NEERLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND 32sTE JAARGANG (1928) W. D. MEINEMA — DRUKKER-UITGEVER — DELF Inhoud van den 32sten Jaargang (1928). Blz. Blz. Amerika — 85, 90, 124, 150, 169 Kesler, C K. Wat zijn Creolen 43 Arends, D. H. — Het Creolenvraagstuk . 27 Hoe denkt de Taalwacht erover ? 111 Arkel, F. G. N. M. van — Indie en het Kriigergedenkteeken 146 Kiewiet de Jonge, Dr. — Nieuw Groninger Woordenboek 109 Beets, Dr. A. Zich verliezen — Zich afleiden Knappert, Dr. L. — Santa Leopoldina daarstellen 193 Kuyper, Mej. A. — De boottocht der Afd. Rotterdam 125 Bijleveld, W. J. — Een organisatie van Oud-leden D.S.V. 11 Lanxmeer, W. van — Neerlands zangen 30 XIIIde Grootnederl. Studentencongres te Leuven . 75 Lens, Dr. Th. „Onze West" 143 Niet Brussel maar Leiden 194 Liesenborghs, M.J. — Vlaamsche toestanden 39, 72, 126, 165 Bij ,lo J. E. — Gedenknummer van „de Indische 1VIercure" 42 Mac Leod, N. — U of Oe ? . 112 Eck, M. A. van — Holland Huizen 44 Nederlandsche Antillen 142 160 , Emden Mr. E. L. van — Marocco 62, 145 Nederlandsch-Indie — Verslag over 1927 van den leer an Endepols Dr. H. J. E. — Streektalen , 101 in het Nederlandsch, Afd. Sumatra's Oostkust 56, 160 Es,Mr.W.J.L.van— Organisatie van Oud-leden D.S.V. 11 Komt er een Afd. Makassar ? 160 Verslag der Groepsvergadering van 10 Maart 1928 57 Aan de jeugd is de toekomst 160 Kort verslag der Groepsvergadering van 22 Sept Oudendijk, K. E. — De Hoofdbestuursvergadering van Everdingen, Dr. E. van — Jaarverslag Boekencommissie 75 28 April 1928 112 Fransch Vlaanderen — Een Vlaamsch Huis 9 De Ned. Officier en de Grootnederlandsche gedachte 117 De Pers 10 Overhoff, F. A. — Het negende Condres van den Ned- Tisje e Tasj e 10 landschen Bond in Duitschland 168 Jules Lemire overleden ... • . 71 Picard, L. — Nederlandsche macht en grootheid in Azie 66 Voordrachten 72 Polak, Henri — Rol rent-Film 129 Het 5de Vlaamsch-Fransche congres 138 Redactie. Het Groote en Kleine Vaderland 138 Nederlandsch nationalegeestdrift in het buitenland De tweestrijd der Fransche regionalisten 155 Nederlandsche toonkunstenaars in Tsjecho Slowakije De Vlaamsche zaak boven depolitiek 155 St. Nicolaasfeest te Londen Fransch Vlaanderensgrootste dichter 155 Ons diploma 13 De Molens van Fransch-Vlaanderen 189 Kalender Groot-Nederland 1928 13 Vlaamsch Leven 185 Autovlagjes beschikbaar 13 Gaay Fortman, Mr. B. de — Nederlanders in den Vreemde Inlijving 13 3, 19, 38, 52, 68, 88, 104, 121, 152, 167 Een nieuw toondicht op Nederlandschen tekst 14 Goedhuis, W. — Een organisatie van Oud-Leden D.S.V. 11 Stamgemeenschap door briefwisseling 14 7 Belasting van Nederlanders in den vreemde 14 Groep Nederland — Schrijfkamer Van het Groepsbestuur 7 Nederlandsche leer an te Weenen 14 Adres aan den Minister van Onderwijs, Kunsten en Onze Autovlag 18 Wetenschappen inzake de Friesche Taal 7 Afd. Londen 30 Adres aan den Minister van Waterstaat inzake het Afd. Roemenie 30 Zuiderzeegebied 24 Op de hoogte 30 Groepsdag van 22 September 1928 136 Nederlands luchtheldengeeerd 31 Begrooting voor 1929 136 Prof. dr. H. A. Lorentz 33 H. — Voorzichtig met ismen 129 Wat men zoo al aan het Hoofdkantoor kan bestellen 36, 120 44 W . Lugard J 41 Heinsius, J. — Kreool Helm, Mr. Dr. P. H. W. G. van den — Een handboek Mr. H. E. Steinmetz t 57 voor Suriname 60 Wie zijn Creolen ? 62 Heyting, A. — Nationale onverschilligheid 28 Na dertig jaar 65 Hollander — Onder auspicien van . ." „ 110 Uiterste wilsbeschikking 87 Hoofdbestuur — Hoofdbestuursvergadering van 3 Decem- Een Nederlandsche school te Montreux 103 ber 1927 5 De dichter Lei old in Europa 128 Adres aan den Minister van O. K. en W. inzake Met Dietsch de wereld door 129 het toezicht op de taal in ambtelijke stukken . 6 De Olympische Wedstrijden 133 Adres aan den Ministerraad, inzake de vereenvoudi- De varende brug en het reizende dok 136 ging in de spelling 6 Nederlandsche muziek 136 Begrooting voor 1928 29 Sjef van Don en 137 Jaarverslag over 1927 81 Nederlanders in het Buitenland 143 Hoofdbestuursvergadering van 28 April 1928 95 Het Friesch en de Friezen 144 Adres aan de Tweede Kamer inzake Intellectueele Siske en Siska 148 toenadering 97 Kalender Groot-Nederland 1929 151 Verslag van de commissie tot nazien der Rekening en De Troonrede 153 Verantwoording over 1927 146 Friesche Studie 154 Beknopt Overzicht van de Hoofdbestuursverga- Vlaamsche bibliothecarissen in Nederland 154 dering op 3 Nov. 1928. 194 Nederlanders in de Oostenrijksche geschiedenis 166 , Land uit Zee 182 Kanter P. J. de — Het Nederlandsch Gezantschap te 34 De nieuwe Gouverneur van Curacao 184 Brussel , Een zilveren feest 65 De Amsterdamsche leer an 190 Prof. Dr. W. van der Vlugt t 181 Nederlandsche Zeemanskunst 190 Voor afdeelingsavoncen 177 De reis van den Hertog en de Hertogin van Bra- 182 Kate, A. G. a ten — Nederlanders in het Buitenland 146 Mededeelingen 13, 30, 46, 63, 78, 99, 113, 130, 146, 162, 179 INHOUD VAN DEN 32sTEN JAARGANG (1928). Blz. Blz. Afdeelingen in Nederland 7, 25, 41, 58, 76, 93, 99, Een huldiging in Argentinie 150 , Nederlandsche Bond in Duitschland 151 Afdeelingen buiten Nederland 30, 63, 77, 99, 131, 192 Nederlandsche cultuur voor Vlaanderen 151 Adreslijst der Groepssecretarissen 15, 18, 46, 51, 66, 99, 124 Uitbreiding van Taalgebied 169 Secretarissen van Zelfstandige Afdeelingen Kromme spiegels 169 15, 31, 48 Belangstelling in Zuid-Amerika 169 , Vertegenwoordigers in het buitenland 15, 196 Samenwerking van Nederlanders en Stamverwanten ,, Afdeelingssecretarissen van Groep Neder- in het Buitenland 169 land 116 Nederland en Hongarije 170 Nieuwe leden 15 32, 47, 64, 80, 100, 115, 132, 148 , Verspreiding der Nederlandsche Wetenschap .. . • . 170 163 180, 196 , Grootnederlandsch werk in Duitschland 170 Dietsche Kantteekeningen - Buitenlandsche belang- Rechtmatig vertrouwen 170 stelling 1 Nederlandsche muziek 170 Wat wij kunnen 2, 54, 69 Het Vaderland in het Hart 171 Beschaving uitgepraat 2 Het Dietsch in Verdrukking 185 Eenheid van spelling in Noord en Zuid 2 In Nederland Ned. Muziek 185 Nederlandsche kunst to Londen 21 Nederl aankondigingen in Vlaanderen 186 Mislukte hulde 21 Reede van Oudtshoorn, W. P. v. - Zuid-Afrika, door Opgepast 21 E Hullebroeck 61 Wat anderen zeggen 22 Die Unievlag gehijs 93 Nederland op zijn best 22 Roessingh van Iterson - H. E. Steinmetz t 20 Oost-Friesland 23 U of Oe 2 77 Het Vlaamsch wereldtaal . 36 Onderschrift bij U of Oe van N. M. L. 112 Engelsch bestuur op Nederlandsche grondslagen . 36 Sandberg, hr J. C. C. - Nederlanders in Amerika . 193 Het voetspoor der vaderen 37, 91 Schaap, Mr. H. P. - Denken niet velen nog zoo ? 63 Vlaamsche Gedenkdag Het mooiste meisje ter wereld van Dietschen Stam 129 Dietsche oud-studenten vereenigd Niet dankbaar en niet voldaan 178 Nederland zooals het is 53 Schelven, Prof. dr. A. A. van - Dr. L. Knappert, Schets Onze taal inJapan 53 van eengeschiedenis onzer handelskerken 161 Vliegende bladen van ver 53 Schepers, Dr. J. B. - De plaats der Friezen in de Neder- Oud-Hollands beschermingsgeest 54 landsche Geschiedenis 161 Belangstelling in het buitenland 54 Schreuder, A.J. - De Zuid Afrikaansche studentendagen 125 Stambewustzijn en Stamslapheid 69 Vlaamse Protestants-Christelike Scholen 162 Miangas-Nederlandsch 70 Simons, L. - Nationale onverschilligheid . 11 Lessen in zelfvertrouwen 70 Aanpakken 11 Nederland ontvangt 89 Haagsche afd. der Alliance Francaise en Haagsche Stamkracht 89 afd van het A. N. V. . 98 De Nederlandsche Stam in Argentinie 90 Voeteeren een Surinamisme ? 146 Een standbeeld voor Paul Kruger 91 Soest, L. L. W. van - De Hoofdbestuursvergadering Muziektentoonstelling 91 van 28 April 1928 112 Anti-Nederlandschepropaganda 105 Van S. - Zaansch Binnenhuisje 192 De slag op de Schelde 105 Staal, G. J. - Het Creolenvraagstuk 28 Een tweetalig land ! 105 Suriname - De nieuwe Gouverneur Dr. A. A. L. Rutgers 23 Belangstelling op Ceilon 106 Een handboek voor Suriname 60 Nederlanders in Duitschland 106 Het Creolenvraagstuk 27, 28, 43, 62 Nederlandsch als zangtaal 106 Herdenking verjaardag der Koningin-Moeder . . . . 142 Heelgoed ! Maar 't kon nog beter 106 „Onze West" 143 Buitenlandsche stemmen 122 Surinamismen 144 Oost-Friesland 122 Taalwacht - .. 12, 28, 45, 77, 113, 130, 143, 160, 178 Alleen Nederlanders konden dat 1 122 Surinamismen 144 Zuidafrikaansch bezoek 123 Vlaanderen - Het Nederlandsch als diplorriatieke taal . 8 Nederlandsche wetenschap . 123 De Neder1.-Belgische intellectueele overeenkomst 8, 25 Wat men van Nederland zegt 123 Voor Vlaamsche straatnamen 8 Teekenen van Leven 123 Practische wetenschappelijke samenwerking tusschen Uit Argentinie 124 Noord en Zuid 9 Tweetaligheidsacrobatiek 124 Tak Antwerpen 9, 27 Grootnederlandschepromotie 134 „ Brussel 9, 74, 94, 108, 174 De Dietsche Zoom Landdag to Bergen op Z 134 „ Ieperen 9, 175 In Vlaanderen Nederlandsch . 134 Mechelen 9, 26, 74, 174 Afrikaansch blijven 134 De Nederlandsche wetenschap naar waarde geschat 26 Vliegtocht West-Indie 134 Karel van de Woestijne in Tak Brussel . 26 Voor het Dietsch 135 Prof. Verrijn Stuart in Vlaanderen 26 De stambroeders op Ceilon 135 De dichter van Fransch Vlaanderen 26 Dankbaar maar niet voldaan 149 Hulde aan een „voortrekker" 26 Niet rechtvaardig 149 Tak Lokeren 27, 41 Eindelijk amnestie 150 ,, West Brabant 27, 41 Vlaamsche muziek . 150 ,, Aalst 27 Belangstelling voor Indie 150 Alg ledenverg Groep Vlaanderen 27 INHOUD VAN DEN 32sTEN JAARGANG (1928) Blz. Blz. Een internationaal verzoekschrift 40 Vlaamsche straatnamen 190 Jaarlijksche Al g. Vergadering van Tak Brussel 40 Verbondspropaganda te Brussel 190 Dr. H.J. E. Endepols in Tak Antwerpen 40 Waveren, Mr. A.J. van — Het Vlaamsche Volkskarakter 49 Tak Gent 41 W. Cr. (van) — De Nederl, tuinbouw op de wereldmarkt 17, 3 Lezingen van „de Distel" 41 Een Grootnederlandsch werk (Vondel) 27 Opleving te Kortrijk en te Diest 41 Wielen, H. G. W. van der — Een organisatie van Oud- Ernie! Hullebroeck 50 jaar 41 leden D S V 11 Het Vlaamsche Volkskarakter 49 Willems, Mr. J. H. — Organisatie van Oud-leden D. S. V. 11 Noord en Zuid, Franskiljonnetje spelen . 51 Weel, Dr. M. A. van — Winks vreemde-talenwoordenboek 27 Holland op z'n malst . 51 Westers, H. — De Nederlandsche School te Singapore 140 Verslag der Vl. boekencommissie . 59 Zuid-Afrika: H. Ch. G.J. van der Mandere 59 De Van Riebeeckvlag 10 Vlaamsche luisteraars en Nederl. radio-uitzendingen59 Het Afrikaansch en zijn „handhavers" 55 Een Vlaamsche rolprent geweigerd 60 De nieuwe Handelscommissaris 56 Een feest van Tak Mechelen . 60 Zuid-Afrika door E Hullebroeck 61 Naar de 9de Vlaamsche Yzerbedevaart 60 Grootnederlandschepromoties 61 Groepsbestuur 74 Transvaalsche brieven 92, 127, 171 De nieuwe Nederl. Gezant 74 Die Unievlag gehijs 93 De Motie van Groep Vlaanderen 74, 108 De Taal . 93 Voor de Secretarissen der Takken , 75 Zuidafrikaansche onderwijzers 107 Tweegroote Vlamingen gehuldigd 94 Het hijschen der Unievlag . 107 Radio-uitzendingen voor Vlaanderen . 95 A. D. W. Wolmarans t 139 Voor het Vlaamsche Yzergedenkteeken 95 De over an naar het Afrikaansch 139 Mr. Alberic Deswarte t 108 De laatste Groote Trek 140 Tak Deurne 109 Echo's van die Klippe, Koningin Emma 157 De Guldens oven herdenking 127 Souvereiniteit ? . 157 De negende Vlaamsche Yzerbedevaart 137 Nieuwe bladen en de „Handhavers" 158 Een Vlaamsche jaarbeurs te Antwerpen 138 Koninginnedag te Kaapstad 159 Vervlaamschte straatnamen 138 Het Afrikaansche Woordenboek 172 Onze rolprent Nederland vertoond. 155, 175 De Taalbond 172 Dr.. Persijn gehuldigd 156 Bemoedigende en ontmoedigende verschijnselen 172 Voor de Taksecretarissen . 156 Af te wendengevaren 173 In de afdeelingen 157 Suid-Afrikaanse Akademie . 173, 187 Vlaamsch en Nederlandsch . 157 Afrikaansche Cultuurbonden . 173 Het Davidfonds . 157 Heldenavond 186 Een belanghebbende prijskamp . 157 Een Boeman 186 Tweegedenkteekenen 174 Boekerij en noodig 187 Adresverandering 175 Een Afrikaansch Tooneel 187 Noto Soeroto in Vlaanderen 189 Ben Nederzetting van Nederlanders 188 Ter herinnering aan Arthur Wilford 189 Vooruitzichten der Taal 188 Afbeeldingen. Blz. Blz. De Van-Riebeeckvlag 10 De deelnemers aan den boottocht der Afd. Rotterdam Ons diploma . 13 op de brug van het slot Loevestein . 125 Deelnemers aan den Nederlandschen Leergang te Weenen 14 Yzergedenkteeken 126 Onze autovlag 18 Schetskaartje der vlucht Amsterdam—Curacao 135 Z. E. Dr. A. A. L. Rutgers 23 Degroote Markt te Diksmuiden tijdens de H. Mis ter Kaartje van de heen- en weervlucht Ned.-Indie door g ele genheid van de 9de Vlaamsche Yzerbedevaart 137 Lt. Koppen met de Postduif, Oct. 1927 31 A. D. W. Wolmarans t 139 Prof. dr. H. A. Lorentz t • 33 De opening der Ned. School te Singapore 141 Z. E.Jhr. Mr. 0. F. A. M. van Nis en tot Sevenaer . 35 Kijkje op St. Maarten 143 Les in het batikken . 42 Vlaamsche bibliothecarissen 's-Hertogenbosch 154 Proefstation voor rubber te Buitenzorg 43 Feestmaaltijd te Kaapstad . 159 H. E. Steinmetz t 57 Een der dansgroepen van de feestviering te Kaapstad. 160 Winkeluitstalling A. N. V. te Brielle 59 Gedenkteeken voor Alfons de Cock te Diksmuiden. .. 174 Hoedenvlechtschool Maria-Patronaat te Paramaribo 60 Prof. Dr. W. van der Vlugt 181 „Groote Schuur", het huis van Cecil Rhodes 61 Dr. C. Lely 182 Jhr. Mr. J. L. W. C. von Weiler 66 Kaartje der droogmaking van de Zuiderzee 188 Jules Lemire f 71 Ir. L. A. Fruyrier 185 Paul Kruger in de kracht van zijn leven 91 Molens in Fransch Vlaanderen 188 Prof.. Vercoullie 94 Een hoekje van de tentoonstelling van het Ned Het tehuis der „Juliana school" te Montreux 103 Bock te Aalst .. 190 Feestvierende Nederlanders engenoodigden te Comodoro Bemanning der sleepbooten voor het vervoer van ... . Rivadavia (Argentinie) 30 April 1928 107 een droogdok over den Oceaan 191 32ste Jaargang. No. 1 Januari 1928. NEE RLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Vlamingen ! Weest Vlaming, zooals een Hollander Hol- lander is, dat is met voile bewustheid en fierheid, als een vrij man. A. HANS. INHOUD: D i e t s c h e Kantteekeninge n: Buitenlandsche belangstelling — Wat wij kunnen — Beschaving u.tgerraat — Eenheid van Spelling in Noord Zuid N e d e r l a n d e r s in den V r e e m d e VI : Afrika en Amerika — Nederlandsch- nationategeestdrift in het buitenland — Santa Leopoldina, door Prof. dr. L. Knappert —Nederl. Nederl. Toonkunstenaars in Tsjecho- slowakije — Hoofdb est uu r: Beknopt overzicht der Hoofdbestuursvergadering van 3 Dec. 1927 — Adressen — Nede r- 1 a n d: Van het Groepsbestuur Afdeelingen — Vlaand ere n: Het Nederlandsch als diplomatieke taal — De Nederl - Belgische intellectueele overeenkomst — Voor Vlaamsche straatnamen — Practische wetenschappelijke samenwerking tusschen Noord en Zuid — Antwerpen — Brussel — Tak Ieperen viert zijn eerste lustrum — Mechelen — F r a n s c h Vlaander e n: Een ,.Vlaamsch Huis" — De Pers — u d-A frik a: De Van Riebeeckvlag — Taalcommissie — Ingezonden: Aan- pakken — Nationale onverschilligheid, door L. Simons — Oproeping — Mede de eling en— Nieuwe Leden — Aankondigingen DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Buitenlandsche Belangstelling. gegeven, Die te Duisburg daarentegen bloeit en er Er komt in den vreemde merkbaar meer belang- schijnt behoefte te zijn aan zulk een leer an te stelling voor het een Nederland doet en kan. Oberhausen voor een veertigtal Nederlandsche kin- Het is een geringe erkenning van Nederlands deren uit de omstreken: Hamborn, Malheim-Styrum, beteekenis, dat reeds tweemalen uit een groot land Dinslaken en Sterkrade. Datzou echter naar schatting als Frankrijk op politieke aansluiting is aangedrongen. een zeshonderd gulden 's jaars kosten. Wil iemand Het eerst in het, indertijd door ons aangekondigde, daartoe in de beurs tasters , dan doet hi hoogst werkje van Henri Moreau over de Sabangbaai; nuttig werk, daar het regeeringssubsidie deze uit- on an weer door een Franschen bankier, Octave breiding met toelaat. Homberg, die in een te 's Gravenhage gehouden voor- Van belangstelling voor Nederland in de Ver. dracht — vol lof over het Ned. Indische bewind — Staten waren de heeren Oppenheim en De Vries over- een politieke samenwerking tusschen Nederland en tuigd, toe zij aan het A.N.V. de „Rolprent Neder- Frankrijk in het Verre Oosten is komen bepleiten. land" in bruikleen verzochten. Deze film, die nu het Op belangstelling in Duitschland heeft de Duitsch- land rondgaat, kan van groot nut zijn, om bekendheid Nederlandsche vereeniging te Keulen gerekend, met Nederland te bevorderen. Menzond ons een toen zij besloot, de „Deutsch -Niederldndische Matter" foto van den auto, waarmedezij reeds met goed uit te geven, waarvan het belangwekkende proead fbl gevolg naar Cadillac, New Era, Muskegon, Zeeland, verschenen is. Het wordt ingeleid door den heer Grand Rapids en Hudsonville is verzonden. De heer Franz Schonberg, bevat gedichten van August De Vries heeft nog meer an in ti afspraken He tin en overvloed van bijdragen, waarin de in Michigan en wil de rolprent ook te Chicago intellectueele banden tusschen Nederland en Duitsch- en omstreken vertoonen. land in het licht wordengesteld. Een gedurfde opzet, Uiteraard verwachten wij veel van deze ver- die alle welslagen verdient! tooningen ter bestrijding van dwaze denkbeel- den over Nederland, die nog zoo veelvuldigin In sommige streken van Duitschland is de wensch, Amerika voorkomen. Zeldzaam zijn de artikelen, met Nederland in nauwe aanraking te blijven, waarin land en yolk juist worden geteekend. In dat krachtig. De „Deutsch-Niederldndische Gesellschaft" opzicht maakt een gunstige uitzondering een reeks te Duisburg, die opgericht is door den Nederlandschen „Our Dutch cousins" (Onze Hollandsche ne- Consul aldaar, den oud-kolonel A. van Lith, heeft yen) door Will Payne in de „Saturday Evening buitengewoon groote belangstelling gevonden voor Post", die in hoofdzaken de toestanden getrouw een leer an in de Nederlandsche spreektaal voor weergeeft. De schrijver laat zich niet zoo vlug Duitschers, diezij denkt in te richten. Velen hebben misleiden als de meeste zijner landgenooten en lijkt reeds hun voornemen te kennen gegeven, enkele hun- zelfs we eens wat al te achterdochtig. Zoo vertelt ner ondergeschikten dien leer an te laten volgen, hij, dat Volendam en Marken „eens eerlijke visschers- o. a. het havenbestuur voor den omgang met de dorpen waren, maar door de nabijheid van Amsterdam Nederlandsche schippers en het hoofd der politie ontaard zijn in kijkplaatsen, waar de nationale kleeding voor de verkeersagenten. gedragen wordt als lokaas voor fooitjes". Hi' gelooft Er bestaan naar men weet, in West Duitschland zelfs nauwelijks meer in de klomp, Verder schroomt verschillende van zulke leergangen, als te Akers hij niet, critiek te oefenen op onzen stria te gen Dusseldorp, Essen, Dortmund, Duisburg, voor dezee ! „Een Amerikaan, gewend aan snel werk bij Nederlandsche kinderen. De kosten worden be- groote ondernemingen, staat (zegt de schrijver) streden uiteen begrootingspost van het Dep. van verbaasd, dat Nederland zeventig jaren raamt voor Buitenl. Zaken. Niet overal vindt men meewerking; het droogleggen der Zuiderzee. Naar schatting zullen de leer an te Essen bijv. al moeten worden op- er alsdan zeven millioen meer inwoners plaat 2 NEERLAND IA vragen." Inderdaad gaat droogleggen in Amerika Bescizainng Uttgeprait vlugger! De Parijsche briefschrijver van het Utrechtsch Dag- Belangstelling voor one taal blijkt nog uit een blad schreef onlangs over het smakelooze spotten met bericht, dat thans ook in Zwitserland het Neder- den dood inde Parijsche tingeltangels. landsch onderwezen wordt: de „Nederlandsche Club" „Ik behoef maar te herinneren aan het overbekende, te Montreux is hetgelukt, een bevoegd Neder- in elk cabaret door de zaal meegebrulde „Ma femme landsch onderwijzer te verbinden aan een gunstig bekende school aldaar, om lager onderwijs te geven est morte 1" Of aan dat andere niet minder bekende:, „nand on est mort, on est bien foutu; on vous met dans in de Nederlandsche taal, geschiedenis en aardrijks- une biere, et les asticots vous montent dessus." (Als je kunde. Ten slottezij aangestipt, dat te Kopenhagen dood ben, ben je verkouden; ze le en je in een kist, prof. Hammerich in het loopende leer reeds voor en de wormen kruipen op je). de derde maal Nederlandsche colleges geeft. Voor Degeen, die de Franschen liefheeft juist om hun tact, het examen in het Duitsch kandaar te lande Neder- hun fijngevoeligheid en maat houden met goeden smaak, landsch als bijvak worden gekozen. staat natuurlijkperplex, wanneer hi' dergelijke wanstaltig- heden hoort uitbleren in „Chat Noir", „Lapin Agile" Wat wij kunnen. of elders. De Nederlandsche minister Beelaerts van Blokland kwam, zag en overwon. Hi' stelde te Geneve een Van waar die smakeloosheden ? Is niet de steedsche vergelijk tusschen de twistende buurstaten Polen beschavinguitgepraat ? Heeft zij niet al bronnen, en Litauen op, waarin kort en krachtig verklaard de Namur, het Gevoel leeggehaald ? Aileen de dood werd: tusschen leden van den Volkenbond kan geen blijft haar als onderwerp nog over en dan is het uit. oorlogstoestand bestaan. Logisch of niet ? Geen Maar dit is eigenlijk niet de Fransche, maar de speld tusschen te krijgen! In enkele dagen werd Latijnsche beschaving ! De °tide, echt Fransche be- men het eens, moest men het eens worden. En elke schaving left nog en werkt nog zuiver en natuurlijk twistzoekende buurstaat kan het zich voor gezegd in Fransch-Via.anderen, waar de afstammelingen houden. wonen van de Franken, de oorspronkelijke bewoners De Nederlandsche diplomatie heft met deze van dengrond, de stichters van het echte Frankrijk. overwinning een zeven-mijlsstap gedaan naar her- Moe dit nog altijd kerngezonde volksleven on- winning van haar wereldfaam. besmet bewaard blijven! Degroote Amsterdamsche bankiers leken on Eenheid van Selling in Noord en Zuid! van oudsher de uitgeslapenste en voorzichtigste P ter wereld. Een Amerikaansch blad blijkt thans dit DeZuidnederlandsche Vereeniging van Letter- ook te hebben ontdekt. kundigen heeft onlangs in hear algemeene vergadering Het Handelsblad ontving een knipsel uit een te den wensch uitgesproken, dat de Nederlandsche Boston verschijnend blad, dat het volgende sehreef: minister van Onderwijs bij de beraamde spelling- „Wanneer Winston Churchill zegt, dat En eland een hervormina, tijd van meer welvaart tegemoe t gaat, dan bestaat altijd de mogelijkheid, dat hij hoop met werkelijke overtuiging „ingeen geval het eigen wezen van de beschaafde verwart. Fransche, Italiaansche en Duitsche uitlatingen taal zal aantasten, zooals die in Zuid zoowel als in Noord van dien aard dient men met dezelfde reserve te aanvaarden. gesproken wordt en werkelijk leeft; dat een hervorming Maar als de voorzichtige Nederlandsche bankiers van de spelling van ambtswege zal doorgedreven worden zeggen, dat Europa gezonder is, dan beteekent dit veel. dan na overleg met den Belgischen minister van Kunsten Amsterdam meent reden te hebben tegelooven, dat het en Wetenschappen; dat in dezen niet slechts taalkundigen Continent niet over de moeilijkheden heen is, maar dat en vertegenwoordigers van het onderwijs, maar ook 1928 het beste jaar op zakengebied belooft te worden schrijversgehoord zullen worden." sedert het einde van den oorlog. Deze hoopvolle uitlating is meer waard dan de meeste soortgelijke voorspellingen, Dee motieris een slag op de gong. Wie zou daar daar de Nederlanders meer weten van zaken dan de erg in hebbeil, dat eenige regeering, welke ook, meeste Europeanen...." aan het hervormen van de spelling zou gaan, zonder de meest belanghebbenden en meest deskundigen Het is niet heelemaal rechtvaardig, een staatsman te hooren ? Maar ja, er gebeuren wel gekker din tegenover een zakenman te stellen. Maar op zichzelf in de am.btenaarswereld en we dienen waakzaam beschouwd is de lof aan de kundige, sekure en toch tezijn ook teen het gevaar, dat op een slechten dag zoo vlotte Nederlandsche bankiers ten voile verdiend. Noord-Nederland tot spellingvereenvoudiging zou Aan het Nederlandsche beleid in O. Indie is hulde over aan en Zuid-Nederland niet meedeed. \Vat gebracht door een Britsch-Indischen hoogleeraar. zouden de vijanden van den Dietschen stam dan In een voordracht te Batavia over de grondslagen lachen ! der Indische beschaving heeft Prof. Dr. Kuniti Laten Noord en Zuid nu eens eendrachtig — en, Kumar Chatterjee, hoogleeraar te Calcutta, erkend, als het kan voor ditmaal voortvarend, het vraagstuk dat de Nederlanders veel meer invloed op de ont- is alzoo oud! — tewerk . gaan. De medewerking, wikkeling der inlandsche bevolking hunner kolonien de raadgevingen der Vlaamsche taalkundigen kunnen hebben kunnen oefenen dan de Britten, wier gebrek wellicht menigmaal den knoop onzer eigen tegen- aan sociaal aanpassingsvermogen een groot beletsel strijdigheden doorhakken. Het Departement van vormt voor een die ere indringing in het geestelijk Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen plege der- engodsdienstig leven. De Java-Bode noemde dit halve overleg met zijn Belgischen tegenhanger. een nietgering compliment, zij 't onrechtstreeks, One leuze zij: „Geen vereenvoudiging of wijziging voor onze kolonisatie-politiek. dan in Noord en Zuid gelijktijdig." NEERLAND IA NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE. VI AFRIKA. landers te helpen. De consul te Toronto schat het West-Afrika. De dat consul te Accra schrijft, d er aantal Nederlanders inzijn provincie op ongeveer in Togo 11 Nederlanders wonen, van welke een in 2000, van Nederlandschen oors p rong zouden er den handel is en de overige voor verschillende niet rninder dan 50.000zijn voornamelijk in den zendelinggenootschappen werken. landbouw werkzaam. Onde;ling mogen zij hun Aan de Goudkust en Ashanti verblijven 21 Neder- moedertaal blijven spreken, hun kinderen spreken landers, van welke 3 bij een scheepvaartmaatschappij Engelsch. werkzaam zijn, 16 in de Roomsche zending en Manitoba en Saskatchewan. Men heeft te inn- 1 ingouvernementsdienst is. Peg het „Koningin Wilhelmina fonds" met 15 leden, Men kan vangeheel West-Afrika zeggen, dat de dat bedoelt hulp en geldelijken steun te verleenen Europeanen niet langer an 1 of 2 jaar blijven, aan Nederlanders en de„Nederlandsche Vereeniging”, behalve de zendelingen. In dien korten tijd blijft die ones er 40 leden heeft en hetgezellig verkeer menzijn Nederlandsch karakter behouden. onder de Nederlanderswil bevorderen. De officieele statistieken van 1921 vermelden als Alvorens over te gaan tot het laatste werelddeel, personen van Nederlandsche afkomst 37367. Zij zijn dat ons ter bespreking overblijft, willen wij enkele voornamelijk tuiniers en landbouwers; de meeste nagekomen vragenlijsten behandelen. Het zijn er Nederlanders behooren tot de volksklasse. niet veel. Het antwoord op de vraag, of de Nederlanders hun eigen karakter blijven bewaren, hangt of van Zuid- en Midden-Amerika. omstandigheden. De over roots meerderheid van Het consulaat te Georgetown bericht ons, dat er Nederlanders woont verspreid over vrijwel alle geen Nederlandsche vereeniging in Engelsch Guyana deelen van deprovincies Manitoba en Saskatchewan. isen dat het aantal Nederlanders aldaar onbekend is. Het bewoondegedeelte dezer provincies is ongeveer Hoofdzakelijk zijn het werklieden als timmerlieden, acht maalzoo groot als Nederland. Diar de Neder- metselaars en smeden. Zij blijven hun Nederlandsch landersvrijwel overal verspreid wonen en door de karakter bewaren en spreken onderling hun moeder- groote afstanden niet met elkaar in persoonlijke taal.Surinaamsche la en worden er geregeld gelezen. aanraking kunnen staan, is het voor hen uiterst Cuba. De consul-generaal te Havana geeft op, moeilijk hun Nederlandsch karakter te bewaren. dat 30 Nederlandsche onderdanen bij hem inge- Slechtszij, die met Hollandsche vrouwen getrouwd schreven zijn, voornamelijk werkzaam in den handel zijn, blijven hun moedertaal min of meer spreken. en de suikercultuur. Den vice-consul te Cienfuegos De kinderen leeren echter op school Engelsch en zijn geen Nederlanders bekend. spreken het Nederlandsch maar gebrekkig. Porto-Rico. In Porto-Rico wonen 24 Nederland- De eenige uitzondering hierop vormt de stad sche onderdanen, meest R. K. geestelijken van de Winnipeg en omstreken, waar ongeveer 2000 Hollan- orde der Predikheeren. ders wonen, die hierdoor meer onderling verband hebben en dientengevolge hun moedertaal min of AMERIKA. meer blijven spreken. Ook hun kinderen zijn het Nederlandsch veelal beter machtig, dan die der Canada. verspreid wonende boeren. Nieuw-Schotland. De consul te Halifax kent niet In Winnipeg bestaat een Nederlandsche boekerij, meer den ongeveer 4 Nederlanders in zijn gebied, ondergebracht in de Carnegie Library. Van deze die te Sydney voor het eiland Kaap Breton niet meer boekerij wordt een geregeld gebruik gemaakt. dan 25 met 11506 lieden van Nederlandschen oor- Alberta. Hier bestaat een afdeeling van het sprong. Algemeen Nederlandsch Verbond met ongeveer 25 Deconsul te St. John geeft voor Nieuw-Brunswijk leden. en Prins-Eduardeiland in het geheel geen Neder- Het aantal Nederlanders bedraagt volgens den landers op. laatsten census 9500, meest werkzaam in den land- Voor Quebec worden evenmin Nederlanders op- bouw. Hoewelzij meestal als burgers van Canada gegeven. genaturaliseerd worden, behouden zij hun er en In Montreal vertoeven, voor zoover aan het con- volkskarakter. Onderling spreken de ouderen Neder- sulaat-generaal bekend is, 200 tot 300 Neder- landsch, de kinderen bi3 voorkeur Engelsch. landers; hun aantal is zeer afwisselend, daar velen Britsch Columbia. Hier heeft men de „Holland kort na hun komst weer vertrekken, het een ook club of British Columbia" met ongeveer 90 leden. elders hetgeval is. De Nederlanders in de stad In Vancouver wonen ongeveer 300 Nederlanders, behooren hoofdzakelijk tot de arbeidersklasse. O klasse Over in het overige Britsch Columbia ongeveer 150 het algemeen bewaren zij hun Nederlandsch karakter, (3306 van Nederlandschen oorsprong); voornamelijk loch de kinderen, al spreken zij meestal wel een zijn het boeren, tuinlieden, schilders, timmeriieden weinig Nederlandsch, groeien op als Canadeezen en andere werklui. Over het al men worden zij en spreken gewoonlijk Engelsch (en Fransch). Er Canadeezen, al spreken zij thuis Nederlandsch. is een Nederlandsche vereeniging „Holland club", met ongeveer 75 leden, die zich voornamelijk ten doel stelt de bevordering van het gezellig verkeer, Siammuseum en Stamboekerij. en voorts verschaffing van hulp en voorlichting aan Deze instellingen zijn gevestigd in de bovenkamers van landgenooten. ons kantoor Laan 34, 's-Gravenhage en alle werkdagen, behalve Ontario. Hier bestaat de „Holland aid society" des Zaterdags, geopend van 10-12 en van 2-4 uur. Leden en met ongeveer 80 leden, die ten doe heeft, Neder- huisgenooten hebben vrij toegang; met-leden betalen 25 cts. NEERLAND IA Nederlandsch-nationale geestdrift in het luchtstreken zeer goed veld kunnen verrichten, buitenland. waarom hi j ook in den West-Indischen Gids van Me nzal zich herinneren, dat het Hoofdbestuur November een pleidooi heeft gevoerd voor kolonisatie op verzoek het vorig jaar nationale feestspeldies heeft in Suriname. Ikdank hem bij dezen zeer voor zijne doen vervaardigen met het portret van Koningin Wil- welkome inlichtingen. helmina en met de Nederlandsche vlag. In de tweed e plaats schreef mij eene Nederlandsche 0.a.ging een bezending naar San Pedro de Macoris dame te Brussel, datzij voor de school te Santa (Rep. Dominica) op aanvraag van het Nederlandsch Leopoldina boeken beschikbaar stelt engaarne het Vice-Cos juiste adres zou vernemen. Ik heb haar dat natuurlijk Over de feestviering op 31 Augustus j.1. ontvingen gemeld en voorloopig hartelijken dank betuigd. Kan wij van den heer Van der Linde, Vice-Consul, een ook? onze Boekencommissie wet doen verslag, waaraan het volgende is ontleend: Of heeft misschien iemand voor het hers tel der kerk aldaareenig geld over ? De Nederl. Gustaaf Adolf Het was een werkelijke feestdag voor ons alien; Vereeniging, waarvan ik voorzitter ben, beschikt op kantoor was er een route menigte opgekomen, over volkomen betrouwbare adressen. welke onder hetzingen van nationale liederen met vlag en vaandels H. M. de Koningin huldigde. leder- Oegstgeest bij Leiden een was er trotsch op zoo een speldje te dragen. 4 Dec, 1927. L. KNAPPERT. Het was een hoogst aangename verrassing voor iedereen. Nederlandsche toonkunstenaars in Tsjechoslowakije. Vlaggen met Oranjewimpels werden uitgestoken, zelfs op de plantages; een voetbalwedstrijd wend ge- Men schrijft ons uit Praag. houdenen ook eendanspartij, waar veelvuldig „Leve De Tsjechen, of Bohemers zooals zij vroeger genoemd wer- de Koningin" geroepen werd. den, staan met betrekking tot kunst in een opzicht op de voor- Den volgenden dag kwamen de lui van de naburige ste rij der volken, namelijk ten opzichte van de muziek. plantages opdagen, om hun speldjes te halen en om Het Slavische ras heeft daarvoor algemeen bijzonderegaven U een juist denkbeeld te verschaffen, hoezeer dat en liefde, ook in de onderste la en en die gaven hebben de nationale speldje het hart van die eenvoudige men- Tsjechen tot groote ontwikkeling gebracht. schengetroffen heeft, diene het volgende: Het is dus vleiend voor ons, dat telkens Nederlandsche Een werkvrouw, genaamd Henri ette Elisabeth Ri- kunstenaars en kunstenaressen worden uitgenoodigd hier op chardson, oud veertig jaren, geboren op St. Martin te treden en zonder uitzondering slagen. (Ned. ged.) en wonende in de „CoIonia Campina" Voor eene en tijd bracht onze groote pianist Dirk Schafer gelegen in de plantage Santa Fe, ongeveer 50 K M. hier, onder luide toejuichingen zijner medespelers in het or- van de stad verwiiderd, heeft te voet dien afstand kest, de be wijzen zijner machtige bekwaamheid. De violist afgelegd, alleen mac om eenige speldjes voor haar Swaap vond bewondering voor zijn welluidend spel. Julia en hare kinderen te halen. Zij had een dag werk- Culp toonde onlangs weder, dat Naar zeldzame gaven ongerept loon verloren, mac r zeide heel tevreden, dat het por- zijngebleven. En thans waren bij een opvoering van Handels tret van hare Koningin voor haar meer waarde heeft." Oratorium„Koning Salomo”, aan welke vijfhonderd uitvoer- ders medewerkten, twee van de drie vrouwelijke solisten jonge Santa Leopoldina. Nederlandsche zangeressen: Mej. Mia Peltenburg, sopraan, Espiritu Santo. Brazilie uit Haarlem en Mej. Lien Korter, tegenwoordig te Paris ge- Na mijn bericht over deze Nederlandsche neder- vestigd. zetting in Neer and van November en mijn verzoek Laatstgenoemde zong met haar zeldzaam en fraai altgeluid omzoo mogelijk nadere inlichtingen te mogen de zware en moeilijke partij van Koning Salomo. Al em ontvangen, kreeg ik een brief van den heer L. de vond deze kunstenares bij dit eerste optreden te Praag bewon- Waal te Dordrecht, oud-directeur van de landbouw- dering en bijval, waartoe haar eenvoud en waardigheid moeten afdeeling van het proefstation te Pernambuco. Hi j hebben bijgedragen. ziet in deze kolonisten de nog in leven zijnde land- Dezelfdegevoelens wekte onze reeds meer bekende land- verhuizers van 1888 en hunne afstammelingen. Die genoote Mej. Peltenburg. Zij had hier onlangs een stormach- uitzending was (als zoovele slecht voorbereid, de ti en bijval gewekt op een liederenavond, in samenwerking mensc hen waren all es behalve de landbouwers, voor met den Weenschenpianist Weinberger, die ook in ons Indie wiezij zich uitgaven. De meesten werden losse lauweren oogstte. arbeiders bij den aanleg van den spoorweg Victoria Als steeds, waar het Nederlandersgeldt, werd de Gezant (hoofdplaats en haven van Espiritu Santo)—Minas bij de opvoeringen opg emerkten waren de genoemde musici door eene Fransche maatschappij, en na de voltooiing zijn gasten. daarvan vestigden velen zich in den orntrek, waar Thans wordt hier een Nederlandsch ballet aangekondigd. het hun thans vrij goed gaat. De heer De Waal heeft inden Staat Pernambuco ook nog afstamme- St. Niklaasfeest te Londen. lingen ontmoet van de Hollanders der 17de eeuw (die immersjuist op het Recif van Pernambuco De Vereeniging Neerlandia te Londen heeft Nederlandschen gevestigd waren) met namen als Van der Leij, kinderen en hun ouders een alleszinsprettig Sint-Niklaasfeest Van der Kolk,maar overt ens geheel Brazilianen bereid, dat dank zij de medewerking van den heer W. Dam- geworden, zonder de minste kennis meer van het man in diens bekend Hollandsch Bangor Hotel (Torrington Nederlandsch. Over het bestuur van Joan Maurits Square) kon plaats hebben. van Nassau .hoort men nog door ter zake kundigen Dr. W. Roosegaarde Bisschop, de voor fitter van „Neer- met bewondering spreken en belangrijke Portugeesche landia", zat aan het hoofd der tafel. De heer VanVeen maakte berichten overzijn bewind bevinden zich in de zich als degoede Sint verdienstelijk. bibliotheek van Pernambuco. Mijn berichtgever is Het welgeslaagde feest werd ook bijgewoond door den heer overt ens overtuigd, dat Noord-Europeanen in warme U. de Haan, Nederlandsch Consul te Zanzibar. NEERLAND IA Punt VII. Voorstel van het Dag. Bestuur om een verkorte HOOFDBESTUUR rolprent Nederland (van de Vereeniging Nederland in den Vreemde) aan te schaffen voor f520.—. Goedgekeurd. Beknopt overzicht der Hoofdbestuursvergadering van Punt VIII. Voorstel van Mevr. Veen-Brans te Zaandam, 3 December 1927. om een vrouwenafdeeling in Neerlandia te openen. Het Dag. Bestuur acht dit niet mogelijk met het oog op het Aanweztg: de heeren P. J. de Kanter, voorzitter; Jhr. Mr. J. L. nijpend gebrek aan plaatsruimte. W. C. von Weiler ondervoorzitter; Mr. B. de Gaay Fortman, , De voorzitter merkt naar aanleiding eener vraag van enkele secreta ris-penningmeester; J. E. Bijlo, 0. L. Helfrich, Mr. Dr. P. H. W. G. van den Helm Dr. H. Ferguson, S. G. L. F. Baron , leden op, dat er niets teen is nu en dan eens een artikel op te nemen over de waarde van het Nederlandschegezinsleven van Fridag,h J. S. C. Kasteleyn, K. E. Oudendijk, Mr. K. M. voor de Grootnederlandsche Stambeweging, het een in het Phaff, W. P. van Reede van Oudtshoorn, Prof. Dr. A. A. van voorstel van Mevr. Veen-Brons bedoeld wordt, maar een vaste Schelven, L. L. W. van Soest, Marc. Stijns, Th. G. G. Valette, afdeeling zou te bindend zijn. J hr. E. J. M. Wittert en C. van Son, Administrateur. De voorzitter opent te 2 uur de vergadering, verwelkomt Punt IX. Voorstel van het Dag. Bestuur om te besluiten aan in het bizonder den heer Van Reede Van Oudtshoorn en dankt het Dag. Bestuur op te dragen te onderzoeken, of het mogeltjk en hem voorzijn bereidwilligheid, om als raadgevend lid voor wenschelijk is van Nederlandsche en Vlaamsche zijde in Neder- Zuid-Afrika in het Hoofdbestuur zitting te nemen. land een Stichting in het leven te roe en „Tehuis voor Vlaamsche Punt I. Notulen der vergadering van 29 October. Studenten", als tegenmaatregel teen het „Tehuis der Belgische Dee worden goedgekeurd met de aanvulling, dat de heer Studenten", stichting van den Nederlandsch-Limburger Biermans, Liesenborghs ook met kennisgeving afwezig was. waarbij als eisch wordt gesteld, dat alleen zij, die in het Fransch gestudeerd hebben, Bel en en Nederlandsch-Limburgers) voor Punt II. Begrooting voor 1928. opneming in het Tehuis in aanmerking komen. Goedgekeurd. Aangenomen. Punt III. De verhouding van Groep Nederland tot het Hoofd- bestuur. Punt X. Mededeelingen ter kennisneming, o.m.: Hierbij worden tevens behandeld een motie van den heer Het Dag. Bestuur betuigde instemming met een adres van Valette en een van den heer Van den Helm, beide beoogende Prof. Van der Meer te Frankfort a.d. M. aan den Minister van de wenschelijkheid uit te spreken van een nauweren band Buitenlandsche Zaken voor de instandhouding van het Holland- tusschen Hoofd- en Groepsbestuur door vereeniging van som- Instituut aldaar. mige functies in het Dagelijksch Bestuur van beide organi- Aan den Minister van Kolonien is een verzoekgericht om saties. te bevorderen, dat eenige daarvoor geschikte geschriften van Degedachtenwisseling lie in hoofdzaak over de volgende het A.V.N. in Ned,-Indie, Suriname en Curacao worden ver- punten: spreid. 1 de aanvaarding van leiding van het Hoofdbestuur, als Aan Tak Ieperen werd een telegram gezonden met geluk- verantwoordelijk lichaam voor den gang van zaken in het ge- wensch tergelegenheid van het 5-jars bestaan (17 November). heele Verbond (art. 17, le lid en 4e lid der Verbondswet); 2. de inachtneming van de grenzen der bevoegdheden van Onze vertegenwoordiger te Krefeld, de heer Schaap, bracht Hoofd- en Groepsbestuur zoodat vermeden wordt, dat men , 26 November degelukwenschen over van het Hoofdbestuur elkaars terrein betreedt; bij gelegenheid van het 25-jarig bestaan der Nederlandsche 3. de taak der Groep op Nederlandsch nationaal gebied, Vereeniging te Essen. met name ofzij daarbij een vooraanstaande plasts moet in- Aan het Holland-Hues werden tentoonstellingsmiddelen nemen. gezonden voor een blijvende reclameuitstalling betreffende Na een uitvoerige gedachtenwisseling werd algemeen de het A.N.V. -overtuiging levendig, dat het bestuur van Groep Nederland, nu hetgereorganiseerd is, de zaken flink wenscht aan te vatten Voor de Oudhollandsche kerk te Gale (Ceilon) heeft het hoofdkantoor nog f 720.— weten in te zamelen. e n dat, ookzonder nauweren band als in de moties bedoeld, volledige samenwerking tusschen beide besturen mag wor- Tot een bedrag van f 250.— zijn kleine rolprenten betref- den verwacht, mits regelmatig beide besturen met elkaar fendegebeurtenissen in ons land aangekocht, ter uitleening overleg le en en in de eerste plaats de beide Voorzitters mon- aan binnen- en buitenlandsche Groepen en Afdeelingen. deling met elkaar van gedachten wisselen. De rolprent Nederlandsch-Indie is door bemiddeling van De beide voorzitters verklaarden zich daartoegaarne bereid. Consul-Generaal Lorentz in Zuid-Afrika vertoond. Onder deze omstandigheden achtten de voorstellers der moties 't wenschelijk deze in te trekken. Verschenen is de 4e, thans verluchte, herziene druk van Nr. 12 onzer uitgaven „Wat wil het A.N.V. ? Punt IV. De stambibliographie voor de boekerij van het A.N.V. Na een korte beraadslaging wordt dit onderwerp voorloopig Rechtstreeks van het hoofdkantoor uit werden de laatste van den werkrooster afgevoerd. maanden kisten boeken en tijdschriften gezonden naar Duitsch- land, Oostenrij, k Argentinie en Vlaanderen. Punt V. Voorstel van het Dag. Bestuur om 1000 frs. be- schikbaar te stellen voor het Fransch-Vlaamsche tijdschrift „Le Dezilveren Verbondspenning is 29 Sept. namens het Hoofd- bestuur door Kolonel Oudendijk uitgereikt aan de Lucht- Beffroi de Flandre", verschtjnend te Rijssel. Goedgekeurd. vaartafdeeling der Nederlandsche Landmacht te Soesterberg. 18 October heeft de algemeene Voorzitter den zilveren Ver- Punt VI. Voorstel van het Dag. Bestuur om het verzoek van Dr. Van Everdingen, een buitengewonen steun over 1927 van bonds penning uitgereikt aan Dr. Van Everdingen te Bilt- f 100.— aan de Boekencommissie toe te kennen ter gelegenheid hoven, tergelegenheid van het 25-jarig bestaan der Boeken- van haar 25-jarig bestaan, in te willigen, ter tegemoetkoming in commissie. het tekort over het loopende iaar. Jhr. Von Weiler heeft 4 October het Hoofdbestuur vertegen- Goedgekeurd. woordigd op een door het Hoofdbestuur der Posterijen be- 6 NEERLANDTA le de vergadering met betrekking tot de vliegpost naar Ned,- Aan den Ministerraad, Indie. adres Zijne Excellentie Jhr. Mr. Dr. J. ,de Geer, Minister van Ftnancien, Voorzitter, 27 October had de eerste vergadering plaats der Streek- 's-Gravenhage talencommissie. Nu volgens de berichten in de bladen de vereenvoudiging Mr. Dr. Van den Helm heeft het Hoofdbestuur verte _len- in de spelling van de Nederlandsche taal in den Ministerraad woordigd op het R. K. Emigratiecongres, 15 November. aan de orde is, veroorlooft het Hoofdbestuur van 't Algemeen Aan onze verbindingen in het buitenland is een rondzend- Nederlandsch Verbond zich hieromtrent zijn standpunt toe briefgezonden met verzoek bij Nederlandsch vlagvertoon te lichten, zooals de algemeene voorzitter heeft gedaan in zijn officieren en bemanning een ontvangst te bereiden. onderhoud op 5 Mei 1927 met den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Toen lie de bespreking ook Rondvraag. over de in te voeren vereenvoudigingen maar het komt het , Hoofdbestuur wenschelijk voor zich daarin thans niet te mengen. Naar aanleiding van een pas ingekomen verzoek de uitgifte Zijn standpunt is uiteengezet in een brief van den algemeenen te overwegen van een handig boekje over Nederland voor voorzitter van het Algemeen Nederlandsch Verbond, dd. de Vlamingen, die plan hebben in 1928 de Olympische spelen 12 October 1926 aan den toenmaligen Minister van Onderwijs, te bezoeken, wordt besloten, dat het D. B. deze zaak zal Kunsten en Wetenschappen, Dr. J. Th. de Visser. afdoen in overleg met het Bestuur van Groep Vlaanderen. Voor het Hoofdbestuur is het thans het voornaamste, dat De heer Van Reede van Oudtshoorn zegt de vergadering dank er vereenvoudiging komt. voor het vertrouwen in hemgesteld, dankt den voorzitter Dit is dringend noodzakelijk, wil het Nederlandsch zijn voor zijn welkomstwoord en zegt toe de belangen van Zuid- P laats in de rij der moderne talen behouden en zelfs niet Afrika in het A. N. V. naar beste kracht te zullen voorstaan. betrekkelijk spoedig tot het Nederlandsch gebied in Europa beperkt worden. De voorzitter doet ten slotte mededeeling van een onderhoud, In Nederlandsch,Indie neemt het aantal van hen, die het dat hi' enkele dagen geleden met Jhr. Wittert en den heer Nederlandsch willen leeren, in sterke mate toe. Het Gouverne- Blokzijl heeft gehad over de belangen van den Ned. Bond in ment bevordert het trouwens doorgoed onderwijs. In de Duitschland, welks aansluiting bij het A. N. V. wordt over- tegenwoordige omstandigheden moet men den drang naar de wogen. kennis van onze taal toejuichen. Het is immers voor Nederland * van hetgrootste belang, dat het Nederlandsch in Nederlandsch- Adressen. Indie in den ruimst mogelijken kring de taal wordt, met behulp waarvan de volken van den Archipel de Westersche beschaving Het Hoofdbestuur heeft de volgende twee adressen ver- in zich opnemen. zonden: De ingewikkelde spelregels blijken echter thans een groote Aan belemmering te zijn, terwijl juist die reels zoo eenvoudig Zijne Excellentie den Minister van mogelijk behooren te zijn in het belang van Nederland en Indie beide. Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, a. i. In Belie is men thans zoo ver, dat 't geen men daar Vlaamsch 's-Gravenhage. noemt, feitelijk Nederlandsch is, waaruit volgt, dat het Neder- Excellentie, landsch in het onderwijs en het ambtelijk verkeer de voertaal In een onderhoud op 5 Mei 1927 besprak onze algemeene is, natuurlijk naast het Fransch. Dit wijst dus op een algemeen Voorzitter met Zijne Excellentie Minister Waszink o. a. de gebruik van het Nederlandsch en de verplichting, om het wenschelijkheid van toezicht op de taal in ambtelijke stukken, Nederlandsch volgens de Nederlandsche spelregels te leeren. die openbaar gemaakt worden. De Minister erkende, dat de Het wordt derhalve ook in Belie als een noodzakelijkheid redactie meermalen slordig en onduidelijk is. gt.v )eld, dat de spelregels vereenvoudigd worden. Nu het Hoofdbestuur daaromtrent nader niets vernam, Ook hierbij is een root Nederlandsch belang betrokken. veroorlooft het zich andermaal de aandacht van Uwe Excellentie Verruiming van het gebied, waar het Nederlandsch de algemeeh voor deze zaak te vragen. gebruikte taal is, versterkt de positie van onze taal en geeft Hetgeldt bier wel is waar niet alleen belangen, ter behartiging steun aan de Nederlandsche cultuur. Zij vergroot het afzetgebied toevertrouwd aan het Departement van Onderwijs, Kunsten van de voortbrengselen der Nederlandsche wetenschappen en Wetenschappen, maar aan de geheele Regeering, die aan en letteren enprikkelt tot schrijven in die taal. het Nederlandsche yolk het voorbeeld behoort tegeven in het Eenigszins 't zelfde als voor Vlaanderen geldt ook voor zoo zuiver mogelijk gebruik van onze mooie taal. Ook mag Zuid-Afrika. Daar heeft men het Afrikaansch als zelfstandige men aannemen, dat men zich vooral aan het Departement taal uitgeroepen. Misschien zou het daartoe niet gekomen van Uwe Excellentie van dienplicht bewust is en daarnaar zijn, wanneer de Nederlandsche spelregels eenvoudiger waren handelt. Maar het zal toch, om verbetering te krijgen, noodig geweest, zoodat het Nederlandsch zich naast het Engelsch z ijn, dat een voorbeeld gegeven wordt en daarvoor schijnt had kunnen handhaven. het Departement van Uwe Excellentie het aangewezene. Liet 't zich aanvankelijk aanzien, dat het Afrikaansch vol- Wellicht dat dan een voorstel van Uwe Excellentie, om het komen los zou raken van het Nederlandsch, er zijn thans teeke- toezicht op alle Departementen in te voeren, met goeden nen, die er op wijzen, dat men in ontwikkelde kringen in Zuid- uitslag bekroond wordt. Afrika overtuigd wordt van de noodzakelijkheid het Afrikaansch Om tot een besluit en een re elfin te kunnen komen, ver- zoo dicht bij het Nederlandsch te houden, dat het zich uit oorlooft het Hoofdbestuur zich in overweging te geven een de laatstgenoemde taal kan voeden. p roef te nemen. Ongetwijfeld zal de Taalcommissie van het Om deze beweging te steunen — een plicht voor Nederland, Algemeen Nederlandsch Verbond en met name haar voorzitter, zooals reeds bij de bespreking van het z.g. Vlaamsch werd uiteen- Dr. M. A. van Wee)_, bereid zijn daarbij medewerking gezet — zal vereenvoudiging der Nederlandsche spelregels te verleenen. vangroot belang zijn. Het Hoofdbestuur zal het op prijs stellen hieromtrent nader Het Hoofdbestuur veroorlooft zich mitsdien met aandrang van Uwe Excellentie te thogen hooren. den 1V1inisterraad te verzoeken vereenvoudiging der_spelregels NEERLAND IA van de Nederlandsche taal zoo spoedig mogelijk te bevorderen. voertaal in het onderwijs dient te worden gehuldigd, het oprecht Het Hoofdbestuur meent echter in ernstige overweging te verlangen, dat dat ook in Nederland zal worden nageleefd- molten geven omtrent deze vereenvoudiging overleg te plegen en wel op zulk een wijze, dat het tot voorbeeld voor anderen met den Minister van Wetenschappen en Kunsten te Brussel, moge strekken. opdat het daarheen wordt geleid, dat zoowel in Nederland d Doch er is meer ! Onmiskenbaar leeft tegenwoordig over de als in Belgie gelijktijdig officieel dezelfde vereenvoudiging geheele wereld het volksbewustzijn op, ook bij die yolks- der spelregels wordt ingevoerd. Het Hoofdbestuur acht dit deelen, Welke tot dusver door verkeerd begrepen staatsbelang noodzakelijk, om verwarring te voorkomen en rekening te of ook slechts door den druk eener andere beschaving, ver- houden met de niet volkomen gelijke toestanden op taalgebied stoken raakten van onderwijs in de eigen beschaving en taal. in beide landen, waarvan het gevolg is, dat omtrent de in Npodeloos gaat daardoor veel moois verloren, nutteloos worden te voeren vereenvoudigingen ernstig verschil van meening kan zulke volksdeelen vervreemd van het eigene en dit veroorzaakt bestaan, dat echter door onderling overleg ongetwijfeld kan eengevoel van miskenning. worden opgeheven. Het Algemeen Nederlandsch Verbond beijvert zich de schoonheid der Nederlandsche taal en der Nederlandsche beschaving te doen uitschijnen. Een der hoogste uitingen NEDERLAND. onder beschaving is het gevoel voor recht, het suum cuique tribuere. Onze Friesche medeburgers hebben blijkbaar behoefte aan onderwijs in eigen taal, de Nederlandsche Staat behoort Schrijfkamer van Groe P Nedld. eran het zijne er toe bij te dragen, dat deze behoefte bevredigd wordt. Leden en Afdeelingsbesturen wordt verzocht al Al warm de Friezen on niet zoo na verwant, dan toch hun voor het Groepsbestuur, zou het Algemeen Nederlandsch Verbond, bewust van het het Dagelliksch Bestuur, den Penningmeester en den hooge belang van het oefenen van rechtvaardigheid, dit ver- Secretaris der Groep te richten aan: Schrijfkamer langen hebben gesteund. Het doet dit met te meer vreugde, van Groep Nederland van het A.N.V., Singel 548, omdat de zeer nauwe banden, die het Friesche Volk steeds Amsterdam. met het overige Nederland heeft onderhouden, een goede Geldelijke zaken te regelen met den Penningmeester oplossing zullen vergemakkelijken. aan dimspersoonlijk adres: Kleverparkweg 132, Daarom achten de ondergeteekenden het hun plicht den ge- Haarlem, Giro 133233. uiten wensch te steunen en verzoeken zij Uwe Excellentie eer- biedig dien in welwillende overweging te nemen. Van het GroepsbeAuur. Van Uwe Excellentie de gehoorzame dienaars, Op 25 October 1.1. hadden de voorzitter en secretaris van Name het bestuur van Groep Nederland van Groep Nederland een onderhoud met Z. E. den Minister van h et Algemeen Nederlandsch Verbond, Binnenlandsche Zaken over de maatregelen in juli genomen (w. g.) A. A. VAN SCHELVEN, Voorzitter. ten aanzien van den Begroetingsdag te Breda. " W. j. L. VAN ES, Secretaris. Op 1 November wendde het bestuur der Groep zich schrifte- Van de Afdeelingen. lijk tot Z. E. den Minister van Buitenlandsche Zaken over Amsterdam. gebreken, voorkomend in de van het departement, volgens verkregen inlichtingen, uitgaande opgave van de list der Over de 16 December gehouden voordracht van den heer Nederlandsche Con Ambtenaren ten aanzien van poli- G. J. Staal, oud-gouverneur van Suriname, schrijft de af- tieke omschrijvingen en minder juiste plaatsnamen. deelingssecretaris, de beer Jules Ed. Gerzon: „De groote aula van het Kon. Kol. Instituut was geheel met Op 5 November wendde het Bestuur der Groep zich schrifte- belangstellenden gevuld. De heer Staal gaf als inleiding een lik tot Z. E. den Minister van Buitenlandsche Zaken over overzicht van den niet zeer rooskleurigen toestand van de ko- een verandering in zake het gebruik van sommige autori- lonie Suriname en wees erop, dat het onmogelijk is, deze Ko- teiten de legalisatie van paspoorten uitsluitend in de Fransche lonie alleen door staatshulp er bovenop te helpen. Het Neder- taal te stellen. landsche particuliere initiatief en kapitaal zal zich het lot van Suriname moeten aantrekken, wil deze kolonie niet ten onder Op 26 November wendde het Bestuur der Groep zich gaan. De voordracht werd afgewisseld met een vertooning schriftelijk tot. E. den Minister van Onderwijs, Kunsten van de Suriname-rolprent en van verschillende lantaarnplaat- en Wetenschappen tot ondersteuning van het op 28 September jes. De beer Staal, die een uitstekend en vlot spreker bleek 1927 tot Z. E. gericht verzoek van den „Bond van Friesche tezijn, oogstte hartelijke toejuiching. Vereenigingen buiten Friesland", welk verzoekschrift hieronder Het was een mooie avond, die ook den naam van het A.N.V. in zijn geheel is opgenomen. in Amsterdam tengoede zal komen. Amsterdam, 26-11-1927. Sin el 548. AanZtjne Excellentie den Minister van 't Gooi. Onderwijs Kunsten en Wetenschappen, Over de ledenvergadering van 12 December j.l. schrijft 's-Gravenhage. de secretaris, Mr. H. J. M. Tonino: Excellentie, Deze ledenvergadering is bedoeld als de eerste van een reeks De ondergeteekenden, handelende namens het Bestuur van Nederlandsche kunstavonden in 't Gooi. Als zoodanig is hij Groep Nederland van het Algemeen Nederlandsch Verbond, geslaagd. De opkomst was bevredigend en de geestdrift bij hebben de eer Uwe Excellentie kennis te geven van hunne de aanwezigen heel groot. Wij hebben daarom goede hoop hartelijke instemming met het verzoekschrift, op 28 September voor de toekomst. Hun medewerking verleenden mevrouw 1927 tot Uwe Excellentie gericht door het Hoofdbestuur van G. Stotyn-Molenaar, sopraan, de heeren Jaap Stotyn, hobo, den „Bond van Friesche Vereenigingen buiten Friesland", en B. v. d. Sigtenhorst Meyer, piano. Het programma be- waarvan een afschrift hierbij gaat. stond uit werden van oude en nieuwe Grootnederlandsche Deze instemming berust op de volgende overwegingen: meesters. Vooreerst heeft het Algemeen Nederlandsch Verbond, over- Voor den aanvang van den muziekavond werden eenige tuigd dat, onder alle omstandigheden, het beginsel moedertaal, huishoudelijke besprekingen gehouden. Aan Mr. Herckenrath, NEERLAND IA ,--.....--............., den afgetreden secretaris-penningmeester, zal schriftelijk dank Nederlandsch-Belgische intellectueele overeenkomst (voor g ebracht worden voor zijn vele werkzaamheden voor onze enkele weken te Brussel onderteekend door den Nederlandschen afdeeling. In het bestuur werden gekozen Mej. Chr. R. S. gezant en den Belgischen Minister van Buitenlandsche Zaken) Meyer en Mr. H. J. M. Tonino, de laatste tot secretaris-pen- het Nederlandsch als eerste taal isgebruikt; ningmeester. Buiten de twee vergaderingen 's jaars zal op het meent in dit feit eenprecedent te mogen zien van het g ebruik programma der werkzaamheden genomen worden de bevor- dergemeenschappelijke Nederlandsche taal voor het di lo- dering van den Volksliedzang op de scholen en de invoering, matiek en administratief verkeer tusschen de Belgische en waar dit niet bekend is, van het werk der schoolalbums tus- Nederlandsche regeenngen, schen scholen van de Grootnederlandsche Gemeenschap. en spreekt den wensch uit weldra van de Belgische regeering Hoorn. te mogen vernemen dat, waar zij, voor hare betrekkingen met Frankrijk, heel natuurlijk nooit een andere taal dan het Fransch 19 December is deze Afd. heropgericht. Een voorloopig gebruikt — en de accoorden met dit land zelfs niet eens, comite had zichgevormd om een avond voor te bereiden. ten behoeve barer eigen staatsburgers, van een Nederlandsche Het heeft alle eer van zijn werk. Er was veel belang- vertaling laat vergezeld gaan — met Nederland voortaan, stelling en de burgemeester vereerde met zijn echtgenoote ' even natuurlij,k alleen de andere officieele landstaal, d. i. de bijeenkomst met zijn tegenwoordigheid. het Nederlandsch, zal wordengebruikt en ook op dit gebied, Aan de muziek- en zanguitvoering (oude en nieuwe Diet- aan het Nederlandsch, eindelijk de plaats zal worden toegekend, sche liederen) verleenden hun medewerking de dames welke men deze taal nimmer had mogen onthouden." G. K. Dell A. Groot, A. Thies, H. Wessemius (deze ook, Deze motie isgezonden aan den minister-president Jaspar met koorklassen) en de heer G. Hop. en den minister van Buitenlandsche Zaken P. Hijmans, te De heer D. L. Harms leidde de bijeenkomst. Brussel. Prof. Van Schelven sprak een woord van opwekking, waarin hi' wees op de nuttige, zegenrijke werking van het De Nederlandsch-Belgische intellectueele A. N. V. voor dengeheelen Dietschen Stam. overeenkomst Tot besuursleden werdengekozen: Op de 18 December te Antwerpen gehouden vergadering Mr. H. M. Fruin, Ds. H. van Lunzen, L. A. Roozen van het bestuur der Groep Vlaanderen, is de volgende motie en A. Weylmg. eenstemmig aangenomen: Deze welgeslaagde avond zij een voorbeeld voor andere „Het bestuur van de Groep Vlaanderen van het Algemeen plaatsen in Nederland waar even goed een afdeeling zou Nederlandsch Verbond, kunnen verrijzen. kennisgenomen hebbend van de samenvatting van den Vlissingen. inhoud van het onlangs te Brussel onderteekend Nederlandsch- Belgisch accoord, zooals dit door het Belgisch departement 30 Nov. trad Mevr. Marguerite Couperus uit Haarlem van Buitenlandsche Zaken aan deers werd medegedeeld; voor deze afd. op met de voordracht van oude en nieuwe zich aansluitend bij de motie van tak Brussel; Nederlandsche liederen, sommige in schilderachtige kleeder- dringt ten zeerste aan bij de Belgische regeering, dat de Belgische dracht vertolkt. afdeeling der officieele commissie, welke met de toepassing De waarde van haar liederenavonden uit een oogpunt van en verdere uitwerking van dit accoord zal worden belast, muziekgeschiedenis en kunst is tit haar optreden in ver- voor hare betrekkingen met de Nederlandsche afdeeling en schillende afdeelingen van het A. N. V. voldoende bekend. verder met de commissie zelf, geen andere taal dan het gemeen- Zij genoot ook nu weer veel bijval, waarvan een deel toekomt schappelijke Nederlandsch gebruike; aan haar kunstzinnigen begeleider Henk Valkenier. verzoekt de Belgische regeering het aantal uit te wisselen Rotterdam. onderwijskrachten en ook het aantal reisbeurzen te willen Bij de Rotterdamsche feesten ter eere van Piet Hein, 25 vermeerderen en tevens, daar met Frankrijk toch reeds geen November, heeft het Bestuur onzer Afdeeling Rotterdam een andere dan in de Fransche taal lesgevende leeraren kunnen krans laten neerleggen bij het standbeeld Aran den populairen worden uitgewisseld, voor de uitwisseling met Nederland zeeheld. alleen Nederlandsch sprekende en in het Nederlandsch les- Bericht. gevende leeraren in aanmerking te laten komen, welke bepaling ook zou dienen tegelden voor de toewijzing van reisbeurzen De algemeene leden van Groep Nederland, dus zij, die niet voor uitzending, aan studenten; tot een afdeeling behooren, kunnen desverlangd hun jaarbij- drukt den wensch uit het vraagstuk van de gelijkstelling der dragen gireeren voor 15 Januari, anders wordt er over beschikt universitaire diploma's, waarvan in het accoord geen sprake is, met verhooging van inningskosten. niet uit het oog te zien verliezen; Onsgironummer is 38825. en besluit deze motie over te maken aan het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond, den Belgischen Minister van BuitenlandscheZaken, den Belgischen Minister VLAANDEREN. van Kunsten en Wetenschapperi (Onderwijs), de Voorzitters van Kamer en Senaat en deers." Het Nederlandsch als diplomatieke taal. (Een verzoek van de Groep Vlaanderen). Voor Vlaamsche straatnamen. Het bestuur van de Groep Vlaanderen van ons Verbond, In verband met een der op de dagorde van de jongste groeps- naar aanleiding van de Nederlandsch-Belgische intellectueele bestuursvergadering gebrachte punten, betreffende de ver- overeenkomst, nogmaals zijn aandacht gevestigd hebbend op vlaamsching van de uitingen van het openbare leven in Vlaan- het vraagstuk der diplomatieke taal voor de betrekkingen deren en het uitzicht der Vlaamsche steden, nam deze tusschen Belie en Nederland, vatte, in zijn vergadering van vergadering, met algemeene stemmen, een motie aan, luidend 18 December, te Antwerpen, zijn oordeel in dezen als volgt als volt: samen: „Het bestuur van de Grog p Vlaanderen van het A. N. V., „Het bestuur van de Groep Vlaanderen van het Algemeen de meening toegedaar. zijnde, dat 't gebruik van 66ntalige Nederlandsch Verbond, Nederlandsche straatnamen in de stedenlen:gemeenten van zich verheugend over het felt, dat bij de opstelling van de het Vlaamsche land niets anders is dan een terugkeer tot den NEERLAND IA normalen toestand die, op dit gebied, in alle beschaafde landen met hun erotisch element, vonden in Vlaanderen hun bakermat. heerscht; Gelukkig dat zij nooit in sarcasme ontaardden. wensch t hetgemeentebestuur der stad Brugge geluk met Voorzitter Wattez dankte den heer Meyer, wiens lezing de de vervlaamsching van haar straatnaamborden, aanwezigen ten zeerste had geboeid, in coed gekozen be- en spoort alle gemeentebesturen van het Vlaamsche land woordingen. aan deze daad van welbegrepen stamtrots en nationale fierheid Vrijdag 23 December trad voor denzelfden tak op de zoo spoedig mogelijk na te volgen." dich ter Karel Van de Woestijne, die binnenkort zijn 50sten Besloten werd deze motie aan hetgemeentebestuur van verjaardag viert. Brugge en aan de pers merle te deelen. EindeJanuari of begin Februari wordt den leden een feest aangeboden. Praktische wetenschappelijke samenwerking tusschen Noord en Zuid. Tak Ieperen viert haar eerste lustrum. Sinds veertig jaren ijvert het Natuurwetenschappelijk De „Ypersche Studiekring", zijnde de afdeeling Ieperen Genootschap „Dodonaea", te Gent, voor gezonde weten- van het A. N. V., vierde onlangs zijn vijfjarig bestaan, Dit schappelijke samenwerking tusschen alle Nederlandsche werd htrdacht met een op 17 November gehouden feestver- geleerd gadering, waar de ijverige voorzitter, ingenieur H. van der In de eerste jaargangen van zijn or aan „Botanisch Jaarboek", Ghote, in een flinke rede wees op het belangrijke cultureele waarvan de twintigste ter perse is, hebben tal van Nederland- werk, sedert de oprichting verricht. Ook de voorlezing van het schegeleerden, waaronder Prof. Hugo de Vries, studies laten over deze vijf jaren loo end verslag van den onvermoeibaren verschijnen. Het twintigste „Botanisch Jaarboek" brengt thans secretaris werd met veel aandachtgevolgd. werk van Prof. Sirks;• Prof. De Brune , rector der Universiteit Y Telegrammen van hulde van het Groepsbestuur te Brussel te Gent; Prof. Dr. A.J. J. van de Velde en den secretaris van en het Hoofdbestuur te 's-Gravenhage werden op toejuiching het Genootschap, Prof. Dr. P. van Oye. Het zal den leden onthaald. Ook van andere voorname le den van het Verbond kosteloos toegezonden worden. waren brieven metgelukwenschen ingekomen. In de crisisjaren, die op den oorlog volgden, beleefde het Den volgenden dag werd „De Nieuwbakken Edelman", genootschap zware tijden doch thans is het de grootste , voor eenprachtig gevulde zaal, door het „Vlaamsche Volks- moeilijkheden te boven gekomen, wat het, in hooge mate, tooneel" vertoond en Zaterdagavond vereenigden een 50-tal dankt aan de talrijke Nederlanders in Nederland, Indie en leden zich aan een feestmaal, dat op allergezelligste wijze deze Zuid-Afrika, die zich in den laatsten tijd lieten inschrijven herdenking besloot. teen een jaarlijksche bijdrage van twee gulden voor Noord- In den loop der maand December sprak de heer L. J. M. Nederland en van 2,50gulden voor de leden uit Indie en Meyer uit Nijmegen voor de afdeeling over „Tijl Uilenspiegel Zuid-Afrika. in de moderne letterkunde", een lezing, welke onder de mooiste Het secretariaat isgevestigd te Gent in den Plantentuin en belangwekkendste ma worden gerekend, welke, sedert de der Universiteit, Ledeganckstraat 35. toetreding van den „Yperschen Studiekring" tot het A. N. V., in deze Westvlaamsche stad werdengehouden. Tak Antwerpen. Tak Mechelen. Een talrijk publiek woonde den, in de feestzaal van het Tak Mechelen hield 8 December een algemeene vergade- Kon. Vlaamsch Muziekconservatorium ingerichten, derden ring. Het bestuur werd als volt verkozenosoosen, ozen: Jos. Joosen, voor- voordrachtavond van dit seizoen met dr. Jan Grauls uit zitter; Karel Casteels, ondervoorzitter; K. Goossens, secretaris- Brussel als spreker, bij. penningmeester; H. De Backer, A Verbist, I. De Prins, Op zijn gewone geestige, opwekkende wijze, schetste deze Advokaat Goddefroy, bestuursleden. spreke r, die spreken zou over: „De Brusselaars en hun taal", de geestesgesteldheid en het karakter van de bevolking der oorspronkelijk Vlaamsche, maar thans gedeeltelijk verfranschte FRANSCH-VLAANDEREN. hoofdstad, welk karakter zijn weerspiegeling vindt in een zonderlinge men elfin van Fransch en Nederlandsch (Vlaamsch) die echtergeen geheel kon worden. De onder d, de taal- Een „Vlaamsch Huis". vorm en de zeden zijn er beslist Vlaamsch gebleven. In het Belgisch-Vlaamsche blad „De Schelde" vertelt Dr.Jan Grauls verduidelijkte zijne lezing met de voordracht C.Janssens van een bezoek te Rijsel aan den bekenden uitgever van eenige brokstukken uit de „Brusselsche Typen", het Valentin Bresle. Deze is een vurig voorvechter van het Vlaamsch. bekende boek van den Vlaamschen folklorist Cypriaan Ver- Hi' deelde mede, wat reeds door de taalbeweging bereikt is havert, en deed een beroep op al de aanwezigen, dat zij zich en hoe de strijd thans gericht is op het verkrijgen van Neder- te Brussel steeds Vlaamsch zouden toonen en aldus met de daad landsch als verplichte tweede taal bij het hooger onderwijs steun zouden verleenen aan hen, die er onverpoosd strijden in het noorden van Frankrijk. „Wij zoeken — zoo voegde hij voor de wederopleving van het Vlaamsch-zijn dezer stad. erbij — aansluiting bij onze Vlaamsche en Hollandsche stam- broeders. Zij kunnen ons inderdaad het en om het Vlaamsch Tak Brussel. leven inniger te maken, waarvoor wij alle • mogelijke middelen Op 2 December sprak de heer L. J. M. Meyer uit Nijmegen, willen aanwenden. Wij richten boekerijen en voordrachten in voor de leden van deze afdeeling, in het „Museu,:i van het en stichten, waar het kan, ook vereenigingen. En mijn droom Bock", over De sat tyre in de Middeleeuwsche kunst". De „ zou zijn in iedere stad en dorp van het Noorden een Vlaamsch heer Meer — in Vlaanderen een onbekende, daar hij vroeger Y Huis te zien tot stand k omen in onzen mooien ouden Vlaamschen bestuurder was van de Nederlandsche School te Antwerpen — stijl, opdat het door zijn trant alleen als een aanwakkering boeide onmiddellijk door zijn vlotte taal en de knappe wijze, wezen, om aan Fransch-Vlaanderen zijn Vlaamsch waarop hij zijn onderwerp inleidde. De letterkundige en karakter weer tegeven." P lastische sat re de middeleeuwsche karikatuur-voorstellingen Eengelukkig denkbeeld ! Het zichtbare en tastbare"maakt van duivel en hel, adel engeestelijkheid, welke wij tot in de op de menschen nog altijd den meest blijvenden indruk. groote kunst van Brueghel en andere meesters tern vonden` En het Fransche yolk bewondertgraag en verbreidt gereedelijk schetste spreker- op een rake =niers De sat re de humor, de faam van wat oorspronkelijk en mooi is. 10 NEERLAND IA De Pers. ZUID-AFRIKA. De Vlaamschepersen beginnen sneller te snorren. Van den heer Albert van Hoyweghen, 137bis Grande Rue Roubaix( Roodebeke bij Rijsel) ontvingen wig een nieuw , De Van-Riebeeckvlag. maandblaadje in den vorm van een krant „Onze Taal", ge- schreven in zeer goed Nederlandsch. Het wil de Dietsche taal bewaren, zuiveren, verspreiden, leeren hoogachten. Het stelt zich voor, de rijke Vlaamsche letterkunde bekend te maken. Bijdragen van medewerkers, die de taal met machtig zijn, zullen in het Nederlandsch worden overgebracht. Op de medewerking van alle Vlamingen doet „Onze Taal" een beroep ter verwezenlijking van dit uitmuntende doel. Een i1011,11111,11111111 staaltje van actieve journalistiek is de aansporing tot ouders, I om hetgodsdienstonderwijs aan hun kinderen in het Vlaamsch te latengeven. Dit is een goede raad: onder de geestelijken is de liefde voor de taal zeer krachtig. Verschillende berichten in het blad — o. a. dat over de afschaffing der vreemdelingen- belasting op Bel en — toonen hoe noodig en nuttig als gemeen- schapsmiddel or aan kan zijn. De„Beffroi de Flandre”, die in den laatsten tijd wat moeilijk ter wereld kwam, zal met Januari weer geregeld verschijnen. Het Oranje-blanje-bleu, de vla, van Van Riebeeck, waait Fransch-Vlaanderen heeft waarlijk niet teveel van zulke weldra weer over Zuid Afrika, met slechts, in 't wit, een strikje: roepstemmen! Op het, dezen zomer te Hazebroek gehouden, de Union Jack en de vlaggen der beide vroegere Boeren- vierde Fransch-Vlaamsche Congres, riep de heer J. E. van republieken. 't Is haast te mooi voor werkelijkheid. Een schaduw den Driessche, overpropaganda sprekende, uit: „Behalve trouwens werpt dit blijde Licht. de Engelsche vlag zal van de „ Pourq uoi j'aime la Flandre" en een reeks van artikelen in voornaam ste gebouwen in de vier hoofdsteden naast de de „Mercure de Flandre" en den „Beffroi de Flandre" bezitten landsvlag waaien. wij niets, om onze beginselen te verspreiden". En het bestaan Of dit een politieke verwarringen zal veroorzaken ? Mis- voor die twee is heel moeilijk ! De Beffroi is meer gedrongen schien ! Niet onmogelijk evenwel, dat die moeilijkheden dt van vorm dan de Mercure, die ook artikelen van meer algemeenen eindoplossing van het vlaggevraagstuk slechts zullen ver- aard, letterkundig werk en afbeeldingen opneemt. Misschien haasten, die niet anders kan. zijn dan een zuiver nationale isze daardoor nog zuiverder verdediger der gewestelijke en Zuidafrikaansche vlag. taalbelangen. Dat de Beffroi grootendeels in het Fransch Welk een geweldige opwinding dit vraagstuk teweeggebracht words opgesteld, heeft ook zijn goeden kant. Zeer velen, die heeft, kan men zich nauwelijks voorstellen. Sappen en Natten men metVlaamsch alleen niet meer kan bereiken, worden stonden fel tegenover elkaar. Het scheen, alsof er nog vonken aldus in den lezerskring getrokken. Het voortbestaan van het uit de asch van het oude oorlogsvuur zouden vliegen. Is het blad is juist dezen tijd zoo noodig, nu op het congres te te verwonderen ? De vlag immers is het zinnebeeld van het Hazebroek besloten werd, in de beweging voor de taal, die volksbestaan. In Naar teekening moeten de machten en krachten, zich tot dusver tot de R. Katholieke geestelijkheid bepaalde, die in het yolk Leven, in evenwicht zijn. En die krachten en ook leeken op te nemen. Het een een grooter werkzaamheid machtenzoeken hun evenwicht nog steeds! beteekent en inspanning van alle krachten vordert. De verzoening blijkt voor een groot deel te danken aan het Het Augustusnummer der Beffroi had — dit zij er nog optreden van den Engelschen staatssecretaris voor de Domi- even bijgevoegd een artikel in het Vlaamsch: de aardige niums, L. S. Amery die in Zuid-Afrika het denkbeeld van , en bijzondere toespraak door den heer Marcel Janssen op een Britschen Statenbond is komen bepleiten. Engeland zou het congres gehouden. Het ma als bekend worden veronder- in dien bondgelijkwaardig zijn aan de dominiums. Er schijnt steld , dat de Mercure sedert kort met een Vlaamsche rubriek een nieuwe geest in de Erigelschen gevaren: „Wij moeten", be on: „De Torrewachter" die door de heeren D. Moeneclaey zoo schreef „The Economist" onlangs, „de dominiums leeren en M. deZager wordt opgesteli en bestemd is, een eigen beschouwen als onafhankelijke staten, die naar gemeenschap- or aan voor de Vlarningen te worden. pelijke idealen streven; instellingen ontwikkelen, ontspringende uit een gemeenschappelijke bron, maar welker bevolking steeds En ten slotte Tisje Tasje". Onze vriend komt weer, naar „ minder Britsch wordt." Dit is breed gedacht. Intusschen men ons meedeelt. Entwat verandert, zooals uit de „VoorT blijft in de Unionjack (Eng. vlag) het verband met het Britsche boodschap" blijkt. Planckes vermaarde almanak zal voortaan Risk bewaard. Een belangrijk aandeel in het getroffen vergelijk ook tot de talrijke Vlamingen spreken, die ter kante van Rijsel schijnt ook toe te komen aan den populairen minister van en Roodebeke uitzijn gekomen. Voor „lachedingen" en Justitie Tielman Roos, dien men reeds met den naam „Oom" „koddiges" blijft Tisje Tasje zorgen. Noord-Nederlanders heeft vereerd en die volgens een Engelsohen berichtgever bestelt dit dingle,' dat maar luttele dubbeltjes kost (f 0.40) dien naam meer verdient dan eenig ander partijleider. bij Edm. Gyselinck, Oranjestr. 144 te Antwerpen. En als Hoe dit zij, de verzoening is beklonken, al blijft er vrij gij niet hopeloos betooverd zijt door de uitheemsche flauwig- wat onvoldaanheid over. Er zijn er, als de „Natal Advertiser", heden, die men u elken Zaterdag onder den neus duwt, zult die het juist een der grootste verdiensten van het verkregene gij u verlustigen in deze oubollige kerngezonde Vlaamsche achten, dat het niemand volledig bevredigt. „Wij zijn nog boert en voorgoed Tisje's vriend blijven. niet in een vereenigd nationaal humeur, dat algemeene te- vredenheid heden mogelijk maakt", schrijft zij. De „Friend" prijst Genl. Hetzog en Genl. Smuts, die nooit beter stuk werk voor hun vaderland verrichtten, dan toen zij het eens werden over dit netelige vraagstuk. „De oplossing is een Leden, werft Leden! overwinning van gezond verstand, gematigdheid en patriotisme NEERLANDIA 1 en het land is groote dankbaarheid verschuldigd aan alien, die dit onderwerp onder de knie hebben, in Nederland en die bijgedragen hebben tot deze hoogst wenschelijke oplossing". Vlaanderen ? ') De Londensche „Times" verklaart, dat beide partijen in het Nationale Onverschilligheid. nieuwe ontwerp het bewijs kunnen zien, dat ten slotte in Dezer dagen trof me een klacht van onzen jongeren componist Zuid-Afrika „de machten, die voor eensgezindheid werken, sterkerzijn dan die streven naar verdeeldheid." De „Daily Willem Pyper, dat op onze concert-programma's zoo weinig Chronicle" verheugt zich vooral omdat, schrijft zij, de toekomst Nederlandsche muziek voorkomt, terwijl onze jongere schep- der Unie afhankelijk is van de eensgezindheid tusschen de P ende kunstenaars nu toch ook wat in hun mars hebben. beide blanke volken, die er wonen. Volkomen dezelfde klacht als steeds van den kant der Nederl. In de Volksraadszitting van 26 October heerschte, na het tooneelschrijversgehoord wordt. vallen van de beslissing, naar een berichtgever meldt, cen Wat is daaraan te doen ? overweldigend gevoel van dankbaarheid. De zaal was voor Het A. N. V. heeft, naar Neerlandia meldt, bij de Nederl. eengroot deel bezet met leden van den Senaat. De Publieke Maatschappij voor Toonkunst met eenig goed gevolg aan e- Galerij was overvol. Prinses Alice en gevolg zaten in de zijtribune, drongen op het even van meer plaats op de programma's aan die voor den Gouverneur-Generaal bestemd is. Zijne Excellentie oorspronkelijk werk. Dat is een goed teeken. Maar allerminst was er niet.(Zijn broeder was den vorigen dag overleden). afdoende. Wil men werkelijk iets bereiken, dan moet m. i. het Op de tribune voor voorname vreemdelingen was de hooge volgende gebeuren: en fijn beschaafde Indier Sastri met zijn in 't oog loopenden Er moet gesticht worden een vereeniging van: Vrienden witten hoofdtooi. De ruimeperstribune was statnpvol. Iedereen van de Nederl. muziek en het tooneel, dus met afd. A en B, had eengevoel van verlichting. In alle Engeische kerken wer- die moet trachten voor haar leden oorspronkelijke muziek den 's Zondags daarna Te Deums gezongen. en tooneel van hoogere orde te doen uitvoeren. Voor het Tooneel Voor ons, Groot-Nederlanders, is het natuurlijk in hooge zal daarbij naar samenwerking kunnen worden gestreefd mate verrassend en verblijdend, dit besluit: dat op 31 Mei 1928, met het no al kwijnende Nederl. Tooneelverbond, dat hier gedenkdag van den vrede van Vereeniging (1902) en de stichting een nieuwe taak zal kunnen vinden. Voor de Muziek met der Unie (1910) de via g van Van Riebeeck weer zal geheschen een zoo juist gestichte Vereeniging, die beoogt talentvolle worden in Zuid-Afrika. Of dit nu rood wit blauw of wel uitvoerenden, diegeen geld bezitten om een eigen eerste oranje blanke bleu geweest is — de geleerden zijn het hierover concert te betalen, een kans tegeven. — niet eens — maakt weinig verschil. Het oranje is ons nog wel Ik ze g met nadruk: van hoogere orde. Want aan het doen uitvoeren van werk zonder beteekenis zonder ziel en geest, , zoo lief. Degeuzenvlag, overal geplant, in de krachtige jonge republiek met haar groote toekomst, waaiende aan de masten hebben wij niet alleen niets, maar we zouden ook heel spoedig op de vloten waarmede zij straks de zeeen zal bevaren, zij za, den lust tot luisteren er naar bederven. overal herinneren aan Nederlands ouden roem en Zuid-Afrika's Wat aangekweekt moet worden, is het zelfvertrouwen in nieuwe opkomst. Zij zal de eenheid van den Dietschen stani. onze eigen kunst. Geen zelfoverschatting. overal verkondigen. Daarom bepleitte ik ook niet: samenwerking met den Bond van Nederl. Tooneelschrtjvers. Zijn doel is goed, maar zijn werkwijze doet steeds vreezen, dat hi' het dilettantisme en INGEZONDEN. dezelfoverschatting in de hand werkt. Er moet streng gekeurd worden en liefst door — schrik niet ! — een commissie van Aanpakken! critici, of althans een zeer onafhankelijke kritische commissie Een(?) Studententehuis voor Vlaamsche en Zuid- van niet-zelf-scheppenden. afrikaansche studenten. — Een technische Commissie Is ook hiergeen werk aan den winkel voor het A. N. V. ter bestudeering der gelijkstelling van diploma's van tot hetgeven van den eersten stoot ? Den Haag 4 Dec. '27. L. SIMONS. middelbaar en hooger onderunjs in Vlaanderen (Zuid- Afrika?) en Nederland. Oproeping. De heer De K. lacht er om — heel terecht — dat er bij In de artt. 11 en 12 van het huishoudelijk reglement van het de re elfin van de Nederlandsch-Belgische overeenkomst Dietsch Studenten Verbond wordtgesproken over een Organi- slechts sprake is van een studiebeurs voor studenten. satie van Oud-Leden. Tot nog toe zijn deze bepalingen slechts De heer Liesenborghs be left de wenschelijkheid van een ingeringe mate tot uitvoering gekomen, doch sinds kort heeft Studententehuis voor Vlaamsche studenten in Nederland. zich uit eenige reeds toegetreden leden een commissie samen- Als we dit laatste hadden, behoefden we ons om de beurzen g esteld om tot stichting van een Oud Leden Organisatie te niet meer te bekommeren. komen. Laten we niet wachten op een Nederlandschen Bierman. De vraag zal echter opgeworpen worden of er voor een Laat het A. N. V. beginnen met- een kleine studiecommissie dergelijke organisatie plaats bestaat naast de hier te lande te benoemen om te onderzoeken: bestaande Grootnederlandsche vereenigingen doch hiertoe , Aan welke eischen zulk een tehuis zal moeten voldoen. diene, dat de organisatie zich geenszins zal doen gelden als Waar het — of ze ? — te stichten ? (Want we hebben ver- mededingster, doch als afdeeling van het D. S. V. op zal schillende instellingen van H. 0. en ook de specifieke R. K. treden, waarin oud-leden, Oud-studenten dus, pldats vinden, te Nijmegen, die veel katholieke Vlaamsche studenten zou die voor het werk van het D. S. V. het verspreiden van de aanlokken). Grootnederlandschegedachte onder de intellectueele jeugd, Welk kapitaal is, op zijn minst, noodig voor stichting en sympathie gevoelen, terwijl het tevens zeer wenschelijk is, onderhoud ? dat oud-leden met elkaar voeling blijven houden, hetgeen En als de Commissie dit heeft vastgesteld, laat het A. N. V. de organisatie tevens ten doel heeft. Hoe dit doel bereikt zal dan trachten die middelen bijeen te brengen, ook met mogelijken worden, wordt nader door een te kiezen bestuur in overleg overheidssteiin ! met het Hoofdbestuur van het D. S. V. vastgesteld. En zoo'n technische Commissie ! De inkomsten van de Oud-Leden Organisatie worden af- Waarom moetgewacht worden, tot de Regeeringen in zonderlijk beheerd en volgens oordeel van de commissie zullen Den Haag en Brussel die benoemen en (sinds Dr. Huysmans uit de laatste Regeering getreden is) allicht geheel verkeerd ? 1) Het Dagelijksch Bestuur zal deze zaak binnenkort Kan het A. N. V. niet de menschen bij elkaar brengen, aan het Hoofdbestuur voorleggen. Red. 12 NEERLANDIA deze moeten dienen tot steun van de belangrijkste uitingen van Dietsch studentenleven, o. a. de jaarlijks wederkeerende TAALCOMMISSIE. Grootnederlandsche studentencongressen, de stichting van Nederlandsche boekerijen in Vlaanderen ten behoeve van de studenten en de Dietsche Academische leergangen, die, na Brievenbus. de buitengewoon geslaagde in Amsterdam in April 1927, N. N. te Amsterdam. Het teekeng durven wij niet aan- zullen worden voortgezet. Het laatste congres en de leer an bevelen, omdat het verward kan worden metgram. Heeft u hebben door hun uitgebreidheid en zorgvuldige voorbereiding lets teen gld.? De Fransche b.v. hebben ook 3 letters voor met een batig saldo kunnen sluiten. francs, de Engelschen zelfs een lastig teeken. De bijdrage wordt vastgesteld op een storting in eens van f 25,—, waardoor het lidmaatschap voor het levee verworven Verheugend nieuws. wordt, desgewenscht kan in overleg met het bestuur deze Een lid schrijft ons, dat hi' een nieuw soort van eieren worden vervangen door een jaarlijksche bijdrage. heeft ontdekt. Wel twijfelt hi' er aan, of de bloemenwinkels De leden van de Oud-Leden Organisatie hebben vrijen toe- er zoo mee ingenomen zullen zijn, dat tegenwoordig bij plechtig- gang tot alle lezingen, congressen enz., welke door het D. S. V. heden kransen wordengelegd. Meestal wordt hierbij vermeld, of zijn afdeelingen worden georganiseerd. dat heeren der schepping de leghennen er van zijn. Nu de Moot gij oud-studenten, na lezing van het bovenstaande legtijd spoedig aanbreekt, zullen de kransen gelijk op met U nog de tijden van Uw student- en lid-zijn van het D. S. V. de eieren wel inprijs dalen. Of zouden wij voortaan maar of van de studentenafdeeling van het A. N. waar het D. S. V. spreken van kransen neerleggen op ? uit voortgekomen is, herinneren, met alle kleur en vroolijkheid, Hard noodig. eigen aan de congressen, met allen ernst, waarmee gij de taaie Dat „Taalzuivering", onze woordenlijst, in een gevoelde volharding van Vlaanderen gadesloegt en bestudeerdet, met behoefte voorziet, bewijzen aanvragen als: alle zorgen en geneugten van mogelijke bestuursfuncties. Zend mtj S. v. p. per omgaande post 2 exemplaren. De commissie tot voorbereiding van de Oud-Leden Organi- Die aanvrager zal na bestudeering van het werkje voortaan satie spreekt de hoop en het vertrouwen uit, dat vele oud- wel vragen: studenten aan deze roe stem gehoor zullen geven en dat Zend mij a. U. b. met keerende post 2 stuks. aldus de Oud-Leden Organisatie als vast gevestigd lichaam op het as. congres te Leuven zal verschijnen. Taalgevaar uit de Radio. De Commissie voornoemd : Onze Taalcommissie is onze taalwacht. Zij houdt nu al vele Mr. W.J. L. van Es, Voorzitter, jaren toezicht op het gedrukte woord. Het gesproken woord Mr. J. H. Willems, Secretaris laat zich niet zoogemakkelijk op fouten betrappen. Maar nu Raamstraat 51a, 's-Gravenhage. door de radio zoowat denganschen dag tot honderddui- W.J. Bijleveld, Penningmeester, zenden doordringt, wordt het tijd, dat de omroepers en woord- W. Goedhuis 1 namens het Hoofdbest. voerders van A. N. R. 0., V. A. P. A. en hoe de uit enders H. G. W. van der Wielen f van het D. S. V. meer mogen heeten, in den letterlijken zin des woords op hun Verkeerd Nederlandsch. Goad Nederlandsch. 1. Het was werkelijk niet noodig daar zoo omstandig over 1. Het was werkelijk niet noodig daar zoo uitvoerig over uit te wtjden. uit te weiden. 2. Het aantal kolommen, in de dagbladen, waarover zij b.v. 2. Het aantal kolommen, in de dagbladen, waarover zij b.v. de beschikking heeft gekregen, is respectabel geweest. de beschikking heeft gekregen, is eerbiedwaardig (belangrijk) 3. Men kreeg weer tijd om rechts en links te kijken, om ver- geweest. schil van opvatting te constateeren bij den nevenstrijder 3. Men kreeg weer tijd om rechts en links te kijken, om in de vredesbeweging. verschil van opvacirig vast te stellen bij den medestander 4. Depogingen tot meerdere ontwapening mislukten. in de vredesbewegtng. 5. Anders vervalt men dadelijk tot het verkpndigen van 4. Depoging en tot verder gaande ontwapening mislukten. allerlei aanvechtbare thesen. 5. Anders vervalt men dadelijk tot het verkondigen vna 6. Wij herhalen, dat het niet in onze bedoeling lit het werk allerlei betwistbare stellingen. alsgeheel te becritiseeren. 6. Wij herhalen, dat het met in onze bedoeling lit hetg 7. Zoo ziet dit home er dus reeds zeer aarirrekkelijk uit. werk naar zijn strekking (in zijn geheel) te beoordeelen. 8. Er zijn onder de bestuursleden van Indonesia Merdika 7. Zoo ziet dit tehuts er dus reeds zeer aantrekkelijk uit. (het vrije Indie) vitgesproken communisten. 8. Er zijn onder de bestuursleden van Indonesia Merdika 9. Zij behooren tot de bestuursleden van de Indonesische (het vrije Indie) verklaarde communisten. vereeniging, waaronder zich urtgesproken communisten 9. Zij behooren tot de bestuursleden van de Indonesische bevinden. vereeniging,waaronder zich rasechte communisten bevinden. 10. In de warme zomermaanden is de belangstelling voor het 10. In de warme zomermaanden is de belangstelling voor baden wel uitermategroot. Menigmaal staan de zwem- het baden wel uitermategroot. Menigmaal staan de lustigen en queue te wachten tot ze een hanldoek en een zwemlustigen in em lange rij te wachten tot ze een hand- koetsje toegewezen krijgen. Ook aan hygiene laat dit wel doek en een koet3je toegewezen krijgen. Ook uit een eens te wenschen over, daar het een komen engaan is in gezondheidsoogpunt laat dit wel eens te wenschen over, deze koetsjes. In verschillende landen is allang ingevoerd daar het een komen engaan is in deze kogtsjes. In ver- het sy:steem cabines. Badgasten huren dan voor een maand schillende landen is al lang ingevoerd het stelsel van iederen ochtend een cabzne voor hun familie. Aan den kleedkamers. Badgasten huren dan voor een maand iederen duinrand staan deze cabines, waaruit men zich, zooals ochtend een kamertje voor hun familie. Aan den duinrand usance is, met badmantel begeeft, om deze af te hangen bij staan deze kamertjes, w'aaruit men zich, zooals gebruik een eenvoudige vestiaire aan de zee, is, met badmantel begeeft, om dezen af te even bij een eenvoudige kleerenbewaarplaats aan de zee. NEERLAND IA 13 woordengaan letten, een wacht voor hun lippen zetten en de radiogespeend blijve van taalongerechtigheden, die langs dezen we g maar al te spoedig gemeen goed (in meer dan een beteekenis) kunnen worden. Een autotochtie> Een onzer leden schrijft ons: Ik rijd met een vriend mee in zijn wagen; hij zelf zit aan 't stuur en het streven van 't A. N. V. naar taalzuivering komt ter sprake. Hi' j vertelt me als lid van 't A. N. V. het streven ook zooveel mogelijk na te komen. Daarom heeft hij gezocht naar een Ne- derlandsch woord voor bougie Hi' heeft het werktuigje aan zijn wagen eens goed bekeken, er de werking van nagegaan en kwam tot dit besluit: Een bougie is een schroef, die een vonk ontsteekt, dus een vonkschroef. Terwijl ik deze vondst toejuich, houden we stil voor een tol en wordt mijn vrind door een veldwachter naar zijn nj- bewijsgevraagd en „of hij een ownrtder is ?" „Nee", antwoordt mijn vrind bit:, „ownrider niet, maar eigenrzjder" Ik: Zou dit een goed Nederlandsch woord zijn ?" „ Hi': „Waarom niet ? We hebben toch ook eigengerzjd!" Ik: „Zeker, maar nu ben je mis, want dat schrijven we met ei. Bloos maar niet, met je vonkschroef heb je je vandaag al ver- dienstelijk genoeg gemaakt." Engenoeglijk tuffen we vender door Neerlands ei en land- schapschoon. Sedert zijn 9 eerepennmgen uitgereikt in zilver, verguld zilver of goud, aan de eene zijde dragend het zinnebeeld van A.N.V., de drie Dietsche barken, aan de andere zijde naafi?, en opdracht. Dezer dagen zijn de diploma's verzonden. Wij geven er tier een verkleinde afbeelding van. IlltrIEFTEUEULF --Erulur ID imaamoim urn UHT pan rittrimm inn iitt fltis ritiLLEECUIT UNE RAE" ita uctua Er unutturn tut tun IUMUirri rifit tin run ILUELLIMCLErt MEL MUM. MIRE *Os MEDEDEELINGEN. Het Hoofdbestuur heeft van degroote Vondeluitgaaf der Wereldbibliotheek een ex.geschonken aan de Al g. Kath. Too- neelcentrale en een aan het Kunstgenootschap „De Distel" te Brussel. Het versehenen eerste deel is aan hen verzonden. Vanwege het door het A. N. V. ingestelde Comite voor Lezingen in Vlaanderen, zullen dezen winter voordrachten in Vlaanderen houden Prof. mi.. dr. G. M. Verrijn Stuart van Rotterdam, H. Ch. G. J. van der Mandere van 's-Graven- hage, Prof. dr. L. Knappert van Leiden en Prof. dr. L. S. Ornstein van Utrecht. Een telegram van gelukwensch werd gezonden aan de Ver. Nederland en Oranje te Berlijn ter gelegenheid van haar 40-ja- rig bestaan op:13 December. Op hun verzoek is aan de vertooners van de rolprent Neder- land in Noord-Amerika, we ens den grooten bijval eenige maan- den verlenging van uitleening toegestaan. Het Hoofdbestuur heeft vijf kleine rolprenten over gebeurte- nissen betreffende Nederland zullen aangeschaft. Zij zull eerst voor de bij het A. N. V. aangesloten Holl. Club voor Mon- treux worden vertoond, dan voor de leden van de Groepen Ned. Antillen en Suriname. Afd. Hoorn is 19 December heropgericht; in voorbereiding is de stichting van afdeelingen te Schoonhoven en Kampen. Ons Diploma. Den 22sten November 1924 stelde het Hoofdbestuur een eerepenning in, die zou worden uitgereikt aan personen, die zieh bijzonder verdienstelijk voor den Nederlandsche Stam hebben gemaakt. M1111111011111111.111111111111111111 Met het ontwerpen had zich welwillend belast de heer Grij- zen, van de Kunstnijverheidsschool te Amsterdam. Hetgeheel is in streng rechtlijnigen geest behandeld en gedrukt in zwart, lichtblauw en goud. Kalender Groot-Nederland 1928. Dengebruikers van dezen kalender zij er op gewezen, dat degedenkdagen (jaartallen) ditmaal op de achterzijde der bla- den zijn gedrukt. Wie dus iemand wilgedenken, sla het blad bij den aan- yang der week even om en houde er bij de laatste twee bladen rekening mee, dat de tekst der achterzijden bij het afdrukken door een vergissing verwisseld is. Nog een kleine partij kalenders is beschikbaar. Wie dit allerwegen gunstig beoordeelde propagandamiddel nog niet bezit, bestelle het ten spoedigste. Autovlagjes beschikbaar. Op aanstichting van een Indisch lid heeft het Hoofdbestuur een door den heer H. A. Reus te Dordrecht ontworpen auto- vlagje laten vervaardigen, dat teen f 3.50 aan het kantoor van het A. N. V. verkrijgbaar is. In het volgend nummer zullen wij een afbeelding met beschrijving opnemen. Inlijving. Tot de Nederlandschegeleerden, die zonder plichtplegingen bij de Duitschers zijn ingelijfd, behoort Hendrik van Gorkum, een uiterst kundig godgeleerde en wijsgeer, stichter van het Montanergymnasium te Keulen. Hi' werd in 1386 te Gorkum geboren en stierf in 1431. P. Ayroles noemt in zijn werk over Jeanne d'Arc „Heinrich von Gorickem(Duitsche benaming voor ons woord Gorkum, voegt hij erbij) een beroemd Duitsch ch. 1. Het was werkŮ^j^^^^et noodig daar zoo uitvoerig over uit te weiden. 2. Het aantal kolommen, in de dagbladen, waarover zij b.v. de beschikking heeft gekregen, is eerbiedwaardig (belangrijk) geweest. 3. Men kreeg weer tijd om rechts en links te kijken, om verschil van opvacirig vast te stellen bij den medestander in de vredesbewegtng. 4. Depoging en tot verder gaande ontwapening mislukten. 5. Anders vervalt men dadelijk tot het verkondigen vna allerlei betwistbare stellingen. 6. Wij herhalen, dat het met in onze bedoeling lit het g werk naar zijn strekking (in zijn geh 14 NEPSZT,ANIIIA godgeleerde, en vergeet geheel, dat, indien deze Nederlander Ek neem die geleentheid te baat om U slegs een definitiewe zijn opleiding gedeeltelijk in het buitenland ontving, zulks in voorbeeld te gee van die grootwaarde van korrespondensie Frankrijk en niet in Duitschland was. Hendrik van Gorkum tussen Nederlandse en Suidafrikaanse kinders. stude erde te Paris en werd daar in 1418 tot doctor in de As gevolg van die oproep in U blad verlede jaar, het ons in godgeleerdheid en magister der wijsbegeerte bevorderd. Het Kenhardt n volgende jaar be of hi zich naar Keulen, waar hi) zich duur- (waarom nie jongetjies ook nie ?) ontvang en die korrespon- zame verdienste verwierf door oprichting van het genoemde densie het heelwat belangstelling gewek. Die Nederlandse gymnasium, de eenige school van dien aard aldaar, die in korten kinders aksentueer dikwels die feit dat hulle nie op klompe tijd ongewoon root bezoek trok. Deswege werd hem groote loop nie. „Leeren jullie in Zuid-Afrika ook dat de menschen eer bewezen. Hendrik van Gorkum heeft den Duitschers van in Holland op klompen loopen ? Dat is niet waar hoor ! Ik heb zijn tijd kennis en beschaving gebracht en deze waren van nog noonop klompen geloopen. Alleen de menschen van het Nederlandschen oorsprong. platteland doen het als ze in hun werk zijn." Een nieuw toondicht op Nederlandschen tekst. Bela sting van Nederlanders in den vreemde. De bekende„Dithyrambe op het Allerheiligste” van Prof. Een Nederlander in Geneve schrijft ons: C. Broeze, is door. P. J. Wierts getoonzet voor gemengd Het kan voor U zijn nut hebben td weten, dat er onder koor, mannenkoor, kwartet en solo's, met begeleiding van de Hollanders bier een verbitterde stemming is waar te nemen, klavier en or el. welke verwekt is door het aanhangige wetsontwerp tot be- Het werk vult een heelen avond en wordt onder leiding van lastingheffing van Nederlanders in het buitenland, en door de den toondichter uitgevoerd in het gebouw van Kunsten en gevoelens te hunrien opzichte geuit door landgenooten in Wetenschappen te 's-Gravenhage op 13 en 17 Februari a.s. Nederland in vrijwel alle kringen der maatschappij . Het koor is 300 zangers en zangeressen sterk. bitterde stemming blijkt duidelijk uit het plan, door vel vele Solisten zijn Mevrouw Jo van Uzer-Vincent, sopraan en opgevat, een andere nationaliteit te verwerven en uit het de heerenJac. Urlus, tenor; Hans Schouwman, klavier; Willem terugtrekken uit Nederland van groote kapitalen, die tot nu van Meel, or el. toe daargeadministrateerd werden. De rector magnificus der R. K. Universiteit te Nijmegen, PaterJac. van Ginneken, zal een inleidend woord spreken. Nederlandsche leer an te Weenen. Jan Toorop levert een teekening voor het omslag van het tekst- boekje. Sedert eenige jaren bestaat te Weenen een Nederlandsche Eengroot Eerecomite is gevormd, waarvan Mgr. Schioppa, leergang, in het Leven geroepen door Mej. Grete Neidl. de internuntius, het eerevoorzitterschap heeft aanvaard en waar- Hi wordt gevolgd door kinderen en volwassenen, die door toe verschillende ministers en oud-ministers zijn toegetreden. tusschenkomst der hulpcomite's in Nederland verblijf hielden. Het onderwijs wordt tweemaal 's weeks in een daartoe ge- Stamgemeenschap door briefwisseling. huurd lokaal, door een Nederlandsch R. K. geestelijke, Prof. Van den Bergh (verbonden aan de Weensche Handelshooge- Men zal zich herinneren, dat Neerlandia meermalen dienst s chool) op zeer verdienstelijke wijze gegeven. doet als„Centrale”, die aansluiting teweeg brengt tusschen De leerlingen worden onderwezen in de spraakleer en ma- Nederlanders en Stamverwanten over de wereld verspreid. ken tevens kennis met schrijvers als Beets en De Genestet. Als bewijs hoe gunstig ook voor het aanzien van Nederland De meeste deer leerlingen brengen nog ieder jaar hun vacantie dit werkt, laten wij hier een brief e' volgen van den Afrikaner in Nederland door, waartoe Mej. Neidl in samenwerking met C. J. S. Strydom te Kenhardt, geschreven uit Kenhardt 2, den heer Tulp, ambtenaar bij de Nederlandsche Spoorwegen, November '.1.: te Hilversum, een z.g. „kindertrein" laat loopen. „In die Oktober-uitgawe van U blad verskyn een en ander De onderstaande afbeelding toont de kinderen, die aan het omtrent die dwaashede wat nog altyd oor Holland in die vreem- onderwijs deelnemen benevens hun ouders op een,feestelijke de versprei word. bijeenkomst. TSZ,i.M:ibak4;114;,,,,Ah Deelnemers aan den Nederlandschen leer an te Weenen. NEERLANDIA 1 VERTEGENWOORDIGERS VAN HET A.N.V. IN HET Parijs(Frankrijk), P. A. F. Appelboom Rue du Louvre 15 BUITENLAND. Parijs. Ahwaz (Perzie), P. P. ter Meulen, Cons. der Nederl. Potchefstroom(Trans- A. H. Koomans, P.B. 123. Avon (South Dakota) vaal), N. Am. G. G. Th. Leih Jr. Puerto-Cabello(Ven.), P. T. C. Lampe J r., p.a. A. Calderon e Bangkok (Siam) H. Hols, p.a. Holland Siam hyos. Trading Co. Rangoon (Br. Indie), P. Mijnarends Jr., Merchantstr 26/27 Baranquilla (Columbia) W. T. Pietersz, Koopman. P. B. 625. Barcelona(Spanje), Ary Kriens, Consejo de Ciento Rio deJaneiro ( A. S. de Clerq ,Bra- Caixa Postal. 1895. 345. zilie). Barquisimeto (Venez.), J. de Veer, Cons. Agent der Rome (Italie), Pater Fr. Huisman, Penitenzeria Apos- Nederlanden. tolica, Piazza Scos- Berlijn (Duitschland), F. A. Overhoff, Wieland Str. 9, sacavalli 145, Charlottenburg. Rome C. 13. Bombay,. Schenk P .a. Ned. Handel Rosario(Argentinie), J. Lanser, Barrio Belgrano. Mij. Santa Fe(Arg ,entinie), J. A. Benraadt Calle Gobernador Budapest (Hongarije), J. Vreede, VIII UllOi iit 4. Vera 273. Bundaberg bij Brisbane Sao Paulo(Brazilie), P. F. Matthijssen, Banco Hollandez (Queensland-Austr.), Mej. G. v. d. Berg, Sims Road. da America do Sul, Cairo(Egypte), W. J. Lugard, p.a. Societe Sul- Caixa Postal 477. tanienne d'Agri- Singapore (Malakka), H. Westers, p.a. Asiatic Petr. culture, P. B. 63. Comp. Carambehy(Parana, Stamboul(Constan- Brazilie), L. Verschoor, Caixa Postal 135, tinopel), Turkije, H. Goemans, p.a. Holl. Bank Ponta Grossa. v. d. Middell. Zee Colombo (Ceilon), E. Reimers, Stockholm(Zweden), J. Rippe, Frijxellsgatan 4. Colon(Rep. Panama), J. J. Ecker Sr. Cons. der Neder- Sydney(N.S.W.), E. Colaco Belmonte, Kon. Paketv.-Mij. landen. G.P.O. Box 217 Comodoro Rivadavia Tampa (Florida) (Argentinie), J. F. M. ter Ellen, Casilla de Correo N. Am.,. F. W. Gebhardt, P.B. 3090. 155. Tampico (Mexico). A. Troost, p.a. N.V. „la Co- Delhi N. Y.) N. Am., Usbrand Mostert, Franklin Road. rona", P.B. 238. Detroit (Mich.) N. Am. Alb. van 't Hull, Room 206, 3106 Turin (Italie), D. J. v. Bommel, Y.M.C.A. via S. Gratiot Ave. Secondo 4. Durban(Natal), H. Altmann, Best. Ned. Bank, Watten(Frankrijk), J. M. Gantois, Rue de l'Abreu- Postbus 1529. voir. East Orange N. J.), Secretarissen der Groepen. N. Am., H. K. Vulling, 151 South Clin- Nederland: Mr. W.J. L. van Es, Weissenbruchstraat ld, tonstr. 's-Gravenhage. Ermelo (Transvaal), S. Alkema, P.B. 8. Ned. Antillen:. H. Perret Gentil, Berg Altena 49, Curacao. Frankfort a.d. M. Ned. Indie: Mr.. N. Greidanus, Javaweg 31, Weltevreden (Java) (Duitschland) Prof. Dr. M.J. van Suriname: Ir.ib J. J. van Wouw, P. B. 169, Paramaribo. der Meer, Steinmetzstr. 42. Vlaanderen: Marcel Stijns, Ernest Discaillesstr. 11,Brussel. Genua (Italie), G. H. v. Straten, Via Edmondo De Amicis 6-6. Secretarissen der Zelfstandige Afdeelingen, Grand Rapids (Mich.) Alberta: C. Ingwersen, Neerlandia, Alberta (Canada) N. Am., N. de Vries, 1057 Sherman Str. Bloemfontein: Fred. P. Schuur, P.B. 127. Bloemfontein. La Guaira(Venez.), A. J. F. de Veer, Vice Consul der Boston: Nederlanden. Kaapstad: Dr. Ph. R. Rotha. Transvaal Universiteits Kollege, Hamburg (Duitschl.), Jac. Oving, Catharinastr. 43, Pretoria. Hamburg 8. „Kiewiet de _bilg, e" A. Weinberg, Hotel Monroe Cor. 24 St. Havana (Cuba), H. S. Brandt, P.O.B. 74. 3rd Ave, Manhattan N. Y. City. Ismailia (Egypte), J. Boon, Kap. Loods b/d. Londen: W . van Hasselt 26 Tro gnol , Londen N. W. 3 , Suez. Kanaal Mij. Nteuw Nederland: I. Spetter, pia Holland-Amerika Lijn. 21 Rue de la Haye. State St. New York City. Keulen(Duitschl.), P. S. GObel, Burgmauer 2. Roemenie:J. den Besten, p /a Astra Romana. S. A., Bd. Ca- Krefeld(Duitschland), Ph. H. Schaap, Hochstr. 85. rol 10, Boekarest. Leipzig (Duitschl.), H. H. ter Meer, Kochstr. 11111. Tsiecho Slowakye:J. Swartendijk, American Imp. Co. Kra- Leipzig-Connew. kovska Ulice 7°, Praag. Madison(Wisc.)N.Am. Mej. C. van Kooy, 29 East Wilsonstr. Weenen: A. v. d. Stal, Gymnasiumstr. 56/ 15 Weenen, XIX. Manaos(Brazilie), H. E. Weyting, P.O.B. 363. Maracaibo(Venez.), J. Brommer, p.a. Curacao Tra- ding Comp. N IEUWE LEDEN. Minneapolis (Minn.) N. Am., Lambert C. Wilten, 5124 Penn Ave So. Groep Nederland. Nice (Frankrijk), E. R. Boumeester, Rue Verdi 31. Beschermend Lid. Nijlstroom(Distr. C. Ooms, Dir. N.V. Drukkerij „De Spaarnestad", Waterberg) Transv. G. Bakker, P.B. 22. Nassaulaan, Haarlem. Panama(Rep. Pan.), A. A. Sasso, P.O. Box 383. Opg. door den beer Jac. Post, Boomstraat 16bis Utrecht. 16 NEERLAND IA Gewone Leden. J ongelieden Afd. J. J. Steenhuisen, Dir. Telegraafkantoor, Buijs A.J. M. van Meel, H. Zwaardecroonstr. 20 Den Haag. Ballotstraat 4 Utrecht. Opg. door het Bestuur der jongel. Afd. f Mr. W. A. P. van Lier, Advocaat, Drift 17 ft H. W. Broese, Boekhandelaar, Oude Gracht 175 ft Buitenland. W.Jezeer, Bijlhouwerstraat 4 ,, Beschermend Lid. M. M. Hes, Koopman, Culemborg De Hollandsche Club voor Montreux & Omstr., IJ. Keestra, Burgemeester, ,, Golf-Hotel, Montreux. A. v. d. Steur, B. Ingenieur, Samuel Mullerstr. 26, Rotterdam. Gewone Leden. S. Stemerding, Dir. Kon. Wilh. Kweekschool, John Scheffer, So. 7th Str. Newark N.J. V. S. v. A.) Haringvliet 84 Opg. door den heer H. K. Vulling, East Orange. Krijn VerhoevenJ.Lzn., Tandarts, Haringvliet 72 Monseigneur Janssens, Via Giacomo Medici 3, Mr. H. Fortuin, Merulaweg 1, Gianicolo, Rome. J. J. Brus, Hoofdcommies Gem. Secr. Bergsingel 224, Opg. door Pater Fr. Huisman, ft Mr.J. in 't Veld, jericholaan 34a J. V. H. v. Koutrik, Agenzia Marittima Olandese, B. Schreur, Ingenieur, Samuel Mullerstr. lb Casella Postale 471 Genua. N.J. P. Verbruggen, Ingenieur, Bergschelaan 144b Opg. door den heer er P. J. Droogendijk, „ W. van Haselen, Dir.. M. Bredee's Boekh. & Theo Haubrich, Driessendorferstr. 76 Krefeld. Uitg. Mij. Aelbrechtskade 124b Leo Keijzer, Bismarckstraat 17 ft W. G. Witteveen, Stadsbouwmeester, Mecklenburg- Herman Keijzer, Felbelstraat 52 ft laan 10 ,, Allen opg. door den heer Ph. . H. Schaap t, G. de Grooth, Adv. & Proc., Adelheidstr, 222 Den Haag. W. M. Meertens, Agent Ned. Ind. Handelsbank, Bombay. Mr. W. Jslink, V. d. Parrastraat 93 G. Velthorst,p /a Ned. Ind. Handelsbank, tt A. P. F. Duynstee, Raamweg 42 tt J. Peereboom Voller,p /a Ned. Ind. Handelsbank, f t L. Visser, Tabaksfabriek, Gr. Noord 113 Hoorn. J. Steffens, p /a Gannon Dunkerley & Co. Ltd. ft P. Verheus, Gr. Noord 89 ft M. Bierman,p /a Swedish Match Company, -t G. Scholten, Metaalwarenfabr., Nieuwstraat 20 t t J. C. ten Noever de Brauw,p/a Ned. Handels Mij. t, Fa. Vermande & Zonen, Boekh. Gr. Noord 86 tt H. Zeegers, p /a Ned. Ind. Handels Bank, Calcutta. C. Kok, Autobusonderneming, Veemarkt 13 tt Allen ()pg. door den heer J. Schenk, Bombay. E. Kaptein, Achter de Vest 20 tt Enrique Dentz, Progreso 869, Sarratea F. C. C. A.) Sperna Weiland, Stationschef tt Argentinie. B. van Sitteren, Tandarts, Parklaan 15 Haarlem. Mr. M. A. v. Eck, Adv. & Proc., Westerhoutstr. 10 ft Vraag om inlichting. J. v. Munster v. Heuven, Notaris, Ged. Oude Gr. 82 tt Wie kan het tegenwoordig adres meedeelen van: A. v. Lennep, Makelaar in Assurantien, Nassau- J.J. C. de Leeuw, vroeger: Neth. Harbour Works Co. Macao. P lein 6 tt Harreveldt, Ingenieur, vroeger: Paramaribo. P. A. v. 't Wout, Dir. Boaz Bank, Kloppersingel 89 ft H. Augmayer vroeger: Gemeente-ambtenaar Semarang. , P. v .Akkeren, Boekhandelaar, Zijlstr. 89 ft J. Verstegen, vroeger: 2de Middellandstr. 18, Rotterdam. Louis M. Weterings, Hoofdred. Nieuwe Haarl. Defais,*Weltevreden Java, „ Courant, Nassaulaan 49 t, Ds.J. H. Denee, Predikant, vroeger: Palembang. G. F. Reyst, Apotheker, Steenstr. 35 Leiden. J. R. van Vloten, vroeger: Og. Neglasari, Garoet. E. W. F. Postel, Witte Singel 38 ft W. Verhey, onderwijzer, vroeger Weltevreden, N. I. Fa. Wesseling & Co., Accountantskantoor tt , J . Schoonhoven. Mevr. E. BOkenkamp—Schmidt, vroeger Hotel den Hout, B. A. Hoon, Toonkunstenaar ft Haarlem. C. Vreedenburgh, Controleur 's Rijks Waarborg t t E. Huizing, a vroeger Hampstead St. 91, Methuen, Mass. Joh. Hoefnagel, Kapper tt Mej. E. P. Pestman, Verpleegster, vroeger Friesche Straatweg Ds.J. Hoekstra, Pred. Geref. Kerk, 183 Groningen. J. B. Jansen, Stationschef, tt Mr. M. D. v. Heyningen Bosch, Bewaarder Hypotheken, J. H. Bladergroen, Kant. Boekh. Theod. Jacoba- Appingedam. laan 30 Overschie. J. Isaacs, vroeger Prinsengracht 653, Amsterdam. K. W.J. K. v. Beverwijk, Notaris, Keizersgr. 618, Amsterdam. A. W. OosterlohJr., vroeger Valeriusstr. 157, Amsterdam. H. W. v. d. Meer, Onderwijzer, Vloeddijk 10 Kampen. P. C. A. H. He mans Cand. Notaris, vroeger Veemarktstr. 3, Prof. J. Ridderbos, Hoogleeraar Theol. School, ft Breda. Allen opg. door den heer Jac. Post, Boom- J. Ter Berge, Onderwijzer, vroeger Ned.-Indie. straat l6bis Utrecht. A.J. W. Vorster, Inspecteur N. I. S. vroeger Semarang. J. C. W. Jobse, Huize „Veldzicht", Souburg. J. W. Wiltink, Contr. der Belastingen, vroeger Gravenstr. Opg. door den heer H. G. C. Cohen Stuart, Soerabaja. Paramaribo. L. P.J. Braat, Cordesstraat 6 Arnhem. J . Opg. door het Bestuur der Afd. t, Rio deJaneiro. Mej. E. Swart, van Breestr. 107a Amsterdam. P. Mons, vroeger Walstraat 15, Vlissingen. Opg. door het Bestuur der Afd. ft G. M. de Geer-Boers, Architect, vroeger Weltevreden N.I. Jonkvr.J. P. A. Gravin van Limburg Stirum, E. W. Frelier, vroeger p /a. Diadema Argentina S. A. de Petroleo. Arnoldlaan 5 Bloemendaal. Comodoro Rivadavia, ()pg. door den heer Mr. 0. E. G. Graaf v. Mr.J. L. Bakhuysen Schuld, Adv. & Proc., vroeger Wageningen. Limburg Stirum, -t J. de Zeeuw Jr., vroeger Oostburg. Groep Neder1, Indie. Mr. H. S. Goldschmidt, vroeger p /a Enka, Velperweg 90, Ds.John G. Breman, Singkawang (W. Borneo). Arnhem. Opg. door den heer J. W. Roessingh v. Iterson, Den Haag. Carl Mosbleck, vroeger Kritzingerlaan 53, Zeist. 32ste Jaargang. No. 2 Februari 1928 . NEE RLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Die kultuur kan in sy wortel alleen bestudeer word in diebakermat, die Dietse lande. Aileen van daar kan egte nasionalisme kom. (DE ZUID-AFIKAAN). INHOUD: Nederlandsche tuinbouw op de Wereldmarkt, I— Onze autovlag — N e d e r la n d ers i n den V r e em de VII — N e d.-I n d i d: H. E. Steinmetz t door R. v. I. — Diets c h e K a n t t e e k e n i n e n: Ned. kunst te Londen — Mislukte hulde — Opgepast Wat anderen zeggen — Nederland op z'n best — Oost-Friesland — S urina m e: De nieuwe gou- verneur van Suriname — N e de r 1 a n d: Verzoekschrift van het Bes tuur van Groep Nederland aan Z. Ex, den Min. van Waterstaat — Van de Afdeelingen: 's-Gravenhage — Maastricht — V laa n d er e n: De Ned.-Belgische intellectueele over- eenkomst — De Ned. Wetenschap naar waarde geschat — Karel van de Woestyne in Tak Brussel — Prof. dr. Verryn Stuart in Vlaanderen — De dichter van Fransch Vlaanderen — ,Hulde aan een Voortrekker — Tak Mechelen — Antwerpen — Lokeren West-Brabant — Aalst — Al g. Verg. van Groep Vlaanderen — Bo e k b es pr ek in g: Een Grootnederlandsch werk — Winks vreemde-talenwoordenboek — I n e z ond e n: Het Creolen-vraagstuk, door D. H. Arends met een naschrift van G. J. Staal — Nationale onverschilligheid, door A. He tin — Taalwacht — M ed e d eelingen — N i e u w e L e de n DE NEDERLANDSCHE TUINBOUW OP DE WERELDMARKT. I. In de Fransche Kamer heeft de afgevaardigde voor In onzen tijd is de Nederlandsche tuinbouw een de Ardennen eenigen tijd geleden den lof gezongen onmisbaar helper in de wereldhuishouding geworden. van den Nederlandschen landbouw. Hi' had in. Cijfers, die wij zoowel van vakmannen als van Nederlandgereisd en was getroffen door de uit- ambtelijke zijde verkregen, toonen, welk een groote muntende inrichtingen voor den landbouw, die hi vlucht dit bedrijf in de laatste jaren heeft genomen. bier hadgevonden. In 1923 voerde Nederland voor bijna -drie maal zoo- Uiteraard zijn dergelijke loftuitingen slechts van veel aan bloembollen uit naar de Vereenigde Staten betrekkelijke waarde. We aan nochtans in dit opzicht alleen als tien jaren tevoren. In 1924 bereikte de vooruit, daar men vroeger over Nederland zweeg of uitvoer van alle soorten van bloemen, tuinbouwvoort- allerlei on in vertelde. De Franschman zou echter brengselen, boomen en heesters naar alle landen goed hebben gedaan door niet alleen van den landbouw het belangrijke bedrag van bijna honderd millioen maar ook van bloemen-, groenten- en vruchtenteelt gulden, waarvan meer dan 45 millioen aan groenten, studie te maken. De beteekenis van die bedrijven meer dan tien millioen aan vruchten. Ondanks den op de buitenlandsche markt neemt gestadig toe; hardnekkigen strijd der Amerikanen tegen onze meer en meer begint men te begrijpen, dat Nederland. bloembollen hebben de Nederlandsche kweekers niet alleen maar het land der tulpen is. De vlieg- in 1926 toch kans gezien, onder bijzondere invoer- machine, die versche bloemen uit Aalsmeer in enkele vergunningen grooter hoeveelheden narcissen naar urn naar de Parijsche markt overbrengt, heeft de Ver. Staten te verzenden dan in 1925. Er ontstond vaderlandlievend werk gedaan door de bloemkweekers zelfs meer vraag dan aanbod; de geldelijke uitkom- uit de omstreken van Paris tot de bekentenis te sten overtroffen de verwachtingen. In 1927 stegen de dwingen, dat zij in vlugheid en vaardigheid voor hyacinthenprijzen tot ongekende hoogte. „Alles wat de Nederlandsche de vlag streken ! maar hyacinth was" schreef het Weekblad v. Bloem- bollencultuur in Oct. 11., „is zeer gevraagd geweest; Reeds in de middeleeuwen genoot de Nederlandsche an de behoefte aan „blauw" was niet te bevredigen tuinbouw zulk een goeden naam, dat koning Chris- De vroege tulpen vonden een grage markt en de tiaan II van Denemarken in 1516 een root aantal meeste soorten raken schoon op". Aileen de Darwin- Nederlandsche tuinders uitnoodigde, zich met hun tulpen schijnen het publiek spoedig te hebben gezinnen in Denemarken te vestigen. De ze lieden verveeld. In het geheel werd in 1926 voor 39,2 stichtten op het eiland Amager het tuindersbedrijf. millioen gulden aan bolgewassen uitgevoerd tegen Koningin Katharina van Engeland, een der gemalinnen 30 millioen in 1924 (44,8 millioen in het topjaar van Hendrik VIII, moet sla voor de koninkliike tafel 1925). Rozen en exportheesters werden door Dene- rechtstreeks uit Nederland hebben doen komen. marken, Noorwegen, Sweden en Finland in onver- Nederlandsche uitwijkelingen brachten in de zestiende minderde hoeveelheden gekocht; ook naar Tsjecho- eeuw den tuinbouw naar Norwich (Noordwijk ?) en Slowakije ging heel wat. hetet schijnt, dat de eerste tuinbouwers op het eiland In 1926 heeft vooral de teelt van trekrozen zich Guernsey uit de Betuwe afkomstig waren. De heer uitgebreid. Daarvoor is Aalsmeer vermaard: in dat Ernst Krelage vertelde deze bijzonderheden indertijd jaar is daar voor bijna een half millioen aan rozen- in de Times. kassen bijgebouwd. Snijbloemen, voor het grootste 18 NEERLANDIA deel uit Aalsmeer, werden met vliegtuig verzonden tot een gewicht van bijna 50,000 K.G. of omstreeks drie maal zooveel als in 1925. Een der zoo belangrijke veilingsvereenigingen, „Bloemenlust", had in 1926 tn omzet van anderhalf millioen gulden, de Centrale Aalsmeersche veiling van meer dan 2,6 millioen. and 21/2 millioen potplanten worden jaarlijks aan de veiling verhandeld. In de teelt or voortdurend meer verfijning gebracht. Mooie kamerplanten als Begonia, Cyclamen, Primula obconica en getrokken planten: Amaryllis, Azalea's, Hortensia's, Clivia's. alsmede palmen en Araucaria's, hebben de eenvoudiger planten van vroeger vervangen. Wereldvermaarde nieuwigheden zijn op Aaismeerschen bodem gekweekt. De hoogste onderscheiding voor dahlia's werd in Aalsmeer be - haald. Naar buitenlandsche tentoonstellingen: Gent Onze Autoviag. 1908 en 1913, Berlin 1909, Londen 1912 en Peters- burg 1914, zonden de Aalsmeersche kweekers geza- In het vorige nummer werd aangekondigd, dat menlijk rijk voorziene in ends het Hoofdbestuur op een voorstel uit Indie een Reeds kort na de oprichting der K. L. M. maakten autovlagje heeft laten vervaardigen near een teeke- de Aalsmeersche bloemenverzenders van het nieuwe ning van H. A. Reus, bouwmeester te Dordrecht. vervoermiddel gebruik. In 1923 be on het eigenlijke Thansgeven we er een verkleinde afbeelding van, geregelde vervoer over de Nederlandsche en de met die jammer genoeg niet de kleuren weergeeft, want Naar samenwerkende buitenlandsche lijnen; het is zoowel in kleur als vorm is in dit autovlagje gdijk in vier jaren vertienvoudigd. Aanvankelijk gingen in ons vaandel, het doel van het A. N. V. verzin- de bloemen alleen naar Londen en Hamburg, later nebeeld. Het middenvak is •wit en daarop zijn in zwart de werden Denemarken, Zweden, Hannover, Pruisen, drie Dietsche harken in vlakken vormgestyleerd de Rijnprovincie en zuidelijke Duitsche landen, aangebracht. De oorspronkelijke ronde vorm van ons alsmede Zwitserland in het verkeer opgenomen. wapen zou hier minder passend zijn geweest. Snijbloemen uit Boskoop ondervinden toenemende De boven- en onderrand vertoonen de kleuren vraag uit Duitschland en Engeland, zoodat de omzet van de Nederlandsche vlag: rood, wit, blauw, dat op de Boskoopsche veiling in een jaar van 48.000 met den afsluitenden oranje-wit-oranje-wit-gestreep- tot 91.500 gulden is gestegen. Naar laan- en seer- ten staanden rand- OranjeVrijstaat in herinnering boomen waszoo goede vraag, dat niet aan all be- brengt; met de groene vakjes, la ngs den stok als stellingen kon worden voldaan. Een bekend kweeker te lussen aangebracht, de Transvaal. Nu deze Zuidafrikaansche kleuren in de Unievlag Naarden is zoo overkropt met werk als nooit tevoren. zijn opgenomen, hebben ze in ons vaandel en ons autovlagje te blijvender beteekenis. Over de uitbreiding van den Nederlandschen Vlaanderenskleuren vindt Men langs den stok. uitvoer van groenten en vruch ten verschafte men want de letters A. N. V. in de drie boven elkaar ons welsprekende cijfers. Wij vermelden daarvan geplaatste vierkantjes komen wart uit op geel alleen die der jaren 1920: ruim 53 millioen en 1926: veld. - ruim 63 millioen om de belangrijke stijging te la De aanvrager heeft toegezegd het vlagje op zijn zien. Dee uitvoer ging voor meer dan de helft auto te bevestigen, waarmee hi veelvuldig op Java naar Duitschland, voor een derde naar Engeland. toert, eenprachtige propaganda, die wij ter navolging zeer aanbevelen. Ruim twee percent van den Nederlandschen gron,d Allen, die hetzagen, roemen de sierlijkheid van is metgroenten en vruchten beteeld, maar ons het vlagje, dat 40 Obi 25 cM. meet. landvolk laat het daarbij niet. Er zit goud in den Mogen velen onzer leden, in het be it van een grond, zelfs het op water drijvende Zeeland treks auto, er een aanvragen. voortdurend meer de vruchtenteelt tot zich; ook Ze wordengeleverd met een zwart stokie, bekroond van buiten komen ooftkweekerszich daar vestigen. door een vergulden knop, of een nikkelen staaf. Verder neemt, vooral op Walcheren, de teelt van groenten onder glas toe. De groententeelt is in het afgeloopen jaar ook in de omstreken van Roermond en Venlo aanmerkelijk uitgebreid. En waarom zou Secretarissen der Groepen. daarvoor in Nederland niet nog veel meer gelegenheid Nederland: Mr. W. J. L. van Es, Weissenbruchstraat ld, te vinden zijn ? Dank zij een voortreffelijk tuinbouw- 's-Gravenhage. onderwijs kunnen er hoofden en handen genoeg Ned. Antillen: J. H. Perret Gentil, Berg Altena 49, Curacao. be zijn. De bemesting is bijnA een weten- schap geworden. En de buitenlandsche tafel is Ned. Indie: Mr. J. N. Greidanus, Javaweg 31, Weltevreden (Java) veelal nog schraal van goede groenten voorzien. Suriname: Ir.J. J. van Wouw, P. B. 169, Paramaribo. (Slot volgt.) Vlaanderen: Marcel Stijns, Ernest Discaillesstr. 11, Brussel. NEERLA ND IA 1 NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE, VII EUROPA. slechts een klein aantal lesuren daags mogelijk is De overgroote meerderheid van de in Londen Engeland, Schotland, Ierland. gevestigde Nederlanders is te weinig ontwikkeld, Geen opgaaf werd ontvangen van de consulaire dan dat zij de stichting eener Nederlandsche boekerij ambtenaren te Aberdeen, Borrowstoness, Bristol, op de juiste waarde zou kunnen schatten. Zij, die Edinburgh, Goole, Grangemouth, Great Yarmouth, belang blijven stellen en in de Nederlandsche teal en Hartlepool, Invergordon, , Kirkwall Portsmouth. letterkunde, kunnen boeken uit Nederland of door In de ambtsgebieden der consulaire ambtenaren bemiddeling van de groote Engelsche bibliotheken in de volgende plaatsen zijn een Nederlanders krij gen. In Liverpool wonen 164 Nederlanders, meerendeels bekend: Barrow-in-Furness, Blyth, Burntisland, Dartmouth, Dover, Dundee, Falmouth, Fowey, handwerkslieden als dokwerkers, zeelieden, koks, Gloucester, Grimsby, Harwich, Jersey of St. Helier, kleermakers. De meesten zijn met Engelsche vrouwen Lerwick, Methil, Newport (Mon.), Penzance, Ply- getrouwd en bewaren niet het Nederlandsch karakter. mouth, Rochester, Sligo, Stockton-on-Tees, Storno- Sinds September 1926 is op verzoek van de Liverpool way, Swansea, Weymouth, Whitehaven. education committee aan de avondhandelsschool een klasgeopend voor Nederlandsch onderwijs, Slechts enkele we ins Nederlanders wonen in waarvoorzich teen leerlingen hebben opgegeven. Southampton, Leeds, Lowestoft, Birmingham, Mid- dlesbrough, Sunderland, Cowes (Wight), Kings Lynn In Glasgow zijn niet meer den omstreeks 15 Neder- (arbeiders), Bradford, Carlisle, Cardiff en Guernsey landers, werkzaam in den handel, in de omstreken (ongeveer 10 kweekers). Wat meer in Manchester der stad is een aantal Nederlanders in het turfbedrijf (on geveer 167, kooplieden, kantoorbedienden, stu- werkzaam. De meesten spreken Nederlandsch. denten), Sheffield, New Castle upon Tyne (ongeveer In Edinburgh zijn niet meer den 4 Nederlanders. 50, zeelieden), Hull (69, kooplieden in den fruit- Zeer weinigen, werkzaam in de turf, vindt men handel, zeelieden, werklieden), Folkestone (22, musici, in Alloa. tuinlieden, handelsreizigers, kantoorbedienden, bank- Dit wat Schotland betreft. werkers). Uit lerland ten slotte wordt meegedeeld, dat in In het algemeen kunnen de in deze plaatsen ge- Dublinzich ongeveer 20 personen van Nederlandsche vests de consulaire ambtenaren slechts weinig in- nationaliteit bevinden. In 5 of 6gezinnen zijn Iersche lichtingen verstrekken. Alleen uit Londen en Liver- vrouwengetrouwd. Het Nederlandsch karakter zou P zijn uitvoeriger gegevens binnengekomen. door de Nederlanders in Dublinzijn prijs gegeven. Londen. De consul-generaal schat het aantal De vice-consul te Waterford geeft buiten zichzelf Nederlanders, in Londen woonachtig, op ongeveer 2 Nederlanders op, die te Cork en die te Londonderry 3000. 6en, die te Belfast en Limerick schrijven, dat er zeer Er is een Hollandsche kerk, een afdeeling van het weinig zijn. Algemeen Nederlandsch Verbond, een Nederlandsche Het beroep van kapper schijnt in Ierland door Kamer van Koophandel, een Nederlandsche ver- Nederlandersgezocht te zijn. eeniging (club en societeit), het Koning-Willemfonds ter ondersteuning van behoeftige Nederlanders in Denemarken. Londen, het Vacantiefonds met vacantiehuis te Geen antwoord ontvangen van de consulaten te Southend voor kinderen van behoeftige Nederlanders Esbjerg en Thorshavn (voor de FarOer). te Londen, een Nederlandsche vereeniging Werk- Binnen het ambtsgebied der consulaire ambtenaren verschaffing, een Nederland sche Vrouwenvereeniging te Elseneur Frederikshaven KorsOr, Randers, Ringk, e n een Christelijke Nederlandsche Zeemansbond. jObing, Stege en Tondern bevinden zich geen De te Londen woonachtige Nederlanders blijven Nederlanders. wel trouw aan hunne Nederlandsche zeden en Enkele Nederlanders, verspre id wonend, meeren- gewoon,ten. De band met het vaderland en de aan- deels werkzaam in de tabaksnijverheid, vindt men hankelijkheid jegens het Vorstenhuis blijft langen tijd onder Aalborg Viborg, Veile, Kolding, Odense en bestaan, wat tot uiting komt op nationale feestdagen Nijborg, Sonderbrug en Nakskov. De overige vragen of wanneer er een beroep wordt gedaan op hun omtrent hen worden meerendeels niet of in on- offervaardigheid ten behoeve van Nederlanders. De gunstigen in beantwoord. Ook eenige geestelijken ouders blijven in den re el de moedertaal spreken, komen onder hen voor o. a. op Bornholm en Falster. maar bij de kinderen, die Engelsche scholen bezoeken De consul te Aarhuus, in wiens gebied slechts 3 en meestal voor goed in En eland woonachtig zijn, Nederlanders wonen, deelt mee, dat in de staats- is dit zeer dikwijls niet meer het geval. bibliotheek aldaar een kleine verzameling boeken In de laatste twee Jaren is een poging gedaan in de Nederlandsche taal is. Nederlandsch onderwijs te Londen te geven, maar Te Kopenhagen heeft men de Dansk-Hollandsk de moeilijkheden, daarbij ondervonden, waren zoo Forening, die zich ten doel stelt zoowel op cultureel groot, dat de, uitvoering onmogelijk bleek. De grootste als op handelsgebied den band tusschen Denemarken moeilijkheid is, dat de afstanden zoo root zijn; en Nederland hechter te maken. Deze vereeniging daardoor kunnen de Nederlandsche kinderen, die telt 120 leden, zoowel Nederlanders als Denen. overal verspreid wonen en ook gewone dagscholen Het consalaat-generaal der Nederlanden te Kopen- bezoeken, niet nog naar een schoollokaal komen. ha en bericht voorts: Een rondgang van den onderwijzer bij de verschillende Een betrouwbare statistiek van de Nederlanders families voor huisonderwijs is zoo tijdroovend, dat in Denemarken is er niet. In 1925 werden 127 de kosten niet gedekt kunnen worden, doordat paspoorten van Nederlanders vernieuwd. 20 NEERLA ND IA De voornaamste beroepen, waarin Nederlanders dat ook zijn vader vervuld heeft, en is bovendien in Denemarken werkzaam zijn, zijn: kooplieden een raadsman van de Regeering in zake de algemeene (bloembollen, kunstboter, sigaren) en arbeider staatkunde geweest. Als zoodanig heeft hi invloed (brandkasten en sigaren), eenige weinige journalisten en studenten. De samenstelling der Nederlandsche gehad op maatregelen, die een storm val. veront- kolonie is sterk afwisselend. In het hotel d'Angleterre waardiging deden opsteken, bijv. de afschaffing van is iederen Maandag een Nederlandsche noentafel, het Oostersche onderscheidingsteeken, de pajong, die er toe bijdraagt, dat de Nederlanders in Dene- voor de Europeesche bestuursambtenaren. Die storm marken hun Nederlandsch karakter bewaren, ook doordat daar steeds Nederlanders komen, die voor lijkt nu overdreven, maar voor het trotseeren ervan een kort bezoek uit Nederland in Kopenhagen zijn. was toen moed noodig. De meeste bekendheid heeft In de meerderheid der Nederlandsche gezinnen de her Steinmetz echter verworven als voorzitter wordtzoowel Nederlandsch als Deensch gesproken, van het Welvaartonderzoek, in welk ambt hij, door behalve in arbeiderskringen, waarin Deensch over- heerschend is. De kolonie is te klein, dan dat Neder- ziin lichaam gekweld, met betrekkelijk weinig, steeds landsch onderwijs eenige kans van slagen zou hebben. wisselendpersoneel, er in geslaagd is een reeks Eengroep van Nederlanders te Kopenhagen opstellen over alle onderwerpen van Regeeringszorg heeft een tiental jaren geleden aan de Koninklijke in het licht tegeven. Deze reeks opstellen vormen bibliotheek een verzameling nieuwe Nederlandsche een rijke bron voor alle onderzoekers, die zich niet letterkunde aangeboden, die toegankelijk is voor Nederlanders en Denen, die belang stellen in Neder- metpopulaire verhandelingen tevreden willen stellen. landsche taal en letterkunde. Deze verzameling In 1888 verscheen onderden titel „Indische wordt o. a. door Deensche studenten geraadpleegd, brieven aan een staatsraad" door Eckart, van zijn enhet is zeer wenschelijk, haar it te bre iden. hand een verzameling brieven, geschreven aan zijn Het consulaat-generaal beschikt over een zeer oom, Generaal Van Swieten, waarin hi in aan- beperkt aantal handboeken met inlichtingen over den Nederlandschen handel, nijverheid enz. Voor de trekkelijken vorm de taak van den Europeeschen bevordering van den Nederlandschen handel is bestuursambtenaar teekende endaarbij omtrent de het wenschelijk, dat Nederlandsche uitgevers het verhouding tot de Inlandsche ambtenaren, de voorbeeld van hun Deensche collega's volgen en zending, de particuliere ondernemers, gedachten hun uitgaven op dit gebied aan de Nederlandsche consulatenzenden. uitte, waarmee hi' zijn tijd een kwart eeuw voor- Van de radio, een ander middel tot het bewaren uit was. vanden band tusschen Nederland en de Neder- Voor het A. N. V. is de heer Steinmetz niet alleen la nders in den vreemde, wordt in Nederland nog geweest een volijverige Groepsvoorzitter, maar ook niet voldoende partij getrokken. Indien men in iemand wien het streven van degeheele vereeniging na Kopenhagen Hilversum even goed kon hooren als aan het hart lag. In Indie heeft hij, na zijn aftreden als Londen en Parijs, zou dit het beoogde doel meer voorzitter, de bestuursleden onvermoeid van raad bevorderen an een groote boekerij. gediend en hen tot volhouden aangespoord. In Neder- land heeft hi j getracht de besturen te doordringen Island. van de beteekenis van het werk, dat in Indie kan Op Usland moeten slechts 3 Nederlandsche R. K. wordengedaan. priesters zijn. En de menschSteinmetz Voor mij is hi geweest een veel oudere vriend, die met mijn gezin meeleefde. In de maatschappij was hi een man, die zich gaf NED.- INDIE. — zijn tijd, zijn geld, zijn toewijding aan elk streven, waarvan hi' voor de gemeenschap hell verwachtte. Hier mogen eenige voorbeelden volgen, die toonen, hoe hi j in alle richtingen deed, wat zijn H. E. Steinmetz. hand te doen vond. Dezending had zijn warm I belangstelling, hi was de raadsman van een ver- eeniging van Inlandsche ambtenaren te Semarang, Het Al emeen Nederlandsch Verbond heeft d zat het bestuur voor van eengroot diaconessenhuis den dood van den Eerevoorzitter van Groep Ned.- te Batavia, bevorderde de vereenvoudigde spelling, Indie op 15 Januari 1928 een van zijn trouwste steunde de Tuchtunie, vroeg aandacht voor de positie van de Inlandsche vrouw, was bij de oprichting vrienden verloren. van den Vrouwenraad vanNederlandsch-Indiede De tijd, dat hij de leiding van die Groep had, ligt afgevaardigde van de Soerabajasche Vereeniging de al verscheidene jaren achter ons; daarom lijkt het Dageraad, die Christelijke liefdadigheid aan In do- mij noodig hier kort in het licht te stellen, wat de Europeesche vrouwen bracht, had ling met voe Inlandsche Volksraadsleden, gaf zich moeite voor medewerker heeft beteekend. het onderwijs aan Chineesche kinderen. Menschen De heer Steinmetz is in de eerste plaats geweest van alle rassen de en een beroep op hem, omdat zii ambtenaar van het Binnenlandsch Bestuur op Java wisten, dat hi j was een volmaakt onbaatzuchtig en Madoera, een corps, dat vooral in dien tijd haast mensch, vrij van vooroordeelen, wars van alle onrecht. op elk gebied bemoeienis met het wel en wee van Steinmetz is geweest een dapper strijder in het leger der bevrijders van de menschheid. degeheele bevolking had. Hij heeft in it corps den hoogsten rang bereikt, dien van Resident, een ambt, R. v. I NEERLANDIA 2 DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Nederlandsche kunst te Londen. 6entaligen Belg te moeten antwoorden in het Fransch. Van Maastricht ging het dan naar Lutterade, waar Prof. P. Geyls voortreffelijke Engelsche vertaling een el de handeling verricht werd. van het „Abele Spel van Lanceloet van Denemarken" Het Vlaamsche blad „De Schelde" vroeg, wie is te Londen voor de tweede ma gespeeld. De voile hier de groote schuldige was: de ingenieur, die een beteekenis hiervan begrijpt alleen, wie weet, hoe vast woord Vlaamsch kende of de minister, die zoowel het Londensche kunstleven geboeid ligt in overleve- Vlaanderen als all nee vertegenwoordigt ? Het ring en sleur. Een paar jaren geleden heeft Jac. T. antes ligt niet ver; de verantwoordelijkheid voor Greens „International Play Society" deze ketenen deze halve beleefdheid ligt uiteraard aan den kant op zij weten te schuiven en den Lancelot in St. dergenen, die den Waalschen ingenieur dezen flater George's Hall vertoond. Dezer dagen speelde een lieten be can. Het was weer een staaltje van die begaafde kleine troep Geyls vertaling in het aardige ambtelijke onachtzaamheid, die telkens weer daar primitieve zaaltje „Playroom Six" nabij Cambridge in het widen leidt tot onheuschheden, geheel vreemd Circus; het bleef daar drie weken op het spee-1 aan de Fransche beschaving, welke men zoo graag P . navolgt. De Londensche briefschrijvers der Nederland- Wij laten het stukje van „De Schelde" van 8 Jan. sche bladen schreven over de voorstelling, waarin hier volgen: vooral de Sanderijn van Hilda Maud goed voldeed. Zelfs groote Engelsche bladen hebben zich ver- ,Donderdagmiddag werden op het Maastrichtsche waardigd verslag te geven. De beroemde G. K. sta'dhuis de Belgische eereteekens overhandigd aan Chesterton heeft een der voorstellingen bijgewoond de personen, die zich bij de redding van de be- en am is in Londen dolvenen te Canne verdienstelijk hadden gemaakt. alles. Wee werd namens de Belgische regeering of e- Prof. Geyl heeft, naar men zich zal herinneren, vaardigd om die onderscheidingen te overhandigen ook „Beatrijs", prof.- Harry Morgan Ayres het aan menschen, die uitsluitend Nederlandsch spreken ? „spel van Esmoreit", en „Marieken van Nimwegen", De hoofdingenieur van het mijnwezen in Belgisch in het Engelsch overgezet. De letterkundige beoor- Limburg, de heer Francke, die geen woord Vlaamsch deelaars der groote bladen, die wat vrijer tegenover kent zoo root als de gevel van het stadhuis. de Engelsche behoudzucht staan dan de tooneel- Hi stond dan daar ook te gapen met zijn mond critici, hebben toe veel waardeerends gezegd. De vol tanden, te env van al die Vlaamsche menschen Times noemde het alle drie bekoorlijke boekjes; en was verplicht een ondergeschikte( ?) te verzoeken wijlen prof. W. P. Ker schreef, dat Geyls vertaling in zijn plaats de redders geluk te wenschen ! den wondervollen middeleeuwschen geest uitnemend Wie is heer de groote schuldige ? bewaard had; volkomen in denzelfden toon schreef De Vlaamschonkundige ingenieur of de minister, de Manch. Guardian. Ook van „Marieken van Nim- die zoowel Vlaanderen als Wallonie, vertegenwoordit. g wegen" werd erkend, dat het als dramatisch werk Wtzijn de Vlamingen toch lamme goedzakken: Met verouderd is. ze mogen belastingen betalen, maar dat is ook al !" De heer Geyl, die als hoogleeraar in de Neder- landsche geschiedenis en instellingen in de voor- linie staat, verricht met deze vertalingen, welker Opgepast gevoelige juistheid algemeen wordt geroemd, bij- zonder verdienstelijk werk. Men kent in Engeland Het Bestuur der Ver. v. Leeraren in Levende Talen onze schilders, onze geleerden, scheepvaarders, kolo- heeft, naar het Wbl. voor gymn. en midd. ond. niale voortrekkers, maar is van de Nederlandsche en van 11 Januari 11. meldt, een plan in voorbereiding Vlaamsche" letterkunde over het algemeen slecht op betreffende het ruilen van kinderen in de vacantie. de hoogte. Met den Haagschen uit ever Martinus De vereeniging zou haar bemiddeling verleenen, Nijhoff, die de `genoemde boekjes heeft uitgegeven, opdat Nederlandsche kinderen gemakkelijk en goed- hopen wij, dat dit verkeeren zal en dat het genoemde koop hun vrije dagen in Duitschland, Frankrijk, drietal door steeds meer andere al worden gevolgd. B el g i e en Engeland zouden kunnen doorbrengen, terwijl kinderen uit het gezin, waar zij tijdelijk zouden worden opgenomen, op gelijksoortige wijze in Neder- Mislukte Hulde. land zouden kunnen vertoeven. Kinderen naar het buitenland voor de levende De hulde der Belgische regeering aan de Neder- talen ? Best! Naar Duitschland voor hun Duitsch, landsche redders der bedolvenen bij Canne was naar Frankrijk voor hun Fransch, naar Spanje voor ongetwijfeld hartelijk gemeend, maar had gelukkiger hun Spaansch. Best, best. Maar naar Belgie voor kunnen Rijn uitgevoerd. hun Belgisch ? Waar is het Belgische woordenboek Bij de plechtigheid ten stadhuize te Maastricht hield dat de Ver. v. Leeraren in de Levende Talen ge- de hoofdingenieur van het mijnwezen in Belgisch bruikt ? Limburg, de heer Francke, een toespraak in het Een kinderruil met Vlaamsche gezinnen, waarbij Fransch en de burgemeester was wel zoo goed, als de Nederlandsche kinderen het Vlaamsche Leven tolk op te treden en de gelukwenschen in voor de leeren kennen en de Vlaamsche kinderen in Neder- redders verstaanbare taal over te brengen. Uit naam land onze gemeenschappelijke taal zuiver leeren van de aldus „onderscheidenen" meende de burge- spreken, is een uitmuntend middel, om Noord en meester met een Nederlandsche hoffelijkheid, die Zuid elkander beter te doen begrijpen. De Dietsche naar onzen smack dikwijls veel te ver gaat, den Bond, die zich hiermede al eenige jaren bezig houdt, 2 2 NEERLAND IA doe nuttig werk. Doch geheel iets anders beoogt het plan der Vereeniging. van Leeraren, waarbij kinderen zouden worden uitgestuurd, om in Zuid Nederland Fransch te leeren, d. w. z. om frensiiii- jonnetie te spelen. Wij zijn overtaigd, d:t bet Best_tor aan dit onvermijdelijk gevolg van zulk een onderne- min di niet gedacht heeft. Anders zou hot Eelgie ze- ker niet in zijn program hebben opgenomen. Wien bespare ons dat ! Wat AnderenZeggen. „Het is een zegen onszelf te zien, zooals anderen ons zien", zegt een Schotsch spreekwoord. De meen frig van bevoegde vreemdelingen over het Ne- derlandsche bestuur Oost-India bijv. zijn daarom des te leerrijker, omdat wij in ons elf een maatstaf ter beoordeeling hebben. De Italiaansche reiziger Arn.alda Cipolla, die in Afrika, de landen van den grooten Oceaen en Australia heeft rondgezworven, heeft in „Il mio via gia (mijn reis) in Oceania, Australia e Insulindia" een oordeel over dit bestuur uitgesproken, dat aandacht ver- dient, om at de man blijkbaar goed opmerkt en in staat is tot vergelijken. De N. R. Ct. heeft in een brief uit Milaan het een en ander uit dat boek medegedeeld. Naar het oordeel van den Italiaanschen reiziger gaat de tegenwoordige moderniseering van India te snel. De Westersche beschaving zal, vreest hij, de oude cultuur van een root deel van haar luister berooven, op Bali bijvoorbeeld, welks bevolkingn landschap hem verrukt hebben tijdens even dagen van aardschparadijs". Juist zooals het modernisme reeds op Java zooveel eigenaardigs heeft doen ver- dwijnen. De schrijver vindt zelfs, dat het Nederland- sche bestuur veel te veel scholen opricht, „met het gevolg, dat de Javanen, IVIaleiers, Scendaneezen en de andere rassen na een geslacht meerendeels half ontwikkelden zullen zijn, dat wil zeggen model- rekruten voor de communistische, Islarnistische, nationalistic he kortom revolutionaire vereenigingen, die tegenwoordig zooveel garen te spinnen geven aan de Nederlanders op Java." Ondanksdeze vrees voor het commanisme straalt ongeveinsde bewondering door in de verklaring van den heer Cipolla, dat de Nederlanders van hun rijk het koloniale meesterstuk van Azie gemaakt hebben door de volstrekte geliikheid van inlandees en blanken of te kondigen en de Javaansche bour- geoisie te verheffen tot de voornaamste regeerings- posten. „De Nederlanders hebben voor zich niet alleen de kracht, maar ook een heerscherstraditie, die inplaats van haat te zaaien, altijd den inlander begunstigd heeft, hem oorspronkelijk verdedigend tegen de willekeur van den adel, zijn stoffelijke positie verbeterend, zoodat die be- nijdenswaardig geworden is en hem in deze laatste jaren den we g opleidend naar het burgerschap van het grootere Nederland, men zou moeten zeggen van het ware Neder- land, namelijk van het Nederlandsche Risk in het verre Oosten." Ook in Italie • vindt men dus an , dat er van Nederld. nog wel te leeren valt. Hetgeen in een ander op- zicht blijkt uit een kortgeleden verschenen „theore- tisch-practische spraakoefening van de Nederland.- sche taal" (Grarnmatica teorico-practica della lingua Olandese) door G. Prampolini (Milano Ulrico Holpli 1928). Een Icorte woordenlijst is aan dit bockje toe- gevoegd, dat van grondige kennis van het Neder- landsch getuigt., Bij de vele buitenlandsche geschriften over de beteekenis van de Amsterdamschegeldmarkt, die ons rchief reeds rijk is, is er zich eene komen voegen van het Wall StreetJournal, een blad, dat de klok op de New-Yorkschebears kan hooren tikken. In een beschouwing over de Nederlandsche uitgiftemarkt, merkt dit beursblad o. m. op, dat Amsterdam in den loop van ongeveer tien jaren een geldelijk midielpunt van den eersten rang is geworden. Ondankszijn betrekkelijk geringe bevolking neemt Nederland de derdeplaats in voor koloniale finan- cieringen en het behoort ten aanzien van buitenland- sche uitgi‘:ten tot de vier belangrijkste krediet gevende landen. In 1926 werd te Amsterdam voor meer dan 29P/2 millioen gulden aan obliga NEERLAND IA 2 Siam bezochten en aan ir. J. Homan van der Heide, in Oost Friesland 1). Helaas is, sedert de achttiende dien de Siameesche re eerie met den aanleg van eeuw, hetgeen gewonnen was, geleidelijk weer ver- bevloeiingswerken belastte. to en gegaan, verdrongen door het Hoogduitsch. En toch zijn in de taal, de zeden en gebruiken van Ook de Nederlandsche fotografen hebben zich in Oost-Friesland diepe sporen van het Nederlandsche het buitenland onderscheiden: op de derde inter- taal- en volkseigen achtergebleven. nationale to ntoonstelling te Saragossa en op die te Wij, Nederlanders, kunnen ons zelfbewustzijn als Warschau beef het Nederlandsche werk (o. a. van yolk sterken door de betrekkingen te onderhouden Bersenbrugge te Den Haag, P. C. Crebas te Gronin- met de volken, die eenmaal tot het groote Dietsche gen, A. S. Weinberg te Groningen en Joh. Helders gebied ehorden en door te bevorderen en aan teb o te Vancouver) een goeden indruk gemaakt. kweeken al wat ons met hen verbindt. Het Journal of Commerce (Liverpool) bevat een artikel over de ontwikkeling van de Nederlandsche steenkoolnijverheid, die het lad verbazingwekkend S UR INAME. noemt. „VOOr den oorlog", schrijft het Journal, „telde Nederland niet mee op de Europeesche steen- koolmarkt, maar heden oefent het een toenemenden • De nieuwe Gouverneur van invloed. Gant zijn ontwikkeling zoo voort, dan zal Suriname. het hoogstwaarschijnlijk een overwegende plaats verwerven. . . . Frankrijk, Belgie en Duitschland en, in mindere mate, Noordafrhe steenkool- ik aansc stations zijn de voornaamste koopers van Neder- landsche steenkool en op deze markten staat Gr. Brittannie tegenover een nieuwen mededinger, welks vooruitgang met meer dan gewone belangstelling zal worden gadegeslagen." Oost-Friesland. Het saamhoorigheidsgevoel van de Dietsche stam- genooten blijft ook in Oost-Friesland smeulen als de vonk onder de asch. Vanwaar anders hetplan, door de N. R. Crt. onlangs vermeld, om in Oost- Friesland in 1928 op geregelde tijden, bijv. eens om de drieZondagen, een prediking in de Neder- landsche to te doen houden te Emden, Oldenburg of Leer ? Een geringe bijdrage werd daartoe van Nederlanders, in Oost-Friesland verblijvende, ver- zocht. Om het bewustzijn van stamverwantschap tusschen dit en de andere Nederlandsche gewesten aan te wakkeren, zijn predikingen in het Ned erlandsch in plaatsen als Emden, Leer, Awerk (Aurich) van het grootste belang. Oost-Friesland omvatte oujds niet slechts het dti tegenwoordig zoo geheeten deel van Pruisen,maar heel het kustland tusschen Lauwers en Wezer, aan beide zij den van Eems en Dollard, du met inbegrip van het noordelijk deel der provincie Groningen. De taal van dat gewest werd in de eerste helft der zestiende eeuw door Groningsche en Oostfriesche Z. Ex. Dr. A. A. L. Rutgers. kroniekschrijvers geschreven en in heel Noord- Duitschland gelezen en verstaan. Volgens prof. He rakles werd voor twaalf we en gesteld -- J. W. Muller („Over Nederlandsch volksbesef en dr. A. A. L. Rutgers, die mr. A. G. A. A. baron van taalbesef") scheen het zelfs een oogenblik, of hier een algemeene litteratuurtaal voor alle gewesten Heemstra opvolgt als gouverneur van Suriname, van de Schelde tot de Weichsel — beter van Boonen zal er rijkelijk genoeg hebben aan een. En toch is (Boulogne) tot Danswijk (Danzig) — in wording was. dat een strijd met leeuw, stier, everzwijn of men- Doch uit het Zuiden komt het Nederlandsch schenetende paarden. Zelfs is er nu eens geen opzetten en veidringt de taal der Friesche gewesten: Augiasstal schoon te maken. Het geheele werk bestaat Friesch, dat geleidelijk voor Saksisch had plaats ge- in — het op dreef brengen van eens lak. maak t. De komst van vluchtelingen voor Alva werk- De ze slak echter is erfelijk belast met twee ho ofd- te mee: in 1571 werd te Emden de eerste Natio- zonden van het Nederlandsche yolk: zijn geschied- nale Synode gehouden. kundige kortzichtigheid en zijn verdeeldheid. Het „De Oranjevorsten be re beter dan de Staten, van hoe uitnemend belang het winnen van dit gewest is moeilijk, twee menschen te vinden, die volkomen voor ons volksbestaan zou kunnen zijn", zegt het gelijk den en over het een er in Suriname gedaan verslag, uitgebracht door de Commissie, welke inder- moet worden. En naar het schijnt, is er heelemaal tijd in opdracht van het A. N. V. een onderzoek instelde naar de stamverwantschap met de bevolking 1) Zie Neerlandia van Dec. 1923. 24 NEERLA ND IA niemand van voldoende gezag, om dat aan ons yolk als geheel te doen begrijpen. Misschien gelukt dat hem. NEDERLAND. Een nieuw man aan het bewind kan sluim erende krachten wekken. Dr. Rutgers is in elk geval een Verzoekschrift, daden-denker, naar zijn plan tot stichting van een Op 24 November 1927 wendde het Bestuur van Groep landbouwhoogeschool in Ned erl. Oost-Indie heeft Nederland zich schriftelijk tot Z. E. den Minister van Water- bewezen. Hij behoort niet tot de juristen of diplo- staat in zake de benamingen in het te winnen Zuiderzeegebied, maten of zelfs tot de geleerden, ofschoon het proef- welk verzoekschrift hieronder in zijn geheel is opgenomen. schrift, waarop de toen 20-jarige op 4 Oct. 1910 Aan Zijne Excellentie den Minister van bij prof. Went te Utrecht bevorderd werd, blijkens Waterstaat, zijn titel „De invloed van de temperatuur op den Excellentie, praesentatietijd bij geotropie" op streng weten- Uit onze leden kwatnen stemmen op, het verlangen uitend, schappelijke neigingen scheen te wijzen. Na zijn dat bij hetgeven van namen aan gewesten, gemeenten, water- arbeid aan het laboratorium voor plantenziekten we en e. d. in het te winnen Zuiderzeegebied met overleg onder leiding van dr. Van Hall te Buitenzorg en later te werk zou wordengegaan. Ook is het sterke verlangen gerezen, om oude namen te doen herleven en zoo ook het oude „Flevo" aan het rubberproefstation van de Avros te Medan op eenige wijze aan het t betrokken gebied te verbinden, liefst bleek dr. Rutgers pas in zijn element, toen hij alsgewestnaam , e indien daaruit een zelfstandig provinci in 1923 den heer Sibinga Mulder opvolgde als gevormd werd. directeur van het Indische departement van Land- Wanneer men nagaat, hoe oudtijds de spraakmakende ge- bouw, Nijverheid en Handel. Hij toonde kracht en meente opzettelijk of onbewust kernachtige namen wist te voortvarendheid; hij bleek een der beste woord- vinden voor het aanduiden harer omgeving daarentegen thans , voerder s van de regeering in den Volksraad. Naar door systematische opzettelijkheid, vooral in de steden, de in de pers werd aangeteekend, bezit hij de gave, straatnamen een zekeregeestesarmoede verraden, lijkt het op een uitvoerig Volksraadsdebat, dat in verband gevaar niet denkbeeldig, dat de eisch om tegelijkertijd honderden er namen te moetengeven tot eentonigheid of zinloosheid zal leiden. met den acrd van zijn departement over de meest Het is ons bekend, dat dit vraagstuk reeds Uw aandacht verscheiden onderwerpen loopt en tot allerlei bijzon- had en dat reeds een oplossing gezocht werd in het advies van derheden afdaalt, onmiddellijk helder en zakelijk een algemeen erkend deskundige in de waterstaatkundige te antwoorden. geschiedenis van ons land. Deze gedachte lijkt ons zeer gelukkig, Deze slagvaardigheid kan den nieuwen gouverneur alhoewel niet bevredigend op den duur. Wij weten niet, hoever baten, wanneer hij komt kloppen aan doovemans- de bemoeienis der Regeering zal strekken bij het naamgeven deur, terwijl men niet zien wil, dat vreemdelingen in het Zuider zeegebied. Straatnamen zullen wel evenals elders, azen op den onontgonnen rijkdom van het Neder- aan de te vormengemeentebesturen worden overgelaten. In hoeverre andereplaatsnamen, zooals voor grondstukken, geheel landsche gebied in de West. En zijn kennis van den buiten dengezichtskring der Regeering zullen vallen, kunnen landbouw zal hem te stade komen in een kolonie, wij niet beoordeelen. Toch zou daarbij zekere leiding kunnen die juist door den landbouw moet worden gered. wordengegeven. Van veel nut kunnen voor de kolonie ook zijn de In van oudsher bewoondegebieden komen tal van kernachtige betrekkingen met het Ned.- Indische kapitaal, zonder namen voor als„kamp”, „nes", „hoorn", „brink", „donk", welks huip — naar ook de Ondernemersraad „loo", „heem", „werf", enz., en hunne samenstellingen, waar- lieeft begrepen — aan beterschap niet valt te denken. van misschien een nuttig gebruik zou kunnen worden gemaakt, Voor het Algemeen Nederlandsch Verbond heeft ook bij die plaatsnamen, welke binnen Regeeringsbemoeienis deze 'benoeming nog een bijzondere bekoring door zullen liggen. Op dit gebied zou naast de waardevolle adviezen van den de nauwe, betrekkingen tot Dr. Rutgers, waarin reedsgeraadpleegden deskundige, gebruik kunnen worden wij - ons Binds vele jaren mogen verheugen. De heer gemaakt van de kennis van een filoloog en een geschiedkundige. Rutgers is bestuurslid van de groep Ned.-Indie Deze medewerking is te noodzakelijker, omdat bij elken te van ons Verbond en was voorzitter der afd. Medan. geven naam rekening moet worden gehouden met de mogelijk- En reeds in zijn studietijd toonde hij zijn belang- heid varianten te bezigen of verbijzonderingen, waardoor een- stelling voor ons streven, door mede te werken aan tonigheid vermeden wordt. Naar wij vernemen, is indertijd de oprichting eener studentenafdeeling van het hieraan degelukkige naamgeving „Ijmuiden" te danken A. N. V. bij de Vrije Universiteit. Met groote ver- geweest, waarin een archalsch woord als „muiden" herleefd is, wachtingen zien wij hem daarom op zulk een be- noodzakelijk door de samenstelling met het woord „I J" en dat toch voor alien een verstaanbaren klank behield. langrijken post gesteld, vol vertrouwen, dat hij ook Zoo heeft mengedachteloos in jongeren tijd te eenzijdig daar de belangen van den Nederlandschen stam het vreemde woord„kanaal” gebezigd (zie bijlage 1), waardoor met woord en daad zal steunen. eigen sterk beeldende woorden verdreven zijn geworden, zooals„gracht” (Drususgracht), of rift" en „graft", „delft" (waaraan de stad Delft haar naam ontleent), evenals grachten aldaar en elders, zooals te Haarlem en Vlissingen, en ook Stammuseum en Stamboekerij. Assendelft, „zij1" (Delfzij , 1) „ vliet", „vaart", enz. Nog andere termen als„diep”, „wetering", „leede", „drecht", „goot" Deze instellingen zijn gevestigd in de bovenkamers van (zooals bij het Ganzendiep) hebben elk hun bijzondere betee- ons kantoor Laan 34, 's-Gravenhage en alle werkdagen, behalve kenis, terwijl woorden als „aa", „ee", of „ij", kort en krachtig des Zaterdags, geopend van 10-12 en van 2-4 uur. Leden en voor waterwegen kunnen worden gebruikt. huisgenooten hebben vrij toegang; niet-leden betalen 25 cts. 1) Hierop komen we in een vol end nr. terug. Red. NEERLANDIA 2 Zoo zijn er talrijke namen met sterk beeldende kracht te De eerste spreker, de heer J. KOrner, bracht de aanwe- vormen door woorden tegebruiken, die, al zijn ze niet als zigen dadelijk in de goede stemming door het voorlezen van gangbare woorden uit het dagelijksche leven in onze woorden- gemakkelijk verstaanbare Roermondsche gedichten. Zelfs voor boeken opgenomen, toch nog volkomen leven in het deel der de Limburgers waren later de Hoensbroeksche gedichten taal, dat samenhangt met de benoeming van topographica. moeilijker te volgen. Maar toch, hoe weldadig deed dat zoet Maar daarvoor is noodig, dat men bijtijds het vraagstuk in vloeiende Limburgsch aan. vollen omvang onder de oogen ziet, opdat zoo mogelijk door Toen sprak kapelaan Schleiden uit Vylen, die in een merk- een openbaar verslag eener commissie ook alle belangstellenden, waardig half rijnlandsch klinkend dialect buitengewoon ver- en die zijn er vele hun kennis en hun vernuft kunnen dienstbaar , makelijke geschiedenissen vertelde. maken aan een zaak die toch van root ideeel en aesthetisch , Als derde spreker liet de heer Van Vessem uit Sittard belang is. proza hooren uit Venlo, een geestig verhaal van 't ontstaan Het is derhalve met aandrang, zij het met de wetenschap, der wereld en hoe het kwam dat juist de Limburgers Lim- dat Uwe Excellentie zelve reeds in die richting werkzaam is bur kregen ! geweest, dat wij Uwe Excellentie eerbiedig verzoeken met Tot slot dr.Jaspar met oritroerende gedichten van Fran- dezen wensch te willen rekening houden. quinet en proza van Olterdissen, en hoewel spr. het niet zei, begreep men, dat zijn laatste gedichten van hem zelf waren. Van de afdeelingen. Gaarne had men hem meer van zijn eigen schoone verzen 's-Gravenhage en omstreken. hooren zeggen. 22 December j. 1. hield deze Afdeeling een Dietschen Kunst- Door zoo'n streektalenavond gaat men meer begrijpen van avond,gewijd aan Streektalen. Voor de rust zong Mej. A. dengeest, die leeft in 't Zuiden, en zoo weldadig aandoet, Veenenbos uit Alkmaar, begeleid door Mej. A. Verwaal uit omdat er zooveel eenvoudige vriendelijkheid van uitgaat. Alkmaar, op hoogst verdienstelijke wijze een aantal Friesche Rotterdam. liederen. De Heer. Winkelman uit Amsterdam gaf in een Woensdag 25 Jan. trad voor deze afdeeling op Ds. W. de kort bestek een zeerpakkend overzicht van de Friesche Be- Vreeze met een belangwekkende lezing over de taal van weging en hare rechtmatige verlangens, waarbij hij zich er- Guido Gezelle. kentelijk betoonde voor den steun, dien het A. N. V. in zake het onderwijs in de Friesche taal verleent. De Heer G. Gronds- Voorne en Putten. ma uit Alkmaar vertelde het een en ander over Friesche Dichters 24Jan. is de sluimerende afd. Brielle, dank zij vooral en Schrijvers en deed door zijn moose voordracht van enkele Mr. H. P. Schaap, tot nieuw leven hewekt en herdoopt in Frieschegedichten de schoonheid zijner „memmetael" dui- Voorne en Putten. Zij omvat de gemeenten: Brielle; Rockanje, delijk uitkomen. Na de rust verscheen Jan van Riemsdijk. met Nieuwenhoorn, Oudenhoorn, Hekelingen, Geervliet, Abberi- zijn noon ten tooneele. Zij gaven in hun Veluwsche liedjes en broek, Vier polders, Oostvoorne, Nieuw-Helvoet, Hellevoet- samenspraken eeri heerlijk slot aan den uitstekend geslaagden sluis, Zuidland, Spijkenisse, Heenvliet, Zwartewaal en onder- avond. hoorigheden. Tot bestuursleden werdengekozen de heeren: S. da Silva, Aangemoedigd door de welgeslaagde Reclametentoonstelling voorzitter; A. Prakken, ondervoorzitter; Mr. H. P. Schaap, van den vorigen zomer, heeft het Bestuur dezer zeer werk- secretaris; Mr. L. Trouw,penningmeester. zame Afdeeling plannen beraamd om, wederom in het Kurhaus, een Nederlandsche Muziektentoonstelling te hou den, welke ver- moedelijk de volgende afdeelingen zal omvatten: instrumentale VLAANDEREN. muziek; het Kunstlied; het Volkslied; muziek uit onze Kolo- nien; Nederlandsche boeken over muziek en muziekgeschie- denis; handschriften;portretten en plaatwerken; oude en nieu- De Nederlandsch-Belgische intellectueele overeenkomst. we muziekinstrumenten(bij deze laatste zal men zich natuurlijk Onnauwkeurige voorstelling van taken door al te groote niet tot de Nederlandsche kunnen bepalen; wel zal duidelijk beknoptheid. moeten uitkomen, wat Nederland op dit gebied heeft gele- verd en nog kan leveren), enz. In het onze Grootnederlandschegedachte zeer goedgezinde Voorts ligt het in de bedoeling, aan de tentoonstelling in- „Laatstcl Nieuws" is 15 Januari een samenvatting verschenen tieme muziekuitvoeringen te verbinden van solisten, kinder- van de drie moties, door het bestuur van degroep Vlaanderen koren, kwartetten, enz., waarbij o. m. ook verschillende der in zijn vergadering, op 18 December te Antwerpen, eenstemmig tentoongestelde instrumenten kunnen worden bespeeld. aangenomen, welke moties reeds 1 Jan:uari door ons Verbonds- Van verschillende zijden zijn reeds blijken van instemming or aan waren afgedrukt. Deze samenvatting, hoe goed bedoeld en toezeggingen van medewerking ingekomen. ook, is echter zó(5 beknop, t dat de geest van een der moties Voor de verdere uitwerking der plannen is een werkcomite — de eerste en ongetwijfeld ook wel de voornaamste, betrekking, gevormd, bestaande uit: K. E. Oudendijk, voorz., 1VIej. H. P. hebbend op de Nederlandsch-Belgische intellectueele overeen- v. Nieuwenburg, secretaresse, J. P. J. Wierts, D. J. Balfoort, komst — aldus bijnageheel zoek geraakt. dr. K. Ph. Bernet Kempers en A. A. Noske. Zoo schreef„Het Laatste Nieuws”: „Afgezien van een motie, waarin de wensch wordt uitgedrukt, dat het aantal uit Leiden. te wisselen leerkrachten met Nederland en ook het aantal 23Jan. hield Mevr. Royaards voor de leden der Afd. Lei- reisbeurzen voor uitzending van studenten zou vermeerderd den van het A. N. V. en het Dietsch Studentenverbond worden, heeft het Al gemeen Nederlandsch Verbond" ook „ een voordrachtavond. Op de voordrachtlijst stonden Vondel, een motiegestuurd aan ministers Jaspar en Hijmans, om Hooft, Breero, Henriette Roland Hoist, Boutens en Andersen. andermaal aan te dringen, opdat onze taal zou gebruikt worden Er wasgroote belangstelling. Een welgeslaagde avond. voor het diplomatiek verkeer tusschen Nederland en Belie." Maastricht. Een dergelijke uiterst beperkte beteekenis had de motie van Woensdag 11 Jan. '28 gaf deze Afdeeling in samenwerking groep Vlaanderen niet. Integendeel werd door het groeps- met de Vereeniging „Veldeke" een streektalenavond. bestuur juist nadruk gelegd op den wensch, „dat de Belgische De voorzitter, dr. Endepols, opende de vergadering en afdeeling der officieele commissie, welke met de toepassing weer op 't be1ang van 't behoud der dialecten, waarin zoo- en verdere uitwerking van dit accoord zal worden belast, vee1 inoois en geestigs is en worth geschreven, voor hare betrekkingen met de Nederlandsche afdeeling en 26 NEERLAND IA verder met de commissie zelf, geen andere taal dan het gemeen- Prof. dr. Verrijn Stuart in Vlaanderen. schappelijke Nederlandsch zou bezigen" en drong dit bestuur bij Prof. dr. Verrijn Stuart, hoogleeraar aan de Handelshooge- de Belgische regeering er op aan dat zij „het aantal uit te wisselen school te Rotterdam, trad op 4, 5 en 6 Januari met veel bijval o nderwijskrachten en ook het aantal reisbeurzen zou willen op voor de afdeeling Antwerpen van het A. N. V., de Vereeni- vermeerderen. en tevens, daar met Frankrijk toch reeds geen gin Hooger Onderwijs voor het Volk te Gent (in de aula andere dan in de Fransche taal lesgevende leeraren kunnen der Universiteit) en voor tak Brussel van het A. N. V. In deze worden uitgewisseld, voor de uitwisseling met Nederland alleen drie steden handelde hij over: „De ontwikkeling der Neder- Nederlandsch sprekende en in het Nederlandsch lesgevende landsche handelspolitiek", feitelijk een pleidooi voor vrijhandel, leeraren in aanmerking zou laten komen, welke bepaling ook waarover, zoowel in de Vlaamsche bladen als door de brief- zou dienen tegelden voor de toewijzing van reisbeurzen schrij vers der Noordnederlandsche kranten, uitvoerig verslag voor uitzending aan studenten." werd uitgebracht. Men zal toe even dat met dit alles heel wat anders was bedoeld dan de honderdduizenden lezers van het Vlaamsche De dichter van Fransch Vlaanderen. blad uit de hierboven aangehaalde Al te bondige samenvatting Bij de Antwerpsche uitgeversfirma „De Sikkel" verschijnt zullen hebben besloten. Geen twijfel, of „Het Laatste Nieuws" een volledige kritische uitgave der tot heden bekende werken zal ons dan ook wel hetgenoegen willen doen de deerlijk van den Duinkerkschen dichter Michiel de Swaen, die, dank onthoofde en zelfs„ontlijfde” motie — welke toch het heele zij vooral zijn „Menschwordingh" en andere werken, waarvan Vlaamsche yolk aanbelangt — in Naar geheel te willen her- de handschriften in de laatste jaren werden teruggevonden, P laatsen. voortaan onder onze klassieke Nederlandsche schrijvers der 17de en I8de eeuw een eerste-rangsplaats is gaan innemen. De De Nederlandsche wetenschap naar waarde geschat. heele uitgave verschijnt in vijf deelen, met een algemeene in- leiding door dr. V. Celem, een inleiding van „De Mensch- Op de Zaterdag 14 Januari in het Beursgebouw te Antwerpen worden h" door oud-minister dr. C. Huysmans, een onuit- gehouden plechtige academische vergadering ten bate van gegeven „Ars Poetica", enz. Ook dr. M. Sabbe werkt aan het Fonds tot bescherming en bevordering van het Weten- deze voor onze letterkunde *van zeergroot belang zijnde uit- schappelijk Onderzoek in Belgie — welke vergadering ook gave mede. kroonprins Leopold en kardinaal van Roey, aartsbisschop van Hulde aan een „voortrekker". Mechelen, hebben bijgewoond — hield een der sprekers, P rof. V. van Straelen, hoogleeraar aan de Universiteit te Gent, Alfons de Cock. een schitterende Nederlandsche rede, welke een onbewimpelde Ze zijn ongetwijfeld in Vlaanderen met tientallen te tellen de verheerlijking was van de in ambtelijke en ook andere Belgische „voortrekkers" die, ten koste van hun eigen welstand, aanzien kringen maar al te zeer onbekende of miskende Nederlandsche engezondheid, zich geheel aan het welzijn van het Vlaamsche wetenschap. Aan koning Willem I die, tusschen 1815 en 1830, yolk hebben opgeofferd en dit yolk op de wegen welke, door twee voor dien tijd grootsch opgevatte Universiteiten, te Gent middel van beter onderwijs, kunst en kultuur naar zijn ont- en te Luik oprichtte en verder met krachtige hand bet middel- voogding moeten leiden volkomen belangloos zijn voorgegaan. , baar en lager onderwijs bevorderde, heeft, zei de spreker, de Onder deze zeer velen is het niet makkelijk, ja zelfs zoo goed bevolking van het huidige koninkrijk Belie zeer veel te danken. als onmogelij, k een rangorde in de verdiensten te bepalen. Ook wees hij op den hoogen trap van ontwikkeling, door het Toch kan in ieder g eval , van Alfons de Cock, wiens dood wij Nederlandsche yolk bereikt en stelde de aanzienlijke opoffe- enkele jaren geleden hadden te betreuren, met zekerheid worden ringen welke, in Nederland, Rijk particulieren zich getroosten, g etui gd, dat hij tot de allerbesten onder deze „Vlaamsche" om hetpeil van bet onderwijs steeds op de gewenschte hoogte voortrekkers moet wordengerekend. Samen met Pol de Mont te houden, tot voorbeeld aan alien die het, in Belie, goed en Gittee was hij een der grondleggers van de wetenschappelijke meenen met degewone volksontwikkeling in het algemeen folklore in Vlaanderen. Een eerecomiteit, waarvan de Belgische en de wetenschap in het bizonder. Prof. Van Straelen kreeg, oud-minister van K. en W., dr. C. Huysmans, het eerevoor- vanwege de Antwerpenaren een donderende hulde. zitterschap heeft aanvaard, en een gewoon comiteit zijn tot standgekomen, met het doel de gedachtenis van Alfons de Karel Van de Woestijne in Tak Brussel. Cock op waardige wijze te huldigen door de oprichting van Karel Van de Woestijne, de grootste der levende dichters eengedenkteeken te Denderleeuw — het zoo echt-Vlaamsche in Vlaanderen sprak 23 December voor tak Brussel over, dorp, waar hij het grootste deel van zijn leven doorbracht — „Poezie". Het was een allerbelangwekkendste lezing, door den hetplaatsen van een gedenksteen in den gevel van zijn geboorte- dichter besloten met de voorlezing van enkele zijner allerjongste huis te Herdersem en het herdrukken van eenige der bijna dichtwerken, waarvan verscheidene nog niet in druk verschenen. niet meer in den handel zijnde werken van dezen grooten De heer Omer Wattez, voorzitter van den tak die Karel Van , Vlaming. Is er genoeg geld gelden kunnen steeds gestort de Woestijne bij den aanvang had verwelkomd, huldigde hem, worden op de postcheckrekening 204398 van den heer P. Luyckx, na afloop, in verband met zijn: 50sten verjaardag, die binnen te Gent — dan zal ook tot de oprichting van een De-Cockfonds eenige weken wordt gevierd. Den jubilaris, zelf een der eerste worden overgegaan met het doel, om de drie jaar, een prijs- leden van het Algemeen Nederlandsch Verbond, overhandigde vraag over Volkskunde uit te schrijven. hij, als geschenk van den tak, het prachtige Gedenkboek van Het secretariaat van den Bond van Oostvlaamsche folklo- het A. N. V. terwijl mevr. Van de Woestijne met bloemen risten, die deze hulde op touw zet, is gevestigd Brabantstraat 29 werd bedacht. Van verschillende afdeelingen van het Verbond te Aalst. in Vlaanderen waren tevens telegrammen van gelukwensch Tak Mechelen. ingekomen. In de jongste algemeene vergadering van tak Mechelen sprak Tergelegenheid van deze lezing had de secretaris, Marcel de knappe Vlaamsche letterkundige, Fernand V. Toussaint de Ceulener, voor een mooiprogram, met keurigen tekst van van Boelaere„, uit Brussel , over „Perzische dichters". Er was Johan de Mae t, en versierd met het jongste portret van buitengewoon veel belangstelling en voor den spreker was Karel Van de Woestijne, gezorgd. het een avond vangrooten bijval. Na afloop der huldiging begaven vele aanwezigen zich, De krachtige prop ,agandawerking door het bestuur en vele met den dichter en diensgezin, naar de Vlaamsche Club, waar leden van den tak op touw gezet, leverde reeds goede vruchten men nog langen tijd onder gezelligen kout bij elkander bleef. op. Het ledental groeit gestadig aan. Thans wordt ook samen- NEERLAND IA 2 werking gezocht met verschillende andere zich op kultuur- verzorgd. Prof. R. N. Roland Holstgaf een voorname en gebied bewegende vereenigingen der oude Dijlestad: Davids- diepzinnige teekening voor den misschien wat al te sober , fonds, Willemsfonds, Eigen Schoon, Constance-Teichmann- gekleurden, band. kring, enz. Belangrijk is, zeggen wij, dit werk voor Groot-Nederland. Als sprekers voor in het vooruitzicht gestelde avonden Vondel heeftgeschreven voor vele landen, omdat hi' schreef wordengenoemd: Herman Teirlinck, August van Cauwelaert, voor vele eeuwen. In vele streken oudtijds Nederlandsch en , P rof. A. Vermeylen en Herman Robbers. op het oogenblik in een heel anderen ontwikkelingsstaat dan Het secretariaat van tak Mechelen is gevestigd Adeghem- ons vaderland, zullen„praatjes bij plaatjes” zooals „Den straat 25. Gulden W inckel" en de„Dierenwarande” mogelijk met Adresverandering Secretariaat tak Antwerpen. evenveelgraagte gelezen worden als in oud Holland en ook „Het Pascha" dat ons verouderd lijkt, wet degelijk genoten De secretaris van afdeeling Antwerpen, de heer Marc Belloy, worden en stichten. Men bedenke, dat„Den Gulden Winckel” is verhuisd van de Verbrande-Entrepotstraat 3 naar de Diepe- in Vondels tijd niet minder dan tien drukken beleefde ! straat nr. 43 aldaar. Met in an van 1 Februari zende men n. Om Vondel lief te hebben is een bloemlezing — gelijk er alle stukken, welke het secretariaat van tak Antwerpen aan- vele zijn voldoende. Om Vondel te kennen , rn belangen aan het nieuwe adres., vereischt. Daartoe zijn hier alle voorwaarden aanwezig. Boven- Tak Lokeren. dien kan men met hem en door hem ons yolk zijn geschie- De lezingen en voordrachten, door deze ijverige afdeeling denis in een zeer belangrijk tijdvak leeren kennen. Daarom ingericht, worden zeer druk bezocht. Ook neemt het ledental ga dit zorgzaam gestelde, mooi verluchte, keurig gedrukte voortdurend toe. en kloekgebonden standaardwerk vooral naar alle vreemde Maandag 16 Januari sprak de Vlaamsche letterkundige Paul landen, waar nog Nederlandsch wordt gesproken: naar boeke- Kenis over „De Beul in de Folklore". rijen aan de Kaap, in Vlaanderen, in Oost-Friesland misschien, in Noord- en Zuid-Amerika, als verkondiger van oud-vader- Tak West-Brabant. landsche letterkunst en nieuw-vaderlandsche wetenschap, Deze afdeeling, van welke de Vlaamsche Bond te Neder- nijverheid en kunstnijverheid. C. over-Heembeek de kern is, begint eveneens goed te bloeien. De boekerij is verrijkt met een aantal nieuwe werken en wordt Winks vreemde-talenwoordenboek. flink bezocht. N. V. Seyffardt's Boek- en Muziekhandel, Amsterdam. • De bekende Vlaamsche volksschrijver A. Hans sprak er, Een mededinger van Taalzuivering ? Deels wel, deels niet. middenJanuari, over „Het lezen" en had er, bij een grootendeels Wel, omdat het werkje vele woorden bevat, waarvoor Taal- uit arbeiders en boeren bestaandpubliek, zeer veel bijval. zuivering naar de woordenboeken voor vreemde talen verwijst. Niet, omdat wij er tot onze spijt zoo veel in missen, dat de Tak Aalst leeft op! bewerker, Dr. Jan Romein, had kunnengebruiken, indien hi' Woensdag 18 Jan. had, in het Vlaamsche Huis te Taalzuivering had geraadpleegd. Zoo teekenden wij bij de een vergadering plaats van den „Vlaamschen Studiekring", doorbladering aan: bij let wel: als reel i. pl. v. in den regel; onder de leiding van den heer Van Overstraeten. bij continuiteit: van iets, wat i. pl. v. van lets, dat; bij direc- Na een toespraak over samenwerking tusschen Noord Zuid torium: (directoire-kostuum; waarom in directoire een c en had een wisseling van gedachten plaats over de wederoprichting in kostuum een k ?) opvallend i. pl. v. treffend, in het oog loo- van tak Aalst van het A. N. V. waarvoor al de aanwezigen pend; bij kleptomanie missen wij steelzucht; bij knoet: vinden gewonnen bleken. Het bestuur van den Studiekring zal dan wij: zweep met meerdere riemen i. pl. v. zweep met verschei- ook met het A. N. V. de toetreding van deze vereeniging, als dene, talrijke riemen; bij vol plane glijvlucht i. pl. v. zweef- kern van een tak Aalst, bespreken. vlucht. Dat abele spelen vertaald wordt door dramatische stukken, Algemeene Ledenvergadering van groep Vlaanderen. komt ons onvoldoende voor; dat stigma een lidteeken en niet De jaarlijksche algemeene ledenvergadering van de groep een litteeken is, moet zeker aan het bekende duiveltje ge- Vlaanderen isgesteld op Zondag 26 Februari, in de zaal weten worden. Renaissance, Begijnenstraat, Mechelen. Het Groepsbestuur Onder het velegoede, dat het Woordenboek bevat, maakten zal den werkrooster dezer vergadering aan de verschillende wij, al bladerende, de bovenstaande aanteekeningen. Bij een afdeelingsbesturen tijdig toezenden. mogelijk nieuwen druk zal de bewerker, naar wij meenen, er gebruik van maken. Mogen uit ever en bewerker het ge- dachtegenoegen van deze uitgave beleven. v. W. BOEKBESPREKING. INGEZONDEN. Een Grootnederlandsch Werk. Vondel. Het Creolenvraagstuk. Van depersen der Wereldbibliotheek, waaraan wij al zoo Mr. de Redakteur ! veel mooie uitgaven danken, is een boek gekomen, dat voor Groot-Nederland van bijzondere beteekenis zal kunnen worden: Bladerende in de laatste Neerlandia's vind ik in het nummer het eerste der vier deelen van een volledige en verluchte van Februari op biz, 24 de bewering, dat inboorlingen Creolen Vondeluitgaaf, met levensbeschrijving, hied- en boek- zouden zijn. Ma g ik erop wijzen, dat dit in volstrekte tegen- kundige toelichting, literatuuropgave enz. De heeren dr. spraak is met het tot hedengeldende spraakgebruik en dat J. F. M. Sterck en L. Simons, die reeds zoo verdienstelijke het aantal blanke Surinamers te klein is, om te dien aanzien Vondelstudien hebbengeleverd, de heeren C. R. de Klerk, aan de woorden een andere beteekenis te mogen geven. dr. B. H. Molkenboer enprof. dr. J. Prinsen J.Kzn., die beter Creolenzijn volbloed Europeanen. Dat weet de schrijver van dan iemand deplaats van den vorst onzer dichters te midden het stuk blijkbaar niet, dat weten de Surinamers niet en dat van tijdgenoot en nakomeling kunnen aanwijzen, hebben het weet zoo waar de regeering niet, in dit geval de ministers van letterkundige, dr. H. W. E. Moller het taalkundige gedeelte Kolonien en Buitenlandsche Zaken. Althans als de bewoordingen 28 NEERLANDIA der toelichting bij een wetsontwerp niet zijn veranderd door L. Simons daarbij doet, wel in de goede richting wijst. Hi' wil den schrijver van het artikel. een Vereeniging, die voor beide zaken tegelijk zorgt. Loopen Creolen zijn volbloed Europeanen, die in de tropen ztjn ge- die echter niet te veel uiteen om de propaganda ervoor samen boren. te koppelen, zij het ook in een vereeniging met twee verschil- Kleurlingen zijn geen Creolen, volbloed negers, Indianen lende afdeelingen ? Die vraag dringt zich onwillekeurig op. enz. enz. al evenmin. Ernstiger lijkt mij, dat de heer Simons, die zich werkelijk Het meest bekend is in dit verband Josephine Tascker te weinig heeft ingeleefd in het werk van den Bond van Neder- de la Pagerie, gewoonlijk De Beauharnais genaamd naar haar landsche Tooneelschrijvers (hij bezocht van onze talrijke eersten man, de eerste vrouw van Napoleon. Het was een avonden maar een enkelen, nl. dien, waarop hijzelf een lezing creoolsche van Martinique. Zou men waarlijk meenen, dat hield), genoemden bond, die strijdt teen de jar enlange onder- Napoleon met een volbloed inlandsche vrouw was getrouwd schatting van onze eigenlandsche tooneelschrijfkunst en de of zelfs maar met een kleurlinge ? Josephine was een volbloed kastanjes uit het vuur haalt, allereerst wel ten nutte van toe- blanke vrouw, echter in de tropen geboren. kijkende tooneelschrijvers, den steen: „zelf-overschatting" Het woord Creool wordt zeer veel misbruikt, vooral kleur- naar het hoofd werpt, en waarschuwt: mijdt dezen bond, lingen noemen zich vaak Creolen, wat zij niet zijn. Vermoedelijk begeeft u tot de critici. Het kan ieder, die het doen der critici meestal wel uit onkunde. ernstig en nauwkeurig heeft onderzocht, bekend zijn, hoe Het kan slechts verwarring geven, als men beweert, dat er juist bij hen voor een groat deel de schuld lit van het verschijn- in Suriname niet minder dan 58000 Creolen wonen, gelukkig sel, dat aan een aantal in verschillenden graad begaafde Ned er- staat er inboorlingen bij. De echte Creolen zijn daar blijkbaar landsche tooneelschrijvers niet voldoende recht is gedaan. niet eens bij ! De pers is mach is genoeg om aan zulk een toestand in korten U mr. de redakteur dankzeggend, verblijf ik tijd een erode te maken, doch heeft die taak sinds lang ver- hoogachtend, zuimd. Wij wachten een verandering in de mentaliteit van Uw dn. de critici en blijven daartoe niet werkeloos. Met een veranderde 's-Gravenhage D. H. ARENDS. mentaliteit zouden zij veel nuttig werk kunnen doen door behoorlijke voorlichting in dag-, week- en maandblad. Hebben Wij hebben het oordeel gevraagd van den heer G. J. Staal, de schildergenootschappen op welsprekende wijze in hun be- oud-gouverneur van Suriname, die ons de volgende beschou- faamd vlugschrift op hun terrein de Nederlandsche kunst- wing zond: k ritiek terecht ewe en het optreden dier kritiek tegenover Erzijn vele opvattingen in zake de beteekenis en het gebruik de Nederlandsche tooneelschrijvers verdient nog scherper van het woord „creool". De heer Arends heeft de Encyclopedie terechtwijzing. Daarom is men voor een opbouw van een van W. India op zijn hand, want daarin kan U lezen: een' blanke levend eigenlandsch tooneel bij hen aan een verkeerd kantoor. bewoner van Z. Amerika en de W. Indien, aldaar geboren uit Laat een seder de splijtzwam vermijden en samenwerken Europeesche ouders. Maar ook, dat het woord gebruikt wordt met den Bond van Nederlandsche Tooneelschrijvers, die de in Suriname als: al wat ergeboren is, mensch en dier (men. hand slaande aan een buitengewoon moeilijke taak geenszins spreekt van creool-vee b v.). Ik zou het nog verder willen uit- volmaakt werk levert evenmin uit volmaakte kunstenaars breiden: wat van het Land is. Men hoort er: creool-soda, of volmaakte menschen bestaat, — wie ma dat eischen —, creool-kwast(bereid van eigen sinaasappelen). maar, zonder aanmoediging van persoonlijke eerzucht en De Encyclopedie geeft verschillende beteekenissen, ontleend heerschzucht, in de bedroevende omstandigheden, waarin aangeschriften, op, waaronder .00k: kind van een slaaf (uit den zich een root deal onzer verdienstelijke tooneelschrijvers slaventijd), inboorling, inheemsch (als bijv. naamwoord). bevindt, nuttig werk verricht. Steunt en sterkt dus liever tie blz. 244. den Bond in plaats van vrees te app eren voor zijn „werkwijze". Het betreft hier het spraakgebruik en dat laat wel toe in- Het is dwaas om te meenen , dat welke Bond ook met een boorlingen Creolen te noemen, als men er de Indianen en tooverslag in hand-om-draai een sinds lang verworden toestand Boschnegers maar niet onder brengt, noch Britsch-Indiers en geheel vermag te hervormen. Maar de hardnekkige taaiheid en Javanen, ook al zijn zij er geboren. Die blijft men noemen met onverflauwde geestdrift van den Bond wijzen genoegzaam uit, den volksnaam of, wat de eersten aangaat, met den oneigenlijken dat, indien steun verleend wordt, bier het lichaam is, dat en nietgaarne gehoorden naam: koelie. Ook wordt de volbloed dien verdient. Neger meestal met dien naam aangeduid, zoodat in den yolks- Den Haag. AUGUST HEYTING. rnond feitelijk alleen Creolen zijn: de kleurlingen, wier eigenlijke Gedachtenwisseling psloten. RED. benamingen, zooals: mulat, -mesties, en dgl. niet of bijna niet gehoord worden (mulat nog het meest is: kruising blanke en negerin). TAALWACHT. Wat de blanken betreft, meen ik uitpersoonlijke ervaring te mogen aannemen, dat de blanke pas als Creool wordt be- schouwd, wanneer de familie het burgerrecht heeft verkre- Brievenbus. gen, dus van ouder tot ouder in het land gevestigd is. J. H. v. d. A. Jr. te A'dam. De Nederlandsche woord- De beperkte be, die de heer Arends aan het woord vorming verzet zich volstrekt niet teen een vorming als uit- geeft, acht ik in elk geval voor Suriname niet juist. Trouwens, eindelijk; evenals eindelijk gemaakt is van einde, is uiteindeltjk de heer A. erkent het met zijne opmerking: dat weten de gevormd van uiteinde. Zoo is het ook met de beteekenis van Surinamers niet. het woord, dat v elen thans gebruiken — en terecht — in de De 58000, waarvan hi gewag maakt zim: de negers (geen plaats van het Fransche definitief; over den smaak valt:nog boschnegers) en kleurlmgen van neger-afstamming. steeds niet te twisten, maar iets aanvankelijk ongewoons kan later zeer aangenaam aandoen! Nationale onverschilligheid. N. N. te H. e. a. Mededeelingen van on den kun- Onder dezen titel schrijft in het Januari-nummer van Neer- nen wij niet in behandeling nemen. landia de heer L. Simons een stukje, dat de zeer te waardeeren R. v. I. te 's-Gr. Uw onverflauwde belangstelling in het strekking heeft het meer uit- en opvoeren van werk van Neder- werk der T. W. noopt haar er toe U hartelijk dank te zeggen landsche too en tooneelschrijvers te bevorderen. voor Uw inzendingen, waaraan zij gaarne de noodige aandacht Men ma zich echter afvragen of het voorstel, dat de heer zal schenken. NEERLAMDIA 2 Een vriendelijk verzoek. nister en rnede in verband met he een aan het slot van het Voorloopig Verslag op de Postbegrooting 1928 is gezegd om- Eenige leden hebben gevraagd, of Nederlandsche woorden trent hetgebruik van slecht Nederlandsch, heeft Z. Exc. den voortaan in Neerlandia met if i. pl. v. y kunnen voorkomen. wensch te kennengegeven, dat uitdrukkingen als ...... „is De T. W. antwoordt hierop, dat zij haar aandacht aan dit alles- te storten" „ ...... zijn te overhandigen" e. d. voortaan als zins billijke verzoek zal widen en wijst er tevens op, dat het aanwijzing van een handeling die moet of behoort te worden Zuidafrikaansch steeds dey bezigt. Schrijfmachines, die be- verricht, worden vermeden. halve de, y toch ook wel i en hebben, zijn in dezen vaak de Hiermede worde derhalve bij het redigeeren van brieven, schuld igen. voorschriften, bekendmakingen en dergelijke rekening ge- Sot of ernst ? P houden. Men omschrijve dan met „moet ...... " of „be- 2 brieven naar aanleiding van het artikel van den Heer Henri hoort ...... " of gebruike de aanvoegende wijs." Polak in Het Algemeen Handelsblad van 31 December j.l. Een nieuwe soort vangrond! Mijnheer ! het Heel veel ad m i r a b e 1 s hebikgevonden ,i B. W. van Amsterdam hebben onlangs een voorstel inge- a r t i k el van Mr. Henri Polak in het Algemeen Handels- diend onder den naam: Bouwen op verhoogden of op blad van 31 Dec. j.l. Het is daaro m, dat ik heb ge- la en grond, zoo meldt het Alg. Hdbl. Heet die eerste soort employ e er d de middelen, die de geachte schrijver heeft vangrond bij ons niet opgehoogden grond? geindiqueerd, om te laten maken mijn Neder- landsch een serieuze kuur. Want nu is bij mij Ons Nederlandsch( ?) in wetten. de convictiegevestigd, dat ik in mijn primair en schooltijd zeer slecht ben gedoceerd geworde n. „Ons motor- en rijwielreglement spreekt in art. 59 weinig Toen heeft men mij geinstrueer d, dat elke taal heeft sierlijk en ondietsch van: ...... of verticaal geplaatsten reflector. haar specifieke etymologie, zoodat twee op het Op het bederven van onze Nederlandsche taal staat tot op oog congruente woorden lang niet juist zijn in di f- heden nog geen straf. (Br. Ct.) ferente talen. Ten eerste is de significatie dik- wijls different; ten tweede differdert de et mologie van de eene taal van die eener andere. Ik weet nu, HOOFDBESTUUR dat beleveni s, uitnu tt en en nog vele andere woor- den nagemaakt zijn uit het Duitsch en heb er geobse r- BEGROOTING 1928. v eerd zeer vele zoo in het artikel van Mr. Polak. Ik zal mij appliqueeren, om mijn gedrukten in equi- Ontvangsten. valent Nederlandsch te transponeeren en hoop 1. Bijdragen der Groepen: bij gelegenheid van mijn exp e rim en t en nog eens een Nederland f 7350.- communiqué aan U te expedieeren. Ik Vlaanderen 488.50 ') ft eindig deze causerie e, maar expec tee r, dat U mij Ned. Indie 760.- ') nog eens het woord laat nemen. Suriname „ It Uw zeer toegewijde, Ned. Antillen -- La douce France. Noord-Amerika 2) Ver e er de Redactie ! Met root v erg enoe gen heb ik het artikel des Heeren f 9193.50 Polak in het Handelsbladgelezen. Wat de schrijver heeft 2. Bijdragen der Zelfst. Afdeelingen : daargesteld, hebik uitgenut, ommijnNe- Alberta 2) p. m. derlandsch eengrondel ii k e kuur te laten d o o r- Bloemfontein .1 28.- m a k en. Want nu is bij mij de overtuiging vas t g e z e- Boston 2) p. m. t e 1 d, dat ik in mijn jonger e jaren, zeer slecht b e n Kaapstad „ 288.- 3) beleerdgeworden. Toen heeft men mij aange- „Kiewiet de Jonge" p. m. wezen, dat elke tong haar eigen d o m m e 1 ij k e ken- Londen 4) p. m. merken heeft, zoodat tweeg e 1 ij k u i t z i e n d e woorden Nieuw-Nederland 2) p. m. lang niet immer in verschillende spr ak en de juiste Roemenie 5) p. m. in. E tens is de woordbeteekenis d niet z Tsjecho-Slowakije 6) p. m. dezelfde; t w e ed ens verzet zich de woordvorming in de Weenen ') „ 225,- eene spraak teen die in een andere. Nu weet ik, dat een g f 541.- ij zer bek le ed schip niet weiniger goed Neder- landsch is dan een z ij de gekle ed w ij f, een 1 a m p- 3. Bijdragen: algemeene leden en b es chen en ijsbaan, enz. Ik zal mij bevlijtigen, Vertegenwoordigeis 1950.- omgelijkaardig Nederlandsch te kennen leeren 4. Leden aangebracht door den Propagandist 2700.- en hoop ik bij gelegenheid van mijn b e 1 e v e n i s s en 5. Achterstallige bijdragen 700.- wedermaals melding te maken. 1k beeindig nu 6. Rente Steunfonds I 4860.- mijn schrijven, doch verwacht ik, dat U mij 2.26 7. Pt tt and e r m a a l s het woord laat nemen. 8. Regeeringssteun 10000.- Uw vergevennte 9. Bijdrage Gr9ep Nederland v. kantoorwerk 1600.- Deutschland iiber Alles. 10. Verkochtegeschriften 1500.- 11. Onvoorzien 200.- HOEZEE! DE EERSTE SCHREE! 12. Overschot 1925. TAALZUIVERING BI J DE POST. 13. Tekort ,, 641.74 De volgende order is uitgevaardigd: f 33888.50 „Naar aanleiding van gebezigde zinswendingen in een be- kenflmaking van welke mededeeling geschiedde aan den Mi- 30 NERLANDIA Uitgav en: 1. Bezoldigingen f 9920.- MEDEDEELINGEN. pensioenpremie . ft 1003.90 rentezegels . 1, 70.- 2. Kantoorhuur. 11 600.- Het Hoofdbestuur liet eenpalmtak neerleggen op het graf verwarming 11 200.- van den heer H. E. Steinmetz in leven eerevoorzitter van. verlichting t, 60.- Groep Ned.-Indie van het A. N. V. De heer J. E. Bijlo ver- waterleiding If 16.80 tegenwoordigde het Hoofdbestuur bij de begrafenis Woens- verzekering ft 20.- dag 18 Januari en huldigde aan de groeve de verdiensten 3. Onderhoud: werkster, allerlei 11 350.- van den overledene voor het A. N. V. 4. Postzegels, kantoorbehoeften, drukw., enz. „ 1700.- 5. Onkosten Hoofdbestuur. 11 850.- De al g. voorzitter van het A. N. V. heeft zitting genomen 6. Neerlandia. ft 6000.- in het eerecomitę voor de Zuidafrikaansche Studentendagen 7, Boekencommissie tt 2000.- in den zomer van dit jaar te Arnhem te houden, uitgaande 8. Taalcommissie f f 100.- van de N. Z. A. V, en het A. N. V. 9. Propaganda ,, 3200.- 10. Bijdrage Fonds-M p. m. Aan het Ned. Historisch Instituut te Rome is voor 1928 11. Museum en boekerij tt 250.- een steun tocgezegd van f 100.- 12. Werkzaamheden artt. 3 en 4 ft 7500:- 13. Onvoorzien ,, 47.80 Het Ned. Departement van Onderwijs heeft den voorzitter der Taalwacht van 't A. N. V. aangezocht eens een proef te f 33888.50 nemen met de Taalzuivering van de Onderwijswet. Op de Nieuwjaarsontvangst, 4 Jan. door H. M's gezant te Opmerkingen bij de begrooting voor 1928. Rome, Jhr. A. van der Goes, gehouden, was ook aanwezig 1) Vol ens de ingezonden begrooting. onze vertegenwoordiger Pater F. Huisman. , 2) Met het bestaan van Groep Noord-Amerika is voor 1928 g een rekening gehouden; de afdracht der Afdeelingen van Het Hoofdbestuur heeft 14Januari een telegrafischen ge- die Groep die nog niet zijn veranderd in Zelfstandige , lukwenschgezonden aan den heer Kindermans ter gelegen- Afdeelingen, zijn p. m. geraamd. heid van het 10-jarig bestaan van zijn Vlaamschen Schouw- 3) Vol ens de begrooting der Zelfstandige Afdeelingen. burg te Brussel. 4) Bij de verandering van de vereeniging „Winterlezingen" in een Zelfstandige Afdeeling van het Verbond is bepaald, One rolprent Nederland zal van Afrikaansche en Engelsche dat aan de hoofdkas alleen zal worden afgedragen 50% opschriften worden voorzien, om de vertooning in Zuid-Afrika van de ontvangsten boven Ł 60.-. Of over 1928 zal te bevorderen. moeten worden afgedragen, is niet te zeggen. 5) De Zelfstandige Afdeeling Roemenie had sedert 1923- Door welwillendheid van het Gemeentebestuur van 's-Gra- niet afgedragen. venhage zal het Hoofdkantoor weldra over een groot aantal 6) Met de Zelfst. Afdeeling Tsjecho-Slowakije, is de ver- schoolboeken beschikken, waaruit Nederlanders en Stamver- binding verbroken. Sedert 1926 zijn een gelden afgedragen. wanten in het buitenland voor hun boekerijen of leetgangen 7) De Zelfst. Afdeeling is in den loop van 1927 opgericht. een keus kunnen doen als zij hun wensch daartoe kenbaar , 8) Hierin is begrepen f 77.- steun Afd. Weenen en f 268.65 maken. steun Groep Vlaanderen. Afd. Londen. 16Januari heeft prof. dr. W. Vogelsang uit Utrecht voor onze Londensche afdeeling een zeer onderhoudende en gees- tie lezing gehouden over het Boerenleven in de beeldende Neel-lands an en. kunst en in de muziek verlucht door prachtige lichtbeelden, , hoofdzakelijk naar schilderijen van Nederlandsche vijftiende Als 'k Neerlands zangen hoor, en zestiende eeuwsche kunstenaars. Is *t of de zeewind waait door mijne haren; Mevrouw Vogelsang-Heymans, begeleid door mevr. Loman Ik zie een machtig heir van schepen varen, van Elischer, speelde toepasselijke liederen op de viool. Het Dat volt naar verre kusten 't oude spoor.g was een mooie avond en dr. S. Baart de la Faille, voorzitter der afdeeling, bracht den spreker en de kunstenaressen war- Als 'k Neerlands zangen hoor, men dank. Zie 'k wolken driven over verre heiden, Roemenie En zomerzon speelt over groene weiden, Het vlak der stroomen blinkt er zilv'rig door. Het Bestuur dezer Afdeeling is thans als volt samengesteld: C. B. de Bruyn, Voorzitter; J. den Besten Jr., p/a Astra Als 'k Neerlands zangen hoor Romana S. A., Bul. Carol No. 10, Boekarest, Secretaris- In al hun frissche klare, kloeke wizen, penningmeester; H. J. van Oosterzee, Bibliothecaris; Sj. Kuiper Dan voel ik immer trotsch mijn harte rijzen, en T. Duif Commissarissen. , Ze zijn een streeling voor mijn ziel en oor. Op de hoogte ! 0 zang ,en dat ik hoor' Een le eyes deelt ons als liefelijke bijzonderheid" mede, „ In U, al wat mijn land, mijn yolk doet eeren, dat eengroote uitgeversfirma te Londen, bij welke zij een Al wat het zoet doet zijn hier te verkeeren, boekwerk had besteld haar antwoordde aan het adres , Dringt tot het diepste van mijn wezen door ! „ Maastricht, Belgium". Een tweede firma aldaar richtte haar antwoord naar Maastricht Germany". - „Is het niet WILLEM VAN LANXMEER. schitterend ?" vraagt zij. NEERLAND TA 3 J met de aardrijkskunde staat men op de Britsche eilanden Vraag om inlichting. op gespannen voet, terwijl men het daarentegen onbegrijpelijk Wie kan het tegenwoordig adres meedeelen van: dom vindt in vreemdelingen, dat zij van En eland en Engelsche R. T. Wheeler, vroeger: Ruigtespruit, P. K. Helvetia Smitfield toestanden niet ten minste evenveel weten als degemiddelde (O. V. S. Z. Afr. Engelschman (hetgeen trouwens niet veel is). Men behoeft P. Naye, vroeger: Steenweg op Vleurgat, Brussel. bijv. in de City van Londen aan eenpolitieagent slechts te K. Repko, vroeger: Slachthuislaan 38, Brussel. vragen naar de Bank van En eland, om een verontwaardigd Mej. Sak, vroeger: Lambermontlaan 53, Schaarbeek. gezicht te zien, dat gij uw Leven niet vergeet ! Vandenbossche, vroeger: Van der Maelenstraat 40, Molenbeek. Mej. G. van Driessche, vroeger: Van der Nootstraat 68 Neerlands luchthelden geeerd. Molenbeek. Nu de vorige maand de wereldberoemde Nederlandsche Firma Verburgh en Zoon, vroeger: v. Oldenbarneveltstr. 110, v iegtuigbouwer A. H. G. Fokker in zijn geboortestad Haarlem Rotterdam, UITREIS K M MILES truEGTUD G tZu D OCT 1 AMSTERDAM-SOFIA 1860 1156 10 h 41m 174- 109 OCT2 SOFIA - ALEPPO 1500 932 7" 58. 188 117 OCT 3 ALEPPO•BUSHIRE 1600 994 7„ 51„ 204 127 -AMSTERDAM OCT 4 BUSH1RE- KARACHI 1800 112 0 9,, 32, 189 118 261 ARR OCT 5 KARACHI -ALLAHABAD 1550 963 9" 5„ 171 107 OCT 7 ALLAHABAD•CALCUTTA 800 497 6„ 10„ 130 81 OCT.8 CALCUTTA- BANGKOK 1720 1069 9„ 25" 182 114. OCT 9 BANGKOK-SINGAPORE 1700 1056 8 „ 4-6, 194 121 •BELGRADE OCT.10 SINGAPORE. MUNTOK• 1100 684 6„ 21., 17`...1- 109 PALEMBANG- BATAVIA c r 28 I TOTAL 13,630 8471 75h 4-9 m GEM1DDELDE PER VL1EGDAG 1514- 99-1 8h 25m 180 112 SOFIA.. LEPPO I OCT. 27 I • BAGDAD 1110-5-ETW • 815FIIRE cr:TE.FE-1 ALLAHABA •111.111. OCT 241 BANDER ABBA KARACHI :CM, CALCUTTA I OCT 22 I NGKOK I OCT. 211 THUISREIS KM MILES .EGTUD agit, BATAVIA-PALEMBANG. OCT 17 MUNTOK • SINGAPORE 1150 715 6h 17m. 183 114 OCT 18 SINGAPORE- BANGKOK 1700 1056 9„ 4„ 188 117 OCT 21 BANGKOK- CALCUTTA 1720 1069 9,. 23„ 183 114 ts\:SifoNcG:P:,08R:1. ,E2 OCT 22 CALCUTTA-ALLAHABAD 800 497 40„ 174 109 OCT 23 ALLAHABAD-KARACHI 1550 963 8,, 56„ 173 108 TOK OCT Zit KARACHI-BANDER ABBAS 1250 777 6„ 47. 184 115 OCT 25 BANDER ABBA5-811SHIRE-BAGDAD 1450 902 7„ 57„ 182 114 C1CT. 26 BAGDAD - ALEPPO 800 497 4„ 35, 175 109 ARBRATAVI OCT 27 ALEPPO- BELGRADE 1850 1150 10, 30„ 176 110 OCT 28 BELGRADE •AMSTERDAM 1600 994- 9„ 32„ 168 105 OP TO 0 TOTAL 13,870 8620 77b 41m. GEMIDDELDE PER VLIEGDAG 1387 862 7b4.6m. 179 111 Kaartje van de heen- en weervlucht Nederland-Indie door Lt. Koppen met de Postduif, October 1927. isgehuldigd en hem de gouden eerepenning der Kamer van Secretarissen der Zelfstandige Afdeelingen. Koophandel aldaar werd overhandigd en Luitenant Koppen, Alberta: C. Ingwersen, Neerlandia, Alberta (Canada) die met de Postduif, een Fokkertoestel, de wereld verbaasde Bloemfontein: Fred. P. Schuur, P.B. 127. Bloemfontein. door zijn heen- en weervlucht Nederland-Indie, door het Boston: Int ernationaal Verbond voor de Luchtvaart de Clifford-tro- Kaapstad: Dr. Ph. R. Rotha. Transvaal Universiteits Kollege, phee werd toegekend, lijkt het ons van belang in Neerlandia Pretoria. de luchtreis vast te leggen, die als het begin eener geregelde „Kiewiet deJone", A. Weinberg, Hotel Monroe Cor. 24 St. g luchtpostverbinding tusschen Nederland en zijn grootste over- 3rd Ave, Manhattan N. Y. City. zeesche gebied mag worden beschouwd. Londen: W van Hasselt, 26 Trognol Londen N. W. 3 , Het laatste nummer van Fokkers Bulletin verschafte ons Nieuw Nederland: I. Spetter p/a Holland-Amerika Lijn. 21 , daarvoor de zeer duidelijke teekening, waarvan de bijgaande State St. New York City. ,afbeelding een verkleining geeft. Roemenie:J. den Besten, p/a Astra Romana. S. A. Bd. Ca- rol 10, Boekarest. Tsiecho Slowakije: J. Swartendijk, American Imp. Co. ,Kra- kovska Ulice 7°, Praag. Leden, werft Leden! Weenen: A. v. d. Stal, Gymnasiumstr. 56/15 Weenen, XIX. 32 NEERLAND IA E. P. Swelheim, Koopman, F. C. Dondersstr. 18a Utrecht. N IEUWE LEDEN. J. Kresner, Dir. Nat. Bankvereen. Westzijde 13 Zaandam. A. W. VoorsJr., Cand. Notaris, Prins Hendrik- kade 24 ft Groep Nederland. J. deJong, Cand. Notaris, Czarinastr. 40 ft Beschermende Leden. D. Witzand, Verl. Slotlaan 137 Zeist. Allen opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. 16bis, Utrecht. W. de Vries Dzn., Vloeddijk 14 Kampen. C. M. Janssen, Cand. Notaris, J. Obrechtstr. 70 Amsterdam. J.J. Louwerse, Hobeynstr. 30 Vlissingen. Opg. door het Bestuur der Afd. Beiden:opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. 16bis Utrecht. ft S. da Silva, Bur em, v. Zwartewaal, Noordeinde Brielle. Gewone Leden. Opg. door Dr. H. P. Schaap, ft K. R. Gallas, Palestrinastr. 7 Amsterdam. Mevr. Betty Holtrop-van Gelder, Kon. Emma- J. A. Salomons, Tandarts, Willemsparkweg 40 11 kade 161 Den Haag. Dr. H. Heijmans, Vrouwenarts, Willemsparkw. 56 Opg. door den heer M. W. Holtrop, Amsterdam. Dr. L. S. Meyer, Nic. Witsenkade 11 ff L. D.J. Reeser, Corn. Houtmanstr. 2, Den Haag. T. Biallosterski, Tandarts, Nic. Witsenkade 19 ff J. W. van Schagen, Dir. Post- en Telegraafkantoor „ G. van Raalten, Kleermaker, 0. Z. Voorburgwal 92 Amsterdam Opg. door Dr. M. A. v. Wee Den Haag. Mr. A. de Braal, Refendaris, Palestrinastr. 15 ff J. van Wessem, Notaris Sittard. P. M. Ducrot, Rosengracht 72111 11 Opg. door Mevr. D. Bogaert-de Stiirler de Frienisberg, H. Franken Jr., N.V. Electr. Broodfabr., Lange Maastricht. Margaretthastr. 15 Haarlem. Alb. Sindram, Nieuwendam 31 Hoorn. Jhr. Mr. A. v. d. Goes v. Naters Jr., Kleverpark- Opg. door het Bestuur der Afd. tf we g 156 11 Mej. C. C. ter Haar, Leerares Gymnasium, De Wet- G. H. Wamelink, Hoofd Groen v. Prinsterer- straat 31 Hengelo(0.). school, Voorhoutstr. 6 W. P. v. Reede v. Oudtshoorn, Van Weelstr. 19b Rotterdam. R. C. A. v. Cranenburgh, Notaris, Kruisweg 72 ff J. F. Perdon, Kapper, Herman Costerstr. 22 Leeuwarden Mr. P. Rieter, Cand. Notaris, N. Gracht 20 ff W. Meijer, Orchideeenlaan 3 Heemstede. Groep Ned. Indie. J. A. P. de Bruyn, Arts Schoonhoven. Ds.John G. Breman, Singkawang W. Borneo. J. Overduin, Dir. Gem. Bank v. Leening, Lange Opg. door den heer J. W. Roes singh van Iterson, Den Haag. Torenstraat 73 Rotterdam. H. P.J. G. Baron van Wassenaer, p /a Bataafsche Petr. Mij., J. E. Wins, Hoofdcomm. der Posterijen, Claes d e Handelszaken, Weltevreden. Opg. door den heer H. Westers, Singapore. Vrieselaan 18 B tt A. Sandberg, Ambt. der Posterijen, Oostzeedijk 54 Groep Ned. Antillen. C. Kolff, ' Firma Tollens en Co. ft G.J. v. d. Veen, Negropont. Curacao. H. F. Wilkens, Cons. Gen. v. Servie, Croatie en J. de Pril, Slavonie, Kortenaerstr. 34 11 A. Lemkes, Prinses Julianalaan 75 J. N. Nolte, ft 11 H. J. A. Schroeder, Hendriksteeg, Mr. A. Th. Peiffer, Mathenesserlaan 491a ft P. T. S. Kraft, Scharlooweg ft Mr. Dr. A. Fontein, Adv. en Proc., Korte Hoog- 11 Dr. H. S. Boogaart, Breedestr., Otrabanda straat 36 ft Opg. door het Bestuur der Groep Ned. Antillen. If Dr. H. Mees, Leuvehaven 81 If Fa. D. R. Breukel v/h L. de Jong en Zn. in Effec- Groep Vlaanderen. ten, Spaansche kade 4a It D. Rebers, Zuivelfabriek „Hollandia" Refugiestraat 1, Diest. Mr. W. C. H. von Dillen, Adv. en Proc. Spaan- Opgegeven door den heer C. H. Peeters. schekade 3 If Ern. Tilemans, journalist, Statiestraat, Denderleeuw. B. J. Brugman,_ Tandarts, Heemraadssingel 116 It Opgegeven door het groepssecretariaat. A. G. v. d. Brandt, Ambt. der Posterijen, Jul. v. Ph. Mentermans, Kroonstraat, Mechelen. Stolberglaan 15 Hillegersberg. B. Verscheuren, If 11 W. Wentholt, Pastoor Kamen. P In r. Arm. Pee, Bruel 64, J. W. Jacobse, Arts, Vloeddijk 13 ft Carl van der Auwera, Befferstraat 30, 10 Mej. G. Nollen, Spraak- en Zangleerares, Theo De Greef, Bruel, ff Bur al 75 ft Mej. Bl. De Greef, A. v. d. Wal, Piano- en Orgelhandel If Mej. Aug. Puttermans, Beukstraat 16, 11 J. M. Neven, Plantage 2i, ft Allen opgegeven door den heer Goossen. H. Kanis Hzn., Vloeddijk 89 E. J. Diepeveen, llsselkade 54 ft Buitenland. L. Bosch, Banketbakker, Oudestr. 24 ff C.J. Holtzapffel, Lilienstr. 7, Hamburg Fa. Veen en Zn., Pianohandel, Hoorn. G. Andre de la Porte, Werktuigk, b/d Asiatic Petr. Gebr. Veer, Parkhotel Co.(S. S. Ltd. Singapore S. S. G. D. Frederiks, Drogist 11 Ka t. Joh. Jac. v. d. Eyk, Beheerder v/h A. P. C. Mej. C. J. Wannee Dir. Vaksch. v. Meisjes ft Logeergebouw, J. C. T. UtermOhlen, Kaashandelaar Pt Beiden opg. door den Heer H. Westers. C. Fock, Bildersstr. 14 Den Haag. Melchers, p /a Ned. Indische Handelsbank, Hongkong. D. Groeneweg, Ieplaan 180 Selle, ff It 11 ff J. H. van Lexan Frieswijk, Gemeentesecretaris, Doesburg. De Leur, ft Handel Maatschappij, fl D. J. Meyer, Oud-Marineofficier, Huize „Spits" Van Oyen, „ „ ft PP ft H. Ellort, Hotel Hof van Gelria, ft Allen opg. door het Bestuur der Hollandsche H. J. Bier, Rijwielfabrikant, Gasthuisstr. ft Club. 32ste Jaargang. No. 3 Maart 1928. NEE RLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Ook in Nederland zijn meer dan ooit de oogen geopend voor de beteekenis, die wetenschappelijke voorlichting en. wetenschappelijk onderzoek voor het algemeen welzijn kun- nen hebben. LORENTZ. INHOUD: Lorentz t — Het Nederlandschgezantschap te Brussel, door d. K. — De Nederl. tuinbouw op de Wereld- markt — Wat men zooal aan het Hoofdkantoor kan bestellen I— Dietsche Kantteekeninge n: Het Vlaamsch wereld- taal — Engelsch Bestuur op Nederlandsche grondslagen — Het voetspoor der Vaderen — Vlaamsche Gedenkdag — Dietsche Oud-studenten vereenigd — N ederlanders in den Vreemde VII: Europa — Vlaandere a: Vlaamsche toestanden XXIII, door M.J. Liesenbc‘rghs — Een internationaal verzoekschrift — Jaarlijksche Al g. Verg. van Tak Brussel — Dr. Endepols in tak Antwerpen — West-Brabant — Lokeren — Gent — Lezingen van „De Distel" — Opleving te Kortrijk en te Diest — N e d e r 1 a n d : W.J Lugard t — 's-Gravenhage — Groningen — Leeuwarden — Rotterdam — 0 o s t en West: Gedenkboek van de Indische Mercuur, door. E. Bijlo — Ingezonde n: Wat ztjn Creolen s' door C. K. Kesler — Kreool, door. Heinsius — Holland-Huizen, door Mr. M. A. van Fck --TaaIwacht --Med edeelingen — Nieuwe Leden — Aankondigingen LORENTZ. t Een nieuwe slag, ontdekkingen, die er oo k met wiskundige zeker- van Einthoven, heeft heidgedurende dit in de afgeloopen lange, zorgvuldig ge- maand de Nederland- leefde leven, op zou- sche wetenschap ge- den volgen. Terstond troffen door het over- greep hi' de kern van lijden van Lorentz. het naastliggende we- Hooger nog dan deze reldvraagstuk met zijn stak hi' als geleerde samenhang van ande- boven zijn tijdgenoo- reproblemen: de aard tenuit. De onsterfe- van de stof, den bouw lijkheid van zin naam van het atoom het , is nit all en verze- we en der elektrici- kerd door het werk teit, al hetmateriaal zelf, dat hi' verrichtte, op de grens van na- maar tevens door de tuurkennisen wijsbe- omstandigheid — die geerte, dat in onze hi' in zin eenvoud dagen door de knap- alszijn geluk placht ste koppen van alle te erkennen — dat hi' landen wordt best u- met dat werk een om- deerd. Met eeuwig wenteling in het den- jonge belangstelling ken, in de wereldbe- — de uitdrukking is schouwing van zijn van-- — tijd heeft voorbereid. reageerde Lorentz op leder weet, dat Ein- elke nieuweproefon- steins- de om- dervindelijke vondst, wenteling voltooide, op elke nieuwe theo- maar Einstein kan niet retischegedachte, zonder Lorentz wor- werkte die uit met dengenoemd. zijn helderen blik, zijn V an welken kant meesterlijke techniek ook beschouwd was ....---- enzijn ontzaglijke deze figuur groot en ondervinding. Groot eengeheel. - Doelbewust opgebouwd als de natuur- was hi' als onderzoeker — niet minder groot als lee- wonderen, die hi' met geniaal doorzicht ver- raar, daar hi' zijn liefde voor het onderwerp wist klaarde! In het proefschrift van den 22-jarige over over te dragen op zijn studenten en doordat zijn ver- het licht scheen degeest reeds vaardig voor de klaringen zoo helder waren, dat de hoorder het schier NEERLAND IA 3 toeneming zijner werkzaamheden. Hij toonde voort- De Nederl. Tuinbouw op de Wereldmarkt. durend . de grootste belangstelling in ,den gang van II. (Slot) . taken. Altijd was hij bereid zijn steun te verleenen, wanneer een beroep op hem werd gedaan en meer- Wetenschappelijk ontwikkelen onze kweekers zich malen gaf hij zelf den eersten stoot. De oprichting onzer steeds meer. In 1900 begon een bollenfirma een uitgebreid stelsel van wetenschappelijke kruising van bloembollen toe te passer, waarmee in de kwart- eeuw, die achter ons ligt, verrassende uitkomsten verkregen zijn, vooral een merkwaardige verscheiden- heid van vormen en kleuren van de tulp. Bovendien werden de kweekwijzen gestadig verbeterd. Te ,Lisse werd een rijksschool voor bollenkweekers op- gericht, waar de vaklieden gedurende _ de winter- maanden uitstekend theoretisch onderwijs ontvangen, dat des zomers door de practijk wordt aangevuld. Aan deze school is een laboratorium voor-' planten- ziekten verbonden, waar dr. E. van Slogteren, hoog- leeraar aan de Wageningsche Landbouwhoogeschool, aan het hoofd van staat. Tuinbouw en bloementeelt vinden een krachtigen steun, het buitenland een gewaardeerden grondslag van vertrouwen in den Nederlandschen Planten- ziektenkundigen dienst te Wageningen. Onderzoek en inspectie van uitvoerproducten zijn zoo goed geregeld, dat bijna volstrekte veiligheid tegen_ ziekten wordt gegeven. Deze inrichting bestaat reeds vijf en twintig jaren; zelfs in de Ver. Staten, waar de studie en bestrijding van plantenziekten zoo ontwikkeld zijn, erkent men haar voor de beste ter wereld. Zij bespaart onzen landbouwers en tuinders belang- rijke verliezen. Zoodra zich in een bollenveld een spoor van ziekte vertoont, wordt het aanstonds Z. Exc. Jhr. Mr. 0. F. A. M. van Nispen tot Sevenaer, verwijderd en veelal worden zulke maatregelen Nederlandsch Gezant te Brussel. genomen, dat de plaag zich niet uitbreidt. In- den zelfstandige afdeeling Weenen is aan hem te danken. winter worden de planter met carbolineum behandelti, Naast hem staat zijn echtgenoote, die geen gelegenheid om elke kiem van insectenpest te dooden. In b&- last voorbijgaan, om op haar terrein het mogelijke langrijke tuinbouwcentra heeft de dienst controleurs. voor Nederlandsche rationale belangen te doer. Het toezicht op den uitvoer wordt in overeenstemming Door den loop der omstandigheden naar het met de eischen der verschillende landen Van` be- buitenland verplaatst, vonden beiden aldus een stemming geregeld. Gaandeweg heeft deze inspectie vruchtbaar arbeidsveld. groote uitbreiding verkregen; ze is evenwel zoo En nu naar Brussel. ingericht, dat de handel er geen belemmering van Gegeven de samenstelling der bevolking van Belgie, ondervindt. Dat zij in den vreemde vertrouwen worden daar aan den Nederlandschen gezant bijzon- dere eischen gesteld. Maar met zekerheid kan men geniet, is voor ons land met zijn uitgebreiden uitvoer voorspellen, dat de nieuwe gezant daaraan zal van de grootste beteekenis. Jaarlijks worden tien- voldoen. Zijn vaderlandsliefde en zijn warme in- duizenden getuigschriften afgegeven; in 1926 werden stemming met het streven van het A. N. V. aan den dichtbij de zes millioen Bakken aardappelen gekeurd eenen kart, maar ook zijn groote bekwaamheid, (tegen anderhalf millioen in 1925) en ruin drie nauwgezetheid en voorzichtigheid ter andere zijde, dat millioen K.G. kruisbessEm tegen ruim twee millioen alles te tamer zal hem den juisten weg wizen in in het voorgaande jaar. Voor scholen en leergangen het ingewikkelde samenstel der Belgische samenleving. worden praeparaten beschikbaar gesteld. De heer Den heer Van Nispen en zijn echtgenoote ver- gezellen onze oprechte wenschen voor een gelukkig Ir. N. van Poeteren, hootd van den Plantenziekten- verblijf te Brussel. Moge het vooral den gezant kundigen dienst, aan wien wij vele van deze bijzonder- gegeven zijn, dat tijdens zijn ambtsvervulling aldaar heden danken, is vast overtuigd, dat zulk een dienst de tusschen Nederland en Belgie hangende vraag- volstrekt noodig is voor een land als Nederland, stukken tot bevrediging van beiden worden opgelost. dat zoowel teelt als uitvoer op peil wil houden. d. K. Trouwens de practijk heeft dit wel bewezen. Stammuseum en Stamboekerij. Een middelpunt van dit opgewekte, echt rationale bedrijfsleven is de Kon. Ned. Mij. voor Tuinbouw Deze instellingen zijn gevestigd in de bovenkamers van ons kantoor Laan 34, 's-Gravenhage en alle werkdagen, behalve en Plantkunde, Welker internationals beteekenis des Zaterdags, geopend van 10-12 en van 2-4 uur. Leden en reeds uitkomt in het lijstje harer eereleden in meer huagenooten hebben vrii toegang; met-leden betalen 25 cts. dan tier landen Er komen o. m. een zevental hoog- 36 NEERLANDIA lee en op voor. In de 72ste algemeene vergadering, op 26 October 1.1. te Rotterdam gehouden, besprak DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. de voorzitter, Jhr. G. F. van Tets, o. a. de inter- nationale positie der maatschappij, welke, naar hij Het Vlaamsch Wereldtaal! opmerkte, gelijken tred houdt met de to in De heer Albert van Hoyweghen, die te Roobeke der internationale beteekenis van onzen tuinbouw het blaadje „Onze Taal" heeft opgericht, dat wij inhet algemeen: onlangs aankondigden, stelt waarlijk zijn idealen „Deze meening (zeide hij) heeft zich in sterker mate niet op den vlakken grond ! In het tweede nummer dan tot dusver bij mij gevestigd op het van 19 tot 24 schrijft hij een be o0 over de noodzakelijkheid September gehouden internationale tuinbouwcongres te van een algemeen verspreide omgangstaal, zooals Weenen. De invloed, die is uitgegaan van het Amster- Europa tot in de achttiende eeuw in het Latijn bezat. damsche congres van 1923 op de totstandkoming en de Nagewaagd te hebben van de pogingen om een resultaten van het congres t e Weenen, blijkt grooter wereldtaal kunstmatig samen te stellen Volapiik, geweest te zijn dan een onzer zich tevoren had durven Ido, Esperanto — komt de schrijver tot de slotsom, voorstellen. dat in de twintigste eeuw slechts een levende wester- Zulks kwam ondubbelzinnig naar voren door de voor- sche taal voor den om an geschikt is. „En vermits. voorkomendheid, waarop de Nederlandsche officieele ver- het niet mogelijk is tusschen het Fransch, het En else tegenwoordigers, waarvan de meerderheid tevens de en het Duitsch een voorkeur te verkrijgen maatschappij vertegenwoordigde, werden tegemoet ge- waaromzou het Vlaamsch niet verkozen worden ?" treden, met functies ten congresse werden bedacht en „Onze taal is niet alleen een schoone en volkomene voor den voorbereidenden arbeid — in 't bijzonder door spraak: helder, nauwkeurig, woordenrijk; zoo hoog het dezerzijds genomen initiatief tot het in 't Leven roepen staande op taal- en letterkundig gebied als het Fransch eener internationale voorbereidingscommissie — werden of het Engelsch. Zij is nog heel wat meer: de geest-zelf bedankt. Voorts kwam duidelik aan het licht — en dit van het Westen . . . de vrijheidsgeest." is inderdaad belangrijker — hoe de stemming ten congresse Wij halen dit slechts aan als een bewijs van de onweersproken blijk gaf voor den zetel van toekomstige waarlijk hartstochtelijke liefde voor de Nederlandsche internationale vestigingen op het gebied van de tuinbouw- taal, die daar in Fransch Vlaanderen weer ontvlamt. cultuur — 't zij zelfstandig 't zij als onderdeel van her En als een nieuwe aansporing voor ons, Noord- instituut te Rome — Nederland aan te wijzen." Nederlanders, om toch die taal te eeren en hoog te houden, bovenal in den vreemde, in Zuid-Nederland. Die voorkeur en dat vertrouwen meende de heer Telkens moet uit Vlaanderen aangedrongen worden Van Tets te mogen toeschrijven aan een opgewekt op de leuze „In Vlaanderen Vlaamsch", omdat men vereenigingsleven; aan de regeeringsmaatregelen der nog altijd Nederlanders vindt, die in plaats van laatste vijfentwintig jaren; aan ons onderwijs en Nederlandsch te spreken, wanneer zij in Zuid- on env voorlichtingsdienst; aan Nederlands deel- Nederlandzijn, liever Fransch radbraken. Eengoede les voor on in dezulken, is langs Zuid- neming op buitenlandsche tentoonstellingen en aan Afrikagegeven bij de Dingaansviering te Windhoek. het rondgeleiden van buitenlanders door onze kwee- De Windhoeksche „Afrikanerskring" deelde daar kerijen. De Ned. 1VIij. v. Tuinbouw en Plantkunde onder de aanwezigen een oproeping uit, waarin o. m. heeft voor het bereiken van dezen gelukkigen stand het volgende voorkwam: vanzaken in belangrijke mate het hare bijgedragen. 1. Praat altyd Afrikaans met die amptenare en skryf aan die owerheid in jou eie taal. Gee jou telefoonnommer in Afrikaans op. Wat men zooal aan het Hoofdkantoor, Laan 34, 2. Praat Afrikaans in die winkels en stuur jou skriftelike 's-Gravenhage, kan bestellen. bestellings aan hulle in Afrikaans. Vra vir Afrikaanse katalogusse en pryslyste. 3. Spreek elke vreemdeling eers in Afrikaans aan en Door de aankondiging in het laatste Decembernummer daarna eers in die taal waarop hy jou antwoord as dit en de afbeelding en omschrijving in het Januarinummer duidelik is dat hy geen Afrikaner is nie. kunnen de bezitters van auto's onder onze leden nu weten, 4. Laat die Hoofbestuur dadelik van enige belediging dat fraaie autovlagjes verkrijgbaar zijn, die een uitstekende of veronagsaming van ons taal weet. propaganda kunnen vormen, als de gebruikers zoo vriendelijk 5. Praat nooit en nimmer enige taal behalwe Afrikaans willen zijn de nieuwsgierigen over de beteekenis van beeld, met 'n man wat 'n Afrikaanse van het nie. As hy nie letters en kleuren der vlag in te lichten. wil nie, moet dan niepadgee nie. Vergeet nooit, dat jy Een vlag met houten stok kost f 3.50, een met stalen klem- jouself enjou taal in die oe van andere verneder as hulle stang f 4.50. seen datjy so min vir jou eie taal oor het, dat jy hewer Van den kalender Groot-Nederland 1928 zijn nog exemplaren 'n vreemde taalpraat. beschikbaar teen den halven prijs (f 1.—). Er is heel watwerk voor den boeg, vOOr het Ned er- Wie hem nog niet heeft, bestelle hem. Men kan er nog tien landsch een wereldtaalzou kunnen worden. Maar maanden leerzaamgenoegen van hebben. dit is zeker: wanneer wij elf niet beginnen met Eengroot gekleurd portret van H. M. Koningin Wilhelmina het overal te spreken, waar zulks mogelijk is, komt en Z. K. H. Prins Hendrik leent zich uitstekend ter versiering het er nooit! van Vereenigingslokalen van Nederlandsche of Stamverwante clubs en tot uitdeeling bij Nationale feesten, ook voor school- Engelsch Bestuur op Nederlandsche Grondslagen. prijzen. Op aanvraag wordt de plaat carne ter kennismaking Het Britschewereldrijk is ten deele gesticht op gezonden. Nederlandsche grondvesten. Dat weten wij en dat Deprijs is f 0.20 voor een, f 0.15 voor 100, f 0.121/2 voor weten de meeste Britten ook, maar hoe to cal ze 500, f 0.10 voor 1000 stuks. meestalzijn, het wordt niet altijd erkend. NEERLAND IA 3 De lof door een Engelschman — niemand minder gezag over de geheele baai uit te breiden. De tol te dan lord Stanley, gouverneur van Ceilon — onlangs Calpentijn bract in 1666 niet minder dan 3000 aan dm Nederlandschen stam gebracht, ma daarom rijksdaalders in acht maanden op, naar blijkt uit een met voldoening worden aanvaard. Het was aan een brief van dat jaar aan gouverneur Rijklof van Go feestmaal, den onlangs opgetreden landvoogd door te Batavia. Calpentijn werd een middelpunt van de Dutch Burgher Union te Colombo aangeboden den handel langs de geheele kust Noord- en Zuid- in haar moos vereenigingsgebouw. Onder de namen waarts. Ook bij het noordelijker gelegen Arippo der aanzittenden was er schier geen, die niet zuiver bouwdende Nederlanderseen fort, dat meer in Nederlandsch klonk. het bijzonder bestemd was, om de pardoesterbanken De voorzitter, de heer R. G. Ant ones I. S. O. te beschermen. stelde een dronk in op den voornamen gast en de Toen de Bataafsche Republiek zich in 1795 ten antwoordde met een rede vol waardeering voor de nauwste met Frankrijk had verbonden, ging Ceilon groote diensten door de Burgher-gemeente aan Ceilon verloren en werd Calpentijn, waar bijna een eeuw bewezen en vol bewondering voor de oudste be- la ng de Oranjevlag had gewaaid, door de Engelschen zitters van het eiland. Daarbij bleek, dat lord Stanley bezet. Er staat nog een stuk van de Nederlandsche Nederlandsch kan lezen en verstaan, welke ver- kerk; de banken en de klokechter zijn naar de dienstelijke eigenschap blijkbaar voor een deel te Anglikaansche kerk te Putta lam overgebracht. D D danken is aan zijn huwelijk met een dochter uit graven en gedenksteenen in de muren alleen spreken een der oudste Nederlandschegeslachten die naar nog van de vroegere bezitters. Zuid-Afrika kwamen en wel in hetzelfde schip, dat Van Riebeeck daarheen bracht. Vlaamsche Gedenkdag. InZuid-Afrika was hij goed bekend geworden Het komiteit der Yserbedevaart wil in Augustus met de afstammelingen der kolonisten, die in de den heldhaftigen dood van Nikolaas Zannekin zeventiende eeuw uit de Nederlanden kwamen herdenken, die 600 jaar geleden sneuvelde in den slag en hi had daar vele gelukkige jaren. doorgebracht. bij den Ka sselberg, thans in Fransch-Vlaanderen. „De Nederlanders, zeide lord Stanley o. m., hebben Men steltzich voor te Dixmuiden ter gelegenheid van. prachtig werk gedaan voor kolonisatie en de verspreiding de negende Yserbedevaart op 19 Oogst de gebeurte- der beschaving; zij zijn een beweegkracht van beteekenis nissen van 1328 in veertien tafree1en te herdenken. voor de toekomst van datgroote land. 1k weet, dat ook Nu, dat kunnen de Vlamingen well Ook komt in dit land de Nederlandersgroote daden hebben verricht alweer die mooie Vlaamsche eigenschap der dank- en ik vertrouw, dat in de toekomst een even belangrijke baarheid voor degroote daden van het Verleden rol voor hen bestemd is. Het is een kloeke stam, de Neder- aan het licht, die den besten grondslag vormt voor landsche en hi' heeft groote din en in de wereld gedaan. een waardige vervulling van de moeilijke plichten, Wij, Engelschen, traden tenslotte in de voetstappen der die het Heden van het Vlaamsche yolk eischt. Nederlanders en erfden van hen kolonien, waar zij de grondslagen hadden gelegd. Het is, dunkt mij, niet anders DietscheOud- Studenten vereenigd. dan rechtvaardig, dat wij erkennen, wat wij danken aan De eerste minister van de Zuid-Afrikaansche Unie, de Nederlanders, onze voorgangers op dit eiland en in dr. J. B. M. Hertzog, heeft, naar een bericht uit zooveel andere deelen van het Britsche Rijk." Kaapstad meldde, het voorzitterschap aanvaard van Tenslotte deed spr. uitkomen, dat all vroegere de „Unie van Oud-Studenten van Nederlandsche vijandigheid is verdwenen en dat all onder Britsch en Vlaamsche Universiteiten". bestuur thans eerlijk samenwerken aan de ont- Men herinnert zich uit een mededeeling in het wikkeling van het een Nederlanders hebben gesticht. Augustusnummer van „Neerlandia", dat deze Unie . Degouverneur van Ceilon is blijkbaar een man, opgericht werd te Kaapstad, na een gemeenschap- die de teekenen des tijds verstaat, de leuze van den pelijken maaltijd van 54 personen, die op voorstel tijd voelt en begrijpt. Die leuze is Eenhei d. Door van dr. Ph. R. Botha, secretaris onzer afd. Kaapstad, samenwerking alleen kunnen de beide deelen van was gehouden. Er werden een komitee en een fonds het blanke ras in Zuid-Afrikazich handhaven. gesticht ter bevordering van het studeeren van Afrikaners in Nederland en Vlaanderen. Het Voetspoor der Vaderen. Dot komiteezocht aanstonds nauwere aanraking In het „Journal" van de Dutch Burgher Union met het Studiefonds voor Zuid-Afrikaansche Stu- of Ceylon beschrijft R. E. B. een reis naar drie den en het hoopt beurzen te kunnen stichten vroegere Nederlandsche vestigingen op de Westkust voor Afrikaners en wellicht ook voor Nederlan- van Ceilon: Calpentijn, Arippo en Puttalam. ders, die zich aan een Zuidafrikaansche Univer- Ongeveer ter halver lengte van het eiland vindt siteit wenschen voor te bereiden. men op de kaart Calpentijn op de punt van een De steuti, van hoogerhand aan deze grootneder- landtong. Het lag midden in een handelsweg en landsche beweging verleend, verheugt ons boven- het fort, dat de voorvaderen daar bouwden, sloot mate. Zelden we den cultureele en stambelangen den toegang der baai of en beheerschte daarmede gelukkiger vereenigd dan in deze Unie. Wij stemmen het verkeer vac Puttalam, de iets zuidelijker gelegen in met den raad, dien „Moeder van Afrikaner- haven van den Singaleeschen vorst. Ook Puttalam student" in een brief uit Amsterdam aan De Zuid- is een tijdlang in Nederlandsch bezit geweest. Er Afrikaan geeft: zijn nog sporen van het fort, dat de Nederlanders „Kom Holland-toe. Die studie hier is baie deeglik en daar bouwden, toen zij de stad onder kapitein Imhoff grondig en die Vereniging help party studente met beurse. in 1766 hadden bezet. Halverwege tusschen het fort Die verskillende Uniwersiteite in Amsterdam, Groningen, en de stad stond in den ouden tijd een groot regee- Utrecht en Leiden is wereldberoemd. Wageningen, Rotter- ringsgebouw, waarin de Landraad zetelde onder dam en Delft moet ook niet vergeet word nie; Wageningen leiding van het opperhoofd van Calpentijn. Te dien tij- met sy Landbou-uniwersiteit; Rotterdam met sy handels- de waren de Nederlanders dus er in geslaagd, hun uniwersiteit en Delft met sy tegniese uniwersiteit." 38 NEERLA ND IA NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE. VII EUROPA. Rusland verloren hadden. Ten opzichte van dezen kan van instandhouding van Nederlandsch karakter Noorwegen. of Nederlandsche taal in het geheel geen sprake meer Geen berichten zijn ontvangen van de consulaire zijn. Over het algemeen hangt de instandhouding ambtenaren te Arendal, Bergen, Christiansand, van het Nederlandsche karakter en inzonderheid Kragerä en Larvik. van de Nederlandsche taal, met name wat het familie- In Oslo wonen ongeveer 50 Nederlanders, van leven betreft, daarvan af, of de moeder van het gezin we de meeste arbeiders zijn en verder ingenieurs, eene Nederlandsche is. Van de te Helsingfors ge- bedrijfsleiders, kantoorbedienden. vestigde Nederlandsche gezinnen zijn er drie, waarvan Overt ens wonen in Noorwegen zoo goed als geen de moeders Nederlandschen zijn: in die gezinnen wordt Nederlanders: 2 of 3 in Stavanger, 2 in Flekkefjord, Nederlandsch gesproken; in de andere gezinnen en in TromsO en Drontheim 1, een R. K. geestelijke. of de landstaal of die van de moeder. Zweden. Estland. Van de consulaire ambtenaren te Gefle, Goten- Vereenigingen van Nederlanders zijn er in Estland burg en Norrkoping zijn geen berichten binnen- niet. In het geheel zijn er zes of zeven Nederlandsche gekomen. gezinnen in het land: twee in Reval, twee in Pernau, Het aantal Nederlanders, in Zweden gevestigd, een of twee in Narva en een in Dorpat, die hoofd- is zeer gering; vermoedelijk niet meer dan ten zakelijk in den houthandel hun bestaan vinden.- In hoogste een honderdtal,waarvan een 40 in Stockholm. het algemeen kan gezegd worden, dat zij hun Neder- den aantal heeft de Zweedsche nationaliteit aan- landsch karakter bewaren en zich moeite geven, genomen. dat ook hun kinderen de moedertaal spreken. Het Nederlandsche karakter gaat langzamerhand verloren, vooral bij die Nederlanders, welke met Letland. Zweedsche vrouwen gehuwd zijn. In dergelijke gezin- Van het vice-consulaat te Libau is geen afzonderlijk nen wordt mogelijk nog wel Nederlandsch gespro- bericht ingekomen. ken, wanneer ten minste de vrouw in Nederland Nederlandsche vereenigingen zijn er in Letland niet. vertoefd heeft en de Nederlandsche taal geleerd In Riga wonen omstreeks 60 Nederlanders, een in heeft, doch dit is geen regel. In de omgeving, Windau, welke getallen aan verandering onderhevig waar de kinderen verkeeren, wordt uitsluitend zijn. Ten deele zijn het kooplieden, ten deele zijn v.) Zweedsch gesproken. werkzaam in de nijverheid. Het bovenstaande is ontleend aan de mededeelingen In het algemeen hebben deze Nederlanders hun van het consulaat-generaal te Stockholm. Nederlandsch karakter bewaard; in eenige families In het gebied van het vice-consulaat te MalmO zijn is dat echter verloren geraakt, doordat de vrouwen ongeveer 20 Nederlanders: R. K. geestelijken, musici, geen Nederlandschen zijn, waardoor in de gezinnen handelsreizigers, kooplieden en Nederlandsche vrou- meer een Baltisch-Duitsch karakter op den voor- wen, met Zweden gehuwd. De kinderen spreken .grond getreden is. Zweedsch. In verschillende families beproeft men met de In Landskrona is een Nederlandsche familie, die kinderen Nederlandsch te spreken, wat echter zeer haar Nederlandsch karakter bewaart. Ook in Oxelosund lastig is, daar de kinderen uitsluitend Duitsche en Visby woont een Nederlandsche familie. scholen, die goed ingericht zijn, bezoeken kurinen. In Stockholm is een vertegenwoordiger van het De Nederlandsche kolonie is te klein, om Neder- A. N. V., de heer J. Rippe, Trijxellsgatan 3. landsch onderwijs kans van slagen te geven. Neder- landsche bladen worden in enkele gezinnen gelezen. Finland. Van alle consulaire ambtenaren werden berichten Litauen. ontvangen. De beide consuls, te Kowno en Memel, hebben Vereenigingen van Nederlanders zijn er in Finland op ons verzoek inlichtingen verstrekt. niet. Ongeveer een twintig Nederlanders, vrouwen In Kowno zijn slechts 2 Nederlanders gevestigd, en kinderen meegerekend ten hoogste veertig, verblij- een bloemist en een commissionnair. Blijkens levens- ven in Finland. Het zijn in hoofdzaak vertegen- wijze en levensopvatting blijven zij hun Neder- woordigers van handelsondernemingen, houtagenten, landsch karakter bewaren en hun moedertaal spreken. R. K. geestelijken en liefdezusters, een technisch lei- In het Memelgebied bevinden zich, behalve een der van een chocoladefabriek. Zij verblijven in Hel- zestal Nederlandsche onderdanen, kinderen van singfors en Wiborg. genaturaliseerde Nederlanders, niet meer dan 3 Wat het behouden van het Nederlandsche karakter Nederlanders met hun gezinnen, werkzaam als betreft, zoo zij opgemerkt, dat er in Finland eigenlijk fabrikanten en kooplieden. geen sinds verscheiden geslachten gevestigde Neder- landers zijn. De oudste bekende Nederlander is Danzig. hier misschien sinds een twintig jaar gevestigd. Over het algemeen was tot dusverre het verblijf In de vrije stad Danzig bevinden zich omstreeks van Nederlanders in Finland meer van voorbij- dertig Nederlanders, kooplieden en handwerkslieden. gaanden aard. Ook zijn er enkele uit Rusland uit- Grootendeels bewaren zij hun Nederlandsch karak- geweken personen van Nederlandsche nationaliteit, ter en spreken thuis hun moedertaal, als hun vrouw die echter het Nederlandsche karakter reeds in uit Nederland geboortig is. NEERLAND IA 3 peil — na het Lange tijdperk van verwaarloozing, VLAANDEREN. welke zij hebben beleefd — te verhoogen ? Helaas! het antwoord op al deze vragen moet wel alles behalve opgewekt luiden. Evenals het Vlaam- V LAAMS CHE TOES TANDEN. sche yolk nog altijd wacht op zijn eigen Universiteit, zoo moet het ook het volksuniversitaire ontwikkelings- XXIII. middel der radiofonie zoo goed als geheel derven. Immers „Radio-Belgique", het eenige belangrijke Onder de vele vraagstukken, welke, op dit oogenblik, zendstation in Belgie, is nog altijd niet tot het besef de aandacht verdienen van de voorstanders der gekomen, dat ruim de helft van de luisteraars, voor verdediging en verspreiding van de Nederlandsche Welke het bestemd blijkt te zijn, Vlaamsch, d. i. kultuurgedachte, is er ongetwijfeld geen enkel dat, Nederlandsch spreekt, het Vlaamsche land bewoont tegelijk, zoo nauw verband houdt met het aller- en dus wel iets meer verlangt dan de zoo goed als nieuwste op het gebied der techniek en de hoogste geheel op Fransche leest geschoeide programma's, geestelijke belangen der volkeren in het algemeen welke, zooals deter dagen door niemand minder dan en den .Nederlandschen stem in het bizonder, als een Belgisch oud-minister van Kunst en Wetenschap het radiovraagstuk. Immers, gedragen op de ether- werd geschreven, meestal van een beschamende golven, dringen voortaan muziek, zang en gesproken onbenulligheid zijn. Alle mededeelingen, zonder woord, zonder onderscheid van oorsprong, taal of uitzondering, worden in het Fransch( ?) gedaan, de nationaliteit, over de staatkundige ten en en de persberichten zijn uitsluitend Fransch, de aankon- hoof den van tolbeambten en rijkswachten heen, diging der programma's en tot zelfs die van de ongehinderd door, tot alien die ze willen opvangen zeldzame Vlaamsche sprekers, die om de acht of en beluisteren. Geen regeeringsverbod, dat het veertien dagen wel een heel kwartier Lang aan het binnenkomen van hetgesproken radiowoord ken woord komen en van de uitzending der Antwerpsche beletten, geen heffing van belasting, invoerrech- Dierentuinconcerten, gebeurt in het Fransch alleen. ten ofwat ook bij het overschrijden — over- Komt ergens een Fransch politicus over een sours golven ware juister — van de staatsgrenzen door de zuiver politiek onderwerp spreken, dan besteedt geestelijke voortbrengselen van een ander yolk. Zij „Radio-Belgique" er zijn beste zorgen aan; grijpt zweven door de lucht, deze geestelijke waarden, echter een groote Vlaamsche plechtigheid — als de onzichtbaar voor het oog van den scherpzienden door 70 tot 80.000 menschen bijgewoonde Vlaamsche tolkommies; zii zijn algemeen, internationaal bezit. Yzerbedevaart b.v. — plaats, dan heet het, dat, Wie ze weet te vatten, ken ze hebben, zonder daarom om technische redenen, geen uitzending daarvan iemand anders te beletten — de beruchte x' as- mogelijk is. Kortom, er wordt minder Nederlandsch sche hond zullen we maar niet wakker maken — er gesproken door „Radio-Belgique" dan Engelsch door eveneens van tegenieten en er geest en gemoed mede sommige Fransche zendstations, minder aandacht te verrijken. gewijd aan de Vlaamsche kunst en wetenschap dan Reeds honderden malen is — door beter versneden „Radio-Paris" het aan het Provencaalsche of Bre- pennen dan de mijne — op deze gelukkige verruiming tonsche lied of de Baskische poezie doet. Aldus van den geestelijken horizont van den modernen moet, buiten de Belgische landsgrenzen, bij de menschgewezen, waarnaast echter dient gezegd te vreemde luistervinken wel de indruk worden gewekt, worden, dat ook stemmen zijn opgegaan om te wijzen dat het streven en Leven van het Vlaamsche element op het gevaar, dat, voor het behoud van het nationali- in Belgie nauwelijks iets meer te beteekenen heeft teitsgevoel en van sommige godsdienstige en sociale dan het vage regionalisme, dat zich in sommige opvattingen, welke als de grondslagen van onze Fransche gewesten openbaart. Vreemd is het wel, huidige maatschappij worden beschouwd, in een dat de regeering een dergelijken toestand — die al te vrij gebruik der ethergolven besloten zou liggen. de misnoegdheid onder de overal en altijd nog als DeNoordnederlandsche lezer weet er trouwens tweede-rangsburgers behandelde Vlamingen natuurlijk alles vanen ik schrijf deze enkele regelen dan doet aangroeien — maar steeds laat voortbestaan. ook niet om mij te wagen in het onbloedige strijd- Nu is „Radio-Belgique" geen staatsonderneming, P waar voor- en tegenstanders van een Neder- maar toch is het de regeering, die haar de vergunning landschen nationalen omroep onlangs de kracht van verleende tot het bouwen van een zendstation, het hunne beweegredenen hebben gemeten, Wat ik uitzenden van nieuwe berichten en muziekuitvoe- beoog, is alleen maar, een oogenblik, de aandacht ringen en het dragen van een naam, die, naar buiten, te vragen van alle goedgezinde stamgenooten, niet wel degelijk laat veronderstellen, dat „Radio- voor het Noordnederlandsche omroepvraagstuk dat, Belgique" het Belgische radiostation zou zijn. Er zou naar de kranten te oordeelen, het Nederlandsche yolk dus wel degelijk iets kunnen worden gedaan, indien (het weze dan om een meer moderne reden) in twee men het van hoogerhand maar ernstig Wilde. even scherp tegenover elkander staande kampen, Dr. C. Huysmans, de vO,Or enkele ma anden afge- als de Hoekschen en Kabeljauwschen het waren, treden minister van Kunst en Wetenschap, had, heeftverdeeld, maar wel voor het radiovraagstuk, in dit verband, het plan opgevat, mits verplichting en zooals vele Vlamingen he van hun zuidelijken hoek verhooging der jaarlijksche bijdrage van de Belgische uitzien en ook benoorden Esschen wel eens gaarne luisteraars, een Nationaal Orkest samen te stellen, bekeken zagen. dat voor de uitzending van degelijke muziek zou Hoe toch staan de zaken op radiogebied in Vlaan- zorgen. De jongste kabinetswisseling belette hem de en. ? Hebben de Vlamingen ook hun Hilversum dit plan ten uitvoer te brengen. Zeer waarschijnlijk e n hun Huizen, hun A.V.R.O., hun N.C.R.V., hun zou hij er dan ook wel in geslaagd zijn, het eentalig- V.A.R.A., enz. ? Wordt, bij de Belgische uitzendingen, Fransche karakter van „Radio-Belgique", dat veel recht gedaan aan hunne taal, wetenschap en kunst ? weg heeft van halsstarrige anti-Vlaamschgezindheid, Denkt men er aan, ook langs dien weg, hun geestelqk te breken. 40 NEERLAND IA een batig slot van ongeveer 1800 frankfrank over Vlaamsche de werk Ned. Kinder- Ver- Di t is nu cuter niet gebeurd, met het gevolg, dathet aant 11 op Hilversum en Hui en sternmende eeniging van Weldadigheid en het Vlaams-che luisteraars met den dag toeneemt. Geeo geluk te verdeelea, waarvoor, van deze laatste vereeniging, ernstig voorst ler en verdediger van de Neder- als blijk van dank, een zilverenpenning werd ontvangen. Het landsche kultuur in Vlaanderen,. of hi' al er zich ledenaantal under in den voordeeligen invloed van deze be- — daar „Radio-Belgique" op een enkel gebied drijvigheid. Op 1 October 1927 was het — na de inzinking voldoening geeft — ten zeerste over verheugen. der onmiddellijk voorafgaande jaren — alweer tot 266 gestegen Aande Vlaarnsche luistervinken nu, in afwachting en naderhand mocht de secretaris nog 25 nieuwe leden inschrij- — endit kan nog lang duren dat er een Mao/Tisch ven. Aldus wordt het hooge ledencijfer uit de eerste bestaans- jaren station komt, nauwer voeling te zoeken met deze geleidelijk weer benaderd. Noordnederlandsche zendstations; dit kan op velerlei, Evenals vroeger genoten de leden van gunstprijzen in den ookpersoonlijke, wijzen geschieden, maar ongetwijfeld Kon. Vlaamschen Schouwburg en den Volksschouwburg tevens, met goed gevolg, door het A. N. V. worden Folies-Bergere. bevorderd. Groep Vlaanderen telt, onder hare leien, Andere uitingen vanplaatselijk verbondsleven waren o.m. talrijke „draadloozisten". Hunne wenschen te ver- nog de deelneming aan de Rubenshulde, de Louis-de-Vries- zamelen en over te maken; in de steden, waar een hulde enz tak van het Verbond bestaat, een referendum onder In het verslag werd tevens met waardeering gewaagd van de bezitters van draadlooze toestellen uit te schrijven; den uit Nederlandgeboden steun onder den vorm van het een commissie sarnen te stellen, welke, in de eerste zenden van Noordnederlandsche voordrachtgevers naar plaats, het hooge Vlaamsche en tevens 'Grootneder- Vlaanderen en werd de wensch uitgesproken dezen steun te landsche kultuurbelang, dat met deze zaak gemoeid mogen zien voortduren en verder ontwikkelen. is, in het oog zou houden, ziedaar ongetwijfeld een De rekeningen, welke, evenals het jaarverslag, onder dank- zoo vruchtbaar als uitgestrekt arbeidsveld, dat, zoo zegging door de vergadering werden goedgekeurd, sloten met spoedig mogelijk, dint te worden afgebakend om er, een overschot van fr. 917.08. vervolgens, onder verwijl, de bewerking van te Ook het, reeds vroeger door het groepsbestuur goedgekeurd, kunnen beginnen. nieuwe takreglement, werd door de vergadering aangenomen, M. J. LIESENBORGHS. waarna het bestuur voor 1928 samengesteld werd d als volgt: Voorzitter: M.J. Liesenborghs; ondervoorzitter: Mr. W. Een internationaal verzoekschrift. Thelen; secretaris: M. De Ceulener; penningrneester: G. J. Hooijer; 2de secretaris: De Coninck; leden: Mr. H. Borginon, Aan de Belgische Kamer is, dezer dagen, door zeven bekende dr. W. van Eeghem; F. van Eek en A. Kinsbergen. Vlamingen: Lode Baekelmans, Dr. Frans Daels, Dr. Ir. Stan De beer Omer Wattez werd, onder algemeene toejuiching, Leurs, Mr.Jozef Muls, Dr. G. Schamelhout, Dr. 0. de Gruyter tot eerevo orzitter van den tak uitgeroepen, waarna de nieuwe en Felix Timmermans, een door twee honderd intellectueelen voorzitter hem hulde bracht en den dank betuigde van alien uit 15 verschillende landen onderteekend verzoekschrift over- voor de zeer vele aan deplaatselijke afdeeling van het Verbond handigd, luidend als volgt: bewezen diensten en verder bondig uiteenzette hoe het nieuwe, „Wij ondergeteekenden, burgers van vele natien, niet door bestuur zich voorstelt met krachtige hand tak Brussel tot hoo- onvriendschappelijke gevoelens jegens Belgie bewogen, maar gen bloei te brengen, zoowel voor wat zijn werkzaamheden om wille van eengoeden internationalen geest, doen een als zijn ledental betreft. beroep op U, om aan Dr. August Borms en de andere veroor- We ens het late uur werd de voor deze vergadering aan- deelde Vlaamsche leiders, volledige en onvoorwaardelijke gekondigde lezing van Dr Jan Grauls, over: „De Taal der amnestie te verleenen." Vlaamsche Schriivers", met diens goedvinden, tot een vol- In Noord-Nederland alleen werden niet minder dan 87 gende bijeenkomst verdaagd. handteekeningen verkregen van vooraanstaande personen van uiteenloopende richtingen. Dr.. H. Endepols in tak Antwerpen. Ook Tsjecho-Slowakije, Frankrijk, Denemarken, Engeland, Finland, Portugal, Italie, Hongarije, Ierland, Noorwegen, Met een lezing over: „De sociale litteratuur in de eerste Zuid-Afrika, Zweden, Zwitserland en de Ver. Staten van helft der 19de eeuw" trail dr.. H. Endep,ols leeraar aan het Noord-Amerika, voegden de stem van een aantal hunner Gymnasium te Maastricht, voor de leden van tak Antwerpen ontwikkelde burgers bij die der Noord-Nederlanders om toch op in de concertzaal van het Kon. Vlaamsch Muziekconser- eindelijk, na 10 jaar, een einde te zien stellen aan de opsluiting vatorium. Spreker betoogde, dat de oogst aan sociale letterkunde, of het ballingschap der Vlaamsche politieke veroordeelden. in Noord-Nederland, tijdens het door hem overschouwde tijd- erk eer schraal was. Als vader van de Nederlandsche sociale lit- P Jaarlijksche Algemeene Vergadering van Tak Brussel. teratuur stelde hi' de figuur van den Haagschen predikant Van Koetsveld voorop. In Zuid-Nederland, met zijn die er in- Donderdag, 9 Februari, hield tak Brussel zijn jaarlijksche g egroefde misstanden en sterkere buitenlandsche invloeden, algemeene vergadering, in het Museum van het Boek, onder vielen twee stroomingen waar te nemen: 1. zij die vaststelden het voorzitterschap van den heer 0. Wattez. In het door hem en de we en wezen naar verbetering, met als typische ver- voorgelezen jaarverslag mocht de secretaris van den tak, de tegenwoordigers Jan van Beers, Hendrik Conscience, Van der heer Marcel De Ceulener, met voldoening terugblikken op Cruyssen en Van Kerckhoven; 2. de meer revolutionair het achter den rug liggende tijdperk van werkzaamheden en getinte schrijvers, die reeds het geluid van een nieuwen tijd de in het werkgestelde pogingen tot vermeerdering van het lieten hooren en als voormannen haddenJulius Vuylsteke ledenaantal. Mevr. Top Naeff, de heeren Stijn Streuvels, Pol en J. Dierckxens. de Mont, Patist enprof. A. Vermeylen traden, in 1927, als Dr. Endepols had veei bijval met zijn lezing en werd ook, sprekers, voor de leden van den tak op. Veel bijval had ook nadat de heer Modest Lauwerys, voorzitter van den Antwerp- het weldadigheidsfeest, door den tak ingericht in de kosteloos schen tak, hem den dank van het publiek had overgebracht, ter beschikking gestelde groote zaal van het Holland Huis, nogmaals luide toegejuicht. dat door honderden Vlamingen en Noord-Nederlanders werd bijgewoond. Trots de hooge kosten, welke ermede gepaard Voor tak Antwerpen trad ook nog de beer J. Kuypers, oud- gingen, werd het bestuur toch nog in de mogelijkheid gesteld secretaris van minister Huysmans, op, met een lezing over _de NEERLANDIA 41 vervlaamsching van het onderwijs en het werk door den af- getreden Minister van Kunst en Wetenschap op dit gebied NEDERLAND. verwezenlijkt. De spreker had een talrijk gehoor. Na zijn flinke uiteenzetting volgde een beiangwekkende gedachtenwisseling met het kamerlid Herman Vos W. J. Lugard. t Mevr. V. Kries-Braakensiek, bestuurslid van tak Antwerpen, 16 Februari overleed te 's-Gravenhage de heer W. J. Lu- werd, in intiemen kring, gehuldigd om haar groote verdienste gard, door ziekte reeds enkele jaren onttrokken aan vereeni- als onvermoeibare aanwerfster van nieuwe leden. Niet minder gingen, waarin hij een belangrijken post bekleedde. Ook voor dan zeventig personen zijn, door haar toedoen, lid van tak Ant- het A. N. V. beteekende dezegedwongen werkeloosheid een werpen geworden. De beer Lauwerys overhandigde haar uit verlies, want vele jaren was de heer Lugard de ziel der Af- naam van het Hoofdbestuur een Gedenkboek van het A. N. V. deeling Deventer en ook als lid van het bestuur van Groep Tak West-Brabant. Nederland toonde hij groote belangstelling voor de Groot- nederlandsche zaak. Zijn liefde voor land en yolk en stamver- De afdeeling West-Brabant heeft pas een flinke zending want blonk altijd door in de populaire hoofdartikelen, die hi boeken uit Nederland ontvangen. De boekerij van deze af- in De Kampioen schreef. deeling telt, afgezien van de toevallige bezoekers, ruim 50 Met Lugard is een goed Nederlander ten grave gedaald. trouwe lezers. Tak Lokeren. 's-Gravenhage. Deze grootste en werkzaamste Afdeeling van ons Verbond Het jaarlijkschgezellig samenzijn van tak Lokeren van het gaat voort haar leden belangwekkende Dietsche Kunstavonden A. N. V. had 11 Februari in de beste stemming plaats. Een aan te bieden. tachtigtal dames en heeren zat aan den disch, in de opge- 26Januari was het een zeer geslaagd Kerkconcert, dat velen smukte bovenzaal van „Het Vlaamsch Huis", en een puike een gewijdgenot heeft verschaft, met werken van Kor Kuiler zanger en begaafde pianiste brachten de gewenschte afwisseling. en v. d. Sligtenhorst Meyer. Medewerkenden waren de zangeres Zondag 12 Febr. werd in hetzelfde lokaal een tentoonstelling mevrouw Sophie Haase—Pieneman, de zanger P. v. d. Oever van werken van leden van het A. N. V.geopend, namelijk van en de organist De Zwaan, benevens het Palestrinakoor onder Theodoor Goethers, die in den jongsten tijd als natuur- en leiding van Jos. Vranken. portretschilder mooie uitslagen bereikte, van G. Prevenier, 20 Februari vormde het waardige slot van de reeks. Het die vier lieve woudgezichten had opgehangen, van H. Slabbaert, was alweer een zuivere Dietsche Kunstavond, want de heeren die thins de sporen volt van De Saedeleer en diepgevoelde Hans Schouwman (klavier) en Willem Brederode (viool) en stemmige tafereelen kunstvol op het doek weet te brengen brachten uitsluitend werk van Nederlandsche toondichters en van Maurice Vandevijvere, die als schilder van oude ten gehoore en oogstten daarmee grooten bijval. Op zeer huisjes uitmunt. Van den laatstgenoemde was er ook een drietal onderhoudende wijze droeg de bekende dagblad-, tooneel- en gebeeldhouwde koppen, waaronder die van den heer Juliaan boekenschrijver hr. Jan Feith uit eigen werk voor. Ernst Boelens, den ijverigen sekretaris van den tak, verleden jaar en luim wisselden elkaar of en de talrijke aanwezigen toonden zoo jammerlijk bij een auto-ongeval bij een overweg verongelukt. zich zeer dankbaar voor hetgenotene. Hetgebronsde afgietsel van dit werk heeft de heer Vande- vijvere aan tak Lokeren van het A. N. V.geschonken. Groningen en Omstreken. Tak Gent aan het werk. In degroote bovenzaal van de Harmonie trad 10 Februari op Mevrouw Marguerite Couperus uit Haarlem. De voor- Het bestuur van tak Gent heeft een regeling getroffen zitter sprak een kort woord van welkom, dat tevens een korte met het bestuur van de Vlaamsche Club, die aldaar tot stand inleiding voor dezen avond was. De geringe belangstelling, komt. Onze leden zullengelegenheid hebben om in de Club vorige malen bij het optreden van sprekers betoond, had het de boeken en tijdschriften van den tak te raadplegen. bestuur doen aarzelen, wederom een avond te geven. Deze Levin en van „De Distel". geringe belangstelling viel te betreuren gezien het goede doel van dergelijke avonden. Wil een yolk of stam zijn plaats in „De Distel", raad van bijstand voor letteren en kunst van de wereld behouden, dan moet het zichzelf blijven, het eigene groep Vlaanderen, richtte in de Middelbare Meisjesschool te behouden en hetgoede verbeteren. Het moet zijn taal en kunst Vilvoorde een lezing door Dr. J. Grauls over Reinaert de behoeden. Doel van dezen avond was de vertolking van een Vos. Van deze lezing ontvingen de leerlingen een gedrukte der schoonste uitingen van het Nederlandsche volksleven, samenvatting. Eerlang treedt de heer M. Roelants in dezelfde het Dietsche lied in verschillende eeuwen. Spreker heette school met een lezing over de jongere Vlaamsche letterkun- vervolgens de zangeres en haar begeleidster, mejuffrouw Greta g Kerkhof (de heer Valkenier, die volgens aankondiging zou Opleving te Kortrijk en te Diest ? begeleiden, was door ongesteldheid verhinderd), welkom. De heer L. Gyselinck heeft aanvaard te Kortrijk uit te Mevrouw Couperus, die voor verschillende afdeelingen zien naar de mogelijkheid, om aldaar een tak op te richten. van het Verbondgeen onbekende meer is, zong daarop hare Hij is reeds in zoovergeslaagd, dat de toetreding van een liederen uit verschillende eeuwen in bijpassende kleeder- vijftigtal leden verzekerd is. drachten. In depauzen, noodig voor het verkleeden, gaf mejuf- Ook te Diest zal, vermoedelijk, binnenkort tot de samen- frouw Kerkhof eenige solo's op het klavier ten beste. Jammer, stelling van het voorloopig bestuur van een plaatselijken tak dat de fraaie en met . bloemen versierde zaal slechts matig worden overgegaan. bezet was. Het tengehoore gebrachte had meer belangstelling ten volle verdiend. Ook zou een volle zaal niet weinig de Ernie/ Hullebroeck vijftig jaar. stemming verhoogd hebben en daardoor aan het geheel ten Onder vele blijken van belangstelling, ook van de zijde g,oede gekomen zijn. Mevrouw Couperus werden bloemen van het A. N. V., heeft de „varende zanger" Hullebroeck, aangeboden. vermaard door zijn Vlaamsche liederen, toondichten en Leeuwarden. voordrachten in haast allegebieden van den Dietschen stain Den 25sten Januarigaf alhier„ voor het A. N. V. Mevr. Mar- zijn 50sten verjaardag gevierd. gu6rite Van Hen el Couperus uit Haarlem, met begeleiding Moge hij nog vele jaren door zijn toonkunst de Dietsche van den heer Henk Valkenier, uit 's-Gravenhage, een zangavond, cultuur mee verbreiden omvattende het Nederlandsche lied in verschillende eeuwen. 42 NEERLAND IA De tamelijk bezette zaal stelde de voordracht buitengewoon Ten slotte wees spr. erop, dat Gezelle nooit grooter kunstenaar op prijs. De avond werd ingeleid door een vermaan van den is dan als hi' j zijn gedachten en gevoelens in onvervalschte voorzitter, om toch vooral de zuiverheid van taal na te streven. volkstaal uitdrukt: als voorbeeld droeg hi' het bekende „'t En Het was een mooie avond, doch de opkomst van de leden der zal" voor. afdeeling had beter kunnen zijn. De zaal wasgevuld met een zeer belangstellend publiek, dat warm instemde met den dank, door den voorzitter der Rotterdam. Afd.,prof. Sneller, aan prof. De Vreese gebracht. De voordracht over de Taal van Gezelle, welkeprof. De Vreese 25 Jan. voor deze afd. hield en van welke we in het Febr.nr, reeds met een enkel woord melding maakten, ging OOST- EN WEST-INDIE. uit van het nieuwe verschijnsel in de Vlaamsche letterkundige wereld: dat hetgeslacht, dat ongeveer van 1900 of voor Vlaan- deren isgeworden, wat de tachtigers voor Nederland zijn Gedenknummer van„De Indische Mercuur” 1878— geweest, de Nederlandsche uitgeverswereld voor zijn werk 1928. Amsterdam, Drukkerij en Uitgeverij J. H. de belang heeft weten in te boezemen, ja haar zelfs heeft weten Bussy, 1928. te veroveren. Wanneer Nederland voor hetgericht der wereldgeschiedenis Daaraan dankt de Zuidnederlandsche letterkunde voor een verantwoording moet afleggen over hetgeen het met de over- nietgering deel de populariteit, die ze langzamerhand in het zeeschegebieden gedaan heeft, zal het, door verwijzing naar Noorden verworven heeft. Gevolg: de Noordnederlandsche dit boek, kunnen rekenen op een milde uitspraak. En tot wereld isgaandeweg aan meenen, dat de taal, die zij bij de degenen, die willen knabbelen aan het Nederlandsch gezag hedendaagsche Zuidnederlandsche dichters en schrijvers zwart over Oost- en West-Indie en twijfel uitspreken aan de recht- op wit gedrukt ziet, werkelijk de taal is, die het Vlaamsche yolk matigheid daarvan, zal het Nederlandsche yolk, met de hand spreekt. Deze meening is echter onjuist en gevaarlijk. Dat op dit boek, kunnen zeggen: Laten we toch niet twisten over is vrijwel in elken schrijver aan te wijzen; om verschillende ons recht om over Indie het bewind te voeren, het is onze redenen deed de spreker het in de taal van Gezelle. Prof. De plicht om er het gezag te handhaven, omdat we daar eenmaal Vreese, die Gezelle persoonlijk zeer van nabij gekend heeft zijn, en dat niet in den zin van „zalig zijn de bezitters", maar en zeer bewondert, gaf eerst eenige mededeelingen over omdat wij de taak, die de geschiedenis ons daar heeft op- Gezellesgesproken woord: Gezelle sprak vrijwel geregeld gedragen, niet mogen in den steek laten. Westvlaamsch, eigenlijk Brugsch. Daarna gaf hi' een overzicht Wat het zou beteekenen voor Indie en Nederland niet alleen, van de taalkundige opvattingen, die Gezelle in zijn 'one jaren maar ook voor degansche volkerengemeenschap, wier manda- huldigde (denkbeelden, die de dichter in de laatste jaren zijns taris wij zijn, indien wij werden genoodzaakt, die taak op levens opgegeven heeft) en to de aan, dat die opvattingen te geven, daarvan geeft dit jubileumnummer van „De Indische verkeerd en tOen reeds verouderd waren.In een uiteenzetting Mercuur" wel een overweldigend getuigenis. De inhoud van met talrijke voorbeelden uit de werken van den dichter bewees dit boek, dat in kort bestek een beeld geeft van het een het spr., dat Gezelles taal een kunstmatige taal is, waarin oude Westen in en voor het Oostengewrocht heeft, is z66 rijk, en nieuwe woorden en vormen uit alle hoeken der Ned.gewesten dat een weergave van de onderwerpen alleen de toegestane en zelfs daarbuiten, voorkomen; de taal van een groot kunstenaar, plaatsruimte reeds zou overschrijden. Een, ieder leze er uit, die treft door de welluidendheid van haar rhytme en door wat hem door aanleg of werkkring het naast staat, allicht den rijkdom aan woorden, maar een taal die in een geval vindt hi' dan nog andere artikelen, die hem aantrekken. kan door aan voor een volkstaal laat staan voor de taal van, Maar vooral op de algemeene beteekenis van dezen bun- het Vlaamsche yolk. Spr. lichtte zijn betoog op oorspronkelijke del belangrijke opstellen willen wij de aandacht vestigen. wijze toe door uitvoerige mededeelingen over de boeken uit Dat kan nuttig zijn in dezen tijd, nu wij zoo vaak, en de 16de en 17de eeuw, die Gezellegelezen en waaruit hi' uit- lang niet enkel uit den hoek der „uitersten", over de hand- treksels heeftgemaakt; het bleek, dat het op de bladzijde2f having van ons gezag in Indie hooren spreken op een wijze, aan te wijzen is, waar Gezelle vele van zijn woor- den heeftgevonden. Tot besluit herinnerde de spreker aan de impopulariteit van Gezelle in diens eigen land: dat lag aan de techniek van zijn verzen, maar ook en vooral aan zijn afwijken van het alge- meen Nederlandsch. Het op den voorgrond stel- len van het dialect — of van wat daarvoor moest door aan — gaf Walen en Franskiljons een wapen in handen. Gelukkig heeft het particularisme de nederlaag geleden; met de tijdelijke impopu- lariteit van mannen als Gezelle is de overwin- ning van de voorstanders van de cultureele een- heid van Noord en Zuid niet te duurgekocht. De 'on ere philologen, die verkondigden dat het Algemeen Beschaafd van Noord-Nederland ook door de Vlamingen dient overgenomen te worden, zijn juist diegenen geweest, die Gezelle in eere hebben hersteld, want zij erkennen, dat elke kunstenaar het onbeperkte recht heeft om in zijn kunstenaarstaal die woorden te gebruiken, die hi' noodig acht om uit te drukken, wat in hem is, en zij zijn niet moe geworden erop te wijzen, dat eenheid verscheidenheid niet uit- sluit. Les in het batikken(jeugdwerk der Senembah Maatschappij). NEERLAND IA 4 alsof wij ons tegenover de inheemsche volken moesten verontschuldigen, dat wij er nog zijn, een houding van aarzeling en weifeling, die op zoo menig ander gebied bij personen en over- heden valt op te merken. Beginselen als „alles begrijpen is alles vergeven" en „elke overtuiging van anderen eerbiedigen" dreigen in het prac- tische regeeringsbeleid de kracht te verzwakken, die noodig is om te handelen ter bereiking van een in voile bewustheidgesteld doel. Met een beroep op het recht der volken, om over hun eigen lot te beschikken, worth de recht- matigheid van ons gezag over Indie bestreden. Maar waar zou, bij het onderzoek daarnaar en het herstel dergemaakte fouten, de „herziening dergeschiedenis" moeten ophouden ? Er zou dan, volgens een geestig woord van Ernest Renan, „een ander wettig recht in de wereld zijn dan dat der orang-oetans, die daaruit onrechtvaardig- lijk door de beschaafden." ontzet werden Het recht om onsgezag in Indie te handha- ven, verwerven wij elken dag weer door een naar ons beste weten rechtvaardig bestuur. Recht- vaardig tegenover alle bevolkingsgroepen. Maar Proefstation voor rubber te Buitenzorg. dan moeten wij wel eens teen onverdraagzamen onverdraagzaam zijn; dan moeten wij ons afkeeren van hen, die de toegestoken hand tot samenwerking weigeren. INGEZONDEN. „De Indische Mercuur" is een weekblad voor „Handel, Landbouw, Nijverheid en Mijnwezen in Nederlandsch Oost- Wat zijn Creolen ? en West-Indie" of met de woorden van den Gouverneur- In het laatste nummer van Neerlandia (Februari d. j.) komt Generaal in zijn gelukwensch: „Zooals M ercurius de bood- een ingezonden stuk voor, waarin de schrijver er m.i. zeer terecht schapper van de goden der oudheid was, is de Indische Mercuur op wijst, dat het woord Creool in Surinaamsche, en naar het de overbrenger van de resultaten der onderzoekingen en over- schijnt, tegenwoordig ook no al eens in Nederlandsche ge- peinzingen van de mannen van wetenschap en rijpe ervaring schriften, in een beteekenisgebruikt wordt, afwijkende van aan hen, die hier in alle takken en van handel, cultures en bedrijf de juiste. De redactie laatste erboven het opschrift: „Het mede arbeiden aan den vooruitgang van Nederlandsch-Indie". Creolenvraagstuk". En voor de oplossing van dit „vraagstuk" Wie daaruit echter mocht willen besluiten, dat het alleen riep zij het oordeel van den oud-Gouverneur Staal in. Zooals werk van en voor kapitalisten is, waarvan het boek een beeld het echter meergaat met dergelijke vraagstukken, intender geeft, dien zouden wij willen vragen kennis te nemen van het engeraadpleegde hebben beiden gelijk, maar schrijven eigenlijk volgende uit de aanteekeningen, die wij al lezende maakten, langs elkaar heen. En het „vraagstuk" wordt daardoor voor, en diegemakkelijk te vermeerderen zouden zijn: met de zaak onkundige, lezers niet opgelost. Mij boezemt De Nederlandsch-Indische kinacultuur levert sedert jaren het o. a. we ens herinneringen uit mijn Surinaamschen tijd 90% van de wereldopbrengst. Het nieuwegebouw der Stovia (School tot opleiding van zeer veel belang in; ik zou daarom gaarne een en ander bij- dragen tot de oplossing ervan. Inlandsche Artsen) werd in 1902 tengeschenke gegeven door Maar.... het„vraagstuk” is eigenlijk een vraagstuk. De 3 Delimannen, P. W. Janssen, J. Nienhuys en H. C. van den heer Arends laat cursief drukken: „Creolen zijn volbloed Honert. Europeanen", en hi' heeft daarbij niet alleen de Encyclopedie „Indie is een van die landen, dat zich op de meest effectieve van West-Indie, maar vele andere bronnen op zijn hand. pokkenbescherming kan beroemen. Door Nijland was de be- En wel de volgende, die ik heb kunnen raadplegen. reiding van de vaccine op een peil gebracht, dat in de geheele In E. Lime, Dictionnaire de la langue francaise, vindt men wereld zijn gelijke niet vond." ander Creole:„Homme blanc, femme blanche, originaire De handel is alle eeuwen door ook de verspreider van des colonies”. Hier wordt dus in het middengelaten uit welke , geestelijke goederen geweest, en „de rol van beschavingsdrager kolonien. Dat de schrijver echter de vroegere Spaansche ko- hebben ook thans handel en nijverheid, ware het alleen maar lonien in Amerika bedoelt, wordt waarschijnlijk door de vol- omdat de aard van onzepositie in Oost-Azie zulks meebrengt." gende bijvoeging: „La superiorite que les chapetons affectent Wij eindigen met een opmerking en een vraag aan het adres sur les creoles, ceux-ci laprennent sur les metis". Over dit van de wakkere firma De Bussy, die zoo veel belangrijke woord „chapetons" hier onder nog jets naders; vooraf kan geschriften over Indie heeft uit even en voor de verspreiding echter vastgesteld worden, dat bier dus sprake is van drie klas- van boeken in Indie zoo veelgedaan heeft. De opmerking is sen: chapetons, creolen en mestiezen. Negers worden er niet deze: Heel jammer is het, dat er aan Curacao een woord gewijd bij genoemd om de begrijpelijke reden, dat destijds negers is; de vraag: zou er nu niet een mouw aan zijn te passen om slaven waren. Creolen zijn dus sets anders, dan kleurlingen elke hoogere burgerschool en kweekschool, elk gymnasium en en zijn Been negers. lyceum in Nederland een nummer van dit kostelijke boek Omtrent den oorsprong van het woord creool licht Lime te bezorgen ? Welke vereeniging, die rijker is dan het Algemeen ons niet in. Het werk zegt alleen, dat het in het Italiaansch Nederlandsch Verbond, wil zich daarvoor spannen ? luidt creolo en afgeleid is van het Spaansche criollo. Van het Rijswijk, Februari 1928. J. E. BI L0. laatste woord is de oorsprong zeer twijfelachtig; de Spaansche Academiegeeft op, dat het een woord is, het eerst gebruikt Neder,nde.-s cn Et-rn't e w. n_en 1 door de veroveraars van de ICTieuwe Wereld;• wellicht is het SpieeAt in Vlaam:-ch 13eLgi. Ntclzrlandszh!I afgeleid van criar, voeden of opvoeden, maar de vorming is 44 NEERLAND IA dan in iedergeval zeer onregelmatig. Omtrent die afleiding vond ik het volgende in Hobson-Jobson, A. Glossary of An lo- Indian colloquial words and phrases: „Creole; the original so far as we can learn, is Spanish criollo a word of uncertain , etymology, (dit komt dus overeen met wat Littre omtrent de vorming zegt.) whence the French creole, a person of Euro- can blood, but colonial birth. Skeat concludes that criollo P is a negro-corruption of criadillo, diminutive of criado". Criado beteekent, zooals bekend zal zijn, in het Spaansch o. a. be- diende. Salvageeft op: domestique serviteur, valet. Omtrent , den oorsprong van het woord hebben wij dus geen zekerheid, welgroote waarschijnlijkheid. Alle door mij geraadpleegde werken komen echter hierin met elkaar overeen, dat zij vaststellen, dat creolen blanken zijn, een negers, of kleurlingen. Het zijn de volgende: D. Vincente Salv a, Nuevo Diccionario Frances-Espanol, vermeldt: Creole, criollo, nombreque se da al europeo de origen que nace en las colonias. En America se denomina cri- ollo el hijo de europeo y americano (So vice versa, y en esta acepciOn se debe entender. In Ferrari et Cassia, Dictionnaire francais-italien, vindt men: Creolo, neologismo istorico; nome che se d ad un europeo di origine che nato in America. The Encyclopedia Americana zegt: 'Creole, a person born in America or the West-India Islands ofpure European blood, as a Spanish creole; the term is sometimes applied, but wrongly, to any person born within tropical latitudes, of whatsoever, color. Bij English writers it has sometimes been used to mean a mestizo or mulatto, but cannot properly be applied to any person of mixed race, non-Latin stock or non-European birth. De Dictionnairegeneral de Biographie et d'Histoire ver- meldt: Creoles, de l'espagnol criollos, nom que les negres ex- Ortes d'Afrique au XVIe siecle, donnaient leurs enfants, P nes dans le nouveau monde, et que les Espagnols appliquerent aux hommes nes en Amerique de parents blancs. Ce nom est encore en usage pour designer des' personnes de race euro- eenne, nes dans les colonies. P En eindelijk vindt men in Larousse illustr6: Creole (de l'es- agnol criollo, meme sens) Personne de race blanche, née aux p colonies. Negre creole se dit exceptionnellement pour distinguer le noir nč aux colonies du noir venu d'Afrique. Het woordenboek der Nederlandsche taalgeeft onder het woord Kreool in hoofdzaak hetzelfde en wijst er bovendien nog op, dat het ook wel voor kleurlingen gebruikt wordt, dock ten onrechte. In verband hiermedegeeft het deze aanhaling uit Hesselings Het Negerhollandsch: „De dwaling, dat Kreolen menschen vangemengd bloed zijn, een dwaling, die zoo alge- meen verbreid is, dat men haar wel als een tweede beteekenis van het woord Kreool ma g beschouwen...." Nu nog lets over het woord chapeton. Chapetones waren Spanjaarden, die uit het Moederland naar de kolonien waren overgestoken. Een paar eeuwen vormden dezen een bevoor- rechte klasse in de Spaansche kolonien, wat ten slotte tot den opstand in het begin der 19de eeuw leidde. Francisco de Mirando en Simon Bolivar waren beiden Creolen, afstammelingen van Spaansche geslachten en beiden geboren te Caracas. In Dr. H. Brugmans en Dr. G. W. Kernkamp, Algemeene Geschie- denis vindt men op blz. 86 hieromtrent: -„Het bestuur (in de Amerikaansche kolonien n.1.) werd natuurlijk geheel in het belang van Spanje en de Spanjaarden gevoerd. Slechts Span- jaarden, in Amerika chapetonen geheeten, bekleedden de hooge ambten. Zelfs aan de creolen, de in Amerika geboren Span- jaarden, was dat recht ontzegd, dus natuurlijk nog veel eerder aan de kleurlingen, mulatten en mestiezen, die weldra een talrijke klasse vormden." Men kan dus onderscheiden, chapetones, d. z. in Spanje geboren Spanjaarden, creolen, d. z. in Amerika geborenen uit Spaansche, althans blanke, ouders, kleurlingen van verschil- lend gemengd bloed en negers en Indianen. De oud-Gouver- neur Staal merkt in zijn toelichting zeer terecht op, dat men zich aan die oorspronkelijke beteekenis in Suriname niet houdt. Daar doet men met het woord Creool hetzelfde, dat velen te- genwoordig hier doen met het woord Olympiade. Dit gebruikt men in de beteekenis van Olympische spelen, in plaats van in de historisch juiste: tijdvak van vier jaren tusschen die spelen. In Suriname noemen negers en kleurlingen zich creolen en, naar het schijnt, begint die onjuiste opvatting van het woord ingeschriften hier te lande ook burgerrecht te verkrijgen. Herhaaldelijk vindt men in couranten de mulattin Josephine Baker aangeduid als Creoolsche; de heer Arends wijst nog op andere voorbeelden. Het is eigenlijk eenigszins eigenaardig, dat men in Suriname zoo'n voorliefde heeft voor het woord Creool; chapetones hecht- ten er zonder eenigen twijfel een minachtende beteekenis aan. Maar hetgebeurt meer, dat men, wat als een beleediging be- doeld was, als een eerenaamgaat gebruiken. Onze eigen ge- schiedenis levert in het woordgeuzen een voorbeeld daarvan. Daar komt bij, dat men in Suriname zooveel mogelijk het woord neger vermijdt. In Surinaamsche kranten vindt men vaak in plaats van dat woord de aanduiding: zwa NEERLAND IA 4 oti• onze taal te zuiveren van onnoodige vreemde woorden en De samenstelling der Taalwacht onderging in het afgeloopen on- Hollandsche uitdrukkingen, een streven, dat, waar over jaargeen wijziging. Haar vergaderingen hebben zich steeds vin g vermeden wordt, mijn hartelijke instemming heeft. Mag door een aangenamen toon gekenmerkt, ook al waren de mee- ik U daarom eens een vraag stellen ? In Brussel bestaat sinds ningen omtrent de behandelde vraagstukken soms zeer uiteen- enkele jaren een z.g. „Holland-Huis", dat ongetwijfeld ook loo end. beoogt het Nederlandsche stambewustzijn te verlevendigen Ten slotte zij vermeld, dat het Hoofdbestuur den Voorzittei en te versterken. Deze fraaie naam, fierprijkende boven den zilveren eerepenning van het Verbond heeft toegekend. den in are van het gebouw, doet mij eenigszins barbaarsch aan, Aan den eenen kant van dienpenning staat ons mooie zinne- doch hi' is klaarblijkelijk zoo ingeslagen, dat men nu zelfs beeld „De 3 Dietsche Barken" waaraan de Taalwacht zich , opgericht heeft een „Vereeniging tot het stichten en in stand- in het volste vertrouwen voor het jaar 1928 overgeeft. houden van Holland-Huizen in het Buitenland". Moet dit kwaad dus al maar verder voortwoekeren en zullen we naast Namens de Taalwacht, het„ ,Holland-Huis Brussel" achtereenvolgens ook nog krijgen A. j. KLE IN, Penvoerster. een „Holland Huis Londen”, een „Holland Huis Berlin", en wat dies meer zij ? Welk nut heeft de Taalwacht van het Ambtelijke stijl. A. N. V. nog, wanneer hare lessen door haar medestanders Voor zoover het biljet niet vroeger is teruggehaald, moet enz. op die wijze worden ter harte genomen ? Aldus kan men lezen op de beschrijvingsbiljetten voor de Hoogachtend, Personeele Belasting. Misschien vindt Z. Exc. De Geer deze Uw dw. aanwijzing belangwekkend genoeg, om de bewering van zijn Mr. M. A. VAN ECK. voorganger Mr. Treub te logenstraffen, dat het Departement van Financien een Departement is dat zich in den laatsten , Wij vereenigen ons geheel met de opmerkingen van Mr. tijd taalverknoeiing ten doel schijnt te stellen. Mogen wij Van Eck en dringen er op aan, dat voor dergelijke Huizen een opmerken, dat indien bier een der juiste woorden is ? zuiver Nederlandschen naam wordegekozen. Red. Welk Nederlandsch blad kan en durft ? Het zijn zeker de dagbladen, die er veel toe kunnen bijdragen, TAALWACHT. om ons oog en oor ontvankelijk te maken en te doen blijven voor zuiver Nederlandsche uitdrukkingen. Als men elken dag koeterwaalsch hoort en leest, wordt het taalkundig gevoel J aarverslag der Taalwacht van het A. N. V. spoedig afgestompt ! Aldus Ir. G. J. van de Well in „De Inge- Met opgewektheid kon de schrijfster het verslag over 1927 nieur" van 4 Februari 1928. , opmaken. Er is, zoo lang de Taalwacht bestaat, waarschijnlijk geen jaar aan te wijzen, waarin haar werk zoo veelzijdige Rugschrede. belangstelling heeft ondervonden als in het pas afgesloten Nog een zoo'n Rackschritt en de eenige Z.-V1. stad boven tijdperk. Voor een root deel moet dit natuurlijk worded de 10.000 heeft de kroon verloren. Wie zegt wat van rug- toegeschreven aan de invoering van Taalzuivering op vele schrede ?(Al g. Hdbl.). inrichtingen van onderwijs, waarvoor hier nogmaals een woord van welgemeenden dank aan Z. Exc. Min. Mr. Waszink Je doe maar! stellig op zijn plaats is. De hulp, hierbij verleend door den Op Het Loo woont een zekere N. Baas, die er een wafel- heer W. de Boer, Administrateur aan het Min. van 0., K. en W. fabriek heeft, „L'Esperance". Hi' verzendt zijn fabrikaat in herdenkt de Taalwacht dankbaar. doozen, netjes overplakt met wit en blauw. Daarop staat Niet alleen in de scholen werkte de invloed der Taalwacht. te lezen: Instellingen van allerlei aard afzonderlijke personen raad- Gauffrettes francais pleegden de Taalwacht, prezen haar werk, ja riepen herhaal- Fabrication special delijk de hulp der Taalwacht in. Enkelen dezer bewezen hun Welk een rasfiere Nederlandsche Baas . . . . in het bokken, dankbaarheid voor het kosteloos verrichte werk in tastbaren schieten ! vorm. Metgroote erkentelijkheid maakt de Taalwacht hiervan Emiel Hullebroeck. gewag. Bij velen bestaat nog altijd de meening, dat de Taalwacht De taal onzer wetten. strijdt tegen fouten in bulging en spelling. Alhoewel zij voor Mr. H. P. Schaap wijst terecht op het gevaar van onduidelijke deze fouten niet onverschillig is, moet zij er toch op wijzen, en onjuist gestelde wetsartikelen in het Weekblad van het dat zulke fouten wel dom en hinderlijk zijn, maar niet het Recht van Vrijdag 6 januari 1928. Allen wettenmakers bevelen karakter der taal aantasten. Het doet toch aan het karakter wij dit artikel ter lezing en . . . . overweging aan. der taal niets of of toe, of in sommige gevallen een n meer of minder, of 1 of 2 e's of o'sgeschreven worden. Maar wel U of oe? krijgt een taal een heel anderen aanblik en klank, wanneer Waarom schrijft men toch Sunda, Sumatra, Madura, enz., haar woordenschat wordt vermengd met allerlei aan vreemde terwijl men uitspreekt Soenda, Soematra, Madoera, enz.? talen ontleende woorden. En in zijngevolgen krijgen we Wel, omdat de Duitsche zendelingen die woorden met u daarna een zinsbouw en stijl, die evenmin in de oorspronkelijke schrijven. En dan doe je het maar klakkeloos na! taal thuis behooren. Wie hiervan nog niet overtuigd is en belang er in stelt, raadplege ten overvloede Taalzuivering. Beroepsvrouw. Aan den wedstrijd, die de Taalwacht in 1927 uitschreef, In De Vrijheid zijn vele stemmen zeer terecht opgekomen namen zeer velen deel. Vooral van Nederlanders uit het buiten- tegen dit woord, datgeheel tegen de Nederlandsche woord- land was ditmaal de belangstelling root. Een paar hunner vorming indruischt. Wij zouden het een beleediging voor de voegden bij hun inzending zelfs opmerkingen, die van groote vrouwen, die in beroepen werkzaam zijn, vinden, indien zij waardeering van dit werk der Taalwacht getuigden. er zich meegingen of lieten benoemen. Bij een oppervlakkige Het zij der Taalwacht vergund, op te merken, dat de houding lezing wekt het woord zelfs eenigszins de gedachte aan een derpers tegenover het werk der Taalwacht niet steeds van vrouw van verdachte zeden op ! Daarom: we met alle beroeps- het juiste inzicht in het wezen der zaakgetuigt. vrouwen. 4I NIFFRI,ANniA Ambtelijke zelfwijsheid. Onder dezen naam komt in het Al g. Hdbl. van 4 Febr. j.l. een stukje over de taal, bij de P. T. en T. in gebruik, voor. De T. W. kan met zeer veelgenoegen mededeelen, dat de dienst der Posterijen zich met haar in verbinding heeft gesteld, ten einde voortaan zijn mededeelingen, enz. in goed Neder- landsch te laten verschijnen. Nu zullen woorden als groot- gebruiker, briefpostzending, luchtvervoer, verrekenzending wel plaats maken voor: gebruiker in het root, verzending van brieven vervoer door de lucht, te verrekenen tending. , Wat staat hier? Gevraagd een onderlegd persoon aan wren de untficatie der voor het Rijk (Nederland ? T. W. aan te schaffen goederen zal worden opgedragen. Elk weldenkend Nederlander leze Eine wertvolle Errungenschaft, Die Durchfiihrung der deutschen Sprache im deutschen Eisenbahndienst in de Leipziger Neuesten Nachrichten van Maandag 6 Februari 1928. Ned. Consulaat, Leipzig. Poelier, Fransch en wijsheid! Tout les rensingement des cuisine Francaise! — Deze poelier deelt verder mede: Wij deden dit (maaltijden regelen) reeds voor de volgende Ministers n.l.: Italie, Frankrijk, Amerika, -Rusland, Duitschland en Denemarken. (Overwinningen in snelheid, kracht, erfz. beteekenen toch meer dan die op het gebied van het juist gebruik der eigen taal. T. W. Aldus spreekt een (kleine) Nederlandsche gemeente! , . . . . December 1927. „In de vergadering van den ...... is ter sprake gekomen, de inschrijving van de levering van ...... , als zijnde geene openbare inschrijving geweest, doch bepaalde Firma's daarvoor in degelegenheid gesteld voor inschrijving. Hetgevolg hiervan is, dat andere Firma's en Fabrikanten niet met hunne concureerendeprijzen aan deze leveringen kunnen mededingen". Afgezien daarvan zou bij eene dergelijke opdracht tot levering, wanneer deze aan een firma of fabrikant, b.v. te ...... , de Industrie er mede vooruitgaan, daar het aan ver- scheidene menschen eengeruimen tijd werk zou geven. Wij hebben de eer Uwe Excellentie. namens den ...... beleefd te verzoeken om bij dergelijke inschrijvingen voor leveringen zooveel mogelijk publiciteit aan te geven, waardoor ook ..... -Fabrikanten in andere deelen van het Rijk, hieraan kunnen mededingen". Wie begrijpt, dat fabrikanten enz. naar publiciteit kunnen mededingen? 't Is fraai ! Het raadsel van Baarn. De commissaris vanpolitie te Baarn, de heer Van der Burgt, verzoekt eventueelenpersonen, die tusschen twaalf en drie uur den straatweg btj genoemd kasteel zijn gepasseerd en daar een paar verdachtepersonen hebben zien loo en zich voor nadere inlichtingen bij hem aan te melden. Wat zijn eventueelepersonen, die een straatweg zijn gepasseerd en verdachten hebbengezien? Secretarissen der Groepen. Nederland: Mr. W. J. L. van Es, Weissenbruchstraat id, 's-Gravenhage. Ned. Antillen: J. H. Perret Gentil, Berg Altena 49, Curacao. Ned. Indie: Mr. J. N. Greidanus, Javaweg 31, Weltevreden (Java) Suriname: Ir. J. J. van Wouw, P. B. 169, Paramaribo. Vlaanderen: Marcel Stujns, Ernest Discaillesstr. 1., Brussel. MEDEDEELINGEN. Verhoogde radioenergie van Hilversum. Het verheugt ons te kunnen mededeelen, dat de Nederland- sche Regeering toestemming heeft gegeven bij wijze van proef de energie van Hilversum te verho»gen en dat men er op de Nederlandsche Seintoestellenfabriek, blijkens van haar ont- vangen berichten, mee bezig is de noodige maatregelen te treffen. Zoodra die verhoogde energie in werking treedt, zal het zaak zijn voor alle Vlaamsche luisteraars na te gaan, of zij de uitzendingen van Hilversum goed verstaan. Het Hoofdbestuur van het A. N. V. zal al zijn invloed dan aanwenden om te bevorderen, dat bij de samenstelling der Radio-programma's met de behoeften der Vlamingen zooveel mogelijk rekening worde gehoitden. Een Grootnederlandsche rede van Prof. VanGinneken. 25 Januari aanvaardde de oud-professor van h NEERLANDIA 4 enperiodieken de taal van de Nederlandsche volksdeelen Van E. J. de G. te Gent: Album van Gent, in dankbare handhaven, berust waarschijnlijk op een drukfout. herinnering aan H. Meert. Voor zoover wij weten zijn er op het oogenblik zeker Van Emiel H. te Brussel: Plaquette en foto van P. Benoit. niet veel meer dan 20. Verdere aanwinsten door aankoop: Afd. Arnhem 25 jaar. ht van 12 Maart heeft in Huize De Bru usebi itens Nederland naar Ned. Indie en terug, 1927. gel te Arnhem, een herdenkingssamenkomst plaats bij gele- Penning ter herinnering aan de eerste posivlucht van Neder- genheid van het 25-jarig bestaan der Afd. Arnhem en Om- land naar Ned.-Indie, 1927. streken. Penning: Schoonheid en Sport. De voorzitter, Dr. P. Ribbius, zal de herdenkingsrede uit- spreken. Mevrouw Flothuis—Van Dommelen zal verzen voor- Vragen. dragen. Wie bezorgt ons het Juninummer 1902 van Neerlandia ? In depauze thee. Wie kan het tegenwoordige adres meedeelen van: De eerste Javaansche Roomsch-Katholiekepriester. J. R. Brandsma, vroeger Valkstraat 11-13 Amsterdam. A. Noy, Hoofdvertegenw. N. I. Combinatie voor Oedaya van Februari brengt het merkwaardig levensbericht Cultuur, Industrie- en Handelszaken, vroeger van een Javaan, die R. K.priester werd. Hi' heet Franciscus Weteringschans 251 fl Xaverius Satiman en werd in 1891 te Djogja geboren. Van Mej. E. B. van der Wijk, vroeger Corn. Schuytstr. 18 „ R. M. Ganda Atmadja leerde hij Nederlandsch. In 1908 kwam H. Scharrenga, vroeger Semarang. hij op de kweekschool te Moentilan, waar hij in 1911 het Mej. B. Numan, vroeger Rapenburg 66 Leiden. onderwijzersdiploma behaalde. W. de Beer, vroeger p/a. fa. A. Bos, Ismailia. „Daar hij in zich de roe in voelde om als priester zijn yolk te dienen, be on hij zich toe te le en op de studie van. Gebruiktepostzegels. Latin en Grieksch. In 1913 werd hem de gelegenheid geschon- ken, om aan het Canisius-college te Nijmegen deze studie Zendingen werden ontvangen van Dr. H. P. S. te Brielle, voort te zetten. In 1915 werd hij novice in de orde der Jezuleten R. K. te Leeuwarden, K. K. te Oegstgeest en F. B. te La te Mariendaal, waar hij na twee jaar de gebruikelijke gelofte Jolla (Cal.). aflegde van Gehoorzaamheid, Armoede en Zuiverheid. Ge- durende 3 jaar studeerde hij daarop de Scholastieke wijs- begeerte en vertrok toen — 1920 — naar Indie, om er tot NIEUWE LEDEN. 1923 aan de kweekschool te Moentilan les tegeven in Javaansch en andere vakken. Daarna keerde hij naar Nederland terug, waar hij nog een 4-jarigen cursus in de Godgeleerdheid had Beschermende Leden. te volgen. 15 Augustus 1926 werd hij te Maastricht tot Priester Dr. C. J. Folmer Dierenarts, P. C. Hooftstr. 46 Amsterdam. , gewijd. Het laatste jaar van zijn geestelijke vorming brengt C. Wucherpfennig, Ingenieur, Dir. A. T. I. B. A., hij thans in Engeland door." Plantage Franschelaan 15, tt Het Nederlandsche Lied. Beiden opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. 16bis, Utrecht. „Iedere week een lied" hebben de uitgevers Van Mastrigt Gewone Leden. en Verhoeven te Arnhem zich tot leusgesteld. Voor een luttele bijdrage willen zij iedereen, die zich daartoe aanmeldt, J. W. van Schagen, Dir. Post- en Telegraafkantoor, Doesburg. wekelijks een Nederlandsch lied met toonzetting toezenden. H. C. Bloemendaal, Architect, Koepoortstr. 26, tt Het zalgezongen kunnen worden zonder begeleiding op het Mej. Ds. A. G. Gunther, Remonstr. pred. ft klavier. Reedsging het eerste uit: het echt vaderlandsche „Des Dr. J. Brand, Geneesheer, t t Winters als het regent". We ens den vaderlandschen opzet Mr. W. L. Bruist, Griffier Kantongerecht, heeft ditplan onze hartelijke instemming. Koepoor tstr., t t J. H. Hogenkamp, Architect it De Joden-Savanne. S. v. d. Oever Pzn., Metselaar en Aannemer, Schoonhoven. Van hetgeschrift van den heer Fred. Oudschans Dentz: J. van Oostende, Koestr. 106, 1 t „De kolonisatie van de Portugeesch-Joodsche Natie in Suriname Mr. J. F. v. Royen, Al g. Secr. P. en T. Korte- en degeschiedenis van de Joden-Savanne" is bij den uit ever naerkade 12, Den Haag. Menno Hertzberger een 2d e druk verschenen. Voor het fonds, F. C. Dussel, Bazarstraat 27, ft dat beoogt de herstelling van de kerkruine op de Joden-Savanne, Jos. Hoosemans, Adj. Dir. Centraal Bur. der voor welk doel een internationale commissie isgevormd, Ned. Reisvereen., De Ruyterstr. 62, tt wordt in datgeschrift belangstelling gewekt. Reeds kwamen N. V. Vereenigde Bureaux v./d. Handel, Anna verscheidenegiften in. Paulownastr. 25, 1, H. Robin, Amalia van Solmsstr. 70, ft Geschenken voor het Stammuseum. Mr. G. W. Eekhout, Vice-President Rechtbank, Van Mr.. B. Z. te 's-Gravenhage: Transvaal-Album 1881 De-Lairessestr. 90, Amsterdam. (Eigen Haard); Kruger Le Grand 1900. Dr. J. P. Kellerman Slotemaker, Vrouwenarts, Van W. A. baron v. I. te Beverwijk: Foto van F. W. Corn. Schuytstr. 55, ft Reitz (van 1909). W. Voorbeytel Cannenburg, Oud-Marineoff. en Van den heer F. W. S. te 's-Gravenhage: Huldeadres van Dir. Scheepvaartmuseum, Fr. v. Mierisstr. 86, f f de Knaben-Volks- and Biirgerschule te Ustinad Orlicia voor C. W. DuinJr., Aannemer, Emmastraat 20, ft geschenken uit Ned. Indie aan het Natuurwetenschappelijke W. A. M. v. Hinsbergh, Kok, De-Lairessestr. 157; f f Kabinet van die school (10 /5/1922). A. E. Zahn, Referendaris ter Gem. Secr., Over- Van Dr. J. de D. te Amsterdam: 2 Gedenkpenningen van toom 556, $1 de vervlaamsching der Gentsche Universiteit (15/3/1916). I. Bruin, Chocoladefabrikant, Koningsplein 10, if 48 NEERLAND IA P. Harrebomee, Comm. van Politie, le Helmers- str. 58, H. Couturier, Bloemenmagazijn, P. C. Hooftstr. 29 Mr.. S. Baron v. Harinxma thoe Slooten, , P. C. Hooftstr. 18, Joh. Groen, Dansleeraar, Plantage Kerklaan 53, Dr. A. L.J. Sunier, Dir. Kon. ZoOl. Genoot- schap „Natura Artis Magistra" -Mej. E. v. Helvoirt Stadhouderskade 128, , W. N. Kaaskooper, Arts voor hart en bloeds- omloop, de Lairessestr. 117, Dr. L. Alma, Conrector Amsterdamsch Lyceum, De-Lairessestr. 151, Pater N. Perquin, Voorz. St. Jozefsvereen. Stationsplein 10, H. Gas telaars, Schiedamsche Sin el 103b, J. v. Silfhout, Gr 3ssier in Kol. waren, Oudestr. 19, Kampen. F.J. Molenaar Luit. der Inf., Oudestraat 33, H. A. Ekke Dir. Sallandsche Bank, de la Sablonier kade 12, J. Pellebo2r, Oudestraat 14, D. J. Telder, in IJzerwaren, Fa. A A. Stuurman, in Goud en Zilver, Oude- st a at 125, Mr. J. L. J. A. v. Mechelen, Adv. en Proc., Markt 58, Gouda. E. G. Gaarlandt, Burgemeester, Mr. C.Jonker, Advocaat, Regentesseplantsoen 30, Dr. H. A. Mulder, Rector Gymnasium, v. Bergen- llzendoornpark 4, Fa. R. W. Brakel, Magaz. v.Jaarsma's haarden, 0. Gracht 39, Haarlem. H. Cransberg, Hoofd School 19, Gaelstraat 10, ff J. T. Swartenburg, Uitgever, Zeist. J. Ploegsma, Uitgever, ,, Henk's Lunchroom, Stationsplein 12, Utrecht. J. Grijns, Arts, Bur em. Reigerstr. 81, ft Allen opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. l6bis, „ Mr. H. G. W. Worst, Keizersgracht 417, Amsterdam. F. v. d. Veen, Den Texstraat 38, 11 Mevr. H. M. Sternefeld, Keizer Ottoweg 4, Bussum. Allen opg. door het Bestuur der Afd. Amsterdam. Dr.. H. Landwehr Bur em. Meineszlaan 37b, Rotterdam. , Opg. door het Bestuur der Afd. P. C. Kroon, Zalmhaven 25, ft Opg. door den heer L. J. Rogier, „ E. H. Brokmeier, Haltestraat 40, Zandvoort. Opg. door den heer Fred. Oudschans Dentz, Den Haag. J. Kimmerer, Sin el 144, Dordrecht. T. A. Hermsen, Bagijnhof 1, I. van Huiden, Voorstraat 180, Fa. Waltmann & Co., Woningbureau, J. G. van Niftrik, Vrieseweg 38, Ir. A. Blomhert, Oranjepark 7, C. Romeyn, Arts, Nic. Maessingel 156, Allen opg. door den heer J. C. Ruitenberg, ft M. van Dijk, Houthandelaar, Brielle. M. Boers, Gemeentesecretaris, Heenvliet. H. Kerbert, Arts Hellevoetsluis. , A. S. Moerman, Hoofd der Openb. School, Oudenhoorn. A. Spoon, Aannemer Nieuwenhoorn. J. Trouw, Nijveraar, Geervliet Allen opg. door den heer S. da Silva, Brielle. Mr. W. J. C. A. Nijgh, Advocaat en Procureur, Hellevoetsluis. Opg. door Dr. H. P. Schaap, Brielle. J. Vrolijk, Theol. Stud., Botervatsteeg 12, Kampen. Opg. door den heer J. F. v. Hulsteyn J.Fzn., Kampen. Ir. J. v. Stappen, Prof. Dumoulinstr. 2, Maastricht. L. Meyer, Dir. Telegraafk., Scharnderweg 89, 11 Ir. Cl. G. Driessen, Dir. Gas en Waterleiding, Aylvalaan 24, ft Allen opg. door het Bestuur der Afd. J. A. Harinck, Journalist, Jac. v. d. Doesstr. 3, Den Haag. H. Carpentier Alting, Kon. Emmakade 173, tt S. G. van Looy, Rijnsburgerweg 167, Leiden. Groep Ned. Antillen. Beschermend Lid. Ir. C. E. van der Stok, Isla, Curacao Opg. door het Bestuur der Groep Ned. Antillen. Gewone Leden. K. H. Bode, Isla, Curacao A. van Hoboken, Isla, ff N. Oosterbaan, Isla, It J. C. Binnerts, Isla, ft A. J. Nijhuis, Isla, ft J. Noorduyn, Isla, If C. Donker, Isla, ft K. Rietveld, Isla, ft F. A. H. Rooda, Isla, ft J. H. van der Veken, Isla, ff G. H. Eskes, Scharloo, tt Ir. F. Meyer, Scharloo, tt C. Schimmel, Pietermaai, ff M. B. Bartels Daal, Otrabanda, ft Mej. A. N. van Altena, Damplein, ft Allen opg. door het Bestuur der Groep Ned. Antillen. Groep Ned. Indie. Drs. K. \V. de Groot, Dir. Chi'. A. M. S., Weltevreden N. I. Opg. door den heer R. G. Vleeming, It Buitenland. Beschermend Lid. A. F. W. Daarnhouwer, Gellertstr. 28, Hamburg. Opg. door den heer Jac. Oving, ft Gewone Leden. I. M. v. d. Chijs, Oberstr. 54, Hamburg. I. A. Elferink, Reesenstr. 15111, IP Belden opg. door den heer Jac. Oving, ft W. D. Oppenheim, 1057 Sherman Str., Grand Rapids (Mich.). J. H Kraayenbrink, Malbran, F. C. C. A.) Argentinie. Secretarissen der Zelfstandige Afdeelingen. Alberta: C. Ingwersen, Neerlandia, Alberta (Canada) Bloemfontein: Fred. P. Schuur, P.B. 127. Bloemfontein. Boston: , Kaapstad: Dr. Ph. R. Botha. Transvaal Universiteits Kollege, Pretoria. „Kiewiet de one" A. A. Weinberg, Hotel Monroe Cor. 24 St. 3rd Ave, Manhattan N. Y. City. Londen: W. van Hasselt, 26 Trognol Londen N. W. 3 , Nieuw Nederland: I. Spetter, p /a Holland-Amerika Lijn. 21 State St. New York City. Roemenie:J. den Besten, p /a Astra Romana. S. A. Bd. Ca- rol 10, Boekarest. Tsjecho Slowaktje: J. Swartendijk, American Imp. Co. Kra- kovska Ulice 7°, Praag. Weenen: A. v. d. Stal Gymnasiumstr. 56/15. XIX Weenen, , lt If ft 11 ft ft fl it Rotterdam. ft ft 11 ft 11 11 ft 1, ft ft ft ft Pt ft ft 32ste Jaargang. No. 4 April 1928 NEE RLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Laat nooit het bloed der vaderen Verbastren in uw aderen INHOUD: Het Vlaamsche Volkskaraktet , door Mr. A. J. van Waveren — Noord en Zuid — N e d e r land e r s in den Vreemd e, VIII : Europa: Polen, Oostenrijk, Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Roemenie — Dietsche K ant- t e e k e ninge n: Nederland Zooals Het Is — OozeTaal in Japan — Vliegende Bladen van Ver. — Oud-Holland Beschermgeest — Belangs telling in het Buitenland — Wat wij kunr en — Z u i d-A frika : Het Afrikaansch en ziin handhavers — De nieuwe handelscommissaris — N e d.- Indi e: Verslag van den Leer an in het Nederlandsch te Medan, door. W. van den Berg — H. E. Steinmetz -1- — Nederland: Verstag der Groepsvergadering van 10 Maart te Amsterdam, door Mr. W.J. L. van Es — Van de Afdeelingen: Amsterdam, Kampen, Rotterdam, Voorne en Putten — Vlaander e n: Boekencommissie van Groep Vlaanderen — V.in der Mandere in Vlaanderen --Vlaamscheluisteraars en. Ned. Radiouitzendingen — Een Vlaamsche rolprent geweigerd — Een feest voor Tak Mechelen — Naar de 9de Yzerbecle- vaart —Boekbesprekin g: Een handboek voor Suriname, door Mr. dr. P. H. W. G. van den Helm ---E. Hullebroek: ZuA- Afrika, door W. P. van Reede van Oudtshoorn — Groomederlandsche Promoties — 1 ng ez onden : Wie zijn Creolea — — Matocco, door Mr. E. L. van Embden — Denken niet velen nog zoo ;' door H. P. S. — Mededeelingen -- Nieuw e Leden — Aankondigingen. HET VLAAMSCHE VOLICSKARAKTER. Naast all waardeering voor de lofwaardige pogingen, in dit Tijdschrift toegewezen, slechts gedoogt \loc. die in den laatsten tijd, ook vooral van Vlaamsche eenige algemeene trekken van het volkskarakter, tot zijde zelve, in het we worden gesteld om het staving van one uitspraak, en dat nog in zeer Vlaamsche yolk en in 't bijzonder h Vlhe het Vlaamsche vage omlijning, de aandacht te vragen. yolks in voordrachten, in lezingen en wat dies meer zij, in een helderder en sympathieker Als een der meest teekenende karaktertrekken licht te stellen, dringt zich soms eene bedenking van den Vlaming, eene eigenschap, die zeker wel naar voren en wel deed dat de nationals geaardheid in lijnrechten strijd is met die opvatting van „minders onzer zuidelijke broeders over het geheel genomen verfijning", noemen wij dien van eene aangeboren (d goede uitzonderingen daargelaten) te veel van g eestelijke aristocratie. een kant wordt bekeken, te veel van den gewestelijk Wij gebruiken met opzet dat vreemde woord, getinten boertigen kant, te veel van de zijde, om omdat ergeen term bestaat, die in breeder omvat- het -in een woord te zeggen, waarvan ons in Pallieter tenden vorm uitsluit wat de Vlaming niet, en insluit zulk een alleraardigst beeld wordt geschetst. wat hi' wel is. Het woord geestelijke aristoci atie Men begrijpe ons wel. Wij beweren volstrekt niet, slit alles uit, wat lijkt op uiterlijke, dat wil zeggen, dat het Pallieter-element niet een eker bestanddeel innerlijk ledige „deftigheid" of „zwaarwichtigheid" zou vormen en zeker niet het mist aantrekkelijke en enuiterlijk deftig of zwaarwichtig gedoe. En het vooral vermakelijke, van het karakter van het Vlaam- omvat alles, wat behoort tot het gebied van sche yolk, vooral als de nadruk valt op het woord den waarachtigen adel van geest en gemoed. En „volk" — onze bedenking heeft alleen deze bedoeling, vooral in de die to van dat verschil tusschen dat di karakter nog geheel andere zijden rijk is, innerlijk en uiterlijk, tusschen den innerlijken en ziiden, die voor de juiste beoordeeling van nog den uiterlijken mensch, komt, wat men noemt geest veel rooters beteekenis zijn, zijden die, als ze like aristocratie, tot uiting. De Vlaming is eel mail even stelselmatig onder de publieke aandacht werden geen deftigheid, heelemaal niet de man, die er zich gebracht als met dat element van „boertigheid" op toelegt door uiterlijk decorum alleen of door het geval is, er stellig toe zouden bijdragen, ons den uiterlijke gewichtig-doenerij alleën, indruk te maken. Vlaming en zijn landaard nog veel meer eigen en Hi' is juist het tegendeel: of ongedwongen-los sympathiek te maken dan ze nu reeds zijn. en joviaal met een tikje neiging tot zuidelijk getinte Ja, wij gaan zelfs zoover om van meening te zijn, opzichtigheid, met name in het voorkomen, vooral dat juist die eenzijdige belichting van het Pallieter- de dames houden soms erg van een kleurtje — of wel element de reden is, dat men over het geheel genomen hij is afgemeten-stijf op het stroeve of soms, met den Vlaamschen broeder altijd nog zoo'n beetje een achtergrond van een mengsel van bedeesdheid van ter ziide beschouwt, als een mensch, welke en as or welwillendheid. Er is wellicht ge( ook overigens zijne beminnelijke eigenschappen tweeds yolk ter wereld, in w elks aard dat mengsei mogen zijn, van eene minder verfijnde geaardheid. van losheid en stijfheid duidelijker aan den dag Het doel van dit opstel is in het licht te stellen, treedt. Maar in elk geval: ongenaakbaar door „def- dat deze opvatting volslagen n' is is, al moeten tigheid" is de Vlaming nooit. wij dadelijk hieraan g , toevoeen, dat het bestek onsInnerlijk echter een tweeslachigheid. Innerlijk is 50 NEERLAND IA hij maar een mensch: gewetens- en gevoelsmensch tot oefening van de een of andere kunstuiting ten in het diepst van het gemoed, al sluit dit natuurliik doel stellen, in 't kort, op geheel dat samenstel volstrekt niet uit, dat er genoeg slechte en onaandoen- van streven en trachten,zij het vaak in nog zoo be- lijke Vlamingen rondloopen — wij hebben het Scheid en omvang en met nog zoo bescheiden mid- hier echter over het gros. Het zou ons ver buiten delen, omzich te verheffen boven het alledaagsche, de grenzen van ons bestek voeren, als we ook slechts boven de kleurloosheid en de nederdrukkendezorgen een poging dede-n om aan te toonen, in welke bijzon- des levens. de re karaktertr ekken deze al men aangeduide wezensaard zich openbaart. Wij moeten ons bij Ware het mogelijk, wij zouden gaarne langdurig deze twee bepalen: zin voor orde en tucht en zin stilstaan bij nog zoo menigen trek van het Vlaamsche voor geestelijke verheffing, vooral in artistiek opzicht. volkskarakterdie, naast dengeschetsten van geestelijke Da t de eerstgenoemde zin bestaat, is voor niemand aristocratie, van evenveel bet eekenis is om den een geheim, wien het was vergund een dieperen zuidelijken broeder in het juiste licht te doen zien. blik te slaan in het openbare en het huislijke leven Derhalve slechts een kort overzicht. van het Vlaamsche yolk: een dieperen blik en vooral Inzonderheid willen wij dan wijzen op drie eigen- ookeen niet door vooringenomenheid als vol schappen, die zulke uiterst gewichtige bijdragen van noodzakelijke nationale verschilpunten ver- leveren voor dejuiste kennis van den eigen aard duisterden blik. Voor dien opmerkzamen toeschouwer van het Vlaamsche ras: zin voor de opgewekte zijde treedt vooral een eigenschap als een het geheele van het leven, zin voor het decoratieve, en vooral, want beeld kenmerkende karaktertrek aan •den dag: wijindien aanleg komt een der meest karakteristieke bedoelen de neiging die, hoe ook so op den elementen der Vlaamsche volksziel tot uiting: zin voor achtergrond geschoven, steeds weder opleeft, steeds het monumentale. zich met nieuwe kracht laat gelden, de neiging n.l. In denzin voor de opgewekte zijde van het leven totzedelijke ingetogenheid. komt alles tot uiting, wat den Vlaming en het Met die neiging schijnt de aard van, inzonderheid Vlaamschegemoed zoo aantrekkelijk maakt: zin goed- het openbare, leven soms in strijd. Schijnt — we lachsche humor, zijn onverstoorbaar vertrouwen op zeggen het met opzet. Want in werkelijkheid blijft een e eindelijke goede uitkomst, zijn loddig, haast het steeds binnen ekere perken van welvoeglijkheid kinderlijk behagen in het komische, maar ook zijn en betamelijkheid, al is de uiting ook bewogener, Scher p oog voor het gewilde, het onware, het over- kleurrijker, karakteristieker dan bij de Nederlanders. drevene, met daarnaastzijn innige voorliefde voor Losbandig, opzettelijk losbandig, wordt het noon. het leuk-echte, het oorspronkelijk-guitige, het leutig- Steeds behoudt het eenzeker iets, een samenweefsel vermakelijke, to i'1 in al deze aangelegenheden van twee eigenschappen, die met ook zelfs de neiging zijn goed- en zijn afkeuring zich plegen te uiten in tot losbandigheid in volstrekten strijd zijn: zelfontzag een verbazende hands held om het juiste woord te en zelftucht. Iedereen, die de houding van het vinden, dat den stand van zaken teekent, al komt Vlaamsche yolk bij gelegenheid van b.v. een yolks- er dan ook vaak een uitdrukking voor den dag, die feestgoed heeft gadegeslagen, begrijpt wat wij naar meer„gekuischte” begrippen nauwelijks door bedoelen. Trouwens — ook in het leven zoo langs den beugel kan. de straat, en vooral in het gedrag der jeugd, openbaart Dezin voor het decoratieve is het uitvloeisel zich die aanleg voor orde en behoorlijkheid. De van weder eengeheel andere zijde van het Vlaamsche Vlaamsche markt, de Vlaamsche straat kent niet volkskarakter, en ook deze zijde plaatst den Vlaming den „straatjongen". Het is een zeer opmerkens- in een vriendelijk licht, in een gezellig licht, zOuden waardig verschijnsel, dat straatschenderij door de wij bijna zeggen; want zij is „aardig" in hooge jeugd in Vlaanderen betrekkelijk weinig voorkomt. mate, en de Hollanderkoestert een teedergevoel Endat de zin voor geestelijke verheffing bestaat, voor alles, wat hi met die aanduiding bestempelt. is niet minder duidelijk voor iedereen, die eenigen Dezin, hier aan het woord, is de zuidelijk getinte tijd te midden van het Vlaamsche yolk heeft vertoefd. voorliefde voor kleur engeur, voor bewogenheid, Het is overbodig de aanwezigheid van dezen voor het levendig gebaar, voor het uitvoerige, h he aanleg te gaan bewijzen bij een yolk, dat, wat gewichtig doen, niet, zooals we reeds opmerkten, kunst betreft, ma bogen op een zoo eenig schit- voor hetzinlooze gewichtig doen alleen, maar omdat terend verleden. Een yolk, waaruit een Rubens ont- het bij de omstandigheden „hoort"; het is de polsslag sproot, om te midden van en in dagelijksche van het bruingetinte, warme bloed; de bron van aanraking met dat yolk een hoogte te bereiken als alle leven, dat zich in diepe tinten en achtergronden, hem wasgegeven — een dergelijk yolk moet wel vol van ingehouden gloed, afspeelt. de zin voor het Ideale zijn ingeschapen. Alleraardigst is het voor een buitenlander om Voorzoover nog bepaalde aanwijzingen noodig zijn, de en trek in sommige zijner uitingen gade te slaan: vestigen wij slechts de aandacht op de vele wijzen, bijvoorbeeld in het verschrikkelijk plechtige van waarop zich ook heden ten dage die zin openbaart, bepaalde gelegenheden en gebeurtenissen, in den op de tentoonstellingen zonder al op allerlei gebied officieelen omhaal bij gelegenheid van een eerste- van het geestelijke leven, de uit- en opvoeringen steenlegging of de onthulling van een monument, in allerlei gedaante, op het over het geheele land het met hart enziel erbij zijn van all betrokkenen, verspreide net van vereenigingen, die zich de be- de hooge hoeden, de rokvesten, de medailles, de vaan- NEERLAND IA 5 dels, de vlaggen, en vooral de toespraken: alles diep datgene, waartoe onverhoopt zekere personen zijn ernstig en volmaakt in den vorm. Zie eens hoe een be- werkzouden willen misbruiken." tooging in elkaar words gezet (Vlaanderen is „het" land De Brielsche Courant vond uiteraard geen aan- der betoogingen) en hoe de stoet zich langs de straten leiding, opmerkingen, die niet van Naar waren, te verdedigen. Mr. dr. H. P. Schaap, secretaris der afd. voortbeweegt: zie eens die vastberadenheid op al Voorne en Putten van het A. N. V. heeft die taak die gezichten, het min of meer tooneelmatige in van ons overgenomen en in een sympathiek inge- alles, die zekere mate van de eve houding, wair- zonden stuk uiteengezet, dat er natuurlijk niets op bij niet zoozeer het doel van de plechtigheid op den teen is, de leerlingen naar de F ransche helft van voorgrond staat en de aandacht vraagt, als wel de den Staat Belie te laten aan. Daar kunnen ze geen nauwlettendezorg om toch maar in vredesnaam kwaad, al al het (schrijft hij) geen fraai Fransch alleszoo nauwkeurig in orde te hebben als de ge- z ijn, dat ze er zullen leeren . legenheid medebrengt. In elkgeval eft die karaktertrek zijn zeer be- „Maar wel kwaad, en onberekenbaar kwaad, kunnen onze leerlingen doen in de Nederlandsche helft van den minnelijke zijde, al was het maar alleen, omdat hi' staat Belie, in Zuid-Nederland of — pars pro toto — den vreemdeling menig staaltje van eigen leven te Vlaanderen. In steden als Gent, Brugge, Antwerpen, Oost- snoepen geeft, waarvan hij in zijn eentje een heelen ende, Mechelen, Leuven, Oudmaarde, Hasselt, Veurne, dag plezier heeft. enz. enz. ja zelfs in het •bolwerk van het franskiljonnisme, in Brussel, kunnen onze kinderen ontzettend veel kwaad En ten slotte: de zin voor monumentaliteit. doen en .. . . ondergaan. Om dienzin moet men den Vlaamschen broeder Ze zullen worden opgehitst teen hun eigen volksge- niet alleen liefhebben, maar ook bewonderen. Het nooten, ze zullen daar, in het land hunner broederen, die is die aanleg, die zich weerspiegelt in het op het oogenblik een strijd op leven en dood strijden, (o zeker, „slechts" met geestelijke wapenen!) Fransch grootsche karakter van zijn gevelbouw, den bree- moeten leerenparlevinken. Ze zullen hun Vlaamsche broe- den opzet zijner parken, de majesteit zijner ders en zusters als het ware in den rug leeren schieten. heerlijke katliedralen, zijne prachtige beeldgroepen, Want een ceder Nederlander, man of vrouw, die in kortom, in dat„air van grandezza”, dat het binnen- Belie benoorden de taalgrens Fransch spreekt, krenkt den treden van schierelke plaats van eenige beteekenis Vlaming, — Wat er er is: pleegt verraad aan eigen yolk tot een nieuwgenot, een nieuwe verrassing maakt. en stam." Hi' spreekt zich ook uit, die zin, in nog veel waarde- volleren vorm dan in gevelpracht en monumenten- Wij nemen deze warm woorden met groote weelde, namelijk in de breedheid van het innerlijke instemming over, te meer omdat het Bestuur der we en van den mensch, die Vlaming heet, een breed- Leerarenvereeniging niet geheel schijnt te voelen waar de schoen wren t. De aansprakelijkheid voor heid, die op hare beurt zich openbaart in zijn handel een besluit houdt immers niet op bij de goede en wandel, diegeene kronkelpaden kennen, en in bedoeling, maar strekt zich uit tot alle gevolgen, zijn niet over kleinigheden leuterend karakter, een die ervan te duchtenzijn, ook wanneer anderer breedheid, in welke nog altijd Lets is blijven hangen kwaadwilligheid daarin de hand heft. van den vorstelijken zwier, waarmede in vroegere dagen de vederbos golfde om den breedgeranden Holland op z' n malt. hoedziiner voorvaderen. De Nederlandsche Bond voor Lichamelijke Op- voeding heeft voor de vierdaagsche wandeltochten, Wij nemen afscheid van den lezer met de ver- die hij in Juli denkt te doen houden, in Belgie een zekering, dat het er ons heusch niet om te doen is „Fransch" prospectus verspreid, dat vermakelijk is geweest, den zuidelijken broeder een beetje in het door het rare brabbeltaaltje, waarin het is opgesteld, Zonnetje te zetten en evenmin4 om iets te leveren, en door tal van fouten en onbegrijpelijkheden. De dat wetenschappelijk van waarde zou zijn. Bond had kunnen weten, dat men met Nederlandsch overal in Belgie terecht kan en had den vertaler, Wat wij gaven, zijn niets meer dan indrukken die wel hevig onder zijn opdracht gezwoegd al vanpersoonlijken aard, verzameld gedurende her- hebben, menigen nutteloozen zweetdroppel, zichzelf haalde verblijven in Vlaanderen. heel wat gezegs en gelachs kunnen besparen.- 's-Gravenhage, Maart '28. Voor de Vlamingen is het niet vleiend, dat men in Nederland zoo dikwijls doet, of zij niet bestaan. Mr. A. J. VAN WAVEREN. Noord enZuid. Secretarissen der Groepen. Frans kiljonnetje spelen. Naar aanleiding van het aan Neerlandia ont- Nederland: Mr. W. J. L. van Es, Weissenbruchstraat ld, leende stukje „Opgepast" heft de beer C. J. 's-Gravenhage. Erkelens aan de Brielsche Courant van 6 Maart een verklaring gegeven van het uitzenden van Ned. Antillen: J. H. Perret Gentil, Berg Altena 49, Curacao. leerlingen naar Belie, om daar Fransch te leeren spreken. Hi' achtte het niet geheel billijk, het bestaur Ned. Indie: Mr. J. N. Greidanus,Javaweg 31, Weltevreden (Java) der Vereeniging van Leeraren in Levende Talen bier Suriname: Ir. J. J. van Wouw, P. B. 169, Paramaribo. te lane „aansprakelijk te stellen voor hetgeen anderen inzijn bedoelingen wenschen te le en of voor Vlaanderen: Marcel Stijns, Ernest Discaillesstr. 11, Brussel. 52 NEERLAND IA NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE. VIII. EUROPA (vervolg). ter bewaren. In alle gezinnen, op een enkele uit- Polen. zondering na, worth, ook door de kinderen, Neder- landschgesproken, Van den consul te Posen werdgeen antwoord Te Budapest is een leergang voor de Neder- ontvangen. landsche taal ingesteld door den Nederlandsch De consul te Warschau geeft voor zijn ambtsgebied sprekenden hoogleeraar in de godgeleerdheid, Dr. Jena 20 Nederlanders op, van welke 6 gehuwd zijn, Sebestyen. Duel van dezen leer an is hoofdzakelijk, meerendeels werkzaam in den handel bij Neder- de Hongaarsche kinderen, Welke in Nederland hebben landsche ondernemingen, als Philips' gloeilampen- verblijf gehouden, in staat te stellen, de daar opgedane fabrieken, Koninklijke Hollandsche Lloyd, Holland- kennisuit te breiden of al thans te onderhouden. ikmerika-lijn. Zij blijven Nederlandsch spreken; hun Het Hongaarsch-Nederlandsch genootschap be- kinderen ook. schikt over een Nederlandsche boekerij met omstreeks Dit laatste is anders bij de 8 Nederlanders in 1000 boeken, hoofdzakelijk voor de jeugd. De leer- Lodz, machinefabrikanten, handelaars, bloemisten, boeken worden ten deele in bruikleen gegeven, ten ingenieur, enz. behoeve van den leergang van professor Sebestyen, In Lwow zijn eenige Nederlanders werkzaam terwiil de overige boeken voor het groote publiek als kooplieden in den hout- en goederenhandel en ter beschikking worden gesteld in de stadsboekerij in de nafta-ondernemingen. te Budapest. Oostenrijk. Tsjecho-Slowakije. Geen antwoord is ontvangen van het consulaat Er bestaat te Praag een „Nederlandsche vereeniging te Salzburg. voor Tsjecho-Slowakije", tevens afdeeling van het Aan de mededeelingen van het consulaat-generaal Algemeen Nederlandsch Verbond, hebbende 25 leden. te We hen is het volgende ontleend: In het geheel wordt het aantal Nederlanders, in Het aantal der in Oostenrijk woonachtige Neder- Tsjecho-Slowakije verspreid, op 45 geschat, die landers wordt op 80 tot 100 geschat, werkzaam zijn in handel en nijverheid, vooral de Zij beoefenen verschillende beroepen, als daar scheikundige nijverheid of als dagbladschrijver. zijn: vertegenwoordigers van Nederlandsche onder- Het oordeel van den consul te Praag is, dat deze nemingen, invoerders van Nederlandsche en an ere Nederlanders met hun kinderen hun Nederlandsch voortbrengselen, personen die zich met den een of karakter bewaren, hun moedertaalblijven spreken anderen handel bezighouden en in voorkomende enzich aaneensluiten. gevallen ook kantoorwerk en dgl. verrichten, toon- Roemenie. kunstenaars, ingenieurs, dagbladschrijvers, geeste- Alleen van den consul te Gal atz werd geen ant- lijken, kooplieden en geneesheeren (tijdelijk voor woord ontvangen. studie). In Roemenie bestaat een„Nederlandsche Ver- De Nederlanders in Oostenrijk blijven in het eeniging” te Boekarest, afdeeling van het A. N. V. Het algemeen hun Nederlandsch karakter bewaren, wat aantal leden is ongeveer 60. Zij heeft ft een boekerij. blijkt uit het feit, dat zij met weinig uitzonderingen Voorts de „HollandscheClub" te Ploesti met 47 leden. hun taal trouw blijven en in all wat met Nederland Het aantal mannelijke Nederlanders in Roemenie in verband staat, belang blijven stellen. Nederlandsche bedraagt ongeveer 90, hoofdzakelijk werkzaam als Dladen worden in de koffiehuizen te Weenen, waar beambten in depetroleumnijverheid (zoowel technisch deze liggen, veel gelezen. als administratief). Ongeveer 1 /3 woont in Boekarest, De kinderen blijven in het algemeen hun moeder- de rest op de olievelden en in Cam in en Ploesti. taal spreken. In het algemeen blijven de Nederlanders hun Hongarije. nationaal karakter bewaren en hun moedertaal Een zuiver Nederlandsche vereeniging bestaat spreken. Zeer velen zijn echter getrouwd met niet in Hongarije niet. In 1922 werd opgericht het Hon- Nederlandsche vrouwen, waarbij het dan vaak voor- gaarsch-Nederlandsch genootschap, Ulloi-ut 4 Buda- komt, dat de kinderen, ookdoor het ontbreken van pest, dat zich ten doel stelt de cultureele betrekkingen Nederlandsch onderwijs in Roemenie, de taal van tusschen Nederland en Hongarije levendig te houden de moeder spreken, e n te versterken. De consul te Ploestigeeft voor zijn ambtsgebied Aan hetzelfde adres is gevestigd de vertegen- op 45 Nederlanders (23 mannelijke en 22 vrouwelijke), woordiger van het A. N. V. de heer J. Vreede. die werkzaam zijn in de Roemeensche petroleum- In hetgebied van het consulaat-generaal waren, nijverheid. voorzoover bekend, 16 Nederlandschegezinnen, Dit laatste is ookhet geval met de ongeveer 40 bestaande uit omstreeks 50personen, verder 7 manne- Nederlanders in Campina, een wisselend aantal, like en 3 vrouwelijke ongehuwde Nederlanders. daar eenigen slechts tijdelijk daar wonen. (De consuls te GyOr en Szeged hebben bericht, dat Uit hetgezamenlijk herdenken der nationale in hungebied geen Nederlanders wonen). De voor- feestdagen en de offervaardigheid bij groote rampen naamste beroepen, die de Nederlanders — behalve in Nederland, blijkt naast het gebruik der Neder- de regeeringsvertegenwoordigers — in Hongarije landsche taal, dat ij hun Nederlandsch karakterz uitoefenen zijn: werkzaamheden in de leiding van blijven bewaren. verzekerings-, bank-, landbouw-, nijverheids- en Te Braila en in Be ssarabię is de Nederlandsche scheepvaartondernemingen, persarbeid, muziekonder- consul de eenige Nederlander; te Constanza zijn er wijs verplegingsarbeid (2 verpleegsters). 4: 2 ambtenaren bij de „Astra Romana", een R. K. Alle Nederlanders blijven hun Nederlandsch karak- priester en een ingenieur. NEERLAND IA 53 DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Nederland Zooals Het Is. een briefje in hoogst gebrekkig Nederlandsch, dat De rolprent Nederland van het Al g. Ned. Verbond geen hoogen dunk gaf van den invloed dier Neder- rolde door Amerika en pakte als een sneeuwbal. De in landsche boeken. Maar het zal el tot de uitzonde- Amerika geboren Nederlandsche afstammelingen, tin en behoord hebben. Mr. J. C. Overvoorde zoo meldt men ons it Michigan, waren verrast. Zij verhaalde immers in Nee rlandia van 5 Febr. 1912 hadden zich Nederland ten opzichte van Nijverheid, van een ontmoeting met den heer C. E. Boeddinghaus, Scheepvaart, Landbouw nooit zoo voorgesteld en een der eerste vreemdelingen, die zich, na de open- ziin zeer ingenomen met de pogingen der heeren stelling van Japan, daar vests de. Het verve onderde N. de Vries en W. D. Oppenheim te Grand Rapids, hem, dat deze heer zoo uitstekend Nederlandsch om het „oude land" te toonen zooals het is. sprak. Hi vertelde mij toen, dat bij zijn komst In Michigan werden verschillende plaatsen be- het Nederlandsch de algemeene handelstaal in Japan zocht, daarna ging de rolprent naar Chicago en was, zoodat hi als Zwitser wel gedwongen was andere steden. Er ward veel medewerking onder- geweest, die taal te leeren." von den van de hoogleeraren en studenten van het Het blijft altijd jammer, dat Nederland de en Calvin College te Grand Rapids en men kan veilig handelspost in het verre Oosten verloren heeft. zeggen, dat de proef goed geslaagd is. De opkomst Vliegende Bladen van Ver. had bier en daar rooter kunnen zijn; het publiek iswantrouwend, daar er met rolprentvertooningen Ons hoofdkantoor, Lan 34 te 's-Gravenhage nogal eens bedrog wordt gepleegd; men staat dan ontvangt gestadig Nederlandsche dagbladen en ti d- verwonderd, dat er nu eens sets goeds is. Tenslotte schriften uit alle werelddeelen. Weer lit een partijtje is niemand teleurgesteld, terwijl daarentegen velen op onze schrijftafel, afkomstig uit Brazilie, Argentinie, die p getroffen werden, toen zij het oude vaderland Zuid-Afrika, den Noordamerik. staat Iowa, Duitsch- voor zich in levende prentverbeelding zagen. „Wij heb- land. Boden van Nederlandsche saamhoorigheid. ben nog niemand ontmoet", schrijft one vertegen- Er zijn er bij van langen leeftijd — „De Volksvriend" woordiger, „die niet dubbel en dwars tevreden was. die te Orange City in Iowa verschijnt, is reeds En dat in een land als dit, waar men overstroomd 54 jaar — andere hebben eerst kortgeleden het wordt met films!" levenslicht gezien. Da t deze uitslag ons verheugt, zal men begrijpen, Tot deze laatste behoort het Braziliaansche blad al zijn wij uiteraard .nog niet voldaan. Slechts een „De Boodschapper" („0 Messageiro"), welks direc- klein deel van het onmetelijke land wordt aldus to de de heer P. F. Matthyssen getuigenis geeft, een met Nederland bekend gemaakt. Het zou te wenschen roe in te vervullen. Hi veil „het nationaal bewustzijn ziin, dat ettelijke rolprenten konden worden uit- van de Nederlanders in Brazilie wakker schudden, gezonden, een paar jaren lang inplaats van enkele het afsterven van onze moedertaal in de groote maanden, ten einde alle Nederlandsche neder- republiek zooveel mogelijk verhoeden." Alle hulde zettingen te be oaken en overal in de groote Republiek en instemming ! Het nummer telt 16 bladzijden, juiste begrippen te bran en over het stamland. bijna geheel in Nederlandschen tekst. Het jongste van de hie bedoelde persvogels is One Taal in Japan. „Euterpe", een maandblad in het Afrikaansch en Een paar eeuwen lang is, naar men weet, het Engelsch, or aan van de „Vereeniging tot bevordering Nederlandsch in Japan de wetenschappelijke, in het van kunst" te Pretoria. Welkom in het leven ! roe en bijzonder de geneeskundige taal geweest en veel wij het toe met vertrouwen in zijn welslagen. Het Nederlandsche woorden zijn in het japansch over- terrain van werkzaamheid van di blad bepaalt gebleven. Belangwekkend is een mededeeling van zich niet tot muziek, maar omvat alle kunst. „Euterpe" dr. S. . schijnt een werkzame en frisch levende vereenigmg van Amsterdam, dat de Volkenbond een Engelsch te zijn, welker ledental sedert het vorige verslag ver- boek over „Het gebruik en de studie van vreemde vijfvoudigde en die belangwekkende voorlezingen e- i talen" door prof. Inayo het Nitobe (Tokio) heft uerit- concerten laat houden. Het verslag van den directeur, gegeven, waarin de verspreiding van hed- prof. Willem Gerke, geeft daarover vele bijzonder- landsch in Japan in de zestiende eeuw uitvoerig heden. Op eeri der laatste concerten is o. a. een b ehandeld wordt. Voor ons was hierin nieuw de werk uitgevoerd van Nic Porpora (1686-1766). mededeeling, dat de Japansche regeering in 1811., wiens beteekenis in het blad kort wordt geschetst. toen de algemeene vrees voor een inval der vreemde- Aan Nederlandsche toondichters gaat „Euterpe" lingen verminderde, zoodat het verbod van het zich niet te buiten. We lezen wij, dat in de afgeloopen aanleeren eener Europeesche taal niet meet zoo streng maand Anton Verheyen „in Deklamatie" voor hair gehandhaafd behoefde te worden, een ambtelijk als solist is opgetreden. Wanneer de vereeniging vertaalbureau oprichtte. Eenige duizenden in en het Nederlandsche lied in studie mocht willen toen Nederlandsch studeeren en er verschenen nemen, zal zij zich den daaraan besteden tijd voor- wetenschappelijke werken van allerlei aard, uitsluitend zeker niet beklagen. en alleen gegrond op de Nederlandsche wetenschap. ,De Post van Holland", het blad van den Ook in 1918 is een Engelsch werk, een moos „liederlandschen Bond in Duitschland", die zoo „Album of Historical Materials" (Geschiedkundig voortreffelijk werk verricht, brengt de welkome tijding Album) door Tokihide Nagayama, directeur der van de oprichting te Duisburg van een nieuwe boekerij van Nagasaki, verschenen, waarin het een Nederlandsche vereeniging „Neerlandia", die zich en ander over de Nederlandsche to al wordt vermeld. bij den Bond heeft aangesloten. Voorzitter is de heer In _dat boek vindt men ook een teekening van de A. Lankermann, secretaris de heer Willem Versteeg. Nederlandsche nederzetting op Desjima, gemaakt Buitengewoon verheugt ons een bericht in het door een Japanner. Onder deze teekening stond hierboven vermelde Amerikaansch-Nederlandsche 54 NEERLAND IA blad „De Volksvriend" over het inkomen van Neder- Ook hi verwijst naar het Nationaal Bureau voor landsche boeken voor de laatselijke leesbib p liotheek Documentatie, komt eveneens tot de slotsom, „dat van Orange City. Ter kenschetsing van het de buitenlandsche pers Haar verhouding zeer veel daar in het ver re Amerika aan Nederlandsche of aandacht aan Nederland en zijn kolonie wijdt" en in het Nederlandsch vertaalde werken gelezen wordt, schrijft voorts: laten wij het lijstje hier volgen: Een onzergezanten, geaccrediteerd in een groot land, Elizabeth Musch, door Van Lennep. De Corsi- vertelde mij onlangs dat een gezant van een ander (klein) caansche Broeders, door Alexander Dumase . Man Mar van ga- land hem de vraag had gesteld: „Hoe bereiken jullie retha Gautier, door Alex. Dumas zoon. De toch dat de pers hier zoo dikwijls over Nederland spreekt ?" het Woud en De Geheimzinnige Ruiter, van Jane Wie eenpaar weken zou volgen het een op het „Nationaal Grey. Op Een am Post, door Booth Tarkington. Bureau" binnenkomt aan stukken in buitenlandsche De Avonturen van den Baron Von Mfinchhausen, bladen over Nederland en Indie, zou deze diplomatieke door D. D. Bruijn. De Wandelende Jood, twee deelen, verbazing alleszins gerechtvaardigd vinden. En zelfs de door Eugene Sue. Engelschen te Rome, door Bos- raadpleg in van wat het Nationaal Bureau" wekelijks „ boom Toussaint De Hut , van Oom Tom door rondzendt, stemt tot tevredenheid. Ik betwist dat eenig H. B. Stowe. Padvinder en Laatste der Mohikanen, land van gelijke waarde voor het internationale leveri een door J. F. Cooper. De Wedergeboorte van Brian Kent, steviger dossier zou kunnen aanbieden. door Harold B. Wright. De Arme Edelman, door In Duitschland is de belangstelling voor Nederland H. Conscience De Rozenkrans, door Florence nog steeds levendig. „Vooral in Duitschland", zoo Barclay. Saulus van Tarsus als Paulus de Apostel, schreef de Berlijnsche briefschrijver van Het Vader- door M. Beversluis. De Lynch-wet en Het Opper- land onlangs, „staan de Hollanders als muzikaal yolk hoofd der Aucas, door Gustave Aimard. hoog in aanzien en er is haast een stad met een goed orkest of Hollandsche instrumentalisten behooren Oud-Hollands Beschermgeest. onder de eerste solisten". Wie in Duitschland reist, „Wist men vroeger bier ternauwernood, dat kan die waardeering opmerken op velerlei terrein. St.-Nicolaas bestond," zoo schrijft de Amigoe de Te Hamburg bijv., met zijn vele groote weten- Curacao met beminnelijke geloovigheid, „in de roote waar- schappelijke instellingen, ontmoet men g laatste jaren is de viering van dit feest steeds meer sc undi en e deering voor de Nederlandsche heikg algemeen geworden. De winkels hebben goede geneeskundigen. Men weet, dat de Hamburgsche ken zaken gemaakt en op den laatsten .Nicol- hoogleeraar Pelte met twee Berlijnsche professoren avond waser vooral te Otrabanda een drukte op door het Rijksministerie voor gezondheid naar Neder- straat, als we alleen op Oudejaarsavond en op het land afgevaardigd is, om met de Nederlandsche koninginnefeest gewoon zijn." geneeskundigen het vraagstuk der encephalitis post- Bravo Curacao ! Gij hebt begrepen, wie Oud-Hol- vaccinalis te bestudeeren. Te Tubingen is een Hugo- landseigenlijke schutspatroon was en blijven de-Vriesfeest gevierd ter gelegenheid van den Een doorslaand bewijs, dat dit St.-Nicolaas is, lever t 80sten veriaardag van den beroemden Nederland- de viering van dit vaderlandsche feest overal, waar schen geleerde. In vele nijverheidsgemeenschappen Nederlanders wonen of zelfs waar eens Nederlanders met aansluiting op and ere landen is Nederland yen- woonden, zooals op Ceilon, waar de Dutch Burghers tegenwoordigd en vele Nederlandsche bedrijven weder sedert eenige jaren geregeld den heilige din met Duitsche. Overgroot is daar te lande de herdenken. 't Vorig jaar vooral moet de viering van belangstelling voor onze kolonien, sedert Duitschland 5 December daar uitstekend geslaagd zijn. de zijne verloor. Ook elders trouwens. In een Haagsch blad sprak onlangs in een stukje, Te Davos heeft de Zwitsersche hoogleeraar dr. Carl datzeker aan de aandacht (of de macht) der redactie SchrOter een lezing gehouden over een reis van ontsnapt was, iemand zijn verwondering uit, dat zeven maanden in Ned.-Oost-Indie. Ofschoon niet de „ontwikkeling" naar het vieren van Kerstmis blind voor vroegere misslagen, verklaarde hij zich nog betrekkelijk langzaam gaat en dat de winkelstand een groot bewonderaar van al hetgeen Nederland in niet krachtiger het vieren van Kerstmis met ge- rat re jaren heeft verricht. Het was onmogelijk den. schenken is gaan bevorderen. Een „collectieve ontzaglijken vooruitgang en de weldaden te misken- reclame" met „intensieve propaganda" op Ai- Hen, die de Nederlandsche koloniale politiek aan kaansche wijze gevoerd, zou, meende deze in ender evo het land en aan de inlandsche blking had gebracht. na verloop van tijd een „stimuleerenden invloed" Evenzoo is in Frankrijk aan belangstelling een ge- kunnen hebben. brek. Een Parijsch berichtgever schreef onlangs zelfs Het zou onvermijdelijk uitlo4en op een geleide- van een „epidemie van lezingen over Nederland en hike verdringing van het oude vaderlandsche feest, kolonien." Privaatdocent Polak las over Spinoza, wanneer de wensch van dien schrijver vervuld werd.. Ir. Hug over de electrificatie der spoorwegen in Van zoo'n „ontwikkeling" naar „intensieve collectivi- Indie, Ch. J. d'Ancona over onze rubberteelt, de teit" door uitheemsche reclamemiddelen, moeten handelsattache Glaser over onze cultures in Indie, wij niets hebben ! waarbij hi onze koloniale werkwiizen roemde en elsbetrek- Belangstelling in het Buitenland. — ook alweer — tot versterking der hand p king en tusschen Frankrijk en Ned. owekte. Eenigen tijd geleden merkten wij op, dat het geh eel Overal voelt en begrijpt men, dat Nederland hard onjuist is te denken, dat in het buitenland aan werkt, veel bereikt en dus geeerbiedigd moet worden. Nederland weinig aandacht wordt geschonken. De overzichten van artikelen in de buitenlandsche pens Wat Tri j Kunnen. voortdurend door het„Bureau voor Documentatie” van den beer Drionverspreid, toonen, dat de belang- Voor de buitengewone opdracht, aan L. Smit en Co.'s stelling zeer groot is. „Een ingewijde" bevestigt Internationalen Sleepdienst te Rotterdam verstrekt, om een Engelsch dok naar Singapore te sleepen, dit in een artikel in het Handelsblad van 6 Maart 1.1, NEERLANDIA 5 zou wells ht het opschrift beter zijn: „wat wij durven." Het is e en onderneming zonder voorbeeld. Bedoeld ZUID-AFRIKA. dok meet niet minder dan 2 H.A. in oppervlak en moet in twee deelen van de Tyne naar Singapore worden overgebracht, waartoe acht ware sleepbooten Het Afrikaansch en zijn „handhavers". zullen worden vereischt. Het bewuste dok is 172 voet breed, zoodat in het Die Burger heeft een ongeteekend briefje uit Natal Suezkanaal de boeien moeten worden weggenomen ontvangen, waarin een Engelschgezinde zijn mis- en op sommige plaatsen slechts 3.60 Meter speling noegen uitspreekt, dat aan Natal een tweede taal ter weerskanten zal overblijven. In omstreeks 120 (het Afrikaansch) is „opgedrongen". „Eenmaal" da gen moeten meer dan dertien duizend kilometer schrijft hij (natuurlijk in het Engelsch), „zal Natal worden afgelegd, waarvoor twintig millioen K.G. opstaan en zich to smaken van die onbillijke en steenkool noodig zullen zijn. ongewenschte vereeniging (union) en dan zullen de Wel eervol, dat een opdracht van zoo groote ver- Afnkaansch-sprekenden teruggestuurd worden naar antwoordelijkheid en gewicht verstrekt wordt aan Transvaal, Oranje-Vrijstaat en de Kaakolonie."p een Nederlandsche onderneming en dat deze haar „Die Burger" noemt dit briefje teekenend voor de heeft durven aanvaarden. Geen andere sleepdienst geestesgesteldheid van sommige Natallers. Tkdee enen ter wereld be it genoeg sleepbooten voor het slee- vinden wij ook, dat de of ender er zijn naam met P over zulke lange afstanden. Geen andere sleep- onder durfde zetten. Dat toont, dat hij zich niet dienst dan de genoemde Nederlandsche beschikt bijzonder sterk voelde ! over de gezagvoerders, waarmede men een dergelijken Hetgeen de Afrikaansche bladen geregeld mede- tocht durft wagen. deelen over de taaltoestanden, geeft niet den indruk, dat het Afrikaansch, zelfs in het zoo Engelsche Natal, In den Volkenbondsraad heeft de Fransche achteruit gaat, integendeel; wel dat het over al een minister Briand, voor fitter der Commissie voor moeilijken strijd te voeren heeft. Het aantal twee- Intellectueele Samenwerking, wijlen Prof. Lorentz talige ambtenaren (eentalig bete altijd Engelsch) herdacht. De heer Brian wilde over de weten- werd onlangs in een Volk medegedeeld; het schappelijke verdiensten van den Nederlandschen viel niet erg mee. Bijzonder dient het pijnlijke en geleerde niet uitweiden, maar zou — zoo zeide hij — onaangename werk gewaardeerd te worden, dat de inzijn taak te kort schieten, wanneer hij niet in zoogenaamde „handhavers" verrichten. Zij hebben herinnering bracht, met welk een toewijding • en beloofd, overal in het openbaar, in winkels, op de luister prof. Lorentz, zoodra de oorlog ten einde was, spoorwegen, enz. altijd Afrikaansch te spreken. de geleerden der voormalig vijandelijke landen met Daarbij komen zij nog al eens in botsing met het elkander trachtte te verzoenen personeel van groote verkoophuizen, dat Engelsch „Deze groote Nederlandsche staatsburger was, aldus deftiger vindt en dikwijls ook geen Afrikaansch Briand, ook een root Europeaan. Daarom nam hij zon- kept. Een „Handhaafster" deelt hare ervanngin der aarzeling de uitnoodiging aan van de Commissie voor dit opzicht te Kaapstad mede; vertelt, dat haar bij Intellectueele Samenwerking, om lid dier commissie te zulk een gelegenheid het woord „English" toe- worden. Zijn medewerking in die commissie was zoo actief gesnauwd werd en toen zij vroeg: „Maar is heer• en zoo doeltreffend dat, toen Bergson om gezondheids- nie iemand, wat ons in Afrikaans kan bedien me", redenengenoodzaakt was het voorzitterschap dier com- nog weer een tweeden snauw opliep: „No !" ant- missie neer te le en, Lorentz met algemeene stemmen voor de verkoopster botweg. De schrijfster had in zijnplaats werd aangewezen." niettemin de voldoening, van de bestuurders der beide winkels waar zij aldus bejegend was, in antwoord Op Briands voorstel besloot de Raad, een brief op haar klacht, een beleefd briefje in het Afrikaansch van rouwbeklag te richten aan Mevrouw Lorentz te ontvangen (al was het geen heel mooi Afrikaansch) en aan de Nederlandsche regeering deelneming te waarin verontschuldigingen werden aangeboden. De betuigen met het heengaan van haar grooten land- eenen voegden daarbij, dat de niet-Afrikaansch spre- genoot. kende winkeljuffrouw ontslagen was. De anderen gaven mede voor, dat er een vergissing in het spel Aan de Theemskade te Londen lag een scheepje — moest zijn en verzekerden, dat in de ondernemmg niet rooter dan een sloep: de Schuttevaer. De heele het voorschrift.gold, „om Afrikaans met ons klante kade stond wart van de menschen op het oogenblik, te praat as hul dit so wil he." „Ons het (zoo ging dat de bemanning het meertouw loswierp en het het briefje voort) met die hoof van die departement zeil heesch. Want de drie mannen, die daar zoo in kwessie daarmee gepraat, en ons voel seker dat be en zeker van hun zaak de laatste toebereid- as u ons nog een kans gee, ons ons beste vir u sal selen maakten, in en niet meer of minder dan den doen om een Afrikaanssprekende persoon te kry Oceaan oversteken in hun notedop. om u te bedien." Toen de wind in het zeil blies, ontplooide zich Het slot van dit verhaal is kostelijk. op den achtersteven een vlag: de Nederlandsche. „Aan etenstafel", zegt de schrijfster, „luister die Engelschen, die hun vaderlandsche geschiedenis mans met belangstelling na ons verslag, maar bly kennen, zullen aan Tromp en De Ruyter hebben stil ooh hul eie inkope—hulle is seker skaam omdat gedacht; op andere wijze, maar met niet minder hulle nie gehandhaaf h nie , d ie vabonde! et " d Leven voor de eer van Opmerkelijk, in verband hiermede, is de ervaring het land. Mocht het te vroeg zijn, deze kloeke onder- van een paar afgestudeerde leerlingen eener huishoud- neming te rangschikken onder „wat wij kunnen", school, in den tijd toen de handhaversbeweging men kan het boeken onder „wat wij durven". En begon en in de dagbladen veelvuldig besproken werd. daaraan heeft de tegenwoordige tijd, die persoonlijken Veel winkeliers zijn toen naar tweetalige bedienden moed zoo ho stelt, genoeg. pan uitzien. Aan haar kennis van het Afrikaansch 56 NEERLANDIA hadden de mess es te danken, dat zij onmiddellijk van den handelscommissars van Milaan naar Rotter- plaatsing vonden. Een van die winkeliers zei, dat dam worden verplaatst, wordt vanwege het departe- hij genoodzaakt was, tweetalige bedienden te ne men, me van Buitenlandsche Zaken te Kaapstad tegen- omdat hi zoo „gepest" werd door dames, die wei- gesproken. De heer De Villiers zou op 9 Maart naar gerden Engelsch te spreken. Europa vertrekken. Hoe noog het „handhavers"-werk di is, kwam De heer De Villiers is weduwnaar van wijlen uit bij een antwoord, van ambtswege gegeven op mej. Maude E. de la Harpe, en hertrouwd met Mej. M. en vraag be treffende de bij de wet gevorderde Raubenheimer, voormalig bestuurster van de Oranje- iweetaligheid der ambtenaren. De drie departe :re aten: Skool te Bloemfontein. Hi j is Vrijstater van geboorte Postwezen, Openbare Werken en Financien bleken en, ofschoon hi de school zeer on moest verlaten, 195 ambtenaren te bezitten met een bezoldiginc; heeft hij door eigen studies de examens voor advocaat van 600 p. st. of meer. Van de en waren er 168, en notaris kunnen aft;ggen en zich te Ficksburg die alleen Engelsch spraken, zoodat er slechts 27 een groote practijk ve cworven. Sedert 1918 legde tweetalig zijn. Het zal jaren duren, voor een zoo hij zich toe op het boerenbedrijf en hij be it thans „verbrouwde" toast (zooals Die Burger rich uit- twee groute boerderJen. drukte) recht komt. Dat kan ook alleen geschieden, De heer de Villiers heeft, zegt Die Burger, altijd wanneer alle laden der regeering medewzrken om groot belang in de openbare zaak gesteld. Gedurende te zorgen, dat Zuid-Afrika niet alleen op papier bijna twintig jaar was hi lid van het gemeente- maar in werkelijkheid een tweetaligen staals bestuur van Ficksburg en verscheiden malen burge- e kome. meester, alsook bestuu -slid van verschillende maat- Tot ontmoediging bestaat er nochtans een rz,-2en, schappelijke instellinge a. In 1914 werd hi tot lid ook niet in Natal. De heer C. M. Boo en Afrika msch van den Provincialen Raad gelcozen en drie jaar schoolinspecteur in Natal, schrijft in zijn verslag later tot lid van het ui_voerend komit. Al spoedig over 1926: „Dit doen my veal genoee te kan ropporteer werd hij de werkelijke leider en drij fk racht in die dat die gestadige vooruitgang in Afrikalns as Twede rand. Aanzijn kennis an gemeentezaken is de door Taal in hierdie Provinsie gehandhaaf is. Nie alleen hem ontworpen Vrijstaatsche „Munisipale Ordon- het die aantal kinders wat van die geleentheid gebruik nansie" te danken, die als een model-reglement maak om tweetalig te word, toegeneem nie, maar wordt beschouwd. Oak in het onderwijs heeft hi' die standaard van die yak in die verskillende klasse aan inland land route diensten bewezen, den Vrijstaat is gedurende die vergange jaar ook aanmerklik gemaakt tot een voorbeeld voor de andere deelen verhoog." der Unie. Te Pietermaritzburg acht de schoolinspecteur de Verleden jaar heeft de heer De Villiers een reis vooruitzichten voor het onderwijs door middel van naar Europa en de Ver. Staten gemaakt. Men roemt Afrikaansch rooskleurig. Een nieuwe Afrikaansch- zijn innemende persoonlijkheid, waarin, zegt medium school zou onlangs gereed komen. Aileen levensbeschrijver, „is bale bewaar gebly van die kweekt het Natalsche opleidingscollege nog niet galantheid van sy France voorouers." het vereischte aantal Afrikaansche onderwijzers, dat dus uit andere provincies moat worden aangevuld. NED.-INDIA. Aan de re elan van het onderwijs ontbreekt heel wat, maar toch verklaart de wn. hoofdinspecteur F. D. Hugs, dat hi uit de inspecteursverslagen den Verslag van den Leer an in het Nederlandsch van he t indruk heeft gekregen „dat baie bevredigende Algemeen Nederlandsch Verbond, Afdeeling Sumatra's vooruitgang in die skoolwerk self gemaak word." Oostkust, over het jaar 1927. Onlangs is voor het eerst in de Ned. Geref. Kerk InJanuari 1927 be on de leergang met 75 betalende leer- te Pietermaritzburg een huwelijk bevestigd in het lingen, De parallel-klas I Va werd .einde April opgeheven, Afrikaansch. Het huwelijksformulier was door ds. daar het aantal leerlingen tot 4 was teruggeloopen. In Juli, Viljoen uit Oudtshoorn in het Afrikaansch vertaald. dus bij het begin van het leerjaar werd op voorstel van den Aileen door altijd en overal wear de gelegenheid leider het schoolgeld van de laagste twee klassen van f 3.— op zich voordoet, Afrikaansch te spreken, kan men op f 3.75 en van de hoogste van f 3 — op f 4.— gebracht. den duur achting afdwingen. Het aantal lesuren 's weeks werdgebracht van 3 op „Laat ons" schrijft „Ondersteuner" in Die Burger „die 5 en van 5 op 6, terwijl leerboeken en schriften om niet verstrekt volgende reels altijd nakom: werden. Hoewel het Bestuur hierdoor een tern an van het (a). Vera g 'n vreemde taal nooit, maar laat jou eie bij aantal leerlingen vreesde, is het teg,endeelge bleken. De leergang jou bo almal staan — en ver bo ook. be on n.i. met 143 leerlingen, welk aantal einde December (b). Gebruik jou taal om bewondering en achting of 1927 nog 133 bedroeg. te dwing bij de buitestanders. In den loop van het jaar werd de leergang bezocht door de (c). Gebruik sover moontlik Afrikaans in alle kor- onderwijscommissie uit den Gemeenteraad, die met belangstel- respondentiewerk. ling het werk heeft gadegeslagen, doch zich minder voldaan ( d). Gebruik altoos jou beste taal en verbeter altoos. betoonde over de verlichting. Hierin is bereids verandering (e). Volhard tot die einde in die gebruik daarvan." gebracht. Om te voldoen aan de vele aanvragen, is in Augustus een N het ederlanders in Belgie, knoopt h in uw oor ! vijfde klas geopend, waacvan cyan het aantal leerlingen einde December 23 bedroeg. De Nieuwe Handelscommissaris. • Het schoolverzuim was geringer dan het vorige jaar en voor- Tot handelscommissaris van de Unie voor het namelijk te wijten aan overplaatsing en overloopen naar een Vasteland van Europa te Milaan is, in de plaats pas opgerichten concur reerenden leergang ter plaatse. van den heer Chr. Pienaar, die op 1 April aftreedt, Het is hier deplaats een woord van dank te brengen aan de )enoemd de heer Dan. J. de Villiers, L. U. K. en leerkrachten, die door het ernstig opvatten van hun niet lichtc L. P. R. Het bericht in de pers, als zou het kantoor taak tot bloei van den leergang hebben bijgedragent NEERLANDIA 5 Geldelijke verantwoording. 2. Naar aanleiding van de notulen der vorige vergadering Inkomsten: Uitgaven: en het jaarverslag wordt de opmerking gemaakt, dat daarin Schoolgeld ...... f 3716.75 Personeel . f 4671.— noodeloos vreemde woorden zijn gebezigd, evenals in den werk- Gouvern. steun . f 1110.30 Leerboeken f 373.55 rooster. Er wordt verzocht te zorgen voor tijdige plaatsing van Gemeente steun f 598.90 Licht, bedienden, den oproep ter vergadering in „Neerlandia" en ter vermijding enz f 194.60 van de twee vergaderingen, waarvoor de Afdeelingen in het Batig slot over voorjaar gesteld worden, te trachten de dagorde reeds in Januari 1927. f 186.80 aan de Afdeelingen toe te zenden. De afdeeling Den Haag deelt mede, dat zij daarin op andere wijze voorziet, door nl. Samen ...... f 5425.95 Samen ......f 5425.95 reeds in December een ledenvergadering te houden tot -het Medan, 18 Januari 1928. J. W. v. d. BERG, Leider. voorbereiden van eigen voorstellen, die tevens het bestuur machtigt zelfstandig te beslissen over de dagorde, uitgaand van het Groepsbestuur. De Jongeliedenafdeeling maakt voor- behoud omtrent de in het verslag besproken herinrichting der Jongeliedenafdeelingen en deelt mede, dat een tweede afdeeling elders in voorbereiding is. 3. De rekening en verantwoording wordt door den penningmeester onder vormelijk vporbehoud afgelegd, welk voorbehoud nader bevestigd "toegelicht wordt namens de financieele commissie door Mr.. Hoog (Haarlem), hierin bestaand , g rechtstreeks onder hetgezag van den Groepspenningmeester wordt bijgehouden, maar door de administratie van het Hoofd- bestuur, de door die administratie opgegeven cijfers als grond- slag van berekening moeten worden aangenomen. In verband hiermede maakt de afdeeling Den Haag de opmerking, dat er bij haar geschil is gerezen over afdracht van lidmaatschaps- gelden van door den propagandist binnen haar gebied geworven leden. Dit behoort in de eersteplaats niet buiten haar toestem- ming te geschieden, daar zij niet gebonden is door de daar- omtrentgemaakte afspraak tusschen Groeps- en Hoofdbestuur, dat deze voor hetgeheel aan de Hoofdbestuurskas ten goede komen. Maar in de tweedeplaats is het voorgekomen; dat zij over zulke leden niettemin met afdracht belast wordt. De afdeeling Utrecht heeft een dergelijke ervaring, maar maakt dangebruik van haar recht bezwaren te dienen, bij de administratie. De Afdeelingen 't Gooi en Haarlem verzoeken ontheffing van afdracht over het afgeloopen jaar in verband •met gemaakte of te maken kosten. De voorzitter wijst er op, dat de afdracht behoort tegeschieden, maar dat het dagelijksch bestuur een subsidie in welwillende overweging zal nemen. De afdeeling H. E. Steinmetz t Voorne en Putten meent recht te hebben op haar deel in de door de administratie rechtstreeks geinde lidmaatschapsgelden Bij het gedachteniswoord van den heer Roessingh over 10 jaar gedurende het tijdvak, dat de afdeeling „sliep", van Iterson in het Februarinummer (zie blz. 20) voordat zij nu heringericht was. De voorzitter stelt voor dit konden wij tot ons leedwezen bovenstaand portret p unt met het Groepsbestuur te behandelen. niet afdrukken; daar het veel te laat in ons bezit De rekening en verantwoording wordt under het gemaakte kwam. voorbehoudgoedgekeurd. Wij plaatsen het alsnog, omdat de beeltenis van Teneinde degerezen bezwaren van geldelijken en admini- wijien den eerevoorzitter van Groep Ned.-Indie in stratieven aard te kunnen ondervangen, wordt een commissie ons maandblad niet ma ontbreken. benoemd, welke in overleg met het hoofdbestuur zal treden, waarin zitting zullen hebben de heeren F. J. M. Tonino, NEDERLAND. Mr. W.J. L. van Es, Mr. J. Hoog en een aan te wijzen bestuurs- lid der Afdeeling Den Haag. 4. De begrooting wordt onder ontheffing van het bepaalde Verslag der Groepsvergadering, gehouden 10 Maart bij art. 16 van het reglement aangenomen. te Amsterdam. . Wnd. Voorzitter: de beer. N. Pattist. J. M. van Nis en tot Sevenaer (Utrecht), Mr. J. Hoog (Haar- Vertegenwoordigd zijn 16 Afdeelingen: Alkmaar, Amersfoort, lem) en Ir. H. Thunissen(den Haag) tot leden der financieele Amsterdam, Arnhem , 't Gooi , Den Haag, ook Jongelieden, commissie. Haarlem, Den Bosch, Leeuwarden, Rotterdam, Utrecht, Voorne 6. Het bestuur doet vervolgens mededeeling van de en Putten, Wageningen , W. Zeeuwsch-Vlaanderen, Zwolle. uitvoering van: 1. Bij de opening besluit de Groep aan Karen voorzitter, a. de in September verleende opdracht tot het doen van Prof. Dr. A. A. van Schelven deelneming te betuigen in het stap,pen naar aanleiding van het gebeurde te Breda. Dat haar door hemgeleden verlies. Mede wordt besloten den heer bezorgdheid gedeeld werd, blijkt uit de vragen door Mr. van P. J. de Kanter, Voorzitter van het Hoofdbestuur, geluk- Gijn en Dr. de Visser in de Staten-Generaal gesteld. De wenschen aan te bieden bij zijn zestigsten verjaardag op Regeering heeft zich tot voorafgaand overleg met belangheb- 17 Maart a.s. benden bereid verklaard, zoodat het bestuur meent, dat hare 58 NEERLAND IA taakgeeindigd is. De vergadering bleef evenwel bezorgdheid bracht aan den directeur van het Scheepvaartmuseum te koesteren en nam de volgende motie aan: „De Groepsver- Amsterdam die welwillend het Museum aan de aandacht , „ g adering van Groep Nederland van het A. N. V. brengt het der leden van het Verbond aanbeval en van zijn poging om „ Dagelijksch Bestuur dank voor het verrichte in zake het in de afdeeling Gouda nieuw leven te brengen. „gebeurde te Breda, is evenwel teleurgesteld over de ver- W.J. L. VAN ES. „klaring die de Regeering in het openbaar in de Staten-Generaal Van de Afdeelingen. „heeft afgelegd ter verdediging van haar houding, spreekt de Amsterdam. „hoop uit, dat de Nederlandsche Regeering in het vervolg „geen onredelijke voorwaarden zal verbinden aan de toe- De algemeene ledenvergadering werd gehouden op 9 Maart „stemming tot het houden van bijeenkomsten van stam- 1928, onder voorzitterschap van dr. C. P. Burger. In het jaar- „verwanten en draagt haar Bestuur op dit ter kennis van verslagebracht door den secretaris, werd allereerst het „de Nederlandsche Regeering te brengen." overlijden van den eerevoorzitter der afdeeling, prof. dr. J. te b. de uitvoering van de in September verleende opdracht Winkel, herdacht. Uit het jaarverslag bleek voorts, dat het tot een onderzoek naar het aanleeren der volksliederen op aantal leden onveranderd wasgebleven en 605 bedroeg. Een de scholen. Deze zaak werd vertraagd, deordat op een verzoek dertigtal leden werd overgeschreven naar de afdeeling „Het tot samenwerking, gericht tot de vier vereenigingen, die zich Gooi", maar met aandrang werd verzocht door propaganda de bevordering van het Nederlandsche Lied ten doel stellen, ervoor te willen or en dat het ledental der afdeeling in 1928 eerst laat antwoord kwam. De vergadering besluit het verder flink vooruitzou gaan, daar het voor een afdeeling in de hoofd- overleg op te dragen aan een afzonderlijke commissie, waarin stad des lands veel tegering is. In herinnering werd nog worden benoemd Mevr. A. C. Veen—Brons (Zaandam) en gebracht de „Dietsch Academische Leergang", waaraan het Dr. F. Rutten (Geulle). Verbond heeft medegewerkt en de voor de afdeeing gehouden Het bestuur heeft zich zondergevolg gewend tot de Regeering voordrachten. tot ondersteuning van een verzoekschrift der Friesche Ver- Uit het verslag van den penningmeester bleek; dat er een batig eenigingen. De vergadering neemt de volgende motie aan: slot was van f 435,49; terwijl de inkomsten f 2667.39 bedroegen. „ Groep Nederland van het A. N. V. betreurt de afwijzende Bij de verkiezing van de bestuursleden werd het aftredende „houding, aangenomen door de Nederlandsche Regeering lid, W. F. van Heusden, herkozen, terwijl inplaats van de „tegenover een billijk verlangen van de Friesche bevolking heeren dr. C. P. Burger en J. Martin-Muller, die zich „naar onderwijs in eigen taal." niet herkiesbaar stelden, gekozen werden de heeren Ir. G. L. Het overlijden van den ook in Nederland bekenden E. H. Tegelberg en H. F. C. Smeuldars. Lemire, burgemeester van Hasebroek, herdenkend, verzocht De begrooting voor 1928 werd goedgekeurd. de vergadering namens haar de gemeente Hasebroek deel- De vergadering benoemde de afgetreden bestuursleden, neming te betuigen bij het geleden verlies. de heeren C. P. Burger en J. Martin MUller, tot eereleden der Alsplaats der volgende vergadering, samenvallend met den afdeeling. Namens het hoofdbestuur werden deze heeren Groepsdag, wordt Haarlem aangewezen, waar zij in 1927 door gehuldigd door Mr. B. de Gaay Fortman, algemeen secretaris omstandigheden niet kon worden gehouden. Arnhem had van het Hoofdbestuur. Deze dankte den heet Burger voor zijn verzocht deze aldaar te houden tijdens de Indische tentoon- onvermoeide belangstelling voor de zaken van het A. N. V. stelling, doch dit scheen met het oog op het tijdvak onmogelijk. Den heer J. Martin Muller, het eenige lid van het A. N. V., Bij de rondvraag krijgt de Afdeeling Utrecht gelegenheid dat sinds de oprichting van het Verbond (1898) een bestuurs- hare voorstellen ter sprake te brengen, welke we ens late betrekking heeft bekleed, werd de zilveren eerepenning van indiening niet op de dagorde hadden kunnen worden gebracht. het Verbond, welke slechts uiterst zelden wordt uitgereikt, Aangehouden worden de voorstellen tot bepaling van de namens het Hoofdbestuur overhandigd. houding tegenoVer het Belgische Eeuwfeest; tot het treffen O ok van de zijde van maatregelen tot verbetering van de betrekkingen tusschen de aftredende heerengehuldigd. Limburg en Nederland boven den Moerdijk; het vests en Kampen. van de aandacht der Regeering op en het doen van de noodige 15 Maart is de Afdeeling Kampen van het Alg. Ned. Verbond stappen ter beeindiging van de bijzondere naturalisatie- wader opgericht. Het comite dat deze avond voorbereid had, wetgeving in Belie ten aanzien van Limburgers; de vraag mag terugzien op een zee goed geslaagden avond. Veel le- of de onderhandelingen ten aanzien van het verworpen ver- den en belangstellenden hadden aan de uitnoodiging gehoor drag van Nederland of van Belie moeten uit aan; de be- gegeven en een voile zaal getuigde van de sympathie,, waarin vordering door de Regeering van landverhuizing naar Afrika het Al g. Ned. Verbond zich daar verheugt. en Noord-Frankrijk in plaats van naar Australia en Canada. Burgemeester M. Fernhout sprak een kernachtig openings- Haar voorstel om door middel van den draadloozen omroep woord. Hierop MeldKolonel K. E. Oudendijk een goed de beginselen van het Verbond te verbreiden, is blijkens verzorgde rede over het Alg. Ned. Verbond en de Groot- mededeeling der Afdeeling Den Haag reeds gedeeltelijk ver- nederlandsche Gedachte. Deze, in twee deelen gesplitste rede wezenlijkt. Ge1eidelijke ontwikkeling daarvan kan worden oogstte grooten bijval en lichtte op korte, maar voortreffelijke tegemoet gezien. Haar voorstel om Regeeringssteun aan te wijze in over het doel van het Alg. Ned. Verbond, vooral voor vragen voor de verspreiding van Nederlaridsche leesstof in ons Nederlanders. Aan den zang van onze schoonste Neder- Vlaanderen, is blijkens mededeeling van den secretaris landsche liederen werkten een dames- en een meisjeskoor van het Hoofdbestuur, Mr. B. de Gaay Fortman, onnoodig, onder leiding van mejuffrouw G. Nollen mee. Vooral het omdat daarin reeds zonder Regeeringssteun op bevredigende zinger! van het meisjeskoor werd met daverende bijvalsbetui- wijze voorzien wordt. gingen beloond. De begeleiding van mevrouw Annie Roulin- Daar de tijd van voorbereiding kort is en de hoofdherdenking Rijkx was „af" en ook mejuffrouw J. Deinum zong op ver- vermoedelijk te Utrecht zal plaats vinden, wordt de Afdeeling dienstelijke wijze eenige solonummers. uitgenoodigd in overleg te treden met het Groepsbestuur ter Tot eerevoorzitter van de afdeeling werd Burgemeester verdere uitwerking van haar voorstel, om hetzij door het M. Fernhout benoemd. Het Bestuur is samengesteld uit: Verbond, hetzij door Groep Nederland, maatregelen te doen E. D. J. de Jongh Jr., voor fitter T. ten Kate, secretaris treffen om de tot standkoming van de Unie van Utrecht (Boven Nieuwstr. 66), J. v. d. Woude, penningmeester, en de (1579) in 1929plechtig te doen herdenken. leden mejuffrouw J. W. Jacobze, H. W. v. d. Reer en F. H. J. De heer J. Post doet nog verslag van een bezoek, dat hij de Plot. NEERLAND IA 59 Rotterdam. zendingen met boeken en tijdschriften aan het Secretariaat Het Bestuur is voor dit jaar als volgt samengesteld: bezorgde en ook dank zij het zeer verdienstelijk werk van Prof. Dr. Ir. W. Sneller, voorzitter,. v. d. Wall, onder- Mevrouw Bloem—Maas die zich meer bijzonder met het voorzitter, Mejuffrouw Adriana Kuyper, secretaresse, Mr. C, J. inzamelen der tijdschriften bezighoudt, kan thans de Boeken- J. M. Petit, penningmeester, (Witte de Withstraat 22), J. A. L. commissie van Groep Vlaanderen wiizen op een meer dan Daman Willems, Mr. H. van Haeringen, J. B. C. Hendrix, bevredigenden uitslag. Maandelijks worden Nederlandsche Mejuffrouw A. van Rijn, Mr. Dr. A. Fontein, Prof. Dr. tijdschriften verspreid over al de boekerijen van eenig belang C. W. de Vries, Dr. Hk. Cohen. in het Vlaamsche land, terwijl een zeer uitgebreide keus van boeken werd verdeeld over: Fransch-Vlaanderen, het Evangelie- Voorne en Putten. huis te Meenen, de Boekerij Volksrecht te Kortrijk, Boekerij Deze afdeeling van ons verbond richtte, in de eerstP; helft van den Christen Volksbond te Boom de Stadsboekerij te , van Maart, een welgeslaagde Dietsche winkeluitstalling in, daartoe Lokeren, de Stadsboekerij te Dendermonde, de Soc. Boekeri) welwillend in degelegenheid gesteld door den heer D. Moerman De Toekomst te Borgerhout, Boekerij van den Alg. Diamant- te Brielle, die zijn uitstalkast in de Nobelstraat geheel ter bewerkersbond te Antwerpen, Boekerij Willemsfonds te Gent, beschikkLig had gesteld. De uits tailing trok voortdurend zeer tak A. N. V. Diest, Onderafdeeling A. N. V. te Deurne, de aandacht van hetpubliek. Boekerij Willemfonds te Brussel tak Neder-over-Heembeeck, De afbeelding, die hierbij gaat, werd vervaardigd naar een Boekerij Kindergeluk en de jeugdboekerijen Vl. Front te opname van den fotograaf De Wette. Antwerpen en Nut en Vermaak te Anderghem. Ook werden verzamelingen van tijdschriften geschonken aan liefdadige instellingen als: Stuyvenberg-, St. Elisabeths-, Stappaerts- gasthuizen en Zeemanshuis te Antwerpen en het St. Amedeus- zwakzinnigengesticht te Mortsel. De Vlaamsche Boekencommissie staat thans ingunstige verbinding met de meest verspreide boekerijen van Vlaanderen en het komt er vOOr alles op aan, deze verbinding te bestendigen doorgeregelde boekenzendingen. Daarvoor durven wij rekenen op den hechten steun van het Hoofdbestuur, want zonder dien steun zou het werk der Boekencommissie, op dit oogenblik een onmisbare noodzakelijkheid in Vlaanderen, onvermijdelijk verlamd en vernietigd worden. En dat zal niet, daarvoor is hare werking te zeer uitgebreid op dezen dag. De Vlaamsche -Boekencommissie is op den eersten trap van hare ontwikkeling; steeds hooger zal en moet ze ! 't Komt al ten goede van ons Vlaamsche Volk ! Namens het Bestuur der Vlaamsche Boekencommissie, De Voorzitter: De Secretaris: (w.g.) LODE BAEKELMANS FRANS DE ROECK. H. Ch. G.J. van der Mandere in Vlaanderen. Door de zorgen van de Commissie voor uitzending van Nederlandsche sprekers naar Vlaanderen hield de beer Van der Mandere, uit 's-Gravenhage, de laatste dagen van. Winkeluitstalling te Brielle, Maart verscheidene lezingen over volkenrechtelijke vraag- stukken in het Vlaamsche land. Te Gent sprak hi' in de Aula VLAANDEREN. der Universiteit, voor de Vereeniging „Hooger Onderwijs voor het Volk", te Ieperen en te Brussel voor de plaatselijke takken van het A. N. V. In deze laatste stad had hi' als orider- Verslag over de werking der Boekencommissie werp gekozen: „De rol van de kleine Staten in den Volkenbond.'• van Groep Vlaanderen. Hoewel uit den aard der zaak op het groote publiek voor In den loop van het jaar 1927 werd, op aandringen van soortgelijke bijzondere onderwerpen niet t kan worden gerekend, Groep Vlaanderen, en met den zeer gewaardeerden steun was de opkomst bevredigend en was het gehoor den knappen van het Hoofdbestuur van het A. N. V. te 's-Gravenhage een spreker overal zeer dankbaar voor zijn hoogst belangwekkende Vlaamsche Boekencommissie opgericht, die de taak op zich lezing. zou nemen Nederlandsche boeken en tijdschriften over Vlaan- deren te verspreiden en dit op de meest voordeelige voor- Vlaamsche luisteraars en Nederlandsche radio-uit- waarden. Die stichting gebeurde op grond van den grooten zendingen. nood aan dergelijke leesstof die zich toen in Vlaanderen , Met zeer veelgenoegen hebben de Vlaamsche bezitters van deedgevoelen. radiotoestellen, diegeregeld op Hilversum of Huizen stem- In het begin scheen het werk minder goed te willen vlotten: men in den loop van Maart vastgesteld, dat meer dan tot verschillende moeilijkheden, als het kiezen van een geschikt dusver hetgeval was, ook aan hen wordt gedacht. De uit- lokaal enz., stonden in den we en moesten worden over- voering van Vlaamsche muziekstukken en 1iederen, het voor wonnen. Doch naarmate de tijd vorderde schenen ook de , het zendtoestel laten spreken van een in Vlaanderen zoo po- middelengemakkelijker voor de hand te komen en zoo kwam pulair dichter als Wies Moens, de inrichting van een Diet- het, dat de Commissie, na enkele maanden, op een goed schen Avond door het Dietsch Studentenverbond met de ingerichte werking kon bogen die van toen af de eerste vruchten, medewerking van prof. dr. Burger, rector van de Universi- be on af te werpen. teit te Amsterdam, dichter Rene De Clercq, de Amsterdam- Dank zij de onmisbare en steeds welwillende hulp van het sche studentenharmonie „De Dietsche Blazers", enz., ver- Hoofdbestuur, dat van het begin der werking af belangrijke rnochten bij vele Vlaamsche luisteraars den indrtik te 60 NEERL AND IA wekken van weliswaar draadlooze, maar daarom niet min- en zullen, rustend op een dertigtal zware betonpalen, teen den der hechte saamhoorigheid en vriendschap. Bij het hooren dag der 9de Vlaamsche bedevaart naar de graven aan den Uzer, van het lied van den Vlaamschen Leeuw, door Hilversum uit- 19 Augustus a.s.,gereed zijn. Denzelfden dag wordt, eveneens g ezonden, zal menig Vlaamsch hart sneller hebben geklopt. te Diksmuiden, de 600ste verjaring gevierd van den slag Daar Radio-Belgique m' is voortgaat de Vlamingen bij Cassel, in Fransch-Vlaanderen, waar twintig duizend van zich te vervreemden engeheel als„quantite negligeable" Vlamingen en hun leider Zannekin, uit Veurne, wiens grafsteen te behandelen, zijn deze de Nederlandsche zendstations dub- zich tot in 1915 in de door het oorlogsgeweld geheel vernietigde bel dankbaar voor wat hun, van daaruit, wordt ged. bo en kerk van Lampernisse beyond, het leven lieten voor de vrijheid van hun yolk. Dezegeschiedkundige gebeurtenis zal, op de Een Vlaamsche rolprent geweigerd. Groote Markt van Diksmuiden, plastisch uitgebeeld worden Door de zorgen van het Comiteit der Vlaamsche bedevaart in veertien tafereelen door de turnvereeniging Ganda uit naar den Uzer werd onlangs een rolprent samengesteld, bestemd Gent. om overal in het Vlaamsche land, als propaganda voor het Het Comiteit der Vlaamsche bedevaarten naar den IJzer te Diksmuiden op te richten gedenkteeken van Heldenhulde, rekent op de opkomst van 100.000 Vlamingen. Geen Noord- te worden vertoond en alle Vlamingen zonder onderscheid , Nederlander, die omstreeks dien tijd met vacantie is in Vlaan- vanpolitieke of godsdienstige overtuiging, aan te sporen het deren of het Walenland, ma nalaten zich dien dag naar het hunne bij te dragen tot het fonds voor dit gedenkteeken. wederopgebouwde IJzerstadje te be even om getuige te zijn De Belgische officieele filmcontrolecommissie heeft echter van deze indrukwekkende uiting van den Vlaamschen volkswil geweigerd hare goedkeuring aan deze rot rent te hechten, en van Vlaamschepieteit. zoodat alleenpersonen, die ten minste 16 jaar oud zijn, haar mogen zien. Het fejt, dat de verklarende tekst eentalig Nederlandsch is kwam de Commissie reeds zeer verdacht, BOEKBESPREKING. voor, maar het waren de verbrijzelde grafzerkjes van, Heiden- hulde, de honderden Vlaamsche leeuwenvaandels in den stoat der 8ste bedevaart en het rondloopende zicht in de IJzervlakte, met den eed van trouw aan Vlaanderen der 80.000 deelnemers Een handboek voor Suriname. aan dezeplechtigheid, welke den doorslag gaven. De rolprent wordt thans overal in Vlaanderen vertoond; op De Hear G. J. Staal, oud-Gouverneur van Suriname, heeft verzoek en na overeenkomst met het Secretariaat der Vlaamsche het land, waarvoor hij met onverflauwden ijver blijft voort- IJzerbedevaarten, Groote Kaai, te Temsche, kan deze rolprent werken, eengrooten dienst bewezen door zijn schriftelijken echter ook naar Noord-Nederland wordengezonden, waar leer an aan Dalmeyer's Volksuniversiteit in boekvorm te het welslagen ongetwijfeld niet minder root zou zijn dan doen uit even. Nu in de laatste jaren nieuwe belangstelling in het Vlaamsche land. voor Suriname isgewekt, geschriften en artikelen niet van de lucht zijn en veal over dat land wordtgesproken en Een feest van tak Mechelen. meegepraat, is het uiterst nuttig, dat er een deugdelijk en toch beknopt boek is verschenen, waarin sPrekers, lezers en De jan-Lauwershulde. schrijvers de onmisbaregegevens voor hunne beschouwingen Op voorstel van tak Mechelen van het Algemeen Neder- bijeen kunnen vinden. Diegegevens la en tot nog toe te veel landsch Verbond is 4 Maart j.l. de heer Jan Lauwers, een der verspreid, het een vaak tot eenzijdigheid aanleiding gaf. De leden van daze bloeiende afdeeling, die met den „Prijs van heer Staal,goed speller als hij is, heeft met benijdenswaardige Rome" voor de bouwkunde ward bekroond, op luisterrijke vlotheid een kort overzichtgegeven van den staat van zaken wijzegevierd. De Mechelsche bevolking had druk gevlagd en daarbij zakelijkheid en smakelijkheid ten voile recht doen en van velegevels wapperde de ale vlag met den zwarten wedervaren. Het boek is een handboek, een leerboek dat ik , Leeuw, den wakkeren oud-strijder, den bewusten Vlaming in de handen zou willen zien in de eersteplaats van alle leden en knappen kunstenaar ter eere. der Staten-Generaal, in de tweedeplaats, van allen, die de Een machtige stoet van volksvereenigingen vergezelde den vraagstukken van onze overzeesche gewesten moeten en willen laureaat naar het raadhuis, waar, na de Braban- tonne, ook de Vlaamsche Leeuw weerklonk en de burgemeester, omgeven door de wethouders en de laden van den raad, alsmede verscheidene afgevaardigden, den hear Lauwers toes raven en hartelijk geluk wenschten. De hear Joosen, voor- titter van den Mechelschen tak van het A. N. V. bracht dengehuldigde met de gelukwenschen van zijn medeleden ook die van het Hoofd- bestuur. Dat uit de breede lagen van ons yolk nog kunstenaarsgroeien als gij, zeide deze spre- ker, stelt onsgerust voor Vlaanderens toekomst. De heer Lauwers was verder het voorwerp van een bloemenhulde en moest velegeschenken in. ontvangst nemen. Buiten bracht het samenge- stroomde yolk hem een huldiging zonder einde. Naar de 9de Vlaamsche Uzerbedevaart _Binnenkort .wordt een begin gemaakt met het le en der grondvesten van het reusachtige, 40 meter hooge gedenkteeken der Vlaamsche Heldenhulde, dat in 1930 wordt onthuld. Deze grondvesten hebben een doorsnede van 30 meter Hoedenvlechtschool van het Maria Patronaat te Paramaribo. NEERLAND IA 6 bestudeeren (universiteiten en scholen) en tenslotte van alle belangstellenden. Het boek behandeltgeen vraagstukken •-in den , zin van het aangeven van een economisch- politiek plan. Dat is een groote verdienste. Niet omdat zoo'n behandeling niet ge- wenscht zou zijn, maar omdat het te mid- den van al hetgedokter over Suriname zoo hoog noodig is, dat de groote „men" eerst eens de feiten en regelingen leert kennen. De schrijver heeft met inderdaad meesterlijke zelfbeheersching — het moet den oud-Gouverneur wel of en toe eens moeite gekost hebben zijn op eigen ervaring gegronde meening voor zich te houden — degetrokken grens niet overschreden, al gaf het laatste hoofdstuk, dat de ziektegeschie- denis van Suriname van de afgeloopen kwarteeuw alsmede daarbij te pas geko- „Groote Schuur", het huis van Cecil Rhodes, thans door Generaal Herzog bewoond. mengeneesheeren en artsenijen behandelt, daartoegereede aanleiding. Een klare bron van kennis Dit is no al bemoedigend om te lees, hoe dat Hullebroeck, omtrent dit tropisch gebiedsdeel is een aangenaam en veilig buitelander, 'n juiste insig verkry het oor die naturelle vraag- bezit. Men vindt er in : degegevens over land, yolk en stuk. „De kaffers op volstrekt gelijken voet met de blanken geschiedenis. Staatsinrichting en rechtsbedeeling worden te behandelen, lijkt een onmogelikheid, want het ras is te uiteengezet, alsook alles wat immigratie, kolonisatie, han- weinig beschaafd." Daar is natuurlik 'n zekere ontwikkeling, del, verkeer, landbouw- en boschbedrijven betreft. De lezer maar van 'n eie kultuur, eie kuns en musiek, isgeen sprake nie. kan zich op de hoogte stellen van het onderwijs en van Van die baie onderwerpe wat bespreek word, kry die Afri- wat er omgaat op het gebied der lichamelijke en geestelijke kaanse taal ook 'n beurt; ook die onsinnige stone van die ver- verzorging. De geldmiddelen worden uitvoerig besproken., branding van Nederlandse boeke, wat bier so'n opskudding Boschnegers en Indianen krijgen ook een beurt. Heel het, veroorsaak het. Dit is bewys, dat dit Been boeke van groot merkwaardige vraagstukkenrijke land gaat aan het oog voorbij. letterkundige waarde was nie, maar skoolboekies van 'n kwart Moe het boek ruime verspreiding vinden en bij eene nieuwe eeu gelede. Die verbranding was ook nie op groot skaal nie. uitgave (zonder drukfouten) een waardiger kleed krijgen. Dis baie jammer, dat van 'n muggie 'n olifant gemaak is. Misschien, dat ook de uit ever dan gelegenheid heeft gehad Hoewel die Suidafrikaanse volksplanting al in 1652 plaas- het werkje te lezen en er uit te leeren, dat de beer Staal geen gevind het, het die Afrikaner eers die laaste 25 jaar iets op Gouverneur-Generaal maar Gouverneur van Suriname is kunsgebied voortgebreng. Waarom dan so laat ? Kuns kan geweest en dat Suriname Nederlandsch Guyana en niet alleen bloei waar daar rus en vrede peers en in S. A. het nooit Guayna beet (zie het prospectus !) rus of vredegeheers nie. Daar was voortdurende stryd teen Zeist. Mr. Dr. P. H. W. G. VAN DEN HELM. barbaarse inlanders en tegelykertyd ook teen vreemde oor- *** heersing. Hoewel die laaste element nog aanwesig is, kan ons Zuid-Afrika door E. Hullebroeck. tog algewag maak van 'n statiese maatskappy en eers dan het (S. V. De Centrale Boekhandel, Brugge). 'n eie,produktiewe letterkunde ontstaan. In sy woord vooraf, se Hullebroeck: „Dit boekje wil liefde 'n Ander uiting van die kuns, wat Hullebroeck tamelik wekken voor de Zuid-Afrikaners en het mooie stamland van breedvoerig bespreek, is die skilderkuns; voortrekkerswerk op onder het Zuiderkruis. Wij kennen elkaar niet genoeg en verlie- hierdiegebied is gedaan deur Pierneef, Erich Mayer, Naude zen bij die onwetendheid." en Volschenk. Van Wouw is die beeldhouer. In die laaste tyd is daar allerhande kragte aan werk wat bezig Oor musiek in Suid-Afrika het die skrywer nie veel goeds is om 'n eie Suidafrikaanse kultuur op te bou; die boekie van te se nie, want die mense wat hulle op musiek toele, het hul Hullebroeck sal werkelik veel daartoe bydra om toestande opleiding aan die Londense Akademie verkry; vervreemd beter te begryp, want hy gee 'n samevatting van allerlei onder- kom hulle trug en is dan nie in staat om die siel en eienaardigheid werpe. van hulle yolk weer tegee nie. Op die gebied van musiek staat Eersgee hy 'n algemene oorsig van die natuurskoon van die En eland ver agter by die Vasteland. In die toekoms kan ons vierprovinsies; die blommeprag van die Kaapse skiereitand; egter verbetering verwag, aangesien baie Suid-Afrikaners die oorweldigende eentonigheid, maar tegelykertyd ook die ook 'n opleiding kry op vastelandse Akademies. bekoorlikheid van die woestynagtige Karoo met sy skitterende Mog die boekie van Hullebroeck daartoe hydra, 'dat Vlaan- sonsondergange. Dan na die golwende vlaktes van die Transvaal deren en Suid-Afrika mekaar beter leer ken. en Oranje Vrystaat, wat Jan Celliers geinspireer het om sy Rotterdam, Maart '28. „Vlakte" te dig: W. P. VAN REEDE VAN OUDTSHOORN. Ek slaap in die rus van die eeue gesus *** ongesien, ongehoord, Grootnederlandsche Promoties. en dof en loom in my sonnedroom, Tweepromoties uit den allerlaatsten tijd toonen dat de ongewek, ongestoord. Grootnederlandschegedachte veld wint: die van den beer In die 18de eeu het 'n berugte En else amptenaar aan die F. C. L. Bosman, een Afrikaner te Amsterdam en van den Kaap, John Barrow, 'n boek geskryf, waarin die Boerevrou beer Th. Rutten, een Noord-Nederlander te Leuven. as 'n minderwaardige wese geskets word (dit was En else De eerstgenoemde werd tot doctor in de letteren en wijsbegeer- imperialistiese propaganda). Hullebroeck se: „Sir Bartle Frere te bevorderd op een proefschrift „Drama en Toneel in Suid- heeft eens verklaard, dat, hi' j misschien wel kans zou vinden Afrika", dat ons, Nederlanders, een vrijwel onbekend land om de Boeren met het Britschegezag te verzoenen, maar dat ontsluit. Dat blijkt reeds hieruit, dat de schrijver zijn verhaal al zijnpogingen door de vrouwen schipbreuk leden." begint in 1652; weinigen zullen ooit van zoo vroege tooneel- 62 NEERLANDIA oefeningen aan de Kaap hebben gehoord. Voor de Dietsche , . . . dat de creool, — bier bedoeld, als neger-afstammeling . . . . beweging is verder van bijzonder belang, dat al des schrtivers (ik cursiveer) dat neger-afstammeling niet de algemeen an bare Stellingen van haar invloed doordrongen zijn. Wij noemen beteekenis van het woord creool is." er enkele: „Die geskiedenis van Hollandse kultuur in Suid- De beer W. R. Menkman vestigt de aandacht op wat in de Afrika wordt ten onregte verwaarloos" „Die Hollandse kultuur , Spaansch-Amerikaansche encyclopaedie van Calleja over het is van oorwegende invloed gewees op die beskawingsgeskiedenis woord wordtgezegd: van Suid-Afrikagedurende die 19de eeu." Over kunst had „Criollo, a, adjetivo, aplicase a todo lo nacido y criado en de 'one doctor deze pittige gedachte: „Die dekoratiewe America,pero no indigena de ella (cana criolla, gente criolla, skilderkuns in Suid-Afrika kan vrugbare aansluiting vind by negro criollo etc.). Hablando depersonas usase mas como die Boesmanskuns". En een taalkundige opmerking, die te subjectivo masculinoy femenino."1) denken,geeft is: „Die nee in tot ontronding in Afrikaans Hij oordeelt, dat het gebruik in Suriname hierbij „nog al moet in die eersteplek toegeskryf word aan die slappe arti- aardig aansluit." kulasie van die Afrikaner." Depromotie van den heer Rutten is in twee opzichten Ten slotte laten we oud-Gouverneur Staal nog even aan belangwekkend. Ten eerste omdat aldus voor de eerste maal het woord: sedert een bestaan van vijf eeuwen aan de katholieke universiteit „De beer Kesler heeft welgelijk: men schrijft langs elkander te Leuven een student tot doctor in de Nederlandsche letteren been. Degeachte schrijver — hij vergeve mij de opmerking — bevorderd werd, het een alleen aan een onlangs ingevoerde doet eraan mede. Want hetging niet over de vraag, wat Creool wijziging der statuten van die oude hoogeschool is te danken. in het algemeen beteekent maar wat het voor Suriname , Uit de berichten in de dagbladen is gebleken, dat er voor deze zeggen wil en daar kan de heele wereld van Hollandsche, promotie buitengewone belangstelling is geweest en dat vele Fransche, Spaansche, Italiaansche Woordenboeken niets aan bekende personen aanwezig waren. veranderen. De Regeering had het volste recht om met betrek- Merkwaardig is deze bevordering voorts vanwege het proef- king tot Suriname als algemeene benaming de uitdrukking schrift:„Felix Timmermans”. Het is ongewoon, dat aldus een te bezigen in de daar geldende beteekenis. Het is ermee als nog levend letterkundige als onderwerp voor een proefschrift met het woord „older" bijvoorbeeld. In Suriname wordt P wordtgekozen dat een student het aandurfde, den afstand te, daaronder niet verstaan de ingedijkte oppervlakte alleen be glen waarop men een dergelijke figuur moet bezien en (Saramacca-polder), maar ook de dijk zelf, en vooral de dijk dat het lot viel op den beminnelijken en eenvoudigen verteller, zelf, want diepolder-benamingen zijn pas van lateren tijd. wiens aangeboren schuchterheid zich allicht eenigszins ontsteld Als dus iemand schrijft over Surinaamsche plantages, zal hij zalgevoeleh, zoo in het felle zoeklicht te zijn geplaatst. Wat heel terecht de termen voor-polder, achter-polder en zij-polder ons betreft, wij kunnen ons alleen verheugen, dat een Noord- gebruiken inplaats van voor-dam enz., al zoude het grootste Nederlander dezen Vlaming voor Noord en Zuid verklaard en woordenboek het anders hebben." zijn beteekenis in het licht gesteld heeft. En dat hij met zoo En hiermede sluit de Redactie degedachtenwisseling over warme belangstelling geschetst heeft de Vlaamsche letterkunde, dit Creolenvraagstuk. haar herleving en opbloei, terwijl wi) in de aanhalingen telkens * * schilderachtige kijkjes krijgen op het gezapige Vlaamsche land Marocco. en het volksleven. Geachte Redactie, Hoe komt het toch, dat andere Staten(Frankrijk, En eland INGEZONDEN. Spanje, voor den wereldoorlog ook Duitschland) postkantoren in Marocco hebben, en wij niet ? Belangen hebben wij er toch Wie zijn Creolen? genoeg, want anders zouden _wij geen consulaten of vice- consulaten hebben in Casablanca, Fez, Larache, 1VIarrakesck, De vraag moge velen onbelangrijk voorkomen, de aandacht Mazagan, Mogador, Rabat, Saffi en Tetuan, en. een hoogst die er door verschillende leden aan werd gewijd, is opmerkelijk. belangrijk consulaat-generaal te Tan er. Denkt U eens- aan Niet minder dan vier ingezonden stukjes kwamen nog in. de Nederlandsche „beschermelingen" daar, menschen, die Ze zijn gelukkig kort. een soort Nederlandsche nationaliteit bezitten. Ook hebben Dr. H. D. Ben amens vestigt de aandacht op het zeer belang- wij eene roemrijkegeschiedenis in dat land. De Franschen, rijke artikel „Creool" in wijlen Prof. Veth's „Uit Oost en die er nu eenprotectoraat van gemaakt hebben, zullen in het West, verklaring van eenige uitheemsche woorden", Arnhem, binnenland welgeen Nederlandsche postkantoren toelaten, P. Gouda Quint, 1889. maar in Tan er kunnen zij ons dat niet beletten, want deze Z. i. is er door de schrijvers in Neerlandia niet voldoende min of rneer neutrale zone wordt feitelijk door de consulaire rekening gehouden met de in het artikel „creool" in de Ency- vertegenwoordigers van eenige Staten, w. o. ook Nederland, clopaedie van Ned. West-Indie aangegeven litteratuur. geregeerd. Voor het vervoer der poststukken zouden voor een belangrijk deel onze eigen schepen kunnen zorgen; de Rott. De heer C. K. Kesler komt op teen ons onderschrift bij g Lloyd doet deze haven geregeld aan, en de Stoomv. Mij. het stukje van Dr. J. Heinsius. Hij verduidelijkt, dat het Nederland komt ergeregeld aan voorbij en zou wel, voor de Woordenboek, evenals de andere, door hem aangehaalde haven, even kunnen stoppen, om de post of te geven en op werken, vaststelt, dat het woord „kreool" ten onrechte ook te nemen (uit een stoombarkas). Ik bedoel het bovenstaande gebruikt wordt, om kleurlingen aan te duiden en schrijft dan niet alleen voor brievenvervoer, maar ook voor allerlei andere verder: din en. Kleinere handelsartikelen zouden in postpakket over „Ik zou niet gaarne den schijn op mij willen laden, dat ik en weer verzonden kunnen worden; een expediteur te Tan er door die drie woorden had willen zeggen, dat de meening van zou voor vervoer van en naar het Binnenland kunnen zorgen. dengeachten schrijver van het bedoelde artikel onjuist is. Integendeel, ik ben het daarmede geheel eens. Het zij mij ver- 1) Het by. nw.. criollo wordt toegepast op alles in Amerika gund, ter ondersteuning van de oplossing van het „vraagstuk" geboren of gekweekt, maar niet aldaar inheemsch is (kreool- waartoe ik in mijn stukje kom, nog deze aanhaling te geven suikerriet, kreool-lieden, kreool-neger enz.) Wordt, van per- uit een artikel „Suriname en Nederland" van den oud-Gouver- sonen sprekende, meer gebruikt als zelfstandig naamwoord , neur Staal in de „Groene Amsterdammer" van 11 Februari 1.1.: mannelijk en vrouwelijk. NEERLAND IA 6 Onze Postgirodienst zou een deel van het geldverkeer van Wij zijn van oordeel, dat tegenover het verstokt schoonzusje Tan er tot zich kunnen trekken; deze staat nu toch al in van den inzendergeen enkele methode zou baten. Als het hem, verbinding met een aantal buitenlandsche Postgirodiensten. een der verwoedste Groot-Nederlanders, nietgelukt haar Onze Postspaarbank zou, gegeven de soliditeit van onzen Staat, meer Nederlandsch bewustzijn en Nederlandsche fierheid zeker zijn aandeel in de te beleggen Belden ontvangen; natuurlijk bij te brengen, wie zou het dan wel kunnen ? zou het rentegevend maximum, dat toch al te laag is, daartoe De vraag of „wij wel op den goeden weg" zijn en „er niet verhoogd moeten worden, en zouden de stortingen in Peseta's straffer opgetreden" moet worden, zou de beer S. kunnen moeten kunnengeschieden. Ook onze postzegels zouden stellen aan alle vereenigingen met een idieel Joel, waarvan zijn natuurlijk een overdruk der waarde in Peseta's en centavos schoonzusje .... geen lid zal worden. Red. moeten krijgen,gelijk die van de andere vermelde Staten p, dien al hebben. Men zou er ook een telegraafkantoor voor draad- looze telegrafie, wellicht ook binnenkort een telephoonkantoor MEDEDEELINGEN. voor draadlooze telephonie, aan kunnen verbinden. Neder- landers, die een warm klimaat verdragen kunnen, zijn er genoeg; Eerw.. Lemire t. . allicht dus ookpostambtenaren. Dit postkantoor zou geldelijk De bekende volksvertegenwoordiger van Noord-Frankrijk, voordeel voor onze Regeering kunnen opleveren, hoewel dit de Eerw, Lemire, burgmeester van Hazebroeck, is de vorige zeker niet de belangrijkste reden is, die voor oprichting zou maand op 75-jarigen leeftijd overleden. pleiten. In ons vol end nummer ho en wij een levensschets aan De bevordering van deze zaak lijkt mij op den we van hem te wijden. ons Verbond te liggen. Dankbetuiging. Met dank voor deplaatsing, en hoogachting Uw dw. Het Departement van Buitenlandsche taken was zoo vrien- delijk den geldelijken steun door het Dagelijksch Bestuur 's-Gravenhage, 30 Jan. '28. Mr. E. L. VAN EMDEN. bijeengebracht voor de Oudhollandsche kerk te Gale over Het Dagelijksch Bestuur uit het Hoofdbestuur heeft zich te maken en mocht van den Heer C. E. de Vos, ouderling van te dezer zake met een verzoek tot den Minister van Water- de Ned. Herv. kerk te Gale, een hartelijke dankbetuiging staat gewend. Red. ontvangen voor het een het Alg. Ned. Verbond in dezen heeft verricht. Denken niet velen nog zoo ? De verantwoording der ontvangen gelden volt hieronder: — „Is, Holland, dit uwgeest ?" H. M. de Koningin Moeder f 60.—, Z. K. H. Prins Hendrik (variant op Helmers.). f 25.—, Groep Ned. Indie f 30.—, H. W. van M. f 100.—, Geachte opstelraad, ik ben in het gelukkig bezit van een D. W. en C. F. S.f 100.—, R. M. f 100.—, S. P. van E „charmant" en zwierig schoonzusje, op hetwelk ik zeer trotsch f 60.—, C. J. K. van A. f 50.—, E. ten C. f 50.—, J. C. S. ben. Ze is eene rasechte Amsterdamsche-Hollandsche en is f 25.— , H. C. R. f 10. — H. C. f 10.—. dol op Paris, Josephine Baker (u wee t wel, die ebbenhouten Naar aanleiding van het artikel van den heer Fred. Oudschans huppeldepuppel-zus) en op de sjarrelston (u weet óók wel 0, Dentz in de Nieuwe Rott. Courant van 29Jan. ontvingen wij het een in de beste families voorkomt. nog de volgende bedragen: Maar op een punt hebben wij altijd verschil van meening: A. van D.f 10.—, W. J. R. f 3.—, R. T. M. f 2.50, welke ze lacht me altoos vierkant uit, als ik over de Vlaamsche be- eveneens zijn overgemaakt. weging en over het A. N. V. begin. En hoe ik ook mijn best Gunstig getuigenis. doe, of ik nu ellenlange betoogen houd, mij nijdig maak, haar In het Maart-Aprilnummer der Berichten uit de Heiden- met cijfers en bewijzen kom, hoog of 1aag spring, het helpt wereld lezen we in een verslag over de laatste vergadering van allemaal niksniemendal. Ze lacht me uit, en danst een scherpe het zendingsgenootschap: sjarrelston. „Suriname verhollandscht hoe langer hoe meer. Het Maar nu is ze toch onlangs werkelijk ernstig geworden, na- godsdienstig en kerkelijk leven begint al duidelijker een Hol- dat ik haar weer eens ,Neerlandia" hadgezonden; en ze schreef landsch stem el te dragen. Hollandsche cultuur dringt steeds me het volgende: die er door. Dat de Roomsche missie vorderingen maakt, — „Kiek [dat is haar man] en ik kijken altijd vol belang- dankt zij o. a. aan de omstandigheid, dat zij den missie-arbeid „stellen g naar courantjes es etc. uit, waarin de Vlaamsche woede uitsluitend door Hollandsche krachten uitvoert. Alles wat „hoogtij viert, — zijn echter nog steeds niet overtuigd. Ik ze een Hollandsch stem el draagt is in Suriname in trek. Vooral „maar zoo, als je van kindsbeen of in degelegenheid bent ge- de jeugd en de onderwijzerswereld zijn sterk naar het moeder- „weest een mooie wereldtaal(het Fransch) te leeren spreken, landgeorienteer d." „dat het dan stom is, die te ruilen voor een taal, waar je ner- En de oud-gouverneur, Baron Van Heemstra, zei nog in „gens mee terecht kan(het Nederlandsch), en die zeker niet een rede op het laatste zendingsfeest gehouden: „mooier is." — — — -- „Indien men tegenwoordig vaak met trots spreekt van de 'Geachte opstelraad, is dat niet effenaf droevig ? Wat moet ik meest Nederlandsche Kolonie, dan is dat voor hetgrootste met die zus beginnen ? Haar in haar eigen sop laten gaar koken, deel aan de Herrnhutters te danken." wiji zij nog niet gaar blijkt te zijn ? — OOk aan sjarrelstonnen ? Of , of zouden niet vele, vele landgenooten denken Afdeeling Londen. zooals zij ? 1k vrees, neen, ik weet, helaas, van wel. Maar dan is er iets niet in den haak met Holland, met Noord- Als secretares-penningmeesteres dezer afdeeling zal met in- Nederland; dan wijst zoo iets op een bedenkelijk tekort aan gang van 1 Mei optreden Mevrouw E. Burnett, 94 Brookside zelfeerbied, op ziekelijke neiging tot zelfmoord. En dan .rijst Road, Golders Green, Londen N. W. H. meteen de vraag: zijn wij wel op den goeden we met ons A.N.V ? Moet er niet straffer opgetreden ? Zijn onze methoden juist ? Afdeeling Kaaps tad. Zijn wij niet veel te bescheiden, zijn wij niet zelf te laksch, te Het bestuur is voor 1928 als volt samengesteld: Dr. K. bang, te voorzichtig, te tam ? de Lint, Mevr. A. C. Boeseken, Dr. W: G. Rij ss, Mevr. „Auf einen groben Klotz (en dat is degemiddelde Hol- E. M. C. Loopuyt, Dr. P. R. Botha, de heeren S. J. F. lander)gehert ein grober Keil", ze en onze neven. Welch, J. L. Schoeler, J. J. Jordaan en Dr. Francken (voor Gaarne verneem ik uw oordeel. H. P. S. Stellenbosch). 6 4 NEERLAND IA Ned. Kring te Davos. Het bestuur van den Nederlandschen kring de Davos stelt zich voor het vijfjarig bestaan op 26 Maart van den kring eenigszins feestelijk te vieren. Wij bieden dezen kring onze hartelijkegelukwenschen aan. Een Verbondsavond op Curacao. 19Januari zou de heer Fr. Meyer voor de leden van Groep Ned. Antillen in het Kransje te Willemstad een lezing houden over radio maar was door een klein ongeval verhinderd aan , ditplan gevolg te geven. Hetgelukkig , , toeval Wilde dat Ir. Schotel die voor Nederland de Radioconferentie te Washington had bijgewoond, op zijn tern refs juist Cutagao aandeed en men vond hem bereid als plaatsvervanger op te treden. Zijn zeer leerrijke uiteenzetting werd metgroote aandacht gevolgd. Z,Ex. de Gouverneur, zijn echtgenoote en ee-nige officieren van de „Hertog Hendrik" woonden den avond bid. De voorzitter, de heer G.J. Ferguson, dankte den vlocten spreker voor zijn belangwekkende voordracht. Curacao krijgt deze maand zijn korte-golfzender. Het toestel was in de zaal aanwezig. N IEUWE LEDEN. Groep Nederland. Beschermende leden. Th. W. Blikslager, Accountantskantoor, Singel 422, A nsterd tm. P. W. van der Ploeg 11 Notaris, P. Potterstr. 10, , Beiden opg ,. door den heer Jac. Post Utrecht. Gewone leden. A. J. van der Sluys, Smid, P. C. Hooftstr. 74 Amsterdam. P. H. Willemse, Drogist, P. C. Hooftstr. 130, W. Hampe, Muziekinstrumentenhandel, Spui 11, H.. Cornelisse, Fabriek van Wetensch. Instrum., J Prinsengracht 334 Leo J. J. Hillen, Aannemer, Prinsengr. 1119, L. K. Wolff, oogarts-bacteriol. , P. C. Hooftstr. 146, Dr.. H. van der Hoop, Zenuwarts, Roemer Visscherstr. 19, Dr. A. Oidtmann, Chirurg, Honthorststr. 10, G. Steenhuis, Tandarts, Keizersgracht 231, PierJohannes de Visser van Bloemen, Muziek- en instrumentenhandelaar, Reestr. 28, 11 Th. A.Jagerink, Arts, Pr, Julianalaan 10a, Rotterdam. Mr. 0. B. de Kat, Adv. en Proc. , Parklaan 36, J. A. Bronkhorst, Vert. Fa. Gerritsen en van Kempen, Schiebroeksche we 1, Schiebroek. Dr. F. H. Stibbe, Neus-, keel- en oorarts, Mathe- nesserlaan 173, Rotterdam. Mej. Dr. Janny de Korte, Kinderarts, Mathenes- serlaan 271, Mr.J. E. Rosen Jacobson, Mathenesserlaan 309a K. J. Sneijders de Vogel, Tandarts, Heemraad- sin el 177, H. E. Ekker Tandarts, Mathenesserlaan 279, , Dr. A. Robertson, Mecklenburglaan 8, J. W. van der Willigen, Ontv. Directe Belastingen, 't Huis„ ,Inga" Doesburg. G. Walch, oud-Hoofd M. U. L. 0.-school, , Mr. P. J. Emmelot, Adv. en Proc., Begijnekade 3, Utrecht. L. van Buren Lensinck, Ontv. Registratie en Dom., Metiusgracht 10, Alkmaar. D. C.J. van Dij,k Dir. Noorder Bank, Nassaul. 1 ft Ds. W. D. M. Baar, Parkstr. 2, J. F. BoersJr., Tandarts, Wilhelminalaan 7, Onderling „ e Levensv. Mij. Tot Nut en Voordeel", Mathenesserlaan 171 Rotterdam. , W. F. Andrea Kunsthandel, Groote Houtstr. 163 Haarlem. , E. Dfisterbeck, Arts, Van Eedenstraat 14, J. Wildschut, Notaris, Koninginneweg 103, ff J. H. Huyser, "Gem.-Secr., J. A. Reynckenstr. 5, Deventer, H. Broens, Makelaar, Kl. Poot 5, Ch. Dixon, Boekhandelaar, B. Spanier, Korte Bisschopstr. 14, Z. van Arnhem, Dir. Bijbank Amst. Bank, Binnensingel 32, Mr. Ch. M. Henny, Dir. Geldersche Credietver., 11 J. W. Brinkman, Bloemist, Oudestr. 117, Kampen. E. Diemer, Theol. Student, Geerstr. 44, Mr.. van Praag, Griffier v /h. Kantongerecht, Usselkade 12 H. van Kammen Stadsboekdrukker, Oudestr. 121, , C. van Drimmelen, Notaris, Voorstr. 43, fP A. Klijnsma, Gem. Ontvanger, Steenwijk. W. van de Witte Commies-Chef Gem. Secretarie, , Tramlaan 25, F. de Haan, Dir. Bijkantoor de Friessche Bank, Of Hoofd St. Pius U.L.0.-School, Kerkstr. 136, Amsterdam. Allen opg ,. door den heer Jac, Post Boomstr. 16bis Utrecht. Mej. Dra. B. Timmer, Conservatrice a/d. Univ. Biblioth. Nic. Witsenkade 33hs., Amsterdam. , Opg. door den heer J. Ras 32ste Jaargang. No. 5 Mei 1928. NEE RLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Strijd mee in on er dagen strijd Maar met uw leven, wandel, werk. De Genestet. INHOUD: Na dertig jaar (1898-1 Mei-1928) — Een zilveren feest, door De K, — Nederlandsche macht en grootheid. in Azie, door Mr. L. Picard — Ne der Ian ci ers in den Vreemde IX: Europa: Bulgarije, Griekenland, Italie, Liechten- stein, Monaco Diets Dietsche K a ntt e ek eningen Stambewustzijn en stamslapheid — Wat wij kunnen — Miangas Nederlandsch — Lessen in Zelfvertrouwen — Frans h Vlaanderen. Jules Lemire t — Lemire en de Vlaamsche taal Voordrachten — Vla a nder e n Vlaamsche toestanden XXIV, dcor M.. Liesenborghs Groepsbestuur — 1VIotie — De nieuwe Nederlandsche gezant — Tak Brussel De werking van Tak Mechelen — Voor de secretarissen der takken — B oek en c ommissie : Jaarverslag 1927, door Dr. W. van Everdingen — Uit de S tu dente n w er eld: XIIIde Gr. Ned. Stud. Congres, door W. J.Bijleveld — Afdeelingen: — Taalwacht — Mededeelingen — Nieuwe Leden— Aank ondigingen. Na dertig jaar. te wekken voor stamverwantschap en de banden met de stamgenooten nauwer toe te halen; zelf- 1898-1 MEI 1928. vertrouwen te bevorderen en te prikkelen tot Baden, die Nederland in Europa en in Oost- en West-Indie Bide de herdenking van het dertigjarig bestaan van tot eer strekken en den Dietschen stam.gebieden ten het Algemeen Nederlandsch Verbond zenden wij goede komen. De toekomst ligt in onze hand. een groet aan onze leden, waar zij ook wonen over Het Algemeen Nederlandsch Verbond groeie en alle werelddeelen verspreid, in het bijzonder aan bloeie; elk zijner leden kan daartoe het zijne bij- de vertegenwoordigers van on Verbond, die vaak dragen. in verafgelegen streken opkomen, waar dat noodig is, Moge de cultureele eenheid tusschen Afrika, v oor den goeden naam van vaderland en stam. Nederland en Vlaanderen en alle Nederlanders in De herdenking van het 25-jarig bestaan van het de verstrooi'ing gestadig nauwer en sterker worden ! A. N. V. op 24, 25 en 26 Mei 1923 met zijn vele feestelijkheden en zijn blijvende herinnering: ons Gedenkboe k, ligt nog te versch in ieders geheu- Eenzilveren feest. gen, dan dat de dag van heden opnieuw op een derge- lijke grootscheepsche wijze behoefde te worden Op 27 April 1928 had Jhr. mr. J. L. W. C. von g evierd. Weiler 25 jaar zitting in het Hoofdbestuur als of e- Een kort woord moge Bus volstaan. vaardigde van de Groe P Suriname. S ed 192 Dankbaar brengen wij in herinnering de namen is de heer Von Weiler tevens ondervoorzr, als itte d m annen, die het Alg. NederL Verbond gesticht en opvolger van Jhr. mr. Van is en tot Sevenaer. groot gemaakt hebben, in de eerste plaats de c sti hters Zulk een lane zittingstijd is opw zich zelf reeds wijlen Hippoliet Meert en dr. H. J. Kiewiet de Jonge, waard herdacht te worden. In on en onrustigen aan we verdiensten nog niet lang geleden bier ter tijd zijn er niet velen, die zoo lang achtereen hun plaatse opnieuw hulde kon worden gebracht. Dank- aar stellen wij vast, dat hun werk, z krachten aan dezelfde vereeniging wijden, wanneer wisselingen, onvermijdelijk in een bewogen tijd, niet de prikkel tot Leven sonderhoud tot volhouden metgoed gevolg kon worden voortgezet en dat dwingt. het een hier verloren ging, ginds ruimschoots her- Maar de wijze, waarop de jubilaris rich in al die wonnen mocht worden. In ons maandblad konden wij jaren aan zijn taak heeft gegeven, verdient bij een herhaaldelijk doen uitkomen, dat de beginselen, nu gelegenheid als deze we bijzondere vermelding. dertig jaren lang door het Verbond voorgestaan, In mijn herinnering kan ik een enkel oogenblik doorwerken. En toch — hoe dikwijls bleek niet oproepen, waarop — hoe gering ook — van eenige van wanbegrip en lauwheid ! De stambewustheid storing in de verhouding van den heer Von Weiler is over het algemeen aanmerkelijk toegenomen, maar tot zijn medeleden in het Ho ofdbestuur en het beteekent nog steeds te weinig en het Nederlandsche yolk , toont nog niet altijd zich bewust te zijn van Dag. Bestuur is gebleken. IntegendeeL Hem onder de roe in die het krachtens zijn oude beschaving en zijn medeleden te mogen tellen, is voor elk bestuur als groote koloniale mogeid heftllen, end te vervu een buitengewoon voorrecht. Zijn altijd gelijkmatige Een groote taak ligt Bus nog altijd voor ons: geestdrift gemoedsstemming, zijn warme belangstelling en 66 NEERLAND IA groote toewijding, maken het tot een genoegen met Nederlandsche macht en grootheid in Azie. hem te mogen samenwerken. De Oost-Indische Compagnie als zeemogend- Meermalen, bij de behandeling van een moeilijk heid in Azle door N. Mac. Leod 2 din. Blank- onderwerp, waarbij de voorhoofden door zorgen waardt en Schoonhoven. Rijswijk. 1927. Tusschen de Kaap de Goede Hoop en Japan! Zoo werd .met een breed gebaar in de eerste jaren der zeventiende eeuw het gebied aangeduid, waar de Hollandsche ondernemingsgeest, organisatietalent en lust naar avonturen zich uitvieren kon. Er werd, ook toen reeds, in continenten gedacht. Het woord om veel, maar de werkelijkheid was even root en het is wel een der allermooiste geschiedenissen van het verleden, dit verhaal van hoe enkele zonen uit een yolk in oorlog op hun wankele it en langs onbekende zeeen varen en onderweg de wee l derigste eilanden en de best gelegen plaatsen verove- ren, er „vastigheden" bouwen, verdragen sluiten, de mededingers verdrijven, een rijk stichten. Wat een heerlijk avontuur ! Waren er te veel avon- turiers in den slechten in van het woord ? Het is in later tijd zeer dikwijls beweerd en het waren dan ook zeer zeker geen brave , Hendriken die macht en rijkdom gingen veroveren tusschen de Kaap en Japan. Coen schrijft naar Patria, dat „ons völk" moet drinken of dood gaat, en zeer velen zullen wel juist door het overmatige „dronken drinken" dood gegaan zijn. Er was niet alleen de drank. De goede Bontekoe constateert het al: „want de vrouwen krach- tige instrumenten sijn om de mannen te verleyden". Velen zullen zich wel zeer gewillig aan de krachtige instrumenten overgeleverd hebben. Daarbij kwam de dorst naar geld, bij meer dan een ook de lust in tyrannie; bij zeer velen luiheid en slordigheid: een jhr. Mr. J. L. W. C. von Weiler pr op Ambon weigert Maleisch te leeren an- der voorwendsel, dat hij wel Roomsch zou lijken als hij preekte in een an re taal dan zijn Hollandsch. worden geplooid en de grootste inspanning noodig Ja, het waren niet altijd de besten, die werden uit- is, om tot een aannemelijke oplossing te komen, vindt gestuurd. Op een der eerste schepen bevindt zich de heer Von Weiler het verlossende woord of, indien by. een slam am als de jonge Vondel, beruchte dat al niet mogelijk is, weet hij door een kwinkslag zoon van een beroemden vader. Maar ook Van Diemen de in zulke gevallen zoo noodige goede stemming had een zeer slechten naam, toen hij vertrok, hij reisde onder een valschen naam; de Heeren te bevorderen. wisten echter wel wie daarmee naar Indie vertrok; Een zeer trouwe en vertrouwde medewerker, ze vertrouwden hem niet en waarschuwden de vol oprechte belangstelling, dank zij zijn langen staat bewindhebbers. Maar wat een groote en flinke en van dienst volkomen in de Verbondszaken ingewerkt, ee rbiedwaardige kracht is er in Indie uit dien faillieten koopman met zijn valschen naam dan niet gegroeid ? ziedaar de heer Von Weiler. Dat was wel 't grootste en 't schoonste avontuur: Hij kan er zeker van zijn, dat alien, die in het Ver- den lust te krijgen in dit grootsche werk daar; dat bond met hem samenwerken, en de leden van het was trouwens een avontuur voor het heele yolk: Dagelijksch Bestuur dus in de eerste plaats, den op- de Nederlanders hebben toengeschiedenis gemaakt rechten wensch koesteren, dat hij nog vele jaren, in in Azie en voor hun nationaal leven in Europa is die ook van het allergrootste belang geweest. het voile bezit zijner geestelijke en lichamelijke krach- ten, zijn plaats in Hoofd- en Dagelijksch Bestuur * * zal behouden. Ook in Indie werd er om het nationale bestaan d. K. gevochten. „Vandaar de groote belangstelling in deze dingen. Dat vechten daarginds, zoo goed als het vechten aan de grenzen, had voor de bevolking heel wat meer te beteekenen dan een Atjeh-oorlog Secretarissen der Groepen. of Lombok-expeditie: het ging er om." Aldus Dr. Hoogewerff in de inleiding van zijn Nederland: Mr. W. J. L. van Es, Weissenbruchstraat ld, uitgave van Bontekoe, Welke 1915 gedateerd is. 's-Gravenhage. Zou hij in 1928 nog wel hetzelfde schrijven ? Is Ned. Antillen: J. H. Perret Gentil, Berg Altena 49, Curacao. ook nu meer het besef van Indie's beteekenis veel Ned. Indie: Mr. J. N. Greidanus, Javaweg 31, Weltevreden (Java) algemeener aan 't worden ? Gaat men thans ook weer Suriname: Ir. J. J. van Wouw, P. B. 169, Paramaribo. niet voelen, dat het er om gaat! Vlaanderen: Marcel Stijns, Ernest Discaillesstr. 11, Brussel. Ook de toenemende belangstelling in de ge- NEERLAND IA 6 schiedenis van Nederlandsch-Indie wijst daarop. echter een belangrijke wins t. Dank zij de thans Er is in de laatstejaren heel wat verschenen. Wij gevolgde methode, kunnen ons tal van aardige herinneren slechts aan degroote documenten- bijzonderheden worden meegedeeld over het leven uitgave van Prof. Colenbrander over het werk van en het bedrijf der Nederlanders „tusschen de Kaap J. P. Coen, het handboek der Koloniale Geschiedenis en Japan." Wat een rijkdom van levenservaringen, van denzelfde, het meer populaire boek van wet een frischheid van indrukken ! Mevr. Fruin-Mees - over degeschiedenis van Java, Er is tegenwoordig in de literatuur een hernieuwde deprachtige uitgaven der Linschoten-Vereeniging, belangstelling voor het reisavontuur. In En eland het Dagregister van Batavia door Heeres en anderen, in Duitschland, in Frankrijk verschijnen er jaarlijks tal van ethnographische werken en van geschriften tal van min of meer verzonnen reisverhalen en met over bijzondere personen of belangrijke gebeurtenissen. gretigheid grijpt het publiek naar de boeken van een Thans ook het zeer belangrijke werk van N. Mac Tomlensen, een Mac Orlan, enz. Een paar maanden Leod over de Compagnie als groote mogendheid. geleden is er in het Engelsch en in het Fransch Meer bevoegden zullen dit werk wel naar zijn zelfs een nieuwe vertaling verschenen van een Neder- wetenschappelij ke waarde beoordeelen. Ik meen landsch boek, dat indertijd, behalve in die beide talen, echter, dat er ter gelegenheid van het verschijnen ook reeds in het Spaansch vertaald werd. Toevallig er van in dit tijdschrift wee eens ma ewe en vernamen wij dezer dagen, dat de Fransche uit worden op den tegenwoordigen bloei der Ned- een groot succes is. Hoevele Nederlanders echter landsch-Indische geschiedschrijving. Is deze niet kennen het oorspronkelijke, namelijk de „Historie der een teeken van de nationale herleving ? Boecaniers van Esquemeling" ? De Nederlanders, vooral in Azie, staan thans wel Zou het, naast den arbeid der geleerde onder- tegenover heel andere vraagstukken dan hunne voor- zoekers en geschiedschrijvers, een moose taak zijn ouders der zeventiende eeuw, maar het lijkt mij toch voor schrijvers en bewerkers (en uitgevers) om de eengelukkig teeken, dat zij zoo vol van belang- verhalen van Nederlands grootste avontuur op- stelling zijn voor hun koloniale verleden uit de nieuw te populariseeren. Prof. G. Kalff in zijn gouden eeuw. En is het ook niet kenteekenend, dat Geschiedenis der Ned. Letterkunde roemt de groote thansvoor de eerste maal een onderzoek wordt in- waarde ervan; niet zelden voelen wij er nog leven gesteld naar de ontwikkeling der Compagnie als in trillen, schrijft hi en wat kan men meer verlangen mogendheid, als groote zeemogendheid ? van een boeiend boek. DeNederlandsche intellectueelen der vorige eeuw . Er is door de critici van one jongste roman- hebben al te dikwijls een makkelijk hypercritisch- litteratuur wel eens geklaagd: wanneer raken wij moraliseerend standpunt ingenomen tegenover de toch uit die slaapkamerlucht. Welaan, heeren en grondvesters van het rijk in Azie. Tal van dilettant- dames romanciers • en romancieres, vaart met volle moralisten hebbengemeend te moeten aantoonen, zee naar „tusschen de Kaap en Japan", vertelt dat er niet christelijk gehandeld is door J. P. Coen ons b.v. eens de avonturen van den Haarlemschen en de anderen. Busken Huet — het zal el voor schilder Heda, die uit Du itschland met een „Per- zijn eigen Indisch avontuur geweest zijn — meende siaanschen" gezant op refs gaat, in handen valt der zelfs, dat het maar bete geweest ware, als de Moluk- Portugeezen, weet te ontsnappen, hofschilder wordt ken, in plaats van weelderig, arm en onvruchtbaar bij een Oosterschen vorst enz., enz. geweest waren. Ook Admiraal Mac Leod oordeelt * * * nog zeer streng over de tragedie van Banda in 1623. Er wordt in den laatsten tijd heel wet geredeneerd Wij krijgen echter den indruk, dat daar meer de over Groot-Nederland. Wat Dilthe y van den mensch traditie der Nede rlandsche intellectueelen dan de in 't algemeen zegt, geldt echter ook voor de volkeren: krijgskundige historicus aan het woord is. Het laatste „. . . . durch keine Art von Griibelei" komen zij tot woord daarover al nog we niet gezegd zijn. Uit inzicht over zich zelf, „. . . allein an dem Verstandnis de documenten in Prof. Colenbranders Coen-uitgave der geschichtlichen Wirklichkeit", worden zij zich blijkt toch wel, dat men bier geenszins met het van bun eigen waarde en beteekenis bewust. Naar- werk van een wreedheidsmaniak te doen heeft. mate de solidariteit tusschen Noord en Zuid sterker Het werk was hard, maar de toestand ook zeer word zal eroodt k meer behoefte komen aan de kenms moeilijk. Heeft de oorlog met zijn hongerblokkade van elkaars verleden. Verbreiding die kennis zal en deportaties ons niet wet bescheidener gemaakt ? de banden der solidariteit dan weer steviger aanhalen. En is het wel mooi zich over den uitslag te verheugen, Voor de Vlamingen, die thans als Belgische staats- maar de middelen te verwerpen. Er is tusschen burg ers zelf voor een rootsche koloniale taak staan g de gebeurtenissen van Banda en de latere Chineezen- (zelfs de meest doctrinaire „nationalisten" ziin van moord b.v. toch zeer groot verschil. Het verschil oordeel, dat zij zich aan die taak niet mogen ont- tusschen harde geestkracht en wanordelijke deca- trekken) kan de kennismaking met Nederlands dentie. Er is waarlijk genoeg, dat getuigt van Coens koloniale ervaring ook groote practische beteekenis vasten wil om alle wanordelijkheid te beteugelen hebben. Dit is trouwens reeds sinds lang mgezien. en om een stevige orde te vests en. Wij herinneren slechts aan de prachtige tentoon- * stelling van Nederlandsche koloniale litteratuur een Blijkens zijn inleiding, betreurt de schrijver zelf paar jaren voor den oorlog in Antwerpen. Het eenigszins, dat hij, ter wille van de samenwerking A. N. V. had die semen met het Vlaamsch Handels- met het Krijgskundig Archief, zijn historisch verhaal verbond ingericht. Het dient ook erkend te heeft moeten verdeelen in hoofdstukken, die elk worden, dat Mr. Louis Frank, oud-minister van over een „kantoor" der Compagnie handelen. Inder- kolonien in Belgie, herhaaldelijk gewezen heeft op daad heeft dit aan de eenheid van het werk geschaad. het groote belang van het Hollandsche voorbeeld. Juist wear men de Compagnie als mogendheid -wilde De weg is dus reeds sinds lang gevonden. Misschien doen kennen, ware een meer synthetische behandeling kan echter ook bier het tempo van den marsch wel te verkiezen geweest. Tegenover dit verbs staat wet versneld worden. L. PICARD. 68 NEERLAND IA NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE. IX. EUROPA. van het bezoek der oorlogsschepen Tromp en Heems- kerk nagenoeg de geheele Nederlandsche kolonie Bulgarij e. bijeen is gekomen. Een twintigtal Nederlanders — behalve de kinde- Het aantal Nederlanders te Genua bedraagt 75, ren — bevindt zich in Bulgarije, waarvan meer waaronder 15 kinderen en kan voor het overige dan de helft Roomsch-Katholieke geestelijken in deel van het consulair gebied (de prow. Genua, Roestsjoek en het arrondissement Sissov, die in eerst- Massa-Carrara en Porto-Maurizio) op 10 tot 20 genoemde la is een klooster hebben, waarin zii worden geschat. De voornaamste beroepen zijn toekomstige nesters van Nederlandsche en van leider en bediende van handelszaken en stoomvaart- Bulgaarsche nationaliteit opleiden. Van hen wordt maatschappijen. Voor het grootste gedeelte blijven bericht, dat zij hun Nederlandsch karakter in den. zij hun Nederlandsch karakter bewaren, o. m. vreemde bewaren. Ook in Philippopel is een Neder- blijkende uit de omstandigheid, dat zij van hunne landsch R. K. geestelijke, werkzaam als leeraar aan vacantie gebruik maken, om het vaderland te bezoeken. het Fransche „college" .„St. Augustin". Grootendeels blijven zij ook hun moedertaal spreken, De overige Nederlanders, in Roestjoek en Sofia, al kon dit bij de jongeren wel wat beter zijn. Enkele zijn, voorzoover zij niet tot het consulaat te Sofia Nederlandsche onderdanen zijn vroegere Smyrnioten behooren, werkzaam. in de nijverheid, een is in en spreken geen Nederlandsch. Bulgaarschen staatsdienst, een ander is medewerker Te San Remo, dat jaarlijks een 250 tot 300 winter- van een Nederlandsch dagblad. gasten uit Nederland krijgt, zijn ongeveer 12 blijvers, De consul te Philippopel merkt op, dat de afwezig- taalleeraars, muziekleeraars en schilders, die evenals held van Nederlanders in 't oog loopt, omdat daar hun kinderen hun Nederlandsch karakter blijven een root aantal tabaksmaatschappijen bestaat met bewaren. veel Nederlandsch kapitaal. Vertegenwoordiger van het A. N. V. te Genua is de heer G. H. v. Straaten, via Edmondo de Amicis 6-6. Griekenland. Voor Milaan wordt het aantal Nederlanders door den vice-consul op ongeveer 75 geschat met inbegrip Van de consulaire ambtenaren te Calamata, der kinderen, van welke 10 buiten Milaan. Meeren- Cephalonia, Janina, Piraeus. en Syra, Vathy, Zant e deels zijn zij werkzaam in ondergeschikte betrekkingen zijn geen antwoorden op de vragenlijsten ontvangen. in handel en nijverheid. Ofschoon ook hier, om de- Ook van Athene ontbreken gegevens. Op de eilanden zelfde reden als te Genua, geen onderlinge band Creta, Corfu, Nasos, in het gebied van het vice- bestaat, blijven deze Nederlanders hun nationaal consulaat te Patras bevinden zich geen Nederlanders. karakter bewaren. De consul te Salonika en de vice-consul te Vols In het gebied van den consul te Turijn zijn 15 berichten, dat er in hun gebied eenige Nederlandsche Nederlanders op het consulaat ingeschreven: 1 R. K. handelsondernemingen bestaan. geestelijke, eenige werkzaam in de nijverheid (marga- rinefabriek N. V. v. d. Bergh en Co. te Villastellone) Italie. de directeur der Turijnsche afdeeling der Y. M. C. A. De vragenlijsten, gezonden aan de consulaire Zij blijven hun Nederlandsch karakter bewaren. ambtenaren te Bari en Monopoli, Carloforte, Castel- Hetzelfde geldt van de 3 Nederlanders te Venetie lamore-di-Stabia en Sorrento, Ferrara, Florence, gevestigd, gedeeltelijk ook van een tweetal te Triest, Livorno, Messina, Porto-Ferraio, Savona, Syracuse, van een achttal te Napels. Taranto, Terranovaen Trapana, zijn onbeantwoord Op het vaste land van Italie worden overigens, gebleven. voor zoover berichten zijn ingekomen, geen Neder- Wat Livorno betreft, verwijzen wij voor de geschied- landers aangetroffen. kundige bijzonderheden, door Dr. G. J. Hoogewerff Op Sardinie zijn twee Nederlanders, van welke kortgeleden over de Nederlandsch-Duitsche gemeente 1 directeur is der Hollandsche Mijnbouwmaat- en haar kerkhof, meegedeeld in de mededeelingen schappij Bosa. van het Ned. Hist. Inst. te Rome, VII, 1927. Te Palermo zijn 10 Nederlanders, van welke Op Malta is geen, in Fiume een Nederlander. slechts 3 in Holland geboren zijn. Omgang hebben InRome heeft men de „Nederlandsche vereeniging zij niet met elkaar. Bij inschrijving voor nationale van weldadigheid „Julianafonds", die ondersteuning doeleinden toonen zij hun Nederlanderschap op van landgenooten in die stad beoogt; zij telt 15 leden. prijs te stellen. Als vertegenwoordiger van het A. N. V. is daar Op het eiland Rhodos bevindt zich 1 Nederlandsche gevestigd: A. H. Luydi ens. landbouwer. Het aantal Nederlanders te Rome is moeilijk te bepalen, miss hi zijn er een 200, hoofdzakelijk Liechtenstein. zijn het geestelijken, leden der gezantschappen, verbondenen aan het Nederlandsch Historisch Insti- Den consul te Vaduz zijn in het vorstendom geen tuut, zakenmenschen; verder zijn er eenige kantoor- Nederlandsche onderdanen bekend. bedienden en studeerenden. Zij blijven hun Neder- landsch karakter bewaren, meestal ook de kinderen. Monaco. De ledender bescheiden Nederlandsche kolonie te Genua zijn niet in een vereeniging bijeengebracht. Het aantal Nederlanders in Monaco wordt op Die tot de hoofdkern behooren, komen echter door ongeveer 40 geschat, meest zonder beroep. Onder den aard van hun bedrijf geregeld onderling in hen is een oogarts en een hotelhouder. Zij blijven aanraking, terwijl in 1925 en 1926 bij gelegenheid hun moedertaal, spreken. NEERLAND IA 69 DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Stambewustzzjn en Stamslapheid en Scheikunde op 9 tot 15 April. De koning van Het stambewustzijn neemt onmiskenbaar toe onder Spa/lie en de ministers hadden hun tegenwoordigheid de Nederlanders te Londen. De Vereeniging „Neer- bij de opening toegezegd. Op elk der vier feestdagen landia" bijv. zag, naar in de onlangs gehouden jaar- zou een buitenlandschgeleerde het woord voeren. vergadering bleek, haar ledental in 1927 met bijna Prof. Keesom werd tot eeredoctor in de technische 50pCt. vermeerderd. . wetenschappen van de technische hoogeschool te Een ander voorbeeld is het moos e werk, dat de Warschau benoemd; de Poolsche gezant in Den Haag Christelijke Nederlandsche Zeemansbond te Londen is.prof. Keesom den bul van deze waardigheid te voor Nederlandschezeelieden verricht. In hoofdzaak zimen huize komen overhandigen, in tegenwoor- is dat de taak, die de Nederlandschezendeling, digheid van prof. Wolfke, die als promotor van de heer M. Brinksma, met zooveel toewijding vervult. prof. Keesom was opgetreden. Hi bezocht geregeld alle Nederlandsche booten, Prof. W. J. Luyten, hoogleeraar aan de Harvard welke Lon aandoen, degeregelde zoowel als die Universiteit te Cambridge (Mass.) al door de John in de wilde vaart, Welke worden opgespoord. Aan Simon Guggenheim Memorial Foundation uitge- de Nederlandschegezinnen daar aan boord worden zonden worden naar het station der Harvard Sterren- tijdschriften verstrekt en thans is de bond bezig een wacht te Bloemfontein in Zuid-Afrika, om den boekerij voor zulke booten aan te leggen. Ook zuidelijken sterrenhemel te bestudeeren. Alvorens begeleidde hi zeelieden, die de stad wilden zien. daarheen te vertrekken zal deze Nederlander de Bijzonder verdienstelijk maakt zich voorts de heer Ver. Staten vertegenwoord igen op het internationale J. P. C. Meeuwse, leider van het „Muziek Ensemble", sterrenkundige congres, dat op 5 Juli te Leiden zal die elke week pakken leesstof voor het zeemanshuis wordengehouden. Een gelijksoortige opdracht heeft van den Bond overbrengt. In het geheel zijn verleden deNederlandsche regeering indertijd gegeven aan jaar aan 6000 Nederlandsche schepelingen ongeveer dr. W. H. van den Bos, observator aan de Sterren- 8000 verluchteen andere bladen uitgedeeld en wacht te Leiden. De heer Vanden Bos werd nog als 200 boeken te leengegeven. Het Tehuis werd door candidaat in de wis- en natuurkunde aan de Leidsche 400 Nederlandschezeelieden bezocht, aan 25 werd sterrenwacht verbonden, naar Potsdamgezonden, hulp verleend in hospitalen en gevangenissen en een om fotografieen van den sterrenhemel op te meten, honderdtalzeelieden met hun families werd door een die doorde sterxenkundigen aldaar in samenwerking gids vergezeld bij hun bezoeken aan de stad. Het adres met hun Leidsche vakgenooten waren genomen. van denpenningmeester van den Chi-. Ned. Zeemans- Nadat hi' in 1925 op een proefschrift over micro- bond, den heer S. J. Kanaar is: 41 Mincing Lane, metrische metro gen van zoogen. dubbelsterren tot London E.C. 3. doctor bevorderd was, werd ingevolge een met de Reeds sedertjaren wordt bij andere volken (de Johannesburgsche sterrenwacht in 1923 getroffen Duitschers bijv.!) het saamhoorigheidsgevoel stelsel- regeling tot uitwisseling van waarnemers, dr. Van matig met zoo goede gevolgen bevorderd, dat wij den Bos opgedragen naar Johannesburg te gaan onsgelukkig mogen rekenen, dat dit werk ook door voor waarnemingen op het zuidelijk halfrond. Dr. Van Nederlanders ernstiger ter hand worden genomen. den Bos moest daarpionierswerk verrichten en eerst voor een kijker or en zonder welken er niets Bij velen blijft nochtans het stambewustzijn te be inn viel. Wij lezen thans in „De Zuid- jammerlijk slap. Afrikaan", dat de Nederlandsche geleerde, ho wel Wij le en in De Kampioen, orgaan van den A.N.W.B., hi' slechts „te leen gegeven" werd, in Zuid-Afrika To r' voor Nederland, dat de bond van zal blijven, daar hij tot onderdirecteur van de ster- de Belgische regeering verkregen heeft, dat ter renwacht vanJohannesburg in de plaats van den gelegenheid van den voetbalwedstrijd op 1 April, heer H. E. Wood, die dr. R. T. A. Innes als direc- auto-riders een „cornet de sejour" konden verkrijgen, teur is opgevolgd, benoemd is. om aldus van tijdroovende plichtplegingen aan de Julius Röntgen, ten volle Nederlander geworden grens te worden vrijgesteld. inzijn toondichtingen, heeft voor Nederland lauweren Om dit te bereiken heeft de A.N.W.B. evenals het behaald in Amerika. Hij werd met den gouden en den vorig jaar gebruik gemaakt van de bemiddeling der zilveren penning bekroond van den prijs voor zeer Franschgepeperde T ouring Club de Belgique, liederen, welke de Associated Glee Clubs van Am- blijkbaar met voorbijgaan van de groote en bloeiende rika voor 1927 uitgeschreven had. Tevens is hem zustervereeniging, den Vlaamschen Toeristenbond. deprijs van 500 dollar toegekend, welke was uit- De A.N.W.B. schijnt wijlen zijn leidsman Lugard, geloofd door dr. Herbert J. Tily. die als trouw lid van het Algemeen Nederlandsch Op deze prijsvraag werden 277 inzendingen ont- Verbond bekend stond, welheel spoedig vergeten van en. Dr. Frank Damrosch, die de uitspraak tezijn. Gevolg: cornet de sejour . Met Welke flauwe bekend maakte, deelde mede, dat het comite Röntgens verontschuldiging zullen de heeren dat nu weer werken alsbelangrijke aanwinsten voor het re er- trachtengoed te praten ? — Och ja, zeg het mar toire van mannenkoren beschouwde. De Vlaamsche Toeristenbond — datzijn m a a r Op hetgeen onze toonkunstenaars bereiken, gaf Vlamingen! het onderhoud, dat de heer Brusse van deN.R.Ct. W at Wij Kunnen. met dr. Willem Mengelberg heeft gehad, een nieuwen Menig Nederlandsch geleerde heeft in den laatsten kijk. Er bleek uit, Welk een goede reclame het voor tijd den naam van ons land opnieuw wijder bekendheid de Nederlandsche beschaving is, dat Mengelberg gegeven. overal in Amerika als de dirigent van het Amster- Prof. P. Zeeman werd naar Madridgenoodigd, damsche orkest bekend is. om er een voordracht te houdenbij de feestviering „Waar ik ook ontvangen word, zei de gevierde man, van het Kon.Spaansche Genootschap voor Natuur- steeds is het Nederland, het kleine Nederland, dat da 70 NEERLAND IA geeerd wordt. En met recht. Want niet alleen het Amster- geleden, verlangden, dat Nederland zijn kolonien damsche orkest — ook Toonkunst in Amsterdam behoort in de West maarzou verkoopen. Er kon „toch immers tot de allervoortreffelijkste koren, die er bestaan. niets van groeien." Twee orkesten, als het Amsterdamsche en het Residentie- Degroei van beide eilanden overtreft thans alle orkest, met bovendien ook in kleinere plaatsen orkesten, verwachtingen. die mogen meetellen en heel goede uitvoeringen geven. — Reeds in 1924ging het aantal at zeeschepen, d de Zoo zijn wij hier dan een muzikaal middelpunt in Europa haven van Curacao aandeed, dat van Amsterdam geworden. En in Amerika vindt ge in de groote goede te boven. De cijfers voor 1927 komen daar ver boven orkesten een menigte Hollandsche musics. Wij hebben uit: 5530 schepen met een inhoud van ruim 34 000 000 hier schoolgemaakt, die over heel de wereld orkestleden Kub. M. inhoud teen Amsterdam 3318 the en verspreidt. Ook van het t Haagsche Conservatorium zijn met nog geen 22 000 000 Kub. M. er verscheidene afkomstig. En zoodra de Amerikaansche Van Aruba getuigt de Amigoe di Curacao: dirigenten hooren, dat een sollicitant van het Concert- Aruba bevindt zich in een tijdvak van ontwikkeling, g ebouw komt, nemen ze hem terstond. In de duizenden die zooplotseling gekomen is en met zulke reuzensprongen critieken in de Amerikaansche bladen word ik herhaaldelijk gaat, dat er van het Bestuur bijna salto's mortales verwacht genoemd „Willem van Oud-Amsterdam in Nieuw- worden am deze ontwikkeling te kunnen bijhouden. Amsterdam . . . ." Gaf Mengelberg hiermede niet aan, welke en groote Nu door de vests in van de „Arend" Petr. Mij. taak wij hebben te vervullen door onze menschen op Aruba, en de waarschijnlijke vestiging van nog ova been te zenden ? Hier loopen ook de geoefenden, een derde maatschappij, vereenigd met de „Lago" ook de kunstenaars, ook de bekwaamsten elkaar in de ontworpen havenwerken aan de Paardenbaai den we g. Maar in de wijde wereld is plaats genoeg steeds noodiger worden, zou de Amigoe niet weten, en de ernstige werkers onder ons worden overal waarom langer met de uitvoering moat gedraald graag ontvangen. worden. Het blad is overtuigd, dat kredieten, bij Miangas Nederlandsch. aanvullende begrooting onder overlegging van de uitgewerkte plannen aangevraagd, er bij den Kolo- Wij kunnen het opschrift, dat wij bij al onze nialen Raad met la en wimpel zouden doorkomen. vroegere mededeelingen gebruikten, behouden: Mian- Het voorbeeld van Curacao kan den twijfelaars gas is en blijft Nederlandsch. Nederland rechten en weifelmoedigen een hart onder den riem steken. waren onbetwistbaar. Dat de Nederlandsche regeering Wij herinneren ons een kloek woord, dat twintig desondanks toch op 23 Januari 1925 het vergelijk jaren geleden door den civ. ing. J. C. Loman ge- van Washington teekende, waarbij de beslechting sproken werd in een lezing, gehouden in de roe van dit geschil aan het Haagsche Hof werd opge- Suriname van het Algemeen Nederlandsch Verbond1). dragen, wordt alleen eenigszins verklaarbaar, wanneer De toekomst lag toen nog in dichte nevelen. Met men weet, dat een soortgelijk meeningsverschil, het voorbeeld van Singapore en Pinang voor oogen, dat zich indertijd ten opzichte van den Soeloe- waar eenmaal de Nederlandsche vlag lafhartig ge- archipel — tusschen Borne° en de Philippijnen — streken werd voor die der verder ziende Engelschen heeft voorgedaan, in dien in werd opgelost, dat spoorde de beer Loman zijn landgenooten aan, me; Spanje daar rechten had, die aan de Ver. Staten desgelijks de toekomst van Curacao prijs te geven waren overgegaan. Intusschen was daarvan in hetgeval van Miangas „Volgens mijn vaste overtuiging", zeide hij, „en ook geen sprake. Dit noordelijkste van de Sangi-eilanden doordat ikgereisd heb in de wateren, die Curacao om- tusschen Celebes en de Philippijnen, tevens noorde- spoelen, ben ik tot de slotsom gekomen, dat van Curacao lijkste punt van ons Oostindisch bezit, was reeds ietsgroots is te maken en wel voornamelijk om zijn ligging bij de ontbinding van de Oostindische Compagnie op den we van Europa en Afrika naar het Panamakanaal, — lane voor de geboorte der Ver. Staten van Nobrd- dan door zijn binnenlandsche toestanden, die buiten- Amerika — Nederlandsch gebied or en In gewoon gunstig afsteken bij die der omliggende Spaansche Neerlandia vanJuli 1925 en Mei 1927 kan men daar- uitvoerhavens, waar elk kapitalist huiverig is geld te wagen- over alle bijzonderheden vinden. Het misverstand verder door zijn prachtige natuurlijke havens en de zeld, was eengevolg van de ruime grensomschrijving in zamegeschiktheid van het yolk voor het zeemansbedrijf .. . art. 3 van het verdrag van Parijs van 10 Dec. 1898, en ten slotte door de opkomst van de Nederlandsche waardoor Miangas of Las Palmas aangemerkt werd stoomvaart .. . als deel van het Spaansche gebied, dat aan de Ver. Op die achterlijkheid der Spaansche havens kan Staten °verging. Maar dit misverstand had tengevolge, men thans niet meer zoo rekenen als vroeger. Overal dat er via en werden neergehaald en dat de bansceman- worden de teekenen des tijds begrepen. Des te ning van een Amerikaansch oorlogsschip Nederlandsch dringender is de noodzakelijkheid meer en ernstiger gebied „in bezit nam". Het Nederlandsche yolk aandacht te wijden dan tot dusver aan de ontwikkeling is er ijskoud bij gebleven. Misschien dacht het met van Nederlands bezittingen in de West. De lessen een variant op het beroemde woord van den mole- in zelfvertrouwen uit Curacao en Aruba mogen naar vanSanssouci : „wij hebben immers rechters niet vergeten worden. in Den Haag !" De Haagsche internationale scheids- rechtspraak heeft inderdaad bij dit vonnis van 1) De Toekomst van Curacao als Nederlandsche wereld- prof. Max Huber weer bewezen, hoe nuttig zij is. haven in West-Indie, door J. C. Loman. Uitgave No. 3 van .... Al heeft het twee en twintig jaar moeten de Groep Suriname, Mei 1908. duren, voor ons recht werd vastgesteld ! Lessen in Zelfvertrouwen. De geschiedenis van Curacao en Aruba is be- schamend voor hen die, nog niet zooveel jaren Leden, werft Leden! NEERLAND IA 71 Zijn gemoed vloeide over van geestdrift en hij FRANSCH VLAANDEREN. sprak uit den overvloed des harten, wanneer hij zijn taal en zijn land roemde. Hoe dikwijls verhief hij beide! Hij hield van zijn Vlaamsche taal met hart en ziel en bleef haar tot het einde getrouw. Hij verdedigde haar van de spreekplaats der Kamer en in de besluiten van zijn gemeenteraad. Drie malen heeft hij zich gewend tot ministers van Openbaar Onderwijs: tot George Leygues op 18 Febr. 1902, tot Gaston Doumergue op 11 Maart 1910, tot Leon Berard op 11 December 1921, met het verzoek, het onderwijs van die taal in de scholen van Fransch Vlaanderen toe te staan. In zijn ge- sprekken met persmenschen kwam er altijd iets van het schilderachtige en bewogen Vlaamsch voor den dag. De Vlamingen uit Belgie en de Nederlanders, die FranschVlaanderen kwamen verkennen, ver- zuimden nooit, hem en zijn vertrouwden vriend, prof. Looten te bezoeken. Een der belangwekkendste gesprekken was dat, hetwelk hij met drie studenten uit Leiden — onder wie de heer W. J. L. Van Es —, voerde en dat in Neerlandia van 1911 is weergegeven. Lemires groot werk „L'abbe Dehaene et la Flandre" (Pastoor Dehaene en Vlaanderen), Rijsel 1891, is een lofzang op zijn hoek gronds, zijn yolk, zijn overleveringen, zijn folklore, zijn taal. Dit monumentale boek is een der schoonste, het schoonste misschien, dat een Vlaming van Frankrijk aan zijn kleine vaderland heeft gewijd. Later, zonder twijfel, zal men naar zijn voorbeeld dat andere boek schrijven: Jules Lemire overleden. „Pastoor Lemire en Vlaanderen", want Jules Lemire was een waardig volgeling van Jacques Dehaene; Once vertegenwoordiger voor Fransch Vlaanderen, alle twee waren zij hun vaderland tot eer. de heer j. M. Gautois schrijft ons: Het „Vlaamsch Komiteit van Vrankrijk" telde Fransch Vlaanderen rouwt om pastoor Jules den eerw. Lemire onder zijn oudste en, getrouwste Lemire, volksvertegenwoordiger van Noord-Frankrijk, leden. Hij was voor deze regionalistische vereeniging burgemeester van Hazebroek, die op 7 Maart in een ijverig en voortvarend voorvechter en mede- den ouderdom van 75 jaar te Hazebroek is overleden. werker. De Jaarboeken van het Komiteit bevatten In den gevel van ziin ruime en gastvrije woning, verschillende geschriften van hem over de geschie- die achter de Sint-Elegast kerk zit weggedoken, denis der instellingen en de aardrijkskunde van had pastoor Lemire een Vlaamschen leeuw doen Fransch Vlaanderen. In den laatsten tijd hield de bit Len met de klauwen op het wapen van Hazebroek. burgemeester-afgevaardigde zich bezig met de voor- Het lane leven van den overledene, die priester, bereiding van den 75sten verjaardag der stichting publicist, schrijver, gemeentebestuurder, afgevaar- van deze verdienstelijke gewestelijke academie in digde is geweest, staat in dat teeken. Het is geheel het stadhuis, dat zijn rouwkapel is geworden. Hij afgespeeld in Vlaanderen, in den dienst van Vlaan- stelde zich voor, bij die gelegenheid zijn boekerij deren en het Vlaamsche yolk. en zijn archieven over te brengen naar een vleugel Jules Lemire werd geboren op 23 April 1853 te van het nude Augustijner klooster, dat prachtige Berkin (oud-Berquin) aan de uiterste grens van gebouw in Vlaamschen Herboortestijl, dat hij had het Vlaamsche land, op de taalgrens zelf. Zijn moeder- doen herstellen terstond na den oorlog en waar taal was het Vlaamsch. Hij sprak die taal zoo uit- hij bij die zelfde gelegenheid het gemeentemuseum muntend, met zoo warmen nadruk en zoo wel- van Vlaamsche Kunst, dat een zijner laatste plannen luidend, dat er niets kunstmatigs of schoolsch was, ambtelijk zou openen. in te bespeuren viel. Het was een genot, hem verzen van Cats, De Swaen, De BO en welsprekende ge- Pastoor Lemire was oprichter en voorzitter van deelten uit de sermoenen van Valcke, Tourbe, de „Ligue francaise du Coin de Terre en du Foyer" Cornelius Smet te hooren voordragen. De gave van het (Fransche Bond voor eigen grond en woning) en woord, waarmede hij in hooge mate bedeeld was, het van de wereldbesprekingen voor volkstuinen. Der besteedde hij nog schitterender aan het Vlaamsch Vlaamsche beweging was hij een voorlooper ; zijn dan aan het Fransch. Een zijner zegepralen was naam zal voortleven naast dien van een Camille het bezoek van President Kruger aan Fransch Looten, een Emile Descamps en — uit vroeger tijd — Vlaanderen. Op het marktplein van Kasselberg sprak Desire Carmel, Jacques Dehaene, Edmond de de Boeren-president de menigte toe in het Afri- Coussemaker. In een tijd toen het Vlaamsche gevoel kaansch; de Vlaamsche afgevaardigde antwoordde steeds zwakker werd en de Vlaamsche idee nauwelijks hem in het Westvlaamsch. Zij begrepen elkander. leefde in den Westhoek, leefde en voelde hij en Pastoor Lemire bracht deze herinnering gcarne ter dacht hij dikwijls als een ware Vlaming. sprake. Aan zijn moedertaal had hij overt ens zijn Hij was een uit het yolk en bleef dat. Zijn gevoels- geluk bij de verkiezingen en in de staatkunde voor ervaringen, zijn wijze van uiting, zijn zinneneigingen een groot deel te danken. waren die van een Vlaamschen Landman. Zijn ziel 72 NEERLAND IA was Vlaamsch, zijn hart was dat van een Vlaming. van voordrachten, die binnen korten tijd in ver Fransch Vlaanderen verliest in pastoor Lemire schillende plaatsen gehouden zijn. Allereerst die den rot ten zijner zonen. Hi' ware nog grooter welke pastoor Antoon Lescroart den vorigen zomer geweest, zoo hi meer bewust, meer .geheel, meer met lichtbeelden te Hazebroek, Armentiers en uitsluitend Vlaming had kunnen ziin. Ware hi' Wormhout over het begin der Vlaamsche kunst vijftig jaren later in het openbare Leven getreden, te Brugge heeft gehouden, welke thans in druk dan zou hi' de leiding van een talrijke en levens- ziin verschenen. Vervolgens een reeks voordrachten krachtige Vlaamsche jeugd hebben genomen. Als van den heer Ficheroulle, bestuurder van het week- onafhankelijk kampvechter in de voorhoede der blad„La Baillenloise”, welke uitgezonden werden en maatschappelijke strijders of in politieke uitersten nog zullen worden door het Fransche post-omroep- verwikkeld, wist hi' in de 20 to eeuw niet de gevierde station Dan: en gehoorzaamde groote leider van alle Fransch- 16 Februari: E. H. Debrez, van Belle, letterkundige Vlarningen te worden. Maar nooit heeft hi' zijn en bestuurder vane „Semaine Religieuse du kleine vaderland miskend, zijn oorsprong verloochend Diocese de Lille", over: „Belle in Vlaanderen — of aan zijn goede hart tekort gedaan. Hi' was een Maartelares-stad-gesch iedenis, vernieling en weder- oprecht Vlaming, die met goed gevolg werkte voor geboorte". de Vlaamsche gemeenschap; zijn landgenooten zullen 23 Februari: dr. J. E. van den Driessche, advo- in trouwe hemgedenken en zijn nagedachtenis kaat aan de balie van Rijsel, over „De Beiaarden van bewaren in hun hart. Fransch Vlaanderen", met begeleiding op het klavier door den heer Dierickx, organist te Toerkonje. GehOor Lemire en het Nederlandsch. der beiaarden van Belle, Duinkerke, Roodebeke, Van anderezijde schrijft men ons nog: Ekelsbeke, Stegers, Toerkonje en Seelen. PastoorLemire was sedert 1889 lid van het 1 Maart : Prof. Dr. Looten, Deken van de Vrije Vlaamsche Komiteit en een ijverig medewerker. In Letterkunde Faculteit te Rijsel, voorz itter van het 1892 verschenen in de Jaarboeken van dat Komiteit Vlaamsch Komiteit van Vrankrijk en Eerevoorzitter van hem twee geschriften over de hofstede en de van het Vlaamsch Verbond van Vrankrijk, over „Het cense(hoeve), de twee soorten van landwoningen in Vlaamsche Lied". Verscheidene volksliederen heeft Vlaamsch en Waalsch Vlaanderen. Wanneer hi j in de heer Caulier, Fransch-Vlaming (uit Strazeele- het Komiteit ter vergadering kwam, nam hi levendig bij -Belle), gezongen. deelaan de debatten en dan wierpen zijn schrander- 15 Maart: Gala-voordracht met medehulp van hid en doorzicht, zijn krachtige en oorspronkelijke muziek-maatschappij en en zangers. Letterkundige geest meestal nieuw licht over het onderwerp. voordrachtdoor den heer Georges Lott he (uit Belle) Hi j was de oprichter van de St.-Jakobsstichting, over„Les ballades flamandes”, uitvoering van eenige waarin de invloed der plaatselijke bouwkunst sterk zijner (Fransche) „ballades" door den heer Biebuyck. te bespeuren is -en later van het „College der Vlaan- deren". Als redenaar en schrijver hanteerde hi' de pen even gemakkelijk als het woord in onze Nederlandsche VLAANDEREN. taalen de „Cri des Flandres" heeft vele pittige en oorspronkelijke bladzijden van hem mogen plaatsen. Herhaaldelijk is Lemire opgetreden voor de be- VLAAMSCHE TOESTANDEN. langen, die het Komiteit zoo ter harte gaan. Toen XXIV. hi' in 1921 jzie den brief van onzen vertegenwoor- di er Red.) voor de derde maal een poging deed, Meer dan welke andere voorgaande wetenschappe- omen verandering in de Parijsche schoolpolitiek ten like Vlaamsche Congressen ook, mogen die, welke opzichte van Noord-Frankrijk teweeg te brengen, de vorige maand, in de week na Paschen, te Leuven kreeg hi steun van de zijde van twee andere minder- bijeenkwamen, van groote beteekenis geacht warden heden:de Bretagners en de Catalaniers. De toen- voor den Nederlandschen stam en de Nederlandsche malige minister van Onderwijs, Berard, die als beschaving. En it zoowel dank zij het hooge weten- g eboren Bearnees kort te voren aan de Baskische schappelijk gehalte van de deelnemers als hunne taal in de scholen vanzijn geboorteland grooter verrassende opkomst in zoo grooten getale, dat de vrijheid inruimde en daarmede voor het eerst afweek inrichterszelf verklaarden nooit een dergelijken van de steile Fransche taalpolitiek jegens de nationale bijval te hebben verwacht. Het Noorden was buiten- minderheden, antwoordde toen, dat het voorstel gewoon sterk vertegenwoordigd, niet alleen op het van Lemire„in den geest van rooter vrijheid filologencongres — dat ruim 1000 toetredingen technisch onderzocht zou worden”. In beginsel was mocht boeken — mar ook op het Natuur- ena hi j ook een aanhanger der gewestelijke talen. Het Geneeskundig Congres, terwijl de Congressen voor „technische onderzoek" van de regeering duurt nog Rechtsgeleerdheid, Oeconomie en — het jongste altijd voort; de of of in Vlaanderen is onver- maar eveneens veelbelovende — voor Landbouw- anderdzuiver Fransch. En ofschoon de Vrije Uni- kunde, zich alsmede in de warme belangstelling versiteit te Rijsel een leerstoel in het Nederlandsch van de Noordnederlandsche stamgenooten mochten stichtte en deStaatsuniversiteit aldaar een leerstoel verheugen. Van de 150 sprekers waren er niet minder voor het Waalsch bezit, denkt men er bij deze dan ruim 40 van benoorden Esschen gekomen, universiteit niet aan, ook maar iets voor het Neder- terwijl het voorbeeld, door prof. De Vooys gegeven, landsch te do en. die, bij ieder Wetenschappelijk Vlaamsch Congres, een heele schare mannelijke en vrouwelijke studenten Voordrachten. weet mede te brengen en van de gelegenheid gebruik Dat er -steeds meer leven in de brouwerij komt, maakt, omze van Vlaanderen en het Vlaamsche blijkt uit een lane list — ons door onzen vertegen- yolk nog wat meer te laten zien, dan de congresstad woordiger in Fransch Vlaanderen toegezonden — te kijken biedt, ook een vrij groot aantal niet-studenten NEERLAND IA 73 tot een reisje naar de oude Universiteitsstad en het dat — naar loffelijke Vlaamsche gewoonte — bij Vlaamsche land had bewogen. ieder Congres hoort, knetterden en knalden de Doch wat deze congresdagen van alle andere vuurpijlen der welsprekendheid, door oud-minister —te Gent, te Brugge, te Antwerpen of waar ook, Huysmans, Mr. F. van Cauwelaert, burgemeester vroeger, in het Vlaamsche land gehouden — grondig van Antwerpen (die de gastvrijheid der Scheldestad onderscheidde, was de ware cultureele Grootneder- aanboodvoor de Wetenschappelijke Congressen in landsche atmosfeer, waarin zij verliepen. Menig 1930), pater Molkenboer en anderen nog afge- Noordnederlandsch geleerde zal zich — ik ben er schoten, hemelhoog, de Grootnederlandsche kul- van overtuigd — bij het terugvinden van zoovele tuur ter eere. Ookprof. dr . F. Da voerde er het vrienden en bekende gezichten, niet alleen uit woord, op de aangrijpende wijze, hem eigen. Zelden Vlaanderen maar ook uit het Noorden, bij het hooren toch heeft een hart warmer dan hetzijne voor van het geleidelijk zuiverder wordend algemeen Vlaanderen en de Nederlandschewetenschap geklopt. Nederlandsch der Vlaamsche gestudeerden en bij Met rechtmatige fierheid mocht prof. Daels, die het ervaren van de toenemende degelijkheid van de onbetwiste leader is van het Natuur- en Genees- de wetenschap in Vlaanderen, wel meer dan eens kundig Congres (zooals dr. J. Goossenaerts, als in de een of andere Zuidelijke stad van het eigen secretaris, de schrijvende en samenordende ziel van land hebben gewaand. Overal Nederlandsch: op de het geheele congressensamenstel is) op het feit • algemeene vergaderingen, de afdeelings- en huis- wijzen, dat dit Congres nu reeds voor den 25sten houdelijke bijeenkomsten, bij de uiteenzettingen keer bijeenkwam en daarbij de aandacht vests en besprekingen van referaten en demonstraties in op zijn vele geneeskundige en natuurwetenschappe- de laboratoria, aan tafel, ten stadhuize en tot in de lijke werken, op zijn reeks tijdschriften: het „Natuur- door de tallooze congressisten bezochte koffie- en wetenschappelijk Tijdschrift", het „Geneeskundig eethuizen; het was — tezamen met de drie dagen Tijdschrift", het „Wiskundig Tijdschrift", het Vlaamsche Universiteit, welke de Congressen aan „Apothekerstijdschrift", op zijn Vennootschap met het van volledig hooger onderwijs nog steeds ver- hare modelinrichting, op zijn uitgetrouwde kinderen: stoken Vlaanderen, om de twee jaar, be or — het jaarlijksch Congres van Verpleegkunde en Sociale een toekomstbeeld van wat het Vlaamsche land en Geneeskunde met zijn „Tijdschrift voor Verpleeg- de Universiteitsstad Leuven ongetwijfeld nog eens kunde, Vroedkunde en Sociale Geneeskunde", het zullen worden1 sociaalgeneeskundig secretariaat met zijn voor- Het gevoel van algemeen Nederlandsche saam- drachten enzijn „Moedersblad", en op het landbouw- hoorigheid, dat de Congresdagen beheerschte, was kundig Congres, in een woord op het heele net van er al op de plechtige openingsvergadering, in de wetenschappelijk-intellectueele kanalen door de ruimeherbouwde hallen van de Katholieke Univer- Vlaamschegeleerden — die zelfs niet eens de Neder- siteit. Minister van Staat Poullet was de eerste om, landsche benamingen voor hun yak aan de Univer- samen metprof. Van de Wijer, zoowel „de Vlaamsche siteit te leeren luegen — ten koste van een nimmer landgenooten als de stamverwante broeders uit het te beschrijven en genoeg te roemen toewijding en Noorden" welkom te heeten en na hen wijdde de offervaardigheid over hun naar wetenschap in de omziin welsprekendheid terecht geroemde senator, eigen taal zoo dorstige en hunkerende land aangelegd. Mr. Alberic DeSwarte, zijn heele rede aan de Eerbiedig moesten daarbij worden herdacht, zooals intellectueele toenadering van Noord en Zuid, de prof. Daels het deed, de schaar pioniers van het Congressen beschouwend als het tastbare bewijs, eerste uur, die thans reeds allen voor eeuwig het dat de wetenschap, door de aanwezigen beoefend, levende Vlaanderen hebben verlaten en onder wie niet bijzonder Vlaamsch of bijzonder Hollandsch, de namen van dr. Bauwens, dr. De la dr. De maar algemeen Nederlandsch is zooals gansch onze Bruycker, dr. Lauwers en dr. Vandeperre het eerst kultuur. Over de werking van het Algemeen Neder- in het geheugen komen. Zij toch hebben de opleving landsch Verbond, den Dietschen Bond en het van heden mogelijk gemaakt, de wetenschappelijke DietschStudentenverbond lit hij zich waardeerend opleving, welke blijkbaar niet meer to en te houden uit, daarbij den wensch uitsprekend, dat nog meer is eneen schoone toekomst voorspelt, en ook de zou worden gedaan dan reeds werd verwezenlijkt, broederlijke samenkomst niet alleen van Noord- en vooral voorwat betreft de verleening van refs- en Zuid-Nederlanders, maar, wat sedert den oorlog zoo studiebeurzen, de verlaging van de voor Vlaamsche ongeme en moeilijk is geworden, van alle Vlamingen, studeerenden schier onbereikbaarhooge prijzen der welke oplossing van het Vlaamsche vraagstuk zij Nederlandsche boeken, terloops hulde brengend ook mogen nastreven. Treffend was dan ook het aan den in dezaal aanwezigen oud-minister Huys- slot van de tafelrede van prof. Daels, bij het feestmaal, mans, voor de door hem doorgedreven hervormingen dat hetzienlijk teeken was van het einde der congres- welke bestemd waren, om de Nederlandsche taal en werkzaamheden, toen de, heel Vlaanderen door, zoo kultuur inVlaanderen weer gedeeltelijk tot hun populaire Gentsche hoogleeraar zeide: „Alle Vlamin- recht te doen komen en een stuk aanhalend uit de gen, alien, leggen openhartig de handen in elkaar, „Vlaamsche toestanden"-reeks in „Neerlandia" ver- wanneer zij door de Vlaamsche Wetenschappelijke schenen, waaringepleit werd, met het oog op de Congressen aan hun yolk willen verzekeren het taalzuivering, voor uitwisseling, in den vacantietijd, wereldburgerschap door Vlaamschen intellectueelen van leerkrachten uit lager en middelbaar onderwiis. arbeid, dezekerste waarborg voor onze cultureele Dat al deze, met Vlaamschen zwier naar voren wederopstanding. Wie dit midden van zuivere, gebrachte gedachten weerklank vonden in de Noord- waarheidsgetrouwe samenwerking door politieke drij - nederlandsche harten, bleek reeds in het korte, maar verijen komt vertroebelen, stelt zich elf buiten de innige woord van dr. Coelingh, bij de opening der gemeenschap van den wetenschappelijken arbeid Congressen. Even later, aan tafel, tusschen peer en en buitende gemeenschap van de onbaatzuchtigen, iis, werd het al zoowaar een echt vuurwerk van die het voor allesgoed meenen met hun yolk. Juist vriendelijke begroetingen en bij het eindfeestmaal omdat onze Nederlandsche broeders weten, dat onze 74 NEERLAND IA Congressen zuiver Vlaamsch zijn, maar tevens wive wetenschappelijk staan en daardoor meteen zu aan gezond nationalisme en aan even gezond weten- schappelijk internationalisme doen; omdat zij weten, dat op one geneeskundige weken prof. Lorenz uit Leiden en de school van Regaud van Parijs elkaar hebben ontmoet; omdat zij weten, dat op onze sociaal- geneeskundige Congressen te Brugge en te Antwerpen afgevaardigden uit Nederland, Engeland en Tsjecho- Slowakije met onze Vlaamsche organisaties het zoo bloeiend InternationaalVerbond van Vroedvrouwen kwamen stichten; omdat zij weten, dat bier Vlaanderen leeft, is 't dat zij openhartig de handen in one handen slaan om ons gezamenlijk te stellen in den dienst van de Grootnederlandsche cultuur, in den dienst van de menschheid". De geestdrift steeg ten top toe prof. Daels zijn rede besloot met het vers: Hollandsch, Vlaamsch, Zuidafrikaansch, Slechts de naam is anders, Boven 't vlak des oceaans, Boven ruimte, boven tijd, S taan wig in der eeuwen strijd, In weelde en nood, Spijts krijg en dood Drie-eenig groot Groot-Nederland." M. j. LIESENBORGHS. Groepsbestuur, Het bestuur dergroep is voor dit jaar als volt samengesteld: 0. Wattez, Brussel, voorzitter; L. Baekelmans, Antwerpen, ondervoorzitter; M. Stijns, Ernest Discaillesstraat 11, Brussel, secretaris-penningmeester; L. Joosten, Mechelen; R. Buckinx, Yper; M. J. Liesenborghs, Vilvoorde; H. Borginon, Brussel; M. Lauwerys, Deurne-Antwerpen, leden. In deplaats van den heer Joz. van Winckel te Lokeren is tot lid van het Hoofdbestuur benoemd de heer M. Lauwerys te Deurne-Antwerpen. Motie. Het bestuur van Groep Vlaanderen van het A. N. V. te Antwerpen vergaderd op Dinsdag 3 April 1928; overwegende dat de werking van het A. N. V. steeds is op- gevat als zijnde van zuiveren cultureelen aard en zich niet uitstrekkend tot hetpolitieke terrein; gezien de motie waarin Groep Vlaanderen, in Januari 1927, heeft aangedrongen op stipte naleving van art. 2, par. 2 van de Verbondswet; dringt nogmaals aan opdat men zich van Noord-Nederland- sche zijde niet metpolitieke aangelegenheden zou inlaten en ook niet den indruk zou wekken van een eenzijdige sympathie voor bepaalde richtingen; gezien deze stelling op 2 Jan. j.1., in een brief van Groep Vlaanderen aan het Hoofdbestuur en aan Groep Nederland ten duidelijkste werd bevestigd; wijst er andermaal op, dat dit de weloverwogen meening is van Groep Vlaanderen en geenszins ma beschouwd worden als zijnde alleen uitgebracht voor den vorm; verzoekt uitdrukkelijk het Hoofdbestuur de Verbondswet stipt te doen naleven en verklaart beslist, dat het al of niet eerbiedigen van de volstrekte onzijdigheid door Groep Vlaan- deren beschouwd wordt als degrondvoorwaarde, waarbij alle verdere samenwerking in den schoot van het A. N. V. staat of valt. De nieuwe Nederlandschegezant. De nieuwe Nederlandschegezant te Brussel, Jhr. dr. 0. F. A. M. van Nis en tot Sevenaer, gewezen lid van het Hoofd- bestuur van het A. N. V. heeft 31 Maart een afvaardiging van het bestuur van tak Brussel bestaande uit de heeren , M. J. Liesenborghs, voorzitter, Mr. W. Thelen, ondervoorzitter en M. de Ceulener, secretaris, in gehoor ontvangen. De heer Liesenborghs heette Zijne Excellentie en Mevr, van Nis en tot Sevenaer eerbiedig en hartelijk welkom te Brussel en sprak daarbij den wensch u it, dat het den nieuwen gezant gegeven moge zijn lane jaren op dien post te blijven en er het aanzien van Nederland de Nederlandsche taal en de , Nederlandsche kultuur hoog te houden, De gezant dankte voor het hem en zijne echtgenoote toe- gezonden woord van welkom en onderhield zich verdere- ruimen tijd, op minzame wijze, met de leden der afvaardiging. In den loop der maand April heeft ook het bestuur van Groep Vlaanderen een brief van verwelkoming aan Jhr. van Nis en tot Sevenaer gezonden. Tak Brussel. Het nieuwe bestuur van tak Brussel heeft zijn programma van werkzaamheden opgemaakt en de noodige maatregelen getroffen voor het houden van een Hollandsch-Vlaamsch verbroederings- en propagandafeest op 5 Mei a.s., te 8 uur 's avonds, in de bovenzalen van het Holland Huis. Deze avond zal bestaan uit een dansfeest, afgewisseld met eenige muzikale en humoristisch-letterkundige nummers, voor de uitvoering waarvan de welwillende medewerking van de heeren Pelemans, Maurits Roelants en P. Heuvelmans kon worden verkregen. Vermoedelijk zal de heer Mr. Cornette, hoofdconservator van het Museum van Schoone Kunsten te Antwerpen, na zijn studiereis in Zuid-Europa, in den loop derzelfde maand nog, voor de leden van tak Brussel, een lezing houden (met Licht- beelden) over Vlaanderen en Italie, terwijl voor Juni een radioavond en een uitstapje naar het historische slot te Gaasbeek en de aardbeienstreek ten Westen van Brussel worden voorzien. Bid voldoende opkomst zouden, in den zomer, nog een paar andere tochten, o. m. naar Maria-Hoorebeke, het eenig over- gebleven protestantsche dorp in Vlaanderen, dat tevens uit kultuur-historisch oogpunt, zeer belangwekkend is, wor- den op touw gezet. Het bestuur van tak Brussel besloot ook tot het voeren van een krachtige propaganda ten bate van het A. N. V., zoowel on NEERLAND IA 7 van eigen verzen, Me'. Van Hoorenbeek droeg, op uitstekende Van de verzonden kisten boekengingen naar: wijze, een gedicht van Alice Nahon voor, de heer Joossen zelf Zuid-Afrika . 876 kisten; zegde verzen van August Van Cauwelaert en een brok uit Zeemanshuizen . 199 Multatuli's „Vorstenschool", waarna, mede dank zij den Overzeeschegewesten . 187 knappen pianist Feremans, de aanwezigen gezamenlijk „Vlaan- Afd. A. N. V. . 70 deren", van R. Veremans en het Wilhelmus aanhieven. Er Nederl. Vereen. en kolonies 236 was ook een kostelooze verloting van boeken, o. m. een werk Mobilisatie enz. . 610 van Herman Robbers, geschonken door den boekhandelaar Andere adressen 73 Holemans, twee boeken geschonken door „De Regenboog" en Tezamen 2251 kisten boeken. twee andere door den heer Joosen. H. Adressen in de wereld (Z.-Afrika uitgez.): Woensdag 4 April las de taksecretaris, de heer Korneel Zeemans- en Schippershuizen ..... 89 Goossens, die een veelbelovend letterkundige is in de zaal , Militaire Huizen . 20 Frascati, uit zijn jongste werk, „Judokus". Nederl. kolonies in den Vreemde .. 90 Op 18 April hield de Vlaamsche dichteres Alice Nahon, Afd. A. N. V. . 42 in de zaal „Eendracht", voor de leden van den tak en hunne Belg. Congo . 8 g enoodi gden, een lezing met voordracht van eigen verzen. Nederl. 0. en W.-Indie . 50 Nederl. Vereen. in het buitenland . 81 Voor de secretarissen der takken. Andere adressen in het buitenland . 91 De secretarissen van sommige takken vergeten wel eens Tezamen .... 471 adressen. aan het Vlaamsche lid der redactiecommissie van Neerlandia" „ /H. Geldmiddelen. mededeeling te doen der lezingen, voordrachten, feestavonden, A. Inkomsten. studievergaderingen, enz., welke in hunne afdeelingen worden Ontvangen werd een bedrag van f 108.250.—, waarvan gehouden. bijdroegen: Door dit verzuim komt het verbondsleven der Vlaamsche Hoofdbestuur A. N. V. rond . f 54.000.— afdeelingen, in „Neerlandia", niet altijd geheel tot zijn recht. Groepen, afd. en leden A. N. V. . „ 26.000.— Dit kan vermeden worden doorgeregelde toezending, voor Andere bijdragen „ 17.500.— den 18den van iedere maand, der voor ons maandblad bestemde Giften van allerlei aard „ 10.750.— mededeelingen aan den heer M. J. Liesenborghs, Nieuwe Laan, Uitgegeven werd een bedrag van f 108.300.— waarvan aan: 193, Vilvoorde bij Brussel. Toelagen, salarissen, uitkeeringen enz. f 16.000.— Kantoorkosten, behoeften enz. . 1, 6.000.— BOEKENCOMMISSIE. Porti voor alle doeleinden . if 10.800.— Drukwerk voor alle doeleinden . ff 5.200.— Boekenhuis: huur, vrachten, kl. kosten, enz . 8.000.— J aarverslag 1927. Biz. uitgaven voor Zeemanshuizen enz. .:. „ 5.300.— De arbeid in het Boekenhuis werd in het afgeloopen jaar Abonnementen . ft 6.700.— rustig voortgezet. Verzonden werden 50 kisten boeken, waarvan Vrachten 11 7.000.— 28 naar Zeemans- of Schippershuizen, aanvulling van de Bindwerk . it 7.000.— sedert 1905 voortdurend toegezonden en herhaaldelijk aan- Verzendkisten . ff 2.000.— gevulde boekerijen, weer nut zonder uitzondering door de Aankoop van boeken . ft 33.000.— betrokken consulaire ambtenaren geroemd wordt. Een even Andere uitgaven . ff 1.300.— g root aantal is nog onderhanden. In 1927 werden ze verzonden naar: Helsingborg, Leith, Glasgow, Liverpool, Birkenhead, Tezamen .... f 108.300.— Londen, Greenwich, Southampton, Hull, Dunston, Aberdeen, Wij eindigen met onzen hartelijken dank uit te spreken aan South Shields, Derwenthaugh, Methil, Stettin, Duisburg, allen, die de B. C. in staat gesteld hebben dezen nuttigen en Harburg, Hamburg, Antwerpen, Bremen, Bremershaven, dankbaren arbeid te verrichten in dienst van het A. N. V. ! Oslo, Cuxhaven, Duinkerken en Emden. Voortsgingen kisten boeken naar Nederl. Vereenigingen De Directeur, te Kaldenkirchen, Liidenscheid, Gronau en Kempen a/Rh.; VAN EVERDINGEN. naar takken A. N. V. te IJperen, Antwerpen, Neder-over- Heembeek, Weenen, Gent; naar de Holl. model-boerderij in Noord-Frankrijk, de Ferme des Grands Champs, te Fontenay- 1 UIT DE STUDENTENWERELD. Tresigny; de Nederl. Boekerij te Genua (vertegenw. A. N. V. Lichtschip Maas; Pater Bogaerts te Luik; Ds. J. Rijks te Rodebeke en den Vlaamschen Bond te Doornik. Het aantal XIIIde Grootnederlandsch Studentencongres. adressen vermeerderde met 30 en, bedraagt nu 471, verspreid Leuven 31 Maart, 1, 2, 3 April 1928. over de gansche wereld. Als de veelheid van beelden van een futuristische rolprent De verzending van dagbladen en maandschriften werd doemen de herinneringen aan het Congres op; optochten met evenzeer onafgebroken voortgezet, voorzoover de aanvoer van vaandels, lezingen in volle zalen, uitgelaten feestvreugde, ons toegezonden bladen het mogelijk maakte, wat meer, dan plechtige verheven stilte bij het aanhooren van een telegram in jaren hetgeval was, plaats von. aan Dr. Borms . . . doch uit deze veelheid dringt een ding naar De inkomsten bedroegen f 3552.96, de uitgaven f 3615.56. voren, diamanthelder en met koppige hardnekkigheid, de wil Den 18en October 1927 bestond de B.-C. 25 jaar. Het loont om tot het heil van Vlaanderen tegeraken. de moeite in verband daarmede eenige cijfers over dat tijdperk Men heeft in de dagbladen kunnen lezen, hoe het verloop te geven. van het Congres was; ik wil hier thans meer een beschouwing Verzonden werden: dan een beschrijving geven van de gebeurtenissen dezer dagen, 2251 kisten boeken met rond 215 duizend boeken; hoogdagen in het Dietsch S tudentenleven. Grooter en groot- 100.000pakken dagbladen; scher zijn zegeweest dan de voorgaanden en wie den machtigen 15.000 maandschriften. stoet van een kleine duizend studenten heeftgezien, voort- 76 NEERLAND IA g aande in fier zelfbewustzijn, die den wil en de reeds bereikte Hier lit voor elk lid van het A. N. V. nog een uitgebreide resultaten heeftgehoord om er economisch boven op te komen, taak, om in zijn omgeving een grootere algemeene belang- wiegetracht heeft te begrijpen, wat de Dietsche Gedachte stelling te wekken voor en een deugdelijker kennis te ver- hier zeggen wil, moet doorgronden, dat het uit het taalroman- breiden betreffende Vlaanderen. tismegroeit naar de daad, tot spijt van wie het benijdt. Vlaanderen vraagt onze sympathie en die kunnen we geven, Meer nog dan zijn voorgangers zal dit Congr es verstrekkende kunnen niet alleen, maar ook moeten. gevolgen hebben, dank zij de ingevoerde sectie-vergaderingen, Den Haag, April 1928. W. J. BIJLEVELD waarop na een korte een uitgebreide gedachten- wisseling volgde. Door deze werkvergaderingen zal bij de studenten het besef dieper geworden zijn, niet alleen te moeten AFDEELINGEN. luisteren, doch ook zelf te moeten handelen en te oordeelen. Dit niet alleen drukte zijn stem el op het Congres, maar ook de lezingen, gewijd aan de economie, met name: Mr. Van Amsterdam. Caeneghem secretaris van het Vlaamsch Economisch Verbond,, Het Bestuur is thans als volt samengesteld: die een terugblik wierp op het een reeds bereikt is en wat J. Ed. Gerzon, voorzitter; Mr. G. H. A. Grosheide, onder- nog bereikt moet worden, vooral in Brabant en de Kempen, voorzitter; W. F. van Heusden, secretaris-penningmeester; waar de Vlaamsche kolenmijnen door de onthouding van het H. F. C. Smeulders, 2de secretaris. Nederlandsch en Vlaamsch kapitaal in Waalsche en Fransche handen zijn gekomen (waarom wel zijn Hollandsche Guldens Arnhem. belegd in een of anderen willekeurigen spoorweg in China en Het 25-jarig bestaan der Afd. Arnhem en 0. werd 12 Maart, niet in de veel veiliger mijnen vlak bij huis ?). Vervolgens de de stichtingsdag, herdacht in een feestelijke avondbijeenkomst• Leuvensche Hoogleeraar Prof. Dr. E. van Dievoet, die als zijn Het Hoofdbestuur was vertegenwoordigd door de heeren meening te kennen gaf, dat de Vlaamsche kwestie niet in de P.J. de Kanter en mr. B. de Gaay Fortman; het Groeps- eersteplaats politiek, maar economisch is. Hij ziet drie groote bestuur door de heeren mr. W.. L. van Es en dr. Felix Rutten, vraagstukken: de haven van Antwerpen, de Vlaamsche landbouw de afd. Wageningen door Jhr. ir. W. Laman Trip, de afd. en het Limburgsch Kolenbekken. Het eerste eischt een op- Den Haag door dr. M. A. van Weel, de afd. Utrecht door lossing met medewerking van Nederland, terwijl het tweede den heer S. H. Tjabring. Verder werd de vergadering bij- reeds belangrijke resultaten heeft opgeleverd, maar verbetering gewoond door den Commissaris der Koningin, mr. S. baron van het landbouwonderwijs is nog een eisch en van Nederland van Heemstra, terwijl het Gemeentebestuur van Renkum kan men nog veel leeren. Wil Vlaanderen cultureel sterk worden, vertegenwoordigd was door den wethouder Jhr. J. Beelaerts dan moet de economie voorgaan. van Blokland; het Gemeentebestuur van Arnhem was ver- Herman Vos, het Antwerpsche Kamerlid, ra over amerlid, spk Cultuur- hinderd. Ook waren tal van vertegenwoordigers aanwezig beweging en Economie. In een wel doorwerkte en gedocumen- van bevriende vereenigingen: Nijverheid, Volksuniversiteit, teerde rede verklaarde hij, dat de Scheldevraag de Vlaamsche Natuurkundig Genootschap, de Ver. voor Volkenbond en economie beheerscht. De Grootnederlandsche verkeers- Vrede, Volkszang . De zaal was door een der leden smaakvol politiek moet niet de gescheiden belangen van Rotterdam met bloemen enplanten versierd en een aantal 'one dames of Antwerpen in het oog vatten, maar die van Groot-Nederland dienden in de„verpoozing” thee rond. gemeenschappelijk zien. Tenslotte sprak Prof. Gonggrijp uit De voorzitter der afdeeling, de heer P. Ribbius, sprak de Rotterdam over het Wes tersch Grootbedrijf en de inlandsche herdenkingsrede uit. De heer De Kanter vond in zijn be roe- samenleving in Nederlandsch-Indie. tingsrede gelegenheid om te wizen op de nieuwe taak van Deze lezingen hebben nog eens duidelijk in het licht gesteld, het Verbond. Dr. Rutten sprak namens de Groep Nederland, dat de Dietschegedachte geen zaak is alleen van literatuur of Dr. Van Weel, de eerste voorzitter der afdeeling, haalde oude het driven van enkelingen, doch veel meer omvattend, welhaast herinneringen op, waarna Dr. Ribbius de sprekers dankte internationaal, daar Vlaanderen in het brandpunt lit van en mededeeling deed van een aantal telegrafische gelukwenschen. Europa, en voorzeker Nederlandsch. Het verdere van den avond hebben de talrijke aanwezigen Wat betreft hetgebeurde te Genk het volgende: De weigering g enoten van de voordrachten van mevr. J. Flothuis—van van het Gemeentebestuur van Genk op het laatste oogenblik Dommelen uit Voorburg, waarvoor bijdragen waren gekozen om het Congres ambtelijk te ontvangen, vindt zijn oorzaak in uit elk der drie deelen van het Nederlandsche taalgebied. het driven van de Fransche mijneigenaars daar ter plaatse, Voor den innerlijken bloei van de afdeeling zal deze feest- die door hungeldelijken invloed de Vlaamschgezinde overheid avond stellig van groote beteekenis blijken te zijn. dwongen hare voornemens niet ten uitvoer te brengen. Het is een merkwaardig staaltje van de toestanden van onder- Den Bosch. drukking in Belgie, waaronder onze Stamgenooten gebukt Mr. K. M. Phaff schrijft ons: gaan. Deze weigering is een slag in het gezicht geweest van De afdeeling Den Bosch e. o. heeft den 18den April samen alien, van de Vlamingen zoo goed als van de Nederlanders met den Bosschen Kunstkring een avondbijeenkomst gehouden, en de Afrikaners. waarin Mevrouw M. Couperus uit Haarlem met hare voordracht Nog een enkele opmerking tot slot. over het Nederlandsche Lied in de verschillende eeuwen Teruggekomen in Nederland, hoorde ik opmerkingen en in bij de liederen passende kleederdrachten, uitstekend begeleid oordeelen over de afgeloopen dagen, die getuigden van een door Mej. Kerkhoff aan het klavier, is opgetreden. g roote onbekendheid met de Vlaamsche zaak en een Onze verwachting was hoog gespannen, en de voor- typische uiting waren van een Kleinnederlandsch standpunt. draagster heeft er aan beantwoord. Met warmte en die gevoel waarbij men zich veilig waant binnen zijn landsgrenzen, alsof heeft de begaafde kunstenares ons eerst eenige geestelijke dit ondoordringbare muren waren, waaraan de loop der liederen uit de Middeleeuwen, waaronder het bekende Dry Geschiedenis, zooals die met den dag vlak bij ons wordt Coningen Liet, vervolgens eenige liederen uit de 16de eeuw, g emaakt, zich zou storen. waaronder het zeer bekende en schoone „Merck toch hoe sterck", Waarom wel dertig jaar geleden belangstelling getoond ten slotte eenige liederen uit de 17de en de 19de eeuw met haar (en hoe innig was deze niet ?) voor den oorlog in Zuid-Afrika welluidende stem voorgedragen. en nu een bijna vijandig stilzwijgen ten opzichte van Vlaanderen, Wij hadden een der beste avonden, die de afdeeling in haar dat voor Nederland eengrooter onmiddellijk belang heeft ? twintigjarig bestaan aan de leden aangeboden heeft. NEERLAND IA 7 's-Gravenhage en Omstreken. aanhoudend .werk en wat aanhoudend op horn werk. Ten einde de eenige nog bestaande jongeliedenafdeeling, Hierop slaan die geleerde wereld niet veel ag nie. de Haagsche, die haar 20-jarig bestaan herdacht, te huldigen, Maar diegene van ons wat in aanraking was met 'n ouer heeft de Burgerafdeeling in Den Haag op Maandag 26 Maart geslag wat nou van die baan of raak, mense wat geen in Pulchri Studio een avondgegeven, waarop de Jongeheden- skoolgehad het en van „letterkundige opleiding" nooit afdeeling 250 leerlingen van verschillende middelbare scholen gehoor het nie, kan met bewondering getuig van hulle engymnasia als gasten mocht uitnoodigen. De groote dubbele netjiese en doeltreffende taalvaardigheid, niet alleen in zaal was dan ookpropvol ! Daar prof. Van Schelven, onze diegewone om an nie maar by formele toes rake. Groepsvoorzitter, we ens familieomstandigheden zijn belofte Daarvandaan is dit dat onsgenoem is 'n yolk van redenaars. om een openingswoord te spreken, niet kon nakomen, nam Waar het hulle daaraangekom ? Sonder om dit te besef, de ondervoorzitter, de heer Pattist, die taak over en richtte had hulle van jongste jeug of en hulle lewe lank, 'n letter- eenige welsprekende woorden tot de jubileerende Jongelieden- kundige opleiding soos ons skole en hoeskole vandag afdeeling en Naar gasten. Daarna vertelde de Luitenant-Vlieger nie verskaf nie. Die opleiding het hulle gevind in hulle Koppen op boeiende en geestige wijze van zijn prachtigen grondige en aanhoudende studie van die Bybel. Uit die tocht naar Batavia en terug, terwijl hi' met een reeks mooie Hollandse Bybel kom die siel van die Afrikaanse taal". lichtbeelden zijn woorden verduidelijkte. De prachtig geslaagde Handigheid of beenigheid? bijeenkomst werd besloten met het gezamenlijk aanheffen van het Wilhelmus. In een stukje over Parijsche voetgangers in een van onze Kaapstad. groote kranten troffen een van onze lezers de volgende woorden „iedereen lie schots en scheef door elkaar". Hi' vraagt, of 30 Maart hield Jhr. C. L. C. van Kretschmar, bestuurder dit een bewijs is vangroote handigheid van de Parijzenaars van de Hollandsche Aannemersmaatschappij, voor de leden of vangeringe taalkennis van den dagbladschrijver. dezer Afdeeling een voordracht over Landaanwinning en Water- vraagstukken in Nederland en Zuid-Afrika. Dietsch en Duitsch, Mevrouw Smits-Philips en Mejuffrouw Bettie Steyn ver- Dietsch en Duitsch zijn op den kiank (ie en ui) na volkomen gastten de aanwezigen op zangnummers, Mevrouw Hirschberg dezelfde woorden. Eigenlijk zijn deze woorden bijvoeglijke begeleidde ze. naamwoorden,gemaakt van een zelfstandig naamwoord diet 6 April werd namens de Afd. een krans gelegd bij het stand- of duit; het eerste — diet — bezigt men — inzonderheid de beeld van Van Riebeeck. Vlaming — nog. Dit zelfstandig d diet of duct naamwoord Als voorzitter der Afd. isgekozen de heer J. L. Schoeler. beteekent yolk, zoodat Dietsch en Duitsch door volksch kunnen Londen. weergegeven worden. In de Middeleeuwen heet de volkstaal Bij zeer, mooie lichtbeelden heeft de heer A. F. J. Portielje, Dietsch of Duutsch, afhankelijk van de streek. Uit Duutsch directeur van den Amsterdamschen Artis voor onze Afd. ontstond Duitsch, dat in de 16de eeuw en later, voorzien van Londen een voordrachtgehouden over jeugd en groei van neder, onze taal Nederduitsch deed noemen; omstreeks 1550 zoogdieren. komt de naam Nederlandsch op. (Op verzoek geplaatst). Wageningen. Buiten dienst ? Het bestuur van de afdeeling Wageningen is thans als volgt samengesteld: Zouden de Heeren, die 's Konings rok hebben gedragen, Voorzitter: Prof. dr.J. C. Kielstra; Secretaris: A. M. niet eens met elkaar afspreken, dat zij het germanisme b. d. Sohn en Hoogstraat 67; Penningmeester: K. M. de Haas, niet meergebruiken omdat het in het Nederlandsch beteekent, Notaris; Tweede Voorzitter: Jhr. ir. W. Laman Trip; Leden: tijdelijk buiten dienst (non-actief) en niet gepensionneerd, wat mr. A. C. van Daalen, T. A. C. Schoevers en J. Hoogendoorn. deze Heeren juist bedoelen ? Vlaamscheplaatsnaamkunde. TAALWACHT Binnenkort verschijnt een bundel studies over de namen der Vlaamscheplaatsen. Wij ho en dat daarin tevens zal voor- komen een (liefst alfabetische) list van die namen, welke Ouderwetsch(?) Nederlandsch(?). — het zij tot schande der Noord-Nederlandersgezegd — Op mijn Paaschfietstocht door Bovenkerk (N.-H.) komend, dezen meestal wel in den Franschen en niet in den Nederland- zag ik aan de halte van de Spoorwegen dit opschrift: schen vorm kennen. — Bovendien is een Noord-Nederlander „Plaatskaarten te verkrijgen in de abri op het perron."') Zou met hetzelfde onderwerp bezig. Van beide bewerkingen hoopt de uitvinder van dit woord dezelfde zijn als die van retirade? de Taalwacht voordeel te trekken. Adv. Langenhoven en de Nederlandsche Bijbel. U of oe? Adv. C. L. Langenhoven, het invloedrijke Senaatslid, (Ingezonden). strider onder de leus „wij zijn een Engelschen en willen Het stukje in het vorige Neerlandianummer onder dit geen Engelschen zijn; wij zijn geen Nederlanders en willen opschrift bevat onjuistheden, waarop ik meen te moeten wizen. geen Nederlanders zijn; wij zijn Afrikaners en willen alleen De inzendergaat er van uit, dat men schrijft Sunda, Sumatra Afrikaners zijn", heeft, naar Zuid Afrika meldt, onlangs ver- en Madura enz., dock uitspreekt Soenda, Soematra, Madoera klaard, dat de ziel van de Afrikaansche taal te vinden is in enz. en hi' geeft er de schuld van aan de Duitsche zendelingen, den Nederlandschen Bijbel. dat de oe-klank in deze aardrijkskundige namen niet door de Hi' schrijft het volgende: letters o. e. maar door de letter u wordt weergegeven. „Daar is deur geleerdes verskeie teorie ontwerp omtrent Vroeger heeft men, inbegrepen de Indische Regeering, die oorsake van die ontstaan van Afrikaans en sulke inderdaadgeschreven Sunda en Madura, maar dat ziet men wetenskaplike ondersoek is ten hoogste nuttig en ver- nu niet meer. Die Regeering heeft enkele jaren geleden reels dienstelijk. Maar behalwe sy uiterlike gedaante het die gegeven voor het Maleisch met Latijnsche letters en de spelling taal ook 'n siel, saamgegroei met die volksiel waarop hy van aardrijkskundige namen vastgelegd. Aan welke reels de Duitsche zendelingen, daar ben ik zeker van, zich, als zij 1) Ook te Amsterdam kan men dat lezen. Red. Nederlandsch schrijven, zullen houden. 78 NEERLAND IA Wat Sumatra aangaat, dit woord heeft de Regeering steeds geschreven als thans, en dat is m. i. juist. Het is een Inlandsche, doch een Europeesche naam. De uitspraak Soematra heb ik trouwens nooit gehoord. Dat de Duitsche zendelingen schuld hebben aan de spelling Sunda en Madurageloof ik niet. Ik vond deze reeds in den Regeeringsalmanak van 100 jaar geleden, toen er nog geen Duitsch Zendelinggenootschap in Indie arbeidde; in 1834 pas begon de Rijnsche Zending. Nu zijn er vciOrdien wel Duitschers door Nederlandsche Zendelinggenootschappen uitgezonden, maar ik geloof niet dat deze enkele menschen invloed hebbengehad op de wijze, waarop de Regeering aardrijkskundige namen spelde. Naar het mij voorkomt waren hier Engelsche invloeden. In het bekende werk van Raffles: The History of Java, vindt men, naast Sumatra, Sunda en Madura, de oe-klank dus weergegeven door een u met een accent. Er is alle reden om aan te nemen, dat het Nederlandschegezag na zijn herstelling in 1816, de u voor de oe-klank heeft behouden, zij het met weglating van het teeken. De feiten in het stukje U of oe ? lijken mij dus niet juist en toch wil ik er de aandacht van alle leden voor vragen. Het is een groot gevaar, dat wij bij de spelling van vreemde aardrijks- kundige namen een rekening houden met de waarde van de gebruikte letters in het Nederlandsch. Velen kunnen dit niet, omdat zij die vreemde talen niet geleerd hebben, velen, met wie dit wel hetgeval is, wagen zich niet aan de uitspraak van een eigennaam in het Engelsch, beide roe en spreken uit wat er staat. Zoo is de Nederlandsche taal verrijkt met de plaatsnamen Singapoor en Penang, die bij toepassing van de reels voor het Maleisch met Latijnsche letters zouden heeten Singapoera en Pinang. En deze reels moeten wij m, i. volgen, ook al staan de plaatsen onder Engelsch gezag. In het Maartnummer van Zuid-Afrika wordt er onder het opschrift Aardrijkskundige namen over geklaagd, dat in Nederlandsche bladen bij het noemen van namen uit Zuid-Afrika, zoo dikwijls de Engelsche spelling wordt ge- volgd, in plaats van die van de Hollandsch sprekende Afri- kaners. Als voorbeeld wordengenoemd Rhodesia voor Rhodesie, Bechuana-land voor Betjoeanaland, Cape Town voor Kaapstad. De eerste naam doet den inzender vragen: Wij schrijven toch ook niet Persia, India enz. ? Dit stukje is een versterking van dat in Neerlandia, want het komt ook weer neer op: Neem een plaatsnaam klakkeloos over, maar gebruik een spelling zoo na mogelijk aan de Neder- landsche verwant ! R. v. I. MEDEDEELINGEN. 19 Maart werd onzen algemeen voorzitter door zijn mede- hoofdbestuurders een eeremaaltijd aangeboden ter gelegenheid van zijn 60sten verjaardag. Aanprof. Van der Vlugt, oud-voorzitter van het A. N. V., werd op 11 Maart een gelukwensch met zijn 75sten verjaardag gezonden, 23 April was het Hoofdbestuur vertegenwoordigd bij de huldiging van den afgetreden gouverneur van Suriname, Baron van Heemstra. Onze ondervoorzitter hr. Von Weiler, bood , hem namens het Hoofdbestuur eengouden potloo 1 met in- schrift aan. Degouverneur-generaal van Ned.-Indie heeft een hoe- veelheid Verbondsuitgaven (Gedenkboek, Voortrekkers, Taal- zuivering) doen bestellen ter verspreiding onder de daarvoor in aanmerking komende personen. Van Taalzuivering (woordenlijst) is de 7de herziene, ver- meerderde druk verschenen. Deprijs blijft 0.25 Gld. verzoek van het Bestuur der Afd. Medan heeft de Op directeur van Onderwijs en Eeredienst in Ned. Indie „Taal- zuivering" aangeschaft voor leerarenboekerijen der Scholen voor M. 0. en de in te richten leerarenboekerijen der kweek- scholen voor onderwijzers. De rolprent Ned.-Indie werd verzonden ter vertooning in Suriname en op Curacao, ook eenige nationale rolprenten, die eerst in Argentinie en Brazilie zullen worden vertoond. Aangekocht is een nieuwe (verkorte) rolprent Nederland. Lantaarnplaatjes werden in bruikleen gezonden aan den Nederl. Bond in Duitschland. amenwerking is verkregen tusschen de A. V. R. 0. en het S A. N. V. ter bevordering van radioprogramma's, samengesteld met het oog op de Vlaamsche luisteraars. Aan het Nederl. Zangkoor te Brussel, onder leiding van den beer Q. J. van Trigt, is een zending zangmuziek gezonden. Ook een voor de Ned. kolonie te Comodoro Rivadavia. Aan het Vlaamsche Van-Veldekecomite werd een bijdrage A geschonken, eveneens aan het Alfons-de-Cockcomite. De beer Herman Robbers heeft in Maart de reeks winter- lezingen voor Vlamingen, uitgaande van het daarvoor ingesteld comite, besloten. Aan den Minister van Waterst NEERLAND IA 79 landbouwconsulenten; 4) de Nederlandsche Kamers van Koophandel; 5) vereenigingen betrekking hebbende op het geheele land dus ook die, gevestigd bier te lande. Wat de steden afzonderlijk betreft in: 1) onze consulaire ambtenaren; 2) Nederlandsche clubs en vereenigingen; 3) Ne- derlandsche kerken en scholen; 4) vertegenwoordigers van het Algemeen Nederlandsch Verbond, van Nederland in den Vreemde, van enkele onzer voornaamste ondernemingen op handels- en nijverheidsgebied, van de Kamers van Koophandel, van onzegroote dagbladen, e. d. Van onze diplomatieke en consulaire ambtenaren worden bovendien zoo mogelijk korte biographische gegevens vermeld, zoodat men bij voorkomend bezoek aan een dezer Heeren eenigszins ingelicht is. De Nederlandsche Kamers van Koophandel zijn zeer uit- voerig behandeld, zoowel wat haar bijzondere bestemming als wat haar bestuursleden betreft. Van deze laatsten, voor een groot deelt bestaande uit Nederlanders, vindt men de namen, betrekkingen en adressen. Voor hen, die handelsbetrekkingen zoeken een betrouwbare adreslijst. , Door de vermelding der vertegenwoordigers van verschillende lichamen is de mogelijkheid geopend, om in plaatsen, waar wij een consuls hebben, toch op eenvoudige wijze inlichtingen overpersonen of zaken te kunnen verkrijgen. Ook de talrijke clubs en vereenigingen zijn uitvoerig en op dezelfde wijze behandeld. In enkele steden, waar men verschei- dene vereenigingen heeft, kan men een keuze doen, bij welke men zich aansluiten wil. Door raadpleging van het boekje kan het nu voorkomen, dat men bij een bezoek aan de een of andere stad de ontdekking doet, dat er een bekende uit het Vaderland, van wiens aanwezigheid men onkundig was, aldaar verblijf houdt. Vervolgens worden eenige „nuttige wenken" gegeven, zooals iets over het Nederlanderschap, rechten en plichten tegenover Nederland; hoe te handelen in de meest voorkomende gevallen (geboorte, huwelijk, overlijden, ;voogdij, dienstplicht e. d.); de taak der consulaire ambtenaren, enz. HetJaarboek wordt besloten met een lexicographisch aardrijkskundig naam- en personenregister, wat het naslaan ten zeerste zal vergemakkelijken. Is dus het eerste hoofdstuk een sterk besnoeid uittreksel van den Staatsalmanak, het tweede hoofdstukgeeft juist het omgekeerde; wat in dat boek zeer verkort of in het geheel niet behandeld is, wordt zeer uitvoerig en voorzien van tallooze aanteekeningen en namen van in den vreemde vertoevende Nederlanders, gegeven. Wat het nut dezer uitgave betreft, dient na het voorafgaande er nog in de eerste plaats op gewezen te worden, dat eene ruime verspreiding ongetwijfeld krachtig zal bijdragen tot verieven- di in en versterking der banden van saamhoorigheid, zoowel op cultureel als op stoffelijk gebied, van alien, die tot den Neder- landschen stam behooren. In velegevallen kan het Jaarboek dienen tot een vraagbaak voor onze landgenooten in het buitenland. Veel van wat zij noodig kunnen hebben en waarvan hun het bestaan onbekend was, vinden zij in dit werk. Ook voor het nageslacht kan het zijn nut hebben uit een geschied- en geslachtkundig oogpunt, Van vele zijden, van gezanten, consuls, bestuursleden van vereenigingen e. a., ontvingen de samenstellers betuigingen van warme instemming en de verzekering, dat hun arbeid voor velen die ver van hun Vaderland wonen, in een Lang , gevoelde behoefte zal voorzien. Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond beveelt dit werkje, waaraan veel tijd en kosten zijn besteed, dat bij inteekening slechts gld. 5.— (portvrij voor binnen- en buitenland) zal kosten, warm bij de leden aan en wekt tot inteekening op aan het kantoor der samenstellers, Jan van Nassaustraat 96, of bij het Hoofdkantoor van het A. N. V., Laan 34, 's-Gravenhage. Oudhollandsche kerk te Gale (Ceilon). Van een onbekendengever, die zijn naam geheim wil houden, ontving het Hoofdbestuur door bemiddeling van de bankiers Leembruggen, Guepin en Muysken te Amsterdam een bedrag van f 800.— ten behoeve van de herstellingen der kerk te Gale (Ceilon) naar aanleiding van het artikel van den heer Fred. Oudschans Dentz in de Nieuwe Rott. Courant van 29Jan. d. j. Deze mildegift zal zeker in Ceilon grooten indruk maken. . De afkomst der Boeren. Van deze door het A. N. V. uitgegeven, uitverkochte studie vanprof. Colenbrander is in het Maartnummer der Mede- deelingen van de Duitsche Academie een vertaling verschenen, bewerkt door Dr. Franz Thierfelder. . 33ste Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres. Het 33ste Ned. Taal- en Letterkundig Congres, dat in 1914 te Haarlem had moetenplaats hebben, zal in 1929 te Antwerpen wordengehouden. Eenplaatselijk voorbereidingscomite heeft zich gevormd, dat aldus is samengesteld: Mr. A. H. Cornette, algemeen voorzitter, Prof. Modest Lauwerys en Prof. Dr. J. Persyn, ondervoorzitters; Dr. J. Goris, algemeen secretaris; Mejuffrouw I. van Oeckel, secretaresse; J. van Overloop, penningmeester. Studentenreizen overzee. In den aanstaanden zomer zullen drie reizen van Afrikaansche studenten naar Europa worden ondernomen. Elk gezelschap zal 25 man sterk zijn. Ze aan in eenzelfde schip to 80 NEERLAND IA Mej. Dr. M. E. Lulius van Goor, Zoeterwoud- NIEUWE LEDEN. schesingel 78, Leiden. Mr. C. Kruse, Adv. en Proc., Vughterstr. 93, 's-Hertogenbosch A. van Meerwijk, Cand. Notaris, Schapen- Groep Nederland. markt 15, ,, Beschermende Leden. Mej. J. M. ten Holten, Z. W.-vaart 30, tt E. W. J. de Heusden v. d. Sluyse, Vughterstr. 40, lf Henri Schaaf-Simons, Tandarts, Plantage Hidden- Allen opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. 16bis, Utrecht. laan 9, Amsterdam. A. J. van Riel, Adelheidstraat 216, Den Haag. W. Plomp, Dir. fa. Spruyt-Hillen en Co., Achter Ir. G.J. v. d. Well, Staten le in 9, tf den Dom 14, Utrecht. Beiden opg. door Dr. M. A. v. Weel, ff Beiden opg. door den heer Jac. Post, Boomstr, l6bis, Utrecht. J. W. v. Swighem, Dwarskaai 110, Middelburg. Gewone Leden. P. v. Ooijen, Lange Noordstr. 112, f Fa. Cornelissen en Zonen, Maatschoenmakerij en Mej. M. H. van Oss, Vlasmarkt 154, 1 Herstelinrichting, Hamburgerstr. 6 Utrecht. Mej. E. Reekman, Langevielesingel 201, f K. Bachman Opzichter, 3e Helmerstr. 45, , Amsterdam. Mej. C. H. Koers, Lange Giststraat 163, l A. L. van Hulsenbeek, Hoo fd Chr. M.U.L.O., Mej. W. H. de Ridder, Pot tenmarkt 409, f Dir. J. J. v. Noort School, Joh. Verhulststr. 4, 11 Dr. P. L. Tack, St. Pieterstraat 65, f J. Alders, Bemiddelingskantoor, Leidsche Gracht 94 If Allen opg. door het Bestuur der Afd. f F. Hugel, Tandheelkundige, Leidsche Gracht 117, ft Prof. Ir. J. Klopper, Havelaarstr. 3, Velp (G.) A. S. Onderwijzer, Opperrabijn v. Noord-Holland Mej. A. v. Apeldoorn, Eusebiusbuitensingel 45, Arnhem. Plantage Middenlaan 23, 11 Mr. S. Baron van Heemstra Commissaris der , W.J. van der Bilt, Tandarts, Corn. Schuytstr. 5, tt Koningin, Markt, ft Dr.. B. Polak, Arts, P. C. Hoofts tr. 163, ,, Ds. A. Drost, Zijpendaalscheweg 85, ,, Mr. D. Wisboom Verstegen, Prinsengracht 838, ft Mevr. H. v. Maanen-v. Embden, Van Pallandstr. 80, 1, W. v. d. Linden, Apotheker, Corn. Schuytstr. 33, ft Allen opg. door het Bestuur der Afd. If G. Ph. v. Witzenburg, Drogist en Ass. Apotheker, G. Strijk, Oppert 81, Rotterdam. Corn. Schuytstr. 12, tt Opg. door het Bestuur der Afd. t Mr. E. H. P. Rosenboom, Willemsparkweg 198 ,, P. EiffJr. Wilhelminastraat 19, , Vlissingen. Mevrouw J. Schoppert-Kimmijser, Oogarts, Wil- J. A. Visser, Dir. Melkfabriek, Glacisstr. ft lemsparkweg 176, ,, Beiden opg. door het Bestuur der Afd. ft J. Gajentaan, Dierenarts, Willemsparkweg 190 ,, A. Cohen Stuart, Amperestraat 16, Den Haag. Mr. L. Prins, Adv. en Proc.,Joh. Verhulststr. 199, lt Jongeliedenafdeeling. J. W. de Ruiter, Tandarts, Emmalaan 24, ft J. P. M. Langbein, Beeklaan 368, Den Haag. Ds. H. Bakker, Herv. Predikant, Joh. Verhulst- C. A. Schmitz, V. d. Vennestr. 18, ft straat 185 ,, Beiden opg. door het Bestuur der Jongl. afd. 1, H. Koning, Apotheker, Koninginneweg 147, ft Buitenland. Dr. Hans Bradel, Leeraar Duitsch, Koninginne- A. A. Boom, 25 Broadway, New York, City. we g 193, If Willem van de Wall c/o. State Industrial Home for Women, , Mr. Th. L. v. Berckel, Rechter i /d. Arr. Recht- Muncy, Pa. bank, Pieter de Hoochstraat 74, tt Beiden opg. door het Bestuur der Afd. Nieuw Nederland. B. Kasander, Accountant, Saxen Weimarlaan 38, ft U. Kuneman, 51 Bailey Ave, Yonkers. N. Y. E. Pino, Ceintuurbaan 292, ft Opg. door Mevr. E. Tamson, Yonkers. N. Y. Mevr. A. de Haan-Wyga, Koninginneweg 216, ft Johan Noothout, Muizenberg bij Kaapstad. C. van Tien Arts Arts, Koninginneweg 198, ,fr Opg. door het bestuur van afd. Kaapstad. A. Spits, Bilderdijklaan 8, Hilversum. J. C. Strooker, Postbus 625, Rangoon (Burna) Britsch-Indie. P. M. Veenstra, Dierenarts, Groote Noord 130, Hoorn. Opg. door den heer P. Mijnarends. Rangoon. A. Spaander, Dir. Fa. Spaander en Co., ft Ed. Nijgh, Schulstr. 26, Blankenese. , , t, Opg. door den heer Jac. Oving, Hamburg. C. Volmer, Stationschef, Stationsplein 1, Deventer. Mevr. Wed. W. J. Wolff, Boekhandel, L. Bisschop- straat 33, ft Afdeeling Rotterdam. Dr. J. van Delden Pzn., Arts, L. Bisschopstraat 17, tt Oproeping. Jhr. I. F. den Beer Poortugael, K. Poot 17, ff Het Bestuur der Afd. Rotterdam is voornemens bij vol- J. Scholtens, Notaris, ,, d oende deelne min g een boottocht in te richten naar het Slot W. Rutgers, Tandarts, Keizerstr. 4, ,, Loevestein op Zaterdag 23 Juni a.s.: 10i/2 uur afvaart van Jan Dirk van der Linde, Muziekdirecteur, de Oosterkade te Rotterdam; 1 uur aankomst, bezichtiging Stroomarkt 17, ,, van het Slot onder deskundige leiding; 3 uur aankomst te Mr. A. Oudegeest, Kantonrechter, ft Dordrecht, o.m. bezichtiging der Groote Kerk; 61/2 uur aan- W. Brinkgreve Boekhandel, Nieuwstraat 49, , ft komst te Rotterdam. , ,, Het Bestuur twijfelt niet of vele leden zullen dezen tocht, J. Slot, Accountant, Keizersstraat 7, If be door zijn afwisselend landschapschoon, willen me- Fa. Van Poorten, Koffiehuishouder, Brink 107, tf demaken, De prijs bedraagt f. 2.50, terwijl er gelegenheid H. Nijenhuis, Dir. Ned. Middens tandsbank, bestaat tot deelneming aan een gemeenschappelijk noenmaal Keizerstraat 38, tt to en f, 1.-. Genoodigden zijn ook zeer welkom. Tijdige Mr. P. Zeeuw, Keizerstraat 18, tt aanmelding aan mejuffrouw A. Kuyper, Proveniersingel 27, A. Cornelissen, Arts, lt liefst vergezeld van het bedrag, uiterlijk op 2 Juni. Alleen J. R. A. H. Schiltz, Dir. Postkantoor, ,, bij In min van tenminste 100 personen kan deze tocht G. P. Visser, Ambtenaar Postkantoor, Keizers tr. 46, tt doorgaan. 32ste Jaargang. No. 6 Juni 1928. NEE RLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Zoo ik mijn land liefheb, dan is dit niet omdat ik het zoo- veel beter vind dan andere landen, maar eenvoudig omdat ik niet anders kan dan het liefhebben, omdat de liefde er toe mij ingeboren is, omdat niet mijn land mij toebehoort, maar ik mijn land toebehoor. YPS IL ON. INHOUD:Jaarverslag van het Hoofdbestuur over 1927 — N e d e r land e r s in den V r eem de X — D i e t s c h e Kan t- teekeningen: Nederland ontvangt — Stamkracht — De Ned, Stam in Argentinie — Een standbeeld voor Paul Kruger — Het voetspoor der Vaderen — Muziektentoonstelling — Zuid-Afrika: Transvaalsche Brieven I, door Z. — Die Unie- via g gehijs, door W. P. van Reede van Oudtshoorn — De Taal — V laander en : Twee groote Vlamingen gehuldigd — Tak Brussel — Radiouitzendingen voor Vlaanderen — Voor het Vlaamsche IJzergedenkteeken. — Ho of d b estuur : Hoofd- bestuursvergadering van 28 April — Adres inzake Intellectueele Toenadering — Ingezond en: Haagsche Afd. der Alliance Francaise en de Haagsche Afd. van het A.N.V. , door L. Simons — Me d e d eelingen — N i e u w e L e de n. JAARVERSLAG VAN HET HOOFDBESTUUR OVER 1927. Reeds 30 jaren zijn verloopen sedert 1 Mei 1898 Verbond nog springlevend is, hetgeen ook de van te Antwerpen het A. N. V. werd opgericht en al heinde en ver toegestroomde gelukwenschen en is dat in het vereenigingsleven niet zulk een hooge huldewoorden aantoonden. leeftijd, 't is toch wel een fit om er bij het uitbrengen Dit jaar deden zich trouwens meer gelegenheden van dit jaarverslag even bij stil te staan . voor, waarbij het Hoofdbestuur meende den eere- Wanneer de in den aanvang over heel ons taal- en penning te moeten uitreiken aan personen, die zich stamgebied zoo geestdriftig ontvangen beweging bizonder verdienstelijk maakten voor den Ned er- zich gestadig had kunnen ontwikkelen en uitbreiden, landschen stam;een zilveren penning ontvingen de zouden reeds meer doeleinden bereikt zijn, onze Luchtvaartafdeeling van het Ned. Leger, Dr. W. van gelederen zouden sterker, onze macht zou grooter Everdingen, directeur der Boekencommissie, die zijn. Maar ingrijpende wereldgebeurtenissen zijn ons deze betrekking 25 jaren met eere heeft vervuld, ongunstig geweest, en de beginselen, waarvoor het en Dr. M. A. van Weel, voorzitter der Taal A. N. V. strijdt, hebben het vaak hard te verant- we ens zijn groote verdiensten voor taalzuivering. woorden. Aan verschillende instellingen verleende het Hoofd- Toch, wie niet uitsluitend op de getalsterkte let, bestuur in 1927 wederomgeldelijken steun, o. m. zal den invloed van het A. N. V. niet gering schatten. aan den Dietsch Academischen Leer an (hervatting Ook in het afgeloopen jaar is herhaaldelijk geble- der door 't A. N. V.gestichte Vacantieleergangen), ken, dat het een eervolle plaats inneemt onder het Grootnederlandsch Studentencongres, de Zuid- de vereenigingen van al em nut en openbaar afrikaansche Studentendagen, het Nederlandsch His- belang, die geacht worden een sociale taak te hebben, torisch Instituut te Rome, den Nederlandschen alzijn de werkelijke striders voor de stambelangen Leerstoel te Londen, de Saamwerk Unie in Zuid- maar een handje vol in vergelijking met het zielental Afrika, de Nederlandsche gemeente te Roodebeke, der Dietsche volken. Bovendienzijn er lichamen, Vlaamschgezinde tijdschriften in Fransch Vlaanderen, wier streven evenwijdig met het onze loopt, als OnsWeekblad in Buenos Aires. medestrijders aan te merken. Wij denken hier o. m. Bij de Regeering drong het Hoofdbestuur niet te aan het Dietsch Studenten-Verbond; aan vereeni- vergeefs aan op steun voor het Nederlandsch onderwijs gingen als de Dietsche Bond, Oost en West, Ned. inde Nederlandsche nederzetting te Carambehy Zuid-Afrikaansche Vereeniging en Nederlandsch (Brazilie). Voor het herstel der 175 jaar oude Ned. Fabrikaat enzoovele andere, die ieder op Naar gebied Herv. Kerk te Gale (Ceilon) wist het de noodige 'ti' rechtstreeks of middellijk arbeiden aan de som bijeen te brengen, evenals voor verwezenlijking verhooging der zedelijke, geestelijke en stoffelijke van het denkbeeld om aan de vijf lichtschepen op de kracht van den Nederlandschen stam. De goede Nederlandsche kust (Noord-Hinder, Schouwenbank, verstandhouding tusschen al deze bewijst, dat het Maas, Haaks en Terschellingerbank) een radio- stambewustzijn rooter is dan men, elk vereeniging inrichting ten geschenke te geven. Het roept ook afzonderlijk beoordeelend, wel zou meenen. hetgoede werk onzer Radiocommissie, onder leiding Ton one grijze eerevoorzitter, Dr. Kiewiet de van Jhr. mr. Von Weiler, in herinnering, al zag Jonge, 29 September zijn 80-sten verjaardag vierde, deze haar aan den Minister van Waterstaat voorgelegd kon het Hoofdbestuur metgerustheid en voldoening plan voor instelling van een Nationalen Radio- ziin opwachting bij hem aan maken en hem uit voile Omroep, waarvan ZExc. toonde een warm voorstan- overtuiging den gouden eerepenning aanbieden als der te zijn, niet verwezenlijkt. bewijs van groote waardeering niet alleen voor zijn Ook denken we aan de radiorede van Kolonel blijvend Grootnederlandsch werk, in het A. N. V. Oudendijk over de beteekenis van ons Verbond. neergelegd, maar ook met de verzekering, dat het In een brief aanden Minister van Buitenlandsche 82 NEERLANDIA Zaken pleitte het Hoofdbestuur voor de instandhou- Groep Ned. Antillen; M. J. Liesenborghs, Vilvoorde; ding van het Holland-Instituut te Frankfort, en in Marc. Stijns, Schaarbeek; Omer Wattez, Schaarbeek, een adres aan den Minister van Financien teen het prof. M. Lauwerys, Antwerpen •; alien zitting ontwerp eener belasting voor Nederlanders in den hebbende voor Groep Vlaanderen; en de raadgevende vreemde, Welke velen eerst recht van het vaderland leden S. G. L. F. Baron van Fridagh, Schoorl (voor zou hebben vervreemd. Gelukkig werd het ontwerp, Noord-Amerika), W. P. van Reede vanOudtshoorn; althans in hoofdzaak, geen wet. Rotterdam (voor Zuid-Afrika), L. L. W. van Soest, Voorts zond het Hoofdbestuur aan de Regeering Delft (voor het Dietsch Studenten-Verbond) en adressen in zake de Nederiandsch-Belgische intellec- Jhr. E. J. M. Wittert, 's-Gravenhage (voor den twee overeenkomst, het Nederlandsch in de ambte- Nederlandschen Bond in Duitschland). lijke briefwisseling met taalverwante staten, en over- Het Hoofdbestuur vergaderde vijf maal; het Dag. eenstemming van het briefport tusschen de Neder- Bestuur bijna elke week. landsche gebiedsdeelen onderling. De voornaamste werkzaamheden werden in de Een poging om de Landverhuizing te centraliseeren, inleiding reeds grootendeels geschetst en komen waarvoor zich het lid van het Hoofdbestuur Mr. Dr. verder uit in de behandeling der volgende hoofd- P. H. W. G. van den Helm beschikbaar had gesteld, stukken. strandde op de afwijzende houding van de bestaande Het Hoofdbestuur is nog altijd demissionair, ten instellingen. gevolge van de vaststelling der nieuwe Verbondswet De door het Hoofdbestuur ingestelde Streektalen- in 1925. De samenstelling van het nieuwe Hoofd- commissie vin haar werkzaamheden aan, stelde haar bestuur wacht op het nieuwe Reglement van Groep werkplan vast en houdt zich met de uitvoering ervan Nederlandsch-Indie. Een en ander vloeit voort uit bee.zg de overgangsbepalingen der Verbondswet. Met het taalgebied in Fransch-Vlaanderen, waarheen de heer Van Wickevoort Crommelin, ook voor het Groep Nederland. A. N. V. een studiereis ondernam, werd nauw Deze Groep is steeds met voorliefde de hoofdstam voeling gehouden. 't Behoeft wel een betoog, dat van het Verbond genoemd tegenover de in getal- bier zuiver cultuurbelang in het spel is. Dat geldt sterkte zooveel mindere andere vertakkingen. Maar ook voor de sprekers van beteekenis, die ons Comite al telde zij op 31 December 1927 5711 leden, het r Lezingen in V een vooruitgang in dat jaar van ruim 200 bet ken steden zendt om Nederlandsche wetenschap en kunst zij ontwikkelt geen evenredige kracht. Het bestuur aan de begeerigen te brengen, en van een Stamavond klaagt over gebrek aan belangstelling en werkzaamheid als het Hoofdbestuur in October te Brussel in het bij de meeste Afdeelingen, de goede niet te na ge- Holland Huis belegde, waar Nederlandsche kunst sproken. De Afdeeling 's-Gravenhage staat met haar en Nederlandsche cultuur schering en inslag waren ongeveer 1200 leden aan de spits en houdt niet alleen en die mede als voorbereiding dienden tot herstel door haar Dietsche Kunstavonden de geestdrift der Nederlandsche Taal- en Letterkundige Congressen, wakker, maar wist ook door bijeenkomsten ter be- welke als wapenschouwing van onze geestelijke vordering van het vliegwezen of door tentoon- weerbaarheid in 1929, naar wij ho en weer zullen her- stellingen als die op reciamegebied te Scheveningen, leven. Het Hoofdbestuur stelde de Bestendige Commisse de aandacht der buitenwereld naar het A. N. V. opnieuw samen; zij bestaat thans uit 7 Noord- en te dwingen. 7 Zuidnederlanders en heeft tot doel de aansluiting M. Herckenrath legde wegens zijn vertrek naar der opeenvolgende congressen te bevorderen in Indie het secretaris-penningmeesterschap neer, en overleg met de Congresbesturen, die telkens slechts werd tijdelijk vervangen door den heer Pattist, tot, voor een Congres worden benoemd ter plaatse, eer st in het najaar , als secretaris Mr. W. J. L. van E waar het gehouden wordt. te 's-Gravenhage en als penningmeester de heer F. j. M. Tonino te Haarlem, optrad. Het nieuwe Hoofdbestuur. Dag. Bestuur der Groep kreeg welwillend de be- Het Hoofdbestuur onderging in het afgeioopen schikking over een „Schrijfkamer" in het gebouw jaar feitelijk een verandering. Wel ontviel ons der Vrijwillige Burgerwach t te Amsterdam Sin el door den dood de vertegenwoordiger voor Zuid- 548), terwiji ons Hoofdkantoor allerlei diensten voor Afrika, de jonge student B. Roode, maar deze was de Groep verricht, krachtens een vroegere overeen- nog niet geinstalleerd. Zijn plaats werd ingenomen komst, steunend op het beginsel, dat zooveel mogelijk d centralisatie in eenzoo groote vereeniging een eisch Het Hoofdbestuur bestaat thans uit: dr. H. j. voor eendrachtige, zuinige en praktische werkzaam- Kiewiet de Jonge, Hilversum, eerevoorzitter; dr. J. heid is. Het Groepsbestuur is met de beste voor- Th. de Visser, 's-Gravenhage, eerelid; P. J. de Kanter, nemens be field om de Groep tot grooter ont- 's-Gravenhage, voorzitter; mr. B. de Gaay Fortman, wikkeling te brengen, overtuigd dat de bloei van Amsterdam, secretaris-penningmeester; mr. K. M. het Verbond voor een root deel van Groep Nederland Phaff, 's-Hertogenbosch; dr. H. W. E. Moller, afhangt. Tilburg; kolonel K. E. Oudendijk, 's-Gravenhage; Het Groepsbestuur hield zich, behalve met prof. dr. A. A. van Schelven, Haarlem; alien zitting plannen voor uitbreiding van het aantal afdeelingen hebbende voor Groep Nederland; J. E. Bijio, Rijswijk; en verhooging der werkzaamheid van de bestaande J. S. C. Kasteleijn, 's-Gravenhage; Th. G. G. Valette, afdeelingen, bezig met bevorderen van het meer 's-Gravenhage, alien zitting hebbende voor Groep aanieeren van onze volksliederen op de la re schoien. Ned. Indie; mr. dr. P. H. W. G. van den Helm, Het richtte zich tot de Regeering met een protest Zeist; Jhr. mr. J. L. W. C. von Weiler, 's-Gravenhage, in zake het voorgevallene op den Begroetingsdag te ondervoorzitter; beiden zitting hebbende voor Groep Breda, en met een verzoek voor Nederlandsche Suriname; dr. H. Ferguson, 's-Gravenhage; 0. L. naamgevingen bij de Zuiderzee-droogmaking. Het Helfrich, Voorburg; beiden zitting hebbende voor richtte mede de vereeniging „Menno van Coehoorn" NEERLAND IA 83 op, die zich ten doel stelt oude vestingwerken in In :navolging van de algemeene Taalwacht in Neder- Nederland als gedenkteekenen te behouden. land werd een Vlaamsche Taalwacht ingericht, wier De Groep telt 34 afdeelingen, gevestigd te: Alkmaar, invloed in verschillende richting reeds merkbaar wordt. Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Breda, Delft, Door een milden Bever daartoe in staat gesteld, zal Deventer, Doesburg, Dordrecht, Gooi, Gouda, binnenkort weder een bord bij de Nederlandsche grens 's-Gravenhage, 's-Gravenhage (Jongel.), Groningen, den Nederlanders, die Vlaanderen binnenkomen, Haarlem, Harderwijk, 's-Hertogenbosch, Hoorn, herinneren aan hun plicht Nederlandsch te spreken Kampen, Leeuwarden, Leiden, Maastricht, Middel- in Vlaamsch Belgie en niet te gaan beulemansen, burg, Rotterdam, Schiedam, Utrecht, Vlissingen, zoodra ze hun voet op Belgischen bodem genet hebben. Voorne en Putten, Wageningen, West-Zeeuwsch Het Nederlandsch taalgebied in Belgie breidt zich Vlaanderen, Woerden, Zaanstreek, Zutphen en Zwolle. trouwens uit. Een taalgrenscommissie, waarin de Groep vertegenwoordigd is, is bezig dit vraagstuk nauw- Vlaanderen. keurig te bestudeeren, waarbij ook Fransch Vlaanderen Een overschouwing van het Vlaamsch gebied, dat betrokken zal zijn, waar het onderhouden en be- thans bij het A. N. V. is aangesloten, toont verheugend, studeeren onzer taal nieuwe vergezichten opent. dat Groep Vlaanderen zich langzamerhand weer Ook kwam een Vlaamsche Boekencommissie tot uitbreidt en tot de vroegere getalsterkte wil uitgroeien .stand, die te Antwerpen zetelend, van daaruit de Dat dankt het aan ijverige jongeren, die de ledige vele boeken en tijdschriften, die haar geregeld een- plaatsen der ouden hebben ingenomen. Van deze of tweemaal 's maands door het Hoofdkantoor te laatsten mogen hier herdacht worden de heeren 's-Gravenhage worden toegezonden, over heel Vlaan- A. C. van der Cruyssen, die van 1905 tot 1907 en deren verspreidt. Enkele dag- en weekbladen gingen van 1909 tot 1919 lid was van het Hoofdbestuur en rechtstreeks uit Nederland aan bepaalde adressen, L. Delpire, die eerevoorzitter van Tak Brussel was doordat enkele Nederlanders abonnementen beschik- en tot op hoogen leeftijd onvermoeid voor het recht baar stelden. Dit moest veel meer gebeuren. der Vlamingen in de bres stond. Helaas valt ook Verschillende letterkundige en geleerde sprekers het verlies te betreuren van een jongere, den heer door het Comae voor Lezingen in Vlaanderen, in het J. Boelens, de ijverige secretaris van Tak Lokeren, leven geroepen door het Hoofdbestuur, uitgezonden, die door een noodlottig ongeval om het leven kwam. verrichtten in de Takken nuttig cultureel ontwikke- De Groep heeft haar aandeel gehad in de tot stand lingswerk. koming van het Ned. Belgisch intellectueel verdrag, Groep Vlaanderen heeft voorts meegewerkt aan dat tweetalig is, Nederlandsch en Fransch, het uitbreiding van den kring der luistervinken die de Nederlandsch voorop. Zij zond een desbetreffende Nederlandsche radio-uitzendingen wenschen te ge- motie aan de ministers Jaspar en Hijmans. Ook zijn nieten en gaf den stoot tot de stichting van een er teekenen, die er op wijzen, dat het Nederlandsch Vlaamsch wetenschappelijk fonds, dat veel vooruitzicht in het ambtelijk verkeer tusschen Nederland en biedt. Belgie een grooter kans krijgt. Het ledental der Groep overschreed in 1927 ver De Groep bevorderde ook de tot stand brenging de 1000, verdeeld als volgt: Antwerpen 400, Ieperen van een wetenschappelijke wisselwerking tusschen 270, Brussel 266, Mechelen 175, Lokeren 86, Gent 32, Nederlandsche en Vlaamsche studenten en geleerden West-Brabant 26, ook verschillende takken zijn in en bracht het Vlaamsch Economisch Verbond in wording: Aalst, Diest, Kortrijk. Mogen nog meer betrekking met Nederlandsche ondernemingen en volgen en vogels van verschillend gevederte zich vertegenwoordigers van het A. N. V. aansluiten, omdat in het A. N.V. buiten godsdienstige Aan verschillende buitenlandsche geleerden werden en staatkundige richting alien kunnen samenwerken aan op hun aanvraag inlichtingen verstrekt over de de gemeenschappelijke cultureele belangen van alle ge- Vlaamsche beweging en naar Vlaanderen reizende bieden, die tot den Dietschen Stam behooren. Dit Nederlanders werden met raad en voorlichting goed in het oog te houden is vooral voor Groep bijgestaan. Vlaanderen noodzakelijk, omdat daarin de eenige Bij de huldiging van verdienstelijke stamgenooten maar ook zeer belangrijke bestaansgrond voor die heeft het Groepsbestuur zich niet onbetuigd gelaten. Groep gelegen is. Een heele reeks namen moet hier het oog voorbij : Ten slotte is het beste bewijs voor den groei der Verriest-herdenking te Ingooighem, Van Langen- Groep, dat het secretariaat geregeld, men kan wel donckhulde op de Brusselsche begraafplaats, Rubens- zeggen dagelijks, met het hoofdkantoor in verbinding viering, eerste lustrum van den Vlaamschen Toeristen- stond. Een woord van hulde voor den onvermoeiden bond, de Bedevaart naar den IJzer, Prof. Noyons, groepssecretaris, den heer M. Stijns, mag hier niet Eerw. Bernaerts, Pol. de Mont, Lode Baekelmans, ontbreken. Want alleen door het Hoofdbestuur Willem Gijssels, Em. Hullebroeck, Jef. Mennekes, geregeld op de hoogte te houden van al wat er in Em. Kindermans, Prof. Vercoullie. Men ziet, Vlaan- een bepaald gebied voorvalt, kunnen ook admini- deren last geen huldigingsgelegenheid voorbijgaan. stratief, de taken in gang en op peil gehouden worden. In het bizonder moeten vermeld worden de geluk- wenschen aan den eerevoorzitter dr. Kiewiet de Groep Nederlandsch-Indie. Jonge, die juist door de algemeene Vlaamsche belang- Als voorzitter deter Groep in het grootste over- stelling, zoo diep getroffen werd, en aan den heer Omer zeesche Nederlandsch gebied trad in 1927 op Prof. Mr. Wattez, de 70-jarige voorzitter der Groep, die de A. H. M. J. van Kan, als secretaris Mr. J. N. Grei- moeilijke taak der heroprichting van de Groep als danus. plaats, waar alle Vlamingen voor de cultureele ont- De Groep bleef zich wijden aan het nuttige werk wikkeling van het Vlaamsche yolk kunnen samen- der Nederlandsche leergangen voor Inlanders, hoewel werken, met gunstigen uitslag vervulde en terecht hier de kentering der tijden, die ook Indk duchtig den zilveren eerepenning van 't A. N. V. mocht beroert, haar invloed doet Belden. De brandende verwerven. vraagstukken op het gebied der sociale verhoudingen, 84 NEERLAND IA landsbestuur en machtsbevoegdheden schijnen de leerlingen der hoogste klassen van de Stadsscholen. Europeanen in Indie zoo geheel in beslag te nemen, De uitreiking had op Koninginsverjaardag met eenige dat ons Verbond nauwlijks de aandacht trekt. En plechtigheid plaats in de zaal van den Kolonialen toch zou men juist door het steunen van ons werk Raad in tegenwoordigheid van vele belangstellenden. de nationale Nederlandsche belangen ten zeerste Voortaan mogen alle scholen me in dienen. Om het lezen te bevorderen sloot de Groep met Onder de 4 afdeelingen: Batavia, Buitenzorg, den Alg. Importboekhandel van J. W. F. Sluyter Semarang en Oostkust van Sumatra (Medan) is het een overeenkomst, waardoor leden van het A. N. V. vooral de laatste, in welke een opgewekt Verbonds- eenige korting op boeken kunnen krijgen. leven tot uiting komt, begunstigd als dit daar worth Naar Nederland kon f 1756.76 worden overgemaakt, door een vooral Europeesche samenleving. Zij door het Groepsbestuur ingezameld voor de slacht- behoort tot de Afdeelingen, die op tijd een degelijk offers der stormramp. j aarverslag uitbrengen, voor het Hoofdbestuur altijd Uit allesblijkt wel dat er nieuw leven in deze het be bewiis van een opgewekt Verbondsleven. Groep is gevaren en het Bestuur het bescheiden Dat over 1927 gewaagt weder van het welslagen terrein metzorg bewerkt. van den door een gemeentelijke subsidie gesteunden Nederlandschen leergang, van lezingen door Prof. Zuid-Afrika. Van Rees (wetenschappelijke onderwerpen), Lit. Wij hebben in dit vroegere groepsgebied nog maar Kupfer (luchtvaart) en Prof. Le Cos wino de Buss 2 Afdeelingen (Bloemfontein en Kaapstad) en 4 (Koloniaal Instituut), over verspreiding van den vertegenwoordigers, gevestigd •te: Durban (Natal), kalender Groot-Nederland en de woordenlijst Taal- Ermelo(Transvaal), Nijlstroom (Transvaal), Potchef- zuivering en — geen wonder bij al die werkzaam- stroom(Transvaal). he id — van gestadige uitbreiding van het ledental. De belangrijkste Afrikaansche voorpost blij ft Kaapstad, waar het Verbondsleven zich in 1927 Groep Suriname. weer krachtiger dan te voren deed gelden, een to ken De Groep had in 1927 25 jaar bestaan. Het fit van toenadering na jaren van verwijdering, dat werd niet feestelijk herdacht. 't Schijnt, dat de Groep hoopvol stemt. Wij kunnen dat het best aantoonen evenals de heele kolonie leeft in afwachting van de door enkele gedeelten uit het jaarverslag van den dingen, die zouden moeten komen om haar op te eersten secretaris, dr. Philip Botha, heer in te lass en heffen: de belangstelling van Nederlandsch kapitaal „Oor die of to twaalf maande het die Afdeling in de ontginning en Nederlandsche werkkrachten. regtstreeks en andersins meegewerk aan die hou Het A. N. V. vet de in 1927 dan ook meermalen van vyftien byeenkomste in belang van ons Di is de aandacht op Suriname als emigratiegebied. stamsaak. Het Groepsbestuur deed een goed werk door de Verskeie besoekers uit Nederland is feestelik vertooning van Zuidafrikaansche rolprenten, een onthaal. Die heer H. C. Obreen, sekretaris van die navolgenswaardig voorbeeld van belangstelling voor „KOmmissie voor den Zuidafrikaanschen Handel", stamverwantgebied. Den Haag, en die toneelspelers Anton Verheyen, Het A. N. V. telde in den afgetreden gouverneur Louise Vries en Mignon Sorel, het in die begin een goed vriend. Van den nieuw-opgetreden land- van die jaar die geleentheid gekry om ten huise van voogd, Dr. A. A. L. Rutgers, mag niet minder ver- die heer enmevrou Loopuyt-Maas kennis te maak wacht worden, daar Z.Exc. in Ned.Indie door verschil- met 'n aantallede van die Verbond en ander Diets- lende bestuursbetrekkingen toonde met de beginselen sprekenden in Kaapstad. van het A. N. V. volkomen in te stemmen. Prof. dr. C. vanGelderen van die Vrye Uniwer- siteit in Amsterdam is op 8 April op 'n gesellige Groep Nederlandsche Antillen. byeenkoms in die Afrikaner Koff' ontvang Deze groep telde in het begin van het verslagjaar 'n Aantal Nederlandse en ander vastelandse stu- 188 leden, van welke de groote meerderheid op dente, wat op 'n studiereis na Suid-Afrika gekom het, Curacao woont, slechts 24 zijn verspreid over de is in medewerking met ander vereenigings in Kaap - andere eilanden. stadgesellig onthaal. Het ledental steeg tot 200 en beef die grens sedert Die Afdeling het ook daarin geslaag om gedurende weer overschreden. Deze toeneming houdt niet alleen die Parlementsitting meer dan vyftig oud-studente verband met de vestiging van verscheiden Ned- van Nederlandse en Vlaamse uniwersiteite op 'n landers in dit overzeesch gebied in dienst der Cura- feesmaal bymekaar te kry. Die aand het besonder goed caosche Petroleum Industrie Maatschappij, maar is afgeloop en daar is die grondslag gele van 'n blyvvende ook een gevolg van het optreden van een nieuw vereniging van genoemde oud-studente met as bestuur met den heer G . J. Ferguson als voor fitter. En vernaamste doeldie aanmoediging van Afrikaners als de ingestelde propagandacommissie haar taak naar om in Nederlanden Vlaandere tegaan studeer en behooren vervult, zal het volgend jaarverslag van geldelike steun daartoe te verleen by wyse van die nog grooter vooruitgang kunnen getuigen. toekenning van studiebeurse. Er werden' bestuurs- en 2 a lgemeene vergade-4 By geleentheid van die agtiende verjaardag van. ringen gehouden, benevens 2 lezingen, een door H. K. H. PrinsesJuliana op 30 April is 'n druk- Ir. E. F. Suringar over Technische toekomstpro- besogte en goedgeslaagde kinderfees gehou en op blemen en een door Ir. F. Meyer over „De electrici- 30 September het die Afdeling weer 'n jeugdaand teit in de huishouding", welke lezing een onmiddellijk ingerig. Buitendien is flink meegedaan aan die insa- be an had in verband met de plannen van de Ned. meling van fonds vir die aanbieding van 'n verjaar- Ind. Gas Mij., om geheel Willemstad van electriciteit daggeschenk aan die Oranje-Prinses namens die te voorzien. Regering en die Volk van Suid-Afrika. Ter bevordering van het on is in het Neder- Koninginnedag, die verjaardag van H. M. Koningin landsch loofde het Bestuur boekprijzen uit voor de Wilhelmina op 31 Augustus, is deur 'n groot aantal NEERLANDIA 85 langstellendes op luisterryke wyse in Rondebosch gevier Zuid-Afr.), Boston N. Am.), Kaapstad (Z. Aft.), Die drie groot Afrikaans geskiedkundige dae het Noord New-York (N. Am.), Londen(Engeland), die Afdeling niet onopgemerk laat verbygaan nie. New-York (N. Am.), Boekarest (Roemenie), Praag Van Riebeeckdag is in die teenwoordigheid van 'n (Tsjecho Slowakije), Weenen (Oostenrijk). groot skare herdenk met die neerlegging van kranse De voornaamste deer zijn Kaapstad, waarover by die standbeeld van die stigter van die Dietse yolk- onderZuid-Afrika belangrijke mededeelingen werden planting hier. Heldedag, 10 Oktober, en Dingaansdag, gedaan; Londen, die door haar belangwekkende 16 Desember, is gevier in samewerking met andere winterlezingen de Nederlandsche cultuur bevordert plaatslike verenigings. en Weenen, die alsjongste in het gezelschap een Behalwe die reeds gemelde sprekers het gedurende krachtig voorbeeld geeft. Het zeer uitvoerig eerste die jaar voor die Afdeling ook opgetree: prof. M. C. jaarverslag van den secretaris der laatstgenoemde Botha, die heer Fred. Rompel, dr. E. E. J.Mal herbe afdeeling, den heer A. van der Stal, gaf daarvan en Argivaris C. Graham Botha. overvloedig de bewijzen. Onze A. N. V.-afdeeling 'n Verblydende teken is die toenemende same- heeft te Weenen de vroeger op zich zelf levende werking tussen all Dietse verenigings op die Kaapse Nederlanders daar bijeengebracht. De voorgang Skiereiland." van dengezant en zijn echtgenoote, den heer en Het verslag van den tweeden Secretaris, den heer mevr. Jhr. mr. 0. F. A. M. van Nis en tot Sevenaer, S. J. F. Weich, ademt even groote opgewektheid en heeft daartoe het zijne g-tdaan. De national feest- dat van Mevr. Loopuyt-Maas over de Openbare dagen 31 Augustus en 5 December werden met Hollandsch Afrikaansche Leeskamer en Boekerij opgewektheid gevierd. De heer en mevr. prof. meldt, dat er 50 bladen en tijdschriften en 3147 Wenckebach noodigden de lederi op een feest- en boeken ter lezing aanwezig zijn, waarvan echter een voordrachtavond te hunnen huize, waar meer dan drukker gebruik kon worden gemaakt. 100personen te gast kwamen. Op een andere bijeen- Het Hoofdbestuur steunt dit Di is stamleven komst kregen de leden door enkele Philipsluidsprekers in het land van Van Riebeeck naar vermogen en gaf onmiddellijk verbinding met het vaderlancl. Een o. m. blijk van waardeering in de studie van Afrikaners anderen keer or de de penningmeester, dr. Ijssel door aan drie Afrikaansche verpleegsters te Utrecht deSchepper, voor een tafelversiering met Neder- een toelage te verstrekken en den S tudiegids voor landsche bloemen. Afrikaners in Zuid-Afrika te verspreiden. Wij geven deze bizonderheden om andere roe Dit hoofdstukje in ons verslag kunnen wij het best engroepjes van Nederlanders en stamverwanten besluiten met een herinnering aan de verheugende in het buitenland te doen zien, hoe men het stam- oplossing der vlagkwestie, die in 1927 haar beslag bewustzijn levendig kan houden. Onnoodig te zeggen kreeg en wel zoo, dat het oranje, blanje, bleu met de dat het Hoofdbestuur daarbij gaarne zijn mede- kleuren der oude Afrikaansch-Hollandsche repu- werking verleent, gelijk het ook doet ten opzichte blieken overheerschend de Unievlag siert. van tal vanpersoonlijke aanvragen uit het buitenland, waarvan de opsomming het bestek van dit verslag Noord-Amerika. te buitenzou gaan. Dit gebied werd in '27 als groep ontbonden. Het aantal vertegenwoordigers in het buitenland Steeds duidelijker was gebleken, dat ten gevolge vermeerderde wederom en steeg van 48 tot 55. Zij zijn van de ontzettend groote afstanden in het gebied gevestigd te: Ahwaz (Perzie); Avon (South Dacota, dezer Groep van eenhe id geen sprake kon zijn, N. Am.); Bangkok (Siam); Baranquilla (Columbia); dat zij geen levensvatbaarheid had en meer op papier Barcelona (Spanje); Barquisimeto (Venezuela); Berlijn dan in werkelijkheid bestond. Overleg met bevoegde (Duitschland); Bombay (Br. Indie); Budapest (Hon- raadgevers uit New-York leidde er toe, dat men garije); Bundaberg (Australie); Cairo (Egypte); Caram- aldaar besloot het Hoofdbestuur tot opheffing te behy (Parana, Brazilie); Colombo (Ceilon); Colon raden. Die raad werd opgevolgd en het Hoofdbestuur (Rep. Panama); Comodoro Rivadavia (Argentinie); hoot nu door rechtstreeksche verbinding met Delhi (N.Y. N.Am.); Detroit (Mich. N.Am.); zelfstandige Afdeelingen en vertegenwoordigerschap- Durban (Natal, Z. Afr.); East Orange (N Jersey, N. P in Noord-Amerika meer te bereiken. Am.); Ermelo (Transvaal, Z. Mr.); Frankforta.d. M. Wij kwamen in '27 in aanraking met de heeren (Duitschland); Genua (Italie); Grand Rapids (Mich.. Oppenheim en De Vries uit Grand Rapids, die N. Am.); La Guaira (Venezuela); Hamburg (Duitsch- aanboden met de rolprent Nederland een propaganda- land); Havana (Cuba); Ismailia (Egypte); Keulen to ht door Noord-Amerika te maken. Deze heeft (Duitschland) ; Krefeld (Duitschland) • ; Leipzig plaats gehad en is door vele oud-Nederlanders en (Duitschland); Madison (Wisc. N. Am.); Manaos stamverwantenzeer gewaardeerd. Waarschijnlijk gaan (Brazilie); Maracaibo (Venezuela); Minneapolis (Minn. de genoemde ondernemers in deze lijn voort, waarbij N. Am.); Neerlandia (Alberta, Canada); Nice (Frank- wij hun behulpzaam zullen zijn. rijk); Nijlstroom (Transvaal, Z. Afr.); Panama (pep. Het A. N. V. heeft nu in Noord-Amerika 3 Afdee- Panama); Parijs (Frankrijk); Pochefstroom (Trans- lingen, n.l. Boston, Dr. Kiewiet de Jonge (Noord- vaal, Z. Afr.); Puerto Cabello (Venezuela); Rangoon New York), en Nieuw-Nederland (New-York) en (Br. Indie); Rio de Janeiro (Brazilie); Rome (Italie); 9Vertegenwoordigers gevestigd te: Avon (South Rosario(Argentinie); Santa Fe (Argentinie); Sao Dakota), Delhi (N. Y.), Detroit (Mich.), East Orange Paulo (Brazilie); Singapore (Malakka); Stamboul N. Jersey), Grand Rapids (Mich.), Madison (Wisc.), Constantino el Turkije); Stockholm (Zweden); Syd- Minniapolis (Minn.), Neerlandia (Alberta, Canada) ney Australia Tampa (Florida, N. Am.); Tampico en Tampa (Florida). (Mexico); Turijn (Italie); Watten (Fransch-Vlaan- deren) . Zelfstandige Afdeelingen en Vertegenwoordigers. Onder deze vertegenwoordigers zijn vele die hun Het getal der Zelfstandige Afdeelingen bedraagt plicht doen en meer dan dat, maar er zijn erook van thans 9. Ze zijn gevestigd •te: Bloemfontein (0. V. S. wien wij zoo goed als nooit iets vernemen. Toch kan 86 NEERLAND IA ieder hunner zijn taak vinden en nuttig werkzaam zijn.een proef te laten nemen met zuivering van een der Wie het Hoofdbestuur namen kan noemen van bestaande wetten, waarvoor de L. 0.-wet werd geschikte personen in het buitenland, die een ver- gekozen. tegenwoordigerschap van het A.N.V. willen aan- Alblijft het Departement van Defensie dan ook vaarden doet een goed werk. ongeneigd aan „Landsverdediging" te doen, zich beroepend op de Grondwet, de daad van Onderwijs Boekencommissie. is-een niet licht te overschatten ambtelijke steun voor De arbeid in het Boekenhuis werd in het afgeloopen de krachtige doorwerking der beginselen van de jaar rustig voortgezet. Verzonden werden 50 kisten Taalwacht, die op haar gebied slechts doet wat elk boeken, waarvan 28 naar Zeemans- of Schippers- Nederlander behoort te doen: te waken voor het be- huizen, aanvulling van de sedert 1905 voortdurend houd van eigen karakter.1 toegezonden en herhaaldelijk aangevulde boekerij en, Trouwens ook bizondere personen en zaken wend- wier nut zonder uitzondering door de betreffende den zich steeds meer en meer tot de Taalwacht om consulaire ambtenaren worth geroemd.Een even groot voorlichting bij hun streven: goed Nederlandsch te aantal is nog onderhanden, In 1927 werden verzonden schrijven en te late drukken. naar Helsingborg, Leith, Glasgow, Liverpool, Biken- Er heerscht op dit gebied de voor ons vleiende head, Londen, Greenwich, Southampton, Hull, meening: Als je lets wilt weten ga dan maar naar 't Dunston, Aberdeen, South Shiels, Derwenthaugh, A.N.V. M.a.w. het woord der Tfraalwachtbegint gezag Methil, Stettin, Duisburg, Harburg, Hamburg, Ant- te krij gen. werpen, Bremen, Bremershaven, Oslo, Cuxhaven, Haar invloed teekent zich ook of in Vlaanderen, Duinkerken en Emden. in elk laatste gebied de heer Constant H. Pee- Voorts gingen kisten boeken naar Nederl. Vereeni- ters een woordenboek van Belgicismen uitgeeft, gingen te Kaldenkirchen, Liidenscheid, Gronau en en in Afrika, waar Prof. Smith, die meermalen rugge- Kempen a Rh.; naar takken A.N.V. te IJperen, Ant- spraak met Laan 34 Den Haag houdt, het Groot- werpen, Neder-over-Heembeek, Weenen, Gent; naar Afrikaansche Woordenboek bezorgt. de Hon. model-boerderij in Noord-Frankrijk, de De bekende 'Woordenlijst Taalzuivering beleefde, Ferme des Grands Champs te Fontenay-Tresigny; dank zij al die verhoogde belangstelling, haar zevenden de Nederl. Boekerij te Genua (vertegenw. A.N.V.); druk en is langzamerhand tot een klein woorden- Lichtschip Maas; Pater Bogaerts te Luik; Ds. J. Rijks be uitgedijd. te Roodebeke en den Vlaamschen Bond te Doornik. De verschijning van dezen druk onder hoofdleiding Het aantal adressen vermeerderde met 30 en bedraagt van dr. M. A. van Weel, was het Hoofdbestuur aan- nu 471, verspreid over de gansche wereld. leiding den Taalwachtvoorzitter den zilveren penning De verzending van dagbladen en maandschriften van het A.N.V. te vereeren, zooals reeds in den aan- werd evenzeer onafgebroken voortgezet, voorzoover yang van dit verslag werd medegedeeld. de aanvoer van ons toegezonden bladen het mogelijk maakte, wat meer, dan in jaren het geval was, plaats Neerlandia. vond. Ons maandblad is nu reeds in zijn 31sten jaargang, De inkomsten bedroegen f 3552.96, de uitgaven om at het A.N.V. bij zijn stichting in 1898 het toen f 3615.56. bestaande blad (opgericht 11 Juli 1896) van wijlen Den 18en October 1927 bestond de B.-C. 25 jaar. Hyp. Meert overnam. Zijn 30 jaargangen zijn een Het loont de moeite in verband daarmede eenige waardevolle verzameling gegevens over de geschiede- cijfers over dat tijdperk te geven. nis en de ontwikkeling der Dietsche gedachte. Meer- Verzonden werden: malen gebeurde het, dat studenten er op ons kantoor r 2251 kisten boeken met rond 215 duizend boeken; in kwamen zoeken naar stof voor hun proefschriften 100.000 pakken dagbladen; 15.000 maandschriften. of stellingen, waarvoor ze trouwens ook in onze thans Ontvangen werd een bedrag van f 108.250.—, zoo goed als geordende en gecatalogiseerde stam- waarvan bijdroegen: boekerif te gast kunnen gaan. Hoofdbestuur A.N.V. rond ...... f 54.000.— Neerlandia tracht elke maand zooveel mogelijk Groepen, afd. en leden A.N.V. „ 26.000.— uit alle hoeken van den aardbol berichten, beelden Andere bijdragen ., 17.500.— en beschouwingen uit het verleden en het heden te Verschillende giften enz. „ 10.750.— geve n als bewijs van Nederlandsch stamleven en van Nederlandsche volkskracht, waarvoor de Redac- Taalwacht. tie van verschillende zijden medewerking krijgt. Voor het eerst prijkt dit woord in het jaarverslag. Het belangrijk verslag van het Hoofdbestuur over De naam der commissie, die onafgebroken heeft te de Nederlanders in den vreemde, uitslag van de strijden voor taalzuiverheid in alle geledingen der rondvraag aan de Nederlandsche consulaire ambte- samenleving, mocht in de eerste plaats wel volkomen naren over heel de wereld gedaan, werd in ver- Nederlansch zijn. De herdoop had eerst in 1927 plaats volgen in ons maandblad openbaar gemaakt en en de nieuwe naam beteekent niet alleen genezing van is nog niet geeindigd. De afdeeling „Ingezonden" den geneesmeester zelf, maar openbaart ook beter zijn heeft vaak drukke nering, bewijs dat men Neerlandia waakzame werkzaamheid, die steeds meer waardeering graag als spreekbuis bezigt, omdat men weet zich oogst. tot een groote schare te richten. leer teekenend voor den verhoogden invloed der Jammer dat de geldmiddelen nog niet veroorloven Taalwacht is de medewerking van openbare lichamen, ern kloek, fraai uitgegeven, groot D' is stam- in het bizonder van het Ministerie van Onderwijs, tijdschrift van te maken, want wij zijn ons maar al te dat de bekende woordenlijst als leerboekje voor de zeer bewust, dat het uiterlijk niet in overeenstem- Rijksonderwijsinrichtingen aanbeval. Dit regeerings- ming is met het innerlijk. Waar zijn de vrijgevige, lichaam noodigde het Hoofdbestuur ook uit, om door bemiddelde vrienden van het A. N.V., die daarvoor den voorzitter zijner Taalwacht, dr. M. A. van Weel, eens een breed gebaar over hebben ? Wat zou zoo'n NEERLAND IA 87 moo' tijdschrift veel meer propagandistische waarde gedurende eenigen tijd een stempel te gebruiken met hebben en een onze instelling:waardiger openbarings- het opschrift: Steunt den Nationalen arbeid van het middelzijn. Algemeen Nederlandsch Verbond. Wij voegen daaraan toe: Laden, maakt gebruik van onze propagandamiddelen, als daar zijn: de Geldmiddeletz. kalender Groot-Nederland, ons autovlagje, Neder- Degeldmiddelen van het Hoofdbestuur eischen landsche nationale feestspeldjes, draagteekens (3 Diet- bij voortduring de grootste zorg. Voor een instelling sche barken), gekleurd portret van het Ned. Koninklijk metzoo'n wijd doel en die zulk een uitgestrekt ter- echtpaar, sluitzegels e. d. rein te bewerkenheeft, zijn de inkomsten veal te Hebt gij wel eens propagandageschriften van het gering. A. N. V. aangevraagd, gelezen en verspreid ? Zoo De leden in Nederland en dus ook het bestuur van niet, begint dan eens met den nieuwen verluchten Groep Nederland in de eerste plaats, mogen zich vierden druk van „Wat wil het A. N. V. ?" bewust blijven van hun eersten plicht, n.l. om het Hebt gij, gelijk verscheidenen in het afgeloopen Hoofdbestuur ooveel mogelijk in staat te stellen z jaar deden, ons Stammuseum al eens bezocht om de voornaamste taak van het A.N.V. bevredigend Uw stamgevoel op te frisschen en het wellicht met te vervullen, n.l. om de verspreide Groepen en Af- een schenking te verrijken ? deelingen buiten Nederland, die bijna alle zelfstandig Spreekt gij in den vriendenkring wel eens over niet in staatzijn de groote uitgaven voor hun pro pa- het A. N. V. en spoort gij Uw kennissen wel eens ganda, te steun en. Groep Nederland heeft ongetwij- aan lid te worden en mee te strijden voor al wat feld ook zelf op Naar gebied een mooie taak te ver- goed Dietsch is ? vullen, maar daarnaast moge zij een trouwe steun Als ieder lid op zijn tijd propagandist is, kunnen van het Hoofdbestuurblijven, want in Naar midden we misschien ons ledental eens met vijf hooge is degeldelijke kracht daarvoor te vinden. cijfers gaan schrijven. De inkomsten van de hoofdkas bestaan uit een dl van de bijdragen der leden, de rente van een Besluit. kapitaal van f 100.000,— en een subsidie van de Als we ons verslag nog eens overzien, mogen we Nederlandsche Regeering, thans f 10.000.—. Het niet ontevreden zijn. We kiezen de zwakkere dubbele Hoofdbestuur hoopt, dat de Re arm zich bewust ontkenning, niet de eenvoudige bevestiging, omdat van het belangrijke werk, dat het A.N.V. ook voor er nog veal te wenschen overblijft. Nederland verricht, deze subside zal verhoogen. Al is de grondgedachte natuurlijk overal dezelfde, Het iswellicht nietgeheel overbodig met nark de wijze, waarop men voor de vervulling dier gedachte te verklaren, dat deze subside de zelfstandigheid wil en, gezien de omstandigheden in eigen gebied, van het A.N.V. tegenover de Regeering op geenerlei ook moet werken, verschillen hemelsbreed. wijze aantast. Om deze reden moet overal, waar plaats is voor De Winst- en Verliesrekening over 1927 wijst het A. N. V. en wel in zoodan igen omvang, dat er als geheel aan f 31422,18, waarin een nadeelig slot aanleiding is voor samenwerking, noodwendig een van f 4189.15, isbegrepen. Dit wijst er te meer op, A.N.V. organisatie met een zekere zelfstandigheid dat moet wordengetracht de geldmiddelen te ver- tot stand komen. sterken. Dit op zich zelf reeds, maar ook het zooeven Wij denken hierbij o.m. aan: vrijwillige verhooging bedoelde verschil van inzicht, geeft ruim voldoende der bijdrage door de leden, weer geldelijke draag- gelegenheid voor botsing der uiteenloopende mee- kracht dit toelaat en op wee het Hoofdbestuur weldra ningen. een beroep hoopt te doen, en aan ...... erflatingen. Het Hoofdbestuur, walks mooie, zij het moeilijke In '27 mochten wij er slechts twee boeken, elk van taak is daartusschen den wag te vinden en de eenheid f 500.— van welke een onder last van vruchtgebruik. in het Verbond te handhaven, verontrust zich niet Laten weechter hopen, dat meer dan een A.N.V.-lid over dien toestand, omdat het wel grondig overtuigd bij het. maken van een la is wilsbeschikking ons is van den eerlijken wil van alle medewerkenden Verbondheeft bedacht. om het A. N. V. zoo goed mogelijk zijn taak te En ten slotte moge de aansporing nog eens worden doen vervullen. neergeschreven: Leden, werft leden ! Ook daardoor versterkt menzoowel de geldelijke als de geestelijke weerkracht van het A.N.V. Ter overdenking+ Propaganda Aan hen, die het A.N.V. bij uiterste wilsbe- metterdaad voert vooral de heer Jac. Post, die dag in dag uit de Nederlanders in verschillende oorden schikking wenschen te bedenken, wordt daartoe de van ons land tract te overtuigen van den plicht om volgende worm aanbevolen: zich bij het A.N.V. aan te sluiten, Feitelijk moest dat niet noodig zijn, moesten de nationaal voelende stambewuste Nederlanders uit zichzelf toestroomen. Ik vermaak aan het Algemeen Nederlandsch Ver- Maar ons yolk is' eenmaal niet gemakkelijk in bond te Dordrecht waarvan de Wet (Statuten) is b ewe in te brengen. Gezien het gevolg van 's heeren goedgekeurd bij Koninklijke Besluiten van 13 Juni Post werken, is het te betreuren, dat de geldmiddelen niet toelaten in elkstamgebied een ledenwerver en 1898, 23 Jan. 1905, 29 Oct. 1907, en. 6 Mei 1925, beginselverbreider aan te stellen. Vrijwillige pro pa- nommer 47, de som van • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ganda, ledenaanbrenging door de leden zelf, zij er uit te keeren binnen . • .. . • . maanden na, tpiin plaatsvervanging van. De Nederlandsche,fposterij was ons ter wille door overlijden, vrij van alle rechten en kosten. 88 NEERLAND IA NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE. x. Turkije. ook hun kinderen, en in het algemeen hun Neder- De consul te Constantinopel deelt mee, dat er lands ch karakter bewaren. Er zijn in Davos een in zijn gebied 65 Nederlanders en 5 Nederlandsch- Nederlandsche onderwijzer en onderwijzeres, die in indische onderdanen zijn buiten de ambtenaren van Nederlandsche families privaatlessen geven. In Zuoz het gezantschap en van het consulaat.. De voor- iseen Lyceum Alpinum, waar een Nederlandsche naamste beroepen, die zij uitoefenen die van leeraar aan de talrijke Nederlandsche jongens les in koopman en handelsbediende; er zijn Roomsch- Nederlandsche taal en geschiedenis geeft. Het Neder- Katholieke geestelijken onder, een leeraar en een landsch herstellingsoord te Davos heeft een boekerij rechtsgeleerde. Vereenigingen van Nederlanders zijn van bijna 2000, meest Nederlandsche boeken, die er niet. ook aan landgenooten buiten de inrichting uitgeleend De in Nederland geboren Nederlanders onder- worden. Einde 1926 is, voorloopig voor twee jaren, houden hun moedertaal door die onderling bij voor- een Nederlandschpredikant uitgezonden, om te keur te spreken en door Nederlandsche boeken en we en onder de Nederlandsche patienten te Davos. tijdschriften te lezen. Door huwelijken met niet- In Lugano (Tessino) zijn ongeveer 65 Neder- Nederlanders zijn er gezinnen, die hun Nederlandsch landers, meest gepensionneerden en genezing zoe- karakter niet bewaren. Over het algemeen bestaat kenden. Ofschoon tot nu toe pogingen, om een band er voor de kinderen weinig gelegenheid om Neder- te leggen, mislukten, blijft het Nederlandsch karakter landsch te spreken. in deze gezinnen bewaard. Te Stamboel is gevestigd de vertegenwoordiger Een groot aantal Nederlanders, ongeveer 300, van het A. N. V., de heer H. Goemans. vanzeer uiteenloopende beroepen, bevindt zich in hetgebied van het te Zurich gevestigde consulaat. Zuid-Slavie. Meerendeelszijn zij niet vermogend. Bij de kinderen Aan de berichten der consulaire ambtenaren te bestaat een groote neiging, om de landstaal, de Zwitser- Belgrado en Zagreb (Agram) ontleenen wij, dat sche streektaal, over te nemen. De consul spreekt voor zoover bekend is, een negental Nederlanders van een groote behoefte aan Nederlandsche boeken. woont in het koninkrijk der Serven, Kroaten en Het kanton Bern herbergt behalve de tijdelijke Slovenen, werkzaam in landbouw en nijverheid. zomer- en wintergasten omstreeks een honderdtal Voor zoover zij niet nog maar kort in het land zijn, Nederlanders, vrouwen en kinderen inbegrepen, ziet het er met het blijven spreken van Nederlandsch welkezeer verspreid wonen. Voorzoover zij een in deze gezinnen en in het algemeen met het bewaren beroep uitoefenen, treft men onder hen aan hand- van het Nederlandsch karakter ongunstig uit, daar werkslieden als kleermakers, horlogemakers, schilders in bijna alle gevallen de Nederlanders getrouwd e. a., toonkunstenaars, kooplieden. Aan het hoofd zijn met vrouwen van Duitsche nationaliteit. Eenige van het Leger des Heils in Zwitserland staat een Nederlandsche handelshuizen als de Holland-Amerika- Nederlander, terwijl de rabbijn der Joodsche gemeente lijn hebben hier vertegenwoordigers, echter in alle te Biel eveneens een Nederlander is. gevallen Zuid-Slaven. Naturalisatie als Zwitser komt zelden voor. De consul te Bazel schat het aantal Nederlanders Zwitserland. inzijn gebied op omstreeks 100 gezinshoofden en De in Zwitserland aanwezige consulaire ambte- zelfstandige personen, werkzaam o. a. als vertegen- naren, te Bazel, Bern, Davos Platz, Geneve, Lugano woordigers van Nederlandsche en andere handelshui- en Zurich, hebben alien de gevraagde inlichtingen zen, handelsbedienden, scheikundigen en ingenieurs. verstrekt. Het vereenigingsleven wordt gaarne gezocht. Onder- Er zijn veel Nederlandsche vereenigingen in ling worden Nederlandsche boeken geleend. Zwitserland: in Bazel is de „Vereeniging Nederland", Eenzeer groot aantal Nederlanders bevindt zich die den gezelligen omgang onder haar ongeveer sinds een tiental jaren in de kantons Geneve,.Waadt, 35 leden en hun gezinnen zoekt te bevorderen; in Wallis, Neuchlitel en Freiburg; de blijvende bevolking Davos heeft men „den Nederlandschen kring", ook wordt op 1800 tot 2000 Nederlanders geschat. Bijna een gezelligheidsvereeniging, een „Nederlandsche geen hunner oefent een beroep uit: een paar dozijn IJsclub" en te St. Moritz een Hollandsche Sportclub; drijft handel, een twintigtal is aan den Volkenbond worts is te Montreux een „Hollandsche Club" met verbonden, terwijl een honderdtal een handwerk omstreeks 30 leden, die den onderlingen band wil uitoefent. Aileen voor de kinderen dezer laatsten, versterken, terwijl in Zurich bestaan „de Neder- die in het bedrijf van hun vader werken, bestaat landsche Vereeniging te Zurich", met ongeveer 100 het vooruitzicht, dat zij daar te lande hun brood leden en de Nederlandsche studentenvereeniging zullen kunnen verdienen. De band met het vaderland „Hollandia" met ongeveer 50 leden. is juist hier het minst hecht. Deze Nederlanders zim Het grootste aantal Nederlanders verblijft in het het langst in den vreemde gevestigd en meestal met kanton Graublinden,waar de in 1879 opgerichte „Neder- Zwitsersche vrouwen getrouwd; hier en daar bestaat landsche vereeniging tot behartiging der belangen drang tot het aannemen der Zwitsersche nationaliteit. van Nederlandsche longlijders" gevestigd te Amster- Inn andere kringen wordt het Nederlandsch karakter dam haar herstellingsoord heeft. In Davos wordt meerbewaard. Daar alle beroepen in Zwitserland het aantal Nederlanders tusschen drie- en vijfhonderd voor vreemdelingen gesloten zijn, kunnen deze geschat; sommigen hebben daar een blijvend bestaan kinderen daar geen loopbaan kiezen. gevonden o. a. als pensionhouder, apothekersassis- Te Versoix in het kanton Geneve bestaat gelegen- tent, sigarenwinkelier; de meeste ,Nederlanders ver- held voor onderwijs in de Nederlandsche taal aan blijven hier uit den acrd der zaak slechts tijdelijk. het instituut Monnier door den directeur, dr. W. Zij zoeken elkaars omgang, blijven hun teal spreken, Gunning. NEERLAND IA 8 DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Nederland Ontvangt. overkomen; heffen wij ons dan eens en vooral tot Nederland is gastheer met al de rechten en plichten deze waardigheid op. .Late wij — om het nu daaraan verbonden. maar ineens ronduit te zeggen — zorgen dat de Dat het, dank zij den durf van particulieren, deze spreekwoordelijke hall he van een zeker slag waardigheid heeft aanvaard, bewijst, dat ons yolk van landgenooten, Hoch de ruwheid van een ander den nieuwen tijd met zijn schier overmatige eischen deel, in 't bijzonder de jeugd, de genoegens der begrijpt. Het is een tijd van ondernemen en groot kennismaking met ons land bederft. Laten wij de doen; van wagen in het vertrouwen, dat het geluk vreemdelingen ontvangen en behandelen, zooals wij den stoutmoedige begunstigt. De buitenlandsche in het buitenland wenschen behandeld te worden. dagbladschrijvers, door de gelukkige gedachte der Laten wij toonen, dat Nederland den geest van Amsterdamsche K. v. K. tot bezichtiging van de broederschap van den Volkenbond begrijpt en tracht werken te IJmuiden genood, moeten een die besef te verwerkelijken. En dat de Nederlandsche on- daarvan hebben gekregen toen zij wandelden door hoffelijkheid niet meer is dan een schim van het de nieuwe sluis, waarin de Londensche St. Paulr past ve rleden. en die rooter is dan een andere, die van het Panama- Stamkracht. kanaal inbegrepen. Ook de rondrit in Amsterdam, dat Van een refs in het buitenland brengt men wijd en breed uitgelegd wordt met toekomstruimte, onveranderlijk den indruk mee, dat Nederland op heeft, naar uit de dagbladverslagen bleek, die en na en elk terrein meedoet, zich laat gelden, indruk gemaakt. Tot den verslaggever van het geeerbiedigd wordt. Hbl. zeide een der buitenlanders: Voor wereldkartels wordt de Nederlandsche mede- werking gezocht; e en van de grootste van zulke licha- „Uw stad heeft ons overweldigd. De nieuwe stad men trouwens is de Koninklijke Petroleum Maat- overtreft alles, wat wij op dat gebied hebben gezien. schappij, die aan een millioen menschen een bestaan Dat zoo'ngeheel nieuwe stad in een goede zes jaren is verschaft en in wier rijk de zon nooit ondergaat. tot standgebracht, is een prestatie, waarvan wij eenvoudig In den rubber-handel heeft het Nederlandsche verbaasd staan. Zoo iets is slechts mogelijk met een zeer stelsel ten slotte den doorslag gegeven. Dikwijls g oede organisatie." wordt de mededinging van Nederland gevreesd. In vele industrieen in Duitschland vraagt men bij Amsterdam, trouwens geheel Nederland, dat bleek het bepalen van prijzen en tactiek: wat zal Neder- duidelijk, is den Middeneuropeeschen monumenten- land doen. Men gaat te rade met de ervaringen verzorgers uitmuntend bevallen. en methoden van den. Nederlandschen land- en Gelegenheid tot grondige studie betreffende ons tuinbouw. Op de boekenbeurs te Florence heft land zullen de meeste de er journalisten wel niet de inzending van ons land bijzondere aandacht hebben; het was goed, dat Burgemeester De Vlugt getrokken. Men was verbaasd en verrast over de hen maar dadelijk waarschuwde to en de zoo alge- hooge ontwikkeling der Nederlandsche boekdruk- meen verspreide vooroordeelen betreffende ons land; kunst. Het vakblad Il Marzocco stele zelfs Neder- nog beter, dat men hun reeds aanstonds iets vertoonde land den Italianen tot voorbeeld. van de groote dingen, die Nederland thans weet tot In een es van bpreking den Australischen wol- stand te brengen. uitvoer (waarbij in 1927 Nederlandsche schepen De rede van den burgemeester aan het feestmaal meer dan een millioen gulden aan vracht hebben te Amsterdam op Woensdagavond zal elk waar verdiend), stelden onlangs de Australische laden Nederlander met groote instemming hebben gelezen. de Koninklijke Paketvaartmaatschappij tot voorb bee Ten eerste omdat de heer De Vlugt de toes p aan de Britsche scheepvaartondernemingen, die niet alleen in twee buitenlandsche talen, maar ook geregelde diensten op het werelddeel onderhou den. in het Nederlandsch Meld. Dan wegens de daaraan De heer L. J. H. Willinge, oud-havenmeester van verbonden toelichting: Rotterdam, vertelt in de N. Rott. Ct. van een bezoek van een havendeskundige uit Nieuw-Zeeland, te „Nu ik toch eenmaal in eigen taal spreek, hecht ik er Rotterdam gebracht, Had hij te Antwerpen was aan in het Hollandsch een hartelijk welkom toe te roepen geweest. Wat de man daar gezien had, had zijn aan die vreemdelingen die Hollandsch verstaan en er , stoutste verwachtingen overtroffen. Rotterdam, me en- de voorkeur aangeven dit te spreken en te hooren. de hij, zou het daarbij wel niet kunnen halen. Ik doe dit te eerder omdat ik mij bewust ben, dat de , oprecht hartelijke gevoelens, die ik wil uitdrukken, in sr gaf hem in overweging zijn oordeel op te schorten de eigen taal uitgesproken, ook het gemakkelijkst hun tot na onzen vaartocht, in de vaste overtuiging, dat hi' we g vinden en dan ook het best worden begrepen." dan wel anders zoupraten. Hierin had ik mij niet verist; na de R ijnhaven te zijn doorgevaren, zei hi' al, dat hi' Vervolgens om de geestige wijze, waarop hij, alles terugnam wat hi' had gezegd. Toen wij in de Waal- ondanks all eerbiedsbetuigingen voor de machtige haven kwamen, kende zijn bewondering een grenzen wereldpers, duidelijk heeft doen uitkomen, dat en was hi' zoo opgetogen over het groote aantal schepen Nederland niet rnaar alleen al een museum moet dat hi' hier zag, dat hi' moest bekennen niet te begrijpen, worden beschouwd en dat het yolk verlangt, op zrin waarvoor al die schepen noodig waren en niet in te zien, rechtmatige plaats onder de volken te worden gezren, dat al die schepen hier kwamen laden of lossen. niet slechts als de erfgenaam van een roemnik Len Londensche autoriteit kwam voor het bestudeeren voorgeslacht. van de inrichting van de petroleum- en benzine-opslag- Naast deze rechten, onze plichten. Zoo in het plaatsen, meer in het bijzonder om zich op de hoogte groot gastheer te zijn, zal ons in het algemeen wat te stellen van de maatregelen, hier genomen en voor- vreemd it en. Maar het kan ons nog wel eens meer geschreven teen brandgevaar. Hi' vond onze have its 90 NEERLAND IA „splendid" (schitterend), had groote bewondering voor De Nederlandsche Stam in Argentinie. de wijze waarop die bergplaatsen van petroleum, benzine enz. waren ingericht; hij vond dat hier in Rotterdam Sedert 1880, toen generaal Roca President van alles kon, zelfs bergplaatsen voor petroleum, benzine enz. Argentinie was geworden, zijn menschen van Neder- midden in het havengebied." landschen stam — uit Zeeland en Groningen, uit Noord-Amerika — naar dat land getrokken. En Wiltons Werf te Schiedam kreeg onlangs te kale- na den laatsten Zuidafrikaanschen oorlog heeft fateren de „Lutetia" van de Comp. Gen. transatlanti- ook een aantal. Boeren, die zich niet aan de vredes- que, die te Lissabon bij een aanvaring was beschadigd. voorwaarden van 1902 wilden onderwerpen, zich in De Fransche reederij had niet geaarzeld, haar schip, het Zuidamerikaansche korenland en wel te Chubut na een noodherstelling, naar Wilton te zenden, blijk- gevestigd. Aan de Nederlandsche beschaving en het baar zich herinnerende, dat de Nederlandsche werf Nederlandsche vernuft heeft Argentinie zeer veel indertijd een andere van haar bootee, de „Paris" te danken. in ongehoord korten tijd had hersteld. Uit Nederland zijn nu en dan predikanten naar Argentinie overgeplaatst, die onder de ver uit elkaar gelegen nederzettingen eenigen samenhang wisten De Nieuwe Rott. Ct. acht de te Londen behaalde te brengen. Met belangstelling vernemen wij, dat overwinning der Nederlandsche schaakspelers een onlangs ook uit Zuid-Afrika een gereformeerd zeer zuiveren maatstaf ter vergelijking met het predikant — ds. J. J. Wasserfall — naar Chubut buitenland. Men moest tot de slotsom komen, dat is vertrokken, na te Kaapstad te zijn bevestigd door de beste Nederlandsche spelers — laten het er tien prof. dr. J. du Plessis. Het was een buitengewoon of vijftien zijn — voor spelers, die men in Duitsche geval, dat herinnert aan den ouden tijd, toen de landen meesters noemt, niet onder doen. predikanten voor Zuid-Afrika in Nederland werden Uit Euwes spel in dezen wedstrijd, gevoegd bij bevestigd. Ds. Wasserfall heeft een avondmaalstel zijn resultaten in de oefenpartijen, den landen- en doopbekken meegenomen, geschenk van een wedstrijd te Londen en dien tegen sterke Neder- jonge vrouw, wijlen mei. Alice Calitz te Brathurst, landsche spelers mag worden vastgesteld, dat hij die door verkoop van eigen gemaakt handwerk de thans behoort tot die groep van spelers, Welke in gelden daarvan bijeenbracht. kracht volgt op het drietal Aljechin, Capablanca en De geschiedenis der Boerenkolonie in Argentinie Lasker. is in vele opzichten een heldendicht. De Zuid- Dezen vooruitgang heeft de Hollandsche kampioen Afrikaners hadden zich te voegen naar geheel andere bijna uitsluitend te danken aan zijn spelen tegen toestanden dan die in hun eigen land: verre afstanden; Nederlandsche spelers en dat bewijst, dat het spel slechten grond; rechtsonzekerheid — ds. J. A. hooger staat, dan velen in de gebruikelijke buitenland- Hurter vertelt daar zoo het een en ander van in vereering willen erkennen. „Die Burger" van 17 April 1.1. Hoe sterk Afrikaansch zij zijn gebleven, blijkt uit deze, door den schrijver Prof. Arthur H. Compton te Chicago, winnaar verhaalde bijzonderheid, dat de meeste Boeren niet van den Nobelprijs voor natuurkunde voor 1927, weten, wie de President van Argentinie is, maar de heeft in een onderhoud met een persvertegen- namen van al de ministers der Z. A. Unie kennen en woordiger de meening uitgesproken, dat het natuur- alles weten van de politieke toestanden in hun kundig laboratorium van de N. V. Philips Gloei- moederland. Toen tot de Z. A. vlag besloten was, lampenfabrieken de eerste plaats inneemt in Europa hebben de Boeren te Chubut er terstond een laten en dat het het eenige laboratorium is, dat op een lien maken, zoodat zij op Dingaansdag geheschen kon staat met die van de twee groote Amerikaansche worden. Honderden in Z. A. wisten nog niet, hoe de maatschappijen, de General Electric Company en nieuwe landsvlag Bruit tag, toen de kinders in de Western Electric Company, Argentinie haar reeds hadden zien waaien ! Over de Nederlandsche leergangen te Buenos Hoe de Nederlandsche geest- en werkkracht in Aires deelt Ons Weekblad uit het jaarverslag mede, den vreemde bewaard blijft en zich onderscheidt, dat weer meer kinderen dan in het vorig jaar dezen doet de schrijver van een aardig artikeltje in The leergang bezochten. Lezen, schrijven in de Neder- Northwestern Miller over de bekende nederzetting landsche taal, zingen van Nederlandsche liederen, Hollandale in Minnesota uitkomen. Het is de heer benevens de hoofdzaken uit de geschiedenis en de L. C. Wilten, vice-consul der Nederlanden te Minnea- aardrijkskunde van ons vaderland worden den leer- polis. Drie vierden deter kolonisten zijn Nederlanders lingen op aantrekkelijke wijze onderwezen. Met de en de hoeven dragen namen als „Arbeid Adelt", oudere leerlingen werd het een en ander behandeld „Zeldenrust", „Hollandia", „Neerlandia", „Zuider- betreffende de staa tsinrichting van Nederland, de zee", „Eendracht maakt macht" enz. Een waardeloos wis- en natuurkundige aardrijkskunde. De voornaam- moeras werd in vruchtbaren grond veranderd; de ste jaartallen uit onze geschiedenis, vooral na 1568, voortbrengselen der landen en tuinen vinden in werden van buiten geleerd. Chicago en andere groote steden een willige markt. Onlangs zijn twee rolprenten afgedraaid: de In 1923 beproefde een der kweekers de teelt van Nederlandsch-Indische film van „Nederland in bloembollen met zoo goeden uitslag, dat een Haar- den Vreemde" en de „Alhena-film," weergevende lemsch bloemenkweeker er, bij een bezoek, verbaasd zoowel de aankomst van het schip te Buenos Aires van stond. En toch is dit alles heel natuurlijk, want en de huldiging door de Nederlandsche kolonie, de bewoners van dit Hollandsche stukje Amerika als de aankomst te Rotterdam. Een gelukkig samen- komen immers, naar de schrijver snedig opmerkt, gaan met den vertegenwoordiger van het Algemeen uit het land, dat de tuinierskunst kent als een kind Ned. Verbond te Commodoro Rivadavia (zegt den glimlach. Ons Weekblad) maakte het mogelijk, door bemiddeling NEERLAND IA 91 Een Standbeeld voor Paul Kruger. Het is noodig, te herinneren aan het plan tot oprichting van een standbeeld te Utrecht voor Paul Kruger. Bij de eerste geestdrift, die het voorstel wekte, stroom- den reeds dadelijk bijdragen van alle ken- ten. Daarna evenwel is de la verslapt, blijkbaar doordat niet aan o- den d op de zaak kon worden ewe en, Maar de commissie is er nog 1) en ziet verlangend uit naar den dag, waarop de uitvoering van het plan mogelijk zal zijn. Deventer heeft zijn Steijn-beeld; wordt het niet hoog tijd, dat wij op dezelfde wijze de nagedachtenis eeren van een staatsman van Nederlandschen stam, wins naam — zooals dr. W. J. Leyds in Neerlandia van Oct. 1925 schreef — eenmaal weerklonken heeft tot de verste hoeken der aarde ? H. M. Koningin Wilhelmina heeft, door den President der Zuidafrikaansche Repu- bliek in tijd van benardheid de „Gelder- land" tegemoet te zenden, hoog stambe- wustzijn getoond. leder vrage zich af, of hi' ten opzichte van Kriigers nagedachte- nis, naar evenredigheid van zijn krachten, metgelijke stambewustheid zijn plicht heeft vervuld. Wie dat ontkennen moet, heeft thans gelegenheid, zijn verzuim goed te maken, door bij te dragen aan een hulde, waarmede Nederland zeker niet te vroeg zal komen , Te Utrecht, het middelpunt des lands, moet spoedig het standbeeld staan van een man, die door moed, be- Paul Kruger in de kracht van zijn leven. leid, scherpzinnigheid en grootmoedig- heid aan vriend en vijand eerbied afdwong. Dat van het Nederlandsche gezantschap, de Ned.-Indische is onze eereschuld aan oom Paul. rolprent tijdig te ontvangen. — Zoo konden onze verre stambroeders in enkele uren een reis maken Muziektentoonstelling. door Grootnederlandsch gebied. De keurig ingerichte muziektentoonstelling, Welke Het voetspoor der Vaderen. het wakkere bestuur der Haagsche afdeeling van het A. N. V. de vorige week in het Kurhaus te Scheve- De Ceylon Observer trekt zich de verbleekende ningen heeft gehouden, was een voortzetting van Nederlandsche archieven op Ceylon aan, omstreeks hear onvermoeid streven om met woord en beeld, 7000 deelen, waarvan sommige gedeelten, in het met kleur en klank te toonen, dat Groot-Nederland bijzonder de tusschen 1706 en 1732 geschrevene, op velerlei gebied met het buitenland ken wedijveren door het verbleeken van den inkt weldra niet meer te en dat het eigene, als het ten minste even goed is, lezen zullen zijn. Er zijn buitengewoon belangrijke de voorkeur verdient boven het vreemde. bescheiden bij deze stukken en het blad stelt voor, Dat het eerelid van het Hoofdbestuur, Dr. De een Nederlandschen archivaris, tot verzorging van Visser, de tentoonstelling Wilde openen, verleende dit archief, voor een tijd van vijf jaren te benoemen. er te meer beteekenis aan. Ook de Afdeelingsvoor- Het blad acht het zeer gewenscht, dat spoedig een zitter, Kol. Oudendijk en de ondervoorzitter van Nederlandsch gediplomeerde op een flinke bezoldi- Groep Nederland, de heer J. N. Pattist, braken toen ging zal worden benoemd, die vertrouwd is met een lans voor de Ned. toonkunst. Verscheiden Ned. archiefwerk en goede kennis bezit van het Neder- toonkunstenaars hebben dat op de dagelijksche uit- landsch der zeventiende eeuw. Mocht zoo iemand voeringen met hun kunstuitingen gedaan, die een niet in Nederland te vinden zijn, den zou men te zeer hoogen dunk gaven van wet Nederland op Batavia of Kaapstad moeten zoeken. Tot assistent muzikaal gebied beteekent. zou een der thans in het archief werkende personen Als stille getuigen lagen vele Nederlandsche toon- kunnen worden benoemd. dichten op de tafels uitgespreid; vele portretten van De tijd van het Nederlandsche bestuur is voor Nederlandsche en Vlaamsche toondichters en behaalde dit eiland zoo belangrijk geweest, dat naar onze eerepenningen sierden de wanden; oude muziekuit- meening de Engelsche regeering niet lang zal dralen, gaven en handschriften, oude muziekinstrumenten aan deze opwekking te voldoen. en nieuwe uit Nederlandsche fabrieken verhoogden de aantrekkelijkheid deter tentoonstelling, waarmede 1) Adres: Weerdsingel O. Z. 83, Utrecht. de afdeeling weer veel eer heeft ingelegd. 92 NEERLAND IA gesteund. En 't morele even in Johannesburg staat ZUID-AFRIKA. niet lager, dan dat in de rote Europese steden en mist alle ergerlike publiciteit. De Hollander van Johannesburg is anders dan de Transvaal se brieven. Hollander van Pretoria. Hij is groter zakenman, I. breder in en opvattingen, heft 'n kosmopolities tintje gekregen. 't Verenigingsleven onder de Ho- Dezogenaamde Landbouwtentoonstelling van Jo- landers is er minder Ste rk ontwikkeld dan te Pretoria, hannesburg wordt elk jaar groter en van meer be- doordat het getal Hollanders naar verhouding veel tekenis, niet alleen voor de goudstad zelf, maar ook kleine is en de afstanden zo root zijn. De Preto- voor heel Transvaal, om niet te zeggen voor heel riaanse Hollander, dit kan en moet niet anders, ver- Zuid-Afrik a. afrikaanst; de Hollander in Johannesburg loopt groot De Jaarlikse Tentoonstelling van Pretoria kan er gevaar te verengelsen. goed we en maar haalt toch niet bij die van Johannes- Dit nee niet weg, date er nog heel at Hollanders burg. Geen wonder. Pretoria is wel de administra- in Johannesburg zijn, bij wie onze moedertaal in ere tieve hoofdstad van de Unie, maarJohannesburg is is, en die zich, na de boerenoorlog on er moeilike het centrum van degoudindustrie en van de Z. omstandigheden een positie hebben verworven, Afrikaanse nijverheid. waarop het oude vaderland trots kan zijn. We waren Pretoria is de stad van de ambtenaar, de burger niet van plan namen te noemen, maar als vanzelf en de ink leer. vloeien ze uit de pen: Van Gorkum, Baarveldt, Johannesburg is de stad van het kapitaal, van de Meiske, De Wit Hamer, Beerstecher, Breier, Morel, kapitalist, de groothandelaar en de industrieel. Stoker, De Leeuw e. a. Op de tien voorsteden van Pretoria telt Johannes- Geen wonder, dat het initiatief van onze konsul- burg er zeker tachtig. Pretoria wordt geleidelik groot, genera al, Dr. Lorentz, en en in overleg met Johannesburg is als uit , de rondo opgeschoten en „De Commissie voor den Nederlandsch-Zuid-Afri- groeit nog bij sprongen. Een stad van nog maar kaanschen Handel te 's-Gravenhage", om 'n Hollandse veertig jaar, telt ze nu 312.000 inwoners, waarvan afdeling te hebben op de Landbouwtentoonstelling 170000 kaffers en kleurlingen. Op een oppervlakte te Johannesburg, bijval voi-i-L De sarnenwerking, van ruim 81 vierkante mijl hebben de eigendommen gevraagd bij de Ned. Kamer van Koophandel en een belastbare waarde van Ł 55.000.000. Maandelijks Monsterkamers in Zuid-Afrika, werd volgaarne gaat er een kapitaal van Ł 25.000.000 door de banken. verleend en de uitvoering opgedragen aan de Ned. Pretoria', is mooi, ruim gebouwd met mooie huizen K. v. K. te Johannesburg, die zich zeer wet van en moose tuintjes en hier en daar een villa, Johannes- die taak heeftgekweten. burg is root en de voorsteden, vooral van de latere Drie Departementen waren er vertegenwoordigd, tijd, zijn groots aangelegd met mooie villa's en te we Landbouw, Handel en Nijverheid, en landhuizen, verspreid over 't heuvelachtig landschap . Kolonien. Volgens de tegenwoordige samenstelling In . Pretoria is 't leven rustig gemoedelik, met ziin de twee eerstgenoemde een eigenlike Departe- 'n tikje van deftigheid. In de ambtenaarswereld kent menten meer maar Afdelingen van het Dep. van mengeen haast. Binnenl. Zaken. Kolonien is een afzonderlik De- In Johannesburg met z'n rijke kosmopolitiese partement. bevolking is het leven druk, gejaagd, geweldig. De inzendingen van deze Departementen bestonden Hier wordt op grote schaal gespekuleerd, veel geld grotendeels uit grafiese voorstellingen, hoogst inte- gewonnen en verloren, ook veel geld eerlik verdiend ressant voor de ernstige waarnemer , maar niet en ruim verteerd. aantrekkelik voor het grote publiek. Wijlen John X. Merriman heeft Johannesburg Daarnaast volgden de semi-officiele inzendingen een genoemd „the University of crime". John X. van en van de de steden Amsterdam en Rotter dam was een hoogst bekwaam en hoogst eerlik man, Alg. Ned. Zuivelbond. De grote steden maakten maar in zijn oordeel over de goudstad was hi gans hoofdzakelik reklame voor hun havenwerken. De bezijden de waarheid. Hij heeft Johannesburg niet Zuiderzeewerken, een enorme reklame als reuzewerk goed gekend. op zichzelf, sloten zich hie goed aan. Natuurlik is bij elke po litieke en industriele moeilik- Van de partikuliere deelnemers moeten speciaal heid Johannesburg het middelpunt. Dit brengt de ur genoemd worden: grote, gem men de bevolking mee. En in de onderste De Verenigde Javaanse Houthandel Maatschappij, la en van die gemengde bevolking is een zeker die een gebeeldhouwde schoorsteenmantel van Java- e , l ement, bestaande uit het schuim van Afrika teak had ingezonden met een daarbij behorende Europa, ja van de hele wereld, dat altijd klaar is, kunstig gemaakte haard en lambrizering van dezelfde z'n lot in te werpen met elke beroering, omdat het houtsoort. 't Is te wensen, dat dit prachtig kunstwerk in troebel water goed visschen is, of duideliker, bier in Zuid-Afrika wordt aangekocht. omdat dergelike gelegenheden schone kans geven De Holland-A frika Lin met een ietwat al te j voor roof en plunder. Toch is dit gedeelte van de moderne kiosk. bevolking maar een niters t kleine minderheid. De Phi me overbekend door haar over rote meerderheid is net zo rustig, net zo ordelik, wereldreputatie. net zo vredelievend en net zo degelik als de Pretoriaan. De Verenigde Glasfabrieken te Leerdam met een Voor kerken en scholen, voor alle mogelike filan- keurige kollektie modellen flessen. Dee uitstalling tropiese doe le indent voor armen en hulpbehoevenden sprak en tot het publiek en tot de bezigheidsman. heeft de Johannesburger altijd geld, dikwels veel De vertegenwoordiger schijnt op de ten toonstelling geld. 't Leger des Heils, dat hier als overal elders goede zaken gedaan te hebben. uitstekend werk doet, onder leiding van een simpatieke 't Algem. Ned. Verbond en de Ned. Z. Afrik. Ver. Hollander, de beer de Groot, wordt als regel prachtig met reklamemiddelen. NEERLAND IA 93 De Ho 11. Aanneming Maatschappij met grafiese werkwoorden, de wisselvormen, anglicismen en derge- voorstellingen van het werk, verricht te Walfishbay. lijke. Ook is aandacht geschonken aan de bijbelvertaling De Maatschappij Werkspoor te Amsterdam, die en bastaardwoorden. Leden der commissie zijn de met verlichte foto's laat zien, wat daar gemaakt heeren Gustav Preller, Jochem van Bruggen (de wordt: bruggen, tanks, tramwagens, lokomotieven. schrijver van „Ampie") en dr. Engelbrecht. 't Is niet mogelik al de inzendingen te behandelen, Een ander teeken van vooruitgang is de oprichting 'to te veel ruimte vragen. Toch gaat hierbij een van een debatvereeniging te Durban, dus in het sterk lijst van al de deelnemers, in hoop, dat er vandaag Engelsche Natal waar En is sprekende Spoorweg- of morgen plaats voor is. ambtenarengelegenheid zullen hebben, zich te oefenen Generaal Smuts maakte in z'n openingsrede in het Afrikaans ch als om en Het is ee speciaal melding van energie door Nederland aan stichting van den heer P. W. J. Groenewald B. A., den dag gelegd en stelde Nederland tot voorbeeld eengeestdriftig jong Afrikaner, die een jaar geleden voor ander e Europese landen. door het Spoorwegdepartement tot onderwijzer was Behalve generaal Smuts, die zich altijd hoogst benoemd. Met deze debatvereeniging boo hi hij simpatiek jegens Nederland heeft uitgelaten en tweeerlei:zijn leerlingen in den kortst mogelijken gedragen, werden door Dr. Lorentz op de Hollandse tijd te bekwamen, om ook het mondelinge examen in afdeling rondgeleid, de ministers van Land bouw het Afrikaansch af te le en en daardoor aan de en van Landen, Generaal Kemp en P. Grobler, voorschriften op de spoorwegen te voldoen en ten de Administrateur van Transvaal en de Direkteur tweede, bij de leerlingen liefde voor het Afrikaansch van landbouw te Kenya. op te wekken, zoodat zij mettertijd volkomen twee- Holland heeft met deze tentoonstelling goed we rk tali g worden en daardoor kunnen medewerken aan gedaan. Jammer dat nog zo vele bekende Hollandse de vorming van een zijn eigen taal sprekend Afri- zaken en firma's niet waren vertegenwoordigd. Als kaansch yolk. in 1929 waarschijnlik ook andere landen het voorbeeld Van veel belang, in dit verband, is verder de van Holland zullen volgen, hopen we, dat Holland vraag naar Afrikaansche boeken. werkelik vertegenwoordigend en schitterend voor Die Weste heeftbij navraag van den plaatselijken den dag zal komen. bibliothecaris vernomen, dat van 1 Juli 1926 tot Reeds nu is deze tentoonstelling een degelike 30 Juni 1927 11,214 Afrikaansche en Nederlandsche reklame geweest voor 't oude vaderland. Laat dit boekengevraagd zijn, to en 90,476 Engelsche. meer zo worden in de toekomst ! Daaronderwaren 1,236 romans. In 1923 werden 't Is ook zo goed, dat we onze Transvaalse broertjes slechts 554 Nederlandsche en Afrikaansche romans en onze Engelse vriendjes eens hebben laten zien, gevraagd, zoodat groote verbetering te bespeuren datwe nog tot iets anders in staat zijn, dan tot het yak. Intusschen kon de leeslust beter zijn. In Zuid- maken van kaas en sigaren en het stoken van jenever, Afrika, gelijk overal, vertoont zich een verflauwing en dater andere Hollanders zijn dan de robuste der belangstelling in dit opzicht, die gelijken tred klant op klompen, die met de handen in de zak met de onbelangrijkheid der voortbrenging houdt. vanz'n gelapte broek op prentbriefkaarten figureert. „Geen nuwe digter of prosaskrijwer", zoo verklaart Pretoria, 26 April 1928. Z. dr. P. C. Schoonees in een der bladen, „het die yolk of althans 'ngedeelte van die yolk in beroering Die Unievlag eh s. gebring deur 'n skepping wat bo die gewone middel- Op Uniedag, 31 Mei, 11 uur v. m. het die Goewer- maat staat nie." Nochtans blijkt nit het overzicht, neur Generaal van Suid Afrika, die offisiee le vlae hetwelk hi' laat volgen, dat er wel degelijk zeer op die parlementshuis te Kaapstad gehys; gedurende bekwame en veelgelezen dich ters en schrijvers dieplegtigheid is 21 saluutskote afgevuur. zijn als Visser („Rose van Herrinnering"), Langen- Met offisieele vlae word bedoel die Nasionale hoven, „Aan Stille Waters", een dagbladrubriek, vlag (Oranje, Wit en Blou) en die „Union Jack"; „Donker Spore", „Skaduwees van Nasaret", een laasgenoemde sal dus nog oor die Suid Afrikaanse door de Academiebekroonde brievenbundel en vlaktes wapper as toonbeeld van ons trou aan die „Wagtende Wéreld"), Jochem van Bruggen („Ampie" Britse Ryk. II), San it („Diamantkoorts") Marie Linde (mei. Ons En is vrinde kon met die beste wil van Bosman, met„Onder Bevoorregte Mense”) e. a. die wereld nie beweeg word om die „jack" prys tegee nie. Natal, die mees Britse provinsie van Ter herinnering. die Unie, met 'n klas Engelsman wat meer Engels Leden der" Afd. Rotterdam en naburige afdeelingen, hebt is as die rase to Londenaar, het selfs gedreig om g ij U al laten inschrijven als deelnemer (deelneemster) aan af te skei. Gelukkig het daar op die laaste oomblik, den boottocht naar Loevestein op 23 Juni a.s. ? toe die gemoedere van beide volksgroepe, Afrikaans We laten hier nogmaals het programma volgen: sprekendes en Engelse, hoog opgesweep was, 'n 101/2 U. v.m. Afvaart van de Oosterkade, ponton Fop Smit. tydige oplossing gekom, met as gevolg die aanneming 1 u. n.m. Aankomst te Loevestein, Bezichtiging onder van beide vlae. deskundige leiding. Rotterdam, Mei 1928. 3 u. n.m. Aankomst te Dordrecht, Bezichtiging der W. P. VAN REEDE VAN OUDTSHOORN. Groote Kerk, enz. 5 u. n.m. Vertrek uit Dordrecht. De Taal. 61/2 u. n.m. Aankomst te Rotterdam. De Spellingscommissie van de „Suid-Afrikaanse Deprijs bedraagt f 2.50. Er bestaat gelegenheid:tot deel- Akademie" is gereed gekomen met Naar verslag. neming aan eengemeenschappelijk noenmaal teen f 1.—. Het iseen lijvig boek, uitslag van een onderzoek Men kan zich nog tot 9 Juni aanmelden bij Mej. A. Kuyper, benevens aanbevelingen betreffende kwesties als Provenierssingel 27 en de bijdrage (f 2.50 of f. 3.50) storten de erkenning van den onvolmaakt verleden tijd, oppostrekeningnummer 58013 van Mr. C. J. J. M. Petit, de verbuiging van het bijv. nw., de vervoeging der Rotterdam. Genoodigden zijn mede welkom. 94 NEERLAND IA VLAANDEREN. Tweegroote Vlamingen gehuldigd, Karel Van de Woestijne en prof. J. Vercoullie. In de schoone eerste helft van de Meimaand — de maand der dichters, als men de dichters zelf ten minstegelooven ma — zijn twee zeer verdienstelijke Vlamingen door hunne vrienden en vereerdersgehuldigd geworden. De eerste Zondag was het aan Karel Van de Woestijne, die zich, zeker niet ten onrechte, meer dan eens met den titel van„primus” der levende Vlaamsche dichters hoorde toespreken, om te worden gevierd; en een week later was het de beurt aan den filoloog Vercoullie om in de blommetjes te worden gezet. De taalgeleerde zat, te Brussel, aan bij het feestmaal den taalkunstenaar aangeboden, en acht dagen nadien was het de taalkunstenaar die, door zijn aanwezigheid te Gent, van zijn erkentelijkheid voor het buiten- gewoon vele door den man der wetenschap voor den Neder- landschen stam, in Vlaanderen, een halve eeuw lang, gedaan, kwamgetuigen. In de beidegevallen was een verjaardag de zoogenaamde aanleiding geweest — welke aanleiding feitelijk maar een voorwendsel was, het voorwendsel waarop hun vrienden sedert lang aasden — om de huldiging, door hen, die de helden ervan moesten zijn, aannemelijk te maken; wat dan ook mocht slagen. Karel Van de Woestijne werd aldus gevierd ter gelegen- heid vanzijn 50-sten verjaardag, een verjaardag die, in den loop van het winterseizoen, naar men zich herinnert, reeds Prof. J. Vercoullie. in den schoot van tak Brussel van het A. N. V. op meer intieme wijze, was herdacht; prof. Vercoullie was het ter gelegenheid Tak Brussel. vanzijn 70-sten verjaardag en zijn emeritaat aan de Universiteit Ten einde de Vlaamsche en Noordnederlandsche leden te Gent. van den tak in degelegenheid te stellen, meer dan tot dusver Nagenoeg alles wat Vlaanderen aan vooraanstaande kunste- hetgeval was, met elkaar nader kennis te maken, richtte het naars en letterkundigen telt, waarbij zich ook eenige personen bestuur van tak Brussel en omstreken 5 Mei eengezellig uit depolitieke wereld en verscheidene vrienden uit Noord- samenzijn met danspartij in, dat vele leden, met hun gezinnen, Ne Berland en het Walenland hadden aangesloten, woonde bijwoonden. De raad van beheer van het Holland Huis had het feestmaal-Van de Woestijne bij, waar, bij het nagerecht, welwillend de mooie bovenzalen van ditgebouw ter beschikking Herman Teirlinck deglazen in de hoogte deed gaan „den van de inrichtersgesteld, wat — de toejuichingen bij het Vlaming, die zich opwerkte tot een toren van Europeesche dankwoord van den voorzitter van den tak, den heer Liesen- schoonheid" ter eere. Herman Robbers en de jone dichterg borghs, bewezen het — allen zeer op prijs stelden. Scholte, spraken gul en hartelij,k uit naam van het Noorden De heer Pierre Naye, klaviervirtuoos, had zich geheel en er werden ook, uit den mond van Louis Pierard en van belangloos ter beschikking van het bestuur gesteld, om het Rene Lyr, Waalsche stemmen in het huldekoor gehoord. feest met de uitvoering van eenige klassieke muziekstukken Bij een viering als die van prof. Vercoullie paste natuurlijk op te leis teren. Ook dit gedeelte van den avond had veel bijval. eenplechtige vergadering in de aula van die Universiteit, Van degelegenheid tot dansen maakten alien, jong en oud, welke —zoo ze eens geheel Nederlandsch wordt — dit voor een dankbaargebruik en onder gezelligen kout werden heel een aanzienlijk deel aan hem zal hebben te danken. Daar wat nieuwe vrieudschapsbanden tusschen stamgenooten aan- werdgezegd, in het bijzijn van vele geleerden, die tevens geknoopt of nauwer toegehaald. striders voor het Vlaamsche rechtsherstel zijn gebleven, Algemeen werd gevraagd, in het najaar nogmaals een bijeen- wat Vlaanderen aan den taaien, volhardenden, knappen komst te houden als deze, welke ongetwijfeld veel zal hebben Oostendenaar Vercoullie, den samensteller van het „Etymo- bijgedragen tot versterking van het vereenigingsleven. logisch Woordenboek der Nederlandsche Taal" verschuldigd is; daar ook werd hem eenprachtig feestalbum, met bijdragen Deprop ,agandawerking door het bestuur van den tak van colleges en oud-leerlingen, uit Vlaanderen, Noord-Neder- begonnen, mocht reeds hare eerste vruchten dragen. Ver- land, het Walenland, Tsjecho-Slowakije, Australia zelfs, scheidene nieuwe leden traden toe en het valt te voorzien, overhandigd. dat het ledental in het volgende seizoen weer aanzienlijk Prof. M. Basse, de voorzitter van het vieringscomite, had, zal s tij gen. voor dit album, een „Opdracht" geschreven en was, met Aan den voorzitter van den tak isgevraagd, bij de hervatting rector prof. dr. C. De Bruyne, pro-rector Pirenne en dr. van het seizoen, in een drietal Vlaamsche vereenigingen een Moreaux, burgemeester van Oostende, onder de vele sprekers, lezing te houden over de beteekenis van den Nederlandschen die elkaar, bij deze hulde, opvolgden. Er was, natuurlijk stam en de uitgebreidheid van ons taalgebied. Nog andere — hoezou het anders kunnen in Vlaanderen ? — ook voor teekenen wizen er o het p dat, dank zij de werking van h bestuur, een feestmaalgezorgd, waar, even natuurlijk alweer, een de belangstelling voor alles, wat met onze stambelangen verband allergezelligste atmosfeer heerschte, aan de heildronken geen houdt, geleidelijk toeneemt. einde scheen te komen en ook doorprof. dr. C. de Vooys, Alle toetredingen of verzoeken om inlichtingen, adressen uit Utrecht, zeer waardeerend werdgesproken. van voor het lidmaatschap in aanmerking komende personen, Bij deze beide huldigingen was het Hoofdbestuur van het zende men zonder verwijl aan den secretaris, den heer M. de A. N. V. door Vlaamsche leden vertegenwoordigd. Ceulener, Victor Bertauxlaan 10, Anderlecht, Brussel. NEERLAND IA 95 Radio-uitzendingen voor Vlaanderen. Punt II.Jaarverslag over 1927 van het Hoofdbestuur. Dit wordt met enkele redactiewijzigingen goedgekeurd 1). De onlangs opgerichte Sociaal-democratische Radioclub te Antwerpen heeft Zaterdag 12 Mei, met den zender te Hilver- Punt III. Rekening en Verantwoording over 1927. sum, een meer bepaaldelijk voor Vlaanderen bestemde uit- Deze worden onveranderdgoedgekeurd, met dankzegging zending van een rede van den Belgischen oud-minister van aan den algemeenen penningmeester voor zijn nauwkeurig Kunst en Wetenschap, dr. C. Huysmans, over het onderwerp: beheer. „Vlaamsch-Belie en de Nederlandsche cultuurgemeenschap" Punt IV. De verhouding tusschen Groep Vlaanderen en alsook van Vlaamsche muziek en liederengedaan. De keuze Groep Nederland. van Hilversum voor deze uitzending was een hulde, gebracht Punt V. De motie van Groep Vlaanderen in take onthouding aan de degelijkheid van dezen terecht algemeen geroemden van inmenging der Groepen onderling in aangelegenheden, die radio-omroep en leverde tevens voor de zooveelste maal het meer in het btjzonder tot het gebied eener bepaalde Groep behooren. bewijs, dat het Vlaamsche land niet langer een eigen zender Deze beidepunten worden gezamenlijk behandeld. ontberen kan. De heer Oudendijk heeft den indruk gekregen, dat de notulen In de afgeloopen maand berichtten in verband hiermede der vergadering van 3 December sterker de meening van de Vlaamsche bladen, dat deplannen tot vervanging van den heer Stijns, aan het slot gesproken, weer even dan zij is Radio-Belgique door een sterker zendstation, of mogelijk zelfs bedoeld, waardoor de indruk isgewekt, dat er voor deze door twee tenders (een voor Vlaanderen en een voor het scherpere formuleering ruggespraak is gepleegd met den heer Walenland) onder de leiding van den huidigen minister van Stijns. Spoorwegen, Telegrafie en Telefonie, Li ens eindelijk De Administrateur geeft de verzekering, dat hi' genotuleerd vasten vorm hebben verkregen. Met belangstelling wordt nu heeft naar zijn aanteekeningen, zonder eenige ruggespraak. naar het ministerieele voorstel uitgezien. Uit den tekst en later De heer Oudendijk verklaart verder het volmaakt oneens uit de toepassing zal moeten blijken, of de Vlamingen, op radio- te zijn met de nota en de gevolgtrekking van het Dag. Bestuur. gebied, een zender zullen verkrijgen, die voldoening kan Nederlanders en Vlamingen volgen elkaars lot en leven en geven. de eersten zijn toch ook wel zoo'n beetje op de hoogte. Spr. Voor het Vlaamsche Yzergedenkteeken. kan niet begrijpen, dat Groep Vlaanderen, levend onder Belgisch , bestuur zulk een motie heeft gestemd. Wie cultureel voor Aan het inzamelen vangeld voor het gedenkteeken van de Vlaanderen ijvert, loot telkens en telkens teen de politiek Vlaamsche Heldenhulde, op te richten op den linkeroever van aan. Voor de Vlaamsche Hoogeschool ijveren is aan politiek den Yzer, te Diksmuiden, worth thans heel Vlaanderen door doen. Men verwart depolitiek met staatkundige richtingen, gewerkt. Tot dusver bracht de inschrijving ongeveer 200.000 waarmee het Verbond zich natuurlijk niet ma bemoeien. frank op, maar in het geheel is 750.000 tot 850.000 frank noodig. Spr. begrijpt niet goed, welk bezwaar in dezen teen Groep Allegiften, ook uit Noord-Nederland, voor dit werk van innige Nederland kan worden ingebracht. en tegelijkertijd stambewuste pieteit, aanvaardt dankbaar de De heer Van Schelven acht ook de woorden van den heer secretaris van het Werk derJaarlijksche Bedevaart naar de Stijns, gesproken in de Hoofdbestuursvergadering van 3 Decem- Yzergraven, Cl. De Landtsheer, Groote Kaai, Temsche ber '27 te sterk in de notulen weergegeven. Alvorens de nota (postcheckrekening nr. 113.465). van het Dag. Bestuur te behandelen, dient uitgemaakt, waarover het eigenlijk gaat : over de houding van Groep Nederland tegenover Vlaamsche aangelegenheden of tegenover Groep HOOFDBESTUUR Vlaanderen. Om een voorbeeld te noemen: Het opkomen voor het gastrecht te Breda, waar de Vlamingen onheusch bejegend werden, acht spr. het goed recht van Groep Nederland, want Overzicht der Hoofdbestuursvergadering van dat betreft iets, dat in Nederland gebeurde en het recht van 28 April 1928. bemoeiing daarmede behoudt de Groep zich voor. Als het Aanwezig: de heeren P. J. de Kanter, algemeen voorzitter; gaat Groep teen Groep, is spr. altijd bereid tot overleg. Jhr. Mr. J. L. W. C. von Weiler, algemeen ondervoorzitter; De heer Stuns verklaart, dat zijn uiting aan het slot der Mr. B. de Gaay Fortman, algemeen secretaris-penningmeester; vergadering van 3 December '27 spontaan was en niet het S. G. L. F. Baron van Fridagh, 0. L. Helfrich, Mr. Dr. gevolg van af- of ruggespraak. Men vraagt feiten, die onge- P. H. W. G. van den Helm, J. S. C. Kasteleyn, M. J. Liesen- wenschte bemoeiing van Groep Nederland met Vlaamsche borghs, Kol. K. E. Oudendijk, Mr. K. M. Phaff, W. P. van aangelegenheden betreffen. Spr. noemt het Ned. Belgisch Reede van Oudtshoorn, Prof. Dr. A. A. van Schelven, L. L. W. Verdrag. De actie van Groep Nederland in dezen heeft Groep van Soest, Marc. Stijns, Th. G. G. Valette en C. van Son, Vlaanderen kwaadgedaan, voor wie dat een politieke zaak Administrateur. was. Men vergete niet, dat Groep Vlaanderen na den oorlog Afwezig met kennisgeving: de heeren Dr. H. J. Kiewiet de metgroote moeite is heropgericht op den grondslag van Jonge, eerevoorzitter; Dr. J. Th. de Visser, eerelid; J. E. Bijlo, zuiver cultureele ontwikkeling en spr.'s houding in de ver- Dr. H. Ferguson, M. J. Lauwerijs, Dr. H. W. E. Moller, gadering van 3 December zoowel als de pas aangenomen Omer Wattez,Jhr. E. J. M. Wittert. motie van Groep Vlaanderen steunen daarop. Spr. leest ten slotte een uitvoerige verklaring voor. r 7 De Voorzitter opent te half twee de vergadering en herinnert De heer Liesenborghs dringt aan op overleg tusschen de eraan, dat het den vorigen dag 25 jaar geleden was, dat Jhr. besturen van Groep Vlaanderen en Groep Nederland. Von Weiler door Groep Suriname werd afgevaardigd naar De heer Valette oordeelt, dat alle verschil van meening het het Hoofdbestuur en richt namens het Hoofdbestuur woor- gevolg is van een verschillend begrip van het woord politiek. den van waardeering tet hem. Men bedoeltpartijpolitiek. Als we voortaan spreken van „partijpolitieken aard", zal misverstand en oneenigheid worden De Voorzitter doet daarna mededeeling van de ingekomen vermeden. berichten van verhindering en stelt aan de orde: De heer Stuns acht dit nog een oplossing der moeilijkheid. De vervlaamsching der Gentsche hoogeschool b.v. is geen Punt I. Notulen der vergadering van 3 December 1927. Deze worden met enkele wijzigingen goedgekeurd. 1) tie het hoofdartikel in dit nummer. Red. 96 NEERLAND IA politiek, de Nolfrichting wel. De heer Liesenborghs ziet opklaring in het rangschikken der belangen. In een vereeniging als het A.N.V. dienen de stambe- langen primair te zijn •; daarvoor moet voor alles worden ge- waakt, daaraan alle optreden getoetst. De Voorzitter, hetgesprokene samenvattend, heeft dezen indruk van 's heeren Stijns woorden gekregen: Groep Neder- land, bemoei U niet met Vlaamsche aangelegenheden, gij brengt er ons mee in moeilijkheden. Maar wat zijn „Vlaamsche aangelegenheden" ? De bemoeiing in de Bredasche zaak was formeel toelaatbaar, druischte niet teen de Verbondswet in maar wat er mee bereikt wordt, moet toch beslissen over , de wenschelijkheid der bemoeiing. Men moet practisch blijven, zich niet vastklampen aan zijn formeel recht. Daarover is voor den oorlog nooit verschil van meening gewe est. In den oorlog zei Meert tot spreker: „Wij aan door den wind, maar het A. N. V. blijft er buiten". Dat is de juiste opvatting, altijd als zoodanig in beide Groepen erkend. Wat geoorloofd is en wat niet wil spr. toelichten met dit eene voorbeeld: , IJveren voor Nederlandsch onderwijs in Vlaanderen is geoor- loold, ijveren voor Katholiek onderwijs niet, omdat het onder- wijs is van een bepaalde richting. Spr. trekt uit het gehoorde dit besluit: le. Wat de heer Stijns in de vergadering van 3 December heeftgezegd, staat vast; 2e. Hetgeschil gaat over bemoeiing van Groep Nederland met Vlaamsche aangelegenheden; 3e. Wat we onder ongeoorloofde politieke bemoeiing hebben te verstaan, staat nu wel vast; 4e. Aan het Dag. Bestuur kan de nadere formuleering wor- den overgelaten. Den heer Oudendijk is het buitengewoon aangenaam te kunnen verklaren dat, wat de voorzitter gezegd heeft, hem uit het hart isgegrepen. Toch is spr. het met het oorspronkelijk verwijt aan Groep Nederland niet eens. Als voorbeeld van ongewenschte bemoeiing is het Verdrag genoemd. Maar dat was toch ook en vooral een Nederlandsch belang en daar mOest Groep Nederland zich mee inlaten. Spr. begrijpt niet, dat men daaraan in Vlaanderen aanstoot heeft genomen. Metgodsdienstige en staatkundige richtingen zal Groep Nederland zich niet inlaten, daar waakt de Verbondswet voor. W at wil men dan ? Een open deur intrappen ? De motie zal verwarrend werken. De Voorzitter acht de motie wel duidelijk. We hebben ze te aanvaarden enpraktisch te beschouwen. De genoemde gevallen kunnen als gerechtigde bemoeiing beschouwd worden, maar men kan ook een breeder standpunt innemen en een offer brengen, als uit Vlaanderen een wenk komt: Ge brengt ons in moeilijkheden als ge U hier- of daarmee bemoeit. , Groep Vlaanderen verkeert in een moeilijken toestand en de Vlaamschegeestesgesteldheid is zoo geheel anders dan de Noordnederlandsche. De heer Van Schelven ziet in de vierpunten van den voor- zitter zalf op de wand. Ze nemen niet weg, dat de woorden van den heer Stijns, aan het slot der Hoofdbestuursvergadering van 3 Decembergesproken, hard zijn weergegeven. Spr. wenscht zich niet te binden tot zwijgen of niet doen, als daar- voor aandrang uit Vlaanderen komt: Men late ons vrij. Voor spr. is niet het Verbond het hoogste, maar het stambelang. Het Verbond moet de stambelangen dienen. De heer Van Soest heeft ook metgenoegen de woorden van den voorzitter gehoord en is het eens met den heer Valette, datgebruik van het woord partijpolitiek ook voor de buiten- wacht opklaring kan brengen. De heer Stijns is het eens met den heer Van Soest, wijst er nog op, da t de motie met algemeene stemmen is aangenomen en waarschuwt teen de bemoeiing met de herdenking 1830-1930, welke door liti Groep Vlaanderen stellig partijpoek zal wordengeacht. De heer Oudendijk ze t, dat Groep Vlaanderen Groep Ned- land in een richting wil dringen, die strijdt met de beginselen van het Verbond. Als Vlamingen over de grens komen, mogen wij bij begroeting niet vragen, welk soort van Vlamingen dat zijn. Spr. vraagt: wat heeft bij slot van rekening Groep Nederland gedaan, om de motie te rechtvaardigen ? Wij ze en hier niet: Gij in Vlaanderen doet verkeerd. Men moet dat daar zelf uitmaken. Maar ook de Noord-Nederlanders behouden zich het recht voor te doen, wat hun op hun terrein goeddunkt voor de Dietsche belangen. Als straks weer over een Verdrag onderhandeld wordt, willen wij onze meening ze en en ons dus met eenpolitieke aangelegenheid gaan bemoeien. De heer Van Schelven zegt zich niet te kunnen vereenigen met de vierde der door den voorzitter uit degedachtenwisseling gemaakte gevolgtrekkingen, n.l. het opstellen van een formu- leering door het Dag. Bestuur voor de buitenwacht. Spr. meent, dat het veeleer voor de binnenwacht noodig is en de formulee- ring niet aan het Dag. Bestuur moet worden overgelaten. De Voorzitter wenscht nog een woord te ze en over de uitspraak van Prof. Van Schelven, dat voor hem stambelang boven A. N. V.gaat. Die opvatting lijkt spr. onhoudbaar, want stambelang is A. N. V. belang. Het Verbond is de instel- ling, die voor de stambelangen moet opkomen. Wil men, dat het A. N. V. bloeie, dan dient men dit de hand boven het hoofd te houden. Het standpunt der heeren Van Schelven en Oudendijk: niet buigen, dan breken, kan nooit dat van he NEERLAND IA 9 een brief is ingekomen, waarin hi' eenige scherpere formuleerin- Punt XIV. Voorstel van het Dag. Bestuur om aan het Ned. gen voorstelt, waarmee het Dag. Bestuur zich in hoofdzaak Historisch Instituut te Rome over 1928 een subsidie toe te kennen kan vereenigen. Spr. leest ze voor. De vergadering kan zich van f 100.—. daarmede ook vereenigen 1). Aangenomen. Punt VII. De samenstelling der Bestendige Commissie voor Punt XV. Goedkeuring van het nieuwe reglement der Zelf- de Nederlandsche Taal- en Letterkundige Congressen. standige Afdeeling Nieuw-Nederland. De heer Oudendijk heeft aan het Dag. Bestuur geschreven Wordtgoedgekeurd. zich niet te kunnen vereenigen met de opvatting van het Dag. Bestuur, dat dit bevoegd is raad te vragen over de samen- Punt XVI. Voorstel van het Dag. Bestuur om te benoemen stelling der candidatenlijst voor deze Commissie, waar het tot vertegenwoordigers: de heeren Jac. Voorsluys te Carambehy; zulks dienstig oordeelt. Groep Vlaanderen heeft men advies Dr . J. A. van derWijk te Geneve; F. H. J. A. Lafleur te Hongkong; gevraagd, niet Groep Nederland. Er moet gewaakt worden Dr. H. L. Grondijs te Parijs; A. H. Luydjens te R. Rome. voor eenzijdige samenstelling en het reglement der Bestendige Allen worden benoemd. Commissie voor de Ned. Taal- en Letterk. Congressen legt een zedelij ke verantwoordelijkheid op. Rondvraag. De heer Van Schelven wijst op art. 5: „De Bestendige Com- De heer Van Soest betreurt het dat zijn , voorstel over een missie noodigt eenige ingezetenen van de gekozen stad uit tot nieuwe actie voor studie van Afrikaners aan Nederlandsche het samenstellen eener Regelingscommissie; de samenstelling Hoogescholen niet meer op de dagorde kon worden geplaatst. dezer kzaam In afwachting van de volgende hoofdbestuursvergadering, enz., moeten in voorafgaand overleg met de Bestendige Corn- waarop spr. het punt gaarne zal zien geplaatst, wijst hi' op missiegeschieden." de wenschelijkheid van een herzienen verbeterden herdruk De heer Van Soest wijst op art. 7 : „De regeling der werk- van den Studiegids voor Afrikaners. zaamheden, haar indeeling enz. moet in voorafgaand overleg tergoedkeuring aan de Bestendige Commissie worden aan- g eboden." Spr. kan zich met de keuze der leden van de Best. Comm. nietgeheel vereenigen. Adres in zake Intellectueele toenadering. De heer Valette vraagt, of er geen Zuid-Afrikaan zitting Aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal heeft het moet nemen in de Bestendige Commissie. Hoofdbestuur het volgend adres verzonden: De Voorzitter zeg, t dat er geen Zuid-Afrikaan beschikbaar bleek, nadat Dr. Leyds had bedankt. De praktijk is, dat, zooals Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch Verbond overal bij alle mogelijke Congressen, niet de Bestendige Com- heeft metgroote belangstelling kennis genomen van het Verdrag missie maar deplaatselijke commissie daar, waar een Congres betreffende intellectueele toenadering tusschen Nederland en gehouden wordt, de leiding heeft. Bij vacatures in de Bestendige Belie. Dit Verdrag raakt vraagstukken, welke de warme Commissie kan met degeuite wenschen rekening gehouden belangstelling hebben van die kringen der openbare meening, worden. Spr. verzoekt stemming. waarmee het Hoofdbestuur in het nauwste verband staat. De samenstelling der Bestendige Commissie, zooals die Aangezien het in die kringen naast verwachtingen ook een door het Dag. Bestuur is voorgesteld, words goedgekeurd zekere onrust verwekt heeft, achten wij ons verplicht daarvoor met 9 teg en 3 stemmen. Van de 3 adviseerende stemmen de aandacht van Uwe Vergadering te vragen. verklaarden zich 2 voor. Over dit adres heeft het Hoofdbestuur overleg gepleegd met het bestuur van Groep Nederland van het A. N. V. Aan Punt VIII. (Van vertrouwelijken aard). het Verdrag met Nederland zijn verscheiden soortgelijke Punt IX. Centralisatie der landverhuizing. verdragen van Belie met andere landen voorafgegaan. In het De heer Van den Helm kan tot zijn spijt niet langer de ver- verkeer met die andere landen moetpractisch het Fransch gadering bijwonen en zegt toe mededeelingen over zijn be- de voertaal zijn. Nu ziet echter het Vlaamsche deel van Belie moeiingen in een nota te zullen neerleggen. Spr. wenscht ten in een Verdrag met Nederland de mogelijkheid om teen slotte nog even als afgevaardigde van Groep Suriname zich aan die al te eenzijdige orienteering een tegenwicht te verkrijgen. te sluiten bij de hulde, gebracht aan zijn medeafgevaardigde, Men ma g veilig aannemen, dat ook de Vlaamsche openbare jhr. Von Weiler, bij diens 25-jarig lidmaatschap van het meening tot het aanknoopen van onderhandelingen met Hoofdbestuur. Nederland den stootgegeven heeft en dat de Vlaamsche minister van Kunsten en Wetenschappen, de heer Huysmans, Punt X. Voorstel van Mevrouw Veen tot instelling van om dezelfde reden krachtig medegewerkt heeft om de onder- eenplaatsingsbureel voor vrouwen in Ned. Oost-Indie. handelingen tot een gunstigen uitslag te leaden. Alle adviezen zijn afwijzend. Het Dag. Bestuur stelt voor, Nu het Verdrag daar echter ligt, is bij velen hier te lande, dat het Hoofdbestuur in dien zin besluite. Aldus besloten. en ook in Vlaanderen, de vrees gerezen, dat het in den vorm Punt XI. Voorstel van het Dag. Bestuur, om Afd. Weenen dien men hetgegeven heeft, niet voldoende waarborgen een subsidie te verleenengelijk staande met de verplichte afdracht biedt voor een gezonde uitwisseling van gedachten tusschen over 1927. de twee hoofddeelen van den Nederlandschen stam, waar Aangenomen. het de mogelijkheid openlaat de wetenschappelijke krachten van Nederland mee dienstbaar te maken aan het verfranschings- Punt XII. Voorstel van het Dag. Bestuur om voor een te stelsel, dat tot groote cultureele schade van onze taalgenooten, stichten Nederlandschen leerstoel te Pretoriagedurende 5 jaar en dus ook van de Nederlanders zelf, in het Vlaamsche gedeelte een jaarbijdrage van f 300.— toe te staan. van Belie heerscht. Aangenomen. Op drie wizen, zoo meent men, zou dit kunnen geschieden. Punt XIII. Voorstel van het Dag. Bestuur om voor de Punt an. Zuidafrikaansche Studentendagen, dezen zomer te Arnhem te Ten eerste zou aan Nederland en de Vlaamscheprovincien houden, f 250.— toe te staan. van Belie het vernederend schouwspel geboden kunnen Aangenomen. worden, dat in de Technische Commissie, die met de uitvoering van het Verdrag zal worden belast, de Nederlandsche gede- 1) tie hierneven -- Red. legeerden zich mondeling en schriftelijk, in weerwil van de 98 NEERLAND IA bepaling, die het gebruik van het Nederlandsch toelaat, van taalverwante Belie zal zijn samengesteld, een commissie het Fransch zouden bedienen. bovendien, welker werkzaamheden zullen liggen op een terrein, Punt twee. waar die taalverwantschap natuurlijkerwijze van zoo groot Ten tweede zouden Nederlandsche hoogleeraren tijdelijk belang is, en dat de vrijheid om Fransch te gebruiken slechts aan instellingen in het Nederlandsche taalgebied in Belie, toegestaan is om tegemoet te komen aan zekere moeilijkheden waar door middel van de Fransche taal onderwijs wordt van Belgische zijde, welke het onnoodig is nader aan te duiden. gegeven, verbonden kunnen worden en daar hun wetenschap Men ma g verder aannemen, dat het ook in Belie als een door middel van het Fransch meedeelen. Is het noodig aan tekort in wellevendheid zou worden beschouwd, indien Belie g te toonen, dat daarmee een wezenlijke schade aan de hoogste in de Technische Commissie een Nederlandsch-onkundig nationale belangen zou worden toegebracht ? In Belie bestaat lid benoemde. In elkgeval zou het van de Nederlandsche een machtig vooroordeel, dat het Nederlandsch een taal is gedelegeerden een verzaken van nationale waardigheid zijn, van la ere orde, ongeschikt voor wetenschappelijk gebruik, indien zij zich tot het in den steek laten onzer taal lieten Nederlanders, die aan dat vooroordeel mochten toe even. verleiden. zouden terecht de diepe ontstemming wekken van die talrijke Het Hoofdbestuur verzoekt U met aandrang te trachten Vlamingen, die voor de ontvoogding van onze gemeenschap- de Regeering tot een duidelijke verklaring te bewegen, waaruit pelijke taal in Belie strijden, en zij zouden een natuurlijke blijkt, dat aan de Nederlandsche gedelegeerden zal worden gelegenheid om 't Nederlandsch aanzien buiten de staats- opgedragen, zoowel in de voltallige vergaderingen als in de grenzen te verheffen, verruimen. Men zie de belangrijke briefwisseling met de Belgische afdeeling steeds zich van het rede door den heer De Swarte in Februari in den Belgischen Nederlandsch te bedienen. Senaatgehouden. Door zulk een verklaring zal aan veel ongerustheid een eind Punt drie. gemaakt zijn. Ten derde zouden uit Belie verfranscht-Vlaamsche hoog- Het Hoofdbestuur vertrouwt, dat de Nederlandschegede- leeraren naar Nederland kunnen komen om aan onze studenten legeerden en de Nederlandsche hoogleeraren, die gezamenlijk het voorbeeld tegeven van verwaarloozing en minachting dit Verdrag zullen moeten uitvoeren, van genoeg nationalen van onzegemeenschappelijke moedertaal. zin zullen bezield zinJ, om teen de gevaren boven , onder De Regeering moge er mitsdien voor waken, dat de uit to punten twee en drie genoemd, te waken. zenden Nederlandscheprofessoren zich in Vlaanderen en de Niettemin zal een duidelijke verklaring omtrent de voertaal Vlaamsche zich in Nederland uitsluitend van de Nederlandsche der Technische Commissie, die als een aanwijzing ma gelden taal bedienen. omtrent dengeest, waarin de Regeering het Verdrag in zijn Het zou mitsdiengroote bevrediging hebben gegeven, geheel wenscht te zien opgevat, veel nut stichten. wanneer het Verdrag opgesteld ware in een vorm, waardoor Met verschuldigden eerbied, de mogelijkheid van het genoemde drievoudige misbruik werd uitgesloten. Nu dit niet het geval is, meent het Hoofdbestuur Namens het Hoofdbestuur, toch nog dat het Verdrag als alleruiterst minimum van het een (w. g.) DE KANTER, Algemeen Voorzitter. ten nutte van de Nederlandsche beschaving verwacht mocht „ FORTMAN, Algemeen Secretaris. worden, dient aanvaard te worden. Het Hoofdbestuur heeft 's-Gravenhag,e 9 Mei 1928. in het algemeen genoeg vertrouwen in de innerlijke kracht van onze Nederlandsche cultuur, om aan te nemen, dat zij zich, in weerwil van de aanslagen harer vijanden en belagers, in aanraking met andere culturen zal doen gelden. INGEZONDEN, Bovendien verwacht het Hoofdbestuur, dat de openbare meening in Nederland met de vraagstukken, waarop het hierbij Haagsche Afdeeling der Alliance Francaise el) aankomt, tegenwoordig voldoende vertrouwd is en bovendien Haagsche Afdeeling van het A. N. V. genoeg zelfbewustzijn en eergevoel bezit, om op een uitvoering ingezond Nederlandschen zin aan te dringen. De Haagsche Afdeeling:der A. F. heeft in 1927 200 nieuwe Dit neemt evenwel niet weg, dat het tot geruststelling zal ledengewonnen en stond aan het eind van dat jaar op 1200 leden. strekken, wanneer zoowel bij de schriftelijke als bij de openbare Dat is, op 10 na, zooveel als de Haagsche Afd. van het A.N.V. behandeling van het Verdrag, dank zij den aandrang uit Uw Oogenschijnlijk staan dus beide gelijk. midden, de Regeering zal willen doen blijken van haar ver- Maar de A. F. heeft haar leden 6 tooneelvoorstellingen langen naar de uitvoering van het Verdrag in dien zin. — echte Parijsche ! — kunnen aanbieden, benevens 14 voor- Het Hoofdbestuur meent, dat dit hetgereedst zal kunnen drachts- en kunstavonden. En beur de een inkomen van f 17.000! geschieden door een opheldering omtrent artikel IV van het Vergelijking van deze cijfers met het een de Haagsche afd. ontwerp-verdrag, waardoor het gevaar, door ons onder punt van ons A. N. V. kan doen en beurt, leert dan echter duidelijk, eengenoemd, ondervangen wordt. Daar artikel IV bepaalt, hoezeer onze welgestelden in Den Haag wel geld en belang- dat in de voltallige vergaderingen der Technische Commissie stelling over hebben voor buitenlandsch werk — bizonderlijk en bij de briefwisseling tusschen de Nederlandsche en Belgische het Fransche — maar dat zij zich grootendeels onttrekken afdeeling zoowel de Nederlandsche als de Fransche taal ge- aan den arbeid van en voor den eigen Nederlandschen stam. bezigd zal kunnen worden, is de vrees geuit , dat de Bel ische Dat men lid is van Ver. als Nederland-Frankrijk, Nederland- regeering onder haar gedelegeerden maar den Nederlandsch- En eland, Nederland-Duitschland enz., daar is natuurlijk onkundige behoeft te benoemen om de hier zoo uitdrukkelijk niets teen. Wij zijn niet bekrompen nationalistisch teen vastgestelde vrijheid tot een illusie te maken, aangezien de alle buitenlandsche cultuur ! Integendeel ! — Onze eigen Nederlandschegedelegeerden zich alsdan uit een verkeerd cultuur in ons kleine land heeft stellig de opfrissching en begrip van wellevendheid of om de beraadslagingen niet door ops terking noodig van het werk der grootere bevolkingen. hetgebruik van een tolk te bezwaren, verplicht zouden kunnen Maar vooraan moet dan toch staan de belangstelling in en achten Fransch te spreken of zelfs te schrijven. Men ma voor het eigen nationale. En voor men lid wordt van zulk aannemen, dat bij de onderhandelingen over het Verdrag van een buitenlandsche Vereeniging, behoort men steunpilaar Nederlandsche zijde aangedrongen is op het uitsluitend gebruik te zijn van de Nederlandsche ! van de Nederlandsche taal voor de Technische Commissie, Mogen de 1200 leden der A. F. in Den Haag zich van de die immers uit Nederlanders en burgers van het ten deele dwaling van hun Franskiljonisme niet al te laat bekeeren! NEERLAND IA 9 Als zij zich daarvan bewust worden, kan onze Haagsche Van den Bond kwam eenprotest in, waarbij men zich beroep. Afdeeling hun een reeks Nederlandsche kunstavonden voor- op de te hooge kosten, die een verspreiding van het bewuste zetten, die bij de uitheemsche niet behoeven achter te staan ! geschrift in het Nederlandsch zou hebben met zichgebrachtt L. SIMONS. Deze verzachtende omstandigheid kan het A. N. V. nooit als Oud-Voorzitter der Afd. Den Haag. verontschuldiging aanvaarden. Nederlanders, die zich tot het Vlaamsche yolk richten, hebben dat in het Nederlandsch te doen of niet te doen, want anders bereiken zij het tegendeel MEDEDEELINGEN. van wat zij beoogen. Over het Fransch van het bewustegeschrift hebben wij ons wellicht wat te scherp uitgelaten, al was het niet onberispelijk. Dr. Endepols uit Maastricht hield 6 Mei te Hilversum Gaarne verklaren wij intusschen, dat wij niet twijfelen aan een radio-rede over het doel onzer Streektalencommtssie. het goede Nederlanderschap van den Bond. Hi' kan dat voortaan Mr. J. A. N. Patin is door het gemeentebestuur van Dordrechtj ook toonen, door meer eerbied voor onze taal ook in de stam- benoemd tot bestuurslid van het Steurtfonds van het A. N. V. g ebieden van Groot-Nederland. zulks in deplaats van wijlen Mr. K. Meyer Wiersma. Ver. „Oranje Nassau Museum". Het Dag. Bestuur had met Dr. Rutgers, den nieuwen Het jaarverslag over 1927 van de Ver. „Oranje Nassau ouverneur van Suriname, voor zijn vertrek een onderhoud Museum"gewaagt met voldoening van ingekomen geschenken, over de belangen van het A. N. V. van een toeneming der begunstigers en leden tot 873 (v. j. 724) Met verschillende stamgebieden is het Dag. Bestuur in en een ruim bezoek. Onder het mengelwerk vinden wij bijdragen onderhandeling over het vertoonen van rolprenten. Een nieuwe met afbeeldingen van dr. N. Japikse en anderen, over een verkorte rolprent Nederland is aangekocht. brief vanprins Willem III, de huishouding van prins Willem III te Leiden, den sterfdag van Rene de Chalons en den doop Aan de Chris telijke Ned. Zangvereeniging te Brussel is van koning Willem III te Brussel. eenpartij Nederlandsche muziek ten geschenke gegeven. Op de algemeene vergadering van 28 April heeft prof. dr. Voor hetgarantiefonds ten behoeve van het Jaarboek Neder- H. Brugmans een voordracht gehouden over het altijd belang- landers in den Vreemde (zie Neerlandia van Mei, blz. 78), wekkende onderwerp „Het karakter van den koning-stadhouder werden verschillendegiften ontvangen. Willem III." Aan de Vlaamschegrenswacht Dworp werd een kist boeken Een en ander toont wel, hoe juist de Vereeniging haar onder- gezonden. werpen weet te kiezen en welk een nuttige plaats zij onder de beoefenaren der Nederlandschegeschiedenis inneemt. De autovlaggen van het A. N. V. vinden steeds meer afnemers, vooral in Indie. Verschillende bestellingen kwamen 's-Gravenhage. de afgeloopen maand weder in. DeJongeliedenafdeeling heeft Maandag 23 April een Dietsche g Liederavondgegeven, waar Mevr. Couperus Dietsche liederen Op verzoek van het Hoofdbestuur heeft de Ned. Regeering ten gehoore bracht, uit den loop der tijden. Zij droeg daarbij voor dit jaar wederom een steun van 1500 milreis toegezegd P assende kleederdrachten. Door haar schitterende stem en voor de Nederl. School te Carambehy. haargevoelige voordracht heeft Mevr. Couperus voor een uitstekendgeslaagden avond gezorgd. Aan den Nederl. Bond in Duitschland werden lantaarn- Maandag 14 Mei wederom een letterkundige avond. De heer plaatjes in bruikleen gezonden. Brys sprak over Duivelssagen en de Vlaamsche Volkskunde; Mgr. A. J. Callier t. een onderwerp waar hij schier niet over uitgesproken raakt. Telkens wist hij weer een andere, nog griezeliger sage te ver- Op bijna 79-jarigen leeftijd overleed 28 April j.l. de bisschop tellen dan de voorgaande. De warme bijvalsbetuigingen aan van Haarlem. het einde van zijn voordrachten bewezen wel, hoe hij zijn Zijn waardeering voor het streven van het A. N. V. heeft geheele gehoor den ganschen avond gevangen had gehouden Z. D. H. jaren geleden getoond door na een bezoek van onzen door de machtige greep van zijn boeiend vertellen. propagandist zich te laten inschrijven als lid voor het levers waarvoor hij een som ineens stortte. Kaapstad. Mgr. Callier verloochende zijn Vlaamsche afkomst — zijn De verjaardag van Prinses Juliana is in Kaapstad door de vader was uit Blankenberge, zijn moeder uit Oostende ge- aldaar wonende Nederlanders en Afrikaners metgeestdrift boortig — niet en zijn naam wenschte hij dan ook op zijn gevierd. Vlaamsch uitgesproken. De voorzitter van onze afdeeling, de heer Schoeler, opende de bijeenkomst met dank aan allen, die hadden bijgedragen Prijsvraag Henric van Veldeken, om het feest te doen slagen. De Consul der Nederlanders Het Dag. Bestuur van het Comite ter Herdenking van den de heer Van Buttingha Wichers, sprak een welkomstwoord. 800sten verjaardag van Henric van Veldeken te Maastricht Er was een poppenkast, er werden spelletjes uitgevoerd, heeft eenprijsvraag uitgeschreven voor een populair weten- er was een wedstrijd voor de aardigste Hollandsche kleeder- schappelijke verhandeling over den dichter der St. Servatius- dracht en eveneens een wedstrijd in opstellen en voordracht. legende. De beoordeelingsraad bestaat uit de professoren De commissie kan metgroot genoegen terugzien op deze Brom (Nijmegen), Kern en Verwey (Leiden), Scharpe (Leuven), feestviering. Verde en (Luik) en Dr. Van Dam (Amsterdam). De secretarisJhr. J. A. I. H. Graafland (Bogaardenstraat 43) te Maastrichtgeeft desverlangd nader inlichtingen. Secretarissen der Groepen. Nederland: Mr. W. J. L. van Es, Weissenbruchstraat ld, Holland op z'n malst. 's-Gravenhage. Onder dit opschrift hebben we in het Aprilnummer gegispt Ned. Antillen: J. H. Perret Gentil, Berg Altena 49, Curacao. de verspreiding van een in het Fransch gesteld geschrift door Ned. Indie: Mr. J. N. Greidanus, Javaweg 31, Weltevreden (Java) den Nederl. Bond voor Lichamelijke Opvoeding. Het betreft Suriname: Ir.J. J. van Wouw, P. B. 169, Paramaribo. de in Juli te houden afstandsmarschen. Vlaanderen: Marcel Stijns, Ernest Discaillesstr. 11, Brussel. 100 NEERLAND IA Mevr. E. Pribam, IX. Alserstr. 43, 's-Hertogenbosch NIEUWE LEDEN. Mevr.J. C. Plutzar-Voogt, VII. Mariahilfer- str. 126/26, tt Dr. F. Plutzar, VII, Mariahilferstr. 126/26, f I Groep Nederland. Mr. Rost van Tannin en I. Schauflergasse 2, ft Gewone Leden. Ch. Rassaerts, I. Rozengasse 4, ft J. Wirtjes, Tandarts, Stadhouderskade 132, Amsterdam. H. Roodhuyzen, Hotel de France, it Mevr. Dr. M. Fiedeldy Dop -des Bouvrie, Konin- Mevr. De Ruiter, I. Dorotheergasse 7, If g innewe g 7, ft Dr. M. K. Reymers, IX. Berggasse 13, If Prof. Mr. L.J. V. Apeldoorn, Koninginneweg 13, ft Jhr. L. Schuurbecque Boeje, Kefermarkt, 0. 0., Prof. G.J. Appeldoorn, Koninginneweg 44, f f Schloss Weinberg, ft Mej. M. Goossens, Piano-onderwijzeres, Saxen Jhr. G. von Schmidt auf Altenstadt Enns, 0. 0. ,, Weimarlaan 58, 11 Grollerstr. 7, ft S. Monnikkendam, Tandarts, Koninginneweg 85, tt Jhr. Mr. P. D. E. Teixeira de Matthos, Ned. M. Luchsinger, Consul voor Zwitserland, Gezantschap, If P. C. Hooftstraat 153, It Prof. Dr.. Versluys, XIX. Grinzingerstr. 18, ft J. v. Muyden, Bakker, P. C. Hooftstr. 127, ft Mevr. Versluys, XIX. Grinzingerstr. 18, 11 A. C. Noordhoek Het, Jan Luykenstr. 90, It Mevr. M. Wentzel XVIII. POtzleinsdorferstr. 46,, 11 H. Spanier, Keizerstraat 21, Deventer. Mej. de Willebois, III. Rennweg 33, if Alb. Hardonk, Boekhouder, Smedenstr. 7, f t Mej. M. v. Weert, IX. Pelikangasse 7, f 1 G.J. Olsman, Insp.' Dir. Belastingen, Brink 105, 1P J. van Zeyl, IV. Mayerhoffgasse 10/9, it G. H. Haage, Hotel de Engel, 11 Ir. D. Zijlstra, XXI. Pilzgasse 25 I, JO Dr. H. C. v. d. Horst, Arts, Zwolsche str. 3, tt Mevr. Zijlstra, XXI. Pilzgasse 25 I, ft Am. Bloemendal, Tandarts, Binnensingel 6, ft H. W. v. d. Karnp, Esterhazygasse 126, Eisenstadt (Oostenrijk). J. Holterman ten Hove, Sin el 10, ft Van Sweelssen, Schauboden N. 0.) Oostenrijk. Mr. B. H. D. Hermesdorf, Singelstraat 10, tt Allen opg. door het Bestuur der Afdeeling Weenen. P. C. L. Blom, Ritmeester, Hotel de Engel, ff Nieuwe Nederl. Vereeniging, Klopstockstr. 22, Hamburg. W. Mathon, Ritmeester, Hotel de Engel, lf Dr.. A. van der Wijk, Chalet de Hofwijck, Colon s /Geneve. J. W. G. Huurman, Dir. N.V. Fijne Vleeschwaren Dr. A.J. Gijsen, Arts, ft en Conservenfabr. van Anton Huinik, 11 Fraterhuis, Torenstraat 5, If H. P. Simon, Dir. Berlitzschool, ff Mei. H. P. M. Duynstee, Oogarts, Pensmarkt 6, if J. G. Wannet, Pastoor, Of F. H. van Kempen, Burgemeester, Hillegersberg. Mr. Ch. van Enter, Advocaat, 11 J. J. Kleij Gzn., Stationsweg 63b, Rotterdam. Mr. P. Wessels, Adv. en Proc., Prinsegr. 51, Den Haag. Kweekschool m/d. Bijbel, Haringvliet 48, ft Mevr. W. Klimenko, Tandarts, Jac. Mosselstr. 97, If L. M. Lammerse, Kantoorboekh., Hoofdsteeg 41, 11 Dr.. Bauwens, Rector der R. K. Lycea, 's-Hertogenbosch. Mr.. N. M. Hendrichs Dr. Jan Berendsstr. 8, Nijmegen. , J. C. Janssen,p /a. Fa. Peek en Cloppenburg, J. H. Steenbeek, Dir. Zilverfabriek, Karpervijver 17 Zeist. Hoogesteenweg 22-24, ft Allen opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. 16bis, Utrecht. Mevr. Wed, J. A. E. Bink-Boots, Stationsplein 17 ff A.J. van Schalkwijk, van Weelstr. 19b, Rotterdam. M. v. d. Bruggen, Bankier, 11 Opg. door den heer W. P. v. Reede v. Oudtshoorn, ti A. W. Brouwer, Insp. Dir. Belastingen, Van Rij, Boekhandelaar, Nieuwe Binnenweg, It Vuchterweg 4, if Opg. door den heer W. D. Meinema, Delft. E. Greeven, XVIII. Andergasse 29, ff H. F. de Beukelaar, Willemskade 21, ft Mevr. Greeven, XVIII. Andergasse 29, ff Ds.J. R. Callenbach, Maasstr. 11, f I Alb. de Graan, I. Kolowratring 14, t t J. H. Schoorel, Korte Kade 118, ft Mevr. Van Geelen, III. Hegergasse 6/12a, f f W. Zwagers, Nieuwe Binnenweg 460-462, ff Th. Hannema, I. Marc. Aurelgasse 2, Mevr. C. A. Polak-Ribbink, Heemraadssingel 275a, it W. A. H. van Heeswijk, IX. Liechtensteinstr. 20/12 Allen opgegeven door het bestuur van afd. If Mevr. M. M. v. Houtum-Hajek, V. Pilgramgasse 17, C. P. A. He mans Gerard Terborgstr. 13, Amsterdam. M. Hurkuleyns, I. Schottengasse 11, it Mevr. E. deJong, Gerard Terborgstr. 41, ft Mej. S. de Josselin de Jong, I. Opernring 1, f f J. P. Ursi, Corn Springerstr. 1, if Mevr. Killian-Coster, XIX. Grinzingerstr. 24, ft L. Ma its, Corn Springerstr. 1, fl N. Killian, XIX. Grinzingerstr. 24, f I G. W. van Dijk, Dreef 8, Haarlem. Mevr. G. W. KOnig, XIX. Hohe Warte 40, ffr Allen opg. door den heer H. F. C. Smeulders, Amsterdam. Prof.Jacq. van Lier, I. Staatsoper, f f J. van Dijke, Dir. Ambachtschool, Nobelstr., Brielle. E. Lefebvre, VII. Kandlgasse 35 /17, it Opg. door den heer S. da Silva, ft Mevr. Langer-Geertsema, III. Marxergasse 3, ft J. M. Kluppell, Laan van Oostenburg 36, Voorburg. Mej. Jacq. v. Lelyveld, Pens. Washington, Mej. E. Fliig,el Emmastr. 1B 's-Gravenhage. I. Ebendorferstr. 8, ft Mej. Mr. J. M. Moll, Raamweg 42c, Mevr. M. Moll-Coster, XIII. Waltmanngasse 41, 11 F. A. Munder, Nicolaistraat 71, Dr. K. Moll, XIII. Waltmanngasse 41, fl J. S. Ripkema, Regentesselaan 205, Mevr. C. Muller-Coster, XIII. Maxinggasse 76, f f M. van den Ploeg, Goudsbloemlaan 72, R. Muller, XIII. Maxinggasse 76, tt J. Oosterkamp, Eikstr. 24, Dr. L. Meyer, IV. Brahmsplatz 4, if Mevr. D. Schouwman-Ravenswaay, Cederstr. 148 J. A. Mathijsen, XIII. Reichgasse 48, ft Mej,. Augustinus, Bezuidenhout 355, J. Niewenhuyse, I. Hotel Metropole, f f Mevrouw Van Tongeren-van der Weede, Dr.. M. Noothoven van Goor, IX. Serviten- Pieter-Bothstr. 24, ff gasse 19, ft Me'. M. C. Goudkade, Laan v. N. Oost-Indie 126 ft Mevr. Noothoven van Goor, IX. Servitengasse 19, ft Mevrouw Dr. Koot, Amalia v. Solmsstr. 58, ft 32ste jaargang. No. 7 jut 1928. NEE RLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND De Nederlanders, die New York stichtten, hebben veel bij- gedragen tot karaktersterkte, vrijheidsgevoel en godsdienst- vrijheid. Staatssecretaris KELLOGG. INHOUD : Streektalen, door Dr. J. Endepols — Een Nederlandsche school te Montreux — Nederlanders in den Vreemde XI -- D i e t s c he Kant teekeningen: Anti-Nederlandsche propaganda — De Slag op de Schelde — Een Tweetalig land — Belangstelling op Ceilon Nederlanders in Duitschland Nederlandsch als zangtaal — Heel goed, maar 't kon be ter — Comodoro Rivadavia Zuid-Afrika : Zuidafrikaansche onderwijzers — Het hijschen der Unievlag — V 1 a a n d e r e n : Mr. Alberic Deswarte t, door M. J. Liesenborghs — Tak Brussel — De motie van Groep Vlaanderen — Afdeeling Deurne — Boekbespreki g : K. ter Laan, Nieuw Groninger Woordenboek, door Dr. H. J. Kiewiet de on e— — Ingezonden: „Onder auspicien van ...... " door Hollander — Hoe denkt de Taalwacht er over ? door C. K. Kesler — De Hoofdbestuursvergadering van 28 April j 1,, door K. E. Oudendijk en L. I— W. van Soest — U of oe ? door N. M. L. en R. v. I. — Taalwac ht — Med e- deelingen — Nieuwe Leden — Afdeelingssecretarissen van GroepNederland —Aankondigingen. S TREEKTALEN.1) Er zijn twee belangrijke factoren, die de waarde verschijnt in het Nederlandsche-Taalrijk. Zij zoekt der streektalen mee helpen be glen en het bestaans- samenwerking met al degenen, die de streektalen recht van de streektalencommissie, ingesteld door het tot onderwerp van hun studie maken, maar ook met A. N. V. ten voile wettigen: de bewoners derdialectburchten, voor wie de streek- 1 e. De streektalen hebben een onschatbare waarde talen de natuurlijke uitingen van hun zieleleven zijn. voor de taalwetenschap. Zoowel met de Belgische Regeeringscommissie voor 2e. De streektalen zijn van de grootste beteekenis toponomie en dialectologie als met het nog in staat voor de kennis van een nationaliteit, van een yolk. van wording zijnde Nederlandsche „Bureau voor dialectonderzoek" heeft zij zich in verbinding gesteld, Wetenschap. om daar, waar het mogelijk en wenschelijk is, same Er is wel geen taalgeleerde, die op het oogenblik te werken en meteen te helpen voorkomen, dat er het belang van de streektalen voor zijn wetenschap misschien onnoodig dubbel werk verricht wordt. zou durven ontkennen. Men kan gerust zeggen, Maar als onmiddellijk doel — naast dit algemeene dat toen de taalgeleerden de dialecten en inzonderheid heeft de commissie zich nog lets anders voorgesteld. de le dialecten binnen den kring hunner weten- Het is van algemeene bekendheid, dat elke spelling schappelijke onderzoekingen trokken, er een ge- slechts zeer oppervlakkig en zeer gebrekkig de werke- heel nieuw licht omtrent allerlei taalwetenschappe- lijk gesproken taal kan weergeven. Geldt dit voor lijke vraagstukken is opgegaan. Ja er zijn zelfs elkegedrukte of geschreven weergave van wat men stoute geesten geweest, die meenden met hulp der Algemeen Beschaafd pleegt te noemen, in dubbele linguistiek en inzonderheid der dialectologie ook mategeldt it voor een gedrukte of geschreven vragen op een geheel ander gebied dan op dat der weergave van een dialect. Over de uitspraak van taalwetenschap — o. a. op biologisch gebied — het teeken„lange ij” op het einde der Middeleeuwen te kunnen oplossen. en het begin der 17de. eeuw, de uitspraak van het teeken oe in den zelfden tijd bestaat nog altijd verschil Nationaal belang. van meening, en hoe de dialectische element van Maar in de tweede plaats. Indien het doordringen Hooft'sen Bredero's blijspelen werden uitge- in het die ere geestes- en zieleleven van een yolk sproken, weten we evenmin met zekerheid, om vooral mogelijk wordt gemaakt door het kennen ons de vroegere taal alleen schriftelijk is overgeleverd. van de wonderbaarlijkste uiting van dat geestes- en Tracht een niet-dialectspreker een of andere bijdrage, zieleleven, nL de taal, dan komen hier toch wel in in een bepaald dialect van den tegenwoordigen ti 'd de allereerste plaats voor in aanmerking de taal- geschreven, te le en dan is 't tien tegen een, dat hij realiteiten van de dialectsprekers, waarop ook Matthias de klanken verknoeit en verhaspelt en door een deVries indertijd doelde, toen hij den lof zong van dialectkenner onbarmhartig op de vingers wordt getikt. „de taal, zooals zij in het hart des yolks leeft en De streektalencommissie wil trachten de to en- bloeit, vrij en onbelemmerd, los en levendig, doch woordige streektalen van Noord- en Zuid-Nederland tevens rein en onvervalscht". Want er is geen streek- zoo op te van en en voor goed vast te leggen, dat taal, bij het onderzoek waarvan men niet telkens iedereen, wetenschappelijk mensch of niet, in de stoot op de die ere cultuurlagen van het yolk. gelegenheid al zijn, zich een zuivere voorstelling Hoe steltzich nu de streektalencommissie hare tevormen van de uitspraak van een streektaalstukje, taak voor ? Als algemeene taak legt zij zich op: zooveel uitspraak in den ruimen zin des woords: klank, accent, mogelijk te verzamelen al wat op dialectisch gebied rhythme. Natuurlijk is uitspraak slechts een onderdeel van de wetenschap der dialectologie, maar de streek- Radiovoordracht, gehouden 6 Mei, eenigszins bekort. talencommissie, er van overtuigd, dat it een niet Red. gering onderdeel is, hoopt, dat zij, door alvast de 102 NEERLAND IA uitspraak vast te leggen, een belangrijken dienst kan woord worden.Ten eerste we ens de technische zijde bewijzen aan de dialectologie. der opnamen, maar ook komt het bij opnamen, inzon- derheid bij die, welke ook op wetenschappelijke waarde Een ander dan taalwetenschappelijk voordeel is aanspraak ill maken er vooral op aan, wat op- daarenboven verbonden aan het aldus vastleggen genomen wordt en welke de personen zijn, die van streektaal. Klank, accent en rhythme zijn dat niet gefonografeerd worden. In Friesland werden reeds deuiterlijke openbaringen van de zielsontroeringen ? door Duitsche geleerden, Prof. Siebs, Dr. H. Steller, Met het vastleggen van streektalen le en wij Prof. Doegen voor het Berlijnsche fonogrammen- meteen vast een deel van het geestelijk leven van museum 38 opnamen gedaan. Maar niet zoo maar het Nederlandscheyolk, het yolk van Noord- en zonder voorbereiding ! Er moesten eerst geschikte Zuid-Nederland. Het openluchtmuseum te Arnhem teksten enzinnen samengesteld worden, de sprekers heeft met loffelijken ijver en loffelijke volharding diendeneerst min of meer op de hoogte gebracht eenzeer belangrijke folkloristische en cultuurhisto- te worden vanwat van hen verlangd werd en vooraf rische verzameling bijeengebracht. „Ter bevordering te worden uit el in verband met hun geschiktheid, van de studie van de beschaving der Nederlandsche om voor een toestel te spreken. Ontbreekt een plattelandsbevolking"! Maar met klem stellen wij leiding, dan is de kans op mislukking nietgering. de vraag: Waar blijft in een dergelijk museum de taal Welnu onder leiding van leden der Commissie zal dier Nederlandsche stammen, dier Nederlandsche nu in samenwerking met plaatselijke afdeelingen plattelandsbevolking ? Waar bleef ook in de Drentsche van het A. N.V., metgewestelijke vereenigingen, opbouwtentoonstelling de taal der Drenten ? Zijn met belangstellende particulieren in de verschillende Hunebedden belangrijker dan taal ? Wat is het „los deelen van het Nederlandsche taalgebied, waar de hoes" van Ootmarsumzonder de klanken van hen, Commissieleden wonen, begonnen worden met de die het bewoonden ? opnamen. De aard der opnamen berust op weten- De heer Van de Ven trekt met zijn camera en schappelijke, cultuurhistorische, folkloristische en filmtoestel door het land, vereeuwigt op het gevoelige literair-aesthetische overwegingen. Opnamen zullen vlies Limburgsche • processies en cramignons, laat plaats hebben van een aantal zinnen op bepaalde wijze voor ons oog voorbijtrekken de bielemannen en samengesteld en van twee langere dialectische stukken. drakenstekers, de Pinksterblommen en de looiaards, Die zinnen zullen overal dezelfde zijn. Het eerste geeft ons een beeld van oude Hollandsche dansen en. dialect'sch stuk is, wat den inhoud betreft, ook overal bruiloften, toovert ons het lentejolijt en de zomer- hetzelfde, maar ma op eigen wijze behandeld 'weelde voor oogen en laat ons aldus een blik slaan worden. Bij de derde opname or de spreker of in het oude en tochaltijd nieuwe volksleven. En met spreekster zooveel mogelijk vrij gelaten in de keuze jeugdig idealisme verzamelde de grijze kunstenaar van het onderwerp en geheel vrij in de keuze, waarop Prof. Röntgen oude volksliederen en dansen en hi' j (zij) het wil behandelen. vertolkteze op voortreffelijke wijze. Maar weer vraag Naastdeze opnamen worden ook nog andere ik met klem: Waar blijft de taal van die Franken genomen: liederen, dansen, kortom alles, wat op enSaksen en Friezen ? De taal, onafscheidelijk folkloristischgebied van belang kan zijn. verbonden met volksgebruiken, zóó, dat we geen Indien er eenmaal een aantal dialectische fono- verslag van een volksfeest of geen folkloristische grammen verzameld zijn, kan deze verzameling beschrijving in een dagblad kunnen lezen, of dialecti- ook de kern worden van het een in het buitenland schezegswijzen en woorden, blinkend en kleurend reeds lang tot stand is gekomen: een algemeen fono- als klaprozen, treffen ons oog, hoe onvoldoende ze grammenmuseum. Nederland is in dit opzicht ten soms ookzijn weergegeven. achter enbij Frankrijk en bij Duitschland en bij 0, wat zou de streektaal de levenlooze omhulsels Oostenrijk, waar geluidbibliotheken zijn, bestaande in openluchtmuseums, de doodschheid van de uit duizenden platen. De stad Parijs stelde onlangs zwijgende lichtbeelden door kleurige klanken en eengeheel gebouw ter beschikking voor zulk een golvende rhythmen kunnen doen stralen en trillen museum, waarin overigens ook filmrollen worden van leven en aan de melodieen de bekoring nog geven verzameld en dat den naam al dragen van „Le van het woord! Musee du Geste et de la Parole". Welke stad in Nederland volgt dit voor beeld ? Naar dit nationaalen folkloristisch doel naast het Welk een voortreffelijk hulpmiddel bieden zulke wetenschappelijk streeft de streektalencommissie. Zij fonogrammen niet bij het onderwi js? wil onder oordeelkundige leiding in Noord- en Zuid- Met recht kan menzich nog andere voordeelen Nederland dialectogrammen, d. w. z. fonografische voorstellen, voortvloeiende uit een breed opgezette opnamen van dialecten laten maken, deze fono- dialectische fonogrammenverzameling. Men kan ten grafische opnamen verzamelen in een museum, waar eerste verwachten, dat het algemeene taalinzicht der iedereenze kan raadplegen, maar tegelijkertijd de groote massa er door verruimd en verdiept wordt, platen of rollen in den handel brengen, zoodat ieder- maar verder dat voor velen inden lande een schoon- een, die de dialectenuit een wetenschappelijk oogpunt heidgeopenbaard worth, die zij nog niet kenden beschouwt endie in het algemeen belang stelt in en een bron vangenot aangeboord wordt, waarvan hetgeestes- en taalleven van zijn eigen yolk, ze tot zij het bestaan niet vermoedden. En het is niet zijn beschikking heeft of, zoo hi wil, ze zich voor overmoedig te veronderstellen, dat menigeen boven eigen gebruik kan aanschaffen. Provinciale boeke- eenplaat met Hawal-songs, negermuziek, trillers en rijen kunnen een gewestelijke geluid-bibliotheek uithalen van coloratuurzangers en -zangeressen de vormen en aldus het„eigene” van hun gewest voor voorkeur zal geven — aldus een zuiverder genot altijd bewaren, zooals Friesland reeds deed, al was smakend en tegelijk zijn smaak veredelend — aan het met Duitsche hulp. het hooren naarhet zoete streelen der Limburgsch- De vraag, of voor dergelijke opnamen nu wel een Frankische gouwtalen, het stoere Saksisch der Twen- heele commissie noodig is, moet bevestigend beant- tenaren, Drenten en Groningers, het krachtige NEERLAND IA 10 forsche van de Friezen, waarvan ten onrechte iemand en aan den dag te brengen, en voor het nageslacht heeft gezegd: „Frisia non cantat"! te bewaren niet evenveel sympathie bij al diegenen, Dat zijn immers de klanken, waarvan een Lim- wier liefde tot eigen stam en ras een zwak lichtend burgsche dichter zong: lampje is, maar een stralend warme gloed ? Wat tao 1 zou kenne Zoe zeut wel zien Maastricht, Mei 1928. Dr.J. ENDEPOLS. ....... N.S. Boeken, tijdschriften, kranten en geldelijke Eus hart dat hoort bijdragen kunnen gezonden worden aan het Bestuur Ze 't ierste stam'len van het Al em Nederlandsch Verbond, Laan 34, E leefdewoord, 's-Gravenhage, Postrekening 38825, waar iedereen Veur zielsgeveules, verdere inlichtingenAkan verkrij gen. Zoe bevend fien, Wat toal zou kOnne Zoo reek wel zien. Een Nederlandsche school te Montreux. Dat is immerse taal, waarvan de Nederlandsche dichter Dr. Schepers, lid on er commissie, diep gevoelig schreef: „De landstaal die zo rechtstreeks uit de ziel op- bloeit, fris als de morgendauw, helder als de dorps- klokken, fors als de golven van zee of meer to buiten- of binnendijken, warm als de on over de weiden, meren en heiden, weemoedig ook als de wind bruisen kan door de bomen om de boerderijen, melodieus als het suizen van de graanvelden, als meerlezang en leeuwerikslied; of pittig van schilde- rends uitdrukking, stoer als de Noorderzeewind, geestig en raak van kwinkslag, het eigene leven, de eigen din en typerend met een woord, waar de humor om heen lit als kleur om de din en door een prisma in het zonnelicht bekeken." Instinctmatig voelden alle groote woordkunstenaars van alle tijden de schoonheid van deze landstaal. De Grieksche Aristophanes laat zijn Megarenzen Megarisch, zijn Boeotier Boeotisch, zijn Spartaan Spartaansch spreken. En aldus handelt de Romein Plautus, de Florentijn Dante, aldus de Troubadours, aldus in ons land Bredero, Hooft, Huygens in de 17de eeuw, aldus in de l9de Alberdingk Thym, Beets, Het tehuis der „Juliana school" te Montreux Multatuli, Cremer, om slechts enkelen te no men Groot-Nederlanders binnen en buiten de staat- Ten einde aan Nederlandsche leerlingen het verblijf te kundige grenzen van den Nederlandschen Staat ! Montreux mogelijk te maken, zonder dat zij daardoor achter Steunt ons streven ! raken met hun lessen, heeft het Bestuur der „Hollandsche Gij wetenschappelijke beoefenaars van de streek- Club voor Montreux en Omstreken" het beschermheerschap talen, schenkt ons Uwe voorlichting en Uwe sympa- aanvaard over een Nederlandsche la ere en middelbare school thie. Zendt ons Uwe dialectische studies voor ons met daaraan verbonden Fransche kostschool, onder den naam dialectenmuseum. van „Juliana-school". Gij dialectsprekers en -schrijvers vooral ! onthoudt De oprichting dezer school, welke vooral belangstelling zal ons niet Uwe medewerking! Op zoo menige plaats wekken bij de talrijke Nederlanders, die, als zij maar even in ons land verschijnen in krant, tijdschrift en almanak kunnen, de Zwitsersche bergen opzoeken, hebben wij onlangs dialectische bijdragen. Zendt ze ons ! vermeld. Wij ontvangen thans bijzonderheden alsmede de Geeft ons op adressen van vereenigingen in Uw hierbij overgebrachte foto van de kostschool, die meer lustoord stad of gewest, waar de plaatselijke taal wordt beoefend. dan schoolgelijkt. Toch zal er blijkbaar degelijk gewerkt Stelt Uw tijd ter beschikking, wanneer wij bij U worden! Nergens in Zwitserland vindt men zooveel scholen voor de opnamen zouden komen aankloppen. voor buitenlandsche kinderen als te Montreux, maar niet En Gij nationaal-voelende Nederlanders, gezegend allemaal zijn ze honderdpercents en een zuiver Nederlandsche met aardsche goed jeren, ook op U doen wi eenschool onder toezicht van een Nederlandsche schoolcommissie be evenals op de besturen van gemeente, pro- was, meent men, hoog noodig. Men heeft daarvoor in het vincie en rijk. Het A. N. V. heeft het voorbeeld Vaderland ervarenpersoneel gezocht en gevonden: een onder- gegeven door een crediet te verleenen voor aankoop wijzeres, een onderwijzer en een leeraar M. 0., opdat Neder- van een klanktoestel en de eerste vergadering van landsche ouders, in de eersteplaats zij, die in onze kolonien de Commissie finantieel mogelijk gemaakt. Maar wonen, zonder bezwaar hun kinderen aan deze school zullen willen wij onze vleugelen wijd uitslaan, dan zijn kunnen toevertrouwen. Het bestuur is overtuigd, in den geldelijke bijdragen ook van an ere zijde eer ge- directeur, dr.phil. Valdner en zijn echtgenoote, uitmuntende wenscht. Met het doe de nationale eer tegenover leiders te hebbengevonden. het buiten and staande te houden heeft het particu- Ons lijkt deze uitlooper van Nederlandsche wetenschap Here initiatief in korten tijd eenige tonnen voor alleszins belangstelling waard; van harte ho en wij, dat er de Olympische feesten saamgebracht. Verdient het ietsgroots uit groeien moge en dat deze school den goeden doe de diepe lagen der volkscultuur te ontginnen naam van 't Ned. onderwijs in den vreemde eere moge aandoen. 104 NEERLANDIA NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE. XI. Spanje. Volgens op het consulaat-generaal beschikbare ge- Geen antwoord is ontvangen van de consulaire gevens verbliyven er in Parijs ongeveer 3000 Neder- ambtenaren te Barcelona, Denia, Gijon, Huelva, landers, die over het algemeen hun Nederlandsch Ibiza, Mallorca Balearische eilanden en Zumaya. karakter bewaren en hun moedertaal blijven spreken, In degebieden der consuls te Le Ferrol, Cartha- ook de kinderen over het algemeen, tenzij de moeder gena, Alicante, Castro Urdiales, Sevilla, Almeria, Fransche is, althansals die kinderen klein zijn. Cadix, Coruna, Granada, Tarragona zijn, voor zoover De consul te Tours geeft op: voor het departement bekend, geen Nederlanders gevestigd. Indre et Loire69, Sarthe 10, Indre 19, Cher 8 Neder- In hetgebied van het consulaat-generaal te Madrid landsche onderdanen en voor Loir et Cher 1, van wee wonen ongeveer 40 Nederlanders: kooplieden, fabri- gezegd wordt, dat zij hun Nederlandsch karakter bewa- kanten, ingenieurs, werklieden. Het Nederlandsche ren en, met hun kinderen Nederlandsch blijven spreken. karakter blijft in het al men bewaard. In de stadReims zijn 4 Nederlanders, in de om- In Valencia verblijven verscheidene Nederlanders streken van Nancy eenige werklieden in het landbouw- van October tot Junigedurende den tijd van uitvoer bedrijf, meerendeels met Fransche vrouwen gehuwd. der sinaasappelen. De Nederlandsche Al me In Rouaanzijn 9 Nederlanders, onder Welke 3 Vruchten import maatschappij", heeft hier een kinderen, •bekend; in Havre ongeveer 40 hoofden vertegenwoordiger (Be1g). Het aantal vaste Neder- vangezinnen, werkzaam als kooplieden, haven- landsche inwoners is nit groot: slechts 3 worden arbeiders, kantoorbedienden enz., die hun Neder- opgegeven, onder welke een Nederlandsche werk- landsch karakter blijven behouden. tuigkundige, die verbonden is aan den sleepdienst In het departement COtes du Nord woont 1 vrouwe- onder Nederlandsche vlag „Dalmatic". like Nederlander; in Mayenne worden opgegeven Te Castellon zijn 14 Nederlanders werkzaam aan 3 mannelijke en 6 vrouwelijke Nederlanders en in baggerwerken. Ille et Vilaine 4 rnannelijke en 4 vrouwelijke. Voor Malaga worden 18 Nederlanders, werkzaarn Brest:geen Nederlanders. in den handel, opgegeven, die meerendeels hun Nantes: 28, boomkweekers fabrikanten, werktuig- Nederlandsch karakter bewaren. kundigen, die evenals hun kinderen het Nederlandsch De consul te Santandergeeft voor zijn gebied volkskarakter bewaren en Nederlandsch blijven spreken. twee geestelijken op, die in het dorp Cobreces wonen Rochefort: 2 Nederlanders, zeeman en schilder. en zich met landbouw bezighouden. Bayonne: ongeveer 12: 2 kunstschilders, koop- In Bilbao iseen Nederlander beheerder van een lie en tuinlieden, welke laatste in 't bijzonder hierheen filiaal van„Electrolux” (stofzuigers, ijskasten enz.).gekomen zijn, nom de Hollandsche tulpen te kweeken In Vigo zijn twee Nederlandsche gezinnen ge- (ook 3 in Biarritz). .Vela gasten het geheele jaar door. vestigd, werkzaam in het scheepvaartbedrijf. Cette: 1 fotograaf. Las Palmas: Slechts 2 Nederlanders zijn op de Marseille: een 20-tal, werkzaam in den handel. Kanarische eilanden bekend. Cannes: 3gezinnen. Het A. N. V. heeft als vertegenwoordiger te Barce- Nice: 500 ongeveer, behalve de dui enders seizoen- lona den heer Ary Kriens, Cons. de Ciento 345. gasten, geen beroepen. Het Nederlandsch karakter blijft vrimel altijd bewaard; zij blijven de moedertaal Gibraltar. spreken. Geen Nederlanders gevestigd. Lyon: ongeveer vijf- of zeshonderd, ingenieurs, schrijvers, kooplieden handelsbedienden, gepension- Frankrijk. neerden. Blijven hun 'Nederlandsch karakter bewaren Onbeantwoord bleven de vragenlijsten, gezonden en de moedertaal spreken. aan de consulaire ambtenaren te Abbeville, Baia Oranje: zeer weinig, hoofdzakelijk in den landbouw (Corsica), Bordeaux, Boulogne, Caen, Calais, Cher- werkzaam. bourg, Dieppe, Dijon, Duinkerken, La Rochelle, Straatsburg: ongeveer 50 volwassenen, kooplieden, Lorient, St. Nazaire, Oleron, Rijssel (Roodebeeke), ingenieurs, kleine beroepen. De helft ongeveer • Royan en Toulon. spreekt Nederlandsch. Gen Nederlanders worden opgegeven te wonen in Metz: ongeveer 180, mijnwerkers, .landbouwers, het ambtsgebied van den vice-consul te St. Valery sur kooplieden. Zij bewaren hun Nederlandsch karakter Somme. Te Pau wonen alleen 's winters Nederlanders. niet; hun kinderen spreken meerendeels geen Hol- Parijs. Behalve de Nederlandsche Kamer van landsch. Koophandel heeft men hier de Nederlandsche vereeni- Vertegenwoordiger van het A. N. V. te Parijs: ging met 215 leden, die zich ten doel stelt den nano- Dr. L. H.Grondijs 34 Rue Halle XIV. Voor Fransch- nalengeest onder de Nederlanders levendig te houden; Vlaanderen: J. 14. Gantois, Rue de l'Abreuvoir, de Nederlandsche vereeniging voor liefdadigheid met Watten(N.-F.). Te Nice: E. R. Boumeester, Rue 411 leden, die hulp aan behoeftige Nederlanders Verdi 31. wil verleenen; de vereeniging France-Hollande, die Luxemburg. ook Nederland in Frankrijk wil bekend makers, Volgens opgave van het consulaat-generaal be- te ongeveer 100 leden; de vereeniging France- vindenzich hier 163 Nederlanders: kooplieden en Java, die hetzelfde beoogt ten aanzien van de Neder- handelsbedienden, werklieden in nijverheid en land- land kolonien; en de vereeniging Centre d'etudes bouw. Franco-Hollandaises, die ten doel heeft de toenadering Saargebied. van Frankrijk en Nederland op cultureel gebied te Voor het Saargebied worden opgegeven 71 Neder- bevorderen door het bekend maken der Nederlandsche landers: 3 ingenieurs, 2 kooplieden, en werklieden beschaving in Frankrijk. in fabrieken. NEERLAND IA 10 DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Anti-Nederlandsche Propaganda. te maken dan briefjes uitstrooien of op muren plakken. Dat hebben de Dietsche studenten even gezegd Zelden hebben wij zulke domme lasterpraatjes met het vereischte korreltje out en daarmede zal over de Nederlandsche beschaving gelezen als een dezaak wel als afgedaan kunnen worden beschouwd. vertegenwoordiger van het Brusselsche blad Le Soir, De overheid heeftzich tot een beleidvol orde bewaren de heer Patris, heeft goedgevonden door middel bepaald. Met groote woorden trachten een paar van het Deensche blad Politiken de wereld in te Belgisch-Fransche bladen zich een houding te geven, zenden. Blijkens een bericht in de N. Rott. Ct. maar„wie hier 't schricklyckst swyght heeft allermeest moet de heer Patris over de Vlaamsche beweging geseyt.” Het Algemeen Nederl. Verbond voor het o. a. het volgende hebben gezegd: geval aan te spreken, zooals een van die bladen doet, „De Vlaamsche Beweging heeft alleen een paar boeren bewijst al te groote onbekendheid met de toestanden en wat arbeiders achter zich, beste menschen natuurlijk, hier te lande. maar eigenlijk niet veel anders dan analphabeten. Die worden door de la ere geestelijkheid opgehitst voor wie Een Tweetalig Land! de cultus van het Vlaamsch een soort mysticisme is geworden." Vele Belgen vergeten te dikwijls, dat Belgie een tweetalig land is. Zoo schreef de berichtgever van Er was eenproef genomen met een Vlaamsche een der bladen over het gebeurde van 10 Juni op Universiteit te Gent. de • Schelde, dat hij, met het gezelschap Nothomb te Hansweert aankomende, straatkreten hoorde, die „Maar dat kon onmogelijk lukken omdat een dokter' hi' niet verstond. Let wel: kreten in het Nederlandsch, een ingenieur, een architekt of kantoorman, die alleen d. i. een der beide talen vanzijn vaderland ! Het is maar Vlaamsch kent, eenvoudig teen de anderen niet ook geen wonder, wanneer men bedenkt hoe dikwijls op kan." de overheid in dezen achterblijft. Verleden jaar bijv. Het Rotterdamsche blad acht het „pa pier en verscheen het ambtelijke verslag der Congo-kolonie drukinkt verspillen, tegen deze enormiteiten, te voor de eerste maal ook in het Nederlandsch en argumenteeren." Maar moet het onkruid, door kwam de regeering voor het eerst op het denkbeeld, kwaadwillige hand aldus uitgestrooid, dan maar vrij dat er van de Gemeentewet toch eigenlijk een Ned- in buitenlandschen bodem opschieten ? Wij ver- landsche vertaling behoorde te bestaan. trouwen, dat zij die Nederlandsche, dus ook Groot- Thans staat men in Wallonie verbaasd over het nederlandsche belangen te Kopenhagen vertegen- wetsontwerp-Jaspar dat o. m. aan alle Belgische woordigen, daarover anders denken en aan het officieren grondige frkennis van het Nederlandsch wil Deensche blad hebben beduid, dat de Fransch- opleggen. Het bestuur van de Assemblee Wallonne Belgische dagbladschrijver van den strijd der Vlamin- spreekt van „een gevaarlijke nieuwigheid" en van gen voor een eigen shaven volstrekt niets be- „nieuwe voorrechten ten profijte van de Vlamingen." grijpt. „Deze buitensporige tweetaligheid" schrijft het, ,,zou tot onvermijdelijk gevolg hebben, dat de De Slag op de Schelde. militaire loopbaan werd afgesloten voor de Walen en dat het Leger een bijna uit Vlamingen bestaand De slag op de Schelde van 10 Juni is een goede corps officieren kreeg." studentengrap geweest, die de N. Rott. Ct. aanleiding En dan volgt een reeks van klachten, waaruit wij gegeven heeft tot een gezapig verhaal en enkele aanstippen de verklaring, dat aanneming van deze Belgische bladen tot zwaarwichtige beschouwingen. wetzou gelijkstaan knet verbreking van het „een- De Dietsche studenten hadden besloten, den heidspace , bijna een eeuw geleden tusschen Vlamin- heer Pierre Nothomb, die . of en toe briefjes met gen en Walen gesloten. Zelfs zou de Assemblee onvervulbare wenschen op de Scheldeoevers komt Wallonne reeds nu moeten onderzoeken of in dat plakken, een lesje te geven. Dien Zondag werd hi geval „de Walen niet gerechtigd zouden zijn om zich weer verwacht met een troepje van goed honderd onafhankelijk te verklaren, een vrijen staat te vormen g etrouwen van de Ligue Maritime en de Jeunesses en de gemeenten van de Brusselsche agglomeratie Nationales. De Dietsche studenten hem tegemoet, en van de taalgrens, die zich solidair met hun zouden den bezem in den mast, gelijk de Hollanders van verklaren, daarin op te nemen." weleer, met hetplan zijn smaldeel van jachten dien Heel deze ontsteltenis zou zich niet vertoond dag verder te begeleiden. Maar zooals Tromp Blake, hebben, indien van overheidswege steeds aan de zocht „De Schelde" den vijandelijken vlootvoogd taalgelijkheid de hand was gehouden. Men zou dan tevergeefs, daar de Nederlandsche douaneboot „Alba- in zoo 'n. bepaling als de gewraakte niets vreemds tros" hem reeds tegemoet gevaren was en beduid had, zien. dat op zijn aanwezigheid in one Nederlandsche Zooals oud-minister Huysmans in Pebruari 1.1. waterengeen prijs werd gesteld. Zoo werden de in de „Volksgazet" schreef: „Mijn stelling is, dat slag en een roemrijke bladziide in de Geschiedenis Belgie bestaat uit twee taalgroepen en dat elke groep g emist. Indien echter de annexionistische heeren de dezelfde rechten moet hebben . . . . in het buitenland les ter harte nemen, is aldus meer gewonnen dan ver- moet de Vlaamsche beweging voorgesteld worden loren. als een beweging, gegrond op een politiek, die ge- Studentikoze daden --om er het beste van te lijkheid wil en niets meer. Wij vragen geen voor- zeggen — zijn op studentikoze wijs beantwoord. rechten." Het isgeen „stijl" voor verstandige lieden en verraadt „Voorrechten" lijken de verlangde rechten thans welgroote armoede aan argumenten, wanneer men alleen, omdat ze den Vlamingen zoo lang onthOuden geen beter middel weet, om zijn wenschen kenbaar ziin, dat men niet beter weet of het hoort zoo! 106 NEERLAND IA Belangstelling op Ceilon. die met den heer H. Blanche Koelensmid, den Neder- lands chen Bond in Duitschland vertegenwoordigt. Een nieuw bewijs van de groote belangstelling der Secretaris is de heer 0. L. van der Bilt, Haarlem, Dutch Burghers op Ceilon in hun geschiedenis met den heer Z. E. H. G. Kitslaar te Zeeland (N. B.), —die ook Nederlandsche geschiedenis is — is de vertegenwoordiger van het St. Joseph Comite. verschijning daar van een Engelsche vertaling van Joan Maatzuykers aanwijzingen van 27 Feb. 1650 voor zijn opvolger als landvoogd van Ceilon, Jacob Nederlandsch alsZangtaal van Kittensteyn. De heer E. Reimers, rijksarchivaris Geheel ten onrechte meenen sommigen, dat het op Ceilon, heeft deze vertaling be or hij her- Nederlandsch alszangtaal niet geschikt is. Naar inert eraan, dat reeds negen soortgelijke gedenk- aanleiding van de te Scheveningen gehouden, zoo schriften vertaald werden door Mevr. R. G. Anthonisz. uitmuntendgeslaagde muziektentoonstelling heeft Het boek van den heer Reimers is echter uitvoeriger de heer dr. K. P. Bernet Kempers in een belang- dan de vorige, daar hi het oorspronkelijke Neder- wekkend opstel over „Liedekens in onser neder- landsch naast de vertaling geeft. De heer Reimers duytscher tale" in de N. Rott. Ct. medegedeeld, wijst erop, dat Maatzuykers instructies van bijzonder dat eenbelangrijke ofschoon naar verhouding geringe belang zijn als zijnde uit den tijd van de eerste Neder- hoeveelheid meerstemmige toondichten met Neder- landsche betrekkingen met Ceilon. landsche teksten bewaardgebleven zijn. De schrijver Ook de jeugd toont verblijdende belangstelling. vertelt daar uit voerig van en verhaalt ons van Susato, Verleden jaar is als afdeeling van de Vereeniging een uit Keulen geboortig muziekbeoefenaar, die zich van Dutch Burghers een „Young Dutch Burgher te Antwerpen als toondichter en mu knit Comrades' Association" (Vereeniging van jonge Dutch vests de. Hi' is de eerste geweest, die bewust naar Burgher kameraden) opgericht, waarvan elke Neder- een nationaleNederlandsche toonkunst streefde. Later landsche afstammeling van 13 tot 25 jaar lid kan zijn. heeft de voorkeur voor Italiaansche muziek de yolks- Veel aandacht schenkt deze vereeniging aan de studie taal verdrongen en eerst toondichters als Hol, van het Nederlandsch. Driemaal in de week worden Verhulsten in het bijzonder Bernard Zweers hebben lessen gegeven met goed gevolg; vele leden beginnen de vraag van Susato weer actueel gemaakt: „waeromme het taaleigen en de meest gebruikelijke uitdrukkingen en soudemen dat voortane niet also met gelycker reeds goed te kennen en groeten elkaar in het Neder- konstende soetichheyt in onser moederspraken landsch, wanneer zij elkaar ontmoeten. Voor de eerste connengedoen, als men tot nu toe in latynsche, maal in degeschiedenis van de Dutch Burgher Union walsche ende italiaensche sprake gedaen heeft ?" heeft een harer le en bij de zoogenaamde Cambridge- Laat ieder toonkunstenaar, die het vaderland een examens Nederlandsch tot onderwerp van zijn opstel goed hart toedraagt, ook al stelt hij de muziek gekozen. natuurlijk hooger, deze woorden in gedachten houden Met genoegen zien wij, dat de heer R. G. Anthonisz, en Nederlandschzingen, wanneer dat maar even kan! aan wiens invloed zeer veel te danken is, dit jaar opnieuw tot voor fitter werd gekozen, al kon men Heelgoed! Maar 't kon nog beter. — ondanks zijn hoogen leeftijd — niets anders De Nederlander Van IJsselstein heeft het juiste verwachten. woordgesproken op de Internationale Arbeids- Nederlanders in Duitschland. conferentie te Geneve. Toen Jouhaux en Mertens hadden voorgesteld, Met nom id zien wij uit „De Post van Hol- het Duitsch, naast Fransch en Engelsch, tot taal land", dat de Nederlandsche Bond in Duitschland van het Congres te verklaren, kwamen de afgevaar- en de Vereeniging „Nederland" St. Joseph Comite, di den van Italie, Spanje, Brazilie en Portugal voor besprekingen gehouden en beSloten hebben, overleg hun taal op. Waarop de Nederlandsche afgevaardigde teplegen, wanneer van een van beide zijden de zeide, dat hij weliswaar niet meende, dat 't Neder- wenschelijkheid daarvan wordt kenbaar gemaakt. landsch ook ambtelijke taal moest zijn, maar dat er toch Er was trouwens alle reden voor aaneensluiting en geen enkele reden was het niet als zoodanig te erkennen, eendrachtig samengaan ter behartiging van velerlei wanneer men het Portugeesch daartoe verhief. Er belangen. Zoo werden als punten van overleg ziin, zeide hij, over de geheele wereld zeker even g enoemd: veel millioenenpersonen, die Nederlandsch verstaan, 1. Gemeenschappelijke adressen aan overheden en, waar als Portugeesch. mogelijk, ook aan de openbaarheid. Het is uitstekend, dat juist in zulk een internationale 2. Gemeenschappelijk optreden bij gezantschap en con- omgeving eens openlijk verkondigd wordt, dat ons sulaten. taalgebied niet beperkt is binnen de nauwe grenzen 3. Gemeenschappelijk optreden in de betrokken parle- van den staat Nederland. Nog liever ware het ons menten. geweest, als de heer Van Usselstein tegelijkertijd 4. Gezamenlijke propaganda voor het bezoek der re gee- eens even verteld had, waar alzoo in Europa en ringsleergangen in Duitschland. daarbuiten — Nederlandsch wordt verstaan enge- 5. Samenwerking bij het verschaffen van passen, de sproken. De vreemdeling heeft daarvan, in het alge- bekendmaking van ambtelijke berichten (onderlinge meen, geen flauw begrip. inlichting der beide secretariaten) enz. 6. Onderling ter beschikking stellen van stof voor voordrachtavonden. Stammuseum en S tamboekerij. 7. Uitnoodigen van elkanders Hoofdbestuurders tot het bijwonen van belangrijke Groeps- of Bondsbespre- Deze instellingen zijn gevestigd in de bovenkamers van kin en. ons kantoor Laan 34, 's-Gravenhage en alle werkdagen, behalve Een commissie van overleg is benoemd onder des Zaterdags, geopend van 10-12 en van 2-4 uur. Leden en voorzitterschap van den heer Max Blokzijl, Berlijn, huisgenooten hebben vrij toegang; niet-leden betalen 20 cts. NEERLAND IA 107 Feestvierende Nederlanders genoodigden te Comodoro Rivadavia (Argentinie) op 30 April 1928 ( Julianadag) Hethijschen der Unievlag. ZUTD-AFRIKA. „Ben gebeurtenis van geschiedkundige beteekenis" hebbengouverneur-generaal Smit en Prins Arthur van Connaught het hijschen der beide vlaggen van Zuidafrikaansche onderwijzers. de Zuidafrikaansche Uniegenoemd. Gedenkwaardig was finder as het oogenblik, waarop tegelijkertijd, De Ned. Zuid-Afr. Ver. heeft beurzen van 60 p. st. te Londen en in de vier hoofdsteden der Unie op beschikbaar gesteld, om jaarlijks aan een paar onder- Vereenigingsdag (31 Mei) de Union Jack en de wijzers uit Zuid-Afrika gelegenheid te geven, ge- herborenVan-Riebeeckvlag naast elkander wapperden. durende zes maanden aan een Nederlandsche Te Bloemfontein heesch mevrouw Pres. Steyn de universiteit college te loopen en met de Neder- Unievlag op het gerechtsgebouw. Bij de plechtigheid landsche beschaving in aanraking te komen. Als te Londen sprak o. a . re student kunnen zij, wanneer ze met de Holland- te Londen, Baartde la Faille, eengebed in het Afrikalijn varen, rekenen op de gewone vermindering Nederlandsch uit. Beide partijleiders in Zuid-Afrika, voor studenten van 50 t. h., welke zij bij den Ned. generaal Hertzog en generaal Smuts, hebben de Consul-Generaal te Pretoria, dr. H. A. Lorentz, overeenkomst, na veel strubbelingen door Boer en moeten aanvragen. Britgesloten, aangeduid als het eind van een honderd- Dit plan van de N. Z. A. V. verdient hartelijke jarigen strijd. waardeering. Het is niet teen te spreken, dat op In eengedicht „Vaarwel aan de Vierkleur" heeft het oogenblik Engelsch sprekende landen Zuid- degrijze staatsman P. W. Reitz de verdwijning van afrikaansche studenten het meest aantrekken. Dit deroemrijke Transvaalsche vlag beschreid. Doch is volstrekt niet noodig en misschien alleen toe te zii bestaat voort in (het wit van) de oranje-wit-blauwe schrijven aan de wijze, waarop hun de studie in die vlag en is, gelijk hij zingt, „in 't hart der Natie op- landen gemakkelijk wordt gemaakt; voor de studie geborgen". Een nieuwe tijd is aangebroken. Ook zullen zij zeker aan En eland nit de voorkeur „Die Uniegenoot" van 4 Mei 11. bevatte een gedicht kunnen even. Het is zeer gewenscht, dat het oude van Senator Van Langenhoven op de nieuwe vlag, stamland zich in dit opzicht een beetje op den die vooralsnog alleen tegelijk met de Engelsch ont- voorgrond gaat plaatsen en toont, wat zijn beschaving plooid ma worden „op die vernaamste regerh s - goeds en belangwekkends he. gebouwe in die hoofdstede van die Unie en van. die Provinsies, in die Unie-havens en op die Re e- ringskantore oorsee en op sodanige ander plekke binne die Unie as wat die Regering mag bepaal." Zoo blijft er nog te wenschen. Dus te werken Leden, werft Leden! en te hopen. 108 NEERLAND IA weekblad „De Vlaamsche Stem", waaruit hij zich VLAANDEREN. echter in Augustus van hetzelfde jaar nog om politieke redenen zou terug trekken. Maar na den oorlog stond hij onmiddellijk weer in de eerste gelederen van Mr. Alberic Deswarte de voorstanders der vernederlandsching van de Niet tientallen, niet honderden, maar duizenden Gentsche Universiteit en de vervlaamsching der zullen, zoowel in Noord-Nederland als in Vlaanderen, openbare besturen in het Vlaamsche land. Geen met ontsteltenis den onverwachten dood van den Vlaamsch Wetenschappelijk Congres of hi' was er koenen Vlaming, den kloeken Groot-Nederlander, bij als inrichter of spreker, geen Vlaamsche herden- den trouwen vriend en sullen weldoener van zoovele king, geen Guldensporenviering of mr. Deswarte ongelukkigen en verdrukten, mr. Alberic Deswarte, wist, denzelfden dag, in vier of vijf steden of dorpen hebben vernomen. In de volle kracht van het leven het goede Vlaamsche woord, het woord dat schoone hi was slechts 53 jaar oud --en de breede ont- he he beelden opriep en tot het diepste van het plooiing van zijn redenaarstalent, dat hi zoo gaarne volksgemoed doordrong, te verkondigen. VOOr enkele in dienst stelde van zijn diep vernederd, maar weken nog verdedigde hij, met groote welsprekend- zich geleidelijk weer oprichtend Vlaamsche yolk en heid, in den Belgischen Senaat, het standpunt van van de verspreiding der Nederlandsche taal en kultuur, het Algemeen Nederlandsch Verbond inzake de is deze Vlaamsche voorman heengegaan met een toepassing, welke dient gegeven te worden aan de Ned.- heldhaftigheid, waardig aan de meest treffende Belgische intellectueele overeenkomst en wie het v oorbeelden uit de Oudheid. jongste Meinummer van ,Neerlandia" doorliep, Den avond van zijn dood woonde mr. Deswarte zal gelezen hebben, met welke medesleepende geest- in gezelschap van zijn politieken vriend, oud-minister drift hij, bij de opening van de dit jaar te Leuven dr. C. Hu swans een kunstconcert bij in het gehouden Vlaamsche Wetenschappelijke Congressen, Brusselsche muziekconservatorium. Bij zijn thuis- zim heele rede aan de intellectueele toenadering komst voelde hi j zich plotseling onwel en kreeg het van Noord en Zuid wijdde, de Vlaamsche en Neder- besef, dat zijn einde nabij was. Hi had nog juist landsche Congressen beschouwend als het tastbare den tijd zijn huisgenooten rond zich te vereenigen bewijs, dat de wetenschap, door de Vlaamsche en en enkele worden van troost toe te spreken. Eenige Noordnederlandsche gestudeerden beoefend, niet minuten later was hij bezweken. Zijn laatste woord bijzonder Vlaamsch of bijzonder Hollandsch, maar was: „Vaarwel, mijne geliefden, ik stijg op een algemeen Nederlandsch is, zooals gansch onze hooger vlak", en tot zijn zoon, die, naar hij steeds kultuur en beschaving het zijn. hoopte, het vaderlijke voorbeeld van liefde voor Nimmer deed het bestuur van tak Brussel van stam en yolk trouw , volgen zal zeide hi j: „Ik verwacht, ons Verbond, vooral in de eerste moeilijke jaren der en het is mijn laatste wensch, dat je steeds zult zijn wederoprichting, beroep op de medewerking van een ware flamingant en een goed sociaal-democraat." mr. Deswarte, of ze werd immer met de gulste be- Zoo wist deze overtuigde Vlaamschgezinde, zelfs langeloosheid verleend. toen de schaduw van den dood reeds over hem heen Ook in andere omstandigheden nog mock blijken, schoof, de rangorde in zijn liefde te bewaren: eerst dat hi j zijn Grootnederlanderschap niet als een ijdel en vooral Vlaanderen en daarna de politieke over- woord beschouwde. Geen schooner lof kan dan ook tuiging. Zoovelen onder de levenden in Vlaanderen rondomzijn herinnering worden gevlochten dan die, handelen, helaas, nog steeds juist andersom welke vervat is in deze simpele woorden: „Hij was Alleen met de opsomming van het vele, het zeer een goed, edel en rechtschapen mensch, een plicht- vele, dat deze Vlaming voor zijn yolk en den Neder- getrouwe Vlaming en een ware zoon van den Neder- landschen stam deed, zou we l een heel nummer landschen stam." M. L. van Neerlandia te vullen zijn. Want de Vlaamsch- Tak Brussel. gezindheid van mr. Deswarte was geen of en toe Bij het overlijden van Senator Mr. Alberic Deswarte zond opwellend en als an slechts tot daden aansporend gevoel, maar een overtuiging en een werkzaarriheid het bestuur van tak Brussel een telegram van rouwbeklag aan hetgezin van dit die betreurde lid van het eerste uur, van ieder oogenblik. Reeds aan het Atheneum te wiens been aan een zwaar verlies voor het A. N. V. in Vlaan- Oostende kwam het, zijn heele leven beheerschende deren beteekent. De voorzitter en andere bestuursleden van gevoel voor recht en gelijkheid tot uiting; als student den tak woonden de uitvaart van mr. Deswarte bid en ver- aan de Universit te Brussel zetelde hi weldra gezelden hem naar zijn laatste rustplaats. in het bestuur van de Studentenvereeniging: „Geen Taal, een Vrijheid!" en nauwelijks was hi' in 1898 De motie van Groep Vlaanderen. tot meester in de rechten gepromoveerd, of hi maakte zich reeds verdienstelijk in het bestuur van de Jonge Eenpaar Vlaamsche bladen hebben beweerd, dat de motie, Advokatenbalie en het Vlaamsch Pleitgenootschap, waarvan in het verslag der laatste Hoofdbestuursvergadering waarvan hij tot tweemaal voorzitter zou worden. (zie 't Juninummer van Neerlandia, biz. 95) sprake is en Samen met andere Vlaamsche rechtsgeleerden stichtte waarin Groep Vlaanderen verklaard heeft, dat de werking van hi den „Bond van Vlaamsche Rechtsgeleerden" het A. N. V. van zuiver cultureelen aard is en zich niet uitstrekt die, op zijn beurt, de Vlaamsche rechtskundige tot hetpolitieke terrein, slechts met een zeer kleine meerderheid congressen in het leven zou roe en en tot aan zijn door hetgroepsbestuur werd aangenomen, teen het heftig dood bleef hi j secretaris van het „Rechtskundig verzet van de kleinste helft der aanwezige bestuursleden. Tijdschrift voor Vlaamsch-Belgie." Dit berust op een verkeerde voorstelling. Na bespreking is deze Wat mr. Deswarte ti dens den oorlog voor zijn motie in den vorm, waarin zij is verschenen, inderdaad aan- tijdelijk in Noord-Nederland verblijvende land e- genomen, zonder stemming, door al de aanwezige bestuursleden, genooten deed, hoef ik hier ongetwijfeld niet in zijnde de heeren L. Baekelmans, M. Belloy, H. Borginon, herinnering te brengen. M. de Ceulener, K. Goossens, M. Lauwerys, M. J. Liesenborghs In Februari 1915 stichtte hij, te Amsterdam, het en M. Stijns. NEERLAND IA 10 Onderafdeeling Deurne bij Antwerpen, den doorslag gegeven. Want hoe taai gewesttalen mogen zijn, In het voormalige kasteel Boekenberg — hetzelfde waar zij worden belaagd, alle, door overmacht; ook de nog zoo taaie de afdeeling Deurne bij Antwerpen van het A. N. V. zijn Groningsche cultuur heeft bij tijds een ruggesteun noodig. eerste vergadering hield — belegde deze wakkere tak in het Molema's woordenboek kan dien niet langer geven; het is begin der maand Juni een feestelijke bijeenkomst, welke uit niet meer in omloop. Verouderd is het anders niet zoozeer, muzikale nummers en een lezing door den bekenden Vlaamschen want zijn woordenschat heeft nog vrij wel de waarde, die hi' letterkundige Ernest Claes, schrijver van „De Witte"; „Sichem- gehad heeft, maar wat uitvoerigheid betreft en aankleeding, sche Novellen" en andere knappe en smakelijk-humoristische is het ,niet bij, al doet die erkenning niets of van zijn groote werken, bestond. Er was zeer veel belangstelling en de geestige, verdiensten. boeiende spreker mocht dan ook bij het einde van zijn lezing Het werk van Ter Laan nadert zijn voltooiing; het is in een ware hulde in ontvangst nemen. De heer Lauwerijs, voor- zijn soort een modelboek, ongekend rijk aan gegevens van titter van tak Antwerpen, sprak een hartelijk woord van dank. allerlei aard, waardevol niet alleen voor wetenschappelijke Tot slot was er ook nog een boekentombola, die heel wat onderzoekers van taal en folklore, maar ook voor de velen, gelukkigen maakte, die argeloos genieten. Voor hen toch in de eerste plaats geuren de taalbloemen. Dat de heer Ter Laan, Burgemeester, Kamerlid, voorman mee in eengroote politieke partij, op zijn reeds zoo BOEKBESPREKING. volgetaste vork nog deze extra plok hoof heeft genomen, geeft hem van alle dialectvrienden wel recht op route waar- Nieuw Groninger Woordenboek, door K. ter Laan. deering. Als hoofdman over vierhonderd, medewerkers onder Met Kaarten en Platen vanJohan Dijkstra e. a. wie de beste deskundigen, is hi' uitgetogen, den boer op, en J. B. Wolters, Groningen, Den Haag 1924. voor datgeoefende legertje is niets ondoorzocht gebleven. Zoo komt dit woordenboek bij tijds, want de belangstelling Mot zit allereerst in het stadsdialect. Toen Groningen nog voor allegewesttaal is thans rooter dan zij ooit is geweest, vesting was en buitenpost, toen lag het tusschen wallen en schoon ook zij de grenzen van het intellect slechts zelden grachten schijnbaar veilig. Maar toen reeds, al kwamen en overschrijdt. Die uitzonderingen neemt men vooral waar bij gingen door Naar poorten zelden anderen dan gelijktaligen, de Groningers in de verstrooiing; die hebben behoefte aan was de eigen aard niet ongerept gebleven: onderwijs, gesteund aansluiting, aan weer doorleving op feestavonden; maar de door hoogeschool en een kleine maar invloedrijke kern van uiterlijkheden kunnen het in den vreemde op den duur niet vreemdelingen in dienst van stad en land, hadden sedert harden; de olle wieven mit lane piepen, kroantjepot, klondies, lang reeds bres geschoten in het dialect; al voor 1850 waren toeterdies en kouke, hebbn kroajmars bloazn, ooriezers en er in de stadgeboren Groningers, die het goed vonden voor klädden achterheer. En dan worden er voordrachtengehouden de keuken, maar nietgoed genoeg voor de kamer. Wel werd van een verdienstelijke schrijfster als wijlen Mevrouw De Haas- het in breede kringen trouw gesproken, maar zoodra vreemden Okken, en van vele nog levenden, juweeltjes van kleinkunst, aan dengezichteinder waren. werd het verwisseld met een, niet onderdoende voor de verhalen van Cremer, wrens voor- provinciaal Hollandsch. Kenschetsend is in dit opzicht het drachten door ouderen onder ons nog niet zijn vergeten. Groninger volkslied, steeds metplechtigheid, enkel onder Dialect als taal, een ontwikkelde twijfelt er meer aan, is gelijk- soortgenooten, aangeheven: waardig aan de landstaal, het zoogenaamde Hollandsch, dat 'k Wijd aan Groningen mijn lied, door Ten Kate zoo juist „gemeenlandsch dialect" is genoemd. Aan 'tgewest waar 'k werd geboren, En men begrijpt den Vlaardinger dichter-wiskunstenaar Jacob Waar ik het eerste licht zag gloren, van Dijk, als hi' j zich beroemde buiten het Nederduitsch drie Waar ik zooveel heilgeniet, talen te kennen, het Vlaardingsch het Nieuwerkerksch en , om na eenige uitweiding te sluiten met een dreiging, zoodat het Kralingsch. elke niet-Groninger het zich voor gezegd kon houden: Wat de wetenschappelijke dialectstudie betreft, die heeft Maar voor vreemden, sedert meester Molema's boek in navolging van Duitschland Zing ik niet. en Frankrijk ook bij ons een vlucht genomen. De eerste, die Intusschen er wasgeen letter Groningsch bij. Zingen op als streng beoefenaar hoog boven zijn omgeving uit steeg, eigen voois, in eigen taal, dat kwam niet voor: eigen lied was dr.Jan te Winkel, de man, die het gebied van Nederland- hebben de Groningers nooit gekend; alles wat gezongen werd, sche taal en letterkunde beiden, heeft beheerscht als noolt was ingevoerd uit Holland. een voor hem, en bij de steeds verder noodige splitsing op Toch, ondanks opdringing van de algemeene landstaal, beidegebieden, wel nooit door iemand zal worden geevenaard. het dialect der stad heeftgeen kamp gegeven. Dit is vooral In den jaargang 1895 van het Aardrijkskundig Genootschap te verklaren door degroote aanwinst onder de vaste bevolking vindt men zijn antwoord op de vraag van het bestuur omtrent vangezinnen uit de provincie en door het nog steeds over- de mogelijkheid van samenstelling eener Noordnederlandsche drukke verkeer uit de omstreken op de beide wekelijksche taalkaart. Dit artikel, zoo eenvoudig geschreven, maar zoo marktdagen. Er is dus gestadig toevoer van levend spraak- rijk aan inhoud, zal voor altijd een le er blijven. Te Winkel materiaal. Hoe rijk thans nog die stadstaal is, wordt in dit heeft het zeer omvangrijke en moeilijke werk, dat in dien woordenboek herhaaldelijk bewezen, ook in hoeveel zij afwijkt tijd alleen hi' kon aanvatten, ondanks over kropping van anderen van de taal van hetplatteland. Als geheel overzien is echter arbeid, met zijn gewone bereidvaardigheid en toewijding op ondanks de vele schakeeringen, het Groningsch een eenheid, zich genomen, maar hi' j heeft het na twee kaarten laten rusten. niet als het Friesch een taal met eigen dialecten, maar zelf een Bij eene simpele aankondiging van Ter Laans Woordenboek dialect met vele tinten. Het heerscht nog oppermachtig overal, is ergeen plaats voor nadere uitweiding in dezen en kan waar de bewoners trouw zijn gebleven aan hun geboortegrond; worden volstaan voor den belangstellenden leek met een daar is het het voertuig der gedachten; daarin leeren de kinderen verwijzing naar dat artikel, waarin tevens de voorloopers van spreken en de laatste levensklank is een zijner klanken. Los- Molema te vinden zijn. Maar daarbij ma niet worden vergeten geraakt van de kluit, waarin hun jeugd geplant is geweest, de Geschiedenis te raadplegen van het Noordnederlandsche gedijen Groningers in den vreemde, maar zelfs na langen tijd, Dialectonderzoek van dr. G. G. Kloeke, in de Handleiding al hoorden zij zelden meer de taal hunner jonge jaren, is deze door dr. L. Grootaers en hem (Mart. Nijhoff 1926). Op Kloeke bloedeigen gebleven. Dialect raakt de onderziel. en dr. F. G. Schuringa hebben als vervolgers der kaartenreeks, Die aanhankelijkheid heeft bij den heer Ter Laan de vrienden van dit taalkundig en historisch onderzoek in 110 NEERLAND IA de eersteplaats hun hoop gevestigd. Verheugend en vol beloften is het, dat de Nijmeegsche Professor, dr. Jac. van INGEZONDEN. Ginneken, taalman vangansch nieuw allooi, zijn machtigen greep heeftgedaan, behalve naar het een nu nog leeft, ook naar wat van oudsher als dialect heeft bestaan. Hij heeft de leiding „Onder auspicien van ..... " gevat voor een Verzameling van Dialect-Bloem- Historische Histor lezingen, waarvan reeds een eerste deel, Het Westvlaamsch, Als men aan het volgende maar een klein deel van de doorJozef Jacobs, bij Wolters is verschenen. Aan deze Bloem- aandacht schendt, die het verdient, zijn we tevreden. Dat dit lezingen ma op den duur die van het Groningsch niet ontbreken. kleine deel dan toch nietgeweigerd worde door onze lezers, Ter Laans Woordenboek dus, in tegenstelling van zijn die immers allen een blijk hebben gegeven, dat Nederlandsche droge naamgenooten die ware knekelhuizen zijn om in te, belangen en Nederlandsche waardigheid hun niet zoo volstrekt rommelen, als men wat zoeken wil, is eenprettig boek, dat onverschillig zijn, als zoo heel velen onzer landgenooten. men kan lezen, woord voor woord, waar mengenoeglijk kan Sedert 1912 is Nederland aangesloten bij den Berner Staten- in vallen zonder iets te zoeken; altijd als men belang stelt in bond tot bescherming van het recht van den maker op zijn de ontelbaregegevens, die steeds doen glunderen om hun gewrochten van kunst of wetenschap. In dat jaar eindigde het krachtig gezonde oorspronkelijkheid. Natuurlijk zullen de verwijt, zoo dikwijls tot ons land gericht door de vertegen- Groningers zelf daarvan het meest genieten, want al lezende woordigers van kunst en wetenschap in de meeste andere zien zij, en hooren, want spreken is dood, als wij niet zien of beschaafde staten, dat Nederland een „roofstaat" was. Voortaan ons herinneren; dat weten wij nu alien uit de radio. werd ook bier uit krachte van de in datzelfde jaar afgekondigde Eengeweldige stap vooruit op taalgebied is de gevoelige nieuwe Auteurswet het recht van den buitenlandschen kun- plaat geworden, vergeleken bij het fonetisch schrift, dat niemand stenaar of schrijver, alleen te beschikken overgebruik, ver- nog heeft leeren spreken. Op die plaat wordt taal vastgelegd, menigvuldiging, opvoering, uitvoering enz. van zijn werk, verduurzaamd, voor onafzienbaren tij,d ook dialect dus, en erkend en beschermd tegen schending. Hier als elders kon wat op verdwijnen staat, kan zoo ten minste bij benadering de maker van een boek, een tooneelstuk, een muziekwerk of blijven bestaan, tot root nut voor de taalwetenschap vooral. ander voortbrengsel van kunst of wetenschap de vruchten Maar ook hier, het leven is we 't 't is kunstig vermummied. van zijn arbeidplukken door geldelijke voorwaarden te ver- Daarom moet aan de uitbeelding van de uitspraak, ook binden aan zijn toestemming tot drukken, vertalen, uitvoeren, bij Ter Laan, niet te veel worden gehecht. Daarvan is hij zich spelen enz. zelfgoed bewust, want al was hij voor de eenheid gedwongen Met datpijnlijke verwijt van de buitenlanders eindigde ook een uitgangspunt te kiezen, vele varianten in uitspraak heeft de ergernis van de eigen landgenooten, die zich dien smaad hij met plaatsaanduiding vermeld. Dat ten slotte elk mensch, aantrokken. als het op fine onderscheidingen aankomt, zijn eigen taal Sedert heeft hetgrootste deel van het yolk niet meer gehoord spreekt, is een gelukkig algemeen erkend feit geworden; van de zaak. Het verdrag van Bern was door Nederland onder- onbewust staan wij alien bloot aan endosmose, infiltreering teekend, de smet was uitgewischt, alles was in orde. van taal in taal. Al bereiken wij daarmede niet het volmaakte, Maar de ingewijden weten, dat toen juist een andere ergernis ook voor het Groningsch zou de opneming op de plaat, van ontstond, een andere smaad. taal uit met deskundigheid gekozen streken, in hooge mate Deze trof niet onze trage regeering, ook niet een bepaalde gewenscht zijn. Het is aangewezen taak voor de Vereeniging groep van belanghebbenden, die de regeering steeds tegenhield. Groningen. Dan kan daarbij ook nog tijdig worden vastgelegd Deze smaad trof en treft eigenlijk heel het yolk zelf, voor zoover de daverende Veendammer kermisdeun: het op de hoogte is. Van nacht nait op berre, Immers: Van nacht nait op stroo, Depractische uitvoering, de toepassing van de wetten, Wi binn'n Veendamers, voortspruitende uit de Berner Conventie, eischte nog heel Wi doun dat moar zoo. wat meer dan de bloote erkenning door de wet en het strafbaar En het Verbond ? maken van de schending. Toen in Dordt het 24ste Taal- en Letterkundig Congres Hoe moet de maker van een kunstwerk in het eene land werd ingeleid, doelde de spreker ook op het feit, dat zoo weten, of iemand in een ver verwijderd ander land zijn recht velen nog om het verschil in taal tusschen ons en de Vlamingen schendt door 't werk na te drukken, te vertalen, te vertnenig- hetgeloof aan een gemeenschappelijk Nederlandsch weigerden. vuldigen, op te voeren zonder zijn toestemming, dus ook zonder Gij, benoorden den Moerdijk, zoo ongeveer sprak hij, verstaat dat hij aan hetgeven van die toestemming voorwaarden kon niet de straatbevolking van Brussel en Gent, maar dacht gij verbinden, met andere woorden: zonder dat hij er geldelijk in uw eigen land die van Goes of Winschoten te verstaan, als voordeel uit trekken kon ? Zeker, als hij het gewaar wordt, zij op dreef is ? De vraag is, of in Groningen, Drente, Zeeland, dat iemand zijn auteursrecht heeftgeschonden, dan kan hij den Achterhoek, in Vlaanderen ook de beschaafden een voor , zich recht verschaffen. Hij heeft maar te klagen bij den rechter hetgeheele land volkomen verstaanbare, al is het lichtelijk in het land, waar de schending geschiedde en dan kan hij gekleurde, gemeenschappelijke taal spreken en in schrift een procedeeren (in dat andere land !) om schadevergoeding ..... gemeenschappelijke taal schrijven. Eenheid in beschaafde als hij dat kan. Maar hoe vaak zal hij het niet weten ? Daarom spreektaal, eenheid in schrijftaal en daarnaast de heerlijke had de maker van een kunstwerk aan de Berner Conventie ton al, de taal van het intieme, huiselijke leven, de taal van niet veel, wanneer er niet in dezelfde landen, die het verdrag het eigenlijke yolk bovenal. onderteekenden, instellingen bestonden van de belanghebbende Dat was in '97, dus ruim 30 jaar geleden. En nooit heeft kunstenaars zelf, van hun vakbonden, die zorgen dat de Berner , ons Verbond in dezen zijn geloof verzaakt. In het vorige jaar Conventie ook wordt uitgevoerd, tastbaar nut hebbe voor hen, heeft ons Hoofdbestuur een „Streektalencommissie" ingesteld, ten nutte van wie het verdrag is gesloten. Die instellingen waarover onlangs dr. Endepols een radiotoespraak heeft vertegenwoordigen elk in eigen land zoowel de binnenlandsche gehouden. kunstenaars (makers van kunst‘verken), als alle die buitenland- Wat tusschen 1897 en 1928 in woord en schrift door bestuur sche, welke burger zijn van een der verdragsstaten. leder staat en leden aan de verzorging van onze dialecten is gedaan, ligt zijn auteursrecht of aan zijn eigen nationale instelling en deze wijd en zijd verspreid over de jaargangen van ons Neerlandia. behoudt het alleen voor het eigen land, maar geeft ze voor De. elk ander aangesloten land over aan de daar inheemsche 11 NEERLAND IA defense des droits d'auteur neerlandais et francais dans les instelling. In elk land vindt remands auteursrecht dus be- Pays-Bas." Een Hollandschen naam heeft dat comite neerlandais scherming door een in datzelfde land gevestigde instelling, niet en kan het best ontberen ook. welke uit naam van den maker van het werk toestemming kan De belanghebbenden wisten evenwel, dat men in ons land geve n of weigeren voor het gebruik van het werk en aan die niets kan doen — goed, noch kwaad — zonder „namen". toestemming voorwaarden verbinden, dat is: die toestemming Welnu, die namen kregen zij. Zoodra de Fransche gezant tegelde maken en in rechten optreden in geval van schending in ons land, de beer De Marcel y, zich met dit comite inliet, van het auteursrecht. Natuurlijk komt hetgeldelijk voordeel, gaven twee leden van den Raad van State en de voorzitter dat de ontginning van het auteursrecht in een of ander land van de Alliance frangaise dadelijk toestemming, hun namen heeft opgeleverd, aan den maker en weer langs denzelfden te noemen als leden van dit comite, naast die van de geldelijk weg: de nationale instellingen hebben uit krachte van het haar betrokkenen en een paar onnoozele zoo genaamd „Fransch afgestane recht het geld, dat zij bedingen konden, geind; zij georienteerde menschen", zooals men die amphibieen noemt. zenden het naar de nationale instelling in het land van den Maar toen kwamen ook de hevige verzetschriften los ! maker en deze rekent of met dien maker zelf. Het Genootschap van Nederlandsche toondichters, de Ver- Zeer eenvoudig is dit stelsel, hoe moeilijk ook in de uitvoering eeniging van Muziekhandelaren en Uitgevers in Nederland, we ens het verbijsterend root aantal gevallen, waarmee die de Vereeniging van Letterkundigen gaven ieder op hare wijs instellingen te maken hebben. Men denke slechts aan het beleefdelijk, maar duidelijk aan den Franschen gezant, zoowel aantal„strijkjes”, dat alleen ons kleine land telt in al zijn steden, als aan de aanzienlijke Nederlandsche heeren, die de zaak stadjes, dorpen en gehuchten, alle welke strikes elken dag moesten opluisteren, te kennen, dat zij van dit comite neerlan- eenige malen spelen en hoeveel stukken zij van hoeveel toon- dais niets wisten en niets weten wilden; dat er geen Nederland- dichters spelen in alle deelen der wereld. Welnu, alle die, sche en Fransche auteursrechten te beschermen waren door toondichters nioeten(wanneer zij nog leven en wanneer ze min- andere dan de daartoe aangewezen Nederlandsche overheids- der dan vijftig jaar dood zijn hun erfgenamen) zij het slechts personen en vakvereenigingen, welke zij zelf waren; dat zij enkele centen hebben voor elken keer, dat een werk van hen mans genoeg waren, de eigen boontjes te do en en reden isgespeeld ! verb te over hadden, dit Bever niet in bond met de Franschen Maar het stelselzelf is zoo eenvoudig, logisch en practisch, te doen en allerminst met daarbij geldelijk voordeel hebbende als het weten kan en ook in volmaakte overeenstemming met Nederlanders. het stelsel, dat de Berner Statenbond zelf huldigt in het verdrag: De drie heeren antwoordden openhartig: dat hun toe- elke maker beschermd in en door het land, waar zijn werk treding tot het comite alleen geschiedde „onder auspicien van wordtgebruikt. den Franschen gezant" en dat zij geen andere gedachte hadden , Dat stelsel werkt ook uitmuntend, overal behalve ten gehad dan een blijk van sympathie te geven met de Fransche aanzien van drie landen: Zwitserland, Belie en Nederland. kunst. Waarom daar niet ? Omdat de groote Fransche nationale Juist. Van Nederlandsche kunstbelangen werd dus niet gerept instelling voor inning en verdeeling van auteursrechten, de in het comite neerlandais en evenmin van auteursrechten, Societe des Auteurs, Compositeurs et Editeurs de Musique welke ook. De Nederlandsche heeren werden dus heel eenvoudig die drie landen heeft ingelzjfd, tot haar terrein van werkzaamheid om den turn geleid. De bedoeling van de oprichters, die zich verklaart, zonder zich te storen aan de daar bestaande nationale trouw ens nooit om eenig kunstbelang hebben bekommerd en instellingen, zonder eenig acht te slaan op de herhaalde pro- de daartoegeschikte snort van menschen ook niet zijn, was testen, zonder rekening te houden met de verwarring, die geen andere dan om een Fransche instelling in ons land te zoowel daar als elders wordt gesticht door de inbreuk op hebben, die in naam min of meer Nederlandsch zou zijn en het stelsel, dat alleen goed kan werken, wanner het algemeen zoo de nationale bezwaren van die Hollanders, die nog weten wordt toegepast. De toondichters vooral in de drie genoemde wat nationale bezwaren zijn, zou uit den we ruimen. landen hebben er een belangrijk deel van de voordeelen, die Dat hebben de eerbiedwaardige mannen, die zoo maar hun de aansluiting bij de Berner Conventie hun kon opleveren, invloedrijken naam leenden, niet kunnen weten. bij verloren. Maar bovendien: is het nu zoo dwaas, dat de Maar ons blijft de vraag, die wij ook aan ieder stellen, die betrokkenen nog buitendien zee r levendig den nationalen zich ermee wil bezighouden: zouden die luisteraanbrengende smaad voelen, die hier wordt aangedaan door het groote, namen ook zoo gemakkelijk zijn verkregen, als het eens geen logge Fransche gevaarte, dat zich in Zwitserland, Belie en Fransche instelling, maar een Nederlandsche had gegolden ? Nederland gedraagt, alsof die landen geen zelfbeschikking hebben ? Is het zoo dwaas, als men zich daaraan, zelfs zonder HOLLANDER. * * gedachte aan de onberekenbare geldelijke verliezen, in de allerhoogste mate ergert ? Hoe de nkt de Taalwacht erover? Ergerlijk is de zaak voor ons land in no hoogere mate dan Deg edachtenwisseling over de beteekenis van het woord voor de andere landen. creool heeft de redactie gesloten. Ik zal daarop dus niet Ten eerste omdat voor Zwitserland als voor Belie nog geldt, terugkomen, dock wenschte gaarne gelegenheid te krijgen, wat voor Nederland niet geldt, namelijk, dat het land voor een naar aanleiding ervan een vraag te stellen. En wel deze: Als deel Fransche cultuur heeft (als verontschuldiging geldt dat wij hooren en zien, dat onze moedertaal in gebiedsdeelen, voor die andere landen ook niet, 'maar dit zij zoo). w aar deze geen moedertaal is, — laat ik het maar hoffelijk Ten tweeds en ten allervoornaamste omdat in ons land ze en —, verrijkt wordt met woorden en zegswijzen, waarvan buiten de belanghebbenden schier niemand zich om dezen hoon wij weten en voelen, dat zij in beschaafd Nederlandsch niet bekommert. op hun plaats zijn, welke houding hebben wij dan daarbij Dat is in de beide andere ingelijfde kleine landen wel anders ! aan te nemen ? Daarom heeft men ook alleen in ons land durven bestaan, wat Dat is, dunks mij, een vraag, waarvan de beantwoording men in Zwitserland en zelfs in Belie heeft nagelaten. in het bijzonder op het gebied der Taalwacht lit. Ik wijs De bij de Fransche overheersching op auteursrechtgebied hierbij op deze zinsnede uit haar jaarverslag (zie Maartnummer g nden stichtten (met het masker van weer eldelijk belanghebbe van Neerlandia, blz. 45), waarvan ik enkele woorden cursiveer: een andere Fransche vereeniging voor het gelaat, maar dat „. . . . maar wel krijgt een taal een heel anderen aanblik en is van geen belang) hier een zoo genaamd „Nederlandsch" klank, wanneer haar woordenschat wordt vermengd met allerlei, comite. Nederlandsch ? Het heet — men heeft het in alle bladen aan vreemde talen ontteende woorden. En in zijn gevolgen kunnen le en: „Comite neerlandais pour la protection et la 112 NEERLAND IA krijgen wij daarna een zinsbouw en stzjl, die evenmin in de aangehaalde voorbeelden ? Hoe tegenover een woord, als trens, oorspronkelijke taal thuis behooren." dat onmiddellijk zijn Engelsche afkomst verraadt en waarnaast Tegenover, wat ik zooeven aanduidde als „taalverrijking" bovendien nog het goed Hollandsche woord sloot staat ? en waarvan ik hieronder eenige voorbeelden zal even, zijn Ik zou het inderdaad zeer op prijs stellen , hieromtrent eens van de zijde van beschaafde Nederlanders twee houden en de meening te vernemen van diegenen, die zich, meen ik, o. a. mogelijk. Zij kunnen haar kort engoed veroordeelen en verkeerd tot taak gesteld hebben, onze taal vrij te houden van allerlei gebruik van woorden, uitdrukkingen en zinswendingen naar -ismen. Ik heb degegeven voorbeelden ontleend aan de vermogen tegengaan, o. a, door op dat verkeerde gebruik te Surinaamsche spreek- en ook schrijftaal (men zie de kranten wijzen en er het juiste tegenover stellen, telkens, wanneer de en andere drukwerken van daar), omdat het daar nu , niet g elegenheid daartoe zich voordoet. zoo heel erg is; integendeel vergeleken met Curacao maakt Zij kunnen echter ook aldus redeneeren: Een levende taal Suriname ten opzichte van kennis van het Nederlandsch een is aan voortdurende verandering onderhevig; woorden ver- goed figuur. Maar de gedachtenwisseling over de beteekenis dwijnen eruit en andere verkrijgen burgerrecht; beteekenissen van het woord creool en het ter verduidelijking daarbij aan- van woorden wijzigen zich langzamerhand, en dus . . . . verzet gehaalde woord polder hebben de boven gedane vragen bij u daartegen niet, maar neem met open armen aan alles, wat mij doen opkomen. Een antwoord daarop zou mij hoogst in Oost en West, in Zuid en Noord in onze taal wordt binnen- aangenaam zijn. gevoerd. Of dit het juiste standpunt is, meen ik te mogen Nieuwer-Amstel, April 1928. C. K. KESLER. betwijfelen. Ik meen ook, dat het niet het standpunt van * de Taalwacht is. Ik heb hierbij ditmaal niet vooral het oog op duidelijk vreemde woorden; het lijst mij inderdaad niet altijd De Hoofdbestuursvergadering van 28 April jl. mogelijk, deze onmiddellijk door een rasecht Nederlandsch Zeergeachte Redactie, te vervangen. Zoo vind ik b.v. rot rent om maar een voorbeeld In het overzicht van de bovengenoemde Hoofdbestuurs- te noemen,geen gelukkig woord; mij zegt het heel iets anders, vergadering, voorkomende in het Juninummer van Neerlandia, dan het Engelsche woord film. Wat ik op het oog heb, is dit: is naar onze meening onvolledig weer even wat de Voor- Nederlandsch worth, behalve in ons taalgebied in Europa, titter heeftgezegd over het A. N. V. en de politiek. Juist ookgesproken en geschreven in de Oost en de West. Van datgene, waarmede wij zoo van ganscher harte instemden, is de Oost weet ik tot mijn spijt te weinig; door mijn ruim 17-jarig niet uit het overzicht te lezen, zoodat een oningewijde een verblijf op Curacao en in Suriname iets meer van de West. onjuisten indruk van onze instemming kan krijgen. Dat men op Curacao slechts gebrekkig onze taal kent en haar De Heer De Kanter zette in die vergadering in, naar onze bij voorkeur niet gebruikt, is, geloof ik, algemeen genoeg bekend. meening volkomen juiste, bewoordingen uiteen, dat het En eveneens, dat men in Suriname veel beter Nederlandsch A. N. V. zich bij zijn streven ten behoeve van de cultureele spreekt en schrijft. Maar, — de oud-Gouverneur Staal vermeldt verheffing van den Nederlandschen Stam onmogelijk buiten dit ook in zijn boek Nederlandsch Guyana op blz. 114, — depolitiek in algemeenen zin kan houden, maar dat het Verbond er zijn Surinamismen. Indertijd hebben daarvan een lijst opge- in iedere Groep zorgvuldig buiten de parttjpolitiek dient te maakt twee onderwijsmenschen, de Heeren P. Enuma en. W. blijven. Het was vooral dit gedeelte van zijn rede, dat wij met Lobato, de eerste een Hollander de laatste een Surinamer,, zooveel instemming aanhoorden. Vermoedelijk was deze lijst niet eens volledig en waren er alleen Voorts nog een opmerking betreffende het overzicht: de de meest in 't oog loopende voorbeelden in opgenomen. Ook eerstondergeteekende heeft, sprekende over het verdrag met de Heer Staal noemt er enkele, voeteeren, vettewarier e.a. Belie, gewezen niet zoozeer op het Nederlandsch als op het Ik kan hierbij nog deze voorbeelden voegen: Waar ga je ? overwegend Grootnederlandsch belang daarvan, aangezien (met sterken klemtoon op „waar", voor: Waar ga je heen? een dergelijk verdrag in hooge mate de verstandhouding tusschen Ikga naast (voor: 1k ga naar hiernaast). de beide deelen van onzen Stam zal beheerschën. Ikga bij mijn tante, thuis, voor: Ik ga naar mijn tante, 's-Gravenhage, Juni 1928. naar huffs ). K. E. OUDENDIJK. Verjaarhuis, trouwhuis (voor huis, waar een verjaardag of L. L. W. v. SOEST. het huwelijk van een paar gevierd wordt). * * Schaafijs (klemtoon op de laatste lettergreep), zoutvleesch (voorgeschaafd ijs en voor gezouten vleesch). U of oe? Kom hooren (voor: luister eens). Geachte Redactie, Raaf (voor Ara, een soort vanpapegaai). Het stukje van den Heer R. v. I. in Uw Meinummer over Ik . heb deze voorbeelden zonder eenig stelsel uit mijn u of oegeeft mij aanleiding tot de mededeeling, dat ik hier geheugen opgeschreven; zij kwamen mij voor den geest, toen voor mij heb eenige brief es, in het jaar 1863 of 1864 geschreven ik las, wat de Heer Staal — volkomen joist — opmerkte door verschillendepersonen uit Minahasa en Ternate, waarin omtrent de eigenlijke beteekenis van het woord polder, ingedijkt steeds de oe-klankgeschreven is met 11 en geen enkele maal stuk land en de afwijkende beteekenis die men daaraan in , met oe; het teeken boven de u is nooit weggelaten. Het is wel Surinamegeeft: de dijk, of liever de dam, — want dijken zijn een bewijs, dat dit op de scholen zoo geleerd werd. Wie op daar eigenlijk niet —, om dat land. de scholen onderwijzers waren, is mij onbekend; ik laat gaarne Ik heb lange jaren gedacht, dat het in hoofdzaak het Holland- aan een navorscher over, wat de oorsprong deter spelling was. sche dialect was, dat zich in den loop der eeuwen onder allerlei invloeden tot beschaafd Nederlandsch ontwikkeld heeft. Nu Hoogachtend, ben ik echtergaan twijfelen. Is er nog wel beschaafd Neder- N. M. L. landsch ? Is er nog wel een taal met reels voor bulging en Het bovenstaande stukje is een bevestiging van mijn stelling: zinsbouw en voor dat alles, waarmede wij in onze schooljaren de Duitsche zendelingen hebben Teen schuld aan het met een werden lastig gevallen ? Of zijn er wellicht zooveel beschaafd- u weer even van den oe-klank in Indische aardrijkskundige Nederlandschen, als ergebieden zijn, waar onze taal telkens op namen. Immers de Minahasa is nooit terrein van de Duitsche andere wijze gesproken en geschreven wordt ? Staat er nog zending geweest, maar sedert 1821 van het Nederlandsch Zende- wel een beteekenis van een woord voor, — laat ik zeggen, om ling Genootschap. En op Ternate is heelemaal een zending, het niet al te lang te maken — tien jaar vast? geweest. Hoe staat de Taalwacht van het A. N. V. tegenover de boven- R. v. I NEERLAND IA 11 Grammatica van Dr. G. S. Overdiep heeft de samensteller een , TAALWACHT oefening opgenomen die aldus luidt: „ Tracht te verklaren, waarom de Taalcommissie van het Algemeen Nederlandsch Verbond de onderstaande verbete- Het Gevaar van vreemde Woorden in den Volksmond. ringen heeft aangebracht." En dan volt de zinnenreeks van g Hi j stond in du to (dubio) wat te doen. een onzer wedstrijden. Het is hiergewoon een oase (chaos). Ongetwijfeld vleiend voor de Taalwacht en het streven Dat vuurwerkgeeft boven het water een mooi defect (effect). van het A. N. V. Ik stel voor, dit lid te rioleeren (royeeren). Jij introduceert (interesseert) je no al voor die din en. Bij het verkeerde einde. Ik stond er heelemaalpamflet (perplex) van. Een lezer van Neerlandia, die blijkbaar onbekend wenscht Zoo ietsgeeft wel jacquet (cachet) aan de zaak. te blijven (waarom ?), zond ons de Dietsche kantteekening Hi' stond maar voor vigelant (figurant) op de lijst. over Miangas Nederlandsch, met onderstreeping van de De bieten-sjampagne (campagne) is ook weer begonnen. woorden vergelij, k aangemerkt worden en variant en de vraag: Dat is een mooi nummertje voor uw abattoir (repertoire). is dit Nederlandsche taal ? Ik ben zoogepasseerd (gepresseerd). Voor de eerste tweegevallen antwoorden we: ja! Vergelijk A. N. V.-Kalender is een zinverwant van overeenkomst, dat het in het bedoelde stukje beteekent. Aangemerkt worden is een zinverwant van 0, heilige Onnoozelheid! beschouwd worden(zie Ned. Wdb. I, kol. 243). Suriname, het bekende dagblad te Paramaribo, gaf in zijn Voor variant, een vreemd woord, dat vrijwel burgerrecht nummer van Dinsdag 6 Maart j.l. een ingezonden stuk over heeft verkregen, hadden we gewijzigde lezing kennen gebruiken, Zuivering van de Nederl. taal, welk stuk eigenlijk een aanval al is het een omschrijving. Hier kon het aanmerkingsstreepje op de Taalwacht inhoudt. Indien de schrijver van dit stuk, g ebillijkt worden. Een Nederlandsch woord voor variant die zich no al Een taal vriend (is dit taal hier een bijv. n.w. ? kennen we niet. Weet iemand er een, dat hi' j het ons melde. Een vriend der taal is toch een taalvriend !) noemt, eerst eens zijn eigen Nederlandsch( ?) zuiverde, zou hij misschien tot de ontdekking komen dat hi' van , het werk der Taalwacht MEDEDEELINGEN. met een kleine wijziging tot zichzelf zal zeggen, wat de Novitius in Braga beweert: Tu habes nullum, nai nullum belullum, nullum belullum de „Taalwacht", d.i. je hebt geen, zelfs niet het De directeur onzer Boekencommissie, Dr. W. van Everdingen, minste benul van de Taalwacht. heeft teen 1 Januari 1929 eervol ontslag gevraagd. Haar werkzaamheden zullen teen dien tijd in het hoofdkantoor g Nederlandsch in de Rechtszaal. van het A. N. V. te 's-Gravenhage worden saamgetrokken. Bij het bovenstaande sluit goed een klacht t van een Haagsch De Nederlandschegezant te Weenen, Jhr. F. E. M. H. rechterlijk ambtenaar aan. Deze ambtenaar deelde aan de Michiels van Verduynen, is benoemd tot eerevoorzitter der Taalwacht mede, dat in een rechtszaak het woord passeeren Afd. Weenen, Jhr. Mr. 0. F. A. M. van Nis en tot Sevenaer, was voorgekomen, waarbij de rechters eerst moesten uitmaken, gezant te Brussel, tot eerelid. Beiden hebben hun benoeming of metpasseeren bedoeld werd: aanvaard. a. voorbij rijden in tegengestelde richting; b. een stilstaand voertuig voorbijrijden; Voor de Streektalencommissie is een klanktoestel aangeschaft, c. een rijdend voertuig van achter of voorbijrijden. waarmede zij weldra haar opnemingen van dialecten zal aan- Z. i. zou hetgebruik van zuiver Nederlandsch in dit en van en, te beginnen met Limburg. vele anderegevallen heel wat tijd en kosten besparen. Zou Het Hoofdbestuur heeft instemming betuigd met het adres Napoleon dit misschien ook al hebben begrepen ? door de N. V. Multifilm , te Haarlemgezonden aan de Neder- landsche Regeering om voor de keuring van rolprenten be- Een vraag voor speurders. treffende onderwerpen van wetenschap, nijverheid, landbouw Wie kept den Nederlandschen dichter(vermoedelijk Cats) en handel, gemakkelijker en goedkooper voorwaarden te en deplaats van het oorspronkelijke der onderstaande ver- bedingen. taling ? De het rolprentvertooningen vanwege h A. N. V. in Zuid- Like melons, friends are to be found in plenty Amerikagenieten veel bijval. Nieuwe in andere streken worden Of which not even one isgood in twenty. voorbereid. In choosing friends, it 's requisite to use Onze Boekencommissie verzond de laatste maanden, behalve The selfsame care as when we melons choose. aan Zeemanshuizen, kisten boeken aan den Nederl. taal- No one in haste a melon ever buys; leer an te Duisburg , Dr. Kramer te Malang (voor Pamitran Nor makes his choice till three or four he tries; Vriendschap; Tehuis voor sociale belangen, aanbevolen door en And oft indeed whenpurchasing this fruit, Groep Ned. Indie) en de Henubo-stadsschool te Pretoria, B efore the buyer can find one to suit, aanbevolen door den heer Plokhooy aldaar. He 's e'en obliged to examine half a score Andperhaps not find one when his search is o'er. Geschenken. Be cautious howyou choose a friend Van Vice-adm. N. M. L. te R. deel I en II van De Oost- For friendships that are lightly made Indische Compagnie als zeemogendheid in Azie, met bij- Have seldom any other end, behoorenden atlas. Thangrief to see one's trust betray'd. Van de Kon. Begeer te V.: 3 legpenningen: de Olympische spelen, de Universiteit te Amsterdam en de Koop in 1626 De invloed onzer wedstrijden. van het eiland Manhattan, en 1 draagpenning: de Koningin- De wedstrijden in het verbeteren van onzuiver Nederlandsch Moeder. doen hun invloed algelden in het taalonderwijs. Van Mevr. S. te V. een foto van het type Vlaamschen en In het Oefenboek, behoorende bij de Moderne Nederlandsche Waalschen soldaat. 114 NEERLANDIA Van Mr. J. B. Z. te 's-Gr. het werk Transvaalsche herinne- ringen van Dr. Jorissen. Van de werkzaamheden vermelden we een Nederlandschen zang- en voordrachtenavond, gegeven met medewerking van. Van C. v. S. te D. eenpartij geschriften over de Vereen- mevrouw Elize van Bunge-Snijders (zang), mevr. G. Barbas- voudigde Spelling. v. Koetsveld van Ankeren(begeleiding) en den heer P. Kerstens Onze West. (rede en voordracht). Van het werkje „Onze West", dat de vereeniging „Oost Bij de ter gelegenheid van de aankomst van het vliegtuig en West" uitgeeft, is een derde druk verschenen. „De Postduif" den 11den October in den Planten- en Dieren- Suriname is wederom behandeld door Fred. Oudschans tuingehouden feestelijke ontvangst der vliegers bood de Dentz, terwijl Curacao ditmaal in W. R. Menkman een bevoegd voorzitter dezen namens de afdeeling een oorkonde aan, welke beschrijver vond. het belangrijke felt der luchtverbinding in herinnering brengt. Hetgeheel omgewerkte en door duidelijke kaartjes en af- Den 20sten October hield de heer Jhr. Mr. W. H. Alting beeldingen verluchte propagandageschrift is verkrijgbaar bij van Geusau voor een aandachtig gehoor een belangwekkende de Vereeniging, Korte Voorhout 6, Den Haag, voor f 1.25. lezing over Bollands Zuivere Rede. Wij zagen een proefdruk en achten ons dus gerechtigd nu Kaapstad. reeds eengunstig oordeel er over uit te spreken en het warm bid onze leden aan te bevelen. Dr. S. F. N. Gie heeft 28 Mei voor deze Afd. een base belangwekkende lezing gehouden over de vraag: Is ons nasionale „Nieuw Nederland". lewe prosaies ? Spr. kwam in zijn betoog tot het besluit, dat Op de algemeene jaarvergadering dezer afdeeling, gehouden er in het Afrikaansche yolk eengebrek heerscht aan „geor- 30 Maart, werd het volgende bestuur gekozen: W. P. Montijn ganiseerde feestelikhede", daar de eenige nationale feestdag voorzitter, S. van Rood, ondervoorzitter, I. Spetter, secretaris, Dingaansdag (16 December) is en zocht de oorzaak almee in D. G. Verschuur,penningmeester, G. W. Thomassen, 2de denprozaischen aard der Hollanders. Hi jpleitte voor d seeretaris-penningmeester, Prof. A. J. Barnouw en J. H. invoering van nieuwe feesten, o. m. voor een Van-Riebeeckdag Bockman, commissarissen van toezicht, J. L. van der Vegt, (7 April), daar zulke herinneringen de„poesie van die yolks- commissaris van orde. lewe” uitmaken. De voorzitter, deheer Schoeler, dankte den spreker voor Een Nederlandsch Hotel in Londen. zijn frissche denkbeelden en nam het tevens op voor de Hol- De lezers van Neerlandia hebben op den omslag reeds landers, die. i. degave voor feestelijkheden niet zoo missen meermalen de aankondiging van het „Bangor Hotel" te als Dr. Gie meent. Londen, Torrington Square 4 en 5, gezien. Fransch Vlaanderen. Dit is het eerste Nederlandsche Hotel in degroote wereldstad en doet zijn eigenaar, den heer W. Joh. Damman, alle eer aan. Wie op de hoogte wil blijven van dit stamgebied, zij de Het isgelegen in het westelijk Centraal gedeelte van Londen, lezing van de tijdschriften Le Be rot de Flandre en Le Mercure vlak bij het Britsch Museum, op eenige minuten afstands van de Flandre aanbevolen. de hoofdverkeerswegen naar het West-End en heeft wellicht Voor inlichtingen kan men zich wenden tot den Boekhandel gedurende de 8 jaren van zijn bestaan meer Nederlanders Zonnewende, Le' estraat 12, Kortrijk. gehuisvest dan eenig ander hotel. Verschenen. Het Hotel is o. m. Bondshotel van den A .N. W. B. Een nieuwe Nederlandsche spraakkunst door J. van Ham en de K. N. M. V. Behalve degeregeld weerkeerende zaken- en Dr. S. Hofker, derde deel, bij J. B. Wolters. Van het eerste menschen houden hier vele g roe en van de N. R. V., de Ned., deel (met figuren) verscheen de tweede druk. Chr. R. V. en de N. R. K. Reisvereenigingen herhaaldelijk Het Nederlandsch-Belgisch Verdrag betreffende intellectueele verblijf. Voetbal- en andere Sportvereenigingen komen jaarlijks toenadering. Wat is de taak van den Nederlandschen hoog- de kennismaking hernieuwen. Men voelt er zich dan ook in leeraar in Vlaanderen ?, uitgegeven door het Dietsch Studenten alle opzichten degelijk Hollandsch. Verbond. De eigenaar heeft thans een Hollandsch gidsje van de bezienswaardigheden in Londen samengesteld. Standbeeld Paul Kruger. De opgeheven Groep Noord-Amerika. Door de opneming van een portret van oom Paul met bijschiift vestigden we in ons Juninummer nog eens de aandacht De heer F. E. H. Gebhardt te Yonkers (New York) noemt op het door menigeen uit het oog verlorenplan tot stichting zich nog steeds Secretaris van Groep Noord-Amerika van van een gedenkteeken voor dezengrooten Afrikaner. het Algemeen Nederlandsch Verbond en thans ook lid van We verzuimden erbij te vermelden, dat o, m. deze afbeelding het Hoofdbestuur. voorkomt op prentbriefkaarten, welke het comite ten bate Het Hoofdbestuur ziet zich derhalve verplicht bekend te van hetplan in den handel heeftgebracht. Men wende maken, dat de heer F. E. H. Gebhardt geen recht meer heeft zich voor bestellingen tot mejuffrouw G. van Arkel, Weerd- als Secretaris op te treden van de Groep Noord-Amerika, singel 0. Z. 83, Utrecht. die opgeheven is. (Zie het Novemberno. 1927, blz. 190). Ook is hi' niet lid van het Hoofdbestuur, het een niet mogelijk Huwelijk. is, nu Noord-Amerikageen Groep meer is en dus g een af- 23 Juni werd in de Suidkerk te Bloemfontein het huwelijk g evaardi gde in het Hoofdbestuur meer heeft. van Dr. Francois Malherbe„ hoogleeraar aan de Universiteit Afd. Batavia. van Stellenbosch, en mejuffrouw Marie Leliveld ingezegend. Dr. Malherbe studeerde in Nederland en is geestdriftig Uit het jaarverslag over 1927, dat ons de vorige maand gestemd voor de versterking der cultureele banden tusschen bereikte, blijkt, dat het bestuur op het eind des jaars aldus Nederland en Zuid-Afrika. was samengesteld: Mr. A. B. Cohen Stuart, voorzitter; A. M. Schoevers, secretaris; R. A. A. A. Djajadiningrat, M. van Leiden. Doorninck, Mr. G. W. Eskes, Prof. Dr. E. G. Godee Mols- Het bestuur dezer Afdeeling best thans uit de volgende bergen, Dr. Ph. G. Gunning, Mej. H. C. H. Hoetink, heeren: Prof. Dr. J. H. Kern, voorzitter; E. W. Wichers H. M. van Praag en F. C. Sandrock. Rollandet, Koninginnelaan 6, Oegstgeest, secretaris; C. Pelten- Het ledental steeg tot 155, dank zij de toewijding van eenige burg, penningmeester; Mr. A. van der Elst en Mr. J. H. jongedames. Kramers, leden. NEERLAND IA 11 Delft en Kaapstad. Dr. A. Sternheim, Weteringschans 84, Amsterdam. De Senaat van de Universiteit te Kaapstad heeft besloten, C. Ph. Krekel, Arts, Reguliersgracht 142, ft L Drewes, fa. J. Fetter en Co., Kunsthandel, dat jongelieden, die op de Technische Hoogeschool te Delft hunpropaedeutisch examen met goed gevolg hebben afgelegd, Weteringschans 79, ft inZuid-Afrika zullen worden vrijgesteld van de studie der Mr.. Thors, Adv. en Proc., Weteringschans 127, „ eerste twee jaren van den cursus voor ingenieur te Kaapstad, H. Hartlieb, Bloemisterij, N. Blaak 55, Rotterdam. zoodat zij aldaar nog slechts twee jaren hebben te studeeren, J. H. F. Wijlacker, Schietbaanlaan 124a, It om hun ingenieursdiploma te behalen, B. Witkamp, Hoflaan 14, ft Mr. Otto deJong, Adv. en Proc., Geldersche Ons Autovlagje. kade 13, ft Wij ves ti en nogmaals de aandacht op dit sierlijke propa- Jhr. Mr. B. de Roy v. Zuiderwijn, Griffier der gandamiddel, afgebeeld en beschreven in het Februarinummer Rechtbank te 's-Hertogenbosch. Vrijhoeve Capelle. van Neerlandia, 1928. Prijs: 3.50 gld. met houten stok, 4.50 gld. H. C. Verhoeven, Bloemist, Kruisbroederstr. 3, 's-Hertogenbosch met metalen stang. Dr. J. G. A. Kattenbusch, Subst. Griffier Leden van het A. N. V. die een auto bezitten, doen practisch Rechtbank, Emmaplein 20, ft propagandawerk als zij ons vlagje meevoeren op hun tochten. H. Welsch, Fa. F. L. Welsch en Zn., $1 Zij, die het reeds bestelden willen het zeker wel hun vrienden , G. Glaudemans, Fa. N. Glaudemans en Zn., en kennissen aanbevelen. Natuursteenhandel enz., tt P. Francois, Hotel-Café Restaurant, Vischstr. 28, 11 P.J. J. Vos, Bedrijfsleider fa. A. Kreymborg en N IEUWE LEDEN. Co., Schapenmarkt 7-9, It J van Dun, Aannemer, Koningsweg 10, If Groep Nederland. W.J. L. de Kleermaeker, Insp. Ned. Lloyd, Brugstraat 34, tt Beschermende Leden. Mr. A. Tonnaer, Hinthamerstraat 179, ft Mr. A. M. R. Beguin, Heerenstraat 101, Voorburg. Mr. H. Wagenaar, Brugstr. 7, tf Mr. M. S. A. IJbes, Amersfoortschestraatweg 36, Bussum. A. A. Ebeling, Gem. Ontvanger, Koningsweg 74 tt Belden opg ,. door den heer Jac. Post Boomstr. l6bis, Utrecht. M. M. Wey,l Banketbakker en Kok, Kerkstr. 33, tt E. A. Pan, Wagenaarweg 26, Scheveningen. Mr. J. v. Roosmalen, Uitgever Kerkstr. 52, , ft Opg. door het Bestuur der afd. 's-Gravenhage. A.J. Spierings, Accountant, Verwerstr. 9, ft Gewone Leden. Mr. C. W. Vollgraff, Rechter, Villa ark, Vugt. L. A. Kouwenhoven, Agent Kon. Paketv. Mij. H. Vlaanderen Kruidenier, Voorstraat 39, , Utrecht. N. I. Laan van Meerdervoort 223, 's-Gravenhage. Mej. W. P. J. v. d. Chys, Sophialaan 26, Baarn. H. P. vanJaarsveld, Insp. Ned. Lloyd, Fred. P. Ossen, Pianohandelaar, Nieuwe Ebbingestr. 15, Groningen. Hendrikplein 27, tt Allen opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. 16bis, Utrecht. Ds. C. v. d. Zaal, Pred. Chr. Geref. Kerk, H. Jas, Landbouwer, „Modjokerto-hoeve", Oostvoorne. Nieuwstraat 4, Deventer. Opg. door den heer A. Prakken, Deventer. Ds. J. P. v. Heest, Luth. pred. Smedenstr. 17, 11 G. H. Hofman, Noordweg, tt H. A. M. Kroese, Bankier, Alex Hegiusstr. 7, tt Jan W. den Duyn, Sin el 386, Amsterdam. Mr.. Acquoy, Gem. Secretaris, Keizerstr. 22, tt Opg. door het Bestuur der Afd. f t A. Stuurman, Broodbakkerij„ De Waag", Brink 88 tt J. W. Lieftinck, Bankier, Joh. Verhulststr. 196, 10 Ds.J. J. van Baarsel, Pred. Geref. Kerk, lt Opg. door Majoor J. A. Snijders, 11 Fred. Velders, Kapper, Menstraat 13, 11 A. Reijsenbach, Pension Treffers, Stadhouders- A.J. Eilander Jz., Electr. Kantoorboekenfabr., laan 20, 's-Gravenhage. Menstraat 30, 11 Mevrouw C. M. Reijsenbach, Pension Treffers, F. Adelaar, Voorz. Deventer Handelsvereen., Stadhouderslaan 20 lt Gr. v. Burenstraat 7, lf P. W.Jonquiere, Ten Hovestraat 53, ft Mej. A. Mulder, Dir. Pitmansch., Pikeurslaan 12, ft A. A. deJongh, v. d. Heimstraat 76, ft J. W. Jansen, Muz. en Instrumenthandel, J IP Gr. Overstr. 12-14, ft Mevr. Gratema -Hofstede, Emtnastraat 35, ft Ds. S. G. de Graaf, Pred. Geref. Kerk, Mej. C. Koster van Groos, Laan van N. . Vondelstraat 168, Amsterdam. O. Indie 278, ft Dr. C. Schaink, Rector Geref. Gymnasium, A. L. Verschoor Valeriusstraat 53, , ft Keizersgracht 495, tt B. v. d. Sigtenhorst Pr. Mauritslaan 73, , J1 Mr. M. A. Ligterink, Advocaat, Keizers- P. Mostert Reinkenstraat 16, , ,, gracht 473-479, 11 B.Johnen, Van Speykstraat 1, 11 H. A. Scholtz, Leeraar , Oostzaanstraat 33, 11 Mej. Caroline Castendijk, Kon. Sophiestr. 37, lt S. v. d. Meer, Leeraar Geref. Gymnasium, K.J. W. Bernet Kempers, Riouwstr. 152, 11 Alexanderplein 2, lt Dr. K. Ph. Bernet Kempers Riouwstr. 152, II G.J ,. de Koning G.Jzn. Sanitaire Inrichtingen, Dr. Onne Damste, Papegaaienlaan 24, 11 Keizersgracht 447, ft Jhr. I. N. K. Graafland, Kon. Wilhelminalaan 45, Voorburg. , II Allen ()pg. door het Bestuur der Afd. 's-Gravenhage. Dr. W. A. Weijtlandt, Huidekoperstr. 21, 11 Jan Bogaerts, Kunstschilder, Sophiahof, Mr. H. Brans, Weteringschans 136, 11 Kerklaan 55, Wassenaar. C. Carsten, Huidarts, Weteringschans 265, ft Opg. door Mr. W. J. L. van Es, 's-Gravenhage. A.J. Danser, Tandarts, Weteringschans 247, 11 Mevr. T. van Dam, Ant. Duyckstraat 72, 's-Gravenhage. H. B. Baay, Dir. Bataafsche Hyp. Bank, Me. S. Tolsma, Obrechtstraat 24, it Weteringschans 131, if Beiden opg. door Mevr. H. Uden Masman, ft Dr. A. Foy, er Weteringschans 84b, ft L. de Gruyter, Adelheidstraat 221, ff 116 NEERLAND IA Mevr. L. de Gruyter-Iserief, Adelheidstr. 221, II M. H. Bentfort v. Valkenburg, Str. Bucuresti 43, Ploesti. Beiden ()pg. door den heer H. F. W. M. Pauwels, ft A.Jansen, Astra Romana, II Etty, Ten Hovestraat 53, if H. Medemblik, Strada Al. Eminescu 35, II Mevr. Etty, Ten Hovestraat 53, lf J. A. Mijs, Astra Romana, tf J. Blank, Stadhouderslaan 107, it P. Timmermans, Astra Romana, ,, J. H. V. Wely, Groothertoginnelaan 61, 11 A.J. G. M. Bierman, Astra Romana, Ochiuri. Mevr. L. J. v. Wely-v. d. Hi1st, Groothertogin- F. L. Hes, Astra Romana, lt nelaan 61, lf E. v. d. Hoog, Astra Romana, Campina. G. C. Kokxhoorn, Fred. Hendrikplein 29, It H. Jansen, Bd. Elisabeta 29, If Mevr. G. C. Kokxhoorn, Fred. Hendrikplein 29, ft J. J. Witteveen, Strada Lahovary 17, ft J tt W. A. Hoorweg, Lugos. Allen opg. door den heer P. W. Jonquiere, 11 H. M. H. Kloosterman, Splaiul stang al Begheuhui 40a, Timisoara. Groep Ned. Indie. J. de Wigs, Hotel Royal, f Mevr. L. H. von Krauss-Vernier, C.O. Krebet b. Malang (Java). A. Steketee, Astra Romana, Boldesti. Opg. door het Bestuur der Afd. Weenen. B. Wente, Soc. Sospiro, Varful Draganeassa. Groep Ned. Antillen. Allen opg. door het Bestuur der Afd. Roemenie. E. D. v. Exel, Pannekoek, Curacao. Afd. Secretarissen van Groep Nederland. K.J. Bouchard, Isla, ft Alkmaar, Mr. F. A. Josephus S. A. Senior, Scharlooweg 62, It Jitta, Emmastraat 43. L. Gerhards, Klipstraat If Amersfoort, Ds. M. G. Gerritsen, Vlasakkerweg 14. Allen opg. door het t Bestuur der Groep Ned. Antillen. Amsterdam, W. F. v. Heusden Sr. Sin el 321/47. Groep Vlaanderen. Arnhem, A.J. Schreuder, Joubertweg 2. Mej. Martha Boerhave, Regentes a. h. Gesticht der Heilige Oosterbeek-Hoog. Familie, Thielt(W. V1.). Assen, Opg. door den heer E. Gijselinck, Kortrijk. Breda, Delft, Ds. Th. G. Stellwag Heemskerkstr. 11. , Buitenland. Deventer, Mevr. Bar.es. de Stuers, IV, Paniglgasse 5, Weenen. Doesburg, Jhr. Mr. G. A. A. Felix Bremmer IV Taubstummengasse 8. II Nahuys, Markt. Dr. A. Kalthofen, VIII, Strozzigasse 4, fl Dordrecht, H. G. van der Esch, Reeweg 127. E. v. Breda, VIII, Piaristengasse 56, ft Enschede, Mej. J. A. Prins, VI, Pension Schneider, 't Gooi, Mr. H. J. M. Tonino, Ouden En we 9. Getreidemarkt 7, It Hilversum. Allen opg. door het Bestuur der Afd. ft Gouda, Dr. S. S. Hoogstra, Crabethstr. 41. Ds. S. P. Fouche, 18 Militereweg, Tamboers- 's-Gravenhage, Ir. H.J. W. Carel van Bijlandt- kloof, Kaapstad Z. Afr.). Thunnissen, laan 6. Mevr. Fouche, 18 Militereweg, Tamboerskloof ft 's-Gravenhage, Beiden opg. door het Bestuur der Afd. tt (Jongl. Afd.), H. F. W. M. Pauwels, C. Speelmanstr. 27. Z. Exc. Baron E. v. Nagell Bul. Lascar , Groningen, Drs. H. de Buck, Heide en Watersteeg, Catargiu 22, Boekarest. Haren (Gr.). E. David, Str. Dr. Burghelia 17, It Haarlem, F. Primo, Leidsche Vaartweg Th. Dresen, Str. Labirint 116, It 157 Heemstede. , A. S. Hoitsema, Philips, S. A. Str. Luterana 6, If Harderwijk, Dr.. Moll, Rector Christ. Lyceum. C. Holdtgrefe, Str. Raspuntiller 6, if 's-Hertogenbosch, Mr. K. M. Phaff, Markt 45. J. Koster, Soc. Unirea, It Hoorn, P. M. Veenstra, Groote Noord 130. D. Olie, Moara Assan, ft Kamen, T. ten Kate , Boven Nieuwstr. 66. A. v. Omme, C. Wolff S. An. ft Leeuwarden, Dr. S. A. Waller G. van Ooy, Astra Romana, ft Zeper, Nieuws tad 61. Mr. R. Neuerberg, Astra Romana, ft Leiden, E. W. Wichers Koninginnelaan 6, P. W. den Ouden, Astra Romana, ft Rollandet, Oegstgeest. J. Prinsen Geerligs, Astra Romana, tt Maastricht, Mevr. D. Bogaert-de Wilhelmina- F. Gartner, Astra Romana, If Starler de Frienisberg sin el 77. W. Graaf v. Rechteren Limpurg, Gezantschap Middelburg, Dr. K. Kooiman , Bierkaai. der Nederl. ft Rotterdam, Mej. A. Kuyper, Provenierssingel 27. H. Post, Soc. Unirea, ff Schiedam, F. A. C. Lechner , L. Kerkstraat 62. Chr. A. Bauduin, Astra Romana, Moreni. Utrecht, F. Kroon , Schoolstraat 32. A.J. Boermans, Astra Romana, 11 Vlissingen, C.J. L. Sitsen, Walstraat 72. P. M. Bouten, Astra Romana, ft Voorne en Putten, Mr. Dr. H. P. Schaap, Groenmarkt 169, J. L. Chaillet, Astra Romana, 11 Brielle. J. Dolmans, Astra Romana, tt Wageningen, A. M. Sohn en Hoogstraat 67. P. H. deJong, Astra Romana, lt West-Zeeuwsch- E. P. v. d. Werff, St. Anna ter Muiden. P. A. Lemmens, Astra Romana, lf Vlaanderen, J.J. Smolders, Romano Americana, 11 Woerden, Mr. A. F. v. d. Bosch, Utr. Straatweg 5. W.. M. Graaf v. Limburg Stirum, Astra Romana lt Zaanstreek, E. A. Veen, Stationsstr. 142, F. Ozinga, Expl. Petrof. Ralph. E. Fair, ft Zaandam. P. R. Ozinga, Soc. Unirea, ft Zutphen, Jhr. Mr. C. C. deJonge Stationsweg 3. B. L. Voskuil, Romano Americana, lt Zwolle, Mr. H. J. Bouman, Bloemendalstr. 10. 32ste Jaargang. No. 8 Augustus 1928. NEE RLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Taal, die met Uw grooten schat Alle lief en Teed omvat, 't Leven rijk kunt maken, 'k Zal U nooit verzaken. WILLEM VAN LANXMEER. INHOUD: De Nederlandsche officier en de Grootnederlandsche Gedachte, door K. E. Oudendijk — Nederlanders in den vreemde XIII — Dietsche Kant teek eninge n: Buitenlandsche stemmen — Oost-Friesland — Alleen Nederlanders konden dat —Zuidafrikaansch bezoek — Nederlandsche wetenschap — Wat Men van Nederland zegt — Teekenen van Leven — Uit Argentinie — Tweetaligheidsacrobatiek — Nederlan d: De boottocht der Afd. Rotterdam, door Mej. A. Kuyper — De Zuidafrikaansche Studentendagen, door A. J. S. — Vlaandere n: Vlaamsche toestanden, XXV, door M. J. Liesenborghs — De Guldensporenherdenking — Z u i d-A f r ik a: Transvaalsche Brieven Il, door Z. — De dichter Leipoldt in Europa — Met Dietsch de wereld door — Ingezonde n: Rol rent-Film door Henri Polak — Voorzichtig met ismen, door H.— Het mooiste meisje ter wereld is van Dietschen stam ! !, door S. — Taalwacht — Mede deelingen — N i e u w e L e d e n. DE NEDERLANDSCHE OFFICIER EN DE GROOTNEDERLANDSCHE GEDACHTE 1) door K. E. OUDENDIJK. Om te kunnen komen tot de beantwoording der werkt een naar het middelpunt trekkende kracht. vraag: Hoe staat de Nederlandsche officier tegenover Zij werken zich, zonder onvaderlandslievend te de Grootnederlandsche Gedachte en de hieruit ont- worden, boven het nationale uit, om een hoogere staande Grootnederlandsche Beweging, dienen wij volkseenheid te vinden. Zij zijn geen Hegelianen, ons eerst goed rekenschap te geven van de beteekenis die het persoonlijke leven in het gemeenschapsleven dezer woorden. willen doen overvloeien, noch aanbidders van een Wat moet men verstaan onder de Grootnederland- nationalen geest, die op natuurlijke en historisch ge- sche Gedachte en de Grootnederlandsche Beweging ? worden onderscheidingen het merle der uniformiteit Wanneer men mij deze vraag stelt, beantwoord ik wil drukken. Maar zij begeeren de stem des bloeds die in den regel in 't kort als volgt: te laten spreken en den eenheidszin hunner stam- De Grootnederlandsche Gedachte komt voort uit de verwantschap naar voren te brengen. En zij wenschen overtuiging, dat er in de wereld veel ruimte is, waarin in mannelijk zelfbewustzijn, in diep gevoel van de Nederlandsche ziel has r wieken kan uitslaan en eigenwaarde, al wat er edels en schoons in dat bloed de Grootnederlandsche Beweging is het streven, om zit, te ontwikkelen, uit te dragen en alien „Wien die ruimte voor dien wiekslag vrij en zuiver te Neerlandsch bloed in d' aadren vloeit" te doen houden of te maken. medewerken tot den bloei van den Dietschen stam." Deze korte verklaring vereischt nadere toelichting. In die bewoordingen is de Grootnederlandsche Ten einde deze te geven, wil ik het woord verleenen Gedachte op welsprekende wijze weergegeven. En aan den oud-minister De Visser, dien vurigen Ned- voor een nadere omschrijving van de Grootneder- lander, door een gedeelte aan te halen uit de schitte- landsche Beweging haal ik de N. R. C. van 8 April rende rede, die hi in 1923 heeft gehouden te Dordrecht 1920 aan: bij het zilveren feest van het A. N. V. ,Politieke toenadering tot Vlaanderen en Zuid- Zijne Excellentie siorak toen o. m. aldus: Af'rika behoort niet tot de practische mogelijkheden; „Hoe weinig levendig is het besef, dat Nederland maar Vlaamsche en Zuid-Afrikaansche sympathieen, nog iets anders en iets meer is dan der vaderen erf nauwe geestelijke banden met de 4 millioen Vlamingen en dat het in hoogeren in het yolk beteekent, zooals en het groote Zuid-Afrikaansche land zullen voor het zich naar zijn eigen aard en taal heeft ontwikkeld. Nederland een belangrijke ruggesteun zijn. Z.:56 opgevat zijn er vrij wat meer Nederlanders, Meer dan het gros der Hollanders vermoedt, leeft dan die deze strook gronds bewonen; ja, is het in Zuid-Afrika en in Vlaanderen de neiging om in begrip „Nederlander" een internationaal begrip. Holland het moederland te zien, dat de beide andere Uitspruitsels uit dien stam vinden wij in vier wereld- deelen van den Dietschen stam in hun pogen naar deelen, in Europa, in Holland en Belgie; in Afrika, een eigen volksleven moet steunen. in de landskinderen van Kruger en Steyn; in Amerika, De geweldige levenskracht der Afrikaners is in de afstammelingen onzer kolonisten en in Suriname bekend , genoeg; de overbruisende levenslust der en Curacao; en in Azie in de inlanders, die zich de Vlamingen moge ons, verzadigde Hollanders, sours Hollandsche taal en de Hollandsche zeden hebben ruw aandoen, in onze harten benijden wij hun dien eigen gemaakt. lust in het leven. In de be to elementen onder al die Nederlanders Die volken kunnen wij desgewenscht bij hunne ontwikkeling bijstaan; in ruil daarvoor ontvangen 1) Hoofdinhoud van een rede, gehouden voor de alge- wij nieuwe prikkels voor nationale energie en ver- meene vergadering der Vereeniging van Officieren der Ne- hoogde beteekenis van Hollands Internationale positie. derlandsche Landmacht. Red. Deze mogelijkheid om ons land te versterken 118 NEERLAND IA mogen wij Hollanders niet voorbij laten gaan. skillig wees nie omtrent die toekoms van die stam- Onze cultureele bemoeiingen zullen zich voortaan en taalgenote dââr in Afrika". tot Vlaanderen en Zuid-Afrika moeten uitstrekken." Het Vlaamsche blad„Ons Vaderland” (eerste uitgaaf) van 27 Juni 1920 bevat een hoofdartikel, Met opzet heb ik hier eenige aanhalingen gedaan getiteld „Nederland, let op uw zaak — Hollandsche om — zoo zulks inderdaad noodig mocht we en — laksheid", waarin ons in duidelijke taalwordt voor- aan te toonen, dat in zeer gezaghebbende kringen gehouden, Welke plichten het Hollandsche volk, als groote belangstelling in en liefde voor de Groot- kern van den Nederlandschen Stam, heeft te ver- nederlandsche Gedachte bestaat. Het zal U bekend vullen tegenover Vlaanderen en Zuid-Afrika. Het z ijn, dat die Beweging als het ware belichaamd is in begint als volgt: een over de wereld verbreide organisatie. het A. N. V. „We zullen 't niet moe worden om dag op dag In het ontstaan van dit verbond spiegelt zich het met dezwaarste hamers, waarover we beschikken, on der beweging vrij nauwkeurig af. te slaan op de laksheid van Holland bij 't vervullen Alvorens verder te gaan, moeten wij het nog eens vanzijn Grootnederlandschen plicht. Er staat te worden over de beteekenis van eenige woorden en veel op 't spel, dan dat we ons met enkele moos- uitdrukkingen, die ik herhaaldelijk bezig. tuitende, maar armzalige platonische vriendschaps- betuigingen van over den Moerdijk in slaap zouden laten wiegen. Aan handkusjes heeft het in den Wat moeten wij verstaan onder den Nederland- laatsten tijd precies niet ontbroken, maar wat zijn schen Stam ? we daarmee, wanneer we nog altijd moeten wachten Ikzou hier het voorbeeld kunnen volgen van op de eerste daad, waaruit blijken zou dat het den verschillende filosofische schrijvers en wijsgeerige Hollanders ernst is en date besloten ziin om de beschouwingen kunnen houden over het verschil nieuwen weg vastberaden op te gaan." tusschen de begrippen: Volk, Natie, Stam en Ras, * maar ik al dit niet doen, doch eenvoudig mede- deelen, dat het A. N. V V. tot den Nederlandschen Ge ziet, de stamverwanten verwachten van het of DietschenStam rekent: De Nederlanders in het Noordnederlandsche volk, dat het zijn plicht als Rijk der Nederlanden, de Vlamingen en de Dietsch kern van den Stamzal begrijpen. sprekende Zuid-Afrikanen of Afrikaanders, alsmede Wij Noord-Nederlanders, worden dus beschouwd de verspreid over de wereld wonende afstammelingen alsde kern van den Stam, maar will wij recht van die volken, voor zooverre zij hun starnbewustzijn hebben op deze onderscheiding, dan moeten wij ons niet hebben verloren. diewaardig maken. Dan moet in ons yolk eengepast, Herhaaldelijk gebruik ik het woord D' is Dit rnaar sterk nationaliteitsbesef leven, dan moeten wij woord is afkomstig van het woord Diet, dat evenals ons,zonder zelfverheffing of chauvinisme, ervan Duut en Duit, yolk beteekent. Diets ch beteekent bewustzijn, dat het Nederlandsche Volk in de dus „van mijn yolk" of „tot mijn yolk behoorend". wereld watbeteekent. De DietscheStam is dus de stam, waartoe mijn yolk Wegdoezelen van one volkseigenaardigheden, behoort. Het woord wordt tegenwoordig door veel slaafs navolgen van uitheemsche gewoonten, meenende schrijvers weer meer gebruikt voor den Nederland.- datzulks deftig is of van een ongewone ontwikkeling schen stam, onder anderen omdat biiv. de Zuid- getuigt, dat alles doet afbreuk aan onze volkskracht, Afrikanen niet gaarne Nederlanders worden genoemd. maakt ons minder waard voor de taak, die ons yolk in de ontwikkeling der menschheid heeft te vervullen. Wij, Noord-Nederlanders, beschouwen ons dikwerf Voor een Duitscher, die een Engelschman nabootst, als de kern van den Nederlandschen Stam en wij heb ikgeen achting en van een Nederlander, die hebben daartoe, meen ik, ook het recht, wanneer angstvallig den vreemdeling na-aapt en zijn eigen we nagaan, hoe one Stamgenooten het Ned erlandsche aard verloochent, walg ik. Volk herhaaldelijk en krachtig herinneren aan zijn Evenals er in de natuur een groote verscheidenheid verplichtingen, om hen bij te staan in hun moeilijken bestaat in de bloemen en planten, een verscheidenheid, strijd voor de gemeenschappelijke geestelijke goede- zonder welke er geen schoonheid zou zijn, evenzoo ren. Ik lees U bijvoorbeeld deze beide voor: moet er een afwisseling zijn in den aard en de eigen- Eerst deze Zuidafrikaansche stem: schappen der verschillende volkeren. In Het(Haagsche) Vaderland van 5 October 1919 leder yolk behoude zijn eigenaardigheden, zij er schreef Adam Boshoff een artikel onder den titel trotsch op, niet om zich beter te gevoelen dan de „Suid-Afrika en Vlaanderen. Die Nasionale Bewe- andere volkeren, doch anders . . . . gelukkig anders. ginge", dat aldus begon: Slechts hij, die een gezond nationaal gevoel bezit, „Die Afrikaner wat die gel6enheid het om die kanzuiver internationaal gevoelen. Vlaamse nasionale strijd — want dat is wat die be- Een yolk moet aan zich zelf gelooven, om tot we in nou geword het — van nabij te bestudeer, groote daden in staat te zijn. wordt aldadelik getref deur die vele en grote moeilik- Maar ..... beteekenen wij dan inderdaadiets in hede waarmee die Vlaminge in hulle streve te kampe deze wereld ? Is ons kleine yolk dan inderdaad lets het en diegeringe mate van steun wat hul vanuit waard tusschen de veel en veelgrootere naties ? Nederland krij. Ons Afrikaners verwonder ons nie Gij, officieren, die ons yolk nog de moeite waard o'er hierdie laaste verskijnsel nie. Die strijd vir vindt, om er Uw leven voor te geven, zult deze vragen nasionaal bestaan wat onsdaarginds voer skijn ewe niet. stellen . . . . maar zij worden veel en veel te min belangstelling in Holland te wek als die Vlaamse vaak gesteld! strewe. Dit is tens eerste te betreur, want in onse De Groot-Nederlander rekent het tot zijn duren verset tee o'erweldiging, het ons die morele steun plicht, het Nederlandsche yolk ervan te overtuigen, van dieNederlandse yolk nodig en in Naar ei'e dathet ongeacht zijn betrekkelijk geringe sterkte, belang so el als in onse, ma Holland nie onver- heel wat beteekent in de wereld, dat het op het NEERLANDIA 119 wereldgebied der beschaving een groote rol kan ver- om dat schoone weer te laten opbloeien, heeft de vullen en vervult . . . . en . . . . dat dit in het buiten- volle sympathie van het A. N. V. land veel meer er end wordt dan de gemiddelde * Nederlanderzelf weet. 1k wil mij be al tot het noemen van eenige De bekende Duitsche dichter Heinrich Heine gebieden waarop — ook volgens buitenlandsche heeft eens ergens gezegd: „Toen ik mijn vaderland getuigenissen — de Nederlanders zich met eere uit het oog verloren had, vond ik het in mijn hart bewegen: terug." Wee ha Waterbouwkunde — Schilderkunst Het Hoofdbestuur van het A. N. V. ondervindt — Bouwkunst — Radio-telefonie — Luchtvaart — dagelijks, dat vele Nederlanders die ervaring opdoen. Sport — Koloniaal beheer Volkenrecht. Het is inderdaad aandoenlijk te bemerken, hoe de Hebt ge wel eens opgemerkt, dat er in den laatsten Nederlanders in den vreemde aan het oude vaderland tijd bijna geen internationale commissie wordt gehecht blijven en, als het A. N. V. over schatten benoemd, zonder dat een Nederlander daarin zitting beschikte, zou het schatten kunnen besteden, om te krijgt ? voldoen aan het verlangen der Nederlanders in den Ons yolk heeft wel degelijk reden, am zonder zelf- vreemde naar Nederlandsche boeken, Nederlandsche overschatting de overtuiging in zich om te dragen, couranten en niet het minst naar Nederlandsche dat het in de wereld een roeping heeft te vervullen. scholen. Van die overtuiging wil het A. N. V. ons yolk De Boekencommissie van het A. N.V. doet, wat doordringen . Of dit niet tot zelfoverschatting zij kan en heeft trots de beperkte middelen reeds kan Leiden ? Och arme, daarvoor behoeft bij het honderd duizenden Nederlandsche boeken en tijd- Nederlandsche yolk geen vrees te bestaan. Dit lijdt schriften over de wereld verspreid, om het geestes- eerder aan een zoo groote mate van bescheidenheid, leven van den Nederlandschen Stam in Neder- dat deze deugd in een ondeugd dreigt over te slaan. landsche richting te houden. Overschatting van het vreemde op het gebied van Maar niet alleen om de Nederlanders of, zooals nijverheid en schoone kunsten; valsche schaamte om men ook wel zegt de Hollanders, die in den vreemde voor eigen aard en gebruiken op te komen; verbaste- zijn getrokken, in het oog te houden, wil de Groot- ring van eigen taal en zeden daartegen moet in Nederlander onze landgenooten leeren over de grenzen ons yolk eer wordengestreden dan to en zelfover- te kijken; niet minder om hen er aan te herinneren, schatting en chauvinisme. En daartegen strijdt ook dat de Nederlandsche of Dietsche Stam zich ver buiten het A.N.V. onze staatkundige grenzen uitbreidt, dus om Groot- Er bestaat een spreekwoord „De taal is gansch nederlandsch te leeren denken. Het A. N. V. wil het Volk". Wie zijn taal verbastert, verbastert zijn de Nederlanders stambewust maken en hen voort- volksaard. Daarom schrijft het A. N. V. in zi jn durend herinneren aan de hoogere cultureele eenheid vaandel ook (maar lang niet uitsluitend) de leus: tusschen Nederlanders, Vlamingen en Zuid-Afrikanen. „Verbreiding en zuiverhouding der Nederlandsche Men vraagt misschien: Wat voor nut heeft die taal". zoogenaamde hoogere eenheid tusschen volken, die Wie uit achteloosheid het eigen woord ongebruikt in verschillend staatsverband Leven en naar men- laat, om er čen vreemd woord voor in de plaats te schelijke berekening wel nimmer meer in een staats- stellen, verwaarloost een on er heiligste nationale verband zullen worden vereenigd ? oederen; wie met opze Op deze vraag zou ik een wedervraag willen laten voorkeur geeft, denkende daardoor deftiger of knapper volgen. Zijt gij het niet met mij eens, dat een yolk te schijnen dan wanneer hi het Nederlandsche woord zich volgens zijn eigen aard moet kunnen ontwikkelen, bezigde, beleedigt en vertrapt een stuk van ons om het hoogste te kunnen geven aan den gemeen- volksleven. schappelijken beschavingsarbeid der volken ? En Natuurlijk schaadt ook in den strijd voor de eigen gelooft ge niet met mij, dat er tusschen de ver- taal elke overdrijving. Er ziin woorden uit andere schillende deelen van een stam een heilzame cultureele talen in de onze gekomen, die we niet meer kunnen wisselwerking kan ontstaan juist door de onderlinge missen, die onze taal verrijken; er zijn internationale verschillen, die er naast de groote overeenkomst woorden, algemeen gebruikelijke vaktermen, welker bestaan ? gebruik geen anti-nationale beteekenis heeft . Met het grootste recht mag Engelan er trotsch maar . men le ze bijvoorbeeld eens een op stelletje op zijn, dat de Angelsaksische cultuur zich ver in onze dagbladen, dat bepaaldelijk voor de dames buiten zijn landsgrenzen uitbreidt, ook in de groote geschreven is, vooral over wat men noemt een Amerikaansche republiek, die toch ook wel nimmer modeshow of zoo iets, en men wordt eenvoudig wee meer staatkundig met Engeland zal worden hereenigd ! vandat weerzinwekkende gescherm met vreemde Draagt die uitgestrektheid van het Engelsche cultuur- woorden. En waarom moeten zakenmenschen hun gebied niet bij tot het aanzien van het Britsche yolk? waren in vreemde talen aankondigen aan het Neder- En zou het nu voor het Nederlandsche yolk geen landsche yolk ? En wat doen de woorden Monsieur waarde hebben, dat zijn taal door vele millioenen et Madame op het naamkaartje van een Nederlander ? wordt gesproken, dat de boeken zijner denkers en Het A. N. V. heeft een afzonderlijke Taalwacht, dichters in de oorspronkelijke taal worden gelezen om voor de zuiverheid van onze taal te strijden. door duizenden leden van den Nederlandschen Stam, Zuiver houden van de taal beteekent in ons oog al zijn ze ook onderdanen van een anderen staat ? niet onderdrukking van streektalen. De meening, Nog gezwegen van den bevruchtenden invloed, dat een streektaal verbasterd Nederlandsch is, deelen dien ons eigen geestesleven weer van die andere wij volstrekt niet. stamdeelen ondervindt! Het is een taal, waarin veel schoons, veel oor- En, dan is er nog iets: Zijn wij, Nederlanders, reeds spronkelijks tot uitdrukking komt, dat sedert eeuwen de dagen der ergste annexionistische beweging in deelen van ons yolk heeft geleefd. Het streven, vergeten en weten wij niet meer, hoe de Vlammgen 120 NEERLAND IA luide betoogden, dat zij niet teen de stamverwante van harte aan deelnemen. Hi' moet er van door- NederlanderS wilden strijden ? uit we lke bron is drongen zijn, dat, zooals de N. R. C. het indertijd de beruchte Limber the nota van Hijmans bekend zoo juist heeft gezegd, het aan een van ons yolk in geworden ? Hoe hebben Smuts en Botha zich in de wereld moet stijgen, Wan er di blijkt de kern die dagen jegens het stamverwante land gedragen te zijn van een forschen levenskrachtigen stam ! bij de besprekingen over den vrede ? Toen hebben De officier geve, meer nog dan iemand anders, wij gewichtige baten gehad van de Grootneder- het voorbeeld van nationale fierheid: een Franschman land sche Gedachte .. • nu mogen wij de niet meer zal het niet in zijn hersens krijgen, in Wallonie Neder- verwaarloozen. Wij moeten onze stam en hel- landsch te spreken . . . een Ned erlandsch officier P en steunen bij hun sire en naar verhooging spreke in Vlaanderen nimmer Fransch! van hun beschavingspeil in Nederlandschen of Zeker, wij, officieren, moeten lets voorzichtiger zijn Dietschen zin, wij moeten de hoOgere cultureele dan anderen, als de politiek er in gemoeid is. Maar eenheid ' tusschende deelen van den stam voort- wij doen juist niet aan politiek, wanneer wij in Belie du blijven bevorderen. maar, van eeri. ding onze eigen taal niet verloochenen, wij handelen dan moeten zij, die zich in 'de Grootnederlandsche overeenkomstig de Belgische wetten. Dat deze door Beweging be even ,zorgvuldig onthouden: inmenging de Belgische overheden zelven herhaaldelijk worden in de binnenlandsche politiek der stamverwante verkracht, is een voorbeeld, hetwelk wij, Neder- vo lken. landsche officieren, niet mogen volgen. De heer Van- Wekleren Baron Rengers heeft het Grootnederlandsch denken berust op een zuiver volkomen juist g_ezegd in het Boek der Koningin, nationaal zelfbewustzijn en wordt ten slotte door dat bij het einde van 'den oorlog is ,verschenen: iedereen geeerbiedigd. „Čr zijn groepen buiten Nederland, weer cultureele Herinneren wij ons de kloeke Grootnederlandsche verlangens naar de Nederlandsche beschaving uit aan daad van onze Koningin, toen zij de Gelderland maar die in een politiek verband met andere volken stuurde, om den ouden Krilger naar het veilige leven, de Vlamingen en de Afrikaanders. Nederland te brengen. Toen waren onze Marine- Het is noodig, dat die broedervolken op de on- officieren in dienst van de Grootnederlandsche verwöestbare grondslagen hunne Nederlandsche be- Gedachte en de nawerking van die daad, in Zuid- schaving hooger en schooner opbouwen, voor hun afrikaansche gedichten met dankbaren eerbied be- geluk, voor het onze, voor dat der menschheid. zongen, doet zich nog ten goede gevoelen, ook voor Door de hoogere ontwikkeling van Vlaanderen en ons yolk, want zij werkte gunstig op ons volkskarakter. Zuid-Afrika in Nederlandschen geest _ zullen die Maar bovenal moeten wij, officieren, er ons van volkeren eerst in staat Orden gesteld hunne roe in bewust zijn, dat wij door het durven bewaren van te vervullen. onze nationale goederen: onze eigen taal, onze eigen In h6everre iij dit doel door politieke middelen kunst, on en eigen aard, het krachtigst medewerken in hun staat kunnen bevorderen, zullen zij elf en aan de handhaving van ons volksbestaan en daarmede zij alleen beoordeelen; met alle andere middelen aan de versterking van den Nederlandschen Stam. kan Nederland hen ter zijde staan. Zoodat, mochten wij ooit worden geroepen, om In Holland, Vlaanderen, Zuid-Afrika bloeie een dat volksbestaan ook met de wapens te verdedigen, rijke Nederlandsche beschaving!" wij dit kunnen doen met het verheffende bewustzijn, Zich niet men gen in de binnenlandsche politiek dat wij niet maar strijden voor een klein, onbeteeke- der stamverwante volken, wil evenwel eens ins nend volkje, maar voor een natie, wier invloed en zeggen zich niet verdiepen in hun wel en wee, in beschaving zich ver buiten hare staatkundige grenzen hetgeen in die volken leeft en strijdt. Integendeel, uitstrekken, voor de kern van den Nederlandschen de Groot-Nederlander neemt er met, de hoogste of Dietschen Stam. belangstelling kennis van, hoe de stamverwanten in Wat men zooal aan het Hoofdkantoor, Laan 34, stadtkundigen zin voor hun rechten willen opkomen; 's-Gravenhage, kan bestellen. alleen 'hij mengt er zich niet in. Dit is het stand ant II, van he t -A. N. V. Voor Nederl. Nationalefeestdagen heeft Laan 34 te 's-Graven- Een ding bed en de NOord-Nederlander evenwel hage ook een voorraad speldjes met het portret van Koningin terdege: Als hij zich niet in -den stria wil mengen, Wilhelmina en een rood-wit-blauw vlagje, to en gld 0.10 het stuk. dan moet hij beginnen met in Vlaanderen Neder- Bij eenigszins groote bestellen aanmerkelijke korting. landsch te spreken, *ant. een Nederlander, die zich Ronde sluitzegels (voorstellend de 3 Dietsche Barken), in in Vlaanderen of tegenover de Belgische overheidsper- verschillende kleuren ;prijs 100 stuks f 0.20, 300 stuks sonen 'van 't Fransch bedient, mengt zich juist wel in f 0.50, 500 stuks f 0.80. den strijd, door als Nederlander de wettelijke rechten Rechthoekige sluitzegels met opschrift: „Briefwisseling, van het Nederlandsch in Belgie te verkrachten. rekeningen, adressen enz. a. u. b. in 't Nederlandsch", kosteloos., Daarom moet ook de am' btelike taal tusschen onze J Ons Autovlagje. Re een en de Belgische Nederlandsch zijn, omdat volgens de Belgische Grondwet het Ned erlandsch Wij vests en nogmaals de aandacht op dit sierlijke pro pa- gandamiddel, afgebeeld en beschreven in het Februarinummer. naast het Fransch als ambtelijke taal is erkena. Prijs met houten stok f 3.50 (met metalen stang f 4 .50). Hier heeft het A. N. V. dan ook herhaaldelijk Leden van het A.N.V. die een auto bezitten, doenpractisch zoowel bij de Nederlandsche als bij de Belgische propagandawerk als zij ons vlagje op hun tochten meevoeren. Regeering aangedrongen. Zij, die het reeds bestelden, willen het zeker wel hun vrienden * * * en kennissen aanbevelen. En hoe staat de officier to genover de Grootneder- Leden van het A. N. V. die metterdaad wilt meewerken landsche Beweging ? aan de verbreiding der Verbondsbeginselen, doet uit het boven- Niet anders dan tegenover iedere nationale zaak staande eens een keus en spoort personen, schoolbesturen en Hi j moet er, evenals leder rechtgeaard Nederlander, feestcommissies eens aan een bestellen g te doen bij het A. N. V. NEERLAND IA 12 NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE. XIII, Belie. g tijd naar het vaderland terugkeert en door andere wordt vervangen; zii, die hier blijvend geyestigd Van de consulaire ambtenaren te Charleroi en te Leu- zijn, worden nagenoeg alien Belgen, behoudens ven we een antwoord op onze vragenlijst ontvangen. enkele uitzonderingen, 171un aantal is niet op te geven, In Belgie bestaat een groep Vlaanderen van het zij ziin werkzaam in de, nijverheid, enkelen zijri mid- A. N. V., waarvan het secretariaat gevestigd is bij denstander, de groote ineerderheid behoort tot de den heer M. Stijns, Ernest Discaillesstr. 11, Brussel. arbeidersklasse. Zelf liven zii gedeeltelijk Neder- Te Brussel is gevestigd, Laekenstr. 35a, de Bond landsch spreken;- hun kinderen don het niet. van Nederlandsche vereenigingen en lichamen in In het gebied van het Consulaat-Generaal der Belgie met 18 aangeslotenen. Nederlanden te Antwerpen, hetwelk de provincie Behalve een tak van het A. N. V. secr. de beer Antwerpen omvat, bestaan de yolgende vereenigingen Marc. de Ceulener, Victor Bertauxlaan 10, Ander- van Nederlanders: lecht-Brussel, heeft men er de Ned. Ver. van Wel- Hollandsche Club, die zich ten doel stelt het ge- dagheid, de Ned. Vereeniging, de Ned. Ver. zellig verkeer onder aldaar gevestigde Nederlanders te Limburgia, de Jubileumclub 1923, de Ver. van bevorderen, onder meer door het in stand houden Ned. dames. van een societeitslokaal. Het aantal der gewone Het aantal Nederlanders daar is zeer wisselend leden bedraagt 80, dat der buitengewone 24. en kan veilig op eenige duizen den esteld worden.g Vereeniging „Limburgia", die beoogt de te- Ant- De voornaamste beroepen, door Nederlanders we pen woonachtige, in de Nederlandsche provincie uitgeoefend zijn: handwerk en koophandel. Er zijn Limburg geboren, Nederlanders samen te brengen ook veel renteniers. ter bevordering van het onderling verkeer, de en te Evenals hun kinderen bewaren zij veelal het helpen bij het streven naar stoffelijke en zedelijke Nederlandsch karakter en blijven zij hun moedertaal verheffing, voorts het uitoefenen van weldadigheid spreken. Er is een Ned. Christelijke school te Brussel. ten behoeve van noodlijdende gewestgenooten en In Gent heeft men de Ned. Ver. van Weldadigheid, het versterken van den band met Nederlandsch die zich ten Joel stelt het verleenen van hulp aan Limburg. Het aantal werkende leden bedraagt 89, behoeftige Nederlanders en de Vereeniging „Neder- dat der bijdragende leden 40 en dat der begunstigers 5. land", die het Nederlandsche bewustzijn wil ver- levendigen. Nederlandsche Weldadigheidsvereeniging - „Klee- In Oost-Vlaanderen verblijven 2500 tot 3000 dingwerk", welke bedoelt Nederlandsche vrouwen te Nederlanders, waarvan on veer de het in Gent ondersteunen, die door ouderdom of moeilijke ge- en voorsteden. zinsomstandigheden niet in staat zijn, buitenshuis haar Hun voornaamste beroepen zijn: handel, kermis- brood te verdienen en zulks door het verschaffen reiziger, tuinbouw- en fabrieksarbeider, landbouw. van naai- of breiwerk. Het aantal leden bedraagt 55. De Nederlanders blijven min ot meer wel hun Nederlandsche Vereeniging tot Hulpbetoon, die de Nederlandsch karakter behouden. Velen evenwel, te Antwerpen woonachtige behoeftige Nederlanders die er reeds lang wonen, en vooral dezulken, die wil ondersteunen, wanneer zij door ziekte of ouder- met Belgische vrouwen gehuwd zijn, minder. Van dom verhinderd ziin, zelf in hun onderhoud te de laatsten nemen dan ook doorgaans de zoons op voorzien. Het aantal leden bedraagt 104. militieplichtigen ouderdom de Belgische nationaliteit Op 31 December 1920 bedroeg het aantal der- in aan. Ook bij met Nederlandsche vrouwen gehuwden de provincie Antwerpen wonende Nederlanders komt dat voor. Veel saamhoorigheid -is er niet. 17.932. Naar schatting bedroeg dit aantal in 1926 De me step blijven hun moedertaal spreken, tenzij ongeveer 40.000, meest behoorende tot den werkenden zij in kringen verkeeren, waar deze niet gesproken stand als dokwerkers, ambachtslieden, diamant- wordt. De kinderen leeren hier doorgaans beide bewerkers, kantoorbedienden, winkeliers en patroons. talen en, naar gelang van de scholen, welke zij De in crenoemd gebied woonachtige Nederlanders bezoeken, de eene beter an de andere. blijven hun Nederlandsch karakter goed bewaren, Voor Nederlandsch onderwijs bestaat er naar het het een blijkt uit hun uitlatingen en hun talrijke inzicht van on en berichtgever een noodzakelijkheid, aanwezigheid op Nederlandsche feesten; welke hier daar er voldoende Vlaamsche scholen zijn. g ehouden worden. De consul te Brugge deelt mee, dat er in Brugge Zij blijven, eyenals hun kinderen, hun moedertaal ± 200, Blankenberghe 11, Kortrijk 57, Yper 15, spreken, waartoe wellicht in belangrijke mate de Roesselaere 8, Nederlanders of Nederlandsche ge- omstandigheid bijdraagt, dat ,de meest gangbare taal zinnen hun vaste verblijfplaats hebben. De beroepen, in het onderhavige gebied het Vlaamsch door hen uitgeoefend, zijn van allerhanden aard. Het Nederlandsch wordt op de meeste scholen In Hass elt heeft men de Ned. Ver. in Limburg onderwezen. Bovendien bestaat thans te Antwerpen met ongeveer 50 leden. In deze provincie zijn 2 een Nederlandsche Cliristelijke School. tot 3 duizend Nederlanders gevestigd, werkzaam Andere Nederlandsche vereenigingen bestaan nog in den kleinhandel als ambachtslieden, landbouwers te Leuven, de Ned. Ver. voor het arr. Leuven, en en werklieden, ook in de mijnen. Zij blijven, even- te Mechelen, de Ned. Ver. „Neerlandia", die zich als hun kinderen, Nederlandsch spreken. ten doel stelt, het stambewustzijn van de te Mechelen In Luik bes6at de Ned. Ver. van Weldadigheid verblijvende Nederland te bevorderen;- zij bezit met ongeveer 30 leden, die ondersteuning van oude, onder meer een tooneelafdeeling „Onder On en noodlijdende Nederlanders bedoelt. een liefdadige afdeeling „Kleedingwerk". Er is hier een tamelijk groote vlottende Neder- Het aantal der als vast lid aangesloten huisgezinnen landsche bevolking, welke na betrekkelijk korten bedraagt ongeveer 50. 122 NEERLAND IA DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Butt enlandsche Stemmen. geleerden, de Nederlandsche kunst, die zich telkens weer echt Holland sch, door en door krachtig en flink „De Nederlanders, die het tegenwoordige Nieuw toont, het prachtige muzikale leven, het vrij kleur- York stichtten, hebben karaktervastheid, toewijding looze tooneel en de wat in zichzelf opgesloten letter- aan de vrijheid en godsdienstige verdraagzaamheid kunde. Terwij1 E. Schmuck in de Miinchener meegebracht." Aldus de Amerikaansche minister Neueste Nhrichten titweidt over de schoonheid ac van Buitenlandsche Zaken Kellogg, in een cede ter van het land, die men niet uit den D-trein kan herdenking van het 300-jarig bestaan der eerste leeren kennen, maar eerst kan waardeeren op wande- Ned. Her v. Kerk op Manhattan-eiland. Kellogg is lingen door steden en landouwen. op het oogenblik de groote vredesapostel in de Nieuwe Wereld en het was goed, dat hi' bij deze In intellectueele kringen te Geneve vereerde men gelegenheid ook even aanstipte, dat een land zooveel wijlen prof. Lorentz als een grootheid van den eersten als Nederland voor den vrede heeftgeijverd. Maar . Een correspondent schreef daarover o. m.: wat wig vooral ter harte mogen nemen is ziin verklaring, „Op wetenschappelijk terrein, vooral op dat der dat „mannen en vrouwen van di t kleine land aan exacte vakken, heeft ons land hier een prima reputatie. de Noordzee grooten invloed op de wereld hebben Teekenend in dit opzicht zijn de woorden, welke ge had." een natuurkundige een jong landgenoot toevoegde: Met genoegen teekenen wij ook een uitlating op „Komt u hier studeeren ? Wet u dan niet dat de van den he Charles Bernard, die anders onder physica thans nergens op zulk een hoogte staat als den naam van Gallo zoo vaak tegen Nederland te in Holland ?" velde trekt. Hi j schrijft in „La Nation Beige" over Voorwaargeen gering compliment, als men weet de Nederlanders o. m.: dat de man, die deze woorden sprak, zelf een wereld- ,, Geduldig, werkzaam, volhardend yolk ! Wat al lessen naam bezat." kunnen wij niet leeren van dezen mededinger, die het g eluk heeft g, drie eeuwen vO5r ons een nationale ehad Oost-Friesland. traditie te vormen . . . . Hetgrondgebied behouden, en In een. der laatste afleveringen van den 43sten jg. daarbij tevens een prachtig koloniaal rijk, dat een plaats van het „Tijdschrift voor Geschiedenis" vroeg in de voorste rij der groote economische mogendheden prof. Dr. H. Brugmans belangstelling voor het verzekert ziedaar het beleid van een nationalisme, „Jahrbuch der Gesellschaft far bild en de Kunst and dat stelselmatig tewerk gaat en ten volle rekening houdt Vaterlandische Altertikner zu Emden". met de hulpmiddelen en de bijzondere plaats van het „Met genoegen", schrij ft hij, vests en wij land." weer de aandacht van onze lezers op het jaarboek van een land, dat historisch zoo nauw met ons vader- C. B. lijkt ons heel wat beminnelijker dan „Gallo"! land samenhangt als Oost-Friesland." Het grootste VOoral zijn nieuwste beschou.wingen in L. N. B. van 16 Juni j zijn zeer merkwaardig. gedeelte van het werk wordt dezen keer ingenomen In „l 'Echo de Paris" praat Chr. de Caters door een studie over een gewest en in een tijd, toen de Nederlandsche betrekkingen met Oost- over ons kolonisatiewerk, de haven van Rotterdam, Friesland zoo goed als geheel waren afgebroken. de Zuiderzeewerken en over Amsterdam. Goed is dat hi hierbij Bens voor buitenlandsche lezers de In 1744 stierf Karel Edzard, de laatste van den stam der Cirksena's. De Nederlandsche garnizoenen zoo onjuiste meeningen weerlegt, die men vaak over onze oorlogswinsten heeft. Hi boekstaaft dat de van Emden en Leeroord werden door den koning oorlog integendeel de Amsterdamsche bankwereld van Pruisen, Frederik den Grooten, verjaagd. op den rand van den afgrond bracht en de be rooting Dr. H. Reimers bespreekt in deze aflevering de van het land van 1913 op 1923 heeft doen stijgen voor geschiedenis der omwenteling te Emden in van 227 op 789 millioen gulden. In twaalf jaren is 1595, waarbij onze republiek nauw was betrokken. de staatsschuld vervijfvoudigd. Voor ons, leden van het A. N. V. dus een hoogst In het Journal tracht Emile Condroyer de vragen belangwekkend boek. Men vergete toch niet, dat te beantwoorden, hoe dit landje, dat niet grooter is Oost-Friesland voor het Noorden van Noord-Neder- dan es Fransche departementen en dat dan nog land ongeveer is, wat Fransch-Vlaanderen is voor voor een groot eel kunstmatig uit het water vrij- het Westen van Zuid-Nederland een nauw stam- gemaakt, het geld der heele wereld tot zich trekt; verwant buitengewest. een financieele plaats inneemt, die zelfs Duitschland het benijdt, de grootste haven van Europa be it A ileen Nederlanders konden dat! een staat van den eersten rang is op de economische Neerlandia van April gaf bijzonderheden over het kaart der Oude Wereld. In de eerste plaats is dat groote werk, door L. Smit en Co's Internationalen te danken aan het behoud van het een zijn eerste See di te Rotterdam ondernomen, om een zeevaarders voor dit land verwierven, vervolgens Engelsch dok naar Singapore te sleepen. De dag- aan Ind e. „Toch zijn voor Nederland — zoo gaat bladen berichtten de vorderingen van de en merk- hi voort — de kolonien geen wingewest. Het we waardigen sleep; ook in het buitenland toont men slagen der Nederlandsche kolonisatie is het voorbeeld on eve bewondering. van hetgeen een land kan oogsten door een verstandige Tot in Bombay. In een bench it En eland aan ontginning van gun overzeesche gewesten." de Times of India, een d de root to dagbladen in De bladen van het Documentaire Bureau, waaraan Br. Indie, dat men ons zendt, noemt de briefschrijver wij dit ontleenen, bevatten voorts een uittreksel deze onderneming „very ticklish business", een van een paar aardige Duitsche artikelen. Rudolf danig lastige karwei, vooral wanneer de twee helften Lenz praat in de Leipziger Neueste Nachrichten van het dok te Port Said bij elkaar komen en de met goed verstand van zaken over de Nederlandsche vaart in het kanaal een tijd lang gesloten mioet NEERLAND IA 123 worden. Het sleepen van het ding in zijn geheel werd en Kamerlingh bnnes voor de eerste maal bleek onmogelijk. „Zelfs Smit moest extra sleep- helium vloeibaar maakte. booten koopen, vOOr hij het werk kon aannemen De geschiedenis der sterrenkunde wemelt van en thans be it hi j misschien het beste slee pmateriaal be roemde Nederlandsche namen. ter wereld". De schrijver had het woord „misschien" best kunnen we g laten, want hij erkent, dat aan de Wat Men van Nederland zegt. bedenkingen in En land to en deze opdracht aan De Olympische Spelen. doen de belangstelling in een Nederlandsche firma een gehoo g r kon worden ons land toenemen en lokken tot studie uit van het een verleend, „omdat er een Britsche sleepbooten van in Nederland buiten landbouw en oude kunst te voldoende grootte bestaan en de verzekerings- zien en te doen is. Een Poolsch blad, de Kurjer maatschappijen niets met de zaak te ma en wilden W arszawski, bevat een reeks van artikelen over hebben, als ze niet door Smit werd uitgevoerd." Nederland, van den heer Z. Debicki van den Bond Let wel, dat deze taak verricht wordt voor rekening d Poolsche journalistenvereenigingen. Hi bezich- van het Britsche departement van Marine, voor het ti de o. a. de diamantslijperijen te Amsterdam en land met de grootste oorlogs- en handelsvloot! Onze den nieuwen sluizenbouw te Umuiden en een indruk berichtgever — vertegenwoordiger van het A. N. V. van „liliputarbeid en cyclopenwerk" bleef hem bij. te Bombay — wijst erop, hoe dit werk ons land In een ander stuk dealt hi j mede, dat koningin eert; hij brengt hulde aan de ondernemers en niet Wilhelmina 57,300,000 onderdanen heeft. Eindelijk minder aan de kloeke zeelieden, wie (schrijft hij) dringt dus, het een de Nederlandscheiafgevaardigden te Singapore ongetwijfeld een welverdiende ontvangst voor het eerst op de tweede Vredesconferentie (1907) zal ten deel vallen. verkondigden, algemeen door ! Ook de Hamburger Nachrichten stemt op dien toon in een waardeerend Zuidafrikaansch Bezoek. artikel, waarin ons koloniaal rijk zonder naijver Na afloop der Z. Afr. Studentendagen te Arnhem w ordt herdacht. hebben verscheiden deelnemers nog een bezoek Zeer vleiend over Nederland en de Nederlanders aan Rotterdam gebracht en zijn feestelijk ontvangen in het algemeen schrijft Mej. Merial Buchanan in en rondg eleid door bestuursleden der plaatselike j Naar „Diplomacy and Foreign Courts", deer dagen afd. van de N. Z. A. V. Onder degasten bevonden te Londen verschenen. Aileen over de babbelzucht zich zoons van de generaals Hertzog en Smuts. der hofstad is zij niet te spreken en, daar zij in Uitmunten d leek het ons, dat mr. W. C. Mees vele groote steden van Europa heeft gewoond en als tafelvoorzitter op de „Nenijto" de aandacht der ti dens het gezantschap van haar vader in Den Haag heeren verzocht voor het standbeeld van G. K. van (1908-1910) in voorname kringen verkeerde, ma g Ho gendorp te Rotterdam, die op de geschiktheid zij daarover oordeelen. voor kolonisatie van de p landen achter de Kaa niet „Nergens in de wereld", schrijft zij, „ben ik zulk een alleen de aandacht vestigde, maar een deel van zijn ijdel gewauwel, zulk een boosaardig en plagerig geklets vermogen verspeelde met zijn pogingen, om een tegengekomen als hier in Den Haag. Den Haag is een kolonie te stichten. stad, waar niet alleen de oude wijven kletsen, hier zijn Van Hogendorps plan werd te Kaapstad to en- het zelfs de 'one mannen, die in hun clubs praten over gewerkt. Ton zag de Nederlander verder dan de hun kennissen, hun familie, andermans zusters en echt- menschen in het land zelf. genooten en door deze boosaardige praatjes en verdacht- Thans stelt de geheele we reld een toenemend makingen vele ongelukken teweeg brengen." vertrouwen in Zuid-Afrika, de bevolking zelf aller- meest . . . . Niet alle Engelsche dames echter schrijven met gezag over ons land. Zekere juffrouw Nelle M. Nederlandsche Wetenschap. Scar heeft in een Londensch weekblad („John Aan een feestmaaltijd hebben de leden van het te 0 London's Weekly") een stukje geplaatst, waarin Leiden bijeengekomen wereldcongres van sterren- zij zich als volgt over Java uitlaat: kundigen door een minuut stilte, opstaande, hulde „Java behoort tegenwoordig aan de Nederlanders. Lang gebracht aan de nagedachtenis van twee groote geleden was het eigendom van de Engelschen, doch wij Nederlandsche geleerden, Christiaan Huygens en st elden toen meer belang in havens voor onze schepen J. C. Kapteyn. dan in land voor uitbreiding en daarom kreeg Nederland „Ons yolk wee t te weinig van zijn groote mannen", Java." schreef deer dagen prof. H. W. Bordewijk (Groningen). Zoo zou men kunnen schrijven: „Gedeeltelijk is dit wel uit zijn karakter te verklaren, dat „Lang geleden heeft En eland een Hollandschen koning van niets zoo afkeerig schijnt als van het een ook maar gehad. Maar na dieris dood mochten zij zichzelf weer van. ver naar heldenvereering zweemt. Die eigenschap kan regeeren." overdreven worden, vooral wanneer zij zich paart aan Da t klinkt ongeveer even dwaas. vooringenomenheid met wat „het" buitenland biedt." . Wie het een en ander van dit congres gezien heeft, Teekenen van Leven. is getuige geweest van een internationale bewondering Teekenen van leven van den laatsten tijd waren voor de Nederlandsche wetenschap, die alleszins de oprichting te Amsterdam van de Nederl. In- rechtmatig was. De tentoonstelling van instrumenten dische Luchtvaartmaatschappij, de benoeming van en Huygens-herinneringen, ingericht door dr. mr. Visseritig tot financieel deskundige bij de C. A. Crommelin, heeft de bewondering versterkt Turksche regeering en de uitnoodiging van prof. voor de verbazingwekkende vindingrijkheid van. Jaeger te Groningen om gedurende vijf maanden Chr. Huygens. En de rondgang door het Cryogeen- colleges over scheikunde te houden aan de Cornell- laboratorium was als een pelgrimstocht naar de universiteit in de Ver. Staten; het bijeenkomen van heilige plaatsen, waar het Zeeman-effect ontdekt het Congres der Volkenbondsvereenigingen en der 124 NEERLAND IA scheikundigen in den Haig, alsook der sterren - geleden, door de Argentijnsche regeering als hoog- kundigen te Leiden. leeraar aan de faculteit voor Landbouw en Dier- De Fransche koloniale vereeniging heeft te Parijs geneeskunde verbonden werd, verkeerde de zuivel- een feestmaal gegeven ter eere van den Nederland- nijverheid in Naar beginjaren. De productie was schen en den Bel is minister van kolonien. gering, onzuinig en veelal o nvoldoende tot h he Tafelvoorzitter was de President der Republiek. dekken der nationale behoefte. Thans is het om- Minister dr. Koningsberger werd bij deze el we gekeerd •: Argentinie voert zijn zuivelvoortbrengselen totgroot-officier van het Legioen van Eer benoemd. uit, zelfs naar Nederland. Het Nederlandsch-Argen- Het Nederlandsche koloniale bewind werd daarbij tijnsche ras — zooals men het daar gedoopt heeft — geprezen door den voorzitter der Union, den oud- overtreft, al s zuivelvoortbrengend vee, all andere, minister Fran9ois Marsal, die Nederlands meerderheid niet alleen voor Argentinie, maar nu en dan zelfs in koloniseeringswerk onbetwistbaar noemde. „De in degeheele wereld. werkwijzen die in Ned. Indie worden toegepast, Aandie onwikkeling is de naam van Dr. Van de Pas kunnen, zeide hij, aan alle koloniseerende staten tot onafscheidelijk verbonden. Jaren lang keurmeester bij voorbeeld strekken." Met eerbied gewaagde de beer degroote jaarlijksche nationale en internationale Marsal hierbij van he een Nederlandsche vliegers veetentoonstellingen, heeft hi kunnen wijzen op de en de regeeringen van Nederland en Ned. Indie deugden van het Nederlandsche melkvee en heeft voor de verbinding van Nederland en Indie door medegeholpen in het scheppen van een afzetgebied de lucht hadden gedaan. Ook de Fransche minister voor het Nederlandsche fokvee in Argentinie. Hier van kolonien, Leon Perrier, hield een voor het ligt het economische werk, dat Dr. Van de Pas voor Nederlandsche „kolonialisme" zeer vleiende toe- Nederlandgedaan heeft, welke waarde door zijn spraa . benoeming tot redder in de orde van Oranje Nassau in 1921 werd erkend. Dr. H. P. Berlage is benoemd tot eeredoctor Het Nederlandsch-Argentijnsche blad voegt aan aan de Technische hoogeschool te Weenen. In zijn een en ander toe een uitvoerige beschrijving van het daarbij gehouden feestrede heeft prof. dr. Karl doordr. Van de Pas gestichte en opgebouwde land- Holey den invloed der nieuwe Nederlandsche bouw- en dierkundig museum, dat, zegt het, wedijve- bouwkunst met die der Hollandsche schilderschool ren kan met soortgelijke verzamelingen in Europa. van de 17de eeuw vergeleken. Daarin zag hi het Het voor el van dr.Van de Pas toont alweer we van Berlage. Berlage — zei de hoogleeraar hoegoed het is, dat werkzame en kundige Neder- o. m. — heeft voorzien, dat de bouwkunst de eerste landers niet in ons land blijven, maar in den vreemde plaats onder de kunsten al innemen, omdat zij de Nederlandsche belangen dienen en Nederlandsche eigenlijke volkskunst is, niet de kunst van den kennis en vernuft in het buitenland in aan een enkeling maar van de gemeenschap, de openbaring brengen. Dat is voor Nederland geen verlies maar van hoogste kunnen van een geheel yolk." winst. Een Nederlandsche onderneming heeft de Turksche Tweetaligheidsacrobatiek. regeering aangeboden, de Guediz Tsjai, een rivier beoosten Alasjir, bevaarbaar te make het provinciaal Oeenenkele Waalsche stad heeft er ooit aan bestuur van Smirna heeftzich reeds in beginsel gedacht, haar straatnamen te vertalen. Begrijpelijk met deze plannen vereenigd. De meeste Neder- dus, dat verschillende Vlaamsche gemeenteraden landers kennen zelfs den naam van deze rivier niet. — bijv. te Brugge en te Aalst — besloten hebben, Juistdaarom waren hier zaken te doen ! Bekende de straten alleen een Vlaamschen naam te la we en worden druk be as maar men plukt er behouden. geen vruchten. Te Brugge is hiertegen verzet aangeteekend door de „Amities francaises" en een franskiljonsch koop- De Nederlandsche Bond in Duitschlandgeeft een man, die op den hoek van een straat woont, is naar teeken van leven, dat ver klinken zal. Uit de vereeni- hetVlaamsche bordje geklommen en heeft het gingen, die bij de en Bond zijn aangesloten, is de dooreen Fransche naamplaat vervangen. wenschgerezen, het volgend jaar met duizenden „L'union fait le bilinguisme" zegt men in sommige bondsleden, met muziek en vaandelstwee dagen Brusselsche kringen — „Eendracht maakt tweetalig- naar Nederland te komen. Het doelvan ditplan is, heid". Maar afgezien van de vraag, of dit zulk een Nederlanders, die nooit in het vaderland waren of zegen is, geldt het toch alleen voor Vlaanderen, sands tientallenjaren in Duets wonen, eens Brabant en Limburg. In Wallonie moeten de Wale een indruk van ons vaderlandsch leven tegeven van tweetaligheid niets hebben. Maar in Vlaander- en tevens dat vaderland op de aanhankelijkheid van landheeft een hunner halsbrekende toeren over Nederlanders in den vreemde omerkzaam te maken p . vooreen tweetaligheidsverzet ! Men hoopt Amsterdam en Den Haag te bezoeken en gelegenheid te krijgen, aan de Koningin voorbij te trekken. Sluit zich de katholieke organisatie — de federatie van Nederl. St.Jozefvereenigingen in Secretarissen der Groepen. Duitschland — hierbij aan, dan zou de indruk van eensgezindheid nog versterkt worden Nederland: Mr. W. J. L. van Es, Weissenbruchstraat id, 's-Gravenhage. Uit Argentinie. Ned. Antillen: J. H. Perret Gentil, Berg Altena 49, Curacao. „OnsWeekblad" vestigt in een hoofdartikel de Ned. Indie: Mr. J. N. Greidanus, Javaweg 31, Weltevreden (Java) aandacht op den arbeid van een Nederlander in Suriname: Ir. J. J. van Wouw, P. B. 169, Paramaribo. Argentinie, dr. Louis van de Pas. Toen hij, 24 jaar Vlaan icrqn: Marcel Stiins, Ernest Discaillesstr. 11, Brussel. NEERLAND IA 125 De Zuidafrikaanse studentendagen. NEDERLAND. DeZuidafrikaanse studentendagen, die de laatste tijd geregeld om de twee jaar worden gehouden De boottocht der Afd. Rotterdam. vanwege de Ned.-Zuid-Afrikaansche Vereeniging en het Al em Ned. Verbond, en waartoe alle De secretares, mej. A. Kuyper, schrijft: in Europa studerende Zuid-Afrikaanders worden Begunstigd door heerlijk zomerweder had 23 Juni uitgenoodigd, hebben ditmaal te Arnhemplaats onze boottocht naar slot Loevestein plaats. De gehad op 27, 28 en 29 Juni. De regelingscommissie deelneming — er waren ruim 80 personen — was uit de plaatselike afdelingen der beide verenigingen zeer bevredigend. Ook andere afdeelingen, Utrecht, had een uitmuntend plan in elkaar gezet. De feest- Brielle en Den Haag waren vertegenwoordigd. Allen dagen werden doors choon weer begunstigd. Niet genoten van het schoone schouwspel, dat de Holland- minder dan 54gasten namen er aan deel, de meesten sche weiden en wateren bieden. Vriendelijke dorpjes uit Nederlanden Engeland, ook enigen uit Duitsland. en groene beemden, wisselden of met oude buiten- Op de eerste dag werd na de begroeting in het plaatsen of rnooie boerenhofsteden. Verkeershuis een bezoek gebracht aan de motoren- Nadat het noenmaal genuttigd was, bereikte het fabriekThomassen te De Stee, waarbij aansloot gezelschap het doel van de reis, het slot Loevestein.een rijtoer door Arnhems schone omstreken. De thee De deelnemers aan den boottocht der Afd. Rotterdam op de brag van het slot Loevestein (23 Juni 1928). Hier was veel belangrijks te zien. Het trotsche werdgebruikt bij Mr. S. baron van Heemstra, slot staat daar, Commissaris der Koningin, en 's avonds had de feestmaaltijd plaats, waarbij ook aan at de heer P. J. waar Maas en Waal te zamen spoelt de Kanter, de voorzitter van het Alg. Ned. Verbond en Gorkum rijst van ver. en Prof. Pont, de voorzitter der Ned.-Zuid-Afr. Ver. Na afloop had een gezellig samenzijn plaats met de Met veel belangstelling werden de vertrekken leden der beide afdelingen, waarbij een biezonder bezichtigd, waar Hugo de Groot gevangen gezeten aangename toon heerste. heeft, en behalve aan zijn naam werd ook de her- De tweede dag was gewijd aan een bezoek aan innering aan andere roemruchte namen wakker. de Indiese Tentoonstelling, noenmaal in Musis, Tot onze groote spijt moest op den terugtocht aangeboden door het Gemeentebestuur van Arnhem, het bezoek aan Dordrecht vervallen, daar de tijd bezoek aan het Museum der Ned. Heide Maat- dit niet meer toeliet. Mogelijk zien wij ons een schappij, thee aan de Steenen Tafel en ts avonds andermaal in staat gesteld, dit verzuim alsnog goed toneeluitvoering en gezellig samenzijn op de tentoon- te maken. stelling. Dankbaar en voldaan keerde ieder aan het eind De derde dag werden 's morgens enige boerderijen van den dag huiswaarts. in de Betuwe bezocht voor fruitteelt, paardenfokkerij 126 NEERLANDIA en landbouwbedrijf, opgeluisterd door een kersen- op het voorloopige houten kruis prijken, waaromheen smulpartij. Het noenmaal werd gebruikt in Hotel se jaren reeds de bedevaarders zich scharen, in Wolfhezen, daarna be het zoek aan h kasteel Doorwerth. alien eenvoud den eersten Steen van het eigenlijke De thee werd gebruikt op het land „De Hemel- monument. Slechts enkele comiteitsleden en de sche Berg" van Jhr. J. Beelaerts van Blokland. arbeiders, die het gedenkteeken zullen opbouwen, Om 5.15 zou volgens het programma de stoet op waren daarbij aanwezig. Een kleine groep, and de het Verkeershuis terug zijn, en we waren er om 5.13. onmetelijkheid van den met drijvende wolken • be- Een van de dingen, waarover de gasten herhaaldelik zaaiden hemelkoepel in de onmetelijke vlakte van hun bewondering uitspraken, was het prompte van het polderland van Veurne-Ambacht, een kleine de regeling. De commissie, met Dr. Ribbius als groep, maar toch bezield met de groote liefde voor hoofdman, heeft dan ook alle eer van Naar werk. de Vlaamsche dooden en het Vlaamsche yolk, dat Na een zeer hartelik Scheid op het station, behoorden leven wil, een groep, die was als de samenvatting van deze dagen van verbroedering en wederzijdse waar- het denkende en werkende Vlaanderen. dering weer tot het verleden. Ongetwijfeld wordt Bijna een millioen Fran en zal er noodig zijn met deze Zuidafrikaanse studentendagen een goed om het gedenkteeken te voltooien. Thans reeds we verricht in het belang van de Nederlandse Stam. bracht het comiteit , door middel van in A. J. S. en vrijwillige bijdragen van particulieren , ruim 200.000 frank bijeen, maar er zal nog een groote inspanning gevergd worden, wil men de heele som VLAANDEREN. von 1930 bijeen hebben en eindelijk verwezenlijkt zien, wat prof. dr. F. Daels, als voor fitter van het comiteit van Heldenhulde, op een der vorige bede- V laamsche toestanden. vaarten heette „het symbool van het offer der XXV. Vlaamsche jongens aan den IJzer, dat voor eeuwig aan hemel en aarde zal verkondigen het tweevoudige Het is in de geschiedenis van de naoorlogsche Vlaamsche lijden van de voorlinie en de heilig- Vlaamsche volksbeweging een door tienduizenden schennis, die er op volgde, he iii gepleeg Vlamingen in eere gehouden overlevering geworden, door laffe onbekenden, die de zerken van Heiden- iedet jaar, op een vooruit bepaalden dag, de refs hulde, met de letters A. V. V.—V. V. K. (Alles voor naar Diksmuiden te ondernemen en aldaar, in de Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus), ti de den eens zoo bloedige IJzerviakte, getuigenis af te le en oorlog, kwamen besmeuren en schenden". Voor alien, van hun liefde voor hun yolk en hun trouw aan die in de komende ti den het voormalige IJzerveld Viaanderen. bezoeken, moet het gedenkteeken van Heldenhulde Dit jaar nu heeft reeds de negen „ de bedevaart" getuigenis of le van den moed en de doods- plaats en op 19 Augustus a.s.. zullen ditmaal, naar verachting der Vlaamsche soldaten, die 75 tot 80 het inrichtend comiteit verwacht, ongeveer 100.000 ten honderd van het Uzerleger uitmaakten en Vlamingen te Diksmuiden bijeen zijn, om er de tevens van de zuc van het Vasht e deel van onthulling van het voetstuk van het Vlaamsche den Nederlandschen stam naar vrijheid en algeheele IJzergedenkteeken bij te wonen, we gedenkteeken, ontplooiing zijner onderdrukte krachten, Het monu- dat ruim 50 meter hoog moet worden, in 1930 geheel ment van Heldenhulde te Diksmuiden zal dezelfde klaar zal zijn en ongetwijfeld tot de mach ti der beteekenis hebben als sommige gedenkteekenen in Vlaamsche betoogingen, welke tot dusver op touw Zuid-Afrika, een beteekenis, welke ook buiten de werden gezet, aanleiding zal geven. staatkundige yen en overal waar leden van den Weer zullen zij komen van heinde en verre, uit Dietschen stam wonen, hare waarde behoudt. Brabant, Antwerpen, Oost- en West Vlaanderen Wie als Noord-Nederlander, met denistrijd der en ook uit het verre Limburg, de Vlaamsche oud- strijders en Vlaamschgezinde burgers en arbeiders, trots de verzengende warmte of den plassenden re en, naar het vier jaar lang zoo fel betwiste, weldra tot gruis verpulverde stadje, dat thans het wonder vertoont van zijne heroische opstanding; weer zullen zij, na de mis op de reusachtige Groote Markt, door geloovigen en niet-geloovigen in een broederlijk gevoel van verdraagzaamheid en eerbied voor de gesneuvelden bijgewoond, in een erode loo stoet van uren over de brug van den Uzer trekken met hun Vlaamsche leeuwenvaandels, naar het veld op den linkeroever der rivier, waar de rondvesten g van het groote kruis van Heldenhulde weldra zullen vast liggen en zich omringd zien van een paar honderd der nog tijdig geredde grafkruisen en zerken van Vlaamsche Uzersoldaten. Op 7 Juli j.1., nadat weken waren voorbijgegaan met het in den grond drijven der vi fen reusachtige betonnen palen, waarop het gedenk- tee ken moet rusten, legde de Vlaamsche priester- Vlamingen meevoelt, en zijn vacantie in Vlaanderen dichter Cyriel Verschaeve, wrens versregels of het Walenland doorbrengt, moet zich 19 Augustus H,Hier liggen hun lijken als zaden in 't zand; naar Diksmuiden begeven. Hij zal er indrukken oop op den oogst, o! Vlaanderland!" opdoen, die hem zijn heele leven zullen bijblijven NEERLAND IA 12 en voor altijd zullen sterken in zijn liefde voor taal golf. Elke publieke vakansiedag is het alweer golf. En op deze gedenkwaardige dag is er nog voor de en stain. Doch daarbij late hij het niet. Ook Noord- Nederland moet zijn steenen bijbrengen tot de he en geen andere plaats dan de golflinks. Ze zijn oprichting van het Vlaamsche llzerkruis en door daar net zo gelukkig als een arme blanke op een politieke vergadering en een diaken in de kerk. zijn milden geldelijken steun, waarop nimmer, waar het een werk van eerbied geldt, vruchteloos beroep Gunnen we hun datgeluk ! wordt gedaan, de verwezenlijking van dit grootsche NJ. we ze weg en de trams van het centrum van ontwerp mogelijk maken 1). Pretoria brengen elke vijf minuten meer mensen M. J. LIESENBORGHS. naar boven naar 't Uniegebouw. Wandelaars, eenlin- gen en groepjes, volgen dezelfde richting. Auto's De Guldensporenherdenking. snorren steeds dichter op elkaar de hoogte op. De Guldensporenslag — eerste bevestiging van Prachtige zes- en achtcilinders, open wagens en sedans, glijden bijna geruisloos naar boven. Ouwe het Vlaamsche volksbestaan — is dit jaar, het heele Vlaamsche land door, van de Noordzee tot de Maas, wagentjes van 't jaar zoveel, meer dan overladen, zuchten en stain en in laagste versnellin, om deg herd geworden. In vele steden, te Antwerpen, steile weg op te komen; toch „hulle rij daarom en Mechelen, Lier, Brugge, Aalst, Hasselt, Vilvoorde enz. waren de Vlaamschgezinden er in geslaagd kom, waar hulle wil wees." De twee one politieagenten op den hoek van aan deze herdenking een ambtelijke bekrachtiging Nel-Kerkstraat, waar de tram naar boven gaat, te laten geven. De Vlaamsche leeuwenvlag wapperde hebben 't meer dan druk. Meer wandelaars komen, er van den gevel van het raadhuis. Aan de scholen en het stadspersoneel werd op 11 Juli vrijaf gegeven, de trams zijn gepakt, de rij auto's is nu bijna door- to end aaneengesloten. Een aantal is versierd met terwijl de kinderen den dag te voren les kregen over de nieuwe vlag, een en ronkt alleen met de p de beteekenis van den Sporenslag. Overal werden Union Jack; maar ook zijn er met beide vlaggen; volksoptochten gehouden, spraken bekende redenaars dit zijn de ware broeders: verzoeners van twee naties. de menigte toe en zong het yolk het fiere lied van Af en toe trekt een troepje padvinders of kadetten den Vlaamschen leeuw. Niet overal echter waren voorbij met hun onderwijzers in officiersuniform, de politieke arts en het met elkaar eens geworden, om gezamenlijk en eensgezind aan de herdenking ernstig, gewichtig, militair. Een Engels officier, d er dan een stad werden twee rood-bruin, met slank figuur, 'n half dozijn medaljes enzelfs drie vieringen gehouden, wat de tegenpartij, en kruisen op de borst, kijkt er naar met een fijn glimlachie op z'n gezicht, waarvan je zo maar leest: die alleen sterk is door de Vlaamsche verdeeldheid, Egypte, Indie, Zuid-Afrika en verder: oorlog, polo, natuurlijk zooveel mogelijk in de hand werkte. golf. club. Geroffel van trom, geschal van trompet: Toch valt er, op het gebied der samenwerking van all e Vlamingen, op een dag al s 11 juli, heel wat voor- een afdeling van onze staande macht trekt op. De uitgang te bespeuren, wat to laat te voorspellen, troep slaat een goed figuur; de oudgast van Indie glimlacht goedkeurend, nu zonder spot. Weer auto's, dat binnen enkele jaren, in het heele Vlaamsche land, op den Sporendag een sprake meer zal zijn van weer wandelaars, burgers en buitenlui, dan een Vlaamsche katholieken, socialisten, liberalen, natio- half dozijn jeugdige verpleegsters, jonge gezichtjes, nalisten of minimalisten, maar van Vlamingen alleen. glunder, maar helaas waar gepoeierd. 't Is bij tienen. Als we de plechtigheid willen zien, moeten we nu naar boven. De tram brengt er ZUID-AFRIKA ons in enkele minuten. Van alle kanten stroomt hier nog het publiek. Het amfitheater voor het middenstuk van het Unie- Transvaa1se brieven. gebouw is moos bezet: schoolkinders, studenten, II. ambtenaars, officieren, deftige en niet deftige burgers, autoriteiten, de leden van het konsulaire korps in PRETORIA, 31 Mei, Uniedag, negen uur in de uniform. Bisschop Talbot, 'n reus, in vol ornaat. niorgen. De lichte damp, die zwaarder is in 't lagere Een enkele autoriteit in deftig wart met hoe hoed.g gedeelte van het Dorp (Pretoria, hoewel een der maar de meeste hoogheden waaronder minister Roos hoofdsteden van de Unie, wordt door geen boer en onze Administrateur in gewoon kolbertje. stad genoemd) trekt op van Arcadia en laat het Wat hier treft, net als beneden in de straat, is hooggelegen Uniegebouw geheel vrij, waardoor het de rust, de kalmte, de gelatenheid. Daar is een scherp uitkomt to en de helder blauwe lucht. De warm e, geen bezieling, alleen berusting. een mens vinnig scherpe morgenlucht verdwijnt langzaam, verheugt zich in z'n =1 over de nieuwe vlag, maar dank zii de warme zonnestralen. Over een uur al alien zijn blij, dat de ellendige vlagkwestie, altans 't heerlik warm worden, midden op de dag is het vooreerst, is opgelost. bijna beet. 't Is een gewichtige dag, zeker, voor 't verstand; De rustle rust, als van Zondagmorgen, is ver- maar de ziel van 't yolk wordt niet geroerd. dwenen. De trams, een uurgeleden leeg, beginnen 't Publiek is nu rusts g in afwachting. 't Politic- zich te vullen. ore speck. De eerste trams brachten net een paar groepjes Daar komt Prinses Alice, opgewacht en verwelkomd Engelsen, in sportjas en flanellen broek, gewapend d oor de Administrateur en z'n moeder, mevrouw met golfstokken, naar 't station. Dat waren de echte Hofmeyr. golfmaniaks. De vrije Zaterdagmiddag betekent voor De tonen van het „God savethe king" worden de hen golfspel. De hele Zondag is h niet anders dan et lucht in geblazen. Nu is 't stil. 1) Allegiften zende men aan den Secretaris van het Bisscho Talbot bidt. Comiteit: Cl. De Landtsheer, Groote Kaai, Temsche, post- P ckrekening 113465. Terwijl er stifle aandacht is, ratelt nog een vol- cue 128 NEERLAND IA geladen tram en scheurt de eerbiedige stilte. Vaderland. Gelukkig heeft hij ook nu flinke hulp. De bisschop bidt kort, in 't Engels. Luidsprekers De ijverige sekretaris van de Kamer van Koophan- gooien en forse woorden ver over de menigte. del, de beer H. Samson, die voor een keurig geschriftie Volgt Ds. Nel, moderator van de Verenigde kerk over de Hollandse afdeling heeft gezorgd, is met de met eengebed in ft Afrikaans. Weer wordt helaas penningmeester, de heer Van Ingen Schenau, door- deplechtigheid door een knarsende tram gestoord. to end aanwezig, om belangstellenden in te lichten. Administrateur Hofmeyr geeft de twee vlaggen De heer Brune hielp van 't begin af bij de opstelling aan twee leden van de vloot Liga, en houdt dan en en de heer Diepeveen or de voor het geldelik rede, die als altijd goed in elkaar zit. De korte inhoud beheer. Hollandmaakt hier een goed figuur. Deze is: verleden, tegenspoed, teleurstelling, nieuwe toe- tentoonstelling brengt Holland en de Unie van. wijding, 'n groot werk en 'n grote toekomst, dank- Z. Afrika dichter bij elkaar. En we roepen onze nij- baarheid.(Afrikaans). veraars en one handelslui in Holland alvast het Daarna leest H. K. H. Prinses Alice de toespraak Welkom toe voor 1929! voor, die op 't zelfde ogenblik door de Goeverneur- De Nederlandsche Kamer van Koophandel te Pre- generaal te Kaapstad wordt gehouden. In een goed toria, waarvan de heer Obermeyer voorzitter is, heeft stuk wordt de waarde van de Union Jack duidelik begrepen, dat we beide tentoonstellingen, hier en gemaakt, dan van de nieuwe vlag, dan de betekenis inJohannesburg, hoofdzakelik te danken hebben aan van beide vlaggen. de werkkracht en ijver van onze Konsul-generaal, Dr. Nugaan beide lay en op 't zelfde oogenblik de Lorentz. Hem werd, twee dagen na of loo van de lucht in enontplooien zich boven. Slapjes gaat er Tentoonstelling, als blijk van waardeering een maaltijd eengejuich op. 't Eerste van de 21 saluutschoten aangeboden, waarvoor de deelneming spontaan was dreunt doorde lucht, 'n Sqadron vliegtuigen snort en waar eengezellige, opgewekte geest heerste. doorde lucht, maakt prachtig gelijkmatig een beval- Pretoria, 11 Junie '28. Z. lige buiging naar beneden en weer op: 'n eresaluut voor de vlaggen. De dichter Leipoldt in Europa. De Administrateur vraagt drie hoera's voor de twee vlaggen en voor de Prinses, 't Publiek geeft Dr. Lei of is met de „Carnarvon Castle" naar ze, de hoera's, omdat ze gevraagd worden. Maar Europa gekomen. Het hoofdbestuur van het Algemeen geestdrift iser niet, .4,11e geestdrift wordt gemist. Nederlandsch Verbond heeft terstond pogingen Patrick Duncan vertelt in 't Engels van an ere aangewend, om hem hier te lande een ontvangst te gelukkige landen met twee vlaggen. Hij beweert, bereiden en hem tot het houden van een rede te dat, wie rassenhaat predikt, kwaad doet aan Z. Afrika; bewegen, maar hoe gaarne dr. Leipoldt ook aan ons en verklaart, hoe we 'n nationals vlag kunnen hebben verzoek had voldaan, het bleek hem volstrekt on- en toch eenheid met het Britse rijk. mogelijk het te aanvaarden, daar zijn t" Lo te Londen MinisterTieleman Roos, die zich naam maakt door reeds overbezet was. het loslaten van gevangenen, hier bandieten of tronk- Wij ontvingen inmiddels het verslag van een vogels gencemd, zegt, dat Z. Afrika 'n vrije, onaf- belangrijke rede, die de heer Leipoldt even vOOr hankelike staat is. De nationale (nieuwe) vlag geeft ziin vertrek it Kaapstad gehouden heeft voor de onsde onafhankelikheid terug en de Union Jack afdeeling van het A. N. V. aldaar. De vergadering verzinnebeeldt de Rijksbetrekking, Woordelik nog: werd door den heer J. L. Schoeler, voor fitter der „Nou sal ons ewigdurende konstitusionele vrede he. afdeeling, geleid. Veel belangwekkends zei dr. Leipoldt Nou het ons werklik Unie". over letterkunde in het algemeen, maar vooral wat Een koorzingt „Die Stem van Suid-Afrika" en hi' over taaltoestanden in het midden bracht, was „God save the King" en de plechtigheid is afgelopen. opmerkelijk. Als we la as naar de Kerkstraat afzakken, Naarzijn meening heeft Zuid-Afrika een groote vermenigvuldigen de gedachten zich. We denken vergissing begaan door het Nederlandsch te ver- terug aan de dagen van oom Paul. Aan de oude waarloozen. Dat acht hi' plichtverzuim tegenover de Vierkleur: „En wee die godvergeten hand, wat dit Afrikaansche jeugd, die aldus „nie die kans meer weer neer wil haal". En ? Maar neen de Bijbel leert: krij om die ware stilistiese skoonheid van Nederlands „Bidt voor degenen, die u geweld aandoen". 'n Ideals te leer ken nie." Op de middelbare scholen kan geen leer, moeilik in de praktijk. enkele leerling de moderne Nederlandsche dichters meer met begrip le en. Spr. was niet beducht voor Even met de tram naar PretoriaWest omeen anglicismen, germanismen en zgn. Nederlandismen. kijkje te nemen op de Tentoonstelling. Maar: „Afrikaanse letterkunde sal kwijn en verdwijn Boven de deur van de Hollandse afdeling prijkt as niet steun gesoek word bij die Nederlandse letter- het Nederlandse wapen, geflankeerd door twee Ne- kunde van vandag en die verlede nie." De Ned- derlandsche vlaggen. landsche taal behoort volgens dr. Lei olds tot een De Hollandse afdeling hier is overgebracht van verplicht yak op de opleidingsscholen te worden Johannesburg. gemaakt, zoodat allereerst de onderwijzers zelf die Daar is bijgekomen een mooie zending foto's en taal mac ti zijn. Met het beetje Afrikaansche platen van Nederlands Indie; en in 't midden van letterkunde, dat de tegenwoordige onderwijzers ken- dezaal draait lustig een windmolen, als reklame nen, komen zij er niet. Dat deze toestand aan het (op de wieken) voor Van Houtens cacao. En else ten goede komt, schijnt niet het geval; Er is flink ruimteen mooi licht en de opstelling de spreker zeide, dat althans op het land de kinderen van 'tgeheel is met smaak uitgevoerd door onze nog nooit zoo slecht Engelsch hadden gesproken als meubelfabrikant, C. A. van Schaik, een van die tegenwoordig, nu Engelsch ook geen verplicht yak Hollanders, die altijd gereed ziin, hun tijd en krachten, meer is. Vermoedelijk is het in de steden beter geheel belangeloos te. geven, waar het geldt de be- hiermeegesteld. langen van 't Hollands element en van tt oude Vol ens berichten in Nederlandsche dagbladen, NEERLAND IA 12 heeft dr. Leipoldt aangedrongen, dat het Nederland- sche boek in eere zou worden hersteld. Van de INGEZONDEN. onderwijsdepartementen moet worden verlangd, dat zij aan het Nederlandsch de plaats zullen geven, waarop het recht heeft in de leerplannen van het Rolprent—Film. lager en middelbaar onderwijs en de schoolboekerijen In Neerlandia van Juli 1928 verklaart de heer C. K. Kesler, moeten opnieuw van doelmatige Nederlandsche dat het Engelsche woord film hem heel lets anders zegt dan werken worden voorzien. De Nederlandsche boe- rolprent, hetwelk hi een gelukkig woord vindt. ken zullen zekerlijk beter dan de Engelsche prul- Maar wat zegt film den heer K. dan toch wel ? Film beteekent len, waarmee het land overstroomd worth, door de niets anders dan vlies. Het is mij niet gegeven te begrijpen, leerlingen worden gewaardeerd. De Afrikaansche let- waarom dit beter is, meer zegt, duidelijker de bedoeling terkunde is nog niet genoeg gevorderd, om werkelijk weergeeft, dan rolprent. Want men moge op rolprent of te bevrediging aan leeslustigen te kunnen schenken din en hebben, het geeft althans den indruk van een afbeelding, en spreker west uit eigen ervaring, dat de rijpe die afgerold wordt, terwijl film geenszins een indruk van zulken Nederlandsche letterkunde alles bevat, wat tot aardgeeft, in een enkel opzicht wijst op een reeks afbeeldingen, vreugde en geestelijken opbouw van de leerlingen die afgerold worden. Indien een Marsbewoner op aarde zou en studenten zal kunnen dienen, verschijnen, die Nederlandsch en Engelsch kent, doch van De vergadering was bezocht door bekende Afri- fotografie en bioscoop nooit gehoord heeft, en men hem zou kaners, onder wie verschillende gezaghebbenden. „In spreken van een rolprent, dan zou hi wel degelijk eenigermate merkwaardig goede aarde, zegt de berichtgever van begrijpen, wat bedoeld wordt; doch sprak men hem van film, het Vad., vielen de woo den van Dr. Leipoldt, dan zou hi j nooit op de gedachte komen, dat men daarmede waarover een aangename bespreking ontstond. Het een reeks van op een vlies afgedrukte lichtbeelden, die snel is zeer mogelijk, dat na deze belangrijke vergadering, „afgedraaid" worden, op het oog heeft. die 't A. N. V. zeer tot eer strekt, een nieuwe be- Ik zie dan ook niet in, waarom aan film de voorkeur gegeven weging zal ontstaan." zou moeten worden. Het is volstrektgeen „beeldender" woord. De voordracht van dr. Leipoldt geeft wel den indruk, dat zulk een beweging zeer noodig is. Laren, Juli 1928. HENRI POLAK. Het kiezen van voor Zuid-Afrika geschikte boeken uit de Nederlandsche letterkunde schijnt wel baje Voorzichtig zijn met ismen. moeilijk ! De heer C. K. Kesler schrijft in 't Julienummer: „de heer Met Dietsch de Wereld door. Staal noemt er (nl. Surinamismen) enkele, voeteeren, vette- Het Engelsch wordt als wereldtaal druk geprezen, warier, e. a. Voeteren is een hier te lande niet zeldzaam voorkomend en velen in Zuid-Afrika — en elders — verbeelden zich, dat Engelsch spreken toch maar je ware is. woord, van een volstrekt niet ongewone vorming, vgl. b.v. Een medewerker van „Die Burger" vertelt, dat hi' 't dageliks gebruikte halveren. Eens heb ik achter 't woord echter eenigen tijd geleden op een rondreis in Europa voet een ander Frans achtervoegsel horen plaatsen; een oude genre heeft, dat men met Engelsch toch niet heerzei toen: „in m'n tijd was ik een heel goed voetier (vgl. overal voortkomt. 0. a. kon hi te Brussel herhaalde j lik gardier). Vettewarier wordt in 't Middelnederlandse woorden- met zijn Afrikaansch goed opschieten en in Parijs boek opgegeven, oudste voorbeeld van 1433; ook in de 16de eeuw, b.v. bij Anna Bijns, komt 't voor. H. heeft zijn taal hem behoed voor een pijnlijken nacht met knagenden hon. Het mooiste meisje ter wereld is van Dietschen stam!! Met een reisgenoote kwam hi 's avonds laat uit Belgie te Paris aan, funk hongerig en met slechts Alle kranten hebben er vol vangestaan; „Het Leven" gaf een paar pennies aan Fransch geld en voor eenige natuurlijk haar portret en zette er onder „Miss France". ponden sterling waarde aan Belgisch geld. Daar Natuurlijk ! Dat klinkt ook veel beter dan „Miss Flanders" nietnand dit wilde aannemen, be sloot hi' om maar voor of „Miss Netherlands" en bovendien, de Fransche en Ameri- „diepaar pennies 'n broodjie en 'n paar van die lekker kaansche bladen zeiden immers, dat de familie van Mejuffrouw huisies kaas wat 'n mens in sulke ronde dosies kry, te Hella Heusen uit Frankrijk afkomstig was. En tbch is dit koop en ons daarmee vir die nag tevrede te stel. heerlijke menschenkind een der onzen, is zij van ons vleesch „Na lank soek, — zoo gaat hi' voort — kom ons eindelik en bloed, is zij niet „une frangaise" maar: „une thioise". by 'n kaaswinkeltjie aan en die eerste wat ons natuurlik Wantzij is afkomstig uit Vlaamsch-Frankrijk 1), is een Vlaamsch- die vroutjie agter die toonbank vra, is: „Parlez vous Amerikaansche, zooals de bekende heer G. Blachon ons weet Anglais", om maar weer, soos so baie keer op ons reis, te vertellen in de„Mercure de Flandre”, het tweetalig tijd- teleurgestel te word. Met 'n „Non, Non, Madame." schrift van Valentin Bresle te Rijssel. Zooals de lezeressen Onderwyl ons al ons kragte ins an om haar te laat verstaan en leers zich misschien niet zullen herinneren, wend mej. Hella wat ons eintlik wil he, hoor ek so'n klankie wat vir my na Heusen, na een nauwgezet onderzoek, bij den grooten inter- Duits klink en ek vra vol verwagting: „Sprechen Sie nationalen schoonheidswedstrijd in de Vereenigde Staten van Deutsch ?"„Nee . . . is Belgs . . . praat Vlaams”, mom el Amerika, uitgeroepen tot schoonheidskoningin van de geheele sy. „O, nou ja", se ek vol vreugde, „dan sal ons mekaar wereld.„La fleur du sang de Flandre est toujours la plus belle”, goed verstaan." Sy kry toe somar 'n vriendeliker lig op roept Georges Blachon geestdriftig uit. haargelaat en na 'n interessante onderhoud — ons in Moe het Hoofdbestuur er toe besluiten, een afvaardiging Afrikaans, sy in Vlaams — het ons hoogs tevrede met uit zijn midden naar mej. Heusen te zenden, teneinde haar, „'n ganse doos kaas", soos sy dit genoem het, huis-toe uit ons alien naam, te omhelzen. S. gestap. Dit het lekker gesmaak ! Heel veel Nederlanders schudden het taalstof van 1) Gewoonlijk spreekt men van „Fransch-Vlaanderen" hun voeten, zoodra zij over de grens zijn. Ze hebben wanneer men het Vlaamschegedeelte van Frankrijk bedoelt, er geen be grip van, hoe dikwijls in de verste g eannexeerd door Louis XIV; doch dit kan tot verwarring uithoeken der wereld Dietsch be re wordt. leiden en daarom zeggen wij liever Vlaamsch-Frankrijk. 130 NEERLAND IA Gelderland, dat men in hungewesten onder Holland alleen TAALWACHT degewesten van dien naam verstaat en dat men daar, indien ook van hun gewesten met Holland(sch) wordtgesproken, hierin lets van den ouden toestand voelt. Een lid uit Indie INGEZONDEN. wijst er eveneens op. Geachte Redactie, Om terug te keeren tot Nederland(sch) of Holland(sch) wizen In een„Taalwacht” van Mel 1928 wordt aanmerking wij op het belangrijke werk van Dr. Walter Gerbing: Das gemaakt op b. d. (buiten dienst) in plaats van „gepensioneerd" Erdbild der Gegenwart. In het deel, dat Europa behandelt, en dit b. d. wordt eengermanisme genoemd. Dit is niet juist. zegt de schrijver: Niederlande wollen wir unser Gebiet im Het woord„gepensioneerd” heeft gaandeweg de beteekenis olgenden stets nennen and nicht Holland, wie man es leider gekregen van „afgeschreven", „onbruikbaar" of lets dergelijks, sehr oft in Deutschland hat. Wat doen de Nederlanders in dezen maar b. d. beteekent, dat men op het oogenblik wel niet meer en vooral de Groot-Nederlanders ? Gaan zij voort met zelfs in werkelijken dienst is, maar zoo noodig weer daarvoor op- op briefadressen uit het buitenland Holland te schrijven geroepen kan worden, bijv. voor een bijzondere zending, in Natuurlijk niet, want.. , , een vreemdeling heeft hzt (goede) oorlogsgevaar of zoo iets. Wat U „non-actief" noemt, is in voorbeeldgegeven!! hetgewone gebruik lets anders, het is nl. van toepassing op een officier, die doorgaans nog in werkelijken dienst is, doch Woord en daad. om eenige reden, bijv. ziekte of in afwachting van eene plaatsing, Iemand, die bedankte voor zijn lidmaatschap, schreef o. m.: geen dienst doet; men noemt het tegenwoordig „ter beschik- Het is niet omdat ik niet met Uwprincipes sympathiseer enz. king". B. d. is dus goed Nederlandsch, maar de door de Dat willen we wel aannemen, maar dat dit oud-lid met de taalwachtgebruikte woorden „non-actief" en „gepension- beginselen van de Taalwacht instemt, meenen we toch te mogen neerd" zijn het niet. N. M. L. betwijfelen. „Chapelle ardente". Van verschillende kanten ontving de Taalwacht instemming met haar vraag omtrent b, d. (Zie Neerlandia, Mei 1928). Onze dagbladschrijvers schijnen geen weg te weten met Met alien eerbied voor den schrijver van het bovenstaande het woord chapelle ardente. Dit is niets anders dan een rouw- stukje, moet de Taalwacht in haar meening volharden, dat kamer of rouwkapel. Behoud van het vreemde woord in onze b. d. nagemaakt Duitsch is. Indien de schrijver wil betoogen, taal is volstrekt onnoodig en dwaas in de tweede macht, daar dat b. d. nog wel een andere beteekenis kan hebben, spreekt de uitdrukking in het Fransch, op den keper beschouwd, zelf de Taalwacht dit niet teen; ze blijft bejammeren — met reeds malgenoeg is. Een rouwkamer toch is het tegendeel vele Nederlandsche officieren —, dat er dan niet een gelijk- van lets hevigs en vurigs; er branden slechts wat lichtjes, waardige, goed Nederlandsche afkorting is bedacht. Hier die een stillen en stemmigen glans verspreidem draait de zaak om. DE TAALWACHT. Klemtoonles. Vol g geen verkeerde mode na Bloemen uit den aschbak. Enpraat niet mee van: bode a, Een medewerker van het Vaderland verschaft, naar hi God in 't Latijn is Deus. schrijft, moos materiaal voor het Algemeen Nederlandsch Maar in 't Grieksch niet Zeus, Verbond", door den volgenden departementalen wan-zin te Er is 'n eiland Rhodus, lichten uit het antwoord van een minister op de vraag van Geen bijbelboek Exodus, een kamerlid: Drink desnoods soms madera, Maar spreek niet van cholera. „Dit neemt niet weg, dat afwijking van den reel (Favoriet) mogelijk is, doch van een bepaalde aanleiding daartoe, die uit den aard van het te dezengepleegde misdrijf, naar het oordeel van den minister zeker niet zonder , meer kan worden afgeleid, is hier niet gebleken, ook niet, MEDEDEELINGEN. nadat de mogelijkheid van afwijking den gedetineerde was bekendgemaakt." Kalender Groot-Nederland 1929. „ Stijlbloempjes" noemt men zoo iets in Duitschland. Maar Binnen kort verschijnt de kalender 1929. het zijn bloempjes uit den aschbak ! Afrikaners, Nederlanders en Vlamingen, doet tijdig Uw bestellingen en beveelt dit uitstekend propagandamiddel bij Ook z(56 in Nederland ? uw vrienden en kennissen. „De wetten", zei hij (Napoleon I) moeten helder en duidelijk Prijs f 1.90. zijn. Een kind moet ze kunnen begrijpen. Hoe zal een koe- Het spoor gevonden. wachter uit Auvergne verstaan, wat ik niet begrijpen kan ? In ons vorig nummer vroegen wij naar de herkomst van Zulk een onzin zend ik niet aan de wetgevende lichamen toe. een Catsiaansch Engelsch versje over meloenen en vrienden. Eens voor al, mine heeren ! Onze wetten worden voor de Van meer dan een zijde kwam antwoord. Een der speur- Fransche burgers, niet voor de Fransche advocaten gemaakt !" — ders schreef ons het volgende: Napoleons vader was zelf advocaat ! „Het vers op blz. 113 van Neerlandia is een vrije verta- Ulf:„Der Mann im Schatten”, ling van Cats: van Ludwig Anton. Amys sons comme le melon Thans schrijven wij 1928!! De dix souventpas un est bon Gelijck men handelt den Meloen Nederland(sch) of Holland(sch)? Zoo moet men ook de vrienden doen, Van verschillende kanten kwam de klacht tot ons, dat heel Want noyt en koopt men deze vrucht dikwijls Holland(sch) wordt genoemd, wat Nederland(sch) moest Of inder haest, of metter vlucht, heeten. Zoo schreef ons een lid uit Overijsel, een ander uit Maar dit is hier een vaste les, NEERLAND IA 131 Menproefter dickmael vijf of ses, Afdeeling Kaapstad. Iae somtijts wel een gantschen hoop Het Bestuur dezer Afdeeling is thans als volt samengesteld: Eer dat men eens in den koop, J. L. Schoeler, voorzitter; Mevr. E. Loopuyt-Maas, onder- Eer Batter eene wel behaeght, voorzitter; S.J. F. Weich, Mostertweg 51, Observatory, lste Eer datmer eene mede draeght, secretaris; Dr. Ph. R. Botha, 2de secretaris; Leden: J.J. Niet dat soo naeugewogen dient Jordaan, Dr. K. de Lint, Dr. G. E. N. Ross. Als keur te maken van een vrient, Want die hier kiest, en niet enproeft, Negende Koloniale Vacantieleergang voor Die staat niet seldengansch bedroeft, Aardrijkskundigen. Om dat hy dickmaal niet en vent Daerom men rechte vrienden mint. Van 27-29 December e. k. zal vanwege het Comite voor Ghy, daerom kiest U geenen vrient Indische Lezingen en Leergangen wederom een Koloniale Ofproeft voor eerst of hi U dient. Vacantieleergang voor aardrijkskundigen worden gehouden. Aldus in den oudsten druk der 4° uitgaven van het jaar Gebruiktepostzegels. 1632 van Cats' Spiegel vanden Ouden ende Nieuwen Tijdt, Ontvangen een zending van den heer en mevrouw F. J. S. Tweede Deel, blz. 98 vgl. . In de la tere 4° folio- en 8° uitgaven is het terug te vin- den door deplaat van den man die een meloen beruikt Vraag om inlichting. (voorzoover de editie die afbeelding heeft) of anders door de wetenschap dat het spreekwoord is no. XXIII van de Wie kan het tegenwoordig adres meedeelen van: afdeeling „Huyselicke Saecken" en wel van datgene wat Jac. Bouma, arts, vroeger; Madeira. „Roert het Burgerlick leven", dus aan het slot van dit ge- W. E. Kroesen, vroeger: Soerabaja. deelte. Het aantal edities is zoo talrijk, dat het geen nut H. F. Klaassen, vroeger: M. A. Soc. Fin. des Caoutch., heeft bier de bladzijden op te even van al de uitgaven Medan. die men toevallig kan bezitten." J. W. A. Rutgers v. d. Loeff, vroeger: Soerabaia. W. F. Lommerse, vroeger: Concord (Mass.). Herman-Costerfonds. A. Oldeman, vroeger: 24 Hancock St., Dorchester (Mass.). In al zijn beknoptheid is het jaarverslag van het Bestuur N. Botterman, vroeger: 6070 Cadillac Ove„ Detroit (Mich.). der Vereeniging „Herman-Costerfonds" belangrijk. Vanwege Th. Fabry de Jonge, vroeger: 1515 W. Monroe St., Chicago de aankondiging van een nieuw plan, waarover het be- (Ill.). stuur met andere Zuidafrikaansche vereenigingen en andere W. C. v. d. Laan, vroeger: Mashamsguet Inn, Pomfret lichamen overleg moest le en en dat vooral door de reis (Conn.). vanprof. Pont naar Zuid-Afrika zijn verwezenlijking nader J. G. Boo man vroeger: 536 South Hope St., Los Angeles isgekomen. En vanwege een tweede bijzonderheid in dat (Calif.). verslag vermeld: dat onder Afrikaners, die in Nederland G.J. van der Veen, vroeger; Negropont, Curacao. gestudeerd hebben, een beweging is ontstaan, om een fonds Mej. J. Crevecoeur, vroeger: Bergweg 297, Rotterdam. te stichten voor het voortzetten en voltooien der studie van Mevr. J. M. C. Prange-Bakhoven, vroeger: Adelheidstraat 50, Afrikaansche studenten in Nederland. Den Haag. Wij vermoeden, dat het niet nader aangeduide plan, hierboven Mr. Paul L. Mulder, vroeger pia. Verz. Mij. „Holda", Utrecht. bedoeld, ook met deze voor Nederland en Zuid-Afrika zoo D. C. Wessels, vroeger Goudsche we 136, Rotterdam. belangrijke beweging in nauw verband staat. Het is van groote Ir. J. M. Kylewer, vroeger Via Carlo Barabino 21-4, Genua. beteekenis voor den Nederlandschen stam, dat de banden C. Doeman, vroeger Ned.-Indie. tusschen Nederland en Zuid-Airika aldus nauwer worden Ds. J. L. Brinkerink vroeger Ned.-Indie. , aangehaald. F. F. Huysse, Adm. Og. Goenoeng Beser, vroeger H. Tjibeber (Ned.-Indie). Oud-Achterhoeksch Boerenleven het heele jaar rond. Mej. A. Pos, vroeger Hendrik Jacobszstr. 12, Amsterdam. G. Zalsman, vroeger Sinza Road 124, Shanghai. Prof. van I3: -m heeft in de Maatschappij der Ned. Letter- F. J. Blom, C. E. vroeger Edinburghroad 150, Shanghai. kundegeze 1.d, dat in onze letterkunde zoo weinig aandacht A.J. L. Bruinier, vroeger Nieuwstraat, Medan. aan het landlzven worthgegeven, dat men het over het algemeen Mej. J. A. van Emden, vroeger Weltevreden (Java). niet kent. Hoe dit zij, meester H. W. Heuvel heeft zeker alles Mevr. Naessens, vroeger v. d. Loostraat 135, 's-Gravenhage. gedaan, wat hij kon, om deze bewering te schande te maken. H. A. A. M. Wirtz, vroeger Bowles ark 8, Wageningen. Zijn nagelaten werk, dat onlangs verschenen is, is doortrokken E. A. Zeilinga, Ref. Alg. Secretaris, vroeger Buitenzorg. van dengeur van buiten; het verhaalt van het boerenleven het Mr. F. D. Holleman, Gouv. Secretaris, vroeger Buitenzorg. g eheele jaar rond en leert ons een yolk kennen, dat steeds P. Kersten, onder-Comm. v. Politie, vroeger Weltevreden. vreemder tegenover den stedeling komt te staan, doordat het J . B. Jansen, vroeger t/k Curacaosche Petroleum Mij. Curacao . met zijn zeden een eigen karakter bewaard heeft. Heel een- M. A. Ca elfin Jr., vroeger Tidemanstr. 49b, Rotterdam voudig vertelt meester Heuvel van het land en zijn bewoners (thans in Indie). in den tijd van zijn jeugd; van de gastvrijheid en hulpvaardig- Ant. W. Baar, leeraar, vroeger Graaf Florisstr. 90b, Rotterdam. heid bij het landvolk en van allerlei gebruiken en feesten. A. Dekker, vroeger Westzeedijk 647a, Rotterdam. Een brok Nederlandsch leven is bier in woord en beeld weer- Mej. N. Maas, vroeger Barnierstraat 100, Rotterdam. gegeven. J. H. Persyn heeft voor de prentjes gezorgd, die H. Estarippa, vroeger P. B. 460, Pretoria Z. Afr.). vooral waar zij menschen en kinderen in bun doening weer- Maas van Lutsenburg, vroeger P. B. 149, Mombasa Z. Aft.). geven, dikwijls zeer verdienstelijk zijn. Het is een boek van Mej. L. H. v. d. Koppel, vroeger Hugenoten Universiteits- blijden glans en stille tevredenheid, vol aardige bijzonderheden kollege, Wellington Z. MO. over het echt Nederlandsche leven in den ouden tijd waarvan C.' Lokerse, vroeger Snelliusstr. 49, 's-Gravenhage. nog zooveel herinneringen bewaard worden. Prof. Jan F. E. Celliers vroeger Pretoria (Transvaal). , De beer Kluwer te Deventer verzorgde de uitgave. L. F. E. Coblijn, vroeger Boulevard Exelmans 4, Paris. 132 NEERLAND IA J. Callens, Bijz. Toeziener a/h. Ministerie van Landbouw, N IEUWE LEDEN. Groote Markt, Kortrijk. Opg. door den heer De Pue. P. Lafleur, Boomkweekerijstraat 165, Ruisbroek-Brussel. Groep Nederland. Hessens, Warmoesberg 73, Brussel. Mej. M. P. Cardijn, Scheikundigestraat 13, Anderlecht. Allen opg. door den Secretaris van Tak Brussel. J. M. A. de Vries, Dir. Huis van Bewaring, Amsterdam. Dr. H. Gijssels, Platanenstr. 9, Etterbeek. C. Hazewinkel, Conrector Barlaeus Gymnasium, Opg. door Dr. J. Grauls. Minervalaan 20, ff Clottens, Kruisboogschutterstr., Vilvoorde . Mr. C. A. Valliant, Weteringschans 50, 1* Van Dingenen, Perckschestr. 21,1 tt Mej. J. F. Beumer, Dir. Industrieschool v. vrou- Dr. Guldentops, d'Aubeniestr. 28, ft welijke jeugd, Weteringschans 31, tt Jacobs, Groote Markt 14, Pt C. H. Steenhuysen, Tandarts, Weteringschans 69, -1 Mevr. M. J. Liesenborghs, Nieuwe Laan 193, ,, N. J. J. Greeter, Tandarts, Weteringschans 77, ft DeJaegher, VI. Club, 90 Ad. Maxlaan, Brussel. D. B. Kagenaar, Chirurg, Weteringschans 123hs. tt T. Bogaerts, Stevens de Lannoystr. 36, Laken Prof. N. v. d. Waay, Kunstschilder, le Wetering- Allen opg. door den voorzitter van tak Brussel. plantsoen 16, PP G. J. Hooijer zn., Sleeckxlaan 56, Schaarbeek. C. M. Beukers, Med. Docts, Wouwermanstraat 43. 7t Opg. door den penningm. van tak Brussel. Mr. J. G. Steneker, Advocaat, 2e Wetering- plantsoen 9, tt Groep Ned. Indie. H. C. B. Staller, tandheelkundige, Amstel 105, ft Prof. S. R. Steinmetz, Amstel 65, If Arie Smit, Beambte B. P. M. Balikpapan N. I.). A.J. de Groot, Koopman, Twelloscheweg 22, Deventer. Opg. door den heer C. B. J. Wijtenburg, Vlissingen. E. A. Wolfson, Dir. Deventer Dagblad, ft B. C. P. Jansen, Weltevreden (Java). H. Teekens, Architect, ft Opg. door het Bestuur van Groep Ned. Indie. A. J. Nijhof, Accountant, Keizerstraat 19, ft W. van Hoboken, p /a. Netherland Trading Soc. Penang. P. E. Visser, Geweermaker, Engestraat 5, tt H. J. H. Haas, Trading Soc. Deli-Atjeh, ft C. Boer, Lid fa. Gebr. Boer, Oudedijk 169, Rotterdam. Beiden opg. door het Bestuur der Afd. Sumatra's Oostkust Piet v. Reeuwijk, in Meubelen en Tapijten, Kipstr. ft F. v. d. Berg, Apothekers Ass., Hoofdsteeg 19b, ,, Groep Ned. Antillen. H. G. M. Rits, Cand. Notaris, Z.W. Vaart 24, 's-Hertogenbosch. A. P. A. M. Stokvis, Z.W. Vaart 127, ft A. F. Borren, Plantenrust, Curacao. Mr. H. N. A. Jacometti, Bergiustiaan 33, Hilligersberg. J. Hulst, Fort Amsterdam, lt J. W. Henny, Dir. Leidsch Dagblad, Rijns- L. W. C. v. Eps, Scharloo, Pt burgerweg 144, Leiden. Dr. I. P. Henriquez, Fort Amsterdam, ft Allen opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. 16bis, Utrecht. A. P. J. Berger, Fort Amsterdam, ,fr J. Vorrink, Leeuweriklaan 10, 's-Gravenhage. Allen opg. door het Bestuur van Groep Ned. Antillen. Mevr. Tj. de Vries, Sijzenlaan 24, tt E. F. Suringar, Stadhouderslaan 62, ,t Buitenland. P. Donk Riouwstr. 22,, PI Mr. E. de Benedetty, 329 Washington St. Hoboken N. J. P. C. Brederode, Banstr. 16, ft Opg. door het Bestuur der Afd. Nieuw Nederland. E. Arrias, Arts, Van Speykstr. 16, ft Mevr. K. Brosche-Wenckebach, IV, Prinz Eugen- H. J. van Arkel, Jozef Israelslaan 39b, ;t strass e 36, Weenen. Allen opg. door het Bestuur der Aid. ft K. Bohmann, XIII. Nisselgasse 6, ft Mevr. F. Bosch van Drakestein, Delistr. 7, ft Mevr. N. Bohmann-Coster, XIII. Nisselgasse 6, tt Mej. E. de Sonnaville, Delistr. 24, tf Mevr. S. Coster, Sechshauserstr. 43, ft Beiden °pg. door den heer J. A. F. de Sonnaville, tt A. CosterJr., Sechshauserstr. 43, „ L. W. J. Hol, Iris Lein 50, tt C. Coster Jr., Sechshauserstr. 43, t, Mevr. B. Zeegers Veeckens, Hotel Wittebrug, It A. E. Leo, XVIII. Gersthoferstr. 158, tt Opg. door den heer Roelvink, Montreux. Mej. G. Wessel, XVIII. Anastasius Griingasse 14, tt S. van Rijn, Lomanstr. 45, Amsterdam. Beiden opg. door het bestuur der afd. ,, Opg. door het Bestuur der Afd. ft 0. G. Heldring, Astra Romana, Moreni (Roemenie). Mevr. A. Winckel-Van Hoorn, de Kempenaerstr.6a, Oegstgeest. H. H. Buss, Astra Romana, Ploesti ,, Mevr. H. L. Goemans-Geertsema Beckeringh, J. J. deJong, Astra Romana, ft tt Nieuwe Haven 71, Schiedam. Allen opg. door het Bestuur der afd. Roemenie. G. C. W. C. Tergast, Heerenstr. 14 Wageningen. Clair Adrian Woutersz, „Choicy," Mount Lavinia (Ceilon). Opg. door het bestuur van afd. ft Opg. door den heer E. Reimers, Colombo. Mej. M. G. Mes, Biol. docta. Javalaan 6, Baarn. W. C. Hooft, Casilla de Correo 155, Comodoro Rivadavia (Argentinie). Groep Vlaanderen. Opg. door den heer Joh. ter Ellen, Comodoro Rivadavia (Argentinie). G. W. J. Rosier, Posthoornstraat 32, Gent. J. D. Elshove, tik Nederl. Handel Mij, P. B. 97, Bombay. Dr. H. Elias, leeraar, Wolfsteeg 20, ff Opg. door den heer J. Schenk, * C. de Wael, onderbestuurder Noordstar, Schoolstr. 28, Ledeberg-Gent. M. E. Geeraert, Alg. Secr. Handelsbank, Ondernemerstr. 67, St.-Amandsberg-Gent. Allen opg. door den heer Dr. A. Burseens. Leden, werft Leden! 32ste Jaargang. No. 9 September 1928. NEE RLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Onze (Afrikaansche) cultuur begint niet bij Van Riebeeck, maar is zoo oud als de cultuur, waarvan deze de drager was. PROF. HUGO. INHOUD: De Olympische wedstrijden — Dietsch e K ant t e ek eninge n: Grootnederlandsche Promotie — De Dietsche landdag te Bergen op Zoom en de Vlaamsche Leeuw — In Vlaanderen Nederlandsch — Afrikaansch blijven — Vliegtocht West-Indie — Voor het Dietsch — De Stambroeders op Ceilon — N ed erlan d: Programma van den Groepsdag te Haarlem op 22 Sept. '28 — Dagorde der Najaarsvergadering — Begrooting voor 1929 — De varende brug en het reizende dok — Nederlandsche muziek — Sjef van Don en — Voorne en Putten — V1 aan de r e n: De 9de Vlaamsche IJzerbedevaart — Een Vlaamsche Jaarbeurs te Antwerpen — Vervlaamschte straatnamen — Frans c h V 1 a a n d e r e n : Het Vlaamsch-Fransche Congres — Het groote en het kleine Vaderland — Z u i d-A frik a: A. D. W. Wolmarans t — De Overgang naar het Afri- kaansch — De laatstegroote trek — Oost- Indi d: De Nederlandsche School te Singapore, door H. Westers — W e s t- I ndie : Suriname — Verwaarloosd Nederlandsch gebied — Bo ekb es pr eking : Nederlanders in het Buitenland — „Onze West", door L. — T a a 1 w a c h t: Brievenbus — Wedstrijd — Surinamismen — S t r e e k tale n: Het Friesch en de Friezen — Ingezon den: Marocco, door Mr. E. L. van Emden — „Voeteeren" een Surinamisme ? door L. Simons — Indie en het Krilgergedenkteeken, door G. H. M. van Arkel — Nederlanders in het buitenland, door A. G. B. ten Kate — Mede deelingen — Hoofdbestuur: Het boekjaar 1927 — Nieuwe Leden DE OLYMPISCHE WEDSTRIJDEN. Het zou niet, het kon nit — het ging toch. goede stemming lie niets te wenschen. De voorzitter Nederland mocht het niet wagen — Nederlanders van de Duitsche Rijkscommissie voor Lichamelijke hebben het toch volbracht. Het werd goed en gaaf, Opvoeding — om een enkele getuige te noemen — een eer voor het land. verklaarde, dat hi bij de Olympische Spelen noo nooi Omstreeks vijftig volken zonden de beste ver- zulk een eendracht had gezien. De Londensche tegenwoordigers van hun be it aan jeugd en kracht Evening Standard sprak van „een zegepraal van en de heele wereld heeft een paar maanden lang gade- regeling". De Times schreef, dat Nederland alle geslagen, wat te Amsterdam gebeurde. Nit alleen 47 mededingende landen zwaar aan zich had verplicht deze wedstrijden. Alles, wat Nederland en zijn yolk be- we en de grondigheid en volkomenheid der rege- trof, had in dien tijd levendige belangstelling en zal, lingen en dat de Spelen ditmaal beter geslaagd hopen wij, een goed deel daarvan behouden. Een waren dan in een vorig jaar. Het algemeen oordeel zwerm van buitenlandsche berichtgevers en schrijvers was: eerste-klaswerk. streek neer op Nederlands vlakke velden en zond dik- De jeugd heeft Neerlands naam hoog gehouden. wig zeer juiste indrukken en beschouwingen naar den Acht malen is de Nederlandsche driekleur in top vreemde. Buitenlandsche bladen gaven Nederland- gegaan; negen tweede en vijf derde prijzen werden nummers. En telkens opnieuw uitte zich de nooit veroverd. Tegenover de 23 eerste priizen, die de uitgeputte verbazing over hetgeen een yolk drie veel bewonderde Amerikanen met hun 49 Staten of vier meters beneden den zeespiegel uitricht. behaalden, kan Nederland tevreden zijn. De Neder- Onder de eigen g en bevolkin een he medeleven. landsche vrouw kwam kloek voor den dag. De Het koninklijk gezin vooraan in belangstelling en militaire ruiters behaalden een schitterende over- medewerking. Ook dat zal Hollands naam goed doen. winning. De wielrijders handhaafden hun ouden Amsterdam was een waardige, innemende gast- roem. Kan Nederland zijn aangeboren gerustheid vrouw. De politie-regelingen waren uitmuntend; de „Vier jaar ! Het heeft nog tijd !" te boven komen, sp oorweg verrichte w t onderen en een wonder was nu en terstond, gelijk andere volken, zich aan het ook dikwijls, dat de levensmiddelenvoorziening oefenen voor de volgende Olympiade, vast en zeker niet to schoot, wanneer een nieuw dui end- haalt het dan te Los Angeles veel meer eerste prijzen tal de stad was binnen gevallen. De verkeersmid- weg. De thans behaalde zege sterke het zelfvertrouwen ! delen waren toereikend en de huing heeft de Tenslotte hee het noft is, dat g een diep e re beteeken verwachtingen niet beschaamd. Over de regeling Nederland, to en de aanvankelijke bedoelingen in, van het feest zelf, den bouw, de inrichting der sport- he eft meegedaan aan dit internationale feest. Het land banen en kijkstellingen, het we rk van het comite is meegetrokken in den wedloop der volken. Het kan in een woord, is de algemeene meening in binnen- niet meer ter zijde blijven; zal telkens met deze, sinds en buitenland, dat, kleine onvolkomenheden daar- 1919 ingetreden verandering rekening moeten houden gelaten, Nederland zichzelf overtroffen heeft. De en moedig de gevolgen onder de oogen moeten zien. 134 NEERLAND IA DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Grootnederlandsche Promotie. welkede taak is van den Nederlandschen hoogleeraar in Vlaanderen ? De beer F. C. Dominicus heeft te Leiden den Aanleiding voor deze behandeling is het Neder- doctorsgraad verworven met een belangwekken d landsch-Belgisch Verdrag betreffende intellectueele proefschrift „Het ontslag van Willem Adriaen van toenad ering, dat waarschijnlijk . binnenkort bij de der St el" en stellingen, waarvan er vele aantrekken wetgoedgekeurd al worden. door oorspronkelijkheid en goeden kijk op het Met ditgeschrift doet het Dietsch Studenten Grootnederlandsche taalbelang. Verbond een goed werk. De schrijver schetst Van der Stel — gouverneur Veel te veel, zelfs in de beschaafdste en ontwik- der Kaapkolonie in het laatst der zeventiende eeuw — keldste kringen in Nederland, heerscht volslagen als een krachtige natuur, die op 't voorbeeld van zijn onverschilligheid en daardoor grove onkunde over vadervan de Kaap iets meer wilde maken dan een het een in Belgie met onze stamgenooten geschiedt. simpele ververschingsplaats. Hi' moest wijken voor Dee onkunde en onverschilligheid zijn kortweg een sterkenalgemeenen tegenstand. Maar de schrijver misdadig, daar immers de belangen van de Neder- is overtuigd, dat op het stelsel der Compagnie meer landsche cultuur in de hoogste mate betrokken zijn viel aan te merken dan op den gouverneur. bij den strijd, dien onze stamgenooten in Belgie voor Inzijn stellingen steelt de her Dominicus het een hoogere Nederlandsche beschaving, en daardoor hart onzer Streektalencommissie door de opstelling ook voor hun algemeene welvaart, voeren. vaneen tiidbevelandsch woordenboek aan te bevelen, De Nederlandsche hoogleeraren behooren met die daar. i., dit de beteekenis van vele Middelneder- Belgische toestanden goed bekend te zijn, opdat zii, landsche enzeventiende-eeuwsche woorden Scherer wordenzij uitgez onden ingevolge het bovenbedoeld zou doen uitkomen. Voorts houdt hi' staande, dat verdrag, in Vlaanderen optreden als dragers van de de invloed van hetZeeuwsch van veel grooter invloed Nederlandsche cultuur in het voile bewustzijn van isgeweest op het ontstaan van het Afrikaansch, dan hunplicht, het verlangen der Vlamingen naar Neder- prof. Hesseling in zijn boek „Het Afrikaans" meent. landsche wetenschap en letteren te bevredigen. Werkelijk ! De streektalen vormen bij taalstudie een Gee n andere taal dan one gemeenschappelijke te lang verwaarloosd hulpmiddel. moedertaal kome den Nederlandschenprofessoren in Ten opzichte van het Zuidafrikaansch oordeelt Vlaanderen over de lippen ! hi j — met een toenemend aantal andere geleerden — Afrikaansch blijven „Het uidafrikaansch kan als cultuur-taal de voedende kracht van onze taal onmogelijk missen." Moge Onlangs vertelden wij als een sterk staaltje van mendit in Zuid Afrika niet te la a t inzien ! de stamvastheid der Zuidafrikaansche Boeren in Argentinie, dat zij veelal niet bekend waren met De Dietsche landdag te Bergen op Zoom den naam van den President der Argentijnsche en de Vlaamsche Leeuw. Republiek, maar wel eer dan honderden in Zuid- Afrikazelf, wisten, hoe de nieuwe Z. A.-vlag er uit De vorige maand hebben Zuid- en Noord-Ned- zou zien. „Ons Weekblad" (Buenos Aires) meent landers, die zich door de Dietsche gedachte, geeste- dat wij dit „met ingenomenheid" vertelden en acht lijk een voelen, wederom een landdag gehouden, die ingenomenheid misplaatst. ditmaal te Bergen op Zoom, Nu, ingenomen met onwetendheid kan niemand De zeer druk bezochte bijeenkomst had een ordelijk zijn; on ingenomenheid betrof uitsluitend de ve rloop, maar de stambroeders mochten wederom sterkegehechtheid der Zuid-Afrikaners aan hun gedurende den optocht niet „De Vlaamsche Leeuw" land vanoorsprong. De onmiddellijke omgeving, as nheffen. ambtelijke plichten en vele andere omstandigheden Wat beteekent toch dat geplaag van overheidswege ? zijn een voortdurende bedreiging van deze getrouw- Sedert het ontstaan der Ned. Taal- en Letterkundige heid voor allen, diezich in den vreemde vestigen. Congressen in 1843 werden op alle bijeenkomsten Daarop wees bijv. de advokaat mr. E. H. Louw, van Ned erlanders en Stamverwanten de volksliederen Z.-A. handelscommissaris inde Ver. Staten, toen der der groote stamdeelen van het Dietsche ras hi' en zijn echtgetioote op den Z.Afr. Uniedag alle aangeheven: Wilhelmus, Kent gij dat land en De Afrikanersuit New York en omstreken toast ont Vlaamsche Leeuw. vin en „In die vreemde loop Afrikaners die gevaar De ambtelijke vertegenwoordigers van de Neder- om van hul vaderland afvallig te word" zei spr. landsche en Belgische regeering on en ze uit voile De briefschrijver van Die Burger, die dit vertelt, borst mee. schrijft, dat bij die gelegenheid „Afrikaners uit En nu is sedert enkele jaren in het brein van. allegewesten van die groot stad en omgewing soos sommige overheidspersonen in Nederland „De Vlaam- springbokke om 'n kuil water in 'n vlakte in die sche Leeuw" staatsgevaarlijk geworden. skaduwe van die Washingtonplein se Boog hulle Wij achten een Nederlandsche verbodsbepaling verskijning gemaak" hebben. Dat was een heel to en het zingen van den Vlaamschen L eeuw — in gelukkige logenstraffing van de vrees van den heer Bel is men wel wijzer — hoogst belachelijk en Louw. Het is een be is van karakter, dat men in een bewijs, dat degenen, die er voor verantwoordelijk den vreemdezichzelf blijft. z ijn, den oorsprong, de geschiedenis en de beteekenis Vliegtocht West-Indie. van het Vlaamsche volkslied niet kennen en begrijpen. Het Comite„Vliegtocht Nederland- Indie” heeft, In Vlaanderen Nederlandsch! in . samenwerking met de Ver. „Oost en West" de heeler egeling voor een proefvlucht van de lt. vliegers Het Dietsch Studenten Verbond heeft een werkje J. van Onlangs en H. van Weerden Poelman in het licht doen zien, waarin de vraag behandeld wordt, Maart of April met een Fokkervliegtuig naar West- NtERLANDIA 13 onlangs bij den gemeenteraad van Bloemfontein aan Bo, O of .....1 op handhaving van het Afrikaansch in straatnamen en hetgebruik van de woorden „straat" en „laan". De kleedermakersfirma John Noble Ld. te Man- MSTERDAL4 BR USU.". chester(Engeland) heeft een prijslijst in het Afri- NOORD- ; PAM. kaansch inZuid-Afrika verspreid, wel een teeken, AMERiK A tool, datzij in de talrijkheid en koopkracht der Afrikaners .--4 ..N . Y. • I vertrouwen stelt. Een soortgelijk geval doet zich c1 inZuid-Nederland voor. • &cm., Madan ,... Casa.. Eengroot Antwerpsch Warenhuis, dat totdusver Ma,aokw . Casartscw fil .. .0 zijn omzendbrieven en reclamebiljetten altijd in. o o.. A PIRA het Fransch opstelde en hoofdzakelijk in Fransch- „,,, ,_,......... , Pon Lanus Belgische bladen adverteerde, vroeg onlangs aan ' , ^=1, cy LA. 14,, • . ESI if, . ,f_ . EA ... Da is, zijn beste klanten, in welke taal zij het liefst zijn .........,,,, CURA(705......i......::,,, • Ilarznda ' Baden, mededeelingen zouden ontvangen. Dit verzoek werd 41,...f. ' voornamelijk gericht tot de gegoede burgerij, die • i.d,d01 i. , •7%,,Ya (S. Pa al tendeele nog altijd het Vlaamsch of Nederlandsch / / , Errau10Norma. Metdeftig genoeg acht voor dagelijksch gebruik. Nau Pauw De antwoorden waren verrassend •: 80 pct. der klanten gaven de voorkeur aan het Nederlandsch. ) ZUID-AMERIKA B"" De firmazal aan dezen wenk gevolg geven. Lo de /maim DeStambroeders op Ceilon. Schetskaartje der voorgenomen vlucht Amsterdam-Curacao. Het Journalder Dutch Burgher Union op Ceilon isditmaal bijzonder belangwekkend. Ten eerste we ens een daarin opgenomen voordracht van Indie kant en klaar. Er ontbreekt nog slechts een dr. H. U. Leembruggen, die nls van een hoogen derde van het vereischte bedrag — bij de verschijning uitkijkpost het kleurlingen-vraagstuk en de wereld- van dit blad heeft vermoedelijk de een of ander politiek bekeek. Vervolgens ,wegens het vermakelijke reeds een deel van die 20.000 gulden gegeven en komt verhaal van den heer C. A. Lorenz van een refs de rest uit Nederlandsche spaarpotten toegestroomd. door Nederland, waarinallerlei Nederlandsche namen Want dit is een vaderlandsch doel: Suriname en en woorden, soms allergrappigst verengelscht, te pas Curacao op te nemen in het luchtvaartverkeer van komen. De schrijver maakt menige oorspronkelijke het zoo krachtig zich ontwikkelende Midden-Am opmerking. Hi stond wrsteld van de Nederlandsche Er is niets onuitvoerbaars in het plan. Het zal voorkomendheid: „Hun beleefdheid, hun gastvrijheid, geen kunstenmakerswerk zijn, zooals de sprongen hunzorg om het u geriefelijk te maken", schrijft hi' ore den zeer veel breederen noordelijken Oceaan. over de Nederlanders, „is door geen woorden weer Anderen volbrachten reeds de vlucht van 3200 K.M. tegeven. Gij behoeft hun slechts te zeggen, dat gij van Dakar (St. Louis aan de Senegal) naar Pernam- vreemdeling zijt en gij gevoelt u onder hen volkomen buco in Brazilie en ook de landwegen zijn grooten- thuis." De merkwaardige voorkeur van ons yolk deels beproefd. voor al, wat uitheemsch is, kwam hier erg goed te Voortvarend, niet voorbarig is het vliegtocht- pas ! Aan de liefdadigheid, de zedelijke grootheid, comite geweest, toen het 't kloeke denkbeeld van de vlijt en den godsdienstzin der Nederlanders den luit. vlieger Van Onlangs steunde. De belang- wijdt de schrijver zeer vriendelijke woorden. „Tracht stelling in West-Indie neemt toe; Nederlandsche- te treden inde voetstappen uwer voorvaderen", en stambelangen roe en our deze verbinding, welker roept hij tenslotte der Ceilonsche jongelingsschap toe. verwezenlijking slechts een vraag van tijd is. En In„Notes by Niemand” wordt o. a. de raad daar de Nederlandsche vliegkunst volkomen voor gegeven, Fruins boek over het beleg van Leiden deze taak berekend is, belet niets, thans te doen, naarCeilon te brengen. „Dat moeten one makkers wat eenmaal toch gedaan zal worden. We zullen le en en bestudeeren", zegt schr., die er Van der don niet achteraan komen, maar voortrekkerswerk Werffs bekend kloekmoedig woord tot de onte- verrichten als Nederland in zijn Gouden Eeuw. vredenen uit aanhaalt. Degelukwensch worth Wie deze prachtige onderneming wil steunen, zende verrneld, door ons hoofdbestuur aan den heer W. S. zijn bijdrage spoedig aan de Ned. Handels Mij., Christoffelsz gezonden bij gelegenheid van zijn Kneuterdijk, Den Haag, gironummer 7112 met bij- gouden bruiloft en de gift van f 800 van een onbekende voeging: West-Indie. door bemiddeling van het A. N. V. voor het herstel Voor het Dietsch. der oude Hollandsche kerk te Galle overgemaakt. „Weet u dat Nederlands (wat ook ons taal is) Ten slotte de boekenzending, door ons toegezegd, ouer is as Engels ?" schrijft de heer R. Wigboldus toen wij van dr. J. A. Prins vernomen hadden, dat — van de Holl. Afr. Leeskamer te Kaapstad — in de Dutch Burgher Union gaarne een kleine Neder- Ons Land. „Weet u, dat daar 3000 goeie Afrikaanse landsche boekerij zou bezitten. Wij zonden een paar en Nederlandse boeke in die Hollandse Leeskamer se an pakjes en de heer Prins kocht zelf ruim honderd is, wat net wag our ook deur u gelees te word ?" boeken van oude en moderne schrijvers, zoodat Zoowel in Zuid-Afrika als in Vlaanderen wordt men voor den eersten tijd genoeg te le en heeft. flink voor het Dietsch geijverd. Dikwijls gaat het De heer Prins sprak in een brief de hoop uit, dat het daarbij over kleinigheden, maar die kunnen vaak een en ander zou bijdragen „om de bijna vergeten veel invloed hebben. En een veertje wijst, van waar moedertaal te doen herleven", een wensch waarmee de wind waait. Het Afrikaansch Verbond drong wij hartelijk instemmen. -136 NEERLANDIA 1 Uitgaven. NEDERLAND. 1. Algemeene kosten: a. Kantoorkosten Secretaris f 50.- b. Reiskosten Secretaris „ 100.— Groepsdag van Groep Nederland, c. Kantoorkosten Schrijfkamer „ 150.— te houden op Zaterdag 22 Sept. 1928 te Haarlem. d. Kantoorkosten Penningmeester „ 100.— Programma: e. Porti Hoofdbestuur „ 50.— I. Samenkomst te 10 uur in Hotel Lion d'oig, 1. Verschotten Bestuursleden en of e- Kruisweg (nabij het station). vaardigden, vergaderingen, enz. „ 400.— II. Groepsvergadering en bespreking der dagorde. f 850.- (Zie hieronder). 2. Geldelijke ondersteuningen aan Afdeelingen „ 300.- III. Noenmaal te 12V, uur in het hotel (voor 3. Oprichtingkosten Afdeelingen 11 300.- rekening der deelnemers). 4. Lidmaatschappen Pt 60.- IV. Orgelconcert in de Groote Kerk of bezoek aan 5. Tegemoetkoming in de kosten van het kantoor het Frans-Halsmuseum. van het Hoofdbestuur „ 1.600.— V. Bij voldoende deelneming ambtelijke ontvangst 6. Propaganda in de afdeelingen enz. „ 697.05 ten Stadhuize. VI. Autotocht door mooi Kennemerland (Bloemen- f 3.807.0 daal, Santpoort, Zeeweg) naar Zandvoort, aan- geboden door de afdeeling Haarlem. F. J. M. TONINO, Penningmeester. VII. Gemeenschappelijke maaltijd te Zandvoort (voor rekening der deelnemers, bescheiden prijzen). Ten einde maatregelen te kunnen nemen, worden De varende Brug en het reizende Dok. deel em verzocht hun naam en adres te will opgeven aan den heer F. Primo, secretaris der afdeeling In de Oude Wereld heeft men stiff verbaasd Haarlem, Tulpenkade 12, uiterlijk 9 September. gestaan over de wandelende huizen in Amerika. Nederland komt nu op zijn beurt met varende Dagorde der Najaarsvergadering bruggen en reizende dokken de buitenwereld ver- te Haarlem op Zaterdag 22 Sept. 1928 te half elf. rassen. De tocht van een 700-tonsbrug uit Kinderdijk 1. Opening. naar Tholen was Been kinderspel. Het ging over 2. Notulen der vorige vergadering. den Noord, de Dordtsche Kil, den Moerdijk en de 3. Ingekomen stukken. Zuidhollandsche en Zeeuwsche stroomen. De spoor- 4. Begrooting (zie hieronder). brug bij Dordt kon het gevaarte maar juist door. 5. Benoeming der Commissie van onderzoek naar Op de drukke Kil moest langs vele andere sleepen de Rekening en Verantwoording van den Pen- worden geschipperd. In het ruime sop, na Willems- ningmeester. dorp, dreigden platen met stranding. Maar 't is alles 6. Verkiezing van 5 afgevaardigden in het Hoofd- goed afgeloopen en De Wit's Bergings- en Transport- bestuur. Aftredenden zijn: Mr. B. de Gaay bedrijf te Rotterdam heeft eer van zijn werk. Fortman, P. J. de Kanter, Dr. H. W. E. Moller, Het reizende dok voor Singapoer is thans be- Kolonel K. E. Oudendijk, Mr. K. M. Phaff. houden door het Suezkanaal. De „P. C. Hooft” van Allen zijn herkiesbaar. de Mij. Nederland bracht, bij het voorbijvaren, den 7. Verkiezing van 3 leden van het Groepsbestuur. gebruikelijken vlaggengroet aan het dok en met drie Aftredenden zijn: Prof. dr. A. A. van Schelven, stooten op de stoomfluit huldigde zij de kranige J. Daman Willems, Mr. J. A. N. Patijn. Laatst- bemanning der vier sleepbooten. „Het hartelijke genoemde stelt zich niet herkiesbaar. Het Groeps- gewuif en een hoeraatje bewees den nationalen trots bestuur beveelt voor deze plaats aan Kolonel en het medeleven van de Hooft-reizigers in deze K. E. Oudendijk. grootsche onderneming”, zegt een berichtgever. 8. Mededeelingen van het Bestuur. De Engelsche minister van Marine Bridgeman 9. Voorstellen der afdeelingen, Welke \TO& 8 Sep- heeft voor deze geslaagde vaart door het kanaal lof tember worden ingewacht bij de Schrijfkamer, toegebracht aan alien, die daaraan deel hadden. Singel 548, Amsterdam. 10. Rondvraag. Nederlandsche Muziek. 11. Sluiting. Mededeeling: Vertegenwoordigers der afdeelingen Het twaalfde (laatste) feestconcert, dat het concert- gelieven voor geloofsbrieven te zorgen. gebouw-orkest ter gelegenheid van de Olympische Aan de Afdeelingen zal tijdig de beschrijvingsbrief Spelen heeft uitgevoerd, is een goede avond voor worden toegezonden. de Nederlandsche Muziek geweest. In samenwer- W. J. L. VAN ES, Secretaris. king met onze afd. Amsterdam was voor een ge- heel Nederlandsch program gezorgd: werken van Begrooting voor Groep Nederland voor 1929. Johan Wagenaar, Cornelis Dopper en Bernard Ontvangsten. Zweers. De leiding was in handen van Cornelis Dopper, Wien de afdeeling van het A. N. V. een Voor- of nadeelig kasoverschot 1928 p. m. krans met de vaderlandsche kleuren aanbood. De Bijdrage Afdeelingen f 3.127.10 zaal was voor het seizoen zeer goed gevuld, het Bijdrage Jongeliedenafdeeling „ .18.45 gehoor dankbaar en vol geestdrift, naar Arntzenius Bijdrage Algemeene Leden „ 661.50 in de Telegraaf getuigt, die met veel waardeering schrijft over dit „drietal zeer voortreffelijke uit- f 3.807.05 voeringen.” NEERLAND IA 13 Sjef van Don en, zijnde gedenkteeken van Heldenhulde, dat 52 meter De heer A. J. Schreuder, Secretaris der Afd. Arnhem, schrijft: hoog moet worden, hadden opgesteld. Gerust mag De Arnhemse ingezetenen hebben aan hun stadgenoot Sjef dan ook het aantal bedevaarders, welke dit jaar, na van Don en bij zijn thuiskomst een hartlike ontvangst bereid, de openluchtmis op de Groote Markt, naar het een huldebetoon des te meer van waarde, daar het als vanzelf woord vanprof. Daels, dr. de Pillecijn, sprekend uit de burgerij is opgeweld. Onze afdeling heeft deze kloeke voor deVlaamsche Oud-Strijders, pater Hilarion j one Nederlander g ederd , door hem het werk van Fr. Nansen Thans en den heer Van Reede van Oudtshoorn, over Spitsbergen aan te bieden, met een door voorzitter en uit Rotterdam, Zuidafrikaansch afgevaardigde van secretaris ondertekende opdracht er in. het Dietsch Studentenverbond, kwamen luisteren, op 100.000 worden geraamd. Voorne en Putten. De Vlamingen hadden zelf voor hun ordedienst Het bestuur dezer Afdeeling heeft dezen zomer een met gezorgd — op verzoek van de inrichters bleven de redenen omkleed verzoek aan den Raad van Briellegericht gendarmen den heelen dag door opgeborgen in het om de laan in de Plantage, die langs de R. H. B. S. loot te stadhuis — en bij de bug stond alleen, met der noemen naar den als rechtsgeleerde beroemden 15de eeuwschen Vlaamsche turners en padvinders, de veld wachter secretaris der stadJan Matthijssen. van het dorp Kaaskerke, op welks grondg ebied h he monument wordtgebouwd. Het Vlaamsche Kruis VLAANDERE N. had verscheidene hulpposten ingericht, maar alles verliep ordelijk en enkel eenige vrouwen die, in de menschenzee welke het Uzerveld, nabij het gedenk- De negende Vlaamsche ljzerbedevaart. , teeken, vulde, ten gevolge van de warmte onwel De jaarlijksche Vlaamsche bedevaart naar de werden, moesten worden geholpen. graven aan de IJzer, ditmaal op 19 Augustus ge- In den stoetbemerkte men, achter het bedevaart- houden, overtrof, dank zij de krachtige werking van comiteit, een afvaardiging met vlag van deJonge- het comiteit en vooral van zijn voorzitter en secretaris liedenafdeeling 's-Gravenhage van het A. N. V. prof. dr. F. Daels en Cl. De Landtsheer, alle be- ir. Van Soest, mede-afgevaardigde van het Dietsche toogingen der vorige jaren. Het weder, dat tegen Studentenverbond en roe es studenten uit Leiden. degewoonte in, buitengewoon schitterend was, droeg en Utrecht, terwijl verder verscheidene Noordneder- ongetwijfeld ook wel eenigszins het zijne bij, om van. landsche belangstellenden waren gekomen, om van dit deze negende bedevaart de grootste en indruk- onvergetelijke en hartverheffende schouwspel te wekkendste betooging van Vlaamsche saamhoorigheid g enieten. en Vlaamsch volksbewustzijn te thaken, welke ooit in Onder de vele bloemengarven en kransen, bij het dit land werdgezien. gedenkteeken neergelegd, was ook een krans met, Bij het overschrijden van de brug, over den Uzer, op het oranje-blanje-bleulint, het opschrift: „Aen door e reusachtigen stoet, waarin treurmarschen Vlaenderen se helde — Van Suid-Afrika". In dit werdengespeeld en honderden Vlaamsche leeuwen- verband verdient ook te worden gewezen op het vaandels medegedragen, (ook aan de meeste huizen feit, dat de in het Afrikaansch gehouden rede van van het wederopgebouwde stadje Diksmuiden wap- den heer Van Oudtshoorn, die zijn „gedagte enige perde de Vlaamsche l- art leeuwenvlag) telde 'are liet teruggaan tot die vrouwemonument in men niet minder dan 91.000 deelnemers, terwijl Bloemfontein onthul ter in in aan die 26.000 van negen uur 's ochtends of reeds duizenden be- vroue en kinders, wat omgekom het in die konsen- vaarder§ zich in den omtrek van het in aanbouw trasiekampe gedurende die oorlog tusse die Sufi- De Groote Markt te Diksmuiden tijdens H. Mi5 ter gelegenheid van den 9den Vlaamsche IJzerbedevaart. 138 NEERLAND IA afrikaansche Republieke en Groot-Brittanje" door alle Vlamingen — de meesten onder hen behoorden I FRANSCH VLAANDEREN. nochtans tot de breede volkslagen goed werd verstaan. De hostieverheffing te midden der duizendkoppige Het 5de Vlaamsch-Fransche Congres. geknielde massa op de Groote Markt, het gebed inde Uzervlakte „voor de idealisten die lijden voor Inplaats van te Hazebroek, zooals de vorige malen, Vlaanderen", het zingen van Jef van Hoof's „Daar ishet Vijfde Congres van het Vlaamsch Verbond is maar een land dat mijn land kan zijn !", van van Frankrijk op 1 Augustus te Belle (Bailleul) „Vlaanderen" en het lied van den Vlaamschen Leeuw, g ehouden. het waren alle oogenblikken van diepe ontroering , Once vertegenwoordiger Fransch Vlaanderen, voor de bonder end Vlamingen, aldaar op den de heer J. M. Gantois deed ons een verslag van deze met Vlaamsch bloed gedrenkten Vlaamschen grond bijeenkomst toekomen, die ditmaal een algemeener bijeengekomen, om, eensgezind, te getuigen van karakter droeg dan vroeger, doordat zij niet in een hun liefde voor Vlaanderen en hun trouw tot het universitaire instelling werd gehouden. Heel het uiterste aan taal en yolk. beste deel van Belles burgerij vereenigde zich met Na den middag werd de 600ste verjaring van den de strijders voor het Vlaamsch uit alle hoeken van slag bij Kassel, waar een van Vlaanderens nationale Fransch Vlaanderen in het stadje, dat de oorlog helden, Nikolaas Zannekin in 1328 sneuvelde, op verwoest had, doch dat herbouwd is in den zuiver- de Groote Markt, door de in 13 turnvereeniging stn Vlaamschen stijl. „Ganda" plastisch uitgebeeld. Ook de uitvoering Onder de meest bekende aanwezigen bemerkte van dit gedeelte van het bedevaartprogramma werd men de heeren prof. Looten, de en van de Vriie door tienduizenden bijgewoond en behaalde een faculteit der letteren te Rijsel; Bergerot, afgevaardigde ongemeenen bijval. voor Duinkerken, jean Hie, burgemeester van Belle, Despicht, hoogleeraar in de Nederlandsche taal en Een VlaamscheJaarbeurs te Antwerpen. letterkunde aan de Vrije Universiteit te Rijsel; Door de zorgen van het Vlaamsch Economisch Verbond Andre M. de Poncheville, de uitmuntende Fransche is, van 11 tot 23 Augustus, in de groote stedelijke feestzaal schrijver, en anderen. en eenige belendende zaaltjes, aan de Meir, te Antwerpen, Pastoor Detrez, bestuurder der „Semaine religieuse eengoed geslaagde algemeene Vlaamsche Jaarbeurs gehouden, du Diocese de Lille" hield een opmerkelijke voor- welke ongetwijfeld, dank zij het behaalde welslagen, als de dracht over de geschiedenis van Belle, waarna hi' eerste van een lane reeks ma worden beschouwd. Honderdg hulde bracht aan de prijswinnaars van den wedstrijd en zes firma's, waaronder drie Noordnederlandsche, namen in Vlaamsche dichtkunst en tooneelkunst, die het aan deze uiting van het zich in Vlaanderen groepeerende Verbond jaarlijks uitschrijft. bedrijfs- en geldwezen deel. We ens gebrek aan voldoende In de werkzitting behandelde men de Vlaamsche ruimte moesten tweehonderd andere verzoeken om deelneming beweging in het gezin en onder het yolk, waarover worden afgewezen. verslag werd uitgebracht door Mej. Jeanne Vandamme Bij de opening werden hartelijke din en gezegd door minister (Onderwijs en de taak der moeder bij de verdediging Carnoy, burgemeester Van Cauwelaert en den groot-nijveraar van onze taal), den hcer Favereau (de studiekringen), , den heer Lescroart (de voordracht), den heer Verbond, die een bijzonder woord van dank richtte tot de Vandendriessche, advocaat te Rijsel (tooneel en zang). Noordnederlandsche deelnemers, welke spontaan en zonder Hierop volgde een bespreking, waarna een aantal dat eenige reclame in Noord-Nederland was gemaakt, tot de practische besluiten werden genomen. Jaarbeurs toetraden en daarin een nieuw teeken zag van de Meer dan honderd personen vereenigden zich groeiende vriendschap en wisselwerking, ook op economisch aan het feestmaal, dat het Vlaamsch Verbond van gebied, tusschen Noord en Zuid. Frankrijk aanbood. Het Vlaamsch Economisch Verbond, waarbij thans reeds Het Congres werd besloten met een bezoek aan 700 firma's uit alle deelen van het Vlaamsche land zijn aan- de school voor hand-kantwerksters, waar de jeugdige gesloten, wil „de Vlaamsche economische belangen, het gebruik leerlingen de bezoekers verwelkomden met het van de Nederlandsche taal in het zakenleven en de uitbreiding zingen van oude Vlaamsche liederen. der handelsbetrekkingen met het Nederlandsch sprekend buitenland" in de eersteplaats, bevorderen. In zijn schoot Het Groote en het Kleine Vaderland. ontstond onlangs ook een Vlaamsch Financieel Verbond, tot hetwelk verscheidene machtige Vlaamsche bankgroepeeringen Toen Millerand alspresident der Fransche he re u toetraden. Een dezergroepen beschikt over een kapitaal van bliek ziin geboortestreek in het Oosten d lands on- ruim 300 millioen frank en verhandelde, over 1927, voor Lan be zoc ht, hield hij een rede, waarin hi o. a. zeide: 51/, milliard frank. „De liefde voor het kleine vaderland schaadt niet Vlaanderen organiseert zich dus, snel en zeker, op econo- die voorh et groote." mischgebied, wat niet anders kan dan zijn geestelijken opbloei Uit dit oogpunt moet men het re ion de tengoede komen. gewestelijke beweging, bezien. „Een Vlaming uit Belgie", die twee bladzijden Nederlandschen tekst Vervlaamschte straatnamen. kreeg in de Mercure de Flandre, slot zich volkomen In de belangrijke Oostvlaamsche nijverheidsstad Aalst daarbij aan. Hi gaf uiting aan zijn vreugde over is men, evenals te Brugge, te Sint-Amandsberg-bij-Gent en de teekenen van herleving in Fransch Vlaanderen, elders nog, eindelijk ook weer tot het besef gekomen, dat maar doet uitkomen, hoe die herleving belemmerd tweetalige straatnamen in Vlaanderen al even overbodig als wordt, doordat de bewoners der streek hun moedertaal bespottelijk zijn. De Aalstersche gemeenteraad heeft dan ook niet kunnen lezen of schrijven. Voor dit zoowel sloten de tweetalige bordjes door eentalige te vervangen, aan de als voor andere gewesten in Frankrijk, die een eigen uitvoering van welk besluit thans de laatste hand wordt gelegd. geschiedenis bezitten, is het regionalisme niet slechts NEERLANDIA 139 wenschelijk maar noodzakelijk. Vooral we ens zijn hij voorstelde, niet werd aangenomen. Hi' toonde invloed op de opvoeding, daar het allereerst liefde buitengewoon doorzicht in moeilijke vraagstukken en voor de geboorteplek, vervolgens voor de streek, een gezond verstand, dat ontzag inboezemde, een ten slotte voor het groote vaderland opwekt en daar- aan geboren redenaarsgave, groote diplomatieke gaven, door beter be r1 tusschen de verschillende deelen een onbuigzamen wil en overwicht op zijn gelijken. der bevolking en de gehechtheid aan het gemeen- Men koos hem in alle comma sees waarvan hij dra schappelijke vaderland bevordert. voorzitter en beweegkracht werd. Als hi' aan het Het spreekt van zelf, dat vOOr alles de taal van woord was, luisterde de geheele vergadering en het het gewest in eere moet worden gehouden of in eere had altijd invloed op den loop van het debat. Mooi hersteld. Daarvoor ijvert, zooals de leer weet, het sprak hij niet, maar pittig en krachtig, vol vuur en „Vlaamsch Verbond van Frankrijk". Deer dagen overtuiging. Hij was steeds slagvaardig en dikwijls ontvingen wij het program voor den jaarlijkschen zeer scherp. In alle belangrijke zaken vond staats- wedstrijd voor de Vlaamsche to al en letterkunde, president Kruger in Wolmarans krachtige hul p. die thans voor de vierde maal wordtgehouden en Generaal Joubert, die meestal van een tegengestelde waaraan alle Vlamingen van Franschen landaard meening was, moest niettemin zijn meerderheid kunnen mededingen. De wedstrijd bepaalt zich erkennen. uiteraard tot hoogst eenvoudige blijken van vaar- Een hoekige, strenge figuur, een man als Amster- digheid: een paar vertalingen uit en in het Vlaamsch, dams burgemeester P. C. Hooft, door Vondel geprezen het schrijven van een verhaal of, zoo mogelijk zelfs om zijn „geweten zonder rimpel". Menig verlokkelijk een gedicht of tooneelstuk. Aldus wordt een grondslag aanbod moeten de talrijke concessiejagers in Transvaal gelegd en goed gelegd. ook hem hebben gedaan. Maar zelfs den schijn Het is te hopen, dat dit werk steeds meer waar- van een onzelfstandige stem vermeed hij. deering vinde ook ter hoogste plaatse en dat de Wolmarans is in den laatsten Boerenoorlog niet zeer onjuiste meening, die nog in zooveel kringen op kommando gegaan. Hij was voorzitter van het over de gewestelijke beweging bestaat, voor het Kommissariaat en lid van den Uitvoerenden Raad juister en breeder begrip zal plaats maken, dat in en men kon hem niet missen. Dan toen men zijn Millerands woorden lag opgesloten. beleid noodig had voor de buitengewone zending naar de vorsten en volken, om recht te vragen voor de twee benarde kleine republieken. Cornelis Wessels en ZUID-AFRIKA Abraham Fisher waren de andere leden van dit driemanschap, dat alleen in Nederland krachtigen steun vond. Wolmarans heeft een tijdlang in Den Haag gewoond in dezelfde villa, waar rook de oude Kruger herhaaldelijk vertoefd heeft. Evenals Kruger is Wolmarans zijn loopbaan als veehoeder begonnen. Het „veld" leerde hem be- zinning en handelen, zichzelf leerde hij lezen. De wetten van zijn land kende hij als zijn Bijbel. De Ned. Herv. Kerk heeft wellicht has r behoud te danken aan zijn adviezen als ouderling in de moeilijke jaren barer herinrichting tusschen 1880 en 1890. Op zijn 31ste jaar werd Wolmarans lid van den Volksraad. Van 1901 tot 1910 zat hij als leider der regeeringspartij in den Wetgevenden Raad. Hij is jarenlang bestuurslid geweest van de politieke part) „Het Volk", die hem evenwel in het beken de geschil met Botha — wiens sterkste tegenstander hi' was — in het ongelijk stelde. Later is Wolmarans als een der acht senatoren der Unie gekozen op voor stel van Bothazelf. Wolmarans was een man van weinig woorden, die naarniemands gunst dong, somber, door 't ge- wicht van zijn ambt, een zwakke gezondheid en de moeilijke t1 den. Maar de populariteit, die hij niet zocht, kwam toch, zooals blijkt uit de gemeen- zame namen „Danie" naar Afrikaanschen, A. D. W. naar Engelschen trant, die men hem gaf. Het Zuid- afrikaansche yolk kent en eert de mannen, die het tot een ečnheid smeedden. A. D. W. Wolmarans t. De Over an naar het Afrikaansch. A. D. W. Wolmarans — Oom Danie — is op ruim 70-jarigen ouderdom overleden op zijn plaats In de maandelijksche algemeene vergadering der „Koffiespruit" in het district Pretoria. afdeeling Kaapstad van het Algemeen Ned. Verb ond Fred. Rome no tut in „Heiden uit den Boeren- heeft dr. W. J. Viljoen, ho van het Onderwijs- oorlog" Wolmarans de belangrijkste persoonlijkheid departement der Z. Afr. Unie, een voordracht over in de Transvaalsche politiek na Kruger en zegt, „Moeilijkheden op den we van overgang van Ne- dat zijn Inv als lid van het wet lichaam derlandsch naar Afrikaansch" gehouden. Belangwek- zoo root was, dat slechts bij uitzondering, het kend is het , zoo schrijft one vertegenwoordigerz 140 NEERLAND IA te Kaapstad, uit de en titel te zien, dat dr. Viljoen vrouwen en kinderen zullen afstanden van 1280 nog niet aanneemt, dat het Afrikaansch reeds meester tot 2400 kilometer hebben of te le en. Hun beesten van het terrein is. Het betoog van Dr. Viljoen kwam mogen zij slechts meevoeren tot aan de grens, wegens op het volgende neer. het gevaar van overbrenging der talrijke veeziekten Veils g is het Afrikaansch alleen door die te drinken uit het Portugeesche gebied. De voorziening met uit de kelk der Nederlandschegeleerdheid. Hoe snel levensmiddelen van al die menschen is daarom zulk ook de Afrikaansche letterkunde zich moge ontwikkelen, een ontzaglijk vraagstuk, omdat men hen, ondanks zij zal niet kunnen wedijveren met die van de Nederlanden hun ongeduld om naar het Beloofde Land te komen, alsgrondslag voor verstandelijke ontwikkeling. Daarom niet tegelijk doch in drie groepen zal laten trekken. achtte dr. Viljoen het raadzaam, in de middelbare scholen Slachtvee, melk, voedsel voor de behoeftigste families, het Nederlandsch te behouden als yak, ofschoon Afri- alles moet het bestuur van Zuidwest aanvoeren. kaansch onderwijstaal zal blijven. Het is een geweldige onderneming, maar die flink leer lasts g blijft de regeling der spelling. Het Afri- schijnt te warden aangepakt. Te Kaapstad stelt kaansch is een der moeilijkste talen en het is dringend men groot vertrouwen in het optreden van den noodig, dat hier eenheid komt, echter volgens spr. niet administrateur van Zuidwest. Mengelooft, dat de op de wijze zooals de Zuid-Afrikaansche Academie dat vestiging van zulk een groot aantal werkzame kolo- wenscht: door zooveel mogelijk naar het Nederlandsch nisten een groote aanwinst zal zijn. In elk geval te zien. Dat is heel mooi in theorie maar lasts g toe te verdient deze zoo kloek en met milde hand gebrachte passen, meende spr. De spelling van J. S. du Toit komt hulp aan de ongelukkige stamverwanten in het volgens dr. V. het dichtst nabij de uitspraak. Tenslotte vreemde land waardeering en bewondering. wees hi j op verschillende tegenstrijdigheden in de spelling Volgens een later be richt wordt de geheele kolo- van het Afrikaansch; tot oplossing daarvan kan het Neder- nee in vrachtauto's overgebracht. landschgoede diensten bewijzen. De spelregels behooren voorts zoogemakkelijk te worden gemaakt dat iemand, die het eindexamen der middelbare school achter den OOST-INDIA rug heeft, het Afrikaansch behoorlijk zal kunnen schrijven. Het Nederlandsch is gelukkig nog niet dood, De Nederlandsche School te Singapoer. maar de belangstelling in de Nederlandsche letter- kunde is te gering. Men heeft de font be aan den Den 2lsten Juni des vootmiddags te 11 uur heeft kinderen wijs te maken, dat zij geen Nederlandsch de vrouw van omenConsul-Generaal, mevrouw kunnen begrijpen en ondervindt thans de grootste E. D. L. Lechner, hier het nieuwe schoolgebouw moeite, om hen aan het lezen van het Nederlandsch aan de Orange Grove Road geopend. te krijgen. De wenken van dr. Viljoen verdienen Het was een plechtig oogenblik. De 40 kinderen in dit opzicht ernstige aandacht. werden in een dubbele rij voor de deur van het Inmiddels kan men reeds iets doen, indien men g ebouw opgesteld en, Coen mevrouw Lech de het Alg. Ned. Verbond steunt bij de verspreiding trap besteeg, on en zij uit volle borst het eerste van Nederlandsche leesstof. vers van het Wilhelmus. Boven aan de trap stond In de Nederlandsch-Afrikaansche boekerij van het dochtertje van den heer en mevrouw Huisken, het Alg. Ned. Verbond te Kaapstad vindt men een die een prachtig bloemstuk en het zilveren sleuteltje rijke verscheidenheid. Bij het Julianafeest is een onder het uitsp reken van Gen kleine, pittige toe- flink aantal Nederlandsche werkjes onder de kinderen spraak aan mevrouw Lechner overhandigde. Deze verspreid. Nuttig, maar zeer noodig werk: in vele opende de deur en de kinderen onder leiding van Nederlandsche gezinnen lezen de kinderen geen den onderwijzer en onderwijzeressen, het tweede Nederlandsch meer ! Maar wanneer men aandringt: vers van het Wilhelmus zingende, lie het school „lees dit nu toch eens", vindt men wel degelijk gebouw door naar de over speelplaats, waar- waardeering. Doelmatige boekjes, die de belang- been zich ook de ouders en andere genoodigden be- stelling opwekken en gaande houden, kunnen helpen gaven. Hier hield de vootzitter van de Vereeniging voorkomen, dat de overgang van het Nederlandsch „Hollandsche Lagere School" een passende toe- een overgang worde naar het Engelsch in plaats van spraak en werden de Engelsche Schooloverheden, naar hetAfrikaansch! we uitgenoodigd waren deze gelegenheid bij te wonen, in de Engelsche taal door on en Consul- De laatste groote Trek. Gene raal voor hun belangstelling en medewerking vriendelijk bedankt. Daarna werd een derde vers van Een oud-testamentische gebeurtenis, diel terug- het Wilhelmus gezongen en werden de kinderen op tocht der Angola-Boeren naar Zuidwest-Afrika! lemonade en gebakjes onthaald, wat zij voor hun Het is de eenige terugtocht in de trekgeschiedenis goed zingen stellig verdiend hadden. Nog nooit van het Afrikaansche yolk en vermoedelijk de laatste heb ik het Wilhelmus zoo mooi hooren zingen, de groote Trek. Bijna twee duizend menschen — 342 woo den werden door alle veertig mondes wideJ gezinnen, waarbij 636 volwassenen en 1206 kinderen — verstaanbaar en gelijk uitgesproken zonder een zullen met ossenwagens terugkeeren uit de onher- enkele hapering; voorwaar een tee en van het groote bergzame Portugeesche kolonie naar het Boeren- g eduld van d e goede leerkrachten. vaderland. Zooals de foto's doen zien, is de school in alle Administrateur Werth en minister Grobler hebben opzichten een modern ingericht gebouw; het voor- met 15 afgevaardigden der Angolaboeren op 11 tot ziet in een reeds jaren gevoelde behoefte. Reeds 13 Juni te Swartbooisdrift een regeling getroffen. voor den wereldoorlog trachtte schrijver dezes met De Unie leent 350,000 p.st. renteloos voor overtocht behulp van den toen hier dienst doenden Consul- en vestiging, doch dan pas beginnen de moeilijkheden. Generaal Spakler een school op te richten, het een Meer dan driehonderd ossenwagens met mannen, echter mislukte, omdat toen de hoofden van de NEERLAND IA 141 911.1:#11101110a De opening der Nederlandsche school to Singapoer op 21 Juni 192 142 NEERLAND IA meeste groote handelshuizen zich de lde van wee Er werd na het openingswoord van den voorzitter, mr. dr. een gouvernante konden veroorloven. In de oorlogs- Van Haaren, een zeer afwisselendprogramma aangeboden. jaren echter werd de behoefte aan gewoon lager- De Surinamer van 2 Augustus, waaraan wij deze bijzonder- onderwijs hier hoe langer hoe meer gevoeld en heden ontleenen, maakt melding van een feestwijzer, waarop in het begin van 1919 vormde de voorzitter van de voorkwamen boerendansen door kinderen in bonte boersche Hollandsche Club, de heer L. van Eendenburg, met kleeding, uitgevoerd onder leiding van mevrouw Van Leesten; een pa andere heeren een Comite, waarvan de heer een tooneelstuk, dat er als klucht mocht wezen; zangnummers Daubanton, goed op de hoogte met schoolreglementen, door eengernengd koor, dat vaderlandsche liederen ten gehoore zeer veel er toe heeft bijgedragen, om het plan. te bracht metprachtige Hollandsch-beschaafde toongeving. Na doen slagen. Hoewel verschillende firma's maandeliiks deze nummers werd het talrijke publiek vergast op alleenzang een groote som ter bestrijding van de kosten bij- van mevrouw Gorter en voordracht van mevrouw Simons. droegen, kon men toch niet dadelijk tot het in huur Het A. N. V. — schrijft de Surinamer — heeft steeds in nemen of koopen van een eigen schoolgebouw degelukkige omstandigheden verkeerd over zangeressen van overgaan en heeft men zich van 1916 tot het openen meer dangewone hoedanigheid te kunnen beschikken. In van de nieuwe school moeten behelpen met de mevrouw Gorter is het eengroote aanwinst rijker geworden. lokalen van de Hollandsche Club in Cairnhill Road. Het slotnummer, een voordracht van mevrouw Simons, Dat dit vreeselijk behelpen was, toont de moeilijkheid, had bijzondere waarde, omdat het gedicht, een voorspelling om geschikte leerkrachten voor de school te vinden. door de Muze der Historie in 1575gedaan van den heer , In den beginne was er eenige strijd over de vraag Simons zelf is. De voorspelling strekte zich uit over de zoons of het een Christelijke, z.g.n. School met den Bijbel, der vorstin heen tot haar nageslacht in 1928, geschaard rondom of een gewone school zou worden. Men beweerde de Vrouw, te wier eere deze feestavond werdgehouden. dat, indien het een Christelijke school was, men Na afloop werd op Jazzmuziek der geneeskundige studenten geen moeite zou hebben om leerkrachten van Sumatra drukgedanst en tusschen de dansnummers werd men vergast of Java te betrekken. Besloten werd echter , dat het op vaderlandsche liederen, die werden medegezongen. een gewone school zou worden en het scheen werkelijk, Een der leden, de heer W. E. van Romondt, had de wel- of de moeilijkheid om goede le te krijgen, willendheidgehad om de zalen van electrisch licht te voorzien, het heele plan in duigen zou gooien. Er is de eerste ter vervanging van de heete gasverlichting. maanden dan ook no al gesukkeld, totdat de heer De Surinamer teekent in zijn waardeerend verslag aan, Daubanton, met verlof in Holland zijnde, mejuffrouw dat van de en avond gezegd kan worden, dat hi' voor het Kat, nu mevrouw Speyer, voor de school wist. te bestuur een succes beteekent, als zelden werd behaald. wmnen. Deze heeft zich van '1920 of vol toewijding Het mocht als gevolg van de en welgeslaagden feestavond en opoffering aan de opvoeding der Hollandsche 30 nieuwe leden boeken. kinderen gegeven. Zij was de eerste zes jaren hoofd van de school,doch than als zoodanig door een Verwaarloosd Nederlandschgebied. mannelijke leerkracht vervangen, omdat het aan Den laatsten tijd bereikten ons verschillende klachten over leerlingen zich steeds uitbreidde in de hoogere den ellendigen toestand, waarin de Bovenwindsche eilanden klassen. Dit jaar deden bijvoorbeeld vier leerlingen verkeeren, tengevolge der aanhoudende droogte. overgangsexamen voor de H.B. S. en slaagden alien. Zoo schreef een belangstellend lid te Philipsburg over Mevrouw Speyer verdient dan ook alle r lof voor St. Maarten (St. Martin)oor de helft aan Nederland Martin), dat v het geduld en het volhardingsvermogen ti den de behoort: eerste moeilijke jaren. „Al sinds maanden valt er een re en van eenig belang .Een betere tijd breekt nu aan. Dank zij de guile enziet alles er uit als in een woestijn. De dieren vallen dood bijdragen van de groote hier gevestigde Ned erlandsche neer door gebrek aan gras en water. Sommige kleine luiden firm en de door medewerking van het Hoofdbestuur hebben met hun beesten hun alles verloren. De toestand is van het Algemeen Nederlandsch Verbond verkregen hier meer dan treurig. Melk sinds tijden niet verkrijgbaar. Rrikssubsidie, was het mogelijk dit moose gebouw, Vleesch, je durft het niet te eten, daar ze kalm doodgevallen met de ruime luchtige school lokalen en overdekte dieren slachten en dit halfbedorven vleesch verkoopen. Visch, speelplaats te bouwen; er is nog voldoende grond zoogoed als niet verkrijgbaar, daar alle krachtige mannen over, mdien later uitbreiding noodig blijkt. wegtrekken naar Curacao, waar zij een beter bestaan kunnen Ongetwijfeld al deze Hollandsche school de vinden. Groenten, sinds maanden niet geproefd. Eieren, de saamhoorigheid onder de hier gevestigde Hollanders weinige, die er zijn, worden naar Curacao gezonden, waar bevorderen en medewerken, om het mogelijk te ma zij hoogere prijzen halen. Een zak houtskool, de brandstof hier een afdeeling van het Algemeen Nederlandsch hier, die een jaar of vijf geleden f 1.— was, wordt nu niet Verbond op te richten. g eleverd beneden de f 2.50. Singapoer, Juli 1928. H. WESTERS. De bloedarmoede, toch al de schrik van deze eilanden, Vert. v. h. A. N. V. neemt onrustbarend toe; zelfs wij, Hollanders, krachtig, gezond ras, voelen ons slap en futloos worden door gebrek aan staal- houdend voedsel. Er heeft dan ook eengroote uittocht plaats naar Curacao WEST-INDIA en Aruba en ik ben de eenige niet, die den toestand van deze eilanden donker inziet. Als het zoo doorgaat, is St. Martin Suriname. binnen een, hoogstens t wee jaar, leeggeloopen. Curacao bemoeit zich niet met deze „nesten van eilanden"." Op waardige wijze heeft deze groep den 70-sten verjaardag Tot zoover de berichten over den gezondheidstoestand en van H. M. de Koningin-Moeder gevierd. De logezaal te de levensvoorwaarden der bevolking. Paramaribo, waarin de bijeenkomst plaats had, welke Louver- Het one Js laat eveneens te wenschen. Op Saba neur Rutgers en gade met hun tegenwoordigheid vereerden, b.v. zijn blanke ouders gedwongen hun kinderen elders te was zoo vol met leden engasten dat velen zich met een , laten opvoeden, omdat er een gelegenheid is voortgezet staanplaats moesten vergenoegen, zelfs buiten de zaal. onderwijs te genieten. NEERLANDIA 141 De opening der Nederlandsche school to Singapoer op 21 Juni 192 142 NEERLAND IA .^^ meeste groote handelshuizen zich de wee lde van Er werd na het openingswoord van den voorzitter, mr. dr. een gouvernante konden veroorloven. In de oorlogs- Van Haaren, een zeer afwisselendprogramma aangeboden. jaren ech ter werd de behoefte aangewoon lager- De Surinamer van 2 Augustus, waaraan wij deze bijzonder- onderwijs hier hoe langer hoe meer gevoeld en heden ontleenen, maakt melding van een feestwijzer, waarop in het begin van 1919 vormde de voorzitter van de voorkwamen boerendansen door kinderen in bonte boersche Hollandsche Club, de heer L. van Eendenburg, met kleeding, uitgevoerd onder leiding van mevrouw Van Leesten; een paar andere heeren een Comite, waarvan de heer een tooneelstuk, dat er als klucht mocht wezen;• zangnummers Daubanton, goed op de hoogte met schoolreglementen, door eengemengd koor, dat vaderlandsche liederen ten gehoore zeer veel er toe heeft bijgedragen, om het plan te bracht metprachtige Hollandsch-beschaafde toongeving. Na doe n slagen. Hoewel verschillende firma's maandelijks deze nummers werd het talrijke publiek vergast op alleenzang een groote sum ter bestrijding van de kosten bij- van mevrouw Gorter en voordracht van mevrouw Simons. droegen, kon men toch niet dadelijk tot het in huur Het A. N. V. — schrijft de Surinamer — heeft steeds in nemen of koopen van een eigen schoolgebouw degelukkige omstandigheden verkeerd over zangeressen van over aan en heeft men zich van 1916 tot het openen meer dangewone hoedanigheid te kunnen beschikken. In van denieuwe school moeten behelpen met de mevrouw Gorter is het eengroote aanwinst rijker geworden. lokalen van de Hollandsche Club in Cairnhill Road. Het slotnummer, een voordracht van mevrouw Simons, Dat dit vreeselijk behelpen was, toont de moeilijkheid, had bijzondere waarde, omdat het gedicht, een voorspelling om geschikte leerkrachten voor de school te vinden. door de Muze der Historie in 1575gedaan, van den heer In den beginne was er eenige strijd over de vraag Simons zelf is. De voorspelling strekte zich uit over de zoons of het een Christelijke, z.g.n. Schoc,1 met den Bijbel, der vorstin heen tot haar nageslacht in 1928, geschaard rondom of een gewone school zou worden. Men beweerde de Vrouw, te wier eere deze feestavond werd gehouden. dat, indien het een Christelijke school was, men Na afloop werd op jazzmuziek der geneeskundige studenten geen moeite zou hebben om leerkrachten van Sumatra drukgedanst en tusschen de dansnummers werd men vergast ofJava te betrekken. Besloten werd echter, dat het op vaderlandsche liederen, die werden medegezongen. eengewone school zou worden en het scheen werkelijk, Een der leden, de heer W. E. van Romondt, had de wel- of de moeilijkheid orn goede leerkrachten te krijgen, willendheidgehad om de zalen van electrisch licht te voorzien, het heele plan in duigen zou gooien. Er is de eerste ter vervanging van de heetegasverlichting. maanden dan ook nogal gesukkeld, totdat de heer De Surinamer teekent in zijn waardeerend verslag aan, Daubanton, met verlof in Holland zijnde, mejuffrouw dat van dezen avow-4gezegd kan worden, dat hi' voor het Kat, nu mevrouw Speyer, voor de school wist te bestuur een succes beteekent, alszelden werd behaald. wmnen. Deze heeft zich van '1920 af vol toewriding s Het mocht alseestavon gevolg van dezen welgeslaagden feestavond en opoffering aan de opvoeding der Hollandsche 30 nieuwe leden boeken. kmderen gegeven. Zij was de eerste zes jaren hoofd vande school, doch thans als zoodanig door een Verwaarloosd Nederlandschgebied. mannelijke leerkracht vervangen, omdat het aan tal Den laatsten tijd bereikten ons verschillende klachten over leerlingen zich steeds uitbreidde in de hoogere den ellendigen toestand, waarin de Bovenwindsche eilanden klassen. Dit jaar deden bijvoorbeeld vier leerlingen verkeeren, tengevolge der aanhoudende droogte. overgangsexamen voor de H. B. S. en slaagden alien. Zoo schreef een belangstellend lid te Philipsburg over Mevrouw Speyer verdient dan ook aller lof voor St. Maarten (St. Martin), dat voor de helft aan Nederland hetgeduld en het volhardingsvermogen tijdens de behoort: eerste moeilijke jaren. „Al sinds maanden valt er een re en van eenig belang ..Een betere tijd breekt nu aan. Dank zij de gulle en ziet alles er uit als in een woestijn. De dieren vallen dood bijdragen van de groote hier gevestigde Nederlandsche neer doorgebrek aan gras en water. Sommige kleine luiden firma's en de door medewerking van het Hoofdbestuur hebben met hun beesten hun alles verloren. De toestand is van •het Algemeen Nederlandsch Verbond verkregen hier meer dan treurig. Melk sinds tijden niet verkrijgbaar. Rijkssubsidie, was het mogelijk dit mooie gebouw, Vleesch, je durft het niet te eten, daar ze kalm doodgevallen met de ruime luchtige schoollokalen en overdekte dieren slachten en dit halfbedorven vleesch verkoopen. Visch, speelplaats te bouwen; er is nog voldoende grond zoogoed als niet verkrijgbaar, daar alle krachtige mannen over, mdien later uitbreiding noodig blijkt. wegtrekken naar Curacao, waar zij een beter bestaan kunnen Ongetwijfeld zal deze Hollandsche school de vinden. Groenten, sinds maanden niet geproefd. Eieren, de saamhoorigheid onder de hier gevestigde Hollanders weinige, die er zijn, worden naar Curacao gezonden, waar bevorderen en medewerken, om het mogelijk te maken zij hoogere prijzen halen. Een zak houtskool, de brandstof hier een afdeeling van het Algemeen Nederlandsch hier die een jaar , of vijf geleden f 1.— was, wordt nu niet Verbond op te richten. g eleverd beneden de f 2.50. Singapoer, Juli 1928. H. WESTERS. De bloedarmoede toch al de schrik van deze eilanden, , Vert. v. h. A. N. V. neemt onrustbarend toe; zelfs wij, Hollanders, krachtig, gezond ras, voelen ons slap en futloos worden door gebrek aan staal- houdend voedsel. WEST-INDIA Er heeft dan ook eengroote uittocht plasts naar Curacao en Aruba en ik ben de eenige niet die den toestand van deze , eilanden donker inziet. Als hetzoo doorgaat, is St. Martin Suriname. binnen een, hoogstens twee wee jaar, leeggeloopen. Curacao bemoeit zich niet met deze„nesten van eilanden".” Op waardige wijze heeft deze groep den 70-sten verjaardag Tot zoover de berichten over dengezondheidstoestand en van H. M. de Koningin-Moeder gevierd. De logezaal te de levensvoorwaarden der bevolking. Paramaribo, waarin de bijeenkomstplaats had, welke Gouver- Het onderwijs laat eveneens te wenschen. Op Saba neur Rutgers en gade met hun tegenwoordigheid vereerden, b.v. zijn blanke oudersgedwongen hun kinderen elders te was zoo vol met leden engasten dat velen zich met een , laten opvoeden, omdat er een gelegenheid is voortgezet staanplaats moesten vergenoegen, zelfs buiten de zaal. onderwijs te genieten. NEERLAND IA 143 Het wordt meer dan tijd dat de Nederlandsche regeering deze uithoeken van Nederlandsch overzeeschgebied wat minder stiefmoederlijk behandelt, dat zij krachtige maatregelen neemt, om de Nederlandsche onderdanen, die er hun leven moeten slijien, dit leven draaglijk te maken. Kijkje op St. Maarten (St. Martin). BOEKBESPREKING. Nederlanders in het Buitenland, lsteJg. 1928, onder redactie van W. Baron Snouckaert van Schau- burg en Ph. F. W. van Romondt. Uitg. L. J. C. Boucher, Den Haag. Dit jaarboekje zal menigeen verrassen. De Nederlanders in den vreemde, verworpenen, op de vlucht gedrevenen, naar het kortgeleden scheen thans tot een snort van adeldom , verheven — want aan de bekende adels- enpatriciers-boekjes herinnert deze uitgaaf. Een uitmuntend plan, een omvangrijk werk, waarbij onze administratie zoo gelukkig is geweest, een handje te helpen, maar een dankbaar werk. Want welk Nederlander, die naar een vreemd land trekt, zal niet beginnen met dit boekje te raadplegen, om te weten, met welke land- genooten hi' met voordeel in aanraking kan komen ? Een nuttig werk, want de samenstellers vleien zich niet ten onrechte in hun Voorbericht met de verwachting, dat een ruime ver- spreiding krachtig zal kunnen bijdragen tot verlevendiging en versterking der banden van saamhoorigheid binnen den Nederlandschen stam. De Nederlanders in den vreemde — de heer P.J. de Kanter, voorz. van het A. N. V. wijst hierop in zijn inleiding — zijn de vertrouwde toegewijde voorposten der Nederlandsche belangen en met hen moet nauw samengewerkt worden. Daartoe moet men op het goede oogenblik hun naam en adres bij de hand hebben. Dit jaar- boekje is het eenige geschrift, dat daarin voorziet. Teen de inrichting van het werkje hebben wij maar een g enkel bezwaar: een tegroote en voorname plaats is verleend aan de vereenigingen, terwijl het persoonsnamenregister achteraan komt en bijna stiefmoederlijk is bedeeld. Dit worde in een volgenden jaargang verholpen. Dat de samenstellers hiertoegelegenheid verkrijgen hebben zij ruimschoots verdiend ! ttOnze West." Het inlichtingkantoor der Vereeniging „Oost en West", Korte Voorhout 6, 's-Gravenhage, heeft wederom een nieuwen druk laten verschijnen van „Onze West", een werkje, dat ik, om den zakelijken inhoud en onderhoudenden stijl, in handen wensch van een ieder, die belang stelt in onze Westindische kolonien. De samenstellers: Fred, Oudschans Dentz, die Suriname beschrijft en W. R. 1VIenkman, die Curacao en onderhoorige eilanden behandelt, waren een reeks van jaren in het door hen beschrevengebied werkzaam. Zij hebben getoond niet alleen een open oog voor de tegen- woordige toestanden in beide kolonien te hebben, doch ook voor degeschiedkundige ontwikkeling dier toestanden. Zij vertellen menige bijzonderheid uit de zoo belangwekkende en avontuurlijke geschiedenis der beide gewesten. Van beide schrijvers is reeds goed werk over beide kolonien verschenen. Oudschans Dentz heeft zich als geschiedvorscher doen kennen terwijl Menkman meer economische studies , schreef. De eerste druk van „Onze West" was het werk van Reman Irus 1) en M. Victor Zwijssen en verscheen in 1910. De tweede druk in 1918 werd bijgewerkt door Oudschans Dentz en Mr. B. de Gaay Fortman. De nu verschenen druk is tot op heden bijgewerkt en ook door een andere indeeling der stof verbeterd. Van beide kolonien wordt verteld, wat een reiziger of belang- stellende er van behoort te weten. Het werkje is echter vooral belangrijk om de wetenswaardigheden op het gebied van aardrijkskunde, bestuursinrichting en bestaansvoorwaarden, die het voor degenen, die zich in de kolonie willen vestigen, tot betrouwbarengids maakt. Een kaartje van Suriname, een van Curacao en een van de An- tillen vergemakkelijken den lezer het aardrijkskundig overzicht. Eenplaatje van Paramaribo aan de breede Surinamerivier in vogelvlucht en een gezicht over Willemstad en zijn haven, van de hoogte van het fort „Nassau" genomen, verluchten het boekje. Het is voorzien van een alphabetischen bladwijzer. Als bijlagen zijn toegevoegd een list van leesstof over West- Indie en een adreslijst van betrekkingen tusschen Nederland en West-Indie(geen handelslichamen). L. 1) Omzetting van Surinamer, schuilnaam van Fred. Oud- schans Dentz. Red. TAALWACHT Brievenbus. Mr. J. F. H. te 's-Gr. 't Is inderdaad treurig, dat zoo vele Nederlanders zoo weinig eerbied voor het eigene hebben. Wij weten niet, wat wij aan het geval, dat U ons meedeelt, moeten doen. N. N. te 's-Gr. Inzendingen, die niet den naam van den. afzender vermelden, kunnen wij niet opnemen. Reeds meer- malen hebben wij dit gezegd. Geen Nederlandsch (taal)fabrikaat! „Arresteeren van de notulen; Decharge van" schrijft de afd. 's-Gravenhage der Vereeniging „Nederlandsch Fabrikaat". Waarom ook niet in de taal Nederlandsch ? „Goedkeuring van het verslag; ontheffing van" zeggen toch veel duidelijker wat men bedoelt. , Wedstrijd. In de onderstaande zinnen komen allerlei onjuistheden voor: onnoodig gebruik van vreemde woorden; onjuist gebezigde Neder- landsche woorden en ook onjuiste zinsbouw. Maak deze zinnen totgoede Nederlandsche en zend het antwoord voor 15 Decem- ber naar 144 NEERLAND IA 1. Ik kon niet vermoeden, dat de persoon, die mij inlich- zegt dan iets. Het voorgewende snelheidsgevoel, door fiets tin en vroeg naar den juisten we naar A. de reeds lang volgens sommigen opgewekt, ma dan in toepassing op de gezochte misdadiger was. auto welfietsfiets of zoo iets worden. 't Is eigenaardig, hoe 2. De vermoedelijke dader van den moordaanslag werd Nederlanders in een eigen woord gaarne het ontleedmes met het zwaargewonde slachtoffer geconfronteerd. zetten, om daarmee eigenlijk hun voorkeur voor het vreemde 3. De verloren wandelstok werd door den eerlijken vinder goed te praten. Een bloem, een paard, een mensch zijn mooi op het bureau gedeponeerd. in hungeheel, niet als men ze op de snijtafel aan flarden rukt! 4. De brutale beroover van den ouden banklooper werd DE TAALWACHT door de Utrechtsche recherchegearresteerd. 5. Onmiddellijk werd de arrestant naar A. getransporteerd waar hij door den betrokken commissaris werd verhoord.(Dictee uit de examenopgaven van den Al g. Bond STREEKTALEN van Politiepersoneel in Nederland). 6. In de Memorie van Antwoord herhaalt de minister Het Friesch en de Friezen. het een door hem bij de mondelinge behandeling in de Tweede Kamer terzake van de door hem gedachte commissie werd De eerste vacantieleergangericht door de Provinciale , ing te kennen gegeven. Onderwijscommissie van Friesland, werd 8-10 Augustus te N. R. Ct.). Leeuwardengehouden in de Provinciale bibliotheek. De 7. Bedoeld spreken over de school met en ten aanhoore lessen, alle in de Friesche taal, werden door ongeveer tachtig van kinderen is niet alleen een font van de onbeschaafde ouders. P ersonen bi, onder welke 5 uit Duitschland en jgewoond (Verslag van de Pl. comm. van Toez. op het L. en 18 van buiten deprovincie. V. 0. te Amsterdam). Na een inleidend woord van Dr. G. A. Wumkes, die het doel 8. Dangevoelt men, welk een moeilijke taak het is, deze van den leer an uiteenzette, besprak Dr. S. M. Cu erns te leerlingen tot een ordelijk troepje om te vormen. Lekkum: Balthasar Bekker en zijn strijd teen het bijgeloof. (t. a. p.). Na een overzicht van zijn levensloop werd uiteengezet de 9. Door de boorden van dat water op daartoe geeigende strekking van zijn belangrijkste boeken (Vaste spijze, Kometen, wijze in te richten, zou de Poel voor baden en zwemmen Daniel, Betoverde Weereld) en hoe hij bestreed, wat onwaar g eschikt gemaakt kunnen worden. is engeen wezen heeft, hoe hij wilde te niet doen, wat scheiding Eengrootsch plan van B. en W. te Amsterdam. maakt tusschen bane of slechte menschen en de heiligende, N. R. Ct.). zegenende Macht. 10. Zij la en tegenover de alom zon-overgoten weiden, Hierna verhaalde Dr. J. Botke te Groningen zijn Reis naar als een vestibule zoo licht-benomen en koel. Sagelterland. Aangetoond werd de aard van het land, een (Groot Nederland 1928, blz. 497). zandstreek, ingesloten door hooge venen. Drie dorpen hebben 11. Deze machines kunnen wij direct leveren en zijn daar nog de Friesche taal bewaard, welke overeenkomst heeft billijker dan van andere fabrieken. met de Friesche taal te onzent. Ook werd een beschrijving 12. Over belangstelling ma ik niet klagen en blijkt mij gegeven van het boerenhuis, niet van Friesch, maar van Saksisch inderdaad, dat mijn tijdschrift steeds meerdere aandacht type. begint te trekken; het wil mij voorkomen, dat het recht heeft Dr. 0. Postma te Groningen teekende in zijn beschouwing gesteund te worden. over „De Friesche boerderij omstreeks 1600" het boerenbedrijf ( den brief van een uitgever). uit dien tijd op grond van berichten en getallen uit gedrukte en ongedrukte bronnen en behandelde achtereenvolgens het Surinamismen. land, het boerenhuis op weide- en bouwgrond, het bedrijf, degereedschappen, de hooitijd, enz. Daar de Taalwacht niet wist, dat het artikel van den heer Op den tweeden dag besprak de heer D. Kalma te Huizum, , inzijn rede „het Friesch als cultuurtaal", voornamelijk drie zou opgenomen worden, heeft zij den schrijver persoonlijk din en: het streven naar een Friesche cultuur, de taak van. geantwoord. Van dit antwoord heeft zij geen afschrift, zoodat de taal bij dit streven en de bezwaren, die men hierbij onder- zij, de Taalwacht, niet meer weet, hoe het heeft geluid. Dit vindt. Het verschil tusschen verleden en heden is, dat, terwijl doet ook betrekkelijk weinig aan de zaak of of toe, vooral men vroeger deel moest krijgen aan de algemeene cultuur door sedert ook anderen over -ismen zijn aan schrijven (o. a. H. in middel van het Hollandsch, Friesland zich nugeestelijk zelf- Neerlandia van Augustus). standig, en door middel van eigen taal, wil thuis brengen in Dezaak is deze: er zijn Nederlanders, die uit hun verblijf hetgroote wereldverband. Verschillende uitingen van nieuw in West-Indie de herinnering aan woorden en zegswijzen leven wordengenoemd en besproken. De bezwaren, die men hebben, die hun, nu zij in het vaderland terug zijn, telkens te ondervindt, liggen niet in de hoedanigheid van het Friesch binnen schieten. Zij meenen, dat hiervoor de naam Surina- maar in hetgetal der Friesch sprekenden. Ondertusschen mismen heelgoed past. Vergeten die heeren niet, dat hun kan op deze wijze nog gemakkelijk het tiendubbele bereikt zgn. Surinamismen grootendeels anglicismen zijn ? Het lijkt de worden van datgene, wat wij nu bezitten. Over de positie van Taalwacht zeer weinig doelmatig de -ismen nog verder onder andere talen in Friesland, voornamelijk van het Hollandsch, te verdeelen, dan voor den leek op taalkundig gebied in h het behoeft men zich niet bezorgd te maken op een voorwaarde: algemeen wenschelijk is. Dit maakt het verschijnsel voor hem dat de Friezen zich niet bezorgd behoeven te maken over den nog moeilijker. stand van het Friesch in Friesland. Wil de Surinamer(inwoner of landverhuizer) Nederlandsch Hierna lichtte Magister Doodkorte te Zwolle het Friesch- leeren, dan richte hij zich naar het gesproken en geschreven nationale van den wijsgeerigen kant toe. Lang niet alle nationale Nederlandsch in Nederland. Deze taal is de bron, waaruit din en zijn ook maar in de verte even nationaal en van hetzelfde hij moetputten. belang, b.v. een Friesch nicer of een Friesche klank zijn bij Al is voeteeren iets verouderd, daarom is het nog geen -isme. lange niet zoo nationaal als het stel Friesche karaktereigen- Hooft(1581-1647) gebruikt het al in zijn treurspel Baeto. — schappen en de instellingen, vooral in het dagelijksche leven Rol rent is uit het Zuidafrikaansch afkomstig en zegt den van de huiskamer en het werk, die daartoe opvoeden. Nederlander veel meer dan film, evenals rzjwiel hem meer 's Middags sprak Dr. G. A. Wumkes te Huizum over „De ...............^ NEERLAND IA 14 sociale factor in de Friesche letterkunde van de 19de eeuw." Punt 2, dat hetpostverkeer tusschen Nederland en Marocco Hi' toonde die aan in vijf verschijnsels, nl. Het Nut van het thans niet zoo levendig is, dat dit de vestiging van een eigen Algemeen, het liberalisme, de drankstrijd, de schoolstrijd en postkantoor te Tan er zou rechtvaardigen, zal ook wel juist zijn. de arbeidersbeweging. Maar daargaat het niet over. Dit is een postaal antwoord, De heer P. Si ma te Leeuwarden opende den derden dag geen nationaal. Er zit aan dit vraagstuk heel wat meer vast, met zijn inleiding: Fen alre Fresena fridome, een kleine bijdrage dan dit antwoord zou doen vermoeden. Maar om nu eerst tot de Oudfriesche literatuurgeschiedenis. Over de Friesche maar eens bij de post te blijven, gaat het hier over dat, als wij vrijheid wordt op verschillende plaatsen in de Oudfriesche daar eenpostkantoor zouden hebben, handschriften en den ouden druk der Friesche wettenge- 1. hetpostpakketverkeer — dus voor verzending van sproken. Deze plaatsen werden aangewezen en tevens werd kleine handelsartikelen, zooals die in de Levant zooveel uitgelegd, waarin die vrijheid, vol ens de bronnen bestond, verkocht worden — aanzienlijk zou vermeerderen. van wien zegekomen was, hoe verkregen en waarom. Ook 2. onzepostgirodienst, die nu reeds gedeeltelijk inter- is in tal van charters en oorkonden sprake van de Friesche nationaal werkt, een deel van hetgeldverkeer van Tan er, rechten enprivileges. Waar dit zoo algemeen voorkomt, is mogelijk later van geheel Marocco, tot zich zou kunnen het niet te verwonderen, dat er ook letterkundige bewerkingen trekken. van zijn. Teksten in verscheidene handschriften, vaak afwijkend 3. onzepostspaarbank gegeven de betrouwbaarheid van ons , in vorm en bewerking, meest in vrije rijmregels geschreven, land en onze munt, stellig zijn aandeel in de te beleggen gelden zijn voor ons bewaard gebleven. zou ontvangen, na verhooging van het rentegevend maximum, De heer. Hof te Leeuwarden sprak daarna over de Friesche dat thans, naar men weet, maar 1200gld. bedraagt. Spelling. Hi' gaf eerst een overzicht van het ontstaan der 4, men er een telegraafkantoor voor draadlooze telegrafie, zgn. „selskipsstavering" en liet meteen zien, wat daar, vol ens wellicht binnenkort ook een telefoonkantoor voor draadlooze zijn meening, aan hapert. Spreker verwacht van een vereen- telephonie, aan zou kunnen verbinden. Ook op dit terrein voudiging — die echter voorzichtig moet worden aangepakt hebben wij een wereldnaam. en die niet verder ma g aan dan volstrekt noodig is — nog Indien ergeen voordeel in stak, in Tan er een postkantoor iets anders dan het vergemakkelijken van lezen en schrijven: te hebben, waarom zouden andere landen(Frankrijk, En eland, hi' gelooft, dat bij eenvoudiger, meer ware spelling, de schrijvers Spanje, voor den wereldoorlog ook Duitschland) het dan doen ? des te beter voet bij stuk houden, d. w. z. schrijven in de Dit ziet onze Regeering bij Naar postaal antwoord over levende volkstaal. Zooals het nugaat, dreigt het gevaar, dat het hoofd. En dan: draait zij de volgorde van mijn betoog om. wij een zeer afzonderlijke letterkundige taal krijgen, waar Zij let alleen op het verkeer tusschen beide landen, dat nu het yolk niet meer zijn eigen taal in ziet. bestaat, niet op dat, wat zich juist door middel van dat post- Wil men resultaat, dan moet men zich zoo dicht mogelijk kantoor zou kunnen ontwikkelen. Het voorgaande betreft aansluiten bij de volkstaal. Men eve kunst, hoogstaande echter alleen de economische zijde van het vraagstuk. Maar kunst, maar make van de taalgeen afzonderlijk kunsttaaltje. ik zou er evengoed op aandringen, als dit postkantoor ons landgeld zou kosten inplaats van, naar ik veronderstel, winst, zou opleveren. INGEZONDEN. Want hetgaat er hier over, of wij ons, ook in Tan er, in eenen hoek zullen laten duwen, of dat wij onzen van oudsher bestaanden invloed in Marocco — waar wij ook „bescher- Marocco. melingen" hebben, personen, die een soort Nederlandsche nationaliteit bezitten — zullen trachten te bevestigen en zoo De lezers van dit blad zullen zich nog wel mijn artikel over mogelijk nit te breiden. Op 9 Febr. 1651 sloten wij al een Marocco in het Aprilnummer herinneren. Ik betoogde daarin handels- en vriendschapsverdrag met de overhedon van Sale, de wenschelijkheid van de vestiging van een Nederlandsch „onvermindert de Vrientschap ende Alliantie, tusschen de Postkantoor te Tan er. Ons Hoofdbestuur heeft zich, naar hooghgemelde Heeren Staten-Generaal ende den Koningh aanleiding daarvan, met een verzoekschrift van gelijke strekking van Marocques gemaeckt", te vinden bij L. van Aitzema g ewend tot onzen Minister van Waterstaat. „Saken van Staet en Oorlogh", verschenen te 's-Gravenhage De vorige maand ontving het daarop het navolgende ant- in 1669 (Deel 3, blz. 649-650). In dien tijd waren we minder woord — waarvan het zoo welwillend was mij een afschrift bang dan thans om ons aan koud water te branden. Dat eene te zenden —: mogendheid van den tweeden rang, zooals wij nu zijn, door „1. Naar aanleiding van bovenvermeld schrijven heb ik de taai vol te houden, ook thans nog wel wat bereiken kan, toont eer U mede te deelen, dat eene rechtstreeksche verzending ons, juist in Marocco, het voorbeeld van Spanje. tusschen Nederland en Marokko met de schepen van de Degeschiedenis van den laatsten tijd is trouwens rijk aan Maatschappijen „Nederland" en „Rotterdamsche Lloyd" de voorbeelden hiervan. postverbinding tusschen deze twee landen niet zoude ver- Nu heeft men, voor de wijziging van het Tangerstatuut, beteren. Bij zoodanige verzending, die gemiddeld slechts een onze toestemming noodig, omdat wij partij waren bij de maal 's weeks zoude kunnenplaats vinden, zouden de stukken Acte van Algeciras. Het was dan ook al dadelijk verkeerd — op minder snelle wijze hunne bestemming bereiken dan bij Dr. van Raalte heeft er terecht in de N. Crt. op gewezen — dat de thansgevolgde wijze van verzending over Frankrijk. men ons niet bij de onderhandelingen te Parijs heeft betrokken, 2. Uit eenpostaal oogpunt bezien, kan een belang worden maar alleen, nadat de voornaamste belanghebbenden het na aangewezen, hetwelk de vestiging van een Nederlandsch post- veelgeharrewar eens waren geworden, uitgenoodigd heeft kantoor te Tan er zou rechtvaardigen. daaraan onzegoedkeuring te hechten. Wij zijn overigens tan 3. In verband daarmede is er, ook naar de meening van niet de eene en die op die manier behandeld zijn geworden. min Ambtgenoot van Buitenlandsche Zaken, met wien omtrent Intusschen biedt zich thans voor ons degelegenheid, om de onderwerpelijke aangelegenheid overleg werd gepleegd, aan onze toestemming tot het nieuwe Tanger-statuut, voor- geen aanleiding het desbetreffende denkbeeld nader in studie waarden te verbinden. Ik weet niet, of wij zelfs wel toestemming te nemen." van onze„mede-contractanten” noodig hebben om een post- Dit antwoord van onze Regeering is geheel onbevredigend. kantoor te Tan er te vestigen, maar mocht dit het geval zijn, Punt 1 zal wel juist wezen; het is op 't oogenblik, nu we dan zouden wij dit — en wellicht nog wel een ander punt — nog een postkantoor in Tan er hebben, van weinig belang. als voorwaarde aan onze toestemming kunnen verbinden. 146 NEERLAND IA Eene voorwaarde, die de anderen stellig zouden aannemen. Voordracht over Moot Vlaanderen, opgeluisterd door talrijke Men moet niet al te bang wezen. „Qui se fait brebis, le loup lichtbeelden uit de verzameling van den Vlaamschen Toeristen- le mange." Flinkheid daarentegen wekt altijd ontzag. bond. Den Haag, 18 Augustus 1928. De Z.-A. Boeker ijen. Mr. E. L. VAN EMDEN. Anderen bladen wordt ver zocht dit artikel over te nemen. De Carnegie-stichting te New York heeft de heeren S. A. Pitt, directeur der bibliotheken te Glasgow en M. Ferguson, ,,Voeteeren" een Surinamisme ? staatsbibliothecaris van Californie, met een zending in Zuid- Afrika belast tot onderzoek van den toestand der boekerijen En onze P. C. Hooft dan ? Wist die al van Suriname, toen aldaar. Zij heeft 100.000 p.st. beschikbaargesteld voor een hij in zijn mooien reizang (Baeto) schreef: tijd van vijf jaren, als steun voor verschillende opvoedkundige „Hier en wetenschappelijke inrichtingen in Afrika, heeren Pitt Voeteert een vrouw, van kinder groot" ? en Ferguson zullen voorts moeten onderzoeken, hoe een bedrag Den Haag, 3 Aug. '28. L. S. van 25.000p.st., dat de stichting voor uitbreiding van boekerijen wil aanbieden, het best kan wordenbesteed. Indie en het Kriigergedenkteeken. Het Kriigercomite te Utrecht (secretariaat Weerdsingel Afrikaansche Taalklankleer. 0. Z. 83) ontving een gift van f 100.— van de afd. Sumatra's Oostkust van ons verbond voor het op te richten Kruger- Te Kaapstad is blijkens een uitvoerige bespreking in „Ons gedenkteeken. Een prachtig voorbeeld, dat bij andere afdeelingen Land" verschenen „Afrikaanse Fonetiek" deur dr. T. H. le navolging moge vinden. Het Comite, dat de verwerkelijking Roux. Dr. W.J. Pienaar beoordeelt dit werk zeergunstig. van zijn streven eerst in een verre toekomst meent te mogen verwachten, zou op die manier nog wel eens in zijn verwach- V raag om inlichting. tin g beschaamd kunnen worden. Wie kan het tegenwoordig adres meedeelen van: Wij wenschen dit echtei van ganscher harte, omdat daardoor H. E. Eldering, vroeger Apsley Hotel, Walcha, N. S. W. de nagedachtenis van den grooten Staatsman en Groot- (Austr.). Nederlander te meer worthgeeerd. P. Eldering, vroeger t/k fa. Elder Smith en Co., Bridge Str., G. H. M. VAN ARKEL, Sydney N. S. W. (Austr.)., Secretares v. h. Kriigercomite. Dr. H. Maasland, vroeger Sweelinckplein 75, 's-Gravenhage. K.J. Haverbult, Tandarts, vroeger Semarang. Nederlanders in het Buitenland. H. G. Nieuwkerk, Stenograaf Volksraad, vroeger Welte- vreden(Java). Hooggeachte Redactie, Mevr. Enthoven, vroeger v. Bleiswijkstraat 147, Den Haag. Naar aanleiding van het artikeltje „Nederlanders in den J. H. Enderman, vroeger Cypresstraat 170, Den Haag. Vreemde" in het Augustusnummer van ons maandblad Mej. A. G. van Roo en vroeger Clovely Villa, Drieanker- over Belgie, stel ik er prijs op U even te wijzen op het bestaan baai (Z.A.) van drie zich Nederlandsch noemende kerken in Vlaamsch Belie: de Nederlandsch Evangelische (Nederlandsch-Her- vormde) kerk van Brussel; de Nederlandsch Protestantsche kerk van Antwerpen en die van Gent, die de laatste vijftig HOOFDBESTUUR jaren bijna uitsluitend door Nederlandsche predikantenzJ gediend en er niet weinig toe hebben bijgedragen onder de Protestantsche Nederlanders naast hetgodsdienstig ook het Verslag nationaal leven bloeiend te houden. van de Commissie tot nazien der Rekening en Verantwoording Met de meeste hoogachting, heb ik de eer te zijn Uw dw. van het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch A. G. B. TEN KATE, Verbond over hetjaar 1927. Predikant der Ned. Evang. (Ned. Herv.) kerk van Brussel. Brussel, 13/8 '28. De ondergeteekenden verklaren de Rekening en Vera woording over 1927 te hebben nagezien en in orde bevonden. Verwijzende naar de opmerkingen, welke de Commissie in haar verslag betreffende de rekening en verantwoording MEDEDEELINGEN. over 1925 (NeerlandiaJuli 1926, blz. 118) en in dat over 1926 (Neerlandia November 1927, blz. 191-192) heeft gemaakt, Adresverandering. meent zij aan die verklaring te moeten toevoegen, dat de geldelijke toestand van het A. N. V. naar haar meening meer Mr. W. J. L. van Es, secretaris van Groep Nederland, en meer zorgwekkend moet wordengeacht en dat het haar is met in an van 7 Set. verhuisd van Weissenbruchstraat 1 D P dus noodzakelijk voorkomt, dat maatregelen worden genomen, Den Haag, naar Groot-Hoefijzerlaan 69,Wassenaar.Tel. K 1028. strekkende om in dien toestand zoo spoedig mogelijk ver- betering te brengen. Voor Afdeelingsavonden. Konden de tekorten over de beide voorafgaande jaren be- Mevr. C. Flothuis-van Dommelen, Oosterloostraat 7, streden worden uit buitengewone ontvangsten, over 1927 Voorburg. Voordrachten. hebben de uitgaven de ontvangsten overtroffen met niet Truus Hooyer, Koninginnelaan 10, Voorburg. Voordracht minder dan f 4189.151 /„ tot afschrijving van welk bedrag vangedichten en proza, dramatische en humoristische werken. het geheele onbelegde steunfonds II (f 3892.14112) is aangewend, A. C. M. Slinkert, Nijmegen. Voordrachten en zang, leiding terwijl de rest (f 291.01) ongedekt is gebleven. van volkszangavonden. Gaat de zaak op dezen voet voort dan zal het A. N. V. , Robrecht van der Spurt (pianist) en Q. J. van Trigt (zanger), wegens gebrek aan middelen ingeldelijke moeilijkheden Th. de Baisieuxstraat 246, Laken (Brussel). Kunst- en lieder- geraken. avonden, muzikale voordrachten. Hierbij verliest de Commissie niet uit het oog dat van , Mr. A.J. van Waveren, Prins Mauritslaan 54, 's-Gravenhage. in het laatstvan 1927 aangemaakte autovlaggen, waarvoor NEERLAND IA 14 sociale factor in de Friesche letterkunde van de I9de eeuw." Punt 2, dat hetpostverkeer tusschen Nederland en Marocco Hi' toonde die aan in vijf verschijnsels, nl. Het Nut van h het thans niet zoo levendig is, dat dit de vestiging van een eigen Algemeen, het liberalisme, de drankstrijd, de schoolstrijd en postkantoor te Tan er zou rechtvaardigen, zal ook wel juist zijn. de arbeidersbeweging. Maar daargaat het niet over. Dit is een postaal antwoord, De heer P. Si ma te Leeuwarden opende den derden dag geen nationaal. Er zit aan dit vraagstuk heel wat meer vast, met zijn inleiding: Fen alre Fresena fridome, een kleine bijdrage dan dit antwoord zou doen vermoeden. Maar om nu eerst tot de Oudfriesche literatuurgeschiedenis. Over de Friesche maar eens bij de post te blijven, gaat het bier over dat, als wij vrijheid wordt op verschillende plaatsen in de Oudfriesche daar eenpostkantoor zouden hebben, handschriften en den ouden druk der Friesche wetten ge- 1. hetpostpakketverkeer — dus voor verzending van sproken. Deze plaatsen werden aangewezen en tevens werd kleine handelsartikelen, zooals die in de Levant zooveel uitgelegd, waarin die vrijheid, vol ens de bronnen bestond, verkocht worden — aanzienlijk zou vermeerderen. van wien zegekomen was, hoe verkregen en waarom. Ook 2. onzepostgirodienst, die nu reeds gedeeltelijk inter- is in tal van charters en oorkonden sprake van de Friesche nationaal werkt, een deel van het geldverkeer van Tan er, rechten enprivileges. Waar dit zoo algemeen voorkomt, is mogelijk later van geheel Marocco, tot zich zou kunnen het niet te verwonderen, dat er ook letterkundige bewerkingen trekken. van zijn. Teksten in verscheidene handschriften, vaak afwijkend 3. onzepostspaarbank gegeven de betrouwbaarheid van ons , in vorm en bewerking, meest in vrije rijmregels geschreven, land en onze munt, stellig zijn aandeel in de te beleggen gelden zijn voor ons bewaard gebleven. zou ontvangen, na verhooging van het rentegevend maximum, De beer. Hof te Leeuwarden sprak daarna over de Friesche dat thans, naar men weet, maar 1200 gld. bedraagt. Spelling. Hi' gaf eerst een overzicht van het ontstaan der 4. men er een telegraafkantoor voor draadlooze telegrafie, zgn. „selskipsstavering" en liet meteen zien, wat daar, vol ens wellicht binnenkort ook een telefoonkantoor voor draadlooze zijn meening, aan hapert. Spreker verwacht van een vereen- telephonie, aan zou kunnen verbinden. Ook op dit terrein voudiging — die echter voorzichtig moet worden aangepakt hebben wij een wereldnaam. en die niet verder ma g aan dan volstrekt noodig is --nog Indien ergeen voordeel in stak, in Tan er een postkantoor iets anders dan het vergemakkelijken van lezen en schrijven: te hebben, waarom zouden andere landen(Frankrijk, Engeland, hi' gelooft, dat bij eenvoudiger, meer ware spelling, de schrijvers Spanje, voor den wereldoorlog ook Duitschland) het dan doen ? des te beter voet bij stuk houden, d. w. z. schrijven in de Dit ziet onze Regeering bij haar postaal antwoord over levende volkstaal. Zooals het nugaat, dreigt het gevaar, dat het hoofd. En dan: draait zij de volgorde van mijn betoog om. wij een zeer afzonderlijke letterkundige taal krijgen, waar Zij let alleen op het verkeer tusschen beide landen, dat nu het yolk niet meer zijn eigen taal in ziet. bestaat, niet op dat, wat zich juist door middel van dat post- Wil men resultaat, dan moet men zich zoo dicht mogelijk kantoor zou kunnen ontwikkelen. Het voorgaande betreft aansluiten bij de volkstaal. Mengeve kunst, hoogstaande echter alleen de economische zijde van het vraagstuk. Maar kunst, maar make van de taalgeen afzonderlijk kunsttaaltje. ik zou er evengoed op aandringen, als dit postkantoor ons landgeld zou kosten, inplaats van, naar ik veronderstel, winst zou opleveren. INGEZONDEN. Want hetgaat er bier over, of wij ons, ook in Tan er, in eenen hoek zullen laten duwen, of dat wij onzen van oudsher bestaanden invloed in Marocco — waar wij ook „bescher- Marocco. melingen" hebben, personen , die een snort Nederlandsche nationaliteit bezitten — zullen trachten te bevestigen en zoo De lezers van dit blad zullen zich nog wel mijn artikel over mogelijk tilt te breiden. Op 9 Febr. 1651 sloten wij al een Marocco in het Aprilnummer herinneren. Ik betoogde daarin handels- en vriendschapsverdrag met de overhedon van Sale, de wenschelijkheid van de vestiging van een Nederlandsch „onvermindert de Vrientschap ende Alliantie, tusschen de Postkantoor te Tan er. Ons Hoofdbestuur heeft zich, naar hooghgemelde Heeren Staten-Generaal ende den Koningh aanleiding daarvan, met een verzoekschrift van gelijke strekking van Marocques gemaeckt" te vinden bij L. van Aitzema , g ewend tot onzen Minister van Waterstaat. „ Saken van Staet en Oorlogh", verschenen te 's-Gravenhage De vorige maand ontving het daarop het navolgende ant- in 1669 (Deel 3, blz. 649-650). In dien tijd waren we minder woord — waarvan het zoo welwillend was mij een afschrift bang dan thans om ons aan koud water te branden. Dat eene te zenden —: mogendheid van den tweeden rang, zooals wij nu zijn, door „1. Naar aanleiding van bovenvermeld schrijven heb ik de taai vol te houden ook thans nog wel wat bereiken kan, toont, eer U mede te deelen, dat eene rechtstreeksche verzending ons, juist in Marocco, het voorbeeld van Spanje. tusschen Nederland en Marokko met de schepen van de Degeschiedenis van den laatsten tijd is trouwens rijk aan Maatschappijen „Nederland" en „Rotterdamsche Lloyd" de voorbeelden hiervan. postverbinding tusschen deze twee landen niet zoude ver- Nu heeft men, voor de wijziging van het Tangerstatuut, beteren. Bij zoodanige verzending, die gemiddeld slechts een onze toestemming noodig, omdat wij partij waren bij de maal 's weeks zoude kunnenplaats vinden zouden de stukken , Acte van Algeciras. Het was dan ook al dadelijk verkeerd — op minder snelle wijze hunne bestemming bereiken dan bij Dr. van Raalte heeft er terecht in de N. Crt. op gewezen — dat de thansgevolgde wijze van verzending over Frankrijk. men ons niet bij de onderhandelingen te Parijs heeft betrokken, 2. Uit eenpostaal oogpunt bezien, kan een belang worden maar alleen, nadat de voornaamste belanghebbenden het na aangewezen, hetwelk de vestiging van een Nederlandsch post- veelgeharrewar eens waren geworden, uitgenoodigd heeft kantoor te Tan er zou rechtvaardigen. daaraan onzegoedkeuring te hechten. Wij zijn overigens lang 3. In verband daarmede is er ook naar de meening van , niet de eenigen, die op die manier behandeld zijn geworden. min Ambtgenoot van Buitenlandsche Zaken, met wien omtrent Intusschen biedt zich thans voor ons degelegenheid, om de onderwerpelijke aangelegenheid overleg werd gepleegd, aan onze toestemming tot het nieuwe Tanger-statuut, voor- geen aanleiding het desbetreffende denkbeeld nader in studie waarden te verbinden. Ik weet niet, of wij zelfs wel toestemming te nemen." van onze „mede-contractanten" noodig hebben om een post- Dit antwoord van onze Regeering is geheel onbevredigend. kantoor te Tan er te vestigen, maar mocht dit het geval zijn, Punt 1 zal wel juist wezen; het is op 't oogenblik, nu we dan zouden wij dit — en wellicht nog wel een ander punt -- nog een postkantoor in Tan er hebben, van weinig belang. als voorwaarde aan onze toestemming kunnen verbinden. NEERLANDIA 14 f 290,65 is uitgegeven, aismede van de voor f 817.10 aangekochte en 1927. Niettemin meent de Commissie wederom te moeten portretten van het Koninklijk echtpaar nog nagenoeg alle aandringen op het betrachten van de uiterste zuinigheid bij exemplaren aanwezig zijn, maar zij meent, dat het aan twijfel het doen van uitgaven en op het beramen van middelen, onderhevig is, of die uitgaven inderdaad productief zullen welke tot vermeerdering der inkomsten kunnen leiden, waartoe blijken te zijn. zij aanbeveelt tot de Regeering het verzoek te richten om de Dat het Hoofdbestuur niet, of althans niet in voldoende Regeeringsbijdrage te verhoogen. mate rekening heeft gehouden met het ten vorigen 'are door De Commissie meent zich thans te moeten onthouden de Commissiegeleverde betoog, dat buiten de regelmatig terug- van het aanwijzen van de posten, waarop naar haar oordeel keerende jaarlijksche uitgaven, geen gelden moeten worden in het algemeen bezuinigd had kunnen worden, zonder schade uitgegeven, waarvoor de middelen tot dekking niet worden te doen aan het nuttig werk van het Verbond. aangewezen, met welk betoog het Hoofdbestuur blijkens het naschrift op blz. 192 van Neerlandia Nov. 1927 instemde, 's-Gravenhage, Juli 1928. meent de Commissie te moeten toeschrijven aan het feit, dat op het tijdstip, waarop de Commissie haar verslag uitbracht, W. F. GERDES OOSTERBEEK. de belangrijkste uitgaven voor 1927 reeds waren gedaan. De A. DE BRUYN. Commissie vertrouwt, dat de uitkomsten over het loopende H. J. M. TIJSSENS. jaar ook te dien aanzien beter zullen zijn, dan die over 1926 L. WELLING. BOEKJAAR 1927. Opgaven van Balans Namen der rekeningen Verlies Winst Debet I Credit Belegde legaten en fondsen . 11209.66 Legaten en fondsen . 12249.90 Belegd Steunfonds II 61.50 Rente legaat Rikkers . 318.95 ft If v. d. Linden . 241.62 Algemeene leden en Vertegenwoordigers 1324.19 Achterstallige bijdragen der Groepen 980.97 ft II If Zelfst. Afd. 419.50 II II p, Al g. leden . 411.591/2 Reserve voor achterstallige bijdragen . 661.38 1812.061/2 Regeeringssteun 10000.- Te ontvangen rekeningen . 1637.46 Rente Steunfonds I . 4936.28 ft PI II . 2.26 A. N. V.-uitgaven . 866.571/2 De Bas en Co. . 559.60 Postrekening 214.94 De Bas en Co. A. 1281.86 Propaganda . 456.931/, Bezoldigingen personeel en pensioenfonds 10573.10 Kantoorgebouw 1243.14 Kantoorbehoeften . 2051.01 Onkosten Hoofdbestuur 932.17 Neerlandia . 7374.71 Boekencommissie 2100.- Taalcommissie 25.- Ontvangsten voor bijzondere doeleinden 953.50 Steunfonds-M. 300.- Museum en boekerij . 167.57 Werkzaamheden artt. 3/4 . 6144.89 Onvoorziene Ontvangsten . 326.16 f t Uitgaven . 53.651/2 Vertaling rolprent Nederland . 300.- Bijdragen 1928 59.88 Te betalen rekeningen . 1099.02 Neerlandia 1928 . 1.50 Tegoed steun Groep Vlaanderen 1927 37.66 Groepen en Zelfstandige Afdeelingen 9116.18 Tegoed verlies 4189.151/2 297.01 1) 31422.18 31422,18 17074.091/2 17074.091/2 1) Het verlies over 1927 is, voor zooveel mogelijk, afgeschreven op Steunfonds II (f 3892.141/). 148 NEERLAND IA Mr. B.J. M. v. Spaendonck, Secr. Kamer v. NIEUWE LEDEN. Koophandel, Heuvel 95c, Tilburg. M. G. Vattier Kraane, Boek- en Muziekhandel, Willem II str. 41, ft Groep Nederland. J. Dirven, Tandarts, Heuvel 88, ft Allen opg. door den beer Jac. Post, Boomstr. 16bis, Utrecht. Beschermende Leden. Mej. H. H. Molenaar, Wilhelminastr. 152, 's-Gravenhage. G. Goekoop, Oogarts, Hoogl. Kerkgracht, 22, Leiden. Mej. M. Smit Sibinga, Wilhelminastr. 152, ,, A. J. Rutgers, Accountant, Spoorlaan 54, Tilburg. Beiden opg. door den heer G. Th. Harloff, Leeuwarden. Jan Bouws, Sin el 2, Purmerend. Beiden opg. door den beer Jac. Post, Boomstr. l6bis, Utrecht. Opg. door het Bestuur der Afd. Amsterdam. Gewone Leden. Groep Ned.-Indie. H. B. de Ruiter, Og. Pasir Malang, Pengalerigan-Bandoeng. Mr. H. J. A. J. Niemeyer, Adv. en Proc., Nic. P. Reinking, Controleur B. B. Koeala Sim an (Atjeh). Witsenkade 1 , Amsterdam. Beiden opg. door den Jongeheer Joh. Ed. Veen, Mej. D. Kuyt, Leerares Solozang en Piano, Koeala Sim an (Atjeh). Weteringschans 253, ft Mevr. J. Duisterhof, Og. Tengoelan, Koeala Sim an (Atjeh). E. Heimans, Notaris, Weteringschans 237, tfr H. W. v. Onsenoord, Leeraar Solozang, Wete- Groep Suriname. ringschans 3811, ,, J. Agtsteribbe, Voorganger Ned. Isr. Gemeente, Paramaribo. Dr. Bern. S. de Smitt, Arts, Weteringschans 44, ft J.' Samuels, Koopman, Watermolenstr., ff H. Glastra, Vischbakkerij Utrechtschestr. 88, , f f Beiden opg. door het Bestuur van Groep Suriname. Fa. Robert en Co, Museumboekhandel, v. Baerlestr. 50, ft Buitenland. Pedro Clignett, Oud-Off. v. h. Ned. Leger, Beschermend Lid. Nic. Witsenstr. 17, ft Vereeniging Hollandsche La ere School, Singapoer S. S. J. A. v. d. Broecke, Mondarts, v. Baerlestr. 96, ff Opg. door den heer H. Westers, ff Mr. H. SchOnfeld, Adv. en Proc., Den Texstr. 43, tt H. B. Kroon, t. k. Ned. Ind. Tankstoomboot Mij. Mr. H. M. C. Kuipers, Cand. Not., Hoogeweg 49, tt Fa. Victor v. Vriesland en Sluizer, Lijnbaans- Opg. door den beer J. H. Coninck Liefsting, ft gracht 366, tf Gewone Leden. Dr. M. R. Heynsius v. d. Berg, Pieter de J. W. Jezeer, Comodoro Rivadavia (Argentinie). Hoochstr. 8, tt Opg. door den beer Jac. Post, Boomstr. 16bis, Utrecht. J. Tiekink, Brinkpoortstr., Deventer. C. Huisken, Managing Director Singapore J. Stam Apotheker, Brink 82a, , ff Rubber Works, Pasir Panjang 76, Singapoer S. S. Mej. E. Stoffel, Kapjeswelle 3, ft Opg. door den heer H. Westers, tfr R. L. M. Miinninghoff, Hoofdagent N. S. F., C. E. Z. Watermeyer, Bickleyweg, Zeepunt bij Kaapstad Z. A.). Kl. Overstr. 14, Of J. L. Schurink, „Columbia", Gibsonweg, Kenilworth bij G. Oosterwijk, Handelsagent, Boedekerstr. 13, Pt Kaapstad Z. Afr.). P. Beitsma, Drukkerij „Davo", ft H. H. Wicht, t. k. „Die Burger" Keeromstr. ft J. A. v. d. Vliet, Lid v. d. Raad, Polstr. 27, „ Dr. G. E. N. Ross, t. k. Die Burger", Keeromstr., „ AE. E. Kluwer, Uitgever, ff Allen opg. door het Bestuur der Afd. Kaapstad. T. Lathouwer, Automobielhandel St. Jorisstr. 26, , 's-Hertogenbosch. W. v. Woerkom, Hfd. 0. L. Sch., Vughterw. 50, ff J. Bouvy, Bankier, Lange Burchtstr. 14, Nijmegen. Siske en Siska. H. A. M. Hekking, Notaris, Oranjesingel 6, . ,, J. deJong, Gem. Architect, Bloemendaal. Siske Keel root had al zooveel last veroorzaakt aan zijn C. G. J. Bos, Arts , Overveen. wederhelft, omrede hi' elken dag, die Onze Lieve Heer schiep, Mr. B. v. d. Burg, Ambtenaar Openb. Ministerie, in de late uurkens t'huis kwam, met 'n stuk in de kraag, 'n paar Clivialaan 10, Heemstede. slappe beenen, zijn rond buikske vol bier en genever en een C. L. v. Buuren, Gep. Kap. t. Zee, Noordeinde 5, Leiden. P latte beurs. J. Oele, Kolonel, Chef v. h. Korps Mariniers, Zijn flinke echtgenoote, Siska, Wiens weinig vleiende bijnaam Oostzeedijk 132a , Rotterdam. de lezer wel zelf zal raden, was in den ganschen omtrek bekend C. J. v. d. Roest, Dir. Amst. Bank , Beatrijsstr. 35a, ff als een sterkgespierde vrouw, die een schrik had, haar dronk- H. C. A. Boom, Dir. Sted. Telef. dienst, Avenue aard van een man, van tijd-tot-tijd eens flink de waarheid ` Concordia 95, ft te ze en. Niets hielp. W.J. V. Dusseldorp, Gem. Secretaris, Tilburg. Maar nu had ze 'tgevonden, om hem te genezen van A. P. J. M. Smitz, Notaris, Willem II str. 70, ff den drank. C. J. M. Heufke, Notaris, If Een zekere sterrelooze avond verkleedde Siska zich in A. Kleintjes, Dir. Nat. Bankvereen., ff manskleeren en wachtte, achter een boom verstoken, het C. Postma, Arts, Poststr. 2, ff oogenblik, dat haar waggelende man er voorbij kwam: Drs. A. M. J. v. Spaendonck, Bibliothecaris der Uwgeld of uw leven ! , ff Mijn geld zit in mijn buik. Maar wie zijt gij dan ? J. Kerstens, Agent Ned. Bank, lf - Ik, antwoordde Siska, ik ben de duivel. F. F. F. Vries, Dir, v. h. Postkantoor, ft Nu, alsgij de duivel zijt, laat mij dan maar met rust, L. Robbers, Tandarts, Spoorlaan 32, ff want ik ben met uw zustergetrouwd. Ch. H. M. van Oppenraay Dir. Incasso Bank, , as if (Uit Onze Taal, maandblad voor Noord- Paul Buddemeyer, Deurwaarder, ft Frankrij, k verschijnend te Roobeek). 32ste Jaargang. No. 10 October 1928 NEERLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Om een eigen kultuur te bereiken heeft Vlaamsch Belie het intellectueele Holland noodig. AUG. VERMEYLEN. INHOUD: Dietsche Kant teekeninge n: Dankbaar maar niet voldaan — Niet rechtvaardig — Weerzinwekkend — Vlaamsche muziek — Belangstelling voor Indie — Een huldiging in Argentinie — Nederlandsche Bond in Duitschland — Nederlandsche kultuur voor Vlaanderen — Kalender Groot-Nederland 1929 — Nederlanders in den Vreemde, XIV — N e- derlan d: De Troonrede Vlaamsche bibliothecarissen op bezoek — Friesche studie — Van de Afdeelingen — F r a ns ch- Vlaanderen: De tweestrijd der Fransche regionalisten — De Vlaamsche zaak boven de politiek — Fransch-Vlaanderens grootste dichter — Vlaanderen: Onze rolprent Nederland in Antwerpen vertoond — Dr. J. Persijn gehuldigd — Voor de taksecretarissen — In de afdeelingen — Vlaamsch en Nederlandsch — Het Davidsfonds — Een belangwekkende prijskamp — Z u d-A frik a: Echo's van die Klippe — Nieuwe bladen en de „Handhawers" — Koninginnedag te Kaapstad —Uit Oost en Wes t: Groep Ned. Antillen — Afd. Medan — Makassar — Aan de jeugd is de toekomst — Taalwacht — Boekbesprekin g: De plaats van de Friezen in de Nederlandscheg eschiedenis, door Dr.. B. Schepers — Geschiedenis onzer handelskerken, door Prof. dr. A. A. J van Schelven Ingezonden: Vlaamse Christelike Scholen, door A. J. Schreuder — Meded eelingen N i e u w e L e d en DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Dankbaar, maar niet voldaan. schamen, en datzij met de Vlamingen de gemeen- schappelijke d. i. de Grootnederlandsche belangen De kort geleden gestichte Nederlandsche Vereeni- krachtig zullen behartigen. ging te Antwerpen is onmiddellijk begonnen met Niet rechtvaardig. krachtige teekenen van leven, blijkend uit hetgeen zij den leden wil aanbieden. Vele malen hebben ook wij gegispt de ver- Zij stelt zich ten doel: het scheppen van een derfelijke gewoonte der Nederlanders, om alles, vriendschappelijker our an tusschen de te Antwerpen wat uit het buitenland komt of door andere volken en omliggende gemeenten wonende Nederlanders; wordt gedaan, te verheffen ten koste van het eigene. versterking van den band met het vaderland in Dat strektzich sours zelfs uit tot de waardeering velerlei opzicht en zij tracht dit te bereiken door: van het vereenigingsleven. 1. den leden gelegenheid te geven een of meer Zoo la en we in het Al me Handelsblad de malen 's weeks in een aangenaam vereenigingslokaal vorige man an van den Scandinavischen briefschrijver met elkander prettig te verkeeren; een beschouwing over • de Scandinaviers in den 2. de leden te laten genieten van de uitgebreide vreemde, welke aldus aanving: leestafel, waarop tientallen week- en maandbladen „De Scandinaviers bekommeren zich meer om hun n tijdschriften ter lezing liggen; landgenooten in den vreemde dan wig, Nederlanders. 3. het inrichten van voordrachtavonden en lezingen Zij vergeten hen niet en zorgen, dat ook de Scandinaviers- door begaafde redenaars op letterkundig en weten- in-den-vreemde het vaderland niet vergeten." schappelijk gebied; 4. het inrichten van rolprentvertooningen, voor- Di nu lijkt ons toch een al te sterke miskenning stellingen door Nederlandsche tooneelgezelschappen, van wat — wij trekken ons het verwijt natuurlijk muziekavonden e. d.; zelf het meest aan — in de eerste plaats het A. N. V. 5. de behartiging der algemeene belangen van gedurende de dertig jaren van zijn bestaan gedaan te Antwerpen wonende Nederlanders. heeft, om de Nederlanders in den vreemcie het vader- Op de eerste samenkomst der leden en huisge- land niet te doen vergeten. Wij raden den blijkbaar nooten, 19 September, is de door het Hoofdbestuur niet op de hoogte zijnden correspondent aan eens van het A. N. V. beschikbaar gestelde rolprent kennis te nemen van ons Gedenkboek, uitgegeven Nederland met grooten bijval vertoond. Voor on en bij het 25-jarig bestaan van het A. N. V., en van Tak Antwerpen waren een aantal plaatsen beschikbaar onze propagandageschriften en het laatste jaarverslag gesteld, waaruit reeds de wil tot samenwerking blijkt. eens nauwkeurig na te le en. Dan kan hi' een denk- Toch, al verheugen wij ons over opgewekt Neder- beeld krijgen van wat het Hoofdbestuur doet, om de landsch leven in het buitenland, gelijk thans weder Nederlanders in het buitenland te steunen en hun te Antwerpen, ons ideaal van Groot-Nederland saamhoorigheid door de stichting van boekerijen, de wordt daarmede niet ten vollegediend. Wij vreezen toezending van kranten, de vertooning van rol- n.l. dat de aaneensluiting der Nederlanders in een prenten en de bevordering van nationale feesten te stad als Antwerpen voor zuiver Nederlandsche verhoogen. belangen velen hunner al weerhouden zich bij het Ookzustervereenigingen, als de Nederl. Zuid- A. N. V. d. bij den daar bestaanden tak aan te Afrikaansche Vereeniging, Oost en West, Vreemde- sluiten. lingenverkeer, de Dietsche Bond, het Dietsch Stu- Wij hopen daarom, dat menig lid der Ned- dent en Verbond, Nederland in den Vreemde, be- landsche Vereeniging zich ook als lid van on en ijveren zich cede p haar gebied reeds vele jaren. Tak zal laten inschrijven, om onze vrees te be- De briefschrijver oordeelt verder: 150 NEERLAND IA „De Noordelijke volken zijn misschien meer nog dan Belangstelling voor Indie andere aan hun geboorteland gehecht; maar toch zijn „Indie ligt niet meer voor het Nederlandsche yolk zij altijd trekvogels geweest. Alle eeuwen door zijn zij als een vaag begrip aan de grenzen van zijn bewustzijn. er op uit getogen om elders een beter bestaan te vinden Het gaat in het middelpunt van dat bewustzijn een dan hun eigen land dat bood. In vroegere tijden met plaats innemen als een tastbare werkelijkheid, helder andere zeden zag men hen niet gaarne komen; maar en levendig van kleur en steeds duidelijker van onder de moderne landverhuizers behooren de Scandi- omtrekken." Aldus de heer Ant. J. Lievegoed, naviers onder de meest welkome." redacteur voor Indie der N. R. Ct. in zijn voordracht Wij vragen: Is dat ook niet volkomen toepasselijk voor de Indische radio. De bewijzen voor die be- op de Nederlanders ? wering liggen voor het grijpen. Vooral de I. T. A., Maar waarom dan den indruk gewekt, dat de de koloniale tentoonstelling te Arnhem, die zoo Scandinaviers vaderlandslievender zijn dan de Neder- uitnemend slaagde, heeft veel goed gedaan en belang- landers en zich meer om het lot hunner stamgenooten stelling gewekt in binnen- en buitenland, bij - Jong in het buitenland bekommeren ? en oud. Bij de 300.000 menschen, die deze tentoon- stelling bezochten, waren meer dan 60.000 school- Eindelijk amnestie? kinderen. Bij troepen kwamen ze ook uit Duitschland den Rijn afzakken. De vliegtochten, de radio, naast Eindelijk is dan een voorstel tot amnestie aan poli- belangrijke instellingen als het Koloniaal Instituut, tiek veroordeelden tijdens en na den wereldoorlog de J. P. Coensticliting, „Oost en West" en zooveel in de Belgische Kamer behandeld. andere versterken gestadig den band met het rijk Had men aanvankelijk gedacht, dat nu het ver- van Koningin Wilhelmina over zee. lossende woord zou gesproken warden, wederom is Het is een bemoedigend denkbeeld, dat Nederland de beslissing verdaagd en is het voorstel naar een met de radio zoowel als met zijn luchtpostdienst commissie verwezen, die eerst in November verslag alle landen voor is. Met spanning volgt ieder de zal uitbrengen. tochten van kapt. Koppen en zijn kloeke gezellen, die Tien jaren na het einde van den geweldigen den afstand tusschen Nederland en Indie ver- volkerenstrijd wordt in Belgie — gelukkig het laatste korten. Bij de radio-voordrachten en de muziek, land in dezen — nog geredekaveld over de vraag, van hier naar Indie gezonden, was er geen afstand of men politiek veroordeelden zal vrij laten. meer. Tot de meerderheid van hen, die de eenheid van Kruisspreken is alleen mogelijk over de Neder- Belgie beoogen, schijnt het nog niet te zijn door- landsche en Ned.- Indische tend- en ontvangstations gedrongen, dat daarop alleen kans bestaat door de en Nederland is het eenige land in de wereld, dat Vlamingen als volkomen gelijkwaardigen van de een dergelijke verbinding tusschen moederland en Walen te behandelen, hun ten voile - recht te doen rijksdeelen in overzeesche gewesten bezit. wedervaren en dat daartoe voor alles noodig is een streep te halen door alle als politieke misdrijven Een Huldiging in Argentinie. in den oorlog gewraakte handelingen. Ons Weekblad (Buenos Aires) bevat het verslag Vlaamsche muziek. vaneen warme hulde, gebracht aan den heer G. E. Jongewaard de Boer, bij zijn aftreden als consul- „In de vijftiende eeuw was Vlaanderen de muziek- generaal der Nederlanden te Buenos Aires. In het school der wereld", aldus pastoor Jules Delporte, hotel, waar ook de Nederlandsche Vereeniging zetelt, directeur der „Revue pratique de Liturgie et de we den heer De Boer een huldeblijk aangeboden. Musique sacree" in een zijner lessen, Welke hij Deheer L. Geuken, secr.-penn. der commissie, aan de Vrije Universiteit van Rijsel begonnen is. hield in de plaats van den voorzitter, Ir. P. J. Dirks, „Terwijl Frankrijk en Engeland in oorlog waren, die tot aller leedwezen door ongesteldheid verhinderd vluchtte de kunst naar dat vreedzame en rijke land." was, een zeer hartelijke toespraak, waarin hij hulde De eerste deter voordrachten droeg tot opschrift bracht aan de groote hulpvaardigheid van den heer „Van Willem Dufay tot Palestrina"; de tweede ging De Boer, die zijn plicht als consul had opgevat, zooals over de Kamerijksche School in de 15de en 16de eeuw, een Amerikaansch staatsman dat Bens onder woorden de derde over de eerste Vlaamsche School (15de eeuw). heeft gebracht, toen hij zeide ,,a public office De voordrager verdedigde o. m. de stelling, dat de is apublic trust" (een openbaar ambt is een openbare moderne muziek van Vlaamschen, niet van Italiaan- opdracht van vertrouwen) en De Boer heeft de schen oorsprong is. Wel is het beginsel van het schuld, die hij op zich genomen had, in ruime mate contrapunt geen Vlaamsche maar een Fransche uit- gedelgd. Zijn huis stand steeds open voor de Ne- vinding, maar de Vlamingen hebben het tot zijn derlanders, die Argentinie bezochten. Hi' was ge- grootste hoogte ontwikkeld. Een Romaansche muziek treden in de voetstappen zijns vaders, aan wrens bestond niet; de geheele lijst van muziekwerken, tafel ieder Nederlander, die in het vreemde land klassieke stukken inbegrepen, die te Rome bij het kwam, heeft aangezeten en wiens raad goud waard was . onderricht aan jeugdige toonkunstenaars dienden, Ook de Ned. gezant, Exc. Van Ketwich Verschuur, was Vlaamsch, zooals de archieven van het Vaticaan gewaagde met hooge waardeering van de diensten, bewijzen kunnen. Palestrina heeft zijn muzikale door den heer De Boer bewezen en ten slotte brae opleiding in deze van Vlaamsche kunst doordrenkte de heer De Boer diep getroffen zijn dank. „Het was, omgeving ontvangen en had daaraan alles te danken. zeide hij, voor hem als Argentijnsch burger een groote Voor Vlaamsch zou men ook Nederlandsch kunnen eer, voor zijne familie een groote trots geweest, dat lezen. De Nederlanden waren in de Middeleeuwen hij gedurende vele jaren het ambt van consulair zoowel voor de muziek als vow de schilderkunst vertegenwoordiger der roemrijke Nederlandsche natie een kweektuin, waaruit Spanje, Venetie, Duitschland mocht vervullen." en Rome hun stamplanten kregen. Het deed ieder goed, dat de heer De Boer de NEERLAND IA 151 gelegenheid aangreep, ook de nagedachtenis te her- eenigen tijd pogingen aangewend om een fonds denken van den eersten gezant der Nederlanden in te stichten, ten einde geregeld Nederlandsche ge- de Argentijnsche Republiek, wijlen Leonard van Riet, leerden zuiver wetenschappelijke voordrachten in die hem in het jaar 1901 tot Consul benoemde, Vlaanderen te laten houden en Vlaamsche studenten „en wien ik (zei spr.) nog steeds dankbaar ben, in de gelegenheid te stellen hun studie in Nederland omdat hij mij een gelegenheid gegeven heeft, uiting te voltooien. De ziel deter beweging is mevrouw te geven aan mijne gevoelens van liefde voor Neder- De Groodt van Antwerpen, wie het gelukte een land en de vriendschapsbanden, die mij aan de groot fonds bijeen te. brengen. En al zal dit niet den Nederlandsche Kolonie bier bonden, nauwer aan te fabelachtigen omvang hebben, die de legende er trekken." reeds aan had toegedicht, het blijkt toch wel zoo Het is een trouwe kolonie, die daarginds in. krachtig, dat thans kon worden overgegaan tot het Argentinie, en bij de huldiging van den heer Jonge- zenden van zes studenten naar hoogescholen in waard de Boer, Welke een feestelijk karakter droeg Nederland en dat met een dozijn Nederlandsche en door een tachtigtal personen werd bijgewoond, is hoogleeraren is overeengekomen, dat zij in Vlaamsche haar hartelijke gehechtheid aan het vaderland weer steden lezingen zullen houden. schitterend uitgekomen. Men weet, dat het Algemeen Nederlandsch Verbond reeds eenige jaren door zijn Comite voor Nederlandsche Bond in Duitschland. lezingen in Vlaanderen iets soortgelijks doet maar De „Nederlandsche Bond in Duitschland" houdt in meer populairen trant. Zeer terecht is opgemerkt, op 7 October zijn negende congres in het concert- dat deze werking en de nieuwe stichting elkaar gebouw te Duisburg. Het Jaarverslag, dat dan zal aanvullen. worden uitgebracht, noemt het bondsjaar 1927-28 Zoo wordt meer en meer de geestelijke toenadering van bijzondere beteekenis, omdat in dat jaar de van Nederland en Vlaanderen van gedachte werke- Bond voor het eerst subsidie van de Nederlandsche lijkheid. regeering kreeg. Een verheugend bewijs, dat regeering en volksvertegenwoordiging het ideeele streven van den Bond waardeeren. Naar buiten is de gesteldheid Kalender Groot-Nederland 1929. van den Bond aanzienlijk versterkt, naar binnen is Onze nieuwe kalender is verschenen. Hij geeft de Bond echter niet zooveel krachtiger geworden, wederom elk week een lad met een afbeelding deels omdat het aantal Nederlanders in Pruisen in uit het Grootnederlandsch gebied; landschapsschoon, de laatste jaren is teruggeloopen. Het is zeer te geschiedkundige tafereelen, portretten, gedenktee- betreuren, dat nog zooveel welgestelde en ontwikkelde kenen, kernspreuken, toepasselijk en propagan- Nederlanders in Duitschland zich om den Bond distischproza en poezie, velerlei gegevens en in- niet bekommeren. lichtingen en bijna voor elken dag een geschiedkundig Trotsch mag de Bond zijn op het verkrijgen van feit, dat nu wederom op de voorzijde der bladen is gelijkheid van schoolgeldheffing voor onze land- aangebracht. genooten in Duitschland bij de wet van April 1928. De samensteller ontving van verschillende zijden Vele tienduizenden marken worden hierdoor aan medewerking, maar zou zijn belangeloozen omvang- Nederlandsche ouders bespaard. Verblijdend is, rijken arbeid het best beloond achten, als de oplaag dat het Bestuur, dank zij zijn ijverige bemoeiingen vOOr Januari was uitverkocht. en tegemoetkomende houding, een betere verstand- Alle leden van het A. N. V. behoorend ezen dage- houding tot de St. Jozefvereenigingen heeft bereikt. liikschenpropagandist in hun huiskamer te hebben Het verbod voor leden van die vereeniging om tevens hangen. Niet alleen dat hij de belangstelling in het lid van Bondsvereenigingen te zijn is thans opgeheven. doel en streven voortdurend levendig houdt; hij zal ook Het blijkt wel, dat op het Bondssecretariaat hard de aandacht trekken van vrienden en kennissen en gewerkt wordt. Een uitmuntend denkbeeld was het onwillekeurig kan hij dan middel zijn om leden van het Bestuur, een zakboekje met den tekst van te werven. de meest bekende Nederlandsche volksliederen uit Laten nu alle Groeps- en Afdeelingsbesturen en te geven, met behulp waarvan op feesten ieder deze vertegenwoordigers eens flink de verspreiding van liederen zal kunnen meezingen 9. dit uitstekend propagandamiddel ter hand nemen Het verslag gewaagt van de vriendschappelijke en or en dat het in de woningen en kantoren van betrekkingen met het Algemeen Nederlandsch Ver- leden en niet-leden komt te hangen. bond. Het zal ons steeds zeer verheugen, in de Men denke ' ook eens aan St. Nicolaas, Kerstmis gelegenheid te zijn, in Neerlandia veel te kunnen en Nieuwjaar, voor welke feestdagen onze Kalender vertellen over de Nederlanders in Duitschland en Groot-Nederland een prachtig geschenk kan wezen. hun sympathieken Bond. One uit ever de heer W. D. Meinema, or de weer voor een mooie uitvoering, zoodat we den Nederlandsche kultuur voor Vlaanderen. kalender, die in woord en beeld meer eft dan „Om een eigen kultuur te bereiken heeft Vlaamsch soortgelijke en voor minderen prijs, gerust kunnen Belgie het intellectueele Holland noodig" heeft aanbevelen. August Vermeylen eens gezegd. Leden van het A. N. V. doet nog heden Uw Deze waarheid indachtig, hebben verschillende bestelling. bekende en bemiddelde Groot-Nederlanders reeds 1) Een uitstekende uitgebreide verzameling is het bekende Stammuseum en Stamboekerij. boekje Kun je nog zingen, zing dan mee, uitgegeven door Deze instellingen zijn gevestigd in de bovenkamers van P. Noordhoff te Groningen, waarvan het Hoofdbestuur van ons kantoor Laan 34, 's-Gravenhage en alle werkdagen, behalve het A.N.V. reeds veel stuks in het buitenland heeft verspreid.des Zaterdags, geopend van 10-12 en van 2-4 uur. Leden en Red. huisgenooten hebben vrij toegang; niet-leden betalen 25 cts. 152 NEERLAND IA NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE. XIV. Portugal. tot dengewonen werkmansstand, het zijn fabrieks- Geen antwoord werd ontvangen van de consulaire arbeiders, ambachtslieden, grondwerkers, handlan- ambtenaren te Faro, Porto, Setubal en Vianno do gers, boerenarbeiders, melkknechts enz., en is voor Castello. hetgrootste deel uit Limburg, N.-Brabant, Gelder- Dec onsulaire ambtenaren te Villa Real de Santo land en Friesland afkomstig. Hun Nederlandsch Antonio, Fa al en Figueira da Foz berichten, dat in karakter wordtzeer vaak niet bewaard. Velen gaan hun ambtsgebied geen Nederlanders wonen. Hetzelfde door hunnen arbeid in Duitsche bedrijven en het worth bericht van de Azoren. bijna uitsluitend verkeer met Duitschers spoedig Te Lissabonzijn 5 gezinnen en 3 of 4 jongelieden in de Duitsche samenleving op, voor zij, die niet gevestigd, die in den handel werkzaam zijn. De bij eene Nederlandsche vereeniging zijn aangesloten. kinderengaan op de Duitsche school. Als de mannen De meer of mindere gemakkelijkheid, waarmede de met niet Nederlandsche vrouwengetrouwd zijn, bewoners dergrensprovincies de Duitsche taal wordt het Nederlandsche karakter niet bewaard. binnen betrekkelijk korten tijd vrij goed beheerschen, Op Madera wonen 2 Nederlandsche families bevordertzulk een opgaan in de Duitsche samen- (5 personen), in den handel werkzaam, het die h Neder- leving. Velen der uit den gewonen werkmansstand landsche karakter blijven bewaren en hun moedertaal afkomstige Nederlanders bewaren hun moedertaal blijven spreken. nietzuiver; het meerendeel spreekt en schrijft een ' Duitschland. gebrekkig Nederlandsch en drukt zich in den omgang Geen antwoordenzijn ontvangen van de consulaire in een mengelmoes van Nederlandsch en Duitsch uit. ambtenaren te Colberg, Emden, Holtenau, Miinster Hetgros der in Duitschland geboren Nederlandsche i/W. en Wyk op FOhr. kinderen spreekt en schrijft geen Nederlandsch, Vooraf dient vermeld de Nederlandsche Bond in vooral zii, wier moeder een geboren Duitsche is, in Duitschland te Berlijn, die zich ten doel stelt de wiergezin bij voorkeur Duitsch gesproken wordt, verlevendiging van het stambewustzijn van de in doen dit niet. Het aantal Duitsche, met Nederlanders geheel Duitschland wonende Nederlanders en de gehuwde vrouwen, dat door zulk een huwelijk de behartiging hunner gemeenschappelijke stoffelijke Nederlandsche taal mac t' wordt, is uiterst gering. en ideeele belangen. Sedertgeruimen tijd zijn de economische toestanden Het aantal Nederlanders in Baden (ambtsgebied van vele Nederlanders alhier bedroevend: hetgeld van den consul te Mannheim) wordt op 80 geschat: voor reizen naar Nederland ontbreekt; de verbinding kooplieden, student en, renteniers, die hun Neder- met familieleden in Nederland verslapt en het behoud landsch karakter blijven bewaren. Hun kinderen van het Nederlandsche karakter worth moeilijker. spreken hun moedertaal niet rneer. Nederlandsche vereenigingen zijn te Bracht, Nieder- In Wiesbaden zijn ongeveer 130 Nederlanders, rhein, te Breyell, Duelken, Dusseldorf; Hochdahl, renteniers, meest op leeftijd. Hubbelrath, Kaldenkirchen, Kempen-Rhld., Kuep- Aken. Hier zijn 3 Ned. vereenigingen: de Neder- pentz, Lobberich, M. Gladbach, Neuss, Wald, Brueg- landsche Weldadigheidsvereeniging; de Ned. St. gen-Rhld., Rheydt, Viersen, Grefrath, Grevenbrach. josephsvereeniging, die ondersteuning harer (onge- Elberfeld. De vice-consul geeft behalve de ver- veer 400) R. K. leden beoogt; de Ned. Burger- eeniging „Neerlandia" met 93 leden te Elberfeld op vereeniging met ongeveer 40 leden, die het stam- Oranje-vereenigingen te Mettman en Velbert. bewustzijn en het gebruik van de moedertaal bedoelt Erzijn 300 tot 400 Nederlanders, meest arbeiders, te bevorderen, terwijl in Daren en te Erkelenz een die, zoo mogelijk ook met hun kinderen, hun Neder- Ned. vereeniging met ongeveer 15 leden is gevestigd. landsch karakter blijven bewaren. Het aantal Nederlanders wordt gesteld op ongeveer Duisburg. In het gebied van dit consulaat zijn 12000, meest werklieden in laken-, naalden- en behalve 7 vrouwenvereenigingen 21 Ned. vereeni- iizerfabrieken. gingen met ruim 1900 leden opgegeven, gevestigd Vooral uit opportunistische overwegingen, werd te Duisburg, Duisburg-Meiderich, Homberg, Hoch- ons in 1926geschreven, blijft men zich Nederlander heide, Millheim-Styrum, Hamborn, Rheinhausen, gevoelen. Hierin schijnt langzaam verbetering te Duisburg-Laar, Sterkrade, Dinslaken, Oberhausen, komen. In hetgewone leven wordt geen Neder- Miilheim-Ruhr, Duisburg-Beeck, Hamborn-Marsloh. landschgesproken, wel op de vereenigingen. Het doel is bij all vrijwel gelijk en kan als volgt Keulen. Als Nederlandsche vereenigingen worden worden samengevat: de behartiging der stoffelijke, genoemd de Nederlandsche Club te Keulen-Deutz maatschappelijke en nationale belangen der Neder- en de Vereenigde Nederlanders te Keulen, met landers; het hooghouden der Nederlandsche taal en 23 en 60 leden. verlevendiging van het stambewustzijn; onderlinge Het aantalNederlanders, meest arbeiders, wordt hulpverleening bij ziekte- en sterfgevallen. op 5200 geschat. De St.Josefsvereenigingen stellen bovendien de Van„vele Friezen” wordt opgemerkt, dat zij hun behartiging van de godsdienstige belangen der R. K. Nederlandsch karakter blijven bewaren en hun Nederlanders op den voorgrond. moedertaal spreken. Het aantalNederlanders bedroeg blijkens de Het aantal Nederlanders in het ambtsgebied van volkstelling in 1911: 29.370. In 1924 werd eene vluch het Consulaatder Nederlanden te Dusseldorf be- tie telling gehouden, die uitwees, dat toen rand draagt 18178. 15.400 Nederlanders metterwoon hier gevestigd De voornaamste beroepen zijn: Kooplieden, een waren. Hoe el dit laatste getal misschien net veel kleingedeelte er van heeft eigen zaken, de anderen vertrouwen verdient, staat toch wel vast, dat het zijn als bedienden in verschillende bedrijven werk- aantal Nederlanders eene belangrijke vermindering zaam. Het grootste deel der Nederlanders behoort heeft ondergaan. NEERLAND IA 15 Hun Nederlandsch karakter blijft bewaard. Dit blijkt it de viering van het Koninginnefeest en van het NEDERLAND. St. Nicolaasfeest, elk laatste feest echter vaak tegelijk met het Kerstfeest wordt gevierd. Het meerendeel blijft de moedertaal spreken, zij De Troonrede. het ook min of meer verduitscht. De werkzaamheid van den Nederlandschen Bond in Duitschland Als de boot den steiger nadert, denkt niemand' aan heeft een grooten invloed ten goede uitgeoefend, boord aan nieuw we en ieder pakt zijn boeltie. het een o. a. blijkt op de geregeld gehouden con- Van het kabinet, dat rekening moet houden met de gressen. mogelijkheid, dat het in 1929 aftreedt, kon men geen Bij de kinderen is de kennis der Nederlandsche nieuwe plannen verwachten. Een koers mocht het zijn taal belangrijk minder an bij de ouders (invloed opvolger niet voorschrijven. Maar zijn laatste woord van de school en omgeving, veelal is ook de moeder had nee klank kunnen geven. Duitsche vangeboorte). In deze Troonrede zit een kleur en geen leven. Essen. In Essen, Gelsenkirchen, Osterfeld, Dor- Zelfs een vorm. Internationale politiek en econo- sten, Bottrop, Marl, Hattingen, Horst-Emscher, mische mededeelingen in den vorm van markt- Recklinghausen en Buer is een 15-tal Nederlandsche berichten loo en door elkaar. Zij geven aanduidingen vereenigingen gevestigd. van den toestand, geen beeld van Nederland op het Het aantal Nederlanders bedraagt ruim 7000, wereldterrein op een buitengewoon belangrijk oogen- bijna zonder uitzondering ongeschoolde arbeiders blik in zijn geschiedenis, nu de economische crisis boven de mijnen, mijnwerkers, hulparbeiders in de is doorworsteld. Geen scheepsverhaal van de stormen bouw- e. a. vakken. en gevaren op zee, geen aanduiding dus van klippen Zij blijven hun Nederlandsch karakter bewaren, te omzeilen, van belangen te behartigen op die wijde voor zooverre zij in Nederland geboren zijn. Hierop z ee der gedachte , die Groot-Nederland heet. zijn echter veel uitzonderingen. Buiten Nederlancl Er is in Nederland verjongde en verlevendigde geborenen zijn anderzijds weder tot goede Neder- belangstelling voor Indie. De gang van zaken daar landers opgegroeid. Door de Duitsche vrouwen, is een belang van de allereerste orde. In de huidige waarmede velen gehuwd zijn, wordt in die gezmnen omstandigheden ware een warm woord, waaruit de meestal Duitsch gesproken, het slechts in de onverzettelijke wil om de eenheid van Nederland en praktijk maar gedeeltelijk ma veroordeeld worden, Indie ongeschonden te handhaven, in de Troonrede want de kinderen, die thuis Nederlandsch sreken, p op zijn plaats geweest. komen op de Duitsche scholen gewoonlijk in het De regeering heeft — evenals iedereen — lichtpun- Duitsch achteraan en dit houdt hun over aan teen. ten gezien in den toestand van Suriname. Ware er een Gelukkig best at er een groot aantal echt .Nederland- aanleiding geweest tot de verzekering, dat Nederland sche gezinnen, ook ten aanzien van het spreken onzer het we van de verheffing dier kolonie niet overlaat taal, terwij1 ook Duitsche moeders en hun kinderen, aan Amerikanen en Duitschers, maar zich wil ins an- die goed Nederlandsch hebben leeren spreken, een nen om goed te maken at het verzuimde, om vrucht uitzonderingen zijn. Over het algemeen wordt het te doen dragen, wat het zaaide; de groote betee- Nederlandsch slecht gesproken, vooral door de in kenis beseft van het be it van dit gebied in het Duitschland geboren kinderen, een gevolg van den we der toekomst ? Een hartelijk woord had la en trap van ontwikkeling der massa. voor de be dezer „meest Nederlandsche Dortmund. Nederlandsche vereenigingen bestaan kolonie" een belooning kunnen zijn voor lang geduld, te Dortmund, Liinen a/d Lippe, Hagen, Hamm, een prikkel tot vernieuwde moedige volharding. Liidenscheid, Iserlohn, Herne, Soest en Bochum. Met Curacao is het anders. Daar bevestigt de Alle deze vereenigingen hebben ten doel, de in d e troonrede, dat men althans over de economische hun gebied wonende Nederlanders aaneen te sluiten moeilijkheden been schijnt te zijn. en het stambewustzijn te versterken; buitendien De betrekkingen met de andere mogendheden zedeliiken steun aan landgenooten te geven, die daar- zijn van den meest vriendschappelijken aard. Uit- om verzoeken. muntend ! Maar Belgie ? Ook wanneer de regeering In het Consulaatsgebied Dortmund bevinden zich zich op het hooge en zeker juiste standpunt stelt, omstreeks 4000 ingeschreven Nederlanders. dat het verledene zooveel mogelijk moet worden Voornaamste beroepen: losse werklieden, land- vergeten en naar vriendschappelijke samenwerking bouwarbeiders, nijverheidsarbeiders, kooplieden en moet worden gestreefd, zou een kort en krachtig andere beroepen. woord, waaruit blijkt dat de souvereine rechten De Nederlanders in dit gebied blijven vrijwel alien van Nederland in de handen dezer regeering veilig hun Nederlandsch karakter bewaren, waartoe juist ziin bij de onderhandelingen over een nieuw verdrag, de verschillende vereenigingen zeer hebben bij- op zijn plaats geweest zijn. g edragen. Opmerkelijk i s, dat seder t het bestaan Het Kleinnederlandsche volksbesef, waarbij Neder- van deze vereenigingen, die meestal in de laatste land tevreden in zijn hoek kroop, nit s men het Jaren werden opgericht, het gebruik van de Neder- maar ong emoeid liet, is ult. Het yolk wil zin stem J landsche taal goede vorderingen maakte. Het nu vrijuit doen hooren in de we reld en overal onbe- in de vereenigingen gesproken Nederlandsch staat schroomd opkomen voor zijn belangen, waarvoor reeds op veel hooger peil dan vroeger. Onder elkander ook cultureele en economische samenwerking met wordt Nederlandsch gesproken. In de families, ziin stamgenooten, in ander staatsverband levend, waar de vrouw van Duitsche afkomst is t meestal moet worden gezocht. In het nationale leven van den Duitsch. Te Dortmund bestaat tegenwoordig een Nederlandschen stam zijn nieuwe gevoelens ontwaakt, cursus voor Nederlandsche kinderen, waarin onder- van saamhoorigheid; van eerzucht; van plichtsbesef wijs in de Nederlandsche taal wordt gegeven. in het groote geheel van de samenleving d volken. de (Slot volgt). In de Troonrede vinden zij geen weerklank. 154 NEERLAND IA Friesche Studie. IVkn kan den leergang in zijn geheel volgen, maar ook een van de onderdeelen: geschiedenis, taal, De Provinciale Onderwijsraad van Friesland is letterkunde, volkskunde. van plan in Leeuwarden een z.g. hoofdleergang in Belangstellenden kunnen zich om nadere inlichtin- te stellen, teneinde tegemoet te komen aan de behoefte gen wenden tot den Secretaris van den Provincialen tot breeder en dieper gaande studie. Dee leergang Frieschen Onderwijsraad, J. H. Brouwer, Tj. Hiddes- is deze maand aangevangen, terwijl het in de straat 62, Leeuwarden. bedoeling ligt hem over 3 jaren uit te strekken. De vakken, die er onderwezen worden, zijn: Vlaamsche bibliothecarissen in Nederland. Friesche geschiedenis, taal, letterkunde en volkskunde. Dezen zomer hebben Vlaamsche bibliothecarissen Bij het geschiedenisonderwijs wordt begonnen een rondreis gemaakt door Nederland om zich op met een' algemeen overzicht van de geschiedenis de hoogte te stellen van het boekerij- en leeszaal- van het Friesche yolk, dat dus ook de geschiedenis wezen in Nederland en tevens te genieten van wat van Oost- en Noord-Friesland omvat. Daarna zal het aan kunst en schoonheid biedt. in 't bijzonder op de geschiedenis van Westerlauwersch Over de ontvangst hadden ze niet te klagen. Friesland worden ingegaan, van de oudste tijden af, Integendeel. terwijl men wil trachten tenslotte door de behandeling De waarde van zulke uitstapjes voor de toenadering van „capita selecta", onder leiding van den docent, tusschen Noord en Zuid is onberekenbaar. Vlaamsche bibliothecarissen voor 't stadhuis te 's-Hertogenbosch. de deelnemers aan 7- den leergang tot zelfstandige Arnhem. studie te brengen. Het Bestuur dezer Afdeeling heeft een gift van f 25.— Eenzelfde opzet hoopt men te kunnen volgen ontvangen als blijk van waardeering voor zijn werken. Het bij het taalonderwijs. Na een inleidend overzicht heeftplan dit bedrag te bestemmen voor een prijsvraag over van de Friesche philologie, waarbij weer het Friesch niet-Nederlandsche winkelopschriften in Arnhem, uit - te buiten Friesland niet zal worden vergeten, zal worden schrijven onder de leerlingen der Arnhemsche scholen voor overgegaan tot diepere studie van het Wester- voortgezet onderwijs. lauwersche Friesch, zoowel van het oud-, als van het middel- en nieuwfriesch. Ook bier zal men 's-Gravenhage en Omstreken (Jongeliedenafd.). trachten de kursisten op te Leiden tot zelfstandigen De heer R. W. Stern schrijft: arbeid. Negen leden der Haagsche jongeliedenafdeeling zijn De letterkundeleergang zal eveneens de letterkunde vier dagen in Vlaanderen geweest. Na een bezoek aan Ant- van gansch Friesland, Westerlauwersch, Oost- en werpen, dat Zaterdag 18 Oost lasts had, namen zij den Noord-Friesland, omvatten, na een . algemeene in- volgenden dag deel aan de bedevaart naar Diksmuiden, waarvan leiding zich beperken tot diepere studie van de het Septembernummer reeds melding maakte. Maandag letterkundige voortbrengselen van 't Westerlauwersch daarop werd Brugge bezocht, Dinsdag Gent. Friesland en gelegenheid bieden tot zelfstandigen De jongelui hebben met voile teugen van Vlaamsche schoon- arbeid onder bevoegde leiding. heid en Vlaamsche hartelijkheid genoten. Jammer, dat ons Terwijl tenslotte de volkskunde van Groot-Fries- Zuidafrikaansche Stamgebied zoo ver is. De reis is te lang land in 't algemeen met die van 't oude stamland en bovendien te kostbaar. Maar het zou een schitterende in 't bijzonder het onderwerp zal vormen van een kennismaking zijn. Het bestuur mocht het genoegen smaken een overeenkomstigen leergang in Friesche folklore. een drietal leden voor Groep Vlaanderen te werven. NEERLANDIA 155 Fransch-Vlaanderens grootste dichter. FRANSCH VLAANDEREN. Prof. C. Looten, voorzitter van het „Vlaamsche Komiteit van Frankrijk" begint in Le Beffroi de De tweestrijd der Fransche regionalisten. Flandre een studie over Michel de Swaen, den grootsten dichter van Fransch-Vlaanderen. In een De Mercure de Flandre geeft als bijlage een vlug- andere aflevering vinden wij het eerste brok van schriftje, waarin Alain Colbrand een oplossing voor een Fransche vertaling door Henri Vergrieten van het vraagstuk der gewestelijke belangen aan de De Swaens klucht „De Gecroonde Leersse", indertijd hand doet. De regionalisten van Elzas-Lotharingen te Amsterdam gespeeld. Ook Prof. Looten heeft verlangen het beetje zelfbestuur, dat Duitschland groote stukken uit De Swaens gedichten vertaald. hun gaf, ook van hun bevrijders de Franschen. Het is een goed teeken voor de herleving van den Daartegenover wenschen andere regionalisten hun Vlaamschen geest in Noord-Frankrijk, dat men in doel te bereiken door niet rechtstreeks zelfstandig- dit Dietsche letterkundig werk zooveel belang stelt. heid te eischen, maar zoo behoedzaam op te treden, dat zij den vijanden van het regionalisme en ten slotte de regeering niet de minste reden tot achter- docht geven. Deze twee richtingen heeft men tot VLAANDEREN. dusver niet met elkaar weten overeen te brengen. De schrijver geeft als eenvoudig middel daartoe aan de Onze rolprent Nederland in Antwerpen hand een onderzoek naar den werkelijken acrd van vertoond. den Centralen Staat: of deze inderdaad de meerder- heid en het beste deel van het yolk vertegenwoordigt Zooals men in de dagbladen heeft kunnen lezen, en zich, voor het afdwingen van gehoorzaamheid, had het A. N. V. zijn rolprent Nederland afgestaan erop beroepen mag, handhaver van de eenheid en on- voor den eersten avond (19 Sept.) der dezen zomer deelbaarheid van het land te zijn. Is dit eenmaal opgerichte Nederlandsche Vereeniging te Antwerpen. uitgemaakt, zegt hij, dan zal het gemakkelijk vallen Aan een geestdriftig verslag, dat de secretaris der den weg te bepalen, dien men moet inslaan. De heer N. V., de heer F. Goedhart, ons zond, ontleenen Colbrand stelt voor zichzelf zulk een onderzoek in we het volgende: en komt met cijfers in de hand tot een zeer onbe- Hoewel de vertooning eerst om half negen zou vredigend antwoord. aanvangen, bkek, dat om kwart over acht de zoo gezellige en de voor deze gelegenheid in bioscoop De Vlaamsche Zaak boven de Politiek. veranderde zaal van Gebouw Patria reeds volledig De laatst ontvangen nummers van Le Beffroi de bezet was! Er waren over de 300 personen aanwezig, Flandre (Duinkerken, 5 Rue Royer) bevatten o. m. o. w. de heer A. Ruys, Consul-Generaal der Neder- een paar verheugende uitspraken van leidende landen, bestuursleden van het A. N. V. tak Antwerpen, mannen over het Vlaamsch. Bij de jongste Kamer- de Hollandsche Club, Limburgia, Vlaamsch Econo- verkiezingen werd als afgevaardigde voor Hazebroek, misch Verbond, Vlaamsche Toeristenbond, de Vlaam- Cassel en Steenvoorde gekozen de heer Rene Faure, sche Club en talrijke bekende figuren uit de Vlaamsche burgemeester van Oxelaere en voor het district kunst- en handelswereld. Duinkerken de heer Auguste Bergerot, burgemeester Om half negen opende de Voorzitter, de heer van Ekelsbeke. De Beffroi nu, geeft weer hoe deze L. Blitz, de bijeenkomst met een woord van welkom vertegenwoordigende mannen denken over de vraag aan den heer Ruys en aan de vertegenwoordigde of het gebruik van het Vlaamsch en zijn verspreiding vereenigingen. Spreker prees de medewerking en bevorderd moeten worden. de hulp van het Hoofdbestuur van het A. N. V. De heer Faure zei o. m., dat hij met de grootste Hierna nam de vertooning een aanvang en al instemming alles beschouwde wat de Bond van dadelijk werd onze aandacht geboeid door de aller- regionalistische vereenigingen in Frankrijk doen aardigste en oorspronkelijke wijze, waarop werd voor de gewestelijke talen. „Dat is geen separatistisch aangetoond, welk een klein plekje ons Vaderland werk, zooals enkele botteriken beweren, maar een toch wel inneemt op den aardbol. Ook werd op vaderlandlievende en allernuttigste arbeid." De heer dezelfde wijze de grootte van onze kolonien 'uit- Bergerot was van meening, dat „de Vlaamsche gemeten op de kaart van Europa. Duidelijk bleek, taal even noodzakelijk is voor den onderwijzer als dat ons landje, dank zij den voortdurenden strijd voor den geestelijke om aan de kinderen de spraak- onzer voorouders, grootendeels op het water ver- kunst en den godsdienst te leeren, die beide onmisbaar overd werd. Een machtige indruk werd ons gegeven zijn voor de geestelijke vorming der jeugd." Het van de Hollandsche werktuigkunde door het in separatisme ? — zoo vervolgde hij — „ik weet niet beeld brengen van de verschillende bruggen, waarvan wat dat is, en de goede Vlamingen, die zonder vragen in het bijzonder die over den Moerdijk genoemd hun bloed voor Frankrijk gestort hebben in den moet worden. Tevens kregen wij even een kijkje laatsten oorlog, bekommeren er zich niet meer om opde werkzaamheden van de drooglegging der dan ik." Zuiderzee. Verder kregen wij de groote Nederland- De redactie van het genoemde maandblad herinnert sche havens en de scheepvaart. Waarlijk, wij Neder- met voldoening aan deze fiere en duidelijke woorden. landers „in de verstrooiing" mogen trotsch zijn op De Vlaamsche zaak, schrijft zij, staat boven de onze handelsvloot en op haveninrichtingen als die politiek. Evenals de instemming en de stem van van Rotterdam en Amsterdam, Welke voor geen pastoor Lemire ons gelukkig maakte, verheugen ander land ter wereld hoeven onder te doen. Ook wij ons in de medewerking die deze plechtige en de Hollandsche scheepsbouwers en wereldberoemde nadrukkelijke verklaringen der nieuwgekozenen in baggermolens mogen er wezen. de Vlaamsche districten ons beloven." Het tweede gedeelte gaf ons een algemeen over- 156 NEERLAND IA zicht van landbouw, veeteelt en visscherij van dat de Vlaamsche en Noordnederlandsche letterkunde ons land. Hoogst belangwekkend waren de opnamen door de wereld werden opgemerkt. van de kaasmakerij en van de kaasmarkt te Alkmaar. En ook tijdens de academische feestvergadering, Het Westland met zijn reusachtige druivenkassen door bonder en Vlamingen en Noord-Nederlanders deed ons watertanden en de kweekerijen van Aalsmeer inde feestzaal van het Vlaamsch Muziekconser- met bun als vogels geschoren heesters maakten op vatoriumbijgewoond, le de een der sprekers, mr. de toeschouwers een allerleuksten indruk. J. Muls, nadruk op de merkwaardigheid, dat bij al In het derde gedeelte was de nijverheid aan de de verscheidenheid, zekerheid en volledigheid van beurt. Aan velenwas het nog onbekend, dat ons documentatie, die den schrijver van de heel het Vaderland zulke geweldige nijverheidsondernemingen Nederlandsch taalgebied door en ook daarbuiten be zit. Bijzonder belangwekkend waren de opnamen uit geroc.rnde studies over Schaepman, August Snieders de Twentsche spinnerijen en weverij en, de Goudsche en zijn tijd, Ibsen, Tolstoj, Dante e. a. kenmerkt, abe hi j aldoor en meer dan remand and misschien, machinefabrieken in Hengelo en lest best de prachtig gewezen heeft op de banden en schakels, welke geslaagde opnamen d er vervaardiing van electrische g bestaan tusschen Vlaanderen en Nederland ter eener gloeilampen te Eindhoven. Ook het op het witte ziide Engeland, Denemarken en Zweden ter anderer doe k brengen van de diamantbewerking in een zijde en op de noodzakelijkheid tevens van inter- groote fabriek te Amsterdam werd zeer op prijs nation ale wisselwerking als voor behoedmiddel teen g g esteld. verstarring en verdorring. De laatste twee roe en van de rolprent waren Het Noordnederlandsche woord bracht prof. dr. gewijd aan het natuurschoon en aan het Volksleven Hoogveld, rector van de R. K. Universiteit te van Nederland. Ons mooie Vaderland werd hier Nijmegen, sprekend in de plaats van prof. dr. Brom, op een waarlijk schitterende wijze in beeld gebracht. die onverwacht verhinderd was geworden te komen, De talrijke in de zaal aanwezige Nederlanders waren eenwoord zoo innig en hartelijk, dat het velen verrukt bij het aanschouwen van zooveel natuur- ontroerde. Persijn, , zeide hij o. m. heeft Nederland schoon, waarvan velen het bestaan nauwelijks vermoed bizonder aan hem verplicht met zijn grootste en hadden; achtereenvolgens maakten wij een tochtje uitgebreidste werk, dat over Schaepman en uit het door de schilderachtige grachten van Utrecht, door diepste van onze ziel komen wij hem heden huldigen het eigenaardige Giethoorn met zijn smalle vaartjes, als een der besten van ons een Dietsch, Groot- doorkruisten wij het door zijn prachtige omstreken Nederland. bekende Arnhem, bewonderden wij Den Haag met Nog andere sprekers en spreeksters, onder wie de. regeeringsgebouwen, het statige Binnenhof, reden prof. dr. Sabbe en mevr. wed. Dosfel, werden wij met de tram op den ouden Scheveningschen weg. gehoord en very of werd, onder een donderende Velen hadden een oogenblik bij het zien van zooveel ovatie, het bronzen borstbeeld van den jubilaris schoons de illusie zich in het Vaderland terug te onthuld, waarna Persijn, gemoedelijk uit zijn Leven bevinden. verhaalde en verzekerde van zijn prilste jeu gd af, Het slot van deze buitengewone rot rent bracht toe n hi te Wachtebeke, als on en iederen dag ons eenige trekjes uit het yolks- en sportleven. De schier, op Noordnederlandsch grondgebied ging Marker Bruiloft op het ijs viel natuurlijk zeer in spelen en stoeien, nimmer geestelijke grenzen tusschen den smaak van het publiek. Vlaanderen en Nederland te hebben gekend. Deze eerste vertooning te Antwerpen werd een Natuurlijk was er, na den middag, naar Vlaamsche mac t' propaganda zoowel voor het geliefde gewoonte, een root feestmaal, waar ook Vlaamsche Vaderland als voor het Algemeen Nederland sch hoof en groepsbestuursleden van het A. N. V.: Verbond en een groot succes voor de Nederlandsche Lauwerys, Liesenborghs, Baekelmans, Reseeler, Vereeniging te Antwerpen. Platteau, mede aanzaten en, naast andere geschenken, eenprachtige to men van het hoofdbestuur Dr. J. Persijn gehuldigd. van het A. N. V. te 's-Gravenhage, onder luiden bijval, aan den held van den dag werd overhandigd. In het feft, dat hij onlangs vijftig jaar werd — wat Groep Vlaanderen zond ook een telegram. . . op zich zelf beschouwd geen bepaald Vlaamsche Tot slot sprak dr. Persijn, in de aanwezigheid of algemeen Nederlandsche merkwaardigheid kan van honderden vooraanstaande Vlamingen van alle worden geheeten — vonden de, in Vlaanderen en gezindheid een teeken ziende van Vlaamsche ver- Noord-Nederland zoo ongemeen talrijke vrienden en zoening en eendracht, welke woorden met een vereerders van den knappen kunstbeoordeelaar en dreunenden Vlaamschen Leeuw, door alle mede- schrijver, dr. Julius Persijn, een gretig aangepakt aan zittenden staande meciegezongen, werden bezegeld. voorwendsel, omen koenen Vlaming en overtuig- Het was dan ook, in Naar geh eel beschouwd, een den Groot-Nederlander, 9 September j.l. eens duchtig ware Grootnederlandsche hulde, een man als te vieren. Dit gebeurde te Antwerpen, waarheen prof. dr. Persijn ten volle waardig. dr. Persijn, zijne vrouw en twaalf kinderen uit het Kempische dorp Broechem en zijn oud moedertje Voor de taksecretarissen. ' uit het Oostvlaamsche grensdorp Wachtebeke waren Den secretarissen der verschillende takken wordt vriendelijk gekomen. Er was een hartelijke ontvangst ten stad- verzochtgeregeld mededeeling te doen, aan het Vlaamsche huize, waar de Antwerpsche burgervader, mr. Frans lid der redactie-commissie van Neerlandia, van alle hunne Van Cauwelaert, welsprekender an ooit, dr. Persijn afdeeling betreffende verslagen van vergaderingen, lezingen huldigde, die geruimen tijd in de Scheldestad verbleef enz., waarvan het gewenscht is, dat zij in het maandblad en met wien hi' door innige vriendschapsbanden worden vermeld. Deze mededeelingen dienen, ten laatste den is verbonden, alsdrager en verspreider van de 18den van iedere maand, gezonden te worden aan het adres Nederlandsche kultuur, die de wereldletterkunde van den heer M. J. Liesenborghs, Nieuwe Laan 193, Vilvoorde- nader totde Vlamingen bracht en tevens bewerkte, Bruss el. NEERLAND IA 157 In de afdeelingen. steunend op het oordeel der jury, den uitgeloofden prijs in verdeeling, of, zoo een enkele der inzendingen voldoet, niet Uit verschillende takken wordt bericht, dat de programma's toe te kennen. der aanstaande winterwerkzaamheden klaar zijn en van de De bekroonde tekst wordt, ipso facto, volledig eigendom der propagandawerking, welke gelijktijdig daarmede wordt ingezet, vereeniging. De niet bekroonde teksten worden aan de schrijvers veel wordt verwacht voor de uitbreiding van het ledental en versterking van den invloed van het A. N. V. in Vlaanderen. teruggezonden. leder lid werke mee ten bate van hetgemeenschappelijke Wanneergeen enkele tekst bekroond worth, kan de ver- ideaal en brenge nieuwe leden aan, daarbij de opvatting eeniging nochtans besluiten tot uitgave van den eerst geklas- indachtig, dat al wie lets voelt voor de algemeen Nederlandsche seerde, mats uitbetaling aan den schrijver van een tusschen partijen overeen te komen belooning. gedachte, de verdediging, versteviging en verspreiding van de Nederlandsche taal, het Nederlandsche lied, de Nederland- Wie nadere inlichtingen wenscht, richte zich daarvoor tot mej. R. de Guchtenaere. sche wetenschap, de Nederlandsche kunst, kortom de Neder- landsche kultuur en den Nederlandschen stam in het algemeen, goed werk kan verrichten in den schoot van het over den heelen aardbol vertakte Algemeen Nederlandsch Verbond. ZUID-AFRIKA Vlaamsch en Nederlandsch. Echo's van die Klippe. In opdracht van een der jongste algemeene bestuursver- gaderingen van groep Vlaanderen, waar werd gewezen op het Koningin Emma. belang dat voor de verdediging van de Nederlandsche kul- Die Weste schrijft het volgende waardeerende tuur, besloten ligt, in het Zuidelijke deel van ons taalgebied, stukje over de Nederlandsche Koningin-Moeder. van de vervanging der benaming Vlaamsch door Nederlandsch, Zoo'n bewijs van medeleven wordt in Nederlan d waar het de aanduiding der taal betreft, bereidt het bestuur op hoogen. prijs gesteld. van tak Brussel een memorandum voor. Dit zal, in samen- Koningin-moeder Emma van Nederland het Donderdag werking met een aantal bekende taalgeleerden uit Vlaanderen haar sewentigste verjaardag herdenk. worden opges teld, aan de regeering, de wetgevende en be- InJanuarie 1929 sal dit vyftig jaar gelede wees, dat stuurlijke lichamen worden gezonden en verder, het heele Adelheid Emma Wilhelmina, Prinses van Waldeck en Vlaamsche land door, worden verspreid. Pyrmont, weduwe van Koning Willem III van Nederland, vir die eerste maal Nederlandsegrondgebied betree het, Het Davidsfonds. en daar die Koningin-moeder meer waarde he aan hierdie Onze lezers kennen reeds deze, op geestelijk gebied, be- felt as aan 'n huldebetoging by geleentheid van haar wonderenswaardige instelling, Katholieke Vlaamsche welke, sewe n tigste verjaardag, organiseer die vroue van Nederland teen een zeer geringe bijdrage, hare inschrijvers het aan- die aanbieding van 'n huldeblyk by daardie groot ge- schaffen — in volkomen eigendom — eener reeks merk- leentheid. waardige boeken verzekert. Die Koningin-moeder staan bale hoog aangeskryf in Beter dan welke uitlegging ook even de volgende cijfers die agting en liefde van die Nederlandse yolk. Sy is 'n eengedachte van de geestelijke hergeboorte in de Vlaamsche baie toegewyde moeder gewees wat Koningin Wilhelmina gewesten: in 'n streng Nederlandse gees opgevoed het. Na die Ledental 40241. dood van Koning Willem III in 1890 het sy die regettskap Vermeerdering in Januari, Februari, Maart: 8666 leden. aanvaar, wat sy ag jaar lank tot heil van die land uitgeoefen Deze vooruitgang doet ho en voor het einde des jaars,, het. Haar strewe is altyd onvermoeid in die rigting van het ledental van 50,000 te bereiken. die bevordering van die belange van die Nederlandse yolk gewees. Geen wonder dus dat sy naas Koningin Een belangwekkende Prijskamp. Wilhelmina en Prinses Juliana die grootste plek in die „Offerwilligheid", de Vereeniging van vrijwillige belasting- agting van haar yolk wegdra nie. betalers voor Vlaanderen V. V. B. V. maakt bekend, dat zij Souvereiniteit? eenprijs uitlooft van tweeduizend frank voor het beste pro- Dr. E. E. van Rooyen acht de opvatting van p aganda-geschrift, handelende over de Geschiedenis der Senator C. J. Langenhoven, als zou de Z. A. Unie Vlaamsche Beweging, waarvan de tekst voor 1 April 1929 sedert de Rijksconferentie van 1928 souverein zijn, moet zijn ingezonden. „glad te optimisties". Zoolang Engeland niet bereid Bedoeld is een werkje van een omvang van ten hoogste is meer te even dan estuur drie vel druks(48 blz.) gewoon 8°-formaat, in 10-puntsletter. Rijk, is er van volkomen zelfstandigheid een sprake. Het moet het opgegeven onderwerp behandelen op weten- Dr. v. R. wijst er in Die Burger op, dat de Unie schappelijke wijze, maar daarbij toch geschikt blijven voor bijv. een zeggenschap heeft over de vlootbasis verspreiding in breeder kring, ook vertaald, in het buitenland. Simonsbaai noch over Basoetoeland, niettegenstaande Bij de beoordeeling der ingekomen teksten zal de beoor- dat land in het hart van de Unie lit. deelingsraad, weeks samenstelling later wordt bekend gemaakt, zich vooral laten leiden door de vraag, in welke mate het den „Die uitgeslape imperialiste wat op die konferensie schrijvers gelukt is, uit de aangevoerde feiten de logische van 1926 die lakens uitgedeel het, het vir hulleself 'n lang gevolgtrekkingen, ook voor de toekomst, of te leiden. le el gemaak, waarmee hulle, as die omstandighede dit Alle teksten dienen ingezonden te worden aan de voorzitster vereis, in die melk van dominiale onafhankelikheid en van„Offerwilligheid”, mejuffer Rosa de Guchtenaere, Lieven- soewereiniteit na hartelus sal brok. En ipso facto sal die de-Winnestraat 34, Gent, als aangeteekende zending, en haar hooggeroemde soewereiniteit van alle wesenlike krag en uiterlijk op 31 Maart 1929 te bereiken. De teksten moeten betekenis beroof word." getikt of goed leesbaar geschreven zijn en voorzien van een De schrijver acht het verkeerd, zich den waren kenspreuk, welke herhaald wordt op een verzegeld omslag, to to te verhelen, daar „die entoesiasme wat dat naam en adres van den mededinger bevat. sedert 1926 vir die teenswoordige skyn-soewereiniteit „Offerwilligheid" behoudt zich het recht voor, desgevallend, van S. A. botgevier word, die aspirasies wat mettertyd 158 NEERLANDIA vir Suid-Afrika 'n reele soewereiniteit kon en sou in handen van een cornmissie, bestaande uit de bring, gesmoor en uitgedoof word." heeren ds. J. E. van Heerden (vz.), G. S. Nienaber In zijn laatste kroniek in hetzelfde blad houdt (secr.), ds. G. Besselaar, ds. I. Greyling en Eerw. niettemin de heer Langenhoven vol, dat practisch Esterhuizen. Er was een gemeenschapsmiddel noo- de regeering der Zuidafrikaansche Unie een zeer dig, evenals in de Kaapprovincie, Transvaal en zelfstandig lichaam is. De vertegenwoordiger van den den Vrijstaat de kerkelijke gemeenten een eigen koning is aan het Zuidafrikaansche yolk en aan blad hebben; „Die Voortrekker" wil „inkruip in ons niemand anders grondwettige gehoorzaamheid schul- huise, om die ou lied uit die Bijbel daar te laat hoor." dig. Naar binnen is de koning van Engeland aan Niets bevordert zoo eenheid en samenleven als een dat yolk meer gehoorzaamheid verschuldigd dan gemeenschappelijke geloofsovertuiging en men wenscht dat yolk aan hem. Naar buiten is hij, als hoofd van het nieuwe blad daarom een ruime verspreiding. de Britsche regeering, volgens schr. niet meer koning Uit de maandkroniek blijkt, dat er in Natal meer van Zuicl-Afrika. Afrikaansch wordt gesproken, dan men meestal Wat de vlag betreft, merkt de heer Langenhoven aanneemt. Ambtenaren, onderwijzers, vooral de op, dat de wet, die aan de Union Jack zijn be to fabrieksbevolking en het spoorwegpersoneel zijn, plaats aanwees, door het Z. A. yolk zelf gemaakt is volgens Die Voortrekker, voor meer dan de helft en dat dit yolk dus ook het recht heeft, die vlag te Afrikaansch sprekend. Pieter Maritzburg telt bij de wijzigen of weer of te schaffen. 4000 Afrikaners; te Durban en omstreken wonen „Dieselfde gesag wat die strikkie opgesit het kan die er naar schatting ongeveer 6000. „Hier is glad nuwe strikkie afhaal; wat die Union Jackgehys het, kan horn toestande" schrijft het blad „en hulle het maar de neerhaal. Diepunt is nie soseer wat die gesag gedoen laatste fare so ontwikkel." het nie, maar dat daar 'ngesag was om dit te doen. Al In den Vrijstaat verscheen eveneens een nieuw had ons Parlement ook besluit om die Union Jack te Dietsch blad „Die Wagtoring, tijdskrif vir bevor- neem, ten voile en alleen, dan was die besluit self 'n daad dering van die Kalvinisme". Mede een bevestiging van soewereiniteit. Nooit in die verlede het Suid-Afrika van de samenbrengende kracht van het geloof. . as 'ngeheel of enige deel daarvan wat nie 'n republiek „Handhavers" der Afrikaansche taal kunnen uit de was, sy eie vlag gehys nie. Ook nooit te yore het enige oprichting van deze bladen moed putten, om den deel van Suid-Afrika deur die stern van sy yolk die Union strijd voor hun taal nu, minder dan ooit op te Jack hier gehys nie. Hy was hier gehys deur 'n vreemde geven. g esag. Nou het ons horn, die eerste maal in ons geskiedenis, In de jongste vergadering te Pieter-Maritzburg selfgehys en self gese tot hoever en met welke betekenis." van den „Afrikaner Handhawersbond", waarvan Die Afrikaner van 24 Juli verslag geeft en die goed Op de Britsche Rijksconferentie is plechtig ver- bezocht was, gaf Adv. Jansen een overzicht van het klaard, dat: „Elk dominium nu en altoos alleen zelf in- en uittrekken van Afrikaners in Natal. Omtrent z al moeten uitmaken, in hoever en in welken vorm dertig jaren geleden was er in Durban geen half het medewerking wil verleenen." (Every Dominion dozijn Afrikaners; de oorlog met Engeland bracht is now and must always remain the sole judge of een groot aantal er heen en na den wereldoorlog the nature and extent of its co-operation). Het was er een nieuwe instrooming. Spr. drong aan op dominium kan niet de vi and van het Rijk zijn. samenwerking, om het Afrikaansche karakter der „Maar hij kan more sy rug vir hom draai as hij wil. binnenkomenden te behouden. „Laat ons handhaaf!" Wellig juis omdat hij kan sal hij nie wil nie." Het zeide hij, „Om te handhaaf beteken om iets in stand dominium heeft, ingeval het Rijk in oorlog geraakt te hou, iets te beskerm. Ons moet ons Afrikanerskap geenerlei verplichting tot bijstand, daar het zelfs handhaaf. Om Afrikaners te wees beteken meer as niet als offensief of defensief bondgenoot kan worden wat ons sours dink: ons moet getrou wees aan ons beschouwd, volgens den heer Langenhoven. „Ons Godsdiens, ons tradiesies, ons taal, ons sedes en sal ons hulp gee of nie gee nie soos ons wil." ons geskiedenis." De vraag of Engeland zich in de toe aan zijn De voorzitter, de heer J. Ferreira, wees erop, „dat verklaring zal houden, heeft volgens den schrijver ons ou klein Afrikanervolkie dit niet kan bekostig met het vraagstuk zelf niet te ma en, om een enkele lid verlore te laat gaan nie. Hulle „Engeland kan ons met wapengeweld — of met die weet dat iedere Jong Afrikaner wat afdwaal en stem van ons eie meerderheid, as daar so 'n meerderheid vervreem net so 'n verlies vir ons yolk is as wat die is of kom — onder sy gesag terugneem of terugdwing. verlies van 'n vinger of ander ledemaat vir die Dit kon hy ook gedoen het as ons 'n republiek was — hy liggaam is." het dit met die Vrystaat en die Transvaal gedoen. Maar Als voorbeeld van opofferingszin werd op deze disgoed vir my om te weet, dat die pen waarmee ek hier bijeenkomst medegedeeld, dat iemand, die onbekend s kryf myne is , horn al kan 'n dief ho steel of 'n rower hohorn wenschte te blijven, aangeboden heeft, een jaar lang metgeweld afneem. Aan onreg staan State netsoos enkele voor twintig minvermogende leden het onderwijs mense maar altyd bloot. Maar wat ons hier bespreek het, te betalen, dat de Y. M. C. A. in lichaamsoefening is nie sake van onreg nie maar sake van reg. En wat ons verstrekt, om daardoor de eenheid onder Afrikaners nou, na 'n eeu van onreg, met re verkry het, sal ons in Natal te bevorderen. Het hoofddoel van den te eerder behou as ons die liefde het om te waardeer en bond is, middelen en gelegenheid te scheppen, om die trots om te handhaaf." jonge Afrikaners te helpen, trouwe Afrikaners te blijven: van zeden, van godsdienst, van levenswijs, Nieuwe Bladen en de „Handhawers". van ontwikkeling. Hartelijke waardeering verdient In Natal, het Engelsche, naar 't heet, steeds meer vooral adv. Jansen, die ondanks zijn drukke bezig- verengelschende Natal, is een Nederlandsch blad heden als parlementslid veel tijd aan dit werk geeft. verschenen, „Die Voortrekker", orgaan van de Ned. „Niks sal help", zei de predikant Erlank terecht, Geref. Kerk in Natal. Geen wonder, dat wij deze „as ons nie almal die skouer aan die wiel set en help uitgaaf met ingenomenheid begroeten. De leiding is om oor die bulte te kom nie." NEERLAND IA 159 Koninginnedag te Kaapstad. onderhoudend was de toespraak van Dr. Viljoen, die ons terugbracht naar de studentenjaren in Amsterdam en herinnerde Men meldt ons uit Kaapstad: aan degroote mannen, door Nederland opgeleverd, en er ook Na vriendschappelijk overleg besloten de Kaapsche Afdeeling op wees, dat een root aantal der mannen, die wij thans in van het A. N. V. en de te Kaapstad bestaande Afrikaans Zuid-Afrika als onze leidende krachten erkennen, hun opleiding Nederlandse Kunstklub dit jaar ter gelegenheid van den aan Nederlandsche Universiteiten hebbengenoten. De denk- verjaardag van Koningin Wilhelmina elk een feest te geven. beeldige wandelingen door Amsterdam werden door aanwezige De voorzitter van 't A. N. V. de beer. L. Schoeler, is ook jonge advokaten en studenten met innige vreugde gevolgd secretaris van de Kunstclub, terwijl de voorzitter van de en meedoorleefd, waarvan de vele bijvalsbetuigingen en aan- Kunstklub, Dr. K. de Lint, bestuurslid is van 't Verbond en vullingen het bewijs leverden. „Zou ik weer eens voor de ook Dr. W. G. Ryss in beide besturen zitting heeft. De onder- keuze staan, waar ik zou aan studeeren, dan zou ik zekerlijk line regelingen lieten niets te wenschen over. weer Nederland kiezen . . .!" aldus besloot deze spreker Gedurende den voormiddag van 31 Augustus ontving de zijn betoog. Consul der Nederlanden, de heer P. A. van Buttingha Wichers, Ook de beer F. S. Malan sprak over Nederland als het in de kantoren van 't Consulaat, Burgstraat, een stroom van land der vrijheid, dat aan de Hugenoten een schuilplaats bezoekers, de consuls van verschillende landen, voorname had aangeboden. In dit verband herinnerde Consul Wichers Afrikaners en Nederlanders, ambtenaren van verschillende op gevatte wijze aan De Colin die die in den St. Bartholomeus- Departementen van Staat of hun vertegenwoordigers. nacht het leven had verloren en een der voorzaten van onze Den volgenden avond hield het Bestuur van 't Algemeen Koningin was. De heer Schoeler bracht hulde aan den Consul, Feestmaaltijd te Kaapstad op 1 Sept. 1928, ter eere van den verjaardag van H.M. Koningin Wilhelmina. Nederlandsch Verbond een feestmaaltijd. De tafels waren en aan zijn echtgenoote, waarop weer een lustig vaderlandsch prachtig versierd met rood, wit en blauw en oranje bloemen. lied volgde; hi' bracht dank aan de vertegenwoordigers van Om acht uur leidde de voorzitter den Consul der Nederlanden andere vereenigingen en de vele Afrikanervrienden, die aan- en zijne echtgenoote binnen, waarop, begeleid, door een dames- wezig waren, alsmede aan den Duitschen Consul Dr. Hammann orkest, de aanwezigen het „Wilhelmus" lieten hooren. De en echtgenoote. Dr. Viljoen en Dr. de Lint brachten hulde fraaie spijskaarten, voorzien van het portret van Hare Majesteit, aan de regelingen van den heer Schoeler, waarop een „Lang- trokken zeer de aandacht, ook om de echt Hollandsche spijslijst. zal-ie-leven !" volgde. Mejuffr. Betty Steyn, begeleid door Er heerschte dadelijk een door en door aangename en gezellige Mevr. J. Luyt, zong een lied van Zweers, waarvoor zij de stemming en, als het orkest bekende vaderlandsche wi's'es liet dankbaarheid van alien verwierf. Weer klonk de muziek, weer hooren, stemden allen, Nederlanders en Afrikaners, er van werden deglazen geheven op het welzijn van Hare Majesteit harte mee in. Onder de Afrikaansche Kapenaren aan dezen en algemeen werd de hoop uitgesproken, dat zulk een bijeen- feestdisch werden opgemerkt de bejaarde predikant der Ge- komst een jaarlijksche instelling zou worden. meente Groote Kerk, Ds.. P. van Heerden, die de verrichtingen opende met een kort gebed en zijn jonge ambtsbroeder, En den volgenden dag, Zondagmorgen, betraden de Neder- Dr. A. J. van der Merwe. Daar was Dr. (en mevrouw) W.J. landsche Consul en echtgenoote, vergezeld van Mevrouw Viljoen, Superintendent-Generaal van Onderwijs, Senator Del rat en den heer Loopuyt, vice-consul, en Mevr. Loopuyt, (ex-minister) F.J. Malan, verschillende professoren van de de historische Groote Kerk, in Adderley Straat (Heerengracht). Universiteit, de heer en mevr. B. van Erkom, Vice-consul en In verband met het Kellog-vredestractaat sprak Dr. van der Mevr. Loopuyt, kortom, lane rijen van hartelijk feestvierende Merwe over Vrede op Aarde ..... Hi' behandelde het mooie Kapenaars. Het Bestuur van 't Verbond had den Consul onderwerp op boeiende wijze en het deed Afrikaners en verzocht dien avond als voorzitter op te treden. Een voor- Nederlanders (er waren veel Nederlanders uit de voorsteden treffelijke feestrede sprak hi' uit en hartelijk werd 't „Wien voor dezegelegenheid gekomen) goed, toen de prediker er Neerlandsch bloed" aangeheven. Schitterend, aangenaani en ten slotte toe over in er op te wijzen, wat Nederland, en het 160 NEERLAND IA huis van Oranje gedaan hadden om het ideaal van Vrede op wijzersgenootschap, ging de rolprent 29 Augustus voor de Aarde te bevorderen. Daarop maakte hi' melding van het feest, leerlingen van de hoogste klasse der La ere Scholen in Medan. dat wij pas gevierd hadden en sprak woorden van hartelijke Zijn er onder onze leden in andere Nederlandsche middens toegenegenheid 'e ens Nederland en onze Koningin. Toen van ons Insulinde niet enkelen, die eengelijk opgewekt krachtig was er stilte in het historische Hollandsche bedehuis ..... Verbonds-, d. i. cultureel leven willen wekken en onder- Allen stonden op en plechtig dreunend liet de bekwame organist houden ? Ingleby het aloude Wilhelmus door de ruimte ruischen. Komt er een Afdeeling Makassar? De administrateur der Groep Neder1.-Indie zond ons d.d. 21 Augustus dit krantenknipsel: „Nederland in Amerika. Lezing van Ds. Eybers. Gisteren,gaf na een inleiding van den burgemeester, Ds. Eybers, een causerie over „Nederland in Amerika inzonderheid Curacao" voor een stampvolle zaal, waaronder vele autoriteiten en kopstukken. De bijeenkomst was een geslaagde propaganda voor het Algemeen Nederlandsch Verbond, meldt Aneta uit Makassar." Mogen wij hierin de voorbode van een Afdeeling Makassar zien ? Ds. Eybers was vroeger voorzitter der Groep Nederlandsche Antillen. Onze verwachting is dus niet ongegrond. Aan de jeugd is de toekomst. De Secretaris van Groep Ned. Indie ontving uit Koeala Sim an (Atjeh) opgaaf van twee nieuwe leden. Dat is op zich zelf niet zoo'n bizondere gebeurtenis. Derge- Een van de dansgroepen vender leiding van mevrouw C. Hove like opgaven van belangstellende en metterdaad aan den (achter in 't midden). Men lette op den W-vorm. groei van het A. N. V. medewerkende leden zouden schering en inslag in alle roe en en afdeelingen moeten zijn. • En dat was het einde van onze viering van den verjaardag Maar het bizondere in bovenbedoelde opgaaf is, dat ze van onze Koningin ..... geschiedde door een jongmensch van elf jaar, genaamd Johan Maar bij velen is de innige liefde voor Nederland en Oranje Edu Veen en dat hi' er op zijn briefkaart bij vermeldde: opnieuw wakker geschud en wij blijven denken aan Nederland „Zoodra ik vijftien jaar ben, word ik lid van de jongelieden- als aan het land, dat ons zeer lief is en aan onze Koningin afdeeling in Holland, Nederland is een schoon en groot land !" als aan een vorstin, die wij die p in onze harten in eere zullen BravoJohan ! houden. De „Cape Times" heeft een aantal fraaie photographische beelden vervaardigd van deze feestvieringen en alle couranten, TAALWACHT Afrikaansche en Engelsche, hebben er zeer vriendelijke be- schouwingen aan gewijd. Onderbreken. „Is onderbreken eengermanisme", vroeg onlangs een onzer UIT OOST EN WEST leden. Velen meenen dit, omdat het zoo goed als letterlijk het Hgd. unterbrechen weergeeft. Zoo zijn er vele woorden. Maar indien de woordvorming en beteekenis niet teen die Groep Ned. Antillen. van het Nederlandsch indruischen, is er niets teen om om een Het bestuur dezer Groep heeft aan den Kolonialen Raad (nieuw) Hoogduitsch woord, desnoods letterlijk, in onze taal verzocht bij aanvullende begrooting voor 1928 f 500.— over te nemen. Onderbreken verzet zich in vorm noch afleiding beschikbaar te stellen voor steun aan degroep Ned. Antillen noch beteekenis teen het Nederlandsch en komt reeds in deg van het Verbond om zich te kunnen herinrichten. 17de eeuw bij ons voor. Zonder eenige gewetenswroeging zegge „We ens het groot aantal Nederlanders hier", zoo worth en schrijve men: een reis, gesprek, onderhoud, enz. onderbreken. in de toelichting gezegd, „zal het Verbond nuttig werk kunnen Purisme enpuristerij. verrichten." In De Schelde van 25 Aug. j.l. heeft H.(erman ?) V.(os ?) Afdeeling Medan. een artikel 'over het bovenstaande onderwerp. Veel hieruit Het werkzame bestuur dezer afdeeling blijft steeds door aan onderschrijven wij gaarne; dat men zich in Vlaanderen dubbel door bijeenkomsten en avonden de belangstelling der leden voorpuristerij te hoeden zou hebben, die de onbeholpenheid te onderhouden. in het taalgebruik daarbij nog in een allerbespottelijkst daglicht Zoo werd 25Juli in samenwerking met den Geneeskundigen plaatst, zal de weldenkende schrijver niet meenen, tenzij hi' Kring (comite Oostkust van Sumatra) de rolprent „Achter er bij voegt, dat in de regeeringsbureelen door ondeskundigen de wolken schijnt de Zon" vertoond, opname van den heer op het gebied der Nederlandsche taal heel dikwijls aller- Willy Mullens in opdracht van de vereeniging voor Tuberculose- bespottelijkste vertalingen worden gemaakt. De heer H. V. bestrijding in Nederland. ziet ze stellig dagelijks en kan zeker wel 12 voorbeelden hiervan 28 Juli hield Lt. t. z. le kl. J. B. de Meester voor de leden opnoemen teen wij een. Wij zijn heel niet bang voor puristerij een lezing over „Onze oorlogsschepen in Holland en Indie." in Vlaanderen, zelfs niet in Nederland. 27 Augustus draaide de rolprent „Mooi Belie" voor de Ergerlijk Afdeeling. Bij de vertooning van 28 Augustus waren de leer- linen der H. B. S. en M. U. L. O. uitgenoodigd en dank zij In „Sort in Beeld" schreef iemand onder den naam Breeroo P de medewerking der Afd. Medan van het Ned. Ind. Onder- ils. Is de verwaandheid al groot, om zich met Breeroo te NEERLAND IA 161 durvengelijkstellen, ergerlijker is het nog onzen besten Neder- „barbaarse" klankvorm overgebleven. Allerlei grootse theorieen landschen blijspeldichter van een his te voorzien. Hoe zou heeft het verkondigd, maar het gaat er mee als in het slaaphuis Breeroo zelf, die „een slecht mondje Fransch" heeftgekend, voor landlopers, waar Brusse ze eens hoorde uit de mond van zichgeergerd hebben aan zoo veel gemis aan eerbied voor iemand die ondertussen bezig was in bed z'n eigen vrouw het eigene ! zowat te wurgen. Het Nederlands wordt heviger en heviger onderwezen, ook al twist men over de beste wijze, maar juist Gezaghebbende taalverknoeiers. dat onderwijs grijpt in Friesland het Fries bij de keel; het toenemend verkeer helpt mee. En nu zullen ze in Den Haag Het Nederlandsch Woordenboek, dat iedereen als een denken, dat ik overdrijf. Wel nee wurgen! ? Wie denkt er aan!? standaardwerk zal en wil beschouwen,geeft beschamende Niemand natuurlik, maar wie doet het ? Daar komt het op aan. voorbeelden van taalverknoeiing. Toch durven wij niet ver- Geen vergelijking echter die geheel opgaat. Deze Friese vrouw onderstellen, dat de medewerkers nietgoed weten of begrijpen, had, om in 't beeld van Brusse te blijven, haar man wat zij schrijven. Zoo troffen ons in een onlangs uitgekomen metgemak een pak ransel kunnen geven, of, om een andere aflevering: zich verliezen (i. pl. v. verloren gaan, verdwijnen); vergelijking te maken als een tweede Kriemhilde haar onder- zich . . . . afleidt (i.pl. v. afgeleid wordt); daarstellen (i. pl. v. werpende machthebber( ?) aan de zolder van de bedstee kunnen tot stand brengen). De belangstellende kan de genoemde hangen, als zij het maar doorvoeld had, welke schat haar germanismen vinden op stam (kol. 563, kol. 571 en kol. 572) ontnomen werd en words. Maar — en nu kom ik tot hetgrote en op stamhof (kol. 581). gebrek in dit vlugschrift — er staat niet in, dat deze Kriem- hilde - Friesland in zake het meest eigene, haar taal, Ministerie van Defensie. vaak zo'n huissloof, zo'n doetje geweest is, al kan ze nog zo goed schaatsenrijden en botermaken ; geen haar slechter in Talrijk zijn de berichten, die in allerlei vorm ons melden, taal trouwens dan haar zusters Holland, Vlaanderen en Zuid- dat de schrijvers over den bovengenoemden naam vallen. Afrika, die alle drie terstond zich schamen voor hun taal, Wij herinneren er hen aan, dat het H. B. van het A. N. V. net als Friesland, zodra ze tegenover vreemden komen. Het den naam(Lands)verdediging heeft gevraagd en het tot ant- is deze vloek: ze zijn wel stikum trots op het eigene, onder woord heeftgekregen, dat een Nederlandsche naam voor dit elkaar op de tee, en er zijn onder de jongeren wel, die er ch zic Ministerie in strijd met de Grondwet is. „Eventjes lachen", over opwinden, maar in de praktijk kruipen ze met taal en zou de Haagsche Post ze en. En wij vragen op onze beurt, al terstond in de schulp tegenover volken met heersers. En op of de naam Ministerie van Kolonien in overeenstemming met dezepsychiese kant heeft Fridsma niet het licht laten vallen. de Grondwet is. Is men in Nederland misschien nationaal, Daar kan men toch,gezien het verschijnsel ook elders bij wat als men onwil met uitvluchten tracht te bemantelen ? g stamt uit deze Lae Landen, zo maar de Hollanders de schuld niet vangeven. Voor de helft echter is juist dit gevoel mede , schuld aan de minderwaardige toestand waarin de taal van BOEKBESPREKING. het eens zo machtige en beroemde yolk der Friezen is neer- gezonken. Ook de niet-Friese Nederlanders zullen echter moetengaan inzien dat er hier 16 tot 17 eeuwen doorleefd Deplaats van de Friezen in de Nederlandse Geschiedenis, door B. Fridsma, Grand Rapids, zijn, vOOrdat 't Nederland van nu daagde, waarin het Fries en de Friezen vooraan meetelden in onze historie en waarin de Michigan. Friezengeweest zijn de voorouders van duizenden. In die Met de beste bedoelingen heeft deze hartstochtelike Fries gemeenschappelike levenschat moet zo spoedig mogelik ge- voor Friese en niet-Friese Nederlanders(ik denk vooral voor dolven worden. die in Amerika) een vlugschriftje van 23 blz. de wereld in- Haarlem, 2 Sept. 1928. J. B. SCHEPERS. gezonden met deze bovenstaande titel 1); maar hij wou te veel in te kort bestek, was te eenzijdig ingelicht en drong dus niet door het oppervlak heen. Hi' had nu eens jaren in Friesland Dr. L. Knappert, Schets van eene geschiedenis zelf moeten leven en hetpsychies eigenaardige, moeilike van onzer handelskerken('s-Gravenhage, Nijhoff 1928). het vraagstuk was hem wellicht helder geworden; dan had Dit boekje van den Leidschen hoogleeraar, die als warm hi' zijn vlugschrift niet geschreven; 't was een boek geworden. — Vaderlander in ons Verbond een bekende figuur is, zal bij Maar laten wij zijn bedoelingen vooropzetten: werkelik waar, de leden daarvan zeker wel aftrek vinden. Vooral bij hen, er is een tekort aan inzicht bij de niet-Friese Nederlanders, die tot de Groepen en Afdeelingen buiten de kerngebieden, ook in Nederland; er is ook een tekort aan doortasten bij de bij hen, die tot Ned.-Indie, Suriname en dergelijke behooren. Regeerders in Nederland, om jets goed te maken, van wat Want daar is het, dat men de handelskerken zoeken moet, men eeuwen verwaarloosd heeft, te redden wat er te redden waarvan de titel spreekt. is, tot bloei te brengen wat levensvatbaar blijkt. Bewijs: nog De schrijver begint zijn relaas, dat juist een dozijn hoofd- steeds wachten wij op de benoeming van de staatskommissie stukken bevat, met min of meer over dien naam „handels- voor het Fries, gevraagd door „It Boun fen Fryske Selskippen kerken" zijn verontschuldiging te maken. Inderdaad is die bitten Fryslan", een verzoek gesteund door Nederlands spre- ook weinig mooi! Met een kleine wijziging van een betiteling, kende vereenigingen als o. a. Groep Nederland van het A. N. V. die hi' j in zijn Inleidend hoofdstuk ook noemt, maar — echter Wat was er nu al eenvoudiger dan het benoemen van een zonder opgaaf van redenen — verwerpt, had hi' ze m. i. veel Staatskommissie en — zelfs datgebeurt niet; er worth maar „ beter: de Nederlandsche Kerken over zee" kunnen noemen. steeds overleg gepleegd, zegt men. Het Friese yolk van nu Dat had vrij wat pittiger geklonken. moet zelf maar de schatten van 't eigen en van Nederlands Afgezien van dit bezwaar echter: wat de heer Knappert, verleden, die het ook in zijn taal bewaard heeft, hoeden; of in den vlotten verteltrant, die hem eigen is, voor en na over het dat doet, of het daartoe in staat is, doet minder ter zake. allerlei nederzettingen vertelt, moet belangwekkend heeten. Holland heeft zich maar zelden trots op zijn taal gevoeld, laat En belangwekkend is ook zijn overzicht over de bronnen en litte- staan dan belangstellend voor resten van vroeger in zulk een ratuur, die op zijn onderwerp betrekking hebben. Wetenschap- pelijk gesproken is dat misschien zelfs nog het allervoornaamste 1) In 't Engels geschreven: The place of the Frisians in en allerwelkomste. Want wat wij hier kregen, is nog het defini- Dutch history. tieve werk niet, dat wij erover ho en te krijgen. De heer 162 NEERLANDIA Knappert zelf noemt het een schets. En, zooals aan zoo veel .. studien nog met betrekking tot ons koloniale rijk, aan een MEDEDEELINGEN. behandeling van het onderwerp, die het uit put, blijven wij behoefte houden. Daarvoor zal dan echter het hiergeboden overzicht vangroot belang zijn. Wie weet, of het tegelijkertijd Tot leden der Bestendige Commissie voor de Taal- en Letter- ook niet den een of anderen onderzoeker tot de uitvoering ktindige Congressen zijn voor Vlaanderen nog benoemd de van datgrootere plan aanzet ! heeren Lode Baekelmans, Prof. dr.J. Persij,n F. V. Toussaint H. V. Sch. van Boelaere, De Commissie voor de stichting van een Vlaamsch Tehuis in een der Academiesteden van Nederland, bestaande uit INGEZONDEN, afgevaardigden van het A. N. V. den Dietschen Bond, het Dietsch Studenten Verbond en het Vlaamsch Hoog Studenten Verbond, heeft 27 Augustus haar eerste vergadering gehouden. Vlaamse Protestants-Christelike Scholen, De besprekingen droegen uit den aard der zaak een voorloopig karakter. Sedert 1922 bestaat in Belie de „Vereeniging tot oprichting en instandhouding van Vlaamsche Protestantsch-Christelijke Het A. N. V. zal deelnemen aan de Tentoonstelling van het scholen in Belie". Deze vereniging staat buiten kerkelike g Nederlandsche Boek en Tijdschrift, welke door de Kostelooze of staatkundige partijen. Ze treedt echter heel beslist op voor Volksboekerij„Ontwaakt” van 16-22 October te Aalst zal het beginsel, dat het onderwijs dient gegeven te worden in wordengehouden. Het heeft bevorderd, dat de Nederlandsche de moedertaal. In Brussel waar alle openbare scholen door , uitgevers er aan deelnemen en de redacteurs van de voornaamste de Vlaams-vijandige overheid zijn veranderd in Franse scholen, tijdschriften aangespoord een paar nummers in te zenden. bestaat voor het Vlaamse volksdeelgeen gelegenheid meer, Bovendien zendt het een spreker, Dr. P. H. Ritter Jr., die om de kinderen te doen onderwijzen in de taal, waarin ze er 18 Oct. een voordracht zal houden over„De toestand der geboren zijn. Daartegen wordt door deze vereniging scherp Noordnederlandsche letterkunde op het erode van 1928', verzet aangetekend. In het laatste nummer van „de Toren- en met hetzelfde onderwerp ook nog in andere Vlaamsche ' wachter", het maandblad der vereniging, leest men Bien- steden zal optreden. aangaande: „Wij wenschen niet, dat onze kinderen op onze Christelijke scholen zullen worden vermuilezeld. Waar onze God Het rolprentarchief van het A. N. V. is verrijkt met een ze als Vlaamsche kinderen lietgeboren worden, zullen ze ook nieuwe rolprent van Nederland (duur 3 kwartier) en eenige als Vlaamsche kinderen warden opgevoed. Vergeten we toch kleine, waaronder een zeer goede opname van de jongste alsgeloovige protestanten nimmer, dat God alles schiep naar Yzerbedevaart. zijn aard en dat wij, opvoeders, ons door dien ingeschapen Al deze nieuwegaan voor vertooning eerst naar Amerika en aard hebben te laten leaden en te richten. Doen we dat niet, West-Indie. dan vergrijpen wij ons aan de souvereiniteit van onzen God." Het kantoorgebouw, Laan 34, is de vorige maand van De ervaring met de jongste Vlaamse protestantse school in centrale verwarming voorzien, waardoor alle diensten (admini- Brussel leert dan ook, dat scholen, die de Vlaamse ouders stratie, boekencommissie, boekerij en museum) geregeld bieden, wat degemeentescholen ze onthouden, goed onderwijs kunnen werken. Verschillende hoofdbestuurders hebben hier- g egeven in het Vlaams, een toekomst hebben. Ik bedoel de voor een bijdrage gezonden. Vlaamseprotestantse school in de Vierwindenstraat te Molen- Van het Hoofdkantoor uit werden de vorige maand kisten beek. Deze werd in 1925 begonnen met 8 kinderen. Toen ik in boekengezonden naar Antwerpen, Dworp (Grenswacht) 1927 deze school bezocht, telde ze reeds 44 leerlingen, verdeeld Sao Paulo, Comodoro Rivadavia en Ceilon. over een voorbereidende en tweegewone klassen, terwijl onlangs na onderzoek door het Rijksschooltoezicht de school door de De uitgevers van De Maasbode en De Residentiebode Staat is„aangenomen”, waardoor ze Staatsbijdrage ontvangt, stelden een vrij abonnement voor Vlamingen beschikbaar. en het bestaan ervan voorgoed verzekerd is. Welk blad volt ? g Deze ervaring bewijst, dat de Vlamingen in Brussel, door De beer J. S. C. Kasteleyn, lid van het Hoofdbestuur, eigen scholen te stichten de gelegenheid hebben, zich althans maakt een reis naar Noord-Amerika en West-Indie en zal enigszins te onttrekken aan de verfransing der openbare daar ook de belangen van het A. N. V. behartigen. gemeentescholen. Aan twee feestvierenden, den letterkundige Herman Robbers, Andere Vlaams-protestantse scholen zijn de school te tergelegenheid van zijn 60sten verjaardag en D. Hans, den Laken-Brussel, Antwerpse Steenweg, de meer dan 100 jaar voorzitter van den Ned.Journalistenkring (lid o, m. onzer oude school te Maria-Hoorebeke in de „Geuzenhoek", een Taalwacht), die zijn zilveren jubileum als dagbladschrijver te Geeraardsbergen, een te Ronse, de Marnix-school te Ant- vierde, heeft het Hoofdbestuur de vorige maand een gelukwensch werpen, Lane Winkelstraat. De Nederlandse school te Brussel,g gezonden. d'Oultremontstraat 19, kan slechts enkele Vlaamse kinderen opnemen, omdat ze bestemd is voor de Noordnederlandse Tusschen de heeren Dr. H. J. E. Endepols en D. J. v. d. Ven kinderen in Brussel en omstreken. Was deze school vrij, om heeft een sarnenspreking plaats gehad, om te komen tot samen- haar deuren ook voor Vlaamse kinderen open te stellen, dan werken g tusschen de streektalencommissie en de ondernemers zou haar leerlingaantal, dat nu een goede 150 bedraagt, in van folkloristische rolprentvertooningen. korte tijd meer dan verdubbelen. In voorbereiding is de stichting van een school te Gent, Stormramp Ned. Antillen een tweede in Antwerpen en een in Lokeren. Bij de stormramp, die West-Indie trof, werden ook de Oosterbeek, A.J. SCHREUDER. eilanden Saba en St. Maarten(Sr. Martin) geteisterd, dus Nederlandschgebied. In Nederland heeft zich een steuncomitegevormd, van hetwelk mr. dr. M. Westerman te Wassenaarpenningmeester is. Wie mede den nood dergetroffenen wil lenigen, storte zijn Leden, werft Leden! bijdrage op het gironummer 10175. NEtRLANDIA 1 Prijsvraag. L. J. M. Meyer, Groenewoudscheweg 178, Nijmegen. De Maatschappij tot bevordering der Toonkunst heal ter Letterkundige en geschiedkundige onderwerpen betreffende g elegenheid van haar eeuwfeest (1829-1929) een Internationale Vlaanderen en Nederland. De uitvoerige list wordt op aanvraag prijsvraag voor een toondicht voor emend koor en orkest toegezondens uitgeschreven. Metgunstigen uitslag bekroond. De beoordeelingsraad bestaat uit de heeren Dr. Peter van Anrooy, Cornelis Dopper, Sem Dresden, Dr. Willem Mengel- De Afdeeling Voorne en Putten heeft wil gehad van haar in berg en Dr. oh. Wagenaar. Als prijs wordt uitgeloofd 2500 het vorig nummer vermeld verzoek aan den Raad der gemeente gulden. Brielle. Inzending voor 1 Maart aan het Secretariaat der Maat- Deze besloot in haar zitting van 30 Augustus de laan bij schappij te Amsterdam, dat alle gewenschte inlichtingen aan de R. H. B. S. naar Jan Matthijssen te noemen. belanghebbenden verstrekt. Prof. M. C. Botha. Nederlandsche Feestavond te Prof. M. C. Botha te Kaapstad, die een paar maanden geleden Comodoro Rivadavia(Argentinie). een ernstige operatie moest ondergaan en wiens toestand Toen in het Julinummer de afbeelding van de feestvie- zoodanig was, dat voor zijn leven werd gevreesd, herstelt rende Nederlanders in Comodoro Rivadavia verscheen, was het gelukkig. Toch zal hij op raad van zijn dokter nog eenige verslag zoek. Een afschrift kwam later in. Wij ontleenen er maanden rust moeten houden. nog het volgende aan: Lantaarnplaten. In een verren uithoek van Zuid-Amerika, waar men bijkans Wij vestigen de aandacht van afdeelingsbesturen en leden geen Nederlandsche onderdanen zou verwachten, in het op onze verzameling lantaarnplaten, welke 800 stuks bevat. afgelegen Patagonie, bloeit een Nederlandsche nederzetting, In het bijzonder vermelden wij die op het gebied van de diegeen gelegenheid voorbij laat gaan, om het stambewustzijn geschiedenis, landschappen, kleederdrachten en stadsgezichten wakker te houden. Ook op 30 April LI., ter gelegenheid van den verjaardag van Nederland; ontdekkingsreizen; de stamgebieden (Vlaande- ren, Zuid-Afrika); Nederlandsche Kolonies in het buitenland; van H. K. H. PrinsesJuliana, verzamelden zich wederom voorts lichtbeelden betreffende het Nederl. Kon. huffs , 's Lands deze Nederlanders, op aanstichting van onzen vertegen- Plantentuin te Buitenzorg; den boerenoorlog van 1899-1902; woordig,er tevens wnd. Consul der Nederlanden te Comodoro Rivadavia, ongeveer 60. de Zaanstreek; het A. N. V. Het is bij dergelijke feestvieringen inderdaad opmerkelijk, De verzameling leent zich bijzonder goed voor lezingen op Verbondsavonden. Er is daarbij beschikbaar een hand- hoeveel moeite zich de menschen tochgetroosten, om niet leiding met toelichting over Nederlands verleden. te ontbreken op den feestavond. Gewoonlijk wordt eerst Ter bestrijding der kosten van de inrichting dezer verzame- teen 10 uur 's avonds aangevangen en op den bewusten feest- ling wordt slechts 5 cents huur voor een plaat gevraagd, zoodat avond gebeurde het, dat een familie aankwam , zonder den vader des huisgezins, die door een vergissing thuis gebleven dezegeringe uitgaaf een bezwaar behoeft te zijn om met dit leerzame aanschouwingsmiddel ter verspreiding van kennis der was, omdat de auto, die hem zou komen afhalen, niet langs zijn hues wasgereden. De familie zat die in den put, doch dadelijk geschiedenis van den Dietschen stam, de stamgebieden en. , het Nederlandsche yolk in het bijzonder, aantrekkelijke Ver- achter den rug had, om terug te rijden en den vergeten huis- bondsavonden of samenkomsten in te richten of op te luisteren. vader te halen. Het betrof hier een ander tochtje in den laten Men zende aanvragen naar het Hoofdkantoor, Laan 34, avond over ongebaande we en door de woestenij van Patagonie ts-Gravenhage. Zij zullen in volgorde van ontvangst worden van 60 K.M. En om 12 uur 's nachts kwam de heer des huizes, ingeschreven en uitgevoerd. die nog heel gezellig het feest tot 5 uur 's morgens meevierde. Vraag om inlichting. Onze vertegenwoordiger hield een toepasselijke toespraak. Wie kan het tegenwoordig adres meedeelen van: Er werdgedanst, oude kennissen ontmoeten elkaar en haal- C. Winkel J.Az. vroeger Caracas. den herinneringen aan Nederland op. Liedjes als Piet Hein, S. Monnikendam, Tandarts, Koninginneweg 85, In een blauwgeruite kiel, Wien Neerlandsch Bloed, enz., Amsterdam. weerklonken denganschen avond. Het rood-wit-blauw en oranje, waarmee de zaal kwistig E. Lefebre, ti Kandlgasse 35",Weenen. versierd was, alsmede degroote portretten van H.M. de H. Scharringa, If Semarang. Koningin en van Prinses Juliana, gaven aan de omgeving een Jules Zufang, it Tempelierstr. 41, Haarlem echt Nederlandsche stemming. H. Saaltink, SP Semarang. Mej.Rouwenhorst,Verpleegster, „ Ned.-Indie. A. N. V.--sigaren. J. Kooystra, IP It Men herinnert zich, dat de heer W. H. Voet te Haarlem jaren geleden reeds een sigaar in den handel bracht, welke hij Neerlandia noemde. Dat dit merk tot over degrenzen NIEUWE LEDEN. bekend is, bewijst een bestelling, opgegeven door den leider van het radiostation te Milaan namens de Italiaansche expeditie Groep Nederland. in Labrador. Beschermende leden. Voor Afdeelingsavonden. P. K. Hoist, Directeur Hotel „Riche", Tilburg. Vervolg der list, opgenomen in het vorige nummer: H. C. v. Waarden, Directeur Stadsschouwburg, tt Mevrouw Marguerite Couperus, Ripperdapark 22, Haarlem. Monseigneur J. D. J. Aengenent, Bisschop van Haarlem. Voordracht van balladen en liederen uit Nederlands volksleven Fa. C. en A. Brenninkmeyer, Hoogstraat 278, Rotterdam. in kleedij van den tijd, verschillende programma's. Ook Allen opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. 16 bis, Utrecht. Vlaamsche en Zuidafrikaansche liederen. DamesJulie Ardesch-Van Hamel (zang) en Tini Kaiser Gewone leden. (klavier), Prins Bisschopsingel 35 Maastricht. Muzikale , L. Jansens Czn., Industrieel, Stationsstr. 17, Tilburg. avond en . Boekhandel Friborgh, Stationsstr. 31, It 164 NEERLA ND IA M.J. H. Denteneer, Voorzitter Ned. Volkszang- Mej. J. M. v. d. Berg, Dir. Mil. Hosp. Paramaribo. bond, St. Josephstr. 137 , Tilburg. N. v. Beek, Commissaris v. Politie, K. Hanhart, Insp. Directe Belast., Noordstr. 54, if Dr. F. C. Corsten, Dierenarts, J. L. v. d. Plas, Ontv. Directe Belast., Boer- A. Currie, Landmeter, havestr. 26, 11 L. Elsbach, Off. v. Gez., Mil. Hosp., J. Brands, St. Jozefstr. 131, if J. C. Esser, Winkelier, G. Nieveen, Dir. N.V. L. E. v. d. Bergh, Lange Dr. D. S. Fernandes, Entomoloog, Nieuwstr. 156, Pt J. Gomperts, Grond Combe, Jos. v. d. Brekel, Apotheker, ff F. Greiner, Ambtenaar Postkantoor, IP H. Vollaers Ost, Wijnhandelaar, Bosscheweg 94, 10 G. Gomperts, Loge Concordia, ft , ,, Ds. M. W. J. v. Linschoten, Predikant Ned. Em. Pochat, Accountant, Wilhelminapark 105, ft Herv. Gem., Kerkplein, ft J. F. M. Sanders, Deken en Pastoor, lt S. M. Levie, Heerenstraat, ft M. P. M. v. Eikeren, Bredascheweg 106, It J. J. Bueno de Mesquita, (Fa. Fernandes), L. Weglau, Traj. Dir. Tilb. Brockway Bus Mij., Waterkant, tt Koningstr. 22, It John. Bueno de Mesquita, Geneesheer, Waterkant, tl Ir. A. C. Ouburg, Jan v. Beverwijckstr. 10, Pt J. Prey, Adm. van Financien, tt C. P. J. Pierson, Koopman, Heuvelstr. 99, tt Juda Robles, Wagenwegstraat, tf D. Huender, Dir. Gemeentewerken, Boerhave- S. Samuels, Koopman, Maagdenstraat, Pt straat 25, tt W. F. E. Smelik, Insp. v. h. Onderw., Ev. N. F. v. Roessel, Refendaris Gem. Secretarie, Broeder Gem., ft Fraterstr. 5, It H. Schutz, Zendeling Evang. Broeder Gem., It C. M. J. J. C. Gerris, Deurwaarder, Willem J. R. Samson, Koopman, Saramaccastraat, tt IIstr. 28, 11 J. Strang, Combe, tt Jos. v. Son, Assuradeur en Woningbur. Heuvel 29, 11 A. C. Thurkow, Ambt. ter Adm. v. Financien, tt Jos. A. v. Beurden, Hoffotograaf, 11 Mr. S. de Vries, Voorz. Hof. v. Justitie, tl J. L. Houdijk, Adm. Woningbeh., Kloosterstr. 65, ft D. Blanken 2de Luit. N. I. L. , Fort Zeelandia (Suriname). Jos. Vuysters, Korvelscheweg 47, 11 B. A. W. Schlimmer, Kap. Com., ft Pt it E.J. Hoekx, Cand. Notaris-, Zomerstr. 65, II J. F. A. v. d. Wall, le Luit. N.I.L., 11 tt tf J. de Raadt, Fabrikant, Westhaven 42, Gouda. T. R. Folmer, Plantage „Jagtlust", ,fr Mr. H. C.J. M. Franken, Notaris, ft Allen opg. door het Bestuur der Groep Suriname. J. Oosterveld, Drogist, Overtoom 445, Amsterdam. Groep Vlaanderen. S. C. M. Spoor, Geneesheer-Directeur Burger- E.J. de Groote, Rooigemstr. 79, Gent. ziekenhuis, Linnaeusstr. 12, t7 M.J. Keiser, Insp. v. Politie, Leidsche plein 15, ff P. Mares, De Bosschaertstr. 126, Antwerpen. G. A. H. Damen, Dir. Inc. Bank, Linnaeusstr. 37, ft F. Bogaert, Vogelstr. 12a, Gentbrugge. H. A. Essed, Accountant, Zach.Jansestr. 51. ft Allen opg. door het Bestuur der on el. Afd., 's-Gravenhage. Mr. A. E. Cohen, t/k. Eps. Reerink, v. Baerle- 'Buitenland. straat 75, lt Mevr. Ross, Kaapstad (Z. Afr.). R. de Ruyter, Deurloostraat 87, 11 G. Bakker, t/k. Ho11. Afr. Uitg. Mij., W. H. Godefrooy, Kleermaker, Weteringsch. 45, ft Kerkstr. 5, ff f Mej. T. Pereboom, Dir. Vakschool v. Knip- B. deJager, t/k. Ho11. Afr. Uitg. Mij., lf ft onderricht, Rozengracht 236, tf J.J. du Toit, Kerkstraat 5, ft tt W. K. E. Korn, Bloemenmagazij,n v. Baerlestr. , 170/172, ft Association, Langstr. tf tt Ds. H. E. Gravemeyer, Predikant, v. Baerlestr. 130, tt H. Z. v. d. Merwe, Insp. v. Scholen, Dept. E. Bertling, Dir. Noord-Holl. Landb. Crediet, v. Onderwijs, PI ff Kruisweg 74, Haarlem. Mevr. Van de Merwe, tt ft A. M. Duytshoff, Kruisweg 34-36, ,fr Dr. W. P. Steenkamp, Gilmour Hill Mr.. B. Sens, Gemeentesecretaris, Hillegom. Road 35, Tamboerskloof, Pt If Dr. L. Vuyck, Dir. Midd. Kol. Landb. school, Mevr. Steenkamp, Gilmour Hill Road 35, ft tt Park Braband-Schalkhaar, Deventer. Dr. A. J. v. d. Merwe, Predikant, „Biblis" N.V. I. L. Flesseman, Botersloot, Rotterdam. W elgemeendstr., Tuinen, if it Allen opg. door den heer Jac. Post, Boomstr. 16bis, Utrecht. Mevr. Van de Merwe, „Biblis", Welge- Mevr.. V. Someren Brand, Koninginneweg 91, Amsterdam. meendstr., Tuinen, ft ft Opg. door Kol. K. E. Oudendijk, 's-Gravenhage. Allen opg. door het Bestuur der Afd. ,, ft H. Th. Hoffmann, Luit. ter Zee 2de kl., Spoor- A. Poliakoff, Shell-Mex. Petrol. Co. Oficios 18, Havana (Cuba). gra cht 27-29, Den Helder. J. H. Diederik, Holland-America Line, P. 0. Opg. door den heer J. C. W. Jobse, Souburg. Box 1231, ft tt W. P. F. van Deventer, Dir. A. N. V. V., Lange L. A. Tromp, Gebrs. Stork en Co., Compos- Voorhout 102, 's-Gravenhage tela 60, tt lt Mej. A. C. v. d. Linden, lste Middellandstr. 35, Rotterdam. I. E. Baez, Comp. Azucarera „Najasa", Jongeliedenafdeeling. O'Reilly No. 11, tt PI H.J. Honigvoort, Buurtweg 47, Wassenaar. A. v. d. Mye, Edificio „Metropolitana", Opg. door het Bestuur der on el. Afd. 's-Gravenhage. O'Reilly en Aguacate, ft tt Allen opg. door den heer H. S. Brandt, ft p, Groep Suriname. L. Th. Luder, Penzingerstr. 128, Weenen XIII. Dr. C. G. Aars, Off. v. Gez. 2de kl., Mil. Hosp. Paramaribo. Opg. door het Bestuur der Afd. ft E. E. Benjamin, Agent Fa. B. E. Benjamin, PP C. J. Olivier, c/o. Incomati Estates Ltd., Xinavane P.E.A. 32ste jaar gang. No. 11 November 1928. NEERLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND Wanneer een yolk niet voor zich zelf opkomt, kan niemand met goedgevolg voor dat yolk opkomen. COOLIDGE INHOUD: Vlaamsche Toestanden XXIV, door M. J. Liesenborghs —Het voetspoor d er Va d er en: Nederlanders in de Oostenrijksche Geschiedenis — Nederlanders inhet Buitenland XV (Slot) — Het Negende Congres van den Ned. Band in Duitschland door F. A. Overhoff — Diets c h e K ant t e ek eningen: Uitbreiding van Taalgebied — Kromme Spie- gels — Belangstelling in Zuid-Amerika — Samenwerking van Nederlanders en Stamverwanten in het Buitenland — Neder- land en Hongarije — Verspreiding der Ned. Wetenschap — Grootnederlandsch werk in Duitschland — Rechtmatig Vertrouwen — Nederlandsche muziek — Het Vaderland in het Hart — Z u i d-A f rik a: Transvaalsche Brieven 1II, door Z. — De Taal — Suid-Afrikaanse Akademie — Afrikaansche kultuurbonden — V l a a n d e r e n: Tweegedenkteekenen — Uit de Takken — De rolprent „Nederland" in Vlaanderen — Adresverandering — Nederland. d: Verslag der vergadering van Groep Nederland van het A.N.V. op 22 Sept. te Haarlem, door Mr. W. J. L. van Es — Inge z on den: Niet dank- baar en niet voldaan, door Mr. H. P. Schaap — Taalwacht — Mededeelingen: — Van de Afdeelingen — Nieuwe Leden — Aankondigingen. VLAAMSCHE TOESTANDEN. XXVI. Het blijkt, dat wij thans leven, in Vlaanderen en te trachten de, meer dan welk ander yolk ook, tenminste, in het tijdperk van het „constructivisme". aan eendracht behoefte hebbende Vlamingen, te Sla een Vlaamsche krant open, woon een politieke verdeelen. vergadering bij, praat met in de beweging staande Vlamingen en na een paar minuten knigt gij dit Maar deze zwarte vlekken ter zijde latend, is er, woord te hooren of te zien. Wat vroeger gewoonweg in het feit, dat de behoeftegevoeld is de Vlaamsche Vlaamsche werking heette, . worth nu, eenigszins beweging, in Karen huidigen stand, een constructieve hoogdravend, tot „constructivisme" gepromoveerd; beweging te hecten, veel dat tot voldoening stemt van „opbouwen" hoort ge nauwelijks nog spreken, voor al wie als Vlaming, in de eerste plaats, of als daar dit zuiver Nederlandsche woord het tegen het in of buiten Vlaanderen wonend lid van den Neder- Barba „construeeren" moest afleggen en, waar la ndschen stam, de ontwikkeling van het Vlaamsche indertijd een „opbouwende" hand aan het werk ontvoogdingsstreven met vurige belangstelling mede- werd geslagen, wordt nu gezegd en geschreven, dat leeft of adeslaat.g eraan „constructieven" arbeid wordt gedaan. Het Er is, zeer zeker, sedert den oorlog, heel wat gaat du met dit, als een leuze bedoeld woord, evenals opbouwend werk in Vlaanderen verricht, dat reeds met vele andere op dezelfde wijze in de mode ge- totzeer belangrijke, tast- en zichtbare uitslagen heeft komen spreekwijzen: het wordt niet altijd in zijn geleid, maar waarvan de ware draagkracht eerst in juiste beteekenis gebruikt, mar ook vaak verwrongen de toekomstzal blijken. en misbruikt. Zoo is de droom van den nooitgenoeg betreurden 1k meen, dat Herman van Puymbrouck, de voor- Groot-Nederlander Hippoliet Meert: het oprichten • zitter van de Vlaamsch Nationale Partijfederatie, van een Vlaamschen Toeristenbond (die thans reeds dit woord in de Vlaamsche wereldzond; maar dat 78.000 led en telt) verwezenlijkt geworden; be het in breede kringen verspreid geraakte en als Vlaanderen nu zijn Vlaamsch (Roode) Kruis, zijn gemeengoed aangenomen werd, heeft het meer be- Jaarlijksche Vlaamsche Wetenschappelijke Congres- paald te danken aan pater Claes en het jongste en sen, zijn Vlaamsch Fonds voor Wetenschappelijke tevenszeer bewogen con van den Katholieken Lezingen, dat de er dagen zijn eerste voordrach- Vlaamschen Landsbond. ten laat houdendoor de Nederlandsche hooglee- Watzich in Vlaanderen, schier onvermijdelijk, rarenprof. dr. H. •Burger en prof. dr. C. Heringa; altijd en overal voordoet, is ook hier weer gebeurd. zijn Vlaamsche Radio-Vereeniging, zijn Katholieke Aan hetwoord is men al spoedig een enge rte- Hoogeschool voor Vrouwen en Katholieke Vlaamsche politieke beteekenis gaan even. Alles wat een Hoogeschooluitbreiding, zijn Vlaamsch Sociaal Ge- bepaalde staatkundige richting of politieke partij neeskundig Genootschap, zijn Vlaamsch Volkstooneel, dot en ook niet doet, heet „constructivisme" en zijn Vlaamsch Oeconomisch Verbond, dat de eerste isdus goed; wat de anderen verrichten wordt, met Vlaamsche Jaarbeurs in het levenriep, zijn Vlaamsch een afkeurend gebaar, „negativisme" geheeten. En Financieel Verbond, zonder dan nog van de awl- zoo moet hier weer worden vastgesteld, dat de nee houdende werking van Davidsfonds, Willemsfonds leuze, welke ongetwijfeld vele Vlamingen van ver- en ook van ons eigen A. N. V. te gewagen. Aldus, schillende strekking niet all nader tot elkaar kan en door andere vereenigingen en instellingen nog, brengen, maar ook tot innige samenwerking bewegen, dezuiver-politieke (wier belang niemand zal onder- voor sommigen jammer genoeg een middel blijkt te schatten) in het middengelaten, wordt dag aan dag zijn om zekere politieke bedoelingen voorop te zetten aan hetgebouw der Vlaamsche volksgemeenschap 166 NEERLANDIA geese rkt en roept men de verschillende cultureele Vlaanderen, kortom, naar het woord van den voor- en oeconomische factor in het leven, welke deze zitter, den heer Herman Deckers, het verzekeren gemeenschap sedert zoo lang werden onthouden van de financieele zelfstandigheid van Vlaanderen, en de bedreiging, die op haar bestaan rust, moeten welke ook zijn politieke toekomst moge zijn. wegnemen. Tot het V. F. V. traden alle eenigszins belangrijke. Twee belangrijke daden van Vlaamsch „constructi- Vlaamsche banken, bankiers en wisselagenten toe, visme", getuigend van Vlaamsche bouw- en yolks- die dan ook in het bestuur vertegenwoordigd zijn, kracht en Vlaamschen durf, waren, in de afgeloopen aldus een treffend beeld te zien gevend van wat maand, de oprichting van het Vlaamsch Financieel Vlaamsche saamhoorigheid op stoffelijk gebied Verbond en de opening der tentoonstelling van het vermag als eerste in et van een werking, welke Nederlandsche boek en tijdschrift, te Aalst, tot zich niet wil bepalen bij wat hierboven is gezegd, weer welslagen alle groote No ordnederlandsche en maar als mogelijkheden het oprichten van een Vlaamsche uitgevers en een aanzienlijk aantal Vlaam- Vlaamsch autobusconsortium en een Vlaamsche sche instellingen met hare eigen uitgaven bijdroegen luchtvloot, het aanleggen van „autostraten" in (ook het A. N. V. was er vertegenwoordigd). De Vlaanderen en misschien zelfs het in electrische groote feestzaal van het Vlaamsch Huis en ver- drijfkracht omzetten der kracht van ebbe en vloed scheidene nevenzaaltjes waren geheel met de beste op de Vlaamsche Noordzeekust in haar programma voortbrengselen van de Noord- en Zuidnederland- heeft opgenomen. sche uitgeverij en een indrukwekkend geheel vormende Zou dan toch het woord van wijlen Leo de Raet: verzame ling van 1400 tijdschriften uit alle deelen „de Vlaamsche beweging is niet op te lossen langs van ons Nederlandsch taalgebied, gevuld, in welken sentimenteelen weg, maar kan enkel langs oecono- kring van Grootnederlandsche degelijkheid Pol de mischen weg haar einddoel bereiken", hiermede Mont, voor een buitengewoon talrijk publiek, de g edeelte lijk bewaarheid worden ? openingsrede hield, welke een pleidooi was voor de algemeene Nederlandsche letterkunde en het Neder- Brussel. M. J. LIESENBORGHS. land sche boek. Aan deze tentoonstelling was een reeks lezingen verbonden, welke in het raadhuis mochten worden gehouden. Oud-minister Huysmans, Mr. P. H. HET VOETSPOOR DER VADEREN Ritter Jr., uit Utrecht, uitgezonden door het Hoofd- bestuur van het A. N. V. en Wies Moens vervulden er ieder een spreekbeurt, terwijl Q. J. van Trigt en Nederlanders in de Oostenrijksche Geschiedenis. R. van der Spurt voor een kinderliederuurtje en de heer H. van Tichelen, beheerder van het School- Keizerin Maria Theresia en keizer . Jozef I ver- museum te Antwerpen, voor een verteluurtje or den leenden gaarne de gastvrijheid van hun hof aan en het Vlaamsche Volkstooneel Calderons „Gerech- buitengewone lieden uit de Oostenrijksche Neder- ti heed te Zalamea" met een inleidende rede van landen. Op aansporing van Maria Theresia stichtte Willem Putman voor het voetlicht bracht. Voor de haar lijfarts Van Swieten, die uit Brussel afkomstig verhooging van het aanzien en de verspreiding van was, te Weenen een geneeskundige kliniek, die nog de Nederlandsche cultuur in het belangrijke centrum, heden onder leiding staat van onzen landgenoot dat des tad Aalst, te midden van dit dicht bevolkte P rof. Wenckebach. Adriaen van Ste ckhoven voerde, deel van Oost-Vlaanderen, vormt, hebben aldus de als keizerlijk hovenier, de plannen uit van Le Notre iichters, onder dewelke vooral de heeren Gustaaf voor de to de van SchOnbrunn. De Ringstrasse Roels, bibliothecaris van „Ontwaakt", Jules Dela- heeft voor haar schoonheid veel te d ,anken aan de forterie, een fijnzinnig kunstenaar, Ernest Vanden- bouwwerken van den Nederlandschen bouwmeester berghe, de rustelooze werker voor de Vlaamsche Van der Nul. Naar al deze mannen zijn straten zaak en Van Overstraeten, onder voor van den van Weenen genoemd. Vlaamschen Toeristenbond, moeten worden ge- Uit een feestcourant door de WienerZeitung onlangs noemd, in zeer ruime mate bijgedragen. Geen uitgegeven ter gelegenheid van haar 225-'art bestaan, twijfel, of het aldaar gestrooide zaad zal schoone blijkt, dat ook dat dagblad veel te danken heeft vruchten opleveren. aan een Nederlander, Johan van Ghelen (1645-1721). Op het gebied van den stoffelijken vooruitgang Hi j was de zoon van een Antwerpsch drukker en kwam van het Vlaamsche yolk — stoffelijke welvaart en in 1670, na een refs .door Duitschland, te Weenen, g gaan meestal samen — was de waar hi een hartelijk welkom vond bij J. B. Hacque, oprichtmg, te Antwerpen, van het uit het Vlaamsch een drukker van werken in vreemde talen. Hacque Oeconomisch Verbond en den Antwerpschen Finan- kon een man, die Duitsch, Latijn, Nederlandsch, ciekring gesproten Vlaamsch Financieel Verbond, Fransch, Italiaansch, Spaansch en Hongaarsch kende, ongetwijfeld van niet minder belang. Ongeveer uitmuntend gebruiken. Door huwelijk eigenaar van 200personen, all behoorend tot de zakenwereld, de drukkerij geworden, verwierf Van Ghelen het namen aan deze vergadering deel. Het V. F. V. keizerlijk voorrecht tot het drukken en verkoopen beoogt de oprichting van een snort van geldbeurs, van „latijnsche en welsche" dagbladen en zijn zoon buiten de eigenlijke Antwerpsche beurs, als schakel Johann Peter werd een der eerste hoofdopstellers bedoeld tusschende Vlaamsche geldbeleggers en van het Wienerische Diarium, de latere Wiener hen, die geld zoeken; het verbeteren en uitbreiden Zeitung, waarvoor hi if to j het recht van uitg kocht. van de Vlaamsche financieele pers; het practisch De WienerZeitung nr. 113 bracht het portret van tot stand brengen van het eerste groot Vlaamsch, de en Nederlandschen geleerde door Jakob van financieel consortium; de bevordering van de markt Schuppen, mede van Nederlandsche afstamming, der Vlaamsche nijverheidsfondsen; de verneder- zooals uit het zeer moose schilderij aanstonds te landsching van handel, nijverheid. en geldbedrijf in zien is. NEERLAND IA 16 NEDERLANDERS IN DEN VREEMDE. xv (Slot). Kleef. Het consulaatgaf op 14 Nederlandsche ver- Nederland en Oranje met 186 en Hollandia met 25 eenigingen te Kleef, Kellen, Pfalzdorf, Goch, Uedem, leden, die beide het stambewustzijn wenschen te be- Nieukerk, Straelen, Geldern, Emmerik, Elten, Rees vorderen. Het aantal Nederlanders bedraagt ongeveer a/Rh., Isselburg, met gemiddeld 60 tot 80 leden. 2000, meest werklieden, neringdoenden, musici, Ongeveer 16000 Nederlanders zijn in dit gebied ingenieurs, kooplieden en fabrikanten. gevestigd, hoofdzakelijk nijverheids- en landbouw- Over het al em blijven zij hun Nederlandsch arbeiders, kantoorbedienden, ambachtslieden en karakter behouden. enkele zelfstandige landbouwers en kooplieden. Maagdenburg: 60 arbeiders. Blijven niet hun Neder- De Nederlanders, die hier aan den Nederrijn, in landsch karakter bewaren. de nabijheid van hun vaderland wonen, blijven Hannover: Een Nederlandsche Club bevordert het vanzelf hun Nederlandsch karakter bewaren. Zii, gezellig onderling verkeer. die in Nederland geboren zijn, liven hun moedertaal Het aantal Nederlanders beloopt eenige duizenden, spreken terwijl de kinderen, voor zoover zij niet hoofdzakelijk arbeiders, die in de nabijheid der aan een PHollandschen leergang hebben deal genomen, grens hun Nederlandsch karakter wel bewaren. zich meer van de Duitsche taal bedienen. Cassel: Hollandsche club voor gezellig verkeer, Bentheim. Ongeveer 15000 tot 16000 Nederlanders, 15 leden. Ongeveer. 100 Nederlanders: arbeiders, meest arbeiders, die, ook hun kinderen gedeeltelijk, melkknechten, kooplui. hun Nederlandsch karakter blijven bewaren. Frankfort alM: Met een Nederlandsche Kamer van Oldenburg. Er is hier een Nederlandsche club te an Koophandel en het Holland-instituut heft men hier Oldenburg gevestigd met een 35 leden, die beoogt de vereeniging „Nederland". gezellig onderling verkeer, bevordering van het stam- Het aantal Nederlanders wordt, met inbegrip van bewustzijn en ondersteuning. Het aantal Nederlanders diete Wiesbaden, op 4 tot 500 geschat. bedraagt ongeveer 200, meest arbeiders. Eenigen zijn Die Nederlanders, welke vroeger in Nederland hier reeds lang gevestigd, maar slechts weinigen gewoond hebben, bewaren voor een root gedeelte hun hebben zich als Duitschers laten naturaliseeren. Nederlandsch karakter. Veel hangt hierbij of van Bremen. De Hollandsche Club met 38 leden den ontwikkelingsgraad en ook van het aantal jaren dat bedoelt den band tusschen de Nederlanders te be- zij in Nederland gewoond hebben. Zijn die gunstig, vestigen en het stambewustzijn te wekken. dan blijven zij meestal ook hun moedertaal spreken, Ongeveer 358 Nederlanders, de kinderen inbe- tenzij zij met Duitsche vrouwen getrouwd zijn. In di grepen, zijn hier gevestigd, meest werklieden en geval wordt meestal, met het oog op de kinderen, winkeliers. uitsluitend ofbijna uitsluitend Duitsch gesproken. Over het algemeen blijven zij hun Nederlandsch Vele Nederlanders, vooral in den arbeidersstand, karakter bewaren; de kinderen spreken geen Neder- verliezen het Nederlandsch karakter grootendeels. landsch. Stuttgart: Ned. vet% „Het Vaderland getrouw" Bremerhaven: 145 Nederlanders, waarvan 44 man- met ongeveer 30 leden. nen, meest arbeiders. Een ruwe schatting komt op 100 tot 150 Nederlan- Cuxhaven: 6 Nederlanders, die hun eigen karakter ders, van welke ongeveer 3/4 in de stad woont. Het zijn blijven bewaren. meest kooplieden, studenten, technici. Over het Harburg: 24 Nederlanders, meest arbeiders. algemeen worth, ook door de kinderen, het Ned. Hamburg: Hier heeft men de Nieuwe Ned karakter bewaard. landsche vereeniging met 66 leden, die beoogt het Miinchen: Ongeveer 300 Nederlanders, meest g evoel van saamhoorigheid te vermeerderen, en het kooplieden, met Duitsche vrouwen gehuwd. Blijven Koningin-Wilhelminafonds tot ondersteuning van trotsch op hun Nederlandsche afstamming. behoeftige Nederlanders. Neurenberg: 70 Nederlanders, meest kooplieden en In het voorjaar van 1926 schatte het consulaat- handwerkers, die hun Nederlandsch karakter blijven generaal het aantal Nederlanders op ongeveer 2000, bewaren. Ook hun kinderen spreken gedeeltelijk werkzaam in den handel, zelfstandig of als bediende, Nederlandsch. sigarenmaker, los werkman zeeman. Weimar: 115 Nederlanders kooplieden zaad- Brunsbiittelkoog: 3 Nede;landers, arbeiders. kweekers, studenten, kantoorbedienden, werklieden, Rendsburg: 16 Nederlanders, wever, koopman, gepensionneerden, die met hun kinderen hun Ned. landbouw-inspecteur, musicus. karakter bewaren. Flensburg: 8 Nederlanders, arbeiders. Chemnitz. In Zwickau en Mittweida zijn Neder- Kiel: 20 volwassen Nederlanders, fabrikant, foto- landsche studentenclubs, met 6 en 40 leden. graaf, musicus, zeeman, arbeider. Buiten de studenten zijn er 30 Nederlandsche Liibeck: ongeveer 100 Nederlanders, arbeiders. gezinnen en enkele ongehuwde Nederlanders, meest Wismar:geen bekend. werkzaam in den textielhandel. Rostock: 1 Nederlander, rentenier. Vele n zijn slechts door afstamming Nederlander Schwerin: 15 Nederlanders ongeveer. en kennengeen Nederlandsch. Stralsund: 2 Nederlanders. Leipzig: 89 hoofden van gezinnen en alleen staande Swinemande: geen. personen, voornl. handelaren, scheikundigen, inge- Stettin: 40 Ned. gezinnen, renteniers, kooplieden, nieurs, fabrikanten, kleermakers, kantoorbedienden, zeelieden. studenten. In de stad zijn eenige gezinnen die Pillau:geen. echt Nederlandsch blijven. In plaatsen, waar Neder- Koningsbergen: 10 Nederlanders, beeldhouwer, landers geheel of bijna alleen staan, is dit moeilijk. koopman, bouwmeester. Dresden. 130 Nederlanders ongeveer in geheel Berlijn: Er zijn hier 2 Nederlandsche vereenigingen: Oost-Saksen; kooplieden, musici, nijveraars. Daar 168 NEERLAND IA velen met Duitsche vrouwen gehuwd zijn, verliezen Slechts op enkele belangrijke voorstellen kan ik zij langzamerhand hun Nederlandsch karakter. hierde aandacht vestigen. Gedurende het afgeloopen Breslau: 48 Nederlanders, meest kooplieden en Bondsjaar mocht het Bestuur voor de eerste maal de nijveraars. voldoening genieten zijn werk in het vaderland naar Vertegenwoordigers van het A. N. V.: waardegeschat en gesteund te zien, doordat de Berlijn: Ir. F. A. Overhoff, Wielandstr. 9, Char- Nederlandsche regeering op de begrooting voor lottenburg-Berlijn. 1928 eenpost van 5000.— gld. bracht als steun Frankfort a/d Main: Prof. Dr. M. J. van der Meer, voor den Nederlandschen Bond in Duitschland. Als Steinmetzstr. 24. hoofdvoorwaarde hiervoorwerd verlangd een zoo Hamburg: Jac. Oving, Catharinenstr. 43, Ham- groot mogelijke uitbreiding van het Bondswerk burg 8. onder de Nederlanders in Duitschland. Daar echter Keulen: P.S. GObel, Burgmauer 2. 95 t. h. deer landgenooten tot de arbeiderskringen Krefeld: Ph. H. Schaap, Hochstr. 85. behooren, die nog steeds een moeilijk en zorgzaam Leipzig: H. H. ter Meer, Kochstr. 111", Lei bestaan leiden, stelde het Bondsbestuur voor de zig S. 3. jaarbijdrage der leden voor het volgende jaar te verlagen van 40 tot 20 Pfennig 's maands, in de hoop, dat hierdoor groote scharen van Nederlanders, voor wie de 40 Pfg. nog te bezwaarlijk waren, in Het negende Congres van den Nederlandschen staatzullen worden gesteld zich bij de beweging Bond in Duitschland. aan te sluff en door het maandelijks verschijnende Bondsblad de„Post van Holland” ook in het Onder buitengewoon groote belangstelling hield de geregelde genot van Nederlandsche lees oft te komen. Nederlandsche Bond in Duitschland zijn negende Laat ons ho en dat deze maatregel het led en- Congres, ditmaal te Duisburg. Wie het in den aantal met 100 t. h.moge doen toenemen. as van niet altijd onverdeelde genoegen mocht Zeer belangrijk was ook het een wij te hooren smakenzijn congressen bij te wonen, moet wel kregen over de door de Nederlandsche Regeering zeer sterk onder den indruk gekomen zijn van de voorgenomen bezuinigingen in het consulaatswezen, steeds toenemende kracht, die van deze bij uitstek waardoor eenige cons late zouden komen te ver- zoo nationale beweging uitgaat. Leek het in het vallen, enkele reeds opgeheven zijn. Diep gevoelde begin meer een tasten en zoeken naar den juisten teleurstelling h' rove sprak uit de woorden der weg door een zeer groot aantal vaderlanders, wier verschillende sprekers en men was algemeen van geestdrift grooter was dan hun doorzettingsvermogen, meening, dat hierdoor Nederlandsche belangen ernstig wijzien nu een kleinere doch vast aaneengesloten wordengeschaad. massa onder de krachtige leiding van den Bonds- Dat het Bondswerk zich in de steeds toenemende voorzitter Max Blokzijl, gesteund door een groot belangstelling van het vaderland ma verheugen, aantal stoere werkers, zonder aarzelen den weg ver- bleek o. a. daaruit, dat de ministeries van Buiten- volgen, die voert naar het hoofddoel van den Bond, landsche Zaken, BinnenlandscheZaken en van opwekking en versterking van het nationale zelf- Onderwijs ambtelijk vertegenwoordigd waren, terwijl bewustzijn, waarbij de behartiging der stoffelijke eengroot aantal Nederlandsche Consuls door hun belangen niet vergeten wordt. aanwezigheid van hun belangstelling blijk gaven. Zoo vereenigden zich Zondagmorgen 7 October Het Nederlandsche Gezantschap te Berlijn was inde Tonhalle te Duisburg, waarheen reeds van. vertegenwoordigd door den Consul Van Lith te verre zichtbaar de wapperende vaderlandsche drie- Duisburg. kleur den we g wees, de vertegenwoordigers van Tot slot moet ik nog vermelden, dat op Zaterdag- bijna 60 Nederlandsche vereenigingen om een groote avond de 9 Nederlandsche vereenigingen uit den dagorde of te werken. En het dient hier reeds dadelijk consulaatskring Duisburg een begroetingsavond aan- gezegd te worden als bijzondere pluim voor het boden, die o. a. door de medewerking van de Konin- werk door den Bond verricht, die schier eindelooze klijke Zangvereeniging Nijmeegsch Mannenkoor met reeks vanpunten en voorstellen werd afgedaan op enkele solisten van naam op een zoo hoog peil stond een zakelijke, onpersoonlijke wijze, in een over het als nooit te voren. Tal van redevoeringen werden algemeen keurig Nederlandsch, die bewondering gehouden, waarbij one ondervoorzitter, jhr. Von afdwingt. En het betrof Busch niet alleen het Weiler, de gelukwenschen namens het A. N. V. goedkeuren van verslagen of het benoemen van overbracht en burgemeester Dr. Meier hetzelfde eereleden en leden van verdienste, maar er waren namens de stad Duisburg deed. Op dezen begroetings- ook onderwerpen bij, waaronder ik in het bijzonder avond gaven de kinderen van den Nederl. leergang de steunregeling aan in nood en armoede verkeerende te Duisburg een proloog en verschillende Neder- landgenooten wil noemen, die diep ingrijpen in de landsche liederen ten beste, voorwaar een . be is levensbelangen der in Duitschland wonende Neder- van wat met goeden wil en volharding te bereiken is. landers. Hierviel menig bitter woord, dat aan Het waren echt Nederlandsche dagen, die wij te duidelijkheid niets te wenschen overliet. Men kon Duisburg in het hartje van Duitschland mochten de onder de oppervlakte trillende hartstochten goed beleven en wij scheidden met den oprechten merken entoch, alles bleef binnen de perken van wensch: de parlementaire vormen en geen onderbreking „Ga zoo voort, Nederlandsche Bond in Duitsch- stoorde de verdedigingsrede van den heer Van land; wat Uwe onvermoeide, voortvarende leiders, Schaik, hoofdinspekteur van de Steunverleening aan gedragen door oprechte vaderlandsliefde in het groot de Nederlanders in Duitschland. Bravo ! Zulke en in het klein volbrengen, is in den besten zin des besprekingen moeten een gunstigen invloed oefenen, woords een groot vaderlandsch belang." doordatzij ophelderend werken en ontstemmingen doen verdwijnen. Berlijn, 20 Oct. 1928. F. A. OVERHOFF. NEERLAND IA 16 DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Uitbreiding van Taalgebied. door de Vereeniging „Nederland in den Vreemde" In de Mercure de Flandre vindt men meestal het isgebleken, dat daar nuttig werk te doen valt, vooral een of ander in het Nederlandsch. In het September- om betere begrippen te verspreiden over de Neder- nummer is de Nederlandsche taal bijzonder goed landsche staatkunde tegenover Belgie. De groot- vertegenwoordigd door drie verzen „Kortrijk 1302", meester der Belgische geschiedschrijving heeft, naar „Cassel 1328" en „Roodebeke 1382" van J. Deural men weet, beweerd, dat Belgie in den tijd van en door een verslag van de Vlaamsche bedevaarten Lodewijk XIV het slachtoffer was van „de Neder- naar de Uzergraven, waarin wij deze zeer juiste landsche evenwichtspolitiek", terwijl toch die politiek opmerking aantreffen: niet andersdan verweer was tegen de Fransche aanvalspolitiek. Waar de „hooge oomes" zulke „De Franschegazetten schrijven dikwijls, dat de onjuistheden verspreiden, kan men nagaan, wat de Vlaamsche beweging in Belie door de Duitschers gesteund kleine neven in hun schoolboekjes aan de jeugd wordt, of dat zij het werk is van halve zotten. Zij moeten voorzetten. Het onderzoek van „Nederland in den maar eensgaan kijken naar de Bedevaart te Diksmuiden: Vreemde", toonde, hoe veel er in het buitenland te zij zouden zien, dat de Vlaamsche beweging heel het doe n valt, om kromme spiegels, die ons land weer- Vlaamsche yolk is ! En zij zouden ook zien, dat het geen kaatsen, la te maken. werk is van lawijdmakers, maar een beweging voor recht engelijkheid, een strijd teen verdrukking." Belangstelling in Zuid-Amerika. Aan de kroniek van Nederlandsche letteren in ge - Onder de Zuidamerikaansche bladen, die het noemd maandblad kon meer zorg worden besteed. meeste werk maken van Nederland, spant „Ons Weekblad" te Buenos Aires de kroon. Maar ook Verder bespeuren wij bij het tijdschriftje van de „0 Messageiro" te Rio doet, naar wij vaak aan- „Dutch Burgher Union" van Ceilon een verheugende teekenden, hard mee. Verrassend is nu een of and neiging, om het Nederlandsche deel, tot dusver tot Nederlandnummer van The South Pacific Mail in „Our Dutch Corner" beperkt, uit te breiden. De Chili. redactie wenscht in elk nummer tenminste twee Het bevat portretten van de Koninklijke Familie bladzijden in het Nederlandsch te geven; hoopt, en den Nederlandschen Minister van Buitenlandsche datzij, die reeds iets van de taal weten, tot de afdeeling Zaken, foto's van Amsterdam en andere Nederland- „Ons Nederlandsch Hoekje" zullen bijdragen en sche steden, en op het voorblad het Nederlandsche dat anderen Nederlandsch zullen gaan leeren, om wapen, Nederlandsche vlaggen met oranje wimpels deartikelen in die taal te kunnen lezen. „Is het", er naast. Op verzoek van het blad schreef de Neder- zoo vraagt zij, „te veel te verwachten, dat ons our al landsche zaakgelastigde te Santiago, de heer A. Th. in een niet te verre toekomst geheel of grootendeels Lamping, het eerste artikel over „Holland, country geheel in het Nederlandsch zal worden opgesteld ? of Freedom" (Nederland, land der Vre; de ijh id) Datgelooven wij niet." Nederlandsche consul te Valparaiso, de heer J. R. Hetzal tot verhaasting van deze zeer gewenschte Huyse, bewerkte een artikel over de droogmaking toekomst bijdragen, dat de Burgher Union lid is der Zuiderzee; prof. dr. E. Moresco schreef over geworden van het Algemeen Nederlandsch Verbond de nieuwe grondwet van Nederl.-Indie en een groot en haar leden opwekt, ook elk voor zich toe te treden. aan andere opstellen schetsen Nederland en zijn Di t ma g echter slechts het begin zijn: ,de oprichting bedrijfsleven. eenerzelfstandige afdeeling van het A. N. V. op Verrassend noemen wij deze belangstelling, omdat Ceilon moet noodzakelijk vole Dr Dr. L. A. Prins, over de Nederlanders in Chili zeer weinig bek end is. die in het Octobernr. de oude Hollandsche Kerk Slaagt men eens daarover mededeelingen te ver- te Londen beschrijft, is van een bezoek aan Nederland zamelen, dan zal het aantal vermoedelijk meevallen. teruggekeerd met de handen vol boeken van het A. N.V. en vol hoop en vertrouwen in de toekomst. Samenwerking van Nederlanders en Stam- Hi j gaat thans op verschillende plaatsen Nederland- verwanten in het buitenland. sche leergangen inrichten. Wij mogen nos geluk Het is ons tot ons leedwezen gebleken, dat het wenschen met het be it van de en apostel voor de sympathieke volijverige bestuur der Nederlandsche zaak, die het A. N. V. zoozeer ter harte gaat: de vereeniging te Antwerpen eenigen aanstoot genomen uitbreiding van ons taalgebied. heeft aan onze kantteekening in het Octobernummer, waarin wij te kennen gaven, dat het ideaal zou zijn Kromme Spiegels, bereikt, wanneer deze Vereeniging en de afdeeling De heer W. Kloeke, oud-onderwijzer te Haarlem., van ons Verbond te Antwerpen een geheel vormden vertelt in een vlugschriftje, dat hij groote belang- en samen de gemeenschappelijke cultureele belangen stelling voor Nederland in Fransche en Belgische van Nederlanders en Vlamingen behartigden. scholengevonden heeft. In sommige scholen waren Wij leggen er den nadruk op, dat on wensch in eenpaar honderd jongens van zestien jaar en ouder dezen het leven der Nederlanders in het buitenland inde gehoorzaal bijeen en het gelukte den heer betreft en use een algemeene strekking heeft. En Kloeke, hun aandacht eenige wren aaneen te boeien. wij stellen er prijs op te verklaren, dat wij allerminst Velen maakten aanteekeningen en de meesten schenen een verwijt aan de Nederlandsche Vereeniging te verwonderd, dat er van Nederland zooveel me Antwerpen bedoeld hebben. Van den ernstigen wil belangrijks te verhalen valt, dan zij er gewoonlijk van haar bestuur, om met on en Tak Antwerpen van vernamen. Alleen misten we nu en dan het ironie- zoo nauw mogelijk samen te werken, zijn wij overtuigd, teeken ter aanduiding van den voordragersglimlach. met minder van zijn verlangen, om voor de versprei- De schrijver vertelt niet veel van zijn bezoeken ding der Nederlandsche cultuur nuttig werkzaam aan Bel gische scholen. Uit het verslag, medegedeeld te zijn. Meent het bestuur der Vereenigin, dat g 170 NEERLAND IA het daarbij mot blijven en dus samensmelting niet minder dan de„Nederlandsche Bond in Duitsch- ongewenscht is, dan eerbiedigen wij dat, overtuigd land”, spannen zich in, om dat leven weer op te dat het bestuur elf 't best kan beoordeelen, op wekken. Zoo is de oude Ned. Vereeniging te Frank- welke wijze het 't vruchtbaarst voor zijn doel werk- fort, die reeds 30jaren lang bestaat, onlangs weer zaam kan zijn. opgefrischt, zoodat op bijzondere nationale feest- Nederland en Hongarije. dagen de Nederlanders zullen bijeenkomen. Ook is een hulpcomite voor behoeftige Nederlanders- op- In vlot Nederlandsch heeft de Hongaarsche gericht. De beweging vindt krachtigen steun bij bisschop mgr. Knebel onlangs een dronk uitgebracht mevrouw Landmann, echtgenoote van den eersten op Koningin Wilhelmina bij een verbroederingsfeestie, burgemeester der stad en een Nederlandsche van dat te Boedapest werd vi rd. Veertig Nederlanders, geboorte. Er zijn stark e banden van handel en bij wie Hongaarsche kinderen in hues zijn geweest, geldverkeer tusschen Nederland en Frankfort en waren overgekomen, om kennis te maken met de deze kunnenzeer bevorderlijk worden gemaakt aan verwanten hunner verre vriendjes. De Nederlandsche de verspreiding van de Nederlandsche taal en ge- gezant, graaf Bentinck, en consul-generaal Fledderus dachteen de eenheid onder de Nederlandersdaarginds. luisterden met hun tegenwoordigheid deze samen- komst op, die tot Nederlands zeer oude vriendschap Rechtmatig Vertrouwen. met Hongarije opnieuw kan bijdragen. Veel nutdoen ook in dit opzicht de talrijke voor- De booten van L. Smit en Co's Internationalen drachten over Nederland, die in den laatsten tijd Sleepdienst hebben het drijvende dok voor de in Hongarije gehouden zijn, o. a. door den beer Britsche vlootbasis in hetVerre Oosten behouden E. von Kelemen bij de rolprent der Ver. „Nederland in te Singapore gebracht. Het reisverhaal toont, welke den Vreemde". moeilijke arbeid hoer door Nederlanders ward vol- Wanneerde volken elkaar slechtsbeter leeren bracht; ho eveel evaren en be waren overwonnen kennen, zal de vrede minder vaak gestoord worden. werden door beleid enzeemanskunst. Een aanbeveling Hier kan Nederland een belangrijk aandeel in de voor Nederlandsch werk, die meer zelfvertrouwen g roote taak vervullen. rechtvaardigt. Verspreiding der Nederlandsche Wetenschap. De vliegdienst naar de West, door de luitenants Dr, A.Vlamynck, oud-lector aan de vernederlandschte Van Wee rden Poelman en Van Onlangs ontworpen, hoogeschool te Gent (1916-1918), is benoemd aan moge niet minder goed slagen en al dan een ge- de universiteit te Kiel, om onderwijs te geven in ringer bewondering in den vreemde wekken dan het de Nederlandsche taal en letterkunde. Bovendien zal werk onzerzeevaarders. Waarom is het geld nog niet dr. Vlamynck aan de universiteit colleges houden bijeen, waarlijk niet zoo'n reuze som ? Ontbreekt over „Vlaanderen, zijn geschiedenis, zijn toestand." het aangeloof en durf ? De Amerikaansche Aviation Dr. Doorenbos, hoofd van den bacteriologischen Corporation maaktplannen voor een vliegdienst naar dienst aan de Egyptische ziektewacht te Suez, is, West- Indie en dreigt Nederland vOOr te zijn. Een na in Amerika een reeks van leinen te hebben zg schoone kans op welslagen zou ons daarmee ont- gehouden over den pestbacterievreter, naar Alexandria glippen. vertrokken, waar hi j met de leiding van het uitmun- tend ingerichte Laboratorium Chatby is belast. Indien Over de Nederlandsche bedrijvigheid in Argentinie de In dische re g eering aan dit onderoek z van het vertelt de Ned. Kamer van Koophandel te Buenos nieuwste middel totpestbestrijding van haar kant Aires in haar maandelijksche mededeelingen, dat medewerkt door eengelijksoortig onderzoek in den verschillende Nederlandsche nijverheids- en handels- heelen archipel, kan Nederland in de en een onschat- ondernemingen inrichtingen voor de steeds drukker bar en dienst aan de menschheid bewijzen. wordende haven van Santa Fe hebben geleverd, o. a.havenkranen, gebouwd door Figee en dat de GrootnederlandschWerk in Duaschland. Rotterdam-Zuid-Amerika-lijn een geregelden dienst Frankfort is een der deuren van Duitschland, geopend heeft tusschen Rotterdam (en Antwerpen) waar het drukste verkeer tusschen Duitschers en en Argentijnsche en Braziliaansche havens. . Nederlanders doorheengaat. De Ned. Kamer van Over de geheele wereld is behoefte aan degeliiken Koophandel voor Duitschland en het Holland Insti- arbeid en de Nederlandsche nijverheid komt daarbij tuut zorgen, dat die deur wijd open blijft. Vooral steeds meer in aanmerking. Een prachtige reclame dr. Th. Metz, de secretaris van die Kamer, doet voor Nederland is het groote Zuiderzeewerk, dat in zeer veel voor dat verkeer, o. a. inzijn colleges in het buitenland al em bewondering wekt. Uit den Nederlandsche staathuishoudkunde aan de universiteit laatsten tijd zij een artikel in de Daily Mail vermeld, te Frankfort; hij gaat thans een afzonderlijk college verlucht met een kaart van het in te polderen land geven over Nederlandsch-Indie, voor walk land en eenportret van dr. Lely. Het Engelsche blad groote belangstelling in Duitschland bestaat. Dat noemde de onderneming de reusachtigste, welke zag men aan de komst van troepen Duitschers op eenige regeering sands eeuwen heeft ter hand genomen, de Indische tentoonstelling te Arnhem; dat blijkt een ingenieurswerk, dat de ingenieurs over de geheele ook uit degroote belangstelling, die de voordrachten wereldvan bewondering vervult. Zulk een oordeel, over Ned. - In die in het Holland Instituut vonden. dat niet all een staat, isbeschamend voor de wankel- Degehoorzalen waren meestal tot op de laatste moedigen, zooals er nog veal te veal zijn in Nederland. p laats bezet. Sedert den wereldoorlog hebben zeker 130,000 Nederlandsche Muziek. Nederlanders Duitschlandverlaten, wat storend Te Wiesbaden, waar het aantal Nederlandsche gewerkt heeft op het Nederlandsche vereenigings- badgasten alle andere overtreft (van de 4113 buiten- leven in het Duitsche rijk. De genoemde instellingen, landsche gasten in de maand Juni waren 1096 Neder- NEERLAND IA 17 landers), is dit najaar een Nederlandsche muziek- avond aangekondigd. Onder leiding van den heer ZUID-AFRIKA L. M. G. Arntzenius zouden werken van Alfons Diepenbrock, Willem Pi' er Cornelis Do er Rudolf Mengelberg en Johan Wagenaar worden uitgevoerd. Transvaalsche Brieven. De Essener Lokal Anzeiger geeft een portret met bijschrift over Alexander Cosman, Rotterdammer van geboorte, die vijfentwintig jaar geleden als violist in het stedelijk orkest optrad, na kunstreizen in En eland Schotland, Ierland, een langdurig verblijf Als alle jaren hebben we ook nu weer de verjaardag te Londen, concertmeesterschap en leeraarsambt te van koningin it elms gevierd. Deze dag is de Glasgow, een reis naar Rusland en naar de Ver. grote feestdag voor de Hollanders in Pretoria. Staten, waar hi' 1 ste concertmeester was in het Phila- Ettelike jaren geleden deden we alles op een dag af: del is orkest. Te Essen vond hij zulk een uitge- het kinderfeest, de ontvangst bij de Konsul in breiden werkkring, dat hij daarna voor alle aanzoeken de namiddag, dan de kerkdienst en daarna het avond- van elders bedankte. feest. Datwas dan een drijven en jagen de hele dag De heer Cosman speelde reeds op zijn vijfde jaar en eengoed gedeelte van de nacht door. De laatste viool en zou allicht in Nederland als een wonderkind jaren gaat het gelukkig kalmer toe. We hebben nu gevierd zijn, indien hi' een vreemdeling was geweest. de kerkdienst op de vooravond van het feest op Maar 't is heel verstandig van Nederland, dit niet 30 Augustus en 't kinderfeest op een latere datum. gedaan te hebben, want nu verbreidt hi' Nederlands Dit jaar is de kerkdienst gehouden in de Hervormde g oeden naam in den vreemde. kerk en geleid door Ds. Rumpff van de Gerefor- Dit doet, op meer bescheiden schaal, een firma meerde en Prof. Dr. Gemser van de Hervormde kerk. te Schiedam, die een or el geleverd heeft aan een Donderdagavond zeven uur in de kerk. We Parijsche bioscoop. De heer Leo Ort, van het Grand merken op de Konsul-generaal der Nederlanden, Theatre te Rotterdam, die dit instrument den eersten Dr. H. J. Lorentz met Mevrouw en de oudste zoom avond bespeelde, is levendig toegejuicht en als Van het bestuur van de Ned. Vereniging de voor- leermeestervoor den organist aangenomen. zitter, de heer W. Klooster met z'n familie, de . Orgels bij de bioscopen komen te Parijs eerst thans waarnemende sekretaris, de heer J. v. Malsem, de inzwang en Nederland schijnt die beter te kunnen H. H. De Loor, Groeneveld en Samson. leveren dan Amerika. Zelfs op hun eigen terrein: Bijna al de kerkgangers zijn getooid met Oran e. de levering van een groot pijporgel voor de hoofdkerk Ds. Rumpff opent met psalmgezang en gebed. te Portau Prince (Haiti) is opgedragen aan or gel- Daarna beklimt Dr. Gemser de kansel en houdt bouwers te Goes. Voor Nederlandsche toonkunste- een rede naar aanleiding van Habakuk 3 vers 1: naren en instrumentbouwers is nog plaats in de „Uw werk, o Heere, behoud dat in het leven, in wereld. het midden der jaren." Spreker wijst erop, welk een grote bekoring er Het Vaderland in het Hart. voor de Nederlander en oud-Nederlander uitgaat van het Oranjehuis, hoe door geschiedenis en godsdienst „Toen ik mijn vaderland uit het oog verloor, een sterke band hetNederlandse yolk bindt aan vond ik het in mijn hart weer", zong Heine en koningin Wilhelmina, hoe de kalme Hollander Consul Van Lith te Duisburg herinnerde aan die onder de indruk komt, wanneer hij aan het Oranje- mooie woorden in zijn rede op het daar gehouden Huis denkt en hoe republikeinen en koningsgezinden Con gres van den Nederlandschen Bond in Duitsch- 6enzijn in getrouwheid aan de Koningin. land. Deplechtige hulde, tevoren op het graf van Vrijdagmiddag, 31 Augustus, ontvangst bij Dr.. en ds. Kooyman gebracht, en de hooge stemming Mevrouw Lorentz op Oranjehof, een van de mooiste op den begroetingsavond hebben allen, die tegen- villa's van Pretoria en het eigendom van de Neder- woordig waren, goed gedaan en getoond, hoe de landse regering. De gulle ontvangst, 't cone afstand dikwijls het vaderlandsche gevoel ten goede weer, de vrolike muziek en de koele of warme ver- komt. Erwas veel moose muziek door Nederlanders. versingen, werkten mede tot het welslagen der druk Het vaderland in het hart te hebben toonde bezochte ontvangst. mej. M. C. Slothouwer, die tot ridder in de orde 't Hollands element was, zoals te verwachten was, van Oranje-Nassau is benoemd. Zij heeft zich een uitstekend vertegenwoordigd; dan waren er de leden invloedrijke plaats geschapen als hoofd der gouver- van het konsulaire korps en een aantal plaatselike nementsschool op St. Martijn en heeft ook als overheden, waaronder administrateur Hofmeyr. vertegenwoordigster van het Algemeen Nederlandsch 't Avondfeest is dit jaar weer door de Ned. Ver- Verbond op Naar eenzamen post als Nederlandsche ens in met en in de Nationale Club gevierd. De te Philipsburg, meer dan men weet, gedaan, om de Nat. Club is niet, zooals men uit de naam zou banden van die verre gewesten met het moederland afleiden, eenpolitieke partijclub. De Club heeft dit te versterken. met de Ned. Ver. gemeen, dat alle partijpolitiek verboden is. Ook isde Nat. Club niet uitsluitend Hollands; maar 't Hollands element heeft er de leiding met een aantal Afrikaners, die sympathiek Stammuseum en Stamboekerij. zijn en de Club staat tot nu toe altijd het paviljoen Deze instellingen zijn gevestigd in de bovenkamers van en kamers af voor allerlei Hollandse funkties en ons kantoor Laan 34, 's-Gravenhage en alle werkdagen, behalve partijen. Toch is er nu een stroming, die et: „De Club wordt te kosmopolities en 't getal leden des Zaterdags, geopend van 10-12 en van 2-4 uur. Leden en iszo groot, dat er voor ons en onze familieleden huisgenooten hebben vrij toegang; niet-leden betalen 20 cts. geen ruimte overblijft en dat de innige echt Hol- 172 NEERLAND IA landse geest aan 't verdwijnen is. Wij blijven dus taling in het Afrikaansch. Het blijkt wel, hoe de tijd maar we staat naar zulk werk. De toe komst moet leren, wat hiervan het gevolg zalzijn. Bemoedigende en ontmoedigende verschijnselen. In elk geval hebben en dit jaar de Ned. Ver, en de Nat. Club het Wilhelminafeest samen gevierd. Het Afrikaansch verkeert in ziin jeugd; het wordt Z. opgemerkt en besproken; velen willen het ten gevalle zijn en het voorthelpen. De Taal. Toen lord Knollys, een der directeuren van Barclay's Bank, onlangs in Afrika reisde, hield hij Het Afrikaansche Woordenboek. een toespraak in het Afrikaansch. Een Engelsche firma in Engeland heeft een prijslijst voor het Met vier medewerkers is prof. J. J. Smith in zijn Afrikaansch sprekende deel van Zuid-Afrika daar kantoor in de Keeromstraat te Kaapstad bezig aan verspreid. Als men even nadenkt over de kosten zijn root werk: het „Afrikaanse Woordeboek". vanzulk een uitgaaf, blijkt het wel, dat deze onder- Het is een geweldige arbeid. De samenstellers neming niet maar een aardigheid heeft willen uit- moeten niet alleen op de hoogte zijn van alles, wat halen, doch daarvan inkomsten verwacht en de toe- inde laatste jaren verschenen is en nog verschijnt, nemende beteekenis van het Afrikaansch erkent. maar ken is hebben van alle Afrikaansche geschriften „Die Burger" vertelt, dat een Amerikaansch blad sedert 1860 en alle Nederlandsche en Engelsch- de „Columbia Missourian" in een feestbijlage ter Afrikaansch e werken, waarin sporen van Afrikaansch gelegenheid van zijn twintigjarig bestaan een artikel worden aangetroffen. Aldus omschreef de hoogleeraar heeft opgenomen in het Afrikaansch, onder het zelf zijn taak in een gesprek met een medewerker opschrift „Die joernalis se Geloofsbelijdenis". Een van de Cape Argus. Het Afrikaansch is een levende, student aan de school voor dagbladschrijvers te groeiende taal en een menigte woorden in de spraak Columbia, de heer T. le Grange leverde de vertaling. zijn nooit in druk verschenen. Een groot aantal Zeer bemoedigend is een mededeeling van den medewerkers helpen prof. Smith, zulke woorden heer F. van Rensburg, secretaris eener te Kimberley te verzamelen; zij hebben reeds duizend listen opgerichte „Afrikaanse Kultuurcommissie" aan Die voorhem opgesteld. Natuurlijk vindt prof. Smith Burger, dat daar in de laatste twee of drie jaren ook medewerking in Nederland en vooral ten kantore herhaaldelijk met goed gevolg Afrikaansche too eel- van het Algemeen Nederlandsch Verbond wordt stukken gespeeld en voorlezingen gehouden zijn. zeer veel belang gesteld in zijn arbeid. Dezerzijds En zulks in een plaats, waar het Afrikaansch altijd op hebbenwij met behulp van den voor fitter der den achtergrond was gebleven. Taalwacht, den hoogleeraar kunnen helpen aan Onder zulke omstandigheden is het vreemd, dat woorden voor allerlei dingen van dagelijksch gebruik, er nog zooveel wantrouwen in het Afrikaansch in die in Zuid-Afrika alleen onder een Engelschen het eigen land wordt gevonden en dat er zooveel naambekend zijn. Natuurlijk wordt zorg gedragen minder Afrikaansch wordt gelezen dan vroeger in zulke gevallen alleen woorden te kiezen, die in Nederlandsch. „Die Burger" schrijft, dat een groot Zuid-Afrika ook verstaanbaar zijn. „Wij kunnen", Zuidafrikaansch universiteitscollege in een stad, waar zoo schreef prof. Smith ons, „de vreemde woorden de meeste menschen Afrikaansch of Nederlandsch alleen met eigen goed bevechten." Prof. Smith spreken, zich overwegend van Engelsch bedient. gewaagde ook in het gesprek met den dagbladschrijver Zeer teleurstellend was on an een afbrekend dag- van de moeilijkheden, die hij ontmoet bij de overzet- bladartikel van prof. Clarke to en het Afrikaansch, tin g van technische uitdrukkingen en vreemde woor- dat hij alleen voor huiselijke kringen geschikt noemde. den, die in het Afrikaansch nooit gehoord worden. Aan Professor C. A. Botha is hem het antwoord niet dievreemde woorden, zeide hij, zijn de Nederlandsche schuldig gebleven; nochtans vinden wantrouwen en het naast verwant. wankelmoedigheid voedsel in zulke beschouwingen. De spelling is nog niet in haar geheelen omvang Bemoedigende woorden sprak dr. D. F. Malan bij bestudeerd. In dit opzicht wil de hoogleeraar trachten, de jaarlijksche prijsuitreiking in verband met de zooveel mogelijk de Nederlandsch-Afrikaansche over- Taalbond-examens te Stellenbosch. Het gehoor levering te bewaren. Aangaande de uitspraak volgt luisterde met diepe belangstelling en onderbrak de hij het plan van het Internationale phonetische rede herhaaldelijk met gejuich. Hi riep de herinne- genootschap. Prof. Smith hoot teen het eind van ringen op van de indrukken, die in zijn jeugd de 1929zijn handschrift gereed te hebben. Bedenkt men, Taalbond-beweging op zij n gemoed hadden emaakt. dat de samenstelling van het Oxford-woordenboek De bond gaf aan zijn leven richting en werklust. bijna 75 jaren geduurd heeft, dan zal niemand En met hem aan heel het 'one Zuid-Afrika. beweren, dat de Z. Afrik. hoogleeraar treuzelt. Een volgend plan drijft hem tot spoed aan: het De Taalbond. ontwerp voor een ander tweetalig — Engelsch- Afrikaansch — woordenboek, dat ook hard noodig Wat had de Taalbond gedaan ? Meer dan aan is. Met het Nederlandsch-Afrikaansche is onge- eenige andere organisatie, zei spr., is men den twijfeld een groot stambelang gemoeid en wij wen- Taalbond dank schuldig voor het bewaren der schatten schen den hoogleeraar van harte het beste welslagen van de Nederlandsche taal. Evenzoo heeft de Taalbond op zijn arbeid. aan de bevolking haar taal gegeven in haar tegen- Anderen hebben hun tijd gegeven aan een klein Afri- woordigen worm. De Taalbond bevordert eerbied en kaansch-Engelsch zakwoordenboek : het Springbok- liefde voor de eigen taal; hij heeft den grond toe- woordenboek, dat wij in een Afrikaansch blad aan- bereid, grondslagen gelegd. Tegelijk met de taal gekondigd vinden. Men vindt daarin o. a. een lijst zorgde de Bond voor alles, wat de taal beheerscht. van Engelsche voetbaluitdrukkingen met hun ver- In de eerste plaats voor de ontwikkeling zijner NEERLAND IA 17 beschaving, den opbouw van het volkskarakter, van Afrikaansche Kultuurbonden. eerbied voor zichzelf. „'n Volk sonder selfrespek is gedoemd", zei dr. Malan, „want ook al die ander Dat de leidende Afrikaners vastbesloten zijn, hun deugde gaan verlore. Die geskiedenis van onder- taal en rechten te handhaven, blijkt uit de oprichting drukte volkere bewys dit, veral waar hulle te swak in Augustus 1.1. van den „Afrikaanse Kultuurbond" is om vir hulle re to te stry. Sulke volkere mis die te Bloemfontein. Onder leiding van prof. dr. Malherbe fondamente van yolks karakter." De Taalbond had kwamen op 18 Augustus een vijftigtal menschen tweetaligheid doen aannemen voor openbare ambten daartoe bijeen, o. w. de bekendste mannen en vrouwen en had geholpen, zooals hi nog helpt, aan den opbouw uit de ontwikkelde wereld. Er was veel geestdrift, van een root vereenigd Zuidafrikaansch yolk. belangstelling en een vast geloof in de noodzakelijk- held van zulk een Bond, die de verspreide geestelijke Af te wendengevaren. krachten, we lke arbeiden voor het behoud van het volkseigen, zal vereenigen. Zulk werk brengt voor de bevolking de verplichting Blijkbaar vindt de beweging ook in andere mede, voor eigen taal te ijveren, haar te „handhaven". staten instemming. Zoo le en wij in Die Burger In een uitgebreid gebied bezit het Afrikaansch nog van 21 Sept., dat dr. F. C. L. Bosman, als voorzitter niet de rechten, die het toekomen. Prof. Smith wees van de Oranjeclub de Afrikaansche en Afrikaansch- hierop in een bijeenkomst van de „Afrikaanse Taal- en Hollandsche vereenigingen heeft opgewekt, ook aan Kultuurvereeniging" van de universiteit te Kaapstad : de Kaap een „Afrikaansche kultuurbond" te stichten, met het doel de, bestaande vereenigingen tot samen- „ Ons is vandag al heeltemal mak, verklaar spr., en as werking te brengen. Geldgebrek be let thans veelal remand so nou en dan daarvan praat, dan se ons hy is doeltreffend werk, de Oranjeclub de nkt hierin te 'n rusverstoorder. Nie alleen die taal, maar ook die kunnen voorzien Boo een inteekenstelsel, waarbij tradiesies van die Afrikaanse yolk moet gehandhaaf word. ongeveer 500 personen zich verbinden tot een . . bijdrage van 1 p. st. in het jaar (studenten 121/2 sh.) enons moet op die hoogte daarmee wees om krag vir ons voor 4 tooneelvoorstellingen, concerten of kunst- eie kultuur daaruit tout en en om te leer om daarvoor op avonden. De Bond richt deze niet zelf in en waarborgt tepas en te sien hoe gevaarlik dit is. Ons ma niet ons alleen de uitvoering. In de tweede plaats sturen de oe vir die En else kultuur sluit nie. Ons het hier twee ontwerpers aan op samenwerking voor een krachtiger volke in een staat, en ons moet sorg, dat ons ons taal en bevordering van de Afrikaansche taal. kultuur op alle moontlike wyse ontwikkel. Op die manier Om goed te doen inzien, hoe noodig en nuttig sal ons sterk word, en dan kan ons die toekoms sonder Bit werk is en wat daarvan ma g worden verwacht, vrees tegemoet gaan, en die eerbied van ons vyande laten wij hier de omschrijving van doel en middelen afdwing. Ons mag nie so maklik ons verlede prysgee nie." van den Vrijstaatschen Bond in de eigen woorden volgen. Waakzaamheid en werkzaamheid zi j de leus. De to genstander is sterk en slaapt niet ! Doel: Onder die pynlike besef dat die Afrikanervolk gevaar loop om langsamerhand sy nasionale kultuur- Suid-Afrikaanse Akademie. eienskappe wat horn tot 'n aparte yolk stem el, te verwater e n te verloor, en dat sy kulturele levee daardeur skade Op 25 September he eft de Su id Akademie te ly, stel hierdie Bond horn ten doel om hierdietoestand Kaapstad haar zestiende zitting gehouden en besloten, ernstig onder die yolk se aandag te bring en om die nags t de Spellingcommissie, een Taalcommissie van bewussyn van sy kultuurgoedere op te wek en mede- 3 leden te benoemen, met de opdracht, een onderzoek verantwo ordelikheidsgevoel onder die led van die yolk in te stellen en aanbevelingen te doen be treffende te skep. eenige alsnog onuitgemaakte zaken: de invoering Ons besef dat daar 'n gees van verslapping en van van den onvolm, verleden tijd, erkenning van vormen louheid posgevat het, 'n gees wat alleen tot ons nasionale zooals „te", „welke", „sig", e. a., die als Hollandismen ondergang kan lei. Ons voel dat die tyd ryp is om handelend in de bangedaan waren. op te tree vir die behoud van die erfenis van ons vadere Uit de openingsrede van prof, Malherbe stippen waarvoor soveel goed en bloed opgeoffer is. Daarom stel wij o. a. aan zijn opmerking, dat het Hertzogfonds hierdie Bond horn ten doel om: aanmoedigend ewer beef op Afrikaansche schrij - 1. Ons taalregte en -voorregte te be waak en te beskerm. vers en dat het bestuur der Academie de medewerking 2. Te streef vir die bevordering en verrijking van van de onderwijsdepartementen in de Kaapprovincie ons eie Afrikaanse Kultuur. en den Vrijstaat heeft weten te verkrijgen, om meer 3. Die yolk op te voed tot 'n besef van die kultuur- Nederlandsche leesstof op descholen in te voeren. waarde van sy eie taal. Natal met zijn groote Engelsche bevolking wenschte Middele: Die Bond probeer sy doel te bereik deur niet mee te doen en van Transvaal was nog geen die volgende middele: antwoord ontvangen. Die handhawing van die taal deur die indiwidu. Ge- De algemeene strekking der besprekingen over het samentlike engeorganiseerde optrede vir die bevordering voorstel van Senator F. S. Malan (benoeming eener van hierdie doel. Samekomste vir onderlinge voeling, taalcommissie) was, dat men den Afrikaanschen sterking en opvoeding. Ondersteuning van Afrikaanse taalvorm zoo na mogelijk aan den Nederlandschen opvoeringe, voordragte en uitvoeringe en aankweking wenschte te houden, opdat die twee talen nooit van kunssin. Publikasies ter voorligting van die Bondslede van elkaar vervreemd zouden worden. Nog werd en algemene inligting van die publiek. Beoefening van aangenomen een voorstel van de Internationale die Afrikaanse lied, aanmoediging en verspreiding van mstelling van den Volkenbond voor samenwerkmg die Afrikaanse en die Nederlandse boeke, Afrikaanse van ontwikkelden betreffende het vertalen van wer- tydskrifte en koerante. Bevordering van die Wetenskap ken uit andere talen in het Afrikaansch en omgekeerd, in die Afrikaanse taal. 174 NEERLAND IA Handhaving van het Afrikaansch is en blijft noodig, hoe gerust velen ook na de behaalde over- winningen zijn. Misschien is dit een karaktertrek van den Nederlandsch sprekenden Afrikaner, om, zooals Ons Vaderland het uitdrukt, dirk na 'n oorwinning wat hy behaal het, met die grootste gerustheid verder te trek, asof die gevaar wat hy pas afgeweer het nooit weer sy verdere voortbestaan kanbedreig nie." „Ons het", zoo vervolgt het blad, „die geleidelike verwaarlosing van ons taal tot hiertoe toegelaat, maar ons mag en kan dit nie verder stil- swijgend gadeslaan nie." Uitmuntend is dus deze beweging, die zich gelijktijdig in de hoofdplaatsen vertoont.Ook te Pretoria is het plan opgevat tot oprichting van een „Afrikaanse vereniging", om taal en taalrechten te handhaven. Zeer zeker wordt het Afrikaner element gestadig sterker, dochdaarmede vermindert de Britsche invloed niet. Engelands ho in ten opzichte van de Uniegetuigt van volmaakt staatsmansbeleid enzielkundige kennis van den Afrikaner. Vrij- heden. en voorrechten worden met kwistige hand verleend . . . . Niet iedereen echter laat zich in slaap wiegen; dat blijkt wel uit de bovenvermelde pogingen, om taal en cultuur tegen den meesleependen stroom van verlokkingen in staande te houden. VLAANDEREN. Twee gedenkteekenen. Onder groote belangstelling en in het bijzijn van den hertog en de hertogin van Brabant: prins Leopold en rinses Astrid, is te Hasselt, de hoofdplaats van Vlaamsch-Limburg, een Gedenkteeken voor Alfons de Cock te Denderleeuw. prachtig gedenkteeken onthuld ter herinnering aan den in de 12de eeuw, in het Land van Loon, geboren dichter Hendrik Uit de takken van Veldeke, op wiens gedenkteeken evenals op dat van Van Brussel. — Het bestuur van tak Brussel kondigt reeds de Maerlant, te Damme,geschreven staat, dat hij was „de Vader volgende lezingen aan voor het winterseizoen 1928-1929: der Dietsche dichteren algader." De Brusselsch-Fransche pers Donderdag, 8 November, in het Museum van het Boek, heeft naar aanleiding van deze onthulling heel wat teen de Magdalenasteenweg, Raden Mas Noto Soeroto: „Over Ned- Vlamingen gestookt, die, naar zij verklaarde, de gruwelijke landsch-Indie"; Zaterdag 1 December: prof. dr. L. Knappert, misdaadgingen bedrijven een gedenkteeken op te richten ter uit Leiden, over: „De verspreiding van den Nederlandschen eere van . . . . een Duitscher en van de Duitsche kultuur. stam over de Aarde"; in de eerste week van Januari: prof. dr. Dit heeft niet vermogen te beletten, dat de plechtigheid in R. Casimir, uit Leiden, over: „De rijkdom van het Nederlandsch de beste orde verliep en Hasselt nu een gedenkteeken bezit, en de beteekenis van het onderwijs in de moedertaal voor dat een voorwerp van trots voor deze stad en voor heel degeestelijke ontwikkeling" (allen uitgezonden door het Hoofd- Limburg zal zijn. bestuur); in Februari: Mr. A. H. Cornette, conservator van Een andere Vlaamscheplechtigheid had plaats, 7 October, het Kon. Museum van Schoone Kunsten, te Antwerpen, te Herdersem en Denderleeuw, twee dorpen in Oast-Vlaande- over: „Land en Kunst in Italie", met licht-beelden. ren, waar de gedachtenis van den koenen Vlaamschen strider Met andere Vlaamsche redenaars wordt nog onderhandeld. en knappen folklorist Alfons de Cock geeerd werd met de In den loop van de maand December zal een Hollandsch- onthulling van een gedenkplaat in den gevel van zijn geboorte- Vlaamsche muziekavondplaats hebben met de medewerking huis, in het eerste dorp en van een gedenkteeken te Denderleeuw, van den Vaamschen klavierkunstenaar P. Nayel en mej. Agnes waar hij lane jaren hoofdonderwijzer was. Dr. P. de Keyser, Rehan, kunstzangeres, in de zaal Pleyel, terwijl verder, in voorzitter van het De-Cockcomite, huldigde De Cock als een Januari, op Driekoningenavond, een feestje met danspartij dergrondleggers van de thans zoo druk beoefende folkloristische aan de leden zal worden aangeboden. wetenschap in Vlaanderen, schoolkinderen zongen een passende Alle leden van tak Brussel mochten eengunstkaart voor den cantate van Peter Benoit, er werd een schat van bloemen Vlaamschen Volksschouwburg Folies-Bergere ontvangen. Voor aangebracht en aan den voet van hetgedenkteeken gelegd en het bekomen van eengelijkaardige kaart voor den Kon. den heelen dag door was het gespeeld en gezongen vrijheidslied Vlaamschen Schouwburg is het voldoende zich schriftelijk van den klauwenden onverwinbaren Vlaamschen leeuw niet, ofpersoonlijk tot den heer J. Poot, bestuurder van dezen van de lucht. Schouwburg te wenden. , Namen en adressen van nieuwe leden dienen steedsgezonden aan het secretariaat: Victor-Bertauxlaan 10, Anderlecht-Brussel. Hebt gij den mooien KALENDER GROOT- Mechelen. — Tak Mechelen zette 10 October zijn werkzaam- NEDERLAND voor 1929 al besteld ? heden in met een druk bijgewoonde lezing van Felix Timmer- 17 NEERLAND IA mans over Pieter Bruegel, dit naar aanleiding van het jongste werk door den Lierschen letterkundige aan den beroemden NEDERLAND. schilder gewijd. Verder zijn in het winterprogramma van deze zeer werkzame afdeeling de volgende lezingen opgenomen: Woensdag 28 November, prof. dr. Knappert: „De verspreiding Kort Verslag der Vergadering van Groep Nederland van den Nederlandschen Stam in de 17de eeuw"; Woensdag van het A. N. V. op 22 September 1928 te Haarlem. 19 December: bouwkundige Jan Lauwers (Prijs van Rome): „De bouwkunst der 20ste eeuw", met lichtbeelden; Woensdag Voorzitter Prof. Dr. A. A. van Schelven, Secretaris Mr. W. J. Januari, Frans Verschoren: „Prins"; Woensdag 13 Februari, L. van Es. De Penningmeester F. J. M. Tonino was door Marnix Gysen (Dr. A. Goris): „Onze wordende Vlaamsche familieomstandigheden verhinderd. kultuur"; Woensdag 13 Maart, Prof. dr. A. Vermeylen: „De Zestien afdeelingen zijn vertegenwoordigd: Amsterdam, eenheid in de Europeesche kunst"; Woensdag 17 April: nader Arnhem, Dordrecht, Den Haag, Den Haag-Jong elieden, te bepalen spreker en onderwerp. Na ieder dezer lezingen Haarlem, Den Bosch, Kampen, Maastricht, Rotterdam, Schie- zal, zooveel mogelijk tot de verloting van enkele werken der dam, Utrecht, Voorne-Putten, Wageningen, West-Z. Vlaan- sprekers worden overgegaan. deren, Zwolle. Afwezig met kennisgeving de afdeeling Amers- Tak Mechelen wil ook nog gezellige bijeenkomsten en foort. kinderuurtjes, met Kerstmis en bij andere gelegenheidsfeesten, De vergadering werd verder bijgewoond door de leden voor de leden en hungezinnen inrichten. van het Groepsbestuur: J. N. Pa ttist en Prof. W. Nolet, den Den leden, die hunne bijdr:_gz voor 1929 nog niet betaalden, afgevaardigde in het Hoofdbestuur Mr. K. M. Phaff, den wordt verzocht deze te storten op de postcheckrekening propagandist Jac. Post en een vijftiental belangstellende leden. nr. 174500 van den secretaris-penningmeester Korneel Goos- Bericht van verhindering was ingekomen van Mr. B. de Gaay sens, Adegemstraat 25, Mechelen. Voorzitter van dezen tak Fortman. is de heer Jos.Joosen. De Voorzitter opent de vergadering na een woord van dank leperen. — Ook tak Ieperen deelt mede, dat een voor het aan de afdeeling Haarlem, die zich met de inrichting van vereenigingsleven uiterst gunstige winter wordt voorzien. den heden te houden Groepsdag had belast. De eerste le in had plaats Woensdag 17 October, in „Het De notulen worden na enkele opmerkingen goedgekeurd. Zweerd", op de Groote Markt, waar dr. P. H. Ritter Jr. uit De heer Krom (Utrecht) vraagt hierbij, of uitvoering is g in zake het Utrecht sprak over: „De toestand der Noordnederlandsche egeven aan de motie der vorige vergadering letterkunde op het einde van 1928." Deze lezing had veel bijval. optreden der Regeering te Breda en keurt af, dat te Bergen Het secretariaat van dezen tak is gevestigd: Cartonstraat 18, op Zoom alweder het Vlaamsche Volkslied verboden was. Ieperen. Secretaris is de heer R. Buckinx, Voorzitter: Ir. H. De Voorzitter bevestig,t dat aan de Regeering van de motie van der Ghote. is kennis gegeven, maar stelt voor, om te de zake nu verder of te wachten. De re elan te Bergen op Zoom was tot stand De rolprent „Nederland" in Vlaanderen. gekomen na overleg van de overhead met de belanghebbenden, Donderdag 25 October j.l. werd de rolprent „Nederland", tusschenkomst lijkt thans overbodig, al zal ieder het afkeuren, door het Hoofdbestuur bereidwillig ter beschikking van de dat voor het Vlaamsche volkslied of de Vlaamsche vlaggen takken van het A.N.V. in Vlaanderengesteld, in de groote beperkende bepalingen worden opgelegd. zaal der Union Coloniale te Brussel met zeer veel bijval ver- De begrooting wordt eveneens goedgekeurd. Hieraan knoopt toond. De voorzitter van tak Brussel, de heer M.J. Liesen- de heer Krom (Utrecht) de opmerking vast, dat het wenschelijk borghs, hield, bij den aanvang van het feest, een korte toe- is meer leden te werven onder de groote finantieele en indu- spraak, waarin hi op het groote nut wees, dat uit een be- strieele instellingen. Het Groepsbestuur merkt op, dat, al is tere bekendmaking van Nederland, door middel van de rol- dit wenschelijk, er voor de Groep hierbij een rechtstreeksch prent, ongetwijfeld moet voortspruiten voor de toenadering belang is, omdat van giften of lidmaatschappen slechts 20 % tusschen de beide onderdeelen van den Nederlandschen stam aan de Groep komt en het overage aan de kas van de afdeelingen in Europa. e n het Hoofdbestuur ten goede komt. Het hangt samen met Aan het mannenkoor van de Nederlandsche Vereeniging de financieele regeling ten opzichte van het Hoofdbestuur „Limburgia", dat zijn welwillende en zeer op prijs gestelde en de vraag van het voeren van propaganda. medewerking verleende alsook aan den ijverigen secretaris In de commissie van onderzoek naar de rekening en ver- van tak Brussel, den heer Marcel de Ceulener, die de heele antwoording van den penningmeester worden benoemd bij re elan van dezen schitterend geslaagden avond op zich had acclamatie de heeren Mr.. Hoog, Jhr. Mr. C. H. M. van genomen, bracht spreker hartelijk dank. Nis en tot Sevenaer en Ir. H. Thunissen. Mr. J. Hoog, die Het Nederlandschgezantschap was ambtelijk vertegenwoor- aanwezig is verklaart zijn benoeming te aanvaarden onder, did door Jhr. Van der Maesen de Sombreffe, die Ridder het voorbehoud, dat weldra een regeling der administratie Huyssen van Kattendijke, tijdelijk zaakgelastigde verving. Van met het Hoofdbestuur getroffen wordt, waardoor de commissie Jhr. mr. 0. F. A. M. van Nis en tot Sevenaer, gezant der metterdaad het beheer zal kunnen nagaan. Nederlanden te Brussel, met verlof uitstedig, alsook van den Bij de mededeelingen van het Bestuur et de Voorzitter Belgischen minister van Openbare Werken en Landbouw, mr. uiteen de wenschelijkheid, dat er meer overeenstemming H. Baels, we ens ambtsbezigheden verhinderd, mocht het be- weze tusschen het Groepsbestuur en het Hoofdbestuur. In stuur van Tak Brussels ympathiek gestelde brieven van ver- de eerste plaats is het wenschelijk, dat er meer verstandhouding ontschuldiging ontvangen. Honderden leden van de Neder- komt tusschen de afgevaardigden der Groep in het Hoofd- landsche kolonie en Vlamingen uit de ontwikkelde kringen bestuur en het Groepsbestuur. Dit kan bereikt worden door woonden deze vertooning bij. daartoe zoo veel mogelijk personen te kiezen, die tevens lid zijn van het Groepsbestuur. Maar daarnaast is het wenschelijk, Adresverandering. om door statutenwijziging te verkrijgen, dat het Dagelijksch Alle mededeelingen, „Neerlandia" betreffend, dienen, na Bestuur van het Hoofdbestuur word e gekozen buiten en boven 15 November, gezonden te worden aan het gewijzigde adres hetgetal der afgevaardigden der Groepen. Indien er verschil van het Vlaamsche lid der redactiecommissie, den heer van opvatting over verschillende punten ontstaat tusschen M. J. Liesenborghs, Slotlaan 13, Sint Lambrechts-Woluwe Groep en Hoofdbestuur, zal dit in den reel veroorzaakt (Brussel). worden door een meeningsverschil tusschen beider dagelijksche 176 NEERLAND IA Besturen. Er is nu reeds sedert jaren verschil van meening woordige ledental statutenwijziging noodig zou zijn, om de over sommige vraagstukken van root belang. Doordat slechts Groep over rooter middelen te doen beschikken, tenzij in een lid van het Groepsbestuur tevens afgevaardigde in het overleg met het Hoofdbestuur de Groep geholpen wordt, Hoofdbestuur is, kon dit den indruk wekken, alsof deze om de eerste moeilijke tijden te boven te komen. Een dergelijke slechts eenpersoonlijke meening verkondigde, terwijl de regeling is volstrekt noodzakelijk, om drie din en mogelijk overige afgevaardigden, door gemis aan voortdurende ver- te maken: a) de afdeelingen beter dan tot dusver te steunen; standhouding met wat in de Groep om in daaraan vreemd b) depropaganda aan te pakken, waarbij het inrichten van bleven. Hieraan kon worden tegemoet gekomen, door deze lezingen door bekwame mannen over het geheele land een afgevaardigden zooveel mogelijk voor te lichten over de eersteplaats inneemt; c) het eigenlijke werk der Groep te vraagstukken, welke zich voordeden, anderzijds door meer verwezenlijken. dan tot dusverzooveel mogelijk personen te kiezen, die tegelijk Naast deze grootere hervorming behoort in elk geval reeds lid van het Groepsbestuur en afgevaardigde in het Hoofd- nu de administratie, die thans voor de Groep in Laan 34 ver- bestuur zouden zijn. Maar anderzijds lijkt het wenschelijk, richt wordt, onder haar rechtstreekschgezag plaats te hebben. om het dagelijksch Bestuur van het Hoofdbestuur te kiezen Slechts op dit laatste punt kon de Commissie eenige toe- buiten en boven hetgetal der afgevaardigden der Groepen. zegging verkrijgen. Het Dagelijksch Hoofdbestuur wil in Bij blijvend verschil van meening tusschen de Groep en het overweging nemen, meer kon of wilde het niet toezeggen, Hoofdbestuur, zal de hoogste uitspraak moeten vallen in het dat een beambte in Laan 34 ter beschikking zal worden Hoofdbestuur, waarin dan de afgevaardigden van andere gesteld van het Groepsbestuur voor het verrichten der loopende groepen mede zullen beslissen over het punt in geding. Het werkzaamheden. Hoewel hiermede voor den penningmeester is dan onvermijdelijk, dat in Groep Nederland het gevoel nog niet alle bezwaren waren weggenomen, meent de Corn- ontstaat, dat hare eigen vertegenwoordigers --die thans het missie, dat voorloopig voor een jaar een proef moet worden Dagelijksch Bestuur van het Hoofdbestuur vormen — niet genomen. g enoegzaam op hare belangen letten. Het betreft hier niet Ten aanzien van de propaganda was het Dagelijksch Hoofd- personen, maar het spruit voort uit het huidige stelsel. Het bestuur bereid deze aan het Groepsbestuur over te dragen. Dagelijksch Bestuur van het Hoofdbestuur moet onpartijdig Daar degeldmiddelen der Groep dit niet toelaten, werd aan- zijn en het Algemeen-Verbondsbelang in het oog houden. geboden, dat in elk geval de propagandist in voeling zal blijven Maar men begrijp,t dat vaak het inzicht in zulke zaken ook met den secretaris van het Groepsbestuur. vanpersoonlijke opvattingen afhangt en dat dan het gevaar Hoewel de Commissie haar taak nog niet afgeloopen achtte, dreigt, dat stemmingen plaats hebben, waarbij het belang van meent zij van de vergadering machtiging noodig te hebben Groep Nederland onvoldoende voorspraak heeft gehad. Het op dens ngeslagen we voort te aan en tevens, om haar eind- is veel zuiverder, dat Groep Nederland kan rekenen op het verslag aan het Groepsbestuur te mogen afleggen, in verband voile aantal harer afgevaardigden en dat anderzijds het Dage- met den dringenden aard der aangelegenheid. lijksch Bestuur van het Hoofdbestuur volkomen los komt van Aldus besloten. eenig Groepsbelang. Hiervoor is statutenwijziging noodig. De viering van de Unie van Utrecht. Van de heeren De Kanter en De Gaay Fortman was nog Prof. W. Nolet zet de redenen uiteen, die het G- roep een verzoekgekomen aan het Groepsbestuur, om in geen geval bestuur bewogen zich van deelneming te onthouden en de hun herkiezing te bevorderen, als dit niet met volledige in- zaak aan de afdeeling Utrecht over te laten. Er bestaat verschil stemming van dit bestuur ging. Hieruit blijkt, dat de kern van gevoelen onder het Nederlandsche yolk over de vraag, van het vraagstuk nog niet duidelijk is. Het betreft niet de of die Unie een Grootnederlandsch beginsel vertegenwoordigt. P gelij Onder Katholieken schrijft men aan die Unie de onderdrukking om zonder het stellen van dubbeltallen de aftredende leden toe. Men kan de gronden wellicht niet billijken, maar de zaak bij acclamatie te herkiezen en verzoekt aan de afddeling Voorne is nu eenmaal zoo. en Putten de door haargestelde candidaten voor de dubbel- Dever gadering keurt de houding van het Groepsbestuur goed. tallen in te trekken, waaraan die afdeeling gehoor geeft. De Het voorstel Utrecht tot afkeuring van deelneming uit aftredende vertegenwoordigers in het Hoofdbestuur worden Noord-Nederland aan de viering van 1830 in Belie geeft daarna bij acclamatie herkozen. De afdeeling 's Gravenhage aanleiding tot een voorafgaande uiteenzetting door het Groeps- verzoekt echter aanteekening in de notulen, dat, indien het bestuur van zijn besprekingen met Groep Vlaanderen. Terwijl niet binnen tweejaar tot een bevredigende re elan komt, in Groep Nederland de algemeene opvatting bestaat, dat zij de aangelegenheid opnieuw onder het oog moet worden gezien. zekere handelingen lee de krachtens haar toekomende on- De afdeelingsafgevaardigde van Voorne-Putten sluit zich betwistbare bevoegdheid, wordt in Groep Vlaanderen van hierbij aan. zekere zijde stemming gemaakt voor de leus, dat het A. N. V. Hierop krijgt Mr. J. Hoog (Haarlem) het woord, om namens krachtens zijn statuten geen punten mag aanvatten, waaraan de financieel-administratieve Commissie verslag te doen van een „politieke" zijde zit. Groep Nederland heeft dit met het met het Hoofdbestuurgehouden overleg. Hi' doet voor- kracht van redenen bestreden. Een dergelijk criterium staat lezing van het memorandum aan het Hoofdbestuur, loo en niet in de statuten en is onbestaanbaar. De eigenlijke verdedigers over 3punten: 1) de afbakening der bevoegdheden van Hoofd- dier theorie hebben haar dan ook niet logisch kunnen ont- en Groepsbestuur; 2) hervorming der administratie; 3) her- wikkelen, maar trokken zich oogenschijnlijk terug en hadden vormen g van het Hoofdbestuur. Dit laatste punt was slechts als slotargument deb edreiging met aftreden. Groep Nederland in beginsel te berde gebracht, omdat het buiten de bevoegdheid heeft, vasthoudend aan het be inset er niettemin in toe- der Commissie viel. gestemd, om alles te vermijden, wat tot ernstige moeilijkheden Over het eerstepunt, hoewel ti di ter kennis van het in Vlaanderen zou aanleiding geven, al zouden deze punten Hoofdbestuurgebracht bleek het Hoofdbestuur zich nog , naar Noordnederlandsche begrippen geheel in de lijn van geen meening te hebbengevormd. het verbond liggen. Voorgesteld werd bovendien een vaste Wat het tweedepunt betreft, was het oordeei der Commissie, commissie uit beide roe en die in de toekomst overleg zou- dat de Groep volstrekt noodig heeft een eigen administratie den plegen over punten, die moeilijkheden zouden kunnen onder haargezag en dat aan het hoofd dier administratie een veroorzaken. Op dien grond stelt het Groepsbestuur voor, om persoon behoort te staan, die onder de leiding van het Groeps- het voorstel Utrecht aan te houden. bestuur zelfstandig de dagelijksche zaken kan behandelen. Bij de besprekingen hierover houdt de afdeeling Utrecht Daarvoor ontbreken de geldmiddelen, waarvoor bij het tegen- haar voorstel staande. 17 NEERLANDIA Voorstel 9c betreffende de vraag, of de onderhandelingen De afdeeling Arnhem wijst erop, dat zij reeds in Januari 1927 i. z. het komende nieuwe Nederlandsch-Belgisch Verdrag ter den wensch uitte „dat op de volgende groepsvergaderingen vervanging van dat van 1839 van Nederland dienen uit te gaan. „de vraag zou worden ingeleid, of er voor den Nederlandschen De meerderheid blijkt van gevoelen, dat de vraag, wie beginnen „Stam zoowel in Nederland als in Vlaanderen en Zuid-Afrika zal, in den grond van een belang is en van omstandigheden rede aanwezig zijn, om aan het a.s. Belgische eeuwfeest afhangt. „van de afscheiding van Noord-Nederland op eenigerlei „wijze deel te nemen. De afdeeling achtte het gewenscht, Voorstel 9d, om de aandacht der Regeering te vestigen op het feit, dat Limburgers op gemakkelijker wijze in Belie dat het Nederlandsche yolk bijtijds zijn houding tegenover genaturaliseerd kunnen worden dan andere Nederlanders. deze feestviering be ale en acht Groep Nederland van het De inleider (Utrecht), had verwacht, dat het Groepsbestuur A. N.V. aangewezen, om daarbij leiding te even." De afdeeling met eenpraeadvies zou gekomen zijn. De secretaris verklaart, stelt voor op een daartoe opzettelijk bijeen te roe en vergadering dat verschillende vraagstukken van gewicht de aandacht van uiterlijk over twee maanden deze vraag door bekwame inleiders het Groepsbestuur in beslag hielden. De zaak brengt, wil te doen behandelen. men tot eenpraeadvies komen, een diepgaande studie mede. Na uitvoerige besprekingen wordt het voorstel Utrecht met Aan den anderen kant zijn de feiten genoegzaam bekend en meerderheid van stemmen verworpen, daarentegen het voorstel beschikt onze regeering vermoedelijk over alle wettelijke Arnhem met algemeene stemmen aangenomen. Bij de verkiezing der leden van het Groepsbestuur werden bepalingen, die hiervoor in Belie sedert 1839 gegolden hebben en telkens verlengd zijn. De zaak behoort bij de onderhande- bij eerste stemming her- en gekozen de heeren Prof. Dr. A. A. linen over het komende algemeene verdrag te worden opgelost. van Schelven en Kolonel K. E. Oudendijk. Na een tweede vrije stemming werd na beslissing door het lot tusschen de Zooals bij gebiedsruil of afstand meer voorkomt, laat men aan inwoners een zekeren termijn voor optie. De fout van heeren Prof. Dr. Z. W. Sneller en. W. Roessingh van Iterson, Belie is, dat het dezen termijn steeds heeft verlengd en aldus de eerste verkozen verklaard. Aan de orde was vervolgens punt 9b „het voorstel Utrecht, de aanspraak van „Limbourg cede" aanhoudt, in strijd met deplechtige verklaringen van 1839. Hier lit een taak om maatregelen te treffen tot verbetering van de verhouding voor de Nederlandschepers en daaraan kan elk afzonder- van Limburg tot Nederland boven den Moerdijk. lijk medewerken. Na de toelichting krijgt Dr. Endepols, afgevaardigde der afdeeling Maastricht het woord. Allereerst verzoekt hij bij het De Voorzitter stelt voor depunten 9d en 9e uit te stellen, , opdat het Groepsbestuur met een praeadvies zal kunnen komen. bete en van vergaderingen rekening te houden met de veraf- De voorstellende afdeeling Utrecht kan zich hiermede ver- gelegen afdeelingen. De kosten zijn voor deze te hoog. Beter ware het in een meer centraalgelegen plaats samen te komen. eenigen en aldus wordt dan ook besloten. Niets meer aan de orde zijnde, sluit de Voorzitter de ver- Wat het voorstel Utrecht betreft hij acht het slecht gesteld. g aderin g. Er isgeen tegenstelling tusschen Limburg en Nederland. Hi' hield een uitvoerige, zeer toegejuichte rede. Melding moet nog worden gemaakt van den Groepsdag. De afdeelingen Arnhem en Wageningen stellen elk modes Het samenvallen van den Groepsdag met een belangrijke voor, die samengesmolten, aangenomen werden, strekkende vergadering bleek groote moeilijkheden mede te brengen. om de Nederlandsche Regeering te verzoeken maatregelen Reeds had(doordat, in verband met het moeten rekening te treffen ter betere verbinding van Limburg, Zeeuwsch- houden met verschillende omstandigheden, de dagbepaling Vlaanderen en Noord-Brabant met overig Nederland. zeer laatgeschied was), een officieele ontvangst ten stadhuize Aan de orde is vervolgens het nadere voorstel Utrecht, om niet kunnenplaats hebben, doordat op dezen Zaterdag Burge- meester en Wethouders tot hun leedwezen niet aanwezig het ongenoegen der vergadering uit te spreken over de slappe houding welke het Hoofdbestuur van het Verbond in zijn konden zijn. Het bezoek aan het Frans-Halsmuseum maakte verzoekschrift aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal schorsing der vergadering noodzakelijk, terwijl het noodzakelijk betreffende het z.g.n. Intellectueel Verdrag tusschen Nederland bleek de vergadering te hervatten, eer de bezoekers aan het en Belie heeft ingenomen, vermits daarin niet is aangedrongen Museum terug waren. Een deel der aanwezigen miste daardoor op een verdrag in plasts van dat, hetwelk werd aangeboden, dat bezoek, terwijl omgekeerd het andere deel niet aanwezig waarin uitsluitend hetgebruik van de Nederlandsche taal is was ls bij de belangwekkende rede van Dr. Endepo uit voorgeschreven. De secretaris van het Groepsbestuur zet uiteen, Maastricht. Ook moest het overgroote deel tijdig terug naar dat z. i. een dergelijke motie ook een afkeuring van de houding de haardsteden, waaronder het bezoek aan Zandvoort leed en van het Groepsbestuur zou inhouden. Na rijpe overweging had het middagmaal aldaar slechts door een klein hoewel voldoende ditgemeend, dat ondanks de zeer groote gebreken van dit aantalgetrouwen werd bijgewoond. Het zal dus noodig zijn verdrag het mogelijkheden bevatte, dat bij de uitvoering voortaan ten minste twee Groepsvergaderingen en een afzonder- rekening zou kunnen worden gehouden met de rechten der liken Groepsdag te houden. Ook verdient het ernstige over- Nederlandsche taal en er voorgezorgd zou kunnen worden, we in rekening te houden met verafgelegen afdeelingen, die dat het verdrag groote diensten zou kunnen bewijzen aan de nu altijd bezwaar ondervinden van den grooten afstand. De verbreiding van de Nederlandsche cultuur in Noord en Zuid. afdeeling Haarlem verdient in elk geval hulde voor de wijze Ook het Dietsch Studentenverbond had na rijpe overweging van ontvangst, terwijl ook Dr. Gratama, conservator van zich ertoe beperkt te streven naar een goede uitvoering. Het het Frans-Halsmuseum, bijzonder dank toekomt voor zijn gebrekkige verdrag bracht de mogelijkheid van uitwisseling belangwekkende uiteenzetting in het Museum. W. J. L. VAN ES. van Nederlandsche cultuur. In Vlaanderen verlangde men blijkbaar naar dit verdrag als een tegenwicht teen andere Voor Afdeelingsavonden. reeds door Belie gesloten verdragen. Werd het verdrag ver- Mej. C. de Rijk, Koninginneweg 55, Hilversum. worpen, dan zou wellicht in lane jaren geen nieuwe over- Voordrachtavond: verzen en proza. eenstemming worden bereikt.Wij, Noord-Nederlanders, hadden Joh. Koning, Park Leeuwenburgh „Siegfried", Voorburg. bij dit verdrag heel weinig rechtstreeksch belang, maar het kon leaden tot een uitwisseling, die in samenwerking met Voordrachten met lichtbeelden en rolprenten over Ned.-Indie. Voodrachten met lichtbeelden en rolprenten over Zuid-Afrika. de belanghebbende Universiteiten in Vlaanderen, in Groot- nederlandschen zin zou kunnengroeien. Hi' ontraadt dus Voor het inrichten daarvan verleent de Ned. Zuid-Afri- de motie. Na uitvoerige gedachtenwisseling wordt het voorstel kaansche Vereeniging (Keizersgracht 141, Amsterdam) gaarne verworpen. haar medewerking. 178 NEERLAND IA Onsmakelijk. INGEZONDEN. Voor het in veler oor vrij hard klinkende lijkverbranding hebben wij het zachter aandoende verassching Men zou zoo meenen, dat iedere Nederlander dit woorden het bijbe- Niet dankbaar en niet voldaan! hoorende verasschen) bezigt, als hi' het noodig heeft. Wie Een woord van lofga vooraf! — En wel aan het adres dit denkt is al heel onnoozel. Zeer velengebruiken cre- van den Dietschen kantteekenaar, die in het Octobernummer meeren omdat het .. . . zoo deftig klinkt en zeer sterk doet van„Neerlandia” zoo juist den vin er op de weeke stee legt, denken aan maken tot room! als hi' j zegt — met het oog op de stichting van een Nederlandsche Betere. Vereeniging te Antwerpen: „ . . . . ons ideaal van Groot- „Nederland wordt daarmede niet ten voile gediend. Wij Ga maar verder : de rzjpere jeugd uit de betere standen „vreezen n.l. dat de aaneensluiting der Nederlanders [lees: gaf den ouderen familieleden een hoogeren indruk van de „Noord-Nederlanders] in een stad als Antwerpen voor zuiver aangename verhouding onder de clubleden. „Nederlandsche [lees: Kleinhollandsche] belangen, velen Al het onderstreepte is in Duitschland gemaakt ! „hunner zal weerhouden zich bij het A. N. V., d. i. bij den Naname en nagenomen. „daar bestaanden tak, aan te sluiten." — — — Wanneer zal er eens van ambtswege een flinke mast- Het isgoed, dat dit eens openlijk in ons blad gezegd wordt regel teen taalverknoeiing worden genomen ? Dan kwamen en dat wij een kiekeboe met elkaar spelen, maar klaren wijn wij misschien ook of van monsterlijke woorden als de boven- schenken. Hoe verkeerd, hoegeheel averechts, de geest van die zich tot een Kleinhollandsch clubje capsuleerende land- staande, klakkeloos uit het Hoogduitsch nagemaakt. Alsof wij genooten wel is, hoe geheel in strijd met onze beginselen, moge niet duidelijk hetzelfde begrip door betaling btj ontvangst en blijken uit het„geestdriftig verslag” van den secretaris F. bij ontvangst betaald kunnen uitdrukken. Goedhart, op bladz. 155 van hetzelfde „Neerlandia" weer- Zeer lezenswaard gegeven. voor een Nederlander — in het bijzonder voor de leden Hi' toch schrijft: „Waarlijk, wi j, Nederlanders „in de ver- van het A.' N. V. — is: Nederlandsch cultureelgemeenschaps- strooiing", mogen trotsch zijn . . . enz." gevoel in eeuwen van politieke gemeenschapsondermtjning, ver- Men wrijft zich, dit lezende, de oogen uit. Hoe nu ? Bevindt schenen in deel I van het album Vercoullie bij „Paginae", gij, Nederlander, U te Antwerpen bevindende, U in de ver- Ernest Discaillestraat 11. Brussel. — Waarom heeft de strooiing?!? Waarom ? Bevindt gij U soms óók in de verstroofing, Nederlandschepers op dit artikel niet gewezen ? Wij heb- alsge te Sluis, te Maastricht, of te Nieuwe Schans U bevindt ? ben er nergens iets van gemerkt. „— Neen, want de grens ..... " Loop naar de maan met uw grens, meneer ! Of liever: loop Rond en rondom. niet naar de maan! Dat is onpractisch. Loop, of rijd, of -tuf, Herhaaldelijk kunnen we in de dagbladen de uitdrukkingen naar de taalgrens en leer dan inzien, wAar en wanneer gij U vinden: „Rond het Stadion, rond Amsterdam, rond de Pe er- pas moogt gevoelen als „Nederlander in de verstrooiing". — bus" enz. Met rond wordt dan bedoeld : rondom. Het is te Maar te Antwerpen, kortom in Vlaanderen {pars pro toto), vreezen, dat het niet lang zal duren, of dit verkeerde gebruik bevindtgij U onder volksgenooten en een goed Groot-Neder- vindt navolging. Het is opmerkelijk, hoe snel onzuiverheden lander bevindt zich in zijn „geliefde Vaderland" zoowel in in de taal bij ons toenemen. In het „Handelsblad" hebben Antwerpen als in Rotterdam, zoowel in Groningen als in we de artikelen kunnen lezen, die tot titel hadden: „Rondom Gent, zoowel in Nieuwe Schans als op den Kasselberg, ook de Golf van Mexico". Maar andere medewerkers van dit al staat daar tegenwoordig een ruiterstandbeeld van den voorname blad („vooraanstaande" zeggen de taalknoeiers) schij- marechal Foch (dat er niet thuis hoort). nen te meenen, dat dit rond zou moeten zijn. Maar rond in En alsge dit zoo niet kunt mee voelen, — wel, schrijf dan die beteekenis isgeen Nederlandsch. zou er kans bestaan, liever niet in Neerlandia, want wij zijn er U niet dankbaar dat m'n klacht jets zal helpen ? Ach, ik durf 't haast niet ho en. voor engevoelen ons geergerd en onvoldaan. Ik ben overtuigd, dat de Hoofdredactie bij een mogelijkheid Den Briel, 5 October '28. Mr. H. P. SCHAAP. zou kunnen voorkomen, dat er fouten teen taal en stijl in een dagblad worden gemaakt. Daarvoor gaat het schrijven, corrigeeren en drukken te snel. Maar als i k Hoofdredacteur TAALWACHT was, zou ik toch wel een middel kennen, om 't aantal ver- grijpen teen ons Nederlandsch te doen afnemen, misschien Brievenbus. wel sterk verminderen. Geregeld staan er in het „Handelsblad" korte wenken, die b.v. moeten dienen om 't aantal ongelukken Mr. H. P. S. te Br. Natuurlijk zijn wij het met U eens te verminderen enz. Zooals de waarschuwing om de kleine in take St. Martin. Ook t. o. v. Duinkerke, enz. — U heeft kinderen niet op den rond te laten kruipen, de noodzakelijkheid er zeker niet aangedacht, dat de T.W. ook Naar zomer- om te zorgen voor versche lucht, 't groote belang van baden verlof heeft. Het bandje, dat U ons heeft toegezonden, heb- en zwemmen en meer van die nuttige wenken. Zoo zou ook 'ben we ook al van een ander lid ontvangen. De briefwisseling, kunnen wordengewaarschuwd teen allerlei taal- en stijlfouten. g naar aanleiding hiervan met het H.B. der P. T. en T. ge- B.v. op deze wijze: „Schrijf nooit benutten, als bedoeld wordt voerd, bracht ons niet verder, dan dat het bedoelde passe gebruiken. Gebruik niet meerdere voor verscheidene. Wacht u een vakterm is. En dan zijn we er immers ! Loudspeaker, voor te meer en te minder, als bedoeld wordt vooral en vooral antenne, chassis, dealer, enz. zijn immers ook vakwoorden, niet. Schrijf nooit: Hi' verwonderde, hi' had dit niet opgelet, omdat het Nederlandsch er luidspreker, vangdraad, onderstel, hi' berouwde die woorden spoedig, hopenlijk, billijk (inplaats van handelaar, enz. voor heeft. g oedkoop). Vermijd de leelijke modewoorden of uitdrukkingen Mr. A. I. v. W. te 's-Gr. Zie het antwoord op Uw brief meemaken, aanvoelen, indenken, vanzelfsprekend, naar voren hieronder: daardoor hebben alle leden er wat aan — Ver- brengen, rhythme enz. Verwar nooit uitvinden met ontdekken asschen (en niet: veraschschen) is taalkundig volkomen goed. (dieven en diefstallen moeten niet worden uitgevonden). Daadwerkelijke steun van de leden vatten wij op als toe- Schrijf niet schijnbaar als bltjkbaar wordt bedoeld. Vermijd zending van dwaasheden en, vooral als mondelinge bewer- de verfoeilijke Germanismen: „Het was er voor geeigend, hi' is king van zondaren ! zeer beaanlegd, het overige vond zich, hi' liet z'n gezin verkom- NEERLAND IA 17 meren, begin April, einde Mei, 'n uitverkocht huis" enz. enz. Ned. Verbond wederom mooieprijzen beschikbaar gesteld Ikzal 't hierbij laten. — Gelooft u niet, meneer de Hoofd- voor de leerlingen van de hoogste klasse der verschillende redacteur, dat het zou kunnen helpen, als geregeld in 'n dagblad scholen, — ook de buitenscholen, en scholen van Aruba en op een in het oog springende plaats 'n paar reels werden Bonaire, waarvoor wij dankbaar zijn, — die de beste vorderingen gevonden en herhaald, met waarschuwingen teen veel voor- in het Nederlandschgemaakt hebben. Nu de kennis van het komende taalzonden ? Nederlandsch met den dag van meer praktisch nut wordt, Spiez, 15 Aug. 1928. S. juichen wij elke poging tot aanmoediging van harte toe. ( Al g. Hbl.) Er is in den laatsten tijd zooveel geschermd met de „rijks- Ook de meening der Taalwacht ! Welk blad geeft hier het gedachte", voor de versterking waarvan het A. N. V. wel goede voorbeeld ? het aangewezen lichaam is, dat wij nog een stag verder zouden willengaan en het Bestuur ervan verzoeken, om de reeling der nationale feesten op zich te nemen of ten minste de Com- MEDEDEELINGEN. missie, door den Gouverneur benoemd, met raad en daad bij te staan. In Suriname heeft het A. N. V. den verjaardag van Een Vaderlandsche daad. H. M. de Koningin-Moeder herdacht op een wijze, die klonk Uit de verzameling Six, die de vorige maand werd geveild als een klok. Hier heeft men nietsgedaan. Als het A. N. V. en om haar Nederlandsche meesterstukken uit de 17de eeuw alhier ook eens in die richting werkzaam zou willen zijn, zou de aandacht van heel de kunstwereld trok, werden gelukkig dit voor de versterking van de rijksgedachte een machtige enkele der beste voor Nederland behouden. factor kunnen worden. Daaronder behoort de Briefschrijfster van Ter Borch, Bestendige Comm. voor de Ned. Taal- en Letterk. een werk van den eersten rang. Het ging voor 290.000 gld. Congressen. en spoedig werd bekend, dat kooper was de heer Deterding, Tot lid dezer Commissie heeft het Hoofdbestuur nog be- die het beroemde schilderij onmiddellijk ten geschenke gaf noemd Prof. W. v. d. Wyer te Leuven. aan het Mauritshuis. Wie het daar heeft aanschouwd, beseft ten volle, welk een Portrettengevraagd. voortreffelijk werk der 17de eeuwsche schilderkunst deze Wie bezoigt ons een goed portret van wijlen de Vlamingen: toch reeds zoo vermaarde schatkamer rijker is geworden. Prof.. Obrie, van 1898 tot 1904, en A. C. van der Cruyssen, Na de vorstelijke schenking van Vermeers „Straatje" aan van 1905 tot 1907 en van 1909 tot 1919 lid van het Hoofd- het Rijksmuseum in 1921 is deze daad van Sir Henry van bestuur van het A. N. V. 1928 een nieuw bewijs van zijn groote vaderlandsliefde, waaraan Landbouwtijdschriften gevraagd. Nederland het behoud binnen zijn grenzen van kunst dankt, die den roem van zijn 17de eeuwsche voorvaderen uitmaken. Naar men kan weten, gaat elke maand een kist met Neder- Alle Nederlanders, die waarachtige kunst als een der hoogste landsche tijdschriften van Laan 34, Den Haag, naar P. Jans, uitingen van den menschelijken geest beschouwen, zullen dezen Baron, Joostenstraat 2, Antwerpen, ons verspreidingsmidden nijverheidsvorst dankbaar zijn en blijven, omdat hi} met voor Vlaanderen. vorstelijk gebaar dien nationalen rijkdom met zoo kostbare Een der eerste dagen van de maand wordt daarvoor een onvervreembare kunstwerken heeft vermeerderd voor nu en inzameling gehouden bij welwillende Hagenaars, die ver- voor altijd. gunning even hun naam op de list der ophaaladressen te Museumaanwinsten. schrijven. De voorraad wordt dan aangevuld met wat uit andere steden wordt toegezonden. Van Mej. H. M.J. B. te Wapenvelde: louden zij, die aan dit nuttige werk van het A. N. V. mede- Eenplaquet in gips, voorstellend Paul Kruger, werk van werken, er aanteekening van willen houden, dat ook Landbouw- den bekenden beeldsnijder J. C. Wienecke. kundige tijdschriften zeer welkom zijn. Deze wenk kwam uit Een zeshoekige zinnebeeldige voorstelling van den Vrede Vlaanderen zelf en de Boekencommissie voldoetgaarne zooveel van Vereeniging 31 Mei 1902, met de zinspreuk Nil Despe- mogelijk aan de wenschen der belanghebbenden. randum, ook werk van Wienecke. Van Mevr. van G. te Betlehem (0. V. S. Z. Afrika: Gebruiktepostzegels voor Vlaanderen. Twee foto's van de begrafenis van Generaal De Wet (te Een zending ontvangen van W. H. te Wassenaar. Bloemfontein en Bij ons Vrouwemonument). Negende Koloniale Vacantieleergang voor aardrijks- AFDEELINGEN. kundigen. In aansluiting aan ons vorig bericht omtrent bovengenoemden leer an kunnen wij thans mededeelen, dat deze zal worden ge- Dordrecht. houden van 27-29 December a.s. in het Koloniaal Instituut te 24 Octobergaf deze Afdeeling een voordrachtavond voor Amsterdam. Voordrachten zullen houden de heeren Prof. Dr. C. leden engenoodigden. De heer Van Elsdcker uit Rotterdam Snouck Hurgronje, hoogleeraar te Leiden, over „Het Mohamme- oogstte veel bijval met zijn vertolking der middeleeuwsche daansch-godsdienstig leven van den Javaan"; Ir. P. J. Ott de moraliteit Elcerlyc en met Nederlandsche en Vlaamsche verzen Vries, oud-directeur B.O.W. in Ned.-Indie, te 's-Gravenhage, enprozastukken. over „Het irrigatiewezen in Nederlandsch-Indie"; Ir. J. C. Mol- Voor den aanvang werd willen de heer M. van Zanten lema, oud-hoofdadministrateur der Billiton-Mij., te 's-Graven- herdacht om wat hi' vele jaren als Secretaris der Afdeeling hag, e over „ Tinwinning in Nederlandsch-Indie", verduidelijkt voor het A. N. V. heeftgedaan. door een vertooning van de film der Billiton-Mi.; G. J. Staal, 's-Gravenhage on el. Afd.). oud-gouverneur van Suriname, te 's-Gravenhage, over „Suri- Het Bestuur is thans als volt samengesteld: L. M. J. van g name", toegelicht door de rolprent Suriname. der Mark, voorzitter; W. A. Tesch, penvoerder; J. M. Verhoef, Nadere inlichtingen verstrekt Dr. H. H. Zeijlstra Fzn., penningmeester; mej. J. Bodenstaff, J. W. Cramwinckel en Sin el 1, Deventer. H. Oudendijk Jr. Opleving in de West. Haarlem. De Amigoe van 8 Sept. schrijft: Het adres van den secretaris, den heer F. Primo, is geworden: Ook dit jaar heeft de Groep Ned. Antillen van het Alg. Tulpenkade 12 (post Overveen). 180 NEERLAND IA Mevr. Wed. E. A. v. Maren-geb. Schipper, Tilburg. R. H. B. S., Tuin- 's-Hertogenbosch. Als Secretaris dezer Afdeeling zal 1 October a.s. optreden Mr. A. Tonnaer, Hinthamerstraat 179. Kamen. P Secretaris dezer Afdeeling is geworden de heer J. W. Jacobze, Vloeddijk 13. Kaapstad. 21 September sprak voor deze afdeeling Dr. W. P. Steenkamp over Het waardebewijs van bloed-reactie-toetsen ten opzichte „ van de afstamming van de mensen." Degeleerde spreker bracht in zijn inleiding warme hulde aan 't A. N. V. aan Nederland, aan de Universiteit van Leiden en aan alles wat hi j in Nederland had gezien en ondervonden. Hi' zou er toe medewerken, om in alle opzichten Afrikaners en Nederlanders bijeen to brengen. Zijn woorden vonden veel bijval onder de talrijke aanwezige Afrikaners. Er was goede muziek en zang en de avond was weer een overwinning voor 't A. N. V. 5 Octobergaf de Afd. in samenwerking met andere Dietsche vereenigingen een „Helde-avond", waarop de heer A. Fourie over„Onze Jan", prof. M. C. Botha over Kruger sprak. Wij komen op deze welgeslaagde herdenking in het volgend nummer terug. Londen. In het begin van October hield voor deze Afd. Dr. K. F. Proost uit Zwolle een lezing over DostojewskSr. Hid vond voor zijn boeiende rede een aandachtig gehoor. Een zeer eslaa gde avond. g Weenen. Het adres van het Secretariaat is thans Renngasse 4, Wien I. NIEUWE LEDEN. GroepNederland. Beschermende Leden. J. van Vollenhoven, Heuvelstraat 22, Tilburg. H. de Brun, Oor-, Neus- eu Keelarts, Bredasche Y, we g 332, C. W. H. Baard, Dir. Sted. Museum, v. Baerle- straat 132, Amsterdam. C. J. A. deQuay, Arts, Bergweg 187, Rotterdam. Allen opgeg. door den heer Jac. Post, 's-Gravenhage. Gewone Leden. Mr. Justus Wolf v. Baerlestraat 106, Amsterdam. , C. van Amstel, Bouwmeester, v. Baerlestraat 108, J. A. van KetelJr., Tandarts, Alexanderkade 5boven, L. Gieling, Koopman, Varkenmarkt 19, T. J. Boersma, Orthop. Schoenmaker, Breedstr. 7, Fa. Gebr. Wormgoor, Kleermaker, Korte Nieuw- straat 4, Alex Roosdorp, H. J. Kerkhof, Lid v. d. Raad, Binnensingel 48, Fa. Gebr. Wagenvoort, Techn. Bureau, Brink 81, L. Alberts, Dir. Gemeente Spaarbank, Noorden- bergsingel 8, H. A. J. Dr6ge, Tandarts, Heuvel 76, Dr. Ph. L. M. M. Taminiau, Heuvel 51, Dr. J. L. Keyzer, Kinderarts, Heuvel 62, Th. van MierloJr. Techn. Dir. der Gasfabriek, , Gerard van Swietenstr. 80, J. deJong, Tuinstraat 77, Tony Verbuurt Zuid-Ned. Assur. kantoor, , Nieuwlandstr. 40, F. H. M. Ouwerling, Monumentstraat 8, H. Winkelman, Spoorlaan 11, H. H. M. Reynen, Poststraat 15, St. Jozefstr. 110, Dr.J. M. Metzlar, Leeraar straat 79, G. Kevenaar, Hoofdcomm. Secretarie, A. Lo ens, St. Josephstraat 87, M. K. Hofstede, Gemeentesecr. van Velzen, Kennemerlaan 60, Umuiden. C.J. Sluiter, Schiebroekschelaan 69, Rotterdam. Mej. M. E. Hardenberg, Apotheker, Benthuizer- straat 13b, Gebr. van Dordrecht, Boekhandel, Benthuizer- straat 69, H. Mak, Fa. H. Scheper, Chem. Wasscherij en Ververij, Bergweg 151, R. Geel, Arts, Bergweg 156, Mevr. F. ten Have-v. Lissa, Apotheker, Bergsche- laan 86a, ft E.Jongsma, Arts, Utrechtscheweg 104, Oosterbeek. G. J. Engelberts, Dir. Incasso Bank, Arnhem. Mr. J. L. C. van Essen, Gem. Secretaris, Utrechtschestr. 30, B. ten Cate, Adv. en Proc., C. A. Otten, Dir. Post en Telegraafkantoor, Allen opg. door den heer Jac. Post, 's-Gravenhage. M. Frank, Retiefstr. 65boven, Amsterdam. Mej. T. J. van der Meulen, Amstellaan 14huis, Beiden opg. door het Bestuur der Afd. Mr. W.J. H. Dons, Rechter i/d. Arr. Rechtbank, Vondelstraat 144, G. A. GrUndemann, Boulevard, Heuvelink 1, Opg. door het Bestuur der Afd. J. C. Muller, Ambtenaar Bataafsche Petr. Mij., Voorschoterlaan 10, Rotterdam. Opg. door Prof. Dr. J. J. A. Muller, Zeist. Dr. D. M. van Londen, Eendrachtsweg 69, Opg. door het Bestuur der Afd. fl Mej. C. Meinesz, Wilhelminalaan 26, Zeist. Opg. door den heer G. A. N. Scheltema de Heere, 's-Gravenhage. A. H. Ris, Cand. Notaris, Nobelstraat 55, Brielle. Opg. door het Bestuur der Afd. Voorne en Putten. L. E. van Waning, Voorstraat 84, Dordrecht. Joh. Koning, Park Leeuwenburgh, „Siegfried", Voorburg. Groep Ned. Indie. Ebert W. van Orsoy de Flines, Oengaran (Java). Opg. door den heer Fred. Oudschans Dentz, 's-Gravenhage. H.- de Nie, B. P. M. Palembang. Opg. door het Bestuur der Groep Ned. Indict. Groep Suriname. F. D. van den Broek, Secr. Surinaamsche Bauxite Mij., Waterkant, Paramaribo. Mr. P. A. A. Bucaille, Praktizijn b /h. Hof van Justitie, J. W. van Dijk, Gouv. Scheikundige, J. E. Eggers, Gezagvoerder Kol. Vaartuigen, J Groote Waterstr. 35, R. H. van Eer, Onderwijzer Keizerstr. 23, , J. Koker, t/k. Mr. P. A. A. Bucaille, Mej. Lindvelt, Klerk, Dr, J. A. P. Hille Ris Lamberts, Chef v /h. Mil. Hospitaal, J. G. Meyer, Ambtenaar b/d. belastingen, Julianastraat 9, P. van Maanen, t/k. Curagaosche Handel NEL, F. 0. Nielsen, Militair Apotheker, E. Snellen, Oud-Dir. van den Landbouw, Allen opg. door het bestuur der Groep Suriname. ft ff pp Utrecht. tf pp Deventer. ff ff pi Tilburg. ft ft ff f f ft ff ft Pf ff tf Pt tt ft tt ff f f Gorinchem. ff tf ff pp Arnhem. lfr ft ft tf ft tt ff ft ff ft ft ff tf 32ste Iaargang. No. 12 December 1928. NEERLANDIA MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND IJvert niet teen maar met elkander. LAVATER INHOUD: Prof. dr. W. van der Vlugt , door De K. — De reis van den Hertog van Brabant naar Ned.-Indie, door De K. — Land uitZee — Nederlandsche Antillen: De nieuwe gouverneurvan Curacao Dietsche kantteekeningen: Het Dietsch in verdrukking — In Nederland Nederlandsche muziek — Nederl. aankondigingen in Vlaanderen — Z u i d-A frik a: Heldenavond Een boeman — Suid-Afrikaanse Akademie — Boekerijen noodig — Een Afrikaansch Tooneel — Een nederzetting van Nederlanders — Vooruitzichten der Taal — Fr a n s c h V 1 a a n d e r e n: De molens van Fransch Vlaanderen Vlaamsch Leven — V1 a a n d e r e n: Noto Soeroto in Vlaanderen — Ter herinnering aan Arthur Wilford — Vlaamsche Straatnamen — Verbondspropaganda to Brussel — Nederlan d: De Amsterdamsche leergang Nederlandsche Zee- manskunst — Rotterdam — Zelfs t. Afdeelinge n: Kaapstad — Londen — Nieuw Nederland — Boekbesprekin g: Zaansch Binnenhuisje, door v. S. — Ingezond en: Zich verliezen, zich afleiden, daarstellen, door Dr. A. Beets — Neder- landers in Amerika, doorJhr. J. C. C. Sandberg — Niet Brussel maar Leiden, door W. J. Bijleveld H o o fd b e s t it u r: Be knot P overzicht der Hoofdbestuursvergadering van 3 Nov. '28 — van het A.V.N. — i u w e e e n PROF. DR. W. VAN DER VLUGT. volgde prof. Kern op en ging dr. H. J. Kiewiet g Ik genoot het voorrecht hem als algemeen secretaris ter zijde to staan en bewaar de dankbare herinnering aan een ongestoorde aangename samenwerking, die mij sevens vergunde to mogen putten uit zijn veel- omvattende kennis. In de jaren van het voorzitterschap van prof. Van der Vlugt bloeide het Verbond, omdat er een nauwe hartelijke samenwerking was in en tusschen de verschillende roe en. Rustig maar zeker zette het Verbond zijn grenzen uit. Telkens verder plantte het zijn vlag en eerlijk en nauwgezet hield men zich overal streng aan de taak, welke de oprichters zich voor het A. N. V. hadden gedacht. Onder prof. Van der Vlugt als voorzitter werden de statuten van het Verbond herzien naar de behoefte van zijn gestadigen groei en den practischer wordenden arbeid, de Groep Nederl. Antillen opgericht, het aantal zelfstandige afdeelingen en vertegenwoordigers in het buitenland uitgebreid, en stegen de vijf Groepen: Nederland, Belgie, Ned.-Indie, Suriname Prof. dr. W. van der Vlugt. en Curacao in aanzien. Zij, die het voorrecht hadden met prof. Van der Vlugt in ons Verbond to arbeiden, zullen de her- Na een langdurig ziekbed, met tusschenpoozen, innering bewaren aan een beminnelijk man, met waarin de hoop op herstel levendiger werd, is scherpen geest, nauwgezet in zijn plichtsvervulling. prof. dr. W. van der Vu op 75-jarigen leeftijd overleden. Den Haag, 6 November 1928. Prof. Van der Vlugt was algemeen voorzitter van one Verbond van Mei 1903 tot October 1906. Hi' P. J. DE KANTER. 182 NEERLAND IA Der eis van den Hertog en de Hertogin van Land uit Zee. Brabant naar Ned.-Indie. „Men had het mij verteld; ik kon er niet aan De Kroonprins van Belgie is met zijn gemalin gelooven. Zelfs wetend, zooals de heele wereld, op reis naar Ned.-Indie. Welke wonderen de Nederlanders hebben verricht Het is een officieel bezoek. De Kroonprins, die eenmaal waarschijnlijk ook over de Belgische Congo zal regeeren, wenscht zijn kennis van het besturen van kolonien uit te breiden en heeft daarvoor Ned.- Indie uitgekozen. Dit is een uiterst sympathiek gebaar, vooral in de tegenwoordige omstandigheden ook een zeer gelukkig gebaar. De Nederlander lijdt niet aan zelfoverschatting — het vreemde is in zijn oogen zoo gauw beter dan het eigene — weet zeer goed, dat aan het bestuur van het schitterende Tropische Nederland gebreken kleven, vooral ook dat er fouten gemaakt zijn, maar hi j weet niet minder goed, dat Nederland in Indie prachtig werk heeft gedaan en nog doet, en zulks niet alleen om het gebied tot economischen bloei te brengen — waarbi j immers naast de inlandsche ook de Nederlandsche belangen in groote mate betrokken zijn — maar ook voor de geestelijke ont- wikkeling en de lichamelijke verzorging der inlandsche volken. Dat de Kroonprins dit alles weet en erkent, maakt in Nederland een bizonder gunstigen indruk, die een kracht tegenwicht vormt voor het aanhoudend gestook uit sommige Belgische kringen tegen Neder- land. Men mag verwachten, dat het gevolg ervan zal Dr. C. Lely. ziin: een mil ere stemming in Nederland, onont- beerlijk bij de moeilijke onderhandelingen over een in hun worsteling van tien eeuwen tegen de Noordzee, nieuw verdrag, evenzeer als hartelijke tegemoetkoming verba asde mij dit zoo, dit toekomstgezicht: de Zuider- van Belgische zijde. zee uitgewischt van de kaart van Europa, dat ik er In Indie zal men zich beijveren het verlangen van niet aan kon wennen." den Hertog van Brabant, om veel te zien en veel te Aldus heeft de heer G. G. Toft in een leeren, te bevredigen. Maar laten dan toch die alien, Fransch tijdschrift zijn verbazing uitgesproken na hooger en lager geplaatsten, ambtelijke en niet een bezichtiging, in April 1927, van het werk aan ambtelijke personen, zich altijd bewust zijn van het de Zuiderzee, dat hi alleen met het bouwen der feit, dat de gasten van Indie ditmaal zijn de Kroonprins pyramiden van Egypte wist te vergelijken. Toch en de Kroonprinses van een land, voor meer dan niets buitengewoons voor dit land. „Grond afwinnen de helft bewoond door stamgenooten van het Neder- van de zee was hier altijd een nationaal bedrijf", landsche yolk, wier taal de Nederlandsche is en, naast schreef hij. de Fransche, de ambtelijke landstaal. De Kroonprins De pers van alle landen bracht in de laatste jaren is er zich ten voile van bewust, dat daarom van hem soortgelijke uitingen. De heele wereld ziet vol aan- verlangd ma worden de Nederlandsche taal volkomen dacht verrast, verwonderd toe. Van all plannen te beheerschen, wat Z. K. H. dan ook doet. Het van herbouw, die na den oorlog opdoken, werd dit is mitsdien geenszins noodig uit beleefdheid Fransch het grootste, het bewonderenswaardigste genoemd. te spreken. De Kroonprins al het integendeel zeer Vooral was men getroffen door de geestkracht natuurlijk vin en en waardeeren, dat de omgangstaal eener regeering, die de uitvoering van zulk een met hem in Nederiandsch-Indie het Nederlandsch is. werk durfde voor en ton de wereldoorlog nog Men voorkomt daardoor bovendien zich belachelijk met volt kracht woedde. Een Schotsch blad noemde tom aken en draagt het zijne bij tot hooghouding het plan een doorslaand bewijs van onverschrokken- on er taal. heid, volharding, vernuft en geduld. De Neder- de K. landers waren uit hun verdedigende houding tegen- over hun aartsvijand tot den aanval overgegaan. Door overbevolking gedwongen, verleggen zij de grens, niet met legers van soldaten maar met legers Kalender Groot-Nederland 1929. van werkers. Dat daarbij de onderneming bovendi en onmiddellijke winst beloofde, achtte men een bij- komend bewijs van beleid, dat een Duitsch blad Zij, die dezen fraaien kalender nog ziin landgenooten ter navolging aanbeval. niet bestelden, dienen zich te haas- * * De golven van Beemster, Purmer en Schermer ten. De oplaag is bijna uitverkocht. daagden reeds in de zeventiende eeuw de Neder- NEERLAND IA 183 landsche „vernuftelingen" uit; de stoom hielp, nummer van N eerlandia, beter nog het onlangs omtrent de helft der negentiende, den droom van verschenen boekje van de Vereeniging Nederland Leeghwaters „Haarlemmermeerboekje" verve en- in den Vreemde met aandacht te lezen. In het lijken. De zee midden in het land, bedreiging der begin van dit jaar heeft dr. Lely op uitnoodiging vlakke beemden — de Noordhollandsche doorbraak van het Am erikaansche„Institute of International van 1916, die voor 25 millioen gulden schade aan- Education” een reis naar Amerikagemaakt, om voor- richtte en nog eens 25 millioen gulden aan herstel namelijk voor professoren en studenten van eenige en verbetering van dijken kostte, herinnerde er op universiteiten voordrachten te houden, die zelfs in. 'tpijnlijkst aan — scheiding, bestendiging van het „land der onbegrensde mogelijkheden" ver- vervreemding dus tusschen oostelijke en westelijke bazing en bewondering hebben gewekt, voor het een landgenooten — dat was sinds eeuwen den echten „klein Holland" durft en vermag. Nederlander bijna een beleediging, prikkelde tot * verzet. Verschillende plannen — men kent de ge- Het was nietgemakkelijk, den Amerikanen een schiedenis — zijn Van Diggelens eerste ontwerp denkbeeld tegeven van den omvang van het werk, van 1849gevolgd. Met de tijden veranderden zij, maar, wanneer men aanneemt, wat in het ruwe zooals vermoedelijk ook in het thans in uitvoering opgaat, dat 500 milli gulden hier ongeveer gelijk- ziinde plan nog wel het een en ander gewijzigd staan met 500 millioen dollarsginds, dan kan men zal worden. de droogmaking der Zuiderzee gelijkstellen met de Hoedit zij — het groote werk is op gang en, beveiliging to en overstrooming van het Mississippi- dankzij de wet van 1925 „tot bespoediging der dal, waarvan in het vorige jaar een streek grower Zuiderzeewerken", zit er vaart achter. Wieringen is, door afsluiting van het Amsteldiep, dan heel Nederland is overstroomd. Van der nationale werken zijn in het bijzonder de aanle met den vasten wal verbonden; het Wieringermeer van het Suezkanaal en het Panamakanaal met wordt ingedijkt en reeds baggert men de vaarten het onderhavige te vergelijken. Het laatste kostte van denpolder van 20000 H.A., die over twee jaren tot dusver ongeveer 400 millioen dollars, terwij1 droog zal zijn. Omstreeks vijf dui end gezinnen de drooglegging der Zuiderzee rond 500 millioen zullen dit vette land erven. Het groote werk aan den afsluitdijk is begonnen met het aan- leggen van sluisputten aan Oost- en West- NADER (71- GE PVER ITT 071777W_E R17 AFAVL lifT1:1VC oever, de hoektorens van dit bolwerk. De RAT D.1? 0 0 GMAXIAW Z 171:11ER ZEE . eersteZuiderzeebewoner is op het Korn- SCHAAL. /:r900 000 werderzand geboren. Vande technische bijzonderheden behoeven wij geen landgenoot iets meer te vertellen. Het yolk le ft mee met deze gebeurtenis, maakt zelf plannetjes, verlegt rivieren, gooit 40-meter-die pe zeegaten dicht, poldert groote stukkenzandbodem in (zonder te zeggen, wat daarop geteeld zal moeten worden). „We moeten voorden nazaat ook nog wat in te polderen laten", zei dr. Lely, dien wij de dagen in en spreken over dit zijn levens- werk, dathij als leider van het uiterst zorg- vuldige onderzoek van 1886 tot 1891, uitge- voerd in opdracht van de Zuiderzeevereeni- ging, begon. Geen ingenieur, geen staatsman heeftzoo root aandeel gehad in het slagen van het denkbeeld als de heer Lely, die als minister het drie malen tegen militaire en gel- delijke bedenkingen moest verdedigen; die het meer dan eenszag verijdeld door de politiek, maar die door de ervaring leerde en in 1913 de uitvoering deed vastleggen in de Troonrede, waarin de woorden stonden: „Ik acht den tijd .gekomen, om de afsluiting en droog- making der Zuiderzee te ondernemen." Wat de heer Lely ons van die moeilijkheden en teleurstellingen vertelde; wat hij mededeelde over de wenschelijkheid, de noodzakelijk- heid dezer verovering van een nieuwgewest, van dezegenrijke gevolgen, die men ervan ma g verwachten voor de vruchtbaarheid der omliggende gewesten, de zoet-watervoor- =rung, het verkeer — wie het niet weet, wiezijn begrijpelijke geestdrift niet deelt, zal goed doen, bijv. zijn artikel in het Groene Weekblad van Febr. '18, of dr. A. A. Beekmans beschrijving in het Zuiderzee- Kaartje der droogmaking van de Zuiderzee. NEERLAND IA gulden al vergen. Het Suezkanaal heeft omstreeks met millioenen omgaan. De kosten, over een der- 800 millioen francs gekost. Dit bedrag is echter tigtal jaren verdeeld, bleken slechts de helft der bezwaarlijk meer in de muntwaarde van on en tijd crisisuitgaven van een oorlogsjaar. Konden wij deze uit te drukken. opbrengen, dan bestond er wel een winstgevender De heer Lely vertelde zijn hoorders, dat Nederland belegging voor one millioenen ! Het yolk wilde de thans met een ti de van zijn bebouwbaar oppervlak onderneming; zelfs de visschers riepen ten slotte wordt vergroot, wat die en indruk maakte. Ook „Maak 'm droog" (dr. Beekman in de Groene). — werd men getroffen, toe de lantarenplaatjes en Op 14 Juni 1918 stond de wet in het Staa:tsblad. rolprenten der „Maatschappij tot uitvoering der Hoe de bezwaren van „Oorlog" overwonnen Zuiderzeewerken", die hi' had meegebracht, aan- we den is wellicht niet algemeen bekend. „Oorlog" schouwelijk maakten, hoe ons yolk zijn veroverings- vreesde voor belemmering bij de onderwaterzetting der oorlog teen de zee voert; hoe een dijk wordt aan- Hollandsche waterlinie. Dr. Lely ontwierp nu het gelegd; hoe baggermachines den grond voor het IJmeer in verband met een verdiept en verbreed dijklichaam uit de zee elf halen; hoe de zinkstukken Noordzeekanaal en de nieuwe sluis te Umuiden voor gelegd, het and gestort wordt. Aldus be on het het snel binnenlaten van de zee. Amsterdam denkt verhaa l van Nederlands eeuwenouden strijd teen g wellicht, dat des poedige uitvoering der verruiming het water voor den vreemdeling te leven en verkeerde vandat kanaal alleen voor zijn scheepvaart geschiedt. een nauw begrepen verwondering in ontzag. Ditgroote werk worth echter mede snel uitgevoerd Zoo sprak deze onderneming tot de verbeelding; in nauw verband met de afsluiting der Zuiderzee. de heer Lely kon onmiskenbaar bespeuren, dat de Deeene zee wordt afgesloten, de toegang tot de Amerikanen de hier ontplooide werkkracht bewon- andere wijd geopend. de en en dat het kloeke besluit van 1918 de belang- Enzoo begint Nederland het nieuwe tijdvak der stelling voor Nederland in Amerika, die in de laatste geschiedenis goed. Het heeft terstond begrepen, dat jaren reeds zeer root is, aanmerkelijk heeft doen er naden oorlog hard gearbeid zou moeten or en toenemen, en het heeft de schouders gezet onder de zwaarste taak, De meeste profeten zijn vol ongeduld; zou dat waartoe het in staat was, Zoogroote inspanning de reden zijn, waarom zij in hun eigen land niet ontplooide het yolk alleen gedurende en na den geeerd zijn ? De profeet is dat wel — de staatkunde druk van den tachtigjarigen oorlog, De ongewone leerde hem wachten. Ook was hi' overtuigd, dat een bloei, die toen volgde, bevat een voorspelling van de groot landsbelang als dit moet rijpen; rustpoozen toekomst, die Nederlands vereende krachten ook als de politiek ongewild schiep, werden gebruikt thans weer kunnen scheppen. voor propaganda, voor le in voordrachten, arti- kelen in de pers. Een teeken, dat het denkbeeld had post gevat, was de ervaring met de bepaling, die de NEDERLANDSCHE ANTILLEN.. heer Lely in het ontwerp van 1916 had moeten brengen, waarbij de uitvoering van het militaire De nieuwe Gouverneur van Curacao. gezag afhankelijk werd gesteld. De minister rede- neerde ongeveer zoo: de uitvoering van een zoo De benoeming van den nieuwen gouverneur voor belangrijk nationaal werk ma niet afhankelijk zijn Nederlands eilandenbezit in West-Indie heeft lang van den wensch van enkele ministers; wil het yolk op zich laten wachten. En nu zij afgekomen is, heeft ze, dan al het elf teen deze bepaling opkomen. zij nergens critiek uitgelokt. Dat zou hieraan kunnen Zoo lie het ook. Generaal Eland schreef in zijn, liggen, dat ook de groote pers weinig op de hoogte bij het V, V. op het ontwerp van 1918 gevoegde, is van de behoeften van ditgebiedsdeel; ook zou nota: „Maar dat de militaire autoriteit de macht onbekendheid van den benoemde de oorzaak kun- zal verkrijgen, het grootsche werk zoo lang te ver- nen zijn. Het een noch het ander schijnt het geval, tragen, als zij goed vindt, dat al toch wel door bijna Curacao is in de laatste jaren danig over de tong niemand worden goedgekeurd." Minister Lely vond gegaan, niet tot zijn schade, in zooverre men ho en in den leider van het kabinet van 1913, mr, Cort mag, dat blijvende belangstelling is geboren. De van der Linden, een kractig voorstander; O- h or heer Fruytier — hi' moge dan niet tot de meest log noch Financien maakte toen meer bezwaar vooraanstaande mannen behooren — heeft toch een en , de volksvertegenwoordiging verwierp het niet staat van dienst, die hem aan openbare beoordeeling mee r toelaatbare voorbehoud. blootstelt. En, voor zoover wij in verband met * * * ziin benoeming tot gouverneur van Curacao hebben De volkskracht was trouwens zeer toegenomen kunnen na aan is niet anders dan goed van hem en wat nog veel meer zegt: het yolk had die gemeld. Dat zelfs niet getracht is, zijn benoeming kracht leeren kennen. Toe het eerste ontwerp te verklaren of toe te juichen op grond van eigen- werd ingediend --door minister A. Heemskerk schappen, die hem voor het nieuwe ambt bijzonder in 1877 — telde Nederland ongeveer 4 thans 7 geschikt zouden maken, pleit voor de zuiverheid millioen inwoners. In dien tijd brachten de Rijks- der beoordeeling. Dit is o. i. de verdienste deer middelen gemiddeld ruim 91 millioen in het jaar benoeming, dat in het verleden van den benoemde op, nu omstr, 500 millioen. Ook in de tweede helft der weinig of geen aanknooping daarmee te vine is is. negentiende eeuw zijn groote werken uitgevoerd: Inde gegeven omstandigheden heeft Curacao be- spoorwegen en havens aangelegd, kanalen gegraven, hoefte aan iemand, die als „homo no s" tegenover het rivieren verbeterd; deels echter omdat er genoeg land staat, krachtig, bekwaam om te besturen, bovenal te doen was, meer nog misschien om het geweldige met liefde voor een werkkring, die -groote voldoening bedrag der kosten, deinsde de voorzichtige Neder- schenken kan. Wij achten het een gering voordeel, lander voor het grootste, maar tegelijk vruchtbaarste dat de technische opleiding van den heir Fruytier, en, zooals in den wereldoorlog bleek, noodigste ofschoon niet rechtstreeks in de lijn der vraag- na werk terug. De crisistijd leerde ons stukken van den dag in Curacao, hem tegenover NEERLANDIA 18 vele deer vraagstukken gemakkelijker al doen staan dan een ander. DIETSCHE KANTTEEKENINGEN. Er is geschreven over Curacao en de rijksgedachte. Wij willen het daarover op di oogenblik echter niet hebben, orndat wij dan misschien buiten onze Het Dietschin Verdrukking. Dat in Fransch-Vlaanderen. de oorspronkelijke landstaal verdruktwordt, beseft men daar meer en meer. Misschien dot de inhuizing van zooveel Vlaamsche werklieden in de nijverheidsstreek van Roobeeken Toerkonje haar uitwerking gevoelen; in elkgeval maakt hun aanwezigheid het mogelijk, dat menzich in de oude taal weer kan uiten, dat er weder bladen en tijdschriften in die taal ver- schijn.en. Een daarvan is„Onze Taal”, welks leider, de heer Albert van Hoyweghen te Roobeek, naar omstandigheden uitstekend Nederlandsch schrijft. Die p voelt hi' de schande, die het yolk in Noord- Frankrijk moet ondergaan, wear het recht op de eigen taal verkracht wordt, een natuurwet welhaast, ter bescherming van het bestaan der volken ingesteld. „Een yolk zonder samenhang kan niet in tel zijn", zoo laat de heer Van Hoyweghen zich in het October- nummer van zijn blad uit. „Er kangeen grooter klieving bestaan dan die welke door het aankleven aan een uit- heemsche taal van zekere la en der bevolking, het eene deel ervan aan verbastering, ontaarding vervreemding overlevert en 't andere van de noodzakelijke leiding berooft zonder welke deze standen rechtstreeks tot ver- nedering en een onbeperkt stoffelijk en geestelijk verval moeten verdompelen. Ir. L. A. Fruytier. „ Hoe begrijpen de leidende standen van Vlaanderen niet, dat op hen de plicht rust, de Vlaamsche beschaving statuten zouden era en. Liever denken wij aan te eeren en te handhaven, de Vlaamsche kunst te schatten Curacao en de A. N. V.-gedachte. Curacao is bij en te verspreiden en de Vlaamsche taal te beminnen en uitstek een Verbondsland. Op weinige uitzonde- te verdedigen ?" ringen na wonen er slechts stamverwanten en yolks- „Ook wij moeten, vooralleer er kan spraak zijn, hare groepen van niet Europeesche afkomst, aan wie het verspreiding in den vreemde te verzekeren, eerst en Verbond, ter bevordering van een voortdurend goede vooral, in de leidende standen van Vlaanderen, het gansch verstandhouding tusschen stamverwanten daar en verdwaaldgedeelte van ons bloedeigen yolk, voor onze elders en die volksgroepen, zijn belangstelling wijdt taal gewinnen." in dengeest van het doel van het Verbond, de ver- hooging van de geestelijke, zedelijke en stoffelijke Hiermede wijst de heer van Hoyweghen nauwkeurig kracht van de volken en volksgroepen, die tot den aan, wear het schort en wat gedaan moet worden Dietschen stem behooren en versterking van hun to gen een kwaad, dat wat de Parijsche ambtenaren bewustzijn van onderlinge verwantschap. Het is, of ook mogen zeggen — voor Frankrijk niet minder art. 2 der Verbondswet voor Curacao geschreven is. schadelijk is dan voor het gewest, walks natuurlijke Bij den aanvang van zijn arbeid, eerst hier ten ontwikkeling aldus words belemmerd. Het Dietsch nutte van dat land, later ginds, roe en wij den heer moet weder in eere komen in het meest Dietsche Fruytier een hartelijk welkom toe. Zijn taak zal niet van alle landen. gemakkelijk zijn. Teleurstelling zal niet altijd ont- breken. Maar de taak is er niet minder mooi om. In Nederland Nederlandsche muziek. Als vertegenwoordiger van het hoogste gezag in De leden der Nederlandsche Maatschappij tot het Rijk den naam van dat gezag hoog te houden, bevordering der Toonkunst ontvingen wederom voor het te doen eerbiedigen, den Nederlandschen naam een an den a.s. winter een overzicht van de Afdeelings- eere te doen zijn tegenover onderdaan en vreemdeling, avonden. het is de eerste eisch, die den gouverneur van Curacao 't Zijn natuurlijk weer bijna uitsluitend niet gesteld ma worden. Met het aannemen der Konink- Nederlandsche koorwerken, die zullen worden uit- lijke benoeming is die eisch vrijwillig aanvaard. gevoerd. Hij moge vervuld zijn, als straks de tijd van reken- Een loffelijke vermelding voor de uitzonderingen: schap daar is. Dan zullen en Nederland en Curacao Dordrecht en 's-Gravenhage namen op hun met dankbaarheid op gouverneur Fruytiers bestuur programma's Diepenbrocks Te Deum, Goes de terugzien. Vlaamsche werken De Kollenbloemen en gedeelten uit Franciscus, beide van Tinel, Haarlem we rken Stammuseum en Stamboekerij. van Wagenaar, Zeist ROntgens Lachende Cavalier Deze instellingen zijn gevestigd in de bovenkamers van (eerste uitvoering). ons kantoor Laan 34, 's-Gravenhage en alle werkdagen, behalve Er is dus el eenige verbetering te boeken. des Zaterdags, geopend van 10-12 en van 2-4 uur. Leden en De Maatschappij viert weldra hear honderdjarig huisgenooten hebben vrij toe an • niet-leden betalen 20 ct. bestaan. Laat het bestuur eens overwegen, welke 186 NEERLAND IA middelen het kan aanwenden om aan de Grootneder- landsche toonkunstenaars ten minste een even groote ZUID-AFRIKA kans te geven als de muziek van andere volken. Wij wenschen de buitenlandsche koorwerken van Heldenavond, beroemde meesters niet te zien uitgesloten — dat ware ons yolk een beschavingselement en een eeuwige Te Kaapstad is „helde-aand" weder met geest- bron van genot onthouden — wij vragen slechts een driftgevierd. bescheiden plaats ook voor de eigen toonkunst, De heer Jordaan, hoofd der Afrikaansche hooge- omdat eigen kunst eigen leven is en nieuw eigen school, et het doel der samenkomst uiteen, de leven wekt. Administrateur de heer A. P. J. Fourie sprak over En nu we het toch hierover hebben nog een „Onze Jan" (Jan Hofmeyr) en prof. M. C. Botha verzoek aan de besturen en leiders der Toonkunst- over President Kruger, President Steyn en gen. koren: Vergeet bij het kiezen der solisten voor uw De Wet. Zij deden uitkomen, wat deze groote mannen uitvoeringen niet, dat de Dietsche stam over een voor Zuid-Afrika konden doen, doordat zii zichzelf eerbiedwaardig getal voortreffelijk geschoolde an e- trachtten te zijn. VOOr „Onze Jan" op het tooneel ressen en zangers beschikt, die het eerst in aan- was verschenen, had de Afrikaner een minder- merking mogen komen voor het vervullen van arts en. waardige plaats in de samenleving en werd zi jn taal Nog altijd is het waar, wat Constant van de Wall niet erkend. Aan zijn volharding en overwicht was onlangs schreef in Het Vaderland: „Wij zijn een de invoering der wet van 1882 te dank en welke aan klein volk, maar de verwijten, die meta ons maakt, het Hollandsch naast het Engelsch gelijke rechten van te zeer den vreemdeling aan te hangen en traag toekende. Ons heldentijdperk, aldus ongeveer prof. in elkanders arbeid te gelooven, zijn maar zelden Botha, ligt nog te kort achter ons. De dag zal aan- onverdiend." breken, dat de daden der volkshelden een grooter En ten slotte een verzoek aan de Nederlandsche deel van ons volksleven zullen uitmaken . . . . „Die muziekverslaggevers: Doet niet mee aan de aan- ideale en die levee s van die helde moet ook nog vandag bidding van kunst uit den vreemde en meet uw ons yolk ins freer. Op die he fondament, waarop bekwame landgenooten met if en maatstaf als hulgebou het, moet ons voortbou." hun buitenlandsche mededingers. In die woorden ligt heel de to kaners besloten. Zoolang zij hun groote leiders uit den vrijheidsstrijd blijven vereeren en eendrachtig Nederlandsche aankondigingen in Vlaanderen. samenwerken, behoeven zij een bed ref va hun zelfstandig volksbestaan te .duchten. „Krager Niet voor de eerste maal wordt in Neerlandia, en ook buiten en Steyn het uitstekend scam ewe zei prof. ons Verbond, gewezen op het kwaad, dat handelaars en nijver- Both a, „vdaar dat hul instaat was om so baie an heidslieden, zoo Vlamingen als Noord-Nederlanders, zich zelf vir hul yolk tot stand te bring." berokkenen door hetgebruiken van de Fransche taal voor Deze heldenvereering onderhoudt het heilig vuur; de bekendmaking en verspreiding van hunne voortbrengselen herinnert het opgroeiende geslacht aan zijn plicht in het Vlaamsche land, hetwelk, men vergeet het wel eens, enzijn recht, een eigen toekomst te bouwen op de meer dan Brie millioengeheel Fransch onkundige inwoners grondslagen, door de groote voortrekkers gelegd. telt. De tweetaligen, ook te Brussel en omstreken, kennen verder niet alleen alien Vlaamsch (Nederlandsch), maar zijn, Een Boeman, op enkele zeldzame uitzonderingen na, geboren Vlamingen De heer W. J. O'Brien, parlementslid voor Pieter- en, in overwegend getal, stambewuste menschen, die de voor- Maritzburg, een man van aan fen heeft in de Natal keurgeven aan de waren van in het Nederlandsch adverteerende Witness een beschuldiging to en het bestuur der firma's. Dit mocht voor eenpaar maanden een der groote Oostindische Compagme uitgesproken, die weerlegd Antwerpsche warenhuizen op practische wijze ondervinden. moet worden, al is het een beetje lang geleden, dat Tot dusver zond deze firma aan hare klanten uitsluitend het vergrijp gepleegd zou zijn. Hi' beweerde, dat Fransche catalogi en reclamebiljetten en adverteerde zij in de Hugenoten, die zich in 1689 in Zuid-Afrika ves- dag- en weekbladen enkel en alleen in de Fransche taal. Ze ti den door de Nederlanders werden onderdrukt. zond aan. hare koopers een rondzendbrief, waarin gevraagd Hun taal enzeden werden verdrukt. werd, in welke taal zij, in de toekomst, deze aankondigingen Prof. dr. G. Besselaar spreekt deze onjuiste voor- wenschen te ontvangen. Ongeveer tachtig ten honderd der stelling tegen in het genoemde blad. Die oude stone ingekomen antwoorden luidden ten gunste van het Neder- Van de verdrukking van het Fransch is een van de landsch en dit trots het feit, dat dit warenhuis velegegoede vele boemans, die in het Engelsche Natal telkens heeren en dames, die in de groote Vlaamsche steden het worden opgeroepen. Dertig jaren geleden gebeurde franskiljonisme nog niet hebben afgezworen, onder zijn klanten dit ook in de Kaapkolonie, Transvaal en Vrijstaat, telt. Eengelijksoortig referendum onder de heele Vlaamsche met geen ander gevolg dan een volkomen ontmaske- bevolking gehouden zou zonder twijfel nog tot een heel wat ring. In een uitvoerig artikel met namen en jaartallen hooger procent ten gunste van onze taal leiden. doet prof. B. uitkomen, dat de verdwijning van het Al wie in het Vlaamsche land handel drijft, hale zijn voordeel Fransch uit Zuid-Afrika, hoe betreurenswaardig ook uit deze les, welke duidelijk genoeg aantoont, op welke wijze om der will van de beschaving, een natuurlijk in dit deel van ons stamgebied moet worden geadverteerd, gevolg was van de omstandigheden en niet van om het ware kooperspubliek te bereiken. een boosaardig plan der Oost-Indische Compagme. 0. m. deelt prof. Besse laar mede, dat de Fransche Hugenoten op hun verzoek een tweet en Fransch onderricht op school verkregen. De P dikant Hendrik Beek, die in 1702 den tweet g prediker Pierre Simond, jarenlang Fransch predikant Leden, werft Leden! in de Nederlanden, opvolgde, moest in het Neder- ,. NEERLAND IA 187 landsch preeken, maar mocht de bejaarde lieden en klok van biblioteekwese in Suid-Afrika is 'n hele paar zieken bedienen in het Fransch. Paul Roux, eveneens jaar agter", schrijft „Die Burger". De bestuurders een Franschman, leeraarde en verleende ziekentroost van het fonds van 100.000p.st., dat Carnegie gesticht in beide talen. Eerst bij zijn dood in 1723 werd heeft, om opvoedkundig werk in de Britsche landen geen opvolger meer benoemd, daar er niet meer dan te bevorderen, hebben twee ervaren bibliothecarissen 25 Fransch sprekenden, bovendien menschen op daarheen afgevaardigd om heel het land te bereizen, leeftijd, in de heele kolonie waren. tezien, wat noodig is en plannen te ontwerpen. De Hierbij komt, dat bijna al deze Hugenoten in heer Ferguson uit Californie en de heer Pitt uit de Nederlanden hadden gewoond (uit het jaartal Glasgow hebben aan een noenmaal te Kaapstad de 1689zou men opmaken 4 jaren). bedoeling van hun komst uiteengezet. Zij komen Pastoor N. L. de la Caille, een van 's schrijvers niet omgeld uit te deelen, maar om enkele beginselen getuigen, bespreekt in zijn „Journal historique du Vo- van het boekerijwezen in Amerika en Gr. Br' en yage fait au Cap de Bonne Esperance" (Geschied- die daargoede uitkomsten hebben opgeleverd, in kundig verhaal van een Kaapsche reis), zonder Z.-Afrika in toepassing te brengen. bitterheid de taalpolitiek der Nederlandsche Oost- „Ons leef in die tydperk van die wetenskap, en die indische Compagnie. Dat was omstreeks 1750, twee biblioteek is 'n noodsaaklike vereiste", schrijft Die Burger geslachten nadat de Franschen zich te Drakenstein . „As die student die onderwysinrigtings verlaat, moet hy hadden gevestigd. De oorspronkelijke kolonisten die kans kry om sy kennis voort te bou. As die biblioteek- waren toen uitgestorven. De la Caille zegt, dat zij wese van 'n land so swak is dat oud-studente nie die thuis hun kinderen Fransch hadden geleerd, maar kans kry om verder te*ontwikkel nie, dan beteken dit dat door aanhuwing met Nederlanders die to al dat diegeld wat op onderwys gespandeer word, in 'n groot verloren was gegaan. De verdrukking van het Fransch mate vermors is. 'n Oud-student sonder boeke is net door de Nederlanders was niets dan een boeman. sons 'n opgeleide skrynwerker sonder gereedskap." Zuid-Afrika bezit ongetwijfeld rijke boekenvoor- Suid Afrikaanse Akademie. raden. Zoo be it de Carnegie-boekerij te Potchef- In de in September gehouden jaarvergadering der stroom 12.538 boeken, waarvan 1.359 in het Neder- Suid Afrikaanse Akademie is overgelegd een lijvig landsch of Afrikaansch en op vele andere plaatsen verslag over taal- en spellingsmoeilijkheden, on er- zijn er bibliotheken. Door de groote afstanden teekend door dr. E. C. Pienaar en dr. D. P. Bosman. kunnen echter vele bewoners van het land daarvan Bij de bespreking werd o. a. uitgemaakt, dat het geen gebruik maken. De beide bibliothecarissen gebruik van „werd" geoorloofd zal zijn en „hom" willen trachten, middelen te verzinnen, om dezulken in sommige gevallen door „sig" moet worden ver- aanboeken te helpen. „En als de menschen — wat van en. Van meer belang is het besluit, dat de ookvoorkomt — niet begrijpen, dat zij boeken noodig Academie zal aanbevelen, bij de Bijbelvertaling hebben, dan — zei de heer Ferguson tot den ver- bepaalde plechtige Nederl. vormen te behouden. tegenwoordiger van een der bladen — moeten zij Senator Malan deelde mede, dat ti ens het bezoek gedwongen worden dat te beseffen." van Prof. Pont aan Zuid-Afrika met hem overleg Dat lijkt wat Amerikaansch ! Zuid-Afrika is, dunkt isgepleegd over de voorgeschreven werken bij de ons weet- enleergierig genoeg om uit eigen bewe- zoogen. matriek-examens (toelating tot de hooge- ging naar de middelen tot verdere ontwikkeling te school), boeken die ook de Taalbond bij zijn examens grijpen. gebruikt. Over de keus van die werken is men niet Een Afrikaansch Tooneel. tevreden; prof. Pont beloofde, in Nederland een Te Pretoria acht men den tijd rijp voor den opbouw kleine keurcommissie te benoemen, die van voor- van een eigen Afrikaansch tooneel,. niet alleen als lichting zal kunnen dienen. tijdverdrijf, maar in zulk een vorm, dat het kan Alle leden van deSpellingscommissie waren het helpen aan de vorming van het karakter en de ont- eens, dat maatregelen genomen behoorden te worden, wikkeling der beschaving van het yolk. om„het voortwoekerende euvel der anglicismen te Onder leiding van Dr. M. L. du Toit van het stuiten.” Daar men het niet eens is, wat daaronder Transvaalsche Universiteitscollege, is thans een moet worden verstaan, stelden zij yogi., een prijsvraag „Afrikaanse Tooneelbond" gesticht, of althans de uit te. schniven voor de beste verhandeling over hoofdleiding daarvan te Pretoria, bestaande uit anglicismen in het Afrikaansch en die uit te geven. de heeren Du Toit, dr. J. E. Holloway, kunst- De secretaris berichtte, dat wijlen de heer Arthur schilder J. H. Pierneef, Gustav Preller, P. J. Hoogen- de Villiers bij testament bepaald had, dat, vijf jaren hout en dr. B. de Loor. In alle groote dorpen van nazijn dood (d. i. December 1928), prijzen moesten Transvaal komen plaatselijke tooneelvereenigingen worden uitgereikt voor de vijf beste letterkundige voort vertoonen van de stukken, die de hoofd- en wetenschappelijke boeken in het Afrikaansch. leiding zal aanbevelen. Het is een stoutmoedig De toewijzing van deze prijzen werd opgedragen plan, maar „as so baie Afrikaners so gereeld na 'n aan de letterkundige commissie, die ook over den bioskoopvertoning kan gaan", zegt een der bladen, Hertzog-prijs voor letterkunde beslist; dit lichaam „kan hulle net so goed 'n goeie Afrikaanse opvoering werd met twee le aangevuld. Zeker geen overbodig gaan bijwonen." Op 21 en 22 Oct. reeds zou de besluit, daar, gelijk prof. Malherbe terecht opmerkte, tak Pretoria de eerste voorstellingen geven en wel het aanwijzen van de vijf beste boeken een danig van een Afrikaansche bewerking van een stuk van moeilijk werk is. Sudermann onder den titel „Gelukshoekie". Mis- schien wekt deze keus van een Duitsch schrijver Boekerijen noodig. eenige verwondering; veel komt echter aan op de Het vernieuwdeZuid-Afrika richtzich in. Het bewerking. Elke tak van den Bond al sets van zi in smeedt zijn taal. Het wil een eigen tooneel hebben. inkomsten storten in de hoofdkas, waaruit gezorgd Het vraagt bibliotheken. zal worden voor de vertaling van stukken in het Die laatste eisch is eender dringendste. „Die Afrikaansch. De ondernemers hopen zelfs, d dat men 188 NEERLAND IA eenmaal in staat al zijn, eigen Afrikaansche schouw- burgen te bouwen. Zij even daarmee een in bewijs van vertrouwen in den nationalen zm der Afrikaners. De proe f is kostbaar, dock belang- we end, Slaagt zij, dan is men een sprong verder. De ervaring in Vlaanderen heeft, dunkt ons, wel bewezen, hoe ontzaglijk veel een goed tooneel voor taal en volkseigen kan doen. Een Nederzetting van Nederlanders? Die Weste van' 23 October me de dat de heer F.', Veldman,' een vermogend Nederlandsch land- bouwer, binnenkort naar Nederland zou vertrekken, om geschikte landverhuizers te halen tot bevolking van de plaats „Wonderfontein" aan de spoorlijn Johannesburg-Potchefstroom en omstreeks 80 K.M. De molens van Fransch-Vlaanderen. van eerstgenoemde stad. Na ruim twee jaren lang (Een Oproep). de vestigingsomstandigheden te hebben onderzocht, heeft de heer Veldman die. plaats gekocht, om aan Wat in ons land aanleiding tot oprichting van dertig gezinnen uit Nederland gelegenheid te geven, de Vereeniging „de Hollandsche Molen" gaf, ni, zich daar te vestigen. Elk gezin zal 21 morgen het verontrustend verdwijnen van deze standbeelden besproeibaren grond krijgen; het weiland zal gemeen- onzer oude beschaving, gebeurt ook in Fransch- schappelijk gebruikt worden en een coäperatieve Vlaanderen. Van de meer dan 20 molens, die voor vereenigmg zal de opbrengst van den grond ver- 1900 den Kasselberg sierden, waarop het stadje koopen. De grond is volgens Die Neste uiterst Kassel ligt, bestaan er thans nog maar vier en twee vruchtbaar met volop water. daarvan zijn juist nu plotseling met ondergang De heer Veldman was lid van de commissie, die bedreigd: de „Standaardmolen" en de molen der door de Zuid-Afrikaansche Vereeniging near Zuid- familie Blonde. Twee maanden geleden werd de Afrika werd gezonden, om de gelegenheden tot molenaar Blonde vermoord. Zijn weduwe beef zich nederzetting van Nederlandsche boeren te bestu- in een gasthuis teruggetrokken en over vijf weken deeren en welker verslag besproken is in Neerlandia wordt de molen in het openbaar geveild met I/2 H.A. van Sept. 1927. grond. De Standaardmolen , een z.g. „standerd", ontleent zijn naam wellicht aan zijn vorm, maar Vooruitzichten der Taal. anderen leiden den naam of van de legende, dat bij Eindelijk al op de Zuid afrikaansche begrooting den tweeden slag van Kassel in 1328, toen Zannekin een post uitgetrokken worden voor de instelling van den heldendood stierf, hier de hertog van Alen on een vertaaldienst. Reeds sedert de Nationale partij de „Oriflamme", den Franschen Koninklijken stan- aan het be end is, hamert de Afrikaansche pers op daard, zou hebben geplant. Deze molen staat al dit aanbeeld: verstaanbaarmaking van het Afrikaans geruimen tijd werkeloos, de wieken liggen ter aarde, in de regeeringsstukken, welker vertaling tot dusver de eigenaresse, eveneens weduwe, wil hem voor wordt overgelaten aan zoogenaamde twee tali kler- brandhout verkoopen. Reeds eer verontrust door ken, die er niet veel van ma en. den dreigenden ondergang der nog overgebleven In Natal met zijn overwegend Engelsch sprekende molens, heeft de heer Daniel Tack it Kassel, Belgisch bevolking worden de vooruitzichten beter; „die vice-consul, het mogelijke gedaan om belangstelling klein klompie Afrikaanssprekendes handhaaf hul voor het lot der oude molens te wekken. De ver- pesiesie bale goed", schrijft Die Afrikaner. Er is ouderde windmolenbelasting werd afgeschaft, in op de openbare scholen — heel anders dan vijf jaren den zomer van 1929 al op zijn aandrang te Kassel geleden bijna geen Engelsch sprekend kind, dat een tentoonstelling gewijd worden aan de oude geen Afrikaansch leest. Het Afrikaansch wordt molens tot h et wekken van meer belanstelling.g algemeen aangeleerd als tweede landstaal, „en al Maar helaas; kan in Holland, ongeschonden door gaan dit nog maar sukkelend, tog weer on dat ons den oorlog, terstond klinkende belangstelling worden in hierdie opsig oorwin het", schrijft het blad. gevonden, in Fransch-Vlaanderen, welks Oostelijk Wel zit de Natalsche staatsdienst nog vol eentaligen, deel, zooals Belle, geheel verwoest werd, waar de maar een toenemend aantal ambtenaren leert than inflate oude rijken verarmde en natuurlijk de enkele Afrikaansch; er is in de hoofdstad een eer goede nieuwe rijken nog onvatbaar zijn voor de teere liefde, school met Afrikaansch als onderwijstaal met 200 die oude molens wil bewaren, is het onmogelijk in leerlingen, een verdubbeling in een jaar en in andere zoo korten tijd het geld te vinden, om deze molens te deelen der provincie neemt het aantal van zulke redden. Beide kunnen, van motoren voorzien, den. schoolafdeelingen toe. Het meest verblijdende teeken strijd om het bestaan volhouden, Zoo worth ver- van leven geeft de Saamwerk-Unie van Natalsche zekerd door den heer Tack, zoo verzekert het ook vereenigingen voor cultureele ontwikkeling barer de heer Marselis, burgemeester van Kassel, 1 De leden. Di is een invloedrijk he gam dat zijn werk laatste is bereid om de gelden in ontvangst te nemen. over de geheele Unie uitspreidt en ook in Rhodesie Om beide molens te redden, door aankoop van den en Zuidwest vertakkingen uitschiet. „Die verengelsing eersten en herstel van den laatsten, is ongev. f 5000.— van Natal is 'n proses wat lank en hewig gewoed noodig. Dot is een heele som. Maar hoevelen zijn het. Dis set wat nou vinnig besig is om te verander, er onder one lezers en lezeressen, die niet aarzelen verklaart Die Afrikaner. Natal word natuurlik nee zulk een som te besteden voor eenig kleinood, een Dutch nie maar hy word Afrikaans—Afrikaans in schilderij, een oud tapijt, of een oud meubel. Het die bree sin van die woord." is waar, men wil ook Hollan,dsche molens redde NEERLAND IA 189 en vraagt ook diarvoor. Maar kan men nu niet eens voor een keer de hand over het hart strijken en door VLAANDEREN. 'n milde gift onze belangstelling toonen voor behoud van cultuurgedenkteekenen in Fransch-Vlaanderen ? Wij hooren al zeggen: goed en wel, maar wat hebben Noto Soeroto in Vlaanderen. wij er mede te maken ? Dan aarzelen wij niet te zeggen: er is geen beter middel om een hartelijken band te slaan tusschen ons en onze stamverwanten in Fransch- Uitgezonden door het Hoofdbestuur van ons Verbond is Vlaanderen, dan door steun op dit punt. Hier is Raden Mas Noto Soeroto in de week van 4 tot 10 November, eendaad te plegen van uitnemende beteekenis. Vol metgrooten bijval in verschillende steden van het Vlaamsche vertrouwen heeft men zich tot ons gewend, de hoop land opgetreden. Dit was o. m. het geval te Oostende, Aalst, uitdrukkend, dat op de Molententoonstelling van Ieperen Brussel en Antwerpen. In deze laatste drie steden 1929 een groot bord zal mogen melden aan de sprak hi' voor de plaatselijke afdeelingen van het A. N. V. bezoekers, dat dank zij hulp nit Holland, twee molens en viel hem een zeer hartelijk onthaal ten deel. Te Brussel uit Fransch-Vlaanderen van volkomen ondergang behandelde hi' het onderwerp: „Het Javaansche yolk en het werdengered. rassenvraagstuk in India". Onder zijn gehoor bevonden zich Zoo ho en wij, dat deze oproep weerklank moge o. m. de letterkundigen F. V. Toussaint van Boelare, Urbain vinden bij alien, . die een klein plekje in hun hart van de Voorde, Dr. W. van Eeghem, Julien Kuypers, Karel hebben warmgehouden voor one stamverwanten Leroux, Theo Bogaerts, R. Herreman, de advokaten Mr. H. d a Ar. Laat ons samenwerken met giften, groot en Borginon, Van Dieren en Hoornaert, Dr. Van der Ghinst, klein. De standaardmolens van Fransch-Vlaanderen Dr.Borgerhoff, de musicus Pelemans, schoolinspecteur Dr. behooren ons even dierbaar te zijn als die, welke men Verheyden, enz. De spreker werd ingeleid door den afdeelings- in het eigen land tracht te redden. voorzitter, die op den letterkundigen arbeid van den Indone- Redtze! sischen dichter en op zijn streven naar elkaar begrijpende en waardeerende vriendschap tusschen Indonesia en Nederland P. J. DE KANTER, alg. voorz. v. h. A.N.V. wees, een streven, waarbij Noto Soeroto nimmer de vraag stelt: Prof. dr. A. A. VAN SCHELVEN, „Wat zou Nederland zijn zonder India" ? zonder er onmiddellijk voorz. V. Gr. Nederland op te laten volgen: „Maar wat zou India zijn zonder Nederland ?" Mr. W. J. L. VAN ES, secr. 11 It Daverende toejuichingen volgden op het einde der lezing. Mr.J. G. VAN TIENHOVEN, Van degel egenheid tot het stellen van vragen maakte een voorz. v. „De Hollandsche Molen" der aanwezige leven gebruik, om iets naders te verne- Mr, J. DEN TEX, secr. v. „ ,, t, men omtrent de toekomst van de Nederlandsche taal Jr. A. TEN BRUGGENCATE, in Indonesia. Raden Mas Noto Soeroto antwoordde dat, penningm. v. „De Hollandsche Molen" naar zijn meening, wat ook het politieke statuut van Indonesia Mr. A. LOOSJES. in de toekomst moge zij,n het Nederlandsch er ongetwijfeld een belangrijke rol al blijven spelen als middel van verbinding N.S. Bijdragen kunnen gezonden worden aan het met de Europeesche beschaving. Deze rol kan ongeveer ver- hoofdkantoor van het A.N.V. Laan 34, 's-Gravenhage geleken worden met de beteekenis van het Latijn, in West- (giro: 38825). Europa, ti dens de Middeleeuwen. Na afloop der lezing was er een kleine ontvangst en een Vlaamsch Leven. samenzijn in de Vlaamsche Club, waar Noord-Nederlanders Op 4 November is te Roobeek een echt Vlaamsch en Vlamingen nog een paar uren gezellig bij elkaar bleven en feestgevierd, een wedstrijd voor zang, alleen- en Noto Soeroto door Dr. Van der Ghinst, ondervoorzitter van tweespraken, met het doel, .voor, het Vlaamsche de Club, mede uit naam van prof. A. Vermeylen, die verhinderd tooneel, dat in Noord-Frankrijk nog moet herboren was, werd toegesproken. worden, geschikte krachten te leeren kennen. 't Was eengedachte van den heer R. v. d. Straeten, too el- Ter herinnering aan Arthur Wilford. leidervan den „Vlaamschen Vriendenkring" te Roobeek. Een bekend sierkunstenaar, de hear Victor Te Brussel is een comit6 opgericht met het doel de gedach- Horvath, had de zaal kunstvaardig versierd. Er waren tenis te huldigen van den verdienstelijken Vlaamschen toon- prijzen tot een gezamenlijke waarde van 500 franken. dichter Arthur Wilford, diegedurende een lane reeks van. Ziehier den feestwijzer, medegedeeld door het maand- jaren de Vlaamsche muziek in de gedeeltelijk gedenationali- blad One Taal": seerde Vlaamsch-Brabantsche hoofdstad verdedigde en vooruit- 1. Kluchtliederen(alleen en tweezang) hielp. Door zijn toedoen werden de eerste oratoria van Peter 2. Dramat. ,, Pfr fr, Benoit buiten Vlaanderen tengehoore gebracht. Hi' zelf was 1 Vaderl. „ ,, .1, een verdienstelijk toondichter, stichtte een Vlaamsche muziek- 4. Kluchtige alleen- en tweespraken. school te Brussel, thans de Wilfordmuziekschoolgeheeten 5. Dramatische alleen en tweespraken. en een afdeeling geworden van het verdienstelijke Vlaamsche OUDE VLAAMSCHE VOLKSSPELEN. werk „Kindergeluk" en riep de uitgave „Het Vlaamsche Lied", 6. Aardappelkoers, om zich kreupel te lachen. welke nog steeds bestaat, in het leven. 7. Sabelprijskamp, ongelooflijke leute. Op een nader te bepalen datum al een gedenksteen op het 8. Eierkoers, voor stille en zachte lieden. graf van den toondichter te Sint Joost-ten-Oode worden 9. Rookersprijskamp, voor liefhebbers van de pijp.geplaatst. Tot het eerecomite traden o. m. het A. N. V. tak 10. Bezondere wedstrijd voor mannen en vrouwen, Brussel enzijn voor fitter toe, naast verscheidene andere bekende boven de vijftig jaar. Vlamingen en een root aantal Vlaamsche Vereenigingen. INGANG VRIJ. Alle bijdragen tot deze hulde kunnen escort worden op de Zoo begint in de alleruiterste bescheidenheid het postrekening nr. 1583.44 van den secretaris-penningmeester Vlaamsche kunstleven te ontkiemen op de plaats, van het WilfOrdcomite, Groot-Hertogstraat 56, Etterbeek- waar eens weer 'n Vlaamsche schouwburg moge staans Brussel. 190 NEERLAND IA Vlaamsche straatnamen. Het goede voorbeeld, eenigen tijd geleden, door de stad Brugge gegeven inzake de vervanging der vaak bespottelijke tweetalige namen van straten en pleinen door eentalig Ned- landsche, blijkt heel wat navolging te vinden in het Vlaamsche land. Men herinnert zich dat, op voorstel van tak Brussel, het bestuur van Groep Vlaanderen van het A. N. V. een brief met gelukwenschen zond aan de stad Brugge, en de andere gemeenteraden van het Vlaamsche land, door middel van een mededeeling aan de pers, krachtig aanspoorde eveneens de vernederlandsching van de straatnamen hunner stad tot of me me te besluiten. Aalst en de Gentsche voorstad Sint- Amandsberg volgden en nu laat de belangrijke nijverheidsstad Kortrijk, in het widen van West-Vlaanderen, eveneens hare tweetalige straatnaambordjes door eentalig Vlaamsche ver- van en. Ook in de groote Antwerpsche voorsteden Berchem en Borgerhout zijn de straatnamen eentalig Vlaamsch, en het laatzich aanzien, dat deze beweging voor de vervlaamsching van het aanzicht der Vlaamsche steden spoedig nog meer uitbreiding zal nemen. Verbondspropaganda te Brussel. De reeks lezingen voortzettend, door hem ondernomen met het doel de uitgestrektheid en de beteekenis van het Neder- landsche taal- en stamgebied alsmede doel en werking van het A. N. V. in breedere kringen bekend te maken, sprak de voorzitter van tak Brussel de vorige maand voor de Vlaamsche Vereeniging „De Dageraad", te Jette-Brussel en den machtigen Bond der West-Vlamingen, te Brussel. Telkenmale had hi' een zoo talrijk als aandachtig gehoor en mochten verscheidene nieuwe leden worden ingeschreven. Een hoekje van de tentoonstelling van het Ned. Boek te Aalst, waarover in het vorig nummer werd geschreven. NEDERLAND. De Amsterdamsche leergang. Er zit leven in onze Amsterdamsche afdeeling. Op haar aanstichting is een economisch-historische leergang over „Amsterdam in de gouden eeuw" tot stand gekomen in samenwerking met veertien andere vereenigingen, die 13 No- vemberj.l. geopend is. Op papier zag het er goed uit: een uitgelezen algemeen bestuur, onder eereleiding van den burgemeester, het afdee- lingsbestuur van het A. N. V. als uitvoerend bestuur en een reeks sprekers van de eerste orde met den voorzitter van groep Nederland aan het hoofd. De pers berichtte reeds, dat 700 en meer gegadigden als rs zich hadden doen inschrijven. leergange Dienovereenkomstig was het bij de opening, waartoe het universiteit bestuur den rector-magnificus der gemeentelijke iversiteit had bereid gevonden. Wij zagen leden van het algemeen bestuur; behalve den rector-magnificus der G. U. den rector der V. U. prof. Aalders, prof. Seholte als secretaris van den senaat der gemeentelijke universiteit, den wethouder van onderwijs, prof. dr. H. Burger, prof. Posthumus, de heeren Delprat, Geertsema Bekkering, Haartsen, Den Tex en andere vertegenwoordigers der samenwerkende vereenigingen, den heer r beytel Cannenburg, die de tweede voordracht houden Voo enwoordi , verteg gers van afdeeling van het A. N. V. elders. zal heer Gerzon, voorzitter der Amsterdamsche afdeeling, De opende de bijeenkomst, dankte alle meewerkers en gaf het woord aan prof. De Meyere. Met een geestige toespraak leidde deze den leer an in en voldeed aan het verzoek dien te openen. Prof. Van Schelven hield daarna de eerste voordracht over Nederlandsche Volkskracht in het 17de-eeuwsche Amsterdam, die met onafgebroken aandacht werd gehoord, en na het einde, op duidelijke wijze bleek de instemming der hoorders ver- worven te hebben. Hoewel reeds meer kaarten uitgegeven zijn dan de aula der gemeentelijke universiteit kan bevatten, heeft het bestuur in de reeds juist gebleken veronderstelling, dat niet alien bedoelen iedere voordracht te bezoeken, besloten nog kaarten wit te reiken. Daarom laten wij hieronder de voordrachten, die nog gehouden moeten worden, volgen. 11 December: Prof. Mr. J. C. Kielstra, De beteekenis van Nederlands vestiging in Oost en West; 15 Januari: Prof. Mr. J. A. Eigeman, Het Leven in de 17de Eeuw in onze Kolonien; 22 Januari: Prof. Dr. C. Gerretson, De Invloed van onze Kolonien op Nederlandsche Toestanden en Denkbeelden; r Februai: G. J. Honig, De Invloed van de Molens op 5 het Industrieele Leven in de Gouden Eeuw; 12 Februari: NEERLAND IA 19 dat onze Hollandsche mannen nog wel een duwtje verdragen Uwe Directie als de mannen, die in haar dienst met de over- kunnen. Degeest onder de bemanning was ook uitstekend, brenging van het dok belast waren, hier weer iets heeft tot dank zij de ondervinding van de gezagvoerders en hoofdrnachi- standgebracht, dat de bewondering moet opwekken van allen, nisten, die naar 'teen ik er van heb kunnen waarnemen, die eenig besef hebben van de moeilijkheden, aan de voor- Vooraanstaande Nederlanders met de officieren en gezagvoerders der sleepboot te Singapore, voor den maaltijd in het Adelphi-Hotel. hun menschen met bewonderenswaardigen tact behandelden. bereiding en de uitvoering verbonden, en mitsdien niet alleen De Consul-Generaal der Nederlanden, de heer Lechner en , de roem van Nederland op Uw gebied heeft gehandhaafd vooraanstaande Nederlanders te Singapore hebben de lui op en verhoogd, maar ook in hooge mate heeft bijgedragen om een maaltijd onthaald. De bemanningen hebben een rondgang het Nederlandsche zelfvertrouwen en de Nederlandsche yolks- in automobielen door Singapore gemaakt, de foto van hen kracht tot heil van Nederland en dengeheelen Nederlandschen werd voor de Hollandsche Clubgenomen." Stam te verhoogen." Bemanning der sleepboot voor de Hollandsche Club te Singapore. Het Hoofdbestuur zond na het welslagen der oceaanvaart Bij het terperse aan van dit nummer verbreidt de pers den volgenden gelukwensch aan L. Smit en Co's Internationale den roem van andere niet minder kloeke zeemanschap: die Sleepdienst te Maassluis. der schippers van de Nederlandsche reddingsbooten, die zich „Wij wenschen uiting te even aan onze groote bewondering bij de jongste stormen en watervloeden weder zoo verdienstelijk voor hetprachtige werk, dat Uw dienst heeft verricht bij het hebbengemaakt. sleepen van het Engelsche dok naar Singapore. Wij gevoelen, dat Uw dienst, waaronder wij begrijpen zoowel Ook naar hengaat onze bewondering. 192 N EERLAND IA Rotterdam. Afd. Louden. Voor deze Afdeeling hield Prof. G. Gonggrijp 13 November De vorige maand heeft Ds. Van Dorp uit Enschede een in hetgebouw der Nederlandsche Handelshoogeschool een lezing voor deze Afdeeling gehouden. De leden en hun huis- hoogst belangrijke lezing over „Dichtersschap en Tijdgeest". g enooten waren in grooten getale opgekomen. De spreker, ingeleid door den voorzitter, Prof. Dr. Z. W. Prof. Gel heeft van deze gelegenheid gebruik gemaakt Sneller, verstaat onder dichter niet alleen een schrijver van om den scheidenden voorzitter, Ds. Baart de la Faille, hartelijk verzen, doch ook iemand, die ons roert met het weergeven dank te zeggen voor alles wat hi gedurende 25 jaar voor de van zijn gevoel. Het zijn joist niet de grootste dichters, die hun Nederlandsche Winteravondlezingen te Londen heeft gedaan. eigen tijd het klaarst weerspiegelen: •-zij zijn van alle tijden. Dat deze woorden krachtig en langdurig werden toegejuicht, Onze tijd is een verwarde en verscheurde tijd; met name geldt zal ieder, die den zegenrijken veeljarigen arbeid van den voor- dit van onze Westerschegrootsteedsche beschaving. ont- ganger der Nederlandsche gemeente te Londen kent, natuurlijk aarding komt in hoofdzaak aan 't licht op twee punten:twijfel vinden. aan de heiligheid van den huwelijksband en twijfel aan de rechtmatigheid van persoonlijk eigendom. Het is merkwaardig „Nieuw Nederland". na tegaan, hoe de houding van den dichter tegenover het De secretaris dezer Afdeeling, de heer J. Spetter, schrijft: huwelijk is geweest, in de oudheid, de middeleeuwen en de Den 25sten October j.l. heeft onze Afdeeling een voor- achttiende eeuw. Daarna komt er een tijd van kentering: drachtenavond latengeven door Jan van Riemsdijk en Neke Goethe, Flaubert, Ibsen en Tolstoi. Het nieuwegeslacht zal Hildebrand, bijgestaan door Mevr. Van Riemsdijk en Rombout op deze moeilijke vragen een antwoord moeten geven. Merk- van Riemsdijk. waardig acht spreker het, dat er een godsdienstige order- De aanwezigen hebben hun hart opgehaald aan de boeren- strooming bit de nieuwe schrijvers valt waar te nemen. samenspraken en liederen. Keurig hebben deze voordragers De doorwrochte rede leent zich minder voor een verslag in, zichgekweten van hun taak. te dezerplaatse noodzakelijk, beknopten vorm. Door een la en toegangsprijs vast te stellen ($ 1.— de De voorzitter der Afd. Rotterdam van het Dietsch Stu- persoon), meende het bestuur een voile zaal te kunnen ver- denten Verbond, met welke vereeniging deze avond was inge- wachten, maar is in die verwachting teleurgesteld. Niet alleen richt, dankte den spreker mede namens de vele aanwezigen, die was het ontmoedigend voor het bestuur der Afdeeling, maar deze schoone rede met degrootste aandacht hadden aangehoord. mede niet aangenaam voor den heer Van Riemsdijk en zijn gezellen, die een hoogen indruk moeten gekregen hebben van het vereenigingsleven der Nederlanders in New York ZELFSTANDIGE AFDEELINGEN en omstreken. Als verontschuldiging geldt, dat de tijd van voorbereiding te kort was; ten minste een week vroeger hadden Afd. Kaapstad. de kaarten verzonden moeten zijn, doch door omstandigheden Deze Afdeeling heeft 26 October een avond gegeven, welke was dit onmogelijk. een bewijs hoe een der aanwezigen hoofdzakelijk belegd was om de Kaapsche Boekerij van het dezen kunstavond op prijs stelde, diene, dat hi' on middellijk A. N. V. te steunen. lid werd van de Afdeeling en tevens een flinke bijdrage gaf Die Burger had deze avond aldus aangekondigd: „Die als een tegemoetkoming van het route geldelijke verlies, dat A. N. V. se Kaapse Afdeling staan bekend vir die voortreflike de Vereeniging te lijden had. Wij brengen hier gaarne openlijk g esellige aande wat hy sy lede en vriende weet aan te bied. dank aan dezen mildengever. Dat zijn voorbeeld navolging Die jaar 1928 was tot dusver vir die Verbond van maand tot moge vinden. maand 'n reeks van suksesse, maar vir die Oktobermaand is De daverende toejuichingen na elk gedeelte van het pro- 'n aandgereel wat alles sal oortref wat tot dusver aangebied is." gramma bewezen, hoezeer alle aanwezigen genoten. Welnu, de avond is bestgeslaagd. Wil de afdeeling meer van zulke avonden geven, dan is het Dr. Viljoen, de superintendent-generaal van Onderwijs noodzakelijk, dat alle Nederlanders en Amerikanen van Neder- hield „een kortpraatje over boeken." landsche afkomst, wonende te New York en omstreken, zich Ziehier eengedeelte eruit: „Wat zijn wij verschuldigd aan aansluiten bij de zelfstandige afdeeling „Nieuw Nederland". de noeste vlijt en volharding van de dames Bloem en Maas Het secretariaat isgevestigd: 21 State Street, New York City. en Mevr. Loopuyt, die 20 •jaar lang de boekerij aan den gang Gaarne wordt op aanvraag het reglement der afdeeling toe- gehouden hebben ? Ja van ver buiten de grenzen van Kaapstad g ezonden. is gebruikgemaakt van de A. N. V.-Bibliotheek. De Bibliotheek werd begonnen met 200 boeken, een nalatenschap van Hollandia, en telt thans meer dan 3000 boeken. Men vindt er Nederlandsch, BOEKBESPREKING. Afrikaansch en Vlaamsch; oud en nieuw, ernst en luim, wijs- begeerte, novellen en romans. Klassieke schrijvers uit de Gulden Eeuw van Nederland en de jongste schrijvers van Zaansch Binnenhuisje, door Famke. — L. J. Veen, Zuid-Afrika. Als het ooit noodig is om Hollandsch te leden, Amsterdam. dan is het nu. Ofschoon door de opkomst en officieele erkenning Hoewel deze verzameling schetsen van een huismoeder niet van Afrikaansch veelgewonnen is, wat de spreektaal betrof, rechtstreeks verband met het A. N. V. houdt, willen we er moet er toch aangedacht worden dat, als wij even rijk zullen tochgaarne hier de aandacht op vestigen. zijn als vroeger, wij die zullen moeten delven in de Neder- De schrijfster, die verscheiden jaren deel van A. N. V. landsche letterschat. Hoe beter Nederlandsch, hoe beter besturen uitmaakte, oordeelt, dat eengezond verantwoordelijk , Afrikaansch. Houd het verband met het oude Nederland gezinsteven een eerste voorwaarde is voor de verhooging der vaster dan ooit." zedelijke, geestelijke en stoffelijke kracht van eigen yolk, De belangwekkende voordracht werd afgewisseld door dus ook van den Nederlandschen stam. Geen wonder dus, schoonen zang van mevr. dr. Smuts (Ivy Philips), mej. Immel- dat zij den algemeenen voorzitter van ons Verbond bereid vond man en mej. Ste tier vioolspel van mevr. Myers en pianospel een voorwoord voor dezen eersten bundel harer oorspronkelijk van mevr. dr. Skaife. De fa. Gebr. Darter had welwillend in Morks Magazijn en Zij openbaar gemaakte „brieven van een „wonder-piano" afgestaan, die begeleidt zonder speler. een huismoeder" te schrijven. De voorzitter, de heer. L. Schoeler, heeft weer wil van In zijn waardeerende inleiding zegt de heer De Kanter zijn regelingsgaven gehad. terecht: NEERLAND IA 191 dat onze Hollandsche mannen nog wel een duwtje verdragen Uwe Directie als de mannen, die in haar dienst met de over- kunnen. Degeest onder de bernanning was ook uitstekend, brenging van het dok belast waren, hier weer lets heeft tot dank zij de ondervinding van de gezagvoerders en hoofdrnachi- standgebracht, dat de bewondering moet opwekken van alien, nisten, die naar 't een ik er van heb kunnen waarnemen, die eenig besef hebben van de moeilijkheden, aan de voor- Vooraanstaande Nederlanders met de officieren en gezagvoerders der sleepboot te Singapore, voor den maaltijd in het Adel hi-Hotel. hun menschen met bewonderenswaardigen tact behandelden. bereiding en de uitvoering verbonden, en mitsdien niet alleen De Consul-Generaal der Nederlanden, de heer Lechner, en de roem van Nederland op Uw gebied heeft gehandhaafd vooraanstaande Nederlanders te Singapore hebben de lui op en verhoogd, maar ook in hooge mate heeft bijgedragen om een maaltijd onthaald. De bemanningen hebben een rondgang het Nederlandsche zelfvertrouwen en de Nederlandsche yolks- in automobielen door Singapore gemaakt, de foto van hen kracht tot heil van Nederland en dengeheelen Nederlandschen werd voor de Hollandsche Clubgenomen." Stam te verhoogen." Bemanning der sleepboot voor de Hollandsche Club te Singapore. Het Hoofdbestuur zond na het welslagen der oceaanvaart Bij het terperse aan van dit nummer verbreidt de pers den volgenden gelukwensch aan L. Smit en Co's Internationale den roem van andere niet minder kloeke zeemanschap: die Sleepdienst te Maassluis. der schippers van de Nederlandsche reddingsbooten, die zich „Wij wenschen uiting te even aan onze groote bewondering bid dejongste stormen en watervloeden weder zoo verdienstelijk voor hetprachtige werk, dat Uw dienst heeft verricht bij het hebbengemaakt. sleepen van het Engelsche dok naar Singapore. Wij gevoelen, dat Uw dienst, waaronder wij begrijpen zoowel Ook naar hengaat onze bewondering. 192 N EERLAND IA Rotterdam. Afd. Londen. Voor deze Afdeeling hield Prof, G. Gonggrijp 13 November De vorige maand heeft Ds. Van Dorp uit Enschede een in hetgebouw der Nederlandsche Handelshoogeschool een lezing voor deze Afdeeling gehouden. De leden en hun huis- hoogst belangrijke lezing over „Dichtersschap en Tijdgeest". genooten waren in grooten getale opgekomen. De spreker, ingeleid door den voorzitter, Prof. Dr. Z. W. Prof. Gel heeft van deze gelegenheid gebruik gemaakt , Sneller verstaat onder dichter niet alleen een schrijver van om den scheidenden voorzitter, Ds. Baart de la Faille, hartelijk verzen, doch ook iemand, die ons roert met het weergeven dank te zeggen voor alles wat hij gedurende 25 jaar voor de van zijn gevoel. Het zijn juist niet de grootste dichters, die hun Nederlandsche Winteravondlezingen te Londen heeft gedaan. eigen tijd het klaarst weerspiegelen: •-zij zijn van alle tijden. Dat deze woorden krachtig en langdurig werden toegejuicht, Onze tijd is een verwarde en verscheurde tijd; met name geldt zal ieder, die den zegenrijken veeljarigen arbeid van den voor- dit van onze Westerschegrootsteedsche beschaving. De ont- ganger der Nederlandsche gemeente te Londen kent, natuurlijk aarding komt in hoofdzaak aan 't licht op twee punten:twijfel vinden. aan de heiligheid van den huwelijksband en twijfel aan de „Nieuw Nederland". rechtmatigheid van persoonlijk eigendom. Het is merkwaardig na tegaan, hoe de houding van den dichter tegenover het De secretaris dezer Afdeeling, de heerJ. Spetter, schrijft: huwelijk is geweest, in de oudheid, de middeleeuwen en de Den 25sten October j.l. heeft onze Afdeeling een voor- achttiende eeuw. Daarna komt er een tijd van kentering: drachtenavond latengeven door Jan van Riemsdijk en Neke Goethe, Flaubert, Ibsen en Tolstoi. Het nieuwe geslacht zal Hildebrand, bijgestaan door Mevr. Van Riemsdijk en Rombout op deze moeilijke vragen een antwoord moeten geven. Merk- van Riemsdijk. waardig acht spreker het, dat er een godsdienstige order- De aanwezigen hebben hun hart opgehaald aan de boeren- strooming bij. de nieuwe schrijvers valt waar te nemen. samenspraken en liederen. Keurig hebben deze voordragers De doorwrochte rede leent zich minder voor een verslag in, zichgekweten van hun taak. te dezerplaatse noodzakelijk, beknopten vorm. Door een la en toegangsprijs vast te stellen ($ 1.— de De voorzitter der Afd. Rotterdam van het Dietsch Stu- persoon), meende het bestuur een voile zaal te kunnen ver- denten Verbond, met welke vereeniging deze avond was inge- wachten, maar is in die verwachting teleurgesteld. Niet alleen richt, dankte den spreker mede namens de vele aanwezigen, die was het ontmoedigend voor het bestuur der Afdeeling, maar deze schoone rede met degrootste aandacht hadden aangehoord. mede niet aangenaam voor den heer Van Riemsdijk en zijn gezellen, die een hoogen indruk moeten gekregen hebben van het vereenigingsleven der Nederlanders in New York ZELFSTANDIGE AFDEELINGEN en omstreken. Als verontschuldiging geldt, dat de tijd van voorbereiding te kort was; ten minste een week vroeger hadden Afd. Kaapstad. de kaarten verzonden moeten zijn, doch door omstandigheden Deze Afdeeling heeft 26 October een avond gegeven, welke was dit onmogelijk. Als een bewijs hoe een der aanwezigen hoofdzakelijk belegd was om de Kaapsche Boekerij van het dezen kunstavond op prijs stelde, diene, dat hij on middellijk A. N. V. te steunen. lid werd van de Afdeeling en tevens een flinke bijdrage gaf Die Burger had deze avond aldus aangekondigd: „Die als een tegemoetkoming van het groote geldelijke verlies, dat A. N. V. se Kaapse Afdeling staan bekend vir die voortreflike de Vereeniging te lijden had. Wij brengen hier gaarne openlijk g eselli ge aande wat hy sy lede en vriende weet aan te bied. dank aan dezen mildengever. Dat zijn voorbeeld navolging Die jaar 1928 was tot dusver vir die Verbond van maand tot moge vinden. maand 'n reeks van suksesse, maar vir die Oktobermaand is De daverende toejuichingen na elk gedeelte van het pro- 'n aand" gramma bewezen, hoezeer alle aanwezigen genoten. Welnu, de avond is bestgeslaagd. Wil de afdeeling meer van zulke avonden geven, dan is het Dr. Viljoen, de superintendent-generaal van Onderwijs noodzakelijk, dat alle Nederlanders en Amerikanen van Neder- hield „een kortpraatje over boeken." landsche afkomst, wonende te New York en omstreken, zich Ziehier eengedeelte eruit: „Wat zijn wij verschuldigd aan aansluiten bij de zelfstandige afdeeling „Nieuw Nederland". de noeste vlijt en volharding van de dames Bloem en Maas Het secretariaat isgevestigd: 21 State Street, New York City. en Mevr. Loopuyt, die 20 jaar lang de boekerij aan den gang Gaarne words op aanvraag het reglement der afdeeling toe- gehouden hebben ?Ja van ver buiten de grenzen van Kaapstad g ezonden. is gebruikgemaakt van de A. N. V.-Bibliotheek. De Bibliotheek werd begonnen met 200 boeken, een nalatenschap van Hollandia, en telt thans meer dan 3000 boeken. Men vindt er Nederlandsch, BOEKBESPREKING. Afrikaansch en Vlaamsch; oud en nieuw, ernst en luim, wijs- begeerte, novellen en romans. Klassieke schrijvers uit de Gulden Eeuw van Nederland en de jongste schrijvers van Zaansch Binnenhuisje, door Famke. — L. J. Veen, Zuid-Afrika. Als het ooit noodig is om Hollandsch te leden, Amsterdam. dan is het nu. Ofschoon door de opkomst en officieele erkenning Hoewel deze verzameling schetsen van een huismoeder niet van Afrikaansch veelgewonnen is, wat de spreektaal betrof, rechtstreeks verband met het A. N. V. houdt, willen we er moet er toch aangedacht worden dat, als ,wij even rijk zullen tochgaarne hier de aandacht op vestigen. zijn als vroeger, wij die zullen moeten delven in de Neder- De schrijfster, die verscheiden jaren deel van A. N. V.- landsche letterschat. Hoe beter Nederlandsch, hoe beter besturen uitmaakte, oordeelt, dat een gezond, verantwoordelijk Afrikaansch. Houd het verband met het oude Nederland gezinsieven een eerste voorwaarde is voor de verhooging der vaster dan ooit." zedelijke, geestelijke en stoffelijke kracht van eigen yolk, De belangwekkende voordracht werd afgewisseld door dus ook van den Nederlandschen scam. Geen wonder dus, schoonen zang van mevr. dr. Smuts (Ivy Philips), me'. Immel- dat zij den algemeenen voorzitter van ons Verbond bereid vond man en mej. Ste tier vioolspel van mevr. Myers en pianospel een voorwoord voor dezen eersten bundel harer oorspronkelijk van mevr. dr. Skaife. De fa. Gebr. Darter had welwillend in Morks Magazijn en Zij openbaar gemaakte „brieven van een „wonder-piano" afgestaan, die begeleidt zonder speler. een huismoeder" te schrijven. De voorzitter, de heer. L. Schoeler, heeft weer wil van In zijn waardeerende inleiding zegt de heer De Kanter zijn regelingsgaven gehad. terecht: NEERLAND IA „Het gezin in zijn hecht verbond tusschen ouders en kinderen is in werkeltjkheid dan ook niet altijd scherp te trekken. — is degrondslag van den Staat. Geen mensch, geen yolk Men ziet, en vooral de tweede, door Neerlandia niet opgemerkte, staat sterk in den levensstrijd, wanneer niet die krachten zijn plaats maakt het heel duidelijk, dat men zich afleiden hier verzameld en aangekweekt in het eigen gezin. gebruikt heeft voor: zijn eigen afkomst afleiden. Ma men Famke mug niet alleen blijven staan in haar stria. Het het zoo nietgebruiken, en is het een germanisme, omdat men zijn de echtgenooten en moeders vooral, die zich*aan haar zijde er zich het Hd. sich herriihren, sich herschreiben von —, in de behooren te scharen. beteekenis van: beweren dat men van iemand afstamt, bi) Nederland heeft altijd zijn nationale kracht gevonden in herinnert ? 't Is hier eengeval, niet van: „meer gelijk als eigen", eenvoud en in hetgezinsleven .” maar van: „meer eigen dan gelijk." Wij ho en, dat het door de uitgeverij L. J. Veen te Amsterdam 3. Daarstellen. Dit woord komt voor Dl. XV, kol. 581, fraai verzorgde, met aardige kieken verluchte boek ook in de niet in de eigen woorden van een redacteur, maar in een kringen van ons Verbond veel gekocht en gelezen zal worden. aanhaling om het bestaan en het voorkomen van de samen- De frischgroene band, de kleur der Zaansche houten huizen, stelling stamhof te bewijzen en er de beteekenis van te doen is ook die der hoop en als zoodanig hier zinnebeeld van schri.jf- kennen. Deze aanhaling luidt: Zulk een vrije hoeve, Welke sters verwachting, dat het ontwrichte gezinsleven van onzen men ook opperhof of stamhof heette, stelde een zelfstandig en verscheurden tijd weer in zijn voegen zal komen door plichts- onafhankelijk landgoed daar, hetwelk (enz.), Overijselsche besef en verantwoordelijkheidsgevoel bij de opvoeding, en door Volksalmanak 1839, blz. 167. Terloops de opmerking dat de vrouw en moeder deplaats te her even die haar toekomt in 1839 daarstellen eengebruikelijk woord was dat niet als in het evenwichtig gezinsleven , waarvan elk onderdeel heeft een hinderlijk germanisme gevoeld werd (verg. Wdb. d. Ned. te arbeiden aan den opbouw van het geheel. Taal, DI. III, kol. 2191), maar dan: indien de redactie deze Dit boek, waarin ernst en kortswijl elkaar zoo onderhoudend aanhaling om 't er voorkomen van 't woord daarstellen afwisselen, is van een hoog zedelijke strekking. had moeten verwerpen, zou zij de bewijsplaats voor stamhof v. S. hebben moeten opofferen. Maar het spreekt toch ook vanzelf, dat de bedoeling van aanhalingen in een woordenboek alleen is, hetgebruik en de gebruikswijze van het ter plaatse be- INGEZONDEN. handelde woord in voorbeelden te latenzien, en dat het ver- melden van zulk een bewijsplaats een verantwoordelijkheid Zich verliezen. — Zich afleiden. — Daarstellen. opleqt voor wat er verder in de aanhaling voorkomt ? Niet alleen uit een taalkundig, maar ook uit een ander oogpunt, Onder het opschrift Gezaghebbende taalverknoeiers is in het welk dan ook, kunnen er in een citaat de zonderlingste en de Octobernummer van Neerlandia XXXII(biz. 161) aanmerking meest betwistbare din en staan. Doch dat blijft buiten het gemaakt op het voorkomen van de hierboven uitgeschreven geding. Het is enkel te doen om het bestaansbewijs en het woorden in het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Het gebruiksbewijs van het in het artikel behandelde woord. zou aangenaam en ook nuttig geweest zij,n indien daar niet Leiden, October 1928. A. BEETS. alleen maar de woorden en de kolommen waarin zij te vinden *** zijn, waren aangewezen, maar dat men ook het verband waarin, Nederianders in Amerika, of de omstandigheden waaronder de gewraakte termen voor- komen, had medegedeeld. Voor dat verband en voor die door. van Hinte. omstandigheden vraagt ondergeteekende, als voorzitter van In Uw maandblad, noch in degroote pers, zag ik tot de redactie van het Woordenboek, alsnog eenige plaatsruimte. nog toe het Standaardwerk van den Heer. van Hinte besproken. Ongesteldheid heeft hem belet het aanstonds in het November- De eenige verklaringen, die ik hiervoor kan geven, zijn, of nummer te doen. dat het werk door zijn aard nog onbekend is — het werd 1. Zich verliezen. Deze uitdrukking is gebezigd in de uitgegven als academisch proefschrift ter verkrijging van definitie van het woord stam, in zijn eerste eigenlijke den graad van Doctor in de letteren en wijsbegeerte — Of, dat beteekenis. Er staat (Wdb. d. Ned. Taal, DI. XV, kol. 563) de lezers met de bestudeering nog niet zoo ver gevorderd zijn, het volgende: STAM, . . . 1) Eigenlijk, met betrekking tot dat zij tot een bespreking vermeenen te kunnen over aan. planten. a) Van een boom. Het gedeelte van den wortel opwaarts Met het oog echter op de mogelijkheid, dat het buiten- dat zich naar boven in de kroon verliest. — Men kan hetgebruik gewoon belangwekkend boek in de kringen van het Verbond van zich verliezen hier rnindergeiukkig vinden en een andere nog onbekend is, acht ik het van belang er dringend de aandacht uitdrukking voor 't aver aan van den stam in de kroon ver- voor te vragen, zoowel van het Verbond als van zijn afdeelingen kieken, maar men kan niet beweren dat de uitdrukking een en van de leden afzonderlijk. germanisme is. Is zij dat dan 66k in: „zich in een wazige De zeer gedocumenteerde beschrijving, die Dr. Van Hinte verte verliezen" ? En lijkt zij — zonder er daarom een te moeten geeft in zijn ruim duizend bladzijden beslaand tweedeelig wezen — niet eerder eengallicisme ? (verg. cette riviere se boek, dat voorzien is van tal van kaarten en afbeeldingen P. dans les sables). Wanneer men spreekt van: „een lijn die van de vestiging en het leven der Nederlanders in de Ver. zich tot in het oneindige verleng,t" is dat ook niet misschien Staten van Amerika, heeft mij met groote bewondering vervuld, wel 't een of ander -isme ? Maar wordt het, als verwerpelijk, zoowel voor den samensteller als voor onze stamverwanten afgekeurd ? in degroote republiek. 2. Zich afleiden. (D1. XV, niet — gelijk Neerlandia opgeeft — Naar mijn oordeel behoort dit werk aanwezig te zijn in alle in kol. 571, maar in kol. 572): STAM, . . . 2, b) Met betrekking bibliotheken in Nederland en alle afdeelingen van het Verbond tot een yolk. Verg. volksstam. a) Eigenlijk, in engeren zin. in onderscheidene stuks en ik twijfel niet, of het zal alge- Degrootste bloedgemeenschap, de hoogste genealogische eenheid, meen als een kostelijk bezit worden ekrend. die zich van een stamvader afleidt. — Aan de aandacht van Het is moeilijk, om het zoo merkwaardige werk dat ik met, Neerlandia is ontgaan, dat de uitdrukking in de volgende spanning in korten tijd heb doorgelezen, maar dat een nadere kolom nog eens voorkomt (kol. 573): 3) Btj uitbreiding in rustige bestudeering ten voile verdient, in kort bestek te ruimeren zin, waarbij de oorspronkelijke bloedgemeenschap en bespreken. genealogische eenheid vervangen is door andere banden. Niet Ik kan slechts mijn vreugde uiten over het werk van Dr. zelden blifft men zich nog wel van een gemeenschappelijken stam- Van Hinte en het zal het Algemeen Nederlandsch Verbond varier afleiden; de scheiding tusschen de vorige en deze beteekenis ongetwijfeld verheugen uit dit werk te ervaren, welk een 194 NEERLAND IA belangrijke plaats de Amerikanen van Nederlandschen stam, oproepen van Groep Vlaanderen ter voorziening in de open taai vasthoudend aan den Nederlandschen aard en het Neder- plaatsen van het bestuur. landsche wezen, in de Amerikaansche samenleving innemen. Het hoofdkantoor heeft de noodige maatregelen genomen. Mogen zeer velen deze aansporing opvolgen, om het werk om de lezingen in Vlaanderen te regelen en gelukkig is zulks van Dr. Van Hinte, dat ver boven mijn lof verheven is, te goed geslaagd. De re elfin loot vlot. Eveneens de vertooning lezen; zij zullen mij voor die aansporing slechts dankbaar der rolprent Nederland in verschillende Vlaamsche steden. kunnen zijn. De vragen over proefzendingen boeken ter verspreiding in 's-Gravenhage, 15 November 1928. Vlaanderen worden eveneens vlug beantwoord. Van de aan J. C. C. SANDBERG. de afdeelingen gevraagde ledenlijsten werden reeds enkele ontvangen. Een bevoegd beoordeelaar is bezig aan een bespreking Maar op den duur kunnen die werkzaamheden, die uit van dit lijvige werk. Het bovenstaande plaatsen wij, om alvast den aard veel tijd eischen, niet van het hoofdkantoor blijven de aandacht in onze kringen er op te vestigen. Red. uit aan. * * Spr. -deelt nog mede, dat de voorzitter van Groep Vlaanderen * aftreedt omgezondheidsredenen, de secretaris is afgetreden Niet Brussel maar Leiden. ompersoonlijke redenen. In hetpas ontvangen Neerlandianummer lees ik, dat Het voorstel van het Dag. Bestuur wordt na enkele opmer- Gerard van Swieten, de beroemde medicus en Boerhaaves kin en aangenomen. beste leerling een Brusselaar zou zijn. Hi' was echter Leidenaar Punt IV. Motie van den heer Oudendijk. en zijne levensbeschrijving, alsmede die zijner voorouders, „Het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch gaf ik in het Maandblad v. d. Ned. Leeuw, 1924 en 1925 Verbond, en de daar aangehaalde artikels. Ook twee zeer bekende overwegende, dat sedert de afscheiding van de Zuidelijke Nederlanders te Weenen in zijn tij,d de medicus De Haan en van de Noordelijke Nederlanden in 1830 de Belgische staat, deplantkundige Nic. Jacquin, ook Leidenaars, worden in overeenkomstig de door Charles Rogier verkondigde beginselen, het artikeltje gemist en juist door Van Swieten kwamen zij onafgebroken een vijandige houding heeft aangenomen tegen- daar. Ik wilde U dit even doen weten en teeken mij met over de Nederlandsche taal en de Nederlandsche beschaving hoogachting, Uw dw. in Vlaanderen, BIJLEVELD. is van oordeel dat de leden van den Nederlandschen of Leiden, 4 Nov. 1928. Dietschen Stam zich dienen te onthouden van deelneming aan de feestelijkheden, welke in 1930 in Belie ter herdenking van die afscheiding zullen worden gevierd." HOOFDBESTUUR De voorsteller trekt zijn motie in na een toelichting, waaruit blijkt, dat z. i. het Hoofdbestuur zich eerst behoort uit te spreken, wanneer bekend is, welk standpunt in dezen de Beknopt overzicht der Hoofdbestuursvergadering van Groepen Nederland en Vlaanderen innemen. het A. N. V. op 3 November 1928 te 's-Gravenhage. De heer Lauwerijs vraagt, of het wel noodig is. Er is toch een Aanwezig: de heeren P. J. de Kanter, voorzitter; Mr. B. de ondervoorzitter en dus een bestuur. Gaay Fortman, secretaris-penningmeester; J. E. Bijlo, 0. L. De heer Van Schelven meent, dat het niet goed gaat als het Helfrich, Mr. Dr. P. H. W. G. v. d. Helm, Dr. H. Ferguson., Hoofdbestuur de werkzaamheden uitvoert. S. G. L. F. baron van Fridagh, M. J. Lauwerijs, K. E. Ouden- De heer Lauwerils zegt, dat daarvoor geen vrees behoeft te dijk, Mr. K. M. Phaff, W. P. van Reede van Oudtshoorn, bestaan. Wij danken zeer veel aan het Hoofdbestuur. Prof. dr. A. A. v. Schelven, Th. G. G. Valette en F. Oudschans Punt V. Voorstel van het Dag. Bestuur, om een prentbriefkaart Dentz,plaatsvervangend administrateur. uit te geven met afbeelding van het Nederlandsch taalgebied Afwezig met kennisgeving: de heeren J. S. C. Kasteleijn, in Europa en daarvoor een crediet te openen van f 100.—. M. J. Liesenborghs, Dr. H. W. E. Moller, Ir. L. L. W. van Aangenomen. Soest, Omer Wattez enJhr. J. M. E. Wittert. Punt VI. Ontslagaanvrage van Dr. W. van Everdingen teen Punt I. Notulen der vergadering van 28 April 1928. 1 Januari 1929 als directeur der Boekencommissie. Deze worden ongewijzigd goedgekeurd. Het Dag. Bestuur stelt voor: 1. dit ontslag met hartelijken dank voor de vele bewezen Punt II. Be voor voor 1929. diensten op de eervolste wijze te verleenen; Hierbij worden enkele punter' betreffende de Groepen 2. in zijn plaats te benoemen den heer J. P. Bolten te Ned. Indie, Suriname en Ned. Antillen behandeld. Ook werd Wassenaar; hetpropagandawerk van den heer Post besptoken. Twijfel 3. het Boekenhuis en de behandeling der zaken van de Boe- wordtgeopperd, of hierbij wet de destijds met Groep Nederland kencommissie over te brengen naar het hoofdkantoor van getroffen regeling gevolgd wordt. De secretaris-penningmeester het Verbond. verzekert, dat daarvan niet wordt afgeweken. Verder blijkt Aangenomen. uit degedachtewisseling, dat het oordeel over het nut en hetgevolg van dit propagandawerk in verschillende afdeelingen Punt VII. Goedkeuring van het Reglement van Afd. Kaapstad. uiteenloopt. Aangenomen. De begrooting wordt na een korte gedachtenwisseling over Punt VIII. Mededeelingen o. m. enkeleposten onveranderd goedgekeurd. De afgevaardigden van Groep Nederland in het Hoofdbestuur, Punt III. Voorstel van het Dag. Bestuur om het, naar aan- de heeren P. J. de Kanter, Mr. B. de Gaay Fortman, Mr. K. M. leiding van de geltjkttjdige ontslagneming van den voorzitter en Phaff, Kolonel K. E. Oudendijk en Dr. H. W. E. Moller, den secretaris der Groep Vlaanderen, te machtigen maatregelen zijn alien in de Groepsvergadering van 22 September te te treffen, om een goedengang van zaken zooveel mogelijk te Haarlem herbenoemd. bevorderen. Op 1 September kwamen te Antwerpen bestuursleden van De Voorzitter deelt mede, dat de heer Wattez tot 1929 als Groep Vlaanderen en Groep Nederland met den algemeenen voorzitter aanblijft en voor dien tijd een vergadering zal voorzitter bijeen, om te trachten de gerezen geschillen tusschen NEERLAND IA 195 beide Groepen uit den we te ruimen en een gedragslijn te Uit het antwoord blijkt, dat aansluiting bij het A. N. V. niet, be glen. Allen werden het er over eens, dat geen actie van de samenwerking daarentegen zeer wenschelijk en mogelijk eene Groep, betrekking hebbend op het gebied der andere wordtgeacht. moet uit aan, als deze oordeelt dat haar schade kan worden Jhr. Mr. Von Weiler vertegenwoordigde het Hoofdbestuur toegebracht. op het Congres van den Nederlandschen Bond in Duitschland, De Commissie tot stichting van een Vlaamsch Studenten- 7 October te Duisburg gehouden. tehuis in Nederland, bestaande uit afgevaardigden van het De Nederlandsche school te Carambehy ontving mede door A. N. V. den Dietschen Bond, het Dietsch Studenten Verbond, de aanvraag van het A. N. V. voor dit jaar wederom f 1500.— en het Vlaamsch Hoogstudenten Verbond, heeft haar eerste regeeringssteun. vergadering 27 Augustus gehouden, waarin het volgende plan werd vastgesteld: De uitgaaf van het Jaarboek Nederlanders in het Buitenland De Vlaamsche leden verkennen terrein in Vlaanderen over 1928, samengesteld door W. Baron Snouckaert van Schauburg de behoefte der studeerende jongelingschap aan studie in en Ph. F. van Romondt, werd met f 50.— gesteund, waarvoor Nederland; de afgevaardigden van het D. S. V. trachten een 10 stuks werden ontvangen. geschikt pension te Amsterdam te vinden; in eenige studenten- Voor een omslagteekening van Neerlandia is eenprijsvraag bladen zullen artikelen wordengeplaatst over de studie in uitgeschreven. Nederland; een rondzendbrief zal worden opgesteld, om gelden Op het verzoek aan de algemeene buitenlandsche leden, om in te zamelen. hunne jaarbijdrage te verhoogen, zijn 19gunstige antwoorden Het comitę voor Lezingen in Vlaanderen zendt dezen ingekomen. winter uit: Dr. P. H. RitterJr., Raden Mas Noto Soeroto, Van de autovlaggen zijn tot heden 31 stuks verkocht. Prof. dr. L. Knappert, Mej. dr. C. C. v. d. Graft en Prof. R. Casimir. Mej. L. Slothouwer, vertegenwoordigster van het A. N. V. op St. Maarten, heeft 300 gekleurde portretten van het Ko- B. en W. van Dordrecht hebben Mr. J. A. N. Patin benoemd ninklijk echtpaar op enkele bovenwindsche eilanden verspreid tot lid der Commissie van Beheer voor het Steunfonds A. N. V. en zal trachten haar werkzaamheid in dezen nog uit te breiden, in deplaats van wijlen Mr. Meyer Wiersma. Aanvullingsdagorde: Aan de heeren D. Hans Cs-Gravenhage), Mr. J. F. van Punt I. Voorstel van het Dag. Bestuur om Hanswijk Pennink (Kampen), Herman Robbers (Schoorl) en Prof. dr.. Persijn (Broechem) zond het Dag. Bestuur een a. in de Streektalencommissie te benoemen in deplaats gelukwensch bij gevierde jubilea.Voor den eerstgenoemde droeg van Dr.. B. Schepers, die heeft bedankt, den heer Dr. S. A. Waller Zeper te Leeuwarden. het bij in de schenking, aan den laatstgenoemde zond het een b. die commissie aan te vullen met den heer Dr. M. A. bloemstuk. Ook werd een bloemstuk aan den heer Ir. L. L. W. van Weel. van Soestgezonden bij zijn huwelijk. Goedgekeurd. De centrale verwarming in Laan 34 is voltooid, kosten Punt II. Verslag van den heer Dr. P. H. Ritter Jr. over f 1765,44, waarvan f 332,50 door vrijwillige bijdragen van zijn ervaringen bij zijn lezingen in Vlaanderen. hoofdbestuursledengedekt is.1) De Voorzitter zegt, dat het verslag van den heer Ritter Aan Groep Vlaanderen werd op verzoek een rentelooze wijst op de wenschelijkheid: leening verstrekt, root 500 Belga's. 1. Van een Roomsch Katholiek or aan Het A. N. V. nam deel aan de tentoonstelling van het 2. Om hetpubliek in Vlaanderen aan Nederlandsche boeken Ned. boek te Aalst en steunde deze o. m. met hetzenden te helpen, in verband met het valuta-verschil; van een spreker. 3. Om het zuivere Nederlandsch te bevorderen. De heer Lauwerijs meent, dat punt 2 zeker noodzakelijk is. De Bestendige Commissie der Ned. Taal- en Letterk. De Voorzitter zegt, dat het Dag. Bestuur overleg zal le en Congressen is voor Vlaanderen uitgebreid met de volgende met Groep Vlaanderen over deze aangelegenheden. leden: Lode Baekelmans, Prof. dr. J. Persijn, J. V. Toussaint Rondvraag. van Boelaere, Prof.. van de Wyer. De heer Oudendijk vraagt, of het Hoofdbestuur wel eens heeft Voor de Streektalencommissie werd een toestelgekocht trachten te voorkomen, dat er in Vlaanderen Nederlandsche voor het tengehoore brengen van fonogrammen (kosten vereenigingen worden opgericht. Ze zijn daar niet op hun 359.70 Mark). Noodig blijkt nog een opneemtoestel, dat plaats. 3500 Mark kost, welk bedrag de Commissie uit bijdragen De Voorzitter: Ja, zie het Oct. en Nov. nr. van Neerlandia, van belangstellende vereenigingen hoot bij elkaar te krijgen. maar, als er Nederlanders in Vlaanderenzijn, die op zich zelf Een korte rolprent Nederland (850 M. is aangekocht voor willen staan, dan kan het Hoofdbestuur zulks niet verhinderen. f 350.—, d. i. f 170.— minder, dan het bedrag dat er 3 December De heer Lauwerijs merkt op, dat de samenwerking tusschen 1927 door de Hoofdbestuursvergadering voor was toegestaan. het A. N. V. en de NederlandscheVereeniging te Antwerpen zeer goed is en de verhouding vriendschappelijk. Het A. N. V. Inplaats van de vijf kleine rolprenten, in de Caraibische werft daarbij zelfs leden. zee verzonken, zijn vijf nieuwe aangeschaft, te weten: Juliana- De heer Oudendijk vraagt de aandacht van het Hoofdbestuur feesten Binnenhof, De Indie-vlucht met Van Lear Black, voor het bestaande vaandel, dat wel mooi is, maar niet geschikt, Kleederdrachten in Volendam, H. M.'s bezoek aan een kruiser, om het mee te dragen in de buitenlucht. Het is van du zijde IJzerbedevaart. De kosten zijn vergoed door de Curagaosche Petroleum Industrie Mij. en de Militaire Cantine. gemaakt. Hi j beveelt aan een vaandel te doen vervaardigen van daarvoor betergeschikte stof. Over hetplan tot stichting van een Bond van Nederlandsche De Voorzitter zegt het voorstel te zullen overwegen. Vereenigingen in het buitenland heeft het Dag. Bestuur De heer Valette vraagt inlichtingen over het Van-Veldeke- gebriefwisseld met den heer Blokzijl, voorzitter van den Ned. gedenkteeken, waarvan men niets meer verneemt. Bond in Duitschland, ten einde op het gevaar voor verbrokkeling De Voorzitter antwoordt, dat hi j er tot heden niets van ten opzichte der Grootnederlandsche beweging te wijzen. vernomen heeft. Niets meer aan de orde zijnde, sluit de Voorzitter de 1) Inmiddels werd nog een bedrag van f 25.— ontvangen. vergadering. 106 NEERLAND IA Vertegenwoordigers van het A. N. V. in het buitenland. Santa Fe(Argentinie): J. A. Benraadt, Calle Gobernador Ahwaz (Perzie): P. P. ter Meulen, Holland Persian Gulf Vera 273. Trading Co. Sao Paulo(Brazilie): P. F. Matthijssen, Banco Hollandez da Avon(South Dakota, N. Amerika): G. G. Th. Leih Jr. America do Sul Caixa Postal 477. Bangkok (Siam): H. M. B. Hols,t.k. Holland Siam Trading Co. Singapore (Malakka): H. Westers, t.k. Asiatic Petr. Comp. Barcelona (Spanje): Ary Kriens, Consejo de Ciento 345. Stamboul(Constantinopel), (Turkije): H. Goemans, t.k. Barquisimeto (Venez.): J. de Veer, Cons. Agent der Nederl. Hon. Bank v. d. Middell.Zee. Barranquilla (Columbia): W. T. Pietersz, Koopman. Stockholm(Zweden): J. Rippe, Frijxellsgatan 4. Berlin (Duitschland): Ir. F. A. Overhoff, Wieland Str. 9, Sydney (N.S.W.): E. Cola go Belmonte, Kon. Paketv.-Mij. Charlottenburg. P.B. 217. Bombay (Br. Indie): J. Schenk, t. k. Ned. Handelmij. Tampa (Florida), (N. Arnerika): J. F. W. Gebhardt, P.B. 3090. Budapest (Hongarije): J. Vreede, VIII UllOi iit 4. Tampico (Mexico): A. Troost, Cia Maxicana Holandesa Bundaberg (Queensland, Australie): Mej. G. v. d. Berg, „la Corona", P.B. 238. Sims Road. Turijn(Italie): D. J. van Bommel, Y.M.C.A., Via S. Secondo 4. Cairo(Egypte): W. J. Lugard, t. k. Societe Sultanienne Watten (Noord Frankrijk): J. M. Gantois, Rue de l'Abreuvoir. d'Agriculture, P. B. 63. Carambehy (Parana, Brazilie): Jac. Voorsluijs, Caixa Postal 135, Ponta Grossa. N IEUWE LEDEN. Colombo (Ceilon): E. Reimers, Gouvernementsarchivaris. Colon(Rep. Panama): J. J. Ecker Sr., Cons. der Nederl. Comodoro Rivadavia(Argentinie): J. F. M. ter Ellen, Groep Nederland. Casilla de Correo 155. Beschermende Leden. Delhi N. Y. (N. Amerika): Usbrand Mostert, Franklin Road. C. Sormani, Heerengracht 449, Amsterdam. Detroit (Mich., N. Amerika): Albert van 't Hull, Room 206, Jacq. Goudstikker, Kunsthandel, Heerengr. 458, 3106 Gratiot Ave. tl H. Andre de la Porte, Dir. Amsterd. Bank, Bij- Durban(Natal), Z. Afr.: H. Altmann, Best. Ned. Bank, kantoor Rotterdam, Dr. Kuyperstraat 9, 's-Gravenhage. Postbus 1529. A. L. v. Zwanenburg, 's-Gravendijkwal 18b, Rotterdam. East-Orange N. Jersey), (N. Amerika): H. K. Vulling, Allen °pg. door den beer Jac. Post, 's-Gravenhage. 151 So. Clintonstr. Ermelo(Transvaal): Sj. Alkema, P. B. 8. K. F. v. d. Woerd, Dir. N. V. Teerbedrij,f Uithoorn. Opg. door het Bestuur der Afd. Amsterdam. Frankfort a. d. M. (Duitschland): Prof. Dr. M. J. van der Meer, Steinmetzstr. 24. Gewone Leden. Geneve (Zwitserland): Dr. J. A. v. d. Wijk, Chalet de Hofwijck, Colon sur Geneve. Dr. P. H. Kramer, Arts, Bergweg 239, Rotterdam. Genua (Italie): G. H. v. Straten Via Edmondo De Amicis 6-6. , C. van Meurs, Dir. der Doofstommeninrichting, Grand Raids (Mich.), N. Amerika: N. de Vries, 1056 Ammans tr. 20, P ft Shermanstr. H. Hanselman,Vogel- en Vischhandel, Bergweg 210 tt La Guaira (Venez.): A. J. F. de Veer, Vice-Consul der Nederl. Dr. G. K. Schoep, Arts, Bergweg 105, ft Hamburg (Duitschland): Jac. Oving, Catharinenstr. 43, H. P. Fortuyn Harreman, Klein Coolstr. 40a, It Hamburg 8. Th. L. P. Leenen, Chem. Stoomwasscherij, Havana (Cuba): H. S. Brandt, P. B. 74. Bergweg 194-196, tt Hongkong (China): Secr. v. d. Hollandsche Club, t. k. J. Hagers, Dir. N. V. Beukers en Rijneke, Roden- Holland-China Handelscompagnie. rijschelaan 49, tfr Ismailia(Egypte): J. Boon Kap. Loods b/d. Suez Kanaal Th. Wolf, Hotel en Koffiehuis „Nationaal", Mij., Rue de la Ha e. Stationsweg 89, If Keulen(Duitschland): P. S. GObel, Burgmauer 2. J. G. C. Gredt, Muziekleeraar, Bergsingel 214c, tl Krefeld(Duitschland): Ph. H. Schaap, Hochstrasse 85. W. de Vries, Bergweg 211, It Leipzig (Duitschland): H. H. ter Meer, Kochstr, 11111, J. J. Hakkaart, Kleermakerij, Diergaardelaan 55, ft Leipzig, S. 3. D. Stibbe, Huidarts, Stationsweg 71b, tf Madison(Wisc.), (N. Amerika): Mej. C. van Kooy, 29 East N. G. M. Masson, Tandarts, Bergweg 308, If Wilsonstr, Dr. R.J. Wolvius, Geneesheer-Dir. „Eudokia", Manaos (Brazilie): H. E. Weytingh, P. B. 363. Bergweg 331, tt Maracaibo (Venez.): J. Brommer, Curacao Trading Comp. Gerard Smeekes, Tandarts, Stationsweg 69c, ft Minneapolis (Minn.) (N. Amerika): Lambert G. Wilten, G.J. de Vries, Lector R. K. Handelshoogeschool, 5124 Penn. Ave. So. Mr. v. Coothstr. 29, Waalwijk. Neerlandia (Alberta, Canada): C. Ingwersen. Mej. B. Abrahamson, Boek- en Kunsthandel Nice(Frankrijk): E. R. Boumeester, Rue Verdi 31. Dante Alighieri, Honthorststr. 1, Amsterdam. Nijlstroom(Distr. Waterberg) (Transv.): G. Bakker, P.B. 22. Dr. P. H. G. van Gilse, Keel-, neus- en oorarts, Panama (Rep. Pan.): A. A. Sasso, P.B. 383. Keizersgracht 561, 11 Parijs (Frankrijk): Dr. L. H. Grondijs, 34 Rue Halle XIV. Dr. A. Huender, Apotheker, Keizersgracht 600, 11 Potchefstroom (Transvaal): A. H. Koomans, P.B. 123. Mr. B. Stoppelsteen Jr., Adv. en Proc., Keizers- Puerto-Cabello (Ven.): P. J. C. Lampe gracht 664, ft e hyos. Me'. E. Batterman, Agatha Dekenstraat 51, tt Rangoon (Burma, Br. Indie): P. Mijnarends Jr., Merchantstr. Mr. Dr. J. E. H. v. d. Beeke, Jac. Marispl. 4boven, it 26/,27 P.B. 625. L. Rippe, Gouden Hoofd, Groenmarkt 13, 's-Gravenhage. Rio de Janeiro (Brazilie): G. S. de Clercq, Caixa Postal, 1895. Prof. C. Feldmann, Hoogleeraar Techn. Hooge- Rome(Italie): A. H. Luydjens, Institute Storico Olandese, school, Rotterdamscheweg 101, Delft. Via Savoia 31 (Villino Paula) Rome(34). Allen opgegeven door den beer Jac. Post, `s-Gravenhage. Rosario (Argentinie): J. Lanser, Barrio Belgrano. (Wordt vervolgd).