd wa- sche Golf, te Peking en te Vancouver in Britsch ren: d. w. z. of 't bezoek van Nederlandsche zeelie- Columbia, en waar niet al! ?van de Boeken-Commis- den intusschen was toegenomen, of wel een Tehuis sie wee en dat er, in ons eigen land zelfs, talrijke geopend was, waar er nog geen besfond enz. 't Ge- Verbondsleden gevonden worden, die ons bestaan volg is geweest, dat dit onderzoek, ofschoen nng niet haast niet kennen, aithans niet weten, wat ze doet en afgeloopen, ons reeds een winst heeft aangebracht van ?hoe ze het doet!... Een profeet... enz. niet minder dan 15 Tehuizen, die in onzen werk- kring opgenomen zijn. Dat onze kosten daardoor ook * sterk vermeerderd zijn, behoeft zeker geen betoog. Zooals we gehoopt hebben, is de eerste druk van * ons eigen werfboekje (niet te verwarren met dat van 't Verbond zelf) reeds na eenige maanden uitgeput: Naar aanleiding van het aardige stukje in Neer- Jodi was de oplaag niet gering geweest. De tweede landia van April j.1., getiteld: Janmaat aan wal. he- druk is ter perse en zal weer meer wetenswaardigs treffende 't Hollandsche Zeemanshuis te Cardiff, hevatten. Men kan daarvan in beperkt gefal een aan- ('t eerste van dien aard!) 't volgende: tal aanvragen ter kennismaking en verspreiding. Ook Toen ons op dat stukje in 't Handelsblad gewezen van 't jaarverslag over '10, waaraan zooveel ten koste werd, hebben wij terstond de redactie van dat blad gelegd is om wat uitvoeriger dan anders p'acht te ge- verzocht een aanvulling op te nemen, die ons ge- schieden van ons werk te verhalen ook door ver- wenscht voorkwam, omdat ons aandeel in de ver- scheidene afbeeldingen in te voegen van lokalen, den strekking van Hollandsche lectuur aan dat Tehuis te- werkenden staf, statistieken enz. ?ziin op aanvraag recht vermeld was geworden. Ongelukkig genoeg nog steeds exempl, te verkriigen aan 't kantoor. (Adres achtte de redactie van 't Handelsblad ons stukje even- zie boven). Ook met het nieuw uit te brengen ver- wel van niet genoeg waarde om 'I op te nemen, waar- slag over '11 zal dat 't geval wezen. om wij er hier op terugkomen, Mevr De Bcer t-ch * * de wakkere directrice, zou gezegd hebben, volgens 't verslag in 't Amsterdamsch Mad- „Wij hebl-eti wel Onze pracht-verzameling Hollandsche prenfenhoeken, een bibliotheek van het Algem. Nederl Verbond d'ch spelen enz., 300 stuks groot, blieengebracht op verzoek we hebben lectuur noodig, die wij kunnen uitdeelen van mevr. E. M. C. Loopuyt te Kaapstad, is, na aldaar onder de zeelieden." Het spijt ons, dat door die woor- tentoongesteld te zijn geweest, haar ommegang door NEERLANDIA. 103 Zuid-Afrika begonnen: onze beste wenschen vergezel- de Haarlemsche omstreken zeker door honderden wor- len Naar! den verricht, die vroeger aan ons land niet zouden * * hebben gedacht. Ten slotte een verzoek en een aanbod ?al is 't Het Hollandsche Dorp is van de groote tentoon- winterseizoen voorbij: laat ieder Verbondslid, die lust stelling niet het eenig onderdeel, dat ons vaderland en gelegenheid heeft, eens kantoor en Boekenhuis in op zijn best vertegenwoordigt. Op de gaanderij zijn de komende maanden bezoeken: men zij ervan over- een aantal binnenhuizen ingericht van bekende En.- tuigd, hoe boud 't wellichi klinken mogen, dat (met gelsche, Fransche, Belgische en Nederlandsche bouw- een kleine wijziging van een vermaard woord van meesters, en ook bier is het Nederland met zijn prach- Jan Pietersz. Coen): tige afdeeling nieuwerwets-degelijke kamers, dat boven alle andere landen met hoofd en schouders uitsteekt. „daaT door de Boeken-Commdssie te Rotterdam jets Noch de Engelschen met hun groote hanivverksvol- groots verricht kan worden"!... making, nosh de Franschen met hun weelderige lij- De le Secretaris-Penningmeester, nen en grootsche opvatt'ng hebben bereikt wat de Hol- landers konden: een huis inrichten, waarin het w o- VAN EVERDINGEN. n e n een genot is. Hier is de oud-Hollandsche dege- Rotterdam, April 1912. lijkheid en liefde voor eenvoud en rust teruggevrn- den. Deze jonge meubelkunst is van een voornaam- heid en rustige volkomenheid, die men bij de ande- re strevers mist. Wij kunnen trotsch zijn op ons va- derland en zijn stoere werkers. 13 uttenland Deze tentoonstelling is van een groote beteekenis voor ons vaderland. Geen onderdeel dat bij kon bren- gen tot de iuiste en volledige kennis van ons land is vergeten. Het Nederlandsch departement van Land- bouw, Nijverheid en Handel heeft er zijn vertegen- De Hollandsche Tentoonstelling te Londen. woordiger, die de meest uitgebreide inlichtingen over ons land, in de Engelsche taal gesteld, aan alle be- Deze tentoonstelling, die Holland geeft zooals het langstellenden aanbiedt. Het Bureau voor Hande'sin- is ?niet zooals spotzieke en onvriendelijk gezinde lichtingen te Amsterdam heeft er zijn vertegenwoor- vreemdelingen het zoo gaarne afschilderen ?is een diger en het Centraal Bureau voor Vreemde ingenver- verheugenis voor ons, Londensche landgenooten, die keer te 's-Gravenhage verspreidt kosteloos een boekje nu in de gelegenheid gesteld zijn onze Engel sche „How to see Holland". vrienden in een eigen echt-Hollandsche omgeving Niets is vergeten, wat den vreemdeling aanleiding rond te leaden en te wijzen op de belangrijke voort. kan geven ons land te bezoeken of er mee in han- brengiselen van onze nijverheid, groot- en kleinboer- delshetrekking te treden. Hulde aan de Nederlandsche derij. Kamer van Koophandel te Londen, die di groote en Het Hollandsche Dorp in het bijgebouw van Olym- belangrijke werk ondernam. Hulde vooral aan dr W. pia, waar de Ideal Home Exhibition (de Tentoonsael- Roosegaarde Bisschop, den voorzitter van de ten- ling van het ideale huis) gehouden wordt, is een toonsfellings-commissie der Kamer, die de leiding van prachtig succes voor de Nederlandsche Kamer van het geheel in handen had. Meer namen te noemen Koophandel te Londen, die het bezorgde en voor den laat de beperkte plaatsruimte niet toe en we moeten schilder-bouwer W. L. Bruckman, die het ontwierp de verleiding weerstaan. en avoerde. Het Dorp met zijn bollenveld en aardige tuintjes, J. E. A. REYNEKE VAN STUWE. zijn boerderij (de Juliana-hoeve met kaasmakerij in Londe n, April 1912. voile werking), zijn rij aardige winkeltjes waarin het beste, wat onze nijverheid opbrengt is tentoengesteld Hamburg. is een uitmuntende reclame voor ens land. Het mooi ste aardewerk, het kranigste zilver- en kopersmeed- Tot eere-voorzitter der Nieuwe Nederlandsche Ver- werk, de van ouds beroemde pijpen, lekkernijen, tuin- eeniging te Hamburg is bencemd de Consul Generaal. bouwvoortbrengselen uit het Westland, meubelen. ja De jonge vereeniging ondervindt van alle ziiden wat niet al, is te vinden in die vriendelijke winkels veel steun. Aanzienlijke giften heeft zij reeds ontvan- van de Dorpstraat ? gen en tot dusver hebben zich al een 90-tai per- De duizenden en tienduizenden, die dagelijks het sonen als lid opgegeven. Ook traden verscheidene fir- dorp doorslenteren, ze zien er Holland op zijn 1-est. ma's in Nederland als buitenlid toe. Ook de uitstalling is zoo smakelijk. In alle winkels met hun typisch Zaansche of Zuid-Hollandsche geveh, Rome. is de inrichting zoo zuiver mogelijk in oud-Holland- schen, liefst zeventiende-eeuwschen stijl gehouden Het De Vlaamsche zanger Eniiel Hullebroeck is in de is wel alles geprijsd en er gaat wel telkens een meu- week van 15 tot 20 April twee malen te Rome ep- belstuk of wandversiering de kamer uit, maar de in- getreden voor de leden van het A. N. V. en het druk blijft ?waar het verdwenene aangevuld wordt ju,lianafonds ?ter ondersteuning van behceftige Ne- ?die van een degelijk vaderlandsch binnenhuis uit derlanders ?met zijn bekende voordracht over het Neerlands besten tijd. Vlaamsche Lied. De bijeenkomsten werden gehouden Vraag niet hoe de Engelschen ons Dorp vinden, ze ten huize van den heer Marcel de jongh. Bijna hen- zijn te lang van stof. Ze zijn niet uitgepraat over derd Nederlandsch sprekenden hadden aan de vrien- onze kranige onderneming en spreken met zoo groo- delijke uitnoodiging gevolg gegeven en hun werden ten lof over ons mooi vaderland, dat we ons gevoel twee uren door den heer Hullebroeck uitermate kort van zelfbewusthelid voelen zwellen en onze eigen- gemaakt, zegt de Romeinsche berichtgever van het waarde aangenaam gestreeld. Handelsblad. Maar het bollenveld heeft de grootste aantrekkings- kracht Loch voor den Engelschman. Die weelde van Buda-Pest. vlammende kleuren en heerlijken gear geeft hem steeds Uit een brief van onzen vertegenwoordiger, den en steeds meer bewondering voor ons mooi land. En heer A. van Hoogstraten: al zal ook dit jaar de stroom van vreemdelingen over de Noordzee stellig grooter zijn dan ooit te voren, Het zal U belang inboezemen, dat de zangeressen het volgend jaar Paschen zal de pelgritnstocht naar 1 en zangers, die dit seizoen bij het zeer verwende 104 NEERLANDIA. Budapester publiek het meest in den smaak vielen, alien landgenooten waren, n. 1. Tilly Julia Culp, Messchaert en Denys. De twee eerst- genoemden gaan helaas steeds voor Duitschen door, hoewel Tilly Koenen verleden ook Hol- landsche liederen gezongen heeft. Uit Mexico. (Bij de foto). Kiekje, genomen op het landgoed „Cacique", in eigendom toebehoorende aan onzen land- genoot, den heer L. A. Liihrs in Oaxaca (Rep. Mexico). Op den achtergrond ziet men groote Mexi- caansche nopalboomen, op den voorgrond, van links naar rechts : 1, de eigenaar, de beer L. A. Liihrs, 2, de vertegenwoordiger van het Alg. Ned. Verbond in Tlalpam, de heer J. de Boer, en 4, de vertegenwoordiger van het Alg. Ned. Verbond in Mexico D. F., de heer J. Ten Napel. dere Groepen dwingt Nederland ditmaal tot beknopt- heid. De Rekening en Verantwoording over 1911, in uit- NEDERLAND gaaf en ontvangst f 16.438.03 bedragende, met een voordeelig saldo van f 13.037.41 en de Begrooting voor 1912 f 16.826.06 omvattend, werden zonder op- merkingen goedgekeurd na een korte toelichting van den waarn. penningmeester, den heer C. R. Bakhuizen Algemeene Vergadering van van den Brink. Groep Nederland. De verkiezing had tot gevoig, dat de heeren Dr. H. J. Kiewiet de Jonge en Jhr. Mr. 0. F. A. M. 30 Maart hield onze Groep haar 12e jaarvergade- van Nispen tot Sevenaer opnieuw naar het Hoofdbe- ring, voor de eerste maal in het centrum van het stuur werden afgevaardigd en de heer N. J. Roelfse- land. ma (Den Haag) benoemd werd in de plaats van Wie gedacht had dat dit een middel zou zijn om Mr. W. Dicke. meer leden dan antlers saam te brengen, heeft zich Als Groepsbestuurders werden herkozen de heeren vergist. Zelfs van de Utrechtsche leden hebben we, Dr. W. van Everdingen (Rotterdam), Jhr. Mr. H. behoudens de enkele, die ?zich voor de ontvangst ver- Smissaert (Den Haag), A. Welcker (Amsterdam), en dienstelijk hebben gemaakt, zeer weinigen gezien, gekozen mevr. D. Bogaert—De Stiirler de Frienisberg burgers noch studenten. (Alkmaar) en de heeren Prof. Dr. L. Knappert (Lei- Te aangenamer was ons de aanwezigheid van ons den), Prof. Mr. A. A. H. Struycken (Zeist) en F. eerelid en medeoprichier van het A. N. V., Prof. H. A. Hoefer (Hattem) *),. Kern, tot alter voldoening nog krachtig en gezond De afgevaardigde der Afdeeling Zaanstreek sprak en ten voile meelevend in onze beweging. En bij het punt verkiezing van bestuursleden den wensch het was dan ook met instemming der geheele ver- uit, dat jongen personen voortaan ook een kans zou gadering toen onze voorzitter, Dr. Kiewiet de Jonge, worden gegeven. hem in de eersteplaats het welkom toeriep, vervol- gens aan de heeren J. D. Baron van Wassenaer van Allereerst kwamen in behandeling de voorstellen Rosande en Jhr. Mr. J. L. W. C. von Weiler, leden van van het Groepsbestuur. het Hoofdbestuur, en verder aan alle afgevaardigden, Dat omtrent een algemeen voorschrift met betrek- in het bijzonder aan die der pas opgerichte Afdee- king tot tijdige inning der jaarbijdragen ling Apeldoorn. Vertegenwoordigd waren de Afdeelingen: Alkmaar, door de Afdeelingspenningmeesters vond eenige bestrij- Amsterdam (Burger-Afd.), 'Amsterdam (Stud.-Afd.), ding, daar vooral in groote steden de inning niet zoo Apeldoorn, Arnhem, Delft (Burger-Afd.), Dordrecht, vlug en gemakkelijk gaat. Het Groepsbestuur zal bij het aanbrengen der wij- Enschede, 's-Gravenhage (Burger-Afd.), 's-Gravenhage zigingen rekening met die bezwaren houden. (Jongel.-Afd.), Groningen, Haarlem (Burger-Afd.), Het plan om de kaart de Nederlanders Haarlem (Jongel.-Afd.), 's-Hertogenbosch, Leiden v o o r h e e n, vervaardigd voor de Wereldtentoonstel- (Stud.-Afd.), Nijmegen, Rotterdam (Burger-Afd.)? ling te Brussel in 1910, na bijwerking en enkele Rotterdam (Jongel.-.Afd.)?Utrecht (Burger-Ald.), Utrecht (Stud.-Afd.), Wageningen (Stud.-Afd.), Wal- noodzakelijke verbeteringen uit te geven, werd alge- meen toegejuicht. cheren, Zaanstreek, Zwolle. Het Groepsbestuur was Evenzeer het aanleggen van een verzameling 1 a n- bijna voltallig aan de bestuurstafel gezeten. t a a r n p 1 a a t j e s over oud-, mooi- en nijver Neder- De openingsrede van den voorzitter en het jaarver- land, voor welke een commissie benoemd werd be- slag van den secretaris, die beiden de lotgevallen der staande uit de heeren F. A. Hoefer, A. Welcker en Groep, de een meer algemeen in verband met de C. van Son. algemeene geestelijke leiding van het A. N. V., de an- De bedoeling is het plan uit te breiden over heel dere meer zakelijk in een overzicht hadden vastge- legd, zullen voor een volgend hummer van Neer- *) Allen hebben hun benoeming aangenomen. Mevr. Bogaert is landia stof leveren. De overvloed van copie der an- inmiddels naar Apeldoorn verhuisd. Red. NEERLANDIA. 105 ons Nedertandsch stamgebied, zoodat besluit aan een gemeenschappelijken maaltijd, waar kunne plaats hebben. menig hartelijk woord aan onze gemeenschappehjke Alle Groepen, Afdeelingen en leden kunnen tn grootsche zaak nerd gewijd. het verzamelen Ineehelpen door inzending aan het De dischkaart was versierd met een fraaie teeke- kantoor te Dordrecht van prachtige foto's, liefst ne- ning van den hear J. W. van Winkoop. gatieven of lantaarnplaatjes. Na afloop van den maaltijd werden door Coers Het voorstel-Haarlem intake de aanstelling van en Liederenkoor een reeks Nederlandsche zangen ten ge- raadgever of beschermheer voor elke hoore gebracht. Jonge 1.-A f d e e 1 i n g, dat zijn oorsprong vin-it De heer Galesloot, die met zooveel lief de dit koor in de moeilijkheden, welke met de Haarlemsche Jon- aanvoert, ontving een lauwerkrans, waarbij onze voor- gel.-Afd. in 1911 werden doorgemaakt, vond nog al zitter een woord van groote waardeering sprak. bestrijding. Men wilde ,,de hoop des vaderlands en C. VAN SON, Secretaris. des Verbonds" niet het zelfstandig gevoel ontnemen en zag in een beschermheer een dwarskijker. D).. Schepers legde het voorstel beter en milder uit en betoogde, dat het overladen Dagel. Bestuur der Van de Afdeelingen. Groep gevrijwaard moet worden voor tijdroovende scheidsrechterlijke bemoeiingen. Nieuwe Afdeeling. Tot nader onderzoek in dezen werd een commissie De heer J. de Groot, 1e schrijver der Jongel.-Afd. henoemd bestaande uit de heeren Dr. J. B. Schepers, Rotterdam, schrijft o. m.: Dr. M. A, van Weel, de dames W. G. Scheer en V. C. Windt en den heer M. C. van Vooren Jr., waar- Zaterdag 13 April 1.1. werd door de Jongel.-Afd. door zoowel ouderen als jongeren hun inviced op d.! Den Haag en Rotterdam, in samenwerking met de beslissing kunnen hebben. oudere Schiedan sche Afdeeling, in Schiedam een pro- Deze Commissie zal ook te onderzceken hebben c) paganda-avo nd gegeven. het aanbeveling verdient den leeftijd voor overgang. Deze uitvoerin; werd, behalve door de besturen en van Jongel.- tot Burger-Aid. van 21 op 23 jaar te leden van de dr.e genoemde Afdeelingen, ook nog bij- stellen, zooals door de Rotterdamsche Jongel.-Afd. gewoond door ( en tweCal bestuursleden der Jongel.- wenschelijk wordt geoordeeld. Afd. Hellevoetsh is en een gast nit Dordrecht. Het voorstel-'s-Gravenhage omtrent de geldelijke De openings- propaganda-rede werd uitgesproken verhouding der Jongel.-Afd. tot de Groep zal eveneens door den voor2itter der Rotterd. Jongel.-Afdeeling. door die Commissie worden onderzocht. Een klein k( iortje bong o. m. het A. N. V.-lied, 's-Gravenhage had nog voorgesteld plannen te over- waarna een drietal heeren eenige muziekstukjes uit- wegen in hoeverre ter gelegenheid van het eeuwfeest voerden en een dame eenige zangstukes. van Nederland's onafhankelijkheid zooveel mogelijk De waarn. vc orzitter van de Schiedamsche oudere onnederlandsche woorden en stijlwen- Afdeeling hield voor de rustpoos nog een opgewekte dingen in wetgeving, rechtspraak en rede, waarin I ij de aanwezigen aanspoorde toe te Leger kunnen worden vervangen. treden als lid sign het A. N. V., wat ook niet zon- Het Groepsbestuur zal dit overwegen. der uitwerking gebleven is. De voorzitter wees er nog op, dat de Nederl. Ju Na de rustpoos traden leden der Haagsche Jongel.- ristenvereeniging dezen zomer zal voorstellen een Aid. Den Haag op. Commissie te bencemen om te onderzoeken op welke Er werden (hie muziekstukies ten beste gegeven wijze verbetering kan worden aangebracht in onze door een Haag3che jongedame en een klucht in een rechtstaal. hedrijf opgevoe)d. Het voorstel Utrecht betreffende de jaarlijksche vie- In de rustpoos traden 21 jongelieden toe, tot de op ring van Dingaansdag vond geen instemming. te richten Jongz.1.-Afd. Schiedam. Een drietal voorstellen van de Afdeeling Zaandam Over 't algetneen genomen, is deze uitvoering uit- betreffende verlaging der jaarlijksche mi- stekend geslaagl. Ik eindig met den wensch, dat nog nimu m-b ij d r a g e om meer leden te kunnen win vele nieuwe Afdeelingen zullen volgen. nen, verbetering van Neerlandia en uit- breiding van de propagandamiddelen Amsterdani. waren te laat ingezonden om nog in 't Maart-nr. De Burger-A fd. Amsterdam heeft haar leden 1 April kunnen worden openbaar gemaakt. vergast op een muziek- en tooneelavond. Getrouw aan Toch werden ze in behandeling genomen en de be- het streven van het Verbond, gaf men slechts Holland- sprekingen zullen aanleiding geven dat het Groeps- sche kunst. Pr )fessor Te Winkel sprak een korte in- bestuur, punten bestudeere en in een volgende leiding. Haar medewerking verleenden voorts mevr. vergaderng met een praeadvies kome. Dora Zweers?-De Louw, sopraan, die o. a. liederen zong van De Vletter, Zweers, Van den Brandeler en Een aangename afwisseling der gedachtenwisselingen Bertha Frensel Wegener; mevr. Bertha Frensel We- over Verbondsaangelegenheden bood het luisteren naar gener—Koopm In, piano, en mejuffr. Bertha Boese, mej. Cateau Esser's welsprekend betoog over d e viool, die Schifer's Sonate f. gr. t. Op. 6 en Zweers' kunst van het gesproken woord, welke bij de Nederlanders nog zooveel te wenschen overlaat, Romance g. gr. t. ten gehoore brachten. Na de rustpoos voerden de leerlingen van de school en 's heeren Schepers' geestdriftige inleiding tot het der Vocale en Dramatische Kunst onder leiding van Plan 1913, welke aangaf de wijze waarop het A. mejuffr. Cateau Esser Pieter Lang'endijk's kluchtspel N. V. aan de herdenking kan deelnemen. „De Zwetser" op. Bij de bespreking, die volgde op deze rede, waar- Het publiek toonde zich telkenmale bijzonder dank- van Neerlandia nog nader gewag zal maken, werd baar, schrijft een Amsterdamsch blad. o. m. gewezen op de wenschelijkheid om de h o t e 1- De zaal stampvol. Velen die gehoopt hadden houders te doordringen van den plicht toch voor- een plaats te vinden, moesten teleurgesteld worden. al die verbeteringen aan te brengen, welke noodig zijn om den stroom van vreemdelingen, die verwacht Amsterdam (Jongel.-Afd.). wordt, waardig te kunnen ontvangen. Bij de rondvraag werden nog verschillende midde- Het bestuur dezer Afdeeling is thans als volgt sa- len aangegeven om het A. N. V. meer bekend te ma- mengesteld: A. G. von Baumhauer, voorzitter; mej. ken en de belangstelling onder de leden te doer toe- G. W. van Rijn, secretaresse; A. E. J. Wix, penning- nemen. meester; mg. J. Voskuil, J. E. Voskuil, Chr. des Een 40-tal dames en heeren vereenigden zich tot Bouvrie, W. Horsman. 106 NEERLANDIA. Dordrecht. Standen. Steeds zijn wij opgekomen voor het Vlaam- sche Recht, niet omdat wij geen Fransch verstaan, Voor deze Afdeeling trad 23 April op de heer maar omdat wij, al verstaan we Fransch, ons dit A. A. Heckers, bestuurslid van Groep Suriname, laatste niet willen laten opdringen, onze eigen taal met verlof in Nederland. Hij sprak met geestdrift niet willen laten v e r dringen; omdat we in Belgie over zijn mooi geboorteland, beschreef het in al zijn onontgonnen rijkdom en heerlijkheid, lief het in eerbied eischen voor ons Vlaamsch zijn; eer- bied daarom voor de uiting van dat Vlaamsch-zijn: een reeks lichtbeelden aan het ocg der toehoorders voorbijtrekken en eindigde met deze opwekking: onze Nederlandsche Taal. Wordt het Joel van ons Groote Verbond in de „Van het moederland moet de steun, die Suriname Alg. Grondslagen omschreven, als zijnde: de ver- zoo zeer noodig heeft, uitgaan. hooging van de zedelijke kracht van den Nederland- Zonder meerdere wetenschappelijke kennis onzer kolonie, zonder betere verkeerswegen, zonder ver- schen Stam; wij hebben tot onze bizondere roeping gerekend de verhooging van het zelf bewustzijn bij meerdering van tropische werkkrachten, zonder ver- ons eigen Volk, het aankweeken van zelf-eerbied en sterking van het Nederlandsche element en ten slotte zonder kapitaal, kan Suriname niet worden, wat het het daaruit vanzelf voortvloeiende eischen van eer- bied voor dat zelfstandig zijn. Wij hebben dus had kunnen zijn een onschatbare parel aan de kroon van Nederland." nooit gedacht, dat onze bekommering zich moest be- perken bij geestesvoedsel voor den minderen man Enschede. en recht eischen voor hem. Wij hebben als onze taak Tot bestuurslid der Afdeeling is herkozen de heer beschouwd : 'verylaamsching van ons zelf in ons Mr. A. ter Weele; gekozen is de heer H. ter Kuile. diepste 'wezen tot Nederlandsche kultuurmenschen, die leven hoog willen staan als eenig kultuurvolk Hellevoetsluis (Jongel.-Afd.). bij den aanvang der XXste eeuw, en met langer wil- len blijven: Platte gewesttaal-sprekende menschen, De penvoerder schrijft o. m.: waardoor wij onze stelling in Belgie ontzaglijk ver- 16 Maart hebben wij een welgeslaagden propagan- zwakken. Vervlaamsching dus van het Vlaamsche da-avond gehouden. Wij hadden ons de medewerking Volk vooral in zijn hoogere lagen; inrichting van verzekerd van den heer Joh. Admiraal alhier, die een den Vlaamschen arbeid zoodanig, dat de trotsche korte rede hield over does en werking van het A. N. verfranschte rots, die onze hoogere standen zijn, V. en vervolgens een paar prachtige voordrachten niet ontsnappen kan aan den go1fslag der Vlaam- hield, die zeer in den smaak van het publiek vielen. sche zee, die hare flanken bespoelt, al hooger cn De dames Flik en Haas, beiden leden der Afdeeling, hooger, tot haar stugge top zelf onder het zilte wa- vergastten ons op een Idavierstuk. De bijeenkomst ter verdwijnt. werd o. m. bijgewoond door twee afgevaardigden der In die richting heeft de leiding de bedrijvigheid Jongel.-Afd. Rotterdam. Tengevolge dezer bijeenkomst onzer Takken steeds gestuurd en het is een verblij- hebben wij een aanwinst te boeken van 10 nieuwe dend verschijnsel, dat onze Takken zoo voortreffe- leden en 6 begunstigers. lijk die leidende gedachte hebben begrepen en ze In de ledenvergadering van 6 April werd een 6e zoo voortreffelijk uitwerken. bestuurslid benoemd, n.l. de heer C. Leeflang, die Daar heft ge b.v. Tak Aalst, die door zijn Let- de betrekking van tweeden secretaris zal vervullen. terkundige Afdeeling in 14-daagsche drukgevolgde ver- Nog is besloten in het naburige Brielle een zuster- gaderingen, door zijn Leestafel, zijn Leergangen van Afdeeling te stichten. Mejuffr. Nolen, leerares in de Hooger Onderwijs, zijn Liederavonden, zijn inrich- Nederl. taal en letterkunde aan de H. B. S. aldaar, ting van keurige feestvergaderingen werkt aan ver- heeft haar medewerking toegezegd. breiding van Vlaamsche kultuur. Door zijn vieren van verdienstelijke mannen als den componist-s+adge- Rotterdam (Jongel.-Afd.). noot Gustaaf Pape sterkt hij de aandrift tot het Het adres van den secretaris dezer Afdeeling, den scheppen voor Vlaamsch kunstwerk; door zijn hulde heer J. de Groot, is veranderd in Aelbrechtskolk 3a. gebracht aan een Dokter Bauwens bij diens benoe- Wageningen. ming tot Bidder in de Leopoidsorde, schenkt hij Het bestuur der Stud.-Afd. Wageningen is in zijn dezen een voorraad nieuwen moed bij het volbren- gen van zijn ,reuzentaak: de uitwerking van zijn geheel herkozen en bestaat dus uit de heeren: standaaiidwerk, zijn Nederlandsch Genee s- P. K. Heringa, voorzitter; F. Schoenmaeckers, se- cretaris, p/a. Pension de Bes, Wageningen, vacantie- kundig Woordenboe k, waardoor aan Neder- adres Koningsweg 75; A. N. J. Beets, penningmeester. landsche kultuur, als bijdrage tot Nederlandsche We- tenschap een onschatbare dienst bewezen wordt. De bedrijvigheid van Tak Antwerpen, zooals die beschreven wordt in het jaarverslag over 1911, dat buiten de bijlagen 51 blz. druks beslaat, en handelt VLAANDEREN. over Algemeene Vlaamsche Werking, Liederavonden voor het Volk, de leiding van de inrichting der Gul- densporenfeesten, Zangwedstrijden voor Kinderen, Let- terkundige Afdeeling met Leestafel, Afdeeling Hooger Jaarverslag van Groep Belgie. Onderwijs voor het Volk, Afdeeling Onderwijs be- hartigende Vlaamsche belangen bij het onderwijs, in- Groep Belgie van het A. N. V. werkt hoofdzake- zonderheid die van Vlaamsche Meisjes in de Waal- lijk door hare Afdeelingen. sche Normaalschool van Luik, het Legercomiteit, Beperkte zich de werkzaamheid van de oudere or- dat gegevens verzamelt omtrent den toestand waar- ganismen in den Vlaamschen Strijd gewoonlijk bij in onze taal bij het leger verkeert, de kultuur-voor- de yolks voordrachten en de yolks bibliotheek; drachten, de werkzaamheid van een propaganda-co- trad men op voor de verdediging van het taalrecht deze bedrijvigheid is eenvoudig een epos; ik van den minderen man, die een vreemde taal niet geloof niet, dat eenige Onder-Afdeeling van eenig verstond; steunde men daarop om wetten te eischen, Vlaamsch organisme de reuzenwerkzaamheid aan den die het taalgebruik regelen in bestuur en voor de dag legt van deze eerie Afdeeling van het Verbond, rechtspleging; het Alg. Ned. Verb. heeft van den be- die voor dien arbeid dan ook beschikt over een be- ginne aan de uitdrukking „h et Vlaamsche grooting, waarvoor die van de geheele Groep in de V o 1 k" een ruimer beteekenis gehecht dan die van schaduw staat. lk acht het dan ook volstrekt geen den minderen man onder dat Volk. Voor ons gold bluf, wanneer op het omslag van dit verslag te le- het Vlaamsche Streven, dat geheele Volk in al zijn zen staat: bijdrage tot de Geschiedenis van de NEERLANDIA. 107 Vlaamsche Beweging te Antwerpen. Het is wezen- In den loop van het vorig dienstjaar kwamen! twee lijk een brok geschiedenis. nieuwe Takken tot stand: Turnhout en de Studenten- Wij werken in 't Verbond niet om reklaam, maar Afdeeling Leuven, die reeds blijk van levenskracht om de voldoening te smaken van den volbrachten hebben gegeven. piicht. Dit verslag wil dan ook Been uitdeeling zijn Turnhout openbaarde al dadelijk krachtig leven; van loftuigingen. Er zouden te Antwerpen vele ver- richtte een Afdeeling voor voordrachten in, welke dienstelijken le loven zijn. We rekenen er op, dat vier letterkundige avonden hield. Een afdeeling we niemand ontstemmen zullen als we maar een Liederavonden voor het Volk, die een aantal mooie naam noemen; den naam van hem, die, in stifle be- liederen aanleerde en op 21 Mei een prachtig kunst- scheidenheid, den vollen last draagt van den veel- feest inrichtte. Ook zorgde de Tak er voor dat de omvattenden arbeid van het Verbond te Antwerpen 11 Juli-dag luisterrijk gevierd werd. Buitendien liet en zeggen: Frans van Laar, het Verbond is tevre- hij door Dr. Boonroy in de bovenzaal van het stad- den over U. huis een voordracht houden over „De laatste uit- Brussel bewoog zich meer op een ander terrein en vindingen op het gebied der electriciteit"; door den trad met kracht op tegen overtreding van de Taal- heer Sevens over „Vlaamsche Beweging en Vak- wet van 1878 in het Ministerie van Rechtswezen, onderwijs". van Openbare Werken, van Ge'dwezen, van Sp3or- !Wat den toestand van de Groep betreft kan wegen, van Wetenschappen en Kunsten, van Kolo- ik U mededeelen, dat onze Groep langzaam, doch nien. Voor zijn leden richtte het twee kunst-concer- zeker vooruitgaat. Het aantal leden voor het afge- ten in, geleid het eene door den heer Ten Cate, het loopen dienstjaar is geweest 2031. Zooals U uit de andere door den heer Wilford, en twee voordrachten, bij de oproeping gevoegde balans blijkt, bedroegen de eene door Dr. Van Everdingen over het werk der onze ontvangsten,./k 11.438.43, de uitgaven ft: 10.8640.17, Boeken-Commissie en door den heer Guillaume, met zoodat er een batig slot overbleef van ,fr 571 66. lichtbeelden, over de Bataks in de Bataklanden, en Zooals immer heeft de leiding van Uwe Groep de werkte mee om Prof. Bolland te Brussel te laten Vlaamsche belangen met kracht behartigd door het optreden. optreden tegen de verkrachting van onze Taalwelen, Te Charleroi werden 6 voordrachten met lichtbeel- telkens wanneer het Secretariaat daarvan zelf de er- den gehouden, 6 Liederavonden, 6 boeken tombola s. varing opdeed of wanneer gevallen daarvan tot zijn Deze Afdeeling nam met hare muziek deel aan Vlaan kennis werden gebracht. U die gevallen op te som- deren's Kunstdag en ontving, tijdens de tentoonstel- men gaat niet, want, met betrekking tot de overtre- ling van Charleroi 5 Vlaamsche Maatschappijen, 4 ding van de eene Taalwet van 1878 is het een optre- van Antwerpen, 1 van Gent. den van bijna iederen dag. Gent arbeidde vooral door zijn Letterkundige Af- Ook werd het Vlaamsch stoffeliik belang verdedigd deeling; ondernam met het N. Vl. V. de inrichting wanneer het er op aan kwam Vlaamsche candidaten van Vlaanderen's Kunstdag, onvergetelijker gedach- te steunen tegen Waalsch g'ekonkel. Hierbij hebben tenisse; zorgde voor het optreden van Prof. Bolland we dan telkens den steun mogen ondervinden van en trad op voor Vlaamsche belangen, zoo dikwijls Vlaamsche Senatoren en Volksvertegenwoordigers. daartoe aanleiding bestond. Bij de inrichting van de Zooals we dat ieder jaar doen, steunden we de Meisjesnormaalschool was het bezorgd om de plaats, zoo nuttige Vacantieleergangen te Leiden met een toe- die onze taal daar als voertaal zou innemen; een lage van fr. 100.? afvaardiging van het Bestuur had een onderhoud met Met een dergelijke toelage werd de Antwerpsche den heer Schepene van Onderwijs en had de vol- Legercommissie ondersteund. doening te vernemen, dat onze taal de voertaal zou Alan de Boeken-Commissie van Rotterdam, die zijn voor verschillende vakken. Een kring van reeds zoo ontzaglijk veel goeds heft verwezenTkt, Vlaamschgezinde meisjes aan die school staat trou- werd dit jaar, buiten de gewone toelage van ft: 25 ? wens onder onze bescherming en kreeg van ons den nog een buitengewone van fi: 50.?verleend. grondslag tot, bibliotheek. Een andere meis;es- De Maatschappij der Vlaamsche Staatsbedienden kring, de Helne Swarth-kring van het Meisjesathe- vond bij ons een steun van ft: 50.?tot inrichting naeum is ook als Jong Vlaanderen-kring bij ons aan- van haar Congres te Gent. gesloten en ontving eveneens van ens een Nederland- Eindelijk maakten we, door het dragen der inrich- sche bibliotheek. tingskosten, het tot standkomen mogelijk van een In den schoot van Tak Lokeren werd een S t u- Kring van Vlaamsche Oudsoldaten te Brussel, waar- diekring gesticht, waarvan de werkzaamheden de toe het initiatief genomen werd door den heer Van leden tot studie nopen en tot mededeeling van de Hoorick. vrucht van die studie eerst in besloten kring, om Toen Hare Majesteit Koningin Wilhelmina onze zich daardoor voor te bereiden tot het optreden Vorsten zou komen bezoeken, hebben wij cos best v6Or de Algemeene Afdeeling; Studiekring hield 7; gedaan opdat bij deze geegenheid, de taal. waarvoor de Alg. Afd. 10 vergaderingen; een lezing over den wij ijveren tot haar recht zou komen. Wij mochten schilder Pieter Breughel met lichtbeelden; een ande- ons Joel niet bereiken. Groote bescheidenheid is ons deren lichtbeelden-avond over de puinen van Villers, hier geboden. Wij meenen echter de grenzen van waaraan leden der Afdeeling, een bezoek hadden ge- die noodige bescheidenheid niet te overschriiden door bracht; de Afdeeling vierde ook het 11 e Juli-feest. de mededeeling, dat ons optreden aanleiding heeft Mechelen somt als werkzaamheden op: wekelijks gegeven tot een bezoek, op uitnoodiging, van Uwen een Liederavond voor het Volk; 22 lessen Hooger Secretaris, aan het Paleis te Brussel, waar ons voor Onderwijs voor het Volk; medewerking aan de vie- oogen werd ge'egd dat op cans verzcek niet kon ring van 1 len Juli-dag; leiding van de propaganda worden ingegaan. Wij hadden hierbij de voldoening, voor de vervlaamsching van de Gentsche Hooge- de overtuiging op te doen, dat de schuld van het school; voor de deelneming aan Vlaanderen's Kunst niet gebruiken der Nederlandsche taal niet lag aan dag; keurige feeslavonden; een uitstapie naar Ant- Belgische zijde, terwijl ons met klem op het hart ge- werpen, waarbij Plantijn-museum en Dierentuin be- drukt werd, dat de Vlamingen niet mochten twijfelen zocht werden. aan de gunstige gezindheid van Onze Vorsten tegen- Nijvel houdt maandelijks een vergadering om 't over onze taal. stamgevoel te onderhouden en Vlaamsche liederen Verder moeten we nogmededee'en, dat de beste aan te leeren; deed een uitstapje naar de puinen van kracht van ons Secretariaat opging in den Strijd den Abdij van Villers. om een Vlaamsche Hoogeschool, waarvan de leiding Het verslag van Tak Sint Nikolaas vermeldt een ook bij ons berust. In mijn verslag van het voor- feestavond van Rene de Clercq en een van R. de gaande jaar heb ik U daaromtrent eenige mededee- Cneudt. lingen gedaan. Een volledig overzicht van lien ar- 108 NEERLANDIA. beid kunt Gij vinden in het Januari-nr. 1912 van de Vlaamsche Hoogeschool. Jaarlijksche Algemeene Vergadering Daarmee, dames en heeren, koni ik tot een noo- van het A. N. V. (Groep Belgic) op Zondag dige verklaring. Zij, die weten wat een omvang de 31 Maart 1912, arbeid van het Secretariaat van het A. N. V. en die in het lokaal Oude Beurs, Brussel. voor de vervlaamsching van de Gentsche Hoogeschool genomen heeft, weten ook, dat daaraan alleen het In afwezigheid van den heer Pol de Mont, door hoofd kan geboden worden door de volledigste over- fantilierouw weerhouden, wordt de vergadering door gave, maar dan ook door zulk een overgave, die den heer L. de Raet, te 10% uur geopend. Op zijn een menschelijk organisme sloopt vOcir den normalen voorstel wordt besloten een brief van deelneming aan tijd. Uw Secretaris heeft wel hulp; een klerk is werk- den voorzitter te zenden. De heeren Thelen, Van der zaam op zijn kantoor, iederen dag van 8 uur 's mor- Cry tyssen en Cox hebben zich laten verontschuldigen. gens tot 7 uur 's avonds. Maar het is lang niet die Het jaarverslag wordt door den heer Meert voor- hulp, die er onafwijsbaar noodig is om zijn han- wb!zen en goedgekeurd. Naar aanleiding van een den vrij te houden van alien stoffelijken arbeid; hem e isch daarin vervat en gericht tot het Hoofdbestuur zijn hoofd vrij en fielder te laten h ouden voor an- vat, het A. N. V., om dit te verzoeken de Belgische deren arbeid, die 'met groote vrucht kan verricht Groep zooveel mogelijk te steunen, opdat zij haar worden en waartoe nu de tijd ontbreekt. we rking nog meer zou kunnen uitbreiden om te dien Zij, die het verloop van den Vlaarr schen Taalstrijd ein le aan haar Secretariaat een grooteren omvang te kennen, weten, dat de Vlaamsche Eeweging in de kui inen geven, vraagt de heer Tack welk het plan laatste tien jaar ontzaglijk aan diepte en degelijkheid van inrichting van het Secretariaat zou zijn en of het heeft ,gewonnen. Dat komt omdat de arbeid al meer mcgelijk zou wezen den secretaris geheel onafhankelijk en meer met wetenschappelijk inzicht verricht wordt. te maken, opdat hij zich gansch aan het Verbond zou Onze beste leiders zijn er ten voile van overtuigd, kunnen wijden, waarop de heer Meer t antwoordt dat ons yolk tot een kultuurvolk kan opgebeurd wor- dat er tot nog toe geen vast plan bestaat, en dat het den. Op degelijke wijze te helpen aan den veelzijdi- te duur zou kosten om den secretaris geheel onaf- gen arbeid, die het daarheen leiden inoet, ligt zoo hankelijk te maken. De hoofdzaak is dat hij niet moet goed op den weg van het Verbond. Maar aan dien op ;aan in het stoffelijk werk. Tot nog toe heeft hij arbeid het hoofd te bieden kan het alleen door een zich met goedkoope hulp moeten tevreden stellen; degelijk ingericht Secretariaat, voorziei van de noo- mr ar de ondervinding heeft hem geleerd, dat die te dige verstandige werkkracht, beschikl.ende overe kort schiet. Aan het Secretariaat zou een verstandige noodige hulpmiddelen, geleid door een Secretarts, we rkkracht moeten worden toegevoegd. Het is een die den tijd heeft om rustig te denken, rustig te ont- zaak van overleg, die kan opgelost worden door het werpen, te laten uitvoeren en alleen datgene voor bestuur. zijn rekening te nemen, waarvoor uitgebreide ontwik- Door de Commissie tot nazichi der rekeningen keling en jarenlange ervaring in den strijd onmis- wordt verslag uitgebracht over den toestand der kas, baar zijn. die in orde wordt bevonden. Voor het jaar 1912 De katholieke Viamingen hebben ree Is een derge- wordt dezelfde Commissie aangesteld. De begrooting lijk Secretariaat ingericht, dat met uit ;tekend gevQlg voor 1912 wordt zonder aanmerkingen goedgekeurd; werkzaam is. ch door de Takken voorgestelde bestuursleden wor- Om dat voorbeeld na te volgen laat de kracht van dan aangenomen. onze (Groep niet toe. Maar het Algcmeen Neder- Door den heer F. van Laar (Antwerpen) wordt landsch Verbond is er om den Grooti tederlandschen gegeven van een verslag betreffende den toe- Taalstrijd te voeren. In Zuid-Nederla nd heeft die stand van het Nederlandsch in de schipperij. De Taalstrijdden grootsten omvang. Het past daarom, 'Vergadering besluit zich dienaangaande tot de Regee- dat aan dien Taalstrijd de besfe kracht van het Groo- ring te wenden en duidt een commissie aan, voor- te Verbond besteed worde. Waar de k racht van on- loopig bestaande uit de heeren Bly, Van Laar, Gunz- ze Groep te kort schiet, niet wegens gel.rek aan offer- burg en Marien, die zich zelf zal kunnen aanvuilen, vaardigheid, maar omdat onze Groep hoofdzakelijk Welke de zaak grondig zal onderzoeken. door hare Afdeelingen werkt en daaraan het grootste Het punt: Het Nederl. in de visscherijscholen, wordt deel van hare middelen besteedt, en omilat de Vlaam- ontwikkeld door den heer S o m e r s, die beweert sche Strijd onder zooveel vormen offcrs van ons dat deze scholen weinig nut opleveren, tengevolge van eischt, tmeen ik, dat we veilig een be roep kunnen een ondoelmatige inrichting, alhoewel zij op taalge- doen op het moeder-organisme, opdat het de mid- bied geen aanleiding tot klagen geven.De visschers- delen beschikbaar zou stellen om ons ;;ecretariaat te vloot gaat niet vooruit. En men zou in Nederl. de doen beantwoorden aan zijn roeping. inrichting van dergelijke scholen moeten nagaan. lk wil U daarom, dames en heeren, in overwe- De heer De R aet ziet niet in wat het A. N. V. ging geven het aannemen van den volgen len wensch: in deze zaak anders zou kunnen doen dan het ne- „Overwegende, dat de middelen, waarover het Secre- men van inlichtingen in Nederland. Hij ziet op het tariaat van Groep Belgic beschikt, te kort schieten oogenblik geen practisch middel voor 't Verbond om om zijn taak in den grootschen Vlaamschen Taal- zich daarmeein te laten. Het vraagstuk is trouwens strijd naar behooren te vervullen; doet de Algem. zeer omvangrijk. Belgische Groepsvergadering te Brussel op 31 Maart De heeren Somers en Rudelsheim zijn 1912 een beroep op het Hoofdbestuur %mil het Aig. het daarmee niet eens. Men kan zich met dit punt Ned. Verbond, opdat het de middelen verschaffen even goed bezig houden als men zich met de quaes- zou om bedoeld Secretariaat te doen be tntwoorden tie van het lager onderwijs bemoeit en de zaak tot aan de eischen des tijds." onderzoek naar de Commissie van stoffelijke belangen Als het Hoofdbestuur daarop ingaat, mag ver- verzenden. hoogde bloei van onze Groep en nog vri tchtbaarder Het punt: Het Nederlandsch op het Schoolschip, arbeid voor de Vlaamsche Beweging te gemoet ge- wordt eveneens door den heer Somers ingeleid. zien worden. Daar bestaan veel misbruiken op taalgebied. Het mee- H. MEERT. rendeel der kadetten zijn Walen. En het zal aan de laksheid der Vlamingen te wijten zijn, wanneer ons die tak van nijverheid zal worden ontnomen. Thans is het een rijkemans instelling. Zij zou meer toegan- leder lid:brenge ten minste twee nieuwe kelijk moeten gemaakt worden voor jongens uit den burgerstand en de volksklasse. leden per jaar aan I De heer De R a et herinnert er aan dat de quaes- 224 NEERLANDIA. Naschrift. We volstaan met de mededeeling dat Kon:ngin's verjaardag wederom met opgewektheid is gevierd. De nota door den heer Overvoorde gezonden aan Toch willen we een uitzondering maken. den Gouverneur-Generaal van Ned. Oost-Indie heeit De heer A. A. Flaes, de nieuwe Nederl. consul te reeds een gunstig gevolg gehad. Hamburg woonde het feest der Nieuwe Nederl. Ver. Door den directeur van B. O. W. is n I. dezer da- aldaar bij en antwoordde op een toespraak van den gen een rondschrijven gericht aan de Residenten en voorziter, met een aansporing aan alle Hoofden van Waterstaatsafdeelingen, waarin o. m. het Nederlanders om zich steeds in het volgende wordt gezegd: buitenland aaneen te sluiten; alleen dan „In afwachting van de ins;elling van een Oudheid- kunnen wij jets bereiken. kundigen Dienst, ter vervanging van de tegenwoordi- N'eerlandia voegt er aan tce: zoo mogelijk, oak bij ge Oudheidkundige Commissie, welke dienst t. z. t. het Alg. Ned. Verbond. mede met de zorg voor het behoud en de registratie Eendracht maakt macht! van de mcnumenten uit den Compagn'estip zal wcr- den belast, is mij mitsdien door de Regeering opge- Nederlandsche Kamer van Koophandel voor dragen om in overleg met den Landsarchivaris deze Australie te Melbourne. aangelegenheid reeds dadelijk ter hand te nemen, en doe ik daarvoor in de eerste plaats een beroep op Aan het uitvoerig jaaroverzicht dezer Kamer, het- uwe medewerking en op die van de aan u tcegevoegde welk getuigt van de zich in de paar laatste jaren ambtenaren. snel ontwikke:ende handelsbetrekkingen tusschen Ne- Het ligt in de bedoeling eerlang een overzicht sa- derlandsch-Indie en Australia is het volgende ontleend: men te stellen van de nag voorhanden monumenten Het aantal personen, die uit Nederland en Neder- uit den Compagniestijd en binnenkort zal worden landsch Indie, Australia voor Daken bezoeken, neemt medegedeeld op welke wijze het daarvoor vereischte gestadig toe. materiaal zal zijn te verzameien. Eene vergelijking van de totaal-waarde van den Intusschen ;zou ik het ten zeerste op prijs stellen invoer- en uitvoerhandel Ivan Australia en Nieuw indien UHGestr. mij mededeeling zou. willen doen Zeeland met het bedrag van het aandeel dat Neder- van eventueele bij u in behandeling komende plan- land en Nederlandsch-India daarin hebben, toont dui- rien tot het afbreken of tot verbouwing van open- delijk aan welk reusachtt veld er is voor nuttig en bare of onier 's Lands tcezicht staande bou,wwerken, voordeelig handelen. waarvan vast staat, dan we; vermoed wordt, dat zij Nederlandsche en Nederlandsch-Indische firma's, dye van beteekenis zijn uit een oogpunt van geschiedenis vertegenwoordigers in Australasia wenschen aan te of kunst. Tevens ware daarbij zoo veel mogelijk te stellen kunnen zich tot de Ned. K. v. K. wenden. vermelden wat omtrent de geschiedenis van het he- In het belang van de verdere ontwikkeling der han treffende bouwwerk bekend is; en zal voorts de bij- delsbelangen hoopt de Kamer dat de Indische uit- voeging van beschrijvingeii, teekeningen oof Ltogra- voerders gaandeweg drukker gebruik zullen maken fien der betreffende bouwwerken van veel waarde van de goede stoomvaartverbindingen, die er nu be- zijn. Hetzelfde geldt ten aanzien van kerkgebouwen staan met dit werelddeel dat oak voor reizigers een en dergelijke, waarvoor op een of andere wijze sub- bezcek overwaardig is. sidie uit 's Lands kas wordt genoten. Wat betreft den handel met Nederland geeft de Aangezien vele der gebouwen dateerend uit den v. K. eenige opmerkingen, welke voor den Neder- tijd der Oost-Indische Compagnie, in handen zijn landschen fabrikant en handelsman van belang kun- van particulieren, is overeenkomstig eene daartoe ant- nen zijn: vangen opdracht der Regeering een gelijksoortig ver- ,,Er zijn nog velerlei voortbrengselen van verbruik, zcek door mij gericht tot de particuliere architecten nut, kunst, mode, enz., die hier te lande niet of zeer en aanneniers h:er te lande. weinig worden gemaakt en deze alle te zamen ver- Ook de medewerking van de ambtenaren van het men een mach igen factor in den invcer. rooiwezen kan in deze van veel waarde zijn, en ik Waar nu het cijfer van invoer in Australia zoo geef u derhalve in overweging de hoofden van plaat- belangrijk is en steeds stijgt en wij de toenemende selijk bestuur in uw gewest te verzoeken deze ambte- behoeften eener welvarende, zich uiibreidende, bevol- naren uit te noodigen hun aandacht te willen vesti- king voor oogen hebben, daar rijst van zelve de gen op de bedoelde gebouwen en monumenten, en vraag: „Heeft Holland, hebben de Hollandsche fabri- zoodra een verzcek om vergunning afiraak of kanten en handelaren een goed deel van dezen in- tot verbouwing van zoodanig bouwwerk hen mocht voer in AustraFe weten te verwerven ?" bereiken mij daarvan rechtstreeks mededeeling te Om het zacht uit te drukken: deze cijfers zijn voor len doen, zoo mogelijk met eene beschrijving en tee- veel verbetering vatbaar! En van zelve dringt zich kening of fotografie van het bouwwerk." dan de vraag op: „Wat is hiervan de reden en hoe kan hierin verbetering komen ?" E'en voorname factor waarop reeds in vorige jaar- verslagen werd gewezen, is de noodzakelijkheid dat elke firma, die hier hare producten wenscht in te Buitenland voeren zich van te voren degelijk op de hoogte s:elt van de eischen die in Australi aan haar speciaal ar- tikel gesteld worden. Kan men geen vertegenwocr- diger naar Australia 0:tzenden, dan dient men zich tot een vertegenwoordiger aldaar te wenden en dus Koninginnedag in het Buitenland. te beginnen met te onderzceken op welke wijze de Van verschillende zijden bereiken cns berich'en, betrokken producten op de Aus:ralische markt kun- mededeelingen en verslagen over de viering van den nen worden verhandeld. nationalen gedenkdag, die de geboortedag onzer Ko- Een tweede opmerking is deze: Elke firma, die ningin is geworden en die vooral in het buitenland ken wil doen dient hare rekeningen te maken vol onze landgenooten doet bijeenkomen om den band gens het Engelsche stelsel. Dit wordt nog steeds met het vaderland nauwer toe te halen. zeer dikwijls uit het oog verloren De reden van samenkomst is overal dezelde, over- Een ander punt is dit, dat men dikwijls bij uitvce- al worden dezelfde gevoelens van aanhan'Kelijkheid en ring van orders zeer onnauwkeurig is met het 01}- stambewustzijn vertolkt in geestdriftige bewoordingen volgen der gegeven voorschrften De Austraische wet en dus zouden we in herhalingen vervallen door de schrijft nii eenmaal voor dat elk verpakt, van elders verslagen van heinde en ver of te drukken. ingevoerd artikel, voorzien mcet zijn van eene op- NEERLAND1A. 223 langstelling veel is verloren gegaan, dat zonder groote moeite te behouden ware geweest. Een be- :angrijke bron voor studie bieden de rijke verzame- lingen van het Bataviaansch Genootschap, waarc,nder eene merkwaardige verzameling teekeningen me: ge- zich en in de omgeving van Oud-Batavia Als Nederlander doet het Dr. 0. Teed te moeten verklaren, dat de herinneringen aan de grondvesters van ons koloniaal Lezit in de Britsch landen he- trekkelijk meer in aantal zijn en beter bewaard dan in Nederlandsch-Indie. Het Britsch bestuur blijkt de historische waarde dozer monumenten beter op priis gesteld te hebben dan de stamgenocten van hen, aan wie deze monumenten herinneren, cf wier da- den zij besternd waren in he:innering te h3uden Zelfs zijn in de laatste jaren van overheidswege eeni- ge historisch belangrijke forten En gebouwen gedeel- telijk of beschadigd, of zijn plannen h:erLe hij de betrokken besturen aanhangig gemaakt. Ten aanzien van de archieven, die in ruimeren zin Het Stadhuis te Batavia. ook tot de monumenten te rekenen zijn, vat het vol- gende te vermelden. De zorg voor de openbare ar- monumenten en heeft in verschillende opzichten he- chieven is in uitstekende harden IA den landsarchi-wijzen gegeven van gebrek aan pieteit, die te meer treffen, omdat Nederland aan Inde een deel dankt van zijn voorspoed en zijn beteekenis, zoodat het te eerder verplicht was geweest cm alles in eere te hour den, wat nog herinnerde aan de geslachten, die het Indische rijk hielpen grcndvesten en t:t ontwikke- ling brengen. Het steenen archief der monumenten vertoont in Indie cnherstelbare leemten en het is thans meer dan tijd om maatregelen te treffen om althans nog te behouden wat overbleef. Elk uit- stel slechts ertoe leiden om de toch reeds zoo gedunde monumentenschat aan verder verl'es bloct te stellen. Voor de Hindce monumenten wordt in Indie reeds veei gedaan; het wordt thans tijd om ook het lot der monumenten van Hol'andschen stam ter harte te nemen. Ten smite geeft de bevoegde schrijver raad over de wijze, waarop voor instandhouding der oude ge- denkteekenen het best kan worden gezorgd. Ook kondigt hij zijn plan aan voor een nieu- wen ontdekkingstocht naar Amerika en de West-In- dische kolonien. Van zijn eerse zoo belangwekkende reis cm de wereld bereidt hij inmiddels een geillustreerd werk Hollandsche Kerk te Galle op Ceylon. voor. varis Dr. De Haan. Het voor de bewaring van het belangrijk archief Lestemde gebouw schijnt echter hiervoor onvoldoende en het ontbreekt aan weten- schappelijke werkkrach:en en aan voldoende cnderge geschikt personeel. De kerketijke archieven verkeeren dikwijls in slech- ten toes:and. Wat kan thans gedaan worden om zooveel moge- lijk het behoud der monumenten le verzekeren ? De geschiedenis van onze kolonien is waard gekend te warden en geLigt van ment voorheell van tried en zelfopoffering, doch het werkelijk doordringen in die geschiedenis is slechts mogelijk als wij ons een zoo volledig mogelijk beeld kunnen vormen van de ontwikkeling en het leven van het voorgeslacht. Daar- voor is het behoud noodig van alle belangrijke her- inneringen, zoowel van de bescheiden als van de in steen geschreven geschiedenis van het leven in vori- ge eeuwen. Dit geldt zoowel voor openbare gebou- wen als voor particuliere en dit geldt te meer, waar het betreft uitingen van hooge kunst, van gelukkig gekozen verhoudingen bij bouwwerken of smaakvolle versiering, van forten getuigend van militair vernuft, van goedgesneden zerken en sieriijk kerkzilver. Door t.-)t het behoud hiervan mede te werken zal men le- yens het gevoel van gehechiheid versterken, dat de reels sinds langen tijd in Indie gevestegde geslach ten met het moederland moet verbinden. Havenpoort te Oalle (Ceylon). Anno 1E69. Het Nederlandsche bestuur heeft reeds te tang ge- In het schild boven de poort het naamteeken der wacht met maatregelen te treffen in het belarig tier Oost-Indische Compognie 222 NEERLANDI A. waarvan de toekenning van den Hollandschen oor- sprong alleen beru,skte op de s:evige samenstelling van den bouw. Ook bleek hem te Kaapstad in het kasteel, dat de oude baksteen, die uit Holland was aange- voerd, zich veel beer had gehouden, dan het veel la- ter aangebracht metselwerk van inheemsche steen. Belangrijk waren de resultaten van het bezoek aan de oude nederzettingen aan de kust van Coromandel en aan de kust van Malabar, waar cp nagenceg elke plaats, waar eenmaal Hollanders gevestigd waren, nog herinnieringen worden aangetroffen van hun verblijl. Plaatsen als Cochin, Tuticcrin en Negapatam zijn nog vcl van Hollandsche herinneringen; naast de ook hier belangrijke kerkhoven vindt men el versch,llen- de huizen uit den Hollandschen tijd en de oude kerkjes prijken nog met rouwborden en versieringen. Wanneer men het Engelsche altaar weg denkt, zoude Walestraat te Kaapstad. men kunnen meenen, dat de kerkjes nagenceg onge- wijzigd gebleven, nog wachten op den Hollandschen zorg gedragen. Hij bewerkte zich daarbij voorloopig prediker. tot de faktorijen en nederzettingen van de Oost-Indi- Ook de herinnering aan de Hcllanders kelt hier sche Compagnie en hiervan tot die plaatsen, waar- nag voort. Te Bimilipatam werd den heer en mevr. van hij mocht verwachten, dat ziin cnderzcek een'gs- zins vruchtdragend zoude zijn. In de Kaap-Kolcnie ze f zijn nog een vrij groot aantal hv,izen, hoeven en kerken bewaard, die een belangrijk veld voor studie leveren, en met genoegen mag worden vastgesteld, dat belangstelling begint le o.ntwaken voor deze steenen herinneringen aan het verleden. Beangrijk is het verschil tvsschen de herinneringen in het Noorden van Britsch-Indie en in de plaatsen aan de kusten in het Zuiden, waar geregelde neder- zettingen gevormd werden. In het Noorden zijn het behalve enkele oude lcges, die deels nog door in- landers gebouwd zijn en hiervan geheel het karakter vertoonen, in hoofdzaak de fraai bewerkte zerken en de merkwaardige, sours zeer sierlijke graftorens, die de herinnering levendig houden aan de oude glorie van den Hollandschen slam. Eigenaardig is, dat ter- wij1 in Britsch-Indie deze grafteekens nog in een vrij groot aantal en op verschillende plaatsen wor- den aangetroffen, die in Ceylon en in cnze eigen ko- 1 onien nagenceg geheel ontbreken, niettegenstaande juist daar de hoogere amblenaren leefden en hun laatste rustVaats vonden. Aileen te Rerr&ang vindt Oud-Hollandsche Kerk in Cochin. men nog eenige grafmcnumenten, die echter, evenals de verspreide monumenten te Bantam en te Japara, Overvoorde door den tasildar een pompelmoes ver- in zoo slechten toestand verkeeren, dat, als niet spce- eerd met de bijvoeging, dat die vrucht nog door de dig jets voor het behoud wordt gedaan, weldra ook Hollanders werd ingevcerd, en te Porto Novo had de laatste overblijfselen hiervan zullen verdwenen zijn. het inlandsch bestuur, dat tevoren van hun komst Als een bewijs van den goeden naam, die de Hol- was verwittigd, den weg naar de Hollandsche graven landsche bouwmeesters in Britsch-Indie hadden, ver- met bloemen versierd. meldt Dr. Overvoorde, dat hem dikwijls bouwwerken In Colombo zijn trg verschillende gebouwen uit als van Hollandschen oorsprong werden aangewezen, den Hollandschen tijd aanwezig, doch in het cenrum die bij nailer onderzoek piet Hollandsch bleken te zijn envan de stall verdwijnen die meer en meer. De be- kende kerk van Wolvendaal bij Colombo loopt geen gevaar, doch de garnizoenskerk wordt met afbraak bedreigd. Het museum bevat eenige aardige Holland- sche herinneringen en in het belangrijk archief vindt men veie gegevens voor de koloniale geschiedenis. Zeer belangrijk voor het onderzoek waren de klei- nere steden op Ceylon, waar de gebouwen en oude forten in goeden toestand verkeeren. Minder gunstig is de toestand der begraafplaatsen. Aileen te Galle vormt de toestand van het kerk- hot eene gunstige uitzondering door de bemoeiing van Mr. F. H. de Dios, Op lava werden behalve Batavia, Welbevreden, Meester Corneis, Tangerang, Toegce en de eilanden Onrust, Kerkhof, Purmerend, Poeloe Kellor en Edam, o. a. bezocht Bantam, Serang, Bandceng, Djocja, Klaten, Solo, Scerabaya, Rembangs Jcana, Japara, Samarang, Oengaran, Pekalcngan, Tegal, Cheribcn on Buitenzorg. In het oude gedeelte van Batavia is nog een rijk Rills-1,e fort Kerkhof (eiland bij Batavia). x, eld voor nasporingen, hoewel door gebrek aan be- NEERLANDIA. 22 De inzameling voor de noodlijdenden in de zonder goed berekend voor de omstandigheid: ze had- kolonie Curacao. den alle be rekking op Nederland. Prof. Bolk schet- ste ons de beginselen der anthropologie, en paste 7e Toen de tijding kwam dat door mislukking van daarna toe op de studie der Nederlandsch-Vlaamsche den oogst, ziekte en gebrek vooral op Bonaire en bevolking. Prof. Te Winkel sprak over ons nationaal Aruba heerschten, heeft het Hoofdbestuur van het blijspel in het tijdperk van zijnen grootsten bloel. A. N. V. geen oogenblik geaarzeld in samenwerking Prof. Brugmans eindelijk behandelde enkele hoofd- met de Vereeniging Oost en West en voorgegaan en punten van de Nederlandsche stedengeschiedenis, ver- gesteund door H. M. de Koningin en haar Huis gezeld van beschouwingen over de schoonsi.e Neder- een inzameling te beginnen voor de tocdlijdende landsche gebouwen en de schilderachtigste hoekjes stamgenooten. van Oud-Amsterdam. Door een oproeping in de bladen, het rondzenden van Deze colleges hadden vooral ten dcel cns kennis inschrijvingsbrieven aan de leden van het A. N.V. en tz laten maken met het wetenschappelijke Nederland-, 0.. en W. in Nederland en verscheiden gegoede landge- handel en kunst en nijverheid en schoone landschap- nooten, door medewerking te vragen aan de burgemees- pen --- dat zouden we op de uitstap;es bewonderen. ters der voornaamste gemeenten en de hulp in te Zoo zagen we 't Rijksmuseum en 't Stedelijk Mu- roepen der Padvindersvereenigingen hebben Oost en. seum te Amsterdam, het Museum van Haarlem, dat West en het A. N. V. een som bijeen weten te bren- van Leiden en dat van Dordrecht; twee heel belang- gen van meer dan 125.000.? waarvan het grootste wekkende, oorspronkelijke stukken werden in den schcuw- gedeelte door weiwillende bemiddeling van het Minis- burg gehoord; concerten (van Diepenbrock b.v.) terie van Kolonien reeds telegrafisch is overgemaakt. voor wie wilde; en als slot een Revue te Rotterdam, Deze som ware zeker niet bijeengebracht, wanneer cm eens hartelijk te lachen. I-I. M. de Koningin niet zelf de gelukkige gedachte Hct bezoek aan de havens van Amsterdam en Rot- had gehad op haar verjaardag heideboeketjes te doen terdam, het boottochtle naar Dordrecht, en de tit aantieden. Men weet hoe Zij zelve en ook ons Prin- over den Moerdijk, leerden ons het machtige handels- sesje aan dit liefdadigheidswerk hebben meegeholpen. leven, het drukke verkeer, en de grootste verbindings- Het ' Hoofdbestuur zegt den velen leden van het wegen van Nederland kennen. A. N. V., die door een gift blijk gaven van hun Nog over veel uitstapjes zou ik moeten spreken; liefde voor de overzeesche stamgenooten, hartelijk zeggen wij alleen dat de Studenten-Afdeeling van Lei- dank. den, de Afd. A. N. V. van Rotterdam en die van De verantwoording vindt men op de laatste blad- Dordrecht, ons met de meeste hartelijkheid hebben zijde van dit nummer. ontvangen en rondgeleid. En roepen wij ook nog de aandacht op den z66 wel geslaagden Studentenland- De Sste Vacantieleergang dag te Bloemendaal voor de vervlaamsching der Gent- van het A.N.V. te Amsterdam 1912 1). sche Hoogeschool; studenten uit are hoeken van Ne- derland, vertegenwoordigers van alle Universiteiten, Het is nu reeds de achiste maal dat een Neder- waren daar samengestroomd; en het was voor ons, landsche Universiteitsstad gastvrij hare poorten opent Vlamingen, een waar genot te hooren met welke voor een' jeugdige schaar Vlaamsche en Zuid-Afri- geestdrift, met welk een overtuiging Prof. Te Winkel kaansche studenten, en langzamerhand is de instel- en Prof. Knappert het Hoogeschoolvraagstuk toelicht- ling der Vacantieleergangen eene vaste gewoonte ge- ten en verdedigden. Ten slotte werd een dagorde met worden, een op vaste tijden terugkeerend feit in handgeklap begroet, usitdrukkend de sympathie der ons studentenleven, Noord-Nederlandsche studenten voor den fieren eisch Ditmaal nochtans had een merkwaardige hervor- der Vlamingen. ming plaatsgegrepen: ingevolge .eene overeenkomst Men ziet het, deze veertien dagen welke we in tusschen de Studenten-Afdeeling A. N. V. van Leiden Nederland doorbrachten zijn hoogst genotvol geweest. en die van Amsterdam, zouden in 't vervolg de Am- Onzen diepsten dank betuigen we dan ook aan het stel- en de Sleutelstad om beurten den Vacantieleer- inrichtend komiteit, alsook aan alle vereenigingen, gang inrichten. die ons zoo gastvrij ontvangen. We mogen zeggen dat deze overeenkomst alleszins Jammer is het dat er, op het groot aantal deel- de beste vruchten opleveren zal: de beide Hoogescho- nemers, niet meer Vlamingen waren! Het is onze len zullen nader tot elkaar worden gebracht, en door innige hoop dat er, het volgende jaar, wat meer be- nauwere vriendschapsbanden verbonden; de leergan- langstelling zal worden getoond in Vlaanderen, en gers zullen naar keuze hun hoofdkwartier kunnen op- dat er vele, zeer vele Zud-Nederlandsche studenten slaan in! het echt-typisch Hollandsch Leiden of in den oproep zullen beantwoorden die z(56 krachtig het verstrooingsrijke, genotvolle Amsterdam; en ten en aanmoedigend uit het Noorden schalt. slotte: die overeenkomst getuigt dat de sympathie Gent. ? M. MINN AERT. voor den Vlaamschen en Afrikaanschen Taalstrijd meer en meer toeneemt in Nederland, en ook in de Monumenten van Nederlan dschen oorsprong hoofdstad is doorgedrongen. buiten Europa. Als Vlaming mag ik verzekeren, dat de Zuid-Ne- derlandsche studenten even graag naar Amsterdam Het mag als een bewijs der opleving van ons na- zullen komen als naar Leiden. En dit te meer, om- tionaliteitsgevoel gelden, dat de herinneringen aan het dat, reeds de eerste maal, de Amsterdamsche leer- voorges:acht, de schoone uitingen van zijne geest- gangen even ,aangenaam, praktisch, en aantrekkelijk kracht en zijn kunstzin meer dan vroeger worden ge- waren ingericht als dat de vorige jaren het geval was. waardeerd en beschermd in eigen land. Het gevoel dat wij, Vlamingen, krijgen wanneer Ook buiten de enge grenzen van het koninkrijk in we in Nederland komen, is steeds hetzelfde: we kun- Europa zijn echler tal van monumenten van Neder- nen onze oogen en onze ooren niet gelooven, wan- landschen stam, waaraan ncg weinig aandacht is ge- neer we zien hoe alles rondom ons in 't Neder- wijd, doch die evenzeer een naticnaal belang ver- landsch gebeurt; en dat gevoel overweldigt ons voor- tegenwoordigen, daar het vaderland een niet gering al in de gehoorzaal, wanneer we een hoogleeraar deel van zijn beteekenis dankt aan de kloeke man- vloeiend en natuurlijk les hooren geven met de zui- nen, die in verre gewesten nederzettingen stichtten en verste, keurigste klanken onzer mcedertaal. den grondslag legden voor cns koloniaal bezit. Dit jaar waren de onderwerpen der leergangen bij- Dit deed Mr. Dr. J. C. Overvoorde besluiten am le . trachten een overzicht te verkrijgen van wat nog in de 1) Dit is de indruk van een Vlaamsch student. In het volgend nummer oude nederzettingen en faktorijen aanwezig was en komt vermoedelijk een aanvullend versiag met foto. Red van de wijze, waarop aldaar voor het behoud werd 2 :0 N [FRI ANHIA iangen", waarvan de bijeenkomsten terzelidertijd de al- aan en door hen werden behartenswaardige gedach- gemeene vergaderingen uitmaken, het zwaartepunt van ten gewisseld. de Nederlandsche Congressen. En dezen keer was hEt De uitslag van cen Congres is niet zoo dadelijk des te merkwaardiger, omdat zoo wat alle onderdeelen merkbaar; want men heeft goed moties aan te nemen, van den Groot-Nederlandschen stam vertegenwoordigd wenschen te uiten, besluiten neer te leggen, dat alles waren en hun belangen hebben bepleit. De heer Lo- werkt weinig uit. Het is in de geesten en in de har- dewijk de Raet zette de redenen uiteen waarom de ten, dat een Congres nawerkt en het is sl_echts heel Vlamingen de vervlaamsching der Gentsche Hooge- lang-zaam, dat de daarin neergelegde indrukken naar school vragen,- een Leer wetenschappelijk betoog, hE;iten treden. waarvan de verschijning met belangstelling te gemoet Men mag het dcel van een Congres reeds bereikt wordt gezien; de heer Leo Meert kantte zich, in een achten, wanneer betrekkingen tusschen verschillenide levendige rede, tegen de bestuurlijke scheiding van gedeelten van het Groot-Nederlandsche Rijk bewonen- Belgie; Ds. H. S. van Broekhuizen, uit Pretoria, ver- de leden werden aangeknoopt, wanneer men elkander telde, op een innig ontrcerende wijze, van het ont wat beter heeft leeren kennen, wanneer men iets ver- staan der Zuid-Afrikaansche letterkunde, geboren te nomen heeft van elkanders idealen, van elkanders ver- midden van den strijd van de Afrikaners voor hun zuchtingen en overwinningen, van elkanders strijd en onafhankelijkheid; Dr. Engelenburg, eveneens uit Pre- dcen en laten. Dit is op dit Congres in mime mate toria, handelde over onderwijstcestanden in verband geschied. Maar het laat zich aanzien, dat nog weer met de taal in de Unie van Zuid-Afrika; Z.Exc. cud- zal werden bereikt; een toenadering tusschen Noord Minister D. Fock, uit Den Haag, die lange jaren in en Zuid op muzikaal gebied, waarvoor in de afdee- Oost-Indie verbleven heeft, die ook Gouverneur van ling ,,Tooneel en Tocnkunde" een lans wend gebro- Suriname geweest is en het Departement van Kolo- ken, schijnt te zullen plaats hebben, en als de ver- nien beheerd heeft, sprak op eenvoudig-aantrekkelijke kregen inlichtingen juist zijn, dan zal weldra de wijze over Stambelangen in Nederlandsch-Indie; Dr. Vlaamsche muziek d:e in Nederland over het alge- Marten Rudelsheim wees op het gebrek aan naticnaal meen zoo weinig bekend is en de Nederlandsche mu- gevoel waarmee zooveel Nederlanders en Vlamingen ziek, die het in Vlaanderen nog minder is, weder- behept zijn; mejuffr. Baelde, onder-voorzitster van zijds de grenzen van haar land overschrijden; en het A. N. V., bracht verslag uit over de werking van wanneer, in een andere gedachtenreeks, Dr. J. Denuce dit Verbond in de laatste tijden. Het A. N. V. had de hem opgedragen en door hem aanvaarde taak van de gelegenheid gebruik gemaakt om zijn uitstalling, om een bibliografie op te stellen van het oud kaar- waarmee het zoo aanschouwelijk in 1910 te Brussel tenkundig materieel over de Nederlandsche gewes:en had uitgepakt, ook tijdens het Congres op te stellen, tot een goed einde brengt, dan zal ook daardoor een terwij1 door de zorgen van de afdeeling „Opvce- nuttig werk tot stand zijn gekomen. ding en Onderwijs" een tentoonstelling van Neder- Neen, waarlijk, de indruk bij dit Congres op&claan landsche schoolbceken was ingericht. is wel dat de Nederlandsche taal- en letterkund.ge In dit kort overzicht de namen opgeven van al de Congressen nog niet uitgeleefd zijn. jntegendeel! personen, die in het Groot-Nederlandsche Rijk op een Nieuw bloed doorstroomt hen en dit nieuwe bloed is of ander gebied een rol vervullen en die op het Con- het uitvloeisel van het Groot-Nederlandsch bewustzijn gres aanwezig waren, is niet mogelijk; maar perso- dat in de laatste jaren, dank zij de werking van het nen, die goedklinkende namen drcegen trcf men er A. N. V., op den voorgrond is getreden. NEERLANDIA. 21 onder aan de muziek het afdeeling „Taal en Letteren", leeuwenaandeel was inge- --waar aan taalkunde niets ruimd : een uitvoering van de gedaan werd, --waarin zij „Pastorale" van Beethoven vooral aan het woord zouden en een concert van Nederland- komen, het groote aantrek- sche en Vlaamsche muziek, kingspunt van dit Congres beide onder de meesterlijke werd, zelfs ten koste van de leiding van Lodewijk Mortel- andere afdeelingen, die daar- mans ; een uitvoering van onder nog al sterk geleden Peter Benoit's oratorio „De hebben, alhoewel ook daar oorlog", door Edward Keur- verschillende punten van vels ; vervolgens een tooneel- groot belang werden bespro- voorstelling, bestaande uit de ken. De meest opgemerkte opvoering van een soort ge- vergadering was wel die, waar legenheidsstukje ,,Het liefde- Caret Scharten over „De vers" van mevr. Simons- Kritiek" sprak, een punt dat Mees ; „Hardenburg", van aanleiding gaf tot een belang- Karel Omer de Laey en „Een wekkende, al was het dan geneughelyk taefelspeelken ook niet vruchtbare bespre- van eenen dronken man ende king, ?wat uit den aard der syn wijf." zaak onmogelijk was, ?tus- Wat het Congres zelf betreft, schen den inleider en de dat was belangwekkend in heeren Querido, Van Hulzen, meer dan een opzicht. In de Geerten Gossaert, Canter en eerste plaats droeg het een Professor Jan to Winkel. bijzonder karakter door de aan- PETER BENOIT. Vervolgens was het het wer- wezigheid van een aantal jonge In bruikleenv1h.weekblad „Het Ned erlandsch Tooneel" , Antwerj5en.kelijk algemeen Nederlandsch letterkundigen, die zich voor- karakter, dat zijn stempel op heen nog nooit op een Nederlandsch Ccngres had- dit Congres drukte en er een bijzondere eigenaardigheid den vertoond. Dit had dan obk ten gevolge dat de aan gaf. Hoe !anger hoe meer wordt de afd „Stambe- Tronwzaal van 't Stadhuis. Fob van G. B. Cliche van de tad AntweVen. 218 NEERLAND1 A. Zittend van links naar rechts: Prof. J. E. Heeres, adv.-gener. H. de Hoon, Marcellus Emants, Dr H. J. Kiewiet de Jonge, Pol de Mont, Fabius, vertegenw. der Ned. regeering, A. C. van der Cruyssen, Z. Exc. Mr D Fock. Staand van links naar rechts : Dr. Engelenburg, M. Poelhekke. Dr Ern. Claes, Ds. H van Broekhumen, Vict. Resseler, Andre de Ridder, H. van Puymbroeck, F. van Cuyk, Prof. P. J. Blok, Dr. Marten Rudelsheim. ken, en die door zijn voorbeeldige wijze van arbei- vrijheid had de stad de poorten van haar stedehuis den op een niet onaanzien'ijk deel van het welslagen voor de Congresleden opengezet en in de schi terend van het Congres aanspraak mag maken. verlichte zalen, waar een „raout" werd aangebcden, Tot dit welslagen heeft ook de stad Antwerpen op hebben de Congresbezcekers enkele gezellige al le een prachtige manier bijgedragen Hier was het niet: snel omgevlogen uren doorgebracht. ,,het einde kroont het werk". Maar de inzet zelj was Met een feestelijke ontvangst begonnen, heeft het al bijna een bekroning. Met echt Antwerp :he gast- dit Congres ook aan geen feesten ontbroken, waar- ANDRE DE RIDDER, Secr. van 't Congres. FRANS VAN LA AR, Penningm. van 't Congres. 16. Jaargang. N'. 10 October 1912. NEERLANDIA ORGAAN rifcl ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Wees at gij kunt ; doe hetgeen waartoe gij door God geroepen zijt, ende desespereert nimmer. Mevr. BOSBOOM-TOUSSAIN T. INHOUD Het 32e Ned. Taal- en Letterkundig Congres te Ant, erpen ?De in7ameling voor de noudlijdenden in de kolonie Curacao -- De 8e Vacantieleergang van het A N. V. te Amsterdam, door M Mintittert ?Monumenten pan Nederl oorsprong huiten Europa ?Buitenland ? Koninginnedag in het Buitenland ?Ned. Kamer van Koophandel ,00r Australte Fransch Nederl Transportnriatschappij ?Nederland: Ilosboom-Toussaint-hu'de ?Lantaarnplaatjes Licharnehjke opvoeding -- Het 2e Int Congres voor iedeldke op\ oeding- ?Vlaanderen: Julius Co( t ?De lilamint?-,en en de Gentsche Tentoonstelling Uit onze Takken Oost-Indic: Een eigen blad Nan Groep N.-I. door Th. G. G. Valette -- Ardteling Bata\ ia ?\Vat de tijden veranderen t ?Platen betref ende Ned—Inaie ?Zuid-Afrika: Z.-Atr Brie,en II. door Ou-boet ?Consul-Gen. Knohel ?Professors bezook ?Twee Afrikaners over ons land ?Hollandcr en Afrikaner -- Pretoria ?Taal, edstrijd ?Potchefstroom ?Mededeelingen en 41Ierlei ?Nieuwe teclen ?Verantwoording der inzlmeling voor de kolonie Curacao. Het 32e Nederlandsche taal- en letterkundig Congres. Antwerpen. 26-29 Augustus 1912. In de herinnering van degenen die dit Ccngres de Vlamingen de Lestutirkke scheid:ng van Belgie hebben bijgewoond zal, wij zijn er van overtuigd, niet wenschen, alhcewel zij Naar niet vreezen. En Lang iets blijven natrillen, telkens, en telkens weer gaf wanneer zij terugdenken aan hij de gelegenheid hem te den Nederlandschen Landdag, bewonderen, hetzij wanneer die op hoogervermelden da- hij de kern uit een rede of tum in de Scheldestad plaats uit een bespreking haalde, had, en in de meer dan een hetzij wanneer hij, als gewoon halve eeuw lange rij der Congreslid, in een debat tus- Nederlandsche Congressen schenbeide kwam, hetzij zal dit Congres aangestipt wanneer hij, om te sluiten, worden als een der belang- aan het feestmaal zijn dronk rijkste, der gezelligste en der op de vrouw instelde, wat in meest opgewekte. Er hing om zijn mond tot een brok poezie dit Congres een atmosfeer van werd, die zijn toehoorders frischheid, van jong leven en bekoorde en meesleepte. Het van warmte tegelijkertijd, die was wel een diepe hulde aan als een verjongingskuur van Pol de Mont's talent als de Nederlandsche Congressen redenaar en als voordrsger in het algemeen kan worden gebracht, toen een der leden beschouwd. zei : „Als Pol de Mont zelfs de Laten wij maar dadelijk be- Woordenlijst van De Vries en kennen, dat de schitterende Te Winkel voordroeg, dan zou leiding van het Congres veel het nog mooi zijn !" Aan zoo heeft bijgedragen om dien in- een bijzonderen voorzitter druk te weeg te brengen. denkt men met erkentelijk- Wat een prachtige voor- heid terug. zitter was Pol de Mont ! Naast hem moeten hier Wat een onuitputtelijke POL DE MONT, Voorzitter van 't Congres. een paar stille werkers wor- improvisator ! Wat een mee- Cliche van den Boekhandt1 „Flandria", Antwerpen. den op het voorplan gezet, slepende redenaar ! Het kon- aan wie het te danken digde zich al aan bij de opening van het Con- was dat het Congres zoo gced van stapel n,l. gres, toen hij, niet met een streng-klassieke, acade- de heer Andre de Ridder, algemeene secretaris, en mische redevoering, maar met een schilderachtig- vooral de heer Frans van Laar, de onvermoeibare dichterlijke opwelling een antwoord gaf op Jules penningmeester, die nooit werk te veel heeft en al- DesWe's „Lettre au roi en de verklaring aflei, dat tijd om werk vraagt, oni met Pol de Mont te spre- 216 NEERLANDIA. J. E. Mullemeister, beambte ondern. Opg. door het Bestuur der Afd. Kaapstad. „Pandas Aroem", Paroeng Koeda. Ds. W. J. de Klerk, Potchefstroom (Transv.). J. J. L. Fokker, zelfst. beambte ondern. G. Siemeiink, P. B. 124, . . „Tjisalak", C. H. J. de Wet, P. B. 117, . Allen opg. door den heer V. Ahn, A. E. van Graan, Witrand, P. K. ? P. J. W. Noorduijn, boekh. Jay. Bank, Palembang. P. T. Furstenburg, Knopfontein, P. K. Uitval H. J. Vermeij, ambt. N. H. M., Weltevreden. Allen opg. door het Best. der Afd. Potchefstroom. G. L. van der Molen, ambt. Amst. Bat. W. S. J. van Heerden, Rietvlei, P. K. Handelsver., Zwagershoek, distr. Waterberg (Transv.). A. Sollewijn Gelpke, inspecteur P. T. & T., J. J. Geldenhuis, Oranjefontein, P. K. Mevr. Sollewijn Gelpke, Beiden opg. door Majoor L. Hoolboom, ? Oranjefontein, distr. Waterberg J. H. Smit, Klipspruit, P. K. D. van Leeuwen, Bodjong, Semarang. Zwagershoek, distr. Waterberg Mevr. W. H. Glaser—Jacobson, onder- G. van Deventer, Doornkom, P. K. wijzeres, <, Kareefontein, distr. Waterberg J. W. G. Pels Rijcken, ingenieur, J. P. du Preez, Locatie, P. K. Mevr. Pels Rijcken, Naboomspruit, distr. Waterberg Dr. W. M. Docters van Leeuwen, leeraar A. Plomp Wz., Langkloof, P. K. H. B. S., . Zwagershoek, distr. Waterberg Mevr. Docters van Leeuwen, P. le Roux van Niekerk, Private postzak Mej. C. van Zuijien, onderwijzeres, . E. van Zuijlen, Pontjol, . Vijgenboomspoort, via Nijlstroom A. N. Geyser, P. K. Potgietersrust H. Baron, onderwijzer, . P. J. Steynberg, Gemsbokpoort, P. K. Mevr. Baron, R. A. Schoonhoven, hoofdonderwijzer, . Nijlstroom J. G. Kilian, Rietfontein, P. K. Lou,bad Mej. H. A. Schoonhoven, C. G. Albertijn, Lisbon, P. K. Nijlstroom D. W. de Haan, onderwijzer, A. M. Heystek, . J. C. Wilderink, onderwijzer, Ds. G. J. Rosseau, W. A. Slinkers, ingenieur N. I. S., Ds. J. P. v. d. Walt, . Mej. W. J. van Beusechem, Bodjong 112, N. wan den Dool, Allen opg. door het Bestuur der Md. >> Mej. A. van den Dool, L. E. Dom, insp. Gouv. koffie-cultuur; Bu'itenzorg. Opg. door het Bestuur der Afdeeling . S. A. Bothma, . Allen opg. door de heeren G. Bakker A. G. Keijer Jr., filiaalbeheerder „Alg. Hahn, Nijlstroom (Transvaal). Belang", Mceara Enim. J. F. Hoogesteger, Riddaregatam 761, Stockholm. W. Pleijsier, tech. beambte, B. P. M., Opg. door den heer J. W. Doyer, J. Roumumper, techn. beambte B. P. M., P. R. Borger, vice-consul der Neder- Allen opg. door den heer J. F. A. landen, Hong-Kong. Scheurleer, . Opg. door den heer J. A. Deknatel, . P. K. W. Lakeman, civiel-gezaghebber, Madjene (Celebes). A. Pleysier, River View 12, Ph. J. Agerbeek, civiel-gezaghebber, New Ferry (Cheshire) Engeland. Tjampalagian (afd. Mander) . Opg. door den heer L. de Haas, New Ferry. Beiden opg. door den heer J. Seyne Kok, Madjene. J. Leyds, 47 Upper Pagestraat, J. A. Nederkoorn, chef boekdrukker, Doornifontein, Johannesburg (Transv.). p/a. J. Fiedler, Matramanweg 21, Mr. Cornelis. A. en J. S. Wulfse, p, a. P. Hofland, 66a Car- R. W. Wiebenga, commies 3e kl. der P. en T., narvon Rd.. Lorentzville Johannesburg p/a. J. Fiedler, Matramanweg 21, H. Jooste, 25 Jutastraat,. Beiden opg. door den heer A. Both, Beiden opg. door het Best. der Afd. Johannesburg. Soettan Baheran, hoofd der Inlandsche T. H. Douma, Finca ,,Morelia", San Andres School, Padang Pandjang. Osuna, dept. Escuintla, Guatemala (Centr. Amerika). Opg. door den heer S. Bouman, . Opg. door Dr. Boerma, Groningen. A. B. de Regt?beambte B. S. H. M., Palembang. E. A. de Bruyne, Fereira Rd. 96, H. Hagendoorn Jr., beambte B. S. H. M., . Judith Paarl (Transv.). Beiden opg. door den heer J. J. Kamp, Mei. Dr. A. Croiset van der Cop, adr. Wassili Ostrof lode Linie N 15 Qu 4, St. Petersburg. Groep Suriname. Opg. door den heer M. Mohr, . Jhr. J. P. B. Vegelin van Claerbergen, K. Visser, le machinist b/d. K. W. I. M., Paramaribo. Caixa do Correio 1422, Rio de Janeiro. Opg. door den heer W. R. Menkman, Mej. A. Mansvelt, Hoogere Meisjesschool, A. A. Th. Fortgens, militair-apotheker, Paarl (de Kaap) Z.-Afr. Keizerstraat, . J. F. M. Lange, Ngamatafouri, Opg. door Dr. E. A. Samson, ) Waitotara (Nieuw Zeeland). Opg. door mej. A. M. L. Lange, Den Haag. Buitenland. Alfred Neufeld, Nachodstr. 26, Berlijn W 50. Opg. door het Bestuur der Afdeeling ?. BESCHERMENDE LEDEN. J. W. B. Junsch, 71 Nassau Str., Nieuw-York. Opg. door den heer D. J. Verschuur, . H. A. van Coenen Torchiana, 1304 Hum- B. Bos, Rheinaustr. 30, Mannheim. boldt Bank Building, San Francisco, California. Opg. door Dr. J. Heinsius, Leiden. Opg. door den heer Chas L. Vorn- W. C. Beels. adelborst le kl. aib. Hr. Ms. holt, San Francisco. „Zeeland", Curacao (of elders). E. de Meulemeester, Crawford, Florida (V. S. v. A.). Opg. door den heer J. Vons, ' GEWONE LEDEN. A. Alewijn, p/a. firma Volker & Bos, Port Said. Opg. door den heer B. Kroon, H. C. Kruse, 12 Whitford Str., J. C. Bueno de Mesquita Jz., Kaapstad (de Kaap), Z.-Afr. Jermingham Junction (Trinidad). NEERLANDIA. 215 Adr. van Beest G.Az., Zuilen (Utrecht). Bijdrage ft: 5. Opg. door den heer W. A. Swets, Neder-Har- Hendrik Christens, tolbediende, Balans- dinxveld. straat 171, Antwerpen. Mej. M. E. van Hoytema, cand. N. L., Jaak Spaas, Wieringenstr. 11, Leuven. Noordeinde 11, Delft. Jet van de Walle, Fr. Lintstr. 128, A. van Kempen, lid der firma J. M. van Michiel Mullier, Oude Markt 14, Kempen & Zonen, fabr. van gouden en Rob. Droesbeke, Terversche Vest 28, zilveren werken, Huize Berbice, Voorschoten. Abel Verstraeten, Statiestr. 54, Opg. door den heer J. B. van Loenen, Leiden. Vliebergh, hoogleeraar, Waaistr. 10, A. B. E. van Leeuwen, Hilversum. Jan Borginon, Blijde Inkomststr. 139, Opg. door Mr. J. D. Rutgers v. d. Loeff, Haarlem. Karel Depla, Fr. Lintstraat 48, Mej. Aletta Jansen, 's-Gravendijkwal 110a Rotterdam. Ant. van Schoubroek, Statiestraat 4, Opg. door mej. C. Scholten, . Viktor Celen, Naamsche Straat 148, A. A. Giesberts, arts, Woudrichem. L. van Looveren, Drinkwaterstr. 16, Opg. door den heer C. C. Hiebendaal, Gorinchem. Lod. van Bauwel, Diestsche Straat 86, R. Borst, Boedekerstraat, Deventer. Joz. Leenen, Brusselsche Str. 55, Opg. door den heer M. A. Kluwer, Frans Willems, Brusselsche Str. 86, Mej. C. Lelsz, onderwijzeres, Vledderweg, Vledder. Arm. Dans, Brusselsche Straat 110, Opg. door den heer G. G. Thierry, Den Haag. Em. van der Borght, Vesaliusstr. 74, K. 0. Gesner van der Voort, Rijksont- F. Lindemans, Vesaliusstraat 18, vanger, M.akkum. A. Stroobant, Waaistraat 5, Opg. door Mr. W. H. Gesner v. d. Voort, Harderwijk. Jef van den Heuvel, Mechelsche Straat 61, BUITENGEWONE LEDEN. Fern. Ampe, Craenendonck 17, Dan. Coens, Tiensche Straat 66, Mej. M. de Roo, Onderlangs 21, Arnhem. Prosp. Beheyt, Oude Markt 38, . D. Roothaan, Onderlangs 21, Em. Lievens, Naamsche Vest 88, W. Uittenbogaard, Prins Hendrikstraat 6, . K. Smets, Paus College, Mej. Dr. Christine Bader, Boulevard 125, . V. yap de Loo, Buyststr. 6, Dr. W. H. Jonker, Steenstraat 100, (Wordt vervolgd). F. Grund, Velperweg 24, .. Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. Groep Ned. Oost-Indic. A. Piron, Luitenant der Infanterie, St. Josephstraat 27, 's-Hertogenbosch. J. C. Heeren, Berendrechtslaan 36, Weltevreden Opg. door Mr. K. M. Phaff, W. Karssen, inspecteur L. 0., Kapt. J. M. Sluys, Vughterstraat 55, Opg. door het Bestuur der Md. Batavia. Opg. door het Bestuur der Afdeeling Sadikoen, klerk Jay. Bank, . Mevr. d'Artillact Brill, Genielaan, Semarang; Jongelieden-Afdeelingen. W. Carver, Bodjong, . Mevr. Corver, Bodjong, . Mej. S. Groote, Jac. Obrechtstraat 81, Amsterdam. Opg. door het Bestuur der Afd. Opg. door mej. G. Bosboom, J. H. Wermelink, onderwijzer, C. J. H. Schol, P. C. Hooftstraat 101, F. den Hollander, onderwijzer, Opg. door den heer G. van Biiseck, E. Croiset van Uchelen, directeur gas- Mej. W. C. Keyser, 2e Const. Huygens- fabriek, Buitenzorg. straat 57, F. Westendorp, ambt. Dept. L. N. & H., Opg. door mej. G. W. van Rijn, >> J. M. Badings, le Luit. Infanterie, H. de Groot, Aelbrechtskolk 3a, Rotterdam. Dr. L. de Blieck, afd. chef Dept. L. N. & H., C. Verhoeve, Jan Porcellisstraat, F. H. Cheriex, le Luit. Infanterie, W. Kersbergen, 's-Gravendijkwal 135a, F. J. Duetz, Officier van Gezondh. 2e kl., D. H. Hardenberg, N. Binnenweg 264a, 0 J. D. A. van Gumster, 2e Luit. Infanterie, J. H. Lindeman, Cl. de Vrieselaan 124a, Opg. door het Bestuur der Afdeeling Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. . L. J. A. Quentin van Motman Halle, C. Vos, Maastricht. Kapitein Infanterie, . Opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. Dr. M. G. J. M. Kerbosch, Gouv. schei- Mej. J. van Leeuwen, Westkade, Hellevoetsluis. kundige, J. J. Tettelaar, Rijksstraatweg, Nieuw Helvoet. W. C. Neijs, 2e Luit. Infanterie, Beiden opg. door het Bestuur der Jongei.- D. J. C. van Reenen, le Luit. Infanterie, >> Afdeeling Hellevoetsluis. Mej. M. J. Ch. v. d. Wiiiigen, onderwijzeres, W. J. Goslinga, Westvest 27, Schiedam. J. Ph. van der Lely, boormeester Mej. Nelly van Rhijn, Broersveld, B. P. M., Moeara Enim Mej. M. Blaisse, Nieuwe Haven 149, F. J. van Voorthuijsen, techn. beambte . B. P. M., . C. van Meurs, . B. W. Tweedij, boekhouder B. P. M., 0 Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. Allen opg. door den heer J. F. A. C. W. G. van Heuven, Obrechtstraat 148, Den Haag. Scheurleer, H. J. E. Moll, v. Bleiswijkstraat 30, . Het Ambonsch Studiefonds, pia. J. H. L. de Vries Jr., Regentesselaan 125a, Daniels, Makasser Mej. R. de Sterke, Laan van N. 0.-Indic 204, Opg. door den heer A. G. H. van Sluijs, . Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. A. Witholt, ing. firma Riekaak & Co., Soerabaia C. B. Tjassens Keiser, chem. suikerfabr. Groep Belgic. Phaeton, Kraksaan Beiden opg. door den heer H. P. Tim- Bijdrage ft: 10. mers Verhoeven, Besoeki. Lode Achten, sektorhoofd, Leopoldstad (Belg. Kongo). W. H. Tromp, pia. N. I. Tramweg Mij., Weltevreden H. van den Bergh, Groote Hondstr. 38, Antwerpen. Opg. door den heer J. W. Roessingh Opg. door den heer F. van Laar. van Iterson, Joz. de Blieck, senator, Aalst. W. H. Breunese, beambte ondern. „Pan- Opg. door den heer P. Nijs. dan Aroem", Paroeng Koeda 214 NEERLAN DIA. E. G. van Hoogstraten, Daendelstr. 3, Den Haag. Z.Exc. P. J. von Stein Carienfels,, gep. Luit.-Generaal, le v. d. Boschstr. 29, . NIEUWE LEDEN Mevr. de wed. L. Hogersdijk Jr., geb. Mann, le v. d. Boschstraat 27, . Mr. F. J. H. de Wetstein Pfister, Driebergen. J. H. Staal, inspecteur der Directe Be- Grroep Nederland. lastingen, Stationsweg, Harderwijk. Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. BESCHERMENDE LEDEN. Mej. S. Kruseman, Faas Eliaslaan 19,. Baarn. Opg. door mej. C. Verster, ? J. W. Opstelten, oud-officier der Artillerie, G. H. Dunnewold, . Bezuidenhout 27, Den Haag. J. V. van Marken, Prins Hendriklaan 18, Amsterdam. Opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. Beiden opg. door mej. J. Greidanns, Leiden. J. Semmelink, gep. dirigeerend Officier van Mevr. J. M. C. Greeve, geb. Van Tu- Gezondheid 2e kl. N. I. L., Hugo de bergen, Frans van Mierisstraat 69, Amsterdam. Grootstraat 6, ? Opg. door den heer A. Ten Bruggencate, . Mevr. C. Bogaardt geb. Hen, Vondel- L. F. Voorwijk, Marnixstraat 415, straat 87, Amsterdam. Opg. door den heer H. C. v. Heerik- Opg. door den heer A. Ten Bruggencate, . hutzen,, Enschede. Mr. M. Jacq. de Wiit Hamer, Noordzijde Jonkvrouwe E. Baronesse van Lamsweerde, Dam 13, Middelburg. St. Jorisstraat, 's-Hertogenbosch. Opg. door het Bestuur der Afdeeling Walcheren. Jonkvrouwe J. van Rijckevorsel, Oude Dieze, . Mr. J. P. Fockema Andreae, wethouder, J. H. H. M. Adelmeyer, Kannunik en Trans 4, Utrecht, Plebaan van St. Jan, . GEWONE LEDEN. Allen opg. door Mr. K. M. Phaff, ? Mevr. M. Boerlage-Boerlage, Withel- Mevr. M. C. Koning Heeleij, Sweerts de minaWaat 63, Haarlem. Landasstraat 28, Arnhem, Opg. door Dr. J. B. Schepers, ? J. F. H. Bouchette, goud- en zilversmid, P. Wagner, Kruisweg, ? Steenstraat 14, C, J. van Walchren, Genestetlaan, Bloemendaal. J. Kocken, cand.-notaris, Emmastr. 65, Beiden opg. door den heer H. F. Over- Carel Ape11, directeur van Hotel Continental, hoff, Apeldoorn. H. van Dooren, Gr. Hotel du Soleil, ? H. D. Buurman, Luitenant, Maria Gon- Dr. C. H. Sissingh, zenuw-arts, Zijp 47, dastraat 19, Leiden. Mr. B. H. Everts, Eusebiusbuitensingel 44 a, . Mej. B. van Doesburgh, Rijnsburger- J. Broers, Hotel Klarenbeek, weg 6 a, . F. Simon, pachter van Musis Sacrum, Beiden opg. door het Bestuur der Afdeeling >7 Joh. Mantels, Boulevard 188, 7) Jhr. S. ' M. S. de Ranitz, Kapitein der Veld- Mej. Elly Nierdt, Boulevard 138, ? Artillerie, Rijnsburgerweg 3 E, . Dr. H. Braat, Brugstraat 5 a, 7) Opg.door Mejonkvr. M. E. de Ranitz, Den Haag. Mr. Dr. H. W. Blaupot ten Cate, arrond. R. Casimir, Rector v/h. Ned. Lyceum, schoolopziener, De Wetstraat 24, Marconistraat 75, ? E. A. Frowein, ? Mevr. A. H. Pierson-Van Goudoever, A. van der Weerd, industrieel, Parkstraat 27, Duinweg 4, ? E. Meyer, directeur H. B. S. 3-jarigen Beiden opg. door mej. A. - M. Pierson, 7) cursus, Apeldoornsche Weg 43, . Mr. H. P. Grobbee, Groothertoginnefaan 59, 7) Mej. B. de Wilde, Boulevard Heuvelink 1, Opg. door den beer W. F. Gerdes Oos- J. J. Prins, scheepbouwer, Nieuwe Plein 46, terbeek, ? Mr. H. J. van Lulof Umbgrove, advocaat- A. J. L. Willekens, Willem van Outs- generaal Gerechtshof, ? hoornstraat 42, ? J. Dommering, Bristol Hotel, Opg. door mej. D. J. van Rijn, . W. J. Hoendervanger, ambt. Prov. Griffie, E. H. Kramers, Smidswater N 8, Spijkerstraat 295, Opg. door den heer H. A. N. Sar, Jhr. L. W. van Nispen, chef 2e afd. Prov. W. van de Wall, Stationsweg 45, Griffie, Brugstraat, Opg. door Mejonkvr. Joh. Schuurbeque Boeye, 7) Jhr. A. P. H. J. Mollerus van Westkerke, J. A. Roetert Frederikse, leeraar H. B. S., chef le aid. Prov. Griffie, Velperweg 18, Prinsenstraat 90, ? N. H. van Lerven, kunstboekhandelaar, Opg. door den heer J. Moll, Utrecht. Steynstraat 10, D. G. van Nieuwenhoven Helbach, Con- L. Pelt, Boulevard 136, . radkade 63, ? Firma J. P. Batenburg, Jansbuitensingel 6, Opg. door den heer N. J. Roelfsema, C. J. Visscher, notaris, Jansbuitensingel 16, Mej. A. H. Birnie, Praedeniussingel 9, Groningen. Jhr. Mr. J. J. Gockinga, vice-president Ge- Opg. door mej, A. M. E. Post, ? rechtshof, Eusebiusplein 24, ? P. H. J. Ijssel de Schepper, Velperbuiten- Ds. J. H. Schreuder, Luth. predikant, Verl. singel 19, Arnhem, Rijnkade 95, 7) M. Tydeman, Kapitein le Reg. Infanterie, Assert Ds. D. Pottinga, Doopsgez. predikant, Pels- Opg. door Luit. E. Werner, ? rijckenstraat 36, . W. Hiebendaal, civ.-ingenieur, Korte Jhr. Mr. W. E. T. M. van der Dces de Nieuwstraat 33, Utrecht. Willebois, Eusebiusbuitensingel 57, Opg. door den heer C, C, Hiebenda4 Gorinchem. B. Suermondt Bz., Eusebiusbuitensingel 42, Dr. D. Romeyn, dirigeerend Officier van Grint-Maatschappij, Nieuwe Plein 5, 7, Gezondheid, Breda. Ds. Buenk, Frombergstraat 25, ? J. J. A. F. Kannemans, gep. Luit,-Kolonel, Jhr. B. F. van Verschuer, Jansbuitensingel 27, ? Baronielaan 172, . ? Dr. G. J. M. Couv6e, Willemsplein 3, Onderoficieren-Leesgezelschap 3e Reg. Ves- Jhr. Mr. J. H. J. Quarles van Ufford, ting-Artillerie, Gorinchem. lid v/d. Raad van State, Bezuidenhout 27, Den Haag. Beiden opg. door Kapt. J. A. Snijders Jr., . NEERLANDIA. 213 Een voordracht over Boekverspreiding. Boeken-Commissie. Dr. W. van Everdingen heeft dezer dagen voor Opnieuw werd de Boeken-Commissie van het Al- de leden van de Vereeniging ter bevordering van de gemeen Nederlandsch Verbond te Rotterdam dezer beriangen des Boekhandels een hoogst belangwekkende dagen verrast door de ontvangst van een belangrijke voordracht gehouden over de verspreiding van het gift namens Hare Majesteit de Koningin „als blijk Nederlandsche boek over de wereld door de ?Boeken- van belangstelling in 't nuttig streven der Com- Commissie van het Algemeen Nederlandsch Verbond. missie." Het resultaat van de boekverspreiding in verband met de verbreiding van de Nederlandsche taal vooral in Zuid-Afrika is zeer bemoedigend. De boekeninvoer Een praktisch voorstel. in Zuid-Afrika bedroeg in 1907 f 60.000.?en in 1911 f 132.000.? Een lid van het A. N. V. te Londen schrijft: Ned. bibl. van Sijthoff's Uitg. Mij. Wanneer Afrikaners in Londen aan elkaar schrij- ven, zetten zij voor den naam Mnr. als afkorting van De vreemdeling geeft het voorbeeld. Mijnheer. Ik vind dit een goed gevonden afkorting. Zooals U weet schrijft de Engelschman Mr. voor of Een Italiaansch beeldhouwer biedt in een onzer Esq. achter den naam. Dit is eenvoudig en Esq. bladen lessen aan in een in het Nederlandsch ge- geeft evenveel eer als ons Weledelgeboren Heer. stelde aankondiging. Een Nederlandsche zangeres De Afrikaners gebruiken Mnr. even vlug en een- zanglessen in... het Fransch 't Gebeurde te 's-Gra- voudig als Mr. of Esq. en even Hollandsch als wel- venhage. edelgeboren Heer. Vooral voor Nederlandsche kan- toren, waar tijd geld is, lijkt het me een navolgens- waardig voorbeeld. Nederlandsche straatzangers in Belgie. Drie muzikanten-zangers hebben de vorige maand Eigennamen. een rondreis door Belgie gemaakt. Zij bezochten Knokke,, Heyst, Blankenberge, Brug- In verband met het stukje over Eigennamen, ge, Gent en Brussel, en zijn opgetogen over de aan- voorkomende in 't Augustus-nr. van Neerlandia, deelt gename ontvangst; hebben zeer veel gezien en den- een lid van 't A. N. V. te Zwolle mede, dat in Mei ken het a. s. jaar opnieuw een zoodanig tochtje te j.l. daar is opgericht de Zwolsche Korfbalvereeniging maken. Zij hadden geen moeite zich overal met hun „C. R. A. S.", d. „Commt, raeckt alien suyver". moedertaal helpen. Te Heyst speelden en zongen zij in een der eerste hotels voor een opgetogen schaar van badgasten (meest Duitschers) het eenvoudige Java-thee en koffie. versje: Wilt heden nu treden, en hadden een groot succes. Het schijnt dat in Duitschland dat wijsje be- Aan het negende jaarverslag der Nederlandsche kend was, zelfs de Wacht aid. Rijn ontving niet zoo- Kamer van Koophandel in Amerika ontleenen we de veel bijval als de eenvoudige Hollandsche versjes. mededeeling, dat de handel in Java-thee en koffie Van den voorzitter der Afd. Gent hadden de zan- met andere landen een ontzaglijke uitbreiding heeft gers een ontvangst, waarover zij niet uitgesproken gekregen gedurende de laatste 10 jaar. raken. Was vroeger Chineesche thee het meest bekend, thans voert Java jaarlijks ruim 40.000.000 ponders van dat artikel uit. Goedkoope aanbieding van Ned. Liederen. De heer J. P. J. Wierts, toonkunstenaar te 's-Gra- Buiksloot in Denemarken. venhage, verzoekt ons te melden, dat zijn goedkoope muziekaanbieding, zie de groote advertentie in het In 't laatst der 17e eeuw werd door Hollanders in Juni-nr. van Neerlandia, van kracht blijft tot 1 Ja- Denemarken een inpoldering tot stand gebracht, die nuari 1913. den naam van „Buts;oot", een verbasterirtg van ,,Buiksloot", draagt. Nederlandsche Volkszang 1913. Afdeeling Leiden. Door den heer N. A. Bouwman, le Luit. direc- teur der Kon. Mil. Kapel van het Reg. Grenadiers A. C. Pekelharing, penningmeester der Stud.-Afd. en Jagers te 's-Gravenhage is op verzoek van de Leiden en secretaris-penningmeester der sub-Boeken- verzamelaars van den bekenden zangbundel „Kun je Commissie van de Leidsche Afdeelingen, is verhuisd nog zongen, zing dan mee!" een nationaal werk tot naar Apothekersdijk 28. stand gebracht. De heer Bouwman heeft geinstrumenteerd voor harmonie en fanfare een 50-tal volks(school)liede- Verbetering. ren uit genoemden bundel, die in reeksen van 3 of 4 liederen verschijnen zullen en die z(56 gezet zijn, dat Door het wegvallen van een e is een zin in het ar- groote zoowel als kleine corpsen ze kunnen spelen. tikel van den heer Bernard Zweers over het Nederl. De reeksen dezer liederen worden afgewisseld door Muziekfeest een onduidelijke geworden: vier militaire marschen, samengesteld uit algemeen Er staat: Onbeduidende werken wist hij drageliik bekende volksliederen en geschreven door den heer te maken en onberispelijk z(56 te doen uitvoeren, dat Bouwman ter eere van H.H. M.M. de Koningin, de sommigen de schoonheden nagenoeg uitsluitend aan Koningin Moeder; Z. K. H. Prins Hendrik en H. de uitvoering toeschreven. K. H. Prinses Juliana. Voor onberispelijk leze men onberispeliike. Deze goedkoope volksuitgave van ,.Kun ie nog zin- gen, zing dan mee!" voor harmonie en fanfare, op Bericht. zich zelf reeds zoo belangrijk voor den volkszang, krijgt nog grooter beteekenis nu de nationale yolks- Het artikel onder Zuid-Afrika voorkoniend, onder- en schoolfeesten in het a. s. jubeljaar 1913 alom in teekend Ou-boet (ongeveer ou' broer) is het eerste den lande met medewerking van de plaatselijke corp- van een reeks van onzen vertegenwoordiger te Pre- sen zullen gevierd worden. toria, den heer F. Rompel. < cn En -t rD 2 er, ,F6- (7 CD - A"' CD -t CD CD CD w. (p 13a (1) fp fa. 0. cr el) = ga 0 =. " A) CD C1C/ 0. 0 CI. ro fp 0 ram n) p - rD E ?:7; 0 0. 74. Wad b e ? - (1) (D? 0 et O. a F, ipt ort r„cli - 0 141 n (1) el) e") < cD(74==,1 wro=PC4<0 fa. ts.) CO, f•D r CA 01 7, et) ? = >C. J. v. d. Feen, Comune Beceni, Arbanasi,. Allen opg. door den heer S. F. ( ;. J. Gottschalck Jr., p/a. Soc. Astra Duwaer, . Romans, Bucarest G. Spek, p/a. den heer C. H. Kraaye- E. Greeven, p/a. Soc. Orion, Ploesti veld, Ismailia (Egypte). J. P. W. Kistjes, p/a. Soc. Astra C. Zwaan, p/a. den beer C. H. Kraaye- Romans, Bucarest . veld, . I,. H. Koopman, Jud. Buzeu, Zilisteanca , Beiden opg. door den heer B. Kroon, . I ) Ouwehand, Internationala Romani, J. A. B. Reitz, Maitland Str., Gura Ocnitei Bloemfontein (0. V. S ). A. B. Pundke, pia. Soc. Astra Romani, P. K. Albertijn, Normaalschool, ? . Moreni Beiden opg. door den heer P. J. C. v. d. Poll, pia. Astra Romani, Bucarest . Faure, . . p. S. J. Vis, p/a. Astra Roma* . >> Van fouten in namen of adressen wordt ver- D. Buisman, p/a. Banca Generala betering ingewacht bij de Administratie, Wijn- Romani, . straat 81, Dordrecht. Rekening en verantwoording van het Hoofdbestuur A. N. V. over 1911. Ontvangsten. Uitgaven. 1. Voordeelig saldo van 1910 f 1168.88 1. Renterekening legaat mej. I. Rikkers f 79.90 Af- en bijboekingen in 1911 . 70.02 f 1098.86 2. Salarissen 1/2 . 1797.491/2 2. Bijdragen der Groepen > 16365.45 3. Kantoorh., onderh. en verwarm. 1A . 209.74% 3. . ?Zelfst. Afdeelingen . 4. Drukwerk, kantoorbeh., porti enz.... . 633.85 4. Subsidie van de Nederl. Regeering . 3600.- 5. Verschotten Bestuur en Afgevaard. . 474 69% 5. Buitengewone ontvangsten . 249 - 6. Subsidie aan Neerlandia . 7673 39% 6. Opbrengst uitgaven A. N. V. . 84.99 7. . de Boeken -Commissie . 2400.- 7. Renterekening legaat mej. I. Rikkers . 79.90 8. Ned. onderwijs in den vreemde . 560.03 8. Gekweekte rente 162.29% 9. Druk en herdr. van uitgaven A. N.V. . 263.45 10. Ondersteuningen en tegemoetkomingen > 500.- f 22714.66% 11. Lidmaatschappen . 503.99 12. Propaganda . 811.43% 13. Subsidies aan de Groepen . 1592.27 De Commissie bedoeld in art. 6 der Statuten heeft 14. > > . Zelfst. Afdeelingen . 189.50 ir, haire verradering van hedet, de rekening en ver- 15. Studiebeurzen J. Sprockel en J. G. cAwoording van het Hoofdbestuur van het A. N.V. Veeris . 425.26 ever 19,11 nagezien en met de voorhanden beschei- 16. Bijdrage aan de Verkeerscommissie > 10.- den en verantwoordingsstukken vergeleken. Een en 17. Buitengewone uitgaven . 448.09 ander geeft den indruk, dat de penningen met zuinig- 18. Subsidie aan den Vacantieleergang . 100.- held en zorg worden beheerd en de Commissie heeft 19. Bijdr. Wilhelmina-Hospitaal te Smyrna . 200.- din ook geen bezwaar gevonden om de Rekening en 20. > Vlaamsche Hoogeschool fr. 200 * 95 58 Verantwoording goed te keuren, onder dankzegging 21. . Ned. Tooneelvoorstellingen in atm den waarn. Alg. Secretaris-Penningmeester. Vlaanderen fr. 500.- > 238.25 22. * Alg. Ned. Studentencongres ... , 75.- Voor Groep Nederland: J. J. Korndorffer. 23. Tentoonstellings-Commissie . 318.76 * . Belie: Mr. H. J. M. Tijssens. 24. Bijdrage aan het Fonds tot kapitaal- . > Suriname: Mr. G. F. Baron thoe vorming . 1000.-- Schwartzenberg en Hohenlansberg. 25. Saldo 2. 2113.97 . . Ned. Antillen: C. Statius Muller. f 22714.66% Dordrecht, 29 Juni 1912. NEERLANDIA. 19 Cl. Huybrechts, Florastr. 18, Antwerpen. Groep Suriname. Opg. door den heer Raeymackers. Lod. Aerts, Guldensporenstr. 41, . W. L. Palthe Wesenhagen, pia. firma C. Opg. door den heer J. de Combe. Kersten & Co., Paramaribo. Bibliotheek, Conscienceplein, . Opg. door het Bestuur der Groep Suriname. Opg. door Dr. Rudeisheim. v. d. Jagt, Plantage Marienburg (Surin.). Hendrik Krijn, hotelhouder, Gemeentepl. 9, . J. Arntz, . ? Opg. door den heer Stas. Beiden opg. door mevr. A. Gonggrijp, Paramaribo. J. Gorissen, tolbediende, Montignystr. 65, >7 Jul. Schelders, Eikenlei 50, Hoboken, . Allen opg. door den heer Albrecht. Buitenland. Groep Ned. Oost-Indie. R. Slop, 13 Highbury Hill, Highbury, Londen N. Opg. door den heer L. Leistra, ? Ds. W. van Lingen, predikant, Weltevreden. J. B. de Sola, koopman, Caracas (Venez.). R. van Esveld, leeraar Prins Hendrikschool, . J. S. de Sola, koopman, . . N. Binnendijk, p/a. firma Schnitzler & Co., Soerabaia, B. Rafael Henriquez, koopman, 7> J. Koomans, eerstaanw. mijn-ing. le kl., Carlos D. Baiz, . . Moeara Aman (Benkoelen). I. H. Baiz, student, . A. Overbeeke, onderwijzer aid. opl. A. Lofzang, gezichtskundige, . 7 school, Madioen, Fed. Scholtz, apotheker, . J. P. K. Scheuer, le Luit. Inf , Koepang. Ant. B. Severeyn, kleermaker, . >7 Jan Heertjes, Embong Trenggoeli, Soerabaia. Allen opg. door den heer Morris Mej. Th. W. van der Hoff, Karrenweg 97, Semarang. C. Henriquez, ? . P. J. d'Artillact Bril, Randoesari, . Pedro Balkenende, inspecteur aan de Cen- Mej. C. R. C. van Witzenburg, onderwijzeres, . tral Cordoba Spoorweg, . M. Blankwaardt, onderwijzeres, . Frias, Prov. Santiago del Estero (Argent.),. N. M. C. Tideman, Modjokerto (Ned. 0.-Indie). Opg. doorden heer J. A. Benraadt, Santa Fe. Opg. door Mr. P. Tideman, Haarlem. E. F. Meyeringh, pia. firma Diethelm J. L. P. van Raaij, 2e Luit. der Infanterie, & Co. Ltd., Bangkok . (Siam). Defensielijn Van den Bosch No. 10, Weltevreden. Opg. door den heer W. Blankwaardt, . Opg. door den heer S. Bouman, Batavia. Rens Roos, Sternwartestr. 26, Leipzig J. D. Vader, Besito, Koedoes. Opg. door het Bestuur der Afdeeling . E. C. Westhoff, beambte b/d. Gouverne- D. H. Bruins, Donaustr. 1 II, Bremen. ments Caoutchouc Aanplant, DialAsekti, Batang. Opg. door het Bestuur der Afdeeling . Opg. door den heer M. van Doorninck, Soebah. I. J. de Hart, kassier b/d. firma C. Hell- J. W. L. Scherp, le Luit. Kwartierm., mund & Co., La Guaira (Venez.). tijdel. Civiel Gezaghebber, Polewali (afd. Mandar) Opg. door den heer L. Raven, . Celebes. D. R. van Alphen, West End Public W. Baljet, le Luit. der Infanterie, School, Kaapstad (de Kaap) Z.-A. Madjene (aid. Mandar) Celebes. A. W. Smit, Hofmeyr Tehuis, Beiden opg. door den heer J. Seyne Kok, Madjene. 5 Rheedestraat, . , . M. C. Vetter, commies S. S., Weltevreden. Dr. R. Fruin, St. George's F. Guerin, pia. Dept. 0. & E., . House, 73 St. George's str., . . . A. van Zuijlen, p/a. Dept. 0. & E., . K. Baart, Milner Road, Tam- D. Iken, Jr., Gang Passer Baroe, ? boerskloof, , . . Mej. M. H. Bijker, tandarts, ? J. M. de Vries de Waal, Ons J. S. Bijker, med.-stud., ? Land kantoor, ? ? ? . M. Meeuwig, Bidora Tjina, ,Mr. Cornelis. E. W. Pekelaar, Cape Manufac- , A. J. van Marie, leerares H. B. S., Soerabaia, turing Cie. Ltd., Maitland . A. C. A. M. von Eugen, onderwijzer, . K. Th. Reudler, Cape Manufac- A. Risakahn, klerk post en telegrafie, WI ingi. turing Cie. Ltd., . . . Mej. G. C. ter Haar, onderwijzeres, Buitenzorg. Allen opg. door het Bestuur der Afd. Kaapstad. J. H. Dresselhuis, techn. beambte M. L. Zulsdorff, V. R. 126 De Korte- B. P. M., Moeara Enim. straat, Wanderers View, Johannesburg (Tr.). G. W. J. Moorrees, ambt. S. S., Bandoeng. D. Meerkotter, 21 v. dt Merwestraat, M. Knoppert, Resident van Timor, Soekaboemi. Hilbrow, ? ? J. H. Janssen, ingenieur S. S., Weltevreden. E. Kalt, Railwaystraat, tegenover Opg. door den heer H. L. van Amstel, , Signal Box, Mayfair, ? . D.. C. Vermazen, 3e corn. B. G. D., . Allen opg. door het Bestuur der Afd. Johannesburg. H. HOfelt, Kramat 144, ? S. Willing, 6 Am. Sparenberg, Bielefeld (Duitschl.). Mr. S. Baron van Heemstra, secr. Opg. door mevr. Fortuin—Willing, Rotterdam. K. P. M., ? G. H. Gauws, 3 en 5 Avenue, P. van Geelen, inspecteur lager onderw., ? Parktown North (Transv.). W. D. Koot, ambt. Dept. 0. & E., . L. S. Jordaan, ploegbaas, Mevr. G. H. Kielstra, Tjikinie, . Teakworth (nabij Greylingstad) ? , J. Prange, Koningsplein, ? S. A. Smit, 71 3e Avenue, Milville . J. van der Pont, Molenvliet 0 No.- 4, ? L. Smith, 44 Irisweg, Norwood . Mr. K. F. Creutzberg, Kebon Sirih 48, . C. Buytenhuys, 44 De Korte Straat, J. F. A. Allen, Passer Baroe 0 No. 44, . Braamfontein . J. W. Teillers, Menteng 15, . J. S. F. Pretorius, Centraal en Avenue F. Kleian, Gang Kadimon 10, . straten, Fordsburg ? J. H. ten Hagen, Berendrechtslaan 18, . Mevr. Paul Pretorius, 69 Lilianweg, . Soemarsono, adj. Hoofddjaksa, . , M. Potgieter, 41 Crownweg, ? ? R. A. Dhanoepamekas, p/a. Dept. 0. & E., ? J. M. Mans, 55 Commercialweg, . J. P. Textor, ingenieur S. S., ? D. J. Venter, 30 Clareweg, ? ? Mevr. Textor—Meister, ? Mej. M. Meintjes, Goede Hoop School, * De Vries, Parapattan 37, ? Centraalweg, * ? 190 NEERLANDIA. Dr. Ernie! Boets, Brabantstraat 3, Antwerpen. Opg. door den heer Van der Cruyssen. Pesaro, Lange Ruysbroeckstr. 96, . NIEUWE LEDEN Opg. door den heer F. Oyen. E. Smets, Van Maerlantstraat 13, . L. van Kampen, Wijngaardstr. 27,Berchem, >> Beiden opg. door Dr. Rudelsheim. J. C. Charlier, Verbondstraat 28, . Groep Nederland. Opg. door den heer L. Genbrugge. Is. Gunzburg, Korte Herenthalsche str. 23, . Jongelieden Afdeelingen. Opg. door den heer N. Gunzburg. Mej. Pauline Koene, Papenweg 169, Maastricht. E. Bisschops, Cesar Franck str. 42, Luik, H. Panhuysen, . Paul Rumes, leeraar, Gasthof St. Jan, P. Delesche, Lage Barakken, Alb. Lienartstraat, Aalst. Mej. Van der Woude, Joris Audaers, bediende, Wambekekaai, . . . >> >> . J. Renneboog, hoogstudent, Nieuwstraat, Emile Roberti, >> Allen opg. door den heer J. de Vuyst. Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. . Mej. Joh. Beeckman, Vrijheidstr., Mej. H. Venhuizen, A. Kerkhof 21a, Groningen. Opg. door den heer J. Courteaux. Opg. door het Best. der Jongel.-Afd. . Adolf Wellekens, Brusselsche str.. H. Geerlings, Houttuin 50, Rotterdam. Opg. door den heer J. van Meerbeeck. C. Mansvelt, Hoogstraat 114, Oscar van Mulders, ordeklerk, station, Wetteren. Mej. C. v. d. Bos, Heemraadsingel 266, Opg. door mej. E. van Mulders. B. Haagens, Nieuwe Binnenweg 91 b, E. Nyns-D'Haes, tabakfabrikant, Korte ) A. Schaap, Kruisstraat 55 b, . Zoutstraat, Aalst. Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. Prosp. Spaens, Gasmeterstraat, . Mej. S. Nassy, Kweekschool, Ged. Oude Beiden opg. door den heer Hallaert. Gracht 8, Haarlem. Karel Schepens, bijzondere, Statiestraat, Wetteren. P. Zwaan, Spaarndam. Corn. van Branteghem, bijzondere, Leo- Beiden opg. door het Best. der Jongel.-Afd. Haarlem. poldstraat, Aalst. Joz. Metirschman, koopman, Fabriekplaats, Leo Camu, koopman, Kerkstraat, Groep Belgic, Rob. Nijs, Molenstraat, ? Bijdrage ft: 5. Mej. Bertha Eeckhout, Esplanade, . Allen opg. door den heer P. Nijs. Heymans, handelaar, Vrijdagmarkt 43, Gent. Mej. Martha de Wolf, Nieuwstraat, . Opg. door den heer Van Rijn. . Marie van de Maele, Molenstr., Ph. van Isacker, Godshuizenlaan 190, Opg. door den heer J. van de Maele. Haesaert, Dierentuinlaan 18, jul. de Brabandere, advokaat, Albertstr., Kortrijk. G. Lek, Parklaan, . Frans Mattheeussen, Beheerstr. 30, . Opg. door den heer Heymans. Van der Aa, muziekleeraar, Thorhoutsche Dr. Edler Hansen, leeraar, Langestr. 30, Steenweg 194, Oostende. Markt, Brugge. L. Ballegeer, telegraafklerk, Ronse. L. Soete, sectieoverste spoor, Gasthof Opg. door den heer G. de buchtenaere. Mon Bijou, . Brouman, bediende, Rue de la rampe, Charleroi. M. A. Bogaert, Kapitein N. L., St. Mi- August Schouten, uurwerkmaker, Keizer- chielstraat 48, St. Pieters Woluwe. straat 52, Opg. door Mr. Thelen. Karel Bonaugure, beeldhouwer, Plankstr. 25, . A. Habets, opzichter middelb. onderw., Beiden opg. door den heer Verheyden. Biekorfstraat 20, Brussel. Frans Littani, Battelsche Steenweg 95, Opg. door mevr. Kooper. Opg. door den heer Bonaugure. K. Poupaert, advokaat, De Stassartstr. 97, Gust. Poelaert, student, Colomastr. 37, Opg. door den heer Kesler. Rene Poelaert, student, Colomastr. 37, A. Vermeer, Vilain XIV str. 7, Beiden opg. door den heer Casteels. A. Voute, dokter, Brugmannlaan 26, Jan Jossa, Diestsche Steenw. 279, Leuven. Beiden opg. door den heer J. C. de Jaager. Opg. door den heer J. v. Wetteren. R. Robberechts, Ste Kathelijnestr. 26, Seyens, vrederechter, Neerpelt. Gompertz, Troonafstandstr. 35, Mevr. Boonen-Denijs, Groote Markt 34, Antwerpen. Beiden opg. door den heer Delpire. Mej. Felicie Daniels, Egmontstr. 46, Dr. J. Snoeck, dienstoverste, St. Pieters- . NoMie Denijs, Groote Markt 34, . gasthuis, Louizalaan 170, M. T. Jollijn Des, uurwerkmaker, Beleg- Gaston Aerts, spoorwegklerk, Zele. straat 20, Opg. door den heer C. Vermeiren. Jozef Diels, Nationalestr. 141, ? Fl. ?Casteels, postklerk, Hombeeksche Allen opg. door den heer Van Wetteren. Steenweg 53, Mechelen Joh. Bolle, Vestingstraat 46, . Opg. door den heer De Backer. ?Zeldenrust, Terliststr. 11, Schroerter, Egmontplaats, Mej. Joz. van de Put, Boomgaardstr. 235, . Mej. Carolina Dessain, regentes, Steenw., Allen opg. door mevr. Ziekenoppasser. Beiden opg. door Dr. P. Tack. De Graeve, Lange Beeldekensstr. 200, . Jef Verloven, leeraar, Rue Hamoir 54, 11 a Louvière. Opg. door den heer A. Smedts. Opg. door den heer Van der Borght. Clement Jamar, Gildekamerstr. 6, . Aug. de Mont, station, Ninove. Hendrik Jones, Lange Dijkstr. 5, Opg. door den heer V. D'Hondt. Beiden opg. door den heer F. Vermeulen. R. de Vidts, Groote Markt 29, St. Nikolaas, Waas. Alf. van Hoof, onderwijzer, Klapdorp 34, Lod. Nicasi, koopman, Walenstraat 29, A ntwerpen. Lod. Sias, Gemeentepl . 9, Opg. door den beer A. Smedts. L. Joosen, Biekorfstr. 66, >, Mevr. Van Mierlo, Stefaniestraat 44, Frans Schools, Kleine Beerstr. 45, ), Opg. door den heer Van Mierlo. Allen opg. door den heer F. van Laar. NEERLANDIA. 189 Sleeswijk's pas verschenen kaart van Zuid-Neder- Ontvangen boeken : land, die feitelijk Zu.idelijk Nederland en Noordelijk Belgie omvat, geeft daarvan weer een voorbeeld. Algemeen Nederlandsch Verbond, Tak Brussel. Jaar- Het Gentsche Volksbelang toch oordeelt aldus: verslag over 1911. „Deze kaart omvatZeeland, Noord-Brabant, Lim- Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Het Lager burg en het noordelijk deel van Belgie tot Brussel, Onderwijs op nieuw-opvoedkundigen grondslag door pardon, tot Bruxelles, want het gaat er van Lou- J. Bruinwold Riedel. vain en Tirlemont en Termonde en Alost en Gand Volkskunde, tijdschrift voor Nederlandsche Folklore en Anvers en Winkel St. Croix en de gansche Fran- onder redactie van A. de Cock. Uitgever Ad. Hos ? sche sinten-boetiek; en als we even ten Westen van te, Gent en AE. E. Kluwer, Deventer. Gand keken, zagen wij Vinderhute, Hesbeke, Poesee (voor Poesele), Bellein (voor Bellem), allo, alto, Spreken en schrijven, in Noord- en Zuid-Nederland, iets voor scholen of kantoren „waar... 't niet nauw door Dr. C. G. N. de Vooys. Uitg.-Mij. voor en steekt." Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam. Wilgerboo m-b ogie s, verse van Totius. Tel Kuren. gedagtenis aan Brie liewe dode. Unie lees- en stu- In een Nederlandsch sanatorium is blijkens een pas diebibliotheek, No. 18. ?Uitgave van „Het Wes- verschenen jaarverslag gen paviljoen beschikbaar ten"-Drukkerij, Potchefstroom. ,,voor twee patienten, die samen willen kuren." Be- De Witte M i e r, een klein maandschrift voor de treffende dit „kuren" wordt verder medegedeeld, dat vrienden van het Boek, onder leiding van J. Gres- het „thus veel moeilijker te verdragen is dan in een hoff. ?Uitgave C. M. B. Dixon, Apeldoorn. inrichting." Of het nieuwe woord, waarmede we onzen vader- Vraag om inlichting. landschen woordenschat verrijkt zien en dat andere landen ons zullen benijden, ingang vindt, moge de Wie kan het juiste adres meedeelen van: tiid leeren. C. 0. van der Plas, vroeger Schelpenkade 41, Lei- Wij hopen het niet, want onze taal heeft al genoeg den (thans in Indie). vreemde kuren te verduren. J. H. N. Verduin, vroeger Spoorsingel 73, Rotter- dam. Victoriawater. ' S. H. de Granada, vroeger Kerkstraat 16, Den Haag. Zoo men kan weten uit een vroeger bericht in R. Soetan Capajangan, vroeger 'I3eeklaan 325, Den Neerlandia wordt dit tafelwater in den handel ge- Haag. bracht door een Nederlandsche Maatschappij, die te Jhr. M. van Karnebeek, vroeger beambte firma Mi- Amsterdam zetelt, en eigenaar is der Bron te Ober- randile & Voute, Semarang. lahnstein. A. Stuurman, vroeger Vreeburg 31, Utrecht. Dat het haar goed gaat bewijst de aanbouw van Joseph Beckers, vroeger Oude Kerkstraat 16, Utrecht. een nieuw schip de „Victoria" voor het vervoer van Koning, vroeger p/a. Maatschappij Onderlinge mineraalwater met een laadvermogen van 500.000 Hulp, Weltevreden. flesschen. Dit schip zal voor het vervoer van Victo- Paul Schmidt, vroeger Kattenturmer Chaussee 199, riawater regelmatig varen tusschen Oberlahnstein en Bremen. Rotterdam van waar uitvoer naar alle oorden der S. J. Rengers, vroeger Georgstr. 26, Bremen. wereld plaats heeft. E. Free Jr., vroeger Delmestr. 40, Bremen. G. J. A. Strating, vroeger Rheinstr. 5, Bremen. P. Dubbelman, vroeger P. B. 96, Randfontein (Tr.). Hotel-taal. P. Caron, vroeger Hotel Berg en Daal, Nijmegen. Waar zooveel Nederlandsche hotelhouders zelfs te- A. Martens, vroeger Corn. Speelmanstraat 47, Den genover hun Nederlandsche gasten de eigen taal ver- Haag. waarloozen verdient het opmerking, dat de heer A. F. Noordhoek Hegt, vroeger 48 Stanley Gardens, Bel- Piault, de eigenaar van het Hotel Montaigne te Pa- size Park, Hampstead, Londen N.W. rijs zich in een vlugschriftje over zijn inrichting in 0. R. A. Michelsen, vroeger p/a. firma G. Kolff het Nederlandsch tot onze landgenooten richt. Co., Weltevreden (Ned. Indie). E. John Butler, vroeger Kapteinstraat 19. P. E. Dik, vroeger Bus 1330. Voor Afdeelingsavonden E. A. J. v. Geuns, vroeger Bus 2101. A. de Greeff, vroeger 314 Marketstr., Fairview. Voor den a. s. winter stellen zich beschikbaar om W. J. Gert, vroeger Bus 1330. in de Afdeelingen op te treden: I. A. v. Heteren, vroeger Bus 1330. 1. Mevr. W. L. Boldingh-Goemans, Willemsoord. J. W. K. Hess, vroeger Robinson Bldgs, Commissio- Voordrachtavonden met letterkundige inleiding over nerstr. Nederlandsche dichtkunst. Mevr. C. Hartman, vroeger 90 Jorissen Str. 2. Mejuffr. Johanna van Peski, Koningin Emma- J. Klip, vroeger p/a. W. H. Muller. kade 96, Den Haag. G. F. Schmidt, vroeger Bus 1330. Voordrachtavonden. J. W. P. Straus, vroeger Bus 1330. W. Siemelink, vroeger Bus 1330. 3. Mejuffr. Anneke Steensma, sopraan-zangeres, Sche- J. C. Taljaard, vroeger Bus 86. veningen. P. H. v. d. Velde, vroeger Northampton Bl. Breestr. Nederlandsche en Vlaamsche liederen. W. F. Walker, vroeger Bus 2931. 4. Mejuffr. Veer de Vere, Van Arteveldestraat 73, Allen- te Johannesburg (Transvaal). Brussel. L. C. Blundell, vroeger P. K. Fordsburg (Transv.). Verschillende voordrachten met lichtbeelden, o. a. P. A. F. Booysens, vroeger 12 Loverswalk, Fords- burg (Transvaai). over de stichting van Nieuw-York door de Neder- B. J. Coetzee, drukker, Fordsburg (Transvaal). landers. Uitvoerigle programma's worden op aanvra- Mej. C. C. Meyer, vroeger 44 Hansstr., Jeppe (Tr.). ge toegezonden. W. Oldenkamp, vroeger P. K. 4Newclare (Transv.). 5. Achille Brijs, Aalst. Evert Vleming, vroeger Kievit Dwarsstr. 15, Utrecht. Vlaanderen, zijn yolk en zijn dichters. A. v. d. Hoop, vroeger Oude Gracht Tz. 177, Utrecht. 1 88 NEERLANDIA. Alle provincien worden in beknopte beschrijvingen Hij grondt die klacht op eenige door hem gencem- van de voornaamste plaatsen gekenschetst, zelfs in de de en toeg elichte gevallen, waarin hoogleeraren, opschriften der hoofdstukken. hoofden van Rijksinrtingen, hoofdambtenaren blij- ich Zoo wordt Noord-Holland aldus gekarakteriseerd: ken zouden hebben gegeven van gemis aan vertrou- Van paalwoningen en duinheuvels, Zeeland: Luctor wen in de Nederlandsche en van bevooroordeelde et ,Emergo, Gelderland: door kerseland en koren- voorkeur voor de buitenlandsche industrie; in dit ge- akkers en over zandduinen Overijsel: cm fabriekcn , val het instrumentenmakersbedrijf. en fangs vaarten enz. De gevallen zijn zoo eenvoudig en vertrouwenwek- Een register vergemakkelijkt het naslaan voor De- kend verhaald, dat aan misverstand of minder juiste paalde plaatsen. gevolgtrekkingen haast niet gedacht kan worden. Vele mooie afbeeldingen, waarvan er twee hierbij Een andere grief is dat er meer en meer op wordt zijn afgedrukt,verluchten het prettig geschreven werk- gewerkt van elke Rijksinrichting, waar maar eenigs- je, dat in stevig bandje f 1.50 kost. zins gelegenheid daartoe bestaat, een eigen werkplaats te maken, waardoor aan de particuliere nijverheid Vereerende opdracht. het werk uit de handen wordt genomen. Welke ver- Onze landgenoot, de heer A. F. A. van Deinse, keerde toestanden daaruit voort kunnen komen wordt werktuigk. electr. ingenieur, is belast met de inch- in het licht gesteld; o. m.deze, dat, in het particu- ling van goudbaggermachines in het Noordelijkste ge- liere instrumentmakersbedrijf opgeleide, vakarbeiders deelte van Alaska en is midden Juni uit San Fran- bij die Rijksinrichtingen een goede plaats vinden, cisco daarheen vertrokken. Zijne ondervinding heeft zoodat de beste of meestbelovende krachten van het hij gekregen in de Californische goudvelden, gelegen particuliere bedrijf naar Rijk of Gemeente overgaan. bij de Yuba en American Rivers. De schrijver dringt daarom aan op vakscholen voor het instrumentmakersbedrijf ; en wekt zijne mede- Het Nederlandsch in den vreemde. fabrikanten, weer belang daarin betrokken is op tot Te Hamburg zal met steun van staatswege de N e- samenwerking. derduitsche bibliografie georganiseerd en Het geschrift dat uitgegeven is te Utrecht bij J. J. een fonografisch archief voor de Nederduitsche taal M. Molijn en slechts f 0.25 kost, is zeer lezenswaard, onder leiding van Prof. Borchling ingericht worden. vooral het eerste gedeelte. Vreemde Woorden-Commissie. A an de Nederlandsche uitgevers Als lid en voorzitter dezer Commissie is benoemd In een schrijven aan den secretaris der N. Z. A. V. te Amsterdam, beklaagt zich iemand te Potchefstroom de heer Prof. Dr. J. Verdam te Leiden, die deze Le- noeming heeft aanvaard. (Transvaal) over de weinige moeite, die Nederland- sche uitgevers zich voor Zuid-Afrika getroosten. A fkortingen. Het zegt: „terwijl ik van Engelsche uitgevers met elke mail catalogi of prospectussen ontvang en zelfs De zucht om vreemde afkortingen te gebruiken is specie-copies (proefnummers), ontvang ik van Hol- onder onze landgenooten nog zoozeer verbreid, dat landsche uitgevers niets. Meermalen ten ik scribe- we wel meenen te doen onze Nederlandsche afkor- kend met een boek, dat verschenen is en waarschijn- tingennog eens in herinnering te brengen. lijk zeer goed in Zuid-Afrika is te verkoopen. Ik Ziehier een lijstje dat in veel gevallen dienst kan heb indertijdaan enkele uitgevers catalogi gevraagd. doen: De eenige, die mij voorzag, was de firma J. H. Kok 1. Gelukwensch m.g.; m.h.g.; m.w.g.; te Kampen. Ik ontving zelfs van die firma 500 cata- m. o. g. logi om te verspreiden, voorzien van mijn naam. 2. Dankbetuiging: m.d.; m.h.d.; m.i.d.; Dit is zooals Engelsche firma's ook doen. Mijn on- m. o. d. dervinding is, dat ik voor Zuid-Afrika tamelijk veel 3. Afscheid: t.a.; t.w. bceken verkoop. Waarschilnlijk beschouwt men mij 4. Deelneming of Rouwbeklag: m.r.; als een te klein boekhandelaar om eenige notitie van m. h. r.; m. o. r.; m. r.; m. w. r., mij te nemen. Ik wil dit erkennen, maar toch ver- waarin m. = met, h. = ha r t el ij k, w. = w e 1- koop ik verscheidene boeken, vooral met het ocg op gemeend (onder 3. w. = weerzien), o. -- de TheologischeSchool der Gereformeerde. Kerk, oprecht, = innig, g. gelukwensch, welke bier gevestigd is. Het is zeer moeilijk om een d. ---- dank, t. = tot, a. = afscheid en r. boek op een gebied als 't onderwijs te kunnen aan- rouwbeklag is. bevelen, omdat ik niet weet, wat er bestaat. Nu er een opvlamming bestaat voor de Hollandsche taal en Holland op zijn malst. het onderwijs in de taal meer toeneemt, zal het goed Uit een aanbeveling van een Haarlemschen drank- zijn, indien hieraan jets gedaan kan worden. Ik weet handelaar: niet, of ik bij het rechte adres heb aangeklopt. In- „Bij den aanvang van het Zomerseizoen nemen wij dien niet, dan wil U wel zoo goed zijn, het daar- de vrijheid ons bij U aan te bevelen voor onze ver- heen te zenden." schillende Boissons rafraichissantes, die De uitgevers, die er belang bij hebben, kunnen om in alle opzichten aan de hoogste eischen voldoen" namen en adressen van Nederlandsche boekhandelaren (behalve aan den eisch hun Nederlandsche afkomst in Zuid-Afrika aan het Secretariaat der N. Z. A. V. niet te verloochenen. Red. Neerl.). (Amsterdam, Damrak 95), vragen. Verantwoordelijk- ,,Dezer dagen zijn wij zelf begonnen aan de f a- heid voor de genoemde vereeniging is daarbij uit- b r i c a g e van limonadesiropen en g a z e u s e dran- gesloten. ken en vragen in dit verband Uwe bijzondere a t- t en tie voor o. s. schrijven, dat wij naar den Ge- Klachten nit het instrumentmakersbedrijf. meentelijken Keuringsdienst verzonden." (Jammer ge- Ons werd toegezonden een geschrift, getiteld: D e noeg niet naar een taalkeuringsdienst. Red. Neerl.). houding van sommige ambtenaren te- ?Te Arnhem worden in een winkel aangeboden genover de Nederlandsche industrie. Ansichten-Souvenirs. De schrijver, de heer W. C. 011and te Utrecht, klaagt daarin over de weinige medewerking, men zou Het Nederlandsch in de cartografie. soms kunnen zeggen tegenwerking, welke hij onder- Wie een Nederlandsche kaart van Zuid-Nederland vonden heeft van de zijde van sommige ambtenaren, uitgeeft doet wel in alle opzichten de taal der Vla- bij de aanbieding tot levering of tot herstelling van mingen te eerbiedigen, anders loopt hij kans dat ze instrumenten aan de Rijksinrichtingen. wordt afgekeurd. NEERLANDI A. 187 Badplaats Scheveningen. Hollands Watertuin en Heuvelland. land" verschenen is bij La Riviere & Voorhoeve te Zwolle, de bekende uitgevers van den scheurkalen- Sedert, ook onder den invloed van het A. N. V., der Neerlandia. voor de schoonheid van ons eigen land weer nieuwe Samensteller van bet mooi verluchte boekje, dat belangstelling is gewekt, durved de uitgevers ook een paar honderd bladzijden telt, is de heerJohan meer dat eigen landschoon in woord en beeld on- van de Haghe, die in de inleiding ter verklaring van der de aandacht van landgenoot en vreemdeling bren- den titel zegt: gen, waardoor menigeen tot reizen in Nederland ,Arthur Marshall, architect te Nottingham, een wordt geprikkeld. uitnemend kenner van ons land, 'heeft het waterland Zoo ontstaat een heilzame wisselwerking, die ook van Zuid-Holland eigenaardig betiteld als de ,,dutch het nationaal bewustzijn ten goede komt. watergardens". Ik vond dieuitdrukking zoo eigen- 't Is ons daarom een genoegen, in afwachting van aardig, dat ik haar in letterlijke vertaling voor den een Nederlandschen Baedeker, waaraan dringend be- fitel van mijn boekje heb overgenomen, tegenover de hoefte bestaat, het boekje aan te kondigen, dat onder watertuinen als het karakteristieke van de eene helft den naam „Door Hollands *) Watertuin en Heuvel- van ons land het heuveiland stellende als kenmerkend *) Nederl mds ware bier meer op zijn plaats geweest.voor het andere deel." Middelburg. 186 N E E RLANDIA. gen, vragen wij ons af, om met zijn gezaghebbende „Ik bleef van mijn 1Se tot, mijn 22e jaar onder stem die meubelmakers ?mannen van smaak in den Messchaerts leiding en zong op mijn 20ste jaar mijn regel ?te beduiden, dat zij een onbehoorlijk werk eerste concert te Hoorn, in Mess`chaert's geboorte- verrichten met mooie echte meubelen af te breken en plaats. 'k Stond op 't programma als mej. A. R., tot namaak te verwerken, en het publiek in te lich- leerlinge van 't conservatorium." ten over de schoonheid van die oude meubelen ? En „Waart u niet zeer zenuwachtig ?" in het algemeen het gevoel voor de waarde van echt „Neen, toen nog niet. Wel was ik verbaasd, dat tegenover onecht te versterken ? ik nu werkelijk als concertzangeres zcu optreden, Er is, dunkt ons, niets tegen en veel voor te zeg- want tot dien tijd had ik nog altijd geweifeld tus- gen, om fraaie en deugdelijk gebleken oude meube- schen zangeres worden of zang-onderricht geven. Ik len na te maken, maar het is uit den booze er het zong o. m. een aria uit „Die Schopfung", van mooie oude voor te sloopen. Laat men ze geheel na- Haydn en liederen van Cath. van Rennes. Want Mes- maken. Met een enkel stuk echts aan een meubel, schaert liet mij ook Nederlandsch zingen." krijgt men ook lets onoprechts, en gelukkig wint te- „Meent u, dat het Nederlandsch als zingtaal ge- genwoordig in bouw- en sierkunst het gulden begin- schikt is ?" sel veld, dat alles eerlijk werk moet zijn. „Maar zeker. Ik zing 't . liefst Nederlandsch en Duitsch. Die beide talen met dezelfde liefde." Zitmeubel „Men verwondert er zich zoo vaak over, dat Ne- derland thans keur van kunst op 't gebied der uit- Onlangs lazen wij, dat een architekt een lezing voerende muziek geeft, maar nog te weinig scheppen- had gehouden over het z i t m e u b e 1. Hij bedoelde de muziek-kunst oplevert. Voelt u veel voor het werk alle meubels, die tot zitten dienen. Waarom niet, in- der moderne Nederlandsche componisten ?" plaats van dat leelijke, vermoedelijk weer uit Duitsch „Zeer veel. En ik tracht ernaar hun in hun zwa- land ingevoerde woord, ons z et e 1 ? Dat is een al- ren strijd te steunen en te helpen. Helaas vind ik gemeen woord, waaronder men stoel, bank, kruk nog niet altoos de medewerking, die ik zoo gaarne enz. kati begrijpen. zou willen hebben. Het is voorloopig nog het pu- bliek in Nederland, dat zich verzet. Zoo heb ik te Eigen namen. Utrecht een concert gegeven, met een programma met Een tijd geleden. schreven wij over de zonderlinge liederen van Von Bracken Fock, Zweers en Diepen- namen van vele voetbalvereenigingen, die het begrip brock. Ik had niet meer dan een succes d'estime. Te snelheid, als ware het geen vaderlandsche eigenschap, Leiden waar ik een concert wilde geven, gewijd aan in het Engelsch, in het Fransch, in het Latijn werk van dezelfde Nederl. componisten, kon het niet drukten, maar niet in het Nederlandsch. Men heeft doorgaan, omdat de menschen, toen zij het program- Quick, Be-Quick, Vitesse, Velocitas, Rapiditas, Cele. ma zagen, geen kaarten wilden koopen. Er waren ritas ,enz. ?van sommige meer dan een ?maar slechts 50 plaatsen genomen. Een jaar te voren, toen kwik, vlug, snel, rap enz. schenen voor namen on- ik een Schubert-Brahms-avond gaf, was de zaal ge- bruikbaar. Waarom ?vroegen wij ?kiest men, als heel bezet en was mij juist door de critiek een avond men niet aan dergelijke Nederlandsche namen wil, niet aan Nederlandsche componisten gewijd, gevraagd. den naam van de plaats waar men speelt ? Dat zijn Ik ben er wel door ontmoedigd, ja, zoo moedeloos dikwijls schilderachtige benamingen. gevoelde ik mij, dat ik er over peinsde, niet meer Men begrijpt dus, dat wij met voldoening dezer zoo op te treden. Maar dat vond ik nu weer on- dagen het bericht lazen, dat de Rotterdamsche voet- rechtvaardig jegens de minderheid, die mij bij mijn balvereeniging Celeritas, nu zij zich bij den Voetbal- pogingen voor de Nederl. muziek baan te breken, bond gaat aansluiten, haar naam heett veranderd in steunt, en ook hier zegt de hoedanigheid veel meer R. V. V. Feyenoord. dan de hoeveelheid. Diepenbrock zei mij, „u geeft opeens te veel Nederlandsche muziek. Zet u de Ne- Amsterdam op de Dresdener tentoonstelling. derlanders tusschen de anderen." Hoewel ik nu niet Dat Amsterdam verleden jaar op de Dresdener van schipperen houd, dat ligt niet in mijn aard, ben hygiene-tentoonstelling een goed figuur heeft gemaakt, ik er toch toe overgegaan en mevr. De Haan volgt is van algemeene bekendheid, 't is daarom ook wel denzelfden weg. Zoo hopen wij samen dan toch het merkwaardig het oordeel van het tentoonstellingsbe- Nederlandsche publiek er toe te brengen, de muzikale stuur over die inzending te vernemen. kunst van eigen bodem te leeren waardeeren." Dat bestuur heeft dezer dagen aan het Neder- * landsch gezantschap te Berlijn dank betuigd voor zijn tusschenkomst in dezen. De heer C. van der Linden, heeft in De Muziek- Daarin verklaart het o. a. dat het pavitjoen van de bode, waarvan hij hoofdredacteur is, een zestal a r- tikelen geschreven over De Nationale Opera, waar- stad Amsterdam van buitengewone beteekenis voor voor hij zelf zooveel heeft gedaan. In die artikelen de tentoonstelling is geweest. Die inzending toch be- heeft hij o. m. het Nederlandsch als zingtaal in he- hoorde tot de weinige die een bijzonder gebied, n.l. scherming genomen. dat van gemeentelijke zorg voor de hygiene, uitvoe- Hij schrijft: „Onze taal leent zich voor den zang rig en aanschouwelijk tentoonstelde. Bij deskundigen, uitstekend en moge het Italiaansch en wellicht ook zoo wordt gezegd, wekken maatregelen tot waterver- het Fransch een voorrang genieten, zeker wint onze zorging voor zeeplaatsen en de verschaffing van goed taal het in geschiktheid boven 't Duitsch", en verder: drinkwater, de grootste belangstelling. Mannen van naam uit alle landen hebben over de daarvoor be- „hebben wij onze g, ch, sch, schr enz., de Duitschers stemde inrichtingen te Amsterdam, die eenig in hun hebben hun schl, schm, schn, schr, schw, pfl enz.... soort zijn, met den grootsten lof gewaagd. En even Heeft de Fransche taal niet hare verschrikkelijke neus- kianken: in, on, un enz. ? Elke taal heeft bare moei- voortreffelijk wordt het werk van de afdeeling statis- lijkheden, maar ook hare schoonheden en die zijn tiek genoemd. er in onze taal gelukkig veel." Het Nederlandsch als zingtaal. Goedkoope Muziekaanbieding. De bekende schrijver Bernard Canter heeft met onze beroemde zangeres mevr. Noordewier—Red- Nogmaals wordt herinnerd aan de goedkoope mu- dingius onlangs een vraaggesprek gehad. ziekaanbieding door den toondichter J. P. J. Wierts Ziehier enkele brokken, die toonen dat niet al on- gedaan in het Juni-nr. van Neerlandia, op de 2e ze toonkunstenaars de eigen kunst als een Asschepoes bladz. van den omslag. De nummers worden gele- behandelen: verd voor de heat der vermelde oorspronkelijke prijzen. NEERLANDIA. 185 Er is n.l. sprake van cm. Bondstocht naar Enge- land(Folkstone-Canterbury) op f'5 en 26 Aug. En wel uit misplaatste voornaamheid; men- spreekt nu wil men er een „slot dat pakt" aan, maken, n.i. Fransch, omdat het als een onbeleefdheid zou wor- „het stuur richten naar Ant w e r p e n, waar ge- den aangezien Vlaamsch le spreken, mocht er wel 1urende een vijftal dagen de feesten plaats vinden, Bens een Waal aanwezig zijn. die om de twee jaar verbonden worden aan het Taal- Men zal Duitsch spreken als er Duitschers zijn, en Letterkundig Congres. Engelsch ten believe der Engelschen ?maar van de En als men dan moe geluisterd en moe gekeken Nederlanders geen notitie. Die spreken maar Neder- is dan hide men het Vlaamsche land in en leve daar landsch en moest men daar aan toegeven, dan kwam te midden van de vreemdelingen,, wier taal ook de dit misprezen Vlaamsch terug in eere. onze is, wier hart niet minder dan het onze klopt Jonkheer Six heeft nu geanlwoord: wie mijn taal voor het Nederlandsch, die eigenlijk geen vreemde- niet eert, zal ik dwingen haar te eeren, door ze te lingen, maar onze broeders zijn. spreken. Wij hopen, datde wenk zal begrepen worden door Waar de Dietsche tonen galmen, alle kringen die in Vlaamsch-Belgie Nederlanders uit- In de daverende psalmen, noodigen; en wij hopen dat alle Nederlanders dan Waar het forsche krijgsgeschreeuw het voorbeeld zullen volgen van jonkheer Six. Dreunde: Vlaanderen den Leeuw!" wie volgt? Vredesbeweging. Het aantal Nederlanders en stamverwanten in het Internationale Studentenbijeenkomst buitenland, dat zich uit eigen beweging bij het A. i n 1913. N. V. aansluit, neemt steeds toe; bewijs dat ons stre- Zooals men zich herinneren zal, is als een van de ven en werken doordringt en wordt opgemerkt. wijzen waarop het Delftsch Studentencorps zijn lus- Om een voorbeeld te noemen: trum in 1913 waardig zou kunnen vieren, aan de De heer E. de Meulemeester te Crawford ' Florida corpsvergadering een plan voorgelegd tot bijeenroe- (Amerika), vroeg onlangs inlichtingen over ons Ver- ping van een Internationaal Studenten- bond, die hem onmiddellijk verstrekt werden. c ongres. De vorige maand kwam het volgend schrijven in: Als lustrumviering vermocht dit voorstel evenwel „Na kennismaking met de door U gezonden be- geen meerderheid te verkrijgen, hoezeer men overi- scheiden heb ik de eer mij op te geven als lid van rigens het plan sympathiek vond. het A. N. V. met een jaarlijksche bijdrage van f 10.? Dit heeft enkelen Delftschen studenten aanleiding Ik verzoek U om geregelde toezending van het maand- gegeven om eene bespreking te houden met eenige blad Neerlandia." studenten uit Leiden. Men gevoelde in beginsel veel voor een internationale bijeenkomst tot viering van Verbetering der Ned. rechtstaal. de opening van het Vredespaleis, aan- gezien, immers daarvoor toch reeds vele studenten In de laatst gehouden algemeene vergadering der uit Midden- en West-Europa in Den Haag verwacht Nederl. Juristenvereeniging is zonder hoofdelijke stem- kunnen worden merle in verband met de nationale ming het volgende voorstel aangenomen: feestelijkheden. 10. De vergadering draagt aan het bestuur op, een Evenwel dienen de voorwaarden van het welslagen commissie te benoemen, welke een verslag zal lift- overwogen te worden, de kosten geraamd en de brengen omtrent de gebreken der Nederlandsche rechts- inkleeding in hoofdzaak vastgesteld. Men vormde taal en de middelen tot verbetering; daarom een voorloopige commissie van vijf leden, 20. Dit verslag voor rekening der Vereeniging in aan welke opgedragen werd in September a. s., bij de Handelingen op te nemen; de hervatting van de colleges, rapport uit te bren- 30. Voor een en ander beschikbaar te stellen een gen over de genoemde punten. Exemplaren daarvan bedrag van ten hoogste f 1000.? zullen worden rondgezonden aan alle studenten-or- ganisaties inNederland, om zoo mogelijk van de Heemschut en oude meubelen. leden instemming te verkrijgen. Daarna zullen even- tueele plannen overwogen worden en oproepingen ge- Trekt Heemschut zich ook het inwendige van het richt tot buitenlandsche Universiteiten, oorspronkelijke heem, het huis, aan ? Waarcm zou Ab-actis der voorloopige commissie is de heer F. het niet ? Het behoud van schoone oude meubelen D. Pigeaud, voorzitter der Minerva-redactie, Juliana heeft ook zijn waarde. van Stolberglaan 106 te 's-Gravenhage. En nu zouden wij Heemschut willen vragen, of het wel weet ?vermoedelijk weet het dat wel ? Het beginsel dringt door ! dat er voortdurend oude meubelen worden gesloopt om van de stukken namaak-oud te vervaardigen ? Met instemming nemen wij hier over hetgeen het De mode wil b.v. kasten met glazen deuren en 1-1b1. van Antwerpen onder bovenstaanden titel schrijft:wanden boven, laden of een kast beneden. Een zeker Men heeft dikwijls aan de Nederlanders verweten, soort ouderwetsche kabinetten daarentegen is tegen- dat zij de oorzaken en redenen onzer Vlaamschge- woordig niet in den smaak. Zij brengen geen geld nindheid zoo weinig voelen en, dan ook dikwijls, op. Nu worden deze gesloopt, het bovenstuk gaat er door hun houding, wanneer zij in Belgie vertoeven, af, men zaagt een stuk van de laden, om ze een onze stelling verzwakken. schuin afloopend model te geven; men neemt van Op het feestmaal der Royal Yacht Club te Antwer- het bovenstuk versieringen af, die men aan de gla- pen,Zaterdagavond, hoorden wij daarom met vol- zen kast kan gebruiken. En zoo meer. doening de verklaring van Jhr. W. Six. Zoo gaat het met honderden mooie, stemmige ka- Deze verklaarde dat hij tot nu toe steeds in binetten in ons land, en met andere oude meubelen, Vlaamsch-Belgie op feestmalen Fransch had gespro- die voor het oogenblik niet in trek zijn. Onze ken, omdat hij er niets anders hoorde doen door de schrijnwerkers hebben een goeden naam in het bui- Belgen; dat hij echter, als Noord-Nederlander bij tenland; men koopt hier voor tienduizenden tegelijk Zuid-Nederlanders vertcevend, niet wist waarom hij van dat namaak-oud en voert het uit. Waar zooveel loch zijn eigen taal niet sprak en dat hij nu het voor- navraag is ?de binnenlandsche markt is ook van nemen had genomen, voortaan steeds in 't Neder- beteekenis ?begrijpt men, dat de oude, niet alge- landsch te antwoorden op toosten, die hem te Ant- meen gewilde meubelen voor de sloopers waarde werpen in 't Fransch werden gebracht. hebben. Men spreekt hier Fransch uit sleur en slenter, of- Zou het nu net op den weg van Heemschut lig- 184 NEERLANDIA. „sche Bestandteile and ist deshaib fur Deutsche and liefde voor de Vlamingen opwekken, als in ruimen „besonders fiir Niederdeutsche leicht zu erlernen!" kring onder ons yolk bekend wordt, welke alleraar- Over die zelfstandige ontwikkeling van het Neder- digste volksliederen in den laatsten tijd door onze landsch leze men de belangrijke hoofdstukken bij Te taalbroeders gemaakt zijn. Winkel, blz. 23-31. Laten alle Nederlanders en stamverwanten tot ver- Het zou te veel plaats vergers, aan te toonen, dat spreiding van deze zeer nuttige uitgave meewerken. die zelfstandige ontwikkeling van het Hollandsch se- dert de 13e eeuw toen de Hollandsche en Zeeuwsche Een gedenkteeken voor mevrouw A. L. G. steden, de grafelijke kanselarij en schrijvers als Me- Bosboom-Toussaint.*) lts Stoke, het zuiverste Dietsch gebruikten, reeds was begonnen; dat Utrecht in de 14e eeuw volgde, dat in de volgende eeuwen in Noord- en Zuid-Nederland een algemeene schrijftaal in zwang was, die hier en daar slechts kleine ondergeschikte afwijkingen ver- toonde; dat de taalzuivering, onder Brabantschen en Vlaamschen invloed in het laatste kwart der 16e eeuw, het Noord-Nederlandsch als verjongde, en het tot een letterkundige taal van den eersten rang verhief, die weldra in de geheele Republiek haar macht deed ge- voelen. Dat het Nederlandsch vele Duitsche bestanddeelen heeft, is zeker nog eerst te onderzoeken. De tijden van 1340-1425, toen Duitsche invloed op de letter- kundige taal werkte, hebben de volkstaal niet getrof- fen, de taalzuivering van Spiegel en Hooft heeft de taal van gallicismen geschuimd, maar met germanis- men en latinismen bezwaard. Wil men daarin nu de overeenkomst met het Duitsch zoeken, dan kan aan- stonds aangemerkt worden, dat de meeste dier ger- manismen reeds weer zijn opgeruimd, maar dat het onze kantoorlieden zijn, die zich de moeite niet ge- ven het Nederlandsche woord voor het Duitsche te kiezen, welke onze taal geweld aandoen, en met aller- lei nieuwe germanismen verknoeien. Wellicht heeft de schrijver op grond van het kantoormenschen-Neder- landsch gemeend van „viele deutsche Bestandteile" te mogen spreken. Vooral dat „leicht zu erlernen" van onze taal, is fraai; 't is ook slechts een lokvink, want ik weet geen yolk, dat zooveel moeite heeft, om Nederlandsch te leeren als de Duitschers. Dordrecht. J. L. VAN DALEN. Stadhuis te Alkmaar. Wat zou men in Nederland doen? Dit Alkmaarsch stadsgezicht vindt dezen keer in Olympische spelen. Neerlandia een plaats om een bijzondere reden. Het De officieele opening van het Stadion heeft bij den wil den lezer, waar hij ter wereld ook zij, te bin- aanvang van de athletische wedstrijden plaats gehad. nen brengen, dat er in dat stadje, waarvan de vie- De Koning hield, nadat de Kroonprins in het torie uitging, een daad van dankbaarheid wordt voor- Stadion tredende, hem met luider stem daartoe had bereid aan de nagedachtenis van eene Nederlandsche uitgenoodigd, de openingsrede in het Zweedsch. vrouw, die zeev grooten invloed heeft gehad op het Zo las men in de bladen. geheele yolk. Door haar is al wat las in haar tijd, De vraag komt hierbij op : wat zou men in een binnengeleid in 's lands historie. En de liefde iGt dergelijk geval in Nederland hebben gedaan ? ons verleden is door haar, misschien het meest van Natuurlik geen Nederlands gebruiken, maar Frans al onze schrijvende vrouwen, aangewakkerd en be- of enige talen beurtelings, tenzij wij, geleerd door vestigd geworden. het voorbeeld van Zweden, Denen, Hongaren en an- Mevrouw Bosboom—Toussaint heeft recht op een dere kleine volken ten slotte ons nasionaal waardig- blijvende herinnering. En menigeen, die dit leest, zal heidsgevoel terug mochten vinden. waarschijnlijk worden opgewekt om zijn bescheiden P. v. MEURS. of grootere bijdrage te schenken voor dat doel. Of het een borstbeeld of een gevelsteen of een zuil of een bank zal worden, dat is biizaak. Hoofdzaak is dat de commissie voor dit doel steun ontvangt om MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI op waardige wijze haar doel te bereiken. Neerlandia is beter dan week geschrift ook, in staat Nederlan- ders over de geheele wereld op te wekken tot sa- menwerking. Het adres van den penningmeester is Mr. K. A. Een nieuw Nederlandsch Liederboek. Cohen Stuart, Langestraat 74, Alkmaar. Het zou een In de laatste algemeene vergadering der Maat- verblijdend teeken zijn, indien op deze wijze van schappij tot Nut van 't Algemeen is het voorstel van wijd en zijd de bewijzen inkwamen van groote inge- het Hoofdbestuur aangenomen om een tweede V o 1 k s- nomenheid. liederenboek uit te geven? Naar Antwerpen! De commissie van samenstelling bestaat uit Prof. Kalff, Dan. de Lange en Mr. A, Looses. Onlangs bevatle De Kampioen een oproep, dien Er komen een groot aantal Vlaamsche liederen in. we, nu het Ned. Taal- en Letterkundig Congres na- Vooral de Vlaamsche uitgevers en rechthebbenden dert, met instemming overnemen. zeer inschikkelijk. Het boek zal ongetwijfeld meer *) Zie ook het Febr.-nummer van dit jaar b'adz. 32. NEERLAND1A. 183 Een Afrikaansch Weekblad. Uit een brief door den Secretaris der Rotterdam- sche Boeken-Commissie ontvangen, bltjkt dat de ge- Te 'Kaapstad is een nieuw weekblad verschenen, zonden boeken door de studenten van Hope College met name Die V o o r l o p e r. „Dit is het eerste zeer worden gewaardeerd. weekblad, dat ,uitsluitend in het Afrikaans gepubli- ceerd wordt", zegt Ons Land. De politiek van de Derde Nederlandsche Stamdag. Voorloper is „om 'n suiwer nasionale gees aan te wakker onder die inwoners van ons vaderland, 'n ge- De Nederlandsche Stamvereeniging voor de Staten voel 'van respekt vir ons volkstaal en 'n toets op Nieuw-York en Nieuw-Jersey heeft volgens een ons alles, wat verdienstelik is tin ons volksaard en ge- toegezonden aanplakbrief 29 Juni j 1. haar derden skiedenis te bewonder en alle suid-afrikaanse indus- Stamdag gehouden. tries te steun en beskerm." Under de medewerkers 's Middags hadden er Nederlandsche volksspelen vinden wij prof. N. J. Brummer vermeld. plaats voor dames en heeren, meisjes en jongens als: ringrijden, ,mastktimmen,i houtjesrapen, zakloopen enz. Ook werden er wedstrijden gehouden in het hard- loopen en kegelen. De Nederlandsche Sportvereeniging van Paterson voerde gymnastische oefeningen uit en 'a avonds werd een groct concert gegeven door het AMERIKA Nederlandsch Mannenkoor Richard Hol, cnder lei- ding van den heer H. ter Linden. O. m. werden uit- gevoerd Oud-Hollandsche liederen. Het hoofdnummer was „Hollandsch Glorie" van Richard Hol. Het zilveren feest der Ulfilas-club. De Ulfilas Club van Hope College, Holland, Mich., hield 17 Juni haar 25ste jaarlijksche vergadering. INGEZONDEN. De groote zaal was meer dan vol. Ongeveer 1200 menschen toonden hunne belangstelling door deze vergadering bij te wonen; een twee honderdtal keer- den terug wegens gebrek aan plaatsruimte. Dien avond bleek duidelijk, dat de studie der Ne- Slechte voorlichting. derlandsche taal en letterkunde in Hope College en- der leiding van Prof. A. Raap goede vruchten draagt. In Anmerkungen zu Langenscheidts De voorzitter der Club, Mr. B. van Zyl, van New Landkarte von Belgien und den Nie- Kirk, Iowa, hield ,een toespraak, waarin hij o. m. derlanden worden zij, die lust mochten gevoe- zeide: len Nederlandsch te leeren, volgenderwijze ingelicht De Ulfilas Club vergadert elken Maandagavond en omtrent onze taal. voert een programma uit, dat bestaat uit voordrach- Van Belgie heet het: ,,Die offizielle Sprache ist ten,' opstellen, toespraken, enz., die door de leden „die franztisisthe die von 45 % der Bevolkerung ge- worden becritiseerd. Op deze wijze trachten wij als „sprochen wird; 40 % sprechen das Vlamische, das burgers der Ver. Staten ons te oefenen in de de taal „mit dem Deutschen, besonders dem Niederdeutschen, onzer vaderen, die ook in dit land beide op kerke- „grosze Aehnlichkeit hat", alsof de geheele Vlaamsche lijk en wetenschappelijk gebied groote waarde heeft. Beweging sedert 1&31 niets had uitgewerkt, alsof door Want wie kan het tegenspreken, dat Nederland zoo- de drie taalwetten van 1873, 18,78 en 1883 de Ne- wel als andere landen hare meesters heeft gehad en derlandsche taal niet alleen door geheel Belgie als nog heeft, beidein wetenschap en theologie, en dat officieele taal- naast het Fransch erkend is, maar het hoogst noodig is de Nederlandsche taal te ken- ook den ambtenaren en advocaten de verplichang op- nen, zullen wij prof* trekken van hunne werken. gelegd, zich ermede bekend te maken, en zij als leer- Dan ook welk een schat van kennis ligt er niet ver- vak op de scholen is opgenomen! 1) borgen in de Nederlandsche letterkunde. Als wij een Merkwaardiger is nog, dat het Vlaamsch, een zui- blik in het verleden slaan, dan gaan onze gedachten ver Westnederfrankisch dialect, dat alleen wat het onwillekeurig vijf-en-twintig jaren terug en dan zien Westvlaamsch betreft met Friesche bestanddeelen is wij in onze gedachten hen voor de eerste maal ver- vermengd 2) zooveel overeenkomst met het Duitsch gaderd, die deze vereeniging die wij vertegenwoordi- heeft! Misschien zou de schrijver liever wel genet gen, hebben opgericht. hebben, dat het Vlaamsch een Duitsch dialect is, Spr. herdacht den onvergetelijken Prof. C. Does- n. b. een dialect, dat reeds in de 13e eeuw tot een burg, die voor vele jaren onderwijs gaf in de Ne- der rijkste, smijdigste schrijftalen zich heeft verheven, derlandsche taal aan Hope College, Dr. Samuel M. dat een litteratuur heeft, als Been ander ,Neder- Zwemer, secretaris, Albertus Pieters, zendeling in landsch dialect kan aanwijzen. Die overeenkomst met Japan, Pieter Holleman, geneesheer in Chicago, Hen- het Duitsch bestaat dan ook slechts in het brein van ry Geerlings, John Lawa, P. J. Zwemer, die zijn den schrijver, en dient zeker slechts als lokmiddel, leven heeft opgeofferd voor de Arabieren, Henry om Duitschers aan 'het Nederlandsch leeren te krijgen. Hospers, A. Leenhouts, T. W. Muilenburg, M. Os- Van Nederland wordt beweerd, dat het ,,noch jetzt sewaarde, A. M. van Duine, M. Flipse, J. Osse- „in Ostindien, Spanien, Westindien und Siidamerika waarde, enz. „einen bedeutenden Kolonialbesitz... hat." Dat Spa- „Dezen met nog anderen waren de eersi.e leden der nien is bepaald kostelijk, en toont wel de waarde, die Ulfilas Club. Hun werk werd later opgenomen door men aan de „Anmerkungen" van den schrijver hech- mannen als Dr. J. M. van der Meulen van Nieuw- ten kan. York en Rev. H. J. Veldman van de Eerste Geref. Maar de schoonste „Amnerkung" is wel:: „Die Gemeente, die nog iaarlijks de vereeniging uitnoo- „selbstandige Entwickelung der Niederlandischen digt om een genoegelijken avond in zijn hues door „Sprache beginnt erst mit der im Westfalischen Frie- te brengen. „den (1648) vollzogenen Trennung der Niederlande Dit zijn allen mannen, die zich niet schamen voor ,,von Deutschland. Das Niederlandische hat viee deut- hunne moedertaal en die van daag nog trctsch zijn, dat zij leden der Ulfilas Club zijn geweest." Toespraken, voordrachten en een Nederlandsch too- 1) prof dr. J. te Winkel, Oesch. der Nederl. Taal, blz. 32 neelstukje vulden verder den welgeslaagden feestavond. Zie Te als boven, blz. 13. 182 NEERLAND1A, van het S. A. College overnemen. Het zal niet lang In aansluiting met bovenstaande kunnen wij mede- meer duren of Zuid-Afrika zal zijn doktoren geheel delen dat mevrouw Van Gent Ivan de Ned. Zuid klaar maken, en dan „zoo degelijk als ergens in de Afrikaanse Vereniging de tcezegging gekregen heeft wereld". Het gaat alles viug in dat verbazende land. dat beurzen zullen gegeven worden aan twee meis- Het gebouw met de laboratoria is genet docr de jes, die gedurende twee jaren het kunstweven, teke- architekten F. W. en F. Hesse te Kaapstad. Uit nen en ontwerpen van patronen in Holland zullen twaalf ontwerpen werd het hunne bekroond. gaan leven. Deze meisjes zullen in het begin van Augustus paar Europa op refs gaan en gaan stu- Het Hollandsch in Rhodesie. deren aan de Kunstambachtschool voor Meisjes te Rhodesie staat nog buiten de Unie van Zuid- Amsterdam. (De Vriend des Volks). Afrika. Voor dat land bestaat er zelfs op papier geen gelijkheid van de twee talen. De bevolking is er in Nederland en Zuid-Afrika. meerderheid Engelsch van oorsprong en sprake, en wetgevers en regeerders zijn het nagenoeg in hun Uit eene mededeeling van de Nederlandsche Kamer van Koophandel te Johannesburg blijkt, dat op het geheel. oogenblik in de Zuid-Afrikaansche handelskringen in Een wijziging, onlangs in de kieswet aangebracht, hooge mate de aandacht wordt beziggehouden door verlangt nu, dat elke kiezer vijftig woorden in het het bezoek van Sir Owen Phillips, voorzitter van de Engelsch moet kunnen opschrijven. Ons Land roept er schande over. Er is reeds een talrijke Hollandsch Union Castle Steamship Company. Dat de onderhan- delingen van deze maatschappij met de regeering der sprekende bevolking. Voor die imenschen is het een Un:e nog niet afgeloopen zijn, werd beves.igd bij ge- beleediging, dat er van hen geeischt wordt, dat zij legenheid van een onderhoud, dat de secretaris der Engelsch kennen om kiezer te kunnen worden; en die eisch is een beleediging voor de Unie, waartoe Kamer namens het bestuur met Sir Owert Phillips had. Intusschen staat het vast, dat beide onderhande- Rhodesie bestemd is te hooren en die, naar de grcnd- lende partijen er in toegestemd hebben R o t t e r- wet, een tweetalig land is. d a m op te nemen in het aantal havens in Europa, Ons Land herinnert dan tersnede aan den strijd- waarheen de Union Castle Company tegen een uni- kreet van de Engelschen in de Zuid-Afrikaansche Re- form en verlaagd tarief de voortbrengselen van den publiek: Gelijke rechten! Zij wilden kiezer ziin, maar Zuid-Afrikaanschen bodem, inzonderheid mais, zal Engelsch bliiven, ook in hun taal. Hoe passen zij vervoeren. Dit is ongetwijfeld op zichzelf reeds een nu de leuze van gelijke rechten toe! voor den Nederlandschen bandel verblijdend felt. In twee hoofdartikelen, kort na elkaar, protesteert In den loop van het onderhoud was er ook ge- Ons Land. „De nieuwe wet van Rhodesie", zoo legenheid Sir Owen Phillips op" het wenschelijke te besluit het Kaapstadsche Had haar tweede artikel, wizen, dat Nederland weder in het vaarplan der „is een schandaal, een blijk van verachting van de Union Castle Co., opgenomen worde, wat betreft de Hollandssprekende Afrikaner, een belediging voor de op gezette tijdennaar Zuid-Afrika varende stoom- naburige tweetalige Unie en enige wetgeving in Zuid- schepen. Er schijnt axle reden te zijn, om bij toe- Afrika gans onwaardig. Die wetsbepaling mcet ver- komstige nadere regelingen van de genoemde Maat- anderd worden, de grove belediging, ons yolk aan- schappij voor de Nederlandsche haven, welke het gedaan, moet herroepen worden." meest in aanmerking zal komen, gelijkstelling met Het is de oude geschiedenis in Zuid-Afrika. De Hamburg en Antwerpen te verwachten. Engelschen eischen gelijke rechten voor zich, maar Het zal nuttig zijn, wanneer ook van belangheb- bedoelen daar niet mee, dat de Afrikaanders het bende zijde in Nederland stappen gedaan worden ook kunnen eischen. om het bereiken van het beoogde doel te bevorderen. De spin- en weefschool te Bethlehem. Misschien zijn sommige mensen verlangend weer Een Zuid-Afrikaansch heel dhouwer. wat van onze school te horen. Alles gaat nog goed Die Week (Pretoria) vertelt van een begaafd jong en het werk gaat steeds vooruit. Het was moot om Zuid-Afrikaansch beeldhouwer: Sitephanus Johannes te horenop het kongres der 0. V. V. dat waar de Paulus Eloff, kleinzoon en naamgenoot van presi- meeste spinscholen sukkelen met gebrek aan wol, de dent S. J. P. Kruger. De beer Eloff heeft drie jaar President Steyn School altijd genceg wol present krijgt om mee te werken. Het bokhaar is nu geheel te Parijs gestudeerd, bij den Zweedschen beeldhou- wer Edstriim. Hij heeft daar reeds in het Salon ten- op, maar wij leven in de goede verwachting dat in toongesteld. Nu is hij te Pretoria. Een half jaar Augustus vele vrienden ons wat bokhaar zullen sturen. denkt hij daar te blijven. Hij heeft allerlei plannen, Voor de kostinrichting is heel wat nodig, zoals men o. a. om een beeld van den ouden Kruger te ma- begrijpen kan. Er zijn 32 kostmeisjes en dat betekent ken, zooals de Transvalers hem kennen, zittende op lets om die te voeden en somtijds ook te kleden. de stoep van zijn huis in de Kerkstraat. In Euro- Nu is het jammer dat sommige vrienden in de war pa terug, gaat de heer Eloff te Londen werk van geraakt zijn door de oprichting van de huishoud- hem vertoonen. school. Ik heb al horen zeggen: de President Steyn School heeft nu geen ondersteuning meer nodig,, want De Engelsche scholen in den Vrijstaat. het goevernement heeft haar overgenomen. Maar dat is in het geheel niet waar. Men herinnert zich, dat de Engelschen in den Vrij- De huishoudschool, die ook in Bethlehem is, is staat, ontevreden met Hertzog's onderwijswet, waar- een goevernements school en wordt door het goever- bij, meenden zij, het Hollandsch teveel recht kreeg, nement onderhouden, maar de President Steyn School aanstonds vrije scholen oprichtten. Als Engelschen behoort aan de Vrouwen Vereniging en heeft nog hun taal bedreigd achten, weten zij van geen onder- dezelfde hulp en ondersteuning nodig als altijd. Wij werping en zorgen voor hun zaak. Daar moet men zijn niet bevreesd dat de vrienden, nu zij dit weten, eerbied voor hebben. de school in de steek zullen laten. Er wordt veel ge- Sedert is de Vrijstaatsche schoolwet gewijzigd naar schreven en gezegd over opvoeding en cnderwijs, den zin der Engelschen en werden hun vrije scholen over- maar boven zeggen staat „doen", en een zak meel, bodig. De regeering neemt nu de scholen met de aardappels, vuurmaak, goed of wat ook, is een fast- leerlingen over en geeft de gediplomeerde onder- baar bewijs dat de gever het werk der Vrouwen Ver- wijzers twee termijnen lang een betrekking, geduren- eniging waardeert. Met vertrouwen ziet het komite de de welken tijd zij naar een vaste plaats kunnen dingen. giften, die zonder twijfel zullen inkomen, tegemoet. Alles is dus voor de Engelschen naar wensch af- A. H. VAN GENT, Sekr. 0. V. V. geloopen. NEERLANDIA. 181 Voor de jaarlijksche algemeene vergadering wordt den der Afrikaners hier te lande de bijzondere aan- de bovenzaal van de club „De Gezelligheid" het dacht heeft getrokken. meest geschikte lokaal geacht. De heer Bodenstein is nog een jong Afrikaner, Het bestuur dier ins elling staat het bereidwillig of die pas in 1907 te Leiden in de Rechten is gepro- voor dit doel. moveerd. Daarna heeft hij nog een korten tijd te Lon- De order-voorzitter zal een geschikt persoon pol- den het Engelsch Recht beoefend, waarna hij in Zuid- sen om op die vergadering een passende lezing te Afrika in Engelschen staatsdienst trad. houden; de secretaris zal medewerking van het on- Deze benoeming aan de Universiteit te Amsterdam tangs opgericht Philharmonisch orkest vragen. zal zeer zeker een vermeerdering nog van het aan- In de vacature, ontstaan door periodieke aftreding tal Afrikaansche studenten aldaar tengevolge hebben. van Peden, wordt door herkiezing der aftredenden Bodenstein's naam toch is onder de Afrikaners met voorzien. De voorzitter de heer H. P. de Vries zegt, groote eer bekend, cm zijn kunde, zijn wetenschap,- dat hij tot zijn leedwezen het voorzitterschap moet pelijken zin en om zijn ernst als nationaal Afrika- overgeven aan een zijner medeleden, daar zijne be- ner. Ongetwijfeld zullen zich velen om hem scharen zigheden hem niet veroorloven zich met den npodigen en aan hem de kracht ontleenen, die noodig is voor ijver aan de zaak te wijden. De vergadering dringt een klein maar karaktervol yolk, om zijn eigen over- bij den heer De Vries aan, om als voorzitter aan te leveringen tegenover die eener zooveel machtiger na- blijven, deze echter yolhardt in zijn besluit. Er tie ongerept te houden en aan het toekomstig ge, wordt besloten deze aangelegenheid in een volgende slacht over te dragen. Ongetwijfeld schuilt er een vergadering te bespreken. gevaar in een te groote ophooping 'van Afri- Het reeds door de leden van het Dag. Bestuur be- kaansche studenten op een zelfde plek in Holland. sproken plan om in 1913 het eeuwfeest van Neder- Zulk een ophooping toch kan tengevolge hebben, dat lands onafhankelijkheid in de Kolcnie te vieren vindt de aanraking met Hollanders en hun beschaving algemeenen bijval. Besloten werd om, evenals ter ge- wordt tegengegaan. Omgang met ontwikkelde en de- legenheid van de geboorte van Prinses Juliana, bet gelijke stamgenooten hier te lande zou niet anders bestuur der Kolonie mede te deelen, dat de /Wee- dan versterkend kunnen werken voor het gemeen- ling zich gaarne met de leiding der feastelijkheden schapsgevoel. Om die reden ware het gewis te be- zal willen belasten. Men is er van overtuigd, dat treuren, indien aan Leiden een groote aantrekkelijk- Curacao niet zal nalaten het eeuwfeest op waardige heid werd ontnomen voor vestiging van Afrikaan- wijze te vieren. Men merkt op, dat op Curacao nog sche studenten, terwijl het een verblijdend verschijn- een andere plicht rust en wel het herdenken van den sel is dat in Groningen reeds een klein aantal des dag, waarop voor honderd jaren het eiland weer lessen bijwonen. aan Nederland ward overgegeven. In beginsel wordt Hoe het zij, de komst van Dr. Bodenstein, die bin- aangenomen, dat de noodige stappen zullen worden nen eenige maanden is te verwachten, zal een aan- gedaan om ook, het zal in 1916 zijn, dien dag tot loksel te meer zijn voor echte Afrikaners om hum een nationalen feestdag te maken. zonen het grootste deal van hun studietijd in Hol- De secretaris deelt mede, dat hij op zich genomen land te doen doorbrengen, waar de ontwikkeling van heeft een Neerlandia-nummer voor de eilanden St. hun nationaliteitsgevoel het veiligst is. Wij verheugen, Martin, St. Eustatius en Saba samen te stellen en ons dan ook hartelijk over deze benoeming. geeft een algemeen idee, hoe hij het denkt in te rich- ten. Hij hoopt te kunnen rekenen op den steun van alien op Curacao, die de eilanden meer van nabij kennen. De onder-voorzitter zegt hem geschikte platen Een medische faculteit in wording. van de Bovenwindsche eilanden toe. De voorzitter deelt nag mede een artikel voor Neer- De universiteit is er nog niet, maar Kaapstad ver- landia te zullen schrijven over de haven van Cura- sterkt haar aanspraken op de vestiging van de uni- cao in verband met de opening van het Panama- versiteit op haar gebied. Aan het South African Col- kanaal. lege, de hoogeschool te Kaapstad,zijn onlangs la- Ten slotte komt ter sprake de treurige toestand op boratoria voor anatomie en fysiologie geopend. de eilanden Aruba en Bonaire van wege het uitblii- Een leerstoel voor scheikunde heeft men er al se- ven van den regen. Men herinnert aan het Onder- dent 1854; sedert 1903 heeft men er leerstoelen voor steuningsfonds en verzoekt den secretaris de verte- plant- en dierkunde. Zoo kon de voorbereidende stu- genwoordigers op die eilanden aan te schrijven, om die voor de medici, die vender in Europa ?meest van hen te vernemen of er aankiding bestaat voor te Edinburg ?worden gevormd, al ten deee in het Verbond om bijstand te verleenen. Het denkbeeld Zuid-Afrika geschieden. Maar om die voorbereidende is tot nu toe, om de gekweekte rente op het kapitaal studie te volmaken moesten er leerstoelen voor ana- voor dit doel te bestemmen. tomie en fysiologie elk met een laboratorium bij komen. Met een voorschot van de regeering heeft men die laboratoria nu gebouwd en ingericht. En als hoog- leeraren heeft men benoemd dr. Thomson en dr. ZUID-AFRIKA Jolly, hoofd-assistenten aan de universiteit van Edin- burg. Nu zijn wit zoo ver ?aldus bij de inwijding dr. E. Barnard Fuller, voorzitter van den Senaat van het S. A. College ?dat de eerste twee jaren van de medische studie hier zoo degelijk kan geschieden als Een verblijdende benoeming. ergens in de wereld. Deze bewering getuigt misschien meer van zelf- Dr. H. D. J. Bodenstein, die in den laatsten tijd vertrouwen dan van kennis van Europeesche univer- te Bloemfontein een rechterlijke betrekking heeft waar- siteiten, maar voor de voortvarendheid en doortas- genomen, ongeveer overeenkomende met die van sub- tendheid van deze Zuid-Afrikanen moet men toch den situut-officier van Justitie bij ons, is in de afgeloopen hoed afnemen. maand door den Gemeenteraad van Amsterdam be- De studenten voor deze voorbereidende studie zijn noemd tot gewoon Hoogleeraar in het hedendaagsch er al in voldoend aantal: 46. Verleden jaar dus Romeinsch Holiandsch Recht, aan de gemeentelijke toen er nog geen colleges in anatomie en fysiolo- Universiteit aldaar. Dit is een zeer belangrijk feit gie gevolgd konden worden ?s!echts elf. hetwelk, nu Prof. Melius de Villiers te Leiden een Komt de universiteit tot stand, zoo zeide minister dergelijk Professoraat heeft neergelegd, bij de vrien- Malan bij de opening, dan zal zij de medische school 180 NEERLANDIA. het bestuur van het Oranjekruis voorgestelde bestem- ming te geven aan de gelden, welke door Groep Oost en West. Ned. Indie werden ingezameld en overgetnaakt, fen Maakten wij in het jongste Maart-nr. melding van behoeve van de schade veroorzaakt door de s t or in- de verschijning van No. 5 der, door bovenstaande ramp in Holland en Zeeland in het najaar Vereeniging uitgegeven, volgteeks „Staats en parti- van 1911, werd ioedgekeurd. Daar niet alle ant- kuliere betrekkingenl in onze overzeesche bezittin- vangen. gelden zouden behoeven te worden besteed gen", thans reeds kunnen wij No. 6 dier reeks „De tot leniging der schade door die stormrampen ver- ambtenaar bij het onderwijs in Nederlandsch-Indie" oorzaakt, zou het overblijvende gestort worden in het aankondigen. Prins Hendrikfon,ds dat evenzeer en zoo noodig da- Wij doen dat met ingenomenheid. De heer J. Post- delijke hulp verleent bij ongelukken of rampen in ma geeft in het bijna 100 bladzijden tellende boekje het moederland. een volledig overzicht van de voorwaarden, waarop Medegedeeld wordt dat binnenkort een v e r g a- zich onderwijzers(essen) in Nederland aan het on- dering met de afgevaardigden der Af- derwijs in Indie kunnen wijden; van hun werkkring deelinge of zap gehouden worden, waarbij dan aldaar en hunne vooruitzichten bij het openbaar, tevens het algemeene werkplan zal kunnen worden zoowel als bij het partikulier onderwijs. besproken. Voor hen die het plan overwegen naar Indie te De heer Roessingh van Iterson dcet vervolgens gaan is dit een uitnemend boekje; niet alleen dat zij mededeeling van zijne bezoeken aan de afgevaardig- er alles in vinden wat op het onderwijs in Indie betrek- den en overige leden van het Hoofdbestuur en aan king heeft, maar zij treffen er ook nuttige wenken den administrateur, bij wie hij vele blijken van be- en raadgevingen in aan voor de voorbereidingen, langstelling voor de Groep Ned. Indie mocht ondervinden. die aan de reis naar Indie voorafgaan; voorts in de Hij markt melding van zijne bemoefingen voor het bijlagen bepalingen omtrent verloven, pensioenen, be- werfboekje met de heeren Bakhuizen v. d. Brink en zoldigingen en ook leerplannen en opgaven van par- Kooij; vertoont eenige propaganda-briefkaarten, zoo- tikuiiere scholen. Ook zij die zich aan het onderwijs als die bij sommige Afdeelingen in Nederland in ge- voor Inlanders willen wijden, vinden er alles wat bruik zijn, waarop besloten wordt eenige duizenden ze noodig hebben te weten. De heer Postma heeft exemplaren van dat soort briefkaarten voor Indie te zijn boekje practisch ingericht en zijne opgewekte be- doen drukken en die aan de Groepsvertegenwoordi- schouwingen en nauwgezette mededeelingen kunnen gers en enkele ijverige Verbondsleden le zenden. er stellig toe bijdragen velen te overtuigen, dat het Vervolgens deelt de voorzitter mede, dat Mr. Van. bij het onderwijs in Indie nog zoo kwaad niet is, Deventer, die eerlang te Batavia zou verwacht wor- en dat zij er een nuttigen werkkring zullen vinden. den, bedankt heeft voor eene verwe:koming door mid- Voor slechts f 0.25 is het boekje bij de firma Mart. del eener commissie vanwege het A. N. V., maar Nijhoff en aan het Informatiebureau van 0. en W., hoopte t. g. t. eene Groepsbestuarsvergadering te kun- Heulstraat 17 te 's-Gravenhage le bekomen. nen bijwonen. Ten slotte neemt de voorzitter met een hartelijk woord afscheid van het bestuurslid Dr. Broersma, die wegens vertrek naar Nederland zijn mandaat als bestuurslid moet nederieggen. Ned. Antillen Een Technische Hoogeschool in lndie en de Middelbare Koloniale Landbouwschool te Dever ter. Van het Groepsbestuur. De N. Rott. Ct. van 2 Juli (Avondblad C) he- vatte een draadbericht van haar cprrespondent te Ba- 12 Juni 1.1. hield het bestuur der Groep Neder- tavia, meldende de schenking van f 150.000.?aan de landsche Antillen een vergadering ten huize van Universiteitsvereeniging *), door een onbekend con- den onder-voorzitter, den Weleerw. heer R. J. C. sortium, voor de stichting eener Technische Hooge- Wahlen. school. Aanwezig waren de voorzitter de heer H. P. de Dat bericht valt toevallig samen met een schrijven Vries, de onder-voorzitter, de secretaris C. S. Gor- in dat zelfde blad van Dr. R. Broersma, waarin sira J.P.Ez. en de leden L. v. d. Veen Zeppenfeldt, deze wijst op de toenemende behoefte technici H. J. P. Boomgaart en Dr. M. C. Henriquez, ter- voor den landbouw op Java thans reeds, in de Bui- wij1 de heeren Lansberg en Chumaceiro bericht had- tenbezittingen eerlang te verwachten. Dr. B. toont den ingezonden verhinderd te zijn de vergadering bij aan dat de cultures voor de Europesche markt in te wonen. Indie niet meer genoeg hebben aan doortastende man- Nadat de voorzitter de vergadering heeft geopend nen alleen, die den landbouw krachtig en met gezond en de notulen der vorige vergadering waren goed- verstand aanvatten, maar dat noodig is p r a c t i s c h e gekeurd, leest de secretaris het jaarlijksch verslag l a n d b o u w k e n n i s ; daarom juicht hij de op- voor, dat goedgekeurd werd. De vergadering geeft richting van de Middelbare Nederl. Koloniale Land- den wensch te kennen, dat daarin nog zal worden bouwschool te Deventer van harte tce, doch tevens opgenomen, dat het lichtbeeldentoestel in het afge- wijst hij er met nadruk op, dat de cultures op Java loopen jaar zulke uitstekende diensten heeft bewezen. technische kennis vereischen voor hen, die er aan ver- Dat lichtbeeldentoestel werd op Bonaire en in de bonden zijn; voor de bereiding van koffie zijn ma- militaire cantine gebruikt, terwij1 het bijna maande- chines noodig, in de rubber-cultuur speelt de schei- lijks bij de lezingen van den heer C. K. Kesler. kunde een hoof 11.01, een thee-onderneming kan niet hoofd der Hendrikschool, dienst doet. zonder technici, de kinaplanters roepen om een 1,i- Het kasboek wordt aan de vergadering overgelegd, nine-fabriek op Java, en dat de suikerfabricatie zoo- men ziet met genoegen, dat de achterstand gedekt is, wel scheikundigen als machinisten noodig heeft is en de schuld aan het ondersteuningsfonds kan wor- overbekend. Bovendien is overal behoefte aan prac- den betaald. tische bouw- en werktuigcundigen, die de landelijke De voorzi ter deelt mede, dat de K. W.-I. Mail- ondernemingen bij den huizenbouw en den wegen- dienst tegemoet wil komen in de kosten van over- aanleg voorlichten. tocht voor jongejuffr. Boskalion, die met steun der *) Znoals bekend mag worden verondersteld eene vereeniging, Groep in Nederland voor onderwijzeres zal gaan stu- die het stichten eener Hoogeschool in Indie voorstaat en tracht te deeren. vervt ezenlijken. De vergadering aanvaart dit aanbod met dank. NEERLANDIA. 17 ondernemingen worden aangestipt 1). De kolonie Verkort verslag kost nog altijd geld aan het moederland. van de Groepsbestuursvergadering, Op de bananen- en de cacao-cultuur wordt nog altijd de meeste hoop. gevestigd, maar voor het ge- gehouden te Batavia op 23 April 1912. brek aan werkkrachten is tot nu tce geen afdoende Aanwezig de heeren: Steinmetz, voorzitter; Bijlo, oplossing gevonden. Soutendam, Dr. Noordhcek Hegt, Dr . Broersma, „De Nederl. Oost-Indische kolonien nemen snel Roessingh van Iterson en Hazenberg, secretaris-pen- toe in voorspoed en belangrijkheid en schijnen voor- ningmeester. bestemd een zeer voorname roi in de vervulling aan Afwezig de heeren Mr. Dr. Schumann, Dr. Van de behoeften aan tropische producten, in de toe- Lingen en Middeiberg. komst te zullen vervullen." Het opnieluw benoemde bestuurslid Roessingh van Iterson wordt welkom geheeten, de notulen der v o- Aldus eindigt het overzicht in The Financial Times rige vergadering en het jaarverslag worden gelezen ,dat, naar het ons voorkomt, op zeer juis',e gegevens en na eenige wijzigingen goedgekeurd. uit het rapport van de Britsche legatie in Den Haag Bij de behandeling der rekening en verantwoor- is samengesteld. ding met balans over 1911, alsmede van het rapport daarover van de verificatie-commissie, wordt thans besloten de schuld aan het frebelfonds ad f 1350. ? te schrappen, aangezien men niet langer het voorne- Het aandeel van Nederlandsche natuurkun- men heeft, dat vroeger door de Groep ingesteld of digen in den vooruitgang afgezonderd fonds vol te storten. Echter zal voortaan der wetenschap. een jaarlijksche toelage van f 100.?worden uitge- trokken, ten behceve van de K i n d e r-V a c a n t i e- k olonie te Batavia, cf, zoo de behcefte hier- Den 10en Juni j.l. hield de heer M. F. Onnen, toe wordt aangetoond, mede ten behoeve van het leeraar aan de H. B. S. te Semarang, voor de Afdee- frabelonderwijs. ling Buitenzorg van het A. N. V. een lezing over het Naar aanleiding van de besprekingen over het ver- aandeel van Nederlandsche natuurkundigen in den slag der commissie voor de oprichting van N e d e r- vooruitgang der wetenschap. landsche boekerijen en volkOeesge- Spreker bracht in herinnering de statige reeks 'la- zelschappen, wordt besloten eene Regeeringssub- men van Nederlanders, die zich op het gebied der sidie aan te vragen, waarmede o. a. beoogd wordt te natuurkunde hebben onderscheiden en weidde meer komen tot het oprichten van volksleesgezelschappen in het bijzionder uit over leven en werken van Ste- op plaatsen, als b.v. Soerabaja, Magelang, Ban- vin, Snellius, Huygens, Van Marum, Van der Waa:s, doeng, Madioen, Djokdjakarta, Makassar, Padang, Kamerlingh Onnes, Lorentz en Zeeman. Hid deed nit- Medan, Kota Radja en Amboina; de door de com- komen, dat ons yolk, na in de 17e eeuw, een genie missie medegedeelde cijfers omtrent het bestaande yolks- als Christiaan Huygens, den „koning van onze !la- leesgezelschap te Batavia zouden den grondslag voor tuurkundigen", le hebben voortgebracht, in de lee die aanvrage vormen *),. Van het oprichten van Ne- eeuw een geestelijke inzinking ook op dit gebied be- derl. boekerijen o. a. ten behoeve van de 1 ste klasse leefde en in de natuurkunde slechts schit:erde door scholen bij het Inlandsch onderwijs zou voorloopig sterren van den tweeden rang ('s-Gravezande, Brug- nog worden afgezien, omdat de Regeering het op- mans, Musschenbroek), om in de 19e en 20e eeuw richten daarvan welticht zelve ter hand neemt. weer tot nieuwe krachtsontwikkeling te komen. Op Toegekend worden subsidies van f 25.?aan de het oogenblik bekleeden onze natuurkutdigen, ook lichtbeelden-commissie te Buitenzorg blijkens hun aandeel in de tot dusver uitgekeerde en aan Ons Hoilandsch blaadje. Nobelprijzen, onder de geleerden van de geheele we- Besloten wordt lid of donateur te worden voor red een hoogst belangrijke plaats. f 25.?'s jaars van het Studiefonds M i d d e n J a- Spreker merkte nog op, dat de wijze, waarop on- va, van dat voor onbemiddelde leerlin- ze natuurgeleerden aan het wetenschappelijke gedach- gen in West-Java en van het Studiefonds Ko- tenverkeer deelnemen, slechts betrekkelijk zelden een ta Gedang; voorts van de Indische Uni- nationalen stempel draagt. Een gunstig voorbeeld versiteitsvereeniging en van. Boedi heeft de Vlaming Simon Stevin in dezen gegeven,, o.a. Oetomo. door het meerendeel zijner werken in de Nederland- Andere voorstellen tot subsidie cf lid tcetreding sche taal te laten verschijnen. worden nog in beraad gehouden. De leider der vergadering betuigde namens de Op een brief van het Hoofdbestuur, inhoudende de Afdeeling dank aan den spreker, er op wijzende, vraag of Groep Indie wellicht een propagandist dat studien als de zijne van groot belang zijn voor zou kunnen aanstellen, wordt besloten te schrijven het werk van het Verbond, omdatzij een waarde- dat de uitgave voor reis- en verblijikosten, en het salaris voile bijdrage leveren tot de kennis der geestelijke voor een bezoldigden propagandist veel te hocg zou- vermogens van ons yolk. Ons voor oogen te stelien, den wezen, zoodat er van zoodanige aanstelling geen hoe ons yolk zich onderscheidde en onderscheidt bij sprake kan zijn. den opbouw van een internationaal geheel als de we- Naar aanlciding van een door het Hoofdbestuur tenschap der natuurkunde, kan voorts deze beteeke- ontvangen en aan het Groepsbestuur ter beoordee- nis hebben, dat wij worden geprikkeld om a 1 s ling toegezonden schrijven over Indische toestanden, Volk mede te werken ook aan ander scheppend werd geoordeeld dat, na de bestrijding daarvan in werk op internationaal terrein, als b.v. het streven, het April Neer1.-nr. (1911), verdere opmerkingen en verzichtbaar in het Haagsche Vredepaleis. critiek overbodig worden geacht. Voor de Inlanders Een vrij talrijk publiek, waaronder een aantal Eu- en Chineezen in Indie bestaat thans voldoende gele- ropeesche en lnlandsche leerlingen van de Landbouw- genheid om zich de Nederlandsche taal eigen te ma- school en de Veeartsenijschool, woonde de belang- ken. De door de Regeering opgerichte Hollarwlsch- wekkende, door verschillende proefnern;ngen verdui- Inlandsche (Inlandsche scholen der l ste klasse) en delijkte voordracht bij. Hollandsch-Chineesche scholen mogen zich allen in een druk bezoek verheugen. De door tusschenkomst van het Hoofdbestuur, door *). Tot nu toe bestaan alleen volksleesgezeischappen door af- 1) De ziekte in de cacao-aanplantingen had hierbij kunnen genoemd deelingen van Groep N.-I. beheerd, te Batavia, Buitenzorg en worden. Red. Semarang. Red. 178 NEERLANDIA. De beiaardier van Mechelen. Te Mechelen is Jef Denyn, die 1 Jail zijn 25- jarig feest als klokkenist vierde, met veel geestdrift OOST-INDIA gehuldigd. Heel Mechelen vlagtle en zijn hues was vol bloemen. De burgemeester sprak hem toe en las hem een telegram van den Koning voor en een van den Minister van Schoone Kunsten, die hem zijn be- noeming tot ridder in de Leopoldsorde meldde. On- Nederland's koloniale vooruitgang. der de geschenken welke hem werden vereerd was de Jef Denyn-klok, voor hem gegoten en met zijn beel- In The Financial Times van 7 Juni wordt mel- tenis versierd, die de stad in den beiaard zal doen ding gemaakt van een belangrijk rapport over Ne- hangen. derland's handel en scheepvaart gedurende 1910 en 1911, samengesteld door Graaf C. H. Bentinck, ver- De blanke bevolking in Kongo. bonden aan de Britsche legatie in Den Haag. , In dat rapport wordt gezegd, dat de scheepvaart- Uit de statistieke opgaven, verschenen in het laat- maatschappijen in het laatste jaar groote winsten heb- ste nummer van het ambtelijk blad van Belgisch Kon- ben gemaakt, als een gevolg waarvan groote hedrij- go, blijkt dat er op 1 Jan. 1911, 4003 blanken in vigheid in den scheepsbouw heerschte, zoodat de Kongo waren, waarvan 2432 B e 1 g e n, 311 Engel.- binnenlandsche werven niet aan de aanvragen kon- schen (203 in Katanga alleen), 215 Italianen, 197 den voldoen en de aanmaak van verscheidene sche- Portugeezen, 188 Zweden, 121 N e d e r 1 a n d e r s, pen aan Britsche werven moest worden opgedragen. 88 Duitschers, 77 Franschen, 71 Zwitsers, 62 Russen, De twee voornaamste havens, die van Amsterdam en 49 Grieken,, 44 Amerikanen en 148 blanken van 12 Rotterdam worden uitgebreid; de laatste die de be- a ndere nationaliteiten. langrijkste voor de scheepvaart is, heeft vooral den Zou de volksoptelling, zoo vraagt 't orgaan van 't doorvoerhandel voor Duitschland, terwiji Amster- Vlaamsch Handelsverbond, ons niet kunnen aanwii- dam's handel in hoofdzaak door de producten uit zen hoevele onder de 2432 in Kongo verblijvende de Nederlandsche Kolonien bloeit. Die laatste han- Belgen Vlamingen zijn, ? del is in de latere jaren zeer belangrijk toegenomen, zoodat Amsterdam een wereldmarkt van den eersten rang voor koloniale waren is geworden. De handel De Vlaamsche bevolking in Belgie, in copra nam sterk toe en ook de rubber-omzet ver- Het Hbld. v. Antw. bespreekt de in den Moniteur meerderde 1). medegedeelde jaarlijksche bevolkingscijfers en komt tot In het aigemeen \maakten de ondernemingen in de slotsom dat de Vlaamschsprekende bevolking van Oost-Indie, waarin Europeesch kapitaal betrokken Belgie anderhalf millioen meer bedraagt dan de be- is, in 1911 zeer goede zaken; de rietsuiker-prijzen volking, weer moedertaal het Fransch is. waren hoog, door de schaarsche oogst aan bietsui- ker in Europa; in koffie werden ook goede zaken gemaakt; en hoewel de rietsuiker, die vroeger meer Uit ooze Takken. naar Nederland tging om geraffineerd te worden, thans vooral naar het verre oosten en naar Amerika Ant w e r p e n. Dank zij de onverpoosde bemoei- worth uitgevoerd 2), gaven de zoo even gdnoemde ingen van het „legercomiteit" en van den heer hooge prijz'en toch aanzienlijke inkomsten aan een H. Picard kwam, door bemiddeling van den Tak, zeker deel van Neérland's ingezetenen, wat weder een Vlaamsche Soldatenschool tot stand, als te- van gunstigen invloed was op de algemeene wel- genhanger van de ' talrijke Fransche soldatenscho- vaart. len, die in ons land bestan. De toekomende Een van de belangrijkste deelen van het rapport soldaten worden er, met het oog op een al te is dat, hetwelk over de thee-industrie op Java han- leggen examen, dat hun diensttijd kan verkorten, in delt. Aangetoond wordt dat aan de steeds toene- verschillende vakken onderwezen, welke door middel tnende vraag naar goede, gewone, zwarte thee door van het Nederlandsch worden aangeleerd. Het Ge- Britsch-Indie en Ceylon niet meer voldaan kan wor- meentebestuur stelde een lokaal daarvoor ter beschik- den, en dat Java nu iangzamerhand in die behoefte king. Het zal geen betoog behoeven, dat met die in- gaat voorzien. Uit kort geleden tbekend gemaakte richting uitstekend Vlaamschgezind werk wordt ver- statistieken blijkt dat de uitvoer van Java-thee, die in richt, vooral met het oog op de toestanden in het 1890 nog slechts 3.800.000 kilo's bedroeg, in 1910 Leger, dat een nest van verfransching mag worden tot 18.500.000 en in 1911 tot 22,000.000 kilo's steeg. genoemd. Londen en Amsterdam zijn de voornaamste markten Ter gelegenheid van de Conscienceviering heeft de voor die thee, terwijl de uitvoer naar Australie thans Antwerpsche Tak een reeks van 6 prentkaarten uitge- evenzeer stijgende is. geven, onderwerpen uit 6 werken van Conscience In Oost-Sumatra, waar de landbouw-cndernemin- voorstellend. Zij zijn geteekend door A. Ost, van gen, ook met behulp van Britsch kapitaal aanzienlijk Mechelen en werden uitgevoerd in 7 kleurendruk. warden uitgebreid, neemt de welvaart toe. De prijs bedraagt .ft: 0.50 per reeks. Voor 10 reek- Als een schaduwzijde wordt vermeld, dat de loo- sen is de prijs fr. 4.? voor 25 reeksen ft 9.? voor nen, tengevolge van de uitbreiding der ondernemin- 50 reeksen fi: 18.? voor 100 reeksen ft 35.? voor gen, gaandeweg hooger warden 3). 500 reeksen ft 170.?en voor 1000 reeksen ft: 300.? Van Suriname wordt gezegd, dat de voortit/ich- ten daar minder hoopvol zijn, evenzeer als dit met de Britsch West-Indische kolonien, het geval is; de minder goede ' uitkomsten met de bananen-cultuur en in het algemeen de weinige bloei der landbouw- Nederlanders en Stamverwanten, . 1) Hier had nog vermeld kunnen worden dat Amsterdam de we- reldmarkt voor de tabak is. Bevordert de Vlaamsche Beweging door 2) Superieure suiker wordt ook veel naar Britsch-Indie uitgevoerd in Viaanderen Nederlandsch te spreken 3) Dit is geheel uit het oogpunt van een handelsman geredeneerd; voor de bevolking is die toeneming der loonen natuurlijk een oogen- en in Uw briefwisseling met Viaanderen hlikkelijk voordeel; hoewel die toch vooral ten goede komt aan de ingevoerde werkkrachten, Chineezen en Javanen buiten hun eieen het Nederlandsch te gebruiken. land. Red NEERLANDIA. 177 Het Gentsch A Capella-koor. In feen vorig nummer van Neerlandia werd mel- VLAANDEREN ding gemaakt van de schitterende overwinning, die de Rotterdamsche Orchestvereeniging Symphonia bij den internationalen muziekwedstrijd der stad Parijs behaalde. We verzuimden toen te gewagen van een even roem- rijke overwinning door onze Vlaamsche stamgenooten Consciencefeesten. behaald en wel door het Gentsch A Capella-koor van den ten onzent ook gevierden zanger en toondichter Overal in Vlaanderen, in groote zoowel als in Ernie! Hullebroeck. kleine steden, wordt de honderdste geboortedag van In de hoogste afdeeling (uitmuntendheid) gemeng- Conscience herdacht. Het schifterendst zal dat echter de koren waren 8 mededingers uit Frankrijk, Enge- gebeuren te Antwerpen, waar de schrijver den 3en geland, Denemarken en Belgie. December 1812 het iicht zag en waar hij ook den Het Gentsch A Capella-koor heeft met algemeene 16en September 1883 op koninklijke wijze werd ter stemmen den eersten prijs behaald (5000 fr.) en de aarde besteld. Onder de verschillende feestelijkheden heer Hullebroeck bekwam den bijzonderen prijs der zullen die, welke officieel door de stad worden in- bestuurders. Gentsche a Capella-koor van Em. Hultebroeck. gericht, wel de schitterendste zijn. Het voornaamste Aan deze mededeeling moge nog toegevoegd wor- punt van het programma zal de optocht zijn, voor- den, dat de heer Hullebroeck in Rome veel bijval stellende tien onderwerpen gekozen uit de werken gevonden heeft toen hij in de Paaschdagen aldaar van Conscience; daarvoor heel! de stad tien ver- voor den Vlaamschen Studiekring Jan Ruysbroeck eenigingen aangeduid. Die onderwerpen, symbolisch optrad. opgevat, worden uitgewerkt door kunstenaars, beeld- De Vlaamsche Hoogeschool geeft een aardige her- houwers, schilders, letterkundigen, architecten, opdat innering aan dit optreden. alles zoo getrouw mogelijk zou weergegeven worden. Als toegiftje zong de heer Hullebroeck een zijner Een bijzondere groep zal de verheerlijking van Cons- laatste liederen: cience voorstellen. Men weet door de Rubensfeesten, ,,Wij Willen", gedicht van L. Lambrechts: door het Landjuweel, door den Van Dyckstoet, en tal De Vlaming heeft geen hoogeschool! van andere optochten meer, dat Antwerpen de eigen- Dat duldt hij, hij alleen op aard, schap bezit om prachtige stoeten in te richten. Hij alleen! Ook deze schijnt voor de vorige niet te zullen on- Maar sprak hij onvervaard: Ik wil er een! derdoen. Geen moeite en kosten worden gespaard Ik wil! verstaat Gij mij ? Ik wil! en de uitbeelding van de onderwerpen zal zoo vol- De Vlaming had een Hoogeschool! ledig mogelijk zijn. Sommige groepen zullen, buiten de paarden en wagens, uit verscheidene honderden Mgr. Janssens, voorzitter van den Vlaamschen Stu- personen bestaan. diekring, zegde luidop: Mooie melodie!, waarop De optocht zal driemaal ui'gaan, n 1. den 1 len, Dr. G. Brom, directeur van het Ned. Hist. Instituut, 15en en 18en Augustus a. s. Den 15en wordt hii in vertegenwoordiger van het A. N. V., onmiddellijk uit- oogenschouw genomen door de koninklijke familie, riep: En mooie woorden, Monseigneur! die alsdan haar „blijde intrede" te Antwerpen doet. Toen kwam er aan het applaus bijna geen einde. 176 NEERLANDIA. Or oni ri g e n ( Jongel.-Afd.). Maar niet alleen den uitvoerenden, Mk velen schep- Deze jeugdige Afdeeling heeft haar eerste jaarver- penden kunstenaars kan groote lof gebrachtworden. gadering gehouden 5 Juli j.l. De heer Van Ommen- Noemen wij uit het geheugen, eenige jongeren. kloeke, secretaris der Afdeeling van ouderen, hield Wij gelooven nog zeer veel te molten verwachten van: een rede over de Gilden, die met veel belangstelling Willem Andriessen, P. C. van Anrooy, Henriette van gevolgd werd. 'Daarop werd het jaarverslag uitge- den Brandeler, Hub. Cuypers, Cornelis Dopper, Sem bracht, waarin de heer Stoit Dyck, de aftredende Dresden, Jan van Gilse, Jan Ingenhoven, F. Koe- voorzitter, de beste wenschen voor de Afd. uitsprak. berg, Kor Kuiler, Carl Oberstadt, Isr. Olman e. a. Het overige gedeelte van den avond werd gevuld Volkomen terecht leweert Mengelterg, meermalen met muziek en voordrachten door de leden. in Duitschland, muziekfeesten te hebben bijgewokInd, Het bestuur van deze Aideeling is thans als volgt die de vergelijking met dit Hollandsche niet kon- samen esteld : den doprstaan. P. Boutje, voorzitter; Zijn onze uitvoerende mej. T. Westerhuis, 2e kunstenaars reeds over- voorzitster; W. Hoving, al met eere bekend, secretans; Annie Boon, onze Hollandsche toon- 2e secretares; mej. dichters ?en dien Aaf Boon, penning- gold vooral en in de meesteres; mej. H. E. eerste en voornaamste plaats, dit feest ?kun- Furda en de heer H. Egging, leden der Boe- nen nog niet bogen op ken-Commissie. de waardeering die hun toekomt. Gedeeltelijk eigen Het Nederlandsch schuld ? Zijn er onderdevelen muziekfeest. nog niet te veel: „Hol- Ingeleid werd het landers die componee- feest op 25 Juni 1912. ren" en die toch nog in den Stadsschouw- geen „Hollandsche burg, met een schitte- componisten" zijn ? rend geslaagde opvoe- Kunnen ze niet inzien ring van Vondel's 0 ij s- dat eigen kunst brecht door „Het slechts denkbaar is in Tooneel", directie W. vereeniging met eigen Royaards; en met de taal ? even schitterend ge- Begrljpen ze niet, dat slaagde uitvoering van ze, evenals o.a. de de daarbij geschreven groote bouwm eester muziek van A. Diepen- H. P. Berlage. van brock; en besloten voren of aan moeten werd het op Maandag (willen) beginnen en 1 Juli 1912, eveneens allerminst moeten in den Stadsschouw- voortbouwen op ?of burg, met De Drie naipen ?wat muzi- Kaboutertjes van kaal uitgebloeide vol- mej. H. v. Tussenbroek keren te voorschijn en De Doge van brengen ? V enetie van Johan Men bedenke wel, Wagenaar. Daartus- dat van den scheppen- schen werden drie den kunstenaar het wel uitvoeringen gegeven en wee van een land in de groote en twee afhangt en dat van in de kleine zaal van alle kunsten de muziek het Concertgebouw. Willem Mengelberg. die is, welke het meest Het is ondoenlijk al onmiddellijk tot het de werken die werden hart spreekt. uitgevoerd te bespreken, daar de programma's z(56 over- Mengelberg hoopt over vijf jaar, wederom een rijk ?om niet te zeggen overladen ?waren dat een om Nederlandsch muziekfeest te kunnen geven. We ho- half acht begonnen concert eerst te halft waalf geeindigd pen het met hem en gelooven met hem in de bezie- was. ling en geestdrift vanons, fang geslapen hebbend, Evenmin is het de bedoeling een kritisch verslag maar thans, op elk gebied met jonge, heerlijke kracht te geven; wat niet uitsluit, dat met bewondering ge- opbloeiend vaderland. sproken kan worden over wat bewondering verdient. BERNARD ZWEERS. Zoo zij dan het eerst genoemd de man wiens beef- Amsterdam. tenis bij dit verslag prijkt: Willem Mengelberg. Wat die man, ten zooveelsten male, bewezen heeft te kennen en te kunnen grenst aan, het wonderbaar- Vorm voor uiterste wilsbeschikking. lijke. Onbeduidende werken west hid dragelijk te ma- lk vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond ken en onberispelijk zoo te doen uitvoeren, dat som- migen de schoonheden nagenoeg uitsluitend aan de te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd uitvoering toeschreven. bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. Naast Mengelberg hebben vele andere uitvoerende 1907, nommer 89, de som van kunstenaars, zoowel op vokaal als instrumentaal ge- gulden, uit te keeren binnen bied, voortreffelijke dingen gedaan. Zeer in 't bijzonder moet H. J. den Hertog worden maanden na mijn overlijden, vrij genoemd; de onvolprezen leider van de kinderkoren. van alle rechten en kosten. NEERLANDIA. 175 0 Z 0 0 - w V N V 0 0 0 ?. 174 NEERLANDIA. Naar verschillende uitgevers verzekerden, wordt de De toestand der financien is niet ongunstig, maar invloed van het B.-C.-werk in Z.-Afrika door hen dringt Loch tot voortdurende waakzaamheid. reeds merkbaar gevoeld; hun debiet steeg aanzien- Het opgewekt verslag eindigt met een beroep op lijk en ook de consulaire verslagen gaven den stel- de talrijke vrienden en hen, die het zullen worden. ligen indruk, dat 't Hollandsche boek alle zwart- gallige berichten daaromtrent ten spijt ?meer en meer een ?zij 't ook nog bescheiden ?plaats ver- Aan den vooravond van de Algemeene Vergade- ring van de Vereeniging ter behartiging van de be- overd heeft en jaarlijks flank vooruitdringt. langen des Boekhandels, 8 Juli j.1., hield Dr. W. van Daartoe heeft ook medegewerkt de met veel zorg Everdingen, le secr.-penningm. van de B.-C. te Rot- bewerkte catalogus van de „Dr. Van Everdingen- terdam, een voordracht te Amsterdam, voor de leden A. N. V.-Boekerij" te Bloemfontein, waarvan het be- stuur indertijd door President Steyn aangewe- dier Vereeniging, die in vrij grooten getale waren op- gekomen, over de B.-C. Het was de eerste maal, dat zen zich voorstelt, dat de bestemming zal wezen: „personen in Afrika behuipzaam te zijn in het sa- die beide lichamen met elkaar officieel in aanraking kwamen. De spreker vond een aandachtig gehoor en menstellen van een bibliotheek van Hollandse boeken, of de keuze te vergemil&eliken bij het zoeken naar beantwoordde na afloop zijner toegejuichte rede ver- schillende vragen, die hem door de leden gedaan goede Hollandse lektuur, geschikt voor Zuid-Afrika." werden. Ook aan de Holiandsche u i t g e v e r s wil de Com- missie met haar catalogus den weg wijzen. De 59 uitgevers in Nederland, die sedert 1908 belanoloos tot de stichting van deze boekerij hun medewerking verleend hebben, kunnen derhalve met voldoening op NEDERLAND hun daad terugzien. Het bestuur bestaat uit 7 leden, waarvan 3 Afrikaners en 4 oud-Nederlanders, onder- wijzers, onder wie onze correspondent in den Oran- je-Vrijstaat. Voorzitter is ds. W. Postma. Deze insteliing mag beschouwd worden als een eerste welgeslaagde proeve om stelselmatig en onder Schoolplaten van Onze Vloot. leiding van ervaren, bekwame en deskundige mannen Reeds op velerlei wijze heeft de nog slechts eenige 't Hollandsch boek in Z.-Afrika bekend te maken. jaren bestaande Vereeniging Onze V loot belang- De verzending van kisten boeken naar opleidings- steliing gewekt voor onze weermacht ter zee. scholen voor Inlandsche ambtenaren en onderwijzers Van de Afdeeling Haarlem is het denkheeld der in de Oost werd voortgezet. Ook 't Opvoedingsge- schoolplaten met voorstellingen aan onze marine ont- sticht van Joh. van der Steur te Magelang werd leend 'uitgegaan en zij heeft met haar eerste reeks weer voorzien. Het Groepsbestuur van 0.-Indie werd zulk een bijval gehad, dat tot de uitgifte van een gesteund in 't verspreiden van afleveringen van ver- tweede is besloten, die binnenkort verschijnen zal. schillende maandschriften om deze ter kennis van De heer H. M. van Bemmelen, administrateur van Afdeelingen en leden te brengen, ten behoeve van het Schoolplatenfonds (Jansweg 42, Haarlem) schrijft leesgezelschappen en dergelijke instellingen. Deze zen- te recht overtuigd te zijn, „dat voor het aankweeken din en werden zeer gewaardeerd. van liefde en belangstelling voor de marine bij de De Openbare Boekerij op St. Eurtatius kreeg een jeugd geen beter propagandamiddel bestaat dan aan- welkome aanvulling. trekkelijke platen. En de jeugd brengt deze belang- Volksleesgezelschappen, zooals de Afdeeling Bui- stelling thugs weder op de ouderen over." tenzorg die gesticht heeft, ontvingen een goeden voor- De vier nieuwe platen stellen voor: raad geschikte boeken. De Nederlandsche boekerij der 1. H. M. Pantserschip „de Zeven Provincien", Afdeeling zelve eveneens. In de Batakianden geschied- 2. H. M. Torpedobootjager „Fret". de dill met de Hollandsche-Bataksche school te Ta- 3. H. M. Onderzeeboot No. 2. roetoeng. Ten slotte in Suriname met de Melaatschen- 4. Een gewapende sloep. Inrichting Groot Chatillon. Aan ideze vier gekleurde platen op stevig karton Ten opzichte van Belgie zegt de secretaris: geplakt (51 bij 63) wordt nog toegevoegd een vijfde „Wij blijven tevens bedacht op 't ondersteunen piaat (ongekleurd) zijnde de vergrooting van de van die plaatsen, waar de wakkere secretaris van photografische opname van H. M. de Koningin met Groep Belgie, onze vriend H. Meert te Gent ?die Z. K. H. Prins Hendrik en H. K. H. Prinses Juliana zoo volkomen de behoefien ?van zijn land kent en te midden van de bemanning van H. M. Pantserschip van wiens bewonderenswaardige werkkracht en wils- „Jacob van Heemskerck". kracht wij bij ons bezoek aan zijn woonplaats zulke Een boekje, inhoudende de verklaring, wordt kos- doorslaande bewijzen gekregen hebben ?het raad- teloos aan de koopers verstrekt. zaam oordeelt. Bijgaande afbeeldingen geven een goeden dunk van Fransch-Vlaanderen ontving onze boeken eerst te de platen. Zerkel en daarna te Gr. Synthe, waarheen Pastoor Het geheele stel is voor leden van „Onze Vloot", Descamps vertrok. Wij blijven ook dezen strijdvaar- gemeentebesturen, schoolhoofden en onderwijzers ver- digen taalbroeder met genoegen steunen." krijgbaar tegen den zeer geringen prijs van f 2.40, Verzonden werden in het geheel 81 kisten, maken- vermeerderd met f 0.40 voor verzending. de met de vorige een totaal van 904. Voor Z.-Afrika waren van die 81 bestemd: 37 kisten; voor Zeemans- huizen: 4; de overige &gen naar 0. en W.-Indie, Van de Afdeelingen. den Congo, en Nederlandsche Vereenigingen en Ko- lonies. Alkmaar. Reeds werden in 1912 weer 31 kisten verzonden, Als penvoerder dezer Afdeeling is opgetreden tie waaronder 12 voor Zeemanshuizen. heer A. A. van Rijnbach, leeraar in de Ned. taal en Van den staf in 't boekenhuis, wiens ijver ,en letterkunde aan het Gymnasium. nauwgezetheid om de Commissie voortdurend bij te staan bijzonder wordt geroemd, vertrok het zeer ge- waardeerd lid, mej. W. Maas, als onderwijzeres naar Enschede. Wiinberg, Kaap. Het adres van den penvoerder dezer Afdeeling, In 't Boekenhuis hielden de heeren Van Everdin- den heer H. C. van Heerikhuizen, is thans Ripper- gen en Griss de leiding bij den arbeid. dastraat 13, Enschede. NEERLANDIA. 173 zij voor die taak over hebben: zonder hen ware deze arbeid onmogelijk ?of zeer kostbaar! Het aantal consulaire ambtenaren, met wie voor Boeken-Commissie deze rubrieken briefwisseling wordt gevcerd is ge- stegen tot 98. Zij alien kregen of krijgen een plak- kaat, waarop de plaatsen vermeld staan, waar de boekerijen gevestigd zijn. Adres van den ten Secretaris- Adres van het Boekenhuis: Om vooral dit deel der taak op min of meer aan- Penningmeester : 63 Van der Duynstraat, trekkelijke manier bekend te maken in ans eigen land, 244c Mathenesserlaan, Rotterdam. is in 't najaar van 1911 de bekende foto-kaart met Rotterdam. adressen, afbeeldingen enz. vervangen door een gell- lustreerd boekje,, een werfboekje, dat ?uitvoeriger Uit het jaarverslag 1911. dan de kaart ?over de B.-C. verhaalt en uitstekend II (Slot). geschikt bleek voor 't does: leden te werven en boe- ken en tijdschriften los te krijgen. Bij Linke geallen Na de algemeene inleiding, die in het Juli-nr. ver- op voordrachtsavonden en daarbuiten verspre;d, was kort werd opgenomen, brengt het verslag allereerst de eerste druk in eenige maanden uitgeput: dezer da- hulde aan mej. Dr. H. C. H. Moquette, die wegens gen verscheen de „tweede, vermeerderde druk." Al drukke bezigheden ontslag vroeg als lid der Com- deze hulpmiddelen, boekjes, jaarverslagen enz. zijn missie. Bijna van den aanvang of was me). Moquette op aanvraag kosteloos aan het kantoor te verkrijgen 1). voor de B.-C. werkzaam, den langsten tijd als pen- Naar Zuid-Afrika bleven de zendingen voortdu- ningmeesteresse. De Commissie bestaat nu uit: Ko- rend doorgaan. De voordracht over de werkzaamhe- lonel J. B. Verhey, voorzitter; mej. A. van Zelm van den ten behoeve van dit land, door Dr. Van Ever- Eldik, 2e penningmeesteresse; J. J. Gress, 2s secretaris; dingen gehouden in Januari van dit jaar op de Alge- Dr. W. van Everdingen, 1e secretaris-penningmeester. meene Vergadering der Zuid-Afrikaansche Studenten Tienmaal werd laatstgenoemde in de gelegenheid in ons land (de „Sasvin")te Amsterdam, had voor gesteld door een voordracht het werk der B.-C. toe den spreker dezelfde bekoring als die in Belgie ge- te lichten. Grootendeels door deze voordrachten steeg houden: ook hier vond hij een meer dan belangstel- 't getal der Begunstigers (leden A. N.V.) van 110 (in lend gehoor: zeer vele van de, aanwezigen kenden 't vorig jaarverslag), tot 179; dat der Bijdragers (niet- de Commissie reeds alvorens hier te komen, door- leden A. N. V.), van 30 tot 53. Bovendien werd door dat bij predikant, bestuursiid van een Debatsvereeni- de plaatselijke bladen uitvoerig verslag van de voor- ging of onderwijzer een A. N. V.-boekerij gevestigd drachten gegeven, werd tderhalve het werk ?en was, zoodat allerwegen van het groote nut, dat de- dat van het A. N. V. in 't algemeen veel meer ze boekerijen stichten, werd gewaagd. bekend, kreeg de B. C. talrijke pakken en kisten boe- De correspondent te Stellenbosch, Prof. Dr. E. C. ken ten geschefnke of de toezegging ervan. Afzon- Godee Molsbergen, keerde niet naar Z.-Afrika terug, derlijk vermeldt het verslag de voordrachten in Zuid- zoodat die plaats openkwam. Dank aan den afgetre- Nederland. „Dadr, i n den strijd, zoo schrijft Dr. Van dene, voor de moeite, die hij daar genomen heeft ge- Everdingen, voelden wij zelven 't best, hoe ons werk durende vele jaren! De heer Van Gent, correspon- een geduchten steun geeft aan onze taalbroeders en dent voor den Vrijstaat, kwam in 't verslagjaar met was de geestdrift heerlijk om aan te zien!" verlof naar Nederland en ook met hem en zijn wak- Het getal Zeemanshuizen, kolonies enz., waarmede de here vrouw had de B.-C. 't genoegen besprekingen te B.-C. in betrekking komt, breidt zich voortdurend houden. In Transvaal bleven de heeren Jan F. E. uit, een heuglijk feit, maar dat aan de administratie Celliers en W. Hovy, te Pretoria en Carolina woon- en expeditie al hooger eischen stellen gaat. In 1911 achtig, de belangen met groote welwillendheid behar- kwamen de volgende adressen erbij : Pweto, Elisa- tigen. Mej. Annie de Klerk te Driefontein, in Natal, beths'ad en Leopoldstad, alle in Belg. Congo; Hol- ving aldaar haar taak als correspondente aan. Zij land, Oberhausen, Buenos Aires, Grand Rapids, Ze- vooral lvindt een terrein, waar nog veel te ontgin- nith (Dacota), Gronau, Rio Cuilo (Port. W.-A.),, nen is. Reeds bleek herhaalde malen den invloed van Flensburg, Uasin Gishu (Br. 0. A.), Crefeld, South haar optreden. Shields, Bassora,Koweit, ,Maskate en Christiania. Een belangrijkl feit was de verzending van een Tot heden Belgie en Nederl. Indie meegerekend -- keur van Hollandscheprentenboeken, liedjes voor volgden in 1912 daarop reeds: Toronto, Glasgow, kinderen, spelen enz., die op verzoek van mevr. E. Goch, Southampton, Harburg, Rendsburg, Cuxhaven, M. C. Loopuyt—Maas te Kaapstad op 't einde des Odessa, Aberdeen, Bremen, Bremerhaven, Stralsund, jaars in gereedheid gebracht werd. Vele uitgevers Kalmar, Piraeus, Leith, Aruscha (D. O. A.), Barce- hadden daarvoor geheel of gedeeltelijk belangeloos lona, Londen, Montreal, Rouxville (0. V. S.), Gent, van hun mooiste uit avers afgestaan en zoo werd Dortmund, Weltevreden, Kiel, Rosario de Santa Fe, mevr. Loopuyt in staat ges.eld Engelschen en Afri- Bloemfontein, Meester Cornelis, Ermela (Tr.), Em- kaners te toonen, dat ook op dit gebied ons land merik, Padang, Pandjang, Brisbane, Bandoeng, Syd- gerust de vergelijking met andere kan doorstaan. ney (N. S., Can.), Hamburg, Cappellen (Belgie), ? Een tentoonstellmg van de meer dan 300 stuks rijke te zamen 230 adressen. verzameling wordt nu op tal van geschikte plaatsen De buitengewone vermeerdering van 1aantal Zee- in Z.-Afrika gehouden om voorai „het land" in de manshuizen werd veroorzaakt door een nieuw verzcek gelegenheid te stellen met onze prentenboeken enz. aan Z.Exc. den Minister van Bnitenlandsche Zaken, kennis te maken. De prijzen der boekjes zijn daarbij om tal van Consuls uit te noodigen zich te verge- opgegeven, zoodat ook hierin de B.-C. wederom voor wissen, of er geen aanleiding was met zendingen aan den Hollandschen boekhandel en de uitgevers op- te vangen. Een stroom van nieuwe adressen vloeit komt, aldus tevens de belangen van onze taal be- sedert het kantoor binnen! Over de medewerking van hartigend 2), het Departement wordt zeer geroemd. Evenzeer over de door de Consuls betoonde hulpvaardigheid. 1). In den trant van de bekende diagrammen ?de 2 platen, die te Brussel voor 't eerst te zien waren ?is een nieuw groot De geregelde verzending van dagbladen, maand- plakkaat vervaardigd 1.75 breed en 0.70 hoog, dat met in kleuren schriften, gelegenheidsboekjes, kalenders enz. kon ook geschilderden kop en dito inieeling der rubrieken, tot titel voert : dit jaar ongestoord plaats vinden. Maandelijks wordt „Wat zijn de werkzaamheden der Boeken-Commissie ?". Zoodra hiervan afdrukken gemaakt worden, zijn deze in beperkt getal, tegen hiervoor een scm van meer dan f 40.?alleen aan betaling, beschikbaar voor afdeelingen en belangstellenden. vracht uitgegeven. Al den vrienden, die deze zendin- 5). Reeds ontving de B.-C. dezer dagen voor den boekhandel gen mogelijk maken, wordt hartelijk dank betuigd een vrij aanzienlijke bestelling, waarbij niet minder dan 15 uitgevers voor hun moeite en tijd, ook voor de kosten, die betrokken zijn. 172 NEERLANDIA. de hoog opgestapelde koolen, die van Amager wor- Prof. De Groot te Berlijn. den verzonden naar Rusland, Duitschland, niet het minst naar Amerika. Aran de Vossisehe Zeitung is het volgende ontleend: „Voor den nieuwen gewonen hoogleeraar in de Overal zag ik oud-Holland, het merkwaardigst ze- ker in St.-Magleby, ook nog in onzen tijd Old-Hol- Chineesche taal, geschiedenis en letterkunde aan de Universiteit te Berlijn, den geheimen regeeringsraad land genoemd! Hoe voelde ik mij ontroerd, bij al Prof. Johan Maria de Groot, vroeger te Leiden, is die oud-Hoilandsche indrukken toen ik de kerk van St.-Magleby, de oudste van Sjaelland, binnenfredend, nu een eigen Sinologisch seminarie ingericht. Tot dusver was de sinologie s'echts door een buitenge- het bewijs vond van de 300 Hollandsche tuinders die woon hoogleeraar, wijlen Prof. Dr. Grube, aan de Christian II, op den wensch van zijne minnares, het Universiteit te Berlijn vertegenwoordigd. Door de op- Hollandsche „Duveke", naar Kopenhagen liet komen richting van een seminarie onder leiding van de eer- en die het eilandje Amager hebben gemaakt tot den ste autoriteit op dit gebied, belooft de Hoogeschool tegenwoordigen groententuin van Denemarken's hoofd- te Berlijn een middelpunt van de Chineesche oud- stad. heidkunde te worden, terwijl tot dusver de Neder- Nooit zal ik vergelen de oud-Hollandsche gast- vrijheid, waarmede mij de predikant van het Luther- landsche en vooral de Amerikaansche universiteiten in dit opzicht de leiding hadden en zelfs Duitsche sche kerkje ontving. Wat ik in dit kerkje vond is ze- sinologen van aanzien naar Amerika moesten ver- ker de aandacht waard van elken oudheidkenner, el- huizen." ken historicus, die nog eerbied voelt voor de dege- lijke oud-Hollandsche kunst: de houten predikstoel van 1614, rijk en kostbaar gesneden, met kleuren en Nederlandsche werklieden in Duitschland. beelden zoo frisch en gaaf, als waren ze gisteren eerst aangebracht! Hce schoon en hoe degelijk toch Onder den naam „Vaderland" is ?naar De Stan- was oud-Hollands kunst! Dit bleek ook uit de be- daard meldt ?eene Vereeniging opgericht tot behar- zienswaardige brcnzen kerkkrocn, uit de 17e eeuw, tiging van de belangen van de Protestantsche Neder- die mij aan de moderne modellen herinnerde. En landsche werklieden in Duitschland. met nog meer overredingskracht sprak het oud-Hcl- Het bestuur bestaat uit de heeren ds. C. L. F. van landsch uit dien schijnbaar nog pas gebruikten, rocd- Schelven, predikant te Wageningen, voorzitter; Mr. houten offerbak met zijn opschrift: „Dit is de Erme A. W. van Beeck Calkoen, oud-Gedeputeerde der pro- Back, Geeft zoo word du gegeven", ook uit den vincie Utrecht,. te Utrecht; Mr. Alex. Baron van langwerpigen houten collectebak, waarmede tot 1860 Heeckeren van Kell, burgemeester van Ede, lid der een jongen na den kerkdienst rondging, die 't op- Staten van Gelderland; Mr. Dr. F. A. C. Graaf van schrift droeg: „Van Jan Chrelissen and Hariche Jans- Lijnden van Sandenburg, lid van de Tweede Kamer, sen, 1659. Gott geve ons den ewigen Frede". Gedeputeerde van de provincie Utrecht, te Neerlang- Na al die antieke merkwaardigheden toonde mij broek en Mr. A. J. van Schelven, advocaat en lid van den Gemeenteraad te Rotterdam, secretaris. eindelijk de eerwaardige predikant het kostbaarste van het kostbare van al die oud-Hollandsche, bier be- In 1910 werd eene Vereeniging opgericht ter he- waarde curiositeiten, en wel de schoongedreven zil- hartiging van de maatschappelijk-stcffelijke belangen veren kanne, waarop ik zonder eenige inspanning, van de R.-Katholieke Nederlandsche werklieden in duidelijk las: „Aan de kerke van Hollanderdorp, op Duitschland. 't land Amak, heb ik met mijn gemind, geliefd Frouw Uit Sjanghai. Charlotto Christiaan, den Heere Godt ter eere, en de ,gemeente alhier tot Gebruik en Zirat op 't Al.- Uit een China-brief in het Soerabaiasch Handels- taer, deze wijnkanne vereert. Gegeven den XXIV De- blad van 20 Mei: cember MDCCXXX, Jacob Hummer." Daarna volgde Dat de troebelen in China zulk een langen tijd dit vierregelig dicht: duren is niet bijzonder aangenaam voor de officieren „Komt niet hier als onbereyd en de bemanning van den kruiser „Holland", die Dat kost uwe eige zaligheid. zich sedert den 4den November van het vorige jaar Maar eet en drink in den gelove te Sjanghai bevindt, am, zoo het noodig mocht zijn, Zo neemt y God in zijn vertrouwe!" de Hollandsche belangen in bescherming te nemen. Toen ik met warmen dank van mijn Lutherschen In den eersten tijd amuseerde men zich wel in het geloofsgenoot, den gastvrijen evangeliedienaar af- prettige, vrije Sjanghai, maar ook het genoegen kan scheid nam, schonk hij mij tot aandenken aan mijn somtijds „taai" worden, en velen verlangen dan ook bezoek) vier briefjes met de volgende opsohriften: naar de Indische wateren terug te stoomen. Dobes (gedoopt), Crislles Anders Christensen; Het was een goed denkEeeld van cnzen Consul- Dobes Dirck Gerhard Jansen; Dobes Dirck Al- Generaal, den heer Von Zeppelin Obermiiller, om op fred Petersen; 0 g t e v i e s (echtelieden) Carl Peter den jaardag van Z. K. H. den Prins een tuinfeest te Riber en Leisbeth Jan Willemsen. Alle Hollandsche organiseeren voor de bemanning van den kruiser. namen, zooals ik ze ook vond op de grafzerken van „Wind en weder dienende", zoo stand er in de En- het kerkhof, dat het kerkje omsloot. Onvergetelijk dit gelsche courant, ,,zal er van half vijf tot zes uur in bezoek aan Old-Holland! den tuin van het consulaat een tuinfeest gegeven worden." Holland's handel in het Congo-gebied. Dit feest, bijgewoond door de officieren en door bijna alle Hollandsche dames en heeren, ging uit van Een getrouw lezer van Neerlandia schrijft ons: den Consul en van de Hollandsche firma's te Sjan- In Heft 21 van Die Woche (1912) komt een ge- ghai. Het was op dien mooien zomerschen dag een illustreerde reisbeschrijving voor van een Duitscher recht gezellig feest, dat ?opgeluisterd door de mu- op weg naar Duitsch-Congo en daarin trot mij, wat ziek van eenige muzikanten van het Oostenrijksche deze zegt omtrent Banana, bij zijn aankomst aldaar; oorlogschip „Kaiser Franz Joseph" ?een echt Hol- n.l. dit: landsch karakter droeg: Jansen en springen, touw- Verscheidene groote handelshulizen hebben hier hun- trekken en rennen... alles zooals dat in Holland ge- ne factorijen; vor allem das im ganzen Co n- schiedt. De menschen wisten niet van naar huis gaan gogebiet bekannte Hollandische Haus, en het was reeds vrij donker, toen door kleine tce- Nederland komt daar dus goed voor den dag. spraken van den heer Von Zeppelin Obermiiller en den commandant De Lussanet de la Sabloniere een einde aan dit gezellige feest werd gemaakt en allen IN VLA:ANDER EN VLA AMSCH! hoogst tevreden over het genotene naar boord gingen. NEERLAND1 A. 171 De Olympische Spelen. belang van de sport voor de gezondheid, de kracht, De Olympische spelen, die een maand lang le het zelfvertrouwen van het yolk blijken in te zien, ?dat kan niet anders dan de voormannen in ande- Stockholm zijn gehouden, mogen wel bij uitnemend- re landen wekken en trekken. En zoo neen, dan zul- heid een openbaring van volkskracht heeten. Ze zijn in de eerste plaats een openbaring van de kracht van len de mannen van de sport zich zelf wel helpen. Wij moeten merle vooraan komen te staan. het Zweedsche yolk, minder talrijk dan het onze, dat in zijn trotsche hoofdstad de volken een feest heeft aangeboden, waarover zij die het medegevierd heb- ben met hoogen lof spreken. Het heeft ten koste van Internationale Politie. zes tot zeven ton gouds een grootsch stadion ge- Neerlandia's lezers kunnen weten, dat in het werk bouwd. Het heeft, naar algemeen getuigenis, de zwa- van Jhr. Mr. Dr. B. de Jong van Beek en Donk, re taak van dezen uitgebreiden en ingewikkelden wed- getiteld „In 't Zicht der Derde Vredesconferentie", strijd in reeksen athletische spelen voor te bereiden, door de groepeering der stof het vraagstuk op den in te richten en te leiden voortreffelijk volbracht. voorgrond kwam, door Prof. C. van Vollenhoven in Het heeft de scharen vreemdelingen ontvangen met zijn bekend Gidsartikel als dat der Internationale Po- een gastvrijheid en een hoffelijkheid, waarin men reeds een uiting van zelfbewustzijn mag zien. Het litie aangeduid. Neerlandia heeft sedert melding ge maakt van dat gedeelte van een ander Gidsartikel. heeft getoond in lichaamsontwikkeling, in kracht en waarin Prof. J. de Louter dat uiterste machtsmiddel vaardigheid zich op menig gebied met de allereer- na uitspraak eener arbitrage, verklaart te zijn een sten te kunnen meten en in enkele opzichten artier wensch, aan welks vervullmg mag noch kan wor- meester te zijn. Het heeft ?de verslagen zijn er vol den gedacht. van ?eenvoorbeeld gegeven van liefde en geest- Als bijdrage tot de geschiedenis van dat boek van drift voor eigen land, eigen yolk, eigen taal. Waar den heer De Jong, aan welks wording het A. N. V. het pas gaf bediende men zich van een vreemde taal ; zijn bescheiden deel heeft gehad, moge een verwij- waar het noodig was lichtten opschriften in een zing dienen naar een werk van onzen oud-Minister vreemde taal de vreemdelingen in, maar het Zweedsch van Oorlog, Jhr. J. C. C. den Beer Poortugael, lid had ?natuurlijk, in het Zweedsche land ?over- van den Raad van State, waarbij deze geleerde ken- al den voorrang. Hier was waarlijk een yolk vol ner van het volkenrecht zich schaart aan de ziide kracht en gevoel van eigenwaarde. van hen, die de Internationale Politie noodzakelijk Maar de Olympische spelen waren ook een open- baring van de kracht van andere volken. Naast de achten. Steeds herhalende, dat het in dezen geen par- tij kiest, maar overtuigd van het allerhoogst belang Zweden, mochten de Denen, de Noren, de Finnen fier voor kleine naties, dus ook voor de onze, van het zijn op de schoone mannen en vrouwen, door Ling's gymnastiek gevormd. Hoe blonken ook in athletische verloop der aanstaande Vredesconferentie in Den Haag, spelen de Finnen uit! De Acnerikanen toonden zich meent het Hoofdbestuur geene gelegenheid te moeten meesters in hardloopen, springen, schieten. De En- laten voorbijgaan om de aandacht der leden van het Verbond daarop te vestigen. gelschen, lang de leermeesters in sport en athletiek van heel de wereld, werden door hun leerlingen over- vleugeld, (maar zij toonden zich nog de eersten in voetbal en roeien, en Zuid-Afrikanen van Engelschen bloede gingen vooraan op het rijwiel, in den Mara- Buitenland thon-wedloop, ht tennis, AustraliErs hebben zich zwemmers van belang getoond. En zoo hebben min of meer alle natien in de eer gedeeld. Ook Nederland heeft zich niet onbetuigd gelaten, schoon zijn deelneming niet groot was. De voetbal- Hollandsche herinneringen in Denemarken lers verwierven den derden prijs, de schermers moch- ten er wezen, al waren zij niet onder de eersten, De heer H. Lauer schrijft in de Nieuwe Courant de worstelaars hielden zich flink, al moesten zij het over het Deensche ei!andje Amager, zoo rijk aan tegen de besten afleggen. Maar in de eigenlijke athle- Hollandsche overblijfselen. tiek deed slechts een hardlooper mee, en hij bleek Het volgende is aan zijn artikel ontleend: nog geen eerste kracht, en bij het tennis was onze Onmiddellijk met Kopenhagen verbonden, ziet men eenige speler spoedig van de baan. Een enkele schut- reeds dadelijk, als men het eilandje bereikt, een oud- ter bracht het niet ver. Bij het zwemmen, roeien, Hollandsch monument, v6Or enkele jaren gerestan- zeilen was Nederland, land van water, niet verte- reerd. Het onderstuk slelt voor een vischvrouwtje van genwoordigd. Onze ruiters, te Nieuw-York kort Marken in gezelschap met een Boer op een spade geleden uitnemend gebleken, bleven weg. Neen, Ne- gehurkt, een oud-Hollandsche bcerin en een tweeden derland was er niet op zijn best. Allerlei omstandig- hoer, met ruigen hoogen hoed gedekt, met kuitbroek heden werkten tegen ?de regeering gaf ook geen en gegespt schoeisel, met de oud-Hollandsche pijp geld ?maar toch ook: de sport wordt ten onzent in den mond; het bovenstuk een kluchtig tooneeltje, nog niet algemeen in zijn groote beteekenis voor de in oud-Hollandschen stijl uiteebeeld, stelt voor twee ontwikkeling van lichaams- en karaktersterkte erkend, kinderen in oud-Hollandsche dracht. en vindt er daarom, in vele afdeelingen, minder be- In overeenstemming met dit merkwaardig oud-Hol- oefening dan in menig ander land. Ook laat zich landsch monument vond ik in de koninkliike biblio- hier en daar wel een vaderlandsche eigenschap bij theek te Kopenhagen, in een boek van 1904 van Jan gelden,n.l. om zich er niet geheel bij te geven, de Petersen, het volgend eigenaardig historisch stukje: zaak niet aan te pakken met den wil om er de eer- „Wij Christian, bij Gods Genade en Koningin Eli- ste in te zijn. sabeth bij dezelfde Genade! Voor het eerst veror- Evenwel, het materieel is er wel voor; er zijn fik- dend, hebben gebruik of behoudenis van geheel het sche jongens en mannen genoeg; er is in enkele gansche land Amager, om te leven of te richten naar kringen wel degelijk geestdrift voor de zaak, en ? Hollandsch recht, de vier hoeven van Dragor, hier wij gaven het reeds aan ?in voetbal en schermen on ischreven, uitgezonderd... Dat ter glorie van Ama- hebben onze mannen zich te Stockholm achtbare te- ger Christian heeft gekoloniseerd met Hollanders." genstanders getoond. En, deze Olympische spelen zul- En overal vond ik oud-Holland weer, in de oud- len ongetwijfeld een prikkel zijn. Zooals de koning, Hollandsche boerenhoeven, met hun rieten bemosie de kroonprins en andere leden van het koninkliike daken, in de blauwe boerenkiel der Deensche land- huis, zooals de regeering in Zweden het onmetelijke bouwers, in de boerenkool, die het land kleurde, in 170 NEERLANDIA. liggende veld zou Conscience beginnen te zaaien. Hij maar in de toekomst zal een ieder die een meer bij- zondere studie dier leer wil maken in het K. I. voor- bezat het geheim om dien dorren grond vruchtbaar lichting kunnen vinden en bovenal zal door proe- te maken fen er een plantengroei uit te doen ont- ven in het laboratorium door daartoe uitverkorenen, staan. Met zijn machtspreuk voor oogen: „Gij zult de stand dier wetenschap op de hoogte van den uw vaderland beminnen en zijne taal en zijnen tijd, ja, wellicht vooruitgebracht kunnen worden. Een boekerij zal natuurlijk aan deze aideeling verbonden roem", beijverde hij zich om zijn yolk te over- worden. tuigen, dat het een vaderland had, dat dit vaderland Van het Handels M u s e u m, waarvan het te- eens een groote rol in de geschiedenis gespeeld had genwoordige Koloniaal Museum te Haarlem de kern, en dat het in het bezit was van een taal, die eeuwen althans de grondslag zal uitmaken, is te verwach- lang met eere had weerklonken. En hij wees op de ten dat het te eeniger tijd een volledig overzicht zal geven van alle koloniale producten, van hun bewer- groote voorbeelden uit het verleden; hij haalde de king en bereiding; van de cultuur, waaruit zij ont- schatten naar boven, die in zijn yolk verborgen la- staan; te alien tijde zullen stellig monsters van die gen en hij deed dit op zoo eenvoudige, gernce- producten ten loon gesteld zijn; terwijl tijdschrif- delijke wijze, dat dit yolk niet anders doen kon dan ten, statistische gegevens, graphische voorstellingen waarin het beloop van den handel in geschriften en luisteren, met groote belangstelling luisteren, zoo ill cijfers geteekend wordt, niet zullen ontbreken. dat het stilaan begon mee te prevelen, de overtuiging Het is te voorzien, dat het Ethnographische in zich voelde ontwaken, dat het trotsch op zijn af- M u s e u m, waarinde bestaande Ethnographische komst mocht zijn, den moed en de kracht voelde rij- verzameling van Artis zal worden opgenomen, een duidelijk beeld zal geven van den bestaanden huis- pen om te herworden wat h6t eens geweest was. houdelijken en maatschappelijken toestand van elk der Dat heeft Conscience bewerkt door zijn geschied- groote volksstammen in Oost- en West-Indie. Al kundige romans, vooral door den eersten van alle, moet ook toegegeven worden dat zoo'n instelling „De Leeuw van Vlaanderen". Verscheidene geslach - niet nieuw voor Nederland is, en het Leidsche Mu- seum bezwaarlijk in rijkdom van inhoud zal zijn te ten van Vlamingen hebben aan dat boek de ontlui- evenaren, veel minder te overtreffen, zoo is te ver- king van hun Vlaamsch-nationaal gevoel te danken en wachten dat Kier in dit op te richten museum, de al moge in leterkundig opzicht dit werk nog al wat voorwerpen doelmatig en daardoor leerzaam zullen te wenschen overlaten, van een nationaal standpunt zijn ten toon gesteld. Daarvoor is in de eerste plaats is het een van de merkwaardigste boeken welke de noodig ruimte, goed licht, en ?mogen wij zeggen ? artistieke opstelling. De vakkennis voor opstelling mag wereldletterkunde heeft opgeleverd. Doch dat zal ook van ze:f verwacht worden en de waarschijnlijk vol- slechts hij ten voile beseffen, die er den invloed van doende aanwezige fondsen, zullen bevorderlijk kun- ondergaan heeft. nen zijn aan het voldoen aan de zoo even genoemde Daarom heeft men Conscience te recht den wekker practische eischen; terwijl de voorbeelden in dergelijke musea in het buitenland tot leidraad kunnen strekken. van het Vlaamsche yolk mogen noemen, en indien Wat echter vooral het Koloniaal Instituut tot een men van hem heeft kunnen beweren, dat hij zijn levende, op de hoogte van haar tijd zijnde, nuttige, yolk leerdet lezen, dan mag men er bijvoegen, dat ook practische instelling zal kunnen maken, is de hij meer dan dat gedaan heeft, en wel, dat hij ook omstandigheid, dat in zijne zalen gelegenheid zal zijn, de koloniale wetenschap, de ethnologie, de inland- den eersten stoot heeft gegeven om het te leeren voe- sche talen, den handel en het leven in de tropen len en denken. te bestudeeren door het volgen van te houden voor- Er is misschien geen man waaraan de Vlaamsche drachten op elk koloniaal gebied, die ook door to- Beweging meer verplichting heeft dan aan Conscience; tographische en cinematographische opnamen in Neder- landsch-Indie gedaan, verduidelijkt zullen worden. Een want hij was de hoeksteen waarop men kon voort- uitgebreide boekerij zal natuurlijk te eeniger tijd aan bouwen en zijn kunst was er een, die niet enkelen de instelling verbonden worden. gent verschafte, maar die heel zijn yolk ten goede Niet te verwonderen is het, dat Amsterdam zich kwam. Daarom zal de grootheid van Conscience van de eer van de oprichting van dit Koloniaal Instituut heeft voorbehouden. alle tijden zijn. Amsterdam dat van oudsher, maar in de latere Caren in toenemende mate, in den handel met Oost- en West-Indie krachtig heeft deel genomen, dat voor Het Koloniaal Instituut te Amsterdam. sommige koloniale producten de wereldmarkt is, dat Deze Vereeniging, waarvan de oprichting in den ook veel geld in dien handel verdiend, hoewel ook loop van 1910 werd voorbereid en die in den aan- gewaagd, heeft, was de aangewezen plaats voor de- yang van 1911 tot stand kwam, deed in April 1912 ze stichting, welke, naar vertrouwd mag worden, ? haar eerste jaarverslag het licht zien. dank zij de offervaardigheid van vele Amsterdammers Hoewel door tal van berichten in de nieuwsbla- vooral een grootsche instelling kan worden, en den, tijdens de voorbereiding van de oprichting van die, naar gehoopt wordt, ook in een schoon en het Koloniaal Instituut, en door het melding maken waardig gebouw huisvesting zal vinden. in de meeste bladen van den inhoud van dat jaar- Regeering en gemeentebestuur zullen de, nit par- verslag, het bestaan en het doel dier Vereeniging ticuliere beurzen, ruim bijeengebrachte fondsen, door voldoende bekend mag worden ondersteld, mag ons jaarlijksche toelagen schragen, terwijl de gemeente maanalad nog wel met een enkel woord op deze bovendien een van de mooiste plekjes van Amster- dam, dat zich bijzonder eigende, volgens velen, voor jonge, maar groot opgezette stichting wijzen. Nieuw is vooral het Instituut voor tropi- een stadspark, de voormalige Oosterbegraafplaats. sche en scheep s-h ygien e, dat tevens in zich heeft aangewezen tot de plaats van vestiging van zai opnemen het Amsterdamsche gemeentelijke hy- het Instituut. gienische laboratorium; de studie der gezondheids- leer, meer in het bijzonder voor de heete lucht- leder lid brenge ten minste twee nieuwe streek is op zich zelve wel niet nieuw, ?die voor de schepen vond nog weinig opzettelijke beoefening leden per jaar aan 16* Jaargang. No. 8 Augustus 1912- NEERLANDIA ORGAAN UT ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Gij zult uw vaderland beminnen, zijne taal en zijn roem. HENDRIK CONSCIENCE. INHOUD: Conscience ?Het Koloniaal Instituut te Amsterdam ?De Olympische Spelen ?Buitenland: Hollandsche herinneringen in Denemarken ?Mededcelingen ?Boeken-Commissie: Uit het Jaarverslag 1951 Slot) ?Nederland: Het Nederl Muziekfeest, door Bernard Zweers ? Schoolplaten van Onze Vloot ?Van de Afdeelingen ?Vlaanderen: Consciencefeesten ?Het Gentsch A Capellakoor ?Uit onze Takken ? Mededeelingen ?Oost-Indil: Nederland's koloninle vooruitgang ?Het aandeel van Ned. Natuurkundlgen in den vooruitgang der Wetenschap- Verkort verslag der Groepsbestuursvergadering van 23 April ?Een Technische Hoogeschool In Indi?en de Midd. Kol. Landbouwschool te Deventer ? „Oost en West" ?Ned. Antillen : Van het Groepsbestuur ?Zuid-Afrika: Een verblijdende benoeming ?Een medische faculteit in wording? Het Hollandsch in Rhodesie ?De spin- en weefschool te Bethlehem ?Mededeelingen ?Amerika: Het zilveren feest der Ulfilas-club ?Derde Nederl. Stamdag ?Ingezonden: Slechte voorlichting, door J. L. van Dalen ?Wat zou men in Nederland doen ? door Mr P. van Meurs ? Mededeelingen en Allerlei ?Nieuwe Leden ?Rek. en verantwoording van het Hoofdbestuur over 1911 -.- Advertentien. Conscience. fransching, die het overal dreigend beloert, zoo had Dit jaar herdenkt Vlaanderen den honderdsten ge- ook Conscience te kampen tegen de pogingen van boortedag van Conscience en heel het Vlaamsche zijn vader, die hem tot een Franschman wilde om- land door bereidt men zich om die gebeurtenis te vormen, en die, Coen hij zijn eerste letterkundig werk vieren op een wijze, den man waardig, die zooveel in de Nederlandsche taal, hoe onbeholpen deze dan gedaan heeft om het Vlaamsche yolk op te voeren ook was, had voortgebracht, hem het ouderlijk huffs tot een grooter bewustwording van zijn eigen waar- ontzei, omdat hij zich van een taal bediende, welke digheid en die in het hart van dit yolk nog steeds niet die van den schepper van zijn leven was. Ge- een zoo ruime plaats bekleedt. De lukkig was de natuur sterker dan nieuwe kunst moge eenigszins uit de leer en daaraan dankt het Vlaam- de hoogte neerzien op den schrijver, sche yolk den voornaamsten schrij- die in de romantiek de rijkste bron ver, dien het in de negentiende van zijn bezieling vond, en wij zelf eeuw heeft voortgebracht. mogen, met onze hedendaagsche Het blijft nog steeds een merk- kunstopvattingen, niet altijd alles waardig verschijnsel, hoe die halve in het werk van Conscience billijken, Franschman, hoe deze eenvoudige een feit staat vast, namelijk, dat hij volksjongen, die om zoo te zeggen voor ons yolk een zegen geweest geen school bezocht heeft en die is en dat hij een sociale rol heeft zich zelfgrootendeelsheeftgevormd, vervuld, waarvan de belangrijkheid een zoo machtigen invloed op zijn zelfs niet bij nadering kan worden yolk heeft kunnen oefenen. Het valt bepaald. niet te ontkennen, hij bezat de be- Kan Conscience zelf niet eenigs- koring, de aantrekkingskracht, het zins als een microcosmos van het „ick en weet niet wat", dat den Vlaamsche yolk gelden?Is hij nietin grooten kunstenaar eigen is. Want het klein een beeld van dat yolk zelf, niet :slechts zijn taal- en stamgenoo- van dat yolk, waarvan de geest, door ten wist hij voor zich in te nemen, een verfranschte opleiding, zoo zeer maar ook de vreemdelingenvoelden van zijn natuurlijken aard word af- zich tot hem aangetrokken: immers gewend, dock waarvan het door en door Vlaamsch van geen Nederlandschen schrijver zijn de werken meer gebleven gemoed het tegengewicht vormt, dat het voor vertaald geworden dan van hem. Dat was het 'gevolg een ggeheele ontaarding vrijwaart ? Conscience ook, van zijn boeienden, eenvoudigen schrijftrant. Maar dat wiens vader een Franschman was en die thuis een alleen zou niet volstaan om zijn roem te vestigen, indien Fransche opvoeding kreeg, zou voor zijn yolk en er niet bijkwam, dat hij aan zijn yolk een reeks boeken ge- diens taal behouden blijven, omdat zijn bij uitstek schonken heeft, die bij machte waren om in het ge- Vlaamsche moeder in hem de overlevering van het moed van dit yolk iets wakker te roepen dat er tot yolk waaruit zij gesproten was, had weten te ont- dan toe in gesluimerd had. wikkelen, en omdat het ingeboren en overgeplante Toen Conscience in 1837 zijn letterkundige loop- Vlaamsche gevoel sterker en hechter bleek te zijn dan baan begon, had het Vlaamsche yolk het lezen ver- de aangeleerde Fransche geest, dien zijn vader in hem leerd; zijn nationaal gevoel lag onder een paar eeu- had trachten wakker te roepen. Evenals zijn vol te wen vreemde heerschappij bedolven; zijn stambewust- strijden had en nog te strijden heeft tegen de ver- zijn scheen het te hebben verrioren. En op dat braak 168 NEERLANDIA. A. H. van Dijk, firma Stemfert Kroeze, P. Th. Auer, Consul der Ver. St. v. N.- boekhandel, Bakkerstraat 72, Arnhem. Amerika, Badhuisstraat 27, Vlissingen. Mej. M. G. van Cleeff, tijdel. directrice Beiden opg. door den heer C. J. L. Sitsen, der Kweekschool voor Onderwijzeressen, W. A. A. van Straalen, Admiraal de Ruij- A. Geuze, hoofd van het instituut „Wal- terweg 42, Sloten bij Amsterdam. burg)", Walburgplein 9, Opg. door den heer W. J. van Beek, Sloten. C.H. van Hulten, cand.-notaris, Kastan- BUITENGEWONE LEDEN. jelaan 45, Mej. S. Schram, Alkmaar. J. P. Stuyt, cand.-notaris, Rijnstraat 86, Mej. H. Rehm, Eusebiusbuitensingel 37, Arnhem. A. M. Cnopius, directeur der Arnhemsche M. Plemp van Duiveland, Eusebius- Stoomvaart Reederij, Rijnkade 15, buitensingel 37, J. Vinkenborg Jr., boekhouder aid. ge- Beiden opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. meente-gasfabriek, Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. J ongelieden-Afdeelingen. R. Roelfsema, 0. Boteringestraat 20, Groningen. Mej. T. Vegter, Prins Mauritsstraat 1, Schiedani. W. J. Roelfsema Pz., Hoendiep Z. Z. 21, ? A. Vegter, Prins Mauritsstraat 1, Mej. A. F. Roelfsema, Oude Ebbinge H. Prins, Lange Haven 107, straat 471, ? M. Prins, Lange Haven 107, Mej. H. H. M. Roelfsema, Oude Ebbinge- H. C. Jansen, Lange Haven 19, straat 471, J. v. d. Schalk, Lange Haven 9, Mej. A. C. van Assen, Praedeniussingel 19, J. Ingelse N'assaustraat 40, Allen opg. door den heer N. J. Roelfse- Mej. Cool, Nieuwe Haven 151, ma, Den Haag. ? M. Cool, Nieuwe Haven 151, A. H. D. Wepster, hoofd der Zwakzinnigen- ? Mak, Nassaustraat 21, school, Reeweg Oost 14, Dordrecht. ? v. d. Schalk, Nieuwe Haven 147, Opg. door den heer M. Prins, A. Holtman, Lange Nieuwstraat 17, A. van de Velde, Buitenwalevest 8 f, J. Holtman, Lange Nieuwstraat 17, AE. E. Kluwer, uitgever, Deventer. H. Oranje, Hoogstraat 97, G. van Essen, letterkundige, Oude Utrecht- Mei. I. Kroes, Schiedamsche Weg, Overschie. sche Weg, Baarn. Allen opg. door het Best. der Jongel.-Afd. Den Haa g. Opg. door Dr. M. A. van Weel, Den Haag. N. van Deventer, Dam 38, Schiedam D. Erasmus, Prinsengracht 415, Amsterdam. C. van Engelen, Lange Achterweg 14, J. van Leeuwen, Keizersgracht 162, D. J. P. Oranje, Hoogstraat 97, Beiden opg. door het Bestuur der Afd. A. Poot, Overschiesche Straat 7, Vrije Universiteit, L. W. Ingelse, Nassaustraat 40, G. P. Tierie, Verl. Oranjekade 13, Haarlem. Mej. D. Krijger, Vischmarkt 9, Mevr. de wed. Mr. G. van Rossen Hoo- D. Westerdijk, Lange Nieuwstraat 21, gendijk-Rinkes, Celebesstraat 39, Den Haag. Mej. T. Stoutenbeek, Overschie. Opg, door mevr. A. van Vrijberghe de H. G. v. d. Molen, Hofsingel 40, Vlaardingen. Coningh-Van Rossen Hoogendijk, Lisse. Jac. K. Kalkman, Speelmanstraat 119b, Rotterdam. Mevr. de wed. S. B. Zeverijn, geb. Van J. Voorburgh, Speelmanstraat 115a, Oordt, Beeklaan 389, J. A. van Marle, Heemraadsingel 251, D. Nepveu, directeur der Overbetuwsche A. M. Bolle, Kruiskade 122, Tram-Maatschappij, Stationsweg, Elst (0. B.). L. Crusifix, Heemraadsingel, Opg. door den heer H. C. Besancon, Amsterdam. Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Aid. Mej. M. G. Th. de Gelder, phil. nat. stud., B. Bouman, Vlotbrug, Nieuwenhoorn. Gerard Doustraat 9, Utrecht. J. P. C. Blane, Rijksstraatweg, Nieuw Helvoet.. Opg. door den heer C. A. v. d. Willigen, H. W. Spoon, Moriaanscheweg, Militaire Cantine, Gorinchem. A. C. Verstijnen, Rijksstraatweg, Opg. door Kapt. J. A. Snijders Jr., C. J. van den Ban, Rijksstraatweg, G. A. Ghijsels, ingenieur, Regentesse- C. van Dintel, Dijkzicht, Hellevoetsluis laan 15, Rijswijk (Z.-H.). J. van Wichen, Kerkstraat, Opg. door den heer G. H. Ris, Den Haag. H. van Leeuwen, Oostkade, J. F. Wesseling, adelborst le kl., J. van der Snoek, Koedijk, Hr. Ms. Heemskerck, Den Helder. Mej. A. P. van der Does, Kerkstraat, Opg. door den heer H. Benes, Rijswijk. . Jac. G. Aarts Rogier, Dongen (N.-B.). Allen opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. Om. door den heer B. de Mol, Gent. Mej. S. C. Boode, Bilderdijkstraat 160, Amsterda m. W. J. Roodenburg, Jan Sonjestraat 5, Rotterdam. Opg. door het Bestuur der Afdeeling Opg. door den heer D. J. Tijssens, Mej. Reina Vunderink, Alexanderkade 9, A. W. OsterlohJr., Nic. Maesstr. 94, Amsterdam. Opg. door den heer J. R. Voskuil, Opg. door den heer S. van Lier Ezn., Mej. Phien Voskuil, Keizersgracht 634, Gerhard Janssen, ingenieur, Kloveniers- E. H. W. Wijnmalen, Willemsparkweg 33, burg 68, Beiden opg. door mej. Joh. Voskuil, Opg. door het Bestuur der Afdeeling Leipzig. Mej. Jac. J. Theunisse, Valeriusstraat 20, Mej. T. G. van Oppen, Brederodestr. 15, Opg. door mej. Reina Vunderink, Opg. door mej. G. W. van Rijn, Mej. M. E. Weenink, Mauritsstraat 6, P. S. Keijser, commiss. in effecten, P. C. Opg. door den heer A. E. J. Wix, Hooftstraat 24, Frans Pickkers, Bilderdijkstraat 3, Opg. door den heer R. Luyten, Haarlem. J. M. H. Broeksmit, De Clercqstraat 61 huis, W. A. P. H. Bruins, Nieuwpoort. Beiden opg. door den heer George van Opg. door den heer A. B. Swets, Lekkerkerk. Biiseck, Schoo, particulier, Ouwerkerk (Zeel.). L. J. C. F. M. Veenman, Hoogte Kadijk J. H. Weydring, notaris, Zoeterwoude. 87-89, Opg. door den heer J. B. van Loenen, Leiden. J. Sierhuis, Jac. van Lennepstr. 771, Prof. Mr. A. Struijcken, Zeist. L. Bakker, Prinsengracht 802, Ds. H. C. Hogerzeil, pred. Ned. Herv. Allen opg. door mej. G. W. van Rijn, Gem., Villapark, Vlissingen. (Wordt vervolgd) NEERLANDIA. 167 ken op Jan Mayen-eiland. Hierin ligt voor ons niets kring van kennissen en heb me waarlijk geschaamd, beschamends en zeker zal dan ook 't aanbod aan- hun de krant te laten lezen, om den goeden indruk, vaard worden ?en wel door tusschenkomst van het dien ze over 't algemeen van ons land hebben, deels Kon. Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap -- door eigen aanschouwing, deels door dag- en week- waarna een gedenkteeken zal worden meegegeven. bladen, niet te niet te doen." (Zie Tijdschrift van het Genootschap, blz. 414). Daar- voor worden dan nu gelden ingezameld. Wij Neder- Volksopvoeding? landers behoeven ons in dezen dus nets te verwijten. Een Nederlandsche zangeres met een goed klin- kenden Nederlandschen naam, maar die er de voor- Nader wordt ons gemeld: keur aan geeft ander een Engelschen op te treden, De 's-Gravenhaag-sche steenhouwer v. d. Brand heeft heeft op een avond der Vereeniging „Kunst aan het voor rekening van het Koninklijk Nederlandsch Aard- Volk" uitsluitend Duitsche liederen gezongen. rijkskundig Genootschap een gedenksteen met op- Dit soort landverraad kan helaas straffeloos ge- opschrift vervaardigd ter herinnering aan Outgert Ja- pleegd worden. cobsz van Grootebroek en zijn zes Hollandsche mak- kers, die in April 1634 op het Jan Mayen-eiland bii Friesland op zijn malst. Nova-Zembla bij een poging tot overwintering zijn Te Sneek zal binnenkort gevestigd worden een bezweken. Deze steen zal binnenkort door een En- Brijkokerij „Tyme is Money", weike on- gelsche Noordpool-expeditie op dat eiland worden der voortdurende scheikundige contrOle zal staan,. geplaatst. De steen is vervaardigd uit Noorsch gra- Onder taalkundig toezicht staat ze blijkbaar niet niet en bevat het opschrift, in zwarte letters : „Out- gert Jacobsz van Grootebroek en zijne 6 Holland- sche makkers zijn in April 1634 hier bezweken bij eene poging tot overwintering." NIEUWE LEDEN Nederlandsche fotografen. Te Londen hebben leden van de Nederlandsche Fotoclub te Amsterdam een tentoonstelling van hun werk gehouden. De Times prijst het hoogelijk. Het (Iroep Nederland. blad vindt er voortreffelijke foto's bij en getuigt van BESCHERMENDE LEDEN. alle inzenders ?liefhebbers ?dat zij toonen „welk Mevr. E. Roelfsema—Dallinga, Oude goed werk er in Holland wordt gedaan." Ebbingestraat 471, Groningen. Opg. door den heer N. J. Roelfsema, Den Haag. Nieuwe Ned. Stoomvaartlijn. Naar de N. R. Ct. verneemt, zal de Holland-Ame- GEWONE LEDEN. rika-Lijn in het najaar (Augustus-September) een J. R. C. H. Berger, Hinthamerstr. 96, 's-Bosch nieuwe stoomvaartlijn openen van Rotterdam, via Ant- L. Rooswinkel, Markt, werpen en Cuba, naar Mexico. Op de terugreis van Mr. Ch. A. Henny, Marktstraat 4, Arnhem Mexico naar Rotterdam wordt New Orleans aangedaan. F. I. Frowein, voorzitter van de Kamer van Koophandel, Velperweg 23, Het besteihuis van den Ned. boekhandel. Mej. J. Anema, directrice H. B. S., Bou- levard 193, Een boekhandelaar te Nieuw-York, de heer E. H. Goedhart Jr., wethouder van onder- Eisele, heeft, kort geleden, zoo meldt het Nbl. v. d. wijs, Sweerts de - Landasstraat 30, B., een uitstapje naar Holland gemaakt, en, in Am- L. G. A. Graaf van Limburg Stirum, Vel- sterdam,. ook de inrichting en werking van ons be- perplein 8, stelhuis gezien. Het schijnt, dat de „American Book- H. J. M. Bauman, oud-Indisch hookl- sellers association" 't plan, eene dergelijke instelling ambtenaar, Sonsbeekweg 6, te Nieuw-York te stichten, overweegt. Mr. H. F. van Geuns, Velperweg 48, H. P. C. de Balbian, v. Lawick van Tuinbouw. Pabststraat 3, Op de internationale Tuinbouwtentoonstelling in J. F. Dijckmeester, gemeente-ontvanger, Mei en Juni te Londen gehouden hebben de Neder- Jansbinnensingel 24, landsche tuinbouwers volgens de persverslagen weder Ds. K. F. Sparnaay, predikant Waalsche een zeer gunstigen indruk gemaakt en zelfs een be- Gemeente, Steynstraat 37, schamend voorbeeld aan andere landen gegeven. Mej. G. N. Bader, directrice yid. Indus- Onze tuinbouw, die leeft van den uitvoer, zal er on- trieschool, Boulevard 125, getwijfeld nieuwe handelsbetrekkingen door aanknoopen. Peter van Anrooy, directeur Arnhemsche Orchest-Vereeniging, Lawick van Pabst- Conscience. straat 59 a, Dezen zomer viert Vlaanderen een zijner grootste Firma H. J. Vlug, tabakshandelaar, Rijn- zonen, den schrijver Conscience, ter gelegenheid der kade 34, 100ste verjaring van zijn geboortedag. Vellinga, oud-hoofdambtenaar, Rijnkade 52, Dr. M. Rudelsheim, Boschmanslei 31, Antwerpen, Jhr. A. van Panhuys, Steynstraat 6, biedt zich aan om over dezen beroemden Vlaming, A. van de Water, leeraar H. B. S. Ned. die zijn yolk leerde lezen, een voordracht te houden taal, Spijkerstraat 20, met lichtbeelden voor Takken en Afdeelingen van N. Ozinga, Emmastraat 53, het A. N. V. J. C. Heidenreich, commies ten Stadhuize, Burgemeester Weertsstraat 53, Holland op zijn malst in Duitschland. J. G. A. van Hogerlinden, adj. commies ter secretarie, Nieuwstraat 47, Een Amsterdamsch modemagazijn plaatste dezer W. Warnsinck, Rijnkade 92, dagen in de Frankfurter Zeitung een Fransche ad- Mr. W. E. J. Baron van Balveren, Euse- vertentie. biusbinnensingel 18, Een lid van het A. N. V. te Darmstadt, die zich te- A. Mos, Utrechtsche Straat 23, recht over deze dwaasheid verbaasde en ergerde, P. Kaan, inspecteur der bouwpolitie, Kas- schrijft aan Neerlandia: „Ik heb hier een grooten tanjelaan 10, 166 NEERLANDIA. INGEZONDEN. Propaganda-brief kaart. Van de bekende propaganda-briefkaart in kleuren- druk, waarover in het April-nr., blz. 91 werd ge- Holland vooruit! schreven, is de tweede oplaag gereed. Geachte Redactie, Bestellingen worden aangenomen door he Admini- stratie, Wijnstraat 81, Dordrecht; voor Belgie door In de Nieuwe Rotterdamsche Courant stond een het Groepssecretariaat, Spiegelstraat 20, Gent. paar maanden geleden onder „Scheepsbouw" o. m. het volgende: Een vraag. „Van de in 1911 te water gelat en koopvaar- dijschepen zijn gebouwd in: Wij komen Jan.-nrs 1912 van Neerlandia te kort. Engeland 1.804.000 br. reg. ton Wie, die zijn jaargangen niet bewaart, wil zijn Duitschland 256.000 id. nummer terugzenden aan de Administratie van het Vereen. Staten 171.000 id. A. N. V., Wijnstraat 81, Dordrecht ? Frankrijk 125.000 id. Nederland 93.000 id, Goedkoope muziekaanbieding. Japan 44.000 id. In het Juni-nr. van Neerlandia deed de bekende enz. enz., liederencomponist, de heer J. P. J. Wierts te 's-Gra- waarbij Nederland de vijfde plaats inneemt." venhage (Stationsweg 55), bij advertentie op de 2e Dit op zich zelf reeds heuglijke feit komt echter hladzijde van den omslag de mooie aanbieding, dat nog in klaarder licht te staan, indien wij de verhou- de lezers van Neerlandia bij wijze van premie zijn ding berekenen op grond van het aantal bewoners liederen t e g e n den h a l v e n pr ij s kunnen be- der verschillende landen, m. i. de eenig juiste ma- komen. nier, indien wij een beeld der werkelijkheid wenschen Sommigen hebben gemeend, dat de opgegeven prij- te verkrijgen. zen reeds 50 % korting inhielden. Nemen wij aan: het Vereenigd Koninkrijk op 45 Dit is niet juist. Duitschland 60, de Vereenigde Staten 100, Frankrijk Men kan bestellingen doen v o or de hell t der 40, Nederland op 6 millioen bewoners, dan zullen aangegeven waarden. de cijfers zich verhouden als volgt: Engeland 40.09 Geen verwijt verdiend. Nederland 15.5 Van deskundige zijde schrijft men ons: Duitschland 4.233 Frankrijk 3.125 Nu een onjuist bericht over 't gedenkteeken op Jan Mayen-eiland, opgenomen in Neerlandia van Mei j.1., Amerika 1.71 tot onverdiende beschuldiging, als zouden de Neder- Maken de genoemde bevolkingscijfers al geen aan- landers in dezen te kort geschoten zijn, in 't num- spraak op nauwkeurigheid, de verkregen groepeering mer van Juni „Nederlandsch nationaal gevoel", biz. lijkt mij voldoende om de gedachien te bepalen. 136) geleid heeft, worde hier even in herinnering ge- Inmiddels hoogachtend, bracht, wat tot heden in die zaak geschied is. Reeds Uw dw., in de instructie van den eersten Willem Barents-tocht, Rotterdam. W. van REDE. van 1878, stond: „Het onderzoek van de Spitsber- gen- en Barents-zee zal de gelegenheid geven tot plaatsing van eenige gedenksteenen met inschriften, Hoedenmakers-Nederlandsch, als eene stille eenvoudige hulde aan onze onver- Geachte Redacteur, saagde voorvaderen." (Verslag, :biz. 11). Daarop volgde: „Overal, waar gevallen grafkruizen met Ne- In mijn jeugd droeg men een s t r o o i e n hoed., derlandsche namen erop gevonden worden, zullen later' zijn de s t r o o h o e d e n in den handel ge- die worden opgesteld en de opschriften ervan afge- bracht. Nu draagt men ook geen v i l t en hoed schreven." Een eind verder werd uitdrukkelijk van meer, maar een v i 1 t hoe d, en 's winters geen Jan Mayen-eiland gesproken, waar men landen zou: bont en muts, maar een bontmut s. „maar alleen in de meest gunstige omstandigheden." Het zal wel niet lang meer duren, of de z ij d e n In het ?ook om den helderen en kloeken stiji. ? hoed van de heeren wordt een z ij hoed en de nog altoos lezenswaardig verslag wordt vervolgens fluweelen hoed van de dames een fluweel beschreven, hoe de kommandant op den 8en Juni hoed. trachtte te landen, maar ten slotte moest om 't ijs Waarom dat alles toch ? die poging worden opgegeven: „de harde valwinden Men spreekt toch ook niet van k a t o e n h e m d e n, van den met ijs en sneeuw berekenen Beerenberg had- goudhorloges, woldekens, neteldoek- den de Willem Barents van Jan Mayen-eiland weg- gordijnen, en van het glasmuiltje van As- gewaaid en de hoop van er te zullen landen ver- schepoester ? ijdeld." Latere pogingen gelukten evenmin. Wel slaag- 's-Gravenhage, Mei 1912. Mr. C. BAKE. de men er in op Spitsbergen een eenvoudig gedenkteeken te plaatsen en wel te Smeerenburg. Een nieuwe po- ging, in 1881, op den vierden tocht van de Willem Barents, gewaagd, slaagde wederom niet. (Verslag MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI van den tocht, biz. 14 en 16). Doch de lezing dier verslagen na die van het merkwaardig werk: Ge- schiedenis der Noordsche Compagnie door Mr. S. Mul- ler . Fz., bekroonde prijsvraag van het Prov. Utrech(sch Genootschap van 1873, uitgegeven in '74 ?geeft reeds Voor 't Ned. sanatorium te Davos. voldoende bewijs, hoezeer de Nederlanders zich ten Tengevolge van het artikel, over deze nuttige instel- plicht gesteld hadden de herinnering aan de voorva- ling in het vorig nummer van Neerlandia opgeno- deren levendig te houden! Dit alles is den Engel- men, kwam bij den heer J. Kerkhoven, Heerengracht schen leider der wetenschappelijke expeditie, die in 115, Amsterdam, een gift van f 500.?in van een Juli a. s. opnieuw derwaarts vertrekken zal, bekend Nederlandsch Consul in Duitschland. geweest en daarom heeft deze 't hoffelijk aanbod aan Met groote dankbaarheid vermeldt het Bestuur de- de Nederlandsche Regeering gedaan zich te belasten ze gift. met het vervoer en 't plaatsen van eenig gedenktee- NEERLANDIA. 16 te studie werd hij benoemd tot leeraar in het Art was. Met Zijne Excellentie den heer L. van Riet wa- Institute, waaraan hij zijn geheel verder leven gedu- ren de heeren P. J. Dirks, Mr. Hk. G. F. Christ- durende dertig jaren werkzaam bleef. Naar echt Ame- mann en M. C. van Hattem bereid, het toezicht uit rikaansche gewoonte zon hij steeds op eene gelegen- te oefenen, zoowel over het gehalte van het onder- heid om Europa rond te reizen en een veelzijdiger wijs als over het financieel beheer. en degelijker kennis te verkrijgen. Eerst in 1886 vond Volgens het huishoudelijk reglement moeten de hij die gelegenheid; twee jaren bleef hij in Parijs examens in de maand December worden afgenomen studeeren, terwijl hij des zomers Holland bezocht. en de eerste maal geschiedde dit op 21 Dec. 1911. Van dien HO of was hij de ziel van de teeken- en Aangenaam is het te mogen vaststellen, dat de schilderkunst in het Art Institute, hetwelk vooral door leerlingen in de verschillende vakken flinke vorderin- zijn arbeid een uitstekenden naam verwierf. Groot gen hadden gemaakt, zoodat de aanwezigen van het schilder was Van der Poel evenwel niet, hoewel sort'. gegeven onderwijs een goeden indruk kregen. Na af- mige zijner stukken zeer zeker de modern Holland- loop van het examen reikte mevr. Dirks met een toe- sche school tot eere verstrekken. Doch des te groo- passelijk woord een tweetal keurige geschenken uit ter was zijn talent als leeraar in het teekenen, ter- aan den jongen en het meisje, welke zich door ijver wijl zijn leerboek over de anatomie van het mensche. en gedrag bijzonder hadden oriderscheiden. lijk lichaam algemeen wordt geprezen. Zijn leerlin- Eindigen •wij dit korte overzicht met de mededee- gen, van wie ik het genoegen had enkelen te ontmoe- ling, dat de school bezocht werd gemiddeld door 40 ten, spreken met groote lof en genegenheid over hem. leerlirigen en dat naar alle waarschijnlijkheid dit ge- De naam, dien de oude zoowel als de nieuwe Holland. tal in de toekomst nog grooter zal worden. sche schilderkunst in Amerika heeft, is ongetwijfeld Tot op heden waren al de leerlingen in den io- voor een deel te danken aan den dertigjarigen ar kaal vereenigd en beurtelings aan de beide leerkrach- beid van Jan van der Poel. Op 2 Mei 1911 werd ten toevertrouwd. Thans zullen er 2 lokalen komen, hij plotseling door een hartziekte aan zijn vrienden zoodat hoofdonderwijzer en onderwijzeres zich den en leerlingen ontrukt, tijdens zijn verbliif te St. Quis. geheelen dag aan den arbeid der opvoeding kunnen Enkele maanden geleden besloot de Universiteit van wijden. Chicago om aan zijn kinderen, zoodra zij tot de Uni- versiteit kunnen worden toegelaten, kosteloos onder- Uit Chicago. wijs te schenken. In alle bladen werd ziin arbeid met erkentelijkheid herdacht en de tentoonstelling van zijn De „Holland Society of Chicago" vierde den 23sten nagelaten werken, was voor vele aanzienlijken een Mei haar 17en jaarfeest met een zangavond en feest- welkome gelegenheid om zijn nagedachtenis te eeren. maaltijd. Een sierlijk programma met Oranjelint ge- Wat deze zoon der kleine luiden hier in Amerika bonden, werd ons toegezonden. voor den Hollandschen naam heeft gedaan, had hij Jammer genoeg komt er geen enkel Nederlandsch niet kunnen doen in Holland. Zwak van lichaam, woord op voor dan enkele goed-Hollandsche eigen- zonder groot schilderstalent, maar ijverig en vol van n amen. toewijding, heeft hij zijn krachten gegeven aan de Prof. James sprak over „Holland and its Charac- kunstontwikkeling van een groote en kunstlievende na- teristics" Prof. Henderson over „Some things that , , tie, en den roem van de Oud-Hollandsche schilder- we Americans may learn from Holland", Rev. Pfan- school, zoowel als de arbeidzame deugdzaamheid van stiehl gaf „Observations of the Netherlands" bij het Oud-Hollandsch karakter, in herinnering gebracht lichtbeelden ten beste en Consul-Generaal George Birk- bij een yolk, dat arbeid en nederigheid weet te waar- hoff toostte op onze Koningin. deeren, maar glimlacht om den ijdelen waan enkel van naam of geboorte. Chicago. T. DE VRIES. Panamakanaal ?Wereldtentoonstelling te San Francisco. De heer Chas. Vornholt schrijft ons: Nederlandsche school te Buenos-Aires. 1k heb de eer u mede te deelen, dat door Neder- Aan het eerste jaarverslag dezer instelling wordt landers in California een Nederlandsche Kamer van het volgende ontleend: Koophandel is opgericht te San Francisco, 1304 Nadat op aanstichting van den Kerkeraad der Ned. Humboldt Bank Building, waarvan het doel zal zijn Geref. Kerk een hoofdonderwijzer uit Nederland was de handelsbelangen tusschen Nederland en de Paci- overgekomen, was het mogelijk om op 12 December fic Coast Staten der Unie te behartigen, door aan 1910 de school te openen. Bij de opening der school belangstellenden in Nederland en kolonien betrouw- werden 16 leerlingen ingeschreven. bare inlichtingen te verschaffen voor het aanknoopen Aangezien de Argentijnsche scholen vacantie had- van handelsbetrekkingen en hetgeen daarmede ver- den enhet bestuur daarom volledige vrijheid bezat band houdt. wat de inrichting der school betreft, werd gedurende Met het oog op de groote en ingrijpende verande- de eerste 3 maanden alleen onderwijs gegeven in de deringen in het handels- en scheepvaartverkeer, die Nederlandsche vakken en vertoonde de school dus de opening van het Panamakanaal ten gevolge zal het beeld van eene gewone lagere school in ons va- hebben, en in verband met de daarvoor in 1915 te derland. houden Wereld-Tentoonstelling te San Francisco, is Dit was noodig, omdat de meeste kinderen niet namens deze Kamer van Koophandel een adres ge- voldoende de Nederlandsche taal spraken en verston- richt aan Zijne Excellentie, den Minister van Buiten- den, om met vrucht. het onderwijs te kunnen volgen. landsche Zaken, waarin de wenschelijkheid wordt be- Reeds in deze periode nam het aantal kinderen toe n toogd, dat Nederland, evenals andere landen, officieel en zoo naderde de tijd, waarin beslist moest worden aan bovengenoemde tentoonstelling zal deelnemen en of er in het vervolg een volledige school of slechts door een waardige inzending, van Regeeringswege een Nederlandsche cursus zou zijn. Dank zij den gesteund, zal vertegenwoordigd worden. Het comite, steun der Nederlandsche Regeering en de milde bij- dat zich daarmede in het bizonder heeft belast, be- dragen uit de gegoede kringen onzer landgenooten te staat uit de heeren E. J. F. van Hanswijk Pennink, Buenos-Aires, kon het bestuur het kloeke besluit ne- J. C. van Panthaleon van Eck en Charles Vornholt, men om 13 Maart 1911 een volledige school in te secretaris van het comite, 326 Merchants Exchange, richten. San Francisco, aan wien alle aanvragen om inlich- Met groote dankbaarheid mocht het bestuur onder- tingen, bovengenoemde tentoonstelling betreffende, te vinden, dat er voor dezen arbeid warme belangstelling richten zijn. 164 NEERLANDIA. Ventersdorp een groot veld is om te bewerken, en heeft hij in het vaderland les gegeven, veertien jaar er bijna zeker van, dat wanner het bestuur werkzaam in Zuid-Afrika. wil optreden, de werking van het A. N. V. goede Rektor, studenten, collega's en vrienden boden ge- gevolgest zal hebben en het aantal leden sp3edig lukwenschen en huldeblijken aan. De rektor van de zal verdubbelen. school ?de heer MacDonald ?huldigde hem om „het uitstekende werk" dat hij aan de normaalschool Het C. N. O. ontwakend. verricht. Telegrafische gelukwenschen waren o. m. ingeko- Die Week (Pretoria), schrijft: men van Dr. Viljoen en Consul-Generaal Knobel. Sedert de Smutswet het christelik nationaal onder- wijs van de baan heeft gewerkt, is nog steeds het beginsel levendig in een groot deel van ons yolk, dat staats-onderwijs niet bevredigt, al wordt het gra- tis gegeven. Zekerlik, er zijn verscheiden scholen, AMERIKA waar elk Christen met een gerust geweten zijn kin- ders heen zendt, doch er kunnen onder hetzelfde staatsstelsel even goed scholen bestaan, waaraan een ouder zijn kind nimmer kan toevertrouwen. En wie enigszins bekend is met de praktijk weet, dat derge- like inrichtingen er helaas al teveel zijn. De schuld ligt bij de onzuiverheid van het beginsel, en wij ver- heugen ons waar te nemen, dat het C. N. O. meer en meer ontwaakt uit de doezeling, waarin het sedert 1907 is gekomen. Op 26 Junie zal er te Potchef- stroom een kongres gehouden worden, waar de be- langen van deze beweging zullen behandeld worden, en op verschillende plekken vormen zich kommissies met hetzelfde doel. Nu geloven wij, dat de leiders van het C. N. O. zich niet teveel moeten voorstellen van de rechtstreek- se resultaten hunner pogingen. Maar ook zijn we overtuigd, dat door een groot deel onzer mensen uit- eindelik voldoende opofferingsgezindheid zal getoond worden, omdat het beginsel het enige zuivere is. En onze Regering, die al haar best doet om de eerlike gevoelens van haar burgers zoveel mogelik te ont- zien, zal ongetwijfeld niet weigeren aan C. N. O. men- sen, wat ze aan Joden heeft toegestemd; namelik sub- sidie van een partikuliere school, zelfs al mocht die ontstaan in de buurt van een goevts. inrichting, waar de ouders onmogelik hun kinders heen kunnen zen- den, willen ze de inspraak van hun geweten niet forceren. Verbreiding van het Hollandsch. De Globe, het imperialistische Londensche blad, geeft of en toe zijn wijsheid over de taalkwestie in Zuid-Afrika ten beste. Onlangs deed het blad het op- Jan van der Poel nieuw naar aanleiding van een rapport, waaruit bleek, Menig kenmerkend verschil tusschen den oua-Eu- dat Engelsche ambtenaren meer en meer het nut er ropeeschen en den Amerikaanschen geest der samen- van inzagen, „de Taal" te leeren. Met de Taal be- leving werd mij even klaar, toen ik het leven en den doelen de Engelschen, gelijk men weet, het Afri- arbeid overwoog van den man wiens naam boven kaansch. De Globe vindt dat dwaas van zijn landge- dit artikel is geplaatst. Een echte Hollander van den nooten. Want wat is de Taal ? Een armelijk, minder- ouden stempel, geboren als een van „de kleine lui- waardig dialekt! En het beroept zich weer op het ge- den", wiens arbeid en vrijheidszin in Amerika ge- tuigenis van Lord de Villiers. legenheid kreeg te ontluiiken en te bloeien, en van Een inzender kwam tegen die beschouwing op. wiens waardeering na zijn dood het mij een voor- Lord de Villiers, zegt hij, heeft geen gezag op taal- recht was getuige te mogen zijn. gebied. Die bekende uitspraak van hem dagteekent Uit arme ouders werd Jan van der Poel 15 No- ook al van ruim dertig jaar geleden, en sedert dien vember 1857 te Haarlemmermeer geboren, en toen hij heeft het Afrikaansch getoond, waarlijk een taal te elf jaar oud was, ging hij met zijn ouders naar zijn, geschikt voor de schoone letteren. Amerika, waar de familie zich voor goed nederzette Als wij het echter wel hebben gaan de Globe en in Chicago. Op zijn 14e jaar had hij het ongeluk zijn bestrijder beiden buiten de kwestie om. Wat de zich zoodanig te bezeeren, dat een ruggegraatsver- Engelsche ambtenaren in Zuid-Afrika of wie er in kromming er het ?gevolg van was, hetwelk een le- staats- of gemeentedienst willen komen meer en meer venslang lijden na zich sleepte. Desondanks verflauw- willen leeren is het Hollandsch, niet het Afrikaansch. de de geestkracht in hem niet en weldra toonde hij De waarde van het Afrikaansch als zelfstandige taal lust en aanleg voor teekenen, waarin hij door zijn blijft hier buiten. leermeesters Herman Hanstein en C. F. Schwerdt werd aangemoedigd. Verdere opleiding in het teeke- H. H. van Rooyen. nen en schilderen ontving hij eerst in de Turner Hall, daarna in de Teekenacademie, later samenge- De heer H. H. van Rooyen, oud-secretaris der Afd. smolten met het Art Institute, waar hij het geluk Bloemfontein, lektor in Geschiedenis en Aardrijks- had een beurs te verwerven uit de schenking van kunde aan de Normaalschool aldaar, heeft zijn 25- den heer Crosby. Hier was hij weldra een van de jarig onderwijzers-jubileum gevierd. Elf jaar ervan beste leerlingen, daarna tijdelijk leeraar; na volbrach NEERLANDIA. 163 treurd worden, dat de toetreding als lid van deze Bij de foto. zangvereniging hoogst gering is. Dit is des te -neer Zij stelt voor het Nederl. bruiloftsgeschenk,, aan- te betreuren, daar het doel van de zangvereniging geboden aan den heer en mevrouw M. T. Steyn te zo nobel is en niet de minste geldelike bijdrage van Kaalspruit, nabij Bloemfontein, bestaande uit twee de leden gevorderd wordt. Het bestuur bestrijdt alle zilveren vijfarmige luchters voor kaarsen en een erbij kosten uit de kas der vereniging en doet zulks in al- behoorende fruit- of bloemenschaal van hetzelfde me- ler belang. taal, alles vervaardigd in de fabriek van de firma De rederijkerskamer „Aurora". Veel Begeer te Utrecht, die gedurende den oorlog heange- van het welslagen waarmee onze maandelikse bijeen- loos een gedenkpenning ter eere van President Steyn komsten in het afgelopen jaar bekroond zijn, mogen ontwierp, vervaardigde en schonk. Op elk voorwerp wij op rekening zetten van onze onder-Afdeling, de staan de monogrammen van het zilveren echtpaar ge- rederijkerskamer „Aurora". grift, de dagteekeningen en de woorden: „Van Ne- De beste weg om de kamer te steunen is toe te derlandsche vrienden en vereerders". Aan het ge- treden als werkend lid en zodoende te tonen, dat schenk werd toegevoegd een oranjekleurig album met men het werkelik goed meent. het Nederlandsche wapen in zilver, een opdracht en de handteekeningen van alien, die aan het geschenk D e „A. N. V.-School" klassen. De klassen hebben bijgedragen. welke in Februarie van het vorig jaar officieel ge- Nieuwe AfdeePng: Ventersdorp. opend werden door ZijnEdele de Administrateur der Kaapse Provincie, Sir Frederik de Waal, zijn in het De heer A. H. Koomans,, van Potchefstroom, afgelopen jaar geregeld gehouden. Aanvankelik maak- schrijf t: ten verscheidene Hollandssprekende ouders gebruik Zaterdag 4 Mei begaven de heeren H. Altmann, van deze gelegenheid om hun kinderen naar deze Iz. Meyer en A. H. Koomans, bestuursleden en Prof. klassen te zenden, doch de klassen worden tans hoofd- Duvenage, voorzitter van de Propaganda-Cemmissie zakelik bijgewoond door kinderen van vreemde natio- van de Afdeeling Potchefstroom, zich per motor naar naliteit, die daardoor tonen meer besef te hebben van Ventersdorp om te trachten daar een Tak te stichten het belang, dat gelegen is in de verkrijging van een van het A. N. V. degelike kennis van de tweede officieele taal van het Ds. C. F. Mijnhardt nam den voorzittersstoel in en land waarin wij wonen. De klassen worden nog steeds de beer D. J. Bukes deed dienst als secretaris. De geregeld gehouden en wij dienen hier onze dank te voorzitter heette de afgevaardigden van Potchefstroom betuigen aan de onderwijzers, mej. C. Doyer en de hartelijk welkom en dankte hun voor de moeite door heer J. Dijksterhuis, die zich geen moeite noch op- hen genomen om naar hier te komen. De voorzitter offering getroost hebben om de kinderen degelik on- dezer Afdeeling, de heer H. Altmann, legde daarna derwijs in de Hollandse taal te geven. Ongelukkig het doel en streven van het A. N. V. uit; vervolgens heeft de heer Dijksterhuis zich van het begin van dit spraken Prof. Duvenage, de heeren Koomans en jaar genoodzaakt gezien zijn ambt wegens slechte ge- Meyer, en wekten op om tot het stichten van een zondheidstoestand neer te leggen. Het is ons gelukt Tak over te gaan. Alle aanwezigen verklaarden zich in zijn plaats een waardige plaatsvervanger te krijgen er voor. Omtrent 15 personen traden toe. Tot voor- in de persoon van dr. Fruin. zitter werdgekozen de heer Ds. C. F. Mijnhardt, tot onder-voorzitter de heer Wissing,, tot secretaris ren- Onze Af delingszaa 1. Nog steeds verkeren ningmeester de heer D. J. Bukes en tot leden de hee- wij in de treurige omstandigheid geen eigen zaal te ren De Vries en Potgieter. Nadat nogmaals door de bezitten waarin wij onze bijeenkomsten kunnen hou- afgevaardigden een woord van dank was gebracht den en waarover wij te alien tijde kunnen beschik- voor de hartelijke ontvangst en deze jeugdige Afdee- ken. Dit is ongetwijfeld een groot nadeel voor het ling geluk en voorspoed gewenscht was, gingen al- voortbestaan en de bloei van de vereniging. ien uiteen. , M. WARTEN A, sekretaris. Uw vertegenwoordiger is van gedachte, dat er te 162 NEERLANDIA. dat het niet voor het genoegen en de eer van de Ne- blijkt, dat „we voortrit gaan". Langzamerhand wor- derlandsche universiteiten is, dat de Afrikaander jon- den alle documenten van het Post- en Telegraaf De- geluihier komen studeeren, maar dat, hce welkom partement in beide talen gedrukt en dus worden de zij hier ook zijn, die studie is in hun, men belang Hollandsche taalrechten geeerbiedigd. Ook de goe- en in het belang van de Afrikaander zaak, het be- vernementsspoorwegen beginnen het belang hier- houd van de taal en de nationaliteit van het Afrikaan- van in te zien, ofschoon het slechte Hollandsch nog der yolk. geen hoogen dunk geeft van de vertalers aan wien Beter dan door een betoog, hoe gemakkelijk ook het opstellen wordt opgedragen. te leveren, toonen wij dat aan door twee namen te De wekelijksche mededeeling omtrent de aankomst noemen. Steyn en Hertzog hebben in ons land ge- van de „mail", die vroeger in het postkantoor te studeerd. Zouden zij volkomen voor hun yolk gewor- Johannesburg alleen in het Engelsch stond aangege- den zijn wat zij zijn, als zij niet hier waren geweest, ven, wordt sedert kort in de beide talen kenbaar maar heel hun studie in Engeland of Schotland had- gemaakt. den gehad ? En hoeven wij wel namen van andere Alles wijst dus op vooruitgang! Afrikaanders te noemen, die meer mannen naar het hart van hun yolk waren geworden, als zij niet den stempel van hun opleiciing aan een Engelsche of De kreupele ezel. Schotsche universiteit droegen, ?de uitzonderingen niet Men weet, dat de gelijkheid van de twee talen, in te na gesproken ? de grondwet van Zuid-Afrika neergelegd, in werke- Zuid-Afrika krijgt eerlang een eigen universiteit en lijkheid veelal, schijn is. Het Hollandsch komt als mettertijd zal idie misschien in al zijn behoeften kunnen kreupele ezel achteraan. Maar heel langzaam schijnt voorzien; wij hopen en vertrouwen tevens, dat er het te verbeteren; bij stukjes en brokjes. Het depar- vroeg of laat een hooger onderwijs te verkrijgen zal tement van openbare werken gaf zijn plannen en be- zijn, dat aan de taal en het volkskarakter van de stekken uitsluitend in het Engelsch uit. Maar nu heel!, Afrikaanders geen afbreuk doet, maar ze steunt en naar die Week (Pretoria) verneemt, de regeering last sterkt. Zoolang dat echter niet zoo is, meenen wij, gegeven om ze voortaan in beide talen op te stellem is het een duur belang van de Afrikaanders, dat Het zou verwondering wekken, dat die voortdu- zij hun zonen, die eens de leidslieden van hun yolk rende achterstelling van het Hollandsch onder een zullen zijn, ter opleiding toevertrouwen aan het land, Afrikaansch ministerie mogelijk is, ware het niet, dat, waar zij hun taal en tradition zullen bewaren. zooals men in de Afrikaander bladen telkens hoort klagen, eigenlijk niet de ministers, maar hun ambte- Nederlandsch leven in Zuid-Afrika. naren het bestuur voeren, en de meeste en hoogste ambtenaren zijn voor het meerendeel Engelschen. De Uit een brief van mevrouw Deys—Draayer, de live- ministers schijnen in vele gevallen niet tegen hen op- rige secretaresse der Afdeeling Johannesburg, blijkt gewassen te zijn. dat de Zuid-Afr. Vrouwen Federatie den 3den Mei een „Konsert en Opvoering?te Braamfontein heeft gegeven ten behoeve van armen en weezen. Uit het jaarverslag der afdeling Kaapstad Zij zegt daaromtrent: „Verscheidene zangnummers en Omstreken. werden er gegeven, jammer dat het alles Engelsch Maandelikse vergaderingen. Op een was. Het eenige Hollandsch is door mij gezongen, enkele uitzondering na zijn deze geregeld gehouden en maar ik mag hopen, dat het voor de taal goed is ge- zijn zij over 't algemeen van een gezellig en toch weest, want een paar van de jonge dames die zon- degelik karakter geweest. Door het houden van le- gen, kwamen mij vragen of ik hen een paar Hol- zingen, voordrachten en niet het minst door het op- landsche titels kon opgeven. Een volgende maal ho- voeren van kleine toneelstukken heeft het bestuur ge- pen wij dat het dus meer Holiandsch zal zijn. Na tracht ?en is daarin dan ook vrijwel geslaagd ? afloop was er een klein tooneelstukje in het Afri- om de maandelikse bijeenkomsten zo gezellig moge- kaansch. Daar ik dien zelfden avond ook op een lik te doen zijn. De opkomst der leden is bij deze concert van de Nederlandsche Vereeniging moest zin- bijeenkomsten niet zodanig geweest als men ?in gen, kon ik hierbij niet tegenwoordig zijn. Dr. F. aanmerking genomen de opofferingen en moeite, welke E. T. Krause heeft de openingsrede gehouden.' een deel der leden en het bestuur zich getroost heb- Ter gelegenheid van Prinses Juliana's derden ver- ben ?met reden had kunnen verwach en. Veel dank jaardag gaf de Nederlandsche Vereeniging te Johan- is de Afdeling in dezen verschuldigd aan haar onder- nesburg een concert. Afdeling, de rederijkerskamer „Aurora". De zaal was tameijk goed bezet. De uitvoerders Het Holl ands lie d. Het vorig jaar trachtte waren voor het meerendeel Hollanders. Ds L. Brandt de Afdeling aan haar doel ?de .bevordering en ver- de voorzitter van de Nederlandsche Vereeniging hield spreiding van de Nederlandse taal, onverschil ig in een warme nationale openingsrede en het concert welke vorm ?te beantwoorden door het gezamenlik Moot met het zingen van onze Volksliederen. instuderen van Hollandse liederen op de maandelik- Verder schrijft mevrouw Deys--Draayer over den se bijeenkomsten. „werkelijk zeer belangrijken avond" der Unie Debat- Daar zich hierbij verscheidene moeilikheden voor- vereeniging te Fordsburg, die op „zeer verdienstelijke deden, besloot het bestuur om pogingen aan te wen- wijze" het tooneelstuk ,,De Familie Saak" van Lan- den een zangvereniging op te richten, waarbij zich genhoven ten tooneele bracht. De heer W. N. van dan d i e leden, die meer speciaal iets voor de zang Heerden en de dames Van Heerden, S. Brink en W. gevoelen, zouden kunnen aansluiten. Na herhaalde van Niekerk, hebben alle eer van hun werk. Van al- pogingen hiertoe te hebben aangewend, kwam deze ien trof de duidelijke uitspraak. zangvereniging eindelik tot stand. Dit was in Julie „Deze Debat Vereeniging is de eenige Hollandsche van het jaar 1911 en sedert die tijd heeft de zang- Vereeniging op dit gebied aan den Witwatersrand. vereniging van de Afdeling zich bij verschillende ge- Zij telt op het oogenblik 60 leden, dames en heeren. legenheden doen horen en niet weinig bijgedragen tot Een (bewijs dat deze vereeniging op vasten grond verhoging aan de gezelligheid, alsmede van het nut staat is het zeker als men nagaat dat zij de eenige der maandelikse bijeenkomsten. Toch kan niet gezegd overgebleven vereeniging is die werkt voor en in de worden, dat deze poging van het bestuur de stew Hollandsche taal. Wij wenschen deze vereeniging al- heeft genoten en nog genie!, waarop men redeliker- les goeds toe, en hopen dat zij zal blijven voort- wijze had mogen rekenen. Trots dat het bestuur zich gaan. Dan zal zij er zeker toe medewerken onze ge- sedert enige tijd de diensten van zulk een bekende en liefde taal te helpen bevorderen en versterken " bekwame muzieklerares en zangeres heeft verschaft Uit toegezonden poststukken en spoorwegtarieven als het medelid mevr. J. Luyt, moet nog steeds be- NEERLANDIA. 161 Geldm i d d el e n. Dank zij de tegemoetkoming En niet slechts is het opmerkelijk, dat bijna alle van het Hoofdbestuur, n.l. 50 % terugstorting van onderwijzers, vroeger uit Nederland naar Zu'd-Afrika de bijdrage over het jaar 1911, sluit de rekening met vertrokken, ten getale van bijna tweehonderd, er al- een saldo te goed van f 139.80. Voor het jaar 1912 lengs weer bij het onderwijs geplaatst werden, maar moet echter f 400.?bijgepast worden aan het geld onze vereenigingen hebben er sedert nog weer meer bestemd voor studiebeurzen, zoodat ook dit jaar, de d an v e e r t i g kunnen heenzenden, die nu reeds grootste zuinigheid betracht moet worden om op het in de vier provincien der Unie werkzaam zijn. eind van het jaar niet voor een tekort te staan. Daar- Niet minder moedgevendis het feit, dat in v eel toe moet in de eerste plaats de huip van het Hoofd- s t e r k e r aantal dan ooit voor den oorlog Zwid- bestuur worden ingeroepen om ook voor het jaar Afrikaansche studenten en daaronder ook onderwij- 1912, 50 % der bijdragen terug te mogen ontvangen. zers in Nederland komen studeeren. In 1911 waren er zelfs tachtig. De Ned. Zuid-Afrikaan- A r u b a-n u m m e r. Het bestuur ziet met voldoe- sche Vereeniging en hare Amsterdam- ning, dat het Aruba-nummer in de Pers eene gun- d a m s c h e A f d e e 1 i n g steunen deze studenten in stige beoordeeling ten deel gevallen is. de kosten voor eene lees- en vergaderzaal te Am- A f de e l i n g e n. Aileen van •de Afdeeling Bo- sterdam (Nassaukade 369) ; eene andere Vereeniging naire kwam het jaarverslag. en het Schoolfonds helpen met beurzen, en zoo zijn Ook daar wordt een achteruitgang van 6 leden ge- de banden met onze stamverwanten inniger en hech- boekt. ter dan ooit. Hunne sympathieen zoeken weer voor In het bestuur hadden verschillende veranderingen hunne geestelijke toerusting het oude stamland. plaats. De verdeeling der bestuurswerkzaamheden zal En welke vruchten kan dit niet dragen, nu meer- later geregeld worden. dere Zudd-Afrikaners, die hier hunne studien hebben De rekening sluit met een batig saldo van f 61.78. voltooid, reeds tot invloedrijke betrekkingen in hun land, niet het minst bij het onderwijs, benoemd zijn. De Secretaris-Penningmeester van de Groep Aan onze Universiteiten verkregen ze den doctors- Ned. Antillen, of meesterstitel. C. S. GORSIRA J. P.Ezn. Zoo heeft dan met name oak de N e d e r 1. Z u i d- Curacao, Maart 1912. Afrikaansche Vereeniging nog eene heer- lijke taak. En belangstelling te wekken voor eene zaak, die voor Nederland en Zuid-Afrika beide van veel gewicht kan zijn ?het onderhouden en vermeerderen van wederzijdsche betrekkingen ?geldt ZUID-AFRIKA geenszins eene verloren zaak. En toch wordt dit blijkbaar te weinig ingezien en is er geen toeneming van het aantal dergenen, die zich bij de Vereeniging aansluiten. Niet verstorven ! De Afdeeling Amsterdam van de N. Z. A. V. heeft een rondschrijven verspreid, waaraan de volgende bemoedigende woorden zijn ontleend: Afrikaander studenten in Nederland. Het list er verre van af, dat de hoop om Zuid- Eenige jaren geleden legde ons een Afrikaander Afrika voor den Nederduitschen taalstam te behou- voorman een prent voor, waarop was afgebeeld een den, zou moeten opgegeven worden, nu de beide gezelschap Afrikaander studenten van de universiteit Zuid-Afrikaansche Republieken in 1902 hare politieke van Edinburg. Het waren er, schatten wij, een vijf- onafhankelijkheid hebben moeten prijsgeven. Juist tig, ?slechts een deel van die er studeerden. Waar- sedert dat jaar is eene innerlijke krachtige beweging om zijn die niet in Holland ? vroeg hij ons. om eigen volksaard en eigen taal te handhaven meer Ja, waarom niet ? Er waren er destijds slechts en- dan ooit te voren bij het stamverwante yolk open- kelen aan onze universiteiten. Maar het is sedert baar geworden. De nationale eenheid is verkregen dien steeds beter geworden. Het Studiefonds en het en de Unite van Zuid-Afrika wordt thans bestuurd Herman-Costerfonds,. beide aan de Nederlandsch Zuid- door teene Regeering, waarin het Hollandsch-Afri- Afrikaansche Vereeniging verbonden, hebben door kaansch element de overhand heeft. studiebeurzen beschikbaar te stelien gaandeweg meer Ook hier te lande zijn er mannen geweest, die jongelui naar onze universiteiten gelokt. Die hier wa- aan de nationale wederopleving van Zuid-Afrika niet ren of geweest waren wekten anderen op om te ko- hebben gewanhoopt en wier handen niet slap zijn men. Op allerlei wijze werd hun van hierudt het stu- geworden. Met name de Nederlandsch Zui d- deeren in ons land gemakkelijk gemaakt, en zoo kon Afrikaansche Vereeniging en het in 1891 het jaarverslag van de Zuid-Afrikaansche Vereeni- opgerichte Schoolfonds tot bevordering ging, dezer dagen op haar algemeene vergadering van het Hollandsch Onderwijs in Zuid- uitgebracht, mededeelen, dat er nu een goede tachtig A f rika hebben onmiddellijk de hand aan het werk Afrikaanders aan onze instellingen van hooger onder- gezet. Toen onder het onzalige Milner-bewind de wijs studeeren. Dat is een uitkomst, die het onver- Hollandsche taal uit de scholen verdrongen werd, moeide streven van vele jaren heeft beloond. En de heeft het S c h o o l f o n d s, krachtig gesteund door verwachting is, dat het aantal nog zal toenemen. ver uitziende belangstellenden, nagenoeg 200 opposi- Bemoedigender nog dan dit betrekkelijk groote aan- tiescholen jaren tang geldelijk sterk gesteund met ton- tal Afrikaanders aan onze hooge scholen dunkt ons nen gouds en daarmede is dit bereikt, dat, toen zelf- een opmerking in het verslag van het Studiefonds, regeering in Transvaal werd toegestaan, allereerst de waaruit wij hebben begrepen, dat er in Zuid-Afrika noodzakelijkheid van eene betere onderwilswet werd zelf waarschijnlijk beurzen ?of meer beurzen ? erkend. Het deed zulks evenzeer in den Vrijstaat, voor de studie bier te lande beschikbaar zullen wor- waar het sprekend protest, van die scholen uitgaan- den gesteld. Want zoolang een groot deel van de de, een jaar later al mede tot zeer gunstige we'sver- Afrikaander studenten bier komen ?er zijn er die andering leidde. En het was eene heerlijke bekro- op eigen kosten studeeren ?omdat men bier de mid- ning van deze ache, dat de Unie niet kon tot stand delen voor hun studie vindt, blijft er aan de beweging komen, zonder dat bij art. 137 het Engelsch en het naar de Nederlandsche universiteiten iets kunstmatigs. Hollandsch beide als of f i cieele talen met g e- En natuurlijk en gezond wordt de toestand eerst, 1 ij ke r ech t en werden erkend. wanneer men onder de Afrikaanders algemeen beseft, 160 NEERLANDIA. in het Hoofdbestuur of te treden. De heer Bosboom Ned. Onderwijs in Indic. verzocht het Groepsbestuur zoo mogelijk een ander persoon voor de ontstane vacature te kiezen. Het De Expres meldt, dat in de inlandsche wereld een Groepsbestuur de groote toewijding, waarmede de heer commissie wordt gevormd, bestaande uit inlandsche Bosboom de belangen van de Groep steeds heeft be en Europeesche onderwijzers, ter beraming van plan- hartigd, op hoogen prijs stellende, gaf den geachten nen, hoe een particuliere school, hoofdzakelijk voor afgevaardigde telegrafisch den wensch te kennen, dat het onderwijs in het Nederlandsch, te Bandoeng op- hid als afgevaardigde voor de Groep behouden mocht gericht kan worden. blijven. Hierop werd intusschen een goedgunstig ant- woord ontvangen, zoodat de heer Bosboom voor een nieuw tijdvak met algemeene stemmen tot afgevaar- digde van de Groep herkozen werd. Ned. Antillen. Groepsbestuur. Wegens vertrek moesten de heeren J. W. Roessingh van Iterson, J. A. M. Bron en W. R. de Greve, respectievelijk secretaris-penningmeester en Groepsbe- Verslag over het jaar 1911. stuursleden als zoodanig aftreden. L e d e n t a I. Het aantal leden daalde door ver- Tot bestuursleden werden bencemd de heeren J. trek, overlijden en bedanken in 1911 tot 253. Soutendam, Dr. R. Broersma, Ds. W. van Lingen en Op Curacao zijn thans 188 leden; op Bonaire 14 A. R. Hazenberg. Laatstgemelde werd secretaris-pen- leden; op Aruba 33 leden; op Saba 5 leden; op St. ningmeester. Eustatius 6 leden; op St. Martin 7 leden. Goedgekeurd in de bestuursvergadering van 23 Best u u r. Door het overlijden van den heer April 1912. Mos. S. L. Maduro, wiens heengaan door ons alien De Groepssecretaris, diep betreurd wordt, kwam een zetel in het Groeps- A. R. HAZENBERG. bestuur vrij. De heer H. M. Chumaceiro verving hem als bestuursl id. De heer F. Agterberg, zitting hebbende in de commissie tot nazien der rekening en verantwoording Afdeeling Batavia. van het Hoofdbestuur heeft bedankt; de heer C. Sta- tius Muller te 's-Gravenhage werd verzocht de plaats Aan een schrijven uit Batavia van een der be- van den heer Agterberg te willen bezetten. stuursleden wordt het volgende ontleend: V e r g a d e r i n g e n. Er zijn gehouden 2 alge- Op 1 April 1912 hadden de leden der Afdeeling meene en 3 bestuursvergaderingen. gelegenheid den heer Verkade, leider van de Vereeni- Op de beide algemeene vergaderingen trad de heer ging „De Hagespelers" in besloten kring te leeren Karel Muller op met een serie voordrachten, waar- kennen als voordrager. voor hij grooten lof inoogstte. Hoewel er plannen voor een propaganda-avond be- stonden, waarop een voordracht zou worden gehou- S t u d i e b e u r z e n. De sudsidie geschonken door den over het Javaansch tooneel, met wajang-voorstel- het Gouvernement, is bestemd voor het verleenen ling, werd tot het houden dier bijeenkomst in meer van studiebeurzen. besloten kring besloten, o. a. omdat tot dien propa- In het afgeloopen jaar zijn verstrekt ten behoeve- ganda-avond, door bijzondere omstandigheden, nog van: niet kon worden overgegaan en men voor het ver- Nephtalie Henriquez f 150.- trek naar Europa van twee bestuursleden nog eene C. J. Krijt ?150. bijeenkomst wilde hebben. Lena Wijtenburg ' 50.? Zoo hadden dan de Verbondsleden het voorrecht Samen ...... f 350.? den heer Verkade als voordrager van Shakespeare's Macbeth te hooren. Voor het jaar 1912 blijft nu een bedrag ter be- Spreker had de vertaling van Van Looy gekozen schikking van f 400.?en vertrouwende dat de sub- omdat zijns inziens daarin vooral rekening was ge- sidie, uitgetrokken op de Koloniale Begrooting voor houden met het rithmus van het oorspronkelijke, lets 1912, wederom aan de Groep zal worden verstrekt, wat voor den tooneelspeler, zooals hij zich uitdrukte, kan dus voor studie bestemd worden een bedrag zijn meerdere bekoring had. van f 1150.? Een vrij talrijk publiek woonde de voordracht bij. In verband hiermede werd op de bestuursvergade- De heer Verkade gaf speciaal die gedeelten uit de ring, gehouden den 4en December 1911 o. m. be- tragedie, waardoor de toehoorders een overzicht zou- sloten: den krijgen van de oorzaken van Macbeth's verwor- Het verleenen van studiebeurzen: ding en van Lady Macbeth's ondergang. Op mees- le. Een beurs van f 300.?per jaar (voor twee terlijke wijze wist de voordrager de verschillende iaar) aan den heer C. J. Krijt, ten behoeve van zijn personen en de in hen heerschende hartstochten uit zoon Hendrik, die in Nederland, aan de machinisten- te beelden. school te Amsterdam, zal worden opgeleid; Macbeth in zijn vlagen van diep neerdrukkende 2e. Aan mej. F. Daal f 200.?per jaar (voor 2 wroeging, in zijn dorst naar het bloed van hen, die jaar) ten behoeve van haar minderjarige pupil Vrouw- hem bij het bereiken van zijn Joel in den weg zou- tje Boskaljon, die te Bergen op Zoom voor onderwij-. den kunnen staan; Lady Macbeth in hare onmensche- zeres zal worden opgeleid; lijkheid, in hare dierlijke wreedheid, werden ons op 3e. Aan Nephtalie Henriquez, een som van f 150.? treffende wijze uitgebeeld. Ook de vlagen van waan- deze studeert te Leiden voor onderwijzer. zin, de ondergang van Lady Macbeth, het bezoek aan Het bestuur verwacht in 't loopende jaar meerdere de heksen werden machtig 'mooi weergegeven en aanvragen en hoopt alsdan daaraan te kunnen vol- maakten een diepen indruk op het gehoor. doen. De onder-voorzitter bracht aan het einde van den Een toegekende beurs van f 150.?werd onder he? avond hulde aan den kunstenaar en sprak de beste leeide dankbetuiging niet aangenomen, daar de be- wenschen uit voor het welslagen van zijn kunsttocht trokken persoon onverwachts vermeerdering van in- door Indic. komsten kreeg. NEERLANDIA. 159 Ook de Afdeeling Semarang schonk voor hetzelfde penan, Toeloengagoeng, Malang, Telok Betcng, Am- doel een som van f 100.? boina, Serang, Temanggceng en Sabang, zij hier open- Aan het Studiefonds „Kota Gedang" werd mede lijk den dank van het Groepsbestuur betu'igd *). een gift van f 100.?gezonden. Deze Maleische ver- Houden van lezingen. eeniging, eenige jaren geleden met medewerking van eenige ambtenaren bij het Binnenlandsch Bestuur, in Door de Afdeelingen Ba4.avia, Buitenzorg en Se- Kota Gedang (Padangsche Bovenlanden) tot stand marang werden weder verscheidene gezellige avonden gekomen, stelt zich o. m. ten doel een fonds bijeen ingericht, waarbij over verschillende onderwerpen te brengen em het onderwijs van de kinderen der belangwekkende lezingen werden gehouden. Ook de leden te bevorderen en te verbeteren, en hun prakti- lichtbeelden-commissie te Buitenzorg zorgde voor sche kennis bij te brengen. In het jaar 1910 werden eenige goedgeslaagde voorstellingen. twee van de leden (Inlandsche onderwijzers), op kos- Oprichting van Afdeelingen. ten van het fonds naar Nederland gezonden om al- daar hun studien te voltooien. Ofschoon de oprichting van nieuwe Afdeelingen In het huishoudelijk reglement van die vereeniging niet in het geldelijk belang van de Groepskas is komt een bepaling voor, dat degenen die op kosten (ingevolge het 4e lid van art. 9 van het Groepsre- van het fonds studeeren, zich moeten verbinden die glement ontvangt het Groepsbestuur slechts 1/5 van kosten terug te betalen met een zeker percentage van de contributie van de leden eener Afdeeling veer het bun inkomen, terwiji zij zich tevens verplichten moe- abonnement op Neerlandia), werden door het Groeps- ten minstens 10 jaren lid van gemeld fonds te blijven. bestuur tech pogingen aangewend tot oprichting daar- Verder ontving de Indische Universiteitsvereeniging van. De Afdeeling tech kan al dadelijk veel meer in een gift van f 25.? het plaatselijk belang der leden en dus middellijk ook in het algemeen belang doen. Plaatsen als Soerabaja, Studief ondsen. Bandoeng, Madioen, Djokdjakarta, Makasser, Medan en Padang, zijn als centra der Europeesche bevel- In het vorig jaarverslag werd medegedeeld, dat aan king uitnemend geschikt voor de vorming van Afdee- het Studiefonds Midden-Java en aan dat voor onbe- lingen. Door de oprichting van Afdeelingen wordt middelde leerlingen te Batavia in overweging was ge- mede meerdere samenwerking verkregen en kan eer- geven zich per rekest tot de Regeering te wenden ter der werden overgegaan tot maatschappelijk werk; verkrijging van een jaarlijksche subsidie, teneinde seder kortom een Afdeelingsbestuur vermag veel meer in te jaar een bepaald aantal onbemiddelde leerlingen van grijpen in plaatselijke toestanden. Op geldelijken steun goeden aanleg naar Nederland te kunnen zenden, om van het Groepsbestuur voor de oprichting van boe- aldaar hunne studien te voleindigen. Genoemde fond- kerijen, frObelscholeh, cursussen van onderwijs, yolks- sen .hebben zich in het verslagjaar bereids tot de Re- leesgezelschappen e. d. kan altijd worden gerekend. geermg gewend, terwiji ook het Groepsbestuur bij Tot dusver hebben de pogingen van het Groeps- rekest aan de Regeering zijn instemming met de sub- bestuur echter geen succes gehad. Heeren vertegen- sidie-aanvraag betuigde en de Regeering verzocht het woordigers wordt het groote belang van de vorming daarheen te willen leiden, dat aan elk der genoemde van Afdeelingen onder de aandacht gebracht. Krach- fondsen, op nader door de Regeering te bepalen tige Afdeelingen zijn de steunpilaren van de Groep. voorwaarden, eene subsidie worde verleend van pl. m. f 2000.?per jaar. Op dit rekest werd tot dusver Verzending Neerlandia. geen beschikking ontvangen. Wel werd aan meerge- Tot onzen spijt moeten wij nog melding maken melde fondsen een deel toegezegd van de in 1912 te van de onaangename vertraagde verzending van het houden geldloterij. Maart- en April-nr. van Neerlandia, die eerst met het Mei-nr. konden verzonden worden. De vertraging Werkverschaffing voor oud-leerlin- was te wijten aan de zending met vrachtbooten in gen van scholen voor Middelbaar en stede van met mailstoomers. Na een breedvoerige Technisch Onderwijs. briefwisseling met het Hoofdbestuur kwam er echter In het verslagjaar heeft het Groepsbestuur zich spoedig verbetering en werden de Neerlandia-nrs. mede tot de Regeering gewend met het verzoek, de daarna weder op tijd ontvangen. Toch duurt het nog aandacht van de directeuren en hoofden der open- 11/2 maand voordat het Neerlandia-nr. hier is. Van bare scholen van M. en T. 0. hier te lande, er op de administratie uit Nederland werd bericht ontvan- te doen vestigen, dat zij de belangen van de oud- gen, dat te beginners met 1912 het orgaan in stede leerlingen der onder hun beheer staande scholen kun- van op den 20sten reeds op den eersten van iedere nen bevorderen, door te trachten, voor zoover noo- maand zal verschijnen. Het Januari-nr. kan dus reeds dig, die leerlingen een hun passende betrekking te in Februari in het bezit der leden zijn en ofschoon bezorgen. Naar aanleiding van dit rekest werden di- de berichten hierdoor wel niet sneller overgebracht recteuren en hoofden van gemelde onderwijsinrichtin- werden (het Jan.-nr. bevat dan alleen berichten over gen door den directeur van Onderwijs en Eeredienst December) lijkt het niet zoo vreemd als wanneer het aangeschreveni zooveel imogelijk in de aangegeven jan.-nr. eerst in Maart of April wordt ontvangen. richting werkzaam te zijn. PostzegeLverzending. Stormrampen in Nederland. Dank zij de medewerking van den Groepsvertegen- Nadat in Indie het bericht was ontvangen, dat de woordiger te Palembang en die van eenige andere provincien Holland en Zeeland in de maanden Sep- ijverige leden-postzegelverzamelaars, kon in het ver- tember en October 1911 door stormrampen waren ge- slagjaar weder een groote partij postzegels aan teisterd, werd door het Groepsbestuur besloten gif- Groep Belgie gezonden werden. leder lid kan zich ten in te zamelen tot leniging van den nood. Door op dit punt verdienstelijk maken door de postzegels middel van advertenties in de meest gelezen Indische van aan hem of haar gerichte brieven te verzamelen dagbladen werd bekend gemaakt, dat het Groepste- en die eens in het jaar te zenden aan den Groeps- stuur zich beschikbaar stelde voor de inzameling en secretaris, de Groepsvertegenwoordigers of rechtstreeks overmaking van gelden ten behoeve van de noodlij- aan den Groepssecretaris voor Groep Belgie, ,den denden, terwiji ook de medewerking van de Groeps- heer H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent (Belgie). vertegenwoordigers en van de Afdeelingsbesturen Verkiezing afgevaardigde. werd ingeroepen. Dank zij die medewerking was op ulto. 1911 reeds een bedrag van f 3E00.?bijeen. Aan In het verslagjaar was het de beurt van den heer H. alien die giften schonken en in het bijzonder aan de D. H. Bosboom em als afgevaardigde van de Grcep Afdeelingsbesturen te Batavia en Buitenzorg, alsmede *) Intniddels werd nog f 226.025 voor dat doel ontvangen. Zie aan de Groepsvertegenweordigers te Madicen, Am- Juni-nr. Red. Neerl 158 NEERLANDIA. Gaan wij thans na wat in het verslagjaar door de Groep verricht is, dan kan getuigd worden, dat ook dit jaar,. ondanks de beperkte geldmiddelen, met suc- OOST-INDIA ces gewerkt is, in de door het A. N. V. aangegeven richting. Nederlandsche volksleesgezelschap- pen en boekerijen. Jaarverslag van Groep Nederlandsch-lndie Tot de instellingen, die voorloopig het meest de aan- over het jaar 1911. dacht verdienen, behooren in de eerste plaats wel de volksleesgezelschappen en boekerijen. Indien wij het ledental op ulto. December 1910 ver- gelijken met dat op ulto. December 1911, dan kan Een volksleesgee1schapy op aanstichting van de Afdee- wederom getuigd worden, dat de belangstelling in ling Batavia opgericht, werkt reeds eenige jaren met succes en kan thans de kosten geheel bestrijden uit ons streven, zij het ook matig, tcch steeds toene- mend is. de inkomsten. Bedroeg het aantal leden 1046 op het einde van Voor de geringe som van f 1.?per maand, ont- 1910 (in het vorig verslag werd abusievelijk opge- vangt men iedere week een goed voorziene nette trom- geven 1134), in het verslagjaar steeg dit aantal mel, waarin de mooiste en meest bekende Nederland- tot 1116. sche illustraties en tijdschriften en veelal bcvendien Wegens vertrek uit Indie en om andere redenen een mooi Nederlandsch boek aangetroffen worden. moesten 214 leden worden afgeschreven, waarvan ech- Voor degenenvoor wien de contributie van f 1.? nog te hoog is, zijn nalezersplaatsen beschikbaar ter 105 leden overgingen naar Groep Nederland, zoo- dat deze laatsten voor het Verbond toch behou- voor slechts 50 centen per maand. Men behoeft geen den zijn. lid van het Verbond te zijn om een abonnement op een leestrommel te krijgen. Dat deze volksleesgezel- Vergelijkt men dit ledental echter met het aantal Europeanen dat in de kolonien vertceft n 1. pi. m. schappen in een bepaalde behoefte voorzien en in 80.000, en waarvan toch het meerendeel Nederlan- den smaak van het publiek vallen, bewijst het groot ders zijn, dan moet erkend worden dat het aantal aantal lezers, n.l. pl. m. 200. Door de ijverige bemoeienis van het Afdeelingsbe- leden aanzienlijk grooter kon zijn. Wil ook de Groep stuur te Buitenzorg kon ook daar met ingang van Nederlandsch-Indie van het A. N. V. krachtdadig kunnen medewerken aan het door dat Verbond he- 1 Mei 1911 wederom een nieuw volksleesgezelschap worden gevormd, dat thans reeds 88 lezers telt, ter- oogde doel, dan zal het ledental belangrijk moeten wijl aan dat leesgezelschap tevens een Nederland- toenemen. Die toename is heel goed mogelijk, indien elk lid maar een weinig propaganda voor het Ver- sche boekerij verbonden is. De contributie is hier bond Wilde maken. Als elk lid jaarlijks maar twee slechts 50 centen per maand. nieuwe leden weet te winnen, dan zullen wij binnen Pogingen werden door het Groepshestuur aange- enkele jaren in Indie een krachtig nationaal Verbond wend om ook elders dergelijke instellingen op te rich- krijgen, dat met goeden uitslag de Nederlandsche ten. Met zekerheid kan worden vermeld, dat ook de stambelangen zal kunnen behartigen. Afdeeling Semarang in 1912 haar volksleesgezelschap Werfboekjes en werfkaarten worden op aanvraag zal hebben. kosteloos door den Groepssecretaris gezonden. Het Groepsbestuur heeft besloten, de oprichting van deze nuttige instellingen te steunen met een bij- drage van f 100.? Zoo ontving de Afdeeling Bui- Vergaderingen. tenzorg in het verslagjaar voor hare volksleesgezel- In het afgeloopen jaar werden door het Grceps- schappen een gift van f 100.? terwijl van 1912 af, bestuur 6 vergaderingen gehouden, w. o. 66n, n.l. elk dier instellingen te Batavia en Buitenzorg een die van 16 Mei 1911 met de afgevaardigden van de jaarlijksche toeslag van f 25.?krijgen zullen en op Afdeelingen Batavia en Buitenzorg. de begrooting van 1912 ncg een afzonderlijke girt van f 25.?voor elk volksleesgezeschap uitgetrok- Propaganda-congres. ken is. Op laatstbedoelde vergadering werd o. m. het voor- Deze nuttige instellingen verdienen inderdaad aller stel gedaan, in navolging van Nederland, jaarlijks belangstelling en steun. Behalve geldelijke bijdragen een groot propagandacongres te houden, welk con- zijn ook uitgelezen Hollandsche romans of andere gres voor alle leden en ook belangstellenden tcegan?Nederlandsche boekwerken wel.kome geschenken, die kelijk zou zijn. Er werd echter opgemerkt, dat en ten allen tijde aan de Afdeelingssecretarissen en den de groote afstanden en het kostbare reizen in Indie Groepssecretaris kunnen worden gezonden. voor de verwezenlijking van dit denkbeeld onoverko- BoekenCommissie te Rotterdam. menlijke bezwaren zouden blijken, om welke redenen De subsidie voor deze B.-C., kon in 1911 ver- slechts een zeer gering aantal leden het congres zou hoogd worden en werd van f 10.?op f 25.?ge- kunnen bijwonen, waardoor het doel dus niet bereiki bracht. In dit jaar werden Brie kisten met boe- zou worden. ken ontvangen, n 1. door de Kweekschool voor In- Werkplan. landsche onderwijzers te Bandoeng, de Opleidings- school voor Inlandsche ambtenaren te Blitar en de Ook werd door een der afgevaardigden nog de vraag Holl. Bataksche school te Tarcetceng. gesteld of het geen aanbeveling zou verdienen jaar- lijks een vast werkplan op te maken. Het Groepsbe- Steun aan andere nuttige instellingen. stuur zou een ontwerp-plan moeten vaststellen, dat In het verslagjaar werd ook aan andere nuttige in- Yea aanvulling door de Afdeelingen, door de verga- stellingen die geacht kunnen worden in dezelfde rich- dering met de Afdeelingsafgevaardigden zou moeten ting als het A. N. V. te werken, steun verleend. worden goedgekeurd en dan als richtsnoer zou wor- Zoo ontving de vereeniging van leeraren en leera- den gebezigd. Omtrent deze aangelegenheid is nog ressen bij het M. 0. in Ned.-Indie ten behoeve van geen beslissing genomen. Een algemeen werkplan de door die vereeniging gehouden tentoonstelling vindt men echter reeds aangegeven in den leidraad voor aesthetische opvoeding een bijdrage van f 100.? voor de werkzaamheden van de Groepsvertegenwoor- De tentoonstelling gehouden op de voornaamste hoofd- digers in Ned.-Indie van het A. N. V., welke lei- plaatsen op Java was in menig opzicht een succes. draad aan iederen vertegenwoordiger wordt gezon- Het Groepsbestuur werd in de hoofdcommissie voor den en mede voor elk lid beschikbaar is (aanvraag bedoelde tentoonstelling vertegenwoordigd door het in te dienen bij den Groepssecretaris). Groepsbestuurslid, den heer M. G. Hoekstra. NEERLANDIA. 157 feest. Noemen we enkel de heeren De Keyser, Van Een Perk-bank in de Arde &men. de Walle, Jacobs en Leyendekkers, welke beurtelings het woord voerden namens het A. N. V., het Wil- Dat er in het buitenland en nog wel in een streek lemsfonds, de Hoogeschool-Commissie en de Afdee- als de Belgische Ardennen, waar over het algemeen ling „Hooger Onderwijs voor het Volk", benevens de voorliefde voor de stamgenooten der Vlamingen de Liederavonden en de heeren Van Aelst en Adriaens, niet groot is, voor een nog levenden Hollander uit welke door de uitvoering hunner feestummers een al- vrijwillige bijdragen, gesteunddoor de gemeentekas, gemeenen bijval verwierven. een eerebank wordt geplaatst, is zeker wet een eenig Een prachtig marmeren beeld van de hand van en daardoor merkwaardig verschijnsel. Men kan er onzen stadgenoot Boudewijn Tuerlinckx, benevens bij voorbaat zeker van zijn dat de verdiensten van twee mooie kunstvazen, werden namens de inschrij- zulk een landgenoot in het oog van een groep vreem- vers en de Afd. „Hooger Onderwijs vobr het Volk" delingen wel zeer groot moeten zijn, willen zip op aan den heer Tack aangeboden. Een gezellig samen- zulk een wijze worden gewaardeerd en gehuldigd. zijn sloot het feest. Bedoelde bank zal 2 Augustus worden onthuld te De afdeeling „Liederavonden voor het Volk" heeft Laroche, het schoone stadje aan de Ourthe, waar dui- zijn werkzaamheden gesloten door een klein concert, zenden en duizenden Nederlanders een gedeelte van waarop menige zangeres en zanger de mooist aange- hun zomer hebben doorgebracht. En de man, dien het leerde liedjes voordroeg. De voorzitter, de heer geldt, is de bij die alien zeer zeker ook bij name uit- Leyendekkers, na gewezen te hebben op doel en werk stekend bekende ds. M. A. Perk, de schrijver van het der afdeeling, bedankte mej. Fretin en den heer Van veel verbreide boekje „In de Belgische Ardennen", den Bergh, begeleidster en leider der Liederavonden, waarvan de opdracht aan de nagedachtenis van zijn alsook den heer Beullens, den wakkeren secretaris. zoon Jacques Perk, op zoovelen een weemoedigen in- Aan mej. Fretin werd een mooi geschenk en een druk zal hebben gemaakt. prachtige ruiker aangeboden. Eenkostelooze boeken- De bank zal tot opschrift dragen: ,,A Marie tombola, gevolgd door een gezellig samenzijn, sloot Adrien Perk, auteur de „In de Belgische Ardennen", het goed geslaagd concert. Hommage de reconnaissance". Rekening en Begrooting van Groep Belgie van het A. N. V. Balans 1911. Ontvangste n. Uitgaven. Batig slot 1910 ft: 442.56 Abonnementen I ft: 30.90 Bijdragen der leden 9515.35 Drukwerk . 449 18. Frankeer- en inningskosten . 649 95. Buitengewone ontvangsten: Verzendingskosten * 64.14 Inningskosten Belgie ... ft: 131.20 Kantoorkosten , 266.c9 Toelagen v. Hoofdbestuur: Secretariaat . 650.- Leestafels . 208.- Neerl andia . 325.- Reiskosten . 227.40 Neerlandia ?208.- Toelagen ) 680.- Voorschotten door Hoofd- Buitengewone uitgaven ( . 43471..9292 bestuur terugbetaald ?450.02 Hoofdbest. voor Rek. Groep Belgie ( . Verschillende posten . 395.80 Uitkeeringen: ft: 1393.02 * 1393,02 Kroos * 87.50 a. Hoofdbestuur ' 2031. - b Takken , , 5013. - ft: 11.438.43 Batig slot * 571.66 ft: 11.438.43 Begrooting 1912. Batig slot 1911 ft: 571.66 Abonnementen ft: 40.- Bijdragen der leden * Drukkosten ' 400.- Buitengewone ontvangsten * 973 - Frankeer- en inningskosten ' 650.- Kroos * Verzendingskosten ' 70.- Kantoorkosten , 200.- - ft 9914.66 Secretariaat ) 650.- Neerlandia * 325.- Reiskosten , 60.- Buitengewone uitgaven ' 350.- Toelagen ) 600.- Uitkeeringen aan Hoofdbest. en Takken * 6502.- Batig slot * 67.66 ft: 9914.66 Nederlanders en Stamverwanten, Bevordert de Vlaamsche Beweging door in Vlaanderen Nederlandsch te spreken en in Uw brief wisseling met Vlaanderen het Nederlandsch te gebruiken ! 1 56 NEERLAN li IA. reweghe zong „Het Lied van Reinhilde" uit „Her- berg-Prinses". De heer Jozef Martien speelde een kiavierstuk. VLAANDEREN. 11 Mei deed de heer Nathalis Heyndrickx den schrijver Oscar Wilde kennen. A n t w e r p e n. In de Afd. „Liederavonden voor het Volk", die onvermoeid haar werkzaamheden voort- Jan Blockx t. zet, werd 1 Mei de heer Ed. Schiltz-Lambo, die zoo- Met Jan Blockx, die op 61-jarigen leeftijd te Ant- veel diensten bewezen heeft, niet alleen aan de Lie- werpen overfeed, is een van de vruchtbaarste leer- deravonden en aan den Antwerpschen Tak van het lingen van Peter Benoit verdwenen, wiens opvolger A. N. V. in het bijzonder, maar aan de Vlaamsche hij was als bestuurder van het Koninklijk Vlaamsch Beweging in het algemeen, bij zijn vertrek naar Brus- sel gehuldigd. Hartelijke woorden van waardeering Conservatorium. Als toondichter heef t Blockx den meesten naam verworven met zijn ballet „Milenka" en dank werden tot hem gericht door mevrouw Weymans, de oudste bezoekster der Liederavonden, en zijn opera's „Herbergprinses" en „De Bruid der Zee". Het is aan de eerstgenoemde opera te danken door den heer F. Reynaers, den leader der Afd., en door den heer F. van Cuyck, voorzitter van den Tak. Bloemstukken en geschenken werden hem aangeboden. De heer Ed. Schiltz dankte in welgekozen bewoor- dingen. 4 Mei richtte het Propaganda-Comiteit vim den Tak een avond in, waarop een aantal liederen van den toondichter Lodewijk Mortelmans werden uitgevoerd door mejuffr. Eliza Levering en den heer Willem Taeymans. De heer Mortelmans begeleidde zelf op de piano. De uitvoering, o. a. door den heer J. de Vos, burgemeester van Antwerpen, bijgewoond, vond een zeer grooten bijval. Het zou te wenschen zijn, dat men eens ging in- zien welken meesterlijken liederencomponist de Neder- landsche muzikale kunst in Mortelmans heeft. Den Ten Juni hield de Tak een algemeene vergade- ring, waar de heer A. C. van der Cruyssen als eere- voorzitter werd aangesteld. De heer F. van Cuyck, namens den Tak, en de heer Pol de Mont, namens Groep Belgie, spraken den heer Van der Cruyssen hartelijk toe en herinnerden aan de vele diensten door hem aan de Afdeeling en aan de Vlaamsche Bewe- ging bewezen. De heer Van der Cruyssen bedankte in gemoedelijke bewoordingen. Verder kwam ter sprake: de uitgave van een weke- lijksch overzicht van de Nederlandsche pers; het Neder- landsch in het Spoorwegbestuur en in de tentoonstel- ling te Gent. Jan Blockx -. Met het oog op de opvolging van Jan Blockx als bestuurder van het Koninklijk Vlaamsch Conserva- torium, werd de volgende dagorde aangenomen: dat het „Nederlandsch lyrisch Tooneel", na gedu- rende een vijftal jaren een moeilijk bestaan te heb- „De Antwerpsche Tak van het A. N. V., in alge- ben geleid, in eens op het voorplan trad. Het werk meene vergadering van 7 Juni, overtuigd dat slechts viel in den smaak van het groote publiek en het een volbloed en overtuigde Vlaming, die het Ne- duurde niet lang of het werd populair. Meer dan derlandsch volkomen machtig is, en wiens kunste- dat zelfs, het overschreed de grenzen van het kleine naarstalent door zijn paedagogische gaven geevenaard wordt, als bestuurder van het Koninklijk Vlaamsch Belgie, na ook in den Muntschouwburg te Brussel te zijn gespeeld. In verscheidene vreemde landen werd Conservatorium kan optreden, drukt den wensch uit, het opgevoerd en daardoor werd de naam van Vla- dat als opvolger van Jan Blockx slechts diegene zal aangeduid en benoemd worden,. welke deze hoedanig- ming beter bekend. En het is wel merkwaardig, dat heden in zich vereenigt." dit jonge „Nederlandsch lyrisch Tooneel" het uit- gangspunt werd van de zegetocht door die opera M e c h e 1 e n. 21 April vierde de Tak het tien- ondernamen. jarig bestaan zijner Afd. „Hooger Onderwijs voor Blockx, die van zeer nederige afkomst was, ?hij het Volk" en dit in den persoon van zijn onvermoei- was de zoon van een kleinen behanger, ?heeft in zijn werk nooit zijn Vlaamschen aard verloochend. baren voorzitter, den heer Dr. Tack. Deze plechtig- heid is in alle opzichten geslaagd. Het was waarlijk Als zoodanig is zijn plaats in de geschiedenis van plezierig om te zien hoe het publiek bestond uit per- de hedendaagsche Vlaamsche muziek aangeduid. sonen van de meest uiteenloopende denkwijzen en te beseffen, hoe, niettegenstaande dat, al die belangstellen- den opgekomen waren om in den heer Tack te vie- Uit onze Takken. ren den noesten werker, die onverpoosd met anders- denkenden arbeidt tot het verwezenlijken van het A als t. Letterk. en Wetensch. Afd. Een feestzit- Vlaamsche ideaal. Het was een feest dat een onuit- ting werd 22 April gehouden. De heer Valery D'Hondt wischbaren indruk bij alle aanwezigen heeft nagela- besprak het leven en het werk van Nestor de Tiere, ten. Toen de heer Tack zijn dankrede haast niet be- dien hij voorat voorstelde als baanbreker van het ginnen kon, zoo aangedaan door al de welgemeende realisme op het Vlaamsche tooneel. en oprechte huldeblijken, was seder deep ontroerd. De heer Florel van Molle deklameerde eenige brok- Een woord van dank aan al diegenen, welke het ken uit De Tiere's werken. Mejuffr. Palmyre van Her- hunne hebben bijgedragen tot het welgelukken van het NEERLAND1 A. 155 waard is, dan mitten wij steeds tot de eerste afnemers voorzitter beide sprekers dank bracht voor het uit- behooren. stekend slagen van dezen avond. Voor het overige zal het ons een waar genot zijn Een paar nieuwe leden traden tot de Afdeeling toe. van nu of aan alle vreemde woorden en uitdrukkin- gen in ons gezonden stukken en papieren stelselmatig Hellevoetsluis (Jongel.-Afd.). mis te verstaan en waarschuwen bij voorbaat, dat In het bestuur dezer Afdeeling zijn bencemd de wij voor mogelijke onaangename gevolgen geenerlei heeren P. D. Mallaard te Zuidland, als secretaris; verantwoordelijkheid aanvaarden." H. W. Spoor te Nieuw-Helvoet, als 2e secretaris en inejuffr. F. Bouman te Nieuwenhoorn. Maastricht (Jongel.-Afd.). Van de Afdeelingen. In Maart 1.1. hield onze Afdeeling een ledenverga- Amsterdam (Vrije Universiteit). dering, welke zeer druk bezocht was. Als spreker Het bestuur dezer Afdeeling is thans als volgt trad voor ons op Dr. A. J. de Cock, met het onder- samengesteld: J. Thijs, voorzitter; W. G. Harren- werp: ,,De Ind. keizerssteden Delhi en Agra '.In stein, onder-voorzitter; A. Semplonius, schrijver, Da schoone taal en op voor een ieder bevattelijke wijze Costakade 64; W. S. Pontier, penningmeester. behandelde spr. eerst de hoofdpunten uit de geschie- Propaganda-Commissie: M. Gravendijk, K. van denis van het Indische keizerrijk. Ukvoerig beschreef Haeringen, P. N. HOweler Jr. spr. Keizer Akbar den Grooten, een der meest ro- mantische figuren, uit de Ind. Geschiedenis. Zeer Amsterdam (Jongel.-Afd.). schilderachtig waren de beschrijvingen van Indische De penvoerster schrijft: en Hindoesche kunstvoortbrengselen. Zaterdag 11 Mei hield onze Afdeeling een muziek- Tijdens de pauze voerde de heer A. Defresne eenige en voordrachtavond, die bovenverwachting geslaagd stukken cello-muziek uit, begeleid door den heer V. is. Niet alleen waren tat van jongelieden van Gym- Reinders. Na de pauze lichtte Dr. De Cock zijn le- nasia en H. B. S. aanwezig, ook de Amst. Burger- zing toe met een serie prachtige lichtbeelden, welke Afdeeling was er door haar secretaris, den heer S. ons in staat stelde om de pracht der Indische ge- van Lier, vertegenwoordigd. bouwen en monumenten te bewonderen. Mej. Reina Vunderink en de heeren Veenman en De voorzitter, de heer Defresne sloot met een har- Horsman hadden zich bereid verklaard hun medewer- telijk woord van dank en van opwekking, deze wel- king te verleenen. geslaagde bijeenkomst. De heer Van Lier sprak over: Jongelieden en het Schiedam (Jongel.-Afd.). A. N. V. en wees er op dat juist de jongelui zoo Tot bestuurders zijn gekozen de dames J. No- veel kunnen bijdragen tot 't bereiken van het groote renburg, voorzitster, Vegter en Kruger, en de hee- A. N. V. doel. Spreker's woorden maakten diepen ren J. Holtman en W. J. Goslinga (penvoerder). indruk op de aanwezigen. Dit bewezen de luide toe- De heer W. Leverstein, tweede voorzitter der Rot- juichingen en de toetreding van 10 nieuwe leden. terdamsche Jortgel.-Afd. zal voorloopig met het be- In de pauze werd 't A. N. V.-lied verkocht. stuur samenwerken om de Afdeeling op degelijken Daarna gaven de heer J. Voskuil en de secreta- grond in te richten. resse nog eenige voordrachten en een pianostukje ten De nieuwe Afdeeling telt ruim 20 leden. beste en zongen alle aanwezigen gezamenlijk het Verbondslied. ?Maandag 27 Mei werd vanwege de Afdeeling Een goed vacantie-denkbeeld. een fietstocht ondernomen door het Gooi. Tengevolge De vorige maand ontving de redactie een brief van het minder gunstige weer namen slechts weini- van een A. N. V.-lid, waarin deze het volgende plan gen er aan deel. Het bestuur hoopt voor een vol- oppert: gende maal op beter weer en drukker opkomst. „Ik heb een noon,, flinke gezonde uiterst op- Breda. passende jongen, 16 aar, leerling 3e Masse H. B. S. Als waarnemend secretaris-penningmeester der Afd. 5 j. cursus, die evenals vroeger in de a. s. vacantie Breda en omstreken is opgetreden de heer W. H. L. geen weg zal weten met zijn ledigen tijd. Hem naar Huges, leeraar aan het Gymnasium, aldaar. het buitenland zenden, of hem met vollen buldel zijn eigen vaderland te laten doorreizen laat mijn positie 's-Gravenhage. niet toe. Hij spreekt zeer goed Engelsch, Fransch,en Het adres van den secretaris, den heer W. F. Ger- Duitsch; en daar er gedurende den vacantie-tijd zoo- des Oosterbeek, is veranderd in 2e Schuytstraat 247. veel vreemdelingen hier komen, die zeer gaarne een 's-G ravenhage (jongel.-Afd.). geleider bij zich zouden hebben, die de taal des De heer D. J. Meuldijk, 2e penvoerder, schrijft ons: lands spreekt en de gewoonten kent en die het niet Onze algemeene vergadering op 11 Mei onder- in de eerste plaats op hun beurs gemunt heeft; daar scheidde zich door een vrij drukke opkomst: bijna geloof ik voor hem het nuttige met het aangename veertig leden en een aantal belangstellenden, o. a. te kunnen vereenigen door zonder vergoeding zijn ge- eenige bestuursleden van de Haagsche Burger-Afd. leide aan te bieden. Alleen de reiskosten komen voor en van de Jongel.-Afd. Rotterdam, waren aanwezig. rekening van den vreemde." De op de vorige vergadering onvervuld gelaten Daar er vermoedelijk meer jongelieden zijn, welke plaats in het bestuur werd thans ingenomen door op deze wijze hun vacantie nuttig willen doorbren- den heer H. Mondt. gen, zal de Administratie van het A. N. V., Wijn- Na afloop van het huishoudelijk gedeelte hield straat 81, Dordrecht, gaarne de belanghebbenden tot Jhr. Mr. Dr. W. D. de Jonge een lezing over: „De elkaar brengen. Regeering en de Staatscommissie tegenover het Spel- Zij neemt echter geen verantwoordelijkheid op zich. lingvraagstuk". Op boeiende en leerzame wijze schet- In verband met het bovenstaande wordt ook nog ste spr. het ontstaan van dit vraagstuk, de instelling eens in herinnering gebracht, dat er gelegenheid be- en de werkwijze van een Staatscommissie, waarna hij staat tot kinder r u i 1 gedurende de vacantie. eenige punten uit het rapport van deze Commissie Wie een zoon of dochter gedurende dien tijd naar inededeelde. Fransch-Belgie wil zenden, waarvoor men dan de Na de rustpoos las de beer A. T. A. Heyting zijn: verplichting op zich neemt een Belgischen jongen in „Avonturen van Duimpje"voor, welke voordracht de plaats te verzorgen en hem in het Nederlandsch zoowel door de geestige inkleeding als de diepere spreken te oefenen, kan zich daarvoor aanmelden bij beteekenis van dit „sprookje" zeer in den smaak viel. den heer Jules van Hauwaert, Chaussee de Namur Het was dan ook met algemeene instemming, dat de 29, Nijvel. 1 54 NEERLANDIA. Sporttaal. onlangs, dat de Arnhemsche Zwemclub in Augustus een „traversee d' Arnhem a la nage" zou houden. Het valt moeilijk, de sport, uit Engeland tot ens Ervan gezwegen, dat het hier nog „Arnheim" be- gekomen, te ontdoen van de Engeische benamingen. boort te zijn, is dit Fransch, behalve de zotheid op Sommige kranten mogen ze b.v. in hun voetbalver- zich zelf, hierom nog zoo mal, dat het, in de eerste slagen nog zoo trouw uitwieden, op het veld hoort plaats, op zijn Hollandsch bondiger gezegd zou kun- men niet anders dan van „corner, keeper, back, off- nen worden: zwemtocht door Arnhem; en, vervol- side" en zoo voorts. En zelfs de jongen op straat, gens, dat het geen „traversee" is, want men kan wel die een met touw omwonden prop papier tusschen langs Arnhem, niet door Arnhem hem zwemmen. twee opgevouwen jassen doorschiet, weet van geen Maar, niet waar ? „Traverse de Paris a la nage" strafschop, maar wel van een „penaltie", „pelantie'' klonk zoo mooti, dat de heeren het aanstonds over- of hoe hij het woord verder radbraakt. namen, al verstonden zij het niet goed. Toch is het bij het voetbal nog beter dan bij het cricket, waarvan de meesten de Hollandsche benamin- gen ?in Zuid-Afrikaansche bladen trouw gebruikt, Ter zuivering van de koopmanstaal. hoewel wij niet weten of zij het nog doen ?niet - eens kennen. Bij het voetbal zijn er toch een aantal in heiligen ijver ontgloeid voor de zuiverheid onzer namen goed ingegaan: doel hoort men naast goal, taal, alien die gewoon zijn bij het zaken doen vreem- midden-voor naast centre forward, spil naast centre de woorden te gebruiken, den oorlog verklaard heeft half-back, strafschop naast penalty, enz.; scheidsrech- en haar afnemers het volgende ultimatum (natuurlijk ter heeft referee nagenoeg verdrongen, grensrechter niet zoo geheeten) heeft toegezonden: linesman enz. Maar het verschil tusschen voetbal en cricket ten ,Wij hebben hierbij het gencegen u mede te dee- deze is verklaarbaar: het eene is volksspel gewor- len, dat van nu af op of f e r t e n uwerzijds door den en leeft dus, zij het nog ten deele met verhol- ons geen acht zal worden geslagen en dat wij niet landschte vreemde woorden, in de taal, ?het an- wenschen g e i n f or m e e r d te worden inzake de dere is nog het spel van weinigen, die de vreemde komst van uw v o y a g e u r, met verzoek onze ge- woorden min of meer kunnen uitspreken. eerde orders wel te willen r eserveere n. Daar- In mindere mate ziet men hetzelfde verschil bij entegen houden wij ons voor uwe aanbiedingen be- lawntennis en golf. Bij tennis, sedert lang druk ge- leefdelijk aanbevolen en ontvangen gaarne intijds be- speeld, dringt het Hollandsch, schoon langzaam, door, richt van een aanstaand bezoek van uw reiziger of bij het nieuwe golf is er, zoover wij weten, zelfs vertegenwoordiger, om daarmede bij onze bestellin- nog geen poging gedaan om Hollandsche benamingen gen rekening te houden. te vinden. Circulaires, memoranda. catalogi, Bij het roeien zien wij in den laatsten tijd, vreemd prijs c our ant en en dergelijke onbegrijpelijkheden genoeg, het Hollandsch terrein verliezen. Allerlei ter- gaan bij ons voortaan onontcijferd de papiermand in. men, die een twintig jaren geleden, althans in ver- Aan kennisgevingen, mededeelingen, monster- en sta- scheiden kringen, Hollandsch luidden, ziet men in lenboeken en prijslijsten wordt door ons ech er steeds de laatste jaren, in de kranteverslagen, veelal door aandacht geschonken. Uwe reizigers behoeven bij ons Engelsche vervangen. geen ordercopie of specificaties van per- Zoo sprak men iridertijd geregeld van het inpik- f e c t geworden c o m m i s s i e s achter te laten, ken, nu doorgaans van de catch, vroeger van her- maar kunnen volstaan met een eenvoudig afschrift van stellen, nu van recovery; vroeger van de afvaart, de gedane bestelling. de boei van afvaart, nu van de start; vroeger van Wij remitteeeren de valuta uwer factu- het doel of de boei van aankomst, nu telkens van ren noch a comptant, noch per cassa of in de finish. Laatst gewaagde een verslaggever zelfs a c c e p t en of vista papier; wij verlangen nooit van den referee, inplaats van scheidsrechter, blijkbaar bonificatie s, die in strijd zijn met de c o n- niet wetende, dat de Engelschman bij het roeien niet ditien, noch courtages voor anticipaties; van referee, maar van umpire spreekt. Waarom heeft wel kunnen wij ons echter verbinden, om de ons toe- men het tegenwoordig ook voortdurend over heat, en gezonden rekeningen, indien deze in overeenstemming gebruikt men niet afdeeling of kamp ? worden bevonden met onze boeken, te voldcen in Het kampioenschap in de skif heet doorgaans het baar geld of in rentebewijzen of in wissels op zicht, championaat. Daar is toch heel geen reden voor. onder de gebruikelijke korting van 2 ten honderd, Kampioen, kampioenschap is, bij voetbal b.v., het indien geen andere betalingsvoorwaarden zijn over- gangbare ere goede woord. eengekomen. Een ander dwaas gebruik van een vreemd woord Wie emballage volgens usance franco bij het roeien is, dat velen hardnekkig den studenten- r et our verlangt, behoeft er niet op te rekenen, dat roeiwedstrijd de Varsity noemen. Vooreerst is het geen hij de verpakking volgens gebruik vrachtvrij van ons universiteitsroeiwedstrijd, aangezien de Delftsche stu- terug krijgt. denten er aan meedoen, en de Delftsche school geen Sortimenten en collecties worden door universiteit, maar een hoogeschool is. De wedstrijden ons aan interessenten niet meer gratis toe- gaan clan ook uit van den Nederlandschen Studenten- gezonden, want van nu af bepalen wij er ons toe, roeibond, en niet van een Universiteitsroeibond. belanghebbenden onze monsters en stalen op aan- Bovendien is het een vergissing te meenen, dat bij vraag vrij van kosten toe te zenden. de Engelschen de Varsity. bepaaldelijk de naam is van Wij fabriceeren geen ordinaire quali- den jaarlijkschen roeiwedstrijd tusschen Oxford en. teiten voor export, of voor overzeesche debou- Cambridge. Wij hebben tai van Engelsche bladen ja- chés en hebben geenerlei p r e f e r e n t i e voor e n ren lang over dien wedstrijd gelezen, en maar hoogst g r o s- of voor detailconsumenten; reflec- zelden dien met Varsity zien aanduiden. Willen de taties in die directie zullen bij ons geen su c- Engelschen hem kort noemen, dan spreken zij van de c e s hebben, want uit beginsel vervaardigen wij voor Boat Race. Met Varsity kunnen zij, al naar het ver- den uitvoer of voor overzeesche afzetmarkten geen band, allerlei bedoelen. In de eerste plaats de uni- minderwaardige waar, en bij ons wordt geen verschil versiteit zelf; dan al de wedstrijden, die de studen- gemaakt fi.Qschen groote en kleine afnemers. ten van Oxford en Cambridge tegen elkaar houden: Nov yea ite- of primafabrikaten in mo- in roeien, in voetbal, rugby, cricket, golf, lawnten- derne fawns koopen wij evenmin a civiele nis enz. prijzeri als tot en minimale noteeringen; Ten slotte een al heel dwaas gebruik van vreer-- heeft me:. daari itegen jets nieuws aan te bieden, dat de woorden bij het zwemmen. De ladcti me& n aan den heers enden smaak voldcet en zijn prijs NEERLAND1A. 153 eischen, dat van die zijde evenzeer het Nederlandsch gebruikt worde. Den Vlamingen toch is toegezegd, dat de beide officieele landstalen zouden worden geeerbiedigd en men bewijst hun een grooten dienst door daaraan de hand te doen houden, vooral waar het een zoo door en door Vlaamsche stall geldt als Gent. Nederlandsche handelaars en nijveren, werkt alien daartoe mee! Reisboek 1912. Van Mork s' R e i s b o e k, geillustreerde Hotel- en Pensiongids voor Nederland, is de 5e jaargang verschenen in het bekende handige formaat, thans reeds meer dan 200 bladzijden groot. Het geeft een beknopte beschrijving van ongeveer 500 plaatsen met 'hun bezienswaardigheden en daar- op betrekking hebbende bijzonderheden. Fen wandeling door Kennemerland en een praatje over de badplaats Noordwijk gaan den eigenlijken gids vooraf. Paleis op den Dam te Amsterdam Een groote verbetering schijnt het, dat de hotels en pensions in een afzonderlijk alphabetisch overzicht op gekieurd papier in het boekje zijn bijeengebracht. Dit vergemakkelijkt zeer het naslaan. Verscheidene afbeeldingen sieren den tekst. Een tweetal wordt hier afgedrukt. NEDERLAND Het eerste stelt voor het bekende Paleis op den D a m, dat de Amsterdammers zoo gaarne weder als St a d h u i s in eere zouden zien hersteld, het tweede het Monument te Heiligerlee, de meest historische plek van ons land, waar ?3 Mei 1568 Staatsraad Asser gehuldigd. de eerste zege in de tachtig jarige worsteling voor De juridische faculteit van de Berlijnsche Universi?de vrijheid der Nederlanden" werd bevochten, de teit heeft Mr. T. M. C. Asser, lid van den Raad van plek waar „graef Adolff is gebleven, in Vrieslandt State, benoemd tot doctor honoris causa. in den slach" en dit monument, den ?3 Mei 1868 De eeretitel werd, zooals het diploma vermeldt, door het nageslacht den vaderen gewijd" werd. verleend omdat Mr. Asser reeds op jeugdigen leef- tijd met schitterend succes is opgetreden als hoog- leeraar, rechtsgeleerd schrijver en raadsman zijner Regeering, wijl hij meermalen op officieele congres- sen de uitbreiding en versterking van de volkenrech- terlijke betrekkingen door het sluiten van staatsver- dragen heeft bevorderd, will hij er steeds met den grootsten ijver naar streeft, algemeen erkende normen vast te stellen voor het internationaal privaat- en han- delsrecht en hij steeds onvermoeid de pogingen tot het brengen van eenheid in het wisselrecht der ver- schillende Staten heeft bevorderd. Prof. Lorentz. Prof. Lorentz te Leiden, is door het „College de France" uitgenoodigd, dit jaar te Parijs de voor- drachten te komen houden. De hoogleeraar zal spreken over de vraagstukken aan de orde van den dag in de natuurwetenschappen. Nederland in het Nederlandsch op de Wereldtentoonstelling te Gent 1913 Volgens Belgische bladen hebben de heeren Jhr. Van Asch van Wijk, Katz en Van Bennekom 16 Juni een bezoek gebracht aan den algemeenen directeur van de Wereldtentoonstelling, die in 1913 te Gent zal worden gehouden. Zij bezichtigden de in aanbouw zijnde tentoonstelling en gaven hun bewondering te kennen over de inrichting. Te Gent meent men hieruit te mogen opmaken, dat de officieele deelneming van de Nederlandsche Regee- ring daarmede vast staat. Waar zij te Brussel en Roubaix op zoo schitteren- de wijze deelnam, zal zij trouwens te Gent wel niet achterwege blijven. Wij kunnen er echter niet genoeg den nadruk op leggen, dat de Nederlandsche deelnemers wel zullen doen, niet alleen in het Nederlandsch met het Ten- toonstellingsbestuur te onderhandelen, maar ook te Gedenkteeken te Heiligerlee. 152 NEERLANDIA. het er 58, terwijl wij in 0.- en W.-Indie 14 Mili- ondienstig te zijn eens het een en ander daarover ter taire huizen van Hollandsche boeken voorzagen! kennis uwer lezers te brengen. Buiten de wekelijksche zendingen gaan er maande- Oorspronkelijk waren deze missen niets anders dan lijks van het Boekenhuis nog 75 maandschrihen weg, groote markten, verzamelplaatsen van aanbod en afgezieu van de talrijke kleinere geschriftjes, die mee vraag, die in de middeleeuwen in aansluiting aan verzonden worden, en van de verzendingen in massa kerkelijke feesten gehouden werden. Daar er bij van kalenders, plakkaten, platen, boekjes en portret- zulke kerkelijke feesten steeds een groote toevloed van ten van Prinses Juliana, De Ruyter-platen en andere menschen was, spreekt het van zelf, dat zij een aan- gelegenheids-uitgaven enz., welke van het kantoor uit trekkingspunt voor vele kooplieden vormden. De naam verzonden worden... mis herinnert nog aan het ontstaan van deze mark- Evenzoo zouden we kunnen opsommen met hoe- ten en, evenals de katholieke missen worden ingeluid, veel Begunstigers we begonnen: natuurlijk 1, het wordt tot op den huidigen dag het begin der han- Hoofdbestuur! Tegenwoordig steunen niet minder dan delsmis in Leipzig door het luiden van de klok van 232 leden (vereenigingen of personen), in en buiten het oude raadhuis aangekondigd. 1 A. N. V., onze Commissie, die jaarlijks niet meer Het spreekt van zelf, dat de fabrikanten en groot- aan een paar h o n d e r d guldens genoeg heeft voor handelaars, het beste en het nieuwste als monster haar uitgaven, maar meer dan f 5000.?gebruikt; tentoonstellen, zoodat in 't bijzonder de voorjaars- gelukkig, dat haar inkomsten hieraan evenredig zijn mis te Leipzig niet alleen van groote beteekenis is gebleven. De sub-commissies, bestuursleden en leden voor den kooper, maar ook voor den concurrent, die van ,het A. N. V. doen in dit opzicht goed werk, zich over den stand der nijverheid volkomen op de vooraan de Burger-Afdeelingen Haarlem, Zaanstreek, hoogte stellen kan. Delft en Middelburg, en de Studenten- of Jongelieden- De belangrijkste mis is de reeds meer genoemde Afdeelingen Leiden, Amsterdam en Rotterdam, die voorjaarsmis (officieel: Ostervormesse). Zij duurt 6 ons met boeken, tijdschrtften, couranten en geld steu- dagen en wordt gehouden van den eersten Maandag nen en bovendien nog gelegenheid vinden krachtig in Maart of tot en met den daaropvolgenden Zaterdag. propaganda voor ons te maken! Omstreeks 4000 firma's hadden op deze voorjaars- Moeten we nog meer cijfers noemen ? Hoe we mis monstercollecties uitgestald; 326 hiervan waren na an jaar arbeidens 16.000 boeken verzonden had- buitenlandsche. Onder deze laatste waren evenwel den, welk getal nu tot 120.000 gestegen is ? slechts 12 Hollandsche firma's en wel: de aardewerk- Ons Boekenhuis ! In 1902: een in half-duister ge- fabriek „De Kat", G. M. Augustijn te Bergen op huld galerijtje, ons welwillend afgestaan, waarheen Zoom; Gebr. Bertrams te Amsterdam (Majolika); we langs kronkel-trappen en gangen den inhoud der H. & L. Mosca Fuld te 's-Gravenhage (kunstvoor- honderderl ons toegezonden kisten sjouwden; ?in werpen en imitaties van oudheden) ; W. de Haan te '12: 'n zeer ruime, zeer doelmatig-ingerichte zaal Utrecht (plaatwerken en prentkaarten) ; Import-Maat- met alle bijbehoorende hulpmiddelen! schappij 0. M. de Roos te Arnhem (reproducties van Uit de duizenden brieven, die ons archief bergt, Oud-Hollandsche kunstvoorwerpen) ; Kristall-, Glass- is daghelder met altoos meer kracht voor ons en und Steingutfabriken A.-G. „Sphinx" te Maastricht-, wie er kennis van namen, haar voren getreden: het St. Lukas te Utrecht (kunstaardewerk) ; Naaml. Ven- sterk bewustzijn van . fierheid, van volkskracht, van nootschap „Lux" te Utrecht (Hygienischer Butter- gepaste eigenwaarde en nationaliteitsgevoel, bij land- spender); Van Peristein & Roeper Boschte Amster- genooten in den vreemde door onze zendingen op- dam (Japa,nsche artikelen) ; Plateelbakkerij „De Dis- gewekt ?en van saamhoorigheid, van liefde tot tel" te Amsterdam; Plateelbakkerij „Zuid-Holland" te 't oude Moederland en bewondering voor zijn ontwik- Gouda en Potterij Rembrandt te Nijmegen. keling en beschaving, van een drang om zich daar- Uit deze geringe deelneming van Nederland blijkt mede nauwer te verzonden, bij onze Stamgenooten in weer, wat ik reeds in het begin zeide, dat men van Zuid-Afrika. Treffend zijn wel de bewijzen geweest de beteekenis van de Leipziger mis in Nederland nog van die vaak verrassende begeerte om ons te over- niet genoegzaam doordrongen schijnt te zijn. Op tuigen van de oprechte erkentelijkheid der broeders velerlei gebied zijn Holland's industrie en handel in in zonnig Zuid-Afrika, of van Janmaat in verre Te- staat, met goed gevolg merle te dingen, ik denk huizen, van den inlander in Insulinde, van den stoe- slechts aan sport- en visscherijartikelen, glas, porse- ren, stuggen kolonist in Canada of Chili! ... En la- lein en aardewerk, Oostersche artikelen, plateelwerk ter, veel later wellicht, zullen onmiskenbaar de ge- en kunstvoorwerpen. Op de Leipziger missen bestaat volgen van de wederopleving van onzen Stam zich een uitnemende gelegenheid, zich afnemers in alle op menigerlei gebied doen gevoelen: zijn de teeke- deelen der wereld te verschaffen. nen er reeds niet van te bespeuren ?... Vol moed en Wij kunnen er de mededeeling aan toevoegen, dat vertrouwen zetten wij den arbeid voort! de heer Rompelman zich tot het geven van inlich- Dr. W. VAN EVERDINGEN. tingen aan Nederlandsche handelaars gaarne beschik- (Slot volgt). baar stelt. Zijn adres is Augustusplatz 8, Leipzig. Uit Grand Rapids. Bui t en land Dr. Lonkhuyzen schrijft ons: Het zal mij aange- naam zijn geregeld Neerlandia te ontvangen, daar ik, hoe druk ik het heb, het gaarne inzie. Ik heb bier in mijn gemeente 2 scholen met 13 onderwijzers en 700 kinderen; op beide scholen wordt Nederlandsch De Leipziger Missen. onderwezen. Het is aangenaam om kinderen, wier grootouders hier reeds geboren zijn, Nederlandsch te De secretaris van de Afdeeling Leipzig van het hooren spreken. Door gestadigen toevloed van nituw A. N. V., de heer 0. Rompelman, schreef in de N. bloed uit Nederland blijft het Holl. element en de R. Ct. een uitvoerig artikel over deze missen. Wij ontleenen er het volgende aan: Hell. taal levendig. Hier in mijn omgeving hoort men zelfs op straat,, althans van ouderen veel Neder- Met het oog op de betrekkelijk geringe bekendheid, landsch spreken. In Grand Rapids, een prachtige die de Leipziger Missen in Holland genieten, haar stad van 120.000 inwoners, waarvan 40.000 Neder- voortdurend toenemende beteekenis en het belang, dat landers, kan men bijna in alle betrekkingen ook Ne- zij m. i. ook voor den Nederlandschen handel en de derlanders vinden. Ik hoop nog mijn werk over de Nederlandsche industrie bezitten, schijnt het mij niet Nederl. nederzettingen in N.-Amerika te schrijven. NEERLANDIA. 15 Immers kwamen uit Z.-Afrika de aanvragen bij tien- tallen in! In het Jaarverslag van den Algemeenen Secretaris (in April '03 uitgebracht) leest men: „Het Boeken-Commissie behoeft geen betocg, dat van dezen maatregel" ? ('t instellen van een Commissie) ?,,een uttnemen- den invloed ten goede moet uitgaan, wanneer het ge- lukt door tusschenkomst van de besturen der Groe- Adres van den 'en Secretaris- Adres van het Boekenhuis: pen en Afdeelingen bibliotheken te vestigen of een Penningmeester : 63 Van der Duynstraat Hollandsche afdeeling aan bestaande bibliotheken toe 244c Mathenesserlaan, Rotterdam. te voegen, of wel Hollandsch onderwijs . te steunen, Rotterdam. en ook leesgezelschappen op te richten in afgelegen streken met een verspreid-wonende Hollandsche bevol- Uit het jaarverslag 1911. king."... Is het wonder, dat wij, nu de uitkomst deze verwachtingen zoo schitterend bevestigd heeft, dit al- I. les met groote erkenteiijkheid vermelden ?en in Nu wij de lotgevallen onzer Commissie in 't tiende 't geheugen bewared ? verslagjaar gaan vermelden, kunnen wij den lust niet Ter verklaring van onzen snellen groei mocht in weerstaan hier enkele bijzonderheden te geven uit 't de eerste plaats niet gemist worden een woord van najaar van 1902, uit dien tijd van neerslachtigheid en hulde aan het Hoofdbestuur, dat onvermoeid en met moedeloosheid: hoe kort geleden immers was de Vrede de grootste bereidwilligheid ons al die jaren terzijde van Vereeniging gesloten, die een eind maakte aan gestaan heeft ?en in dat Hoofdbestuur aan den 't roemvol bestaan van twee wakkere Republieken voorzitter, Dr. Kiewiet de Jonge, in het Verbond ons van Dietschen stam!... Moedeloosheid! Want hoe aller pleegvader, en den secretaris, man van strenge klein immers was 't getal van hen, die in dat woord opvattingen en voorbeeldige plichtsbetraching, De „Vereeniging" een profetie voor de toekomst lazen!... Kanter, die ons zoo kloek door de eerste moeilijke Hoe ver toch lag de „Unie" van Zuid-Afrika tcen jaren heen geholpen hebben! Zijn opvolger, Mr. Dicke, nog ?naar haast ieders overtuiging ?in een -- zijn wij evenzeer dank verschuldigd en de tegenwoor- wellicht zelfs onbereikbaar ?verschiet verborgen! dige Algemeene Secretaris, de heer Roelfsema, trad Het is belangwekkend om na le gaan, hoe en waar toe tot onze Begunstigers ?een heuglijk teeken! 't denkbeeld om boeken naar Z.-Afrika te gaan zen- Zou verder niet vermeld mogen worden, dat wij den, volgens bepaald stelsel en plan, 't eerst ontstaan hier, te Rotterdam, voor alle behoeften en vereisch:en is. Geheel onbekend met elkaars gedachten en bedoe- van onze zich zoo ver-uitstrekkende werkzaamheden, lingen, hadden in den herfst van '02 drie personen in de eerste havenstad des Rijks, die zich zoo weer- zich met die zaak bezig gehouden. In de vergade- galoos-machtig blijft uitbreiden, uitstekende hulpmid- ring van het Hoofdbestuur van het A. N. V., 12 Oct. delen vinden, snelle verbindingen, deskundige voor- van dat jaar te Antwerpen gehouden, werd een schrij- lichting en groote keus van cnze medewerkers ? ven van den Nederlandschen consul op Ceylon voor- Hoe krachtig worden wij allengs ?ook financieel gelezen, waarin deze berichtte, dat de gewezen Boe- ?gesteund door handel en nijverheid ! Hoe hebben ren-krijgsgevangenen aldaar hun boekerij van om- wij toch reeds herhaaldelijk pionierswerk mogen ver- streeks 1000 deelen ter beschikking van het Verbond richten voor onze handelsbelangen ?allereerst voor hadden gesteld. In 't Jaarverslag van den Algemee- den boekhandel! Zoo is waarlijk door ons Werk al- nen Secretaris,, den heer De Kanter, over '02, heette thans verwezenlijkt, wat ons Verbond in de eerste het, bij de vermelding van dit aanbod ?zie Neer- plaats als leuze in zijn vaandel voert: landia van Mei '03 ?„deze boeken zullen in Zuid- „De verhooging van de zedelijke en Afrika van groot nut zijn." Doch in datzelfde Jaar- stoffelijke kracht van den Nederland- verslag stand ook te lezen, hoe de heer W. Tolsma, schen Stam." vroeger onderwijzer in de Z.-A. R., toentertf,d ie Onze eerste zendingen gingen in hoofdzaak naar Scheveningen, een „uitstekend plan aan de hand ge- Pretoria, Bloemfontein en Stellenbosch. Nu hebEen than had om de verspreide boeren in Z.-Afrika ge- wij honderden adressen in Zuid- Afrika: in Trans- regeld van Hollandsche lectuur te voorzien." Vol- vaal, Oranie-Vrijstaat, en de Kaap, tenevens verschei- gens 't verslag „scheen de tijd voor 't verspreiden dene in Natal, Rhodesie, Duitsch Zuid-West-Afrika, van Nederlandsche boeken in Z.-Afrika nog niet ge- Portugeesch West-Afrika, Duitsch Oost-Afrika, Bri'sch komen." De 1000 boeken van Ceylon werden dan ook Oost-Afrika, Belgisch Congo ?zoodat wij met onze ter beschikking gehouden van het bestuur van Groep Hollandsche boeken, tijdschrif en en couranten zijn Nederland *). Inmiddels hadden Hollanders in 't ince- doorgedrongen tot in 't hart van Centraal Afrika en derland eveneens de hoofden bijeen gestoken en over- Hollandsche lectuur genoten wordt aan den voet van leg gepleegd. In de bestuursvergadering van de Af- den Kilimandsjaro, bij de watervallen van de Con- deeling Rotterdam van het A. N. V., op 4 October go-rivier, en niet ver van de bronnen van den NO! te voren gehouden, had ondergeteekende voorgesteld: En buiten Zuid-Afrika! In den loop van '03 wa- „dat de Afdeeling Rotterdam zich zou bezig houden ren voor 't eerst een paar kisten naar oorden bui- met het zenden van Hollandsche lectuur aan de Z.- ten Afrika gezonden en wel naar Aruba, St. Eusta- Afr. jeugd en voor datdoel hoofden van scholen en tius en Holland in Michigan. Dat waren dus onze zoo mogelijk hun leerlingen tot medewerking op te eerste drie adressen van overzeesche bezittingen en wekkett." Dit voorstel was aangenomen en de heer Hollandsche kolonies. Hun getal bedraagt nu 222! Th. Nolen en mej. Dr. Moquette, later langen tijd Na tien jaar strekken onze werkzaamheden zich op voorzitter en penningmeesteres der B.-C., zeiden ter- dit terrein tit van Peking tot Vancouver, van St. Pe- stond hun medewerking toe. De heer Nolen bracht tersburg, Kalmar, Aberdeen en Winnipeg (Can ) tot dit besluit ter tafel bij het bestuur van Groep Ne- Punta Arenas en Melbourne, van Saparcea in de derland, dat 18 October daaraanvolgend in Den Haag Molukken over Kota Radja, Bahrein (Perz. Golf), vergaderde met leden van den Raad van Biistand. Ismailia, West-Indie tot Mexico. Onze briefwisseling Op die vergadering werd de Boeken-Commissie in met Consulaire Ambtenaren began met den C,Aisul- 't leven geroepen. Al eenige maanden later werd van Generaal te Kaapstad en deze was langen tijd onze haar arbeid getuigd: „Het aanvankelijk resultaat heeft eenige correspondent op dit gebied; nu voeren wij reeds de verwachtingen overtroffen en het denkbeeld een omvangrijke briefwisseing over Nederlawische doen opperen de Commissie blijvend te vestigen." Kolonies, Vereenigingen en vreemde Zeemanshuizen, waar ook Nederlandsche zeelieden en schippers mo- *) 7e, zijn later naar Bloemfontein gezonden ter vorming van eengen vertoeven, met 96 Consuls ! Zeemanshuizen! Wij boekerij under de hoede van Generaal Hertzog. begonnen er een te steunen, te Antwerpen; nu zijn 150 NEERLANDIA. Schelde werd vrijgekocht, dat Antwerpen begonnen is der merkwaardig Museum van gildevoorwerpen van een van de drie groote havens van het Europeesche den heer F. Claes in de Vincentiusstraat verdienen vasteland te worden; en de vreemdeling die de Ant- onder de aandacht te worden gebracht. werpsche haven bezoekt zal verbaasd staan over de Antwerpen, dat men zoo graag de hoofdstad van uitbreiding welke zij genomen heeft; De haveninrich- Vlaanderen noemt, heeft in de geschiedenis van de tingen vormen trouwens een van de aantrekkelijkhe- Vlaamsche Beweging een niet onaanzienlijke rol ver- den der stad, welke bovendien met haar mooie „leven", vuld. Door haar is meermalen het teeken gegeven Haar breede straten, haar schilderachtige parken (Het voor een nieuwe strooming in deze beweging. Ook Park, de Warande en het Nachtegalenpark), haar sta- de Vlaamsche Kunst vond daar steeds milde bescher- tige gebouwen, haar talrijke standbeelden den indruk ming en geestdriftige beoefenaars. Conscience, de van een mooi aangelegde wereldstad teweegbrengt. meest volksgeliefde romanschrijver, was, het werd De opmerkzame bezoeker zal zien dat zij een nieuw hooger reeds vermeld, een kind van Antwerpen; de tijdvak van haar ontwikkelingsgeschiedenis is ingetre- volksdichters Jan en Theodoor van Rijswijck, een den, en dat zij voor een nieuwe uitbreiding staat. naam dien iedere Antwerpenaar nog steeds met lief- Eer het enkele jaren verder is zal de vestinggordel, de vermeldt, daarbij vooral denkend aan hem die die haar nu nog omknelt, verdwenen zijn. eens Antwerpen's burgervader was, waren „Sinjo- Zij, die het a. s. Nederlandsch taal- en letterkun- ren", Peter Benoit heeft het grootste deel van zijn dig Congres zullen bijwonen, zullen wel in de ge- leven in Antwerpen doorgebracht en er zijn voor- legenheid zijn om den mooien Dierentuin te bezoe- naamste .werken getoondicht. Te Antwerpen kwam ken; om het Stadhuis te bezichtigen met zijn muur- het romantisme in de kunst het eerst tot uiting. schildefingen van Leys o. a., om in het Schilderijen- museum verscheidene prachtige Rubensen en Van Daar werd de eerste Nederlandsche Schouwburg door Dijcks, maar ook de overheerlijke Van Ertbornverza- de stad opgericht en door het stedelijk bestuur even- meling van primitieven te bewonderen; ook het Mu- eens een Vlaamsche Opera tot stand gebracht. seum Plantin-Moretus met zijn onschatbare verza- Zoo is Antwerpen in allervlugste vogelvlucht be- lingen zal hij niet onopgemerkt voorbijgaan en in schouwd. Het zou nu zaak zijn om de psychologie het Museum van folklore zal hij menige eigenaardig- van de stad en van haar bevolking na te gaan. Doch heid opmerken. Enkele bijzondere verzamelingen, die daaraan kan in dit artikel niet gedacht worden, dat op aanvraag gereedelijk getoond worden, zooals het alleen tot doel had om de Groot-Nederlanders op te merkwaardige Museum van schilderijen en beeldhouw- wekken in Augustus a. s. het Nederlandsche Congres werk van mevrouw de wed. E. Mayer—Van den te bezoeken, niet alleen voor het Congres, maar ook Bergh in de Lange Gasthuisstraat, en het niet min- voor de stad waarin het wordt gehouden. Metsys-pomp. NEERLANDIA. 149 rti as ci 0 ar ci C,) ci aJ tor ?,i; E L.. ci 0) ? ci ? 0 E. ci ci it) ci 4 0 :c! N 71.1 ci 1:3 148 NEERLANDIA. Het Stadhuis met Gitdehuizen en de fontein Brabo. ( Clich?naar foto van G. B.; eigendom der stad Antwerien) De Scheldestad. H (Slot). Aan de in het Juni-nr. verhaalde fantastische legend; haar handel. In 1315 reeds aangesloten bij de Duit- dankt het wapen der stad zijn ontstaan: de burcht is sche Hansa, zou het toch eerst in de 16e eeuw zijn, de voorstelling van die van den reus Druoon Anti- dat Antwerpen haar eersten grooten opbloei als han- goon, en de twee handen moeten herinneren aan de delsstad kende. De geschiedkundige omstandigheden lichaamsdeelen waarmee hij eens de bevolking teis- zouden echter haar verval veroorzaken. In 1566 weed- terde, doch! die hem gelukkiglijk van het lichaam den de Beeldenstormers binnen haar muren, in 1576 werden gescheiden. Diezelfde legende maakt oak het had de Spaansche en in 1583 de Fransche Furie onderwerp uit van de prachtige fontein, het werk plaats; een oogenblik zegepraalde er de Hervorming, van Jef Lambeaux, die op de Groote Markt voor het ?in de 12e eeuw reeds was men er in geslaagd Stadhuis een voorwerp van voortdurende bewcnde om een ketterij, waarvan Tanchelmus de verbreider ring is. Voor enkele jaren, toen de vooruitgang nog was, den kop in te drukken, ?tot Marnix van Ste. niet zoo ver gevorderd was en de „trolleys" van de Aldegonde, de burgemeester der stad, in 1585 ver- electrische trams het uitgaan van optochten met hoo- plicht was haar, na een beleg van veertien maan- ge wagens nog niet onmogelijk handen gemaakt, kon den, aan den hertog van Parma over te geven. De men van tijd tot tijd in den zoogenaamden „omme- nederlaag van het Protestantisme had ook de uitwij- gang" den reus, vergezeld door zijn vrouw, waar- king van een groot aantal inwoners ten gevolge (het van de legende wel niet gewaagt, maar die, als zijn was toch immers uit Antwerpsche ouders die ge- natuurlijk aanhangsel werd beschouwd, in de s'ra vlucht waren, dat te Keulen Joost van den Vondel ten zien verschijnen. Nu verkniezen zij zich in de werd geboren) ; de stad verviel hoe langer hoe meer, duisternis van een officieel pakhuis. tot in 1648 het verdrag van Westfalen, dat de Schel- Of de burcht, door den reus bewoond, dezelfde de sloot, haar den genadeslag zou toebrengen, ten was als die welke in 837 door de Noormannen, tij- voordeele van Amsterdam. dens hun invallen in het land, werd vernield, wie Daarmee begon voor de stad een tijdperk van ver- zal het zeggen. Het schijnt echter dat een versterkt val, waarbij zich echter nog een glanspunt zou ver- kasteel in de tiende eeuw door Keizer Otto I werd toonen, toen in de 17e eeuw de Vlaamsche schilder- opgericht, dat de eerste ' kern van de huidige stad school met Rubens en Van Dijck aan 't hoofd, de uitmaakte. Daar, deze zich voortdurend uitbreidde, aandacht van 't beschaafde Europa op deze doode werd de omheining van die burcht verscheidene kee- handelsstad vestigde. Dat verval duurde tot de Fran- ren achteruitgebracht. In de 16e eeuw werd die burcht sche omwenteling, die de Schelde weer voor het ver- door de Spanjaarden als gevangenis gebezigd, waar keer opende, en tot Napoleon, welke van Antwerpen de inquisitie haar zittingen hield. Wat er van is over- een oorlogshaven wilde maken, „un pistolet charg? gebleven, het tegenwoordige „Steen", werd voor een dirige sur le coeur de l'Angleterre", en de eerste dertigtal jaren hersteld en tot oudheidkundig Mu- dokken liet graven. Tijdens de vereeniging met Ne- seum ingericht. derland werd dat werk voortgezet, ?een nog be- Dat de stad verschillende malen moest worden uit- staand dok draagt trouwens den naam van Koning gelegd, was het gevolg van de ontwikkeling van Willem I, -- doch het was slechts na 1863, toen de NEERLANDIA. 147 den aanleg en de exploitatie van havenwerken te met het rapport, spoedig een afgerond voorstel in te Willemstad. dienen nopens hetgeen met betrekking tot de haven Ten aanzien van de vraag, wat van overheidswege van Curacao nog behoort te worden gedaan." behoort te worden gedaan voor de verbetering en de De onzekerheid is dus verdwenen. Men weet nu, exploitatie van de haven, is de commissie van oor- dat onze Regeering niet stilzit en zij, na overleg met deel, dat de Regeering zich er toe kan bepalen., eer- den Gouverneur van Curacao spoedig met hare stens de verbreeding van den havenmond en het op- plannen voor de volksvertegenwoordiging zal ver- ruimen van ondiepten in het Schottegat krachtig voort- schijnen. gang te doers hebben, vervolgens een aanlegplaats Hoewel wij de overtuiging hebben, dat zij met ha- voor groote schepen over een lengte van 200 a 300 re voorstellen op algemeenen steun in onze volksver- M. te bouwen op een plaats waar gelegenheid tot tegenwoordiging zal kunnen rekenen; eindigen wij uitbreiding in de breedte is, en eindelijk, zoo mo- met den wensch uit te spreken, dat de behandeling gelijk, ook een openbaren verkeersweg aan te leg- dezer voorstellen met bekwamen spoed moge geschie- Haven met lossende schepen, gen Tangs de geheele oostzijde van de St. Anna-baai. den, zoodat Curacao bij de opening van het Pana- Daarnevens beveelt de commissie aan de persoonlijke makanaal in het groote wereldverkeer de plaats zal ondernemingszucht aan te moedigen, in welk verband kunnen innemen, welke wij haar toewenschen. zij beoogt, dat een aanvraag ?echter niet gebaseerd op Nederland heeft hier eene goede kans! een monopolie ?voor den bouw en exploitatie van Dat het die niet late voorbijgaan! havenwerken in het Schottegat, in overweging ware te nemen, terwiil zij verder de wenscheiijkheid uit- spreekt van verbetering van de watervoorziening en Uiterste wilsbeschikking. van de haven- en kustverlichting en het loodsweLen op zoodanigen voet, dat de scheepvaart even veilig Aan hen, die het A. N. V. bij uiterste wilsbeschik- bij nacht als bij dag van de haven van Curacao ge- king wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgen- bruik zal kunnen maken. de vorm aanbevolen: De kredieten, toegestaan voor de verbreeding van de St. Anna-baai en het opruimen van het rif in het Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond Schottegat, zoomede, bij de loopende begrooting, te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd voor de verbetering van de haven- en kustverlichting, bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. stelltn het koloniaal bestuur in staat aan een 1907, nommer 89, de som van deel van het door de commissie aanbevolene uitvoe. gulden, uit te keeren binnen ring te geven. Voor zooveel de overige wenschen der commissie betreft, heeft de Minister van Kolo- maanden na mijn overlijden, vrij nien den Gouverneur uitgenoodigd, om, in verband van alle rechten en kosten. 146 NEERLAND1A. Met bezorgdheid denkt men er aan, dat de tijd dan St. Thomas; daartegenover kan Curacao weer nog zoo kort is en er nog zooveel gedaan moet wor- andere voordeelen aanbieden als goedkoope en goede den eer de haven van Curacao in staat zal zijn mede werkkrachten, snel en goedkoop kolenladen, lage loads - te kunnen wedijveren met hare buren. en havengelden, enz. Zal Nederland niet te laat komen ? Zal Nederland Ook ligt Curacao b u i t e n de orkaanstreek, het- bij de opening van het kanaal niet ach'er het net geen met St. Thomas en de overige bovenwindsche visschen omdat het te lang gewikt en gewogen heeft ? eilanden niet het geval is. Dit vraagt men zich of met een beklemd hart, wan- Ook is Curacao zeer gunstig gelegen om van daar- neer men leest dat andere landen, zooals Denemar- uit als basis nieuwe stoomvaartlijnen te doers loopen ken, ons reeds voor zijn, hunne plannen reeds ge- langs de Westkust van Noord- en Zuid-Amerika. reed hebben en de uitvoering al begonnen zijn. Dat Curacao nu reeds een goeden naam heeft als Wel is het reeds lang bekend, dat onze Regeer-ng- kolen-station moge uit de volgende mededeeling blij- gelden heeft aangevraagd, die reeds zijn toegestaan, ken, welke de Kapitein ter Zee W. Houwing, Com- tot verbreeding van den havenmond van Curacao en mandant van Hr. Ms. „Zeeland" deed toekomen aan dat spoedig met dit werk begonnen zal worden; de Amigoe di Curacao. Z.H.E.G. deelt bier mede, doch deze verbetering is onder de t e g e n w 00 r- dat bij het kolenladen van bovengemeld oorlogsschip dige omstandigheden reeds eerie gebie- op 3 April 1.1. in 5 uur tijds 785 ton kolen werden dende noodzakelijkheid wegens het gevaar overgenomen, waardoor een gemiddelde snelheid van voor g r o o t e schepen, verbonden aan het binnen. 157 ton per uur werd bereikt. Daardoor werd het varen van de nauwe haven van Curacao. reeds zoo belangrijk uurrecord van de firma Madu- Vele schepen mijden onze haven t h a n s reeds; ro & Zns, dat tot nog toe 142 ton bedroeg nog hetgeen weder blijkt uit een bericht in de Amigoe met 15 ton verhoogd. di Curacao van 6 April j.1. waarin vermeld wordt: De redactie voegt hieraan toe: „Verleden week nog verklaarde de directeur van de „Wij brengen Commandant Houwing hierbij beleef- Transatlantique, dat geen der schepen Curacao mocht delijk dank voor de toezending van dit voor onze binnenvaren, niettegenstaande er fl: 10.000.?aan kolonie zoo hoogst belangrijk bericht. Curacao heeft passagegelden bijeen was." hoofdzakelijk als kolenstation lets te wachten van de Het verbreeden van den havenmond alleen is opening van het Panamakanaal. En nu is het voor echter niet voldoende. Wil Curacao een belangrijk deel ons van zeer veel waarde dergelijke mooie getuige- van den toevloed van schepen naar zich toe trekken, sen, als hierboven, publiek te maken en overal te dan moeten we zorgen bij de opening van het ka- verspreiden. Het kolenstation van Curacao vestigt naal gereed te zijn, dan moet Curacao eene haven daardoor zijn naam als snelste station van geheel bezitten, die zoodanig is ingericht, dat zij kan wed- West-Indie. Aileen St. Lucie kan met ons nog con- ijveren met andere havens; zij moet dus voldoen curreeren. Dat de kolen hier goedkooper zijn dan aan de hoogere eischen, welke in de toekomst ge- overal elders in den omtrek, is ook al voldoende be- steld zullen worden. kend, zoodat Curacao is het snelste en goedkoopste Dan alleen heeft Curacao k a n s mede te pro- kolenstation van West-Indie. fiteeren van het toenemend scheepvaartverkeer. Aan de firma Maduro & Zns onze hulde voor Dat die kansen zoo gering zijn als velen schijnen hare stijgende activiteit en het reeds behaalde succes. te meenen, moet hier weersproken worden. Wij hopen, dat over een paar jaar niet pl. m. 40.000 Van de belangrijke scheepvaartvermeerdering, welke ton, zooals nu, maar 100.000 ton jaarlijks geleverd de opening van het kanaal tengevolge zal hebben, zullen worden." zal aan Nederland zeker geen gering aandeel toeko- men en nu mag men bij de Nederlandsche scheep- Curacao is dus t h a n s reeds, ondanks de p r i- vaart-maatschappijen toch zeker wel zooveel nationa- m i t i e v e wijze van kolenladen het snelste en liteitsgevoel verwachten, dat zij, z o 0 m o g e 1 ij k, goedkoopste kolenstation van West-Indie. aan onze haven voor kolen laden, enz. de voorkeur Dat ook de Nederlandsche Regeering van oordeel is, dat Curacao door de opening van het Panamakanaal zullen geven boven eene vreemde (voornamelijk zullen die havens kolen-stations worden). Zoo zullen de En- eene betere toekomst tegemoet kan gaan, mits de noo- gelschen hunne havens bevoordeelen, de Franschen dige verbeteringen aan de haven worden aangebracht die der Fransche kolonien, de Denen St. Thomas, en zij zich niet tevreden zal stellen met eene ver- De landen, welke in de buurt van het kanaal geene breeding van den havenmond allee n, blijkt ons kolonien bezitten, zullen d i e havens aandoen, waar uit de Memorie van Antwoord op de aanhangige wij- zij het best en het vlugst bediend zullen worden. ziging der begrooting van Curacao voor 1910, waar- Nederland moet de haven van Curacao dus zoo- bij de Minister de volgende inlichtingen geeft om- danig inrichten, dat men althans verwachten mag, trent het haven-vraagstuk. dat de Nederlandsche schepen er heen gelokt We lezen daarover in de Nieuwe Courant van 8 Mei zullen worden. 1912 het volgende: Wordt dit Joel bereikt, dan mag men reeds tevre- „De Minister deelt mede, dat van de Commissie den zijn. Doet men niets, dan zullen zelfs onze eigen voor de Handelspolitiek is ontvangen een rapport be- schepen Curacao links laten liggen. treffende de havenplannen voor Curacao, in welk rap- Is het misschien waar dat Curacao ten opzichte van port de commissie ontraadt om aan de heeren F. W. den vaarweg van Europa jets ongustiger is gelegen Everts en L. M. Leezer, concessie te verleenen voor 16e Jaargang. No. 7 jun 1912. NEERLANDIA ORGAAN rill ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. De hollandsche natie moet volgens apothekersvoorschrift duchtig worden geschud v66r het gebruik. PEERKE DEN BELG, INHOUD: Curacao en het Panamakanaal ?De Scheldestad II (Slot) ?Beeken-Commissie : Uit het jaarverslag 1911, door Dr. W. van Ever- dingen ?Buitenland: De Leipziger-missen ?Uit grand Rapids ?Nederland: Nederland op zijn best ?Nederland in het Nederl. op de We- reldtentoonstelling te Gent in x913 ?Reisboek 1912 - Sporttaal ?Ter zuivering van de koopmanstaal ?Van de Afdeelingen ?Een goed vacantie-denkbeeld :?Vlaaneleren : Jan Blockx 1- ?Uit de Takken ?Een Perk-bank in de Ardennen ?Rekening en Begrooting van Groep Belgie ?Oost-Indie: Jaarverslag van Groep Ned. Indie over 191x, door A. R. Hazenberg ?Afdeeling Batavia ?Ned. onderwijs in Indie ? Ned. Antillen: Verslag over 1911, door E. S. Gorsira J.P.Ezn. ?Zuid-Afrika : Niet verstorven 1 ?Afrikaander studenten in Nederland ?Ne- derlandsch leven in Zuid-Afrika ?De kreupele ezel ?Uit het jaarverslag der Afdeeling Kaapstad, door M. Wartena ?Bij de foto van het bruiloftsgeschenk ?Nieuwe Afdeeling: Ventersdorp ?Het C. N. 0. ontwakend ?Verbreiding van het Hollandsch ?H. H. van Ronyen ? Amerika: Jan van der Poel -I., door Dr. T. de Vries ?Nederl. school te Buenos Aires ?Uit Chicago ?Panamakanaal - Wereldtentoonstelling te San Francisco ?Ingesenden: Holland vooruit 1, door W. van Rede ?Hoedenmakers Nederlandsch, door Air. C. Bake ?Mededeelingen en Allerlei ?Nieuwe Leden ?Advertentien. Curacao en het Panamakanaal. daarvan de voordeelen zullen genieten en dus ook Curacao. Onder de landen in West-Indie, welke van de aan- Die havens, welke door hunne gunstige ligging en staande opening van het Panamakanaal eene her- de inrichting hunner havenwerken zooals gelegenheid leving van hun handel en een terugkeer van hunne tot kolenladen, haven- en kustverlichting, loodswezen, Curaca o: Kolensteiger van de firma S. E. L.Maduro & Zonen. ?Links: fir. Ms. „Zeeland". vroegere welvaart verwachten; behoort zeer zeker ook watervoorziening, dokken, enz. aan de scheepvaart ooze kolonie Curacao en wel in 't bijzonder het ei- de meeste voordeelen kunnen aanbieden, zullen ook land van dien naam met zijn prachtige haven. het meest van de toekomst kunnen verwachten. Of Curacao in h o o g e mate zal profiteeren van Het zal tusschen al die havens een wedstrijd wor- de voordeelen eener vermeerdering van de scheep- den en die, welke het eerst gereed is, zal een voor- vaart, welke de opening van den nieuwen wereldweg sprong hebben boven de andere. De tijd dringt en door het Panamakanaal ten gevolge zal hebben, is er moet dus vlug en hard gewerkt worden. Plannen eene vraag waarover de meeningen zeer uiteenloopen moeten gemaakt en belangrijke werken uitgevoerd en waarover reeds veel gesproken en geschreven is worden. geworden. Met groote belangstelling en niet zelden met be- Zooveel is zeker, dat bij de enorme vermeerdering zorgdheid wachten velen, zoowel in het moederland der scheepvaart, welke zich daar zal ontwikkelen, als in de kolonie af, welke de plannen zijn der Ne- alle landen welke in de buurt van het Panama- derlandsche Regeering betreffende de havenverbetering kanaal liggen in meer dere of mindere mate van Curacao. 144 NEERLANDIA. verschillende kollega's aan. Maar hoe luidde van al- Mej. E. C. Bueninck, hoofd eener school, ien het antwoord ? Het bord was ontegenzeggeliik Van Oldenbarneveldtstraat 5, Arnhem. mooi en bruikbaar en de prijs biezonder laag. Toch Dr. J. B. H. Kipp, hoofdcommies secretarie, konden zij 't niet nemen, omdat... er Franse woor- Zijpscheweg 89, den opstonden en geen Nederlandse. Mr. P. Cremers, rechter, Eusebiusbuiten- singel 9, . MARC. EMANTS. D. Fockema, hoofdconsulaat, Amsterdam- Wedervraag. scheweg 7, Zijn de Fransche woorden in de volgende aankon- Mr. A. Lugt, adjunct-commies secretarie, diging alle vaktermen of...? Van Lawick van Pabststraat 94, HI-I. Cuiseniers A. C. de Wilde, notaris, Cronjeweg 7, >> gevraagd voor 1 ste Rang Hotel: H. Lauer, schoolopziener in het arron- 1 saucier, 1 rotisseur, 1 entremetier, 1 garde dissement Rheden, Eusebiusbinnensingel 10, manger, 1 patissier, 1 aide fourneau. Jhr. F. Meijer, Buitensingel 21, Schriftelijke aanbiedingen ten spoedigste inge? Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. wacht bij 0. F. de V r i e s, Francois Valentijn A. A. van Rijnbach, Ieeraar aan het Gym- straat 108. nasium, Emmastraat, Alkmaar. Opg. door mevr. D. Bogaert-De Stur- Aangenaam zal het der Vr. W. Commissie zijn, als ler de Frienisberg, een lezer van Neerlandia haar kan inlichten. De haar M. B. Hoogmei, commies bij den Waar- bekende Fransche woordenboeken hebben nach s a u- borg, Schoonhoven. cier nOch entremetier nOch garde man- Opg. door Luit. W. van Maanen, ? g e r (als persoonsnaam) nOch aide f o u r n e a u. J. C. A. L. de Vries, le officier b,d. Het Duitsche gevaar. Rott. Lloyd, Luit. tiZee 2e kl. K. M. R. a/b. Hr. Ms. Heemskerck, Den Helder. De Kon. Ned. Politiehond-Vereeniging berichtte de Opg. door Luit. P. Eikenboont, ? vorige maand, dat zij een v o or v o e r i n g van po- Dr. J. Th. M. A. Stille, Willem de Zwij- litiehonden zou houden. gerlaan, Utrecht. Een der bekendste Nederlandsche Slotenfabrieken D. J. T. v. d. Hoorn, J.Pzn. Koenstr. 81, brengt thans in den handel ,,,de deurdranger Opg. door den heer Jac. Post, der toekomst". J. E. B. de Visser, Ambachtstr. 10, Opg. door den heer Emile Habets, - Vijlen, Vaals. volgende: Kielland, Cecile, bewerkt v a n Jhr. L. op L. J. F. v. Riemsdijk, jur.-stud., Bleyen- ten Noort! burgkade 29, . Uit een Limburgsch blad: E. R. van Eibergen Santhagens, jur.- stud., Oude Gracht W.Z. 154bis, , „Bij het ditjarige seizoen ben ik in de lage, eerste Jhr. C. G. C. Quarles van Ufford, jur.- klas rijwielen geheel compleet te leveren." stud., Drift 5, Nu deze germanismen nog geen burgerrecht hier E. Baron van Heerdt tot Eversberg, jur.- hebben yerkregen, dienen ze zoo spoedig mogelijk stud., v. Wijckskade 22bis, over de grens te worden gezet. Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. i? Mej. J. M. Birnie, stud. i/d. Ned. lett., Lange Nieuwstraat 2, ? M. G. Polak Daniels, cand. i/d. rechten, NIEUWE LEDEN Lange Nieuwstraat 2, . Beiden opg. door mej. Dr. C. C. v. d. Graft, van 15 Maart-15 April. H. Vijn, jur.-stud., Oude Singel 16, Leiden. Opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. ? J. C. Becker, med.-stud., Oude Singel 24, Groep Nederland. W. C. B. v. d. Zwaan, jur.-stud., Singel 76, Beiden opg. door den heer H. A. Tim- BESCHERMENDE LEDEN. merman, ? G. L. M. van Es, tabakshandelaar, kan- Robert Peereboom, Bloemhofstraat 5, Haarlem. toor: Nieuwehaven 55, Rotterdam. P. C. Akkerman, Bloemendaalscheweg 49, Ph. van Ommeren Jr., Consul van Japan, Bloemendaal bij Westersingel 96, ? Opg. door den heer Robert Peereboom, G. Cordes, Stationsplein 18, Arnhem. A. I Jzerman, hoofd der openbare lagere W. J. A. de Witt Huberts, directeur Su- school, Bloemendaal bij ? matra Cultuur-Mij., Stationsplein 1, . Opg. door den heer J. C. A. Croin, , Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. J. W. van Marie, ingenieur, Frederik C. A. Abbing, inspecteur Reg. en Domei- Hendrikplein 50, Den Haag. nen, Laan van Meerdervoort 1 e, Den Haag. J. Breukink (ambten. B. B. 0.-Indie), Opg. door den heer J. A. v. d. Star, Conradkade 22, ? GEWONE LEDEN. Opg. door mevr. H. Breukink-v. d. Man- dele, Utrecht. W. 0. Lucardie, Parkstraat 6, Rotterdam. Jonkvr. M. E. de Ranitz, Bankaplein 2, Mej. Koch, Veerkade 3, Opg. door mej. J. M. Tak van Poort- Mevr. Ebeling, geb. v. Stolk, Van Bra- vliet, >> kelstraat 12 a, . Jhr. T. M. van Asch van Wijk, Borneo- F. Koch Jr., lid van de Kamer van Koop- straat 49, ? handel, Wijnstraat 124, Opg. door Dr. H. B. Semmelink, . G. A. M. de Bruijn, Leuvehaven 143, G. H. Riss, Dunne Bierkade 25, >, G. Koppen, post- en telegraafdirecteur, Hypolitusbuurt 16/18, Delft. L W. C. v. d. Berg, burgemeester van Delft, Oude Delft 243, . Een grout gea'eelte van del Nieuwe Ledenliist en vele andere Mr. R. W. W. van Stolk, Oude Delft 157, stukken moeten tot een volgend nummer 6/O./en liggen. Red. NEERLANDIA. 143 zaken, bij verordening ontsierende advertenties, die Triton-lied, Utrechtsch Studenten-Tooneellied, Weest van den openbaren weg, of ook van spoorlijnen en welkom, trouwe scharen. rivieren zichtbaar zijn, te verbieden. Maar in de Aan den Rector Jhr. M. R. Radermacher Schorer eerste jaren werkte het departement niet mee. In den en den Senatus Veteranorum van het Utrechtsch Stu- laatsten tijd is dat antlers geworden, zoodat er nu denten Corps zijn deze studentenliederen opgedragen. eenige verordeningen van dien aard zijn tot stand Voorts verscheen: Uit den „Nederland t- gekomen. Echter mogen advertenties, die er al zijn, sche Gedenck-clanck" van Adrianus nog vijf jaar blijven. De uitwerking kan men dus Valerius (1626) Derde reeks, bestaande uit: eerst later zien. Geluckig is het Land, Hoe groot, o Heer, Bitter Moge ons land het goede voorbeeld van Engeland droeve klachten, Syt nu verblyt, Al uwe boos' aen- en Japan volgen. Het heeft ander, maar geen min- slagen, Men brand, men blaeckt, Hoe loopet volc dus der schoons te bederven. oneenig, Laet sang en spel, 0 Heed wat hebben wy nu hier al ongevals. Prof. Hugo de Vries weer naar Amerika. Elk lied heeft een aanteekening, welke o. a. de ge- Prof. Hugo de Vries gaat over eenige maanden beurtenis meldt waardoor het lied is ontstaan. andermaal den overtocht naar Amerika doen en ook thans weer in verband met een tot hem gerichte ver- Muzikaal Nederland op zijn best. eerende uitnoodiging. De Rotterdamsche Orchestvereeniging Symphonia, Te Houston, in Texas, wordt een nieuwe universi- onder leiding van den heer Georg Rijken, heeft bij teit gesticht met een kapitaal van 10.000.000 dollars, den internationaal muziekwedstrijd der stad Parijs in daartoe xiagelaten door den heer W. M. Rice. De de „division superieure" den eersten prijs behaald, universiteit zal dan ook den naam dragen van „The met algemeene stemmen en bijzonderen gelukwensch Rice Institute". van de jury. Aan Rijken s orkest is ook de eerste De openingsplechtigheid zal drie dagen duren er, di recteursprij s to egekend. is bepaald op 10-12 October a. s. Tot bijwoning ?Van 26-30 Juni zullen in het Concertgebouw van die feestelijke opening zijn een aantal geleerden te Amsterdam, onder leiding van Willem Mengelberg, uitgenoodigd. Uit Europa zijn, als vertegenwoordi- een Congres en Muziekfeest Oats hebben, geheel ge- gers der natuurwetenschappen, uitgenoodigd om bij wijd aan Nederlandsche Toonkunst. die gelegenheid een voordracht te houden: Prof. Wil- helm Ostwald te Leipzig, voor scheikunde; Prof. Een waardeerend woord. Poincare to Parijs, voor wiskunde; Prof. J. J. Thom- son te Cambridge, vice-president van de Royal So- In The Times van 8 April schrijft een berichtge- ciety, voor natuurkunde; Prof. V. Volterra te Rome, ver een zeer waardeerend opstel over Unfamiliar Hol- voor sterrenkunde en Prof. Hugo de Vries, voor de land. De schriiver heeft een studiereis door onze biologie. (N. v. d. D.) veenkolonies gemaakt, heeft de ontginningen der Ned. Heide-Maatschappij bezocht, reisde verder naar het Werken over Oost-Indie. Oosten van Overijsel, naar de Betuwe en ten slotte Martinus Nijhoff deed deter dagen No. 388 ver- naar Limburg. Hij is vol geestdrift over onze land- schijnen van zijn catalogus van oude en nieuwe werken. bouw-methoden, landbouw-co-operatie en landcntgin- Deze aflevering bevat 1074 nummers beireffende ningen en wijst erop hoe de landbouwer in Enge- land- en volkenkunde van Ned. Oost-Indic en Au- land ten achter is bij den Nederlandschen, zoowel in strati& vakkennis als in organisatie. De Nederl. Handelsvloot. Meten met twee maten. Hoe goed het de Nederlandsche scheepvaart gaat, Twee Brusselsche dagbladschrijvers L. Dumont-Wil- blijkt uit de inschrijving die geopend is op f 6 000 000 den, medewerker van L' Independance en L. Souge- nominaal kapitaal gewone aandeelen der Nederland- net, medewerker aan de Chronique, hebben in Lo- sche Scheepvaart-Unie, tegen 142 % . tharingen een onderzoek ingesteld naar den toestand De bij de Scheepvaart-Unie aangesloten drie stoom- van het land, de zedelijke en geestelijke ontwikkeling vaart-maatschappijen, Nederland, Rotterdamsche Lloyd der bevolking na veertig jaar inlijving bij Duitsch- en Koninklijke Paketvaart-Maatschappij zullen met land, en hebben thans de uitkomst van hun bevindin- dit kapitaal haar vloten uitbreiden, zoodat de geza- gen in boekvorm openbaar gemaakt. menlijke vloot, die thans uit 122 schepen met totaal Zij hebben daarin den taaldwang door Duitschland 367.000 register-ton bestaat, na voltooiing van de in den Elzas geoefend op de bevolking, gehecht aan in aanbouw zijnde booten, 148 schepen met een in- de oude volkstaal, 't Fransch, scherp gegispt, en tref- houd van 507.000 register-ton zal tellen. fende woorden gevonden om die gehechtheid aan de moedertaal te huldigen. Mooi aanbod. In een bespreking van dit boek, schrijft nu de Se- De bekende toondichter J. P. J. Wierts biedt den maine Politique van Brussel: „Wij zouden vol be- leden van het A. N. V. zijn liederen aan voor den wondering zijn voor den heiligen veldtocht door de halven prijs. heeren Dumont-Wilden en Sougenet ondernomen, wan- Men zie de groote advertentie op blz. 2 van den. neer zij in hun ijver gelijk waren gebleven; doch, wat omslag. ze in den Elzas wraken en Duitschland tot schande aanrekenen, oordeelenzij rechtvaardig en natuurlijk In de goede richting! in Belgie, wanneer zij tegenover Vlamingen staan." Te Houten is 27 Mei de eerste Nederlandsche mu- ziekwedstrijd gehouden, waarbij alleen stukken van Van de Vreemde-Woorden-Commissie. Nederlandsche toondichters verplicht waren gesteld. Een verbtijdend verschijnsel. Een Haagse winkelier, die tot het inzicht was ge- Coers' Liederen van Groot-Nederland. komen, dat hij niet alleen zijn yolk, maar ook zich De Vereeniging: ,,Het Nederlandsche Lied" heeft zelf belachelik maakte door het behouden van een aan hare leden een bundel L i e d e r en van G r o o t- Frans opschrift op zijn zaak, had er een Nederlands Nederland, verzameld door F. R. Coers opschrift voor in de plaats gesteld. Maar wat nu ge- gezonden, n.l. den bundel Stud entenli eder en daan met het oude uithangbord, dat nog volkomen bestaande uit: Vivat Senatus Veteranorum, Gaude- gaaf was en hem bij de honderd gulden had gekost ? amus, JO Vivat, Wien liefde voor ons Corps bezielt, Verkopen leek hem raadzaam. Al licht, dacht hij, 't Is Utrecht, ons Studenten-Corps, Olympia-Marsch, krijg ik er nog een tientje voor. Hij bond het dus 142 NEERLANDIA. haar stoomschip ,,Rotterdam" in deze fabriek ver- vaardigen. Bovendien werd aan boord van de s.s. „Rotter- MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI dam" en „Nieuw Amsterdam" voor het eerst een proef genomen met de sedert jaren met succes voor bankinstellingen gebouwde kluizen, elk van ongeveer 200 loketten, de eerste drijvende inrichtingen van dien aard. Sinds dien zijn duizenden Lips' scheepssloten Stamverkeer. Vlaamsche reis. vervaardigd, welke zoowel in Frankrijk, Italie en Ter gelegenheid van het Letterkundig Congres te Engeland, als naar de voornaainste stoomschepen der Antwerpen in de laatste week van Augustus, wenscht eerste Nederlandsche maatschappijen hun weg vonden. Stamverkeer (adres: Louise de Colignystraat 8, Den ?De fabriek van Jan Hamer & Co., Amsterdam: Haag), een gezelschapsreis in te richten naar eenige leverde tot heden meer dan 2650 liften of in Neder- der voornaamste Vlaamsche steden. land, Engeland, Belgie, Duitschland, Oost-Indie, West- Bij genoegzame deelneming zal het aan medewer- Indie en Zuid-Afrika. king van gezaghebbende Vlamingen niet ontbreken, zoodat in elke plaats het gezelschap deskundige lei- Handel in Tunis. ding kan verwachten, die het aangename met het De heer A. J. L. Juten, scheikundig ingenieur, ver- nuttige zal weten te vereenigen. klaart zich in Het Patroonsblad bereid inlichtingen te Leden van het A. N. V., die wenschen deel te ne- geven aan diegenen welke er iets voor voelen in han- men aan deze reis die met het bezoek aan het Con- delsbetrekkingen to komen met Tunis. gres ongeveer een week zal Buren, worden verzocht Voor onze schoenindustrie ziin in Tunis zich op te geven aan genoemd adres. heel goede zaken te doen, voor zoover hem gebleken is uit inlichtingen gedurende een studieverblijf aldaar. Openluchtmuseum. Op aanstichting van den heer F. A. Hoefer, den Ned. uitvoerhandel. bekenden strijder voor het behoud van natuur-monu- In een vergadering van de Nederlandsche Kamer menten, is 24 April te Arnhem opgericht de Vereeni- van Koophandel te Londen sprak de heer C. Rozen- ging Het Nederlandsch Openlucht-Museum. raad uitvoerig over den uitvoerhandel van Denemar- De gemeente Arnhem heeft een groot terrein op ken en toonde met cijfers aan hoezeer de Nederland- den Waterberg beschikbaar gesteld. sche uitvoerhandel na Engeland door de Duhsche De commissie belast met de uitwerking der plan- mededinging wordt bedreigd. nen bestaat uit de heeren Jhr. J. Beelaerts van Blok- Hij bepleitte verder de oprichting van een Indische land te Oosterbeek, B. F. S. von Briicken Fock te Kamer van Koophandel, zooals te Londen een Cana- Middelburg, Jos. Th. Cuypers te Amsterdam, J. J. deesche bestaat, die uitmuntend werk doet. van Deinse te Enschede, V. R. Y. Croesen te 's-Gra- Hij zeide, dat men er in Engeland over klaagt. venhage, A. van Erven •Dorens te Zandvoort, Jhr. dat in Nederland zooveel Engelsche artikelen warden Mr. J. A. Feith te Groningen, F. A. Hoefer te Hat- nagemaakt en vervalscht. Met het doel die verval- tem, G. J. Landweer Jr. te Assen, J. P. van Lonk- sching te bestrijden zou een Engelsche Kamer van huyzen te Utrecht, R. P. J. Tutein Nolthenius te Delft, Koophandel in Nederland worden opgericht. Mr. J. Nanninga Uitterdijk te Kampen, E. A. von Saher te Haarlem, W. F. G. Schaap en Dr. J. S. Kroatisch nationaal gevoel. van Veen te Arnhem. Wij hopen in een der volgende nummers op deze Onze vertegenwoordiger te Budapest, de heer A. belangwekkende stichting terug te komen. van Hoogstraten, maakte kort geleden een reis door Kroatie en kocht daar een stet bontgekleurde prent- briefkaarten, waarop de vlag van het land is aige- Reizen in eigen land. beeld, die dezelfde is als de Nederlandsche: rood, De bekende Ned. ondernemers van Gezelschapsrei- wit, blauw. zen, L i s s o n e & Z o o n, hebben het plan met de De briefkaarten prijken met geestdriftige vaderland- „Friesland", van den Enkhuizen—Stavoren-dienst van sche opschriften, die vertaald aldus luiden: Amsterdam uit de W a d d e n e i l a n d e n te bezoe- Bemin de moedertaal boven alles, beef er in en ken, een tocht, die 30 J u n i a. s. begint en waaraan sterf er voor. men g e d u r e n d e 3 of 2 d a g e n kan deelnemen. Leve Kroatie! Het is een ernstige poging om een nog lang niet al- Schoon is ons vaderland, het land der helden. gemeen bekend gedeelte van ons land te doen waar- Onze vertegenwoordiger merkt terecht op, dat de deeren. Mocht zij het gewenschte gevolg hebben, dan volkeren der Oostenriiksch-Hongaarsche monarchie zullen dergelijke binnenlandsche tochties meermalen wat minder flauw zijn dan wij in zake hun moeder- worden ondernomen. taal, die zij geheel vereenzelvigen met hun volksbestaan Deze pleizjervaart is in de eerste plaats voor Ne- derlanders om hun het schoon van eigen land te lee- De Hagespelers in Indies ren waardeeren, maar ook vreemdelingen zijn welkom. De heer Eduard Verkade heeft te Buitenzorg voor Wij wenschen den ondernemers een volkomen wel- de leden van het Alg. Ned. Verbond, Shakespeare's slagen toe. Macbeth in de vertaling van Van Loo y voorgedragen. De Gouverneur-Generaal woonde de voordracht ge- Nederlandsche Nijverheid. heel bij. In het 1 Mei verschenen numnler van Het Neder- Landschapsontsiering. landsch Zeewezen komt een artikel voor over Scheeps- sloten. Daarin wordt met lof gewag gemaakt van Japan is de meeste Europeesche landen voor met de Dordrechtsche Lips' Slotenfabriek, waar naast een wet, die de regeering machtigt, ter bescherming een groote verscheidenheid brandkast-, safe-, huisdeur-, van het landschapschoon hinderlijke advertentien te kamerdeur-, meubel-, trommel-, hang- en andere slo- verbieden of, waar zij er al zijn,op te ruimen. Op ten, grendels, deur- en vloerveeren, scharnieren enz. overtreding staat zoowel gevangenisstraf als boete. een afzonderlijk gedeelte is ingericht voor de ver- Engeland heeft reeds sedert 1907 een dergelijke vaardiging van scheepssloten. wet. Zij .geeft graafschapsraden de bevoegdheid, onder De I-Wand-Amerika Lijn liet able sloten voor goedkeurmg van het departement van binnenlandsche NEERLANDIA. 141 3. Wegens de eigen kolonies van de republiek der Nederlanden in Amerika. De aankondiging eindigt aldus: Men leze dit boekske van 31 blz. en men zal zich gesterkt gevoelen in de overtuiging van hoe groote beteekenis de republiek der Ver. Nederlanden is ge- weest voor de republiek der V. St. van N.-Amerika. Uit Argentinie. De Hollandsche firma Goedhart, welke op het oogenblik de kanaalwerken in de Delta van den Pa- rana uitvoert, heeft aan de Regeering der provincie Buenos Aires een plan voorgelegd, dat ten doel heeft, om in de toekomst de overstroomingen in Avellane- da te voorkomen. Uit Grand Rapids. De vorige maand werd in de Coldbrook Chr. Geref. Kerk door ds. J. J. Hiemenga een lezing ge- houden met lichtbeelden over het werk van John 0. Paton onder de Kannibalen. Dit is de eerste maal dat een geillustreerde lezing van de Laymen's Missionary Movement in de Hol- landsche taal werd gegeven. INGEZONDEN. Holland op zijn malst. ?De klacht van de Laarzen. Mijnheer de Redacteur. Wij hebben een grief, een erge grief tegen ons groote Nederlandsche publiek. Wilt U ons helpen haar luchten ? En die grief is : het publiek wil ons maar niet er- kend hebben in onze eigen, onvervalschte Nederland= sche Nationaliteit. Als we niet doorgaan voor Amerika a n s c h kijkt men ons niet aan; oordeelt ons niet goed genoeg. En toch zijn we, we kunnen er op zweren, echt Nederlandsch. Amerikaansche machines mogen hel- pen ons maken; 't zijn Nederlandsche arbeidskrach- ten, 't is Nederlandsche energie, Nederlandsch kapi- taal Nederlandsche grondstof,( die ons in 't leven , helpen, op echt Brabantschen bodem : Van vreemde smetten vrij. Maar als we dan uitgaan, de groote wereld in, dan moeten we gaan als American B o o t s, American S h o e s. We gaan zoo naar Zwitser- land, we gaan zoo naar Engeland; erger ?we gaan zoo door heel Nederland. En de Nederlandsche schoenwinkeliers, om ons aan den man en de vrouw te brengen, moeten er. hun geweten mee bezwaren en er om jokken, telkens als ze gevraagd worden ?„d a t z it n t o c h w el Amerikaansche, schoenen, rneneer?" Want als ze zeiden: „neen, echte Nederlandsche", er was geen verkoopen aan. Nu vinden we, dat ze het publiek dus bij den neus nemen, zoo erg niet. U zeker ook niet, mefteer de redacteur ? Want, nietwaar, als dieHollanders zulke zotte menschen zijn van 't goede uit eigen land niet te willen, dan onder 'n vreemd etiket, dan verdienen ze in 't ootje te worden genomen; wat U ? En we lachen ons soms een onfatsoenlijke koliek, als dat dwaze publiek met een verrukt air op zijnAmer i- can S h o e s wegloopt, die zoo netjes uit Brabant kwamen. En minstens 75 % van al het in Holland- sche schoenwinkels aanwezig „A m e r i k a a n s c h" schoeisel behoort tot onzen stam! Maar, met dat al, vervelen doet ons dit eeuwig gaan onder valsch en vreemd etiket toch wel! Kunt U ons niet helpen aan het herwinnen onzer eerlijke Nederlandsche nationaliteit ? Misschien 14/alien Uw leven ons helpen, door bij voorkeur naar Nederlandsch schoeisel te vragen ? Als 't moet, bij wijze van overgang, onder den naam: Hollandsch-Amerikaansch?! We zullen U heel dankbaar zijn en blijven, Uw onderd. dienaars, Bestuur der Vakvereen. van Brabantsche schoenen en laarzen. Een Hollandsch Huis te Parijs. Geachte Redactie. Evenals gij heb ik met groote belangstelling ken- nis genomen van een voorgenomen stichting van een Hollandsch Huis te Parijs *). Een idee, waarover ik ten vorigen jare Mei, toen ik te Berlijn een Hollandsche Tentoonstelling hield, met enkele journalisten sprak. Ik ging daarbij echter /jets verder dan men in Parijs voornemens is te doen. Ik zou n.l. in de voornaamste hoofdsteden van Europa een Hollandsch Huis gesticht willen zien, waarin niet alleen onze kunst en kunstnijverheid kon- den worden ondergebracht, maar dat zoo ingericht werd dat de meest bekende Hollandsche artikelen waarvoor in het buitenland belangstelling en navraag is in Hollandsche winkels verkrijgbaar werden gesteld. De zaal waarin kunst- en kunstnijverheid-tentoon- stellingen elkaar zouden afwisselen, zou ook dienst- baar gemaakt kunnen worden voor het houden van tentoonstellingen van andere artikelen waarvoor men in het buitenland propaganda wil maken en tevens tot g e h o or z a al waarin Hollandsche sprekers, de taal van het vreemde land volkomen machtig, voor- drachten over ons land zouden kunnen houden. Daardoor zouden de malle denkbeelden over ons Vaderland langzamerhand verdwijnen. De Afdeelingen van het Algem. Nederl. Verbond en de Kamers van Koophandel vinden hier m. een prachtig terrein om voor dat Vaderland werkzaam te zijn. Voor alles behoort in een dergelijk Huis de C o n- s u 1-G e n e r a a l te zetelen, maar dan een goed be- zoldigde, die het niet als een eerebaantje opvat om „hoffahig" te zijn en een lintje te krijgen. Wanneer de Staat, de belanghebbenden in Neder- land fen de in den vreemde gevestigde en georgani- seerde landgenooten samen werken, lijkt het mij niet onmogelijk dat een Hollandsch Huis weldra te Pa- rijs, Londen, Berlijn, Weenen, Brussel, Pretoria of J 140 NEERLANDIA. The Referee antwoordde den beer Smith met eeni. gang en Hier naast van dr. Laurillard; en nog van ge onbeteekenendeopmerkingen, die de jonge Afrika- Hall's Lachbekje. Allen stukken die elkeen zeker nerte Londen blijkbaar niet van voldoende waarde zeer graag wil Koren, vooral waar ze voorgedragen vond, om den pennestrijd voort te zetten. zijn door een talentvolle en goed geschoolde artiste als mevr. Engel---Wilson. Nederl. handel met Zuid-Afrika. Uit het jaarverslag der Nederlandsche Kamer van Kooyhandel te Johannesburg: ,,Er wordt maar al te dikwijls blijk gegeven van AMERIKA een geheel verkeerde opvatting omtrent hetgeen noo- dig is om met kans op succes te trachten, in Zuid- Afrika tot zaken te komen. Er zijn firma's in Neder- land, die den juisten weg inslaan, die van tijd tot De Nederlanders in Californie. Hidhaar reizigers hierheen zenden, en fabrikanten, die in persoon hier een bezoek komen brengen. In Als de voorhoede van tal van rijke Nederlandsche Zuid-Afrika is het al niet antlers dan elders op de handelshuizen, welke een handels-invasie in Los An- wereld, d. w. z.: de zaken komen niet vanzelf, maar geles in dat gedeelte van de kust voornemens zijn, er moeten plaatselijk kosten gemaakt en moeite ge- wanneer het Panamakanaal zal zijn geopend voor den daan worden om in de markt te komen en te blijven. handel, zal een groep jonge Nederlanders uit de Een der bedoelde fabrikanten besteedde belang- eerste familien hierheen wordengezonden om den dike sommen aan reclame van verschillenden aard: toestand van den handel te leeren kennen, zoo meldt aanplakbiljetten langs de spoorlijnen en elders, ad- de Los Angeles Times. Deze jongelieden zullen vrije vertenties achter winkelramen, enz. Het gevolg is ge- overtocht en zoo noodig op zijn minst gedurende een weest een verblijdende verlevendiging van zijn handel jaar financieelen steun ontvangen, terwijl zij werken alhier; hij heeft, opnieuw op groote schaal vraag ge- bij de banken en handelsinstellingen in de kuststeden. kweekt voor zijn artikel en die vraag wordt onder- Met den karakteristieken ondernemingsgeest van de houden door zijn agent hier, die, aangemoedigd en spaarzame en voorzichtige Nederlanders zullen zij een zich sterker voelend door den krachtigen steun van volledige studie van den uit- en invoerhandel aan de zijn principaal, met dubbelen ijver zich toelegt op kust van den Grooten Oceaan maken vO6r de ope- de behartiging van de hem toevertrouwde belangen. ning van het Panamakanaal, wanneer de groote Ne- Dit voorbeeld van Nederlandschen ondernemings- derlandsche stoomschepen met belangrijke ladingen geest is hier volstrekt geen iitzondering. Hoewel de van en naar Nederland zullen vertrekken. De vice- Kamer uiteraard niet op de hoogte is van alle hui- consul voor Nederland in dit gedeelte van het land, zen in Nederland, die in zakenverbinding zijn met de heer Zeehandelaar, heeft brieven uit officieele bron Zuid-Afrika, heeft zij toch reeds een lijst kunnen sa- ontvangen, waarin hem het plan van de Nederland- menstellen van 160 van die huizen. sche handelsvereenigingen wordt medegedeeld. Het is dan ook een felt, dat Nederland in 1910 de Hij zeide in een onderhoud met een medewerker 7e plaats innam onder de ruim veertig landen, welke van het blad, dat de Nederlanders een algemeene nei- aandeel hebben in den invoer in Zuid-Afrika." ging toonden naar de Far West te trekken en bezig waren handelsbetrekkingen aan te knoopen met de Genoemde Kamer heeft aan de Nijverheid en den voornaamste handelshuizen in de steden aan de kust Handel in Nederland een rondschrijven gezonden, van den Grooten Oceaan. Een aantal Nederlanders waaraan wij het volgende ontleenen: van naam hebben een vereeniging gevormd met het „Het is gebleken, dat dank zij den vooruitgang doel belangstelling te wekken in den handel van vanden Nederlandschen handel op Zuid-Afrika, de California. lokaliteit der Nederlandsche Monsterkamer te Johan- leder van de jongelieden die naar California zal nesburg, welke aanvankelijk aan het doel beantwoord- worden gezonden moet verslag uitbrengen over den de, niet meer in overeenstemming is met de thans te handelstoestand langs de kust. Deze mededeelingen stellen eischen. zullen' worden gedrukt en verspreid onder de voor- Daarom werd besloten tot haar verplaatsing over naamste uitvoerhandelaars en fabrikanten in Nederland. te gaan naar het drukste en beste gedeelte van Johan- In verband met dit stelselmatige plan heeft de Ne- nesburg, in ruime, aan de straat gelegen lokalen, derlandsche legatie te Washington den heer Zeehan- waar gelegenheid zal bestaan Nederlandsche produc- delaar een uitvoerig rapport verzocht over de wen- ten en handelsartikelen, zichtbaar voor de voorbij- schelijkheid van immigratie uit Nederland en den in- gangers, op flinke schaal voor den handel en het pii- vloed, welke de voltooiing van het Panamakanaal zal bliek in het algemeen ten toon te stellen, hebben op den handel tusschen Nederland en Cali- De Nederlandsche Monsterkamer noodigt belang- fornia. Dit wijst er mede op, dat men van regee- hebbenden in Nederland uit haar ruime collecties te ringszijde in Nederland waakt voor de belangen van doen toekomen." den toekomstigen handel met de kust van den Groo- ten Oceaan en voornemens is landverhuizers naar de De gramafoon in dienst van het Hollandsch. Far West te zenden, zoodra tangs den nieuwen weg, Wij lezen in die Week (Pretoria): de reis voordeeliger zal zijn. Een vertegenwoordiger van een Europese firma heeft in de Kaap zowel als hier verschillende voor- Invloed van Holland op Amerika. drachten voor een spreek-machine opgenomen, die De Wachter van Holland (Michigan) kondigt de nu in platen zullen worden vastgelegd en spoedig uitgave aan van een werkje onder den titel Influen- voor het publiek beschikbaar gesteld. Mevr. Engel? ce of Holland on America by Tiemen de Vries. Wilson heeft gister niet minder dan 15 voordrachten Als redenen waarom vooral Nederland grooten in- „in de gramafoon" gesproken. Order anderen Trouw vloed op Amerika heeft uitgeoefend worden genoemd: en Die Afrikaander 'roost van Jan Celliers. Die ou' 1. Ter oorzake van de algemeene positie, waarin Voortrekker, Die President gaat voorbij, en Kerst- Nederland zich beyond gedurende de Amerikaansche misavond van Lub; Die omslachtige Tant Lenie en kolonisatie, toen Nederland de aandacht van heel de Die ingewikkelde Boodschap van C. J. Langenhove; wereld tot zich trok; Hoe die mense oorlog maak, Haar enige troos van 2. Door den invloed, dien Holland had op de En- Melt Brink; Antonius Lijkrede en Te wees of rie gelsche Pilgrims, zoowel als op de Hugenooten en te wees nie, vertalingen van G. S. Peller; Paarde- de Duitsche emigranten; NEERLANDIA. 139 kaansche schilderkunst en muziek. Mejuffr. Zulsdorff schrijven aanleiding zou geven tot eenige opmerking. was zoo goed ons een en ander van haar werk of Zuid-Afrika, zoo schreef hij in zijn antwoord, is een te staan en ook hadden wij Brie schilderijen van den tweetalig land en elk burger heeft het recht hem hij heer Volschenk. De Afrikaansche liederen, getoonzet de wet gewaarborgd, om zijn eigen taal te gebrui- door onze Hollandsche komponisten Spoel en Wierts, ken en ook om te weten, waar hij in zijn eigen taal zijn ook goed bekend gemaakt onder het Holt. spre- kan worden geholpen. De bewering dat de taal geen kend publiek. uitdrukkingen bezit voor eenige afgetrokken gedachte Dat er veel onder het Engelsch sprekend publiek is zoo monsterachtig dwaas, dat het voor ieder, die waren, die zich aan ons streven ergerden, behoeft ze- eenig begrip heeft van Nederlandsche letterkunde en ker geen betoog, en evenmin waren wij verwonderd zelfs van de zuivere Afrikaansche Letterkunde, over- over de verwondering die onze boekenverzameling bij bodig is die te weerleggen. Ik mag echter, zoo zegt velen opwekte. Een dame was zelfs zoo onnoozel te hij verder, hier in herinnering brengen, dat het Afri- zeggen: „I thought the Dutch had no other literatu- kaansch niet meer van de letterkundige taal van Ne- re but the bible and a psalmbook!" Wij hebben onte- derland verschilt dan de taal van de hedendaagsche genzeggelijk veel goed gedaan door Hollands taal en Engelsche winkeliers, van die welke door Shake- kunst op deze wijze onder de oogen van een bevoor- speare gesproken en geschreven werd. Tentoonstelling der Afd. Johannesburg van het A. N.V. ?Voor de tafel de penvoerster mevr. Deys-Draayer oordeeld publiek te brengen. Wij zelf hebben ook ge- The Referee daagde den schrijver uit een zin in leerd hoe we sommige Bingen niet moeten doen het Afrikaansch of „de spreektaal der Takhaarbce- en met deze opgegaarde ervaring verrijkt kunnen en ren" te geven, die een abstracte gedachte vertolkte. zullen wij de propaganda voor onze taal op de vol- De heer Smith bleef begrijpelijker wijze het ant- gende tentoonstelling op nog betere leest schoeien. woord niet schuldig en gof als voorbeeld den vol- genden zin in zuiver Afrikaansch, die verstaanbaar is Amor elke Holliandsch-sprekend Calvinist van de Het goed recht van het Afrikaansch. Kaap tot aan de Sambezie en waarvan elk woord In het te Londen verschijnend blad The Referee, behoort tot de gewone spreektaal zelfs der bewo- verscheen kort geleden een artiketje, waarin de Al- ners van het Hooge Veld: ,die onbegrijplikheid en deeling van het A. N. V. te Johannesburg werd aan- onkenbaarheid van die godheid is 'n leerstuk van die gevallen over het bekende rondschrijven aan de win- Kristelike godsdienst." keliers om dezen te vragen of zij bereid waren in Hij verwees verder naar artikelen in Die Brand- het Hollandsch te briefwisselen en hun rekeningen te wach, het te Pretoria verschijnend Afrikaansch tijd- schrijven. The Referee noemde dit boycott van de En- schrift en naar het proefschrift tot verkrijginQ van gelsche taal en een paging am de taal van Shake- den graad van Doktor in de Godgeleerdheid, geschre- speare te vervangen door het Afrikaansch, waarin ven door Dr. Steenkamp, de Afrikaner, die te Ams'er- men aan geen afgetrokken gedachten uitdrukking kan dam gestudeerd heeft. Misschien, zoo zeide hij ver- geven. der, heeft The Referee gehoord van Celliers, Totius, Op dezen aanval antwoordde een te Londen stu- Leipoldt, De Waal, Cachet, Preller en Engela ?om deerend Afrikaner Johan J. Smith. Hij verklaarde slechts de voornaamste schrijvers te noemen die al- zich niet te kunnen begrijpen waarom zulk een rond- len in het Afrikaansch hebben geschreven. 138 NEERLANDIA. minister: „In een dun bevolkt land, waar de afstan- Enig ander schema, dat als gevolg zou hebben de den groot zijn zoals in Zuid-Afrika, zou het scheiding van deze twee sekties, welke voordelen ? uiterst onverstandig zijn het hoger onderwijs te veel op akademies gebied of anderzins ?dat ook moge te willen centraliseren. Plaatselike inrichtingen voor aanbieden, behoort, mijns inziens, te worden ver- hoger onderwijs zijn noodzakelik... In dit opzicht, worpen, altans totdat duidelik door de ervaring ge- meen ik, hebben we veel van Amerika te leren." bleken zal zijn, dat de hier aan de hand gegeven op- Nut onderscheidt Amerika zich, naar de minister lossing onprakties en onuitvoerbaar is. Maar ik wei- had uiteengezet, van Duitschland en eenigszins ook ger te geloven, dat de vooroordelen, of aan de ene van Engeland, door den aard van zijn Colleges die Of aan de andere kant, sterk genoeg zullen zijn om geen Universiteitscolleges zijn, maar afzonderlijk staan de ineensmelting van de twee rassen tot een natie en voor een goed deel ook eigen graden verleenen, op den duur te beletten." President Murray-Butler van de Columbia-universiteit Aldus de minister. te Nieuw-York heeft van die afzonderlijke Colleges Wij hebben al eens en andermaal de meening uit- getuigd: , gesproken, dat het Hollandsch er bij het hooger on- „De kursus van ons Amerikaanse kollege staat on. derwijs in Zuid-Afrika slecht bij zal varen als het geveer gelijk aan de ober prima en unter pr i- aan eenzelfde universiteit met het Engelsch zooge- m a van het Duitse gymnasium plus de eerste twee naamd gelijke rechten krijgt. Wat er in de praktijk jaren aan een universiteit, of het eerste jaar aan een van die gelijke rechten wordt, kunnen elke week de universiteit, waar men een Brie-jarige kursus heeft; bladen die uit Zuid-Afrika aankomen den lezer lee- het kollege-werk komt nagenoeg overeen met die pe- ren : het Hollandsch wordt voortdurend ver achter- riode van ontwikkeling en met het peil van dat on- nit gesteld. Het mag zijn, dat aan het tweetalige po- derricht... Wij hebben in Amerika een drievoudig lytechnficum te Zurich beide talen krijgen wat hun Meisel van organisatie, terwiji men in Duitschland toekomt, maar de wet word! in Zwitserand ook toe- en in zekere mate ook in Groot Brittanje, een twee- gepast en zoowel de Fransch als de Duitsch spre- voudig stelsel heeft, Wij hebben de nfddelbare school, kende Zwitsers staan voor hun taal. In Zuid Afrika het kollege, de universiteit; daar heeft men schocl en daarentegen staan de Engelschen voor hun taal en de universildt... Voorts moeten universiteiten altijd een kleine minderheid van Afrikaanders, het bes!e en betrekkelik weinig in getal en ver van elkaar gele- flinkste deel wel is waar, maar een minderheid. En gen zijn. Hun instandhouding wordt altijd duurder art. 137 van de grondwet wordt zeer schaars toe- en in Amerika zullen ze in de toekomst zeer zelden g epast. worden opgericht, daar ze zo verbazend grote fond- Overigens heeft Zwitserland eentalige universiteiten, sen behoeven, De kolleges, welke veel goedkoper en belet dat, dat de twee „rassen", de twee nationali- zijn en tot groot nut kunnen zijn voor van 100 tot teiten een natie vormen ? Allerminst. Er zijn weinig 300 of 400 studenten, kunnen op vele centra worden volken, die zich zoo een gevoelen als het Zwitser- opgericht... Het kollege is de plaats, waar het ideaal sche, hoewel een deel der bevolking Fransch en het van een algemene en brede kultuur, in tegenstelling andere Duitsch spreekt, ?van de kleine minderheid met de, strenge specialisatie van de studenten voor de die Italiaansch of Romaansch spreekt, maar zich professes en het wOenschapipelik onderzoek, wordt evenzeer Zwitsers voelt, gezwegen. nagestreefd." Maar, is men er en blijft men er inderdaad in Waar nu minister Malan bij de inrichting van het Zuid-Afrika op gesteld, dat bij het hooger onderwijs hooger onderwijs in Zuid-Afrika Amerika ten voor- beide talen, het Hollandsch zoowel als het Engelsch, beeld wil nemen, ligt de gevolgtrekking voor de hand, hun voile recht krijgen, dan zal mettertijd wel de dat hij naast de universiteit ?hetzij hid zich die Hollandsche universiteit er komen, want aan een uni- op een plaats gevestigd denkt, hetzij, naar Engelsch versiteit zal de proef, naar onze overtuiging, stellig model, bestaande uit verspreide Colleges, hooge scho- mislukken. Het Hollandsch zal er de kreupele ezel len ?een aantal van die Amerikaansche Colleges wil blijven, waarvan de Volkstem en andere Hollandsche stichten of in stand houden, inrichtingen die tusschen bladen in Zuid-Afrika voortdurend het droevig ach- middelbare en hoogere scholen instaan. teraan hinken beschrijven. En zijn er twee of meer Van groot belang vooral voor Neerlandia is wat universiteiten, ?deze Engelsch, de andere Hol- de minister van de taal en de universiteit zei. Het landsch ?dan kunnen de studenten over en weer was dit: een jaar hospiteeren, Dat kan dan hun taalkennis „Het hogeronderwijs-stelsel van Zuid-Afrika mnet en de goede verhouding bevorderen. in de redelike behoeften van de Engels- en de Hol- Uit de rede van minister Malan blijkt echter, dat landssprekende sekties der bevolking voorzien. Krach- het Hollandsch het eerst nog samen met het En- tens de Zuid-Afrika Akte staan zij op absoluut ge- gelsch aan een universiteit moet beproeven, maar, lijke voet, beide wat betreft hun sociale en politieke vreezen wij, onder omstandigheden die de twee talen status en wat betreft hun talen, De vraag ontstaat geen gelijke kansen bieden. dan, of beide sekties wel door dezelfde universiteit kunnen worden gediend, dan wel of het noodzakelik Het A.N.V. op de Landbouwtentoonstelling zal zijn, afzonderlike inrichtingen te hebben voor elk. te Johannesburg. (10 tot 13 April). Ik wee4 dat dit een zeer moeilike en diepgaande vraag is, die ik hier wegens tijdsgebrek niet ten voi- Het voorstel van de penvoerster der Afdeeling Jo- le kan bespreken. In Zwitserland zijn er DtAse uni- hannesburg om op de drukbezochte jaarlijksche land- versiteiten voor de Duitse sektie der bevolking en houwtentoonstelling aldaar, reclame te maken voor het Franse universiteiten voor de Franse sektie, terwiji streven van het A. N. V. vond algemeen bijval bij men te Zurich een zeer goed toegeruste tweetalige het geheele bestuur. In het hoofdgebouw werd tafel- polytechnische schoolheeft, die beide sekties dient. ruimte gehuurd. Bijgaande foto laat zien welk gebruik In Belgie zijn de universiteiten uitsluitend of groten- ervan werd gemaakt. deels Frans, doch de Vlaamse sektie eist met tcene- De boeken, door veel geschrijf aan uitgevers en mende 4(,cracht een eigen Vlaamse universiteit. lk schrijvers, hier bijeengebracht zijn hoofdzakelijk door hoop van harte, dat het in ons land mogelijk zal Afrikaners of door Hollanders over Afrika geschre- zijn, de jeugd van beide sekties van onze bevolking ven. In 't midden hang! een verzameling hoofden van in dezelfde inrichtingen op te leiden, Ik geloof, dat Hollandsche kranten in Z.-Afrika verschijnend. Deze het van het grootste belang is voor de toekomst van verzameling is niet volledig, maar het volgende jaar de Unie, dat zij met elkaar in aanraking zullen ko- hoop! de Afdeeling een beter vertoon te kunnen maken. men gedurendede jaren, waarin hun gemoederen Mevr. Deys—Draayer schrijft verder: het vatbaarst ziin voor indrukken en dat zij alzo Wij hebben bier niet alleen voor Hollandsche en zullen leren, elkaar te verstaan en te respekteren. Afrikaansche literatuur gewerkt, maar ook voor Afri- NEERLANDIA. 137 schenkomst Van klen assistent; lastig is steeds, dat van den geheel belangeloozen steun, verleend door de laatste lezers zelden hun trommel Zaterdags op den heer Mas Padma Redja. Tot zijne werkzaam- tied aan de boekerij terugzenden, zoodat men met heden behooren het geldelijk beheer en gedeeltelijk het vullen der nieuwe over onvoldoend materieel be- de verzorging van de uitgaande trommels. Zinn mede- schikt. Anderen gaven daarentegen blijken van te werking wordt ten zeerste op prijs gesteld. waardeeren steun. De Commissaris voor boekerij en leesgezelschap Aantal leden. P. J. GERKE. Begon men den 1 sten Mei 1911 met een aantal van 94, dit is sedert al gedaald tot 85, doch op 1 Inzameling voor de stormramp. Februari 1912 ?de enkele niet contribueerende niet meegerekend ?weer gestegen tot 88. Vertrek van de Tot leniging van de rampen in de provincien Zuid- plaats is wel de voornaamste oorzaak daarvan; dat Holland en Zeeland, veroorzaakt door de hevige men over het leesgezelschap ontevreden was, werd stormen en den watersnood in de maanden Septem- zelden gehoord. Voor gestage propaganda zal moe- ber en October 1911 werden alsnog door het be- ten gezorgd, hoewel onder de huidige omstandig- stuur van de Groep Nederlandsch-Indic van het A. heden er niet meer dan 100 leden mogen zijn. In N. V. de volgende giften ontvangen: het weekblaadje Bogor wordt wekelijks geadverteerd. . De kosten van het lidmaatschap bedragen per Amboina de ingezamelde giften in de maand f 0.50. Afdeelingen Aroe eilanden, Toeal en Amahei I 65.75 Materieel. 2. Van den Groepsvertegenw. te Malang 95.- Het Volksleesgezelschap heeft nog steeds de koste- 3, Madioen looze beschikking over het lokaal in het Logegebouw. (giften ingezetenen Magetan), 26.75 Hier bevinden zich twee groote rekken voor de boe- 4. Van de opgeheven tennisclub te Am- ken der boekerij, een groote toonbank voor de tijd- boina, door tusschenkomst van den schriften en een kleine schrijftafel. Assist.-Resident, aldaar A 10.? Zooals bekend, wordt een gedeelte der periodieken 5. Van M. A. te S. S 25.? nieuw ontvangen (Weekblad van Indic, Indische Kro- 6. >' eenige kinderen te Semarang 3.52% niek, Indische Kindercourant, Prins, Wereldkroniek, Pak me mee, Nederlandsche Illustratie, Gracieuse, Te zamen f 226.02% Revue der Sporten, Morks' Magazijn, Jeugd, Stui- Zegge: tweehonderd zes en twintig gulden, twee versblad, Kikeriki, Humoristisch Album), enkele gra- en een halve cent, welk bedrag op 15 April 1912 tis (Neerlandia, Amsterdammer) terwiji de rest tegen naar Nederland werd overgemaakt. billijken prigs wordt betrokken van de bier bestaan- de leesgezelschappen „Buitenzorg", „Varia", „Land- Het Groepsbestuur. bouwdepartement" en „Pabaton". Deze opgave strekt ten vervolge op die voorkomen- Geldmiddelen. de in het jongste Maart-Neerlandia-nr., biz. 63. Met veel dank werd dit nagekomen bedrag, waar- a. Ontvangsten. Bedroegen gemiddeld per maand aan bestemming is verleend, in ontvangst genomen. I 54.93; Red. b. Uitgaven. Voor nieuwe tijdschriften gemiddeld I 20.? voor die van de leesgezelschappen f 7.? sa- larissen en gratification f 12.50, alles per maand; porto's, vracht, kaftpapier, schrijfbehoeften, gas, aan- kondigingen, herstelling van trommels, drukwerk, in- ZUID-AFRIKA ningloon, bindwerk enz. p1. m. f 11.?per maand. Een nauwkeurig geldelijk overzicht kan nog niet gegeven worden, omdat 1 November O.IA de inkom- sten en uitgaven voor de boekerij met die van het Een universiteit voor Zuid-Afrika. leesgezelschap 1zijn vermengd. De boekerij eischt thans groote uitgaven: inbinden van alle oude boeken, be- De heer F. S. Malan, minister van onderwijs van zoldiging van buitengewoon personeel, drukken van de Unie van Zuid-Afrika, heeft onlangs te Kaapstad, den catalogus, administratiekosten enz. Toch kan op een vergadering van de universiteit van de Kaap reeds worden vastgesteld, dat de flinke steun van de Goede Hoop, een rede uitgesproken over „de onze begunstigers (tot een maandelijksch bedrag van universiteit waar Zuid-Afrika behoefte aan heeft''. 12.? niet kan worden gemist, evenmin de sedert Hij sprak die rede uit in het Hollandsch. Dat 1 Jan. 1912 toegezegde maandelijksche bijdrage van wordt een feit van groote beteekenis geacht. Aan die f 10.?van de Afdeelingskas. Het leesgezelschap door-en-door Engelsche inrichting is een Holland- zou zich zonder deze tegemoetkomingen niet kun- sche rede gehouden! De heer Malan is wel een nen bedruipen. Afrikaander, wiens moedertaal het Hollandsch is; Melding dient hier te worden gemaakt van eene het ministerie, waartoe hij behoort, bestaat wel voor gift bij de oprichting van f 25,?van Z.Exc. den het voornaamste, deel dergelijke Afrikaanders, Gouverneur-Generaal en eene van f 100_?van het steunt voor het grootste deel op die Afrikaanders en Groepsbestuur. de grondwet, stelt het Hollandsch in den staat op volkomen gelijke lijn met het Engelsch, maar niette- Personeel. min, dat minister Malan in het Hollandsch heeft ge- Met de dagelijksche werkzaamheden is van de op- sproken aan de Kaapsche universiteit, welk een ge- richting of tot 1 Dec. 1911 belast geweest de heer beurtenis! C. Verkerk, die zijn niet gemakkelijke taak steeds met Evenwel, het is ons nu om den inhoud dier rede bijzonderen ijver en opgewektheid vervulde. Hij ver- te doen, ?van belang omdat vermoedelijk van het liet het leesgezelschap om elders een meer loonende jaar het Unie-Parlement de nieuwe universiteit zal betrekking te kunnen aanvaarden. Thans is als (tij- stichten en de minister van onderwijs op den aard delijk) assistent werkzaam de beer C. Mul, gega- der stichting natuurlijk grooten invloed zal heb- geerd adjudant-onderofficier. De heer Mul blijkt een ben, Herinnerd zip even, dat de Kaapsche universi- uitstekende kracht te zijn. Het maandelijksche salaris teit bloot een examen afnemende en graden verlee- van den assistent is f 10.?voor het leesgezelschap nende instelling is. en f 10.?voor de boekerij. Na een kenschetsing van het hooger onderwijs in Ten slotte dient bier melding te worden gemaakt Engeland, Duitschland, Frankrijk en Amerika, zei de 136 NEERLANDIA. muilezelde" Nederlanders aan te treffen. Haar prachtig borstbeeld werd haar aangeboden Het weze hier nogmaals gezegd: de zelfbewuste door dichter Rene de Clercq, voorzitter van het In- Vlamingen streven naar taalbeschaving; om daartoe richtingscomiteit, omringd van R. de Cneudt, A. te geraken, ijveren zij voor de verbetering van het Herckenrath, G. D'Hondt, P. Kenis, Lambrecht Lam- onderwijs; zij trachten hun Leven, in al zijn uitin- brechts, A. Sevens, Fr. Thiry en J. van Roy. gen, te vernederlandschen, zij willen hun gemoed Bloemengarven, in grooten getale werden juffrouw dichter bij het Groot-Nederlandsch ideaal brengen en hun Loveling aangeboden. Telegrammen van gelukwen- verstand drenken aan een Groot-Nederlandsche bron. Dat sching kwamen uit alle hoeken van Belgie en den zij hun doel nog niet bereikt hebben, daarover kan vreemde: Holland, Frankrijk, Duitschland, Italie enz. slechts hij zich verwonderen, die de wet der gelei- Z. M. Koning Albrecht I schonk haar het Kruis delijke ontwikkeling ontkent. Doch als zij de hoop van Officier in de Leopoldsorde en H. M. Koningin koesteren de Noord-Nederlanders daarbij aan hun Wilhelmina van Holland meldde bij monde van den zijde te zien, dan merken zij, dat zij zich vergist bijzonderen afgezant Harer Regeering, dat zij de ge- hebben en dat hun „Noorderbroeders" zich integen- vierde het Ridderkruis vereerde. deel van hen afkeeren 1),. Maar het past dezen aller- De huldiging besloot met een groot volksbanket in minst met spot of kleineering op het nationale stre- de Beurs. Een prachtige Vlaamsche dag voorwaar, ven der Vlamingen neer te zien. Door zich van hen waarvan het Comiteit alle eer heel!. of te wenden, verzwakken zij zedelijk de Vlaamsche * * Beweging, die in den grond toch een Nederlandsche Max Rooses is Zondag 19 Mei te Antwerpen Beweging is. Dat de Vlamingen hun groote tekort- zeer hartelijk gehuldigd in de Leyzaal van het stadhuis, komingen hebben, zij zijn de eersten om het toe te waar hij werd toegesproken door Pol de Mont en geven. De oorzaken daarvan, wij zeiden het reeds, den burgemeester. Daarna was er feest in den Die- liggen in de geschiedenis. Doch in plaats van daar- rentuin, waar Maurits Sabbe een adres van hulde tegen hun neus op te trekken, zouden onze „Noor- voorlas en redevoeringen werden gehouden door ju- derbroeders" begrijpend moeten verschoonen en door liaan de Vriendt, onzen landgenoot Mr. Levy, den te laten zien, dat zij ons streven billijken, onze be- Antwerpschen advocaat Wildiers (namens het Alg. weging op onmerkbare en vriendschappelijke wijze Nederl. Verbond), Prof. Aug. Vermeylen (namens de moeten steunen. Dat zou vrij wat Nederlandscher Vereeniging van Letterkundigen), Prof. Pol Fredericq, zijn dan uit verachting voor het Vlaamsch aan hun Julius Hoste. Dr. Max Rocses bedankte en verklaartie kinderen een vreemde opvoeding te geven, zij weze zich „steeds strijdvaardig voor het Vlaamsche Ideaal". Duitsch of Fransch, dan, bij wijze van oefening Fransch te parltesanten, waar Nederlandsch beter op zijn plaats zou zijn (want zijn de tweeialige Belgen, die feitelijk geen e'en taal kennen, op de weinige uit- zonderingen na, dan zoo te benijden ?), en dan hun OOST-INDIA taal zoo dikwijls op het achterplan te dringen, nu eens omdat de overlevering het wil, dan weer om- dat het protocol het vereischt, doch waarbij de eigen aard steeds in het gedrang komt en het natio- Verslag over het Volksleesgezelschap der naal gevoel nooit hoogtij viert! Afdeeling Buitenzorg. Intusschen zullen wij denken aan het woord van Professor Kern, dat zij wel voor rede vatbaar zijn, Algemeene opmerkingen. mits men het noodige geduld hebbe. Met voldoening kan worden medegedeeld, dat in den afgeloopen termijn de levensvatbaarheid van het Twee Vlamingen gehuldigd. Volksleesgezelschap ten duidelijkste is gebleken; het voorziet inderdaad in eene hier bes'aande behoefte en 28 April huldigde Vlaanderen te Gent op waardige wij- het is, mede in verband met doel en beginselen van ze de Vlaamsche schrijfster V i r g i n i e Lovelin g. het Algemeen Nederlandsch Verbond, van belang, Een machtige stoet, waaraan talrijke vrouwen deet- dat op den thans ingeslagen weg worde voortgegaan. namen, haalde de gevierde of om haar langs de be- vlagde straten naar het Stadhuis te Leiden, waar het Onze leden. Stadsbestuur haar een gedenkpenning aanbood. Zij zijn grootendeels ter plaatse gevestigde Euro- Daarna had een groot Kunstfeest plaats in den Ne- peanen, van wie gezegd kan worden dat het lidmaat- derlandschen Schouwburg, waar gedichten en frag- schap van de grootere leesgezelschappen te veel van menten uit schrijfsters werken werden voorgedragen. hun financien zou vragen. Enkelen zijn lid, alleen Een onvergetelijk oogenblik was het toen de schrijf- om het goede doel te steunen. Hun hierbij onze ster op het tooneel verscheen, omgeven door de schit- dank! 'Het aantal militairen is sedert eenige maan- terende vlaggen der deelnemende kringen, en onthaald den sterk gedaald; pogingen om dat te doen toene- op een machtigen „Vlaamsche Leeuw" door de toe- men hebben gefaald. Intusschen is echter de Militaire schouwers aangeheven. Onderofficieren-Societeit als lid toegetreden. In den aanvang waren ongeveer een twaalftal Inlandsche jon- 1) Noot der Iloofdiedactie van Neerlandia: gelui lid; zij gaven wel eens zorg door ongeregeld De Vlaamsche Redactie toont in dit artikel nergens duidelijker doorzenden en veel moeilijkheden ondervond men ook dan hier, hoe zij enkele inzenders verwart met geheel Nederland. in de vastenmaand, toen de meesten hunner met ver- Neerlandia heeft thans meeningen van personen over en weer tegenover elkaar gesteld; niemand echter trekke uit toon en inhoud lof gingen, zonder daarvan kennis te geven, waar- der betreffende stukken het besluit dat dergelijk twistgeschrijf door schier eindelooze verwarringen ontstonden. vraagstukken vermag op te lossen, die enkel hartstochtlooze behan- Om voor de hand liggende redenen is het nuttig, deiing vereischen. Beter nog, die moesten blijven rusten Vlaanderen heeft zeer veel goede vrienden in Nederland ; Nederland in Vlaan- dat Inlandsche jongelui en families lid worden; de deren. Ms de Vlaamsche redactie voor haar land en yolk het recht pogingen om hen te winnen en tot medewerking te opeischt der geleidelijke historische ontwikkeling, laat zij dat recht brengen zijn dan ook nog niet gestaakt. Een eerste dan ook erkennen voor de historische ontwikkeling der betrekkingen tusschen Noord- en Zuid-Nederland. stap om die leden tot meer medewerking te krij- De ongelijksoortigheid van aard en toestanden aan weerszijden der gen is gezet, n.l. door hen niet meer afzonderlijk in grenzen worde, niet verbloemd, maar onpartijdig bestudeerd Veel eene serie te plaatsen. De moeilijkheden met doorstu- is er reeds in korten tijd gewonnen door verbeterd inzicht. Dat dan zooals in den laatsten tijd voor een oogenblik de veeren ren werden daardoor minder. Doch ook de mede- er afstuiven, kan geen kwaad. Wrok zal dit niet nalaten; daartoe is werking van de zijde der andere leden liet dikwijls de bedoeling der verschillende schrijvers waarborg. Maar te lang zeer te wenschen over; men wide, behalve een steeds moet dat met duren en om die reden wenscht Neerlandia nu de gedachtenwisseling over dit netelige onderwerp in hare kolommen goed voorziene en actueele trommel, liefst nog dat de te slniten. wekelijksche doorzending zou geschieden door tus- NEERLAND1A. 135 Voor welk nationaal werk heeft de in Belgie woon- in Belgie gevestigde Nederlanders hun kinderen in achtige Nederlander trouwens wel geld over ? Wan- het vaderland laten opvoeden (gaarne zouden wij neer wij een vergelijking maken tusschen hem en dat getal eens kennen), en omdat die kinderen trou- den Franschman of den Duitscher, dan komt hij wens thuis toch Nederlandsch spreken. En een on- heel, heel ver achteraan hinken, Maar dan wordt zer tegensprekers betreurt het zelfs, dat de Nederlandsche ons onmiddellijk geantwoord, dat zoo een vergelij- Regeering Nederlandsche scholen in Vlaamsch-Belgie king niet opgaat: Frankrijk met zijn 40 millioen ondersteunt. inwoners en zijn 247 milliard kapitaal, Dudtschland Over de kwestie van het Nederlandsch onderwijs met zijn 65 millioen inwoners en zijn 201 milliard in Belgie zou veel te zeggen zijn, meer dan wij kapitaal hebben hun nationale eer door alles hem hier kunnen doen. Wij komen daar later wel eens hoog te houden, zoo leeraart de meermalen genoem- op terug. Doch indien wij het logische gevolg uit de „bijzondere correspondent". Het wil er echter die redeneering moesten trekken, dan begrijpen wij met den besten wil der wereld bij ons niet in waar- niet waarom de heer Van Es niet ijvert voor de af- om Nederland met zijn 6 millioen inwoners en zijn schaffing van de studie van het Nederlandsch op de wij weten niet hoeveel milliard kapitaal zijn natio- scholen van zijn eigen land, om die studie te doen nale eer niet door alles heen hoog moet houden. Wij vervangen door die van het Engelsch, het Duitsch gelooven toch niet dat er een soort nationale eer of het Fransch. De kinderen zullen thuis loch wel bestaat voor groote landen en een andere soort voor Nederlandsch leeren door het te hooren spreken, kleine landen. Eer is eer en er zijn wel kleinere lan- (wel te verstaan, wanneer hun ouders zelf geen an- den dan Nederland en kleinere volkeren dan het Ne- dere taal met hen gebruiken, of wanneer zij geen derlandsche, die in dat opzicht aan onze Noorder- vreemde gouvernante hebben). Maar de heer Van Es broeders en aan den bewusten „bijzonderen corres- zegt ons niet op welke wijze zij hun taal grondig pondent" een klinkende, maar terzelfdertijd bescha- zullen leeren, wanneer de school hen daartoe niet mende logenstraffing geven. Men denke aan ,de in staat stelt; hij zegt ons evenmia waar hun geest Scandinavische volkeren, aan de Finnen, de Czechen en gemoed de noodige Nederlandsche opvoeding zul- en aan het uiteengerukte, loch daarom nog niet ge- len krijgen, wanneer de school daartoe niet meewerkt. storven, o, neen, alles behalve, Poolsche yolk! Heel zijn betoog op dat punt geeft blijk van zoo Dan weer wordt ons gezegd, dat het meerendeel een groot gebrek aan paedagogisch, en nationaal in- der Nederlanders naar Belgie gaan uit geldgewin (11 zicht, dat wij ons moeilijk kunnen voorstellen hoe dat zij uit den aard der zaak „weinig zullen geven het uit de pen kan gevloeid An van iemand, die om hoogere gevoelens van stamverband en slechts zich zelf geen slecht Nederlander noemt. in de wereld vooruit zien te komen, al moesten zij Daarnaast moeten wij opkomen tegen den toon van van 'hun Nederlanderschap afstand doen." Het is misprijzen lien hij aanslaat tegen wat hij het Ne- waar ook, wij vergaten dat Batavus Droogstoppel en derlandsche „schooltje" te Antwerpen noemt, dat hij Jan Salie bij uitstek Nederlandsche typen zijn, die als „een opzichzelf zoo onbelangrijke zaak" betitelt. in geen ander land der wereld hun weerga vinden Het bewijst alleen, dat hij van de onderwijstoestanden Want de Duitschers en de Franschen die naar Belgie in Vlaamsch-Belgie niets afweet, en spot was wel komen, doen het loch zeker niet voor de mooie oogen lerminst gepast ten opzichte van een onderneming, der Belgen, maar ook om winstbejag en om vooruit te die in een gapende leemte wil voorzien, die in het komen. Doch zij offeren daaraan hun nationaal gevoel leven werd geroepen door het initiatief van enkelen, niet op en blijven, ondanks alles, goede Duitschers die weten welke de beste weg is om het gewenschte en goede Franschen, deze laatsten soms wel wat al doel te bereiken, en daardoor bewezen hebben vol- te goed, naar onze Vlaamsche opvatting. Onzen hoed doende wilskracht te bezitten om zich niet in de be- of voor dergelijke kooplieden! staande toestanden te schikken. Een derde weet ons dan weer te vertellen, „dat hij, Dat de Nederlanders over het algemeen niet met de (en daarmede wordt de Noord-Nederlander in Bel- Vlamingen sympathiseeren, wij wrsten het al lang, gie bedoeld), die met opgerichten hoofde en vasten en hebben er overigens zelf in ons eerste artikel op gewezen. Dat zij geen liefde gevoelen voor het tred zijns 'weegs kan gaan", en die zijn taal kent, „welke door de vreemde aanraking geen nadeel on- Vlaamsch, zooals het geschreven en gesproken wordt, dervindt", ook de behoefte niet gevoelt om haar te wij beseffen het; dat de taal zooals de Vlaamsche verdedigen. Of die taal in werkelijkheid geen nadeel pers die bezigt of zooals het onderwijzend personeel die aanleert, aldus een van onze tegensprekers, ondervindt door die vreemde aanraking, zouden wij niet gaarne willen toegeven. Maar wij begrijpen niet ?den Nederlander, die zijn taal wel kent, geen vol- doening kan schenken, wij begrijpen het ten voile; op welke wijze de Nederlander zich in een anderen toestand bevindt dan de Duitscher of de Fransch- dat de Vlamingen zelf zich meermalen aan laksheid man. Wij betwijfelen het of dezen met minder „op- bezondigen, wij weten het opperbest en hebben ove- rigens meer dan eens hier ter plaatse op hun ge- gerichten hoofde" en met minder ,,vasten tred" huns weegs gaan, of zij slechter hun taal kennen dan de brek aan karakter in veel zaken gewezen. Wij wil- len zelfs de geschiedkundige tedenen die de mindere Nederlander. Zij zijn waarschijnlijk veel zekerder dan de laatste van de onaantastbaarheid van hun taal; karaktervastheid der Vlamingen kunnen verldaren, hier niet als verontschuldiging aanhalen; wij willen maar loch laten zij niets ongemoeid om haar hoog te houden waar zij kunnen, en die taal heeft het minder evenmin het verschil aantoonen dat bestaat tusschen noodig dan de Nederlandsche, omdat deze veel kleiner de Vlamingen van 1830 en die van nu, om te bewij- zen dat er een groote vooruitgang aan te stippen is en bijgevolg aan meer gevaren is blootgesteld. valt. Zij hebben helaas het geluk met gehad van de Dan hooren wij, dat het Hollandsch in Vlaamsch Nederlanders om zich harmonisch te kunnen ontwik- Belgie bijna steeds den lachlust opwekt. Wij weten kelen. Wanneer zij den vreemden nog naar de oogen niet welk „Hollandsch" hier bedoeld wordt; maar zien, dan is dit uit den loop der geschiedenis te met het beschaafde Nederlandsch zal dat wel nooit verklaren; maar dat de Nederlanders, die sedert het geval zijn. Een ander *deelt ons mede, dat de meer dan drie eeuwen als onafhankelijk yolk bestaan, Nederlander hier gaarne Fransch spreekt om zich dit nog doen is een veeg teeken. En wanneer het te oefenen, zelfs daar waar hij met zijn eigen taal te al erg genoeg is dat er „vermuilezelde" Vlamingen recht kan komen. Wij kunnen hem dan slechts uit te vinden zijn, om het woord van Bolland te ge- den grond van ons hart over de aldus opgedane bruiken 1), dan is het nog vrij wat erger ook „ver- kennis van het Fransch, „du beige" zou de Fransch- man zeggen, beklagen. Daarna weet men ons weer 1) Over wrens voordrachten in Belgie in het Februari-nr. een zoo te zeggen, dat de Nederlander in Belgie geen be- objectief mogelijk artikel is verschenen. (Deze mededeeling ten be- hoefte heeft aan Nederlandsch onderwijs, omdat vele hoeve van den heer Van Es.) 134 NEERLANDIA. gewaardeerd. Moge deze waardeering in September rekenen, door zich tegenover de Nederlandsche school tot uiting komen door een talrijk bezoek van Viaam- vijandig te toonen." sche studenten, advocaten en leeraren, Moge het ons Het is waarlijk een verwarrend geval, te zien hoe gegeven zijn ook bij onze Afrikaner makkers belang- een, die beweert de Noord-Nederlanders goed te ken- stelling op te wekken, want en Afrikaners en Vla nen, dezen van alle zonden tracht wit te wasschem mingen zullen beseffen, dat deze gelegenheid om rus- terwijl al de anderen, die hetzelfde staande houden, tig met elkaar kennis te maken en elkaar te leeren de groote tekortkomingen, waaraan hun landgenioo- waardeeren beter is dan een door feesten voorbij- ten zich in nationaal opzicht schuldig maken, toege- snellend congres. ven, alleen echter verzachtende omstandigheden plei- Studenten en andere belangstellenden, houdt dan ten, als gevolg van hun karakter aan den eenen, en het laatste deel uwer vacantie vrij en komt in Sep- van de Vlaamsche omgeving waarin zij verkeeren tember naar Amsterdam, waar ondergeteekende met aan den anderen kant. andere studenten klaar zal staan om voor een aan Wie heeft het nu bij het rechte einde ? De bijzon genaam en leerzaam verblijf zorg te dram Mulch dere correspondent van de Nieuwe Rotterdamsche tingen verstrekt: Courant of de anderen ? Voor de Vlaamsche redac- F. G. DOORNBOSCH, tie is het antwoord op die vraag niet lastig, want Sarphatipark 96, Amsterdam. het spreekt toch van zelf, dat zij zich schaart aan de zijde van hen, die feitelijk bevestigen wat zij heeft vooruitgezet, zOnder dat zij rekening hield met die verzachtende omstandigheden. Wil men echter daar- boven het oordeel stellen van een man wiens gezag VLAANDEREN. wel door niemand zal worden betwist, n 1, dat van Professor Dr. H. Kern, dat men dan zijn „Op- merkingen over het Nederlandsche volkskarakter" herleze *), waarin hij o. a. van de Nederlanders Nederlandsch nationaal gevoel. zegt: „Zij zien, geestelijk gesproken, scherp en juist (Antwoord van de Vlaamsche Redactie). wat nabij is, hebben echter geen oog voor wat ver- der afligt; zij zijn, om zoo te zeggen, geestelijk bij- Het artikel dat onder dezen titel in het April-nr. ziende, Dit hangt samen met hun gebrek aan ver- van Neerlar.dia verscheen, is niet aan de aandacht beeldingskracht. Bij de nuchterheid van hun ver- van het lezend publiek ontsnapt. Verscheidene groote stand blijven hun denkbeelden meestal laag bij den Nederlandsche bladen betuigden er hun instemming grond. Ook zijn zij een weinig hartstochtelijk yolk, mee en drukten er groote gedeelten van over. Doch zoodat zij zich niet Licht warm maken voor groote aan een anderen kant lokte het ook verzet uit, n 1. denkbeelden of wat men ncemt „idealen". Troos- in een bijzondere correspondentie die de Nieuwe tend klinkt dan daarnaast: „Intusschen zijn wij wel Rotterdamsche Courant uit Brussel ontving en in voor rede vatbaar, mits men 't ncodige gecluild haar Avondblad van 9 April opnam, in een paar in- hebbe." gezonden stukken, welke in Neerlandia van de vo- Geduld zullen wij dos oefenen; niisschien komt rige maand zelf een plaats vonden, en in een derde dan na een zeker aantal jaren het oogenblik, dat toe- dergelijk stuk, dat eveneens bij de redactie van ons standen, die thans door hen gel-iillijkt worden, fuel maandblad inkwam, maar dat niet werd opgenomen. meer denkbaar zullen wezen; en aangezien zij toch Wanneer wij de kern nit die verschillende stuk- voor rede vatbaar zijn, zal onze poging om de aan- ken halen, dan komen wij tot de slotsom, dat het gehaalde argumenten4 te weerleggen, ,misschien in eene nagenoeg alles bestrijdt wat wij hebben be- hen de overtuiging wakker rcepen, dat hetgeen zij weerd en staande houdt, dat het den Nederlanders, nu trachten te verontschuldigen door het te beschou- in Belgie gevestigd, niet aan nationaal bewustzijn wenals het gevolg van hun zwak nationaal gevoel, ontbreekt, dat men het hun niet kan ten kwade dui- feitelijk zelfs op ,geen schijn van verdediging had den, dat zij geen nationale scholen in het buitenland mogen aanspraak maken. onderhouden en dat het hun schuld niet is dat de Intusschen wordt ons geantwoord, dat de Neder- Nederlandsche diplomatie de Fransche taal gebruikt landers van Brussel wel het hunne bijdragen tot de Zij komen er zoo onschuldig uit als het onschul- instandhouding van hut zelfbewustzijn, want de digste pasgeboren lammetje, dat men denken kan. De Nederlandsche Kamer van Koophandel heeft een groot andere antwoorden echter ontdekken groote zwarte feestmaal ingericht, toen Koningin Wilhelmina ver- vlekken op de yacht en indien zij de houding der leden jaar Brussel bezocht, want de nationale feest- Nederlanders niet kost wat kost willen verdedigen, dag'en worden door de Nederlandsche vereenigingeri dan trachten zij haar toch te verklaren Maar die in Breeden kring met groote opgewektheid gevierd, verklaring zelf is een veroordeeling. De eene zegt ? wat klinkt het schril daarnaast het bericht te dat het niet aangaat de Nederlanders te laken, maar moeten leggen, dat Neerlandia ons in het Mei-nr. dat men ze moet nemen ,,voor wat zij zijn"; en hij bracht, en waarbij ons werd medegedeeld, dat men wijst dan op hun „gebrek aan stamtrots", op hun van E n g e 1 s c h e zijde op Jan Mayeneiland een „gebrek aan organisatorisch talent en aan initiatief gedenkteeken wil plaatsen voor de Hollandsche zee- op hun gebrek „aan geestdrift, aan duff' en „aan lieden, die daar in 1634 bij een overwintering zijn idealisme". De andere erkent, „dat het bewustzijn omgekomen, hetgeen „toch wel beschamend is voor van ons (d. Nederlandsch) nationaal gevoel nog Nederland, waar reeds herhaaldelijk, maar tever- veel te wenschen overlaat" en vindt het verdiend, geefs is gepoogd gelden bijeen te brengen voor dit dat wij hun dat met striemende woorden in hun aan doel." Doch de Brusselsche Nederlanders geven gezicht sloegen De eene cntkent de nDodwendigheid voedsel aan him nationaal gevoel door het houden van het bestaan van nationaal Nederlandsche sch.)- van een banket en andere gezellige bijeenkomsten, len in Belgie, maar de an sere dat het te be 700 leert ten minste de bijzondere correspondent van treuren valt, „dat eene inrichting van onderwijs, waar de Nieuwe Rotterdamsche Courant, en zij zullen dus onze Nederlandsche taal zuiver onderwezen wordt en allerminst dulden, dat aan Nederland de hoon zal waaraan bier zoo'n groote behiefte bestaat zich worden aangedaan, dat Engelschen uit eigen zak een eens mag verheugen in de sympathie en werkelijken gedenkteeken op Hollandsche graven zullen bekosti- stem" der in Belgie wocnachtige Nederlanders; en gen, omdat de Nederlanders zelf daarvoor tot nog hij acht het „uiterst bedroevend, dat zij, die van we toe geen geld over hadden ge hun ambt, aan het h DDfd staan der kolonie (bier is sprake van Antwerpen), zoo weinig doordrongen Verschenen in 1904, als No VIII van de eerste serie van L. zijn van wat men hun als een plicht zou mogen aan- Simons' Studies in volkskracht. St. Anthonie-poor t. Bacrha7e-Kliniek. 0 0 0 0 0 0 0 0 00 0 0 0 0 00 000 000 Corvershof, Ge3ticht van Liefdadigheid uit het begin 18e eeuw. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Te...rw.s...re...e.....4 132 NEERLAND1 A. boterfabrikanten, die slechts zuivere boter willen be- Hoe gemakkelijk kan de onderwijzer dit duidelijk reiden, vrij van elke toevoeging van andere vetien en maken, door uit te le en hoe bij een ordelijk elk die bomendien er op gesteld zijn dat hun afnemers op zijn beurt instappen in een tramvvagen ieder ge dit weten, hebben zich vrijwillig onderworpen aan baat is, terwijl door een tegelijk binnendringen ieder de strenge contrOle van onderzoekingsinrichtingen on- p ersoonli jk kans loo pt aan lichaam of kleeren letsel der Staatstoezicht. De contrOle strekt zich uit over te bekomen, terwijl de wagen eer meer dan minder de melk die voor het bereiden der boter gebruikt oponthoud heeft. Stormen bij brand of ander onge wordt en over de boter die bestemd is voor het ge luk alien tegeIjk naar buiten, dan worden slechts bruik in het land zelf en voor den uitvoer. Meer weinigen gered; gedraagt elk zich naar orde en re malen 's maands worden boterproeven gencmen om gel dan bereikt ook ieder ongedeerd den uitgang; onderzocht te worden: strenge s'raffen worden u't dringen op een spoorwegovergang nadat een trein gesproken tegen ieder, die zich zou wil len onttrek voorbijging of op een Drug nadat een schip passeer- ken aan het strenge toezicht dergenen die daarmede de, allen van rechts en links tegen elkaar, dan is belast zijn, of van wren bewezen is dat hij de melk ruzie en beschadiging van kleeren een veel voorko- of de boter heeft vervalscht. Daartegenover staat dat mend gevolg en is het oponthoud per slot van reke- aan die gecontrOleerde fabrikanten officieele waar- ning veel grocter dan wanneer ieder rechts houdt en borgmerken gegeven worden, die ze op hun prcduk zijn voorman niet voorbij dringt. ,Elkeen die fiets ten mogen plaatsen. Het plaatsen van nagemaakte rijdt weet, door ervaring geleerd, dat men elkaar merken wordt beschouwd als een misdaad even groat ontmoetend, rechts voorbij moet gaan, doch ook als als het maken van valsche munt. Het gevolg van de- men wat minder vlug, n.l. te voet gaat, is het in zen maatregel is dat men veilig boter kan koopen ieders belang elkaar rechts te passeeren, waardoor uit Holland. Iedere kluit boter moet het officeele onaangename botsingen vermeden worden. merk van den Staat der Nederlanden dragen." Als man van opvcecling zal de onderwijzer ook Dan volgt een teekening van het Rijksbotermerk een andere taak met toewijding vervullen. Hij zal met nauwkeurige beschrijving er van: gaarne wijzen op de plichten van de jeugd en van „Niets is dus gemakkelijker dan om den fabrikant de jeugd niet alleen, jegens ongelukkigen, jegens uit te vinden en te straffen, wanneer de boter niet vreemdelingen en tegencver meerderen. goed mocht blijken te zijn, In de praktijk is dus he Vooral nu in 1913 zeker duizenden vreemdelingen officieele waaztorgmerk voldoende om aan de ge ons land zulten bezoeken, is het niet alleen een bruikers volkomen vertrouwen in te boezemen. plicht van beschaving en menschelijkheid, doch ge- Koopt dus Been andere boter dan Hollandsche, voor - biedt ons ook het etenbelang en onze nationale zien van het waarborgmerk van den Staat der Ne- waardigheid, dat de Nederlandsche jeugd toone door derlanden. Weigert elke boter die dit merk n'et beschaafde mannen en vrouwen onderwezen te zijn draagt; de kans is groot, dat die borer niet zuiver is en in ieder geval hebt ge het recht ze te beschat- Vacantieleergangen van het A. N. V. 1912, wen als van twijfelachtig gehalte. Weigert eveneens 2-14 September te Amsterdam. elke boter, die een gefantaseerd merk draagt; het merk van den Staat alleen geeft zekerheid." Zooals men weet heeft de Leidsche Studenten-Afdee- De schrijver geeft hierbij een afbeelding van een ling indertijd het goede inzicht gehad Vacantieleer- „marque de fantaisie hollandaise". gangen in te stellen, die tot nu steeds te Leiden Over de Hollandsche kaas (Edam en Gouda) is zijn gehouden. De Amsterdamsche Studenten-Afdee- de schrijver minder goed te spreken en hij ontraadt ling kwam in aanraking met deze instelling, door- het gebruik er van. „Maar'', zegt hij, „de Holland ? dat zij al die jaren de deelnemers en leiders ,,sche Maatschappij van Landbouw, heeft in navol- van die Vacantieleergangen ontving en door Amster- „ging van wat door den Staat met de boter ge- dam rond leidde. Al spoedig meende de Amsterdam- „schiedt, een contrOle over de kaas ingevcerd sche Afdeeling, dat zulke vacantielessen in Amster- „geeft een waarborgmerk voor kazen, waarvan het dam eveneens kans van slagen zouden hebben, ook al „vetgehalte minstens 45 % van de drooge stof be- door uitlatingen van Vlamingen, die vroegen waar- „draagt. Die kazen zijn uitstekend, koopt nooit an om het nooit eens te Amsterdam was. Verleden „dere.? jaar nu is er tusschen de Leidsche en Amsterdam- Dan geeft hij een teekening en beschrijving der sche Studenten-Afdeelingen een vruchtbare samenwer- merken, waaraan men die gec, intrOleerde kaas kan king tot stand gekomen en de bedoeling is nu dat herkennen. de leergangen het eene jaar te Leiden, het volgende te Amsterdam zullen zijn. Dit jaar zullen de leer- gangen van 2-14 September te Amsterdam De Tucht-Unie en de school. gehouden worden. De Amsterdamsche professoren zijn voor onze zaak Het Bestuur der Tucht-Unie, die ten doel heeft gewonnen De natnen van p r o f. J o s e p h u s J i t- tuchteloosheid onder het Nederlandsche yolk te be t a en prof. Struycken voor den Juridischen strijden, teneinde zijn zedelijke, geestelijke en licha- en van de professoren B o 1 k, B r u g m a n s en melijke kracht te verhoogen, heeft een welsprekend T e Winkel voor den Algemeenen 'Leergang zijn rondschrijven gericht aan de hoofden van scholen en ons Borg dat het wetenschappelijk gedeelte van den het onderwijzend personeel in Nederland, dat overal leergang leerrijk en onderhoudend zal wezen. Aan weerklank moge vinden *). den anderen kant is onze Amsterdamsche Studenten- Zij roept de medewerking der onderwijzers in, cm Afdeeling nu al bezig met de uitgebreide voorberei- datslechts zij in staat zijn, nevens het gezin, het ding die noodig is, en zij stelt zich voor, de leer- begrip van tucht en zelftucht bij het opkomend ge- gangers schitterend te ontvangen en hen, voor zoo- slacht te ontwikkelen, omdat niemand beter dan verre het in die 14 dagen mogelijk is, grondig te zij begrijpen kunnen, dat zonder tucht, zonder zelftuch' doen kennis maken met de sch pone stad Amsterdam, vooral, niets ter wereld te bereiken valt. hare kunstschatten en haar Hollandsche omgeving. Het zal hun niet zwaar vallen bij hun onderwijs Tochten naar Leiden waar de Leidsche Afdeeling te doen uitkomen, hoe zeer het algemeen belang ge ons ontvangt, naar Haarlem, Zaandam, Marken enz. diend wordt, wanneer ieder sets van eigen inzicht, staan op het programma. eigen direct voordeel weet op te offeren ter wille Het lijkt mij onnoodig bier verder over de leer- der bereiking van een gemeenschappelijk doel. gangen uit te weiden. Tijdens de feesten van 't Zal wel gaan te Gent en bij de lezing van prof. Aug. $) Waarom het rondschiiiven niet mtgesti chi tot alle gct Vermeylen te Leiden bleek mij dat de instelling be- van onderwijs? Trouwens daatvoor is het nog niet te laat. Red kend is geworden in Vlaanderen en dat zij wordt NEERLANDIA. 131 laten optreden, die uit een of ander stamgebied her- smaakschiint te vallen is de nieuwe b r i e f k a a r t, waarts gekomen, hun verlof gaarne aanwenden om indertijd ontworpen door den jongen Groninger K. deNederlanders, die over het algemeen nog zoo H. Holthuis. Van de eerste oplaag was een week na weinig van hun, stamverwanten afweten, in te lichten de verschijning de helft reeds verkocht *), zoodat aan over Groot-Nederland. een tweede veel grobiere oplaag is begonnen. Daartegenover is het gewenscht, dat ook die stam- Voorts( mag met voldoening gewezen worden op verwanten weten wat er omgaat in het moederland, het felt, dat de inzending van het A. N. V. op de beseffen welk een geestkracht door Nederland op ver- Brusselsche Tentoonstelling, sedert bijgehouden en met schillend gebied weer wordt ontwikkeld, hce men tal van belangrijke stukken vermeerderd, door enkele hier niet tevreden met te roemen op oude grootheid, Afdeelingen(Dordt, Delft, Rotterdam, Haarlem), als nieuwe grootheid aankweekt door dapper mee te ijve? plaatselijke tentoonstelling, met vrucht ren in den wedstrijd der volken. is aangewend. Zij geeft dan ook een welsprekend ant- Een der middelen om buitenlanders daarvan op de woord op de vraag, wat het Verbond deed, doet en hoogte te brengen, is het aanleggen van een verza- bereikte; de grootsche gedachte wordt er in veraan- meling 4, ant a a r n p 1 a a t j e sr die aanschouwelijk schouwelijkt. maken hoe Nederland zich weert. De Nederlandsche groote en de plaatselijke pers, Hulde aan Majoor Kooy, oud bestuurslid van die zoowel van Neerlandia's inhoud als van Afdee- Groep Ned. Indie, die zijn verloftijd h. 1. 1. heeft ge- lings-uitvoeringen, lezingen en voordrachtavonden door bruikt om door opnamen den grondslag voor zulk het A. N. V. ingericht, verslag gaven, worde hier een verzameling te zeggen, die door de medewerking een woord van dank gebracht. der Afdeelingen zeer aan waarde kan winnen. Haar hulp bij de verbreiding onzer beginselen schat- Nog zal de medewerking der Afdeelingen binnen- ten wij niet gering, en als sommigen beweren nooit kort worden ingeroepen voor verrijking van het van het A. N. V. en zijn orgaan gehoord te heb- v a s t e f ond s, dat het Hoofdbestuur gesticht heeft, ben, dan kan men gevoeglijk zeggen, dat zij geen of maar uit den aard der zaak nog zeer bescheiden is. slecht kranten lezen, Waar de Groepskas zooveel doenlijk bijspringt om noodlijdende Afdeelingen te helpen, zal een beroep Taalzuivering. op bedoelde medewerking zeker niet ijdel zijn. Door de algem. vergadering te Dordrecht (1911) De Afdeelingen Zutphen. Haarlem en Utrecht ga- werd een commissie benoemd, die zou te waken heb- ven door een schenking reeds op sympathieke wijze ben voor taalzuiverheid, in het bijzonder den strijd blijken van instemming met het plan tegen vreemde woorden stelselinatig zou voeren. Verlevendiging van het afdeelingsleven, uitbreiding Daarin namen zitting mej. Dr. C. C. van de Graft van het ledental en stichting van nieuwe Afdeelin- en de heeren Marcellus Emants en Dr. M. A. van gen zijn de wenschen van wier vervulling het vol- Weel, aan welke later als secretaris werd toegevoegd gende jaarverslag moge gewagen de heer W. F. Gerdes Oosterbeek, secr.-penningm. der Afdeeling 's-Gravenhage. Alle gegevens, die op Propaganda. het hoofdkantoor te Dordrecht inkwamen, werden se- Van een hoog zedeliik nationaal beginsel als waar- dert naar de Commissie opgezonden. van het A. N. V. uitgaat, zou men mogen veron- Dezer dagen heeft zij het Groepsbestuur uitgenoo- derstellen, dat het uit zich zelf doordrong tut alle digd een vijfde lid aan haar toe te voegen en wel goedwillende, zich bewuste Nederlanders. Maar tel- een taal-hooggeleerde, opdat de Commissie daardoor kens blijkt, dat zonder voortdurencle propaganda de met meer gezag kunne optreden, gelederen niet versterkt worden. Slotwoord. Zoolang er geen geschikte, werkzame propaganda- commissie gevonden is, zal het Dagel, Bestuur der Aan de velen in Groeps- of Afdeelingsbetrekkingen, Groep van zijn weinig beschikbaren tijd nog sets die hun kracht en tijd willen geven aan de instand- daarvoor dienen of te zonderen, houding en den verderen bloei onzer organisatie, zij Door het kantoor te Dordrecht werd na het heen een woord van dank en erkentelijkheid gebracht ook gaan van den heer Post in 1910 zooveel mogelijk voor de aangename samenwerking met het Dagel. arbeid om nieuwe leden voor het Verbond te win- Bestuur. En de velen, die niet meestrijden in onze nen en de beginselen in steeds wijder kring bekend gelederen, zou ik willen toeroepen de woorden van te maken, het Verbond ook zedelijk meer en meer aan de Vlaamsche Neerlandia-redactie: Hebt karakter Vla- kracht en invloed te doen winnen, mingen! aldus gewijzigd: Hebt karakter Nederlan- Toen op de algem. vergadering te Dordrecht in ders ! Karakter in taal en zeden, in nationaal bewust- 1911 met 84 tegen 53 stemmen de wenschelijkheid zijn en geloof aan eigen kracht. werd uitgesproken de bezoldigde propaganda weer Want de grootste vijand van ons Verbond is de in te voeren, kwam al spoedig de aanbiedinz, van lauwe Nederlander, die vaderlandsliefde een bemin- Jhr. C, M. E. R. C. von Bose, die zijn sporen op nelijke zwakheid vindt en niet beseft het woord van dit gebied reeds lang had verdiend bij de vereeni- onzen eersten voorzitter, tha ns ons eerelid, onzen ging Volksweerbaarheid, een vereeniging welke ook nestor, Prof. H. Kern: verhooging der zedelijke en stoffelijke kracht van den „Het is een onafwijsbare plicht in alle oorden der Ned. Stam in haar vaandel schrijft, Het Hoofdbe- wereld, onze eigen nationaliteit hoog te houden," stuur benoemde hem en sedert 1 October wijdt hij C. VAN SON, Secretaris. met tusschenpoozen zijn beste krachien aan het *Alg. Ned. Verbond. Holland op zijn best. Uit de wekelijksche rapporten, die inkomen, blijkt In een boek, geschreven door Francis Marre, ex- maar al te vaak hoe onbekend het A. N. V. nog in pert chimiste pres de la cour de Paris et des tri- vele kringen is. Niet alleen door persoonlijk bezoek bunaux de la Seine, gelte:d: „Defendez votre estomac in overleg met de Afdeelingssecretarissen, maar ook contre les fraudes alimentaires", uitgegeven 1911 bij door als spreker op te treden kwijt de heer Von H. Malet, Rue de Rennes 95, handelt een hoofdstuk Bose zich van zijn niet geniakkelijke taak. Met over onze Hollandsche boter. groote belangstelling en waardeering ziet het bestuur De volgende voor ons Nederlanders zoo waardee den uitslag zijner verdere beinceiingen tegemoet. rende beschouwing nemen wij er uit over: Van het bekende propagandaboekje- Doel, „Beter het groote belang der zaak begrijpend dan werking en inrichting van het A. N. wij, hebben de Hollanders volkomen afdoende maat- V., bleek een tweede vermeerderde druk noodig. regelen weten te nemen tegen de boterknoeiers De Steeds is er navraag naar en wordt er mee gewerkt. Eel) nieuw propagandamiddel, dat bijzonder in den 1 Se 1ert geheel ui verkocht. Red. 130 NEERLANDIA. Een vermogend landgenoot heeft zich onder bepaalde De samenwerking tusschen Groepssecretariaat en voorwaarden bereid verklaard, de opbrengt van eene penningmeesterschap was steeds zeer aangenaam. voor ons bouwfonds te houden openbare inzameling Het bestuur vergaderde slechts driemaal in 1911: met 40 0/' te vermeerderen. 18 Febr. te Rotterdam, 17 Mei te 's-Gravenhage en Door dit prachtig aanbod is op eenmaal de kans op 18 Nov. te 's-Gravenhage. De middag-vergadering de bereiking van ons einddoel zeer belangrijk toe- der laatste bijeenkomst was gewijd aan een samen- genomen. spreking met afgevaardigden der Afd. besturen, waar- in o. m. werd besproken het gebrek aan kennis der Het Hoofdbestuur van het Nederlandsche Vlaamsche Beweging in Noord-Nederland, de vol- Sanatorium te Davos : doende gelegenheid om in ons land middelbaar en hooger technisch onderwijs te ontvangen, de samen- P. H. J. IJSSEL DE SCHEPPER, Arnhem, Voorzitter. werking met Dordt, de geldelijke verhouding van P. PLANTENGA, Consul der Nederlanden, Davos-Platz, Groep en Afdeelingen, de propaganda, Afdeelings- le Secretaris-Penningmeester. avonden, de rondgaande tentoonstelling A. N. V., de J. KERKHOVEN, Amsterdam, 115 Heerengracht, Jongelieden-Afdeelingep, de Taal-Commissie, het', plan 2e Secrelaris-Penningmeeste, voor eery Reisboek voor Nederland in het Neder- M. A. v. NIEUKERKEN, Gorssel. landsch, in den trant van Baedeker, de verbreiding Mr. A. E. BLES, 's-Gravenhage. van het volkslied door draaiorgels, enz. Mr. J. /E. A. LISMAN. 's-Gravenhage. Als gevolg van deze vergadering werd een com- W. M. SCHE(JRLEER, 's-Gravenhage. missie benoemd bestaande uit de heeren J. C. A. Croin A. MENALDA Gzn , Hilversum. (Haarlem), W. F. Gerdes Oosterbeek (Den Haag), Dr. C J. A. VAN ITERSON, Arts. Leiden. J. J. KorndOrffer (Rotterdam), S. van Lier Ez. (Am- Dr. H. BURGERHOUT, Arts, Rotterdam. sterdam) en C. van Son (Groepsbestuur),om te onder- J. P. VAN DER SLOOTEN, Utrecht. zoeken of de geldelijke admmistratie niet te vereen- * voudigen was. Het Hoofdbestuur van het Algem. Ned. Verbond Deze commissie kwam tot het besluit, dat de oude beveelt het Nederlandsch Sanatorium in den steun van toestand de voorkeur verdient, mits de Afdeelingspen- alle Nederlanders aan. ningmeesters een nauwkeurig beheer voeren en tij- Het geldt hier zeker een nationaal belang en de be- dige en spoedige inning der jaarbijdragen regel wordt. reiking van het doel zou een alleszins verdiend loon Een woord van dank zij hier nog gebracht aan zijn voor hen, die zich daarvoor zooveel moeite en Jhr. Mr. Smissaert, die den secretaris bij de beoor- opoffering getroosten. deeling der nieuw inkomende en gewijzigde regle- menten steeds welwillend met gewaardeerde adviezen van dienst was. Afdeelingen. NEDERLAND Hoewel verscheiden pogingen werden aangewend, mocht het slechts gelukken twee nieuwe Afdeelingen tot stand te brengen, n.l. Apeldoorn en de Jongel.- Afdeeling Hellevoetsluts. De Afd. Delft werd tot nieuw leven gewekt door Bericht. de bemoeiingen van den secretaris der Boeken-Com- Het penningmeesterschap van Groep missie, Dr. W. van Everdingen, die door zijn op- Nederland wordt sedert 1 Mei tijdelijk waar- treden in verschillende Afdeelingen, de beginselen van genomen door den heer C. van Son, Groepssecreta- het A. N. V. krachtig verbreidde. ris, Wijnstraat 81, Dordrecht. Het aantal bedraagt nu 48. Afdeelingen als Amsterdam en Maastricht, wier jaarverslag 1911 van Groep Nederland. kumtavonden steeds zoo welverzorgd en drukbezocht zijn; Haarlem, die zich door de De Genestet-huldi- (Verkort). diging zoo verdienstelijk maakte; Leeuwarden, die Ledental. door haan, liederavonden en straatzangers de Frie- Tien jaar geleden telde het A. N. V. in Neder- sche geestdrift weet gaande te maken; Nijmegen, die land ongeveer 2500 leden, thans zijn er h. t. 1. 7501 door de inrichting van kunstcursussen haar ledental leden (met de alg. buitenlandsche leden die niet tot sterk zag toenemen; Walcheren, dat langzamerhand een Groep of Zelfst. Afdeeling behooren, meegerekend Zeeland voor ons begint le winnen, mogen aan an- 8213), een mooie vermeerdering, maar tegenover de dere ten voorbeeld gesteld worden. bevolking van ons land een gering aantal, dat ver- Hoofdzaak is, dat er kracht van het bestuur uitga. tienvoudigd geen onbereikbaar ideaal zou moeten zijn. In dat opzicht gaf de Jongek-Afd. Rotterdam een .Groep Nederland ging sedert het vorig jaar 101 prachtig bewijs van jong leven. Zip stichtte n.l. een leden vooruit en dus client er wat meer meewerking zuster-afdeeling te Hellevoetsluis, door een kunst- en te komen, als we ooit dat ideaal willen bereiken. propaganda-avond met eigen krachten in elkaar gezet Wij vormen hier altijd nog de hoofdgroep met meer en deze overwinning voert weer tot anderel door- dan de helft van het ledental over de wereld. dat nu Hellevoetsluis op haar beurt met de jongelui Dat overwicht beduidt geen overheersching; want te Rotterdam en 's-Gravenhage een Jongel.-Afd. te Groep Nederland stort nu, reeds meer dan 13000 gulden Schiedam voorbereidt *). 's jaars in de hoofdkas, waardoor zij het Hoofdbe- Welke Afdeeling van ouderen heeft tot heden een stuur in staat stelt zijn task tegenover onze stamge- Afdeeling in naburige plaatsen gesticht ? nooten, vaak krachtig steunend, naar eisch te ver- De geest onder de Jongel.-Afdeelingen is tot zelfs vullen. in Maastricht, na een tijdperk van onevenwichtigheid, voor zoover uit het hoofdkwartier kan worden na- Bestuur. gegaan, uitstekend. In de samenstelling van het Groepsbestuur kwam De 's-Gravenhaagsche Jongel.-Afd. won op een kort weinig verandering. geleden gehouden feest- en propaganda-avond 50 Een groot verlies leed het bestuur door de afire- nieuwe leden. ding van Mr. W. Dicke, alo, penningineester der Over het algemeen is er meer neiging te bespeu- Groep, welk heengaan verband hield met het neer- ren om op Afdeelingsavonden bevoegde personen te leggen van, het algemeen Secretaris-Penningmeester- schap. *) Inmiddels tot stand gekomen. Red. NEERLANDIA. 129 ruimte, welke in het tegenwoordige gebouw ge- onze nuttige inrichting onbezorgd te gemoet kunnen heel ontbreekt ; eene voldoende linnenkamer, betere zien, eene toekomst, waarin wij ons dan uitsluitend garderobes, eene zullen kunnen wij- goede onderzoek- Onze Contributies stegen van G 747.?op G. 4902.? den aan de taak, kamer, een beter doch konden in 1911 nog slechts circa 57 %van het bedrijfstekort over dit jaar dekken.ons Sanatorium laboratorium, eene t897 voor een steeds schrijfkamer, de ruimeren kring van zoo noodige brand- 1899 financieel zwakke vrije hoofdtrap. kTkIl ft.Ni4 landgenooten toe- Verder de perso- 1901 gankelijk te maken. nenlift, welke ten 1 NE 11 111 MIt^ AM El Re Wij deelden U geschenke werd 1903 del bovenstaande ontvangen, doch ,N6IMINEWIN&WWil gegevens bet! ef- die in het oude ge- 1905 fende het mode- deelte van het huis t1R1 1 tkIk lijke begin en geen plaats kon 1907 den gestadigen Mtalti W =AMR Lf vooruitgang van vinden.Tegelijk 7a1 1909 het aantal patien- ons Sanatorium tenbedden met plalIERNIMANKORMINLIMEni merle, teneinde U 1911 ca. 15 worden uit- de overtuiging te gebreid, opdat wij schenken, dat wij des winters minder aanvragen behoeven of te wijzen. in het verleden met onafgebroken toewijding onze De dringende noodzakeltjkheid, deze aanvullingen beste krachten hebben gegeven aan het goede doel, hetwelk wij ons eindelijk te doen plaats vinden, Verlaging van den Verpleegprijs sinds 1901, tot taak stelden, waardoor bij 13,000 verpleegdagen onze patienten thans frs. 14,060 en reeds eene dwong ons dit be- per jaar minder betalen. verblijdende uit- sluit te nemen, kom st verkregen hoewel de geldmid- 1901 delen hiervoor nog 1902 11 UN E II it.= ERMINIM hebben. 1903 Wat wij in de slechts ten deele voorhanden waren, 1904 PinalEIMISIMMW^WM1IMENEM jaren, die achter 1905 ons liggen, tot en hoewel circa 1906 WN tIVA\^.-N MIN ENO ,?Sitte stand brachten, zal G. 30000.?nog 1907 voor U een waar- ontbraken aan de 1908 I 1 MIMI alatatg al a borg zijn, dat som, over welke het 1909 eene ons te schen- Bestuur de beschik- 1910 WeaaraMINSMIMM4 ken bijdrage in king moet hebben. 1911 zeer hooge mate Wanneer dit be- vruchtdragend zal drag, of een be- langrijk deel er van, ten slotte zou moeten gevonden worden aangewend om onze nu ttige Nederlandsche worden door vergrooting van onze hypothecaire schul- Inrichting, die door genezing en niet minder als op- voedende kracht denlast, zoo zou dit gedurende Hypotheekschuld op het Sanatoriumgebouw ter voorkoming der meerdere jaren op 1901 1902 1903 1904 1905 1906 Tuberculose zoo- velen ten zegen onzen verpleeg- prijs drukken, en is, en die tegelijk in den vreemde zou opnieuw een tijdperk van zware den Nederland- geldelijke zorgen schen naam hoog- voor ons Sanato- houdt, voorgoed op rium aanbreken, duurzame grond- slagen vestigen. juist nu wij meen- 1907 1908 1909 1910 1911 den te mogen Zij, die ons met aannemen, dat wij een geldelijke bij- drage willen steu- deze te boven wa- nen, worden ver- ren genomen. Zoo gaarne zou- zocht die te zen- den aan den beer den wij dit voor- komen, en berei- J. KERKHOVEN, ken dat, wanneer Bi) Bouw 31C00 giften noodig, anders schuldenlast in i9 13 Heerengracht 115, Amsterdam. ons vernieuwd ge- bouw in gebruik genomen wordt, wij, als vrucht Aan dit verzoek kunnen wij eene hoogst verblijdende van 15 jaren volhardenden arbeid, de toekomst van m ededeeling toevoegen. 128 NEER LANDIA. Het Ned. Sanatorium te Davos-Platz. Met het doel, Nederlandsche longlijders en lijderessen En zoo zagen wij dan de bereiking van ons einddoel met beperkte geldmiddelen en verkeerend meer en meer nabij komen. inhet beginstadium der ziekte instaattestel? Eene zaak ontbreekt hieraan niettemin nog steeds. len tegen zoo gering mogelijke kosten gezondheid en Toen in 1901 besloten werd het tegenwoordige arbeidskracht te herwinnen, werd 1 Sept. 1897 het gebouw aan te koopen, en door vergrooting met drie Nederlandsche Sanatorium te Davos geopend. verdiepingen tot sanatorium in te richten, waren onze Waar voor de oprichting slechts een bedrag van geldmiddelen zeer gering, en was nog niet de helft van G. 6000.-- aan giften beschikbaar was, en deze som het benoodigde bedrag eigendom onzer Vereeniging. bijna geheel moest besteed worden tot aankoop van Het gevolg hiervan was, dat wij er ons toenmaals meubilair voor het aanvankelijk gehuurde gebouw (30 toe moesten bepalen, het zwaartepunt bij de inrichting bedden), waren de moeielijkheden de eerste jaren van het gebouw geheel te leggen op wat den patienten groot, dat het vaak scheen, alsof ons streven zou kon geboden worden, doch tegelijk ertoe moesten moeten worden opgegeven. overgaan meerdere, vooral voor den huishoudelijken Wij waren evenwel zoo gelukkig dit wordingstijdperk dienst zeer wenschelijke zaken tot een later tijdstip te boven te komen, en toen wij in 1901, dank zij den uit te stellen. ondervonden steun, een eigen gebouw (50 bedden) Met groote toewijding hebben Directie en Personeel konden openen, en een Nederlandsch geneesheer aan in de jaren, die sedert verloopen zijn, de bezwaren, de inrichting konden verbinden, begon een nieuw tijd- aan de tekortkomingen van het gebouw verbonden, perk, dat weliswaar gedragen. nog aanhoudende Maar dit kan groote krachtsin- Geleidelijke vermeerdering (waarde Gebouw inbegr.) der bij oprich' geen blijvende ting in 1897 ten eenenmale onvoldoende geldmiddelen (G. 6000) spanning vorderde, toestand zijn, en de doch ons tegelijk noodzakelijkheid gestadige vooruit- hierin verbetering te gang bracht. brengen, doet zich Steeds mochten thans onafwijsbaar wij erin slagen, het gevoelen. groote jaarlijksche Daarom heeft het tekort der exploi- Bestuur besloten, tatie (Frs. 12000.? binnen kort te doen tot 15000.? te dek- aanvullen, wat voor ken. Van jaar tot het bedrijf nog aan jaar kon onze zware het gebouw ont- hypothecaire schul- breekt. denlast, welke in Aangebracht zul- 1901 meer dan de len worden : helft van de bouw- Eene eetzaal; het som bedroeg, ver- 1912 vertrek, hiervoor minderd worden, bij thans in gebruik, voortduring stegen kan bij de maal- onze vaste jaarlijksche bijdragen in den vorm van tijden slechts een deel der patienten tegelijk bevatten. contributies, en allengs kon de gemiddelde verpleeg- Twee nieuwe badkamers; thans moet eerie badkamer prijs verlaagd worden. in ruim 50 ,baden per week voorzien. Eene berg- NEERLANDIA. 127 grootste draaibruggen zijn die er bestaan; dat Am- sterdam een wereldmarkt is voor tabak en andere voortbrengselen uit Nederlandsch Oost India, de groot- Buitenland ste uitvoerder van diamant, voornamelijk naar de Ver. Staten, het voornaamste financieele gemiddelde na Berlijn en Frankfort, en de grootste kooper van Amerikaansche effekten, na Londen. De reusach- tige combinatie bekend als de Royal Dutch Shell is De beteekenis van Nederland als Over- de voornaamste mededinger van de Standard Oil zeesch handelaar. Company. De heer Vornholt eindigt zijn zeer lezenswaardig De Pacific Marine Review van April j 1. bevat opstel aldus: een zeer lezenswaardig artikel van den heer Chas Vornholt, lid van het A. N. V. te San Francisco, „Zelfs een onvolledige en korte schets, als het bo- waarin hij voor de Amerikanen de beteekenis van venstaande artikel noodzakelijkerwijze moest zijn, kan Nederland als landmogendlieid schetst. Dit is noo- niet nalaten aan te toonen, dat het Nederland van dig, want slechts wemig Amerikanen kunnen zich onze dagen een welvarend, werkzaam en waakzaam die beteekenis begrijpen. Vaak meent men dat Neder- land is, vol bedrijvigheid en geestkracht, en hoewel land een deel uitmaakt van Duitschland. Dat Neder- het er geen aanspraak op markt de zelfde hoogie te landsch en Duitsch twee volkomen verschillende ta- hebben bereikt als het had in de 17e eeuw, teen het len zijn, die volkomen onafhankelijk van elkander feitelijk dezelfde plaats bekleedde als het Engeland zijn, zal men een Amerikaan nooit recht duidelijk van onze dagen, neemt het tech een eervolle positie kunnen maken en het feit, dat Koningin Wilhelmina in onder de volken der wereld. En na een 10-tal ja- ren zal het nog hooger zijn gestegen En wanneer over bitna 50 millioen onderdanen den scepter voert zal ook als verrassing velen ,;n de ooren kinken. men nu weet, dat niet minder dan 5 Nobelprijzen Om al deze verkeerde meeningen te bestrijden heeft aan dit bewonderenswaardige land zijn uitgereikt, de heer Vornholt zijn artikel geschreven dan is tevens het bewijs geleverd, dat de stofleliike Hij begint met de cijfers van in- en uitvoer en welvaart niet bereikt is ten koste van de verstande- het scheepvaartverkeer der verschillende landen van lijke beschaving." Europa te geven, om daardoor duidelijk te dcen zien, welke plaats Nederland in het handelsverkeer bekleedt. Onze boter in Engeland. „Slechts twee van zijn stoomvaartlijnen ontvangen een zeer matige regeerings-subsidie", aldus schrijver, In 1909 werd 148.567 cwts boter uit ons land naar „en niettegenstaande de vinnige mededinging van Engeland ingevoerd. 1910 gaf een kleine vermeerde- ruim gesubsidieerde buiten!andsche maatschappijen, ring (154 537 cwts), maar voor 1911 gaf Handelsbe- handhaaft Nederland zich gemakkelijk op de achtste richten slechts het cijfer 104 655 cwts, dus een ach- plaats, en niet lang zal het duren of Holland zal teruitgang van circa 30 ten 100. Italie, Japan en Frankrijk voorbij streven en op de Sommige Nederlandsche bladen knoopten hieraan vierde plaats komen te staan." beschouwingen vast die voor de Nederlandsche boter- Hij toont met cijfers den groei van het Neder- fabrikanten minder vleiend waren. Zij deden het voor- landsch scheepvaartverkeer aan. Het aantal schepen komen, alsof Nederland door Australia vooral van de bedroeg in 1902 145, in 1912 256. De tonnenmaat Engelsche botermarkt verdrongen werd, nietteven- was in 1902 359.700 en in 1912 913 400 dus een staande het scherpe toezicht dat tegenwoordig in Hol- vermeerdering van 26 % . Hiervoor zijn alleen geno- land op het boteraanmaken werd geoefend. Wij heb- men de voornaamste Nederlandsche stoomvaartmaat- ben ons, daarom cm inlichtingen gewend tot ver- schappijen. schillende personen. De secretaris van den Algem. Niet minder dan 41 stoombooten met een inhoud Nederlandschen Zuivelbond te 's-Gravenhage, was zoo van 200.000 ton zullen in 1912 afgeleverd worden. welwillend ons mede te deelen, dat de aangehaalde Van dit getal komen alleen op rekening van de Ken, cijfers niet zeggen dat onze boter van de Engelsche Holl. Stoomvaart-Maatschappij een 7 tal nieuwe stoom- markt werd verdrongen; het is alleen een felt, dat booten en zooveel bestellingen worden er bij de zij elders een betere markt kan vin'len Boter heeft scheepswerven in Holland gedaan, dat twee nieuwe een internationale markt en door zijn zeer gelukkige stoomschepen voor de Kon. Holl. Lloyd in Enge- ligging trekt Nederland partij van alle gelegenheid land moesten warden gemaakt, waar bovendien een °in/ de meest voordeelige markt te vindens en nu stoomboot van 32 500 ton op stapel is gezet. Na leert de praktijk van den boterhandel. dat de Neder- Engeland heeft Holland van alle landen der wereld landsche boter vaak voordeeliger verkocht kan wor- het grootste aantal zeeschepen in de maak. ded in Duitschland, BelgiE en Frankrijk, dan in De heer Vornholt zegt, dat de Amerikanen wel Engeland. heftig zullen schrikken, wanneer hij hun vertelt, dat De waardeering van Deensche en Hollandsche bo- in Holland alle mogelijke nijverheid een zeer bloeiend ter is in de laatste jaren integendeel zeer te onzen bestaan leidt en haar voortbrengselen naar alle dee- gunste gewijzigd. len van den aardbodem zendt; terwijl de uitmunten- Onze vertegenwoordiger te Londen, de been J. E. de fabrikatie de Hollanders in staat heeft esteld om A. Reyneke van Stuwe, heeft voor ons met Dr Van met succes de mededinging tegengrootere fanden te Rijn, den Nederlandschen boter consulent te Lcnden kunnen volhouden. gesproken. Omtrent dit onderhoud meldt de heer Hij wijst er dan op, hoe de Internationale Scheep- Van Stuwe: ,,de oorzaak van den belangriiken ach- vaart-Maatschappij te Rotterdam een wereldnaam ge- teruitgang in den uitvoer van boter uit Nederland niet voor het sleepen van droogdokken, baggermo- naar Engeland is niet te wijten aan mededinging van lens en ander onhandelbaar materiaal naar alle dee- Australia of andere landen, maar touter aan het feit, len van de wereld; dat Rotterdam de grootste kunst- dat de Nederlandsche boterhandelaren liever naar matige haven van de wereld zal zijn, wanneer straks Duitschland uitvoeren, waar zij een meer geregelder de nieuwe Waalhaven voltooid is; dat de groote slu's markt en geen onaangename beperkende bepalingen in het Noordzee-Kanaal, die men zich voorstelt te en andere moeilijkheden ondervinden. bouwen, de grootste van de aarde zal zijn en dat de Men ziet, dat de beide deskundigen hier te lande spoorbruggen, die de beide oevers van dit kanaal en in Engeland het treffend met elkander over de verbinden nabij Amsterdam en nabij Haarlem, de oorzaken van dezien achteruitgang eens zijn. 126 NEERLAND1A. king onder zijn tiranny gebukt, tot een Antwerpsch Schelde slingerde. Dat zou dan de legendarische oor- burger, Silvius Brabo, een moderne David, die sprong zijn van den naam der stad, „Hantwerpen", Standbeeld van Brabo. 0. L. Vr. Kerk. den strijd zou aangaan tegen Goliath, en waar- natuurlijk als „Antwerpen" uitgesproken, hetgeen een schijnlijk ook een van de eerste partijgangers van bewijs zou wezen dat de toenmalige Vlamingen en den vrijhandel, ?het plan opvatte om zijn stad van, de Antwerpenaars in het bijzonder, reeds de h nlet dien geweldenaar to verlossen. En de legende ver- uitspraken, een eigenaardigheid die hun in den loop haalt dan verder dat hij hem versloeg, dat hij hem der tijden, tot op den dag van heden, nog steeds is het hoofd en een hand afhakte en die hand in de bijgebleven. (Slot volgt.) Kon. Viaamsche Schouwburg NEERLANDIA. 12 archeologen, die het a. s. Congres zullen bijwonen, hoofdkerk in asch legde; het Waterhuis, door een hun hart ophalen aan de overblijfselen van vervlo- van Antwerpen's bekende burgemeesters, Gillebert van gen tijden. Naast het Museum Plantin-Moretus, die Schoonbeke, in 1553 gebouwd om zestien toen opge- oude werk- en woonplaats van een der grootste richte bierbrouwerijen (waarvan nu nog twee bestaan) drukkers van Europa, eenig in zijn soort, dat een van water te voorzien, met zijn vergaderzaal van het verdiende wereldberoemdheid bezit (in het Mei-nr. oude brouwersgilde; de oude beurs, dagteekenend van werd een afbeelding opgenomen), zullen zij kun- het begin der 16e eeuw; de fresco's van de 15e eeuw, nen zien hoe de tijd en de mensch aan het laatste voor enkele jaren in een huffs der Reyndersstraat houten geveltie (in de Stoelstraat) nog de gelegenheid ontdekt. niet ontnomen hebben om door zijn hellende houding Uit dit alles blijkt dat Antwerpen nog iets anders zijn ouderdom te bewijzen. En met welgevallen zullen zij is dan de handelsstad, waarvoor het steeds door- door sommige smalle, kronkelende straten van het oude gaat en dat er, in oudheidkundig opzicht, ?hoe- Antwerpen dwalen, hier een deur of een poort, daar veel er ook in den loop der eeuwen verdwenen is, ? een Bevel, ginder weer een binnenplaats opmerken, om loch nog genoeg is overgebleven dat de belangstel- niet te gewagen natuurlijk van hetgeen iedereen ziet, die ling der liefhebbers van oudheden kan gaande maken, Antwerpen bezoekt, de 0. L. Vrouwenkerk met haar De oorsprong van de stad schijnt op te klimmen slanken, ranken toren, zoo dikwijls met fijn kantwerk tot de vroege middeleeuwen; althans in de achtste vergeleken, mooi zooals er weinig kerktorens te vin- eeuw, in 726, vindt men al melding van haar ge- den zijn, en haar schilderijen van Rubens; de St. maakt, alhoewel de naam „Andoverpienses" reeds in Jacobskerk met het graf van Rubens; de St. Paulus- 640 voorkomt. Hoe toen haar uitzicht geweest is, kerk met haar meer eigenaardigen dan mooien Cal- kan alleen onze verbeeldingskracht ons bij benade- varieberg; de pomp van Quinten Metsijs; het Stad- ring voorspiegelen: een visschersdorp te midden van huts; het Steen; het Begijnhof; het Vleeschhuis met moerassen, „an 't Werf" gelegen, om de etymolo- den Bloedberg; de Waterpoort; het oude meisjes- en gie van de eenen te gebruiken, beschut door een dijk jongensweeshuis en de oude gildehuizen. Doch naast de opgeworpen tegen den vloed van den stroom (ant ? overblijfselen uit vroeger dagen, welke ieder, die zijn tegen, en werpen), om de etymologie van de ande- oogen den kost wil geven, kan zien, zijn er ook een ren te bezigen. Maar de zucht naar het legendarische aantal waarvan men het bestaan meet kennen en die schiep een reus, genaamd Druoon Antigocn, ?een niet publiek zichtbaar zijn: daartce behooren de Bur- van de oudste voorstanders stellig van het handels- gundische kapel, omstreeks 1496 opgericht; de absida protectionisme ?die een tot hief van al de schepen, van 0. L. V. kerk, waarvan de bouw begonnen is die de Schelde op- of afvoeren, en ieder welke deze rond het jaar 1352, een gedeelte dat niet vernield werd belasting weigerde te betalen de rechterhand afhieuw door den grooten brand, die in 1533 bijna heel de welke hij in den stroom wierp; hij hield de bevol- Ou le burcht Antwerpen. 124 NEERLANDIA. De .Scheldestad. (De cliche's in dit artikel zjn naar fotO's Van C. B. en eig-endom der stad Antwerpen). Wanneer in Augustus Vlaamsch gevoel, zijn Vlaamschen geest zou putten, a.s. het Nederlandsch en hoe de macht van de hem te vroeg ontrukte Ant- taal- en letterkundig werpsche moeder en de bezieling welke van die door Congres ten vierden en door Antwerpsche omgeving, waarmee hij zoo male binnen Antwer- graag verkeerde, uitging, sterk genceg waren om de pen's wallen zal verga- vreemde elementen die van vaders zijde in hem wa- deren, dan zal het zijn ren neergelegd, ver, zeer ver op het achterplan te in een atmosfeer die dringen. Conscience dweepte met Antwerpen, hij was nog davert van de klan- een echte Antwerpsche jongen, hij was een „Sin- ken, opgewekt door de joor" in den vollen zin van het woord. Stel U Con- feesten waarmee men science voor ,te Gent geboren b.v.b. en naar alle de nagedachtenis van waarschijnlijkheid zouden wij op een talentvollen Conscience zal hebben Conscience kunnen wijzen, maar missohien niet op geeerd, en de Congres- den Vlaamschen „volksschrijver" Conscience. Wapen van Antwerpen. leden, talrijk samenge- Wel moet er dus een bijzondere aantrekkingskracht stroomd uit Noord en huizen in die stad aan de oevers der Schelde, die Zuid, ?dat hopen wij althans, zullen nog de laatste zoo een belangrijke rol gespeeld heeft op handels- galmen opvangen van het „Heil, Conscience !", dat nit en kunstgebied, en die ook in de geschiedenis der duizenden monden zal hebben weerklonken, geestdriftige Nederlanden op een zeker oogenblik van zich heeft uiting van een dankbaar en juichend yolk. En hun die 't doen spreken. nog niet vernomen zouden hebben zal men nogmaalsver- Het was de aloude ziel van de stad en van haar tellen van den voor biina dertig jaar overleden zanger en bevolking die Conscience aangreep toen hij, geboren ziener, wiens geest echter niet gestorven is en die voort- in het oude Sint Andrieskwartier, als kind de ver- gaat in de jongere Vlaamsche geslachten het yolks- tooningen M den nog steeds bestaanden „poesjenel- bewustzijn te doen openbloeien, hij, die reeds zooveel lenkelder" bijwoonde, toen hij de Antwerpsche legen- geslachten door zijn opzweepend woord tot het voile darische vertellingen in zich opnam en verwerkte en Licht heeft weten te verheffen. toen de gebouwen van Oud-Antwerpen zijn geest En men zal hun dan ook vertellen welke rol Ant- naar vroegere dagen terugvoerden. werpen in zijn leven gespeeld heeft; hoe deze stad Die oude Antwerpsche gebouwen, zij zijn gelukkig voor hem, die toch in den grond een halve Fransch- nog niet alle verdwenen, al heeft de hand van den man was, een frissche bron werd, waaruit hij zijn slooper er veel neergehaald, en nu nog kunnen de NEEPLANDIA. 123 2. Jaarverslag en Rekening en Verantwoording. gevraagd kunnen worden een commissie te willen sa- (Zal in Neerlandia verschijnen). menstellen tot voorbereiding van een Afdeeling Winni- peg van het A. N. V. aldaar. ?Aldus besloten. 3. Aanvraag eener toelage voor 1911 en 1912. Voor 1911 en 1912 wordt een steun van 50 % der Punt XI. Vertegenwoordigers. verplichte afdracht verleend. Budapest. De vertegenwoordiger aldaar deed enkele 4. Nieu vve studiebeurs voor Hendrik Krijt (door mededeelingen betreffende Hongaarsche schrijvers over de Groep zelf bekostigd). Nederland. Deze werkzaamheid wordt door het Dag. Bestuur zeer gewaardeerd. Cairo. Als plaatsvervanger van wijlen den heer De studiebeurzen in en buiten de kolonie zijn van Van Vloten heeft zich bereid verklaard op te treden groot belang voor de Grcep Antillen en verdienen zijn compagnon, de heer G. Vogel, die ook reeds alien steun. vroeger bij voorkomende gelegenheden als plaatsver- vanger optrad. Punt IX, Zuid-Afrika. De vergadering bencemt den heer G. Vogel tot ver- In de vergadering van Plan 1913 is de aandacht tegenwoordiger te Cairo. gevestigd op de N. Z. A. V. en propaganda voor het Campeche (Mexico). De vergadering bencemt den Plan in Zuid-Afrika. De heer Rompel, die spoedig heer N. J. Beversen tot vertegenwoordiger te Cam- naar Zuid-Afrika vertrekt, heeft tcegezegd, daartce peche (Mexico). mede te werken. Als secretaris van het Perskantoor heeft hij ge- Genoa. De vertegenwoordiger deelde mede, dat er wichtige diensten aan het A. N. V. bewezen. Nu hij vooralsnog in Genoa geen plaats is voor een Afdeeling zich in Pretoria gaat vestigen, zal hij daar in veel opzichten de belangen van het A. N. V. kunnen be- Maracaibo. Onze vertegenwoordiger aldaar, de heer hartigen. S. F. Duwaer, zond f 75.? de heer J. N. C. Hen- Eene bespreking van den tegenwoordigen toestand riquez aldaar I 25,?voor het Fonds tot Kapitaal- in Zuid-Afrika geeft aanleiding er op te wijzen, hoe vorming. Aan beide heeren is de dank van het Hoofd hoopvol het is dat jong Afrilia rich aanansluit en bestuur betuigd. de taak van Steyn en Hertzog zal overnemen. Wij Mexico D. F. Dankbetuiging is ingekomen vocr mogen tevreden zijn als de Hollandsche taal tegen- voorlichting over Tentoonstellingsplannen. ?Kennis- over het Engelsch stand houdt. Dat Hertzog openlijk geving. gevierd wordt, dat het aantal studeerende Afrikaners in Holland in de laatste jaren van een paar tot 84 New Brighten. Als vertegenwoordiger aldaar wcrdt klom, zijn teekenen des tijds, welke vertrouwen ge- voorgedragen de 'leer C. Hess, die door de vergade ven voor de toekomst. ring tot vertegenwoordiger wordt benoemd. 2. Afdeeling Johannesburg. (Deelneming aan de gewone jaarlijksche landbottw-tentoonstelling). Para. Jaarverslag over 1911. Is in Neerlandia van De penvoerster der Afdeeling verzocht in Maart April opgenomen. om tegen April een groote zending platen, kaarten, Perzie. Jaarverslag over 1911. Is in Neerlandia boeken enz. voor Johannesburg gereed te maken van April opgenomen. Haar is geschreven, dat dit een langen tijd van voor- bereiding zou eischen en dat daarom aan haar ver- Rome. Op ui:noodiging van cnzen vertegenwoordi- langen in veel opzichten niet kon voldaan worden *). ger aldaar zou de heer Hullebroeck, van Gent, in de Punt X. Zelfstandige Afdeelingen. Paaschvacantie een paar liederavonden te Rome ge- yen en men hoopte alsdan tegelijkertijd een Afdeeling Goch. De Prinses Julina-Vereeniging aldaar wenscht van het A. N. V. aldaar te stichten, Voor dat plan voorloopig niet als Zelfstandige Afdeeling, wel als heeft het Dag. Bestuur f 25.?biigedragen. ?Gced lid toe te treden. Kennisgeving. gekeurd. Hamburg. De pas opgerichte Nederlandsche Ver- Weenen. De heer v. d. Klaauw, vertegienwoordiger eeniging heeft uit zich zelf aansluiting gezocht en in van het A. N. V. te Charkof is van daar naar Wee- een uitvoerig schrijven verschillende vragen om in- nen verhuisd. lichting en steun gedaan, waaraan het Dag. Bestuur Door de vergadering wordt goedgekeurd dat hij zooveel mogelijk hoopt te voldcen, ook door LemA- nu te Weenen het A. N. V. zal vertegenwoordigen. deling der Boeken-Commissie. In een voorloopig schrijven is der Vereeniging ge? Punt XII. Stamverkeer. luk gewenscht en haar in overweging gegeven om als Zelfstandige Afdeeling tot het A. N. V. toe te Een schrijven tot hervorming dezer Afdeeling is treden. ingekomen. Mej. Baelde en de heeren Meert en Plokhooy zul- Leipzig. Het jaarverslag dezer Afdeeling is in len over de regeling der Afdeeling Stamverkeer een Neerlandia opgenomen. samenkomst hebben. Menton. Het bestaan eener Nederlandsche Vereeni- De waarn. Secretaris, ging aldaar is onder de aandacht van het Dag. Be- CH. R. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK. stuur gebracht. Het is met het bestuur te Menton in briefwisseling getreden. Winnipeg. Van den wnd. Vice-Consul is een schrij- Jan Blockx ven ingekomen over het Nederlandsch element aldaar. In het schrijven wordt ook gevraagd cm steun Even voor het ter perse gaan van dit nummer be- voor het stichten van een kerk, Het A. N. V. kan reikt ons de droevige tijding, dat de Vlaamsche toc n daarvoor gee(' steun verleenen, maar kan de belang- kunstenaar Jan Blockx in den ouderdom van 61 jaar hebbenden desverlangd wel in verbinding stellen met is overleden. kerkgenootschappen pier te lande. Tegelijk zou dan De Vlaamsche redactie zal zeker niet nalaten zijn nagedachtenis in het volgend nummer van Neerlandia *) Toch is de Afd. goed uitgekomen door eigen kracht (zie het verslag in dit nr. blz 139). Red. te eeren. 122 NEERLANDIA. goed sprekend beeld zal worden verkregen van de 6. Motie der Algemeene Vergadering van Groep plaats, sedert het herstel zijner onafhankelijkheid in Belgie. 1813, door Nederland op maatschappelijk en geeste- „Overwegende, dat de middelen, waarover het Se- lijk gebied verworven. cretariaat van Groep Belgie beschikt te kort schieten, Dankbaar is door de Commissie van het Plan 1913 om zijn taak 'in den grooten Vlaamschen Taalstrijd gebruik gemaakt van het aanbod om voor de recla- naar behooren te vervullen; doet de Algemeene Bel- me van de diensten van het Perskantoor van het gische Groepsvergadering op 31 Maart 1 12 te Brus- A. N. V. gebruik te maken. sel, een beroep op het Hodbestuur van het Algemeen Het A. N. V. heeft zich voorloopig bereid ver- Nederlandsch Verbond, opdat het de middelen ver- klaard om I 50.?in de aanvankelijke kosten bij 1e schaffen zou om bedoeld Secretariaat te dcen beant- dragen. woorden aan de eischen des tijds." De vergadering stemt na toelichting in het alge- 9. Aanvraag om steun aan de Olympische spelen meen met dezen wensch in. Het Dag. Bestuur zal te Stockholm. gaarne nadere voorstellen in dezen van het Vlaamsche De vergadering is van oordeel, dat in dezen geen Groepsbestuur afwach ten. steun zal kunnen worden verleend. Punt VI. Ned. Indio. 10. Aanbieding eener wandkaart van onze Kolonien. De kaart ter vergadering aanwezig en gezonden 1. Inzameling voor de stormramp. door den heer J. Bremer, uitgever te Amsterdam, De som door Groep Indio bijeengebracht, groot wordt gaarne aanvaard, ook het aanbod om zulk I 3800.? is afgedragen aan het Ramp-Comite te een kaart voor alle Groepen kosteloos te leveren. Amsterdam. Gezelschapsreizen naar Oost-Indio. 11. Uitgave van onze Wereldkaart: de Nederlanders Het doel dezer reizen, waarvoor het plan uitgaat voorheen. van de Vereeniging Moederland en Kolonien, wordt Medegedeeld wordt, dat van verschillende zijden de uiteengezet. Twee afgevaardigden van het Hoofdbe- wensch te kennen is gegeven om de bekende Wereld- stuur hebben de vergadering dezer Vereeniging, waar- kaart te laten drukken. Reeds is een aanbieding in- op het onderwerp behandeld werd, bijgewoond. Het gekomen om ze uit te geven. Met den teekenaar, den bezwaar is, dat zoo licht door vluchtig bezcek sch0- heer L. de Boer, moet nog overlegd worden over kennis wordt verbreid. Een voorwaarde van slagen enkele foteen en aanvullingen. is een Indische Commissie van voorlichting. Aan De vergadering keurt gced dat het Dag. Bestuur het Groepsbestuur in Indio is geschreven om zijn deze zaak verder behandete. oordeel te vernemen. 12. Adres der Ned. Kamer van Koophandel le Besloten wordt vooreerst eene afwachtende hou- Londen in zake de Tariefwet. ding aan te nemen. De vergadering is van oordeel, dat deze aangele- 3. Lantaarnplaatjes over Indic. genheid, hoe gewichtig ook, buiten de bemoeiingen In herinnering wordt gebracht, dat het Koloniaal van het A. N. V. ligt. Instituut iemand naar Indio heeft gezonden om op- 13. Vlugschrift: De houding van sommige amble- nemingen te doen voor lantaarnplaatjes en films. Wel- naren tegenover de Nederlandsche Industrie, door licht zou ,00k het Verbond hiervan gebruik kunnen W. C. 011and. maken. Het Dag. Bestuur zal dit in herinnering De meerderheid in de vergadering is van oordeel, houden. dat het Hoofdbestuur de waarde van dergelijke ge- 4. Het propagandaboekje voor Ned. Indio. schriften onmogelijk kan beoordeelen en hoogstens Hierover wordt briefwisseling gevoerd met het daarop in Neerlandia de aandacht kan vestigen. Grcepsbestuur. 14. Het Nederlandsch in de ambtelijke taal. Punt VII. Suriname. Een langdurige en veelzijdige gedachtenwisseling Het Groepsbestuur heeft dezer dagen een poging heeft plaats over het vraagstuk der diplomaieke taal. aangewend om door een rondschrijven voor het A. Besloten wordt in dezen zooveel mogelijk volledige in- N. V. opnieuw betangstelling aan te kweeken, om- lichtingen te verzamelen. dat die in den laatsten tijd wel wat te wenschen overlaat. Punt V. Belgie. Punt VIII. Ned. Antillen. 1. Jaarverslag. (In Neerlandia opgenomen). 1. Panamakanaal. 2. Kennisgeving der verkiezing van mej. De Ouch- Het Dag. Bestuur doet vers1ag van ziine bemoei- tenaere als lid van het Hoofdbestuur in de plaats ingen in dezen. Bij de besprekingen komt uit, dat van Prof. Fredericq. de nieuwe handelsweg niet in de eerste plaats langs 3. Eindverslag van Dr. Rudelsheim over de Ned. Curacao zal loopen. Het maken van een wereldhaven School le Antwerpen. aldaar is om de hooge kosten een vrome wensch: Besloten wordt aan alle leden van het Hoofdbe- verbetering van het Schottegat en verbreeding van den stuur een afschrift te zenden. havenmond, een werk dat toch nag eene uitgave van een half millioen zal meebrengen is het eenige wat 4. Verspreiding van het Technisch Studenten Tijd- Nederland kan doen, en dan kan Curacao wellicht schrift in Vlaanderen. een kolenstation worden. Besloten wordt de betreffende stukken om raad Door de opening van het Panamakanaal zal de aan Groep Vlaanderen te zenden. scheepvaart in en om Midden-Amerika reusachtig toe- nemen. Alle omliggende havens zullen profiteeren. 5. Tentoonstelling 1913 te Gent. De lezingen van de heeren De Vries en Loman, een Aan het Dag. Bestuur wordt de vraag gericht of paar jaar geleden in de kolonie gehouden, hebben het A. N. V. zal inzenden op deze Tentoonstelling, aangetoond in hoeverre ook Curacao voordeelen van De inzending van het Verbond te Brussel heeft gced den nieuwen toestand kan trekken. De Hollandsche gewerkt. scheepvaart zal toenemen en die moet in elk geval Almede wordt voorgesteld om in Augustus oak op naar Curacao worden. Er is ook prachtige het Ned. Taal- en Letterkundig Congres te Antwer- gelegenheid voor nieuwe lijnen naar en van Noord- pen uit te komen. en Zuid-Amerika. Van een en ander wordt overweging toegezegd Toezegging wordt ontvangen van een artikel voor door het Dag. Bestuur. Neerlandia over dit belangrijke onderwerp. 16e jaargang. N.. 6 Juni 1912. NEERLANDIA ORGAAN Ye. ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. In Vlaandren Vlaamsch 1 Geen vreemde tale; Eens vieren wij uw zegeprale 0 Moedertaal I 0 Vlaanderland 1 SLACHMUVLDERS. INHOUD: Beknopt verslag der Hoofdbestuursvergadering van 13 April ?De Scheldestad ?Buitenland: De beteekenis van Nederland als overzeesch handelaar ?Onze boter in Engeland ?Het Ned Sanatorium te Davos-Plate ?Nederland: Bericht ?Jaarverslag r911 van Groep Nederland ?De Tuchtunie en de School ?Vacantieleergangen van het A. N. V. 1912 te Amsterdam, door F. G. Doornbosch ?Vlaanderen : Nederl. nationaal gevoel ?Twee Vlamingen gehuldigd ?Oost-India: Het volksleesgezelschap der Afd. Buitenzorg, door P.J. Gerke ?Inzameling voor de stormramp ?Zuid-Afrika : Een untversiteit van Zuid-Afrika ?Het A. N. V. op de Landbouwtentoonstelling te Johannesburg ?Ned. handel met Z. A. ?Amerika: De Nederlanders in California ?Invloed van Holland op Amerika ?Argentim??Grand Vapids?Ingezonden: De klacht der laarzen, door het Bestuur der Vakvereeniging ?Een Holl. huis te Parijs, door N. van Harpen ?Mededeelingen en 4411er/el ?Adveitentien Beknopt verslag der vergadering van het De voorzitter brengt hulde aan den heer Bakhui- Hoofdbestuur van het Algemeen Neder. zen van den Brink, die zoo vriendelijk was, na Mr. landsch Verbond, op 13 April 1912 Dicke's vertrek de betrekking waar te nemen, en richt een woord van welkom tot den beer Roelfse- te Dordrecht. ma, aismede tot inej. De Guchtenaere, die voor het A a n w e z i g de heer Dr. H. J. Kiewiet de Jonge, eerst als afgevaardigde van Groep Vlaanderen ter ver- voorzitter; de dames E. Baelde, onder-voorzitster, en gadering verschenen is, waaraan eene betuiging van R. de Guchtenaere en de heeren Ch. R. Bakhuizen leedwezen wordt toegevoegd over het aftreden van van den Brink, wn. alg. secr.-penningmeester; H. D. Prof. Fredericq. H. Bosboom, Dr. H. F. R. Hubrecht, H. Meert, N. Een voorstel om laatstgenoemde schriftelijk hulde J. Roelfsema, Kapt. J. A. Snijders Jr. en Mr. W. te brengen voor al wat hij deed in het belang van Thelen. het A. N. V., wordt aangenomen. A f w e z i g met kennisgeving de heeren Prof. J. 3. Loevestein-Commissie. Boeke, A. C. van der Cruyssen, Joh. Kesler, Jhr. Het plan is om het slot Loevestein weer zooveel Mr. 0. F. A. M. van Nispen tot Sevenaer, J. M. rnogelijk in vroegeren toestand te doen brengen. Pijnacker Hordijk, Mr. Dr. C. F. Schoch, J. D. Goedgekeurd wordt, dat het Hoofdbestuur van het Baron van Wassenaer van Rosande en Jhr. Mr. J. A. N. V. in die Commissie zal worden vertegen- L. W. C. von Weiler. woordigd. Punt I. Notulen der vorige vergade- 4. Bosboom-Toussaint-Commissie. r i n g (23 December 1911). Ook voor' deze Commissie zal een lid van het Hoofdbestuur voor het A. N. V. zitting nemen. Deze worden goedgekeurd met enkele kleine redac- tiewijzigingen. 5. Deelneming aan de Carnegie-hulde. Het A. N. V. zond een bijdrage voor het te schil. Punt II. Jaarverslag van het Hoof d- deren portret. ?Goedgekeurd. bestuu r. (In het Mei-nr. van Neerlandia opge- nomen). 6. Verandering van het huurcontract voor 't kantoor. Medegedeeld wordt, dat het oude kantoor veran- Punt III. Rekening en Verantwoording derd wordt in een werkplaats en dus moet verlaten van het Hoofdbestuur over 1911. worden. Medegedeeld wordt, dat zij sluit in uitgaaf en ont- Voor een weinig hoogere huursom dan thans wordt vangst met een son van f 22714.66%. Het beheer betaald, is een gedeelte van het bovenhuis gehuurd, werd zoo gevoerd, dat Been enkele post der begroo- waardoor 4 kamers kunnen worden ingericht en de ting werd overschreden. noodzakelijke meerdere ruimte beschikbaar komt. Voor enkele noodzakelijke standaardwerken voor het kantoor wordt een crediet van f 200.?toege- 7. Rondschrijven in zake het Fonds voor Kapitaal- vorming. staan. Dit wordt in handen gesteld van het Dag. Bestuur Besloten wordt van het saldo der Rekening en Ver- ter verdere afwikkeling. antwoording over 1911 f 1000.?te storten in het Fonds voor Kapitaalvorming. 8. Medewerking aan het plan 1913. Verslag wordt gedaan van de vergadering der Com- Punt IV. Ingekomen stukken en mede- missie voor het Plan 1913, waarop het A. N. V. ver- deelingen. tegenwoordigd was. 1. Toekenning der Regeeringssubsidie over 1912 De bedoeling is om ten tilde dat de opening van ( f 3600.?. het Vredespaleis verschillende vreemdelingen naar ons Aan de Regeering is dank betuigd. land zal voeren, dat vreemdelingenbezoek nog meer 2. Kennisgeving der Groep Nederland, dat de hee- aan te moedigen, en dan de gelegenheid te schenken ren Dr. H. J. Kiewiet de Jonge en Jhr. Mr. 0. F. om niet slechts het geijkte typisch Nederlandsche te A. M. van Nispen tot Sevenaer oprneuw door haar zien, maar vooral al wat Nederland op het gebied in het Hoofdbestuur zijn afgevaardigd, en dat de heer van land- en tuinbouw, niiverheid, veeteelt, oude en N. J. Roelfsema benoemd is in de plaats van Mr. W. nieuwe 'kunst, kan leveren, en dat niet door eerie Dicke, en dat deze heeren alien hun herbenoeming groote tentoonstellingi, maar door een reeks plaatse- of benoeming hebben aangenomen. lijke tentoonstellingen, biedende wat elke streek be- Met algemeene stemmen wordt de heer Roelfsema langrijks heeft, en door congressen, een en ander te tot algemeen secretaris-penningmeester benoemd. houden in den loop van het jaar 1913, waardoor een 12C NEERLANDIA. houden ter en sterker (ook van konstitutie) zijn dan Een Hollandsch huffs te Parijs. hun Fri.nse landgenoten. De taaiheid van het Hollands sprekend ras komt ook daar weer uit aldus ver- Nederlandsche handelaren en nijveren stellen zich telt de heer Roos. En onze taal even taai als ons ras, voor te Parijs een Nederlandsch Huis to vestigen, zal stand he uden, nu niet meer van de Kaap tot de waar uitsluitend voortbrengselen der Nederlandsche Zambesie, tth4ar ver Noordekant de wallen van die kunst en kunstnijverheid zullen worden verkocht. Zij rivier." hebben daartoe de medewerking ingtroepien van en- kele te Parijs gevestigde Nederlanders en meer in het Fransche propaganda. bijzonder van de Nederl. Kamer van Koophandel, In Vlaanderen wordt een reclameplaat verspreid: die heeft toegezegd, wanneer de zaak op een goeden grondslag wordt gevestigd, ook het kantoor der Ned. Amsterdam Musee municipal K. v. K. in het zelfde gebouw te vestigen. Indierr dan tevens ?wat het plan is ?een Ned. 13 Avril Indische kunstnijverheidsafdeeling wordt ingericht en Juillet 1912 een inlichtingenkantoor betreffende het verkeerswezen Exposition internationale des Beaux-Arts. in Nederland aan de zaak wordt verbonden, dan zou Vlaanderen verlangt toegesproken te worden in zijn in Parijs een belangrijk Nederlandsch centrum zijn eigen taal, de Nederlandsche. gesticht. Nu dat niet gedaan wordt, zullen weinigen geest- Met belangstelling zien wij naar berichten omtrent drift gevoelen voor een bezoek aan die internationale deze planners uit. Ku n sttentoonstelling. Volkskunst. Hoe men in Noorwegen doet. Gedurende de maand Mei wordt te Dordrecht ter Te Kristiania is een Noorsche Toonkuustenaars- gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de vereeni- vereeniging gesticht met het doel werken van Noor- ging Voor Vak en Kunst een tentoonstelling gehott- gche toondichters zooveel mogelijk inhet buitenland den van volkskunst en kunstnijverheid, zoowel nit bekend te maken. Leden der Vereeniging: zangers, binnen- als buitenland. I )ianisten, violisten en violoncellisten hebben beloofd Men kan er zien wat onze voorvaderen, vooral de timmer in het buitenland te zullen optreden zonder Friezen en Zeettwen, op dat gebied hebben tot stand Len of meer werken van hun landgenooten te ver- gebracht en bewijzen van den opbloei dezer kunst in tolken. onze dagen. En wat doen de meeste der Nederlandsche zangers De Zuid-Afrikaansche volkskunst is mede vertegen- en zangeressen, wanneer zij in het buitenland en vaak woordigd. zelfs wanneer zij in hun eigen land optreden ? Ook Boeatan, de instelling van de Vereeniging Oost Toonkunst in 1913 naar Rome. en West, is er met een inzending van Indische kunst- nijverheid vertegenwoordigd. Het Amsterdamsche Toonkunstkoor heeft de ver- eerenci uitnoodiging orttvangen in Mei 1913 twee Snijders-Fransch. concerter. te Rome te geven. Hoewel er zich vele be- zwaren veordoen om de verre reis, waarmee twaalf Op ide adreskaart van een Rotterdamsch kleeren- dagen gemo:id zullen zijn, is toch besloten de uit- maker staat te lezen: „Kleeding naar maat enz.". noodiging voor!oopig te aanvaarden.. alles in het Hollandsch, maar in den hoek: „Tail- Vermoedelijk zal Bach's Matthatts-Passion uitge- leur pour Dames" en in een anderen hoek: „Tail- voerd worden. leur pour Heeren". Afrikaners in Nederland. Vraag om inlichting. Ds. v. d. Heever, predikant der Ned. Herv. Ge- Wie kan meedeelen waar de plaatsen Oulem en Ti- n teente te Makwassie, Transvaal, is met zijn echtge- ras gelegen zijn ? noote naar Nederland gekomen, waar hij de leergan- (Waarschijnlijk in Nederland, Vlaanderen of Noord- gen van Dr. J. H. Gunning over opvoedkunde zal Frankrijk. Oulem en Tiras worden in 1654 in een hu- volgen. welijksdatum te Leyden genoemd). Mej. Lydia van Niekerk van het Hugenoten-College * * * te Wellington, Kaap-provincie, die ook vroeger reeds in Holland was, is thans te Amsterdam weergekeerd Wie kan het juiste adres meedeelen van: om Naar doktersgraad in de letteren te halen. E. F. Maas, vroeger Germiston (Transvaal). C. Visser, vroeger „Westvale" Upper Lenham Rd., Taal- en Letterk. Congres. Sutton Surrey (Engeland). F. Westenberg, vroeger ambt. Dept. van Landbouw, De Ned. Z.-Afr. Vereeniging heeft besloten zich te Buitenzorg. di )en vertegenwoordigen op het 32ste Taal- en Let- G. P. Rouffaer, vroeger Batavia. terkundig Congres te Antwerpen. Jhr. Mr. H. A. Elias, vroeger Villa Park, Velp. A. P. van Nahuys, vroeger Lijdenburg (Transv.). Een fluksch uitgever. Dr. L. G. Bergen, geneesheer, vroeger Bonaire. De heer H. de Graaf, eigenaar van Het Westen- George Tourniaire, Tourniaire Quartet, vroeger Ho- drukkerij te Potchefstroom, is in Holland. De heer tel Restaurant Astrachan, Charkof. De Graaf, zegt Hollandsch Zuid-Afrika die sedert den P. J. Landry, vroeger Doetinchem. viede van Vereeniging zijn onaanzienlijk drukkerijtje A. L. Weve, ingenieur, vroeger Obras del Puerto, tot een gunstig bekende zaak van vrij grooten om- Santa Fe. yang heeft weten op te werken, wenscht zich in Ne- J. Vogelensang, vroeger Reitzstraat 101, Bloemfontein e^rland, Engeland, en andere landen van Europa, en (0. V. S.). zoo mogelijk ook in Amerika van de nieuwste ont- R. K. Bowles, vroeger Rijnkade 54, Arnhem (thans wikkeling in het drukkersvak op de hoogte te stellen in Indie),. en nieuwe zaken-betrekkingen aan te knoopen. Voor den nationalen strijd der Hollandsche Afri- kaners heeft de heer De Graaf zich verdienstelijk ge- Eenige ingezonden stukken en jaarverslagen,alsmede de maakt door het uitgeven, en zeer netjes uitgeven, van nieuwe Ledenlijst moeten wegens plaatsgebrek lot een een aantal Hollandsche en Afrikaansche boeken. volgend nummer blijven liggen. Red. NEERLANDIA. 119 haar doel te wekken door een omzendbrief, waaraan is toegevoegd de door prof. Jan te Winkel op het Ned. Taal- en Letterkundig Congres te Maastricht ge- MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI houden rede over den dichter der St. Servatius-iegende. Penningmeester van het uitvoerend comite is de heer P. H. A. Jelinger, Markt te Maastricht. Zeemansliederen. Bericht. Met ingenomenheid maakt Neerlandia van het vol- Als Alg. Secretaris-Penningmeester van het Alg. gende melding: Ned. Verbond is sedert 1 April opgetreden de heer De Vereeniging „Het Nederlandsch Zeewezen" heeft N. J. Roelfsema. een prijsvraag uitgeschreven voor eene verzameling Stukken voor het Hoofdbestuur zende men voortaan liederen, verzen en rijmen, thans of bij menschenheu- aan: Het Algemeen Secretariaat van het A. N. V., genis gezongen door, of in gebruik bij schepeiingen Wijnstraat 81, Dordrecht. der Nederlandsche oorlogs-, koopvaardij- en visschers- vloot, zooveel doenlijk met de melodieen, en opgave Oproep. van plaats en jaar waar en wanneer de gedich,en in omloop waren. De Vreemde Woorden-Commissie, ingesteld door Inzending uiterlijk 31 Januari 1913 bij dr. D. F. Groep Nederland van het A. N. V., vraagt corres- Scheurleer, Den Haag. pondenten. Leden van Afdeelingen, ook jongelieden, Voor de antwoorden, die het best voldoen aan de kunnen zich daarvoor aanmelden bij den heer W. F. opgegeven vraag, worden uitgeloofd een eerste .prigs Gerdes Oosterbeek, secretaris der Afdeeling 's-Ora? van f 100.? benevens een plaquette der V ereeniging venhage en omstreken, Nicolaistraat 50. in zilver, en een tweede prigs van f 50.? benevens een plaquette in brons. Afdeeling Stamverkeer. Het bestuur der Vereeniging acht zich niet gehou- Zooals vroegere jaren stelt de leiding van de Afdee- den een antwoord, dat het beste is der ingekomen ling Stamverkeer zich beschikbaar om alle gewenschte antwoorden, doch niettemin niet voldoet aan de ge- inlichtingen te verstrekken aan reislustigen uit Noord- stelde eischen, te bekronen. naar Zuid-Nederland en omgekeerd. De jury zal zijn samengesteld uit de heeren prof. Op aanvraag wordt de b e s c h r ij v i n g gezon- dr. G. Kalff, Leiden; dr. G. J. Boekenoogen, Leiden den ?verleden jaar in Neerlandia verschenen ? en dr. D. F. Scheurleer, 's-Gravenhage, die het recht van een paar reisjes in Holland. hebben zich medeleden toe te voegen. Wij zullen ook gaarne een exempl. zenden van De uitspraak der jury zal plaats hebben uiterlijk het R e i s b o e k voor Holland, verlucht met kiekjes, in de maand Juni 1913. en hotelprijzen opgevende. Hull. graven aan de Noordpool. Zoo ook inlichtingenboekjes over bepaalde plaat- sen: Alkmaar, Amsterdam, Apeldoorn, Barneveld, Van Engelsche zijde wil men op Jan Mayen- Brugge, Brussel, Antwerpen, Den Haag, Schevenin- eiland een gedenkteeken plaatsen voor de Hollandsche gen, Delden, Deventer, Dordrecht, Franeker, Haar- zeelieden, die daar in 1034 bij een overwintering zijn lem, Friesland, Groningen, Gent, Heemstede, Hilver- omgekomen. sum, Loosduinen, Marken, Naarden, Nijmegen, Noord- Toch wel beschamend voor Nederland, waar reeds wijk aan Zee, Nunspeet, Purmerend, Sneek, Renkum, herhaaldelijk, maar tevergeefs is gepoogd gelden bij- Rotterdam, Schiermonnikoog, Utrecht, de Vechtstreek, een te brengen voor dit doel. Walcheren, Zandvoort, Zierikz ee, Zwclle, door his-. In Juli a. s. vertrekt een wetenschappelijke expe- torisch Vlaanderen, het Maasdal, de Ardennengeberg- ditie onder leiding van den heer S. Foster Stockhouse ten. naar Jan Mayen-eiland. De 'eider heeft zich bereid Adressen voor Stamverkeer: verklaard, wanneer de Nederlandsche Regeering dit H. Meert, Spiegelstraat 20, Gent. wenscht, kosteloos een gedenkteeken daarheen te ver- C. Plokhooy, Louise de Colignystraat 8, voeren en voor de oprichting zorg te dragen en zich Den Haag. verder te belasten met opdrachten betreffende de gra- ven van Hollanders nabij het vroegere Smeerenburg Nederl. cursus te Gronau. (N.-W. kust van Spitsbergen). Waarschijnlijk zal in Nederland een comite worden De voorzitter der Afdeeling Enschede zendt ons samengesteld, dat zich met de inzameling van gelden de volgende verbetering: voor dit doel zal belasten. In Neerlandia van April lees ik aangaande den cur- Uit Curacao. sus in Gronau, als zou deze reeds geopend zijn. Mag ik U even mededeelen, dat het tijdstip der ope- Onder den naam van „Curacaosch Philharmonisch ning nog geenszins bekend is ? Tevens lees ik dat Orkest" is onder leiding van den heer R. Boshaljon met mij aangesteld is de heer Sandering, hoofd eener opgericht een vereeniging, met het doel om de toon- R.-K. school. Ook niet alzoo. De heer S. is hoofd kunst op Curacao te bevorderen en aan jongelui een eener openbare school te Losser. gelegenhetd tot gezellige bijeenkomsten te verschaffen. Daartoe zal nu en dan een voor het publiek toegan- Technische Hoogeschool. kelijk concert gegeven worden, terwiil de vereeniging ook van plan is zich bij verschillende feestelijkheden Voor inlichtingen betreffende de studie aan de Tech- te laten hooren. nische Hoogeschool te Delft wende men zich tot den secretaris der Delftsche Studenten-Afdeeling van het Het Nederlandsch over de Zambesie. A. N. V., den heer A. J. Mollinger, Hypolitusbuurt Die Week (van Pretoria) heeft den heer A. J. de 8, Delft. Roos, „reeds van de oorlogsdagen bekend om zijn moed en volhardingsvermogen, laten vertellen van Hendrik van Veldeke. Katanga, een streek van Belgisch Kongo, waar hij De commissie tot oprichting van een gedenkteeken had gereisd." In het verslag lezen wij: te Maastricht voor Hendrik van Veldeke, den oudsten „De Belgiese Regering, die tracht daar nederzettin- Nederlandschen dichtex, heeft het benoodigde nog gen van boeren te krijgen, vindt uit, dat de Vlaam- niet bijeen. Zij tracht nog Bens belangstelling voor se, dat zijn Hollands sprekende settelaars, veel vast- 118 NEERLANDIA. Bedenk dat. Maar gij gaat bovendien van een ver- onbegrijpelijk, hoe men er toe kan komen het zwaar- keerd standpunt uit. flier bij ons in Nederland ver- tepunt dezer uitvinding naar het gieten der letters te rijzen allerlei bijzondere scholen, waar men tracht oe verleggen. Geheel onbegrijpelijk vindt de heer v. R. nieuwste methodes van opvoeding toe te passen. Men het, dat ooit een Nederlander kan toestaan, dat de wil naast de staatsscholen en bijzondere godsdienst- aandacht op deze bijzaak wordt gebracht. scholen z.g. modelscholen. Soros gaan zij uit van on- Alles goed overwogen, vind ik het niet onbegrij- derwijzers, soms van ouders. pelijk, dat een leek zoo schrijft; immers, in een hand- Maar zoudt gij een school willen oprichten enkel boek als dat van Van der Meulen, „Boekhandel en voor het zuiver Nederlandsch ? Bibliographie" wordt toch beweerd, dat zich de Leert en veredelt Uw Vlaamsch en doe dit niet op boekdrukkunst uit de, xylographie heeft ontwikkelcl een enkele school, maar verbetert Uw stalls- en ge- (bidz. 25) ; en op verscheidene scholen in Nederland meentescholen, looft prijzen uit voor de beste uit- leeren onze kinderen nog, dat het essentieele dezer spraak van het Nederlandsch op kweekscholen van uitvinding is „het in 't zand vallen van Coster s uit onderwijzers. Stuurt hen voor een maand of wat de boomschors gesneden letter". Ja, uit een opstel- naar Noord-Nederland en binnen tien wren is Uw letje over „K(C)oster of Gutenberg", in den Vak- geheele schooltje te Antwerpen overbodig. school-Almanak 1912 (v. de Vaksch. v. Typcgrafie) Ten laatste: blijkt niet, dat de schrijver heeft geweten wat Onze Regeering geeft zelfs aan Duitsche scholen in toch eigenlijk die uitvinding der typografie is. Nederland subsidie. Dit is goed, want de lluitschers De heer v. Rede verwart drukkunst met boekdruk- betalen belasting als wij. (Slechts moest men het at- kunst. Under boekdrukkunst, typografie, wordt ver- hankelijk maken van een even welgezinde houding in staan het zetten en drukken van losse typen; al wor- Duitschland, terwijl het tegendeel het geval is bil ae den daarmee ook rekeningen of enveioppen gemaakt, heffing van exorbitant hooge schoolgelden van Neder- toch noemt men de techniek „boekdruk''. landsche kinderen in de Duitsche mijnstreken). Sinds Van houtblokken werden ook boeken gedrukt, maar kort krijgen ook Nederlandsche scholen in het bui- wij noemen deze techniek xylographie en niet boek- tenland subsidie. Men kan daar in treden voor Ar- druk of typografie. gentine, Noord-Amerika, of waar ter wereld Neder- In Molt nu staat boekdrukkunst. De drukkunst is landers verkeeren in een vreemd land. Ik betreur het niet door Coster uitgevonden, maar wel waarschijn- echter in Vlaamsch-Belgie, al kan Brussel als twijfel- lijk is het, dat hij de typografie heeft ui gevonden. achtig Vlaamsch-Fransche stad en gezien het daar nog Het was niet mogelijk, zooals de heer v. R. ver- zoo zeer verfranschte onderwijs tijdelijk als uitzon- ondeirstelt, „de plankjes uitsluitend samen te stellen dering gehandhaafd blijven. uit blokjes, op elk waarvan een apart figuur inge- Maar nooit of nimmer ga onze Regeering er toe sneden staat", omdat deze kleine houten lelterblokjes over in Vlaamsch-Belgie Nederlandsche scholen te on- niet vlak en haaksch waren te maken, zoodat daar- dersteunen, al doet Frankrijk of Duitschland dit. mee de vereischte aaneengesloten en even hooge druk- Vlaanderen zal in zijn taalstrijd zich zelf vrij moe- vorm verkregen werd; bovendien zouden de hou- ten maken of het zal nooit vrij worden. ten blokjes ook spoedig door vocht, samenpersing Kunt gij zelve Uw Vlaamsche stalls-scholen niet enz. hun rechthoekigen vorm verliezen en dus niet verbeteren, richt dan eigen scholen op zooals wij opnieuw kunnen worden gebruikt, en daarom was het doen, maar verlangt niet van ons, die in eigen het juist te doen. land al ruimschoots te veel betalen aan scholen en Nu is men misschien wel op de gedachte gekomen schooltjes, dat we ze bovendien voor U bekostigen. houten lettertjes te gebruiken, misschien heeft men ze Vergeef mij dat ik openhartig spreek. Ik erken, dat ook wel gebruikt, maar zeker zal dan gebleken zijn, het bewustzijn van ons nationaal gevoel nog veel te dat ze niet de gewenschte resultaten gaven. wenschen overlaat, en wanneer gij ons dat met strie- Wij mogen dus zeggen, dat de veronderstelde mo- mende woorden in het aangezicht slaat: welaan het gelijkheid van losse-typen-druk geen feit van prak- is verdiend. Maar als Nederlander, die mij de fou- tische waarde kon worden, zoolang geen letterblok- ten van mijn yolk bewust ben, moet ik er tegen op jes konden gemaakt worden, welke aan de gestelde komen dat gij lien hoon misbruikt voor een opzich- eischen voldeden. Door het gebruik van gegoten loo- zeif zoo onbelangrijke zaak als de Vlaamsche bijzon- den letterblokjes, werd evenwel een losse-typen druk dere school te Antwerpen. (typografie) mogelijk. Het volgens een nieuwe wijze In Nederland is het stichten van een eigen school bewerken, vervaardigen van de letters of letterblok- een als gij er dus, hoezeer van het nut jes is dus de uitvinding, welke de typografie heeft daarvan overtuigd, zelf niet toe in staat zijt, maakt mogelijk gemaakt, of kortweg „de uitvinding der gij U in onze oogen slechts belachelijk, en wilt gij boekdrukkunst". er ons bovendien nog een verwijt van maken, het is Mr. Ch. Enschede heeft daarom in zijn in 1902 wel. Maar overtuigen, doet gij ons niet. uitgegeven „Technisch Onderzoek" allereerst de vraag gesteld en beantwoord, wat nu toch eigentlijk de uit- Delft. W. J. L. v. ES. vinding der typografie is en schrijft (bldz. 17): „Viet in de losse beweegbare drukletters, doch in de gegoten drukletters lag de zoogenaamde uitvin- ging der boekdrukkunst." Voor zoover mij bekend, Drukkunst en Lettergieten. was Mr. Enschede ook de eerste, die erop heeft gewezen, dat uit de druktechniek en de giettechniek Verontwaardigd over 't geen in Molt's Atlas *) staat een nieuwe techniek ,,de typografie" ontstond (geen geschreven van de uitvinding der boekdrukkunst, als ontwikkeling dus, maar een combinatie). Het is goed, dat de heer v. R. een eervolle zaak zou deze eigenlijk zijn „de uitvinding van het gie- voor zijn Vaderland verdedigt, beter zou het m. i. ten van letters", verkondigt de heer W. v. Rede, in Neerlandia (1912, No. 3), als zijn meening, dat de geweest zijn, indien hij eerst het terrein verkend had, waarop hij den afvalligen Nederlander wilde aan- (boek)drukkunst uitgevonden was toen men op de gedachte kwam een geheele bladzijde uit te snijden vallen, want nu is hij over onbekende hindernissen in hout en deze te bestrijken met inkt, daarna eenige gestruikeld en heeft hij zijn Vaderland nog bovendien honderden malen of te drukken. Het is hem b ij n a niet geholpen. Ter studie durf ik den heer v. R. de werkjes van Mr. Enschede en voornamelijk zijn „Technisch On- derzoek", aanbevelen. *) Spiegel onzer vaderlandsche geschiedenis. Platen-atlas, met beschrijvenden tekst door E. Molt. Amsterdam, S. L. van Looy.1912.Haarlem. G. P. TIERIE. NEERLANDIA. 11 -..--- ? -..........----"1",..1901,911S. ......3..r."..."--....--?--,..-..".......,,I.S. men, al moesten zij van hun Nederlanderschap afstand Antwoord aan de Vlaamsche Redactie. doen. lk denk hier aan de woorden van Minister De Marees van Swinderen nog niet zoo heel lang ge- Reeds lang werd door velen in Neerlandia uitge- leden, toen gevraagd werd om seun voor Nederland- zien naar een zooveel mogelijk objectieve beschou- sche scholen in het buitenland, dat z. i. een Nederlan- wing van Bolland's reis naar Vlaanderen. Zijn om der beter deed, vooral in Amerika, zoo gauw mo- zoo .te zeggen apostolische reis, voortgesproten u it gelijk in te burgeren en zijn eng Nederlandsch gevoel een drang tot waarheid spreken en het brengen van op zij te zetten, daar hem dat slechts in den weg het Evangelie van Nederlandsch-zijn aan Vlaanderen. stond. Helaas niet over wat Bolland zeide, krijgen we wat De Nederlanders in Brussel verkeeren liefst in die te hooren, maar over wat Bolland verzuimde te zeg- kringen, waar het Vlaamsch nog niet voor vol wordt gen. Niets hooren we weerklinken van de toch blijk- aangezien en laten hun Nederlandsch behalve in hui- baar raak getroffen snaar in het Vlaamsche hart, selijken kring in 's hemelsnaam maar waaien. slechts wordt een andere snaar aangeroerd, of lie- Steken zij nu ongunstig of bij andere volken ? M. i. ver getrachi een snaar te stemmen die ons ontbreekt, neen. De Nederlander in Belgie staat tot zijn omge- de snaar van het Nederlandsch nationaal gevoel. ving in een andere verhouding dan bijv. de Duit- Eilieve, en waartoe diende nu Bolland, en dat tok- schen De laatste verkeert in een geheel om zoo te kelen op die teere snaar van het bij Vlamingen en zeggen vijandige omgeving, en Vlamingen en Walen Noord-Nederlanders ontbrekend nationaal gevoel ? zijn hem vreemd. De Nederlander staat er vrijer 1 e- Niet anders dan als aanloop tot hernieuwden oproep genover en kiest evenals de meerbeschaafde Vlamin- om steun voor een Groot-Nederlandsche school te gen zelve over het algemeen doen: den gemakkelij- Antwerpen. ken weg. Zoo laat ons Bolland verder rusten van de ver- Het kost immers nog s t r ij d Vlaming te zijn in iiioeiende opwindende Vlaamsche reis en laat ons vollen zin des woords en waarom eischt gij nu dat den bedekten aanval der Vlaamsche Redactie op ons die Noord-Nederlanders meer zullen zijn dan gijzelve zelf en onze betas afweren naar alle regels der kunst. over het algemeen, „de goeden niet te na gespro- Aan ons, Noord-Nederlanders in het algemeen en ken" ? Maar zelfs gij, die vier millioen -telt, weet aan de in Belgie gevestigden in het bijzonder, wordt Uw rechten nog niet te doen Belden, weet niet an. gebrek aan samenhoorigheidsgevoel verweten, gebrek ders dan stapje na stapje Uw strijd te winnen. En aan stambewustzijn. al is Uw strijd tegen laksheid van eigen kring in, En er wordt van ons Noord-Nederlanders een ant- voor Uwe schoone zaak moeilijk, dan geeft dit nog woord verwacht, „waarom" onze „landgenooten niet niet het recht aan U om van 8000 *) Nederlanders van het Vlaamsch ten van de Vlamingen houden, in Brussel en 16000 *) in Antwerpen te eischen dat waarom de Vlaamsche Beweging, de uitzonderingen zij vooraan gaan staan, want dat is het eigenlijk wat natuurlijk niet te na gesproken, hun sympathie niet gij wilt. wegdraagt en waarom zij zich, vooral in het buiten- Uw beschuldiging, dat de Noord-Nederlanders te land, zoo dikwijls slechte Nederlanders betoonen." laksch zijn is dus juist, maar valt terug op het doo- lk weet niet of het aan een Noord-Nederlander, die dend en versiappend midden waarin ze verkeeren, op een stille hoop heeft tot de uitzonderingen gerekend U zelven Vlamingen, die hun lauwheid ten voor- te mogen worden, veroorloofd is desondanks voor beeld zijt. de lauwen in het krijt te treden, maar indien het mij Laat ons nu in het oog vatten de Vlaamsche school wordt toegestaan, zou ik enkele punten willen aan- te Antwerpen. geven, waardoor de koele houding der Noord-Neder- Is werkelijk lauwheid de oorzaak der weinige be- landers tegenover de Vlaamsche zaak in het algemeen langstelling,, die men er in Nederlandsche kringen verklaarbaar wordt en de uiterst karige houding te- voor heeft of liggen de redenen elders ? Ik geloof genover de Antwerpsche vrije school in het bijzon- het laatste. der in het licht gesteld wordt waarin zij verdient te Het is mij opgevallen, dat in Belgie geboren kin- worden gezien. deren van daar gevestigde Nederlanders ondanks een Welke zijn de redenen van onthouding voor de Fransche schoolopvoeding hun taal zeer zuiver spra- meeste Noord-Nederlanders ? ken. Ik zeg ondanks, maar 'k geloof, dat ik moet zeggen door. Onderstel dat Hollandsche kinderen op 10. Onbekendheid, die slechts langzaam te klaren een Vlaamsche school kwamen, zouden zij dan niet aanvangt. Daarover basta. al spoedig gebrekkig Vlaamsch spreken in plaats van 20. De houding der Vlamingen zelf. Nederlandsch ? Te groot is het aantal Vlamingen, die zich in het Zou het anders gaan op Uw Nederlandsche school bijzijn van een Nederlander schamen hun Vlaamsche te Antwerpen ? Zullen daar niet de meeste kinderen gouwspraak te bezigen. Zoodat men in Vlaanderen, heen gaan om van onderwijzers en enkele medeleer- zelfs als overtuigd Vlaamschgezind Noord-Nederlan- lingen het Hollandsch te leeren, en zal dit er niet op der nog stuit op aanvankelijk Fransch spreken van nger komen dat de groote massa der kinderen de den doorsnee Vlaming. Hoe moet het dan een Noord- anderen vervlaamscht in den ongunstigen zin ? Nederlander gaan, die van, toeten noch blazen weet Voelt gij nu, dat voor een Noord-Nederlander in en dus wel denken moet dat zelfs in Vlaamsch-Belgie Belgie nog maar niet zoo heel duidelijk is wat zijn men 't best met Fransch terecht kan ? kinderen bij Uw Nederlandsche school zouden win- Het overkomt hem op straat, in winkels, in huise- nen ? Bezoeken zij een Fransche school, dan blijven lijken kring. Daar hij uit onbekendheid den weg van zij toch in het Nederlandsch gemiddeld ceder Vlaamsch den minsten weerstand volgt, houdt hij niet aan, kind de baas en leeren meteen het Fransch in den maar vindt hij het gemakkelijker te koeterwaalschen. grond. lk verontschuldig dit alles niet, ik verklaar slechts. En nu nog een laatste grief, de grootste. Wij die Dit betreft den Noord-Nederlander, die Belgie niet in ons land gezien hebben hoe z.g. „kleine luyden" kent. Hoe staat het met de in Belgie gevestigde Noord- jaren lang eigen scholen bij honderden in stand hiel- Nederlanders ? den, kunnen het ons nietbegrijpen, dat gij gezeten Hoe laakbaar ik hun Fransch willen schijnen ook Vlamingen van een der rijkste koopsteden der wereld vindt, men vergete nooit dat het meerendeel naar Bel- niet eens een eigen school kunt onderhouden. Een gie gaat om geldgewin, dit geldt voor Antwerpen oude spreuk is: „Wie zich zelf helpt, dien helpt God." e. d., of om gewin aan weelde, dit geldt voor Brussel. In het eene geval betreft het menschen, die als regel weinig zullen geven om hoogere gevoelens van stam- *) floeveel hiervan zijn door welstand of opvoeding in staat verband en slechts in de wereld vooruit zien te ko- een leidende rol op zich te nemen ? 116 NEERLAND1A. volgen, zijne lichte ontstemming is verklaarbaar, maar den achtergrond geschoven. Ziedaar ineens verklaard, diep zou zij niet mogen gaan, daar zij slechts ont- waarom geene leefkrachtige Nederlandsche school hier staan kan zijn door de persoonlijkheid van Prof. Bol- naast de Duitsche en Fransche staat. En het is steeds land zelf, die op een soms wat drastische wijze het dit gebrek aan zin voor het ideeele, dat hen er toe- enthousiasme in zijne toehoorders wilde opwekken. brengt hunne kinderen naar reeds bestaande scholen En voor deze heel bijzondere gelegenheid moesten wij te zenden, daar zij op deze wijze hopen, dat hunne de middelen maar voor het doel vergeven. kinderen, meer dan zijzelven, aan het nieuwe midden En nu het gebrek aan stamtrots bij de Noorder- gewoon zullen zijn en daar zonder moeilijkheden hun broeders. Op het eerste gezicht is daar wel iets van weg zullen vinden. aan. Toch is de verklaring, mijns inziens, niet zoo Vervolgens heeft de schrijver het over de houding heel ver te zoeken. Hij, die zich bedreigd waant, van Nederland's Regeering. Ook ik vind daarin een grijpt naar de wapens. Verwijze naar het onverhoopt groot gebrek aan fierheid. Maar hij, die in Noord- debiet der Fransche wapenmakers, dank zij de auto- Nederland goed bekend is, och, die heeft sinds lang bandieten. Hij, die in het water spartelend op het geleerd zich over dergelijke dingen niet meer te be- punt is te verdrinken, zal in hoop op lijfsbehoud klagen. Ontbreekt het den Noorderbroeders reeds per- naar de plank grijpen, die het toeval in zijne nabij- soonlijk aan initiatief, verwacht in de hoogere krin- heid drijft. Maar hij, die met opgerichten hoofde en gen en in het bestuur Loch geene afwijking van oude vasten tred zijns weegs kan gaan, hij speurt niet naar gewoonten, van de traditie. Die is heilig, driemaal redmiddelen, voor hem heeft het beschermend wapen, heilig, en niemand waagt het daaraan te tornen. De de reddende plank geen nut van bestaan. De Noord- autoriteit is de almacht, geen volkswil, die het daar- Nederlander kent zijn taal, zij is in hem, denken kan van wint. hij niet zonder haar en gansch de wereldwijsheid Zal dus de verhouding tusschen Noord en Zuid wordt hem door haar geopenbaard. Het is iets van- steeds blijven zooals zij was ? zelfsprekends, dat zij hem overal ten dienste staat, Neen, dat geloof ik niet. Dat men van officieele waar hij haar noodig heeft, zijn, geest is gansch met zijde vooreerst niet te veel verwachte. De Vlaamsche Naar ineengegroeid. Maar een bezit, dat zoo zonder Beweging is, zij is een feit, en zij zal komen, waar schijnbare moeite verkregen werd, wordt niet te zeer zij wezen wil, met of zonder Noord-Nederland. Maar op prijs gesteld, of beter gezegd, men denkt er nau- de uitbreiding dezer beweging zal onrechtstreeks tot welijks aan, dat men zich in een kostbaar eigendom de gewenschte toenadering bijdragen. Want in het al- kan verheugen, omdat verwondering eerst gewettigd gemeen slaat de Noord-Nederlander den vooruitgang zottzijn, als dit niet aldus ware. En op die rede- zijner Zuiderbroeders met belangstelling gade. Hier neering voortbouwend, doet de Noord-Nederlander heb ik vaak het tegendeel hooren beweren. En daar- zich geene schade, door zich al eens van eene andere om verheugt het mij het hier nadrukkelijk te kunnen taal te bedienen, en zal hij nit beleefdheid, waar zeggen: in Nederland bestaat niet de geringste vijan- noodig, zich uitdrukken in eene vreemde taal, want digheid ten Uwen opzichte; 1830 en wat daarmede zijn eigen Nederlandsch blijft in hem, samenhangt is door het yolk volkomen vergeven. Wel ongerept, en zal door de vreemde aanraking geen na- voelt men zich niet heel nauw aan den Vlaming ver- deel ondervinden. Om dit dus in eene stelling nit te want, maar hoe kon het anders bij de tallooze be- drukken: de Noord-Nederlander dringt zijne taal niet staande tegenstellingen. De kalme, berekenende Hol- op den voorgrond, omdat hij zeker is van hare on- lander naast de enthousiaste, levenslustige Vlaming, a antastbaarheid. die meer Franschnian is, dan hij zelf wet weten wit. De Noord-Nederlander in Belgie is als de Noord- En daarom is de toenadering aan de toekomst voor- Nederlander in Duitschland, de Noord-Nederlander in behouden en zal het, dunkt mij, Vlaanderen's voor- Frankrijk, enz. Hij is niet bij zich, hij is in den uitgang zijn, die haar ten slotte tot stand zal bren- vreemde. Wellicht zullen enkele lezers hierbij het hoofd gen. En hoofdzakelijk door de wetenschap. De voor schudden. Maar dan wit ik doen opmerken, dat wil het Vlaamsche yolk verlangde hoogere ontwikkeling de Noord-Nederlander hier geheel blijven zooals hij zal bij hare verwezenlijking de gelijkheid tot stand was, hij voortdurend tot spot van velen zou blijven. brengen tusschen Noord en Zuid. De wisseling der Het Hollandsch wekt, in Vlaamsch-Belgie, helaas, bij- ideeen zal het verdere doen en bier meer dan tot nu na steeds den lachlust op. 1k wil daar niet verder op toe doen begrijpen, hoeveel kostelijks in het Noorden ingaan, ik stel slechts het feit vast. Dat dwingt tot sinds eeuwen op wetenschappelijk gebied werd voort- assimilatie. De Noord-Nederlander, die in Vlaamsch- gebracht. Heeft iemand het nut van de Vlaamsche Belgie ongestoord werkzaam wit zijn, moet zijn Hol- Hoogeschool reeds nit dit oogpunt bezien ? landerschap, althans uiterlijk, afleggen en zich aan- Om mijn betoogs te besluiten. Ofschoon het Noord- rassen aan zijne omgeving. Zooniet is vooruitgang Nederlandsche yolk in zijne breede lagen door zijn voor hem moeilijk, wellicht onmogelijk. Op die wijze aard en zijne ontwikkeling niet in staat is eene be- moet het U duidelijk worden, hoe het komt, dat de weging als de Vlaamsche te begrijpen en te waardee- Noord-Nederlanders, eenmaal in Belgie ingeburgerd, ren, en niet enthousiast genoeg is, om in dezen nog zoo weinig zich zelven blijven, hoewel het mij loch woeligen tijd dfe beweging tot steun te kunnen zijn, wet wat overdreven schijnt te beweren, dat in Ant- zal eene zoo goed als volkomen toenadering tusschen werpen b.v. van de aanwezigheid van een groot aan- beiden zeker werkellikheid worden, zoodra de Vlaam- tal Nederlanders niets bemerkt wordt. sche strijd geleid zal hebben tot grooter beschaving Niet in het aantal hunner vereenigingen, dat is waar. van het yolk en tot vorming van een keur van ge- Maar daarmede raken wij een trek van het Hol- leerden en kunstenaars, waarvan de voorloopers ook landsch volkskarakter. De Noord-Nederlander is nu nu reeds in het Noorden alle waardeering vinden. eenmaal niet zoo vereenigingsgezind als zijn Vlaam- En den dag, dat beiden elkaar de hand reiken, zal sche broeder en daar is, al valt het te betreuren, niet het niet zijn als de zwakke, die steun vraagt bii een heel veel aan te doen. En op zich zelf ware dit zoo steikere, maar als gelijken, waardoor de verstandhou- vreeselijk niet ?nuttelooze vereenigingen zijn er ge- ding dan ook duurzamer en hechter zal worden, dan noeg ?maar daarniee hangt nauw samen een al- dit inhet huidige oogenblik mogelijk zou zijn. gemeen gebrek aan organisatorisch talent en aan ini- En in afwachting ? Wars van elk wantrouwen en tiatief, dat de Noorderdroeders kenmerkt. Zij voelen van onnoodige vitterij krachtig voortgaan op den in- niet veel voor het breede, het grootsche en voelen zij geslagen weg, zonder vrees en zonder blaam, in ver- dit, dan schrikken zij voor de uitvoering terug. Bui- trouwen op eigen kracht en de overwinning op die tenpolitieke beweging (en dan nog in hoofdzaak so- wijze zal des te schitterender en des te volkomener eialistische of andere democratische beweging) 3nt- kunnen zijn. hreekt het hun aan geestdrift en aan durf. Het ideate, HENRI L. WOUDHUIJSEN. het niet met de hand grijpbare, wordt gewoonlijk op Antwerpen, April 1912. NEERLANDIA. 115 menig ernstig Vlaamsch muzikaal gewrocht dringt te Kaapstad. uwent niet door. Te wenschen ware, dat Vlaamsche Vrijdag 15 Maart heeft Ds. Ruysch van Dugteren, kapelmeesters als Blockx, Mortelmans, Keurvels, Wil- gewezen predikant der Hervormde Gemeente te Pre- lems, Rinskopf, Roels, Mestdagh e. a., die over een toria, voor de Afdeeling Kaapstad en omstreken, een orkest beschikken, in ruimere mate Hollandsch werk lezing gehouden over de Noorsche letterkunde en op hun programma's brachten, ?op voorwaarde na- daarbij in hoofdzaak Selma Lagerlof en Bjornstern tuurlijk, dat de Hollandsche concertleiders dan ook Bjornson behandeld. wat meer aan de Vlamingen dachten. Na afloop der lezing zeide de heer F. W. Reitz, Is dat niet de weg, de eenige, die en Hollanders thans voorzitter van den Senaat: „Zelden heb ik mijn en Vlamingen bewandelen moeten ? moedertaal op meer vloeiende en welsprekende wijze MAUR ITS SABBE. hooren spreken dan gisteravond", een oordeel, dat Mechelen, 15 April 1912. Ons Land ten voile onderschrijft. Naschrif t. 1k ben het volkomen met den geachten Vlaamschen inzender eens, dat het onvruchtbaar en onverkwikke- lijk zou zijn, als we gingen kibbelen over de vraag INGEZONDEN. welk van de beide landen de beste componisten heeft opgeleverd. Het pleit voor de vaderlandsliefde van den inzender, dat hij z ij n e landgenooten hooger stelt dan de onze. De bewering, dat de pogingen van Buys en Hein- Muzikaal Holland en Muzikaal Vlaanderen. ze, om Benoit bij ons bekend te maken wederkeerig dienstbetoon van de eersten waren, is niet juist. Geachte Redactie, Benoit heeft werken, o. a. van Heinze en Nicolal, uitgevoerd n a d a t zijne werken bij ons waren ten Het stukje van den heer B. Zweers, in Neerlandia gehoore gebracht. van April j.l. verschenen, mag m. i. van Vlaamsche Toentertijd heeft dat wederkeerig dienstbetoon niets zijde niet onbeantwoord blijven. geholpen; de Hollanders zijn niet in Belgie en de Moet ik tegenover het subjectieve oordeel van den Belgen niet in Holland bekend geworden; en ik, ben heer Zweers, dat „muzikaal Holland hooger staat dan overtuigd ?de geachte inzender houde het mij ten muzikaal Vlaanderen", het mijne plaatsen, dat heel goede ?dat het n u evenmin helpen zou. anders luidt, en hem vragen om de Hollandsche wer- Het spreekwoord zegt: ,,Help U zelf, zoo helpt U ken aan te duiden, die in gelijkaardige vakken Be- God." Dat hebben de Belgen tot dusverre beter be- noit's Oorlo g, Tinel's Franciscu s, Blockx grepen dan de Hollanders. Bruid der Zee, Gilscns Zee en Prinses Miin schrijven had geen andere strekking, dan de Z o n n e s c h ij n, Mortelmans en De Boeck s Sym- aandacht van mijne landgenooten daarop te vestigen. phonisch werk overtreffen ? Neen, niet waar ? Dat zou een onvruchtbaar en onverkwikkelijk gekibbel BERNARD ZWEERS. worden. Amsterdam, April 1912. Laat mij dan alleen toe te betreuren, dat het Groot- Nederlandsch tijdschrift Neerlandia, zonder terecht- Nationaal gevoel 1). wijzing, lets drukt als de laatste volzin van den heer Zweers : „Het ligt meer op onzen weg te trachten Wellicht maken meer bevoegden dan ik van de ge- Hollandsche componisten in Vlaanderen dan Vlaam- legenheid, hun door het artikel Jets naar aanleiding sche in Holland bekend te maken." Dat is nu toch wel van Professor Bolland's voordrachten in Vlaanderen" het engste Hollandsche standpunt, dat men zich voor- geboden, gebruik, om hunne meening te uiten over stellen kan. ? wat steller noemt: „Nederlandsch nationaal gevoel" Het Groot-Nederlandsche standpunt is zeker anders en in dat geval ware openbaarmaking van mijn be- en Neerlandia mag m. i. geen anderen regel voorstaan scheiden oordeel allicht overbodig. Zoon;et meen ik, dan de volgende: „Dat de Hollandsche componisten als geboren Noord-Nederlander en als Noord-Neder- de Vlaamsche in Holland helpen bekend maken en dat, lander van opvoeding, die echter door een verblijf omgekeerd, de Vlaamsche componisten de Holland- van verscheidene jaren in Belgie met de verhoudingen sche in Vlaanderen leeren waardeeren. in beide landen vertrouwd geacht kan zijn, daar'n Meer dan een Hollandsch en Vlaamsch toonkundi- een zelfs meer of min onpartiidig standpunt kan in- ge heeft dat dan ook zoo begrepen; want zoo de heer nemen, als zijnde niet meer geheel Hollander en even- Zweers wijzen kan op de vroegere pogingen van G. min volkomen Vlatning, het volgende in het midden A. Heinze en H. F. R. Brandts Buys om Benoit in te kunnen brengen. Holland bekend te maken, dan kan ik er bijvoegen, Vooreerst diene dan opgemerkt, dat mijn antwoord dat zuiks een wederkeerig dienstbetoon was, en dat niet beoogt te ziin ,eene verdediging, maar slechts door Benoit's toedoen destijds ook meer dan een eene verklaring. Want veel wat door den schrijver Hollandsch muzikaal gewrocht in Vlaanderen werd wordt aangeklaagd, stemt volkomen met de werkelijk- uitgevoerd. En er zijn thans nog Vlaamsche compo- heid overeen. Maar dan meet het mij van het hart ? nisten, die Benoit's kunstbroederlijk voorbee'd vol- en dit als bescheiden raadgeving aan alien, die zich gen. Is het niet door tusschenkomst van J. Blockx, geroepen achten tot medewerkers aan de toenadering dat A. Spoel's koor in Vlaanderen optrad, en is het tussehen Noord en Zuid ?wat baat het de Noord- niet E. Keurvels, die Cuypers' Ter w e hier bekend Nederlanders te laken en hunne gebreken te doorgron- maakte ? Die twee voorbeelden dagteekenen pas uit den, neemt hen voor wat zij zijn en tracht hen op de laatste maanden. die wijze nader tot U te brengen. Een yolk als de Dat wederzijdsch dienstbetoon onder kunstenaars Noord-Nederlanders, die als eenheid geheel gevormd van denzelfden taalstam schijnt ons een dringende zijn, gevormd in karakter, gevormd in zeden, ver- noodzakelijkheid, waar wij door de grootere ratio- andert men niet. Zij vormen juist die eenheid door nale kunstgroepen zoo vaak een star protectionism de openbaring van dezelfde nationale deugden en de- ten voordeele van eigen muzikale kunst tegenover zelfde nationale gebreken. die van kleinere volkeren zien in praktijk stellen. Om nu den schrijver in zijn betoog op den voet te Hollanders en Vlamingen zouden daar meer moeten 1) De Vlaamsche redactie zal in het Juni-Nr op dit stuk en het aan denken. Er is stellig veel degelijk Hollandsch volgende antwoorden muzikaal werk, dat te onzent onbekend is, doch ook Red 114 NEERLANDIA. Mansvelt de sekretaris is, die nog steeds een warm De Taalbond. hart voor Zuid-Afrika en vooral voor het Hollands in Zuid-Afrika heeft." Het verslag van den Zuid-Afrikaanschen Taalbond In de 21 jaren van zijn bestaan heeft de Taalbond over 1911 is verheugende lektuur. Het is werkelijk ruim 30.000 candidaten geexamineerd, en wel 28.000 verwonderlijk wat dit lichaam in de 21 jaren van zijn in Hollandsche taal en 2000 in geschiedenis van bestaan voor de Hollandsche taal in Zuid-Afrika Zuid-Afrika (want ook deze trekt hij zich aan, en hij heeft kunnen doen. betreurt het, dat er niet meer zich voor die examens Bij de uitdeeling van de prijzen, bij de laatste exa- opgeven), en aan geld- en boekprijzen ongeveer mens behaald, liet gen. Hertzog dat treffend uitko- X 1500 uitgegeven. men. Is het niet merkwaardig, vroeg hij, dat in een Maar dit zijn slechts de uiterlijke teekenen van een land, waar al zoo lang een universiteit bestaat en werk, dat onberekenbaar is in den invloed dien het dat uitstekende inrichtingen van onderwijs rijk is, de heeft gehad. diploma's van een particuliere vereeniging voor de ken- Het verslag eindigt met dankbaar te gedenken, die nis van het Hollandsch het hoogst staan aangeschre- in dat werk zijn voorgegaan: wijlen mevrouw Koop- ven ? Geen ander lichaam, zei de minister nog, heeft mans—de Wet, Jan Hendrik Hofmeyr en dr. josias er meer toe bijgedragen om art. 137, het artikel van Hoffman, en onder de levenden de hoogleeraren de de gelijkheid der twee talen, in de grondwet te bren- Vos, Marais, Cachet en Mansvelt. gen, dan de Taalbond door de liefde voor het Hol- landsch onder de Afrikaanders wakker te roepen. En nu eenige aanhalingen uit het belangwekkende Het Hollandsch in Engelsch Oost-Afrika. jaarverslag. Het aantal candidaten bedroeg verleden jaar 4625, De Afrikaanders, die zich in Engelsch Oost-Afrika dat is iets minder dan in 1910 toen ze 4714 telden, hebben gevestigd, beginnen zoo waar ook al te eischen, maar terecht merkt het jaarverslag op, dat na de snel- dat hun kinderen op school onderricht in het Hol- le stijging in de laatste vijf jaar, van 2300 tot 4700, landsch krijgen. niet een aanhoudende toeneming te wachten was. Mis? Een Engelsch blad ?de Nairobi Leader ?vindt schien is het hoogtepunt bereikt en heeft de Taalbond dat te erg. Men moge de Afrikaanders, zegt het, de belangstelling, waarnaar het zocht, gewonnen. een zekere hoeveelheid onderwijs in hun eigen taal Toegenomen is in alle geval verleden jaar het percen- toestaan als een middel om hun Engelsch te leeren. tage der geslaagden. Maar het zou de grootste dwaling zijn wanneer men Wat een verblijdend teeken wordt geacht, is dat goed vond, dat zij hun zonen en dochters lieten op- het aantal Engelschen, die aan de examens deelne- voeden in een vreemde taal en in vreemde zeden en men, weer gestegen is. En daar zijn niet weinig En- gebruiken, terwill zij wonen in een bepaald Engel- ge'sche onderwijzers en onderwijzeressen bij. sche kolonie. De taal, die daar op school onderwe- Andere bewijzen van waardeering van Engelsche zen wordt, moet het Engelsch zijn. Willen de Afri- zijde zijn, dat de Vereenigde Kamers van Koophan- kaanders hun moedertaal laten voortbestaan, laten zii del den Taalbond hebben verzocht, hun handelsexa- het met alle middelen beproeven, door bijzonder on- mens voor het Hollandsch onder zijn toezicht te ne- derwijs en door thuis die taal te spreken, maar geen men; en dat de Standard Bank een prijs van A.", 5 beweging om nog in een andere Engelsche kolonie heeft uitgeloofd voor diengene van haar klerken, die dan Zuid-Afrika het Hollandsch met het Engelsch op bij een der examens van den Taalbond het hoogste voet van gelijkheid te brengen! komt te staan. De Bank wenscht, dat haar beamb- Aldus de Nairobi Leader. Uit deze beschouwingen ten goed Hollandsch kennen, zoo heel het. blijkt nu, ?merkt Ons Land op ?dat de bewe- De voormannen van de Afrikaanders hebben het ging voor onderwijs in het Hollandsch en door mid- goed begrepen, dat kennis van het Hollandsch tegen- del van het Hollandsch bij de Afrikaanders in En- woordig ook een ekonomisch belang is. gelsch Oost-Afrika in kracht toeneemt. Vroeger zweeg De aanschrijving van den minister van spoorwe- de Leader over die beweging. Thans kan het blad gen, dat bij bevordering van het personeel, als ove- ze niet meer doodzwijgen. rigens de bekwaamheid van degenen die er voor in aanmerking komen gelijk staat, kennis van beide ta- Natal en het Hollandsch. len den doorslag geeft, heeft ook reeds gewerkt. In den laatsten tijd toch heeft de Taalhond van verschei- Men herinnert zich, dat de Volksraad in zake het den stationschefs vragen om inlichtingen aangaande onderwijs in en door middel van de twee landstalen tot de examens ontvangen. In den laatsten tijd, ?door een vergelijk is gekomen, dat aan de vier Provinciale het intrekken van de aanschriiving, waartoe de minis- Raden ter toepassing in de schoolwet bij de provin- ter op aandringen van de Engelsche partij in den cien werd aanbevolen. Volksraad besloten heeft, is haar uitwerking dan toch Transvaal heeft dat dadelijk gedaan, de Vrijstaat is niet geheel te niet gedaan. gevolgd, van Kaapland verwacht men niet anders. Een succes mag de Taalbond ook zien in het be- Het wetsontwerp is er al bij den Raad ingediend. sluit van de universiteit om voor het Hollandsch ook Maar de Raad van Natal heeft het wetsontwerp ver- diploma's in drie rangen of te geven, net als bij worpen. den Taalbond. Navolging is de oprechts4e hulde, Dat vergelijk ?bedenke men ?verlangt op de zegt de bond met het Engelsche spreekwoord. lagere school tot in de vierde klas de huistaal van De vereeniging van Taalbond en Z.-A. Akademie het kind als voertuig bij het onderwijs, waarbij, in- is nu tot stand gekomen, zegt het jaarverslag; daar dien de ouders het verlangen, de andere taal gelei- mee houdt de Bond echter niet op een lichaam met delijk als tweede voertaal kan worden aangenomen. een afzonderlijk bestaan te zijn. Hij is nu de examen- In Natal zou dus overwegend het Engelsch de taal commissie van de Akademie, Deze kan zich tot het van de school blijven. uitschrijven van prijsvragen bepaJen. In 1911 kwamen Maar blijkbaar is den overwegend Engelschen Raad er elf antwoorden op een prijsvraag voor een letter- het recht, den Hollandsch sprekenden ouders tcegekend, kundig werk in, maar geen werd de prijs waardig nog te veel geweest. De Vrijstaat heeft om vredeswil gekeurd. ziin oude schoolwet, waarin het Hollandsch beter tot Bij de opsomming van personen, vereenigingen enz. zijn recht kwam, gewijzigd ten gunste van het En- die den Bond met het uitloven van priizen steunen, gelsch ; maar Natal verwerpt het vergelijk. noemt het verslag ook erkentelijk de twee fraaie zil- Het zijn weer de Afrikaanders die inwilligen. De veren penningen van ,,het fonds ten behoeve van het verzoening moet steeds van hun kant komen, en zij Hollands onderwijs in Zuid-Afrika, waarvan dr. N. worden des verzoenens niet moede. NEERLANDIA. 113 DIE NOOINTJE VAN DIE ONDERVELD. Beeldje van den Afrikaanschen beeldhouwer A. van Wouw, als huldeblijk President en Mevrouw Steijn ter gelegenheid van hun zilveren bruiloft aangeboden door de vrouwen en kinderen van gelegenheid van hun zilveren bruiloft aangeboden door de vrouwen en kinderen van Zuid-Afrika, die daarvoor ieder niet meer dan 1 shilling mochten bijdragen. 112 NEERLAND1A. Reeds met een enkel woord werd melding gemaakt van de bijdrage, aan het door onze Afdeeling vroe- ger gestichte Buitenzorgsche Studiefonds, dat drie jongelieden steunde. Van hunne studien werden gun- ZUID-AFRIKA stige berichten ontvangen. Een door de Lichtbeelden-Commissie van het A. N. V. op 8 Juli j.l. alhier ingerichte voordracht-avcnd werd ook voor de leden van onze Afdeeling toegan- kelijk gesteld. De heer Koot, onderwijzer te Buiten- Bloemfontein. zorg, behandelde er het onderwerp „Nederland in de 20ste eeuw", waarbij werd gebruik gemaakt van een Wij ontleenen aan het jaarverslag der Afdeeling reeks lantaarnplaten, ontleend aan het bekende boek- Bloemfontein en omstreken, uitgebracht in de verga- werk van dien naam. dering van 16 Febr. 1.1. door den penvoerder, den Eveneens hadden onze leden toegang tot een door heer Fred. P. Schuur, het volgende: den heer Cohen Stuart gehouden lezing over „een we- reldtaak voor Nederland". Na eenig debat werd op Er is in het afgeloopen jaar iets meer tot stand voorstel van den spreker door de vergadering de gebracht dan het vorig jaar. Ingevolge besluit der wensch uitgesproken, dat het Hoofdbestuur van het vorige jaarvergadering werden prijzen aangeboden aan A. N. V. het door Prof. Van Vollenhoven in zijn de best geslaagde kandidaten uit den Vrijstaat bij de „Roeping van Holland" aan de orde gestelde onder- Taalbond-examen. Een boekprijs ter waarde van werp in studie moge nemen en leiding geven aan de X 3 werd aangeboden aan den heer S. P. Boshoff, propaganda voor diens denkbeeld ?een wensch, die van Grey Universiteits-Kollege te Bloemfontein, als door de bijna gelijktijdige verschijning van het boek zijnde No. 1 voor het Taalbond-diploma, en een prijs „In 't Zicht der Derde Vredesconferentie" reeds ge- van X 2.-- aan boeken aan den heer A. P. van der deeltelijk is vervuld. Post, Victoria-Kollege te Stellenbosch, zoon van den De op 16 Mei j.l. te Batavia gehouden samenkomst heer en mevr. C. H. W. van der Post, van Philip- van Groeps- en Afdeelingsbesturen werd namens de polis, leden onzer Afdeeling, die No. 1 haalde in Afdeeling door den secretaris bijgewoond. Verschil- Z.-Afr. Geschiedenis. lende plannen ter bevordering van de samenwerking Bij de viering van Koningin Wilhelmina's en Prin- van Groep en Afdeelingen en in het belang der pro- ses Juliana's verjaardagen werd de zeer gewaardeerde papanda werden besproken. medewerking verkregen van de Rederijkerskamer On- Op verzoek van het Groepsbestuur verleende het ze Taal. Afdeelingsbestuur zijne tusschenkomst bij eene inza- In de bestuursvergadering van 15 Febr. werd be- meling voor de slachtoffers van den watersnood in sloten of te zien van de aanbieding van een oorkon- Zeeland; zij bracht ongeveer f 480.?op. de aan Gen. Hertzog, omdat Potchefstroom en ande- Nog verdient vermelding, dat onze afzonderlijke re Afdeelingen zich terugtrokken. Boeken-Commissie is opgelost in het Afdeelingsbestuur. In de daarop volgende vergadering van 5 April Het bestuur is thans samengesteld als volgt: Dr. E. diende de secretaris, de heer H. H. van Rooyen, tot C. J. Mohr, voorzitter; Mr. A. B. Cohen Stuart, se- aller leedwezen zijn bedanking in, wijl hij het le druk cretaris; Mr. J. J. W. Eekhout, penningmeester; mej. had met andere werkzaamheden. In zijn plaats werd L. Ch. Slot; P. J. Gerke, commtssaris voor Boekerij de tegenwoordige secretaris gekozen, terwijl de heer en Leesgezelschap. A. Francken werd benoemd in het bestuur. Bij de vermelding der viering van den Koningin Uit het Jaarverslag van de Afdeeling Wilhelmina-avond wordt nog dank gebracht aan de Semarang over 1911. dames Francken en Krause als leidsters van het co- mite, voor de moeite en opoffering die zij zich ge- Den 16en Juli hield mejuffr. Augusta de Wit voor geven hebben, aan mei. Korteweg, de sekretaresse van de Afdeeling een belangrijke lezing over ,,Junghuhn Onze Taal, die eemge dames en heeren bij elkaar als Romanticus". wist te brengen om een zang- en een tooneelstukje Uit het bestuur werd een commissie benoemd, be- op te vceren. Prof. P. K. de Villiers was zoo vrien- staande uit voorzitter, secretaris en penningmeester delijk het Onze Taal dubbel-kwartet beschikbaar te stel- met het doe! een plan van inrichting te ontwerpen len voor den avond voor een paar zangstukken en voor een door de Afdeeling op te richten Volkslees- zelf een paar pianosolo's ten beste te geven; terwij1 gezelschap, zoo mogelijk ook Volksbibliotheek. Bij Ds. Postma de verrichtingen opende met een toe- het opmaken van dit verslag zijn die plannen zoo spraak. De avond was een succes, getuige de drukke goed als gereed. opkomst van Afrikaners en Hollanders ten getale Het aantal leden bedroeg op 31 December 1911 van 120. 103 tegen 104 in het vorige jaar. leder lid trachte in Ons ledental bedraagt thans 51 tegen 46 verleden zijn omgeving nieuwe leden te werden; het a.s. jaar jaar. zal meer samenkomsten brengen! Van het Hoofdbestuur werd een schrijven ontvan- Het kassaldo bedroeg op 1 Januari 1912 f 446.15, gen zooveel mogelijk nieuwe uitgaven, foto's, pro- waarvan f 396.33 op de spaarbank is belegd. gramma's en dergelF.,ke te zenden ten dienste der Begin 1912 was de samenstelling van het bestuur rondgaande tentoonstelling van het Verbond en hier- als volgt: aan werd door den secretaris gedurig gevolg gegeven. Z. Stokvis, voorzitter; F. W. Stapel, secretaris; Het bestuur bestaat thans uit de volgende he..rert: mevr. H. Stapel, penningmeesteresse; mejuffr. J. E. J. S. M. Rabie, voorzitter; P. E. Kampfraath, pen- G. van Lookeren, A. K. M. Martis, Dr. J. J. van ningmeester; A. Francken, A. C. Boeseken, H. H. v. Lonkhuijzen, leden. Rooyen, P. K. Albertyn, Fred. P. Schuui, Postbus 127, secretaris. Nedertanders en Stamverwanten, 11, 0 0 In de jaarvergadering werd besloten cf, 2.2/.- te Bevordert de Vtaamsche Beweging door schenken aan de Geref. Kerk voor het klokkefonds in Vtaanderen Nedertandsoh te sprekett als bewijs van erkentelijkheid voor het beschikbaar- stellen der school voor vergaderingen, en vooris en in Uw briefwisseling met Vlaandereti X 2.?te besteden voor den aankoop van Holland- Ad Itroderlandsoh to gobrialcon. sche lantaarnplaatjes. NEERLANDIA. 111 7. Aan de verdienstelijkste zangspelen wordt eene Het schild, afkomstig van de firma Begeer te eerste premie toegekend van fY 400.?en eene Utrecht, biedt gelegenheid tot het daarin graveeren tweede van ft: 200.? van den naam der winnende Vereeniging. Namens het Conscience-Comiteit: De Voorzitters: Jaarverslag van de Afdeeling Buitenzorg Em. de Puydt. J. van Kerckhoven-Donnez. over 19111). De Schatbewaarder: Wanneer wij ons afvragen, door welke harer werk- Leo Boucherij. zaamheden onze Afdeeling in het afgeloopen jaar bin- De Secretarissen: nen haar kring wel het meeste nut heeft gesticht, J. M. R. Grote. dan moet het antwoord luiden: door die in verband Jef van de Venne. met ons Volksleesgezelschap en de openbare boekerij. Vooral het Volksleesgezelschap geeft reden tot tevre- denheid. Op 1 Mei 1911 gesticht, telt het thans 88 leden, een aantal, dat nog zeer goed voor toeneming vatbaar is, maar toch voor een kleine plaats als OOST-INDIE Buitenzorg niet gering is en bewijst dat de instel- ling in den smaak valt. ZOO zelfs, dat mede door haar invloed aanvankelijk de toeloop naar onze boe- kerij zeer is verminderd. Overtuigd, dat voor een be- hoorlijk ingerichte bibliotheek naast het leesgezelschap Afdeeling Batavia. wel degelijk plaats is, heeft het Afdeelingsbestuur dan Aan een schrijven uit Batavia van een der bestuurs. ook veel moeite gedaan en kosten gemaakt om de be- leden wordt het volgende ontleend: staande verzameling uit te breiden en te vernieuwen. Hierbij ontvingen wij veel steun van het Groepsbe- Op 7 September 1911 werd een, door een veertig- stuur en van de Boeken-Commissie te Rotterdam. tal heeren- en damesleden bezochte, algemeene verga- Het aantal boeken is nu gestegen tot 2000, terwijl dering gehouden, waarin de nieuw benoemde voor- een nieuwe catalogus is samengesteld, welke aan het zitter, de heer E. H. Carpentier Alting, opgetreden ter lokaal der boekerij verkrijgbaar is. Voorts heeft mej. vervanging van den scheidenden voorzitter, den heer Bosch, onderwijzeres aan de Meisjesschool alhier, zich L. J. Ginjoolen, werd welkom geheeten, waarin ver- welwillend bereid verklaard, het publiek desgewenscht slag over het verrichte werd uitgebracht door den bij de keuze van goede lectuur voor te lichten. secretaris, en het zittende bestuur, zooals het toen Wij ho en en verwachten, dat thans zeer velen ge- was samengesteld, werd herkozen. bruik zullen maken van degelegenheid om zich te- Daarna hield de onder-voorzitter Dr. Broersma een gen een geringe geldelijke opoffering goede lectuur te inleidende bespreking over Jan Steen en zijn werken, verschaffen. stelde de aanwezigen in de gelegenheid verschillende De medewerking, door de plaatselijke leesgezelschap- prenten en kopieen naar Nederlandsche Meesters te be- pen aan onzen leeskring verleend door afstand van zichtigen en besprak ten slotte verscheidene van de uitgelezen tijdschriften en boeken, werd door ons meest bekende werken van Jan Steen, waardoor de steeds gewaardeerd. spreker er in slaagde de twijfelachtige waardeering, Voor een uitvoeriger overzicht van he;geen omtrent die de gemiddelde Nederlander voor den Meester en leesgezelschap en boekerij valt te vermelden wordt zijn werken heeft, te doen overgaan in oprechte be- verder verwezen naar de bijlage van dit verslag 2). wondering. Zooals blijkt uit hetgeen daarin omtrent de geldmid- Met een woord van dank aan den spreker en aan delen voorkomt, is het verleenen van flinken gelde- de dames Michelsen en Van Lessen, die voor de ver- lijken steun aan de genoemde nuttige instellingen nog siering van de zaal en de doelmatige uitstalling van altijd zeer noodig. de afbeeldingen hadden zorg gedragen, sloot de voor- De Afdeelingskas verleende krachtigen bljstand ? zitter de bijeenkomst. * * naar vermogen. Nog altijd is zij niet zoo wel voor- zien, als wij zouden wenschen. Toch is verbetering Reeds geruimen tijd geleden was in de Afdeelings- in vergelijking met verleden jaar merkbaar. bestuursvergaderingen het denkbeeld overwogen, bij Bedroeg het ledental op 1 Januari van het vorige gelegenheid van te Batavia te houden voetbalwedstrij- jaar 51, begin 1912 was het gestegen tot 57. den, van de zijde van het Verbond een prijs beschik- Doordat eenige leden hunne bijdragen verlaagden, baar te stellen; na besprekingen met het bestuur van bleven de inkomsten bijna gelijk: f 384.?over 1911, den Batavia'schen Voetbalbond en na ingewonnen in- tegen f 382.25 over 1910. lichtingen omtrent de kosten, werd besloten een schild De maandelijksche bijdrage aan het Buitenzoroche als prijs voor de winnende Vereeniging te bestemmen. Studiefonds werd verminderd van f 10.?tot f 5.? Op 4 Februari had nu de feestelijke uitreiking plaats die aan de vereeniging „Vooruitgang" ingetrokken; van het Algem. Nederl. Verbond-schild aan de Ba- een en ander in hoofdzaak, om het werk voor boe- tavia'sche Voetbalvereeniging Oliveo. kerij en leesgezelschap krachtiger te kunnen steunen. Hoewel het weder zeer ongunstig en het terrein in Hieraan werd een som van f 150.?besteed. den Dierentuin door aanhoudende regens moeielijk te Voor eenige leerlingen der Inlandsche school der bespelen was, werd, vooral nadat de lucht was op- 1 ste klasse alhier, werden abonnementen op een hier gehelderd, in tegenwoordigheid van een gaandeweg te lande uitgegeven Nederlandsch school-tijdschrift toenemend aantal belangstellenden, met opgewektheid (Ons Hollandsch Blaadje) genomen. gespeeld. Wanneer het aan de Lichtbeelden-Commissie toe- Na afloop van het spel had de overhandiging van komend bedrag van het kassaldo op 1 Jan. 1912 het schild, met enkele hartelijke, waardeerende woor- wordtafgetrokken, blijft over een bedrag van f 45.17. den van den onder-voorzitter van het Afdeelingsbe- Hierbijis niet gerekend op de verplichte jaarlijk- stuur plaats, waarna de voorzitter van den Bata- sche uitkeering aan de Groepskas, waarvan, naar via'schen Voetbalbond, de beer J. de Bourghelles, wij uit Batavia vernemen, geheel of gedeeltelijk ont- onder dankzegging aan het Afdeelingsbestuur voor de heffing zal worden verleend. instemming en sympathie van de zijde van het A. Groote zuinigheid blijft ook het volgend jaar noodig. N. V. ondervonden, hetschild met een opwekkend 1) Eenigszins verkort door Red. Neerl. woord aan den voorzitter der Vereeniging Oliveo 2) Zal in het volgend Neerl. nr. worden opgenomen. uitreikte. Red. Neerl. 110 NEERLANDIA. wekkende voordracht met zang over „Ooze moderne Uit onze Takken. Vlaamsche Volksliederen". Invloed van Peter Benoit, van het Willemsfonds, A a 1 s t. Letterkundige en Wetenschappelijke Afdee de stad Antwerpen, van Hullebroeck en van Holland. ling: , ! Aanpassing, Herschepping. Het Kinderlied. Het Wie- 16 Maart trad voor een talrijk gehoor op de heer Dr. Paul van Oye, uit Gent, met een voordracht ge- gelied. De Du-Deyners. De Gedealiseerde Volksmuziek; ziedaar, in 't kort, het programma van dien avond. titeld: „Het wezen van de kunst", waarin hij eigen- De talrijke toehoorders zouden gemakkelijk nog een aardige theorieen over schoonheid en kunst uiteen- uur langer zijn blijven luisteren naar deze aantrekke- zette. lijke voordracht. Mevr. Lambrechts begeleidde haar Een bespreking over het laatste werk van Lodewijk man bij het zingen der liederen. Scheltjens, „Anna Ringe", maakte de dagorde u:t Woensdag 20 Maart hield Jan Staal, van Gent, een van de zitting van 30 Maart. De heer Valery D'Hondt voordracht over „Ibsen, zijn Nora, Spoken en Volks- gaf, na een kort overzicht van het leven en het werk vijand", waarin we op een schitterende wijze het un- van dien verdienstelijken Vlaamschen tooneelschrijver, derling verband tusschent die Brie werken, en het een ontleding van diens laatste penvrucht en deed er machtig talent van den reus Ibsen leerden kennen. de strekking van uitschijnen. Jan Staal is een fijn redenaar, die u weet mede te De Tak zelf liet 15 April in de feestzaal van het slepen en te begeesteren. Stadhuis, voor een vrij talrijk publiek, dichter Rene De werkzaamheden van den Tak zijn opgeschorst de Clercq optreden. Een prachtige voorlezing met uitleggingen uit zijn bundels „Gedichten", „Toort- tot na het zomerseizoen. sen" en „Uit de Diepten", liet toe de ontwikkeling S i n t-N i k l a a s. 8 Jan. las Rene de Clercq eigen van dit dichterstalent na te gaan en de kracht te be- werk voor. wonderen die van zijn laatste werken uitgaat. 4 Maart field de heer R. de Cneudt een lezing Het bestuur werd, in vergadering van 25 Maart, uit zijn verzen. als volgt samengesteld: de heer Pamphi1e Nijs, voor- Beide voordrachten mochten zich in een grooten zitter; mevrouw Fl. T'Sjoen—Van Driessche, onder- bijval verheugen. voorzitster; de heer Isidoor Hallaert, onder voorzit Het was een geestdriftige bewondering, die het over- ter; de heer Arthur Buys, secretaris-penningmeester. talrijke publiek Stijn Streuvels bewees, welke 2S Maart kwam lezen. Ant w e r p e n. Onder de wekelijksche werkzaam- Buiten deze voordrachten werden verscheidene in- heden van de afdeeling „Liederavonden" moet in het tieme vergaderingen gehouden, waar de band onder bijzonder worden vermeld de avond van 27 Maart, de leden nauwer werd aangehaald en het stamgevoel waar de toondichteres mevr. Mathijssens zelf de aan- leering van een van haar nieuwe liederen op de werd aangewakkerd. piano liwam begeleiden. Dit lied werd uitgevoerd Prijskainp voor Zangspelteksten. door een koor van knapen. De heer Frans van Kuyck, schepen van Schoone Kunsten der stad Antwerpen Ter gelegenheid van de C o n s c i e n c e-W e e k, gaf een nieuw bewijs van belangstelling in het werk welke te Antwerpen zal gehouden worden van 4 tot onzer afdeeling, door die uitvoering met in tegen. 11 Augustus en van den Conscience-Dag van woordigheid te vereeren. 11 Augustus, worden alle Nederlandschschrijvende In de afdeeling „Hooger Onderwijs voor het Volk' dichters opgeroepen tot eenen prijskamp voor het le- eindigde Dr. I. Gunzburg zijn reeks lessen over veren van Zangspelteksten, naar de romans van Hen- „Sexueele opvoeding", terwijl 2 April, de heer J. van drik Conscience. Mierlo, die deelnam aan den Belgischen tocht naar Het Conscience-Comiteit, dat den prijs- de Zuidpool in 1897?99, een voordracht hield over kamp uitschrijft, wordt geleid door het denkbeed, dat „Roald Amundsen en Zuidpool", voordracht die een Hendrik Conscience, in zijne historische en in zijne zeer grooten bijval bekwam. moderne romans het gansche Vlaamsche volksleven heeft overzien, dat hij een aantal heldenfiguren, ka- K o r t r ij k. 28 Maart hield mejuffr. De Guchte- rakterrollen en komische typen heeft geschapen, die naere, uit Gent, een voordracht over „Vrouwenbewe- ging". verdienen overgebracht te worden op het tooneel, 2 April hield Dr. G. Doussy het tweede deel van omstraald met den luister, die poezie en muziek, zijii lezing over „Het Studentenleven, Vrijheid en Ge- schermen en kostumes verleenen kunnen, Het doel is dus Conscience te verheerlijken in zijn werk, de dich- dachtenstrooming", waarin spreker aantoonde hoe al- le voorname vraagstukken cp staatkundig, en maat- ters en tooneelkundigen van den tegenwoordigen tijd schappelijk gebied door de Vlaamsche student.en wor- hun aandeel te geven in de hulde aan hun grooten den bestudeerd en later door hen op het gebied van voorganger en aan onze hoogste kunstuiting, de Vlaam- de practijk worden overgebracht. sche Opera, zangspelen te schniken, waarin heel Vlaan- deren roert en leeft. M e c h e 1 e n. De Liederavonden gaan regelmatig Voorwaarden tot den prijskamp: hun gang en worden druk bijgewoond. 27 Maart trad de heer Broeckaert, uit Dendermon- 1. De zangspelen, zoowel komische als ernstige, zul - de, als spreker op. Hij hield een voorlezing uit zijn len geheel in gebonden stij1 zijn; onuitgegeven liederen en prozastukken. De Lieder- 2. Het zangspel zal den naam dragen van den over- avonden brachten dien avond, welke door een tom- eenkomstigen roman van Hendrik Conscience; bola van Brceckaert's werken werd besloten, enkele 3. Verder wordt aan de dichters voor de bewerking, liederen ten gehoore. Het weze hier gezeid, dat zel - de verdeeling in bedrijven en tooneelen, de tneest den een spreker zoo in den smaak van 't publiek mogelijke vrijheid gelaten; viel als de heer Broeckaert, die door het voordragen 4. De stukken moeten, g o e d 1 e e s b a a r geschre- van zijn natuurgezonde liederen den grootsten bijval yen en v r a c h t v r ij ingezonden worden, voor oogstte. Voorzitter Dr. Tack was dan ook de tolk van alle aanwezigen toen hij wees op het blijtinte- 1 J u 1 i 1912, aan het adres van den heer J e f van de Venne, Lange Pothoekstraat lende leven dat uit Broeckaert, s gedichten straalde en de hoop koesterde die klanknabootsende versjes wel- 44, Antwerpen; haast getoonzet te zien. 5. Het staat den deelnemers aan den prijskamp vrij, hunnen naam te doen kennen of dien te verbergen Oostend e. Vrijdag 23 Febr. hielden nievr. en de onder verzegeld omslag; heer Lambr. Lambrechts, van Gent, een zeer belang- 6. De jury wordt later aangesteld; NEERLANDIA. 100 tie reeds twee maal in de Kamer werd besproken. sche, Nederl. voor de Vlaamsche gewesten. Doch zij, De slotsom was dat de beide talen op gelijken voet die een tweede taal machtig zijn, zouden daarvoor zouden behandeld worden. De Regeering ondersteunt moeten beloond worden. de onderneming met ft. 300.000.? Zij heeft dus haar Het hooger bestuur zou op een andere leest moe- woordje daarin te zeggen. De zaak kan nogmaals ten geschoeid worden; thans is dit gevuld met onderzocht worden. Vlaamschhaters. Hoe gebeuren daar de benoemingen ? De heer M e 1 i s vindt dat men de Takken zou Hoe worden de jury's voor het afnemen der examens kunnen vragen om de zaak te onderzoeken en dan samengesteld ? Een brochure zou moeten worden ver- op een bijzondere algemeene vergadering daarover spreid, om het nut te doen uitschijnen, dat het yolk verslag uitbrengen. heeft bij de kennis van 't Nederl. door de beambten. De heer Somers stelt voor ook het Koninklijk De heer D el p i r e stelt voor te vragen: 10. dat Zeemanscollegie te raadplegen. de Vlaamsche en Fransche examens door een afzon- De vergadering besluit om de drie laatst behandel- derlijke jury van Vlamingen en Walen zouden wor- de punten op die algemeene vergadering te bespre- den afgenomen; 20. in geval de Vlaamsche wedstrijd ken. De Commissie zou haar verslag binnen de drie geen kandidaten genoeg oplevert om de plaatsen aan maanden uitbrengen, nadat dit verslag vooraf aan de te vullen, dan zouden deze niet door Walen mogen verschillende Takken zou zijn medegedeeld. worden bezet, maar een nieuwe wedstrijd moeten De heer F. van La a r leidt het punt van de worden uitgeschreven; 30. de leergangen, die nu stichting van een Vlaamschen Touring-Club in. Deze worden gegeven, zouden ernstig dienen opgevat te zou afdeelingen hebben over de wereld verspreid, worden. met buitenlandsche briefwisselaars en een bulletijn. De heer Forest betoogt, dat de grieven slechts Hii verwacht hulp van de Nederl. Kamers van Koop- zullen verdwijnen, als de besturen vervlaamscht zijn. handel, van de Vereenigingen tot bevordering van het Men moet vragen dat de wet van 1878 ernstig wordt Vreemdelingenverkeer. Het reizen tusschen Nederl. en toegepast en dat hetzelfde zou geschieden voor de Belgie zou daardoor bevorderd kunnen worden. Een inwendige verordening op 't gebruik van 't Nederl. bestendig inlichtingskantoor zou kunnen worden np- Dit alles gebeurt nu niet, alhoewel in 't Vl. land de gericht. kleinere beambten meestal Vlamingen zijn. De meer- De heer Meer t ziet in die schepping de uitbrei- derheid der Vlamingen zijn niet in staat om bestuur- ding van de afdeeling Stamverkeer. Reeds is het A. lijke zaken in 't VI. te bespreken, .Een lijst zou moe- N. V. in die richting werkzaam geweest. Wederkee- ten aangelegd worden van de leden van het A. N.V. rige reizen werden al ondernomen. Een tegenhan- die staatsbedienden zijn; aldus zouden zij met elka ar ger in het leven roepen van den Belgischen Tou- in aanraking kunnen komen. Ook een woordenlijst van ring-Club lijkt hem z(56 omvangrijk, dat hij er 't technische termen voor iederen tak van 't bestuur zou einde van niet overziet en de stichting van een afzon- moeten opgemaakt worden. Men zou dan ook aan de derlijk bulletijn komt hem bijna onmogelijk voor. hoofden der bureelen een omzendbrief kunnen zenden Men zou misschien in overleg kunnen treden met het om ze te verwittigen. dat in iedere stad een grieven- bulletijn van den Nederl. Touristenbond. commissie bestaat, die de overtredingen aan het toe- De heer De Rae t herinnert aan de pogingen door zicht bekend zou makers en straffen zou vragen waar den Belgischen Touring-Club aangewend om een Ne- 't noodig is. Een lijst zou tevens kunnen samenge- derl. uitgave van zijn Bulletin in het leven te roepen. steld worden van de bestuurlijke stukken en boeken Door verschillende leden wordt gewezen op de te- die in 't Nederl. moeten gesteld zijn. De onrecht- genwerking van het bestuur van den Bel g. Touring vaardigheid van de examens zou men moeten doen Club tegave. In het bestuur van g en die Nederl. uit- uitschijnen. die vereeniging heerscht een anti-Vlaamsche geest. De vergadering besluit rekening te houden met de Verschillende middelen tot uitvoering worden voor- wenken, die gegeven werden door de studiecommis- gesteld: men zal de afdeelingen vragen om de zaak sie van het Congres der Vl. staatsbedienden. te onderzoeken; een rondschrijven zou gezonden wor- De heer F a s s o t t e stelt voor de burgemeesters den aan al de leden van het A. N. V. ; men zou van Brussel en voorsteden te verzoeken voor een trachten in betrekking te komen met de toeristenbon- goede en eenvormige vertaling van de straatnamen te den die reeds in het Vlaamsche land bestaan; en ook zorgen. in de Vlaamsche pers kan een oproeping worden Het punt: Rondreizende bibliotheken wordt ter uit- gedaan. werking naar 't bestuur verzonden. Het punt wordt tot onderzoek aan den Antwerp- Wat het Nederl. in de Wereldtentoonstelling te Gent schen Tak overgelaten. betreft, zouden al de Takken zonder uits'el hun toe- De heer D e 1 p i r e leidt het punt in: Hoe de ver- treding aan het tot stand gekomen comiteit moeten ongelijking te keer gegaan, waarvan de Vlaming in sturen. alle takken van het bestuur het slachtoffer is. Hij Aangaande de uitgave van een Bulletijn van het waarschuwt er voor, dat men niet alle klachten daar- Verbond voor Groep Belgie, wordt medegedeeld, dat omtrent grif weg, zonder onderzoek moet aanne- het punt nog niet rijp is. Neerlandia blijkt te klein men. Men zou de Vlaamsche gemeentebesturen moe- van omvang om aan de werkzaarnheden van Vlaan- ten vragen al de Fransche officieele brieven te wei- deren het deel te kunnen estaan, dat gewenscht zou geren. leder zou moeten meewerken om de laak- zijn. Het punt wordt tot verdere studie en uitwer- bare feiten aan te klagen. Het bestuur van het king naar het bestuur verzonden. Verbond zou een dossier van al die klachten moeten De heer D u m o n, van Brugge, vestigt de aan- aanleggen. dacht op de achteruitzetting van de Vlamingen in de De heer Decker s zegt, dat het doel moet zijn besturen. Hid verzoekt aan te dringen bij den Minis- om den Vlaamschen ambtenaars het noodige zelf- ter op het drukken van Nederl. diploma's; ook aan bewustzijn bij te brengen. Men moet hun op de de prefecten der Athenaea zou moeten gevraagd wor- hoogte stellen van wat zij kunnen en mogen doen. den, dat de berichten die van hen uitgaan, eveneens Het yolk zou moeten ingelicht worden over 't stoffe- in het Nederlandsch zouden gesteld zijn. lijk nadeel dat het berokkend wordt door de aanstel- ling in 't Vlaamsche land van Nederl. onkundige In de bestuursvergadering, die op de algem. ver- ambtenaren. Wat helpt het de Ministers in te lich- gadering volgde, werd het bureel herkozen. Mejuffr. ten, wanneer dezen toch hun zin doen. Het is ver- De Guchtenaere en de heer Van der Cruyssen wor- keerd van de staatsambtenaren de kennis der beide den als Hoofdbestuursleden aangesteld. Tevens wordt talen te eischen; dusdoende spelen wij een troef, het voorstel gedaan om plaatsvervangende Hoofdbe- de handen der Walen. De kennis van slechts en stuursleden aan te stellen. Dit punt zal in het Hoofd- taal moet worden gevraagd: Fransch voor de Waal- bestuur worden gebracht. NEERLANDIA. 225 gave van den juisten inhoud, aard van den inhoud, den 1912"; ter weerszijden hangen bronzen lauwer- maat of gewicht en sevens land of plaats van her- kransen. komst. Men ziet in Australia op de naleving dezer De Nederlandsche tijdschriften en bladen, de Gids voorschriften zeer streng toe. vooraan, wijdden studies en artikelen aan de begaafde Nog wordt de opmerking gemaakt, dat het beter schrijfster, die van blijvende waardeering getuigenis is zich niet op eene markt als Australia te begeven, afleggen en van erkenning barer plaats in onze Ne- wanneer men niet in staat is flinke of zeer groote derlandsche letterkunde. orders binnen redelijken tijd uit te voeren. Lantaarnplaatjes. Aan de besturen der Afdeelingen van Groep Ne- Fransch-Nederl. transportmaatschappij. derland is dezen zomer het volgend verzoek gericht: „Zooals U bekend is heeft de algemeene vergade- Hr. Ms. Gezant Ridder Van Rappard te Tanger, ring van Groep Nederland, 30 Maart te Utrecht ge- meldde het volgende aan Handelsbelangen: houden, een Commissie hencemd tot het bijeenbren- Een van de grootste beletsels voor de ontwikkeling gen van een verzameling lantaarnplaatjes betreffende van het verkeer tusschen de havenplaatsen en het bin- mooi, oud en nijver Nederland. nenland van Marokko, in de eerste plaats tusschen Deze Commissie heeft onmiddellijk deze belangrijke Tanger en de hoofdstad Fez, is gelegen in de om- zaak in studie genomen en reeds een begin gemaakt slachtige .middelen van vervoer, in de vele moeilijk- met het verzamelen. Zij is reeds in het bezit van een heden, die zich voordoen om lastdieren te vinden, in partij glasplaatjes, maar zou die zoo volledig mo- het medenemen van tenten, het blootstaan aan afper- gelijk willen maken. sing, enz. 't Is daarom dat wij tot U komen met het vrien- 0,m hierin verandering te brengen, heeft een te delijk verzoek e willen bevorderen dat door de le- Tanger woonachtig Nederlander, de beer Jhr. Testa den van Uw bestuur en Uw Afdeeling aan het kan- zich in verbinding gesteld met enkele vermcgende toot. van het Algemeen Nederlandsch Verbond te Dor- Franschen, en met hen eene expeditie-onderneming drecht, Wijnstraat 81, worden tcegezonden liefst sticht in den trant van Van Gend & Loos in Neder- mooie lantaarnplaatjes, geschikt voor het doel en met land, onder den naam „Association Franco-Hollan- aanwijzing der voorstelling; ook zijn negatieven, des- daise". noods goede foto's welkom. Deze ,,Association Franco-Hollandaise" schijnt eene De Commissie beschikt niet over geldmiddelen zeer nuttige instelling, die geroepen kan zijn de al- eenige vergoeding te geven. Zij rekent in dezen op gemeene welvaart in hooge mate te bevorderen. de welwillendheid en offervaardigheid der leden. Voor De oprichting dier „Association" is niet alleen ge- elk fu Inner is het een kleinigheid, voor de Commissie lukkig, omdat zij ?zal voldoen aan een waarlijk zeer zou de gezamenlijke vergceding een beiwarende uit- gevoelde behoefte, door zeer ten bate der handelsbe- gaaf worden." trekkingen de reis naar Fez veel gemakkelijker en veel De Afdeeling Alkmaar heeft deze oproeping ge- goedkooper te maken, ' doch de talrijke op den lan- plaatst gekregen in de plaatselijke Pers en stadge- gen weg te vestigen halteplaatsen kunnen geschikte nooten, die tot het doel willen meewerken verzocht afzetgebiedert worden voor verschillende Nederland- hun plaatjes te zenden aan den Afdeelingssecretaris. sche artikelen. Langzamerhand zullen zich ongetwij- Dit wordt anderen Afdeelingen ter navolging aan- feld rondom deze ,,relais" kleine dorpen vormen, bevolen. waar de Nederlandsche suiker en de Nederlandsche kaarsen gemakkelijk hun weg zullen vinden. Lichamelijke opvoeding. Een paar weken geleden is er te Amsterdam een vergadering geweest, die goeds belooft voor de licha- melijke opvoeding van ons yolk. Het Nederlandsche Olympische comite vergaderde NEDERLAND er onder leiding van deszelfs voorzitter,, den heer F. W. baron van Tuyll van Serooskerken. Vertegcn? woordigd waren de voornaamste sportverbonden tut ons land. Men sprak na over de Olympische spelen te Stock- Bosboomaoussaint-hulde. holm, vooral over het treffelijke voorbeeld, dat Zwe- den in lichamelijke opvoeding geeft. Dat voorbeeld 16 September is te Alkmaar het door den Neder- gevolgd ! Zoo zei de een na den ander. landschen beeldhouwer Auk. Falise vervaardigde borst- Er moest dan een blijvend comite worden gevorind, beeld onthuld voor mevrouw Bosboom—Toussaint ter dat aanstonds aan het werk ging om te zorgen, dat gelegenheid van den 100sten gedenkdag harer geboorte. ons land op de volgende Olympiade te Berlijn, in De heer J. A. Verkuyl, leeraar in de Nederland- 1916, goed voor den dag kwam, beter dan te sche taal en letterkunde aan de Cadettenschool te Stockholm. Maar er zou meer gedaan worden dan Alkmaar, sprak de feestrede uit. alleen voor Berlijn werken. Evenals in Zweden zou Jhr. Six legde namens H. M. de Koningin een men, door he: uitloven van eerepenningen, de blij- palmtak aan den voet van het monument; Mr. Van vende beoefening van sport, afgescheiden van Olym- Hall een lauwerkrans namens de Redactie van de Gids; pische en andere wedstrijden, aanmoedigen en daar- mej. Joh. Naber een gelijke hulde van den Neder- door in ruimen kring krachtige jonge en oudere man- landschen Vrouwenraad; de beer Nannes Gorter een nen -- en waarom ook geen vrouwen ? ?kweeken. krans uit naam der Redactie .van de Wereldbibliotheek. Kwam de zaak tot stand, zoo kon alvast de voor- De burgemeester, de beer G. Ripping, aanvaardde zitter verzekeren, dan zou het geld ook niet ontbre- het gedenkteeken voor Alkmaar's eereburgeres met ken. En staande de vergadering werd er een voor- een hartelijke dankbetuiging aan de feestcommissie. loopig comite benoemd: de heeren van Tuyll, als Het monument bestaat uit een voetstuk van rood voorzitter; C. A. W. Hirschman, van den Voetbal- Zweedsch graniet, waarop het in brons gegoten borst- bond, als secretaris; A. E. W. de Jong, van den beeld van mevrouw Bosboom—Toussaint zich verheft. Amateur-Schermbond; Joh. Heynen, van het Neder- Op het voetstuk zijn aan de voorzijde met vergulde landsche Gymnastiekverbond; en kolonel W. H. Pie- letters gebeiteld de woorden „A. L. G. Bosboom- pers. Toussaint 1812-1882, eereburgeres van Alkmaar", Wij verwachten, dat er nu vaart achter gezet zal en aan de achterzijde ,,Van hare vereerders en vrien- worden. 226 NEERLANDIA. Het tweede Internationaal Congres voor der land zoti een internationaal congres mogelijk zedelijke opvoeding, gehouden te 's-Graven- zijn, waar niet de sprekers uit het land zelf het hage van 22-27 Augustus 1912. recht zouden hebben zich van hun eigen taal te be- dienen. Maar wij Nederlanders hebben op dit punt Uit alle oorden der wereld waren afgevaardigden veelal eigenaardige begrippen. Wij houden er niet en belangstellenden opgekomen, om hunne ondervin- van ons op den voorgrond te dringen ?hetgeen in dingen mede te deelen omtrent de opvoeding der sommige omstandigheden een loflelijke eigenschap jeugd en hunne denkbeelden voor de verbetering in kan zijn ?en laten ons zelfs nog al eens goed- de bestaande methode van onderwijs, waaraan vol- moedig op den achtergrond dringen, wat ons gens algemeen oordeel te veel ontbrak de zedelijke minder fraai staat en waar niemand ons dank voor grondslag. Neerlandia is de plaats niet om daarover weet. 11. i I uit te weiden, trouwens van het verhandelde op het Dat het Nederlandsch dus op dat congres mede congres zoowel als van de daaraan verbonden fees- officieele taal was, spreekt dus niet van zelf. De telijke bijeenkomsten is in de verschillende dagbla- heer R. A. van Sandick, de voorzitter van het con- den uitvoerig verslag gegeven. Wat, bezien van het gres, zei dan ook, aan het einde van zijn openings- bepaaldelijk Nederlansch standpunt, dat vooral het rede van het Fransch in het Nederlandsch overgaan- Algemeen Nederlandsch Verbond belang inboezemt, de : „Het is dunkt mij een goede gedachte geweest aan het congres waarde gaf, is dat het in Neder- om op dit internationale congres aan onze eigen land, en wel te 's-Gravenhage, de voor de toekomst taal gelijke rechten toetekennen als aan de groote aamgewezen stad ter bespreking van alle internatio- nioderne talen en wij rekenen ons gelukkig dit te heb- nale vraagstukken, ter oplossing eenmaal ?zij het ben bereikt. Maar laten wij met bescheidenheid van mogelijk! ?van alle internationale verwikkelingen, dit recht gebruik maken. Wij mogen niet verge;en, gehouden is, ?dat vele intellectueelen uit den vreem- dat als wij onze zoo schoone en geliefde moedertaal de daardoor tot een bezoek aan ons land zijn ver- spreken dit niet wordt begrepen door het grootste lokt geworden, getuigen zijn geweest van de waar- gedeelte van de vreemdelingen. Laten wij ons daar- dige ontvangst door het Gemeentebestuur en de bur- om, wanneer wij daartoe in staat zijn, uit beleefd- gerij van Den Haag, ?kennis hebben gemaakt met heih jegens onze zoo welkome gasten, bedienen van de denkbeelden die op het gebded van het onderwijs een vreemde taal en dan bij voorkeur van het Fransch, bij de besten in ons land overheerschend zijn, ter- waarop wij, indien wij vreemde talen op school heb- wijI het meeste dat door anderen uit het buitenland ben geleerd, het langst hebben gezwoegd." werd medegedeeld, hier reeds is gedacht en ten deele, Ult dat „bereikt" zou men opmaken, dat het Ne- zij het in eenig opzicht op bescheiden schaal en derlandsche congresbestuur bij zijn poging om onze voorloopig nog sporadisch, uitvoering vindt. Het is taal- het recht te geven, dat Naar bij ons thuis toe- zeker streelend voor onze ijdelheid, dat de vreemde- komt, op verzet van buitenslands is gestuit. Men ling opnieuw heeft kunnen ervaren, dat Nederland was dat dan waarschijnlijk over de grenzen niet van als geen ander land het middelpunt mag zijn van het ons gewoon. internationalisme, omdat zeker nergens buiten zijn Overigens lijkt ons het standpunt van den heer geboorteland de vreemdeling met zulk een gemak en van Sandick juist. Het recht om op een congres in zekerheid zich kan uitspreken in zijn eigen taal, in ons land onze taal te spreken moeten wij hebben, geen ander land zoovelen, van verschillenden rang maar laat ons van dat recht een spaarzaam gebruik en stand, gevonden worden, aan wie hij zich kan maken. En zoo is het, meenen wij, op het congres doen verstaan, en, zooals van den katheder bleek, ook geschied. En wanneer er Hollandsch werd ge- zoo helder hunne gedachten in een vreemde taal kun- sproken, was er mej. Martina Kramers uit Rotter- nen weergeven. dam, die met benijdenswaardige taalkennis het Hol- Maar... kwetsend voor zijn ijdelheid moest het den landsch voor de vuist in Fransch, Duitsch of En- Alg. Ned. Verbonder zijn, den voorzitter te hooren gelsch vertolkte. uitspreken de diepgevoelde dankbaarheid, dat het Ne- Een yolk, dat zich, waar het zijn taal betreft, derlandsch op dit congres, in Nederland z el niet de kaas van het brood laat eten, is het Ha- g e h o u d e n, voor de eerste maal op gelijken voet liaansche. De regeering van Italie weigerde zich op met Fransch, Duitsch en Engelsch als congrestaal was het congres te laten vertegenwoordigen, omdat het erkend. De voorzitter deed die mededeeling volgen ltaliaansch geen congrestaal was. door den wenk, om uit hoffelijkheid tegenover de Op het congres voor godsdienstgeschiedenis, in Sep- vreemde gasten, liefst van die gunstige bepaling geen tember te Leiden gehouden, was het Italiaansch wel, gebruik te maken. met Fransch, Duitsch en Engelsch, officieele taal, ? Zoltden wij dat hoffelijkheidsbetoon mogen beschou- het Nederlandsch echter niet. Was het daarom, dat wen als een staaltje van 2edelijke opvoeding voor den zoo weinig Nederlandsche- geleerden er bijdragen vreemdeling, opdat deze het beantwoorde met de be- hebben geleverd ? Het zou ons met hun zwijgen ver- leefdheid om, wanneer hij ons land bezoekt,, zich zoenen. Er zou, dunkt ons, geen rechtmatig verzet eenige kennis van het Nederlandsch eigen te maken ? tegen kunnen geweest zijn, dat op dit congres van Door beminnelijkheid, toegevendheid, onderworpen- godsdienstgeschiedenis ?het geografische argument heid weet de vrouw den man voor zich te winnen, nog opengelaten ?de taal van Tiele, Kuenen, Kern, om als zij hem eenmaal gewonnen heeft, de heer- de Goeje, Chantepie de la Saussaye, de Groot, scheres in zijn huis te zijn. Zou de Nederlandsche Snouck Hurgronje recht van meespreken had ge- Maagd geroepen kunnen zijn om op die wijze een- kregen. maal Europa te overheerschen ? * * * Neerlandia plaatst ook het volgend stukje over het- Th. Nolen j-. zelfde onderwerp, van de hand van een ander redac- tielid, om te laten zien hoe tweeerlei inzicht in dezen Bij het ter perse gaan van Neerlandia bereikt ons recht heeft van bestaan. het droevig bericht, dat de heer Th. Nolen, leeraar aan het Erasminiaansch Gymnasium te Rotterdam, In Augustus is er in den Haag een internatio- lid van het Bestuur van Groep Nederland A. N. V, naal congres voor zedelijke opvoeding gehouden. De en voorzitter van de Afdeeling Rotterdam, in den congrestalen waren: Nederlandsch, Fransch, Duitsch en Engelsch. Bravo ! Zoo behoort het. In geen an- ouderdom van 62 jaar is overleden. NEERLANDIA. 22 De handelwijze echter, zoowel yan het inrichtings- comiteit der tentoonstelling ais van de Belgische re- geering ten opzichte der Vlamingen, is tot nog toe VLAANDEREN niet geschikt geweest om dien stroom van sympathie sneller te doen vloeien. Wel integende'el! En het is altijd een gewaagde zaak om zich schrap te zetten tegenover een yolk dat zijn recht vraagt en dat vast Julius Cox. t besloten is tot het uiterste te gaan op den weg der wettelijkheid, om dit recht te verkrijgen. Den 22sten Augustus j.l. overfeed na een langdu- Daarom is tot stand moeten komen het „Vlaamsch rige ziekte te Bouchout bij Antwerpen, in den ouder- Comiteit voor de tentoonstelling te Gentin 1913", dorn van dertig jaar, de heer Julius Cox. Als secretaris waarvan de werking onder de flinke, degelijke leiding van den Antwerpschen Tak van het A. N. V. en als gesteld werd van het nog zoo jonge, 'rnaar toch al beheerder van he „Vlaamsch Handelsverbond", heeft krachtige „Vlaamsch klandelsverbond". Sedert den hij zich voor de Vlaamsche Beweging zeer verdien- 21 sten April 1912, waarop, onder het voorzitterschap stelijk gemaakt. In alles heeft hij zich als een over- van den beer Leo Meert, te Gent de eerste alge- tuigde Vlaamsohgezinde doen kennen en om die over- meene vergadering van de vereenigingen en de per- tuiging gestand te blijven ging hij geen stag achter- sonen, die hun toetreding gezonden hadden, gehou- uit. Hi j was een stille degelijke werker, die zich , den werd, tot op den dag van heden is er heel wat door zijn zachtmoedig, innemend karakter niets dan werk verricht. In een vertoog werden enkele weken vrienden had weten te verwerven. later aan het bestuur van de tentoonstelling de ver- Aan zijne diepbedroefde familie, zijn bejaarde langens van het Vlaamsche yolk kenbaar gemaakt, moeder en zijn jonge echtgenoote, die met haar Brie dat eenerzijds vroeg dat zijn taal overal zou worden dochtertjes zoo vroegijdig door onzen betreurden erkend en anderzijds dat ook zijn stoffelijke belan- vriend verlaten werd, weze hier onze welgemeende gen niet over het hoofd zouden gezien worden. Z. M. deelneming uitgedrukt. Koning Albert, tot wien het comiteit zich gewend De Vlamingen en de Gentsche had om zijn ondersteuning in dezen te verkrijgen, antwoordde, dat hij het verzoek, om aan de beide tentoonstelling. landstalen geen afbreuk te doen, met bijzonderen na- Over enkele dagen zal op 500.000 exemplaren, druk bij het bestuur van de tentoonstelling had doen waarvan 300.000 in Belgie en de overige 200.000 aanbevelen. over heel het Nederlandsch taalgebied, buiten Belgie Door den voorzitter van dit bestuur, den heer Coo- verspreid zullen worden, een vlugschrift het licht reman, werd in een samenkomst aan het Vlaamsch Tien, dat, onder den titel welke aan het hoofd van Comiteit beloofd, dat al de punten betreffende het deze kronijk staat, zal leeren welken harden strijd taalgebruik in hoogergenoemd vertoog vervat zouden de Vlamingen weer te voeren hebben om te verkrij- nageleefd worden, en dat daarvan schriftelijke beves- gen, dathun taal- en hun volksrecht geeerbiedigd tiging zou worden gezonden. Daaraan werd echter worde bij een onderneming, die, hoe internationaal niet voldaan en op een dringend verzoek van het van aard zij ook moge zijn, toch op touw wordt ge- Comiteit, antwoordde het bestuur met een diploma- zet in het hartje van Vlaanderen, in de zoo bij nit- tische ontwijking, met een doekje voor het bloeden, stek Vlaamsche Arteveldestad : n .1. de Wereldtentoc n trachtende de leiders van de beweging met een kluit- stelling te Gent in 1913. je in het riet te sturen, Het Comiteit echter liet zich Om alle misverstand, dat het gevolg kan zijn van niet bedotten, verlangde van het bestuur naleving onwetendheid of van kwade trouw, te voorkomen, van het door zijn voorzitter beloofde en stelde een dient het van het begin of aan te worden gezegd, ultimatum. Daarop werd geantwoord, brutaalweg, dat het hoegerfaamd de bedoeling niet is van de Vla- met een afbreking der onderhandelingen. mingen om aan die tentoonstelling een uitsluitend Intusschen had het Comiteit zich ook tot den eer- Vlaamsch karakter te geven. Zij beseffen heel gced, sten Minister, den heer De Broqueville, gewend en dat het geen Vlaamsche, maar een internationale ten- tot den beer Hubert, Minister van Arbeid en Nijver- toonstelling is en vinden het niet meer dan billijk, heid, om door hen te worden ontvangen. De heer dat de verschillende volkeren, die er deel aan zullen De Broqueville liet vijf brieven onbeantwoord, alvo- nemen, zooveel mogelijk in hun eigen taal zullen tce- rens hij het gevraagde onderhoud toestonh. Maar gesproken worden. En iuist daarom achten zij het noch hij, noch Minister Hubert ontvingen de afge- niets anders dan natuurlijk dat men zich ook tht de vaardigden persoonlijk; zij lieten die zorg over aan Vlamingen, op wier bodem de tentoonstelling wordt hun secretaris en hun kabinetsoverste. Het onder- ingericht, in hun eigen taal zal wenden, en dit met houd met den laatsten werd, ten gevolge van het op- des te meer reden, omdat die tentoonstelling, alhce- treden van dezen hoogen ambtenaar. op een alles be- wel een bijzondere handelsonderneming, loch onder halve vriendelijken toon gevoerd. De afgevaardigden de hooge bescherming van de Belgische regeering van het Vlaamsch Comiteit hebben maar een ongelijk staat, door deze niet slechts zedelijk, maar ook stof- gehad; en wel dat zij het onderhoud aanvaard heb- felijk met een toelage van 7.590.000 francs gesteund ben. Zij hadden gevraagd om met de Ministers te wordt. Indien het dus al een bewijs van hoffelijkheid spreken en niet met de ambtenaren, hoe hoog ge- vary wege de inrichters der tedtoonstelling ten op- plaatst dezen dan ook mochten zijn. Maar zij had- zichte van het Vlaamsche yolk zou zijn, om het ge- den in ieder geval de overtuiging opgedaan dat het voel voor slam en taal van dit yolk, om zijn beset verzet van het bestuur der tentoonstelling in de ver- van trots en waardigheid in geenen deele te kwet- franschte ministerieele kringen gesteund werd. sen, zelfs ais die onderneming van zuiver privaten heerDe Broqueville, in een schrijven van 23 Augus- aard was, dan is het in het onderhavige geval, nu tus j.1., verschool zich achter het voldongen feit, be- delentoonstelling een officieel kenmerk draagt, een wereinde dat de verbintenis door het tentoonstellings- plicht voor die inrichters om aan de Vlamingen bestuur met de regeering aangegaan, afgesloten was de voldoening te geven, waarop zij ais yolk aan- en dat het niet mogelijk was om nieuwe voorwaar- spraak mogen maken; dan hebben de Vlamingen zelf den, door het kontrakt niet voorzien, op te leggen. het recht om die voldoening te e i s c h e n, daar- Fen belofte, dat hij opdracht zou geven aan het re- gelaten nog dat het in het b e 1 a n g van die h a n- geerings-commissariaat bij de tentoonstelling om de dels onderneming is om zich te hulien in een tweetaligheid te eerbiedigen, werd weldra door de atmosfeer van sympathie en alles te vermijden wat praktijk gelogenstraft. die sympathie zou kunnen afwenden. Intusschen groeide de belangstelling van het Vlaatn- 228 NEERLANDIA. sche yolk voor de zaak steeds aan; het aantal ver- die zich de moeite getroost de vier jaargangen van eenigingen, die hun bijtreding gezonden hadden, dat 0. V. (1905-1908) even in te zien, zal bemerken aanvankelijk slechts 100 bedroeg, beliep weldra 1700 dat de Groep geen behoefte heeft aan een regelmatig en op Zondag 11 Augustus, te midden van de Con- verschijnend blad. Gedurende de laren 1907 en 1908, sciencefeesten, werd te Antwerpen een drukbezochte Coen ik redacteur van 0. V. was, ontving ik van de meeting gehouden, waar namens de Vlaamsche Hoo Afdeelingen zelden, van de vertegenwoordigers noon geschoolcommissie de verklaring werd afgelegd, dat iets behalve enkele verslagen van Afdeelingsvergade- de kwestie van het taalgebruik in de Gentsche ten- ringen. Terecht zeide dan ook de voorzitter der toonstelling lijdelijk op den voorgrond zou worden Groep in de vergadering van 1 Juni, dat voorzitter gesteld, en waar een nieuwe verklaring van wege het en secretaris van de Groep voor een groot deel voor bestuur der tentoonstelling voor den 20sten Augus- den inhoud moesten zorgen, Om hierin verandering tus daaropvojgend werd gevraagd, daar het Vlaamsch le brengen werd voor het jaar 1908 een bedrag van Comiteit het afbreken der onderhandelingen niet aan- vijftig gulden ter beschikking van de redactie gesteld nam. Tengevolge van bijzondere omstandigheden werd ten einde bedoelde m e d e w er kin g te erlangen. dan die datum verschoven tot 1 October a. s. en dan Dit gelukte mij dan ook en zoo verschenen er in den zal, volgens het ontvangen antwoord, geweten wor- laatsten jaargang artikelen die op letterkundig gebied den of het oorlog of vrede zal zijn. Indien. de com- zeker niet van belang ontbloot zijn; ik noem slechts missie van de tentoonstelling den oorlog wil, dan ,,Indie als Litterair Wingewest" door Dr. F. P. H. zullen in de maand October heel het Vlaamsche land Prick van Wely, voorkomende in de nummers van door volksmeetings worden gehouden, waar aan het Januari tot September 1908. Ten slotte bleek echter yolk de verachting van het tentoonstellingsbestuur voor dat de uitgave voor 0. V. de draagkracht der Groep de rechten van dat yolk zal bekend worden gemaakt. verre boven gingen. Niettegenstaande de redactie Het Vlaamsche Comiteit zoekt "den strijd niet en tot het einde toe geheel belangeloos ' werd gevoerd, vraagt niet beter dan alles te doen wat het kan om werd voor drukloon, verzendingskosten en onkosten den bijval van de tentoonstelling te helpen bevorde- der redactie (in hoofdzaak de bovenbedoelde mede- ren. Maar dat zal en dat kan niet gebeuren dan wan- working) na aftrek der ontvangsten voor de adver- neer het Vlaamsche yolk niet an zijn waardigheidsge- tenties f 1200.?per jaar uitgegeven (zie 0;V. 1908, voel en in zijn eigenliefde gekrenkt wordt. De strijd IV, 90). De uitgifte van 0. V. werd dan ook einde die werd aangebonden is er een die gevoerd wordt Ins- 1908 en m. erecht gestaakt. . Wij gelooven daarom met Dr. Van Lingen, dat Brussel, de verfranschte hoogere burgerij te Gent het beter is nu en dan pittige bulletins uit te ge- aan den eenen kant en het om erkenning van zijn yen als er werkelijk wat belangrijks te melden valt natuurlijk recht vragend Vlaamsche yolk aan den an- en voor de propaganda heeft de daarvoor aangewezen deren kant. Met groote waardeering moet gewezen commis3ie ook geen eigen orgaan noodig, zooals worden op de krachtdadigheid waarmee tangs Vlaam- vroeger reeds gebleken is. sche zijde de beweging geleid wordt. Mocht onver- 's-Gravenhage. TH. G. G. VALETTE. hoopt de gewenschte, noodzakelijke uitslag niet war- den. verkregen, dan zal het er voor het Vlaamsche Verkort verslag van de Afdeeling Batavia yolk op aankomen om met even groote krachtdadig- over 1911. heid te toonen, dat het zich niet ongestraft laat be- leedigen, en dan zullen de buiten Vlaanderen woon- Van de Afdeeling Batavia werd een verslag ont- achtige Nederlanders moeten bewijzen, dat zij zich vangen, bevattende o. a. mededeelingen, die voor een zelf in hun Vlaamsche taal- en stamgenooten getrof- deel reeds in opvolgende Neerlandia-nrs. werden up- fen voelen. genomen. Wij ontleenen aan dat verslag nog het volgende: Uit ooze Takken. Van de Volksleesgezelschappen, die goede lectuur M e c h el e Het Verbond heeft aan de Conscien- voor f 1.?'s maands verschaffen, aan hen wien het cefeesten te Mechelen zijn machtigen steun verleend. toetreden tot de gewone leesgezelschappen te duur is, De „Liederavonden voor het Volk" hebben zich heel en die steeds de belangstelling van de Afdeeling blij- verdienstelijk gemaakt bij het uitvoeren der gelegen- ven behouden, wordt een en ander vermeld. Door- heidscantate, door ons bestuurslid, den heer Karel dien het jaar 1910 een voordeelig saldo had opge- Casteels: gedicht. leverd, ontvingen alle lezers de Neerlandia-kalender Tijdens het wijkfeest der Veemarkt hebben de Lie- voor 1911 ten geschenke; bedroeg het aantal lezers deravonden een welgeslaagden zangavond gehouden. in November 1910 nag 170, in Maart 1911 was dat De beste liederen van het Vlaamsch repertorium, tot 195 geklommen; door het aanschaffen van meer door symphonie begeleid, werden op den kiosk tijdschriften en door andere oorzaken leverde 1911 gezongen. Aan toejuichingen en instemming vanwege echter een tekort van f 187.50; zuiniger beheer en het publiek ontbrak het niet en de heer Van den doelmatiger keus van tijdschriften zal, naar ,ver- Bergh ,ontving meer dan een huldeblijk voor zijn frouwd wordt, weder tot een tegoed leiden. kunstvolle leiding. De Verbondsleden worden aangespoord tot het meer Als voorzi'ter van den Tak werd gekozen de heer bekend maken van het bestaan dier Volksleesgezel- Ed. de Keyser. schappen; het aantal lezers en leeskringen kan nog best worden uitgebreid; voorts tot het toezenden van uitgelezen boeken, opdat in iedere rond te zenden leestrommel met tijdschriften ook andere boeken kunnen gelegd worden; die leesboeken moeten worden gezonden OOST-INDIE aan den Afd. secretaris, den heer A. H. Kooyker, Weltevreden, Kramat 19. Met het houden van lezingen had de Afdeeling nog niet veel succes. Een eigen blad van de Groep Oost-Indie. Het aanbieden van een schild aan den Bataviaschen (Ingezonden). Voetbalbond en het beloop der algemeene vergade- ring, gevolgd door een gezelligen avond op 7 Sep- Met niet geringe verbazing las ik in het laatst ver- tember 1911 ?waarvan het verslag vervolgens ge- schenen nummer Stan Neerlandia, dat de Afdeeling Buitenzorg weer een eigen blad voor de Groep waagt ?werden reeds in het jongste Mei-Neerlandia- nr. vermeld *). Zoo werd ook reeds melding ge- wenscht als vroeger Ons Volksbestaan is geweest. 1k zeg met niet geringe verbazing, want een ieder bladz. NEERLANDIA. 229 maakt van de medewerking door de Afdeeling Batavia reid betoond heeft tot het bewerken van den bijko- verleend bij het inzamelen van gelden voor de storm- menden tekst. rampen in het najaar van 1911. De bedoeling is om een getal van 170 platen he- treffende onze Overzeesche Bezittingen (Oost en West) Vervolgens wordt gewezen op een vermindering in lichtdruk te doen verschijnen. De eerste volgreeks .van het ledental gedurende 1911 van 260 tct 23); van 50 platen is thans gereed. Van 10 tot 12 Sept. hoewel sedert weder vooruitgang is te bespeuren. was men te 's-Gravenhage in de gelegenheid die pla- Ten slote worden de vele wisselingen in het be- ten te bezichtigen in de Kunstzaal van den Maleijer, stuur opgesomd, zoodat dit bij sluiting van het ver- den heer J. Saritjan. Fraai van uitvoering, geven slag was samengesteld als volgt: zij een herder, duidelijk beeld van de tropische na- L. A, Hissink, voorzitter; W. E. Asbeck Brusse, tuur, van de verschillende bedrijven der Inlanders onder-voorzitter; A. H. Kooyker, secretaris-penning- en der Europeanen in Indie, van de Inlandsche en meester; leden: J. J. Palm, R. M. A. Dhipokoesoemo, de Europeesche samenleving aldaar. Schoone, weel- K. F. E. Gerth van Wijk, J. W. Roessingh van Her- derige landschappen, woeste natuurtafreelen, vrucht- son, H. J. van Brink en F. C. Pannekoek. bare (rijst) velden, van de voornaamste cultures -- Wat de tijden veranderen thee, suiker, rubber, enz., ?de bebouwing en de vervaardiging, het petroleumbedrijf te Balikpapan, het De Kamper Courant van 15 Sept. meldt: staatssteenkolenbedrijf te Sawahloents, de tinspuitzui- In den Guide, welke den meer in bijzonderheden ger op Banka, en nog veel meer worden zoo leven- belangstellenden bezoeker van de Nederlandsch-Indi- dig en duidelijk voor oogen gesteld, dat wij niet sche aideeling ter wereldtentoonstelling te Parijs in aarzelen, die tritgaaf een kostelijke aanwinst te noe- 1900 een prettig overzicht verschafte, staan heel wat men voor ieder, die een blik wil werpen in het le- zinnetjes welke, beschouwd van het standpunt van ven en bedrijf, in onze Indien, in 't bijzonder voor ons 1912-ers, nog slechts historische waarde heb- de scholen. Dat is, zou men willen zeggen, wat tot- ben. Maar misschien geen dat scherper karakteriseert dusver ontbrak om een goed trouw beeld van onze hoeveel in die toch slechts enkele jaren de tijden en Indien te geven. opvattingen veranderd zijn ook in en voor onze Oost, De prijs, f 37.50, voor elk van de eerste drie volg- dan wat onder het hoofdstuk: inlandsch onderwijs e reeksen van 50 platen van Oost-Indie, f 15.?voor lezen staat. Wij bedoelen het zinnetje, waarin verteld de vierde met 20 platen van West-Indie, benevens wordt dat men tot 1886 aan de normaalscholen (voor I 2.40 voor de drie daarbij behoorende boekwerken inlandsche onderwijzers) het Nederlandsch onderwe- lijkt, de wijze van uitvoering in aanmerking geno- zen had, er zich zelfs van bediend om de lessen te men, niet te hoog. De platen zijn van 60 bij 73 c.M. geven, maar dat men tengevolge van de weinige daar- op zwaar karton, lichtdruk met een ondergrond van rive behaalde resultaten sedert heeft opgehouden les- steendruk. sen te geven in die taal en zelfs om ze te onderwijzen. De arbeid van het Algem. Ned. Verbond heeft er Secretarissen in 0.-Indie. zeker het zijne toe bijgedragen dat het Nederlandsch tegenwoordig overal in Onze Oost aan de winnende Gr o ep s se c re t ar is: A. R. Hazenberg, Kebon- hand is, en dat men thans niet meer klaaglt over Sirih 81, Weltevreden. onvoldoende resultaten. Integendeel, ook de nota van A f d. B a t a v i a: A. H. Kooyker, Kramat 19, wijziging welke nu op de Indische begrooting voor Weltevreden. 1913 is ingediend, wijst er op hoe het onderwijs in A f d. Buit en z org: Mr. A. B. Cohen Stuart. het Nederlandsch zich blijft ontwikkelen. Men wil ?S em a r a n g : Mevrouw F. Hoezoo. aan de lste klasse scholen (voornamelijk dan op Java) het onderwijs in het Nederlandsch vervroegen, en daar het weislagen van het plan in niet geringe mate ? afhankelijk zal zijn van de bekwaamheid, den ijver en de toewijding van de inlandsche onderwijzers, die ZUID-AFRIKA aan het onderwijs in die taal zullen deelnemen, wordt het noodig geacht de bedoelde inlandsche on- derwijzer extra te beloonen door hun een toelage bo- yen hun bezoldiging toe te kennen van f 15.- 's maands. Daar voor 1913 het hiervoor gevcrderde Zuidafrikaansche Brieven. bedrag gesteld wordt op I 54.000? kan men zeg- II. gen dat 'n driehonderd inlandsche onderwijzers er van zullen profiteeren. Er is altijd gezegd dat het voor de menschen in Zuid-Afrika, die in de dorpen wonen, moeilijk is de Platen betreffende Nederlandsch-Indie, toestanden juist te beoordeelen. Waar is dat zij zich in 't bijzonder ten dienste te gauw zullen later verleiden om den schijn voor van het ondervvijs. het wezen te nemen. Wie echter niet dadelijk mcede- loos wordt door het vele Engelsch, dat hij rondom De uitgevers Kleyneiiberg, Boissevain & Co. te zich hoort praten, voelt bij scherpe waarneming ook Haarlem hebben een werk cndernomen, waardocr bier het nationale leven met opwekkende kracht klop- ons Indie in Nederland beter kan worden gekend en pen, hier te Pretoria natuurlijk meer dan bijvoorbeeld gewaardeerd. Hun firmant, de heer H. F. Wagenaar te Johannesburg; niet alleen omdat het bier de ad- Reisiger is naar Oost-Indie geweest om aldaar fotc- ministratieve hoofds'ad van de Z.-Afr. Unie is, maar grafische opnemingen te verkrijgen, die dienstbaar ook omdat de geest van President Kruger hier nog zouden kunnen worden gemaakt aan de lagere en altijd levend is, zooals onlangs op een bijeenkomst, hoogere scholen in Nederland. De Indische regeering waar Gen. Hertzog werd gehuldigd voor zijn pal- heeft hare ingenomenheid met dat plan betuiV staan voor het Hollandsch, door den voorzitter van door de beschikking te geven over het talent van het comite werd gezegd. den bekenden fotograaf J. Demmens, die o. a. den Het is de eerste maal dat ik Gen. Hertzog na mijn heer A. W. Nieuwenhuis op diens tocht dwars door terugkeer in Zuid-Afrika in het openbaar heb hooren Borneo vergezeld heeft, De uitvoering van het werk spreken. Hoe komt het dat deze Afrikaner voorman geschiedt onder toezicht van Dr. A. W. Nieuwen- zulk een diepen indruk op zijn gehoor maakt ? Een huis, hoogleeraar te Leiden, die zich tevens, met de inachtig redenaar is hij geenszins, zelfs niet een goed deskundige heeren L. A. Bakhuis, Dr. H. D. Ben spreker. Langzaani komen de niet mooi gevormde jamins, Prof. J. F. Niermeyer, Dr. J. Dekker, be- zinnen er uit, bijna zonder kleur in de stem. En toch 230 NEERLANDIA. luistert men van het begin tot het erode in gespan- ?de Engelschsprekende leden van den Raad stem- nen aandacht. Van het eerste oogenblik of heeft Gen. den als een man tegen ?werd de wijziging aange- Hertzog U vast en hij laat U niet los voor hij zijn nomen. „Het is nog wel niet het ideaal, maar de laatste woord heeft gezegd, en dan juicht ge mee in Kaap kan tevreden zijn onder de gegeven ornstandig- de geestdriftige hulde, die hem wordt gebracht. Eerst heden", zeide Gen. Hertzog,, te Pretoria ook over later geeft ge U rekenschap dat het meer de vaste deze zaak sprekende. ? wil, de heilige overtuiging en vooral de groote eer- Een zeer groote vooruitgang voor de Kaap is het lijkheid van dezen man zijn, die U hebben meege- zeker. Than s zullen daar op alle scholen beide talen sleept. ,Wanner hij zegt: Er zijn zaken waarvoor worden geleerd, wat vroeger niet behoefde. Groote men bereid is alles op te offeren, danvoelt ge in vreugde heerscht er dan ook onder de 'one Hol- die eenvoudige woorden, dat dit geen zinledige fraze landsche Afrikaners. Zooals ik reeds vroeger op- is, maar heilige ernst. Die man daar meent wat hij merkte, zijn zij over het algemeen met diepe liefde zegt. Hij heeft het recht zoo te spreken, want hij heeft voor de nationale zaak bezield. Dat geeft hoop voor bewezen, dat hij bereid is voor groote nationale za- de toekomst, want ik heb bier vroeger andere tijden ken alles op te offeren. Zoo, is er geen zin die hij gekend, toen de jongeren het deftig en beschaafd von- uit, waaromtrent ook maar een oogenblik twijfel ten den om alleen Engelsch te spreken, „want dis mos opzichte van de waarheid en echtheid rijst. Dit is die taal, waar veel van hul ape mee Poch en mee zijn kracht, dit de reden waarom zijn woord zulk praal." een diepen indruk maakt dat de menschen van heinde 31 Augustus zal door de Hollandschsprekende stu- en ver komen om naar hem te luisteren, wanneer hij denten van Stellenbosch te Kaapstad een monsterbe- in een vergadering het woord zal voeren. tooging worden gehouden om hun vreugde over deze Zulk een man is ook Gen. F. W. Beyers, die door beslissing te uiten. Zij zullen dien dag in groote ge- de Regeering benoemd is tot Commandant-Generaal talen naar de moederstad aan Tafelbaai komen om van het Z.-Afr. volksleger en die op dit oogenblik aldaar de herstelling van de rechten der Hollandsche op weg is naar Europa .om in Zwitserland, Enge- taal in de Unie van Zuid-Afrika te vieren. Bij die land en misschien ook andere landen de leger-oefe- gelegenheid hopen zij, dat verscheidene der voor- ningen bij te wonen. mannen, zooals Pres. Steyn, Gen. Hertzpg, Prof. Deze benoeming is door bladen van alle kleur met Moorrees en anderen een kort woord tot de studen'en ingenomenheid begroet. Men waardeert hier ook zullen richten. bij de welgezinde Engelschen Zeker niet zonder bedoeling is de verjaardag van ?n Man wat zijn man kan staan, Nederlands' Koningin van deze betooging gekozen; een bewijs alweer hoe men meer en meer toenade- 'n arm wat 'n slag kan slaan, ring tot Nederland gevoelt. 'n oog wat nie wijk, Dat deze wijziging der Onderwijswet nog lang niet wat 'n bars kan kijk het einddoel is, erkent hier ieder weldenkende; maar en 'n wil wat so vast so's klipsteen staan." niet eerder beseft men met welke reusachtige moei- Zulke mannen hebben hier den grootsten invloed- lijkheden de Afrikaner voormannen hier te kampen rijksten aanhang op dit oogenblik. hebben, voor men dit met eigen oogen heeft aan- Bijna bevreesd geworden door die eenstemmige schouwd. En dan ook krijgt men eerst vollen eerbied hulde heeft Gen. Beyers zich gehaast het heel duide- voor thetgeen is bereikt. leder weet, dat nog veel lijk uit te spreken, dat hij er geen oogenblik aan moet worden gedaan, maar zoo lang wij mannen als dacht van de Z.-Afr. weermacht een Engelsch leger President Steyn, Gen. Hertzog en Gen. Beyers heb- te maken. Het zou zijn Zuid-Afrikaansch in alle op- ben, wanhoopt niemand. Zooals de voorzitter van bet zichten, dat wil zeggen volkomen tweetalig en over- Huldigings-Comite tegen Gen. Hertzog zeide: „Gij eenkomstig de eischen van het Z.-Afr. yolk en land. moet nog harder vechten. 'Het zal U misschien moei- De Engelschen hidden zich dit voor gezegd. Zij lijk vallen; maar gij moet." In zijn antwoord ver- weten dat het zoo zal zijn. Gen. Beyers' woord is klaarde Gen. Hertzog: „Hij voelde zich bedrukt dat het woord van een man. hij nog meer zoumoeten doen, waarop een stem en- De invloed van zulke mannen doet zich sterk gel- der donderenden bijval riep: „Jij moet Generaal." Wel- den in ons staatkundig leven. Hun voorbeeld wekt nu, ik zal", was 't korte, teekenende antwoord. andertn op dezelfde openlijke politiek te huldigen. Zoo weet ieder hier, dat nog lang niet alles is ver- Zooals Gen. Hertzog, in de bijeenkomst waarover ik kregen en dat de strijd nog onafgebroken en onver- zooeven sprak, vaststelde: „Het yolk heeft zijn zelf- moeid zal moeten worden voortgestreden. Gelukkig, respect teruggevonden." dat men dit voelt, dat dit besef alom wakker is. Het Even rechtuit als de woorden van deze mannen maakt dat de verkregen rechten ook worden rebruikt. was de redevoering van den heer Frederik de Waal, Weleer . was dit maar al te vaak anders. Het recht den administrateur der Kaap-Provincie, toen hij in was verkregen,, maar het bled een doode letter. Slechts den Kaapschen Provincialen Raad, de wijziging der enkelen kenden er de waarde van. Onderwijswet inleidde, die het onderwijs in overeen- Dat het nu anders is, mag wel de allervoornaam- stemming zou brengen niet dat van Transvaal en ste reden tot verheugenis heeten. Vrijstaat. Hij wees erop hoe er in de Kaap steeds OU-BOET. ontevredenheid bij de Hollandsche Afrikaners heeft P r e t o r i a, 10 Augustus 1912. geheerscht. In 1865 werd de treurige geschiedenis al begonnen, toen bevolen werd dat in de A 1 en IA 2 scholen alle onderwerpen door middel van het En- gelsch onderwezen moesten worden en na dien tijd Vorm voor uiterste wilsbeschikking. was er nommer vrede en rust ?zelfs niet toen in 1882 beide talen gelijke rechten kregen; omdat die Aan hen, die het A. N. V. bij uiterste wilsbeschik- gelijkheid slechts in schijn bestond, zoo lang de exa- king wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgen- mens van de Universiteit van Kaapstad het Engelsch de vorm aanbevolen: een veel te grooten voorrang gaven, en eentalige ? Engelsche ?schoolopzieners Hollandschsprekende Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond kinderen bij de examens achterstelden. „Door zulk te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd onderwijs raken de HolLandschsprekenden achter bij bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. de Engelschsprekende kinderen en men snag van Hol- 1907, nommer 89, de som van landsch Afrikaansche kinderen geen Engelschmanne- gulden, nit te keeren binnen tjes maken", zei de heer De Waal. maanden na mijn overlijden, vrii Met een kleine meerderheid, slechts drie stemmen, van alle rechten en kosten. NEERLANDIA. 231 Hollander en Afrikaner. Consul-Generaal F. M. Knobel. Voor de Feestuitgave,welke te Pretoria op den Uit Pretoria schrijft men ons: verjaardag van onze Koningin is verspreid, en waar- op Neerlandia in het volgend nummer terugkomt, heeft Aan het hierzijn van den heer F. M. Knobel, con- Generaal Botha het volgende geschreven: sul-generaal der Nederlanden, is plotseling een einde gekomen. Met de laatste zeepost ontving hij zulke ,,Lieve jonge vrienden. Van harte wensch ik U een onrustbarende berichten omtrent den gezondheidstoe- aangenamen dag toe, en ik hoop, dat gij de gelegen- stand van mevrouw, dat hij onmiddellijk naar Hol- heid in gedachte zult houden, die aanleiding geeft tot land moest vertrekken. dit feest. Weet gij waarom Hare Majesteit Koningin Wat de arbeid beteekent, die de heer Knobel hier Wilhelmina recht heeft op een warme plaats in Uwe voor de handelsbetrekkingen tusschen Nederland en harten ? Omdat in een tijd, toenalle regeerende Vor- Zuid-Afrika heeft verricht, weet men in Holland even sten en Staatshoofden de Republieken hunne rug toe- goed, als hier, zoo niet beter. Herhaaldelijk is daar- keerden, Koningin Wilhelmina uit liefde voor het van in zeer waardeerende woorden getuigd. Maar stamverwante yolk in Zuid-Afrika de eenige was, die wat wij hier beter kunnen beoordeelen, dan gij daar- het wagen dorst om een practische daad van vriend- ginds, is dat andere deel van zijn taak: het te zamen Schap te toonen door een oorlogschip te zenden cm Groep, genomen bij het vertrek van Gen. Beyers naar Europa. De generaal kijkt uit het spoorraampje, voor hem zijn vrouw, rechts boven de heer en mevr. Ds. Broekhuizen. Geheel links CONSUL-GENERA AL KNOBEL. brengen van Afrikaners en Hollanders. Een consu- onze geeerde Staats-President naar Europa te ver- lair amblenaar van Nederland moet hier niet alleen voeren. Wij mogen die daad van vriendschap nooit de handelsbetrekkingen tusschen beide landen bevor- vergeten, en daarom zeg ik U, dat Hare Majesteit deren, maar hij heeft bovendien met moeilijkheden te gerechtigd is op een warme plaats in Uwe harten, worstelen, terwijl zijn arbeid zeker niet minder ge- een genegenheid, die onze Engelsch sprekende land- wichtig is. Hij vertegenwoordigt hier een yolk, een genoten ongetwijfeld ook voor Hare Majesteit zullen land en een Koningin, die vele Afrikaners na aan gevoelen. Weest vrolijk en denkt met liefde aan het hart liggen, voor wie zij zooals Gen. Hertzog Hare Majesteit Koningin Wilhelmina, wier geboorte- zeide, een teer gevoel hebben. dag gij heden viert." Dat gevoel is --naar mij gebleken is ?na Zulke uitingenzijn een waardig antwoord op de den oorlog sterker geworden en neemt nog steeds onjuiste voorstelling van velen, als zou de verhou- in kracht toe, naarmate er meer afgestudeerde Afri- ding tusschen Hollander en Afrikaner zoo buitenge- kaners in hun land terugkeeren. Van den vertegen- woon slecht zijn. De woorden van Generaal Botha, woordiger van Nederland verwachten zij en vele Afri- den leader der Hollandsch-Afrikaansche politiek, be- kaners met hen een tegemoetkomende en sympathieke wijzen niet alles, maar bewijzen voor den goeden ver- houding, zooals zij die overal in Holland hebben ge- staander toch veel. vonden. Aan die verwachting heeft de thans schei- dende waardigheidsbekleeder in alle opzichten vol- Nieuwe Vereeniging te Pretoria. daan. Dit hebben de Afrikaners meer dan eens ge- tuigd en dit hebben zij uitgesproken in het adres dat In Pretoria is een vereeniging van Afrikaners die hem bij zijn vertrek in afschrift is ter hand gesteld in Holland hebben gestudeerd, opgericht. Het voor- en dat later in sierschrift en kunstig gebonden hem loopligi bestuur bestaat uit de heeren Dr. Gey van zal worden gezonden en hem een blijvende herinne- Pittius, Dr. W. Bok, privaat secretaris van Gen. L. ring zal zijn aan de sympathie, die hij hier heeft ge- Botha, Dr. Colin Steijn, den zoon van den President wekt en wederkeerig heeft gevonden. en Dr. W. Malherbe, den hoofd-redacteur van Die Brandwag. De bedoeling is elkander te steunen en de studie van Afrikaners in Holland te bevorderen. leder lid brenge ten minste twee nieuwe Het plan is ook elk jaar aan een gemeenschappelijken leden per jaar aanl maaltijd aan te zitten. 232 NEERLANDIA. Professorsbezoek. Taalwedstrijd. Onze vertegenwoordiger te Pretoria schrijft: De Afdeeling Johannesburg van het A. N. V. heeft Prof. J. A. van Hamel van de Amsterdamsche Uni- voor - schoolkinderen van den ben standaard in en versiteit bracht in de maand Augustus 'n bezoek aan bij de stad, een taalwedstrijd uitgeschreven, die zal Zuid-Afrika, waar hij allerwege hartelijk werd ver- plaats hebben 4 en 5 October 1912. welkomd, vooral door de vele jonge Afrikaners die in De regetlings-commissie bestaat nit mevr. Deys- Holland hadden gestudeerd en in den zoon ook den Draayer en de heeren A. van den Broek, S. I. Min- vader wilden huldigen, die zooveel sympathie aan de naar, G. F. Kuun en H. J. Raubenheimer; als Afrikaansche studenten heeft bewezen. De jonge Pref. scheidsrechters zullen optreden mevr. Engel—Wilson, Van (Hamel heeft 'n zeer aangenamen indruk hier Pretoria; Prof. J. Kamp, Potchefstroom; Dr. W. M. achtergelaten. Herhaaldelijk is hij samen geweest met R. Malherbe, Dr. L. Fouche en Dr. T. W. le Roux, Prof. Bodenstein, den pas benoemden hoogleeraar in alien te Pretoria. het Romeinsch Hollandsch Recht aan de Ams'erdam- De onderwerpen voor den wedstrijd zijn: voor- sche Universiteit. Op bijgaande foto ziet men de dracht van een gedicht van Laurillard, Melt Brink, beide professoren, juist teruggekomen van 'n tuf? Reitz of anderen; een opstel, een diktaat, lezen op tocht in de omstreken van Pretoria. De jonge Pro- zicht en een (mondeling) onderwerp uit de Zuid- fessor Van Hamel is uitgestapt. Achterin in de auto Afrikaansche geschiedenis van 1652-17c5. zit mevr. G. Schoeman—Preller, de echtgenoote van Als prijzen zijn uitgeloofd 5 zilveren penningen, den waarnemenden hoofdredacteur van De Volkstem. 5 boeken en nog 3 boekprijzen voor de beste nit- De foto is genomen voor 't gebouw van De Volk- spraak van het Hollandsch (1 voor Afrikaansche, 1 stem te Pretoria. * * voor Engelsche en 1 voor Hollandsche leerlingen),. Woensdag 21 Aug. hood de Afdeeling Johannes- Twee Afrikaanders over ons land. burg een feestmaal aan Generaal Hertzog, prof. Van Hamel en prof. Bodenstein, bij welke gelegenheid be- Onlangs is er te Pretoria een eereavond voor ge- halve door deze ;aster het woord werd gevoerd neraal Hertzog geweest. Transvalers uit het heele door den voorzitter Dr. Krause en de heeren A. v. land toonden hem weer, hoeveel zij van hem hiel- d. Broek, onder-voorzitter, P. Deys en S. I. Minnaar. den en hoe hoog zij hem stelden als den grooten kam- Nog is prof. Van Hamel te Johannesburg gehul- poen voor het Hollandsch in Zuid-Afrika. digd aan een festijn, hem daar door de Nederland- Dat zoo'n man met staal in het bloed noodig is, sche Vereeniging aangeboden. bleek nog eens uit de toespraak van advokaat T. De heer P. C. Baerveldt, de Nederlandsche consul, Roos, die gen. Hertzog toesprak. Wij zijn nog vreem- dronk op het vaderland, bloeiend in handel, nijver- delingen in ons eigen land, zei hij. Onze taal wordt - heid en landbouw, uitmuntende in schilderkunst, te nog voortdurend veracht. Maar... aan gen. Hertzog weinig in Zuid-Afrika bekend. is het te danken, dat er een nieuwe geest in de natie Ds. L. E. Brandt, voorzitter van de Nederlandsche is gevaren. Ons yolk had zijn gevoel van eigenwaarde Vereeniging, en de 'beer Meischke, tafelLvoorzitter, verloren, gen. Hertzog heeft het dat helpen terug- spraken daarna, en prof. Van Hamel ten slotte. Er geven. werd gepraat en gezongen. Men was ook daar onder Wij zouden uit gen. Hertzog's rede meer willen landgenooten en sleet een genoegelijken avond. aanhalen, dan het slot, waar het ons om te dcen NEERLANDIA. 233 is, maar het zou te lang worden, en wij hebben land een grooten ondienst bewijzen. Om aan then hem meer over den taalstrijd gehoord. Ziehier dan, ongewenschten toestand een einde te maken is het naar een; verslag van die Week (Pretoria) wat noodig onze jonge menschen naar Europa te zen- van de Hollanders zei: den, opdat zij daar een degelijke opvoeding ontvan- „Nog wens ik te bedanken de Hollander afdeling gen en vooral zou het goed zijn als men hen daar- in Zuid Afrika (appl.). Het is met een beetje tegen- toe naar Nederland zond. Men verliest nog te dik- zin dat ik spreek van de Hollanders in Zuid Afrika. wijls nit het oog dat de Engelsche taal niet de eenige Een stem: „Waarom ?" beschaafde taal ter wereld is. Spreker somde nog de Genl. Hertzog: „Wel, 'k wcu zo graag dat ze verdere voordee:en op, verbonden aan een universi- alien Afrikaners waren." (appl.) teiisopleiding in Holland in de faculteit van de rech- Een stem: „Maar dat zijn we reeds!" ten, waar het van het grootste belang voor de toe- Ik heb voor Holland en de Hollanders een leer komst van ons yolk is dat jonge Zuid-Afrikanen van gevoel (appl.). Met liefde denk ik terug aan ou' beide nationaliteiten elkander lontmoeten op neutra- Amsterdam, aan mijn beste vrienden die daar n:g len grond. zijn. Bij mijn afscheid aan Holland heb ik me zelfs Het spijt ons alweer, dat plaatsgebrek ons ver- zo ver vergeten dat ik aan het dichten ben gegaan biedt van de vele Linke toespraken, aan dit banket (gelach). Ik heb 't volgend engels vers gemaakt, gesproken, meer over te nemen. Het was een schoon doch daarbij moet men bedenken dat het in de ver- teest, waarop de Afdeeling Johannesburg fer mag zijn. basteringsperiode was. Afd. Potchefstroom. Adieu thou land of Freedom sprung, By Freedom's bracing power sustained. Prof. Le Roux van Pretoria heeft in Aug1istus voor I love thy war of thought. They've rung de leden der Afdeeling Potchefstroom een krachtig Truth back to earth regained. pleidooi geleverd voor het Afrikaansch. The fairest flower that springs on earth Een opgewekte gedachtenwisseling volgde, waaraan Blooms on thy watery plains. deelnamen de heeren Prof. J. Lion Cachet, Prof. 't Was there that Tol ranee found its birth ? Du Toil, de theologische student Venter en Ds. De 'I Is here it thrives and reigns. IN;lerk. Wegens plaatsgebrek moeten we het in dit numnier Zoals gezegd: Ik heb nog altoos zoete herinne- bij deze vermelding laten. ringen aan Holland en de Hollanders. En van die- genen van hen die flier zolang zijn, wit ik graag dat zij met mij onder de Afrikaners geteld worden (app!.). Niet dat ik objekteer dat zij Hollanders zijn, maar zij moeten Afrikaners worden. Natuurlik is MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI iemand die tijdelik hier wil blijken volkomen gerecht- vaardigd zijn Hollanderschap te handhaven Ik ben, dankbaar dat de Hollanders de grootste steun heb- ben gegeven aan hun mede-ingezetenen. Ik beset vol- Koningin Wilhelmina Lectoraat aan de komen dat hun ondersteuning (en heel terecht) is geschied onder de indruk, also! ze afgezonderd stan- Columbia University te Nieuw-York. den van de Afrikaners. Hun idee was: 1k wil me De inhoud van een vertrouwelijk rondschrijven, 1,e- niet op den voorgrond steilen en maar doen alsof treffende de mogelijkheid van het stichten van een het van Afrikaners kornt, Die bescheidenheid leidt tot Koningin Wilhelmina Lectoraat aan de Columbia Uni- nog groter waardering. Wat totnogtoe misschien tot versity to Nieuw-York is in de pers verzeild geraakt, verwijdering heeft aanlelling gegeven is tans wegge- waarin het natuurlijk nag niet behoorde. Immers de nomen. Wij zijn gelijk van taal, onze officiele taal is hoogst belangrijke zaak waarom het hier gaat, is ook de hunne en in de toekomst verwacht ik dat wij volstrekt nog n. et beslist Het zij dan ook aan de nog nauwer verbonden zulen zijn " redactie van Neerlandia vergund er alsnog niet ver- De tweede Afrikaander, wiens woorden wij wil- der over to schrijven. Het spreekt van zelf, dat het len aanhalen, is dr. Bodenstein, benoemd tot hoog- A. N. V. met de uiterste belangstelling den afloop leeraar in het Romeinsch-Hollandsch recht aan de van de pogingen gadeslaat, waarvan de verwezen- universiteit te Amsterdam. Hij sprak ze aan het hier- lijking een sedert iaren gekoesterden wensch zou ver- voor vermelde feestmaal der Afdeeling Johannesburg vullen. van ons Verbond. Dr. Bodenstein getuigde dan uit naam van geheel Uit de Nederlandsche Troonrede. jong Zuid-Afrika van de dankbaarheid voor de be- „Het ligt in het voornemen de departementen van langstelling, in Nederland voor hun intellectueelen marine en oorlog to vervangen door een departement vooruitgang betoond. Zuid-Afrika heeft ncg groote van defensie." behoefte aan mannen van intellect, vervolgde hij en Zou er voor deze nieuwe instelling niet een zuiver men moet opzien naar Nederland om in die behoefte Nederlandsch woord aangenomen kunnen worden te voorzien. Zuid-Afrikanen die aan Nederlandsche Er is immers niets tegen departement van verdedi- undversiteiten studeeren zullen hier niet alleen terug- ging, ?of desnoods van lands- of rijksverdediging ? keeren als goed ontwikkelde mannen, maar tevens Waarom ook die herinnering aan den Franschen tijd? bezield van vaderlandslielde. Spreker wenscht van „Voorstellen ...tct bestrijding van habitueele dron- harte dat de Afrikaanders wat beter het voorbeeld kenschap..." zullen volgen van de Engelschen in hun gehechtheid Waarom niet geregelde of aanhoudende of voort- aan taal en nationaliteit. Door onstandvastigheid durende dronkenschap ? worden de Afrikaanders te veel her- en derwaarts ?... In zorgvolle omstandigheden." geslingerd. Er moet onder hen nog een groote ont- Het Nederlandsche woord is „zorglijk". Er is te- waking komen, die hun meerdere vastheid. van ka- genwoordig een bedenkelijke neiging om, in navol- rakter zal bijbrengen en hun bereid maken zich te ging van het Duii.sch, bijvoegelijke naamwoorden op verdedigen, waar hun taal en nationaliteit worden -vol to vormen, met verwaarloozing van de goede aangerand. Op de meeste scholen hier te lande leert woorden uit onze eigen taal. Zoo lees', men telkens men tot nu toe met verachting neerzien op eigen van liefdevol voor liefderijk, glansvol voor giansrijk, taal en geschiedenis. Men gaat zelfs zoover, dat aan waardevol voor kostbaar of rijk of aanzienlijk of de leerlingen hun eigen geschiedenis onthouden good, kunstvol voor kunstrijk, geestvol voor geestig wordt. Zulks dient reaht gemaakt te worden. Later of geestrijk, gewichtsvol voor gewithfg, en zoo rneer. zal het blijken dat de Engelschen die zulks doen het Ais nu de Troonrede ook al meedoet! 234 NEERLANDIA. Onderscheiding. Ct. herinnerde er hem aan, dat de vreemde woor- den, die hij samen met nieuwe sport uit het buiten- De' secretaris-petnningmeester onzer Boeken-Com- land wil overnenien, in de oorspronkelijke taal oak missie, Dr. W. van Everdingen, is 31 Aug. bencemd bedacht, kunstmatig gevormd zijn. Waarcm zcuL'en tot redder in de orde van Orange-Nassau. wij ze in onze taal dan n:et navormen ? ?Wij gelooven niet", zoo eindigde de N. R. Ct., Kardinaal van Ro:,sum en onze moedertaal. „dat er eenig yolk in Europa is, dat op dit punt zoo weinig gevoel van eigenwaarde heeft als het Kardinaal Willem van Rossum, die als pauselijk legaat den H. Stoel op het Eucharistisch Ccngres te clue." Een medewerker van de N. R, Ct. betuigde Weenen vertegenwoordigde, heeft daar een schocn in een volgend artikel met die uitspraak zijn instem- voorbeeld van gehechtheid aan de Nederlandsche ming en toonde, met blijkbare kennis van zaken, aan Taal gegeven. Door het Weensche dagblad de Reichs- hoe bij het voetbal, waarop mr. van Deinse vooral post werd Z.Eerw. gevraagd cm een kleine e,gen- het oog had, andere landen veel meer dan het onze handige bijdrage, waarop de Kardinaal een tien- eigen taal gebruiken. Ten onrechte had dus mr. van regelig stukje schreef, tot aanmoediging der katho- Deinse alleen van „de chauvinistische Duitschers" en lieke pers. Maar deze bijdrage schreef Kardinaal, Van „de taalkuischende Vlarningen" gesproken. Rossum geheel en al in kloek Nederlandsch. Het Alles koren op onzen mclen. stukje werd door de Reichspost gefacsimileerd, en daaraan werd de vertaling in het Duitsch toegevoegd. Tot welke dwaasheden het gebruik van Engelsch De kardinaal- legaat is de Duitsche taal v3lkomen als sporttaal leidt, bij menschen die de vreemde rnachtig en sprak haar onberispelijk op het Ccngres, taal gebrekkig kennen of althans n:et doorvoelen, zooals verschillende berichtgevers meldden. Toch heeft leerde onlangs een bericht in de bladen over de To- Z.Eerw., zoodra de gelegenheid zich voordeed, in ting voor den wedstrijd om het skifkampicenschap den vreemde het Nederlandsch, zijne moedertaal, ?nog maar weer „championaa " geheeten ?te Am- hoog gehouden. sterdam. Wij zwijgen van ,t telkens gebruikte „heat", In Neerlandia past daarvoor een oprecht woord waar afdeeling of liever het b.v. bij hardrijderijen van hulde en dank. gebruikelijke kamp uitstekend dienst zou dcen. De uitslag van de lcting voor de verschillende Hollandsche Bocren naar Amerika. nummers werd zoo aangegeven: le Heat A tegen B; 2e Heat C walk over. Er waren verscheiden „walk Volgens een bericht uit Albany aan de N.-Y. He- over s". Waarom niet het vroeger algemeen gebruik- rald, wil de Delaware & Hudson Spoorweg Mij. te: ?gaat) alleen over de baan" ? de verlaten hoeven in het noordelijk gedeelte van Maar nit het slot van het bericht bleek, dat dit den Staat Nieuw-York, met Hollandsche boeren gaan Hollandsch (maar dan oak dat Engelsch) hier met hevclken. De heer Schoemaker, agent der Mij., zou paste, Immers stond daar te lezen: „De walk overs in verband ,met deze kolonisatieplannen reeds naar zullen niet geroeid worden." De onzin! Daar staat Nederland vertrokken zijn. Naar verluidt, zouden de dus zooveel als: C gaat all een over de baan, maar gouverneur van den Staat Nieuw-York, en een Neder- gaat niet over de baan. lander, de heer Korthals Altes, bij deze plannen be- Hoeveel eenvoudiger en beter had dat in het Hol- trokken zijn. landsch geklonken: le Kamp. A tegen B; C vrij. Twistgeschrijf over Sporttaal. 01)ze zee waardigheid. Mr. J. F. van Deinse heeft in de Nieuwe Rotter- In het begin der vorige maand is een groot drij- damsche Courant, die beide onze stukken over Sport vend dok, met een hefvermogen van 25 000 ton, van taal had overgenomen, zijn pleidoci voor het En- Barrow vertrokken naar Montreal gesleept door twee gelsch als sporttaal voortgezet. Hollandsche sleepbooten: de „Zwarte Zee" en de Hij meent ons te bestrijden, waar hij ons wil her- inneren, dat niet de „taalkundigen, leeraren, letter- ,Roode Zee" van de reederij Smit & Co. te Rotter- dam. „Al hadden de assuradeurs", schrijft de Times, kundigen" de taal maken, dus ook niet de sporttaal, „gaarne zoo'n belangrijk werk in handen van cen maar de 6praakmakende gemeente, hier de spelers. Engelsche maatschappij gezien, het is billijk te zeg- Maar wij zijn het hierin na'uurlijk, om een uitdruk- gen, dat de naam van de Nederlandsche firma Smit king van mr. van Deinse over te nemen, met hem & Co. te Rotterdam, de eigenaars van die sleepboo- „hartroerend eens". Maar, vragen wij met de N. R. ten, veel vertrouwen inboezemt." Ct., zouden de taalkundigen enz. daarbij „niet van De reis gaat over de Azoren en zal vermoedelijk raad mogen dienen ?" Vooral „waar het spraakge- ten minste een maand duren. Het dok is voor cnge- bruik hier veelal wordt bepaald door sportbladen, veer 200.000.?verzekerd. waarvan de schrijvers ?met de noodige uitzonde. ringen ?niet zelden een gebrekkige kennis van de Woekerend onkruid. vreemde taal, waaruit zij putten, paren aan den lust om met die halve kennis te pronken een bij uit- Het N. v. d. D. meldt: Voor het goede woord stek Nederlandsche eigenaardigheid ! ?en aan on- r u i l en („het verwisselen, het eene voorwerp in de macht om wat ze in die vreemde taal lazen in be- plaats van het andere geven of nemen" ?v. Dale), hoorlijk Hollandsch weer te geven.'" heeft het spraakgebruik cnier schakers en dammers Maar in zijn tweede artikel geeft mr. van Deinse al het leelijke en overbodige a f r u i l e n in zwang al iets tce: , Het behceft geen betoog", zegt h.j, gebracht. Maar nu lazen we in een verslag van den „dat ik Hollandsche woorden, die ingeslagen zijn, Rotterdamschen damwecistrijd het woord u i t r u i l e n die burgerrecht hebben verkregen, weer niet zou wil- len door de Engelsche benammgen, maar Panama-kanaal. deze woorden zijn te tellen, ontstaan als vanzelf, en Zooals men weet, wordt te San-Francisco in 1915 kunnen niet kunstmatig worden in het leven gerce- een ,,Panama Pacific International Expcsi:icn" vocr- pen." Van die kunstmatige teelt wil hij niet weten! bereid, bij de opening van het Panama-kanaal, dat Nu zijn die woorden niet te tellen, vooral niet hij den Atlantischen en den Grooten Oceaan zal ver- sport, die al van oudsher in ons land wordt be- binden. oefend: zeilen, schaatsenrijden, verschillende balspelen Het bestuur dier tentoonstelling heeft eene uitnoo- enz. En mr. van Deinse wcu eerst het Engelsch voor diging aan de vereeniging „Het Nederlandsche Rund- heel de sport als de taal uitroepen. En wat zijn be- vee-Stamboek" fgezonden, om aldaar uit le konien zwaar tegen die kunstmatige teelt betreft, de N. R. met Hollandsch vee. NEERLANDIA. 235 Het Perkgedenkteeken te Laroche. Nederlandsche kunst in Indie. In het Juli-nr. van Neerlandia werd het plan mede- Dezen zomer gen3ten onze Indische stamgenooten gedeeld der oprichting van een Perk-bank te Laroche. de eer na het atscheid der Hagespe_ers in hun mid- Thans zijn wij in staat een afbeelding te geven den te hebben de dames Cath. van Rennes en Hanna van dit gedenkteeken, waarrnee de bewoners van het Verbena, alsmede den beer Arn. Spoel ed, zijn dochter. prachtig Ardennen s'adje hulde hebben gebracht aan Na het tooneel ? dus nu een voornaam muzikaal den man, die door het sch:ijven van zi:;n 1.-eken1 genot, dat aigemeen gewaardeerd wordt. werkie In de Belgische Ardennen deze Sedert Royaards naar de Oost tocg, is daar de weg schoone streek een bekendheid fret gegeven, welke voor onze kunst gebaand en houdt Indie op dit ge- mede oorzaak is, dat zomers zoovele NelerlanJers bied veel meer voeling met het moederland dan vrceger. daar hun vacan!ie gaan docrlorengen De onthulling had plaats den 2den Augustus, den Ned. Scheepvaart in het Suezkanaal. verjaardag van cnze Koningin Mceder, die alti;c1 met In de vermeerdering van het scheepvaartverkeer op het Suezkanaal, dat in het eerste halfjaar van 1912 een voordeelig verschil van 1.190.548 ton aanwees met de scheepvaartbeweg"ing in de eerste zes maan- den van 1911, heeft Nederland voor zijn aandeel een vermeerdering van 153.000 ton; een cifter, dat door geen enkele andere natie is bereikt, zoodat Neder- land, wat de vermeerdering van handel betrett, dit- niaal nummer een staat onder alle zeevarende mogend- heden op het kanaal. Sedert 1 Jan. 1911 en 1 Jan. 1912 is het tarief telkeninale met 50 cents per ton verminderd. Geschenk van een Afrikaansch beeldhouwer, De jonge Afrikaner Stephanus Eloff, beeldhouwer te Parrs, heeft aan de feestcommissie te Pretoria voor gebruik bij de feesten op Koninginnedag, een door hem vervaardigd borstbeeld van Koningin Wilhel. mina aangeboden. Dit aanbcd is dankbaar aanvaard. Een jubileum. De beer Em. Builebroeck, de bekende Gentsche zanger-toondichter, hoopt deze maand te Haarlem zijn 100sten voordrachtavond in Nederland te geven. „In de staart szhnitt het venijn". Uit de Zwolsche Ct.: J. Snijder (!), Tailleur de Vienne pour dames specialite pour Costumes Ang ais, Ama- zones, Ulsters etc., alsmede Bontwerk. Coers' Liederen van Groot-Nederland. De Vereeniging Het Nederlandsche Lied heeft aan hare leden weer eenige bundels Liederen van Groot- Nederland gezonden uit „Nederlandtsche Gedenck- zooveel opgewektheid door de Hollanders te Laro- clanck" van Adrianus Valerius (1626). che wordt gevierd. Elk lied heeft een aan'eekening, welke o. a. de ge- De aanstichter der huldiging was de beer Tacheny, beurtenis meldt waardoor het is cntstaan. eigenaar van het Hotel des Ardennes. Deze vcerde Met de achts'e reeks, welke ter perse is, zal de uit- bij de feestelijke ingebruikstelling het woord en bracht gaaf Liederen van Groot Nederland, verzame'd door daarbij in herinnering wat Laroche aan den thans F. R. Goers F.Rzn., al'e liederen bevatten van den 78-jarigen Ds. Perk en zijn zoon, den jonggestcrven Nederlandtschen Gedenck-clanck. dichter, te danken heeft. De gehuldigde am gezondheidsredenen verhinderd Idioot. de plechtigheid bij te wonen, zond een dankteegram en schtmk 500 francs aan de armen van Laroche. In Almelo is een nieuw hotel geopend, genaamd: Een groote lichtsLe trok 's avonds docr het dcrp. Hotel de la Station! Op de foto ziet men de achtertijde van het 6000 K.G. zware granietblck. Eigen Nijverheid. Het inschrift luidt: a M. A. Perk, auteur de Bel- gische Ardennen. Reconnaissance. Aan de nog slechts enkele jaren bestaande Neder- Aan de andere zijde wordt nog uitgehcuwen de landsche Kunsttapijtweverij Kinheym te :Beverwijk volgende aanha'ing uit het bekende werke: .,Laro- (Noord-Holland) is de vervaardiging opgadragen van che est le centre d'un panorama splendide qui Fe een elftal tapiitni voor het Vredespaleis te 's-Gravenhage. grave ineffacablement dans la memoire de celui qui De tapijten warden geheel ontworpen, bewerkt en a le bonheur de le contemMer." gereedgemaakt in genoemde weverli, welke staat en- Aan Brie ziiden wordt de steen omringd door een der bestLiur van mevr, Polvliet—Van Hoogstraten, bank in hoefijzervorm, van welke men een prachtig die de kunst van het weven aan de Noordkust van vergezicht genet op Laroche en omgeving. Afrika heeft bestudeerd. 236 NEERLANDIA. Nederlandsche Zangers in het Buitenland. Mevr. Martin Kaiff—De Holl, Overtocm 78, Amster- dam. 5 Sept. werd in Leipzig Samson en Dalila opge- Luimige en ernstige voordrachtavond. Program- voerd met onzen landgenoot Jac. Urlus in de hoofdrol. ma-proeven op aanvrage. De Leipziger pers noemt de vertolking van Urlus zoo innig en grootsch, dat men alleen het beste wat Bernard Canter, Spaarne 25, Haarlem. Duitsche heldentenoren hebben geboden, ter vergelij- Voorlezing ui. eigen werken, o. a. blij- en treur- king mag aanhalen. spelen, schetsen enz. Uitgebreid programma ter De heer Urlus is lid van het A. N. V. keuze, Voorwaarden naar draagkracht der Afdee- lingskassen, ?Mej. Anneke Steensma, sopraanzangeres te Sche- veningen, die Zondag 18 Aug. in het Nederl. Sana- A chil_e E. Daled, conservator aan het Stedeliik Mu- torium te Davos-Platz gezongen heeft, behaalde veel seum der Oude Meesters te Brugge. strces met de door haar voorgedragen liederen. Ze Brugge, haar praalgebouwen, kunstschatten en heeft door . haar zang den patienten een zeer aange- schilderachtige plekjes. Kunsthistorische lezing, door ruim 100 fraa'e lichtbeelden opgeluisterd. namen avond bezorgd. D. H. Kramer, Bilderdijkstraat 34, 's-Gravenhage. ?Onze landgenoot Carel van Hulst, is als eerst.e helden-bariton aan het Stadstheater te Hamburg (di- Voordrachtavond, o. m. Oedipus van Sophocles en De Heks van Overholland, blijspel van Baltha- rigent Felix Weingartner), verbonden. zar Verhagen. Desverlangd optreden met medewerking der da- Een Duitscher over ons land. mes mej. M. Peltzer (viooliste) en mevr. Van Ko- In de Berliner Lokal-Anzeiger kwam on',angs een nijnenburg (alt-zangeres). brief van Victor Ottman, een van de reizende mede- werkers van het groote blad, over ons land voor. Bericht. Deze vreemdeling heeft toog voor nog wat antlers dan het „typische Hollandsche'' dat de meeste slechts Lenige in.zezonden stukken moeten wegers plaatsgebrek opmerken. tot het voiRend Immure!' bliji.en liggen. Jed. Men komt er niet mee uit, zegt hij b.v., den Hol- lander flegmatiek te 'icemen. Flegmatieken zijn onver- schillig en log van geest, maar hoe kan men dat van de Hollanders zeggen, met hun geschiedenis, hun tachtigjarigen oorlog, hun zeehelden en koopvaar- NIEUWE LEDEN ders, hun koloniaal rijk, hun schilderkunst! Den Duit- scher valt verder „een van kruiperij vrije hoffelijk- heid" aangenaam op. Onder de dingen, die hem van het nieuwe Neder- Groep Nederland. land, bizonder hebben getroffen, is de voortreffelijk ingerichte en snelle electrische spoor van Rotterdam BESCI I ERMEN DE LEDEN. naar den Haag en Scheveningen. Ach, verzucht hij, J. G. van Heyst, Daendelstraat 63, Den Haag. hadden wij een paar van zulke lijnen van Berlijn naar Opg. door den heer Ch. R. Bakhuizen den omtrek! De spoorweg Berlijn—Werder doet 49 van den Brink, minuten over .de 36 kilometer. Dan rcemt hij de W. F. de Mol van Otterloo, Oude Delft 209, Delft. electrische tram in Amsterdam; de „onovertroften deugd" van melk, boter en kaas, die hij in de ho- GEWONE LEDEN. tels aan zijn ontbijt kreeg. En zoo voorts. Mr. J. A. Vermeer, burgemeester van Patten. H. W. L. Hofdijk, Majoor der Infanterie, Harderwijk. Terug aan afzender I. M. G. J. Kempers, burgemeester van 0 Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. vcn Bcse. Het gebeurt nog steeds dat onbestelbare, in het Ne- K. van Schouwen, Rijkscntvanger, derlandsch gestelde briefkaarten, afgezonden uit Vlaan- P. Th. Huberts, koopman, . deren, terugkomen met In conn u, r et our a Beiden opg. door den heer J. H. Staal, l'expéditeur. J. A. van der Made, Vinkweg bij Le:den. Zijn er dan geen Nederlandsche postambtenaren, Opg. door den heer J. B. v. Loenen, leden van het A. N. V., die hun in dit opzicht zoo Mej. J. de Groot, Witte Singel 94, . onwetende ambtgenooten eens willen wijzen op het J. H. de Mol van Otterloo, Hoogl. Kerk- dwaze en voor onzen strijd nadeelige van dit noode- gracht 33, loos gebruik eener vreemde taal. P. van Toorenburg, Hoogstraat 5, Zij zouden daarmee, in een vakblad b.v., een goed S. F. Duurvoort, Bloemmarkt 18, werk doen. Firma Kemink & Zonen, uitgevers, Over den Dom, Utrecht. Allermalst. Opg. door Dr. W. v. Schothorst. Den Haag. Een advertentie uit een Nederlandsch blad: Mevr. de wed. J. C. Bruno, geb. Wolter- „The Motor Trip for Rotterdam families is to beek, Hamburgerstraat 21, >, Hotel ...(een Nederlandsche naam), Bloemendaal. Mejonkvr. P. Martini Buys, Loenersloot (Utrecht). First Class Restaurant. Afternocn tea Concert 3-5 Mevr. Smissaert—Martini Buys, Fran- o'clock." kenslag 109, Den Haag. Dat is dus een uitnoodiging, in een Hollandsch Beiden opg. door mej. J. Obreen, Rotterdam. blad gericht tot Rotterdamsche 12zers om een bezoek Mr. W. C. Wendelaar, Louise de Colig- te brengen aan een bekende, echt Hollandsche uit- nystraat 51, Den Haag. spanning in een Hollandsch dorp. Opg. door den heer Joh. Ph. Tuyt, Leiden. J. Loeff, Kapitein-Kwartiermeester, p, a. Voor Afdeelingsavonden (vervolg) Dept. van Oorlog, Opg. door Luit.-Kwartierm. B. J. Ver- Mevr. Marie E. Arn'.zen—Wafelbakker, Fred. Hen? brugh, Haarlem. drik-Plantsoen 96, Amsterdam. R. Dufour, Luit.-Kol. Generale Staf, Aers- Voordrachtavond, uitgebreid programma van too- senstraat 2, neelstukken, schetsen en verzen. Opg. door Dr. J. Cuperus, Zwolle. NEERLANDIA. 237 Mevr. de wed. Dr. W. F. A. an Carr:, Vlaamsche Bond, koffiehuis „De Kroon", Trompstraat 324, Den Haag Normaalschoolstraat, Gent. Opg. door Prof. J. H. Kern, Utrecht. Opg. door den heer H. D Hooghe. Mevr. Irish Stephenson, Delistraat 36, Mej. Alice Smeesters, regentes, Wondelgem- Mej. H. I. Margadant, Corn. Speelman- straat 14, straat 34, Opg. door den heer G. Smeesters. Mr. Dr. F. Donker Curtius, Javastr. Verhulst, leeraar Normaalschocl, Citadel- Opg. door Jhr. Mr. H. v. Asch van laan, Wiick, Utrecht. Muus, St. Pieters Vrouwenstr. 65, H. F. Eckmann, leeraar H. B. S., Beek- Opg. door den heer H. Meert. laan 395, Vietti, Stropstraat 17, P. van Stain, student beeldende kunst, Opg. door Ds. Domela Nieuwenhuys. Heerensingel 9, Weesp. Mej. Ledewijn, Nieuwpoortkaai, D. Posthuma, muzikus, Nieuwstad, Opg. door mej. De Guchtenaere. to. Leyenaar, Nieuwstraat, Fernand Vereeken, bediende, Kluyskensstr. 5, Allen opg. door den heer C. Bcs Dz. Opg. door den heer W. Rombaut. J. J. Terwrel, werkt.-ing., Mauritsiaan e), Hilversum. Verbeke, student, Wollestraat 38, Opg. door den heer D. H. Stigler, Amsterdam. Blommaert, Godshuizenlaan 190, Willem Iikkers, Koningstraat 3 B, Hilversurn. Marc. Lelott, Eggermontslr. 10, Ledeberg, Mej. Maria Albers, Huize Bloemenheuvel, Marteau, Nieuwland FO, Overveen bij Haarlem. Beiden opg. door den heer Van der Haeghen. Beiden opg. door Dr. Gisbert Brcm. J. de Gryse, student, Langestr. 45, Ledeberg, W. Samscm, Alphen a,'d. Rijn. K. Lateur, beeldhouwer, Gentpoortstr., Brugge. H. la Riviere Jr., Dr. Sebrechts, Malleberghplaats, Beiden opg. door den heer P. Samscm, Utrecht. Beiden opg. door den heer Van de Wyer. Mr. A. van Gennep, Prins Maurits- Alb. Seys, Beenhouwerstraat, laan 49, Scheveningen. K. Carton, advokaat, Malleberghplaats, Mej. K. de Ridder, Scnsbeekweg 35, Arnhem. K. Maillard, Groote Markt 15, B. A. Tiemersma, Zuiderplein W 2, Leeuwarden. Doris Sys, Nieuwstr. 27, St. Andries, J. H. W. Koopmans, Noordvliet 11, Allen opg. door den heer Verachtert. Opg. door het Bestuur der Afdeeling Fr. Lehoucq, Molenstr. E6, St. Joost ten Ocde, Brussel S. G. L. F. Baron van Fridagh, burge- Opg. door den heer De Saedeleer. meester van Spaarndam, Schcters:ngel 123, Haarlem. L. Breynaert, St. j orisstr. 45, Laken Opg. door den heer K. 0. Gesner van M. Heetland, Roeiwedstrijdstr. 12, Brussel. der Voort, Makkum. A. Brulez, Tramstr. 73, Watermaal. Henk van Breemen, Jordensstraat 76, Allen opg. door den heer Delpire. Opg. door Dr. J. B. Schepers, P. Hinninck, Antwerpsche Steenw. 367, Brussel. 'T. P. Teenstra, med.-stud., Kalkhaven, Gorincheni Opg. door den heer Berrevoets. Opg. door den heer A. Trouw, Rockanje. C. van Slagmolen, Lindestr. 185, Evere. H. Tieks Koening, adm. der Vereeniging Opg. door den heer Van den Brceck. 't Koggeschip (Vreemdelingenverkeer), L. van Voorden, etser, Jan Robiestr. 69, Damrak 95, Amsterdam. St. Gillis, Brussel. 'Bernard Houthakker, N. Z. Voorbagwal 332, Opg. door den heer C. Melis. Belden opg. door den heer J. W. to Winkel, Varewyck, beambte, Herreynstr. 13, Mechelen j. Andriesse, Vondelstraat 9, Walter Gobbers, stud., Kapucienenstr. 202, Joh. Verboom, Emmastraat 26, Schiedam. Pol Herckenrath, staatsbediende, Brussel- Opg. door den heer C. A. Reeser, Haarlem. sche Steenweg 227, Mej. Fromberg, Twelloscheweg 8a, Deventer. iMej. Maria Ccene, Arme Klarenstr. 25, A. Th. Haagsma, Oude Delft 223, Delft. . Allen opg. door Dr. P. Tack. Opg. door den heer W. v. Lankeren, Frans Laureys, teekenaar, Verkensstr. M. G. F. Verdcnck, Huize Leeuwenstein, Opg. door den beer Ruys. Hees bij Nijmegen. Van Dam, rijtuigmaker, Leermarkt 32, Opg. door den heer J. F. Wesseling, Helder. Karel de Keyser, beeldhouwer, Bottelsche Steenweg 161, Jongelieden-Afdeelingen. Andre de Wandeleer, meubelmaker, Polder- straat 19, J. F. Schmidt, v. d. Takstraat 3, Rotterdam. A. Saelaert, bakker, Kapucienenstr. 98, Opg. door den heer J. de Groot, P. Verschaeren, Hovenierstr. 35, H. B. Alers, Lischstraat 5, L. Verbruggen, beenhouwer, Adegemstr. 30, Opg. door den heer C. Mansvelt, Raim. Spruyt, Adegemstr. 105, P. van Harinelen, Binckhorstlaan 4, Den Haag, Raim. Swysen, Draaibankstr. 59, Opg. door het Bestuur der Jongel.-Afd. Mej. Julia Lambrecht, Gildenstr. 23, Walter Heymans, Hazenstraat, Groep Belgie, Jacobs, candidaat-notaris, Befferstr., Minimum-bijdrage fi: 3. Allen opg. door den heer De Backer. Marcel Erens, Geerdegemvaart 16, ;De Keyzer, onderbestuurder „La Turn- Robrecht de Winne, Kapucienenvest 22, houtoise", Turnhout. J. van de Putte, teekenaar, Arme Klaren- Opg. door den heer K. Mahieu. straat 1, Rob. de Bodt, Burchtstr. 17, Ninove. Allen opg. door den heer Van Steenwegen. -Groeningerwacht, p/a. Thuylie, Dreef, Lod. Wynants, staatsbeambte, Speeck- Doz. de Schaepmeester, student, Oordegem. vest 1, Opg. door den heer Tanrez. Opg. door den heer De Hyder. Emiel Ceoen, hoofdtreinwachter, Toekomst- Jan de Becker, staatsbeambte, Brusselsche straat 80, Kortrijk. Steenweg 31, Opg. door den heer Doussy. Opg. door den heer Janssens. Viet. Hendrickx, griffier, Hamont. Mej. Hermina Neefs, Ziekeliedenstr. 48, Opg. door mej. Indekeu. Charlotte Rcels, Lange Nieuwstr. 19, 238 NEERLANDIA. Mej. Math. Timmermans, Statiestr. 47, Mechelen Donald Mac Gillavry, Oengaran. Karel de Buyzer, Vaartdijk 3, Mevr. Donald Mac Gillavry, Opg. door den heer De Winne. W. C. van der Velde, redacteur Soerabaj. Prosper de Troyer, schilder, Brusselsche Handelsblad, voor niidden-Java, Semarang. Steenweg. C5, Mevr. W. C van der Velde, Koninklijke Belgische Bibliotheek (dienst W. P. A. Kloprogge, controleur Ketta, der periodieket tijdschriften),, Museum- Mevr. J. R. Ch. F. Kloprcgge, geb. Bceye, plein 5, Brussel. Allen opg. dDcr het Bestuur der Afdeeling Cornelis, Ninovensche Stwg , ScheW, J. F. van Rooij, bcekhouder B. P. M., Soerabaia. Deiandtsheere, Pcststraat 2, Opg. door den heer Frits Dekker Hissink, L. Claessens, IVIusaertstr. 31, Antwerpen. D. J. N. van der Hoop, Leamb e Pama- Opg. door den heer Jos. de Clerck. noekan en Tiiasem landen, Soebang. Hazen, varier, Welvaerlstr. 42, Opg. door den heer H. L. van Amstel, Weltevreden. Opg. door den heer F. Reynaers. Mr. W. van Locn, ambt. tfb. B. B., Edw. Papen, Markgravestr. 21, K. C. W. Rotteveel, ambt. tib. B. B., Opg. door den heer P. v. d. V&de. F. H. van Schagen, Gouv.-accountant, Frans Luyten, Oude Steenweg 13, Berchem. Allen opg. door den heer B. G. ter Brake, Opg. door den heer A. Aelbrecht. W. L. A. Warnier, mil. apctheker, Ambonia. Ruth Klop Jr , Paardenmarkt 11, Antwerpen. Opg. door den heer J. A. Br3uwer, Lu t. t/z. 2e kl. J. H. Ge'll, Helenalei 51, J. A. Eduard, klerk Dep. B B , Weltevreden. Beiden cpg. door Dr. M. RudeTsheim. P. J. v. Kraaijenoord, klerk Dep. B. B., Lissnijder, Cappelen. J. F. Paul, 3e comm. Hooggerechi.shof, Opg. door den heer K. Hopp. W. F. H. 114.anuel, opzichter S. S., Jacobs, Wollestr. 3S, Brussel. F. H. le Febro, onder-opz. S. S., E. Coremans, Clovislaan 78, K. E. L. Miero Meijer, klerk Dep. B. B., J. Adriaensen, St. Christoffelstr., E. A. Kai;adoe, kierk Alg. Rekenkamer, G. de Vreese, Quinauxstr. 11, Schaarbeek. M. G. Friedlander, 3e comm. Dep. B. B , Faignaert, A. Vandernootstr. 13, St. Jans Molenbeek.E. H. Holland, 3e comm. Dep. B. B. Od. Perier, De Beriotstr. 41, St. Jocst ten Oode. J. B. MalherLe, 3e comm. Dep B. Cornel:s. Gust. van den Berghe, Herzieningslaan 15, Kuregem. F. G. H. Demaison, 2e comm. IDep. B. B , Weltevreden. Vandervoorde, Diarnantla an 69, Brussel. P. Schram, klerk Dep. B. B , Tromplez, Van Hoegaerdestr. 26, St. Jans Molenbeek. E. L. de Wilde, klerk Cep. B. B., P. Hens, Steylstr. 99 a, Laken. T. F. O. Gallez, klerk Dep. B. B , C. Impens, Opzichterstr. 175, St. Jans Molenbeek. F. H. T. Ketting Olivier, klerk Dep. B. B., Van den Driessche, Vanderschriekstr. 107, Jette. Th. J. Fisser, klerk Dep. B. B Allen opg. door den heer J. Kesler. M. Young, archivaris Cep. B. Rene Holants, Torfstr. 36, Antwerpen. A. F. de Sint Paul, 3e comm. Dep. B. B., Opg. door den heer Jos. de Clerck. F. H. B. Holtz, klerk Dep. B. B., Hub. D'Hollander, Bollandusstr. 13, W. Abrahamz, klerk Dep. B. B., Opg. door den heer A. van Laar. H. Pesolima, comm. Alg. Rekenkamer, Renier, Familiestraat 52, Allen opg. door den heer Hetharia. Adam, Lange Ridderstr. 13, H. K. A. Bakker, referendaris Dep. Fin., Mortelmans, Biekorfstr. 30, D. Kuipers, p/a. Visser & Co., Edw. Jocsens, tuinbouwkundige, Schooten. H. J. van Brink, ambt. lib. Dep. Gouv. Fr. Laureyns, landbcuwkundige, Cappellen. Bedr., J. Stuyck, Merksem. L. H. Hissink, Menting No. 17, Allen opg. door den heer K. Hopp. J. Schaap, red. Java Bode, Francois, veekweeker, Moliro, Tanganikameer R. B. Beeuwkes, 2e comm. Dep. Fin , (Bela. Kongo). F. J. G. van Emden, 2e comm. Pep. Fin., Rich. Acke, bouwmeester, Beheerstr. 72, Kortrijk. P. L. Pannekcek, adjct. insp. I. U. & A., Opg. door Dr. Doussy. H. G. Brandcn, le Luit. Inf. lib. Dep. B. B., Clement 't Kint, beambte, Welle. Mej. G. Haarman, leerares H. B. S. vocr L. Blaes, Oude Brusselstr. 6, Mechelen. meis;es, Opg. door den heer Van Steenwegen. D. Rinkes, J oz. van Kerkhoven, Staatsbeambte, Covent- Allen opg. door den heer Hazenberg. straat 12, H. den Hertog, beambte N. I. C:r. en Han- Opg. door den heer Janssens. delsvereeniging Rotterdam. Mej. Leik, Terninckstr. 12, Berchem, Antwerpen. Opg. door den heer J. J. Palm. Opg. door mej. Verhulst. P. Heshu,sius, beainLte Mijnb. Mij. Lebcng, Benkoelen. Maurits Neels, letterkundige, Beveren, Waas. J. Verweij, Opg. door den heer De Vidts. Be:den opg. door den heer H. Willemse. Elisa de Guchtenaere, Oude Brusselsche P. C. H. Claassen, Weltevreden. Weg 20, Ledeberg, Gent. Opg. door den heer H. HazenLerg. Stampaert, St, Denijs, Westrem. M. den Hartog, onderwijzer, Makassar. Beiden opg. door den heer G de Guchtenaere. Opg. door den heer Seyne Kok, Macl;ene. (Wordt vervolgd). Buitenland. Groin) Ned. Dolt-IndiA. Willem van de Wall, Harpist Orchestra Ch. Beets, hoofdcom. alg. secretarie, Buitenzorg. Metropolitan Opera House, Nieuw-York, City. M. van Loon, hoofdcom. alg, secretarie, Piet Retief, 33 Op den Bergenstr., Fairview (Tr.). W. A. M. Scholte. le com. alg. secretarie, Albert Oppel,, 33 Op den Bergenstr., Mej. M. A. Scholte, onderwijzeres, Mevr. H. J. Roth, Bus 2690, Johannesburg V. van Burink, Notten, ,,de Kraal", Orchards, Allen opg. door het Bestuur der Md. M. Klein, Drayal Hotel, Pleinstr. 14, L. A. Hissink, Menteng, Weltevreden. Mej. J. Verweerdt, Royal Hotel, Plein- Ver. Boedi Oetomo, Passer Barce, straat, Beiden opg. door het Bestuur der Afd. Batavia. J. F. Bensdorp, 5de straat 45, Vrededorp NEERLANDIA. 239 Dr. J. Vrolik, Pieter Maritzburg (Natal). B. f 2 50; N. N. te 's G. f 10.-; mevr. wed. C. A. Allen opg. door het Best der Afd, Johannesburg. C. K. te D. f 5.-; mej. W. H. te U. f 2.50; C. J. A. Nobel, 1 R. R., Hclland, Michigan S. te 's G. 1 5 -; B. v. D. te R. f 10.-; Ei te H. Opg. door den beer H. Uden I 1.-; J. A. A. te R. 5.-; G. K. M. te 0. f 2.50; Masman, . . J. v. L. te U. f 2 50; I. J. de B. te M. f 100.-; J. Senor Don J. A. Vuyk, Banco MercanA, S te A. f 5 -; W. v. R. te R. f 2 50; S. H. en Asuncion (Paraguay). E. L. te A. f 5.-; Burgemeester te 0. f 5.-; A. R. Opg. door Dr. J. B. Schepers, Haarlem. te G. f 2 50; A. J. I. te 's-G. f 10.-; H. A. M. R. Mej. Betsy van Lith, VOthsmarty utca te A. f 5 --; mej. A. H. te ? f 2.50; J. P. te Y. 49-51 (SkOt intezet), Budapest, f 1.-; Personeel paleis het Loo f 52 15; S. W. 'e Opg. door den heer A. v. Hoogstratcn . N. f 2 50; J. W. S. te A. f 10.-; N. N. te 's-G. Alex Smuts, P. B. 5, Ermel D (Tr) ). 10.-; J. A. v. N. te M., 2 50; mej. R. te ? Jan Vos, P. B. 12, . I ; 3. H. t.! A. 2 50; v. d. B. B. te M. f 10.- Beiden opg. door Dr. N. A. Stutterheim, Errrelo. J. H. V. te A. f 25.-; Mr. J. N. te f 2.-; P. Gerh. Rosier, Sophienstr. 12 pt , Leipzig. J. A. Baron de S. v. A. ie 's G. f 10.-; v. W. P. A. Wernink, Elsterstr. 53 III, R. te L. 1 5 -; C. B. te B. f 10.-; H. J. v. Beiden opg. door het Best. der Afdeeling N. to M. f 10.--; Dr. P. T. v. d. H. te U. Ed. Horsing, pa. Astra Romana, Ploesti (Rum.). f 25 -; J. Th J. te N. f 3.-; G. L. v. A. te 's-G. G. Meyeringh, p a. Astra Romana, . I 5.--; P. H. te W. f 40.-; X. te H. f 1.-; L. te C. Meyer, p,a. Astra Rcmana, Moreni G. f 1.-; Belangstellende te D. f 1.-; J. v. W. te J. C. Meyer. Ala. Astra Romana, . . A. f 2 50; P. H. S. to Z. f 2 50; W. K. d. C. te A. M. E. Nix, pia. Astra Romana, Baicoiu M. I 5.-; D. J. C. T. to N. I 10.-; Jhr. R. W. J. A. Nijland, p a. Astra Romana, Bucarest v. P. v. B. te N. I 10.-; D. K. te A. f 10.-; J. H. J. v. Oosterzee, p a Astra Romana, . . H. L. Jr. te D. f 10.-; M. L. C. S. te D. f 25 ---; G. C. Meyer, pia. Arnh. Petr. Mij.,. Bustenari Prof. Dr. M. W. B. te D. f 20.- ; M. v. Z. te D. Allen opg-. door het Bestuur der Ned. f 2 50; H. B. IJ. te D. f 3.-; H. v. M. te M. Vereeniging, Bucarest. f 10.-; J. C. J. de J. te D. f 10.-; mej. M. V. le Richard Bum, FranzensbrUckenstr. 8, Weenen. D. f 10.- -; J. H. H. te S. f 0.50; H. B. Jr. te D. Th. J. Soeters, p'a. mevr. R. Acker- 1.-; mevr. N. R. te D. f 10.-; W. v. d. V. e. a. schott, Solothurn (Zwitserland). te P. f 10.--; Dr. J. W. W. te A. f 10.-; Fam. v. Opg. door den heer H. Moll Jr., Den Haag. d. K. J,e D. f 5.-; L. C. v. 0. 'le D. f 25-; H. Chr. Cloos, Consul der Neder- M. S. te ? f 10.--; J. M. V. v. Z. te L. f 10.-; landen, Frederikshaven (Denemarken). J. H. te U. f 10.-; J. H. v. d. S. te D. f 2 50; W. Opg. door Jhr. Mr. H. v. Asch van Wijk, Utrecht. B. te W. /.0.50; J. H. G. S. te D. f 3.-; J. H. le L. K. W. Volmer, Mainstr. 38, Bremen. Z. f 2 50; Jhr. E. v. B. te 's-G. f 2 50; J. de S. te Opg. door het Bestuur der Afdeeling B. f 10.-; A. E. te H. f 5.-; J. v. V. te A. f 1.-; J. M. Viljoen, Noordbrug, Potchefstroom (Tr.). Opg. door den heer G. Siemelink, . Y. J. de J. te S. f 2.-; W. P. v. d. H. te U. 5.-; J. v. L. T. te H. f 5.-; mej. H. T. te H. H. Willemse, onderwijzer te Zanddrift, I 1.-; C. L. v. d. H. te R. f 5.-; C. A. de B. Jr. P. K. 24 Rivieren, distr. Waterberg (Transvaal). te A. f 1.-; S. te 0. f 6.-; J. C. te H. f 1.-; Opg. door den beer G. Bakker, Nijlstroom. mej. M. F. v. V. te N. a. Z. f 5 -; S. H. te M. f 1.-; Dames A. te L. f 10.-; Dames S. te R. f 5.--; P. R. K. te R. f 1.-; H. K. te U. f 5.-; Ingekomen gelden voor de noodlijdenden op M. C. K. H. te A. I 1.50; H. W. F. te L. -2.50; Bonaire en Aruba (tot half September). mevr. S. de B. te M. f 25.--; S. te B. f 5,-; A. F. D. v. d. L. te B. f 5.-; Douairiere Jhr. L. C. v. d. H. M. de Koningin f 500.-; H. M. de Kcningin- B. te B. f 10.-; Dr. J. B. te R. f 5.-; Mr. C, L. Moeder f 500.-; Z. K. H. Prins Hendrik f 200.-; G. te S. f 1.-; F. A. v. B. v. H. tc.. L. / 2 50; W. A. R. te 's G. 1 10.-; Stearinekaarsen!abriek Dames De M. te M. f 2 50; J. H. N. te A. I 5.-; , Apollo" te S. f 50.-; M. J. te R. f 1.-; N. N. le E. J. F. v. D. te S. f 2.-; Mr. W. H. K. te M. B. f 1.-; F. v. B. te V. f 10.-; N. Ph P. te 0. 1.-; J. M. V. te Z. f 2.50; Ph. de K. te D. f 250; C. M. te A. f 2 50; J. L. L. T. te A-A. 2.50; E. T. te G. f J. F. K. te D. f 5.--; f 25.-; L. H. Q. v. U. te U. f 25.-; mevr. H. S. A. H. N. v. N. te A. f 1.-; A. V. te G. f 5.-; H.-C. te 0. f 5.-; M. v. B. te 's-G. f 10.-; S. te Generaal v. M. te H. f 10.-; J. B. v. L. te L. N. f 5.-; J. T. C. te S. f 100.-; S. L. Ie. D. f 2.97; I 2.50; W. de B. te W. f 2.50; A. C. te 's-G. f 5.-; Onbekend te A., f 5.-; J. A. v. d. S. te 's-G. f 10.-; mej, C. D. te 's- G. f 5.-; G. Ph G. M. te N. mevr. v. M. to 's-G. f 25..-; A. M. te A. f 50.-; I 2.-; N. N. le P. H. f 5.-; L. J. Czn. te R. W. C. N. te E. en W. f 1.-; S. A. N. te U. f 4 50; I 10.-; Dr. D. R. te B. f 1.-; Dames R. te B. B. de G. te 's-G. f 2.---; T. M. te f 10.-; L. f 3.-; Het dartele biggetje te H. f 5 -; Dames v. G. R. te 0. f 5.---; N. Th. W. e G. f 10.-; R. G. M. en S. te H. f 2.-; Mr. H. M. v. L. te H. f 10.-; le A. f 1.-; A. v. D. te L. f 10.-; F. C. te A. S. W. de C. te H. f 10.-; mej. A. C. A. v. d. L. f 25.-; F. B. L. te S. f 10.-; D. en D. M. B. te te H. f 10.-; W. F. T. M. te 0. f 2 50; v. d. H. U. I 2.50; I. te A. f 20.-; W. C. v. H. te L. R. te H. f 2 50; D. C. de L. *le S. f 1.-; A. H. te 2.50; P. C. K. te W. f 12 50; A. C. te 's G. f 5.-; G. f 1.-; X. te B. f 2.-; Mr. C. S. te A. I 5.-; K. A. F. te R. f 1.70; V. S. te R. f 1.-; mej. S. K. R. te M. f 2.-; Prof. J. J. A. M. te Z. f 10.-; en fam. M. te G. f 4.-; I. H. B. te 's G. f 10.--; H. P. G. te 0. f 5.-; D. F. te H. f 10.-; P. W. A. C. M. te N. f 5.-; E. T. te 's-G. f 12 50; M. S. v. L. te A. I 10.-; J. B. te G. f 2.59; mevr. S. H. W. te E. f 25.-; M. L. M. te B. f 10.-; Mimar te te 0.-f 5.-; A. 0. H. te H. f 2.50; H. de C. T. v. '5-0. f 3.-; M. C. L. te D. f 1.-; Collecte te D. B. te S. f 5.-; J. L. v. D. Jr. te R. f 2.50; S. te f 44.60; B. en H. le G. f 20.-; H. M. v. V. C. h' B. f 1.-; Dr. A. E. B. D. F. te L. f 2.50; W. L. B. f 25.-; B. te B. f 2.50; A. J. B. le H. en P. te R. 1 5.-; v. V. te de B. f 10.-; K. te D. f 2.50; H. M. te 's-G. f 10.-; N. N. te B. f 10.-; f 5 -; A. M. K. te 2.50; A. F. T. te A. N. N. te 's-G. f 10.-; C. E. v. K. te A. f 60.-: 1.-; J. J. J. S. te R. f 10.-; L. R. J.Lzn. te R. v. d. T. te ? I 1.-; v. H. te A. f 25.-; J. B. te f 2.50; Jhr. Mr. B. M. de J. v. E. te U. f 2.50; P. L. f 10.-; N. N. te H. f 16.081/2; mej. M. B. S. le J. B. te L. f 5.-; S. v. D. M.Ezn. te D. f 5.-; H. f 1.-; W. te N. f 1.-; v. L. te G. f 10.-; C. De J. te V. f 10.-; J. de B. Lzn. le H. f 10.-; S. M. te 's G. f 5.-; A. K. te R. f 1.-; D. H. te Mr. J. H. te M. f 1.-; C. A. T. W. te G. f 1.-; 240 NEERLANDIA. W. C. te G. f 2 50; Prcf. C. te V. f 10.-; C. A. P. G. J. F. te B. f 10.-; mej. C. L. te L. f 2 50; G. ie U. I 5.-; N. N. te O. 1 5,-; Dr. J. A. W. te V. S. Bzn. te Z. f 5.-; wed. P. v. L. B. te H. H. t. H. f 2.50; H. L. K. te A. f 2.-; Jhr. C. J. f 50.-; Dames N. N. te D. f 10.-; G. v. d. Z. te A. Gi te Z. 10.-; I. M. te Z. 1.50; H. J. L. te S. I 2.50; mevr. Prof. v. E. te S. f 10.-; mevr. C. R. f 20.-; Jhr. Mr. C. C. G. de P. te G. 1 25.-; A. L.-T. te H. f 1.-; T. te B. f 2.50; De V. te C. H. te W. I 2.50; L. V. v. d. S. te U. f 5.-; H. f 5.-; mej. Dr. C. C. v. d. G. te U. f 2 50; L. Dames B. te D. f 10.--; P. J. de K. te D. f 5.-; C. V. E. te N. I 10.-; N. te A. f 5.-; mej. A. C. Mr. J. L. G. te A. f 25.-; P. v. S. te D. I. 2.-; L. te D. f 5.-; Leer!. school U. L. O. te H. f 6.-; Mr. A. L. te A. f 5.-; J. H. v. 0. te H. f 2.-; W. M. B. te G. f mej. C. J. te L. I 2.- ; Dr. H. D. te D. f 5.-; Ds. J. W. P. F. te A. Prof. J. A. S. Jzn. te D. f 2.50; N. N. te R. f 5.-; f 1.50; B. C. te Z. f 25.-; G. F. v. T. te Z. f 10.-; N. N. te R. f 10.-; S. R. te R. f 20.-; J. V. S. Dr. C. J. V. te S. f 10.-; S. en B. te R. f 5.-; Azn. te R. f 25.-; mej. J. M. E. v. d. R. te 1). D. C. K. te H. f 5.-; W. V. en Z. te H. f 2.50; f 2.-; J. S. te H. I 25.-; M. F. D. te K. f 5.-; mei. H. S. te 's-G. f 2 50; mej. C. M. S. le 's-G. mej. C. E. v. 0. te A. f 5.-; D. N. C. te K. a. 1. f 5.-; mej. I. te D. f 100.-; mevr. L. te D. f 2.50; f 2.53; T. A. V. le S. f 1.-; Ds. V. L. te A. f 5. -; mevr. L. L. B. de H. v. L. te B. f 100.-; W. J. H. v. L. te A. f 10,-; N. N. te G. f 4.25; mevr. B. V. H. te R. f 10.-; L. C. S. e P. (kerkcollecte) te te U. f 12.-; Ds. J. K. te S. f 10.-; mej. C. M. B. f 7.50; Fam. V. S. te 's-G. f 3.50; Mr. H. v. d. V. te A. f 10.-; v. D. te W. H. (Duitschl.) f 100.-; V. te Z. f 1.-; G. G. te L. f 1.-; 0. G. J. te B. F. de la F. V. te H. f 10.-; v. H. te S. t 10.-; 1.-; M. E. T. le H. f 1.-; G. C. de B. te K. M. V. te 's-B. f 1.-; Mr. E. W. I. te R. I 25 -; 6.-; Mr. W. A. E. te 's-G. f 10.-; J. M. en R. Gebr. S. & Co. te H. f 500.-; Ned. Ind. G. Mij. te 0. te R. f 4.50; J. H. te R. f 25.-; I. C. J. te R. 's-G. f 50.-; C. H. v. H. te D. f 10.-; Mr. W. 11. 5.-; Mr. L. B. L. te G. I 5.-; C. C. H. le G. G. V. d. V. te H. f 1.-; J. C. S. te N. f 1.-; rnej. f 2 50; H. Th. K. te A. I 25.-; E. K. te A. f 5.-; C. T. en mej. A. D. (verkoop Heideblcempjes) C. de J. te A. f 5.-; mevr. A. S.-F. te D. f 10.-; A. f 27.50; T. te 's-B. f 10.-; M. A. v. V. te de C. S. te N. f 1.-; A. S. te B. f 100.-; P. J. v. B. 5.-; mej. C. H. te R. f 5.-; mej. S. W. oe V. V. te 's G. f 100.-; mej. H. C. D. te H. f 2.50; K. te H. f 10.-; 4%-jarige jongejuffr. M. M. (Hei- °W. A. C. te L. f 1.-; A. H. S. te L. f 2.50; T. debloempjes) te R. I 10.471/2; A. v. S. te D. f 1.-; C. te 's G. f 10.-; mej. A. H. te H. f 2.-; H. L. N. J. R. te 's-G. f 5.-; H. T. te P. f 25.-; G. L. J. V. R. te H. I 3.-; Jhr. J. H. S. V. d. H. te H. S. te M. f 5.-; Mr. C. P. v. E. te A. f 10.-; H. I 10.-; mevr. V. d. T. te s-G. f 2 50; Dr. N. te N. S. te D. I. 25.-; B. R. P. te R. f 1.-; M. E. P. te f 5.-; Dr. K. de L. en mej. M. de L. te H. f 5.-; R. f 0.50; M. V. te R. f 0.50; E. M. P. te 0.25; B. te N. f 5.-; P. B. te 's-G. f 5.-; wed. Dr. D. D. A. N. te R. f 0.10; A. de V. te R. f 0.50; Mr. W. R. te L. f 2.50; E. D. te L. f 2.50; Fam. C. te A. D. te D. I 2.50; Mr. G. v. L. te Z. f 5.-; X te H. f 250; Mr. A. A. v. d. M. fe A. f 10.-; B. G. J. f 250; J. B. V. te R. f 10.-; J. C. H. te 's-B. B. te H. 2.50; J. C. J. te H. f 10.-; B. v. E. te f 2.50; Verkoop Heidebl. Dcckum f 22.-; H. C. R. D. f 2.50; C. A. B. te 's-G. f 25.-; P. J. S. te Z. te A. f 1000.--; Mr. J. S. te N. f 2.-; J. H. Dzn. 10.-; A. E. K. te A. f 10.-; Mr. A. F. Barcn te 50.-; H. L. D. te 's-G. 40.-; wed. D. V. L. le U. f 25.-; D. v. H. T. te H. f 10.-; J. F. W. L.-B. v. d. B. te A. f 50.-; J. H. Azn. te F. S. te E. I 25,-; H. G. G. te D. f 10.-; P. J. L. f 50.-; P. R. M. te R. f 25.-; A. J. C. te H. V. D. te Z. f 10.-; P. P. te G. f 10.-; N. S. te E. f 5,-; Mr. E. N. R. te A. f 25.-; R. H. te L. f 25.-; N. N. te A. f 10.-; J. K. A. Azn. te H. f 5.-; H. W. M. te 10.-; mej. S. te P. f 60.-; I 1.-; A. R. K. te A. f 10.-; Fa. F. A. ter W. H. te ? I .1.-; L. H. P. R. te N. f 100.-; mevr. te Z. f 5.-; mej. N. v. D. le S. f 4.-; Mr. N. H. M.-D. te 's-G. f 250.-; Dr. W. E. M. te H. f 5 -; V. V. v. B. te M. f 10,-; F. R. te A. f 10.-; C. A. K. te L. f 20.-; Bankbiljet H. H. X. 666 te ? J. G. te H. f 5.-; H. B. S. te "s-G. f 250; A. H. I 25.-; Mr. H. H. E. te T. f 10.-; E. R. H. te A. de la P. M. B. te H. f 5.-; mej. C. W. A. de A. f 10.-; Dr. H. te L. f 10.-; M. te T. f 10.-; la P. le H. f 2.50; Dr. R. L. te G. f 2.-; Mr. v. L. H. G. V. d. S. B. te L. f 2 50; H. E. v. G. te A. U. te A. I 5.-; H. te A. f 2 50; H. H. te G. f 2.50; I 2 50; W. de S. te L. I 5.-; C. v. V. te L. f 20.--; V. te B. [ 2.50; M. J. B. te A. f 2 50; D. J. Prof. K. te L. I 5,-; Dames v. B. te E. f 3.50; C. A. W. te R. f 5.-; A. J. da C. te A. f 10.-; W. M. v. H. fe ‘s-G. f 10.-; F. P. ter M. te 's-G. A. S. te H. f 2.-; S. K. te H. f 2.50; mevr. R. D. I 15.-; N. G. B. K. te V. f 5.75; Door bemiddeling te G. f 2.-; mej. A. R. te G. f 1 .50; mej. H. H. van Ds. B. H. H. te Z. f 25.-; F. v. H. te U. M. R. te G. 1 1.50; Mr. A. B. te A. f 5.-; mevr. I 10.-; Mr. C. B. te 's-G: f 2 50; A. J. S. te A. De J. R. te E. f 10.-; M. te A. •f 3.-; mevr. v. 2.-; Jhr. Mr. N. G. T. v. B. te A. f 2.50; Mr. B. v. H. te V. f 2.50; Ph. P. v. B. te B. f 10.- j. C. 0. te L. f 2.50; Mr. H. V. te A. f 3.-; Dr. mej. De G. te E. I 10.-; mevr. A. M.-B. te R. J. B. te ? I 5.-; L. te V. I 5.--; .Jhr. A. P. H. J. f 2.50; Fam. E. F. v. d. L. te H. f 3.-; mevr. M. v. W. te A. f 10.-; S. K. v. d. L. te H. f 10.-; wed. E. C. P. R. te H. f 2.50; H. C. R. te R. f 0.25; Mr. W. C. v. B. J. te H. f 10.-; W. F. v. R. te J. A. R. te R. f 0.25; E. J. A. te R. f 0.25; Soc. 's-G. f 10.-; G. J. D. Jr. te H. f 2.50; Mr. A. C. M. te M. f 25.-; R. M. & Z. te R. f 100.-; Rctt. V. D. te B. f 3.-; M. M. C. le A. f 5.-; H. A. Bankvereeniging te R. f 100.-; A. K. & Co. te R. L. te H. I 5.-; Verkoop Heidebl. te Bergen-Binnen 50.-; P. B. Jr. te A. f 25.-; Mr. N. M. L. te en Bergen aan Zee f 81.16%; M. te S. f 1.--; W. 0. f 25,-; W. D. de J. te 's-G. f 5.-; A. W. namens B. V. Azn. te H. f 1.-; H. J. B. te Z. f 1.-; Ver- doct. W. G. te A. f 14.-; M. te 's-G. f 1.-; Dames koop Heidebl. te Leiden f 541.571/2; Mr. C. D. S. te L.-A. J. en C. de C. v. W. te H. f 10.-; Prof. A. f 100.-; Padvinders Organisatie f 3650.-; v. K. A. A. N. te U. f 10.-; A. J. N. te U. f 1.-; Kam- te U. f 25.-; Inzameling te Ambt-Almelo f 17.50; per meisjes en jongens te K. f 225.-; A. J. de B. H. L. T. te A. f 1.-; Dr. A. W. v. G. te 3.-; te B. f 5.-; J. A. v. Z. v. E. te R. f 5,-; Eenige Verkoop Heidebl. te Ter Borg f 22.10; Comite Pad- damesleden der Jcngel.-Afd. A. N. V. te Hellevcet- vinders te Enschedd f 282.70; Verkoop Heidebl. door sluis f 55.85; C. te G. f 5.-; J. v. d. S. te 1,-; de N. P. 0. te Delft f 412.-; Meisjesgezellen Verg. C. C. H. H. te U. f 1.-; L. J. v. W. te E. f te Den Haag f 405.-; Ned. Padvindersbond te Den W. de V. te N.-H: f 1.-; A. B. te 's-B. f 2.50; A. Haag f 3000.-; Oost en West te Dcn Haag f 6SC6.-; D. W. te 's-G. f 1.-; J. de V. te Z. f 2.50; J. J. Ned. Padvinders-Organisatie te Den Haag f 450.30; B. te 's-G. I A. A. C. v. R. te D. f 5.-; J. Ned. Padvindersbond, Afd. Utrecht f 901.15; Ned. S. te L. f 10.-; Dames P. te L. f 100.-; L. H. Padvindersbcnd, Afd. Leeuwarden f 325.-. Samen K. Jr. te A. f 25.-; Mr. X X X te L. f 25.-; ,Mr. I 25174.42. 16* Jaargang? No. 11 November 1912. NEERLANDIA ORGAAN 141 ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Zoons van een Voorgeslacht, dat kappen kon en kerven, Dat willen durfde en winnen, strijden kon en sterven, Mocht gij dan antlers met van Uwe vaad'ren erven, Dan naam en faam alleen ? POL DE MONT. INHOUD : Th. Nolen t, ?Beknopt verslag der Groepsbestuursvergadering, door C. van Son. ?Alg. Ned. Studenten-Verbond. Buiteuland: Het Ned. Hist. Instituut te Rome. ?Prof. Hugo de Vries in Amerika. -- Nederland en het Panamakanaal. ?Bijenteelt in Mexico. ?Ned. Cursussen in Duitschland Once handel met Argentinie. ?Ned. Ver. in Mexico. ?Nederland: Het Amerikanisten Congres en nog wat, Nederland op zijn best ?De taal der vrachtbrieven ?Nieuwe Afdeeling. Vaca,ntie-reisje door Vlaanderen I, door Dr C. C. van de Graft. Het Verdrag van Gent van 1912 ?Oost-India: Koninginnefeest te Buitenzorg. Een nieuwe atdeeling. ?Palembangsche grieven. ?Spoor- en tramwegwezen op Java ?Zuid-Afrika Zuid-Afrikaansche brieven III, door Ou-Boet ?Koninginnedag in Zuid-Afrika ?De Z -Afr. Akademie. ? Hospitaal en Diaconessenhuis te Pretoria. ?Ingezonden Medewerking your de Boeken-Commissie, door A. C Pekelharing. ?De uitspraak van het Nederlandsch, door Bernard Canter. Een goed Engelsch handboek over Oost-India, door H. Middelberg. ?Mededeelingen en Allerlei. ? Nieuwe Leden. De voorzitter opent de vergadering en spreekt een Th. Nolen t (1850-1914 woord ter nagedachtenis van den heer Nolen, Woens- dag 25 Sept. overleden. Spr. wees op de algemeene verslagenheid bij zijn plotseiingen dood, die voor ve- len een groot verlies beduidt, ook voor het A. N.V., vooral voor Rotterdam. Nolen was steeds een zeer gewaardeerd bestuurslid. Hij was medestichter der Boe- ken-Commissie en de eerste jaren Naar leider, toen het vooral de Boeren waren die aan goede Nederl. lees- stof geholpen werden. Niet het minst legde spr. den nadruk op den edelen aard van den overledene, die ondanks den ernst, waarmede hij de hem toevertrouw- de belangen behartigde, door zijne onbaatzuchtige vriendelijkheid en waardeering de kracht van zijn be- toog zoozeer versterkte. Besloten werd aan mevr. Nolen en hare kinderen een brief van rouwbeklag te zenden inet dankbare her- innering aan wat Nolen voor het Verbond is geweest. De heer Te Winkel deed in het kort verslag van de woorden door hem dien middag gesproken op het graf, waar hij het A. N. V. op verzoek heeft ver- tegenwoordigd en menig ander niet aanwezig had kunnen zijn. De voorzitter sprak vervolgens een woord van wel- kom aan de nieuwgekozen bestuursleden: mevr. Bo- gaert—De Stiirler de Frienisberg en de heeren Prof. Knappert en Prof. Struijcken, die voor de eerste maal een Groepsbestuursvergader ing?bijwonen. (De heer Hoefer was door uitlandigheid verhinderd). Aan de orde kwam daarna: Punt I. Ingekomen stukken en mede- deelingen, o.a.: Schrijven van Volksweerbaarheid, met verzoek een vlugschrift over de Vacantiekampen onder de Jongel.- Afdeelingen van het A. N. V. te verspreiden. Hieraan is door het Dag. Bestuur gevolg gegeven. Schrijven van den Ned. Padvinders Bond om steun. Beknopt verslag Opgemerkt wordt, dat er aanvankelijk drie Padvin- dersorganisaties zijn geweest, waarvan twee zich heb- der Groepsbestuursvergadering op ben vereenigd, maar nog altijd is over het geheele 28 Sept. 19I2. land geen eenheid verkregen. Onder die omstandig- heden wordt steun voorloopig niet raadzaam geacht. A a n w e z i g de heer Dr. H. J. Kiewiet de Jonge, Besloten wordt de statuten en andere bescheiden der voorzitter; de dames E. Baelde, D. Bogaert—De Stiir- beide organisaties te vragen, om na te gaan in hoe- ler de Frienisberg en Dr. C. C. van de Graft en de verre toch samenwerking mogelijk is. heeren Dr. F. Buitenrust Hettema, Marc. Emants, onder-voorzitter; Prof. Dr. L. Knappert, Prof. Mr. Mededeeling dat de voorzitter voor het A. N. V. A. A. H. Struijcken, Prof. Dr. J. te Winkel, N. J. zitting genomen heeft in het bestuur van het Open- Roelfsema (als gast) en C. van Son, secretaris. luchtmuseum. 24 2 NEERLANDIA. Punt II. Uitvoering der besluiten van namen van personen, die voor een bijdrage aan dat de Algemeen,e Vergadering. fonds in aanmerking kunnen komen. 1. Algemeen voorschrift voor tijdige inning der jaar- Het Hoofdbestuur heeft zelf uit de kas reeds 2 maal bijdragen. f 1000.?kunnen bijdragen. 't Fonds is op 't oogen- Dit zal door het Dag. Bestuur in overleg met de blikf 2600.?root. Het Dag. Bestuur heeft de vol- Afd. penningmeesters worden geregeld. macht om deze aangelegenheid verder te behandelen, in zooverre geldt een en ander dus slechts als mede- 2. Lantaarnplaatjes-commissie. deeling aan het Groepsbestuur. Deze heeft reeds haar werkzaamheden aangevangen en hoopt binnenkort haar plannen te ontvouwen. Punt VI. Benoeming eener Commissie voo.r de samenstelling van een feest- 3. De inrichting der Jongelieden-Afdeelingen. numrner 1913 van Neerlandia. De Commissie daarvoor benoemd kwam juist dien dag, 28 Sept. te 's-Gravenhage bijeen. Haar voor- Na eenige besprekingen worden de heeren Prof. stellen worden ingewacht *). Knappert en Hoefer aangezocht de redactie op zich te willen nemen. 4. Vervanging van on-Nederlandsche woorden en stijlwendingen in wetgeving, rechtspraak en leger door Pun t VII. De Vacahtieleergangen. Nederlandsche. Er wordt aan herinnerd, dat de Vacantieleergan Herinnerd wordt, dat er door de Juristenvereeni- gen dit jaar voor de eerste maal met goeden ultslag ging een Commissie is ingesteld, van welke Prof. te Amsterdam zijn gehouden in de eerste helft van Drucker, lid der Tweede Kamer, voorzitter, is, welke September en dat op Vrijdag 6 Sept. een studenten? zal nagaan hoe voor de toekomst de rechtspraktijk, landdag te Bloemendaal werd gehouden, waarop Prof. wat de taal betreft, zuiverNederlandsch kan wor- Te Winkel en Prof. Knappert het woord hebben ge- den gehouden. Maar de juristen denken er niet aan voerd. 'Hun words dank gebracht voor de opnieuw om woorden en uitdrukkingen, die eenmaal hun be- betoonde bereidwilligheid om mede te werken aan de teekenis in het verband der bestaande wetsartikelen toenadering tusschen de Noord- en Zuid-Nederland- hebben, te veranderen. Dat zou een gevaarlijk spel sche en Afrikaansche studenten. worden. Het denkbeeld wordt aan de hand gedaan Neder- Medegedeeld wordt, dat de oorspronkelijke voor- landsche professoren in Zuid- en Zuid-Nederland- steller zich de zaak te gemakkelijk voorstelde. Hij sche professoren in Noord-Nederland te laten optre- meende, dat de bastaardwoorden konden verzameld den. Nog wordt de aandacht gevestigd op Ds. Van en bepaald kon worden, dat in alle nieuwe wetten Broekhuizen uit Afrika, thans tijdelijk in Nederland. die woorden door de aangegeven Nederlandsche dien- Punt VIII. Vreemde-woorden-commissie. den te worden vervangen. In de Haagsche Vreemde- Woorden-Commissie zijn ook de milttaire woorden Medegedeeld wordt, dat Prof. Verdam te Leiden ter sprake gekomen. Deskundigen zeiden, dat het in zijn benoeming tot voorzitter der Commissie heeft dezen beter was te wachten tot de wetten gewijzigd aangenoinen. worden en dan een adres te richten aan den Minis De verhouding tot .Neerlandia moet nog worden ter van Oorlog. geregeld. Nog wordt er op gewezen, dat in het leger al Punt IX. De propaganda. verbeteringen in de vaktermen zijn ingevoerd. Enkele mededeelingen worden gedaan over het wer- Besloten wordt deze zaak onder de aandacht te ken van den propagandist. Dezer dagen heeft hij te houden. Harderwijk een Afdeeling gesticht. Zijn optreden 5. Voorstellen der Afdeeling Zaandam. wordt over het algemeen gewaardeerd. Het Hoofdbe- Besloten wordt een toelichting rond te zenden en stuur heeft hem weer voor een jaar benoemd en een in dd volgende bestuursvergadering beslissing te zijner eerste daden zal zijn de provincie Groningen, nemen. een nog vrijwel onontgonnen terrein, te bewerken. Punt III. Het Nederlandsch Taal- en Punt X. Winterlezingen en vo-ordracht- Letterkkundig Congres en het A. N.V. avonden voor de Afdeielingen. Naar aanleiding van het Antwerpsch Congres zijn De wenscheliikheid wordt besproken, ook in ver- verschillende wenschen ingekomen betreffende afschaf- band met enkee ingekomen verzoeken om rondrei- fing der afdeelingen, het toelaten alleen van genoo- zen van goede sprekers voor de Afdeelingen voor te digde sprekers, het weren van onderwerpen buiten bereiden. de stambelangen, ordelijker regeling, vroegtijdige be- De vergadering laat dit verder over aan het Dag. kendmaking in het buitenland enz. Bestuur. Overwogen zal worden in hoeverre en op welke De Secretaris, wijze deze wenseien ter kennis van de Bestendige C. VAN SON. Commissie zijn te brengen. Punt IV. Hervorming van den Raad van Algemeen Nederlandsch Studenten-Verbond. Bijstand. 30 Januari 1910 werd te Antwerpen opgericht een Herinnerd wordt, dat het zeer wenschelijk is den Algemeen Nederlandsch Studenten Verbon I met het Raad te hervormen, in elk geval aan te vullen. doel eene nauwere aaneensluiting te bewerken tus- Besloten wordt, dat het Dag. Bestuur een aanvul- schen alle Nederlandsch sprekende studenten. Onder lingslijst zal opstellen van personen, die in aanmer- de middelen, om tot dit doel te komen, werd voor- king komen om in den R. v. B. zitting te nemen. al het houden van Groot-Nederlandsche Studenten Punt V. Fonds voor kapitaalvorming. Congressen met warmte bepleit en het besluit werd genomen, afwisselend in Nederland en Belgie eene Hieromtrent worden enkele mededeelingen gedaan. groote bijeenkomst te houden. Het Hoofdbestuur heeft besloten een fonds te stich- De groote ibeteekenis van een congres, waar ge- ten tot kapitaalvorming, waarvan de renten alleen na leerde mannen hunne gedachten over de gemeenschap- het bereiken van een bepaald bedrag zou dienen om het pelijke belangen, op velerlei gebied dezer beide lan- jaarlijksch budget te vermeerderen, daar het Hoofdbe- den, uiteenzetten, spreken van hun beider roemrijk stuur telkens voor meer uitgaven komt te staan. Een verleden, hun hoopvol heden, behoeft niet in den rondschrijven is aan de Afdeelingsbesturen gegaan om breede uiteengezet te worden. `) Zijn inmiddels ingekomen leder voelt hoe het sterkt ten strijd, als men het NEERLANDIA. 243 verleden kent en de wegen weet voor het heden, om En daarvan zullen de cursussen dezen winter door te heroveren wat verloren is, te winnen wat nog in den beroemden plantkundige in ons land te houden de toekomst gloort. ongetwijfeld getuigenis afieggen. Na Antwerpen, zijn Leiden en Leuven aan de beurt gekomen, om de congressisten binnen hare muren A. L. Barker wijdt in de Tuscaloosa-News een uit- te zien. voerige studie aan de Mutatie-theorie van Hugo de Dit jaar verheugt het de Amsterdamsche studenten, Vries en zegt o. a.: te kunnen bijdragen tot het groote doel van het Al- ,,Het werk van De Vries is nog lang niet voltooid gemeen Nederlandsch Studenten Verbond. en de resultaten van zijn nasporingen, in verschei- In de laatste week van Januari, of de eerste van dene boekdeelen neergelegd, zullen ongetwijfeld aan-- Februari 1913, zal te Amsterdam het Vierde Groot- gevuld worden door nog verder reikende uitkomsten Nederlandsch Studenten-Congres plaats hebben. van het wetenschappelijk onderzoek. Maar nu reeds 6 Nov. a. s. houdt de commissie ter regeling hare kan gezegd worden, dat er weinig hoofdstukken zijn eerste bijeenkomst. En rekenen wij dan reeds op in de geschiedenis der nieuwere wetenschap, meer groote belangstelling van alle zijden, vooral op het belangwekkend dan die waarin de onderzoekingen congres zelf hopen wij U in groote scharen te zien van dezen grooten Nederlandschen natuuronderzce- verschijnen, Vlaamsche en Nederlandsche makkers. ker zijn neergelegd." Wij behoeven er U zeker niet op te wijzen, dat Gij een gul onthaal zult vinden en wij ons zullen in- Nederland en het Panamakanaal. spannen, dat het Congres U onvergetelijke dagen biedt. Onze vertegenwoordiger te San Francisco, de heer Alle studenten-organisaties kunnen zich a's lid op- E. J. F. v. Hanswijk Pennink, schrijft over de we- geven tegen een jaarbijdrage van f 0.12% per ver- reldtentoonstelling in 1915 aldaar te houden in ver- eenigingslid. Wordt alien lid en komt naar Holland, Vlaamsche band met de opening van het Panamakanaal en de deelneming daaraan door Nederland en zijn Kolo- vrienden! nien,, het volgende: Nederlandsche studenten, laten wjj toonen, dat we voelen voor eene nauwere aaneensluiting met alien, Door de Nederlandsche Kamer van Koophandel al- Vlamingen, Zuid-Afrikaners of landgenooten, waar hier is een Commissie benoemd bestaande uit de hee- ren Mr. J. C. Panthaleon Baron van Eck, Chas L. zij zich ook mogen bevinden, die onze taal spreken. Werkt allen mee tot het welslagen van het Groot- H. Vornholt en den ondergeteekende, die bovenge- Nederlandsch Studenten-Congres te Amsterdam. noemd onderwerp in studie hebben genomen. Wij zijn reeds sedert eenigen tijd in briefwisseling De commissie ter regeling: met de Ned. Regeering en H. M. Gezant te Wa- J. W. TE WINKEL, Voorzitter. shington over het bovenstaande onderwerp. A. J. M. H. SCHILLINGS, Schrijver, Het is onze oprechte overtuiging, dat het van het 3e Helmersstraat 9. grootste belang is, dat door Nederland en zijne Ko- lonien aan de bewuste tentoonstelling worde deel- genomen op eene wijze, die zal doers uitkomen welk een aanzienlijken rang ons vaderland op velerlei ge- bied inneemt, en wij gelooven, dat een dergelijk op- Buitenland treden rijke vruchten zal dragen en ons aanzien zeer verhoogen. Ofschoon men vooralsnog moeilijk kan bepalen,, welke in het algemeen de gevolgen van de opening van het Panamakanaal zullen zijn, staat het zoo goed als Prof. Hugo de Vries in Ainerika. vast, dat voor deze kust een nieuw tijdperk van groo- Onze landgenoot Prof. Hugo de Vries bevindt zich ten bloei zal aanbreken, en dat ook de Zuid-Ameri- op het oogenblik in Noord-Amerika, waarheen hij kaansche en Centraal-Amerikaansche landen, geleden den 30sten Augustus de reis aanvaardde, gevolg ge- aan den' Sullen Oceaan in die ontwikkeling zullen vende aan de tot hem en nog vier andere beroemde deelen. Dit zal ten gevolge hebben, dat het afzetge- Europeesche geleerden gerichte uitnoodiging om bij bied van verschillende waren zal worden verruimd, gelegenheid van de opening der nieuwe universiteit en dat er kans bestaat nieuwe betrekkingen aan te Houston (Texas) de gasten van die hoogeschool te knoopen. te zijn. Tot zoover onze vertegenwoordiger. Hugo de Vries heeft bij zijn aankomst te Nieuw- Nog vernemen wij, dat met het oog op de aan- York aldaar een acht dagen vertoefd en in de Co staande opening van het Panamakanaal en de belan- lumbia-universiteit, die hem een paar jaar geleden gen van den handel met Cuba en Mexico, aan den het verleidelijk en vereerend aanzoek deed om den adspirant vice consul dr. Bunge is opgedragen e me leerstoel in de plantkunde te komen innemen, een reeks studiereis naar die landen te ondernemen, ten einde voordrachten gehouden. Hij reisde van daar over na te gaan, welke beteekenis die streken voor den Washington en Philadelphia, waar hij op uitnoodi- Nederlandschen handel zullen kunnen verkrijgen. ging van de hoogescholen aldaar insgelijks voordrach- ten hield, naar Mobile (Alabama) aan de Golf van Naar het Hbld. verneemt, zullen na de opening Mexico, waar hij zich ook liet hooren, met steeds van 't Panamakanaal naast die van de K. W. I. M. klimmende belangstelling voor zijn wetenschappelijke ook schepen van de Koninklijke Nederlandsche S'oom- mededeelingen. boot-Maatschappij in de West-Indische wateren ge- Van Mobile de reis voortzettende naar Houston, het zien worden. In tweeMei opzicht is Curacao dan eigenlijke doel van zijn reis, hield hij daar in de aula natuurlijk de aangewezen haven, n.l. als Hollandsche der nieuwe universiteit den 10en October voor een kolonie en door de combinatie K. W. I. M.-K. N. S. M. talrijle gehoor geleerden en studenten zijn eerste Onder voorbehoud deelt Het Nederl. Zeewezen mee voordracht, die weldra gevolgd zou worden door te hebben vernomen, dat het volgend jaar de Konink- een tweede. lijke Hollandsche Lloyd (vroeger Zuid-Amerikalijn) Na afloop van de feesten en voordrachten te Hous- en de Java-China-Japan lijn met deze combinatie zul- ton ging Prof. De Vries naar Florida. len samengaan. De drie groote vrachtbooten van de Natuurlijk is Prof. De Vries niet alleen naar Ame- Stoomvaart-Maatschappij Nederland, die nu nog op rika gegaan om aan universiteitsfeesten deel te nemen stapel staan, zijn bestemd om op Zuid-Amerika te en voordrachten te houden, maar ook voor zijn varen. Ook door 't Panamakanaal en tangs Curacao ? studie. vraagt het blad. 244 NEERLANDIA. zich 1 Jan. 1909 terugtrok. Thans zet Dr. G. J. Hoogewerff het onderzoek omtrent kunst- en geleer- dengeschiedenis voort. Dr. Hoogewerff deed al spoedig van zich spreken. Zijn doorwrochte studie over ,,Nederlandsche schil- ders in Italie in de XVIe eeuw", werd door tnemand minder dan Dr. Bredius ,,een prachtig boek" ge- noemd. En dezelfde getuigde: „Ik ben er trotsch op, dat een Hollander het geschreven heeft." Men kan een voortzetting van dit werk tegemoet zien, die dan de Nederlandsche schilders in Italie in de 17de eeuw zal behandelen. Het is genoeg bekend dat Rubens in 1601 in Rome kwam. Ook Pieter Lastman, leermees- ter van Rembrandt, Jan Breughel de Oude, Van Dijck, G. van Honthorst en zeer veel andere Nederlandsche kunstenaars hielden zich in Italie op. Van belang was verder de verschijning van de Guide aux archives du Vatican (Loescher, Rome 1910) van de hand van Dr. Brom. Deze girls werd alge- meen geprezen als een onmisbare handleiding en wordt ook algemeen gebroikt, zoodat reeds spoedig een tweede uitgave noodig is geworden. Dr. Brom, die aanvankelijk bij ministerieel besluit tot directeur was benoemd, kreeg als zoodanig zijn definitive aanstelling bij Koninklijk Besluit van 24 Febr. 1910. In hetzelfde jaar werd hij benoemd tot correspondeerend lid der Koninklijke Academie van Wetenschappen. Over de bronnenpublicaties van het In- stituut oefent, in opdracht der Regeering, de bekende Rijkscommissie een geregeld toezicht uit. Jaarlijks client zoowel de directeur als zijn assistent, Dr. Hoo- Dr. OISB. BROM. gewerff, bij de Regeering een verslag in over de ver- richte werkzaamheden, dat opgenomen wordt in de Het Nederl. Historisch Instituut te Rome. „Verslagen van 's Rijks oude archieven". Er is van de niet ruime woning van den directeur In Eigen Haard van 5 October schrijft de heer J. (Via Varrone 2, le etage) een belangrijk deel afge- W. Beck over de wording, werkzaamheid en toe- zonderd voor bibliotheek en werkkamers. Uit het niet komst van het Ned. Historisch Instituut te Rome. ruime jaarlijksche budget, vooral echter uit vrijwil- Wij ontleenen er het volgende aan: lige bijdragen, west Dr. Brom een vrij groote boeke- Prof. Dr. P. J. Blok werd den 21 step Dec. 1900 rij samen te stellen, die thans reeds bijna drie dui- door de Regeering (Ministerie-Kuyper) belast met zend boekdeelen bevat, welke uitsluitend betrekking een voorloopig onderzoek naar archivalia in Italie, hebben op Nederlandsche geschiedenis van Staat en die betrekking hebben op de geschiedenis van Neder- Kerk, Kolonien. en /Vtissiewezen, Kunst en We'en- land. De heer Blok vertoefde daarom van half Jan. schappen. Verder bezit deze bibliotheek een rii veel tot half April 1901 in het klassieke land. De resul- gezochte boeken over Rome en Italie, waarvan ook taten van dit onderzoek werden neergelegd in een gedrukt verslag, waarvan bijna de helft werd ingenomen door Rome. De resultaten werden van zooveel gewicht geacht, dat de Regeering besloot een duurzame instelling te Rome te vestigen, opdat er een stelsel- matig onderzoek naar de rijke bronnen, die Italie en vooral Rome nog bezit, ten bate onzer nationale en kerkelijke kunst- en geleerdengeschiedenis, kon plaats hebben. Instellingen van dergelijken aard hebben andere landen al veel eerder gegrondvest. Het was weer Prof. Blok, die wistte bewerken, dat Dr. Brom bij ministerieel schrijven van 20 Mei 1904 werd opgedragen een stelselmatig onderzoek in te stellen naar Archivalia in Italie, belangrijk voor de staatkundige en kerkelijke geschiedenis van ons land. Een dergelijke opdracht kreeg Dr. J. A. F. Orbaan met betrekking tot de geschiedenis van Nederl.kunstenaars en geleerden.Er werd een werkplan opgemaakt. Allereerst werd dan in bewerking genomen een gedetailleerde catalogus van Nederlandsche archi- valia in het Vaticaansch archief en in de Vaticaan- sche bibliotheek. Hieraan werd gewerkt zoowel door Dr. Brom als door Dr. Orbaan. In 1908-1909 zond Dr. Brom reeds twee flinke deelen in het licht, die het Vaticaansche archief omvatten, in 1911 verscheen er nog een deel over de Vaticaan- sche bibliotheek. In 1911 publiceerde Dr. Orbaan een dergelijk deel getiteld: Bescheiden in Italie omtrent Nederl. kunstenaars en geleerden. Woning van Dr. Brom, vertegenwoordiger van het A.N.V. te Rome, Een ye. andering ontstond, doordat Dr, Orbaan Via Varrone2. le verdieping. NEERLANDIA. 245 onze landgenooten, die tijdelijk te Rome vertoeven, Nederlandsche cursussen te Kleef. gaarne een dankbaar gebruik maken. Dr. Brom is bier de rechte man op de rechte Woensdag 25 Sept. werd in een der Duitsche school- plaats; vol energie, met enorme werkkracht uitge- gebouwen te Kleef door den heer Rienks, schoolopzie- rust ontziet hij geen moeite en inspanning, om deze ner te Tiel, in opdracht van de Nederlandsche Regee- wetenschappelijke Nederlandsche instelling, de eenige ring een cursus in Nederlandsche taal, aardrijkskun- van dezen aard, die wij in het buitenland hebben, de, geschiedenis en gezang geopend. naar zijn beste welen vooruit te brengen en uit te Onder de gasten werden opgemerkt de heeren con- breiden, liefst naar verschillende zijden. Het moet een sul Remy, burgemeester Dr. Wulff, de Duitsche ar- Nederlandsch centrum worden in de Eeuwige Stad. rondissements-schoolopziener Zirfas en rector Booms. waarvan steeds meer kracht uitgaat, waar vooral hard De Vereeniging „Nederland" was door afgevaardig- gewerkt wordt, behalve door historici, ook door phi. den vertegenwoordigd. De heer Rienks opende de lologen en archaeologen; waar Nederlandsche weten- plechtigheid door in eene welsprekende rede genoem- schap en kunst elkaar kunnen ontmoeten en de hand de autoriteiten te verwelkomen en in naam zijner Re- reiken. Inderdaad is de eerste bescheiden stap op de- geering hartelijk te danken voor den steun, dien hij, zen weg reeds gezet. Elken Woensdagmiddag houdt spreker, te Kleef heeft ondervonden. Ook tot het be- Dr. Brom een allergezelligste ontvangEt. stuur van de Vereeniging „Nederland" richtte de heer Het Alg. Ned. Verbond steunt het Ned. Hist. In- Rienks eenige welgemeende woorden, omdat genoemde stituuit met een jaarlijksche bijdrage en Dr. Gisbert Vereeniging haar streven met gunstigen uitslag be- Brom is sedert 1908 onze vertegenwoordiger te Rome. kroond ziet ^.^ r-- Een cursus in bijenteelt in Mexico. Bijenteelt in Mexico. De onderwijzers kunnen op de ondersteuning der Re- geering rekenen, terwijl zij tevens van de medewerking Bijgaande foto stelt voor een publieke les in de van spr. verzekerd kunnen zijn. Met toepasselijke toe- nieuwere bijenteelt en de Mexicaansche dames en hee- spraken van den burgemeester en den consul was het offi- ren die er aan deelnamen, gehouden in een pas in- cieele deel geeindigd, nadat de aanwezigen een geest- gerichten bijenstand op een Mexicaansche koffie- en driftig „Hoch" op .Koningin Wilhelmina en Keizer bananen-(pisang- of bacoven)plantage in Teocelo Wilhelm II hadden uitgebracht. De heer W. van Velt- ?Staat Vera-Cruz ?door den vanwege het Mex. Ministerie van Landbouw, Kolonisatie en Nijverheid hoven, voorzitter der Vereeniging „Nederland", ver- aangestelden Hollandschen leeraar, den heer J. de zocht den heer Rienks den dank zijner Vereeniging en der Nederlanders alhier aan de Regeering te wil- Boer, die tevens vertegenwoordiger is van het Alg. Ned. Verbond. len overbrengen. Tot heden hebben zich ruim 50 kinderen aangemeld. Zooals bekend bevorderen de bijen zeer de kruis- bevruchting van de bloemen, hetgeen van zeer groot Ook in Goch is een Nederlandschen cursus van Re- belang is niet alleen voor de vruchtenteelt in 't al- geeringswege geopend. gemeen, maar ook voor de planters in onze Over- Onze handel met Argentinie. zeesche bezittingen, omdat daardoor de opbrengst van hunne plantages aanmerkelijk wordt verhocgd. In een boekje gaeld „De in!ernationale handel Het zou daarom van groot belang zijn als ook van Argentinie'', uitgegeven door het Argentijnsch onze Regeering voor onze Oost- en West-Indische be- Ministerie van Handel, Nijverheid en Landbouw, komt zittingen een bekwaam persoon zou kunnen aanstel- een opgave voor van den handelsomzet in 1910 van len, bekend met de praktische tropische bijenteelt en een aantal Furopeesche, Aziatische en Australische die met woord en daad belanghebhenden zou moe- Staten. Ons land staat als vierde in de rij vermeld. ten inlichten en bijstaan. Dan volgen Britsch-Indie, Belgie en groote Rijken als Door de uitbreiding van de bijenteelt zou de op- Rusland en Oostenrijk. Daarnaast is afgedrukt een op- brengst van de plantages stijgen en tevens zou de gave van den handelsomzet per hoofd der bevolking. uitvoer van bijenproducten zeer vermeerderen. En in die lange lijst staat Nederland bovenaan. Dan Als voorbeeld kan het eiland Cuba dienen. Hoe- volgen (wij laten de verhoudingscijfers achterwege) wel betrekkelijk klein in vergelijking met onze uitge- Belgie, Zwitserland en Denemarken en eerst dan En strekte overzeesche bezittingen, voert dit eiland jaar- geland en Australia, terwij1 Duitschland een heel lijks uit voor eene waarde van bijna twee millioen Bind achteraan komt. gulden aan honig en was. Aldus meldt het orgaan van Vrede door Recht. 246 NEERLANDIA. Nederlandsche vereeniging in Mexico. dende geneesheer, dr. Moons, zag in, dat zoo niet meer ging, dal de hygiene andere eischen stelde Het bestuur van de Nederlandsche Vereeniging in en liet zich naar Hollandsch voorbeeld een nieuwe Mexico is in de laatste algem. vergadering samen- afdeeling inrichten van 180 bedden, die aan gesteld als volgt: eischen der hygiene moet voldoen. Directrice van de- A. Grothe, voorzitter; Mr. H. Ph, de Kanter, ze inrichting werd zuster De Niet, die bijgestaan onder-voorzitter; A. Krynen, le secretaris; K. An- worth" door de zusters Postma en Buisman. Alle soul, 2e secretaris; P. A. van der Mersch, penning- drie hebben haar opleiding gehad aan het Haagsche meester; A. van den Bosch, bibliothecaris; H. Voor- Ziekenhuis. duin, commissaris. * Toen de vliegsport enkele jaren geleden heel de wereld in beroering bracht en in alle landen onder- nemende mannen opstonden om haar te beoefenen, NEDERLAND heeft men Nederland beschuldigd weer ach er te blij- ven. Enkele Nederlanders als Wijnmalen, Koolhoven, Van Meel e. a., hebben toen toch de eer van ons land opgehoutden. En thans heeft de vorige maand in de vliegweek Het Amerikanisten-Congres en nog wat. te Berlijn onze landgenoot Fokker den hoogteprijs voor vlieger met passagier verworven met 3070 M. De Nederlandsche Slaatscourant van 4 Sept. 1.1., en; daarmee den eereprijs door het Ministerie van nummer 206, bevat 'een buitengewoon belangrijk ver- Openbare Werken. uitgeloofd. slag van den vertegenwoordiger onzer Regeering bij Met zijn eendekker van eigen vinding, die geen het te Londen van 27 Mei tot 5 Juni gehouden 18e stuurinrichting voor het evenwicht noodig heeft, heeft International Amerikanisten Congres. Die vertegen- Fokker aan alle eischen, gesteld door de legerbestu- woordiger was ons medelid, de heer Jhr. Mr. L. C. ren van Duitschland en Rusland, voldaan, waarvan van Panhuys, commies bij de afdeeling West-Indische het gevolg zal zijn bestellingen van die beide landen. Zaken aan het Departement van Kolonien. Ook kreeg hij een bestelling van 20 machines voor Uit den card der zaak is Neerlandia niet de plaats Brazilie. voor een uitvoerige vermelding van hetgeen er op In Rusland zijn de Minister van Oorlog en andere dit uiterst merkwaardig, streng wetenschappelijk con- hooge rnilitaire itutoriteiten de lucht met hem in gres is behandeld. Bijna alle Europeesche en Ante- geweest. rikaa'nsche Staten hadden afgezanten gezonden, ander Een zijner beambten heeft o. a. op een vlucht van een welke zeer veel met een wereldnaam. half uur, te St. Petersburg voor het publiek zichtbaar Wat echter voor onze lezers niet zonder belang is, 6 minuten, achtereen gev16gen met beide handen los. is ten eerste het feit, dat op uitnoodiging van den Fokker's voornemen is ook om binnenkort (op ver- voorzitter Sir Clements Markham, een Delftsch stu- zoek), zijn machine in Hendon (Londen), te gaan ver- dent, Jhr. Roell, het congresbijwoonde. •Deze name. toonen. lijk bestudeerde de mogelijkheid om hel volgend jaar te Delft bij een maskarade groepen uit het Inca-tijd- perk voor te stellen. De taal op vrachtbrieven. De hooge bedoeling van onze Delftsche studenten om bij hun lustrumviering te trachten een beeld te Herhaaldelijk komen bij de Redactie klachten in van geven, historisch getrouw, van het uiterlijke althans, handelaars, die door spoor- of postambtenaren ge- in kleedij, van een zoo hoog beschaafd yolk als de dwongen worden de vrachtbrieven van naar Belgie Peruanen voor de verovering en uitmoording van te verzenden goederen in het Fransch in te vullen. land en yolk door de Spanjaarden, werpt opnieuw In het twee-wekelijksch blad In- en Uitvcer, uit- een verrassenden blik in het geestelijk leven van de gave van het Internationaal bureau ter bevordering beste onzer academie-burgers. Zit zijn niet meer te- van handel en nijverheid, lezen we omtrent de ver- vreden met domme optochten, die hun maskaraden zendingsbepalingen het volgende: op kinderachtige vertooningen deden uitloopen, maar Het Buitenlandsch Goederenvervoer tusschen de ver- streven sedert een aantal jaren naar het hoogst be- schillende Europeesche Staten is geregeld door de be- reikbare in het weergeven van cultuurtoestanden uit palingen der Internationale Overeenkomst omtrent het vroeger tijd; ook naar uiting van zeer moeilijk te goederenvervoer per Spoorweg, vastgesteld te Bern, verwezelijken kunstgedachten. 14 October 1890. Als voorbeeld kan nog dienen de Romeinsche Wa- Artikel 6 van deze overeenkomst behandelt den in- genrennen te Utrecht, bet Tournooi te Delft, het Mi- houad en vorm van den vrachtbrief. In de uitvoerings- menspel van Plato, Alionora te Leiden. bepalingen van dit artikel komt o. m. voor: Dat uit hoofde van de eentonigheid van het Peru- De vrachtbrief moet, zoowel wat het gedrukte aansche gewaad, het oorspronkelijk plan door de als het geschrevene gedeelte betreft,, in het Fransch Delftenaren is verworpen en daarvoor thans een Per- of in het Duitsch opgesteld zijn. zisch onderwerp is gekozen, doet aan hun hooge be- Indien de officieele taal van het land, waarin doeling geen afbreuk. zich het station van afzending bevind, noch Duitsch, Een tweede feit voor ons van belang, is dat het noch Fransch is, kan de vrachtbrief opgemaakt volgend congres in 1916, al is het in gewijzigden worden in de officieele taal van dit land, mits vorm, in Den Haag zal worden gehouden. hij van het geschrevene gedeelte eene nauwkeurige vertaling in het Fransch of in het Duitsch be- vate. Nederland op zijn best. Het blijkt dus, dat wij de vrachtbrieven w e 1 d e- gelijk in onze eigene taal mogen in- Hoe hoog ook in 't buitenland de Hollandsche ver- v u 11 e n, mils er st_echs eerie behoorlijke vertaling pleegkunst en verpleeg-inrichting staan aangeschreven, bij gaat. kwam ons deter dagen weer ter oore: De technische inrichting van de Stuyvea erg- stichting in Antwerpen, een ziekenhuis met 600 bed- leder lid brenge ten minste twee nieuwe den, liet tot nu toe veel te wenschen over. De lei- leden per jaar aan I NEERLANDIA. 247 Middengedeelte van het drieluik : De Graflegging van Quinten Metsys, Museum van Schoone Kunsten te Antwerpen Vacantiereisje door Vlaanderen. 1k heb met 16 leerlingen uit de 4de en 5de klas nen met het reisplan in elkaar te zetten. Teen ik de van de H. B. S. voor meisjes een uitstapje naar dagorde voor de verschillende dagen had opgemaakt, Vlaanderen gemaakt dat uitstekend geslaagd is; daar- liet ik dit programma hectografeeren en overhandigde om wil ik er hier wat van vertellen. Misschien wekt aan alle deelneemsters een afschrift. ? mijn voorbeeld anderen tot navolging op als zij le- Toen wendde ik mij tot de Afdeeling Stamverkeer zen van hoeveel moois en Lelangrijks mijn troepje van het Algemeen Nederlandsch Verbond in Den Haag voor betrekkelijk weinig geld heeft genoten. Om niet om adressen van hotels. De korrespondenten van Ant- te spreken van het hoofddoel: de Vlaamsche Bewe- werpen, Gent en Brugge ?de drie steden die we ging eens van nabij te leeren kennen. bezoeken wilden ?stelden zich daarop met mij in Het meerendeel van ons yolk is nog zoo door- verbinding en door hun vriendelijke bemiddeling wer- drongen van het denkbeeld dat men in Belgie Fransch den wig alle drie die plaatsen behoorlijk en goed- moet spreken, dat ik altijd heel verbaasde oogen zie koop gehuisvest. Aan hen, evenals aan de nuttige wanneer ik voor het eerst op school vertel dat in, Afdeeling Stamverkeer, zij hiervoor openlijk onze dank het grootste deel van Beigie Vlaamsch, d. Neder- gebracht. landsch gesproken worth. Zijn er dan soms kinderen Daarna moest voor de spoorbiljetten gezorgd wor- bij die met hun ouders al eens in Antwerpen of den. Gelukkig nam de vader van een der meisies die Brussel geweest zijn, dan krijg ik onveranderlijk de zorg geheel van mijn schouders, wat mij veel kor- opmerking dat zij van dat Vlaamsch geen woord be- respondentie en onderhandelingen bespaarde. De zaak grepen hebben. Geregeld blijkt dan, dat zij die taal was niet zoo eenvoudig, want de Belgische S. pper- Aileen gehoord hebben uit den mond van een huur- wegen plegen wel korting te geven voor schoolreis- koetsier en niet in aanraking zijn gekomen met de be- jes van de Belgische jeitgd maar niet van de buiten- schaafd sprekende Vlamingen. Reden te meer waarom landsche. En ik moest op de kleintjes passen,. de ik het aardig vond mijn leerlingen eens met dezen kosten zoo laag mogelijk maken, opdat die zoo min in kennis te brengen. Het uitstapje moest natuurlijk mogelijk een bezwaar zouden zijn om mee te gaan. de kroon zetten op de in de klas behandelde Vlaam- Gelukkig dus dat de Belgische Spoorwegmaatschappij sche Beweging en de Vlaamsche Schrijvers. voor dit geval een uitzondering maakte en deze hare Wat de voorbereiding betreft, ben ik eerst begon- stiefkinderen wel als eigen vleesch en bloed wilde be- 248 NEERLANDIA. handelen. Vbor deze edelmoedighetd zij oak haar achtige ruitjes geheimzinnig viel op de Vlaamsche onze openlijke dank gebracht. tapijten, het oude klavecimbel en de gebeeldhouwde En even grootmoedig waren de gemeentebesturen kasten met hun schat van Chineesch porcelein. Er is van Antwerpen, Gent en Brugge, die ons gratis (on- in het Museum Plantijn zooveel moois te zien, dat vergeld zeggen de Vlamingen) toegang verleenden tot de jeugd moe werd van al het kijken en wij ten slotte bun stedelijke museums en instellingen. maar wat vlug heenliepen langs al die oude, eer- Door deze tegemoetkomingen kwam het uitstapje waardige persen, die zoo'n goed inzicht geven in de van 41/2 dag niet duurder dan f 25 50 per hoofd. De ontwikkeling der boekdrukkunst. lezer oordeele uit het volgende of die 25 gulden goed De buitenlucht frischte ons weer op en met het ge- besteed zijn geworden. zicht op de Brabofontein, die juist spoot, en de mooie Op Dinsdag 23 Juni vertrokken we 's ochtends te geveltjes van de oude gildehuizen, dronken wijop de 8.12 in drie gereserveerde derde-klascoupe's uit Utrecht, Groote Markt een rustig kopje thee. Of eigenlijk, de door eenige ouders uitgeleid. Onder druk en vroolijk jeugd hield zich zoo rustig niet, want zij verdween gebabbel verliep de recs. Tusschen Rozendaal en Ant- beurtelings in de naburige winkeltjes om prentbrief- werpen lazen wij op een groot bord langs de spoor- kaarten te koopen en te schrijven. Nauwelijks had ik lijn: „Nederlanders! Spreekt Nederlandsch in Vlaamsch- alien weer om me verzameld en waren wij weer op Belgie." Voor ons waren die woorden daar niet ge- de been, of wij hadden het geluk Dr. M. Rudelsheim zet: met geen andere bedoeling trokken wij naar te ontmoeten, die ons zijn geleide aanboed door de Vlaanderen. oude straatjes van de Scheldestad. Die nauwe, krom- Te 11.18 kwamen wij te Antwerpen aan en wan- me stegen, waarin het lijfgoed aan touwtjes hing te Ons troepje op de binnenplaats van het Museum Plantijn te Antwerpen. delden met onze handbagage door de breede Keizers- drogen, deden ons aan een Italiaansche stad denken, lei en Kunstlei naar Hotel Wagner naast de Vlaam- zoo schilderachtig en zoo vuil waren ze, zoo bruin sche Opera. Het middagmaal was vroeg besteld en en taankleurig de bewoonsters. We kwamen weer tilt reeds om half twee begon onze eerste uitgang, naar bij den Bloedberg en het Vleeschhuis en wandelden Museum Plantijn. Met groote aandacht werden hier langs de Scheldekade, waar het - heerlijk woei. Op on- de kostbare oude meubelen, de familieportretteni, mee- zen terugweg wees Dr. Rudelsheim ons waar Peter rendeels van de hand van Petrus Paulus Rubens, de Benoit jarenlang gewoond had en waar Van Dyck met miniaturen versierde handschriften en oude boek- en Teniers geboren waren. En hij verklaarde ons den drukken bekeken. Op de schilderachtige 16de-eeuw- grijzen steen met negen stukjes koper ingelegd voor sche koer werd een oogenblik halt gehouden voor den hoofdingang der 0. L. Vrouwenkerk: zij bewaar- een kiekje. Jammer alleen dat bij het opgewekte groep- den de herinnering aan de negen stukken, waarin het je het portret der ijverige fotografiste ontbreekt. Hoe lijk van den bouwmeester was neergekomen, toen hij werd daarna het aardige winkeltje bewonderd met het zich uit wanhoop over het nooit voltooid zullen zien muntschaaltje voor het nawegen der geidstukken op van zijn kerk van den toren wierp! Hier namen wij de toonbank en den kalender van 1595 tegen het raam- alscheid van onzen vriendelijken geleider en gingen kozijn. Bij de straatdeur hing de ?bij Plantijn ge- de kerk binnen. Prachtig orgelspel klonk ons tege- drukte ?lijst van verboden boeken, opgemaakt cp moet, de dienst was nog aan den gang. Lag het aan bevel van niemand minder dan den hertog van Alva. dit heerlijke orgel of aan de weldadige rust die wij Nog meer waren de meisjes verrukt over het 17de- in die koele ruimten vonden, dat wij van geen der eeuwsche salet, waar het Licht door de kleine, groen- later geziene kerken zulk een diepen indruk behiel- NEERLANDIA. 24) toren uit. Het was waarlijk al half tien tcen wij den terug- tocht aanvaardden en op het program stond als slot- nummer van den dag: 9 uur, naar bed. Dus Aug terug naar het hotel en alles onder de wol gestopt. Het hoofdnummer van den Woensdagochtend was een, bezoek aan het Museum van Schoone Kunsten voor het zien der schilderiien, maar daar dit mu- seum eerst te 10 uur opengaat, gingen we eerst het Stadhuis bekijken. Weer buiten gekomen kwamen wij langs de St.-Pauluskerk, die we even inliepen. Bij den ingang zagen wij een Calvarieberg, versierd met le- vensgroote beelden van heiligen, ?lets geheel onbe- kends voor onze jeugd en dien zij dus met belang- stelling bezagen. De kerk zelf maakte een overladen indruk; alleen keken wij even met aandacht naar een vrouwtje dat achier in een zijkapel het kruisgebed deed. Eindelijk ontsloten zich de deuren van het Mu- seum en ik bracht de mij toevertrouwde kudde recht- streeks naar de schilderij die mij uit mijn herinne- ringen het sterkst trok: de Graflegging van Quinten Metsys. Wij hadden daar een minuut cf tien voor gestaan, then de conservator van het Museum, de heer Pol de Mont, op ons toekwam. Ik had den heer De Mont over onze komst geschreven en hem vriendelijk verzocht aan de meisjes gelegenheid te wil- len geven om kennis met hem te maken. De heer De Mont begon met te zeggen, dat het hem genoegen deed ons aan te treffen voor de schilderij, die hij als de schoonste van de geheele verzameling be- schouwde: de Nood Gods ?hij gebruikte dit oude Vlaamsehe woord voor de beweening, die de schil- derij feitelijk voorstelt, meer dan de graflegging. Daarop hield de heer De Mont een schitterende im- provisatie over dit schilderstuk. Hij wees op de in- gehouden smart van de omstanders ; Quinten Metsys Standbeeld van Conscience. had niet noodig tranen te schilderen als hij het lijden wilde voorstellen. Hij sprak over alle personen, het den als van de Antwerpsche 0. L. Vrouwenkerk *) ? laatst over Jozef van Arimathea, die vol lieide en Na den dienst zagen wij de Kruisrechting en Kruis- teedere zorg de aan de wonden vastgekleefde hoofd- afdoening van Rubens, den Christuskop, die aan Leo- haren losmaakt. Nu was allesgereed voor de over-. nard da Vinci wordt toegeschreven en het snijwerk brenging naar de grafruimte. De stem van dens pre- van den preekstoel. Toen vlug met de trem naar huis, ker da la en zweeg met langere tusschenpoozen, het want het avondeten wachtte en te zeven uur zouden klonk als een gebed, en wij luisterden alien in adem- wij een rijtoer door Antwerpen maken. In vijf open looze ontroering. Toen met veranderde stem vertelde rijtuigen reden wijeerst langs den zoom van het Pol de Mont van de zijluiken, tooneelen voorstellen- moose Park, voorbij de standbeelden van Quinten de uit het leven van St Jan den Dooper en St.-Jan Metsys en Teniers. We zagen het groote gedenktee- den Evangelist, ?de schilder was namelijk in twij- ken van de vrijmaking der Schelde, reden langs de fel geweest wie van deze twee de patroon was van kaden en voorbij het zandsteenen beeld van den yolks- het gilde, dat hem dit stuk bestelde, en schilderde 7e dichter Jan Theodoor van Riiswijck. Het standbeeld dus voor de zekerheid allebei. Nog veel langer had- van Rubens op de Groenplaats en de pomp van den wij willen luisteren naar die boeiende voordracht, Quinten Metsysopde Handschoen- markt kenden wij al van onze middagwandeling. Op het rustige Conscienceplein zagen wij den man die zijn yolk leerde lezen, in de hem zoo passende omgeving: voor de Stadsbihliotheek, zitten. Over de Groote Markt reden wij terug naar de Schelde en stapten of op het Ponton. Met een logge, vierkantepontstakenwij deSchelde over, die vol was van kleine motor- bootjes die op de tamelijk hooge golven dansten, verrukkelijk om te zien en om in te zitten, vonden de meisjes. Op het Scheldehoofd van het Kurhaus dronken we thee met het gezicht op de flikkerende golfjes en de honderden lichtjes van Antwerpen. Statig stak boven het silhouet der stad de 0. L. Vr. e) Ten onrechte nu meestal Kathedraal genoemd: Antwerpen is nooit een bisschops- stad geweest. Antwerpsch achtetbuuttje. 250 NEERLANDIA. maar de heer Poi de Mont nim afscheid van ons en zouden de begijntjes te voorschijn komen om naar liet ons alleen den onvergetelijken indruk achter. het lof te gaan. We zagen ze inderdaad uit hun huis- We liepen nu langs de belangrijkste schilderijen, jes komen met kerkboek en nog een pakje onder den maar veel te kort naar onzen zin konden wij hier arm en over de smalle weggetjes door het grasveld blijven. Schreef niet een van de meisjes in haar reis- naar het kerkje trippelen. Als zij daarbinnen waren, verhaal: ?„Aan dat museum alleen had ik wel drie haalden zij uit het pakje een doek, dien zij over hun dagen willen wijden. We zagen alles oppervlakkig, hoofdkap hingen, zoodat van hun gezicht opzij niets behalve de Beweening van Quinten Metsys ?" ?een meer te zien was. Toen wandelden wij langs het mopperende uiting, die rnij intusschen veel genoegen Sashuis terug en de meisjes hadden dolgraag eens aan- deed. gebeld om te zien of daar nu de Sasmeester woonde, die met Mietje getrouwd was, zooals Maurits Sabhe Vroeg middagmaalden we, want te 12.31 zou de ons verteld had. We zouden dien dag eens werkelijk trein ons naar Brugge voeren. Kort na tweeen kwa- om negen uur naar bed gaan, want we waren flink men we daar aan, warm en stoffig. Gelukkig lag ons mee en den volgenden dag wachtte ons een rijk pro- hotel vlak bij het station, zoodat wij ons gauw kon- gramma. Maar ik was zoo onvoorzichtig toestem- den verfrisschen. (Het vriendelijk verzoek van de juf- ming te geven om de bij het hotel gelegen kantwin- frouw of zij de waterkannen ncg eens zou o p v u 1- keltjes nog even in te gaan. Niemand kwam daaruit 1 e n, veroorzaakte veel vroolijkheid),.Daarna wan- terug: zoo verleidelijk waren de zakdcekjes met Brug- delden wij naar het een half uur buiten de stad ge- sche kant; dit was nog tienmaal erger dan een prent- legen kerkhof,, waar het graf is van Guido Gezelle. briefkaar`enwinkel. We stonden bij het sobere gedenkteeken aan welks (Slot volgt). voet de hortensia's welig bloeiden en sommigen pluk- ten een paar kleine bloempjes af. Weer in de stad Dr. C. CATHARINA VAN DE GRAFT. teruggekeerd, wandelden we langs het Minnewater naar het Begijnhof en wachtten er al kersen etende op het grasveld het klokje van half zeven al. Dan Utrecht. , - 411111Pitill Het Minnewater te Brugge met de Begijnhofbrug en op dcn hoek rechts het Sashuis. (Uit Sabbe : De Filosoof van 't Saslcuis, nitgave C A 7 van Diskocek, Bussum). NEERLANDIA. 25 hun alleen dan zal vergeven worden, wanneer zij de eerste de beste gelegenheid te baat nemen um goed te maken wat zij hier verbruid hebben. Vij hebben VLAANDEREN zich de loef laten afsteken door enkele particulieren, alhoewel handelende namens het Vlaamsche yolk, toch feitelijk een rol hebben overgenomen, die eigen- lijk door de volksvertegenwoordigers had dienen ver- vuld te worden. Moet het als een verheugend teeken des tijds wor- Het verdrag van Gent van 1912. den beschouwd, dat waar de werking van degenen die aangesteld zijn om de belangen van het Vlaam- Op het laatste oogenblik vernemen wij, dat dit bran- sche yolk te verdedigen, te kort schiet, dit yolk zelf dende vraagstuk tot voldoening van het Vlaamsche die verdediging in handen neemt ? Het komt ons voor yolk zal worden opgelost. Zaterdag 19 October had van wel ? Want het is een bewijs, dat dit yolk zich een bijeenkomst plaats tusschen het Uitvoerend Co- zoo stilaan begint te verheffen van het zachte bed miteit van de Tentoonstelling en het Bestuur van het der lijdzaamheid, waarop het al zoo lang geslui- Vlaamsch Comiteit, dat den strijd voor het goede merd heeft. En het is te hopen, dat de flinkheid, waar- recht van het Vlaamsche yolk in deze kwestie leidde. mee het Vlaamsch Comiteit voor de Tentocnstelling is Een overeenkomst werd onderteekend, >waarbij het opgeltreden, een voorbeeld en een spoorslag mag zijn Uitvoerend Comiteit der Tentoonstelling verklaarde ook in andere omstandigheden. Zoo b.v.b. wanneer alles in te willigen wat door het Vlaamsche yolk het wetsvoorstel van de vervlaamsching der Gentsche verlangd werd. Hoogeschool zal te berde komen. Dan evenmin als Aldus eindigt een geschil, dat verscheidene maan- nu toegevingen die de draagkracht van het ontwerp den geduurd heeft en waarvan de oplossing veel last zouden kunnen verminderen. Dan evenmin als nu heeft gekost. Wij moeten het hier waardeeren, dat een handbreed afstaan van datgene waarop het Vlaam- de leden van het Comiteit der Tentoonstelling hebben sche yolk recht heeft. Maar dan ook evenals nu een ingezien, al was het dan ook te elder ure, dat het onwrikbare eensgezindheid, een ijzervaste krachtda- uit een handelsoogpunt en in het belang der Ten- digheid, een onbuigbare wilskracht, en vooral een toonstelling, zeer onhandig zou geweest zijn om het flinke leiding zooals die welke het „Verdrag van Vlaamsche yolk teen het hoofd te stooteng . Gent'' deed sluiten. Aan den anderen kant kan de krachtdadigheid Maar dan, antlers dan nu, aan het hoofd van die waarmee de strijd van Vlaamsche zijde gevoerd werd beweging a 1 de Vlaamsche volksvertegenwoordigers, niet genoeg worden geprezen. Men had verstandig ge- zonder onderscheid, en geen die zich laat terughou- handeld om die werking onder de hoede van het den door beschouwingen, welke met de Vlaamsche „Vlaamsch Handelsverbond" te stellen. Handelslie- Beweging slechts in heel ver of in geen verband den moesten door handelslieden bestreden worden; staan. Want het behoeft niet te worden bewezen: de en de verkregen uitslag heeft bewezen wat een hech- Gentsche Hoogeschool wordt vernederlandscht, wan- te eensge4indheid, ?want in deze zaak was het neer het Vlaamsche yolk slechts w i 1, zooals het Vlaamsche yolk nu eens waarlijk eensgezind, ?een Comiteit der Gentsche Tentoonstelling heeft toegege- onwrikbare krachtdadigheid, een ontembare voortva- ven, omdat het Vlaamsche yolk wild e. rendheid vermochten. Trotsch klcnk zii, de bedreiging: Van Gent begon de victorie, zoo zouden wij, een „wanneer gij den Vlamingen voldoening geeft, dan bekende spreuk veranderend, kunnen zeggen. Die vic- werken zij mee en zullen zij al het mogelijke doen torie werd behaald met opgeheven hoofde, zonder om Uw tentoonstelling te doen slagen; maar wan? kniebuiging, zonder zweem van opportunistische toe- neer gij hun rechten miskent, dan zult gij ze tegen ming. En juist daarom doet zij zoo versterkend en U hebben." Indien een dergelijke taal ook eens weer- zoo verheffend aan. Want dat waren wij in onze be- klonken had een paar jaar geleden, toen men een be- weging nog niet gewoon. De wetten,, die wij tot nog roep deed op de Vlamingen om hun hulp te verkrij- toe verkregen hebben, waren loch immers bijna zon- gen bij het koloniseeren van Katanga, misschien zou- der uitzondering, het gevolg van allerlei krommin- den dan nu de toestanden op taalgebied in Belgisch- gen en wendingen om toch de tegenstanders zoo min Kongo weinig of geen reden tot klagen meer geven! inogelijk te ontstemmen en den Vlamingen zoo min En indien de volksvertegenwoordigers van het Vlaam- mogelijk te geven. sche land even veel bewijzen van doorzicht, kracht- Dit tijdvak van opportunisme, Edmond Picard zou dadigheid en wilskracht hadden gegeven, teen de Re- het„middelmatisme?noemen, in de Vlaamsche Be- geering aan de weigevende Kamer de 7.500.000 frank weging moet .gedaan zijn. Het „Verdrag van Gent', voor de Gentsche Wereldtentoonstelling vrceg, dan moet het begin zijn van de nieuwe periode in onzen zou het Vlaamsch Comiteit nu nietverplicht zijn, om, strijd: die van ,de flinkheid en de krachtdadigheid. na de eerste overwinning, den strijd voort te zetten Intusschen danken wij het Bestuur van het Vlaamsch tegen het Commissariaat van de Regeering en tegen Comiteit voor de Tentoonstelling voor den kranigen het ministerie van Arbeid en Nijverheid. Het is wel inzet van die nieuwe periode. te vreezen, dat nu de kogel door de kerk is, dat wil zeggen nu het geld werd toegestaan, alle pogingen op cnwil en moedwil zullen afstuiten, en dat men zich van hocgerhand zal verschuilen achter hetgeen Aan de leden van Groep BelgM, men in de verfranschte Brusselsche regeeringskrin- gen zoo gaarne het „fait accompli" noemt. Wij we- Beg-in December a.s. zullen de bijdragen van 1912 rind ten toch bij ondervinding hoe moeilijk het is cm cn- worden. WI/ verzoeken onze leden hierop to wil/en lellen en er ze rechten te doen eerbiedigen, zelfs wanneer deze voor le zorgen, dat het ki.e4tbriefje heist hi/ de eerste inning door wetten en verordeningen zijn vastgesteld. Wat betaald wol de, en einde zooveel mogelijk nutleloozen arbeld en zal het dan zijn, wanneer niets in lien zin is vocr- nuttelooze kosten le sparen, dan 2velen we voor 17anuari hoe geschreven ? groot ons ledental is; dan kunnen voor naar het Een ondervraging van den betrokken minister in de vnorschrift van het iluishoudelijk Reglement voor het Belgisch Kamer, het is zoo al het eenige wat kan gedaan wor- Groepsbe ;tour, de verschillende takken hun ledenljst onlvangen en den om nog te redden wat te redden is. Het is al- kan het getal hunner verteeenwoordigers in het Groepsbestuur en tijd een doekje voor het bloeden. Maar wij betwiife- dat hunner ste'ngerechtigde afgevaardigden op de Algemeene Ver- len zeer of het veel, of het zelfs iets zal uitwerken. gadering vastgesteld worden. Ook kan don bij benadering bepaald De Vlaamsche volksvertegenwoordigers hebben zich worden hoevele exemplaren van „Neerlandia" voor onze Groep hier aan groote nalatigheid schuldig gemaakt, die voor 5913 tllen noodig zijn. 252 NEERLANDIA. 1. De Baitenzorgsche padvinders in de Waringinlaan van het paleis van den Landvoogd. dat zeer waarschijnlijk de feestcommissie besi.endigd zal worden, teneinde ook in volgende Laren zeker te zijn van een passende veering van ,,Koninginnedag". OOST-INDIE Van het feest geeft o. a. de Java-Bode een opgeto- gen beschrijving, in 't bijzonder van den uitstekend geslitagden optocht, welke gevormd werd door de jeugd van vijf Europeesche (Hollandsche) scholen, een Hollandsch-Chineesche school, drie zuiver Chineesche Koninginnefeest te Buitenzorg. en vijf Inlandsche scholen. Meer dan twee duizend deelnemers vereenigden zich daartoe op het voorerf Buitenzorg is wel eens een saaie stad genoemd en van den Assistent-Resident. De stoet bewoog zich op Koningin's verjaardag was dat verwijt heel dik- langs Daendels grooten weg, Pabaton, Laan van der wijls verdiend. De Landvoogd met gevolg en een Wijck, Padjagelan en Djalan Banten naar de reuzen- aantal hoofdambtenaren brengen dien dag altijd te wei in het Hertenkamp. Van de fraai versierde praal- Batavia door en het is alsof Buitenzorg dan nog stil- wagens trokken vooral de aandacht die van de Ursu- ler is dan antlers. linen-school, waarop (zie pl. 3) H. M. de Koningin De Afdeeling ?Buitenzorg van het Verbond heeft in vol ornaat met hermelijnen mantel en diadeem, echter den stoot gegeven tot verbetering; ook Buiten- naast de Koningin op roodfluweelen zetel Prinses zorg heeft dit jaar zijn Oranjefeest gehad. En wat Juliana en achter beiden een beschermengel; van de- meer zegt, het is zoo buitengewoon goed geslaagd, zelfde school (zie pl. 4) de praalwagen van de Zee, 2. Koninginnefeest te Buitenzorg. -- Op het voorerf van de Assistent-Residents-woning te Buitenzorg onder den ouden Warirgi N EERLANDIA. 253 3. Praalwagen van de Ursu:inenschool, waarop H M de Koningin met hermelijnen mantel en diadeem, naast Naar zittend Prinses Juliana, achter beiden een beschermenget. met op de hoeken beroemde personen als J. Pzn. heden de andere Indische Verbondsafdeelingen epwek- Coen. Als de vorige, mede tot de bekroonden be- ken tot navolging. hoorde het tweewielig voertuig van de familie Her- Een vereeniging voor het organiseeren van natio- ment, waarvan de verslaggever in de Java-Bode zegt, een „reuzenmand" (zie pl. 5). nale feesten te dezer plaatse zal worden opgericht. In het bestuur daarvan zal ook de Buitenzorgsche Een kinderkoor onder leiding van den heer Haa- gen luisterde het feest op, terwij1 de juryleden bezig Afdeeling van het Verbond vertegenwoord4gd ziin en waren met hun taak. wel voor de eerste maal door den heer P. J. Gerke, Volksspelen duurden onafgebroken voort tot lang die als secretaris zal optreden. na het middaguur. Bioscoop en muziek in den avond, Buitenzorg, Sept. '12. en vuurwerk dat, jammer genoeg door een regenbui niet tot zijn recht kwam. Een nieuwe Afdeeling. Een bijzonder woord van hulde komt toe aan den voorzitter der feestcommissie, den heer Feith, voor B a n d o e n g, de hoofdplaats van , de Preanger zijn bezielende leiding; aan den onvermoeiden secre- Regentschappen is eenplaats van „trekkers". Een taris, den heer Gerke; aan den alomtegenwoordigen groot gedeelte van de inwoners wisselt voortdurend heer Dubois, commissaris voor de volksspelen, en af, nieuwen komen, ouden gaan. Tech telt het A. N. aan de overige commissieleden, die zich voor het wel- V. er steeds een vrij groot aantal leden. slagen van het feest, ieder op zijn terrein, veel moeite Waarschijnlijk door de vele verandering in de per- hebben getroost. sonen der leden, kwam men er niet toe te B. een Moge het verslag van de Buitenzorgsche feestelijk- Afdeeling te stichten; niemand was er, die het ini- 4 Praalwagen van de Ut sulinenschool, voorstellende „De Zee". Op de hoeken beroemde perscnen, als J Pz. Coen. 254 NEERLANDIA. tiatief nam. De leden wisten van elkaar niet, dat ze cursus in 't leven is geroepen, en voorts een inland- lid waren. sche school der 1 ste klasse Lestaat, waar cnze taal Met de Preangerbode als propagandamiddel zijn in onderwezen wordt, doch tevens een „Englisch Me- Juli eenige leden echter begonnen de zaak eens flank thodistschool" een 80 a 100 inlandsche kinderen tot aan te pakken. We zouden de menschen wakker schud- zich trekt, en een „Anglo-Arabicschool" gelegenheid den en eenmaal zoover dan zou het eenige noodige geeft aan de inlandsche jeugd tot het leeren van de zijn de menschen wakker te h o u d e n. Engelsche taal, terwiji bovendien ncg paraculieren Groot was cnze vreugde tcen Mr. A. B. Cohen aan Chineesche kinderen onderwijs geven in het En- Stuart, de secretaris van de Afdeeling Buitenzorg, gelsch. Dat alles zou vermoedelijk niet voorkomen, onze uitnoodiging aannam een lezing te komen hou- indien het Gotwernement voor meer gelegenheden tot den, waarin dan een aanleiding gevonden kon wor- het ontvangen van onderwijs zorgde, Op voorstellen den de Afdeeling op te richten. van den Resident tot oprichting eener Hollandsch- Den 27sten Aug. had deze lezing plaats, in de Chineesche, en eerier Hollandsch-Arabische school leeszaal van het gebouw van de Vrijmetselaars Lcge schijnt de Regeering geen acht geslagen te hebben. St. Jan. (Ontleend aan het Batay. Nieuwsbl. v. 19 Aug.). Kort en duidelijk zette Mr. C. S. Joel, streven en werken van het A. N. V. uiteen, met het gevolg, dat Spoor- en tramwegwezen op Java. na afloop der lezing alle aanwezigen lid waren van het Verbond en men alien steun tcezei voor de op- Uit Buitenzorg wordt ons geschreven: richting eener Afdeeling. Op uitnoodiging van de Lichtbeelden-Commissie 5. Koninginnefeest te Buitenzorg. ?Tweewielige voertuigen vaa de familie Herment. Een bizonder woord van dank aan den heer F. van het Verbond te Buitenzorg is de heer P. J. Keuchenius, chef van het kadasterbureau alhier, die d'Artillact Brill uit Semarang, cp 28 en 29 Aug. j.l. de leiding van de vergadering op zich nam en zijn te Buitenzorg en te Batavia voor de leden komen steun beloofde bij de verdere ontwikkeling van de spreken over het spoor- en tramwegwezen, inzcnder- Afdeeling. heid op Java. Vooral te Batavia bleek de belangstel- Binnenkort zal Bandoeng een werkzame Afdeeling ling voor zijne door lichtbeelden verduidelijkte lezing van ons Verbond hebben, en misschien de stoat zijn zeer groot. gegeven dat ook op andere plaatsen de .,Nederlan- Aan het uitvoerige verslag in een der Bataviasche ders" wakker worden en zich aaneensluiten, het bladen wordt het volgende ontleend: mooie werk van het A. N. V. te steunen. Spreker wees er op dat de ijzeren wegen op Java Het is mijnsinziens van belang, dat Bandoeng een een bijzondere rcl vervullen, eenigszins afwiikende officieeie Afdeeling heeft. De plaats leent zich buiten- van die in de meeste andere landen. Vorm en ligging gewoon voor het houden van algemeene vergaderin- van het eiland zijn een beletsel voor een verkeers- gen en congressen, daar zij van uit alle plaatsen op ontwikkeling over groote afstanden: Doordien de ha- Java, 'gemakkelijk te bereiken is, gemakkelijker dan vens van in- en uitvoer dicht bij elkaar liggen, en Batavia. bovendien een wisseling van voortbrengselen, door W. LUBBERINK, de tamelijke een'vormigheid van deproductie, tusschen Bandoeng, Sept. 1912. Groepsvertegenw. de deelen van het lange, smalle eiland slechts in ge- ringe mate noodig is, heeft het transport hocfdzake- Van den Groepssecretaris vernemen wij, dat de lijk slechts over korte afstanden, van het binnenland nieuw opgerichte Afdeeling Bandoeng een 40-tal leden naar de kust plaats; de gemiddelde vervoers-atstand telt; wij roepen Naar een hartelijk welkom toe. van vracht- en ijlgoed is dan ook slechts. 80 K.M., Redactie. terwijl de inlander zich gemiddeld nlet over afstan- Palembangsche klachten. den boven de 30 K.M. verplaatst. Groote bevolkings- centra, als in andere landen, zijn er bovendien niet. In het Soerab. Handelsbl, wordt er ncg weer eens Toch zijn ergroote spoorweg-afstanden op Java; op gewezen dat er nog altijd te weinig gedaan wordt die van Batavia tot Soerabaja over Pc,•erwakerta is voor de verspreiding van de Hollandsche taal ender 876 K.M. lang, dat is meer dan tweemaal de groot- de inlanders. Ditmaal geldt de klacht de hoofdplaats ste spoorweg-afstand in Nederland (Vlissingen-- Palembang, waar wel sedert December j.l. een Holl. Nieuweschans), en meer dan het dubbele van den af- NEERLANDIA. 25 stand Amsterdam—Parijs; de groctste afstand is: Nut van het Algemeen te Kaapstad, de eenige inrich- Anjerkidoel—Banjoewangi-haven (van west naar oost), ting, waar toen ter tijd alle onderricht met het Hol- n.l. 1283 K.M. landsch als voertaal werd gegeven. Lang is hij daar Met behulp van lichtLeelden werd een denkbeeld diet gebleven. Lion Cachet, van joodsche afkomst, gegeven van den vaak prachtigen spoorweg-aanleg, voelde zich een Paulus. In Holland was hij, vooral waarvan dan ook bevoegde vreemdelingen met lof onder den invloed van Izaak da Costa, vocr wien gewagen. hij een groote vereering bleef behouden en wiens Einde 1911 had de S. S. 391 locomotieven en 119 beeltenis zijn studeerkamer versierde, tot vurig Chris- tenders, 1210 rijtuigen en 6724 gcederenwagens. ten geworden. Hij wilde de godsdienstige voorgan- Einde 1910 was- het personeel 15000 man sterk, waar- ger der Boeren worden en via Natal kwam hij in Trans- van 1800 Europeanen. vaal, waar hij een leerling werd van Ds. Postma, Vervolgens wees de spreker op de volkomen om- die hem in den ossewagen en onder het tentzeil tot wenteling die de spoorweg in het verkeer heeft ver- predikant bekwaamde. In die dagen was de Trans- oorzaakt; bracht Java in 1860 nog slechts 1.7 millioen vaal nog amper een woestenij, waar leeuwen, rhino- pikols suiker voort, in 1911 was dat eijfer tct ruim cerossen, buffels en tijgers den stria tegen het ge- 23 millioen,' gestegen; zonder spoor en tram ware weer van de Transvalers volhielden. Daar was Ca- het vervoer daarvan onmogelijk geweest; oak de re- thers arbeidsveld onder de Boeren. Van die oude tij- gelmatigheid en de veiligheid van het verkeer wonnen den kon hij met levendigen geest en fleurige schilde- ontzaggelijk. Deze mededeelingen omtrent omvang ring verhalen. Toen de Theologische School der Ger. van bedrijf en vervoer, vormden een groote tegenstel- Kerk te Burgersdorp werd opgericht, staakten de ling met de beschouwingen over vroegere toestanden stemmen voor de benoeming tot professor tusschen op Java, welke de spreker had doen voorafgaan. Toen hem en zijn leermeester, Ds. Postma. Het lot wees in 1840 een eerste poging gedaan zou worden tot ver- toen Cachet aan. In 1910 nam hij te Reddersburg in betering van de hoogstgebrekkige verkeersmiddelen, de Synode, waar hij zestien jaar vroeger was be- zond Min:ser Baud een partij kameelen en ezels; noemd, ontslag. Men gunde hem de wel verdiende de proef mislukte. Het kon in 1860 nog gebeuren, dat rust, maar betreurde zijn heengaan, want hij was de een pikol rijst te Semarang f 20.?kostte en in de geboren opvoedkundige. Zijn beeldend spreektalent Preanger f 1.50 slechts *),. Het transport was schrik- boeide de aandacht tot 't mid. barend duur. Maar de oude professor was bovenal een warm De lijdensgeschiedenis van den spoorweg-aanleg op patrict, in wiens onbaatzuchtige liefde tot zijn aan- Java tusschen 1860 en 1870 werd natueurlijk in herinne- genomen vaderland ieder onwilikbaar geloofde. Zijn ring gebracht en vervolgens het ontstaan, eerst van sympathie was gansch en al voor de beide Zuid-Afri- de lijn Semarang-Vorstenlanden, later van de drie af- kaansche republieken, toen de oorlcg uitbrak; hce- zonderlijke staatsnetten, welke ten slotte verbcnden wel hij het einde van den strijd donker inzag. Die werden, geschetst. sympathie hield hij niet in zijn hart verborgen. De Eindelijk werd nog een overzicht gegeven van het Engelschen, die zulk een tegenstander in het oprecht tramwezen, dat vooral als buurtverkeer groote dien- Afrikaansche Burgersdorp met gering achtten, namen sten bewijst en tot grooten blcei is gekomen. hem gevangen op een beschuldiging van hoogverraad. Spreker oogstte terecht den dank der saamgeko- Niets kon tegen hem worden bewezen; maar voor vrij menen voor zijne belangwekkende voordracht. langen tijd was hij onschadelijk gemaakt. Zijn zonen De verzameling lantaarnplaatjes met toelichting zal toonden der vaderen aard. Een gaf zijn leven in dienst op aanvraag van belangstellenden in Indio, gaarne van het vaderland. door de , Buitenzorgsche lichtbeelden-commissie in Zoo is Lion Cachet een der Hollanders geweest, bruikleen worden afgestaan. die den Nederlandschen naam in Zuid-Afrikaii hoog heeft gehouden. Te verwonderen is het daarom niet, dat de Afdeeling Potchefstroom van het A. N. V. hem tot haar eerelid had benoemd. Dit was plicht bijna en het wakkere bestuur dier Afdeeling heeft dien ZUID-AFRIKA plicht niet verzuimd. Een mislukte studentenbetooging. Indertijd meldde ik dat de Hollandsch sprekende stu- Zuidafrikaansche Brieven. denten in de Kaap besloten hadden 31 Augustus te III Kaapstad een grootsche betooging te houden om het in eere-herstellen van het Nederlandsch bij het onder- Prof. J. Lion Cachet. t wijs in de Kaap-provincie te vieren. De oorspronke- Een van de merkwaardige figuren uit onze Zuid- lijk vastgestelde datum bleek om allerlei redenen min- Afrikaansche samenleving is van ons heengegaan. der geschikt, waarom men de betooging verdaagde Prof. J. Lion Cachet is in den nacht van 20 op 21 tot den 17den September, den dag na het sluiten der September te Potchefstroom aan hartkramp overle- jaarvergadering van de Z.-Afr. Akademie. den. Hoewel geboren Hollander ?hij zag den 29sten President Steyn, Gen. Hertzog en Minister Malan November 1838 te Amsterdam het levenslicht ?had konden dan dadelijk van Stellenbosch naar de stad hij zich volkomen vereenzelvigd met de Afrikaners, van Van Riebeek doorreizen. Op het allerlaatste ocgen- zooals hij in 1909 zeide, toen Consul-Generaal Kno- blik echter is deze betooging afbesteld moeten wort bel hem in bijzondere opdracht van H. M. het offi-- den. De regeering die eerst verlaging der passagiers- cierskruis van de Oranje-Nassau op de borst spelde: prijzen voor deelnemers had toegestaan, trok veer- „ik ben Afrikaner geworden. maar als zoodanig deel tien dagen voor den 17den de verleende verminde- blijven uitmaken van den Nederlandschen stam.,' Zoo ring in. Het gevolg was dat de studenten woedend goed had hij den Afrikaner leeren kennen, dat de waren en dien Zaterdag te Stellenbosch een protest- beste Afrikaner-zeden-schildering nog steeds is ziln vergadering hielden, waar Prcf. Moorrees het woord Sewe Duliwels en wat hulle gedoen het. voerde en zich tct tolk der algemeene verontwaardi- Lion Cachet kwam in 1860 naar Zuid-Afrika als ging maakte. De regeering had haar beslissing ge- onderwijzer aan de school van de Maatschappij tot grond 'op de redeneering dat de betooging van poli- tieken aard was en dat daarvoor glen verlaging mocht *) Dalruit blijkt intusschen dat, ondanks de eenvormigheid van worden gegeven op de spoorvrachten. Prcf. Moor- productie toch ook wel vervoer van voortbrengselen over de lengte- as van het eiland, in tamelijk groote hoeveelheid, hoog noodig kan rees nu vend dit een vreemde Leweegreden. Gen. zijn. Redactie. Botha had altijd gezegd dat de taalkwestie geheel bui- 256 NEERLANDIA. ten de politiek stond. Het kwam hem voor dat de gustus met zijn Nederlandsche Broeders uit zijn hart regeering meer bevreesd was voor haar vijanden dan zal zeggen: God zegene en spare Hare Majesteit de voor haar vrienden. Koningin. Dat een zoo ernslig man als Prof. Moorrees in zoo M. T. Steyn, scherpe bewoordingen zich uitliet, bewijst wel hoe Voor Nederland en Nederlanders zal het huis van groot de verontwaardiging is. Het ergste vindt men dat de regeering eerst de toestemming heeft gegeven Oranje steeds zijn en blijven 't Huis der Vaderland- en die daarna heeft ingetrokken, zoodat alle lange sche helden, erwijl voor Hollandsch sprekende Afri- kaanders de naam van den Oranje Vrijstaat steeds ge- voorbereidingen voor niet zijn geweest. tuigen zal van de warme liefde genoten van en de Gen. Hertzog vond het noodig en dienstig de re- geering te komen verontschuldigen. Hij bleef niet op hooge vereering van onze zijde verbonden aan dat vorstelijk huis. Ik kan Hare Majesteit bij deze gele- de vergadering, maar kwam alleen om te zeggen dat ook hij van meening was dat er een font was be- genheid niets beter toewenschen dan dat onder 't huis gaan. Hij verzocht echter dat men de regeering niet van Oranje Nederland in de geschiedenis zal blijken zou beschouwen als te bestaan uit vijanden, maar groot te zijn geweest tot op 't laatst in alles, waar- uit vrienden. in een klein land groot kan zijn. In dien zin schrijven ook de verantwoordelijke Hol- J. B. M. Hertzog. landsche bladen. Op dezen dag gaat het hart van elk oud-Hollan- De studenten hebben zich inmiddels niet laten ont- der terug naar het oude vaderland, en gevoelt ieder moedigen. De betooging is wel uitgesteld; maar niet onzer, dat de band, die hem bindt aan het land zij- afgesteld. Zij zal in het begin van het volgend jaar ner geboorte, niet kan worden verbonden. 't Zou worden gehouden en grootscher en indrukwekkender schande zijn zoo 't anders ware. Nederland, het land dan wanneer zij op den 17den zou hebben plaats waar onze wieg stond, waar we onze kinderspelen gehad. speelden en onze opleiding geno en, het land met zijn Aldus verklaart men, en wie het Afrikanerkarakter mooie lucht- en water- en boschpartijen, en met zijn kent, zal dit begrijpen. Tegenstand wakkert de geest- echt-Hollandsche gemoedelijkheid, het kleine land, drift aan in stele van haar te dooden. Loch in vele opzichten nog groot ?dat land verge- Zoo gaat het ook hier. OU-BOET. ten we niet. Het komt mij voor, dat wij, oud-Nederlanders, de grootste hulde aan Koningin Wilhelmina Lewijzen, wanneer wij de goede tradities van ons geboorteand Koninginnedag in Zuid-Afrika. ook in ons nietiw vaderland hoog houden. Dr. H. Reinink. Koninginnedag is dit jaar te Pretoria al bi- zonder hartelijk gevierd. 's Avonds tevoren een bal, ,De Boeren erkennen de Koningin van Nederland den ochtend van den dag een feestdienst in de Her- als het hoofd van hun slam." vormde Kerk, onder leiding van ds. Goddefroy, Deze woorden uitgesproken in de donkere dagen 's middags een kinderfeest, 's avonds feest voor de van den laatsten oorlog door 66n van onze volks'ei- grooten, met toespraken, inuziek, gymnastiek en een ders, herinneren aan het feit dat het Afrikaansche apotheose tot slot. yolk voor meer dan de heeft van Nederlandsche af- Maar wat wij aan de viering het belangrijkst vin- komst is, en dat wij dus merle erfgenaam zijn van den is de F e e s t K o e r an t, door de feestcom- het glorievolle verleden, dat Nederland en het Huis missie uitgegeven, ?een twintig bladzijden druks, van Oranje achter zich hebben. op flink papier en vol portretten en kiekjes. In die De vereering der Boeren voor het Vorstenhuis feestkrant nu hebben een aantal voormannen van de Oranje is nu, na drie eeuwen, inniger en vuriger Afrikaanders van hun hoogachting voor cnze Ko- dan ooit te voren. ningin en veelal ook van hun genegenheid voor ons Leo Fouche. land getuigd. Wij noemen: president Steyn; de ministers Botha, Nederland heeft in Koningin Wilhelmina eene vre- Hertzog, Fischer, Malan; ds. H. S. Bosman, namen devorstin, die deswege in alle landen wordt toege- die klinken als een klok. Nog andere bekende Afri- juicht. Nederland heeft ook het vredespaleis; het kaanders huldigden de Koningin. symbool van de wereldvrede wordt door Nederlan- Voorts hebben een aantal Nederlanders, die ginds ders bewaard. naam hebben gemaakt, bijdragen voor het blad ge- D r. S. 0. Los. leverd. Maar de medewerking van de Afrikaanders Mogen de vriendschapsbetrekkingen, die er in het is toch het voornaamste, het bovenal heuglijke van verleden tusschen Nederland en Zuid-Afrika hebben deze feestuitgave, waarmee de heer J. A. Wormser, bestaan,, steeds voortduren en nauwer worden aan- de secretaris van de feestcommissie, die haar bezorgd gehaald. heeft, eer inlegt. F. S. Malan. Wij geven hier een bloemlezing, zeer onvolledig natuurlijk, maar teekenend voor den inhoud: Hollandsch Afrika zag in delaatste perioden zijn weg door de diepten gaan. Juist hierdoor in zelf- Grootmoedige en edele daden kunnen, noch mogen bewustzijn gesterkt, iontwaakte het tot nieuw beset vergeten worden. van de oude gemeenschap. De sterkste illustratie ligt Daar thans de tijd voor het feestelijk vieren ,van zeker in de feiten,dat eenerzijds Jong-Zuid-Afrika den geboortedag van H. M. de Koningin der Neder- weer gaat studeeren in het oude maar herleefde Hol- landen weer aangebroken is, gevoelen wij, als kin- land, in het Holland, dat op cultuurgebied zijn vroe- deren, van wijlen onzen hooggeachten en beminden geren naam herwon; en dat anderzijds de letter- vader en behuwd-vader Paul Kruger, ons gedrongen, kunde van Jong Afrika met zoo gezonde waardee- om onzen nederigen gelukwensch voor H. M. ?on- ring door Holland Legroet wordt. Zoo begint de lucht der zoovele anderen ?te voegen. te klaren, zoo gaat men elkaar beter verstaan. F. C. Eloff. Prof. J. Kamp. Het huis van Oranje was van den beginne of zoo Te Bloemfontein had een gezellige samen- nauw verbonden aan de lotgevallen van de Voortrek- komst plaatsin de Gedenkzaal. De zaal was vocr die kers en heeft altijd in het Afrikaansche yolk zoo'n gelegenheid sierlijk opgeschikt door een dames-comit6, warme belangstelling getoond, dat ik overtuigd ben vertegenwoordigende de vereeniging „Onze Taal" en dat er geen Afrikaander is die niet op den 31sten Au-de plaatselijke Afdeeling van het Algem. Nederl. Ver.. NEERLANDIA. 257 bond. Het comite, bestaande uit de dames J. P. Steyl, De Zuid-Afrikaanse Akademie A. Boeseken, P. Elffers en A. Francken, had tevens gezorgd voor een ruimen voorraad ververschingen. Op De Zuid-Afrikaanse Akademie heeft te Stellenbosch hetplatform prijkte te midden van palmen en bloe- haar derde jaarlijksche vergadering gehouden. Er men een fraai portret van H. M. de Koningin. waren slechts weinig leden opgekomen, negen in De avond werdgeopend met het zingen van de het geheel, en dan waren er twee genoodigden. Maar eerste twee verzen van het oude Vriistaatsche yolks- er is hard gewerkt. De commissies brachten versla- lied. gen uit, er werden doorwrochte en zeer belangrijke De heer J. S. M. Rabie, Afd. voorzitter van het redevoeringen gehouden, er werd opgewekt beraad- Al em. Nederl. Verbond, verwelkomde namens het slaagd over voorstellen van geen klein gewicht, en. comite alle aanwezigen. de Hollandsche pers van Zuid-Afrika wijdde vele ko- Het koor van de Ned. Geref. Kerk, onder leiding lommen aan de handelingen der leden. Sommige van Prof. De Villiers, gaf in den loop van den avond redevoeringen werden in haar geheel opgenomen. Wij 'n paar prachtige zangstukken ten beste. moeten er kort over zijn. Dr. Viljoen hield een geestdriftige feestrede, waar- Prof. Moorrees zat voor, bij ontstentenis van na de talrijke aanwezigen het Wilhelmus zongen. president Steyn. Sir F. de Waal, de administrateur Mevr. Viljoen (zang), mej. H. de Villiers (piano van de Kaapsche provincie, heette de vergadering en de heeren Ham en Van Rooyen (voordrachte welkom. Hij gaf de verzekering, dat hij de rechten droegen het hunne bij tot het welslagen van den avond. van het Hollandsch in de provincie zou handhaven, Den volgenden dag had nog een ' zeer gewaardeerd en eindigde met Jan Hofmeyr's vraag: „Is het ons kinderfeest plaats. ernst ?" Het Zuid-Afrikaansch hospitaal en Diaconessenhuis te Pretoria. Uit Johannesburg zond men ons een zeer Prof. Marais, geen lid van de Akademie ?hij fraai gedrukt feestprogramma, door en door Neder- zou 't kunnen zijn, maar heeft er geen tijd voor landsch: Nederlandsche en Vlaamsche liederen, het hield een lange rede over de nieuwe Nederlandsche minnespel Nou, voordrachten van Cremer en Pot-, letterkunde, vooral de Nieuwe-Gidsers. Hij erkent, dat gieter enz. Medewerkenden waren de dames Brandt- zij wel mooie dingen hebben geschreven, maar vindt ze Van Warmelo, Van Lier, Engel-Wilson, Deys-Draayer bandeloos en onzedelijk. Hij las van de eerste en en de heeren Meerkotter, Van Lier en Groeneved. mindere goden van „die- van tachtig" allerlei voor, en haalde ze geducht over de kolen. De jonge Afdeeling Vent e r s d o r p gaf een wel- Prof. Moorrees betuigt zijn instemming met wat geslaagden „Gezelligen Avond", die de toetreding prof. Marais heeft gezegd en waarschuwt vooral de van 12 nieuwe leden ten gevolge had. jonge Afrikaansche schrijvers om zich niet te veel Op het programma prijkten o. m. een lied van Va- naar die nieuwe Nederlandsche letterkundigen te rich- lerius, een vers van De Genestet en Mijn Moeder- ten. Hun geest past in Zuid-Afrika niet. taal. Voor de uitvoering maakten zich verdienstelijk Ds. Kestell behandelt de Afrikaansche dichters. Hij de dames Schulenburg, Roscher, Du Toit en Swane- waardeert wat ze al schoons hebben geleverd. Er ziin poel en de heeren Dr. Schulenburg, Markotter, No- eenige voortreffelijke verzen bij. Maar hij laakt m lan en Wissing. hen, dat zij in hun taal niet zuiver zijn, nog te veel Nederlandsch. Ook schieten zij in taalmuziek te kort. Zuid-Afrikaansch Hospitaal en Diaconessen- Gen. Hertzog neemt het voor de Afrikaansche dich- huis te Pretoria. ters op. In taalmuziek mogen zij zelfs bij middelma- tige Nederlandsche en Engelsche dichters achterstaan, Bijgaande foto toont het Zuid-Afrikaansch Hospi- maar hoe oorspronkelijk zijn zij! taal te Pretoria, dat eenige maanden geleden is ge- Dr. Knothe houdt een rede over het cnderwijs opend. voor de na1urellen, welke rede hoogeliji wcrdt ge- Er is een comitk gevornid van invloedrijke dames prezen. en heeren om op het hospitaal toezicht te houden. Naar aanleiding van een lezing van adv. W. J. De leiding is toevertrouwd aan ervaren en bekwame van Zijl over „letterkundige richting in verband met verpieegsters. Het is een nationals inrichting, waar- Afrikaanse literatuur" verdedigt prof. Brummer de van het groote voordeel is dat de menschen er in de Afrikaanders tegen het verwijt, dat zij zoo weinig moedertaal worden toegesproken. letterkunde hebben voortgebracht. De voortrekkers De inrichting voldoet aan de nieuwste eischen. waren boeren, en in welk land vindt men schrijvers 258 NEERLANDIA. onder den boerenstand ? Dan waren het trekkende boeren, die nooit tot rust kwamen. Dan de gebrek- INGEZONDEN. kige opvoeding! Dat de geschiedenis van Zuid-Afrika niet meer tot letterkundig werk heeft bezield, wordt hierdoor verklaard, dat ze nog te dichtbij is. Ze ligt Medewerking voor de Boeken-Commissie. nog te versch in het geheugen, Die geschiedenis moet eerst eenigszins worden geidealiseerd; een beter pers- Een oproeping aan de Nederlandsche pektief meet ontstaan. Afdeelingen van het A. N. V. Nu iets over voorstellen en besluiten. Dr. Knothe stelde voor, dat de Akademie een exa- Van het werken van de Boeken-Commissie zijn wel men in het Afrikaansch zou afnemen. Gen. Hertzog alle Afdeelingen voldcende op de hoogte, en ook van kreeg gedaan, dat dit voorstel naar de examen-com- het nut, dat zij sticht; maar toch steunen lang niet missie werd verwezen. Een haastige stap zou veel alle haar werk. kwaad kunnen doen, zeide hij. .. Laten toch alle Afdeelingen een jaarlijksche bij- Een ander voorstel van dr. Knothe was, dat de drage aan de Boeken-Commissie geven en aan den Akademie de Unie-regeering er opmerkzaam op zou anderen kant voor een gestadigen toevloed bruik- maken, dat bij de lessen op de universiteits-colleges bare boeken naar het Boekenhuis zorgen. het Hollandsch zoo weinig tot zijn recht komt. Er Daarom, Afdeelingen! benoemt commissarissen of zijn zoo weinig professoren, die in het Hollandsch commissies om de boeken te verzamelen ?waar zouden kunnen spreken. meer Afdeelingen in een plaats zijn, laten daar Verscheiden sprekers steunden het voorstel, o. a. de medewerkers voor de . Boeken-Commissie samen minister Hertzog. Maar, zeide deze, men heeft het gaan! ?en, commissies! spant al uw krachten in. zich zelf te wijten; men maakt niet genoeg gebruik Laten wij over ons geheele land als een net van sub- van de rechten, die de grondwet verleent. Trad het commissies spannen, die overal alles, wat bruikbaar yolk naar behooren op, dan zou geen regeering wa- is, opvangen voor Rotterdam. gen den toestand te laten zooals hij is. De predi- Veel gaat nu voor ons verloren, omdat personen, kanten werken ook niet genoeg mee. die wel wat zouden willen geven, er niet toe komen, Nadat zelfs de heer Malan, de minister van onder- of het te bezwaarlijk vinden dat naar Rotterdam te wijs, het voorstel had aanbevolen, werd het aange- zenden, terwij1 ,zij het gemakkelijk el gaarne bij nomen. iemand in hun eigen stad zouden willen brengen. Een der leden gaf den wensch te kennen, dat, even- Laten dan ook de sub-commissies samenwerken, als er hoogleeraren uit Engeland worden uitgenoo- zoodat wij, wanneer ons in andere steden verzocht digd, om in Zuid-Afrika te lezen, er uit Nederland wordt boeken te laten halen, dadelijk een persoon genoodigd zouden worden. ter plaatse weten, aan wien wij de behandeling dier Minister Malan stelde voor, de aandacht van de re- aanvraag kunnen overdragen en omdat wjj de beste geering te vestigen op dewenschelijkheid om een be- middelen vinden, voor een doeltreffende en voortdu- voegd persoon in de Unie te laten rondgaan, ten- rende propaganda voor de Boeken-Commissie. einde inlichtingen over land en yolk te verzamelen. A. C. PEKELHARING, Veel van de geschiedenis van Zuid-Afrika leeft nog Secr.-Penningm. van de sub-Boeken-Commissie alleen in den volksmond. Bijtijds moeten die overle- van de Leidsche Afdn. van het A. N. V. veringen worden opgeteekend. Het voorstel werd aan- genomen. Ook kwam ter sprake de bepaling, in Zuid-Rho- De uitspraak van het Nederlandsch. desie gemaakt, dat men om kiezer te worden een proeve van bekwaamheid in het Engelsch moet afleg- Op het 32ste Taal en Letterkundig Congtes te gen. (Op gezag van de Volkstem hebben wij in het Antwerpen gehouden, had men gelegenheid het Neder- vorige nummer gezegd, dat sedert de bepaling zoo landsch in zijn verschillende tongvallen, te hooren is gewijzigd, dat men ook met Hollandsch het Ides- spreken. Men hoorde er het zuivere Nederlandsch, recht kan krijgen. Dit blijkt onjuist.) zooals het door de beschaafde standen, het best Op telegrafische aanvrage kwam de vergadering te wellicht te Utrecht, te Haarlem en te Den Haag wordt weten, dat de koning van Engeland de bepaling nog gesproken. Men hoorde er het Vlaamsch, dat door niet heeft bekrachtigd. Op voorstel van minister Ma- Karel van de Woestijne, Herman Teirlinck, Stijn lan sprak deAkademie de hoop uit, dat die bekrach- Streuvels verschillend werd uitgesproken en toch tiging zou uitblijven totdat .het Hollandsch in die be- weer geheel anders was, dan het Vlaamsch, dat men paling met het Engelsch gel ilk werd gesteld. door werklieden, dienstmeisjes, kellners te Antwer- De Akademie besloot het volgende jaar te Pieter- pen hoorde spreken. President Reitz uit Zuid-Afrika maritzburg bijeen te komen. sprak eenige keeren Afrikaansch-Hollandsch, dat we- der afweek van Nederlandsch en Vlaamsch. Is het niet in 't belang van onzen stam, dat geleidelijk getracht worde, tot eenheid van uitspraak Vorm voor uiterste wilsbeschikking. te komen ? De vraag doet zich voor, welke uitspraak van het Nederlandsch is te verkiezen ? Welke tongval zullen Aan hen, die het A. N. V. bij uiterste wilsbeschik- wij als standaard-uitspraak aannemen en voortaan in king wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgen- het parlement, op den kansel, op het tooneel (dat heerlijk propagandamiddel voor onze taal), eischen ? de vorm aanbevolen: Naar mijn meening kan voor dit vraagstuk een goede oplossing gevonden worden. Ik heb indertild Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond het voorrecht gehad H. M. Koningin Wilhelmina in de Nieuwe Kerk te Amsterdam haar kroningsrede te te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd hooren uitspreken. Dat was niet alleen een voor- bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. beeld van stijl, taal en voordracht; maar ook van de zuivere, muzikale uitspraak van de Nederlandsche 1907, nommer 89, de som van taal. Het was een volkomen artistiek genot, de jonge gulden, uit te keeren binnen vorstin, met haar vol, sonoor, volkomen beheerscht geluid, onze klankrijke, diepe, kernachtige taal te hoo- maanden na mijn overlijden, vrij ren uitspreken. Ik was toen tooneelcriticus voor het van alle rechten en kosten. dagblad De Telegraaf - en had te dikwijls gelegen- NEERLANDIA. 259 heid gehad om op ons tooneel, . door onze beste too- blijken, met goed gevolg medewerken om de neve- neelisten, ons Nederlandsch onzuiver, slordig of anti- len te doen optrekken. Het is vlot geschreven, goed muzikaal te hooren spreken, dan dat ik nu niet, deze verlucht, gaat niet al te diep op de zaken in, maar kroningsrede als een openbaring mocht begroeten. is aan den anderen kant volkomen vrij van dien ver- Later heb ik als verslaggever vaak het voorrecht ge- bijsterenden onzin, dien Angelsaksers zoo graag ten noten, H, M. Koningin Wilhelmina te hooren spre- beste geven; wanneer het Nederlandsche dingen be- ken en telkens weer trof mij, de volkomen wijze, treft. Natuurlijk heeft het onzen journalist aan voor- waarop Zij onze moedertaal weet te uiten. lichting en steun in zijn werk geenszins cntbroken: Zou het nu niet mogelijk zijn, de uitspraak van bet niettemin is de gedachte, . die tot de uitgave leidde Nederlandsch te richten naar de standaard-uitspraak in zijn brein ontstaan, als gevolg van een bestaande van H. M. Koningin Wilhelmina ? behoefte aan meer licht onder de Australiers. Moge Wellicht, indien de wensch algemeen bleek, zou het boek tot een nauwer aanhalen van de banden H. M. wel, in 't belang van onze taal, bereid ge- tusschen Insulinde en Australie het ziine bijdragen. vonden worden, een rede in de grammophoon te spre- Ik verblijf inmiddels met de meeste hoogachting ken. Op deze wijze zouden de Afdeelingen van het van Uwe Redactie de Alg. Ned. Verbond, de hoofden van inrichtingen van d. w. d., onderwijs, de balie, de geestelijkheid, de redenaars, H. MIDDELBERG, de tooneelisten, kortom alien, die veel voor de nit- spraak van het Nederlandsch kunnen doen, in 't be lid A. N. V. en be-angEellende in de zit van een standaard-uitspraak kunnen komen?naar goede betrekkingen van Neder- welke alien van Nederlandschen stam, onverschillig land met de buitenwereld. waar zij gevestigd zijn, voortaan zooveel mogelijk Weltevreden. ook de eigen uitspraak, zouden kunnen richten. Het zou mij aangenaam zijn, ten deze het oordeel van anderen te vernemen. Dankend voor de plaatsing, BERNARD CANTER. MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI Haarlem, Sept. 1912. Een goed Engelsch Handboek over Ned. Oost-ln d ie. Ingekomen gelden voor de noodlijdenden op Bonaire en Aruba. Aan de Redactie van Neerlandia. Mijne Heeren. Volgens de vorige lijst (zie Oct.-nr. van Neer- Het zal Uwe Redactie niet onbekend zijn, dat sinds landia) ingekomen f 25171.42. eenige jaren in onze Oost een Vereeniging bestaat, Alsnog ontvangen: Inzameling te Utrecht f 185.? die, daarbij krachtig gesteund door Regtering en ver- Ph. T. te M. I 2.50; Oost en West te Den Haag schillende belanghebbenden yen belangstellenden, zich f 1278.? W. v. W. P. te H. f 10.? P. J. 0. te als doel van haar streven de bevordering van het Z. f 10.? Padvinders Organisatie te Amsterdam Toeristenverkeer in Nederlandsch Indie heeft gesteld. I 811.791/2; G. M. Jzn. te G. f 3.? mevr. V. T. Zij heeft daarbij een tweeledig doel in oog: ver- te A. f 5.? Inzameling te Oosterhout f 76.28; J. hooging van de materieele welvaart van hen, voor W. D. te U. f 10.? J. L. F. de L. te Z. f 5.--; -; wie een geregelde stroom van vreemdelingen een bron C. P. K. v. d. L. te D. I 2.? J. G. te R. f 10.? van inkomsten vormt en verder een meer in idieele (opbrengst verkoop sluitzegels) ; Dr. E. v. R. te R. richting liggend pogen: de verspreiding van meer f 5.? No. 3345 te R. f 10.? de W. te D. f 30.? juiste begpippen over den grootschen kolonialen ar- J. D. Baron v. W. v. R. te 's-G. f 50.? Padvinders beid, door het kleine Nederland in zijn reusachtig te Haarlem f 881.66; samen f 28559.651A. overzeosch rijk verricht. Te lang bleef deze arbeid in wijderen kring onbekend, te groat was het aan. Nieuvve Afdeeling. tal dergenen, die weleens gehoord hadden van Britsch Indie, mar de onnoozelste onwetendheid ten toon Te Harderwijk is, dank zij hit werken van cozen spreidden, wanneer men hun 'vertelde, dat achter propagandist, Jhr. Von Bose, een Afdeeling gesticiht Engelsch Indie nog een tweede root koloniaal rijk van het A. N. V. met aanvankelijk 35 leden. lag, misschien evengoed bestuurd als het Britsche, In een daartoe belegde vergadering heette de heer M. G. J. Kempers, burgemeester der gemeente en lid doch helaas onbekend. Als een aardig voorbeeld, dat het „daghet in den van het voorloopig comae, de aanwezigen welkom en gaf het woord aan Jhr. Von Bose, die een rede Oosten", vestig ik de aandacht op een door een Au.- hield over het doel en streven van het A. N. V. stralier geschreven handboek over Ned. Indie. De schrij- De heer Kempers bracht den spreker een woord ver is een journalist uit Sydney, die het ten vorigen jare van dank voor zijn optreden en sprak er zijn vol- de moeite waard vond, met zijn vrouw zelve naar doening over uit, dat de oprichting der Afdeeling onze Oost over te komen. De belangstelling voor In- reeds een voldongen feit was. 't Is ,inderdaad een sulinde groeide in Australia met den dag, atdus deel- grootsche en schoone gedachte, eenheid te brengen de de bezoeker mede: krachtig had daartoe medegc- in de twaalf millioen Nederlanders, die over de gan- werkt het bezoek van drie Nederlandsche oorlogs- schepen in 1910: de geregelde dienst op Australia sche wereld verspreid zijn. Het volledig bestuur dezer nieuwe Afdeeling, welke door de Kon. Paketvaart-Maatschappir met haar uit- wij van harte welkom heeten, hopen wij spoedig te stekend verzorgde schepen onderhouden, leidde tat de opleving van nauwere betrekkingen tusschen beide kunnen meedeelen. landen. De weetgierige Australier verlangde meer Te Sappemeer en Winschoten zijn Afdeelingen in licht over dat zoo nabij gelegen eilandenrijk, waarover voorbereiding. tot nu toe steeds een geheimzinnige sluier had ge- Ned. handel met Zuid-Afrika. hangen, een land, bewoond door „the Dut:h ver- want aan de Boeren van Z.-Afrika, en dus vermoe- Aan ,het bulletin der Ned. Kamer van Koophandel delijk niet veal goeds voortbrengende. te Pretoria is het volgende ontleend: Welnu, het boek „Isles of the East", dat koste- Gedurende 1911 zond de Kamer enkele malen sta- loos in duizgnden exemplaren in Australia wordt len van katoenen kaffergoederen naar Nederlandsche verspreid kan, zooals U bij het doorbladeren zal fabrikanten op aanvraag van koopers in Zucl-Afrika 260 NEERLANDIA. en beyond dat in Nederland wel gewilligheid bestaat „Uw taal", zeide hij mij, meer dan eenmaal, „is om op de Zuid-Afrikaansche markt mede te dingen, tet lang hier in "Engeland verwaarloosd. De ware doch dat de behoeften van deze markt in Nederland grondslag van het meeste Engelsch is het Gothisch, nog maar weinig bekendheid hebben. Met de tus- dat enkel in Friesland nog gehandhaafd is gebleven. schenkomst van de Kamer bezoekt een flunk kooper Zondete, een goede kennis van het Gotisch en het van deze artikelen uit Noord-Transvaal, die zich oude Nederlandsch is het niet mogelijk den oorsprong thans in Europa bevindt, ook Nederlandsche fabrie- van het Angel-Saksische Engelsch na te gaan." ken van katoenen goederen. Voorts is het de Kamer Skeat hield niet op het Max Mueller na te bekend dat ook van particuliere zijde of en toe po- zeggen: „Oud-Engelsch is Hollandsch". gingen worden gedaan om Engelsche handelsreizigers, die groote huizen vertegenwoordigen en met de Zuid- Hoeden-nijverheid in Suriname. Afrikaansche markt op de hocgte zijn, op hunne reizen naar Europa ook Nederland te doen bezce- Te Paramaribo heeft •zich een Comae gevormd, ken tot het opnemen van agenturen. Deze pogingen met het doel een hoedennijverheid voor de bevolking worden door de Kamer gesteund. Bezoeken van Ne- in 't leven te roepen. derlandsche fabrikanten aan Zuid-Afrika meent de Ka- Het bestaat uit de heeren Mr. P. Carst, Ds. A. E. mer ten zeerste te moeten aanbevelen en bij het voor- Boers, de zendeling J. Schutz, Dr. J. Sack, F. bereidend onderzoek tot dergelijke Lezoeken is de Ricker en pater A. Verheggen. Kamer steeds bereid al de voorlichting te geven, waar- Het Comite heeft zich om inlichtingen tot den Gou- over zij kan beschikken. verneur van Curacao gewend. De uitzending van een * * bekwamen hoedenvlechter is gevraagd. Tevens is ver- * zocht om vlechtmateriaal. Getracht zal worden de kul- De bladen brengen, het volgende belangrijke bericht: tour aldaar te bevorderen van de palmsoort, die het vlechtstroo levert. In verband met de ontwikkeling van den Neder- landschen handel op Zuid-Afrika, is het van belang mede te deelen, dat de directie der Union Castle lijn Nog eens het Nederl. nationaal Muziekfeest. beslcten heeft, te beginnen met 3 December, om de H. R(utters) in de N. Ct. een nabetrachting schrij- vier weken Rotterdam aan te doen. vend over dit feest, vindt reden tot tevredenheid. Hij zegt o. m.: Vader van den Noort. „We scheidden van het muziekfeest, met het bewust- Na een veertig-jarigen dienst als pastoor van St. zijn, dat Nederland een schat van muzikaal schep- pend talent bezit, dat we tal van krachten bezitten, Mary's Church te Putnam (Mexico) is Varier van die hard, ernstig werken en streven uit drang, uit den Noort, zooals hij door zijn parochianen genoemd inspiratie, dat we mogen spreken van een eigen toon- werd, in Nederland, waar hij 1842 geboren werd, teruggekeerd. kunst met een eigen, krachtige, zelfstandige toekomst. Die overtuiging wint, hoewel zeer langzaam, toch meer en meer veld, en es een muziekfeest als dat Studietocht in Fransch-Vlaanderen. van Juni te Amsterdam tot de verbreiding dier over- Dr. Allaeys uit Antwerpen heeft met vijf vrienden, tuiging het zijne heeft bijgedragen, dan mag men ge- zangers en declamators van de Koninklijke Vlaam- rust zeggen, dat het veel nut heeft gesticht." sche Academie te Antwerpen, zang- en voordracht- avonden gehouden in Fransch-Vlaanderen te Belle, Eigen kunst is eigen leven. Steenvoorde,, Hazebroek en Cassel, met het gevoig, dat een „kring" of vereeniging werd opgericht: „Pro Het Verbond van Nederlandsche Kunstenaarsver- Westlandia", tot heropbeuring van Vlaamsch leven en eenigingen, bestaande uit: de Algemeene Nederland- Vlaamsche taal in Fransch-Vlaanderen en de aanpa- sche Toonkunstenaarsvereeniging; het Genootschap lende West-Vlaamsche streek (Yperen, Watou, Veur- Architectura et Amicitia; de Vereeniging Arti et In- ne). De heer Cyr. Rousseeu, Fransch-Vlaming van dustriae; den Bond van Nederlandsche Architecten; geboorte, is secretaris van den kring. het Genootschap van Nederlandsche Componisten; de Binnenkort zal een avondcursus voor Vlaamsch vereeniging Haagsche Kunstkring; de vereeniging Mo- reeds worden geopend te Steenvoorde. Op 't Klein-, derne Kunstkring; de Nederlandsche Toonkunstenaars- Seminaire te Hazebrcek en aan de Katholieke Uni- vereeniging; de Nederlandsche vereeniging voor Am- versiteit te Rijssel zal waarschijnlijk een Vlaamsche bachts- en Nijverheidskunst; het Schilderkundig Ge- leergang komen. Men heeft te Eecke in Fr.-VI. eene nootschap Pulchri Studio; de vereeniging St. Lucas; Vlaamsche rederijkerskamer ontdekt, enz. enz. de Vereeniging van Letterkundigen; de vereeniging tot Bevordering van Grafische Vakken, heeft aan den Gemeenteraad van 's-Gravenhage een adres gericht, Een Engelsch geleerde over onze taal. waarin het opkomt tegen het opdragen van den bouw De Londensche correspondent van de N. R. Ct] van een nieuwen schouwburg aan een vreemdeling schrijft: en wijzen op de vee voortreffelijke talenten 'ceder Door den diep betreurden docd van den beroemd onze nationale bouwineesters, en op de zoozeer ge- geworden professor in het Angel-Saksisch aan de rechtvaardigde verwachting ender alle Nederlandsche hoogeschool te Cambridge, heeft Engeland zijn groot- kunstenaars en kunsfminnenden, dat hun overheden sten taalkenner en etymoloog van den tegenwoordi- overal waar het mogelijk is, de nationale kunst er- gen tijd, maar ook Nederland een hartelijken voor- kennen, beschermen en bevorderen. stander en vriend van het Nederlandsch hier te Ian- de verloren. De aanhouder wint. . In vroegere jaren heb ik wel eens met hem over Internationale taalkwesties brieven gewisseld, en hem In 'I October-nr. van verleden jaar kwam een Haag- ook eenige malen gesproken. Telkens heelt Skeat, die sche dame, lid van het A. N. V., op tegen de Fran- in Nederland insgelijks onder taalkundigen,een wel- sche mededeeling van haar hoedenwinkelier, dat hij gevestigden eerenaam en faam bezat, mil zijn over- „retour de Paris" was enz. tuiging te kennen gegeven, dat een studie van het Dezen nazomer kreeg zij een in goed Nederlandsch Middel-Nederlandsch voor den beschaafden Eagelsch- gestelde uitnoodiging tot bezoek. man, die zijn taal en haar oorsprong wil leeren ver- As alle leden van 't A. N. V. krachfg eerbied voor staan en waardeeren, vruchtbaarder, ja noodiger, is onze taal eischten, waren we ik korten tijd de vreem- dan de studie zelfs van het moderne Hoogduitscl' de poespas kwijt. NEERLANDIA. 261 iZOOlfv 4V4/1'14,C1142114. Matt . Oorsprorviely*A- el-1 , g.w. loVen actae. geevtuvit)ZtVec4.4, C11Cle LiCeittle, DetdeSwedi. iffarschmacre .1 /11 wimir smamar I ? C –tsar err rr--? --er 7r -dr 1 De gil - de viert, de el- de juicht, Wat zit gij dear en 2 De be - kerruischt, debe - ker schuimt I Sa mak - kers, friscb en Mun - dim mocfttit vat/ 7,tn Oita, eten, 3. Het pijp-ke dampt in monkel-mond En spreidt wet- lus - tig 4. De gil de juicht, de gil - de viert Hoe-ra, de set om- IPAN11111311111111111711MIMM1111111111111 Mr ar irmrinanw J ? a ? ? ? IMMMI1116111111A IT 1110111111f NW a --a- ? -yr -yr- blokt en buigt Nog o - ver u ?we boe -ken ? Ie wigs - held ligt maar in de op - ge ruimd Het glas aan u ?we lip - pen I Die op zijn ka - mer koe-ke- Li of 1171 &, -Vat, 2 LAU-mit ?moon tn, in het rond Stu-den-ti ?ko - ze geu- ten I Die steeds aan per-ka ?menten o e cresejr) CI 1 hoog gezwierd En nog eens hard ge - klonken I De blok - ker ligt reeds log en ?AIN:111101111?1111111101111111111111111111111111111111111111111111111W EAMIIIIMIIIMIIMMIP9M11111/111111M111 1.:1211011111111111111WAIImmummur war innummiammurarimmroosAlummir 111[ 11111111111?1W NW J11116/11MMWM11111,911M11.111111.11111541111111111111111111rmr kan ; i le ze elders zoe - ken wil, die ken, Doch last hem, Iaat hem loert, En gee'sTiver - snipprend dwaasheen snoert, Drink wa ter als de - -gad L dakfacurowent. trt - nitt. loot kluift En per - ka ?men - ten geu ren enuift, Kriigt per - ka ?menten nog mtncZer snel loom Ge ?kweld door na - ren blok ?kers-Broom, Met droo - ge keel te I ?e. tets 'nuttier 5,2e1 ?? M AM WAIN NMI MIMI IMIIMMINIMMIelkIN ••AIM, 21IP AIM MEM MUM MINIM MI MI II /..111.111MMIlr LAW INK /1/118,1111111111111MIN Mat MIN %IV W MP! V' NW Vii/' zoe"-"`? ken. 1-4. Het bes - to bier ?tie lust hem niet, Het Wen, - ddivest flWJt l x0dt fuuttmedlueb di iv kip - pen 1 kleu- ren rori - ken! (3 mei uls in?legtn Crest C1 lanqzciam lief ?ste lied ?je sust hem niet, Het mow ste mein ?le tffbnidt, %Do -fan rU) Von. in-oot ft.?Ott I I . 1 N. Mil Maim= 11,4^11111M IIIW Ill MI I 115' gall ILIIITAWIJIIIMMIIIIII AI I w AIM MIIIII.AMINY AIM IIII JI svorTmanorunivr AMMIIIIIIT ASWAN PCIIIIIIIIIIMILM I V AMIC !MP illi 11111141111111t INT 41?/91WM MEM ME MIMI ^111 MIN Mil I II 1..1%11PAIIMII 111111111111111111MMIErrillIGAILOW11111, SIMIIM11111116011.MUMIIMPAIM I I t.. EMI 1111C,7 al 111111111111141111 I I' MIIMIIIIIIIIII MEW 11211111 IM MIIIIIIIIIIII, 11116, FAIIIIMIrM/M11111111111W11111111111411111111111?1111111MINIMMIIMIMIMINIIIMMIMILIMI I Mt MIIII MIMI AIMS. IMEMILMMIT JIM Mini CNN r kust hem niet, Hong het glas! Hong het hart I Hoop het lied mot - - rift 111ol, - - =eoft Wgever etisict-crfAes AvIceerpen, Zdr, voorlriderlawei A meaty(' ifuzi...k.Awicw 1/fet.ptcrizoheyelete-11.ng utegvyreven iffert weg S Ar2zse ord.-curt. doord, ervera "Bain ffrarleni Liederbriefkaarten. De prijs is 3 cent per kaart. Eike reeks kost 15 cent in omslag. Als wij de lezers van Neerlandia verwijzen naar het versiag van het vraaggesprek dat een der Redac- Een hoogstnoodige landschapsontsiering. tieleden in 1910 met mej. Cato Scholten, de leidster der Rotterdamsche liederavonden voor het yolk had, Het bord te St. Mariaburg ?nevens de spoor- dan behoeven we de Vereeniging tot bevordering van weglijn Antwerpen—Roosendaal ?met den tekst: den volkszang en haar pogingen om ook door lieder- „Nederlanders! Spreekt Nederlandsch in Vlaamsch- briefkaarten haar doel te bereiken, niet meer in te Belgie", werd geplaatst door het Algemeen Neder- Leiden. Wij kunnen dan dadelijk met de mededeeling landsch Verbond van Antwerpen, in samenwerking komen, dat zij bij den heer C. Morks Czn. te Dordrecht met de Vlaamsche Wacht uit dezelfde stall. twee nieuwe reeksen van zes heeft doen uitgeven, Dit laatste verzuimden wij er in ons vorig bericht die zooals men uit de twee hierbij gevoegde proeven bij te vermelden. kan zien, zeer fraai geslaagd zijn. De eerste reeks bevat: Adresseering van brieven naar Nederland. De Glide viert, van Ernie! Htullebroeck, Van een bruid en een bruigom, van Dr. E. D. Pijzel; Ven- Als een bewijs, dat de bekendheid met Nederland sterliedeken, van W. F. G. Nicolai; Stil, gezellig, in het buitenland dikwijls te wenschen over laat, en van Josef Huybrechts; Lied van het Alg. Ned. Ver- dat derhalve maatregelen, om die be'kendheid te ver- bond, van Em. Hullebroeck; De huiselijke haard, van grooten, niet onnoodig zijn, kunnen drie brieven gel- Hendrika van Tussenbroek. den, die door Afdeeling Handel binnen 6ene week Het tweede zestal bestaat uit: ontvangen werden. Een daarvan uit Spanje, was van Brechtjebuur, van Cath. van Rennes; Ze wisten het een handelshuis afkomstig, dat blijkbaar goed was wel, van J. Worm De macht van 't kleine, van Cath. ingelicht, want het adres bevatte zelfs het huisnum- van Rennes; Zoo 'k wenschen mocht, van Bernard mer van het bureau van Afdeeling Handel; vermeldde Zweers; Regendag, van V. Loosjes; Soldatenliedje, echter als plaats van bestemming: van Henri Zagwijn. 's-Gravenhage, A l e m a n i a. Alle kaarten dragen het motto: Zingende menschen, Een brief van een groote maatschappij, uit de Ver- Gelukkige menschen. eenigde Staten van Amerika afkomstig, was geadres- En op den netten omslag prijkt het rijmpje: seend aan het Voor men zingt de woorden weten, Departement of Industries Amsterdam, Anders wordt het lied vergeten. Belgium. 262 NEERLANDIA. De derde brief, van een belangrijk economisch tijd- Scheepvaart op Hongkong. schrift in Amerika afkomstig, dat ook met het adres van Afdeeling Handel overigens volkomen bekend De scheepvaartbeweging te Hongkong onder Neder- was,' vermeldde: landsche vlag ging in 1911 sterk vooruit, nam toen The Hague, German y. de zevende plaats in en stond slechts zeer weinig (Handelsberichten). achter bij die onder Amerikaansche, Fransche en Chineesche, zopals blijkt uit de mededeelingen van Iersch nationaliteitsgevoel. het Ned. Consulaat aldaar. Uit de N. R. Ct.: Het Fransch diplomatieke taal ? Het oorspronkelijk Iersch of Gaelsch schijnt de laatste jaren te herleven. Het is tegenwoordig lang Bij het bezoek van Keizer Wilhelm II aan Zwitser- geen doode taal meer en wordt op de volksscholen land zijn de wederzijdsche begroetingen en redevoe- vrij algemeen geleerd. Te Dublin, Wicklow, Wexford ringen in het Duitsch uitgesproken. en andere hoofdplaatsen ziet men de straatnamen thans in de twee talen: het Engelsch en het Iersch, boven Naamp ie. elkaar vermeld, en het Iersch komt eerst! Te Rath- Charivarius schreef in De Groene het volgend drum was ik verrast, in het vreemdelingenboek van spotdicht: het logement, meer bladzijden te bespeuren met Ier- sche opmerkingen in dicht en ondicht, dan Engelsche De tijd van Bettekoo, van Annemie, Margreet en Aagje schrifturen, en van de laatste waren verreweg de Is lang voorbij. We volgen nu het voorbeeld van meeste van Engelschen, „vreemdelingen", gelijk de wel- het Haagje. geaarde Ieren ze blijven betitelen. Zoo'n naampie op een y-tje klinkt zoo fijntjes,, zoo coquetjes. Ned. Nijverheid in 't Buitenland. Marie, Christien, Jacoba, Anna, Mina is niet netjes. We zeggen liever, Mary, Cobi, Annie, Tini, Mini, Bij de „Wed Conrad' te Haarlem zijn in aan- En Kitty, Nelly, Wimmy, Elly, Florry, Lotti, Stini, bouw twee tin-baggermolens voor Engelsche rekening En Jet is veel te burgerlijk, fatsoenlijker is Jettie bestemd voor Nigeria. En Jenny, Molly, Henny, Dolly, Fanny, Anny, Hetty, Deze molens hebben emmers van 4 cub. fut. De En Maggy, Rosy, Tilly, Grietie, Lizzy, Madzy,. Corry, bagger-inrichting wordt gedreven door een Krom- En Bini, Carry, Emmy,, Betty, Sally, Soezie, Dorry. hout motor van 45 P.K. en de waterpomp door een Een jongen heet geen Hein, maar Henny. Jan is plat; Kromhout motor van 45 P.K. zeg Johnny, Ook heeft de „Werf Conrad" eene opdracht beko- En Willem dat moet Willy zijn, en Toon natuurlijk men voor de levering van eerie groote tinspuit-instal- Tonny, latie voor Billiton, welke electrisch gedreven zal worden.Gijsbert wordt Bertie, Bonnie staat voor... drommels ja hoe hiet die ? Hollandsch slachtvee. Getukkig nog dat Piet voorloopig Piet is, en niet Pietie! Nu de Duitsche grenzen voor vee weer zijn open- Al wat uit England komt is chic. Ja juist, maar je gesteld wordt in verschillende Duitsche steden Hol- vergeet, landsch vee ingevoerd en zeer gutnstig beoordeeld. Dat dadr de waschvrouw Mary, en het vischwijf Uit Karlsruhe werd dezer dagen aan de Köln. Zei- Kitty heet! tung gemeld, dat het een uitstekenden indruk maakt en beter voldoet dan het vee dat den laatsten tijd Eigen taal de voorrang. uit Frankrijk werd aangevoerd. Te Kopenhagen zijn een reeks feesten gegeven ter eere van het Engelsche eskader kruisers, Een Batakker, die de Nederl. hoofdakte haalt. dat daar op bezoek was. Op een feestmaal, den offi- R. Soetan C. Sp., de Bataksche onderwijzer, die c'eren van het eskader door den Minister van Marine voor acht jaren ongeveer naar Nederland kwam, met aangeboden, werd de eerste dronk ingesteld door het doel hier het *amen voor ambtenaar B. B. te Berntsen, den Minister-President. H ij s p r a k i n doen, doch op aanraden van invloedrijke zijde ging het D e e n s c h. Een Engelsche vertaling was ge- studeeren voor de hoofdakte, is 24 Sept. j.l. er in ge- drukt in handen der gasten. slaagd deze te behalen. Hij is de eerste der in Ne- ,Wij, grooter-Nederlanders verdortkeremannen bij derland studeerende inlanders, die zich deze bevoegd- zulke gelegenheden onze taal. heid heeft weten te verwerven, terwijl hij in 1911 te Leiden ook de akte voor 't Maleisch haalde en de Een feestvierende vereeniging. laatste jaren als leeraar voor deze taal aan de han- De Nederlandsche Vereeniging voor de Luchtvaart delsscholen te Rotterdam en Haarlem werkzaam was, heeft in Oc'ober haar vijfjarig bestaan gevierd. Zij De heer R. Soetan C. Sp. hoopt nu weldra naar deed het o. a. met een ballonvaart, waaraan drie Ne- zijn geboorteland terug te keeren en daar in het be- derlandsche en twee Duitsche ballons deelnamen. Zij lang van zijn landgenooten werkzaam te zijn. hield ook een feestmaal, waaraan met reden hulde werd gebracht aan wat de vereeniging in ons land Uitstekend voor de luchtvaart heeft gedaan. Maar waarom moesten nu de uitnoodigingen tot In de faculteit van geneeskunde aan de Vrije Uni- dien feestmaaltijd in het Fransch zijn gesteld ? Wie versiteit te Brussel zal, zoo meldt Minerva, dezen weet daar nu een redelijk antwoord op ? winter een reeks colleges gehouden worden in het Nederlandsch, om de Vlaamsche studenten de Neder- landsche vaktermen te leeren. Een Ned. Consulaat. Onlangs lazen wij een omzendbrief van het consu- Uithangborden-onzi n. laat der Nederlanden te Gent. Links in den hoek stond het stempel van het consulaat gedrukt, met de Te Amersfoort: Schoorsteenveger en C a a s j e woorden: ,,Consulat des Pays-Bas Gand". fumee. Wij hebben meermalen brieven van vreemde con- Te 's-Gravenhage: Toilet r oo m. sulaten in Nederlandsche steden onder de oogen ge- Langs den spoorlijn: Kathreiner smaakt a's koffie, had. Wij herinneren ons o a. brieven van het consu- is echter onschadelijker en b i 11 ij k e r. laat van Spanje, Zweden, Denemarken, NoOrwegen. NEERLANDIA. 263 Die hadden als bedrukt hoofd den naam van het con- Norbert van Reuth, letterkundige, Eindhoven. sulaat steeds in de eigen taal: Spaansch, Zweedsch, Dr. M. P. v. d. Loo, arts, Deensch, Noorsch. Ed. Strater, koopman, Wat beteekent dat dan nu, dat „de consul der Ne- Bisdom, fabrikant, derlanden voor Oost-Vlaanderen te Gent" ?aldus A. Garvelink, industrieel, Villapark, de aanhef van dien omzendbrief ?dien Franschen Stratum bij stempel voert ? Joh. C. Raupp, ? Jan van Dijck, Kanaalstraat, Wilt heden nu treden! J. G. L. Houthuysen, notaris, Sweelinck- Een lid van het A. N. V. te Utrecht schrijft: straat 33, Den Haag, Misschien kan het sommigen lezers van Neerlandia F. Th. Peereboom Voller, oud 0.-I. hoofd- aangenaam zijn, naar aanleiding van het stukje over ambtenaar, Groothertoginnelaan 156, Brie Ned. straatzangers (Sept.-aflev., blz. 213) te ver- P. C. Kool, oud-Luit. Generaal, Sweelinck- nemen, dat het „Wilt heden nu treden" het lieve- straat 37, lingslied is van den Duitschen Keizer, naar mij on Boetje, gep. Luit.-Generaal Ind. leger, fangs in Duitschland verteld werd. Volgens mijn zegs Sweelinckplein 7, man wordt het op school algemeen geleerd in een .Mr. A. M. Oudemans, oud-Resident N. 0.-I., , Duitsche vertaling of navolging. J. W. F. Felix, commissaris van politie, Harderwijk. Dan zouden die Duitsche scholen vele Nederland- Dr. Timmers, sche dus voor zijn! J. H. Fesevur, 0. Wisse, hoofd eener openbare lagere school, , Bericht. G. A. Meyer, Kapitein der Genie, In het laatst verschenen nummer van De Vlaam- G. Landheer, hoofd der m. u. 1. o. school, J. G. van Schaik, Pastoor, sche Hoogeschool, het orgaan van de Vlaamsche Hoo- geschoolcommissie, verscheen een merkwaardig antwoord J. Winters, postdirecteur, van den heer H. Meert op de „Lettre au roi" van W. F. v. d. Oudendijk Pieterse, gep. Ka- pitein Infanterie, Jules Destree. Op dit antwoord, dat heel het Vlaam- J. van Bochove, Kapitein der Infanterie, sche land door een algemeene instemming geniet en dat, om zijn Joel beter te bereiken, in het Fransch Mevr. J. H. Staal-Slotemaker, Stationsweg, ? werd gesteld, zoodat ook de geen Nederlandsch le- Dr. J. Oudemans, oudheidkundige, Putten. zenden er kennis van kunnen nemen, komen wij in A. Moll, hook' der school, het volgende nummer terug. H. M. Kool, Pastoor, C. W. F. Baron Mackay, burgemeester van Nunspeet. Voor Afdeelingsavonden (vervolg) D. Hoffman, notaris, H. Belt, Mr. Ph. C. la Chapelle, Den Haag. Mr. G. A. Hoefhamer, Tilburq Ernstige en luimige voordrachten. J. G. Scheurer, lid Tweede Kamer St.-Gen., Ermelo. F. A. Hoefer, Hattem. Dr. B. Plomp Jr., arts, Het Nederlandsch Openluchtmuseum (met lichtbeel- S. Posthuma, directeur zuivelfabriek, den). Dr. J. H. A. van Dale, geneesheer-directeur van Veldwijk bij D. J. van der Ven, In de Betouwstr. 11, Nijmegen. Mr. H. J. Schtinfeld, burgemeester van Winschoten. Onderwerpen: Het Ned. Openluchtsmuseum Va- Firma E. Verwer & Co., uitgevers Nieuwe derlandswaardeering (Met lichtbeelden). Winschoter Courant, Dr. H. M. Plas, leeraar Gymnasium, Lan- Ve rbetering. gestraat 25, In het bericht over het Eucharistisch Congres te Dr. A. C. H. Boissevain, leeraar Gymnasium, Weenen wordt gesproken van Z.Eerw. Kardinaal Johs. Boersma, hoofdredacteur van het Van Rossum. Dit moet zijn Z.Em. d.i. Zijne Eminentie. Nieuwsblad vih. Noorden, Heereweg 20, Groningen. Mevr. G. Smit—Beumee, Radesingel 7, Ds. J. Hulsman, Parklaan 1, Ds. A. de Visser, Herv. Predikant, Mar- NIEUWE LEDEN tinikerkhof 5, F. J. Witteveen, keurmeester van den waar- borg, Zwanestraat 39, Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. Groep Nederland. Mevr. de wed. Z. Hoek, Voorhoutstr. 1, Den Haag. Mej. E. J. Unger, Kortenaerkade 4, BESCHERMENDE LEDEN. Opg. door den heer J. Hoogkamer, Utrecht. A. Smits-Gompertz, Stratum bij Eindhoven. G. S. Donker, reserve Kapitein der Land- Th. J. van Stockum, onder-directeur Petro- weer, Laan van N. 0.-Indie 30, leum-Mij., 51, Den Haag. Opg. door den heer Joh. Ph. Tuyt, Leiden. Dr. H. Schut Jr., Nunspeet. J. H. Brom, kunstdrijver-goudsmid, Drift 15, Utrecht. J. H. van Schermbeek, Opg. door Dr. Gisbert Brom. Huize Oud Groevenbeek bij Ermelo. Mej. Jacoba M. de Waal, litt, neerl. doct., Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. Burgstraat 66, W. Buys, Harderwijk. Opg. door den heer J. Aarnoutse, Opg. door den heer J. H. Staal, L. Moll, Hugo de Grootstraat 20 bis, Opg. door den heer W. L. Nieuwenhuysen, GEWONE LEDEN. Mej. J. M. Hulshoff, Krullelaan 19, Zeist. Am. van Moorsel, fabrikant, Paradijs- Opg. door den heer A. C. Pekelharing, Leiden. laan 5, Eindhoven. K. H. Moens, notaris, Beverwijk. F. J. van Dijck-Huysmans, fabrikant, Opg. door Mr. W. H. Gesner v. d. Voort, Harderwijk. H. P. Bergstein, K. Kooiman, Noorderstraat 41, Sappemeer. Jos. de Haes, fabrikant, Villapark, Mr. J. A. v. d. Mersch, subst.-griffier M. de Heer, fabrikant, Wilhelminaplein, bij de Arr.-Rechtbank, Karnemelkstr. 2, Breda. Is. de Heer, Willemstraat, Opg. door den heer W. H. L. Uges, 264 NEERLANDIA. Mej. H. A. Siebert Coster, Emmastr. 37, Alkmaar. C. E. Bezuidenhout, Doornbult 112, Opg. door het Bestuur der Afdeeling distr. Lichtenburg ,(Transv.). A. Geluk, leeraar Hoogduitsch aan de Beiden opg. door het Best. der Afd. Potchefstroom. R. H. B. S., Zwolle. F. Kromhout, onderwijzer Leliefontein J. H. Reiniers, leeraar wiskunde aan de School, Carolina (Transv.). R. H. B. S., P. Dreckmeier, Beiden opg. door den heer J. A. Meursinge, Hebron, Postk. Bonnefoi, distr. ? >> G. B. v. d. Werfhorst, techn.-stud., Hugo Beiden opg. door den heer W. Hovy, Carolina. de Grootstraat 29, Hof van Delft. C. F. Mijnhardt, Ventersdorp (Transv.). Opg. door den heer W. v. Lankeren, Delft. Van Wijk de Vries,. Bus 26, C. Vermey, Binnenweg 219 b, Rotterdam. B. Potgieter, >> Opg. door den heer W. G. M. de Koe, E. P. Snijman, Bus 38, Mej. M. Leverstein, Schietbaanlaan 30 a, F. J. S. Bukes, Bus 43, Opg. door den heer W. M. Leverstein, ? J. P. Krige, Bus 12, P. Molenaar, Zwijndrecht. C. J. v. d. Merwe, Bus 34, >> Opg. door den heer H. G. v. d. Esch, Dordrecht. N. C. Gey van Pittius, BUITENGEWOON LID. E. J. Smith, Bus 35, >> Dr. Dupont, Ermelo. Dr. A. C. Schulenburg, Bus 21, Opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. J. C. Markotter, Bus 45, J. G. Roscher Jr., Groep Itelgie. J. D. K. Brandt, H. J. Weber, Bijdrage fi: 5. Jas E. Bray, Ger. Meert, S. Meyerstraat 7, Leuven. J. Vorster, Rickmenspoel, Oude Markt 23, A. J. de Villiers, >> Karel Re men, S. Meyerstraat 7, C. J. de Jager, Bus 45, Lod. Stetens, Naamsche Str. 15, J. ?H. van Heerden, Bus, 25, Raf. Bohyn, Naamsche Straat 63, J. G. Roscher, Michiel Bequaert, Fr. Lintstraat 119, J. H. Neethling, Bus 45, Theof. Ghoos, Diestsche Straat 103, Jozef D. Swanepoel, >> Michiel van de Kerkhove, Juste Lipse, Chas E. Adams, Fern. de Bock, Hoogeschoolplaats 13, H. du P. Pickard, Bus 3, Rob. Gits, Mechelsche Straat 131, H. P. van Aswegen, Jan Guldentop, Vesaliusstraat 97, J. A. Engelbrecht, Leo Rollier, Denderleeuw. M. C. de Beer J.Az., >> E. H. Notelteirs, onderpastoor, Esschene. A. S. Roscher J.Gz., Paul Wambacq, Paleizenstr. 345, Laken. T. F. Visser, HoogEerw. heer abt Abdy Affligem, Hekelgem. J. H. V. Zwanepoel, >> Maur. Vertongen, , A. R. Bukes, Bus 43, Lod. Bosteels, oud-burgemeester, Teralfene. G. J. Ijssel, Elandskuil, via B. de Leeuw, hoofdonderwijzer, P. E. de Villiers, Kafferskraal, Osc. van Nieuwenhove, gemeente-secretaris, Postk. Gruispan, via B. van Nieuwenborgh, burgemeeser, A. M. Grundlingh, Klip- H. Prieels, Liedekerke. plaatdrift, Jozef Redant, H. A. Smith,. Klipplaatdrift, . P. D'Hoe, burgemeester, H. P. van Zijl, Bovenste Oog, Allen opg. door den heer E. H. Vaast Bamps. Postk. Klerkskraal, via A. Vanneste, kultunroverste, Bakala (Belg. Kongo T. Mc. Donald, Ratzegaaiskraal, Uydens, ketelmaker, Leopoldstad ? Postk. Beiden opg. door den heer L. de Achten. P. J. Vermaas, Makokskraal, (Wordt vervolgd). Postk. S. J. van ZijI, Roodepoort, Groep Ned. Oost-Indig, Postk. J. H. Miset, asp. comm. van politie, Welt evreden. G. J. Wissing, Blesbokfontein, 0. R. A. Michelsen, asp. comm. van politie, Postk. Dovesdale A. H. A. G. Hellendoorn, ambt. K. P. M., Allen opg. door het Bestuur der Afd. Ventersdorp. Mevr. Hellendoorn, >> L. G. Vuyk, 32 West 94th Str., Nieuw-York City. H. A. E. Tennik, Genie Officier, , J. A. Wouters, 3e comm. 0. & E., Opg. door den heer B. Kroon, . C. L. Vaessen, hoofd techn. bureau, P. P. Venter, 20a elide straat, :Vrededorp (Transv.). H. van Schooneveld, leeraar Gymn. Willem III, P. de Bruyne Jr., Winchester Huis, W. Croese, sergeant der Infanterie, >> Myners Teringkantoor, Johannesburg Allen opg. door het Bestuur der Afd. H. J. C. Groeneveld, Bus 1946, ? J. Wethmar, beambte K. P. M., >> J. S. Hoek, Bus 1539, J. H. Klooster, leeraar P. H. School, J. I. Louw, Bus 199, Beiden opg. door den heer H. C. Kerdel, Allen opg. door het Best. der Afd. Johannesburg. W. Leyh Jr., C. Boot, Trescowstr. 27, Berlijn, N.-O. 55. Th. de Vletter Jr., Tegal. H. B. Driessen, Dreysestr. 3, ), N.-W. 21. Buitenland. L. D. Hoefakker, Borsigstr. 3 vorn 1 Tr., N. 4. BESCHERMEND LID. H. Damerau, Kaiserin Augusta Allee 41, Ed. L. W. van Dobben, 28 Avenue Ma- Berlijn-Charlottenburg. lanssena, Nizza (Frankrijk). Allen opg. door het Bestuur der Afd. Berlijn. Opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. GEWONE LEDEN. Wegens plaatsgebrek moeten Aftleelings- en Takken- H. D. Dormehl, opzichter Naturellen verslagen ditmaal tot het volgend nummer blijven lig- Locatie, Potchefstroom (Transv.),. gen. Red. 16* Jaargang, No, 12 December 1912. NEERLANDIA ORGAAN Tig ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND. Volken, zoowel als individuen, ontleenen hun kracht aan het bewustzijn, dat zij van een goed ras afstammen, waar- van zij de deugden erfden, en wier eer zij moeten handhaven. INHOUD . Valsche Schaamte' ?Lichtbeelden avonden. -- De Taalstrijd in lerland. ?Nederlandsche waterbouwkundigen in China. - Holl. woor- den in 't Engelsch Vacantie-reisic door Vlaanderen II (slot), door DI. C. C. van de Graft. -- Nederland: Het Roode Kruis. ?Belasting op menschelijk dwaasheden. ?Van de Afdeelingen. Vlaanderen : Bestuurlijke scheiding. - onze Takken. ?Oast-Indii: Kamer van Koophandel te Batavia ? Tentoonstelling te Semarang. ?Een Kartini-vereeniging. Ned-Antillen Werkzaamheid van het G/ oepsbestuur inzake den flood in de Kolonie, door H. Manuel. ?Curacao sooruit. ?Zuid-Afrika: Z -Afr brieven 1V, door Ou-Boet ?Een boek over Z.-Air. ?Met twee mates. ?Ned. Schildenjen in Z.-Afr. Een eigen Hoogeschool. ?Taalwedstrijd der Afd. Johannesburg. ?Ingezonden: De uitspraak van het Nederlandsch, door Eva van Dant/1g, ?Een kleinc spraakmaakster, door H. Nan Embden-de Ridder. ?Aan de liefhebbers van fotogiafeeren in Indie, door Dr. E. B. Kielstra. Bioscoopgevaar, door Mr. A. Loo.je.. ?Mededeelingen en Allerlel. ?Nieuwe Leden. Valsche Schaamte? geheele feest; eene deftigheid die aan den hartelijken toon en levendige opgewektheid een groote bekoring „Toen de gezamenlijke aanwezigheid in Nederland gal. Muziek was niet aan tafel; van tijd tot tijd van mike Afrikaansche mannen en vrouwen, hoog klonk een lied; het eerst: in eere bij heel den Nederlandschen stam, een uitge- zochte aanleiding hood tot eene door de bedoeling 0 Land gekocht door bloed, gewijde samenkomst van dezen, met een aantat Ne- Door vrome heldemoed, derlandsche mannen en vrouwen van lang beproefde, Gij zijt mij Bier; trouwe vriendschap voor het Afrikaner land en yolk, een Zuid-Afrikaansch Volkslied, maar niet het Volks- heeft het Hoofdbestuur der Nederlandsch Zuid-Atri- lied; dit is nog altijd hetzelfde als in den oorlogs- kaansche Vereeniging een maaltijd voorbereid, welke tijd en aan geen Nederlander onbekend; waar- den 26sten van de maand October 1912, te twee ure in staat van „Dat vrije yolk zijn wij!", woor- is gehouden geworden in de Koningszaal van het den die na de onderwerping in den aanvang Koninklijk Zoologisch Genootschap Natura Artis Ma- schrijnden, maar die nu enkel historische beteekenis heb- gistra te Amsterdam. De Afrikaansche gasten van ben gekregen, zooals ons Wilhelmus. Liederen blijven; het Hoofdbestuur waren: Generaal C. F. Beyers, geslachten schrijden voort, begleleid door hun leven- Kommandant-Generaal van de burgerwacht der Unie wekkende klanken, die geen woorden behoeven. van Zuid-Afrika en mevr. Beyers; de HoogEdele heer En daarna een luchtig, snaaksch dingetje: Oudr-President F. W. Reitz, voorzitter van den Se- Ali Brand, di liefste van niijn land, naat der Unie, Eerelid der Nederlandsch Zuid-Afri- Kom laat ons onse skapies in een klompie ja', kaansche Vereeniging en mevr. Reitz; Doctor H. D. J. Bodens ein, nieuw benoemd Hoogleeraar in het waarin de Afrikaners aan tafel ergen schik had- Romeinsch-Hollandsch Recht aan de Gemeentelijke den; zij kenden het niet. En toch staat het in den Universiteil van Amsterdam en mevr. Bodenstein; Bundel van Mansvelt! Louden de Afrikaners ook in zoo- de WelEerwaarde heer H. D. van Broekhuizen, Pre- ver weer van ons bloed blijken, dat ook zij hun eigen dikant der Nederduitsch-Hervormde of Gereformeer- liederen niet kennen ? Engelsche songs gaan nog voor, de Kerk te Pretoria en mevr. Van Broekhuizen. Met zooals bij, ons het vreemde lied voorging en soms groote ingenomenheid heeft het Hoofdbestuur voor- nog voorgaat. Wij Nederlanders, worstelen hierin noemd de gelegenheid aangegrepen om tevens bij de. tegen een oud-historisch verschijnsel; de Afrikaners zen maaltijd uiting te geveii aan zijne gevoelens van zijn nog banje jong en moet oppas. Zalig toch die hoogachting en erkentelijkheid aan de verder in Ne- zijn juk draagt in zijn jeugd! derland vertoevende Eereleden der Vereeniging en Van Ali Brand is de oorspong onbekend; 't is als hunne vrouwen. Eereleden-gasten dan - waren de heer met onze mooiste oude liederen; zij begeleiden de Doctor W. J. Leyds, Oud-Gezant der voormalige Zuid- gaande en komende geslachten, maar laten in nevelen Afrikaansche Republiek en de heer B. H. de Waal, wie ,ze het eerst zongen. Klanken uit duister naar Oud-Consul-Generaal der Nederlanden te Kaapstad. licht. Zoo ook was het met het lied dat toen kwam: Als Eeregast was nog tegenwoordtg de heer F. M. Gertji, een beurtzang. Knobel, Consul-Generaal der Nederlanden te Pretoria." Wanneer kom ons troudag, Gertji ? Zoo luidde het voorblad der op geschept oud-Hol- Hoe 's dit dan so stil met jou ? landsch, voornaam, met echt oude letters en vignet ge- Ons is so lank verloof al, Gertji! drukte dischkaart. Deftig als deze was, verliep het Dit is tijd dat ons gaat trou. 266 NEERLANDIA. , En als die vrijer later in het vers eieren voor zijn handelsverbindingen lusschen de twee landen, legde geld vraagt en zingt: hij den nadruk. Nonni, lich jou sluier, Generaal Beyers is op dit oogenblik weer onder- Kom en geef 'n soen ver mij, weg naar Afrika. Men denke bij zijn Kommandant- Generaalschap niet uitsluitend aan het militaire; dan; antwoordt de vrijster, te praklisch om onnut veeleer is het een kwestie van volksopvoeding. Hoe werk te doen: kort is het nog geleden dat de Boer in ongeordenden Janni, al di soentjes help ni, staat leefde,. zich kantte tegen elke belasting, geen Kijk ver Pie.er en ver Grief; middenpunt van samenleving kende dan zich zelf. Nu Vandaag wil hill mekaar ni he ni: moet hij tot in de uiterste hoeken van het onmete- Al di soentjes is ver niet. lijke veld worden opgezocht en ingelijfd bij de Unie- Burgerwacht! Een wet die sterke tegenkanting ander- Ook dit schalksche zangstukje is in Holland beter vond en waarvan de toepassing enkel genade zal yin- bekend dan in Afrika. Een deel der Afrikaansche let- den, omdat zij is toevertrouwd aan een man als terkunde gaat over Holland naar het eigen land, zoo- Beyers, den held van Zoutpansberg, den Geus, ge- als dat het geval was met een deel der Vlaamsche. trouw tot aan den bedelnap. Die zal zeker niet dul- Tot slot werd gezongen: Overtuiging, woorden en den dat de wet der tweetaligheid en het recht op een muziek van Henri Vink. fier eigen volksbestaan, in de Burgerwacht der Unie Scheemring hangt droef over t dierbaar Vaderiand; van Zuid-Afrika voor de Afrikaners averechts wordt 't Licht is omneveld en het duister waart rond. vertolkt. Ruim tweehonderd zaten aan, onder wie een ze- Scheemring, dat was het. Want dit gedicht was ventig dames en een veertig Afrikaners. Wat anders een muziek geworden stemming; beklemdheid en zorg zoo vormelijk kan klinken, de toosten naar de rij op gedurende den oorlog om het land dat in worsteling de gasten een voor een, dat viel nu geen oogenblik lag met overmachtigen vijand. De man die meester lang; allen, die het gold, waren aan tafel bekend en was van tonen naar onmachtig met het woord, die bij ieder hoog in eere. 't Was een hulde in eenvoud, geen dichter kon vinden die op zijn melodie den tekst soms uitbarstende in geestdrift. zong, zong zelf in een slapeloozen nacht de woor- In geestdrift. En hier volge een woord van tegen- den bij zijn muziek, zoo dat zij. een waren en tct kanting tegen hetgeen in de laatste jaren zoo dik- kunstwerk samensmolten. Henri Vink, indertijd een wijls in het openbaar werd gezegd of geschreven, onzer beste componisten, door Liszt zelf geprezen en en ook op dit feest werd gehoord, als zoude die aangemoedigd, verdient te blijven 'even in Overtui- geestdrift die ons yolk heeft bezield in den gedenk- ging, gewijden zang uit donkere dagen. Maar de waardigen Zuid-Afrikaanschen oorlog, een vuurwerk Afrikaner staat niet graag stil bij den ernst; hij zijn geweest waarover wij het best doen niet meer ziet liever vooruit, lachende en levensblij. Dat nu is te spreken. Z66 is de Nederlander! Maar moest hij een der redenen waarom hij zoo verrassend spoedig eeni zijner mooiste uitingen aldus vetrloochenen ? zich zelf in eigen land weer een eigen te huis heeft Prikkelbaarheid en opvliegendheid zijn bij ons zeker geen geschapen. Toch zal Overtuiging bij hem blijven le- nationals eigenschappen, wel dikwijls onverschilligheid ven en evenals aan dit feestmaal, op eens de stem- voor wat gaat buiten eigen kleinen kring. Geestdrift en ming wekken, die herinnering waarborgt. groote gedachten wekken bij ons yolk argwaan; wij Den dronk op hem uitgebracht beantwoordde Gen. spreken licht van overdrevenheid en groote woorden. Beyers uitvoerig, beginnende met de bekende anec- Mooi-sprekers zijn wij dan ook niet; onize redenaars dote, hoe de Boeren doodsbenauwd waren geweest willen niet verblinden; zij beredeneeren en betoogen; over de Engelsche lydietbommen, die naar het gerucht, wie anders doet, slaat door. Onze kunst mist groot barstende een z66 giftigen damp verbreidden, dat gebaar; onze taal is nauwkeurig en stipt, recht- een mijl in den omtrek alles stikte. Maar sedert zoo'n nit als onze slooten en polders. En zulk een yolk, bom geslagen was tusschen 120 schapen en bij I weg- dat zoo in en voor zich zelf leeft, dat zoo bang trekken van den damp er 121 waren overgebleven is voor „drukte', dat vliegt plotseling op, als een ?een schaap had kalm gejongd in damp en mis- man, in heftige verontwaardiging om wat het schan- baar ? was alle vrees van de Boeren verdwenen. delijk bedrog en onrecht denkt, het schreeuwt het uit ZOO was bij spreker ook de vrees verdwenen voor dat heel de wereld het hoort en offert welgemoed en al de bommen van loftuiting op hem gericht, want blij, zelfs van den schamelen voorraad, ten bate van hij was er niet door geschaad geworden, integendeel. hen die worden verheerlijkt als helden van eigen Ne- En daarop sprak due vriend van Holland, die even- derlandsch bloed. Voor mij ligt een brief uit die da- als zijne vrouw voor het eerst Europa bezocht, op- gen van een oude Hollandsche dame, wier vier zoons rechte woorden van hartelijke waardeering voor ons in den oorlog waren, en die wenschte meer jongens yolk, en van hoop op blijvende, innige samenwerking. te bezitten om meer met de Boeren in het veld te Hij herinnerde in het bijzonder aan hetgeen Holland kunnen brengen. 't Was niet een oorlog van anderen ook na den oorlog voor Afrika had gedaan, het ver- toen, 't was van ons zelf en wij hebben gejuicht en schaffen van boeken, waarnaar altijd nog zoo groote geleden, veel inniger dan iemand in Afrika ooit heeft behoefte is, het stichten en in stand houden, ondanks kunnen bevroeden. Wij Nederlanders hebben in die alle moeilijkheden, van het Hollandsch hospitaal te dagen getoond wat we waren, als naar Vondel's Pretoria. Op de wenschelijkheid van uitbreiding der woord, onze onderziel werd geraakt. Springtij duurt NEERLANDIA. 267 nooit lang, maar wijst toch hoe ver boven peil het De Taalstrijd in Ierland. kan stijgen. In het Handelsblad van Antwerpen stond kort ge- Niet over onze uitingen van 1899 en twee volgen leden een beschouwing over dit onderwerp, waaraan de jaren hebben wij ons te schamen Wij zouden dat om de overeenkomst met den Vlaamschen en Afri- moeten doen, had Zuid-Afrika's lot ons nuchter prak- kaanschea taalstrijd het volgende is ontleend: Het eerste edikt van off icieele afschaffing der Ier- tisch gelaten. Dat, nu de strijd lang is uitgestreden, sche taal dagteekent van het jaar 1367. Maar het hielp zooveel Nederlandsche (mannen en vrouwen in ern- niet veel. Gedurende alle eeuwen van rechtstreeksche stige vriendschap, met Afrikaners in de hoofdstad vervolging bleef de Ier getrouw aan zijn taal en van ons land te zamen komen, om te getuigen van landaard. Men kon hem wel zijn grond en leven ont- wederkeerige aanhankelijkheid, dat is wel een bewijs rooven anaar zijn moederspraak niet. Wat meer is, zoo krachtdadig was de invloed van het Iersch, dat dat de uitbarsting van toen niet enkel knetterend het de Engelschen zelf Iersch maakte naarmate zij in vuurwerk was, zoo aan en zoo weer uit. Ierland drongen. In het Iersche parlement van 1571, Nederland kan steeds met vreugd terugzien op zijn samengesteld uit ingeplante Engelschen, was er slechts aandeel in den Boerenstrijd. Het toonde zich toen op een lid, de graaf van Ormond, die Engelsch kon spreken. zijn allerbest en voelt zich, wat het zegge, daarna Sedert honderd jaren is het „verengelschen" met beter. reuzestappen vooruit gegaan. Het lagere, zoogezegd nationaal onderwijs ontnam de moederspraak aan de Lichtbeelden-avonden. kinderen. De we van 1831, door Stanley en den anglikaan- Zooals misschien nog niet genoeg bekend is, ver- schen aartsbisschop Whateley opgesteld, had klaar- zamelen de Lichtbeelden-Commissies van het Verbond blijkelijk het dooden van den Ierschen geest ten doel. in Nederland en in Oost-Indie sedert eenigen tijd lan- Officieel werd het Iersch niet verbannen, maar in de taarnplaatjes, betrekking hebbende op het werk, door streken waar men nog Iersch sprak zond men school- leden van den Nederlandschen stam in Europa, Azie meesters, die slechfs Engelsch spraken, en toen men en elders tot stand gebracht. Het doel is om door aan een hunner vroeg hoe hij handelde met de klei- de vertooning van lichtbeelden meer waardeering te ne leren, die geen Engelsch verstonden, an'twoordde wekken voor het vaak stille, bescheiden en toch zoo hij, met de handen het gebaar makend alsof hij een belangrijke werk van velen, die onzen stam tot sie- nat stuk linnen uitwrong: „Binnen twee jaar tijd heb raad strekken. ik er het Iersch uitgeperst." De namen der Iersche De nationale opvoeding liet hierin tot dusver helden mochten niet uitgesproken worden in de klas, nog veel te wenschen over: de juiste gegevens ter of, erger nog, men vervalschte de geschiedenis en van beoordeeling van volksaard en volkskracht zijn nog manhaftige martelaars maakte men „brigands". Er lang geen gemeengoed. leven nog ouderen, die zich wel herinneren dat men Ons yolk heeft nog een beschamend gemis aan ze'f hun een bordje aan den hals bond, waar men een kennis, ja, aan zelfbelangstelling. In rustig, berede- kruisken op schreef voor elk Iersch woord, en zoo- neerd zelfvertrouwen legt de Nederlander het, dien- veel kruiskens, zooveel stokslagen na de klas. tengevolge maar al te vaak of tegen andere volken. Alles wordt Engelsch. De taal, de manieren, de Bedroevend dikwijls komt hij niet eens op de sim- kleederdracht, zelfs de namen der kinderen. Maar ook pele gedachte, dat hij ook wel zou kunnen, wat een de zeden verderven, het geloof vermindert naarmate ander vermag te doen. En dit gemis aan zelfbewust- de volksgeest verdwijnt. zijn, deze zelf-hypnose verlamt ons optreden naar Zulks was de toestand van het Iersche yolk toen de buiten in vele gevallen. taalstrijd begon. Andere vijanden rijzen nu op. Het is natuurlijk niet de bedoeling om aan te moe- Het broeinest van alle vijandschap is de oude Du. digen tot ondoordachte wederkeerige ophemeling, die blinsche Hoogeschool „Trinity College", en de eer- bestaande gebreken ontkent en dus verbetering tegen- ste pijlen kwamen van over haar eeuwenoude muren. houdt, maar men vergete niet, dat het nog veel ge De aanval was hevig. Hoogleeraar P. Mahaffy schreef: vaarlijker is, in de tegengestelde richting le overdrijven,„Kunstmatig de Iersche taal weer opwekken ? Het Wat wij noodig hebben is een op kennis en in is een stag achterwaarts, het is terugkeeren tot de zicht gegronde waardeering van eigen landaard. Wij barbaarschheid." Nederlanders dienen te weten en te begrijpen, wat De uitval was al te bitsig om onbeantwoord te wij in den strijd om het bestaan aan elkander heb- blijverr. Taalgeleerden als Zimmer van Greifswald, ben. Die nadere kennismaking zal bii een van „hum- Dottin van Rennis, Windisch van Leipzig, Stern van bug" afkeerig yolk als het onze wel meevallen en Berlijn, H. Redersen van Kopenhagen, weerlegden dit moet ons ten slotie meer durf, meer hooding ge- punt voor punt de valsche beknibbelingen der Dublin- yen in den internationalen omgang. sche Ierenhaters De vijanden der Iersche taal gaven Is het bovendien ook niet redelijk, dat wij onze den moed niet op; zij wilden de beweging „ver- eigen land- en volkenkunde meester zijn, voordat we smachten in het belachelijke." De „Board of National ons werpen op de buiteniandsche ethnographie; dat Fducation" en de „Board of Intermediate Educa- wij ons eigen huis eerder en beter kennen dan de tion" beschikken over de geldkast en het program- straat ? ma van het onderwijs. Geen beter middel nu, om die kennis in zeer rui- Het Iersch !afschaffen kunnen en durven zij niet, men kring te verspreiden dan het pakkende middel maar dwarsboomen zullen zij het. Weliswaar wordt der aanschouwelijke voor-houding: leeringen wekken, in 1901 het Iersch toegelaten als bijzondere bijge- maar... lichtbeelden trekken. voegde taal in het lagere onderwijs, maar men stelt Wanneer alle leden van het Algem. Nederlandsch het verre achter het Fransch en Dui sch; en wat al Verbond er naar vermogen toe wilden medewerken kleingeestige haarkloverijen. De onderwijzer onlving om de verzameling lantaarnplaatjes der Lichtbeelden. 10 sh. of 12 60 fr. per leerling om het Iersch aan te Commissie te verrijken, zou deze zeker kunnen wor- leeren, binnen den schooltijd en in 1905 weigert de den wat beoogd is: een museum van Groot-Neder- schatkist hun reeds die kleine toelage. Eindelijk komt land, een gedenkteeken van den Nederlandschen Stan. het vrijgezind minlisterie aan 't bewind en nu komt er een weinigske hoop opdagen. Adres der Nederl. L.-C.: C. van Son, Dordrecht. De taalstrijd is dus op zijn hevigst. Wie nu zal de >> >) Ned.-Indische L.-C.: Dr. Kerhosch, Bui- overwinning behalen, de Engelsche „Boards" of de tenzorg. Iersche „League" ? Indien de Ier wil is de zege ver- 268 NEERLANDIA. zekerd, en willen doet hij. De volgende cijfers be- tering der Gele Rivier en wel in de eerste plaats wat wijzen zulks: het benedengedeelte, van het loessgebied af, betreft. In 1899 waren er 105 scholen met 1371 leerlingen Genoemde Nederlanders maakten in 1889 uit Tient- waar men het Iersch aanleerde; in 1911 telt men er sin twee tochten naar de rivier, een in het voorjaar 3176 met 146.655 leerlingen. In 1899 legden 272 slur. en een in het najaar. denten van het middelbaar onderwijs hun examen of Aan de hand van de door hem verzamelde gege- in het Iersch, in 1911 klom dit cijfer tot 3116. vens ontwierp de heer J. G. W. Fijnje van Salverda, voorzitter der hierboven bedoelde Vereeniging, een Nederl. waterbouwkundigen in China. voorloopig verbeteringsplan voor de Gele Rivier, dat omstreeks 1891 aan de Chineesche regeering werd „Wat hier te lande door Nederlanders op het ge- aangeboden. Reeds te voren hadden de heeren Van bied van den waterstaat is verricht en thans nog ver- Schermbeek en Visser een verslag van hun bevindin- richt word!." Onder dit motto heeft de Nederland- gen, gedurende den eersten tocht opgedaan, aange- sche vice-consul De Meester te Peking een belang- boden aan den toenmaligen Onderkoning der pro- rijk verslag uitgebracht, dat in het onlangs versche- vincie Tsjili, Lihoengtsjang. nen Or an jeb oek heeft gestan. Ook al schijnt de wijze, waarop de Chineezen som- Nederlanders waren of zijn nog aan de volgende mige werken, als b.v. den aanleg van di ken waterstaatswerken verbonden: In de eerste plaats de voeren, niet altijd onverdienstelijk, zoo zijn de hier- verbetering der Wangpoerivier ?de verbinding van boven genoemde Nederlandsche deskundigen van mee- de havenstad Sjanghai met de Yngtse. Men herin- fling, dat zonder een wetenschappelijk plan, berus- nert zich aan welke aanvallen de r Tederlandsche in- tend op een stelselmatig verrichte opnemmg der ri- genieurs van 'naijverige zijde blootgesteld zijn ge- vier, van een afdoendeverbetering der Hoang-ho weest. „Het moet daarom? zegt vice-consul De Mees- geen sprake zal kunnen zijn. ter, „voor den hoofdingemeur (De Rijke), een groote voldoening geweest zijn, dat niet alleen de uitkomst de juistheid van zijn inzichten aantoonde, maar dat Hollandsche woorden in het Engelsch. ook toen in September 1910 het verslag van de Brie De Volkstem ontleent aan de Cape Times een arti- bekende Engelsche ingenieurs Sir John Wolfe Barry, kel over Nederlandsche woorden, die in den loop Sir W. Matthews en Ant. G. Lyster,, wier oordeel der tijden in het Engelsch zijn overgegaan, gelijk door de Algemeene Kamer van Koophandel te Sjang- Longan Pearsall Smith in zijn boek over de Engel- hai in zake de Wangpoeverbetering was gevraagd, sche taal aangeeft. verscheen, het plan-De Rijke alsook de uitvoering Vlaamsche wolwevers, in Engeland gekomen, daarvan, voor zoover die reeds had plaats gevonden, brachten een aantal Vlaamsche vakwoorden in het zeer werden geprezen." Engelsch over, zoodat de Zuid-Afrikaansche Boer bij Op 1 Juni 1911 werd het ulivoeren van het door zijn schapenteelt een groot aantal uHrukkingen ge- verzanding noodig geworden baggerwerk voor een bruikt, die ook in het Engelsch bestaan. Vlaamsche bedrag van 1.000.000 taelz toegewezen aan de Ned. en Hollandsche bierbrouwers hebben in de 15e eeuw Maatschappij voor Havenwerken, Van het materieel, verscheiden woorden uit hun bedrijf in Engeland ge- dat bij de werken in de Wangpoe in gebruik is of bracht, zoo hop, schuim (scum), tobbe (tub), was, is een groot deel uit Nederland afkomstig en Zouden ?in het voorbijgaan gevraagd ?die Hol- wel van de Kon. Grofsmederij te Leiden, de werf landers, die tegenwoordig er graag van spreken, dat „Conrad" te Haarlem en de firma L. Smit & Zoon zij '5 morgens hun „tub" nemen, weten, dat zij een te Kinderdijk. Hollandsch woord gebruiken, alleen maar in Engel- Bij de werken tot verbetering van de Haiho, de schen vorm ? rivier welke Tientsin met de zee verbindt, trad in „De meeste hollandse woorden ?zoo gaat in de 1901 de Nederlandsche ingenieur J. C. Vliegenthart Volkstem de Cape Times voort ?in de engel- in dienst. Voor het daarbij te pas komende uitdie- se taal zijn scheepswoorden, zegt de heer Smith, ja, pingswerk van het Fergusonkanaal (dwars door de onze techniese termen voor de zeevaart zijn voorna- Takoezandbank) werd bij A. F. Smulders te Schie- melik aan 't Hollands ontleend. Dit beWijst hoeveel dam, die reeds verschillende andere werkvaartuigen Engeland dankt aan de zeelieden en vissers van Ne- leverde, een slibzuiger besteld. derland. Onder de woorden, waarvan men kan na- In de tweede plaats bespreekt de vice consul De gaan dat zijvan Vlaamse, Hollandse of Nederduitse Meester de nog uit te voeren werken, waaraan de oorsprong zijn, vindt men reeds in de XIV eeuw Nedertandsche naam mogelijk ware te verbinden. bowsprit (boegspriet) en skipper (schipper),, en in Daartoe behooren de verbetering der Liao-rivier bij de XV eeuw hoy (verg. de hollandse zeemansroep Nioetsjwang (het vroegere Jinkau), omvattende het „hooi!"), pink, scout (schout bij nacht, hoofdofficier maken van een kanaal door de riviermondingszand- bij de marine), keel ('t nederlandre kiel), lighter (ned. bank, het baggeren van verschillende gedeelten enz. lichter),, pump, leak, die beide eerst alleen als zee- Daartoe door de Chineesche overheid aangezocht, be- mansuitdrukkingen in gebruik waren, freight (ned. zocht de ingenieur De Rijke ook Nioetsjwang en vracht), buoy (ned. boei),. De heer Smith geeft nog bracht over zijn bevindingen verslag uit aan den gou- 'n groot aantal woorden om aan te tonen, dat 't waar verneur van Mandsjoerije. is, dat de meeste termen bij de engelse zeevaart aan Zeer ulitvoerig is het verslag over de werken tot 't Hollands zijn ontleend. Zelfs in de achttiende eeuw voorkoming van overstroomingen. worden nog woorden uit 't Hollands der zeevaarders De groote doorbraak, welke in 1887 in den zui- in 't Engels opgenomen." delijken dijk, bij Laitoengtsai plaats vond, was min Weer, even, een vraag: als verkenner en padvin- of meer de aanleiding tot de reis naar het over- der het moeten afleggen naar 't hier en daar wel stroomingsgebied van de Gele Rivier van den toen- schijnt voor ,,scout", zouden wij dan maar niet maligen kapitein der Genie P. G. van Schermbeek en ineens „schout" zeggen ? den beer A. Visser, lid der aannemersfirma Volker In het Engelsche leger zijn er niet zooveel Holland- & Bos, die door de Vereeniging tot bevordering van sche woorden overgenomen, maar toch nog verschei- van de uitvoering van werken in het buitenland door den. Wat op zijn Hollandsch „exerceeren" beet,heet Nederlanders in het najaar van 1888 waren ultge- in het Engelsch „drilling", het Hollandsche drillen, noodigd om, bijgestaan door den civiel-ingenieur B. „door britse soldaten van hun veldtochten in Hol- W. Blijaerastein op kosten van de Vereeniging ter land mee naar Engeland gebracht, zoals zij ook meer plaatse de noodige gegevens te verzamelen, waarop hollandse uitdrukkingen in de engelse taal hebben in- zij aan de Chineesche regeering voorstellen zou kun- gevoerd, o. a. de woorden furlough (ned. verlcf), nen richten tot het maken van een plan van verbe- scone (ned. schans), onslaught (ned. slachting)? NEERLANDIA. 269 -7 Oudvlaamsche keuken in Qruuthuuse te Brugge. Vacantiereisje door Vlaanderen *). II (Slot). Op Dcnderdag 25 j wandelden wij des och- ' Paele is en het portret van zijn vrouw en Ge- tends over de Groote Markt van Brugge naar de rard Davids Doop van Christus. Vandaar trckken 0. L. Vrouwenkerk en hewonderden er de prachti- wij naar Gruuthuuse, de trotsche adellijke waning ge, witmarmeren Madonna van Michel Angelo die uit de 15de eeuw, die een schat van oude meu- op een zijaltaar staat en op bestelling van een Brugsch bels, Vlaamsch aardewerk en vooral van kostbare burger werd vervaardigd. Daarna de schilderijen kant Leval. Ook zagen wij er een groote middel- bee genoot ik van het weerzien der aan Mc staert eeuwsche keuken. Een oud heertje dat daar ook toegeschreven fVloeder van de Zeven Smarten, die aan het kijken was, kwam mij zijn kompliment ik tien jaar geleden op de Brugsche tentoonstelling maken over mijn gezelschap. „Gil hebt daar eene van primitieven het eerst zag ?en ten slotte de ko- schoone compagnie", zeide hij, „zip zijn alle struisch peren graven waarin Karel de Stoute en zijn jong- ende weigebouwd." gestorved dochter en opvolgster, Maria van Bour- Toen wij ook dit museum bekeken hadden, gingen gondie, naast elkander rusten. de meeste meisjes op mijn raad terug naar het ho- Om tien uur ontsloot het Sint-Jansgasthuis zijn tel onder geleide van mijn vriendin die mij in die deuren voor ons en zagen wij de rijke Memlinc- dagen ter zijde stcnd. Maar een viertal wou tech verzameling, waarvan de re'iquienkast der H. Ur- nog graag die mooie schouw in het Gerechtshcf zien, sula het schitterende middelpunt vormt. Hoe aardig waarvoor de stad Brugge ons ook vrijen toegang klonk ons het Vlaamsch in de ooren van het vrien- gegeven had. En zoo zagen wij dus tot slot van de- delijke, oude mannetje dat de uitleggingen gal. Hij zen welbesteden ochtend den fraaien door Lancelot vertelde niets bijzcnders, maar hoe gced paste bij Blondeel gebeeldhouwden schoorsteenmantel, waar- die schilderijen dat zoete Vlaamsch: „In het midden boven. Karel V levensgroct tusschen zijn grootouders Onze Lieve Vrouwe met het kiendje, rechts de hil- van vaders- en van moederskant prijkt. lige Barbara, links de hillige Katharina." Bij het Te twee uur ?we zaten nog aan tafel kwamen vertrek bood de portier ons een kijkje aan in de de ri]tuigen voor en stapte tegelijk de heer Daled, gasthnis-apotheek. We gingen er graag binnen en de conservator van het Gemeente-Museum, binnen, kwamen door een lange gang vol mooie oude kas- die ons op ens ritje door Brugge zou vergezellen. ten en stoelen in een pracht van een oude apotheek, We hadden dit 's ochtends bij ons bezoek aan zijn waarvan een van de meisjes later opschreef : „De Museum afgesproken en ook zijn kinderen, twee mooiste potten die wij als prank zouden neerzetten, jcngens en twee meisjes, meegevraagd. Het .jcngste stonden hier in rijtjes op de planken en warden ge- dochtertje heette Godelieve, een naam dien alle meis- bruikt voor de medicijnen," In een aangrenzend ver- jes (en ikzelf ook) heel moci vonden. Meneer Daled trek zat een bejaarde zuster poeiers te vcuwen, Hce reed in het voorste rijtuig als girls mee, en in elk keurig neties was alles opgepoetst, het blank le te?der volgende rijtuigen zat een zijner kinderen als gen, De meisjes betuigden luide hun bewondering en we bedankten de vriendeliike zusters voor het ge- .) 1k maak van de gelezenheid gebruik om een onjuistheid te zicht. Noode scheidden we, maar we moesten ook herstellen. die rk in de vorige aflevering meedeelde, zie de noot o de schilderijen van het Gemeente-Museum gaan zien, hlz. 240. De beer Dr. Rudelsheim maakte er mij namelijk opmerk- zaam op dat Antwerpen wel degelijk een bisdom geweest is, van die kleine maar uitgelezen verzameling waarin o. a. 1559 tot 1802, en de O. L Vrouwenkerk dus terecht kathedraal ge- Jan van Eycks Madonna met den kanunnik Van der noemd wordt 270 NEERLANDIA. en spoorden naar Gent. Onderweg werd het lice 'anger hoe dcnkerder, het hegcn te regenen en te onweeren, en wij kwamen in noodweer aan. Jut- frouw De Guchtenaere, leerares in het Nederlandsch aan het Athenaeum voor meisjes te Gent, haalde ons of met een harer oud-leerlingen. Gelukkig was het hotel vlakbij. Het was eigenlijk maar goed dat regen en onweer ons het uitgaan onmogelijk maak- ten, daar wij een uurtje rust voor tafel hoog noc- dig hadden. Juffrouw De Guchtenaere en een paar van haar leerlingen aten met ens mee. Het viel mijn meisjes dadelijk op dat juffrouw De Guchtenaere haar leerlingen met juffrouw aansprak, zelfs een meisje van veertien jaar. Juffrouw De Guchtenaere zag die verwondering en zei dat dit de gewoonte was op het Athenaeum. omdat het zoo gek was als de meisjes door de leeraressen bij den naam ge- noemd werden en niet door de leeraars. Toen nu een van mijn meisjes antwoordde dat bij ons de meisjes evengoed door de leeraars bij haar voor- naam genoemd worden, had juffrouw De Ovate- naere cum suis nooit van z(545 lets geks gehoord. De onzen daarentegen vonden lien Vlaamschen toestand erg grappig,' en zoo was door de wederzijdsche vroolijkheid het eerste ijs gebroken. Eveneens veel ge- lach veroorzaakte het felt, dat de kelner aan wien wij een paar flesschen mineraalwater bestelden, da- delijk „deux bouteilles" aan het buffet toeriep. De meisjes vroegen den kelner ,,cf de buffetman een Franschman was en toen zij hoorden, dat hij even- als de kelner een Vlaming was, konden zij hun ooren niet gelooven over deze wonderlijke Vlaamsche toe- standen. Na tafel gingen wij naar de ontvangkamer, waar teen nog meer Vlaamsche meisjes kwamen, alien le. den van den Gentschen Helena-Swarthkring. Wij gin- gen in een gezelligen kring zitten en schonken thee, die de Vlaamsche meisjes blijkbaar niet lekker vcn- den, want zij bedankten alien voor het tweede kopje. De Vlaamsche Leeuw en het Wilhelmus werden door alien gezamenlijk gezongen. De voorzitster der Hele- Witmarmeren Madonnabeeld van Michel Angelo in de 0. L. Vrouwenkerk te Brugge. na-Swarthkring droeg eenige verzen van haar pa- trones voor en mejuffrouw De Guchtenaere hield een kleine gids. We reden door de schilderachtigste ge- warme toespraak over de Vlaamsche Beweging. Het deelten van West-Vlaanderens hoofdstad, fangs de was aardig-voor de Holiandsche meisjes, de fei- breede grachten waarop de witte zwanen dreven. door ten, die zij in hoofdzaak reeds kenden, nu eens met smallsstraatjes met uitgezakte gevels, over stille allerlei kleine bijzonderheden geTustreerd te hooren pleinen omsloten door oude huizen, zooals dat waar- uit den mond eener Vlaamsche zelf. Tot slot zong op Memlinc stil staat te droomen en zijn beeld mijn jeugd a capella ?want zij hadden geen mu- zoo fijn zich afteekent tegen een achtergrond van ziek meegenomen ?Dolly, de twee Gezelletjes Jan- verweerde trapgeveltjes. Telkens hadden wij een ver- neke, mijnmanneke, en Wiegelied, het Angelus en rassend mooi kijkje op een schilderachtig gewelfd het Zonnelied van onze Catharina van Rennes, en bruggetije of op den machtigen bouw van een Gcti.- dat klonk allerliefst. Toen lieten wij alle Vlaamschen sate Kerk, tot hoog in den nok begroeid met wingerd of wilde klimop,en dan reden we even stapvoets. Aan de Rollevest werd halt gehou- den voor het geboortehuis van Guido Gezelle. De vriendelijke bewoner liet het heele gezel- schap binnenkomen en we liepen even den grooten tuin in van Gezelle's vader, die hove- nier was, en zagen tegen den achtergevel van het huis de steenen bank staan, waarop de dichter als kind zijn eerste gedichtjes maakte. Tot slot van onze rijtoer reden wij door de volksbuurten, waar huis aan huis de kant- klosters voor haar deuren zaten te werken ? de beer Daled kende ze allen bij namen. (We hadden den vorigen dag op onze wandea ling hun werk gadegeslagen en met ze gepraat en tot onze verwondering gehoord, dat zij gewoonlijk haar heele leven een en hetzelfde patroontje werken). Onze rit eindigde bij het ? station, de beer Daled deed ons uitgeleide en vertelde ons op het perron nog van de mooie processie van het H. Bloed, die in de Meimaand te Brugge gehouden wordt, de jeugd aansporend dan eens weer te komen. Wij riepen hem een hartelijk tot weerziens toe Bouwvallen van de St.-Baafsabdij te Gent NEERLANDIA. 271 uit, na juffrouw De Guchtenaere nog eens hartelijk trekken betreden, maar na bezichtiging van het voc r- bedankt te hebben voor haar mooie voordracht. De naamste vertrokken naar het Gerard-Duivelsteen. heer Meert had zich in den loop van den avond In dit kasteel, aldus geheeten naar een vroegeren ook even vertoond; de meisjes herkenden hem na- eigenaar, die dezen bijnaam aan zijn leelijkheid te tu.urlijk alien van het Propagandaboekje en waar- wijten had, is thans het stedelijk archief g2vestigd. deerden het den stichter van het Algemeen Neder- Wit werden eerst in een onderaa.rdsche ruimte ge- landsch Verbond in levenden lijve te zien, al was laten met half Gotische half Romaansche zuilen en het dan slechts voor enkele oogenblikken. hoorden dat hier vroeger de stal gewees' was. Maar Des Vrijdagsochtends gingen we eerst naar de daar de grond van de omliggende gebouwen sedert St.-Baalskerk en woonden er cp verzoek van de steeds opgehoogd was, is het tegenwoordige Gent zoo- meisjes de mis van negen uur bij. Na de mis za- veel hooger komen te liggen, dat wat in vroeger tijd gen wij eerst de krypt en vervolgens het hoofddcel tot stal diende, nu tot kelder geworden is. De heer van ons bezoek aan deze kerk: het Lam Gods der Vlamijnck liet ons vele belangrijke stukken zien: Van Eycken. Lang stonden wij voor dit hoofdwerk oude overeenkomsten op stevig perkament geschre- der 15de-eeuwsche Vlaamsche schilderkunst, dat de ven en met tal van zegels behangen. Er was er een hemelsche glorie schildert in grootsche samenstelling bij, waarin alle gilden na een werkstaking teloof- van *heel en ongeloofelijke fijnheid van details. den hun werk weer te zullen hervatten. Aan den Tolhutzeken, Korenmetershuis, Vrij Schippershuis, Post, St. Michielsbiug te Gent. Nog waren wij in aandachtige beschouwing verdiept, onderrand hingen aan reepjes perkament de zegels toen de dames De Guchtenaere en Haste ons kwa- van elk gilder het waren er ruim twintig. De meis- men afhalen voor een wandeling door de stad. Uit jes die nooit zoo'n gezegeld stuk gezien hadden, de kerk komende zagen wij recht voor ons het borst- vonden ze net franie aan een lap goed. Er was ook beeld van Jan Frans Willems staan, vlak voor den, een stuk bij van Einhard, waarin deze beloofde zich Vlaamschen Schouwburg. We wandelden om dit ge- voortaan te zullen matigen in het gebruik van de pa- denkteeken van den vader der Vlaamsche Beweging turalien zijner bezittingen en niet meer zulk een en bekeken de witmarmeren reliefs van het Vlaam- groote schaar van vrienden te zullen meebrengen om sche Lied en Reintje de Vos, die de herinnering be- de belastingen op te eten ?men weet dat deze in waren aan Willems' uitgaven. Langs oude kerken de middeleeuwen bij de heerschende schaarschte van wandelden wij naar het stadhuis en bewonderden geld werden opgebracht in den vorm van levens- den gevel, half in Gotischen en half in Renais- middelen. sance,stij1 opgetrokken. Daarna trokken de prach- N'a den maaltijd bezochten wij eerst de St.-Baafs- tige Gotische gevels van de Schipperskade onze abdij, die schilderachtige, mooi begroeide rtline met aandacht. Op de Vrijdagsmarkt kwamen wij langs haar vele opgegraven s',eenen, grafzerken en zullen, het standbeeld van Jacob van Artevelde, die met op-. Een groat deel van het gebouw is nog goed be- geheven arm nog de Gentenaars schijnt toe te spre- waard gebleven, b.v. de groote langwerpige eetzaal, ken, en in een stil straathoekje zagen wij ,,de dulle waar het zoo lekker koel was op lien warmen dag. Griete" liggen, het oudste Vlaamsche kanon, dat Van de abdij tremden wij naar het (kleine) Begijn- daar van zijn roemruchtige laden ligt uit te rustetn. hof. Het ligt, lang niet zoo schilderachtig als te We gingen 's-Gravensteen binnen,, het oude kas- Brugge, in een straat achter een hoogen muur met teel der Gentsche graven, dat nog uit de 9de eeuw een poort tot ingang. Als men die binnen is, ziet dagteekent. We zagen er de griezelige gevangenis- men een groot grasveld waarop koeien grazen; er sen die men in alle oude kasteelen vindt, de groote staat ook een vrij groote kapel op. Om het grasveld ridderzaal, de reusachtige zaal van den Graaf en loopt een klinkerpad, aan den buitenkant daarvan de veel kleinere van de Gravin. Het kasteel is ech- liggen de begijnehuizen, gewoonlijk nog door een ter z?6 otnvangrijk, dat we nietalle smalle toren- tuin en lagen muur van dit pad afgescheiden. We trappen beklimmen konden en. niet alle holle ver- kregen zoo'n zin, lets meer van zoo'n begijne- 272 NEERLANDIA. woning te zien, dat wij aan een van de lange bel- alt het hotel, en deden erre laatste gezamenlijke ien trokken, veeelden wie wij waren, en vrcegen of wandeling naar het station. En de mees'en waren be- wij niet even mochten binnenkomen. Nu, dat mocht drukt, omdat nu alles weer voorbij was, waarop zij en het vriendelijke begijntje liet ons alle achttien het zich zoo lang van te voren verheugd hadden. Onze heele huis zien tot den zolder tce. Het was een wegen scheidden en ik nam afscheid van mijn zes- groote waling, waarin verscheidene regimen wocn- tiental, dat in twee gereserveerde coups van den den. Eerst kwamen wij in de groote zaal beneden sneltrein naar Utrecht terugging. De zakdoekjes met voor, waar cenige jes prachtig zaten te bar- Brugsche kant wuifden cns een laatsten greet toe duren en te stoppen ?we bewonderden ieders ar- en uit cnze oogen verdween het vroolijke troep e beid en maakten een praatje met hun. Toen zagen dat ik in de vier dagen van ons samenzijn beter had wij de eetzaal die al even eenvoudig en keurig was leeren kennen dan in de vier jaren dat ik ze les ge- en waarin een lange tafel stond. Hieraan gebruikten geven had. zij alleen warm eten, vertelde het vriendelijke begijntje. Dr. C. CATHARINA VAN DE GRAFT . Toen wij vroegen, waar zij dan hun boterhammen Utrecht. aten, wees onze geleidster ons op de lange rij van hast;es tegen den muur. Zij opende er een, daarin zagen we trommeltjes en een servies;e staan. Een plankle werd uitgetrokken en hieraan gebruikten zij bun ontbijt en koffiedrinken. We hadden ze wel eens NEDERLAND willen zien zitten, alien met het gezicht naar den muur gekeerd ! Toen gingen wij de trap op naar de slaapkamertjes, die er allerkeurigst uitzagen met hun witte bed- en venstergordijnen. Op iedere deur hing Het Roode Kruis. een kaartje, beschreven met een spreuk, o a.: „Neer, maak dat geen van de zielen die hier samen zijn, Een ambulance van het Nederlandsche Roode Kruis verloren ga." werkt nu in Griekeniand; naar Servie, BulgarFie, Eindelijk zagen wij nog den grooten zolder, waar- Turkije zijn er ?nu wij dit schrijven ?nog geen op inter begijntje haar kist met kleeren heeft staan. Nederlandsche ambulances been,, maar zij zullen wel- We daalden weer of en maakten tot slot nog een dra vertrekken. Op eigen gelegenheid hebben 2ich praatje met de begijntjes die in den zonnigen bloe- reeds een paar weken geleden dokters naar verschil- mentuin de kousen van de minvermogende krankzin- lende oorlogvoerende partijen begeven. Te Konstanti- nigen zaten te mazen. De meisjes vroegen naar het nopel is van regeeringswege een commissie benoemd verschil tusschen een begijn en een non, en waren om maatregelen te nemen tegen de cholera, en daar- verbaasd dat de begijntjes zoo aardig en zoo vroo- in zitten vertegenwoordigers van Rusland, Oosten- lijk waren. We bedankten ze alien hartelijk en wan- rijk, Frankrijk en Nederland. delden het hofje verder door en weer uit. In dit werk, waarin bij uitnemendheid kleine vcl Velar de poort stapten wij in de trem naar het ken groot kunnen zijn, laat ons land zich dus Park. Daar was het heerlijk en voor een aardig gelden. Owe ambulances hebben zich roem verwor- Zwitsersch huisje, dat als theehuis dienst doet, ver- ven in den Boerenoorlog, en door de voortreffelijke kwikten wij ons aan thee met krentebrood. Het was wijze waarop een paar jaren geleden in ons land, en ons laatste uitgangetje en bedenkende dat zij den vol- met name Roterdam, de cholera snel bedwongen is, genden dag weer alien verspreid zouden zijn, ge- heeft men in het buitenland geleerd ons land in dit noten de meisjes dubbel van dit onbezorgde samen- opzicht ten voorbeeld te nemen. zijn. En ik kon van harte met de vroolijkheid in- Naast deze redenen tot voldoening, is er reden stemmen, want ik was dankbaar dat alles zoo goed tot beklag. Waarom zijn de ambulances, zels die gegaan was en wij het heele programma zonder eeni- naar Griekenland, niet eerder vertrokken ? De oc r gen tegenspoed hadden kunnen uitvoeren. Tegen half log was al eenige weken aan den gang voor de eer- zeven mcesten wij dit vriendelijke plekje weer ver- ste werd uitgezonden. En de oorlog had reeds we- laten om het middagmaal te gaan gebruiken, waar- ken gedreigd, voor hij uitbrak! Hoe onberekenbaar aan oak juffrouw De Guchtenaere, juffrouw Hoste veel lijden hadden de ambulances, bijtijds voorbereid en nog een jonge Flamingante deelnamen. Daarna en op het eerste oorlogsbericht, of zelfs al bij voor- deed dit drietal oils uitgeleide mar het station en baat, te hulp gesneld, niet kunnen voorkomen! Hoe- onder druk gewuif vertrokken wij uit Gent. Te kwart veel levens waren er niet door behouden! Elke oar- voor den kwamen wij weer te Antwerpen aan en de log is een verschrikking, maar in den nieuweren tijd meisjes voelden zich z66 thuis toen ze weer op de is er wel nau,welijks een geweest, waarbij het gebrek 1-ekende Keizerslei alsof ze weer in Utrecht aan verplegingsdienst, vooral aan Turkschen kant, waren. In hetzelfde hotel waar wij den eersten nacht zooveel ellende heeft veroorzaakt, boven en behalve gelogeerd hadden, namen wij opnieuw onzen intrek. het onverrnijdelijke, als deze. Den volgenden ochtend, op Zaterdag 27 Juli, Wanneer al onze ambulances op hun bestemming moes'en de meisjes te 9.58 weer naar Utrecht ver- zijn aangekomen, is de oorlog misschien gedaan, Lit trekken. VOOr het ontbijt ging ik met degenen van zou ze nog allerminst overbodig maken, want zij hen die klaar waren, een boodschap doen op het zullen aan de gewonden nog genoeg hebben te doen, postkantoor. Wij liepen ook ncg even de 0. L. Vrou- en bovendien zijn de vreeselijke ziekten, die van ouds wenkerk binnen, maar het prachtige orgel iweeg nu de oorlogen vergezellen en volgen, al begonnen te cn zou zich eerst in den namiddagdienst weer doen woeden onder de menschen, die aan staal en lood hooren, De Rubensstraat liepen wij in om het woon- zijn ontsnapt. Maar op de slagvelden is het gemis huis van den meester te zien, het echte, en niet dat aan een behoorlijken ambulancedienst ?geen leger wat op de Meir staat en op de prentbriefkaarten als kan al zijn gewonden zeif snel genoeg helpen, ook Rubenshuis wordt afgebeeld. Na het ontbijt hadden al is zijn geneeskundige dienst goed ingericht, en wij nog wat tijd over en wandelden wij de St.-Ja- hoeveel ontbrak daar bier aan! ?na deze moord- cobsmarkt op in de hoop dat wij in den Vlaamschen dadige gevechten en in de koude een onbeschrijflijke boekhandel van den beer Smeding die aardige Vlaam- ramp geweest. sche briefkaarten zouden kunnen krijgen met Vlaam- Deze klacht geldt echter volstrekt niet het Neder- sche leuzen als „In Vlaanderen Vlaamsch" en „Nu landsche Roode Kruis in het bizonder. Het is haast zal de beiaard spelen". Maar zij waren, helaas, niet in alle landen zoo gegaan. Enkele ambulances wa- sneer te krijgen; wij hocrden dat zii indertijd waren ren de onze iets voor, andere waren niet vlugger of uitgegeven door het Benoit fonds. Toen slcegen wij kwamen zelfs na. Is het niet onbegrijpelijk ? Men proviand in voor de terugreis, haalden de bagage zou denken, dat, nu het beschaafde Europa er niet NEERLANDIA. 273 in was geslaagd, het cnheit van den oorlog al te len zou ik mij krachtig verzetten. Jets anders is, of wenden, het ?vooral wetende, hoe verschrikkellik menschen,, die hun taal liefhebben en ach:en, zich aan deze oorlog worden moest: een slachting is hij reeds den publieken weg de ergernis moeten laten welge- van te voren genoemd! ?zoodra het van het on- vallen haar door anderen te zien veloochenen, zon- vermijdelijke kennis kreeg, aanstonds zijn ambulan der dat zij althans de voldoening genieten, te weten, ces in menigie naar de slagvelden zou zenden. Al dat de plaats hunner inwoning er voordeal van trekt. wat er kon gebeuren om de gewonden te helpen zou Waarom heffen tal van gemeenten in binnen- en gedaan moeten zijn! Maar hoe traag en klein is de buitenland belasting op uithangborden ? Z-ii zijn m n- hulp, vergeleken bij den nood! der hinderlijk dan al dat opzichtige koeterwaalsch, Een verontschuldiging ligt voor de hand: er was vaak nog met belachelijke fouten, dat men boven win- geen geld genoeg; op die behoefte was men niet kels en werkplaatsen en in advertenties, leest. De voorbereid. Maar dan hapert er wat aan de inrich- eigenaars hopen, zijn er zelfs misschien zeker van, ting van het Roode Kruis in de verschillende lan- door die benamingen meer publiek of een beter be- den. Wordt er in tijd van vrede wel overal rekening talend publiek naar hun neringen te trekken. Maar gehouden met de mogelijkheid, dat een oorlog zal de fiscus heeft het recht om van hun winst een be- uitbreken en men veel geld zal noodig hebben ? is tameliik of zelfs onbetamelijk deel te vorderen. het niet al gebeurd, dat een Roode Kruis, geed bij Indien de goede belastinggaarder dit deed ?ik kas zijnde en geen oorlog ziende komen, het geld vlei hem wiji ik hem vrees ?indien de uitmunten- voor andere doeleinden gebruikte ? de man dit mijn v olst r ekt niet nieuw ideetje Vervolgens, zouden wij meenen, moest er tusschen toepaste, gij zoudi eens zien binnen hoe korten tijd de Roode-Kruisvereenigingen van de verschillende de c h a u s s u r e s schcenen en laarzen, de c h a- landen meer samenwerking zijn, zoo dat ook verhoed peaux en hats hoeden en de robes et man- worde, dat de hulp eenziidig wordt verleend; dat de t ea u x japonnen en mantels werden. Ik denk: juist eene oorlogvcerende partij mogelijk meer wordt ge- wiji die voortreffelijke mensch, de belastingontvanger dit holpen dan de andere. Er moest, dunkt ons, een in- weet, zal h;j niet op het ideetje ingaan, ofschocn zijn ternationaal hoofdkwartier van het Roode Kruis wor- Italiaansche collega het denkbeeld reeds tot vrij-alge- den ingesteld, en waar zou dat beter gevestigd zijn meene tevredenheid heeft toegepast. Maar daarvoor is dan in den Haag, de stall van het vredespaleis en het Italiaansche ook een machtig yolk, dat tot inner- de vredescongressen ? Kunnen ook van daar uit blijk- lijke versterking zijner nationaliteit, niet vergeet het baar de oorlogen nog niet voorkomen, laten zij van- internationale onkruid nit zijn tuin te wieden. Voor daar nit althans verzacht worden. een klein yolk komt een beet:e nationale verzwakking Of, zoo Zwitserland om Dunants nagedachtenis meer er, naar het schijnt, niet op aan. Vreemde op- en het internationale bureau te Geneve recht schriften, vreemde namen, vreemde woorden: Ire zoo- heeft, die leiding van zijn gebied te laten uitgaan, den wij anders kunnen pronken met ons beetje taal- het zij zoo! Indien maar de lessen van dezen oor- kennis ? Buitendien, ons Hollandsch klinkt, in veler log mogen voeren tot een beperking van de onafhan verbeelding, sours zoo burgermansachtig. kelijkheid der Roode-Kruisvereenigingen en tot de in Maar indien de fiscus het eens probeerde, wie weet stelling van een internationaal hoofdbestuur met rui- of het hem toch niet meeviel ? Want of de voorkeur me bevoegdheid, waardoor eenheid en krachtige lei- van vreemde opschriften is een publieke vermakelijk- ding worden verkregen. heid voor hem of haar die er zich „aan te buiten Zoo het Nederlandsche Roode Kruis, als deze ocr- gaat", en ?publieke ergernis voor vele anderen te- log voorbij is, de zustervereenigingen niet tot een con- yens ?is het zijn plicht er een belasting op te leg- gres willen uitnoodigen cm over deze dingen te be- gen, zooals hij het doet op elke andere; of het is een raadslagen ? Want. men is het toch algemeen met min of meer diep ingevreten menschelijke gekheid, en ons eens, da' het voor Dunant s stichting en in het dan schaadt het niet indien het al niet baat, dat hij algemeen voor het beschaafde Europa een oorzaak haar tegenwerkt ten voordeele van het algemeen; cf van schaamte moet zijn, dat weken lang een wreede de winkeliers en nijveren zien in die vreemde woor- oorlog is gevoerd en duizenden gewonden, die bij be- denkraam hun voordeel, en waarom zou dit dan cn- hoorlijke geneeskundige hulp gered hadden kunnen belast blijven, waar hij van alle andere, groote en worden, jammerlijk omkwamen, terwij1 naast de kleine, reeds meer dan den tienden penning heft ? deur de menschen en de hulpmiddelen er waren, en er niets kon gebeuren omdat men niet bijtijds geld had ingezameld of zijn geld had verbruikt en geen maatregelen van voorzorg waren genomen ? Van de Afdeelingen. Nieuwe Afdeelingen. Na H a r der w ij k hebben we weer andere over- Belasting op menschelijke dwaasheden. winningen te boeken: In het Nieuws van den Dag van 23 Oct. schriift Te S a p p e m e e r had 30 Oct. een stichtingsver- M. W. o. M.: gadering plaats, voorgezeten doer den heer J. B. Meerkerk, directeur der H. B. S. en waarin de hee- Het is een rijk onderwerp om er het voor en te- ren Jhr. Von Bose en Dr. W. van Everdingen spra- gen van te bekouten, maar ik wil u allereerst vra- ken over het A. N. V. en de Boeken-Commissie. gen : „waarom niet ?" Te W i n s c h o t e n stichtte onze propagandist 11 De vraag is: Wat is gekheid en wat niet ? Welke Nov. een Afdeeling. Daar pan de heeren Mr. SchOn- gekheden kunnen redelijkerwijze wel he:ast worden en feld en Dr. Boissevain vooraan. welke niet ? lk weet er een, en wijl in ons goede Met behulp van de Burger- en de Studenten-Afdee- land niets meer gevreesd wordt dan nieuwe denk- ling Utrecht is 16 Nov. aldaar een Jongel.-Afd. beelden, zeg ik, dat mijn ideet;e al in enkele steden opgericht met 100 leden. Voorloopig is de heer Co- van Italie wordt toegepast. Een belasting (gemeente- hen Stuart met het secretariaat belast. lijke), op vreemde opschriften in een vreemde taal In korten tijd dus vier nieuwe Afdeel'ngen, cm- aan den publieken weg. trent welke we in he volgend nummer n:g een en Het schaadt niets en niemand, dat de kleermaker ander hopen mee te deelen. zich t a i l l e u r of t a y l o r, de kapper en haar- snijder zich coiffeur, de kok zich cuisinie r, Arnhem. de boekhouder zich accountant noemt: tagen Het adres van den secreiaris dozer Afdeeling is elke poging om zoo iets bij de Wet strafbaar te s'el- veranderd in Velperplein 21 a. 274 NEERLANDIA. Delft. der Afdeeling Alkmaar van het A. N. V., bood hem, Pastoor Hugo Verriest hield 19 Nov. voor deze in opdracht van het Groepsbestuur, een krans aan. Afdeeling een belangwekkende voordracht; vele leden Mevr. Hullebroeck, die den jubileum avond bijwoonde, waren opgekomen om den gevierden sprelier te hoo- kreeg een bloemruiker. ren getuigen van de Vlaamsche volkskracht. Haarlem (Jongel.-Afd.). 's-0 ravenhage (Burger-Afd.). De afgetreden penvoerster schrijft: Zaterdag 21 Dec. zal deze Afdeeling een algemeene Woensdag 25 Sept. hield de Afdeeling Haarlem vergadering hoyden, waarin Dr. W. van Everdingen „Jong Nederland" een huishoudelijke vergadering. zal spreken over : Verhooging van het stambewust- Als bestuurslid bedankten mej. J. H. Faber en de zijn en verspreiding van Nederl. leesstof in den heeren J. A. Schepers, J. Boes en C. L. C. Vos- vreemde door de Boeken-Commissie. kuil; in hun plaats werden gekozen mej. L. Semeins Belangwekkend dus voor alle leden! en de heeren H. M. Vrijheid, W. J. Heister- 's-Graven h age (Jongel.- Afd.). kamp en C. F. Cohen Tervaart. De heer Cohen Ter- vaart was echter niet op de vergadering aanwezig en De penvoerder schrijft: kan Been benoeming aannemen daar hij binnen kort Onze eerste vergadering na de zomerrust was vrij naar elders vertrekt. Het bestuur is nu als vole sa- goed bezocht; een dertigtal leden was aanwezig, voort; mengesteld: H. ;M. ,Vrijheid, voorzitter; W. J. Hei- onze raadgever en de eere voorzi.ter. Docr het af- terkamp, Zijlweg 73, Overveen, le sekretaris; mej. treden van twee bestuursleden was weer een verkie- J. A. E. Bakker, 2e sekretaresse; mej. H. M. Roest, zing noodig; de beide plaatsen werden ingenomen I e penningrn.; mej. L. Semeins, 2e penningm.; Jac. door mejuffr. J. van Emden en den heer A. Frank- P. Thijsse, archivaris. further. Verder werden nog enkele voorstellen gedaan voor Na afloop van de vereenigingszaken hied de schrij- een propaganda avcnd. Ter opluistering gaven 3 on- ver een voordracht over: ,,De ontwikkeling van de zer leden enkele stukies voor viool en piano ten beste Bevolking van Ned.-Indie". Spr. schetste den cnt wikkelingsgang van de Inlanders tot op heden en t e- Hellevoetsluis (Jongel.-Afd.). sprak vervolgens de middelen, die de Inlandsche be- 5 Oct. hield deze jonge maar reeds krachtig wer- volking tot een hooger peil van beschaving kunnen kende Jongel.-Afdeeling een gezelige bijeenkomst, opheffen. door den heer D. J. J. Flik, voorzitter, met een Het bestuur is thans samengesteld uit de dames korte toespraak geopend. Y. C. Wind, penningmeesteresse; A. A. van Uye en De heer Joh. Admiraal hield daarna een rede: J. van Emden, ende heeren C. A. Takken, voorzit- Nederland voor 100 jaar in verband met de feesten ter; D. J. Meuldijk, schrijver, Paul Krugerlaan 44; in 1913. H. Month, 2e schrijver en A. Frankfurther. Hij schetste de gevolgen van de Fransche over- Groningen (Jongel.-Afd.). heersching en de vreugde, die er heerschte, toen de Franschen afgetrokken waren. Door het voordragen van 26 Oct. werd een propaganda-vergadering gehou- enkele gedichten uit lien tijd werd ons inzicht nog den. De heer Herman Poort hield een belangwekken- verhelderd. De . rede werd met gespannen aandacht de lezing over „Kunstenaar en Maatschappij". gevolgd. Op verzoek van 't bestuur stelde de heer Huizin- Verder kwamen op het programma voor twee num- ga,, bestuurslid der Afdeeling van ouderen, zich be- mers voor koor, een vierhandige oefening voor kla- schikbaar om iets mee te deelen over het A. N. V. vier, door de dames IJ. J. Flik en S. Haas en eenige De heer Diepenbroek gaf vervolgens nog een voor- solo's, die door mej. S. Haas werden gezongen. De dracht, de heeren Marwitz, Muller en Van der Wal heer D. Wiesebron begeleidde haar. muziek. Daarna sloot de heer Bontje de vergadering VOOr de pauze sprak de beer Flik nog eenige na alien, in 't bijzonder den heer Huizinga, te heb- woorden naar aanleiding van 't aanstaande vertrek ben bedankt voor hun medewerking. van den beer Admiraal en eindigde met drie hoera's, H ,a. a r 1 e m (Burger-Afd.). die door de geheele zaal werden herhaald. Na de pauze werd zij door voordrachten van den De zanger en toondichter Em. Hullebroeck heeft de gehuldigde in vroolijke stemming gebracht. vorige maand voor een voile zaal weer een voor- dracht gehouden over het Vlaamsche volkslied. Hoorn. Een uitvoerig verslag in de Oprechte Haarlemsche Courant eindigt aldus. Het bestuur is thans samengesteld als volgt: Ds. H. Hullebroeck bleek een uitmuntend leermeester en van Papenrecht, voorzitter; G. C. Balen Blanken, zijn gehoor toonde gemakkelijk en spoedig de melo- onder-voorzitter; A. Vurtheim, penningmeester; F. die te kunnen pakken. Oud en j:ng deed mee, out H. Holzintiller, schrijver en N. H. Bruins. en jong huldigde op deze wijze den aangenamen, Maastricht (Jongel.-Afd.). begaafden zanger en toondichter, die aan het slot zijner voordracht dan ook langdurig werd toegejuicht. Den laatsten Sept. hield de Afdeeling Maastricht Dr. Schepers kreeg ten laatste gelagenheid Hulle- haar eerste vergadering in bet winterhalfjaar '12?13. broeck dank te zeggen en tevens om hem te huldi- Het nieuwe bestuur werd als volgt samengesteld: digen voor zijn 100e optreden in ons land. Als aandenken A. Defresne, eerste voorzitter; P. Dresen, tweede hood hij den Gentschen vriend aan een album met voorzitter; L. Oomes, Brusselsche Straat 146, eerste platen van Haarlem en van Frans Hals met bege- penvoerder; R. Ubachs, tweede penvoerder; F. Schro- leidenden tekst. En het publiek scheen deze atentie der, Heylerholflaan 3, penningmeester en A. Boosten. zoo mogelijk nog meer te waarduren dan de zan- De voorzitter dankt het aftredende bestuur, vooral ger zelf, blijkens de warme, allerhartelijkste toejui- den ijverigen secretaris, den heer W. Hombergen. chingen die daarop door de zaal klonken. Vervolgens hield Jhr. J. Graafland, een zeer be- 't Was een heerlijke avond, waarop ruimsdroots is langrijke toespraak over het jaar 1913 en de hier- gegeven en genoten. mede in verband staande feestviering van Neerland's Ook te Alkmaar is de heer Hullebroeck met Onafhankelijkheid. Hij wees erop dat de „Jong Ne- zijn jubileum geluk gewenscht. Voor de derde maal derlanders" eens den stoot moesten geven, tot de fees- trad hij daar op voor de lezers der Alkmaarsche Cou- telijke herdenking in het oude Tricht. rant, wier hoofdredacteur, de heer Bruins een har- Het verder gedeelte van den avond was gewijd aan telijke toespraak hield. De heer De Wolf, voorzitter voordrachten en muziek. De heer V. Reinders droeg NEERLANDIA. 275 gedichten van Noord-- en Zuid-Nederlandsche Bich. ters voor, terwiji de heeren A. Defresne en L. Re_n- ders ons op muziek vergastten. Een goed geslaagde vergadering. VLAANDEREN Ook in Oct. hied deze Afdeeling een goedgeslaag- de vergadering. De voorzitter, de heer A. Defresne Weld een lezing over de Ned. Taal en over Hendrik van Veldeke in verband met de plannen tot oprichting van een standbeeld voor Ne'érland's eersten dichter. Bestuurlijke scheiding. Rotterdam (Jongel.-Afd.). Onze Waalsche broeders, om nu maar die eenmaal De penvoerder schrijft: aangenomen gelikte uitdrukking te gebruiken, of ten Onze Jongel.-Afd. gal Zalerdag 5 Oct. een uitvce- minste een aantal onder hen, willen van ons schei- ring voor leden en belangstellenden. Onder de aan- den. Aangezien zij tot de bevinding gekcmen zifm dat wezigen merkte men o. a. op vier bestuursleden der er geen Belgen bestaan en aldus aan de „Ante bel- jongel.-Afd. Schiedam, een bestuurs:id der Afdeeling ge", draagster van het „middelmatisme'', door Ed- Rotterdam van de Wereldbibliotheek en een Bast ult mond Picard in het leven geroepen, den doodsteek Dordrecht. hebben tcegebracht, vonden zij het logischer wijze Allereerst werd een kort woord gewijd aan de na- een onding dat er een Belgie op de wereldkaart gedachtenis van den heer Th. Nolen, den voorzitter prijkte en achtten zij het goed aan de verschillende der Burger-Afdeeling Rotterdam, waarna de tweede grenzen van ons klein landje borden te plaatsen met voorzitter, bij ontstentenis van den eersten, dezen het opschrift: „Wegens uitscheiding van bedrijf, groo- avond opende. te uitverkoop", en: „Grande liquidation pour cause Het eigenlijke programma bestond uit een paar mu- de cessation de commerce!" De vrceger gemeen- ziehnummers docr ecnige leden cnzer Afdeeling tn schappelijke zaak zcu in twee firma s warden ge- gehoore ;gebracht en twee zangnummers, n.l. het splitst, waarvan de eene door de Walen, de andere „Bondslied" en „de Gilde viert die uitgevcerd wer- door de Vlamingen zou worden voortgezet onder een den door een klein koor, samengesteld nit dames- en afzonderlijk bestuur, maar onder een zeilden vorst. heeren-leden. En ook met een zelfde leger ? Zie, dat wist men nog Na de rustpoos ging een blijspel in 1 bedrijf, ,,de zoo precies niet, Er waren nog zooveel dingen die Vrek" geheeten, vlot gespeeld door eenige leden. men niet wist. De bijzonderheden, dat kwam er niet Vermelden wij ten slotte, dat een der dames-leden op aan; h o e men zou liquideeren was van onder- gedichten voordrceg van J. Prins, W. Klocs en P. geschikt belang; maar liquideeren zou men. De tce- Paaltjens. stand was imniers onhoudbaar geworden voor de De dames, die medegewerkt hadden, ontvingen blce Walen. Denk eens aan, die hebzuchtige Vlamingen men. ?Ons ledental werd met vijftien vermeerderd. hadden de stoutheid begaan hun maar zoo wat alles In alle opzichten dus een goedgeslaagden avond. of te nenten waarop zij recht hadden. Zij hadden hun om te beginnen Vlaanderen zelf afhandig ge- W alcheren. maakt; zij hadden hun hun verleden ontstolen; zij had- Het adres van den secretaris dezer Afdeeling is den hun kunstenaars te hunnen voordeele verbeurd ‘eranderd in Stationstraat P 274, Middelburg. verklaard; zij hadden al de openbare ambten aange- slagen; zij hadden de hand gelegd op hun geld; zij Z a an d a tn. hadden hun hun veiligheid ontfutseld; zij hadden hun De heer E. A. Veen, secretaris dezer Afdeeling, taal weggegraaid; zij hadden hun vrijheid ten onder treed! ook tijdelijk op als penningmeester. gebracht; zij hadden..., neen, het was te lang om Als 2e secretaris is gekozen de heer J. A. U. te melden war zij al niet gedaan hadden, met welke Coops Jr. zonden zij al niet hun geweten hadden belast, en daarom was het niet langer mogelijk om met der- Wageningen. gelijke roovers onder e6n dak te leven. Alg. Verg. op 14 Nov. Uit het jaarverslag bleek, En er stand een man op in den lande, een be- Flat wegens den slechten toestand der kas de werk- kwaam, ontwikkeld man, met veel kuns'aanleg, met zaamheid der Afdeeling niet zoo was als gewenscht een fijn besnaard gemoed, een man met repubiikein- ware geweest. De geldelijke toestand is intusschen sche beginselen, en die man schreef een langen brief verbeterd. De heer Heringa, voorzitter, werd be- en hij richtle zich in dien brief tot den Koning en noemd tot afgevaardigde naar de regelings-vergade- hij vroeg hem, niet, wat men van een socialist zou ring voor het 4e Groat-Ned. Stud.-Congres te Am- verwacht hebben, dat hij zijn hoogen invloe;l zou ge- sterdam. De heer Pieter Bos hood zich aan voor een bruiken om aan het Belgische yolk het algemeen kies- voordrachtavond. De voorzitter heette de nieuwe le- recht te geven, tot verkrijging waarvan een deel der den welkom, zette in 't kort het streven van het natie zelfs geneigd was om de algemeene werksta- A. N. V. uiteen en wees o. a. op het feit dat de Stud.- king uit te roepen, maar wel dat hij zijn hulp zou Afd. Wageningen op het Stud.-Congres erkend is, wat verleenen bij de liquidatie van het land, dat tat dan een groot voordeel mag genoemd worden. Hij be- toe Onder de benaming „Belgie" bekend had ge- dankte de heeren Schoenmaeckers en Beets, af treden- staan, en dat hij zou meewerken om den titel van de bestuurders, voor de nauwgezetheid,. waarmede ,,Koning der Belgen" of te schaffen, om hem te ver- zij s eeds hun werkzaamheden hadden vervuld. vangen door dien van ,,Koning der Vlamingen" en Het nieuwe bestuur werd als volgt samengesteld: „Koning der Walen". Hij zei dat wel niet zoo, doch D. Burger, voorzitter; A. J. Verbeek v. d. Sande, in feite kwam het toch daarop neer. En dat epistel, schrijver; D. J. Huisman, penningmeester. De heer die „Lettre au was een mooi geschreven letter- Burger dank:e voor het vertronwen in het nieuwe be- kundig opstel en de schrijver er van was Jules stuur gesteld. DesWe. Weg met Belgie! Maar leve Vlaanderen en leve WallOnie! En leve de bestuurlijke scheiding! Zoo Ifederlanders en Stamvertvanten, luidde het van enkele Waalsche torens, waarin ncg de echo van den uitroep van den gewezen Minister Bevordert de Vlaamsche Betveging door van Staat, Dupont, in een Senaatsvergadering van in Viaanderen Nederlandsch te spreken voor enkele jaren, „Vive la separation administra- en in Uw brieftvisseling met Vlaanderyn tive!", was blijven hangen. het Netierlandsch te gebruiken. En de Vlamingen vingen die kreten op en monkel- 276 NEERLANDIA. den eens en harlazen lift fabelje van Lafontaine, „Le zwegen, zooals er n3oit iemand op aarde zweeg. loup et I'agneau" en bleven kalm bij die zuidelijke Tegenover de in de lucht zwevende, dichterlijke opgewondenheid en zeiden koelbloedig dat de be. theorie2n van Destree staat daar bet antwocrd van stuurlijke scheiding hun geen vrees inboezemde want Meert als een kranige daad, die stellig aan velen de dat zij er alles bij te winner hadden; maar dat zij oogen ge3pend heeft en aan velen n:g de oogen zal haar niet vroegen. openen, die geneigd zijn om onbevooroordeeld te oor- En onder de Walen zelf waren er die minder voort- deelen. varend waren dan zij die alleen hell zagen in het Flink en ridderlijk heeft hij den handschoen opge- voeren van een eigen huishouding. Een kwam er nomen 0111 zijn land en zijn yolk te verdedigen tegen zelfs die oogenschijnlijk den Vlamingen naar het hart onnauwkeurige inzichten en niet met de waarheid sprak en bewees dat dezen in het Be'gische huishou strookende opvattingen Want dat recht moeten wij den in zekere opzichten de lijdende part.j geweest Destree laten wedervaren, dat Ifj in voile oprechleid waren. Dit geschiedde niet uit liefde voor de Vla heeft meenen te handelen en dat alleen onbekendheid mingen, maar uit liefde voor de Waalsche broeders met de ware toedracht van de zaak hem heeft kun- en voor de „Flamands de coeur ', die gedoemd wa, nen maken tot een drager van veel onrecht. ren om hun leven in Vlaanderen, te midden van die Meert heefi hat waas vanpestree's il'usies verscheurd Vlaamsche barbaren te slijten, en die men toch zoo en hij heeft daardoor den warmen dank van zijn niet machteloos aan de dwingelandij van die horden yolk verdiend. mocht overleveren. En daarom mocht die liquidatie meet plaats hebben, en daarom mocht aan den be Uit onze Takken. staandem toestand niets worden veranderd! Geen bestuurlijke scheiding, o, gij, kortzichtige Walen! A a 1 s t. De „Letterk. en Wetensch Afd." hernam hoe kunt gij het over Uw gemoed krijgen om die hare werkzaamheden op 12 Oct. De heer Dr. Isicloor 800.000 bewoners van het Vlaamsche land, die zich Bauwens, door het Conscience-Comiteit uitgenoodigd voeren am de Fransche beschaving, ?een beet;e om een werk te schrijven over „Conscience en de Ge- overdrijving kan nooit schaden, -- zoo maar in eens neeskunde'' deelde mee wat zijn navorschingen, letter- 1e plaatsen voor lien beruchten Chineeschen muur, kundige en wetenschappelijke kennis en onverdroten welke dreigend zwaar uit den grond zal verrijzen, arbeidszin in korten tijd hadden kunnen samenstel- wanneer Vlaanderen eenmaal zijn zelfstandig bestuur len. Het was een uitmuntende ui eenzehing van: zal gekregen hebben. Dan zou het uit zijn met al 1. Den invloed van den vooruilang en de ont- de voordeelen die tot nog toe aan de Fransche taal dekkingen op het gebied der geneeskunde op de voort- en aan de Franschsprekenden in Vlaanderen Lege brengselen der schrijvers van na de jaren '40; 2. Hoe kend werden. En de vrees begon te popelan in de verschillende aandoeningen en ziekten werkten op den harten van hen, die in het Vlaamsche land als troe geest van groote vernulten van den laatsten tijd; telkinderen behandeld waren, en die schrik sloeg 3. De plaats die de geneeskunde inneemt in de wer- over tot degenen die zich als verdedigers van hun ken van Conscience en hoe diens gezonde geestes- en verworven rechten aanste:den. lichaamstoestand in al zijn werken doorstraalt. De Vlamingen echter voelden geen vrees; want Het eerste feest van het winterseizoen had 3 Nov. voor hen zou het „Scheiden shut weh" waarlijk niet plaats. Het uitsluitend muzikaal programma, slechts in toepassing kunnen gebracht worden. Maar bij het werken van? groote klassieke meesters' bevattende, lyrisch overdrevene van Jules 'Desiree waren er die werd met veel bijval uitgevoerd door de heeren Ar- van verontwaardiging opsprongen. En er was een an? thur Wilford, bestuurder der Vlaamsche Muzieksch 301 der man in den lange, die naar de pen greep en die te Brussel, Prosper Backaert, Clement D'Hont, Pros- zin voor zin, woord voor woord, letter voor letter per D Hair, Edgar van der Brugghen. de onnauwkeurige beweririgen van Destree weerlei. Het dameskoor van den Tak droeg er veel toe bij Die man was Hypoliet Meert,, de stichter van he om den avond zeer aantrekkelijk te miken, dank zij me- A. N. V., de ijverige secretaris penningmeester van vrouw D'Hont—Reijniers en den hear Joaf Courteaux. Groep Belgie van ons Verbond, en hij antwoordde In de Letterk. en Wetensch. Afd. trail 9 Nov. de niet met een andere „lettre au roi", maar met een heer H. Meert op, die de Bestuurlijke scheiding van in 't Fransch gestelden brief aan Destree zelf, die Vlaamsch . en Waalsch-Belgie behandelde en deepen verscheen in „De Vlaamsche Hoogeschool ', het or. indruk maakte. De sympathieke spreker werd warm gaart van de Vlaamsche Hoogeschool Commissie. toege,' uich t. Die brief is em merkwaardig stuk, is een docu- ment, dat een plaats zal innemen in de geschi'edenis Gent De bekende letterkundige Lode Baekelmans van den Vlaamschen taalsirijd. Eenvoudig, maar sner- uit Antwerpen heeft in de letterk. afdeeling eenige pend soms, zonder een enkele overdrijving, zonder hoofdstukken uit zijn nieuwen roman Tille gelezen, het minste lyrisme is dit stuk de uiting van een die- een aangrijpend treurspel. pe, maar meestal ingehouden verontwaardiging. Meert Hartelijk werd de taientvolle schrijver door de tal- putte uit het rijke arsenaal der feiten; Meert sloeg rijke belangstellende toehoorders toegejuicht. op verscheidene bladzijden het lijdensboek van het Vergadering 14 Oct. De leven werden vergast op Vlaamsche yolk open, om van zijn antwoord een voor een goed geslaagde lezing uit eigen letterkundig werk zich zelf sprekende aanklacht te maken tegen het „Luim en Ernst" door den heer Joh. Kesler. onbewuste egoIsme van den kunstenaar Desiree en om De heer Kesler zegt hoe hij als geboren Hollander, te bewijzen dat men Vlaanderen aan de Vlamingen, sedert lange jaren te Brussel gevestigd, steeds de moe- maar niet aan de Walen heeft afhandig gemaakt; dat dertaal in eere heeft gehouden. men niet aan de Walen maar aan de Vlamingen hun Eerst leest hij een schets:e „Verjaring? een her- verleden heeft ontsiolen; dat men niet ten voordeele innering uit zijn jeugd, een blik verschaffend in het van de Vlamingen, maar van de Walen de openbare Hollandsche familieleven. Het tweede stukje was een ambten heeft aangeslagen; dat het het geld, de taal, bezoek aan het Museum, een ingebeeld ui'stapje op de veiligheid der Vlamingen zijn die op het acht.erplan het Nederl, taalgebied, dat gelegenheid gal ons van worden geduwd. En met namen en cijfers en statis- den rijkdom van de Nederl. taal en beeldspraak te tieken werd dit alles aangetoond; ja, hemeltergende overtuigen. gevallen werden aangehaald en de beschuldigings? Na deze beide luimige stukken, een ernstige schets acte was zoo precies en zoo verpletterend, dat zelfs , .Het kleine vaderland''. Hoe klein en gering ons de Vlamingen verbaasd waren over die stelselmatige vaderland en ons taalgebied ook schijnen, toch moe- opeenstapeling van beschuldigingen en dat de vijan- ten wij ze steeds in eere houden en „b1 jven wat wii den der Vlamingen, verpletterd onder al die lei- zijn: goede Nederlanders." De heer Kesler vond ten, geen poging deden om ze te weerleggen, maar grooten bijval. NEERLANDIA. 277 Daarna werden eenige liederen door de aanwezi- 1910 en 1911 bedroeg dit M'pvolgend: 1037, 1936 en gen gezongen. 3269. Vreemd doet daarbij aan, dat in 1911 een De heer Lambrecht Lambrechts hield 26 Oct. een wettelijk verbod tot stand kwam, tot toelating van voordracht over „onze oude Nederl. liederen'', die vreemdelingen in Ned. Indie zonder belatingsbewijs zeer in den smaak van de talrijke aanwezigen viel. en voorafgaande storting van f 25 -- waarborggeld. Zeif zong hij met klankrijke stem de schoonste voor- Deze bemoeielijking van het verkeer, die, zooals de beelden, op de piano begeleid d )or mevr. Lambrechts. K. v. K. schrijft, in strijd is met het begrip, hetwelk Prof. J. Vercouillie Weld 4 Nov. een belang-wek- reeds internationaal burgerrecht heeft verkregen, dat kende voordracht over , Plaatsnanien". Na achtereen- ieder vreemdeiing die niet armlastig, idiDot of ziek is volgens op de Germaansche namen van al onze ste- vrij kan inkomen en verkeeren,, kan bezwaarlijk be- den, als Luik, Brussel, Antwerpen, Gent, Brugge, vorderlijk zijn aan den goeden naam van Ned. Indie Aarlen enz. opmerkzaam gemaakt te hebben, sprak in de wereld van het toerisme. hij over de namen der provincies, welke alle Ger- Hoewel de K. v. K. erkent dat de handelsbetrek- maansch zijn, uitgenomen ,,Namen''. Eindelijk schet- kingen van Ned. Indie met het westen van Amerika ste hij den oorsprong van de Vlamingea en van plaats- tot nu toe niet groot zijn en thans slechts voor en- namen als Vlaanderen, Beieren, Pruisen. kele artikelen over Hongkong gevoerd warden, zoo ziet zij ill een te verwachten nieuwe verbinding van M e c h e 1 e n. De Tak heeft zijn werkzaamheden Nederland met Nederlandsch-Indi, door de opening hervat. De afdeeling ,,Hooger Onderwijs voor het van het Panamakanaal, waaraan verbindingen met de Volk" heeft niet minder dan 24 lessen op haar pro- Oost- en de West kust van Amerika kunnen aanslui- gramma. Als sprekers treden o. m. op Prof. Bolland ten, de mogelijkheid zich openen voor eene verleven- en Prof. Vermeylen. De nieuwe afdeeling „Het Grie- diging van het handels- en reizigersverkeer tusschen venkomiteit" is al flink aan 't werk. de Nederl. Oost-Indische kohnien en geheel Amerika Vender worden algemeene zittingen met voordracht Reeds daarom acht de Kamer een deelneming oak gevolgd door bespreking en verscheidene feestavon- van Ned. Indie aan de Tentoonstelling te San Fran- den, waaronder een tooneevoorstelEng, voorbereid. cisco i 1 1915 aan te raden; maar bovendien wijst zij Alles last voorzien, dat de Tak dezen winter nog in op het groote belang dat de on:wikkeling! van den bloei zal toenemen. koloniseerendert arbeid van Regeering en partiku'ie 13 Nov. had het openingsfeestje der Liederavonden ren in Ned. Indie, algemeen in de wereld beter ge- plaats. De heer Karel Casteels hield een puike voor- kend en begrepen moeten worden; door deelneming dracht over „Het moderne Vlaamsche lied" en de be- aan die tentoonstelling zal de belangstelling en de teekenis der Liederavonden voor de Vlaamsche Be- sympathie voor de kolonie in het buitenland toene weging. men. Deze redenen samengaande met die, welke aan De heer Van den Bosch, laureaat van de Kcnink- de mogelijke t oekomstige beteekenis van den nieuwen lijke Conservatoria van Antwerpen en Gent, begeleid handelsweg door het Panamakanaal cntleend won- door den heer Hinderdael, zong ons met zijn mooie den, brengen naar het gevoelen der Kamer mede, stem eenige liederen van Benoit en Blockx. dat een deelneming aan de voorgenomen tentoonstel- Tevens traden nog op mej. Brand met pianostukken ling in een on':ekrompen geest door de Regeering in en mej. Ruytens met liederen van Wambach en Blockx. ernstige overweging worde genomen Een schoone boekentombola sloot den kunstavond, Ten slotte vermelden wij nog dat de K. v. K. die in alle opzichten geslaagd mag heeten. hare ingenomenheid te kennen geeft over de door het Departement van Landbouw, Nijverheid en Handel 0 o s t e n d e. Onze Vlaamsche thondichters wer- uitgegeven „Korte berichten" die te beset' Duwen zim den dezen zomer naar verdienste gehuldigd in onze als een officieel orgaan voor den handel, waarin de badplaa sen. Te Oostende was het festival van Bel- reeds hoog gekoesterde verwachting naar een, aan de gische muziek, met de medewerking van den heer eischen des tijds, beter dan tot nu toe, voldoende han- Leopold Roosen, bariton, grootendeels gewijd aan dels- en scheepvaart-statistiek, tot verwezenlijking werken van Peter Benoit, Jan Blockx, Gevaert, Gil- schijnt te komen. son, Tinel en Waelput. 8 Sept. hadden in het Casino te Blankerf3erghe twee Tentoonstdling te Semarang. door en door Vlaamsche feesten plaats, ter gelegen heid der onthulling van het Consciencegedenkteeken al- In aansluiting aan het vorenstaande, vermelden wii daar. 's Namiddags voerde een machtige zangers- dat het Hoofdcomite der Vereeniging „Koloniale Ten- schaar, onder leiding van den heer K. Candael, diens toons elling Semarang 1913" 11 zich voorneemt de Se- prachtige geleienheidscantate uit, alsook de Conscience- marangsche tentoonstelling, indien het geldelijken steun cantate van Peter Benoi . 's Avonds was het concert, van Regeeringswege mocht erlangen, ook dienstbaar ander leiding van den heer T. Goetinck en met mede- te maken aan die te San Francisco. werking van mevr. Helene Feltesse en den heer L. Het comite zou n.l. de organisatie eener Neder- Swolfs, ook aan Vlaamsche kunst gewijd. landsch-koloniale inzending op zich willen nemen en daartoe eene inzending willen samenstellen, uit het- geen te Semarang zal worden tentoongeste:d. Een Kartini-Vereeniging te Semarang. Oast- en West-Indie. Als een uitvloeisel van het bekende boek *) van wijlen Raden Adjeng Kartini wend hier in Nederland een Kartinifonds gesticht, dat zich ten doel stelt scho- len in het leven te roepen, als door de sympathieke Uit het verslag der Kamer van Koophandel ontslapene voor hare Javaansche zusters wend noo- dig geacht. In aansluiting aan dat Kartinlands is nu en Nijverheid te Batavia over 1911. te Semarang eene Kartini-Vereeniging opgericht door het hoofdcomite voor de stichting van een school Aan dit versl_ag cntleenen wij het een en ander voor Inlandsche meisjes aldaar. omdat het een kijk Beef. op Nederlandsch-Indische Het ontworpen leerplan, dat door het hooficomite belangen, die ook voor Groot-Nederland van ge- werd goedgekeurd, zal zich vooral richten op de prak- wicht zijn. Zoo blijkt dat het toeristenverkeer in Ned In 1) tot 1914. een gestadige toeneming vertoont; over de jaren 1909, *) Aangekondigd in het Juli-Neet1.-nr. 1911, blz. 156. 278 NEERLANDIA. tische levenseischen en de toekomst van het Inland- drag van f 7000.-. sche meisje. Dat bedrag werd verdeeld als volgt: Hier wordt dus beoogd een inrichting in het leven Voor Bonaire f 2000.- te roepen voor Inlandsche meisjes, als mevr. His- ?Aruba D 2000.- sink-Snellebrand voor de meisjes van Indo-Europee- het 2de en 3de district Curacao . 1000.- sche afkomst met hare Jonge-Vrouwenscholen op ? 4de en 5de * . ?1000.- het oog heeft. ?huizenarmen te Curacao ?450.- 25 Sept. Onder de :ingekomen stukken was een Eigen orgaan voor Groep Ned.-Indie. voorstel ter goedkeuring van de Afdeeling Aruba, om de uitgetrokken gelden in de eerste plaats te be- Terwiji ons Dec.-nr. ter perse ging, werd het be- stemmen voor hulpbehoevende zieken en de rest van richt ontvangen dat het bestuurder Groep Nederl. het geld door werkverschaffing aan werken ten alge- Indie besloten heeft weder een eigen orgaan uit te meene nutte te besteden. geven, dat maandelijks, aan te vangen in November, Dit voorstel werd zeer toegejuicht; doch met de op- zal verschijnen. In ons Jan.-nr. zal 't een en ander merking dat het geld besteed moet worden voor ar- over het nieuwe maandblad worden medegedeeld. beidsloon, dus niet voor materialen of anderszins. Red. Neerl. 7 Oct. Op deze bestuursvergadering waren alle 1e- den tegenwoordig en verwelkomde de voorzitter de Werkzaamheid van het Groepsbestuur heeren Zeppenveldt en Van den Brink, die voor het inzake den nood in de Kolonie. eerst ter vergadering verschijnen; eerstgenoemde na gedurende eenigen tijd ziek te zijn geweest, laatstge- Het bestuur der Groep Ned. Antillen heeft ver- noemde na terugkomst van een reis naar het moeder- gaderd 22 Aug., 2 Sept., 18 Sept., 25 Sept. en 7 land. Oct. ten kantore van den voorzitter. Deze bijeenkom- Ingekomen was een schrijven van den Gouverneur sten waren het onmiddellijk gevolg van den treuri- d.d. 4 Oct., dat wederom een groot bedrag, nu gen toestand, waarin de bevolking der Benedenwind. I 14000.- ter beschikking van de Groep Ned. Antil- sche eilanden verkeert, tengevolge van het aanhou- len was gesteld ter leniging van den nood, welk geld, den der droogte, en naar aanleiding van den gelde- evenals het vorige, ,elegrafisch door Z.Exc. de Mi. lijken steun die van het moederland inkwam. Op de nister van Kolonien is overgemaakt. vergadering van 22 Aug., werd Lesproken een inge- Het voorstel Aruba om door werkverschaff:ng, tot komen brief van Prof. Boeke, vextegenwoordiger der de uitdeeling der gelden te komen werd door het be- Groep in het Hoofdbestuur, met mededeeling dat 0. stuur overgenomen en de Afdeeling Bonaire en de en W. en A. N. V. in Nederland gelden hebben in- districtmeesters op Curacao aangeschreven, dit voor- gezameld voor de noodlijdenden in de kolonie en dat beeld te volgen. H. M. de Koningin den heer Boeke persoonlijk ver- Door den onder-voorzider werd voorgesteld het be- zekerde van Hare groote belangstelling voor en Haar stuur der Afdeelingen en de districtmeesters op dit deernis met den nood, die in de kolonie heerschte. eiland te vragen, welke werken van blijvenden aard H. M. gaf f 500.- (behalve de f 1000.- die H. M. kunn'en worden uitgevoerd, om in werkverschaffing reeds zond), Z. K. H. Prins Hendrik teekende voor te voorzien en in de toekomst watergebrek zooveel I 200.-. In het geheel werd reeds f 1200.- inge- mogelijk to voorkomen en waar het graven van put- zameld. Deze welkome bijdrage tot leniging der ar- ten in bevolkingscentra nuttig werken zou. moede werd dankbaar aanvaard. Besproken werd het bouwen van een regenbak cp Behondens goedkeuring van den Gouverneur?die Bonaire met uitslaand dak en vergaarbakken in den geraadpleegd zal worden, werd besloten het geld grond. als volgt te verdeelen: De secretaris gaf in overweging, na het intreden Voor Bonaire - f 500.- van den regen, de arme menschen van klein vee te ? Aruba ?400.- voorzien. ? het 4de en 5de district Curacao ?300.- Alsnu werden voorgelezen: De pitdeeling zal geschieden op Aruba en Bo- 1. Het verslag van den secretaris-penningmeester van naire, door het bestuur der Afdeelingen in overleg de Afdeeling Bonaire omtrent den toestand op met de gezaghebbers en de geestelijkheid en op Cu- dat eiland; racao door den districtmeester in overleg met de gees- 2. Idem van den districtmeester van het 2de en 3de telijkheid. district op Curacao; 2 Sept. De voorzitter las een, bericht van den Gou- 3. Idem van den districtmeester van het 4de en 5de verneur voor, dat van den Minister van Kolonien district op Curacao. een telegram is ontvangen om f 2400.- ter beschik- Van Aruba was het verslag nog niet ingekomen. king te stellen van de Groep Ned. Antillen, ten be-. Verder werd besloten met de verdeeling van gel- hoeve van de noodlijdende bevolking op de Beneden- den door te gaan als volgt: windsche eilanden, geld door de Vereeniging Oost en Elke 14 dagen aan de Afdeeling Bonaire f 1000.-, West en het Algem. Ned. Verbond in Nederland Aruba f 1000.-, 2de en 3de district Curacao f 500.-, ontvangen. 4de en 5de district f 500.- en aan huisziltende ar- Aangenomen werd, dat in het bedrag van 2400 men op Curacao f 630.-. gulden de f 1200.- van de Koninklijke familie be- Voor den Secretaris, grepen zijn. Tevens deed de voorzitter mededeeling van een 15 October 1912. H. MANUEL. gift van f 1000.- van de K. W. I. M. en van f 500.- van de Curagaosche Handelmaatschappij, zoodat een Ingekomen gelden voor de noodlijdenden bedrag van f 2700.- voorhanden is. op Bonaire en Aruba. Hiervan werd bestemd: Voor Bonaire f 700.- Volgens de vorige lijsten (zie Nov.-nr. van Neer- ? Aruba ?700.- landia) ingekomen f 28559.651/2. ? het 2de en 3de district Curacao >> 300.- Alsnog ontvangen: Inzameling te Schiedam f 196.89; ? ?4de en 5de ? ? ?300.- N. N. te A. f 1000.-; Padvinders Organisatie te Am- en als reserve f 700.- in kas te h ouden voor nade- sterdam I 75.-; Inzameling te Zeist f 161.77; Oc st re uitdeeling. en West te Den Haag f 800.-; Padvinders Organi- 18 Sept. Ingekomen was een schrijven van den safe te Amsterdam f 500.-; Mr. H. B. W. T. te R. Gouverneur d.d. 14 Sept., met kennisgeving, dat voor I 2.50; Nederlanders te Singapore door bemiddeling de noodlijdende bevolkmg nog is ingekomen een be- van onzen vertegenwoordiger Dr. A. P. v. R. aldaar NEERLANDIA. 279 Scheepsbouw op Curacao. / 400.? Jhr. Mr. J. W. G. B. v. H. te V. f 25.? Maar in die dagen had men die redevcering ni2t noo- samen f 31720.81%. dig voor staatkundige doeleinden. In die dagen was Uit Singapore kan naar cnze vertegenwoordiger de Unionistische partij niet bezig met te trachten nieuw aldaar meldt nog een tweede zending verwacht wor- leven te brengen in haar doode gelederen. den, terwijl ook Groep Ned. Indie een inzameling En dan, wat heeft Gen. Hertzog anders gezegd dan is begonnen. zoovele Engelschen tegenwoordig denken, schrijven en zeggen ? Oud-Minister Tatham heeft onlangs in De Curacao vooruit. Volkstem geschreven dat, wanneer de Engelschen in Engeland voortgingen met de Indiers in Transvaal te Dat in Cura;ao de zeilvaart n: g een belangrijk steunen tegen de Regeering, men hier te lande den deel van het havenverkeer uitmaakt, is wel algemeen band met Engeland zou gain verbreken. De heer bekend. Elke afbeelding van de haven laat een bosch Gordon, eveneens een pure Engelschman heeft on- van masten zien, behoorende aan de talrijke sierlijke langs verzekerd, dat zoo lang hij in openbare ver- schoeners, welke onder Nederlandsche, Engelsche, Ve- gaderingen het woord zou voeren, hij tlkens zou nezolaansche, Columbiaansche en andere vlaggen koop- laten hooren: Afrika voor de Afrikaners. waren uit de Zuid-Amerikaansche havens en van de Dit is de geest die hier tegenwoordig heerscht en verschi'lende eilanden der Antillen aanvoeren. die alleen enkele Engelschen niet bezielt, die daar- Minder bekend is het wellicht, dat te Curacao ock om door Gen. Hertzog werden geteekend als f: r- schoeners worden aangebouwd, en dat de daar aan- tuinzoekers, menschen die alleen hier komen om geld gebouwde schoeners zich in een goede reputat:e mo- te maken om dan zoo spoedig mogelijk naar Europa csen verheugen. Onze afbeelding geeft daarvan wel het terug te keeren. beste bewijs, al is het ook voor Curacao een zeld- Dr. Jameson. zaam gezicht, dat vier schoeners tegelijkertijd op sta- pel staan. De Curacaosche Handel-Maatschappij, wel- Toen ik nog in Holland woonde kcn ik n Dolt ke deze schoeners voor particuliere rekening aanbouwt, goed antwoorden op de vraag hoe 't mogelijk was geeft daarmede een goed bewijs van haar productie- dat 'n man als Generaal Botha blijkbaar zulke maat- vermogen, en het is te hopen dat het gezicht van een jes was met iemand als dr. Jameson. Voor ons in zoo groot aantal schoeners tegelijk in aanbouw, ock Holland was de politiekende verloskund•ge, zocals voor Curacao niet langer een zeldzaamheid zal blij- hij eenmaal gencemd is, nog altijd de man van den yen. (Het Nederlandsch Zeewezen). Jameson-inval. Al hetgeen hij daarna heeit gedaan, was aan onze aandacht ontgaan. Nu ik in Zuid- Afrika terug ben, zie ik in hoe men ter plaatse mcet zijn om al die Bingen zuiverder te kunnen beoordee- len. De levensloop van dr. Jameson na den inval ZUID-AFRIKA is wel veel be'.angrijker dan de daad die hem in heel de wereld een plotselinge beruch.heid heeft gegeven. Voor de wereld echter heeft hij nimmer gelegenheid gehad zijn roovers inval te boetan In Zuid-Afrika is hem die kans niet ontncmen en zoo is het gebeurd Zuidafrikaansche Brieven. dat bij zijn aftreden als lid van de Unie-Volksraad alte Hollandsch-Afrikaansche bladen in zeer waardee- IV. rende woorden over hem hebben geschreven. Toen dr. Jameson in de Kaap als minister en Gen. Hertzog. hoofd van het kabinet optrad, werd hij door alle Gen. Hertzog heeft weer van zich doen spreken. Hollandsche Afrikaners met groat wantrouwen gage Te Nijistroom heeft hij bij gelegenheid eener land- geslagen. Hij wist dit echter door zijn onpartjdig en bouwtentoonstelling een redevoering gehouden, waar- bezadigd optreden tegemoet te komen. Zijn eerste in hij verklaarde dat de tijd uit was waarop de Afri- daad van onpartijdigheid was, tcen hij in 1904 voor- kaner zich door vreemdelingen liet regeeren. 's Land's stelde om in den regeeringsdienst alle ambtenaren de zaken werden behartigd door Afrikaners en vreemde verplichting op te leggen beide talen te kennen. Geen fortuinzoekers hadden niets meer te zeggen. enkele daad van rassenhaat kan van hem ge13cek- Die redevoering heeft in het Engelsche kamp groo- staafd worden gedurende zijn eerste ministerschap van te opschudding verwekt. Men schreeuwde van ras- de Kaap en toen hij tijdens de beraadslagingen, die senhaat en wilde dat Gen. Botha zijn mede minister tot de Unie van Zuid-Afrika geleid hebben, steeds in het openbaar 'er verantwoording zou roepen of bezield bleek van den geest waarin deze vereeniging liever nog hem uit het kabinet zetten. Natuurlijk werd moest tot stand worden gebracht. tcen was dr. Ja. er dadelijk verteld dat er tweedrncht was ont- meson net meer voor de Hollandsche Afrikaners de staan in het kabinet naar aanleiding van deze rede- man van den inval, doch de ware Zuil-Afrikaner, \Tering te Nijlstroom. Dit heeft Gen. Hertzog reeds die dit land groot en welvarend wilde maken. Hard besist ontkend en hij heeft er verder zijn verbazing heeft hij gedurende die beraadslagingen gestreden om over uitgesproken dat men zich zoo kwaad maak.e van zijn Engelschsprekende mede-afgevaardigrien ge- over deze verklaring, terwijl hij reeds vroeger te Gra- daan te krijgen dat zij den cuden naam van Oran. e hamstad en elders precies het zelfde had gezegd. Vrijstaat in eere zouden herstellen en toen hij inzag 280 NEERLANDIA. hoe het den Hollandschen Afrikaners ernst was met Een boek over Zuid-Afrika. het handhaven hunner taal, ken heeft hij al zijn in- vhei besteed om art:kel 137 tot stand te brengen. Onlangs is te Lowden een boek uitgegeven, dat in Dit heeft hem de ongenade bezord van de jingois- de Engelsche couranten algemeen zeer gunstig is be- tische Britten in Zuid-Afrika, maar zijn beweegrede- oordeeA. Het heel: „The Woman Wonderful' en de nen voor dit voorstel waren zoo overtuigend, dat zij naam van den schrijver is Wilfred Hemery. Naar den er niets tegen konden inbrengen en zich bij zijn voor- inhoud te oordeelen is hij wel eenigen tijd in Zuid- stel moesten neerieggen, wilden zij net gehouden wor- Afrika geweest en daar ieder die eenigen tijd in Zuid- den voor rassenhaters. Afrika heeft doorgebracht hier als een bevoegd be- Die houding van dr. Jameson hebben de Holland- oordeelaar van Afrikaansche toestanden en personen sche Afrikaners nimmer vergeten. wordt beschouwd, en het boek bovendien in een aan- En het was geen oogenblikkelijke daad van hem, genamen stijl en onderhoudend geschreven is, kan ook na het totstandkomen van de Unie, bleel hij met men wel begrijpen dat het zeer gunstig door het pu- alle kracht werken om den Hollandschen Afrikaners biek wordt ontvangen. de rechten te geven, die hun toekwamen. Ten vori- Maar niet voor Engelschen alleen is dit boek leer- gen jare werd hij als hoofd der oppositie door zijn zaam en onderhoudend. partij gedwongen, een motie van wantrouwen tegen In het boek vertelt een jonge goedgeleerde Engelsch- de regeering in den Volksraad te brengen. Aan het ein- man zijn ondervindingen in Conradiesdorp, een van de zijner zeer bezadigde redevoering, verklaarde h j de grootste en belangrijkste dorpen in de Karroo, dat hij onder de gegeven omstandigheden geen be- waar hij heengezonden is als rechterlijk ambtenaar tere regeering zou kunnen voeren dan Gen. Botha op het magistraatskantoor. De jangle man, die te had gedaan. Dat woord is hem door de oppositie Oxford een graad gehaald heeft, wordt spoedig na niet vergeven en men begon erover te denken hem, aankomst in de Afrikaner kringen gastvrij ontvangen dr. Jameson, als leider der oppositie te vervangen en als vriend behandeld. Hij verhaalt nu van gewoon- door iemand die feller in zijn optrelen was. Dia. man ten en gebruiken, die hem vreemd (en dus lachwek- heeft men ongetwijfeld gevonden in dr. Smartt, van kend) voorkomen, van een blind kafferjong, dat hij wien Gen. Hertzog onlangs heeft gezegd dat hij nu tegen mishandeling door witmenschen beschermt en al twintig jaar in het land is, doch in het geheel waarvoor hij klavier speelt, omdat het zooveel van geen Afrikaner is. muziek houdt, hij ziet hoe een Jong Afrikaansch Teekenend voorbeeld van den ommekeer in de ge- meisje met een sjambok een klein kaffermeisje op den voelens is wel dat in het distrikt, waar dr. Jameson blooten rug slagen geef. en hij weet al die wonder- als leider der oppositie gekozen is, thans waarschijn- iijke dingen zoo mooi te schrijven, dat ze geloof- lijk kandidaa' zal staan Sir Abe Bailey, die verklaard waardig schijnen. Vooral het eerste deel (in het heeft dat hij Gen. Botha zal steunen zoo lang deze tweede is hij te veel met zijn eigen narigheden be- zijn staatkunde getrouw blijft om beide rassen te zig) is vol bedekte of openlijke hatelijkheden en las- zamen te brengen. Men zou hieruit mogen afleiden terlijke beweringen omtrent de Afrikaners en het is dat dr. Jameson reels met zijn verkiezingscomile over te begrijpen, dat hij zich onder dergelijke ongeleerde zijn opvolger heeft gesproken en iemand heeft aanbe- menschen niet gelukkig voelt. Maar dan ontmoet hij volen die geen fe:le tegenstander der regeering is, een Engelsch (opgevoed in Girton) en nu heeft hij iemand gevonden met wie hij over kunst en Zuid-Afrikaansche vrouwen. literatuur (Engelsche natuurlijk) kan praten en dit geeft hem weer moed. Maar hij voelt toch dat hij in Onlangs heeft te Johannesburg de Zuid-Afrikaan- Afrika geestelijk steeds meer achteruitgaat, vooral sche Vrouwen Federatie haar jaarlijksche vergadering door den omgang met Afrikaners. gehouden. Een merkwaardige uiting van den geest Men vraagt zich met verbazing of waarom die knap der tagenwoordige Zuid-Afrikaansche vrouwen was pe Engelschman zich niet meer bij zijn landgenooten deze geheele bijeenkomst. Van het begin tot het einde in Conradiesdorp aansloot en de ongeleerde Afrika- adenide zij een zeer beslisten Afrikaanschen geest. ners van zijn gezelschap ontlastte. Er is geen woord Engelsch gesproken Dit is if et De hear Wilfred Hemery is een veelbelovend j:ng zoo bevreemdend als het op het eerste gezicht wel schrijver, die met dergelijke boeken over Zuid-Afrika lijkt, want nog, zoo heel lang is het niet geleden dat in Engeland een groote toekomst voor zich heeft. in deze vereeniging werd voorgesteld aan beide talen gelijke rechten te geven. Die dagen zijn voorbij. 'Coen Met twee mates. in deze vergadering de vraag werd voorgelegd cf een lid van de Z -Afr. Vrouwen Federatie tevens lid kon Nu en dan wordt er. meest langs met otficteelen zijn van de Victoria League, verklaarde de voorzitster weg, in ons land een onderwijzer of cnderwijzeres der Federatie dat het haars bedunkens niet ging, om- voor Zuid-Afrika gevraagd, waarbij altijd de voor- dat de Federatie van Afrikaansche vrouwen en meis- waarde wordt gesteld van deugdelijke kennis van het jes goede Afrikaners wilde maken en de Victoria Engelsch. Want men moet les geven in een tweetalig League haar wilde vervormen tot goede Britsche vrou- land. wen. Het einde der besprekingen was dat aan elk De Transvaalsche directeuii van onderwijs heeft lid van de Federatie verboden werd tevens lid van de nu echter in Engeland en Schotland een oproeping Victoria League te zijn. Dit besluit wordt merkwaar- gedaan voor onderwijzers en onderwijzeressen bij het diger, wanneer men weet datmevr. Botha, de echt- lager en middelbaar onderwijs in zijn provincie. De genoote van onzen eersten minister, algemeene voor- gegadigden moeten aan allerlei eischen voldoen, maar zitster is van beide vereemgingen en op de vergade- over kennis van het Hollandsch wordt niet gekikt. ring tegenwoordig was, waar deze beslissing viel. Ons Land wijdde er een hoofdartikel aan, waarin Zoo kiest men hier tegenwoordig partij. Men heeft het Kaapstadsche blad die manier van doen afkeurt leeren inzien dat men met het wegsteken van zijn en dat aldus eindigt: meeningen, of zooals het hier teekenend heet met pap- „Het komt ons dus voor, dat de transvaalse direk- broekigheid, niet verder komt, integendeel, dat men teur van onderwijs eenvoudig de wet van het land elk oogenblik kans loopt zijn beginselen in verdruk ignoreert en een koers volgt waarmee een groat deel king te brengen. van ons yolk geen vrede kan hebben. Onlangs namen OU BOET. wij een berichtje over uit het jongste nummer van Neerlandia, waarin onder het hoofd „De kreupele ezel'', gewezen werd op het zonderlinge feit, dat de leder lid brenge ten minste twee nieuwe hollandse taal, zelfs onder een ministerie, dat hoofd- leden per jaar aan! zakelik uit hollandssprekenden bestaat, zich ncg zo NEERLANDIA. 281 lang met een achteraf-plaats moet vergenoegen. Hier- gres te Antwerpen aan die Week, van Pretoria, in is ongetwijfeld in de laatste tijd heel wat verbe- schrijft hij, sprekende van den strijd voor de Vaam- tering aangebracht, hoewel aan cnze taal in de ver- sche hoogeschool: „Laat cns kg ook maar as een schillende regeringsdepartementen nog lang geen vol- yolk verstaan dat dit ook die levensvraag is ver cns komen recht wordt gedaan. In het genoemde bericht;e yolk: onse eige hoge school. Laat ons onse regte werd verder nog gezegd, dat de schuld in deze niet krij ver die lagere school, sorg dat cns die regte zo zeer aan de ministers, doch hoofdzakelik te wij- onderwijsers krij, onse eige normaal school, maar ten is aan de ambtenaren, die meestal engelsspre- dan ook onse eige hoge school. Laat ons onse En- kenden zijn en zich om de tweede officiele taal des gelse medeburgers ge wat hulle wil Grcte Schuur lands heel weinig bekommeren. Werkeik, met een of waar ook. Maar op een voorwaarde: cns eis ons cirkulaire als die van de transvaalse direkteur van eige universiteit of hoge school, wat iii die ock al onderwijs voor ons, zijn wij bijna geneigd zulks te «il ncetr., op ons eige plek; naar mij insig te Stel geloven! Het wordt hoog tijd te zorgen, dat de rech- lenbosch! Daar leg die tcekcms in van cns yolk, ten, welke ons bij wet zijn tcegekend, niet langer cnse taal, cns kerk." enkel in theorie, doch ook in de praktijk zullen be- staan en dat aan ambtenaren onverschillig hce Bij de foto. hoog zij ook geplaatst zijn ?belet zal worden om met voorbijgang van de wetten des lands te han cielen." De K r ij g s r a a d ender de nieuwe verdedigings- Tot zoover Ons Land. In dit geval heeft echter, wet van de Unie van Zuid-Afrika, die in October meenen wij, geen minister schuld, aangezien het la- zijn eerste vergadering te Pretoria hield. Op de fcto ger en middelbaar onderwijs ncg n' et onder de ziet men Gen. J. Smuts in het wit gekleed voorzit- Unie-regeering staat, maar onder het provinciale be- ten, rechts op den voorgrond Gen. Christiaan de Wet wind. De administrateur en de Uitvcerende, als- en daar achter Gen. Schalk Burger. Links van Gen. rude de Provinciale Raad van Transvaal kunnen Smuts is Kol. Crewe en daar achter Kol. Sir Dun- 'tier toezien. can Mac Kenzie gezeten. Naast Gen. Burger zit Ka- pitein Bourne, onder-secrefaris voor de landsverdedi- Een eigen hoogeschool. ging. Deze Krijgsraad zal zich hebLen bezig te h u- den met de verdediging van het land. Neerlandia heeft al een paar malen gezegd, dat h. i. het Hollandsch bij het hooger cnderwijs in Zuid-Afrika eerst tct zijn recht zal komen aan een Ned. Schilderijen in Z..Afr. Hollandsche universiteit. Bij het plan om aan een ol- gemeene universiteit het Engelsch en het Hollandsch Te Pretoria is een museum van schilderijen ge- zoogenaamd geiijke rechten te geven, zal het Hollandsch opend. er weer het loodjebij leggen. Ds. H. van Brcekhm- Er zijn een aantal stukken bij, geschonken doer zen, van Pretoria, is van hetzelfde gevoelen. de Nederlandsch Zuid-Afrikaansche Vereeniging, den In een aardigen brief over het Letterkundig Con- heer MiddelLerg en andere Nederlanders: pertretten 282 NEERLANDIA. van prinsen van Oranje, kopieen van Rembrandt s 2e Elizate h Lombard, Gcede Hoop school, de heer Nachtwacht en van andere schilderijen van oude L. Meyer, hoofd en Holl. onderwijzer; Hollandsche meesters. Mesdag gaf een van zijn zee- 3e Willem Pienaar, Goede Hoop school. stukken. Dan zijn er portreten van Transvaalsche Opstel: voormannen en Pretoriasche burgemeesters. le Carel Beerstecher, Duitsche school; Burgemeester Johnston en minister Smuts vcerden 2e Jan Heinrich Muller, . . bij de opening het woord. 3e Carel Beerstecher, . . Waarom ging ales weer in het Engelsch ? vraagt Recitatie: de Volkstem. Het blad vraagt hetzelfde naar aanlet- le Annie de Bruyne, Troyeville Centraal school, ding van de opening van het nieuwe station te Pre- hoofd de heer J. A. Foote, Holl. onderw. de heer toria, tcen minister Burton en Rissik, de administra- J. Hellenbach; teur van Transvaal, spraken.: 2e H. G. Stoker, Duitsche school; * * 3e Carel Beerstecher, ? . De bladen meldden dezer dagen, dat de bekende Geschiedenis: verzameling schilderijen van Nederlandsche meesters le Susan Marie Botha, Opvoed. Inst.; van Sir Hugh Lane aangekocht is door Max Mi- 2e Johanna Oosthuyzen, . . chaelis en deze de verzameling aan Zuid-Afrika wil 3eAnnie de Bruyne, Troyeville Centraal school. aanbieden, opdat het daar de kern vorme van een Drie prijzen zijn gegeven voor de beste uitspraak Naticnaal Museum. Het zijn 46 schilderijen, waarcnder van het Hollandsch aan een Afrikaansche, Engelsche de Demidof-Rembrandt, een Frans Hass uit de col- en Hollandsche leerling: lectie van Kann, een Jan Steen, twee Ruysdaels en Machteld de Klerk, Afr. Jeppes Centraal school, een van Dyck. Voorts moose exemplaren van de kleine hoofd de heer J. Michel, Holl. onderw. mejuffr. M. meesters. De heer Michaelis scheen nog in twijfel of Vierdag; hij de verzameling zou schenken aan het museum te Ida Matthews, Eng. Opvoed. Inst.; Johannesburg, dat, dank zij zijn kunstzin en mild- Cornelis R. Visee, Holl. Twiststraat school, hoofd heid, reeds een aanzienlijke verzameling schilderijen de heer M. B. Mac Intyre, Holl. onderw. de heer van modern, meest Engelsche, meesters bezit, of dat B. van Rijn. hij Kaapstad er mee zou begif igen. Dr. W. M. te Pretoria, stelde het bestuiur in de In alle geval is Zuid-Afrika gelukkig te prijzen om gelegenheid aan al de leerlingen een boek ter her- deze kosttare gave. Wie voortaan de Hollandsche innering te geven. schilderschool ter dege wil bestudeeren zal er den De regelings-commissie was samengesteld uit de Atlantischen Oceaan niet alleen dwars voor over, heeren A. v. d. Broek, S. I. Minnaar, H. J. Rau- maar ook in de lengte mceten of varen. benheimer en mevr. S. H. Deys—Draaijer, sekretaresse. Er heerschte beide dagen een opgewekte stemming. Taalwedstrijd der Afd. Johannesburg. Het plan bestaat om een taalwedstrijd op groctere schaal uit te schrijven. De Aid. Johannesburg hield 4 en 5 Oktober een der aangekondigde Taalwedstrijden. Door de welwil- Uit Johannesburg. lende samenwerking van den Witwatersrand School- raad en van den heer M. B. Mac Intyre, hoofd der De Holl. Zieken- en Begrafenis-Vereeniging her- Twiststraat School waren een paar lokalen in ge- dacht den 25 Oct. haar 4-.iarig bestaan. De heer P. n:_emde school voor den wedstrijd afgestaan, Inge. Metz was gedurende dezen tijd een onvermoeid voor- schreven waren 31 leerlingen. zitter. De Vereeniging bleek meer en meer levensvat- Als scheidsrechters waren gekozen van Pretoria: baarheid te bezitten en is op het oogenblik in goe- mevr. J. Engel—Wilson, Prof. Dr. T. H. le Roux, den doen. Zij heeft een eigen Holl. muziekkorps. Het Prof. Dr. L. Fouche, Dr. W. M. Malherhe en, van programma van den avond slaagde uitstekend. Als Potchefstroom Prof. J. Kamp. bestuursleden werden gekozen de heeren J. J. Kes- Opmerkelijk is dat de leerlingen biina eenparig goed ting, voorzitter; P. J. Verdurremen, onder-voorzitter; of slecht in hetzelfde onderwerp waren. Het vak waar- H. Blinde, secretaris; A. Kraan, 2e secretaris; J. in de leerlingen uitmuntten was Recitatie. Het was Bensdorp, penningmeester; H. Reynders, 2e penning- zelfs een genot naar enkelen te laisteren, h3ewel hier meester; C. Hoffman, C. Buitenhuis en F. H. de en daar wat slordigheid werd opgemerkt. Vries, bestuursleden. Den aftredenden voorzitter werd De zwakste afdeeling was de Z.-Afr. Geschiedenis. een zilveren penning vereerd. Er waren slechts 7 deelnemers in dit vak. De uitspraak bij het lezen viel bizonder mee, zelfs bij Afrikaansch sprekenden en twee Engelsche leer- lingen. Wat wel te wenschen over liet was de lees- toon, waardoor het vaak onduidelijk was of het ge- INGEZONDEN. lezene werd begrepen of niet. De resultaten van het diktaat waren erg ongelijk. De puWen voor stijl waren het hoogste. Het is te betreuren, dat niettegenstaande den ijver De uitspraak van het Nederlandsch. en belangstelling der leerlingen er zoo weinig cuders en onderwijzers tegenwoordig waren bij het bekend Het stuk van den heer B. Canter in No. 11 van maken van den uitslag. Neerlandia noopt mij, zoo niet tot volledige instem- De prijzen bestonden uit: 1ste prijs, zilveren pen. ming, toch tot een woord van warme waardeering. ning met diploma; 2de prijs, boek met diploma; De heer C. wil komen tot eenheid van uitspraak, derde kandidaat: eervolle vermelding. Deze werden zoowel voor Nederlanders uit de verschillende pro- toegekend als volgt: vincien, .als voor de Vlamingen. Lezen: Het is inderdaad moeilijk een gewest of ook maar le Marie v. d. Walt, Avenue school, principal de een stad van ons vaderland aan te wijzen, waar zoo heer T. Dolby, Holl. onderw. de heer J. van Bruggen; beslist zuiver gesproken wordt, dat de daar gehoor- 2e Hendrik Gerhardes Stoker, Duitsche school, de taal als standaard-uitspraak zou kunnen dienen; hoofd en Holl. onderw. de heer H. M. Muller; al blijft het ook waar, dat men tegenwoordig in 3e Carel Beerstecher, Duitsche school. iedere stad personen kan aanwijzen, naar wier taal Diktaat: te luisteren, een genot is. le Susan Marie Botha, Opvoedings Inst , hoofd Ofschoon ons land zooveel kleiner is dan Italie, en Holl. onderw. de heer Christo Lombard, B. A.; missen wij als maatstaf van beschaafde uitspraak, NEERLAND1A. 283 wat de Italianen uitdrukken in dit korte gezegde: Si Bioscoop-gevaar. parli lingua toscana in bocca romana (spreek de Toscaansche taal niet een Romeinschen mond) of vrij Geachte Redactie, vertaald: spreek de taal nauwkeurig met het wellui- Sinds eenigen tijd worden er in onze bicscoop- dendst mogelijke klankeigen. theaters zoogenaamde „Hollandsche films," vertocnd. Wat den heer Canter opviel in de spraak van H. M. Men krijgt dan Holland te zien, zooals het nog maar onze geerbiedigde Koningin, trcf ock mij,, ken ik al te veel in de verbeelding van den buitenlander be- het voorrecht had H. M. eens te hooren. staat: de optredenden zijn zonder nitzondering in De heer C. vat het samen in de woorden: vol, Volendamsch, Marker, Urksch kostuum; of in een sonoor, volkomen beheerscht, in welke drie woor- hutspot van deze kleederdrachten, met soms nog een den tevens belichaamd is het geheele geheim van de Walchersch of Zuid-Bevelandsch eigenaardigheidje er juiste uitspraak. Hierbij zcu ik nog willen voegen: bij; op den achtergrond gewoonlijk een molen. Zon- en het juiste tempo, dat mij tevens in Harer Maje- der die kleederdrachten, die menschen op klompen steits spraak bekoorde. en die molens, is het geen „Hollandsche hlm". Hel denkbeeld van den beer C. de stem van H. M. Hier schuilt m. i. een gevaar. Films als die van vast te leggen in een gramophoon, heeft wel zijn de firma Pattie gaan de heele wereld over, en be- aantrekkelijke zijde, ware het niet, dat aan dit instru- vestigen en verbreiden het dwaze denkbeeld, dat de ment nog steeds het gebrek kleeft van onafscheidelijke Hollanders niets anders zijn, dan typisch gekleede bijgeluiden, waardoor de werking veel moet verliezen. menschen, die op klompen loopen. Overigens eene verheffende gedachte en voor Vor- Wij zijn immers meer dan dat, en moeten willen stin en voor Volk, wanneer in latere jaren kon ge- dat ook het buitenland dit weet. Er is, me dunkt, tuigd worden, met een kleine variant op een gevleu- wel reden voor het Algemeen Nederlandsch Verbond, geld woord: om aan de directie's van de verschillende bioscoop- De taal van Koningin Wilhelmina is die van ondernemingen vnendelijk te sverzoeken, ook eens gansch het yolk. Hollandsche films te geven, waarin men Holland ver- EVA VAN DANTZIG. toont, zooals het in w e r k e I ij k h e i d is en waar- 's-Gravenhage, Ncv. 1912. uit het buitenland leert, wat het Holland van tegen- woordig op zoo menig gebied vermag. De invloed van de avond aan avcnd voile bioscoop- theaters onderschatte men niet. In ons land doen die Een kleine spraakmaakster. vertooningen geen kwaad, maar in het buitenland ? Wij willen niet in de oogen van buitenlanders blij- Dezer dagen zat mijn driejarig dochtertje in een ven het land van typische kleederdrachten &leen, winkel in een lift en vertelde thuis opgetogen: Mce- nietwaar ? der ik heb in een hijschkamertje gezeten. Dankend voor de plaatsing, hoogachtend, Mevr. H. v. EMBDEN—DE RIDDER. A. LOOSJES. Amsterdam, Nov. 1912. MEDEDEELINGEN EN ALLERLEI Aan de liefhebbers van fotografeeren in Nederlandsch Indio. Men kan in de laatste jaren nagenceg geen over Indio handelend, geillustreerd boek opnemen ?we- Het Nederlandsch Lied. tenschappelijke en populaire beschrijvingen, reisver- halen, schoolboeken ? of het blijkt dat daarbij is geput Bestuurderen der Utrechtsche Stud.-Afd. van het uit den rijken voorraad platen en foto's van het Ba- Willemsfonds en der Utrechtsche Stud.-Afd. van het taviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschap- Alg. Ned. Verbond hebben een rondschrijven verzon- pen of van het Koninklijk Instituut voor de Taal-, den, alle studenten en oud-studenten aanbevelende, toe Land- en Volkenkunde van Nederlandsch-Indio. te treden tot de vereeniging „Het Nederlandsche Lied". Die verzamelingen hebben daarmede haar nut bewe- Onder den titel „Liederen van Groot-Nederland", zen om de kennis onzer kolonien te helpen ver- verzameld door F. R. Goers F.Rzn. ( C. M.,-B. Dixon meerderen en de belangstelling in die kolonien te ver- & Co., Apeldoorn), zal de vereeniging „Het Neder- hoogen. Maar het nut zou veel grooter kunnen zijn landsche Lied" (jaarlijksche lidmaatschapsbijdrage: ge- indien de talrijke amateur fotografen in Indio ?amb- woon lid f 5.? beschermend lid f 7.50 tot f 25.? tenaren, officieren en particulieren, de beide genoem- begunstigend lid meer dan I 26.? elke twee maan- de instellingen steeds rekenden onzer de vrienden, den twaalf bladzijden Nederlandsche liederen, zorg- wien zij „natuurlijk" een exemplaar hunner foto's vuldig voor piano bewerkt, kosteloos aan hare leden zenden. zenden, indien hare middelen het vergunnen, d. i. in- Het daartoe, nu zeven jaar geleden, vanwege het dien het aantal barer leden voldoende is. Het is zelfs Bataviaasch GenoOtschap gedaan verzcek heeft he- het streven van de vereeniging, nog meer Nederland- laas weinig gevolg gehad. Het zij mij veroorloofd, sche liederen jaarlijks haren leden kosteloos aan te dat verzoek thans te herhalen: van elke opneming bieden. zende men steeds twee onopgeplakte hto's, met korte vermelding van naam, jaartal en voorstelling aan de Isles of the East. achterzijde, naar het Bataviaasch Genoctschap, dat dan voor de doorzending van een exemplaar naar De bespreking van dit werk door den heer Mid- het Koninklijk Instituut zorg draagt. delberg in het Nov.-nr. heeft de aandacht getrokken. Tegenover het groote nut is de rnoeite gering! Men vroeg waar het verkrijgbaar was. Voor belanghebbenden vermelden we dat de vol- De Secretaris van het Instituut, ledige titel is: „Isles of the East. An illustrated Gui- Dr. E. B. KIELSTRA. de, Australia, New Guinea, Java, Sumatra, Singa- Den Haag, Nov. 1912. pore etc. Distributed gratis by the Royal Packet Steam Navigation Company (K. P. M.). Head Office. Bata- Neerlandia beveelt het verzoek met ingenomenheid via, Java. Australian Offices: Royal Exchange Buil- aan en houdt ook zich zelf voor toezending van dings 56 Pitt St. Sydney; Edward Lee & Co., Art afdrukken aanbevolen. Red. Printers, 14 Carrington Street, Jan. '12." 284 NEERLANDIA. De Koninklijke Paketvaart-Maatschappij (Prins Hen- gekozen woord zouden ieder een deel ontvangen van drikkade 159, Amsterdam) zal zeker gaarne inl:ch- (Jns Eigen Land, de voortreffelijke u:tgave van den tingen verstrekken. Bond. Volgens de Kampioen, het weekblad van den A. 0mmekeer. N. W. B., zijn er niet minder dan 142 woorden cp- gegeven, waarbij natuurlijk een menigte van grappen- Em. de Born te Antwerpen schreef dezer dagen in makers afkomstig. Het bestuur kocs n o e n z a a 1. een artikel in de N. R. Ct.: De „lunch" wordt om 12 uur 's middags ge3ru kt. Wie zich thans in het gezegende jaar 1912 zou dur- Het oude woord voor middag is n:en. In sammige ven verstouten om F r a n s c h te spreken in de bur- bladen duidt men de „lunch- al ' sedert eenigen tijd gerwacht, zou met evenveel recht in den bak gaan met „noenmaal" aan, maar het woord schijnt er niet als ik het in 1895 deed omdat ik V 1 a a m s c h ge- in te gaan. Een nieuw vreemd wocrd vindt ten c n- sproken had. zent veelal gemakkelijk zijn weg, een nieuw eigen woord stuit op spot en verzet, Zoo zijn wij. Mis- Het Nederlandsch Element in onze gezant- schien, dat de machtige Wielrijdersbond er noenzaal schappen en consulaten. inkrijgt, al zullen het grappen op den naam regenen. Volgens den staat van 1 Ocl, j 1. tellen cnze ge- President Steyn's dochter in Nederlancf. zantschappen en consulaten rum 700 ambtenaren, van Naar de Nederlander meldt, volgt mej. Gladys welke er 214 Nederlander zijn, terwijl aan 319 in het Steyn, een dochter van president Steyn, te Amster- Nederlandsch kan worden geschreven. dam, onder leiding van dr. Gunning, een cursus in De verhouding van het Nederlandsche element is de paedagogiek. Zij is daartoe cnlangs uit Zuid- iets gunsliger geworden. Afrika overgekomen. Door het bezoeken van scho!en stelt zij zich op de hoogte van het onderwijs, dat Oud-Hollands mem in den vreemde. de meisjes in Nederland ontvangen. In Naar eigen De N. R. Ct. meldt: land, waar zij zich later weer aan het onderwijs wil In Norrkoping is met veel succes opgevoerd het wijden, heeft zij reeds examens afgelegd. drama van Einar Smith, geriteld: Adriaan van der Wertf, waarin deze Zweedsche schrijver Leiden s be- Een Nederlandsch succes in den vreemde. legering door de Spanjaarden in 1574 op aangrijpen? Ook buiten de engere grenzen der wetenschap heeft ge wijze teekent. De vertolking van het gezelschap indertijd zeer de aandacht getrokken het groote suc- Winge wordt in de bladen zeer geroemd. ces, dat dr. E. A. Koch, cfficier van gezondheid bij het Indisch leger, in het hospitaal te Paramaribo ge- Z.-Afr. geschiedenis aan de Amsterdamsche gehad heeft met de bestrijding van de z. g. yaws- Hoogeschool. ziekte, door middel van salversaanbehandeling. Het Handelsblad meldt: Na eenige maanden kon de laatste patient wcrden De heer dr. E. C. Godee Molsbergen is toegelaten ontslagen. De West-Indische bevolking beschcuwde als privaat-docent in de koloniale geschiedenis, de ge- het als een wonder. schiedenis der kolonisatie en de geschiedenis van Zu'd- Beter resultaat kan een geneesheer niet wenschen. Afrika aan de Gemeente-Universiteit van Amsterdam. Nadat dr. Koch met verlof hier te lande was te- ruggekeerd , heeft hij te 's-Gravenhage in een bijeen- Een beeld van president Kruger. komst van de Ned. Vereeniging voor Tropische Ge- neeskunde een verhandeling over de door hem ge- De Transvaalsche beeldhcuwer S. J. P. Eloff, over volgde salversaan-hehandeling gegeven, die in medi- wren wij cnlangs hebt en geschreven, heeft in klei sche kringen met groote waardeering is ontvangen. op levensgrootte een beeld van zijn grootvader pre- Maar ook in het buitenland heeft dit succes van sident Kruger gebcetseerd. De president zit op een dr. Koch de aandacht van de wetenschappelijke vve- bank. De gelijkenis van gezicht en houding zijn, reld getrokken en zoo hield hij dezer dagen te Ber- blijkens een prent in die Week, zeer goed. Te Pariis lijn, waar hij tijdelijk tot uitbreiding zijner studien zal het beeld in brons worden gegoten en die Week vertoeft, een voordracht over bovengenoemd cnder- hoopt. dat dit bronzen beeld een plaats in een park werp, toegelicht met lichtbeelden. Dit geschiedde in van Pretoria zal krijgen. eene vergadering van de Berliner Medizinische Ge- Noenzaal. sellschaft, en blijkens 1e berichten in de Duitsche pers heeft onze landgenoot ook in dien kring van bij De Algotneene Nederlandsche Wielrijdersbcnd, die uitstek tot oordeelen bevoegden, groote belangsteling al zooveel heeft gedaan om het reizigers in ons land en waardeering gevonden, voor zijn belangrijken we aangenaam te maken, zal nu ook de inrichtingen, die tenschappelijken arbeid. men tegenwoordig veelal met het Engelsche wocrd lunchroom aanduidt, trachten te verice'eren door Werf De Schelde. aan die, welke aan zekere eischen van deugdelijkheid vcldoen, recht le geven het Bcndsschild te vceren. Het vrachtstoomschip Scerakar4 cp de werf der Daarbij gaat de Bcnd in tegen Brie vaderlandsche kon. Maatschappij De Schelde te Vlissingen voor de ondeugden. Rotterdamsche Lloyd, is dezer dagen te water ge aten. Vooreerst verlangt hij, dat in de inrichtingen, die Dit is het derde schip voor de Rotterdamsche Lloyd zijn naam zullen dragen, niet gerookt zal worden; dat in een jaar van dezelfde helling kwam, n 1. cp dat er althans een vertrek zal zijn, waar het niet 25 Nov. 1911 het stoomschip Merauke, op 18 Mei mag. Allerlei wachtkamers en andere ruimten wor- 1912 het zusterschip Pontianak en nu de Soerakarta. den voor niet-rookers ?vrouwen, kinderen en oak Technische studenten in N.- en Z.-Nederland. mannen ?door het rooken tot een onaangenaam ver- Llijf gemaakt. Met een warm woord van waardeering en aanbe- Dan luidt het gebod: geen fooien! Er zijn wein.g veling van de Delftsche en van de Gentsche redactie landen in Europa, waar het fooien-stelsel tot zoo'n wordt in No. 2 van den 3en jaargang van het Tech- groot misbruik is geworden als bij cns. Elke po- nisch Stunententijdschrift meegedeeld, dat de Gentsche ging tot verbetering verdient hulde. studenten Steenbrugge, De Man en Van der Haeghen Eindelijk heeft de Bond ender zijn leden een prijs- bereid zijn gevonden een sub-redactie te vormen, waar- vraag uitgeschreven naar een goed Hollandsch woord door een nieuwe band is gelegd tusschen het studee- voor het vreemde „lunchroom".De "nzenders van het rende Noord- en Zuid-Nederland. NEERLANDIA. 285 Handelsverbindingen met Amerika. kleur, werd de „geachte spreker" in ontvangst ge- nomen, en de nieuw-ontdekte landgenoot uitgenoodigd Een in de Vereenigde Staten gevestigd Nederlander, om den volgenden avond ook te komen, dan zou tijdelijk in Nederland vertoevende, is bereid de ver- hij meer Hollanders bij elkaar vinden dan hij z'n tegenwoordiging op zich te nemen van Nederland- heele leven gezien had. Verondersteld natuurlijk, dat sche firma's, die de Amerikaansche of de Canadee- de man nooit in the old country geweest was. sche markt wenschen te doen bewerken, of hun af- Ik 'was dus gevonden, en om dit feit te consta- zet op die markt willen uitbreiden. teerien, werd ik door den penningmeester, die de Nadere bijzonderheden kunnen Nederlandsche be- vangst gedaan had, terstond naar den voorzitter en langhebbenden, op schriftelijke aanvrage aan de AL den secretaris gebracht; en daarna werd beraadslaagd deeling Handel van het Ministerie van Landbouw, welk hoofdkwartier ik zou betrekken, met het resul- Nijverheid en Handel te 's-Gravenhage vernemen. taat dat ik een kamer nam in het hues waar J ohn, * bijgenaamd de ,„weduwe", z'n vrijgezellenbestaan leefde, een bekend middelpunt van de Nederlandsche De Koninklijke Hollandsche Lloyd heeft beslo- kolonie in San Francisco. ten om een geregelden afzonderlijken vrachtdienst in In diezelfde stad waar ik zonder deze omstandig- te stellen van en naar Pernambuco, Bahia, Rio de heden waarschijnlijk nooit een Hollander ontmoet Janeiro en Santos, waarvan de eerste afvaart zal zou hebben, daar schoten thans de landgenooten plaats hebben op 23 Dec. a, s. Bovendien wordt in overal voor den dag, menschen van allerlei soort en den loop van 1913 de sneldienst voor post-passa- aanleg, van allerlei maatschappelijke welgesteldheid en giers en ijlgoederen naar Rio de Janeiro, Santos, intellectueele ontwikkeling ook, maar alien Nederlan- Montevideo en Buenos Aires van een 3-wekelijkschen ders, alien vrienden, althans kennissen, onder elkaar, in een 14-daagschen veranderd. en zonder bekrompen standsverschillen van thuis met elkaar levend in den Nederlandschen kring als ge- Een K aasb on d . lijkwaardige leven. Er waren er bij die rijker aan ondervinding wa- Een advertentie bracht ons in kennis met een maat- ren dan aan aardsche goederen; ook waren er die schappij bf vereeniging, die de Full Cream Kaas- welgesteld gebleven of geworden waren, en eerst- bond heat. Uit den inhoud van de advertentie, die daags weer terug hoopten te gaan, Want wat me on- ,volvette" kazen aanprijst ?o. a. „Gouda-kaas" der deze Californische landgenooten trof, was het (straks krijgenwij: Leiden-kaas, Weesp.moppen, Haag- stifle verlangen, dat de meesten bewust of onbewust hopjes), --beuijpen wij, dat hier bedoeld is niet een koesterden om weer naar den overkant terug te ko- bond van kazen, maar van kaasmakers. In Zuid- men, en het gezellige, huiselijke Holland weer op te Afrika is „Kaas" een scheldnaam voor een Hollan- zoeken. ler, maar wij kunnen niet aannemen, dat Full Cream En op bijna alle kamers hingen plaatjes uit het Kaasbond zou moeten beteekenen een Bond van Vol- verre vaderland aan den muur, bij de welgestelden vette Hollanders. smaakvolle gravures naar goede meesters, bij de min- Wat nu echter de diepe zin van dat Engelsch in der bedeelden prentbriefkaarten van Hollandsche hoe dien Hollandschen naam van zoo iets echt- en oer- rinnetjes, of krantenplaatjes van motel's en grachtjes. Hollandsch als kaas beduidt, durven wij niet gissen. Wij weten niet beter of bier wordt roomkaas,, of De Vlamingen in Amerika. volle-roomkaas bedoeld. Maar er steekt zeker lets achter, dat men het Hollandsche woord niet wou ge- Op 21 October 1.1. vierden de Belgen van Detroit bruiken. Zou het misschien toch geen voile-room- feest ter gelegenheid van de inhuldiging van het kaas zijn ? vaandel hun door Koning Albert geschonken. Waarom ook niet heelemaal een Engelsche naam ? Alles gebeurde in het Nederlandsch. Waarom wel „cream", maar geen „cheese"; wel „full" maar geen „company" of zoo iets, in plaats Ned. Kamer van Koophandel te Brussel. van „bond" ? Met groote geestdrift is 16 November te Brussel Hoe langer we de advertentie bekeken, hoe meer het ons gaat schemeren. Als wij ze weer in een blad het 10-jarig bestaan der Ned. Kamer van Koophan- del gevierd. In het bijzonder is hulde gebracht aan tegenkomen, zullen wij Naar fluks overslaan. deny voorzitter, den heer De Stoppelaar, wren een plaket van den beeldhouwer Bonnetain werd vereerd. Hollanders in California. Holland op zijn best. De heer W. J. van Balen heeft enkele maanden gele- den in eenige Amerikaansche stellen Ned. liederavonden De Royal Society te Londen heeft de Rumforth-me- gegeven. Van zijn wedervaren in San Franscisco ver- daille toegekend aan Prof. H. Kamerling Onnes te telt hij onderhoudend in Het Vaderland. Hij zou aan Leiden, wegens zijn proefnemingen met de laagste het station worden afgehaald: temperaturen. Omringd door opdringerige hotelbedienden, die in Het is nu 4 jaren geleden, dat te Leiden het helium mijn dralen een goede kans voor hun bedrijf zagen, vloeibaar werd gemaakt. keek ik nog een laatste maal rond; en daar zag ik -- Bij de wedstrijden te Nieuw-York op het gebied een rood-wit-blauw vlaggetje, zoo'n kinderspeelgoed- der paardensport hebben de Nederlandsche officieren vlaggetje, waarmee iemand stond te wapperen alsof voor de tweede maal den Amerika-beker gewonnen, hij in een dolle bui op de kermis zat, in den stoom- waardoor hij nu voor goed in ons land blijft. draaimolen op een steigerend ros. Z66 zwaaide hij de nationale driekleur, die aan een houtje van een Een zeer gewenschte opwekking ! paar vingers lang gebonden was. Net vlieg ik er op af, of een andere belangstellen- De heer D. J. M. schreef in het Indologenblad de valt ook op het lokmiddel aan: een koetsier van van 1 Nov. een krachtige opwekking aan de Indolo- een sightseeing car vraagt den vlaggetjesman „where gische studenten om zich bij het A. N. V. aan te are you looking for ?" sluiten. Na een korte uiteenzetting van doel en sire- De andere antwoordt: ,,waiting for a Dutchman." yen eindigt hij aklus: Daarop de sightseeingconducteur: „spreek le ook Wij, Indologen, zullen na korter of langer tijd al- Hollandsch ?" ien verspreid worden tot in alle uithoeken van India, En de vlaggetjesman: „Ben jij dan ook Hollander ?" waar wij telkens menschen zullen ontmoeten, die nog Na deze herkenning onder de vaderlandsche drie- weinig van het A. N. V. hebben gehoord, maar die 286 NEERLANDIA. wij wellicht spoedig van het mooie in het streven van ten zoo, dat alle aanwezigen de refreins meezongen. het Verbond kunnen overtuigen. Juist wij zijn in de Een paar van onze oude bekende liederen werden ge- gelegenheid die beginselen in ruimen kring te ver- zamenlijk gezongen en het laatst van den avond werd spreiden. Laat dan elk jaar een frissche stroom van doorgebracht met het luisteren naar de anekdoten van oprechte Nederlanders over Indie worden uitgestort, den heer Driessen, waarom uitbundig gelachen werd. die ook daar den ouden stam steeds meer krachtig, Het was weer eens een ouderwetsch-gezelligen Hcl- nieuw leven schenkt! landschen avond. Sluit U aan, Indologen! Wordt lid, en neemt U voor al Uw kennissen hier, en in ons tweede vader- Een Engelsch blad over ons land. land, over te halen, het A. N. V. te steunen! In een aankondiging van de feesten, waarmee in het Die vreemde woorden ook volgende jaar ons land 1813 zal gedenken, schrijft de Observer, een aanzienlijk Londensch weekblad: Op het dorp N. bestaat een ziekenkas, onderafd. „In het schoonste tijdperk van Nederlands ge- van een volksbond. Daar werd het reglement behan schiedenis waren de Hollanders de leermeesters van field. De voorzitter las de artikelen voor. Eenige ma- Europa, in de re en de 20e eeuw dankt Europa len was er sprake van het r o y e e r en van leden. De hun lessen in wetenschap, in volkenrecht waar- voorzitter 1 a s echter steeds, dat men in dit en dat van, zij de ware grondleggers zijn ?in kunst, in geval de leden zou rioleere n. tuinbouw en in den nieuwen landbouw. Op wat zij Geen aangenaam vooruitzicht! hierin hebben tot stand gebracht zou elk land fier Een Hollandsch recht op de Theems. mogen zijn, maar het eert ongelijk meer een land, dat een eeuw geleden in verval scheen te zijn." Bij het opvaren van de Theems, even voorbij de London Bridge, kan men veelal een of meer Holland- Bericht. sche visschersscheepies gemeerd zien liggen, steeds Van Januari of zullen in Neerlandia geregeld mede- op dezelfde plaats. deelingen worden opgenomen van de Commissie uit Dit houdt verband met een oud voorrecht. het A. N. V., die meer bepaaldelijk de belangen on- Bij den grooten brand, die in 't jaar 1666 te Lon- zer taal behartigt. Zij is samengesteld uit Prof. Dr. den woedde, blonken een aantal Hol'andsche visschers J. Verdam (Leiden), voorzitter; Marc. Eman's (Den zoodanig uit door moed bij het reddingswerk, dat de Haag), onder-voorzitter; W. F. Gerdes Oosterbeek toenmalige Koning, Karel II, als belooning hiervoor (Den Haag), schrijver; mej. Dr. C. C. van de Graft aan, Hollandsche visschers het voorrecht schonk, (Utrecht) en Dr. M. A. van Wee', (Den Haag),. steeds vrij van alle kosten hunne schepen op die plaats te mogen meeren, met dien verstande echter, dat er niet meer dan twee minuten mochten voorbijgaan, gedurende welke de aanlegplaats leeg zou zijn, in welk geval zij het recht zouden verbeuren. NIEUWE LEDEN Dit is thans 250 jaar geleden en nog steeds zor- gen de Hollandsche visschers er voor het recht niet te verliezen, daar de eene niet weggaat, alvorens er een ander is, die de plaats overneemt. Groep Nederland. Holland op zijn malst. BESCHERMENDE LEDEN. Er is een voetbal-vereeniging opgericht onder den Mr. C. A. Star Numan, Sophialaan 10, 's Gravenhage. naam van : Weesper Football-Club „Le ?Progres", te Opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bose. Weesp! Moest dit laatste niet zijn z u Weesp ? Mej. C. de Petit, Florapark 14, Haarlem. Dan was al de wijsheid gelucht. Opg. door Jonkvr. J. H. v. Spengler, En zoo'n vereeniging heeft de Kon. goedkeuring Jhr. H. Hooft, Holland-Amerik. Han- gekregen. delsvereeniging, Witte Huis, Rotterdam Opg. door den heer Heyme Vis, Zaandam. Ned -Z.-Afr. Jongelingsvereeniging. J. Th. Westerman, De Genestetweg 12, Bioemendaal. Door de Ned. Z.-Afr. Ver. is te Amsterdam een J. Ch. de Wijs, Noorderstationsweg 18, Jongelingsvereeniging opgericht, welke zich ten duel Beiden opg. door den heer J. C. A. Groin, Haarlem. stelt de Hollandsche taal in Zuid-Afrika in stand te GEWONE LEDEN. houden en verder te verbreiden en de leden metter- tijd in de geleigenheid te stellen naar Zuid-Afrika te Mr. H. 0. Feith, Burgemeester Venemastr., Winschoten. emigreeren. Mr. A. R. Dorhout—Mees, Berlijn. Mr. J. Heres Diddens, adv. en proc., Mr. J. F. H. Beins, De secretaris der Afdeeling schrijft: J. Faber, directeur H. B. S., De „Busstage" zijn dagen, die in Duitschland Mr. D. H. Bosch, adv. en proc., Lange- streng worden gevierd. Daar deze, althans te Berlijn, straat, steeds op een Woensdag vallen, zijn de leden van Mr. P. W. J. Bijnen, het Holl. Gezelschap gewoon om op den avond van J. J. Offerhaus, notaris, Langestraat 59, dien dag met hunne dames en gasten jets vroeger bij- Ds. H. J. van Veen, Ned. Herv. Predikant, een te komen. Alsdan wordt iedereen in de gelegen- Firma J. D. v. d. Veen, uitg. Winscho- heid gesteld een kleine bijdrage op letterkundig of op ter Courant,. muzikaal gebied ten beste te geven en op deze wijze L. Offerhaus, inspecteur registratie, Garste- de gezelligheid en het Nederlandsche leven onderling straat 14, te bevorderen. S. Braak, leeraar, Garstestraat, Zulk een avond beleefden wij in onze vereeniging L. Venema, op Woensdag 20 Nov. Behalve humoristische en ern- N. T. Polak, Hoogs'raat 4, stige gedichten, benevens een paar schoone liederen Mevr. E. Cohen—Noe, door den beer W. F. van Heusden gezongen, ver- S. Anholt, Torenstraat, gastte de heer Koopmans ons op jets geheel nieuws: T. J. Borgesius, redacteur, Sappemeer. een zestal liedjes van den Vlaamschen toondichter Em. J. G. Dijkhuis, Hullebroeck. Deze vielen zeer in den smack en pak- Mej. J. C. Marthuis, NEERLANDIA. 287 Mej. Marie Smit, Sappemeer. C. Vriesendorp Lzn., Pieterskerkgracht 3a, Leiden. Ds. S. G. Binnerts, E. Schotman Dzn., Vischrnarkt 18, . Ds. L. Meeth, H. A. Kramers, Doezastraat 13, J. Kleininga, rentenier, A. Mom Faure Mees, Steenschuur 15, . W. C. Wildervanck, rentenier, W. Holthuis, Rapenburg 123, D. L. de Koe, burgemeester en notaris, D. Kaars Sijpesteijn, Breestraat 114a, Mej. Titia Smit, Hoogezand. J. A. Vaillant, Breestraat 140, . U. D. Reinders, rentenier, H. A. C. Boelman, Rijn- en Schiekade 113, >> V. Mulder, directeur postkantoor, C. M. Hoogenboom, Oude Singel 64, E. W. A. Snoek, inspecteur Directe Belas- M. Reijmers, Oude Singel 2, . tingen, G. de Clercq, Breestraat 163, >> J. A. van Royen, burgemeester van A. Hoogendijk, Aalmarkt 1, . Ds. P. J. Franke, C. M. J. de Jongh, Breestraat 5, T. Sijbenga, kantonrechter, Zuidbroek. D. Wynveldt, Morschweg 40a, Segov, gep. Luit.-Gen. 0. I. L., Reinken- W. Nolst Trenite, Kort Rapenburg 14, straat 13, 's-Gravenhage G. J. Kronenberg, Korte Mare 36, H. P. Staal, gep. Luit.-Gen., oud-Minister P. Kikkert, Breestraat 156a, . van Oorlog, lid van de Eerste Kamer J. J. van Geuns, Hooge Woerd 42a, der Staten-Generaal, Riouwstr. 135, W. A. Hecker, Rapenburg 58, Ds. T. Bolt, Nieuwe Schans. A. E. van Arkel, Korte Mare 36, Allen opg. door Jhr. C. M. E. R. C. von Bcse. J. W. v. d. Sande, Oude Vest 55a, . E. Hindriks, hoofd der school, Kamper- B. Cuperus, Noordeinde 33, . singe! 68, Haarlem. M. D. Hage, Noordeinde 42, . Opg. door den heer J. C. A. Croin, C. D. Ribbius, Rijn- en Schiekade 119, J. J. Duyfjes, Gaelstraat 23, R. M. van Dusseldorp, Breestraat 104, Mej. Ita Mees, Wilhelminapark 34, L. J. van Holk, Aalmarkt 6, H. A. Modoo, Parklaan 62, J. P. Ekker, Noordeinde 41a, . H. W. de Kort, Rippierdastraat 14, U. J. Weg, Beestenmarkt 42, . Mr. M. W. Scheltema, Jordensstraat 23, P. Plantenga, Boommarkt 1, . Mevr. L. Brondgeest-Schagen van Soelen, B. ter Haar Dzn., Hugo de Grootstr. 9, Wilhelminapark 4, Allen opg. door het Best. der Stud.-Afd. ? N.. C. C. Buhning, Kweekduinweg, Eiken- M. L. v. d. Schaalf, leeraar M. 0., Noord- heuvel, Overveen bij einde 20a, J. C. Nachenius, Doodweg, Aerdenhout bij Opg. door den heer J. B. van Loenen, K. Ingerman, Boekenrodestr. 1, Heemstede bij W. van Leijden, Wandelweg 36, Wormerveer. Allen opg. door het Bestuur der Afdeeling Mej. M. Geuken, Loolaan, Apeldoorn. J. Baart Azn., Tempeliersstraat 6, Opg. door mevr. D. Bogaert-De Stiirler Opg. door den heer M. Sterk, ler de Frienisberg, ? M. W. Dingemans, Koninginneweg 55, Mevr. J. F. Vitringa, Donkerstr., Harderwijk, Opg. door den heer C. Jonges, E. J. Beuvery, Kapt. der Inf., Donkerstr., ? Mevr. wed. Mr. Van Deaden-Krauss, H. Corijnzen, kassier, Donkerstraat, Mauritsstraat 9, B. H. Vriezen, Vijhestraat, Opg. door mej. J. A. van Walsen, Mej. E. C. M. Fijn van Draat, Smee- A. van Lith, Bosch en Vaartstraat 12, poortstraat, . Mej, C. J. Ijssel de Schepper, Tempe- Allen opg. door den heer J. H. Staal, lierstraat 15, A. v. d. Harst, machinist K. M., alb. Beiden opg. door mej. J. C. van Gelsdorp, Hr. Ms. Schorpioen, Hellevoetsluis Mevr. C. J. Vis-Thieme, 2e Hasselaerstr. 8, M. v. d. Kemp, machinist K. M., a/b. Opg. door Dr. J. B. Schepers, Hr. Ms. Kortenaer, Den Helder. Mej. H. van Dijck, Van Loostr. 30, 's-Gravenhage Beiden opg. door het Bestuur der Jongel.- Opg. door Prof. Mr. J. E. Heeres, Leiden. Afdeeling Hellevoetsluis. P. J. Groenevelt, leeraar H. B. S., Coper- Mej. W. M. Deans, Haagweg 121, Delft. nicusplein 13, J. A. v. d. Spek, Oude Delft 16, G. W. Spitzen, leeraar H. B. S., Boetze- E. H. X. Polis, Haagweg 121, laerlaan 58, . M. F. H. Snethlage, pia. familie P. Visser, leeraar H. B. S., Valkenbosch- Ribbuis, gasfabriek, . laan 00, N. de Man, Voorstraat 85 b, Allen opg. door Dr. W. van Schothorst, A. Boeken, Havenstraat 3, Mej. M. A. de Val, Laan van Meerder- N. H. van Doorninck, Wijnhaven 19, voort 226, Ch. Freyburg, Oude Delft 145, P. J. Juda, Stadhoudersplein 88, C. D. Gryns, Choorstraat 18, G. W. Tergau, Obrechtstraat 217, P. van Groningen, Oude Langendijk 14, opg. door het Best. der Stud.-Afd. Delft. E. Maas Geesteranus, Oude Delft 128a, Th. ten Hagen, Willem de Zwijgerlaan 57, H. Mispelb;om Beijer, Phoenixstraat 27, F.J. Ch. Beek, Helenastraat 29, >> D. de Neve, Oude Delft, Mej. M. Aberson, Witte Singel 38, Leiden D. Tutein Nolthenius, Oude Delft 161a, ? M. A. Bloembergen, Witte Singel 38, J. G. Ouwehand, Van Leeuwenhoeksingel 36, J. M. van Gelder, Jan van Goyen- C. Philips, Choorstraat 27, kade 8, J. Romme, Koornmarkt 23, Mej. I. Pinke, Haagweg 104, W. van Rijn van Alkemade, . L. Reyers, Witte Singel 38, J. C. Stoop Jr., Voorstraat 42, G. A. de Vlaming Pleijsier, Noord- M. Schaenck, Spoorsingel 30, einde 14a, Jhr. Six, Burgwal 39, J. C. Opstelten, Jan van Goyenkade 13, M. Rost van Tonningen, Oude Delft, C. Brinkerink, Kloksteeg 1, H. R. van Taalingen, H. Landberg, Apothekersdijk 15, J. Tan, . D. H. Hellema, DeLaet de Kanterstraat 1, K. Vis, Hugo de Grootstraat 58, A. den Hamer, Rijn- en Schiekade 121, P. Versteeg, Nieuwstraat 16, . 288 NEERLAND1A. H. Vertneulen, Kanaalweg 11, Delft. Paul Clerckx, geneesheer, Asile d'alienes de Mej. C. van Lennep, Koornmarkt 20 a, l'Etat, Doornik. J. H. Meijer, Havenstraat 3, Opg. door den heer Lud. Crick. J. Waalkens, Haagweg 78, Rijswijk. N. W. F. George, Eeckhoutstr. 17, Brugge. F. van Haeften, Koninginnelaan 15, Opg. door den heer Stultjes. Allen opg. door het Best. der Stud.-Afd. Delft. Mej. Elvire de Troyer, Meuleschettestr., Aalst. A. Pos, theol.-stud., Westzijde 58, Zaandam. Ed. Robberechts, St. Kathelijnestr. (Oud M. J. F. Buikema, jut-stud., Prinsen- Gulden Kasteel), Brussel. gracht 184, Amsterdam. Opg. door den heer J. Kesler. J. H. Dieleman, jur.-stud., Da Costakade 62, Mej. R. Stuurman, Culturestr. 149, Elsene. 0. E. G. Graaf van Limburg Stirum, Opg. door den heer De Bruyn. jut-stud., Keizersgracht 443, Ad. Bul, loods, Dahliastr. 48, Antwerpen. W. A. Vrolijk, med.-stud., Keizersgracht 19, De Block, Congresstr. 1, J. Post, theol.-stud., Heerenstraat 36, C. A. Schotman, Raymondstr. 6, Verviers. D. P. Groen, theol.-stud., Quellijnstraat 34, Van Rampelberg, posthoofd, Moliro (Belg. Kongo). L. M. Wyma, theol.-stud., Keizersgracht 162, Delcorde, territoriaal agent, J. Baihuizen, med.-stud., Prinsegracht 695, Beiden opg. door den heer G. D'Hont. H. C. Wagner, med.-stud., Keizersgracht 231, H. J. Goemans, pia. Kuyk, Antwerpsche A. van Vlierden, med.-stud., Marnixstr. 411, Steenweg 231, Sint Amandsberg, Gent. H. Dooijerweerd, jur.-stud., Overtoom 318, Opg. door Ds. Domela Nieuwenhuis. Allen, opg,. door het Bestuur der Md. V.-U., Arth. Sabbe, verzekerings-agent, Veldstr., Kortrijk. D. de Ruiter, Okeghemstr. 17, Frans Mattheeussen, Beheerstr. 30, Mej. E. D. W. Jonckheer, Keizersgracht 562,. Am. Vanneste, suikerbakker, IJzeren Weg- ?Ko Dantzig, Willemsparkweg 57, straat 1, Allen opg. door den heer A. J. M. H. Opg. door Dr. Doussy. Schillings, Martens Paggers, handelaar, Gasthuisstr., Turnhout. Mej. M. van Doorne, stud. lett., le Const. Opg. door den heer R. Adriaensen. Huygenstraat 29, Is, Gunzburg, Korte Herentalsche Str. 23, Antwerpen. Mej. L. Boon, Eendrachtsweg 23, Rotterdam. Mij. Van Mons E. Peeters, Ballaerstr. 105, Opg. door mej. S. C. Land, Haarlem. Opg. door den heer F. van Laar. J. F. Schmidt, v. d. Takstraat 3, Jozef Merckx, Van Beersstr. 14, Opg. door den heer J. de Groot, Opg. door den heer F. Reynaers. D. Kool, officier van adm. 2e kl., Hem bij Hoorn. K. Wouters, bediende, Meerbeke. Opg. door den heer Arnold Spoel, 's-Gravenhage. Th. de Graeve, hoofdonderwijzer, Ninove. Mej. J. L. van Hoorn, biol.-stud., Dam- Behn, geneesheer, perdiep 41, Groningen. Alfred Kelders, wolhandelaar, Bisschopstr., Aalst Opg. door mej. M. A. Koning, Valery Roggeman, kapper voor dames, Prof. Dr. J. A. C. van Leeuwen, Ram- Keizerlijke Plaats straat 23, Utrecht. Opg. door den heer P. Nijs. Opg. door Prof. Dr. H. F. Nierstrasz, Minnaert, Vandeveldestraat 18, Gent. C. L. Bense, med.-stud., Nieuwe Gracht 129, Opg. door mevr. Minnaert. P. Couvret, med.-stud., Oude Gracht, Mej. S. Platel, Avenue du Hetre 17, Cointe, Sclessin. Tz. 55bis, Lebrocquy, Place des Franchises 5, Luik. J. Ingelse, med.-stud., Nieuwe Gracht 71, De Portemont, Rue de Campine 168, W. Quix, med.-stud., Heerenstraat 28, Rutten, Quai Eurard 95, H. J. Tap, med.-stud., Van de Gaer, Rue St. Margueritte 37, L. C. Spijkerboer, theol.-stud., Oude Gracht G. H. Bergenhuyzen, Rue de Tiege 239, Herstel. Tz. 55, Opg. door den heer S. Prenan. S. van Valkenburg, phil.-stud., Lange Nieuw- Cesar Kerkvoorde, boomkweeker, firma C. straat 6, Kerkvoorde, Wetteren. W. H. Verloop, jur.-stud., Zadelstr. 24bis, >> Opg. door den heer Schepens. H. B. Goettsch, jur.-stud., Nachtegalen- Rob. Verlinden, agent spoorweg-mij. van laan 7, Station de Bilt. Kongo-Matadi, Belgisch Kongo. Allen opg. door het Bestuur der Stud.-Afd. Utrecht.Jul. van Lancker, agent spoorw.-mij. van Kongo-Matadi, Belgisch Kongo. tlroep Beiden opg. door den heer Bisschops. B. de Guchtenaere, Schoolstraat 10, Ledeberg, Gent. Opg. door mej. R. de Guchtenaere. Bijdrage fr. 5. Gust. Dupont, postordeklerk,. Haren. Norbert Lontie, student, Ninove. J. Bogaerts, advokaat, Ruisbroekstr. 61, Brussel. Gaston Lafontaine, student, Ach. Mertens, Hoogstraat, Wetteren. Jozef Muylaert, student, Leo Kerkvoorde, boomkweeker, JBroom Thuylie, student, Adriaan van Suindert, adjunkt der maat- August Minner, bediende, schappij Kasai, Tchilunbulunu, Belgisch Kongo. Karel Milo, bediende, Vandeborgt, agent maatschappij Kasai, Amaat Arys, bediende, Katola, Belgisch Kongo. August Paduwat, bediende, August Wachtelaer, bediende, Hendrik Avoux, onderwijzer, >> Groom Ned. Oost-India. Petrus van den Abeele, drukker, A. J. A. Defais, pp/a. Ned. Export Mij. Adolf de Cooman, Graantnarkt, `voorheen Van Emmerick & Co., Soerabaia. Hendrik Devroede, leeraar Middelb. Schodi, Opg. door den heer W. Blankwaardt Jr., Bangkok. Schuerweghen, leeraar Niiddelb. School, Maes, geneesheer, Kerkhofstr., Prove, geneesheer, Kerkhofstr., Renard, veearts, Borms, brouwer, De lijst der Jongel.-Afd. moet wegens plaatsgebrek Albert van den Bruele, Denderhoutem. tot het volgend nummer blijven liggen. Red.