\ RLAN DIA MAANDBLAD VAN HET Pilgemeen Nederiandsch Verbond. 25sTE JAARGANG (192I). N. V. GEUZE & CO'S DRUKKERIJ, DORDRECHT , DORDRECHT Inhoud van den 25s' Jaargang (1921). blz, Andreae, G. - Afd, „Sumatra's Oostkust" , 47 Ansoul, K. - Jaarverslag Mexico D. F. over 1920 , 48 Antillen, Groep Ned. - Algemeene vergadering „ 120 Bestuur Groep Ned, Antillen ,, . 104 Uit Paramaribo , 104 Bal-van Lier, H. C. M. - Het Ned. Lied in Z.-Afrika 96 Beigie, Groep - De Groep heringericht . , • . . 95 Tak Brussel en Voorsteden . , . • 65, 95 Ons Postzegelwerk ....... . . . 95 Tak Brussel en Omstreken , 65, 95, 102, 132, 158 Oproeping aan de Leden ........ 132 Mr, Dr. Frans van Cauwelaert, de nieuwe bur- gemeester van A.n.twerpen ........ 158 De Verkiezingen ......... 158 De Ned, School te Brussel „ ..... 159 Blankwaardt, W. - De faktorij der 0, I. Compagnie te Ayuthia ........... 73 Duwaer, S. F. - Koninginnedag te Maracaibo • . 144 Calmeyer, Li. M. R. H. - Propaganda .....20 Cohen Stuart, Mr. A. B. - De Hollandsche „Bur- gerij" van Ceylon ... 85 Cool, P. - Nederland op z'n best .. 26 Eldering, Ds. P. - Friedrichstadt a/d, Eider . 87 Het 300-j arig bestaan van Friedrichstadt Eider ............. . 127 Ellen, Johan Ter - Nationaliteitsgevoel in. den vreemde ............ 88 Everdingen, Dr. W van - Boeken-Commissie , , 116 Fraay-Ten Bokkel Huinink, D. - Zuid-Afrikaansche Brieven .......... „ , 10 Hullebroeck in Pretoria ... 37 Zuid-Afr, Hospitaal en Diakonessenhuis 38 Gaay Fortman, Mr. B. de - Louis Brion • • • 120 Gebhardt, F. E. H. - Jaarverslag Afd, Nieuw Ne- derland over 1920 , . . . . 50 Guchtenaere, G. de - Ingezonden • . 81 Harpen, N. van - Het gevaar van Persoonlijkheid 82 Holman, E. A. - Ingezonden. Aan de Redactie- commissie van Neerlandia ....... 25 Art. 4 der Statuten in den Groepsraad , • 84 Hooldbestuur. - Overzicht Hoof dbestuursvergade- ring van 18 Dec. 1920 .. Begrooting voor 1921 „ ...... 18 Overzicht Hoofdbestuursvergadering van. 26 Jan, 1921 , ........ • • • 30 Adres inzake Regeeringsubsidie Holland- Z, A, lijn , ......... 32 Duitsche onderwijzers voor Indie . 32 Verklaring .... 43 Jaarverslag 1920 „ ....... . . 57 Overzicht Hoofdbestuursvergadering van. 17 Maart 1921 .......... Het Nederlandsch Loodswezen te Vlissingen , Overzicht Hoofdbestuursvergadering van 26 April 1921 ......... . Rekening en Verantwoording over 1920 . blz. Overzicht Hoofdbestuursvergadering van 11 October 1921 „ ......... . 141 Overzicht Hoofdbestuursvergadering van 5 November 1921 ........ „ 156 Houten, P. J. van - Gebruik of misbruik van vreemde talen? ......... 53 Hovy, W. - Nederlandsche geneesheeren voor Zuid-Afrika . .......... 83 Huizinga, A. v. C. P. - Het is Altijd en Overal eene Eer Nederlander te zijn! ........ 50 Jong van Beek en Donk, L. C. cle - Alg. Ned. Studenten Verbond ....... „ 33 Kanter, Mr. H. Ph. - Karl Ansoul ..... 62 Knottebelt, Mr. H. J. - Onthouding van partijkeuze door het A. N. V, in Zuid-Afrika 83 Laar, Frans van - Een overzicht . . 78 Eendracht ...... . 94 Vlaamsch Zelfbewustzijn „ .... . 121 Wetenschappelijke Vlaamsche Congressen . 121 De verovering van Antwerpen • ..... 122 Eeuwfeest van Jan van Beers , ..... 122 Lan en, L. H. de - Mevr. Wed. J. W. Th, Cohen. Stuart-Abendanon f ..... 77 Lier Ez., S. van - Comite voor Ned, Kinderen in den Vreemde 13, 28, 56, 70, 84, 98, 112, 126, 140, 154 Een echt Nederlandsch feest te Essen. • . 19 Wie helpt? • ........ 26 Linen, Dr. W. van - „Pa" van der Steur , . 7 g Hetgesticht Oranje-Nassau te Ma elan , 7 De openb, leeszaal en bibliotheek te Samarang 8 Vreemdelingen in Indie . 9 Hoegaat het in Indie? .. 22 Landverhuizing naar Indie • ... . 23 Wat er eerstgedaan moat worden , 23 Wat een „blijver" vermag „ .. 35 De samenstelling van den nieuwen Volksraad 46 Duitsche onderwijzers .... , , . 47 Nederlandsche boeren in Indie INHOUD VAN DEN 2 5STEN JAARGANG (1 9 2 1). biz, blz. Oosterzee, H. J. van - Het feest te Tampico • 144 Nationalisme in de kunst . . 100 Oudendijk, K. E. - Platduutschland en Nederland 18 Een vorstelijke schenking .. .. 101 Een Haagsche Nijverheidstentoonstelling . , 118 Bestuurswisseling op Curacao . 104 Oudschans Dentz, Fred. - Uit het Jaarverslag der Een verkeerd standpunt .. .. 104 Groep Suriname „ ........ 79 Adreslijst Vertegenwoordigers , , 111, 126 Overvoorde, Mr. Dr. J. C. - Oud-Hollandsche graf- Emigratie naar Zuid-Afrika .... . 123 steepen aan de Kaap ....... 123 Het Hooger Onderwijs in Zuid-Afrika • , 123 Een Nederlandsche Dag in Duitschland • • 130 Propagandacomm. Groot-Ned. Stud. Congres. - Het Onze Gezant te Washington ...... 131 7e Gr, Ned, Stud, Congres 1921 .... 21 Tweede Koloniale Vacantiecursus v, Geografen 134 Koninginnefeesten te Kaapstad ...... 134 Redactie. - Ons Nederlandsch Weekblad , . • 1 De Afrikaansche Taalbeweging ..... 136 Nederlandsche belangen in het Buitenland 1 16 Eduard Bok over ons lan.d, ons yolk en „ De nieuwe Gouverneur van Suriname . . 9 onze teal . ..... 139 Nederlandsch leven in Pretoria .... 10 Nationaal Zelfbewustzijn , . 147 Is onze landverhuizing op den goeden weg? 10 Film De Lente" „ ......... 148 Mededeelingen en Allerlei 12, 27, 41, 54, 69 Het Standbeeld voor Stadhouder Willem III , 149 84, 97, 109, 125, 132, 138, 150, 153, 164 Z. Exc. Van Karnebeekgehuldigd ..... 148 Bladvullingen ..... 14, 18, 56, 68, 78, 90 Pastoor Verriest over het Vlaamsch „ • 150 Eengroot Nederlandsch-Vlaamsch belang • 15 Vlaamsche Kunst „ ....... 151 Afd, Berlijn .. 20, 51, 76 131 Nederlandsche School te Brussel ..... 151 Uit Frankfort 20 Het Nederlandsch Consulaat in Zuid-Afrika • 151 Uit New-York „ .. . 104 Balans ............... 155 op zijn best , . 21, 70 132 Onze Toonkunst in 'tgedrang ..... 157 Amnestie .... 22 Aanvaarding van het Gouverneurschap • , 161 Korte mededeelingen , .. 22 Reimers, E. - De Burghers" van Ceilon , 29 Hullebroeck in Zuid-Afrika 24 Rompelman, Otto - Jaarverslag Afd. Leipzig 52 Naschriften . 26, 27, 41, 83, 88, . ' , 96, ' 102: 130 Uit Roemenie • ... 33 Schaap, H. P. - Weg met het Fransche woord Een sympathiek plan 33 „trottoir" .......... . . 54 Vlaamsch? ..... 34 Schepers, Dr. J. B. - Boekbespreking 108, 137, 162 De Goedendag ....... . 34 Schoeler, J. L. - Nederland en Zuid-Afrika , • • 105 Bond van Surinamers in Nederland 35 Immigratie naar Zuid-Afrika ..... , • 107 Van de Groep Ned. Antillen ..... . 37 De belangen dcr Nederlanders in Zuid-Afrika 161 Z,-Afrikaansche Tentoonstelling te Amsterdam 39 Schänstedt, W. C. - De Groepsdag v. 27 Nov, 1920 2 De verkiezingen . ........ 39 Groepsraadsvergadering van 27 Nov, 1920 • 5 Hetgevaar van onpersoonlijkheid • , • , 45 Groepsraadsvergadering van 26 Maart 1921 63 De Kolonisten-gedenkpenning ..... , 48 Ten afscheid .. 99 Het Nederlandsche boek i.n. Zuid-Afrika , . 51 Landverhuizing „ ...... . 101 Nog meer peten ........... 51 De Groepsdag van 24 Sept. 1921 . . 144 Afd, Bremen ........... . 52 Schuur, Fred. P. - Afd, Bloemfontein .. . 67 Vereeniging „Nederland" te Frankfort • . • 52 Simons, L. - Vreemdelingen en onze Taal , 26 Eenplatduutsche prijsvraag , ..... , 52 Neerlandia in het Hoof dbestuur , • , 41 Ned, Kamer van Koophandel voor Zwitserland 63 Een waarschuwing ........ . 124 Voor het Vlaamsch Woordenboekfonds 65, 78, 96 Soest, L. L. W. van - Ingezonden, Aan de Redactie- Het Vlaamsche lied in Z.-A, , . . 65 comet, van Neerlandia ...... 25 Afd, Soerabaia . . .... . . 65 Son, C. van - Eengewichtige maand • 44 Afd, Kaapstad ....... 67, 80, 107, 152 De West-Indische Gids .... 37 Nederlandsch Leven in Duitschland , . „ 75 Heemschut (Een noodschot) ... 90 Afd, Keulen ...... 63, 76 Eerste Nederlandsch Congres te Essen , - 114 Afd, Nieuw Nederland „ 76, 104 Suriname, Groep - Uit het Jaarverslag 1920 • 79 P. d. Smit t , .. 77, 110 De R, C, Missie in Suriname . . . . 9 Verbondsleven • • ...... 78 Van de Groep • . 161 Afd, Kaapstad: Van Riebeekdag .. 80 Hollandsche Kring te Kaapstad 81 Taalcommissie. - 10, 24, 39, 52, 68, 81, 96, 109, De Hollandsche Vrouw in Zuid-Afrika • 81 124, 138, 152, 163 Holland en Japan . 88 V. de V. - Afd. Sumatra's Westkust .... „ 91 Uit Kleef • .. 89 Vroeg, J. - J. A. N. de L. K. van Folker , 77 „Letterkunde" ...... 89 Vacantie-Cursussen 1921 .... 90 Weber, J. - Afd, Berlijn • ......... 131 Hoog verantwoordelijkheidsbesef „ . 93 Weel, Dr. M. A. van - Algemeen Beschaafd , , 138 De Nederlandsche kolonisten herdacht 93 Wit, H. H. P. de - Ruremonde ...... . 82 Waar voor zijn geld . . . . . 94 Wouw, J. J. van - In die re to 1ig ..... 27 A1 g. Ned, Verbond-kalender . . 99, 155 Nederland in den Vreemde , .. 100 Zur Haar, A. C. - Nederlandsch leven te Mexico 143 INHOUD VAN DEN 2 5sTEN JAARGANG (1 9 2 1). Afbeeldingen, blz. blz. Openbare Leeszaal en Bibliotheek te Semarang Ir, F. Eijken de winnaar van de Diamonds . . . . 112 (uitwendig) ........... 8 Mr. N. J. L. Brantjes, Gouverneur van Curacao . 115 Openbare Leeszaal en Bibliotheek te Semarang Deelnemers a/h. Eerste Nederl, Congres te Essen 115 (inwendig) . .......... 8 Wijlen Prof Dr. J, Mac Leod ......... 121 Mr. A. J. A. A. Baron van Heemstra ..... 9 Aan de Zaan ............ . . 126 Hollandsche Kerk op Ceilon ......... 30 Driehonderd-jarig bestaan van Friedrichstadt aid. Mr. A. J. A, A. Baron van Heemstra, Gouverneur Eider: Voorlezing van het Octrooi • . .. 128 van Suriname • ............. 36 Groep Dude kleederdrachten . ...... 129 Groep Nederlandsche kolonisten op de boerderij van Godsdienstoefening op het Marktplein • . . . 129 den heer Brussel, ter gelegenheid van het her- Plaket aangeboden aan Mr, J. C. A. Everwijn I . 131 denkingsfeest . ........... • 36 Degezusters Loveling ... .. 137 Zuid-Afrikaansch Hospitaal te Pretoria . , , . . 38 Virginie L weling .. .. 137 Gedenkpenning Nederlandsche kolonisten . . . . 49 Eduard Bok • ...... . ... . . 139 De „Bloemfontein" ........... 68 Grafgedenkteeken door Gerard Theelen ..... 140 Faktorij der a I. Compagnie te Ayuthia • • . . Bezoek van Jhr. Mr. W. H. de Beaufort gezant te , Achtermuur der faktorij ..... 74 Washington, aan de Ned. Vereen. te Mexico . . 143 Het vroegere erf der Compagnie . ... 74 De Menuet uit het „Oud-Zaansch Bruiloftsfeest" , 147 Compagnie's kanon te Bangkok opgesteld , • • 74 Z. Ex, Van Karnebeek ......... . 148 De ingegoten kenteekens op twee der kanonnen 74 De jongste deelneemster aan het Koninginnefeest Open graf, op korten afstand van de Faktorij 75 te Kaapstad , ........... • 152 Samenleving in bedompte, vochtige ruimten . . 92 Archief en Bibliotheek van het Informatiebureau Geneeskundig onderzoek in Indié a . der Ned. Vereeniging „Landverhuizing" . , . 154 H. W, A. Deterding . . 101 De nieuwe burgemeester van Antwerpen . , • . . 158 P. van der Smit f , .. . Een stukje van den optocht der betooging voor den Dr. Sigismund Nagy , . . 111 nieuwen Antwerpschen burgemeester op 13 Nov. 159 25ete Jaargang. No. 1. Januari 1921. N EERLANDIA ORGAAN VAN HET ALGEMEENT NEDERLANDSCH VERBOND Hetgrootst gewelt, de grootste kraght Wort in den haast tot nietgebraght„ Tenzij dat wijsheid voor en na. Tenzij beleid te roere sta. CATS INHOUD : Ons Nederlandsch Weekblad, — Nederlandsche belangen in het Buitenland. — Nederland : De Groepsdag en de Groepraadsvergadering van 27 November, door W. C. SchOnstedt, — Van de Afdeelingen, — Oost-Indie : „Pa" van der Steur, — Het gesticht Oranje-Nassau te Magelang, — De openbare leeszaal en bibliotheek te Samarang, — Vreemdelingen in Indie, door Dr, W. van Lin en, — Suriname : De nieuwe gouverneur, — De R.-C. missie in Suriname, -- Zuid-Afrika : Z-Afr, Brieven I, door D. Fraay—Ten Bokkel Huinink. — Ned, leven in Pretoria, — Is onze landverhuizing op den goeden weg? — Taalcommissie. — Mededeelingen en Allerlei. — Gomite voor Nederl, kinderen in den vreemde, door S. van Lier Ez, — Advertentien, ---- - -- Ons Nederlandsch Weekblad. Dit weekblad is in 10,000 exemplaren over heel de wereld verspreid, voornamelijk na- De vorige maand is het in ons Dec,-Nr, aan- tuurlijk in het buitenland, gkondigde weekblad verschenen on er den e Wie Been nummer heeft ontvangen vrage er naam : Ons Vaderland. een of meer aan te Dordrecht en zende het Dit proefnummer opent met een door het naar een zijner Nederlandsche of stamverwan- Dag, Bestuur van het A, N, V, geteekend te kennissen in het buitenland, hoofdartikel, waarin doel en strekking van Het D. B, zal gaarne op- en aanmerkingen het nieuwe blad worden uiteengezet, Het luidt ontvangen, want het spreekt van zelf dat zulk in hooidzaak als volgt : een eerste nummer fouten aankleven, De re- N ederlanders en stamverwanten in het Buitenland dactie heeft voor dit proefnummer moeten hebben reeds lang de behoefte gevoeld aan een blad, tasten en men beoordeele het alleen als de dat hun in beknopten vorm en op onderhoudende wijze waarop men in het vaderland zich de wijze geregeld op de hoogte kan houden van het be- inkleeding denkt van een wekelijksch nieuws- langrijkste nieuws, dat op verschillend gebied in of met betrekking tot Nederland voorvalt, blad voor de Nederlanders en stamverwanten Neerlandia, het m a a n d blad van het Algemeen in het buitenland. Nederlandsch Verbond, bereikt velen hunner wel, maar Heeft men wenschen voor een andere in- in zijn geringen omvang kan het als vereenigings- kleeding, men verzwijge die niet, orgaan gee nieuwsblad zijn. De meeste Neder- landers in het buitenland wenschen om verschillende Reeds bereikten ons opmerkingen over den redenengeen Nederlandsch dagblad te ontvangen, naam, die verwarring kan stichten met gelijk- voor hetgrootste gedeelte gevuld met buitenlandsch luidende krantentitels, ook wenschen enkelen nieuws, dat ze eel sneller uit de pers van land of stad een kleineren omvang, Weer anderen achten hunner inwoning vernemen. En zoo blijven ze versto- ken van dat wat hun alsgoede zonen en dochteren een rubriek handel, nijverheid en scheepvaart van het moederland of als zich verwant gevoelende onmisbaar, afstammelingen of Nederlandsch lezenden belang blijft Alle op- en aanmerkingen zullen een ern- inboezemen, stig punt van bverweging bij de redactie ult- Het Hoof dbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond heeft daarom hetplan opgevat een Ned- maken, lands Weekblad uit te geven, dat op velerlei gebied Een eerste vereischte is echter dat ten min- de weetgierigen wil inlichten, z(545 dat zij elke week ste duizend inteekenaren zich spoedig ge- kort en krachtig de voornaamste Nederlandsche ge- geven, beurtenissen aan hun blik zien voorbijgaan. Het spreekt vanzelf, dat daarbij de strikste onpartii- Laten alle leden van het A. N, V, er toe digheid zal worden betracht, Zorgvuldig zal alles wor- meewerken, dat dit aantal nog overtroffen den vermeden, wat iemand in zijn politieke of gods- wordt, dienstige overtuiging zou kunnen kwetsen. 11111111•11^11^11M Door bevoegde dagbladschrijvers, mannen van het vak, zullen de verschillende rubrieken zelfstandig wor- Nederlandsche belangen in het Buitenland. 1) den bewerkt. II. Het behoeftgeen betoog, dat dit Nederlandsch W eekblad voor de versterking van het nationaal- en In het eerste artikel over de gegevens, ons stamgevoel van groote beteekenis kan worden en een verstrekt naar aanleiding van onze bekende band zal vormen tusschen Nederland en zijn over de vragenlijst, hebben we vooral de stoffelijke be- wereld verspreide en uitzwermende zonen en dochte- , ren waarbij de zedelijke en stoffelijke kracht van land en yolk niet anders dan wel kan varen, 1) Zie voor I het November-Nr. 1919, 2 NEERLANDIA, langen op den voorgrond gebracht handel, plaatsen, verlangt men een leerstoel aan de landbouw en nijverheid, Hoogeschool te Boston, Thans komen aan de beurt Het Ned, kerkelijk Leven in Noord-Amerika is altijd nog van grooten invloed, de Calvinis- School, Kerk en Wetenschap, tische emigranten en hun afstammelingen ver- loochenen hun afkomst niet, de Nederlandsche Het Nederlandsch onderwijs in het buiten- land is een vraagstuk van het allergrootste bijbel is evenals in Zuid-Afrika, een palladium voor onze taal in die oude oorden van Hol- belang voor het onderhouden van het Neder- landsche nederzettingen, landsche cultuurleven, Wat de Nederlandsche Op wetenschappelijk gebied heeft Neder- stoomvaartlijnen voor onze stoffelijke wel- land een zeer goeden naam in het buitenland. vaart zijn, dat zijn de Nederlandsche schoien, In verscheiden brieven wordt er op gewezen cursussen en leerstoelen voor onzen geeste- van welk groot belang lezingen van geleerden lijken voorspoed in de wereld, als professoren De Vries, Lorentz, Kapteyn, Ons Verbond heeft herhaaldelijk zijn mede- Snouck Hurgronje,De Groot, Eerdmans,Eekhof werking aan deze belangen verleend. Wij her- e, a., zijn, Deze worden echter vooral voor inneren aan den leerstoel in New-York (Ko- den vreemdeling gegeven, Zuid-Afrika blijkt in ningin Wilhelmina-lectoraat), eerst bezet door. dezen verstoken en bezoeken als die van Prof. Leonard Charles van Noppen, nu door Dr, A, Van Hamel, Dr,. Kiewiet de Jonge en Prof, J, Barnouw ; aan de proef door Dr, T. de Pont zijn te zeldzaam. Vries te Chicago genomen, aan de proef met Uit Zuid-Afrika komt ook de vraag naar een Nederlandsche school te Antwerpen, Nederlandsche dokters, met name voor Ven- waarover het geschrift van wijlen Dr, Ru- terstad en Carolina, waar er groote behoefte delsheim (uitg, 15 van het A, N. V.) bijzonder- aan is, Men dringt er op aan, dat het A, N, V. heden geeft, aan den leerstoel te Londen, bezet zijn invloed zal aanwenden om goede Holland- door Prof, Dr. A. Geyl; aan den steun door het sche of Afrikaansche geneesheeren uit de A, N. V. verleend aan het Nederlandsch On- velen, die in Nederland studeeren, den weg derwijs in verschillende streken van Zuid- naar Transvaal te wijzen. Hooge verdiensten Afrika, Argentinie, Smyrna, Brussel enz, worden gewaarborgd. Een jaar geleden noemde Uit de ingekomen wenschen blijkt, dat het men ons van 20 tot 25000 gld, per jaar. A, N, V. vrijwel de voornaamste plaatsen in Nu Zuid-Afrika ook dokters toelaat, die niet het buitenland, waar aan Nederl, onderwijs be- den Engelschen graad hebben, m, a, w, nu hoefte werd gevoeld, kende en er naar ver- ook de graden, behaald aan erkende. Euro- mogen het zijne aan deed, peesche Universiteiten geldig zijn, zijn de kan- Een Nederlandsche school of voor het minst sen voor bekwame Nederlandsche dokters cursus wordt verlangd in Berlijn, Leipzig en zeer gunstig en kunnen deze in het zich snel Frankfort (Berlijn en Frankfort hebben reeds zelfstandig ontwikkelend Zuid-Afrika een een lectoraat in Ned, taal en letterkunde, dankbaren en voordeeligen werkkring vinden, Bonn een professoraat), ook Angola met zijn Het verzoek uit Carolina toch ging verge- nederzettingen van Afrikaansche boeren, zeld van deze opmerking : „De economische heeft er behoefte aan, toestanden in Z.-A. hebben zich enorm ver- Uit Zuid-Afrika, b.v. uit Bloemfontein en beterd in alle opzichten, en Z,-A, is een uitste- Schoongezicht kwamen aanvragen in waaruit kend veld voor emigratie van Necierlanders, blijkt, dat Christelijke onderwijzers onmid- mits zij goed geleerd zijn, of hun ambacht of dellijk een plaats kunnen vinden, vooral wan- beroep goed kennen," neer ze de hoofdacte, acte voor Engelsch en Zooals wij in het eerste artikel dezer rubriek voor land- en tuinbouw hebben, 1) reeds meedeelden, is het hoofdkantoor te Dor- Berichten uit Noord-Amerika geven weinig drecht steeds gaarne bereid de belanghebben- hoop dat het Nederlandsch onderwijs zich er den met betrouwbare adressen in verbinding op den duur zal kunnen staande houden, Naast te brengen, de leerstoelen in New-York en de Ned, cur- sussen in St, Arbor, Grand Rapids en andere 1 Even voor het afdrukken van dit nummer bereikte NEDERLAND. ons van bevoegde zijde het volgend bericht Het tekort aan onderwijzers heeft bier buitensporige afmetingen aan genomen, In den Oranje-Vrijstaat b,v, zijn er voor het a.s, kwartaal niet minder dan 606 vacatures, terwijl daar reeds on veer 800 ongediplomeerde onder- De Groepsdag van 27 November, wijzers werkzaam zijn. Hier is dus een uitstekende op ening voor Nederlanders. Het aantal uitkomende De eerste groepsdag van groep „Nederland" ligt onderwijzers is van een beteekenis. Kennis van Engelsch a chter ons en zeker zullen de leden van het A. N. V. en Afrikaansch verdient voor onderwijzers aanbeveling, die, om welke reden dan ook, aan de bijeenkomsten is zelfs bijna onmisbaar, De onderwijzers-salarissen zul- geen deel namen of konden nemen, gaarne het een en le binnenkort waarschijnlijk worden verhoogd, ander omtrent den dag" vernemen. „ N EEKLANDIA. 3 Zooals het programma as of zouden de deelnemers zich te 101 uur vereenigen op de binnenplaats van het Amsterdamsche stadhuis en to 11 uur waren dan ook een 50-tal led van het Verbond ter plaatse aanwezig. Onder leiding van den volijverigen Secretaris van de Afd, Amsterdam begaven de deelnemers zich naar de raadzaal, alwaar spoedig ook de burgemeester J. W. C, Tellegen, vergezeld door de wethouders en den gemeente- secretaris verscheen. De burgemeester verklaarde zeer verheugd te zijn de deelnemers aan dengroepsdag te mogen ontvangen, Hij begroette in hen riders voor Nederlandsche belangen en Nederlandsche taal, Hi' wees er verder op hoe ook in het gemeentebestuur warm gevoeld wordt voor onze taalbe- langen en zulks uit de gewisselde stukken helder blijkt. Verder wees hi' er op hoe zij, die bij de debatten over het meesterschap van de taal beschikken, ook het meeste suc- ces hebben, en slotte uitte Z.E.A.de beste wenschen voor het T succes van dengroepsdag, De groeps-voorzitter beantwoordde deze rede en ver- klaarde hoe Bestuur en leden het een/voorrecht achtten, te worden ontvangen door hen, die de hoof d- en wereldstad Amsterdam besturen, welke in den loop der eeuwen zoo- veelgedaan heeft om Neerlands vlag te brengen naar alle continenten en landen, Hi' gaf hiervan verschillende voor- beelden en herinnerde er aan hoe in den zelf den Prinsen- hof — waar meal thans vereenigd was — de vroedschap van Amsterdam in 1597 aan den maaltijd gezeten, voor zich had doen verschijnen de stoere tochtgenooten van Heemskerk en de Rijp, die op initiatief van Amsterdam-, sche kooplieden een door an naar Indi'd waren gaan zoe- ken door de N. IJszee. Hi' droeg verder de belangen van het A. N. V. aan bet gemeentebestuur op, maar verklaarde daarbij dadelijk, dat dit vrijwel overbodig was, gezien het vele dat de ge- meente doet in 't belang van opvoeding, sociale verbete- ringen, hygiene, onderwiis en sport — altijd geheel hande- lende in dengeest van het Verbond en aldus betrach- tende wat spreker noemde ware vaderlandslief de. Hi' eindigde met zijne beste wenschen te uiten voor den bloei van Amsterdam, dat thans in zijn 52 vaste stoom- vaartlijnen en zijn 215 H,A, haven-oppervlakte, zeker de waarborgen voor dien bloei bezit, De Voorzitter van de Afd, Amsterdam Prof, Dr. J. te , Winkel, dankte daarna den burgemeester voor de har- telijke ontvangst, Men bleef nog eenigen tijd bijeen, maar de tijd was be- perkt, want de groepsvergadering eischte de tegenwoor- dig van Bestuur en Afgevaardigden, Dankbaar en voldaan nam men dus afscheid en ver- zamelde zich in het American hotel, waar te ongeveer kwart voor twaalf de vergadering door den groepsvoor- zitter werdgeopend. Jammer dat de tijd voor vergaderen kort was, want er warengewichtige punten te behandelen. Achter dit verslag vinden de leden de notulen der ge- houden morgenvergadering, Te een uur verzamelde men zich aan een noenmaal en zeker zou menigeen nog gaarne wat nagepraat hebben, maar te twee uur zou de eigenlijke groepsdag een aan- yang nemen en vol spanning over het een de beide spre- kers, Prof. Dr, J. W. Pont en Prof, Dr, H, T. Colenbran- der, zouden mededeelen, zocht ieder een goed plaatsje in de ruime bovenzaal, Degroeps-voorzitter opende de bijeenkomst en sprak een woord van welkom, waarbij hi' in 't bijzonder poem de den Heer van Dragten uit Suriname, Prof, Besselaar uit Pieter Maritzburg en Dr, Spelleers, vroeger werkzaam in Belgie. Daarna verleende hi het woord aan Prof. Pont, die een rede zou uitspreken over de verhouding tusschen Nederland en Z.-Afrika. eD beperkte ruimte in „Neerlandiau veroorlooft slechts de hoofdzaken weer tegeven, De spreker vin aan met te betuigen dat Hollandsch Zuid-Afrika niet in de Unie van Zuid-Afrika is onder- gegaan, Het leeft, het leeft zelfbewuster, 4 NEERLANDIA. de onmogelijkheden, Er ontstond een crisis en in den critieken een er kwam k tijd van de godsdienstoorlogen scheiding tusschen Noord- en Zuid-Nederland. Na den vrede van Munster zonk Vlaanderen tern g — mede tengevolge van de verzanding van het Zwin, wat belemmerend werkte op de scheepvaart, Deze toe- stand duurt eeuwen, Na de beweging van 1830, toen de Belgische staat opgericht werd, ziet men het verschijnsel, dat de Waalscheprovincién vooruitgaan, doch Vlaan- deren achterblijft, Een verklaring daarvan is, dat de Waalscheprovincien juist een minder rijk verleden hebben en dat zij vrijer stonden tegenover de 19e eeuw. Zij hebben van de gunstige omstandigheid gebruik weten te maken dat er in deprovincien kolenbeddingen zijn voor exportnijverheid. Toch heeft Vlaanderen nog eenige troeven in de hand, De kust van Belie is Vlaamsch, de voornaamste uitvoerhaven is Vlaamsch. Intusschen is de oorlog gekomen met al het krakeel tusschen activisten enpassivisten, Als Nederlanders kunnen wij het taalvraagstuk behoedzaam en onpartijdig beoordeelen, en dan komen wij tot de conclusie, dat er aan weerskantengevaar voor de Vlaamsche beweging bestaat, Hetpassivisme, met eenige volharding volge- houden, brengt verslapping, Bij de activistische richting kan kortzichtigheid komen. Men wist niet vooruit, wie de overwinning in den oorlog zou behalen en het is in zekere opzichten verkeerd, dat de activisten zich Duit- sche hulp hebben ten nutte gemaakt om hun idealen te verwezenlijken, Passivisten kunnen er thans niet meer zijn in Vlaanderen en de activisten hebben afgedaan in dezen tij,d nu er overal actie is, Nu of npoit moet er beslist worden, of de lijn van thans tot de overwin- ning op taalgebied zal voeren, Het bestaan van de Vlaamsche Frontpartij werkt zichtbaar op de verhou- ' din en in de verschillende in Belie bestaande politieke partijen, Spr, drong aan op een meer clemente houding van Nederland jegens het voor zijn taal strijdend Vlaan- deren, Een betere stamverhouding kan van veel belang zijn, zooals blijkt uit niet verdachte Vlaamsche pers- stemmen tijdens de anti-Nederlandsche campagne, Met groote behoedzaamheid en belangstelling .moet de Vlaamsche stria gevolgd worden, Een daverend handgeklap bewees hoezeer de vergade- ring dankbaar was voor het gehoorde en instemde met den spreker waar deze aandrong op krachtiger belang- stelling van Noord-Nederland in den Vlaamschen taal- strijd, De redegaf aanleiding tot een schitterend en gloedvol betoog van den Vlaming Dr, De Decker, die uiteenzette hoe de Vlamingen, die gehoopt hadden door samenwer- king met het streven van de Duitsche leiding, den taal- strijd te winnen, hierbij geleid waren door hooge en eer- biedwaardige beginselen, Daarvoor hadden zij alles opge- offerd en moesten zij thans boeten. Het geestdrifig applaus moge dezen fieren Vlaming ae overtuiging ge- schonken hebben, hoe hi' de vergadering in de ziel had weten te grijpen, Het woord was thans weder aan den Voorzitter, die zeker de tolk was van allen, toen hi' de beide sprekers dankte voor hun boeiende en leerzame redevoeringen, die zeker er veel toe bijgedragen hebben om de kennis van Zuid-Afrikaansche toestanden en Vlaamsche ontwik- keling bij alle aanwezigen te vermeerderen, Dat de belangstelling in Vlaamsche cultuur en taal in den boezem van het A. N, V, steeds verder om zich heen- grijpt, zou reeds dadelijk bewezen worden, De Voorzitter deelde toch mede dat in verband met het gestelde in art, 39 van het groepsreglement bij hem waren ingekomen de volgende denkbeelden, die thans — voor zoover de tijd het zou toelaten — besproken zouden wor- den en wel le. Wat kangroep Nederland doen voor de oprichting van eengroep Vlaanderen van het A. N. V.? Ingezonden *) Ten opzichte van punt5 vindt men in het December- door de Amster NEERLANDI A. Als so zulks Hader te bevestigen, gaat plotseling het „zullen worden behandeld in de volgorde waarop zij electrisch licht uit, zoodat de aanwezigen tastende en „zijn opgegeven; dat dan eerst zal spreken Prof. Pont, bier en daar met behulp van een glimmende lucifer de „dan behandeld zal worden „Wat kan groep Nederland ve r gadering moeten verlaten, „doen bij de heropbeuring van groep Belie?" en dan aan Een half uur later schijnt het licht weder in vollen „Prof. Colenbrander het word zal worden gegeven," glans en is de vergaderzaal herschapen in een feestelijke Deze motie wordt — na toelichting door de genoemde eetzaal, waar een vijftigtal gasten zich vereenigen, om afdeeling en eenige gedachtenwisseling — verworpen met na de inspanningen van den dag te genieten van gezel- 24 teen 15 stemmen,g ligen kout en de goede spijzen, die de „dischkaart" op- Daarna wordt overgegaan tot de verkiezing van twee somde, leden voor het Hoof dbestuur en twee voor het Dag. De eerste dronk werd door den tafelvoorzitter, Prof, Groepbestuur, Dr. J. te Winkel — voorzitter van de Afd, Amsterdam — Door het Bestuur wordt voorgesteld de beide verte- uitgebracht op H. M. de Koningin, Alle aanzittenden ston- g enwoordigers der Groep in het H. B. — de heeren den re ht en spontaan werd het Wilhelmus geestdriftig P, J, de Kanter en Mr, B, de Gaay Fortman — te gezongen. Van dezen dronk werd telegrafisch aan Hare herkiezen, Majesteit kennis gegeven en nog in den loop van den Bij de stemming blijkt dat zijn uitgebracht op den beer avond kwam namens de Koningin een dankbetuiging in, de Kanter 27 stemmen, den beer Mr. de Gaay Fortman Spoedig daarop zette een lid op de piano het Trans- 36 stemmen; den beer Elout 7 stemmen, vaalsche volkslied en de Vlaamsche Leeuw in en weder De aftredende leden zijn dus herkozen. stonden alle aanwezigen op en zongen de schoone me Bij de stemming voor twee leden van het Dag. Be- dien met gloed mede, Toen openden zich de sluizen der stuur der Groep (vacature Dr, Deckers en de beer welsprekendheid, Het zou ons te ver voeren de verschil- Cohen Stuart, welke laatste juist heeft kennis gegeven lende toespraken te vermelden, maar er werd veel en dat drukke werkzaamheden hem noopten zich terug te goed gesproken. trekken.) worden uitgebracht op Dr, M, A. van Weel, Indien alles wat de verschillende sprekers te berde 's-Gravenhage 36 stemmen; den beer S. van Lier Ez,, brachten en van de toekomst hoopten, in vervulling ging, Amsterdam, 30 stemmen; den beer Dr, F, Buitenrust dan zou de arbeid van het A. N. V, in binnen- en bui- Hettema, Zwolle, 7 stemmen ; en den beer Dr, J. Sche- teuland zeker op schitterende resultaten kunnen wizen, P ers, Haarlem 1 stem, Door verschillende aanzittenden werd een sympathie- Beide eerstgenoemde heeren zijn dus gekozen en ver- telegram verzonden aan de politieke gevangene Mevr, klaren hunne benoeming aan te nemen, Rosa de Guchtenaere, De voorzittergeeft een overzicht van de sedert de Teen 9 uur werd de tafel opgeheven en verzamelde vorige vergadering ingekomen en behandelde stukken o. a, men zich in een der beneden-lokalen van het hotel waar 10. .Mededeeling van den Min. van Buitenl, Zaken dat thans de kunst aan de beurt was, niet zal worden overgegaan tot uitgave .van eene vertaling Mejuffrouw Antoinette van Dyk — op de piano be- van het werk; The Dutch Discovery and Mapping geleid door Mevr, van Lier—Derks — vergastte de aan- of Spitsbergen." wezigen op een keur van Nederlandsche liederen, waar- 2, Advies van den Heer Mr. de Gaay Fortman inzake bij het Vlaamsch en Zuid-Afrikaansch niet vergeten werd, „ leden van groep Nederland voor het leven". De zangeres en de pianiste vonden warmen bijval en Dit advies zal eenpunt van overweging zijn in het werden met bloemengehuldigd, Dag. Bestuur, Toen sloe g het middernachtelijk uur en was de tijd van 3o, Schrijven van den Heer Bisschop van Roermond scheiden daar, inzakeprediking in sommige Nederlandsche grensdor- Veel handen werdengedrukt, vele goede wenschen voor P in Z. Limburg in de Duitsche taal, zulks als ant- de toekomstgeuit en daarmede behoorde deze groepsdag woord van een ter zake tot zijne Eminentie door den. weer tot het verleden, vobrzittergericht schrijven, Z. E. schrijft dat de aangele- Wij besluiten dit verslag gaarne met een woord van genheid zijn volle aandacht heeft maar hi' thans aan de hulde aan den ijverigen Secretaris van de Afd, Amster- zaak weinig kan doen, , dam — den beer S. van Lier Ez, — die zooveel tot voor- 4o, Schrijven van de afdeeling „Publiciteit" der Maat- bereiding en welslagen van den Groepsdag heeft verricht, schappij tot exploitatie van S. S. dat men niet wenscht leder die wel eens belast isgeweest met de re elfin van. over tegaan tot het plaatsen van borden of opschrif ten een feestelijke bijeenkomst, weet wat een tijd en toewij- aan de Ned.grensstations in N. Brabant, maar dat ding zulk een re elfin kost en dus zijn wij den beer van zulks wel kangeschieden teen vergoeding van de ge- Lier zeker veel dank verschuldigd, wone kosten voor reclameborden, SCHONSTEDT. Zulks in antwoord op een schrijven van den voor- * * zitter, die verzocht had op bedoelde stations borden te mogen doen aanbrengen, waarop zou staan: Ned- landers! spreekt Nederlandsch in Vlaamsch-Belie, Het Bestuur acht dit antwoord niet bevredigend en Groepsraadsvergadering zal ter zake nadere stappen doen, waarmede de verga- gehouden te Amsterdam op 27 November 1920. dering instemt. 5a. Schrijven van de Jongelieden-Afdeeling Deventer, Vertegenwoordigd zijn de Afdeelingen Amsterdam, dat de afdeeling bij gebrek aan belangstelling in staat Apeldoorn, Arnhem, Delft, Deventer, Doesburg, Dor- van ontbinding verkeert; drecht, Den Haar, Haarlem, 's-Hertogenbosch, Leiden, b Schrijven van de Stud.-Afd, Delft, De afdeeling is Rotterdam, Utrecht en Zaanstreek; de Sudenten-Afdee- thans niet in staat de verschuldigde bijdrage van f 146 lingen Amsterdam, Amsterdam (V, U.), Delft, Groningen, over 1920 of te dragen. De afdeeling heeft echter de Leiden en Utrecht en de Jongelieden-Afd, Rotterdam, beste voornemens voor de toekomst, De voorzitter opent te ongeveer half twaalf de vergade- c Schrijven van de Studenten-Afd. Leiden, De af- ring en verzoekt met het oog op den beperkten tijd, dat deeling geeft te kennen dat zij eerst in 1920 is opge- ieder die lets in het midden wenscht te breng,en zich kort richt ( ? ) en zij dus vermeent, steunende op de 8e alinea en zakelijk uitdrukke, art, 11 van het Groeps-reglement over 1920 niets aan De Studenten-Afdeeling Amstek.dam wenscht, voordat degroepskas verschuldigd te zijn, aan de agenda begonnen wordt, een motie van orde te d Schrijven van de Studenten-Afd. Amsterdam, waarbij zien behandelen, verzocht wordt vrijgesteld te worden van het betalen Deze motie luidt; van f 100 voor achterstallige bijdragen, en de bijdragen „De groepsraad van groep Nederland.... besluit, dat op over het academische jaar 1920/21 kwijt te scheiden. „de te houdengroepsdag-bijeenkomst de onderwerpen c Schrijven van de Jongelieden-Afdeeling Rotterdam, 6 NEERLANDIA. De afdeeling deelt mede, dat zij een voordracht-avond d Hiertegen werd echter dadelijk opgemerkt dat de uit- heeft doen even door den He Albert Vogel en Me- gave van „Neerlandia" zaak van het H. B, is en men dus vrouw Ellen Vareno, die f 200 gekost heeft, en vraagt ter zake een voorstel aan het H, B. zou kunnen doen. naar aanleiding daarvan een subsidie van f 50.— We ens gebrek aan tijd, moest de behandeling van dit f Schrijven van de Jon else's-Graven- gewichtige punt ook tot een volgende vergadering worden ha ,Het Het Bestuur heeft alle middelen aangewend om de uitgesteld, steeds tanende belangstelling van de leden te doen op- De Voorzitter sloot te ongeveer 1 uur de vergadering. leven, maar zulks is tot nu toe zonder resultaat gebleven; het bestuur ziet zich dan ook verplicht een leden-ver- De waarn, Secretaris, gadering met voorstel tot ontbinding uit te schrijven, SCHONSTEDT tenzij het groepsblostuur geneigd is de aansprakelijkheid op zich te nemen voor een alsnog te even „avond". Van de afdeelingen Haarlem en Zaanstreek zijn bij Dot schrijven is den 14en November ontvangen en het bestuur schenkingen ingekomen van f 25.— als bij- antwoord wordt ingewacht voor 20 November! drage voor de oprichting van het kantoor te Velp, Het Naar aanleiding van deze brieven ontspint zich een bestuur betuigt voor dezen belangrijken steun zijn harte- langdurige gedachtenwisseling, lijken. dank, * * De afdeelingen moeten aldus wordt van verschil- lende zijden betoogd — in de eerste plaats hun gelde- lijke verplichtingen 'e ens de groepskas vervullen, Waar gaat het heen, indien zij zich onder verschillende voor- Van de fifdeelingen. wendsels daaraan trachten te onttrekken, Waar de toe- stand der kas van Verbond en groep waarlijk niet schitterend zijn, is afdragen van de verplichte bijdragL Jongel.-Afd. Cadettenschool Alkmaar. een gebiedende eisch. En indien men weinig in kas heeft moet men gee dure „avonden" geven, maar de zaak De secretaris, de heer M. J, van der Hoog, schrijft: op eenvoudiger leest schoeien, bijv, door den heer pro pa- Woensdag 11 November was de heer Supheert, gep, gandist uit te noodigen te komen spreken, West-Indisch Predikant, zoo welwillendgeheel belang- De Jongelieden-Afdeeling Rotterdam merkt op, dat zij loos een lezing voor ons te houden den over zijn ervaringen steeds aan haregeldelijke verplichtingen heeft voldaan gedurende zijn verblijf in West-Indie, en degegeven avond met Albert Vogel tal van nieuwe Spr, of een overzicht over het belang van onze kolo- leden heeft aangebracht. nien in de West en wees op de gunstige ligging, die bij Zulks wordt van bestuurszijde dankbaar erkend, maar voldoenden steun van hetMoederland aanleiding kon tevens wordt opgemerkt dat men wel op goedkoopere wezen tot- bloei, Zeer fraaie lichtbeelden luis- wijze propaganda kan maken, zoodat de groepskas niet terden deze hoogst leerrijke lezing op, behoeft te steunen. Met een woord van dank door den Beschermheer onzer Gewezen wordt op een afdeeling die nog feitelijk schul- vereeniging voor dezen goed geslaagden avond, werd de dig is over 1917 — f 170 ; over 1918 — f 190 ; over 1919 lezing gesloten, die zeker heeft bijgedragen tot vermeer- f 70, dering der belangstelling voor onze te weinig gewaar- Het bestuur stelt zich voor over 1921 krachtiger maat- deerde kolonien in de West, regelen tegenover wanbetalende afdeelingen te nemen, * * doch stelt thans voor de aangevraagde f 50 voor de Jon el, Afd, Rotterdam toe te staan, Aldus besloten, De Voorzitter deelt mede, dat de penningmeester ver- Stud.-Afd. Amsterdam (S,-U,) , hinderd is de vergadering bij te wonen. Slechts eenige 23 Novemberspraken voor deze afdeeling de heeren afdrukken van de begrooting voor 1921 zijn door den N, J, van der Merwe en J, L. A. Peremans, Voorzitter den vorigen avond ontvangen, Hi' kan omtr:nt De heer van der Merwe, vroeger sekretaris van Pres, de in die stukken aangegeven getallen een ophelderino. Steijn, onderhield het gehoor op belangwekkende wijze geven. Uit die getallen blijkt intusschen dat de geldelijke over degeschiedenis der Afrikaansche politiek van den toestand niet rooskleurig is, Boerenoorlog af tot nu toe : de eenstroom-politiek van Toch moet de Voorzitter nog een bedrag aanvragen Botha, de scheuring Botha—Hertzog, de rebellie, de groei voorpropagandistische doeleinden, De propagandist heeft der „Natten" en de over an van Smuts naar Unionis- tot nu toe —gelet op den korten tijd dat hi' werkzaam tischen kant, is — reeds belangrijke resultaten bereikt, zooals o, a. De heer Peremansgaf een sociologische en geschied- blijkt door de aanwinst van bijna 50 nieuwe leden en kundige uiteenzetting van het Vlaamsche vraagstuk, Hij de zeer waardeerende artikelen over zijn voordrachten wees erop, hoe er twee Vlaamsche bewegingen naast in deers verschenen, elkaar bestaan de oude, algemeen demokratische en de De Voorzitter vraagt voor deze propaganda f 500 aan, zuiver nationalistische, De oude, een verkiezingsmiddel benevens f 200 voor refs- en verblijfkosten en verdere uit-• vanpartij-politici ; de nationalistische van den be inn gaven. Dit laatste bedrag is als een maximum te beschou- af steeds in enkelegeesten gedragen, M. a, w, de Vlaam- wen en zal verantwoord moeten worden. sche taalgrieven-strijd tegenover het streven naar al De vergadering staat de aangevraagde bedragen voor heele Vlaamsche zelfstandigheid in alle beschavingsuitin- 1921 toe. gen. Slechts de laatste beweging is consequent Ned- In verband met het late uur moeten de verderepunten landschgezind ; deze richting is de laatste jaren in kracht onbesproken blijven. toegenomen, in Nov, '19 haalde de Frontpartij over de Toch is den loop van de vergaderling gebleken, dat 60.000 stemmen, Na de lezingen volgde een genoegelijk de meeningen over punt 5 van de agenda „Verhooging napraatj e, van de minimum jaarbijdrage tot f 3.50" zeer verdeeld * waren en men schroomde dezen sprong in het duister, die wellicht tengevolge zou hebben dat vele leden hun lid- s-Gravenhage, maatschap zouden opzeggen te doen., Zaterdag 18 Dec. heeft deze Afdeeling weder een Men verwachtte meer van het aansturen op inkrimping harerpopulaire Dietsche kunstavonden gegeven, die dit- van uitgaven, maal bijzondere beteekenis ontleende aan de belangstel- Wellicht konden de uitgaven voor „Neerlandia" be- ling door H. M. onze Koningin en Prins Hendrik getoond. perkt worden in dier voege, dat aan alle leden een exem- In degroote, mooie zaal van Pulchri Studio, waar de plaar worde toegezonden indien zij aan de redactie ken- wanden met vele knappe stalen van Hollandsche nisgeven dat zij op de toezending prijs stellen, derkunst behangen zijn, hield voor de pauze Prof, Dr, NEERLANDIA. H. Wirth een met tal van Licht beelden opgeluisterde ge- weg, de kinderen blijven hulpeloos achter en komen ten schiedkundige beschouwing over de beteekenis der luit laste van de openbare weldadigheid, 1) en de beoefening van dit snarenspel als middel tot her- Kan men die Europeesche vaders van onverschilligheid leving en bevordering van Dietschen volksaard, yolks- beschuldigen? zoo vragen wij in 't voorbijgaan en dan Leven en volkskunst, het streven van den door dezen moet het antwoord luiden: over 't algemeen volstrekt kenner der muziekgeschiedenis opgerichten „Landsbond niet. Moe onnadenkendheid ook bier de bron zijn van der Diets he Trekvogels". veel ellende, het moet met waardeering vermeld worden, Te 9 uur verscheen het koninklijke echtpaar met ge- dat over 't algemeen zelfs arme stakkers zich de grootste vo lg. Na een korte toes van den voorzitter der Afd. , opoffering getroosten om hun kinderen de school te doen Ida t, Oudendijk, die de beide hooge gasten dankte voor b z hun aanwezigheid en hun belangstelling in het streven den goeden ouden tijd behoef de daarvoor vaak niet meer van het A. N. V., werd het muzikaal gedeelte van den bet aald te worden dan f 20.— 's maands, Die vaders kan avond afgewerkt. men beschouwen als slachtoffers van een vicieusen Metgroote aandacht vo g en de ooge gasten en de toestand, talrijke aanwezigen de mooie , innige oud-Nederlandsche sc Hoe 't zij, 't aantal van zoodanige kinderen is legio, In liederen, welke Mevr. Wirth—Schmidt bij de luit, de oude tal van weeshuizen en opvoedingsgestichten werden echte dubbe konge t eor e, zong. ' honderden weezen, halfweezen en verlaten kinderen ver- Het was een schoone avond, die mede mogelijk bleek lee d. De Regeering subsidieerde daarvoor, maar door de offervaardigheid van verscheiden leden der Af- meende steeds, dat de particuliere lief dadigheid deeling, welke dusdoende een uitnemend voorbeeld het leeuwendeel moest verrichten. De in Indiavoor allerlei geeft aan hare zu sters. maatschappelijke doeleinden gebruikelijke geldloterijen — vooral bij Chineezen zoo geliefd — brengen geregeld het geld bijeen wat aan de subsidies der Regeering ont- breekt en door vrijwillige liefdadigheid niet kan bijeen- gebracht worden. Niettegenstaande al die genoemde gestichten nam het aantal der onverzorgde, soms in de kampongs rond- 00ST-INDIA. zwervende, kinderen onrustbarend toe, en altijd waren er kinderen, die „niet in de termen" vielen om opgenomen ' te worden, omdat de statuten 't niet toelieten. , Over de zoodanigen strekte zich de lief de uit van „P a" 'van der Steu r. Acht en twintig jaren lang .heeft hi' In 't vorige jaar werden aan Neerlandia een paar reeds voor zijn beschermelingen gearbeid en op t oogen- verslagen gezonden, die we ens gemis aan plaatsruimte blik worden er 600 verzorgd in niet konden besproken worden en dit loch wel verdienen, hetgesticht Oranje-Nassin te Ma eland. te meer, emdat zij mete en aanleiding even enkele Indi- sche toestanden toe te lichten, 600! dat is 200 boven het aantal, waarvoor hi' na lap Eerst een verslag over den arbeid gedurende 1919 van tobben een subsidie kreeg van de Re&ering. Die bedroeg in 1919 1 32.000 waarnevens als bronnen van , inkomsten o.m. mogen vermeld worden f 51.000 aan, „Pa" van der Steur. giften en 9000 aan contributiZn ; en niet minder moet worden vermeld, dat „Pa" in dat jaar f 4700 bijpaste van Zooals genoeg bekend is, kunnen vele Europeanen in zijne inkomsten als godsdienstleeraar. In fie — wat wel een schaduwzijde is van het leven aldaar Die naam „Pa" „spreekt boekdeelen" ; zoo wordt hi' ,--- moeilijk een huwelijk sluiten met een Europeesche betiteld door zijne 600 kinderen, j a, door geheel Indiè, vrouw ; zij die of een te klein inkomen hebben of eenzaam Hij, de eenvoudige, ongeletterde man geeft zich met hart wonen in de binnenlanden , moeten zich dat voorrecht en ziel aan zijn levenstaak en honderden kinderen ontzeggen. hebben aan hem hun redding en een goede plaats in de Dientengevolge ontstond het „concubinaat", het samen- maatschappij te danken. Leven met een vrouw van 't land, over welks voor- en In het door kiekj es verluchte verslag, vertelt „Pa" op nadeelen in dit verband niet uitgeweid kan worden, gemoedelijken toon, zonder eenige gestichts-deftigheid, De kinderen, uit zulke onwettige echtverbintenissen van zijn arbeid, over de moeilijkheden tijdens den rijst- voortgesproten, groeien doorgaans op onder een ver- nood, over een treff end sterfgeval, over den stria teen keerd begrepen) Montessori-opvoeding wat begrijpelijk is, de duurte, over zijn bezoek bij den gullen Gouverneur- als men overweegt, dat een Oostersche niet zoo gemak- Generaal van H e u t z, die teen hem zei: „Als je wat kelijk iemand tot Westerling opvoedt als een vink zijn te vragen hebt, kom maar, je hoeft niet eerst audi6ntie ondergeschoven kinderen tot koekoeken, terwij1 die moe- te vragen," ders bovendien uit de la ere standen voortkomen. Wij zouden er gaarne meer aan ontleenen, maar plaats- Wel zijn er onder die vrouwen te vinden, die hun ruimte verbiedt dit, Alleen dit nog: De uit bed- uiterste best doen om hun kinderen tot brave Europeanen gen f 142,000, Als er eenige aanleg in de 'on ens zit op te voeden en aan vele Westersche moeders tot voor- bezoeken ze de mulo-school, cultuurschool, technische beeld mogen gesteld worden, maar van de meerderheid school, zeevaartcursus enz. En die laatste scholen zijn in kan dat nietgezegd worden en ook bij de goede uitzonde- andereplaatsen gevestigd, zoodat dan weer voor kostgeld ripen moet de wil zeker voor de daad gerekend worden. moetgezorgd worden. Voor een arbeid der liefde op zoo Vooral wordt de opvoedingstaak voor de eenvoudige ouders moeilijk, als er geen school in de buurt is; dan is er kans, dat de kinderen geheel en al verwilderen. 1 Toen schrijver dezer regelen president van een Prot. Onder deze rubriek moeten ookgenoemd worden de Weeshuis was, kwam een naar Europa vertrekkend soldatenkinderen, die vrij talrijk zijn, in die mate, dat trompetter, Zwitser van geboorte, die reeds twee kinderen vanpauperisme onder de Europeanen in Indiê weinig in 't weeshuis had, vertellen, dat hi' er nog een had, sprake zou zij ,n geweest als de soldaten bii ommekomst maar dat hi' meende, een andere opvoedingsinrichting, van diensttijd of met verlof we ens ziekte hun erkende beter dan 't weeshuis, voor dat laatste kind te moeten kinderen naar Europa hadden kunnen meenemen. Maar zoeken, dat laatsteging nu eenmaal niet en zoo was de reel; de Gewezen op zijn verantwoordelijkheid als vader, was vader leeft in concubinaat met een Inlandsche vrouw ; er zijn antwoord, dat als 't gouvernement toegestaan had, komen kinderen, die verwekt worden ( soms bij ver- dat hi' die kinderen erkende, datzelfde gouvernement ook schillende moeders ) en erkend; de vader moet eindelijk voor de opvoeding moest zorgen. 8 NEERLANDIA. breeden grondslag gevestigd, is heel veel noodig — in Nederland, Daar is een commissie van bijstand geves- dat begrijpt ieder. Er wordt dan ook veel gegeven, ook tigd, waarvan we alleen noemen den president-penning- OPENBARE LEESZAAL EN BIBLIOTHEEK TE SEMARANG. (Uitwendig.) meester, M r, J. B, Bier ens de Haan to Amsterdam, gebied, het tweede door ons ontvangen verslag brengt ons Zij die voor Bien arbeid der lief de lets over hebben, op het neventerrein van „maatschappelijk werk" en weten nu het adres. handelt over Bewogen wij ons in het bovenstaande op filanthropisch de openbare leeszaal en bibliotheek to Semarang. r OPENBARE LEESZAAL EN BIBLIOTHEEK TE SEMARANG. (Inwendig). Hetgeill, weekbl, Indie wijdde eenigen tijd geleden een snel tegenwoordig; 't is een wedijver van landen en geheel nr. aan de leeszalen in Indie, waaruit duidelijk steden, wie 't meest op dat gebied kan doen, blijkt, dat die in Nederland betrekkelijk nog 'one be- Het ontvangen verslag vertelt, dat men ook to Sema- we in zich ook in Indie krachtig uitbreidt; alles gaat rang, onder den wakkeren voorzitter, d s. Br in k, krach- N EERLAN D i A. ti g vooruitstreeft, Aan ontributies werden voor 1920 welverdiende onderscheiding, Herinnerd werd nog aan de ontvangen f 6.500 (niet gering!), aan subsidies van benoeming van pastoor Grooff tot Bisschop van Canea en gemeente, gewest en gouvernement f 4100 (bovendien gaf Apost. Vicaris van Batavia in Oost-Indie in 1843, Zijn po- de gemeente een belangrijk renteloos voorschot, gingen bij den Paus om die ongedaan te maken, welke Nu 't niuwegebouw gereed is, wordt de leeszaal beter faalden, zijn refs nadr dr en aankomst in Oost-Indie, zijn ver- bezoht, In 1919 werden uitgeleend aan Europeanen 21483 blijf aldaar, de moeilijkheden met het Bestuur, eindelijk boeken, aan Inlanders" 2538 boeken (in Inlandsche zijn schorsing in 1846, zijn fiere houding, en verbanning. talen), Metgenoegen zien wij dat ook Neerlandia in de , Daarna de terugkeer in Nederland waar de Katholieken , leeszaal aanwezig is, hem een huldeblijk aanboden, bestaande uit een gouden Hulde aan hen, die onder moeilijke omstandigheden borstkruis met keten en een zilveren ver gulden bisschops- dit werk zoo ver brachten; moge hun arbeid waardeering staf, welke bij plechtige gelegenheden nu nog door de vinden engoede vruchten afwerpen voor 't maatschappe- Apost, Vicarissen van Suriname worden gedragen en de lijk Leven! handhaving door den Koning in zijn ambt, Om moeilijk- Nog even komen wij terug op het onderwerp: heden te vermijden, vertrok hi' niet meer naar Batavia Vreemdelingen in India. in de Oost, doch andermaal naar Batavia in de West, Hier arbeidde hi j tot zijn dood op 29 April 1852, De heer A. S, v an R e e s em a schreef ons daarover: Bataviaging in den nacht van 4 op 5 Oct, 1887 in „Toevallig werd mij dezer dagen door een ingenieur vlammen op, nadat de zieken waren overgebracht op bevestigd, wat door u op blz, 161 van uw blad van Dec. Groot Chatillon, Zij vonden sedert in de Gerardus Ma- werd vermeld," De re elfin der salarissen houdt de jonge j ella-stichting en Bethesda een liefdevolle en hygienische ingenieurs in Nederland terug, verzorging, Degeachte schrijver voegt er nog bij * * * „ Wat moet er op deze wijze van ons bestuur worden, Veel Duitschers en Russen schijnen zich te hebben aan- De nieuwe Gouverneur van Suriname, geboden, Ik weet niet, of de Re eerie als voorwaarde Tot opvolger van den heer Staal, die de vorige maand heeftgesteld dat zij binnen zes maanden dragelijk Hol- naar Nederland vertrok, is benoemd Mr. A, J. A. A, baron landsch moeten spreken; dit is in alien gevalle zeer van Heemstra die 22 Juli 1871 te Vreeland werd geboren, noodig!" Dat laatstegelooven wij ook en voegen er den wensch bij, dat men in een Nederlandsche kolonie hiertoe mede- werke door of te zien van de liefhebberij om tegenover den vreemdeling er mee te pronken, dat man diens taal verstaat, Uit dit oogpunt bezien zou 't maar wenschelijk zijn, dat alle vreemdelingen Russen waren. Die moeten zich wel van onze taal bedienen, omdat de Nederlanders gelukkig in 't Russisch niet sterk zijn; en ,,,, de Rus leert g emakkelijk vreemde talen. 's-Gr, v, L. SURINAME. De R. C. Missie in Suriname, 16 Oct, is het vijf en twintig jarig bestaan der Gerardus- Majella-Stichting in Suriname gevierd, Deze herdenking was het bestuur onzer Groep Suriname aanleiding te vo- ren den leden een lezing van Z,Eerw, Pater P. van Esch aan te bieden over degeschiedenis der R, C. Massie in de kolonie, Het volgende is er aan ontleend: 22 Sept, 1683 werd de R. C. Missie in Suriname geves- MR. A. J. A. A. BARON VAN HEEMSTRA, ti d, Reeds in 1686 waren Brie missionnarissen onder van met den ambtsketen als Burgemeester van Arnhem. Sommelsdijks bestuur bezweken, Naeen eeuw werd de missie hervat tot 1793 en in 1810 opnieuw begonnen, Mon- waar zijn vader burgemeester was, Hi' studeerde aan de seigneur Grooff kwam als Apost, Prefect op 8 Febr. 1826 in Universiteit te Utrecht enpromoveerde daar in de rechten Suriname. Hi' was 3 Aug, 1800 in Amsterdam geboren en op stellingen, Na zijn promotie was hi' een tijdlang werk- werdprefect der Surinaamsche missie op 25-j arigen leef- zaam op het Kantongerecht in het arrondissement Arn- tijd. De arbeid van dezen begaafden mensch strekte zeer hem, In 1902 werd hi' benoemd tot ambentaar bij het tot heil der bevolking van Nickerie, Coronae en ten slotte O.M. bij het Kantongerecht te Roermond; in 1909 tot sub- het brandpunt van al zijn zorgen: Batavia aan de Coppe- stituut-officier van Justitie bij de arrondissements-recht- name, de verblijfplaats der melaatschen, bank te Maastricht, 16 Maart 1910 volgde zijn benoeming Zooals de heer de Granada zei in de zitting der Kolo- tot burgemeester van Arnhem, als hoedanig hi' 2 Mel niale Staten van 13 Juli 1896 zijn der tadities van Bata- d,a,v. werdgeinstalleerd, In Januari 1920 vroeg Mr, Van via onafscheidelijk verbonden aan de R. C. Massie, Bata- Heemstra ontslag uit deze betrekking, dat hem met in- via, waarvan degeestelijke zorg den 27 Jan. 1830 door het gang van 1 April verleend werd, terwijl hi' op dienzelfden Gouvernement aanpastoor Grooff werd toevertrouwd, datum benoemd werd tot advocaat-generaal bij het Ge- werd het tooneel van zijn onuitputtelijke liefde en opoffe- rechtshof te Arnhem, ring. De toestand was er erbarmelijk en onhoudbaar, zoo- Suriname ma g zich gelukkig achten als hoogste bestuurs- als de heer Van Meurs zich uitdrukte in de Koloniale ambtenaar een 'one werkkratht te krijgen, rijk aan Staten van 2 Juli 1892, Van verpleging was een sprake, ervaring, bewaking zou men het mogen noemen, En toch noemde Allen, die het voorrecht hadden dezen beminnelijken pastoor Grooff het zijn „lusthof", In 1836 benoemde Ko- magistraat te ontmoeten, verwachten veel van zijn beleid ning Willem II hem tot ridder van den Nederl, Leeuw, een voor de welvaart en het heal der kolonie, 10 NEEKLANDI A. kunst, terwijl het uitkomen van een Nederlandsch hood- leeraar voor het houden van lezingen in de voornaamste intellectueele centragedurende de zomervacantie een ZUID-AFRIKA. punt is, dat eveneens overweging verdient. * Is onze landverhuizing op den goeden weg? Zuid-Afrikaansche Brieven. Onder dezen titel schreef de beer A. S. v an R e e- Onlangs hield de heer J, A, Valks, M. A., onderwijzer s e m a een artikel in het Tzjdschrift der Maatschappzj aan de Hoogere Oost Eindschool, alhier, een lezing „Jets van Nijverheid. De schrijver was zoo vriendelijk, ons een over de Afrikaansche Taal" voor de Nederlandsche Ver- overdrukje te zenden. Gaarne zouden wij den inhoud eeniging te Pretoria. geheel overnemen, maar dat gaat niet. De heer Valks behandelde hoofdzakelijk de verschil- Schr, handelt over landverhuizing naar Amerika, lende hypothesen omtrent de wording der Zuid-Afrikaan- Australia en Zuid-Afrika. In eerstgenoemd land ma sche Taal, In den loop der jaren heeft zich een nieuwe op scholen de Nederlandsche taal niet meer onderwezen taalgevormd uit het Nederlandsch, Reeds een kleine hon- worden; de landverhuizers moeten met kracht (sedert derd jaar na van Riebeek be on de wijziging, en de ge- den oorlog ) geamerikaniseerd worden; zoo moet de Ned.- leerden zijn 't over de oorzaak niet eens, Dr, Hesseling be- stam daar opgelost worden. weert dat het Maleisch-Portugeesch den grootsten invloed Gewezen wordt op de goede resultaten Jan de N. V. heeft gehad, doch zeer duideliik toonde spreker de zwak- „Harlingen", die jonge boeren (met eenig kapitaal) in kepunten dezer hypothese aan, Het gedeelte der slaven- Zuid-Afrika heeft vooruitgeholpen, voorts op de nieuwe bevolking, dat Maleisch-Portugeesch sprak, bestond voor- Nederlandsche Stoomvaartlijn, voor landverhuizers aan- namelijk uit Compagnieslaven, die aan de kust bleven wo- trekkelijk, op de door Nederlanders reeds geteelde pro- nen, en dus weinig invloed konden hebben op de vorming ductie als sinaasappels enz. der taal, Indian deze Compagnieslaven aan de burgers Wij nemen het slot over met den wensch, dat de ver- werden verkocht, leerden ze Hollandsch, omdat de om- huizing naar Zuid-Afrika ernstig worde overwog,en (want gangstaal Hollandsch en niet Maleisch-Portugeesch was, zondergoede gegevens verlate niemand zijn vaderlandl ) Teen de stelling van de geleidelijke ontwikkeling uit „Er is dus een twijfel aan, dat Zuid-Afrika op allerlei het Nederlandsch voerde spreker aan, dat de tijd te kort g ebied voor krachtige j on gelieden van ons te veel bevolkt was en het verschil tusschen de beide talen daartoe te land eengoede toekomst zal bieden. En menigeen, die groot is. in ons tropish India zwak van gezondheid is geworden, Verder behandelde spreker nog de kombuistaal- en aan- zalgoed doers zich in het gezonde klimaat van Zuid- passingstheorie, en kwam tenslotte tot de conclusie, dat Afrika tegaan herstellen en te vestigen en daardoor de al deze stellingen een punt gemeen hebben ni, de invloed kracht en invloed van den Nederlandschen volkstam te van het Hollandsch van slaaf of inboorling op het Ned- versterken. . landsch, Het bevreemdde spreker, dat die gemeenschappe- Wie naar Amerikagaat wordt Amerikaan en versterkt like factor, die alien noemen, en waarvan ze dus hetge- het toch reeds zoo machtige, Amerikaansche yolk, waarin wicht ook hebben moeten voelen, niet verder ontleed is. hi' verdwijnt, Spreker zeide, niet te willen beweren, dat dit de eenigste Wie naar Zuid-Afrikagaat blijft Nederlander en ver- stuwkracht zou zijn in het proces van de Afrikaansche sterkt het Nederlandsche yolk! Taalwording, Ook de invloed van het oudere I:Iollandsch, Zuid-Afrika is eigenlijk het eenige land, waar de de zeemanstaal het Fransch en Duitsch, het Hottentotsch, Nederlandsche stam een werkelijke kolonie heeft gesticht. en andere inboorling-talen, de invloed van den bijbel, Waren wij op het eind der 18e eeuw niet zoo dwaas het wereldverkeer in de oude dagen, het klimaat, later het geweest, slecht uitgerust ter zee, ten behoeve van Engelsch en nog veel meer invloeden hebben het hunne er- Amerika, met Frankrijk teen En eland oorlog te voeren toe bijgedragen om het Afrikaansch te vormen. en daarna ons in handen van Frankrijk te stellen, dan Het is ondoenlijk om de zeer belangrijke lezing van den zouden wij later door En eland teen Frankrijk be- heer Valks in haar geheel te behandelen, daarom gaf ik schermd zijn geworden en zou onze „Kaap" niet door slechts den hoofdinhoud weer, En eland op ons zijn veroverd. De spreker eindigde met de woorden: „Vooral in de Gelukkig heeft de Hollandsche boerenbevolking daar laatste jaren hebben Afrikaansche schrijvers bewezen, dat zich ten slotte weten te handhaven, 'en zoekt zij hun taal, het Afrikaansch, welke factoren ook al hebben nu, gesterkt na den strijd en de verdrukking, weder bijgedragen tot haar wording, zich tot een kultuurtaal a ansluiting bij het oude Nederland," ontwikkeld heeft, waarin alle roerselen der menschelijke ziel weerspiegeling kunnen vinden." Een heel belangrijke vraag, naar aanleiding van deze TAALCOMMISSIE. lezing is, hoe het standpunt is en behoort te zijn van bier Onder eigen verantwoordelijkheid. gevestigde Nederlanders tegenover het Afrikaansch. In een volgenden brief hoop ik hierop terug te komen. Afire Helen astraat 46, 's-Gravenhage. D, FRAAY—TEN BOKKEL HUININK. N. N. te ? — Uw berichtje aangaande speaker kunnen Pretoria, 10 Nov, 1920, we niet opnemen, omdat u niet vermeldt, in welk blad u * * het vond, Gaarne ziet de T. C., dat van deze mededeeling ook kennis neemt Mr. W. J. L. v. E. te G. Nederlandsch leven in Pretoria. Het Vaderland te 's-G. — Ofschoon wij uit gebrek aan ruimte nooit artikelen, die de onze bestrijden, kunnen De Nederlandsche Consul-Generaal te Pretoria schreef weerleggen, moeten wij ditmaal opkomen teen het stukje ons naar aanleiding der bekende Vragenlijst van het in uw blad van 3 Dec, j.1,, waarin staat, dat Neerlandia Hoofdbestuur, dat de daarin aangegeven wenschelijkhe- zelf een font maakte, U meent dit niet, weet dat o. i. veel den daar eigenlijk reeds in vervulling zijn gegaan in ver- beter, Leest u nog maar eens oudere nummers van Neer- band met het feit, dat er zooveel landgenooten en oud- landia over niet engeen na. N ederlanders wonen en zooveel Nederlandsche instellingen zijn, die op zichzelf of gezamenlijk in de aangegeven J. L. A. P. te A'dam. — Het artikel in het „Finantieel richting werken, In overweging is thans het houden van Weekblad voor den Fondsenhandel" van 9 Nov. j.1,, dat een tentoonstelling van een keurverzameling Hollandsche u ons toezond, kunnen we niet weerleggen in Neerlandia, NEERLANDIA. 1 omdat de ruimte ons daarvoor ontbreekt, Met u zijn we kwam haar in handen door middel van het Weekblad het eens, dat iemand, die zoo schrijft over „purisme", eerst voor Middelbaar en Gymnasiaal Onderwijs van 4 Aug. zelf zich wel eens ma g zuiveren op taalwetenschappelijk j.1, Daar is te vinden het K. B, dat de Eindexamens der g ebied. H,B,S. voor 1921 en volgende jaren regelt, Met belang- stelling nam de T. C. er kennis van. Niet met bliidschap, P. H. S. te H. e. a. — Zie ons antwoord in het Dec.-nr. want de vorm is niet alleen leelijk, maar omslachtig door van Neerlandia, Dank voor uw opmerkingen; u begrijpt talloos veel zinnen in den lijdenden vorm, Om niet den zeker, dat wij niet steeds hetzelfde onderwerp kunnen be- schijn te wekken, dat de T,C, maar wat wilde aanmerken, handelen, zette zij, waar het eenigszins kon, een beteren stijlvorm in deplaats, welken de lezer hieronder afgedrukt vindt. F. H. 0. G. te A. — Gaarne aanvaarden wij uw veront- Dat zoo iets van ons Ministerie van 0. K. W. kan schuldiging en nog liever uw belofte voor beterschap, Mo- gaan, verbaast de T,C, ten zeerste. Immers, het A.N.V. gen wij u eens vragen, of anent in het Nederlandsch niet geniet regeeringssteun, welken steun de regeering wel opmerkzaam en rubriek beter afdeeling heet? Verder is niet zal verleend hebben, voordat ze van het streven, doel het ons zeer aangenaam, dat ook u „in 't bijzonder onze en de werkwijze van het A.N.V. kennis nam. Bovendien afdeeling steeds volgt". is, naar de T. C, meent, Z. Exc, De Visser onze zaak (op zijn zachtst) niet ongenegen, want heeft niet onze eerste De Kamer Courant (16 Nov. 1920) bevat een bewijs Minister van Onderwijs bewerkt dat het Fransch van de , van instemming met ons voorstel, om cremeeren (uit wel- La ere School verdween? Niet uit een gevoel van anti ke taal is dit woord toch afkomstig?) te veryangen door ofpro dit of dat yolk, deze of die taal, maar in het o.i. verasschen, waarvoor wij haar gaarne dank brengen. Voor eenig juiste besef, dat een yolk zichzelf eerbiedigt, wan- de verbreiding van ons streven is zij steeds een goede neer het zijn landskinderen opvoedt in de taal, die de hulp, welke we vol erkentelijkheid vermelden. moeder hun leert, Indertijd wees de Taalcommissie er in Neerlandia op, hoe voor het A.N.V. die daad des Minis- ters verheugenis bracht En zie nu eens, hoe dit K.B. er uitziet! De T.C. vermoedt, dat de een of andere ambte- Het A. N. V. naarden vreemde. naar in wien Z. Exc, misschien onbeperkt vertrouwen stelt, dit heeftgesteld en Z. Exc, in dat vertrouwen La Gazette de Hollande zendt ons haar verslag van de maar heeftgeteekend, Is deze onderstelling juist, dan is groepsvergadering van het A. N. V. te Amsterdam, waar- het jammer, dat een K.B. in dezen vorm er door geglipt voor wij haar hier gaarne dank brengen, 't Is wel jammer, is, Want die lijdende vorm lijdt in hooge mate aan vet- dat zij de bedoeling van het A. N. V. niet begrijpt, zucht, vetzucht, die zich openbaart, voor wie er even over waartoe de rede van Amsterdam's burgervader tot onze nadenkt, in tijdvermorsing en papierverspilling. En dat spijt wel aanleiding geeft, thans, nu van alle kanten tot ens de bewering doordringt, dat tijd nog altijd geld is en papier zooveel kost, Mis- * schien is er dan wel zooveel tijd te besparen, dat daaruit volt de besparing van eenige ambtenaren, maar ztker Begrijpen ze dat allemaal? kan de regeering heel wat papier en drukkosten uitwin- nen. Bij oppervlakkige berekening toch kost de bedrij- De heer Th. H. Beelen, onderwijzer te Son (N.-Br.), vende vorm ongeveer 10 pct, minder dan de omslachtige schrijft ons: lijdende, Stel, dat de regeering jaarlijks ongeveer 20 mil- Een bekende firma uit 's-Hertogenbosch zendt aan lioen aanpapier, druk- en zetloonen, ambtenaarssalaris- haar afnemers, hoof dzakelijk smeden, gedrukte brief- sen enz, uitgeeft dan is daaron alleen een 2 millioen to , kaarten, waarop het volgende te lezen staat: besparen. Hiermede hebben wij de eer UEd, te adviseeren, dat De T,C,mag hier niet eindigen, want dan zou zij haar wij de vrijheid zullen nemen per post te disponeeren over bewering, dat de regeeringsstukken vaak zegoen, wat ze een bedrag, root f , . . . volgens onderstaande Nota, niet bedoelen, niet waar gemaakt hebben. Ook in dit Wij vertrouwen UEd. onze rekening accoord zult K.B. is een voorbeeld aanwezig, dat haar beschuldiging hebben bevonden en onze traite bij voorkomen honoreeren. toelichten kan, Ze verwijst daarvoor naar Art. 14, waar-. Inmiddels enz, in staat:„aan welke de volg ende beteekenis is te heck- Volt' onderteekening.) ten " . M,a,w, de deskundige of leeraar kan die beteekenis er aan hechten? Immers: het is is te berijden, dit huis is j Zou het geen aanbeveling verdienen, zoo'n firma eens te koop(en), de stoffen zzjn te verkrzjgen, enz. beteeke- op het onbehoorlijke (want zoo beschouw ik het) van haar nen toch niet anders dam het is kan bereden, dit huis ge- gedrag te wijzen, of haar b,v, een briefkaart, die het bo- kocht, deze stollen kunnen verkregen worden. Nu zijn venstaande in goed Hollandsch weergeeft, toe te zenden? leerarengoedige menschen (van deskundigen bestaat nog Misschien dat ze dan tot inkeer kwanl., geen ondervinding; zie het K,B.), vooral in de uitlegging van wetten, enz, omdat ze steeds te doen hebben met* , onmondige kinderen en daardoor leeren nadenken, bij wat ze zeggen en doen, voordat ze aan iets een uitleg- Wie volgt Fabrikanten? ging geven, die in strijd is met de bedoeling, Want de bedoeling van den Bove zin is den leeraar, zelfs In „Het Vaderland" zagen we een afbeelding van de den leek wel duidelijk. Doch daarom gaat het niet; dit Nederlandsche Maagd, wijzend op deze aankondiging: Ra- ambtelijk Nederlandsch deugt niet, kan aanleiding geven demaker's Haga Chocolade de fijnste bittere chocolade, tot b,v, de opvatting, dat 10 het laagste en 1 het hoogste die mijn land voortbrengt, cijfer is. Een leeraar, die deze opvatting huldigt, op grond * van hetgeen in het K.B. staat, kan, omdat hi aan de let- ter vasthoudt, moeilijk daarvoor een verwijt treffen. Samenvattend kom' de T. C. tot het besluit, dat de Verfraaiing van en bezuiniging in Regeerings- lijdende-zinsvorm zoo spoedig mogelijk moet verdwijnen, stukken. waar hi' onnoodig is, omdat hii en omslachtig, dus leelijk is, Herhaaldelijk wees de Taalcommissie van het A.N.V. in Neerlandia er op, hoe de stij1 in ambtelijke stukken en tij,d papier, enz, verslindt; niet alleen omslhti g en daardoor leelijk, maar ook vaak ac dat een Jeergang in Nederlandschen stiji voor onze onjuist uitdrukt, wat de regeering van land, stad, enz, be- ambtenaren een niet geheel overbodige weelde ma hee- doelt. ten, een weelde (?), die heel wat minder zou kosten dan Een heel sterk staae van o mslachtigen, leelijken stijl ltj veel „lijdends” in den regeeringsstijl, 12 NEERLANDIA. Art. 4. Het schriftelijk ge- Art. 4. Op dagen in de eer- Depastoor van den lande te Ingoyghem heeft er voor deelte van het examen ste helft van Juni welke , gedankt met dezen beminnelijken wensch: Lente en zomer wordtgehouden in de eer- Onze Minister van Onder- na wintertijd. ste helft van Juni op da- wijs, Kunsten en Weten- Welk een zonnig zinnebeeld voor ons Verbond en de g en, door Onzen Minister schappen vaststelt wordt Vlaamsche Beweging! van Onderwij,s Kunsten en het schriftelijk gedeelte * * Wetenschappen vast te van het examengehouden Een Engelschman, die Hollandsch kent! stellen. Een onzer W.-I. leden schrijft ons; Art. 5. Jaarlijks worden Art. 5. Jaarlijks voor 1 Het felt is te merkwaardig om hier niet even geboek- voor 1 Maart door Onzen Maart wijst Onze voor- staafd te worden, Hem, dien ik bedoel leerde ik kennen , voornoemden Minister aan noemde Minister de bij- op een bootreis naar West-Indie, Elken morgen trof ik gewezen de bijzondere zondere hoogere burger- hem op hlletan dek aan, studeerende in zijn „Berlitz : En- hoogere burgerscholen, be- scholen aan, bedoeld in ar- gelsch-Hodsch", doeld in artikel 45 trede- tikel 45 tredecies der Mid- Door toewijding had deze leerling het in onze schoone, cies der Middelbaar-on- delbaar-onderwijswet, doch moeilijke taal zoover gebracht, dat hi' zich in het derwijswet, Hollandsch — naar den eisch — uitstekend op reis helpen kon, Dat de belangstelling van dezen leerling zich niet Art. 6 alin. 2. Jaarlijks Art. 6 hfdp. 2. Jaarlijks tot onze taal beperkte, doch dat hij deze ook uitstrekte worden voor 1 Mei door voor 1 Mei wijst Onze tot degeschiedenis en instellingen van ons yolk, spreekt Onzen voornoemden Mi- voornoem de Minister de bijna vartzelf, nister aangewezen de des- deskundigen aan, enz, Met waardeering maak ik in dit tijdschrift gewag van kundig,en enz, dezen merkwaardigen Engelschman, Majoor C. Lowther, lid van het Engelsche Lagerhuis. alin. 10b. een der leeraren hfdp. 10b. een der leeraren * * wordt door haar tot secre- benoemt zij tot secretaris, taris benoemd. Een weigeslaagd Sint-Niklaasfeest te Leipzig, alin. 12b. Ingeval de yak- hfdp. 12b. Ingeval de des- Men schrijft ons; ken anders worden ver- kundigen de vakken an- „Nieuw en jong leven bezielt de Afdeeling Leipzig van deeld dan in het derde lid ders verdeelen, dan in het het A, N, V,! Een heerlijke uiting van dit nieuwe leven van dit artikel is aangege- derde lid van dit artikel was, dat op aanstichting van mevr. Dr. Paul Osswald ven, regelen de deskundi- is aangegeven, regelen zij het bestuur alles in het werk stelde om aan de kinderen gen de verdeeling der va- de verdeeling der vacatien van Nederlanders, die te Leipzig verblijven, een Sint Ni- catien onderling in dier onderling in dier voege, klaasfeest naar oud-Hollandschen trant in te richten, Deze voege, dat in totaal het- dat zij hetzelfde de bedrag pogingen werden met den besten uitslag bekroond, Dan Dank zelfde bedrag wordt ge- g enieten, zij de dames Rompelman, Thies, Osswald, Ter Meer, Mul- der en Roose, werden zes en dertig Nederl, kinderen of noten, kinderen van Nederl, afstamming op lekkernijen vergast, Op dezelfde de manier als in de hierboven behandelde ar- Sint Niklaas verscheen in hoogst eigen persoon, wist tot tikelen kan iedere behoorlijke steller bezuinigen op en elk kind wat te ze en tot groote vreugde van de ouders, verfraaien de artt. 7b, 8, 9(hfdp, 2, 5 en 8), 10, 11, 13 die zich in het lokaal verdrongen, Hi' deelde met zijn (hfdp, 2 3), 18 en 19 terwijl art. 14 een afzonderlijke ver- knechtje Zwarte Piet, mooie boeken uit, snuisterijen, cho- melding verdient, colade en.,,,, wat alle harten aan het kloppen bracht .... een heele bus melk, die ons van. uit Holland, met eengift van Art. 14. Het oordeel over Art. 14. Het oordeel over 500 Mrk.gezonden werd .... voor die kleinen, voor wie - „ wordt ... . . . &At melk een levensbehoefte is, Hollandsche en Vlaamsche lie- , . „„„ • uhge- een der cijfers van 1 tot 10 deren weerklonken, De heer Kelterborn wist al de kin- drukt door een der cijfers uit, aan welke de volgende deren om zich heen te scharen en liet ze zingen„„ de lieve van 1 tot 10, aan welke de beteekenis moetgehecht liederen van uit het verre vaderland, dat door de rede van volgende beteekenis is te worden; Prof, Jolles in de herinnering opgeroepen werd, hechten, Een tombola verheugde, later in den avond, klein en g root, Hier, in het ,zeer beproefde Duitschland leefde weer eens Holland en Vlaanderen op, werd de Groot-Neder- landschegedachte hartelijk toegejuicht en met bijna gods- Mededeelingen en Allerlei. dienstig gevoel het ,,Wilhelmuslied" gezongen, het teeken van den onverbreekbaren band tusschen Noord en Zuid, onder al de leden van den Nederlandschen stam waar ze , ook verblijven en wat ze ook zijn, Voor Nederlanders in den Vreemde„ Dit welgeslaagde feest, waartoe alle leden ook hun pen- 23 December is te 's-Gravenh_age een Algemeen Comite ning bijdroegen dat , had tot gevolg, d zestien nieuwe leden tot steun aan Nederlanders in den vreemde ingesteld, zich onmiddellijk lieten inschrijven en beloofden met alle H. M. onze Koningin heeft zich bereid verklaard als Be- kracht mede te werken aan den bloei van de Afdeeling schermvrouwe op te treden, Vo3rzitter is Z.Exc. Minister Leipzig, opdat Nederlandsche geest en Nederlandsche s Aalberse, aard, ook in den vreemde, bewaard blijven," In het Comite hebben o.m. zitting de heeren S. van Lier Ez. en W. F, van Heusden, de dagelijksche leiders Een verslag over het St. Nikolaasfeest te Essen kwam van het Comitê voor Nederlandsche kinderen in den te laat in voor dit nummer, Red. vreemde, Beiden werden dien dag door H. M. in eh or * * ontvangen, * * Onze taal in de geneeskunde, Hugo Verriest, Dr. W, Mulder, te Durban, die blijkbaar zijn genees- Tergelegenheid van zijn 80sten verj aardag heeft het kundige opleiding in Nederland heeft ontvangen, heeft Hoof dbestuur den edelen strider voor Vlaanderen" een „ onlangs in het Ned, Tijdschrift voor Geneeskunde de on- telegrafischen gelukwensch gezonden. afhankelijkheid van geest geprezen, die door het Neder- NEERLANDIA, 13 landsch onderwijs wordt aangekweekt, „Nederland'', zegt hi' , „is een van de oudste wetenschappelijke, landen. Hetgevolg is dat in bijna geen andere taal zooveel zuivere uitdrukkingen bestaan voor onderwerpen van we- tenschap, Het Fransch en het Engelsch krioelen van vreemde termen, in het Nederlandsch kunnen de hoof d- zaken in de landstaal-zelf worden uitgedrukt, Voor den Afrikaander moet het een genot zijn zijn woordenschat op die wijze uit te breiden en zijn eigen taal te leeren gebruiken voor het denken in vakken, waarvoor hi' anders altijd tot het Engelsch zijn toevlucht moet nemen," Of op alle wetenschappelijke Nederl, werken en in 't bijzonder die over geneeskunde deze lofspraak toe pas- selijk is, zouden wij niet aarne beweren. Wat trok Prof. Hector Treub niet herhaaldelijk te velde teen de knoei- taal der wetenschap, Een zeer gunstige uitzondering is het dezer dagen bij D. B. Centen te Amsterdam uitge- geven Leerboek der Inwendige Ziekten, door Dr, H. W. Leeksma, arts te 's-Gravenhage, die er naar gestreefd heeft zooveel mogelijk Nederlandsche benamingen in te voeren ook voor begrippen waarvoor tot nu uit sleur , steeds vreemde woorden werdengebruikt. Zoo spreekt de schrijver van afloop voor prognose, Dit voorbeeld zou met vele zijn aan te vullen, In het Nederlandsch bestond zulk een werk nog niet, Met ingenomenheid vestigen wij er de aandacht op van vakgenooten en studeerenden, * * * Zegeltjes. Een nieuwe oplaag is verschenen van de bekende groene sluitzegeltjes met opschrift : Briefwisseling, Reke- ningen, Adressen, enz, a, u. b, in het Nederlandsch. Ze zijn kosteloos verkrijgbaar aan ons hoofdkantoor te Dordrecht. * * * E Nederlandsche instellin in den vreernde. en Sedert bijna tien jaren besta&t te Cardiff een Neder- landsch Zeemans-tehuis van den Zeemansbond onder be- scherming van H. M. de Koningin en van Z. K. H. den Prins der Nederlanden, Met den laatsten Februari 1921 zal het huurcontract ten einde zijn en tengevolge van den ook in En eland heerschenden woningnood is geen soort- gelijk geschikt klein huffs te krijgen, Aangezien het den Zeemansbond aan fondsen ontbreekt om te Cardiff een gebouw te koopen en in te richten, of een grooter, duur- der huffs te huren, zal binnenkort de zoo nuttige in-. richting moeten worden gesloten, tenzij door belangstel- lenden in Nederlanders in den vreemde de noodige gel- delijke steun worde verleend, Aan vrienden der Noord- Nederlandsche en Vlaamsche Zeelieden, die zoogaarne van het Tehuisgebruik maken zij het behoud ervan , aanbevolen. Bijdragen kunnen gezonden worden aan het Hoof dbe- stuur van den Zeemarsbond, waarvan secretaris en pen- ningmeester is Jhr, S. B. Ortt, Leuvehaven 90, Rot- terdam, * * * Wie voldt? Alweer een, die over de brug kwam, een buitenlandsch lid, dat zijn jaarbijdrage tot f 20,— verhoogde. Wie volgt? Vrijwillig verhoogde bijdragen hebben zooveel meer waarde dangedwongen fraaiigheid, Comite voor Ned. Kinderen in den Vreemde. 48e Owfave 1-31 October 1920. Onder-Comite Zwolle f 11.75, maakt met vorige opgave f 4779.50. Onder-Comite Dusseldorp, bijdragen ouders Mrk. 170. L. N., C. f 25,—; A. G, v, L, f 25,—; Mij. v. M. K. F. & Co. f 25.—, W. M. f 25,—, N. E, Mij, f 10,—, G. W. en Co, f 25—, N. V. A. B. N, f 25.—, H. M. B. f 25.—, Mij, B. D, H. f 15.—, N, N. f 10.—, W. N. d, B. f 25.—, 0. R f 25,—, Hver A, f 50,—, A. P. Mij. v,h, G. L. en G. H. B, f 25,— Adm, K. L. D. & S. E. R. f 25,— M. & S. P , , f 25,—, M. R. f 10,—, n.v. IJ. A. E. f 15.—, n,v, v. d B. M. f 25,—, D. G. f 20,—, my, D. K. f 25.— P. K. f 25,— S, f 10,—, A, D. Mij. f 25,—, J, H. F. R, f 1.—, W. B. f 20,— J. D. f 50,—, Ed, Karsen voor den Heer en Mevr. , H, V,—d, R. te Sam it Borneo f 100,—, H. B. M. & Co. f 100,—, N. H. Mij. f 250.—, C. Mij. V. f 100,—, Mr, E. f 100,—, N. I, H, B. f 10,—, J. D, f 50,—, Dr, B. J, K. f 10,—, te Amsterdam, H, J. C, V, v, G, f 25,—, D. J. J. S, W. f 10.—, A v d. L. f 50,—, Fam, K. f 60,—, Mr. C. V. f 25,—, L. f 10,—, Wed, H. C, A. S, f 10,—, Jhr. A. B, d, B, f 12,50 A. v , R, f 5,—, Dr, B, f 5.—, J. R, P. f 3.—, N, B. Rzn, f 5,—, Mevr, J. E, f 5,—, R. E, v. E. S, f 5,—; Mevr, C, f 5.—, C, f 2,50, Me', J, v, H, f 2,— E. C. v. H. f 2,50, Dr, H. C, K. f 2,50, Mevr, Wed. A, J. J. M. B, f 5.—, J. G, V. f 25,—, A, H. J. H, f 5,—, Dr, M. A. v, W, f 10,—, Ds. H, B, S, f 10,—, Mevr, Wed. E, P. 1 100,—, L. A, v. R, f 5,—, J, A, v, d, F, f 2,50, A. W. H, f 2,50, .V. N f 5, f 5,—, C. L. G. V. f 5,—, Me', C, J. B. D, f 10,—, M. J, R. f 10,—, Mevr, Wed. F. A, S, f 10, J. M, M, f 10,—, J, A, R, v, I. 10,—, T, T, f 12.50, Topogr. Inn f 22,—, Wed, S, f 20,—, Fr. E. R. f 25,— Mr. L. N , M. . A. N. f 5,—, Mr, D. v. d, G. f 10,—, Mevr. d.. L. B. C. f 5,—, Mevr, Wed, M. M, E. T, 14 NEERLANDIA, J., E. G, f 25.—; Dames F, M. f 25,—; G C, K. f 25,—; H. f 2.50; te Oud-Beierland, N. N. f 150; te Odijk. D. F. S. f 10,—; G. f 1,—; Mr, J. W. t. W. f 5.—; J, d, V, f 4,—; f 5,—; te Oegstgeest. P, d, J. f 5,—; A. en R. B. f 100,—; A. H. f 10,—; W. en C. v. S. f 10.—; te Poeldijk, Dr. E.-B, f 150; te Papen- Co, i 5,—; H, Dr, V. f 10.—; G. H. B. f 10.—; G. d. V, Brecht, f 10.—; allen te Amsterdam. Jhr, M, G. M. v. K. f 30.—; te Roermond, A. L, f 10.—; Mevr, W. B. N, f 2,50; W. J, R. f 10,—; S. f 2.—; Mevr. I & Ph, H. G, f 10.—; E. N, R. f 2,50 ; M, T. f 2,50 v, W. f 5,—; J. T, d. V. f 100,—; R. L. v, d. P, 1 5.—; D. M, d. V. f 10,—; te Rijswijk. t, H. f 3,75; te Risen. E, f 4.—; H. f 10,--; C, V, f 10.—; Mr. W. C. d, V, f 5,—; N, G. K. f 5.—; te Ridderkerk. M, v. V. Sr. f 5.—; S, R, f 10,—; Gr. H, Q, v. L. S, G, J, K, f 5.—; te Schiedam, J. S. f 80.—; te Slikker- f 30,—; E. B, f 100,—; Mevr. D. f 10,—; A. M. v. W. veer. D, F. f 10,—; C. H. K. f 1,—; te Schoonhoven. L. T. f 25,—; H. W. f 1.—; Mevr, D, Z. V. f 12.50.—; allen te f 5.—; te Sommelsdijk, Den Haag. v. H. f 2.50; te Terschelling. E. f 10,—; te Twello. Wed, D, H. P, Hzn. f 30,—; A, C, M, f 25.—; E, B. f 5,—; allen H. S. f 10,—; te Terborg. Dr. P. f 5,—; te Tiel. te Rotterdam, J, L, H. f 50,—; M. B. f 30.—; W, A. v. d. B. f 10,—; Fr, d. V. v, S. f 25.—; A, J, S, f 2.50; C. R, f 2.50; S, Dr, S. C. f 10.—; E. A, W. en E. d. H. f 5.—; J. R, F. W, f 2,50; J. P. F, M. f 100,—; F. S. f 5.—; Dr, H, D. f 2,50; Dr. M. M, K. f 10,—; H. T, T. f 5.—; Ch. In, f 25,—; A, B. f 5.—; A. f 5.—; S. F. W. f 150; N. N. Fab, V. H. A, S. f 10.—; G. G. f 5.—; Mevr, H. S. f 10,—; f 2,50; Mr, W. D. f 2.50; W. R. f 30,—; M. S. E. 0, f 10.—;1 A. E, f 20.—; Mr. J. B. f 2.50; Mevr. v. R. M. f 500.—; E, E, B, L. f 3.—; D. G, M. f 5.—; te Arnhem, J. M. v. Dr. D, M. K. f 2.50; T. S. f 5.—; Dr, J. A. f 5,—; S. W, C. f 5.--; te Assen. Mevr. v. E. f 2,50; te Alkmaar. v. R. f 5.—; K. v. d, B. f 10.—; H. H, f 2,50; Dr. K. f 5,—; A. H. d, G. v, C, f 25,—; S, W. N, f 2.50; Mr. S, S, f 5,—; Jhr. D. L. H. Q. v, U, f 10,—; Dames P. f 10,—; Mevr, te Amersfoort; C. B. f 5.—; te Andelst W. W. f 3,—; J. E. E. C, S. f 10,—; Dr, A. H. P. f 10,—; Dr, W. A. v, H. S. C. v, V, f 10,—; te eldoorn, Mevr, Wed. R. v. L. f 5,—; H. v. W. f 5,—; J, S. f 1,—; E. W. f 30.—; F. L. f 10,— ; te Abcoude. G. Q, f 2,50 ; te Al hen a. d, Rijn. f 25,—; Dr. F. K. f 2,—; Mr. H. J. V. f 10,—; H. E. f 7.50; J. G. J. E. f 10,—; J. E. W. P. 1 25.—; J. E. K. f 25,—; M. F. f 5.—; te Utrecht, S. E. S. f 10,—; te Uithuizen. P. f10,—; Mevr. E. M. v. d, S. f 2,—; te Baarn, M. L. F. Dre, Q. f 15,—; Mej. v.. B. F., f 100,—; 0, W. d. V. f 2,50; f 10,—; te Bergen op Zoom. J. J. N. v. E. f 1.—; te Bode- te Velp; H. J. B. f 10.—; te Vessem. A. K. f 10,—; te graven, Mr. M. P. Th, d H. S. f 5.—; Jhr, Dr, P. H. G. Vlaardingen, f 5.—; te Breukelen. V. d. W. f 2.50; te Berkel, Jhr, H. S.. v. d, S. f 1,—; J. M. f 5,—; te Wassenaar. C. f 5,—; A. R. V. f 25,—; te Bennekom. A. J. B. f 10,—; te Barne- te Wapenveld, A. V. & Co, f 2,—; te Weesp. J. V. S. veld. N. N. f 120.—; Me Wed. H. t. W. f 3.—; A. f 10.—; te Wageningen, W. H. Bz, T. v. A. f 25,—; te Won- A. f 5.—; te Bilthoven. D. P. f 1,—; te Boskoop, K. M. denberg. Ph. R. f 2,50; te Warmond J. H. f 25.—; te Buurmalsen, A. H, C. f 25,—; G. A. v. L, f 2.50; W, E, J. W. J. S,-B. f 30.—; W. W.. f 2.50; H.. V. f 5.—; G. fab, f 25,—; te Zeist. 0, G. H. f 10,—; te Zetten. S. B. f 30.—; f 10,—; Dr. E. D. f 50,—; B. v. E. f 2.50; V. v. V. f 10,—, te Zuidhorn. J. G. M. f 30.—; Ir. R. D. f 10.—; te Dordrecht, 0, E. In totaal werd in de afgeloopen maand f 7089.28 V. D. f 1.—; Dr. H. Y. v. d, W. f 1.—; M. V. f 10.—; T. ontvangen en Mrk. 510.—, waaronder f 725 voor voedsel- A. C, f 60,—; Mevr. Wed, A. G. P.-F, f 15,—; te Doorn, voorziening, het een met vorige opgaven maakt n. v, G. R. fab. f 20,—; th Diemen. Wed, D.-B. f 20.—; f 321.431,92 en Mrk. 32240,—. De uitgaven hebben de te Deventer. H. H. f 25,—; A. F. C. f 10,—; te Den Dolder, inkomsten dezer maand weder overschreden en bedroe- L. V. f 10,—; H. S. f 25.—; P. J. K. en Zn. f 10.—; C. W.- g en f 7690,28 en Mrk. 254.10.—, V. N. f 5.— Ph, d, K. f 150; N. N. f 10.—; C. M. C. f 5.—; Met voldoening kunnen wij eene herleefde belang- Mej. M. v. S. f 2,50; J. v, R. f 2,—; te Delft. stelling in ons Nationaal werk melden, die niet alleen Jhr. Bar, J. V. L. f 20.—; A. C, v, E. f 5.—; W. J. D. bleek door velegiften uit alle deelen van ons land, zoo- H. f 0.50; te Ede, Mevr. L.-E. f 25,—; te Enschede; Fr. S. wel uit de Hoofdplaatsen als uit de kleinste gehuchten, d. L. f 5,—; te Epe, doch ook door de oprichting van twee nieuwe Onder- F. J. v. B. f 1.—; te Geldermalsen. St. Wij, d. P. f 1.—; Comite's nil, een te 's-Gravenhage, dat ons reeds plaat- J. W. f 5.—; te Gouda. D, J. d. C. f 2.50; T. F. en Co, sing van 10 kinderen en een belangrijken geldelijken f 10.—; te Gorinchem, J. A. N. f 2.50; te Groenlo; C. A. V. steun verschafte, en een te Abcoude, waardoor wij de f 10,—; te Goedereede; K. f 2,50; te Giesendam, beschikking over 25 plaatsen voor kinderen verkregen. C. J. R. f 50.—; H. J. A. f 10,—; d. S. f 2.—; te Den Ook kunnen wij enkele kinderen kosteloos onder- Helder. D. J. H. v. d. P. f 1,—; te Haarlem. Jhr, J. A. brengen, Een nieuw transport van ongeveer zestig Ned er- K. v. V. f 25,—; te Hilversum. G. J. V. L. T. f 5,—; F. 0, landsche kinderen is onderweg. Dat dit onze uitgaven weer f I--; te Hoogland. Gebr. S. & Co. f 500; te Hengelo, belangrijk vermeerdert, behoeft een betoog. Nog zijn wij J. J. S. f 3,—; te Houten, n. v. R. R. S. f 10.—; te Hendrik- niet aan het erode van ons werk, De te lenigen ellende Ido-Ambacht. H. V. d, A. v, d. H. f 2.50; K. J. f 2.50; is nog verbazend groot. J. V. f 25.— ; te Heerde. J. K. f 1,—; te Heerlen. J. Wij zijn Bus we gedwongen opnieuw de medewerking B. P. v. W. f 5.—; te Hattum, J. B. v. d. V. f 2.50; te van het Nederlandsche yolk in te roe en en te verzoeken Hellevoetsluis. de bijdragen te zenden aan den Penningmeester B. f 2.50; te Ilpendam, S. VAN LIER Ez., Gebr, F. f 1,—; Wed. A. D. f 5.—; te Katwijk aan Zee. N assaukade 358, Amsterda. m C. S. f 10,—; te Kinderdijk. D. St, M. f 50.—; te Kerke- rade, K. Y. f 10.—; te Keppel. Postcheque- en Girodienst No, 22889. P. K. f 5,—; C. C. R. f 10,—; d, K. f 5,—; Prof, Dr. H. K. 0, f 10,—; W. B, K. f 10.—; Kon, Ned, Gr, Sm. f 25,—; C. H. f 5.—; Dr. L. v, I. f 5,—; M. D. v. B. f 3.—;Mr. Uiterste Wilsbeschikking. V. d, B. f 10— ; te Leiden. J. W. P. f 1.— ; te Leeuwarden v, A. f 5.—; D. B. f 5.—; te Lisse. T. L. v, M. d. W.. f 2,—; Aan hen, die het A.N.V. bij uiterste wilsbeschikking te Lamswaarde, Mr. R. W. B. U. f 2,50; te Lochem; G. F. wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgende vorm f 150,—; te Leonen, aanbevolen: G. C. f 1,—; te Maassluis. C. L. H. f 1,—; te Middel- Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond harnis, te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd bii B. f 1,—; te Nieuwveen. D. A. d.. B. f 2,50; te Naald- Koninklijke Besluiten van 23 Jan. 1905 en 29 Oct. 1907, wijk, M. V. f 10.—; te Numansdorp, H. v, A. f 1.—; te nommer 89 de som van .... Neede, g ulden, uit te keeren binnen ........ .. - C. W. V. f 2.50; te Overveen. Mr. M. M, L. f 25,—; C. maan den na mijn overlijden, vrij van alle rechten en f 10,—; te Oosterbeek. J. A. f 10.—; te Otterloo, A. S. kosten. 25.t. Jaargang. No. 2. Februari 1921. N EERLAN DIA ORGAAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Ons Volk moet herleven uit de kracht van ons Volk zelf, HUGO VERRIEST, INHOUD: Een groot Nederlandsch-Vlaamsch belang, — Nederlandsche belangen in het Buitenland III, — Beknopt overzicht der Hoof dbestuursvergadering van 18 Dec. 1920, — Begrooting van het Hoofdbestuur over 1921, — Buitenland: Platduutschland en Nederland, door K. E. Oudendijk, — Een echt Nederlandsch feest te Essen, door S. van Lier Ez. — Afd, d. Berlijn, door W. J. Weber, — Uit Frankfort. — Uit New-York. — Nederland: Pro pa- ganda, door M. R. H. Calmeyer, — Het 7e Groot Ned, St ud,-Congres te Delft, — Van de Afd, — Nederland op zijn best. — Vlaanderen: Amnestie, — Korte Mededeelingen, — Oost-Indie: Hoe gaat het in Indie. — Wat er eerst gedaan moet worden, door Dr, W. van Lin en, — Zuid-Airika: Hollandsche artikelen voor Z,-Afr., door Mevr, Loopuyt— Maas, — Hullebroeck in Z.-Afr. — Taalcommissie. — Ingezonden: De Taal der Geneeskundigen, door Dr, L. M, Metz, — Het verslag over den Groepsdag, door L. W. van Soest en E. A. Hofman, met antwoord van W. C. SchOnstedt. — Vreemdelingen en onze Taal, door L. Simons. — Wie helpt? door S. v, Lier Ez, — Nederland op zijn best, door P. Cool, — In die re to lig, door J. J. van Wouw. — Mededeelingen en Allerlei. — Comite voor Ned, kinderen in den vreemde, — Advertentien. Een groot Nederlandsch—Vlaamsch belang, van 12 December zijn landgenooten te Bien opzichte flink de waarheid gezegd, De Vlaamsche tale is wonderzoet Ziehier een gedeelte van zijn betoog Voor wie haar geen geweld aandoet. Gezelle. Men denke niet, dat men nooit tegen de taal zondigt als men heel ijverig Franse woorden door Nederlandse In het verslag van de laatste in 1920 gehou- vervangt, Die Nederlandse woorden moeten inderdaad den Hoofdbestuursvergadering kan men lezen, goede Nederlandse woorden zijn, dat wil zeggen, ze dat in beginsel besloten is de uitgave voor moeten geen klakkelooze vertalingen zijn, ze moeten zich lenen tot samenstellingen en afleidingen en ze te bereiden van een Nederlandsch woorden- moeten overeenkomen met de geest van de Neder- boek der Bestuurstaal ten gebruike van de landse taal. Maar daar trekken de meeste ondeskun- Vlamingen, dige taalverrijkers zich niets van aan. Vooral niet in Het is toch van algemeene bekendheid, dat Vlaanderen, Het is beschamend het Nederlands proza te lezen, het met de tweetaligheid in Belgie ten op- dat in Vlaanderen dagelijks door volksvertegenwoor- zichte van de stiefmoederlijk bedeelde Neder- digers, geneesheren, ingenieurs, e,d, ondertekendi landsche helft treurig gesteld is, wordt, Het zijn allemaal Nederlandse klanken maar het is geen Nederlands, Onmogelijke Nederlandse leder Nederlander, die er reeds lang voor woordmaaksels en nog veel meer letterlik uit het Frans den Wereldoorlog met oplettendheid de open- vertaalde zinswendingen overwoekeren hun taal en bare opschriften bekeek, zal meermalen heb- bederven het gevoel van de Vlamingen, die zo iets ben opgemerkt, Welke slechte en sours onzin- elke dag te lezen krijgen, nige Nederlandsche vertalingen door de daar- Nu is er zoo iets als een Taalwet-strijd in voor aangewezen ambtenaren waren geleverd Vlaanderen aan den gang, die, hoe gesaboteerd en ook de Nederlandsche tekst op in de beide ook door verfranschte hoogere standen en of- talen gedrukte officieele kennisgevingen liet ficieele personen, in 't eind toch de overwin- zeer veel te wenschen over, Zelfs de overtuig- ning aan het verreweg talrijkste deel der Bel- de Vlamingen, die hun taal angstvallig zuiver gische bevolking moet brengen, Men kan die meenen te houden „van vreemde smetten wet nog wat verminken, nog wat uitstellen vrij", gebruiken onbewust heel wat gallicis- en bij aanneming en uitvoering onrechtmatig men en andere ismen, toepassen, maar de volkswil, die zich onver- Dr, W, de Vreese heeft zelfs een lijvig boek moeid blijft uiten in de volkstaal, zal blijven kunnen samenstellen over „Gallicismen in het eischen, tot haar recht is gedaan, tot Vlaan- Zuid-Nederlandsch," deren kan Leven in eigen taal en eigen zeden, Schrijver dezes werd eens in Vlaanderen tot het ook zijn eigen onderwijs van hoog tot uitgenoodigd voor een „avondstond" en hem laag heeft our het yolk op te voeden door mid- werd hoffelijk een „voorbehoudene plaats" del van de moederspraak, het te ontwikke- aangewezen ; daardoor juist had hij het ge- len en te beschaven en zijn volkskracht en voel toch op een „place reserve" te zitten en volkstalenten dienstbaar te maken aan de een „soirée bij te wonen, Een Nederlander welvaart van. . . . Belgi.6, noemt dat een „besproken plaats" voor een Als een breed denkende regeering dit begre- „kunstavond", pen had, zou ze al lang de beide volksdeelen Dit voorbeeld zou met vele te vermeerde- van het rijk door vrije ontwikkeling, ieder ren zijn, naar zijn aard, tot gemeenschappelijk heil van De Vlaming Peremans heeft in „De Storm" het land hebben doen samenwerken, in plaats 16 NEERLANDIA., van het eene grootste deel met zijn grootsch de praktijk werden toegelaten en in de Kaap- verleden te onderdrukken en als een yolk van provincie eerst sedert 1 Jan, 1920, Voor Ne- lageren rang te behandelen, om niet te spreken derlanders is steeds nog een Engelsch aanvul- van mishandelen, lingsdiploma vereischt, 1) Maar blijven wij bij ons taalbetoog. Ons artikel heeft intusschen weder de aan- Met het oog op de onafwendbare hoogere en dacht gevestigd op deze belangrijke kwestie vrijere toekomst van het Vlaamsche yolk is en dat er hier te lande nog steeds neiging het noodzakelijk, dat er een populair weten- bestaat tot vestiging in Zuid-Afrika, bewijzen schappelijk woordenboek worde samengesteld, de vele brieven om inlichtingen van allerlei dat door alle Vlamingen, in welken tak van werkkrachten, dienst zij ook werkzaam zijn, kan worden na- Deze aanvragen worden door het Secre- geslagen en geraadpleegd om bij de vertalin- tariaat der Ned. Z.-Afr, Ver,, die daarvoor gen in het Nederlandsch, die meer en meer van een beproefd inlichtingskantoor heeft, Kei- hen zullen worden gevergd, steeds de juiste zersgracht 389, Amsterdam, behandeld. Nederlandsche woorden en uitdrukkingen te kunnen gebruiken, al zullen de sappige, pittige Onze opgaaf betreffende de Nederlandsche Vlaamsche nooit mogen verdwijnen, Maar cufsussen en lectoraten in Duitschland ver- daar zullen de echte Vlamingen en hun goede eischt ook nog eenige wijziging, schrijvers en dichters wel voor zorgen, Onze vertegenwoordiger te Frankfort, Prof, De samenstelling van zulk een woorden- en Dr, M. J, v, d, Meer, bericht ons dat de toe- uitdrukkingenboek zal natuurlijk de zorg van stand thans is als volgt . (al gereedstaande) zeer bevoegden vereischen In Bonn bestaat een gewoon professoraat, en veel tijd vergen benevens den onmisbaren voor Nederlandsch met practisch lektoraat, nervus rerum : geld. in Leipzig en Frankfort zijn buitengewone En nu vertoont de schatkist van ons Ver- professoraten, in Griesen een practisch en bond te zeer den bodem om er voor dit mooie wetenschappelijk lektoraat, dat voorloopig groote Nederlandsch-Vlaamsche, dus Groot- door Prof, v, d. Meer van Frankfort wordt Nederlandsche duel nog een greep in te doen, waargenomen, Te Berlijn is een practisch En toch moet het thans reeds voorbereid. iektoraat, Dus is stichting van een, laten we het noemen Vlaamsch Woordenboek-londs driivend nood- Het Dagelijksch Bestuur stelt zich voor de zakelijk, Noodig is voorloopig f 5000, Nederlandsche belangen in het buitenland leder, die het groote nut ervan voor de cul- meer dan tot heden het geval kon zijn te be- tureele ontwikkeling van Vlaanderen inziet, hartigen door persoonlijk bezoek. taste in den buidel en drage tot de uitvoering Zoo vaardigde het in de vorige maand den van het goede, nuttige, noodige plan bij, zoo- Administrateur of naar Hamburg ter gelegen- wel Nederlanders als Vlamingen, heid van de stichting der Nederlandsch-Duit- Het geldt hun beider belang, sche Kamer van Koophandel aldaar en de Bijdragen worden gaarne ingewacht aan het studiereis van een 50-tal Nederlanders, Hoofdkantoor te Dordrecht en zullen in Neer- Hij heeft samensprekingen gehad met landia verantwoord worden, den Nederlandschen Consul-Generaal, den heer A, Flaes, met onzen vertegenwoor- Nederlandsche belangen in het Buitenland, diger, den heer F. D, Rincker, met bestuurs- III. leden der K. v, K,, met Dr, Blunck, een der voormannen van de Platduutsche beweging, Ons tweede artikel over de Nederlandsche met bestuursleden der pas gestichte Ned. Ver., belangen in het buitenland heeft, in het bijzon- te Hamburg en met bestuursleden van de Wil- der wat de emigratie van onderwijzers en dok- helmina-vereeniging (liefdadigheidsinstellind toren naar Z.-Afrika betreft, zeer de aandacht om een aansluiting bij en samenwerking met: getrokken, ook kritiek uitgelokt. het Alg, Ned, Verbond voor te bereiden„ Van sommige zijden werd betwijfeld of het waarvan de nuttige gevolgen weldra mogen aantal open plaatsen voor onderwijzers zoo blijk en, groot was als ons van een zeer gezaghebbend Zulke terreinverkenning en persoonlijke adres was gemeld, Intusschen is de behoefte kennismaking is noodig om het A, N, V, in aan goede onderwijskrachten in Zuid-Afrika het buitenland vaster voet te doen krijgen niet te loochenen, cn meer te doen waardeeren, Ten opzichte der geldigheid van de dokters- graden aan erkende Europeesche Universitei- 1) Dr. P. Scheffelaar Klots, die 1 Oct, j, 1. Z.-Afrika ten behaald, schijnt men ons onjuist te hebben verliet, heeft daaromtrent in het N, v. d, D, naar aan- leiding van ons artikel minder bemoedigende verklaringen ingelicht, Zij betreft alleen de Afrikaners met afgelegd en waarschuwt teen het zoet gefluit uit Venter- een Nederlandsch arts-diploma, Welke reeds stad en Carolina, Hij geeft gaarne nadere inlichtingen vroeger in Transvaal en Oranje-Vrijstaat tot voor belanghebbenden, adres: Vrouwenkliniek, Haarlem., NEERLANDIA. 1 Beknopt overzicht der Hoofdbestuurs- streeks aan het Hoofdbestuur isgezonden, maar langs een omweg. Het voorstel om aan al de 500 Leuvensche vergadering van 18 December 1920. studenten, die zouden zijn toegetreden, Neerlandia te sturen en ieder maar 1?2- frank te laten betalen voor Aanwezig: de heeren P. J. de Kanter, Voorzitter, Neerlandia, zou te schadelijk uitkomen, Waar contri- Jhr. Mr. J. L. W, C, von Weiler, Ondervoorzitter Mr, , butie-verhooging drip end noodig is, moet althans aan B. de Gaay Fortman Secretaris-Penningmeester, Ch, R. Bakhuizen van den Brink, Jhr, Mr, G, A, K. Michiels van het minimum van f 2,50 worden vastgehouden, wat gezien de frankenkoers gelijk staat met een lidmaatschap Kessenich, Ka t, K. E. Oudendijk, Kol. W. C. SchOnstedt, van 10 fr,per jaar waarvan 6 fr, aan het Hoofdbestuur , C. Statius Muller en C. van Son Administrateur, , moet worden afgedragen. Daar de Groep nog niet is Afwezig met kennisgeving: Dr, M. Alvares Correa, heringericht, zal de Stud, Afdeeling Leuven als Zelf- J. S, C. Kasteleyn, Dr, Th. Lens, Dr, W. van Linen y, Mr, Dr. C. F, Schoch, Th, G. G. Valette, Mevr, A. C. standige Afdeeling moeten worden aangemerkt, De heer Oudendijk zegt, dat hi' het zeer zou betreuren Veen-Brons, als de contributie een bezwaar zou blijken voor aan- De Voorzitter stelt aan de orde. sluiting. Men vergete niet welk een kracht er van de Vlaamsche jongelingschap kan uitgaan vow- onze vow-b- Punt I. Notulen der vergadering van 16 October 1920. gin g, In elk geval neme het Dag. Bestuur een tegemoet- Deze wordengoedgekeurd. komende houden g aan. Besloten wordt alvast te beginnen met voorloopig Punt II. Ingekomen stukken en mededeelingen, o, a. elke maand 25 ex. van Neerlandia naar Leuven te Het Nederl, Weekblad„Ons \aderlandu is verschenen zenden ter verspreiding onder de studenten, benevens en in een oplaag van 10000 ex. over heel de wereld anderepropagandamiddelen. verspreid. Van enkele zijden wordt aangeraden den naam „Ons Samenstelling van een Nederlandsch woordenboek Vaderland” te veranderen daar deze verwarring kan voor Vlaamschgebruik in verband met de nieuwe stichten met andere kranten, die reeds den zelf den naam Belgische taalwet. dragen, en een rubriek handel, nijverheid en verkeer Het Dag. Bestuur voelt veel voor het denkbeeld, op te nemen, maar acht hetplan te kostbaar voor de kas. De Het Dag. Bestuur zal met dezen wenschen rekening kosten der samenstelling worden geschat op f 5000.— houden als het weekblad levensvatbaarheid toont, Dan komt nog de uit gave waarvoor misschien een , uit ever te vinden is. Brief van den Minister van Buitenlandsche Zaken Het Dag, Bestuur denkt er over een fonds voor dat betreffende het inrichten van een Nederl. Gezantschaps- doel bijeen te brengen, waaraan ook de Vlamingen als g ebouw te Bangkok, in verband met de klachten van belanghebbenden zouden moeten bijdragen, onzen vertegenwoordiger aldaar, De vergadering machtigt het Dag. Bestuur in dezen geest te handelen, Briefwisseling met den Minister van Buitenlandsche Zaken betreffende de bijvoeging bij consulaire benoe- Wenschen van de Wilhelmina-vereeniging te Ant- min en; Aan • . . . kan in het Nederlandsch worden werpen ter bevordering van het Nederl, leven aldaar. geschreven. De Voorzitter deelt mede van den Voorzitter dezer Voortaan zal bij bekendmaking der consulaire benoe- vereeniging, den heer Wynperle, een bezoek te hebben min en alleen een bijvoeging worden opgenomen, wan- ontvangen, Het Dag. Bestuur zal trachten zooveel neer met den benoemde niet in het Nederlandsch kan mogelijk aan de wenschen, o, m, het in bruikleen ver- wordengebriefwisseld, Dat het wel kan wordt dus schaffen van een Nederlandschen film, te voldoen, voortaan als reel aangemerkt. Brief van Prof, Dr, Daels te Gent over verspreiding Dankbetuiging van de Afd. Rotterdam van den Volks- van Nederl, litteratuur in Belie g, zang voor steun. Aanprof, Daels is nadere omschrijving gevraagd van watgewenscht wordt. Punt III. Begrooting voor 1921. Brief van den. heer E. Besse te Amsterdam, met Deze wordt na enkele opmerkingen van de heeren verzoek om steun voor het inrichten van een tentoon- Oudendijk en SchOnstedt goedgekeurd, in den vorm stelling van Vlaamsche kunst. als in dit nr, opgenomen, f 50.— wordt beschikbaargesteld. Punt IV. Note van het Dag. Bestuur over den toestand Voorstel van den heer K. E, Oudendijk, van het A. N. V. Het Hoofdbestuur noodige een . (bezadigd) activist Met het oog op de slechte opkomst der leden wordt uit om in een besloten kring van het Hoofdbestuur een besloten ditpunt tot een volgende daarvoor opzettelijk uiteenzetting te geven van: het ontstaan van het acti- bij een te roe en vergadering te verdagen. De beginsel- visme; de verhouding van de activisten tegenover den verklaring, waarom het hier gaat, is te gewichtig, dan bezetter tijdens den oorlog; het werk der activisten in dat niet zou moeten wordengetracht het sgeheele het algemeen, De voorsteller beveelt als spr, aan den Hoofdbestuur gelegenheid te geven zich in dezen uit heer Flor. Heuvelmans. te spreken. Hoewel sommige leden een dergelijke voorlichting voor zich overbodig achten, en van oordeel zijn dat het A.N.V. Punt V. Interpellatie van den heer W. C. Schänstedt, zich met activisme nochpassivisme heeft in te laten naar aanleiding van den Groepsdag te Amsterdam. dock alleen de Vlaamsche cultuur in het algemeen Het verband tuschen dit en het vorige punt wordt zoo moet bevorderen, wordt het voorstel aangenomen, nauwgeacht, dat ook dit wordt verdaagd. De Secretaris-Penningm. herinnert er aan, dat op Punt V11. Neerlandia. den Groepsdag door de Stud, Afd, Amsterdam is be- Voorstel om ter bezuiniging op de uitgave van Neer- weerd dat brieven door Vlamingen aan het Hoofdbestuur, landia in het maandblad de volgende oproeping te gericht, onbeantwoord zijn gebleven, Aan het Dag. plaatsen: Hij, die Neerlandia voortaan nog wil ont- Bestuur is daarvan niets bekend, wel het tegendeel, van en geve daartoe den wensch voor den ..... schrif- telijk te kennen aan den Administrateur van het Hoofd- Punt VI. Vlaanderen. bestuur, Brief van het Vlaamsch Hoog-studenten-verbond over Het Dag, Bestuur stelt voor: aansluiting bij het Alg. ed, Verbond. N Het Hoofdbestuur vrage in Neerlandia, dat de leden De Voorzitter wijst er op dat deze brief niet recht- aan het Hoofdbestuurper brief bun oordeel over het 18 NEERLAND IA or aan meedeelen, Zij, die Neerlandia niet meer wen- schen te ontvangen, worden uitgenoodigd zulks aan het Hoofdbestuur mee te deelen, Toelichting; De leden hebben krachtens de statuten recht op het or aan, Het Hoofdbestuur meent derhalve dat zijn voorstel meer in overeenstemming met de Statuten is dan dat van den heer Oudendijk, De Voorzitter toont aan, dat beide voorstellen de fout hebben datgeen zuiver inzicht in de meening der leden wordt verkregen, Dit kan alleen, wanneer buiten Neerlandia om hun meening wordt gevraagd bij refe- rendum. De Administrateur bestrijdt alle Brie genoemde man ren, waarschuwt voor de hooge kosten, die het referen- dum op zich zelf reeds mee zal brengen en de schade die dreigt door aanmerkelijke vermindering der ad- tentie-opbrengst, afgescheiden nog van de verhoogde drukkostenper exemplaar, als de oplaag sterk vermin- derd wordt. Het voorstel wordt ingetrokken, Punt VIII. Brieven van de Boeken-Commissie betref- fende eenplaatsverv. directeur en toezicht op de boeken- zendingen. Besloten wordt in ovcrleg met den directeur te blijven uitzien naar eengeschikt plaatsvervangend directeur, Oak zal een samenspreking voor de belangen dezer nuttige instelling plaats hebben tusschen den Directeur en de voorzitters van het A, N, V, en N, Z, A. V, Punt IX. Kabelnieuws voor West-Indie. In overeenstemming met een deskundig advies wordt besloten een afwachtende houding aan te nemen, Punt X. Zuid-Afrika. Schrijven uit Pretoria van zeer bevoegde zijde over de kansen van het A, N, V, in Zuid-Afrika, De Voorzitter wijst op het niet bemoedigende van den inhoud, die ook verklaart waarom de Boeken-Commissie niet meer succes heeft met haar werk in Zuid-Afrika. Het blijkt dat 't Afrikaansch den voorrang heeft boven het Nederlandsch en Nederlandsche boeken daarom weinig aftrek vinden, Punt XI. Buitenland. Brief van den 2den Secretaris der Af d, Nieuw Neder- land. Uit dozen brief blijkt een opgewekt leven der Afdeeling, ook waardeering voor Neerlandia, dat de leden gaarne zagen uitgebreid, r Nota beteffende een Nederl, Instituut te Frankfort, N Het D. B. worth gemachtigd hieraan zijn medewerking te verleenen, Een bedrag van f 500,— wordt beschikbaar gesteld, Tot vertegenwodrdigers worden benoemd; Prof, Dr, M. J. V. d, Meer te Frankfort; de heer J. Eskildsen te Pa- nama(Stad); Pater Fr, Huisman te Rome en de heer J, Vreede te Budapest, Punt XII. Rondvraag. De aandacht wordt gevestigd op de pas opgerichte Nederlandsche vereeniging te Aken, Het Dag. Bestuur zal verbinding zoeken, r Uste Wilsbeschikking, ire Aan hen, die het A.N.V. bij uiterste 'wilsbeschikking wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgende vorm. aanbevolen; Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond te Dordrecht, waarvan de Statuten zijn goedgekeurd bij Koninklijke Besluiten van 23 Jan, 1905 en 29 1907, nommer 89 de som van . ,. ulden, uit te keeren binnen ......... g maanden na mijn overlijden, vrij van alle rechten en kosten, Begrooting van het Hoofdbestuur voor 1921. ONTVANGSTEN. Batig saldo 1920 , Bijdrage Groepen: a, Nederland Saldo id. . b. Belie • g c, Oost-Indie d, Suriname e, Antillen , ... ... Bijdrage Groep Nederland voor kantoor- werkzaamheden . ... Achterstallige bijdragen . Zelfstandige Afdeelingen . Rente in Rek, Crt. .. Rente Steunfonds . Regeeringssubsidie .. Buitengewone ontvangsten Opbrengst uitgaven . Rente legaat Rikkers . Te kort Raming 1921. F, Memorie ,, 6980.50 1 Memorie 1 ,, Memorie 1400.— 11 286.50 11 476.50 11 2000.- „ Memorie 11 1020.50 /1 300.- „ 5000,— 1'0000.— 11 50.— 25,— 79,85 9405.90 F, 37033.75 F, 37033.75 BUITENLAND. Platduutschland en Nederland, Dr. Hans Fr. Blunck te Hamburg, schreef mij dezer dagen over bovenstaand onderwerp het volgende: Men NEERLANDIA. 19 Daaruit volgt o.a,, dat het Nedersaksisch spraakkunstig De snee is witt, de Snee is week, veel dichter staat bij het Nederlandsch dan bijy. bij het dat is, as trock en Moderhand Hoogduitsch. De afstand der Jutsch-Deensche taal, die engrote warme Sidendek, daarna de naastverwante is, is zeker nog zeer veel hen ober 't wide wide Land. , grooter, De Wind sleup in, dat is so still, — 3. Het Nedersaksisch, d. 1, het zoogenaamde „Platt- blot Snee un Snee un witte Snee, —' diltsch" — wij verzoeken den Nederlanders niet „Plat- en deepen -Droom, keen Woll un Will, duitschers" te schrijven; wij noemen ons zelven, in het keen Leben un keen Leed un Weh, Nederlandsch geschreven, „Platduutschen" — dus het Platduutsch was als taal sedert de 16e eeuw achteruit- Dan zij nog herinnerd aan het mooie gedicht van gegaan. De staatkundige afscheiding van Holland, de Klaus Groth; Mijn MOederspraak, door den Vlaamschen Hoogduitsche bijbelvertaling en economische invloeden toondichter Peter Benoit op muziek gezet. hebben wel het sterkst aan den ondergang medegewerkt, ,, ,, ... K, E, OUDENDIJK. Eerst sedert eenige tientallen van jaren is een jonge Nedersaksische letterkunde aan het werk sedert Klaus Een echt Nederiandsch feest te Essen. Groth de lyriek, sedert Stavenhage het drama, sedert Fehrs de roman, Uitdrukkingsvermogen op weten- Den 15en December had de Nederlandsche Vereeni- schappelijk en economisch gebied bezit de Nedersaksi- ging te Essen, ruim duizend leden tellende, 450 Ned- sche taal nog niet, landsche kinderen met hunne ouders uitgenoodigd tot 4. Met het nieuwe gevoel van kracht gaat natuurlijk viering van een Sint-Nicolaasfeest, ook een weder ontwakende belangstelling tot over de Degroote zaal van het feestgebouw was gevuld met staatkundige grenzen uit, Sterke sympathien werken in 't een blijde schare kinderen, die evenals de ouderen, met bijzonder op cultureel gebied naar Holland toe, dat voor groote spanning de din en afwachtten, die gebeuren on z e taalontwikkeling ten voorbeeld strekt, Er ontstaat zouden, De kleinen werden onderwijl rijkelijk onthaald in de le Platduutsche kringen een levendige op koppen chocolade met melk en suiker (een ongekende belangstelling in de Nederlandsche letterkunde, kunst weelde), door de rappe handen van eenige Nederlandsche engeschiedenis. dames rondgediend, 5. Voor beide partijen is bevordering van die cul- Een reusachtige tafel in hoefijzervorm was beladen tureele belangstelling gewenscht, Wel ma daarbij het met 450pakj es, elk bevattende een nuttig geschenk en bewustzijn, dat daaruit ook staatkundige sympathia verschillende lekkernijen, voor elkander kunnen ontstaan, een rol spelen (ik her- Aan de eeretafel zaten o,a,, behalve de populaire inner a an Hollland en Zuid-Afrika), maar iedere verdere Consul C. Schmid, ook de consuls van Engeland en Polen staatkundige gevolgtrekking moet verre worden gehouden, en hunne dames, leden van het Gemeentebestuur en Waar weerhanen of heethoof den trachten die er in te enkelegasten, toevallig uit Nederland gekomen, men en, moet van beide zijden daartegen stelling Nadat de Voorzitter den feestavond met eenige wel- worden genomen, Staatkundige gevolgen zouden in gekozen woorden had geopend, waarbij hi' op den voor- Nederduitsche kring en hetzelf de wantrouwen teen een g grond stelde, dat niet het feestvieren het doel van den voogdij van het taalkundig meer ontwikkelde Holland avond was, doch wel het innig verlangcm, door een verwekken, als de Nederlander eens teen grootere echt Vaderlandsch feest ook de kleinen aan het Vader- naburige volken gevoelde„ In het bijzonder zou iedere land te binden, werd het Wilhelmus een are aangeheven, vereenzelviging der Platduutsche Beweging met afschei- Een, nog sedert kort opgericht, mannenkoor bracht dings-stroomingen, zooals gedurende den oorlog Frank- daarop zeer verdienstelijk eenige Hollandsche liederen rijk die in Sleeswijk-Holstein en En eland in Hanover thn gehoore, waarna het blijde oogenblik aanbrak, Geze- trachtte te bevorderen, haar schielijken ondergang betee- ten op een fieren witten schimmel kwam Sint Nicolaas teekenen, ingroot bisschoppelijk ornaat binnen, geleid door een 1k heb in eenpaar pnnten uitgesproken, wat op dit zestal kaboutertj es gevolgd door Pieterman en zijn ezel, oogenblik het belangrijkste is en mij daarbij verplicht welke laatste door vereende lirachtengedwongen was gevoeld, ook op het negatieve bijzonder den klemtoon dien avond zijn natuurlijke koppigheid op te geven, te le en daar ik een viand van illuzies ben. Wat wij, Keurig werd een rondtocht door de zaal gehouden, Nederlanders en Platduutschen stellig tezamen ver- waarna Sint, luide toegejuicht, zijn troop op het tooneel mogen; inniger voeling zoeken op wetenschappelijk, ge- beklom. Een aantal lieve meisj es hieven, aanvankelijk schiedkundig en vooral letterkunde gebied, zal wel schuchter, doch daarna vrijmoedig, eenige welkomst- het beste terrein voor bijzondere gedachtenwisseling van liederen aan, Degrijze Bisschop antwoordde in een beide zijden zijn. " alleraardigste toespraak, waarop het mannenkoor zich wederom verdienstelijk deed hooren. De herlevende belangstelling voor onze Nederlandsche Consul Schmid, hartelijk door alle aanwezigen begroet, kunst en beschaving — buiten iedere staatkundige hield daarop een rede, tintelend van warme Vaderland- gedachte om — bij een stamverwant yolk moeten wij, schegevoelens, Na eenige andere nummers trad het Nederlanders, met blijdschap aanvaarden en, waar moge- zoontje van den Consul Sint Nicolaas tegemoet en zei lijk, bevorderen. metgroote vrijmoedigheid en alleraardigst een gedicht De lief de voor het Platduutschgroeit sterk in de op, eindigend met de woorden: Nederduitsche streken en doet, gelijk gezegd, tevens En komt U 't volgend jaar 0 Sint het gesroel van stamverwantschap met ons, Nederlanders, Per stoomboot weer uit Spanje, herleven. Er bestaat o,a, in Hamburg een wijdvertakte Vergeet dan niet bier 't Nederlandsch kind, vereeniging „Quickborn", die de beoefening van het Ons „ , . kindren van Oranje, Platduutsch bevordert, Uit een der afleveringen van haar Toen brak het oogenblik aan, dat de Bisschop, na tijdschrift, „Plattdatsch Land un Waterkant", haal ik ter een hartelijk afscheidswoord, vertrekken moest, Na een kennismaking met het Platduutsch onderstaand gedichtje rondgang door de za al, onder oorverdoovend gejuich, aan, over de sneeuw, die in den herfst van 1919 op het vertrok hi' met zijn zwarten knecht en gevolg. groene loof der boomen lag. Wanneer men de woorden En toen volgde de groote pret, Ordelijk in kleine op Nederlandsche wijze spelde, zou men de overeenkomst groepen verdeeld, begaven de kleintjes zich naar de met onze taal nog beter bespeuren, tafels met geschenken beladen, Wij, die toevallig uit Deventer en Amsterdam aan- SNEEFLACH. wezig waren volgden Consul Schmid naar diens gastvrije De Heben sack in Nach te Eer, — woning, waar hi' ons tot laat in den nacht op echt nu liggt de Welt in witten Droom Hollandsche wijze onthaalde, en onderwijl de Nederland- wo gestern Obend Harwst noch weer sche belangen besprak, hangt swoar de Snee mank Busch un Boom, S. v, L. 20 NEERLANDIA., - 0.- - - - -." - - -,....., ...^ - .-- - .^ - -....- -,..., Afd, er inn, De heer Weber, secretaris, schrijft: 4December vierde onze vereeniging het St. Nicolaas- feest in Sophiensale. Reeds lang voor de opening verbeidden 100 kleine bezoekers de komst van den ouden Sint. Nadat zij hadden gedanst en gesprongen, werden zij verrast met een voor- stelling door de Poppenkast, waarbij Jan Klaassen's grappen uitbundig werden toegejuicht, Na afloop der voorstelling werd hun door het dames- comite, bestaande uit Mevr, en Mej. Knoops en Mevr. Evertsen te kenneng ,egeven dat er wat lekkers kwam. Onze kleinegasten namen aan lane gedekte tafels plaats en werden onthaald op chocolade, en koeken, de laatste door onze dames zelfgebakken. Toen St. Nicolaas (de heer Groeber) met zijn trouwen Pieter verscheen, hieven de kinderen uit voile Borst; Zie de maan schijnt door de boomen" aan, Nadat de „ oude beer de kinderen had toegesproken werden de kleinen ip eenige lekkernijen onthaald, Door bemiddeling van een vriendelijke geefster was het feestcomite in , staat degrootere, aardige Hollandsche leesboeken ten geschenke te geven. Gaarne hadden wij meer gedaan maar . . , bei die Valuta zegt de Berliner, , Wij werden ook met een bezoek vereerd van Mevr. Baronnesse Gevers en Zijne Excellentie, Ons eerelid Gen. Cons, Jean Georg telden wij ook onder onze gasten, benevens eenige heeren van onze zustervereeniging Ne- derland en Oranje, Metgenoegdoening kan het feestcomite op het resul- taat van zijn arbeid terugzien. * * * Uit Frankfort, Dinsdag 9 Januari hield de vereeniging „Nederland" alhier haar eerste vergadering in 1921. Nadat de voor- zitter de beste wenschen voor den bloei der vereeniging had uit es ,esproken trad Mevrouw H. Elbert diet in de jaren 1909 en 1910 in opdracht van het Frankforter aardrijkskundig genootschap met haar man, wijlen Dr. J. Elbert een onderzoekingsreis door het oostelijk deel van den Indischen Archipel gedaan heeft, op en gaf in een door lichtbeelden opgeluisterde boeiende voordracht een aanschouwelijk beeld van het leven der inboorlingen in die streek. De ademlooze stilte bij en het levendig applaus na de voordracht bewezen, dat de Voorzitter uit aller naam sprak, toen hi' de hoop uitte Mevr, , dat . Elbert niet voor het laatst in Frankfort opgetreden zou zijn, * * * Te Frankfort is een Universiteitsinstituut opgericht voor de studie betreffende Nederland en zijn koloniên, Het bestuur is samengesteld uit den Nederi, Vice- Consul Ir, H, W. ter Horst, F, I, de Wolf, Dr, Th. Metz en onzen vertegenwoordiger Prof, Dr, M. J. v, d, Meer. Uit New-York, De heer J. van Folker vele jaren de secretaris der , Afd, „Nieuw Nederland" en onvermoeid werker voor het A, N. V, in Noord Amerika, heeft als zoodanig moeten bedanken we ens het aanvaarden eener betrekking te San Francisco, Moe hi' ook daar gelegenheid vinden de Ned- landsche belangen te behartigen, Ziehier zijn laatste verslag uit N.-York: In allerlei opzichten mogen bestuur en leden van „Nieuw Nederland" met voldaanheid gedenken het bij- zonder welslagen van het St, Nicolaasconcert, Ruim 1250 genoodigden waardeerden het een werd ten beste gegeven, door het ± 120 leden tellende orkest, onder leiding van ons medelid, den heer Chr, P. W. Kriens, peetzoon van den welbekenden Haarlemschen dirigent. Zijn orkesttafereelen, getiteld: In Holland" vielen alge- meen bij uitstek in den smaak. Temeer blijft „Nieuw Nederland" hem, die zooveel kostbaren tijd en moeite heeft opgeofferd erkentelijk voor hetgeen viel te genieten. Wijl onze talentrijke medeleden, Mevr, H. Do er- denburg en de heer Joh, van Bommel, helaas, door zware verkoudheid waren verhinderd te verschijnen, was het eenegroote vergoeding als eenige vokale soliste, zoo aantrekkelijk te hooren optreden mej. Elise Ketjen, leerlinge van Arn, Spoel. Hare verschijning in Zuid-Beve- landsche en later in Volendamsche dracht enbovenal hare welkome Nederlandsche liederen verwekten volop toe j uiching, Prof. Emanuel Schmauk, organist der Luthersche Kerk aan Centraal Park en West 65ste Str., herinnerde ons, vol innige erkentelijkheid, aan het oude vaderland door ons op het wereldberoemde or el Wien Neerlandsch Bloed, het Oud Wilhelmus en het Nieuw Wilhelmus, na The Star Spangled Banner, tot opening van het program te latengenieten, Nieuw Nederland's Voorzitter, de beer Vice Consul A, J, Schrikker Jr,, die eer heeft van zijn veelomvattende zorgen en tijdopofferingen, wijdde een welgekozen wel- komstrede, o,m, aangeschiedkundige herinneringen, welke in menig gemoed gevoelvollen weerklank vonden. In den wonderschoonen muziektempel, waar de banieren, van Nederlandsche hoogescholen statig prijken, is ons een kostelijke feestavond bereid, die reeds vol verlangen doet uitzien naar kansen om de Kriens Symphonie Club in al haregrootschheid en tonenrijkdom zoodra het gaat zomeren in het N. Y, City College Stadium te mogen verwelkom en, * * De heer A. Jackson te Brooklijn, lid der Afd. Nieuw Nederland, beklaagt zich in een brief, dien we niet in zijn geheel kunnen opnemen, over de behandeling die leden der Afd, ondervonden hebben van den beer Van Hemert, leider van een opera-gezelschap, tot welks uitvoeringen zij vol ens de mededeelingen in het Nov.nr, teen verminderden prijs toe an hadden. Schrijver heeft dien betaald, maargeen opera gezien, Men vernam op den bewusten avond na lang wachten, dat de voor- stelling niet kon doorgaan en de leider is sinds ver- trokken, De beer Jackson knoopt aan deze klacht den wensch vast, dat de Hollanders in Amerika hun naam hooger zullen houden en daarbij vanwege onze Regeering meer steun zullen ondervonden, NEDERLAND. Propaganda, De ondervonden g bij de voorbereiding en uitvoering van enkele miner lezingen opgedaan, brengt mij er toe de leden eens te komen wizen op de groot NEERLANDIA, 2 Tevens zal het mij een root genoegen zijn, van met eenige vrijwillige bijdragen, worden overgemaakt afdeelingsbesturen en algemeene leden het verzoek te aan het Comite voor Nederlandsche kinderen in den mogen ontvangen in de plaats hunner inwoning te Vreemde. komen spreken; de bevredigende uitkomsten, die mine lezingen tot nu toe hadden, toonen, dat hunne moeite niet tevergeefs zal zijn. 's-Gravenhage (Jg1,-Afd.). Voor de mededeeling van wenschen en voorstellen, die Nieuw Bestuur, A. A, de Vos van Steenwijk gen. mijn propaganda kunnen bevorderen, houd ik mij steeds v. Essen, Ieplaan 21, voorzitter; A. H. M. v. Weel, aanbevolen. Helenastraat 46, 1ste secretaris; me', J. K. Oudendijk, M. R. H. CALMEIJER. Gerard Reynststraat 52, 2de secretaresse; B. A. Otten, Doesburg. Pieter-Bothstraat 13, penningmeester; mej. De van Eck, * Verhulststraat 18, ondervoorzitster; mej. J. Coops, Regentesselaan 256 en me', H. Raedt van Oldenbarnevelt, Het 7eGroo t-Nederlandsch Studenten- Tasmanstraat 204, Congres 1921, te Delft, Ter aanvulling en verbetering van de berichten, die Studentenafdeelingen, omstreeks half November in deers verschenen zijn, kunnen we nog het volgende mededeelen. 15 Jan, jai, had in Den Haag een al een besturen- Allereerst een verbetering van de data van het vergadering plaats, waar alle universiteitsleden vertegen- Congres, Deze zijn thans als volt vastgesteld: Donderdag woordigd waren. De Heer H. G. C. Cohen Stuart trad of 17 Maart, Vrijdag 18 Maart en Zateirdag 19 Maart, als voorzitter van het Algemeen Bestuur der Stud.-af dee- Tengevolge van moeilijkheden, die zich op vorige Con- linen van Groep Nederland, De nieuwe voorzitter sprak gressen in verband met den Zondag hadden voorge- tot hem enkele woorden van hulde en dank voor wat hi' daan, heeft men besloten dien dag niet als Congresdag gedaan heeft voor de opbeuring der Stud.-afdeelingen, te handhaven, Het congres zal gehouden worden in de een werk indertijd door hem alleen begonnen, deze tal- Stads Doelen te Delft, rijke en eendrachtige bijeenkomst mocht hem de verzeke- Verder kunnen we nog mededeelen, dat behalve van ring even dat er sinds zijn optreden jets veranderd was. Prof. Blok die voor Nederland zal spreken en van Prof. Het Algemeen Bestuur werd samengesteld als volt; Pont, die de verhouding van Z. Afrika ten opzichte van I,. L. W. van Soest, voorzitter; E. A. Hofman, secretaris de Groot Nederlandsche beweging zal behandelen, het , Nassaukade 174, Amsterdam; J. J. van Wouw, penning- congresbestuur toezegging heeft gekregen van Mr. van meester. Dieren om een rede te houden over den huidigen stand. In de middagvergadering werden o.a. besproken de zeer van de Vlaamsche beweging. Naar men zich zal herin- moeilijke geldelijke toestand van de stud.-afd. en het neren is Mr, van Dieren de bekende advokaat uit ver- Groot-Nederlandsch studentencongres in dit voorjaar te schillende activistenprocessen, Delft te houden, Waarschijnlijk zal ook de zeer gewaardeerde me * * * werken g van Dr. Willem Roo cards en zijn gezelschap voor de opvoering van een der werken van Vondel verkregen worden. Nederland op zijn best, De huisvestingscommissie (secretariaat Noordeinde 30 De Spijkerrit, door een auto van de fabriek Trompen- Delft) is reeds begonnen in Delft onderdak voor de burg volbracht heeft in heel de wereld bewondering Congresgangers te zoeken, Zooveel mogelijk zullen deze gewekt en wordt algemeen als een technische overwin- bij studenten worden ingekwartierd, ning beschouwd, waarmee de Nederlandsche nijverheid De Propagandacommissie v. h. 7e alle landen op dit gebied achter zich laat. Groot Nederlandsch Studenten-Con- De Spijker-wagen le de in 34 dagen 30.000 K. M. g res, 1921 te Delft, achter elkaar of een afstand gelijk aan drie kwart van , den omtrek der aarde, Hugoplein 11 Delft. Als niet een kleine herstelling die slechts 13 gld kostte noodig ware geweest, zou een volkomen onafgebroken rit zijn volbracht. Geen wonder dat de EngeIschen spreken van „the Van de Aideelingen. wonderfull Spijker", De bekende ontdekkingsreiziger Dr, Carl Lumholtz, die zich voor een tocht naar Nederlandsch Nieuw-Guinea Amsterdam (Stud. V. Um) voorbereidt heeft het volgende verklaard: , Het bestuur is als volt samengesteld: „Mijn honing schaf ik mij uit Holland azn, evenzoo S, L. v. d. Vegte, voorzitter; J. H. Scheurer, onder- de cacao, die daar voortreffelijk is, om niet te spreken voorzitter; J. Postmus, schrijver; D. N. Breukelaar, pen- van degeconserveerde levensmiddelen voor de tropen ningmeester, bestemd, die gewoon onovertroffen zijn," Delft. Onder leiding van de Nederlandsche ingenieurs van Ekster en Van Lidth de Jeude is te Tsjifoe aan de , Woensdag 24 November j, 1. bood deze afdeeling stormachtige, onbeschutte noordkust van Sjantoeng gele- haren leden een Kunstavond aan, gewijd aan de jonge gen, een nieuwe haven gebouwd. Zuidafrikaansche dichtkunst en aan de muziek, die de toondichter Wierts uit Den Haag daarvoor geschre- Op het postcongres te ' Madrid deed Uruguay een ven heeft, voorstel om z,g. vredespostzegels uit te geven: „blauw De Zuidafrikaner Van Bruggen uit Amsterdam heeft met het beeld dergerechtigheid rood met de beeltenis , over de dichtkunst van zijn land gesproken; mevrouw van Hugo de Groot, groen met het beeld van het op de Deys—Draayer (mezzo-sopraan) uit Rotterdam, benevens Andes opgerichte Christusqedenkteeken". Helaas wend het a cappella koor „die Ha he" uit Den Haag hebben dat voorstel niet aangenomen, om dat „het ieder land Afrikaansche liederengezongen, terwijl de heer Wierts vrijstaat, de teekening voor zijne postzegels naar eigen daarbij zijn eigen scheppingen op de piano heeft begeleid. goeddunken te kiezen," De avond was merle toegankelijk gesteld voor niet- Maar het voorstel zelf was reeds eengroote hulde leden teen betaling; het batig 'slot, zal, vermeerderd aan onzen grooten voorzaat. 22 NEERLANDIA. Er is meermalen op gewezen, dat bij het hooger Uit eenpenkrabbel in De (Brusselsche) Standaard: onderwijs, en in de techniek in het algemeen, zooveel Ik woon te Brussel en in heel mijn kwartier wonen buitenlandsche werken wordengebruikt. geen honderd Brusselaars, dit is, menschen te Brussel Daarom maken wij met ingenomenheid melding van het geboren uit Brusselsche ouders, De overgroote meerder- standaardwerk; Zuiger-Stoomwerktuigen, dat ir. G. heid van mijn. geburen komen uit Vlaanderen, Antwerpen Brouwer, hoogleeraar aan de Technische Hoogeschool te of Limburg ook sours uit Holland. Maar al die menschen, Delft bij Nygh en Van Ditmar's uit g. Mij,, Rotterdam ze en „bonjour madame" of „bonsoir monsieur" of „beau deed verschijnen, temps aujourd'hur als zij elkaar ontmoeten, om de Niemand minder dan F. v, I.(prof, ir, F. K. Th. van illusie tegeven dat zij wel degelijk Brusselaars zijn, Iterson?) schrijft over dit werk in „De Ingenieur", (Jaarg an 1921 No, 1,) o,a,: Hiermede is het eerste „ standaardwerk in de Nederlandsche taal op het gebied der werktuigbouwkunde in het licht verschenen'', hierin (is) de kennis en ervaring bijeengebracht, die een hoog- 00ST-INDIA. leeraar door jarenlange literatuurstudie, onderzoek van machines, gedachtenwisseling met de beste constructeurs, door toetsing aan de praktijk van zelf ontworpen con- structies kan verzamelen . . . . de eerste fabrikanten (stelden) hun constructie-teekeningen te zijner beschik- In de eerste maand van 1921 werpt men onwillekeurig king, Blijkens de platen en beproevingsuitkomsten, in dit een blik terug over 1920 en vraagt; werk vermeld, ma g ons land, wat den bouw van statio- naire machines betreft, met eere wordengenoemd. Het Hoegaat het in Indie stuk levenswerk van Brouwer, dat voor ons lit en dat Kan men tamelijk tevreden zijn of moet men zich over beter is dan soortgelijke boeken, waarover buitenlandsche den toestand ongerust maken? constructeurs beschikken, zal maken dat in het ontwer- Wel, ons dunkt, dat dit laatste beslist onnoodig is, pen van stoommachines Nederland vooraan kan blijven. al zijn er schaduwzijden: Wanneer die ingenieurs, in verantwoordelijke betrek- De dtiurtegolf ging ook over Indie heen en bracht er king aangekomen, dit boek blijven gebruiken, zal de alles in de war; het voedsel — (of liever rijst) — vraag- inrichting der Nederlandsche schepen als voorbeeld stuk baarde veel zorg; winstgevende culturen (wij denken strekken. Brouwer zal er op die wijze toe hebben bijge- b,v, aan thee en rubber) werken met verlies, waardoor dragen om onze industrie een voorsprong te bezorgen." weer bewezen wordt wat wij vroeger tegenover wan gun- stigen meer dan eens betoogden, dat het daarginds alles behalve botertje-tot-den-bodem is en dat zij die er een min of meer Westerschen loonstandaard willen invoeren, VLAANDEREN. daarmede het doodvonnis zouden vellen over Indie's welvaart; aan de schatkist werden steeds grootere eischen gesteld en daar de voorgestelde belastingen bij den ac teruitgang van vele cultures wel niet zooveel zullen opbrengen als men gehoopt had, zal het moeite kosten, nines re, ook da.ar even als overal -- de touwtjes aan elkander te knoopen, Daartegenover staat; In het Antwerpsche Hippodroompaleis dat 5000 perso- De ontwikkelingsarbeid werd geregeld en krachtig nen bevatten kan, had 16 Jan. eengrootsche betooging voortgezet; het politieke le ontwikkelde zich re el- plaats v oor kwijtschelding der straffen aan Vlaamsche matig, zonder de schokken of botsingen, die sommigen soldaten,politieke gevangenen en bannelingen. Vele gevreesd hadden; het gezond verstand, ook van het tot belangstellenden konden een plaats meer vinden, oordeelen bevoegde deel der Indoncsische maatschappij, Als sprekers traden op de heeren A. Hans, H. van zegevierde over het soms misdadige drijven van heet- Puymbroeck en Mr, van Dieren, en warhoofden; nieuw leven,ook op industrieel gebied, De volgende motie werd onder groote geestdrift aan- openbaarde zich allerwege; op een der hoogste punten genomen; van de Preanger Regentschappen zal een sterrewacht „De Antwerpsche bevolking, opgeroepen door verschil- verrijzzn als zinnebeeld van het gemeenebest Insulinde, lende vrouwenvereenigingen tot een betooging ten voor- dat als de Ster in 't Oosten, aan' horzon opgaat; deele van de amnestie voorpolitieke veroordeelden en uit droeve ervaring leering puttende heeft men begrepen, soldaten, dat nog voor onderwijs rijst noodig is voor 't geluk der „eischen uit eengeest van verzoening, dat na twee inheemsche bevolking en met krachtige hand wordt jaren van broodroof, vervolgingen en veroordeelingen, overal, waar men er vroeger niet aan dacht, rijst aange- een algemeene amnestie, zoo voor bestuurlijke straffen plant in 't klein en in 't groot, daar men terecht inziet, als voor rechterlijke vonnissen voor burgers en soldaten dat degoedige Indonesier met een goedkoop bordje rijst worde uitgevaardigd, daartoe onverwijld een wetsontwerp rustig wordt gestemd; aangenaam, ten slotte, doet het worde ingediend, en dat een einde gesteld worde aan aan, dat op eene door den Gouverneur-Generaal met alle vervolgingen voor politieke zaken; de Hoof den van Gewestelijk Bestuur gehouden vergade- „ wizen nadrukkelijk van de hand elken anderen ring bleek, dat de verhouding tusschen werkgevers- en gedeeltelijken maatregel van begenadiging, die slechts -nemers overalgoed mocht genoemd worden, de verbittering en de onrust in de gemoederen kan doen Ziedaargunstige voorteekenen, dat men voor Indie's toenemen; ontwikkeling rustig en krachtig kan voortschrijden; als en besluiten deze motie aan den Heer Minister van nu maar door Nederlandsche en andere Europeesche Justitie mede te deelen en zeopenbaar te maken." werkgevers in ietwat bane uren de les geleerd is, dat Neerlandia voegt gaarne zijn beste wenschen hierbij men (liefst vrijwillig) aan Indie en aan Indonesische voor een algemeene kwijtschelding, werknemers moet toestaan wat door billijkheid en recht- * * vaardigheid geeischt wordt; dan zal 't ook hier op den duur blijken; „uit verlies winst' . . . voor beide partijen, Korte mededeelingen, Misschien, dat met 't oog, zoowel op verhooging van De Brusselsche correspondent van de N. R. Ct, seinde het welvaartspeil van Indie als op het hechter maken 13 Jan,: Binnenkort ho en Kamiel Huysmans en zijne van den band, die Nederland en Indie verbindt, het partijgenooten te Antwerpen een socialistische volksuni- vraagstuk van versiteit met Nederlandsch als voertaal op te richten,. Nederlandsche boeren in Indie wel eens verdient, weer aan de ordegesteld te worden, NEERLANDIA. 2 Reeds in de dagen der 0. I. Compagnie heeft men het 't grootkapitaal in deze richting met toewijding, ver- beproefd met Nederlandsche boeren in Bantam, later, ook trouwen en volharding wilden arbeiden, dan zal men mis- in 't laatst der vorige eeuw heeft men nu en dan die schien ra vele jaren kunnen aan spreken van plannen weer besproken, Schrijver dezer regelen hielp zelf mede aan 't oprichten eener landbouwkolonie ten landverhuizing naar Indie. behoeve van verarmde nakomelingen van Europeanen Iemand zal misschien de opmerking maken, dat er in Indie. Van allepogingen is tot dusverre niet veel jaarlijks toch stroomen Nederlanders naar dit tweede terecht gekomen, al zijn er voorbeelden van Europeanen, Nederland trekken en wijzen op de tallooze benoemin- die door landbouw, tuinbouw en veeteelt eengoed bestaan gen derwaarts, die schier dagelijks in de dagbladen hadden (en hebben), j a, tot welvaart zijn gekomen, zijn opgenomen, Edoch, dat zijn slechts trekvogels, die met 't vaste voornemengaan zoo spoedig mogelijk tern Men zou voor deproeve een bergklimaat moeten te keeren.3) Wij hebben in dezen geen trekkers noodig kiezen (ca, 3000 tot 6000 a 7 duizend voet hoog); daar maar blijvers. Die trekkers worden van de eene heete gedijen alle Europeesche groenten, waaronder aardap- plaats na ar de andere overgeplaatst, blijven zwervelingen pelen, wonder wel; ook de heerlijkste asperges. alleen- en hunkeren in den re el naar 't Moederland terug, waar lijk zag ik nooit roode kool1) of bloemkool; in den zij ten slotte met een leverkwaal of lets dergelijks ter laatsten tijd heeft men ook, van regeeringswege, proeven keeren om dan weer als gepensionneerd te orakelen: genomen met tarwe en roemde den goeden uitslag; na „Indie was toch nog zoo kwaad niet," Voor het boven- den oorlog evenwel hoort men er niets meer van, genoemde doel zijn menschen noodig, die welbewust Wandelende van Nongko-djadjar naar Ngadiwono in 't naar Indie aan om er te blijven, evenals men dat doet Tengergebergte zag ik in 't wild groeiende Fuchsia's in Amerika, Zuid-Afrika, Argentinie Brazilie enz, en Heliotropen van reusachtige afmetingen, tuinen vol Het groote bezwaar, dat men tot dusver tegen land- artisjokken, ganzebloemen hoog uit de he en opgroei- verhuizing naar Indie heeft gemaakt is dit, dat de Euro- ende enz, enz, peaan (althans de bewoner van noord-Europa) zich Op die hoogte ook kudden afstammelingen van Hol- in de tropen op den duur niet kan aanpassen, dat hij landsch rundvee in zeergoeden toestand, er een handenarbeid kan verrichten en dat zijn geslacht Daar te Ngadiwono, op ruim 6000 voet, woonde vroeger er ten slotte te gronde gaat, Men heeft dat bezwaar veel de heer Elferich, die zich toelegde op veeteelt en tuin- te zwaar laten wegen en zeker daarbij hoof dzakelijk bouw en Soerabaia en anderegemeenten geregeld van gedacht aan beete, moerassige strandplaatsen- Hij, die verschegroenten voorzag. 't Ging daarmede gelijk overal in de laatste jaren gelet heeft op Bandoeng, de stad op in Indie; de Inlanders keken het kunstje af, leverden de hoogvlakte, hoe zich daar een in ieder opzicht krach- de groenten veel goedkooper en maakten de mededin- tig leven ontwikkelt, hoe vele blijvers zich daar met ging te moeilijk, zoodat de zoon van den wakkeren hunne gezinnen vestigen en in dat heerlijke klimaat zich tuinier er van afzag en alleen het hotel aanhield, Maar gezond en tevreden gevoelen, zullen zich door dat ouder- overal ziet men daar Inlandsche tuinen volgroenten ten wetsche bezwaar wel niet meer gedrukt gevoelen, En dui- behoeve van de Europeanen in de omgeving en aan de zenden, „oudgasten'', die hun tent hebben opgeslagen in kust, 't vorstelijk 's-Gravenhage of elders, zouden er niet Zooging het menigeen in 't gebergte, tegen op zien, zich voorgoed in In die's er klimaat te "Poch is er een ding dat de Inlander niet zoo gemak- vestigen als zij niet of door de opvoeding hunner kelijk nadoet en dat is het bestieren van een geheele kinderen of door geldelijke omstandigheden werden boerderij met veeteelt, zuivelbereiding en landbouw, in- teruggehouden. Zoodra men in Indie zelf de kinderen tensiefgedreven, kan doen opleiden tot alle maatschappelijke betrek- Nu 7011 het, dunkt mij, wenschelijk en mogelijk zijn kingen, zal het aantal blijvers verbazend toenemen; en ... in een koel klimaat in Indie boerderijen op te richten, dat zal voor Insulinde een groote ze en zijn, De Chi- waar eenige duizenden Nederlandsche boeren, mits sche maatschappij aldaar ma g als een voorbeeld genoemd gesteund door kapitaal en ervaring, een nieuw vader- worden; door cans komen de Chineezen er doodarm aan land zouden kunnen vinden en meteen de welvaart van en thans vormen zij er een macht die, door arbeid ver- Indie vermeerderen en den Nederlandschen stam aldaarworvene steun voor 't economische leven, een krachtig krachtiger maken, mag genoemd worden, Zij zouden zich moeten widen aan veeteelt en er voor kunnen zorgen, dat zuivelvoortbrengselen met meer Wat er eerst gedaan moet worden van elders behoeven te worden ingevoerd; 2) voorts aan om het beoogde doel te bereiken? landbouw(graansoorten, aardappelen; groenten); dan ook Men zal een onderzoek moeten instellen b,v, bij de zouden ze op een gedeelte van het terrein koffie, thee, boeren die in de Preanger-Lembang (boven Bandoeng, cacao en andere dergelijke producten voor de wereld- 4000 voet) wonen, Misschien willen deze de gegevens markt kunnen telen, die zoudengeleverd kunnen worden verstrekken tot v oorlichting van anderen, aan centrale fabrieken ter verdere afwerking, Het spreekt wel van zelf, dat een niet-deskundige II. moeilijk zoo met enkele woorden kan aangeven hoe alles Ook moet voor alle din en nagegaan worden of er zou behooren te worden ingericht, Hi kan alleen zijn geschikte gronden kunnen worden beschikbaar gesteld, geloof uitspreken, dat het denkbeeld wel degelijk uitvoer- waar toe') een zeer belangrijk deel der woeste (onont- baar is, maar tevens dat een duchtige voorbereiding er gonnen) gronden al uitgegeven is voor erfpachtsper- aan vooraf behoort te gaan, Want als de zaak niet ceelen, flank en breed wordt aangepakt, kan er niets van terecht III, komen,gelijk eigen ervaring mij vroeger heeft geleerd, Eigenaars van erfpachtsperceelen zouden moeten worden Als mannen van kennis en ervaring gesteund door ondervraagd of zij geneigd zouden zijn een deel van hun terrein of te staan — met 't oog op eigen belangen 1) Er wordt aan tafel wel roode kool opgediend, — voor dergelijke boerderijen, maar dat is witte kool,gekleurd door 't sap van kembang IV, sepitoe („schoenbloem": 't wordt gebruikt om schoe- nen in te wrijven), Heeft men geschikte terreinen gevonden dan mo.: er kapitaal zijn voor eene nederzetting van eenige boer- 2) 20 jaar geleden maakte ik kennis met den toen- derijen, maligen beheerder van de kinaonderneming Tjikembang in de Preanger, Die maakte nit pure liefhebberij volgens 3) De Indonesier hoe eenvoudig en onnoozel hij zich de regelen der kunst (met een centrifuge botwr, die over- ook moge voordoen, begrijpt dit zeer goed. On der de heerlijk was; alsproef was een blikje met die boter wenschen van mijn huisjongen op Nieuwjaarsdag behoor- naar Nederlandgezonden en weer terug en bleek uitmun- de gercgeld deze: lekas kaja poelang di negeri Blanda tend gebleven. (spoedig rijk worden en terug keeren naar Holland), 24 NEERLANDIA, V. Hullebroeck in Z.-Afrika. Mochten deze welgelukken, eerst dan kan de Neder- Van Hullebroeck in Pretoria kan men ook ze en; landsche boerenstand tot landverhuizing worden uitge- noodigd, waarvoor in de eerste plaats in aanmerking hi' kwam, z*ng en overwon, De mensen hebben zo lustig zouden komen de meergegoeden en geschoolden, hoewel gezongen als zij dat in lang niet gedaan hebben. En welkgoed werk doet Hullebroeck in Zuid-Afrika door er later ookplaats zou zijn voor minder bevoorrechten. Op eene reeds geslaagde Indische boerderij moeten zij overal de liedjes op te schrijven die hi' hoort, onze eigen afrikaansche liedj es. Er is nooit werk van dit belangrijk gedurende een paar dagen op de hoogte gebracht worden gedeelte van onze kultuurhistorie gemaakt. Nu Hulle- van het Indisch boerenbedrijf om daarna voor eigen rekening te beginnen, broeck zoveel reist in ons land, ho en wij dat hi' een ganse verzameling van die lied' es zal vinden en ze Ik voor mij geloof. zeker dat het denkbeeld levens- later bijeenbrengen in een bundel. Hi' is man van smaak vatbaarheid heeft en zou mij gelukkig achten als perso- / g enoeg om het kaf van het koren te scheiden, Het nen van invloed er eenige aandacht aan wilden schenken, afrikaansche liedje, dat hi' ons voorzong, van de groene Ook als lid van het Al g. Ned. Verb. beveel ik het ter boom in de mielielanden, trof door zijn muzikaliteit Overweging aan min medeleden aan, en zijn raakheid, ietwat melankoliek en tegelijk opge- Er is terecht meermalen op gewezen, dat de talrijke wekt, Nederlandscbe landverhuizers grootendeels voor den (Uit de Z. Afr, vereenigd met Ons Land van 9 Dec.). Nederlandschen stam verlorengaan, behalve de land- verhuizers naar Zuid-Afrika; welnu, nevens dit aantrek- kelijke land durf ik met eenige vrijmoedigheid ook de TAALCOMMISSIE. heerlijke hooglanden van Insulinde te noemen. Zij die het weekblad „Indie" lezen, kunnen zich geregeld, de mooie Onder eigen verantwoordelijkheid. illustration bezichtigend, door eigen aanschouwing een A dres: Helenastraat 46, 's-Gravenhage. beeld vormen van die heerlijke hooglanden met hun g ezegend klimaat, Laat het A. N. V. het denkbeeld alvast op de verlang- Nogmaals richten wij het verzoek tot inzenders, hun lijst plaatsen en als dan de Groep „Nect-Indie" de zaak mededeelingen rechtstreeks aan de T. C. te doen toe- in studie wilde nemen en allereerst de goede Lem- komen; dat bespaart tijd en geld. Ook wizen wij er op, bangsche boeren eens gemoedelijk willen aan 't praten dat berichten, die na den 15den eener maand bij ons brengen om er achter te komen hoe deze er boven op inkomen, bijna zonder uitzondering niet in het eerst- kwamen — zou dit een zeergoed begin zijn ter voor- volgende nummer een plaats zullen vinden. Dat ver- bereiding van de Nederlandsche landverhuizing naar klaart inzenders tevens, waarom zij hun mededeelingen Indie. wel eens wat laat ziengeplaatst, 's-Gr. v. L. Brievenbus. P. H. S. te H. en G. de W. te D, H, — Nogmaals ZUID-AFRIKA. —. en nu zeker voor het allerlaatst — duik- en onder- zeeboot of onderzeeer. Natuurlijk heeft de T. C. niets teen 2 namen voor deze schepen, maar dan moeten zegoed Nederlandsch zijn, Dat de Franschen submer- Hollandsche artikelen voor Zuid-Afrika. sable en sous-marin hebben, weten wij (dat gelooft U toch wel?) ook, maar dat verdedigt noch onderzeeboot De universiteiten van Kaapstad en Stellenbosch doen no onderzeeer. Deze woorden blijven „made in Ger- in dit j a ar een beroep op de bevolking om steun voor many". de nieuweplannen tot uitbreiding: o,a. is men in Stel- lenbosch vanplan een kermis op groote schaal in te J. A. H. te A'dam. — U heeft zeker wel opgemerkt, dat richten, die drie dagen duren zal en voor de Holl. kraam wegaarne remand lof toezwaaien, Dat helpt soms heel vraagt de kommissie Holl. artikelen. Daar reklame niet goed, leerde ons de ondervinding, Nog altijd vangt men uitgesloten, maar verkoop zonder koopkosten hoof dzaak meer vliegen met stroop dan met azijn. Daarvan weet is, kan de Holl, handel dezegelegenheid gebruiken om vooral de T. C. mee te spreken, Overigens dank voor te helpen en tegelijk monsters van Holl. fabrikaat op de uw hulp en voor verdere bulp houden we ons aan allerruimste manier te verspreiden. Alles, wat 't verkoo- volen, * P waard is, zal welkom zijn, en mochten sommige fabrieken b.v. van kunstaardewerk of iets dergelijks alleen een enkel vrij kostbaar stuk willen afstaan, dan Het gebruik van„ismen” in de bouwkunde, zal het komitee ook wel weten, hoe of dit en voor Een onzer lezers maakt er ons opmerkzaam op, dat reklame en voor It inbrengen van geld tot zijn recht hi tot zijn en veler ergernis steeds leest over „houtbouw", kan komen. „nieuwbouw" en meer dergelijke fraaiigheden, Hi' ze Ook reklame platen, die er aardig uitzien, kunnen ver- daatij, dat de strijd wel gevoerd wordt teen gallicisme kocht worden. en anglicisme, maar 't gebruik van germanisme tong eef Het komitee verzoekt firma's allesgoed verpakt en lijker schijnt, Of dat waar is, valt te betwijfelen. Een volledig geadresseerd te zenden aan 't kantoor van de ieder, die zijn moedertaal hoog houdt, zal het onverschil- Ned. Z. Afr. Vereeniging, Keizersgracht 389 Amsterdam, lig zijn of het gaat tegen Fransche, Engelsche of Duitsche aan wie het verzocht heeft voor verdere doorzending te samenstellingen of zinswendingen, zoodat van een be- zorgen, paalde voorkeur geen sprake is, Dat echter woorden als Alles zal vlug moeten aan daar de kermis in Maart , de bovengenoemde hier gemakkelijk worden overgenomen gehouden wordt, is zeker niet voor 't laatst te danken aan de omstandig- Naar aanleiding van 't bovenstaande is de gedachte heid, dat zij in zeer beknopten vorm de juiste beteekenis bij mij opgekomen, of fabrikanten niet bereid zouden weer even waar men anders in 't Nederlandsch genoopt zijn zoo nu en dan een zending monsters aan onze zou zijn tot een breedvoerige omschrijving. (Dat is de afdeeling te even met opdracht de monsters ongeveer vraag T. C,), Het gaat toch niet aan bx. voor „hout- op dezelfde wijze n.l. ten behoeve van bazaars enz, of bouw" „houten bouw" te zetten; wel degelijk zou men te staan, hetzij door ze direkt aan ons te zenden of na. dan moeten spreken van „gebouwen, in bout opgetrok- uitstalling in de monsterkamer. ken", (Waarom niet? T. C,), Hoe jammer het misschien E. M. C, LOOPUYT—MAAS, is, maar lilij gelooven, dat het heel moeilijk zal zijn, Voorz, afd. Kaapstad en Omstr, A. N. V. dergelijke termen in an te doen vinden, (Als er maar Rondebosch, Z. A. 20 Dec, 1920, Huize Eendragt, de wil is. T. C.) „Het Vaderland", NEERLANDIA. 2 De wereld wil bedrogen worden ; derhalve geesteskind te wachten staat, remmend zou kunnen werken op den schrijflust, die toch al zooveel weer- wore zij bedrogen stand te overwinnen heeft, voordat de stof in een pas- In het „Algemeen Handelsblad" van 25 Novr, 1920, send kleed isgestoken en men pleit voor meer gast- 3de Avondblad, komt een aankondiging voor van de vrijheid in het huis, waarin men zijn gast toestaat in Vereenigde Nederlandsche Kleermakerijen in . • • . het eigen kleeren te verschijnen, De verzorging van den Engelsch. Nog misleidender (en aantrekkelijker?) voor stijl, de uitbanning en verdietsching van vreemde vele Nederlanders is het wapen in den linkerbovenhoek, woorden werden met een censuur vergeleken, waar zoo bedrieglijk staat by appointment of H. M. the De redactie weerlegt die opvatting grondig. Zij beslist Queen. Maar niet van Nederland; H. M. onze Kin- niet autocratisch, hoe het moet, doch zoekt angstvallig gin is, weten we, van zulke listigheden ten koste van geval voor geval tot klaarheid te brengen, hoe het het ons yolk en zijn taal niet gediend, best is; zij vraagt rand aan bevoegden en is dankbaar voor elke ongevraagde vingerwijzing. * * Over de vervanging van vreemde woorden door zuiver Het A, N, V. near den vreemde. Nederlandsche zegt zij: De Nederlandsche taal is een rijke plooibare taal, Wel bezitten wij niet de haast Op deze mededeeling blijkt eenige toelichting noodig, onbeperkte mogelijkheid van samenkoppeling der woor- De rede van den Amsterdamschen burgemeester liet den, welke het Duitsch kenmerkt, maar er is toch (volgens het verslag van de dagbladen, waarop wij nauwelijks een wetenschappelijk begrip denkbaar, dat natuurlijk of 1n en alleen den nadruk vallen op de niet elk verstandig Nederlander in zuiver Nederlandsche bemoeiingen inzake onze taal. Daarin vonden wij aan- woorden aan elk behoorlijk onderlegd landgenoot kenbaar leiding te zeggen, dat La Gazette de Hollande, die kan maken. Dit voorzoover het de algemeene vraag be- hetzelfde in Naar verslag had, de bedoeling van het treft. Wat onze wetenschap in het bijzonder aangaat, vindt A. N. V. niet heeft begrepen, men in de 16de, 17de en een deel van de 18de eeuw tal- * * rijke geneeskundige verhandelingen in de Nederl, taal gesteld, waarin een. route rijkdom aan eigen vaktermen :Zoo'n naam zegt jets ! voorkomt, Eengroot deel dezer termen zijn later allengs in onhruik geraakt, wat in elk opzicht jammer Een van de on van ambtenaren bij de graad- is te noemen, want de meeste dier termen zijn pittig meting heet in Nederland heliotropist. Met al onze kennis en beeldend en spreken onmiddellijk, terwijl de vreemde van Latijn en Grieksch weten we niet, wat die man als woorden tenslotte voor degroote meerderheid der onzen beroep heeft. altijd vreemd zullen blijven. Wien zeggen de woorden Wie helpt ons, ook aan een sprekenden Nederland- ileum of colon ook slechts lets? Ik durf wel zeggen: -schen naam voor dien zonnekeerder? niemand. Stel daar nu tegenover kronkeldarm en kar- * teldarm. Elk van die woorden wekt rechtstreeks een Standard Oil Co, beeld of een begrip: men ziet met het geestelijk oog de darmlissen wriemelend kronkelen; men ziet de karte- De gevaren, waaraan een Nederlandsch dagblad lingen van den dikken darm, In beginsel is er niets (N, Rott, Courant avondblad C van 17 Nov. 1920) teen left pleit er alles voor, in plaats van niets zeggende zich blootstelt, door buitenlandsche woorden te bezigen: slappe barbarismen, kenmerkende, sprekende, oude Ne- borrels in plaats van eaten of fusten en dat in een droog derlandsche termen tegebruiken en nieuw te maken, land, waar de alcohol is verboden!! waar bet noodig is." Reuter seint uit New-York: De Standard Oil Co, heeft een overeenkomst afge- Dordrecht, Dr, L. M. METZ. slot met de Mexican Petroleum Co., volgens welke ,de laatstgenoemde maatschappij in het komende jaar 150 millioen borrels gasolie zal leveren, De prijs is Aan de Redactie-commissie van „Neerlandia". niet bekend, De order is de grootste, die de Mij. heeft Mine neeren, g eboekt, Beleefd verzoeken wij U dit schrijven ter verbetering Paris, j P. van het verslag van den laatsten Groepsdag te willen opnemen, le. De vertegenwoordiger der Studentenafdeeling Am- sterdam S. U.) is begonnen met te zeggen, dat hij, nadat INGEZONDEN. zijn afdeeling de kwestie van de Groep in Belie aan de ordegesteld had, meer gegevens had ontvangen en dien- overeenkomstig den titel van het onderwerp moest wij- zigen: „Wat kan Groep Nederland doen voor de her- De Taal der Geneeskundigen. opleving van de Groep Belie van het A. N. V.?" Het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde, dat 2e. Er staat bl. 4 kolom 2: „De voorzitter wenscht de zoowel in het binnen- als in het buitenland cen uitste- motie niet in stemming te brengen, in de eerste plaats kenden naam heeft, wordt sedert vele jaren omringd omdat degecamoufleerde aanval op het H. B. in het door verfijnde zorg, zoowel voor den inhoud als voor geheel niet uit het door de Amsterd. Stud.-Afd. inge- den vorm, Dot de zorg gunstig heeft gewerkt op het diende onderwerp was op te maken". (Cursiveering van uiterlijk voorkomen der geesteskinderen van de inzen- ons v, S. H, ders, die vroeger daarvoor een route overschilligheid Mogen nu de feiten spreken? In den Groepsraad van aan den dag legden, is onbetwistbaar. Waar vroeger 4e t, (Zie Neerlandia Oct, '20, bl, 132 kol, 2.) werden dikwijls maar rank geschreven werd in een brabbeltaal, door den voorzitter van Groep Nederland, den Heer die een mengsel was van Nederlandsch, Duitsch, Latin SchOnstedt twee moties ingediend: de eerste te richten, en Grieksch, gaat men zich meer rekenschap geven tot het H, B.", „de tweede tot het D, B, van het H. B. van de wijze, waarop men zijn gedachten zuiverder, en de leden van de Redactie-commissie van Neerlandia.i. met meer smaak en meer Nederlandsch kan weer Beide moties hielden kritiek in op de werkwijze en Tallooze geneeskundigen zijn door het streven der ho der genoemde organen. In de eerstvolgende ver- redactie bewust aan letten op hun woorden en zinnen gadering zou over beide moties gestemd wordeiL. (Zie en, waar de redactie veranderingen voorstelt, stemmen Neerlandia bl, 132, kol, 2). verrewe de meeste schrijvers dadelijk in met de taal- De konvokatie d.d, 10 Nov, j,l, aan de leden van den kumlige wijzigingen, welke hun stukken ondergaan, Groepsraad zeide echter: In verband met de hierboven „ Een enkele maal vindt dit streven verzet, Men uitte aangegeven bespreking op de Groepsdag-bijeenkomst (dit de vrees, dat het Prokrustusbed, dat des schrijvers was de kwestie door de Stud.-Afd. Adam op de dagorde 26 NEERLANDIA, gebracht, v. S,, H.) worden de in de vorige vergadering Zoo dat vreeselijk merkwaardig is het felt, d een En- ingediende motien voorloopig buiten behandeling gela- gelschman Hollandsch leert verstaan, wezenlijk niet. ten", De onderteekenaar der konvokatie, de voorzitter, Behalve door huwelijken komen zij er ook toe door de Heer SchOnstedt, zag dus op 10 Nov. een duidelijk vriendschappelijk verkeer, Twee onzer vrienden, een verband tusschen zijn motien aan het adres van het H. Iersch letterkundige en een Engelsch wetenschappelijk B. en de bespreking van de kwestie-Groep Belgie, door man, die herhaaldelijk bij ons vertoef den, hebben zich A'dam voorgesteld. voldoende onze taal eigen gemaakt om haar in dag- 27 November d, a. v, konstateert de voorzitter, de bladen en boeken te kunnen lezen. De bekende leider Heer SchOnstedt, volgens 't verslag van de Groepsdag- van het Engelsche -positivisme verstaat onze taal. Even- bijeenkomst, dat de aanval op het H. B. „gecamoufleerd" zeer de schrijver over Nederlandsche landbouwtoestanden was, en in het geheel niet uit het door de Amst. Stud. Mr, Robertson Scott en ik kreeg een poos geleden een Aid. ingediende onderwerp was op te maken. (Cursi- zeergeslaagde vertaalproeve van Vondels Adam in Bal- veering van ons, v. S,, H,). lingschap ter keuring van de hand eener Engelsche vrouw, 3e. Tenslotte werd de motie „De Groepsdag — over- welke vertaling naast de vOortreffelijke Amerikaansche wegende dat het Hoofdbestuur — door de S. A. Amster- van Prof, van No en genoemd mocht worden. dam zelf ingetrokken, om met het oog op den tijd een Er zullen er veel meer zijn, En er zullen veel meer formeele discussie te vermijden over art. 40 Reglement komen, als wij Nederlanders meer als van zelfsprekend Gr, Nederland, Aileen hieraan immers kon men een rati- beschouwen, dat buitenlanders ook onze taal leeren en oneel argument ontleenen teen de behandeling der wij niet alleen de hunne, motie, daar het art, op dit punt twijfel laat bestaan. Bij ons verblijf in Locarno, kortgeleden, kennis makend Hiertegenover verzochten de Stud.-Af d. Amsterdam in met eenpaar ontwikkelde meisjes uit Bazel, wees ik Delft, dat de motie in het verslag zou worden opgeno- hun er op hoe hun Bazelsche dialect klanken en woorden, men, als meening door haar in deze kwestie op den had, die nauwe verwantschap toonden met onze taal. Groepsdag geuit, Ten bewijze las ik er haar wat in voor en dit wekte Men verwijt Amsterdam een ecamoufleerden aanval" „g zoo zeer haar belangstelling, dat zij verzochten te mogen op het H. B. Wij voelen ons geneigd om dit strategisch beproeven wat zij van een Hollandsche krant verstaan epitheton eerder op het verslag zelf toe te passen, konden, Na acht dagen waren zij al zoo ver, dat zij een Hoogachtend: Hollandsch tooneelstuk bleken te kunnen lezen, L, L, W, v. SOEST, Laten we ons licht niet te die p onder de korenmaat Afgevaardigde van de Stud.-Afd, zetten! Delft in den Groepsraad, Den Haag 8 Januari 1921. E. A, HOFMAN, L. SIMONS Afgevaardigde van Amsterdam S. U. Den Haag 15 Januari '21, , Wiehelpt? * * * lk heb zeven honderd vijftig gulden noodig! De Voorzitter van Groep Nederland schrijft ons naar Dezer dagen wendde zich tot onze Afdeeling een jot*. aanleiding van het bovenstaande: mensch van ver over zee" gekomen met het voornemen Ad,punt 1, Dit is juist. naar Oost-Indiè tegaan, waar een goede betrekking hem Ad,punt 2, Bij mij is de hoofdzaak: +,Hoe helpen wacht, doch waarvoor de overtochtkosten — die later wij Vlaanderen bij zijn cultureele ontwikkeling?" Vandaar worden teruggegeven — voor zijne rekening komen, Hi de vroeger door mij ingediende motie, die geen critiek meende onmiddellijk te Amsterdam aangekomen, de reis inhield op de handelingen van het H, B. doch uiting gaf te kunnen voortzetten, doch moest zijn vertrek, doordat aan mijne wenschen. Waar nu de Stud,-Afd, (S, U,) alle uitgaande schepen voor vele maanden bezet waren, Amsterdam op den groepsdag van 27 Nov, j 1, ter sprake uitstellen, en moet nu bovendien de veel hoogere passa- wilde brengen: „Wat kan groep Nederland doen voor de gegelden betalen die na 1 Januari in werking zijn getre- inrichting van een groep Vlaanderen, van het A. N. V. den, Ik vraag 75 giften van i 10,-- als renteloos voorschot. (op den groepsdag gewijzigd als in punt 1 aangegeven), Van 1 Juni of wordt I 50.—per maand terugbetaald, De- kon ik verwachten dat de toelichting van het aangege- ven onderwerp parallel zou loo en met mijn wenschen, 75giften (men kan natuurlijk meer dan een geven) wor- zoodat de behandeling mijner motie gevoegelijk achter- dengenummerd in de volgorde zooals zij inkomen, en wee kon blijven, Ik laat aan de aanwezigen ter Groeps- maandelijks worden 5 terugbetaald, ook al zou uit Oost- dag over te beoordeelen of het door den Heer Hofman Indic nog een geld zijn ontvangen. ter toelichting van de vraag: „Wat kan groep Ned, , , . Ik reken er op in het volgend Neerlandia-nr, te kunnen enz."gesprokene niet gekenschetst mocht worden als vermelden, dat het jongmensch dan door de hulp der eengecamoufleerden aanval op het Hoofdbestuur, leden van het A, N, V. vertrokken is. Ad,punt 3, Ook dit is juist, De Secr,-Penningm, der Afdeeling Amsterdam:- SCHONSTEDT, S. VAN LIER Ez„ Ve1p (G.) 20 Januari 1921. Nassaukade 358. Postrekening 22889. Voor verdere beschouwingen over deze aangelegenheid kunnen wij een plaatsruimte meer beschikbaar stellen. * * Spoedig zal wel blijken dat de wensch van den Heer Hofman — die immers ook de wensch is van den Voor- Nederland op en best. zitter van Groep Nederland — n,l, de heropleving van Zeergeachte Redactie, Beigische afdeelingen za 1 worden vervuld. Red, Nu ik den laatsten tijd in Nederland het maandblad * * wedergeregeld lees, moet mij eene opmerking van het Vreemdelingen en onze Taal. hart, die de Redactie mij wel ten goede zal houden, Bij de weinige beschikbare ruimte, die Neerlandia biedt, Geachte Redactie, behoort m. i, alles wat ons vereenigen en ons zelfbewust- Onder ,Mededeelingen en Allerlei" in het jongste zijn verlevendigen kan, op den voorgrond te treden ea nummer van Neerlandia wordt met een zekere trium- meeningsverschillen en critieken tot het strikt noodzake- fantelijkheid en als een bizondere merkwaardigheid like beperkt te worden. De Nederlander, Vlaming, Afri- verhaald van een Engelschman, die Nederlandsch leerde, kaner, die ons blad leest, krijgt meer een indruk van onze Wat zijn wij Nederlanders toch zelfweggooierig-kin- zwakheden, vooral op taalkundig gebied, dan van het een derlijk in zulke din en! onze kracht uitmaakt, Velen, helaas ook vele landgenoo- N EERLAN D 27 ten meenen, dat het een ons land op eenigerlei gebied presteert, niet in vergelijking kan komen met het een „het buitenlancr te zien geeft, In het algemeen ontbreekt het onzen land ten aan vaderlandschen trots, nationaal zelfbewustzijn of hoe men het noemen wil, en dit treurige verschijnsel vindt grootendeels zijn oorzaak in onkunde. Komt de Nederlander eenmaal goed tot het besef, wat Holland en kolonn op het gebied van het geldwezen, de handel, scheepvaart en nijverheid beteekenen, om van we- tenschap en letteren, op wel gebied zij door Afrika en Vlaanderen NArorden gesteund, niet te spreken, dan, maar ook niet eerder, zal het ellendige „wij kunnen toch niets en Leven bij de gratie van anderen" verdwijnen en zullen wij weer eerbied aan anderen kunnen inboezemen. Nu lukt dit meestal niet! De meesten onzer landgenooten heb- ben van het Nederlandsche kennen en kunnen geen be- grip en kunnen het der moeilijk een vreemdeling bijbrengen evenmin als a ,an onze bruine broeders in Oost en West, Dit besef aan alle stamverwante Nederlanders bij te brengen lijkt mij een eerste plicht van Neerlandia, en ik geloof dat het daar zoo goed als niet aan voldoet, Nemen wij b,y, de laatste drie maanden In dat tijdsverloop is in Nederland bij de Lem het grootste stoomgemaal ter wereld geopend, De werktuigen zijn hier te lande ver- vaardigd. In die drie maanden is het grootste dok ter wereld (50.000 ton) door onze sleepbooten overzee ge- bracht en in Hollandsch water gestationneerd, is de groot- ste kraan ter wergild door de werf Gusto aan an En eland geleverd, is Nederland als scheepsbouwmogendheid op de derde plaats gekomen boven Italie en Japan, is Rotter- dam er in geslaagd in tonnemaat Antwerpen weder te overvieugelen, zijn twee Nederlandsche onderzeebooten alleen, zonder eenig geleide d6n Oceaan oyergesteoken, hebben , maar waartoe meer bewijzen van Nederland- sche geestkracht en durf aan te halen? Mijn doel is er op te wijzen, dat dergelijke berichten in Neerlandia te- huis behooren, niet het minst ook tot steun van onze Vlaamsche en Afrikaansche broeders, Zij weten zoo wei- nig er een in te brengen als men hun voorhoudt, dat Engeland en Frankrijk onvergelijkelijk hoog boven Ned- land staan, En de werkelijkheid is ten opzichte van Fran vooral, zoo geheel anders ! Dat weet ieder, die watgereisd heeft, Wederkeerig mad Neerlandia ook wel wat meer dan tot dusver de aandacht vestigen op al wat Vlamingen en Z,-Afrikaners in 't belang der Nederlandsche of zoo men wil Dietsche beschaving verrichten, Dat er eenige maan- den geleden een Vlaamsch leerboek over Verloskunde is verschenen, heb ik b.v, wel in Nederl, Geneesk, Tijdschrif- ten waardeerend beoordeeld gezien, niet in Neerlandia, en dat er al geruimen tijd voor de Nederlandsche of Afri- kaansche Universiteit te Stellenbosch en voor Afrikaansche scholen in Rhodesia geld wordt bijeenverzameld en vooral nit Holland gaarne wordt tegemoet gezien, is lets, dat m, i, in ons maandschrift niet had mogen ontbreken, In dit verband ma g de beteekenis van Stellenbosch zeker nog wel eens uiteengezet worden, De rede van Prof, Pont was voor velen een openbaring, Vermeen echter niet, geachte Redactie, dat 't mijn be-- doeling was om critiek uit te oefenen op Uw redactioneel beleid, De hoop Neerlandia meer te zien beantwoorden aan het doel, stambewustzijn en vooral zelfbewustzijn te wekken bij zoo vele „onbewusteu Nederlanders, was het doel van mijn schrijven, Met de meeste hoogachting Naschrift der Redactie. Degeachte inzender heeft in het buitenland blijkbaar Neerlandia nietgeregeld gelezen, anders zou hi' weten dat het A. N. V. reeds eenpaar jaar krachtigen gelde- liken steun verleent aan het Nederlandsch onderwijs in Rhodesie, Wij zijn het met hem eens, dat de zeer beperkte ruimte van ons maandblad, dat wegens de kosten voorloo- pig nog niet tot den ouden omvang kan worden uitge- breid, minder gebruikt moest worden voor het uitvechten vangeschillen, die beter door onderlinge besprekingen in vergaderingen kunnen worden opgelost, al ma een vereenigingsorgaan zich ook weer niet onttrekken aan denplicht een afspiegeling te zijn van wat er woelt en werkt in een beweging. De Redactie zal gaarne een grootere plaats inruimen aan de rubriek „Nederland op zijn best" en houdt zich voor desbetreffende mededeelin- gen, knipscls enz, in den trant als de heer Cool aangeeft, ten zeerste aanbevolen, Zij maakt er in dit nummer reeds een begin mee, * * * Indie regte lig. In die verslag, wat oer die Groepsraad van 27 Nov, 1.1.: in „Neerlandiau het geverskijn was daar een sin- net' e wat ons darem getref het, Dit was die volgende, b. schrijven van de Stud. Af d, Delft, Deze afdeeling is thans niet in staat de verschul- di de bijdrage van f 146.— ove 28 NEERLANDIA, Engelsche en Hollandsche werven. Nederland, Vaderland, roemrijkste land! Land waar de beeldende meesters zich vestten, Ontging aan de Engelsche werven de herstelling van Meesters vermaard in de verstegewesten, het in tweeèngebroken schip s,s. Linerton, ook de verbou- Edele leiders in schoonheid en kunst wing van het s. s. Nigeria tot tankschip is aan de Ned, Land steeds belonkt door de hemelschegunst — Scheepbouwwerken te Rotterdam met voorbijgang van Nederland, Vaderland, roemrijkste land! de Engelsche werven opgedragen, terwijl een derde groot werk, waarvoor W. Gray & Co, te Harlepool voor £ 15000 Nederland, Vaderland heerlijkste land, het laagst had ingeschreven, voor de som van £ 8000,— Nooit word' uw dierbare bodem ontheiligd; (meer dan 50 % lager) aan Rotterdam is vergund, Blijven uw zandige kusten beveiligd; (Het Nederl, Zeewezen), 't Heerlijk juweelen sieraad van uw „Oost, " Blijve' bewaard voor U zelv' en uw kroost — Nederland, Vaderland heerlijkste land, Verzenbundel, Nederland, Vaderland, ons zijt ge lief! Onder dezen verzamelnaam hebben de heeren T. van Waar ook uw via g moge wapp'ren, die schoone, den Blink en J, Eigenhuis, bij J. B. Wolters doen Waar ook een dochter of zoon van U wone, verschijnen een Bloemlezing uit de Poezie onzer nieuwere Waar ook uw naam moog' worden genoemd, Nederlandsche dichters tengebruike bij het voottgezet Naam zelfs tot heden nog wereldberoemd, onderwijs. Nederland, Vaderland, daar zijt g' ons lief! Ziehier enkele namen: Adama van Scheltema, Seer p Anema, Bastiaanse, Boutens, Melt Brink, Van Cauwe- laert, Celliers Rene de Clercq, De Cneudt, Van Eeden, Nederland, Vaderland, dierbaarste land! Gezelle, Gorter, Gossaert, Keet, Kloos, Prosper van Schoon wij ook wonen in landen der vreemden, Langendonck, Leipoldt, Pol de Mont, de la Montagne, Toch hijgt ons hart nog steeds naar uw be a; Blijven w' u immer in vreugde of rouw Penning Jr., Perk, Reitz, Annie Salomons, Schepers, Overal, altijd, onfeilbaar getrouw — Speenhoff, Du Toit, Verwey, Nederland, Vaderland, dierbaarste land! Men ziet; een Groot-Nederlandschgezelschap. Van G. H. Priem vinden we het volgende liedje J. A, METS Ez, opgenomen: Germantown, Philadelphia, Pa. Wanneer men in den vreemde is, Ver van zijn Bosch en beemden is, Comité poor Ned. Kinderen in den Vreemde. Ver van zijn zee en strand, Dan voelt men, dat lets teers ons trekt, Wij kunnen met dankbaarheid terugzien op de resulta- Een kleur, een klank verlangen wekt ten in de laatste maand van 1920 verkregen, 1) waartoe Naar 't Lieve Nederland. zeer zeker veel heeft bijgedragen de flinke medewerking van het Onder-Comite 's-Gravenhage, dat zooveel be- Het wordt eengroot verblijenis, reikte met de inzameling op 15, 16 17 en 18 December., Dat men een kind van Holland is, Dit welslagen is zeer zeker in de eerste plaats te danken Van wei en duinenrand aan de belangstelling opnieuw bewezen door H. H. M. M. de Koningin en de Koningin-Moeder, die met krachtigen Geen taal ter wereld zoeter klinkt, steun voorgingen, Noch tot de zielen die er dringt, Aan bijdragen werd in totaal ontvangen f 11905.14 en Dan die van Nederland. Mrk, 1240.—, waartegenover stonden de uitgaven van f 12889,84 en Mrk, 2814,63. Het totaal der ontvangen En als men in dengouden dag bedragen sinds de oprichting bedraagt f 339610.26 en Ziet wappren de oude trouwe vlag, Mrk. 33480. Als troostende afgezant, Tergelegenheid van de instelling van het Centraal- Dan voelt men, waar men zwerven kan, Comae voor Nederlanders in het Buitenland, waarvan Dat nimmer in ons sterven kan, als Beschermvrouwe H. M. de Koningin optreedt, als Het lieve Nederland, Voorzitter Min, Aalberse, en waarin o,m, ook ons Comite vertegenwoordigd is door den Secretaris en den Penning- meester, waarin enkele andere Comite's en de ministe- Han van Arbeid, Binnenlandsche- en Buitenlandsche Ons Vaderland. Zaken, eveneens zitting hebben, werden de leden van dit Centraal-Comite door H, M. de Koningin in audientie Neerlandia kan weinig plaats voor poezie inruimen, ontvangen, maar neemt tochgaarne onderstaand gedicht op van een Ons werden bij die gelegenheid door H. M. de Koningin bijna 90-jarigen Nederlander die ondanks het felt, dat woorden van waardeering toegevoegd, die wederom hi' het grootste gedeelte van zijn leven in Amerika leee fd bewijs gaven, Harer levendige belangstelling in omen en werkte, nog zulk een onverflauwde liefde voor het arbeid. Hare Majesteit sprak de hoop uit, dat ons Comite, oude Vaderland toont, zoolang de te lenigen nood nog zoo root is, er in zal slagen dien geheel te lenigen, Nederland, Vaderland, ons zijt ge lief! Om dit te vervullen moeten wij regelmatig over nog Land van de melkrijke, mollige weiden; meer middelen kunnen beschikken, en daarom doen wij Land van de kleurige geurige heiden; wederom een beroep op geheel het Nederlandsche Volk. Land van de vruchtbare, rijke landouwen, Men steune ons ruim metgiften in geld en in natura, Lokkende vreemden uw schoon te aanschouwen — vooral blussen melk zijn zeer welkom, Nederland Vaderland ons zijt ge lie Bijdragen wortlen gaarne ontvangen door den Pen- ningmeester S. VAN LIER Ez, Nederland, Vaderland, dierbaarste land! Nassaukade 358, Amsterdam. Land van een huislijke, gullige blijheid, Eerste verbligplaats en schuilplaats der vrijheid; Postcheque en Girodienst No. 22889. Rijk in uw zonen en dochters van naam, Heiden, heldinnen van eindloozen faam; 1) Voor de opsomming der ingekomen gelden is dit- Nederland, Vaderland, dierbaarste land! maal weder een plaats. Red 25.t. Jaargang. No. 3 Ma art 1921. NEERLANDIA ORGAAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Voor Hollanders, die den durf van aanpakken bezit- ten en elleboogsruimte noodig hebben om zich te ont- looien, zijn onze kolonien een onschatbaar bezit. P A. G, DE BRUIN. INHOUD: De „Burghers" van Ceilon, door E. Reimers. — Overzicht der Hoof dbestuursvergadering van 26 Jan. 1921, — Duitsche onderwijzers voor India. — Adres — Buitenland: Uit Rumenie, — Nederland: Aig. Ned. Stud,- Verbond; VIIe Groot-Nederl. Studenten-Con door L. C. de Jong van Beek en Donk. — Een sympathiek plan. — Begrooting van Groep Nederland voor 1921, — Van de Afdeelingen. — Vlaanderen: Vlaamsch? — De Goedendag. — Oost-Indi& Wat een „blijver" vermag, door Dr, W. van Lin en — West-lndie: Bond van S Antillen. — De W. I. Gids, — Zuid-Afrika: Hullebroeck in urinamers in Nederland, — Van de Groep Pretoria. — Z. Aft-. Hospitaal en Diakonessenhuis, door or Dinie Fraay—ten Bokkel Huinink. — Z. Aft-. Ten- toonstelling te Amsterdam. — De Verkiezingen. — Taal-Cornmissie. — Ingezonden: Verbeterd motto, door P. H. Mulder. — Ned. K. v, K. te Smyrna. — Neerlandia in het Hoof dbestuur door L. Simons. — Mededeelingen en Allerlei. — Advertentien. kring, de Dutch Burgher Community geheeten, De „Burghers" van Ceilon. die, al doet hij ook voor niemand onder in Voor de meesten in Holland is Ceilon enkel trouw aan den bestaanden regeeringsvorm, een herinnering — en een zeer vage herinne- toch de tradities vereert, Welke hem zijn over- ring aan de geschiedenis van de avonturen en geleverd en tracht te leven overeenkomstig veroveringen hunner kloeke voorvaderen het voorbeeld, door het bezadigd en spaar- van de 17e en 18de eeuw. Voor hun verbeel- zaam voorgeslacht nagelaten, In Ceilon, het ding doet de vermelding van het „Eiland der moge sedert 1796 zijn onttrokken aan een van Specerijen" alleen, de visioenen oprijzen van buitenaf inwerkenden Hollandschen invloed, rijk beladen schepen, hun kostelijke vracht leeft een yolk dat door den nevel heen van van koopwaren lossende in de destijds meest zijn oude herinneringen het oog naar Holland vermaarde stapelplaatsen van de wereld — richt, en dat, in spijt van de kibbelarijen en kaneel, peper, nagelen, elpenbeen, .. olifan- kleine jaloezieen van het plaatselijk maat- ten. Maar het is te betreuren dat slechts zeer schappelijke leven, niet alleen zijn individuali- weinigen beseffen, en dan nog maar in onvol- teit als een eigen gemeenschap heeft bewaard, komen mate, dat daar in Ceilon tot op den maar na meer dan een eeuw afgescheiden huidigen dag niet alleen de gedenkteekenen te zijn geweest van den moederstam, zich aan- bestaan in baksteen en mortel van de kloek- een heeft gesloten en een vereeniging heeft heid hunner machtige voorouders, doch ook gevormd, met eigen wetten, die ten doel heeft een uitgebreide kring van personen, die recht- het eigen karakter van den kring te hand- streeks afstamm en van de Hollandsche kolo- haven en de welvaart, zoowel de stoffelijke nisten van die dagen, 1) In Ceilon bestaat een als geestelijke, van zijn leden te bevorderen. De Burghers hebben den geest hunner vaderen 1) Naar aanleiding van deze klacht van den heer R. zoo wel geerfd dat zij, hoewel in vergelijking schrijft een lid der Redactie-commissie: met de inboorlingen, een kleine minderheid „Geheel vergeten zijn die Burghers toch niet. Immers uitmakende, door hun aangeboren schrander- werd o.a. de Hollandsche kerk te Colombo eenigen tijd held en geschiktheid, zich onder een wijze en geleden geheel opgeknapt, waarvoor belangstellende Nederlanders (vooraan onze Koningin) geld bijeen- welwillende regeering een meer dan evenredig brachten. aandeel verwierven in het bestuur der kolo- Op doorreis naar India bezocht ik op eel.), Zondagmor- nie. Men leide bier echter niet uit of dat de gen heel vroeg die kerk, die op-end-op een Hollandsch andere volksdeelen achterlijk zijn of dat aan type vertoonde, juist als de Buitenkerk in Batavia. De koster, een Klingalees, toonde mij een zooals hij de Burghers een onbillijke voorkeur is be- zeide „Portugeeschen" bijbel, 't Was een prachtexem- toond , het is enkel een gevolg hiervan, dat plaar van een Hollandschen statenbijbel met koperen de oorspronkelijke Hollandsche kolonisten en sloten, bun onmiddellijke afstammelingen, groote ge- 't Doet mij genoegen, dat de Burghers zoo door de schiktheid bezaten om met de Engelschen Engelschen gewaardeerd worden, al zullen ze wel niet alsgelijken worden behandeld. In Singapore b.v. moch- samen te werken, aangezien zij kort te voren ten afstammelingen van Hollanders met emend bloed zelf de teugels van het bestuur hadden ge- geen lid van de Club worden. voerd, en omdat deze geest van samenwer- Eens eenpaar uren te Malacca vertoevende vroeg king bij hun nakroost tot een tweede natuur ik den havenmeester hoeveel Europeanen daar woon- was geworden. Wij zijn, ik houd dit staande, den. st Antwoord was: twee, Vol ens onze Hollandsche opvatting zouden er eenige honderden geweest zijn." wij zijn een volksdeel, eenig in zijn snort : wij 30 NEERLANDIA. zijn fier op den naam van Britten, maar wij Beknopt overzicht der denken met een gevoel van weemoed terug Hoofdbestuursvergadering van 26 Januari 1921 aan onze oude betrekkingen met dat schoone te 's-Gravenhage. land. Wij droomen, zoover ik zien kan, van de Hollanders der 17de en 18de eeuw, maar Aanwezig: de heeren P. J. de Kanter, Voorzitter, Jhr, Mr. J, L. W, C. von Weiler, Onder-voorzitter, Mr. B. de wij handelen overeenkomstig hedendaagsche Gaay Fortman, Secretaris-penningmeester, Mevrouw A. Engelsche methodes en idealen, wij spreken C. Veen—Brons en de heeren Ch. R. Bakhuizen v. d. Engelsch en de talen van Ceilon en Indie — Brink, Dr, Th. Lens, Dr, W, van Linen, Ka t, K. E. geen Hollandsch doch noemen ons zelf Oudendijk, Kol C. SchOnstedt, C. Statius Muller, Th. „Dutch Burghers'', Het is, wellicht, de in- G. G. Valette en C van Son, Administrateur. Afwezig met kennisgeving: de Heeren Dr, M. Alvares stinctieve trek naar het oude stamland, die Correa, J. S. C, Kasteleyn, Jhr, Mr. G, A. K. Michiels in de diepte van ons bewustzijn de vezelen van Kessenich, Mr, Dr, C. F. Schoch, van ons bestaan doet trillen ! Wij zijn thans kinderen van de Keerkringen, en hebben ons, Morgenvergadering. na bijna drie eeuwen verblijf in de tropen, aan- De Voorzitter opent te kwart over elf de vergadering gepast aan onze Oostersche omgeving, doch wij engeeft het woord aan den heer Prof. Flor Heuvelmans, die een historisch overzichtgeeft van de Vlaamsche hebben dit altijd gedaan in een geest van Beweging en het ontstaan van het Activisme, Spreker eclecticisme — de zuurdesem van ons voorge- verklaart en verdedigt ook de houding van de Activisten slacht, dat evenals de magneetnaald ons gedurende den Wereldoorlog, steeds gewezen heeft naar alles wat in de be- De beschouwing geeft aanleiding tot eenige gedachten- wisseling, waarbij enkele leden van oordeel zijn dat zij schavingen van het Westen zoowel als het den tijd der vijandelijke bezetting van Belie nietgeluk- Oosten navolging verdiende ! Die geest van kig gekozen achtten voor de Vlaamsche actie, zooals die aanpassing heeft evenwel onze nieuwere tra- zich in den wereldoorlog heeft geopenbaard. dities Been geweld aangedaan, daar zijn be- De Voorzitter dankt den heer Heuvelmans voor zijn wijzen over en te over in de talen en in de duidelijke uiteenzetting der vele Vlaamsche grieven, welke den leden ongetwijfeld een helderder inzicht in de oude letterkunde van Indie en Ceilon voor Vlaamsche Beweging heeft gegeven, den gemeenschappelijken oorsprong van het groote Indo-Germaansche ras, Deze „onwe- Middagvergadering. derlegbare getuigenissen der geschiedenis" Punt II. Notulen der vergadering van 18 December 1920. ontmoeten wij dagelijks en zij herinneren ons Onveranderdgoedgekeurd, — tot onze beschaming en onze stichting tege- Punt III: Ingekomen stukken en mededeelingen o, a. lijk dat zwart en bruin, „blank" en „ge- Het Dag. Bestuur zal met de Indische afgevaardigden kleurd" eenmaal, wellicht in het grootste en twee bestuurders der Groep Indie een samenkomst tijdperk van hun geschiedenis, een yolk uit- hebben over de belangen der Groep, maakten en dat dezelfde God, dien onze De voorzitter is met de heeren Bakhuizen van den Azische voorouders met zooveel ernst zoch- Brink en Roessingh van Iterson in gehoor ontvangen ten, is dezelfde gisteren, heden en immer- door Z, Exc, Gouverneur-Generaal Mr, Fock, meer, De Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap- P heeft afwijzend beschikt op een verzoek om ver- hooging der Regeeringssubsidie voor het A. N. V. Colombo, E. REIMERS. Dankbetuiging van den heer E. Besse voor steun ten behoeve der Tentoonstelling van Vlaamsche Kunst. Dankbetuiging van den heer F. C. Stoop te Londen voor den steun over 1920 voor den Nederlandschen leerstoel te Londen, Als toeziend lid van de Boeken-Commissie is op voordracht van den Directeur benoemd: Mej. Dr, H. C. H, Moquette te Rotterdam, Uit de laatste nummers van Neezlandia is door de groote en kleine pers zooveel overgenomen, dat ook hieruit weer blijkt hoe niet inkrimping van inhoud en oplaag maar uitbreiding gewenscht is, waarop ook van verse kanten wordt aangedrongen, Ook de butte Nederlandsche pers wijdt aandacht aan Neerlandia. Punt IV. Voorstel van het Dag. Bestuur om in begin- sel te besluiten tot aanstelling van een waarnemend administrateur en daarvoor een crediet toe te staan. De Voorzitter zet het belang dezer aanstelling uiteen. De Administrateur mag, nu de verbindingen met het buitenland weer mogelijk zijn, niet te zeer aan de kan- toorleiding gebonden zijn, moet op reis kunnen gaan om Hollandsche Kerk op Ceilon. in en buiten ons land de belangen van het Verbond te behartigen, Reeds werd een proef genomen met zijn. NEERLANDIA, 3 afvaardiging naar den Nederlandschen dag te Hamburg, De heer SchOnstedt verklaar t dan zijn voorstel om 0.m. staat ook Indie op het programma, Is de Admini- over zijn motie te stemmen in te trekken, strateur voor korter of langer tijd uit, dan moet zijn Het Dag, Bestuur acht het gewenscht, dat het bij de werk niet ongedaan blijven liggen, De Algemeen Secre- samenspreking die het met de herleefde Vlaamsche, taris doet wat hi' kan bij voorkomende gelegenheden, Afdeelingen voorbereidt en waarbij het zich voorstelt maar kan het zonder administrateur niet stellen, Daarom een tegemoetkomende houding aan te nemen, het heele vraagt het Dag, Bestuur een crediet van ten hoogste Hoofdbestuur achter zich heeft en stelt daarom voor dat f 1000,— om de kosten van eenplaatsverv, administrateur het Dag. Bestuur uit de nota in verband met de bespre- te kunnen bestreden en machtiging om een geschikt kin en erover een beknopt verslag uittreksel zal maken persoon aan te stellen, wanneer die zich mocht voor- dat na nog bij Hoofdbestuursleden te zijn rond geweest doen. als Verklaring in Neerlandia zal worden optenomen. De vergadering verleent beide. Aldus wordt besloten. Punt V. Vlaanderen. Punt VI. Boeken-Commissie. 1, Nota van het Dagelijksch Bestuur over den De verhouding der Boeken-Commissie tot het A. N. V. toestand van het A, N, V. in verband met Vlaanderen, en de Ned, Zuid-Afr. Vereeniging. De Voorzitter herinnert er aan, dat deze nota in de De Voorzitter deelt mede, dat een samenspreking vorige vergadering niet in behandeling is gekomen wordt voorbereid tusschen den beer Van Everdingen en we ens onvoltalligheid der vergadering. Zij zal thans de Voorzitters van het A, N. V, en de N. Z. A. V, worden behandeld evenals de interpellatie van den Voorzitter van Groep Nederland, Punt VII. Zuid-Afrika. De heer SchOnstedt verkrijgt het woord voor het Emigratie naar Zuid-Afrika, Briefwisseling hierover houden zijner interpellatie, waarin spr. zijn opvatting met de N, Z. A. V. en Landverhuizing, uiteenzet over de huidige taak van het Hoofdbestuur in. De Secretaris-Penningmeester licht toe dat naar aan- Vlaanderen en die samenvat in deze motie: Het Ho ofd- leiding van de kortelings uit Zuid-Afrika ontvangen bestuurgeeft als zijn meening te kennen dat het 't berichten over de wenschelijkheid der vestiging van. tijdstip aangebroken acht om onder breede opvatting Nederlandsche dokters en onderwijzers, welke in Neer- van de statuaire bepalingen de heropleving van de Groep landia zijn vermeld, tal van aanvragen om voorlichting Belie zooveel mogelijk te steunen en verzoekt zijn Dag, zijn ingekomen. De berichten zijn niet geheel juist Bestuur in die richting werkzaam te zijn, gebleken, Met Landverhuizing en de N. Z. A. V. is De heer Oudendzjk verklaart zich daar voor, Het hierover briefwisseling gevoerd en besloten voortaan A, N. V, moet zich buiten depolitiek houden en in het voor dergelijke aangelegeitheden overleg te le en. algemeen de cultureele gemeenschap met de stamver- Mevr. Veenpleit voor de bevorderen van meer wanten bevorderen, Maar als diegeslagen worden, vrouwen-emigratie. Vele 'one vrouwen, voor wee het moeten wij terugslaan, Als wij een A. B. C.-boekje naar huwelijk h t .1, niet is weggelegd, konden in de koloniên Vlaanderen sturen dan zegt de Belgische Staat: U doet en onder stamverwanten een nuttigen werkkring en een aanpolitiek, Daarvoor mogen wij niet terugdeinzen, De levensdoel vinden, Vlamingen verlangen buiten den partijstrijd cultureele Besloten wordt over dit onderwerp eens een artikel toenadering in het A. N. V. Daarom juicht spr, een in Neerlandia op te nemen, samenkomst van afgevaardigden der herlevende Vlaamsche Afdeelingen met het Da, Bestuur zeer toe, g Verzoek om steun voor een Centraal kantoor te Mevr. Veen zegt, dat ze reeds aan de vorige ver- Kaapstad ter voiorlichting van Nederlandsche emigranten. gadering schriftelijk haar standpunt heeft uiteengezet, De vergadering acht dit een nuttige instelling maar is Ze is het eens met de veroordeeling van het activisme, van oordeel dat de kas thansgeen ondersteuning voor maar wil de hand, die thans uit Vlaanderen toegestoken dit Joel toelaat. wordt, aanvatten, Het verwondert Naar dat het Dag. Verzoek van de Afd Kaapstad om steun voor de Bestuur den tijd tot heroprichting der Groep Belgie nog boekerij en leeskamer, nietgekomen acht. Voor 1921 wordt wederom f 300.— steun verleend. De heer Bakhuizen v. d. Brink oppert het denkbeeld een adres aan den Koning van Belie te richten, waarin Punt VIII. Buitenland. op betere behandeling der Vlamingen wordt aange- Voorstel om de benoeming van Nederlandsche beroeps- drongen, consuls te bevorderen. Dit denkbeeld wordt van verschillende zijden bestre- De Voorzitter verzekert dat, gelijk blijkt uit een kort den en vindtgeen ondersteuning. geleden ontvangen schrijven van den Minister van Bui- De Secretaris-Penningmeester wijst op de verkeerde tenlandsche Zaken, van regeeringswege alles wordt manier van sommige Vlaamsche leden om met voorbij- gedaan wat mogelijk is om Nederlandsche beroeps- gaan van het Hoofdbestuur zich voor Verbondszaken tot consuls te benoemen. Noordnederlandsche bestuurders te wenden, Voorstel van Ka t, Oudendijk: Aanwijzing van een De Voorzitter stelt vast, dat de hoofdstrekking der lid van het A. N. V. om in samenwerking met twee nota niet is bestreden en dat het thans nog gaat om de leden van den Nederduutschen Bund middelen te vraag, of we nu reeds weer de A. N. V.-beweging in beramen en voor te bereiden om de cultureele aan- Bel g moeten oeten bevorderen, sluiting van Nederland en Platduutschland tot stand te Spr, komt ten sterkste op tee de beschuldiging als brengen en te bevorderen. zou het Dag, Bestuur in dezen laksch zijn. Wij wenschen De heer Oudendijk doet verslag van het korte onder- alien te ijveren voor een ontwikkeld en welvarend houd dat hi' j de vorige maand met Dr, Blunck uit Vlaanderen, alleen over detaktiek zijn we het oneens, Hamburg had over de bedoelde samenwerking, Het Dag. Bestuur oordeel t dat het tijdstip dan eerst De Administrateur deelt ook een en ander mede over gunstig is, wanneer de gegronde vrees niet meer behoeft het onderhoud dat hi' 22 Januari in Hamburg met te bestaan dat het Verbond inBeigie in handen zou genoemden leider der Platduutsche beweging heeft gehad komen van eenpartij. En het moet door alle Vlaamsche en waarbij deze op den voorgrond zette, dat alle politieke partijen aanvaard warden, wil het niet een speelbal bijbedoeling verre is. De wenschen bepalen zich o,m, tot der arts en worden. uitwisseling van geestelijke produkten, De heer SchOnstedt vraagt of de voorzitter zou De Voorzitter wijst op de algemeene strooming in heengaan, wanneer spr, interpellatie-conclusie werd Duitschland naargeestelijke toenadering tot Nederland. aangenomen. Op zijn voorstel wordt de heer Oudendijk benoemd als De Voorzitter antwoordt bevestigend, bemiddelaar tusschen de Platduutschers en het A. N. V. 32 NEERLANDIA. Frankfort. Stichting van een Universiteits-Instituut voor de studie van Nederland en zijn Kolonian. Verzoek om steun voor de stichting van een Hol- landsch huffs te Frankfort door de Ned. Kamer van Koophandel voor Duitschland. Besloten wordt hiervoor 1000 Mrk beschikbaar te stellen, Rome. Verzoek van onzen Vertegenwoordiger Pater Huisman om een verklaring van het Hoofdbestuur betreffende de onzijdigheid van het A. N. V. in politieke engodsdiehstige aangelegenheden, Deze verklaring is gezonden, Vancouver. Schrijven van den heer D. Stokvis over Nederlandsche belangen te Vancouver, Besloten wordt den heer Stokvis uit te noodigen als vertegenwoordiger van het A. N. V. op te treden. Punt IX. Rondvraag De Voorzitter brengt ter sprake het denkbeeld van Dr, Van Linen over emigratie van Nederlandsche g boeren naar India, waaraan hi' zijn maandelijksch artikel in het Februari-nr, zal wijden. Het Dag. .Bestuur zal overwegen of in dezen vanwege het A. N. V. de stoot tot verwezenlijking kan worden gegeven, De Administrateur verkrijgt het woord om verslag te doen van zijn ervaringen te Hamburg, Spr. deelt mede dat hi' samensprekingen heeft gehad met verschillende vooraanstaande Nederlanders daar om een aansluiting bij en samenwerking met het Al g. Ned, Verbond voor te bereiden. Twee omstandigheden werken de aansluiting der Nederlanders in Duitschland onderling en bij het A. N. V. tegen, ten eerste het maatschappelijk verschil dat den een zich niet thuis doetgevoelen bij den ander, en ten tweede de lage Markenkoers, die zelfs de minimum- bijdrage voor de meesten onbetaalbaar maakt. Toch hoopt spr, door zijn verschillende samensprekingen den rondslag te hebben gelegd voor een later te stichten g af d. Hamburg. De arbeidersbevolking onder de Ned- landers daar I, lijkt groote behoefte te hebben aan Neder- landsche kranten en boeken, Getracht zal worden daarin reeds nu door middel van de Boeken-Commissie te voorzien. In het algemeen zal het Hoofdbestuur vol- gens spr. wel doen meer dergelijke persoonlijke kennis- makingen en besprekingen uit te lokken als terrein- verkenning voor bevestiging en uitbreiding van het Verbondsgebied in het buitenland. Duitsche onderwiizers voor India. Aan Zijne Excellentie den Minister van Kolonien, is de volgende brief verzonden: Excellentie, Blijkens Uw antwoord op de vragen van den heer Bulten, lid van de Tweede Kamer, is in India het denk- beeld in overweging buitenlandsche onderwijzers te be- stemmen voor uitzending naar Ned. India, nadat zij hier te lande een 6 a 12 maanden durende bijzondere opleiding hebben genoten. Wetende dat het te kort aan beschikbare candidaten voor de verschillende diensttakken in India zeergroot is, kunnen wij begrijpen dat naar middelen wordt uit- gezien om daarin tegemoet te komen, Indien gezorgd wordt, dat het zuiver Nederlandsch element overheer- schend blijft, kan er ook in het algemeen geen bezwaar teen zijn vreemdelingen in den Indischen Staatsdienst g op te nemen, mits voldoende kennis van onze taal wordt geeischt en de noodige verdere voorzieningen worden getroffen om vreemden invloed op het Indisch bestuur -te voorkomen. Zoo zou bijvoorbeeld ongewenscht zijn, dat ane buitenlandsche natie onder die vreemdelingen- ambtenaren in India een overheerschend element vormt. 1) Zie het Febr.-nr, blz, 16 2e kolom, Red. Waar het 't onderwijs betreft, staan wij echter voor eheel andere vraagstukken. Van vreemde onderwijzers g kan niet worden verwacht en ook niet worden verlangd, dat zij bij het onderwijs onze taal zuiver zullen spre- ken en fouten, die de leerlingen bij het gebruik van onze taal maken niet zullen over 't hoofd zien. Evenmin , kan worden verwacht, dat zij het onderwijs zullen geven in nationalen geest in de goede beteekenis van dat woord. Zij zullen immers niet in staat z NEERLANDI A. 3 -___ --...............,^.....----- - Als allegezanten en consuls in dien geest arbeidden, welke zoogeheel ons streven in praktijk brengt, zou het Algemecn Nederlandsch Verbond als wereldvereeniging BUITENLAND. voor alle Nederlanders, een veelgrooter kracht ontwik- kelen, tot hell van dengeheelen Nederlandschen stam. Uit Rumenig. Evenals verleden jaar heeft onze gezant, Dr. Hendrik Muller, alle leden der Nederlandsche kolonie in Rume- NEDERLAND. ni6 uitgenoodigd om op Nieuwjaarsdag aan zijn disch , spoorwegen door den oorlog bevinden, evenals de moei- lijkheid om zich in Bucarest een onderkomen te ver- schaffen, nu het land verdubbeld is in bevolking door de Een sympathiek plan. aanhechting van nieuw gebied en daardoor de boofd- In den Briel heeft zich met den burgemeester aan het stad veel te klein isgeworden, vooral nu het parlement met zijn zevenhonderd leden zitting heeft, hebben velen hoof d en Johan Been als secretaris een uitgebreide belet om naar Bucarest te komen, Toch waren eenige commissiegevormd ter voorbereiding eener nationale tientallen Nederlanders met hun echtgenooten bij de herdenking op 1 April 1922 van den 350-jarigen geboor- ontvangst door Zijne Excellentie en daarna aan den tedag van Neérlands vrij en zelfstandig volksbestaan, feestdisch vereenigd. welke zal bestaan in het bevestigen van twee Gedenk- De laatste was evenals de zaal met vaderlandsche tafelen aan den Brielschen Toren, en wel ter weers- vlaggen versierd, de spijslijst was in het Nederlandsch zijden van den hoofdingang. De eene met het inschrift: gedrukt. Na de gezondheid te hebben gedronken van Van dezen Toren wapperde voor de eerste maal de het Rumeensche Koninklijke Huis, wijdde de Gezant drieklPur, als symbooll) dat het Nederlandsche yolk met een rede aan Hare Majesteit onze Koningin, uitdruk- Gods rtulp vrij en onafhankelijk wil zijn en blijven; de king gevende aan an de vereering en dankbaarheid der andere met als inschrift het geheele couplet uit het kolonie voor Haar schitterend voorbeeld en zegenrijk Wilhelrnus, waarvan de aanvangregels luiden: Mijn bestuur, dat ons uit den oorlog hield, Hi' wees er op. schilt ende betrouwen Sijt ghij, o Godt mijn Heel-. dat wij niet alleen in het verledene redenen vinden tot Naar beide Gedenktafelen zullen de uiteindengekeerd fierheid op onzen volksaard maar evenzeer in bet , zijn van een banderole, waarop, met de reeds verleende heden, met het oog op de belangrijke plaats, welke wij toestemming van H. M. de Koningin, de Wapenspreuk innemen door onze wetenschap en bedrijf en door onze van Haargeslacht d , en dit alles gekroon met Haar buitenlandsche staatkunde, die achting inboezemen. Hi' Wapen. bracht hulde aan de Nederlandsche kolonie in Rume- VOOr 1 April van dit jaar wacht de commissie bijdragen ni, welke een eereplaats inneemt onder de vreemde- en sympathiebetuigingen in. linen aldaar, zoowel door haar gedrag als door has Neerlandia beveeltgaarne het sympathieke plan in bekwaamheid. den krachtigen steun der leden van 't Verbond aan. De heer C. B. de Bruyn, onderdirecteur der grootste * * * petroleum-maatschappij in Rumenie, de Nederlandsche vennootschap Astra Romana, bracht den lezant hulde Algemeen Nederlandsch Studenten Verbond. en dank voor diens onvermoeide en welgeslaagde on- dersteuning van de Nederlandsche kolonie en de Ne- Vile. Groot-Nederl. Studenten-Congres. derlandsche belangen en wees er o. a, op, dat de on- welwillende berichten over Nederland in de Rumeen- Hetprogramma is als volt vastgesteld: schepers en de beschuldiging van gebrek aan onzijdig- Woensdag 16 Maart, 's avonds 8 uur. gezellige sawn- heid sedert het optreden van dezen gezant geheel ver- komst. Donderdag 17 Maart 9 1/2 v,m, opening van het stomd zijn, Congres. Toespraak van den Rector-Magnificus der De Rumeensche echtgenoot van een aanwezige Ne- Techn. Hoogeschool en ontvangst bij den burgemeester derlandsche dame, of daarop uitdrukking aan de ach- van Delft. 2 uur n,m, Rede van Dr, H. Gunning Wzn, over: ting, die de Nederlanders, in Rumenie woonachtig, al- Opvoeding en Onderwijs. 6 uur n,m, Gemeenschappelijke daargenieten en de vreugde, waarmede men hen daar maaltijd (f 2,50), 8 uur n,m, Prof, J W, Pont over Zuid- aan den arbeid ziet, Afrika. Rede van Mr. E, van Dieren over Vlaanderen. Een adres van hulde en dankbaarheid aan H. M. de Vrijdag 18 Maart, 8 uur van. Gedachtenwisseling van Koningin, door den gezant opgesteld, werd daarop door de Studenten, 2 uur n,m, Rede van Prof. P. J. Blok. alle aanwezigen geteekend, waarop een bal de feeste- Bezichtiging van de Nieuwe Kerk en kranslegging op lijkheid besloot, welke de zeer verspreid wonende Ne- hetgraf van Willem den Zwijger. 8 uur n,m, Tooneel- derlanders opnieuw nader tot elkander heeft gebracht„ voorstelling van Dr. Willem Royaards en zijn gezelschap: Dever heeft bij deze gelegenheid zijn (reeds ver- Adam in Ballindschap door Joost van den Vondel. meld) denkbeeld nader ontwikkeld om een Nederlandsch Zatereag 19 'Meant. Uitstapje naar de Kieviet en predikant te beroepen, die behalve tot het houden van Meiendal, pic-nic in de duinen. Officieele sluiting van algemeene godsdienstoefeningen ook bereid zou zijn om het Congres Nederlandsche kinderen bier te onderwijzen in de va- Secretariaat Congresbestuur: Hugoplein 11 Delft. derlandsche taal, geschiedenis en aardrijkskunde en die Propaganda-Commissie Verhulststraat 16 Den Haag. misschiendoor voordrachten met de bestaande rolpren- Huisvestingscommissie Noordeinde 30 Delft. ten den invloedrijken Rumenen en mannen van weten- lnlichtingscommissie Hugo de Grootstraat 102 Delft, schap een juister denkbeeld zou willen geven omtrent De Congreskaart kost voor leden van v ereenigingen, ons land en zijn kolonin, Hi' bood aan om voor het aangesloten bij het Algemeen Nederlandsch Studenten leeuwendeel der kosten te zorgen, mocht het denk- Verbond (A, N, S. V.) f 2,—; voor leden van niet aan- beeld bij de kolonie genoegzamen bijval vinden. Het is gesloten vereenigingen of ongeorganiseerde studenten is thans in onderzoek op de verschillende plaatsen, waar deprijs f 3,— de Nederlanders hier in hoofdzaakgevestigd zijn. De kosten voor den tooneelavond bedragen f 1,50. Neerlandia spreekt gaame haar waardeering uit voor de wijze, waarop Dr. Hendrik Muller de belangen der Nederlanders in zijn gebied behartigt, 1) Waarom niet zinnebeeld? Red. o4 NEERLANDIA. Daar de studenten zooveel mogelijk zullen worden dend engeestig wist hi' zijn gehoor te boeien en te ingekwartierd, zullen de kosten voor nachtverblijf en overtuigen dat er in de Oost veel schoons is, de moeite maaltijden hoogstens f 9,— bedragen, der aanschouwing en cultiveering ten volle waard, Het Congresbestuur zorgt, dat dames-studenten bij par- * ticulieren in Delft kunnen logeeren, Men wordt drip end verzocht zich voor 10 Maart als Congreslid op te geven Delft. (Stud. Aid.) op een postwissel a f 2-- of f 3.— (zie boven) en tevens Bestuur: J, J, van Wouw, voorzitter; L, L, W, van mee te deelen of men wenscht dat de huisvestingscom- Soest, ondervoorzitter; Me', G, A, Neeb, 1 e schrijfster; missie voor logics zal zorgen, Na 10 Maart zal de R. C, Hoeffelman, penningmeester. Congreskaart f 0,50 duurder zijn, * * Met het oog op de lage frankenkoers is het voor vele Vlamingen een bezwaar het Congres bij te woven, 's-Gravenhage (Burger Aid.). Hetplan bestaat nu om een fonds te vormen, om het De Dietsche kunstavond van 26 Jan, is uitmuntend Congres-bestuur in staat te stellen, om de kosten voor geslaagd: Jonkvrouw C. Witsen-Elias droeg Nederland- logies, maaltijden en tooneelvoorstelling voor den Vla- sehe verzen van de nieuwe dichters voor, o. a. Bou- min g te berekenen in franken van hoogere valuta, zoo ten's Beatrys, Mevrouw Betsy van Reysen van Velsen mogelijk a 50 cent, Dit zal afhankelijk zijn van de grootte zong Nederlandsche liederen, De dames Van der Burg, van dat fonds, door begunstigers van het Congres van Lissa en Moscoviter-Wolf verzorgden het instru- gevormd. mentaalgedeelte viool en klavier. 't Was een mooie , Begunstiger is ieder die een geldelijke bijdrage zendt Nederlandsche kunstavond, aan denpenningmeester: L. H. de Lan en Lipkenstr, 22 Delft, Bedraagt deze som f 5.— of meer, dan ontvangt de begunstiger een toegangsbewijs voor het Congres, VLAANDEREN. Namens de Propaganda-commissie L. C..DE JONG VAN BEEK FN DONK * * Vlaarnsch ? Begrooting vangroep Nederland voor 1921. Dat we niets te \Teelgezegd hebben toen we in ons ONTVANGSTEN, hoofdartikel -van de vorige maand re ten van onzinnige (Berekend naar den toestand op 20 November 1920), Nederlandsche vertalingen in officieel Belgie, bewijst 1. Bijdragen der afdeelingen „ . , f, 9235,84 het volgend staaltje ontleend aan Het laatste Nieuws: 2 Algemeene Leden in Nederland , . . f, 1926,— In het spoorwegstation te Pepinster staat op een zwart 3 Algemeene Leden in het Buitenland . f, 2121,44 bord in witte letters het volgende geschilderd: 4, Jongelieden Afdeelingen . • „ . L 275,53i Verplicht Aankamstuur 5, Inkomsten tilt mogelijke verhooging der Warschijnlijpe Vertaginc j aarbijdrage ..... , „ Memorie, Orzaak van de Vertagincq, Het spoorwegbestuur heeft dat bord daar aangebracht, f. 13558,8U opdat ongeduldige reizigers hun tijd zouden doorbrengen UITGAVEN, met dat raadsel op te lossen, 1, Algemeene Onkosten: Naar men ons verzekert is dat officieel Vloms „ , a, Bureau kosten ...... I% 400,— „Na goen we ne gank", ze en ze in Brussel! , „ b, Drukwerk kantoorbeh,, porti enz . f. 1000,— „Aprês celle-la on tire llechelle", voegt er Beulemans bij I c. Verschotten Bestuursleden en afge- * * vaardigden ........ f, 1250.— De Goedendag. f. 2650.— Wij ontvingen de eerste aflevering van den 26en j aar- 2, Geldelijke ondersteuningen aan Afdee- gang van dit Vlaamsche Studententijdschrif t, waarin lingen, afschrijvingen ... f, 1500,— o,m, de volgende aforismen" voorkomen: „ 3, Toelagen en lidmaatschappen f. 100,-- 4, Crediet Taalcommissie • .. f. 100.--- Als de Nederlandse taal — zoals de Franskiljons 5, Buitengewone uitgaven .. L 208,81 beweren — een minderwaardige taal was, vergeleken 6, Verplichte afdracht aan het Hoof d.- bij de Franse, dan zou de Nederlandse beschaving, bestuur . .... f. 7000.- waarvan de Nederlandse taal het uitingsmiddel is, min- 7. Tegemoetkoming in de Algemeene derwaardig zijn naast ast de Franse beschaving en dan zou Kantooronkosten , • f, 2000.— dus de Hollandse natie een verachterde natie in West- Europa zijn, Toch kan --om een voorbeeld te noemen L 13558.81i — de Hollandse wetenschap naar verhouding op het aantal Nobel-prijzen bogen. * * De Nederlandse beschaving is niet minderwaardig, de Nederlandse taal evenmin, Sedert de middelewen is de Van de firdeelingen. Nederlandse taal de beschaafde omgangstaal van de Vlamingen. De eerste Nederlandse letterkundigen waren Arnhem. Vlamingen, Vlamingen en Hollanders hebben dus dezelfde taal en dezelfde beschaving. De heer L. Proos Hoogendijk Steijnstraat 31, heeft het penningmeesterschap op zich genomen, In alle landen van de wereld wordt de beschaafde volkstaal door de beschaafde standengesproken, behalve * in Vlaanderen waar een root deel van de beschaafda, Dordrecht. standen Frans spreken, Deze onnatuurlike toestand maakt van het Vlaamse yolk het enige yolk, dat bij zijn 22 Febr, trad voor de leden dezer afdeeling op de g ezonde hart een helder hoofd mist, Het Vlaamse yolk tooneelschrijver Jan Fabricius, die zich een uitnemend heeft het recht aan die onnatuurlike toestand een einde verteller toonde over Indie en den Javaan, Onderhou- te maken, NEERLAND IA, 3 En nooit is zeker een eereburgerschap meer ver- diend, De omstandigheden waren voor Bandoeng's ont- wikkeling toch al zeer gunstig ; door ligging en klimaat OOST-INDIt. moest hier wel de stad der toekomst" verrij „ ,zen maar 't krachtig ingrijpen, onophoudelijk opkomen voor Bandoeng's belangen, is een der voornaamste oorzaken, tengevolge waarvan Bandoeng reeds nu een plaats van zooveel beteekenis isgeworden, Wat een„blijver” vermag, De heer Bosscha komt nu eindelijk eens Moeder- In ons laatste artikeltje werd gewag gemaakt van land bezoeken, maar ik twijfel er niet aan of hi' zal twee soorten Europeanen in Indie : de t r e k k e r s en vrij spoedig naar zijn geliefde Preanger, en naar zijn de b I ij v e r s, De eersten, hun tijd in Indie uitdienen- koninkrijkje hoog in 't giber to terugkeeren, de, min of meer zich wijdende aan hun levenstaak al- Hi' zal voor Indie wel een „blijver' zijn, En zeker daar, somsgekweld door onstuimig verlangen naar molten wij wel den wensch uiten Moe er veel zulke Moederland ; , de tweeden die Indie als hun tweede „blijvers" zich voor goed in Indie vestigen, De groote Vaderland beschouwen, meerderheid, millioenen uit Indie trekkende, verteert Ongetwijfeld kunnen ook die eersten in ieder opzicht die elders. Wij deelden reeds vroeger mede, dat de Chi- hunplicht doen en veal goeds tot stand brengen, maar neezen in dit opzicht een gunstige uitzondering maken 't spreekt van zelf dat de laatsten toch een sterkeren, en daarom op economisch gebied voor Indie van niet drang kunnen hebben om jets roots tot stand te brengen, geringe beteekenis zijn geworden, Tot die „blijvers", die leven voor hun tweede vader- Schrijver dezer regelen had 25 jaar geleden voor- land, behoort ook Karel Albert Rudolf Bosscha, de in Indie zoo gunstig bekende beheerder der theeonder- recht met dezen verdienstelijken (daarom zoo eenvou- neming Malabar. di en man kennis te maken, Professorszoon en kleinzoon van een Minister, voe1.- 't Was op een vroegen morgen, dat ik uit de Pa- de hi' ongetwijfeld onbewust den drang van de leuze: sangrahan naar Malabar wandelde, Ik bleef er ontbij- ten in de voorgalerij van de toen nog zeer nederige geestelijke adeldom let plichten op. woning ('s heeren B.'s stelregel was, zeer terecht, eerst Geschoold op de Polytechnische school te Delft, ging de fabriek in orde en dan de Directeurswoning), In de hi j naar Indie om er zijn geluk te beproeven, be on koude, prikkelende morgenlucht, daar op een hoogte als thee planter, zocht nog een korten tijd zijn fortuin van 4500 voet, smaakte de Hollandsche haring zeer bij de goudwinning in Borneo, maar keerde spoedig goad, Later mocht ik van den heer B. steeds een zeer tot de thee terug en richtte de fabriek „Malabar" in vriendelijke bejegening ondervinden. Geen wonder, dat voor hydro-electrisch bedrijf, Van die fabriek is hi` nu. het mij dubbel verheugt, dat deze flinke burger naar 25 jaar de beheerder en het gelukte hem die onder- waarde wordtgeeerd, neming op te werken tot een schitterend bedrijf, Maar „ „ dit alleen is het niet wat de aandacht op s-Gr, v, L. hem vestigt ; immers, er zijn. er zoovelen, aan wie 't zelfdegelukt, Wat dezen ijverigen, geestdriftvollen werker onder- scheidt, is zijn scheppingsdrang ten behoeve der gemeen- WEST-INDIE. schap, voor welke hij tijd en arbeid en belangrijke geld- sommen over heeft Wat al bemoeienissen ! Wij denken hierbij minder aan de theelanden, die achtereenvolgens naast Malabar verrezen ; maar meer ®n van Surinamers in Nederland, aan de bemoeienissen in meer veelzijdigen kring, Deze bond hield in Januari te Amsterdam zijn tweede Laat ons eens opsommen jaarvergadering, die na het officieele gedeelte: feestrede De Preanger-Telefoonmaatschappij, van den voorzitter, jaarverslag van den secretaris en van De Romanietfabriek, denpenningmeester in een feestavond (muziek en zang) De Ned. Ind, Caoutchoukfabriek, °verging. 0,m, werd het woord gevoerd door Jhr, W. C. De Automobiel-import-maatschappij, de Jonge, lid van de Tweede Kamer, die een warm plei- De Pengalengansche kistenfabriek, dooi hield voor Suriname.. Spr, is to het totale gemis Het Technisch-bureau Soenda, van een vertegenwoordiging van het Sur, yolk in het Dan Ned,parlement, in welk verband hi' ter vergelijking. De Technische Hoogeschool, De Bandoengsche Hoogere Burgerschool. den Volksraad van Ned, Indie betrok, ten einde aan te Het Ned, Ind, Kanker-instituut te Bandoeng. toonen hoe en waardoor deze Volksraad belangijjk meer De Ned. Ind Jaarbeurs, te beteekenen heeft dan de Koloniale Staten in Suriname De Bandoengsche Schoolvereeniging, en de Koloniale Raad op Curacao, en waarom het voor De Sterrewacht, die landen vangrooter belang nog is stem in het par- Het Stedelijk Ziekenhuis, lement te hebben, Met betrekking tot den economischen Degemeentelijke Ambachtsschool. toestand van het land, oordeelt spr, dat alleen dan de Aan al die din en wijdde de heer Bosscha zijn belang- eigen bevolking er voordeel van zal kunnen trekken, stelling en gal er — zoo noodig — zijn geld voor, wanneer de bevolking-zêlve de groote industrieen, mijn- Geen wonder, dat algemeen, in de Preanger vooral, en landbouw in de hand heeft, de aandrift zich deedgelden om dezen nuttigen burger Ton slotte drong spr, aan op handhaving en uitbrei- te huldigen, Het Ned. Ind. Landbouwweekblad gaf een ding van den Lawa-spoorweg, want een land kan alleen Bosscha-nummer; Indische bladengaven hoofdartikelen dan vooruit komen, als er goede spoor- en verkeerswegen, en de „Stad op de hoogvlakte", (waarover wij vroeger te water en te land, zijn, Beide ontbreken ten eenenmale reeds hadden), het zoo snel in bloei toenemende Ban- in Suriname. doeng, benoemde den heer Bosscha tot eereburger, 1) De beer A, A, Dragten bra cht als Surinamer dank aan den heer De Jonge voor de krachtige waarop 1 In 't Nr. van 9Febr, van 't Ge'ill. Weekbl. Indie deze de belange,n van de kolonie voorstaat in het parle- vindt men een afbeelding van het diploma en ook een ment en daarbuiten, kiek, met den heer B, in 't midden, Jammer dat die , De taak van de kolonie te maken, wat zij eertijds kiek mindergoed uitkomt, wat bij Indische foto's ook was, een bloeiendgewest, rust z,i, niet zoozeer op de geweten moet worden aan de witte gesloten jassen, Nederlandsche Regeering of op de Surinamers, maar 36 NEERLANDIA. Mr. A. J. A. A BARON VAN H EEMSTRA, nieuw benoemd Gouverneur van Suriname Groep Nederlandsche kolonisten op de boerderij van den heer van Brussel, ter gelegenheid van het herdenkingsfeest (zie Aug.-Ny. 1920 blz 108.) NEERLAND IA. 3 op het Nederlandsche kapitaal en het Nederlandsche den heer Oudschans Dentz over „de Bauxiet-nijverheid intellect. en de stichting van een nieuwe stad in Suriname." Aan belangstelling hier in Nederland heeft de Kolonie Verder zijn er nog bijdragen van den beer Pyttersen, Jhr. vooreerst de meeste behoefte, want belangstelling wekt van Panhuys en Dr, Benjamins maar .... alle over , tot kennismaking en deze tot duurzame betrekking. Suriname. Deze kolonie kan er natuurlijk niet dan wel Tijdens het sou er verkregen verschillende sprekers bij varen als over haar zooveel en degelijk geschreven het woord om hulde te brengen aan den voorzitter den wordt, doch men vergete niet dat de Antillen ook tot , heer Gemmel en diens echtgenoote voor hunne belange- West-Indie behooren. looze hulp aan Surinamers; zij werden gedoopt met de Het verdient daarom aanbeveling in elke aflevering al namen van vader en moeder van den Bond. is het slechts een artikel aan Curacao en de omliggende Aan H. M. de Koningin werd een telegram gezonden, eilanden te wij den, waarin Haar een langdurige en voorspoedige regeering v. S. werd toegewenscht, mede tot heil van de kolonie Suriname. * * Van degroep Ned, Antilien, ZUID-AFRIKA. Een dag voor Oudejaar Meld de groep eene alge- meene vergadering, waarin het vol ens het verslag in de Amigoe di Curacao of en toe nog al warm toeging. Wij vermelden het zakelijk belangrijkste. Niet minder dan Hullebroeck in Pretoria. 1) 45 leden hebben voldaan aan het verzoek namen het Hoofdbestuur om vrijwillig hunne bijdrage te verdubbe- In het einde van November heeft Hullebroeck ook len. Met Surinamegeeft Curacao een uitnemend voor- Pretoria bezocht, Afrikaners en Hollanders waren vol beeld aan de anderegroepen. verwachting gekomen , reeds gehoord hebbende van het Met leedwezen vernemen we het aftreden van den. succes in andere steden. En werkelijk, 1k geloof dat heer Meerdink als voorzitter en van vier andere bestuurs- niemand teleurgesteld naar huffs is gegaan. Zijn sympa- leden. Van den heer Meerdink weten wij, dat zijne thieke stem en het zuivere Hollandsch deed ons alien drukke werkzaamheden hem tot ontslagneming noopten. aangenaam aan. Hem zij dank gebracht voor het een hi' voor het Verbond De heer Hullebroeck vertelde op zijn boeiende manier deed. Van de andere bestuursleden, die heengingen, jets over den strijd in Vlaanderen, over de verbastering weten wij de reden van hun aftreden niet. Ook het van het Vlaamsche yolk, ten opzichte van zijn eigen Groepsbestuur heeft daarover nog een bericht gezon- taal, en over den terugkeer van het yolk tot zijn moe- den aan het Hoofdbestuur, dertaal, waartoe ook het Vlaamsche lied zooveel heeft Omtrent de verkiezing van eereleden werd besloten, bijgedragen. dat deze op dezelfde wijze als de verkiezing van Er bestond ook daar een tijd, dat het Vlaamsch ver- bestuursleden zougeschieden. Aldus is aan het Hoof d- acht werd, dat men de vreemde taal boven de moeder- bestuur meegedeeld. taal verkoos, De eerste avond, dat men daar Vlaam- In verband met degevraagde verhooging der bijdragen sche lied es voordroeg, kwamen er vijftien menschen. voor het lidmaatschap werd nog uitvoerig de vraag Wel eengetal dat boekdeelen spreekt. Later ging het besproken: wat krijgt een lid voor zijn geld? Voor beter, be on men te voelen hoe mooi de taal was hoe , zoover de door het Hoofdbestuur in overweging gegeven men alles, de beste en edelstegevoelens van een yolk verhooging aan de kas van het Hoofdbestuur ten goede slechtsgoed kan uitdrukken in zijn eigen taal. Wij komt, kan deze vraag echter natuurlijk niet gesteld dachten aan Zuid-Afrika, dat hetzelf de doorleeft als worden, Vlaanderen en dat juist de laatste j aren zoo geweldig Wij willen hieraan nog toevoegen, dat de algemeene is vooruitgegaan ook op letterkundig gebied, Jammer, klacht in het bedoelde rondschrijven van het Hoofd- duizendmaal jammer, dat Zuid-Afrika een Emiel Hulle- bestuur over vertraging in het afdragen der bij re le- broeck mist. ment voorgeschreven bijdragen der Groepen en zelf- En nu kwam Hullebroeck ons Afrikaners en Hollan- standige afdeelingen zeker allerminst voor Groep ders zingen leeren, Hi' koos teere lied' es uit het Antiliengeldt, die daarin de beste onder hare zusteren ' Vlaamsche volksleven, en droeg die voor met zooveel , is, ook in andere opzichten. En dit zeker blijven zal, gevoel, dat alien onder den indruk kwamen. Doodelijke wanneer zij hare plaats in het gemeenschapsleven in de stilte in de zaal bewees dit voldoende. kolonie als tot dusverre blijft innemen, waartoe een Eerst het„Moederke alleen”. Zoo zingen de Vlaam- sche moedertjes hun kinderen in slaap, beroep gedaan zij op allen, die daar tot den Neder- En terwijl hi' zong, begonnen zijn beelden te leven. landschen stam behooren, Wij zagen de kantwerkstertj es, die de klosjes lieten * * vliegen, zoo luchtigj es en fijn, We hoorden het gelui der De West Indische Gids, klokken over de zonnige Vlaamsche velden. en wij luis- terden, luisterden met ingehouden adem, En toch zoo De belangrijke Febr. aflevering van dezen Gids doodeenvoudig die muziek en de woorden., brengt een mooi portret van den nieuwen gouverneur Dit was iets anders dan de „Love-songs", die we van Suriname, dat de uit ever de heer Nijhoff, ons ver- bier op zomeravonden door de vensters hooren klin- oorloofde over te nemen en dat wij gaarne opnemen, ken. Deze lied' es passen beter bij het Afrikaansche omdat het vorige, in ons Jan.nr. geplaatst, minder yolk dat nog in veel opzichten zoo eenvoudig is. gelukkig was. Toen de Vlaamsche studenten begonnen te zingen, Voor het eerst wordt op den omslag den naam van , Mr, D. Fockgemist, het een in verband staat met zijn zaal zong mee, omdat ze moest, ze kon niet anders, En vertrek naar de Oost om hetpaleis te Buitenzorg te dat is muziek ! Het was de beer Hullebroeck, die het ons betrekken. „De nieuwe Landvoogd", aldus schrijft de leerde. In het alledaagsche eentonige leven kwam deze Redactie, „kent, en als Oud-Minister van Kolonien avond als een oase, we vergaten voor een oogenblik en als Oud-Gouverneur van Suriname, de nooden dezer politieke twisten en partijen, en wij zijn hiervoor den kolonie en de afhankelijkheid van Naar bevolkings- beer Hullebroeck heel dankbaar, vraagstuk van de grootere zuster in het Oosten. Zijne Na depauze werden Afrikaansche liedjes gezongen, benoeming tot Gouverneur-Generaal van de Oost zal dus zeker ook tengoed komen aan de West." 1) De Vlaamsche zanger is de vorige maand te Belangwekkend is het rijk gelllustreerde artikel van Brussel teruggekeerd, — Red, 38 NEERLANDIA. 0, a, het liedje van C L, Leipoldt Die Sterretjie", Zoo Dat bleek tijdens de influenza-epidemie in 1918, toen teer en zacht klonk het : zelfspatienten, die goed Engelsch spraken, smeekten om een Hollandsche verpleegster. Fonkel, sterretjie, fonkel, Het doel van het Hospitaal is dus voornamelijk aan Hoog in die lug so blouw, depatienten de zekerheid te verschaffen, dat zij zullen Kort is die dag en lang is die nag, worden toegesproken in hun eigen taal, en verder om Dood is jouw skyn eer die son jou verwag ; ze te doen behandelen in een huiselijke omgeving, en Snel sal jouw glans in die more verflouw ; ten slotte om Zuid-Afrikaansche meisjes op te leiden Fonkel, sterretj,ie fonkel. tot verpleegster, Als Afrika begint te zing,en over al de zon en het De inrichting is nog zeer klein, Begonnen in 1904 licht over de wondermooie kopjes en vlakten, over de in een woonhuis, heeft deze inrichting zich langzamer- diepe kleuren en tinten, dan zal het misschien Vlaan- hand ontwikkeld, 15 April 1912 werd het tegenwoordige deren en Holland verslaan. Hospitaal geopend, Het kleine hospitaal is door moei- Maar de zanger moet nog komen like tijden heengegaan ; geldzorgen, tegenwerking van hen, die het doel niet begrepen, slechte hulp, met al Nog eens is de heer Hullebroeck in Pretoria opgetre- deze moeielijkheden had het te strijden. Pas de laatste den, Ditmaal op verzoek van het bestuur der Nationale jaren gaat het langzaam maar zeker vooruit, Club (het middelpunt van het leven der Nederlanders Dank zij de giften en gaven van vrienden in Holland en oud-Nederlanders in Pretoria), De zaal van deze en hier, en de subsidies van de provincie Transvaal en Club was stampvol, en de geestdrift van het publiek de Pretoria-Stadsraad, kan het hospitaal blijven bestaan, bijna nog rooter dan .op den eersten avond, Want het Hospitaal, evenals alle lief dadigheidsinstel- Aan het cinde van den avond werdengeestdriftige linen, levert steeds verlies op, toespraken over de groot-Nederlandsche gedachte ge- Bijzondere giften stellen het in staat drie vrijbedden Zuid-Afrikaansch Hospitaal te Pretoria. houden door den Consul-generaal der Nederlanden voor te houden voor onvermogenden, o, a, het „Juliana-vrij- Zuid-Afrika en den heer Hullebroeck, Deze beloofde, bed", ter sere van Prinses Juliana, en het „Beijers-vrij- onder daverende toejuichingen, spoedig te zullen we- bed" ter nagedachtenis van Generaal Be, derkomen. Het bestuur bestaat uit oud-Nederlanders en Zuid- Wij ho en dat na den heer Huilebroeck nog anderen Afrikaners, n.1, de heeren Prof, Dr, J, H. Greyvenstein, zullen komen met hun kunst en cultuur. Zooals de heer voorzitter, Ds, H. D van Broekhuizen, A. D. Roose- Hullebroeck zoo juist opmerkte „Zuid-Afrika moet gaarde Bisschop, Secretaris, G. M. Hofmeyr. W. Kloos- zich niet afzonderen, het moet in contact blijven met ter, J. Postmus, Prof, J. H. le Roux, L. L. Steen, M. Vlaanderen en Nederland op allerlei gebied, Wij Afri- Vaandrager, D. J. Wicht, en Dr, P. A. M. We, kaners, Vlamingen en Nederlanders, moeten meer en In de statuten is bepaald, dat geen der Bestuursleden meer den band voelen die ons alien samenbindt, Te , eenig safaris of profijt ma trekken van het Hospitaal, zamen zijn wij sterk , alleen zwak, " al lengeven hun tijd en werk kosteloos, Tegen de kopjes in Sunnyside lit het terrein, met DINIE FR A.z-N.Y—TEN BOKKEL HUININK. het Hospitaal en het zusterhuis. Zooals men op bijgaan- 1/1/21. * de photo zien, is het gebouw nog zeer klein, veel te klein, het heeft slechts 12 bedden en een groot aantal aanvragen moet worden afgewezen bij gebrek aan plaats, Zuid-Afrikaansch Hospitaal Het hospitaal moet uitgebreid worden, het daarvoor en Diakonessenhuis, benoodigde. geld moet verzameld worden, en in Holland. en hier. Ongeveer 12000,—,— is noodig voor de uit- Er is reeds meermalen geschreven over het Zuid- breiding waarvan ruim , 3500,—.— beschikbaar is, Ik Afrikaansch Hospitaal en Diakonessenhuis te Preto- ben overtuigd, dat, indien vrienden in Nederland een ria, het eenige Hollandsche hospitaal in de Unie van rentelooze leening aan het Hospitaal voor het nog ont- Zuid-Afrika, brekende bedrag wilden geven, zoowel het Nederlandsch Misscien is het dan aan velen reeds bekend, als het Afrikaansch be lang zou bevorderd worden, Toch aarzel ik niet nogmaals de aandacht hiervoor te Zooals ik reeds schreef, worden Zuid-Afrikaansche vragen, daar ik overtuigd ben, dat nog te weinig in e- meisj es opgeleid tot verpleegster, Zeker, men kan hier zien wordt, welkegroote invloed van deze inrichting opgeleid worden tot verpleegster in Engelsche Hos- uitgaat. pitalen, maar een Hollandsche opleiding krijgt men bier Een zieke wil toegesproken worden in zijn eigen taal, niet, zelfs niet in Pretoria. Het Zuid-Afrikaansche Hos- NEERLAND IA, 39 pitaal is te klein, het moet veertig bedden hebben voor het zelf ma opleiden, daarom zendt de inrichting de meisjes naar Holland, De opleiding, reis naar Holland enz, zijn geheel vrij, en de Afrikaansche meisj es worden hartelijk ontvangen in het Diakonessenhuis te Utrecht, In 1918gingen de eerste twee meisjes es, in 1920 werd er een uitgezonden, en nu kunnen er spoedig weer twee vertrekken, Aan het hoofd van de inrichting staat thans Zuster A. Hartog. Zij werd in Holland opgeleid tot verpleeg- ster, Zuster Hartog gaat, als ik mij niet vergis, van dit standpunt uit „behandel het personeel met lief de, geef het een tehuis, eenan k prettige omgeving, dan het niet anders of het zal zijn beste krachten geven aan het werk," 1kgeloof dat Zuster Hartog goed gezien heeft, de verpleging wordt algemeen geroemd, door Afrikaners, Hollanders en Engelschen, Er heerscht een prettige, ge- zondegeest onder het personeel en onder de ver- lee den, P Er kan hier nog veel gedaan worden op het gebied van. ziekenverpleging, vooral ook op dat van kraamvrou- wenverpleging, Voor dit alles is echter geld noodig. 1k doe hierbij een beroep op allen, die dit lezen, en lets voelen voor het doel van deze inrichting, om door gel. delijken steun de uitbreiding van dit Hospitaal mogelijk te maken, Ook op dit gebied lit een root arbeids- terrein open voor hen, die het doel van het Algemeen Nederlandsch Verbond wenschen te bevorderen, DINIE FRAAY—TEN BOKKEL HUININK. 18 Januari 1921, * * * Zuid-Afrikaansche Tentoonstelling te Amsterdam, (19 Maart-10 April 1921.) De heer W. Roosegaarde Bisschop, voorzitter van het uitvoerend comite schrijft in het Maandbulletin , van de Commissie voor den N.-Z. Afr, Handel o, m. In Maart—Aril van dit jaar zullen in de zalen van P de M,E,T,A, in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam, Zuid-Afrika, En eland en Nederland vriendschappelijk samenwerken om het Licht te doen vallen op den merkwaardigen vooruitgang van de landen, die ver- eenigd zijn in de Unie van Zuid-Afrika, Het dan za middelpunt van de tentoonstelling zal d ook zijn de inzending van Regeeringswege tezamen gebracht door den handelscommissaris voor de Unie te Londen, den heer A, Canham, De Regeeringsinzending zal de ge- heelegrondvlakte van de hoofdzaal der M,E.T.A, in bes1ag nemen, Stoomvaartlijnen als de Union Castle, de Holland— Zuid-Afrikalijn, de Ellerman en Bucknall Line, de Clan Line zullen de verbindingen met Europa toonen, De Zuid-Afrikaansche banken, zoowel van Engelsche zijde de Standard Bank en de National Bank of South-Africa, als van Nederlandschen kant de Nederlandsche Bank voor Zuid-Afrika en de Zuid-Afrikaansche Hypotheek- bank zullen van de toenemende kapitaalkracht van. Zuid-Afrikagetuigen, Daarnaast zullen belanghebben- den uit den handel, hetzij invoerders van Zuid-Afrikaan- scheproducten, hetzij handelshuizen, agentschappen of uitvoerders vanprodukten, die in Zuid-Afrika afzet yin- den, van den toenemenden bloei van het verkeer met Zuid-Afrikagetuigenis afleggen, Voor de eerste maal zal Zuid-Afrikagetuigen van. zijn cultuur, Kunsten en wetenschappen zullen behoor- lijk vertegenwoordigd worden in twee der zalen van de M.E.T,A, en naast historische bijzonderheden zullen kunstwerken in den vorm van schilderijen en beeldhouw- werk, zullen letterkundige produkten der wereld too- nen, dat de Zuid-Afrikaan niet opgaat in het stoffelijke, doch -- naast zijn vooruitgang op economisch terrein — zich een niet min te schattenplaats in de rij van cul- tuurvolken heeft verworven, Deze afdeeling van de tentoonstelling is aan de goede zorgen toevertrouwd van de Nederlandsch Zuid-Afri- kaansche Vereeniging te Amsterdam, die deze gelegen- heid heeft aangevat om daarmee de viering van haar 40-jarig bestaan te wijden, In samenwerking m 40 NEERLAND IA. -----,_.... voorzitter Marc. Emants door zijn vertrek naar het bui- Wederom een staal van Delftsche-Hoogleeraren-N,d r- tenland. Zij onder ons, die met hen mochten samen- landsch werken, herinneren zich vol. dankbaarheid, wat zij Kiel- Hetprincipe van superpositie van deformaties v.-1,1 P tot stand brengen, Toen de T.C, in haar nieuwe samenstelling haar eerste minimale dimensies is experimenteel te verifieeren vergadering hield, bleek spoedig, dat zij, nu alle leden * in Den Haag wonen, haar werkwijze wilde veranderen. Alsgevolg daarvan wees zij als haar Voorzitter Dr. M. Een nieuw engoed vakwoord. A, van Weel aan en nam zij tevens het besluit voortaan In de bouwwereld kent men thans een sheddak. Was zoo weinig mogelijk te vergaderen en zooveel mogelijk hetgoed Nederlandsche zaagdak hier niet veel beter? schriftelijk alles al te doen, Daardoor Held zij in den loop van 1920 slechts nog een vergadering. * * * Deze manier van werken voldoet uitstekend omdat , Spotzin. alle stukken dan alle leden bereiken, terwijl lang niet alle leden steeds een vergadering kunnen bijwonen. Hoe voor een halve eeuw of langer het gebruik van Tot haar voldoening ma de T.C. ze en dat haar Fransche woordengehekeld werd arbeid d bij de leden van Groep Nederlan zeer veel be- Het fumeerde zoo allerlameust in de concaviteit van langstelling ondervindt. Ook van vele dagbladen, tijd- mijn schoorsteen, dat ik genecessiteerd was, mijn anti- schriften, enz. Herhaaldelijk ontvangt ze blijken van chambre tequitteeren. instemming met haar streven, aanvragen om hulp en * * mededeelingen omtrent taalverknoeiing, enz. Als nu nog hetpapier enz, wat goedkooper wordt en de T.C. wat Heliotropist. meer ruimte in Neerlandia krijgt, zouden we nog meer De heer H. D, H. Bosboom bericht ons, dat deze be- kunnen verwerken, Zal hetpas begonnen jaar ons dit ambte tot to heeft zonnestralen met een spiegel op te brengen? vangen en op een bepaald punt te laten weerkaatsen ; * * * Z, d, stelt voor hem te noemen spiegelaar. Het ministe- rie, waaronder deze man werkt, neemt het dadelijk over. Buitenlandsche beleefdheid. (hoopt de T.C. I) — Onze vriendelijke dank aan den Kwam ons laatst in handen eenprijslijst van een Pa- heer B. voor de spoedige hulp, rijsche zaak, die geheel in het Nederlandsch was ge- steld, in den loop van de maand Februari richtten een Fransche en Duitsche zaak tot ons het verzoek voor haar een rondzendbrief in • . . . het Nederlandsch te ver- INGEZ ONDEN. talen, opdat zij er zeker van zouden zijn, dat haar aan- bevelingen goed begrepen zullen worden. Wat doen onze groote zaken in eigen land? Lees maar eens haar aan- kondigingen in de dagbladen en mededeelingen aan de Verbeterd motto. gevels bx. Tailleur pour heeren! Robes etc., maat- Geachte Redaktie. afdeeling ! En wat te ze en van de onderstaande „Pegaasjen hou eens stil." aankondiging? 1 Nu beweren velen nog, dat de Neder- Staring. landers zoogaarne vreemdelingen in goede gewoon- Gezelle's vers isgoed en zoet, ten engebruiken volgen1 Voor wie hetgeen geweld en doet; * * * Wie ,aandoet" schrijft waar stond: en doet", — Die maakt het mindergoed en zoet. Advertentie-Nederlandsch! Hoogachtend Import-Maatschappij „Selwa" bericht hiermede de Uw dw. opening van haar showroom! alwaar geäxposeerd is de P. H. MULDER. comet six 1921, luxe 5-7 persoons torpedo en de door Utrecht, 6 Febr, '21, HAARgeimporteerde ray tincture proof interliners vraagtprospectus. Dank voor zulk eengeestige terechtwijzing. Red. * * Twee vliegen in eau Map? Ned. K. v. K, te Smyrna. Kleine kunstenaars. Smyrna 6 Dec. 1920. Mijnheer de Redacteur 1 Mijnheer. Ma g ik even mijn instemming betuigen met het verslag, U dankzeggend voor de toezending van Uw tijdschrift dat u over deze kunstenaars hebtgeschreven. Men is ,Neerlandia", hetwelk wij met veel belangstelling hebben vreeselijk verontwaardigd over uw verslag en dat van doorgelezen en ook gaarne in het vervolg geregeld zou- een ander blad. Doch volma akt ten onrechte, Het was den willen ontvangen, nemen wij de vrijheid Uwe aan- nietgoed. En u hebt goed gedaan het te zeggen, Als dacht te vests en op het felt, dat in nummer 11 van deze jongelui „hoogop klimmen willen", dan moeten zij November 1920 onder het hoof d „Nederlandsche be1an- de daaraan volgens onze voorvaders verbonden conse- gen in het Buitenland" onder de ter plaatse opgenomen q uentie maar aanvaarden, , kamers van koophandel een melding is gemaakt van de En nu moeten zij maar niet meer klimmen, dock hun onze. lessen leeren, En vooral flink aan „Nederlandsch" doen. Het is alleszins te betreuren dat onze instelling door Want dat laat veel te wenschen. Zijschijnen niet te de onzekere tijdsomstandigheden, die eenen vrucht- weten, dat „kleinkunst" een Nederlandich is. Het is baren arbeid buitensloten, gedwongen is geworden hare eengermanisme, En wat voor een ! Want het is al zoo werkzaamheden, zij het dan ook tijdelijk, te staken en leelijk, aanstellerig, artistiek-doend Duitsch. Hebben de het doet ons bijzonder veel genoegen U thans te kunnen leeraars in het Nederlandsch er wel aangedacht den berichten, dat zij kortelings op nieuw in werking is inrichters van dit feest een Ili nke extra-lout daarvoor gesteld. aan te kalken? Haar nieuwe Raad van Beheergekozen ter algemeene Prov. Gron, Ct, Een Oom. vergadering van 10 N;nrember 1.1. is als volt samen- * * gesteld: Voorzitter L. J. Steeneken, Secretaris D. J. E. NEERLANDIA. 41 ding kan ook bij de lauwen en onverschilligen of bij Graaf de Hochepie di Penningmeester W. Hendrik van hun omgeving toch nu en dan belangstelling wekken. Dit der Zee, Commissar, ssen A. A. Keun en Alf. N. van der beginsel wordt door vrijwa alie vereenigingen, die een Zee. or aan uitgeven, gehuldigd. Wij althans kennen er geen; De Secretaris De Voorzitter waarbij het systeem: zenden alleen aan diegenen, die er om vragen, wordt toegepast. Daniel de Hochepied. L. J. Steeneken. Inplaats van de oplaag te verkleinen zou Neerlandia * * * — en daar dringt men van verschillende kanten op aan — in vergrooten omvang en verfraaider uiterlijk Neerlandia in het Hoofdbestuur, op zoo root mogelijke schaal moeten worden versprerd. Dan zal ook de belangstelling toenemen en het aantal Wie in het juist verschenen nummer het kort verslag exemplaren, dat ongelezen de snippermand ingaat, hoe van H. 13,-vergadering, zoowel als de Begrooting van ons langer hoe kleiner worden. Wel verdient ernstige over- H. B. gelezen heeft, slaat wel even een gat in de lucht. we in het denkbeeld van den inzender, de leden althans Die begrooting toch vermeldt, aan bijdragen der de verzendingskosten te laten betalen, Groepen een inkomen van ruim f 9000,— Aan uitgaaf Dit bevelen wij gaarne 1: Hoofdbestuur ann. voor Neerlandia alleen f 12,000,—, Met andere woorden: Red. het Maandblad verslindt 1 en 1/3 maal het geheele eigen inkomen van het Verbond, Dat dit een onzuivere toestand schept bij het geraamd tekort van f 9400.— is no al in het oog loo end, En begrijpelijk dus, dat in het Mededeelingen en Allerlei. H. B. naar een middel is omgezien, om die buitensporige kosten binnen redelijke grenzen terug te brengen, Dat middel is wel nietgenoemd: de leden, die het or aan wenschen te ontvangen, een bijdrage te vragen van b.v. 50 centsper jaar. Of, als men zich strikt binnen de Koninklijke belangstelling, statuten wilde houden, van ten minste 30 cents, n.1, de kosten van verzending (inclusief adresseeren). Want Vrijdagmiddag 25 Februari heeft Hare Majesteit onze dan ontvangt men het blad zelf nog kosteloos. En wie Koningin het Hoofdbestuur van het Al g. Ned. Verbond er dit bedrag niet voor over heeft, hecht er toch zeker tenpaleize te 's-Gravenhage in gehoor ontvangen. geen waarde aan en de toezending aan hem of haar is Op verzoek van Hare Majesteit gaf de algemeen voor- weggegooid geld, zitter in het kort een overzicht van doel, werking en Nu vermeldt het verslag der Verg. evenwel, dat onze inrichting van het Verbond, waarna Hare Majesteit zich administrateur elke vermindering van het aantal ex. met elk der leden eenige oogenblikken belangstellend bestreden heeft met deze opmerkingen: hoe kleiner het onderhield in verband met hun bijzondere taak in het aantal, hoe duurder per ex. en hoe geringer kans op Hoofdbestuur, advertenties. En ziet, de twee voorstellers trekken hierop hun voorstellen in! Gaan we nu eens even na, wat er terecht komt van Vlaamsch Woordenboekfonds, die natuurlijk op zichzelf heel juiste opmerkingen van Ingekomen: van X. te X f 5,—, A. E. te Utrecht f den heer van Son, K. te Scheveningen f 25.—, Dr, A. K. te Leiden f 2.50, Een raming van de kosten van Neerlandia in zijn H. te Amsterdam f 2.50. Samen f 45.- tegenwoordigen vorm beloopt, bij een oplaag van 10,000 Een schrale oogst, ex,per maand: f 14.000 f 15.000. De advertenties Herleest ons Febr,-hoofdartikel en zendt Uw bijdrage, moeten dan ± f 3000 opbrengen (2000 a 3000), om tot leden van het A. N V., die voor de cultureele ontwik- een netto uitgaaf van 12.000gulden te komen, Netto dus keling van Vlaanderen een steentje wilt bijdragen. f 1.20per ex. Gesteld nu echter, dat door een maatregel, welke ver- mindering tot die leden beoogt, die er iets voor over heb- ben de oplaag tot 5000 ex. zelfs tot 3000 zou dalen. Dan President Steijn's kleinzoon, krijgen wij deze uitkomst: bruto-kosten voor 5000 ex. f 9.500. Voor 3000 f 7,200—. President Steijn leeft thans voort in zijn eerste klein- Nu zullen natuurlijk de advertenties ook minder kind in de mannelijke lijn Zijn eenigen zoon,Dr. Colin opbrengen, Neem aan resp. maar f 1200 en f 900,— De Steijn, oud-lid van het collegium te Leiden, waar hi netto-kosten worden dan f 8.300 en f 6.300. Of resp, promoveerde, thans advocaat te Bloemfontein en par- f 1.65 en f 2.10per ex. Betaalt ieder lid f 0.30 bij, clan lementslid, is een zoongeboren, dien hi' tot peetvaders worden die cijfers teruggebracht tot f 6.800 en f 5.400; gaf de generaals C. R. de Wet en Hertzog en onzen er ex, tot f 1.36 en f 1,80 P landgenoot Dr. Hendrik Muller. Men ziet: terwijl de beide opmerkingen van den beer Voor dezen laatsten zal dit wel een der aangenaam- van Son dus volkomen bevestigd worden, wordt niet- ste bewijzen van achting en vriendschap zijn, die hem temin degansche begrooting ontlast met niet minder kondengeworden. dan f 5,000 a 6.000. Tochgeen peuleschilletje! En dat de raadpleging der leden — die toch niet meer dan f 400.— kan kosten, — toch waarlijk wel de moeite Indische week te Leiden, waard maakt, Zoodat, tenzij er ter vergadering meer is gezegd, dan De Indische week aan de Rijks-Universiteit te Leiden het beknopt verslag vermeldt, het wel wonderlijk aandoet wordtgehouden van 14 tot en met 18 Marta as. Evenals te lezen, dat de voorstellen na het verzet vain den heer beide vorige jaren zullen er dagelijks, zoo mogelijk twee, van Son. werden ingetrokken. voordra chtengehouden worden. Acht sprekers hebben Den Haag, Febr, 1921. L. SIMONS, reeds hunne medewerking toegezegd, n.l. de heeren: Dr. W. van Bemmelen, Mr. B. de Gaay Fortman, J. E. Het Hoofdbestuur van het A. N. V. voelt niet veel voor Stokvis, Dr, A. H. Nyland, Pater H. Geurtjes, W. Mid- het zenden van een vereenigingsorgaan aan een gedeelte dendorp, Prof. Dr. P. van Romburgh en C. D. de Lange. der leden, Daarmee ontneemt men er het karakter aan, Op den avond van den laatsten dag zullen Indone- en wordt het als maandelijksch propagandamiddel in sische studenten een Kunstavond van Javaansche Jansen zijn beteekenis zeer verkleind. De stelselmatige toezen- geven. 42 NEERLANDIA, Nederl, leerstoel aan de Sorbonne te Parijs, Eendracht maakt Macht, 18 Dec. St. Nicolaasavond, waar (de Ned.) Sinterklaas met zwarten knecht in De heer Gustave Cohen heeft aan de Sorbonne op de traditioneel Ned, kostuum verrassingen voor de kinderen meest eervolle wijze den graad van doktor in de let- medebracht, De Amerikaansche „Santa Claus" draagt teren verworven, krachtensproefschriften, waarvan het geen miter of kromstaf, doch een rooie muts, rood jasje grootste de Fransche professoren en studenten behan- met witpels omzoomd en rijdt in een slee met zes ren- delt, die in de eerste helft der 17 eeuw aan de universiteit dieren, Leiden onderwijs gaven of studeerden, onder wie het meeste Licht op Descartes valt, Prof, Brunot, de deken der letterkundige fakulteit, die de kommissie voorzat, Platduitsch. deelde mee, dat vermoedelijk binnen niet te langen tijd een Nederlandsche leerstoel aan de Sorbonne wordt In aansluiting bij het artikel van kapt, Oudendijk, in gesticht. het Febr,-nr., vestigt een lid van het Hoof dbestuur de De Nederlandsche gezant, 'hr, Loudon, woonde de aandacht op het door het stadje Beckum in N.-W.- promotie bij, Er was veel belangstelling, Duitschland uitgegeven papieren noodgeld. Op de papiertjes van 50 pf. is in beeld gebracht de sage van de Beckumer stadhuisput. De tonnenmaat van Rotterdam. Ten einde uit deput water te scheppen, in en 6 of 7 personen aan elkaar hangen, De bovenste hing aan een In het Febr.-nr. schreef de heer P. Cool dat Rotterdam stok dwars over deput ; de onderste moest een emmer eringeslaagd was Antwerpen in tonnenmaat te over- vullen, Bij den ingespannen arbeid wilde de bovenste vleugelen, persoon even in de handen spuwen, waarop alien naar De (Brusselsche) Standaardgeeft de volgende cijfers beneden vielen, en beschouwing: Bij het desbetreffend zeer artistiek uitgevoerde plaatje Wij krijgen de statistiek onder oogen van de drie staat het volgend bijschrift mededingende havens Antwerpen, Rotterdam en Ham- burg, Wij komen nog vooraan doch worden heel dicht , Un es der nu deganze Stranck op den voet gevolgd door Rotterdam, Honk in den Put herunner, Havenbeweging voor Januari 1921, Dae wuedden Hans de Arme te lank Antwerpen 609 schepen metende 899,071 t, Rotterdam 625 schepen metende 890,531 t, Et was aukgar kein Wunner Hamburg 525 schepen metende 655.477 t. Se g, Mieke. gaoh naor HuOgker hen, In Januari 1920 waren de cijfers; Un hahl my eenen blaven Twan, Antwerpen 570 schepen metende 608.365 t, Rotterdam 447 schepen metende 524,756 t. Dat Wij, f dat lei in vuller Trott Hamburg 325 schepen metende 240,631 t. Hans konn kuhm Aoxhm mehr krygen Wij zijn nog 8,504 ton vooruit op Rotterdam, doch komen met 69.762 toch achteraan, wanneer wij de bewe- He Jun ens holt ju fast ; ick mot ging nemen van den Nieuwen Waterweg, die in Januari Es in die Hande spygen, 1921 686 schepen bedroeg met 968,833 ton, He dait, un ehr he'n Baum wier pack De cijfers in deze statistiek voor Antwerpen aange- Dar laigens all int deipe Lock, haald kloppen niet met die, welke wij in onze maande- lijksche statistiek aangaven, Men heeft hier te doen met herleide cijfers de tonnemaat wordt te Rotterdam, op eene ander manier berekend als te Antwerpen. De Holl, kerk te Londen, Om de vergelijking zuiver te maken werd in deze tabel de tonnemaat van de te Antwerpen binnengekomen De Evening Standard schrijft schepen op dezelfde de wijze berekend als te Rotterdam en Allegoede Londenaren zullen er zich in verheugen ook te Hamburg, om te vernemen, dat de trots van de Hollanders op hun oude Hollandsche kerk in Austen Friars zoogroot is, dat een bod van meer dan een half millioenpond ervoor Economische belangen van Nederland en is afgewezen, Het is een mooi gebouw, en men zegt dat het degrootste ruimte heeft van alle kerken in de Zuid-Afrika. City, behalve natuurlijk St, Paul's kathedraal. Zij kwam De N,Z,A,V, is dit jaar begonnen aan haar bekend in handen van Hendrik VIII bij de Ontbinding (zij vormde een deel van een Augustijner klooster) en in maandblad een bijvoegsel B. toe te voegen, waarin af- 1550gaf de one ge Eduard VI haar „aan het Hollan- zonderlijk de economische belangen van Nederland en sche yolk te Londen om hun totplaats der prediking Z, Afrika worden besproken, Een der belangrijkste ru- te zijn," brieken is wel de Z. Afr, Arbeidsmarkt, voor betrek- Generaal Botha's dochter is daar in 1908ge- king-zoekende landverhuizers van gewicht, Zij kunnen trouwd. zich wenden tot het kantoor der N.Z,A.V. : Keizers- g racht 389, Amsterdam, Verbetering, Afdeeling Nieuw Nederland, De aanhaling van den beer Peremans in het Fehr,- ltoofdartikel was niet uit De Storm maar uit De Het bestuur is als volgt samengesteld: A, Schrikker, Stormram. voorzitter; Joh. Scheuerman, ondervoorzitter; F, E K, Gebhardt, 1 e secretaris, 1137 Teller Ave, N, Y. C,, Joh. de Vroeg, 2e secretaris, 404 Bergen St., Brooklijn, N, Y,; Dan, G, Verschuur, penningmeester, 65 Nassau St,, N, Y. Aan brieven van den secretaris is nog het volgende ontleend, Vele stukken waaronder de laatste verantwoordingen Neerlandia, Hoboken,vierde 4 Dec, haar tweejarig van het Comite voor Nederl, kinderen wachten op bestaan met maaltijd en het daar onvermijdelijke bal, P laatsruimte. Red. 25.t. Jaargang. No. 4. April 1921. N EERLAN DIA ORGAAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND De kracht, die op zichzelf betrouwt, Wordt ied'ren dag herboren, VOLKER, INHOUD: Verklaring van het Hoofdbestuur, — Nederland: Een gewichtige maand, door C. van Son. — Het gevaar van onpersoonlijkheid, door H. de Groot, — Van de Afdeelingen, — Oost-Indiä, door Dr. W. van Lingen. Uit het jaarverslag der Afdeeling Sumatra's Oostkust, door G. Andreae, — Suriname: De Kolonisten-gedenk- penning van het A. N. V. — Amerika: Jaarverslag Mexico D. F. over 1920, door K. Ansoul. — Een eer Nedetlander te zijn, door A. v, C. P. Huizinga, — Jaarverslag Afd, Nieuw-Nederland, door T. E. H. Gebhardt. — Zuid-Afrika: Het Nederl, boek in Z. A. — Nog meer peten, — Duitschland: Berlin, — Bremen — Leipzig — — Frankfort, — Prijsvraag. — Taalcommissie. — Ingezonden: Gebruik of misbruik van vreemde talen? door P. J. van Houten, — We g met het woord trottoir! door H. P. Schaap. — Mededeelingen en Allerlei. VERKLARING. steeds alley gedaan, wat in verband met de tijdsomstandigheden mogelijk was, Daarbij is In de laatste Hoofdbestuursvergadering uit de inlichtingen. van vooraanstaande per- heeft aan de hand van eene nota van het sonen, behoorende tot verschillende Vlaam- Dagelijksch bestuur eene bespreking plaats sche kringen, gebleken, dat men in Vlaan- gehad van een tweetal vraagstukken, die in deren het oogenblik nog niet gekomen achtte den laatsten tijd het Verbondsleven hebben tot herinrichting der Groep, Er is dus geen bezig gehouden, Als gevolg van deze bespre- sprake van dat een verzoek om samenwer- king, die steunde op eerbied en waardeering king in die richting, van Welke zijde dan ook, voor de uiteenloopende meeningen, volgt hier door het Hoofdbestuur ooit zou zijn afge- eene korte uiteenzetting van het standpunt wezen, van het Hoofdbestuur ten opzichte van de De laatste berichten wettigen echter thans verwijten van onverschilligheid of zelfs vijan- de hoop, dat de herinrichting der Groep niet digheid tegenover den aandrang uit Vlaan- lang meer op zich zal laten wachten, deren tot herinrichting van het Verbond en Zij, die de leiding in Vlaanderen in handen tot samenwerking met het Hoofdbestuur; hebben, wenschen zelf het tijdstip te bepalen, voorts van gebrek aan werkzaamheid, waarop de besprekingen met het Hoofdbe- De reden, dat de tijd tot herinrichting van stuur zullen plaats hebben. de groep Belgi6 tot nu toe naar het oordeel van het Hoofdbestuur nog niet gekomen was, Bij de beoordeeling der werkzaamheid van school in zijne meening, dat de Vlamingen in het Hoofdbestuur in de laatste jaren moeten Belgiê, ook voorzoover zij zich buiten de z.g. buiten de verdeeldheid, die zich in het Ver- activistische politiek gehouden hebben, niet bond ten opzichte van de „Vlaamsche eensgezind waren, Het Verbond, dat krachtens kwestie" heeft voorgedaan, en die hierboven zijne Statuten in Belgi6 een geestelijk ver- voldoende besproken mag worden geacht, de eenigingspunt voor de Vlamingen in het alge- volgende punten in het oog gehouden worden: meen moet zijn, liep daardoor gevaar een 1, In den oorlog was het niet mogelijk werktuig te worden in handen van een be- geregelde betrekkingen te onderhouden met paalde groep of van eenige groepen van de verschillende deelen van onzen stam, Vlamingen met uitsluiting — zij het mogelijk 2, In Nederland wordt niet in ruimen onopzettelijk — van de andere, Dit was het kring, vooral niet in de kringen van hen, gevoelen van het Hoofdbestuur na overleg Wier geldelijke steun niet kan worden ont- met vooraanstaande Vlamingen, ook het oor- beerd, het belang van de versterking van het deel van velen, die in vroeger jaren in Groep stamgevoel en de economische en cultureele Belgi.e van het Verbond eene leidende plaats betrekkingen tusschen de verschillende stam- innamen, en het met het Hoofdbestuur nog deelen gevoeld, als een 1 evensvoorwaarde beschouwen, dat Nog minder voelt men hier voor de bewe- ons Verbond plaats biedt voor — en ook wer- ging der taalzuivering, kelijk in zich opneemt: alien, die daar tot den Beide feiten werken niet gunstig voor de Nederlandschen stam behooren en bereid populariteit van het Verbond en voor de zijn mede te werken, opdat het Verbond in geldmiddelen van het Hoofdbestuur, die dan Belgie zijn taak als cultuurdrager voor de ook nauwelijks voldoende zijn om de loopende Vlamingen weer kan vervullen. uitgaven, Neerlandia en de subsidie voor de Om dit te bereiken heeft het Hoofdbestuur Boeken-Commissie, te betalen, Versterking 44 NEERLANDIA. van de geldmiddelen blijft dus dringend nood- voorwaarden vervuld moeten zijn, Vooreerst zakelijk en het Hoofdbestuur blijft in die moet het Hoofdbestuur, waarvan de leden in richting krachtig werkzaam. groot onderling vertrouwen werken, gedragen 3. De organisatie van het Verbond is niet ,worden door eene daarmee overeenstemmende geschikt om op een centraal punt de voile waardeering der leden van het Verbond. actie te leggen, Het Verbond bestaat uit En in de tweede plaats moet het Hoofd- eenige nagenoeg geheel zelfstandige deelen, bestuur door de leden, al of niet in groepen n.l. de Groepen en Zelfstandige Afdeelingen, en afdeelingen vereenigd, in ruime mate ook terwijl die Groepen weer verdeeld zijn in een geldelijk in staat gesteld worden tot arbeiden. aantal Afdeelingen, Het Hoofdbestuur verper- Wanneer in Bien geest de onderlinge samen- soonlijkt de eenheid in het Verbond, houdt werking versterkt wordt, zal het Hoofdbe- de deelen bij elkaar en geeft, waar mogelijk, stuur zich gelukkig achten, de leiding van het leiding, steun en voorlichting, Deze organi- Verbond op de hiervOOr aangegeven wijze satie is, wat de hoofdlijnen betreft, moeilijk voort te zetten, te veranderen. De Groepen en Zelfstandige HET HOOFDBESTUUR. Afdeelingen liggen zoo ver uit elkaar en voor een belangrijk deel op z66 grooten afstand van het Hoofdbestuur, dat zij, zonder groote zelfstandigheid, niet zouden kunnen werken. NEDERLAND. Hierbij komt nog, dat eerst betrekkelijk kort geleden het Verbond zijnen tegenwoor- digen voorzitter gekregen heeft en ook voor het overige de samenstelling van het Hoofd- Een gewichtige maand. bestuur belangrijk is gewijzigd, De maand, die achter ons ligt, ma in veel opzichten Desniettegenstaande meent het Hoofdbe- alsgewichtig worden aangemerkt voor de opleving stuur, dat aan alien, die Neerlandia en daarin van het Nederlandsch stambewustzijn en haar toepassing in depraktijk. ook de verslagen der Hoofdbestuursvergade- Met woord en beeld en daad isgeopenbaard, dat ringen gelezen hebben, duidelijk zal zijn, dat Nederland'sgeestelijke en stoffelijke belangen nauw het Hoofdbestuur ook in de afgeloopen jaren betrokken zijn bij die van verschillende, wijd uiteen- en met name in die na afloop van den oorlog liggende deelen der aarde, verre en nabij, Hoegoed zette Maart in met de afvaart der „Bloem- niet stilgezeten heeft. fontein" het eerste stoomschip, dat thans weder een Het ligt minder op den weg van het Hoofd- rechtstreeksche verbinding tusschen Holland en het bestuur hier nog eens dit alles te herhalen. stamverwante Zuid-Afrika tot stand brengt en getui- genis aflegt vari den ouden ondernemingsgeest, die ons Ook voor de toekomst is er een program, yolk opnieuw bezielt, Met deze stoomvaartverbinding waarvan wij als het voornaamste vermelden: is ock een der liefste wenschen vervuld van het Al g. Uitbreiding en betere verzorging van Ned. Verbond en al is er onzerzijds plaats voor eenige Neerlandia; ontstemming 1) wij verheugen ons van harte in de tot- standkoming en zijn er van overtuigd, dat de geeste- meer en stelselmatiger reclame en propa- like toenadering en samenwerking tusschen Nedter- ganda in het buitenland, ook door het uit- landers en Afrikaners er niet dan wel bij kan varen, zenden van sprekers; Terwiji het trotsche vaartuig zee koos, was men te grooter en uitgebreider steun aan het Ned. Amsterdam in het Paleis voor Volksvlijt (toepasselijke naam ) druk in de weer om de Zuid-Afrikaansche onderwijs in het buitenland ; stichting van Tenzoonstelling in te richten, die 19 Maart door onzen Nederlandsche scholen en cursussen ; Minister van Buitenlandsche Zaken, Mir, Van Karnebeek, het verstrekken van studiebeurzen aan werdgeopend met een rede, waarin Z. Exc, om, deed uitkemen, dat Nederland zich verblijdt, in den onder- Nederlanders en stamverwanten uit het bui- nemingsgeest, die in Z,-Afrika aan den dag wordt tenland, die aan Nederlandsche hoogescholen gelegd en aan welks openbaring onze hoofdstad thans willen studeeren; g astvrijheid verleent. het stichten van Nederlandsche Tehuizen De N. Z, A, V. zorgde voor een inzending op het gebied der kunst, wetenschap, literatuur en geschiedenis in het buitenland, waar gelegenheid zal zijn en brengt daarmee onwillekeurig in herinnering, hoe op allerlei gebied de Nederlandsche belangen zij reeds 40 jaar de wederzijdsche belangen van Zuid- wederzijds te behartigen; Afrika en Nederland behartigt, Het Koloniaal Insti- het verspreiden van Nederlandsche weten- tuut toont door zijn inzending het gewicht der han- delsbetrekkingen tusschen het land van Van Riebeeck schap, muziek en kunst onder Nederlanders en en dat van Coen, stamverwanten in het buitenland ; in 't alge- Zoo wordt op ongezochte wijze de belangstelling in meen het verbreiden van Nederlandsche onze koloniên metterdaad aangewakkerd. Voor de cultuur onder hen, geestelijke zorgden de acIrt sprekers, die de Indische weak aan de Rijksuniversiteit te Leiden deden slagen. Daarbij wordt voortdurend gewerkt aan de Te zelfder tijd ongeveer werd op den klassieken organisatie van het Verbond buiten Neder- bodem van Delft het Vile Groot-Nederlandsch Studen- tencongres gehouden, dat de Nederlandsche, Vlaamsche land. en Zuid-Afrikaansche studeerende jongelingschap bij- Het spreekt nochtans vanzelf, dat, wil het Verbond zijne taak blijven vervullen, twee 1) Zie blz, 55. NEERLAND IA, 4 bracht door degoede zorgen van het driemanschap Ir. Ha he Film Mij. voor dit Nederlandsche fabrikaat, dat F. M, C, Berkhout, L, L. W. van Soest en L. H, de zijn refs om de wereld moge volbrengen tot meerdere Lan en, Ze hebben hun stambroeders van over de glorie en ze en van den hoof dstam van Groot-Nederland, g renzen ontvangen met deze sterkende woorden : „Wij alien, studenten van een stam, hebben 'n grootsche v. S. roe in in de wereld te vervullen, Het gaat er om onze * gemeenschappelijke Dietsche beschaving, ons Groot- Nederlandsche yolk weer te doen opbloeien, het te Hetgevaar van onpersoonlijkheid. doordringen van geestkracht en levenswil, Daartoe moeten wij in eendracht samenwerken. Tot in zijn uiterste De heer H, de Groot schrijft in De Avondpost onder vezelen moet onze stam doordrongen worden van het bovenstaanden titel een beschouwing, waaraan het Nederlandsche levenssap, Te zamen moeten wij omhoog volgende is ontleend: streven, voor elkaar en met elkaar, te zamen voor de Toen ik in 1907 te Brussel als muziekredacteur ver- menschheid," bonden was aan het kunstblad La Federation artistique, Neerlandia mist de ruimte om hetgoede ware en , vroeg mij eens de directeur Alphonse van Rijn, waarom schocine, datgedurende die drie dagen, 17, 18 en 19 men toch nooit lets van Hollandsche componisten te Maartgesproken is door wijsgeerigen ouderdom en hooren kreeg, Ik bleef het antwoord schuldig. Ik had onstuimige jeugd in een overzicht saam te vatten. Holland zoo jong verlaten en bekende, tot mijn schande, De belangwekkende redevoeringen van Dr, Gunning, niet op de hoogte te zijn gebleven van het Nederlandsche Jhr, De Jong van Beek en Donk, Mr. van Dieren, prof, muziekleven. Tot min schande? Evenals min collega's, Pont en Dr, van Linen vroegen beurtelings aandacht bleef ik onkundig van het een er in Holland op muzi- voor de verschillendegebieden van Groot-Nederland. kaalgebied omging, omdat de Hollander niets deed om Schrijver dezes woonde een gedeelte van het Congres zijn muziek in het buitenland bekend te maken. Josef bij hi' hoorde de boeiende levensschets van Prins Willem Wieniawski zeide mij eens: „Le Hollandais est un type van Oranje door Prof. Knappert, als schoone inleiding casanier; it ne sort pas de son trou," tot deplechtigheid der huldiging van den Vader des Merkwaardig is ook dat men in buitenlandsche , Vadcrlands, die ook voor onze stamverwanten een zinne- werken over muziekgeschiedenis zoo goed als niets over beeld blijft van nationaal bewustzijn en geloofsvertrouwen. Holland leest, Wi3 hebben meegewandeld onder de Vlaamsche vanen, Toen ik in 1918 naar Holland terug ben gekomen en waarop de leeuwen weder dansten , wij zijn verheffenverheffend mij op de hoogte ben aan stellen van ons muziekleven, gestemd door de Valeriusliederen, die van het or el door stond ik verbaasd over de waardevolle Nederlandsche degewelven ruischten en dreunden als sterkende muzikaleproductie en de bekwaamh eid onzer instru- gedenck-klanken, we hebben bij de kranslegging aan de mentisten en ik vroeg mij af, hoe het dan toch kwam, graftombe van onzen nationalen held, waarbij de dat wij daar zoo weinig in het buitenland van wisten. Vlaamsche studenten eengesmeden palmtak van hun Op vocaal gebied heeft Holland in den vreemde zijn , sporen wel verdiend, dank zij mevr, Noordewier— den heer H. G. C. Cohen Stuart, congresvoorzitter, op Reddingius, Julia Culp, Tilly Koenen, Engelen—Sewing, dezegewijde plants zien rusten in die van den heer Corn van Zanten en Messchaert, Urlus, Albers, Van Strubbe, voorzitter van het Vlaamsch Hoogstudenten Rooy, Denijs, Kloos e. a, Willem Mengelberg en het Verbond, als het zinnebeeld van trouwe vriendschap Concertgebouw-orkest zijn beroemd, Maar er zijn toch tusschen de jongelingschap van Groot Nederland. nog wel andere groote Hollandsche kapelmeesters? Een En we dachten aan het slot van de inleiding in het: enkele maal overwippen, zooals de heer Van Raalte on- Congres-programma : „Wij zijn jong en sterk. Hoops dan onze idealen! Aan ons ligt het om ze waar te maken langs deed naar Parijs, is niet voldoende voor het een die durvende woorden van Rodenbach : „De tOekomst wij beoogen, 'Dat de Nat, Opera uitgenoodigd is op het straalt voor ons!" eind van het seizoen een Wagner-opvoering te geven te ft Was slechts een toevallig samentreffen, maar hoe Parrs is reeds een route stap, gelukkig is ook het besluit geweest, doordat de Vereeni- Wat zouden een Wagenaar, een Van Anrooy, een Heu- ging Nederland in den Vreemde op 19 Maart de congres- ckenroth, een Koeberg, een Evert Cornelis, een Cor gangers had toegestaan de vertooning bij te wonen van Kuiler, een Hubert Cuypers en als opera-dirigent een de film Nederland, eengebeurtenis die voor de bekend- Van Raalte een uitstekend figuur maken als gast-diri- making in het buitenland van Neerlands geestkracht en genten in den vreemde en wat zouden onze buitenland- welvaart, handel en nijverheid, land- en tuinbouw, van sche kunstbroeders verwonderd zijn, als zij de schoone groote beteekenis zal blijken, In de loges glansden ver- en interessante werken eens hoorden van Wagenaar, scheiden uitheemsche studentenbaretten en van dien kant Diepenbrock, Cuypers, Schafer, Pi' er Dresden, Verhey kwamen niet de minstgeestdriftige toejuichingen voor e,a, Wat zouden zij een Schafer, een Andriessen, een fragntenten van wat voor velen in de met vertegenwoor- Orobio de Castro, een Zimmerman en zooveel anderen digers uit alle kringen bezette zaal van het Gebouw voor toejuichen! Kunsten en Wetenschappen eveneens een openbaring was, Als een jong Hollandsch componist een titel zoekt, Hoe treffend is onze strijd teen het water, ons land vindt hi' dien in de Fransche of Duitsche taal en zelfs ontAA,oekerd aan degolven in beeld gebracht, hoe pakkend (dat is nog sterker), lezen wij soms dat dit of dat Hol- onze veeteelt, hoe belangwekkend toont zich onze landsche werk bij X of Y te Parijs is of zal verschijnen. groot-industrie, welk een verheffend schouwspel bieden Alsof Holland een uitgevers heeft en de Hollandsche onze Amsterdamsche en Rotterdamsche havens, bezegeld taal niet waardig is om in aanmerking te komen. Het door Speenhoffs aansporing klinkt misschien wat hard, maar voelt men niet het dreigend gevaar van onze onpersoonlijkheid? En dan, Holland blijf je vloot bewaren, die onpersoonlijkheid die onze voorouders niet kenden, Zoek je welvaart over zee, (integendeel, stond ons landje niet steeds op velerlei Holland last je schepen varen, gebied aan de spits der wereldbeschaving?) dreigt heden Want ze brengen ze en mee, op muzikaal scheppingsgebied veel er er dan men wel wil erkennen, De schuld daarvan? En hoegeestig en vernuftig gevonden is dat bezoek Het totaal negeeren van het nationalisms in onze onzer kolonien aan Europa, dat ze voor een groot muziek. deel kunnen bedekken, Ook in ons land, in Holland spreekt het volkskar kter De heer P. J. de Kanter, de voorzitter van de zoo in de muziek, getuige de geestige, pittige, ironische, practisch en root werkende Vereeniging Nederland in harmonie-rijke Wagenaar en de karakteristieke, kleur- den Vreemde, bracht in zijn openingswoord terecht hulde en klankrijke Koeberg. Als onze jongeren, de z.g. mo- aan den heer Mullens, den bekenden directeur van de dernen, deze voorbeelden wilden volgen, zouden wij 46 NEERLANDIA. niet vangevaar spreken; als zij de wetenschap en de Rotterdam. gaven van een meester als Wagenaar wilden eer- biedigen (erkennen is niet genoeg eerbiedigen is het Op 15 Februari hield Felix Timmermans, de bekende woord), dan zou de Hollandsche school niet lang in Vlaamsche schrijver, voor de gezamenlijke Afdeelingen verdrukking blijven, Jon el,- en Burger-) een lezing over ,eigen werk"„ Voor De schrijver roept ten slotte den Nederlandschen een stampvolle zaal (ruim 400 personen) heeft hij den kunstenaar toe: ganschen avond verteld van „Pallieter", „het kindeke „Blijf uzelf, hoor naar uw eigen stem, elke imitatie is Jezus'', en van z'n nieuwste werk „Anna Marie'', een bewijs van onmacht, van onpersoonlijkheid, van on- Het behoeft nauwelijks gezegd te worden, dat hij met wetendheid, Bezing uw Holland, zijn rivieren en zijn zijne van humor tintelende en in sappigen Vlaamschen weiden, zijn schoone blauwe of onbewolkte luchten; be- tongval gehouden voordracht de toehoorders boeide. De zing de zee, de duinen, het grootsche schouwspel van Jongel.-Afd,; die altijd voor verbreiding van de A.N.V. den zonsop-en ondergang; denk na over De Genestet's belangen werkt, had aan den avond tevens eenpropagan- wees u zelf" enz,, schaam u niet Hollandsch te wezen distisch tintjegegeven door de studenten van de in uw kunst. Handelshoogeschool uit te noodigen, in de hoop, dat * * men nu ook zalgeraken tot de oprichting van een Studenten-Afdeeling, Gelukkig kan nu reeds medegedeeld worden, dat Van de Aideelingen. binnen zeer korten tijd een Studenten-Afdeeling zal worden opgericht. * 's-Gravenhage en Omstreken. Utrecht en Omstreken. De vorige maand niet minder dan twee Dietsche De Secretaris schrijft: Kunstavonden, die klonken als een klok, Onze afdeeling gaf op 7 Maart, in samenwerking met 1 Maart heeft Willem Benoy voorgedragen uit de 'het Departement Utrecht der Maatsch, tot Nut van. tooneelwerken van Raf. Verhulst, die zelf aanwezig 't Algemeen, een welgeslaagden Vlaamschen Kunst- en tevreden was met zulk een vertolker, avond. De Limburgsche zanger G. Dils zong liederen Arnold Spoel aan den vleugel en Jan Spoel op het van Rene de Clercq, op melodieen van den dichter podium gaven eenige Afrikaansche liederen, o,a, Ver- zelf. Een nieuw talent openbarend heeft Rene de Clercq eenigd Afrika, de bekende compositie, welke Arnold zelf de melodieen opgeschreven, die hi' in zijne liederen Spoel Krtiger bij zijn komst in Den Haag aanbood, hoort, waardoor een verrassende eenheid van tekst en De zanger Willem Herckenrath heeft met Ben- muziek is ontstaan, Lieven ' Duvosel, de Vlaamsche Geysel aan den vleugel de talrijke toehoorders in toondichter begeleidde op het klavier met de zeer verrukking gebracht, mooiepianobegeleiding, die hi' voor Rene de Clercq's 16 Maart droegen Albert Vogel en Ellen Vareno voor, melodieengeschreven heeft, terwijl de dichter zelf met een kunstavond van buitengewoon gehalte, zijn pakkend woord de liederen toelichtte, De Haagsche pers is vol lof over de Dietsche Aan Besturen van Afdeeling,en die hun leden een kunstavonden en voorspelt dat de wakkere Afdeelings- avond van hoog Nederlandsch kunstgenot willen be- Voorzitter, Ka t, Oudendijk, op wiens aanstichting ze zorgen, even wij in overweging dit Vlaamsche drie- werden ingesteld, het Gebouw van Kunsten en Weten- manschap uit te noodigen. Men schrijve aan De Blauw- schappen voortaan zal noodig hebben daar Pulchri te , voet, Prinsenstraat 8, Bussum, klein wordt, Zeer waarschijnlijk zal binnenkort op een bijeenkomst, * te beleggen door onze afdeeling in samenwerking met het Historisch Genootschap en het Utrechtsch Provin- Groningen. ciaal Genootschap voor K. en W,, de heer van der De Stud,-Afd, van het A. N. V. alhier heeft op Walle, van Ceilon, een voordracht houden over de Zaterdag 12 Maart een avond gegeven voor hare leden „Burghers" van Ceilon, waarvan sprake is in het en belangstellenden, Maart-nummer van Neerlandia, Als sprekers traden op de heeren Dr, M. Minnaert, * J. S. Steyn en L. L. W. van Soest, Dr. Minnaert heeft de a anwezigen, waaronder een afvaardiging uit den Wageningen en Omstreken. senaat van V, A, P, een duidelijk beeld gegeven van het doel der Vlaamsche beweging. De heer Ste be- Leden kunnen hunne contributie over het jaar 1921 handelde in hoofdtrekken denpolitieken toestand in per giro voldoen door overschrijving op het nr. 4357 Zuid-Afrika terwijl tot slot de heer van Soest de van den ondergeteekende, Na 15 April zal per we kwitanti aanwezigen opwekte tot het bijwonen van het Groot over de contributie, vermeerderd met inningskosten, Ned. Studentencongres in Delft, worden beschikt. Depraeses, de heer H. Schaap sloot daarna met Namens depenningmeesteres, een woord van dank de vergadering. J. VALKENIER SURINGAR, Het Bestuur der Afdeeling is voor 1921 aldus samen- Secretaris, gesteld: H. P. Schaap, praeses; C. L. Eldering, ab- actis; J. Siertsema, fiscus; S, H, J, Wijnne, assessor I; J. S. Steijn, assessor II. * OOST EN WEST. Harderwijk. 3 Februari hield de heer Kesler oud-bestuurslid der , West-Indische Groepen, thans te Zandvoort, voor deze Afdeeling een welgeslaagde lezing over W.-Indie. In Een belangrijk bericht uit Indie ma genoemd worden Maart trad Dr. De Vreeze op met een uiteenzetting der iti laamsche beweging. de samenstelling van den nieuwen Volksraad. H bestuur der Aid, is thans aldus samengesteld: Neerlandia houdt zich buiten depolitieke partijen Dr, S, P. Timmers, voorzitter; H, Blanken, onder-voor- en staat daarboven, Ook de schrijver dezer regelen zitter; P. J. Nelemans, secretaris-penningmeester; Dr. meent zich aan lien stelregel te moeten houden, en, al J. Moll en A. Sonke, g eeft hi voor zich zelven allicht de voorkeur aan * * de eenepartij boven de andere, zijne artikeltjes in dit NEERLANDIA, 4 tijdschrift hebben daarmee niets te maken, Alleenlijk hen verkeken is en • • . dat hebben ze dan aan zich ma g men, dunkt mij, met ingenomenheid er op wijzen, zelf te wijten, dat de nieuwe samenstelling wel waarborgen biedt, dat En zoo komen we nog eens terug op er met bezadigdheid zal worden gestreefd naar voor- uit an en dat economische belangen boven de zuiver onze oude klacht P olitieke zullen gesteld worden, Daar Indie in het over hetgemis aan belangstelling, Men verlan ge niet moeilijke ontwikkelingstijdperk, dat het doormaakt, het onmogelijke; de doorsneé-Nederlander, de man uit juist dit noodig heeft, is er, dunkt mij, reden tot ver- het yolk, heeftgenoeg aan zijn eigen kring en men. heuging, zou 't onmogelijke verlangen door van hem te ver- Bij deze nieuwe samenstelling valt nog lets lofwaar- wachten, dat hi' vurig belangstelt in een land, dat hij digs op te merken. nooit gezien heeft, Maar 't blijft een feit, dat ook zij, Voor die het nog niet mochten weten worde hier die door ontwikkeling een ruimen blik gekregen hebben medegedeeld, dat de leden van den Volksraad gedeel- zoo heelemaal niets voor Indie voelen, telijk door kiezers worden aangewezen, voor een ander Wij wekten indertijd de lezers op om hun best te deel door de Regeering benoemd, Nu wilde het geval, doen, dat in de leesgezelschappen waarvan zij leden dat na de verkiezing eenige partijen niet vertegenwoor- zijn, toch lets over Indie zou voorkomen. Die opwekking did bleken te zijn, Dit gaf aan de Regeering aan- blijft noodig. Dat bleek mij weer, toen ik kennis maakte leiding om eenige leiders van de bij de verkiezing met de leesstof van een leesgezelschap van een der verslagen partijen tot leden te benoemen, hetwelk naar eerste Rotterdamsche boekhandelaren, dat ook een ver- onze meening getuigt van wijs beleid. takking in den Haag heeft. Die leesstof bestaat uit \X/ ij zien het werk van den nieuwen Volksraad met 41 Hollandsche, 9 Fransche, 20 Duitsche en 16 En- vol vertrouwen tegemoet, g elsche tijdschriften. Onder die 41 Hollandsche vind ik er slechts een, dat hoofdzakelijk over Indische kunst Veel stof werd in Indie, en ook in Nederland, opge- handelt, ni, „Ned. India, Oud en Nieuw", een degelijk jaagd door het bericht, dat de Regeering er aan dacht en a rtistiek uitgevoerd tijdschrift ongetwijfeld, maar men zou toch denken, dat in zulk een leesgezelschap lets een honderdtal Duitschers meer over Indie zou voorkomen. En . , • niet de boek- te benoemen tot onderwijzers in Indie, De meeningen handelaren maar de lezers hebben daaraan schuld, daarover waren verdeeld, zoowelginds als hier, Er Van enkele zijden mocht ik, onder voorbehoud, in- waren er, die zeiden: Onderwijs is voor Indie zoo brood- stemming vernemen met het een in het voorlaatste nr. noodig en er bieden zich zoo weinig onderwijzers uit van Neerlandia werd in 't middengebracht over Holland en Indie aan, dat men de vreemdelingen nood- ediA on en moet welkom heeten, Anderen meenden Nederlandsche boeren in India. dat men voor alle andere betrekkingen desnoods van Debedenkingen, die men mij voorhield, waren on- vreemdelingen kan gebruik maken, ook voor hooger noodig, Er is een sprake van Nederlandsche boeren ondetwijs, maar dat vreemdelingen, zelfs na een half op te wekken om op 't oogenblik als landverhuizers met jaar opleiding in de Nederlandsche taal te hebben pak en zak naar dwaasheid id te yertrekken, Dat zou natuur- genoten, onmogelijk als volksonderwijzers kunnen lijk de grootste he zijn en niets dan mislukking optreden, en ellende teweeg brengen, Gelijk de lezer in het vorige nr, van Neerlandia Genoeg deed ik uitkomen, dat men voorloopig niets heeft kunnen le ,zen meende ook het Hoof dbestuur van ander s ban doen dan de zaak in studie nemen, wat het Alg, Ned. Verb. een waarschuwend woord in het bij vroegere pogingen totaal verzuimd werd en dat er midden te moeten brengen en richtte ter zake een veel voor en no al kapitaal zullen noodig zijn schrijven aan den Minister van Kolonien. In dat om er een begin mee te maken, schrijven werd erop gewezen, dat dan eerder de Vla- Misschien heeft iemand opgemerkt, dat de zetter mij min in aanmerking zouden moeten komen en het een dwaasheid deed zeggen, In mijn betoog werd het schijnt dat ook de Regeering dit denkbeeld overweegt. In het midden ltende of het Vlaamsche karakter 1 a ) we n schelijk geacht, dat, als er eenmaal een modelhoeve was opgericht, Nederlandsche jongelui daar een paar. meer met het Nederlandsche overeenkomt dan het jaren zouden te werk gesteld worden om zich te leeren Duitsche, is het ongetwijfeld een voordeel, dat de Vla- aanpassen aan de nieuwe toestanden. De zetter deed die min en in hun taal echt Nederlandsch zijn, j a vol ens jaren inkrimpen tot dagen. mijn meening een rijkere Nederlandsche taal bezitten 1k herhaal nog eens: Van de Nederlandsche blijvers dan de Noord-Nederlanders, Met belangstelling wachten wij af wat zal besloten in Indie hangt voor 't welzijn van het nieuwe Gemeene- best veel af. worden, Een. ding evenwel sta op den voorgrond: Indie moet Met grooten dank werd ontvangen het prachtige geholpen worden in zijn onderwijzersnood; komt die derde deel van hulp niet uit Nederland of uit Indie zelf .. . dan uit „Kromo blanda", den vreemde. Middelerwijl zal de opleiding in Indie met root kracht moeten worden aangepakt, want op dat wij in de volgende afl. bij onze lezers ho en in den du moet een rijk als Insulinde in zijn eigen te leiden, onderwijskrachten kunnen voorzien. Dolt had" men 's-Gr, * * v. L. vroeger tijdig moeten inzien. Aid, „Sumatra's Oostkust". Waar nu de Nederlanders weigerachtig zijn, zal er Ann het jaarverslag is bet volgende ontleend: waarschijnlijk eens een tijd komen, dat de kans voor Gedurende het jaar 1920 werden evenals het vorige jaar met zeer rote belangstelling de Nederlandse leergangen, 1 Wat de karakterovereenkomst betreft, de bewoners die onder leiding van het Algemeen Ned, Verbond staan, van de Oostelijke provincien toonen groote overeen- gevolgd, Bedroeg het aantal leerlingen in de maand No- komst met hun naburen, de Duitschers, daartegen vember '19 124, tans is dit 231, Deze leerlingen zijn ver- zullen de Vlamingen meer overeenkomst met onze deeld over vijf klassen, waarvan de 5de klasse de on e- Zuidelijke provincien hebben, Dit neemt niet weg, dat lieden opleiding kan geven voor het klein ambtenaars- de drie genoemde volken elk hun sterk op den voor- eksamen, Hiervoor slag den het vorige j aar drie leerlin- grond tredende eigenaardigheden hebben, zoodat zij gen en dit jaar werd dat aantal verdubbeld, De leeftijden zelfs aan degrenzen niet in elkaar vervloeien, van deze jeugdige inlanders loo en nog al uiteen, Er zijn 48 NEERLANDIA. knapen bij van dertien jaar, terwijl meerdere reeds in persoonlikheid, We ens vertrek verloor de of Jelin de twintig zijn, Door het grotere aantal leergierigen vrij veel leden, terwijl ook het feit, dat na de oorlogs- moesten de lesuren wederom worden uitgebreid en zijn jaren velen met verlof zijn gegaan, het ledental heeft tans op 25 wren per week gesteld, De twede klasse is doen afbrokkelen. g es plitst in A en B, Hoewel alien reeds een of meerdere G, ANDREAE, jaren school hebben gegaan, is dit dikwijls zo lang reeds Medan, December '20. geleden, dat de eerste klasse vrij wel gelijk staat met * aanvangsonderwijs, „Pim en Mien" en „Ot en Sien" vin- den ook hier, evenals op Hollandse scholen een gretig De Kolonisten-gedenkpenning. onthaal. Met opgewektheid verrichten de Hollandse onderwij- In den vorigen jaargang heeft men een en ander zers en onderwijzeressen dit avondwerk, Doch wil men kunnen lezen over de herdenking van het feit dat het deze, arbeidskrachten behouden, dan is het wenschlik, in Juni 1920 75 jaar geleden was dat Hollandsche dat naar betere salarissen wordtgestreefd, Derhalve is boeren zich in de Kolonie Suriname vestigden, een verhoging van de gouvernements-subsidie aange- Aan de nazaten is toen eengedenkpenning van het vraagd. A, N, V, uitgereikt, waarvan we op de volgende bladzijde Behalve toezicht en re elfin dezer leergangen, zijn een afbeelding geven. voor de leden der afdeling enige lezingen eh- De 50 bedachten dragen allen in hun Nederlandsche den, De Heer Vierhout hield ter herdenking van de familienamen hun oorsprong mede; we laten ze hier honderste geboortedag van Multatuli een zeer belang- volgen: Bakker, van den Berg, Van Brussel, van Dijk, wekkende rede over „De actualiteit van de Max Loor, Overeen, Prins, van Ravenswaay, Rozenberg, Havelaar", Rijsdijk, Sloot, Tammenga, Veldhuizen, Veldkamp, O eden in Midden-Java hield de heer Zweers., Van Stein Callenfels een lezing.1) * * 2 December hield de Heer J. S. C. Kasteleyn, die een AMERIKA. bezoek aan Deli bra ht een voordracht over zijne Indrukken van Suriname, De lezing mocht zich in een vrij rote belangstelling verheugen, wat zowel aan het onderwerp, als aan het feit, dat de Hr. Kasteleyn een oudbekende voor velen was, ma worden toegeschreven. Jaarverslag Mexico D. E over 1920. Voor ons, die in Ind in wonen, was het belangwekkend Einde October 1920 liet de „Hollandia" van de lets naders te vernemen over leven en werken in de Koninklijke Hollandsche Lloyd haar anker vallen in de West, Spreker trok dan ook ettelike vergelijkingen, haven van Veracruz. Wat een jaar geleden nog een In enkele opzichten is de West de Oost voor; Suriname vrome wensch leek, thans is die vervuld: er bestaat heeft een vertegenwoordigend lichaam, de Koloniale eengeregelde passagierdienst onder Nederlandsche vlag Staten metpolitieke rechten, verder treft ons de gelijk- tusschen ons land en Mexico, en deze lijn is tevens stelling van alle rassen, bx, geimmigreerde Javanen de beste verbinding van Mexico en Cuba met En eland kunnen het kiesrecht bezitten, indien ze aan de eisen en het Noorden van Europa, En het is een prettig voldoen, Hierop volgde de cultuurgeschiedenis van g evoel, te weten, dat dit slechts eene der vele nieuwe Suriname, een ware lijdensgeschiedenis, (La, stipte linen is, die de Nederlandsche vlag op den heelen spreker aan, dat in een land zo root als Java maar a ardbodem vertoonen en den Nederlandschen invloed 50 K,M. we voorkomt, De voornaamste oorzaak van de doengroeien. achtcruitgang van dit land is het gebrek aan werkvolk „De Handel volt de vlag!" Zal dat ook werkelijk sinds de afschaffing van de slavernij, terwijl de regering zoo zijn in Mexico? Te veel krijgt men hier den indruk, geen of niet voldoende maatregelen heeft getroffen in. dat de Nederlandsche exporteur eerst gunstige resul- .deze nood te voorzien, en de planters niet kapitaal- taten wil zien, om dan te beslissen, of hi' de Mexikaan- krachtig genoeg zijn om zelf in die behoefte te voorzien, sche markt verder zal bewerken. Dat is de omgekeerde Suriname kan de vergelijking met het Engelsche Dema- wereld! De Nederlandsche kaasexporteurs hebben jaren rara dan ook niet doorstaan. Uit het feit dat Dema- lan;-; moeite noch kosten gespaard om er hun artikel in rara een zooveel bloeiender streek is, terwijl ze ligging te werken, enplukken daarvan nu nog steeds de vruch- en hoedanigheid van de bodem gemeen hebben, ten, Mochten de kosten van zulk een propaganda-tocht mogen wij besluiten, dat Suriname, indien Nederland thans te hoog zijn voor een enkele handelsfirma, waarom hulp biedt bij het aanboren van de hulpbronnen van het dan niet samengewerkt met andere huizen, zooals het land, een veel betere toekomst tegemoet kan gaan, Tot buitenland dat ook doe. nu toe stelde het Nederlandse kapitaal veel meer Mexico staat geheel op de goudbasis en is, ondanks belang in Indie, waardoor men zou kunnen ze en dat de crisis, die het nu, samen met de heele wereld, door- Surinamegebukt gaat onder Indi'e'swelvaart. Nadat maakt, een zeer koopkrachtig land, dat op den duur de spreker nog allerlei bizonderheden over Suriname had. kosten van een dergelijke voorbereiding ruim terug zal meegedeeld, eindigde hi' met den wensch, dat de belang- vergoeden, stelling voor deze misdeelde Nederlandse Kolonie door Ook de Holland-Amerika Lijn breidde haar vracht- deze voordracht mocht zijn opgewekt, Spreker werd vaart op Mexikaansche havens uit, zoodat we niet over gehuldigd met een hartelik handgeklap en een woord gebrek aan vlagvertoon behoeven te klagen. Jammer is van dank van de voorzitter, Dr. Rutgers, het zeker, dat alle schepen op we naar Mexikaansche Het bestuur van de afdeling is door het vertrek van havens zooveel tijd verliezen door de treurige toestanden de Heer Wienecke en het bedanken van de Hr, Bliek in de haven van Havana, en dikwijls ook nog door niet voltallig. Tans is het als volt samengesteld: Dr, staking of gebrek aan ligplaats te Veracruz; het ware A. A. L. Rutgers, voorz, G. Andreae, secretaresse; E, P. zeer zeker te wenschen, dat hierin spoedig verbetering Snijders, penningmeester; W. Joski; Soetan Mangkoeto. kwam, In het afgelopen j aar verkreeg de afdeling rechts- Zal ook de Westkust binnenkort de Nederlandsche via in in haar havens zien? De Holland-Amerika Li' opende immers dit jaar een vrachtdienst door het 1) Over beide lezingen, indien de plaatsruimte het Panama-kanaal op de Westkust van Noord-Amerika; toelaat, in een of end nr, Red. die schepen varen dus langs Mexico, en al staat het NEERLANDIA. 49 Westen van deze Republiek ook zeer sterk onder den Er is 't laatste jaar veel gereisd, zoowel naar het vader- invloed van Californie, wat handel aangaat, wij ho en land als hier te lande, en uit Tampico vooral kwamen toch, dat er voortaan voldoende Europeesche vracht velen naar de hoofdstad. De algemeene veiligheid in de zal zijn, om of en toe het aanloopen van belangrijke Republiek is veel verbeterd, vooral sinds de korte revo- havens, als Mazatlan, Manzanillo, noodig te maken, lutie van Mei 1920, die jammergenoeg aan President Nadatgedurende de schier eindelooze revolutionaire Carranza het leven kostte. De tijdelijke President De la jaren onze Nederlandsche kolonie kleiner en kleiner Huerta slaagde er in, alle opstandige elementen tot was geworden, totdat er bijna niets meer van over was, onderwerping te brengen, waardoor het land in korten GEDENKPENNING UITGEREIKT DOOR DE GROEP SURINAME VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND OP 21 JUNI 1920 AAN DE NEDERLANDSCHE KOLONISTEN en er ook nu nog in het binnenland, Tampico natuur- tijd met geweldige schreden vooruit ging op den we lijk uitgezonderd, bijna een Nederlander woont, kunnen derpacificatie. 0 p 1 December 1920 nam de nieuwe wegelukkig voor het verslagjaar een flinken groei President Alvaro Obregon het bewind over onder niet constateeren en wij twijfelen er niet aan, of dit zal ook al tegunstige omstandigheden, want samen met de heele voortaan elk jaar het geval zijn. Op goed geluk naar dit wereldgaat ook Mexico door een geweldige na-oorlogs- land te komen, moet in het algemeen nog steeds worden crisis, en de toenemende werkelooshied doet vermeer- afgeraden, doch wie goede handels- en vooral talen- derde onrust en onveiligheid vreezen, Laten we echter kennis bezit, en eerst eens de noodige inlichtingen heeft het beste ho en voor de toekomst! De verhouding tot de ingewonnen, ontmoet hier altijd wel een karis van slagen, Vereenigde Staten schijnt gunstig te zijn en de meri- A Door de vermeerdering van het aantal landgenooten in kanen hebben dit laatstejaar een moeite gespaard om de Republiek bloeit ook het Juliana-Hulpfonds, de steun hun handel hier duurzaam te vests en waarin zij als voor tijdelijk in nood verkeerende Nederlanders, daar naaste en kapitaalkrachtige Buren zullen slagen, toch zoo wat een seder in hoofdstad en Tampico hiertoe altijd nog heel wat moose kansen voor Europeesche bijdraagt. landen overlatend, De finantieele reorganisatie van 50 NEERLAND IA, Mexico zal ook met hulp der Vereenigde Staten moeten Culp eene groote zangeres overal in het buitenland plaats hebben, liefst zoo spoedig mogelijk; de vraag is bekend, Professor Kapteyn, de grootste autoriteit ter alleen maar teen welke rente! g wereld over den bouw des heelals, met onderscheidingen 1920 was een jaar van vooruitgang; laten wij ho en van allerlei aard en erkenningen ook in dit land aller- dat ook 1921 voor Mexico en de Nederlandsche kolonie wege, alhiergunstig zal zijn! De bekwamepen van den begaafden redakteur der K. ANSOUL, „Hollandsche Amerikaan" heeft het wel uitgedrukt: „Dat Vert, Alg, Ned, Verbond, nietgevoeld wordt hoe onverstandig en aanstootelijk men Mexico, D. F. Januari 1921. Apo, 567. zich aanstelt door bovengenoemde aanvrage (om naams- verandering) doet ons leed," Als Groninger heeft het Naschrift tergedachtenis. ook mij leed gedaan want ook ik ben een zoon van „'t Met weemoedplaatsen we dit verslag, want de schrij- kwai tnaiter land." ver, onze voortreffelijke vertegenwoordiger voor Mexico- Nederlanders in den vreemde, gevoelt uwe eigen- stad is niet meer, 14 Maart bereikte zijn familie het waarde! Behoudt hetgoede, dat U eigen is en laat U droevig draadbericht, dat hij 11 Maart plotseling is niet meesleepen in het oppervlakkig ruwe gedoe der overleden, De belangen van het A. N.V. heeft hij steeds wereld. Anders zal het sarcasme van De Genestet u metd tref fen: schreef hij ons nog verheugd te zijn weer eens met „Wees uzelf," zei ik tot iemand, vacantie naar Holland te komen en het Da el, Bestuur Maar hij kon niet, hij was niemand. weder een bezoek te zullen brengen. Het heeft niet mogen zijn. A, v, C. P, HUIZINGA, Onze dankbare herinnering blijft aan een goed Ned- Thompson, Conn. lander, die ook in den vreemde zijn nationaliteit hoog * hield en onzen naam eer aan deed. Red. * * Jaarverslag Aid, Nieuw Nederland ,1 over 1920. Het is Altijd en Overal eene Eer Nederlandei te zijn! Het afgeloopen jaar was, sinds de oprichting op 30 April 1907, een der belangrijkste voor Nieuw-Ned- Het is een eigenaardig verschijnsel, dat in dit groote land . immigrantenland in de toongevende kringen en beste In 1919 was nieuw leven in de vereeniging gekomen families, alsook in degeleerde wereld met eere en degeesten werden wakker, bewondering gesproken wordt over het lage land bij de Het geschriftje: „Points of History" (Dutch American) Noordzee niet alleen, maar ook over het yolk der Neder- en een oproep tot winnen van leden werden verspreid landen de vertegenwoordigers van den stam in den, doch het bijeenbrengen der leden, zooals op de jaar- vreemde, Het is een eigenaardig verschijnsel, omdat de vergadering Maart 1919 besloten was, bleef nog achter- groote hoop der Amerikanen deze gedachten omtrent de wege. Dit jaar was het beter; met voldoening kunnen „Dutch" nu juist niet geheel en al deelt, Toongevende we op het begin wizen van dit bijeenbrengen. Hoeveel Amerikanengaan er prat op van Nederlandschen stam gemakkelijker is het samenwerken in een vereeniging als te zijn gesproten, terwij1 zelfs Nederlandsch geborenen de onze, indien men elkaar eens ziet, langzamerhand soms schandelijk en onteerend deze Nederlandsche af- meerderen leert kennen, komst verloochenen om echt Amerikaansch tewillen zijn, Den 22sten April 1920 was het ietwat late begin van Indien dit Amerikaan-zijn moet rusten op het er ken dit vereenigingsjaar, Op die vergadering werden tot der natuurwet, getrouw te zijn aan eigen aard, is zulk Amerikaanderschap al zeer weinig waard, bestuurgekozen de heeren: A. v. C. P. Huizinga, voor- zitter; J, Scheuerman, under-voorzitter- ; J. de L. K. van „Hij, die verbasterd en ontaard Folker, 1ste secretaris. Zichzelf en 't zijne heeft versmeten, Daar een secretaris te veel werk had, werd het bestuur Is d'oorsprong noch •• de Vrijheid waard, vermeerderd met een 2den secretaris en wel den heer De Die hij voordien eens heeft bezeten," Vroep,; verder met de heeren Berends en Ant. Kes als commissarissen van toezicht en de heer Gebhardt als In Kalamazoo heeft een treurig geval plaats gevonden, commissaris van orde. Een zekere Vermeulen, die eigenwaarde versmeet om Da ar de voorzitter op refs was, viel de heer Scheuer- met 't vreemde te heulen en vaderlandslievend te man op de eerste bestuursvergadering als onder-voor- schzjnen, heeft den naam Groninger Avenue doen ver- zitter voor hem in; evenzoo op de volgende, 30 Juni, dwijnen van de tradities der stad. In beschaving en Het bestuur besloot om allesgrondig te kunnen bijdrage aan den vooruitgang der wereld is 't geheele bespreken voortaan g ere geld elke maand ten minste , Michigan niet te vergelijken met de stad Groningen, Hoe eenmz, al bijeen te komen en wel den Zen Woensdag der trotsch had men moeten zijn op dien naam, in plaats maan d. van dezen te doen verdwijnen, Lang voor de Vereenigde Dit was weer een stap voorwaarts. Staten warengeboren in de rij der natien, in 1672, ging Tegen Koninginnedag, 31 Aug., zouden wij een boot- de roem van Groningen over Europa, toen Wilem III tocht maken en in den herfst trachten een concert te uitriep: doengeven door Nederlandsche musics, „Groningen constant, 30 Juni werden de leden bijeengeroepen tot het kiezen Behoud van 't land." van een nieuwen 2den secretaris, daar de beer De Vroeg naar Nederland vertrok. Van Groningen zijn uitgegaan mannen als Hem to Als zoodanig werd gekozen de heer Gebhardt en tot hues, Bernoulli, Barbeyrac en Tasman, die in de annalen nieuwen commissaris van orde de heer Jacob van Twisk. dergeschiedenis zijn opgeschreven als beschavings- De voorzitter, Prof. Huizinga, was verhinderd op de factoren in de menschelijke ontwikkeling voor de geheele vergadering te zijn en bedankte schriftelijk voor zijn wereld, Vermeulen vindt in dwazeotikunde, dat de betrekking daar hem toen ter tijde de medewerking en naam Groningen moet worden vervangen door den naam gelegenheid ontbraken, welke hij als voorwaarde tot van een of ander Amerikaan, het aannemengesteld had. In den tegenwoordigen tijd heeft Groningen in het De heer vice-consul Schrikker werd in zijn plaats tot medische, physischeen in de kunst belangrijker personen voorzittergekozen. dan er wel zullen schitteren in Kalamazoo geleverd. Den 29sten Augustus maakten wij den boottocht langs Joseph Israels is een wereldbekend kunstenaar, Julia den Hudson naar Glenham, waar ons medelid de heer NEERLANDIA. 5 Gantvoort ons gastvrij ontving en dit jaar tegen Konin- ginnedag voor twee dagen uitnoodigde, Den 10den December was ons Sinterklaasconcert met de Symfonie Club van ons medelid Prof. Kriens en de ZUID-AFRIKA. medewerking van onze landgenoote me', Ketje in natio- naal kostuum. Om wat meer te doen voor leden, die verder of wonen zooals in Paterson, Boston, Whitinsville,San Francisco en waar verder meerderen in de zelf deplaats verblijven, Het Nederlandsche Boek in Z.-A. bespra ken wij plannen om daar Afdeelingen op te rich- De veronderstelling, dat de voorrang, die het Afri- ten, Daarna traden wij schriftelijk in verbinding met ons kaansch meer en meer boven het Nederlandsch ver- Hoofdbestuur en ook mondeling door onzen oud-2den krijgt, nadeelig zou werken op het lezen van Nederland- secretaris den beer De Vroeg en verkregen uit Dordrecht sche boeken door de Afrikaners, schijnt door de feiten de toezegging van ondersteuning waarbij het Hoof d- te wordengelogenstraft. We lezen alhans in Hollandsch bestuur als teeken van belangstelling $ 100 te onzer Zuid-Afrika: beschikking stelde. „De steeds toenemende erkenning van het afrikaansch In Paterson is alles klaar voor de oprichting, zelfs als offici,eele schrijftaal in Zuid-Afrika, zoodat door de stelde Dr, Smit welwillend zijn kantoor voor de eerste hollandsche Afrikaners bijna een „hoog hollandsch", vergadering aldaar ter beschikking, doch zoogoed als uitsluitend bun eigen spreektaal Ons Sinterklaasconcertging met vrij groote onkosten geschreven wordt, gnat gepaard met een niet onbelang- gepaard, doch een aantal vrijgevige leden waren zoo rijke toeneming van den invoer van hollandsche boeken goed door buitengewone bijdragen dit muziekfeest moge- uit Nederland, In de jaren van den sterken opbloei der lijk te maken, afrikaansche taalbeweging waren de invoer-cijfers: 1913: Den 8sten December bedankte de heer Van Folker, de oprichter en secretaris der vereeniging sedert 1907, £ 11953, 1917: £ 10913, 1918: £ 14616, 1919: £ 17811, dus een bijna onafgebroken en niet onbelangrijke stijging. 1ste secretaris sinds 1920, voor zijn betrekking, wegens vertrek naar San Francisco en de 2de secretaris de heer Hieruit isgeen andere gevolgtrekking te maken, dan Gebhardt trad volgens de Statuten op als waarn, lste dat door depropaganda voor het afrikaansch als secretaris, schrijftaal de leeslust in Zuid-Afrika zeer is toegenomen De heer Van de Goorberg werd 8 September door het en dat daarvan het hollandsche boek ook veel baat heeft bestuurgemachtigd op te treden als aansporings-commis- gevonden, Misschien zouden de getallen er nog beter saris om sommige trage leden tot het voldoen hunner gaan uitzien, als wij bier in Nederland eindelijk eens bijdra en op te wekken, afstand konden doen van onze oude spelling." Eindelijk hebben wij 1000 exemplaren onzer Statuten Dergelijke invloed gaat ook uit van eenige der zuid- nit Dordrecht ontvang,en zoodat ieder lid nu van een afrikaansche universiteiten, daarover zegt een corres- reglement voorzien kan worden, P ondent van De Burger: „Op ons universiteite is dit weer Het drukken der ledenlijst is door het vertrek van andersgesteld, Nie alleen word Afrikaans daar geleer en den isten secretaris, die het voorbereidde, achterwege gedoseer van die laagste tot die hoogste klasse nie, maar gebleven, doch zal spoedig ter hand genomen worden als dit word ookgebruik as voertaal bij 'n groot aantal iets zeer noodigs. vakke, En daar isgebeur presies wat die voorstanders Maatregelen zijn genomen om te beginnen met het van die invoer van afrikaans verwag en voorspel het, houden van lezingen voor de leden, waarbij met het naamlik dat die wetenskaplike studie van afrikaans die Hoofdbestuur in overleg is getreden, wanneer sprekers uitwerking het, dat daar onder die studente veel meer soms uit Nederland, Zuid-Afrika, Nederl, Indie enz, hier belangstelling gevind word in die hollandse letterkunde tangs mochten komen, en die hollandse taal, Dit is seker verblydend en ons , De wenschelijkheid om een ontmoetingsplaats of ver- vertrou stellig, dat die hollandse letterkunde nog lank eenigingslokaal, liefst met leestafel voor de leden en sy invloed sal laat voel in ons eie letterkunde nie alleen stamverwanten te huren, is eenige malen door het bestuur nie, maar ook in ons kultuurlewe in die algemeen." overwogen, doch om de hooge kosten zouden wij eerst * kunnen beginnen met driemaandelijksche vergaderingen, die later maandelijks kunnen worden, Nog meerpeten. Ons ledenaantal is in dit vereenigingsjaar, dat van Naar aanleiding van ons bericht over President 22 April-9 Febr,, eigenlijk maar uit ongeveer 91 maand Steyn's kleinzoon schrijft Het Vaderland: bestaat, geklommen van 166 tot 244 leden, waarvan Het bericht van Neerlandia is onvolledig. In een echter nog verscheidene door den voorzitter wegens wan- brief van mevrouw Steyn, de weduwe van den Presi- betaling geschrapt moeten worden. dent, van 11 Februari lezen we: , De toestand der kas is ook beter dan het vorig jaar, „ on g doch dat behoort tot het terrein van denpenningmeester, Hi' moet morgen worden gedoopt. Hi' heeft 16 peten, die nog steeds alleen zijn aangroeiende taak vervult, onder anderengeneraal en mevr, de Wet, generaal en Wanneer van deze vereeniging Nieuw Nederland, mevr, Hertzog, ds, en revr, Kestell, Gordon (Fraser, Afdeelingen in verschillende plaatsen gesticht worden, oud-secretaris van President Steyn. — Red, Vad,) en wat een taak is voor 1921, zouden wij een Groep Ver. Eugenie alien menschen die met den President hebben, Staten van N.-Amerika vormen 1) en zijn dan beter in verkeerd," staat met raad en daad te werken voor den Neder- landschen stam en er is nog zooveel te doen, Wanneer wij zoo door aan als nu en ieder naar krachten mede- helpt, zal het spoedig worden als staat in het lied van het ANN.: DUITSCHLAND. Niet langer laten wij, verdeeld Ons Boren in dengrond, De voorzitter: De wn. lste secretaris: A, J. SCHRIKKER Jr, F, E. H, GEBHARDT, Aid. Berlijn. 1137 Teller Ave,, New-York. Het jaarverslag der Afd, Berlin over 1920, waaruit wij slechts een zeer beknopt uittreksel kunnen geven, 1) En aanspraak maken op een afvaardiging in het herinnert aan de voor vele Nederlanders in Duitschland Hoofdbestuur, — Red. nog moeilijke tijden en brengt hulde aan de Levensmid- 52 NEERLAND IA. delen-Commissie de heeren Overhoff en Simons die te bespeuren valt. Als een zeer belangrijk verschijnsel met veel moeite toch nog wisten te bewerken, dat er mad ook aangemerkt worden, dat het ons langzamer- Hollandsche boter in 't vlootje en Hollandsche kaas handgelukt ook belangstelling te wekken bij vele niet- onder de stolp kwam, Nederlanders, die met ons aan onze bijeenkomsten Metgroote waardeering wordt de overleden voorzit- deelnamen, Het Bestuur stelt zich voorook in het ter, de heer Jos, Schellekens, herdacht en de keus van aangevangen jaar op den we voort te gaan, dien het zijn opvolger, den heer Knoops, gelukkig genoemd, De ingeslagen heeft en rekent daarbij op de medewerking maandelljksche vergaderingen in het vereenigingslokl aa van41 onze leden, haddengeregeld plaats en werden dikwijls door leven- Het Bestuur bestond uit de heeren H. H, ter Meer, die gedachtenwisseling gekenmerkt, De opkomst der Voorzitter, Otto Rompelman, Secretaris, W. Imhiilsen, leden kongrooter zijn, Penningmeester en Mevr, G. Oswald geb, Driessen ter Van de feestelijke bijeenkomsten werden in herinne- Meulen, Daar de heer W, Imhiilsen in den loop van het ring gebracht de boottocht, het Koninginne- en het jaar bedankte, werd in zijn plaats de beer George P. Julianafeest en St, Nicolaas (zie Febr.nr, blz, 20,) M, Roose alspenningmeester gekozen, Het bestuur is thans samengesteld als volt M. J. Het aantalgewone leden bedroeg op 31 December Knoops, voorzitter ; W. J. Weber, secretaris ; Nic, Ro- 1919 15 op 31 December 1920 32,, zendaal Penningmeester ; A, J. Smeenk, Bibliothecaris, Bibliotheek. Ook dit jaar mochten wij weder eenige * * geschenken voor onze boekerij ontvangen, in het bijzon- der van den Heer George P. M. Roose en van den Afd, Bremen. Heer Dr, P. Osswald. Tot de buitengewone gebeurtenissen behooren: Aan het j aarverslag over 1920 is het volgende ont- 14 Februari 1920, literaire en muzikale avondbijeen- leend komst met voorlezingen door den Vlaamschen dichter Het ledental bedraagt 33. George P. M. Roose over eigen werden- 17 April 1920, Het bestuur werd herkozen, terwij1 in de boeken- Voordracht van den Heer Dr. P, Osswald over commissie de beer Lunow als nieuw lid optrad, De we- Vlamisch-Deutsche Beziehungen; 4 December 1920, St, kelijksche bijeenkomsten op Maandagavond hadden ge- Niklaasfeest voor kinderen van Nederlanders en stam- re geld plaats, genooten. Dengeboortedag van ons geliefd Prinsesje hebben de leden met hunne dames op echt Hollandsche manier L eipzig 7 Maart. , OTTO ROMPELMAN. gevierd. Eveneens werd de verjaardag van H. M. de Ko- Naschrift. Wegens gehoorzwakte heeft de voor- ningin op 31 Aug. feestelijk herdacht. zitter zich op de vierde bestuursplaats teruggetrokken Ook het St, Nicolaasfeest kon, dank de geldelijke en in de vergadering van 12 Febr, is het Bestuur aldus hulp van de verschillende leden, wederom plaats yin- samengesteld: Otto Rompelman, voorzitter; Dr, Gust den ; behalve de kinderen der leden waren ook alle kin- Becking, secretaris; Georg P. M. Roos, penning- deren van 5-8 jaar van te Bremen wonende Neder- meester en H. H, ter Meer. landers (niet-leden) uitgenoodigd. Een 60-tal wachtten tegen 4 uur op Zondag 5 Dec, in de mooi versierde club- * zaal op de komst van St, Nicolaas en zijn zwarten knecht Door het aanbieden van versnaperingen, ge- Vereeniging „Nederland" te Frankfort, schenken en vlaggetjes en het uitvoeren van goochel- Dinsdag, 8 Maart, hield deze vereeniging haar gewone stukjes, door een lied, ging de tijd aangenaam vlug maandelijksche bijeenkomst, De Heer Dr. Th, Metz, heen, Tot slot kreeg ieder der kinderen van onzen Con- Secretaris der Nederlandsche Kamer van Koophandel, sul een wollen halsdoek tengeschenke, waarna zij zeer en docent voor Nederlandsche economie aan de Uni- voldaan huiswaarts keerden, versiteit aldaar hield een lezing over de Nederlandsche Des avonds waren de ouderen nog gezellig bijeen ; mu- spoorwegen. De belangwekkende lezing werd met de ziek, zang, voordrachten en dans wisselden elkander af, grootste aandacht gevolgd, Dit is een goed voorteeken Eenpaar keer hadden de leden het genoegen eenige voor het bezoek derpopulair-wetenschappelijke lezingen voorlezingen bij te wonen, door den heer Roghe, over die in den volgenden winter door het Holland-In onze oude dichters, voor eengrooter publiek zullen worden georganiseerd. Woorden vangroote waardeering werden gewijd aan den heer Perizonius, die we ens ziekte voorloopig het * * * voorzitterschap niet kan waarnemen. Het vergaderlokaal is thans in het Restaurant Pat- Een Platduitscheprijsvraag, hofer aan de Markt, * De„Nedderdiitsche Bund” te Hamburg heeft, ter opwekking van de Nederduitsche letterkunde, tegen 1 Augustus a,s, een prijsvraag uitgeschreven voor het Jaarverslag AM. Leipzig, beste blijspel in Nedersaksisch of (Oost-)Friesch dialect. De verwachting, die ik in het vorige jaar uitsprak, Wie meer bijzonderheden hieromtrent mocht willen is uitgekomen, Wij zijn eene groote F chrede voorwaarts vernemen, kan die verkrijgen door tusschenkomst van gekomen op den we die die tot bloei van onze \Ter- Ka t, K. E. Oudendijk, Gerard Reynstr 2, Den Haag. eeniging voert De maatregelen, die door het Bestuur genomen werden en waarbij verschillende leden met groote toewijding behulpzaam waren, hebben er toe TAALCOMMISSIE. geleid, dat wij op verschillende tijden , in L eipzig en Onder eigen verantwoordelijkheid. omgeving wonende land- en stamgenooten konden tezamen brengen en hun het nut en het aangename eener Adres: Helenastraat 46, 's-Gravenhage. enge aaneensluiting konden onder 't oog brengen, Evenals in vroeger jaren heeft het bestuur in het afgeloopen jaar met alle kracht de belangen van de Nederlandsche Brievenbus. kolonie in Leipzig en omgeving behartigd. Zoo is het N. N.poststempel W. — Indien we uw zending be- in de schoolgeldquestie en de levensmiddelenvoor- handelen doen we dat alleen, omdat wij het met u ziening voortdurend ijverig werkzaam geweest en het volstrekt niet eens zijn, In vorige Neerlandia's heeft u hoot ook hierin tot een gunstig -resultaat te komen. kunnen lezen, dat wij er zeer mee ingenomen zijn, in- Verder zijn de alleszins aangename bijeenkomsten oor- dien buitenlandsche firma's zich bij ons in het Neder- zaakgeweest, dat het ledental zich aanmerkelijk uit- laneisch bekend maken en we ons daarentegen ver- gebreid heeft en dat er een opgewekt vereenigingsleven zetten teen de Nederlandsche zakenmenschen, die NEERLAND IA. 5 zelfs in eigen land onze rijke landstaal verloochenen, deplaats ontplofbare stof, doch er bestaan vele ont- De buitenlandsche firma, waarvan u ons de aankon- plolbare stollen, die niet als ontploffingsmiddel ge- di in zendt, blijkbaar op eigen gelegenheid die bruikt worden en dit laatste wordt toch bedoeld. in het Nederlandschgesteld, waarin u bijna uitsluitend Het is droevig hoe weinig eerbied er door het lands- Germanismen, die er uit den aard der zaak zeer tal- bestuur getoond wordt voor onze mooie taal en dat rijk in voorkomen, aanwijst; wij vinden de poging der juist tegenwoordig, ons land overstroomd wordt firma wel nietgeslaagd, maar stellen het in haar op door Duitschers. Werd tijdens de mobilisatie in ambte- P s lijke stukken niet steeds het afschuwelijke nederlage „ft Prinsenhuis!" gebezigd in plaats van het goede Hollandsche woord Mr. I. A. N. te 's-Gr. Toen een zoo bevoegd des- opslag? Ook is het de schuld, dat ons Nederlandsch kundige, als wren wij het woord spiegelaar voor helio- verrijkt( ?) is met vliegenier, n.b. handelaar in vliegen!, tropist danken, ons inlichtte, waren wij voldaah, Wees duintetoeslag in plaats van duurtebzyslag, en dat wij u dit ook en niet alleen dankbaar: 't kind heeft dan een ministerie van Defensie krijgen, alsof Landsver- ten minste een echt Nederlandschen naam. dediging niet veel beter ware, Deze voorbeelden zoudengemakkelijk met talrijke Reclame. andere vermeerderd kunnen worden, Het wordt hoog tijd, dat zich in de Twee Kamer Een Nederlandsche zaak vraagt ons een goed Ned- eens stemmen verheffen teen het bederven van onze landsch woord voor reclame, zooals de handel dit moedertaal en er een eindgemaakt wordt aan het woord gebruikt (dus in 2 beteekenissen!) Wie helpt die sleci_te voorbeeld in dezen door de regeering gegeven. zaal (en andere?) aan die twee woorden? Bij voor- baat dank. * * (Al g Handelsbl,) * * Fr, de W, H. Dit noemen Nederlanders Nederlandsch?! Holland op zzjrz malst. 't Prinsenhuis, Den Haag, Postdatum, Mr. H. A. v. d. Held te Rotterdam schrijft: Een brief, door mij gezonden aan een firma in Mevrouw Mijnheer, Enschede, komt terug voorzien van twee stempels der Hierbij hebben we de Eer Ued op onze zaak Dames „Nederlandsche" posterijen, en Heeren kleedermakerij anent to maken. Daar ons werk prima is, onze mattrialen van eerste Retour a l'expáditeur. Inconnu. hoedanigheid zijn, werken wij dus in 't voordeel van Terug afzender. Onbekend. onze klant en we bovendien niets afleveren wat niet * * perfect is, zoo is het in Uw belang bij ons Uwe be- stellingen te doen. Gevoel van eigen waarde? Wij zijn verzekerd M. M. dat als U onze stallen- Moet een Engelschman, die een aankondiging, als de collectie maar even wilt inzien, die een onzer reizi- onderstaande in" een Nederlandsch dagblad leest, niet gers de Eer zal hebben Ued voor te le en, wiens een diepe minachting voor ons volkskarakter krijgen, bezoek U nog wordt aangekondigd, U overtuigd zult zijn van onze degelijke waar aan mats en prijs. als hi' ons niet voor stapelgek houdt? K. E. 0. * * * Make your home cosy with Cottage-Furniture, Under den St. Maarten, Lan Copus van Cattenburgh 2, Enkele taal- en stifibloempjes (verzameld door een H, B, S.-er,) Regiseur en grimeur waren in goede handen! Zij sneden den schildwacht de hals af, zonder dat INGEZONDEN. hi' j er iets van bemerkte. Oorlogsbericht. Zoo van den trein gestapt waren vleugel en pianiste Gebruik of misbruik van vreemde talen? niet direct aan elkaar gewend, Muziekverslag. Wij Nederlanders houden er nog al van in onze ge- MU deze opdracht geworden zUnde, breng ik haar sprekken of geschriften vreemde woorden te lasschen. tnijn groet, Ongetwijfeld heeft nu deze dan gene vreemde taal (Tel,) soms een woord of eene uitdrukking, die eenig begrip of zekere bedoeling juister of kernachtiger weergeeft, Zij huwde met den overleden hertog. dan zulks in ons Nederlandsch kangeschieden. Men. Op de vrachttarieven komt een toeslag van 100 pct., denke maar eens aan het Engelsche „spleen", het Duit- terwijl de passagierstarieven tulle n worden verdub- sche „Heimat", enz. held, (Een tegenstelling misschien?) In zoodanige gevallen is het gebruik van het bui- (Tel.) tenlandsche woordgeenszins te laken. Al te vaak echter worden vreemde woorden onnoo- Pogingen, om bij het lzjk de levensgeesten weer op te dig gebezigd, uit verkeerde aanwending of wel om hoo- wekken bleven vruchteloos. gere es Navin door kennis van vreemde talen te luch- De techniek gaat hard vooruit, Vroeger las men ten ; maar ook — wat er er is --in verkeerden zin, En nieuwe tooneeltrucs, dezer dagen las ik: nieuwe daarmede maakt degebruiker zich zonder het zelf te, tooneeltruceeringen(?) weten, bij vreemdeling of landgenoot eigenlijk belache- Voor dit vraagstuk en voor de verspreiding van lijk, ziekten hadden vele vrouwen zich een reis naar In den herfst van 1919 maakte ik, in een ingezonden Genevegetroost, stukje in de Nieuwe Courant, de lezers op een paar van zulke onjuist gebruikte woorden opmerkzaam; doch zou daarop gaarne — ditmaal in dit blad — nogmaals de Ambtelijke taalverknoeiing. aandacht willen vests en, De N. R. Ct." wees eenige dagen geleden terecht Hetgeldt de Fransche woorden flux-de-bouche en op het leelijke Germanisme, door onze regeering ge- malaise. bruikt, door in een wetsontwerp te spreken van spring- Met het eerste denkt menig Nederlander het Hol- stof. De redactie vangenoemd blad stelt daarvoor in landsche „woordenvloed" weer te even en brengt b.v. 54 NEERLAND IA, een vlot spreker hulde we ens zijn flux-de-bouche; tenminste zijn niet anders bekend dan omschrijvingen, wat in het Fransch de uitdrukking is voor . . . . een als: „kleine steentjes" of „verhoogd voetpad naast de „kwijImond!" Ons woord woordenvloed heet in het te berijden straat" enz. Franschgeheel hetzelfde, namelijk „flux de paroles". Gij zult het immers met mij eens zijn , dat „stoep Het tweede woord: malaise begint te onzent op b.v,geheel iets anders uitdrukt ! — Het woord riep, bedenkelijke wijze het burgerrecht te verkrijgen, Bestaat dat misschien in het Algemeen Beschaafd „rijp" zou daarvoor eengeldige reden, dan zij het zoo, Doch moeten luiden, — ofschoon wij ook van „iep" (boom) men toone dan er de juiste beteekenis van te kennen, en niet van„ijp” spreken, — komt nog in verschillende In de Fransche taal beteekent malaisemal-aise" plaatsnamen voor in het Noorden van ons land, zooals als tegenstelling van „bienaise") onbehagen, onrust, in: Hardegarijp, Goengarijp, Dronrijp, Jortrijp, Zeerijp bezorgdheid en is in de spraakkunst van het mannelijk (prov. Groningen), De Rijp (Noord-Holland), Katrijp, De geslacht: le mailaise (zie Larousse). Het ligt dus voor beteekenis van het woord schijnt met het Latijnsche de hand, dat wij het woord in Hollandsche zinnen ripa (verhooging, oever) samen te hangen ; ook in het gebruiken de, daaraan ook het mannelijke of, nog liever, IJslandsch komt iets dergelijks voor. het onzijdig geslacht moeten toekennen, De Nederlanders Nu is het mijn meening, geachte redactie, dat, wan- laten zich echter door den schijnbaar vrouwelijken neer het Algemeen Beschaafd een eigen, kernachtig uitgang „aise" van de wijs brengen. woord mist, wij niet alleen mogen, maar ook moeten Klinkt het dan zoo vreemd of onnatuurlijk, wanneer putten uit de rijke bron van onze gouwspraken, waaruit wij zeggen of schrijven: het malaise doet zich meer en immers onze schrijftaal is opgebouwd, En daar nu het meergevoelen? Hollandsch-Frankisch, dat immers een leeuwenaandeel Mogelijk zal men als tegenbetoog opperen: Wat doet heeft gehad in de totstandkoming van ons Algemeen het er eigenlijk toe of wij het woord als vrouwelijk Beschaafd ten opzichte van „een wandelpad bijlangs beschouwen? eene straat" schijnt te kort te zijn geschoten, — wel, Het antwoord hierop is eenvoudig het volgende: Het zoo laat onsputten uit een onzer andere Dietsche' woord malaise in vrouwelijken zin bestaat in het taalelementen ! —We dus dus uit de school met alle Fransch eveneens, doch beteekent dan eene maleische ketterjagerij teen een dialectwoord, waar het Algemeen vrouw. En nu wil men toch nietbeweren, dat de wereld Beschaafd er een te kort komt !" (van Ginneken). tegenwoordig zoo algemeen door de Maleische dames H. P, SCHAAP, jur, cand. wordtgeregeerd? Groningen, Januari 1921, Maar waarom zegt en schrijft men dit dan telkens?? Met mijnen dank voor de verleendeplaatsruimte Uw dw. Mededeelingen en Allerlei. P. J. VAN HOUTEN, Voorburg, 20 Dec, '20, Naschr if t: Menschen met „flux de paroles" hebben vaak ook Eenblijde mare, „flux de bouche" (de „splinters der welsprekendheid", waarmee 'tgehoor wordt besproeid), Red, Me', Roza de Guchtenaere, in November 1919 gevangen genomen en tot 15 j aar dwangarbeid veroordeeld, is * * na een verblijf in de cel van 2 j aar en 4 maanden op vrij3 voeten gesteld, Weg met hetFransche woord „trottoir" ! Hoe men ook over de houding van een deel der Vla- min 'en tijdens de Duitsche bezetting van Belie moge — „Is dat niet de groote verdienste, het vader- denken, er zal wel niemand zijn, die niet ten voile schap van Maerlant („vader der dietsce dichter overtuigd is van de edele, onbaatzuchtige bedoelingen algader"), den toch vrij pooveren dichter, geweest, dezer hoogstaande vrouw, dat hi' uit al de hem bekende Nederlandsche Wij verheugen ons dan ook van harte in haar bevrij- gouwen de typische woorden en volksuitdruk- ding, waarin wij gaarna een aanwijzing zouden zien, kin en wist bijeen te garen, zoodat nu deze dan dat aan de Vlamingen in het Belgisch staatsverband gene landsman in 't die van zijn hart werd weldra recht zal wordengedaan. gegrepen?" — (Dr. JAC. VAN GINNEKEN S, J. Nog eensAntwerpen—Rotterdam, Geachte redactie,vergun mij een bescheiden plaatsje De eerste twee maanden van dit jaar zijn in de haven in het or aan van ons Verbond, om een pleidooi te van Antwerpen binnengekomen 1174 schepen metende mogen houden voor een eigen, typische uitdrukking 1,722,259 ton, te Rotterdam 1256 schepen met 1.693,592 voor het Fransche woord„trottoir”, dat, hoewel in de ton, door den Nieuwen Waterweg 1376 schepen met z.g. betere kringen reeds ten deele burgerrecht verkregen 1.837.910 ton. Dat zijn voor ons gunstige cijfers, hebbende, doorgroote lagen onzer bevolking toch noon gebruikt zal worden en in iedergeval voor ons, No rd Miskenning? lingen, bovendien een vrijwel onoverkomelijk bezwaar De vorige maand had een gebeurtenis plaats, die voor onze tong oplevert, voor degeschiedenis van de Hollandsch-Zuid-Afrikaan- In de Friesch-Saksischegouwen van ons, aan dialec- sche betrekkingen van root belang en historische be- ten zoo rijk, land, bestaat het-woord-trottoir-zoo-aardig- teekenis ma g worden geacht. 5 Maart vertrok uit vervangende en kernachtige woord ,riep" of „riepje", Rotterdam het eerstepassagiersschip van de N. V. in Groningen, Drenthe, Zwolle en omstreken, algemeen Nederlandsche Zuid-Afrikaansche Stoomvaartmaat- in zwang, Waarom nu niet dit goed Dietsche „riepje" schappij Holland—Zuid-Afrika-lijn, het dubbelschroef- opgenomen in onzen officikelen woordenschat en onder stoomschip „Bloemfontein". de menigte gebracht? Dit woord zal toch waarlijk niet Een aantalgenoodigden heeft de eerste reis tot aan moeilijker inburgeren dan het uitheemsche en vermale- den Hoek van Holland meegemaakt, Aan boord werd dijde trottoir" I een feestmaalgehouden, waaraan verscheiden sprekers Weetgij, geachte redactie, een beter woord, gangbaar het woord voerden, in een dergewesten van Noord of Zuid, dat gemak- A.an H. M, onze Koningin werd het volgende tele- kelijker gemeengoed van ons Al beschaafd Ne- gram gezonden: derlandsch zou kunnen worden, zoo zeg het! — Mij „Directie en genoodigden aan boord van het stoom- NEERLAND IA. 5 schip Bloemfontein, dat als eerste passagiersschip den Ons Vaderland, directen stoomvaartdienst onder Nederlandsche via g op Zuid-Afrika opent, brengen Uwe Majesteit eerbiedig Zeer tot zijn spijt heeft het Hoofdbestuur moeten beslui- hulde en spreken het vertrouwen uit, dat deze lijn de ten hetplan tot uitgave van het Nederlandsch weekblad via g en het koninklijk devies zal hooghouden ter voor Nederlanders en stamverwanten voorloopig op te blijvende samenwerking van de stamverwante volken," geven, Wij betreuren zeer dat het Al g. Ned. Verbond, dat Wel is van verscheiden kanten instemming met het gedurende den Boerenoorlog zoo ontzaglijk veel voor plan betuigd, maar het aantal inteekenaren is tegering de stamverwanten in Zuid-Afrika heeftgedaan en om de uitgave in dezen onzekeren tijd te wagen, Vooral steeds heeftgeijverd voor een rechtstreeksche stoom- het koersverschil is oorzaak dat de Nederlanders in vaartverbinding tusschen Holland en lict land van Europa niet op het blad kunnen inschrijven, Van Riebeeck, laatstelijk nog een adres aan de Re- Ter verwezenlijking van het plan, dat onder de aan- geering richtte om de subsidie-aanvraag voor dat doel dacht van het Hoofdbestuur blijft, zal dus gunstiger te steunen, bij die gelegenheid niet is uitgenoodigd. tijd moeten worden afgewacht. Dit heeft op ons een pijnlijken indruk gemaakt en wij vragen ons te vergeefs of wat er de reden van Volkszang, kan ziin, De heer J, P. J. Wierts, redacteur van Zingende Stem- men, heeft hetgoede denkbeeld gehad deskundigen en Ary van Leeuwen, belangstellenden de vraag voor te le en; Wat kan en moet ergedaan worden voor den volkszang en het yolks- Men schrijft ons uit Boekarest, d.d. 4 Februari: lied? De antwoorden zijn vereenigd in het nr, van Onze naam, bier algemeen bekend en geeerd op het 16 Maart. gebied der petroleum en dat van den handel, weer- Voor ons is vooral van belang wat Ka t, K. E. Ouden- klinkt bier dezen winter ook op dat der kunst. Wij dijk schreef over de noodzakelijkheid van eigen yolks- hebben hier n.1, onzen landgenoot Ary van Leeuwen, den liederen, Met voile instemming nemen wij zijn meening berocmden fluitist, die uit Weenen overkwam als lid over: van bet Philharmonische Orkest, Des Zondags dirigeert „Het Algemeen Nederlandsch Verbond staat zeer hi' dit ook, sympathiek tegenover de vereenigingen, die zich aan Ofschoon sedert een kwart eeuw in den vreemde den Volkszang widen, Dit is een wonder, want het werkzaam, spreekt hi' onze moedertaal nog vlot en Verbond wil immers het Nederlandsche nationaliteits- uitstekend en heeft hi' ook het uiterlijk van den echten en stambewustzijn opwekken. Het wenscht, dat een Hollander behouden, Sedert de Nederlandsche kolonie Nederlander Nederlandsch denkt, voelt, spreekt en zingt, met hem aan een maaltijd bij onzen gezant, Dr, Hendrik Nederlandsch zingen, Muller, kennis maakte, heeft hi' zich dadelijk bij onze Dit wil niet zeggen: Nederlandsche woorden op een vereeniging aangesloten, of andere wijs zingen, maar een Nederlandsch, een door- Een ontvangst bij den Minister van Buitenlandsche en-door Nederlandsch lied aanheffen! Een lied, ont- Zaken, waar hi' de eenige solist was, verschafte hem sproten aan het lief en het leed, de hoop en de zorg van roem in degroote wereld, binnen welke onze gezant een zuiver Nederlandsch gemoed, hem rondleidde en than s deed hi' zich hooren ten Hove, Moeten we dus de vele mooie buitenlandsche liede- Ook door zijn persoonlijk optreden le en wij eer ren weren? met hem in, Natuurlijk niet; daar gaat het niet om, Maar buiten- landsche liederen kunnen nooit Nederlandschvolkslie- deren worden en volksliederen willen we weer hebben, Hou zee ! als in vroegere eeuwen, toen de ziel van een yolk sprak Zonder dreinende reclame, in zijn lied. Zonder drukte engedoe; Wij willen, op z'n tijd, gaarne genieten van het nit- Voer het kleine, kloeke scheepje heemsche schoon, maar onze liefde ons hart trekt naar , Kalm naar Tandjong Priok toe, "het eigene, Zonder bijstand of geleide Volksliederen zijn als de bloemen van eigen bodem, Ging het door den Oceaan, Wat hebben we aan rijke kassen vol zorgvuldig gekweekte Even vlot als vcor den Helder, , Kwam het in de haven aan. weiden, onze bosschen en beemden niet worden getooid Als een Fransche onderzeeer met de tallooze lieve, kleurige en fleurige eigen bloe- Zulk een reisje had volbracht; mekens? Wat hebben we aan al dieprachtige vreemde Werd het feit in alle kranten liederen door slechts weinigen gezongen en begrepen, Met kolommen druks herdacht. wanneer niet het yolk met eigen kleurige en fleurige Wat we hier in Holland lezen, liederen zijn dagelijksch leven weet te vermooien? Is een sufgemengd bericht: Daarom leere men het yolk, in al zijn la en zingen, „De K III is aangekomen", geve het althans oprechte liefde voor het eigen lied. . „Alles wel. Men deed zijn plicht". Die taak is moeilij,k ik weet het, Dwaas vooroordeel Metgeen woordje heeft de Kamer in de hoogere standee, valsche schaamte in de la ere Deze zeemans-daad vermeld, zijne ernstige weerstanden, die men overwinnen moet. Maar, wie in de laatste jaren zijn ooren te luisteren • heeftgelegd naar de „zingende stemmen" der natie, die Trotsch zijn we op onze Jantj es krijgt moed, al dringt zich daarbij tevens de overtuiging Trotsch op onze oude vlag. op, dat er nog veel arbeid moet worden verricht en dat Onze Hollandsche Marine daarbij nog zeer veel bezielend idealisme noodig blijft, Kwam weer kranig voor den dag. En het idealisme zullen we niet verliezen!" (J, H. SPEENHOFF in De Groene), Vraag om in tin Vlaamsch Woordenboekfonds, Wie kan het juiste adres meedeelen van Mevr, A. Jansen, vroeger Plantage Peperpot, (Suri- Van de Afd, Zutphen is f 10.— voor dit fonds inge- name). komen, Waar blijven de andere? Als de Afdeelingskas IL Ketner, vroeger oud-Hoofd Adm, H,A,P,M,,vroeger geen bijdrage kan schenken, is er toch wel persoonlijk Weltevreden (N.-I.). voor dit doel te werken. C. E. H. Raven, vroeger Colon (Rep. Panama). 56 NEERLANDIA, Haim Salas, vroeger Colon (Rep, Panama). Mr. H. Verloren van Themaat, vroeger Velsen. O. A. van Tricht, vroeger 16 Rue Henri Bocquillon, F, Eversman, fa. Schade & Oldenkott, vroeger Nieuwen- Paris XV. dijk 196, Amsterdam, H, A. J. HOtz, vroeger Ramstraat 17, Utrecht, J. Kievits, vroeger Franklin Ave 167, Nw, Rochelle D. J. Willet, vroeger, Jur. Student, Amsterdam, N. Y.) K. Goossens, vroeger Brink 64, Deventer (trans in Dr. Lucien Bruler, vroeger Oostsingel 17, Delft (trans Amerika). Indié). Mejonkvr. Cl, de la Court vroeger La Touche, Delhi, J, Masseling, vroeger Indianapolis. Punjab, J. Hereng, vroeger Ilford Lane 183, Ilford (Essex) Engeland. R. van Waersbergen, vroeger Ieplaan 73, Den Haag. Comild voor Ned. Kinderen in den Vreemde. A, C, Viorani, machinist, vroeger p. a, An to Saxon Petroleum Co„ Singapore. 51e en 52e Opgave (Januarien Februari). J. T. Asser, vroeger Donkere Gaard 11bis, Utrecht, In de maand Januari werden f 5032,26 en Mrk. 300 P. J. Duetz, vroeger Sweelinckplein 8, Utrecht, ontvangen, het een in totaal maakt f 344642.51 en L. P. P. Stolz, vroeger Pieterskerkhof 20, Utrecht, Mrk. 33780. De uitgaven bedrbegen in Januari f 5893,62 P. C. v. d. Willi en vroeger Biltstraat 74, Utrecht. en Mrk, 1339.90, zoodat wij wederom het, in betere Mr. W. Lasonder, vroeger Anna Vondelstraat 7, Am- tijden overgespaarde, hebben moeten aanspreken. sterdam. Een nieuw transport Nederlandsche kinderen konden A, C. de Beaufort, vroeger Savoy Palace Hotel, Chamo- wij naar ons land bij verschillende gezinnen onder- nix (Haute Savoie) (Frankrijk). brengen, doch een nog veel rooter aantal wacht nog J. Admiraal vroeger v. Merlenstraat 88 (thans Indie), met ongeduld onze hulp, die wij slechts dan verleenen E. D, de Backer, Gasthuissteeg 23, Delft. kunnen, wanneer wij over flinke middelen, doch vooral Mej. J. Balabrega, vroeger Voorstraat 45b, Delft. over eengroot aantal plaatsen, waar wij die kinderen Mej, G. E. Meesters, Markt 48b, Delft. teen matige vergoeding kunnen huisvesten, beschikken. J. Soeters, vroeger p/a, Handel Maatij,, Singapore. De meest dringende verzoeken om hulp bereiken ons Dr, A. v. d, Sande Bakhuyzen, vroeger Singapore. weder van verschillende zijden. Al is het ergste M. Samson, vroeger Pretoria (Transvaal), geleden, toch zijn de gevolgen der jarenlange onder- E. H. Lucouw, vroeger Proesstraat 79, Pretoria (Trans- voeding allertreurigst. Krachtige voeding, zorgzame en vaal). liefderijke verpleging, gezonde omgeving zijn noodig, A. J Pienaar, vroeger Pretoriusstraat Pretoria (Trans- om veel jonge levens te redden. Dit kan alleen in ons vaal). Vaderland voor onze noodlijdende stamgenootjes uit Mr, J, Schuurman, vroeger Vaumarcus, bij Yverdon, den Vreemdegeschieden, en daarom roe en wij ono E, J. Cantillon, vroeger Obrechtstraat 622, Den Haag. houdelijk krachtigen steun, in geld en in natura, in. R, E. Duin, vroeger p/a, Astra Romana, Gara Palas, Voor 28 Nederlandsche Consulaten zijn zendingen Boekarest, melk in voorbereiding teneinde in den eersten nood , K, F. van Sitteren vroeger p/a. Vice Consulaat der , voor een kleingedeelte te voorzien, Nederl., Bakuhofstr, 8, Elberfeld. G. A Hogenstraten, vroeger Joh, van Oldenbarnevelt- De ontvangsten bedroegen in Februari f 5696.10 en laan 80, Den Haag. Mrk. 280,-- het een met vorige opgaven een totaal Mevr, J, W R. Kraft-Nolen, vroeger, Oranjelaan 73, geeft van f 350338.69 en Mrk, 34060.-, De uitgaven Rijswijk (Z.-H,). - wren in Februari f 9066.18 en Mrk, 735,20 waardoor J. A. de Lanoy, vroeger Pijnboomstraat 54, Den Haag. onze reserve met f 3370.- en Mrk. 455.- achteruitging. Mej, Mr. M. Stuart, vroeger Reinkenstraat 23, Den Haag. De nieuwe transporten kinderen in de afgeloopen maand Mej. J. H. Segers, vroeger p/a Vriend-kantoor, Bloem- brachten eenegroote vermeerdering van dadeliike ait- fontein (0.V.S.). gaven mede, en nieuwe transporten zijn in voorbereiding, I. v. d. Velde P.Az„ Aannemer, vroeger Hagenau 54, Ruim 5000 bussen melk konden wij, dank voornamelijk Hamburg. aan den steun ons daarvoor verschaft door het Cen- H. van Dijl, vroeger Houthandelaar, Rotterdam (thans traal Comite tot steun van Nederlanders in het Buiten- Berlijn). land, ter beschikking van lijdende Nederlandsche kin- Mr. A. J. Thomas, vroeger Laan van Meerdervoort, deren in het Buitenland stellen, als voorloopige Italp, Den Haag, tot wij hen hier kunnen laten komen, waarvoer veel H. v. d. Waerden, vroeger NicolaIstraat 69, Den Haag. middelen noodig zijn, P. Doyer, vroeger Militair Hospitaal, Den Haag. Om dit te kunnen doen en om den tern an onzer Jhr. Mr. R. L. Humalda van Eysinga, vroeger de Per- middelen in de afgeloopen maand te kunnen aanvullen, poncherstraat 102, Den Haag. roe en wig opnieuw de hulp van ieder goed Nederlander Eug. Gobiert. vroeger Wenkenbachstraat 8, Den Haag. in. Ook bussen melk zijn zeer welkom, Jan C. van Goethem vroeger Buys Ballotstraat 49 , , Giften worden gaarne in ontvangst genomen door den Den Haag. Penningmeester P. Goossens, Handelsagent, vroeger v. Hoornbeekstraat S, VAN LIER Ez., Nassaukade 358, Amsterdam. 53, Den Haag. Postcheque en Girodienst No. 22889. F. Bartelink, vroeger Frankenstraat 110. Den Haag. F. J. Domela Nieuwenhuis, vroeger Nassau Odijck- straat 61 , Den Haag ( bans in Zwitserld). an J. Duiker, In en vroeger Schillerstr. 29, Essen, Uiterste Wilsbeschikking. A. Pos, vroeger We 58, Zaandam. Prof. Dr. L. C. van Noppen, vroeger Columbia-Univer- Aan hen, die het A.N.V. bij uiterste wilsbeschikking sity. Nieuw York. wenschen te bedenken, wordt daartoe de volgende vorm N. H. Paling, vroeger Vice Concul der Nederlanden, aanbevolen: Hunter Str, 56, Sydney. 1k vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Verbond C. Mooyman, vroeger Keizerstraat 4, 's-Hertogenbosch. te Dordrecht, waarvan de St atuten zijn goedgekeurd bij A. Joosten en Co., vroeger Groote Kerkstr. Leeuwarden, Koninklijke Besluiten van 23 Jan, 1905 en 29 Oct, 1907, (thans in Duitschland), nommer 89, de som van ........... M. de Barsy, vroeger Reestraat 121, Amsterdam, gulden, uit te keeren binnen H. Korporaal, vroeger 326 Garden Str,, Hoboken. maanden na mijn overlijden, vrij van alle rechten en E. Beths, vroeger 52 Ariette Str,, Stapleton, S. I. (N, Y.) kosten, 25.t. Jaargang. No. 5. Mei 1921. N 1-4:ERLAN DIA ORGAAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Houdt saam, wat Dietsche tale spreekt En lief de in 't hart voor 't eigne kweekt. LOVENDAAL, INHOUD Jaarverslag van het Hoofdbestuur. clbestuur. Overziche der Hoof dbestuursvergadering van 17 Maar-L. — Buitenland : Karl Ansoul f — Ned. K, v. K, voor Zwitserland. — Keulen. — Nederland : Groepsraadsverga- dering, 26 Maart te Utrecht, door W. C. SchOnstedt — Het Ned, Loodswezen te Vlissingen. — Van de Afdeelingen, — Vlaanderen: Tak Brussel en voorsted en, — Mededeelingen, — Oost-Indie : Afd, Soerabaia, — De vrouwen in Ned, Indie, door Dr, W, van Lin en, — Zuid-Afrika: Afd, Bloemfontein. — Afd. Kaapstad, — Taalcommissie. Mededeelingen en Allerlei. — Comite voor Ned. kinderen. JAARVERSLAG VAN HET ningmeester met den Administrateur den dagelijkschen g an van zaken besturen, HOOFDBESTUUR. Doordat in 1920 de verbindingen met het buitenland weer normaler werden en ook in ons land weer meer lnleiding. belangstelling kon worden gevraagd voor de beginsel en Nog altijd is het een onverdeeld aangename taak een van het A. N. V., deed zich sterk het gemis aan propa- jaarverslag te schrijven over een vereeniging, wier leven ganda-geschriften gevoelen. Verschillende uitgaven waren zoo a fhankelijk is van het waarop het nationaal uitverkocht of opgedeeld, maar we ens de buitengewoon bewustzijn van Nederlanders en stamverwanten staat, verhoogde druk- en papierkosten niet herdrukt, zoodat als het Algemeen Nederlandsch Verbond, feitelijk een propagandamiddelen beschikbaar waren. Het ondervindt nog altijd de nadeelen van den onge- Daarin is nu voorzien door eenige herdrukken. Van het wissentijd en de onzekere levensvoorwaarden, welke bekende geIllustreerde propagandaboekje, samengesteld de menschen minder vatbaar maken voor of doen ver- door den Administrateur Doel, werking en inrichting slappen in de ethische gevoelens, die onze beweging van het A, N. V. verscheen de 5e, druk van Prof. Te , moeten bezielen en die onmisbaar zijn om ons yolk als Winkel's„Wat wil het Algemeen Nederlandsch Ver- cultuurdrager te handhaven, Ook bleef het gebrek aan bond?” de 3e ; van Emants' „Waarom moet ons yolk eenswillendheid in de Groot-Nederlandsche beweging zijn taal en nationale eigenaardigheden in ere houden?" en het verschil over de taktiek ten opzichte der vraag- de 2e, druk. Voorts werden enkele belangwekkende stukken van de stambelangen in het buitenland ongunstig persartikelen over de Groot-Nederlandsche gedachte werken op den groei van het ledental, Gelukkig brengt in een vlugschriftje vereenigd en de sluitzegeltjes ter dit verslag bewijzen, dat het Verbond zich van den to en- bevordering van de leuze in Nederland Nederlandsch"„ spoed aan het herstellen is en als de voorteekenen niet op nieuw kosteloos verkrijgbaar gesteld. bedriegen, zal de eendracht spoedig weer tot stand komen, Het Hoofdbestuur waagde een poging tot uitgaaf van zoo hoog noodig voor het veelomvattend gebied, waarop een Nederlandsch Weekblad voor Nederlanders en bet A, N, V, nuttig werkzaam kan zijn, Stamverwanten in het Buitenland, die op de hoogte Hoofdbestuur. wenschen te blijven van de voornaamste gebeurtenissen De samenstelling van het Hoofdbestuur dbestuur onder in in het Vaderland door een weekoverzicht op velerlei weinig verandering. Mevrouw N. J. C. Van Breemen-Kruyt, gebied in aangenamen vorm. Het dagblad „Het Vader- een der afgevaardigden van Graep Antillen, nam ontslag land" bood aan de uitgaaf op zich te nemen, indien w e gens vertrek naar Oost-Indie, Gedurende den korten ten minste 1000 inschrijvers zich opgaven, Een proef-nr, tijd van haar lidmaatschap had zij meermalen gelegenheid verscheen onder den naam „Ons Vaderland" en werd in te toonen, Welk een warm hart zij de Verbondsbeginselen duizenden exemplaren over de wereld verspreid, maar toedraagt, ho het oordeel over het algemeen gunstig was, werd De samenstelling is thans als volt : Dr, H. J. Kiewiet g op verre na niet het benoodigde aantal inteekenaren de Jonge, eere-voorzitter ; P. J. de Kanter, voorzitter bereikt. De ongunstige buitenlandsche geldkoersen waren Mr. B. de Gaay Fortman, Dordrecht, sem-penningm, ; hetplan niet gunstig, Het wordt echter niet opgegeven, Jhr, Mr. G. A. K. Michiels van Kessenich, Roermond; Kapt. maargunstiger tijd dient afgewacht, K. E. Oudendijk, Den Haag ; W. C. SchOnstedt, Velp ; De wensch naar zoo'n weekblad was geuit in een der Mevr, A. C. Veen-Brons, Zaandam ; zitting hebbende voor antwoorden op de bekende vragenlijst aan de Nederlan- Groep Nederland. Ch. R. Bakhuizen van den Brink, ders in het buitenland. Met het openbaar maken der Rijswijk ; J. S. C. Kasteleyn, Den Haag ; Dr, W. van voornaamste verlangens wred een begin gemaakt en ()erne Lingen, Den Haag ; Th. G. G. Valette, Den Haag ; zitting gewezen op de behoefte aan Nederlandsche voortbreng- hebbende voor Groep Ned. Oost-Indie, Mr, Dr. C. F. selen in verschillende oorden van de wereld en den Schoch, Amsterdam ; Jhr, Mr. J. L. W. C. von Weiler, Kamer s van Koophandel werd verzocht de aandacht Den Haag ; zitting hebbende voor Groep Suriname. Dr. van belanghebbende fabrikanten en handelaren hierop M. Alva es Correa, Amsterdam ; Dr, Th, Lens, Ad- , te vestigen, De bekendmaking der geestelijke behoeften hout ; C. Statius Muller, Den Haag, zitting hebbende had ten gevolge, dat ons kantoor overstelpt werd met voor Groep Ned, Antillen, aanvragen om inlichtingen voor plaatsing van dokters en onderwijzers, vooral in Zuid-Afrika, Inlichtingen Werkzaamheden. werden verstrekt door bemiddeling van de Ned. Zuid- Het Hoofdbestuur heeft in 1920 vijfmaal vergaderd, Afr. Vereeniging en de Vereeniging Landverhuizing, die n.1, 28 Febr,, 4 Mei, 17 Juli, 16 Oct, en 18 Dec, ; het beide over vollediger gg eevens beschikken en meermalen Dag. Bestuur zooveel mogelijk elke maand, terwijl de hun waarschuwende stem deden hooren, Ook voor land- algemeene Voorzitter en de algemeene Secretaris-Pen- verhuizing naar andere landen en voorlichting voor NEERLANDIA. buitenlandsche reizen werd herhaaldelijk gebruik gemaakt niet verwezenlijkt worden. In het najaar heeft de Afd. van de verbindingen, welke het A. N. V. door zijn ver- Amsterdam toen de Ai g, Vergadering ontvangen, die in spreiding over heel de wereld kan geven. Onze buiten- het teeken van tweedracht stond, althans van minder landsche Afdeelingen en Vertegenwoordigers hebben sympathieke houding tegenover het Hoof dbestuur, en weer zich dientengevolge herhaaldelijk voor kunstreizen of was de twistappel de door den wereldoorlog zoo inge- voordrachten door Nederlanders of stamverwanten wikkeldgeworden Vlaamsche kwestie. De toen teen verdienstelijk gemaakt, Wij herinneren aan de reis van het Hoofdbestuur ingebrachte beschuldigingen zijn niet den heer Hullebroeck in Zuid-Afrika, van den heer D. steekhoudendgebleken en gaven mede het Hoofdbestuur J. v. d. Ven naar Skandinavie enprof, Martin's kunst- aanleiding tot een Verklaring in het jongste April-nr. voordrachten in Amerika, als hoofdartikel verschenen, H. M. de Koningin heeft het Hoofdbestuur dbestuur in gehoor Dat in een niet homogene groep weinig vruchtbare ontvangen en bij die gelegenheid wederom van Haar arbeid is te verrichten lit voor de hand, Verder .doet,g warme belangstelling in den arbeid van het Verbond . zich bij het Verbond hetzelf de verschijnsel voor als bij blijk gegeven, andere vereenigingen, dat van vele Afdeelingen niet die Z. K. H. Prins Hendrik hernieuwde j aar- kracht uit gaat, welke men er van verwachtte, terwijl ze lijkschen geldelijken steun en de Regeering schonk voor de kas niet voordeelig zijn. Van enkele groote ons o nieuw de verhoogde subsidie, waarvoor hi er Afdeelingen kan getuigd worden, dat zij zeer werkzaam openlijk dank wordt betuigd. zijn en nuttigen arbeid verrichten ; dit geldt vooral Voor de behoeftige Nederlanders in den vreemde van de Afd. 's-Gravenhage, Het D. B. van Groep werd op aanstichting van H. M. onze Koningin een Cen- Nederland denkt dan ook over eenplan alleen groote traal comaegevormd, waarin ook het A. N. V. zijn afdeelingen te behouden en in zooveel mogelijk plaatsen vertegenwoordiging kreeg door de heeren W. F. van vertegenwoordigers aan te stellen, Het Groepsbestuur Heusden en S, van Lier Ez., die zich nu reeds jaren wil men dan tot een kleinen kring van werkzame leden lang verdienstelijk hebben gemaakt voor de behoeftige beperken, Men verwacht daarvan verhooging der vrucht- Nederlandsche kinderen in den vreemde. bare werkzaamheid en vermindering der groote onkosten, Aan de Groot-Nederlandsche Studenten Congressen welke een uitgebreid bestuurssysteem onvermijdelijk met te Leuven, Tilburg en Delft werd steun verleend, omdat zich brengt. Met die vereenvouding zal dan een krachtige op dergelijke samenkomsten de Nederlandsche, Vlaam- propaganda door het geheele land moeten gepaard gaan. sche en Afrikaansche jongelingschap verbinding krijgt Het Dag. Bestuur van den Groepsraad is thans als en vriendschapsbanden hecht, die tot versterking van volt samengesteld W. C. SchOnstedt, Velp, Voorzitter- de stameenheid vangroot nut kunnen zijn. Secretaris ; S. van Lier Ez,, Amsterdam, Penningmeester Aan de Regeering werd een adres gezonden met W. J. Lugard, Twello ; F. K. van Ommen Kloeke, Gro- . verzoek om de studiebeurzen voor Zuid-Afrikaansche ningen ; Mr, K. Phaff, 's-Hertogenbosch ; D. J. studenten beschikbaargesteld, ook uit te breiden tot Tijssens, Rotterdam en Dr. M. A. van Weel, Den Haag. andere stamverwanten, terwijl voor Vlaamsche studenten, die aan Nederlandsche Hoogescholen studeeren , vrijl- ste Groep Vlaanderen. ling van collegegeld werd verzocht, dit laatste echter Hoewel dezegroep sedert 1914 vrijwel gedoemd was zondergunstigen uitslag, haar werkzaamheden te staken en slechts enkele takken Nog werd aan de Regeering verzocht in zake het nu en dan eenig teeken van Leven gaven, is zij feitelijk vraagstuk der vereenvoudiging onzer schrintaal, dat nooit opgeheven. In 1920 werden de omstandigheden binnenkort zijn beslag zal krijgen, ook de Vlaamsche weder watgunstiger om verzamelen te blazen voor de en Zuid-Afrikaansche belangen in acht te nemen door uiteengeslagen troepen, Tak Brussel heeft zich het eerst deskundige stamverwanten in de gelegenheid te stellen weder ten vollegereorganiseerd en wel zoodanig, dat in dezen te wordengeboord. verschillende stroomingen er in vertegenwoordigd zijn, Aan de Koninklijke Academie van We tensch apper te en waar de oude leuze de cultureele toenadering tus- Amsterdam werd verzocht in het belang van de Groo:.- schen Nederlanders en Vlamingen ook het nieuwe streven Nederlandsche cultuur ook vooraanstaande Vlamingen bepaalt, ma de hoop worden gekoesterd, dat het A. N. V. en Afrikaners als leden toe te laten op bijzondere your • in Belie weder zijn nuttige taak kan opvatten. Dat waarden. daarbij een anti-Nederlandsche Fransch-Belgische pers Ten slotte zij nog vermeld dat het Dag. Bestuur zich allerlei verdachtmakingen veroorlooft, kan ons medegetracht heeft verbetering te brengen in de weinig deren. Haar taktiek om het activisme teen onze toestanden in de Schelde-monden ten opzichte van h buiten depolitiek staande stambeweging uit te spelen, Nederlandsche Loodswezen, dat door Belgische mededin- verliest langzamerhand haar invloed en de vervolging, ginv al te zeer in de verdrukking kwam, waaraan verscheiden Vlaming, en van hooge idealen voor hun yolk vervuld, blootstonden en zelfs tegronde in en Groep Nederland. — we denken hier o.a. aan den edelen Dr. Rudelsheim — Deze Groep heeft als het geheele Verbor d een crisis heeft des ter sterker aan de heele wereld het onrecht doorgemaakt, Waar zij vroeger zeer nauw ook admini- in het oog doen springen, dat verreweg het grootste stratief met het Hoofdbestuur samenwerkte, heeft de gedeelte van de Belgische natie wordt aangedaan, doordat wensch naar meer zelfstandigheid ten gevolge gehad, het niet wordt opgevoed en zich niet kan ontwikkelen dat zij in 1920 haar nieuwe reglement, waarin die in en door de moedertaal. Hetgoed recht om stamver- richting belichaamd was, kon toetsen aan de praktijk. wanten zonder eenige staatkundige bijbedoeling in hun Dat is niet meegevallen, De Verbondsmachine. die tool cultureele ontwikkeling te helpen, kan aan geen enkele al ingewikkeld genoeg was, heeft er nog een paar vereeniging worden ontzegd en moest eer een inniger raderti es meer door gekregen, de Groepraadsvergade- verhouding scheppen tusschen naburen als Nederland ringen bleken kostbaar en de vruchtbaarheid was daaraan en Belgie, want slechts een verhooging van volkskracht niet evenredig. Ook leek het niet gemakkelijk, eenmaal en welvaart kan er hetgevolg van zijn. van het hoof dkantoor te Dordt losgeslagen, ijverige Dag. Het Hoofdbestuur wacht nu op het toegezegde teeken Bestuurders te vinden, die hun taak naar behooren ver- uit Vlaanderen om mede de Groep weder op de vulden. De voorzitter, de heer W. C. SchOnstedt, moest been te helpen en niets zal het aangenamer zijn dan zelfs het secretariaat voortdurend waarnemen Cm de afgevaardigden dezer Groep weder in zijn midden te kosten werd afgezien van het plan te Yelp een eigen zien, daar de Vlaamsche belangen dan door de ver- Groepskantoor te stichten. trouwensmannen uit het Zuiden zelf kunnen worden Plannen om een Groepsdag te Maastricht te houden ten behartigd. Onze ervaring is dat Vlamingen, zoowel als einde in den uitersten Zuidhoek van ons land weer nieuw Afrikaners zelf de richting van hun nationalisme willen Verbonds- en dus nationaal leven te wekken, konden aan even en ter plaatse volkomen op de hoogte met alle NEERLANDIA. 59 bestaansmogelijkheden, daartoe ook zelf het best in staat zijn. Waar reeds 4 takken, Antwerpen, Brussel, Leuven en Gent teeken van nieuw leven hebbengegeven, ma worden verondersteld, dat hun aantal spoedig even uit- gebreid zal zijn als voor den oorlog, Een gunstig teeken is ook nog dat Neerlandia wederom in een flink aantal , naar de Vlaamschegewesten wordt gezonden. De Vlamingen vragen naar Nederlandsche cultuur en hoe meer deze in Vlaanderen doordringt, zooveel te meer zal men er behoeftegevoelen om in alle openbare diensten de omgangs- en vaktaal te zuiveren van vreemde smetten. Daarom is hetplan geopperd om een Vlaamsch woordenboek te doen samenstellen en reeds wordt daarvoor een fonds verzameld in Noord en Zuid, Wisselwerking op geestelijk en kunstzinnig gebied is een der eerste eischen voor toenadering en samenwer- king en daarom steunde het Hoofdbestuur dbestuur gaarne de tentoonstelling van Vlaamsche kunst, die door een Amsterdamsch comae werd ingericht. Groep Ned. Oost Indiö. Het valt niet te ontkennen, dat in deze Groep een verslapping is ingetreden en de samenwerking met het Moederland veel te wenschen overlaat. Slechts van de Afdeelingen Medan en Soerabaia bespeuren we hier te lande teekenen van krachtig leven, Zoolang de oorlog duurde, le de het Hoofdbestuur zich bij dien ongewenschten toestand neer ; nu echter de verbindingen weer zijn hersteld, dient nieuwe werk- zaamheid van het Verbond ook in onze KoIonian uit te gaan. Daarom heeft het Dag. Bestuur de gelegenheid, dat enkele Indische voormannen in het land waren, aang ,egrepen, om met hen te weten Mr, A. B. Cohen Stuart, J. P. Gerke en J, A. Roessingh van Iterson, een samenspreking te houden, waaraan de Indische afge- vaardigden, Ch, R. Bakhuizen v. d. Brink, Dr, W. van Linen en Th. G. G. Valette deelnamen (de heer J. g S. C. Kasteleyn maakte toen een refs door India en trad o.a. in de Afdeeling Medan op), Als taak voor het A. N, V. in de Oost werd vooral de nadrukgelegd op Nederlandsche leergangen, volksboekerijen, openbare leeszalen en leesgezelschappen. Ook door bevordering der dienstneming van Nederlanders in openbare betrek- kin en in India en misschien ook goed voorbereide land- verhuizing naar India kan het A, N. V. nuttig zijn, De nieuwe Gouverneur-Generaal, Mr, D, Fock, met wren een afvaardiging van het Hoofdbestuur kort voor zijn vertrek een samenspreking had om Z. Exc. de belangen van het A. N. V. aan te bevelen, zal ons cultureel streven in India totgrooten steun kun- nen zijn, Van onze medewerking om onze schoone kolonie aan den evenaar vangoede en voldoende onderwijskrachten te voorzien, kan de Regeering verzekerd zijn, al meenden wij te moeten ontraden het aanstellen van Duitsche leer- krachten. Groep Suriname. De herleefdegroep ging ook in 1920 de beproefde paden der volksontwikkeling en verlevendigde op ver- schillende wijzen het nationaal bewustzijn en het gevoel van saamhoorigheid o,m, door lezingen. Den leden en ook aan de jeugd kon een vertooning van de rot rent: Zege- tocht van H. M. de Koningin door Limburg en Zeeland, worden aangeboden. Vooral heeft een goeden indruk gemaakt de aanbieding van een zilveren gedenkpenning aan 55 nog in leven zijnde afstammelingen der oude Hollandsche kolonisten op 24 Juni 1920, wier feest met woord en beeld in Neerlandia geschetst door den heer Oudschans Dentz, de werkzame secretaris der Groep, die de leden in ons orgaan weer op de hoogte houdt van wat er merkwaardigs voor ons streven geschiedt in deze meest Nederlandsche kolonie, welke in alle opzichten verdient tot bloei te komen, Het A. N. V. blijft daarvoor onvermoeid belangstelling vragen en twijfelt niet of de heer Mr, Baron van Heemstra, als Gouverneur naar Suriname vertrokken, zal zijn beste krachten daaraan widen, Het Dag, Bestuur had met dezen magistraat voor zijn vertrek een samenspreking om hem de belangen van het Verbond in de West aan te bevtlen, Een woord van erkentelijkheid vinde hier een plaats voor de leden, die vrijwillig hun jaarbijdrage verhoog- den en met hungelijkgestemde collega's der andere W. I. groep de grootere roe en in dezen ten voorbeeld zijn. Groep Ned. Antillen. Deze Groep heeft zich vele jaren een der best ingerichte en werkzaamste getoond, Eenige j aren geleden is in de inrichting dezer Groep eene reorganisatie doorgevoerd, die hare beteekenis nog niet bewezen heeft. De laatste berichten, door de plaatselijke pers tot ons gekomen, schenen te wizen op nieuwe moeilijkheden, Het Groepsbestuur lichtte ons echter niet in over de redenen van bedanken van eenige bestuursleden. Wij twijfelen niet of de zaken zullen zich spoedig herstellen, zoo dit nog niet is geschied, De afgevaardigden in bet Hoofdbestuur werken mede in die richting. Er is juist in een kleine kolonie onder eiland- bewoners, die op elkaar aangewezen zijn, zooveel nuttig werk te verrichten tot veraangenaming der samenleving, tot ontwikkeling der bevolking en tot versteviging van den band met het moederland, Als men die drieledige taak op den voorgrond plaatst zal de eendracht worden bevorderd. Den Heer H. Meerdink, die we ens drukke bezigheden ontslag moest nemen als voorzitter, zij dank gebracht voor het een hi' verscheiden jaren voor de Groep heeft gedaan, Ook hulde aan de leden, die gehoor gaven aan den oproep om vrijwillig hun jaarbijdrage te verhoogen, Zuid Afrika. Het wil met het A. N, V, in Zuid-Afrika nog niet. VOOr den Boerenoorl 60 NEERLAND IA. den, vond de Redactie Mevr, Fraay-ten Bokkel Huinink Afrika : Bethlehem (0, V, S.) ; Cairo (Egypte) ; te Pretoria bereid een nieuwe reeks Zuid-Afrikaansche Chinde (Port. O. Afr,) ; Humpata (Port, W. Afr,) •; be te openen, die echter ten gevolge van haar Luimbale (Mombolo, Port, W, Afr.). vertrek weder moeten worden afgebroken, Australie : Claremont (West. Austr,) ; Melbourne, Gaarne had het Hoofdbestuur de pogingen gesteund, Sydney (N, S. W.). die te Kaapstad worden aangewend om er een centraal Azie • Bangkok (Siam) ; Basrah (Perzie) ; Chefoo kantoor tot voorlichting van Nederlandsche emigranten (China) ; Colombo(Ceylon) ; Hongkong (China) ; Kobe te openen, maar de geldmiddeTen lieten het niet toe, (Japan) ; Rabaul (Nieuw Guinea) ; Shanghai (China) ; Ter bevordering van de scheepvaart op Zuid-Afrika Singapore ; Teheran (Perzie), en de rechtstreeksche verbinding werd een steun-adres Europa : Archangel • Barcelona ; Budapest ; Constan- gezonden om de voorgestelde Regceringssubsidie voor de tinopel ; Davos-Platz ; Duinkerken ; Emden ; Frankfort • Holland-Zuid-Afrika-lijn te zien aangenomen. Genua ; Hamburg ; Londen ; Nice ; St. Petersburg De inmiddels uitgevaren Bloemfontein" nam onze „ Rome ; Stockholm • Venetia, beste wenschen mee voor een wederopbloei van het ver- Boeken-Commissie. keer in velerlei opzicht tusschen Holland en Zuid-Afrika, Het afgeloopen jaar kenmcrkte zich door een groote Buitenland. bedrijvigheid in het Boekenhuis, waar met alle krachten gewerkt is aan het inhalen van den achterstand, door Buiten de Groepen en Zelfst. Afdeelingen strekt de den oorlog veroorzaakt in het verzenden van boeken, bemoeiing van het Hoofdbestuur zich natuurlijk uit tot Verzonden zijn niet minder dan 121 kisten , dat is h he alle oorden, waar het Nederlandsch element is vertegen- grootste aantal, verzonden sedert 1907 (uitgezonderd woordigd en kan worden versterkt, het mobilisatiejaar '14), Zeemanshuizen ontvingen 57 Voor de Nederlandsche belangen zoekt en vindt het kisten, Afrika 43, koloni es in den vreemde 12, Oost en daar meermalen sarnenwerking met vereenigingen als West 4, Vlaanderen 5, Voor de eerste vier maanden van Nederland in den Vreemde, Landverhuizing e, d, Ook 21 komen daarbij 4 voor Afrika, 4 voor 0, I., en 9 voor de consulaten werken meermalen mede en hoe zuiverder kolonies in den vreemde, Tezamen tot heden 1960 kisten, Nederlandsch deze instellingen zijn, m, a, w,, hoe Het aantal Begunstigers en Bijdragers is ongeveer meer de nog veal te talrijke vreemde consuls door 525, Opnieuw worden de geldmiddelen minder door Nederlandsche worden vervangen, des te meer waarborg bedanken, overlijden en verminderen van bijdragen, is er, dat de Nederlandsche belangen in den vreemde Voor het eerst sloten wij met een tekort, en wel van naar eisch wordengediend, Daarop ook blijft het streven ruim f 300,—, De ontvangsten bedroegen f 5885.16, de van ha A. N, V,gericht, uitgaven f 6187.27-L Te betreuren valt die vermindering De bedoeling van het werken in het buitenland is het des te meer, omdat het de B.-C, daardoor zeer moeilijk daarheen te leiden, dat eerst een vertegenwoordiger valt aan de aanvrag,en die van heinde en ver toestroomen, wordt aangesteld, die tracht de Nederlanders en stam- behoorlijk te voldoen, waar de kosten van boeken, kisten, verwanten op een bepaalde plek te vereenigen tot een vrachten enz, zoo buitengewoon gestegen zijn, En juist Afdeeling. Komen er zoo in een gebied (land) genoeg nu is men overal zoo bijzonder erkentelijk voor onze ifdeelingen, dan kunnen deze een groep vormen en in zendingen, die zonder uitzondering de verwachtingen der het Hoofdbestuur een of meer afgevaardigden benoemen„ aanvragers overtreffen — zoo schrijft men ons, ook uit Dien we g stuurt bay, de bloeiende Afdeeling Nieuw- Z.-Afrika, De directeur, Dr, W. van Everdingen, onder- Nederland op voor een Groep Noord-Amerika, Ook de vond dat mede na de verzending van geillustreerde Duitsche Afdeelingen zouden zich tot een Groep Duitsch- kalenders naar tal van adressen, waarvan vele hungroote land kunnen vereenigen en daarom zijn pogingen in het dankbaarheid voor ditgeschenk uitspraken. werkgesteld het Comite tot verlevendiging van het stam- Daarom sta hier een dringende opwekking om dit bewustzijn te Berlin te overtuigen, dat die beweging nationaal werk toch te willen blijven gedenken. Een zich bij het A, N, V. behoort aan te sluiten, De aan- bijzonder woord van erkentelijkheid aan het adres van , die met de Platduutschers werd verkre den wakkeren staf in het Boekenhuis te Rotterdam niet de bedoeling van aansluiting hebben, daar het voor den daargeleverden belangloozen arbeid, is hier A. N, V. zuiver Nederlandsch, Vlaamsch en Afrikaansch zeker op zijn plaats, moat blijven, Als degeldmiddelen het maar eenigszins toelaten, Neerlandia. zal het uitzenden van sprekers en propagandisten naar De Red. Commissie met een Redacteur-Secretaris ten Ned. centra in het buitenland ter hand wordengenomen, vorigen j are ingesteld, bleek goed te voldoen, al blijft Reeds werd een begin gemaakt met Hamburg ; ook India het gewenscht dat Vlaanderen en Zuid-Afrika ook hun en Afrika staan op het programma, vertegenwoordiging in die Commissie krijgen, Dat kan, Het Hoofdbestuur ziet hierin zijn naast bijzijnden wanneer zij weder als Groep zullen zijn ingericht, plicht en het beste middel om het Nederlandsche Stam- Afgescheiden van het chronisch gebrek aan plaatsruimte, g ebied tot nieuw leven te wekken, Daardoor wordt ook dat belemmerend blijft werken op de degelijkheid op de beste wijze de band versterkt, die de verspreide van den inhoud, kwamen sommige rubrieken als b.v. Stamdeelen bijeenhoudt, Vlaanderen niet voldoende tot haar recht, De Redactie Buiten de Groepen zijn er thans Zelfstandige-Af dee- hoopt echter spoedig weder Vlaamsche maandoverzich- in en in ten te kunnenplaatsen. Amerika • Chicago ; Chicago-Roseland ; Nieuw-York, Om Neerlandia tot een welkome gast in de Ned- Azie : Smyrna. landsche gezinnen in binnen- en buitenland te maken, Afrika : Bloemfontein ; Kaapstad ; Nijlstroom ; Pot- verzoekt de Redactie den leden om belangrijke mede- chefstroom • Stellenbosch ; Ventersdorp, deelingen in woord en beeld betreffende ons stamleven Europa : Duitschland ; Berlin ; Bingen ; Bremen ; over heel de wereld, Beknoptheid blijve daarbij een eisch, Keulen ; Leipzig ; Boekarest, zoolang de kas een hoo g ere uitgaven voor het maanblad Vertegenwoordigers heeft het Verbond in gedoogt of de exploitatiekosten niet aanmerkelijk ver- Amerika: Antofagasta (Chili); Baranquilla (Columbia); minderen. Buenos Aires (Argentinie) ; Colon (Rep, Panama) ; Havana (Cuba) •; Kansas City (Missouri) ; La Guaira Geldmiddelen. (Venezuela) ; Manaos (Brazilie) ; Maracaibo (Venezuela); De rekening en verantwoording bedraagt in uitgaaf en Mexico (Stad) • Panama (Stad) •; Puerto Cabello (Vene- ontvangst f 31485.43 en sluit met een nadeelig saldo van zuela) ; Rosario (Argentinie) ,i San Juan Bautista f 940,761/2, dat in een klein voordeelig slot verandert (Mexico) •; Santa Fe (Argentinie) •; Tampico (Mexico) ; als de achterstallige afdracht van Gro.ep Ned, India nog Winnipeg (Canada). inkomt, NEERLAND IA. 6 Gelukkig konden dus de twee einden ditmaal nog aan dan door wisselwerking ook de Nederlandsche natie elkaar wordengeknoopt, in kracht en macht doen toenemen, Dat is ware en Maar hoe zal het er dit jaar uitzien, waar de begrooting welbegrepen vaderlandsliefde, vrij van chauvinisme en reeds wijst op een vermoedelijk aanzienlijk te kort, dat staatkundige zelfoverschatting, alleen doorgroote zuinigheid en door trouwe afdracht van En hier mogen tot slot de woorden worden aangehaald Groopen en Afdeelingen tot geringeren omvang kan van wijlen prof, Kern den eersten voorzitter van het , worden teruggebracht, A, N. V, Toch ma g zuinigheid nooit de werkzaamheid van een „Het kan niet anders dan in aller belang zijn, wan- vereeniging verlammen, Komt er geld te kort, dan moet neer wij niets onbeproefd laten van het een strekken veeleer naar nieuwe bronnen van inkomsten worden kan om wederzijdsche genegenheid en waardeering te uitgezien dan naar middelen om de uitgaven te beperken, bevorderen, Wat de taalbroeders ook scheide, een bezit Een der nieuwe bronnen moet zijn verhooging der is hungemeen hun taal, Dit bezit is van hooge waarde jaarlijksche bijdrage voor het lidmaatschap, Waar heel voor leder die zijn de exploitatie van het A. N. V. (kantoor, salarissen, zij wier taalgebied niet root is, moeten begrijpen, dat P orti, het maandblad) ongeveer tweemaal zoo duur is zij eendrachtig moeten samenwerken om hun gemeen-' geworden, kan ieder begrijpen, dat het oude minimum schappelijk erfgoed zorgvuldig te bewaren en, zoo noodig, P er lid niet meer gehandhaafd kan worden, Voor nieuw teen aanranding van kwaadgezinden te vrijwaren, Het toetredende leden zal de bijdrage dan ook ten minste op zijn overwegingen van dezen aard, die geleid hebben f 5,-- moeten wordengesteld, Aan Groepen en Afdeelingen tot de stichting van 't Algemeen Nederlandsch Verbond, is daaromtrent een aansporend rondschrijven verzonden, hetwelk zich ten doel stelt het bewustzijn levendig te Dringend noodig zijn ook flink verhoogde vrijwillige houden, of waar het sluimert te wekken, dat alien, die jaar-bijdragen, schenkingen bij leven, erfstellingen en door hun taalgerekend moeten worden tot den Neder- stortingen your Steunfonds I of Het Dag. Bestuur landschen stam te behooren, verplicht zijn malkander houdt daarop steeds het oog gericht. te steunen om den strijd, hier meer daar minder drei- Zeer krachtige versterking der geldmiddelen is in gend, teen vreemde overheersching op geestelijk gebied algemeen drip end noodig, Eene groote organisatie vol te houden," als het A, N. V. kan niet werken zonder de beschikking over ruime fondsen, leder, die Nederland lief heeft, ieder die gehecht is Overzicht der Hoofdbestuursvergadering aan onzen Stam, en tot helpen in staat, verzaakt zijn van 17 Maart, plicht, wanneer hi' niet geeft met ruime hand, Het Hoofdbestuur vertrouwt ook, dat de Nederlandsche Aanwezig: de heer P, J, de Kanter, voorzitter ; Jhr, Regeering haar subsidie belangrijk zal verhoogen. Mr. J. L, W, C. von Weiler, onder-voorzitter en de heeren Ch. R. Bakhuizen van den Brink, Dr, M. Alvares Ledental. Correa, Dr. W. van Lingen, Ka t, K. E. Oudendijk, Groep Nederland 6512 Kol, W. C. SchOnstedt, C, Statius Muller, Th. G, G. Belie (schatting) 500 Valette en C, van Son, administrateur, Ned, Oost-Indict 1400 Afwezig met kennisgeving: Mr. B. de Gaay Fortman, Suriname 182 Jhr, Mr, G, A, Michiels van Kessenich, Mr, Dr, C. F. Ned, Antillen 303 Schoch, Dr, Th. Lens, J, S. C, Kasteleyn en Mevrouw Afd, Berlin 49 A. C, Veen-Brons. Bloemfontein 40 Punten van Behandeling Bremen 36 If Chicago 39 I. Nctulen der vergadering van 26 Januari. If Chicago-Roseland 205 Deze worden met een kleine aanvulling goedgekeurd. 11 Kaapstad 96 II. Ingekomen stukken en mededeelingen ter kennis- Keulen 35 neming. Leipzig 32 Nieuw York 240 De Algemeene Voorzitter en de Administrateur Nijlstroom 29 hebben 19 Februari te Vlissingen een samenspreking Potchefstroom 51 gehad met het Dag, Bestuur der Loodsenvereeniging over Rumenie 41 de loodsenkwestie op de Schelde, Smyrna 10 Het D. B, besloot een rondschrijven aan de reeders „ Stellenbosch 33 te zenden om hen op te wekken, de belangen der Ned- „ „ Ventersdorp 28 landsche loodsen beter in het oog te houden. Bovendien Al em, leden in het Buitenland 28 heeft de voorzitter als Kamerlid over deze kwestie eenige vragen gericht tot den Minister van Buiten- Samen 10545 landsche Zaken. Het doetgoed te ervaren, dat bij de Slotwoord. Ned. loodsen in dezen ook het nationaalgevoel een krachtig woord meespreekt, Wie dit verslag met aandacht heeft gelezen, zal er, Het Dag, Bestuur had 8 Maart met de drie Indische naar wij verwachten, met ons de gevolgtrekking uit afgevaardigden en drie Indische bestuursleden met maken, dat het A. N. V. de ongunst der tijden heeft weten verlof in Holland een bespreking over de belangen van te trotseeren, dat de losgesprongen kabels, die ver het A, N, V, in Indict, Er heerschte een aangename verwijderde onderdeelen verbonden, weer grootendeels stemming daar alien met denzelf den wil bezield waren , g ehecht zijn en dat vooral in het buitenland weer een om Groep N. I. tot nieuw leven te wekken, Mr, Cohen , opleving van bet stambewustzijn en een neiging tot Stuart, die op het punt stond weer naar Indict te ver- inniger verbinding met het vaderland zijn te bespeuren, trekken nam op zich aan het Groepsbestuur een brief , die weergoede verwachtingen wekken ten opzichte van met verslag dier vergadering te overhandigen, het verwezenlijken der idealen welke het Verbond , Mevrouw Veen heeft 3 Maart het Al g, Ned, Verbond nastreeft, Naast de versterking van de innerlijke kracht vertegenwoordigd op de ontvangst ten huize yan Jhr, van het Nederlandsche yolk moet de hoofdkracht van zijn Six ter eere van den Amerikaanschen Gezant, leidersgericht zijn op de behartiging der belangen van de Nederlanders in het buitenland en de stamverwanten, Brief van het Ministerie van Kolonien over Vlaamsche Alle bevordering der geestelijke en economische wel- onderwijzers voor Indict, luidende vaart van rnenschengroepen die de Nederlandsche taal , „Naar aanleiding van Uw brief van 14 Februari j.l. tot voertuig hunner gedachten hebben, kan niet anders heb ik de eer U namens den Minister van Kolonien 62 NEERLANDIA. mede te deelen, dat Zijne Excellentie, zonder voor he t en het zou eengemakkelijker zelfstandig werken op oogenblik in dezen een bepaald standpunt in te nemen eigen terein mogelijk maken. Het D. B. is voor die naams- met den Gouverneur-Generaal van Nederlandsch-Indie wijziging en hoot er bij de Statutenwijziging, die spoedig in overleg is getreden omtrent het denkbeeld om ter ter hand zal wordengenomen, op terug te komen, bestrijding van het tekort aan onderwijzers daar te IX. Buitenland. lande, de u " itzending van Vlaamsche onderwijzers moge- De beer J. van Hinte te Amsterdam lid van het lijk te maken." A. N. V. heeft zich tot het A. N, V.gewend om voor- III, De Verklaring van het Hoofdbestuur voor het lichting en medewerking voor zijn studiereis naar Aril-nr. van Neerlandia. A I Amerika. Deze zullen hem worden verstrekt, Na uitvoerige gedachtenwisseling, waaruit nogmaals Verzoek om steun voor de Hollandsche Studenten- duidelijk blijkt, dat niet het Hoofdbestuur maar de vereeniging Far West, Besloten wordt te steunen Vlaamsche herinrichters der Groep Belie zelf den dag met f 25.—, voor samenkomst met het D B. hebben uit esteld en Verzoek Ned. K. v. K. Smyrna om een jaarlijksche altijd nog niet hebben bepaald, Nordt zij aangenomen bijdrage, Besloten lid te worden voor f 25.— 's jaars, in den vorm van het hoofdartikel in het April-nummer, Ingelijken geest wordt besloten ten opzichte van De verwachting wordt geuit, dat nu weer naar een- de Nederlandsch Hanseatische K. v, K. te Hamburg. drachtige samenwerking zal worden gestreefd, X, Vertegenwoordigers. IV, Brief voor Groep Nederland. Baranquilla. Candidaat W. T, Pieterse ; Puerto Cabello. In verband met de in III behandelde verklaring had Candidaat P. J. C, Lampe Jr, ; Ceylon (Colombo), het D. B. een brief aan Groep Nederland ontworpen, Candidaat E. Reimers (Zie hoofdartikel M aart-nr,) ; Besloten wordt dezen niet te verzenden en te volstaan Nice, Candidaat Boumeester, met de verklaring in Neerlandia, Allen worden benoemd, Beide eerstgenoemden waren aanbevolen door onzen V, Voorstel om het Weekblad„Ons Vaderland” bii vertegenwoordiger te Maracaibo, den beer S. F. Duwaer, gebrek aan voldoende deelneming niet uit te geven. die tevens f 1000,— zond voor Kapitaalfonds II, als Betrekkelijk weinig inschrijvingen zijn ingekomen, in inlossing zijner belofte te Dordrecht gedaan, elkegeval veel eel te weinig om de onderneming te wagen, De Voorzitter rent ten slotte nog ter sprake een Wel kwam er uit Berlin een aanvraag om 900 abonne- rondschrijven van de N. Z. A. V., waarin het Bestuur menten, maar met het oog op den Markenkoers vroeg den leden aanspoort hun jaarkijdragen te verhoogen men eenprijs, die een root nadeel zou hebben opge- tot f 5.—, terwijl dit bedrag vast als minimum voor leverd, Daar kon„Het Vaderland” dat de uitgaaf bij nieuwe leden wordtgesteld, Spr, dringt er op aan, dat ten minste 1000 inteekenaren had willen ondernemen, zulk een aansporing ook van het Bestuur van Groep niet inkomen. Toch is het oordeel over het blad in Nederland zal uit aan en dat krachtig de hand zal wor- binnen- en buitenland over het algemeen zeer gunstig dengebouden aan tijdige en volledige afdracht aan het geweest, Hoofdbestuur, De ongunstige tijdsomstandigheden hebben het plan, Hierna wordt de vergaderinq gesloten, voorloopig doen opgeven, maar het blijft onder de aan- dacht van het D. B. VI. Voorstel om een adres aan den Minister van Buitenlandsche Zaken te zenden met verzoek aan BUITENLAND. buitenlandsche Universiteiten, die er voor in aanmerking komen, jaarabonnementen te zenden op Nederlandsche sc tijdschriften. Medegedeeld wordt dat de heer SchOnstedt hiertoe , den stoot heeftgegeven door te wizen op de geschen- Karl Ansoul. t ken, die door den Franschen Min. van Buitenlandsche Hoewel wij reeds eenige waardeerende woorden in ons Zaken o,a, aan de Universiteit van Kristiania worden vorig nummer wijdden aan onzen overleden vertegen- gezonden. woordiger te Mexico (stad), plaatsen wij gaarne nog De vergadering keurt het voorstel goed, de nagekomen hulde van den Consul-Generaal te VII. Vlaanderen. Mexico : Mr, H. Ph, de Kanter Jr. Medegedeeld wordt, dat de briefwisseling, die de Het Algemeen Nederlandsch Verbond heeft een laatste weken met Vlaamsche Verbondsmannen in Belie g trouwen medewerker verloren in zijn Vertegenwoordiger isgevoerd, heeft aangetoond, dat zij zelf den tijd voor in Mexico, Karl Ansoul. de door het D, B, te Dordtgewenschte samenspreking Zijn plaats onder de Nederlanders in Mexico was een zullen aan even wat er weer op wijst, dat niet onzer- ze'er bijzondere, Zijn onkreukbaarheid, zijn veel omvat- zijds wordt tegengewerkt, In elk geval is er al veel tende kennis, zijn onuitputteliike werkkracht — niettegen- misverstand opgehelderd en het D. B. heeft het volste staande zijn zwak gestel — zijn alijd blijkende liefde vertrouwen op een spoedige eenswillende samenwerking. voor ons land en zijn belangstelling in alles wat de VIII, Zuid-Afrika. Samenkomst van den Voorzitter belangen van onzen stam kon raken, gaven hem een en den Administrateur met den heer Hullebroeck, 25 gezag in de Nederlandsche kolonie, dat niet scheen te Februari. Bespreking over de belangen van het A. N. V. rijmen met het bescheiden teruggetrokken leven, waartoe in Z. A. Voorstel om den naam van het A. N. V. te zijn ziekte hem noopte. veranderen in Algemeen Stamverbond. Nooit weigerde Ansoul, als zijn hulp werd gevraagd. Eenige mededeelingen worden gedaan omtrent de Hi' was voorzitter van de Nederlandsche Vereeniging, bevindingen van den heer Hullebroeck, die ervaren heeft hi' beheerde het Juliana-Hulpionds, De Vereeniging hoe het Engelsch bijna overal in Z. Afrika overheerscht, Nederland in den Vreemde had in hem een ijverig Toch is er een sterk Afrikaansch nationalisme, dat correspondent — maar bovenal, hi' was voor zeer velen niet als algemeen Nederlandsch wil worden aangemerkt; de vriend bij wien men raad vroeg in moeilijkheden en vandaar weinig lust tot aansluiting bij het A. N. V. wiens helder oordeel en warm hart altijd ten dienste De naam is een belemmering, Algemeen Stamverbond stonden van den vrager. ware veel beter en daarin federatief vereenigd een Veel te jong is hi' heengegaan. Zeer vel in Mexico vele Mg. Nederlandsch, Al g, Vlaamsch en Al g, Afrikaansch zullen nog lang de lee to voelen door zijn been aan ontstaan, Verbond, Daaruit zou meergelijkgerechtig_dheid blijken NEERLAND IA. 6 Bestuur het een remmend werkt op vruchtdragenden Een ander zijne; vrienden te Mexico schreef o.m. arbeid. „Een der beste leden van de Hollandsche Kolonie hier De notulen van de vorige vergadering (zie Neerlandia is weggenomen. Een mensch met groote deugden, gul, Januari 1921 worden na eenige gedachtenwisseling gastvrij voor zijn vrienden, behulpzaam voor iedereen, en g oedgekeurd, gewaardeerd door allen die hem kenden in Mexico, dat De voorzitter deelt mede dat de Heer Tijssens als was Ansoul," * P enningmeester bedankt heeft en dat de Heer S. van Lier Ez, zich bereid verklaard heeft den zeker inspan- Ned, K. V. K, voor Zwitserland, nenden werkkring op zich te nemen. Door toejuiching geeft de vergadering hare instemming met deze beschik- 31 Maart had te Zurich de derde Algemeene Vergade- king te kennen. (Adres van den Heer S. van Lier Ez, — ring plaats van de Nederlandsche Kamer van Koophandel Nassaukade 358 te Amsterdam), voor Zwitserland, Afgescheiden van eenige voorstellen tot lierziening De vergadering, die druk bezocht was, werd geleid van verschillende artikelen ingroeps- en huishoudelijk door den Nederlandschen Consul alhier, den Heer F. reglement zijn een voorstellen bij het groepsbestuur Gerth van Wijk. Deze zei in ziin openingswoordat , dat de ingekomen, De voorzitter wijst op de wenschelijkheid Kamer, ondanks de slate in zaken, ruimschoots aan- om toch degroote linen van het Verbond in het oog te lei in had gevonden haar nuttige en blijkbaar zoo zeer houden en zich niet te verliezen in allerlei zaken van gewa ardeerde bemiddeling te verleenen, ondergeschikt belang. Hi' deelt mede, dat hi' arbeidt aan Rekening en begrooting werden goedgekeurd, waarna een omwerking van Groeps- en huishoudelijk reglement, de voorzitter een warm woord van dank sprak tot den dat te zijner tijd aan de afdeelingen zal worden rond- we ens drukke bezigheden aftredenden penningmeester, gezonden. den Heer Morel, die van de oprichting der Kamer af, met De voorzittergeeft thans het woord aan den Heer g r oote toewijding, de geldmiddelen beheerd heeft, Tot Mr, W. H, M. Boers ter toeliching van de door de af dee- zijn opvolger werd de Heer W. Kaufman gekozen, ling Utrecht ingediende motie luidende : Uit de rede van den voorzitter worde nog vermeld dat „De Groepsvergadering noodigt het Hoofdbestuur uit- Z, K. H. de Prins der Nederlanden in het afgeloopen eene Commissie te benoemen, ten einde te onderzoeken jaar het Beschermheerschap der Kamer heeft aanvaard, op welke wijze in de tegenwoordige omstandigheden terwijl onze Gezant Jhr, van Panhuys, tot eere-voorzitter de Nederlandsche taal- en stambelangen in het buiten- werd benoemd, land krachtiger zouden kunnen worden verdedigd." De verhouding tot de zusterkamer in Geneve was van De Heer Boers licht de motie op voor Hoofd- en den meest vriendschappelijken aard, waartoe zeker niet Groepsbestuur sympathieke wijze toe. Hi' doet vooral weinig "roe dat dat de Geneefsche voorzitter, consul Van uitkomen, dat naar de meening der afdeeling het Hoofd- Notten, zitting nam in het Ziirichsche bestuur, terwijl bestuur meer kon doen om afdeelingen en leden in te omgekeerd consul Gerth van Wijk bestuurslid der lichten over den aard en de resultaten van zijn arbeid, Kamer in Geneve werd, Hi' wil de motie niet opdringen, maar zal het toch op In bewerking is een plan om bandelsgeschill tusschen en rijs stellen, indien de voorzitter in den door hem Zwitsers en Nederlanders langs scheidsrechterlijken we P) — spreker — aangegeven zin het Hoofdbestuur met de te beslechten, strekking van zijn betoog in kennis stelt, Door krachtig Het kantoor der Kamer is verplaatst naar de LOwen- applaus geeft de vergadering haar instemming met het strasse 62, waar thans ook het consulaat gevestigd is. gehoorde te kennen, * * De voorzitter zalgaarne aan het geuite verlangen gevolg geven, maar meent er toch op te moeten wizen Keulen, hoe uit de notulen van de Hoofdbestuursvergaderingen, die telkens in Neerlandia worden openbaar gemaakt, De Hollandsche Klub te Keuler). houdt elken Vrijdag- blijkt wat al zoo gedaan wordt, Hi' leest o,a, uit de avond van 8 tot 11 uur eene gezellige bijeenkomst in no tulen van de vergadering van het H. B. van 26 Januari haar Klublokaal, Jakorden-strasse 3 te Keulen. Neder- j .1, voor wat er in een viertal weken verricht is, Deze landers ti j me 'n worden later door den heer van Son in den kring van hunne landgenooten wenschende administrateur van het Verbond — nog aangevuld, ter- door te brengen, zijn steeds welkom, wijl hi' mededeelt dat de vijf de druk van het bekende propagandaboekje is verschenen, waarin met woord en beeld world aangetoond, wat het Verbond van de stichting af deed. NEDERLAND. Overgegaan wordt tot behandeling van de voorstellen, ingediend door de vereenigde studenten-afdeelingen, Het eerste voorstel betreffende kwijtschelding van achterstallige afdrachten kan niet in behandeling worden genomen, daar de beslissing hierover bij het Hoof dbestuur De Groepsraads-vergadering gehouden te berust. Het 2e en 3e voorstel luiden: Utrecht, 26 Maart 1921, „Aan alle Stud, Afdn. wordt ineens een zoodanig bedrag uitgekeerd, dat zij tot de groote vacantie haar Vertegenwoordigd zijn de afdeelingen : Amsterdam, Amsterdam S. U,, Apeldoorn, Arnhem, Delft, Delft S„ werk kunnen voortzetten, maar vooral dat ze in Octo- Deventer, Dordrecht, 's-Gravenhage, 's-Gravenhage ber a,s. een programma kunnen produceeren en in. Jon 1, Groningen, Zwolle, Haarlem, Haarlem Jon el. 1921-22 afwerken, evenals de andere studenten-vereeni- gingen. Dit bedrag stelle het groepsbestuur vast in 's-Hertogenbosch, Leiden, Leiden S,, Rotterdam Jon el, overleg met elke studenten-afdeeling, Men neme hierbij Utrecht, Utrecht S,, Utrecht Jon el, en Zaanstreek, De voorzitter opent te 11 uur v,m, de vergadering in overweging, dat wie snel helpt dubbel helpt," en „Van art. 11 Reglt, Groep Nederland worde geschrapt en geeft eenige beschouwingen over den toestand van de groep, dien hi niet rooskleurig acht, Hi' deelt mede, het 5e lid, Toegevoegd worde een nieuw lid tusschen dat er thans eengoede verstandhouding bestaat tusschen art, 11-6e lid en art, 11-7e lid luidende Groeps- en Hoofdbestuur en wijst er op, dat herziening De studenten-afdn, dragen aan den Groepspenning- van de reglementen der groep — ook uit geldelijk meester af de kosten van het aantal exemplaren van het oogpunt --zeer wenschelijk geacht moet worden, officieel or aan aan haar leden verstrekt, voor zooverre de 100 overtreffen", Het Groepsreglement ademt weinig vertrouwen in het 64 NEERLANDIA Over deze voorstellen ontspint zich een langdurig — niet altijd even zakelijke — gedachtenwisseling, Van bestuurszijde wordt gewezen op den verstrekken- den invloed van deze voorstellen en aangetoond welke voordeelen de studenten-afdeelingen tot nu toe reeds genoten, daar zij slechts f 1,— voor Neerlandia moesten betalen terwijl het or aan ten minste f 1,50 per lid kost. De hierboven aangegeven voorstellen worden verwor- en resp, met 19 teen 17 en 26 te gen 6 stemmen, P Na dell pauze verkrijgt de afdeeling Zwolle het woord ter verdediging en toelichting van enkele voorgestelde reglementswijzigingen, De wijzigingen worden door het Bestuur overgenomen en zullen naderter kennis van de afdeelingen worden gebracht. Het voorstel van de afdeeling Zwolle luidende : „De Groepsraad besluit de reis- en verblijfkosten der afgevaardigden der afdeelingen, welke gemaakt zijn in verband met de na 4 October 1919gehouden groeps- vergadering, ten laste der groepskas te brengen", wordt, na toelichting door de afdeeling Zwolle, verwor- P met 21 teen 9 stemmen, Intusschen heeft de afdeeling Haarlem een nieuw voorstel ingediend, luidende „De studenten-afdeelingen dragen aan de groepskas niets af, doch zullen ook Neerlandia niet ontvangen", De voorzitter beschouwt dit als eengeheel nieuw voorstel, waarop betrekking heeft art, 25 van het groeps- reglement ; bovendien wijst hi' op art, 4 van de statuten, waarin wordt bepaald, dat alle leden, die ten minste eene bepaalde bijdrage storten kosteloos het or aan ontvangen, Het voorstel wordt niet in behandeling genomen. Het j aarverslag wordt voorgelezen en goedgekeurd ; de rekening en verantwoording zal ter onderzoek in handen wordengesteld van twee leden van de groep, zooals te doengebruikelijk is. Het voorstel om — tenzij er dringende aangelegen- heden te behandelen zijn, de reglementair voor h- vengroepsraadsvergadering in de maand Augustus niet te houden, wordt na eenige bespreking met 20 teen 9 stemmen aangenomen, Niets meer aan de orde zijnde sluit de voorzitter — na degebruikelijke rondvraag — de vergadering, De waarn, Secretaris SCHONSTEDT, * * * Het Nederlandsche Loodswezen te Vlissingen. Aan vele belanghebberide Stoomvaartmaatschappijen, reeders en cargadoors is de volgende brief verzonden Bij dezen veroorloven wij ons Uwe aandacht te vragen voor het volgende De toestand op onze Schelde is voor onze loodsen niet zooals die zijn moet, Aangenomen dat het Nederlandsch en het Belgisch Loodswezen op de Schelde gelijk gerechtigd moeten zijn, behoort naar onze meening door alien, die eenigen invioed kunnen doengelden, te worden samengewerkt om de bestaande bevoorrechting van het Belgisch loodswezen zooveel mogelijk teen te gaan, Die bevoorrechting bestaat o.m. daarin, dat nog vele Nederlandsche reeders en cargadoors te Rotterdam en te Amsterdam, zoomede hunne vertegenwoordigers te Antwerpen, bij het uit- en invaren van Belgische loodsen gebruik maken, Wij verzoeken U dan ook dringend, om Uw gezag- voerders opdracht te even voortaan op de Schelde seeds gebruik te maken van een Nederlandschen loods, t Buiten voor de zeegaten is dit niet altijd mogelijk, doch te Vlissingen, waar de binnenloods aan boord komt, wel. Door zoowel bij dag als bij nacht het signaal te blazen op de stoomfluit : 2 lane stooten, is men altijd zeker dat de Nederlandsche motorboot uitkomt, Wanneer schepen, die aan Uw kantoor zijn geconsig- neerdi bestemd zijn voor Antwerpen, verzoeken wij U mede daarvoor uitsluitend Nederlandsche loodsen te telegrafeeren, adres : „Commissaris Nederlandsch Loods- wezen, Vlissingen'', die te alien tide bereid is teen vergoeding van reiskosten een loods te Rotterdam of Amsterdam beschikbaar te stellen. Daar er veel schepen uit de Nederlandsche havens naar Antwerpen vertrek- ken zouden deze dan althans door Nederlandsche , loodsen bediend worden, De wijze waarop de Belgische loodsen voortdurend zich van het leeuwenaandeel der beloodsing op de Schelde meester maken, maakt het tot een durenplicht van alien, die er toe kunnen medewer- ken, om het Nederlandsch loodswezen te Vlissingen met alle kracht te steunen, Vertrouwend, dat U daartoe Uw bij voorbaat gewaar- deerde medewerking zult willen verleenen, Hoogachtend, Namens het Hoofdbestuur, DE KANTER, Algemeen Voorzitter, FORT.MAN, Al g, Secretaris. De beer De Kanter heeft als Kamerlid over deze Lood- senkwestie een viertal vragen tot den Min. van Marine gericht, waarop Z. Exc, zeer onbevredigend heeft geant- woord. Van de lifdeelingen. Amsterdam. Tot leden van het Bestuur zijn gekozen in plaats van Mr, P, W. de Koning, die bedankt heeft, en van Mr. F, A, Josephus Jitta die naar Alkmaar vertrokken , is, Prof. Dr. H, Brugmans en de neer Juli NEERLANDIA, 6 's-Hertogenbosch. op het Fonds voor het uitgeven van een Vlaamsch woordenboek der bestuurstaal, Vele leden schreven Op 30 Maart 11 trad voor deze aid, in samenwerking onmiddellijk voor een flink bedrag in, met het Prov, Gen. voor Kunsten en Wetenschappen de De vergadering lie in de beste stemming af, dank heer De Villiers op met eene lezing over het leven en de zij ook de welwillende medewerking van Mevr, M. lotgevallen van Laurens Storm van 's-Gravesande, Finne; die liederen van Hullebroeck voordroeg van , Bosschenaar vangeboorte, Commandeur van Essequebo, den heer R, De Snerck, declamator en van den heer Geboren in 1704, nam hi' op 17-j arigen leeftijd dienst Martien, pianist, Zij werd besloten met het zingen van in het leger, om in 1743 de betrekking te aanvaarden, die het Verbondslied, het „Wilhelinus" en „De Vlaamsche hem beroemd heeftgemaakt, Ruim 20 jaren is hi' in Leeuw'', die betrekking werkzaam geweest, Aan de hand zijner Tak Brussel telt thans reeds meer dan 150 leden, talrijke brieven schetste de spreker Storm's vooruit- strevendepolitiek o,a, tegenover de inboorlingen en wat hi' voor de W. I. C. en het gewest, waar hi' regeerde, Kwijtschelding, gedaan heeft, De heer de Villiers noemde hem een trouw Aan verscheiden veroordeelde Vlamingen is vermin- onomkoopbaar, onbaatzuchtig, vlijtig en matig man, die dering of kwijtschelding van straf toegestaan, de laatste helaas na zijn dood langzamerhand in vergetelheid is echter voorwaardelijk. De beperking, aan de in vrijheid geraakt. stelling verbonden heeft o,a, Dr. Jacob doen besluiten, De heer Mr, Phaff, voorzitter der af deeling dankte , haar niet te aanvaarden, den spreker voor zijne belangwekkende voordracht. Het is mogelijk, dat deze beperking ook oorzaak wordt dat Me', De Guchtenaere nog niet vrij komt, Ons Rotterdam(Jgl, Ald,), bericht in het vorig nummer, gegrond op de stellige Bestuur : G, A, Rosenthal, le voorzitter ; C, H, v. verzekering van Me', Dr, Nyland in de bladen, was dus Schoonneveldt, 2e voorzitter ; Me', A. v, d, Berg, 1e voorbarig. secretaresse ; S. J, Rensing, 2e secretaris ; J. Isaacs, le penningmeester ; A. Nyhuis, 2e penningmeester ; J. Voor at Vlaamsch Woordenboekfonds. Hoogendoorn Archivaris, , Tak Brussel fr, 100 4 B. ,M fr. 5 ; E. M. fr. 5 ; T. P. Utrecht en 0. fr, 5 ; R, fr. 5 ; V, d. B, fr. 20 ; allen te Gent ; d, G, fr, 5 ; L, fr, 5 ; S, fr, 5 ; W. fr, 20 ; allen te Landen ; H. F, C, S. Op Dinsdag 12 April hield in een vergadering, belegd te 's-Bosch f 2,50 ; Afd. Zutphen f 10. door onze afdeeling te samen met het Historisch Genoot- Van Vlaamsche zijde vooral komt dus de verwachte schap en het Prov, Utr, Genootschap van K. en W., medewerking, de heer E. H. van der Wall, schoolopziener te Colombo, Waar blijven de Noord Nederlanders? in de Engelsche taal eene lezing met lichtbeelden over Leden van 't A. N. V,, leest er het hoofdartikel in het „de Hollanders op Ceylon", De lezing, die, aangezien Febr.-nr, nog eens op na en steunt het mooie plan. De de heer Van der Wall de Nederlandsche taal niet benoodigde f 5000.— zijn er nog lang niet. machtig is, noodzakelijkerwijze aan de oppervlakte van het behandelde onderwerp most blijven, was onderhou- Het Vlaamsche lied in Z. A. dend, en de heer v. d, W. oogstte verdienden bijval voor zijn poging, belangstelling voor Ceylon's oud-Hol- Uit een brief van een Afrikaansche vereerster aan landsche herinneringen te wekken, Hullebroeck „Uw liederen worden nog overal gezongen, Toen ik Utrecht (Stud, Aid.). in Kaapstaci was, schreef mijn zuster hoe zij de Kerst- dagen gevierd hadden, 0,a, waren ze met de heele Bestuur : B. v, Genechten, voorzitter ; A. J. v, Riel, familie op een groote motortrolley van ons naar buiten 1 e schrijver, Cath,singel 37bis ; C. L. Wieringa, 2e gereden en hadden heerlijk gezongen, natuurlijk, schreef schrijver ; H. Th. Nieuwenhuysen, le penningmeester ; ze, liederen van Hullebroeck en 's avonds na het eten C. C. Weertman, 2e penningmeester ; Me', H. Lebret en bij een van de oudste leden van de familie, haalde die J. J. Le Roux. zijn Hullebroeck-boekje weer voor den dag en, schreef ze „Tot mijn verwondering kwam het ook bij Wim (mijn broer) te voorschijn, want die schijnt telkens als hi' zich verkleedtgelijk met zijn geld, mes en andere benoo- VLAANDEREN. d igdheden, zijn Hullebroeck-boekj e ook over te steken " Dat vond ik toch zoo leuk," Tak Brussel en Voorsteden. Sedert eenigen tijd heeft tak Brussel, de oudste aller OOST-INDIE. afdeelingen van het A. N. V., opgericht in 1895, zijne werkzaamheden hervaq Na eenige voorbereidende bijeenkomsten werd het bestuur, door toevoeging van 'on ere elementen, gedeeltelijk hernieuwd, zoodat het Aid, Soerabaia. thans samengesteld ••is als volt : d,d, voorzitter : J. B. Lotens, onder-voorzitter ; secretaris : M. J. Liesenborghs, Van de Afdeeling Soerabaia werd een keurig uit- (Eug, Demolderlaan 2, Schaarbeek) ; penningmeester gebreid verslag ontvangen (vanaf 1 Jan. 1918-31 Dec, Joh, Kesler ; be : Rob. De Snerck, J. Van der 1919), dat, helaas, niet in zijn geheel kan worden Leest, H. de Cort, L. Del ire Mej. L. Gerard, Julius opg enomen ; het volgende wordt er aan ontleend i Hoste Jr., M. Kesler Jr., Laureys, J. Meeuwissen en Het Bestuur bestaat uit : De heer I. C. de Haan, le W, Thelen, voorz.-bibliothecaris ; de heer J. van Stijgeren, 2e voorz. ; Vrijdag, 22 April, hield de afdeeling hare eerste de heer J. van Woerden, secretaris ; M.evr. E. de Haan- algemeene vergadering na den oorlog, De heer J. B. Van Breemen, penningmeesteres ; de heer Rijk Rijksen, Lotens zat voor, Doel en werking van het Verbond in commissaris ; de heer J. G, Slothouwer, commissaris, 't algemeen, en van tak Brussel meer in 't bizonder, werden Lieder- enpropaganda-avond. Voor een matig e ver- door den secretaris toegelicht, Door den heer Joh, Kesler g oeding gal Mev, r Anna Klaasen een liederavond en daar werd de aandacht van de talrijke aanwezigen gevestigd dit door 't beleid van den voorzitter een propaganda- 66 NEERLANDIA. avond werd, heeft, Mevr, K. de afdeeling wel zeer aan voorgrond geschoven en men be on iets te doen voor de zich verplicht. Vele nieuwe leden gaven zich op, waar- ontwikkeling van onder voor f 120, f 100, f 60 en f 50 contributie per jaar, Nederl. leergangen. Op 1 Febr, 1920 werden deze de Vrouw in Insulinde. bezocht door ruim 400 leerlingen. Bibliotheek. In 1917 be on de Afdeeling met het Dat mooie werk wordtgelukkig geregeld voortgezet aankoopen van boeken, Op den propaganda-avond, en reeds vaak wezen wij in deze rubriek op een en ander, bovengenoemd, wees de voorzitter op 't bestaan der dat is tot standgebracht voor ontwikkeling en vorming bibliotheek en op 't voornemen om in Soerabaia een van het Indo-Europeesche en Indonesische meisj, openbare leeszaal al en bibliotheek te stichten, 't Gevolg Thans heeft men een deel van die taak weer van een was dat Mevr, Westrik eenige honderden boeken, haar anderen kant aangepakt, door den heer Van Gelder in bewaring gegeven voor een Men is eindelijk begonnen er eens nadrukkelijk aan dergelijk doel, afstond, Alles werd gecatalogiseerd, ook te denken, welk een moeilijke taak is weggelegd voor een nieuwe bestelde voorraad, Sedert drukkergebruik van de Nederlandsche jonge vrouw, die den man harer keuze de bibliotheek. De voorzitter hield besprekingen met den volt naar het verre land. Men wil een poging doen ,,rn burgemeester, Mr, A, Meyroos, die in Jan, 1920 leidden aan die 'one vrouwtj es op de levensreis een nuttigen tot de oprichting van een Vereeniging ; Openbare uitzet mee tegeven, opdat zij beter dan thans in 't alge- leeszaal en bibliotheek, meen hetgeval is, mogen slagen in de mooie levenstaak Liederenavond. Gegeven door het trio ; Mr, J. Kunst— om daarginds gelukkige gezinnen te grondvesten en Mevr, Roelants—Jan Wagenaar, 't Was een boeren- daardoor meteen tot zegen te zijn van Indies maat- liederenavond ; het tooneel was echt Hollandsch ingericht, schappij, Lezingen. De voorzitter hield een lezing over : „Het Zoo worden in 't levengeroepen leven en dichten der Noormannen". Opkomst bevredigend. Koloniale leergangen voor vrouwen en meisjes. Aanwinst 10 nieuwe leden, Algemeene beschouwingen. De Afd. Soerabaia is heel In 's-Gravenhage is men bezig voor dit doel geld in te wat sterkergeworden, Eind December 1919 bedroeg het zamelen, o.a. door het geven van een welgeslaagden aantal leden 160. Een circulaire in 500 st, verspreid „ Indische avond", Te Deventer, waar men de zaak bracht slechts 20 nieuwe leden aan, Liederavonden, misschien op eenvoudiger leest schoeit, (eenvoud schijnt schoon duur, blijven 't beste propagandamiddiel. De ons in dezen zeer aanbevelenswaardig!) schijnt de leer- geldelzjke toestand is niet sterker geworden, Alles, gang reeds aan den gang te zijn. vooral de leergangen, kost zeer veel, Meer inkomsten, Laten wij ho en dat deze pogingen wel mogen gelukken, maar veel meer uitgaven, Bestuursleden schoten aan de Ach, wat al jeugdige schepseltjes gaan naar Indie om leege kas reeds f 550.— voor, De leergangen, waarvoor er dra onder tegaan in den levensstrijd, zelf ongelukkig de leden niet veel voelen, kunnen slechts met degrootste te worden en tevens een lastpost — in plaats van een moeite, al hopende op een regeeringssubsidie, in stand hulpe — voor den man, die in zijn moeilijk leven een gehouden worden, Inteekenlijsten warden nogmaals gezellig tehuis zoo hoognoodig heeft. Vooral zwaar is rondgezonden met herhaalde aanmoediging in de plaat- de taak der vrouw (men denke aan het bekende verhaal selijke bladen, „Janneke, de pionierster"), die haren man in de eenzaam- Begrooting voor 1920. Vele goed contribueerende leden held volgt, waar al de geriefelijkheden, die zij in een vertrekken naar Europ,a waardoor de inkomsten met beschaaf de maatschappij tot dusver mocht genieten, ongeveer f 200 achteruit gaan, haar ontvallen en zij op zich zelve is aangewezen, De ervaring heeft geleerd dat in Soerabaia een af de , Voorw?ar, vrouwen van controleurs, civielegezagheb- van het lang niet populaire A. N. V. alleen kan bestaan, bers, zendelingen en zoovele meer, mogen wel zijn kern- wanneer zij voortdurend van zich laat hooren, zeer veel gezond, „van zessen klaar" zijn en , . , aldoor aangespoord reclame maakt. De inkomsten wordengeschat op f 1000 ; worden door de overtuiging, dat zij een hooge levensroe- de uitgaven op f 1800 (voor lezingen, liederavonden, P in hebben. letterkundige voordrachten, bibliotheek, leergangen en Nu is 't wel waar, dat een mensch eigenlijk alleen algemeene onkosten,) ietsgoed leert door levenservaring, maar 't kan toch Op groote schaal zullen leden moeten worden gewon- vangroot nut zijn, zich zoo goed mogelijk voor te be- nen, Stel dat ieder lidgemiddeld f 6,— contributie reiden, Geer;geleerdheid, natuurlijk! Gezondheidsleer, 's jaars betaalt, dan zouden er 200 nieuwe leden moeten huishoudkunst (hoe heerlijk voor 't gezin, als een bijkomen, Indisch huismoedertje, in de eenzaamlieid wonende, Regeeringssubsidie. De Afd, zou gaarne zien dat haar goed brood kan bakken!) en een weinigje Maleisch, van de regeeringssubsidie aan de Groep Indie, bedragende waarmede men in Indie overal terecht kan, f 2000.— een deel (f 500,—) werd uitgekeerd. Het is dus begrijpelijk, dat wij aan de bovengenoemde Het uitvoerige en degelijke verslag was onderteekend leergangen den grootst mogelijken voorspoed toewenschen, Het Dag. Bestuur der Afd, Soerabaia Gelijk gezegd, ook in Indie zit men niet sta. Dezer van het A, N, V, dagen zou in Semarang geopend de d worden wo J. C, DE HAAN, voorz. Van Deventerschool. J. VAN WOERDEN, seers. E, DE HAAN—VAN BREEMEN, Opgericht in den gees t en ter nagedachtenis van den penningmeesteresse. te vroeg overleden strijder voor Indonesie, Mr. van * Deventer, heeft zij ten doel het Javaansche meisje (vooral uit de hoogere standen) op te voeden voor haar De Vrouw in Ned, Indii, taak als vrouw en huismoeder, De cursus, welke bijna uitsluitend aan interne leerlingen Die de maatschappij wil opbouwen, beginne te bouwen zal wordengegeven, zal Brie jaren Buren, Het onderwijs aan de huisgezinnen, de steunpilaren, waarop het wordtgegeven met het Hollandsch als voertaal en omvat maatschappelijk leven rust, Rekenen, Huishoudkunde, Aardrijkskunde, Natuurkennis, En de bloei der huisgezinnen is voor een groot deel Javaansch, Maleisch, Geschiedenis en Teekenen, - afhankelijk van de zorgen der wel ontwikkelde huis- Meisjes van Kartini- en Holl.-Inl. scholen kunnen vrouw; gelukkig daarom het yolk, waar de huisvrouw met een verklaring, dat zij de 7de klasse met vrucht een hoog staande plaats inneemt. hebben doorloopen worden geplaatst zonder examen. Deze waarheden zijn in de laatste tientallen van jaren Voor hen, die deze verklaring niet bezitten, wordt door mannen en vrouwen, die voelen voor Indik, op den een klein examen vereischt. NEERLANDIA, 67 In verband hiermede wordt thans nog jets gemeld / gesteund worden door Afd. „West-Java" en ook zooveel over het een verricht wordt voor het Indo-Europeesche mogelijk door de hierlandsche Vi.reeniging, die dit jaar mcisje op de f 700 zond. Zit Semarang goed in 't zadel, dan zal de Jonge Vrouwen-Scholen. Afd, „West-Java" zeker een inrichting in eigen omge- Men meldt daarover uit India aan Neerlandia: vin g trachten te openen, „In een bijeenkomst ten huize van den heer A, G. A, Ziedaar eenprachtige Onderlinge hulp, ver verwijderd Hissink is de Afd,- gesticht der Ver, tot Op- van alien kerktorengeest (esprit de clocher). richting van Jonge-Vrouwenscholen in Ned, India, welke Mocht iemand (ik denk daarbij vooral aan welvarende eenige jaren geleden door het volhardend ijveren zijner, oud-Indiers, lezers van dit blad) voor dit mooie doel moeder, Mevr, Hissink-Snellebrand, is tot standge- eengift willen afzonderen, dan zal ondergeteekende komen, daaraangaarne nader adres verleenen, Zij stelt zich ten doel Men vergete niet : Nederland heeft een eereschuld, Aan het Indomeisje de leiding en vormen te geven, die ook aan het Indo-Europeesche meisje en , — goede huis- zij behoeft, haar te wapenen voor 's levens strijd met moeders vormen is . . . de welvaart van Insulind be- velepractische kundigheden en gezonde denkbeelden vorderen. voor haar taak als werkster in degroote, ingewikkelde, 's-Gr, v, L soms wreede samenleving, voor haar roe in als moeder en opvoedster van een nieuw geslacht, De Julianastichting kwam tot stand in het jaar 1917 te Malang, waar Mevrouw H. S. haar ruime gezellige woning, met uitgestrekt erf, geheel belangeloos ter be- ZUID-AFRIKA. schikking stelde voor het kosteloos verzorgen van eenige onvermogende schoolgaande meisjes, die geen passend tehuis hadden. Uit dit zaad is een jonge, reeds krachtige boomgegroeid, die zijn takken ook over W. Java wil uitspreiden, De Juliana-stichting biedt reeds een gezond Van de Afdeelingen. en a a ngenaam verblijf aan 24 meisjes; ze geniet een subsidie van fl, 500,— 's maands voor het onderricht Afd. Bloemfontein. in de huishoudelijke vakken, terwijl men hoopt binnen- Was er in het voorgaande jaar wat meer belangstel- kort een subsidie te verkrijgen voor de tuinbouwvakken, ling en groter bedrijvigheid in ons verenigingsleven, in Nu is West-Java aan de beurt om een afdeeling op te het afgelopen jaar heeft de afdeling niets anders gedaan richten, die voorloopig de stichtingen te Malang en dan het beantwoorden van vragen om inlichtingen uit Ambarawa zal hebben te steunen, het Moederland over verschillende zaken en het toeken- De voertaal op deze scholen is de Ned. Taal, waar nen van boekprijzen bij de Taalbond-eksamens, Voor het mede een ernstig streven van de Vereeniging is, dit doel werd weer een bedrag van £ 4 toegestaan, het Indomeisje het Nederlandsch zuiver te leeren Zo langzamerhand begint deze toekenning van boek- spreken, haar, als behoorende tot den Nederlandschen prijzen het enigste werk van de afdeling te worden stam haar rechten enplichten als Nederlandsche vrouw —in elkgeval een nuttig werk, hoe gering dan ook, te doen kennen en liefhebben, beantwoordende aan het doel van het Verbond : de Het Bestuur der jongste afdeeling bestaat uit de handhaving en uitbreiding van de hollanse taal, Waar dames: M, Creutzberg-Rijk, presidente; A. M. C. Delprat- onzegeldelike middelen zeer beperkt zijn, kan ook Veth Vice-presidente; F. H. Knottenbelt-ten Doeschate, niet te veel worden verwacht. Bij buitengewone gelegen- penningmeesteresse ; C. Defais van Dijck, secretaresse ; heden, waar het belang van de hollanse stam dat Mevrouw Gran re Moliere Snell ; en de beer Mr, A, meebrengt, laat de afdeling zich echter niet onbetuigd. A, Galestin, rechtskundig adviseur; Dr , Ch, A. E. Granpe Moliere en F. de Hoog." FRED, P. SCHUUR, Aan dit bericht, mij door de redactie afgestaan, voeg Secretaris, ik nog het volgende toe De Vereeniging, bovengenoemd, is bij de lezers van Afd. Kaapstad. Neerlandia ingeleid door den heer mr. J. H. Abendanon Het Bestuur heeft een rondschrijven verspreid, waaraan (men zie jaargang 1917, blz, 205) ; daar is ook te vinden het volgende is ontleend een afbeelding van de vriendelijke Julianastichting te Zoals 'Ll waarschijnlik bekend is, werd reeds in ver- Malang. schillende vergaderingen het voornemen van 't bestuur De Vereeniging heeft haar aanzijn te danken aan de om leden van 't Verbond meergelegenheid aan te onvermoeidepogingen van Mevr, H. S. Deze hoogstaande bieden tot onderlinge kennismaking en gezellig verkeer, vrouwgaf (en geeft, schoon reeds een 70-j arige) zich kenbaargemaakt, Door de ophanden zijnde veranderingen geheel aan het een zij, tengevolge van hare jarenlange in 't bestuur, ondervond de uitvoering van dit voornemen ervaring als hoof donderwijzeres, voor het Indo-Euro- enige vertraging, doch tans zijn door het nieuw-gekozen peesche meisje zoo dringend noodig achtte. bestuur de nodige stappen tot uitvoering van het plan Gelijk ik vroeger reeds met groote ingenomenheid g enomen. De zaal van het Afrikaner Koffiehuis is ter meldde, zijn honderden Indo-Europeesche meisjes werk- beschikking van het Verbond voorlopig op elke laatste zaam op kantoren, bureau's en overal waar zij maar werk Vrijdagavond van iedere maand, Deze avonden zijn kunnen vinden, Zij onderscheiden zich zeer gunstig. bedoeld om ledengelegenheid te verschaffen tot prettig Maar er zijn er natuurlijk ook, die niet vlug kunnen onderling verkeer, De grote leestafel zal in 't midden leeren en op deze heeft Mevr, H. het oog. van de zaal wordengezet en gelegenheid aanbieden tot Nu is dean van van zaken deze : inzage van de laatste tijdschriften en illustraties. Op De Vereeniging werd in 1911 opgericht te Amsterdam, gelegen ogenblikken zullen enige toespraken worden Be on geld bijeen te brengen, Zoodra Mevr. H., die nog gegeven door bevoegde sprekers over belangwekkende ingouvernements-dienst was, door haar pensioeneering onderwerpen, welke toespraken evenzeer beknopt als van geheel vrij was gekomen, be on zij te Malang in eigen degelike inhoud zullen zijn, Tevens, zonder dat door woning, krachtig gesteund door de Vereeniging in Ned- een en ander de ongedwongen geest van de avond behoeft land, gesteund ook door de nieuwe Afd. Semarang. te worden verstoord, zal van tijd tot tijd enige degelike Gelijk boven gemeld werd is Malang nu in orde. Toen muziek tengehore gebracht worden. De avond begint be on Semarang voor zich zelve, bracht (geen kleinig- om 8 uur en om 9 uur zullen door 't Verbond verver- heid!) f 17000 bijeen door vrijwillige giften en kocht sin en worden aangeboden, terwijl gelegenheid tot het een huis te Ambarawa (koeler klimaat!) ; zal nu weer verkrijgen van verversingen natuurlik de gehele avond 68 NEERLANDIA, is opengesteld. Er zal voor deze avonden van leden van ft Verbond niets wordengeheven doch het wordt van , TAALCOMMISSIE. hen verwacht, dat zij voor niet-leden huisgenoten en vrienden, die hen vergezellen, 1 s, per persoon zullen Onder eigen verantwoordelijkheid. bijdragen. Adres: Helen astraat 46, 's-Gravenhage. Het is tans de taak van de leden te tonen, dat zij de p ogingen van 't bestuur op prijs stellen en dit kunnen zij alleen doen door een goede opkomst met huisgenoten Brievenbus. en vrienden. Leden, die in verband met deze avonden 't Is wel onaangenaam, doch noodig, dat de Taal- wensen te helpen of wenken aan de hand willen geven commissie er weer eens op moet aandringen stukken, voor het welslagen van deze poging, worden vriendelik voor haar bestemd, regelrecht te zenden naar verzocht zulks te doen, Helenastraat 46, 's-Gravenhage. Dat bespaart tijd, moeite Het Bestuur is als vole samengesteld , Mevr, E. en kosten, DE „BLOEMFONTEIN" in Maart uit Holland naar Zuid-Afrika vertrokken, in April feestelijk begroet te Kaapstad. (Cliche Maand-bulletin van de Commissie voor den Ned. Z.-Afrik. Handel). Loopuyt-Maas, voorzitster ; Gerrit van Heerde, penning- Reclame. Op onze vraag naar 2 goed Nederlandsche meester ; Advokaat Wessel Roux, L. V,, vice-voorzitter woorden voor reclame ontvingen we, zelfs uit den, J. L. SchoelerDepartement van Onderwijs, Kaapstad), vreemde, antwoorden. Onder al deze schijnen ons aan- secretaris ; Mej. B. Schippers, 2e secretaresse ; Mevr, J. beveling en bezwaar(schrift) het best weer te geven, wat Luyt ; J. Steynmeyer ; C. J. de Wet en Dr, Stolk, men met het vreemde woord bedoelt, In ieder geval beveelt de T, C, aan ze zooveel mogelijk te gebruiken, Bij het ter perse aan van dit nr, ontvingen we De Een inzender, die aanbeveelt bemerkbaarmaking en Burger van 5 April, waarin een levendige beschrijving aanmerking naast bekendmaking en bemerking, zag van een A. N. V.-avond in het Afrikaner Koffiehuis zeker over 't hoof d, dat bemerkbaarmaking wel wat voorkomt, tevens een bericht dat vanwege het A. N, V. lang is en bemerking een Germanisme, Weer een ander 30 April (Julianadag) een root kinderfeest te Kaap- pleit voor klacht, klagen en aanprifzen en aanprijzing. stad zouplaats hebben. 7 April werd de gedenkdag We ho en dat de vrager „keus kan maken". Zie ook bij g evierd der landing van Jan van Riebeek, De Afd, trottoir. Kaapstad weert zich goed, Trottoir. Ook dit woord deed naar aanleiding van het stukje van den Heer Schaap velen de pen opvatten. Riep of rijp vinden de schrijvers niet aanbevelenswaardig, omdat zij meenen, dat dit woord te „gewild" is, De Bericht aan alle leden. grootste aantrekkelijkheid heeft (ook voor ons) voetpad, Vlugge betaling der jaarbijdrage beteekent verhooging dat velen ook algebruiken. Een der inzenders uit zich dichterlijk en schrijft van werkmogelijkheid voor het A, N. V, Voor mij is een trottoir een loopstoep, Vrijwillige verhooging der jaarbijdrage is een der beste Voor reclame lees ik lokroep. middelen om zijn werkkracht te vergrooten, Wij vreezen, dat, al bedoelen de zakenmenschen NEERLAND IA. 69 met reclame inderdaad wel lokroep, dat zij dit te — . duidelzjk vinden! Een ander meent, dat, als voetpad niet genoeg onder- scheidend is, omdat het ook de naam is voor een voetweg, door bosschen en velden, we dan kunnen spreken van stoeppad. Nog een belangstellende vindt kleine steentjes het teekenachtigst, Zouden zij, die willen kiezen, maar niet nemen voetpad? Of even zij de voorkeur aan oppad, dat ons weinig aanlokt, al zet de voorsteller er van opkamertje er naast. Nederlandsch. In het nummer van de Auto van 10 Maart staat I onder een der illustraties : „Een der van schoone park- aanlagen voorziene voorsteden van Buenos Aires „ ." Gelukkig, we hebben alwéer een nieuw woord in onze taal! Het Vad. * * * Die vreemde woorden ook/ Gelezen in een adverentie van een der bekende restaurants te Amsterdam ; Sole au Kratin a la Portugeesche. Het Vad, e * * Heliotropist. Te laat voor het Maartnummer stelde een lid ons voor klen heliotropist te noemen zonnekaatser of zonweerkaat- ser, omdat z, i. uit deze benaming beter 's mans taak blijkt, Waren wij te voorbarig ingenomen met spiegelaar? De sraakmakende gemeente (in dezen het Min, van P Oorlog) kieze nog vOOr de volgende begrooting, Wij zullen er op letten, * * * Ruremonde. Wie zegt ons, welke plaats in Nederland dit is? * * * I, 0, dat Fransch! Uit een aankondiging van een bekende Haagsche firma in de Maasb, : „Het is een sigaret van prachtig kloek formaat — Bont Dore. In de . . . zijn de eigenschappen vereenigd, welke men stelde aan de „supper-quality" van voor den oorlog. N. B. Dezelfde sigaret van dezelfde ex wise hoedanig- heden, sans bout, onder enz," Meent die firma soms dat zoo'n taaltje deftig staat? Ik vind 't meer dan ergerlijk! En velen met mij! II, Dat ook in 't Zuiden nog veel te verbeteren valt, bewijzen de onderstaande re/elen, genomen uit ; After Dinner, Weekpraatje L. I. (Meierijsche Courant) De diepe, serene lucht ; de uitbottende boomen en schietende struiken ; de juichende jeugd, welke spon- taan weer haar voorjaarspelletj es (met een s, zetter!) speelt ; verheugen intens, als ongekende, charmeerende gebeurlijkheden, die nimmer, ondanks haar jaarlijkschen weeromkeer, haar goddelijken charme verliezen, en, onze oudere zielen herzingen, ziende die oenerale ver- jonging, opnieuw haar eigen jeugdlied, en kunnen op zulk verrukkelijk moment schier niet in haar stijgenden ouderdom gelooven, Zoo fascineerend werkt die enz." 'k Heb den bovenstaanden zin verscheidene malen moeten overlezen, voor ik den juisten samenhang begreep, Me dunkt, voor een volkskrant als de M. C. is, kon 't wel een beetje duidelijker en mooier! Talrijke onjuistheden, in genoemd Weekpraatje nog voorkomende, o.a. God's — we zagen ze al begin van Vasten — verkeerde plaatsing van komma's enz, — willen we hier buiten beschouwing laten. Men ma ze desnoods beschoulAren als slordigheden. Doch, hoe 't ook zij, mooi Hollandsch is anders! TH. H. BEELEN. Nederlandsch bij de luchtvaart. Een berichtgever van de N. R. Crt, bracht in zijn artikel over de nieuwegroote vlieghaven van Rotterdam de vraag te berde hoe de man moet heeten in het Nederlandsch, dien de Engelschman noemt de ground- manager, de Duitscher de flugplatzmeister, de Fransch- man de chef degare? De heer W, J. L(ugard) hoofdredacteur van De , Kampioen, oordeelt dat het antwoord z, i, voor de hand lit ; wij moeten hem in ons land eenvoudig noemen havenmeester, havenmeester bij de luchtvaart of haven- meester bij den vliegdienst. Terecht heeft men de landingsplaatsen voor de luchtvaart vlieghavens genoemd, In aansluiting hiermede zouden wij liever het korte en duidelijke vluchthaven willengebruiken in plaats van het lane noodlandings- terrein, De luchtvaart heeft zooveel overeenkomst met de scheepvaart, dat volkomen ger 70 NEERLAN.D IA. comae, zou wordengegeven. Het verwonderde ons Wij vermelden deze schreeuwende onbillijkheid ter D. B., dat daarin metgeen enkel woord over onze reeds waarschuwing aan vakarbeiders om vooral niet op goed bestaande afdeelingen in Duitschland werd gesproken geluk naar Zuid-Afrika te trekken, en daarom besloot llet zich tot die afdeelingen en genoemd Men wende zich vooraf om inlichtingen tot de Vereeni- comite te richten om alsnog aansluiting bij het A, N. V. te ging Landverhuizing, Bezuidenhoutscheweg 30, Den bepleiten, Ook hood onze algemeene voorzitter aan Haag, of de N. Z. A. V. Keizersgracht 389, Amsterdam, te Berlin de samenwerking mondeling te komen behan- delen, toen ons een knipsel uit het Al g, Fibl. (Berlijnsche Nederland op z'n best. correspondentie) werd gezofiden, waarin deze onvrien- delijke woorden aan ons adres voorkomen — De St, Ct, bevatte de vorige maand de akte van „Het Algemeen Nederlandsch Verbond en zijn orgaan oprichLing der Nederlandsche Spitsbergen Compagnie, Neerlandia, beide herhaaldelijk aangeschreven en m. i. waarvan oprichters zijn de heeren H. H. Dresselhuys, in de eersteplaats aangewezen om belangstelling te (Van der Eb & Dresselhuys) P. J. van Ommeren, toonen, zijn tot op het huidige oogenblik nog niet tot de bankier te Rotterdam, B. F, Ruys, reeder te Rotterdam, overtuiging gekomen, dat een nationale beweging, die P, J, Jongeneel reeder te Rotterdam., tienduizenden Nederlanders en ruim 40 vereenigingen De Vennootschap heeft t ten doel de exploitatie van omvat, zich niet laat doodzwijgen." steenkolenvelden, ertsbeddingen en andere mineral en, Wij kunnen hier ten stelligste verklaren, dat het voorkomende in Spitsbergen, benevens alle handelszaken, Hoofdbestuur nimmer een schrijven van het Comite om die in den ruimsten zingenomen daarmede in verband medewerking en steun heeft ontvangen en voor dood- staan, Reeds is de eersteploeg mijnwerkers naar Spits- zwijgen onzerzijds geen enkele reden zou bestaan. Niets bey en vertrokken, lit verder van onze bedoeling. — Parijs heeft deze maand zijn tentoonstelling van Als men zich voor de oprichting tot het Hoofdbestuur Nederlandsche schilderkunst, meesterstukken uit ver- hadgewend, zou dit zeker naar vermogen hebben schillende tijdperken. medegewerkt en het zou niets liever gewild hebben Voor wie het in Parijs nog niet wist een openbaring dan dat de beweging van het A. N. V. ware uitgegaan, der wereldbeteekenis van Holland op kunstgebied. Zoo. maar dan had dit toch vooraf van een en ander kennis oordeelt het deskundige Frankrijk, moeten dragen, Zeker is hier wederzijds geen kwade trouw in het — Voor het herstel van Noord-Frankrijk was ook vee spel, alleen misverstand en het niet ontvangen van een noodig, dat uit verschillende oorden is aangevoerd. Ver- of meer brieven, indien die mochten zijn afgezonden. heugend weer, dat het Nederlandsche vee het best vol- Wij ho en dan ook, dat de feestavond te Berlijn, waarop doet. verscheiden Hollandsche kunstenaars zich deden hooren, uitmuntendgeslaagd zal blijken, de samenwerking met Verbetering, het A, N. V. niet zal uitblijven en ons Juni-nr, daarvan — In het ingezonden stukje van den beer P. J. van de bewijzen moge bijbrengen, Houten, opgenomen in de April-afl„ is een drukfout g eslopen, In reel 12, le kolom biz, 54 leze men voor Onnationaal„ mailaise, malaise. Bij het bezoek van ons Koninklijk Gezin aan de hoofdstad is ook een voorstelling gegeven in den stads- V.V.V. schouwburg, Hare Majesteit woonde met Haar Gemaal Men verzoekt ons te melden dat het adres der Vereeni- de vertooning bij van de Markies de la Seigliere, ging tot bevordering van het Vreemdelingenverkeer niet Wanneer dringt in de kringen, die voor een dergelijke meer is Plaats 8 maar Hooge Nieuwstraat 4, te 's-Gra- keuze verantwoordelijk zijn, toch het besef door, dat bij venhage. een feestelijk bezoek van het Hoof d van den Staat de Men houde aanteekening van dit adres, het kan te beste eigen dramatische kunst op het programma pas komen. behoort te staan. Men heeft het indertijd den heer Bernard Canter kwalijk genomen, dat hi' een jubileumvoorstelling van Comae voor Ned, Kinderen. Het Nederlandsch Tooneel verstoorde om teen dat gebrek De ontvangsten bedroegen in Maart f 3796.08 en aan zelfeerbied in de Nederlandsche tooneelkunst ver- Mrk. 290.— het een in totaal maakt f 354134.77 en zet aan te teekenen. Mrk, 34350 ; de uitgaven waren echter in Maart Zelfs diegeruchtmakende manier om het Nederlandsch f 5397.381 en Mrk. 325,40, publiek tot meer gevoel van eigenwaarde te prikkelen, Ook in de afgeloopen maand dus hebben wij het in heeft blijkbaar weinig gebaat. betere tijden opgespaarde voor een belangrijk deel moeten Alphons Diepenbrock t aanspreken, Wij gaan dus met onze middelen achteruit, De vorige maand leed de Nederlandsche muziekwereld terwiji regelmatig meer kinderen komen, en de kosten eengevoelig verlies door het overlijden van den toon- daarvoor stijgen. Ons aantal pleegkinderen nam in Maart dichter Al bons Diepenbrock. niet onbelangrijk toe, de drirtgende smeekbeden om De muziekverslaggever van de N. R. Ct, noemt hem hulp worden, onder den druk der omstandiglieden, onzen„grootsten, diepst aangelegden, hoogst denkenden veelvuldiger en daartegenover vloeien de giften minder , goed, Toch vragen wij zoo weinig. Wanneer ieder Neder- muziek”. lander slechts een cent per maand geeft, en de beter bedeelde voor den minder bedeelde die betaling op zich Waarschuwing, neemt, behoeft geen enkel Nederlansch kind in den Van bevoegde en volkomen betrouwbare zijde meldt Vreemde van onze hulp en verzorging hier te 17n-le ver- men ons, dat Nederlandsche vakarbeiders in Zuid- stoken te blzjven, behoeft een enkele, schier wanhopige, Afrika ernstige moeilijkheden ondervinden bij hunne Nederlandsche Moeder, vergeefs een beroep op het pogingen om werk te verkrijgen, omdat ze geen Britsche Vaderland te doen. onderdanen zijn, Wie helpt, hetzij met geld, of giften in natura, in Zelfs weigert men ze aan te nemen bij de spoorwegen, hoof dzaak bussen melk, die gaarne in ontvangst worden al zijn er in hun yak open plaatsen en niettegenstaande genomen door den Penningmeester, die arbeiders in flood verkeeren door werkloosheid, S. VAN LIER Ez, Dit is aan Nederlandsche volkomen vakkundige Nassaukade 358 bankwerkers overkomen, waarvan er nu verscheidene Amsterdam werkloos zijn. Postcheque en Girodienst No. 22889, 25." Jaargang. No. 6. Juni 1921. N EERLAN DIA ORGAAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Optimisme en vertrouwen in eigen kunnen zijn onmisbaar om welslagen te verzekeren, Gouvern.-Gen. Graaf van Limburg Stirum. Al wat strekt tot verheffing en ontwikkeling van de bevolking van Indie moet worden doorgezet. Gouverneur-Generaal Mr. Fock. INHOUD; Overzicht der Hoofdbe(stuursverigadening van 26 April te 'sLGravenhage. — Rek. en Verantw, van het Hoofdbestuur over 1920. — Buitenland: De faktorij der 0, I. Compagnie te Ayuthia, door W. Blankwaardt. — Nederlandsch Leven in Duitschland. — Afd. Berlin, — Afd, Keulen, — Afd, Nieuw Nederland. — J. A. N. de L. K. van Folker f, door J, Vroeg, — P. v, d. Smit f. — Nederland: Mevr, Wed. Cohen Stuart-Abendanon door L. H, de Lan en. — Groepsdag, — Vlaanderen: Een overzicht eron even , door Frans van Laar, — Vbdsl. — Voor het Vlaamsch Woordenboekfonds, — Oost-Indie: Bandoeng in woord en beeld, door Dr. W. v, Linen. — Suriname: Uit het jaarverslag der Groep, door Fred, Oudschans Dentz, — Zuid-Afrika: Afd. Kaapstad. — Van Riebeeck-dag, — Hollandsche Kring te Kaapstad. — De Hollandsche vrouw in Zuid-Afrika, — Taalcommis- sie: Brievenbus. — Ingezonden, door H. H. P. de Wit en G. de Guchtenaere, — Ingezonden: Het gevaar van. persoonlijkheid, door N. van Harpen, — Nederlandse geneesheren voor Zuid-Afrika, door W. Hovy. — Ont- houding van partijkeuze door het A. N. V. in Z. A. politiek, door Mr. H. J. Knottenbelt, — Art, 4 der Statute* in den Groepsraad, door E. A, Hofman, — Mededeelin gen en Allerlei. — Comite voor Ned. kinderen in den Vreemde. — Advertentieen. Overzicht der Hoofdbestuursvergadering van 26 April te 's-Gravenhage, Aanwezig; de heeren P. J. de Kanter, Voorzitter; Mr, B. de Gaay Fortman, Secr.-Penningm.; Ch. R. Bakhuizen van den Brink, Th. Lens, Dr, W. van Lingen, C. Statius Muller, Th, G, G, Valette en C, van Son administrateur, , I. Notulen der vergadering van 17 Maart 1921. Deze worden onveranderdgoedgekeurd. H. Jaarverslag over 1920. Dit wordt na eenige wijzigingen aangenomen in den vorm zooals het is opgenomen als hoofdartikel in het , Mei-nummer. III. Rekening en Verantwoording over 1920 1). De Secretaris-Penningm. geeft eenige toelichtingen, Wanneer Groep Ned, Indie, die over '19 en '20 nog niet betaalde, alsnog afdraagt, wordt dit jaar het nadeelig slot van 1920goed gemaakt, Maar dat het voordeelig slot van '19 werd ingeteerd. wijst er toch op, dat het Verbond het op den duur niet zonder verhoogde inkomsten kan stellen, Voorts merkt spr. op, dat de post „werk in het buitenland" feitelijk te klein is genomen, omdat uitgaven voor anderzposten ook deels dat werk ten goede komen o,a. Neerlandia, maar vooral Ned, Onderwijs in het Buitenland. De Voorzitter wijst er op, dat onder werk in het bui- tenland vooral op den voor rood moet treden; Reizen. Men vraagt bezoek van een afgevaardigde van het Hoofdbestuur in Nieuw York, Westphalen, Kaapstad enz., alles een kwestie vangeld. Verhoogde inkomsten acht ook spr. een eerste levensvoorwaarde voor het Verbond, 1) Zie hieronder. Red. IV. Vlaanderen. 1, Schrijven aan de Takken Brussel en Antwerpen over Volksuniversiteiten. De Voorzitter deelt mede, dat het Da el. Bestuur dit onderwerp ter bestudeering aan de weer herleeide Tak- ken aanbevolen heeft als een uitstekend middel om de Nederlandsche cultuur in Vlaanderen te verspreiden. 2, Brief van den heer Van Laar te Antwerpen. Dezegeeft goede hoop, dat de samenwerking tusschen de Groep Vlaanderen en het Hoofdbestuur weldra tot wederzijdsche tevredenheid zal zijn hersteld, 3. Brief van den heer Kesler te Brussel. Deze brief bevestigt dien uit Antwerpen en bevat tevens opgewekte mededeelingen over de nieuwe dege- like inrichting van Tak Brussel. Verwacht wordt, dr.t de bijeenkomst met het Da el, Bestuur van het Hoofd- bestuur weldra zal kurmenplaats hebben. V. Ned. Indie. 1, Brief van de Afd. Soerabaia, betreffende den onder- wijzersnood in lndie. De Voorzitter leest den brief voor en zegt, dat het Da el, Bestuur in zijn antwoord gevraagd heeft, wat men in India meent dat het Hoofdbestuur in Holland voor het doel kan doen. Er wordt nog op gewezen, dat bier een even groote onderwijzersnood heerscht, getuigen de vergeefsche op- roepingen bij vacatures. Er is in India ook gebrek aan ambtenaren B. B. Indiê zelf moest meer ambtenaren aan- kweeken ook op onderwijsgebied, Een andere oorzaak is, dat de particuliere onderne- min en het grootste deel van het beschikbare menschen- materiaal in beslag nemen. De posities daar zijn beter dan in de ambtenaarswereld. Vele Indo-Europeanen zouden het gebrek aan werk- krachten hebben kunnen aanvullen, als men het hun bij de examens wat gemakkelijker had gemaakt, Besloten wordt ditpunt op de volgende vergadering nog eens ter sprake te brengen. 72 NEERLAND IA. 2, Brief uit Langsar (Atjeh) om aldaar een Afdeeling daaromgemeend een desbetreffend verzoek tot Buitenl. van het A. N. V. te stichten. Zaken te moeten richten, daar het A, N. V. voortdurend moet aandringen op verbetering van ons consulaatwezen De Voorzitter deelt mede , dat wenken voor de iich- nr in Nederlandschengeest, tin g dezer Afdeeling zijn gegeven, wijst er op, dat blijk- baar wel Afdeelingsleven in Indiè heerscht, maar het Ix. Rondschrijven van de Taal-Commissie aan Hoofd- Groepsbestuur een kracht ontwikkelt, Ook ten opzichte en Groepsbestuur. dier Groep acht spr. het noodzakelijk, dat Naar afgevaar- di den in het Hoofdbestuur meer voeling houden met De Voorzitter merkt op, dat dit rondschrijven eigenlijk het Groepsbestuur, zooals dat vroeger het geval was. isgericht aan het Groepsbestuur, maar ook aanmer- kin en inhoudt op de Redactie van Neerlandia. In over- VI. Suriname. leg met deze zal een antwoord worden opgesteld voor- Schrijven van het Da el. Bestuur over de nieuwe af- zoover dat Naar betreft, dracht aan het Hoofdbestuur. De Seretaris-Penningm. deelt mede dat verscheiden , leden dezer Groep vrijwillig hunne bijdragen hebben Rekening en verantwoording vanet Hoofd- verhoogd en dat het Groepsbestuur dientengevolge heeft bestuur v, h. A. N. V, over 1920. besloten de afdracht aan de Hoofdkas te verhoogen tot I 5.—per beschermend lid, f 2.— per begunstigend lid en Ontvangsten. f 1.-- per gewoon lid. Batig saldo van 1919 , . I 2499,61 VII. Zuid-Afrika. Achterstallige bijdragen . ff 1953.22 1. Brief van mevr. Loopuyt—Maas, Voorzitster der Bijdragen van de Groepen .... . If 7550.50 Afd. Kaapstad. Bijdrage Groep Nederland voor kantoor- De Voorzitter deelt een en ander mede uit dezen brief werkzaamheden, . ...... fl 2000.- en ook nit hetgesprek, dat hi' heeft gehad met den heer Bijdragen van de Zelfst. Afdeelingen , „ 499,13 Loopuyt, die in Nederland vertoeft, In het algemeen kan Rente in rekening-courant . 275.14i gezegd worden, dat Zuid-Arika verpolitiekt is en de Rente Steunfonds .. If 4878.41 Afrikaners zelfstandig willen zijn ook op taalgebied. Voor Regeeringssubsidie, .... „ 10000,— aansluiting bij een Algemeen Nederlandsch Verbond Buitengewone ontvangsten . ff 723.25 voelen ze weinig, Afd, Kaapstad bestaat dan ook hoofd- Opbrengst uitgaven A. N. V. . If 37.75 zakelijk uit Nederlanders. De ervaring van den heer Rente Legaat Rikkers . ,, 79.90 Hullebroeck , die met zijn kunstreis goed werk in u- Zid Verschillen de bijdragen , 47.75 Afrika heeft verricht, is, dat de Afrikaners zich gemak- Nadeelig saldo .. ff 940.76i kelijker zouden aansluiten in een Algemeen Stamverbond I 31485.43 als Zelfst, Zuid-Afrikaansch Verbond. 2, Brief van Afd. Bloemfontein over onoordeelkundige Uitgaven, voorlichtingen bi immigratie. Algemeene onkosten: Besloten wordt hiervan afschrift te zenden aan de Ned. Zuid-Afrikaansche Vereeniging, de Zuid-Afrikaansche a. Salarissen . Voorschotkas en de Vereeniging Landverhuizing, b. Kantoorhuur onderhoud en verwarming • • , , , „ 788,77 VIII. Buitenland. C. Drukwerk antoor oe 1. Aantijging van het Algem. Handelsblad met betrek- ten, porti, enz. . , • . ++1570,46 king tot het Comite tot verheffing van het stambewust- d. Verschotten Bestuursleden „ 733.27 I 8633,75 zijn te Berlin. Desbetreffend rondschrzYven aan onze Kantoorinrichting (nieuw kantoor) „ 1020,94 Duitsche Afdeelingen. Neerlandia . . „ 13954.28 De Voorzitter zet uiteen, dat de beschuldiging van den Boekencommissie . ....... 2400.— Berlijnschen correspondent van het Al g, Hbl, ongegrond Lidmaatschappen en kleine bijdragen 468.36 is, Het Hoofdbestuur heeft nimmer een verzoek om steun Rente Legaat Rikkers ..... 79,90 van bedoeld Comae ontvangen, Een ingezonden stuk on- Pensioenpremie . ......... 1003.90 middellijk aan het Al em, Handelsblad gezonden is niet Arbeid van het A, N, V, in het buitenland 1) 2889.65 g eplaatst, Het Da el, Bestuur heeft toen de zaak recht Buitengewone uitgaven • . 1034,65 gezet in een briefwisseling met den correspondent (den heer Max Blokzijl) 1), Intusschen blijft het Da el, I 31485.43 Bestuur in de weer om verbinding met het Comite te ver- krijgen, Vastgesteld in de Hoofdbestuursvergadering van 26 2, Pogingen tot nieuwe verbinding met Bingen en Aril 1921, P Aken. DE KANTER, al g. voorzitter. Kennisgeving, FORTMAN, al g. secr.-penningm. 3. Steun aan het Holt. Instituut te Frankfort. Besloten wordt de voorgestelde steun van f 500.— uit De ondergeteekenden verklaren bovenstaande reke- ning en verantwoording nagezien, met de bescheiden te keeren, vergeleken en in orde bevonden te hebben, 4. Brief van de Afdeeling Nieuw-Nederland. De Voorzitter merkt op hoe hieruit blijkt, dat het op- W. F. GERDES OOSTERBEEK, gewekt Verbondsleven te N.-Y. ook goed wordt onder- HOFSTEDE CRULL, houden en de nieuwe secretaris, de heer F. E. H. Geb- H, J. M, TIJSSENS, hardt, eengroote werkzaamheid aan den dag legt. 5. Brief aan Z.Exc. den Minister van Buitenlandsche Dordrecht, 7 Mei 1921, Zaken over het Consulaat te Chicago. De Voorzitter wijst er op, dat de Nederlanders daar een Nederl, consul wenschen, Het Da el, Bestuur heeft 1) Ook de f 2400.— voor de Boeken-Commissie en de uitgaaf voor Neerlandia komen voor een belangrijk deel 1) Zie verder het stukje Verweer in het Mei-nr. Red. het Buitenland tengoede, NEERLANDIA. 73 BUITENLAND. De faktorij der O. I. Compagnie te Ayuthia. Het moge op het eerste gezicht wellicht vreemd schijnen aandacht te komen vragen voor een , .. fak- torij, d, w. z, een gebouw dienend tot huisvesting van menschen en bey in van goederen, doch het is (of liever het was) eengebouw met een geschiedenis, een woonhuis-kantoor-pakhuis waarin en waarom zich het , Hoof dstuk „Siam'' van de geschiedenis der roemrijke Compagnie heeft afgespeeld, De faktorij waarover in dit artikel in het bizonder zal , gesproken worden, heeft te Ayuthia eenige kleine voorgangers gehad, Reeds in 1610 was een Vertegen- woordiger der Compagnie in de toenmalige hoofdstad van Siamgevestigd en in 1613 verklaarde het „Opper- hoof d" voor Japan, Brouwer, op zijn doorreis, het in 1612 vergroote kantoor officieel voor geopend, De handel in die dagen ging echter met groote moeilijkheden gepaard, Ten eerste behield de Koning zich het recht van den handel voor en was men dus geheel aan de willekeur van het hof en omgeving overgele- verd. Gevlei, omkooperijen en geschenken waren onver- mijdelijk en men moest voortdurend op zijn hoede zijn teen de kuiperijen van Portugeezen en (later) van Engelschen en Franschen. Voeg daarbij de herhaalde omwentelingen en oorlog,en waaraan Siam bloot stond en men zal kunnen begrijpen, dat de zaken niet altijd als van een leien dakje lie en, Zoo'n crisis beleefde de 'one vestiging reeds eenige jaren later en toen, tot overmaat van ramp, de „logie" in vlammen opging (1622), werd tot sluiting overgegaan, De handel werd evenwel met geregelde booten voortgezet, doch voor vaste vestiging was Gouverneur-Generaal Jan Pietersz, Coen niet te vinden, Dat wasgeheel anders met zijn opvolger, den G. G. Brouwer, wiens stelregel was zich zooveel mogelijk monopolies te verzekeren, en in 1633 vaardigde deze den Koopman Joost Schouten of om weder te Ayuthia een kantoor te openen en er het beheer van op zich te nemen, Schouten, die reeds vroeger in Siam geweest was, zette de zakenprachtig voor elkaar, Hi' verkreeg van den Koning verschillende voorrechten, waaronder de toezegging van een gunstig gelegen hoog en droog terrein, vlak aan de rivier de Menam, even buiten de stad gelegen, van 300 voet breedte engroote die te. Reeds in 1634 vinden wij hem met den bouw bezig met de hulp van twee Hollandsche timmerlui, twee smeden en twee metselaars die hij, met het noodige materiaal uit Batavia had laten komen, In 1636 bericht hij aan Batavia, dat hij met den bouwgereed gekomen is, en dat de kosten beloopen fl, 10349,1.8, Hiermede zijn we dus op ons eigenlijke onderwerp gekomen, n.l. de Faktorij te Ayuthia, waarvan landgenoot en vreemdeling den opzet, omvang, bouw, yacht en lig- ging, als om strijd roemden, Joost Schouten zelf, die het leeuwenaandeel in de tot-stand-koming der faktorij heeft gehad, zegt ervan in een in 1636 door hemgeschreven boekje over Siam 1) dat het eenprachtig steenen gebouw was met ruime pakhuizen, luchtige verblijven en groote kamers. Er waren bruikbare kanalen aan de zijde van de rivier gegraven 1) Voyagien Ende Beschrijvinge van 't Koninckrijck van Siam, der vertoonende in 't bijzonder De Gelegen- heyt, Religie, Maght, Regeringe, Costurnen, Koopman- schappen ende andere aanmerckens-weerdige saken der selver Landen, en deplaats was zoo gunstig voor den handel gelegen, dat hij niet geloofde, dat de Compagnie een dergelijke onversterkteplaats in geheel Indie bezat, Gijsbert Heecq, die in 1655 Ayuthia bezocht, heeft ons van hetgebouw: en omgeving de volgende beschrijving nagelaten 2) , „Zij lit omtrent 28 mijlen dese rivier opwardt ende niet boven een musq Jet-schoot beneden de voornoemde „ rt .stadt Judia recht tegeover het Portugese en Japance , „quartier aan de kant van de riviere, die tusschen ons „ende haer wijdt ende snel genoegh deur vloeydt. „Vorder is een vast en treffelijck gebouw tamelijck „groot ende hoogh met luchtige solders en ruyme bequame „packhuysen daaronder „ , altemael uyt enckel gebacken „steenen gemetseldt ende met goeden kalck be le , • • Van vooren gaat men na de eetzale met een dubbele „ „trap , , . opwardt en • , . aen wederzijden van dese „ruyme zale ist al afgedeelt met verscheyden kamers, „houdende 't opperhoofd sijn residentie aen de rechte „handt en de tweede persoon op de slinckerhandt, voordt „d'ondercoopluyden en principale assistenten, „Item woonden noch eenige assistenten nevens den „chirurgijn, bottelidr, kock, trompetter, bqeldtsnijder, „timmerlieden, 2 smidts en eenige andere matrozen, „waeronder boeckbinder, backer, paerdeknecht en di- „gelijcke in verschey den andere steene kamerties omlaagh „ (achter de logie) aen de gracht. In den twin onder twee piramiden ... lach het laatste „ „Opperhoofd voor Hr. Westerwoldt regerende, begraven „genaempt Hr, Kra er wiens naamdatum en wapen Baer boven aen te sien en te lesen is. Onder dander „ la en eenige kinderen van Hr, van Rick alhier bij sun „huysvrouwe (suster van Hr, Trompert, Secretaris van de Weeskamer op Batavia) geprocureert. Naest aen dese „ „thuyn was het Neerlandts Kerckhoff, daer van oudts „hooge en lage bij malkander be raven we'rden, stondt „mede een hooge piramide, daer Hr, Maerdijcq (voormaels in sijn Leven Opperhoofd) onder rusten „ , Voor desen „ lacht des E. Comps, logie binnen ,de stadt Judia te „p „wesen, maer staet nu ongelijck beqUamer om alles op „en of te schepen, als verhaeldt", Onder de vreemdeling 74 NEERLANDIA, 74! 0 -g, 8 0 0 c,E 0 0 N 7u' 0 0 by 4.) E q roc 8 . '0 ti O zE 0 .4g I to 0 r) ca. .1 08 .0 0 aq '0 O .4 tra 0 0 0 0 61 .18 •04) 0 .0 1 0 0 0 0 N 0 no N 0 .0 8 11 • Ei 0 nn 0 0 0 0 0 '0 .0 23 V 0 '0 0 0 0 08 NEERLANDIA. 7 opgewekt om in gedachten het wel en wee van zijn geschie- Hier led be raven dents vluchtig mee te maker'. Vanaf de opening van het PIETER SIJEN nieuwe gebouw zijn het Hoofdstuk „Siam" in de geschie- in zijn Leven Koopman en Siam's Opperhoofd, denis der Compagnie en de nieuwe faktorij als de bekende geboren tot Amsterdam Siameesche tweelingen . , , onafscheidelijk., Zij staan den 10n 8ber Ao 1696 beiden of vallen beiden. en overleden den 6n 9ber Ao 1734, ol:d 38 jarcn. Gedurende bijna anderhalve eeuw heeft de faktorij personeel en goederen gehuisvest, Een enkele maal, wanneer depolitieke of handels-toestanden al te slecht werden, vertrokken menschen en goederen naar Batavia, met achterlating van enkele mannen ter bewaking der eigendommen en het dagelijksch hijschen en neerhalen der vlag. Het valt moeilijk zich in te denken, dat de thans met zwaar boom- en struikgewas overgroeide plaats en de verlaten rivier, eens zoo'n centrum van Hollandsche bedrij- vigheid hebben gevormd, Het aantal Nederlanders, dat aan de vestiging verbonden was, moet reeds belangrijk geweest zijn, doch hoe moet hun aantal dikwijls zijn aangegroeid wanneer de vloten van Japan, China en Batavia binnen waren! Het kwam voor dat 20 schepen of me midstroom of aan de kade gemeerd la en daar waar men thans te nauwernood een stoomsloep of sam- P an aantreft, Prachtige zaken zijn er binnen de hechte muren afgesloten, dikwijls zal men er in z'n vuistje gelachen hebben, wanneer men de Machthebbers in Batavia moose uitkomsten van verkochte, engunstige prijzen voor ge- kochte ladingen kon mededeelen, wanneer het „Upper- hoof d" te Ayuthia zijn vestiging, door Batavia ,een pro- fitabel kantoor" hoorde roemen! Met hoeveel vreugde zullen daar, zoo ver van het Vaderland, Nationale feestdagen zijn gevierd, zullen oude vrienden elkaar hebben teruggezien, maar ook, ... aan wat een zorgen en ellende waren de faktorij-bewoners dikwijls ten prooi! Gedurende de vele omwentelingen en oneenigheden was het Hollandsche erf meer een versterking dan een handelshuis! En dan dat „Neerlandts Kerckhoff, daer van Open graf, op korten afstand der Faktorij, deel uit- „oudts hooge en lage bij malkander be raven werden". makend van het „Neerlandts Kerkhoff." Wat met er op die plaats, thans een wildernis, waar hechtegrondvesten, stukken muur, een open graf en een De meergenoemde wildernis verhindert vooralsnog stevige kelder de monumenten van de grootheid onzer het maken van betere kiekjes dan die welke dit artikel , Compagnie in Siam vormen, menige zucht en laatste begeleiden, De gefotografeerde kanonnen dragen allen gedachte naar het Vaderland zijn uitgegaan! het handelsmerk „V. 0, C." der Oost-Indische Compag- nie, Ze zijn zonder twijfel van Ayuthia afkomstig, zoo * niet van de Faktorij zelf, dan toch als geschenk of verkoop van deze aan den een of anderen Siameeschen Koning, De drie Compagnie's-kanonnen zijn in gezelschap In het jaar 1760 was Siam in oorlog met de Birmanen, van vele anderen uit andere landen afkomstig voor het , die tot voor de hoofdstad naderden en o.a. alle gebou- Ministerie van Oorlog te Bangkok opgesteld, maar ze wen op het Hollandsche erf, behalve de faktorij, in asch zijn verreweg de oudsten van de verzameling, le den het „Opperhoofd" den heer Bang en een matrons W. BLANKWAARDT, doodden en nog vijf Hollanders gevangen namen, Het Vert, A. N. V. te Bangkok. roemrijke gebouw, dat ditmaal nog ontsnapt was aan verwoesting, kwam echter 7 jaren later aan de beurt, toen * de Birmanen weder tot voor Ayuthia genaderd waren Nederlandsch Leven in Duitschland, en toen het 't lot van de geheele hoofdstad heeft moeten onder aan, Het Berlijnsche Comae tot verlevendiging van het Tot het laatste toe werd de faktorij verdedigd en zelfs stambewustzijn heeft eer gehad van zijn bemoeiingen grafsteenen van het kerkhof werden tot het aanleggen voor de viering van den Julianadag op 30 April. Het is van versterkingen gebezigd, doch het mocht niet baten, eengroot Hollandsch feest geworden, waaraan ongeveer daar zij na een belegering van 8 dagen te hebben door- duizend belangstellenden hebben deelgenomen van de staan, den 8sten April 1767 in vlammen opging. hoogste Nederlandsche ambtenaren tot de eenvoudigste Door den hevigen plantengroei op het oude terrein werklieden. Medewerkenden waren o, m, de dames is het niet gemakkelijk een duidelijk overzicht van het Menage Challa (zang) en Duymaer van Twist (voor- geheel te krijgen, doch de mogelijkheid is niet uitgesloten dracht), de heer en mevr, Speenhoff met liedjes en de dat er nog wel hier of daar een grafsteen onder de heu- tooneelspeler Louis de Vries. Het muzikale gedeelte was vels bedolven 1Z t, Volgens „Aanteekeningen en Opmer- j ammer genoeg grootendeels onhollandsch, kin en betreffende Siam" gehouden door J. A. Kruijt De Voorzitter der Berlijnsche Afdeeling van het bij zijn bezoek aan Siam in 1875, was er in de „Wat A. N, V. opende den welgeslaagden avond met een reeks Phra Keo" te Bangkok nog een grafsteen zichtbaar, lichtbeelden van Nederland. die uit Aynthia was overgebracht (thans verdwenen), Om een vasten band tusschen de vele Nederlanders waarop gebeiteld stond: in Duitschland te vormen werd dien dag het proefnr. 76 NEERLANDIA, inteekening om de veertien dagen zal verschijnen en uitgegeven van De Post van Holland, die bij genoegzame slechts 24 M.per jaar zal kosten, terwijl een Hollandsch dagblad voor Duitschland tegenwoordig op meer dan 1000 M. komt, Het zou dus een voorrecht voor de Neder- landers in Duitschland zijn, als ze een paar keer per maand in kort bestek een overzicht kregen van al wat hun uit het Vaderland belang inboezemt, Het proefnr, belooft volkomen kleurloosheid op politiek en gods- dienstig gebied, en brengt zelfs wenken voor de huis- vrouw een hoekje voor de kinderen en een (kwasi , ) geestig feuilleton, Het blad zal natuurlijk uiteenloopende smaken moeten bevredigen en elck wat wils" moeten „ geven en toch voor eenheid moeten zorgen. Speenhoff heeft in dit eerste nummer toepasselijk die Eensgezind- heid bezongen in bewoordingen, die volkomen ook op doel en streven van het A, N. V,passen, Daarom nemen we hetgaarne over, Nederlanders in den vreemde, Wiege zit in ras of stand, Helpt elkander welbegrepen, Warm van hart en mild van hand. Steunt uw zwakke landgenooten, Staat ze bij met raad en daad, Zorgt dat het uw taalverwanten Overal voorspoedig gaat. Toont uw vrienden buiten Holland, Waar ge gastvrij werkt en leeft, Hoege breed voor de belangen Van ons vaderlandje streeft, Nederlanders in den vreemde Sluit U aan, vereenigt U ! Nimmer in het wereldwoelen as het noodiger . . . dannu. Men heeft ons de vraag gesteld , waarom het niet doorgegane „Ons Vaderland" geen dienst had kunnen doen. Het antwoord is eenvoudig, Wie De Post van Holland inziet merkt dadelij,k dat alleen verzameld is wat de , Nederlanders in Duitschland (het blad vermeldt een 60-tal Nederl, meest ontspannings- en weldadigheids- vereenigingen) belang inboezemt, terwijl ons weekblad stof voor Nederlanders ingeheel het buitenland moest bieden, Op het eerste feest van 30 April P. heeft het Bestuur onzer Afd, Berlijn een strooibrief verspreid van den volgenden inhoud Landgenooten! „ Van avond vereenigt ons Nederlandsche Kunst, Zij geeft ons slechts een flauw begrip van de beteekenis, welke Nederland op Kunstgebied in de Wereld inneemt, Het feit, dat in Duitschland meer dan 100,000 Neder- landsche Onderdanen woonachtig zijn, toont ons de groote beteekenis, welke Nederland op handels- en nijverheidsgebied in Duitschland heeft, Maar het feit, dat van de ver over 1000 Nederlanders in Berlijn zich nauwelijks 200 bij een Nederlandsche vereeniging hebben aangesloten, bewijst dat de Ned- Landers in Berlijn hun eigenbelang niet verstaan, Wanneer U Nederlander blijven en Uw taal niet ver- geten wilt, Wanneer U Hollandsche boeken wilt lezen en uwe kinderen in degelegenheid wilt stellen, onze taal te leeren, Wanneer U uwe Nederlandsche belangen behartigen en in tijd van nood, hulp en steun van uwe Landgenooten genieten wilt, Wanneer U zelf uwe Landgenooten helpen en onder- steunen en een avondje per week gezellig met hen te zamen zijn wilt, Wanneer U een kosteloos abonnement op De Post van Holland wilt hebben, geeft U dan nog van avond op voor het lidmaatschap van de Nederlandsche vereenie,ing Hollandia te Berlijn, welke zich de verhooging van de zedelijke en stoffelijke kracht van de Nederlanders in Duitschland, onder uit- sluiting van alle kerkelijke en staatkundige bewegingen ten doel stall?' Hetgevolg is geweest een flinke groei onzer Afdeeling, Hiermede is tevens voldoende bewezen, dat het Alg, Ned, Verbond niet buiten de Berlijnsche beweging staat, die zich ten doel stelt verlevendiging van het Ned. stambewustzijn en waarvan het bestuur bestaat uit H, M, 's Gezant Baron Gevers, eerevoorzitter ; Kol, Jhr, Wittert, Voorzitter ; B, Wessel, Secretaris en A. Simons, Penningmeester, Het A, N. V. zalgaarne met hen samenwerken, * * * Afd, Berlijn, De Seer., de heer J. W. Weber, meldt o.m.; De Voorzitter onzer afdeeling, de heer M. J. Knoops, heeft een werkzaam aandeelgehad in het Julianafeest, ingericht door het Comite tot verlevendiging van het Stambewustzijn te Berlijn. Verscheiden nieuwe leden konden dientengevolge worden ingeschreven, 10 Mei hield de Afd, een zeer druk bezochte bijeen- komst, waarop ons medelid, de heer G. van Po el een letterkundige voordracht hield, o,m, een gedeelte van Lodewijk van Deyssel's „Nieuw Holland" voordroeg, Voor velen was deze woordmuziek een openbaring en de meesten wisten niet dat de Nederl, taal zoo rijk is, Het meesterlijk voorgedragen, luide toegejuichte gedeelte deed alien naar het vervolg verlangen, * * * Afd. Keulen, De Hollandsche Club te Keulen vierde op 29 April P. den verj aardag van H. K. H. Prinses Juliana en her- dacht tegelijkertiid den geboortedag van Z. K. H. Prins Hendrik der Nederlanden. De leden waren ingrooten getale opgekomen en NEERLANDIA. 7 op ent de laatste week van April een schilderijententoon- ja ar een school stichtte.1) Sedert is hi' daar gebleven, stelling van nieuwere Nederlandsche kunst, k Zijn gezegende arbeid op zoo verren post ten bate der De waarn. consul-generaal de heer Steyn Parve, die handhaving van het Hollandsch-Afrikaansche ras blijve in onze Afdeeling als medelid zeer veel belang stelt en in dankbare herinnering voortleven, helpt waar mogelijk, is gelukkig weer terug. De leden mopperen sterk over het stukj e van den heer Simons in 't Maart-nr. van Neerlandia en ik ben met veel leden in verbinding. Juist dat regelmatig toezenden van Neerlandia is voor velen bier de sterkste band met NEDERLAND. , dikwijls verhinderd worden op een vergadering of jets anders te komen, De heer J, J, Boon, 234 Mc, Kibben Str,, Brooklijn, Mevrouw Wed, J. W. Th, Cohen Stuart- N.-Y., is thans 2e secretaris. Abendanon, * Op 3 Mei is na een langdurig lijden overleden Me- vrouw Wed. J, W, Cohen Stuart—Abendanon, onder- de L, K. van Folker. voorzitster van de Burgerafd, Delft van het A. N. V., eerelid van de Delftsche Studentenafdeeling, Ter nagedachtenis, leder die eenigszins met den stand van de Groot- Nederlandsche beweging te Delft op de hoogte is, weet Het was zeer zeker schokkend voor velen zijner wat die beweging in haar verloren heeft, Maar opdat ook vrienden in Amerika de tiding te vernemen van den , anderen aan haar een voorbeeld mogen nemen en opdat P lotselingen dood van den heer J. A. N. De L. K. van Naar belangrijke werk niet onvermeld blijveil , wil onder- Folker, geteekende een korte beschrijving even van het Hi` toch was jarenlang geweest de ziel van het Hol- Mcvr, Cohen Stuart—Abendanon in het bijzonder voor landsche Vereenigingsleven in en rond New-York, Vele de Studentenafdeeling van het A. N. V. gedaan heeft, jaren was hi' secretaris van de Afdeeling „Nieuw Studenten afdeelingen van het A. N. V. hebben altijd Nederland" van het A, N. V, en van de Nederlandsche een moeilijk besfaan gehad maar vooral in - 't laatst Vereeniging „Eendracht maakt Macht", van welke van de mobilisatie was dit hetgeval, eensdeels door- laatste hi' tevens eenigen tijd het voorzitterschap waar- dat het studentenleven in dien tijd vrij ongeregeld was, nam, maar vooral doordat de tegenzin in den dienst de men- Als oud-officier kwam hi' j in 1901 naar Amerika en schey anti-nationaal maakte. Het was in die dag,en dat werd dan ook door zijn naaste vrienden nog steeds de Mevrouw Cohen Stuart de afdeeling be on te steunen, „Ritmeester" genoemd, vooral om zijn indrukwekkende zoowel zedelijk door het bestuur moed in te spreken, militaire houding en gebaren, wanneer het wanhoopte aan de toekomst van de afdeeling, In den om an toonde hij, dat hi' steeds was en bleef als metterdaad (La. doorgastvrijheid aan sprekers, de welmeenende joviale man door en door Hollandsch , Intusschengroeide de Afdeeling en er werd lang- van karakter. zamerhand een kring gevormd van menschen, die be- Alsgevolg van zijn veelvoudige loopbaan en als cor- langstelling hadden voor het wel en wee van den Neder- respondent o,a, van de Nieuwe Rotterdamsche Courant landschen stam, Het wee werd en wordtgevonden in en het Soerabaiasch Handelsblad en door verschillende Vlaanderen en zoo was het vooral Vlaanderen dat de gouvernementsbetrekkingen, zoowel bij de Hollandsche aandacht trok, als de Amerikaansche regeering, was hi' zeer bekend en Ten huize van Mevr, Cohen Stuart werden samen- had vrienden zoowel onder de meer als onder de minder, komsten gehou den, waarop propaganda gemaakt g egoeden, en het laatste nieuws uit Vlaanderen besproken werd, Het was in 't voorjaar, dat hi' New-York verliet om Maar er werd niet alleengepraat, het was juist Mevr, eene betrekking in San Francisco te aanvaarden, waar Cohen Stuart, die ons opwekte om ook nu werkelijk hij zoo spoedig helaas een noodlottig einde vond, eens lets voor Vlaanderen te doen en vaak werd er voor Wij, die hem gekend hebben, beseffen wat zijn echt- het een of ander bizonder doel een inzameling gehouden, genoote in hem verliest; haar onze deelneming, Steeds meer werd haar huffs het middelpunt van onze Wij weten ook wat de Nederlandsche beweging aan werkzaamheid, zij ging in vele din en voor en het was hem heeft verloren; een warm voorstander en kloek aan haar hulp te danken, dat een en ander uitgevoerd strijder, die niet licht te vervangen zal zijn kon worden. J. VROEG. M.evr, Cohen Stuart heeft nog getuige mogen zijn van het welslagen van het 7e Groot-Ned, Stud, Congres te Delft, gedeeltelijk ook haar werk, P, v. d, Smit. Met haarging een trouwe werkster voor den opbouw van Groot-Nederland heen, de herinnering aan haar zal Het A. N. V. lijdt in de gelederen zijner vertegen- blijven voortleven tot in lento van dagen! woordigers in het buitenland dit jaar ernstige verliezen, Delft Mei 1921. , L. H. DE LANGEN. De vorige maand bereikte ons het bericht, dat de beer * * P. v, d, Smit, onze vertegenwoordiger voor Port, West- Afrika, 11 Maart te Mombolo is overleden, Groepsdag, Als onderwijzer heeft hi' pionierswerk verricht voor de kinderen der boeren, die omsteeks 1880 uit de Hetplan bestaat om de Algemeene vergadering van Z.-Afrikaansche Republiek onder zeer moeilijke Groep Nederland in het najaar te houden in de Zaan- omstandigheden naar het Noord-Westen waren getrokken streek. Deplaatselijke afdeeling heeft zich bereid ver- en zich eindelijk te Humpata hadden neergezet. And- klaard haar te ontvangen, Bijzonderheden worden in de half jaar voor den den boerenoorlog was hi' naar Transvaal volgende nummers bekend gemaakt, Mogen velen zich getrokken en aan het hoof d eener Boerenschool ge- nu reeds voornemen den Groepsdag in deze nijvere plaatst, In den oorlog werd hi' op commando bij Water- streek bij te woven, valgevangen genomen en later uit het land gezet. In 1901 besloot hi' j zijn diensten aan de Boerenkolonies in 1) Zie Neerlandia Febr. 1902 blz, 17, waar men den Port, W.-Afr, aan te bieden. Na een avontuurlijken tocht den beer v. d. Smit ook met een Groep leerlingen en kwam hij te Palanka aan, waar hi in November van dat Boeren vindt afgebeeld, 78 NEERLANDIA. wordt om teen de eerstvolgende bespreking in het par- lement blijk te geven van den volkswil in Vlaanderen. * VLAANDEREN. De taalwet over hetgebruik van het Nederlandsch in de besturen wordt door onze hoogere Kamer (Senaat) deerlijk verknoeid, Was er al niet veel te verwachten van de uitvoering van den door de Kamer van Yolks- Een overzicht, vertegenwoordigers gestemden tekst, het nu gedeel- telijk gestemde voorontwerp van den Senaat is een Weer eens zijn de verkiezingen in Vlaanderen achter den rug. In alle gemeenten van het land moesten de misbaksel. Nadat men meer dan acht maandengewacht gemeenteraden volledig hernieuwd worden, Nieuwsgierig heeft om deze wet in den Senaat in behandeling te nemen, zal ze maar weer naar de K. v. K. verzonden was iedereen om de uitslagen te kennen. Er hing immers zooveel van af voor de Vlamingen en hun strijd, dien ze worden en moet ze daar opnieuw aan de beurt komen, nu meer dan negentig jaar voeren voor hun bestaan als Laten de Vlamingen dan ook het woord van Minister Poullet op het Katholieke Pinkstercongres te Hasselt yolk. Onpartijdig beschouwd mogen wij over deze verkiezin- toepassen: gen tevreden zijn, De Vlaamsche -gedachte heeft overal „Er is sprake van nieuwe belastingen en een nieuwe gezegepraald en men ma gerust ze en dat in geen legerw et, Ik ze plechtig aan onze Waalsche vrienden: enkelegemeente in Vlaanderen de anti-vlaamsche ele- Indiengij mocht tegen onze Vlaamsche Beweging samen- menten over een meerderheid beschikken. Ver zijn wij af spannen met Waalsche socialisten en liberale Frans- kiljons, dan ze en wij: Geen rechtsherstel, geen toe- van de vooroorlogsche toestanden, Voor 1914 zwaaiden la en," . de franskiljons in de meeste groote steden en gemeenten Voor die woorden werd aan Minister Poullet een van Vlaanderen den heerschersstaf, Die tijden zijn voor- geestdriftige hulde gebracht, Ho en wijat , dat men de bij en de Vlamingen kunnen nu, in het gemeentelijk daad bij het woord zal voegen en de aangeduide methode bestuur althans, hun rechten doengelden. in alle omstandigheden zal aanwenden. Het zou ons te ver voeren in bijzonderheden te treden wat departijen in het algemeen betreft De beste voor- * mannen van de Vlamingen zetelen in de verschillende En de stria gaat voort! Nu reeds bereidt men zich gemeenteraden en zullen er heilzaam werk kunnen ver- voor met het oog op de aanstaande provinciale-, Kamer- richten, Een bijzonder felt dient echter aangestipt te en Senaatsverkiezingen, — er komt geen einde aan! Ook worden, Voor de eerste maal traden bij deze gemeente- in die middens moet het Vlaamschegedeelte versterkt like verkiezingen Vlamingen op met een zuiver Vlaamsch worden, Groeit de Vlaamschegedachte voort zooals het programma, jets waaraan voor 1914 niet gedacht werd. nugeschiedt dan kan men het beste verwachten en komen, Integendeel, werd de enkele poging die dan wel eens we misschien in Vlaanderen eindelijk tot de gezonde toe- beproefd werd op spotgelach onthaald. Nu echter werd standen, waar we reeds zoolang naar wachten om ons dit optreden voor de Vlaamsche gedachte van groote yolk op te beuren en zich zelf te doen worden. beteekenis, Het Vlaamsche Front trad in tientallen van FRANS VAN LAAR gemeenten op en van de voorgestelde gemeenteraads- leden werden er in 57gemeenten meer dan 200 verkozen, * In 16gemeenten behaalden zij de meerderheid, Voegt men daarbij de uitslagen door de kandidaten van het Verbondsleven, Vlaamsch Verbond behaald, dan ma g men met genoegen Het A. N. V. begint in Vlaanderen te herleven, Tak vaststellen, dat er ietsgroeit ten goede in Vlaanderen, Brussel is weer volop in werking, evenals Antwerpen Dit is slechts het eerste bedrig, Bij de samenstelling en Leuven(studentenafdeeling), In verschillende andere van de colleges van burgemeester en schepenen trachten gemeenten, waar vroeger afdeelingen bestonden, wordt het nu de Franschgezinden door allerlei verbonden en over- voorbereidende werk verricht om de taak te hervatten. eenkomsten het verloren terrein weer te herwinmn en Deze onderhandelingen zijn zoover gevorderd, dat er hevig is de strijd, Het schelden en schermen met allerlei eerlang tot het regelamtig aanstellen van de plaatselijke „ismen" gaat zijn verwoeden gang, Alles laat echter besturen en van hetgroepsbes tour kan overgegaan voorzien, dat het opgewekte nationaliteitsgevoel en het worden. Zoo zal dan eindelijk na een lane rust het stambewustzijn van onze verkozenen zich niet zal laten heilzame cultuurwerk van het A. N, V. kunnen hervat ringelooren. * , worden, Men wende zich voorloopig voor alle inlichtingen tot den waarnemendengroepssecretaris: Juliaan Dillens- Met het hoogeschoolvraagstuk ziet het er droevig uit, straat 10 te Antwerpen, Wij zijn verder dan ooit van een oplossing verwijderd, * De mooie eenheid van voor den oorlog is er nog wel in de harten van alien, maar de werkzaamheid ligt stil, Voor het Vlaamsch Woordenboek-fonds, leder zegt wel Gent vervlaamscht of niets" maar van „ een actie als vroeger uitgaande van de Vlaamsche Hooge- H. de B. te Aalst fr. 10,—; Fr, v, C. fr, 5,— en F. H. sehoolcommissie hoort men niets, fr. 20,—, beiden te Antwerpen; Volksontwikkeling Tak Dat men daarbij van regeeringswege niets te verwachten russel fr. 100.—; Joh, K. fr, 2O.—; J. B. L. fr. 10. heeft, hoeft een betoog. Het voorstellen van ontdubbeling M. J. L. fr, 10,—; J. v. d. L. fr, 10,—; H. de C. fr. 5.—; van leergangen of het inrichten van Vlaamsche leergan- A. W. fr, 5,—; L. fr, 10,—; C. de C. fr. 10.—; W. fr. 5.—; gen te Gent kan de Vlamingen niet bevredigen, Door J. M. fr. 10,—; L. P. H. v, B. fr. 5,—; A. de B. fr. 10,—; de kranige houding van de katholieke Vlaamsche kamer- J. C. M. L. fr, 5,—; J. A. fr. 5,—; F. S. fr. 5.—; g roe p en van de Vlaamschgezinde socialisten werd dan J. M. fr. 5.--; Mr, W, T. fr, 20,—; A. L. fr, 5,—; V. C. ook het voorstel Destree(inrichting van Vlaamsche leer- fr, 20,—; alien te Brussel; J. d'E, 17e fin. Neuss fr. 1.—; g ) an gen, le studiejaar, nevens de bestaande Fransche H. J. F. 'St, Genius Rhode fr, 5.—; J. B. te La Jolla in de afdeelingen van de Kamer verworpen. (Argentini0 5 dollar. Voeg daarbij de motie van het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond, dat bij voorbaat besloot die Vlaamsche leergangen dood te verklaren en men heeft Handeldrijvende en zaken doende leden een overzicht van den toestand. van het A. N.V. plaatst Uw aankondigingen Daarmede gaat de zaak echter niet vooruit en het wordt meer dan tijd, dat de hand aan het werkgeslagen in Neerlandia! NEERLANDIA. 7 kapitaal noodig voor bouwbedrijf, grondbedrijf; water- leiding en pasars; ambtenaarswoningen en bouwcrediet; abattoir; omnibusdienst en stadstram; rioleering; Raad- OOST-INDIA. huffs, Burgemeester R. hoopt, dat een beroep op de geld- markt met succes zalgedaan worden; en . . . . wij ho en 't ook, De 3e Aflevering van den viifden j aargang van het Ten slotte teekenen we bescheidenlijk in een hoekje Geillustreerde Weekblad „Indie" is geheel gewijd aan van de verlanglijst aan: Een aantal boerenhoeven in de Preanger, die voor rooter Bandoeng zuivelproducten en Bandoeng in woord en beeld. levensmiddelen leveren, Hier vinden wij alleen het mooie van Indie; Vele prach- * tige gebouwen en panorama's van „de stad der toekomst", zooals burgemeester S. A. Reitsma, die voor den tekst Eenpaar bemoedigende berichten ten slotte. zorgde, Bandoeng terecht noemt, Alles wat daar wordt I. De belangstelling in Insulinde neemt hier te lande afgebeeld, maakt een heerlijken indruk, „Gaat dat zien, toe en wordt steeds machtiger gewekt, ook door de Ver- menschen!" ze en we onwillekeurig — „en koopt u eeniging „Oost- en West", Indische avonden, Indische eenpassagebiljet bij „Nederland" of R. Lloyd" of — , films trekken steeds meer de aandacht van duizenden komt dat wat duur uit , „ zorgt dan dat ge geregeld het in Den Haag en elders, Aan de Universiteiten zijn de weekblad „Indie" (Haarlem, Gr. Houtstraat 93) kunt Indische weken steeds meergeliefd en gevierd. Het kan bezichtigen en lezen en dat ge althans deze aflevering niet anders of dit moet ten slotte ten goede komen aan onder de oogen krijgt. onzen arbeid daarginds, De tekst van burgemeester Reitsma is een doorgaand II, Naar ik uitgoede bron verneem is ook de neiging pleidooi voor Bandoeng's voortontwikkeling. Waar ik om zich aan den Indischen Staatsdienst te verbinden in zelf, ruim 25 jaar geleden, hetzelfde doel nastreef de 1), Nederland aangewakkerd, De Afd, Soerabaia van Groep is 'teen wonder, dat ik mij met 't geestdriftige plei- Indie vroeg aan het Hoof dbestuur, krachtige pogingen dooi van den heer R.gaarne vereenig. Een paar bijzon- aan te wenden ter bevordering van uitzending in grooten derheden mogen hier een plaats vinden. getale van Nederlandsche onderwijzers en onderwijze- Klimaat. Op 2100 voet boven zeepeil, een klimaat als ressen, Vele stemmen in Indie van allerlei landaard doen van Zuid-Frankrijk. Gem, temp,: 's mar ens + 65° F., zich in denzelf dengeest hooren: „Zend ons goede onder- 's middags 800. wijzers voor den grooten ontwikkelingsarbeid, die gaande Toeneming verkeer. Opbrengst van Station Bandoeng is; zend ons desnoods ook vreemdelingen (voegen som- S.S. in 1887: 143.000, in 1897: 405,000; in 1917: 2 miljoen, mien er bij), maar wij willen goed onderwijs voor onze Toeneming bevolking. In 1889: 18.000; in 1896: 29,000; kinderen." in 1920: 102.000 (met bedienden engarnizoen 115,000), Hoe is 't nu? Is de Jan-Salie-geest in Nederland te Wat de Europeanen betreft: In 1889: 339; in 1896: sterkgeworden? 1134; in 1921: 10658 (behalve de Eur, militairen en hun Neen, het doodepunt is overwonnen; 't was ook al gezinnen), En dat gaat nog steeds crescendo, daar ge- voor een deel een gevolg van oorlogswee, van wantrouwen leidelijk bijna alle Departementen en Diensten van elders in Indiê's toekomst. naar B. worden overgebracht, Behalve het een reeds ge- Erkend moet worden, dat er op 't oogenblik wel be- leidelijk is overgebracht, zullen er than gevestigd zwaren zijn: De duurtegolf heeft ook Indie bereikt; di- worden: Gouvernementsbedrijven met zoutregie en mijn- tengevolge klachten van alle ambtenaren, dat ze niet wezen; Post, tel., telef.; Staatssp, en tramwegen; Metereo- kunnen toekomen; 't is ook daar dus een overgangstijd logisch Instituut; Inst. „Pasteur" met de Landskoepok- en vele tractementen wachten op verhooging, Alles zoo- inrichting; Hooggerechtshof; Afd, Nijverheid (uit Buiten- als in Nederland en overal, zorg); Art, Constr. winkel (uit Soerabaia); Werkplaatsen Maar , „ dit alles toegevende, heb ik toch vrij- van den Postdienst en vele hoof dkantoren vanparticu- moedigheid om menschen met levensdurf toe te roe en; liere zaken, Kortom — het stroomt naar Bandoeng. Nu „Gaat gerust naar Indie om er te blzjven en vestigt u, wordt weer de stria gevoerd of de Med, en de Jur, na ommekomst van diensttijd, in of bij Faculteit da ar zullengevestigd worden; Weltevreden maakt aanspraken; Bandoeng niet minder; zal Bandoeng degroote stad op de hoogvlakte.” 't winnen? Waarschijnlijk! 't Lijstje van verlangen van 's Gr, v. L. burgemeester R, is nog veel grooter ZEd. Achtb, wil gaarne alles naar Bandoeng trekken, Bandoeng als woonplaats. Er is al een gansche kolonie van „blijvers", die er gemakkelijk betaalden of onbetaal- den arbeid vinden, „Men vindt hier zijn kennissen, men ge- SURINAME. niet er van het heerlijke opwekkende klimaat; men be- hoeft niet te mopperen over mist, kou, dienstboden en. belasting. Intellectueele genoegens, Kunstkring. Voor- drachten en Concerten, Vermakelijkheidsbelasting: in 1918: f 47,000; in 1920: f 161000; Symphonieorchest en Uit het Jaarverslag 1920 der Groep Suriname, Conservatorium in wording. „Er komt geen boot in Indie aan, of zij brengt Indische families mede, die de Een werkzaam jaar ligt achter ons. duurte, den belastingdruk, het personeel- en het woning- In het bestuur kwamen tweeplaatsen open door gebrek in Holland ontvlieden om zich in Bandoeng te vertrek uit de kolonie van de heeren J. van der Zee Rzn. vestigen." en A. A, Dragten. De plaatsen werden niet aangevuld. Zoo'n krachtig zich ontwikkelende stad in die ont- De ondervoorzitter, de heer C, K, Kesler, vertrok met wikkeling bij te houden, is een kleinigheid. Er is veel verlof naar Nederland en bleef in het bestuur, Het vanwege de groep Suriname in de geldelijke 1) 0,a, in een hoofdartikel in 't Bat. Nbld.:„Een commissie en het Hoof dbestuur zitting nemende lid militaire stad in wording”; hierin gold het een pleidooi G. F. Baron Thoe Schwarzenberg en Hohenlansberg te voor de vlak bij Bandoeng gelegen militaire nederzet- Middelburg nam ontslag en in diens plaats werd be- tin g Tjimahi. In die dagen vertelde men van die hoog- noemd de heer Mr, P. Hofstede Crull, oud secretaris vlakte allerlei ongunstigs, weshalve ik mijne zeer gunstige van degroep, wonende te Tiel, die de benoeming indrukken daar tegenover stelde. aannam. 80 NEERLANDIA, Het aantal ingeschreven leden bedroeg eind Een groot aantal leden verhoogden vrijwillig hunne December 198 ; 168 te Paramaribo, 5 in Nickerie, 19 op biidragen, zoodat verplichte verhooging niet noodzakelijk plantages, 1 te Coronie en 5 in Albina (waaronder ge- is, Degroep zal in 1921 dan ook de afdracht aan de rekend St. Laurent in Fransch Guyana), icas belangrijk kunnen vergrooten, Degroep bestond uit een beschermend lid van f 25.— (de Gouverneur), 2 begunstigende leden van f 10,— en Paramaribo, F, OUDSCHANS DENTZ 189gewone leden, waarvan 158 van f 2,50, 2 van f 3,—, 1 van f 4,— en 15 van f 5.—, Er waren drie jongelieden buitengewoon lid voor f 1,—, Er had op 26 Februari 1920 een algemeene vergadering plaats, ZUID-AFRIKA. Een lezingenreeks werd geopend, om de geschiedenis van bevolkingsgroepen der kolonie en belangrijke ge- beurtenissen te behandelen waaraan verschillende , personen bereidwillig hun medewerking verleenden: de Afd, as to Van Riebeeck-dag. . heeren C, K. Kesler met het onderwerp Nederlanders in Amerika, F. Oudschans Dentz over „De Stad onzer Ons Land van 8 April schrijft zeer waardeerend over Inwoning", P. A. Hilfman over „Eenige re en uit de de hulde door de Afd, Kaapstad van 't A. N. V. aan den geschiedenis der Joden in Suriname", S, Beck over: „Uit eersten kolonist van Z.-Afr,gebracht. den maatschappelzjken arbeid van de zending der Evan- We ontleenen er het volgende aan: gelische Broedergemeente in Suriname, in het bzjzonder Op 't voorbeeld van het Verbond werden kransen met betrekking tot de opvoeding van de mannelzjke gelegd aan de voet van het standbeeld in Adderley- rijpere jeugd". De Gouvernements geneesheer van straati een toespraak door mevr, Loopuyt bij die gelegen- St. Martin, L. L. J. Nunes, die op zijn doorreis naar heidgehouden en een toepasselik lied, op de wijze van Nederland Suriname bezocht, hield 28 Juli eene lezing Wilhelmus van Nassauwe, door de aanwezigen gezongen over „de drie Hollandsche bovenwindsche eilanden van —van de hand van de sekretaris van het A. N, V., mnr, de kolonie Curacao". De slotlezing hield Pater P. van J, L. Schoeler. Esch over „Monseigneur Grooff en Batavia".1) Onder de aanwezigen merkten we op Minister Malan, Op 6 Maart hield de secretaris tijdens zijn bezoek aan de heer Lewis Mansergh (vertegenwoordigende de Ad- Albina een lezing aldaar over "de Beteekenis van den ministrateur), de beer J. J. Michau, mevr. W, Hofmeyer, Nederlandschen Stam", waarbij na afloop door een mevr,pres, Reitz, mevr, dr, Marloth, mevr, Steinmeyer, belangstellende f 12,50 voor de beide particuliere me- ds. Radloff, adv. Wessel Roux, L. V., de burgemeester laatschen-inrichtingen werd ingezameld. van Kaapstad (de heer W. C. Gardener), de stadsklerk, De rolprent De zegetocht van H. M. de Koningin (mnr, Finch), de heren de Wet, G. van Heerde de door Zuid-Limburg en Zeeuwsch Vlaanderen", werd konsul der Nederlanden en mevr, I, van Oven, mnr. andermaal, doch nu voor de leerlingen van de koste- Badenhorst, L. V., mnr. F. A, Benning, mnr, D. M. looze openbare scholen van gewoon lager onderwijs en Brown, L. V,, prof, Jan Celliers, me', K. M. Jeffreys, degesubsideerde scholen, alle te Paramaribo en om- M. A.,(vertegenwoordigende de Van Riebeeck Vereni- geving, kosteloos vertoond op 24 September. Het g ing), me j, 0, van Oordt en vele andere dames en heren, koloniaal bestuur droeg in de kosten daartoe welwillend Mevr. Loopuyt zeide in haar toespraak, dat ze tans op bij, Ruim 3000 kinderen woonden deze vertooning bij. plek bijeengekomen waren, waar Van Riebeeck in De Inspecteur van het Onderwijs verleende zijn krach- 1652 landde, tigen steun. Zij hoopte, dat het goede voorbeeld navolging zou Het was op Zondag 20 Juni 75 jaren geleden dat een vinden en dat ze die herdenking in de toekomst elk groep Nederlandsche kolonisten zich in Suriname ves- jaar zouden vieren. tide, Van de oorspronkelijke kolonisten is er nog een Mevr, Loopuyt las een briefje voor dat ze uit Wor- in Leven, Degroep ontving op 21 Juni de Hollandsche cester ontvangen had van de Historiese Vereniging, boeren metgezinnen als gasten in hun midden in den waarin deze haar sympathie betuigde met de plechtig- twin van de Buitensocieteit „Het Park'', Op deze fees- held en mededeelde dat de kennisgeving van het plan telijke bijeenkomst waren een groot aantal leden aan- door hen wat te laat ontvangen was, zodat ze geen wezig, Tal van lichamen en instellingen hadden door een krans konden zenden, zoals ze anders zoudengedaan schen.king medegewerkt om dit feest te doen slagen, hebben,. Er waren voor dezegeschiedkundige gebeurtenis door Hierop verzocht mevr, Loopuyt twee 'one meisj es, een het Hoofdbestuur 55 zilverengedenkpenningen geslagen a frikaans en een hollands, om de krans van het Verbond (in Nederland), welke door den wd. Gouverneur werden neer te leggen, De heer Mansergh bracht daarna ook uitgereikt aan alle gezinshoofden. Een zeer opgewekt bal een krans uit naam van de Provinciale Rand, Verder vplgde na de toespraken en de zang- en voordracht- werden nog de volgende aangebracht: van het komitee nummers, Degroep was in staat in de kosten dezer van de 1820 Settelaars; van de „laatste settelaars(Zon- gedenkpenningen f 300.— bij te dragen, dagsrivier) aan de eerste," van de kinderen van Stan- Het bestuur trad met de zustergroep Nederlandsche „ daard 3 en 4 van de school te Retreat en een van Antillen" in verbinding om bij het Hoofdbestuur in Ne- mevr. Klosser, derland aan te drip en om maatregelen te beramen, dat de kolonie beter en vlugger van Hollandsch nieuws zou Het huldelied van den Afd,-secretaris luidt: voorzien worden door de Fransche Kabel Maatschappij. (Wijze: Wilhelmus.) De ondervoorzitter — in Nederland aanwezig — was Bij 't standbeeld van van Riebeek, op de Hoofdbestuursvergadering van 16 October to en- Aan Kaapse oude strand, woordig om het verzoek nader toe te lichten, Staan wij vandaag vergaderd, Van de vereeniging „Nederland in den Vreemde" Als broeders hand aan hand, werden op verzoek onzerzijds een aantal afdrukken ont- Wij willen eer bewijzen vangen van het verlucht werkje De Nederlanden in Aan oude Dietse held, verschillende talen, hetwelk werd toe d- aan ver- En tans hem dankbaarprijzen schillende consuls te dezer stede en naar de kamer van Voorgaven ongeteld. koophandel en fabrieken, Waar wij ons ook be even 1) Het voormalig Leprozenetablissement aan de In 't schone Kaapse land, Coppename. Spreekt alles van zijn streven NEERLANDIA. 8 De werken van zijn hand. Laat ons het voorbeeld roemen, TAALCOMMISSIE. Dat hij ons heeft gesteld Onder eigen verantwoordelijkheid. Met dankbaarheid hem noemen De Man, de Leider, Held, Adres: Helenastraat 46, 's-Gravenhage. Hij, die dat land verlichtte, En dag bracht waar was nacht, Brievenbus. Voor wie barbaarsheid zwichtte, Door andere drukke bezigheden kon de T. C. deze Aan hem zij lof gebracht, maand vele ingekomen stukken niet behandelen. Zij Wij le en onze bloemen komen in aanmerking voor het Julinummer van Tans bij zijn standbeeld neer, Neerlandia. En willen giebeek roemen, * * De Leidsman van weleer, Briefvrachtbesparing ter wille van... ook taalver- knoeiing? Der Vad'ren grote daden, Uit Duitschland zendt een zaak haarprijslijst aldus Die leven eeuwig voort naar Nederland ; kan het brutaler? Komt, kiezen onze paden Naar 't eensgesproken woord, ..... s Botanical. Laat ons in Eendracht leven, Mine Heeren! Want die alleen maakt macht, Wees zoogoed en zend mij de hieronder opengelaten Zal Goede Hoop ons geven bloembolle enplanten waarvoor ik u bij aankomst en En edle ware kracht, , inordebevinding direkt postwissel zal toezenden, 1 Collextion 12prachtige Struikrozen f 3.50 ; 26 Enk, en 25 Dubbelde Begoniabollen f 2.50; 1 Collection 12 Dahlias, grootbloemige f 2.50 ; 1 Collextion 6 Klimplanten, Hollandsche kring teKaapstad, meterlang f 2.50 ; 1 Pakket 150 Aardbeien planten dit Jaar Vruchtdragend f 2.50 1 Mand 12 Conifeeren (Edel- Vol ens verslagen in De Burger en Ons Land is er te dennen) meterhooge f 8,— Kaapstad een Hollandsche kring gesticht, die zich ten Hoogachtend doel stelt;gezellige avonden, hulp aan landverhuizers, Doorhalen wat niet verlangd wordt, — Duidelijk onderlinge hulp, bevordering der Nederl, taal en voor- adres s. v.p. lichting van Hulland door de bladen, 20 April heeft zij ..... s Speciale goedkoope aanbicding van haar eersten welgeslaagden avond gegeven onder voor- bloembolle enplanten. zitterschap van den heer Van Oosten. Mijnheer en Mevrouw! 0,i, hadden de 50personen, die van dezen kring lid Hiermeede heb ik hetgenoefse u deze kleine speciale zijn geworden, beter gedaan zich bij de werkzame af- offerte van bloembolle enplanten te doen toekomen deeling Kaapstad van het A. N. V. aan te sluiten. Of in de hoop dat t u nog een plaatsje in uw tuin kunt heerscht aan de Kaap ook al verdeeldheid, die echt vinden om deze teclanten. Special maak ik u nog atent Nederlandsche lout? op onze wereldberoemde Struikrozen welke we nog * * ingroote meenigte bezitten, De Collextie bevat de scheonstegrootbloemige soorten zooals Madame Heriot de roos welke bekroond werdt met £ 1000 op de Rozen- De Hollandsche Vroues in Zuid-Afrika, tentoonstelling in England. Jon heer Mock, Madame Men schrijft ons van bevoegde zijde; Testoud, Arnold Jansen enz, enz, het schoonste van het schoone, Voor slechts fl, 3,50per 12 stuks, Onze Col- Nu Zuid-Afrika meer en meer in Nederland bekend lextie van 50 vasteplanten welke u het geheele jaar wordt en hier ook als immigratieland de aandacht prachtige snijblumen bezorgen en elk jaar weder opnieuw begint te trekken, vraagt ook menige Hollandsche opkomen zijn zeer goedkoop voo Ook ons vrouw naar hare kansen van slagen daarginds. bloembollenpakket. Rhododendrons Sierheesters Klim- En inderdaad biedt Zuid-Afrika aan een zekere planten Paenia rozen en wat ik u vend er op de aan- categorie van onze meisjes een aardige toekomst. gehechte briefkaart aanbied is buitengewoon goedkoop Pleegzusters namelijk vinden daar een ruim en lucra- en twzjfel ik dan ook niet of u wilt ons uw tuin toever- lief arbeidsveld, vooral zij, die op een diploma voor trouwen en ons uw ordergeven, Waarvoor wij u nu kraamverpleging kunnen bogen; zoowel particuliere reeds dank zeggen verpleegsters als hospitaalnurses vinden er een goed Hoogachtend bestaan als zij de Engelsche taal beheerschen. * * Wat huishoudelijke krachten betreft, komen eigenlijk alleen diegenen in aanmerking, welke de geheele lei- L an de n, 5 April 1921, ding van een huishouden op zich kunnen nemen en Geachte Redactie, uitstekend kunnen koken en inmaken, daar het gewone dienstbodenwerk meest door kaffermeiden wordt ver- Ma g een leek ook eens een woordje meespreken? richt. Waarom wil de Heer Schaap nu toch het goede Ned- Ook Nederlandsche onderwijzeressen zijn er welkome landsche woord, dat wij voor „trottoir" hebben, ver- gasten. Maar zij moeten in staat zijn de lessen in het van en door „riep"? Dat goede woord gebruikt hi Engelsch te geven, en, willen zij vooruitkomen, ook in immers zelf in zijn brief, het is „voetpad", Is dat niet het Hollandsch-Afrikaansch kunnen onderrichten, duidelijk voor iedereen en is er met dat woord wel De goede kansen zijn echter alleen weggelegd voor verwarring mogelijk? „Trottoir" is de plaats, waar men hen, die, energiek en doortastend, vol doorzettingsver- gaat, „oa l'on trotte", een woord „trotter", dat eigenlijk mogen, emigreeren met het vaste voornemen zich een nog slechts voor paarden gebruikt wordt in het Fransch, goed bestaan te scheppen, dus niet teen flink aanpak- meen ik. „Voetpad" is het pad voor de voetgangers, ken en ferm werken opzien want hard werken is er de , in tegenstelling met den we voor paarden of rijtuigen, boodschap, die dan de rijweg is, Nu zal men misschien tegenwerpen, Vrouwen, die zonder deze eigenschappen, in hun dat een we el door de velden b.v. ook een voetpad is. eigen land er niet komen", zullen evenmin in Zuid- Aangenomen maar dat verschil in de beteekenis van Afrika slagen, het woord zal altijd door het gebruik blijken, Als men 82 NEERLANDIA. van iemand zegt, dat hi' „van het voetpad state om om de straat over te steken," is er niemand, die zich zal verbeelden, dat er van een veldwegel sprake is; worth ergezegd, dat „de we van het eene dorp naar het andere korter is langs het voetpad," dan weer zal niemand denken, dat die we langsheen de huizen loot en ook „trottoir" wordt genoemd. Dus waarom niet voetpad? Overigens, dit woord biedt het kenmerk van onze Nederlandsche taal, doordat het ons zegt, wat het be- teekent, het een met „riep" niet het geval is, Ik wensch ook van dezegelegenheid gebruik te maken, om u te wizen op de kostelooze bekendmaking, welke sommige der berichtjes van de Taalcommissie voor zekere handelshuizen uitmaken, Daar maakt gij nu in nr. 4 aan al de leden van het Al g. Ned, Verb, bekend, dat er in 't Prinsenhuis eene „Dames en Heeren Klee- dermakerij" bestaat en dat men Onder den St, Maarten enz. Cottage Furniture'' kan bekomen, Zou men die „ adressen in 't vervolg niet kunnen weglaten? Ik vrees, dat niet alle lezers van ons Or aan zoo beginselvast en overtuigd zijn, om juist in die huizen niet te gaan koopen. 'k Wenschte, dat ik mij vergiste, Met verontschuldigingen voor mine bemoeizucht. Hoogachtend G, DE GUCHTENAERE, N. S. Hoewel een lid van Groep Belgie het boven- staande stukje schreef (Groep Nederland toch stelde de T. C, voor Nederland in!), meenen wij, dat het bij wijze van uitzondering een plaatsje in Neerlandia verdient, Allereerst om de belangstelling die er voor ons werk , uit spreekt ; ten tweede omdat het onze voorkeur voor voetpad betoogend steunt ; ten derde, om den Heer De G, te zeggen, dat wij de namen der zondaars soms bekend maken, opdat de lezers van Neerlandia weten, wie onze rijke taal beta en, Als de Regeering het doet, noemen wij haar toch ook. (Zie Neerl, van Jan. 1921, enz.). T. C. * * * Als antwoord op uwe vraag: „R ur emond e. Wie zegt ons, welke plaats in Nederland dit is?" wensch ik op te merken, dat deze, de Duitsche naam voor Roermond zijnde, waarschijnlijk door een Duitscher — hetzij bij vergissing , hetzij uit onkunde — zoo genoemd is. Wij bezigen voor vele buitenlandsche plaatsen ook Hollandsche of Nederlandsche benamingen en schrijven b,v.: Parijs, Berlijn, Londen, Aken, Luik, Brussel, Ant- werpen, Weenen, Rijssel, Kopenhagen, Keulen, enz, Het komt mij zelfs verkeerd voor bij ons gebruikelijke namen te veranderen, zooals men tegenwoordig dikwijls doe t met: Petersburg; waarom sedert den laatsten oorlog in onze dagbladen telkens Petrograd? Waarom own T schrijven vele Nederlanders: Cape- in- plaats van Kaapstad, zijnde de Hollandsche naam, door Hollanders aan een door Hollandersgestichte stad ge- geven? Waarom schrijven Hollandsche reeders: Wall- fishbay in plaats van Walvischbaai? Nu de Nederlandsche benaming en schrijfwijze van sommige plaatsnamen Hier ter sprake is gebracht, wensch ik op te merken, dat er ook op enkele Nederlandsche plaatsnamen bedenkelijke aanmerkingen te maken zijn; zooals b,v, Lochem; hetwelk behoortgeschreven te worden: Lo hem even als: Arnhem, Zelhem, Gorinchem, en em Houthem, Ritthem enz. Appelscha; evenals Peperga, Oudega, St, Jansga, Follega, Goinga, Makkinga, Jubbega, Finkega, Minnertsga, enz., moet men schrijven: Appelsga. Men zij indachtig, dat de uit an „ga" be- teekent: dorp, buurt of plaats, Het is drip end noodig, dat de hand aan de ploeg ter taalzuivering worde geslagen en wij verlost worden van woorden zooals:parkanlage, warenhuis, ansichtkaart, techniker, chemiker, tabakker enz. (Waarom zegt men. ook niet: Historiker?) en dan die stuitende uitdruk- kin en; dan wel" en „is te", b v „hebben particuliere ontmoetingen plaats tusschen Clemenceau en Lloyd George dan wel tusschen Lloyd George en . „ „dan wel"; in regeeringsstukken wordt die uitdrukking veel NEERLANDIA. 8 Nederlandse geneesheren voor Onthouding vanpartijkeuze door het Zuid-Afrika. inZ.-A. politiek. Geachte Redactie, Rotterdam, 6 Mei 1921. Geachte Editeur, In het Maartnummer van Neerlandia las ik onder het Naar aanleiding van mijn aanvraag in Neerlandia voor hoofd „Zuid-Afrika", „De Verkiezingen" het volgende: een bekwame Nederlandse en Afrikaansegeneesheer „De algemeene verkiezingen in de Unie van Zuid- voor Carolina worden in Uw nummer van Februari Afrika hebben voor het Nederlandsch en Afrikaansch aangehaald de woorden van Dr, P. Scheffelaar Klots in element teleurstelling gebracht," het Nieuws van den Dag, waarin hi' waarschuwt teen Als reden dier teleurstelling wordt vervolgens genoemd het „zoet gefluit van Carolina'', en U zult mij wel ver- de overwinning der Zuid-Afrikaansche partij op de oorloven, hieromtrent de volgende opmerkingen te Nationalisten, waken; Ik vermeen, dat de door mij hierboven aangehaalde Min aanv rage voor een geneesheer berustte op goede, zinsnede in haar algemeenheid niet juist is. Stellig heeft degelike gronden, daar hier toentertijd grote behoefte de uitslag der verkiezing die Nederlanders en Afri- bestond aan een Hollandsgeneesheer, en wij alleen de kaanders 1) teleurgesteld, die Gen. Hertzog volgen, doch mediese diensten hadden van een oude En else dokter, zij heeft bevredigd de Nederlanders en Afrikaanders, die in hetgeheel niet op de hoogte is van de nieuwste die meenen, dat de politiek van Gen. Smuts de juiste uitvindingen op medies gebied, zodat wij in alle gecom- is. De steller van bedoeld stukje is blijkbaar van pliseerde gevallen naar andere plaatsen moesten gaan oordeel, dat deze laatsten ongelijk hebben, doch het voor mediese hull). Sedert hebben wij echter een wil me voorkomen, dat Neerlandia in den partijstrijd bekwame, 'one Afrikaanse dokter er bij gekregen, die van Zuid-Afrika zich volkomen onzijdig behoort te zijn opleiding in Amerika en Edinburgh genoten heeft, houden, en dat daarmede het doel, hetwelk het Al- en die bovendien als Ho11, Afrikaander sympathie heft gemeen Nederlandsch Verbond zich stelt, het beste , zal zijn gediend. Want door partij te kiezen in bedoelde, samenleving, en derhalve geheel aan onze wens beant- zeer moeilijke politieke quaestie vervreemdt Neerlandia woordt, Wat nu de kansen voor Nederlandse dokters, van ons Verbond de breede schare Hollanders en Zuid- die naar Z, A. willen emigreren, betreft, er zijn bier nog Afrikaanders, die Gen. Smuts volg,en err die zich goede openingen voor bekwame dokters, waarvoor geenszins als minder goede Nederlanders of Hollandsch- .vereist wordt, dat zij in het bezit zijn van een Britse Afrikaanders aangemerkt willen zien, dan hunne graad, om in Z. A. te mogen praktiseren, De beste we politieke tegenstanders, zal zij, n om na afloop van de mediese studien in Holland De Nationalisten beOogen voor alles een Hollandsch- nog een maand of zes een kursus te volgen in En eland Afrikaansche cultuur in Zuid-Afrika te bevorderen en of Schotland, en hiertoe verdient het Royal College in. zijn bereid ter bereiking van dat ideaal den rassenstrijd Edinburgh aanbeveling, Deze School (niet de Universi- in hun land te doen voortduren, De Zuid-Afrikaansche teit te Edinburgh of het Royal College te Londen) le partij wenscht dien strijd te doen eindigen; zij aanvaardt voor uitlanders de minste hinder glen in de weg; een het felt, dat het land staat onder Britsche Suprematie g oede kennis van de En else taal zal natuurlik het en dat het is bevolkt door Boer en Brit, en beoogt slagen aldaar bespoedigen. samensmelting der beide rassen tot een yolk van Zuid- Voor Afrikaanse studenten, die aan zekere bekende Afrika, hetwelk naar haar oordeel zoowel om politieke Hogescholen op het vaste land van Europa of Amerika als materieele redenen den band met En el- voor- ostudeerd hebben, is dit aanvullingsexamen in 1920 alsnog niet kan slaken, De volgers der Z.-A. P„ wier afgeschaft. sympathien Hollandsch-Afrikaansch zijn, meenen, dat Er zijn tans hier te lande Nederlandse dokters ook de politiek hunner partij aan het Hollandsch- gevestigd te Bethal (2) te Ermelo, Erasmus, Lydenburg, Afrikaansche element behoorlijk gelegenheid zal geven Rustenburg, .Johannesburg, Pretoria e nog vile andere zich verder te ontwikkelen. steden, die allen een goed bestaan hebben, en hoe Dr, Het lit volstrekt niet in mine bedoeling op te komen Klots, die hier een zeer goede praktijk heeft gehad, van voor depolitiek der Z.-A. P. (ik acht mij tot een oordeel een „zoet gefluit" prd.at, en Hollandse dokters wil in dezequaestie niet bevoegd); slechts wil ik er op wij- ontmoedigen, is mij een raadsel, zen, dat vele Nederlanders en Hollandsch-Afrikaanders lk ben de laatste om iemand, die niet degeschiktheid — ik noem bx, de redactie van „de Volkstem" — er van bezit voor emigrant, aan te moedigen, hierheen te komen. overtuigd zijn, dat de politiek van Gen. Smuts beter voor Aileen zij, die zich weten aan te ass aan de het land is dan die van Gen. Hertzog. Afrikaanse toestariden, de ongemakken van lange afstan- Reeds daarom moeten wij in Nederland, wanneer wij den te reizen aanvaarden en het nodige geduld hebben, voor degerneenschappelijke stambelangen opkomen, ons hebben hier kans van slagen, Jingo's (verengelste Hol- onthouden vanpartij kiezen. Heb ik tijdens mijn verblijf landers) of spesialiteiten, die voor hunne diensten in Zuid-Afrika de mentaliteit der Hollandsch-Afrikaan- buitensporige hoe rekeningen zenden, of zij, die in zo ders wel begrepen, dan kan zulk een onthouding onzen kort mogelike tijd rijk naar Holland terug willen keren, invloed in dat land slechts tengoede komen, kunnen hiergerust we blijven. Een Hollands immigrant Hoogachtend , Mr, H. J. KNOTTENBELT. moet zijn taal en tradities hoog houden, om te midden Te recht betoogt de geachte inzender, dat Neerlandia van eengemengde berolking en een vijandig Engels zich buiten depolitiek moet houden, De redactie bedoelde element tot eengeestelike aanwinst voor Zuid-Afrika met hare uitlating dan oak alleen dit: te zijn. De levenskansen van het Dietsche stamgevoel zijn Om die reden dient de emigratie van onderwijzers naar alle waarschijnlijkheid grooter onder de „Natten" naar Z. A, zoveel mogelik aangemoedigd te warden, dan onder de „Zappen", Dat zal wel niemand to - De onderwijzerssalarissen in Transvaal zijn buitenge- spreken. Met dat al doet 't ons genoegen te vernemen — woon hoog, en er zijn zeer vele vacatures, dus bestaat wat wij ook wel gelooven — dat oak de Zuid-Afr, partij eengoede kans op plaatsing; doch ik zal liever aan datgevoel van stamverwantschap levendig wil houden. anderen overlaten, hierover uitvoeriger te schrijven, De schrijver zij gerust: Met de politiek, met het U dankende voor deplaatsruimte, noem ik mij, vraagstuk o,a, welke regeeringsvorm in Zuid-Afrika de beste is en dgL, laat Neerlandia zich niet in. Red. Hoogachtend, 1) U bedoelt blijkbaar de Hollandsch-Afrikaanders, er Carolina, 6 April 1921. W. HOVY, zijn echter oak Engelsch-Afrikaanders. 84 NEERLANDIA. Art. 4 der Statuten in denGroepsraad. Naar aanleiding van het slot van het verslag van de Groepsraadsvergadering door den heer SchOnstedt zij mij de volgende opmerking veroorloofd: Ik herinner me niet, dat, zooals het verslag (bl, 64; 9de alinea V. b.) zegt, de voorzitter als statutair belet- sel teen het behandelen van het voorstel-Haarlem g , gewezen heeft op art. 4 der statuten; wat me dus blijk- baar ontgaan is. Art. 4 derde lid luidt echter; „Alle leden of leden- groepen, die tenminste eene in de Groeps- en Afdee- lingsreglementen te bepalen bijdrage storten, ontvangen kosteloos het or aan van het Verbond." Het voorstel-Haarlem was mi, dus juist in den geest van dat artikel, Teen de uitlegging van den voorzitter wensch ik, om later misverstand uit te schakelen dan , ook nu reeds hier terplaatse op te komen, E, A, HOFMAN, iur, cand. vert, Amsterdam S. U. Mededeelingen en Allerlei. Vacantieleergangen, Het vorig jaar heeft het Hoofdbestuur zich tot de Senaten onzer Hoogescholen gewend om hunne me werking te vragen voor de herinrichting der Vacantie- leergangen voor Afrikaners en Vlamingen, welke in 1912 te Leiden voor het laatst werdengehouden, Thans heeft de faculteit der Letteren en Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit te Utrecht nagepleegd overleg met de Utrechtsche Studenten Afd, van het A. N. V. haar medewerking toegezegd voor een Vacantie-leergang in September a,s, Reeds hebben zich bereid verklaard voordrachten te houden Prof. Dr, W, Vogelsang over De Noord-Nederlandsche „ kunst van de 15e en 16e eeuw"; Prof, Dr. C. G. N. de Vooys over „De Nederlandsche letterkunde van de 19e eeuw", Nederland op z'n best. — Op het Algemeen Kapittel der Minderbroeders Pinksterzaterdag te Assisie gehouden onder voorzitter- schap van Kardinaal Giorgi, is tot Genera al der Orde gekozen onze landgenoot, de Hoogeerw, pater dr. Ber- nardius Klumper, tot nu toe Procurator-Generaal, Pater Klumper, geb, 19 Maart 1864 te Amsterdam, is de eerste Nederlander die in de zeven eeuwen van , het bestaan der Minderbroedersorde, tot deze hooge waarigheid werd verheven, — Te Rotterdam is de vorige maand in de bekende T werkplaats van de Gebr, Wilton. een nieuw dok van 46000 ton ingebruik genomen, een der grootste van Europa, In aanbouw is daar een nieuw scheepsbouwdok, dat een omwenteling beteekent in den scheepsbouw, daar het bouwen op hellingen erdoor wordt vermeden, Het schip worth in dit dok op een horizontalen vloer gebouwd, zoodatgeen stellingen behoeven te worden gemaakt, en in het algemeen niet zoo in de hoogte moet worden gewerkt, wat voor het aanbrengen van materiaal steeds een groote schaduwzijde heeft gehad, In dit nieuwe dok zullen de schepen zoover worden afgebouwd tot zij kunnen driven om daarna in het dok zelf te water te , wordengelaten. Nederlandsche kunst in den vreemde. Nederland heeft in de laatste maanden in het buiten- land van zich doen spreken. De tentoonstellingen te Parijs, New-York en Madrid, de laatste in elkaargezet door de kranig werkende vereeniging Nederland in den Vreemde, hebben den roem onzer oude en nieuwe Nederlandsche schilder- kunst weer eens aan de wereld verkondigd. Willem Mengelberg heeft toonkunstlauwerengeoogst te New-York en Madrid, het Haagsch Strijkkwartet in laatstgenoemde plants en de bijna 80-j arige Louis Bouwmeester, de onverwoestbare, heeft zijn tooneel- spelersgaven te Weenen doen bewonderen. Thans is dezen de eervolle onderscheiding te beurt gevallen te worden uitgenoodigd voor de a,s, Shakespeare-feesten te Strat- ford-on-Avon, Het ware wel is waar voor ons nog aangenamer ge- weest als deze kunstenaars kunst van eigen bodem hadden vertolkt, maar als vertolkers van vreemde kunst bleken ze niettemin weer begaafden, waarop een yolk trotsch kan zijn, Sedert kort is als lid toegetrede 25ste Jaargang. No. 7. Juli 1921. NEERLANDIA -76111:11111111ft- ORGAAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Denkbeelden beteekenen niet s zonder de overtuiging en den wil om ze te verwezenlijken. INHOUD: De Hollandsche „Burgerij" van Ceylon, door M. A. B. Cohen Stuart. — Friedrichstadt a. d. Eider, door P. Eldering. — Nationaliteitsgevoel in den Vreemde, door Joh. ter Ellen, — Holland en Japan. — Frankfort, door Prof. M. J. v. d, Meer. — Uit Kleef. — Nederland: „Letterkunde." — Heemschut, een nood- schot, door v. S. — Vacantie-cursussen 1921, — Van de Afdeelingen. — Oost-Indie: Afd, Sumatra's Westkust, door V. d, V. —„Kromoblanda,” door Dr. W. v. Lin en. — West-Indie: Hoog verantwoordelijkheidsbesef. — De Nederlandsche kolonisten herdacht. — Waar voor zijn geld. — Vlaanderen: Eendracht, door Frans van. Laar. — De Groep heringericht. — Tak Brussel en Omstreken. — Ons Postzegelwerk. — Vlaamsch Woorden- boekfonds, — Zuid-Alrika: Het Ned, lied in Zuid-Afrika, door C. M. Bal—van Lien — Taalcommissie. — Me de- deelingen en Allerlei. — Comite voor Nederlandsche kinderen in den Vreemde, — Advertentien. • DE HOLLANDSCHE „BURGERIJ" VAN Indo-Europeanen en ook maakte het bezigen CEYLON. van de Engelsche taal en het volgen van En- gelsche gewoonten, een verschil. Toch werd Den 28en April j.1, liepen wij met het s.s. men voortdurend aan de analoge verschij- Grotius de haven van Colombo binnen, Tevo- ning van den Indo-Europeaan herinnerd. De ren had ik door een draadloos telegram met familieband, die de Hollander in een derge- de Dutch Burgher Union aanraking gezocht lijke omgeving gevoelt, wordt natuurlijk nog en gekregen, sterker beseft als men thuis is in een In 1910 had ik bij een bezoek aan Colombo kolonie als Nederlandsch-Indi6, met zijn den wakkeren heer Anthonisz ontmoet, een betrekkelijk talrijke Indo-Europeesche bevol- der burgers van Hollandsche afstamming, king. die werkzaam is bij de archieven, dateerende Jammer genoeg is van Nederlandsche zijde uit den tijd, dat Ceylon een Hollandsche tot dusver weinig gedaan om de betrekkin- kolonie was, Als zijn assistente was mej. gen met deze verwante groep burgers op Pieters uit Amsterdam daar ook ijverig aan Ceylon te onderhouden. Het koloniale be- het werk, Er viel heel wat geschiedkundig- stuur van Ceylon heeft hun bestaan als groep belangwekkende arbeid te doen. De Britsch- erkend door hun een eigen vertegenwoordi- koloniale regeering liet met veel weten- ging toe te kennen in den Wetgevenden Raad schappelijke piêteit de oud-Hollandsche do- van het eiland, Nederland heeft over 't geheel cumenten verzamelen en uitgeven, Maar bijzonder weinig aandacht aan hen gewijd. bovendien maakte het tweetal zich verdien- Niet-Nederlanders, te Colombo als consul stelijk op ander gebied. Zij hielden het vuur aangesteld, bekommerden zich niet om hen, van groot-Nederlandsch gevoel, dat Maurits en de Nederlander, die tegenwoordig te Wagenvoort op zijn doorreis door Ceylon Colombo honorair consul is, trekt zich even- had helpen ontsteken, ijverig brandende. ' min iets van de stamverwanten aan,' Zulk Anthonisz, die, in tegenstelling met de ove- een lauwheid is zeer te betreuren. rige, totaal verengelschte burgers, Hollandsch Wij, Hollanders, zijn dikwijls laksch en sprak en schreef, was een groote kracht in sceptisch als het goat om de groote vraag- de Dutch Burgher Union; mej, Pieters gaf stukken van het internationale levee, Maar Hollandsche cursussen voor de kinderen der wie, als ' tegenstelling, meer warmte zou burgers. verwachten, waar intiemere, nationale roer- Ili had destijds het genoegen, een vergade- selen zich doen gelden, wordt teleurgesteld. ring bij te wonen van „the committee", het We zijn meestal stug en onverschillig naar bestuur der vereeniging. „In the chair" was beide kanten, Bet is mogelijk, met een zuiver, dr, van Dordt; aanwezig waren o.m. advocaat sterk gevoel voor eigen nationaliteit oprecht De Vos en dr, De Jong, Vele burgers ver- en krachtig deel te nemen aan het ruimere, toonden een sterk veroosterscht type. Door meer omvattende internationale streven. De de verwantschap met de Tamil- or Singha- 7witsers geven hiervan een voorbeeld. Ook leesche omgeving maakten zij een eenigszins de Vlamingen, met hun bekende leuze, dat ,a. nd er en indruk don de op Java inheemsche zij Vlamingen willen zijn, om Europeers te 86 NEERLANDIA, worden, Wat is toch de reden, dat de Hollan- gebleven, al worden zij gelezen in Engelsche der niet Licht in geestclrift komt, hetzij voor vertalingen van de Kaap afkomstiq, de kleinere nationale, hetzij voor de grootere Ook heeft zich nog een overblijfsel van Internationale gemeenschap? Blijft in 't alge- het oude Hollandsch-hervormde kerkelijke meen een praktische gemeenschapszin bij leven gehandhaafd. Maar de persoonlijke ons al te zeer latent? banden, die de burgers nog binden aan Neder- In 1910 kon men nog hopen, dat het gere- land en Indie, zijn zwak geworden en dit is geld aandoen van Colombo door de booten een ongunstig verschijnsel, der stoomvaartmaatschappijen „Nederland" Het is een verbetering in de plaatselijke en „Rotterdamsche Lloyd," de banden van organisatie der Hollandsche burgers in ver- Nederland en Indie met de burgers van gelijking met 1910, dat zij beschikken ,over Ceylon zou versterken. een ruim eigen club-gebouw, Passagiers van Mijn bezoek in April 1921 leerde echter, Hollandsche schepen, die Colombo aandoen, dat deze hoop niet in vervulling is gegaan. behooren nimmer een bezoek aan dit gebouw, Integendeel, Sinds 1910 valt hoofdzakeliik gelegen in de Cinnamon Gardens, na te lateri. achteruitgang en verval van de Groot-Neder- Het is versierd met afbeeldingen van landsche beweging op Ceylon te constatee- Hollandsche historische figuren en Holland- ren, De Hollandsche leergangen moesten sche stadsgezichten, met reproducties van door daling in belangstelling tenslotte ge- oud-Hollandsche schilderijen e, dgl, staakt worden, Zelden bemerkten de burgers Het was mij een groot genoegen, mijn ouden zij Vlamingen willen zijn, om Europe6rs te vriend Anthonisz terug te vinden, die inmid- schepen, De Nederlandsche maatschappijen dels met mej, Pieters in het huwelijk was doen blijkbaar niets voor het Hollandsche getreden, Hij is tegenwoordig voorzitter der leven op Colombo; zij houden, naar Holland- Dutch Burgher Union. Als archivaris zal hij sche adat, te eenzijdig hun zaken-standpunt binnen kart zijn ontslag nemen om te worden in 't oog. Onze taal is van het eiland weg- vervangen door den heer Reimers, Ook gewischt, De Portugeezen, die vs5Or de Hol- maakten wij kennis met den secretaris der landers op het eiland gevestigd waren, Union A, E, Keuneman (Belair, Serpentine hebben nog hun taal behouden; wij hebben road, Colombo), een zelfde spoor niet nagelaten, De ontvangst was, als vroeger, hartelijk, In de Oud-Hollandsche Wolvendaal- Men gevoelt hier, dat ondanks alles, vele church, in 1749 gesticht, leest men als een harten nog warm kloppen voor het oude herinnering aan den tijd der Hollandsche Holland. Gaarne zouden de burgers meer heerschappij te Colombo op een grafsteen willen doen voor de bezoekers, die hier met het volgende gedicht: de Hollandsche booten landen, al is het een Hier in dit klein vertrek bezwaar dat meestal het bezoek valt in de Leyt den vermaerden helt, ochtenduren, dus als de heeren op hun kan- Die Scholte die wel eer toren en bureau's gebonden zijn, Maar de Cloekmoedigh sloeg uit 't velt club staat altijd open en als men tijdig schrijft De trotse Lusitaen of telegrafeert, kunnen speciale afspraken En uit haer sterke stede; Wiens ziel rust nu bij God worden gemaakt, In d' Aerde zijne leede, De ontmoeting kan voor de Hollandsche Geboore den XII Nov, 1622, bezoekers, behalve als een uiting van natio- Gest, 3 Dec, 1686, nalen familiezin, dikwijls ook als een verrij- king met kennis van waarde worden, Ceylon .,Transit gloria mundi", Hoe weinig is van is een tropische kolonie, in vele opzichten met het werk der Hollandsche helden hier bekle- onze groote Soenda-eilanden te vergelijken, yen, De geest van „de trotse Lusitaen" werd Zoo is b,v, voor ons de politieke beweging in een blad, dat op de kade verkocht werd, aidaar bijzonder belangwekkend. In een ar- — „The Ceylon Morning Leader," orgaan tikel van het parlementslid Josiah C, Wedg,- der roomsch-katholieken, naar ik hoorde, — wood, leest men: „Hier, voor het eerst in het opgehemeld ten koste van dien der oude geheele Britsche Empire, heeft men een land, Hollanders, De Hollandsche burgers, ofschoon in de journalistiek vrij talrijk vertegenwoor- door gekleurden bewoond, dat wel een vol- digd, hebben Been eigen blad, dat, zoo noodig, ledige Dominion in het Britsche gemeenebest voor hun belangen zou kunnen opkomen, kan worden," Hij verwacht, dat hier spoedig Een herinnering aan waardevol Hollandsch een ten deele parlementair bewind zal wor- werk is blijkbaar nog het meest de beoefening den ingevoerd en dat dan de Britsche staat van het hier destijds ingevoerde Romeinsch- een eersten belangrijken stap zal zetten op Hollandsche recht. De geschriften van Oud- een weg, waardoor hij een bondgenootschap Hollandsche rechtsgeleerden als Grotius, zal worden van Azle en Europa, „tezamen Bijnkershoek en Voetius zijn hier nog in eere gehouden door gemeenschappelijke landsver- NEERLANDIA. 87 dediging en grootere gemeenschappelijke land en Holstein heen en weder, schreef brieven aan de directeuren en liet ten slotte op eigen kosten werk- vrijheid." lieden komen om met den bouw van de nederzetting De Engelsche ingezetenen van Ceylon een begin te maken, In September 1621 werd dan de nemen tegenover de hervormingsactie der eerste steen van het eerste huis door Willems zoon, Tamils en Singaleezen over 't geheel een Antonie van Hoven, gelegd, Deplaats voor de te bouwen stad was gunstig behoudend standpunt in en hierbij staan de gelegen op de plek, waar een tamelijk breede rivier, Hollandsche afstammelingen blijkbaar aan de Treenegenoemd zich in de Eider stort, De streek , hun zijde, Maar de gebeurtenissen blijven er omheen is vruchtbaar en welvarend, Het is de zich ontwikkelen en het zal goed zijn, dat wij buurt, waar de meeste romans van Gustav Frenssen spelen Dithmarschen en Eiderstedt, Daar woont een op Java van deze ontwikkeling nota nemen, stoer en vrijheidlievend yolk, in karakter op het Neder- Geen grooter gevaar voor ons tegenwoordig landsche veel gelijkend. Ook de taal, het Platduitsch dan een beperkte gezichtskring, (maar niet het Platduitsch van Reuter) is voor een Na mijn laatste bezoek zou ik onze land- Noord-Nederlander in 't bijzonder voor een Gronin- g er gemakkelijk te verstaan, Desniettemin was de genooten om meer dan een reden willen verstandhouding tusschen de Hollandsche kolonisten toeroepen: Vergeet Ceylon niet, en vergeet en de boerenbevolking in den omtrek aanvankelijk vooral niet de „Dutch Burghers", die daar allesbehalve vriendelijk, Dat kwam door 't felt, dat de zijn gevestigd. hertog den Remonstranten allerlei voordeelen en A, B. COHEN STUART. monopolies had geschonken, waardoor de landsbevol- king zich benadeeld achtte, Gedurende den bouw der stad vonden allerlei onaangename voorvallen plaats. Ook Gilder de kolonisten ontstonden twisten vooral , tusschen den in 1624 aan gestelden stadhouder Adolf Friedrichstadt a, d, Eider, van de Wael, heer van Moersberg,en een lid van de Utrechtsche ridderschapemeenteraad va , en den g n Jarengeleden zijn in dit blad reeds een paar het stadje. Vrederijk was de eerste tijd van Friedrich- artikelen verschenen over de oud-Hollandsche kolonie stadt dus niet, in Sleeswij,k Friedrichstadt aan de Eider. Er is dit En ook in ander opzidht bleven de teleurstellingen jaar een bijzondere reden om nog eens op dit uit niet uit, De hertog had gehoopt, onder bescherming historisch en vaderlandsch oogpunt zoo merkwaardig van de eigen vlag, handel te kunnen driven met stadje en de geschiedenis van zijn ontstaan te wijzen. Spanje en zelfs met Indie en Perzie, maar de Duin- Friedrichstadt zal n, 1, op 27 en 28 Augustus zijn drie- kerker zeeroovers ontzagen de vlag van het kleine rijk, honderdj arig bestaan herdenken, datgeen oorlogsvloot bezat, niet en de Spaansche corn- In het jaar 1619, tijdens de Remonstrantsche en missaris, Quirinus Jansenius, heulde in 't geheim met contra-Remonstrantsche twisten, hadden er reeds onder- de Duinkerkers, Bovendien trokken vele Hollandsche handelingen plaats met de leiders der Remonstranten families weer naar 't vaderland tern toen toen na den met de bedoeling om hen die toch reeds voor een deel dood van Prins Maurits de toestanden voor de Remon- uit Holland warengevlucht en die voorzoover ze in stranten gunstiger werden, Friedrichstadt, in brieven in 't land waren gebleven, geen vrijheid van geloof van 1624 nog de stad van de 25 huizen genoemd, is hadden in het vaderland der geloofsvrijheid, er toe te een stadje van + 2500 inwoners gebleven, Het heeft bewegen in Sleeswijk een veilige toevlucht te zoeken, zware tijden gekend, In 1850, tijdens den opstand van , Sleeswijk-Holstein teen Denemarken, heeft het een jong, begaafd en voor zijn tijd bijzonder vooruitstre- bombardement moeten doorstaan, waarbij een groot vend vorst, zou nets liever zien dan dat talrijke Hol- deel der huizen, ook de oude Remonstrantsche kerk, landers, lief st kooplieden met eenig kapitaal, in zijn in puin geschoten werd of in de vlammen opging, Ware landstreken hun woonplaatsen zouden opslaan. Zijn dat nietgeschied, dan zou Friedrichstadt het meest beweegredenen zijn niet louter van idealen aard ge- onvervalscht oud-Hollandschplaatsje zijn, dat er ter weest, Het was niet zoozeer sympathie met het geloof wereld bestaat. Zclfs nu nog heeft het de Nederlandsche of de zaak der Remonstranten, die hem bewoog, al afkomst bewaard in enkele oude gevels en vooral in blijkt het uit een door hem gegeven octrooi, dat hij, den aanleg der stad met grachten en steenen bruggen, tenminste op het punt van het leerstuk der voorbe- Omdat de stichters der stad als voorwaarde stel- schikkingde der Remonstranten stond,, aan de zijde len, dat er absolute vrijheid van godsdienst zou zijn, Hoofdzakelijk had hi' bij zijn uitnoodiging de belan- een eisch, na eenig tegenstreven door den hertog in e- gen, vooral de commercieele belangen, van zijn eigen willigd, kwamen reeds spoedig Doopsgezinden, Katho- land op het oog, Hi' hoopte gebruik te kunnen maken lieken en Joden de stad bevolken, Natuurlijk kwam van Hollandsche koopmansenerg,ie zeevaartkunst en er ook een Duitsch-Lutherschegemeente, die op 't van Hollandsch kapitaal om daardoor de welvaart van oogenblik verreweg de grootste is, Maar ook de andere zijn yolk te vergrooten, Het is zoo goed als zeker, dat gemeenten hebben zich staande gehouden, zoodat men Johannes de Haan, de vriend van Oldenbarnevelt en. thans nog in het plaatsje vif gemeenten met vijf Hugo de Groot, die in 1619 uit Holland naar Slees- kerken telt. De verhouding tusschen die gemeenten wijk-Holstein gevlucht en een der raadslieden van den onderling is doorgaans vredig en vriendelijk geweest, hertog geworden was, de opmerkzaamheid van Frie- Tot in den allerlaatsten tijd hadden de Remonstranten drich op de Remonstranten gevestigd heeft, In 1620 kwam een kamerheer van den hertog naar Ant- en de Roomsch-Katholieken eengemeenschappelijk werpen om daar met de drie directeuren der Remon- kerkhof. stranten te onderhandelen en in de lente van 1621 Hoewel de stad door den wereldoorlog en zijn gevol- werden twee Remonstranten, Niellius en Loman- gen financieel ten achter is geraakt, heeft de gemeente- nus, naar Holstein gezonden om met den hertog zelf raad met volledige instemming der burgerij besloten, te beraadslagen. Er was bij de Remonstranten een hetgedenkfeest luisterrijk te vieren, Er zal een histo- zekere aarzeling op te merken, Zij zagen blijkbaar rische optocht worden gehouden en wat dies meer zij, de onderneming niet zoo hoopvol in als de hertog. Een Bovendiengeeft de stad een gedenkschrift uit, dat zekere Willem van Hoven echter, heer van Wedde, door Dr. Harry Schmidt, op 't oogenblik wel de beste Westerwolde enz., een aanzienlijk en vermogend man, kenner der Friedrichstadtsche geschiedenis, zal worden zette zijn schouders onder de zaak, reisde tusschen Hol- samengesteld, Het stadsbestuur heeft die uitgave 88 NEERLAND IA. gewaagd in de hoop, dat er van buiten financieele steun bestudeeren, met trots vervullen en ons hart doen zou komen. Het heeft daarbij ook aan Nederland zwellen. Kracht heerschte er en de kracht, de onver- gedacht en mochten er ander de lezers van dit blad zettelijke wil bracht groote din en tot stand. zijn, die voor dit doel lets over hebben, dan kunnen ze Waarvoor leven wij? hungiften doen toekomen aan den schrijver van dit Om te strijden, ons geheele leven door, om in dien artikel of aan den heer Heinrich Lorenzen te Friedrich= strijd te overwinnen en met elke overwinning een stadt a. d. Eider. steentje bij te dragen tot onze geschiedenis Wij maken De Remonstrantsche Broederschan zal bij het feest degeschiedenis, wij krijgen na ons weer anderen, die vertegenwoordigd zijn. Het zou niet onaardig zijn, ons werken en streven zullen beoordeelen, die ons ver- wanneer er van bier ti1t ook nog andere personen oordeelen ofprijzen zullen. Besefte ieder mensch toch, persoonlijk blijk gaven van hun belangstelling in deze dat hi' aan de geschiedenis van z'n yolk en land bijdra- eenige Hollandsche kolonie in Europa. Men reist er gen kan, dat hi' die geschiedenis grootsch of onbetee- heen over Bremen, Hamburg en dan met de zoo e- kenend kan maken! Wij behoeven heusch een Napoleon naamde Marschbahn langs de Westkust. Al behoort die te zijn, die in z`n hand de geheele wereldgeschiedenis streek niet tot de gene die om hun natuurschoon hield en die vormde zooals het hemgoeddacht. Per- bezocht worden, er is juist voor Hollanders zooveel soonlijk kunnen wij een broke geschiedenis afleveren, eigenaardigs en merkwaardigs te zien, dat niemand gezamenlijk kunnen wij, al de brokjes vergarend, de zich beklagen zal, dit reisje eens gemaakt te hebben.1) machtige zuil eener grootsche geschiedenis opbouwen. Over de feestviering zelve hoot Neerlandia later P Wij hebben gelegenheid in overvloed, om daaraan een artikel op te nemen. mede te werken. Ook in den vreemde! Een ernstig begrepen nationaliteitsgevoel moet daar vooral aan Rotterdam, Mathenesserlaan 419a. den dag gelegd worden. Daar in den vreemde vooral ELDERING. moeten wij Hollanders trotsch zijn op onze afkomst, * * trotsch op ons vaderland. Daar moet elke vreemdeling gedwongen worden naar ons te kijken, daar moet men toonen wat een Nederlander vermag, daar leven wij Nationaliteitsgevoel in den vreemde. met een heiligen plicht om den vreemdeling bewon- dering in te boezemen en of te dwingen voor de daden, Opgedragen aan de Nederlanders in Tampico de kracht, den wil en het streven der Hollanders. Daar en de Nederlanders in den vreemde in bet algemeen. ma g men zich niet schamen voor het kleine Nederland, waar wij allen zijn root gebracht. Opgekomen moet Wanneer ik zoo nu en dan min gedachten eens den er worden teen elken smet, die men op ons yolk, vrijen loop laat aan en tracht te doorgronden, welke ons land tracht te werpen. Wij bezitten kolonien van toch onze taak is, die ons met het leven werd opge- oudsher, die, willen wij ons niet schamen voor owe legd, dan kom ik zoo vaak voor raadsels te staan, die voorouders, bchouden moeten blijven. En overal dreigt het mij onmogelijk is op te lossen. De wijsbegeerte is hetgevaar, loert men op dit groote stuk geschiedenis niet mijn yak de meesten der lezers zullen er ook van ons. Daar moetgewerkt worden, kracht en wil welgeen bepaalde studie van hebben gemaakt, maar wordengetoond, daar moet gestreden worden. Drage tochgaat men onwillekeurig door een onbepaalden ieder een steentje bij in z'n persoonlijk leven. late , ieder van z'n leven maken een tijd van toewijding tot nadenken vraagt men naar het hoe en waarom en, is , land en yolk, make ieder een klein stukje geschiedenis, dan, bij eenig die er nadenken, ...... ten einde raad, geen nood, een gevaar zal ons deeren. Dan blijft ons Wat is onze taak in , het leven? Nederland wat het steeds isgeweest, ja, grooter en Daaraan dacht ik onwillekeurig, toen ik eenigen tijd machtiger zal het worden, dan blijft ons Indie aan ons geleden een belangwekkende studie las over de geschie- verbonden, hechter nog dan tot nu toe, dan dreigt geen denis van ons land in den Franschen tijd en de over- gevaar. En ons nageslacht zal ons dankbaar zijn, zal tuiging kreeg, dat het ruim een eeuw geleden een onsprijzen en bewonderen en de wereld zal Nederland warboel in ons vaderland was. 't Land lag overhoop, er met bewonderen g aanstaren en eerbied hebben voor was geen leiding, een fu en kracht zat er in ons yolk. zijn bewoners. de toestand leek hopeloos. Wellicht dachten onze groat- Tampico (Mexico)., Maart 1921. en overgrootvaders er toen nog er er over dan wij nu, well icht zagen zij de toekomst nog donkerder in dan on er JOHAN TER ELLEN, wij dit thans doen. (vert, A. N. V. te Tampico) Rim een menschenleeftijd is voorbijgegaan, in de Gaarne verleent Neerlandia eenplaats aan deze eerste tien jaren dezer nieuwe eeuw was al het toen van zoo warme vaderlandsliefdegetuigende uiting van geledene reeds lang vergeten; wij hadden sets bereikt, waren machtig en rijk geworden, hadden onze zelf- een Nederlander in den vreemde. Moe zij een aan- stands held her nomen en bewaard. Ons yolk had een sporing zijn voor alle landgenooten om, waar ter wereld zij zich ook bevinden, hun Nederlandsch wilskracht aan den dag gelegd, had gewerkt en. nationaliteitsgevoel hoog te houden, gedachtig aan gezwoegd en bracht het tot een ongekende ontwik- Melt Brink's woorden: keling. Handel en nijverheid bloeiden, wij werden wederom mcegeteld onder de mogendheden, in het Ik voel toch, waar ik heen ma gaan, buitenland Ftaarde men met verwondering naar het Dat mij mijn land behoort. kleine, krachtige, werkende Nederland. Wie brachten dit apes tot stand? Het waren onze vaders, die met * * noeste . vlijt en een ongekend doorzettingsvermogen al hun krachten besteedden aan den wederopbouw van Holland en Japan, het eens machtige Holland. De negentiende eeuw is een tijd van daden, vangrootsche en trotsche verrich- Het bezoek van Prins Hiro Hito aan ons land, de tin en geweest, die ons, wanneer wij dit eens grondig vriendelijke ontvangst hem vanwege onze Koningin, de re eerie en stedelijke magistraten ten deel gevallen, heeft weer eens de aandachtgevestigd op de oude 1) Men kan, zoo persoonlijke deelneming aan het banden van vriendschap, die tusschen beide landen feest niet mogelijk is, zijne belangstelling ook toonen bestaan. Ze dagteekenen, aldus het „Nieuws van den door het zenden van eene geldelijke bijdrage, Ds. Dag", van 1600, toen Jacob Quaekernaeck en Melchior Eldering zal die gaarne in ontvangst nemen, Zandvoort in Japan hartelijk verwelkomd werden. Red. Hollandsch is een tijd lang de wetenschappelijke taal NEERLAND IA. 89 van Japan geweest; geneeskundige en vele andere het lid Jan Steinebach degeschiedenis van Saida en soorten van boeken uit ons land warengezocht, Hon- Adinda voor. Nadat hi' j in korte maar karakteristieke , derden Japanners zijn door de Hollanders tot genees- woorden de beteekenis van Multatuli voor degeschie- kundigen opgeleid. Hollandsche scheepstermen werden denis van ons koloniaal beheergescbilderd had, be on overgenomen studieboeken naar Hollandsche bewerkt., hi' zijn eigenlijke voordracht, die op het aanwezige Prins Maurits en de Sjogoen Iejasjoe wisselden P ubliek een die en indruk maakte, De voorzitter hoffelijke brieven en geschenken en tot het midden der behoef de dan ook slechts op de doodelijke stilte te wij- 18e eeuw bloeide de handel tusschen de beide landen, zen, die gedurende de voordracht heerschte, om te doen Desjima werd gedurende de strenge afzondering uitkomen, welk succes de spreker gehad had. Hi' wees (geen andere volken werden toegelaten) het venster de aanwezigen op het belang van onderwijs in het genoemd, waaruit Japan de geheele westersche wereld Nederlanders voor kinderen van Hollanders, dat hier, overzag. naar wij ho en spoedig zal worden ingericht en wekte Toen in November 1919 de toenmalige Nederlandsche hen op, de kinderen zooveel mogelijk daaraan te laten gezant, baron van Asbeck, een niet-ambtelijk bezoek deelnemen, bracht aan Nagasaki en Desjima, vond hi' op de plaats, M. J. v. d. MEER. waar de Nederlandsche factorij stond, een oud-Hol- landsch huis. Uit allegebouwen woei de Nederlandsche Vert. A. N. V. vlag, het geheele straatverkeer was gestremd en de * * bewoners stondengroetend aan hun deur, De gezant Uit Klee'. bezocht de indertijd met Nederlandsche voorlirliting opgerichte geneeskundige school en hospitaal, En hi' De Vereeniging „Nederland" te Kleef heeft prinsesse- kon zich overtuigen hoe stevig de Hollanders in den dag gevierd met een vooral door de geldelijke verzor- ouden tijd ook in letterlijken zin bouwden; een 300-j,, ging van den beer S. Willing, zeer geslaagd kinderfeest; manshooge kademuur weert nog de zee, Ter herinnering 1700personen, waaronder 1400 kinderen, vulden de aan het bezoek werd hetportret van den gezant Adlerza al. Nationale liederen,goocheltoeren, rol- g eplaatst in de raadszaal, prenten en versnaperingen wisselden elkander af. Nederlandsche officieren en autoriteiten zijn in 1920 Bij het huiswaarts keeren kregen alle kinderen nog schitterend ontvangen te Tokio, een stuk chocolade met eenportret van ons koninklijk Zeer opgemerkt werden in December 1.1. de vrien- gezin. delijke woorden van de invloedrijke Nisj i Ni s j i aan Zondag 1 Mei gaf de Kon, Zangvereeniging Nymeegsch het adres van den nieuwengouverneur-generaal Fock. Mannenkoor een concert, waarop o.m, de Juliana- Te Leiden werd de Japansche leerstoel hersteld, Te cantate van den directeur, den beer W. Kerp,er werd Tokio werd in 1913 opgericht een Hollandsch-Japansch uitgevoerd, die luide werd toegejuicht en bekranst. genootschap met den minister-president --toen nie- Feestcommissie, gasten en leden vereenigden zich aan mand minder dangraaf Okoema — tot voorzitter, eengemeenschappelijken maaltijd, waarbij het gezellig „Nederland in den Vreemde" volgde in 1918 met de Hollandsch toeging. „Japansche commissie," in wier beginselverklaring het van overwegend belang werd genoemd, dat de inwoners van Nederlandsch-Indig en de Japanners elkaar leeren kennen en waardeeren. Bij den eeremaaltijd, den Japanschen prins te Amster- NEDERLAND. dam in het Paleis op den Dam aangeboden, heeft onze Koningin een Nederlandsche toespraak gehouden. Wij vermelden dit met ingenomenheid, * * „Letterkunde". Met aanhalingsteekens beteekent het de Leidsche Frankfort. Maatschappij der Nederlandsche Letterkuncie, die De Nederlanders te Frankfort hebben den verjaardag 8 Junihaar 155en verjaardag vierde en door haar van Prinses Juliana feestelijk gevierd. Door leden en tegenwoordigen voorzitter, prof, dr. G. Kalif, de „aan- gasten werden muzikale bijdragen ten beste gegeven. zienlijke vrouw van oud geslacht" werd genoemd, Vooraf had de voorzitter met een kort woordgeschetst, Door de letterkundigen is zij vaak met een scheel hoe degeschiedenis sterke banden had gelegd tusschen oog aangezien, maar sedert prof. Huizinga in deze Oranje en Nederland en den wensch geuit, dat Prin- .Maatschappij de kloof wist te dempen tusschen weten- ses Juliana een lang en gelukkig leven moge beschoren schap en kunst, zijn haar aanzien en waardeering zijn en uit haar het Oranjegeslacht op nieuw moge wederomgestegen, verscheiden oude en jonge letter- opbloeien. In den loop van den avond nam de Konsul- kundigen van naam zijn benoemd -bander wien de Generaal, de Heer A. Marckx het woord en sprak de Afrikaner Dr. Malherbe dichter der Karroo-Blommeties , hoop nit, dat het gevoel van samenhoorigheid zich en de Vlaamschegeschiedkundige Dr. Foncke) en voor tusschen de Nederlanders hoe langer hoe meer moge de eerste maal is de Letterkunde-prijs van f 1000,-- versterken: wees op het belang van de pas gehouden toegekend en wel aan Jac. van Loo voor zijn proza- Nederlandsch-Duitsche dagen in Frankfort en meende werk „Jaapje." Bedenkt men daarbij dat de directeur ten slotte de verdiensten van den voorzitter voor de der Haagsche Post, de heer S. F. van Oss, gedurende stichting van het instituut te moeten vermelden. drie jaar een gelijken prijs beschikbaar heeft gesteld, Deze antwoordde echter, dat hi' zonder de mede- door de Mij. uit te keeren aan het letterkundig werk werking van den Konsul-Generaal, den Vice-Konsul van een Nederlandschen schrijver niet ouder dan 35 jaar, Ter Horst, die door ziekte afwezig was, Dr, Mets en waardoor de jongeren een kans krijgen en de me den heer de Wolff niet veel had tot stand kunnen dinging van kunstenaars op de middaghoogte van bun brengen. De stemming was zeer opgewekt en deze talent niet behoeven te vreezen, dan beteekent 8 Juni avond zal er veel toe bijdragen, om het gezellige leven voor de Nederlandsche schrijvers een verhooging, ook onder de Nederlanders in Frankfort op hooger peil der stoffelijke waardeering die door de technische , te brengen, bewerkers van het boek „de looze drukkeren en hunne metgezellen" maar al te zeer in de verdrukking dreigt 15 Juni hield de Vereeniging „Nederland" haar te komen. gewone maandelijksche vergadering, Nadat met al e- Van dezen valt lt no g te vermelden een belang - meene stem en besloten was, voor dit jaar uit de kas wekkende l ff ezing van M.evr. Van Rhin-Nae over de M. 500 bij te dragen voor het „Holland-Instituut", droeg scheppende kunst van den tooneelleider (regisseur) en 90 NEERLANDIA. de benoeming van prof, dr, S. G. de Vries tot eerelid denbogen vereenigen tot een betonnen tusschenstuk en der Maa tschappij, terwijl in zijn plaats voor de eerste aldus een der oudste en merkwaardigste bouwwerken maal tot secretaris gekozen werd een vrouw, Dr, C. van West-Europa mishandelen. Serrurier! Op statige lanen let men een kapverbod, waarom De„aanzienlijke vrouw” gaat dus wet met haar tijd niet op beroemde oude bouwwerken een vernielverbod? mee zonder ook maar in eenig opzicht haar waardig- Hier is een schoone taak voor ons Departement van heidprijs te geven, Ondenvijs, Kunsten en Wetenschappen, Van het verhandelde op de jaarve,rgadering bren- v, S gen wij nog in herinnering de met algemeene stemmen * aangenomen motie van Prof, Blok, Prof. Huizing en Vacantie-Cursussen 1921, Dr, Knuttel om een adres aan dengemeenteraad van Delft te zenden inzake de voorgenomen schending van In het laatst van Augustus en het begin van Sept em- het stadsschoon door een electrisclien tramweg en ten , ber van dit jaar, zal er gelegenheid zijn tot het, deel- slotte de mededeeling van Dr, Beets over de Neder- nemen aan vacantie-cursussen te Utrecht, landsche uitgaaf van een Hongaarsch economisch week- Als deelnemers worden in de eersteplaats toege- blad, dat 0, M. K. E. heet (voorletters van den Hon- laten leden der Nederl, Chemische Vereeniging en der gaarschen naam voor Al g. Hong. Handcls Vereeniging) Maatschappij ter Bevordering der Pharmacie; verder en welke Nederlandsche bewerking te danken is aan voor zooverre de ruimte dit toelaat ook anderen. Men Dr, Sigismund Nagy, buitenlandsch lid van „Letter- gelieve zijn positie bij de aanmelding mede te deelen, kunde", over wien reeds vroeger in Nzerlandia werd Alle deelnemers (behalve studenten) zijn een bijdrage geschreven, verschuldigd van f 2,50 per dag voor het aantal dagen, Wij komen op 0, M. K. E. in een volgend nr, terug, dat men aan de cursussen wil deelnemen, Dit bedrag * moet vooruit wordengestort op de postrekening No. 11429 van ofper postwissel worden gezonden aan Prof. Heemschut, Dr, N, Schoorl te Utrecht, De aanmelding geldt enkel wanneer de storting is geschied, terwijl eventueel te (Een noodschot). veel betaalde bedragen onmiddellijk na afloop der Eengelukkig woord voor een gelukkige gedachte vacantie-cursussen worden teruggezonden, en eengelukkig streven, De onderwerpen uit onderstaand programma zullen Het A. N, V, schut zijn geestelijk en maatschappelijk slechts bij genoegzame deelneming worden behandeld. heem maar staat natuurlijk ook schouder aan schou- Men wordt verzocht om wensch tot deelneming met der met de mannen en vrouwen, die het land- en opgave der onderwerpen te zenden aan het adres der stedenschoon willen behoeden voor schending; die de administratie („Vacantie-cursussen," Pharmaceutisch kunstschatten, welke onze voorvaderen ons hebben Laboratorium, Catharijnesingel 56, Utrecht) voor nagelaten, ongeschonden in stand willen houden, 10 Juli a.s, Enkele dagen daarna zal dan worden Ons yolk zou het als de natuurlijkste zaak ter bekendgemaakt, welke onderwerpen dit jaar zullen , worden behandeld, op welke data en met welke deel- door menschenhand ma g worden bedorven of vernie- nemers, tigd en eigenlijk is het een schande, dat er vereenigingen Behalve de op onderstaand programma voorkomende noodig bleken, als Heemschut, Hendrick de Keizer, onderwerpen kunnen nog andere in behandeling komen, Behoud van Natuurmonumenten e. d, indien een voldoendgroote groep van deelnemers Maar eengroot gedeelte van ons yolk heeft het daartoe zijn wensch te kennen geeft en wet eveneens historisch besef en den eerbied voor de eigen land- voor 10 Juli aangezien dan nog een leider voor zulk schoonheid verloren, en mannen, van wien men dien een cursusgezocht moet worden, eerbied no g zou mogen verwachten, le en op ont- stellend-nuchtere wijze herhaaldelijk aanslagen op Ne- Programma; derlands steden- en landschapschoon, Prof, Dr, A. H. W. Men, Electrochenische bereiding De noodkreet, die om het voorname, oude,gewijde vanpraeparaten, 6 dagen, (Deze cursus zal te Delft opstijgt, is het nieuwste bewijs voor het steeds Amsterdamgehouden worden), dreigende gevaar, Prof, J. van Baren. De bodem van Nederland, geolo- Hoe is het mogelijk, dat men „Oude Delft" en „Noord- gisch-chemisch besehouwd. Methoden, resultaten en einde", twee der bouwkundig mooiste wijken in de problemen, 6 dagen, stad van den Vader des Vaderlands en Hugo de Groot Prof, W. C. de Graaf. Beginselen der Bacteriologie, on herstelbaar wil bederven door ze tot electrische 6 dagen, trambaan te verlagen, waar door een kleinen omweg Prof. Dr. H. R. Kruyt, Colloid-chemie, 6 dagen, dat gevaar kan worden afgewend. Prof, Dr, N. Schoorl, Quantitatieve micro-analyse, 6 dagen, Maar er is meer op dit gebied, dat de kunstzinnigen Dr. D. G. Cohen Tervaert, Colorimetrische bepalingen met vreeze vervult, in gebruik voor medisch-chemische onderzoekingen, Het schilderachtige stille Veere dreigt eveneens ver- 3 dagen, nielingsgevaar, Reeds herhaaldelijk heeft schrijver dezes Dr, W. G. de Haas. Cursus Verbandleer, 6 dagen zichgeergerd aan de verminking van dit oude schrijn (enkele urenper dag). van bouwkunst door de rechtlijnige watervliegttiiglood- Dr, I, M, Kolthoff, a Bepaling van waterstofionen-con- sen , die den aanblik van de beroemde Walchersche centratie, potentiometrisch en colorimetrisch, 3 dagen, veste zoo niet verminken dan toch zeker niet ten b, Geleidbaarheidstitraties, 3 dagen, goede komen. Dr, G. van Romburgh. Nieuwere organisch-chemische Wij hoopten, dat die loodsen een tijdelijke oorlogs- reacties, 6 dagen. maatregel zouden blijken, Maar nu zal daar de Fokker- fabriekrich vestigen en de moderne bouwerij uit- breiden, De verminking wordt dus bestendigd met de Bladvulling, zekerheid, dat bij het uitbreken van een oorlog vi'- Op een Vlaamsche school vraagt een onderwiizer delijke dood- en verderfbrakers boven het stadhuis en hoeveel hoof dwindstreken er zijn, de kerk van Veere zullen cirkelen en de oude schoon- Leerling: Vij,f meester. he id in enkele oogenblikken ten ondergang kunnen Meester: Vijf? Noem ze dan eens, doemen, Leerling: Noordenwind, Oostenwind, Zuidenwind, Mogen we ten slotte nog mede alarm slaan*voor het Westenwind ..... gevaar, dat de monumentale Romaansche Maasbrug Meester: En de vijf de? van Maastricht bedreigt? barer Men wil een paar mid- Leerling: Fransche wind. NEERLANDIA. 91 Van de Aideelingen. roningen (Stud. Aid. G ) De heer H. P, Schaap, voorzitter der Groningsche Stud,- Afd, schrijft dat deze thans ook Naar eersten Dietschen kunstavond heeftgehad. Dr, Rene de Clercq hield een voordracht over het eigen lied, door den heer Geert Dils als zanger treffend geillustreerd, begeleid door den toondichter Lieven Duvosel. Het Vlaamsche lied kwam door dit eenswillende drietal kunstenaars op schoone wijze uit en had grooter gehoor verdiend, Kampen. Door degoede zorgen van Luit, Calmeyer is te Kampen een studenten-afd, de gesticht, Rotterdam(.1g1. Aid.). 30 April heeft deze werkzame JO, Afd. haar 12';:! bestaan feestelijk herdacht. Het Hoofdbestuur zond een telegram van hulde en gelukwensch, OOST-INDIA. Aid, Sumatra's Westkust, 13 April j. 1. had deze Aid. het genoegen Dr. H. J. Kiewiet de Jonge in de Societeit „De Eendracht" te Padang te zien, Nadat de stichter van ons Verbond ook reeds eenige dagen te voren tweemaal een voor- dracht hadgehouden te Fort-de-Kock, hadden Padangs ingezetenen 't genoegen den Eere-Voorzitter van het Hoofdbestuur voor zijn vertrek per ,Insulinde" op 15 I April, ook nog te hooren, 't Volgende verslag der voordracht ontleenen wij aan de Sumatra-Bode"; „ De voordracht door dr, H. J, Kiewiet de Jonge gehou- den was slechts matig bezocht, De voordracht leed , echter door dat felt niet; de heer K. d. J. besprak zijn onderwerp met vuur en .overtuiging. De beer Van der Veen sprak eenige woorden tot inleiding, waarna de spreker van den avond het woord kreeg, In populairen vorm behandelde hij de verschillendegroote afdeelingen van onze taal; het Nederlandsch, het Vlaamsch en het Afrikaansch, Van de beide eerste werden eenige stukken voorgedragen o,,a, uit „Ridder Halewijn," waarbij het verschil in de forsche wijze van uitdrukking van ons no or del ij k Nederlandsch scherp tot uitdrukking kwam tegenover het meer zoet vloeiende van het vlaamsche z u i d- Nederlandsch, Spreker schetste den droevigen toestand der Vla- min en t. o. V. hun taal na de afscheiding van Belie en Nederland. Hi' waarschuwde teen veroordeeling der Vlamingen op grond van het laten kwijnen van hun taal er op wijzende, dat men ook in Noord-Neder- land in 1813 reeds aardig op we was in de lijn van verfransching, voornamelijk bij de hoogere standen, terwijl de Vlamingen sedert 1830 rechtstreeks onder franschen invloed, uitgaande van hun landgenooten zelf, bleven, totdat zij ten laatste, toen zij gevoelden, dat hun taal op het spel stond, alles deden tot deel- neming aan de „Nederlandsche Taal- en letterkundige congressen," waartoe hun de toe an een tijdlang ont- zed was gebleven. Noord-Nederlanders en Vlamingen werden daardoor weer vereenigd, Dat dit volkomen juist geacht moet worden, bewees spreker uit de geschiedenis, welke leert, dat het Vlaamsch voor het Noord-Nederlandsch reeds een cultuurtaal was, terwijl thans nog vele oud Nederlandsche woorden daarin te hooren zij,n die in onze taal reeds door andere, daarom niet minder Nederlandschgevoeld en geacht, vervangen zijn, Ook het Z, Afrikaansch is Nederlandsch, Eerst na de rondvraag, die op de voordracht volgde, kwam spreker tot een meer volledige bespreking van dit laatste, Tevens had Dr, Kiewiet de Jonge nog gelegenheid tot het bespreken van het verwijt, dat de „Indo-Euro- peanen" door hem qeheel ter zijde waren gelaten, het- geen hij verklaarde een verzuim te zijn, daar de Indo-Europeanen, daargelaten de enkelen, die bij vreemde co.nsulaten zijn ingeschreven, in elk opzicht „Nederlanders" zijn en door hem dus ook niet erkend kunnen worden buiten. de rubriek Nederlanders te vallen, Na een woord van dank en het uitspreken van de beste wenschen van het bestuur der afdeeling voor den spreker en zijn sympathieke echtgenoote 1) voor een goede reis naar 92 NEERLANDI A. onjuist. Het is noodig, er beschaving en gezondheid te waardGor Insulinde's bevolking wordt geteisterd: Pest, brengen." Pokken, Cholera, Jenever, toewak, sagoeweer, Lepra, Het is aangeen twijfel onderhevig, dat ieder, die dit Geslachtsziekten, Tuberculose, Malaria, Muskieten, aga' Samenleving in bedompte, vochtige ruimten. book leest, tot de overtuiging komt, die de schrijver in of meroetoe's. deze zinsneden uitspreekt, al zal men daarbij niet uit- En het laatste (XIe hst.) isgewijd aan de beantwoor- "ifitfe- Voor Indonesia zijn veel meer artsen noodig, die leeren hoe men ziekten ken voorkomen. het oog verliezen, dat ook in vele andere — vooral ding der vraag: 'Is de bevolking van Indonesia vermeer- Oostersche landen de toestanden evenzeer veel te derd en kon ze in aantal toenemen onder de bestaande wenschen laten. omstandigheden? Achtereenvolgens wordt gehandeld over al die la en Met de beantwoording dier vraag is de schrijver NEERLAND I A 93 gevorderd tot de afwerking van § 1, de Inleiding (blzn. Naast het meerdere, dat in deze kolonie reeds op 192-217).1) sociaal terrein tot stand kon wordengebracht, zal ik De schrijver zegt naar aanleiding daarvan: „Wacht mij tot Licht rekenen, zoowel het gezamenlijk als het persoonlijk verantwoordelijksheidsgevoel der natie te ik met de publicatie tot alle kopij is afgedrukt en in versterken, waartoe niet alleen staatsrechtelijke her- boekvorm gebracht, dan verloopt er weer heel wat tijd. 1k acht dit niet in het belang van de zaak, die ik pro- vormingen zullen kunnen worden aangebracht, doch pageer, waarom ik besloten heb, te publiceeren wat ook het besef meer en meer dient te worden ingeprent, gereed is. De III wordt in deel IV vervolgd. Aan het dat het „arbeiden" en „nog eens arbeiden" een onaf- wijsbare eisch is voor het wezen van hoogere orde, slot daarvan komen de registers van onderwerpen, laatsnamen enz." dat met de menschelijke rede werd begiftigd. P En ... voegen wij er bij . , . als 't zoover is, dan is een Slechts hij, die den juisten samenhang tusschen recht enplicht heeft leeren vinden en die de aansprakelijkheid hoogst belangrijk standaardwerk gereed gekomen, een werk, waaruit een zegen kan ontspruiten voor Insulinde, voor het een hem is opgelegd en toevertrouwd in vollen Een ontzagwekkend groote taak heeft Nederland daar omvang gevoelt en voortdurend toont te gevoelen; is vciOr zich. Honderden millioenen zullengieleidelijk in staat om eene onafhankelijkheid te bereiken, welke hem, met behoud van noodzakelijke banden, een vrij moeten worden besteed om verbeteringen aan te brengen; maar 't zwaarste gedeelte der taak is ongetwijfeld, de en zelfstandig bestaan waarborgt. Indien het ons ma g gelukken, in wel overwogen inzichten der bevolking te doen veranderen. Blijft deze opzet, een deugdelijk werkplan samen te stellen, het- tegenwerken, dan helpen de krachtigste pogingen bitter welk voor langere periode, alles omvat wat voor den weinig. opbloei van den landbouw, voor de vorming van de Iets naders uit den rijken inhoud mee te deelen is industrie, alsook voor de onmisbare exploratie van ons onmogelijk; wdar zouden we beginnen, wiar eindi- binnenland en bodem noodzakelijk schijnt, dan zal gen? Aileen nog worde vermeld, dat de schrijver zoodanig werkplan, ik ben et-van verzekanerd, verwerven beschikte over een zeer rijken bronnenschat en dat het keuring van het parlement in ons moederland werk doorzaaid is met overtalrijke foto's, van overal en zullen van staatswege de gelden, hoe aanzienlijk saamgelezen. Het is als 't ware alsof de schrijver wilde ook, voor de geleidelijke uitvoering van dit plan zeggen: Hier hebt ge lnsulinde, mooi en ... leelzjk. worden beschikbaargesteld. Aileen reeds om die kiekj es heeft het werk bijzondere Veel voorlichting en steun zullen wij hierbij kunnen waarde; 't ma genoemd worden een reuzenfilm, die putten uit het een reeds eerder in belangrijke rap- nu eens be en verwondering, dan weer afgrii- porten over Suriname werd verwerkt, en in dit ver- zenen medelijden wekt (slechts een foto ware beter band acht ik mij geroepen van deze plaats een oprech- niet opgenomen — die op blz. 128). te hulde te brengen aan den oud-gouverneur Staal, die Aan den her Tillema komt, ook voor dit derde deel, naast zijne vele en vruchtdragende bemoeiingen in de de dank van Nederland en Insulinde toe: drukkende oorlogsjaren, de onvergankelijke verdienste heeftgehad om als grondlegger van het Suriname- Bene meruit de Patria. Studie-Syndicaat, door bekwame en ervaren mannen 's-Gr. v. L. uiterst waardevol materiaal te doen verzamelen en gevolgtrekkingen te doen formuleeren, welke de uit- bakening van een betere toekomst voor Suriname 1) De jongste volkstelling (1920) bracht aan het licht, beoogen. dat de Indonesische bevolking sedert 1908 niet voldoende * * is vooruitgegaan. In 1908 was de bevolking van Java en Madoera 30 millioen, in 1920 35 millioen, Bij norma- De Nederlandsche kolonisten herdacht. Len vooruitgang zou 't cijfer moeten zijn 371/2 millioen. Voor een deel moet dit toegeschreven worden aan de Onder den titel„De vestiging van de Nederlandsche influenza-epidemie, die de geheele wereld geteisterd kolonisten in Suriname herdacht,” heeft Groep Suriname heeft, maar — wat veel er er is — voor een ander deel bij Van Ommeren te Paramaribo het licht doen zien aan het steeds dalend geboortecijfer van de Indonesische een herdenkingsbundel, wahrin alles wat op den feest- bevolking. dag van verleden jaar — 21 Juni — plaats had, en Wel ma dus de hear T. de alarmklok luiden1 waarvan Neerlandia met woord en beeld heeft gewaagd, voor degeschiedenis is vastgelegd, In een voorwoord brengt het bestuur hulde aan alien, die gullen steun verleenden voor de viering van het 75-jarig gedenkfeest, in het bijzonder voor de gedenk- WEST-INDIA. penningen, te weten de heer J. J. Les de de Nederland- sche Handelmaatschappij, de firma C. Kersten & Co. de Surinaamsche Bank, de Nederlandsch Indische Gasmaatschappij, de Kon. West-Indische Maildienst Hoog verantwoordelijkheidsbesef, Maatschappij, de Curacaosche Handelmaatschappij, de Balata Compagnie Suriname en de heeren A. F. C. 23 Mei heeft Mr. A, J. A. A. Baron van Heemstra Curiel en J. A. Dragten, terwijl bovendien de firma hetgouverneurschap over Suriname aanvaard met een C. Kersten Naar gewaardeerden steun verleende bij de rede, die rijk was van gulden woorden, welke voor het uitgifte van het geschrift, dat versierd is met a fbeel- geheele Nederlandsche yolk waarde hebben, ding van een groep kolonisten-afstammelingen en de Na degevoelens van warme en moederlijke sympathie gedenkpenning, van H. M, onze Koningin te hebben overgebracht en Het werkje bevat o.m. de belangrijke redevoeringen de hoop te hebben uitgesproken op een blijder van de heeren Les, wnd. Directeur van den Landbouw Y+ dageraad, welke voor de zwaar beproef de kolonie en Mr. J, J. W. Eekhout, voorzitter onzer Groep. spoedig moge aanbreken, heeft de nieuwe gouverneur Hetgetuigt van den historischen zin van den Groeps-, zijn taak geschetst in bewoordingen, die het beste secretaris, den heer Fred. Oudschans Dentz, dat hi' van zijn bestuur doen verwachten. De voornaamste het geschrift besloot met een chronologische list van gedeelten uit zijn aanvaardingsrede volgen hier: de voornaamste boeken en geschriften over de koloni- Het zal mijn ernstig streven zijn alle krachten in te satie van de Hollandsche Boeren te Groningen aan de spannen om de zedelijke, de sociale en de economische Saramacca. verheffing van deze kolonie en van hare inwoners Exemplaren kan men ook bestellen bij de fa. J. H. de middellijk en onmiddellijk te bevorderen. Buss y te Amsterdam, prijs f. 0.75. 94 NEERLANDIA. Waar voor zijn geld. denken, ze en of schrijven mag, in den grond dezelf de P unten op hun programma. Maar in het voorstellen In de Maart-afl, wend een kort verslag opgenomen van de middelen om tot dat doel te geraken verschillen over de algemeene vergadering der Groep Ned, Antil- ze, Waar kan daarvan de oorzaakgevonden worden! len, waarop oan, de vraag ter sprake kwam: Wat Men hangt te veel aan frazen en woorden, men schermt krijgt een lid voor zijn geld? te veel met benamingen als: activist, passivist, bestuur- Over deze kwestie ontving de Red. van den Ka pt, lijke scheiding, zelfbestuur en dies meer; men heeft Commandant Van Roggen een ingezonden stuk, dat het te veel overpersonen en organismen; maar men wij met het oog op onze zeer beperkte ruimte niet in verliest intusschen uit het oog dat daarmede een , zijn geheel kunnen opnemen, ofschoon wij het met kostelijke tijd verloren gnat en het bereiken van den inhoud eens zijn. het „In Vlaanderen Vlaamsch" voor onafzienbaren tijd De schrijver meldt zich aan als steller der bewuste uitgesteld is, vraag en doet ter voorkoming v an verkeerde gevolg- Want laten wij het niet vergeten, in onze verdeeld- trekking uitkomen, dat hi' en zijn medestanders met heid lit onze zwakte, Daarop steunt de overmacht, „waar voor zijn geld" niet bedoeld hebben gezellige van de Franskiljons, ondanks de meerderheid die de avondjes e, d., wat onzerzijds ook nimmer is gedacht, Vlamingen in den lande bezitten. Deze vragen niet De heer Van Roggen heeft gezegd, dat hi' zijn j aar- beter dan het bestendigen van den bestaanden toestand, bijdrage betaalt om het doel, in de statuten genoemd, om ons er onder te houden. Leest men critisch al het te steunen en als dat ernstig wordt nagestreefd is hi' gebazel over onzen strijd in de Fransche pers, dan ziet bereid zijn bijdrage flink te verhoogen, maar dan moet men overal hetzelfde streven; het aanstoken van alles er ook lets gebeuren, d. w, z. de taal- en stambelangen wat de verschillende kampen in den Vlaamschen strijd moeten ook en vooral in de kolonie krachtig worden tegenover elkaar kan stellen, En de Vlamingen laten behartigd door het houden van lezingeninrichten , het i zich als altijd van en, van Nederl, muziek- en zangavonden en het nader Gelukkig wordt er in den laatsten tijd van verschil- brengen van de Curacaosche leden tot de Neder- lende zijden op eendracht aangedrongen in de organen landsche, . van de verschillendepartijen, Eenigen althans begrijpen Het Hoof dbestuur kan zich hiermede ten voile ver- ten slotte, dat het zoo niet Ian er kan blijven duren. eenigen, De Groep heeft zich trouwens in dit opzicht Men is het echter niet eens over de basis, over het niet onbetuigd gelaten (zie Neerlandia 1918, biz, 93, terrein, waarop men elkander kan ontmoeten. En noch- 160, 161 en 1919 blz, 22, 69, 79 en 133) en zal door thans ook dat is zoo moeilijk niet te ontdekken, de vrijgevige ho der leden over dit jaar veel meer Laat ons even den toestand nagaan: Allen zijn het aan de hoof dkas kunnen afdragen, er over eens dat de Gentsche Hoogeschool moet Dat er door alle Groepen en Afdeelingen nog meer Vervlaamscht worden en het onderwijs van laag tot kan gedaan worden, even wij grif toe en wij stellen hoog het Nederlandsch als voertuig moet hebben; dat daarbij gaarne tot voorbeeld de Afd. 's Gravenhage, de Vlamingen moeten gevonnist worden in hun eigen die door has voortreffeIijk ingerichte kunstavonden taal; dat ze bevolen moeten worden in het leer in de zoo krachtig strijd voert teen vreemde invloeden en g landstaal en dit in Vlaamsche en Waalsche regimenten vOOr handhaving van eigen taal, zeden en karakter, dient ingedeeld te worden, Daarop moet het streven van alle onderdeelen van Welnu, is datgeen basis? ons Verbond in geheel ons stamgebied gericht blijven, Kan men daarmede al vast niet beginnen? Eenmaal dezepunteb. vastgesteld, kunnen alien eendrachtig tot het bereiken daarvan ijveren en zullen zij ook samen tot eengewenschten uitslag geraken, Dan zullen voor- stellen als het inrichten van eenpaar Vlaamsche VLAANDEREN. cursussen te Gent en het verknoeien van een taalwet door den Senaat tot de onmogelijkheden behooren, Maar dan moet men ookgeen rekening houden met het knoeien van zoogezegde politieke Vlamingen en met hun persoonlijke wenschen. Wie niet naar de opdracht van Eendracht, zijn kiezers handelt, worde onbarmhartig ter zijde geschoven en vervangen door menschen, voor wie de Het woord eendracht krijgt in den laatsten tijd voor Vlaamsche strijd niet enkel middel is maar alleen Joel, alle Vlamingen een zeer bijzondere beteekenis, Met lets Geen beloften en woorden, alleen daden kunnen Vlaan- als spijt en weemoed denken wij daarbij aan de eens- deren helpen. En men late daarbij eens en vooral alle gezindheid, welke voor den oorlog bestond op Vlaamsch persoonlijkhe.den ter zijde, leder heeft zijn oogenblikken gezind gebied, alhoewel de beweging dan niet was, van zwakte en begaat soms fouten, Maar als alien het wat ze zijn moest en die uitslagen niet opleverde, goed meenen en het ook goed willen, hebben zulke welke men van de bestaande eensgezindheid mocht oogenblikken een belang en komt men tot het doel. verwachten. Laten de Vlamingen, waar ze zich ook bevinden, dat De oorlog, die zooveel vernietigde, bracht ook in alles niet uit het oog verliezen, Laat ons het over de het Vlaamsche kamp verdeeldheid, Groepen als het daken schreeuwen naar alle windstreken: Eendracht! Vlaamsch Verbond en de Nationalistische fractie (het eendracht! eendracht! Vlaamsche Front), benevens katholiels:e, sociaal-demo- En zoo niemand het op zich wil nemen de menschen cratische en liberale Vlaamsche inrichtingen, zonder uit de verschillendepartijen bijeen te brengen, dan van andere organismen te spreken, staan ieder op een vorme men een commissie van enkelepersonens die afzonderlijk standpunt. leder heeft zijn werkplan en dadelijk de onderhandelingen moeten aanknoopen om zijn arbeidsveld en zonder elkaar in feite te bekampen in gemeen overleg een eendrachtig plan van actie te staan zij toch niet eensgezind naast elkander om te bespreken, streven naar hetgemeenschappelijke ideaal, dat zich Evenals zulks voor den oorlog voor het Hoogeschool- voor alien in het „In Vlaanderen Vlaamsch" zoo won- vraagstuk gebeurde in den schoot van het A. N. V. derwel synthetiseerd, kan zulks ook nu weer gebeuren en wij geven de zaak Dat is wel een zonderlinge toestand, Alle groepeerin- inoverweging aan het nieuw aangestelde Groepsbestuur gen zijn het er over eens, dat het Vlaamsche yolk moet van het heringerichte A. N. V. in Vlaanderen, Het opgeheven worden uit den toestand, waarin het zich woord is nu aan alien, die vangoeden wil zijn en wij nu, helaas, sands zooveel jaren bevindt; alien strijden hopen, dat onze stem ook bij alien gehoor zal vinden. voor ontvoogding van datzelfde yolk, alien willen het we er groot maken en hebben, wat men er ook van FRANS VAN LAAR NEERLANDIA. 95 Degroep heringericht, bijdroeg tot het levendig houden van het stambewust- zijn onder de Vlaamsche frontsoldaten, 29 Mei hebben twee afgevaardigden van het Hoofdbe- Daarna kwam de beer Hullebroeck aan de beurt, die stuur met eenige vertegenwoordigers der voornaamste verhalenging, op de pittige manier hem eigen, van zijn oude takken van Groep Belie te Antwerpen een samen- jongste refs dwars door Zuid-Afrika en, na op de komstgehad om maatregelen te beramen de nuttige cultureele en economische beteekenis van onzen stam cultureele werkzaamheid van het Al g. Ned Verbond in aldaar te hebbengewezen, op toenadering aandrong, Vlaanderen weer op gang te brengen en te komen tot Daarnagaf hi' na een oorspronkelijk Transvaalsch herinrichting der Groep. lied, ook liederen ten beste van Celliers en Dutoit en In zijn inleidingswoord wees de voorzitter er oan, op, Leipoldt en Keet, op eigen muziek, Na de pauze zong hoe het A, N, V,gedurende den oorlog veelal door mis- Hullebroeck, op verzoek der aanwezigen, eenige Hol- verstand aan verguizing heeft blootgestaan. Het is nu landsche en Vlaamsche liederen en werden de refrei- tijd om de oude grieven uit den we te ruimen en nen eenpaar malen door het publiek meegezongen. Vlaanderen er weer bovenop te helpen, Maar daarvoor Dezegoedgeslaagde avond werd besloten met het lied dienen de Vlamingen in de eerste plaats naar een- van het A. N, V,, het Wilhelmus en „De Vlaamsche dracht te streven en degeestelijke ontwikkeling en Leeuw." het beschavingspeil van hun yolk op te voeren, waarbij Alsgevolg van dezen feestavond traden ongeveer 50 Nederland zonder eenige politieke bijbedoeling hun van nieuwe leden toe, zoodat het ledental van tak Brussel groot nut kan zijn, thans reeds 200 heeft overschreden, Binnenkort wordt Uit de besprekingen bleek dat de takken Brussel en , een uitstap ingericht naar Sevenborren (Zuid-Brabant). Antwerpen weer zijn opgericht en andere weldra zullen Verder hebben ook nog verscheidene leeraren hun volgen, Takbesturen zijn of worden gekozen, daaruit medewerking aangeboden tot de inrichting van een zal een Groepsbestuur worden samengesteld en dat Volksuniversiteit, zal weder enkele afgevaardigden voor het Hoofdbe- Ter herinnering! Adres: secretaris van den Tak: M. stuur benoemen, Voorloopig is het Groepssecretariaat J. Liesenborghs, Eug, Demolderlaan 2, Schaarbeek; gevestigd, Juliaan Dillenstraat 10, Antwerpen, penningmeester: Joh, Kesler, Dethystraat, 47, St, Gillis, De minste jaarbijdrage wordt voor dit jaar op Brussel. 5 frankengesteld hoewel het maandblad alleen meer , * * kost, Voor het Vlaamsch Woordenboek (zie hoofdartikel Ons Postzegelwerk, 1) Febr, nr,) zal een inschrijving worden geopend, Instelling van Volksuniversiteiten zal worden over- VOOrden oorlog bestond bij groep Belie de Post- wogen, voor verspreiding van goede kinderleesstof zegelaideeling. Deze haalde geld uit de gebruikte post- wordt reedsgewerkt door de instelling Kindergeluk zegels, die leden van het A. N. V. over de geheele wereld te Brussel, verzamelden en voor ons aan het Secretariaat te De vergadering verklaart zich teen bevordering van Dordrecht Bede toekomen, Tengevolge van den oorlog het Vlaamsch cultureel verbond, dat de heer Mussche viel de Postzegelafdeeling sta. te Gent wil stichten, omdat dit verbrokkeling van krach- Thans is in Vlaanderen weer Ons Postzegelwerk ten zou beteekenen. ingericht, Plannen voor een Nederlandsch-Vlaamschen Stam- Vlaamschgezinden hebben voor het hell van Vlaan- dag te Brussel en vertooning van den film over Ned- Jere schatten van toewijding en offervaardigheid over, land zullen worden overwogen, Zij hebben, helaas! weinig geld. En toch gaat een Besloten werd nog de Postzegelafdeeling voor de Beweging niet zonder geld, Onze Kultuurwerken eischen Vlaamsche Beweging te herstellen, veel geld, Dat geld is er in overvloed bij de tegenpartij De vergadering bleek weinig te gevoelen Stamvervoor hder- om ons te bestrijden. Het A. N. V. kan ons met geld dooping van het A. N. V. in Algemeen bon. weinig helpen, En toch is geld te vinden en dan nog Menging uiteen met het vaste. plan de Groep tot zonder dat het iemand behoeft uit tegeven, Gebruikte een nog krachtiger organisme dan voor den oorlog te postzegels zijn namelijk geld, als ze niet in de scheur- ontwikkelen, mand weggegooid worden. Men denke hierover niet te * min: die van den omvang van den postzegelhandel op de boo to zijn, weten dat de postzeis„els, alleen door de Tak Brussel en Omstreken, 10,000 leden van het Verbond ontvangen, duizenden beteekenen, die voor onze Vlaamsche kultuur nuttig ,kun- Vrijdag 3 Juni gaf tak Brussel een Groot-Neder- nen zijn. Wij doen daarom een drip end beroep op al landschen feestavond, met de welwillende en belanglooze de leden van het A, N. V. over de wereld: geen late medewerking van den bekenden Vlaamschen zanger en een postzegel verloren aan, De postzegels met iederen componist Emiel Hullebroeck, Omstreeks 8 uur was de brief, met ceder drukwerk ontvangen, worden bewaard stemmige zaal der Ernest Allardstraat volgeloopen met in een omslag, Te eeniger tijd vinden ze wel hun we een uitgelezen publiek dat — teeken des tijds! --voor naar het Sekretariaat van het A. N. V. de helft uit Nederlanders bestond, Nadat de beer J. B. Medewerking, Korrespondenten: Voor den oorlog Lotens, waarnemend-voorzitter, de vergadering had ondervond de Postzegelaf deeling kostbare medewerking geopend, wees de beer M. J. Liesenborghs, secretaris van vanwege de vertegenwoordigers van het A. N. V. in het den tak, op de algemeene cultureele beteekenis van Buitenland; vooral vanwege de Jongelieden-afdeelingen het A, N, V, Vervolgens den beer Hullebroeck inleidend, in Holland, Deze laatste zijn vol sympathie voor onze toonde spr, a an, hoe deze door zijn reizen in Nederland Beweging. Maar bier is nu eens lets, waardoor ze die en Oost-Indik, Zuid-Afrika en thans nog, schier dagelijks, Beweging rechtstreeks vruchtbaar kunnen steunen, Het d oor Vlaanderen, misschien meer dan welk ander lid kost een andere moeite dan te beletten, dat een post- van het A. N. V. ook, spijts tegenkanting en verdacht- zegel verloren ga, Wie zou er deze moeite niet voor making, bijdroeg tot het nauwer toehalen der bander., over hebben! Maar opdat het werk de beste vruchten die tusschen de verspreide loten van den Nederland- drage, is er organisatie noodig, We hadden vroeger bij schen stam bestaan, Ook° Mevr. Hullebroeck, die het voorwerp was van een bloemenhulde, werd door den beer Liesenborghs, 1) De ijver om gebruikte postzegels te verzamelen, zou zelf een Vlaamsch oud-strijder, uit naam van den tak ongetwijfeld rooter zijn, indien eens werd medegedeeld enmeer in het bijzonder van de leden-oud-strijders, op Welke wijze die te gelde gemaakt worden en wat toegesprcken, Spr. herinnerde er aan hoe het, op aan- die vroeger al hebben opgebracht, stichting van .Mevr, Hullebroeck tijdens den oorlog opge- Zeer velen beschouwen dat postzegels verzamelen als en richte „Werk van Vlaamsche en Hollandsche Meters," een nutteloos werk, Red, 96 NEERLANDIA. iedere Jongelieden-afdeeling een vertegenwoordiger of Men zal zich herinneren, dat Neerlandia voor Kaap- korrespondent, die de postzegels, door de leden zijner stad eenprachtige verzameling liederen — dank zij afdeeling ingezameld, in ontvangst nam en aan het de vrijgevigheid van toondichters en uitgevers — heeft Secretariaat te Dordt deed toekomen, Zoo vonden ze bijeengebracht en hoe Mevr. Loopuyt—Maas daar een hun we g naar Vlaanderen, in de kist, die iedere maand soort Muzikale Monsterkamer heeft ingericht. Laten de Neerlandia's voor de Groep bracht. zij ook voor Transvaal een dergelijke liederenbiblio- Jongeliedenafdeelingen! We doen dus in 't bizonder theek helpen stichten. De schrijfster van bovenstaand een beroep op U. Laat weer iemand onder U als kor- sympathiek stukje zal gaarne de dubbele rol van respondent optreden en zich aanmelden bij het Sekre- bewaakster enpropagandiste vervullen. tariaat te Dordrecht, dat ons welgaarne de namen Wie een Nederlandsch Vlaamsch of Afrikaansch lied , van alle dienstvaardigen zal willen mededeelen. missen kan, zende het voor bovengenoemd doel aan Het Bestuur van Ons Postzegelwerk, den heer S. van Lier Ez., Nassaukade 358, Amsterdam. 1 Schoolstraat, Ledeberg, Gent, Belie, Red. * * * Vlaamsch Woordenboekfonds. TAALCOMMISSIE; Laatste inschrijvingen: W. C. te Leuven fr., 5.—, A. Onder eigen verantwoordelijkheid. H. fr. 10.— J. B. L, fr, 10,—, P. d, V. fr. 5.—, allen te Brussel, C. v. R. te Gentbrugge fr. 5.—, De C. te Gans- Adres: Helen astra.at 46, 's-Gravenhage. horen fr. 2,—, B. te Itterbeek fr. 2,—, S. te Mol fr. 2.—, J. H. te Tongeren fr. 20.—. De Vlamingen blijken nog steeds offervaardig voor Brievenbus. hun belangen, maar kunnen den krachtigen steun van Dierick te A'dam. Wil u aan de T.-C, uw adres Bens stamverwanten niet ontberen, Waar blijven flinke bijdra- nauwkeurig melden? Ons antwoord op uw brief kwam gen van dezen voor dit nuttige doel? als onbestelbaar terug. * H. H. P. de W. te B. De Topografische afdeeling van het Min. van Oorlog houdt zich thans bezig met ZUID-AFRIKA. de schrijfwijze der plaatsnamen en heeft verbinding met de T. C.gezocht. Woorden als parkanlage, warenhuis, ansichtskaart, techniker, enz., vonden vaak al eenplaats . in onze afdeeling in Neerlandia, Kent u de Woorden- lijst, waarvan deze maand de 3de druk verschijnt? Daarin Het Ned. Lied in Zuld-Afrika. zal u veel vinden, dat u terecht uit het Nederlandsch Na een afwezigheid van drie en dertig jaren had ik verbannen wil. * het voorrecht mijn Vaderland en familie weer te zien, lk kwam slechts voor een korten tijd op mijn rond- Ruremonde. Slechts een lid van 't A. N. V. kon reis naar Amerika en vond Oud-Nederland in feest- dezeplaats in ons land thuisbrengen, althans, wij gewaad. Overal bloemen en boomen in vollen tooi en kregen maar een antwoord op onze „steekproef." In overal het een wij in Afrika zoozeer missen, prachtige „Het Vaderland" van 3 Juni (Avondblad) staat de waterpartijen! opmerking, dat de T. C. Ruremonde voor Duitsch aan- Een der hoofdredenen, waarvoor ik Holland bezocht, zag. 0 heilige eenvoud! Zoo terloops: de Duitschers is welgoede Hollandsche muziek hier uit te zoeken, noemen die stad ook Roermond (en schrijven dezen daar 't mij gelukt is ook Hollandsche liederen op het na am ook zoo!). Ruhrmond en Ruhrmiinde bestaat alleen programma der muziekfeesten te Pretoria te plaatsen, in de verbeelding van een Nederlander, die minder Ik was verrast zulke werkelijk uitstekende composities goed dan de Duitscher weet, dat Roer en Ruhr er twee te vinden. zijn! En hiermee achten we de zaak genoeg besproken De beer Hullebroeck had ons in Pretoria en Johan- en ..... bespottelijk gemaakt? nesburg reeds op zijn voordrachten vergast en twee * * zijner liederen maakten veel opgang ook bij den Trottoir, (verhoogd) voetpad, kleine steentjes, riep, muziekwedstrijd door de Engelsche kerk uitgeschreven, slecht. waat ik hetgenoegen had het Hollandsch op den Nog een paar mededeelingen van deze woorden voorgrond te plaatsen en door Afrikaansche, Holland- bereikten ons, De keus is moeilijk. Onze voorkeur is sche en Engelsche leerlingen te laten uitvoeren. den lezers bekend en, al vinden wij de gegeven woor- Waarom is zoo weinig van die schoone muziek, met den uitstekend, ze alle gebruiken gaat niet. Een moet zuiveren Hollandschen tekst, bij ons in Transvaal de spraakmakende gemeente er uit kiezen, waarbij bekend? openbare lichamen bij aan Het doet mij leed mijn heerlijk Vaderland reeds enz, veel kunnen tot stand brengen, weer zoo spoedig te moeten verlaten, daar ik slechts * blijde verrassingen op ieder gebied heb mogen onder- vinden. Fransch onder de eischen voor het toelatingsexamen tot de Gymnasia, Amsterdam, 19 Juni 1921. Een inzender vraagt onze hulp tegen dezen maat- H. C, M. BAL—VAN LIER. re g el, Hoe gaarne we die zouden verleenen, we staan Degeachte schrijfster dezer betuiging van warme er o, i. machteloos tegenover, Bij de ontvangst, welke g enegenheid voor het oude vaderland is bestuurster Z. Exc. de Min. van 0, K. W, de T. C. verleende, kon van de Mu te Pretoria en van een afdeeling de T. C. er op wijzen, dat de maatregel er was, geens- te Johannesburg. Zij kan dus veel doen om het Neder- zins de toezegging verkrijgen, dat Z. Exc, hem spoedig landsche, Vlaamsche en Afrikaansche lied in Zuid- zou intrekken, * * Afrika ingang te doen vinden. Het is van genoegzame bekendheid, dat het in' muzikaal opzicht de mede- Is dit ambtelijk Nederlandsch (Stc, 20 April 1921, dinging met Engelsche songs glansrijk kan doorstaan. bijv.) voor ieder Nederlander begrijpelijk? Maar dan moeten onze uitgevers ook zorgen, dat het Nominatieve opgave van de gekeurde hen step, Nederlandsche lied verkrijg baar is, Voor meer bekend- benevens van de eigenaars met de woonplaatsen, h eid zulen dan krachten als Mevr. Bal—Van Lierl H. * v. L wel zorg dragen. NEERLANDIA. Mobilair, personeele belasting en betrekkehjk. Kortzichtigheid. De Heer J. W. v. L te H. vraagt ons waarom in de , Dezer dagen heeft het „Comite Beige des Expositions belastingpapieren van de personeele belasting sprake et des Foires," algemeen commissariaat voor Belie is van mobilair i.pl. v. huisraad en wat toch daarin van de Internationale Jaarbeurs te Utrecht, ons het personeele beteekent, 0, i. is het gebruik van deze zooveelste Fransche reclame-biljet gezonden van voor- woorden alleen aan sleur te wijten: jaar in jaar uit noemde Jaarbeurs, schrijft een ambtenaar ze voor den drukker over of Op een klacht over uitsluitend in 't Fransch gestelde geeft dezen _een voorbeeld van het vorige dienstjaar. officieele Nederlandsche reclame voor reizen in Neder- Datgeldt evenzeer betrekkehjk (ook in Postspaarbank- land, kregen wij onlangs van een Nederlandsch refs- boekj es!); regeeringsambtenaren hebben het waar- bureau ten antwoord, dat „al die herrie der Vlamingen schijnlijk te druk, om over zulke kleinigheden als een hen koud het." krachtig gevoel voor het gebruik. van eigen taal na Het bovenstaande lazen we in De (Brusselsche) te denken of hun ontbreekt daarvoor vaak de Standaard. Begrijpen officieele Nederl. lichamen dan niet noodige kennis. Dit laatste ze en wij (de T. C.) op hoe zij hun gebied verkleinen en handelen teen het grond van ervaring. nationaal belang (om van eigenwaarde nog te zwijgen) * door meer dan vier millioen stamgenooten, die onze taal spreken, te negeeren. Mej. Th. te A'dam. De Heer Lugard heeft het toch bij het rechte eind. Bestuurder en loods voor vlieg- Gezond nationaliteitsgevoel. tuigen zijn natuurlijk goed Nederlandsch. En zou dan In Zij, maandblad voor de vrouw (uitg. C. Morks Czn., deze loods zijn luchtschip niet in veilige haven mogen Dordr cht) schrigt Famke Brieven van een Huisvrouw". „ en kunnen brengen? Wat kan u teen vluchthaven In een barer laatste trof ons de volgende mooie beschou- hebben, als u eens denkt aan vluchtplaats plaats, wing over Vaderlandsliefde: waar iem and na zijn vlucht (op of boven de aarde) 0, die arme verdwaasden, die de utopian van het rust vindt? Neen, vlieger is niet een Germanisme, zoo Internationalisme najagen, omdat ze te verblind zijn om min als vliegenier een juist gevormd Nederlandsch de zegeningen van een gezond nationaliteitsgevoel te woord is, J zal toch niet meenen, dat broeder b. v. een begrijpen. Germanisme is, omdat 't Hgd. Bruder kent? Zoo min als ik voor vreemde kinderenprecies hetzelfde voelen kan als voor mijn eigen kinderen, zoo min als ik voor een vreemd huis die eigenaardige gehechtheid koester, die ik voor ons eigen zonnig huisje heb, zoo min Mededeelingen en Allerlei. kan ik voor een vreemd land voelen, zooals ik voel voor mijn eigen Vaderland, en voor een vreemd yolk als voor mijn eigen yolk. Wij zijn menschen — dus zijn wij begrensd — en ons oer-instinct spot met theorieen, die ons menschelijk ver- Bericht. mogen ver te boven gaan, Het kantoor van het A. N. V. wordt deze maand Dat instinct maakt dat de moeder haar kind liefheeft, verplaatst naar Groenmarkt 9rood, Dordrecht. dat een man zijn gezin beschermt en ook dat een Volk trotsch is op zijn eigen land. Die natuur-wet spot met Nieuwe Amerikaansche Afdeeling. alle boven-menschelijke leeringen. Dat is de onverwoestbare Vaderlandsliefde; dat is wat Dank zij de voorbereiding van het Bestuur der Afd. de Franschen noemen l'appel du Sol" wat klinkt in de „ , Nieuw Nederland, is er 23 April te Paterson N. J. weemoedige melodie van het Engelsche „Home, sweet een afdeeling van het A. N. V. gesticht met 21 leden. Home" en wat telkens weer opbruischt in het verplet- Het bestuur bestaat uit de heeren J. F. Verhoorn, terde Duitschland in zijn „Deutschland, Deutschland voorzitter; S. Brons, secretaris-penningm.; E. Veen, iiber a lles". Commissaris van toezicht. Waarachtige, edel? Vaderlandslief de predikt geen oor- Wij wenschen de jongste onzer buitenlandsche log, nech chaos, maar brengt vrede en welvaart, duldt afdeelingen een voorspoedige ontwikkeling en ho en geen revolutie, omdat zij 4ehoorzaamt aan de oer-wet ,dat zij o,m. het hare zal bijdragen tot vorming eener van het Heelal: geleidelijkbe. evolutie, en kweekt waar- Groep Amerika. die, zelfbewuste, fiere mannen vrouwen. Waarschuwing aan fabrikanten. Argentinik, Wij vestigen de aandacht op een vlugschrift, uitge- De Commissie voor den Ned. Z. Afr. Handel maakt geven door de Ned. Vereeniging Larifiverhuizing de volgende waarschuwing openbaar: (Bezuidenhoutscheweg 30, Den Haag), bevattende „Uit Zuid-Afrika bereikte ons de klacht, dat het beknopte inlichtingen en wenken voor hen, die over voorkomt dat Nederlandsche fabrikanten aan meer landverhuizing naar Argentiniê denken, dan een Zuid-Afrikaansch huis hun „sole agency" hebben gegeven, of wel dat zij aan een tweede firma in Zuid- Het Buitenland. Afrika vergunning hebben gegeven teen provisie De vereeniging van dien naam deelt in haar laatste bestellingen op te nemen, nadat zij reeds hun „sole jaarverslag mede, dat, waar reeds eenige jaren slechts agency" aan een bepaald Zuid-Afrikaansch huis hadden weinig jongelui haar hulp inroepen voor uitzending verstrekt. Niet alleen bederft een dergelijke handelwijze naar het buitenland, zij haar werkzaamheid heeft uit- .dengoeden naam van den fabrikant en doet hi' zichzelf gebreid tot jongelieden van jonf,;eren leeftijd, wier daarmede schade, maar bovendien komt de Neder- ouders niet voldoende bemiddeld zijn om hunne hah- landsche handel in het algemeen daardoor in een delsopleiding te bekostigen, Reeds aan twee aanvragen kwaden reuk, kon worden voldaan. De Commissie is van den ernst dezer klacht over- tuigd en vertrouwt dat de Nederlandsche handel en. Een merkwaardig yolk. nijverheid met deze waarschuwing rekening zal hou- Onder dit opschrift schrijft onze vertegenwoordiger den. Aan firma's welke zich al of niet bewust aan de, te Budapest de heer J. Vreede veroordeelde handelwijze hebben schuldig gemaakt, Reeds lang voor den wereldoorlog woonde ik in wordt dringend in overweging gegeven hunne ver- Hongarije en het is dus vanzelf sprekend, dat ik --hoe- houding tot Zuid-Afrika aldus te regelen, dat derge- wel Hollander — mee bengaan voelen met de Hongaren like klachten niet meer kunnen voorkomen, en mij hun lot evenzeer ter harte gaat als ware ik een 98 NEERLANDIA. hunner. Met de Hongaren ben ik dankbaar voor het een G. J. Riddering, vroeger Rigaerstr, 14, Berlin 0. 112. mijn vaderland voor hen gedaan heeft en met hen ben ik Mevr. de Wed. M, Kuneman—van Haaften, Utrecht, geroerd door de vele daden van menschlievendheid, die P. Samson Burg, Reigerstr, 74 , Utrecht ( than Nederland aan dit zwaar beproef de Volk bewezen heeft. in Afrika). Holland had altijd een goeden naam bij de Hongaren ; H. W, Betz, onderwijzer, vroeger St, Martin, wij waren het yolk van voorbeeldige vlijt en degelijke Ds, J, S, Marais, vroeger Bloemfontein (0, V. S.) opvattingen, op wiens woord men aankon en wiens F. N, Scheffers, vroeger pl. a, Astra Romana, Constantza eerlijkheid in den handel spreekwoordelijk was, Een (Rumenie), oordeel dus, waarmede wij tevreden zijn konden, ware H, A, Scheuten. vroeger Bluff 227, Yokohama (Japan). het niet, dat bij alle waardeering dezer goede eigen- Wm, Holst, vroeger Bluff 265a, Yokohama (Japan). schappen men ons van eene zekere nuchterheid en koud- R. E, Peelen, vroeger Dutch Legation, Tokio, heid niet vrij meende te kunnen pleiten. Beste menschen Van Wijk de Vries, vroeger Ventersdorp (Transvaal). dus, maar weinig gevoelig! J. ter Meer, vroeger 129 E 130th Str, Nieuw York, Hoe? nuchter en koud een yolk, dat op zoo onbaat- C. de Waal, vroeger p,a, Atlantic & Continental Co,, zuchtige wijze het beste wegschenkt, wat het te geven 84 William Str, Brooklijn, heeft, om een noodlijdend yolk te helpen? Nuchter en P. Hofstede, vroeger 412 Plaessant Ave, Nieuw York. koud menschen, die zoo liefderijk vreemde Hongaarsche Bert C. Leefmans, vroeger 1225 Madison Aver kinderen bij zich opnemen om ze te verplegen, alsof Nieuw-York. het hunne eigen kinderen zin? H, E. van Aubel, vroeger Bad' anstraat, Den Haag. „Onze kinderen" zeide mij een hooggeplaatste Hon- Mevr, de Wed, M, C. Lamers, vroeger Verhulststraat 9, gaar, „zijn de beste diplomaten, die wij ons wenschen Den Haag. kunnen, om de sympathieen tusschen Holland en Hon- J. Moll, vroeger Joubertweg, Oosterbeek, g arije, te wekken en levendig te houden, En wat deze Mevr, Roos, vroeger Parker Str. West Guildford kleine diplomaten begonnen hebben, willen wij nu voort- (Australie). zetten, Hier is eene exploitatie inogelijk op velerlei terrein, Briefwisseling, dat Hollanders met ondernemingsgeest dikwijls in veel J. v. H. le A. — Aan onze adressen in Noord-Amerika verdergelegen landen zoeken. Hollandsche land- en isgeschreven, Goede refs! tuinbouw, Hollandsche veeteelt en zuivelfabrikatie, Prof. F. D. te G. — Uit de toezending van enkele Hollandsche zin voor kanalisatie en waterbou-wwerken, wetenschappelijke werken zult U zien, dat aan Uw tot welk een zegen zou dit alles voor Hongarije kunnen verzoek is voldaan, Mogen ze door vele gevolgd worden en tot welk een voordeel voor den Hollandschen worden. ondernemerl R. A. P. te D. (Texas) — Op Uw vraag naar gegevens om Amer. bladen voor te lichten over Ned. a I, Frissche wind, zenden wij U een ex. van het prachtig uitgevoerde 'k Ma g zoo graag van Holland hooren, „'Yearbook of the Neth, E. I." U vindt daarin onge- Dat het had een stoergeslacht, twijfeld alles wat U noodig hebt, Wij hebben enkele Mannen voor de zeegeboren, uitgeversfirrna',s met uw verzoek in kennis gesteld. Op de baren grootgebracht. Ook van die zijde zullen U dus de noodige inlich- tin en geworden, k Ma g zoo graag van Holland hooren, Dat het kloek en onversaagd, Cmite voor Nederl, kinderen in den Durf had en dat de aard nog sporen, Van zin koene tochten dray t, Vreemde, 55e Opgave (1-31 Mei 1921). 'k Ma g zoo graag van Holland hooren, Dat de kunst er vorsten vond Wij hebben eene slechte maand achter den rug; in En 't in kennis, uitverkoren onze kasmiddelen is eengroote bres gescho ten en dat, Aan de spits der volken stond, terwijl groote kindertransporten uit Berlijn, Hamburg en het Roergebied in voorbereiding zijn; bovendien 'k Ma g zoo graag van Holland hooren, neemt ook bij ons de „Woningnood" grootere afmeting Dat het, zelf in ban en nood, aan, want steeds moeilijker wordt het in eenvoudige Al wie have engoed verloren, gezinnen voor onze Nederlandsche lee kinderen plaats Liefdirijk opnam in zijn schoot. te vinden, Hier is een schoone taak voor de Neder- landsche Vrouw! Indien zij zich denkt in den toestand Mocht ik steeds van Holland hooren, van hare 'Nederlandsche zuster in den Vreemde, die Dat in daden, groot en rein, hulp zoekt voor haar ondervoed en lijdend kind, zal En in fierheid als te voren zij zich gedwongen voelen dit Teed te helpen verzachten 't Kleine land nog root kan zijn. door ons te helpen in het vinden van plaatsen voor kinderen in eenvoudige gezinnen al dan niet te- ver- Dit is een der vele vaderlandsche liederen uit goeding, Tot versterking onzer kasmiddelen roe en wij den bij P. Noordhoff te Groningen pas verschenen de hulp van elk goed Nederlander in. bundel volksliedjes „Frissche Wind" van den yolks- Wij ontvingen in de afgeloopen maand f 2773.75 dichter G, W. Lovendaal, met prentj es van Tjeerd (waaronder voor voedselvoorziening f 2000.— van het Bottema. Deprijs is f 2.50, geb, f 3.50, Centraal-Comite tot steun voor Nederlanders in het Een aanwinst voor het Nederlandsche lied en voor Buitenland) en Mrk. 110.— het een met de vorige onze toondichters een keur van begeerlijke teksten, opgaven maakt een totaal van f 367222.37 en Mrk. 34578.— De uitgaven waren f 5387.64 en Mrk, 16582,— zoodat in de afgeloopen maand de uit de ink- Vraag om inlichting, sten overtroffen met ruim f 260,— en Mrk, 16000.— Wie kan het tegenwoordig adres meedeelen van: Krachtige steun is dus noodig. F. J. S. Bukes, vroeger Bus 43, Ventersdorp (Transvaal). Men zende zijne bijdrage aan den Penningmeester I. Bos, vroeger Procuratiehouder Surinaamsche Bank, Paramaribo. S. VAN LIER Ez, P. de Groot Tooneelspeler vroeger Oranjestraat, Para- Nassaukade 358, Amsterdam. maribo, Postcheque en Girodienst No. 22889. 25.te Jaargang. No. 8. Augustus 1921. N i HERLANDIA ORGAAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Van alle landen hier op aard Is Holland mij het meeste waard, TOLLENS. INHOUD: Nederland: Groepsdag. — Ten Afscheid, door W. C. SchOnstedt. — Algemeen Nederlandsch Verbond- Kalender, — Nederland in den Vreemde. — Nationalisme in de kunst. — Een vorstelijke schenking. — Land- verhuizing, door W. C. Schtinstedt — Vlaanderen: Tak Brussel. — Postzegel-Afd. — Oost-Indie: Hollandsche boeren in Indie. — Personeel voor Indik, door Dr. W. van Lin en. — West-Indie: Bestuurswisseling op Cur-acao. — Bestuur Groep Ned, Antillen. — Uit Paramaribo. — Amerika: Afd, Nieuw Nederland, — Een verkeerd stand- P — Zuid-Afrika: Nederland en Zuid-Afrika, door J. L. Schoeler, — Immigratie naar Zuid-Afrika, door J. L. Schoeler, — Afd. Kaapstad. — Boekbespreking: Organiese Gemie, deur Dr, .Malherbe, door Dr. J. B. Schepers. Taalcommissie. — Mededeelingen en Allerlei. — Advertentien. GROEPSDAG, Als bekend mag worden aangenomen, dat De Groepsdag zal dit jaar op Zaterdag 24 volgens art, 32 van het reglement, de Groeps- raad uit de leden van het Bestuur o.a, den September plaats hebben te Wormerveer, Voorloopig is het plan, de bijeenkomst te Voorzitter aanwijst, HET GROEPSBESTUUR. openen in genoemde plaats en na het aldaar te houden noenmaal en het aanhooren van een rede, waarvoor zich de heer Mr, H, C. Ten afscheid, Dresselhuys voorloopig beschikbaar heeft ge- Onze propagandist, de heer Eerste Luitenant M. R. F. steld, een boottocht te ondernemen naar Calmeyer is voor vijf jaren geplaatst bij het leer in Zaandam, Aldaar zou dan het middagmaal Ned. Oost Indie. Zulks is voor ons verbond inderdaad een root verlies, gehouden worden, terwiji verder gedacht is want ofschoon betrekkelijk eerst kort aan den arbeid, aan gezellig samenzijn, waarbij zeer waar- kon de heer C, toch reeds op belangrijke uitkomsten schijnlijk de film NEDERLAND vertoond zal wijzen. worden, Zij die het genoegen hadden een voordracht van den jeugdigen sympathieken officier bij te wonen, zullen Wie zou deze gelegenheid niet eens willen erkennen dat hi' in ooze groep was de juiste man op aangrijpen om de streek te bezoeken, waarvan de juiste plaats, Onze beste wenschen vergezellen hem de dichter zong: naar ons schoon Insulinde en wij spreken den wensch uit, dat hi' na gelukkige terugkomst in het vaderland, Zoo vele wieken, als aan molenassen draaijen, zijn task weder zal willen en kunnen opnemen. Zoo vele wimpels als aan hooge masters waaijen, Maar wie zou in die vijf jaren in zijn plaats kunnen Zoo vele raderen als er wentelen om hun spil, optreden? Zoo vele hefboomen als er hossen aan den til, SCHONSTEDT, Zoo vele stampers als er harde kluiten plettren, * * Zoo vele -hamers als bij 't schepenbouwen klettren, Zoo menig kabel als gedraaid wordt op de baan, Alg, Ned, Verbond-kalender, Zoo vele mokers als er ankersmeden slaan, Verleden jaar is op bescheiden wijze een proef geno- Zoo menig vel papier men schept om op te schrijven, men met een A. N. V.-kalender, bestaande uit twaalf Zoo menig volksgedruisch als bromt bij 't kunstbedrijven, bladen, voor elke maand een met een mooie kiek uit Zoo menig malen heft de faam haar lofzang aan, Nederlands stad- en landschoon en een spreuk of leuze, Tot eer van 't kunstvernuft der burgers aan de ZAAN. betrekking hebbende op ons streven. Laat ons thans reeds de hoop uitspreken, Er bleek zooveel ingenomenheid, dat thans een week- dat velen zich geroepen zullen gevoelen om kalender in bewerking is genomen, dus een van 53 bla- den, wederom metprachtige afbeeldingen van mooie naar de „zilveren Sane" op te gaan ten einde gezichten uit ons eigen land en sterkende gedachten aldaar oude banden te hernieuwen en nieuwe onzergroote mannen op velerlei gebied. aan te knoopen. Maar deze kalender zal nog een bijzondere aantrek- . . kelijkheid bezitten. De heer Joh. Been, de bekende schrijver en kenner Aangezien .de Voorzitter van het Groeps- onzergeschiedenis, heeft voor elken dag een historische bestuur het voornemen heeft met ingang van herinnering opgesteld, die achter de dagen en datums 1922 als zoodanig of te treden, wordt den wordtgedrukt, dus 365 verjaardagen van gebeurtenissen Afdeelingen verzocht reeds thans na te gaan, uit ons verleden, welke de belangstelling in de geschie- denis van de Nederlanders en hun stamverwanten zullen wie zij ter aanvulling van het Bestuur alsdan levendig houden. Het A. N. V. heeft niet de bedoeling in aanmerking zouden wenschen te brengen. wins t te maken met deze uitgaaf. Daarom is de prijs 100 NEERLANDIA. gesteld op f 1.90, d.i, verb eneden het bedrag, dat men Na de zoogoed geslaagde Nederlandsche Week te er in den boekhandel voor zou moeten betalen, te meer Madrid, dit voorjaar, waarvan dit verslag nog maar ter waar de kalender in koperdiepdruk op fijn getint papier loops melding maakt natuurlijk, is de verwachting voor wordt uitgevoerd, Rome sterkgespannen, Zulk een uitgaaf wordt alleen goed gemaakt, wanneer Dank zij de voorbereidingen door den heer Re peke zij wordt uitverkocht. Het Hoofdbestuur vertrouwt, dat van Stuwe, vertegenwoordiger te Londen, getroffen men dit uitmuntend propagandamiddel zal waardeeren kon in verschillende steden van Engeland een we en er voor .zich zelf en zijn kennissen, vooral die buitens- geslaagde Nederlandsche kuristtentoonstelling worden lands, gebruik van zal maken. gehouden.. Daarvoor dient men reeds nu zijn bestellingen te In Noord-Amerika werken de heeren Dr, A. v, C. P. doen, Deze worden gaarne ingewacht aan het nieuwe Huizinga en prof, dr, A. J. Barnouw samen om goede kantoor van het Alg, Ned. Verbond, Groenmarkt 9, vertalingen van Nederl, tooneelstukken te bezorgen, ter Dordrecht, opvoering in Amerika, * * N, i, d. V. heeft het voorrecht sprekers van naam bereid te vinden, in het buitenland voordrachten over Nederland in den Vreemde, ons land te houden, Genoemd warden o, m. Mr, J, H, Abendanon, prof. dr, C. A. Verrijn Stuart en prof, mr. De vereeniging van dezen naam, met welke wij aan- dr, Ant, van Gijn. genaam samenwerken — hoe kan het anders daar En waar hetgesproken woord niet ten dienste staat, beiden denzelfden voorzitter hebben — heeft de vorige weet het Bestuur door veelvuldige verspreiding van maand haar jaarverslag over 1920 openbaar gemaakt. geschriften Nederland op zijn best in den vreemde Waar N. i. d, V. een blad uitgeeft, spreekt het van bekend te maken, Ook ons land in beeldgaat de wereld zelf, dat zij elk jaar de gelegenheid aangrijpt, in haar over, zoowel door het stilstaande lantaarnplaatje als de jaarverslag het volle licht te laten vallen op haar werk- bewegelijke film, zaamheid, die in veel en velerlei nuttig werk uitkomt, De jaarverslagen der verschillende commissies vindt voornamelijk door het systeem der commissies voor men achter het algemeen verslag. Zij bevatten nog tal bepaalde doeleinden, In 1920 kwamen er bij de van wetenswaardige bizonderheden, maar wij meenen in Z weedsch-Nederlandsche , de Deensch-Nederlandsche het bovenstaandegenoeg te hebben aangestipt als bewijs en de Italiaansche. van onze waardeering voor de nuttige, voor ons land Deze practische verdeeling van arbeid stelt het zoo beteekenisvolle taak van N. i. d, V,, welke met zoo Dag, Bestuur tot een ruim initiatief in staat, daar zij groote opgewektheid wordt vervuld door het ijverige voor de uitwerking van een plan steeds de geschikte Dag, Bestuur, bestaande uit de heeren: P. J. de Kanter, personen weet te vinden, En dat zich daarvoor invloed- voorzitter, Mr, H. C, Dresselhuys, onder-voorzitter, Dr, rijke mannen en vrouwen beschikbaar stellen, bewijst M. de Hartogh, secretaris, en A. Hoogeboom, penning- het vertrouwen, dat deze nog jeugdige Vereeniging zich meester. heeft weten te verwerven, * * Zij telt nog slechts ruim 900 leden, die echter f 9000,— a an jaarbijdragen betalen, Maar — en nu laten wij den geestdriftigen secretaris aan het woord. — „Onze betrek- Nationalisme in de kunst kingen breiden zich naar vele kanten uit, Zoowel door de Nederlandsche Regeering als door vele landgenooten Het Bulletin van de Mij. voor Beeldende Kunsten werden wij krachtig gesteund, Meer en meer blijkt, dat bevat ander dit opschrift een beschouwing van den di- onze Vereeniging voorziet in een behoefte, die vooral teur, den beer N, van Harpen, waaraan het volgende door de verschillende takken van Handel en Nijverheid is ontleend: zeer wordtgevoeld, getuige de ferme steun, welke wij van die zijde in steeds stijgende mate mogen ontvangen," Het schijnt een beslist Nederlandsche bewering te Daar de Vereeniging vooral in den vreemde werkt, zijn, dat de kunst internationaal is, Een bewering die , wordt eengroot gedeelte van het verslag ingenomen moeilijk te bewijzen valt, tenzij uit de houding, die ons door mededeelingen over de vertegenwoordigers in het yolk tegenover de internationale kunst aanneemt. buitenland, Wij doen enkele aanhalingen: Op muzikaal gebied is zij wel het sterkst in the passing „Onze vertegenwoordiger te Londen, Prof. Dr, P. Geyl, gebracht; op tooneelgebied begint zij te wankelen sedert hield in het begin des jaars een drietal lezingen voor de Auteurswet werd ingevoerd en de tooneelgezelschap- de University of London, onder den titel „Holland P er een eer in zijn beginnen te stellen oorspronkelijke and Belgium". De eerste lezing vond plants den stukken op te voeren, 10en Febr, en werdgepresideerd door Lord Rea y, In Op het terrein der schilderkunst heeft men vooral deze lezingen werd de geschiedenis der beide in den tijdens den oorlog potsierlijke staaltjes van internatia- titelgenoemde landen uitvoerig behandeld van de mid- nalisme kunnen zien. deleeuwen of tot den huidigen dag toe, Temeer win- Wij schrijven dit niet om de liefhebbers afkeerig te nen daze lezingen in waarde, omdat zij het juiste licht maken; alleen om aan te toonen hoeveel snobisme er werpen op het moeilijk Schelde-vraagstuk, Er werd dan ten opzichte van buitenlandsche kunst heerscht, en ook buitengewoon veel belangstelling aan den dag ge- hoever men nog of is van het al eenige juiste stand- legd, zelfs zooveel, dat het wenschelijk bleek het gespro- P dat de kunst niet internationaal is, dock dat de kene in brochurevorm vast te le en, Vele duizenden waardeering internationaal behoort te zijn, Deze stelling dezer brochures werden, mede door de Vereeniging, in valt o,i.gemakkelijker en daarom des te overtuigender verschillende landen verspreid." te bewijzen, dan de eerstgenoemde, bier te lande meest „Door onzen vertegenwoordiger te Rome, Dr. G. J. geldende. Niemand toch zal durven tegenspreken, dat Hoogewerff, werd in het afgeloopen jaar wederom een Rembrandt noch een Duitscher, noch een Franschman, groote werkzaamheid aan den dag gelegd, Reeds in den noch een Italiaan kon zijn. en dat zijn kunst een speci- aanvang des jaars werd ons een volledig en tot in fiek Hollandsche is. Wie in het buitenland Vondel kan onderdeelen uitgewerkt plan voor een Nederlandsche lezen en verstaan, heeft getracht hem te vertalen, Doch Week te Rome in 1922 voorgelegd, waaraan de heer zelfs in die vertalingen zal niemand zich omtrent de Hoogewerff een zeer werkzaam aandeel heeft gehad." nationaliteit van onzengrooten dichter vergissen, „Een „Comitato Italo-Olandese" werd eveneens door Voor de litteraire kunst lit de nationale eisch opge- zijn bemoeiing ingesteld, Vele vooraanstaande economen sloten in het gezegde: „De taal is gansch het volk" en en politici hebben daarin zitting, zoodat wij met grond wat de muziek betreft: „elk vogeltje zingt zooals kunnen verwachten, dat de betrekkingen tusschen Italie het gebekt is". Nu is het ten onzent altijd zó(5 geweest, en Nederland op een goede basis worden gebouwd." dat men alleen lekker vond wat men vêr haalde. Zijn NEERLANDIA. 10 eigen Rembrandt heeft men over Duitschland (Dr, Bode) „Het Hoofdbestuur van het Algemeen Ned- moeten leeren kennen, landsch Verbond heeft metgroote ingenomenheid De waardeering voor eigen litteratuur stijgt enorm kennisgenomen van Uw vorstelijke gift aan het met een overbrenging in een andere taal, Nederlandsche yolk tergelegenheid van Uw 25-jarig De eigen muziek zal niet tot het Nederlandsche yolk leiderschap der Koninklijke Nederlandsche Maat- doordringen voor en aleer het buitenland haar gat schappij tot Exploitatie van Petroleumbronnen in meetellen, Daarvoor is noodig, dat ons yolk zelf met Nederlandsch Indie, haar eigen kunst vertrouwd raakt, en het buitenland Het brengt U hulde voor deze vaderlandslievende bemerkt, dat wij ook een eigen toonkunst bezitten en daad, waardoor een der schoonste voortbrengselen weten te waardeeren, van de Nederlandsche schilderkunst voor immer Onze litteratuur begint langzamerhand tot het buiten- bet eigendom zal blijven van den Nederlandschen land door te dringen. Hildebrandt, Multatuli, Heijer- Staat, en hoot U nog vele jaren aan het hoofd te mans, Van Eeden, Couperus e, a, zijn geen onbekenden zien der Maatschappij die den oud-Hollandschen , meer in de wereldlitteratuur; vooral onze dramatische ondernemingsgeest ook in onze eeuw op schitte- kunst begint zich ook in het buitenland baan te breken, rende wijze over de .geheele wereld heeft ge- Maar met onze toonkunst staat het in dit opzicht handhaafd," treurig geschapen. Hoe kan het anders, waar wij zelf Bij de feestviering van 's heeren Deterding's zilveren haar niet kennen, niet willen kennen, laat staan waar- jubileum heeft Mr, Capadose, voorzitter van commissa- deeren, rissen der Maatschappij, het schrander doorzicht, den. Er is een Nederlandsche toonkunst in wording, Zij kan kloeken ondernemingsgeest en den onvermoeiden werk- alleen door belangstelling van het publiek tot groei en lustgeroemd van den gevierden directeur, die de Ned- rijpheid komen, doch ook door onverschilligheid in haar landsche vlag boven onze nijverheid in Ned. Indie deed ontwikkeling zeer worden teen gehouden, wapperen en verhoedde dat vreemd kapitaal zich geheel De Maatschappij voor Beeldende Kunsten heeft met van onze koloniale industrie meester maakte, De nationale haar eerste concert onlangs het muzikale Amsterdam beteekenis dezergroote Maatschappij blijkt o,m, uit het aan de pols gevoeld. Men weet het uit de dagbladen; feit, dat haar bijdragen aan de schatkist de kosten van diepols klopte zeer flauw, het staatspensioen dekken, Wij hebben met ons eerste Nederlandsche Toonkunst- Namens Directeuren heeft de beer Colin het woord concert een eere-saluut willen brengen aan Bernard gevoerd en de Internationale beteekenis van Deterding's Zweers, den man die het vaandel voor de Nederland- arbeid in het lichtgesteld, waardoor Nederlands aan- sche Toonkunst ontrold heeft en sedert jaren hoogge- zien in de wereld op economisch gebied zeer is verhoogd, houden. Hi' schetste den jubileerenden directeur als een navolger Onze dirigent, de heer Hubert Cuypers, denkt het der beste 17e eeuwsche Nederlanders, daarbij niet te laten en zal zeer zeker de jongeren niet negeeren, Zijn en ons ideaal is; het Nederlandsche yolk Ook het Bestuur van Groep Nederland heeft een te bewijzen dat er een Nederlandsche Toonkunst bestaat, hulde-brief gericht aan den heer Deterding, die recht op zijn belangstelling hee, ft * * * * * Landverhuizing? Prof, Dr, C. A, Verrijn Stuart heeft onlangs in de Econ. Stat. Berichten de aandachtgevestigd op de snelle bevolkingstoeneming in ons land en komt tot het besluit dat beperking van geboorten de groote bevolkings- aanwas zal moeten tegengaan, De doorgenoemden geleerde vermelde getallen zijn inderdaad van zooveelgewicht, dat zij een nadere beschouwing wel waard zijn, Uit verschillende statistieken toch blijkt dat de bevol- king van ons vaderland o, a, bedroeg aan het einde van 1829 .... 2613487 zielen 1869 . „ . 3579529 1889 . . 4511415 If 1909 .... 5858175 1920 . . . • . 6841155 Hieruit volgt dat sedert 1829 het aantal bewoners tel- kens inet een millioen toenam in een tijdsverloop van achtereenvolgens ongeveer 41, 21, 17 en 11 jaren, Waar moet het heen, indien deze bevolkingsaanwas H. W. A. DETERDING. op dezelfde klimmende wijze blijft door aan? Zullen voor nieuwe millioenen bewoners in ons klein landje voldoende arbeid en levensonderhoud te vinden zijn? Een vorstelijke schenking, Of zal men in toenemende mate voor nieuwe bewoners aangewezen zijn op invoer van grondstoffen, lid- Het Hoofdbestuur van het A, N. V, heeft de vorige delen en levensbehoeften? maand den volgenden brief gezonden aan den heer En in laatstbedoeldgeval, wat zal Nederland dan in H, W, A, Deterding, directeur-generaal der Koninklijke ruil vaor al dieproducten geven, vooral indien de voort- Nederlandsche Maatschappij tot exploitatie van petro- brengselen van eigen bodem niet belangrijk toenemen, Er leumbronnen in Ned.-Indie, naar aanleiding van het worden wel is waar in ons land ook woestegronden heuglijke feit, dat deze geestkrachtige Nederlander, die ontgonnen of uitgestrekte water-oppervlakten dkoog- de „Koninklijke" tot een nijverheidsinstelling van wereld- gelegd, maar de hierdoor ter bebouwing beschikbaar beteekenis heeft weten op te werken, aan het Neder- komende oppervlakten zijn gering in verhouding tot den landsche yolk het beroemde schilderij „Het Straatje" bevolkingsaanwas. van den Delftschen Vermeer uit de verzameling-Six heeft Bij den tegenwoordigen Europeeschen toestand, den. geschonken, het een een feestgave van 61/2 ton beduidt, geringen handel, de moeilijke mededinging, de ongeluk- 102 NEERLAND IA. kige valuta-verhoudingen kan toeneming van bevolking borren (Zuid-Brabant) met zijn bevaarin9r meer en zijn slechts leiden tot volksverarming, mooie bosschen, Nu weet ik wel, dat rijkdom geen waarborg is voor De Tak telt thans reeds 250 leden. geluk, maar toch wenscht ieder van den maaltijd des levens zooveel te hebben, dat hi' een zeer dragelijk De Penningmeester van Tak Brussel verzoekt de bestaan heeft en- in dit opzicht zijn de eischen in de leden hunne bijdrage voor 1921 — fr. 5.— of fr. 10.— laatste jaren niet onbelangrijk toegenomen. te betalen op Postchequerekening 46888. Wil men nu de oplossing van het bevolkingsaanwas- vraagstuk zoeken in beperking van geboorten, dan is Postzegel-Aideeling, zulks ten slotte toch te beschouwen als in strijd met de natuur-wetten en in iedergeval zijn wij nog niet zoo ver, In dank bezending ontvangen van A. W. van M. te daar de bevolking steeds toeneemt, 's-Gr, Onwillekeurig vraagt men zich dan ook af; Zou het Zendtgebruikte postzegels aan het kantoor van het niet mogelijk zijn ergens op onze planeet een Ned- A. N. V., Groenmarkt 9rood, Dordrecht. landsche nederzetting te vestigen, die, ofschoon onder ander dan Nederlandsch staatsverband, toch haar yolks- eigenaardigheid en taal zooveel mogelijk zou kunnen bewaren, Ikgeloof wel is waar ook niet aan de mogelijkheid OOST-INDIA. om bijv. maandelijks een 7000 Nederlanders naar een anderpunt der wereld te verplaatsen, maar toch zal de landverhuizing m,i, in de komende jaren veel krach- tiger moeten plaats hebben en dan liefst met behulp en Hollandsche boeren in In die, voorlichting van de regeering geleid moeten worden naar zulkepunten op den aardbol, waar voor Nederlanders Nu reeds een en andermaal de vraag door ons is eengoed bestaan te veroveren zou zijn, aangevoerd of 't mogelijk zou zijn, in India het boeren- Ik meen dat het vraagstuk behoort tot die problemen, bedrijf te doen uitoefenen door Nederlandsche boeren welke voor leden van het Alg. Ned, Verb. wel van en of langs dezen we de Nederlandsche bevolking belang zijn en waarover zij hunne gedachten wel een daar belangrijk zou kunnen versterkt worden en daar- mogen laten gaan, door de welvaart van Insulinde op hooger peil gebracht, SCHONSTEDT. is hetplicht, wat dieper op dit onddrwerp in te gaan, Ik wensch dit geleidelijk te doen om het vraag- Het vraagstuk, bier te berde gebracht, verdient zeker stuk aan de orde te houden en den welwillenden lezer de voile aandacht. Maar vergeet de schrijver niet te eenigszins in staat te stellen over die mogelijkheid een zeer dat Nederland niet een „klein landje" is, dat het oordeel te vellen, veeleer door zijn kolonian en stamgebieden een groote Eerst uitgestrektheid bezit, waarop Nederlandsche overbevol- een blik op de geschiedenis. king te allen tide kan uitzwermen, Men lette op de groote behoefte aan Nederlandsche werkkrachten op alle De we g daartoe is op uitmuntende wijze gebaand gebied in Oost- en West-India en hoore de roepstem- door den zeer verdienstelijken navorscher S. Kalif, men uit Zuid-Afrika van Minister Malan en die van die nu al jaren lang duizenden en tienduizenden lezers Dr. van Lingen voor Ned. India in dit Neerlandia-nr, aan zich verplicht heeft door zijn onderhoudende, gees- Red, tie bijdragen uit de Indische geschiedenis en daarmede nog geregeld voortgaat, Het onderwerp is door hem behandeld in een brochure, die naar ik meen werdgeschreven in 1893 of 18941). Degeachte schrijver schreef toen aan 't slot van zijn VLAANDEREN1) boekje (dat 32 bladzijden telt): „De kwestie is bij uit- nemendheid eene kwestie van den dag. In andere landen gaat men ons voor, Aldus in Weenen, dr. Hertzka, met zijn Vrijland-expeditie, waarvan de tweede afdeeling thans in voorbereiding is. Aldus baron Hirsch met zijne Tak Brussel en Omstreken, Israelitische kolonian in Argentinia welke beloven een , tegenhanger te zullen worden voor de failures in andere Niettegenstaande de drukkende hitte, namen een 60- tropische landen. Behoort Nederland met zooveel groo- tal leden Zondag 10 Juli aan het door den tak ingerichte ter koloniale hulpbronnen achter te blijven?" „Vlaamsch-Hollandsch Verbroederingsuitstapje," door Evenmin als ondergeteekende wil de heer Kalff de het Zonianwoud, deel. De tochtging van Boschvoorde zaak onbesuisd doordrijven, maar eischt alleen dat het naar Audergem over Jesus-Eyck, waar een heerlijk vraagstuk aan de orde blijve; en volkomen vereenig ik zitje was en geruimen tijd werd gerust. Een prachtig mij dan ook met den slotzin van zijn brochure: boekwerk, door den heer E, Hullebroeckgeschonken, „Niet goed is het • reeds a priori te willen ver- werd onder de deelnemers verloot, oordeelen eeneproefneming, van welke, onder gunstige Op den tern tocht werd het gezelschap op verschei- voorwaarden, nog geene antecedenten in Neder1.-India dene der mooisteplekjes door een lid-fotograaf gekiekt. bestaan (ik cursiveer, v. L,) en waarvan het achterblij- Waar het inmiddels wat frisscher wasgeworden, nam ven, sedert bijna anderhalve eeuw, de tweede koloniale de gezelligheid nog toe en galmde meer dan een mogendheid der wereld niet vereert," Vlaamsch of Hollandsch lied door de statige lanen van Ik kan niet beter doen dan dankbaar gebruik te maken het woud. Kortom het woord „verbroederingsuitstapje" van de rijke gegevens ons door den heer Kalif verstrekt. werd ten voile bewaarheid. Hi' toont aan dat het denkbeeld om sommige gedeel- VOOr het einde van den Zomer wordt nog een tweede ten van N.-India met een vaste Europeesche bevolking tocht belegd, ditmaal naar het schilderachtige Seven- te bevolken, aan ettelijke gouverneur-generaals voor den geest heeft gestaan, „Niet een vlottende maatschappij 1) Zeer tot onze spijt blf aamsche kro onze bleef Vlaamsch - niekschrijver ditmaal in gebreke en dat wel in de 1) Hollandsche boeren op Java, (bijdrage tot het ma and van het overal in Vlaanderen zoo opgewekt kolonisatievraagstuk) door S. Kalff, Oud-hoofdredacteur gevierde Guldensporenfeest en de „verovering van Ant- „Soerabaiaansch Handelsblad", Uitgave J. H. de Bussy, werpen". Red. Amsterdam (een jaartal wordt niet vermeld), NEERLANDIA. 103 als de tegenwoordige wilden zij, eene die aanhoudend Wat ondergeteekende daarvan weet is, dat de wel- op stootgaren ligt, samengesteld uit officieren en am vaart dezer samenleving - hoofdzakelijk afhangt van de tenaren, hunkerend naar verlof en pensioen en parti- gesteldheid der notenperken en van den prijs der noten; culieren zwoegend om een Nederlandsch renteniers- datgroote fortuinen er zijn bijeengebracht en men kan bestaan, maar een blijvende kern, zich voortzettend van spreken van tijdperken van weelderigheid; dat daarop g eslacht op geslacht, periodiek met nieuw bloed uit tijden van tegenspoed en achteruitgang gevolgd zijn; dat Europa aangevuld en vernieuwd; eene maatschappij de Bandaneesche samenleving een stem el vertoont, gelijk die der Kaapsche boeren." zooals men nergens elders in Indie terug vindt; 't is er Reeds Jan Pietersz. Koen be on met een eigenaardige kleine maatschappij, wat voor een de kolorzisatie op de Banda-eilanden. groot deel veroorzaakt is hierdoor, dat zij niet alleen notenplanters zijn, maar afstammelingen van yolks- Hi' perst de Heeren Zeventienen gestadig om uitzen- ding van Europeesche volksplanters, ten einde deze P lanters. Als iemand dus mocht beweren, dat Koens (zooge- „nagelrijke landvoogdije," welker oorspronkelijke bevol- dwarsboomde) pogingen geheel mislukt zijn, dan verist king met vreeselijke zorgvuldigheict was uitgeroeid met hi' zich zeer; de poging is tot op zekere hoogte wel een nieuwgeslacht, willig tot specerijplanten te bevol- degelijk gelukt. (Wordt vervolgd.) ken, Men zond hem wat ontslagen krijgslieden en ma- trozen — 'n schorem-zoodje. — Maar ... hi' had ook Personeel voor India', „manninnen" noodig en er kwamen ten slotte eenige vrouwen, edoch van de verkeerde soort: „matrozen- Is het bovenstaandegewijd aan de beantwoording der vriendinnen, omgekeerde Vestaalsche maagden." Koen vraag: Hoe krijgen wij Nederlanders naar Indié om er schreef naar aanleiding daarvan ongezouten en bits aan te blijven ten voordeele van zich zelven en van Insu- de Zeventienen, dat 't onnoodig was geweest om 't lindeT' dringender der is voor 't oogenblik de vraag: „Hoe „groote gilde" te versterken, waarvan in Indie voorraad krijgen wij flinke Nederlanders naar Indie om er, zij genoeg was, Hi' had bedoeld „siryvere, eerbare vrouws- 't dan tijdelzjk, nuttig werkzaam te zijn?" personen"; dan ook wilde hi' 400 of 500 tien- tot twaalf- Om die vraag te beantwoorden is door de Regeering jarige meisjes uit de Nederlandsche Godshuizen, Wan- benoemd een Staatscommissie ter bevordering van de neer men dan eveneens jongmaatj es van dien leeftijd A ersoneelsvo9rziening voor den Indischen Dienst. zond en men liet hen neven elkander opgroeien, dan Al is er een kentering ten goede waar te nemen, zouden zij later een ander vaderland dan het „gecon- gelijk wij in de voorlaatste Afl, schreven, toch is de questreerde" meer kennen en Indi6 blijven bevolken. toestand nog verre van gunstig. De Commissie (voorz, Die wenschen van Koen werden niet vervuld, Wel zond dr. J. C. Koningsberger, gewezen voorz, van den Volks- men nog eenige „Compagniesdochters", meest uit ver- raad), wendt zich met een schrijven d.do. 1 Juni j.l, tot dachte achterbuurtengerekruteerd; deze trokken vereenigingen van allerlei aard, ook tot het Al g, Ned. soldij plus een bruidschat van 50 rijksdaalders; met een Verb. om inlichting. hoed metpluimen stapten ze aan wal. Al behooren Nederland en Indi6 bij elkander, al Omtrent 't jaar 1633 evenwel begon men die Euro- zijn beide landen door velerlei geestelijke en stoffelijke peesche dames primo te duur en secundo te onvrucht- banden met elkander verbonden, loch denkt hetgros der baar te vinden, De kolonisten moesten nu maar volgens Nederlandsche jongelingschap bij het kiezen van een schrijven van bewindhebbers, met inlandsche vrouwen arbeidsveld niet aan India in de eersteplaats of zelfs , huwen, „welcke kloecke en robuste kinderen procure- maar ingelijke mate als aan Nederland? ren, die in 't leven blijven, 't welk de experientie haar De Commissie zou zichgaarne een oordeel vormen of successivelijk wag leeren de." Zoo moest omtrent 1648 Nederland in staat is tot bevredigende vervulling van de oudegarde repatrieeren, maar de zoo dure en „on- zijn historische --en ook door Indik zelf erkende — vruchtbare" vrouwen namen toch nog een dertigtal in taak ni, aan dat land de intellectueele en technische Indikgeboren kinderen mede, Wat de mannen zich reeds krachten tegeven, die het zelf niet of nog niet levert uit zich zelf hadden veroorloofd, werd nu nog -weer en zoo ja, of men dan daartoe bereid is en onder algemeen: zij namen inlandsche vrouwen, lieten inlan- welke voorwaarden. ders voor zich werken en zijn dus te beschouwen als de Leden van het Al g, Ned Verb., dit is een zeer groot voorloopers van het Europeesche plantersgilde. Ze bewe- Nederlandsch belang! zen bovendien dat een stabiele Europeesche of half- Spreekt er over in Uwe U om geving, neemt het urnstig Europeesche samenleving in Indi6 kan bestaan en zelfs te r harte en — als ge daarover iets mee te deelen hebt bloeien. in 't belang der zaak, schrijft het dan aan de Commis- Wat hun welvaart betreft, daarover schrijft de wel- sie bovengenoemd (adres Dept, van Koloni6n, kamer bekendegeschiedschrijver van Indie, ds, Valentijn: 74, den Haag). Tegenwoordig zijn de Perkeniers (d.i. de bezitters 't Is een moeilijke ti d, 't uitbreken van den oorlog en van muscaatnotenperken, v. L.) vrij vermogende lie-den, 't uitbreken van een nog ergeren vrede; de duurte in vermits hunnen Perken door hungroote naarstigheid Indie; de geweldige uitbreiding der bestuurstaak aldaar in 't aanplanten , merkelijk in waarde verbeterd zijn. " in de laatste jaren; de enorme verbetering van de levens- „Dit geeft aan die groote Perkeniers voornamelijk voorwaarden in Nederland, zoowel voor werkers met een vrij root inkomen, waarop zij heerlijk leven en nog het hoof d als met de hand — ziedaar de enorme be- een schoone stuiver overleggen, Daar is niets lekkers zwaren! van spijs en drank dat zij niet hebben en zijn gewoon, Mogen die door krachtige samenwerking uit den we vooral als de schepen van Batavia komen, met de geruimd worden! scheepsvrienden en met die van Neira en de andere 's-Gr. v, L Eilanden rijklijk te gastreeren en vroolijk te zijn. En 't isgeen wonder, want zij winnen het rijklijk en . . . 't kan er af, Zij hebben de schoonste en vetste schapen, die men wenschen kan, die zij van de Zuid-Ooster WEST-INDIA. Eilanden krijgen, en verder allerlei vee op haar erf loo en, Hollands bier, Luiks bier, Mom en heerlijke Wijnen, vind men bij hen zoo goed als overvloedig als bij menig Landvoogd." Bestuurswisseling op Curacao, Tot zoover over de„kolonisatie van Banda,” De heer Nog maar ruim twee jaren zijn verloopen, sedert wij Kalil deelt niet mede, hoe 't daar gesteld was in den den heer Helfrich hebben welkomgeheeten. Reeds nu tijd, toen hi' zijn brochure de wereld inzond. staat deze bekwame bewindsman te worden vervangen 104 NEERLANDIA. door Mr. N. J. L. Brantjes, tot voor kort advocaat- secretaris, den heer F. E. H. Gebhardt, brengt telkens genera al bij het Amsterdamsche Gerechtshof, Het is de bernoedigende bewijzen voor een herleving van het hier deplaats niet om het beleid van den afgetreden Nederlandsche nationaliteitsgevoel onder de stamver- gouverneur te beoordeelen, Wel lit het op onzen weg, wanten in Noord-Amerika, Zijne Excellentie, die vanden aanvang af, warme be- De volgende aanhalingen zijn uit een brief van 6 Juli: langstelling voor ons Verbond heeft getoond, te danken „Nu men eindelijk in Amerika ook wakker wordt op voor al het een hi' voor onze Groep gedaan heeft, het terrein der stambelangen in ruimeren zin, krijg ik Aan den nieuwen Gouverneur, wien wij onze geluk- van leden en niet-leden vele aanvragen om inlichtingen, wenschen aanbieden, dragen wij met vertrouwen de Bii het beantwoorden zijn drukwerken onmisbaar, belangen onzer Gore op, Bijzoncler gelukkig gekozen voor Amerika is blz, 3 Voor zoover reeds niet bij voorbaat daarvan over- van „Doel, werking enz,", het gelllustreerde propaganda- tuigd, zal Gouverneur Brantjes aanstonds de beteekenis boekje, omdat de handeling speelt in Amerika, Uit den van ons Verbond in Curacao beseffen. Met vereende aard der zaak trekt een Verbond, waartoe hier de krachten — maar die zijn dan ook noodig — zal men eerste stoot isgegeven tot oprichting — daar toch de zoo zeker de tegenwoordige moeilijkheden te boven taalstrijd hier veel moeilijker is dan in Belie of Zuid- komen, * Afrika, en men zich machteloozer voelt — nog meer de aandacht, De schoone rede van Prof. te Winkel had BestuurGroep Ned, Antillen. ik reeds in vroegeren druk gelezen, Deze beide boeks- kens zijn mij op 't oogenblik bij de propaganda het Het Bestuur is thans als volgt samengesteld: H. Schol- noodigst. tens Kzn,, voorzitter; W, R. Menkman, onder-voorzitter Dit neemt niet we dat dat er een afzonderlijke behoefte en waarn, secretaris; P. R. Kiip, penningmeester. is voor dat rondschrijven van het Hoofdbestuur met De heeren C. P. Amelunxen G. J. Eybers en de Voor- model werkprogramma en afdeelingsreglement, voor op- zitter hebben zich beschikbaargesteld om een eersten richters van afdeelingen, wedstrijd in het zingen en voordragen voor te berei- Behalve Boston schreef men mij van vier verschillende den, welke vermoedelijk op een avondbijeenkomst der plaatsen om daar een afdeeling op te richten, aanvraag Groep in October zal worden gehouden, van niet-leden. * * Otis medelid Q. van Beek, redacteur van de „Holl. Amerikaan", zal eerstdaags weer een en ander over Uit Paramaribo. 't A, N. V. opnemen, een zeer ijverig man. De staat 8 Juni hield de heer Thierens een lezing voor de Michigan, waar zijn krant verschijnt, heeft de meeste leden der Groep Suriname. Nederlanders in de 48 Staten n,l. ruim 33,000, Daarom De voordracht werd ingeleid door den voorzitter der is zijn krant strategisch belangrijk." Groep, Mr. Eekhout, die be on met een dankbetuiging * * aan Gouverneur en verdere aanwezigen, voor hun op- komst. Hi' maakte daarbij melding van een verras- Tot voorzitter dezer werkzame Afdeeling is qekozen sing, die het Verbond had ondervonden, Nog voor het Prof, Dr. A. J. Barnouw. die den Nedcrlandschen leer- zich om steun kon wenden tot den Gouverneur wendde , stoel aar. de Columbia-University bekleedt, Zijne Excellentie zich tot het Verbond met een bereid Wij wenschen de Afdeeling geluk met deze keuze. verklaring van hartelijke medewerking, * * Het was trouwens een avond van verrassing,en zeide spreker, De houtvester ester Gonggrijp was plotseling door Een verkeerd standpunt. een dienstreis verhinderd zijne aangekondigde lezing te Dr. T. De Vries, die eenige jaren geleden lector in houden, doch zie, de „vlootvoogd" had geen bezwaar Nederlandschegeschiedenis en letterkunde was aan de om onmiddellijk zijn plaats in te nemen, een verras- Universiteit van Chicago en zijn lezingen in boekvorm sing die in plaats van het Orinoco-gebied, een verhan- uit of schrijver ook van een belangrijk werk over den deling over karaktervorming en opvoeding verschafte. invloed van het Nederlandsch op de Engelsche taal en De heer Thierens nam daarna het woord. Veel we- letterkunde, en eerelid der Afd, Chicago, bedankte tenswaardigs deelde hi' mede omtrent de Congressen onlangs als lid van het Algemeen Nederlandsch Verbond. in 1908 en 1911 in Londen en Den Haag gehouden, die Naar de redengevraagd, antwoordde hi' overtuigd te ten doel hadden eenheid van beginselen te brengen in zijn „dat het nadeelig werkt voor 'one Hollanders in zake de zedelijke opvoeding, Dit doel is niet bereikt, America om hen te veel bij het Hollandsch te houden. wat niet we neemt dat de Congressen hun nut hebben Holland voor de Hollanders, America voor de America- gehad, De heer Thierens gaf daarna zijn eigen opvat- nen en wie hier komt om deprivilegies van het land te tin en te kennen, eenigszins doortrokken van Theoso- genieten, behoort Americaan te worden en te zijn," fische beginselen, Hi' was zijn onderwerp volkomen De zonderlingheid dezer redeneering springt onmid- meester, Hoewel onvoorbereid, was zijne verhandeling dellijk in het oog, wanneer men de laatste stelling voor een knap stuk werk, terwijl ook nu weder bleek welk alle landen doorvoert en staatgelijk met een verbreking een aangenaam spreker hi' is, van de banden des bloeds, Meerdere lezingen in den geest als de Woensdag- De voorzitter der Afd, Chicago, de beer L. Holstein, avondgenotene, zoo schrijft De West, waaraan wij dit wien wij mededeeling deden van de opvatting van Dr, verslag ontleenen, zullen ongetwijfeld met vreugde De Vries, schreef ons: worden begroet. De dank, die Mr, Eekhout hem namens Wat de meening betreft, dat het Verbond nadeelig allen bracht, was zeker verdiend, Ook de Gouverneur werkt voor 'one Hollanders in Amerika, die bewering dankte met een handdruk den spreker, laat ik voor 's dokters rekening, Want waarom dan ook niet voor oudere Hollanders? Misschien hangt het of van wat men door „nadeelig" verstaat, Ik. voor mij durf beweren — en ik meen in dezen te kunnen meespreken, AMERIKA. ik ben Amerikaansch burger, heb nagenoeg 35 jaren in dit landgewoond en ik heb om an gehad met menschen van allerlei nationaliteit — dat die immigranten, die Aid, Nieuw Nederland. alle verbinding met het land hunner geboorte afbreken, op verre na niet de beste Amerikaansche burgers wor- Deze afdeeling werkt krachtig aan de vorming van den, En dat de verbreking Bier verbinding met het een Groep Noord-Amerika van het A. N. V. moederlandgeldelijk 'nadeelig zou zijn, is onmogelijk, De drukke en aangename briefwisseling met haar Nu is het waar, dat wij hier geen Nederlanders kun- NEERLANDIA. 10 nen blijven, Wij kunnen hier een klein Nederlandje in zeergoed bestuurd, ze zien er netj es uit en de sekreta- Amerika oprichten, Dat willen onze Hollandsche Ame- rissen schrijven statistieken, wat wil men meer? Niet- rikanen ook niet. Zij willen goede Amerikaansche bur- tegenstaande deze wellicht niet in alle delen bemoe- gers worden, Willen dat ook hunne kinderen zulks digende feiten, valt er niet aan te twijfelen, dat men worden, Daarin verschilt de Nederlander misschien van 't aan beide kantengoed meent. Er wordt gewerkt vele anderen, die hier komen, zooals b,v, de Engelsch- om de toenadering te versterken, niet alleenlik op de man, die Engelschman wil blijv en, waar ter wereld hi' oude gevoelsgronden. Vooral het 'on ere Holland, rijp zich ook vestigt, Maar daarom behoeven wij, Holland- geworden in de oorlogsj aren, weet daar weinig van „ sche Amerikanen, den band niet te verbreken die ons , De herinnering der pas vervlogen jaren heeft vroegere aan ons oude vaderland hecht, Daarom behoeven wij ons gebeurtenissen in de schaduw gesteld vol ens alle verleden niet te verloochenen. Daarom behoeven wij berichten is men in Holland zeer vooruitstrevendgewor- onze vaderlandsche zeden engewoonten niet dadelijk den, wat zaken betreft , „ men heeft veelgeld verdiend, P1 rijs e geven, om na-apers te worden van andere would. mengeeft veel geld uit, , men is wufter geworden in be-Amerikanen. Daarom ook behoeven wij het Alge- leefwijze en begrippen Er is een ander Holland meen Nederlandsch Verbond niet den rug toe te keeren, ontstaan, waaraan zij, die het land slechts kennen zoals een Verbond • dat toch niets anders beoogt dan de het vroeger was zich niet gocd kunnen wennen, Waar , verheffing van het Nederlandsch element over de geheele wij hier dus nog veelal staat maken op de wide gevoelens, wereld, zonder zich daarbij met eens anders zaken te moeten wij zo langzamerhand leren, dat men in Holland bemoeien," prakties is geworden en dat men ook daar in de grote Deze opvatting getuigt van een juist inzicht en wij wereldoorlog veel verloren heeft, dat tot het oude kunnen de Nederlanders in het buitenland, ook in behoorde, dat voorbij is gegaan Toch staat de oude Amerika, niet genoeg aanraden, nooit hun afkomst te garde nog in Holland „ • , mannen en vrouwen, die, zoals vergeten, Het moet overal ter wereld een eer blijven velen van ons hier, nog denken aan de goede verhoudin- uit Nederland te stammen, gen in de oude dagen, toen alles nog zo geheel anders was in Zuid-Afrika, de dag,en die ook alweer behoren tot het oude, dat voorbij is gegaan, Wij staan nu voor de vraag of de flinke, zakelike stappen, die in de laatste tijd in Holland ten opzichte ZUID-AFRIKA. van Zuid-Afrika zijn genomen, en waarvan de oprichting van de Nederlandse Z. A. Stoomvaart Maatschappij er een is, te danken zijn aan de oudere invloeden, of voort- gesproten zijn uit het vooruitstrevend pogen van het Nederland en Zuid-Afrika. ondernemende 'one Holland; of deze pogingen gegrond zijn op een vasthouden aan het oude, of dat zij hun 1 Een onderhoud met de Waarnemende Eerste Minister ontstaan te danken hebben aan een begeerte naar ver- Malan). binding met het nieuwe Zuid-Afrika, In Holland is een nieuw leven aangebroken, Wellicht Veel hoort men in de la atste tijd van pogingen voor het minder schoon dan het oude, bezien door de brilleglazen tot stand brengen van nieuwe verbindingen tussen Ned- land en de Unie van Zuid-Afrika, Er zijn hier Neder- der ouderen, doch een leven dat voor de toekomst van , het land veel beduidt, omdat het Nederland de eigen- landse monsterkamers, handelskamers, mengeeft pam- fletten uit en verzamelt statistieken, men houdt kleine schappen verschaft om een plaats in te nemen en te handhaven in de nieuwe wereld, die uit de as en de vergaderingen en de heren vertellen elkander, dat wij rook van degeweldige oorlog te voorschijn treedt, Het goede vorderingen maken In Nederland spreekt en is wellicht daarom, dat het 'one Holland ook het oog schrijft men veel over landverhuizing naar Zuid-Afrika vestigt op het ontluikende niet het oude-Zuid-Afrika, , Professor Pont heeft de Unie bezocht, heeft het Het is wellicht ook daarom, dat plannen, nog op de oude gehele land doorreisd, hier en daar plaatselike kom- leestgeschoeid, niet de vruchten voortbrengen, die men missies aangesteld, kleine vergaderingen toegesproken er van verwachtte, Het is wellicht ook daarom dat de , engezegd. dat hier een wordingsproces aan de gang is, monsterkamers en de ha ndelskamers een zeer beperkte zoals nergens anders ter wereld. Dan riepen de aan- invloed uitoefenen het is wellicht ook daarom, dat wezigen „Hoor, hoor," en verbaasden alle weldenkende de ouderen in Holland het hoofd schudden overgrote lieden Lich over het grote doorzicht, dat door een man, ondernemingen in verband met Zuid-Afrika gelijk de die toch maar kersvers uit Holland kwam, aan de dag stoomvaart-maatschappij, en de oprichting van die werdgelegd „ instelling, gelijk ook de toekenning van de door de Met de landverhuizing echter gaat het niet al te best. Nederlandse regering voorgestelde subsidie zoveel tegen- En als het met een zaak niet al te bestgaat, dan wordt stand ondervond , . „ er naar zondebokkengezocht en werpt men elkander, Zie, al het oude is voorbij gegaan en het is alles vooral in de koeranten, beschuldigingen en verwijten nieuw geworden „ naar 't hoof d, die in de meeste gevallen volslagen nut- Kunnen wij dan niet de oude, zachtzinnige geest, vol teloos zijn en het beoogde doel in een enkel opzicht van broederlike lief de en wederzijdse waardering in dienen, Met de handelgaat 't ook niet al te goed. De vereniging brengen met de nieuwe stroom, die door de statistieken bewijzen 't dat de Unie meer zaken doet ouderen niet kangekeerd worden en die een kenmerk met alle andere niet tot het Rijk behorende landen, dan is van deze dagen van wedergeboorte van alles wat met Nederland Maar de monsterkamers worden op de aarde is? Kunnen wij niet het een goed en schoon is in het oude bewaren en koesteren omdat , 1) Reeds was dit stuk voor Aug,nr, van Neerlandia het ons lief is, en deel doen • zijn van die sterke, gezet, then wij het aantroffen in de N. R. Ct, van Don- onweerstaanbare stroom van dingen, die nieuw zijn, die derdagmorgen 21 Juli, wij niet kunnen keren, omdat onzegehele oude wereld Het spreekt vanzelf dat het een aanbeveling verdient, in nieuwe wording is? Over deze zaken wordt veel artikelen, die men voor ons maandblad bestemd heeft, gesproken, Dikwerf ook spreekt men over deze dingen ook aan dag- of weekbladen te zenden, Neerlandia komt alsof alle scheve toestanden, alle verkeerde begrippen, dan achteraan en verliest aan belangrijkheid, alle wanverhoudingen, ontstaan zijn uit moedwil, vijand- Om hetgewicht van het onderhoud, plaatsen wij het schap en haat, doch zij, die over deze dingen nadenken, het verslag toch, maar, in de verwachting dat onze be- gevoelen zeer sterk, dat door onderling overleg. vrij- richtgevers den stelregel voortaan zullen handhaven: moedige bespreking en vriendelike gedachtewisselingen, Neerlandia de voorkeur, de meeste misverstanden uit de wereld konden verdre- Red, ven worden, vooral wat betreft Holland en Zuid-Afrika. 106 NEERLANDIA. Het doet welmenende lieden in Zuid-Afrika leed in een blad, dat verondersteld wordt de mening van het Volk te vertolken, te lezen, dat de houding van de Nederlandse pers onvriendelik is tegenover de regering van dit land, Wat ook onze politieke overtuigingen mogen zijn, moet men gevoelen, dat alle toes elfin op Nederlandse inmenging in de politiek van Zuid- Afrika, op de een of andere wijze de goede verhau- din en schaden moet en en oorzaak geven tot verdere misverstanden, Al deze din en moeten verdwijnen , ... de atmosfeer, wat Nederlands-Zuid-Afrikaanse verhou- din en betreft, moet geheel zuiver worden . . , . Weliswaar zijn de ekonomiese toestanden van een land bijna gebeel afhankelik van zijn politieke toestanden, doch van een zuiver handelsoogpunt beschouwd, moet men metpolitieke onvermijdelikheden rekening houden, j a, maar niet er zich door laten leiden. Men kan het land, waarmede men handelsbetrekkingen zoekt, geen voorwaarden stellen ten opzichte van de politieke gedragslijn, die het moet volgen, 1k geloof ook niet, dat het jone Holland zulks doet of wenst te doen en de g houding van sommige koeranten is alleenlik een weer- spiegeling van de oude vriendschappelike gevoelens, die, hoe stark moderne stromingen zich ook doen gelden, nooit zullen verdwijnen, omdat zij het gevolg zijn van onbaatzuchtige en medegevoelende vriendschap, voortlevende uit de dagen, toen diezelf de houding van Holland ten zeerste werd gewaardeerd „„. Het nude en het nieuwe in Holland, elk op zijn wijs, meent het goed met Zuid-Afrika en dit dient onvoor- waardelik erkend te worden, Om Licht te verkrijgen in vele aangelegenheden om licht te kunnen brengen in din en die de grondoor- zaken zijn van vele misverstanden, daarom wilde ik met mannen spreken, die, staande aan 't hoofd van zaken, een ruim overzicht hebben van toestanden en van moge- likheden .... Ik vreesde vooroordeel en scherpe beoor- de ling te vinden en vond bereidwillige vriendelikheid en aanmoediging. * * * 't Was halftien in de ochtend, toen ik 't kantoor van de waarnemende eerste minister betrad, De heer Malan, alssteeds voorkomend, bescheiden in zijn houding, en met welwillende vriendelikheid, overtuigde mij spoedig. dat ik mijn bedoelingen aan hem zonder terughouding kon duidelik maker'. In zijn bedaard vriendelike toon en zuiver „hoog Hollands," behandelde hi' met de grootste vrijmoedigheid de punten, die ik gaarne opge- helderd wenste te zien. De minister sprekende als a oud-persman" zei, dt het inderdaad het g „ eval bleek te zijn, dat de pers in Holland een niet-vriendelike houding aangenomen had tegenover de Botha-regering enook tans niet een vriendelike houding aannam tegen- over het Smuts-regime, In zakelike termen somde de minister de oorzaken van dit verschijnsel op, die hier geen herhaling behoeven. Vervolgende, zei de heer Malan, dat hi' alle pogingen tot werkelik goede voorlichting ten opzichte van alle Zuid-Afrikaanse aangelegenheden aarne wilde aanmoedigen en in de hand werken om er g toe bij te dragen verkeerde begrippen uit de we te ruimen en er toe tegeraken elkander beter te begrijpen, Op een vraag of de regering er toe bereid zou zijn pogingen tot algemene, werkelik betrouwbare voorlich- tin g te bevorderen, was het antwoord onvoorwaardelik bevestigend en werden mij, zonder de minste terughou- ding de middelen aan de hand gedaan om op 't gebied van handel en nijverheid alle bizonderheden steeds uit de eerste hand te verkrijgen, en ik ma hier bijvoegen, dat ik sedert de bewijzen van de ernst van deze toe- ze in ontvangen heb. „Wij willen gaarne in alles helpen, wat tot bevordering van Nederlandse handels- betrekkingen kan dienen, Er bestaat wellicht soms een neiging om inlichtingen en hulp van niet bepaald gezag- hebbende zijde NEERLAND IA. 107 schap zij ook wonen, die drang voelen naar buiten en worden aangeboden, Die dames zullen zich in hoofd- de rot wereld in willen, dat die mensen sets meer zaak moeten vests en op welvarende dorpen in de meer in zich hebben dan hun medeburgers. Zij gevoelen een afgelegen gedeelten des lands, waar de meerderheid der drang naar vooruitgang, die niet anders dan gunstig kan inwoners overheersend hollandssprekend is, Ik verzoek werken op hun pogen. Zulke mensen zijn altijd een aan- U er wel op te willen letten, dat er acht gegeven wordt winst voor de ontwikkeling en de vooruitgang van een op de verschillende wenken, die ik in verband d me nieuw land en die moeten we hier hebben, dokumenten, leeftijd, enz,, aan de hand gegeven help. Nee, U moet ze niet tegenhouden. Zeker, als zich Indien U mij de narn en, bevoegdheden, — vooral het moeilikheden voor doen, kunt U me 't steeds laten bezit van biezondere certifikaten, zoals b,v, verloskun- weten en als U lets hebt voor te stellen, kunnen we dige, apotheekassistente en dergelike — leeftijd, en 't overwegen. Dat wij tans in zekere richtingen steun verder biezonderheden van dames, die hierheen willen verlenen is absoluut niet waar," komen, wilt opgeven, zal ik elk geval met Dr, Acker- mann behandelen en kunnen de dames regeling treffen Met we Latin van enige biezonderheden, die in deze voor hun overkomst, naargelang zij hier worden ge- beschouwing van het onderhoud niets ter zake doen, wenst, d, w, z., dat hun ondernemingsgeest hen geenszins geeft het Bove weer, wat de minister mij mede- in de verleiding moet brengen, de refs maar op losse deelde. Wat mij vooral in zijn worden trof, was de schroeven te wagen. De re elfin gelijk zij tans door mij herhaalde verzekering van goede gezindheid jegens wordt voorgesteld, dient voorzeker gunstig te werken en Nederland en een werkelike eerlike begeerte naar ver- tot tevredenheid van allepartijen. sterking van de onderlinge verhoudingen, Hier tr.cen Verder deelt Dr. Ackermann mij mede, dat hi' en geen politieke overwegingen in het spel, Wij moeten een andere niet-Britseplaatselike geneesheren zeer gaarne eerlik gebruik maken van alle gelegenheden om de zouden zien, dat zich hier ter stede eengoede Hollandse banden tussen 't oude, tans herboren Nederland en het Apotheker vests t, Voor een bevoegde man, met wat krachtig groeiende jonge Zuid-Afrika te versterken, kapitaal, zou dit een zeer belovende onderneming zijn. Gesprekken met mannen zoals de heer Malan zullen aan De man zou ten minste op de goede raad en daadwer- velen moed even tot flinke onzelfzuchtige samen wer- kelike steun van belangrijke geneesheren kunnen reke- king. nen, Indien U deze zaak wilt bewerken, zal ik gaarne Kaapstad, Junie, 1921. allegegev ens verzamelen en U die doen geworden. J. L, SCHOELER. Als een algemene stelregel is het op 't ogenblik aan * * * te bevelen:geen mensch hierheen te zenden zonder vaste aanstelling. Wij moeten de aanstellingen hier regelen en dan zal de verwachting van de lieden, namelik, Immigratie naar Zuid-Afrika, onmiddellik na aankomst aan 't werk te kunnengaan, Aan een brief van den secretaris onzer Afd, Kaapstad, niet meer teleurgesteld worden. Tans, zoals U weet, is on wij de volgende raadgevingen ten opzichtc, deze teleurstelling de regel. Ook Minister Malan ver- der vests in van Nederlanders in Zuid-Afrika: zocht mij een dergelike waarschuwing nog te willen toevoegen aan 't verslag van 't onderhoud, dat ik U Het zou goed zijn personen, die zich in Z. A. komen zond. vestigen, vooral aan te raden hun persoonlike dokumen- Verder had ik een zeer belangrijk onderhoud met de ten zo om pleet mogelik te hebben, want als diek heer Nieuwenhuize, Volksraadslid voor Lijdenburg en papieren niet volledig zijn, wordt daardoor aanmerke- Nederlander vangeboorte. Hi' kan „kerels" plaatsen, Hi' like vertraging veroorzaakt, Wat b.v. verpleegsters geeft niets om diploma's van tuinbouwscholen en der- betreft, wordt geen diploma erkend, dat uitgereikt is g , door cen instelling, die een leertijd van minstens drie die op de ouderlike hoeve het landbouwbedrijf van hun jaren eist, Nu komen er verpleegsters hier met uitste- jeugd afaan geleerd hebben. Die mannen, die flink zul- kende certifikaten, doch zij kunnen niet bewijzen, dat len moeten werken moeten zich eerst aan 't nieuwe , zij de voile leertijd van Brie jaren hebben doorgemaakt. Leven en de nieuwe omstandigheden en eigenaardigheden Zij maken zich boos over ode domme Engelsen" die niet gewennen, om alsdan in voile ernst, ten eigen voordele weten, dat de zo-en-zo instelling in Holland een der aan 't werk te ti' en, Indien zulke lieden wat geld mee uitnemendste instellingen op a arde is . . . Maar brengen — des te beter, Dat zullen zij aanstonds voor helaas, de En else registrateur blijft „obdurate" . . . gereedschappen, osseploegen, wagens enz. zeer goed en en het moet erkend worden, het schijnt wel, dat er eens met voordeel kunnen aanwenden. Ook aan dien heer een geval is voorgekomen, waar een zustertje hem, zoals hebben wij zekerlik een vriend; hi' is een ernstig en later bleek, niet geheel en al de waarheid had verteld. welmenend man, , . In zo'ngeval kan de Konsul ook niets meer doen, J, L. SCHOELER. Registratie van verpleegsters kan niet geschieden, tenzij * * de aanzoekdoenden voldoende schriftelike bewijsstukken kunnen overleggen. dat zij een leertijd van minstens drie Afd, Kaapstad, jaren hebben doorgemaakt, Het zou tevens niet kwaad zijn indien men zich in 't algemeen zou voorzien van het Vrydagaand 24 Juni, het die lede en gaste van die bewijs van goed gedrag enz., dat, naar ik meen, door Algemeen Nederlands Verbond (Afdeling Kaapstad en burgemeesters aan ingezetenen op aanvraag wordt uitge- omstreke) 'n besondergesellige aand in die Afrikaner- reikt. Bete te veel dokumenten dan te weinig. Getuig- Koffiehuis deurgebring toe dr. W. J. Viljoen, Superinten- schriften, tenzij zij van zeer bekende instellingen zijn, dent-Generaal van Onderwys, 'n leerryke en humoris- dienen tevens officieel gewaarmerkt te worden. Men tiese causerie hetgehou oor die Volksverbeelding in die wachte zich er toch voor, op geheel losse schroeven ryk van die taa1.1) Na 'n korte inleiding, waarin die spr, hierheen te komen, De mee to mensen komen hier aan meegedeel het dat hy tot die eerste lede van die Ver- met het denkbeeld, dat ze maar aanstonds aan 't werk bond in Suid-Afrika behoort het, het hy die afleiding kunnen aan en tone aanmerkelike teleurstelling en van bekende woorde, spreekwyse en spreekwoorde in dikwels ongemotiveerde kwaadheid, indien zulks niet het geval is. Meestal hebben ze de middelen niet, om 1) De spreker vond bij zijn inleiding gelegenheid 't een paar weken „uit te zingen." Zonder vaste aanstel- hulde te brengen aan Dr, Kiewiet de Jonge, onzen eere- Lin g, zonder bepaald plan, moet men hier niet komen. voorzitter, en aan zijn leermeesters, willen de professoren Onze goede vriend Dr. Ackermann, met wie ik breed- Cosyn, Kern en Verdam, zooals blijkt uit een uitvoerig voerig het doen overkomen van pleegzusters heb bespro- verslag in een andere Afrikaansche krant, Wij volstaan ken, heeft zich bereid verklaard plaatsing te vinden metdit beknopte verslag in het Afrikaansch. voor een redelik aantal zusters, die on vanuit Holland Red. 108 NEERLANDIA. Hollands, Engels, Frans, Duits en in Afrikaans meege- deel en aangetoon hoe die afleidinge ontstaan het in die mond van die yolk en hoe die kamergeleerde later gevolg het, Sy aanhalinge uit die Afrikaans het buiten- gewoon goed in die smaak geval van die talryke aan- west es en met 'n aantal goeie grappe het die dokter sy allesins interessante meedelinge geeindig, Me', Henda Honikman, wat die A. N. V.-prijs op die laatste Eistedfodd verwerf het met haar voordrag van 't Lied van die Zee'' van Helene Swarth, het haar voor- drag herhaal en blyk gegee dat daar die 'on do ter bale talent besit. Haar voordrag van „Luchtkastelen" het hierdie indruk bevestig. Mevr. Roux het op haar eie bekwame wyse 'n paar liedere gesing, waarvoor die publiek haar met luid applous bedank het. By die aanvang het mevrouw Loopuyt 'n woord van welkom uitgespreek. Sy het vermeld dat by die bestuur die plan bestaat om die a,s, ver' aardag van Koningin Wilhelmina op 31 Augustus met 'n feesmaaltyd te vier, Verder het die spreekster aan die hand gegee dat die A. N. Verbond mede bij sal dra tot die monument wat op die graf van Piet Retief sal opgerig word. Soos reeds gese, die opkoms was besonder goed ewees. Die gese g llige aande van die A. N. Verbond het reeds 'n balegoeie reputasie onder Afrikaners en Hollanders, waarna steeds word uitgesien, dank sy die uitstekende wyse waarop die program vir sulke aande versorg word, In die toespraak van mevr, Loopuyt, het sy spesiaal melding gemaak van die ywerige poginge wat mevr. J. Luijt jaar na jaar in die werk gestel het om die belange van die Hollandse kuns op die Eisteddfod te bevorder. Dis aan die volharding van mevr, Luijt te dank, dat die a elangstelling o.. vir die Nederlandse en Afrikaanse b letterkunde horn nou doen geld, Ook moet ons berig, dat met die eerste sanglesuitvoering vir kinders, wat deur mevr, Prof, dr, Le Roux zal ingevoer word, binne- kort 'n begin zal gemaak word. Die eerste byeenkoms met die kinders sal plaasvind in die Afrikaner-Koffie- huis, en die datums sal die Bestuur nog aan die lede meedeel. BOEKBESPREKING. Organiese Gemie, deur Dr, D, du T. Malherbe, Profes- sor in die Gemie, T, H, K. Pretoria, D. B, Centen, Amsterdam. De.Redaktie van Neerlandia vraagt mij over dit boek lets te schrijven, gelukkig alleen ten opzichte van het Afrikaans, want als ik een boek over chemie inzie, moet ik altijd denken aan een Friese meester, die last had van de moeder van een van zijn leerlingen, Tegen zulk schelden kon htj niet op, tot op een morgen hi' de geest vaardig voelde worden toen zij daar weer stond aan te , gaan. Hi' zei zo iets als: „Iilk parallelopipedum, trape- zium, prisma, parallelogram!" enz. en de juffrouw drool) verslagen af: daar kon zry niet to en op, Wat zou die meester kunnengrasduinen in suuranhidriede, etielkar- bonaat, hexose enz! Hi' kon het teen alle nijdige moe- ders van het dorp wel opnemen, Maar zonder gekheid, ook buiten dat niet bedoeldgebruik, is dit boekje, waar ik niets van begrijp, een zeer verheugende verschijning, En toch aan de andere kant is het ook ergerlik, zoals een motorrijder dat is voor een fietser, omdat deze hem niet inhalen kan, en — nu vindt dat hi' te hard gaat, Bij het eerste, de verheuging, zal ik beginnen: het Afrikaans, dat eerst ons met naieve kinderogen aanzag, dat toen als een 'on en om ons been balspeelde en met een forse opgroei in eens ook al als 'one man ons vol hoop in de ogen keek, zijn land bezong en naar „de nooiens" in scherts en voile ernst uit vrijen ging; het staat bier nu alsprofessor al achter de katheder, om zijn yolk te lerengebruik maken van wat er in 't ver- leden elders aan wetenschap opgebouwd is en wat nu in staat zal zijn om zijn yolk op datzelfde, of hoer peil te brengen, En vele Nederlanders zijn nog niet eens bekomen van de schrik, dat, dat „lelike" — j a, zoo noem- den zij het, N. B.! — kind het waagde om te groeien en zelfspoezie te willen schrijven! Poezie door velen geroemd! Zij wrijven zich de ogen uit, bekijken dit boekje aan alle kanten en vinden natuurlik terstond , iets om te vitten:„Ba, wat onbeschaafd! Organiese gemie? Waarom niet chemie? Aan dat organiese kunnen we niet veel doen; dat schrijven die gekke kollewijners bij ons ook al, maar gemie! Nu vraag ik je toch, gemie! Dat zou onze keukenmeid nog niet eens schrijven!” Zo iets zal de inzage van dit boekje velen hier doen zeggen, omdat wij zo op de vorm zijn, wij zijn famielie van de Hallemannetj es, „die zoo biezon- der fatsoenlijk waren!" De oude +, roe vorm ver- eren wij tot in het dwaze en ziedaar — nu kom ik op de ergernis — de motorrijder, die er van door gaat en de wielrijder ver achter zich laat. Dit nieuwe yolk heeft zich vrij gemaakt van een Engels en van een NEERLANDIA. 10 ste ook verkiezen omdat hem op onze H. B. Scholen Het allernieuwste! dank zij het remmen uit Den Haag veelal niet behoorlik Een modern bloemenmagazijn in een onzer provinciale de ogen geopend zijn voor de voordelen van een een- hoof dsteden is een speciaal adres voor 't opvullen van voudiger stelsel, Hi zou dit boek dus ook maar „lelik" jenardinieres. Kent een Franschman die? vinden, d.w.z. het zou hem enige moeite kosten om door die spellingafwijking he te bijten, Misschien ook * komen ze op onze H. B. Scholen al even ver als dit Als als tzjdbepaling. boek. Dat kan ik niet beoordelen, Al spijt het mij dus voor ons zelf, ik kan niet anders dan de Afrikaanse Moet teen dit afschuwelijk germanisme (uit „het daad, die ook uit dit boek spreekt, toejuichen. Centrum"), dat men den laatsten tijd herhaaldelijk aan- Wij hebben niet velen bij wie wij histories taalkundig treft, niet eensgewaarschuwd worden? enpersoonlik, ook ekonomies, zo goed passen als de Als teen half negen de auto's en stoomfietsen met g Afrikaanders. We moesten dus voorzichtig zijn; veel nieuwsgierigen kwamen opzetten, was de rust been. hebben wij niet te verliezen in deze rare wereld. Nijdig scheurden het geratel der motoren en het gejank Haarlem, 20 Junie 1921. der hoorns de stilte in Harden. J. B. SCHEPERS, * De Red. achtte het feit, dat een wetenschappelijk Woordenlijst. leerboek in het Afrikaansch verscheen belangrijk genoeg om het door een erkend voorstander van de V. S. te Verschenen is de 3e druk van de bekende door de doen bespreken, al wil zij niet geacht worden met zijn Taalcommissie verzorgde list van Nederlandsche woor- beschouwingen geheel in te stemmen, den en uitdrukkingen ter vervanging van -ismen, Het boekje kost 50 et. en kan besteld worden in den boekhandel of is verkrijgbaar teen toezending van dit bedrag aan het kantoor van het Alg. Ned. Verbond, TAALCOMMISSIE. Groenmarkt 9, Dordrecht. Onder eigen verantwoordelijkheid. Adres: Helen astraat 46, 's-Gravenhage. Mededeelingen en Allerlei. Brievenbus, Wie kan aan de Red, van Neerlandia opgeven een werkje over taal- en stijlzuivering in het Nederlandsch? Een paar vragen, * * Moet een Nederlander, die op Nederlandsch gebied in Verslechteren. een trein met eetwagen reist, zich laten welgevallen, dat Dat dit woord niet goed Nederlandsch is, is wel hi' in het Duitsch wordt uitgenoodigd aan den maaltijd zeker. 0, i, is het gemaakt in overeenstemming met ver- deel te nemen? beteren of ontstond het onder den invloed van het Hgd, Het antwoord kan niet anders dan ontkennend luiden, verschlimmern. V erslechten lacht ons ook niet toe; Men verplichte vreemde bedienden ten minste de paar immers algemeen Nederlandsch is slecht(er) worden. woorden Nederlandsch te leeren, die voor een zoo auto- matisch, dagelijksch wederkeerende vraag noodig zijn, * * Eengoed deel. Waarom moest naast onzengrooten Mengelberg een vreemdeling als dirigent van het Concertgebouw te Am- Deze uitdrukking is stellig een Anglicisme en sterdam benoemd worden? gevormd naar a good deal. '1Grootste deel is juist, Was er in heel Nederlandgeen uitmuntende kracht * * voor dit ambt te vinden geweest? Den Haag of 's-Gravenhage ? Kinderboeken, De ambtelijke naam is natuurlijk 's-Gravenhage. Indien Eengunstig teeken voor de opleving van het Ned- spoorwegmaatschappijen (en wie al niet?) Den Haag landsch nationaalgevoel in het Buitenland is, dat men. bezigen, gebeurt dit onder den invloed van de spreek- ons herhaaldelijk om kinderboeken vraagt, Deze aan- taal, Als het nu maar niet wordt Haag, want dan is vragen worden altijd naar de Boeken-Commissie door- 't een Germanisme. gezonden, maar • . , , deze kan niet aan alle aanvra- * g en voldoen bij gebrek aan dat soort boeken en . . • . i j of y? aan fondsen. Wie in deze behoefte mede wil voorzien, zende kinder- Een lid vraagt, of schrijfmachines niet, Indien een ij boeken aan het Boekenhuis, v. d. Duynstritat 63, Rotter- er ens moet staan, i en j kunnen slaan? Of ineens een dam; nog liever een geldelijke bijdrage voor dat doel zy? Lit het, vraagt hij, niet aan de koopers, dat ze er aan den directeur Dr. W, van Everdingen, Villa Beyers- niet op letten, dat het Nederlandsch een ij noodig heeft? Oord, Soestdijkerstraat 136, Bilthoven. Zelfs zijn naam verknoeit de schrijfmachine van het . . A, N, V, En daartegen komt o, i, de inzender terecht op. Gemis aan . . , • j a, aan wat bij de koopers van de Kaart van Belgie, schrijfmachines of .... Nederlandsche goed(?)moedig- Verkrijgbaar aan ons kantoor te Dordrecht: land- held? kaartje van Belgie (36 x 25 c.M.) met de taalgrens; De Heer B. te K. ziet bier meteen het antwoord op scheidingslijn tusschen Nederlandsch en Fransch taal- zijn vraag omtrent de y. gebied, Met dezen heer ho en wzj, dat dagschotel de naam Men zende 15 ct,per postwissel, wordt voorplat du jour. Misschien beginnen de eethuizen in 's heeren B,'s Koloniale Vacantieleergang, woonplaats er wel mee; K. lijkt ons er zeer geschikt voor! Van 27-29 December e. k. zal te Amsterdam weder- * * om vanwege het Comae voor Indische Lezingen en Leer- 110 NEERLANDIA. gang een Koloniale Vacantieleergang voor Aardrijks- Frankfort, kundigen worden gehouden. Prof, Dr, M. J. v, d, Meer, Vert, A. N. V."te Frank- Goede raad, fort schrijft.; Op de vergadering der vereeniging ',Nederland" te „Het is gewenscht, dat in huisgezin, school en werk- Frankfort a, d. Main,gehouden in de „Hauptwache" plaats het gemeenschapsgevoel en het daarmee samen- op Dinsdag 12 Juli, werd met algemeene stemmen hangende gevoel voor orde worde aangekweekt en ver- beslofen een aandeel van 500 Mrk, te nemen in de „Post sterkt." van Holland"' en twee afgevaardigden te zenden naar de Dit is het verstandige besluit, waartoe de 143e jaar- vergadering ter oprichting van een „Bond van Ned- vergadering der Maatschappij van Nijverheid kwam. landsche Vereenigingen in Duitschland," op 6 Augustus Moe het doordringen tot ons geheele stamgebied, te Essen. Onwetendheid omtrent onze lagging. Milddadige leen, Nederland is een stipje op de wereldkaart en Dor- Zaagtgij in het vorig nummer van Neerlandia de drecht daarin een molecuul. Maar een aardrijkskundig P ostwissel liggen met het adres van het Comite voor woordenboek kan buitenlanders toch terecht helpen, Zij Nederlandsche Kinderen in den Vreemde? nemen . echter die moeite niet altijd en hebben soms Verzondtgij het nog niet, doet het dan nu nog. zonderlinge voorstellingen over onze ligging, Enkele staaltj es: Aid, Haarlem, De vorige maand ontvingen we uit Nieuw-York Het nieuwe bestuur is aldus samengesteld: een brief aan ons adres te Dordrecht met bijvoeging Voorzitter; Dr, A. A. van Schelven, Flora ark 20; Java. Hi' bereikte ons over Weltevreden. onder-voorzitter: H, E. Knappert; secretaris: Mr. J. v. Een Fransch senator Het op een brief Amsterdam d. Pldats, Heerenweg 213; penningmeester: J. C. A. in Belie liggen en een Turksch politie-commissaris Croin, Jordensstraat 58; Me', W. J. Francken, beweerde in den oorlog dat de hoofdstad van Nederland Portugal was. Omke, P. van der Smit, t Zoo wij reeds in het Juli-nr. hebben gemeld heeft Dr. Beets in de jaarvergadering van de Mij. van Letterkunde de aandachtgevestigd op het geheel in het Nederlandsch gedrukte Economisch weekblad, uitgegeven door de Algemeene Hongaarsche Handelsvereeniging; Orszagos Magyar Kereskedelmi Egyesiiles De voorletters vormen het woord 0 M K E. De verantwoordelijkheid van den Nederlandschen tekst rustgeheel op Dr, Sigismund Nagy, buitenlandsch lid der Mij. v. L., die zich deswege verontschuldigt in een woord„aan de welwillende lezers”. Hij-schrijft: „Ik voel, hoe zwaar die verantwoordelijkheid is tegen- over en de hongaarsche opstellers en de nederlandsche lezers, Ik ben er mij tenvolle van bewust, hoe gebrek- kig mijne kennis van de nederlandsche taal en hoe onvoldoende die kennis is om eene onberispelijke ver- taling te kunnen leveren. Want dat weet iedereen, die vreemde talen beoefent, hoeveel moeielijker het is uit de moedertaal in eene vreemde, theoretisch nog zoo goed gekende taal te vertalen, dan omgekeerd. De fine schakeeringen van een begrip staan dan nooit zoo dui- delijk voor den geest, als wanneer men de eigene gedachten of ook de gedachten van anderen in zijne moedertaal heeft uit te drukken, Mijn task werd nog verzwaard doordat ik mij moest bewegen op een ter- rein, mij tot nu toe heelemaal onbekend. Ik heb mij dik- wijls en met veel genoegen in de gewrochten van de nederlandsche taalkunstenaren verdiept, De taal van Vondel. van Bilderdijk, van Nicolaas Beets, vanscen Opzoo- mer, om maar de reuzen van den Nederlandschen stijl te noemen, is mij even goed bekend, als de schoonheden van mijn onvergelijkelijk heerlijke, hongaarsche moe- dertaal. Maar met handel, met zaken, met winstgevende ondernemingen had ik, helaasi nooit lets te doen gehad, en het kan wel, dat mine theorie mij valsche, of onjuiste woorden in de pen gegeven heeft, en ook mijn syntaxis menig barbarisme, zoowel germanismen als hungarismen bevatten kan, Dat alles weet ik heel best, en ik vraag er duizendmaal excuus voor. Desniettegen- staande koester ik de hoop, dat men in de zoo hoogont- In ons Juni-nr, hebben wij het overlijden gemeld van wikkelde handelskringen van Nederland mine taal onzen vertegenwoordiger voor Portugeesch West-Afrika. begrijpen zal en dus mine krachtsinspanning niet hee- Sedert kwam ons bovenstaandportret onder de oogen lemaal te vergeefs was. Dat ik zoo stout was om dit in „Hollandsch Zuid-Afrika", het maandblad der N. Z. voor mij niet makkelijke werk te ondernemen, deed ik A. V. De redactie stond ons het cliché welwillend in eensdeels uit liefde tot mijn ongelukkig Vaderland, — bruikleen af, Men ziet op de afbeelding dezen pionier wiens lot ook de in deze courant verschijnende opstellen met zijn vrouw, die als weduwe van een root gezin trachtente verzachten — anderdeels uit dankbaarheid, achterblijft. jegens mijne geliefde pleegmoeder; Neerlandia, NEERLANDIA. lk zend U allen, die deze regelen lezen zullen, bekende Maria Steger—Van Erven Dorens, oh E- Eer- of onbekende, „verre vrienden" van mijn hart, de harte- Beek, Voordracht van verzen en proza. lijkste groeten en beste wenschen toe, God zij met ons! 's Me', Veer de Vere, Oude Leliestraat 8, Amsterdam, Voordrachten met lichtbeelden' velerlei gebied. Vraag programma. Meer opgaven worden gaarne ingewacht aan het kan- toor van het A. N. V. te Dordrecht. Vertegenwoordigers van het A, N, V, Antofagasta: B. Barends, Casilla 931, Archangel: J. Smith, Consul der Nederlanden, Bangkok (Siam): W. Blankwaardt Jr. Baranquilla (Columbia): W. T. Pietersz, Koopman, Barcelona(Spanjej: Ary Kriens, Consejo de Ciento 345, Basrah (Perzische Golf): P. P. ter Meulen, waarn. Con- sill der Nederlanden, Bethlehem: P. van Gent. Budapest: J. Vreede, Directeur van de Ungarisch-Hol- landische Versicherungs Gesellschaft, VIII Ulloi ut 4. Buenos-Aires(Argentinig): Mr. H. van Maanen, Soc, Hipotecaria Holandesa del Rio de la Plata, Av. de Mao 621,Y Cairo(Egypte): G. Vogel, P. B. 461, Caracas (Venezuela): J. F. Hoekstra, p. a. Caribbean Petroleum Company. Chefoo (China): B. van Exter, Civ. Ingenieur, c/o Nether- lands Harbour Works Co. Chinde (Port. East Air.): J. van Geldere, Villa Fontes Sugar Estate, Claremont (Western Austr.): Mevr, A. Semmens Sieben- haar, „Boschhek”, Riley Road. Colombo(Ceylon): E, Reimers. Colon(Rep. Panama): J. J. Ecker Sr,, koopman, Con- sulder Nederlanden, Constantino el: Mr, J. H. Kramers, Drogman de la Legation des Pays Bas. Dr. SIGISMUND NAGY. Davos Platz: P. Plantenga, Consul der Nederlanden, Hotel Curhaus, Lijkt het U lezer ook niet, dat Dr, Nagy al te beschei- Duinkerken: Emile Descamps, Groot S-rnthen bij Duin- den is en is het geen verkwikking een buitenlander zulk kerken(Frankrijk), Nederlandsch te zien schrijven? Emden: George Meinen, Mittelwaldstr, 1. Genua: G. H. van Straaten, Corso Principe Amedeo 9, Studiebeurzen voor Vlaamsche Studenten, Interno 4, Hamburg: F. D. Rincker, Catharinenbriicke 1 (St. De Dietsche Bond kan voor den cursus 1921-22 Annenhof). wade een viertal studiebeurzen, elk root 500 guen, ld Frankfort a/M.: Dr. M. J. v. d, Meer, Steinmetzstr. 24, beschikbaar stellen voor Vlaamsche studenten, die aan Havana (Cuba): M. M, Pined°, Consul der Nederlanden, eene Noord-Nederlandsche Universiteit wenschen te Garcia Gonzalez Calle Cuba 87, studeeren. Aanvragen moeten gericht worden aan den Hongkong: J. D. F. Mulder, p/a. Bank of Canton. Ondervoorzitter van den Dietschen Bond, Mr, P. W. Kansas City (Missouri): Mr. H. Visscher, c/o Kansas City de Koning, Sarphatiekade 13bis, Amsterdam, Southern Railway Co. La Guaira (Venezuela): I. J. de Hart, Kassier b/d firma Briefwisseling, Hellmund & Co, A. J. V. Ie. Los Angeles. — Wij hebben Uw verzoek Londen: J. E. A, Reyneke van Stuwe, Ty Canot 34 om gekleurde Hollandsche prentbriefkaarten aan een Alwvne Road, Wimbledon London S, W. Dordtschen handelaar overgebracht, die U het ge- Manaos (Brazilig): W. E,Weytingh, Caixa No. Correio 13a, wenschte zal zenden, Maracaibo (Venezuela): S. F. Duwaer, fa. Breuer Mol- ler & Co. Voor Afdeelingsavonden, Melbourne: H, J. Hoppe , a P. B. 679, Mexico D. F.: A, C. Zur Haar, Apartado 991, In de zomermaanden moet men zich voorbereiden voor Nice: E. R, Boumeester, Villa La Source, Avenue de den winter, la Tour Lascaris, Daarom makers we thans reeds een begin met de list Panama(Rep. Panama): J. Eskildsen, p/a Lucien Louis van sprekers, voordragers en zangers, die zich beschik- & Co., P. B. 122, baar hebben gesteld om voor de Afdeelingen van het Puerto Cabello (Venezuela): P. J. C. Lampe Jr., p/a A. A. N. V. op te treden, Calderon e Hijos. Joh, W. Broedelet, Van Blankenburgstraat 104, Den. Rabaul (Isivv. Guinea) (via Australia): H. van Schreven, Haag. Ernstige en kluchtige Nederlandsche voordracht- Rome: Pater Fr. Huisman, Penitenzeria apostolica, avonden, Piazza Scossacavalli 145. Rosario (Argentinie): J. Lanser, Bariio Belgrado Rosaria, B San Juan Bautista (Mexico): Wm. C. de Wit, zijner treur- en blijspelen. Santa Fe (ArgentiniE): J. A. Benraadt, Ingenieur, Calle Joan Lulofs, liederzanger, Apeldoorn, Begeleiding: Gobernador Vera 273. Josephine Lulofs, Shanghai (China): E. Dommisse, Avenue Joffre 336, 1 1 2 NEERLANDIA. Studiereis van den heerGonggrijp in Venezuela. De heer J, W, Gonggrijp, 0, L Beheershoutvester, ge- detacheerd in Suriname, heeft een studiereis ondernomen door een deel van Venezuela, waaromtrent het verslag is opgenomen in bulletin 43 van het Departement van Land- bouw te Paramaribo, Uit het voorbericht blijkt, dat het verminderen der bolletrieboomen deed uitzien naar een ander boschproduct dat afzonderlijk of gelijktijdig met balata zou kunnen worden gewonnE n, De aandacht werd gevestigd op chicle, grondstof voor de in de Ver, Staten veel gebruikte kauw- gom, Tevens is de aandacht gewijd aan de balata-exploitatie in Venezuela en den toestand van de Savanna's in het Orinocogebied om de Surinaamsche grasvlakten in de binnenanden dienstbaar te maken voor de veeteelt, l Het interessante verslag lit voor belanghebbenden kosteloos ter inzage bij het secretariaat der W. I. Kamer, Oudebrugsteeg 16, Amsterdam, Nederland op en best. Onze vertegenwoordigster te Claremont (Australie) schrijft, dat er onlangs in Perth een uitstalling was van prachtig Goudsch aardewerk, die de algemeene bewon- dering wekte, De Berlijnsche correspondent van de N. R. Ct, heeft Prof. Einstein gesproken over zijn reis in Amerika en En eland, Na zich zeergunstig over En eland te hebben uit e- laten zei hi' o,m.: „Het naaste bij En eland staat toch eigenlijk Holland, dat voor ons ook een buitengewoon merkwaardig land is. Holland, dat maar een tiende der bevolking heeft van En eland en dit land, waar het wetenschappelijke scheppingen betreft, toch al heel nabij komt, En dat is niet alleen nu dat heeft het sinds honderden van jaren , gedaan. Ja, Holland is me oneindig lief , , ." Ten slottegeven wij hieronder de beeltenis van den ingenieur Frits Eyken, die de Engelsche roeiers versloeg en de Diamonds uit Henley meebracht, een sportover- winning, die o,i, oneindig veel hooger staat dan die van een bokskampioen. Comae voor Nederlandsche kinderen in den Vreemde, 56ste Opgave van 1-30 Juni 1921. In Juni bleven de ontvangsten weder beneden de uitgaven van die maand, zoodat wij aan de, in betere tijden oN,ergespaarde, gelden bijna f 1100.— en ongeveer Mrk, 3000,— moesten onttrekken. De ontvangsten bedroegen ,en f 4395,64 en Mrk, 60,— de uitgaven waren echter f 5476,871/2 en Mrk, 3027,15, Sedert het begin onzer inzameling werd ontvangen f 371,618,01 en Mrk, 34638.— Daar wij in onze laatste verslagen steeds moeten wizen op een achteruitgang onzer reserve, tengevolge der steeds meerdere behoeften aan hulp en het steeds g dankbaar rooter worden der kosten moeten we blijven aan- drip en op voortdurenden steun. Wij zijn daar voor de belangrijke bedragen, die wij steeds ontvingen, doch niet voldaan. De transporten Nederlandsche kin- deren worden wedergrooter en veelvuldiger, de moei- lijkheden tot plaatsing stijgen eveneens en niet minder onze uitgaven. Er komen weer ruim honderd kinderen uit Noord-Duitschland, Verschillende bladen hebben kortgeleden uitvoerige stukken opgenomen, waarin met schrille kleuren de nood der Nederlanders en vooral der Nederlandsche kinderen in Duitschland werdgeschilderd. Steun is dus drip end noodig, S, VAN LIER Ez„ Nassaukade 358, Amsterdam. Postcheque en Girodienst No, 32889. Wie heeft een plaatsje vrij? Een Nederlandsche dame, door huwelijk Duitsche, zou gaarne voor haar twee allerliefste dochtertjes van 9 en 11 jaar, die vloeiend Hollandsch spreken, gedurende de vacantie, die Augustus begint, een gastvrij plaatsje bij een beschaafde familie vinden, terwijl hetzelfde gezocht wordt door een Duitsche dame, door huwelijk Ned- landsche, voor haar zoontje van 11 jaar en haar doch- tertje van bijna 8 jaar, Deze kinderen spreken slechts Duitsch, Wie wil voor eenige weken een of meer dezer kleintjes dat genot schenken? S. 25.te Jaargang. No. 9. September 1921 1-4:ERLAN DIA ORGAAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Twee, die elkander helpen willen, Zijn vaardig zesmans last te tillen! INHOUD: Portret van Mr, Brantjes, — Eerste Nederla ndsch Congres te Essen, door C, van Son, — Boeken- Commissie, door Dr. W, van Everdingen, — Nederland: De Groepsdag, door het Groepsbestuur. — Een Haagsche Nijverheidstentoonstelling, door K. E. Oudendijk. — Oost-Indic: Nog eens personeel voor Indie, door Dr, W. van Lin en, — Nederlandsche Antillen. Algemeene Vergadering, — Louis Brion, door Mr, B. de Gaay Fortman, — Vlaanderen: Vlaamsch zelfbewustzijn, — Wetenschappelijke Vlaamsche Congressen. — „De verovering van Ant- werpen." — Eeuwfeest Jan van Beers, door Frans van Laar. Zuid-Alrika: Oud-Hollandsche grafsteenen aan de Kaap, door Mr, Dr, J. C. Overvoorde. — Emigratie naar Zuid-Afrika. — Het Hooger Onderwijs in Zuid- Afrika, — Taalcommissie. — Mededeelingen en Allerlei.— Advertentien. Mr. N. J. L. BRANTJES; DE NIEUWE GOUVERNEUR VAN QURACAO. (Cliche West-Indische Gids.) 114 NEERLANDIA. Eerste Nederlandsch Congres te Essen, die buiten de grenzen den kost gaan verdienen en er onzen naam hoog houden, Toen de Onder-Voorzitter en de Admini- We hebben Bien avond ()ern, nog koorzang strateur van ons Verbond Vrijdagavond 5 Aug. genoten van De Lofstem uit Duisburg en harp- de Stadtische Saalbau van Essen betraden, spel van Mej, De Rijk, maar het meest in vonden zij daar „een zoet gezelschap saam- den card van het streven, dat hier de gees- vergaard" en, hoewel op vreemden bodem, ten bezighield en de harten verwarmde, waren behoefden zij geen oogenblik te twijfelen aan de Nederlandsch liederen van den heer Veld- den Nederlandschen geest, die onder de aan- kamp, tenorzanger uit Frankfort. wezigen heerschte, Onze vaderlandsche drie- Als een bezegeling van de feestrede klonk kleur sierde het tooneel, kleine vlaggetjes zijn geestdriftige aansporing: op elke tafel voltooiden den Nederlandschen Weest met mij de dragers van 't Hollandsche lied, aanblik en de nationale stemming was en 0, brengt het in huizen en zalen, Afgevaardigden van verscheiden Neder- Het blijve uw trots, ons vaderlandsch lied, landsche Vereenigingen in Duitschland met Dat lied der eigene tale! hun vrouwen vulden de zaal en aan de * bestuurstafel hadden zoowel leiders van den Zaterdag en Zondag is er veel gesprokeri en Bond van Nederlandsche Vereenigingen in Lang vergaderd, onder leiding van Kolonel Jhr, Westelijk Duitschland als voormannen van E. J. Wittert, Ned, militair attaché te Ber- het Berlijnsche Comite tot verlevendiging van lijn, en Mr, Kapma, directeur van de Neder- het stambewustzijn, van 't welk onze gezant landsche Arbeidsbeurs te Oberhausen, die Baron Gevers eere-voorzitter is, plaats geno- later werden gekozen tot eersten en tweeden men, voorzitter van den al spoedig gestichten Bond. Met een hartelijk welkom, in het bijzonder van Nederlandsche Vereenigingen in Duitsch- aan de afgevaardigden uit Holland, opende de land, Met hen werden in het Bestuur benoemd; heer Horst de feestelijke bijeenkomst, en zijn J. Weber, (de secretaris onzer Berlijnsche A. woorden werden onmiddellijk door het Wil- N V,-afdeeling) tot secretaris-penningmeester; helmus uit honderden monden bezegeld, Later J. Hallebeek tot tweeden secretaris en tot voerde nog het woord de heer C. Schmid, de commissarissen: Selten_ (Hamburg), De Groot werkzame Nederlandsche consul te Essen, (Bochum), Meeuwig (Dinslaken) Vallenga Wiens gastvrijheid en voorkomendheid wij de (Orsoy) en Horst (Elberfeld), volgende dagen herhaaldelijk gelegenheid De huishoudelijke beslommeringen, die de zouden krijgen te waardeeren, stichting van zulk een Bond, welke bij welsla- De eigenlijke feestredenaar was Dr, De gen tienduizenden Nederlanders in Duitsch- Hartogh, de Secretaris der ons bevriende ver- land zal omvatten, met zich brengt, hebben eeniging Nederland in den Vreemde, voor de lezers van Neerlandia geen belang, Het heeft sommigen bevreemd, dat ons Maar de besprekingen, welke sours reeds Hoofdbestuur geen spreker uit zijn midden het karakter van een verlanglijst voor den had gezonden, De oorzaak lag in de onbe- komenden arbeid aannamen, bewezen her- kendheid der Nederlanders in Duitschland, haaldelijk, welk een behoefte tot aansluiting met het verschil tusschen het streven van het er bestaat om gemeenschappelijk, d,i, krach- Algemeen Nederlandsch Verbond en dat van. tiger dan tot nu, voor de belangen van de Nederland in den Vreemde, De uitnoodi- Nederlanders in Duitschland op te komen, ging was bij laatstgenoemde vereeniging Er blijft op het gebied van hun rechts- terecht gekomen en reeds aanvaard, toen men positie nog zeer veel te w;enschen en ook hun begreep dat 't Algemeen Nederlandsch Ver- stoffelijk bestaan vraagt steun van het moe- bond hier moest voorgaan, 't Was kort dag, derland, Wat niet wil zeggen, dat het ethisch dus werd onzerzijds aan Dr, De Hartogh ver- loeginsel wordt achtergesteld. zocht zijn toezegging gestand te doen en uit- Uit de velerlei indrukken, door de afge- sluitend voor onze belangen op te treden, En vaardigden uit Holland opgedaan, komt zeker het Dag. Bestuur behoeft geen spijt te hebben deze naar voren: Onze stamgenooten in hem mede te hebben afgevaardigd, In een pit- Duitschland zijn diep doordrongen 'van den tige, voor de vuist uitgesproken rede heeft plicht, om ook op vreemden bodem Nederlan- hij de Nederlanders geschetst als een yolk van der te blijven, in taal, zeden en karakter, Het beteekenis in de wereldgeschiedenis tot op nationaal hesef is richtsnoer voor hun handel den huidigen dag, als een ras van durf, geest- en wanclel, maar ze willen dat bewustzijn niet kracht en beschaving, en de onuitroeibaar- door den vreemden invloed laten overwoeke- heid vastgesteld van de liefde tot den geboor- ren. En dat dit gevaar niet denkbeeldig is, tegrond en de gehechtheid aan eigen taal en hebben de woordvoerders, vooral die der zeden, daarbij hulde brengend aan de Neder- arbeidende klasse, bewezen, Hoe werden vele landers — en het zijn de slechtsten niet — hunner zinnen ontsierd door germanismen. NEERLANDIA. 115 Ze willen dan ook niets liever dan geestelijk telegram aan Hare Majesteit werd goedge- in hun moedertaal worden ontwikkeld, door keurd, waarin „onverminderde vaderlandsche geregelde lectuur van Nederlandsche bladen trouw" werd betuigd, en boeken en goed Nederlandsch onderwijs Op de resultaten van dit eerste Neder- voor hun kinderen. landsch congres van Nederlandsche Vereeni- Over die geestelijke belangen heeft de heer gingen in Duitschland te Essen, mad het Ber- A. Rienks, hoofdinspecteur van het Lager lijnsch Comae tot verlevendiging van het Onderwijs te 's-Gravenhage en vertegenwoor- stambewustzijn trotsch zijn , Nog Been half diger der departementen van buitenlandsche jaar geleden begonnen met de beweging en zaken, binnenlandsche zaken en onderwijs, haar orgaan De Post van Holland, onder lei- gewichtige mededeelingen gedaan, welke hij ding van den heer Koelensmid, die als Con- beloofd heeft in een hoofdartikel in Neerlan- gres-secretaris een zware taak had, is thans dia verder wereldkundig te maken. Sedert reeds de stichting van den Bond van Neder- Eerste rij van 1.n.r.: C. VAN SON, Adm. A.N.V.; S. VAN LIER Ez., Secr. Com. Ned. Kinderen i.d. Vreemde; Jhr. Mr. J. L. W. C. VON WEILER, onder-Voorzitter A.N.V ; Jhr. J. E. M. WITTERT, vert. van H.M. de Koningin, voorz. van het Berlijnsch Comite tot verlevendiging van het Stambewustzijn ; Mr. KAPMA, congres voorzitter ; A RIEN KS, Hoofdinspecteur L.O. te 's-Gravenhage ; F. H SC H AAP, voorzitter K. v. K. te Krefeld ; J. HERDTMAN Jr., Ned Consul te Kleef. Tweede rij, middenin Mej. VAN HEUSDEN, Secretares Corn. Ned. Kinderen i.d. V •, naast haar Ch. SCHMID, Ned. Consul te Essen, tusschen beiden 3e rij : Dr M. DE HAR1OGH, Secr. Ned. i.d. Vreemde. 1912 bestaan er 8 Nederlandsche cursussen in landsche Vereenigingen werkelijkheid gewor- Rijnland en Westfalen, welke thans groote den, Dat getuigt van Nederlandsche nationale uitbreiding eischen, ook met het oog op den voortvarendheid, die te lang in den vreemde lust der ouderen dm er aan deel te nemen en had gesluimerd, van het te lang verwaar- de vraag naar Nederlandsch onderwijs onder loosde nationaal gevoel, dat nu herhaaldelijk de Nederlandsche families, welke dieper uiting vond in het gemeenschappelijk aange- Duitschland in zijn gevestigd, heven lied van Louwerse: Ondanks de moeilijkheden, die aan deze Waar de blanke top der duinen, uitbreiding verbonden zijn, bestaat er alle Schittert in den zonnegloed, hoop, dat op den duur de verwachtingen in En de Noordzee vriendlijk bruischend dezen bevredigd zullen worden, waar de Ned. Neerlands smalle kust begroet, Regeering zich te belangen der Nederlanders Juich ik aan het vlakke strand, Ik heb U lief, mijn Nederland, in den vreemde meer en meer aantrekt en * * onze Koningin blijk van haar belangstelling gaf door zich in den persoon van Kol. Jhr, En nu de winst, die geboekt kan worden Wittert te doen vertegenwoordigen en een voor ons Verbond, begroetingstelegram te zenden. In de eerste plaats is gebleken, hoe nuttig Geen wonder, dat met geestdrift een hulde- en noodig het is, dat het Hoofdbestuur ook 116 NEERLAND IA. buiten Nederland verkennings- en ontdek- den, ook een „Hollandsch Instituut" hebben kingstochten onderneemt. als Frankfort, enz. Geen beter middel om bekend te worden en Welnu, dat zij daar zelf in de eerste plaats misverstanden uit de wereld te helpen dan den stoot aan geven, zooals de Nederlanders persconlijke kennismaking en bezoek aan en stamverwanten in Duitschland deden, invloedrijke Nederlanders in het buitenland, Van onze sympathie en stoffelijke mede- Door de aanwezigheid der beide afgevaar- werking, voorzoover die in de macht van het digden van het Hoofdbestuur, door deelne- Alg, Ned, Verbond ligt, kunnen zij bij voor- ming aan het Congres van den heer Van baat verzekerd zijn, Lier en Mej, van Heusden, als bestuurders van het prachtig menschlievend werk van het Dordrecht, Aug, '21, C, van SON, Comite voor Nederlandsche kinderen in den. Vreemde, waarvan in het bijzonder onze stam- genootjes in Duitschland de voordeelen genie- ten, is het Alg, Ned.. Verbond herhaaldeliik BOEKEN-COMMISSIE. genoemd, besproken en gewaardeerd en de vele afgevaardigden der Nederlandsche Ver- eenigingen hebben de hun verstrekte propa- Directie: Boekenhuis: gandageschriften mee naar huffs genomen om Bilthoven. (U.) 63. v. d. Duynstraat, Rotterdam. ze daar naar wij hopen te lezen en te bespre- ken met vrienden en kennissen en doordron- In het Mei-nummer komt een kort verslag voor — gen te worden van de leus: Nederlanders van uitgebracht aan het Hoofdbestuur — van onze ver- alle landen, vereenigt U! richtingen in 1920, Hier volgen ter toelichting van het daargeschrevene enkele aanhalingen uit ontvangen Onze Ondervoorzitter had dankbare toe- brieven, beschouwingen over het nut onzer zendingen juichingen in ontvangst•te nemen, toen hij als en ten slotte een drip end beroep op de leden tot steun, bij een doopmaal de jonggeborene geluk waar de kans nietgering is dat ons werk anders na , wenschte en namens het Hoofdbestuur van twintig jaren tot onder an gedoemd is. het Alg. Ned, Verbond 2500 Mark in de Kalenders. bakermat legde, benevens de belofte van een paar aandeelen in De Post van Holland. Op het einde van '20 verzonden wij naar bijna 100 Bij een der gezellige gemeenschappelijke adressen van Hollanders en Holl, vereenigingen over heel de wereld eengeill, kalender met fraaie afbeel- maaltijden weerklonk zelfs ons Bondslied, din en van mooie plekjes in ons land, Ziehier een paar Maar het beste bewijs,,dat het Congres ten betuigingen van erkentelijkheid: slotte stand in het teeken van het Alg, Ned. 1. Een Holl, dame in Transvaal: „Wat hebt U een Verbond, was wel de volgende, met alge- allerpleizierigste manier van menschen te verrassen! Vanmiddag ontving ik den prachtigen kalender „Ons meene stemmen aangenomen motie van den. eigen Land", Wat een magnifieke uit en wat in- heer Max. Blokzijl, den bekenden Berlijn- vriendelijk van U ze te zenden. 't Is een sieraad van schen correspondent van het Algemeen Han- onze zitkamer en de vele Hollanders, die tegenwoordig delsblad en een der kloekste aanvuurders van , . •. passeeren, zullen het zeker aardig vinden Hol- land daar te zien hangen." de Nederlandsche opleving in Duitschland: 2, Tehuis voor Holl, zeelieden en Emigranten, Ho- „Het congres draagt het Bondsbestuur op, boken, N. J. N. A. „Met vriendelijken dank bericht met het Hoofdbestuur van het Algemeen ik U ook degoede ontvangst van den Vaderlandschen Nederlandsch Verbond onderhandelingen te kalender." 3. Seamen's Church Institute of New-York, (Over openen, ten einde te overweqen, of en wan- gezonden boeken, tijdschriften en dagbladen: , vertaald neer aansluiting bij het A N, V. als Groep uit het aan den Consul-Generaal aldaar toegezonden Duitschland mogelijk zal zijn, en spreekt de Jaarverslag.) „Regelmatig zijn wekelijks pakken bladen hoop uit, dat het A, N, V, zich dan op het uit Rotterdam ontvangen, 1k heb ze persoonlijk onder de mannen verdeeld. Zij zijn er zeer begeerig naar en standpunt zal stellen, dat zijn bestaande afdee- komen mij vaak op allerlei momenten met hun vraag lingen in Duitschland automatisch worden ernaar aan boord, Zitten ze aan tafel, dan springen ze opgenomen in den Bond van Nederlandsche plotseling van hun stoel op, als ze mij de Holl. bladen Vereenigingen in Duitschland," hooren afroepen. Wij hebben hier mannen van haast alle naties, doch ik geloof niet, dat eenig ander yolk zoo dol En als men dan nog bedenkt, dat de Secre- is op zijn eigen lectuur als de Hollander . . . . De taris onzer Berlijnsche Afdeeling, Secretaris- Hollandsche zeeman is in doorsnee beslist van een beter Penningmeester van deze Groep is geworden, soon dan in het algemeen gezien wordt .. . . Een dan mogen we de beste verwachtingen koes- aardig voorval vond laatst plaats, toen mij een ver- zoek werd ter hand gesteld, geteekend door meer dan teren van de samenwerking. 20 Holl, zeelui, vragend om Holl, boeken, Even later Een gunstig teeken achten we het ten kwam de kist uit Rotterdam aan. Velen hunner lezen slotte dat onze zuiderbroeders, de Vlamingen, noch spreken Engelsch, zoodat zij, te midden der voor hen zoo vreemde omgeving, door het vinden van eigen naijverig worden op deze toenadering, Zij lectuur in hun moedertaal zich thuis voelen in het, willen ook meer dan tot heden de Neder- vreemde land." landsche geestesbeschaving deelachtig wor- 4. Pa van der Steur, Magelang. (Opvoedingsgesticht NEERLANDIA. 11 Oranje-Nassau.) „Zeer zeer dankbaar ben ik U voor achtige dag, zitten de kinderen te genieten van het die keurige kalender, ilen zou er in den vreemde heim- P kijken in de jaargangen van Buiten enz ..... wee door krijgen naar het Vaderland, Al die mooie We hebben de Hon, boekenkast eens flink opgeruimd lieve plekken te zien en er in den geest verplaatst te en er heel wat stukgelezen oude vriendj es uit ver- worden, doet het hart sneller kloppen, maar ook het wijderd om plaats te maken voor de nieuwe, hartelik- doet iets vochtigs in het oog komen, iets trillen in de verwelkomde aangekomene. Van die oudjes, voor zoo- ziel ..... " ver het nog ging, hebben we twee pakken gemaakt en 5. Militair Tehuis, Meester Cornelis. „Door toezen- die zijn gister vertrokken naar de Industr, school voor ding van den prachtigen kalender heeft U mij en menig meisjes es alhier, zoodat die ook wat meekregen." 3. vaderlandslievend militair verblijd; mijn besten dank „Hartelik dank voor de boekeschat. Nu kunnen de voor Uwgeschenk." vrienden weer lezen. Meer dan een derde voegde ik bij 6. Bataksche school te Taroetoeng. „Ook namens de de schoolboekerij. Er wordt tegenwoordig meer gelezen schoolj eugd hartelijk dank voor boeken en den mooien dan vroeger. Vooral de volwassenen hebben gebrek kalender." aangeschikte leesstof." 4. (Ditmaal een predikant: nr. 7, Ho11. hofj es te Charlton, Londen, (Van Ds. S. 1 is een huisvrouw, 2 en 3 zijn onderwijzers.) „Mijn dank Baart de la Faille.) „De gezonden tijdschriften worden voor de kist boeken, Mijn voornemen is, met mijn huffs- steeds dankbaar ontvangen. Evenzeer is gewaardeerd de bezoek door degemeente --waarvoor ik een afstand Ho11, kalender voor '21 met mooie afbeeldingen van van 60 uur tepaard heb of te le en — de boeken aardige kijkj es uit het vaderland, welke kalender in mee te nemen en bier en daar op een plaats een boek de groote conversatiezaal wordt opgehangen," of tegeven: zoo kan ik er het best gebruik van maken. 8, Salamanca, Chubut, Argentinie, „Teruggekeerd En op de plaatsen (boerderijenl zijn ze het meest van mijn rondreis door de kolonie, werd ik aangenaam noodig. En laat ik U dadelijk ze dat dat, na goede in- ver rast, Op mijn leestafel vond ik toch al het mooie door spectie, de mij gezonden boeken daarvoor uitnemend U gezondene, Dat is mij een bewijs, dat de B.-C, ons geschikt zijn." 5, (Onderwijzer,) „De boeken zullen nu niet vergeet, Het zij mij vergund U daarvoor onzen als een aparte verzameling in de bibliotheek van de hartelijken dank te betuigen, In gedachten zie ik U en Normaalschoolgeplaatst worden, Ik heb ver-wachting, Uw trouwen staf te Rotterdam aan den arbeid om den dat ze welgelezen zullen worden: de keuze is wel van landgenooten in den vreemde de zoo gewenschte lectuur dien aard, dat die verwachting gewettigd ma heeten." te zenden. Onder dien arbeid aan Uw gedachten zeker (In eenpersoonlijk onderhoud met dezen schrijver en nog naar alle oorden der wereld, waar stamverwanten wonen, anderen, die kort daarna naar ons land kwam en, is hun Welnu, hooggeachte Directeur, evenzoo aan onze ge- stellige overtuiging gebleken, dat onze zendingen nog dachten vaak naar U en Uw helpers, naar het Boeken- altoos op tai van plekken en voor tai van standen uit- hues en het kantoor, waar warme harten kloppen en nemend tepas komen,) „Ook het hoofd van de Normaal- ijverige handen werken om den band der stamgemeen- school zegt U hartelijk dank voor de boeken," schap te bewaren. Moe het U een kleine voldoening schenken, wanneer wij U verzekeren, dat Uw arbeid II. Oranje-Vrzjstaat. 1. „Wel, ik moet ze en dit is ten zeerste wordt gewaardeerd en Uw toezendingen 'n waardev one kolleksie, die ik maar in z'ngeheel aan steeds met blijdschap worden ontvangen, met genoegen ons Opleidingskollege zal overmaken." a „Met vreugde en vrucht wordengelezen en bekeken." hebben wij de ontvangst van de kist boeken te erkennen. Hadden wij meer geld gehad, wij hadden honderden De leerlingen van onze school waren in de wolken en kalendersgezonden in plaats van honderd! Verschillen- hebben een uitgehongerden leeslust. Door gemis aan de ontvangers hadden er gaarne 50 of nieer gekregen leesstof voor zelfontwikkeling zijn de mensen in de om uit te deelen! -omgeving achterlik en koud voor alles, dat schoon is. * * Daarom hebben wij de schoolbibliotheek ook voor het Zuid-Afrika. „Het Afrikaansch is en zal onze publiek opengesteld en wij kunnen reeds van een harte- taal zijn en blijven, mits zij steeds like leesgzelschap getuigen , die ook heerlik kouten over gevoed wordt uit de bron van haw. belangrijke en meer verheven onderwerpen. De boeken oorsprong, n.l, de schoone, krachtige zijn zeer gelukkig gekozen en wij wensen U onze har- literatuur van Holland." Brief van Pres. STEYN, 1904. telike dank te betuigen. Wij ho en dat de woorden van , onzegelief de Generaal De Wet ons tot waarschuwing Hoezeer onze zendingen naar Zuid-Afrika, mits ter- mogen strekken en die van Vosmaer ons mogen op- dege wordt nagegaan, wie het vraagt, wat men vraagt, wekken tot hogere idealen." (Het laatste is een zin- waar men het vraagt en voor welk doel men het vraagt, speling op de kernspreuk van de Boeken-Commissie: nog altoos, j a vaak meer dan ooit (en men was steeds „Onze geest kan wereldburger zijn — ons hart niet".) erkentelijk!) op prijs gesteld worden, mogen de vol- 3. „Wees met Uw helpers zeer hartelik bedankt voor gende aanhalingen bewijzen. Het merkwaardigste is dieprachtige verzameling boeken! De kinderen van onze zeker wel (voor ondergeteekende niet: die heeft nim- school en ikzelf genieten al reeds van de heerlike lees- mergetwijfeld aan dit verschijnsel!), dat de brieven s to, f die zo oordeelkundig uitgezocht is, Al staat onze kwamen en komen uit alleprovincies van de Unie, uit tijd in 't Afrikaans, toch blijven we alien hier nog ge- Transvaal en den Vrijstaat, uit de Kaap zoo goed als niet van de Moeder, het hoog-Hollands, Er is nog uit Natal, De schrijvers zijn ons allen goed bekend, de maar weinig, wat op dezelfde culturele trap staat in. brieven dagteekenen alle van '21! 't Afrikaans als wat al sinds eeuwen 't Hollands voort- I. Transvaal. 1, „Dadelijk even bericht, dat de 2 kisten bracht, Doch ook hier geldt de spreuk: Anhou wint!" • . boeken zijn aangekomen . , • • Een deel zal ik door- Het volgende is ongevraagd. 4. Unie van Zuid-Afrika. zenden naar een aardige buitenschool, waar de jonge De van Onderwijs, Bloemfontein, 0, V. S. energieke onderwijzer probeert een boekerij te vormen 8 Julie 1921, „Dis tot kennis van die Department gekom en voelt voor Hoog-Hollandsch, Zelf zond ik daarheen dat U als Direkteur van de Boekekommissie van het eenpaar bundels liederen van Hullebroeck, wiens con.- A. N, V. bijna 'n honderd goeie boeke vir biblioteek cert de bedoelde onderwijzer evenals wij te B. bij- doeleindes aan die .. ' . . . Skoolgestuur het. Ek kan woonde." 2, „Wat was het mij een verrassing weer U verzeker dat dit seer hoog waardeer word en ek eens van U te hooren en dat wel met een aankondiging moet U en U Vereniging, namens die Provinsiale Ad- van een kist boeken. Twee dagen geleden kwam de kist ministratie, hartelik bedank, daar dit die skoolkinders ingoede orde alhier aan, Des avonds had ik rustig de baie aanmoedig en hulle leer wat Holland vir Suid- tijd alles te schiften en te rangschikken, Wat een mooie Afrika altoos was en nog is en dit trek die vriendskap- kollectie heeft U voor ons uitgezocht! Heerlik, al die like bande weer nouwer," leesboeken enplaatwerken. Vandaag, een koude, re en- Get ...... waarn. Sekretaris, 118 NEERLANDIA. III. had Kaap-Provincie. (De schrijfster ha van ons de be- dezelfde Societeit; kosten f 1,75 per persoon, schikking gekregen over eenige kisten boeken;) „De 's Middags 2 uur: Rede van Mr, H, C. Dres- „Burger" kan een half uur in „ . , aangeweest zijn met het bericht omtrent de (aan te vragen) boeken, toen selhuys, telegrafeerde mij de Gymn. Ho ere School, dat zij ze 3,50 Boottocht naar Zaandam, aangeboden graag Wilde hebben en tot nu toe heb ik 18 aanvragen door de Afd. Zaanstreek, ontvangen.“ (Vrachtkosten enz, door de aanvragers te 4,45 Ontvangst ten Stadhuize (vermoedelijk), betalen, evenals altoos pleegt te gebeuren!) Maar nu 6 uur; Gemeenschappelijke maaltijd in de zie ik wel aankomen, dat heelwat van mijn aanvragers als Olivier Twist om meer zullen komen vragen. Ma eetzaal Jongeneel te Zaandam, kosten per ik ze op U afzenden? Weet U dat die groote studenten persoon f 4,50, buiten den wijn, .... Al deze verzoeken en opdrachten bewijzen wel 8 uur: Feestavond in Flora (Westzijde, eengroeiende belangstelling in Uw werk," Zaandam): Vertooning van de rolprent „Ne- IV. Natal. (Een onderwijzer, die jaren geleden om boeken vroeg en nu in Holland studeert, terwijl hi' voor derland," In de pauze; Oud-La msche dans een inmiddels afgezonden kist een uitnemend adres wist door enkele Zaandijksche dames en heeren. tegeven.) „'t Doet me werkelik genoegen, dat U flog een Einde kwart voor elf, kist boeken voor ons over hebt, U weet waarschijnlik, De laatste trein naar Amsterdam vertrekt dat er in Natal grote behoefte aan hollandse leesstof is. 't Is niet zo algemeen bekend dat 't Hollandse element , 11.20 uit Zaandam. in Natal dageliks sterker wordt en nog 'n felle strijd Voor nachtverblijf kan men zich wenden voert, HulD van Uw kant zou zeergewaardeerd worden, tot den heer E, A, Veen, Secretaris der Afd, Een achtjarig verblijf in deze nrovincie heeft me geleerd, Zaanstreek, Stationsstraat 142, Zaandam. dat bier meer dan elders in de Unie hulp drip end noodig is," ..... Mogelijke veranderingen in dit .programma zullen tijdig aan de Afdeelings-besturen wor- Ziet hier, waarde lezers, uittreksels uit brieven uit den bekend gemaakt, Indio, Zeemanshuizen, kolonies in den vreemde, Zuid- Het Groepsbestuur, Afrika enz, Vooral de NederL vereenigingen in den vreemde vragen al dringender om onzen steun: men * denke aan die in Duitschland, zooals dezer dagen op hetCongres te Essen zoo duidelijk is gebleken, Maar Een Hangsche Nifrerheidstentoonstelling, onze middelen stonden er nimmer in de twintig jaren Het A, N. V, noemt onder de Nederlandsche belangen, van ons bestaan zoo slecht voor: wij zullen dit jaar — die het wil bevorderen, ook het opwekken tot een ge- als ergeen spoedige hulp komt opdagen — voor een zonde voorkeur voor de eigen nijverheid. Zooals men zeergroot tekort staan, waardoor, als hierboven reeds weet, is sedert eenige jaren de vereeniging Nederlandsch gezegd is, in het laatste kwartaal van dit jaar '21 de Fabrikaat opgericht, welke die opwekking tot uitsluitend gansche arbeid moot worden stilgezet, terwijl zelfs dan doel heeftgekozen en dus met haar voile kracht daar- onze uitgaven nog boven de inkomsten van dit jaar voor werkt, Het spreekt vanzelf, dat die vereeniging uitkomen! groote sympathie van het A. N. V. heeft, Dat die ge- Wie helpt? Wat wij noodig hebben, is geld, geld en voelens wederkeerig zijn, blijkt o,a, uit het felt, dat de nog tens geld, Wij hebben volstrekt een gebrek aan Groep Nederland in het Hoofdbestuur van Nederlandsch boeken, uitgezonderd kinderboeken, al zijn gebonden Fabrikaat een afgevaardigde met raadgevende stem tijdschriften van algemeene strekking of ontspanning heeft. In deze hoedanigheid heeft ondergeteekende Za- engoede romans altoos welkom, Maar geld is noodig terdag 13 Augustus het groote genoegen gehad van voor de stijgende uitgaven van vrachten, kisten, tegenwoordig te mogen zijn bij de opening van de Nij- abonnementen, binden enz, Voor elk bedrag kan men verheidstentoonstelling der Haagsche .,.A.fdeeling van Begunstiger of Bijdrager worden; door het storten van Nederlandsch Fabrikaat, Op deze tentoonstelling wordt een flink bedrag ineens lid voor het Leven; ook gif ten uitsluitend uitgestald, wat in Den Haag of aangrenzende zijn gewenscht, Al zijn onze meeste leden ons trouw gemeenten is voortgebracht, Als men nu bedenkt, dat op gebleven, hun getal caat niet vooruit en te veel on- verre na niet alle nijveren hebben ingezonden, dan blijkt gunstige omstandigheden beletten Afdeelingen, Groepen uit die inderdaad keurige tentoonstelling, dat er in Den en Hoofdbestuur ons meer tegeven, Wie helpt? Haag en omstreken veel meer belangrijke fabrieken ziin VAN EVERDINGEN, dan men oppervlakkig zou rneenen. Het is dan ook uit een nationaal oogpunt een waar genot, het tentoonstel- Directeur der B.-C. v, h. A, N. V, lingsgebouw rond te wandelen, Als dit opstelletje in Augustus 1921. Neerlandia -verschijnt, belioort de tentoonstelling alweer tot het verleden; maar ik hoop van harte, dat dan dui- zenden het voorbeeld van onzen nationaalgevoelenden Burgemeester zullen hebben gevolgd en met aandachtige belangstelling een rondgang langs de verschillende uit- NEDERLAND. stallingen hebben gemaakt. De Haagsche Afdeeling van Nederlandsch Fabrikaat heeft eer van haar omvangrijk werk! Deplaatsruimte in Neerlandia laat niet toe, dat ik uitvoerig vertel van het vele uiterst belangrijke, dat er De Groepsdag. te zien was. Als ik dan ook maar enkele uitstallingen Zooals in het vorig nr, reeds wend gemeld met name noem, wil dit allerminst ze en dat ik de , overige minder tel! zal de Groepsdag dit jaar gehouden worden In de eersteplaats zij dan een geheel nieuwe fabriek op 24 September in de Societeit te Wormer- genoemd, Weet men wel, dat wij sedert den oorlog bier veer, vlak bij het Station. te lande, en wel in Den Haag, een fabriek hebben voor Aanvang half elf: Opening van den Groeps- de bewerking van echt schildpad. Wie schildpad-arti- kelen wenscht, behoeft niets meer uit het buitenland dag en huishoudelijke bijeenkomst. te laten komen. Wie schildpad-artikelen te herstellen Te een uur wordt het noenmaal gebruikt in heeft, behoeft ze niet meer naar Parijs te zenden, Een NEERLANDIA. 11 Nederlandsche Fabriek (Weteringkade 51 Den Haag) wordt een naar verhouding even sterk korps di'- levert U en herstelt voor U in schildpad, wat Ge maar zers aangetroffen als bij ons," 1) wilt, Het was een lust, de mooie voor werpen op de ten- „Wie deze cijfers nagaat zal het verwijt, dat de Neder- toonstelling onder de handen der knappe werkers te landsche jongelui minder belangstelling toonen voor den zien ontstaan. In dit opzicht zijn we dus nu ook bij, overzeeschen dienst, dan hun tijdgenooten in andere En dun de Nederlandsche Kunstweefschool, Prachtige landen een oogenblik volhouden." 2,) stoffen met artistiekepatronen waren er uitgestald. De kunstnijverheid, dat is de nijverheid, waarbij het schoone Het blijkt ons dus, dat de opzet voor bestuur en ont- wordt betracht, was verblijdend ruim en waardig verte- wikkeling van Indie een zeer zware taak le de op de genwoordigd: zoo gaf „ft Sonnehuis" zeer mooie uit de schouders der Nederlandsche natie, En datging goed in hand beschilderde stoffen te zien ontworpen door Mien , den tijd, toen men daar Inds de zaken zoo wat gaande Velthuis; Artistieke Metaalbewerking" (A, P, v. d, hield — zonder meer; in de laatste jaren evenwel, toen Wind) liet ons onder meer keurig drijfwerk bewonderen de ontstuimig voortschrijdende drang naar meer ont- neen, ikga niet voort, Ik zou toch teveel namen moeten wikkeling honderden nieuwe werkkrachten eischte en. noemen: Op elk gebieci was er veel te zien dat , d bewon- daarmee maar altijd doorgaat, ontstond de groote moei- dering afdwingt door het vernuft, of wel door den kunst- lijkheid, waarvoor men thans zoo op eens geplaatst is. zin, waarmede het is ontworpen, de vaardigheid, waar- Kangeld uit die moeilijkheid redden? mede het wordt tot stand gebracht, dikwijls onder de oogen der bezoekers. , „ Nog eens: Hulde aan het Bestuur der Haagsche Afdee- g enoeg verhoogd worden" aldus het oordeel van velen ling van Nederlandsch Fabrikaat, in het bijzonder aan — „dan stroomen de liefhebbers wel toe en krijgt men net Uitvoerend Comite, voor het mooie Nederlandsche de meestgeschikte Nederlandsche werkkrachten van werk, dat zij heeft verricht! Moe het bijdragen tot zelf," de verhooging van ons nationa al gevoel van eigen- Men vergeet, dat de salarissen hier in Nederland zoo waarde. verhoogd zijn, dat Indie een schatten genoeg heeft om K. E, OUDENDIJK, alleen doorgeld de gegadigden te lokken, Dr, M, haalt met instemming het woord van een Javaansch lid van den Volksraad aan: „Nederland kan ze niet leveren en Indie kan ze niet betake Dat is met name van toepassing op den onderwijzers- OOST-INDIA. nood, die, zooals de lezer weet, zOO hoog gestegen is, dat er aangedacht werd een honderdtal Duitsche on- derwijzers aan te stellen, een denkbeeld, dat van alle zjclen werd aangevallen. Hoewel degroote ontwikkeling van het hedendaagsche Nog eens: Personeel voor Indiö. Insulinde allerminst voorziende (dat kon niemand in die dagen!) waarschuwde ik toch reeds voor 25 jaar in de Tot vervelens toe (maar , • , het onderwerp mug den Indischepers, dat 't zoo niet kon voortgaan; dat even- Nederlandschen lezer nietgaan vervelen!) hadden wij min als men alle levensmiddelen in blikjes (busies) van het over de moeilijkheden om van uit Nederland te voor- cverzee ken betrekken, men evenmin alle werkkrachten zien in werkkrachten voor den dienst in Indie, cc or de scholen uit 't Moederland kon doen komen; dat Moet dit feit leiden tot de beschuldiging: dit op den duur spaak moest loo en, De onderwijzers.- wereld wilde daar niets van weten, Indo-Europeesche Nederland is volkomen onverschillig en onwillig? jongelingen werden van de examens afgeschrikt, omdat Men zij met deze beschuldiging voorzichtig! Zeker zij toch nooit goede cijfers konden behalen voor de moeten en kunnen kennis, belangstelling en toewijding Nederlandsche taal(meisj es vonden meer gevade in de van den Nederlandschen staatsburger nog vrij wat toe- oogen der examinatoren.3) Als een Evangelic stond het nemen. Maar „ , er zijn grenzen, Reeds vaak werd vast, dat degeheele Indische jeugd door pur-sang- door mij herinnerd, dat men van den „doorsnée-Neder- Nederlanders moest worden onderwezen, Zelfs in den lander" niet een onmogelijke kennis kan vergen van dat laatsten tijd is er van onderwijzerskant es of met den verre land en evenmin van onzejongelingschap, een primitieven opzet der desah-schooltjes en met de weinige ide6ele toewijding aan den arbeid daarginds, als men in geschiktheid der onderwijzers; liever geen schooltj es eigen omgeving nuttigen en goed betaalden arbeid kan dan zulke," zei men. vinden. De menschgaat nu eenmaal grootendeels op in Gelukkig is men later door de loop der zaken gedwon- eigen omgeving en moet wel deugdelijke drangredenen gen een anderen koers in te slaan en thans kan met hebben om die omgeving te verlaten, wel niet anders dan de leuze huldigen: Om billijk te oordeelen moet men niet vergeten, dat Indie moet meer en meer zich zelf helpen, de snelle ontwikkeling van Indie zoo op eens (en dat in den moeilijksten tij,d dien men zich denken kan!) en zijn eigen ambtenaren opleiden, eischen stelt, die onmogelijk door Nederland dadelijk, Dat is ook de meening van dr. M, (die natuurlijk den (j a, misschien nooit!) kunnen ingewilligd worden. toestand door en door kent) en hi' voegt er bij: In een bijzonder degelijk artikel van dr. E. Moresco, „Er wordt gewerkt in die richting; de technische Secretaris-Generaal van Kolonien, dat te vinden is in Hoogeschool te Bandoeng is het jongste, rechterschool, het le nr, van het nieuwe tijdschrift De Indische Post, artsenscholen, normaalscholen zijn de oudere voorbeel- wordt een helder licht over dit „Ambtenaarsvraagstuk" den, geworpen, „Zijn bovenstaande opmerkingen juist, dan moet nog De sehriiver toont aan: dat krachtiger in die richting worden gestuurd; dan moet „Nederland ten dezen allerminst achterstaat bij andere men, beschikkend over een zeker aantal artsen juristen koloniale landen. Wanneer men daar de klacht niet zoo of onderwijzers, weerstand bieden (niemand zal ze en dringend hoort weerklinken als hier, dan lit het voor- dat 'tgemakkelijk is) aan den dringenden roe om namelijk daaraan, dat in andere kolonien naar even- redigheid minder Europeesch personeel gevraagd wordt 1) Hoe is het in de Filippijnen? dan in Nederlandsch-Indie. Zoo is het Europeesche 2) Dit is waar, maar pleit Nederland en zijn jonge- bestuurskorps voor de zevenmaal sterkere Britsch-Indi- lingschap toch niet geheel vrij! sche bevolking ongeveer even groot als voor de Neder- 3) Als Nederlanders in Zuid-Afrika hadden moeten landsch-Indische, Ingeen enkele kolonie ter wereld examineeren, zou 't zeker ook zoogegaan zijn, 120 NEERLANDIA. (waarschijnlijk „van" v. L.) hospitalen, rechtbanken en eerste uitvloeisel van dat streven beschouwce het Be- la ere scholen maar hen alien 1) te werk te stellen aan , stuur een poging om eenige afgetreden leden te bewegen artsenscholen, rechtsscholen, normaalscholen. weer tot het Verbond toe te treden, die ook werkelijk al „Zoo werkt men niet enkel aan de omzetting van de eenig succes behaald heeft. kunstmatige maatschappij in een natuurlijke, maar men De Voorzitter meende echter dat het overeenkomstig opent de mogelijkheid, dat Indie ook in geldelijk opzicht de statuten niet zoozeer op den we lit van het Bestuur g tot eengezonde ontwikkeling komt." om ook de Curacaoenaars en Hollanders nader tot De toestand wordt dan aldus — zoo wordt betoogd — elkander te brengen, maar wel in de eerste plasts om dat het aantal der uit te zenden Nederlanders op den de stambelangen, de taal te bevorderen. Pater Euwens duur moet verminderen, maar dat natuurlijk die uitge- gaf te kennen, hierin met den Voorzitter van gevoelen zondenen, als uitheemsche werkkrachten, die Indie voor- te verschillen. Hoe meer leden, des te meer kracht kan loo pig dringend noodig heeft, beter bezoldigd moeten er van de Groep uit aan, worden dan de in Indie gevormden.2) De tweede mededeeling van het bestuur was, dat men om de opengevallen lasts als vertegenwoordiger van de Heeft Insulinde dan Nederland niet meer noodig? Groep in het Hoofdbestuur aan te vullen, den Oud-Gou- Het antwoord moet luiden: Juist in dezen tijd moeten verneur Jhr. de Jong van Beek en Donk had aangezocht. de uitnemendste krachten zich widen aan de vorming Als resultaat van de verkiezing van een nieuw lid van Indie op ieder gebied. De huidige toestand, nu er van het Groepsbestuur kwam uit de bus de Heer Vente al meerpersoneel gevraagd wordt, is bedenkelijk; het met 23 stemmen. Hiermede is dus het Bestuur van 7 groote gevaar bestaat, dat men minderwaardige, zelfs leden voltallig. P rulwerkkrachten aanneemt ten koste van stroomen Vol ens de voorloopige planden van het Bestuur zul- g elds. len de voorgenomen wedstrijden plaats vinden in October 't Is te ho en dat vele flinke Nederlandsche jonge- en uit twee afdeelingen bestaan. lui mogen inzien, dat zij daar ginds mooier, rijker werk 1. Voor heeren en dames. 2. voor leerlingen der kunnen doen dan bier te laude; men kan daar schep- scholen. Elk dezer af deelingen bestaat uit zang en pend optreden en toonen wat men kan, al is men in voordracht. de binnenlanden ver vanpartijtj es en dineetj es, biertjes Uit een oogpunt van billijkheid, meende het bestuur enpleiziertj es, bij de groep leerlingen nog een tweede splitsing te Het denkbeeld van dr, M. moet er m.i. toe leiden om , moeten maken nil. tusschen kinderen van Hollandsch de Indische- te redden; thans zijn ze top- sprekende ouders en van niet Hollandsch sprekenden, zwaar door dengrooten toevloed van te zwaar bezol- omdat de eersten door oefening in de uitspraak en gemak di de Europeanen; de bevolking van Insulinde (voor 't van spreken een grooteren voorsprong hebben. grootste deel bestaande uit proletariers) kan dat niet Om dien wedstrijdavond verder aan te vullen en nog dragen. meer aantrekkelijk te maken heeft Luitenant de Vries De samenwerking met Insulinde is dus niet uit, maar toezegging gedaan, met de beschikbare krachten van het begint pas goed. Garnizoen, eenige nummers buiten de wedstrijden om Het is en blijft natuurlijk even verstandig als billijk, samen te stellen, waarvoor hem door den Voorzitter dat voor de uit te zenden werkkrachtengoed gezorgd dank werdgebracht. wordt, zoodat zij zich, eerst vreemdelingen aldaar, ook Een nieuwpunt van bespreking vormde het aanschaf- in den beginne teen begin, dat voor velen al te moei- fen van eenige belang ,rijke films b.v, de film van Mooi lijk blijkt) goed kunnen bewegen; vooral als men vrouw Nederland, de film van de verschillende industrie6n de , en kinderen te verzorgen heeft, moet men ook rekenen landbouw in Nederland en eenige Indische films, en luisteren naar de les: „Bezint eer gij begint." Door bemiddeling van het Hoofdbestuur en de Vereeni- Maar . , . , men moet zich niet laten koopen, g in Nederland in den Vreemde zou men trachten deze Eerlijk en ronduit zegt dr. Moresco — en ik vereenig films te laten komen, mij volkomen met die uitspraak —: Ten slotte bracht de Heer Seykens bij de rondvraag „De Indische dienst biedt eenige kans, volstrekt geen op het tapijt, of het Groepsbestuur ook niet een f eest- zekerheid, op rooter materieele welvaart; de kans op avond kon voorbereiden voor de leden bij gelegenheid geestelijk gewin is zeer veel grooter," van Koninginneverjaardag. 's-Gr. v. L, Aldus werd besloten. * Louis Brion. NED. ANTILLEN. 1821 — 27 September — 1921. Wie kent Brion? Niet velen in ons land naar mij bij ervaring ge- Algemeene Vergadering. bleken is. En toch was hi' Nederlander. En een held, Een vrij- In de Algemeene Vergadering van de Groep had voor heidsheld zelfs, wiens naam in dankbare en roemrijke het eerst het nieuwe Bestuur, zij 't nog pas uit zes leden herinnering voortleeft in de landen, die mede aan hem bestaande, aan de Bestuurstafel plaats genomen. hunne vriiheid te danken hebben. Ook in Nederland- Na voorlezing der notulen las de Secretaris een brief , schen dienst heeft hi' lauweren geoogst in den oorlog, voor van het Hoofdbestuur als antwoord op een verslag zij het eenmaal, naar ons inzicht, als zoovelen in dien van het Groepsbestuur over de aftreding van het vorig tijd, meer teen dan voor de goede zaak der vrijheid. bestuur en wat daarmee verband hield. Pierre Louis Brion is 6 Juli 1772 op Curacao Het Hoofdbestuur beloofde alles te doen wat in zijn gedoopt, Zijn vader, een zeer vermogend koopman, be- vermogen was in het belang van onze Groep. Als een stemde hem voor den handel en zond hem op nog jeugdigen leeftijd naar Holland voor zijne opvoeding en 1) „Allen"! dat zal wel niet noodig zijn! Er blijft nog opleiding, Daar streed hi' teen de Engelschen en Rus- altijd een root aantal beschikbaar voor de gewone am sen in 1799 bij Bergen en Castricum als vrijwilliger bii ten of betrekkingen, de bataafsche jagers en met eer wordt zijn aandeel in 2) Dat vinden deze natuurlijk verschrikkelijk en er dien strijd vermeld, wordt algenoeg gesputterd, maar iedereen weet, dat b.v. Eenige jaren later, on Curacao teruggekeerd, volgde landen als Japan niet anders gehandeld hebben, hi' zijne bestemming voor den handel, en nam toen NEERLAND IA. 12 dienst bij de Nationale Garde, waar hi' het spoedit tot tusschen den 10en en den 18en de Guldensporenfeesten kapitein bracht. In die hoedanigheid gelukte het hem, gevierd werden. Geen stad of dorp hoe klein ook liet zich dank zij zijn beleid, in 1805 de Engelschen te verslaan, onbetuigd en overal werd uiting gegeven van Vlaamsch die onder den beruchten Lord Murray, plunderend en voelen en Vlaamsch willen. Geen enkele wanklank brandschattend het land afliepen, kwam die feestvieringg van Vlaamsche kracht , die uitin Zijn grootste roem dankt hi' echter aan zijne deelrle- en Vlaamschen wil, verstoren, min g aan den vrijheidskamp der Zuid-Amerikaansche re- Wat ons vooral moet verheugen is de eensgezindheid, publieken to en Spanje, Hoe hi' er toe gekomen is, zich in waarmede men overal te werk gin g, Voor het eerst dezen strijd te men en aan de zijde der opstandelingen, sinds den wapenstilstand stonden weer alle Vlamingen, en wat hem met Bolivar in aanraking gebracht heeft, tot welkepartij of schakeering ook behoorend, in het schijnt niet met zekerheid bekend. gelid met denzelfden wil, gehoor gevend aan de stem Moeilijk is te overschatten het aanc1/4 el, dat Brion in van hun hart en hungeweten en aan niets anders, de jaren 1816-1820 gehad heeft in den Venezolaanschen Dat kwam vooral uit te Antwerpen, waar alien: Fron- vrijheidsoorlog. Aan tal van wapenfeiten, vooral ter zee, ters, Katholieke, sociaal-democratische en liberale Vla- is zijn naam verbonden, waaraan hi' titel en rang van min en eendrachtig betoogden. Nooit was zulk scbouw- eersten admiraal der republiek te danken heeft, Met spel in de Scheldestad te zien en we mogen voor de manschappen, wapenen en ammunitie stelde hi' op de toekomst dan ook het beste verhopen. Zooals het te meest critieke oogenblikken zich ter beschikking van Antwerpen was, gebeurde het ook in alle andereplaat- Bolivar. Meer dan een diplomatieke zending heeft hi' sen naar verhouding. metgunstig gevolg volbracht, Van de allergrootste be- * * teekenis isgeweest zijn ijveren voor de eenheid der leiding in handen van den „Bevrijder". In 1820 trok Brion zich terug wegens oneenigheid met Bolivar, den man, die zooveel aan hem te danken had, en be of zich naar zijn geboorteland. Daar stierf hij, slechts 39 j aren oud. Eerst zestig jaren later bewees Venezuela hem de eer, waarop hi' aanspraak had. Zijn gebeente werd opgegraven en overgebracht naar het Pantheon te Caracas, waar het rust naast de overblijf- selen van Venezuela'sgrootste zonen. Op 14 April van dit jaar heeft de Gouverneur van Curacao, Zijne Excellentie 0. L. Helfrich, bij een bezoet aan Venezuela een krans van levende bloemen oi Brion'sgraftombe neergelegd onder het uitspreken va deze woorden tot de talrijke autoriteiten, die daartii aanwezig waren: „Om aan onze gevoelens van hule- bewondering en pidteit je gens onzen grooten land , 1 Brion uiting te geven, die, door schitterende daden '1,, zaak der vrijheid van Venezuela zoodanig gediend heeft, dat hem de eer waardig is gekeurd naast de groote mannen dier Natie te mogen rusten, heb ik gemeend dezen krans eerbiedig te moeten nederleggen op zijn laatste rustplaats." Venezuela maakt zich op o in deze maand, als de datum van Brion's sterf dag na honderd jaren is terug- gekeerd, zijne nagedachtenis op grootsche wijze te hul- di en. Onze kolonie Curacao zal daarbij niet achter- blijven, Waar het hiergeldt een Nederlander, die met meer dan een van onze nationale groote mannen uit onzen besten tijd op een lijn te stellen is, mogen wij niet in g ebreke blijven, dit alles ons te herinneren. Daartoe diene ook dit weinige, B. DE GAAY FORTMAN, 1 VLAANDEREN Wijlen Prof. Dr. J. MAC LEOD, de grondlegger der Wetenschappelijke Vlaamsche Congressen. Vlaamsch Zelfbewustzijn. 1) Wetenschappelijke Vlaamsche Congressen, Alhoewel wat laat, heeft het toch nog zijn belang aan „ Juist 25 jaar is het geleden sedert Professor J. Mac, te stippen, hoe overal in den loop van de maand Juli, Leod dengrondslag lei voor de wetenschappelijke Vlaamsche Congressen, Ware de oorlog de reeks niet 1) Omstandigheden buiten mijn wil weerhielden mij komen onderbreken, dan ware van 't j aar gehouden het de vorige maand, zoodat de Vlaamsche kroniek niet 25e Congres voor Natuur- en Geneeskunde, Laten de kon verschijnen, Vlamingen den heuglijken stichtingsdag waardig her- Gaarne had ik nochtans van degelegenheid gebruik denken door thans in dichte scharen de Congresdagen gemaakt om te antwoorden op een paar artikels naar bij te woven, Drie dagen Vlaamsche Hoogeschool — aanleiding van mijn laatste kroniek „Eendracht" ver- hoe bitter de uitdrukking per slot van rekening ook schenen, Bij gelegenheid komen wij er op terug om ver- klinkt, na zulk een lane periode vruchtbaar weten- keerd begrijpen te voorkomen, Intusschen werkt de tijd schappelijk werk — zijn immers wel een kleine opof- voor ons en eendracht komt er ondanks alles, fering waard," 122 NEERLANDIA. De verwachtingen in deze woorden van den secretaris- min en verplicht aan de nagedachtenis van Prof, J. penningmeester, den onvermoeibaren Dr, J. Goosse- Mac Leod, wiensgeest over deze congressen vaardig naerts, uitgesproken, zijn niet teleurgesteld geworden. was. Honderden Vlaamschegeleerden uit alle deelen van het * * * Vlaamsche land en een flinkegroep van Nederland's bevoegdste deskundigen op wetenschappelijk gebied, „De verovering van Antwerpen," woonden de vergaderingen bij, Zoo mogen wij wel degelijk de aanstelling van het Hetgaat niet aan, hier volledig verslag uit te bren- nieuwe Vlaamsche College van Burgemeester en Sche- gen over de werkzaamheden, Wanneer men echter het penen noemen, Immers, na lange en moeitevolle ander- programma doorbladert, komt men tot de overtuiging, handelingen is men er eindelijk toe gekomen, aan Ant- dat hier wel degelijk de Vlaamsche Hoogeschool gedu- werpen weer een Vlaamsch bestuur te schenken, waarop rende drie dagen in werking was, het recht heeft. Ook hier weer zijn alle Vlaamsche Het Philologencongres bracht ons 28 bijdragen over democraten: katholieken, sociaal-democraten en fronters wijsbegeerte, opvoedkunde, volkskunde, letterkunde, mid- eensgezind geweest om zulks tot stand te brengen. deleeuwsche en nieuweregeschiedenis, klassieke philolo- Ondanks een laster-campagne zonder weergade heeft gie, oude geschiedenis en archeologie, germaansche en het Vlaamsche democratische be inset gezegevierd op romaanschephilologie. reactie en frankiljonisme, Daarmede zijn te Antwerpen Het Natuur-, Wis- en Geneeskundig Congres, met 71 de ti' den van vervolging en broodroof van Vlamingen lezingen over natuurlijke wetenschappen; natuur-, aard- en de verfransching op alle gebied voorbij. Wanneer en delfstofkunde; dier-, kruid- en landbouwkunde; wis- Antwerpen daarbij nog zijn Vlaamschen Burgemeester kunde engenie; diergeneeskunde; apotheek- en genees- zal hebben, Mr, Dr. Frans van Cauwelaert, wiens benoe- middelleer; geneeskundige grondwetenschappen; inwen- min g eensgezind door de Vlaamsche democraten ge- die geneeskunde; gezondheidsleer en sociale genees- vraagd werd, dan zal er in alle Vlaamsche middens kunde; uitwendige geneeskunde, Het was het voornaamste een juichkreet opgaan en zal er zooals „De Schelde" van de drie, van Antwerpen het voorstelde, feest gevierd worden te Het Congres voor Rechtswetenschappen handelde over: Antwerpen, tot spijt van al degenen die zulks de hervorming van het cellulaire gevangenisstelsel; de benij den. enkele rechter; de vingerafdrukken voor het assisenhof; Van zeergroot belang voor onzen Vlaamschen strijd de kinderbescherming; over de nieuwe methoden bij ge- zijn deze gebeurtenissen. Zij zullen in heel het land hun tuigenverhoor, weerklank vinden en aan de menschen het bewustzijn Wanneer wij daarbij nog voegen dat op 8 Augustus verschaffen, dat de tijden aangebroken zijn, om hande- de 1e Vlaamsche Cong,resdag voor verpleegkunde en lend op te treden, Met vereende krachten verkrijgen zij socialegeneeskunde gehouden werd met een afdeeling wat ze sinds zoovele jaren vragen wenschen en eischen: , voor sociale- en een andere voor verpleeg- de meesters te worden in eigen huffs, kunde, dan komen wij alras tot de overtuiging, dat hier Het wenschen is echter niet voldoende, Ze moeten het degelijk wetenschappelijk werk verricht werd. De ook willen. Daartoe moet niemand iets van zijn idealen besten onder de besten uit Noord- en Zuid-Nederland prijsgeven, Wij meenen echter dat iedere verovering op waren hier aan het woord, Vlaamschgebied, van het oogenblik of dat het geen half De feestelijkheden ontbraken natuurlijk niet. De opvoe- werk is (zoo onder andere beschouwen wij de pas ring van 1phigeneia (vertaling van Dr, Boutens) opge- gestemde, taalwet voor het bestuur) ons nader bij dat voerd door„Het Vlaamsche Volkstoneel” onder leiding ideaal brengt. van Dr. J, O. De Gruyter en het beiaardconcert door Wat er te Antwerpen voor het tot stand brengen van Meester Jef Denijn en zijn leerlingen brachten verpoo- het Vlaamsche democratische college van burgemeester zing en kunstgenot na volbrachten arbeid, evenals de en schepenen gebeurde, zal in zijn gevolgen zoo groat bezoeken aan de Romboutskathedraal en aan Oud- zijn, dat de feiten weldra onze stelling zullen bewijzen. Mechelen, Hetgebruikelijke feestmaal werd een echt ver- Zooals ik het vroeger reeds schreef, laten wij daarbij broederingsfeest als naar gewoonte, De Congressisten allepersoonlijkheden ter zijde, maar houden wij het te werden ten stadhuize ontvangen, bereiken doel in het oog. Alle middelen, eerlijk en Vooral dient hiergedrukt te worden op de eensge- rechtzinnig, om dat doel te bereiken zijn ons welkom. zindheid onder alle aanwezig,en uit Noord en Zuid en * hun wil om wetenschappelijk werk en niets meer te verrichten, De rede van den heer L. Franck en zijn aan- Eeuwfeest Jan van Beers, val teen sommige Vlamingen was dan ook misplaatst. Tergelegenheid van zijn eeuwfeest, werd aan Jan. De aanwezighcid van de Nederlanders deed ons van Beers, den dichter van „Jongelingsdroomen," „Le- genoegen. Slechts uit de samenwerking van Noord- vensbeelden," „Gevoel en Leven" en „Rijzende Blaren" en Zuid-Nederland op cultureel gebied, kan er voor ons een schitterende huldegebracht, Benevens een ontvangst yolk ietsgoeds gedijen. De groot-Nederlandsche bescha- ten stadhuize door het nieuwe Vlaamsche College en vin g in al haar uitingen worde aan de Vlamingen ten een zitting in het Koninklijk Kunst- en Letterkundig deel en daartoe hebben wij de hulp van Noord-Neder- Verbond, werd op St. Jansplaats onder leiding van land en zijn geleerden op alle gebied noodig, Ondanks an Meester Karel Candael door 2000 uitvoerders de Feest- alle verdachtmakingen en voorvallen van de laatste ver- zang van Jan van Beers en Peter Benoit ten gehoore warde tijden hebben zij niet geaarzeld hun ny.-..dewerking gebracht, benevens de Conscience-cantate van P. Benoit. te verleenen aan de Mechelsche congressen en deze met Bij al deze plechtigheden werd op waardige, inns hun op wetenschappelijk gebied zoo degelijk klinkende g evoelde wijze hulde gebracht aan den in Noord- en namen, meer luister bijgezet, Wij zijn er hen dankbaar Zuid-Nederland eens zoopopulairen dichter. Een yolk, voor, dat zijn dichters en denkers eert en viert, brengt daar- Voor de V lamingen valt er een les te trekken uit deze door hulde aan het beste van zich zelf en is op den zitdagen, Zij zagen er de Vlaamsche Hoogeschool andtr- goeden we van veredeling en beschaving. maalpractisch in werking, Allen willen die Hoogeschool * * * in Gent. Laten allegekozenen dan eens wat ze verdeelt in den aanstaandenparlementairen zittijd vergeten en het Op 28 Augustus aanstaande moest te Brussel een wetsvoorstel tot algeheele en onmiddellijke vervlaam- groote Vlaamsche betooging gehouden worden om blijk sching van de Gentsche Hoogeschool tot wet maken, Geen tegeven van het Vlaamsche willen, Alles liet voorzien overgangsbepalingen: „Gent geheel Vlaamsch in een- dat deze betooging zou welgelukken, Een ukaze van bur- maal." Het is nietgenoeg steeds te zingen van: „wij g emeester Max heeft de betooging verboden na ze eerst willen." Men moet het ook doen en dat zijn alle Vla- te hebben toegelaten, Het is een slag in het aan h * NEERLAN,DIA. van het Vlaamsche yolk, Ook deze daad zal zijn goede adres, in dezen tot de N, Z. A, V. Keizersgracht 389, vruchten opleveren aan de Vlamingen, eens te meer Amsterdam. bewijzen dat zulks niet zougebeuren als zij, de meer- Als bewijs hoe haar secretariaat voeling houdt met derheid in het land, het alien eens waren om er ook Z, A, geven we hieronder enkele uittreksels uit brieven de meester te zijn, „Vlaanderen aan de Vlarningen " van een Nederlander die zich als landbouwer in het , moet de leuze van alien worden, N. W. van den Oranje Vrijstaat heeft gevestigd. FRANS VAN LAAR. 1. Brief van 19 Mei 1921, — „Wat wij missen, is: le.: een goeden schoenmaker, die tevens tuigen, zadels e.d, kan repareeren, De vorige was een Hollander, die 6 jaar lang dit yak heeft uitgeoefend en toen van zijn verdiendegeld is gaan boeren aan Vaalrivier, 2.: Een ZUID-AFRIK A. goeden wagenmaker, In 't heele district is niemand, die karren of wagens kan repareeren, 3e.: Een goeden kleermaker, die heeren- en - dameskleeding kan ver- vaardigen. Ik heb gesproken met opzen wetsagent, een u Hollander, met ruim 40 Vrijstaatjaren, en hi' zegt, dat, mits ze van degoede soort zij,n menschen van die In de Cape Times van 11 Juni 1921 bericht de Heer vakken een zeergoede kans maken, De Hollanders G. Graham Botha de ontdekking van een ouden graf- in het district (7) zullen ze op alle mogelijke manie- steen met wapen, welke, gedeeltelijk door grond bedekt, ren helpen: Indien ze getrouwd zijn, moeten ze eerst gevonden werd op het thans buiten dienst gestelde kerk- alleen uitkomen, Dat is beter in elk opzicht, Gewenscht hof aan Somerset Road te Kaapstad, Nadat de zerk van is, dat ze, behalve hun gereedschappen, een paar hon- vuil en garde was ontdaan, leek deze oorspronkelijk derdpond bezitten, om zelfstandig bier te beginnen. hetgraf gedekt te hebben van den fiscaal Joan Blesius, Maar hun succes is absoluut zeker, Het district isgeheel die 10 April 1711 met veel static in de kerk aan de nationaal. Kennis van 't Engelsch is dus overbodig. De Heerengracht (thans Adderleystreet) be raven werd, naam Hollander heeft gelukkig nog een goeden klank Het bij deze kerk behoorende kerkhof werd in 1770 hier. Het klimaat is zeergoed voor Hollanders," gesloten en na de vergrooting der kerk in 1836 werden 2, Brief van 9 Juli 1921. — „Ons district is nog degrafsteenen naar het kerkhof aan Somerset Road zoopuur Afrikaansch, dat een Hollandsche nederzet- overgebracht, tin mits mits op goede basis aangelegd, slagen moet en De vondst is belangrij,k omdat in Zuid-Afrika slechts met den steun van Dr, P. tevens ze g ik u al mijn ,enkele zerken met wapens en beeldwerk gevonden medewerking toe om immigratie tot een succes te worden, in tegenstelling met de vele fraai gebeeld- maken, Nu de loodgieter, Indien die man tevens van houwde zerken op de grafvelden in Britsch-Indie en zinkwerken en kopergieten verstand heeft en o,a, goed op Java, In de kerk zelf liggen nog slechts 3 kleine kan soldeeren en autogenisch lasschen, raad ik hem onversierde zerkj es met de namen van Anna Siekermans aan: kom uit, Hi' moet dan zijn eigen gereedschappen , F. May (1737) en C, de Kock en Christiaan zoo volledig mogelijk meenemen en o.a. behalve zijn Rasp (z, j., zerk no, 119) en verder eenige zerk' es lasch-apparaat ook gerei om aluminium te soldeeren. met alleen de initialen van de overiedenen, De eenige Als hi' daarbij verstand heeft van fietsen-reparatie en belangrijke grafsteen is die voor Pieter baron van Rheede motorkarren zal hi' zeker een bestaan bier maken., van Oudshoorn(1773), die teen den kerkmuur is opge- Dergelijke lieden moeten echter met de animo en den steld. durf komen om direct zelf te beginnen en natuurlijk niet Van degrafsteenen op de begraafplaats aan Somerset verwachten, dat de eerste dag reeds hun zaak vol Road, zijn er, na het sluiten van dit kerkhof, enkele naar klanten loot, Dan wachten hem enkele moeilijke de nieuwegrafvelden te Mombray en te Woltemade maanden met 't oog op 't vinden van zijn adressen, waar overgebracht, waar zij verloren gaan tusschen de vele hi' zijn materialen moet koopen enz,, maar succes is zerken uit lateren tijd, Bij mijn bezoek aan Kaapstad zeker op den duur." in 1910 verkeerde de oude begraafplaats in allerdroe- 3, Brief van 12 Juli 1921, — „Ze moeten natuurlijk vigsten toestand, De zerken stonden tegen de kerkhof- niet van ons dorp zich een Amsterdam voorstellen, Het muren opgetast of la en onder een hoop vuil en onkruid dorp heeft thans een 400 inwoners, doch drift hoof dza- bedolven. Ik teekende toen nog enkele zerken aan, alle kelijk op de boeren van buiten, die bijna alien wel af met opschrift uit 1774, 1782, 1785 en 1797 en vond zijn, Zooals u ook zal moeten, is ons klimaat zeer gez9nd. er nog slechts een met een wapen versierd zerkje, name- Ten laatste: van verschillende kanten werd mij verze- lijk dat van Casparus, den in 1819 op 19-j arigen leeftijd kerd, mede uit ondervinding van vroegere. voorgangers, overleden Zoon van Casparus van Eerten, dat ook 'n goede kleermaker, een schoenmaker even- De oudste Hollandsche zerk stamt nog uit den tijd eens, een zeker succes zullen hebben, Maar ze moeten voor de vestiging van de Kaapkolonie, toen de Kaap een eigen start" kunnen maken. De schoenmaker moet echter reedsgeregeld door de schepen werd aange- bekwaam zijn om schoenen op maat te maken, desnoods daan om versch water in te nemen, Het is eene een- een winkel openen, Waar bier ook nog plaats voor is, is: voudige zerk voor Jan Gerritsen van Amsterdam, opper- 'n barbier (annex zaak in cigaretten en tabak, en toi- stuurman op het schip Holland, overleden 24 April 1624 letartikelen) en 'n horlogemaker, tevens handel in uur- en waarschijnlijk door de bemanning aan het strand werken, Maar die beiden moetengewiekste zakenmen- be raven, Deze steen werd in Februari 1901 bij het graaf- schen zijn. Stuur toch geen kleermaker anders dan een werk voor eene fundeering op 3 a 4 voet onder de eerste klas vakman, die kleeren op maat vervaardigen Strandstreetgevonden en is later naar het museum te kan," * * Kaapstad overgebracht, Leiden, Aug. 1921. J. C. OVERVOORDE, 0 Het Hooger Onderwiis in Zuid-Afrika. * Dr. S, P, Engelbrecht, hoogleeraar in de godgeleerd- Emigratie naar Zuld-Afrika. held te Pretoria schreef in Bergopwaarts van 23 Juli , ji. een artikel over het „Hoger Onderwijs in Zuid- Nog altijd heerscht er onzekerheid over de wensche- Afrika", om te betoogen dat de snelle ontwikkeling van lijkheid van landverhuizing naar Zuid-Afrika, Het aan- Zuid-Afrika niet in de eersteplaats te danken is aan zoowel als het afraden hangt veelal van plaatselijke „de Engelse overheersing", toestanden af, Daarom verdient het altijd aanbeveling, Het middelbaar onderwijs stond onder de Boeren dat belanghebbenden zich wenden tot een vertrouwd zelfs „op veel hoer peil dan tans", 124 NEERLANDIA, Omtrent het „Hoger Onderwije, dat men nog niet gelijk kan stellen met de Universiteiten in Europa, meldt de heer Engelbrecht het volgende: ik „uid-Afra bezit nu drie Universiteiten: die van Z Kaapstad met 810 studenten, die van Stellenbosch met en studten, en de Universiteit van Zuid-Afrika met 587 Pretoria als hoofdzetel, en bestaande uit de verschil- lende colleges, namelijk de Transvaal Uniitscol- le es te Pretoria met 510 studenten, die van Johannes- burg met 791 studenten, en de colleges te Pieter Maras- burg, Bloemfontein, Grahamstad en Hugenotencollege te Wallin ton, Daar de groei zeer sterk is, wordt ver- wacht dat Johannesburg en Pretoria binnen niet al te verheven ver ite langen tijd tot zelfstandige Universiteiten h zullen worden, terwijl in vele kringen gehoopt wordt, dat Pretoria dan een Hollandse Universiteit en Johan- nesburg een En else Universiteit zal zijn. Al de facul- teiten zijn bij lane na nog niet bezet, doch dit zal in den loop des tijds wel komen, De grote hoof dzaak op dit ogenblik is, dat een begin gemaakt is, en dat in de dringendste behoefte voorzien wordt, dat er zelf krach- en gekweekt worden om te voldoen aan de eisen t van het maa.tschappelijk leven. Bovendien is het begin, dat gemaakt is, tevens een begin om zelf de nationale krachten te ontplooien, en zodoende ook op universitair gebied het eigen karakter tot zijn recht te doen komen." TAALCOMMISSIE. Onder eigen verantwoordelijkheid. Adres: Helen astraat 46, 's-Gravenh age. p Brievenbus. F. P. te R. — Uw mededeeling is niet geschikt voor onze afdeeling in Neerlandia, althans niet in den vorm, waarin u ze ons zond. Mr. P. de L. te 's-Gr. — Wij danken u zeer voor uw inlichtingen in zake mobilair en personeel. Dat de wet deze woordengebruikt, is jammer genoeg en dwingt dus de daarvoor aangewezenen er toe, ze ook te bezigen. Indien niemand er eens op wij,st (wat, voorzoover wij weten, nooit gebeurde) dat deze woorden eigenlijk heel dwaas zijn in een Nederlandsche wet, zullen ze er nooit uit verdwijnen. Kan u daar niet jets voor doen? We veronderstellen, dat de wil daarvoor bij u aanwezig is omdat u ons aanbiedt te trachten te ontdekken, , waarom men deze verteringsbelasting (de personeele) dezen eigenaardigen naam heeft gegeven. N. N. te ? e.a. — In den reistijd krijgen we telkens mededeelingen over aankondigingen van Nederlandsche hotels, enz. (weet iemand een pakkend Nederlandsch woord hiervoor; herberg zou goed zijn, maar is thans niet . • . • deftig genoeg; zelfs niet b,v, stadsherberg) in bij voorkeur het Fransch, Wij weten echter geen enkel middel, om daaraan eens een einde te maken. Wie wel? W. K. F. Zw. te A'dam. — Op trottoir kunnen we met het oog op onze plaatsruimte niet meer tern komen, Over de c. enph kunnen wij niets ze en: dat behoort tot het vraagstuk der spelling, waarmee de T. C. zich nooit bemoeit, N. v. A. te M. — Wij vinden de vraag, welk geslacht malaise in 't Nederl. moet hebben, niet van 't minste belang, omdat wij de voorkeur aan een Nederl. woord even. — Met u aan we wel mee, als u hongerstaking een dwaas woord noemt, omdat het 't tegengestelde zegt, van wat men bedoelt, Maar verdwijnen zal het wel niet meer uit de spreektaal, * * * raal- en stijlzuivering. Naar aanleiding van onze vraag om een werkje voor taal- en stijlzuivering zendt een Vlaming ons de vol- gende titels: A. E. de Roeck. — Nederl. taaleigen (vooral met be- trekking op 't Fransch) f 3.50. A. C. Meyer Pz. Wandelingen op Nederl. taalgebied. Bijdragen tot taalzuivering 1904 f 5.— R. Schrijvers. Op wandel met taalgidsen I (waars\ch. uit- verk,) f 7.---, Op wandel met taal ids II (1914) f 4.-- 't Beste werk blijft naar de meening van den bericht- gever: Hyp, Meert. Distels. Proeve van taalzuivering; dit is echter uitverkocht en zeer moeilijk tweede hands te vinden, Wij danken onzen Brusselschen stamgenoot recht har- telijk, De kaart, waarop hi' zijn bericht zond, vertoont de mededeeling: Naam en adres van den afzender (Niel verplichtend). Kan hi' er niets aan doen, dat het Ger- manisme verplichtend (dat heel iets anders beteekent!) bij een volgenden druk verdwijnt en vervangen wordt door hetgoed Nederlandsche verplicht? * * * Vreemdelingen en Nederlandsch. Een Londensche zaak beveelt zich aan met een in het Nederlandschgestelden brief. Zeker laat dit Neder- landsch no al wat aan zuiverheid te wenschen over; onzen stelregel getrouw, beschouwen wij dit van vreem- delingen als een goed bedoelde beleefdheid. De inkt is beslist houdbaar! Met dit mooie Nederlandsch kondigt een Neder- landsche fabriek haar inkt aan, die staat onder strengste controle voor de vervaardiging en waarvan verder de aanbeveling luidt: en voldoet deze dan ook aan alle eischen. 0, nooit volprezen T NEERLANDIA. 12 Fransch (?) in Nederland. tot het Bind van 't jaar als men niet teleurgesteld wil worden, Uit een catalogus: Denk er ook eens aan wat een mooi Sint-Nicolaas- Avous avez besoin &Instruments de Musique? of Nieuwjaarsgeschenk onze kalender kan zijn. Adressez-vous alors a la Manufacture Royale Neerlandaise &Instruments de Musique. Ci-devant Tilbourg M. J. K. Kessels, (Hollande). Adresverandering. C'est Meilleure D'adresse du Monde Entier Vele leden blijken geen kennis te hebben genomen van Vouspouvez acheter ailleurs, it est vrai des instru- de verplaatsing van het Hoofdkantoor naar Groen- ments a desprix beaucoup plus eléves mais jamais markt 9, Dordrecht,(Postcheque- en Girodienst, nr. de meilleurequalite 38825). Onthoudt het! En comperent les prix et les qualites de nos articles avec ceux d'autres manufactures, vous obtiendrez la De le Secretaris der Afd. Nieuw Nederland, de heer certitudeque les relations avec notre maison sont evi- F. E. H. Gebhardt, is verhuisd naar 179 South Trenchard demment a vous avantage. L'ernorme chiffre de nos Str, Yonkers N. Y. (Noord-Amerika). affaires et la vaste echelle dant la fabrication se fait dans nos ateliers,que comptent parmi les plus grands Voor Afdeelingsavonden (vervolg) du monde nous permettent de vendre des instruments, Joh. Vorrink, Gemeentelijk Inspecteur van het Onder- dequalite toute Superieure, wijs te 's-Gravenhage, Azaleastraat 33. Lezingen over Nous instrument r emportent par leurs qlites sur Nederlandsche en Vlaamsche letterkunde, ceux de tous nos concurrents, Examinez nos instruments en cuivre et vous serez frappes de leur fabrication Mevr. Mies C. Zwierzina, Wilhelminastraat 28, Den artistique. Essayez nos instruments a vent en bois: et Haag. Lezing over en voordracht van Nederlandsche vouspourrez vous convaincre surpassant toute dichtkunst, autre marque sous tous les rapports, La meme Ge Dorgelo, Jonker Fransstraat 140, Rotterdam. Voor- chossepeut se dire de nos Saxophones, Nous pourrions drachtenavonden met en zonderpianobegeleiding. en dire autant de tous les instrumentspui sortent de nos ateliers, mais nous aimons mieux vous engager a en faire , ressai. Danteover de moedertaal. * Deze maand is het 600 jaar geleden dat Dante te Z66 hoort het! Ravenna stierf. Geen mise en vente, Is er voor Neerlandia reden dit feit te herdenken? geen solde, enz, maar Neen, maar • de onsterfelijke dichter schreef ook choon g eleerde verhandelingen en daaronder is een studies Li chip. Over de volkstaal," waarin deze, voor ieder yolk dat een eigen taal heeft, schoone woorden voorkomen: voor uitverkoop zagen we prijken op de ruiten van een „Indien uit de vensters vlammen opstegen en iemand modezaak! vroeg of daarbinnen brand was, en een ander ant- woordde van j,a zou ik niet weten wie van dezen zich het meest bespottelijk maakte, En niet anders zou de vraag en het antwoord zijn van hem, die mij vroeg of er in mij liefde de tot mijn moedertaal woonde, en van Mededeelingen en Allerlei. mij, als ik hem antwoordde van ja. Maar toch moet ik aantoonen, dat niet alleen liefde maar de volmaaktste liefde voor die taal in mij is." Een Britsch A. N. V. Jaarbeurs 1921. 't Klinktgek, maar 't vat in zijn beknoptheid de betee- Van 6-16 September 1921 wordt de vijfde Nederland- kenis samen. schejaarbeurs te Utrecht gehouden, thans internatio- Uit een door onze vertegenwoordigster voor Australia naal. gezonden krantenknipsel blijkt, dat er een Britsche ver- Het Bestuur wekt alle handelaars en belangstellenden eeniging bestaat, genaamd The Oversea Club, gesticht op aan het welslag,en door een druk bezoek mede te in 1910, met een doel, dat herinnert aan ons Verbond werken. Juist nu allerwege klachten over moeilijke tijden, en door Cecil Rhodes schijnt aangegeven: „to draw slate en stilstand worden gehoord, is het een eerste together all British people whether of birth or descent, in eisch de hand aan denploeg te slaan en de zaken- comradeship the world over. The badge of the club has wereld weer mede op gang te helper'. proved a good letter of introduction in every part of the Niet versa en luidt het wachtwoord, world." Dat moet het lidmaatschan van het Alg. Ned. Ver- Postzegelafdeeling. bond voor den Nederlander ook worden. De Club telt 25000 leden, ons Verbond ongeveer de Zendingen in dank ontvangen van H. J. V. H. Zn en helft, H. D. H. B, beiden te 's-Gr. Ook in Italie is nog voor 1910 een Verbond gesticht van overeenkomstige strekking, Voor 't Vlaamsch Woordenboek. Men ziet dat Nederland in dat opzicht nu eens niet achteraan kwam. Nog ontvangen van: Afd, Zaanstreek f 25.—, Afd, Doesburg f 10.—, Leden, beseft het groote belang dezer De A. N. V.-kalender. uitgave en zendt uw steunpenning. Vele leden blijken met instemming de aankondiging Verbetering. der verschijning van den in bewerking zijnden Kalender 1922, samengesteld door Joh, H. Been en C. van Son, Het bericht betreffende de oprichting van een studen- te hebbengelezen. Althans er komen geregeld bestellin- ten-afdeeling in Kampen (zie Neerlandia van Juli 1921) gen in, berust op een onjuiste mededeeling. Aldaar worden Als dat zoo doorgaat is de oplaag voor de verschij- besprekingen gevoerd over de oprichting van een gewone ning reeds uitverkocht, Men wachte met bestelling niet afdeeling. 126 NEERLAND IA. Nederland op zin best. Nederland, verzameld door F, R. Coers Frzn, gezonden `en weli Utrechtsche Studenten-Corpsliederen, Reeks Dat Louis Bouwmeester de Shakespearefeesten te II—VI; Soldatenliederen, Soldatenleven, Reeks II— Stratford-on-Avon de vorige maand met . zijn Shylock VIII; Zeevaartliederen, Reeks III—IV; Landelijke Lie- zou opluisteren hebben we bereids gemeld, dat deze deren, Reeks V—VI; Verhalende Liederen(Sagen, bijna tachtigjarige tooneelspeler den tocht per vliegtuig Legenden, Vertellingen, Sprookj es), Reeks VIII— deed is weer een staaltje van zijn Hollandsche voor XXIII, varendheid en durf, Ras! Het volkslied is in deze verzamelingen belangrijk De zwemvereeniging „ Dolfijnen" van Amsterdam heeft vertegenwoordigd en de muzikale bewerkingen en be- een tocht door West-Duitschlandgemaakt, geleidingen zijn over het algemeen gelukkig, 5 Augustus wonnen zij te Essen een polowedstrijd met 4:1, 7 Augustus werd te Duisburg met 9;0, den 8sten te * Ruhrort met 4;1 en den 9den te Barmen met 2;0gewon- nen, Overal werden ook eersteprijzen in estafettezwem- Corn. voor Ned. Kinderen i. d. Vreemde. men behaald. De ontvangsten bedroegen in Juli dank vooral aan Mej. Beisenherz van de Amsterdamsche Dames- ons aandeel in de algemeene inzameling in het geheele Zwemclub won te Essen de 100-m,-borstzwemmen in land door het Centraal-Comite tot Steun aan Nederlan- 1 min. 284/5 sec., te Duisburg in 1.264/5, te Barmen in ders in het Buitenland in Maart en April gehouden, 1.252/5 sec. f 7006.25 en Mrk, 440.— Zonder Bien steun (f 5000) zouden wij er niet gekomen zijn, want de uitgaven be- droegen f 7006.25 en Mrk, 2727.35.— Onze vertegenwoordigers in het buitenland. Het totaal der ontvangsten steeg tot f 378624.26 en In het vorig nr, gaven wij een lijst onzer vertegen- Mrk, 35078,—. woordigers ten gerieve van belanghebbende leden. Zij In de afgeloopen maand konden wij weder ruim 100 was echter onvolledig, De kolom was vol en de zetter Nederlandsche kleintj es naar - het Vaderland tern b- liet een zestal weg. Hier vol en ze; gen om hun daar alles te geven, wat zij in den Vreemde Singapore: H. M. Boelen, c/o Holland Straits Tra- noodgedwongen moeten missen en dat zij toch zoo drin- ding Co, Ltd. 51-57 The Ancade, gend noodig hebben, Stockholm: J. Rippe, Gep. Ka t, Inf, 0, I. L. Fryxells- Bij het congres van Nederlandsche Vereenigingen in gatan 4. Duitschland bleek duidelijk hoe hoog de hulp van het Sydney: N. S. W.); H. Eldering, p/a, Kon, Paketvaart Vaderland gewaardeerd wordt, doch tevens, hoe innig Maatschappij G. P. a Box 217, de wensch is, dat die hulp nog eenigen tijd worde voort- Tampico: (Mexico) Joh, ter Ellen, N. V. Petroleum g ezet, totdat de ouders hunne kinderen weder zelf Maatschappij „La Corona" S. A. Apartado 238, kunnengeven, wat zij nu met een zwaar hart aan anderen Teheran: (Perzie) J, P, de Hoog Consul Generaal, , moeten vragen. Winnipeg: (Canada) L. Droogleever Fortuyn, Dir. Ned, Nieuwe transporten zijn op komst, Om onzen lee Transatl, Hypotheekbank, 400 Garry Building, kinderen het noodzakelijke te verstrekken, doen wij wederom een beroep op het Vaderland. Coers' Liederen van Groot-Nederland. Men zende zijne bijdrage aan den Penningmeester: S. VAN LIER Ez De Koninklijke Vereeniging; Het Nederlandsche Lied (Beschermvrouwe H. M, de Koningin-Moeder) heeft Nassaukade 358, Amsterdam. aan hare lederi 192 bladzijden Liederen van Groot- Postchêque en Girodienst No. 22889. AAN DE ZAAN. (Ter herinnering aan den Groepsdag op 24 Sept. zie blz. 118.) 128 NEERLANDIA. vroegere inwoners, Het stadje is zeer regel- lever tot driemaal toe, En dit waren geen matig gebouwd en bestaat uit een vOOrstad, bloote plichtplegingen, Men kon het ook in gelegen tusschen den Voorburgwal en Mid- gesprekken merken, hoezeer ors land en yolk delburgwal (men hoort wel, dat er Amster- op 't oogenblik in eer en achting staat bij de dammers onder de eerste kolonisten geweest Duitschers, Vroeger werd over Holland dik- zijn) en een achterstad, gelegen tusschen den wijls eenigszins kleineerend gesproken, met Middelburgwal en de rivier de Treene, In de een zekere neerbuigende welwillendheid, die voorstad ligt het groote vierkante marktplein, een groote sterke broer heeft voor een na- voor de helft met boomen beplant. De stra- komertje in 't gezin, Dat is anders geworden. ten der voorstad staan loodrecht op elkaar De groote broer voelt zich niet sterk meer en zijn lijnrecht, zoodat men op iederen hoek en heeft bovendien de ervaring opgedaan van door de stad heen kan zien, den leeuw in de fabel, die door een rat bevrijd Verdere feestelijkheden hadden dien dag werd, niet plaats, behalve een godsdienstoefening De veranderde economische omstandighe- in de Synagoge, eveneens door Christenen den deden ook haar invloed Belden op de van allerlei kerken en richtingen bijgewoond. feestviering, Terwin hier vroeger de rum de „ VOORLEZING VAN HET OCTR001. De Joodsche gemeente van Friedrichstadt volksdrank was, die op dergelijke avonden heeft voorloopig nog niet te lijden onder het in ruime mate geno ten werd en de hoofden anti-semitisme, dat na den oorlog weer in op- op hol bracht, was er nu, voorzoover ik het komst is in Duitschland en de spreker van althans gezien heb, van dronkenschap geen dien middag, opperrabbijn Lerner uit Ham- sprake, Men hield zich aan het lichte bier; burg, sprak met groote voldoening over de de rum is te duur geworden, vrijheid en verdraagzaamheid, door zijn ge- De Zondag, de voornaamste feestdag, werd loofsgenooten van de eerste tijden of in ingezet met twee godsdienstoefeningen in de Friedrichstadt ondervonden, Roomsch-Katholieke en Doopsgezinde kerk, De avond was bestemd voor de zoogenaam- waarna om 9114 uur de algemeene wijdings- de „Commerse": feestelijke bijeenkomsten in dienst onder den vrijen hemel op 't Markt- drie verschillende lokaliteiten. In een van plein gehouden werd. Hier waren zeker meer deze had ik het genoegen, den burgemeester dan duizend hoorders bijeen, die in stille aan- Vosz de feestgave te overhandigen, door het dacht luisterden naar wat door de twee, spre- bestuur van het Algemeen Nederlandsch Ver- kers, de Luthersche predikant Keck en mijn bond aan mij voor dit doel meegegeven, De persoon gezegd werd. burgemee§ter sprak zoowel voor deze gave Den geheelen morgen door stroomden als voor de giften van particulieren uit Hol- vreemdelingen het stadje binnen, Ilc geloof land ingekomen, zijn hartelijke dank uit en dat er wel bijna tier duizend gasten gekomen de geheele vergadering liet Holland „Hoch" zijn (vier maal het aantal inwoners van Fried- NEERLANDIA. 12 richstadt) om het hoogtepunt van 't feest, het Wedde en nog enkelen met hun gezinnen, De historische feestspel, bij te wonen, Dit is voor-kinderen zongen het oud-Nederlandsch dank- GROEP OUDE KLEEDERDRACHTEN IN DEN STOET. treffelijk geslaagd. De ontwerper, een emeri- gebed en zoo schreed de stoet over het markt- tus onderwijzer, had den genialen inval gehad, plein naar het podium, Uit een der straten om drie booten met mannen, vrouwen en kin- komt hun dan een groep Hollanders tege- GODSDIENSTOEFENING OP HET MARKTPLEIN. Ds. ELDERING (VAN ROTTERDAM) SPREEKT. deren aan den Middelburgwal te laten aan- moet, reeds Tangs korteren weg in Friedrich- leggen, Zij stelden voor de leiders der kolonie, stadt aangekomen, Nadat alien de tribune heb- Adolf van de Wael, Willem van Hove van de ben bestegen, begint een gesprek tusschen de 130 NEERLANDIA. leiders over de rein en de toestanden in Hol- Een Nederlandsche Dag in Duitschland, land en de vooruitzichten in het nieuwe va- De bond van Nederlandsche Vereenigingen in Weste- derland, De hoofdpersonen, sierlijk uitgedost, lijk Duitschland heeft op Zondag 28 Augustus j.1, een vervulden hun rollen nauwkeurig en waren Nederlandschen Dag gehouden in het schilderachtig goed verstaanbaar, Plotseling komt dan een gelegen Nierenhof bij Essen. De dag was in de eerste P gewijd aan de viering van den verj aardag van heraut aangegaloppeerd, die de komst van H, M. de Koningin, De banden, die op het Nederlandsche den hertog zelf verkondigt, Deze verschijnt Congres te Essen den 7den Augustus met het A.N.V. zijn met zijn gevolg, alien te paard en nadat ze aangeknoopt, blijken van goed materiaal te zijn, want zijn afgestegen, beklimmen ook zij het podium de Bond had aan het Hoofdbestuur te Dordt verzocht, een sprcker uit te zenden, die op dien dag de feest- en worden door de Hollanders eerbiedig be- rede zou houden. Het Dag. Bestuur noodigde hiertoe groet. De hertog leest dan met luider stem het Kapitein Oudendijk uit, die zich onmiddellijk bereid octrooi voor en met een statig: „Nun danket verklaarde. alle Gott" wordt de plechtigheid besloten, Het is een mooie dag geweest; het weer was mooi en de stemming der vele honderden Nederlandsche mannen Daarna had de feestelijke ommegang plaats en vrovwen van alle standen die uit verschillende door de stad. Behalve de deelnemers aan het steden waren samengekomen was ook mooi, , feestspel deden hieraan nog allerlei vereeni- Na eengezellig onderling verkeer gedurende den voor- gingen mee, Gildewagens, versthillende be- en namiddag volgde een avond met een Nederlandsch programma, De voorzitter, de heer Horst, heette de aan- drijven en ambachten voorstellend, sloten wezigen welkom en gaf zijn groote vreugde te kennen zich erbij aan en de ringrijders en leden van over het feit, dat het A. N. V. door het uitzenden van het schuttersgilde maakten een imposanten een spreker toont, de nationale opleving van de vele indruk, leder was het er over eens, dat het Nederlanders in Duitschland krachtig te willen bevor- deren. Ook wees hij met dankbaarheid op de aanwezig- stadje schitterend voor den dag was gekomen, held van de Consuls uit Essen, Kleef en Keulen, de Als men bedenkt, dat het stadsbestuur aan- heeren Schmid, Herdtmann en Nieuwkamp vankelijk zware bedenkingen had gehad om De voorzitter van het Eere-Comite, de beer Schmid, wijdde eenige zeer waardeerende woorden aan het werk de groote onkosten van een feestelijke her- van den Bond der Nederlandsche Vereenigingen in denking te maken, gezien den toestand der Westelijk Duitschland, die nu was opgegaan in den gemeentekas, dan is er des te meer reden grooten Bond, welke den 7den Augustus was opgericht. om de energie en opofferingsgezindheid der Hij wekte de aanwezigen op om de beweging te blijven steunen en beval in het bijzonder de Post van Holland burgers te prijzen, die alle bezwaren hebben sterk in dengeldelijken steun der Nederlanders aan; overwonnen en zoo iets tot stand brachten, men make in ruimen kring propaganda voor dat blad! Het was jammer, dat er niet meer afgevaar- De . feestrede van Kapitein Oudendijk had tot motto digden uit Nederland aanwezig waren, Ik heb het bekendegedicht van Jacob van Maerlant over vaderlan dslief de : mij verwonderd, dat er, waar de couranten van te voren op deze feestviering gewezen Owi, here God, hoe macht syn Dat elken minsce int herte sijn hadden, niet eenige Nederlanders te vinden So soete dunct sins selves lant? zijn geweest, die deze Hollandsche stichting Dit uitwerkende, liet spreker vooral uitkomen, wat op zulk een gewichtig oogenblik van haar be- ons land en yolk in de wereld beteekenen en hoegoed staan hebben willen bezoeken, Friedrichstadt het is, dat ook in den vreemde een Nederlander Neder- toch is een unicum in de geschiedenis en dit lander bligt, Spreker eindigde zijn rede aldus: feest was weer uniek in de geschiedenis van Dames en Heeren, Deze bijeenkomst geldt in de eer- steplaats de viering van den verj aardag van het Hoof d Friedrichstadt. Voor de lezers van Neerlandia van den Nederlandschen Staat, van H, M. Koningin kunnen de bijgevoegde illustraties althans lets Wilhelmina. weergeven van deze feestviering, die voor Ik hebgemeend op dezen dag geen betere feestrede alien, die haar bijwoonden, onvergetelijk zal te kunnen houden dan een, waarin ik opwek tot lief de voor het land en het yolk, waarover Zij regeert, zijn, In de bane jaren, die achter ons liggen, die jaren P, ELDERING, van hoop en vrees, van geestelijken opstand teen Naschrift. ondergaan onrecht, heeft Koningin Wilhelmina als een Als de beste lectuur over Friedrichstadt en zijne trouwe Landsmoeder te midden van haar yolkgestaan geschiedenis kan ik aanbevelen de volgende werken: en de woorden, die in het Wilhelmuslied haargrooten F, Pont, Friedrichstadt aan den Eider, waarvan deel I Voorvader in den mond werdengeleg,d zweefden door is uitgegeven te Friedrichstadt in 1913, het tweede deel het land; te Erlangen (Junge & Sohn) 1921. Niets doet mij meer erbarmen Bij den laatsten uitgever is ook verschenen een roman In mijnen tegenspoed van F. Pont: Wir Wollten — waarin de historische stof Dan dat men ziet verarmen op dichterlijke wijze verwerkt is. Des Koninks land engoed. Zeer goed is ook het gedenkschrift: Friedrichstadt a. • ........ • d. Eider van Dr. Harry Schmidt, bij gelegenheid van Als ik daaraangedenke, het jubileum verschenen bij Pfeiffer in Friedrichstadt. Min edel hart dat bloedt In dit rijk geillustreerd boekje vindt men alle verdere En toen de oorlogsjaren voorbij waren en overal de bronnen vermeld. menschheid met onstuimigheid vroeg: wat nu?, was het toen niet alsof van den troon, waar een Oranjevorstin Handeldrijvende en zaken doende leden zat, diegeruststellende vertrouwenwekkende woorden klonken, die Vondel in de versmaat van het Wilhelmus van het A. N.Y. plaatst Uw aankondigingen door Frederik Hendrik tot het Nederlandsche Volk liet in Neerlandia! spreken; NEERLANDIA. 13 's Lands rechten en vrijheden Ik helpen zal in zwang, Ingeen vereende steden Gewetens felle dwang NEDERLAND. Of tyranije lien; Ik wensch degoé gemeent En trouwe burgerije Door lief& te zien vereend . . • , Onze gezant te Washington. Moe H. M. de Koningin nog lang regeeren over een Hierbij even wij een afbeelding van de plaket door edel, trouw, deugdzaam, zelfbewust yolk . — Leve Konin- de leden van den Nijverheidsraad aangeboden aan hun gin Wilhelmina ! ! ! ! I afgetreden voorzitter Mr, J. C. A. Everwijn, die thans Op voorstel van den voorzitter werd toen onder luide het eervolle ambt van Nederlandschgezant te toejuiching der vergadering een telegram van hulde aan Washington heeft aanvaard, H, M, de Koningin gezonden. Wij plaatsen deze beeltenis met te meer genoegen, De redevoeringen werden afgewisseld door muziek en omdat het A. N. V. van den heer Everwijn als Hoof d zang.1) waarbij o.a. het nog jeugdige Nederlandsche Mannenkoor uit Essen zich zeer verdienstelijk maakte • . „ en natuurlijk werd het feest besloten met een dans, Het was een mooie dag! Mogen er meer zoo volgen, * Aid. Berlijn. Zondag 28 Augustus vierde de Hollandsche Kolonie in Berlijn den verj aardag van Hare Majesteit Koningin Wilhelmina, Te zeven uur was de aanvang bepaald, maar reeds veel vroeger vulde een root aantal f eestgangers van beiderlei kunne en verschillenden stand de zaal, , De feestcommissie had eer van haar werk; bij het bin- nentreden ontving men behalve een programma, een oranjebloem voor het knoopsgat, op vriendelijke wijze uitgereikt door Mevr. en Me', Knoops, terwijl de zaal met smaak, sober versierd was. Voeg daarbij een keur van mooie dameskleedjes, gedragen door nog mooiere dames, enge kunt U den feestelijken indruk voorstellen, De voorzitter van het Comae, Kolonel Jhr, Wittert, opende den avond met een keurige toespraak, die beze- geld werd door een driewerf Hoezee! voor onze Konin- gin. Toen too de heer Knoops aan 't werk, die voor alles had zorg gedragen, Het eerste deel van den avond wasgewijd aan mu- ziek en zang het tweede aan de danskunst,, Allereerst was het mevr. Kathe Perk, die eenpaar der Afd, Handel van het Dep. van Landbouw, Nijver- luid toegejuichte nummers zong, Ons medelid, de heer heid en Handel steeds de grootst mogelijke medewer- P. van Ravenstein, leerde ons nog eens, hoe Hollandsche king ontving, waar beide konden samen werken, liederen hetgehoor streelen, voornamelijk wanneer zij Aan H. M.'s eersten Vertegenwoordiger in de Vereen, zoo voorgedragen worden, Staten bevelen wij de belangen van ons Verbond met Me', Evie Bos toonde ons in een drietal nummers wat vertrouwen aan, men verstaat onder moderne dansen; een luid hand- . * * g eklap en bloemen waren haar welverdiende loon. Toen kwam de dans voor allen aan de beurt, en toen De Groepsdag. de deelnemers, en vooral deelneemster, de vermoeienis Onder begunstiging van prachtig nazomerweer werd van deze sport gevoelden, kregen zij een poosje rust, 24 September de Groepsdag te Wormerveer en Zaan- in welke een Tombola werdgehouden. dam gehouden. onder leiding van gep, Generaal-Majoor Na afloop hiervan vin de dansmuziek weder aan, In SchOnstedt. de vroolijkste stemming ging men ongeveer twaalf uur De opkomst van Afdeelingsafgevaardigden had beter uiteen. kunnen zijn, de stemming was goed, de ontvangst door De leden van Hollandia (Afd, A. N. V.) besloten op de Afd, Zaanstreek puik, Met groote belangstelling hun vergaderavond nog een nafeestje te vieren, waaraan werd de voortreffelijke rede van Mr, H. C. Dl- 30 Augustus door het zingen van een Vaderlandsch lied huys over den vrijen Rijn aangehoord. en een dansje gevolg werd gegeven, In het Octobernummer volt een verslag verlucht In den loop van den avond werd er nog eens op met kieken. gewezen wat wij aan onzen voorzitter, den heer Knoops, * bijgestaan door zijn vrouw en dochter, ten opzichte van het inrichten van feesten te danken hebben, 's-Gravenhage en Ornstreken, Op welke wijze de aanwezigen met den spreker in- In het vorig nr. heeft Kapitein Oudendijk, voorzitter stemden, zal ik maar niet beschrijven; zoo iets moet dezer afdeeling, de Nederlandsche geestkracht geroemd, men zien, om het naar waarde te beoordeelen, die zich op de Haagsche kunstnijverheids-tentoonstelling J. WEBER, Secretaris, heeftgeopenbaard. Wij hadden er bij kunnen vermelden, dat hij, vergezeld van enkele medebestuurders, uit naam van het Groeps- 1) Men heeft in Duitschlandgroote behoefte aan bestuur 20 Aug, het Tentoonstellings-comite heeft gehul- Nederlandsche liederenbundels, digd door aan zijn voorzitter, den heer Beelaerts van 132 NEERLANDIA. Emmichoven, een krans te overhandigen, ook als bewijs der samenwerking tusschen A, N. V. en Nederlandsch Fabrikaat, 17 September hield deze afd, haar Al g, vergadering in Pulchri, gewijd aan een gedachtenwisseling over de ver- eenvoudigde spelling tusschen een voorstander, de heer J. Rottier uit Leeuwar den en een tegenstander Dr. M. A, van Weel te 's-Gravenhage, In October beginnen de Dietsche Kunstavonden weer, als . , . , voldoende steun wordt verkrcgen, * *•* Belangstelling voor tons land. Nederland is tegenwoordig het voorwerp der bijzon- dere aandacht van het buitenland, De vorige maand verscheen eenprachtig Holland-nr, van de „Leipziger Illustrierte Zeitung," het Berlijnsche „Zeitschrift Das Wirtschaftleben" kondigde tezelfder tijd een „Sonder heft Holland" aan en te Nieuw-Yorkverschijnt sedert kort, onder toezicht van de Nederlandsche Kamer van Koophandel, een geillustreerd maandschrift „Holland and her Colonies" van 't welk reeds 6 nummers uit- kwamen en waaraan mannen meewerken als Dr, Andreaeprof. Barnouw (de voorzitter onzer aid. Nieuw- York), Consul-generaal Steyn Parve en Jhr, Wittert van Hoogland, Volkszang. De afdeeling 's-Gravenhage en Omstreken van de Nationale Vereeniging voor den Volkszang, zal op haar 3den Zangavond te 's-Gravenhage, Vrijdag 13 Januari 1922, een bijzonderen wedstrijd houden, Dames en heeren toondichters worden uitgenoodigd nieuwe eenstemmige liederen met pianobegeleiding op oorspronkelijke Nederlandsche gedichten te componee- ren,geschikt om op zangavonden gezongen te worden, Er worden driegeldprijzen uitgeloofd, een van I 50,—, een van f 25.---, en een van f 10,—. Hetpubliek is beoordeelingsraad, Inlichtingen geeft gaarne de heer Arnold Spoel, Adri- aan Pauwstraat 41, Den Haag, * * * Nederland ® zijn best. Onze Minister van Buitenlandsche Zaken, Jhr, Mr. Dr, H, A, van Karnebeek, is benoemd tot voorzitter van de vergadering van den Volkenbond te Geneve. De Volkenbond heeft als zetel van het Internationaal Gerechtshof 's-Gravenhage aangewezen en o,a. tot lid benoemd Mr, B. C. J. Loder, lid van den Hoogen Raad, De Javabode" vertclt van een onderhoud, dat een van zijn redacteurs had met professor Nagayo, van de keizerlijke universiteit te Tokio, een der deelnemers aan het congres der „Far Eastern Association of tropical Medicine." dat in Augustus te Batavia plaats had, Professor Nagayo vertelde o,a, dat zijn grootvader en vader beidengeruimen tijd in Holland de medische wetenschap bestudeerd hadden, beiden spraken vloeiend Hollandsch engevoelden zeer veel eerbied voor het hooge peil, waarop de Nederlandsche medische wetenschap steeds stond. Hi' stelde in het algemeen in het licht, hoeveel Japan op wetenschappelijk gebied aan Nederland heeft te danken. De vorige maand hebben de Hollanders op roeisport- gebied in den strijd om Europeesche kampioenschappe,n te Amsterdam twee overwinningen behaald, Eyken, de overwinnaar van Henley, sloeg alle lle mede- diners in het skifnummer; in het dubbel skifnummer won het Nederlandsche tweetal: Pietersen—Schleicher, De Chineesche Regeering heeft 151 spoorbruggen be- steld in Nederland, VLAANDEREN Opreep aan de leden van Groep Vlaanderen, De leden van Groep Vlaanderen (buiten den Brussel- schen Tak) worden verzocht hun bijdrage te storten op Postchequerekening no. 51379, Frans van Laar, Ant- werpen. Propagandamateriaal kan bij den groepssecretaris, Juliaan Dillensstraat 10, Antwerpen verkregen worden, Leden, die hun verzameling Neerlandia volledig wen- schen te maken kunnen aan hetzelf de adres schrijven met opgave van de verlangde nummers, die dan dade- lijk gezonden worden, Met het oog op den aanstaanden winter en het her- oprichten van verschillende nog niet werkende afdee- linen, verzoeken wij de belanghebbenden aan het g Groepssecretariaat te laten weten, of zij als voordracht- evers wenschen op te treden, met opgave van alle g noodig,.. inlichtingen, Ann alle vragen tot het inrichten van voordrachtavonden en hetgeven in verschillende plaatsen van Hooger Volksonderricht, wordt door het groepssecretariaat volgaarne in de mate van het moge- like voldaan. Alle bijdragen voor het Wbordenboekfonds worden aan denpenningmeester van den Brusselschen Tak, den NEERLANDIA. 133 ^•..p...............',..,. „met nieuwe aencomelingen, door oncundtschap van spraek en ommeganck met derselver wercklieden.” Gun- stiger was 't too van den G. G. Joan Maetsuyker, eerst Gouverneur van Ceylon, later van Insulinde; zijn raad luidde: „ovenal can den land bouw ontallicke menschen de B cost geven met smakelijcke overwinsten, generalyck niet a nders van nod zijnde als dat den burger al te met de handt een weynigh geboden ende daerdoor geani- meert werden eerlycke middelen bij der handt te nemen om voort te comen." Hi j wees op den vooruitgang der Chineezen in India en schreef het mindergoed slagen van vroegere pogin- gen toe, aan de ondeugdelijkheid der volksplanters „om- dat de Nederlanders te bot syn ende altijt met ydele hand en komen, daer den Chinees schrander is ende altijt 't een of 't ander uyt syn mouw weet te schudden, rvan breeder te particularisseeren te odieusen saeck was zoude wezen," Het was zeker mede door zijn invloed, dat de Gou- verneur van Ceylon Rtjklof van Goens ter hand nam de kolonisatie op Ceylon. Aangevraagd werden 10 a 12000 Europeesche gezin- nen, maar natuurlijk niet verkregen. Toch zond men. wat voorradig was, en deed dat in den eersten tijd ge- re geld. Niettemin verliep de kolonie, Te recht merkt de hr Raiff op, dat dit ten deele veroorzaakt werd door „onvrijzinnige regeerings-beginselen. door welke der gemeente, als de keel werd toegebonden." Juist! Zooging 't ook steeds op Java; de meest bekrompen maatregelen; de verwachting dat de kolonisten op gron- den, daarvoor allerminst geschikt, producten zouden verbouwen, die de Compagnie voor de wereldmarkt noodig had; b.v. koffie aan de kust, 1) enz, enz, Hoe 't zij, de Bewindvoerders in 't moederland sche- nen er genoeg van te hebben, want op latere voor- stellen werd door hengeschreven: „dat zij daarop geen breeder aanmerking zouden maken, nochte daarop flexie nemen , ter oorzake al meermalen deze zaak re was tenpapiere gebracht en thans als een opgewarmde huspot de novo wederom was opgedischt; want dat zij genoegzaam in 1680 en 1683 geleerd hadden, wat de landbouw daar beteekende." Wat men toen niet inzag, meenen wij thans met nadruk te mogen opmerken; dit: Evenals op 't eiland Banda, zooals vroeger werd kt een emer opg, burgerij voortleeft, die nog den oud-Hol- landschen stem el duidelijk vertoont, evenzoo en nog veel duidelijker is die stem e1 gedrukt op de Ceylon- sche „Burgers"; die oud-Hollandsche maatschappij handhaa ft zich daar op waardige wijze en geniet er de achting van de Engelsche overheerschers. Ook van doze „mislukte" pogingen meenen wij dus te mogen getuigen , . . ; ten deele wel degelijk geslaagd. „Volkomen geslaagd" schijnt een andere poging in 1672. op 't eiland Mauritius. Daarvan schrijft Busken Huet: „Op Mauritius zijn, in goed vertrouwen op de Oost-In- dische Compagnie, omstreeks 1672 een veertigtal Ned- landschegezinnen zich komen vestigen, allen landbou- wers, Zij hadden er het rijk alleen en een goed leven. Z66.aoed dat, then door een magtwoord in 1710, de vestiging der Compagnie op dit eiland voor good inge- trokken word, en de kolonisten, wilden zij niet onbe- schermd en zonder verkeer met de buitenwereld ach- terblijven, naar de Kaap verhuizen moesten, dit hun zeer aan het hartging." 1) Bekend is ook de welbekende order uit het moe- derland, om wat meer foelie en wat minder notemuscaat to toelen (of omgekeerd); wat nog al zonderling is, Men weet, dat de muscaatnoot door de foelie omhuld wordt. Aan de Kaap treurden deze menschen — verhaalt „ een tijdgenoot, die hen daar persoonlijk ontmoet heeft — en, schoon er onder waren, die hofsteden van 8 10 en 20 duizendgulden gekogt hadden, zoo verklaarden zij .e ter dat zij dit alles zeer gaarne zouden willen missen om maar wederom op 't eiland Mauritius to zijn, alwaar zij zeiden een zeer gezegent en voorspoedig leven en alles wat zij wenschen konden gehad to hebben; doch hadden hunne schoone huizen boomgaarden, heerlijke korenakkers, moeslanden, beesten, enz, daar moeten verlaten, alzoo het onmogelijk was om die goederen mede to voeren, daar zij in de Kaap nu alles van voren of aan beginnen moesten, 't Geen ook de reden was dat vele van deze lieden, die ten uiterste to beklagen waren van droefheid stierven." , Jammer, dat dezepoging op zulk een ruwe wijze werd afgebroken, Wel is waar is het klimaat op Mau- ritius voor de Europeanen gunstiger dan het Indische, maar het komt er toch dicht bij, En wij hebben hier met eenpoging to doen, die wij voorloopig volkomen geslaagd mogen noemen, In een volgend artikeltje (Neerlandia heeft niet veel plaatsruimte) ho en wij weder tern to keeren, na km-- ten uitstap naar Nederlandsch India, , Wat wij voor heden in 't midden brachten, geeft ons alvast de vrijmoedigheid om hun, die zoo geneigd zijn hetgeheele streven op dit gebied met een armzwaai als onmogelijk en onzinnig to veroordeelen, toe to voegen: Oordeelt niet te haastig; blijft het vraagstuk „Holland- sche boeren in Insulinde" in studie houden. Verdergaat voorloopig de bedoeling miner artikeltjes niet, * * * Vereeniging Koloniaal Instituut in 1920, Wat deze waarlijk vorstelijke Vereeniging nastreeft is in Neerlandia reeds herhaaldelijk uitvoerig uiteen gezet, Voor mij lit thans het lijvige jaarverslag over 1920, in 4o formaat, inhoudende 112 bladzijden. Het doel der Vereeniging is om op Breeden grond- slag kennis van India' to verza 134 NEERLANDIA. lingen (artsen, officieren en geplaatsten bij handel, land- Tweede Koloniale Vacantiecursus voor bouw en bankwezen), Geografen. Voor de Volksuniversiteit te Amsterdam werden gehouden 25 voordrachten, In aansluiting aan ons bericht omtrent bovengenoemden De instituten voor de bestudeering van verschillende cursus, kunnen wij thans mededeelen, dat deze zal ge- gewesten in Indie At' eh Sumatra, Minangkabou, Zuid- houden worden van 27-29 December a.s. te Amsterdam, Sumatra, Bali en Molukken) waren ijverig werkzaam. in „Ons Huis," Rozenstraat 6-32, bij de Prinsengracht. 80 Artsen werkten tijdelijk aan het instituut van tro- Hetprogramma vermeldt: Prof Dr, H. A. Brouwer, hoog- pische ziektekunde en gezondheidsleer en ontvingen er leeraar te Delft: „De groei der gebergten in de Moluk- de noodige lessen en voorlichtingen. Een veertigtal ver- ken"; Dr. E. C. J. Mohr, te Amsterdam: „Bodem, water handelingen in verschillende tijdschriften waren daarvan en lucht: de natuurlijke grondslagen voor de ontwikke- 'tgevolg. — ling van Indie"; de heer T. van Er to te 's-Gravenhage: Het „Comae voor Indische leergangen en lezingen," dat „De Boroboedoerstoepa"; de heer G. Gonggrijp, lector met het instituut samenwerkt, gaf 4 „leergangen aan aan de Handelshoogeschool te Rotterdam: „Indonesisch Onderwijzers en Onderwijzeressen," zorgde voor 5 „vrije grondenrecht," voordrachten en lezingen, bracht meer kennis der Kolo- Voorts zalgelegenheid worden gegeven tot het bren- ni6n op „middelbare en hoogere onderwijsinrichtingen" gen van een bezoek onder deskundig geleide aan de gaf een „kolonialen vakantie-leergang voor geografen" afd, Volkenkunde van het Koloniaal Instituut, de afd. en bracht oan, tot stand een „reizende koloniale boe- Tropische Hygiene van het Koloniaal Instituut en het kenverzameling," Koloniaal Museum te Haarlem, Ten slotte jets over de geldmiddelen; in dit geval De deelneming is opengesteld voor leeraren in de aard- kunnen wij dat noemen „millioenen-studien." rijkskunde, aan inrichtingen voor voorbereidend hooger, Middelen der Vereeniging op voor middelbaar onderwijs, en tot opleiding van onder- 1 Jan, 1920 ... . wijzers(-essen), benevens voor studenten in de aardrijks- In 1920 ontvangen . . kunde, Van de deelnemers zal een bijdrage van f 3,— Rente .. . „ 133.345.09 geheven worden, Eike deelnemer ontvangt na afloop van den cursus Afd, Bouwkosten , . 1451,820,03 „ 3.855.724,92 kosteloos eengeschrift, aangevende de hoofdlijnen van de Nadeelig saldo voordrachten. der exploitatie , • „ 94,964.00112 „ 546,784,03112 Inlichtingen verstrekt de Secretaris-Penningmeester Beschikbaar op 1 Jan, 1921 . , . „ 3,308.940.88112 der Commissie van Voorbereiding, Dr, H. H. Zeijlstra Toezegging op 1 Jan, 1921 • . „ 1.795.000 Fzn, Zwolsche we 65, Deventer, bij wien men zich vOeir 15 October e,k, als deelnemer kanopgeven, Beschikbaar voor bouw en exploitatie , ........ „ 5,103,940.881/2 1) Het reusachtige prachtige gebouw, waar alle arbeids- groepen en inrichtingen gehuisvest zullen worden, na- dert zijne voltooiing en is reeds gedeeltelijk overkapt, ZUID-AFRIKA. Dezer dagen had ik gelegenheid het te bezichtigen; 't zal een sieraad van Amsterdam worden, een waardig monument voor een koloniale mogendheid als Nederland, De bouw kost millioenen. Ujt dit vluchtig, onvolledig overzicht, kan de lezer, Koninginnefeesten te Kaapstad. hoop ik, opmaken dat wij hier te doen hebben met een Men rrteldt ons uit Kaapstad: inderdaad vorstelijk Instituut, Die er meer van wil De nieuwegeest, die in Nederlands-Afrikaanse ver- weten, wende zich tot het Algemeene Secretariaat houden en in vele opzichten wordt waargenomen, heeft (Plantage, Middenlaan 15, Amsterdam). Zulk een Ver- zichgedurende de laatste week onmiskenbaar doen gel- eeniging moet nog meer bekend worden, Zij maakt volgens mijn bescheiden meening nog niet den. De verjaardag van onze geeerbiedigde Koningin is dit jaar gevierd op een wijze, zoals tot dusverre geen genoeg reclame (s. v. v.); hebben b,v. alle openbare lees- zalen een ex, van 't degelijke verslag ontvangen? 2) Nederlandse feestdagen in deze gewesten werden ge- vier d, 's-Gr. v, L. Heeft men zich in Nederland weleens twijfelend uit- gelaten over de invloed, die door het Algemeen Ned- 1) De 1/2 cent is er bij; dus echt Nederlandsch, lands Verbond in Zuid-Afrika wordt uitgeoefend, tans 2) Als om bovenstaande opmerking te beschamen, mogen de mannen en vrouwen, die het zich tot een kan metgenoegen gemeld worden, dat op 23 Sept, Ps, taak stelden deze nuttige en belangrijke instelling te toen mijn stukje al gedrukt was door 't, Kol, Inst, een stichten, levend te houden en op te bouwen, gelukge- prachtige filmavond gegeven werd in de groote zaal wenscht worden met het door hen volbrachte werk, van 't Kurhaus te Scheveningen. De zaal was eivol en Het is niet te veel te zeggen, dat de Kaap — d, w, z. niet ook Z, K. H. Prins Hendrik benevens vele hooggeplaatste alleen de kleinegeheel Nederlandse gemeenschap, doch personen waren aanwezig, Nederlanders, Afrikaners en vele Engelsen — feest ge- De Secretaris van het Instituut, de heer Th. Del rat vierd heeft en hulde heeftgebracht aan Nederlands heette de aanwezigen welkom en zette uiteen, hoe de Vorstin. Reeds op de 26 Augustus, de gewone Verbonds- films onder moeilijke omstandigheden waren tot stand avond, was de zaal van het Afrikaner Koffiehuis smack- gekomen. vol versierd enprijkte er een root portret van de De heer L. van Vuurengaf mondelinge toelichtingen, Koningin. Rood. wit en blauw en het Oranje voerde er die door de aanwezigen op hoogen prijs werden gesteld. de boventoon, De stemming van een talrijk publiek, ge- De films, die vertoond werden, zijn geheel nieuw en trouw opgekomen, trots de geweldige storm en plas- verplaatsen ons geheel in Ned, Indié, re ens van die avond, was uitmuntend, Oud-President Zij zijn: 1. Reis met de „Jan Pietersz, Coen" naar Reitz hield een toespraak, vol van hartelike toegenegen- Ned. Indie, 2, Doodenf eesten op Celebes, 3, Tocht naar held en warme liefde voor Nederland en Oranje. Er den Tangga-waterval. 4, Rubbercultuur, 5, Javaansch heerste een ongestoorde geest van vriendelikheid en Volkleven, 6. Javaanschen tooneelspel, 7, Padvinders te opgewektheid, Vaderlandslievende liederen werden tel- Buitenzorg, 8, Opening van den Volksraad door Z. E. kens en telkens weer metgeestdrift aangeheven en de Graaf van Limburg Stirum, 9, Tocht naar de Merapi avond was in alle opzichten een groot sukses. tijdens een vulkanische uitbarsting, De volgende namiddag was 't feest voor de kin. NEERLANDIA. 135 deren. Een komitee van ijverige dames, bestaande uit had de heer Schoeler een radiogram ontvangen, ver- de dames Schoeler-Ockerse, Mevr, Prof, Bodenstein en zonden van de Kenilworth Castle, toen nog op grote Bremer, had onder ere-voorzitterschap van Mevrouw afstand van de Kaap, van Generaal Smuts, waarin deze van Oven, wonderers verricht. Van verschillende firma's mededeelde, dat, indien de omstandigheden het toe- hadden zij geschenken ingezameld en onder deze goede lieten, hi' gaarne aan 't feest zou deelnemen, Ongeluk- gevers moeten in 't biezonder worden vermeld De kigerwijze kwam de Kenilworth die dag eerst laat in de Nationale Pers Boekhandel, De Holl,-Afrik. Uitgevers namiddag aan, moesten er deputaties van werkelozen Mij, (Dusseau), Het Afrikaner Handelshuis en de grote ontvangen worden en waren zowel Minister Smuts als En else firma Stuttaford Ltd., terwijl de fraaiste din- Minister Malan verplicht zich te laten verontschuldigen gen waren ingezonden door de goede vriend van 't Ver- voor feest, hetgeen volkomen verklaarbaar was. Ook bond, de heer Bremer van Woodstock. Ook moet nog hoof drechter Sir John Kotze, moest zich fliwegens zakelike genoemd worden, de heer Bartels, die van het ,Hollands ,Hods steldheid het genoegen ontzeggen. Een nke kee Chokolade Huis een grote verzameling lekkernijen had en hartelike toespraak werd gehouden door de Waarn. gestuurd, Voegt men daar nog bij het een door al de Konsul Generaal der Nederlanden en de heildronk op dames was gedaan en geleverd, dan kan men zich Koningin Wilhelmina werd met overweldigende geest- voorstellen, dat de geschenken voor de kleinen talrijk drift door alle aanwezigen beantwoord. Vrolik Monk en fraai waren. De heer Luyt van Stellenbosch ver- de muziek, vrolik het gejuich , • alles schitterde in toonde op meer dan meesterlike wijze „'n echte Am- kleurenpracht „ , het was een niet te vergeten oogen- sterdamsche poppekast," Jan Klaassen, zo bleek het blik, Toen werd er om stilte verzocht en droeg Mevrouw duidelik uit de verrichtingen, is nu ook aan de Kaap A. F. Sievers met heldere stem het volgende gedicht van komen worsen, doch heeft 't nog steeds te kwaad met de heer J. L. Schoeler, de Sekretaris onzer Afd. Kaap- een biezonder forse politie-agent, die door een samen- stad, voor: loop van nano niet volkomen opgeheiderde omstan- digheden, zich ook in 't histories Van Riebeek-land met- NEDERLAND EN KONINGIN WILHELMINA, terwoongevestigd heeft, De jeugd genoot en was niet 0, Bron van goed . , o land van edele deugd , karig met betuigingen van onverdeelde bijval. Men Oud Nederland , • o land van krachtig streven, voerde spelen en „sports" uit, De ouders, die in grote 't Zij dat er droefheid was, of wel in tijd van vreugd, getale medegekomen waren, lachten hartelik. Het zin- Uw voorbeeld wekte op tot nieuw en beter Leven, gen van de verschillende liedj es lie goed van stapel In heel wat bang verhaal van oude donk're tijden, en de kleine Afrikanertjes kunnen nu al een beetje Van oorlog en van haat, verdrukking, bitter lijden, beter meezingen. De heren Besse in Bremer, Schoeler Was 't steeds de Geest van Neerland, groots, veer- en anderen hadden 't zeer druk, doch alles ging gere- [krachtig, geld en mooi, De kinderen hadden een prachtige namid- Die opwaarts streef de, onvervaard en machtig, dag en in en opgetogen naar huis, De ouders waren alien zeer erkentelik en krachtige hoezee's' werden er 0. land zo vrij, o land van wijze wetten, aangeheven voor alien, die aan 't grote sukses van de, Rechtvaardigheid. geleerdheid, kunst en taal, dag hadden medegeholpen, In alle die mocht steedsge voorbeeld zetten, 0 Land, zo lief en zacht en toch zo sterk als staal! Van U, Neerland, ging uit, reeds in uw prilste jaren, Op 30 Augustus, des avonds, in de prachtige, nieuwe Een sterkegeest van licht . ,, in alles te ontwaren. zaal van het Royal Hot,l, werd er door een kommissie, En heel de wereld bleef van U verwachten, gemachtigd door het A. N. V. een werkelik luisterrijk Dat licht, dat schijnen zou in donk're nachten. feestgegeven. Onder de aanwezigen mogen worden ge- noemd: de Waarn, Konsul-Generaal der Nederlanden 0 Geest van Goed • „ degeest van ons verleden! en Mevrouw von Oven, Sir Frederic en Lady de Waal De zachte stem, die fluisf rend zich doet horen! (Administrateur van de Kaapprovincie), Raadsheer Cal- Geest van ons lied, vanpsalmen en gebeden • dicott Gardiner, Burgemeester van Kaapstad en Mevr, De stem van schoonheid, kunst, die volk'ren kon bekoren, Gardiner, Oud-president en Mevr. Reitz, Dr, W. J. Geest, die ons heeft bezield in bang' en blijde dagen, Viljoen, Superintendent Generaal van Onderwijs en Geest, die tans met ons is, en verder ons zal schragen, Mevr, Viljoen, Rechter en Mevrouw van Zig, de heer Geest van ons Volk, ons Land, Geest van de Neder- Leweis Mansergh, Provinciale Sekretaris, Vice-Konsul [landen, Jac, Loopuyt (Voorzitter) en Mevr. Loopuyt, Dr, en Door U zijn wij vereend, met kracht'ge, sterke banden. Mevr, Verloren van Themaat (Stellenbosch), Prof, en Gelukkig is het land, waar een Vorstin regeert, Mevr, Bodenstein en een honderdtal andere bekende Die zelf bezit de deugden die wij eren, dames en heren uit deze samenleving. De toiletten der En door voorbeeldig woord en daad het yolk steeds dames en de onberispelike avondkleeding der heren, [leert, onder wie alle bekendeprofessoren, dokters en zake- Hoe het die deugden kan ontwik'len en vermeren, , Laat klinken, Nederlander, waarge ook moot wonen, de deftige versiering van rode, witte, blauwe en oranje De lof van uw Vorstin in luide blijde tonen, , bloemen in zilveren vazen een betoverende indruk, Aan- Steeds willen wij met lief de aan Naar denken, g enaam was het overal de vrolike Hollandse stemmen te Steeds onze eerbied, hulde en achting schenken, horen in de foyers en kleedkamers. Alles was op de meest voortreflike wijze geregeld Nadat Mevr, Pattet, een Afrikaanse dame, in voor- en terwijl de voorzitter met de voornaamste gasten aan treflik Hollands het Koninginnelied van Hullebroeck, een kant van een lane tafel, die sober met vlaggedoek begeleid op de piano door Pierre de Beer, gezongen getooid was, plaats nam, zaten de overige in aardige had, traden de vier en twintig bedienden wederom naar groepen verdeeld aan ronde tafels, voor ongeveer zes voren en werd er met vernieuwde krachten aandacht personen elk, Aangenaam deed het alien aan de kra- geschonken aan de rijke maaltijd en de uitstekende nige gezagvoerder van het s.s. „Jagersfontein," Ka t, Kaapse wijnen, tot aanstonds het woord gevraagd werd van den Endt, met zeven van zijn staf aanwezig te zien, voor Sir Frederic de Waal, Het schip was toevallig in de Kaapstadse haven en hoewel Dikwijls vraag ik mij af, of g e in Holland die merk- het uurtje van vertrek reeds was aangebroken, wisten waardige man wel kent en op prijs stelt. Daar stond verschillende telegrammen de algemeen geachte hoof d- hij, de oude krasse heer, met zijn schrander Hollands agent te Durban te bewegen, de heren in staat te stellen, g ezicht en zijn gewoon Hollands stemgeluid, bedekt het banket bij te wonen. Iedereen was blij die heren, in metgrote ridderorden ..... een Hollander, En die hun keurige uniformen die zo'n echt Nederlandse indruk , man le de daar in warme woorden getuigenis of van maaktens welkom te heten, Reeds enige dagen te voren zijn lief de voor 't oude vaderland en van zijn achting 136 NEERLANDIA. en bewondering voor zijn vorstin, die iedereen goed deden, Een uur lang heeft Sir Frederic gesproken, een uur van innig genot en genoegen voor alle aanwezigen, De tijd was omgevlogen, Hoge, rote ernst en droge, oorspronkelike humor wisselden elkander of en sleep- te de hoorders mee, of liet ze lachen, dat de tranen erbij te pas kwamen ..... Dr, Viljoen, de deftige Nederlandse Afrikaner, de man, die over alle onderwerpen zonder voorbereiding een uitmuntende redevoering kan houden, even goed in het zuiverste Nederlands als in onberispelik Engels, Hi' is doorkneed in de Nederlandse letterkunde. Hi' is een bewondaraar van degrote mannen, die men door eeuwen heen in de Nederlandsegeschiedenis kan aan- wizen, Hi' is een toonbeeld van het een een welopge- voede Afrikaner kan zijn, Deftig en statig bracht hi' voort zijn meesterlike inleiding in verband met Potgie- ters Rijksmuzeum , , , . in aangenaam rythmus rolden hem de fraai-gevormde afgeronde volzinnen over de lippen en men luisterde in stille verrukking , , • . naar degrootheid van Nederland , . • en naar de woorden vangenegenheid die voortvloeiden uit de mond van , dezegeleerde Afrikaner ..... Doch 't be on laat te worden, Dr, Viljoen kon ons niet alles geven, dat hi' voor ons had , . , • Doch nog sprak hi' tot besluit enige woorden over de Nederlandse kunst en de fraaie ver- zameling schilderijen, die tans in deze stad aanwezig was en die voor dit land niet mag verloren gaan, Vele invloedrijke mannen en vrouwen gaven hun handteke- ning ten gunste van maatregelen om de bewuste verza- meling hier te houden, Op de bekwame wijze, die wij van haar kennen, gaf Mevrouw Loopuyt nog enige woorden ten beste over „Onze Gasten" en drukte zij haar blijdschap en tevre- denheid uit over de mate van bijval, die 't A, N. V, heeft mogen opwekken onder zovele hooggeplaatste personen, Met fierheid en genoegdoening zullen wii deze schitterende avond ingedachte houden, „Wien Neerlands bloed in d'aderen vloeit . . 't Was niet ver van middernacht toen de laatstegas- ten 't Hotel verlieten, 't Was moeilik te scheiden, Men gevoelde de macht van werkelike eenheid, En hoog boven dit alles troonde in onzegedachte het beeld van de edele vrouwe die voor ons het zinnebeeld is van , alles wat schoon, edel, zacht, bekwaam, Nederlands is, * * * 31 Augustus „ • . En wederom feest. Tans is 't de dag, De koeranten in 't Hollands, Afrikaans en Engels spreken van Koningin Wilhelmina en de feesten. De Waarn, Konsul-Generaal en Mevrouw van Oven hou- den deze avond open huis in 't Spoorweg-Instituut, welk gebouw op een rote ruime feestzaal kan bogen, Teen half negen stroomt de mensenschaar naar g 'tgebouw, De konsul, in de deftige uniform der Ned- landse vertegenwoordigers en Mevr, van Oven in keurig avondtoilet ontvangen de vele gasten in de smaakvol versierde zaal. Degeest is wederom aangenaam en op- gewekt, De muziek is goed en allen zijn vrolik, Aan- stonds worden de deuren opengeworpen en zwicrt er een lane rij schone jongedames en krachtige jongeman- nen, allen in keurig fris Hollands boerekostuum, de zaal binnen, De wonderlikste dansen en bevalligste bewegin- gen worden op de piano-muziek van Mevr, Luyt uitge- gevoerd en als aanstonds de dans ten einde is, komt er aan de betuigingen van bijval geen einde en moat alles nog eens overgedaan worden, Daarop geeft de konsul zijn toespraak, die de algemene geestdrift op- wekt, Biezondere lof wordtgebracht aan de dames Kreunen—Mees, Loopuyt en Luyt voor alle regelingen van die dans, 't Is bekend dat ook Mevr, van Oven- Broese v. Groenau veel tijd en werkkracht besteed heeft aan de voorbereiding, Ook werd er dank gebracht aan de mede-dansende heren, Afrikaner studenten, die in de bresgesprongen waren, toen door onverwachte omstan- digheden het h NEERL ANDIA, 13 gevoed to worden. Doen wij dit niet, dan be aan wij gen woordkunst" noemt, maar vooral, dat hi' zelf niet zelfmoord, en zal onze Afrikaanse taal verdwijnen, die p genoeg in het tegenwoordige Noord-Nederlandse Helaas, er zijn symptomen die een neiging openbaren Leven is doorgedrongen en zich door zijn tegenzin, voort- om chauvinisties alle banden met het Nederlands to komende uit een deugd, sympathie voor het een- verbreken. In vele kringen wordt dan ook onophoude- voudige, laat meeslepen, Lieve Vlaming, voorzover gij lik van de daken gepredikt, dat het Nederlands voor niet door internering of vrijwillig verblijf in de Ned- o n s een vreemde taal is, In vele scholen wordt het Nederlands niet meer onderwezen, en waaruit moeten die kinderen eenmaal hun taal vinden? Niet uit het Nederlands, want die„vreemde taal” hebben zij. nooit geleerd. Die kinderen moeten als vanzelf meer en meer Engelse woorden absorberen in hun taal, Eensklaps is men eveneens tot de ontdekking gekomen, dat ons yolk de Hollandse Bijbel niet meer verstaat! Groter ver- gissing is op taalgebied niet mogelik! Wat ons yolk is, is het door dat het aan de Statenbijbel heeft vast- gehou den. BOEKBESPREKING. Het aandeel der vrouw in de Nederlandsche letterkunde, door Maurits Basse, leeraar aan het Koninklijk Athenaeum to Gent, 2 din, Gent, Hoste 1920. Uitg, Willemsfonds No. 157, In de werken van Johanna Breevoort worden o,a, „zekere afgescheiden, zonderling neo-mystieke middens" gehekeld, „wier bestaan in Holland en in voile XXe eeuw door de meeste Vlaamsche lezers met verbazing VIRGINIE LOVELING (in 1912). zal verncmen zijn," Ziedaar een opmerking, die stellig met nog vele soortgelijke zou kunnen vermeerderd worden, landse atmosfeer doorgedrongen zijt, ga een tijd hier als de schrijver op werken van anderen even die was doorbrengen en lees dan wat hier bij ons over een en. ingegaan, als hi' het hier deed, En toch, hoe weinig die andergeschreven is en zet daarmee de feiten en jaar- is ook dit nog, tallen van deze schrijvers om in levende beelden! Ik Waarlik, de Vlaming, die uit de moderne afdeling van , dit boek een keus doet en aan de studie gaat, zal een de beschouwing over onze moderne schrijfsters niet voor hem, heel zonderlinge, in ieder geval vreemde geheel kan voldoen, wereld zien opengaan, en in beelden en personen zal zij Eerst als is hi' even uitvoerig over enige tend- de revuepasseren, alsof hi' in een kostelike uitvoerige romans-schrijvende, polemiserende dames, o.a. Anna de Nederlandse bioskoop zit; maar — hi' zal deze ont- Savornin Lohman, met elkaar, als over al die kunste- dekkingen zelf moeten doen, de schrijver geeft hierin naressen samen, diegeen hoer doel hebben dan het g weer even van schoonheid en mensen, Zo wordt ook Henriette Roland Hoist in een blz, ruim, vooral in haar zwak als kunstenares, de socialistiese dogmatiek, ge- toond, niet als dragster van het denken der moderne vrouw, Maar -- wie veel heeft liefgehad, hem zal veel ver- geven worden — en de 30 blz, aan Swarth gewijd zijn met rote warmte geschreven. Zij is zijn hoofd- persoon onder de moderne vrouwen, Vergeleken met vele anderen maakt zij zich dan ook minder schuldig aan „gewrongen woordkunst" en zo wordt zij de schrijver sympathiek, Met die woordkunst" zit dat echter zo: er ziin schrijvers die met even-aanduiden hun effekt , bereiken: zij laten onwillekeurig de lezer er het zijne bijdenken, hi' ma meescheppen; zo zijn o,a, de dames Loveling, aan wie dit boek is opgedragen en wier karakteristiek dan ook degrootste plaats inneemt, Eer- bewijs aan Virginie Loveling gaf zelfs de stoot aan dit boek en haar eenvoud vooral had schr's sympathie, Maar diegenen wier individualiteit nu eenmaal anders, is, uit wier zielediepten spontaan het wel eens ongewone woord opwelt onder 't schrijven, zij zijn even eerlike kunstenaars en hebben evenveel recht op juiste en uit- DE GEZUSTERS LOVELING. voerige behandeling, dunkt me, al heb ik zelf met mijn Links, Rosalie, 17 jaar. — Rechts, Virginie, 15 jaar. „Bragi'' tot de eerste kathegorie behoord; zij doen niet weinig, to weinig leiding; b,v, uit de zegge twee bladz, met opzet aan „woordkunst." Het is to vreemder, dat aan Margot Scharten-Antink, Anna v. Gogh—Kaulbach, deze schr, dat niet inzag, omdat hi' toch wel uitvoerig Ina Boudier—Bakker en Top van Rhijn—Naeff gewijd een sterkpersoonlike, vaak vage, dichteres behandelt zou men niet tot het inzicht komen hier met vier zeer als de mystieke dichteres der Middeleeuwen, Hadewijch, buitengewone schrijfsters to doen to hebben, Dat ligt die hi' vergelijkt met Hel, Swarth, maar in vele opzich- hieraan, dat de schrijver niet houdt van wat hi' „gewron- ten ook had kunnenplaatsen naast Henr, Roland Hoist. 138 NEERLANDIA. Aileen haar „woordkunstu is in het verleden geschreven „Serie-Speciale, en ziet er voor ons modernen niet meer als woordkunst Dames. Onze„Chappellerie”, welke een rijke keuze uit, vormt in Na deze opmerking nog jets aloemeens over djt boek, Demi-saison Hoeden Het streven van de schrijver is naast een overzicht de wordt reeds drukgekocht, daar deze in norm en kleur uitvoeriger behandeling van hoofdpersonen en als zo- datgene biedt, wat het a,s. Najaar-seizoen vraagt in danig beschouwt hij: na Hadewijch, Anna Bijns, de strijd- „Nouveaute's." lustige, fel Katholieke Antwerpse schoolmatres, de * * dames Wolff en Deken, Mevr, Bosboom—Toussaint, Hel. Swarth en dan de dames Loveling, Waarlik, wel Uit een Regeeringsstuk betreffende de Grondwetsher- heel uiteenlopende persoonlikheden, getuigend van het ziening!!!! streven om niet eenzijdig te zijn, al mjslukt dit dan met En na het overlijden zullen zich zoovele vragen krui- de woordkunstenaressen van onze dagen, Als ik dit dus sen, zullen allicht buitenlandsche invloeden zich doen samen vat, dan is djt een boek dat het midden houdt gelden, dat een volksstemming het minst ge&gende mid- tussen een overzicht van de Letterkunde als van Prof, del is om de oplossing te brengen van de vele moeilijk- de Vooys en Jan ten Brinks Geschiedenis van de Noord- heden, welke zich zullen voordoen, Nederlandsche Letterkunde in de XIXe eeuw en zo voor de Vlaamse scholen wel eengeschikte grondslag zal * zijn om op voort te bouwen; het is aangenaam geschre- Algemeen Beschaafd. ven en boeit het gehele boek door; het geeft ons kijk- jes in Vlaamse werken en schrijfsters, die hier, dank Met deze woorden drukken sommigen sedert enkele zij de slechte Vlaamse boekhandel en uitgeverij, op de jaren uit, wat zij bedoelen met het beschaafd gesproken meest volstrekte wijze onbekend zijn, maar zal omge- Nederlandsch, keerd de Vlaming die van onze letterkunde niet veel Meerrnalen had de T, C. hetplan hierover haar , afweet, nog w,1 meer v, rrassingen geven, meening eens in Neerlandia te uiten, doch, zooals het Als hij er nu maar niet tevreden mee is, ik bedoel hier meergaat, ze had het plan en daarbij bleef het, Nu zowel de Vlaming als de schrijver zelf, zal dit boek bij echter de heer S. te Gr. er onze aandacht weer eens nieuwe drukken steeds beter beantwoorden aan het doel, op vestigt, wil de T. C. deze gelegenheid aangrijpen, ten dat ieder Nederlander en Vlaming in dezen moet heb- einde het bekende„van uitstel komt afstel” althans bier- ben n.l. het elkaar inlichten, omtrent — en voor elkaar voor onwaar te waken, uitbeelden van — het leven benoorden en bezuiden de 't Gaat eigenaardig met dat beschaafd Nederlandsch Schelde, Maar het moet dan uitdijen tot een groter (en Fransch, Engelsch, Duitsch, Russisch, enz., enz,??) geheel, waarin de mannelike letterkundige ook zijn Het zou de T, C, buitengewoon aangenaam zijn, als ze plaats krijgt. Man en vrouw te zaam, Nederlander en eens van een ter zake kundige mocht vernemen, aan Vlaming moeten met de Afrikaner in beeld voor ons welke stellige eischen het gesproken Nederlandsch in staan als vertegenwoordigers van het Dietse ras in zijn de eersteplaats moet voldoen om beschaafd te heeten. hoogste geesten de eeuwen door, , De T. C. went wel, dat ze, herhaaldelijk hoort, dat dit of dat woord, deze of die uitdrukking niet beschaafd Harlem, a J. B. SCHEPERS, klinkt; dat deze ofgene nog hoorbaar spreekt met een klankwijziging (vooral bij klinkers en tweeklanken, ook bij een enkelen medeklinker), die herinnert aan de streek TAALCOMMISSIE. of de ouders, waaruit zoo'n spreker afkomstig is. En Onder eigen verantwoordelijkheid. steeds meent de T, C, dan te hooren, dat zulke men- schen, al is de klank hunner woorden jets verschillend Adres: Helen astraat 46, 's-Gra,venhage. van dien hunner hoorders, toch niet als onbeschaafd sprekenden worden aangemerkt, Zouden we heusch een Fries en Groninger, die zoo sterk de n bij de werk- Brievenbus. woorden laten hooren, onbeschaafd Nederlandsch spre- H. P. S. te Gr. — Als een 4de druk van de Woorden- kenden durven noemen? Of een Limburger, die de g voor lijst noodig is, ho en we aan uw verlangen in zake verhemelteklinkers tot een bijna palatale (verhemelte) riep te voldoen. j maakt? Gezwegen nog van de eigenaardige klankver- Ingekomen brieven en stukken bewaart de T. C., totdat schillen bij klinkers en tweeklanken, En zouden we niet ze in Neerlandia zijn opgenomen; daarna worden ze beschaafd Nederlandsch durven noemen, als een Neder- naar de scheurmand verwezen. We kunnen dus tot onze landsch kind, dat enkele jaren na zijn geboorte voor spijt niet aan uw 2de verzoek voldoen, — Dat riep in het eerst in Nederland komt, onze v en z, alsook oe 't Noorden algemeen gezegd wordt, bewijst nog niet, dat anders uitspreekt? 't woord in 't Algemeen Beschaald (?) is opgenomen, En, zooals het met de klanken is, is het met de woor- H. H. Jz. te E. — Van „maar de volkstaal drong zich den en uitdrukkingen, Wat de een als (zeer) onbeschaafd overal onophoudbaar op den voorgrone vraagt u ons, voelt, is den ander al beschaafd terwijl men van beiden , of dat onophoudbaar goed Nederlandsch is, Wij meenen, zegt, dat ze zich beschaafd of onbeschaafd uiten, 0,i, is dat dit woord in de beteekenis van onophoudelzjk, welke dat beschaafd Nederlandsch een zeer vage benaming. , Bepaalde kenmerken zijn er niet voor, Van ons stand- der Ned, Taal kent het voor de 19de eeuw niet, P zouden wij ze en dat beschaafd Nederlandsch, allereerst zoo veel mogelijk vrij moet zijn van vreemde * woorden en uitdrukkingen en dat verder voor beschaafd Nederlandsch alleen kenmerken* bestaan, die in afkeu- Buitenlandsche beleefdheid. renden zin wordengebezigd. Een lid der Haagsche afdeeling stelde ons een brief De ondergeteekende veroorlooft zich als voorzitter ter hand, die naar hij meende, een der Oostenrijksche van de T. C, nog de volgende mededeeling, Dezen zomer verpleegden voor Nederlanders in het Nederlandsch had bracht bij eenige weken in het dagelijksche gezelschap geschreven, Weliswaar is het niet onberispelijk Ned- van een uit Ruslandgevlucht Nederlander door, landsch, dat deze brief bevat, maar wederom stellen wij Deze heer, die over de kennis van eenige talen beschikt, de beleefdheid op prij,s dat buitenlanders zich in onze had in Rusland (behalve in zijn ouderlijk huis) steeds taal tot ons richten, — Bewijst de onderstaande aankon- Russischgesproken, Toen ik hem vroeg, of de Russen diging, dat sommigen toch de dwaasheid van zulke aan- ook spreken van beschaafd en niet beschaafd Russisch, kondigingen voelen? Waarom staan anders een paar gaf hij mij ten antwoord: „Och, bij alle volken is dat woorden tusschen aanhalingsteekens? natuurlijk hetzelfde, maar je kunt nooit ze en wat NEERLANDIk 13 wel beschaafd is. Daarvoor kan niemand kenmerken op- geven, Wel weet men op een gegeven oogenblik iemand Eduard Bok over ons land, ons yolk en — , te ze en dat hi' zich niet beschaafd uitdrukt." Zou het onze taal. zoo ook niet zijn met 't z, n, beschaafd Nederlandsch? Algemeen beschaafd is een vage uitdrukking voor een De bekende Amerikaansche Hollander Eduard Bok, vaag begrip. Tenzij de voorstanders van het gebruik van kleinzoon van een Tesselsch burgemeester, op 6-jarigen Algemeen beschaafd willen, dat er een woordenlijst, enz, leeftijd met zijn ouders naar Nieuw-York vertrokken en komt, waarin naar hun meening Algemeen Beschaafd in Amerika als uit ever o.m. van „Ladies Home Jour- voorkomt, nal" een vermogend man geworden, heeft dezen zomer En dat zullen zij zelf allerminst willen! ons land bezocht en ergewerkt voor de versterking der Dr, M. A, VAN WEEL, economische en cultureele banden tusschen zijn oude en nieuwe vaderland, * * Voorz, In het Al g. Hbl, heeft hi' zijn indrukken over ons land en ons yolk meegedeeld en optimistisch gesproken Dat zijn de ware broeders! over onze welvaart, het boerenbedrijf, den scheepsbouw, de wegen, onze huiselijkheid, eerlijkheid en vooruit- Aan het Bestuur van het A. N. Verbond strevendheid maar ons ook de kritiek niet es acrd Hooggeachte Heeren, over onze hooge prijzen, onze hotels en onze taalver- waarloozing. Naar aanleiding van een artikeltje van mijn hand in Metgroote instemming nemen wij het volgende over: het Septembernummer van „De(n) Accountant" ontving ik een brief uit Amsterdam, waarin mij in bedAte termen ontsiering onzer schoone taal verweten worth Als bewijs dat ik dit verwijt als juist erken, heb ik de eer mij bij dezen als lid aan te melden, Hoogachtend, J, V, Mededeelingen en Allerlei. Boeken-Commissie, De B;-C. maakt metgroote voldoening bekend, dat het eerste antwoord op haar noodkreet om geldelijken steun, in het vorig nummer geuit, gekomen is van H. M. de Koningin, die uit waardeering van den nuttigen arbeid der Commissie, gaarne nog een bedrag van 50gulden heeft beschikbaar gesteld. De directeur, Dr. van Everdingen, heeft deze me deeling ook gedaan op den Groepsdag te Wormerveer, Zaterdag 24 Sept, in zijn beschouwing over den nood- toestand, waarin de kas der B. C, verkeert en die haar EDUARD BOA. arbeid zal stilleggen als niet spoedig krachtige hulp opdaagt, Ik zou willen zien dat mijn geboorteland meer aan- Besloten werd een Steunpenning in Neerlandia te dacht schonk aan het behoud van zijn taal, inplaats openen, waarvoor ter vergadering reeds eenige bijdra- van toe te staan, dat andere tongvallen Fransch en , gen werden toegezegd o.a, van de Afd, Zaanstreek f 50,—, Duitsch bijvoorbeeld, er meer en meer in doordringen. Verantwoording vogt in elk nummer. Die in 't No- Het komt mij voor dat dit verschijnsel een overblijfsel vember-nr, moge reeds vele bijdragen vermelden. Men moet zijn van het Napoleontische tijdvak, of uit de zende ze aan Dr. W. van Everdingen, Beijersoord, Bill- dagen dat Fransch de hoftaal was. Maar ik kan geen hoven. rechtvaardiging vinden voor het verspreide en com- mercieelegebruik van het Fransch, zooals ik het zag, De bloei van Suriname, in het bijzonder in Den Haag en Amsterdam, op uit- hangborden en winkelramen, op brievenhoofden en op Wij ontvingen een „overdruk" uit de West-Indische de menu's van alle restaurants en hotels. Het dient tot Gids van September j.1, van een artikel, geschreven door nets te ze en dat elke Hollander Fransch verstaat, den heer J. S. C. Kasteleyn, den welbekenden strider dat dit een Internationale taal is, of dat meer vreem- voor den vooruitgang van Suriname. De titel duidt ge- delingen Fransch kennen dan Hollandsch, Daarom gaat noegzaam aan, waar het om gaat en luidt: Het verkrij- het niet. Het Nederlandsch is de taal van Nederland, gen van een vrije arbeidersbevolking in Suriname. en het behoorde bij elke gelegenheid gebezigd te word. e De Javanen zijn, volgens schr, de eenigen, die voor Hoe kleiner het land, hoe grooter belang het heeft bij dat doel in aanmerking komen, al zijn de 30000 in Su- het behoud van zijn tan!. In Amerika is een krachtige rinamegevestigde Britsch-Indiers betere kolonisten. beweging gaande om het Fransch op hotelmenu's of Gewezen wordt op de, na veel moeilijkheden, ge- te schaffen en te vervangen door Engelsch, In zes der slag de kolonisatie van Javanen in Zuid-Sumatra en grootste hotels van New-York wordt geen woord op den kolonisatiedienst in Britsch-Indi6, die zulke uit- Fransch meer op de menu's geduld. Dat is van meer nemende successen te boeken heeft, belang dan het lijkt. De indPvidualiteit van een natie Wij spreken den wensch uit, dat de beer Kasteleyn behoort bewaard te blijven. Het is de machtigste be- de schouderophalende twijfelaars moge overstemmen scherming en de uitdrukking ervan lit in de taal. Het en dat Suriname tengevolge daarvan, eindelijk eens tot isprachtig dat er in uw scholen vier talen onderwezen bloei mogen komen. worden. Ik wilde wel dat wij dit in de V. S. deden. 25.t° Jaargang. No. 11. November 1921. NEERLANDIA ORGAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND De Vervlaamsching der Hoogeschool van Gent blijft de eenige volledige, rechtvaardige en von' oplossing van het Vlaamsche Onderwijsvraagstuk, Minister FRANCK INHOUD: Overzicht der Hoofdbestuursvergadering van 11 October te Dordrecht, — Buitenland: Nederlandsch leven te Mexico, door A, C. Zur Haar. — Koninginnedag te Maracaibo, door S. F. Duwaer, — Het feest te Tampico, door H. J. van Oosterzee. — Nederland: Groepsdag, 24 Sept, 1921, door W, C, SchOnstedt, — Nationaal Zelfbewustzijn. — Film „De Lente", — Het standbeeld van Stadhouder Willem III, — Z. Exc, Van Karnebeek gehuldigd, — Oost-Indie: Hollandsche boeren op Java. — Een drip end noodige toelichting, door Dr, W. van Linger'. — Vlaanderen: Pastoor Verriest over het Vlaamsch. — Vlaamsche kunst, — Nederlandsche school te Brussel, — Zuid-Afrika: Het Nederlandsch Consulaat in Z.-Afrika, — Afd, Kaapstad, — Taalcommissie. — Mede- deelingen en Allerlei. — Advertentien. Overzichi der Hoofdbestuursvergadering van den heer Oudendijk schriftelijke opmerkingen zijn inge- komen. De laatste is niet voor onmiddellijke herziening 11 October 1921 te Dordrecht, enpleit o,m, voor zelfstandigheid der roe en op fede- ratievengrondslag, indien toch tot wijziging mocht Aantvezig: de heer P. J, de Kanter, Voorzitter; Mr, B. worden besloten, de Gaay Fortman, Secretaris-Penningmeester; Jhr, Mr. De heer Scheinstedt zegt, dat hi' bij de aanvaarding J. L. W, C, von Weiler, Ondervoorzitter (alleen in de van het voorzitterschap van Groep Nederland nu twee middagvergadering); J. S. C. Kasteleyn, Dr, W. van. jaar geleden een aangename verstandhouding vond tus- Lin; W. C. Schónstedt en C. van Son, Administra- schen Groeps- en Hoofdbestuur, hoofdzakelijk in ver- teur, De middagvergadering werd gedeeltelijk bijgewoond band met de Vlaamsche kwesties. Spr's streven is altijd geweest daarin verbetering te brengen, Zijn ervaring is, door den Eerevoorzitter, Dr, H, J, Kiewiet de Jon e, dat het nieuwegroepsreglement een font is geweest en Afwezig met kennisgeving: Mevr. A. C. Veen-Brons en de heeren Dr, M, Alvares Correa Ch, R. Bakhuizen , dat het aanbeveling verdient tot het oude regime tern te keeren, toen het Dag, Bestuur van Hoof d- en Groeps- van den Brink, Dr, Th. Lens, Jhr, Mr, G, A, K, Mi- bestuur ongeveer aan dezelfde personen was toever- chiels van Kessenich, K, E, Oudendijk, C, Statius Muller trouwd, Sommigen molten veel van de zelfstandigheid en Th. G, G. Valette, der Groep hebben verwacht, spr, heeft nooit uit de De Voorzitter opent de vergadering met een welkom Afdeelingen belangrijke voorstellen ontvangen, De meeste aan de weinige aanwezigen en spreekt er zijn verwonde- Afdeelingen laten nooit iets van zich hooren, Een af- ring over uit, dat zoovelen bericht van verhindering zonderlijk bestuur van Groep Nederland acht spr. een zonden, waar toch op een enkele uitzondering na alien. noodelooze tusschenschakel, die geld kost. mede dezen dag voor de vergadering hadden beschik- Nog verschillende sprekers voeren het woord, waar- baargesteld, Zij werd ditmaal te Dordt uitgeschreven uit blijkt dat men het met den voorzitter van Groep om de Hoof dbestuursieden in staat te stellen het nieuwe Nederland eens is. . kantoor te bezichtigen, Besloten wordt naar aanleiding van het gesprokene Mevr, Veen zond ter inwijding een koperen pot met in het ontwerp der nieuwe Verbondswet als beginsel blue en een vers , waarvan het slot leidt: op te nemen; le. Dat de leden van het Dag, Bestuur van het .. , . laat mij den wensch mogen uiten: Hoofdbestuur tevens vormen het Dag, Bestuur van het Van 't Nieuwe Tehuisga nieuw leven weer uit, Groepsbestuur. Naar binnen, zoowel als naar buiten! 2e. Dat de afgevaardigden van Groep Nederland in 0, 'k heb 't zoo gevoeld met zoo'n fel-blijden trots het Hoofdbestuur het Bestuur van Groep Nederland Bij 't filmbeeld dier Hollandsche oorden 1) vormen en hieraan toegevoegd worden de leden van Hoe met lijf en met ziel en met goed en bloed, het Dag, Bestuur van 't Hoofdbestuur voorzoover zij niet Wij Neeriand, Ons Neerland behoorden! tot de afgevaardigden van Groep Nederland behooren, 3e. De bepaling dat de Algemeen Voorzitter van het De arbeid, in 't nieuwe kantoor straks verricht, Hoofdbestuur een der Afgevaardigden van Groep Ne- Geeft zorgen en moeiten te tarten; derland moet zijn, en de andere leden van het Dag. Maar krâchtige zegen rust ook op die taak: Bestuur van het Hoofdbestuur ook uit de leden van het De zegen van Hollandsche harten! Hoofdbestuur, zitting hebbend voor de andere roe en kunnen worden gekozen, mits zij Nederlanders zijn in Punt I, Notulen der vergadering van 26 April. Nederland woonachtig. Goedgekeurd. De artikelsgewijze behandeling leidt tot het vaststellen Punt II, Het ontwerp der nieuwe Verbondswet van de tweede lezing, welke in de volgende Hoofdbe- (Statuten). stuursvergadering, 5 Nov, te 's-Gravenhage te houden, zal worden behandeld, De Secretaris deelt mede, dat van Mevr, Veen en Punt III, Herdenking van het 25-jarig bestaan van 1) Feestavond van den Groepsdag te Zaandam 24 het A. N. V. 1 Mei 1923. Benoeming van een Commissie September '21. — Red, van voorbereiding. 142 NEERLANDIA. De Voorzitter ste voor in deze commissie be- te lt A. N. V. om hun medewerking te verleenen bij de noemen de heeren Jhr, Von Weiler, Mr, De Gaay Fort- reorganisatie,, man, Dr, Lens en Van Son met het recht zich per- Dezer dagen ging een telegram aan het Bestuur met sonen toe te voegen. drip end verzoek om afdracht der schuld aan de hoof d- Goedgekeurd. kas over de laatste jaren, zijnde f 3500,— ongeveer, welke de hoof dkas niet kan ontberen. 1) Punt IV, Voorwaarden, waarorl vereenigingen lid kunnen warden van het A. N. V. Punt IX, West-lndie. Het desbetreffende voorstel van den algemeen Secre- De heer Von Weiler deelt mede, van het Groepsbe- taris-Penningmeester — f 5.— voor het lidmaatschap, stuur in Suriname bericht te hebben ontvangen, dat hi' vermeerderd met f 2.50 voor elk ex, van Neerlandia voor 3 jaar weder tot afgevaardigde in het He- boven het lidmaatschapexemplaar — wordt goedge- stuur is benoemd. In deplaats van Mr, Dr. C. F. Schoch, keurd, die zijn ontslag nam, is gekozen de heer H. Baron van Asbeck, die nog een bericht zond dat hi' de benoeming Punt V, Klachten van den Voorzitter der Taalcom- aannam. missie met antwoord van het Dag. Bestuur. Medegedeeld wordt dat deze klachten het Hoofdbe- Punt X. Zuid-Afrika. stuur over Groep Nederland hebben bereikt en het Dag. De toestand in Zuid-Afrika, Bestuur daarop een ophelderend antwoord aan Groeps- De Voorzitter deelt mede dat hi' met Mr, H. A. Lo- bestuur en Taal-Commissie heeftgezonden, rentz, benoemd consul-generaal voor Zuid-Afrika 21 Punt VI. Groep Nederland. Sept. een samenspreking heeft gehad over de belangen van het A, N, V. in Zuid-Afrika. Deze blijkt een goed Ontslagneming van den heer SchOnstedt als Voor- inzicht te hebben in de verhoudingen en heeft beloofd zitter der Groep, onze organisatie daar te bevorderen, Ook met den af- De Voorzitter drukt zijn spijt uit over deze ontslag- g etreden consul-generaal, den heer Mr. van Ketwich neming, welke een gevolg is van a,s, vestiging in het Verschuur heeft spr, een samenkomst gehad, buitenland, en brengt den heer SchOnstedt hulde voor alles, wat hi' voor het A. N. V. als Voorzitter der Groep Protest van Dr, Engelenburg en Mr, Knottenbelt teen Nederland heeftgedaan, het stukje „De Verkiezingenu in het Maart-nr, van Neerlandia. Punt VII, Vlaanderen. Opgemerkt wordt dat een en ander weer bewijst, hoe 1. Herinrichting der Groep, ook op dit gebied van den Nederlandschen stam be- Medegedeeld wordt dat de herinrichting der Groep moeiing met politieke aangelegenheden niet op den we nog een voldongen feit is ondanks de voor dat doel 29 van het A, N. V, lit, g Mei te Antwerpen belegde bijeenkomst van Verbonds- Brief van de Afdn, Delft over steun voor het Ned. voorgangers in Vlaanderen met het Dag, Bestuur uit Onderwijs te Rhodesia. Dordrecht. Binnenkort zal een tweede bijeenkomst te De besturen der beide Afdeelingen hadden hun ver- Brussel volgen. Het gaat erom invloedrijke voormannen wondering uitgesproken, dat het Hoofdbestuur dbestuur geen te vinden, die het vertrouwen van alle partijen hebben. steun verleende aan het Ned, Onderwijs in Rhodesia. 2, Hervatting der Vacantie-leer Geantwoord is, dat gedurende drie jaren met een De Voorzitter deelt mede, dat door het Dag, Bestuur flink bedrag is gesubsidieerd, maar de kas voorloopig eenpoging is aangewend om deze voor den oorlog zoo geen steun meer toelaat, nuttig werkende instelling thans te hervatten, Daarvoor Punt XI, Buitenland. werd een rondschrijven gericht aan de Senaten der Ne- derlandsche Hoogescholen, Utrecht pakte de zaak aan, Verslag van den Nederlandschen dag te Essen, waar maar bleek een afwijkende opvatting te hebben, Er was het A. N. V. vertegenwoordigd was door den onder- misverstand, Het Dag. Bestuur hoot teen den volgen- voorzitter en den administrateur, (Zie Set.-nr, van P den zomer maatregelen te nemen voor herstel der oude Neerlandia,) Vacantieleergangen. De Platduutsche Taalbeweging en het A. N. V. Herinnerd wordt aan het desbetreffende schrijven van 3. De vereenvoudigde spelling en de Vlamingen. den heer Schaap te Groningen ingekomen, waarin ge- Hierover is een brief ingekomen naar aanleiding van waarschuwd wordt teen indringing dezer beweging en het Wetenschappelijk Congres te Mechelen, gehouden aangedrongen wordt op het afbakenen van het zuiver in Augustus en waar Prof, Verdeylen uit Luik de hoop Nederlandsch taalgebied. uitsprak, dat Nederland de vereenvoudigde spelling De vergadering is het hiermede eens, niet zou invoeren voor Vlaanderen er mee klaar is. Besloten wordt den Minister van Onderwijs afschrift Verzoek van Prof, van Schelven te Haarlem om steun te zenden van bedoeld schrijven en den briefschrijver, voor het Nederlandsch onderwijs te Budapest, P Gel te Londen, te melden dat dezerzijds tot een- Besloten wordt f 50,— bij te dragen, heid in de spellingbeweging voor onze stamgebieden Voorstel van het Dag. Bestuur om Dr, Eggen voor een wordt meegewerkt. jaar te benoemen tot Vertegenwoordiger te Weenen. Punt VIII, Ned. Indie. Aangenomen, De Voorzitter zegt, dat de toestand dezer Groep het Klachten over consulaire aangelegenheden, Dag. Bestuur groote zorg baart. Om klaarheid te brengen Deze zijn aan den Minister van Buitenlandsche Zaken en nieuwe werkzaamheid te bevorderen, zijn dezerzijds overgebracht, verschillende maatregelen genomen, o,m,: Punt XII, Ingekomen stukken en Mededeclingen o.a.: Samenkomst van het Dag, Bestuur met de Indische Dankbetuiging van den heer G. de Guchtenaere te afgevaardigden en enkele genoodigden uit Indiê met verlof h, t, 1. om de belangen der Groep Oost-Indie Gent voorgezonden technische boekwerken, te bespreken, (8 Maart.) Bezoek van het Dag, Bestuur aan Mr, Steinmetz , ou- d voorzitter dergroep, te 's-Gravenhage. (half Julio) 1) Inmiddels is bericht ingekomen dat de beer H. , Bezoek van een afvaardiging van het Hoofdbestuur J, Ch. Brunet de Rochebrune van zijn buitenlandsch aan den heer Bosscha (uit Bandoeng), tijdelijk te verlof teruggekeerd, het secretariaat-penningmeester- 's-Gravenhage. schap der Groep weder heeft aanvaard, Moge dit bedui- Brieven aan verschillende Indische vrienden van het den een hervatting der geregelde werkzaamheid, NEERLANDIA, 14 Voorzitter, Alg, Secretaris en de heer Statius Muller Van Dr. W, J, Leyds is voor het kantoor van het brachten 14 Set, O. een bezoek aan den heer Mr, P A. N. V. eengroote archiefkast tengeschenke ont- Brantjes, benoemd gouverneur van Curacao, van en, Besloten wordt den schenker dank te zeggen Aan de Staatscommissie ter bevordering van perso- voor deze zeergewaardeerde gift, neelvoorziening voor den Indischen dienst, werden in overleg met de Indische afgevaardigden verschillende wenkengegeven, Aan het gemeentebestuur van Friedrichstadt werd ter BUITENLAND. herdenking van het 300-j arig bestaan dezer Holland- sche stad f 75,— namens het A, N, V. ter handgesteld door Ds, P. Eldering, die het A. N. V. bij de feest- viering vertegenwoordigde (eind Augustus). Nederlandsch leven te Mexico. Aanprof. van der Meer, vertegenwoordiger van het A, N. V. te Frankfort, werd f 50.— geschonken voor Begin September kwam hier uit Washington aan onze zijn arbeid daar, Buitengewone Gezant, Jonkheer Mr. W. H, de Beau- fort, ter gelegenheid van de feesten van het „Cente- Aan den Nederlandschen dag te Nierenhof, 28 Aug., nario" (het honderdjarig jubileum van de onafhankelijk- werd 750 Mark bijgedragen, Kapitein Oudendijk trad heid van Mexico). Kort na zijn aankomst alhier werd namens het A. N. V, als spreker op, door hem receptie gehouden in de lokalen der Neder- Bezoek van Jhr. Mr. W. H. DE BEAUFORT, buitengewoon gezant te Washington, aan de Ned. Vereeniging te Mexico. Z.Exc. zit in het midden. lets naar links in het midden der derde rij Consul-generaal voor Mexico Mr. DE KANTER. Dankbetuiging van Consul Schmid te Essen voor deze landsche Vereeniging, die zeer geslaagd ma worden medewerking. g enoemd en waar bijna alle Nederlanders te Mexico City woonachtig aanwezig waren, Er werd gesproken In De Post van Holland" werden twee aandeelen door Mr. H, H. A, van Gybland Oosterhoff als Presi- van 500 Markgenomen, dent der Nederlandsche Vereeniging door Mr, H. Ph. Bericht van Dr, Van Everdingen,- dat hi' de werk- de Kanter Jr. als Consul-Generaal der Nederlanden zaamheden der Boeken-Commissie we ens geldgebrek en door den Gezant zelf, wien daarop het Eerelidmaat- tot 1 Januari 1922 moet stilleggen. schap der Nederlandsche Vereeniging werd aangeboden, De Administrateur heeft 2 September een bezoek ge- Ongeveer een week daarna werd den Gezant een noen- bracht aan den Secretaris der Hollandsche Club te maal aangeboden door de Nederlandsche Vereeniging Munchen, Vermoedelijk zal zij zich aansluiten bij het waarbij veertig personen aanzaten, bijna alien Nederlan- A, N. V, ders o,w, de beer Joh. Ter Ellen Vertegenwoordiger van het A, N, V. te Tampico en waar wederom de , Voor den Nederlandschen cursus aan de Universiteit Gezant welkom werdgeheeten door Mr, Van Gybland te Berlin zijn op verzoek een aantal exemplaren van Oosterhoff, als President der Nederlandsche Vereeni- Max Havelaar en Lucifer geschonken, g in g. Mr. H. Ph, de Kanter Jr, bood den gezant een Aan onzen Gezant te Washington, Mr, Everwijn, zond bronzenpenning aan, nabootsing van den beroemden het Dag. Bestuur een gelukwensch met zijn benoeming, Azteken-kalender, waarop eene klein herinnering aan de het A. N, V. in zijn belangstelling aanbevelend. Nederlandsche Vereeniging te Mexico is gegraveerd. Zaterdag 8 October le de de Voorzitter bij de ont- Ook ondergeteekende richtte daarop het woord tot Jhr, hulling van het Standbeeld van Willem III een krans De Beaufort, en heette hem namens de aanwezige leden op het voetstuk namens het A. N. V. van het Algemeen Nederlandsch Verbond hartelijk we 144 NEERLANDIA. horn in ons midden en verzekerde hem van onze blij- van en werden en vanwaar wij per auto en vrachtwagen vende liefde voor ons Vaderland en onze Koningin, Nog Buena Vista bereikten. Gelegen op den top van een eenige andere aanwezigen hadden vriendelijke woorden heuvel, heeft men van hieruit een schitterend uitzicht voor den Gezant, waarop laatstgenoemde de verschil- over de rivier de Laguna, ja zelfs, in de verte, over lende toespraken breedvoerig beantwoordde, Na afloop degolf van Mexico. Een frisch zeebriesje droeg het werd in de lokalen der Nederlandsche Vereeniging de zijne bij tot verhooging der feestvreugde, Na eene ge- dag verder ge k:•11:g door oorgebracht. zamenlijke wandeling over het terrein werden verschil- A. C. ZUR HAAR. lendegezelschapsspelen gehouden, welke zeer veel bij- Mexico (Stad), Sept. '21, yal ondervonden en waarbij naar hartelust werd ge- lachen enpret gemaakt, Inmiddels liet ook de smaakvol * * versierde dansvloer in de open lucht niet na, zijn aan- trekkingskracht uit te oefenen, De stemming kwam er Kninginnedag te Maracaibo. hoe langer hoe meer in en het was inderdaad een vroo- lijk gezelschap van ongeveer 125 gasten, dat zich om De heer S. F. Duwaer, onze vertegenwoordiger te 8 uur i,n de groote eetzaal der „Corona" rondom den Maracaibo (Venezuela) schrijft: feestdisch vereenigde, De zaal was alleraardigst groen „31 Aug. 11 is voor den eersten keer in de Hollandsche gemaakt, en met vlaggedoek, rood, wit en blauwe gloei- kolonie hier ter stede de verjaardag onzer Koningin lam 'es en kleurige lam ions versierd, terwijl een ge- feestelijk herdacht. Er waren vele genoodigden, o.a. kroonde W vangloeilampjes boven het hoofd der tafel de staatspresident en zijn secretaris-generaal, vergezeld prijkte, Aan eetlust ontbrak het evenmin als aan gezel- van eengroot aantal ambtenaren van de staats- en lien kout en ieder liet zich het eenvoudige doch met van de gemeentebesturen, de bisschop met enkele zorg toebereide maal uitstekend smaken, Gedurende den leden van het kapittel en verder vele vrienden onzer , maaltijd werd natuurlijk meer dan een heildronk uit- kolonie, Behalve de officieele redevoeringen van den gebracht op het Koninklijk Gezira op onzen Consul en waarnemenden Hollandschen consul, den heer Otamendi, , en van den secretaris-generaal, hield de heer D. de Kolonie enz, Ma Jr., oud-lid van het Bestuur van de Groep Het feest werd met een vuurwerk besloten, „Neder1andsche Antillen", die hier op bezoek was, een Nog zij vermeld dat de opbrengst van den verkoop toespraak, waarin hi' ook uitvoerig over het A. N. V. van oranjestrikjes en een tombola bijna 200 Pesos heeft en zijn doel sprak. 's Avonds was er concert van de bedragen, welke de kas van het Juliana-fonds ten goede staatskapel op de Plaza Bolivar, aangeboden door de komt, staatsregeering aan de Hollandsche kolonie, waar onze H, J. VAN OOSTERZEE, volksliederen ook werden gespeeld, Het feest is in alle opzichten geslaagd, Ik hoop U spoedig een aantal nieuwe leden te kunnen opgeven," De heer Duwaer deed dit bericht vergezeld gaan van een mooiprogramma met de beeltenis van H. M. in NEDERLAND. nationalen kleuren-rand, Onder de muziek-nummers vin- den we vermeld: Himno Holandes en Wilhelmus van Nassouwen, *** Groepsdag — 24 September 1921. Het feest te Tampico. Zij die afwezig waren hadden ongelijk, want — laat De Nederlandsche kolonie te Tampico heeft ook dit- het ons dadelijk zeggen — de groepsdag is uitmuntend maal den verjaardag van H. M. Koningin Wilhelmina geslaagd, al had de deelneming zeker grooter kunnen op waardige wijze herdacht en gevierd, Twee jaar ge- zijn, leden is de eerste stoot tot eenegemeenschappelijke Het heerlijke weer, het rustige dat den dag ken- viering van onzen Nationalen Feestdag gegeven en sinds- merkte, de tocht langs de Zaan, de guile ontvangst op dien wordt het succes steedsgrooter, stijgt in even- hetgemeentehuis te Zaandam, de leerrijke rede van redigheid met de toeneming onzer Kolonie, Evenals de den heer Mr, Dresselhuys, het gezellige middagmaal vorige jaren had zich met dit doel eene Commissie en ten slotte de aan kunst en vaderlandsliefdegewijde gevormd, onder voorzitterschap van den heer G. Welter. feestavond — alles was vol opgewekt leven en jolijt. Onze Consul, de heer J. Sonneveld en mevrouw Sonne- Te halfelf werd degroepsdag geopend met een in- veld, die op algemeen verzoek eerevoorzitter en be- leidend woord van den voorzitter, die — na o.a, ver- schermvrouwe van het feest werden, hebben wederom meld te hebben dat de eere-voorzitter van het Verbond, getoond op welke eene uitnemende wijze zij de rol van Dr, Kiewiet de Jonge en de Verbonds-voorzitter, de g astheer en gastvrouw weten te vervullen, Dit toonden heer De Kanter, tot hun leedwezen verhinderd waren zij opnieuw op de ambtelijke receptie, welke des morgens de bijeenkomst bij te wonen — een overzicht gaf van om 11 uur te hunnen huizeplaats vond en waar vele dengang van zaken in het afge1oopen jaar, landgenooten zich verzameld hadden, Een damescomite, De veel bewogen golven, die in den vorigen groepsdag dat zich o,m, verdienstelijk heeft gemaakt met het ver- zoo hevig opbruischten, zijn tot rust gekomen, aange- vaardigen van oranjestrikjes, bood hierbij mevrouw Son- zien de wrijving in de groep ontstaan door aangelegen- neveld een bloemenhulde aan, heden in verband met de Vlaamsche Beweging, geen Een aantal leden der Kolonie was er intusschen dien reden van bestaan meer heeft, nu zich in Belie weder g morgen al vroegtijdig op uitgetogen, om een gezamen- afdeelingen van het A. N. V. gevormd hebben en een liken tocht per motorboot op de Laguna de Tamiahua Belgische groep weder in wording is, te maken en aan den oever van dit meer, in het lom- Het Verbond engroep Nederland verkeeren feitelijk merrijke Bustos, een pic-nic te houden, in een tijdperk van over an daar wij leven in af- Ook ditgedeelte van het programma is zeer geslaagd, wachting van de herziening van Statuten en Groeps- Hoogst voldaan keerden de deelnemers aan dit uitstapje reglement. Beide ontwerpen liggen gereed maar moeten teen den avond in Tampico terug, om in het nabij- lafigs reglementairen we in behandeling komen, waar- gelegen Buena-Vista, een der opslagterreinen der mede nog al tijd gemoeid is, Vereenvoudiging zal naar Petroleum Maatschapp „ sprekers inzicht het wachtwoord moeten zijn en ver- te zetten, hooging van de jaar-bijdragen zal niet te ontgaan zijn, Keurig versierde motorbooten brachten ons des na- want over 1920 heeft het Verbond ongeveer f 3400 middags naar Pueblo Viejo, waar wij met muziek ont- ingeteerd. Twee we en kan groep Nederland vol en; NEERLANDIA. 14 of zij tracht zooveel mogelijk geld bijeen te brengen reglement kon worden tegemoet gezien, werden nog voor het Hoofdbestuur door zelf zoo weinig mogelijk door den voorzitter beantwoord, uit tegeven, of ze gaat meer zelfstandig te werk en Daarna vereenigde men zich aan een noenmaal, besteedt hetgeld voor een eigen daad, Spreker wijst Nadat de deelnemers aan dengroepsdag waren ge- b.v. op het met behulp van taalkundigen en personen kiekt, leidde de voorzitter den spreker voor de middag- uit alle takken van dienst, handel en nijverheid, sa- dag-bijeenkomst — den beer Mr, H. C. Dresselhuys, menstellen van een boekwerkje, waarin juiste woorden lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal — bij en uitdrukkingen in de Nederlandsche taal worden aan- de vergadering in, g egeven ter vervanging van allerlei dwaze en vreemde „De Rijn en zijn beteekenis voor ons land" was het insluipsels in officieele en niet-officieele stukken, ger- onderwerp dat de gevierde spreker in een uiterst vlotte manismen en wat dies meer zij, Door zulk een boekje en boeiende rede voor zijn toehoorders behandelde. kosteloos in duizenden exemplaren te verspreiden zouden De beperkte ruimte in dit blad -laat niet toe een Nederlandsche stijl en taal wellicht wat kunnen ver- uitgebreid verslag van de rede te even, Het volgende beteren, maar.... welkegeldbedragen zouden daar moge volstaan om ook hen die de bijeenkomst niet bij- medegemoeid zijn! De voorzitter heeft steeds getracht woonden nog meer dan tot nog toe te doordringen van den eerst aangegeven we te volgen; of het de juiste degroote beteekenis, die het Rijnvraagstuk — geboren was laat hi' ter beoordeeling aan anderen uit de opvattingen omtrent nationale en Internationale Na huldegebracht te hebben aan den afgetreden stroomen — voor ons land heeft, propagandist — den heer Calmeyer — die door deta- Hoewelpolitiek in het Verbond uit den booze is, cheering naar Indie verhinderd werd zijn met zooveel meende spr. zich op dit punt hiervan niet te kunnen succes aangevangen arbeid voort te zetten, verleende onthouden, Bij den Rijn hebben verschillende naties de voorzitter het woord aan Dr, van Everdingen — belang, en dit leidt vanzelf tot politiek, Vooral den directeur van de Boeken-Commissie — diegedurende laatsten tijd is de Rijn een brandend vraagstuk ge- meer dan 20 jaren zich aan den zoo nuttigen arbeid worden, waarbij Nederland een zeer voorname rol zal van het verspreiden van boeken en tijdschriften naar en moet speren. alle oorden waar Nederlanders op onzen wereldbol ver- Na de steeds toenemende beteekenis van den Rijn keeren gewijd heeft,, voor de scheepvaart uiteengezet te hebben, trad spr. Dr. v. Everdingen schetste — aan de hand van grote in een historisch overzicht van depolitieke behan- aan den wand bevestigde platen en statistieken — de deling van den Rijn, om daaraan te toetsen de gedrags- voortdurende ontwikkeling van den arbeid der Boeken- lijn, die Nederland ten opzichte van dit vraagstuk Li, Commissie, Helaas verkeeren degeldmiddelen ook bier heeft te volgen, in noodlijdenden toestand, Spreker had gehoopt dit jaar Met ingenomenheid herinnerde spr, aan de Rijnover- te komen tot de verzending van de 2000ste kist met eenkomst van Mannheim in 1868, waarbij alle tollen boeken, maar er is een uitzicht op, De uitgaven zijn en rechten op den Rijn werden of haft, Die overeen- hoofdzakelijk door de verzendingskosten verbazend ge- komst heeft Rotterdam, Amsterdam en ook Antwerpen stegen; de inkomsten zijn belangrijk gedaald. Hi' ver- g root gemaakt, In 1911 trachtte Duitschland de tollen meldde echter met dankbaarheid hoe — na een in weer in te voeren, doch Nederland weigerde daarvoor Neerlandiageuiten noodkreet — H. M. de Koningin de toestemming te even, Thans echter is een gewijzigde eerste was die een bedrag van f 50 ter beschikking toestand ingetreden door het verdrag van Versailles, der Commissie stelde.(Toejuiching,) waarbij behalve aan de oeverstaten, ook aan andere Staande de vergadering bood de beer Honig — na- naties medezeggenschap werd verleend door de be- mens de afdeeling Zaanstreek — f 50 aan, welke gift noeming van afgevaardigden in de Rijncommissie, Ne- door de vergadering warm werd toegejuicht, derland, dat vasthield aan de overeenkomst van Mann- Vervolgens voerden verschillende aanwezigen het heim, weigerde afgevaardigden te zenden naar de ver- woord ter bespreking van de belangen van Verbond gadering der Rijncommissie te Straatsburg. Men heeft en Groep, toen zonder Nederland vergaderd, maar de houding van Zoo bepleitte de heer Van Heusden (Amsterdam) het onze regeering heeft toch tot gevolg gehad, dat in een denkbeeld, de tactiek van het Verbond te wijzigen nieuwprotocol de rechten van Nederland zijn erkend. door de werkzaamheden te beperken, Het Verbond was Er zijn evenwel nog moeilijkheden te vreezen van z,i, nietpopulair genoeg; de groep_sdag moest een yolks- de zijde van Frankrij,k dat voor zich het recht dag zijn, Spreker achtte het gewenscht, dat ook het opeischt, zooveel water uit den Rijn te to en als het jongere geslacht met het werk van het Verbond be- voor industrieele en irrigatie-doeleinden noodig heeft, kend raakt, waardoor de Boven-Rijn onbevaarbaar zou worden. De heer Schaap (Groningen) voerde in ongeveer Zwitserland steunt Nederland in zijn streven naar een g elijken zin het woord. Het Verbond moet meer tot volkomen vrijen Rijn, en ook En eland en Amerika het yolkgebracht worden; men moet niet aarzelen huldigen dit standpunt van een ruim internationalisme in vergaderingen en bijeenkomsten over het Verbond en ten aanzien van de rivieren, zijn arbeid te spreken, Degeschiedenis van den Rijn toont, dat handel en De beer Van Lier (Amsterdam) betwijfelde het nut industrie slechts leven, wanneer alle belemmeringen van zulk optreden in politieke vergaderingen, waar men uit den wed worden geruimd, Als gevolg van dit be- uitsluitend heengaat om overpolitiek van gedachten te ginsel is de Nederlandsche regeering bereid geweest wisselen. Een door dezen spreker gemaakte opmerking tot de concessies aan Belgie, ook in betrekking tot het gaf aanleiding tot eenig debat ten opzichte van de Schelde-Rijnkanaal. Echter gelooft spr,, dat van dit plan, meer of minder nationalegevoelens van een oprecht dat z,i, veel te duur is en aan de scheepvaart door de sociaal-democraat, debat waaraan eenige dames met vele sluizen tal van belemmeringen in den we zal veel vuur deelnamen, le en, niets zal komen, en het zal blijken, dat ook De beer Dr, van Weelrs-Gravenhage) deed mede- voor Belgie de natuurlijke wed langs den Rijn de beste deelingen over de verrichtingen van de Taal-Commissie en de kortste is, engaf in overweging de komende regeering te over- Spr, eindigde zijn rede met uit te spreken, dat de tuigen van de wenschelijkheid van een maatregel, waar- bestepolitiek zal zijn, waarbij rekening gehouden wordt bij op reclameborden, winkel-opschriften enz, het ge- met deze drie beginselen: le, dat de rivier onbelem- bruik van de Nederlandsche taal inde eerste plaats merd verkeersmiddel is; 2e, het beheer toekomt aan de verplicht wordt gesteld, oeverstaten, en 3e, de staatssouvereiniteit op de gedeel- Verschillende vragen ten opzichte van verhooging van ten der rivier, die tot de oeverstaten behooren, erkend bijdragen, werking van het gewijzigde groepsreglement, blijft. tijdstip waarop de herziening van statuten engroeps- Krachtige toejuichingen beloonden den spreker, wiens 146 NEERLAND IA. ^••••^•••, rede met degrootste belangstelling gevolgd was, De niet slechts om de kleeding was dat zoovele heeren voorzitter was zeker de tolk der vergadering toen hi in de nabijheid dier Zaansche schoonen bleven verwijlen. den spreker hartelijk dankte voor de zoo belangrijke De lievegezichtjes en de geestige kout hadden zeker voordracht; hi' wekte een ieder op om — voor zoover ten slotte nog meer aantrekkingskracht dan de kleeding. zulks mogelijk was — mede strijd te voeren voor den Hoe feestelijk en gezellig zag de tafel er uit! En vrijen Rijn, toen iedergezeten was kruisten zich de gesprekken dra Thans wachtte den deelnemers aan den groepsdad in alle richtingen en flitsten de grappen heen en weer. eengroot genot, Door de afdeeling Zaanstreek werd Maar daar klonk reeds het bekendegetik tegen een n.l, aangeboden een water-tochtje van Wormerveer wijnglas en de voorzitter bracht den eersten dronk naar Zaandam. uit op H. M. de Koningin, waarmede geestdriftig werd Gezeten op het dek van een der stoombooten, die ingestemd. Onmiddellijk daarna werd een hulde-tele- voortdurend de Zaan doorploegen, hebben wij genoten gram aan Hare Majesteit afgezonden. Namens H. M, van de onvergelijkelijke oever- en vergezichten, die de werd een schriftelijke dankbetuiging op dit telegram Zaanstreek den belangstellenden opmerker kan bieden, ontvangen, Wat een fabrieken, molens, typische huisjes, liefelijke Natuurlijk is daarna nog veel gesproken; de heer buitentjes zagen wij aan ons oog voorbijgaan. En in Honig dronk na een uiterst sierlijke rede op het Alg. de verte rustte de blik op sappige weiden en weldoor- Ned. Verbond; de heer Van Lier herdacht den eere- voed vee, terwijl aan den horizon de blonde duinen voorzitter Dr, Kiewiet de Jon e, Het meeste succes had in wazige tinten samenvloeiden met een dier prachtige zeker Mr. Dresselhuys, die na een rede vol humor, luchten, zooals slechts Holland die bieden kan, hulde bracht aan de aanwezige dames. De voorzitter Eer men er aan dacht was Zaandam bereikt en na met maakte zich tot aller tolk, toen hi' de afdeeling Zaan- gy mnastische behendigheid weder vasten voet aan laid streek en meer bepaaldelijk haren voorzitter, den heer te hebbengekregen — de boot lag n,l, die in 't water Honig, en haren secretaris, den heer Veen, hartelijk betraden de deelnemers aan den tocht hetgemeente- dank zegde voor de wijze, waarop de reiinisten ontvan- huis, waar zij op de meest hartelijke wijze door den. gen waren en voor al de moeite, die de afdeeling zich heer Burgemeester en den gemeenteraad van Zaan- gegeven had om den dag te doen slagen, En geslaagd dam werden ontvangen, De burgemeester — de heer was hi' j ten volle, K. ter Laan — verwelkomde de aanwezige dames en Ofschoon menigeen nog wel wat had willen plakken, heeren, Hi' wees er op, dat het gemeentebestuur elken mocht het laatste nummer van hetprogram niet in Bond, die te Zaandam eene algemeene vergadering verdrukking komen. houdt en die een ernstig doel nastreeft, gaarne ont- Dies werd de tafel opgeheven en be of men zich naar van t, onverschillig of het met den Bond al dan niet hetgebouw Flora waar de avond feestelijk zou worden sympathiseert, Het Al g. Ned, Verb. is het gemeent e, doorgebracht, bestuur echter dubbel welkom. Opkomen toch voor Bij aankomst in de zaal — die met vlaggen en guir- de behartiging van de stambelangen en voor zuiver landes versierd was — bleek deze reeds halfgevuld Nederlandsch kan niet anders dan sympathie wekken, metgasten van de afdeeling Zaandam. Maar dra vond Er zullen er zijn, die zeggen dat wij meer naar de ieder eenplaatsje en toen kon de avond-voorstelling internationalegedachte overhellen en dat is zoo, maar een aanvang nemen. wij zijn internationaal — aldus de heer Ter Laan — Hebtgij lezer — de rolprent Nederland ooit om de nationale belangen van ons yolk beter te kunnen gezien? dienen, Zoo niet, zorg dan dat ge die op de een of andere Daarna schetste de sprelier den strijd, die handel en wijze te zien krijgt, Ge zult dan zeker versterkt worden nijverheid in de Zaanstreek voerden om het hoofd boven in uwe vaderlandschegevoelens, Het zij ge eerst ziet water te houden en eindigde met zijn beste wenschen de juiste verhoudingen van het geheele Nederlandsche te uiten voor de voortdurende ontwikkeling van het rijk tot de oppervlakte van Europa, hetzij ge verwijlt A, N. V. bij de prachtige en grObtsche dijken, die ons vaderland De voorzitter, deze rede beantwoordende, dankte den beschermen, hetzij ge de trotsche Nederlandsche zee- burgemeester voor de ontvangst en zijne vriendelijke kasteelen ziet wiegelen op de golfjes van den Water- woorden, Hi' verklaarde, dat het Verbond gelukkig we g of de zware kranen elevators, en machines in slechts eeriepartij kent — dat is de partij van het gedachte hoort zuchten en steunen bij hun rustloozen Vaderland, waartoe alien kunnen behooren, al kan men arbeid, telkens voeltge toch iets trillen in uw borst verschillen in de middelen, die naar ieders meening enge denkt met niet te miskennen trots: dat alles is totgrooter ontwikkeling en luister van land en yolk een deel van mijn vaderland. kunnen voeren, En als de zaal weder baadt in licht enge hoort het Een yolk dat stilstaatgaat achteruit; daarom streeft Vaderland huldigen door een jonge zuivere vrouwen- het Al g, Ned, Verb. naast een krachtig eigen yolk stem, die onder juist begrepen piano-begeleiding u naar een bloeiend Vlaanderen en een sterk Zuid-Afrika, toezingt: door aanmoediging van cultuur, nijverheid en kunst, Met Holland, ze zeggen je bent maar zoo klein, g roote ingenomenheid hadden de deelnemers aan den Maar wijd is je zee en je lucht is zoo rein, Zaantocht zich kunnen overtuigen hoe nijverheid, fa- En breed zijn je krachtige stroomen; briekswezen en vertier langs .de oevers van de Zaan Goud isje graan op je zand en je klei; zich weder ontwikkelen en spreker eindigde met de Purer het kleed van je golvende hei beste wenschen te uiten voor den bloei van dit nijvere Stoer zijn je ruischende boomen; gedeelte van Holland, Daarna nam de heer Honig, Holland ik min je om je heerlijken tooi voorzitter van de afdeeling Zaandam, het woord om Holland, mijn Holland ik vind je zoo mooi; ook harerzijds dank te brengen aan den burgemeester voor de ontvangst ten gemeentehuize. och, dan denk je heelemaal niet internationaal en je Na aldaar de theegebruikt te hebben, too men, applaudiseert zoo hard bare je kunt, want.... je bent evoe ge- na een korte wandeling, naar de zaal Jongeneel, waar grepen in dat onzegare, in je ziel sluimerende gl de deelnemers werden opgewacht door tat van dames dat zich ook uit, als je na lange jaren in het vaderland en heeren, die aan den maaltijd zouden deelnemen en wederkeert of je na lang zwalken op de baren het waaronder de vier jone dames, die in den avond deg rood, wit en blauw ziet waoperen aan den mast van Zaansche dansen zouden uitvoeren en die thans reeds een Nederlandsch zee-kasteel, in de kleurrijke en bekoorlijke dracht van lang ver- En wij bleven den geheelen avond in die vader- vlogen tijden gekleed waren, natuurlijk de groote be- landsche sfeer en de uitmuntend uitgevoerde menuet langstelling trokken, Maar al spoedig bleek, dat het door Mevr, A. de Boer-Honig en den beer Willem Smit NEERI AND IA. 14 benevens de dans der vier paren ee ac httiende- een reeks opstellen om ons yolk wakker te schudden eeuwsche Zaansche kleeding, voerde ons terug naar den en te brengen tot een fier nationaal bewustzijn. Die tijd, waarin sierlijke rustige bewegingen en hoofsche opstellen zijn onder genoemden titel vereenigd uit- vormen het oog vrij wat meer streelden dan de glij- gegeven bij H. D. Tjeenk Willink te Haarlem, Oud- en springpassen van de hedendaagsche danskunst. Luitenant-Generaal Van Terwisga schreef er een in- En Coen teen elf uur het scherm voor de laatsteg leiding bij, mail daalde over de vaderlandsche tafereelen, die de Het is een boekje, dat verdient veel gelezen te worden, rolprent ons voortooverde, konden alle aanwezigen ge- Uit iederen re el spreekt een innige liefde voor eigen tuigen, dat zij een leerzamen, prettigen en echt natio- land en yolk. Krachtig wil Schr, zijn yolk hebben, nalen avond haddengehad. krachtig, gezond, kerngezond van lichaam en geest! De Zoo was dan het eindegekomen van een uitmuntend overdaad, die — waarlijk niet alleen in ons land — in geslaagden groepsdag! tal van kringen heerscht, is hem een gruwel. Tucht, orde, Men scheidde in de hoop elkaar een vol end jaar arbeidzaamheid engodsdienstzin heersche er in ons onder aangename omstandigheden terug te zien, land; en buiten degrenzen zij een Nederlander er trotsch Wij willen dit verslag niet eindigen zonder een woord op Nederlander te zijn! van dank en hulde aan de afdeeling Zaanstreek in het Weerbaar zij het yolk om zijn bestaan te verzekeren -algemeen,,maar meer bepaaldelijk aan haren voorzitter, ook in de moeilijke tijden, die Schr, komen ziet, al begroet den heer G. J. Honig benevens den heer secretar4s , hij den Volkenbond met sympathie, Wie in de toekomst De Menuet uit het „OUD-ZAANSCH BRUILOFTSFEEST" yen G. J. HONIG. (Cliché Nederlandsch Volksleven. Uitg. P. M. Wink.) E, Veen en zijn sympathieke echtgenoote, die zich zoo niet weerbaar zal zijn, zal te gronde gaan. Men leze ingespannen hebben om den dag te doen slagen, het hooggestemde betoog ook al kan men misschien , Wij zijn een schoone herinnering rijker en zulks moge niet in alle opzichten met den schrijver meegaan, Het g is op zich zelf al een genot eens een echt Nederland- verschilligheid weder krachtig te voeren onder de vaan schen Nederlander te hooren spreken! van het Algemeen Nederlandsch Verbond. De bekende verslaggever van Het Vaderland, de heer „R", is naar aanleiding van het bergen van de Libery De w,n, Groepssecretaris Glo, — die „nationale zegepraal onzer bergingskunst" — SCHONSTEDT, met zeelieden aan hetpraten geraakt, Bij die es k- * * * ken merkte hij op, hoe „de inboorlingen op de eilanden en aan de zeegaten in het Noorden bij hun prachtige Nationaal zelfbewustzijn. verhalen vol onbewust-martialengloed en onbewust- kostelijk zeemanslatijn telkens onze Marinemannen Er zijn dezen zomer twee vlugschriften verschenen, noemen, hoog en laag, Er is daar in den oorlogstijd een die ons nationaal bewustzijn kunnen versterken, Het wederzijdsche eerbied voor elkanders daden geboren, A, N. V, heeft dan ook hare verspreiding bevorderd die een burgerhart hoogelijk verrast , . , en beveelt de lezing in widen kring aan, En dit was voor iemand als den Heer „R" reden te De heer Mr, C. L. Torley Duwel de samensteller van , over om eensgrondig kennis te maken met die marine- Nationaal bewustzijn . . . ook in Nederland, is niet manned en eens ter dege te onderzoeken, wat de tevreden over de Nederlanders van thans en, warm Marinegedurende den oorlog — we zouden haast zeg- vaderlander als hij is, schreef hij in De Nederlander gen; onopgemerkt — voor grootsche daden heeft ver- 148 NEERLAND I A. richt met haar materieel, dat — nu, dat aan . . . be- Dam van Isselt, directeur van de Hoogere KrijgsschooI scheiden eischen voldeed! Toen volgden er in Het en zoon van dengeestelijken ontwerper, indruk gemaakt. Vaderland een reeks artikelen, die ingeestdriftige, " dikwerf ontroerende taal vertelden van hetprachtige als een wachter op de grens, welker veiligheid te ver- mobilisatiewerk der Marine , , cen openbaring voor dedigen en t2 verzekeren 's Prinsen levenstaak vormde, velen! staat het standbeeld te Breda als een zinnebeeld van 0 zeker, we zijn zonder vechten van den oorlog af- Nederlands vasten wil om zijn vrijheid en onafhankelijk- gekomen, althans zonder vechten met een buitenland- heid te handhaven, schen vijand, want de ondraaglijke ramp, dat Amster- * dam eens rijst inplaats van aardappelen kreeg, heeft toch nog eenige dooden gekost! „ Maar leer en z. Exc. Van Karnebeek gehuldigd. vloot zijn toch niet teen een buitenlandschen viand opgetrokken, ze hebben het dus zoo bar niet gehad . Eengroote eer voor ons land is het geweest, dat onze Welnu, dan leze men eens het boekje, dat nu is uit- Minister van Buitenlandsche Zaken de laatste vergade- gegeven door het Hooldcomite voor een Marine-ram pen- ring van den Volkenbond te Geneve heeft voorgezeten, fonds en een Marine-monument, waarin de opstellen van den Neer „R" uit Het Vaderland zijn verzameld onder den titel: Wat onze Marine in de Oorlogsjaren heeftgedaan en writ ons Volk thans moet doen. Wie' die opstellen leest, krijgt een die en eerbied voor onze Marinemannen, hoog en laag „ als hi' tenminste nog lets navoelt van de nationaleglorie uit de dagen van Tromp en De Ruyter, Van Galen en Van Speyk, Door het boekje aan te schaf fen steunt men bovendien het mooie doel van het Comite, * Film„De Lente”. • Na de film Nederland door Nederland in den Vreemde" ontworpen' en in omloop gebracht, is de bekende folklorist D, J. v. d, Ven, de schrijver o,m. van het Standaardwerk „Nederlandsch Volksleven" aan het werkgetogen om de schoonheid van ons land in de jaargetijden te doen uitstra len. Vrijdag 14 Oct. hiseft te 's-Gravenhage met buiten- gewoon succes de vertooning van het eerste deel „Lente", plaats gehad. Zij ging uit van de 's-Gravenhaagsche Volksuniversiteit, Ontwerper en vervaardiger (de film- fabriek Polygoon) hebben alle eer van hun werk, Dat Julius Röntgen voor deze film een muzikale begeleiding hadgeschreven, die hi' zelf uitvoerde, verhoogde zeer de waarde ervan, Geen betere manier om door het aanschouwingsmid- del van onzen tijd de Nederlanders den rijkdom van Z.Exc. VAN KARNEBEEK. hun land aan natuurschoon en zeden engebruiken te leeren kennen, In de slotvergadering is hem een grootsche hulde ge- * * bracht voor zijn leiding. Toen Z. Exc. Za.terdag 8 Oct. in de hofstad terug- Het standbeeld voor Stadhouder Willem III, keerde, stond (laar een kring van vrienden en vereerders ter ontvangst gereed en werd hi' door generaal De Zaterdag 8 Oct, is te Breda voor het gebouw der Meester toegesproken. Koninklijke Militaire Academie het door Dupuis ont- Dat Nederland zulk een goeden naam heeft in het worpen standbeeld onthuld van den stadhouder-koning, Buitenland heeft het voor eengroot deel te danken van wien de dichtergetuigde: aan zulk cen voortreffelijk vertegenwoordiger. Een Willem is 't opnieuw, een Willem van Oranje, Voor wien de dwinglandij gelijk het oproer beeft, Die Frankrijk sidd'ren doet gelijk zijn Vad'ren Spanje En 't waggelend Euroop zijn evenwicht hergeeft, OOST-INDIA. Het was een indrukwekkendeplechtigheid, waarnaar ook het Hoof dbestuur van ons Verbond een afvaardiging hadgezonden, teneinde zijn voorzitter gelegenheid te geven naast de lauweren van H. M. de Koningin en die der cadetten van de Academie ook een krans van het Hollandsche boeren op Java. A, N, V, neer te k le en bij het hooge voetstuk van het monument, dat wel heel laat een onzer beroemdste (Vervolg.) Oranjevorsten eert, Wij zullen ons hier niet inlaten met den stria gevoerd Na de ten deele misluktepogingen van J. P. Koen tusschen de voorstanders van Den Haag en die van liet men in Indie de zaak sleuren, Toch bleven enkele Breda om het bezit van dit gedenkteeken, „vrijborgersu in Batavia en Ommelanden zich widen Wij verheugen ons alleen, dat het er is, Naast de wel- aan den landbouw, Arbeidende onder zeer ongunstige sprekende hulde van Minister Dr, De Visser, die met omstandigheden (gemis aan vrijen handel; gedwongen vele hoogwaardigheidsbekleeders uit regeerings- en cultures op daarvoor ongeschikte gronden; van huis uit militaire kringen de onthullinfl bijwoonde, heeft vooral niet in den landbouw opgeleid; enz, enz.) klaagden zij de krachtige historische rede van Luit,-Kol, W, E, van over „de zeer geringe en sobere provenuen van de NEERLANDIA. 149 _ landerijen en het bas en moesten, de een na den ander eengoed heenkomen zoeken, Een nieuwe poging werd gedaan door Gouverneur-Generaal von Imhoff (omstr. 1750). Doze bleek van de Hollanders een hoog denkbeeld te hebben en schreef oan, in zijne „Consideration"; Men weet dat die van de Holalndsche natie geens- tins voor den arbeid geschikt zijn, Zij het ijdelheid of luiheid, zij mina chten dit soort van werk en zinken liever we in armoedige ledigheid," Hi' was trouwens van Duitschen oorsprong en dat verklaart dan ook, dat hi' voor de proeve Saltzburgsche boeren aanbeval, I De Compagnie ging op de denkbeelden van von m- Koff in en machtigde de verschillende „Kamers" die Oostinje-vaarders uitzonden „om op ieder schip eenige luiden, dog niet boven de 10 stuks, zoo mannen als vrouwen, twee kinderen, onder de veertien jaren voor een persoon gerekend, die kundigheid van den land- bouw hebben, naar Batavia transport te verleenen, voor den kost dienst doende; dat om sulke luyden daartoe te animeren en, tot Batavia gekomen synde, in staat te stellen, de Hooge Indiaansche re eerie sal werden ge- qualificeerd aan die luyden gedurende de eerste vijf jaren eenige penningen jaarlijks te furneeren, al was het zelfs tot 100 rijksdaalders toe, om loo en draag- beesten met de noodige gereedschappen daartoe aan te schaffen en daarvan zichzelve middelerwijl te voeden, mitsgaders die luyden nog drie jaren daarna zonder ge- not, interest of uitkeering te laten blijven en na verloop van dien tijd op der boerenplaats affecteeren een h r jlijksce belasting van vijftig rijksdaalders," as Men was in Holland zelfs zoo ingenomen met von Imhoffs denkbeelden, dat men hem schreef, alvast maar te beginnen met Compagniesdienaren, Von Imhoff schreef terug, dat hi' deze niet missen kon en liever zag „het uitzenden van menschen, die ex professo boeren of landlieden zijn en voornamelijk met wijf en kinderen, want dat is een hulpmiddel, dat van veel nut zal n zij, door den tijd." In 1743 kwam de boer A. Deschouw met zijn gezin te Batavia aan, Enkele Compagniesdienaren lieten zich me de inschrijven, De grootte der perceelen werd be- paald op 100 morgen aan hoog en laag land, de helft in zaaivelden en op 150 morgen in geval het alleen hoog land was. Twintig perceelen werden vooreerst afgebakend tus- schen de rivier van Tangerang eii die van Angke, zij werden bestemd voor de boeren, die nog op komst waren. Voorts besloot men hun in den aanvang mate- rialen te verstrekken en aan hen, die met leege handen kwamen gedurende de eerste zes maanden een rantsoen , te betalen gelijk aan dat der dekofficieren op de schepen, Op hun verzoek verkregen zij eigendomsbewijzen, be- nevens hetgeheele montant der aan, hen toegezegde penningen tot inkoop van vee. Geweigerd evenwel werd het verzoek om aan ieder zes slaven toe te voegen; die waren veel te duur en cok was het de bedoeling dat de nieuwe boeren zelf 't werk , moesten doen, Middelerwijl was de drang van Hollandsche (of Duitsche) boeren om naar Indie te verhuizen alles- behalve sterk, Von Imhoff ergert zich daaraan en schrijft drie jaren na de vestiging der eerste boeren; „Met de Europesche coloniers beschiet het nog weinig, schoon er echter reeds drie in de Preangerlanden vier onder het , district van Tanjong Poura en twaalf onder dat van Tangerang aan den gang zijn geraakt, waarbij nu en dan nog enkelde komen, die daartoe lust krijgen; doch als UEd, H, Achtb, eensgeliefden bekend te maken in zoovele thans in Europa geruineerde landen 1) hoezeer verlegene familikn hier ten platte lande den kost en 1) De Duitsche na den Oostenrijkschen successie oorlog, _ ...........-... meer dan dat door den tijd en door vlijt kufinen vin- den, 2) bij de condition die reeds in 1742 zijn geappro- beerd en zoo UEd, H 150 NEERLANDIA. Er er hadden in het Duitsche vaderland,' waaruit Secretariaat Groe p N. I. sommigen hunner geemigreerd waren, geen plunde- rende Pandoeren en Kroaten kunnen huishouden dan , Als secr,-penningmeester dezer Groep is wederom op- de Bantamsche roovers het in de verspreide hofsteden getreden de heer H. J. Ch. Brunet de Rochebrune, deden." p. a, P. Elbers, Ternatestraat 3, Bandoeng, 'tGevolg was dat elf van de uitgegeven perceelen openvielen en de Regeering besloot om de voorschotten van de „gemassacreerde, overledene en vermiste land- bouwers als disparate achterstallen of te schrijven", Boer Pieter Boon van Luik verzocht als gunst om met VLAANDEREN zijn debet van f 1227 als soldaat te worden aangenomen, Boer A. Deschouw (boven reedsgenoemd), die in de nederzetting boerenschout was geworden, had geld ge- noeg om op de publieke veiling twee der verlaten per- PastoorYerriest over het Vlaamsch. ceelen voor 350 rijksdaalders aan te koopen, De twee hoof dfouten van deze mislukking waren, ge- Arm en zijn wij niet, Een levenden schat hebben wij lijk men ziet, ten eerste de bemoeizucht der monopolis- nog; een levende macht, een scheppende macht, die tische Compagnie en ten tweede de onrust der tijden, een yolk doet leven, doet herleven, doet herworden, De invloed der kolonisten bleef zichtbaar in vele doet worden . . , de taal! de moedertaal, de moeder, de rijke Tanta es in West-Java, die thans nog bestaan, levende barende moeder . . • de taal. Kan men ook hier spreken van „bij aanvang wel- Hier blijve ik nu een stondeke staan en overdenke geslaagd en niet zonder blijvende gevolgen," toch is het mijn kindertijd en mijn groeiende kinderjaren. vraagstuk daarmede niet volkomen opgelost, Als eerlijk Mijn vader, mine moeder, mijn yolk, mijn huis, mijn en onbevangen geschiedvorscher voegt de heer Kalff aan dorp waren vlaamsch. Onze aarde, onze lucht, onze zijn oordeel over deze proeve de volgende zinsneden zomer en winter waren vlaamsch; onze lippen groeiden toe, met welker strekking wij ons gaarne vereenigen: naar het vlaamsch woord, en dat woord wierd de vorm „Of, al waren de toestanden hun gunstiger geweest, van ons kennen, weten en denken, Ons worden was zij zich, gehandhaafd zouden hebben als zelfstandig Vlamingen worden, Worden is en zal altijd de wet en gilde; en verder, of een tweede, een derde generatie we g van het leven zijn, op deze eerste gevolgd zou zijn, niemand, die 't zou kun- Waaruit en wat zijn wij geworden en wat heeft er nen zeggeneu gedreigd en dreigt er ons te doen ontworden? Terwijl De menschen van dien tijd lieten hunne aandacht niet ik hier tepeizen sta, mijnen kindertijd bezie, en luistere gaan over die zijde van het vraagstuk; eerst in de naar mijn verleden — vijf en zeventig jaren verre, slaat tweede helft der 19e eeuw heeft men zich daarmede in mine oogen die ouderwetsche schoone kader van bezig gehouden; wij komen er van zelf later op terug. mine werkkamer, en ik leze er in allerschoonste ver- * * sierde calligraphie dat woord dat geheel mijn leven ver- vult: Bruiloftslied — opgedraagen — aan het jong en achtbaar —paar Mijnheer — Johannes Verriest — en. Een dringend noodige toelichting. jongvrouw Karolina Van Ackere — kerkpligtig ver- In het vorige nr, van Neerlandia werd aan een ar- eenigt te Deerlijk den 9en October 1827. Eerbiedig op- tikel van Prof. Dr. Sleeswijk in „Sociale hygiène" o,m, gedraagen door R. Notebaert en P. Renier, de volgende zinsnede ontleend: Tezelf der tide ontwaakt en jubelt in mij geheel de „Zoolang er bij ons Departement van KoIonia. nog kunst, de volkskunst, en 't vermaak van dien tijd en ik geen aanbod is van candidaat-ambtenaren, doch men herleve, in het onderwijs, in de school, van dien tijd. nog steeds bij advertentie om gegadigden van allerlei Bij dat minder yolk zat Vlaanderen vol rederijkkamers, soort moet vragen, zoolang onze regeering nog genood- volgenootschappen, met edelgekozen kernspreuken, met zaakt is, vreemdelingen in dienst te nemen, zoolang is p rijskampen voor dichtwerk, tooneelen en schoonschrift, er van overbevolking in het moederland nog geen Steden en dorpen wedijverden, en het ware een blijde sprake litanie de namen te drukken van de toen bestaande en Deze zinsnede zou bij menigeen den waan kunnen ver- nu nog levende „vriendschappee, sterken, dat de Nederlandsche jongelingschap volkomen Het was het instandhoudend en naar boven willend onwillig is, zich in Indischen Staastdienst te be even, Vlaanderen. Het is hoog tijd, dit vraagstuk eens goed te belichten, Daarbij, daaronder stond de school met al haar won- En dat kan wel 't best door 't onderstaande staatje: dere hoedanigheden en eigenaardigheden, eigen levende, aardige, — die eigen aard hadden — gebreken. Uit haar Uifgezonden ambtenaren voor den vasten dienst: zijn gekomen die oudere opgebloeide mannen, U groete Jaartal, Mannen. Vrouwen, Totaal, ik eerst, ontroerd in mijn diepste gemoed , o schl-oomee ters van den ouden tijd, die in armoede ons vlaamsch 1899 46 46 yolk hebt wakker en vlaamschgehouden, licht en 1900 41 1 42 vreugd en deugd in het oud vlaamsch wezen hebt ge- 1901 68 68 voed, die het oudste lampke vier teen alle vreemde g 1910 206 12 218 macht hebtgeschut, 1913 348 68 416 Ikgroete U schoolmeesters in uw graf, 1914 287 87 374 Ikgroete U, vader Renier, die den eersten glans van 1919 450 mijn schoone moedertaal hebt in mijn hoofd gelegd, het 1920 672*) eerstegenot van zijn rythmen in de roering van mijn Bovendien werden in 1920 uitgezonden 165 amb- zoete lippen hebt doen wagen en wiegen: tenaren in tijdelijken dienst. 672 plus 165 = 837. — Op den zolder van een Bakker Een heel verschil met 't jaar 1899! Woonden muizen machtig veel , . , . Nadere toelichting is wel overbodig: en ze mij nu nog in mijn een en tachtenste jaar doet De thans bestaande moeilijkheden in de voorziening genieten, van den Indischen dienst vinden hoofdzakelijk hun ver- Dat was het eerstepriemen op mijn beschaafde de lippen! klaring in de al te zeer opgevoerde aanvragen uit Indie Waarom vinde ik nergens mijn hooger vlaamsche ont- in den meest ongunstigen to. wikkeling? Waarom een verdere beschaving van mijn 's-Gr. v, L. tong en spraakgerief ? Waarom groeide zij niet in mijn NEERLANDIA. 151 -we en en denken, in mijnen geest? — waarom niet in inijn voelen, blijheid en leed, in mijn hert? Waarom niet in al mijn zinnen, in mijn spieren en zenuwen, in de roering van hand en voet en lichaam? Waarom niet in mijn groet? Waarom bleven wij botte Vlamingen? fd Omdat alle wegen naar eigen hooger leven gedoo lag , alle deuren toe, Als wij daaruit kwamen traden wij een vreemde wereld in; eene schoone wereld, een beschaafde de wereld, eenge en leerde wereaamscld; wij ontleerden ons zelven, wij ont- wierd het vlaamsch kind, Toch gelukkiglijk bleef daar onder en woekerde daar , buiten, de taal; onze oude taal, onze schoone taal, onze rijke taal, onze vrije taal; vol woorden, beelden en zinnen, vol schakeeringen; de geest, 't gemoed, de ziel van ons ware yolk, van ons vlaamsch yolk gereed tot , roei, bloei en vrucht, g Ja zeker er bleef hier en daar een glans, eene glorie, eenepreutschheid, een voornaamheid van landsche stan- den uit verleden tijden; hier en daar eengrootschheid en koppigheid bij den Boer, bij de Boerin, Ik zie ze nog in mijn kinder' aren op de markt van Brugge komen, getooid als landsche koninginnen met het strekkend en bengelende goud om het hoofd en de hoogklimmende muts, die breed, in zes la en kostelijken kant, op rug en schouders nederplooide, Ik zie in tijd van kiezing den vrijen Justigen Boer, driemaal rond de markt rijén, en zijn rijtuig bevlagd ter eere van den nog ongekenden overwinnaar, wie hi' ook zijn mocht, Ik zie hem 's anderdags als een koning op zijn hof en veld rond aan en sterk bestier in hand houden met zijne makkes, zijnen scepter. In Veurnambacht bleef hi' even groot, sprekend vol- gens zijnen stand en staat, nu nog vol misprijzen voor den „zuiderlingu uit het „censland" met zijne „koeien voor denploeg“. Daarbij nog woont hier en daar de stille welhebbende burger, die hem rechthoudt en fatsoenlijk gaat en staat en spreekt; maar hi' ook, en zijn vrouw en zijn huis- gezin voelt rondom hem, buiten hem en boven hem eene onmacht, eene ijdelheid en een tekort, Eene hooger wereld blijft hem gesloten, Er is, er was hem een eigen vlaamsche opvoeding open, Zij bestond niet, Nogthans blijft hem, blijft rond hem, Mgt voor de greep, onder hem, die schat, de taal, Zij is goud, maar was niet gemunt. Sedert honderde jaren was er voor het minder yolk een munt mede geslagen; toch zij bleef goud en kon dat wel missen. (Uit een rede over Beschaafd West-Vlaanderen in de Kon. Vl. Academiegehouden,) Vlaamsche kunst. Aan de Besturen der Afdeelingen van Groep Ned- land is van wege het D. B. het volgende rondschrijven verzonden: Hiermede komen wij tot U met een vriendelijk ver- zoek. Het gc,ldt cultureelen steun aan de Vlaamsche beweging door Vlamingen in de gelegenheid te stellen in Nederland belangstelling te wekken voor hun tooneel en hun dichters, In de eerste plaats heeft zich tot ons gewend „Het Vlaamse Volkstoneer onder leiding van Dr. J. 0, de Gruyter, om onze medewerking in te roe en voor op- voeringen in Nederland van zijn gezelschap, dat voor- treffelijke voorstellingen van oude en nieuwe meester- stukken moet geven, getuigen de kverschillende D beoor- deelingen die ons onder de oogen wamen, e voor- waarden, waarop zij willen optreden kunnen voor U niet bezwarend zijn, omdat voor gezamenlijke of eigen rekening wordt opgetreden, Ook kan het gezelschap worden uitgekocht, De overeenkomst kan onderling ge- re geld worden, H3ofdzaak is dat den Vlamingen gelegen- heid wordtgegeven hun tooneelspeelkunst ook in Nederland te kunnen toonen, De Secretaris der instelling, de heer Dr, J. Goosse- naerts, St, Amandsberg (Molenstraat 23) bij Gent, geeft gaarne alle gewenschte inlichtingen, Ten tweede vestigen wij Uwe aandacht op het plan van het Prosper van Langendonckfonds om ten bate daarvan Vlaamsche sprekers in ons land te laten op- treden, waarvoor zich beschikbaar hebbengesteld de heeren Herman Teirlinck, Toussaint van Boelaere, Felix Timmermans en vermoedelijk Prof. Aug. Vermeylen, Mocht U een dezer sprekers wenschen uit te noodigen, wil U dan wenden tot den heer M, Roelants, Secretaris van het Prosper van Langendonckfonds, Prudent Bols- laan 49, Brussel, * * * Nederlandsche school te Brussel. Naar„Het Laatste Nieuws” verneemt, zal de Neder- landsche school te Brussel, die thans op de Nieuwe Graanmarktgevestigd is naar de bovenstad worden , verplaatst, waar een nieuw gebouw zou worden aange- kocht,grooter en moderner, ten einde het stijgende aantal leerlingen te kunnen bergen, Deze plannen zijn evenwel niet doorgegaan, In plaats van een nieuw ge- bouw in de bovenstad te koopen heeft het bestuur , thans besloten een nieuwe school te bouwen, De sub- sidie van 100.000 fr, door de Nederlandsche re eerie toegestaan, zal daarvoor ten deele gebruikt worden, Het volgende jaar zal met den bouw begonnen worden, De nieuwe school die naar de laatste eischen zal worden , ingericht k , zal dan waarschijnlijk ook van karakter ver- anderen; van protestantsche school zal zij onzijdig worden, ZUID-AFRIKA. Het Nederlandsch Consulaat in Z.-Afrika, Het Maand-Bulletin van de Commissie voor den Nederlandsch Zuid-Afrikaanschen Handel schrijft: De benoeming van den Consul-Generaal voor Zuid- Afrika tot Diplomatiek Agent in Marokko te Tanger, sluit een tijdperk of van acht jaren, gedurende hetwelk de heer Van Ketwich Verschuur zich met grooten ijver en we heeft ingespannen om de handels- en economische betrekkingen tuss 152 NEERLANDIA. Wij wenschen den nieuw benoemden Diplomatieken Agent in Marokko en mevrouw Van Ketwich Verschuur een even voorspoedig verblijf te Tan er toe, als hun te Pretoria mocht ten deel vallen, Als wa.arnemend Consul-Generaal is de heer Mr, H, A, Lorentz 13 October met het s,s, „Bloemfontein" der Holland Zuid-Afrika Lijn naar Zuid-Afrika ver- trokken. Als Consul was de Heer Lorentz reeds eenige jaren te Kaapstad werkzaarn. De nieuw benoemde wnd. Consul-Generaal zal zich met zijn gezin in de ambtswoning te Pretoria vestigen, Welke de Nederlandsche Re eerie eenige jaren geleden in eigendom verwierf. Ook den heer en mevrouw Lorentz -vergezellen onze beste vv-enschen. * * * Aid. Kaapstad. 30 Sept, zou volgens ingekomen berichten een Ver- bondsavond te Kaapstad worden gegeven, waarvoor de eerw, heer Dreyer een lezing met lichtbeelden over het oude Kaapstad had toegezegd, Mevr. Loopuyt, de voor- zitster, zou spreken over „Humor, een noodzakelijke eigenschap voor den emigrant" en Dr. W. F. Stolk wederom over „Bijgeloof en Onkunde", Verslag over deze bijeenkomst ontvingen we nog niet, De Afd, neemt steeds in ledental toe, dank zij de krachtige werkzaamheid van het besiuur. Voor het lidmaatschap hebben zich o.m, aangemeld: de eerste minister, Gen, Smuts; Dr. D. F, Malan, advo- kaat Willie Beers en advokaat H. A. Fagan, De jongste deelneemster aan het Koninginnefeest te Kaapstad, 21;'2 jaar, dochtertje van den heer Schoeler. secretaris onzer Afdeeling A.N V. TAALCOMMISSIE. Onder eigen verantwoordelijkheid. Adres: Helenastraat 46, 's-Gravenhage. Een vriendelijke hand zond ons een paar nummers van de Kamper Courant", waarin onze arbeid met eere „ wordt vermeld niet alleen, maar ook gezegd wordt, dat we niet vruchteloos arbeiden, 0,i, te veel eer; de schrijver van die stukjes raadplege eens den 3den druk van de Woordenlijst (te Dordrecht teen betaling van 50 cts, verkrijgbaar) en herzie dan zijn oordeel, * * * Cents of centen? Metgenoegen voldoen we aan het verzoek van Dr.. Th, C,, door er op te wijzen, dat woorden als ton, mUd, kilogram, kilometer, ons, voet, duim, gulden, cent, enz., in het enkelvoud wordengebezig,d als het Nederlandsch er een waarde of hoeveelheid mee uitdrukt; dus 7 ton, 8 mud, 12 voet, 10 cent en ook 8 Hectare, 23 Are (niet, zooals vele notarissen op veilbrieven aankondigen: 8 Hectaren, 23 Aren.) * * * De meerderen in den Haagschen Gemeenteraad. Het lijkt ons niet aangenaam voor de leden van den Haagschen Gemeenteraad, zeli niet te weten, wie hunner de meerderen d.w,z, de besten zijn. In het verslag op de begrooting van 1922 verdeelt de verslaggever hen in meerdere en and ere leden, Wist die verslaggver niet, dat meerderen in deze beteekenis een Germanisme is en bij ons moet luiden verschillende, verscheidene. (Freule S, B. ziet uit deze inzending tevens, dat wij aan haar verlangen voldeden,) * * * Hulde. De N, V, Nederl, Z, Afrikaansche Stoomvaartmaat- schappij heeft op het verzoek der Redactie er in toe- gestemd de vreemde woorden in haar advertentie door goede Nederlandsche te vervangen, Als alle redacties zulke verzoeken eens tot adver- teerders richtten, wat zouden er dan een taalongerech- tigheden uit de advertentiekolommen verdwijnen, * * * Nederlandsch in Suriname. In Paramaribo versChijnt een Landbouwkundig tijd- schrift voor Suriname en Curacao, Het wordt uitgegeven door het De p, van Landbouw in Suriname, Dutch Guiana staat er tusschen haakjes op den omslag, Waarom ma g dit niet Nederlandsch Guiana heeten? * * * Tere aqualie epagles. De nieuwe Arnh, Ct, van 11 Aug, j A, bevat een aan- beveling van een broekenstrekker, waarin de boven- staande woorden voorkomen, Speelt hier het drukfouten- duiveltj e een rol of kent de zetter niet Fransch? Dat de schrijver van deze aanbeveling niet beter weet, NEERLAND IA 15 practisch apparaat in den handig toestel in den han- te Pella ben ik het weer verleerd!" En dat ondanks de handel, dat vooral om de del dat vooral voor den, Amerikanisatiebeweging gedurende en na de oorlogs- dandy, die fere a qualie fat, die keurig gekleed j aren, epagles voor den dag wil voor den dag wil komen, Eenige malen woonde ik Hollandsche kerkdiensten bij. komen van belang is, van belang is, Het ontroerde mij die te hooren zingen en spreken in Voor ieder diegesteld leder, die gesteld is op onze mooie taal, zoover van het vaderland en dat door is op een werkelijk keurig een werkelijk keurig ge- menschen, die door de omstandigheden meestal gedwon- gespannen pantalon met spannen broek met schitte- gen, datzelfde land voor altijd hadden vaarwel gezegd, schitterende vouwen, schaffe rende vouwen, schaffe zich En hoe belangstellend vroegen velen naar Nederland! zich dus de broekspanner dus de broekspanner Por- Hoe treffend ook deglinstering in de oogen van som- Porrefax aan. ref ax aan, mige oudj es, als bleek dat ik nog onlangs in het dorp Let vooral op de naam Let vooral op den naam hunnergeboorte was geweest, De jongeren toonen min- Porrefax; het is een waar- Porrefax; hi' is een waar- der belangstelling voor Nederland en de Nederlandsche borg voor e an prachtig wer- borg voor een prachtig wer- taal. Toch ontmoette ik eenige uitzonderingen, Eigen- kend apparaat, dat een kend toestel, dat een ieder a.ardig: op ouderen leeftijd ontwaakt de liefde voor het ieder voldoening schenkt en voldoening schenkt; het is land en de taal, waarover men in zijn jeugd vader en daarenboven het is onont- daarenboven onontbeerlijk moeder zoo dikwijls hoorde praten, beerlijk voor iedereen, voor iedereen, N, Arnh, Ct. Voor eelingsavonden, Lezingen over Indie, door Johan Koning, Villa Maria, Wijk aan Zee, Onderwerpen: Moderne reizen in den Archipel, De Mededeelingen en Allerlei. Kloet-uitbarsting van 1919 en haar gevolgen, Neder1.- Indie in de iiteratuur, Degeschiedenis en de taak der Indische dagbladpers, Tochten door de Indische cultuur- centra, Steunpenning Boeken-Commissie, Bij de bespreking van ieder onderwerp kunnen on- geveer honderd fraaie en belangwekkende lichtly3elden Wie het onze Boeken-Commissie mogelijk wil maken warden vertoond. met Januari haar hoogst nuttigen arbeid weder voort te zetten, storte een bijdrage in geld op Giro-nr. 46834, waaronder de B.-C, thans is aangesloten, Nederland in den vreemde, Afd. Haarlem zond een buitengewone bijdrage; twee nieuwe begunstigers gaven zich op. Wie volt? Door het Dagelijksch Bestuur van de Vereeniging De B. C. moet in staatgesteld worden haar nuttigen „Nederland in den Vreemde" werden de volgende ver- arbeid voort te zetten, • tegenwoordigers benoemd: te Berlin de heer Max Blokzijl, Correspondent van het Algemeen Handelsblad, aldaar; te Geneve de beer J. C. van Notten, Consul der Een zangerig gezelschap, Nederlanden te Geneve en te Keulen de beer J, H. E. Onder den naam De Volkszanger" is een reeks van „ Vertin, Directeur van de Deutsch-Niederlândische Bank vier liederen verschenen getoonzet door den populairen aldaar, liederencomponist J. P. J. Wierts. Van de Engelsche uitgaaf van het boekje over Ne- Het eerste: Aon de Durskes van de Meierij woorden , derland verscheen een nieuwe druk. We komen bier van G Bolsius Pzn, is een propagandalied tot behoud in ons volgend nummer op terug. van de nationale kleederdracht en opgedragen aan Mr, F. J. van Lanschot, burgemeester van 's-Hertogenbosch. De ware broeders, Aan den bekenden baritonzanger Caro werd het tweede opgedragen. Het gedicht, Polder, is van Adama Men kan weten, dat elk bedankend lid een beleefd van Scheltema: verzoek ontvangt om hem te bewegen op zijn besluit Polder met jou ben 'k verwant terug te komen, Onze voornaamste beweegreden is, dat Wij zijn din en van een land. iedergoed Nederlander, ondanks de moeilijke tijdsom- Wienbeter dan onzen Kapitein Oudendijk kon Loven- standigheden, altijd nog eenige guldens per jaar voor de deals volksliedje worden opgedragen, met dit refrein: bevordering der nationale gedachte en de eenheid van Zoo m'ons niet met vrede laat den Nederlandschen stam moet overhebben, Dan ieder man soldaat, Meermalen heeft ons verzoek het gewenschte gevolg. De „Huzaren-wandeling" van S. Bonn, waarmee de Dubbelgenoegen doet het ons, wanneer we een bericht bundel besloten wordt, droeg Wierts aan den bekenden ontvangen als dit: volkszangvriend Johan Oostveen op, Naar aanleiding van Uw briefkaart verzoek ik U mij De prijs van den heelen bundel is slechts f 1,20. weder als lid in te schrijven. Tevens geef ik U als nieuw lid op' Onze taal in Amerika, dubbeld. Als elk lid dit deed, was ons aantal spoedig ver- rOns lid de heer J. van Hinte, leeraar te Amsterdam, heeft ditjaar een studiereis door Noord-Amerika onder- Nederland, Ned,-Indig en Amerika, nomen en daar, ook door medewerking van A. N. V,, ijke ervaring opgedaan,. Het is de bandel, die deze drie doet samenwerken, Aan een zijner brieven ontleenen we het volgende: maar ook degeschiedenis, Dat bewijst de teekening op „Het heeft mij bijzonder getrof fen, dat zoovelen te den omslag van het Jaarboek 1921 der Neder1.-meri- A Hoboken, Paterson, Grand Rapids, Holland, Zeeland, kaansche Kamer van Koophandel te San Francisco, Chicago, Pella en ge City nog de Nederlandsche O an voorstellend de landing der „Pilgrim-Fathers", wier ge- taal kunnen spreken; niet alleen de in Nederland ge- schiedenis door den beer A, Tigler Wybrandi wordt be- borenen, maar zelfs zij, die van hun geboorte of in handeld bij een afbeelding van het model van „the Amerika hebben gewoond. Vooral in Pella Iowa viel mij Mayflower" uit het nationaal museum te Washington. dit sterk op, Veelzeggend was de opmerking van een Behalve een jaarverslag bevat het boek ook nog een der vele Holland-Amerikanen, die ik hier ontmoeten art van onzen Consul-Generaal, den heer Van Coe- mocht: „Vroeger heb ik Engelsch leeren spreken, maar nen Torchiana, over belegging van Amerikaansch 154 NEERLANDIA. kapitaal in Ned,-Indische ondernemingen en een ver- die voor treklustigen nuttig kunnen zijn, handeling over „the Royal Dutch" met een portret van Alle inlichtingen, b,v, over kansen op het verkrijgert den heer Deterding, van werk, salarissen, kosten van levensonderhoud, enz., Verscheiden mooie kieken uit Indict versieren dit be- zijn steeds welkom, langrijke jaarboek, Medewerking van Nederlandsche Vereenigingen in het buitenland zal ook ten zeerste op prijs worden gesteld. Oranjedagviering op Curacao. Alle lezers van„Neerlandia” kunnen voor het overige Even -voor het afdrukken van dit nummer komt be- de Vereeniging „Landverhuizing" steunen door als lid richt uit Willemstad dat ook deze Groep den verjaar- toe te treden, dag der Koningin heeft herdacht met een feestavond geopend door den Groepsvoorzitter, den heer H. Schol- V.-Kalender. tens Kzn, met een rede, die bezegeld werd door het Hebtgij al een of meer A. N. V.-kalenders besteld Wilhelmus, gezongen door het koor der militairen, voor U en Uw kennissen? Zoo niet, doe het dan nut Het programma bestaande uit liederen van Abramsz., Hullebroeck, van Tetterode, en De Wijs,Mouton, gezongen engezegd door Mcvr. De Haseth-Moller en den heer Comae V. Nederl. Kinderen in den Vreemde, De Vries, oogstte veel bijval. De laatste droeg ook een spotlied op het gebruik van vreemde woorden voor, Een Het aantalgiften van particuliere zijde was in de groep militairen gaven ter afwisseling gymnastische afgeloopen maand niet root en bedroeg slechts ongeveer oefeningen. f 1300,—, gelukkig echter konden wij van een krachtige De heer J. B. A. Palm zorgde voor de muzikale be- instelling onder N. R. te N. N. f 6638,40 boeken en g eleidingen, droeg het Onder-Comite Winschoten f 1773.521 bij (dat echter nog niet voldoende was voor de uitgaven van dat Comite), zoodat wij in totaal een ontvangst konden De Nederlandsche Vereeniging boeken van f 9738.171 en Mrk, 190,— makende met „Landverhuizing", vorige opgaven f 390117,181 en Mrk, 35328.—, De uit , gaven bedroegen in de afgeloopen maand f 7419,82 en Het Informatiebureau- van de N. V. L. is gevestigd in Mrk, 3006.15, het Ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel, Dat onze Nederlanders in den Vreemde, vooral in Bezuidenhoutscheweg 30 te 's-Gravenhage. De Vi- Duitschland, door de sterke valutadaling van het oogen- ging stelt zich onder meer ten doel om hen, die het blik een zeer zwaren strijd te voeren hebben en dat zij voornemen hebben zich in het buitenland te vestigen, niet bij machte zijn, hunne kinderen het noodige te voor te lichten over de toestanden en de vooruitzich- geven, dat voor de kleine en ondervoede kinderen geen ten in den vreemde en verder om de voeling met in het melk te krijgen is, behoeft een betoog, evenmin dat zij Buitenland gevestigde Nederlanders te onderhouden„ meer dan ooit op de hulp van het Vaderland zijn aan- Propaganda voor en bevordering van de landverhui- gewezen, Wij trachten daarin te voorzien, door die kin- zing staat niet op has werkplan, eer het tegendeel. deren hie to te lande te verzorgen of wanneer er nog Want zij best en ook de misleidende of leugen- geen plaats is, hen van het noodige, in de eerste plaats achtige propaganda en tracht onberaden landverhuizing melk, te voorzien, Om hierin te kunnen slagen roepen tegen te gaan. wij de hulp en medewerking in van elk goed Neder- Om hen, die elders een bestaan willen (moeten) landen Giften ingeld en in natura (bussen melk) wor- zoe ken naar behooren te kunnen voorlichten, heeft de den- in ontvangst genomen door den Penning- Vereeniging de medewerking van in het buitenland meester woonachtige landgenooten drip end noodig, S. VAN LIER Ez„ De buitenlandsche lezers van dit blad kunnen het Nassaukade 358, Amsterdam, nuttige werk van de Vereeniging derhalve steunen door Naar alle inlichtingen en waarschuwingen te zenden, Postcheque en Girodienst No, 22889. Archief en bibliotheek van het Informatiebureau der Nederlandsche Vereeniging „LANDVERHUIZING". 25ste Jaargang. No. 12. December 1921. N EERLAN DIA ORGAAN VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Nederland heeft een taal, die zich bij uitstek eigent voor het krachtig, kernig en welluidend zeggen, FREDERIK VAN EEDEN. INHOUD: A. N. V.-Kalender, — Balans, — Overzicht der Hoofdbestuursvergadering van 5 Nov. — Nederland: Onze Toonkunst in 't gedrang. — Van de Afdeelingen, — Vlaanderen: Tak Brussel. — Mr, F. van Cauwelaert, burgemeester van Antwerpen. — De verkiezingen. — De Ned. School te Brussel, — Oost-Indict: De Hollandsche Boeren op Java, door Dr, W. van Lin en — West-Indict: Aanvaarding van het Gouverneurschap. — Van Groep Suriname. — Zuid-Afrika: De belangen der Nederlanders in Z.-Afrika, door J. L. Schoeler. — Boekbespreking, door Dr. J. B. cheers, — Taalcommissie. — Mededeelingen en Allerlei. — Advertentiert. A. N. V.-Kalender. zich van lieverlede uit tct eer. vrijwillige steunbelasting. De verzending aan de bestelsters en bestel- Nu de overheidsbelastingen echter een on- lers heeft de vorige maand een aanvang draaglijken omvang hebben genomen, trachten genomen. velen hun balans in evenwicht te brengen Wie elke week in zijn huiskamer een mooi door de vrijwillige of te schaffen, brokje Nederland wil zien en een woord ter Zeer verklaarbaar maar tegenover het Al- versterking van zijn nationaal gevoel, elke dag gemeen Nederlandsch Verbond niet oorbaar, een geschiedkundige aanteekening van Johan wanneer men zich goed indenkt in doel en Been, haaste zich met bestellen. De oplaag is streven, Meer dan in eenige andere vereeni- beperkt. (Prijs f 1.90). Een uitnemend ge- ging concentreert zich in ons Verbond de schenk ook voor Nederlanders in den vreemde. versterking van nationaal gevoel door samen- werking met onze kolonien, onze stamver- BALANS. wanten en de Nederlanders in het buitenland, de bevordering van hun welvaart, zedelijk en Vrijwilligers voor!stoffelijk, en de verhooging van het Neder- Met dit nummer wordt de 25e jaargang van landsch stambewustzijn, Neerlandia afgesloten, Wie daarvoor geen penningske meer over Het zou in normale omstandigheden aan- heeft, als hij het kan missen, behoort eigenlijk leiding zijn geweest tot een feestelijk herden- niet in de Nederlandsche gemeenschap- thuis, ken, Maar de tijden zijn abnormaal, de Een vereeniging als het Algemeen Neder- levensomstandigheden zorgelijk, de naweeen landsch Verbond, dat in dit zuiver streven van den wereldoorlog en den volkennaijver naar geestelijken en maatschappelijken voor- meer dan ooit voelbaar, Het maatschappelijk uitgang van alien, die tot die gemeenschap Leven blijft ontwricht en daarmee ook het be- behooren, geen eigenbelang beoogt, moest staan van zoovele vereenigingen, die, het wel- nimmer een achteruitgang in ledental behoe- zijn eener bepaalde gemeenschap beoogend, yen te boeken, noch verslapping van ijver geen groeiende altruistische belangstelling onder haar leden, noch daling zijner fondsen. kunnen verwachten, waar de persoonlijke Zij kan alleen vruchtdragenden arbeid ver- zorgen van velen het meeleven met organisa- richten, wanneer de sympathie van alle goede ties, al hebben die het hell der gemeenschap Nederlanders en stamverwanten over heel de ten doel, moeilijk maakt, wereld met haar is en ieder naar zijn ver- Het zou struisvogelpolitiek zijn te willen mogen, zoowel geldelijk als geestelijk, de ontkennen, dat ook het Algemeen Neder- leiders steunt, landsch Verbond heeft geleden onder de in- Daarom richt het Hoofdbestuur tot ieder zinking der volkswelvaart, lid dit dringend verzoek: Als gij er over denkt Er zijn vele vereenigingen tot nut en ver- Uw lidmaatschap van verschillende vereeni- maak der burgerij, waarvan men al gauw uit gingen op te zeggen, laat dan niet alleen het sympathie of omdat men er niet buiten kan Algemeen Nederlandsch Verbond er buiten, lid is, en zoo breidde het aantal lidmaatschap- maar neem U voor dit jaar nog ten minste een pen voor elk niet onbemiddeld staatsburger nieuw lid aan te brengen, 156 NEERLAND IA. En als ge tot heden slechts het minimum en dichterlijke wenschen aan de vorige vergadering ge- zonden en deelt mede, dat van de heeren Dr, M. Alvares heht bijgedragen, verhoog het dan vrijwillig Correa en Jhr. Mr. G. A. K. Michiels van Kessenich tot f 5.—, Beef liefst nog meer als ge kunt, bericht is ingekomen van verhindering. Ge begrijpt, dat ook voor het Algemeen Nederlandsch Verbond de waarde van het Punt I. Notulen der vergaderin van 11 October. g geld is verminderd en het Hoofdbestuur van Goedgekeurd. f 2,50 per lid voor zijn omvangrijken arbeid Punt II. Ingekomen stukken en mededeelingen ter thans weinig of niets overhoudt na aftrek van kennisneming. kantoorkosten, salarissen en de exploitatie De Voorzitter doet de volgende mededeelingen: van Neerlandia, Van Generaal Cool is een dankbetuiging ingekomen Laten velen door zoo hoog mogelijke op- namens de commissie voor het standbeeld van St voering van hun jaarbijdrage toonen, dat ze houder Willem III voor den krans, doorden Voor- waardeeren den arbeid van het Hoofdbestuur, zitter van het A. N. V. bij de onthulling te Breda neer- gelegd. dat juist, nu allerwege de Nederlandsche be- langen in en buiten ons land om steun vragen, Prof, Van Schelven te Haarlem zond een dankbetui- over veel meer geldmiddelen dan vroeger g in voor den steun, verleend aan het Ned, Onderwijs te Budapest. moet kunnen beschikken, om zijn taak naar behooren te vervullen. Van den heer Van Kerkhoven kwam een dankbetui- ging in voor de boekenschenking ten behoeve van zijn Het ligt voor de hand dat, wanneer een Ned, cursussen te Berlin. wijziging van de statuten aan de orde komt, Aan de vorige vergadering (11 Oct.) is een uittreksel daarin een bepaling van het minimum voor meegedeeld uit een brief van prof. Gel te Londen over nieuwe leden op f 5,— zal moeten worden op- eenheid in spellingvereenvoudiging voor het Nederl, genomen, stamgebied, in het bijzonder wat Nederland en Vlaan- Het zijn de Dude, beproefde leden, van deren betreft, Prof, Verde en uit Vlaanderen verzoekt maatregelen om tot overeenstemming te komen. Welke verwacht wordt, dat zij vrijwillig hunne De Voorzitter deelt mede, hierover een onderhoud te jaarlijksche bijdragen zullen willen verhoogen. hebbengehad met den Minister van Onderwijs, die hem Laat ieder, die het wel meent met het idieel verzocht een samenkomst te willen uitlokken met enkele en practisch streven van het Algemeen Neder- op dat gebied vooraanstaande Vlamingen en Ned- landers en een rapport te doen opstellen. Ook hadden landsch Verbond en Wiens balans het toelaat, voorzitter en secretaris een samenspreking met prof, het jaar besluiten met de goede daad, een Ge 1, mededeeling te verzenden van den volgenden De vergadering juicht een en ander toe. inhoud: De Hollandsche Club te Munchen heeft zich aan e- sloten bij het A. N. V. Aan de Administratie van het Algemeen Aan den heer H. J. Ch. Brunet de Rochebrune, die Nederlandsch Verbond, het algemeen secretaris-penningmeesterschap van Groep Groenmarkt 9, Ned. India weder heeft aanvaard, is afschriftgezonden Dordrecht. van de voornaamste brieven den laatsten tijd in verband met den toestand der Groep, naar India gezonden, Ondergeteekende wenscht zijn jaarbijdrage voor het Ai g, Ned, Verbond te verhoogen van f . . , . • Bericht van ontslagneming van den heer Mr. .Dr. C. F. tot f . . , . , Schoch als afgevaardigde van Groep Suriname. De Voorzitter brengt in herinnering hoevele jaren de he,r Schoch Groep Suriname in het Hoofdbestuur heeft Mogen zeer vele berichten in Bien voim vertegenwoordigd en het vele dat hi' voor het A. N. V. in het algemeen heeft gedaan. binnenkomen, Zij zullen een krachtmeter zijn van de offer- Aan den Directeur van het Zeemanshuis te Nieuw- York zijn op aanvraag eenige Nederlandsche lieder- vaardigheid der leden voor het groote natio- bundelsgezonden, nale- en stambelang, dat het Verbond voor- Aande Nederlandsche Vereeniging Emmerik te Em- staat. merich zijn op verzoek eenige werken en geschriftjes De uitslag zal van grooten invloed zijn op over Nederland, alsmede eenige liederbundels gezonden. de begrooting en het werkprogram van 1922. Het Algemeen Nederlandsch Verbond is bemiddelend opgetreden inzake het gebruik van Nederlandsche * medische studieboeken in Zuid-Afrika. Overzicht der Hooklbestuursvergadering Punt III. Ontwerp der nieuwe Verbondswet, 2e lezing. De Voorzitter wijst er op dat verschillende schrif te- van 5 Nov. te 's-Gravenhage. lijke opmerkingen van mew, Veen en den heer Ouden- dijk in daze 2e lezing zijn verwerkt. Zoo is de naam Aanwezig: de heeren P. J. de Kanter, voorzitter, Jhr. onveranderd gelaten met vrijheid voor de roe en om Mr. J. L. W. C. von Weiler, on ,dervoorzitter Mr, B. de een afzonderlijken naam te dragen binnen de bedoeling Gaay Fortman, secretaris-penningmeester, Mevr. A. C. der Statuten. Veen-Brons, en de heeren Ch, R. Bakhuizen v. d. Brink, De heer Oudendzjk zou graag de vraag gesteld zien: J. S. C. Kasteleyn, Th. Lens, Dr, W. van Lingen, K. E. Is statutenwijziging in dezen tijd wel gewensoht? Oudendijk, C. Statius Muller, W. C. SchOnstedt, Th. G. De Voorzitter meent, dat de vorige vergadering daar- G. Valette en C. van Son, administrateur. op reeds bevestigend heeft geantwoord en zou er dus De Vooi-zitter opent de vergadering met een welkom liever niet meer op tern komen, aan de leden, brengt Me r, Veen dank voor de bloemen NEERLANDIA. 15 De heer Oudendijk wijst op de onvoltalligheid dier Mevr. Veen is zeer verheugd over dit plan van sa- vergadering en handhaaft zijn voorstel, dat gesteund menwerking en acht dit een flinken stap in de goede wordt. richting. Zij blijft echter aandringen op de inwendige Mevr. Veen ondersteunt het eveneens, Spr, zou thans zending. gaarne eens in het algemeen haar oordeel ze en over De beer Schiinstedt dringt aan op meer reclame en de inrichting van het A. N. V. te meer waar zij in het propaganda om de populariteit te verhoogen, Hoofdbestuur daarvoor wel niet meer in degelegenheid De Administrateur bestrijdt de pessimistische be- zal zijn, daar zij zich we ens haar huishoudelijke bezig- schouwingen, die hier en daar in de gedachtenwisseling heden zeer tot haar leedwezengenoodzaakt ziet ont- naar voren zijn gekomen, is overtuigd dat er door het slag te nemen als Hoofdbestuurslid, Dag. Bestuur hard gewerkt wordt en dat er vooral in De Voorzitter verklaart zich verrast door dit besluit, het buitenland een bemoedigende opleving valt waar te dat door alle leden ongetwijfeld ten zeerste zal worden nemen, Als Nederlanders beweren, dat ze nooit van het betreurd, Vernond hebbengehoord, lit dat meer aan hen dan aan Wat de statutenwijziging betreft, spr, heeft bij de aan- het Verbond, dat herhaaldelijk van zich doet spreken. vaarding van het voorzitterschap het ontwerp van 1915 De beer Oudendijk dankt den Voorzitter voor zijn gevonden, waarvan de behandeling wegens de ont- concentratieplan en dringt aan op krachtig werken wrichting van groep Vlaanderen werd uitgesteld. Hi' ook in Nederland voor opwekking van het nationaal meende verplicht te zijn dit weer aan de orde te stellen gevoel, nu er van verschillende kanten op werd aangedrongen De Voorzitter acht een versterking der geldmiddelen en Vlaanderen zich weer opricht. van Groep Nederland waarschijnlijk als het be inset Na uitvoerige gedachtenwisseling wordt besloten de der ontworpen statuten wordt aangenomen: weinig Af- statutenwijziging voorloopig te laten rusten om Vlaan- deelingen, alleen de groote krachtig maken, 50 % uit- deren alsnog in de gelegenheid te stellen een groep te keering aan het Hoofdbestuur, 50 % zelf behouden en vormen en door afvaardiging van Hoofdbestuursleden danpropaganda door het geheele land met een pro pa- alsnog invloed te oefenen op de statutenwijziging. gandist, lezingen en films. Gehoopt wordt dat ook Noord-Amerika, Zuid-Afrika De beer Van Linen wijst nog op het streven van hetg en Duitschland door Groepsvorming daaraan zullen Comae voor Indische lezingen, waarvoor spr, in ver- kunnen deelnemen. schillendeplaatsen, ook in de Afdeelingen van het Ver- bond zal optreden. Hi' hoot daarbij gelijk de belangen Punt IV. Brief van Aid. Kaapstad over groepsvorming. van het A, N. V, te kunnen behartigen en de leden De Voorzitter wijst er op dat aan het Bestuur dezer van het A, N, V. kosteloos toe an te geven, Afdeeling opgave van al onze verbindingen in Zuid- Niets meer aan de orde zijnde sluit de Voorzitter de Afrika benevens een volledige ledenlijst is gezonden. vergadering. Men werkt daar nu aan het heroprichten van de Groep maar stuit op veel moeilijkheden, Punt V, Aanvraag om subsidie voor het tweede Nederl. congres te Essen, gehouden 28 October. NEDERLAND. De Voorzitter deelt mede, dat voor het tweede Ned. Congres te Essen 20000 Mark noodig was en het Hoold- bestuur reeds steun had toegezeg,d toen de heer Van Lier volledigen steun zond namens het Comae tot steun van Nederlanders in den vreemde, zoodat de onze niet Onze Toonkunst in 't gedrang, behoefde te wordengezonden, In het Nov,-nr, van Zingende Stemmen wijdt de redac- De beer Oudendijk roemt den Nederlandschen geest, teur, de bekende liederendichter Wierts, een lang hoofd- dien hi' j bij zijn optreden te Nierenhof namens het A. artikel aan de moedwillige verwaarloozing der Ned. N, V, mocht opmerken, muziek. Aanleiding daartoe is een klacht in „Het Vaderland" Punt VI. Voorstel om den beer Lodewijk te be- van Wouter Hutschenruyter, de wakkere strider voor al noemen tot vertegenwoordiger te Tampico, in plaats watgoed Nederlandsch is, die den knuppel in het hoen- van den beer Joh. ter Ellen, naar Mexcio vertrokken. derhok heeftgeworpen en heel wat hanen en hennen Aangenomen, aan 't kakelen heeftgebracht. Al deze niet bepaald wel- luidend en harmonisch zingende stemmen vinden weer- Punt VII, Rondvraag. klank ingenoemd artikel, De heer Wierts verwacht alleen hell van eengestadig Mevr. Veengeeft op verzoek een uiteenzetting van volgehouden actie der Nederl, pers, ten einde de Ned. haar inzicht in den huidigen toestand van het A. N. V. toonkunst deplaats op de programma's te bezorgen, die Zij is voor federatie, welke tot zelfstandiger ontplooiing haar toekomt, der driegroote roe en Nederland, Vlaanderen en Als bemoedigend felt wijst hi' op de twee uitvoerin- Zuid-Afrika zeer veel zou bijdragen, H. i, kijkt het gen ter gelegenheid van het 100-j arig bestaan van het hoof dbestuur te veel naar het buitenland, terwijl in ons Genootschap Concert Diligentia gegeven en waarop uit- land nog zoo ontzettend veel te doen is. Eerst het sluitend werken van Ned, componisten werden uitge- binnenwerk, dan het buitenwerk, Het yolk moet in al voerd, zijn geledingen tot medewerken worden opgewekt. Spr. Laat ieder onzer, die invloed kan oefenen op de sa- dringt aan op fusie met verwante vereenigingen menstelling van muziek- en zanguitvoeringen, dit voor- als Nederland in den Vreemde, Ned. Zuid-Afr, Vereen„ beeld navolgen en ook voor de muziek onzer stam- Oost en West e,d.g. Alleen van een grootsch plan tot verwanten, in het bijzonder de Vlaamsche, een plaats samenwerking verwacht spr. hell, opeischen. De Voorzitter dankt meer, Veen voor haar raad, Hij * wijst op het in de vorige vergadering meegedeelde denk • beeld om de administration dergenoemde vereenigingen, waarbij nog Vreemdelingenverkeer en dergelijke zich Afd, 's-Gravenhage en Omstreken, zouden kunnen aansluiten, in een kantoor te vereenigen, In October zijn de Dietsche kunstavonden weer be- ook om de organen te doen samensmelten, wat behalve gonnen, De eerste, 27 October, was gewijd aan het vruchtbare samenwerking een groote bezuiniging zou dialect: Friesche liederen zong het dubbel kwartet van beteekenen. het Frysk Selskip onder leiding van den „sjongmaster", 158 NEERLANDI A. den heer H, D, Baank; de heer G. Stil droeg Groningsche samen te .stellen — door de Katholieke Vlaamsche gedichten voor; de tenorzanger Lecointre Betuwsche democraten en de socialistische fractie in den Raad, liede- en door Wiertsgetoonzet en begeleid. Dr, Van met Camille Huysmans aan het hoofd, voor den bur- Weelgaf een voordracht in 't Goereesch ten beste. geme esterszetel werd vooruitgezet, heeft het, vooral 't Was een uitmuntendegedachte de gewestspraken als door de vinnige oppositie van de anti-Vlaamsche con- kinderen van een moeder saam te brengen. En de uit- servatieve Katholieken, heel wat voeten in de aarde voering ervan genoot buitengewonen bijval. Op den Novemberavond, Dinsdag den 22e, trad Spoels bekende Vocaal Ensemble(geen mooie naam in de stad der Taalcommissie) op met een keur van Nederlandsche en Vlaamsche, oude en nieuwe liederen, Pulchri weder- om stampvol, succes groot, Teen 9 December wordt in de maandelijksche mede- deelingen, die het ijverige Afd.-bestuur uitgeeft, de derde avond aangekondigd, gewijd aan het kinderlied. Een koor van 25 kinderen onder leiding van Me, De De Wekker uit Leiden zal dan optreden; Welk een veel- zijdigheid! Mogen we eens een vreemd woord gebruiken? De Haagsche afdeeling is de „prima inter pares'', * Alkmaar (Jongel, Afd,) Bestuur; Th. Willer, voorzitter; E. van Dulken, se- cretaris; C. L. M. Jannsens, penningmeester. * * Utrecht (Jon vi. Afd,) Bestuur; P. J. Hermans voorzitter; E. C, E. Both, onder-voorzitter; N. G. J, Hui en Weistraat 43b, le secretaris; Mej. Wicart, 2e secretaresse; H. Bot- tin a, penningmeester; Mej. M. Verthoren en Mej. T. v. d. Berkhof, leden, VLAANDEREN Tak Brussel. Vrijdag 26 October hield Tak Brussel een wel- DE NIEUWE BURGEMEESTER VAN ANTWERPEN geslaagden letterkundigen avond in de „Salle Nouvelle'', in zijn Stadhuiskamer Ernest Allardstraat, met medewerking van den beken- den Vlaamschen declamator Modest Lauwerijs, leeraar gehad, alvorens Minister-President Carton de Wiart aan het Koninklijk Vlaamsch Conservatorium te Ant- er toe kon besluiten de benoeming van den heer Van werpen, Na een korte inleiding door den heer Lotens, Cauwelaert ter onderteekening aan Koning Albert voor waarn, voorzitter, droeg de heer Modest Lauwez ijs te le en, werk voor van Hollandsche, Vlaamsche en Zuid-Afri- Voor de Vlaamsche Beweging is de benoeming van kaansche dichters enprozaschrijvers (Geerten Gos- den beer Van Cauwelaert, die de ziel is van de Katho- saert, Stijn Streuvels, Cyriel Buysse, Leitpoldt, Cel- lieke Vlaamsche fractie in het Belgische Parlement, liers, enz.). Ook de heer Liesenborg,hs secretaris van van niet te onderschatten beteekenis en, waar de nieuwe den Tak, hield een toes rack- we op wat reeds werd burgemeester van Antwerpen, evenals de socialisti- tot standgebracht, op het flinke ledental: 250 en de sche voorman C. Huysmans en de gekozenen van het plannen voor de toekomst, o, m. het inrichten van cur- Vlaamsche Front, een beslist voorstander is van cul- sussen voor het Volk (Nederlandsche en vreemde letter- tureele toenadering tot Nederland, valt ook op dit kunde, Folklore, Hoogere wiskunde, Belgisch recht g ebied hell van deze gebeurtenis te verwachten, enz.), welke thans op het punt staan verwezenlijkt te worden. Na afloop van dezen avond traden 16 nieuwe leden toe. De Verkiezingen. * * De algemeene indruk van den uitslag der verkie- zingen in Belie is, dat de partijverhouding der yolks- Mr. Dr. Frans van Cauwelaert, vertegenwoordiging weinig of niets veranderd is, de nieuweburgemeester van Antwerpen. Wat Neerlandia belang inboezemt is, dat de Vlaamsch- g ezindheid van het nieuwe Belgische parlement versterkt Uit de bladen weet men hoeveel stof de benoe- schijnt. min g van het Katholieke Kamerlid voor Antwerpen De verslaggever der N. R. Ct, seinde o.m, 21 Nov,, Mr, Dr. F. van Cauwelaert, tot burgemeester van de dat waarschijnlijk in de nieuwe Kamer ditmaal een Scheldestad, in Belie heeft opgejaagd. meerderheid zou kunnengevonden worden voor de Hoewel de heer Van Cauwelaert, reeds maanden verwezenlijking van twee hoofdpunten van het Vlaam- geleden — nadat het onmogelijk was gebleken een sche minimumprogram, de gewestelijke indeeling van „Schepencollege" uit de drie groote politieke partijen het leer in Vlaamsche en Waalsche regimenten en de NEERLANDIA. 159 vernederlandsching van de universiteit te Gent, En Mr. Hoste schreef 23 Nov, in zijn blad, Het Laatste Nieuws: „De samenstelling van de nieuwe Regeering zal nood- 00ST-INDIA. zakelijk met deze (Vlaamschgezindheid) moeten reke- ning houden, hoe onwelgevallig het aan sommige drivers ook moge zijn, die zich inbeelden, dat laster en be- leedigingen zouden voldoende zijn om het Vlaamsche yolk er onder te houden, Hollandsche boeren op Java. Die ongezonde politiek heeft op ellendige wijze schip- breukgeleden, Wij noemen zulks een geluk voor het De nieuwe tijd brak voor Ned. Oost-Indie aan, toen land, want eens zal blijken, dat het vaderland in de de Engelschen, na kortstondige tusschenregeering, het huidige omstandigheden een gevaarlijker vijanden heeft bewind weder overdroegen aan Nederland, Zij zelve, dan diegenen, die in de Vlaamsche beweging en haar geheel in tegenstelling met hun in Ned, aange- leaders een der stevigste grondvesten van de natie stelden Luitenant-Gouverneur Raffles, eengeestkrachtig trachten te ondermijnen," bestuurder, aan wien Indiè veel te danken heeft, ver- wachtten al heel weinig van Java, Zij beraadslaagden ernstiglijk, in hoeverre het verkieslijk zijn zoude het eiland, welks beheer eenen wezenlijken lastpost uit- De Nederlandsche school te Brussel. maakte, te verlaten en aan het zelfbestuur der inboor- lingen over te geven, 1) Van de Hoof dcommissie voor Christelijk Nationaal De Nederlandsche Commissarissen-generaal, die hun Schoolonderwijs te Amsterdam, ontvingen wij een tegen- blik lietengaan over de toekomstige ontwikkeling van spraak van het aan „Het Laatste Nieuws" ontleende het nieuw verworven Indie, waren de meening toege- bericht in ons vorig nr, over de Nederlandsche school daan, dat Europeesch kapitaal en doorzettingsvermogen te Brussel, althans wat betreft het veranderen van het aan Java tengoede moesten komen en dat voorts ver- karakter, meerdering van de Europeesche bevolking die zich met „Zij is opgericht op den grondslag van de Vereeniging het landbouwbedrijf kon bezighouden, zeer gewenscht voor Christelijk Nationaal Schoolonderwijs; zij behoort was, Niettegenstaande vele geheele of gedeeltelijke mis- tot de scholen welke bij deze Vereeniging aangesloten lukkingen waren toch reeds onder G. G. Mossel 200,000 zijn, zij wordt van an harentwege door haar inspecteur morgen in de Boven- en Ommelanden van Batavia door bezocht, de Compagnie verkocht of verpacht, Voorts waren er „Nog in October is tusschen afgevaardigden van het de Europeesche landhuurders in Solo, die land en Brusselsche bestuur en leden der Hoof dcommissie eene luyden" tegelijk huurden (een echt middeneeuwsche samenspreking gehouden over deze zelf de zaak en toen is metgeen woord gebleken van eenig voornemen om het bestaande karakter der school te wijzigen, Trouwens 1) Deze zinsnede is ontleend aan een boekje van den is ook bezwaarlijk eenige oorzaak te bedenken, waar- heer A. de Wilde,getiteld; Adres aan Z. M. den Koning, om men daartoe zou over aan daar zij reeds ettelijke wegens het voorgevallene ten aanzien van Soekaboemie, jaren van regeeringswege erkend en gesteund is ge- onder het bewind van den Gouverneur-Generaal Van worden." der Capellen, met officile bewijsstukken. Amsterdam, Aldus schrijft het bestuur, bij A. Zweesaardt, 1838, Een stukje van den optocht der betooging voor den nieuwen Antwerpschen burgemeester op 13 November 160 NEERLAND IA. wijze van doen) en eveneens waren in de dagen van kruiden, van welken aard ook, in overvloed en met Daendels en Rafflesgroote landstreken, insgelijks met het bestegevolg geteeld. Van de Europeesche vrucht- de bevolking er op, verkocht (om aan geld te komen), soorten heb ik slechts de aardbezien,perziken, een Dit alles bestaat tot op den huidigen dag, maar beef t grijzen renetappel en de druif gehad, doch het lijdt geen met ons onderwerp weinig of niets te maken. Hier had twijfel of alle andere vruchten zouden in de gebergten mengeen zelf arbeidende boeren, zij het ook met behulp zeergoed voortkomen, 1) van inlandsche werkkrachten maar landheeren, die niet , Ten minste bloeiden alleplanten en boomen, welke zelden veel meer eischten van de inlandsche opgezetenen ik in 't jaar 1822 met de meeste moeite en met groote hunner landen dan waarop zij recht hadden en zich kosten naar Soehaboemi uit verschillendegedeelten van daardoor bij hun onderdanen en bij de Regeering ge- Europa, Amerika en Afrika had overgebracht zoo goed vreesd engehaat maakten, als men zulks wenschen konde, Jammer is het, dat ik van deze onderneming zelve de gevolgen niet heb mogen Van Kampen geeft hun zondenregister als volt; zien ontwikkelen: een onderneming welke van dien , „Met eenige uitzonderingen waren die heeren, vol- aard nog nimmer te voren had plaats gevonden en gens de verzekering van een hedendaagschen reiziger welke na mijn vertrek van Soehaboemi denkelijk wel (Olivier) kleine dwingelanden, die de Javanen aan last- geheel te niet is gegaan." dierengelijk stelden en met ongeoorloofde kunstgrepen Als men betwijfelde of er wel een afzet zou te vinden den armen inlander buitensporige opbrengsten afpersten, zijn voor al die voortbrengselen, wees hij op de scheep- ja, somtijds wanneer hun belang dit eischte, den berg- vaart, die zich vaak met oude en bedorven proviand bewoner naar de ongezonde strandplaatsen wegzonden, moest behelpen (een argument in die dagen sterker op waar hij wel spoedig bezweek in het ongewone klimaat. den voorgrond tredend dan tegenwoordig), Het woord: De Heer is op zijn landgoed gekomen, ver- Hi' zelf zond dan ook jaarlijks vier a vijfduizend vulde terstond al de Inlanders van zijn gebied met angst manden met aardappelen naar Batavia. In het belang en schrik." (hier wordt weder de tekst van Kalff's brochuregevolgd) Vele van die uitgestrekte „staatjes in den Staat" be- van een beteregrondbewerking dan de Javaansche staan nog, waarvan niet weinige in ct bezit van Chi- sleur die meebracht, bezigde hij Europeesche ploegen, neezen en Arabieren en ook de moeilijkheden en onge- Hi' had behalve Hollandsche boeren ook een Engelschen rechtigheden, die toen bestonden, zijn er nog (de goeden bouwman van New South Wales in zijn dienst en dezen niet te nagesproken) en doen zich nog telkens voor, gelukte het door die ere bewerking en betere bemesting reden waarom terugkoop door den Staat steeds op van dengrond, hoewi (zoete aardappelen) voort te 't programma der Regeering staat; 't welk alleen reeds brengen, waarover de Inlanders de handen in een hierom moet toegejuicht worden, cmdat 't toch eigenlijk sloe en, Terwijl de hunne slechts de grootte van een een vermomde vorm van siavernij of tewel paudeling- kleinen komkommer bereikten, waren die van De schap is, Wilde meer dan twee voet lang, Zijne Turksche tarwe, Een van die landheeren evenwel staat door zijn lof- van het bladomhulsel ontdaan, overtrof meestal de lento waardig streven met ons onderwerp in nauw verband van 12 Rijnlandsche duimen en hij liet er een vrij en het is daarom, dat wij eenige regelen wenschen te goede jenever van stoken (dat had hij wel kunnen widen aan laten!); de korrel van zijn graan was zwaarder dan die van den Inlander, het Land Soehaboemi en zijn eigenaar A. de Wilde. Voorts noemde de heer De Wilde in zijn werk als Hi' was eigenlijk slechts mede-eigenaar en had met hulpbronnen bedrijven buiten het bereik of buiten de de H.H. Engelhardt, Raffles en Mac Quaid op open- aspiraties van den Inlander en geschikt voor den Euro- bare veiling het landgoed teen la en prijs gekocht peaan." Hi' wees op de zijdeteelt, op zijn rijke paarden- (wat men N.B. later als een aanleiding gebruikte om stoeterij; ezels en ezelinnen ontbood hij uit Bombay, hem van regeeringswege zooveel mogelijk tegen te wer- koeien en schapen had hij zelf uit Holland meegebracht, ken). Hi' beriep zich, voor zijn goed recht pleitende, op Met 't volste vertrouwen ijverde hij dus voor de vestiging den Koning (door hem genoemd „een geheiligd per- van kleine Europeesche ondernemers, vooral in de weinig soon"); hij kreeg van dezen Vorst gelijk; charterde een bevolkte Preanger, Gronden moesten hun in koop of schip geladen met landbouwers, werktuigen, zaden enz., erfpacht worden afgestaan om die met de hen om- maar de Indische Regeering liet hare houding niet varen ringende Inlanders te bewerken; ook zouden zij fabrie- en verweet hem, dat hij den Koning misleid had, Zij ken van verschillenden aard kunnen oprichten, wist hem zoodanig te la en dat hij, strijdens moede, Zooals boven reeds werd medegedeeld werd aan zijn tenslotte het landgoed ver beneden de schatting van werk op zeer onaangename wijze een einde gemaakt en deskundigen, aan de regeering verkocht, waarmede ook werd zijn denkbeeld, het scheppen van een boerenstand zijne grootsche landen werden opgegeven. Dat alles in Indict onbenut gelaten, Wel zijn sedert zijn tijd dui- geschiedde in de eerste 20 jaren van de 19e eeuw. zendenperceelen in erfpacht uitgegeven, wel zijn er Wij geven den heer S. Kalff het woord, die schrijft: Europeanen en duizenden Inlanders, die Europeesche „Het was juist deze De Wilde, die zich voor het gewassen teelen (zeker toch ten deele tengevolge van overplaatsen van Europeesche landbouwproducten en de bemoeiingen en het voorbeeld van den heer D. W.), methoden op Java veel moeite had gegeven en die op succes kon wizen, Zijne mededeelingen en uitkomsten 1 Wat degroenten betreft (is 't op het voetspoor van raken van nabij het boerenbedrijf, zij vormen de to en- den heer De Wilde?), ieder die thans de bergcultuur in stelling voor die van zooveel andere landbouwonder- Indict kent, weet, dat de Inlander allerlei Europeesche nemers, die den Indischen bodem een goede Euro- groenten als tweede-gewas (na de rijst) met goed gevolg P eesche gewassen konden afdwingen en de zaak als kweekt, hopeloos beschouwden," Of alle Europeesche vruchtsoorten in Indie's berg- De Wilde schrijft zelf in zijn werk De Preanger klimaat wel zoudengedijen, ik betwijfel het en de mede- Re4erntschappen: deeling van den beer d. W. hierover is mij een verras- „ v an het jaar 1810 tot 1815 heb ik bij afwisseling sing; ofschoon ik meen, dat hij te veel optimist is, blijkf van rogge en tarwe, welke ik, zoo in het Bandoengsche toch, dat hij goede ervaring had. Chineezen in Java's als te Soehaboemi, verbouwd had, mijn brood voor eigen- Oosthoek kweekten zeergoede druiven. gebruik laten Bakken, Ook de boekweit, het vlas en de Trouwens de boerderij in Indict behoeft zich volstrekt hennep kwamen zeer goed voort. niet alleen met Europeesche gewassen bezig te houden; Buiten de bloemkool, waarvan ik te dien tijd de be- 't komt er meer op aan, tegenover de thans gevolgde handeling niet genoegzaam wist, heb ik gedurende een eenzijdige methode der Indische cultuurondernemingen tijdvak van circa 14 jaren, dat ik in de Preanger de met veeteelt verbonden werkwijze der boerderijen te Regentschappen gewoond heb, alle Europeesche moes- volgen, Die is veelzijdig en intensief, NEERI AND IA. 16 maar het vestigen van Hollandsche boerderijen met hun Van Groep Suriname, vee/zijdig bedrijf is niet verder gekomen, Men heeft er later nog genoeg over gehandeld; telkens 5 Oct. hield de heer J. W. Gonggrijp, beheerhout- en telkens dook het denkbeeld weer op om Nederlanders vester, voor de leden der Groep zijn uitgestelde lezing te lokken naar de kolonie om daar in 't boerenbedrijf over het Orinoco-ebied. een bestaan te vinden. Het meest bekend is wel de Twee 'one boeren-afstammelingen, Van Dijk en poging van Veldkampn met gouvernementssteun naar Nederland vertrokken om opgeleid te worden voor het boerenbe- den heer F. H. van Vlissingen en negen anderen drijf. Met de zoons van Brussel en Rozeburg zijn er alle vooraanstaande mannen op 't gebied van handel en thans vier in Nederland voor dit doel, een blijvend prac- nijverheid of oud-Indische hoofd-ambtenaren, d-ambtenaren. tischgevolg der 75-jarige herdenking van de vestiging In 1857 richtten zij een adres aan den koning om te van Hollandsche boeren in de kolonie. koloniseeren in weinig bevolkte gewesten buiten Java. Zij wilden de doen overbrengen vrijwillige lan- d verhuizers en behoeftigen en er tevens een deportatie- oord voor misdadigers vestigen; de stroom van Ned- landsche landverhuizers behoorde naar Indi6 geleid te ZUID-AFRIKA. wo rden, ook en vooral om het Nederlandsch element daar sterker te maken. Tengevolge van dit plan werd een Staatscommissie benoemd, van welke wij alleen noemen den Voorzitter, den oud-gouverneur-generaal J. J. Rochussen en het lid De belangen der Nederlanders in Zuid-Afrika. prof. F. C. Donders. De heer Kalff schrijft over den arbeid dier commissie: De bewering dat men in Nederland zulke verkeerde „Deze commissie bracht een verslag uit, 't welk ook ideeen heeft over Zuid-Afrika, is reeds zoo dikwijls t bans nog geenszins zijn actualiteit verloren heeft . . . g euit, dat zij ten slotte haar kracht verloren heeft en Het draait de kwestie om en om, beziet haar uit ver- beschouwd wordt als een afgezaagd gezegde. Niettegen- schillende oogpunten, peat den toestand, vorscht de staande deze omstandigheid blijft het feit echter bestaan, geschiedenis der kolonisatie in de tropen in de oude en dat er in Nederland omtrent Zuid-Afrika zeer eigen- nieuwe archieven na, brengt tal van getuigi ssen en voor aardige begrippen blijven voortleven. Dit valt ons in het den dag en wikt en weegt voor- en nadeelen om ein- bijzonder op, als wij lieden ontmoeten, die pas uit Hol- delijk te concludegren met eene bepaalde en scherp land hier zijn aangekomen en die vragen stellen en op- omschrevene gevolgtrekking , . • en deze conclusie was merkingen ten beste geven, die de gemiddelde Ned- een doodvonnis," lander van heden niet kenmerken als deel uitmakende De in het adres gevraagde regeeringssteun werd ten- van de meest schrandere natie onder de zon, Kaapstad gevolge van dit vernietigend oordeel niet verleend en is reeds voor de meesten, al naargelang van hun ge- de zaak was van de baan. moedstemming, een blijde openbaring of een bittere Toch was dat oordeel, gevestigd op ervaringen in teleurstelling. „Ik heb nooit geweten, .dat het zoo'n stad vroegere dagen voor een deel onbillijk, waar over was, Het lijkt hier wel op Parijs, of neen, nog meer op 't hoofd werd gezien dat de toestanden geheel gewijzigd Brussel • • . Wat eenprachtige winkels • . . wat een zijn, drukte • . . en al die hooge electrische trams , • , ik 's-Gr, v. L, had het nooitgedacht —." En met die ontdekking komt dan de teleurstelling , . . De teleurgestelden zijn de menschen, die naar „die negerij" wilden gaan, goed- gunstig om ons te leeren en te onderwijzen, En nu gevoelen zij zich klein, onopgemerkte vreemdeling in het WEST-INDIE. drukkegewemel van Adderleystraat . . . zelfs krijgt een bewustzijn van minderwaardigheid soms de overhand, waar het blijkt dat een wellicht eigenaardige, doch ge- vestigde, reeds oude beschaving bier de boventoon voert. Bij anderen zijn die gewaarwordingen juist het tegen- Aanvaarding van het Gouverneurschap. overgestelde • , , een gevoel van blijde verrassing en van verlichting; die drukke mooie straten, met de De nieuwe Gouverneur, Mr. Brantjes, heeft 13 October menigte menschen, witte, gele, bruine, zwarte, die hier het bestuur over de kolonie Curacao aanvaard met een aanhoudend dooreen krioelen . • • hier is leven, bedrij- rede, waaraan het volgende is ontleend: vigheid die hoopgevend is, bier is jets te doen, hier is „Het is onder moeilijke tijdsomstandigheden, dat ik toekomst. De zon schijnt, de bloemen zijn vele, de het bestuur over deze kolonie aanvaard: moeilijk vooral vruchtengoedkoop en de menschen lachen, Deze eerste voor het Moederland. intrede in het nieuwe land is aangenaam, Doch de op- Het oude Europa maakt een tijd van crisis door, waar- merkingen en de vragen en de eigenwijze begrippen van van het einde nog niet te zien is. Gevoelig wordt de al die nieuw aangekomenen! Velen hebben een speciale invloed dier crisis ook in Nederland ondervonden. studie gemaakt van onze politieke verhoudingen en De frissche wind, die ons tegenwaait uit het nieuwe sprdien gaarne over De Wet en De la Rey . . . de grondwetsontwerp, is een waarborg dat het „stuitend" naam van Smuts is hun wel bekend, doch het is hun onderscheid dat in 1865 tusschen Curacao en Suriname nietgeheel duidelijk in welke verhouding hi feitelijk gemaakt werd, zal worden opgeheven en dat eene rege- staat tot dit land. Zij hebben nooit geweten, dat er ook ling tot stand zal komen, waarbij de rechtmatige aan- Joden in Zuid-Afrika zijn . . • Ook hebben zij nooit spraken van de bevolking, met betrekking tot invloed op geweten, dat er zooveel van „die zwartjes" (de kleur- en aandeel in het bestuur, zullen worden erkend. lingen) dat „aardige Hollandsch spraken", terwijl ze Mijn ambtsvoorganger, oud-gouverneur Helfrich, heeft ook weer verwonderd zijn, dat er „hier zooveel Engelsch velerleiplannen ontworpen waarvan hi' de voltooiing gesproken wordt . . . je hoort niets anders." Van de ge- niet meer heeft kunnen zien, meerdere maatregelen voor- heele staatsinrichting weten de meesten absoluut niets; bereid, waaraan hi' geene uitvoering meer heeft kunnen de hoof dzakelijke geografische feiten zijn hun vreemd geven, en van onze landbouw en nijverheid hebben ze de meest Op de door hem gelegde grondslagen hoop ik, bij een vage en onsamenhangende begrippen. Bijna allen meenen, zuinige voering der koloniale" huishouding, zooveel moge- zooals ik reeds • opmerkte dat ze hier komen als de lijk te kunnen voortbouwen. licht brengende in de duisteois en als ze hun opvat- 162 NEERLANDIA. tin en over Afrikaansch ten beste geven, worden ze BOEKBESPREKING. ongenietbaar, Oordeelende dus naar deze zich steeds herhalende Handleiding in het Afrikaans voor Nederlanders, ervaringen, komt mij de bewering dat men in het alge- door J. J, Le Roux, f 1.90, Amsterdam. S, L. Y. meen in Holland eigenaardige begrippen heeft omtrent Looy, 1921. Zuid-Afrika, nog niet zoo ongegrond voor. De oudste Boeren-Republieken Graaff-Reinet , Een andere bijzonderheid, die mij vooral in den laat- en Zwellendam, 1775 tot 1806(proefschrift), sten tijd is opgevallen, is een zekere mate van onbe- door Me', Dr, P. A. C, Wieringa, 's-Gravenhage, holpenheid, die bij menschen, die pas uit Holland komen, Mart, Nijhoff, 1921, duidelijk is waar te nemen. Ze schijnen als het ware te ze en; „Haal me nu maar van mijn schip, breng me Twee zeer belangrijke boeken voor onze kennis van maar onder dak en zorg nu onmiddellijk, dat ik een Zuid-Afrika, een kennis, die wii tegenwoordig evengoed van diegoede betrekkingen krijg, die, naar ik hoor, hier nodig hebben als zij daar Inds het bewustzijn, dat het opgeschept liggen." Het logieshuis kon in den reel wel vastknopen aan onze historic en aan ons heden nu meer beter zijn — en duur, „duur als hier alles is , , het dan ooitplicht is tegenover het eigen ik, Het tweede boek is nu in Holland ook wel duur, zoo is het niet, maar is vooral ook aan Afrikaners ter lezing aanbevolen, ik wil maar ze en daar kom je nu , toch niet voor Hier toch vertelt een jonge vrouwelike dokter in hier, niet waar, om zoo duur te betalen voor een klein prettig eenvoudige taal hun van een verleden, dat kamertje met een beetje Engelsch eten , „ en dan de kiem van hun lateregeschiedenis bevatte, en de al die zwarte bakkesse om je heen • . , daar betaal je opstand van de Kaapse Boeren tegen onze Oost- toch je geld niet voor," Zoo ongeveer is het begin , • , Indiese Kompagnie was te gewettigd om er van en na verloop van een paar dagen . , . „Ja, ik wil maar onze zijde ook maar enigszins gevoelig over te zijn, ze en weet U, . , . daar heb ik niet op gerekend • . , als zij degevolgtrekking maken, dat de 0. I. K. en de Ik moet dadelijk werk hebben, anders zie ik er een gat latere En else regering machtig veel op elkaar geleken in en om nou maar weer400 op losse schroeven op in despotic, De verrader Maynier — zelfs zijn naam den trein tegaan zitten „ „ waar kom ik dan naar klinkt verraderachtig — is evengoed aanwezig als de toe? Engelsch praten kan ik maar weinig en in Holland nationale held Adriaan van Jaarsveld en al is het stuk hebben ze mij gezegd „„„ " We verliezen gelukkig rebellie maar kort, het beantwoordt aan wat later zou onsgeduld niet. We kennen onze landgenooten van het gebeuren, Ook het verzoenende slot, de poging om weer heden al zoo'n beetje , ..We denken aan de oude tot elkaar te brengen, nadat het Engelse Bestuur ver- dagen, toen wij hier kwamen . . . jong kerels, gereed van en is door het Nederlandse staatsbestuur (1803) om te worstelen begeerig om te overwinnen, aan Le, ontbreekt niet, Waarlik, alle Afrikaners, die hun his- pakken, het onbekende tegemoet te gaan . , en we voelen torie willen zien ontkiemen, raad ik ten sterkste aan deze een beetje medelijden .. , en soms ook wel lets wat dokters-dissertatie te lezen; zij zuen er de voorvaderen zullen voorva ere wellicht een bietje naar . . . minachting zweemt voor van hun beste families in aantreffen als striders teen bet moderneproduct, We ze en niets . . . we trachten onrecht en stichters, scheppers van nieuwe toestanden, te helpen . . , en na eenigen tijd komt alles in orde en Maar belangrijker voor het heden is toch wel de Hand- is onze nieuwe landgenoot er ens aan het werk. Het leiding van Le Roux, En ik ze dit met opzet heel ruim, nieuwe leven, degezonde j eugdige atmosfeer doet, naar voor het heden, Laat mij met ons zelf beginnen: de wij ho en de rest en een nieuwe werkkracht is toege- titel geeft er ons recht op, maar zegt niet genoeg. Het voegd tot dit nieuwe land, die er toe zal medewerken, kleine boekje kan ons 1o. uitstekende diensten bewijzen, dengeest van Jan van Riebeek levend te houden, as naar Zuid-Afrika gaan, al zal daar de laatste Bij dit alles moet nog rekening gehouden worden met hand door hetgesproken Afrikaanse woord aan onze een ongelukkig element, de hier gevestigde lieden, opleiding gelegd moeten worden; 2o. ons helpen bij het die nieuw aangekomenen werkelijk met een het zij dan le van het vele mooie Afrikaans, dat tegenwoordig een oprecht of voorgewend meewarig oog aanzien, gedrukt en uitgegeven wordt, Wie kan het alles bij- Lieden, die niet gereed zijn tot daadwerkelijk helpen, houden? Maar het spreekwoord ze t; „Als de maan vol do alleenlijk aanzetten tot klagen en de nieuwelingen is schijnt hi' overal" en zo zien wij op ieder gebied het verzekeren, dat ze inderdaad zich hebben laten bedrie- Afrikaans in 't licht komen in poezie en handboeken gen door de onbegrijpelijke lieden in Holland, die hun over „gemie", b, v.; 3o, ons inzicht geven in Nederlandse den raad gaven, hierheen te komen, Wat de drijfveer taalverschijnselen, die men daar Inds op grotere schaal is van deze Jobsvrienden, is moeilijk te ontwaren, doch ziet opkomen of weer wijken voor nieuwe invloe- gewoonlijk speelt een neiging naar goedkoope mensch- den. Voor ons taalonderwijs in ruime zin kan men lievendheid bij zulke handelingen de hoof drol. Ook is hier voorbeelden vinden in overvloed: van vreemde in- er dikwijls een vreemdsoortige wedijver in het spel bij vloeden, van betekenis-wijziging, klankveranderingen, dit „helpen" van landgenooten, die de nieuwaangeko- volksetymologie, spreekwoorden, purisme, taalgrapj es men en een denkbeeld even van eigen waarde, dat alras enz, De schrijver heeft bij het schrijven aan dit gebruik blijkt, van allen grond ontbloot te zijn, niet gedacht, maar voor ruimer taalonderwijs aan onze Ik kan aan landgenooten, mannen en vrouwen, die middelbare scholen, gymnasia en hogescholen is ook dit er over denken naar Zuid-Afrika te komen, dit ze en kleine boekje al een bij uitstek rijke bron, Als wij er dat indien ze hier heen komen om een land van melk het Afrikaanse woordenboek nog bijkrijgen en dan nog en honig te vinden waar de Kaffers het werk doen, eens een uitvoeriger werk van dezelfde de schrijver, zouden of een land, waar op het gebied van vakkennis, op welk wij met tal van taalverschijnselen ons geheel op eigen gebied dus ook „Eenoog Koning is", bittere teleur- Groot-Nederlands taalgebied kunnen redden, Ook doet stelling voorzeker hun deel zal zijn. Het wordt ons men zo ongemerkt ontdekkingen omtrent de elementen van alle kanten verzekerd: Nederlanders zijn welkom — van het Nederlandse yolk waaruit dit Afrikaans is voort- maar dan ook Nederlanders in den schoonen zin van gekomen. dat woord . . . mannen en vrouwen, die gaven bezitten, En dan 4o., kan het ons en hun nog een heel ander die hen verheffen tot een gewenschte toevoeging tot inzicht geven, n.l. dat Afrikaners en Nederlanders toch deze jeugdig-krachtige bevolking, die met blijmoedige zo droevig veel op elkaar kunnen liken, Droevig, nu ja, k racht werken willen met ons en met onze kinderen voor zo heel ernstig moet men dit niet opvatten; 't is eerder den opbouw van het groote werelddeel van de toekomst, komies bedoeld! Luister naar de Inleiding: Een krachtige commissie van bijstand voor emigratie is nu hier gevormd, die haar vertakkingen over het ge- „Het toenemende gebruik van 't Afrikaans- in heele land heeft, Wij willen samenwerken, opbouwen, 't openbaar leven en op school heeft in de laatste voor hetgoede does, jaren aanleiding gegeven tot het zeer bedenkelike Kaapstad, 6 October 1921. J. L. SCHOELER, verschijnsel, dat men in uitgebreide Afrikaanse krin- NEERLANDIA. 16 gen gaat doen aan een kunstmatige reglementering van de taal, die een leer van taaldespoten in het TAALCOMMISSIE, leven heeft erne en in een eeuw, waarin het despo- tisme heet uitgediend te zijn, Deze despoten vindt Onder eigen verantwoordelijkheid. men in honderdtallen op de scholen, waar de voor- Adres: Helen astraat 46, 's-Gravenhage. lichters der jeugd zich niet afvragen: „Wat zegt men in beschaafd Afrikaans?" maar Wat schrijft de Akademie voor?" Men vindt ze in de redaktie-kan- Wederom beschamende voorbeelden! toren van nieuwsbladen en tijdschriften, die zelfs in ondertekende bijdragen niet de taal van de schrijver Een Duitsche boekhandel schrigt een in vrij zuiver maar van de redakteur geven, Men vindt ze helaas! Nederlandschgestelden brief tot aanprijzing van zijn ook (en dan met veelgezag bekleed) in de ran en werken; evenzoo een Duitsche weegschalenfabriek, der taalonderzoekers." * * Ik heb hierbij genoten, want vervang hier Afrikaans door Nederlands en Akademie door Nederlands Woor- Wet geeft onze regeering toch slechte voorbeelden! denboek en alles is op 't Nederlands van toepassing, Nu weer — in degewijzigde Octrooiwet — begint het Ja, helaas, hier is de bacil van de „grammaire raison- nieuwe artikel 21 als volt; née" gegroeid en schadelik geworden; en dat wel in Bij de aanvrage is een bewijs over te le en . . . . 160 0 al in de Tweespraack der Nederd, Letterkunst van Dat eeuwige is te in de beteekenis van moet! We hebben de Kamer In' Lief de Bloeyende te Amsterdam, Dubbel al eensgewezen op uitdrukkingen als; het ijs is te helaas! Van hier uit is hetgif door Nederlandse school- berijden. Moet dan het is bereden worden? vosse n had ik haast gezegd, schoolmeesters bedoel ik natuurlik, naar Zuid-Afrika uitgevoerd als prima prima Nederlandsprodukt, giftvrij!" Wee U, daar Inds ten 0, zoo! dage dat gij daarvan eet, zult gij den taaldood sterven!" Zoo'n vreemd (Fransch voorai) woord er tusschen En watgeeft de schrijver kostelik tegengift; ma g ik wel en . „ • de assistent-resident vroeg zijn Onder deze omstandigheden is het enig redelike ambtgenoot a bout portant bij zich te eten, mits de gast standpunt om alle beschaafd de vormen als gelijkwaar- allesgerrit kom gerrit (a la guerre comme a la guerre) dig te beschouwen. nam daar degastheer op het punt van verhuizen stond. Hoor toe, Nederlandse schoolmeesters hoog en laag! (Eigen waarneming.) Doe dit en word ergelukkig mee! Maar nog iets kunnen * * wij hier zien en ons Vereenvoudigers ma het wel be- klemd om 't hart worden, Wij dachten dat als onze , Van Tante-Betjestzjl en dat spelregels daarginds maar eenmaal werden toegepast dat zij, de Afrikaners, er dan ook waren, Helaas! Het Afri- Lieve Mevrouw, kaans heeft„vijf vaak tegenstrijdige of elkaar kruisende Uw brief en de mine aan T. kruisten elkaar; waarin grondbeginsels” (een er van is so weinig moontlik van ik haar schreef (dat) ik a,s, Donderdag naar H. ga die Vereenvoudigde Hollandse spelling of te wijk) en het logeeren, en ik met mijn neef over , . . , zal spreken, gevolg is, zegt Le Roux, dat „als men uit logeren of op Nu weet ik echter nog niet of U een „geele" of groene • „ reis , . , , vergeten heeft, een woordelijst en grammatika wenscht; ik zal u echter van daar dadelijk schrijven, bij zich te steken „ • het zelfs voor de beschaafd , ook deprijs, Het veroorzaakt mij volstrekt geen last, sprekende Afrikaner uiterst bezwarend (is) „erkend'' en vind ik het altijd prettigdat) ik voor een ander wat ,( Afrikaans te schrijven." Is het niet, of men onze klachten kan doen; T. had ik in een half jaar niet gezien en over de spelling-De Vries en Te Winkel leest, Schrijve- vind ik (dat) ze er slecht uitziet, Sedert? . , , woon ik wil „iedere (beschaafde) klank op dezelfde wijze weer- te G., maar woont hier mijn broer ontzettend stil .. . geven", een meer fonetiese spelling dus als wij aandurven, Misschien ik tot Vrijdag bzj mijn zuster logeer, enz. Dus ook daar een spellingstrijd! Gelukkig, Zonder zo Een dame zond deez' lieven brief jets schijnt een Hollander in de ruimste zin van het Aan oudere vriendin; woord niet te kunnen Leven, Vondel heeft er bij leren Verzocht niet eens; „Neem toch voor lief, vloeken, zou ik haast ze en; en wij hebben er elkaar „Hoe ik mijn taal bemin.(?) om verketterd, wij zijn er over de schouder om aange- „Ik schrijf maar, zooals ik nooit spreek; keken, Men heeft, ten einde een afwijkende spelling te „Dat werd te deftig, niet? verdelgen, om een aardbeving gevraagd en de wereld „Dat heeft toch de allergrootste leek draait nog rustig, Maar nieuwe landen, als ze van onzen „Voorwaar reeds lang bespied, bloede maar zijn, als Zuid-Afrika, ze doen van ganser „Het woordje dat is mij te duur: harte mee, Wat een zaligheid wacht hun nog; wij he bb en „Dat spaart me heel wat inkt; nu 30 jaar gestreden en strijden nog, Dat kunstje kan „De Tante-Betjestijl — hoe zuur! niet ieder yolk. Neem zo'n Bulgaarsche regeering eens: Maakt, (dat) een zin nooit hinkt. die schrijft een spelling voor; een krant ma ver- „Misschien ik nog eens later pen schijnen in andere spelling; straf: boete, guillotine; klaar In taal, (die) u nog niet kent; is Kees! Wat is daar nu aan? Broeder van het Zuiden, „Want, (dat) ik mijn Neerlandsch meester ben, reik me de hand, Strijd uw spellingstrijd to the bitter Is iedereen bekend." end — net als wij — en leef er lang en gelukkig bii, Is het niet waar, dat dit boekie zelfs inzicht in elkaars * * * karakterovereenkomsten kan even? Misschien nog wel meer inzichten, maargenoeg; het is een aardig boekje Uit Limburg (pas cáde)! voor veelgebruik van nut, voor ons en voor de Afri- Dienst. kaners zelf ook, Portvrij, Uitvoering Verzekeringswetten, Haarlem. J. B, SCHEPERS, Aan Dhr. Docteur Buysrogge te leder lid behoort de belangen van 't A. N. Simpelveld, V, in eigen kring te behartigen! Van den vid Raad van Arbeid WERF NIEUWE LEDEN!!! te Heerlen. 164 NEERLANDIA. Verkortingen, verdwijnend sprookjesmotief heeft teruggevonden. Een dergelijke studie over het abel spel van den Glor. -nt De Commissie beveelt de volgende Nederlandsche van Bruuswijc" zal weldra in het tijdschrift voor Neuer- verkortingen aan in de plaats van de onnoodig aan eene landsche taal en letterkunde verschijnen, Daar Me', andere taal ontleende, Ramondt zich ook vooral met de moderne Nederlandsche t, a. (tot afscheid) in deplaats van p. p. c, letterkunde heeft bezig gehouden en aan Nederland- m, h. d, (met hartelijken dank) 11 p. r, sche Volksuniversiteiten daarover college heeft gegeven, m, o, d,( if oprechten ,, ho en we dat ook het Holland-Instituut in Frankfort m, h,g. ( „ hartelijken gelukw,) 11 van haargaven zal kunnen profiteeren. m, 0,g. ( „ oprechten „ m, w,g. ( „ welgemeenden „ Nederland op z'n best, m, h. r. ( hartelijk rouwbeklag) 11 p. c, m, o, r, ( oprecht „ Het Nov,-nr, van„Holland and her Colonies” opent m, w. r,( „ welgemeenden „ met een zeer waardeerende beschouwing over de loop- g. d. u, (geheel de uwe) t, a, t., t, a, v, baan en de beteekenis van Jhr, Mr, Dr, H. A, van a, u, b. (als 't u belieft) 11 ) Karnebeek, het hoofd der Nederlandsche vertegenwoor- a, j. b. (als 't je belieft) 11 s, v. p, di in bij de Conferentie te Washington, Een kloek 2, t. (zonder titels of met we Latin van P ortret siert het kloeke artikel, titels) in deplaats van s(s). t(t), h. d.1, (heil den lezer) 11 L. S. Dat voelt men eerst goed in 1 buitenland. Mr, C, P. van Rossem, die met tal van daartoe uit- g enoodigde journalisten een tocht in Noord-Afrika maakt, vertelt in de Haagsche Post van zijn bezoek aan den Gouverneur-Generaal van Algiers en schrijft o.m.: Mededeelingen en Allerlei. „Zijn vrouw, de gracieuse madame Steeg, blijkt in Dordrechtgeboren als dochter van een Waalschen dominee, Zij vertelt mij met hoeveel liefde haar ouders, tijdens den oorlog, door hun oude Hollandsche vrienden zijn ontvangen, Zij zelf heeft de heerlijkste herinneringen Steunpenning en-Commissie, van ons Holland en ze voert me langs alle Delftsche Hetpostrekening-nr, 46834 staat op naam van den porseleinen tegels, die de vroegere Allegrijnsche zee- directeur Dr. van Everdingen, maar geldt ook voor schuimers in de kamers van haarpaleis (een oud de B.-C. Moorschpaleis) hebben ingemetseld, Toch is haar liefde Steunt haar vooral metgeldelijke bijdragen om haar voor Holland me dierbaarder dan al het Delftsche van in staat te stellen haar werkzaamheden 1 Jan, weer in haar salons, (Bravo voor van Rossem! — Red.) vollen omvang te kunnen hervatten, Treff end, Nederlandsche tooneelstukjes, Aan verschillende Nederlandsche vereenigingen in Meermalen ontvangt het D. B. een verzoek van Ne- Duitschland heeft het A, N, V. ter uitdeeling op 't St. derlandsche Vereenigingen in het buitenland om ge- Nicolaas- of andere feestenportretten van onze Ko- schikte degelijke tooneelstukj es. ningin gezonden. Wie jets van dien aard ter beschikking heeft, zende De dankbetuigingen zijn zeer warm gesteld, Een is er het aan het Boekenhuis A. N, V., Van der Duijnstraat van een eenvoudig werkman, J. B. Maathuis, seer, van 63, Rotterdam, „Oranje Nassau" te Osterfeld, die reeds dertig jaar in Duitschland zijn brood verdient, maar volgens zijn brief Nederl, Onderwijs teFrankfort a, d, Main. trouw vasthoudt aan zijn moedertaal. Hij schrijft, in al die jaren niet zulke verheugde gezichten te hebben ge- Men schrijft ons: zien als die van de kinderen, welke de Koninginnepor- De vorige maand be on aan de Universiteit alhier het tretten alsprijs wonnen, In menige Nederlandsche wintersemester, Het bezoek der colleges voor Neder- woning in Duitschland prijkt het nu als een zinnebeeld landsch is boven verwachting groot: het college voor van degehechtheid aan het lieve Nederland". letterkunde, dat tot nog toe niet zeer bezocht was, trok ook veel bezoekers, Het behandelt de letterkunde der 19de eeuw en zal zich vooral met den modernen tijd na Comae v, Ned. Kinderen in den Vreemde, 1880 bezig houden. Daar het aantal toehoorders, dat voldoende van het Nederlandsch op de hoogte is, tame- De ontvangsten bedroegen in de afgeloopen maand lijk root is, zal het in de Nederlandsche taal gehouden f 3054.67 en Mrk. 20.— (maakt met vorige opgaven worden. Het is jammer, dat zoo weinig eigenlijke Neder- '1 een totaal van f 393171.851 en Mrk, 35348.—); de uit- landers daaraan deelnemen, ofschoon alien leden der ver- gaven waren bijna f 7000,— en ruim Mac', 2000.—, eeniging „ Nederland" een uitnoodiging gezonden werd zoodat onze reserve achteruitging met bijna f 4000.— en dit college kosteloos is. Op dit gebied is nog veel en Mrk. 2000.—, teen een vooruitgang in de vorige inwendige zending noodig: we willen ho en dat de maand van ruim f 2000,—, Dit baart ons echtergeen, nieuwe bond de middelen vinden zal, ook in Zuid- zorgen, want wij weten , dat het Nederlandsche Volk Duitschland opvoedend te werken, veel over heeft voor noodlijdende kindeiren, vooral Aan de Universiteit te Giessen werd tot lectrice voor wanneer het bet eft noodlijdende Stamgenootjes over Nederlandsche taal en letterkunde inplaats van Prof, de Grenzen, van der Meer die we ens zijn drukke werkzaamheden, Nieuwe transporten Nederlandsche kindertj es staan aan het Frankforter Holland-Instituut, voor Giessen be- weer in den Vreemde voor vertrek gereed, Om hen hier dankt heeft, benoemd Mej. Marie Ramondt, leerares in van alles te kunnen voorzien, n.l, van huisvesting, voe- het Nederlandsch te Leiden, die niet in betrekking was, ding, kleeding, goed Nederlandsch onderwijs enz., ont- maar zich alleen bezig heeft gehouden met de opleiding vangt ons Comae gaarne giften in geld en in natura van candidaten voor Nederlandsch M, 0. Wegelooven, aan het adres van den Penningmeester dat we Giessen mogen gelukwenschen met deze benoe- min g. Op wetenschappelijk gebied heeft Mej. Ramondt S, VAN LIER Ez., zich bekendgemaakt door haar studie over den middel- Nassaukade 358, Amsterdam, eeuwschen roman Karel ende Elegast, waarin ze een Postcheque en Girodienst No, 22889.