VERSLAG VAN DEN STAAT DER HOOGE-, MIDDELBARE EN LAGERE SCHOLEN IN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN OVER 1910-1911. DEEL HOOGER- EN MIDDELBAAR ONDERWIJS. I I1 'sGRAVENHAGE - 1912. nEDRUKT TER ALGEMEENE LANlliDHUKKF.RI,J, VERSLAG VAN DEN STAAT DES HOOGS-, MIDDELBARE EN LAGERE SCHOLEN IN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN OVER 1910---1911. DEEL HOOGEB- EN MIDDELBAAR ONDERWIJS. Aangeboden aan de Staten-General bij schrijven van den Minister van Binnenlandsche Zaken van 4 Maart 1912, n°. 1179, afd. H. M. 0, EERSTE DEEL. DEEL. HET HOOGER VAN HET HOOGER ONDERWIJS. ~ 1. honger onderwijs. Wettelijke omtrent Wettelijke voorschriften omtrent het hooger onderwijs. onder dagteekening van 31 Januari 1911 vastgestelde Eindonder dagteekening van 31 Jalllmri 1911 vastgestelde Eindverslag der Kamer. verslag der Kamer. Daarop werd het wetsontwerp in de vergadering van 88Fe Daarop werd wetsontwerp in de vergadering van FA bruari ]Çlll zonclel' lleraadslaging of hoofdelljke stemming bl'l1ari 1911 Tondel' beraadslaging of hoofdelijke stfnnrning aangenomen. Door de Koningin onder c1agteekening van 9 Door c1e Koningin onder dagteekening van \) Februari 1911 HH 1 hekrachtigd, werd ele \Yet in het Staatsblad n°. 54 van dat jaar bekrachtigd, werd de wet in het Staatsblad nO. 54 van dat .iaar opgenomell (bijlage RI. opgenomen (b\jlage B). Bij Koninkl\jk besluit van Maart 1911 n". 22 wenl wijziging B~j Koninklijk besluit van 3 èl Maart 1911n°. 22 werd wijziging gebracht in de lijst der beambten aan de R~jksuniversiteiten gebracht in de lijst der beambten aan de Rijksuniversiteiten (b~ilage (bijlage . Btj Koninkl\jk besluit v Totaal .. . 260'12 1 95 1476 1 1 91 983 ' 671 2845 De inrichting der clinieken moor chirurgie, obstet ric en gy n aecologie laat over het algemeen niet te wenschen over en voldoet aan de hooggespannen verwachtingen, waarmede hare wording werd gadegeslagen. Het valt echter niet te ontkennen, dat het indertijd reeds gevreesde gebrek aan plaatsruimte zich eiel en dan doet gevoelen. Zoo bij voorbeeld is de kamer, beschikbaar voor het R ö ntgenonderzoek, te klein en geven de geringe ruimte en de vlet zeer doelmatige rangschikking der lokalen van de policliniek der heelkundige afdeeling tot moeilijkheden aanleiding. Wat de hulpmiddelen der clinieken aangaat, zoo verkeeren die in het algemeen in goeden toestand ; een der Röntgenapparaten behoeft intusschen verbetering. De verzamelingen worden langzamerhand belangrijker en werpen voor het onderwijs en onderzoek goede vruchten af. De opbrengst der verpleeggelden in de clinieken bedroeg in 1910 de som van f 38 901.09, zijnde van : de gemeente Utrecht f 10 589,31 aalmoezenierskamer 4 135,38 gods- en gasthuizen 1 737,-- andere gemeenten 1015,80 fondsen, armbesturen, enz.. 5 435,10 de Rijksverzekeringsbank . 3 451,20 het Departement van Justitie, niet gestort . 93,60 237^ -- Oorlog, )) '7 particulieren 12 206,70 ') Het nieuwe tandheelkundig instituut, in het gebouw Payenborgh aan de Oudegraclit werd op 1 October 1910 in gebruik genomen, zij het dan ook, dat het nog niet geheel gereed was en ook nog- vele hulpmiddelen voor het onderwijs ontbraken. Op den 2den December 1910 werd door de studenten in de tandheelkunde besloten het tandheelkundig instituut niet meer te bezoeken alvorens aan hunne eischen zou zijn voldaan. Oorzaak hiervan was het naar hun oordeel onvoldoende aantal leerkrachten, en de wijze waarop de examens werden afgenomen. De Regeering wenschte geene maatregelen te nemen alvorens dit besluit zou zijn opgeheven, hetgeen na eenigen tijd dan ook geschiedde. Daarop is een onderzoek ingesteld naar de oorzaken der grieven van de studenten, waarvan de uitslag was, dat uit niets is gebleken, dat opzettelijke benadeeling van de belang -en de r studenten van (le zijde van het onderwijzend personeel heeft plaats gehad en dat de moeilijkheden zich voornamelijk hebben voorgedaan in verband met de reorganisatie van het onderwijs en onder alen druk van onvoldoende leerkrachten en gebrek aan ruimte. Door de benoeming van drie nieuwe lectoren en de verbetering der hulpmiddelen voor het tandheelkundig onderwijs werd ten volle in alle behoeften voorzien en daardoor aan verkeerde verhoudingen een einde gemaakt. De toestand van het Physiologisch laboratorium en van de daarin aanwezige hulpmiddelen beantwoordt slechts aan zéér matig gestelde eischeen. Ten behoeve van onderzoekingen van den hoogleeraar Zwaardemaker werd_ eene inrichting aangebracht tot het verkrijgen van een sterken en lang aanhoudenden luchtstroom, terwijl ten dienste van het physiologisch chemisch onderzoek een precisie rheostaat werd aangekocht. Door sommige studenten werd buiten de geregelde lessen in het laboratorium gewerkt. 17 77 Totaal. . f 38 901,09 66 66 De lokalen en verdere inrichtingen voor De lokalen en verdere inrichtingen voor het onderwijs in d e. onderwijs in de Nederlandsch Gasthuis voor Ooglfjders beoogheelkunde in het Nederlandsch Gasthu'Ïs 1:oor Ooglijders be- oghelkundit vinden zich in goeden vinden zich in goeden staat en voldoen geheel aan de eischen, en voldoen geheel aan de eischen, welke daaraan voor welke daaraan voor het onderwijs kunnen worden gesteld. onderwtjs kunnen worden gesteld. Met is in den Met de afwerking van het Hygië'nisch Instituut is in den afwerking van het Hygienisch afgeloopen cursus voortgegaan. In het laboratorium van den afgeloopen cursus voortgegaan. In het laboratorium van den hoogleeraar werd een luchtkoker aangebracht; diens hoogleeraar werd een luchtkoker aangebracht ; in diens zitkamer en in de collegekamer de centrale verwarming uitgebreid, en in de collegekamer isis de centrale verwarminguitgebreid, overeenkomstig de gebleken behoefte. overeenkomstig de gebleken behoefte. De verzamelingen, inrichtingen en hulpmiddelen van het De verzamelingen, inrichtingen en hulpmiddelen van het onderwijs verkeeren onderw~js verkeeren in goeden toestand. goeden toestand. De toestand van het Physisch laboratorium voldoet wegens De toestand van het Phys'Ïsch laboratorium voldoet wegens plaatsgebrek, niet meer aan de tegenwoordige behoefte. plaatsgebrek, niet meer aan de tegenwoordige behoefte. Aan het elementair prac:ticnm namen 116 studenten deel, Aan het elementair practicnm namen 116 studenten deel, terwijl een 25-tal meergevorderden van het laboratorium gebruik terwijl een 25-tal meergevorderden van het laboratorium gebruik maakte. De voornaamste aanwinsten van de instrumentenyerzameDe voornaamste aanwinsten van de instrumentenverzameling zijn : zijn: eene slede voor genjkmatige beweging van photographische eene slede voor gelijkmatige beweging van photographische platen, platen, demonstratietoestel voor buigingstheorie van optische invoor buigingstheorie van optische instrumenten, 3 regelingsweerstanden, eenige vacuumbuizen, een strumenten 3 regelingsweerstanden, eenige vacuumbuizen, een storingvrije micro-ampèremeter, eene spleetinrichting met toestoringvrije' micro-ampèremeter, eene spleetinrichting met toebehooren voor een spectraalapparaat, schaalverlichtingsbehooren voor een spectraalapparaat, 2 2 schaalverlichtingsmet nernstlampen, eene inductieklos van 25 e.M. yonktoestellen met nernstlampen, eene inductieklos van 25 c.M. vonklengte, een ampèremeter, een Wehnelt-interruptor, een ljzeren lengte, een ampèremeter, een Wehnelt-interruptor, een ijzeren schutmantel voor galvanometer, eene lectrometer van Grimsche. voor galvanometer, eene lectrometer van Grimsche. Bovendien werden verschillende hulpmidden voor onderBovendien werden verschillende hulpmidden voor onderzoekingen, practische oefeningen en college-proeven vervaarclig(l zoekingen, practische oefeningen en college-proeven vervaardigd in de werkplaats van het laboratorium. in de werkplaats van het laboratorium. De De collegezaal is eenige malen beschikbaar gesteld voor wetenis eenige malen beschikbaar gesteld voor ,,-etenschappelijke voordrachten. schappelijke voordrachten. I ! Door aankoop werden verkregen : verkregen: Door aankoop 1 groote verzameling gestefmten van de Serra de Monchique, 1 groote verzameling gesteenten van de SeHa de Monchique, Portugal;; Portu gal 1 verzameling kunstmatige kristallen ; kristallen; 1 verzameling 2 meteorieten ; 2 meteorieten; fossielen uit de Trias- en Jura-formatiën der Alpen ; fossielen uit de Trias- en Jura-formatiën der Alpen; fossiele planten van Kansas, Noord-Amerika ; van Kansas, Noord-Amerika; fossiele diverse nieuwe en zeldzame mineralen en versteeningen ; zeldzame mineralen en versteenillgen; diverse nieuwe 415 microscopische praeparaten ;; 415 microscopische praeparaten 1 balans voor soortelijke gewichtsbepalingen ; voo]' soortelijke gewichtsbepalingen 1 1 groot microscoop (model Fuezo) ; microscoop (model Fuezo); 1 1 boekenkast. 1 De toestand van het Van 't Ho ff-laboratoriunz en de daarin De toestand van Van lIott'-laboratorium en de daarin te noemen. aanwezige hulpmiddelen is gunstig te noemen. Intusschen moet aanwezige hulpmiddelen is worden opgemerkt, dat uitbreiding van het instrumentarium. worden opgemerkt, dat uitbreiding van het instrumentarium naar verschillende richtingen noodig wordt geacht, ten einde de naar verschillende richtingen noodig wordt geacht, ten einde de mogel~jk voortzetting der in gang zijnde onderzoekingen mogelijk te maken. voortzetting Onder de aangebrachte verbeteringen moet worden genoemd Onder de aangebrachte verbeteringen moet worden genoemd de aanschaffing eener groote draaibank, die het mogelijk maakt de aanschaffing eener groote draaibank, die het mogeltjk maakt tal· van constructies in eigen beheer uit te voeren. ('onstruc~ties eigen beheer uit te voeren. tal Behahe de studenten maakten ook eenige buitenlandsche Behalve de studenten maakten ook eenige buitenlandsche geleerden gebruik van de hulpmiddelen van het laboratorium. de hulpmiddelen van het laboratorium. geleerden gebruik Van het 8teJ'reboschlaboratorium voor orgc(,nische scheikunde Van ASterreboschlaboratorium voor organische scheikunde \venl een zeer ijverig gebruik gemaakt ; het verkeert in alleswerd een zeer Uverig gebruik gemaakt; het verkeert in alleszins bevredigen denstaat. Eene belangrijke verbetering werd in zins benedigenden staat. Eene belangr~jke verbetering werd in de \'erlichting van de practicumzaal der medici, enz. aangebracht. de verlichting van de practil'Umzaal der medici, enz. aangebracht. De toestand der verzameling instrumenten is gunstig ; zij De toestand der verzameling instrumenten is gunstig; zij werd uitgebreid met een tweetal prisma's voor de Pulfrich'sche werd uitgebreid met een tweetal prisma's voor de Pulfrich'sehe alsmede met een projectielens. refractometer met een electromotor, alsmede met een projectielens. De praeparatenverzameling werd geregeld onderhouden en De praeparatenverzameling werd geregeld onderhouden en Litgebreid, terw\jl die der boeken en met name der tijdschriften terwijl die der boeken en met name der tijdschriften op completeering wacht. op ('ompleteering \\'adJt. De toestand van het Plwnnaceutisch laboratorium onderging De toestand van het Plzarmaceu-tisch laboratorium in den afgeloopen cursus geene verandering; de toestancl is indeafglopcursnevadig;ctosn echter niet voldoende te noemen. echter niet voldoende te noemen. I I ! Zoologisch Museum laboratorium voldeed ook dit Het Zoölogiijch Museum en laboratorium voldeecl ook dit jaar weder aan zijne bestemming. De embryologische verzameling weller aan ziJne bestemming. De embryologisl'he verz,tmeling is alweder in omvang en beteekenis toegenomen. alweeler in omvang en beteekenis toegenomen. Verschillende geleerden hebben van het daar aanwezige Verschillende geleerden hebben \',lIl het daar aanwezige materiaal gebruik gemaakt. gebruik gemaakt. Met Pinksteren 1911 heeft in het laboratorium eelle interMet Pinksteren 1911 heeft in het laboratorium eene internationale bijeenkomst plaats gehad en is aldaar eene Internationale bijeenkomst plaats gehad en is aldaar eene Internationale Vereeniging van Embryologen tot stand gekomen. Vereeniging van Embryologen stand gekomen. In het Mineralogisch Instituut oefende zich een aehtt.al titLH~enten M'iuemlogisch oefende zich een achttal studenten in het determineeren van kristalvormen, een drietal in het in het determineerell van kristalvormen, een dnetal 11l het determineeren van fossielen, terwijl voor een vijftal een practicum determineeren van fossielen, tenv\jl yoor een v~jftal een pra('tienm over onderzoek van gesteenten gehouden werd. over onderzoek gesteenten gehouden \I'enl. De verbeteringen aan het gebouw bepaalden zich tot het herDe verbeteringen het gebouw bepaaillen ziel! tot het herstellen van de werkkamers van den privaat docent en van den stellen van de werkkamers V,Ul den privaat docent en van den assistent en tot het aanbrengen van dakvallichten op0]1 den zolder en tot het aanbrengen van dak\-allidüen den zolder boven het museum boven museum De gedurende den afgeloopen cursus ingekomen voorwerpen De gedurende den afgeloopen cursus ingekomen yoon\'(;rpen werden alle van etiquettes voorzien en gecatalogiseerd. werden alle van etiquetten voorzien en gecatalogiseerd. Het museum werd door de volgende geschenken verrijkt : museum werd door de volgende gesehen ken yerr~jkt: I. het Ministerie van Koloniën : twee verzamelingen gesteenten, 1. het Ministerie van Koloniën: twee verzamelingen gesteenten, afkomstig van Z.-W. Nieuw Guinea en bijeengebracht door den van Z.-W. Nieuw Guinea en b~jeengebrad1t door den mijningenieur 0. G. Heldring. lll\jningenieur O. G. Heillring. 2. H. Witkamp, mijningenieur tete Batavia: eeneomvangrijke Witkamp, m~jningenieur Batavia : eene omvangr\jke verzameling gesteenten en fossielen van het eiland Soemba ; verzameling gesteenten en fossielen van het eiland Soemba; fossiele koralen van Borneo ; fossiele koralen van Borneo; ö. L. Rutten Balik Papan (Zuidoost-Borneo) : eene VGr3. dr. L. Rutten tete Balik Papan (Zuidoost-Borneo):eene verzameling gesteenten en fossielen van de omgeving der Balik z:amelin O' o'esteenten en fossielen van de omgeving der Balik Papanbaai ; eene verzameling gesteenten uit de residentie de resülentie Papan bà~i ~ eene verzameling gesteenten Soerabaja (Java) ; Soeraba.ia (Jaya): 4. dr. J. Schmutzer te Utrecht : eene verzameling gesteenten J. Sehmutzer te Utrecht: eene verzameling gesteenten en fossielen van Spitsbergen, Noorwegen en Zweden ; en fossielen van Spitsbergen, Noorwegen en Z\veden; ml'. H. A. Lorentz Vogelenzang (N.-H.) eerie kleine Yer5. mr. H. A. Lorentz tete Vogelenzang (N.-R) eene kleilleverzameling fossielen van de Sabang-baai ; Poeloe-Weh ; zameling fossielen van de Sabang- baai; Poeloe- W eh; (5. dr. J. Lorie te Utrecht: eellige gesteenten en fossielen uit 6. dr. J. Lorie te Utrecht : eenige gesteenten en fossielen uit diluviale afzettingen van Nederland en een 15-tal geologische dilu viale afzettingen van Nederland en een 15-tal geologische kaarten ; kaarten; 7. diverse gesteenten en fossielen aangeboden door de heeren 7. diverse gesteenten en fossielen aangeboden door de heeren dr. J. Kuyper tete Paramaribo, dr. E. E. van der Meulen te Utrecht, dr. J. Kuyper Paramaribo, dr. J. J. van der Meulen te Utrecht, J. W. van Nouhuys tete Gravenhage, dr. J.J. van Borkumte J. W. van Nouhuys 's 's Gravenhage, dr. van Borkum te 's Gravenhage,dr. J. Boldingh te Utrecht, en C. A. van der 's Gmvenhage, dr. J. Boldingh te Utrecht, en C. A. van cler Willigen, te Utrecht. Willigen, te Utrecht. Botanisch laboratorium. Botanisch laboratorium. Door 16 meer gevorderde studenten in de plant- en dierkunde in de plant- en dierkunde Door 16 meer gevorderde werd geregeld in het laboratorium gewerkt. Een zestal botanische geregeld in het laboratorium gewerkt. Een zestal botanische excursies werd in den loop van den cursus ondernomen, waaraan. werd in den loop van den cursus ondernomen, waaraan door een afwisselend aantal studenten van 12 à, 29 werd deelstudenten van 12 à 29 werd deeldoor een afwisselenr] genomen. Een groot aantal wetenschappel~jke onderzoekingen werd in Een groot aantal wetenschappelijke onderzoekingen werd in het laboratorium verricht en inin verschillendetijdschriften gelaboratorium verricht en verschillende tUdschriften gepubliceercl. publiceerd. Eene zeer belal1gr~jke eolledie onderzoekingsmateriaal werd Eene zeer belangrijke collectie onderzoekingsmateriaal werd ten geschenke ontvangen in de verzameling door nu wijlen ten ges('henke ontvangen in cle verzameling door nu wWen den oud-directeur van landbouw in Nederlandsch-Indië, Dr. M. den oud-directeur van lamlboU\y in Nederiandsch-Indiii, Dr. M. Trenb, b~jeengebra('ht. Het verzoek tot den hoogleeraar 'Went Treub, bijeengebracht. Het verzoek is tot den hoogleeraar Went gericht, die collectie zelf te onderzoeken of tete doenonderzoeken. die collectie zelf te onderzoeken of doen onderzoeken. Het herbarium en het museum werden lllet vele geschenken Het herbarium en het museum werden met vele geschenken verrijkt. velT~jkt. Een vtjftal verzamelingen gedroogde planten werd aangekocht. Een vijftal verzamelingen gedroogde planten werd aangekocht. De bihliotheek werd uitgebreid door geschenken, door De bibliotheek werd uitgebreid door geschenken, door ruiling en door aankoop. Evenzoo werd de verzameling eollegeplaten en door aankoop. Evenzoo werd de verzameling collegeplaten en lantaarnplaatjes vermeerderd. lantaarnplaat.ies vermeerderd. De verzameling instrumenten, glaswerk en ch~micalia werd De verzameling instrumenten, glaswerk en chemicalia werd naar behoefte aangevuld. behoefte aangevuld. ruimte deed zieh ook hier gevoelen. Gebrek Gebrek aan ruimte deed zich ook hier gevoelen. De planten verzameling van den Hortus Botanicus verkeert De plantenverzameling van den Hortus Botanicus verkeert in goeden staat. Geschenken ,verelen ontvangen van de heeren goeden staat. Geschenken werden ontvangen van de heeren NIelvill van Carnbee Driebergen en. van Beek te Zeist. Melvill van Carnbee te Driebergen en van Beek te Zeist. Ruiling van planten had plaats met de Botanische tuinen te Ruiling van planten had plaats met de Botanische tuinen te Amsterdam, Groningen, Paramaribo, Georgetown (Demerara) en Groningen, Paramaribo, Georgetown (Demerara) en Buitenzorg. Vooral laatstgenoemden tuin werden zeer beBuitenzorg. Vooral van laatstgenoemden tuin werden zeer belangrijke levende planten ontvangen. Aangekocht werd eene langrijke levende planten ontvangen. Aangekocht werd eene collectie Alpenplanten. Zaadruiling had plaats met 49 botanische collectie Alpenplanten. Zaadruiling had plaats met 49 botanische tuinen; verzonden werden 460 pakjes zaad. tuinen ; verzonden werden 460 pakjes zaad. De gebomven van de Sterrenwcicht goeden toestand De gebouwen van de Sterrenwacht verkeeren in goeden toestand voldoen de daaraan te stellen eisehen. en voldoen aan de daaraan te stellen eischen. De hulpmiddelen voor het onderwijs zUn in vr~j voldoenden De hulpmiddelen voor het onderwijs zijn In vrij voldoenden toestand. De verzameling lantaarnplaat.ies bevat thans 350 toestand. De verzameling lantaarnplaatjes bevat thans 350 67 nummers en zal in de eerstvolgende jaren nog belangrijke uitbreiding moeten ondergaan. Daar de lantaarn, oorspronkelijk eigenlijk voor petroleumlicht ingericht, hinderlijke gebreken vertoont, zal eene nieuwe aangekocht moeten worden. In den toestand van het instrumentarium is in de laatste jaren, eenige noodzakelijke aankoopen daargelaten, geen noemenswaardige verandering gekomen. Voor de waarneming der veranderlijke sterren zou een photometer een hoogst gewenschte aanwinst zijn. Deel 5 der ,,Recherches"- is verschenen ; de destributie wacht nog op deel 4, waarvan de druk zeer vertraagd is door een ongeluk aan de reproductie der platen overkomen. Sedert 1 Mei werkten wederom twee aan de sterrenwacht gedetacheerde oficieren der Koninklijke Nederlandsche marine aan die inrichting ; bovendien was er op verzoek der Rijkscommissie voor de graadmeting, de ingenieur T. A. Vening Meinesz werkzaam, ten einde zich vertrouwd te maken met het gebruik van het universaal instrument. In het voorjaar van 1911 werd eei1. 5 tal boomen in de nabijheld der Sterrenwacht geveld, waardoor het uitzicht naar het oosten en westen verbeterd is. Het Geogi aphisch Instituut bleef gevestigd in het huis Plompetorengracht n°. 1.1. Niettegenstaande die geheele inrichting een voorloopig karakter draagt en het gebrek aan ruimte zich ook in den afgeloopen cursus deed gevoelen. werd het huis met 1 November 1911 opnieuw voor één jaar ingehuurd met het recht het na 1 November 1912 weder voor denzelfden prijs voor een jaar te huren. De hoogleeraar voor aesthetica en kunstgeschiedenis had ook gedurende den afgeloopen cursus eene kamer te zijner beschikking in het Geogr lphisch Instituut. Deze toestand in het vorige verslag beschreven, is echter Op den duur niet houdbaar. Wegens gebrek aan de noodige geldmiddelen konden voor het meerendeel uiterst belangrijke boekwerken niet worden aangekocht, kon de gipsverzameling niet `oorden uitgebreid, zoodat het onderwijs, op het belangrijk punt der nieuw verschenen werken niets meer kan opleveren, terwijl de hoogleeraar zelf, wegens gemis van hulp, het grootste deel van zijne diensturen moest bestemmen voor het verrichten van allerlei subaltern werk in het lokaal van het Instituut. Het bezoeken van het Instituutslokaal buiten de collegeuren neemt toe, dissertaties worden dáár voorbereid, de verzamelingen van reproducties zijn vergroot door omvangrijke bruikleenen. \Tor den fiches-catalogus van de reproducties in bezit van het Instituut, welke catalogus thans geheel gereed is, mocht de hoogleeraar zich verheugen in de zeer te waardeeren hulp van mevr. E. P. baronesse d'Aulnis de Bourrouill--Twiss. Eene zeer goed geslaagde driedaagsche excursie naar Gent, Brugge en Brussel met eenige studenten besloot ook wederom ditmaal den cursus. Het Instituut voor middeleeuwsche geschiedenis bleef ook dit jaar in de bibliotheek gevestigd. Er werd geregeld gebruik van gemaakt, zoowel door den buitengewoon hoogleeraar dr. Oppermann, als door een aantal studenten. Ook enkele hoogleeraren van de faculteit der letteren en wijsbegeerte gaven er nu en dan college. De lector in de archaeologie en hare hulpwetenschappen had vroeger in een door hem gehuurd en ingericht vertrek een aantal boekwerken en 96 diapositieven ondergebracht, welke deels hem in eigendom toebehooren, deels door de Universiteitsbibliotheek in bruikleen zijn gegeven. Later heeft hij zich echter genoodzaakt gezien, dit zoogenaamde archaeologische instituut onder te brengen in zijne eigen woning. Het schijnt gewenscht de archaeologische hulpmiddelen voor het onderwijs te vereenigen in een publiek lokaal, dat als studeerkamer zou moeten dienen niet alleen voor de archaeologie maar ook voor de geheele wetenschap der klassieke oudheid. Ook doet zich het gemis van eene collegekamer, waar lichtbeelden kunnen worden vertoond, gevoelen. kamer, in de vijf faculteitskamers, alsmede in de wachtkamer der hoogleeraren betere ventilatie aangebracht. Eveneens werd de verwarming van de aula en van de senaatskamer gewijzigd en kwamen er vier groote radiatoren in de aula en een groote en twee kleine in de senaatskamer. Daarmede zijn de gebreken aan de verwarming en de ventilatie van het gebouw weggenomen. In de bovengangen zijn vier eenvoudige electrische lichtkronen opgehangen, in model en bewerking geheel aansluitend aan de groote kronen in aula, curatoren- en senaatskamer. Nadat de netto bezichtigingsgelden ad f 1796,90 als eerste bijdrage voor het ,,Fonds voor ramen van gebrand glas in het trappenhuis van het Academiegebouw te Groningen", waren terugontvangen, werd na vele voorbereidende werkzaamheden door curatoren den 1 sten Juni 1911 een internationale prijsvraag uitgeschreven voor een ontwerp voor een gebrandschilderd gedenkraam in het trappenhuis van het universiteitsgebouw. Dit gedenkraam moet tot onderwerp hebben een historisch overzicht van de wording en ontwikkeling der Groningsche Universiteit. Het karakter van het ontwerp moet overeenstemmen neet de architectuur van het universiteitsgebouw. De kosten van uitvoering en plaatsing mogen een totaal bedrag van f 8000 niet overschrijden. De inzending dient te geschieden vóór 1 November 1911. De jury bestaat uit de heeres : jhr. mr. V. E. L. de Stuers, lid van de Tweede Kamer der Staten-Ge ne raal, H. W. Mesdag, kunstschilder, en J. A. Vrijman, Rijksbouwkundige voor de gebouwen van onderwijs, enz., (secretaris der jury), allen wonende te 's Gravenhage. Er zijn uitgeloofd een 1 ste prijs van f 750 ; een 2de prijs van f 500 en een 3de prijs Het programma verscheen in de Hollandsche en Fransche taal. Er werd aan toegevoegd eene teekening van de bestaande vensteropening met de indeeling der brugijzers, en een plattegrond en vensterwand van de traphal, alsmede een beknopt overzicht van de stichting en de geschiedenis van deze Universiteit door jhr. mr. J. A. Feith met het boek van den heer C. H. van Fenema : ,,Het Academie-gebouw te Groningen", 1614-1909. Behalve uit ons land kwamen aanvragen om het programma in uit BelgiC, , Engeland, Frankrijk en Duitschland. De senaatskamer werd verrijkt met een bronzen borstbeeld. Op eerie boekenkast toch in het nieuw ingericht zoologisch laboratorium stond eene bijna onopgemerkte bronzen buste van Petrus Camper, die van 1764 tot 1773 hoogleeraar aan deze Universiteit was in chirurgie, anatomie, physiologic, obstetrie, materies medica en botanic. Bij aandachtige beschouwing bleek dit borstbeeld, dat jarenlang in het oude Museum van Natuurlijke Historie eene plaats had gevonden en den morgen na den brand (30 Augustus 1906) gelukkig nog ongeschonden in de ruïne is teruggevonden, voorzien te zijn van een opschrift en wel : Maria Anna Falconet Nata Collot, Fecit Anno ,,MDCCLXXXI ". Bij informatie omtrent de vervaardigster bleek, dat zij eene bekende beeldhouwster was, die, in 1748 te Parijs geboren, op 23 Februari 1821 te Morimont bij Nancy was overleden en o. a. het hoofd van het standbeeld van Peter I te St. Petersburg had gemodelleerd. In 1896 was door de Nederlandsche Maatschappij ter bevordering der geneeskunst een in marmer gehouwen buste naar de bovengenoemde gemaakt en aan Rudolf Virchow aangeboden. Daar dit borstbeeld van Petrus Camper niet zonder eenige kunstwaarde is en zeer zeker van historische beteekenis voor deze Universiteit, werd besloten daaraan eene plaats te geven in de senaatskamer van het Academiegebouw. Op een voetstuk van eikenhout in 17 eeuwschen vorm naar eene teekening van den heer H. G. van Heeswijk te 's Gravenhags, die het geheele decoratieve gedeelte van het Academiegebouw heeft ontworpen, staat thans deze buste in ee ri e haai waardige omgeving. vanf250. Groningen. Universiteitsgebouw. Het fraaie gebouw blijft in elk opzicht aan de hoog géstemde verwachtingen beantwoorden. Enkele kleine gewenschte verbeteringen kwamen in den afgeloopen cursus tot stand. Zoo werd in de curatorenkamer, in de senaats- Bibliotheek. De nieuwe installatie voor electrisch licht in het bibliotheekgebouw, alsmede de electrische ventilator in de leeszaal, die bij den aanvang van den nu afgeloopen cursus nog niet gereed waren, zijn spoedig daarna opgeleverd en blijken goed te voldoen. Met het aanbrengen van schuifdeuren voor de kasten, waarin de handschriften en kostbaarste drukwerken bewaard worden, ten einde deze te beschermen tegen het stof, is een begin gemaakt. Voor de kartonnen catalogus-fiches, die sinds den aanvang van 1911 ontvangen worden van het Bureau van documentatie 68 aan cie Koninklijke Bibliotheek te 's Gravenhage, is voorloopig een kastje met , 9 laadjes aangeschaft volgens het systeem van het Institut insternational de bibliographie te Brussel. Daar maandelijks één pak fiches ontvangen wordt, zal dit kastje spoedig te klein zijn en welhaast tot aanschaffing eener groote kast moeten worden overgegaan. Het aantal ijzeren boeksteuners is met 700 vermeerderd, die alle reeds geplaatst zip. De verschillende catalogi werden geregeld bijgehouden en voortgezet. De, zooals boven vermeld, van het Bureau van documentatie ontvangen fiches, werden geordend volgens het decimaal systeem van het Brusselsche Institut de bibliographic. Zij kunnen reeds thans door de bezoekers met behulp van den conservator worden geraadpleegd. Voortgegaan werd met de catalogiseering der 19de eeuwsche Nederlandsche brochures. Evenzoo met eene meer doelmatige plaatsing der tijdschriften-serieën in het nieuwe gedeelte van het bibliotheekgebouw. Ook nu weer vorderde het herstellen van defect bindwerk, hetwelk geregeld wordt voortgezet, niet onbelangrijke uitgaven. Afgezien van de vervolgen op reeds aanwezige werken, serieën en tijdschriften, de dissertaties en andere academische publicaties uit binnen- en buitenland, de geschriften van kleineren omvang en de aanwinsten der in bruikleen in de bibliotheek berustende boekerijen van ,,Pro Excolendo Jure Patrio," van ·,, Conamur" en van de hoogleeraren der Ned. Herv. Kerk, werd de bibliotheek in den cursus 1910-1911 verrijkt met 614 boekwerken, waarvan 438 door aankoop en 176 als geschenk. Onder de aangekochte moge genoemd worden een handschrift van den kerkhistoricus D. Gerdes, van 1735-1765 hoogleeraar aan deze Universiteit ; liet facsimile van den Codex Sinaiticus van het Nieuwe Testament. Onder de geschenkels dienen te worden vermeld de nieuwe druk der Encyclopaedia Britannica, waarvan de aanschaffing werd mogelijk gemaakt door een subsidie van bijna f 400 van het Groningsch Universiteitsfonds ; Hettner Geschichte der deutsehen Literatur lm XVIIIen Jahrhundert, aangekocht bij de onbinding eener studentenvereeniging uit het nog in de ver een igingskas aanwezige geld en aan de bibliotheek geschonken ; een eigenhandige brief van U bbo Emmius, ontvangen door tusschenkomst van jhr. mr . J. A. Feith, Rijksarchivaris in Groningen, terwijl vanwege liet Departement van Binnenlandsche Zaken werden ontvangen Brugmans en Opperman, Atlas der Nederlandsche palaeographie, en De Dompierre de Chaufepíé en van Kerkwijk : Keur van munten en penningen. Van den heer mr. C. C. Geertsema werd ten geschenke ontvangen diens pas uitgekomen boekwerk : ,,Zeeweringen, waterschappen en polders in de provincie Groningen." Bij gelegenheid van het in April 1911 te Groningen gehouden Nederlandsch- Natuur- en Geneeskundig Congres werden, op verzoek van het congresbestuur, in de bibliotheek de merkwaardigste en fraaiste handschriften en plaatwerken op natuuren geneeskundig gebied ten toon gesteld. Deze expositie trok een talrijk els belangstellend bezoek. Het aantal bezoeken aan de bibliotheek bedroeg gedurende den afgeloopen cursus 16 830. waarvan 2648 des avonds. Van het geheele aantal van 16 830 bezoeken werden 10 895 gebracht door personen die als hoogleeraar, student of anderszins aan de Universiteit verbonden warén, 5935 door personen, die buiten de Universiteit stonden. Van do 2648 avondbezoeken werden 1654 gebracht door personen die tot de Universiteit in betrekking stonden, 994 door anderen. De systematische catalogus werd 397 maal geraadpleegd, waarvan 26 maal schriftelijk door personen van elders. Uitgeleend werden 16 239 boekdeelen, waarvan 2024 naar elders werden verzonden, van welke 7 naar het buitenland. Van de overige 2017 boekdeelen werden verzonden naar personer of bibliotheken in de provincie Groningen (buiten de stad) 429, naar Friesland 155, Drenthe 174, Overijssel 187, Gelderland 230, Utrecht 145, Noordholland 376, Zuidholland 236, Zeeland 23, Noordbrabant 33, Limburg 36. Van de handschriften werden 9 in de leeszaal geraadpleegd, terwijl 10 naar elders ter leen werden gezonden. Bovendien werden 13 handschriften van elders ten gebruike ontvangen. vangen door steengin vloeren met ahornbedekking. De planken der houten vloeren werden benut tot het bouwen van eene groote afgedekte bergplaats achter de timmer- en schilderswerkplaats op het reserveterrein. In de woning van den apotheker werden boven de eetkamer twee verdiepingen opgetrokken en beide kamers van centrale verwarming en electrisch licht voorzien. In het ketelhuis werden de muren, waarin de ketels rusten, opgemetseld tot boven de ketels en de ruimte boven en tusschen de ketels afgedekt met eene dikke sintellaag, om het warmteverlies te verminderen. In den kelder van het kookgebouw werden drie cementij zeren bakken geplaatst, groot genoeg om ruim 80 000 eieren in kalkwater te kunnen bewaren. Tot het tegengaan van zéér hinderlijke tocht, werd de portiersloge door een schot in tweëen gescheiden en in de waschkeuken bij den ingang eene tochtafsluiting getimmerd. De bestrating op het ziekenhuisterrein werd overal nagezien en, waar noodig, hersteld of verbeterd. Het hek langs den Oostersingel werd van nieuwe steunpalen voorzien. Ook door het personeel der machinekamer werden, behalve de gewone reparaties en voorzieningen, eenige geheel nieuwe werken uitgevoerd, berekend grootendeels op het tegengaan van stoomverlies en slij tage. De hoofdmachinist maakte zelf een differentiaal-trekmeter, met behulp waarvan zeer nauwkeurig de snelheid, waarmede de verbrandingsgassen door de vuurgangen gaan, wordt geregistreerd. Een veertigtal condenspotten van de lage drukleiding werd vervangen door waterzakbuizen in cementputjes. Meer dan 500 M. vergane ijzeren condensleiding werd vervangen door koperen. Een begin werd gemaakt met het geleidelijk vervangen der oude kooldraadlampen door Philips' metaaldraadlampen. Eene vertakking op de in 1908 gelegde drie duims brandleiding van de Marshpomp naar de vrouwenkliniek werd gemaakt ter hoogte van. het pompgebouwtje, ten einde bij brand in het administratiegebouw water onder een druk van meer dan 8 atmospheeren van hier ondergronds tot bij de eetzaal der verpleegsters in het administratiegebouw te kunnen voeren. De twee bestaande brandleidingen van 3 atmospheeren zijn hierop aangesloten. Hoezeer de voortdurend in het werk gestelde pogingen om tot voordeeliger uitkomsten te komen in het technisch bedrijf succes hebben gehad, moge blijken uit de hier volgende cijfers, welke aangeven het totaal bedrag van hetgeen aan steenkool -voor verwarming en verlichting (met inbegrip van liftbeweging, motoren, electrische apparaten enz.) In de laatste 5 jaren werd uitgegeven n.l.: 1906 f 26 436,51 5 ; 1907 f 31 023,40 ; 1908 f 29 610,43 5 : 1909 f 23 701,005 ; 1910 f 20 202,58. De septictanks en filterbedden bleven nog steeds behoorlijk f unctioneeren. De sintellaag van de filters werd nu voor het eerst tot 1,5 M. diepte afgegraven, de sintels gereinigd en gedeeltelijk vernieuwd. De gasrekening bedroeg f 808,72 tegen f 750,99 in het vorige jaar. Iii (le apotheek welden 120 554 recepten gereed gemaakt. Het grootst aantal op één dag afgeleverde recepten bedroeg 636 (op 24 December 1910), d.i . . 96 meer dan op den druksten dag van 1909. De kosten per recept hebben bedragen f 0,1431, waarvan f 0,08645 aan grondstoffen en f 0,05464 aan salarissen. Het aantal verplegenden bedroeg einde 1910 4 hoofdverpleegster s , 3 eerste verpleegsters d.d. hoofdverpleegsters, 86 eerste verpleegsters, verpleegsters en leerling-verpleegsters, 7 verplegers. Door de door (le commissie van beheer ingestelde examencommissie werden geëxamineerd 20 zusters uit het ziekenhuis, 4 zusters van de Roomsch-Katholieke zieken verpleging te Groningen, 3 van liet Diaconessenhuis te Leeuwarden en van 3 het Stads-ziekenhuis te Leeuwarden. In het geheel werden geëxamineerd voor het diploma algemeene ziekenverpleging 28 candidaten, van wie 5 werden afgewezen ; voor liet diploma kraamverpleging 8, van wie 2 werden afgewezen. Aan het mannelijk personeel waren aangesteld 40 personen, aan vrouwelijk personeel, waarbij 20 dienstboden, 54. Totaal met 90 verpleegsters en verplegers 184 personen. Op 1 Januari 1910 waren onder behandeling 108 mannen en 135 vrouwen. Opgenomen werden 1519 mannen en 1356 vrouwen. Ziekenhuis. Eenige belangrijke werken werden dit jaar uitgevoerd door den timmerman van het ziekenhuis onder toezicht van den met het toezicht op de gebouwen belasten bouwkundige. In het administratiegebouw werden de houten vloeren tusschen directeurswoning en hoofdingang uitgebroken en ver- 69 69 Ontslagen werden 1341 mannen en 1270 vrOUWeIl. Overleden zijn 141 mannen en 89 vnmwen. 1 Januari 1911 waren in behan· Ontslagen werden 1341 mannen en 1270 vrouwen. (herJec1en :'-;1jn 141 mannen en 89 vrouwen. 1 Januari 1911 waren in behandeling 145 mannen 122 vrouwen. deling 145 mannen en 122 vrouwen. Restant Restant 1 Jan. 1910. 1910. AFDEELING. Ingekomen. Ingekomen. Totaal. Totaal. Ontslagen. Ontslagen. Í Overleden. Overleden. Aanwezig Aanwezig 1 Jan. 1911. 1 Jan. 1911. M. Heelkunde . Geneeskunde . . V. M. VT . 111. V. M. V. M. 70 48 4 7 9 v. V. 37 37 30 30 9 9 5 5 8 8 89 89 M. M. 77 77 39 39 19 19 5 5 V. V. 31 31 28 28 27 27 19 19 5 5 47 22 -- Vrouwenafdeeling . Zenuwafdeeling . Barak Afdeeling D . Totalen . 18 13 8 108 48 26 25 18 10 8 135 944 333 4 103 63 72 1519 551 ^ ^0 0 341 113 45 56 1356 991 355 4 121 76 80 1627 3108 589 276 366 131 55 64 1481 i ; 844 ; ' .268 ; -- ! 95 62 72 1341 2611 ; 521 218 330 107 42 52 1270 ' ! 3 141 ; --- - ~~I -----,-5 5 I - i 12 12 ; 145: 145 , ----- - 122 122 ------- 243 i 2875 230 2ö7 267 Het getal verpleegdagen \vas 98019, zood at de gemiddelde Het getal verpleegdagen was 98 019, zoodat de gemiddelde duur der verpleging 31.5 dagen per patiënt bedroeg. Bovendien der verpleging 31.5 dagen per patii~nt bedroeg. Bovendien kwamen kwamen 22 dagen voor rekening van familieleden van patiënten voor rekening van familieleden van l1atiënten lste en 2c1e klasse, voor wie de behandelende genem;kundigen der 1ste en 2de klasse, voor wie de behandelende geneeskundigen verblijf bU den patiënt zeer gewenscht achtten. verblUf bij den patWnt :.-;eer gewenscht achtten. Het grootste aantal patWnten werd bereikt op 16 .Maart, Het grootste aantal patiënten werd bereikt op 16 Maart, bedragende 4 patiënten van de 1ste, 13 van (le 2de klasse en bedragen de 4 patiënten van de 1ste, 13 van de 2de klasse en 289 op de zalen, totaal 289 op de zalen, totaal 306. Het kleinst aantal patiënten was aanwezig op 29 Augustus, Het kleinst aantal patiënten was aanwezig op 29 Augustus, ten bedrage van ten bedrage van 3 der 1ste, 55der 2de klasse en 181 op de der 1ste, der 2de klasse en 181 op (le zalen, totaal 189. zalen, totaal 189. Het totaal der uitgaven over 1910 bedroeg 204135,53 1/ 2 Het totaal der uitgaven over 1910 bedroeg ff 2041 . 36,53]/2,.· Hiervan betaalde het RUk 1/3 gedeelte of Hiervan betaalde het Rijk lja ge deelte of ff68 045, 51. Het 68045,51. Het totaal der uitgaven, omgesla ge n over alle patiënten met 98 042 der uitgaven, omgeslagen over alle patiënten met 98042 verpleegdagen, maakt perdag ff 2,08 tegen f 2,0523 in het \·erpleegdagen, maakt per dag 2,08 tegen f 2,0523 ill het vorig jaar. vorig Voor de kerkeqjke en burgerlUke armbesturen bedroeg de Voor de kerkelijke en burgerlijke armbesturen bedroeg de kostende prUs van den verpleegdag f f1,15, alles inbegrepen, kostende prijs van den verpleegdag 1,15, alles inbegrepen, zijnde hetzelfde bedrag als over het vorig jaar. als over vorig jaar. zUnde het:.-;elfde 0. a. werd aan salarissen uitgegeven f f :)8681,54, ,aan voeding O. a. ~werd aan salarissen uitgegeven 58 681,54 5 aan voeding f 55 627,27, verwarming en verlichting f 20 202,58. 55627,27, verwarming en verlichting f 20202.58. Het pensioenfonds bedraagt f f 17 939,47 1/2,, het invalic1iteitsfolllls pensioenfonds bedraagt 17 939,47 1/ 2 , het invaliditeitsfonds voor de verpleegsters ff2706,85 voor verpleegsters 2706,86 In de apotheek was op Januari 1910 aan voorraad In de apotheek was op Januari 1910 S4' Werktuigbouwkunde. (Constructie). 2de jaar van een tweejarigen cursus. Stoomturbines Ws, S3' Es, W 4, S4' E4' 1 u. tot Kerstmis 1 u. na Kerstmis 41 2à 3 2 1 37 74 Voor de werktuig· bouwkunde bestaat gedurende de colleges geene gelegenheid tot respondeeren. De aard van dit vak brengt mede, dat deze gelegen· heid steeds wordt ge· boden gedurende de teekenoefeningen. 112 .. - 113 Naam van den gewoon of buitengewoon hoogleeraar, lector of privaat docent. Naam der les. Getal uren per week. Gemiddeld getal toehoorders. Gelegenheid tot respondeeren. .. I OPMERKINGEN. Aanw\jzing der behandelde onderwerpen. I I Ja. i Neen. I , Opgave . geheel of I ding van : Opgave gegeven. van de lessen die, hoewel aangekondigd gedeeltelijk niet zijn gegeven, met vermeI de oorzaak hiervan. van de lessen boven de aangekondigde i , I Werktuigbouwkunde. Teekenoefeningen W 4' Werktuigbouwkunde. Teekenoefeningen Ws. Electro-technische constructieleer. E3' Wisselstroom E4' Es. Geleiding en verdeeling van electrisch al beidsvermogen E3' Bijzondere onderwerpen Es. 12 12 22 6 I I I Detail-ontwerpen van I I Complete ontwerpen ; stoomkelels, stoomwerktuigen, pompon, enz. \ van land- en seheepsstoomwerktuigen, pomp· installaties. Gas- en potroleumwerktuigen. (DeIIe laatste onderwerpen tot Januari). I I' i C. Feldmann. 2 2 2 1 16 18 40 18 22 ca. 12 16 60-70 30-40 60-70 55-60 40-50 30-40 40 40 90 40 20 uitermate veranderlijk. 36 54 14 58 41 4 4 2 5 3 38 8 54 Neen. Neen. ~een. Neen: Ontwikkelingsgesehiedenis, magnetis('h dreuit, s('hakelingen, eon::;trnctie. Theorie, beschrtjving en ('onstructie der transformatoren en a::;ynehrone motoren. Netberekening, bouw van leidingen, veiligheidsvoorsehriften van het Koninkl\jk Instituut ·van Ingenieurs. Lange leidingen met hooge spanning, eledrische ovens. Ontwerpen van gel\jkstroom-maehines en motoren, transformatoren, asynchrone motoren, turbo-dynamo's, onz. Onderzoek aan maehines. transformatoren, motoren voor gel\jk- enen wisselstroom. I Practische oefening'en in het dyrHJmo-lokaal 16 1 1 1 1 tot na tot na Kerstmis Kerstmis Kerstmis Kerstmis 1 2 2 1 1 1 1 na de Kerst· vacantie 12 20 colleges van October 1910 tot Maart 1911. 4 namiddagen; gemiddelde is laag, maar alle studenten komen teekenen. Meer lessen, n.l. 4 namiddagen. I. Franco. Werktuigbouwkunde M3' C4 TM Bs· Idem C4 · Idem W 2,' E2· Idem W 2, E2· Idem W 3 , Ea. Idem W 4 · Werktuigbouwkunde. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. De tijd voo'r reRponsie ontbreekt. I I Hefwerktuigen. Locomotieven. Hef\yerktuigen. Locomotieven Hefwerktuigen. Locomotieven. Stoom werktuigen en ketels. 1ste jaar v,m den tweejarigen cursus voor Wa en S3 (eonstrnctie). Regulateurs voor W 4 (('onstructie en theorie). Algerneene beschrtjving van het stoomwerktuig ; gesehiedenis; voor voor WI' El' SI' MI' Hetzelfde onderwerp voor C3 , Ta en B5' Tandraderen voor windwerken (theol'ie en beschrij ving) voor Ca. Teekenoefeningen enz. voor Wa, enkele studenten W 4 en een gedeelte der W 5 · C. P. Holst Gzn. Neen. Neen. Neen. Neen. Neen. Ja. Neen. i I F. K. Th. van Iterson. Toegepaste mechanica 3de studiejaar. Idem 4de studiejaar. Idem 5de studiejaar. Werktuigbouwkunde W 2, E2' S2' Werktuigkundig teekenen W 2, E2· Idem S2' Idem Sa. Idem S4' Werktuigbouwkunde S3' Idem S4' Idem W s, S4' Ca· Idem W 5, S4' Machine-onderdeelen en dr\jfwerken W I , El' SI' Verbrandingsmotoren en gasgeneratoren. Beschrijving Wg, W 4 , Idem Ea, E4' Sa, S4' Idem Constructie W 4, W 5 · 3 2 1 2 9 6 6 6 1 1 1 tot Kerstmis 1 na Kerstmis 2 Elastische eigensehappen en draagvermogen voor construeties. Voorlletting. Werktuigonderdeelen en dr~jfwerken. Idem. Idem. StoOIDwerktuigen en stoomketels. Idem. Hulp- en bijwerken aan boord van stoomschepen. Idem. Beschrijving van bagger- en graafwerktuigen. Constructie van idem. Schroeven- en spieverbindingen, p~jpleidingen, afsluiters, pakkingbussen. Beknopt overzicht over het geheele gebied der verbrandingsmotoren en gasgeneratoren. Het ontwerpen van een gasmotor en bijzondere opmerkingen voor het ontwerpen van andere verbrandingsmotoren. I 4 lessen boven de aangekondigde gegeven. Neen. Neen, A. D. F. W. Lichtenbelt. Ja. Ja. Ja. Ja. I Neen. Neen. Neen. ~een. P. Meijer. Neen. Neen. Neen. Neen. Neen. 1 1 69 37 L. A. van Roijen. Mechanische technologie. 1. De metalen. WI' SI' El' Yl' 2. De metalen. W2, S2' E2' Y2· 2 2 70 of 77°/0 57 of 55% 3. Houtbewerking, papierfabricage, boek-, plaat- en steendruk. T4, C2, B5' C2, B5 alleen hout. 1 6 30 of 25°/ ó (Voor C2 B5 is dit vak niet ver· plicht en dus de opkomst gering) zeer uiteenloopend. Neen. Het winnen uit de ertsen. Metaallegeeringen. Eigenschappen der metalen en metaallegeeringen met betrekking tot de toepassingen in de werktuigbouwkunde. De mechanische bewerking d8r metalen. Constructie der werktuigen voor het bewerken der metalen. Mechanisch onderzoek der eigenschappen van metalen en metaallegeeringen. . Vervaardiging van tandraderen. Werktuigen voor houtbewerking. Vervaardiging van papier uit lompen. Door ziekte en overlijden van den hoog· leeraar van der Burg werden boven· dien aan de studenten C2, T2, B5 een en twintig, aan de studenten W 4 tien colleges gegeven. Ja. Opmeten en ontwerpen van onderdeelen van gereedschapswerktuigen. 29 114 115 Naam van den gewoon of buitengewoon hoogleeraar, lector of privaat docent. Naam der les. Getal uren per week. Gemiddeld getal toehoorders. ! Gelegenheid tot respondeeren. I I I I i OP TYI E R KIN GEN. Aan\Y~zing "'-~I--I der behandelde omlerwerpen. Ja. N een. I I I Opgave ! geheel of i ding van ' Opgave gegeven. I van de lessen die, hoewel aangekondig'd, gedeeltolijk niût zijn gegeven, met vermelde oorzaak hiorvan. van de lesson boven de aangekondigde I ' J. A. Snijders C.Jzn. I 1. Theoretische electriciteitsleer. eerste ge(]eelte "all a van het programma. bestemd voor E:,. 11. rrheoretische electl'iteitsleer, eerste gedeelte "all b van het programma. bestemd voor E 3' 2 IJL Theoretische eleetriciteitsleer, tweede gedeelte nm a \'an het programma, bestemd voor E4' IV. rrheoretische electrieiteitsleer, t\\'eüde gedeelte van b van het programma, bestemd voor E4' lover den gel18elen ,cursus gerekend: 16 il 17. Het i bezoek was zeer iregelmatig: alleen in Mei ,yas het aantal toehoorder:,; tot 6 à 7 gedaald. iOver den geheel en cursus gerekend: , 17 à 18. Dezelfde opmerking, b~j I gemaakt, geldt ,voor dezelfde leer! lingen ook voor , deze colleges. 'Over den geheelen 'cursus gerekend: [ 14 à 15. Het bezoek ,vas ook hier Izéér regelmatig; I in Mei was het I , aantal toehoor! ders tot gemiddeld ! 7 gedaald. 'Over den geheelen'l ! cursus gerekend I , I 20 a 21. Deze : colleges werden I tot' het einde [' i van den cursus toe, dus ook in I Mei, zeer regel- I matig geyolgd. Neen. Overzieht van de vector-analyse, met het doel deze in den volgenden cursus toe te passen op de tegenwoordige leer van eIel'trieiteit en magnetisme. meestal genoemd naar Clerck-Maxwell, maar aangevuld door de nieuwere ele(tronen-theorie. Neen. Evenab iu het yorige studiejaar werd, omdat er twee uren per week aan gew1id werden, een belangri.ik gedeelte van den eursus over de theorie der \visselstroomen behandeld, om de leerlingen zoo spoedig mogel~k in staat te stellen de technische colleges over wisselstl'oomell met vnleht te kllllnl'n volgen. In het geheel werden in den cursus 1910-]911 31 uren aan deze colleges gew~d. Opmerkingen, als in het hoofd der kolom aangegeven, z~jn niet te maken, aangezien, als gewoonlijk, alle lessen geheel in overeenstemming met de beide roosters (vóór en na Kerstmis) gegeven zijn. Deze zelfde mededeeling geldt ook voor de sub I tot V vermelde groepen van lessen. In het geheel werden 60 uren aan deze colleges besteed. I Neen. Neen. V. Theoretische electridteitsleer, aanvulling e11 herhaling, voor zoo veel noodig. yan vroeger behandelde onderwerpen, bestemd voor E5' lover den geheelen I cursus gerekend : 17 à 18. Deze ! colleges werden tot het einde van den cursus toe, dus ook nog in I Mei, zeer regelmatig gevolgd. I!J Neen. Om het doel, hierboven genoemd, 11Og' hett~r dan iu vorige jaren te In het geheel werden 31 uren aan deze bereiken, is in dezen cur:·ms ook slechts 1 uur per week (evenals , colleges besteed. voor E 3) aan de mathematiseh-physische leer yan eledriciteit en I magnetisme gewijd. Afgehandeld \venl het overzicht Yal1 de vectoranalyse en begonnen met de toepassing daarvan op de theorie vau het eledro-:,;tatisehe veld. In den c[usus 1911- U112 zullen de facultatieve colleges \\)01' EG dus 1111 in hoofdzaak gew~d worden aan de afhandeling' \';lll deze onderwerpen yan physischtheoretisehen aard. Door de hierboven vermelde regeling kon de theorie der gewone In het geheel werden 61 uren aan deze wisselstroomen thans nagenoeg geheel worden afgehandeld. Een colleges gewijd. klein gedeelte, dat overbleef, zal dus in 1911-HJl2 in de facultatieve colleges voor EG nog behandeld worden, evenals de leer der eleetrische trillingen, die gerekend kan worden tot de onderwerpen van algemeen theoretischen aard te behooren. In verband met de sedert een paar jaar y()ol'bel'l~icle en thans volledig haar beslag gekregen hebbende verdeeling der totale leerstof, heeft het candidaatsexamen in Juni 11. thalls voor hut eerst over de theorie der ge\yone \visselstroomen geloopen, en wordt het examen in de algemeen theoretische eledririteitsleer voor het ingenieurs-examen gereserveerd. terwijl tot nog toe het omgekcenle het geval was geweest. Het in den yorigen cursus overgebleven gedeelte van de theorie der De eursus, hoewel facultatief van aard, gewone wisselstroomen van lage frequentie. Theorie der eleC"trisehe is het geheele jaar door gegeven in trillingen, als gronclslag YOOI' die der draadlooze telegraphie; unt34 uren. lading van (\en condensator; vormen van vibratoren; resonnantie; ontstaan yan staande golyen in geleiders; eleetro-magnetische i golven in het dWle(:trienm; proevell van Hertz. I I G. J. van Swaay. Magnetische en üledrische metingen. Eg. Neen. Electro-technische toepassingen. ting. Eg. Bliksemafleiders. Verlich- 18 Neen. Electro-teC'hnische toel1assingen. Krachtsoverbrenging Tractie. E4' en 25 Neen. Onderzoek naar de magnetische eigenschappen van ~zersoorten. Het meten van stroomsterkten, electro-motorische krachten, weerstanden, capaciteiten en isolatieweerstanden. Technische en laboratorium -instrumenten. Normaal-instrumenten. Wattmeters. Eledrieiteits-meters. Onderzoek en ijk van verschillende meetinstrumenten voor geHjk- en wisselstroom. Eledro-teehnische photometrie. Onderzoek en beproeving van dynamo's, motoren en transformatoren. Beveiliging van sterkstroominstallaties tegen atmosferische ontladingen. Bliksemafleiders voor gebouwen. Electrièche rerlichting. Theorie van het eleetrisch boog- en gloeilieht. Constructie der lampen. Energie-verbruik. Aanleg van eleetrisehe verlich ting-installatiën. II a. Electrische krachtsoverbrenging. Eigenschappen der electro-motoren in verband met de toepassingen. Inrichting der centraalstations. Krachtsoverbrenging over groote afstanden. De electrische uitrusting van kranen, liften, pompen, arbeidswerktuigen. Electrische fractie. Snelheidsregeling. Reminrichtingen. Eledrische trams. Electrisehe locomotieven. Berekening van het vermogen der motoren en van de eentraie. Aanleg, onderhoud en exploitatie. IIb. Behalve de aangekondigde lessen werden een aantal middagen besteed om met de leerlingen van het laatste jaar een geheel projeet met kostenbegrooting en rentabiliteitsrekening uit te werken betrekking hebbende op eene gemeentelijke electriciteitsfabriek. Een gedeelte der tractie benevens de electriseh gedreven pompen en arbeidswerktuigen konden niet afgehandeld worden, dit zal geschieden in het Eó jaar. 116 117 Naam van den gewoon of buitengewoon hoogleeraar, lector of privaat docent. Naam der les. Getal uren per week. Gemiddeld getal toehoorders. Gelegenheid tot respondeeren. Aanwijûng der behandelde onderwerpen. Ja. Neen. OPMERKINGEN. Opgave geheel of ding van Opgave gegeven. van de lessen die, hoewel aangekondigd, gedeeltelijk niet zijn gegeven, met vermelde oorzaak hiervan. van de lessen boven de aangekondigde I Aanvulling en bijzondere onderwerpen. E5' 1 17 Neen. Behandeld werden de onderwerpen, die in den vorigen cursus niet volledig waren besproken. Practische oefeningen in het laboratorium en op de teekenzaal. 9 uur per week (3 middagen) 2 E. Vossnack. Constructie van het schip en van de scheepsonderdeelen. SI' Neen. Constructie en uitrusting van het schip S2' 2 Neen. ! ! I I 'Ontwerpen van koopvaardijschepen. Inrichtingen. Sterkteberekening S3' 2 4 Neen. i Constructie en inrichting van oorlogsschepen. i Bijzondere onderwerpen zooveel noodig S4' S5' 1 8 Neen. Krachten werkende op een schip. Klassificatie der schepen. Scheepsbouwmateriaal en z~jne vervaardiging. Klinkverbindingen. Constructie van de verschillende langs- en dwarsverbanddeelen, van de waterdichte schotten en van voor- en achterstevens. Constructie van verschillende voorname onderdeelen b. v. schroefasstoelen, roers, fundaties voor ketels, machines, turbines, luikhoofden, ankers, machinekoelkasten. Constructie van bijzondere scheepstypen als: raderbooten, toren-, koffer- en tank-stoomschepen, houten schepen, sloepen en jachten. Onderdeelen van de uitrusting als sloepen gerei en anker ge rei. Bepalen der afmetingen van het schip, berekening van de géwichten van den romp en van de verschillende voortstuwingsmachines met toebehooren. Ontwerpen van de ruimteindeeling en van de inrichtingen voor lading, machines, kolen, bemanning en passagiers. Sterkteberekening van den scheepsromp, bespreking van de nieu were constructies als Isherwoodsysteem. Constructie en berekening van het stuurgerei. Rompconstructie van linieschepen, kruisers en torpedovaartuigen ; inrichtingen voor de bewapening, pantsering, munitieberging en voor de bemanning. Berekening van enkele voorname onderdeelen. De grondstoffen voor het papier. Geschiedenis der papierindustrie. De werktuigen en de methodes, die toegepast worden bij het vervaardigen van papifll uit lompen. Kort overzicht van de katoenspinnerij tot aan het gebruiken van den selfactor. Verklaring van dit werktuig. Kort overzicht van het spinnen der wollen garens, in 't bijzonder van de werktuigen voor het kammen. Kort overzicht van de werktuigen voor het kammen. J. P. de Vooys, w. i. (tijdelijk belast met het geven van onderwijs) van 27 April-31 Mei 1911. · I 1°. Mechanische technologie: de papierfabricage T4· 2°. 1 1 28 39 Neen. het spinnen W4 · G. H. W. van Aken en J. C. Horch (lectoren). Oefeningen (technisch teekenen) Werktuigbouwkunde. 3 340 a. opmeten van werktuigonderdeelen. b. in teekening brengen van idem. c. ontwerpen van eenvoudige windwerken en transportinrichtingen. a. voor M2 M3 C4 T4 · b. voor M2 M3 T4 · c. C4 M4' J. Kamermans (lector). Werktuigbouwkunde. 12 zeer veranderlijk Ja. Teekenen, construeeren en berekenen van vaste en scheepsstoomwerktuigen en ketels enz. Neen. Overzicht van de toepassingen der kunstmatige koude. Beschr\jving en ..theorie der verschillende koelmachines. Natte en droge compressor-gang. Bepaling der hoofdafmetingen der compressie-machines. J. F. H. Koopman (privaat docent). Koeltechniek. 1 10 Afdeeling der 8chwikundige technologie en mi;jnbouwku,nde. L. Aronstein. i Scheikundige technologie. 3 1 25 ? Neen. I Idem bijzondere onderwerpfln. I Algemeene en toegepaste micro-biologie. Scheikundige technologie, anorganisch gedeelte. Scheikundige technologie der brandstoffen. Bouwen eigenschappen van de levende stof. De cel, de weefsels, de organen. Microben in het algemeen. Aëroben en anaëroben. Voedingsvoorwaarden, cultuurmethoden en herkenning. Nuttige en pathogene microben. Desinfectie, sterilisatie, pasteurisatie, filtratie. Micro-biologie van de lucht, van het water, van den bodem, van voedingsmiddfllen. Belangrijke miero-biologische processen. Gisting en gistingsbedrijven. M. W. Beyerincki 1 17 Neen. Bijzondere en teehnische micro·biologie. 1 20 30 118 119 Naam van den gewoon of buitengewoon hoogleeraar, lector of privaat docent. Naam der les. Getal uren per week. [ Gemiddeld getal toehoorders. Gelegenheid tot respondeeren. Aanwijzing der behandelde onderwerpen. Ja. Neen. OPMERKINGEN. Opgave i geheel of ding van , Opgave i gegeven. van de lessen die, hoewel aangekondigd, gedoeltelijk niet zijn gegeven, met vermelde oorzaak hiervan. van de lossen boven de aangekondigde J. Böeseken. Organische chemie. Algemeene cursus. Organische chemie. Bijzondere onderwerpen. il I I 3 1 30 40 Neen. Neen. Aromatische verbindingen. Chemie der eenvoudige suikers. I I M. Clément. Daarenboven werd evenals den vorigen cursus, door den hoogleeraar een seminarium chemicum georganiseerd te z~jnen huize (éénmaal in de 14 dagen) waaraan door 12 heeren en dames werd deelgenomen. Mijnontginning. Idem. Algemeene mineralogie. Beschrijvende mineralogie. Oefeningen mineralogie. Idem Idem idem petrographie. 3 1 na Kerstmis. 2 1 3 1 3 1 1 12 tot Kerstmis 12 na Kerstmis 1 1 1 1 2 uur voordracht 3 uur oefeningen 1 uur voordracht 3 uur oefeningen 1 uur voordracht 3 uur oefeningen 10 6 Neen. Neen. Neen. Neen. Ja. Ja. Ja. Neen. Algemeene cursus lIb. Bijzondere onderwerpen. Kristallographie, algemeene eigenschappen der mineralen, hulpmiddelen ter herkenning. Beschrtjving van de belangrijkste mineralen, voornamelijk met het oog op de macroscopische en microsl:opische herkenning, 2de gedeelte: silicaten. Oefeningen in verband met den cursus algemeene en beschrijvende mineralogie voor MI' M2' M3' Oefeningen voor F 2 · De algemeene anatomie en physiologie van de plant. Beginselen der planten -morphologie. De bouw der akaloïclleverende gewassen, de physiologische beteekenis der akaloïden. De cultuur van koffie, thee, tabak, kina en opium. I De houw van de plant; cultuur en verwerking van enkele belangI r~j e technische gmvassen. De microscopische bouw der voornaamste technische houtsoorten in verband met de teehnische toepassingen. Molusca. Arthropoda. Kausto-biolithologie. (Steenkoolgeologie). Beginselen der micro-chemische analyse. Algemeene metallographie. De metallographie van het koper, messing, ijzer, staal en lagere metalen. Hulpmiddelen ter herkenning der delfstoffen. Eigenschappen, gehruik en voorkomen van ertsen en brandstoffen, in verband met hunne ontginning en bewerking. Als boven. Als boven, meer speciaal het voorkomen en de opsporing van tinerts. Boven de aangekondigde lessen ge geven: Geologie van het Thüringer wald en omgeving (5 uren). Na de Kerstvacantie werd dit college voortgezet tot Paschen. Gedurende 1/2 iaar wordt dit college gevolgd door T2 en MJ, gedurende 1/2 jaar uitsluitend door MI' Niet gegeven is wegens gebrek aan voldoende toehoorders het aangekondigde college petrographie M3' 1 uur. J. A. Grutterink. 1/2 jaar 20; 1/2 jaar 60 35 35 30 3 15 22 12 11 G. van Iterson Jr. Algemeene microscopische anatomie. Toegepaste microscopische anatomie. Cursus oefeningen algemeene microscopische anatomie. Oefeningen toegepaste microscopische anatomie. I I Ja. Ja. Neen. Neen. Neen. Neen. gedurende de oefeningen Id. Id. Neen. Neen. Neen. Neen. H. G. Jonker. P. D. C. Kley. Palaeontologie. Historische geologie. Micro-chemie. Metallographie. 20 15 15 25 24 24 6 8 3 I I I I C. J. van Loon. Ertskunde MI' 4 50 30 40 20 12 7 deelnemers 17 70 40 40 à 50 3 6 10 7 H. ter Meulen. Analytische Analytische Scheikunde Scheikunde scheikunde. Qualitatieve analyse. scheikunde. Quantitatieve analyse voor den ingenieur I. voor den ingenieur Il. 2 1 tot Kerstmis 1 1 2 1 Qualitatieve analyse van anorganische stoffen. Methoden der quantitatieve analyse van anorgische stoffen. Verfstoffen, mortels, analyse van metaalalliages. Brandstoffen, rookgas-analyse, smeermiddelen, ketelwater, drinkwater, afvalwater. Geologische . werking van de atmosfeer en van het water. Tectonisch s geologie. Excursie naar Thüringen. Vervolg metalloïden; metalen. Phasenleer (vervolg). Electro-chemie. Atmospheer. Ademhaling. Bodem. Drinkwater. Voeding. Spijsvertering. Overzicht van de onderzoekingsmethodpn van ertsen en producten. Overzicht van de metallurgische bewerkingen en de daarvoor noodige inrichtingen. De metallurgie van zink, ~admium, kwikzilver, nikkel, cobalt en tin. Het opsporen, ontginnen en verwerken van goudertsen en aardolie. De lessen van den hoogleeraar Molen graaff werden dezen cursus gegeven door den conservator dr. J. H. Bonnema wegens verolijf van den hoogleeraar Molengraaff in Nederlandsch-Indië. G. A. F. Molengraaff. Algemeen geologie. Capita selecta. Practische geologie. Anorganische scheikunde. Theoretische scheikunde. Technisch hygiëne. Docimasie. Metallurgie (algemeene). Metallurgie. Bijzoldere onderwerpen. W. Reinders. J. G. Sleeswijk. S. J. Vermaes. I Neen. Neen. Neen. Neen. Neen. Neen. Neen. Neen. Neen. Neen. 3 2 2 1 1 1 1 120 121 Naam van den gewoon of buitengewoon hoogleeraar, lector of privaat docent. -l-- Naam der les. Getal uren per week. Gemiddeld getal toehoorders. Gelegenheid tot respondeeren. Aanwijzing der behandelde onderwerpen. Ja. Neen. OPMERKING EN. Opgave geheel of ding van Opgave gegeven. van de lessen die, hoewel aangekondigd, gedoeltelijk niet zijn gegeven, met vermelde oorzaak hiervan. van de lessen boven de aangekondigde J. A. R. Stuffken, lector. Mtinkunde Ms. Mijnkunde M3' Oefeningen. Mijnmeten en karteeren. M4' Idem. Oefeningen. 2 3 1 3 uur na Kerstmis gedurende 11/2 maand in Limbnrg. 1 10 3 5 4 Neen. Neen. Details mijnontginning en handwerk. Beginselen voor het ontwerpen van mijnwerken. In hoofdzaak de practtik van het mijnmeten en karteeren. Toepassingen. Speciale voordrachten en oefeningen voor aanstaande mijnmeters. Voordrachten 4. 'Oefeningen 6 X 3 uur. J. C. Boot, privaat docent. G. A. Brender à Brandis, privaat docent. Ja va-suiker-industrie. Gasbedrijf. Neen. 30 Neen. Suikerfabricage ; meten en wegen van sap; troebele defecatie; heldere defecatie; carbonatatie; sulfitatie; filtratie; begin fabriekscontröle. De De De De De De gasvoortbrenging, inrichting, regeling en bouw der ovens. condensatie en zuivering. gashouders. distributie van het lichtgas. verwerking der b\iproductie. bereiding van watergas. Door den privaat docent ldzerda zijn in den cursus 1910-1911 geene lessen gegeven. 1 W. H. Idzerda, privaat docent. De photographie. A. M. A. A. Steger, privaat docent. Chemische technologie voor technologen. Chemische technologie voor ingenieurs. 1 1 4 10 Organische kleurstoffen. De chemie der verbrandingsmotoren. Tegen Ingeschreven waren: betaling van: Opbrengst. Degenen die zonder betaling van collegegeld zijn ingeschreven, zijn te verdeelen als volgt. Naar de afdeelingen en studiejaren waren de studenten als volgt verdeeld: In g eschreven ________ I_______,-_____ II_l_d,e_af_d_e_e_li_n_g,d_e_r_:_ _----;_____ 1 In ver- REDENEN VAN VRIJSTELLING. Aantal. algemeene weg- en waterbouwkunde. bouwkunde. voor 35 ,den 1sten keer i" 2den " " 3den " " 4den " 5dn " " 6den " " 7den " 8sten " " 9den " lOden " llden " 12den voor wetenschappen. Totaal in voorafTotaal. gaand studiejaar. voor alle lessen: I 747 1 431 1179 2 1 1 f 200 120 nihil f 150 140 130 110 90 80 70 149520 Studenten die in het bezit waren van een der in art. 118 der Hooger-onderwijswet bedoelde diploma!s. Studenten die in het genot waren van eene Rijksbeurs. Studenten die ter zake van het onderwijs der hoogleeraren en lectoren reeds f 800 hadden betaald. Studentèn die reeds door den rector magnificus een er Rijksuniversiteit voor volledig onderwijs waren ingeschreven. Personen aangewezen door den Minister van Binnenlandsche Zaken als bevoegd de lessen bij te wonen. Beambten der Technische Hoogeschool. schillende werktuigscheikundige afdeelingen. bouwkunde, scheepsbouw- technologie en (All 1 mijnbouwe essen kunde en electrokunde. en ijkers). techniek. I I Totaal 16 379 alle lessen . 1 5 2 voor enkele lessen: 1 1 3 3 8 2 12 15 " 54 52 58 58 39 47 19 21 5 3 1 1 358 13 (6) 5 7 13 93 (1) 71 (1) 8 (3) 9 (1) 9 3 3 3 2 1 61 73 66 47 22 14 9 70 (7) 45 (7) 39(6) 29 (2) 33 (2) 17 (3) 11 Ö 10 9 (1) I 1 1 4 9 (3) 12 (1) 3 (1) 3 1 3 1 461 (2) 253 (27) 49 (6) - 234 (8) 190 (9) 167 (9) 170 (3) 151 (2) 123 (6) 67 (1) 47 (1) 19 5 4 2 1179 (39) 15 (7) 12 (5) 2 (1) 196 (8) 178 (10) 184 (4) 154 (2) 162 (8) 119 (5) 85 (1) 30 10 8 2 1 1129 (38) 12 (9) 9 (4) 4 (3) 1-----1------1--------------- - - - - - [ - - - - - ----.-[----- 60 50 Totaal 40 30 20 10 f 151980 (1) Een opzichter van den waterstaat, aangewezen om assistentswerkzaamheden te verrichten bij het onderWijs in de kennis en het onderzoek van bouwstoffen. Een technoloog bij den rubberkeuringsdienst. . . . . 431 Lessen gegeven: I éénmaal per week tweemaal" driemaal" " viermaal of meermalen per week Totaal 58 (4) 2(1) 5 (5) 1 (1) I 1 1 1 - 2 (1) 3 13 (3) 79 (14) 4 5 49 (6) 27 (4) 1235 (56) 24 (3) 1178 (57) Algemeen totaal. 20 (7) 361 467 (2) ·259 (27) I Algemeen totaal 1235 Het aantal vrouwelijke studenten is tusschen haakjes geplaatst... . Eene vergelijking der in bovenstaande tabellen voortkomende clJfers toont aan dat het getal voor alle lessen ll1geschrevenen met 50 en dat voor enkele lessen ingeschrevenen met 7 vermeerderde. I 31 122 F. UITKOMSTEN VAN HET ONDERWIJS. Nog wordt opgemerkt, dat de uitkomsten van het examen in de kennis en het onderzoek van bouwstoffen door studenten voor werktuigbouwkunde en electro-techniek dit jaar, behoudens gunstige uitzonderingen, zeer slecht waren. I. Algemeen oordeel. Afdeeling der a lgem eerre wetenschappen. Erkennende, dat wel eenige verbetering valt waar te nemen, wordt door den hoogleeraar in het Staatsrecht wederom uiting gegeven aan de meening, dat de geest der studenten in het algemeen meer gericht is op het inzamelen van voorgedragen feiten, dan op zelf denken, redeneeren en onderscheiden. Volgens dien hoogleeraar is men meer uit op het memoreeren van hetgeen op het examen gevraagd wordt, dan op principieel en critisch zelfweten. De vorderingen der studenten gaven hem geene aanleiding tot het uitspreken van een algemeen oordeel. De hoogleeraar in het handteekenen en de kunstgeschiedenis wijst wederom op de onvoldoende voorbereiding van vele studenten in het handteekenen. Over de vorderingen, vooral van de studenten in de bouwkunde, valt niet te klagen. Hij acht den oefentijd evenwel te kort om belangrijke resultaten te verkrijgen. Afdeeling der weg- en waterbouwkunde. Hoewel de hoogleeraren in het algemeen geene aanleiding vinden tot bijzondere opmerkingen over de ontwikkeling, den ijver en de vorderingen der studenten, valt toch te vermelden, dat het collegebezoek na de Paaschvacantie, evenals vorige jaren, in verband met de examens belangrijk minder en ten slotte zelfs zeer gering werd. Door een hoogleeraar in de waterbouwkunde wordt het navolgende opgemerkt : ,,Ten eerste ziet men meer en meer bij de studenten eene verkeerde opvatting insluipen omtrent de beteekenis van het 5de studiejaar, dat werd ingevoerd bij de omzetting van de Polytechnische School in de Technische Hoogeschool, eene opvatting, welke, naar het mij voorkomt, in de hand wordt gewerkt door het gelijktijdig ingevoerde stelsel, de verschillende examens niet eens, maar tweemaal per jaar af te nemen." De bedoeling van de toevoeging van een 5de studiejaar aan den vroegeren vierjarigen cursus is geweest, dat de studenten, na geslaagd te zijn voor het candidaatsexamen, na dus te zijn toegerust met voldoe nd e kennis van de verschillende hulpwetenschappen, waarvan de toepassing noodig is bij het maken van ontwerpen betreffende hunne eigenlijke technische hoofdvakken, in de teekenzaal onder voortdurende leiding van de hoogleeraren voor die hoofdvakken een jaar lang zouden werkzaam zijn, alvorens zich aan het ingenieursexamen te onderwerpen. Meer en meer ziet men nu echter gebeuren, dat studenten die zich voornemen het ingenieursexamen niet vroeger af te leggen dan een jaar na het slagen voor het candidaatsexamen, zich eerst eenigszins geregeld in de teekenzaal beginnen te vertoonen, nadat het jaar voor de helft verstreken is. Ten andere trekt het in steeds toenemende mate de aandacht, dat velen van de studenten op een bedroevend laag peil staan, wat betreft hunne kennis van de Nederlandsche taal en stijl. 'Ook het doorwerken van ter beoordeel ing aangeboden proefschriften van jonge ingenieurs, die de Technische Hoogeschool reeds eenige jaren verlaten hebben en naar den doctorstitel wenschen te dingen, levert hiervan het bewijs. Afdeeling der bouwkunde. Over de vorderingen der studenten deeling wordt door de hoogleeraren dezer afdeeling over het algemeen met tevredenheid gewaagd. De hoogleeraar in het boetseeren merkt op, dat totaal gemis van voorbereiding in het boetseeren, alvorens de studie aan de Technische Hoogeschool aan te vangen, in verband met den Aveinig daarvoor beschikbaren tijd tijdens de studie aan de Technische Hoogeschool, het resultaat van het boetseeren steeds minder doet zijn dan gewenscht zou moeten worden. De ongeschikte localiteit, de onvoldoende ruimte om de collectie modellen op behoorlijke wijze te kunnen plaatsen en voldoende te kunnen uitbreiden, is mede de oorzaak van nog niet voldoende belangstelling te beschouwen. Elk jaar zijn er belangstellenden buiten degenen die voor ingenieur studeeren, die de oefeningen volgen en bij wie belangrijk betere resultaten zijn te constateeren. Afdeeling der werktuigbouwkunde, scheepsbouwkunde en electrotechniek. Vlijt en vorderingen der studenten dezer afdeeling geven over het algemeen niet tot opmerkingen aanleiding. Van die in electro-techniek worden zij geroemd. Een der hoogleeraren in de mechanische technologie is van oordeel, dat de vlijt en de vorderingen van een groot aantal studenten onvoldoende zijn, vooral gedurende de studiejaren vóór het propaedeutisch examen. Door velen wordt zeer onregelmatig gewerkt en hoofdzakelijk alleen dan, wanneer een examen in uitzicht is. Afdeeling der scheikundige technologie en misbouwkunde. De ontwikkeling, ijver en. vorderingen der studenten worden over het algemeen geroemd. Met betrekking tot de vrouwelijke studenten merkt de hoogleeraar in de analytische scheikunde op, dat ij ver en vorderingen vaak te wenschen overlaten. De hoogleeraar in de palaeontologie en historische geologie deelt als zijn oordeel mede, dat de ontwikkeling der studenten in het algemeen onvoldoende is ; met name bezitten zij bijna allen eerie te geringe kennis der biologische vakken, plant- en dierk unde, zonder welke eigenlijk de palaeontologie en de historische geologie niet grondig beoefend kunnen worden. Het gevolg is, dat de vorderingen veelal te wenschen overlaten. Door den hoogleeraar in de organische scheikunde wordt geklaagd; dat de door de studenten ingeleverde verslagen over de door hen in het laboratorium verrichte werkzaamheden over het algemeen zeer slecht gesteld zijn. II. Uitslag van de examens en promotiën. De uitslag van de examens en promotiën blijkt uit de volgende tabellen. EXAMENS. Getal. Geslaagd. Afgewezen. OPMERKINGEN. A. Civiel-ingenieurs. 88 85 77 43 50 54 45 35 23 41 diploma's uitgereikt. Propaedeutisch examen : Eerste groep (wiskunde) ,, (natuurkunde) . . Tweede Derde ,, (technische vakken) Candidaats-examen : Eerste gedeelte 54 33 21 Van de geslaagden waren vroeger 10 voor het tweede gedeelte geslaagd. . . . . . . 123 EXAMENS. Getal. Geslaagd. Afgewezen. OPMERKINGEN. Tweede ,, 45 20 40 32 8 32 13 12 8 Geheele examen Ingenieurs-examen B. Van de geslaagden waren vroeger 22 voor het eerste gedeelte geslaagd. Van de afgewezenen slaagden 4 voor het eerste gedeelte en 2 voor het tweéde gedeelte. Het geheele examen werd afgelegd of voltooid door 40 examinandi. Bouwkundig ingenieurs of architecten Propaedeutisch examen : Eerste groep (wiskunde) Tweede ,, (natuurkunde) . . Derde ,, (technische vakken) Candidaats-examen : Eerste gedeelte . . . . . . . . Tweede Derde Tweede en derde gedeelte Ingenieurs-examen . . . . . . . . . . . . 19 12 14 14 9 12 5 3 2 12 diploma's uitgereikt. . . . . . . 10 -- 4 4 9 9 3 3 5 1 -- 1 1 4 Deze candidaat afgewezen voor het 3de deel, doch toegelaten voor het 2de gedeelte. C. Werktltigkundig ingenieurs. Propaedeutisch examen : . . Eerste groep (wiskunde) . (natuurkunde) . . Tweede ,, ,, (technische vakken) Derde Can didaats-examen : Eerste gedeelte Tweede Idem geheel ,, . . . . . . . . . 69 49 43 38 29 35 31 20 8 32 diploma's uitgereikt. 39 19 16 28 20 11 10 25 19 8 6 (1) 3 (1) Hiervan slaagden 5 voor het tweede gedeelte. Ingenieurs-examen D. Scheepsbouwkundig ingenieurs. Propaedeutisch examen : Eerste groep (wiskunde) Tweede ,, (natuurkunde) . . ,, (technische vakken) Derde Candidaats-examen : Eerste gedeelte Tweede ,, Idem geheel Ingenieursexamen E. 5 3 1 4 3 3 4 2 -- 1 (2) -- . . . . . . 9 7 8 4 2 2 5 5 6 · 4 diploma's uitgereikt. (2) Slaagde voor het tweede gedeelte. Electrotechnisch ingenieurs. Propaedeutisch-examen : Eerste groep (wiskunde) Tweede ,, (natuurkunde) Derde ,, (technische vakken) 28 31 24 14 20 19 14 11 5 . . . 31 diploma's uitgereikt. 124 EXAMENS. Getal. Geslaagd. Afgewezen. OPMERKINGEN. Candidaatsexamen : Eerste gedeelte . Tweede ,, Geheele examen . . . . . . . . 20 14 16 22 12 13 9 21 8 1 7 (3) 1 (3) Hiervan slaagden 3 voor het eerste en 2 voor het tweede gedeelte. Ingenieursexamen F. Scheikundig-ingenieurs of technologen. Propaedeutisch-examen : Eerste groep (wiskundige) . . . Tweede ,, (natuurkunde) . . Derde (technische vakken) ,, Vierde ,, (handteekenen) Candidaats-examen . Ingenieurs-examen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 54 43 43 22 22 35 34 28 36 20 (4) 21 (5) 8 20 15 7 2 1 34 diploma's uitgereikt. (4) 5 met lof. (5) 1 met lof. G. Mijn-ingenieurs. Propaedeutisch-examen : Eerste groep (wiskunde) Tweede ,, (natuurkunde) Derde ,, (technische vakken) . Vierde ,, (handteekenen) 20 11 9 18 2 6 4 4 13 8 8 13 1 6 (6) 1 4 (7) 7 3 1 5 1 -- 3 (7) 1 met lof. (6) 1 met lof. . . 7 diploma's uitgere'ikt. Candidaats-examen 1ste gedeelte . . . 2de . . . 71 77 1ste- en 2de gedeelte 77 77 Ingenieurs-examen Totaal . . . 1237 829 408 Promotiën. Getal. Publiek. Privaat. Afgewezen. Opmerkingen. 6 6 Waarvan 2 met lof. 125 Opgave van hen die het doctoraat in de technische wetenschap verwierven, met vermelding van de data der promotiën en van het proefschrift of proefontwerp. Titel van het NAMEN. Data der promotiën. proefschrift. H. A. Brouwer, mijningenier. 12 October 1910 ,,Oorsprong en samenstelling der Transvaalsche nepheliensyenieten" en ,,stellingen". ,,Het Laurinezuur en de Laurinen". Eene bijdrage tot de kennis van het zwavelzuurverzeepingsproces" en ,,stellingen" ,,Geschooldheid en Techniek". Onderzoek naar den invloed van arbeidssplitsing en machinerie op de mate van vereischte oefening en bekwaamheid der arbeiders" en ,,stellingen". ,,Somatische kern- en celdeeling en microsporogenese bij het suikerriet" en ,,stellingen". ,,Studie over de factoren op het vochtgehalte der boter van invloed" en ,,stellingen". ,,Physisch en kristallographisch onderzoek naar de symmetrie van diamant" en stellingen". proefontwerp. B. W. van Eldik Thieme, technoloog. 20 Februari 1911 Th. van der Waerden, civielingenieur. 29 Maart 1911 . W. J. Franck, scheikundig ingenieur. 27 April 1911 W. Meij er. in gh, scheikundig ingenieur. A. L. W. E. van der Veen, mijn -inge ur. 24 Juni 1911 . i Juli 1911 G. PRIJSVRAGEN. Op de in den cursus 1909 door den senaat uitgeschreven prijsvragen kwamen in : Op de eerste prijsvraag vier antwoorden. Aan H. W. van Tijen, candidaat in de werktuigbouwkunde, schrijver van een dezer antwoorden, werd de gouden eerepenning toegekend. Op de tweede prijsvraag een antwoord. Aan den schrijver van dit antwoord, H. N. Prins, candidaat in de scheepsbouwkunde, werd eene eervolle vermelding toegekend. Op de derde geen antwoord. Van deze prijsvraag is de beantwoordingstermijn verlengd tot 1 September 1911. De volgende prijsvragen werden uitgeschreven in September 1911. De antwoorden werden vóór 1 November 1912 ingewacht. pen-, potlood-, crayon- of pastelteekening, naar keuze van den inzender. Voor het vervaardigen der perspectivische teekening mag geen gebruik gemaakt worden van constructieve of photographische hulpmiddelen. 2. Men vraagt te onderzoeken of een gyroscoop van Foucault zoodanig gewijzigd en zoodanig opgesteld kan worden dat zijne beweging ten opzichte van de bewegende aarde kan uitgedrukt worden in formules met uitsluitend algebraïsche of goniometrische functies ; tevens voor dit geval of voor die gevallen de formules af te leiden. De bewegingstoestand bij het begin is geheel willekeurig. Bij dit onderzoek worde de aarde beschouwd als een lichaam, dat uit concentrische, bolvormige, homogene lagen bestaat. Geen andere grootheden mogen worden verwaarloosd dan de weerstand van de lucht, de wrijving van de assen in de tappen en de massa van elk der beide ringen. 3. Gevraagd wordt eene verhandeling over het RheinischWestffilische Kohlensyndikat, zijn invloed op de kolenprijzen en de arbeidsverhoudingen in het algemeen en op de mijnontginning en den kolenhandel van Nederland in het bijzonder. Afdeeling der algemeens wetenschappen. 1. Men verlangt : eene teekening van een interieur van eene Nederlandsche kerk, gebouwd vóór 1500, uit te voeren als aquarel, H. RIJKSBEURZEN EN REISTOELAGEN. Rijksbeurzen werden genoten voor het tijdvak van 1 September 1910 tot en met 31 Augustus 1911. In de afdeeling der weg- en waterbouwkunde door : H. Slegt, L. J. F. Issels, J. J. Jonker, P. A. H. van Halewijn en D. de Waard Dz. In de afdeeling der bouwkunde door : H. Th. Teeuwisse. In de afdeeling der werktuigbouwkunde, scheepsbouwkunde en electro- techniek door : A. Booden, J. W. Kleinbentink en D. J. Wagner. In de afdeeling der scheikundige technologie en mijnbouwkunde door J. Bakker Gz., G. F. van der Want, L. N. M. de Weerd, H. W. van Ockenburg, P. J. H. Ph. Dujardin, R. de Lange en H. J. Prins. 32 126 126 De heer Teeuwisse De heer Teeuwisse bedankte op 1 April 1911 voor de verdere op 1 April 1911 voor de verdere uitkeering der toelage, wegens het volbrengen zijner studiën. uitkeering der toelage, wegens het volbrengen zijner studiën. Door zijne Door zijne benoeming tot assistent werd de verdere toekenning assistent werd de verdere toekenning der toelage ingang van 1 October 1910 aan J. Bakker Gz. der toelage met ingang van 7. October 1910 aan J. Bakker Gz. ingetrokken en werd deze beurs toegekend aan J. Voorhagen, ingetrokken en werd deze beurs toegekend aan J. Voorhagen, student in de afdeeling der scheikundige technologie en mijnstudent in de afdeeling der scheikundige technologie en mijnbouwkunde. bouwkunde. Reistoelagen tot het ondernemen van studiereizen werden ondernemen van studiereizen werden Reistoelagen tot niet verstrekt. niet I. HULPMIDDELEN VAN HET ONDERWIJS. J. HULPMIDDELEN V AN HET ONDERWIJS. Bibliotheek. De toestand bleef dit vrijwel gelijk. Alleen Bibliotheek. De toestand bleef dit jaar vr~jwel gelijk. Alleen kwam er, wat de ruimte betreft, eenige, zij het tijdelijke ont· kwam er, wat de ruimte betreft, eenige, zij het tijdelijke ontspanning. De gevoerde onderhandelingen spanning. De gevoerde onderhandelingen met H.H. regenten H.H. regenten van van het z.g. meisjeshuis, betreffende het huren van den zolder Z.g. meisjeshuis, betreffende huren van den zolder der bij het meisjeshuis behoorende kapel, hadden tot gevolg, der bij het meisjeshuis behoorende kapel, hadden tot gevolg, dat voor den tijd van jaar een gedeelte van den zolder als dat voor den tijd van 3 3 jaar een gedeelte van den zolder als bergplaats voor de bibliotheek werd afgestaan. De daardoor bergplaats voo r de bibliotheek werd afgestaan. De daardoor verkregen ruimte is thans reeds zoo goed als geheel gevuld. verkregen ruimte is thans reeds zoo goed als geheel gevuld. Tegenover het voordeel, dat hierdoor in de kasten der bibliotheekTegenover het voordeel, dat hierdoor in de kasten der bibliotheeklokalen weer eenige lokalen weer eenige plaats open kwam, staat echter het nadeel, open kwam, staat echter het nadeel, dat de toch reeds zoo verspreide boeken nog vveer verder uit dat de toch reeds zoo verspreide boeken nog weer verder uit elkander raakten, ook al werd er vanzelf rekening mee gehouden, elkander raakten, ook al werd er vanzelf rekening mee gehouden, die werken en tijdschriftenserieën over te brengen, die het die werken en tij dschriftenserieënover te brengen, die het minst worden gevraagd. worden gevraagd. Hoewel door den aard der omstandigheden, waaronder gewerkt Hoewel door den aard der omstandigheden, waaronder gewerkt moet worden, slechts zeer langzaam, konden de voorbereidende moet worden, slechts zeer langzaam, konden de voorbereidende werkzaamheden aan den nieuwen catalogus en de catalogiseering aan den nieuwen catalogus en de catalogiseering der der dissertaties weer eenigszins vorderen. weer eenigszins vorderen. Het gebruik der bibliotheek bleef, èn wat het getal uitgeHet gebruik der bibliotheek bleef, èn wat het getal uitgeleende ,verken, èn wat het bezoek betreft, ongeveer gelUk aan leende werken, èn wat het bezoek betreft, ongeveer gelijk aan dat van het vorige jaar. De uitgifte naar buiten nam iets toe. dat van het vorige jaar. De uitgifte naar buiten nam iets toe. Aangekocht Aangekocht werden ruim 1300 deelen, hieronder niet begrepen ruim 1300 deelen, hieronder niet begrepen de gedeeltelijk aangekochte boekerij van w~jlen den hoogleeraar de gedeeltelijk aangekochte boekerij van wijlen den hoogleeraar Bosscha, welke werken voorloopig geplaatst werden in het Bosscha. welke werken voorloopig geplaatst werden in het bovengenoeni de bovengf!noemde hulpgebouw. De periodiekenlijst, waarvan eene reeds lang nooclige derde De periodiekenlij st, waarvan eene reeds lang noodige denle uitgave bijna gereed is, vermeerderde weer met vele aanwinsten, bijna gereed is, vermeerderde weer met vele aanwinsten, niet alleen nieuwe, maar ook belangrijke aanvullingen \im niet alleen nieuwe, maar ook belangrijke aanvullingen van reeds opgenomen, nog incomplete tijdschriften. reeds opgenomen, nog incomplete tijdschriften. Het aantal stukken van vervolgwerken bedroeg 684. IngeHet aantal stukken van vervolgwerken bedroeg 684. Ingekomen zijn 79 jaarboeken en 105 andere stukken (rapporten, komen zijn 79 jaarboeken en 105 andere stukken (rapporten, verslagen, berichten) van verschillende Regeeringslichamen en verslagen, berichten) van verschillende Regeeringslichamen en bovendien de gewone zendingen patenten en bestekken. bovendien de gewone patenten en bestekken. Behalve de gewone door ruiling verkregen publicaties van Behalve de gewone door ruiling verkregen pu blieaties van allerlei scholen en vereenigingen werden 198 deelen ten geschenke vereenigingen werden 198 deelen ten geschenke ontvangen ; verschillende afzonderlijk uitgegeven overdrukken ontvangen; verschillende afzonderlijk uitgegeven overdnlkken van tijdschriftartikelen. welke overdrukken bij elkander bewaard tijdschriftartikelen. welke overdrukken b\j elkander bewaard worden, hierin niet begrepen. worden, niet begrepen. Gebonden werden ongeveer 2000 banden, waarvan een vijfde Gebonden ongeveer 2000 banden, waarvan een vljfde door eigen binderij, die bovendien veel herstel- en ander binddoor eigen binderij, die bovendien veel herstel· en al1l1er bind· werk leverde. leverde. Wiskunde en mechanica. De modellencollectiie is verrijkt Wiskunde en mechanica. De modellencollediie is verrijkt met modellen, betrekking hebbende op. ruimtekrommen en met modellen, betrekking hebbende op. ruimtekrommen en met modellen van oppervlakken uit zwaar koperdraad (collectie modellen van oppervlakken uit zwaar koperdraad (collectie Wiener en Schilling). De berging is nog zeer bekrompen. en Schilling). De berging is nog zeer bekrompen. De collectie platen is verrijkt met eenige op de school verDe collectie platen is verrijkt met eenige op de school ver· vaardigde diagrammen, aan de kinematica ontleend. Eenige vaardigde diagrammen, aan de kinematica ontleend. Eenige plaatwerken om in de behoefte aan mathematische figuren te plaatwerken om in de behoefte aan mathematische figuren te voldoen en eenige boekwerken, bij het onderwijs dienst kunnende bU onderw~js kunnencle voldoen en eenige doen, zijn aangeschaft. De catalogus wordt nauwkeurig bijgedoen, zijn aangeschaft. De catalogus wordt nauwkeurig b~jge· houden. Staats-, administratief en handelsrecht. Vervaardigd werden Stcwts·, administratief en handelsrecht. werden teekeningen ten dienste van den onteigeningscursus, terwijl teekeningen dienste van den onteigeningscursus, ter\Y~jl meerdere teekeningen in bewerking zijn. meerdere teekeningen in bewerking zijn. IIandteekenen en kunstgeschiedenis. De pleisterverzameling Handteekenen en kunstgeschiedenis. De pleist.erverzameling werd aangevuld met eenige nieuwe afgietsels. Een achttal werd aangevuld met eenige nieuwe afgietsels. Een achttal antieke eikenhouten apostel- en heiligenbeelden aanwezig in antieke eikenhouten apostel- en heiligenbeelden aanwezig in de voormalige kapel van St. Agatha tete Delft,werden afgegoten. de voormalige kapel van St. Agatha Delft, werden afgegoten. Van den directeur van het Museum van kunstnijverheid te Van den directeur van het Museum van kunstnijverheid te Haarlem werd eene serie modellen aangekocht, afkomstig van Haarlem werd eene serie modellen aangekocht, afkomstig van verschillende Hindoemonumenten op Java. verschillende Hindoemonumenten op Java. De collectie teekenmodellen werd met eenige antieke voorDe collectie teekenmodellen werd met eenige antieke voor· werpen uitgebreid, terwijl eenige oud-Japansche en Chineesche werpen uitgebreid, terwijl eenige oud·Japansche en Chineesche kunstnijverheidsvoorwerpen (o.a. een fraaie Japansche tempelkunstnijverheidsvoorwerpen (o.a. een fraaie Japansche tempel· stoel) de verzameling aanvullen. stoel) de verzameling aanvullen. Geschenken werden niet ontvangen, evenmin hadden ruilingen Geschenken werden plaats. plaats. Voor het onderwijs in de kunstgeschiedenis, dat blijkens het blijkens Voor het onderwijs in de kunstgeschiedenis, vr~j drukke collegebezoek, zich in blijvende belangstelling ver blUvende belangstelling vervrij drukke collegebezoek, zich heugt, werd de verzameling diapositieven wederom aangevuld, heugt, werd de verzameling diapositieven wederom aangevuld, terwijl de kleine afdeelingsbibliotheek met de navolgende aande navolgende aanterwijl de kleine afdeelingsbibliotheek koopen werd verrijkt : Monographieën van Guido Reni, Chardin, Guido Reni, Chardin, koopen werd verrijkt: Monographieën Frajonaid, Gainsborough ; Bremmer, Aestetische studiën ; MaeterFrajonaid, Gainsborough; Bremmer, Aestetische studiën; Maeter· linck, Le genre Satyrique dans l'art flamand ; Sóderhjelm, De linck, Le genre Satyrique dans l'art flamand; Sóderhjelm, De Italiaansche Renaissance ; Neugebauer, Orientalische TeppichItaliaansche Renaissance; Neugebauer, Orientalische Teppich· kunde; ; Martin, Oude schilderkunst in Nederland ; Giffray, Les kunde Martin, Oude schilderkunst in Nederland; Giffray, Les Rambasson, Le dessin, musées d'Europe. Berlin ;; Lumet en Rambasson, Le dessin, par musées d'Europe. Berlin Lumet les grands maltres ; Monographie, Frank Branjwijn and his work ; les grands maitres; Monographie, Frank Branjwijn and his work; Perry, Dinan derij ; Collignon, Statues funeraires de l'art Grec Perry, Dinander~j; Collignon, Statues funeraires de l'art Grec; IV; Fergusson, History of Indian en Heinaeh, Repertoire Hl en IV ; Fergusson, History of Indian en Reinach, Repertoire III Eastern Architecture ;; Davenport, Miniatures ; Strong, Roman Eastern Architecture Davenport, Miniatures; Strong, Roman Sculpture;; H. de Boer, Geïllustreerde periodiek voor het algemeen de Boer, Geïllustreerde periodiek voor het algemeen Sculpture kunstwezen ;; Miinsterberg, Chinesische Kunstgeschichte ; J. de kunstwezen 1fünsterberg, Chinesische Kunstgeschichte; J. de Boer, Aestetica ; Gauthier, Graphique d'Histoire de l'Art ; W. Boer, Aestetica; Gauthier, Graphique d'Histoire de l'Art; W. Vogelsang, Die Holzskulptur 1. Vogelsan,DiHzkuptrI. Weg· en waterbouwkunde. De aanwinsten bestonden voor deze ~caterbouwkunde. De aanwinsten bestonden voor deze Wegafdeeling in een drietal modellen ten behoeve van het onderwijs afdeeling in een drietal modellen ten behoeve van het onderwijs in de toegepaste mechanica en eenige boekwerken, die werden in de toegepaste meehanica en eenige boekwerken, die werden aangekocht;; in autographieën, die werden vervaardigd om aan de die aan de aangekocht studenten te worden uitgereikt, en in een achttal teekeningen, worden uitgereikt, in een achttal teekeningen, studenten die te Brussel tentoongesteld zijn geweest en in bruikleen die te Brussel tentoongesteld zljn ge'vveest en in bruikleen werden ontvangen van het Departement van Waterstaat. Daarhet Departement van Waterstaat. Daarwerden ontvangen van werd een viertal opgehangen in het kabinet der hoogleeraren van werd een viertal opgehangen in het kabinet der hoogleeraren in de waterbouwkunde, de overige, in kisten verpakt, geborgen in de waterbouwkunde, de overige, in kisten verpakt, geborgen op den zolder van het gebouw voor geodesic wegens het ontbreken ontbreken op den zolder van het gebouw voor geodesie van gelegenheid tot ophanging. van gelegenheid tot ophanging. Eveneens werden van den Minister van Koloniën ten gebruike van den Minister van Koloniën ten gebruike Eveneens ontvangen eenige teekeningen en photographiëen betrekkelijk ontvangen eenige teekeningen en photographiëen betrekkelUk irrigatiewerken in Nederlandsch-Indië, welke te Brussel ten toon in Neclerlandsch·Indië, welke te Brussel ten toon gesteld zijn geweest en voorloopig geborgen werden in het gesteld zijn geweest en voorloopig geborgen werden in het voormelde kabinet. voormelde In het gebouw voor geodesic werd de verzameling uitgebreid het gebouw voor geodesie werd de verzameling uitgebreid met: : eene pendule ; een waterpasinstrument van Zeiss ; een met eene pemlule: een waterpasinstrument van Zeiss; theodoliet· boussole en 60 logarithmentafels ten gebruike bij de theodoliet-boussole en 60 logarithmentafels ten gebruike b\j de examens;; en door schenking van den hoogleeraar van. der Kloes door schenking van den hoogleeraar van der Kloes examens met: prisma· trommel en een zakinstrument voor het meten met : een prisma-trommel en een zakinstrument voor het meten en uitzetten van hoeken. en uitzetten van hoeken. Verliezen van eenig belang kwamen niet voor. Verliezen van eenig belang kwamen niet voor. Bouwkunde. De deze afdeeling behoorende verzamelingen Bouwkunde. De tot deze afdeeling behoorende verzamelingen bevinden zich in goeden staat. Zij werden door aankoop aan· bevinden zich in goeden staat. Zij werden door aankoop aangevuld. Werktuigbouwkunde. De werktuigen enz. in het werktuigWerktuigbouwkunde. De werktuigen enz. in het werktuig· kUDl1ig l:=tboratorium zijn nog slechts voor een zeer klein kundig laboratorium zijn nog slechts voor een zeer klein gedeelte opgesteld. opgesteld. oog op de verhuizing naar het nieuwe gebouw voor Met het oog op de verhuizing naar het nieuwe gebouw voor werktuig· en scheepsbouwkunde aan de Nieuwe Laan onderging werktuig- en scheepsbouwkunde aan de Nieuwe Laan onderging de verzameling der modellen weinig verandering. Wel werd de verzameling der modellen weinig verandering. Wel werd besloten tot het aanschaffen van nieuwe, van meer en van besloten tot het aanschaffen van nieuwe, van meer en van enkel, verbeterde modellen, doch deze zullen eerst aan de ver· enkel verbeterde modellen, doch deze zullen eerst aan de verzameling toegevoegd worden als de nieuwe modellenzaal voor zameling toegevoegd worden als de nieuwe modellenzaal voor ingebruikname geschikt is. ingebruikname geschikt is. De aanwezige modellen worden goed onderhouden en verkeeren modellen worden goed onderhouden en verkeeren goeden toestand. in goeden toestand. De verzameling boeken en teekeningen verkeert in uitste· De verzameling boeken en teekeningen verkeert in uitstekenden toestancl. Van de aanwezige hulpmiddelen werd door kenden toestand. Van de aanwezige hulpmiddelen werd door studenten een zeer ruim gebruik gemaakt. De belangrijke werken studenten een zeer ruim gebruik gemaakt. De belangrijke werken op het gebied dAr werktuigbouwkunde z~jn steeds door den op het gebied der werktuigbouwkunde zijn steeds door den nieuwsten druk vertegenwoordigd. druk vertegenwoordigd. het afgeloopen studiejaar werd een belangrijk bedrag van In het afgeloopen studiejaar werd een belangrijk bedrag van subsidie der werktuigbouwkunde besteed voor de aanschafhet subsidie der werktuigbouwkunde besteed voor de aanschafvan nieuwe werken. fing van nieuwe werken. 127 De verzameling teekeningen ondervond door schenking en het in bruikleen afstaan van teekeningen eene belangrijke uitbreiding. Deze uitbreiding omvatte : 400 stuks teekeningen over baggermateriaal, als geschenk van den hoogleeraar Franco ; 247 stuks teekeningen over verbrandingsmotoren, in bruikleen afgestaan door den hoogleeraar P. Meijer , en 179 stuks diverse ingekomen teekeningen, totaal 826 stuks. Het aantal boeken en teekeningen, dat voor de studie werd uitgeleend, bedroeg 3576. wandteekeningen door den concierge vervaardigd. Evenals in de vorige jaarverslagen zijn bij de volgende opsomming de toestellen enz. verdeeld in groepen, behoorende tot de meer bijzondere onderafdeelingen der verschillende docenten. Aangeschaft werden voor : 1°. de onderafdeeling van den hoogleeraar Siertsema (algemeene cursus) : een toestel voor Peltier-effect e n een electrische projectielamp ; 2°. de onderafdeeling van den hoogleeraar de Haas (technische warmteleer en bijzondere onderwerpen voor scheikundig en mijningenieurs) : een cardioïd-condensor van Zeiss ; eene daarbij behoorende kamer met kwartsplaten ; een daarbij behoorend speciaal objectief ; een electrisch cryptol-oventje met kwartsmoffel; een pyrometer à dilatation van Fery ; een ,,Hagch"kwiklamp met weerstand en eene slijpmachine voor glaswerk ; 3°. de onderafdeeling van den hoogleeraar van Swaay (electrische meetkunde) : een mille-ampèremeter voor gelijk- en wisselstroom ; een Weston-ampèremeter voor wisselstroom ; een Wattmeter van Hartmann en Braun ; een Wattmeter van Siemens en Halske met daarbij behoorenden weerstand ; een stophorloge van de A. E. G. ; vijf Edyson-accumulatoren en vier Uppenbornsche normaallampen 10, 16, 35 en 32 H.E. ; 4°. het dynamo-lokaal (onderafdeeling van den hoogleeraar Feldmann) : een gelijkstroom-dynamo met hulppolen van 12 P.K. met aanloopweerstand en shuntregulateur, van de N.V. ,,Electro-technische Industrie" te Slikkerveer ; een contactschijf naar Schade ; een voltmeter -omschakelaar ; een regelweerstand; een Weston-voltmeter voor wisselstroom ; een Wattmeter van Siemens en Halkske met daarbij behoorenden voorschakelweerstand ; een Anleger naar Dietze van Hartmann en Braun ; een voltmeter voor wisselstroom van idem ; een dynamometer (voltmeter) van idem ; een frequentie-meter van idem ; 5. de onderafdeeling van den hoogleeraar van der Bilt (zwakstroomtechniek) : een galvanometer van Paul ; een Gati's Barretter, Meszsatz n°. 4, met 2 reserve-Barretters ; een. Duddell's thermo-ammeter, een stemvork-onderbreker van Edelmann, een telephoon-toestel Berthon-Ader en eene collectie van diverse materialen en magazijngoederen van den gemeentelijken telephoondienst te Rotterdam ; 6°. de onderafdeeling ,,ijk der maten, gewichten, enz." : een stel ijkgereedschap; 7°. de werkplaats, ten algemeenen nutte : een regulateurapparaat voor waterstof-soldeertoestel ; eene pletmachine en een cirkel-glassnijder. Volgens opgaven en onder medewerking en toezicht van de docenten, den bedrijfsingenieur en de assistenten werden in de werkplaats door den chef-instrumentmaker, de bedienden-instrumentmakers en de instrumentmakers-leerlingen verschillende hulptoestellen en instrumenten vervaardigd en hersteld, waarvan de voornaamste zijn : een ontladingsslinger ; een optische bank; een klemstatief op eene roteerende luchtpomp ; vijf rood koperen cylinders voor Daniell-elementen ; eene universeelklem voor eene projectielens ; zes koperen parallelklemmen ; 46 koperen verbindingsklemmen ; een scherm en spiegelstatief voor eene optische bank ; eene nieuwe glazen plaat voor eene electriseermachine van Voss, een collimator met spleet ; vijftien ijzeren gewichten ; een contact-tachometer voor uitloop-proeven ; een koperen watervat met glasvensters ; een steltafel ; 100 proefstaven voor trekproeven ; een electriseermachine van Wimshurst, geheel vernieuwd ; een roodkoperen calorimeter ; een ijzeren kast voor een projectie-lamp ; een elastische koppeling voor dynamo's ; eene ijzeren bus voor eene projectielantaarn ; een antenne met standaards ; eene bronzen draaibare steltafel met fijnbeweging ; eene sleebeweging voor een ultramicroscoop ; eene plaatijzeren kast voor de bepaling van lineaire uitzettingen ; een lenzenmontuur voor een spectroscoop ; 24 kabelschoenen voor snoeraansluitingen; een universeelstatief voor een metaalspiegel ; een toestel voor het onderzoek van de radioactiviteit van ertsen ; 400 stiften met snoeren voor de hoogspanningsbatterij en een spectroscoop, omgebouwd tot spectrograaf. Verder werden verschillende ampère-, volt-, Watt- en frequentiemeters hersteld en opnieuw geijkt, wat tot groote besparing aan transport- en herstellingskosten aanleiding gaf. Tevens werden verschillende herstellingen in de machinekamer uitgevoerd. Scheepsbouwkunde. In de maanden Juni en Juli 1911 werden de tot de verzameling behoorende modellen en bescheiden met uitzondering van de Indische scheepsmodellen overgebracht naar het daarvoor aan de Nieuwe Laan nieuw opgerichte afzonderlijke gebouw en daar geëtaleerd. De tot behoud en herstel noodige werkzaamheden werden bij deze gelegenheid uitgevoerd, zoodat thans de toestand van deze modellen bevredigend genoemd kan worden. Daar in bovengenoemd gebouw niet voldoende ruimte bleek te zijn, om obk alle modellen van de verzameling van Indische scheepsmodellen, in bruikleen afgestaan door de gemeente Delft, behoorlijk te plaatsen, en daar deze modellen voor het onderwijs aan de Technische Hoogeschool nagenoeg geene waarde hebben, werden deze modellen weder aan de gemeente Delft teruggegeven. Een getuigd volmodel van een zeil-binnenvaartuig uit het einde der 18de eeuw, werd geschonken door den heer E. van. Konijnenburg, en een getuigd volmodel in glazen kast van het torendekstoomschip ,,Grngesberg" werd geschonken door de firma Wm. Muller en C°. te 's Gravenhage. Een getuigd volmodel van de bezaanschuit ,,Johannis Cornelis" uit het iaar 1804, dat in bruikleen afgestaan was door den. heer B. E. Speelman te Pernis, werd door dezen opgeëischt en op 11 Februari 1911 overhandigd. Terugontvangen werden de modellen, die in het jaar 1910 aan den heer E. van Konijnenburg, ingenieur van den Rijkswaterstaat te Maastricht, in bruikleen afgestaan werden om te worden geëxposeerd op de wereld- en internationale tentoonstelling te Brussel, terwijl de voor hetzelfde doel uitgeleende bescheiden nog bij voornoemden ingenieur berusten. De tijdschriften, waarop de sub-afdeeling der scheepsbouwkunde geabonneerd was, zijn gecontinueerd. Verschillende boeken, lantaarnplaten en autographieën voor de colleges werden aangeschaft, verder een groot aantal halfmodellen van schepen en scheepsonderdeelen, diverse instrumenten, een projectielantaarn en de inventaris voor den uitslagzolder. Mechanische thechnologw. Omtrent de verzamelingen, inrichtingen en hulpmiddelen voor het onderwijs kan worden medegedeeld, dat door den overgang naar het nieuwe gebouw voor werktuig- en scheepsbouwkunde de toestanden zeer zijn vooruitgegaan. Door de ruimere opstelling, welke mogelijk is voor alle voorwerpen, tot de verzameling behoorende, kan alles beter onder het oog gebracht worden van den studeerende, kan de opstelling logischer zijn en grooter nut voor het onderwijs er uit getrokken worden. Aangekocht werden in het afgeloopen studiejaar een amarilslijpwerktuig voor gereedschap, een stel snijijzers en tappen voor instrumentmakersschroefdraad, een verplaatsbare Atlashijschkraan voor 1000 K.G., een registratuurkast systeem Hinz. De aanvulling van de verzameling teekeningen van werktuigen en autographieën voor de colleges ging geregeld voort, enkele nieuwe boekwerken werden aangeschaft. Toegepaste natuurkunde en electro-techniek. De instrumentenverzameling verkeert in goeden staat en wordt goed onderhouden. In de werkplaats worden geregeld toestellen hersteld of opgeknapt, zoom ede nieuwe er bij vervaardigd, terwijl verdere aanwinsten door aankoop of geschenk werden verkregen. De uitbreiding en de steeds toenemende vaardigheid van het instrumentmakerspersoneel maakt het mogelijk ook vrij gecompliceerde en belangrijke instrumenten, die al of niet in den handel zijn, zelf te vervaardigen. Verliezen of aanwinsten door ruil vallen niet te vermelden, wel aanwinsten door aankoop, geschenk en aanmaak door het eigen personeel der wei kplaats ; voorts werden verscheidene 128 glasblaaswerk werden vervaardigd verschillende koppelAan glasblaaswerk werden vervaardigd verschillende koppelstukken, kolfjes, pipetten, kevels, buizen voor dampdichtheidskolfjes, pipetten, kevels, buizen voor dampdichtheidsbepaling, kranen, slijpstukken, pycnometers, stopfleschjes, norbepaling, kranen, slijpstukken, pycnometers, stopfleschjes, norenz., enz. maalelementen, enz., enz. Van het vervaardigde houtwerk kan als het voornaamste Van het vervaardigde houtwerk kan als het voornaamste worden: genoemd worden : 14 voetstukken voor schuifweerstanden; eene eiken kast voor 14 voetstukken voor schuifweerstanden ; eene eiken kast voor steenkolen-mon",ters; dito met glazen deksels; 12 standaards steenkolen-monsters ; een dito met glazen deksels ; 12 standaards voor volt- en ampèremeters; eene eiken nist voor den lessfmvoor volt- en ampèremeters ; eene eiken lijst voor den lessenvoetstukken voor dynamo's; gietmodellen voor rooster ;; houten voetstukken voor dynamo's ; gietmodellen voor draaibare steltafel twee kistjes voor normaallampen een eene draaibare steltafel ;; twee kistjes voor normaallampen ; ; een standaard in de vestibule; twee standaards voor draadlooze standaard in de vestibule ; twee standaards voor draadlooze telegraphie; gietmodellen voor een spectroscoop en andere toesteltelegraphie ; gietmodellen voor een spectroscoop en andere toestellen; kistjes voor Edison.-accumulatoren, een standaard voor len ; drie kistjes voor Edison-accumulatoren, een standaard voor een normaalelement, 18 paar rollen voor wandplaten en een een normaalelement, 18 paar rollen voor wandplaten en een met tafel voor een automatisch telephoonstation. kast met tafel voor een automatisch telephoonstation. Door wandplaten geteekend, Door den concierge werden verscheidene wandplaten geteekend, als: isogonen en isoclinen; twee tabellen; twee teekeningen als : isogonen en isoclinen ; twee tabellen ; twee teekeningen de constructie van het spannings- en stroomdiagram; betreffende de constructie van het spannings- en stroomdiagram ; Arbeitskurven: schema van eene draaistoommachine Kapsel pomp Arbeitskurven ; schema van eene draaistoommachine ; ;Kapselpomp Gaede; kardioïd-condensor en paraboloïd-condensor; twee van Gaede ; kardioïd-condensor en parabolold-condensor ; twee teekeningen betreffende donkere veldverlichting draaispoelteekeningen betreffende donkere veldverlichting ; ;draaispoelgalvanometer tabellen over de eutrOI)ie; proeven van Pictet: galvanometer; ; tabellen over de eutropie ; proeven van Pietet ; twee teekeningen betreffende het vloeibaar maken van gassen twee teekeningen betreffende het vloeibaar maken van gassen drie teekeningen betreffende kleurenphotographie. en drie teekeningen betreffende kleurenphotographie. geschenke werden ontvangen: Ten geschenke werden ontvangen : Van de Hollandia-booglampenfabriek te Vaals : twee booglampen de Hollandia-booglampenfabriek te Vaals: twee booglampen met weerstand en smoorspoelen. Van de "Ateliers voor effectlicht met weerstand en smoorspoelen. Van de ,,Ateliers de constructions électriques te Charleroi: een monophase asynde constructions électriques te Charleroi : een monophase asynchronemotor van Heyland met aanloop weerstand. Van het gechronemotor van Heyland met aanloopweerstand. Van het gemeente-electriciteitsbedrijf Rotterdam: 36 dubbelpolige en 12 meente-electriciteitsbedrijf te Rotterdam : 36 dubbelpolige en 12 enkelpolige veiligheden (verouderd). Van den W. Giltay enkelpolige veiligheden (verouderd). Van den heer J. W. Giltay Delft: een oud model telephoon-relais. te Delft : een oud model telephoon-relais. van electriciteits-meters werden Door verschillende Door vei schillende fabrikanten van electriciteits-meters werden het laboratorium modellen van hun fabrikaat toegezonden, aan het laboratorium modellen van hun fabrikaat toegezonden, waardoor het laboratorium in het bezit is van eelle zeer waardoor het laboratorium thans in het bezit is van eene zeer collectie verbruiksmeters. Deze verzameling, die nog uitgebreide collectie verbruiksmeters. Deze verzameling, die nog steeds wordt uitgebreid, werd ondergebracht in eene uitstalkast steeds wordt uitgebreid, werd ondergebracht in eene uitstalkast op de eerste verdieping bU de afdeeling "electrische metingen". op de eerste verdieping bij de afdeeling ,,electrische metingen". De voornaamste fabrieken uit Nederland, Duitschland, Engeland, fabrieken uit Nederland, Duitschland, Engeland, De Frankr\ik, Zwitserland en Amerika verleenden hierbij hunne Frankrijk, Zwitserland en Amerika verleenden hierbij hunne medevverking. medewerking. De tijdschriften-verzameling werd in den cursus 1910-1911 De tijdschriften-verzameling werd in den cursus 1910-1911 vermeerderd met de in dat studiejaar verschenen nummers van : de in dat studiejaar verschenen nummers van: vermeerderd Zeitschrift far Instrumentenkunde en de daarbij behoorende Zeitschrift für Instrumentenkunde en de daarbti behoorende Deutsche Mechaniker Zeitung: Elektrotechnische Zeitschl'ift, Deutsche Mechaniker Zeitung : Elektrotechnische Zeitschrift, Ol'gan des elektrotechnischen Vereins te Berlijn ; Bulletin de la elektrotechnischen Vereins te Berl\jn; Bulletin de la Organ Société internationale des électriciens te Parijs ; Zeitschrift flir Société internationale des électriciens te Parijs; Zeits('hrift far Elektrochemie der Deutsche Bunten-Gesellschaft flir angewandte ElektrochmidDusBnte-Glchaf far physikalische Chemie; Zeitschrift far die gesammte Kälte physikalische Chemie ; Zeitschrift für die gesammte Kilte Industrie;; Berichte der Deutschen physikalischen Gesellschaft; Industrie Berichte der DeutsC'l18n physikalischen Geselhlehaft; La lumière electrique ; Electrical World ; ElektrischeKraftbetriebe lumière electrique; Electrical W orlcl; ElektrischeKraftbetriebe und Bahnen ; Journal télégraphique ; The London, Edinburgh und Bahnen; Journal télégraphique; The London, Edin burgh and Dublin philosophical magazine and Journal ofof Science;;The Du blin philosophical magazine and J ournal Science The physical Review, a journal of experimental and theoretical physical Review, a journalof experimental and theoretintl Physics; ; Zeitschrift des Vereines Deutscher Ingenieure en Physics Zeitschrift des Vereines Deutscher Ingenieme en für Schwachstromteehnik. Zeitschrift far Schwachstromtechnik. Dagelijks worden ontvangen en in de gang ter raadpleging cle gang ter raacl]lleging Dagelijks worden ontvangen en opgehangen de weerberiehten van het Koninklijk Nederlandsch opgehandwrbict van het Koninkllik Nederlandsch Meteorologisch Instituut te de Bildt. de Bildt. Meteorologisch Instituut De boekenverzameling werd nog aangevuld met : De boekenverzameling werd nog aangevuld met: K. Winnig, Bautechnik fur oberirdische Telegraphenlinien, K. Winnig, Bautechnik für oberirdische Telegraphenliniën, Bd. VIII Telegr. und Fernspr. Technik in Einzeldarstellungen Bd. VUl Telegr. und Fernspr. Technik in Einzeldarstellungen G. Knopf Die Stromversol'gung der Telegraphen-und FernsprechTelegraphen-und FernsprechG. Knopf, Die Stromversorgung anstalten', Band IX, Telegr. und Fer nspr ech Technik in Einanstalten, Band IX, Telegr. llnd Fernsprech Teclmik in Einzeldarstellungen;; adresboek voor Delft, Hof van Delft en Vrij enzeldarstellungen adresboek voor Delft, Hof van Delft en Vrijenban 1910 ; dr. C. Baur, Das elektrische Kabel, 2de druk ; G. 1910; dr. C. Baur, Das elektrische Kabel, 2de druk; G. Deltmar Nachtrags-Statistik der Elektrizititswerke in DeutschElektrizitätsvverke in DeutschDeltmar, Nachtrags-Statistik land; ; dr. G. Eickhorn, Jahrbuck der drahtlosen Telegraphie land d~. G. Eickhorn, Jahrbuck der drahtlosen TelegTaphie und Telephonie,Bd. 33 Heft 6; ; Bd. 4 Heft 1, 2, 3, 44en 5[); en ; und Telephonie, Bd. Heft 6 Bd. 4 Heft 1, 2, 3, G. W. Pierce, Principles of wireless telegraphy ; dr. H. Starke, G. W. Pierce, Principles of ~wireless telegraphy; dr. H. Starke, Experimentelle Elektrizitatslehre ; m ine. P. Curie, Traité de Experimentelle Elektrizitätslehre; mme. P. Curie, 'rraité de Radio-activité, 2 tomes; ; prof. dr. J. Teichmuller, Lehrgang der tomes prof. dr. Teichmuller, Lehrgang der Schaltungsschemata elektrisch en starkstiom-Anlagen, Bd. I en Schaltungsschemata elektrischer stal'kshom-Anlagen, Bd. I en II;; prof. dr. A. Stodola, Die Dampfturbinen ; Comptes rendos II prof. dr. A. Stodola, Die Dampfturbinen; Comptes rendus de la IIe conférence internationale des techniciens, des admide la He conférence internationale des teehniciens, des administrations des télé.graphes et des téléphones dede l'Europe,afl. des télégraphes et des téléphones 1'Europe, afl. 1, 2, 3, 4, 5, 6 en 7; mr. C. D. Salomonson, Handleiding bij 1, 2, 3, 4, 5, 6 7; mr. C. D. Salomonson, bti het gebruik van de Nederlandsche Octrooi wet ; dr. A. Gleichen, de N ederlandsche Octrooi wet; A. Die Theorie der modernen optischen Instrumente ; S. Herzog, optisch en Instrumente; S. Herzog, Die electrischen Anlagen der Schweiz , Bd. 1; M. Lindner , Die electrisch en Anlagen der Sehweiz, Bd. 1; M. Lindner, Schaltungsbuch; W. S. Franklin, C. M. Crawford and Barry Schaltungsbuch ;W. S. Franklin, C. M. Crawford and Barry Macnutt, Practical Physics, 3 deeltjes ; Paul Drumaux, La théorie Macnutt, Physics, 3 deeltjes; Drumaux, La théorie corpusculaire de l'Electricité, les électrons et les ions, en dr. de l'Electricité, électrons et ions, Ing. H. Kroner, Ueber. elektrische Antriebe von WerkzeugIng. H. Kröner, Ueber Antriebe von Werkzeug maschinen. -maschine. Ten geschenke werden ontvangen : geschenke ontvangen: Van de redactie door tusschenkomst van den hoogleeraar Van de door tussehenkomst van den hoogleeraar de Haas : Ion. Zeitschrift fur Elektronik, Atomistik, Ionologie, de Haas: Ion. Zeitschrift für Ionologie, Radioaktivität und Raumchemie von Charles H. Walter. Radioaktivit,t and Raumchemie von Charles H. Walter. Van verschillende uitgevers dezer werken : verschillende dezer werken: F. Hansen, Monoplane ; Wegner von Dallwik, Die beste TragdeckHansen, Monoplane; Wegner von Dall wik, Die Form and der Luftwiederstand ; H. A. Romeyn, Gronden der Form und der Luftwiederstand; H. A. Romeyn, gelijkstroomteehniek 1. gelijkstroomtechniek I. Van den hoogleeraar J. A. Snijders C. Jzn.:: Ateliers de conVan den hoogleeraar J. A. C. Jzn. Ateliers de constructions électriques de Charleroi. Bulletin Ynensuel 1907-1909. électriques de Charleroi. Bulletin mensueI1907-1909. Van prof. C. Feldman : dr. G. Klingenberg, Elektromechanische G. prof. C. Feldman: Konstruktionselemente. Konstruktionselemente. Van den hoogleeraar di. L. H. Siertsema : Travaux du LaboraVan den hoogleeraar dl. L. H. Siertsema: Travaux du Laboratoire toire de Physique de l'Université libre de Bruxelles, nos. 2 en 3. Physique de l'Université 2 en 3. de Van den hoogleeraar G. J. van Swaay : Rapport in zake de Van den hoogleeraar G. J. van Svvaay: Rapport in oprichting eerier electriciteitsfabriek voor de provincie Noord eerier electriciteitsfabriek provincie Noordbrabant. -bra nt. Van cle commissie Rapport in Van de commissie:: Rapport in zake de voon:;iening in de voorziening in de behoefte behoefte aan electrisch arbeidsvermogen voor licht en kracht arbeidsvermogen voor lieht in de provincie Groningen, en de provincie Groningen, en Van het Van het Hoofdbestuur van het Algemeen Nederlandsch VerVervan bond de bond:: de afleveringen van het Maandblad Neerlandia, Orgaan van het Vereeniging, van n°. van dier Vereeniging, van nO. 7 van Juli 1910 af tot en met n°. 8 tot en met nO. 8 van Augustus 1911. van Augustus 1911. Scheikumlig laboratorium. De toestand der verzamelingen Scheikundig laboratorium. De toestand der verzamelingen kon slechts de hoogst noodige herstellingen en aanvullingen kon slechts de hoogst noodige herstellingen en aanvullingen on dergaan. ondergaan. Laboratorium voor microbiologie. In den toestand van de Laboratorium voor microbiologie. In den toestand van de verzamelingen en hulpmiddelen kwam weinig verandering. verzamelingen en hulpmiddelen kwam weinig verandering. Laboratorium voor Laboratorium voor micro-chemie en metallographie. De toestand De toestand van de verzamelingen, inrichtingen en hulpmiddelen is minder yerzamelingen, inrichtingen hulpmiddelen is minder van gunstig dan het vorige jaar, aangezien door onvoldoende dakgunstig dan het vorige jaar, aangezien door onvoldoende dakI eschutting een groot gedeelte der collectie metaalbreuken werd een groot gedeelte der collectie metaalbreuken werd bedorven wegens instroomend regenwater, hetwelk zich door bedorven wegens instroomend regenwater, hetwelk zich door alle muurkasten en vloeren heen een weg naar beneden baande. en vloeren heen een weg naar beneden baande. alle De instrumenten en boekenverzameling hebben daarb\i gelukkig De instrumenten en boekenverzameling hebben daarbij gelukkig niet geleden en verkeeren in goeden staat. goeden staat. niet geleden en verkeeren Door ruil of geschenk werd dit jaar niets verkregen. Nieuw Door ruil of geschenk \verd dit jaar niets verkregen. Nieuw aangekocht werden een paar chemische werktafels en eene aangekocht werden een paar chemische werktafels en eene draaibank voor de metaalbewerking. draaibank voor de metaalbewerking. Voorts werden eenige instrumenten voor het onderwUs in Voorts werden eenige instrumenten voor het onderwijs in metallographie gecompleteerd of vernieuwd. metallographie gecoml11eteerd of ^. Mijnbouwkunde. Ertslaboratorium. In clen toestand der verzamelingen, inErtslaboratorütm. In den toestand der verzamelingen, inrichtingen en hulpmiddelen kwam geen belangrijke verandering. richtingen en hulpmiddelen kwam geen belangrlike verandering. Met het aanleggen eener ertsverzameling werd regelmatig voortaanleggen eener ertsverzameling werd regelmatig voortMet gegaan. Door aankOOI) werd de collectie ertsen voortdurend gegaan. Door aankoop werd de eollectie ertsen voortdurend uitgebreid, terwlil eene belal1gr~il{8 collectie ~izerertsen in Scanuitgebreid, terwijl eene belangrijke collectie ijzerertsen in Scandinavië werd bijeengebracht cloor den assistent F. T. Mesdag dinavie werd bijeengebracht door den assistent F. T. Mesdag en eene fraaie collectie lood- en zinkertsen werd verzameld in en eene fraaie collectie lood- en zinkertsen werd verzameld in Karinthië door den assistent V. Ploem. V. Ploem. Karinthie door den uit Seandinavië ten Verder werden schoone stukken ijzererts uit Scandinavië ten Verder werden schoone stukken geschenke ontvangen van de firma W. H. Müller en Co. geschenke ontvangen van de firma W. H. Muller en Co. te 's Gravenhage. 's Verzamelingen voor palaeontologie en historische geologie. De Verzamelingen voor palaeontologie en historische geologie. De verzamelingen en hulpmiddelen bevinden zich, voor zoover de verzamelingen en hulpmiddelen bevinden zich, voor zoover de meubilair zulks toelaten in goeden staat. Zij lokalen en het meubilair zulks toelaten in goeden staat. Zij lokalen en zijn te scheiden in . scheiden in. zijn 129 129 A. Onderwijseollectiën. A. Onderwij seolleetiën. 1. Fossielen 1. Fossielen en gesteenten. Deze eolledie, bestaallcle uit drie gesteenten. Deze collectie, bestaande uit drie afzonderlijke verzamelingen afzondernjke verzamelingen: : systematische palaeontologie, gidspalauontologie, gidsfossielen en gesteenten, i1l lHJt afgelooptm jaar geheel gereed fossielen en gesteenten, is in het afgeloopen jaar geheel gereed gekomen door daaraan eene afdeeling voor vertebrata en planten gekomen door daaraan eene afdeeling voor vertebrata en planten toe te voegen. Z~j bestaat uit ongeveer 4000 llummers en kan toe te voegen. Zij bestaat nit ongeveer 4000 nummers en kan geacht worden in de behoefte aan eene oefeningscollectie over geacht worden in de behoefte aan eene oefeningscollectie over het geheele gebied volledig te voorzien. De aan vullingen ï,i.in het geheele gebied volledig te voorzien. De aanvullingen zijn vrijwel uitsluitend door koop yerkreg()]l. vr~jwel uitsluitend door koop verkregen. mcubilair met de, standaardverzamelingen niet het geval. Dit meubilair met de stallc1aanlverzamelingen niet het geval. Dit is eene der redenen, waarom met de bewerking van dit materiaal de bewerking redenen, waarom is ee rie nog geen begin is gemaakt. Eene andere reden is het voortgemaakt. EeJle andere reden is het\'Oortnog geen begin durend gebrek aan personeel. pl'rsoneel. durend gebrek 1. Stwulaarilcollectie palaeontologie. Deze is zoo goed als 1. Standaardcollectie palacolltoloyie. Deze is zoo goed als niet uitgebreid ; slechts enkele nieuwe stukken zijn dool' koop niet lIitgcbreid; sIerhts cnkPll~ niellwe stukken z~jn door koop verkregen. verkregen. 2. Spirituspraeparateu. Deze verzameling, uit 93 2. Spirituspraeparatcil. Deze verzameling, uit 93 stuks bebestaande, is dit .iaar niet uitgebreid, omdat z~j de voorloopige staande, is dit jaar niet uitgebreid, omdat zij inin de voorloollige behoeften voorziet en de nog ontbn~kende specimina niet in behoeften voorziet en de nog ontbrekende specimina niet in den handel z~jn, doch slechts min of meer b~j toenll op den handel zijn , doch slechts min of meer bij toeval op bijzondere wijze b~jzondere "wijze kunnen worden aangeschaft. \Vorden aanges(·haft. 3. Het 3. Diapositieven. Het thans voorradige aantal bedraagt ruim voorradige ruiIll 2000 de aanvullingen zijn ook jaar weder uitsluitend ill 2000; ;de aanvullingen z~jl1 ook dit jaar weder uitsluitend in Delft vervaardigd. Een kaartmtalogus dewr \u'zameling is !liet Delft vervaardigd. Een kaartcatalogus dezer verzameling is niet voorhanden, bij gebrek aan ]H'rSOlwd \'001' de sèlmlmstdling voorhandelJ, bU gebrek aan personeel voor de samenstelling daarvan. De overige collecties: wandplaten, modellen, dunne doorDe overige collecties : wandplaten, modellen. dunne doorsneden, boeken en kaarten ï,ijn tl'n del'lt: niet. tun dl'ele sneden, boeken en kaarten zijn ten deele niet, ten deele in geringe geringe mate uitgebreid. uitgebreid. B. Standaardcollecties. R. Stan(laardeollecties. 2. Stondaardcollectie It-istorische geologie. Deze i:-i door srlwn2. Standaardcollectie hi,starisclw geologie. Deze is door schenkillg vermeerderd met : king Vl'l'llleerllerd met: a. ceHU kleine collectie tertiaire gesteenten, uit het Remhet Rema. eene klein,: ('olledie turtiaire gesteenten, bangschu, verzameld cloor den mijningenieur B. H. van der bangsche, verzameld door den m\jningeniem B. H. yall der Lindl'n, g'eoloog bij de Bataafsche Petroleum-maatschappij in Linden, geoloog bij de Bataafsc'he Petrolellm-maatschappij in Ned(~rlalH!s('h-IJl(lip : N ede rlandsch-Indië b. eune \'cl'zamding gestt'enü:ll en fossielen uit het kolenb. eerre verzameling gesteenten ei] fossielen llit het kolunbekken van Décazeville in Frankrijk, bijeengebracht door den Frankrijk, biJeengebracht door den bekken \all Décè\zcville g .> > ^ '' m\jJlingenjl'lII' J. Rc,ylc,l ; mijningenieur J. Reyzer: c. eelle kleillU collectie gesteenten en versteerlingen uit het \'ersteeningen het c. eerre kleine C'olkdie gesteenten 'l'hüring'er Wald, door de guologischc exeursie der T. H. in dit H. in dit Thilringer Wa1d, door de geologische excursie der jaar verzameld. jaar H::rzèlJ1wld. Do()l' koop heeft zij geen verdere uitbreiding ondergaan. Door kooi) heeft zij geen \'Cnl(Jl'<' uitbreidillg ondergaan. Loborato/'iwn 1.001 llocirna"ie en metallurgie. De toestand Laboratorium rooI' docimasie cUlY/.etallnrgie. De toestand waarin de verzamelingen en hulpmiddelen voor het onderwijs waarin de verzamelingen en hulpmiddelen voor het (mderw~js in dO('ima:-:ie en metallurgie verkregen, is goed. li docimasie els metallurgie verkeeren, is gol'd. De wnnindering vair de Voorraden der verbruiksartikelen en De vermindering \"lIl de voorraden del' verbruiksartikelen en ertscn worden door koop aangevuld, terwijl door geschenken ertsen wOl'dcn door koop aangcvlllcL terwijl dool' geschenken cle voorraad ertsen vermeerderde. de vool'I',l,Hl l'rtsen ycrlll('( 'n1erde. Terwijl Teny~jl de bovengenoemde onderwijscollecties thallS alle in bovengenoemde olHlenqjs('olloc'ties thans alle iJl goede kasten ï,ijn geborgcn, is dit h(i gcbrcke van DlUSe\l1l1goede kastuIl zijn geborgen, is dit bij gebreke van museinn- K. EXCURSIEN EN WETENSCHAPPELIJKE REIZEN. K. EXCURSIËN EN WETENSCHAPPELIJKE REIZEN. Af deeling der weg- en wutei'bouirkunde. De boogleer,lTun Dl' hoogleeraren Cop en Vossnack en de assistenten Kal en A('rlepling dpl' Wfg- I'n lI;utel'houwkuwle. Dl' hoogleeraren De hooglec:ral'ell Cop lèn Vossna('k All de assistenten Kal ell Behrens, Nelemans, de Vries Broekm21n, van der Kloes Janszen heï,o('hten isret de stnclentell \'001' s('heepsbouwknndig Everts, Behrells, Nelemans, de Vries Broekman, van del' Kloes Janszen bezochten lllet de studenten voor scheepsbouwkundig en de assistenten Helweg, \'an der Breggell, Nutto, Fnjling en ingeJlieur \-all alle studiejaren de werf van de Koninklijke en de assistenten Helweg, van del' Dreg gen, Netto, Frljling en ingenieur van ,-0 §g I ~g M gil ~ I Bedrag. ~O' E-! ö'- ~~ ~'- '-ÇQ ,-8 §g ~g I M gll l 10 0.! 0 Bedrag. 1 ei 0 ! 4-'> =i 8 ,-8 ~ Bedrag. Getal. &~ & ~ Bedrag. I 's Hertogenbosch . Breda Nijmegen Arnhem. Doetinchem Zutphen. Tiel 2 2 f 250,706,45 5 1 5 f 10 185,- (6) 7 f 10435,13002,62 11 635,3900,700,9975,9251,62 12400,- 1 arrondissements-schoolopziener f 800. 1 f 800. 1 2 7 4 1 12096,165 11635,2700,1 f f 200,- (8) 11 7 (7) 1 gymnasium Arnhem f 1000. 1 1 1200,3 700,- (3) 3 Nijmegen f 1200. (3) (5) (7) (6) 3 8 7 6 1 180,80 1 4 8595,9251,62 11400,- 1 H. B. S. Arnhem f 1600; 1 idem f 1200; 1 arrond.-schoolopziener f 800. 1 1 f 1200,- 2 1 1000,1 5 4 's Gravenhage . 1 lector Rijksuniversiteit Leiden f 2000; 1 leeraar gymnasium " f 360; 1" " Delft f 1000. Rotterdam Leiden 3 2 5514,46 3567,95 1 465,34 2 (4) 4 5 979,80 7507,95 1 arrondissements-schoolopziener f 1000. 1 Ned.-Indisch Bestuursac. f 1000. 1 H. B. S. 's Gravenhage f 2200; 1 conservator zoötm. laboratorium f 2500. 1 zeevaartschool Rotterdam f 472. 2840,- 1 1 1100,- (5) 6 Dordrecht Schiedam Gorinchem. Delft Gouda Amsterdam. Haarlem. Alkmaar. 1 1 1 1 1 3 8420,9140,8790,8000,13440,- 1 600,- 1 380,- (6) (6) 7 7 9400,9340,9140,9275,13440,200,--2560,8 660,- 200,350,- 6 1 1 5 4 (6) 1 975,3 7 9 1 1 6 1 -I 1 , 300,- (7) (7) 1 gymnasium 's Gravenhage f 3000. 1 H. B. S. 's Gravenhage f 2200. 7 1 200, (1) (2) (3) 560,3 6950,- 1 2000,- -I - 2 3 1 handelsdagschool f 1200; 1 idem f 800' 2 idem f 400; 1 H. B. S. Zaandam f 1710. 1 handelscursus f 300. Middelburg. Utrecht Amersfoort. Leeuwarden Sneek. Deventer. Zwolle 2 5 2 2 11 000,3580,-12465,445 3240,7250,12275,11 000,2 1 900,- 1 1 2080,1450,- - 2 4420,- (8) 10 17 500,5930,12465,455 4014,7900,15690,11 000,- 1 1 (6) (7) (3) 6 7 3 9 7 2 1 lector Rijksuniversiteit utrecht f 2000 1 zuivelschool f 360. 1 arrondissements-schoolopziener f 800 1 775,- - 350,700,3 6 6 1 1 300,- (6) (9) 3 1 2245,- 1 440,- 17 4 4 (4) " 1 gymn." H. B. S. meisjesschool Kam pen f 2300. f 800 Kampen. 3 950,- 4 8 13855,- 3 950,- (12) 18 15755,- 1 gymn. Zwolle f 800; 2 hoofdcursus f 600; 1 idem f 700; 1 Instr. bataljon f 300; 1 avondseh. handwerksl. f148 2 lector Rijksunivers. Groningen f 2000 1 le81aar gymnasium Winschoten f 300 1 leeraar gymnasium Groningen f 300 Groningen Winschoten Assen. Maastricht 1 1 1 300,1 1 3 2 3080,6315,9320,14700,- 960,- (3) 3 4040,6315,9320,16350,- (6) 6 4 8 (4) 1 350,- 4 12 1 1000,- (9) 2 arrondissements-schoolopz. f 1000. 36 142 143 D. LEERLINGEN. In de volgende tabel is opgenomen het getal der leerlingen en der toehoorders op 1 Januari 1911. Getal der leerlingen en der toehoorders op 1 Januari 1911. i I Mannelij ke 1eerlin ge n. GYMNASIA te > ,, 2 3 2 3 4 27 (11) leerlingen in 3 afd. 27 (11) leerlingen in afd. 16 (2) leerlingen in 3 afd. 16·(2) leerlingen in afd. I: ____ ~_~ I~ 2 3 192 leerlingen 92 48 leerlingen in 5 afd. 48 leerlingen in 5 afd. 930(202) leerlingen in 5 afd. 930 (202) leerlingen I I 1) 1) Het aantal vrouwelijke leerlingen is tusschen haakjes geHet aantal vrouwelijke leerlingen is tusschen haakjes geplaatst. Te 's Gravenbage te Rotterdam werd een gedeelte der urèn, Te 's Gravenh age en te Rotterdam werd een gedeelte der uren, bestemd voor de gymnastiek, besteed aan exerceeroefeningen bestemd voor de gymnastiek, besteed aan exerceeroefeningen, Utrecht van Mei tot November aan openluchtspel. Te Middel~ te Utrecht van Mei tot November aan openluchtspel. Te Middelburg ontvingen de vrouwelijke leerlingen met ingang van 10 burg ontvingen de vrouwelijke leerlingen met ingang van 10 Mei les in schermen. Te Utrecht werden onder leiding van Mei les in het schermen. Te Utrecht werden onder leiding van den leeraar de gymnastiek twee wandeltochten door de den leeraar. in de gymnastiek twee wandeltochten door de gemaakt. leerlingen gemaakt. 115 115 E. TOELATINGSEXAMENS EN BEVORDERING TOT EENE HOOGERE KLASSE. E. TOELATINGSEXAMENS EN BEVORDERING TOT EENE HOOGERE KLASSE. Toelatingsexamens voor den cursus Toelatingsexamens voor den cursus 1910-1911. 1910-1911. GYMNASIA GYMNASIA te te tot de laagste tot de laagste klasse. klasse. § ^ ^ O i Q1 c:î ^ OIJ Cl) ~ E-^ O I I · Cl) ~ ^ <1j ^ biJ b.1) O Cl) [ I 1 i3$iD ~6 ,~~ (1)1 3 (1) 1 1 " 1 I r'i:' J '8 Sll~ I Bevorderd. ---rr-~- ·s - r-j ~ ~ ~ ~ . O . O tot eene hoogere klass-e.--I tot eene hoogere klasse. Overgang tot den den Overgang cursus 1911-1912. cursus 1911-1912. :^ · ^ cC U1 .,'_, ^ O ^ ^ ^ ,y ^ ^ ^ Ij '" I ;; ^ ^+ cd ^i rd^ ^ ^ (1)·N ^ ^ ^ CL, 7-1 c:î;..., ,::1~ i,.::::;il;~ Cl) Cl) N'Drl ^ ! Cl.) Cl) ,Cl)Cl) ..c:11$ Cl)~G O O^ O ^ O^^ k xjCl)' Ø.^ Ø^ ^ O :O Cl) [' ,Cl) bIJ.;S biJ+> Cl) 1 O O Cl). :;,. ^O .,..., Cl)~ ~'D ~Cl)~ Ø ^I ^ 0+-^ O ^ 0 0 O ^"-'biJ H ^ c!::i Ct ^ á ^ E-+ ó ^, 4, ,^ I +> I e-< "",,-, ~ · ~~ OPMERKINGEN. OPMERKINGEN. 's Hertogenbosch 11 's Hertogenbosch . . 11 Breda. 22 Breda . .. . . . 22 (5) (5) 11 (9)[ (9) 15 (5) (5)1[ I I 4 (1) 4 (1)1 (4) 3 6 (4) 1 3 1 1 ! (li) 63 (17) 54 (17) 54 (1i)1 35 (12) 35 (1~)1[ _ 9 9 18 (3) 1 candidaat, wien een (3) 1 candidaat, wien een herexamen was opherexamen was op· gelegd trok zich hiergelegd trok zich hier· voor terug. voor terug. 7 (2) 7 dil 7 i ü 2 2 · (15) 53 (15) I 1 [ Nijmegen Nijmegen .. Arnhem . . Arnhem. . Doetinchem Doetinchem Zutphen. Zutphen . . Tiel Tael . . . Gravenhage :s G ravenhage . Rotterdam. Rotterdam . . Leiden Leiden .. . 2] (10)118 21 (10) 18 19 19 15 15 13 13 (7) d 1 ! 3 (3)j 4 3 6 6 I 2 2 1 1 1 1 ' 63 (19) (19)! 1 I' 53 (19) 10 58 (19)1 36 (4) 86 (4) 20 20 (4) (4\ (7) 13 (7)113 (2)1 18 (2) 13 (31113 (3) 13 1 (3) (8)1 (1) 1 6 (1)\ 2 (1) 4 (2) (2)1 ! 4 (2) (2)! 3 1 49 (15) 42 (13) 49 (15)[ 42 (18)! 43 (4) 48 (4)1 1 3 3 1 1 2 ' 1 (31; (3) I 1 I :J (1)1 3 (1) I 2 (1) !· (11 3 3! 1 (1) (1) 2 39 (14)1 34 (14) (14 34 (141 24 (4) 24 (4)1 103 (24)1 103 (24) 90 (25)1 90 (25) I ' I 5 7 7 6 6 4 4 79 (39) 65 (30)1 14 (1)/ 13 (1) 79 (39) 65 (30) 14 (1)114 (1) 18 (1) 51 (18)142 (14)1 51 (18) 42 (14) 81 31 (3)1' 2i (3) 27 9 (4)1 4 (1) 2 (1) (1)1 4 263 (98)' 224 (88)1 39 (10) 263 (98) 224 (88) 39(10), 75 (16)1 28 (8)1 75 (16) 28 (8) 73 (22) 78 (22) 16 (3) 1 leerling verliet het 16 (3): 1 leerling verliet het gymnasium alvorens gymnasium alvorens herexamen te leg· herexamen af te leggen. gen. (2)1 (2) i I Dordrecht Dordrecht .. Schiedam .. Schiedam Gorinchem. Gorinchem ])elft . Delft Gouda . Gouda Amsterdam Amsterdam Haarlem ... Haarlem . Alkmaar. Alkmaar . Utrecht. Utrecht . . Middelburg.. Middelburg . Amersfoort.. Amersfoort Leeuwarden Leeuwarden Sneek Sneek Deventer Deventer Zwolle .. .Zwolle Kampen. . . Kampen Groningen.. Groningen Winschoten Wanschoten Assen Assen 10 10 (1)1 (1) 8 2 (1) 2 (1) 1 (1)1 1 (1) (1)' 45 (13) 30 45 (18) 36 35 (6) 85 (6) 24 (6)1 24 (6) 80 (11) 30 (11)1 27 (11) (11)1 (6) (6)! (5) (5)! (3) (3)1 9 (2) ; 5 6 6 5 (1) (1) (2) (2) (1)1 (1) 4 4 7 i (1)1 2 (1) 2 (1)' (1) (1)1 (1) 1 5 I 3 2 2 1 1. 8 8 2 (1): ( 1^!^ )^ 2 2 8 8 ^ 2' 2 2 22 19 19 11 11 4 (1) 4 (1) 1 1 i I 28 (11) 28 (11)! 7 7 22 22 21 21 6 16 16 77 (31) 70 ( (80), 77 (81)1 70 30) 7 (1) 7 (1)1 G (2) 6 (2) i 1 1 1 27 (8)1 2i (3) 8i (23) 87 (23): 4 (2) 4 (1) 2 (21 2 (2) 4 (1) 4 (1)1 2 2 237 (89) 182 (7211 55(17)' 237 18011'32 (72) 5ó (17) 71 (18)!, 16 (5)' 71 (18) 16 (5)1 (7) I (4)1 (4) (2)1 (2) (6)1 (6) 8 8 (6) 19 (6)1 19 (8) 8 (3) 8 (4) 12 (4) 12 (7) 18 (7) 18 (2)1 (2)' I 2 2 -- I (3) (3)1 (4)1 (4) I Jü 121 12 (5)1 4 (2)1 [ ~(111 7 (1) I 6 6 1 1 1 1 3 (1) :J (1 1 6 (1) 1 ~': (7) 26 :::1 :5 (3) :~:I:: (4) ::: 31 55 (8) 47 136 (43) 113 (40)1 23 (2)! 13fi (48)1113 (40) 28 (2) 1 6G (26) 51 (17) 15 (9) 66 (2G)' 51 (li), 15 (9)i I 1 8 (1) 54 (17) 41 54 (17)141 13 13 24 24 (14): 18 (3) (14) 13 (3) 5 (4) 5 (4)1 2 (2) 2 (2)1 1 1 (7)1 6 (7) 6 -- I r 1 2 I 1 55 (18)1 55 (13) 34 (ti)1 B4 (6) 42 (1())1 42 (16) 51 (12), 51 (12) 27 2i (5) US)', I 4 4 (1) (1)1 4 4 10 10 14 14 4 (2) 4 (2)1 2 2 1 1 (1) i7 (1) (I)! (8)] (3) 7 7 (3)1I 3 (3) 3 I 1 2 (1)1 38 (14)[ 38 (14) 4 (2)': 4 (2) 6 (1)1 6 (1) 5 (1) (4)1 (4) 11 11 8 3 (3) (3) 3 (1)1 B (1) 1 1 44 (9) 38 44 (9) 38 23 (4) 3 3 41 41 1 (8)! 9 (3) 9 1 1 (8)1 32 (3) 32 (4)\ (4) (8)[1 (3) 8 8 8 8 1 (1)[ I 1 (1)1 :~ (~~:I 75 (19) 1: (1) (:::1 15 ::: 90 (20) 44 (9)! 37 44 (9) 37 (6) (6) (7) (i) 6 (2): 6 (2) 6 6 een herexamen was een herexamen was opgelegd, legde dit niet opgelegd,legdeditniet af. af. 4 4 4 4 23 23 ;: (8) (8)i (3) 18 9 9 12 12 13 13 (4) (4) 1 1 5 5 44 . . (8)' 4 (3) 4 1 37 Bi 52 52 (7) (/) 31 81 Maastricht . Maastricht . Totaal . Totaal . --I--J----.. --- 688 (185) 522 (lG1)lllO (24)1 115 (21 66 (18) 633 (185) 522 (161) 110 (24) 115(21) 66(18) (1) 12 (1) 12 (1)[ (1) 1 1 (6) Bil (G) .39 (5) 12 (1) 1 leerling, aan wien (5) 12 (1) 1 leerling, aan wien - - - - - - ---.. ---- - - --26 (8) 1984(5()0) 1()22 (488) 359(76) (3) 1984 (560) 1622 (483) 359(76) I [ , 1 I Het aantal vrouwelijke leerlingen en candidaten is tusschen haakjes geplaatst. tussehen haakjes geplaatst. Het aantal vrouwelijke leerlingen en eandidaten 1 , 37 37 146 Deze tabel wijst aan, dat bij het begi n van het schooljaar Deze tabel wijst aan, dat bij het begin van het schooljaar 1910/1911 633 jongelieden hebben deelgenomen aan het toelatingshet toelatings1910/1911 633 jongelieden hebben deelgenomen examen voor de laagste klasse, van welke 522 of ruim 82,4 examen voor de laagste klasse, van welke 522 of ruim 82,4 pct. slaagden, een uitslag gunstiger dan die in 1909, toen van pct. slaagden, een uitslag gunstiger dan die in 1909, toen van de 639 examinandi 81,7 pct. toegelaten werden. Te Hertogende 639 examinandi 81,7 pct. toegelaten werden. Te 's'sHertogenbosch, Zutphen, Schiedam, Middelburg, Sneek en Kampen slaagbosch, Zutphen, Schiedam, Middelburg, Sneek en Kampen slaageenige gymnasia den de 44 geëxamineerden allen. Ook aan eenige andere gymnasia de 44 geëxamineerden allen. Ook was het aantal der afgewezenen gering ; van de 124 deelnemers het aantal der afgewezenen gering; van de 124 deelnemers aan dit examen te Amsterdam, Alkmaar, Amersfoort en Maasaan dit examen te An1sterdam, Alkmaar, Amersfoort en Maastricht werden slechts 11 ofof ongeveer 9pct. afgewezen. De uitslag werden slechts 11 ongeveer 9 pct. afgewezen. De uitslag was het ongunstigst te te Arnhem, Gorinchem, Delft,Deventer was het ongunstigst Arnhem, Gorinchem, Delft, Deventer en Assen, waar van de 58 aspiranten 19 of een derde gedeelte en Assen, waar van de 58 aspiranten 19 of een derde gedeelte niet kon worden toegelaten. Van de 185 meisjes, die aan dit niet kon worden toegelaten. Van de 185 meisjes, die aan dit examen zich onderwierpen, slaagden 161. Van de 115 candidaten, zich onderwierpen, slaagden 161. Van de 115 candidaten, clie zich aan het toelatingsexamen voor eene hoogere klasse die zich aan het toelatingsexamen voor eene hoogere klasse onderwierpen, konden 66 of ongeveer 57,4 pct. in de verlangde, 66 of ongeveer 57,4 pct. in de verlangde, onderwierpen, 23 in eene lagere klasse worden geplaatst en 26 moesten geheel eene lagere klasse worden geplaatst en 26 moesten geheel 23 afgewezen. worden afgewezen. getallen bevonden zich respectielUk 21, Onder laatstgenoemde getallen bevonden zich respectielijk 21, Onder 11, 0 en 3 meisjes. 3 meisjes. 11, 0 BU het einde van het schooljaar waren 1984 leerlingen op de einde van het schooljaar waren 1984 leerlingen op de Bij gymnasia aanwezig, van hen werden 1622 of ruim 81,7 pct. gymnasia aanwezig, van hen werden 1622 of ruim 81,7 pct. terstond of na een herexamen tot eene hoogere klasse bevorderd. of na een herexamen tot eene hoogere klasse bevorderd. Het vorige jaar bedroeg het aantal der geslaagden 84 pct. bedroeg aantal der geslaagden 84 pct. Het vorige aan de verschillende gymZooals gewoonlijk liep de uitslag aan de verschillende gymZooals gewoonlUk liep de nasia zeer uiteen en varieerde tusschen de breuken 14/15 ,, dat nasia zeer uiteen en varieerde tusschen de breuken 14/15 het gedeelte der geslaagde leerlingen te Delft aangeeft, en 2/3;3 gedeelte der geslaagde leerlingen te Delft aangeeft, en 2/ ; dat het resultaat was te Breda en tete Gouda verkregen.De uitresultaat was te Breda en Gouda verkregen. De uitdat komsten der bevordering tot hoogere klassen waren het gunstigst der bevordering tot hoogere het gunstigst te Delft, Leeuwarden en Gorinchem, het ongunstigst te Breda, Delft, Leemvarden Gorinchem, ongunstigst te Breda, Gouda, Rotterdam en Amsterdam. Amsterdam. Gouda, Rotterdam Van de 560 vrouwelijke leerlingen konden 483 tot eene hoogere de 560 vrouwelijke leerlingen konden 483 tot eene hoogere klasse bevorderd worden. bevorderd worden. Aan de gymnasia te Arnhem, 's 's Gravenhage, Schiedam,HaarAan de gymnasia te Arnhem, Gravenhage, Schiedam, Haarlem, Utrecht, Sneek, Groningen en Winschoten werden geene lem, Utrecht, Sneek, Groningen en Winschoten werden geene herexamens opgelegd. opgelegd. F. EINDEXAMENS DER OPENBARE GYMNASIA EN DER KRACHTENS ART. 157 DER HOOGER= GYMNASIA EN DER KRACHTENS ART. 157 DER HOOGEB= ONDERWIJSWET AANGEWEZEN BIJZONDERE GYMNASIA EN DAARMEDE GELIJKGESTELD DAARMEDE GELIJKGESTELD ONDERWIJSWET AANGEWEZEN BIJZONDERE GYMNASIA EXAMEN. BEDOELD IN ART. 12 DER HOOGER=ONDERWIJSWET. IN ART. 12 DER HOOGEB-ONDERWIJSWET. EXAMEN, 1911, nO. 3645, B~j van 15 Bij ministerieele beschikking van 15 Mei 1911, n°. 3645, afd. M.O., voor de bUzondere H. M. 0., werden voor de openbare en de aangewezen bijzondere gymnasia de volgende gecommitteerden benoemd : de volgende benoemd: a. bli de eindexamens der openbare gymnasia te Sneek, bij Leeuwarden, Groningen, Winschoten en Assen:: dr. J. C. Matthes, Groningen, en Assen C. oud-hoogleeraar aan de Gemeentelijke Uniyersiteit te Amsterdam, Gemeentelijke Universiteit wonende J. J. Hartman, hoogleeraar wonende te Hilversum, dr. J. J. Hartman, hoogleeraar aan de jr., J. D. van der R1iksuniversiteit Leiden Rijksuniversiteit te Leiden en dr. J. D. van der Waals .ir., hoogleeraar aan de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam; te Amsterdam ; Gemeentelijke b. bij de eindexamens der openbare gymnasia te Utrecht, b. Kampen, van Zwolle, Kampen, van het Gereformeerd gymnasium te Kampen, van het Arnhem en van het van het openbaar gymnasium te Arnhem en van het openbaar gymnasium te Stad -Doetinchem : dr. C. J. Vinkesteyn, inspecteur Stad-Doetinchem: C. J. der gymnasia Gnwenhage, L. Krämer, oud -hoogF. der gymnasia te 's Gravenhage, dr. F. J. L. Kramer, oud-hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Utrecht, directeur van het R~jksunjyersiteit te liet P. van Koninkl~jk huisarchief te 's Gnwenhage en dr. P. van Geer, Gravenhage en Koninklijk huisarchief te oud-hoogleeraar wonende Rijksuniversiteit te oud -hoogleeraar aan de Hijksuniversiteit te Leiden, \vonende te 's Gravenhage ;; Gravenhage c. bij de eindexamens der openbare gymnasia te N~jmegen Nijmegen C. en te Maastricht, van de afdeeling gymnasium van het Canisiusde afdeeling gymnasium van het CanisiusMaastricht, college te Nijmegen, van de afdeeling gymnasium van het Nijmegen, van de afdeeling gymnasium van het Roermond yan R-K. bisschoppelijk college te Roermond en van het R.-K. gymnasium te Rolduc: dr. K. Kuiper, hoogleeraar aan de Gemeentelijke Rolduc : Universiteit te W. G. C. BUvanck, Universiteit te Amsterdam, dr. W. G. C. Bijvanck, directeur der Koninklijke Bibliotheek te 's Gravenhage en dr. J. de Vries, Koninkl~jke Bibliotheek Gravenhage en de Vries, Rijksuniversiteit hoogleeraar aan de RUksuniversiteit te Utrecht; d. bij de eindexamens der openbare gymnasia te Gorinchem, H. Breda, 's Hertogenbosch en Rotterdam: Middelburg, Breda, 's Hertogenbosch en Rotterdam : dr. H. F. Gemeentelijke Universiteit te Karsten, oud-hoogleeraar aan de Gemeentenjke Univen,iteit te oud- hoogleeraar Amsterdam, dr. W. G. Kernkamp, hoogleeraar aan de Rijksde RijksW. G. uniyersiteit te Utrecht en W. de Sitter, hoogleeraar universiteit te Utrecht en dr. W. de Sitter, hoogleeraar aan de R1jksuniversiteit te Leiden; Leiden ; Rijksuniversiteit 13. b\j de eindexamens der openbare gymnasia te Amersfoort, e. bij Deventer, Zutphen, Tiel en van het Gereformeerd gymnasium Deventer, Zutphen, Tiel en van het gymnasium te Arnhem: dr. J. S. Speijer, hoogleeraar aan de R~jksuniversiteit Arnhem : J. S. Speijer, Rijksuniversiteit te Leiden, clr. H. Brugmans, hoogleeraar aan de Gemeentenjke hoogleeraar dr. H. Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam en dr. J. C. Kluyver, hoogleeraar aan Universiteit Amsterdam J. C. aan de Bliksunivcrsiteit te Leiden; Rijksuniversiteit Leiden ; t- b~i de eindexamens der openbare gymnasia te Delft, Schiedam, Delft, Schiedam, f. bij het Marni:xgymnasium Dordrecht, Gouda en van het Marnixgyrnnasium te Rotterdam: Dordrecht, Gouda en Rotterdam : dr. K. H. Th. Bussemaker, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit K. Bussemaker, hoogleeraar te Leiden, dr. R H. Woltjer, hoogleeraar aan de Vrije UniverR. H. Woltjer, hoogleeraar siteit te Amsterdam en dr. F. A. H. Schreinemakers, hoogleeraar F. A. H. Schreinemakers, siteit te Amsterdam aan de Hijksuniversiteit te Leiden; Rijksuniversiteit g. _bij de eindexamens der openbare gymnasia te 's Gravenhage 's en te Leiden dr. U. Ph. Boissevain, hoogleeraar aan de RijksBoissevain, hoogleeraar de BUksU. universiteit te Groningen, dr. J. W. Muller, hoogleeraar aan de te Groningen, J. W. Muller, hoogleeraar RUksuniversiteit te Utrecht en dr. J. P. Kuenen, hoogleeraar Utrecht en J. P. Kuenen, hoogleeraar Rijksuniversiteit mm de Hliksuniversiteit te Leiden; Rijksuniversiteit Leiden ; aan h. bU de eindexamens van het Gereformeerd gymnasium te bij van Amsterdam en der open bare gymnasia te Amsterdam en Alkmaar : Alkmaar: openbare dr. J. te Winkel, hoogleeraar aan de Gemeentel\ike Universiteit Gemeentelijke te Amsterdam, dl'. P. H. Damsté, hoogleeraar aan de Rijksde R1jksdr. P. H. Damsté, hoogleeraar universiteit te Utrecht en dr. P. H. Schoute, hoogleeraar aan de universiteit Utrecht P. H. Schoute, hoogleeraar aan Rijksuniversiteit te Groningen; Rijksuniversiteit Groningen ; i. b1i de eindexamens van het Christelijk gymnasium te i. bij van het utrecht, van de afdeeling gymnasium van het Collegie St. Utrecht, van de afdeeling gymnasium van het Collegie St. Willebrord te Katwijk aan den RUn, van het Roomsch- Katholiek KatwUk het Roomsch-Katholiek den Rijn, gymnasium te Amsterdam en van het openbaar gymnasium te Amsterdam en van het Haarlem: Haarlem : dr. J. van Wageningen, hoogleeraar aan de RijksJ. van de universiteit te Groningen, dr. R. C. Boer, hoogleeraar aan de te R. C. Boer, hoogleeraar aan Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam en dr. F. Schut, hoogGemeentelijke Universiteit Amsterdam Schut, leeraar aan de RUksuniversiteit te Groningen. Rijksuniversiteit De uitslag dezer examens blijkt uit de volgende tabellen De uitslag dezer examens blijkt uit de volgende tabellen: 147 Leerlingen van openbare gymnasia. van openbare gymnasia. Getal uitgereikte getuigschriften Getal examinandi. Getal Voor de faculteiten der Openbare gymnasia te gymnasia te Dagen Dagen. waarop het examen examen waarop zich terugge- 1^ViS- Voor alle facul godgeleerdheid rechtsgeleerdl en letteren en begeerte geneeskunde e^ en natuu rkus gehouden is gehouden Totaal 's Hertogenbosch Breda Nijmegen 22, 23, 24 Juni en . . . 22, 23, 24 Juni en 1 Juli 19, 20, 21 Juni 19, 20, 21 13, 14, ]5 en 19 Juni 13, 14, 15 en 19 26, 27, 28 Juni en 4 Juli 26, 27, 28 Juni en 29, 30 Juni, 1 en 3 Juli 29, 30 Juni, 1 en Juli 26, 27, 28 Juni 26, 27, 28 1 1 6 1 1 2 7 10 5 1 1 6 10 10 1 1 8 6 8 6 2 2 1 1 2 8 11 6 8 4 Arnhem Doetinchem Zutphen. Zutphen 8 3 6 4 2 7 4 5 1 1 1 1 1 1 2 2 3 10 42 16 17 6 3 10 10 7 7 Tiel . . . . . . . . 's Gravenhage Gra venhage. Rotterdam. Rotterdam Leiden i 1 1 29, 30 Juni en 1 Juli 29, 30 Juni en Juli 8 - 1 8 28 10 13 13 1 1 7 [) 5 12, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 12, 13, H, 15, 16, 17, 1.9, 20, 21, 22 en 23 Juni. 20, 21, 22 en 23 Juni. 26, 27, 28, 29 en 80 Juni 30 26, 27, 28, 29 - 35 7 6 35 15 15 16 16 6 6 I . 10 14 1 1 1 1 1 I 24, 26, 27, 28 en 29 24, 26, 27, 28 en 29 Juni 22, 23, 24 Juni 22, 23, 24 15, 16, 17 Juni 15, 16, 17 12, 13, 14 Juni 12, 13, 14 12, 13, 14 Juni 12, 13, 14 26, 27, 28 Juni en 3 Juli 26, 27, 28 Juni en Juli 3 3 2 3 3 Dordrecht Schiedam Gorinchem. Gorinchem . . . . . . Delft . Gouda Amsterdam Haarlem Haarlem 3 4 ') 6 ') 3 " 4 ij - 2 6 6 1 1 5 3 2 2 1 1 5 3 1- 5 2 2 2 1 I 5 5 2 4 2 2 2 4 14 2 1 1 . . . . . 2,1, 26. 27 en 28 Juni 24, 26, 27 en 28 -- 12 12 10 10 11 12 12 12 12 29, 30 Juni, 1" 29, 30 Juni, 1, 3 en 7 Juli 2Ç), 30 Juni, 1 29, 30 Juni, 1 13 9 Alkmaar Middelburg. Middelburg Utrecht. Utrecht . Amersfoort on 8 Juli en Juli 7 ;3 3 2 1 1 6 2 2 1 1 8 8 15, 16 on 17 Juni 15, 16 en 17 4 14 6 9 2 3 3 13 13 1 I 1 1 1 . . . . . . 10,12, 13, 14 Juni on 5 Juli 10, 12, 13, 14 Juni en 5 Juli . . . . . . . . . 15,16 en 17 Juni 15, 16 en 17 19, 20, 21 Juni en 3 Juli 19, 20, 21 Juni en Juli 15, 16, 17 Juni. 17 Juni 19, 20, 21 Juni en 3 Juli 19, 20, 21 Juni en Juli 13, 16, 17, 21 Juni 15, 16, 17, 21 19, 20, 21, 22 Juni 19, 20, 21, 22 22, 23, 24 Juni 22, 23, 24 26, 27, 28 Juni 26, 27, 28 12 5 5 2 1 1 - 11 11 2 3 5 Leeuwarden . Sneek Deventer Zwolle Kampen. Kampen Groningen. Groningen 3 4 1 2 1 1 1 1 4 1 1 2 1 1 3 9 9 2 9 9 1 1 1 1 3 3 1 ') 1 5 10 3 - 3 4 2 8 4 5 3 I Winschoten . . . . . Assen . . . . . . . i 29, 30 Juni en 1 Juli 29, 30 Juni en Juli 1vlaastncht. Maastricht 29, 30 Juni, 1 en 3 Juli 29, 30 Juni, 1 en Juli -I - 5 9 9 8 : ! == : - 1 '1 5 4 4 4 2 6 9 i II 1 1 5 I 3 I 7 2 1 1 1.1 4 3 43 2 . - 1 111 1 3 31 1 7 7 2 5 215 I :-----·----~-_:_----··---I-- Totaal . . . 4 203 205 64 273 - 4 177 I 58 239 34 34 I :zen. 1 1 33 1 1 2 148 148 Leerlingen van aangewezen bijzondere gymnasia. Leerlingen van aangewezen bijzondere gymnasia. Getal examendi. Voor de faculteiten der Voor alle facu lteite Hiervan hebben zich getrokken. Dagen Dagen Aangewezen waarop het examen waarop het examen gene esku n de en w isen n atu urku n de. godgeleer dheid rechtsgeleer dheid en letteren en wij s begeerte. I Getal uitgereikte Getal getuigschriften. getuigschriften. --~"""--~1 geneesku n de en wisnatuu rkunde. go dgeleerdheid, re chtsgeleerdheid en letteren e n wij s - gymnasia. bijzondere gymnaRia. gehouden iR. +" ,...., ;:::i o ~ (j) Gereformeerd sterdam gymnasium te Am15, 16, 17, 19, 20, 15, 16, 17, 1 20, 21, 22 en 23 Juni 22 23 -- 1 1 21 21 20 8 8 4 29 25 I -- 1 1 i 17 16 16 7 7 3 3 24 24 20 20 Utrecht Christelijk Christeltjk gymnasium te utrecht Roomsch-Katholiek Roomsch- Katholiek Roermond gymnasium te 14, 15, 16, 17, 19, 20, 14, 15, 16, 17, 19, 20, 21 Juni, 4 en 5 Juli 21 Juni, 5 Juli 22, 23, 24 Juni 22, 23, 24 22, 23, 24 Juni 22, 23, 24 26, 27 en 28 Juni en 6 Juli n 6 Juli 26, 16, 17, 19, 20 en 21 Juni 31 Juni 16, 17, 19, 20 26, 27 en 28 Juni 26, 27 en 28 22, 23, 24 Juni en 3 Juli en 3 22, 23, 24 19, 20 en 21 Juni 19, 20 en 21 22, 23 en 24 Juni 22, 23 en 24 Totaal . Totaal Algemeen totaal Algemeentotaal . -- -- 5 5 6 8 11 11 6 6 11 11 8 -- ------ --- -- -- 1 1:0 5 5 6 6 7 6 6 11 11 7 10 1: 15 7 4 Roomsch-Katholiek gymnasium te Roomsch- Katholiek den Rijn Katwijk aan den Rijn . Roomsch-Katholiek Roomsch- Katholiek Amsterdam Amsterdam. gymnasium te 2 4 1 3 5 -- -- 12 16 : 1 Roomsch-Katholiek gymnasium te Roomsch-Katholiek gymnasium te Nij megen Nijmegen. Roomsch-Katholiek gymnasium te Roomsch-Katholiek gymnasium te Rolduc. Rolduc. . . Gereformeerd gymnasium te Arnhem Gereformeerd terdam 5 3 2 -- 1 4 9 9 7 7-- 12 J: 10 4 : 11: 3 1 1 \ I -- () 6 I 8 gymnasium gymnasium te RotRot- Gereformeerd gymnasium te Kampen i_I1~__ 1 2 I 1-; L^ 1 3 3 1 12 12 ! 4 2_1""_ _1_ ,_4 :~-=-1_1 -~~-~-'-=-i I -- 1 9 9 1 3 3 1 12 2 2 I ' 3 95 300 i 116 20 -----,--------,--, 1 38 11361 136 -- 3 I 7 I 81 32 1161-;;355 54 I 300 102 409 -- 1choolonclerwljs in de landbou wkunde, vastgesteld bij Koninklijk besluit van 14 Juli 1876 (Stuatsblad van 14 Juli 187G (Staatsblad vastgesteld hU Koninklljk n". HiK), gewijzigd lB~ilage E). n". 163), gewijzigd (Bijlage El. Bij Koninkl\jke boodsdl'l]) van 21 Januari 1911 werd ren Bij Koninklijke boodseh p van 21 Januari 1911 werd een wetsontwerp tot wtjziging en aan vulling van de wet op het wetsontwerp tot wijziging rn aanvulling van de wet op het millclelbaar onderwlj:,; (stelselmatige sllbsidieering van gemiddelbaar onderwijs (stelselmatige subsidieering van gemeentelij ke hoogere bUl'gerscholen door het Rijk en de belangmeentelijke hoogere burgerscholen door het Rijk en de belanghebbende "bllitengemeentrn": regeling van de hljc1nlgen der hebbende ,,buitengemeenten": regeling van de bijdragen der lwlanghehhemlp gemeenten in de kosten lIer Hljks- hoogere belanghebbendegpmnenten in de kosten der Rijks- hoogere lnugerscholen. enz.) aan dp Tweede Kamer dcl' Statpn-(~nnemal burgerscholen, enz.) aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal aangeboden. Het Yoorloopig Verslag daaro\'er w('rd door de aangeboden. H<'t Voorloopig Verslag daarover werd door de ! I. MIDDELBAAR ONDERWIJS VOOR ALGEMEENE ONTWIKKELING. MIDDELBAAR ONDERWIJS VOOR VAN DE HOOGERE BURGERSCHOLEN. VAN DE HOOGERE BURGERSCHOLEN. § 2. Hoogere burgerscholen. 2. Hoogere burgerscholen. A. GETAL EN SOORT DER SCHOLEN. A. GETAL EN SOORT DER SCHOLEN. Het aantal hoogere burgerscholen vermeerderde in 1910 met 4. aantal hoogere burgerscholen \'crmcerdenle in 1910 met 4. Het bedroeg op 31 December 1910, 85, n. 1. 27 Rtjks- en 48 gebedroeg op 31 December uno, 85, n. L 27 Rijks- en 48 gemeentelijke hoogere burgerscholen en 10 bijzondere hoogere meentelijke hoogere burgersebolpl1 P11 10 btjzondere hoogpre lmrgerscholen, burgerscholen. De volgende tabel vermeldt de gemeenten waar de scholen I I)e volgende tabel vermeldt de gemeenten waal' de scholen zijn gevestigd, haren aard, het jaar van oprichting, den duur zijn gevestigd, haren aard, het jaar van oprkhting, den duur van den cursus, benevens het bedrag van het schoolgeld voor van clen l'ursus, beneven:,; het bedrag van lwt s('hoolgeld voor bet volledig onderwijs en dat voor enkele lessen. het yolleclig onderwijs en dat voor enkele lessen. In die tabel en ook in volgende tabellen zijn weder opgenomen die tahel en ook in volgende tahellen zijn weder cle hoogere burgerscholen aan welke tevens vnrbonden IS enne dehogrbusclnawektvrbondise speciale opleiding voor den handel ; echter is i:,; zoo\'eel mogelijk speciale opleicling voor den handel; echter zoo Veel getracht een heeld te gevon van üpn tonstnnü van lIpt gewoon getrachnbldvaetosndhgw middelbaar omlerwijs;; voor bijzonclerhec1en omtrent het handels middelbaar onderwijs voor bijzonderheden onderwijs aan die scholen z~j verwezen naar § 6. § 6. onderwijs aan die scholen zij verwezen Voor het eerst zijn opgenomen : Voor het eerst zijn opgenomen: 1. gemeentelijke hoogel"G burgerschool met 3-jarigen cursus 3-jarigen cursus 1. gemeentelijke hoogere burgerschool te Eindhoven (geopend 23 September 1910); te Eindhoyen (geopend 2èl ~cptember 1910); :2. bijzondere hoogere 2. bijzondere lloogere llllrger:,;chool te 's 's Gmvenhage burgerschool te Gravenhage (Xeclerlandsch Lyceum) ; (Nederlandsch Lyceum); K. bijzondere 1I00gere burgerschool met 5-jarigen cursus 3. bijzondere hoogere burgerschool met G-jarigen cursus to Amsterdam (Christelijke hoogere burgerschool) te Amsterdam (Christelljke hoogere burgerschool): 4. btjzonc1ero hoogere burgerschool te Hilversum (voortzetting 4. bijzondere hoogere burgerschool te HilvPrsum(voortzetting V,lll (1p Augllsta·sl'llOol). van de Augusta-school). 176 176 ~ ~ Provinciën. Provinciën. Gemeenten. Gemeenten. school. Soort der school. Jaar I Duur I Bedrag van het schoolgeld voor Duur van het schoolgeld voor der i der I van den den ; opevolledIg ondervolledig onderenkele lessen. I ning. cursus. I ning., wijs. I ' . 1867 1 1867 5 jaar 5 jaar 1866 5 11866 5 ! 1867 : 5 1867 5 1882 5 1882 5 1867 3 1867 3 1910 3 1910 3 ,, 1--.--- Noordbrabant Noordbrabant 'sHertogenbosch! 's Hertogenbosch ! Tilburg I Breda Bergen op Zoom Bergen op Zoom I Helmond Eindhoven Rijks- hoogere burgerschool R~jks- hoogere burgerschool Idem Gem. hoogere burgerschool Gem. hoogOl'e burgerschool Rijks- hoogere burgerschool Rijks- hoogere burgerschool Idem Gem. hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Idem Idem Bijz. hoogere burgerschool Bijz. hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Idem Idem R~jks- hoogere burgerschool Rijks- hoogere burgerschool Idem Gem. hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool f 30 f 30 30 60 40 30 30-f 250 30--f 250 60 30 60- 150 60-- 150 80 60 60 50 50 en ff 60 50 40 30 48 en 60 48 en 60 50 100 7 7 100 100 250 60 of 30 60 of 30 50 en 75 en 75 50 77 75 100 100 50 1 7 100 100 50 7 1 100 60 75 50-f 150 50--f 150 60- 100 60-- 100 30 60 30 30 100 100 75 60- 200 60-- 200 60- 200 60-- 200 60- 200 60-- 200 100 100 60- 200 60-- 200 30-- 180 30- 180 30- 180 30-- 180 100-- 250 100- 250 30- 180 30-- 180 60- 200 60-- 200 60- 200 60-- 200 Gelderland Arnhem Idem N\jmegen Nij megen Idem Apeldoorn Zutphen Tiel Wageningen WinterswUk Winterswijk Zaltbommel 1) 1866 <) 1866 5 ,, 1902 u ,, 1902 3 1865 5 1865 5 ,, Cl f7 f 30. f 7-f 30. 7- 30. 7-- 30. 3 p. lesuur 'I-) weeks. f 3 p. lesuur 's weeks. 7--f 40. 7-f 40. 7- 30. 7-- 30. 2-- 12 2- 12 per lesuur 's jaars. 'sjaars. 6-- 60. 6- 60. 3-- 3- 30. 5 en 10 per wekel. ü en ff10 per wekel. lesuur. 5--f 60. iJ-f 60. 5--f iJO. 5-f 50. 7 H. 7 en 14. 7 7 en 14. H. 1:3- 60. 12-- 60. 10- 48. 10-- 48. 48. ^ 7 en 85. 757 en 85. 1900 5 ,, 1900 5 ' 1877 5 1877 <) 1864 5 1864 5 1870 5 1870 5 ,, 1876 5 ,, 1876 5 ! 1870 3 ' 1870 3 . ,, 1867 5 ,, 1867 5 Zuidholland '13 's Gravenhage Idem Idem Idem Idem Rotterdam Idem Idem Idem Idem Idere Gem. hoogere burgerschool j 1865 5 Gem. hoogerc burgerschool : 1865 5 ,, Idem ' 1901 5 71 1901 5 5 Idem ; 1906 5 ! 1906 Bijz. hoogere burgerschool burgerschool 1910 3 1910 3 Bijz. 3 Gem. hoogere burgerschool burgerschool 1883 3 ,, I 1883 Gem. Idem 1865 5 17 Idem 1909 5 , , 1909 5 Bijz. hoogere burgerschool burgerschool 1905 <) ,, 1905 5 Bijz. Gem. hoogere burgerschool 1902 3 1902 3 Gem. boogenl burgerschool Gemeente hoogere burgerschool met 1875 3+2 ,, Gemeente hoogere burgerschool met 1875 daaraan verbonden handelscursus verbonden handelscursus I Gem. hoogere burgerschool ' 1864 5 ,, 1864 D Gem. hoogere burgerschool Leiden Idem 5 1865 5 77 Dordrecht I 1865 I ' 1864 5 ,, Idem 1864 5 Delft Idem 1869 5 Schiedam 1869 5 71 i Rijks- hoogere burgerschool burgerschool 1865 5 ,, 1865 D RijksGouda Gem. hoogere burgerschool burgerschool Gorinchem 1871 D ,, 1871 5 Gem. Idem 1879 3 ,, Brielle 1879 3 B~jz. hoogere burgerschool 1906 5 ,, Voorschoten 1906 Bijz. hoogere burgerschool Idem 1905 3 ,, 1905 3 Katwijk aid Rijn a/d 1 ,, ,, 10--f 25. 10-f 25. 12 en 18. 12 en 18. 7,50--f 45. 7,50-f 45. 7 en f H. 7 en f 14. 30--f 30-f 60. 10- 30. 10-- 30. vak. 7,50 7,50 per vak. 's weeks. 6 per uur 's weeks. 6 6 6 77 71 6 ,, " » 6 ~, Nool'dholland Noordholland Amsterdam Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Haarlem Idem Gem, hoogere burgerschool Gem. hoogel'e hurgerschool Idem Idem Bijz. hoogere burgerschool (R. K.) burgerschool (R. K.l Bijz. Bijz. hoogere burgerschool (Chr.) hurgerschool (Chr.) Bijz. Gem hoogere burgerschool. Gem hoogere burgerschool. Idem Idem Idem Idem Idem · 1865 D ,, 1865 5 1898 5 1898 5 1901 5 71 1901 5 1909 5 ,, 1909 D 1910 5 ,, 1910 5 1876 3 ,, 1876 u 1881 3 1881 3 1882 3 ,, 1882 3 Cl . ,, " ,, + 2j.Hall+ 2 j. Handelsschool delsschool " 1892 3 jaar 1892 3 jaar 1864 5 1864 5 77 ' 1909 3 ,, 1909 3 ! +2j.Han+ 2 j. Handelsschool delsschool " lO-f 100. 10--f 1)1 Deze school was bij hare opening in 1867 Rijks- hoogere burgerschool, werd met 1 1 September 1901 gemeentelUke hoogere Deze school was b\j hare opening in 1867 Rijks- boogere burgerschool, werd met September 1901 gemeentelijke hoogere 1 burgerschool. 177 Jaar Provinciën. Gemeenten. Soort der school. Duur Bedrag van het schoolgeld voor volledig onderwijs. f 40--f 150 30 40 30 30 60--f 300 300 40 40 40 60 der van den opening. cursus. enkele lessen. Noordholland ( Vervolg) Zaandam Alkmaar Hoorn 1) Enkhuizen Helder Hilversum Idem Zeeland Gem. hoogere burgerschool Rijks- hoogere burgerschool Idem Gem. hoogere burgerschool Rijks- hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Bijz. hoogere burgerschool Rijks- hoogere burgerschool 1866 1867 1868 1870 1898 1903 1910 1865 1869 1865 1908 5 jaar ^ ^ ^ ^ 77 3 5 5 ^ ^ 77 77 f 20--f 150. 7 en f 14. 7,50 en f 1 5. 20. 7 en f 14. 2--f 12. Middelburg Zierikzee 2 ) Goes 3) Vlissingen Idem Idem Gein. hoogere burgerschool Rijks- hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool. Bijz. hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Ide7.71 5 5 5 ,, 77 J ,, 3 -{- 2 j. Han- I delsschool 7 en f 14. 14. 7 ,, 14. 7 ,, 7-- 60. Utrecht Utrecht Idem Idem Idem Amersfoort Friesland Leeuwarden Harlingen Sneek Heerenveen 5 1866 5 j aar 1902 ,7 1908 5 ,, 1880 3 ,, 60 100 en f 160 80--f 200 40 60--f 125 50 40 35 en f 50 30 ^0 10 en 10 20. + 2 j. Handelscut sus 1871 5 jaar 1867 1865 1864 1870 1867 1864 1868 1874 1909 1864 1883 1866 1879 1868 1868 1868 1881 1909 1864 1864 1866 1872 77 6--f 30 p. vak. 7,50--f 50. 6 en 12. Rijks hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Idem Rijks- hoogere burgerschool Rijks. hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Idem. Idem Idem Rijks- hoogere burgerschool Rijks- hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Rijks- hoogere burgerschool Gem. hoogere burgerschool Rijks- hoovre burgerschool Idem Rijks- hoogere burgerschool Idem Idem Gem. hoogere burgerschool Rijks- hoogere burgerschool Idem Bijz. hoogere burgerschool 5 3 0 ^-, ^^ ., 12-- 7 en 50. 14. Overijssel Zwolle Deventer Kampen Stad Almelo Enschedé Steenwijk 65--f 200 40 75-- 110 25-- 200 30 30 7,50 en 15. 4-- 192. 10 per vak. 4,50--f 7,50 p. vak. 10-- 25 p. vak. 7-- 30. 7,50 en f 15. 7,50 en f 15. 50. 12,50-- 14. 7 en 14. 7 ,, 7 7 7 5 5 7 77 77 77 Groningen Groningen 5 3 5 3 77 77 77 77 77 77 Idem Veendam 4 ) Winschoten Sappemeer Warffum Drenthe 35 40 50 30 ^ ^^ 3 .^3 5 3 ^ f^ Assen Meppel Coevorden 30 30 30 40 en f 60 30 30 45 14. 14. 14. 10. 10. 14. Limburg Maastricht Roer lnond 5 5 77 77 77 Ven lo Rolduc 3 J Deze school was bij Rijk overgenomen. N) Deze school was bij Rijk overgenomen. 3) Deze school was bij Rijk overgenomen. 4) Deze school was bij Rijk overgenomen. 1) hare opening in 1868 gemeentelijke hoogere burgerschool en werd met 1 September 1908 door het hare opening gemeentelijke hoogere burgerschool en werd met 1 September 1907 door het in1869 hare opening in 1865 gemeentelijke hoogere b -urgerschool en werd met 1 September 1901 door het hare opening in 1866 gemeentelijke hoogere burgerschool en werd met 1 September 1908 door het 45 178 Omtrent het schoolgeld valt het volgende op te merken : Waar in de desbetreffende kolom twee getallen voorkomen, geldt in den regel het eerste bedrag voor de lagere, het tweede voor de hoogere klasse. Te Eindhoven, Delft, Amsterdam, Hilversum en Enschedé wordt evenredig schoolgeld geheven, waarvan het maximum en het minimun bedrag zijn opgegeven, Vrijstelling van de betaling van schoolgeld werd in 1910 verleend aan : 25 leerlingen te 's Hertogenbosch, 12 te Tilburg, 1 te Breda, 32 te Bergen op Zoom, 19 te Helmond, 11 te Arnhem (5-jarige cursus), 6 te Arnhem (3-jarige cursus, 5 te Apeldoorn, 12 te Zutphen, 1 te Tiel, 6 te Wageningen, 8 te Winterswijk, 7 te Zaltbommel, 17 te 's Gravenhage (Iste 5-jarige cursus), 10 te 's Gravenhage (2de 5-jarige cursus), 19 te 's Gravenhage (3de 5-jarige cursus), 13 te 's Gravenhage (3-jarige cursus), 3 te Dordrecht, 5 te Delft, 11 te Schiedam, 7 te Gouda, 5 te Brielle, 13 te Amsterdam (1ste 5-jarige cursus), 6 te Amsterdam (2de 5-jarige cursus), 15 te Amsterdam (3de 5-jarige cursus, 16 te Amsterdam (iste 3-jarige cursus), 39 te Amsterdam (2de 3-jarige cursus), 18 te Amsterdam (4de 3-jarige cursus), 4 te Haarlem (5-jarige cursus), 1 te Zaan dam, 14 te Alkmaar, 5 te Hoorn, 6 te Enkhuizen, 7 te Helder, 5 te Hilversum, 22 te Middelburg, 8 te Zierikzee, 13 te Goes, 5 te Vlissingen, 6 te Utrecht (Rijks- hoogere buigerschool), 16 te Utrecht (gemeentelijke hoogere burgerschool, 5-jarige cursus), 22 te Utrecht (gemeentelijke hoogere burgerschool, 3-jarige cursus), 1 te Amersfoort, 27 te Leeuwarden, 4 te Sneek, 13 te Heerenveen, 19 te Zwolle, 8 te Deventer, 1 te Almelo, 1 te Enschedé, 3 te Steenwijk, 20 te Groningen (5-jarige cursus), 10 te Groningen (3-jarige cursus), 14 te Veendam, 2 te Winschoten, 33 te Sappemeer, 4 te Warffum, 9 te Assen, 3 te Meppel, 1 te Coevorden, 20 te Maastricht, 17 te Roermond. 25 te Venlo, te zamen aan 700 leerlingen aan 63 scholen. Bovendien waren te Zutphen 4 leerlingen, te 's Gravenhage (2de 5-jarige cursus) 3 leerlingen, ,te 's Gravenhage (3de 5-jarige cursus) 8 leerlingen, te 's Gravenhage (3-jarige cursus) 10 leerlingen, te Dordrecht 5 leerlingen, te Schiedam 3 leerlingen, te Gorinchem 5 leerlingen, te Amsterdam (R. Kath. hoogere burgerschool) 4 leerlingen, te Vlissingen 3 leerlingen, te Amersfoort 2 leerlingen, te Deventer 2 leerlingen, en waren te Maastricht 11 leerlingen gedeeltelijk van de betaling van schoolgeld vrijgesteld. Waar in de kolom het schoolgeld voor enkele lessen betreffende het teeken -- voorkomt, beduidt dit, dat leerlingen voor enkele lessen niet worden toegelaten of dat voor deze leerlingen geene vermindering van schoolgeld wordt toegestaan. B. GETAL DER LEERLINGEN. De volgende tabel geeft een overzicht van het getal mannelijke leerlingen in elke klasse, het totaal dezer leerlingen, het getal leerlingen voor enkele lessen en het totaal van alle leerlingen op 31 December 1910. Waar op deze tabel het teeken -- voorkomt, beduidt dit, dat de in het hoofd genoemde klasse niet bestaat, krachtens de organisatie der school. SCHOLEN. Getal der mannelijke leerlingen voor volledig onderwijs in de Provinciën. Gemeenten. iste klasse. 52 2de klasse. 46 18 43 34 17 4 46 38 34 64 32 27 21 23 12 17 49 60 40 68 3de klasse. 36 23 37 34 14 4de klasse. 17 17 35 34 --45 27 28 14 30 9 16 10 5de klasse. 17 12 19 22 Totaal. Getal der leerlingen voor enkele lessen. Algemeen totaal. Noordbrabant 's Hertogenbosch. Tilburg . . Breda Bergen op Zoom. Helmond .. Eindhoven . Arnhem (5-jarige cursus) . ,, (3-jarige Id. Nijmegen (Gem. 5-jarige curs.) (Bij z. 5-jarige Id. Apeldoorn Zutphen . . Tiel . . Wageningen Winter$wij k Zaltbommel 's Gravenhage (iste 5-jar. curs.) (2de 5-jar. ,, Id. (3de 5-j ar. Id. (Bij z. H. B. S.) . Id. (3-jarige cursus) Id. 23 40 32 1 ) 29 21 45 48 41 76 27 38 21 28 22 9 58 49 54 83 168 93 174 156 60 25 216 109 169 238 113 139 71 103 51 64 246 246 227 9 201 6 3 6 1 174 96 180 157 60 25 218 111 170 238 114 139 72 105 51 66 247 247 228 9 201 Gelderland 47 23 44 50 25 25 17 18 17 19 51 52 r c) 50 58 33 -- 23 20 15 19 3 18 9 48 44 2 2 1 1 -- 1 2 -2 1 1 1 -- Zuidholland 40 41 50 4 25 1 ) Waarvan 8 in de voorbereidende klasse. 179 SCHOLEN. Getal der mannelijke leerlingen voor volledig onderwijs in de 1ste klasse. 2de klasse. i 3de klasse. 4de klasse. yde klasse. ' Totaal. Provinciën. GEMEENTEN. Getal leerlingen voor enkele lessen. Algemeen totaal. Zuidholland Rotterdam (1ste 5 - jarige cursus) Id. (2de 5-jarige Id. (Christelijke) . . Id. (3-jarige cursus) . . Id. (3-jarige cursus met 2-jar. handelscurs.) ,, 52 41 33 80 52 49 39 28 32 28 25 17 8 12 42 46 43 41 37 107 114 65 119 62 55 29 37 27 14 30 29 9 45 15 23 31 38 33 95 50 47 10 39 34 24 72 55 35 51 18 36 25 8 8 3 12 37 50 42 42 78 113 58 74 46 67 26 39 29 14 15 32 6 35 28 17 20 35 32 11 42 24 102 31 42 39 23 28 39 10 ^ 47 17 11 44 17 11 224 109 103 254 138 182 180 118 151 146 64 30 65 32 163 214 197 83 37 254 296 187 255 217 166 98 143 99 41 97 116 35 171 70 90 60 164 156 32 219 219 218 38 90 64 144 108 58 1 224 109 104 254 138 183 181 125 151 147 65 33 69 32 . Leiden Dordrecht Delft Schiedam Gouda Gorinchem . Brielle Voorschoten Katwijk a/d Rijn Noordholland Amsterdam (1ste 5- jarige curs.) Id. (2de 5- jarige ,, ) Id. (3de 5- jarige ,, (R.-K. H. B. S.) . . Id. Id. (Christelijke) . . Id. (1ste 3- jarige curs.) Id. (2de 3- jarige ,, ) (3de 3- jarige ,, ) Id. Id. (4de 3- jarige ,, ) Haarlem (5- jarige cursus) (3- jarige Id. ,, Zaandam Alkmaar Hoorn Enkhuizen . Helder Hilversum (Openb.) . (Bijz.) Id. Middelburg . . Zierikzee . . Goes Vlissin gen Utrecht (R. H. B. S.). . (Gem. H. B. S.) Id. (Bijz. H. B. S.). . Id. (3-jarige cursus) . Id. Amersfoort . . Leeuwarden Harlingen Sneek Heerenveen 24 29 31 31 26 12 22 32 22 18 24 28 9 19 1 1 7 1 1 3 4 13 8 25 54 41 29 31 37 30 33 34 1 69 69 64 62 38 44 17 27 18 13 25 19 9 36 12 23 9 38 31 57 52 39 12 29 16 24 31 13 43 11 23 18 15 19 4 31 7 16 28 15 17 1 2 1 3 1 1 163 214 198 83 37 254 296 187 255 218 168 99 143 102 42 98 116 35 172 75 91 60 164 157 35 219 223 220 41 95 65 147 110 58 12 17 7 24 8 11 Zeeland 1 5 1 -- -- 1 3 -- 4 2 3 5 1 3 2 Utrecht 29 23 8 46 43 16 24 37 13 26 38 7 67 45 51 16 19 24 34 22 17 Friesland 19 24 29 26 15 Overijssel Zwolle Deventer Kampen . 28 13 2 29 16 11 180 -- S 0 HOL E N. SCHOLEN. I Getal der mannelijke leerlingen voor volledig Getal der mannel~jke leerlingen voor volledig onderwijs in de onderw~s in de 1ste iste klasse.e. klas 14 36 13 62 40 30 12 32 15 22 25 13 GO 50 24 1) 49 1) 21 3156 2de klasse. 8 23 16 3de klasse. 21 42 4 56 36 9 9 23 C7 Provinciën. Gemeenten. I Overijssel Over~ssel Getal der Getal leerlingen voor I [ 4de 5de I enkele I Totaal. I lessen. klasse. klasse. I I I ------_._-- Algemeen totaal. I 1 1 1 I I I I Stad -Almelo Stad-Almelo Enschedé Steenwijk . · ...... I I 15 13 -- q- I 9 I 14 -- - . I I I 67 128 128 83 38 235 104 82 88 HH 75 7ö 32 1 i 1 1 I i I I I - -- I I 68 129 129 33 235 104 104 83 33 79 32 79 72 34 176 94 04 94 136 136 10 844 10 1 - Groningen Groningen. (5-jarige cursus) . . (5-jarige cursus). (3-jarige ,.,. ) . . . Id. Veendam . ...... Winschoten Sappemeer. ...... . Sappemeer . Warffum ARS en. Assen Meppel . . Ooevorden Coevorden Maastricht. Maastricht -Roermond ·Roermond Venlo. Venlo Rolduc 46 I 28 I 20 I I 12 I 20 I 10 i i 00 35 -- 11 -- -- -- - I 7 36 -- 12 -- -- -- 11 -- -- 16 17 I 1 I I 4 - Drenthe lEi 16 22 10 13 23 11 I 15 -- -- - · 77 '/0 70 84 34 2 2 I i I I II I I i - I Limburg 40 15 25 32 2697 -- -- i I 25 [ 23 i, i~--' I i 2433 I 1322 i 1133 , 10 '/41 I 10 741 I i I I ! 1 36 I 21 20 I 35 I 33 16 I 17G 175 93 94 04 i 186 I 136 1 1 - I i I I [ I 103 103 I l) Waarvan 11 in de voorbereidende klasse. de voorbereidende klasse. 1 ) Waarvan I I ! I I I 1910 Het aantal mannelijke leerlingen bedroeg op 31 December 1910 ' aantal mannel~ke leerlingen bedroeg op Rotterdam (Ohrist. H. B. S.), de 1ste klasse in 2 afdeelingen; Rotterdam (Christ. H. B. S.), de isle klasse in afdeelingen ; voor volledig onderwijs 10741 en voor enkele lessen 103, zoodat voor enkele lessen 103, zoodat Rotterdam (3-jarige cursus), de iste en 2de klasse in 5, de (3-jarige cursus), de 1ste en volledig onderw~js 10 741 klasse 3ele klasse in 6 afdeelingen ; afdeelingen; 3de klasse alle scholen te zamen 10 844 mannel~ke leerlingen telden. scholen zamen mannelijke leerlingen Het vorige jaar waren deze getallen respectievelijk 10557, 10 557, Rotterdam (3-jarige Rotterdam (3-jarige cursus met 2-jarige bandelsschool), de Het vorige jaar waren deze handelsschool), iste en i 1ste en 2de klasse in 3, de 3de klasse in 2 afdeelingen ; 3de klasse afdeelingen; klasse 106 en 10 663. Leiden, Leiden, de 5 klassen elk in 2 afdeelingen ; afdeelingen; klassen elk Dordrecht, de isle, 3de, Dordrecbt, de 1ste, 3de, 4de en 5ele khlsse in 2, de 2de klasse 5de klasse Aan de volgende scholen waren de daarbij gemelde klassen Aan de volgende scholen waren de daarb~j gemelde klassen in 3 afdeelingen ; in 3 afcleelingen; in parallelafdeelingen gesplitst : gesplitst: Delft, 5 klassen elk afcleelingen; Delft, de iS klasscn elk in 2 afdeelingen ; Schiedam, de 5 klassen elk 's Hertogenbosch, de iste en 2de klasse in 3, de 3de klasse Schiedam, de iS klassen elk in 2 afdeelingen ; afcleelingen; Hertogenbosch, de 1ste en 2de klasse in H, de 3de klasse Gouda, de iS klassen elk in 2 afdeelingen ; afcleelingen; Gouda, 5 klassen elk afdeelingen; in 2 afdeelingen ; Tilburg, de 1ste en 3de klasse in 2 2 afdeelingen; Voorschoten, Voorsr'hoten, de 4cle en 5de klasse in 2 afdeelingen ; afcleelingen; Tilburg, de 1ste en 3de klasse in afdeelingen ; 4de klasse Amsterdam 11ste 5-.iarige cursus), Breda, de 5 klassen elk in 22 afdoelingen; Amsterdam (isle 5-jarige cursus), de 5 klassen elk in 2 Breda, de klassen elk in afdeelingen ; 5 klassen elk afc!eelil1gen; Bergen op Zoom, de 5 klassen elk in 2 2 afcleelingen; afdeelingen ; Bergen op Zoom, de 5 klassen elk in afdeelingen ; Helmond, de 1ste klasse in 22afdeelingen ; afdeelingen; Amsterdam (2de 5-jarige cnrsns). de iste, 4de en ode klasse 1ste. 4de (2de G-.iarige cursus), Helmond, de 1ste klasse in 5de Arnhem (5-jarige curSUS), de 1ste, 2de, 3de en 4de klasse in in 2, de 2de en 3de klasse in 3 afdeelingen; 3ele klasse Arnhem (5-jarige cursus), de 1ste, 2de, 3elo on 4de klasse 3 afdeelingen; Amsterdam (Bde 5-jarige cursus), de Iste, 2de, 3de en oele 3 afdeelingen, de 5de klasse in 22afdeelingen ; afdeelingen, de 5de klasse in afdeelingen; (3de o-jarige cursus), de . 1ste, 2cle, 3ele 5de Arnhem (3-jarige cursus), ele 3 klassen elk in 2 2 afdeel in gen;; klasse in 2, de 4ele klasse in 3 afdeelingen; klasse Arnhem (3-jarige cursus), de klasson elk in afdeelingen 4de 3 afcleelingen; Nümegen (gemeente H. B. S.l, de lste klasse in 3, de 2c1e, Amsterdam (R.-K. IT. B. S.), de iste en 2de klasse in 2 Nijmegen (gemeente H. B. S.), de iste klasse in 3, de 2de, Amsterdam (R.-K. H. B. S.l, de Iste en klasse aflleelingen ;; 3ele, 4de 5de klasse in afdeelingen ; afdeelingen 3de, 4ele en 5de klasse in 22 afdeelingen; Nijmegen (bijzondere H. B. S.), de lste en 2de klasse in Nijmegen (bijzondere H. B. S.), de 1ste en 2de klasse in 3, Amsterdam (Chr. H. B. S.), de Iste klasse in 2 afdeelingen ; klasse afdeelingen; H. B. S.), de de 3ele en 4de klasse in afdeelingen ; Amsterdam (lste 3-jarige cursus), de Isle klasse in Amsterdam (isle 3-jarige cursus), de lste klasse in 5, de de 3de en 4de klasse in 2 2 afdeelingen; 2de Apeldoorn, de 1ste, 2de en 3de klasse in 2 2 afdeolingen; 2cle klasse in 4 en de 3de klasse in 3 afdeelingen ; en de 3de klasse in ;) afcleclingen; Apeldoorn, de iste, 2de en 3de klasse in afdeelingen ; Zutphen, de 5 klassen elk in 2 2 afdeelingen; Amsterdam (2cle 3-jarige cursus), de lste en 2de klasse in 5 Zutphen, de 5 klassen elk in afdeelingen ; (2de H-jmige cursus), de isle en klasse -Wageningen,de iste, 2de en 3de klasse in 2 2 afdeelingen; en de 3de klasse in 3 afdeelingen; afdeelingen; en de gele klasse Wageningen, de 1ste, 2de en 3ele klasse in afdeelingen ; vVintersw~k, de iste klasse in 22 afdoelingen; Amsterdam (Bele 8-jarigo cursus), de Iste, 2de en 3ele klasse (3de 3-jarige cursus). Winterswijk, de 1ste klasse in afdeelingen ; Iste, 2c1e 3de . 's Gravenhage (lste 5-jarige cursus), de 5 klassen elk in 3 elk in 3 afdeelingen ; Gravenhage (isle 5-jarige cursus), de 5 klassen elk in 3 elk in 3 afcleelingen; Amsterdam (4de 8-jarige cursus), de 1ste klasse in 6, de (4de 3-jarigE~ cursus), de Iste klasse afdeelingen: afdeelingen ; 2de 4 's Gravenhage (2de 5-jarige cursus), de iste, de 3de, de 4de 2cle in ,1 en do 3de klasse in 3 afdeelingen ; da Hele klasse in ;) afeleelingen' Gravenhage (2de 5-jarige cursus), de lste, de 3de, de 3, de 2de klasse in afdeelingen ; 5de klasse Haarlem (5-jarige cursus), de iste, 2de ~n 4elo klasse in 3, (lS-jarige 1ste, 2ele en 4de en 5de klasse in 3, de 2de klasse in 4 4 afdeelingen; 's Gravenhage (3de 5-jarige cursus), de isle, 3de en 5de klasse de 3de en oele klasse in 2 afdeelingen ; 1ste, 3de en 5de klasse 3ele afdeelingell; Gravenhage (3de 5-jarige cursus), 5de klasse 3 afdeelingen; Haarlem (3-jarige cursus), de isle en 2de klasse in 3 (B-jarige ClW:îUfi), de lste en in 3 afdeelingen ; klasse 's Gravenhage (3-jarige cursus), de 1ste in 6, de 2de in 5 en afdeelingen Gravenhage (3-jarige cursus), de 1ste in 6, de 2de in 0 en afdeelingen ;; de 3de klasse in afdeelingen; Zaandam, de lste en 2c1e klasse in 2 afdeelingen ; afeleelingen; de 3de klasse in 44afdeelingen ; de isle en 2de klasse Rotterdam (iste 5-jarige cursus), de isle, 2de, 3de en 4de (lste o-jarige curRus), de 1ste, 2de, 3ele en 4de Alkmaar, de 1ste, 2de, 3ele Alkmaar, de iste, 2de, 8de en 4cle klasse in 2 afdeelingen ; 4de klasse 2 afdeelingen; klaRse in 3, de 5de klasse in 4 4 afdeelingen; 3, de Gde klasse in afdeelingen ; Hoorn, de Iste en 2de klasse in 2 afdeelingen ; afdeelingen; Hoorn, de isle en2cle klasse klasse Rotterdam (2de 5-jarige cursus), de 1ste klasse in 3, de 2de Helder, de isle, Rotterdam (2cle 5-.iarige cursus), de isle klasse in 3, de 2de H:lder, de lste, 2de en 3de khtsse in 2 afdeelingen ; 8clü klasse afdeelingen; Hilversum, de 1ste, 2de in afdeelingen; HIlversum, de iste, 2de en 4de klasse in 2 afdeelingen ; afdeelingen; klasse in 22afdeelingen ; 4de 181 Middelburg, de 5 klassen elk in 2 afdeelingen Zierikzee, de 2de klasse in 2 afdeelingen; Goes, de 1ste en 3de klasse in 2 afdeelingen ; Vlissingen, de 1ste en 2de klasse in 2 afdeelingen ; Utrecht (Rijks H. B. S.), de 5 klassen elk in 2 afdeelingen ; Utrecht (gemeente H. B. S. 5-jarige cursus), de 5 klassen elk in 2 afdeelingen ; Utrecht (gemeente H. B. S. 3-jarige cursus), de iste klasse in 5, de 2de klasse in 4 en de 3de klasse in 3 afdeelingen Amersfoort, de 1ste, 3de en 4de klasse in 3, de 2de en yde klasse in 2 afdeelingen ; Leeuwarden, de 1ste, 2de en 4de klasse in 3, de 3de en 5de klasse in 2 afdeelingen; Sneek, de 2de en 3de klasse in 2 afdeelingen ; Heerenveen, de 1ste en 2de klasse in 2 afdeelingen Zwolle, de 5 klassen elk in 2 afdeelingen; Deventer, de 3de klasse in 2 afdeelingen ; Almelo, de 1ste, 2de en 3de klasse in 2 afdeelingen ; Enschede, de 1ste, 2de en 3de klasse in 2 afdeelingen Groningen (5-jarige cursus), de 1ste, 2de en 3de klasse in 3, de 4de en Me klasse in 2 afdeelingen; Groningen (3-jarige cursus), de 1ste klasse in 3, de 2de en 3de klasse in 2 afdeelingen; Veendam, de 1ste en 2de klasse in 2 afdeelingen ; Sappemeer, de 3 klassen elk in 2 afdeelingen ; Meppel, de 3 klassen elk in 2 afdeelingen ; Maastricht, de 1ste, 2de, 3de en 4e klasse in 2 afdeel ingen Roermond, de 1ste en 3de klasse in 2 afdeelingen ; Venlo, de 1ste en 2de klasse in 2 afdeelingen ; Bolduc, de 2de en 3de klasse in 2 afdeelingen. Uit het bovenstaande blijkt, dat, aan 68 scholen te zamen 230 klassen waren gesplitst in 554 afdeelingen ; onder deze waren 63 eerste klassen verdeeld in 163 afdeelingen ; 58 tweede in 146, 52 derde in 123, 32 vierde in 66 en 25 vijfde in 55 afdeelingen. Het aantal vrouwelijke leerlingen, zoowel voor volledig onderwijs als voor enkele lessen, op 31 December 1910 aanwezig op de hoogere burgerscholen voor jongens. wordt aangegeven in de volgende tabel. SCHOLEN. Getal der vrouwelijke leerlingen voor volledig onderwijs in de 1ste klasse. 2de 4de 3de klasse. klasse. klasse 5de klasse. Voor enkele Algemeen lessen. totaal. Totaal. irovinciC'n. Gemeenten. Noordbrabant 's Hertogenbosch Tilburg . Breda Bergen op Zoom Helmond . Eindhoven Arnhem (5-jarige cursus) Idem (.3 jarige cursus) Nijmegen (gemeente) . Idem (bijzondere) . Apeldoorn Zutphen Tiel . . Wageningen Winterswijk Zaltbommel 4 1_ 1 ^) 4 0 t) J 2 12 15 0 0 3 4 7 1 12 6 I 2 2 4 6 r ^ 9 41 29 17 8 2 1 18 11 42 29 24 9 1 Gelde r land 11 5 9 9 11 9 6 10 8 11 3 40 20 65 40 20 ^^-^ (i ^.. 20 8 9 r^ 13 r^ 8 ^ 6 15 4 1 8 8 1 13 7 2 8 4 4 6 4 9 3 4 1 49 30 12 33 16 11 . ^ 1 30 12 36 17 13 2 11 14 12 2 24 13 2 J ' 1 4 6 16 2 1 2 1 Zuidholland 's Gravenhage (Iste 5-ja r . cursus) Idem Idem Idem Idem Rotterdam Idem Idem Idem Idem (2de ,, (3de ,, (bijzondere). . (3-jarige cursus) . Oste 5-jarige cursus) 9 19 18 J `6 ^ 12 14 18 J `0 ^ 8 13 8 1 11 7 44 66 72 ^, ^, 70 44 67 (2de (Christelijk) . (3- jarige cursus) . . ( ,, ,, 17 24 2 ^^· ^ :J met 2 3 6 3 9 15 2 21 1 10 4 8 .^3 .^ 11 2 ^^ u 18 4 ^ 61 48 8 64 7 30 27 74 4 70 61 48 8 64 7 30 27 27 32 30 9 10 2-jar. handelscursus) Leiden Dordrecht Delft Schiedam Gouda . Gorinchem Brielle . Voorschoten 7 1 2 10 2 12 4 2 6 4 ., 6 3 5 6 i 1 2 8 4 2 2 2 4 Katwijk a/d Rijn . 46 182 182 ________________ ---------______1_-------;Provinciën. ProvinciOn. Gemeenten. Gemeenten. I 1ste 1 I klasse. klasse. S C HOL E SCHOLEN. ~. I Getal del' vrouwel~ike leerlingen voor volledig Getal der vrouwelijke leerlingen voor volledig onderwijs in de onclerw~is in de 4de 4de klasse. klasse. 5de 5de klasse. klasse. ste~~c--3~~-1 3de 2de klasse. klasse. klasse.klasse. I Tool. enkele en IVoor enkele Algemeen lessen. ' totaal. I lessen. totaal. Totaal. Totaal. Noordholland Noordholland Amsterdam (lste 5-jar. cursus). Amsterdam (1ste 5-jar. cursus). Idem (2de ). ,, ). ,, (2de Idem Idem (3de ). ,, (3de Idem ·· )· Idem (R-K. H. B. S.) (R.-K. H. B. S.) . . . Idem Idem (Ohristeltjke).. (Christelijke). . . Idem Idem (lste 3-j3r. cursus). (iste 3-jar. cursus). Idem Idem (2de ). ,, (2de Idem 77 Idem (3de ). ,, (3de Idem 77 )· Idem (4de ). ,, (4de Idem 77 Haarlen: (5-jarige cursus) . . (5-jarige cursus) Haarlem (3-.iarige cursus) (3-jarige cursus) . . 77 Zaandèun Zaandam . . Alkmaar. Alkmaar . Hoorn . . Enkhuizen. Enkhuizen . . Helder ..... . . . . (openbare) Hilversum (openbare) .. . . . (lJijzondere) (bijzondere) . . . 77 ). ). 10 10 10 10 14 14 -- 3 3 16 16 Hl 19 8 8 36 36 10 10 ti 6 17 17 6 4 4 6 iS 5 13 -- 10 10 15 15 17 17 -- -- 20 20 14 14 14 14 27 27 12 12 6 6 6 Cl 9 Cl 6 4 6 10 -- 6 3 2 10 10 10 23 23 10 10 -- -- Ö 6 19 19 19 19 14 14 8 8 4 ti 6 7 7 4 -- 7 7 5 -- 5 3 û 3 " 2 13 13 11 11 17 17 -- -- -- -- -- -- 11 11 -- 4 4 (5 6 2 2 -- 2 4 -- 6 Cl 3 1 1 -- 5 D 8 - 9 9 14 14 10 10 -- -- -- -- -- -- 11 11 -- 2 4 7 7 -1 1 2 -- 52 52 78 73 68 (58 -- ·l ;:) o 3 42 52 52 41 77 52 o._, 32 16 1ü 85 32 23 10 21 34 ____ ' -- -- -- _____ -- -- -- -- -- 3 0 -- 1 1 o 3 i) " 1 1 -- 4 9 -- - i 1 Zeelaml Zeeland Middelburg. Zierikzee . Goes . . . Vlissingen .. . 8 4 ...... . i) ., D 3 4 9 2 - 3 4 5 o -- 28 17 14 16 Hl 36 3Cl 23 - 1 1 5 D ·l i) 3 5 52 52 73 73 68 G8 -- 3 3 42 52 41 77 55 Di) 1(5 16 36 3Cl 35 24 10 25 43 -- 0,9 29 22 17 21 36 3f) 23 -- 25 42 38 38 11 11 31 3] 18 18 26 2 12 12 29 2D 34 34 11 11 48 48 13 13 49 ·19 11 11 Utrecht Utrecht (Rijks- H. B.-school) . (l-Hjks- H. B.-school) Idem (Gem. ,, ,, ) · ) Idem - (Bijz." ) · (Bijz. 77 ) 77 Idem (3-jarige cursus) .. . . (3-jarige Amersfoort. . . Leeu warden Leeuwarden Harlingen.. Harlingen Sneek. . . Sneek Heerenveen Zwolle . Deventer Kampen. Kampen . Almelo .. Almelo Enschedé Enschede Steenw~jk Steenwijk 10 2 - 8 Cl 6 - 4 5 - -- -- - 11 !l 9 (j 6 8 2 -D -9 2 10 6 4 -- 2 5 5 8 8 7 7 15 4 6 ti -- 9 -- 5 5 5 -- 3 û " -- 4 -- 2 --- -- 8 8 -- 1 -- -- -- _..) 25 40 38 38 11 11 26 26 1(j 16 26 ::lEi 2 2 11 11 21 :31 33 33 9 H 48 48 13 . 13 46 4ti 11 11 23 23 8 8 10 10 15 15 5 17 17 19 Hl 16 1ü -- 2242 -- ,. 2 -- -- 5 2 2 -- -- 1 1 8 8 1 1 2 2 -- -- 3 3 -- 2 2 5 2 2 7 7 -- 1 -- 121 Friesland Friesland ...... . 9 0 3 0 7 8 8 12 -- 3 -- 5 -- 2 2 1 1 3 3 -- 10 10 -- 2 2 -- -- -- 1 1 -- -- 3 2 2 4 4 2 2 1 1 10 10 4 4 1 1 12 12 i) o 3 ti 6 2 2 7 7 2 2 .) 1 Ovcr~js:wl Overijssel . ...... . . . . . . ....... ....... . . . . . . . . . 9 -4 5 18 18 1 1 1 1 Gl'Oning'un Groningen Groningen (5-jar. cursus). Groningen (5-jar. Idem (3-jar. cursuts). Idem (3-jar. CurSllS). Veendam ....... Veendam Winschoten ..... Winsehoten Sappemeer. Sappemeer ...... Warffum Warffum I . . . . . . . . . . 7 7 4 4 9, 23 _J 4 4 9 9 .l Û 3 -- Ç) 9 1 1 11 11 (-j 6 14 14 5 5 7 7 Û 3 'l 25 25 13 12 12 22 22 5 17 17 20 20 16 W -- 2363 2363 Drelltlw Drenthe Assen. ........ Assen. Meppel . Meppel Coevorden ...... Coevorden Maastril"ht . Maastricht Roennoml Roermond Venlo. Venlo f{olduc . Rolduc 4 4 4 4 'l 3 " 2 2 2 1 2 2 Cl 6 2 2 -- 507 507 "3 -- -- .) Lilll iJ1Ug Lim burg 1 4 -14 *) 8 *) 8 659 659 .l .,3 6 6 -- 577 577 "3 4 4 -- -- i) 2 2 2 -- -- 218 218 281 281 *1 'Vaarvan 4 in Lle voorbereidende klasse. Waarvan 4 in de voorbereidende klasse. 183 Aan alle scholen te zalven waren op 31 December 1910 derhalve aanwezig 2242 vrouwelijke leerlingen voor volledig onderwijs en 121 voor enkele lessen. Een jaar te voren waren die getallen 2251 en 96 ; het aantal meisjes voor volledig onderwijs verminderde dus neet 9 en dat voor enkele lessen nam toe met 25, zoodat het geheele aantal vrouwelijke leerlingen 16 meer bedroeg dan op dienzelfden datum in 1909. De volgende tabel geeft een vergelijkend overzicht van het aantal mannelijke en vrouwelijke leerlingen aan het einde der jaren 1909 en 1910 en wel voor het volledig onderwijs, voor enkele lessen en voor beide te zamen. SCHOLEN. Mannelijke en vrouwelijke leerlingen Totaal. voor volledig onderwijs. Op 31 Dec. 1909. Min der in 19 1 0. C; r-I r-i (1) voor enkelé lessen. Op 31 Dec. 1910. nderin1910. Op 31 Dec. 1909. Op 31 Dec. 19 10. ,--1 az . Provincien. Gemeenten. __, CY 0 A' 1 3 1 4 1 Noordbrabant 's Hertogenbosch Tilburg Breda Bergen op Zoom Helmond Eindhoven 193 102 210 184 90 -- 271 128 232 213 160 161 76 114 77 79 183 102 215 185 77 33 256 129 234 238 162 ' 169 83 136 67 75 290 312 299 12 271 285 157 111 318 145 212 207 141 183 171 71 36 65 32 -- 10 5 1 13 83 15 2 25 2 8 7 22 10 4 9 4 4 2 3 9 5 7 1 1 2 2 1 202 106 214 186 93 192 107 222 186 84 34 258 131 235 238 169 169 84 141 68 79 291 314 302 ^ ^^ 271 285 157 112 318 145 213 208 152 183 177 74 43 69 32 215 287 266 83 40 296 348 228 10 1 8 9 34 16 2 3 ^ .., c^ 8 5 17 11 3 Gelderland Arnhem (5-jarige cursus) Idem (3-jarige cursus) Nijmegen (gemeentelijke) Idem (bijzondere) . Apeldoorn . . Zutfen . Tiel Wageningen Winterswijk Zat-Bommel 2 3 10 2 3 2 2 2 ^ 20 31 7 1 5 5 1 4 1 2 3 1 5 274 129 232 213 162 161 79 124 79 82 283 323 295 291 316 73 Zuidholland 's Gravenhage (lste 5-jar. curs.) 281 Idem (2de 5-jar. curs.) 321 Idem (3de 5-jar. curs.) 293 Idem (bijzondere) . . Idem (3- jarige cursus) 291 Rotterdam (lste 5-jar. cursus) 316 Idem (2de 5-jar. cursus) 73 Idem (Christelijke) . . 89 Idem (3- jarige cursus) . 339 Idem (3- jarige curs. met handelscursus) . . 150 Leiden . 215 Dordrecht 218 Delft 142 Schiedam 190 Gouda 175 Gorinchem 71 Brielle 34 Voorschoten 62 Katwijk a/d. Rijn 37 1 8 9 7 13 ^ `0 ^ 31 84 17 21 J 1 6 12 84 22 -- 1 21 r ^ 3 6 1 7 4 J 9J 339 150 216 214 150 190 181 73 36 -- 1 1 8 6 2 2 `^ 2 1 1 11 6 3 7 4 3 2 7 4 1 7 5 5 21 6 1 5 2 64 37 236 293 249 39 321 349 235 -- 5 1 1 1 Noordlholland Amsterdam (1ste 5-jar. eursus) Idem (2de 5-jar. cursus) Idem (3de 5-jar. cursus) Idem (R.-K. H. B. S.) . Idem (Chr. H. B. S.) . . Idem (lste 3-jar. cursus) Idem (2de 3-jar. cursus) Idem (3de 3-jar. cursus) 236 292 249 39 - 321 349 235 . 215 21 287 5 265 16 -- 83 44 40 40 -- 296 -- 25 348 -- 1 228 7 37 44 40 25 1 7 Min der in 1910. 3 6 181 Mannelijke en vrouwelijke leerlingen SCHOLEN. voor volledig onderwijs. Op 31 Dec. 1909. 0p 31 Dec. 1910. Minder in 191 0. C; r--i r--i e· r·:.1 .r, Totaal. voor enkele lessen. Op 31 Dec. 19 1 0. Op 31 Dec. 1909. Op 31 De c. 1909. C C Provincien. Gemeenten. (7, 321 Amsterdam (ode 8-jar. cursus) 264 Haarlem (5-jarige cursus) 175 Idem (8-jarige cursus) 116 Zaandam 165 Alkmaar 120 Hoorn 48 Enkhuizen 119 Helder 140 Hilversum (openbare) . (bijzondere) Idem -- 332 269 182 133 175 122 51 118 150 35 199 87 104 76 200 179 ^) `'2 244 '259 256 49 116 80 11 5 7 17 10 2 8 -- 10 35 22 4 -- 8 2 4 2 6 2 3 10 4 2 2 3 4 1 5 9 ^ ^ 2 J 321 272 177 120 167 126 50 122 150 332 273 184 135 178 126 52 123 159 .. 3^ 201 97 108 81 200 180 35 244 265 258 52 126 83 173 112 70 97 163 44 283 117 132 44 104 45 91 94 39 193 114 110 136 11 1 7 15 11 2 1 9 35 17 2 15 10 10 14 11 14 1 84 7 2 7 2 `4 ^ 16 Zeeland Middelburg Zierikzee Goes Vlissingen Utrecht Utrecht (Rijks H. B. S.) . . Idem (gem. 5-jarige cursus) Idem (bijzondere H. B. S.) . Idem (gem. 3-jarige cursus) Amersfoort 177 83 112 66 190 199 20 233 278 8 7 12 1 10 10 9 12 11 14 1 30 12 2 6 2 10 4 5 184 95 113 66 190 190 21 233 279 257 86 133 85 166 114 94 113 138 87 268 128 117 56 110 48 95 77 31 187 114 134 162 1 -- 1 6 Friesland Leeuwarden Harlingen Sneek Heerei veen Zwolle 257 79 128 82 163 112 93 107 138 `36 265 128 114 56 107 44 7 5 3 ^-, .^ 2 1 6 1 ^ ^^ 2 3 10 3 3 2 1 9 2 2 4 ., Overijssel Deventer Kampen Almelo Enschedé Steenwijk Groningen Groningen (5-jarige cursus) . Idem (3 -jarige cursus) . Veendam Winschoten Sappemeer Warffum . Assen Meppel Coevorden 7 170 , 2 110 24 69 19 88 23 161 42 ' 6 283 117 128 44 98 40 87 85 39 192 112 110 136 18 11 14 12 9 4 5 14 9 7 -- -- 3 2 1 -- 25 7 15 -- 11 12 6 3 4 3 4 6 r r^ 15 -- -- Drenthe 92 71 30 185 112 134 162 3 6 1 2 2 4 9 1 1 2 1 17 8 6 24 26 617 420 Limburg Maastricht . Roermond . Venlo Bolduc -- 24 26 436 202 224 66 ! 44 Meer 22 12 808 12 983 ; 611 13 010 13207 Meer 175 Meer 197 Minder in 19 10. Op 31 Dec. 191 0. ^ ., 185 Uit het bovenstaande blijkt, dat het aantal leerlingen voor volledig onderwijs vermeerderde met 175, dat voor enkele lessen vel meerderde met 22, zoodat het geheele aantal mannelijke en vrouwelijke leerlingen te ', amen op 31 December 1910 197 meer was dan een jaar te voren. De 27 Rijks- hoogere burgerscholen hadden te zamen 3558 leerlingen, waarvan 102 of bijna 3 °/ 0 voor enkele lessen; ten vorigen jare waren deze getallen in dezelfde volgorde 3507 en 99 of ook -I- 3 °/°. De overige scholen hadden te zamen 9649 leerlingen, waarvan 122 of bijna 1,3 pct, voor enkele lessen. Van de 224 leerlingen voor enkele lessen, waaron der 103 mannelijke en 121 vrouwelijke, waren ingeschreven voor : 43 Wiskunde 10 Werktuigkunde 41 Natuurkunde . 58 Scheikunde 51 Plant- en dierkunde 2 Aard- en delfstofkunde 13 Cosrnographie Staatsinrichting Staathuishoudkunde Aardrijkskunde Geschiedenis Nederlandsch Fransch Duitsch Engelsch Handelswetenschappen Boekhouden Schrijven Hand teekenen Rechtlijnig teekenen Gymnastiek Rekenkunde Handwerken 45 39 73 79 118 119 123 120 23 39 14 75 35 58 5 4 De volgende tabel bevat de verschillende opgaven omtrent het onderwijs in gymnastiek. SCHOLEN. Getal leerlingen voor gymnastiek die niet aan voor de gymvolledig nastiek deelnemen. onderwijs. vrouwelij ke. vrou welij ke. manne lij ke. mannelij ke. Aantal geheele of halve uren per week onderwijs in de gymnastiek. mann elij ke. vrouwelij ke. Provinciën. Gemeenten. Noordbrabant 's Hertogenbosch Tilburg Breda Bergen op Zoom Helmond Eindhoven 169 83 162 152 59 17 10 6 13 18 5 1 168 93 1 42 174 8 156 60 3 25 13 216 15 9 41 29 17 8 40 21 21 1 Elke afd. 2 geheele uren. 2 77 77 77 77 2 77 77 17 77 De meisjes geen gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren. 2 77 17 77 77 Geen gymnastiek. De 1ste, 2de en 3de afd. der mannelijke en de 1ste afd. der vrouwelijke leerlingen 2 geheele uren ; de overige afd. 1 uur per week. Elke afd. 2 geheele uren. De jongens 2 geheele uren, de meisjes 1 geheel uur per week. De 2 laagste klassen 2 X 50 min. De andere klassen 1 X 50 min. Elke afd. 2 X 50 min. De meisjes 1 les van 50 min. De 1ste, 2de en 3de afd. jongens 2 geheele uren ; de 4de en 5de afd. 1 geheel uur. De meisjes 1 geheel uur. Elke afd. 2 X 50 min. ; de 5de afd. 1 x 50 min. De meisjes geen gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse 1 uur. De jongens 1 geheel uur en bovendien elke afd. 6 halve uren. De meisjes 2 uren. Elke afd. 2 geheele uren. Gelderland Arnhem (5- jarige cursus). . 201 27 15 Idem (3-jarige Nijmegen (Gem.). 77 ). 103 143 234 111 123 16 53 8 26 4 4 12 109 169 238 20 65 Idem Apeldoorn Zutfen (Bij z.) . 48 25 2 16 8 5 113 139 49 30 Tiel Wageningen Winterswij k Zaltbommel 72 102 51 65 29 17 11 1 -- 12 4 71 103 51 12 33 16 11 2 64 47 186 SCHOLEN. Getal leerlingen voor gymnastiek die niet aan voor de gymvolledig nastiek deelnemen. onderwijs. niannelij ke. vrouwelij ke. vrouwelij ke. mann elij ke. Aantal geheele of halve uren per week onderwijs in de gymnastiek. ^ a) ;I? cd ^ vrouwelij ke. Provinciën. Gemeenten. Zuidholland. 's Gravenhage (1 ste 5-j. curs.) (2de 5-j. ,, ) Idem 192 232 27 61 6 15 5 246 246 44 66 Idem Idem Idem Rotterdam (3de 5-j. ,, (Lyceum) . . (3-j. cursus) . (iste 5-j. curs.) 211 9 195 126 65 3 69 17 9 227 1 9 1 201 61 224 72 3 70 61 6 98 Idem Idem Idem Idem Leiden (2de 5-j. ,, (Chr.). . (3-j. cursus) . (3-j. curs. met handelsklasse 95 14 109 103 -- 254 7 138 30 182 48 8 64 7 30 229 130 137 -- 25 8 45 Dordrecht Delft Schiedam 155 117 128 24 3 8 23 -- 180 27 23 32 3 118 151 Gouda 139 20 7 11 146 25 Gorinchem Brielle 63 29 9 9 2 4 1 64 30 65 32 7 6 Voorschoten Katwijk a/d Rijn . 12 Elke afd. 2 geheele uren. Elke afd. van. de Iste, 2de en ide klasse 2 geheele uren. De mannelijke leerlingen van de 4de en yde klasse 1 geheel uur, de vrouwelijke leerlingen 4de en yde klasse , geen les in de gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren ; de 4de en yde klasse 1 uur per week. Elke afd. 1 geheel uur. Elke afd. 2 geheele uren. De 1 ste klasse 2 geheele uren ; de 2de en 3de klasse 1 geheel uur. De 4de en 5de klasse geen gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren ; de 4de en 5de klasse 1 uur. De meisjes geen gymnastiek. Geen gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren. De iste en 2de klasse 2 geheele uren. De 3de klasse 1 uur. Elke afd. der Iste en 2de klasse 2 geheele uren ; de 3de, 4de en 5de klasse 1 uur ; de meisjes geen gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren ; de meisjes geen gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren. De Iste, 2de en 3de klasse 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse 1 uur ; de meisjes geen gymnastiek. De 1 ste, 2de en 3de klasse 2 geheele uren ; de 4de en 5de klasse 1 uur ; de meisjes 1 uur. Elke afd. 2 geheele uren ; de 5de klasse 1 uur. Elke afdeeling 1 1/2 uur per week ; de meisjes 3/4 uur per week. Geen gymnastiek. De Iste klasse 2 X 3/4 uur per week. De 2de en 3de klasse geen gymnastiek. Elke afdeeling 2 geheele uren, behalve die der Iste en 2de klassen, die 1 uur gymnastiek en 1 1/2 uur openluchtspel genieten ; de meisjes geen gymnastiek, die der iste en 2de klassen wèl openluchtspel. Elke afdeeling 2 geheele uren ; de meisjes 5de klasse geen gymnastiek. Elke afdeeling 2 geheele uren. Elke afdeeling 3/4 uur. Geen gymnastiek. De 1 ste en 2de klasse 2 geheele uren ; de 3de klasse 1 geheel uur. Noordholland. Amsterdam (iste 5-j. cursus) 147 16 163 52 Idem (2de ,, ,, ) 205 45 62 -40 9 6 -- 3 28 214 73 191 (3de ,, Idem 83 Idem (R K) (Christ.) . Idem (iste 3-j. cursus) 251 Idem ,, ) 6 197 68 83 -- 3 37 2 254 42 187 SCHOLEN. Getal leerlingen die niet aan voor gymvolledig nastiek gymnastiek onderwijs. vrouwelij ke. vrouwelij ke. vrouwelij ke. mannelij ke. mann elij ke. mannelij ke. Aantal geheele of halve uren per week onderwijs in de gymnastiek. ·Provinciën. Gemeenten. Noordholland Amsterdam (2de 3-j. cursus) Idem (3de ,, ,, ) ) . . . 292 171 235 206 178 93 138 96 40 91 96 -- 33 73 34 19 27 29 19 9 17 36 -- 23 18 · 7 19 4 16 20 12 15 5 5 3 2 7 3 35 7 3 2 2 12 -- 8 4 21 5 9 3 4 1 8 5 -- 6 2 8 2 36 296 187 255 217 166 98 143 99 41 97 116 35 171 70 90 60 164 156 52 41 77 52 16 35 32 23 10 21 34 -- 28 (vervolg.) Idem (4de ,, ,, Haarlem (5-j. cursus) . Idem (3-j. Zaandam Alkmaar Hoorn Enkhuizen Helder Hilversum (gem.) Idem Zeeland. · Middelburg Zierikzee Goes Vlissingen Utrecht Utrecht (Rijks- H. B. S.) . (bijz.). . . . ,, ). . 34 165 De 1ste en 2de klasse 2 geheele uren ; de 3de klasse 1 geheel uur. Elke afd. 2 geheele uren ; de iste klasse echter 1 uur onderwijs in gymnastiek en 2 uren openluchtspel. Elke afd. 2 geheele uren. Elke afd. 1ste en 2de 2 geheele uren ; die der andere klassen 1 uur. De 1ste en 2de klasse 2 geheele uren ; de 3de klasse 1 geheel uur. Elke afd. 2 geheele uren. De 1ste, 2de en 3de klasse 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse 1 uur.. De 1ste, 2de en 8de klasse 2 geheele uren. De 4de en Me klasse 1 uur. Elke afd. 2 geheele uren. Elke afd. 2 geheele uren. De 5de klasse en de meisjes 2 halve uren, Elke afd. 2 geheele uren ; De 4de klasse en de meisjes 1 uur. Elke afd. 1 geheel uur. De 1ste, 2de, 3de en 4de klasse 2 geheele uren. De 5de klasse 1 uur. De 1ste en 2de klasse der meisjes 1 uur per week. Elke afd. 2 geheele uren. De 1ste, 2de en 3de klasse 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse zoomede de vrouwelijke leerlingen 1 uur. Elke afd. 2 geheele uren. De 1ste, 2de en 3de klasse 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse 1 uur. De vrouwelijke leerlingen geen gymnastiek. De 1ste, 2de en 3de klasse 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse 1 uur. De vrouwelijke leerlingen geen gymnastiek. Geen gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren. De vrouwelijke leerlingen geen gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse 1 geheel uur. De 1ste, 2de en 3de klasse 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse 1 geheel uur. De vrouwelijke leerlingen 1 geheel uur. Elke afd. 2 geheele uren. Elke afd. 1 1/2 uur per week. De meisjesafd. 1 geheel uur. Elke afd. 2 geheele uren. De vrouwelijke leerlingen 2 X 3/4 uur. 67 ' 88 58 . 152 146 -- 211 193 17 14 16 36 23 -- 25 40 Idem (gem. 5-j. cursns) . Idem (bijz. 5-j. Idem (gem. 3-j. Amersfoort. . . . ,, ,, . . ) . ) . . --- -- 35 10 -- 8 26 -- 25 5 32 219 219 Friesland Leeuwarden Harlingen . Sneek Heerenveen . . . . . . 199 39 85 64 37 9 24 16 19 2 10 1 1 2 7 2 218 38 90 64 38 11 26 16 188 SCHOLEN. S C HOL E R. Getal leerlingen voor gymnastiek ~~~~~~~,-------------------~~~~-I-~~~~,---------------c----- die niet die niet aan I voor de gymvolledig nastiek onderwijs. deelnemen. onderw-\js. I mann elij ke. man nelij ke. Aantal gehoele of halve uren geheele per week onderwijs in per de gymnastiek. vrou welij ke. mann elij ke. SIg, C) >=1 Q) I vrouwelij ke. S C) cU >=1 Q vrouwelij ke. Provinciën. Geme\)nten. Gemeenten. ~ ~ ~ SI (j) 0 ~ ~ 1 S 9 8 cU ;::l i5: 0 I i:i: 5 S Over-\jssel Overijssel Zwolle Deventer Kampen. Kampen 139 100 49 I 20 -- I 6 2 4 144 108 58 26 2 11 7 29 29 33 1 9 Almelo Enschedé Steenw-\jk Steenwijk Groningen Gr0ningen (5-j. cursus) . Groningen (5-j. cursus) Idem Veendam (3-j. 67 121 33 1 1 8 -- 1 1 -- 10 13 2 67 128 33 235 104 82 21 33 9 48 13 46 11 38 -- 25 10 4 Elke afd. 2 geheele uren. Elke afd. geheele uren. De 1ste klasse 2 geheele uren ; de andere geheele uren; de andere De 1ste klasse klassen 1 geheel uur. klassen geheel u UI. Elke afd. 2 geheele uren. De 4de en 5de Elke afd. 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse en de vrouwelijke leerlingen klasse en de vrouwel-\jke leerlingen 1 geheel uur. 1 geheel Elke afd. 2 geheele uren. Elke afd. geheele uren. Elke afd. 2 geheele uren. De vrouwelijke Elke afd. 2 geheele uren. De vrouwel-\jke leerlingen 1. geheel uur. leerlingen 1 geheel Elke afd. 2 geheele uren. Elke afd. geheele uren. Elke afd. 22geheele uren ; de 4de en 5de geheele uren; de 4de en 5de Elke afd. klasse 1 geheel uur. klasse geheel uur. Elke afd. 2 geheele uren. De vrouwelijke Elke afd. 2 geheele uren. De vrouwel-\jke leerlingen geen gymnastiek. leerlingen geen gymnastiek. Elke afd. 2 geheele uren ; behalve de 3de Elke afd. 2 geheele uren; behalve de 3de 4de en 5de klasse vrouwelijke leerlingen 5de klasse vrouwel-\jke leerlingen 4de en de 4de en 5de klasse mannelijke en de 4de en 5de klasse mannelijke leerlingen 1 dur. leerlingen 1 uur. Elke afd. 2 geheele uren. Elke afd. geheele uren. I 77 2 77 77 " 2 " De De 1ste en 2de klasse 3 3 lessen,de 3de afd. en 2de klasse lessen, de 3de afd. en de vrouwelijke leerlingen 2 lessen en de vrouwel-\jke leerlingen 2 lessen per week. per week. )? . . 210 94 79 ,, ) . -- 47 Winschoten Win schoten Sappemeer. Sappemeer Warffum 29 73 32 10 25 13 4 5 -- 1 -- -- 33 75 32 11 23 8 Drenthe Assen Meppel 74 68 11 111 9 1 9 5 1 5 2 -- 28 1 5 77 70 34 10 15 Coevorden. Coevorden Limburg Maastricht . 34 147 5 17 Elke afd. 2 geheele uren. geheele uren. Elke afd. De 1ste en 2de klasse 2 geheele uren ; de 2de klasse 2 geheele uren; de Iste en 3de klasse en de vrouwelijke leerlingen de vrouwelijke leerlingen 3de klasse 1 uur. 1 Elke afd. 2 geheele uren. Elke afd. geheele uren. De 1ste -klasse 2 X 3/ 4 uur. De overige 3/4 uur. De overige De lste· klasse 2 klassen 1 X 3/4 uur. De vrouwelijke leer1 X 3/ 4 De vrouwel-\jke leergymnastiek. lingen geen gymnastiek. lingen Elke afd. 2 geheele uren. De 4de en 5de Elke afd. 2 geheele uren. De 4de en 5de klasse en de vrouwelijke leerlingen 1 uur. en de vrouwelijke leerlingen 1 Elke afd. 2 geheele uren. geheele uren. Elke afd. Geen gymnastiek. Geen _I ' 17 175 Roermond Venlo . Rolduc . Bolduc 90 20 16 -- 4 1 1 -- -- -- -- 93 94 136 19 16 -- . . . . . . . . . . . . . . 93 -- ------I--~-- 9575 1507 I 782 506 10741 2242 Aan de volgende scholen werden bovendien exerceer-oefeninAan de volgende scholen werden bovendien exerceer-oefeningen gegeven : gegeven: Wintersw-\jk (2 halve uren). Winterswijk (2 halve uren). Alkmaar ((1/2 uur). 1 12 uur). Heerenveen (1 uur). Heerenveen (1 uur). Aan het gymnastiekonderwijs werd deelgenomen door 9575 Aan het gymnastiekonderwtis werd deelgenomen door 9575 van de 10 741 mannelijke en door 1507 van de 2242 vrouwelijke de 10741 mannel-\jke en door 1507 van de 2242 vrouweltjke leerlingen. Vermits aan de scholen te Eindhoven 25 mannelijke en Vermits aan de scholen te Eindhoven 25 mannel-\jke en 8 vrouwelijke, te Rotterdam (Christelijke) 103 mannelijke en 8 vrouwel-\jke, te Rotterdam (Christel-\jke) 103 mannel-\jke en 8 vrouwelijke, te Voorschoten 65 mannelijke, te Amsterdam 8 vrouwelijke, te Voorschoten 65 mannel~jke, te Amsterdam (Christel-\jke) 37 mannel-\jke en 3 vrouwelijke, te Utrecht (bij3 vrouwelijke, te Utrecht (bij(Christelijke) 37 mannelijke zondere) 32 mannel-\jke en te Rolduc 136 mannelijke leerlingen te Rolduc 136 mannel-\jke leerlingen zondere) 32 mannelijke geen gymnastiekonderwijs wordt gegeven, behoort men het geen gymnastiekonderwijs wordt gegeven, behoort men het c-\jfer 10 741 te verminderen met 398 = 1010 343 en het clifer2242 cijfer 10741 te verminderen met 398 343 en het cijfer 2242 met 19 = 2223 om de verhouding tete kennentusschen hen 2223 om de verhouding kennen tusschen hen met 19 die niet deelnamen, en hen die daarvoor inin de gelegenheid die niet deelnamen, en hen die daarvoor de gelegenheid waren. Van de 10 343 mannelijke leerlingen namen er dus 9575 waren. Van de 10 343 mannel-\jke leerlingen namen er dus 9575 of ruim 91 1/2 pct. en van dede 2223 vrouwel-\jke 1507 of bijna of ruim 911/ 2 pct. en van 2223 vrouwelijke 1507 of b-\jna 68 pct. deel aan gymnastiek. 68 pct. deel aan gymnastiek. = = 189 189 c. EXAMENS. C. EXAMENS. Do uitslag der verschillende examens, in 1910 aan de hoogere burgerscholen afgenomen, benevens die van de eindexamens, LIer verschillende exalllen~, in HJlO aan L1e hoogere burgerscholen afgenomen, buncvclls (]ie van do eindoxall1cn~, De wordt gevonden wordt gevonden in de volgende tabel. de volgende talJel. ~Iannelijke Mannelijke +-' +-' en vrouwelijke leerlingen te zanten. te zam(,Il. en vrouwelijke Tool B ^^ 28 ; utrrcht. Utrecht. utrecht (R H.. B. S.).. Utrecht (R. H B. S.) (gcm.. H. B. S.) S.I (gem 77 (bijz. H. B. S.) S.l (bijz. (gem.. 3-j. c'·) ·. (ge m H-j. e.) » Amersfoort . ,, 1G 16 -- l() 51 I 16 1 c) 1 138 1 58 1~)0 150 12/ 127 SO 30 :i4 34 33 Hl 19 43 52 14 16 7 ^ 47 2 1 1 2 8 3 ]4 14 ., " .J 59 G9 59 (J() 66 1 1 10 2 ! 1 1 3 " " 10 28 23 7 3 HO 130 12 12 12 12 ]GG 12fJ 1 56 129 231 171 231 171 10 1.0 ;)8 58 HO 30 21 4 49 26 2 2 3 1., 1" (i (^ !) 9 4 I<'1-i0slr c^u H2 .^ 14H 149 3/ 57 /2 72 67 " 122 26 23 8 18 3 4 1 ]2 20 5 4 ·1 (i (í .-) " 2 20 .. 6 -- 1 1 11_ 11 37 87 1 , 1 2 u 2 ^^ ^ 2 :2 .) ., `' 2 2 cl 7 24 ^ 5 1 8 1 4 1 1 1 1 .^3 1 71 8!1 89 lIG 116 83 33 81 33 53 70 101 r 27 ul I lG 15 11 18 I!) 19 1315 G 6 43 ru^ .^ ^ _^ 11 20 1/ 17 14 14 lG 15 8 3 èî8 ilO 10 27 12 12 13 2 ..^ lH 11 13 ]3 cl 0) 4 H 1 C: ]'()l1inWlll. Gronillg011 (5-.i. c'.) . Groningen.. Groningen (5-j. c.) . . ( . ^ -j. ('.) (8-.i. e.) .. . 77 Veendam Veendam .. VVillSe!lOt(:ll Winschoten Sappe;nleer. Sappem0rr. Wa1'ff ll ]ll . ÎY~lrffllm 1 1'' 18 - 97 28 56 8 73 23 51 220 128 123 ., n2 9^ 177 DG 96 G7 I 67 M\ 43 81 H4 .^ 4 `^ 2 2 () 6 82 32 12 ! 12 -- 1 8 23 34 7 1 4 1 1 2 35 26 8 2() 11 3 4 2 1 G4 54 ^ 14 10 -- 4 2 3 " " 3 44 Drrllth(:. Drenthe. Assen . Aleppel .. Muppnl . Coevorden. . . Coevordell " .) 21 81 :3 1 ~I 1 1 12 2 8 1 1 47 5) 5) 9 1 1 2 ï 7 .) 1 1 · 2 :2 ,) 77 /0 70 28 18 59 14 56 23:_^ 23 llG ! 116 68 63 /1 71 12 8 a :2 ') 5 Lim hurg. Maastri('ht. Limburg. Maastricht . EOermOll(1. Roermond . Vrnlo Venlo Holrlu(' Bolduc . 2 22 4') 13 ) 18 -- 40 7) 7) 7 7 5 D 3 ') .) ! 18 18 18 I 6) 13 Hi 24 I 16 2 26 3 1 1 158 92 !)(J 96 42 ! 2\l 29 21 11 2() 2(=) 17 10 4 1 (i ,) .) 1 8 23 36 124 187 83 85 20 25 3!1 39 20 1H 1D 19 I 147H 42D 2èlèî~) ! 1745 591 ;)0/ 28·t 1473 429 2339 174G G!J·l 507 284 I, 10G24 i2H42 2023 17 05 10524 8182 12342 202 3 11703 H18 318 I 1) Hiel'\-~m 3 VOOl' \'oor110rcidmde klasse. 4) Hiervan 5 voor de voorbereidende kla,sse. 5) 1^, 71 è1 5) 1'> 77 n ti) 6) 7) %) ,, " " 4 afgewrzen \'oor "de vonrhprui ;::l C':l I I Akte M. O. Can didaat. Art. 90. Totaal. PROVINCIËN. GEMEENTEN. H C':l .;..:>.;..:> 08 aH Noordbrabant. 's Hertogenbosch Herto~enbosch. Tilburg Breda. Breda Bergen op Zoom . op Zoom. Helmond Eindhoven. . . Eindhoven . 00 Uu ;a 1=1 C':l 0 ~ ~ ~ C':l 000; .00 .;..:> d Cl:> H 00 -j..Ó cr5 H Art. 83. 01=1 -j..Ó Oude akte. C':l C':l "0 0 c.i .;..:> Q;l C'1 Q;l .;..:> "0 ';":>1=1 -j..Ó ~. .....,0 c.i · I '@ C':l :> C':l ~ .;..:> ~ 0 ::s ~Q;l ~ ~ ~H 8 0 .-< I I I I 1 c:; .;..:> Q;l r.Il i I I . . . . 6 3 4 2 1 1 12 3 5 4 2 3 2 7 1 3 - I - 1 11 7 7 13 18 12 9 8 - - - 1 2 1 1 1 -- - - - 2 - ----- - 1 1 -- 19 12 18 15 10 10 9 26 12 21 25 13 17 17 13 13 16 9 12 27 27 27 16 16 25 28 15 15 12 12 23 20 18 18 20 20 19 19 20 13 13 8 8 26 13 13 25 26 25 10 6 19 19 20 9 23 24 27 16 16 16 -- -- -- -- -- - Gelderland. Arnhem (5- jarige cursus). (5-jarige cursus). (3-jarige ,, ). ,, (3-jarige ,. " Nijmegen (gem.) _ (gem.) (bijz_) ,, (bijz) " Apeldoorn . . . . . Zutphen. Zutphen Tiel Wageningen Winterswijk Zaltbommel 1 3 - 1 1 1 12 8 8 15 20 2C 11 10 10 9 7 7 7 7 12 12 13 9 18 17 8 8 7 7 14 17 8 14 11 11 11 8 6 C 13 18 8 8 15 14 13 7 i 4 16 1E 16 1E 7 i 18 15 22 11 10 -- - - 1 - - ^ .- - 1 1 1 1 5 3 - - - ------ - - -- - - - - - - - - -- -- -- - Zuidholland. 's Gravenhage (1ste 5- jarige cursus) 12 Gravenhage 11ste 5-jarige ) (2de 9 ,, ,, " " " (3de 11 ,, 77 " )I " (Bijz.) . " 6 (Bij z.) 77 " (3-jarige curs 7 (3-jarige cursus) . 77 " (lste 5- jarige cl Rotterdam 5-jarige cursus) . 8 Rotterdam ) . 4 ,, (2de ,, t2de " " " (Cluist.) . 3 (Christ.) " (3-jarige cursus ) . . . 6 ,, (3- jarige cursus). " (3-j. cursus m. handels,, " klasse) . 2 6 Leiden 4 Dordrecht . . . . . 4 Delft 4 Schiedam . . . . . 8 Gouda 3 Gorinchem ._ . . . . 1 Brielle 9 Voorschoten 2 Katwijk aid Rijn . . a/d C.0 - - 1 - - 1 1 1 3 2 - - -- 1 1 I - -I -- - -- -- -- - - ^ 1 2 - --------- --- - - 2 2 5 4 1 - - 1 2 - 2 1 - . 2 1 --- - .... -'I - 2 1 2 3 - 1 - -- - Noordholland. 5-jarige 8 Amsterdam (lste 5- jarige cursus) Amsterdam ) 9 (2de ,, ,, " ) 11 " " (3de ,, ,, " " " (R.-K. H. B. S ) . 3 (R.-K. H B S.) ,, " 2 (Christ.) ,, " 3 (lste 3-jarige cursus) I 3- jarige ,, " 4 (2de ,, ,, " ,,) " 2 ) (3de ,, ,, " " " 3 ) (4de ,, ,, ,, ) " " " 9 Haarlem (5- jarige cursus) . . . (5-jarige cursus) 5 ) . . . (3-jarige ,, ,, (3- jarige " " 4 Zaandam 4 Alkmaar. Alkmaar 1 1 -- - - - -- - I 2 - - - - - I =1 - -- --- - - -- 1 1 -- -- -- - - 1 2 - -- - - -- -- -- - Algemeen totaal. C' ...,:l .;..:> Getal vacatures. '@ 0 1=1 '6 8 no 38 '1-1 -1v Q;l Q;l 'O ' Z S Q;l :;iJ hl! 19 19 12 12 18 18 15 15 10 10 9 26 12 12 21 25 13 13 17 17 13 13 16 16 9 12 12 27 27 27 16 16 26 28 15 15 12 12 23 20 20 18 18 20 20 19 19 20 13 13 8 26 13 13 25 26 25 10 10 6 19 19 20 9 24 24 27 16 16 16 16 III!! ! 'I li 1 1 1 1 II IIIII- I 203 Algemeen totaal. vacatures. ^ a SCHOLEN. ^ · o^ GETAL EN BEVOEGDHEID DER LEERAREN. Oude akte. ^ ^ o· ^ ,^ 4 < N PROVINCIËN. GEMEENTEN. 00 -4. ° P 6 1 6 0o Q; ^ 00 Cri CO 43 , o r-4 cd ^ o ^ ^ ^ o N o . Noordholland ( Vervolg.) Hoorn Enkhuizen Helder Hilversum (openbare) . (bijzondere) ,, -- -- 5 4 5 3 2 1 -- -- 7 6 7 10 12 12 9 9 9 10 9 6 18 14 12 9 9 9 7 10 12 7 9 6 12 11 10 8 11 7 9 8 6 15 7 8 18 912 2 1 1 1 2 1 1 1 13 8 13 17 17 18 12 13 11 -- -- -- 13 8 13 17 17 18 12 13 11 19 17 13 22 22 20 11 16 11 15 16 17 12 12 8 24 15 14 11 13 9 14 12 9 20 13 12 24 1415 Zeeland. Middelburg Zierikzee Goes . . . Vlissingen Utrecht (Rijks H. B. S. (gem. 5-jarige cursus) . 77 ,, (bijz.,, ,, (gem. 3-jarige Amersfoort ) -- -- -- -- -- -- Utrecht. 17 ,, 7 7 6 4 4 6 1 6 1 7 5 5 3 1 2 2 1 1 19 17 13 22 22 1 20 11 16 11 15 16 17 12 12 8 Friesland. Leeuwarden Harlingen Sneek Heerenveen Zwolle Deventer. Kampen Almelo Enschedé Steenwijk -- -- -- -- -- -- 2 1 1 1 1 -- Overijssel. 1. 2 1 1 -- -- Groningen. Groningen (5- jarige cursus) . (3- jarige ,, Veendam Winschoten Sappemeer Warffum . ,, ) . 11 4 4 2 2 2 5 4 3 3 5 2 4 384 -- -- -- -- -- 1 24 -- 15 14 11 13 9 -- 14 12 9 20 13 10 20 -- -- -- -- 2 -- 4 Drenthe. Assen Meppel . . Coevorden . Limburg. Maastricht . .. Roermond . .. Venlo Rolduc -- 2 1 1 82 4 2 8 1 17 1411 Gaat af voor : 1 leeraar in 5 betrekkingen 1 4 10 leeraren ,, 3 80 ,, ,, ,, ,, ,, 2 17 4 + 3 +20 + 80 107 107 1304 Het aantal leeraarsbetrekkingen was op genoemd tijdstip, 4 vacaturen medegerekend, 1415. Het aantal leeraren was evenwel 107 minder dan dat der betrekkingen, aangezien 1 leeraar aan 5 scholen, 1 leeraar aan 4, 10 leeraren aan 3 en 80 leeraren 4 1308 aan 2 scholen werkzaam waren, zoodat het aantal personen door wie 1411 betrekkingen waargenomen werden, op 31 December 1910 1304 bedroeg. 204 De leeraren in 2 betrekkingen : dr. J. F. D. Blote, Hoogduitsch en J. Kofman, Staatswetenschappen, te 's Hertogenbosch en te Tilburg; G. J. Stocksmeier, Nederlandsch, geschiedenis en aardrijkskunde, te 's Hertogenbosch en te Helmond ; H. Rutgers, geschiedenis en aardrijkskunde, te 's Hertogenbosch en te Eindhoven; mej. J. Rosskopf, staathuishoudkunde, te Helmond en te Venlo ; A. J. M. Garjeanne, natuurkunde en plant- en dierkunde, te Eindhoven en te Venlo ; dr. B. Meilink, wis- en natuurkunde, mr. M. J. Wolff, staathuishoudkunde, H. G. Bom Wzn., boekhouden, J. Favier, handen rechtlijnig teekenen en J. A. L. de Ladhouder, gymnastiek te Arnhem (5-jarige en 3-jarige cursus) ; mr. dr. G. L. van Oosten Slingeland, Staatsinrichting, te Arnhem (5-jarige cursus) en Zutphen ; M. Knorringa, boekhouden, te Tiel en te Wageningen ; A. Feenstra, Staatswetenschappen, te Tiel en te Gorinchem A. V. E. Pohl, hand- en lijnteekenen, te Tiel en te Zaltbommel ; J. A. Dij kshoorn, Fransch, te Winterswijk en te Enschedé ; C. Timmermans, Engelsch, en J. P. van der Meulen, werktuigkunde en lij nteekenen, te 's Gravenhage (1ste 5-jarige cursus) en te Voorschoten ; mr. P. 1VI. von Baumhauer, Staatswetenschappen, te 's Gravenhage (1ste 5-jarige cursus) en te Leiden ; Ph. J. Stok, wiskunde, werktuigkunde en rechtlijnen teekenen, M. v. d. Ende, wis- en natuurkunde, dr. J. J. Hallo, natuurkunde en cosmographie, dr. H. van Cappelle, plant- en dierkunde, J. P. Heyligers, Hoogduitsch en W. J. Lampe, handteekenen, te 's Gravenhage (2de 5-jarige cursus) en te Voorschoten ; P. J. Schijf, gymnastiek, te 's Gravenhage (1ste en 3de 5-jarige cursus) ; mr. A. J. D. de Bock, Staatswetenschappen, te 's Gravenhage (3de 5-jarige cursus) en te Hilversum (openbare) ; C. J. Enklaar, scheikunde, te 's Gravenhage (2de en 3de 5-jarige cursus) 0. ten Have, geschiedenis en aardrijkskunde, mr. N. P. C. v. Wijk, Staatswetenschappen en J. Molenaar, wiskunde en schoonschrijven, te 's Gravenhage (Ned. Lyceum en 3-jarige cursus) ; J. W. F. v. Meegeren, wiskunde en boekhouden, te 's Gravenhage (3-jarige cursus) en te Schiedam; J. L. J. ten Dam Ham, geschiedenis, aardrijkskunde en Nederlandsch, en M. J. Goude, Hoogduitsch, te 's Gravenhage (3-jarige cursus) en te Voorschoten ; de leerares D. J. v. d. Linden, gymnastiek, ` te 's Gravenhage (1ste 5-jarige cursus en 3-jarige cursus) ; de leerares A. v. Hoof, boekhouden, te Rotterdam (1ste 5-jarige cursus en 3-jarige cursus) ; R. Volbeda, Engelsch, J. J. Prins, plant- en dierkunde, J. W. Pik, Staatswetenschappen, geschiedenis en aardrijkskunde, P. Wijdenes, wiskunde en boekhouden, te Rotterdam (2de 5-jarige cursus en 3-jarige cursus); R. Buning, Nederlandsch, te Rotterdam (3-jarige cursus en 3-jarige cursus met handelsklassen) ; C. v. d. Waals, boekhouden, te Rotterdam, (3-jarige cursus met handelsklassen) en te Leiden; L. H. Hamerslag, gymnastiek, te Rotterdam (2de 5-jarige cursus en 3-jarige cursus met handelsklassen) ; J. C. Schalkwijk, wiskunde, mechanica en cosmographie, J. Kunst, geschiedenis en W. Draaier, Nederlandsch, te Leiden en te Voorschoten; N. J. A. Roldanus, scheikunde en S. Beenhakker, Fransch, te Delft en te Schiedam ; E. J. V. M. Hoogeveen, plant- en dierkunde, te Katwijk a/d Rijn en te Amsterdam (R. K. H. B. S.) ; H. J. van Dijk, handteekenen, te Amsterdam (Christ. H. B. S. en 1ste 5-jarige cursus) ; W. J. Brandts, rechtlijnen teekenen en G. P. Brouwer, scheikunde, te Amsterdam (1ste en 3de 5-jarige cursus) L. Versteeg, Engelsch, te Amsterdam (2de 5-jarige cursus en 4de 3-jarige cursus) ; M. Baints, hand- en rechtlijnig teekenen, te Amsterdam (2de 5-jarige cursus en 3de 3-jarige cursus) ; P. de Geus, Fransch, te Amsterdam (2de en 4de 3-jarige cursus) ; J. W. Haalmeijer, gymnastiek, te Amsterdam (3de 5-jarige cursus en 3de 3-jarige cursus) ; . H. Wieringa, boekhouden, J. J. van den Hoek, geschiedenis, . dr. P. H. v. Moerkerken jr., Nederlandsch, M. F. van Goor, Fransch, P. Frisius de Haan, Hoogduitsch, G. Kats, handteekenen en schoonschrijven) en H. J. de Vries, hand- en lij nteekenen, te Haarlem (5-jarige cursus en 3-jarige cursus met handelsklassen); A. v. d. Stempel, boekhouden, te Hoorn en te Zaandam ; H. K. M. Roelants, plant- en dierkunde, en' dr. B. H. J. ter Braake, scheikunde, te Hilversum (openbare en bijzondere) ; F. A. Kohly, Fransch, te Hilversum (bijzondere) en Utrecht (Rijks H. B. S) ; M. van Breen, Engelsch, te Middelburg en te Goes ; W. de Graaf, gymnastiek, te Middelburg en te Vlissingen; dr. D. M. KOoy, scheikunde, C. J. G. Mieremet, gymnastiek , . en dr. J. M. Geerts, plant- en dierkunde, te Utrecht (gemeentelijke H. B. S. met 5-jarigen cursus en 3-jarigen cursus) ; J. J. Vermeulen, aardrijkskunde, en H. Makkink, Engelsch, . te Utrecht (bijzondere H. B. S. en gemeente H. B. S. met 3-jarigen cursus) ; mr. dr, P. C. Andreae, Staatsinrichting, te Harlingen en te Sneek; mr. J. J. Veurman, staathuishoudkunde, te Heerenveen en te Meppel ; C. J. de Bruyn Kops, staats- en handelswetenschappen en teekenen, te Zwolle en te Deventer ; F. de Groot, wiskunde en boekhouden, te Groningen (RijksH. B. S. en gemeente H. B. S. met 3 -jarigen cur s us) ; mej. A. van Wering, gymnastiek, Groningen (Rijks H. B. S.} en te Veendam; H. D. van der Maas, gymnastiek en schoonschrijven, te Roermond en te Venlo. De leeraren in 3 betrekkingen waren : W. Kosten, handelswetenschappen, te Bergen op Zoom, te Middelburg en te Goes; mr. M. J. van der Flier, staatswetenschappen, te 's Gravenhage (2de 5-jarige cursus), te Dordrecht en te Voorschoten ; H. J. H. van Vianen, boekhouden, te 's Gravenhage (1ste, 2de en 3de 5-jarige cursus); J. Reiding, scheikunde, te Rotterdam (1ste en 2de 5-jarige cursus en 3-jarige cursus) J. H. E. Schmid, schoonschrijven, te Amsterdam (1ste en 2de 5-jarige cursus) en 2de 3-jarige cursus ; J. Vlas Ummels, leerares in gymnastiek. te Amsterdam. (2de 5-jarige cursus, 1ste en 3de 3-jarige cursus) ; J. Gerritsz, Staatswetenschappen, te Amsterdam (1ste en 3de 5 jarige cursus) en te Haarlem (3-jarige cursus met handelsklassen) ; I. Stibbe, Staatswetenschappen, te Utrecht (Rijks H. B. S., gemeente H. B. S. met 5-jarigen cursus) en te Hilversum (bijzondere II. B. S.) ; dr. J. M. Geerts, plant- en dierkunde, te Utrecht (gemeente 5-jarige en 3-jarige cursus en bijzondere H. B. S) ; mr. dr. J. Kalma, Staatswetenschappen, te Leeuwarden, te Groningen (Rijks H. B. S.) en te Warffum. De leeraar in 4 betrekkingen was : L. D. Wolters, boekhouden, te Apeldoorn, te Winterswijk, te Zutphen en te Almelo. De leeraar in 5 betrekkingen was : S. J. v. d. Vliet, boekhouden, te Amsterdam (1ste, 2de en 3de 5-jarige cursus en 3de 3-jarige cursus) en te Hilversum (openbare H. B. S.). Hieronder volgt eene opgave van het aantal leeraren die onderwijs geven in een of meer vakken, waarvoor zij bevoegd zijn en daarnaast in een of meer vakken, waarvoor zij geene bevoegdheid bezitten, alsmede van het aantal leeraren die geheel onbevoegd zijn of slechts eene gedeeltelijke bevoegdheid hebben verworven. N. B. Het vak schoonschrijven is buiten beschouwing gelaten, omdat hiervoor geene akte noodig is. 205 Aantal leeraren, wel in het bezit PROVINCIE. GEMEENTEN. Aantal leeraren, niet in liet bezit eener akte van bekwaamheid voor het geven van middelb. onderwijs, of getuigschrift ingevolge de Hooger-onderwijswet. 3 Aantal leeraren eener akte M.O., of die doceeren in een getuigschrift inge- of meer vakken, volge de Hooger- waarvoor zij beonderwijswet, voegel zijn en maar wier diploma daarnaast in een geene bevoegdheid of meer vakken geeft om aan de waarvoor zij niet school onder 2 ge- bevoegd zijn. noemd, te doceeren. OPMERKINGEN. 1 2 's Hertogenbosch Tilburg Breda . Bergen op Zoom Helmond Eindhoven Arnhem (5-j. c.) c.) ,, Nijmegen (Gem ) (Can. Coll.) Apeldoorn Zutphen Tier . . Wageningen . W interswij k . Zaltbommel . ,, 4 1 5 2 3 1 1 1 1 Allen bevoegd. id. 6 Noordbrabant. 1 Gelderland. 2 4 9 1 1 1 1 1 9 3 Zuidholland. 's Gravenhage (lste 5-j. c.) (2de 5-j. c.) . (3de 5-j. c.) (bij z.) (c7-^. c. ` . Rotterdam (lste 5-j. c.) . (2de 5 -j c ) (Chr.) . . ^> > c.) (3-j. c. met handelsk.) Leiden . . Dordrecht Delft Schiedam Gouda Gorinchem Brielle Voorschoten . 77 . ) Allen bevoegd. 1 1 Allen bevoegd. Allen bevoegd. 1 Allen bevoegd. Allen bevoegd. Allen bevoegd. Allen bevoegd. 1 1 Katwijk aid Rijn i A llen bevoegd. id. Noordholland. Amsterdam (iste 5-j. c.) 77 77 . .^- .j. c.) . . ( ?de ~ (3de 5-j. c·) · (R. K. H.B.S.) . (Chr. » )· (iste 3-j. c.) . (2de 3 -j. c.) . . (3de 3-]. c.) . (4de 3-j. c.) . . . i 3 Allen bevoegd. id. id. Allen bevoegd. Haarlem (o- j c 77 ( ^^ ^ - .j , ^"· . id. 52 206 206 ~I I "."~" , Aantalleeraren, """"I Aantal ]eeraren, I Aantal leeraren, wel in het bezit Aantal leer~ren . i Aantalleeraren,. : wel in het bezit iAantal leeraren I [niet in het bezit eener akte M.O., of die doceeren in een niet in het bezIt eener akte lf.Ç)., of I die doeeeren ll1 een I I PROVINCIE. I GEl\1EENTEN. GEMEENTEN. eener akte van ; eener akte. van I getuigschrift mge·! of meer vakken etui schrift in ge- of meel' va~ken bekwaamheid voor Hoo er I ,vaarvoor zij be· vol (le i bekwaamheId yoor! volge de Hoogel'·waarvoor .. ZlJ begi· g het geven van g i het geven van , onderwijswet, I voegd zIJn en onderwijswet, voegd zijn en jmiddelb. onderwtjs,' maar wier diploma. daarnaast in een middelb. onderwils, maar wier diploma daarnaast in . of getuigschrift Igeene bevoegdheid I of meer vakken of getuigschrift geene bevoegdheid of meer ,:~kken I ingevolge de.. geeft om aan de waarvoor zij niet ingevolge de i geeft om aan de [waarvoor zu. met Hooger-onderwijs- school onder 2 ge· . Hooger·ondenVlJs· ! school onder 2 ge- I bevoegd Zlll1. bevoegd zijn. wet. , wet. iInoemd te doceeren. noemd, te doceeren. I i I I. Opmerkingen. Opmerkingen. 1 1 Noor. dholl and. Noordholland. , Zaandam I Alkmaar 2 g 3 4 4 D 6 6 2 2 Allen bevoegd. Allen bevoegd. Hoorn Hoorn . . . Enkhuizen Helder Helder. . .. Hilversum (Openb.) Hilversum (Openb ) (Bijz.) . (Bijz.) ,, 1 1 1 1 Allen bevoegd. Allen bevoegd. 1 1 2 2 û J Zeeland. Middelburg Zierikzee . Goes Goes. Vlissingen Utrecht. utrecht. 1 1 1 1 1 1 . . . . 2 2 Utrecht (Rijks I UtreCh: átijks ,, ,, ,, H.B.S.) H.B.S.) . (Gem. · » ) (Gem. ) (Bijz. ,, ) . (Gem. 3-j c) (Gem. g.j. c.) . 1 Allen bevoegd. g 3 Amersfoort Friesland. Lee II warden Leeuwarden Harlingen. Harlingen Sneek . . 2 Allen bevoegd. 2 1 1 Allen bevoegd. id. 1 1 Heerenveen Heerenveen Overijssel. Overti ssel. 1 1 Zwolle Zwolle. Deventer Kampen Almelo Almelo. Enschede Enschedé Steenwijk Steenwijk. -- I 1 1 i Allen b(woegd. bevoegd. 1 1 2 J 1 1 1 Allen bevoegd. Groningen. Groningen (5-j. c.) , (5·j. c.), (g.j. c.) (3-j. c.) Veendam . . Winschoten Winschoten . Sappemeer Sappemeer . Warffum Warfrum . Assen Assen .. Meppel. Meppel Coevorden. 1 1 id. 1 1 Allen bevoegd. id. id. 1 1 Drenthe. 2 1 1 4 Limburg. Maastricht . Maastric:ht Roermond. Roermond . . Venlo . Rolduc . 4 4 2 74 1 1 2 I Allen bevoegd. 2 2 9 48 207 De vakken waarin de hiervoren bedoelde leeraren onderwijs geven, benevens hunne bevoegdheid worden vermeld in de volgende tabel: Vakken waarin de leeraren doceeren die niet in het bezit zijn eener akte van bekwaamheid M. 0. of van een getuigschrift dat bevoegdheid geeft ingevolge de Hoogeronderwijswet. Provincie. Gemeente. Leeraren in het bezit eener akte M. 0., of van een getuigschrift ingevolge de Hooger-onderwijswet, maar wier diploma geene bevoegdheid geeft om aan de school onder 2 genoemd te doceeren. Vakken waarin zij onderwijs geven. Leeraren die doceeren in één of meer vakken waarvoor zij bevoegd zijn en daar naast in een of meer vakken, waarvoor zij niet bevoegd zijn. Vakken waarin zij onderwij s ge ven. De vakken waarvoor de leeraren niet of niet volledig bevoegd zijn, zijn cursief gedrukt. Bevoegdheid. Bevoegdheid. 5 ' K 1, K V. I Noordbrabant 2 's Hertogenbosch 3 4 Wiskunde. 6 Staatsinrichting en Stactthziish oz-tdk. Boekh. Wisk. Scheikunde. Plantdi,erk. Staatsinrichting en ,5taath ish o2-c d k. Boekh. I^Visk. TV2sk. Boekh. Aarc hr. Gym n . Vad. Gesch. Gesch. Aa.rdr. Eyzgelsch,. A a rdr#kskand e. Nedrlctnsh. K XI. 7 KXII, K V. Technoloog. K XI. K XII, K V. K XII. KI, K IX. P. Geene bey. Hoofdakte. A- akte. Hoofdakte. K VII. Tilburg Breda . .Bergen op Zoom Helmond . . Eindhoven . Gelderland Arnhem (5-j. c.) Arnhem (3-j. c.) Nijmegen (Gem.) Wiskunde. Duitsch. Wiskunde. KI A. K V. . Wiskunde. Wiskunde. Plant- en dierk. Plant- en dierk. Aardrijkskunde. 2 Fransch. Aardrijkskunde. Duitsch. Engelsch. Nederlandsch. 2 Wiskunde. Wis' KI. K V. K IV. A. A. A. KI. K V. A. A. K IV. A. KI, K K V. TVi,sk. Boekh. K V, K XII. Staatsinrichting en Dr. rechtsw. Sta,ath Zti:shoa- dk. Nijmegen (C. C.) Apeldoorn . unde. Scheik. Plant- en dierkunde. Technol. K IV. Zutphen . Tiel. . . Wageningen · Duitsch. Duitsch. , Pl ant- en dierk. Fransch. Wis- en werkt. Wisku nde. II. Winterswijk . Zaltbonlmel. . Wis- en werktk. K I, II, III, V, ell cosmogr. VI. Nederlandsch. Geschiedenis. Scheikunde. Plant- en dierk. K VII. Geene bev. Technoloog. Geene bev. Drs. Ned. letteren. Geene bev. B. akte. Geene bev. Geschiedenis. St aatswetensch. Hoogduitsch. Nederlctndsch. Zuidholland 's Gravenhage le 5 j. c. 's Gravenhage 3e 5 j. c. 's Gravenhage Bij z. (Lyceum) Rotterdam (le 5 1. e.) Hoogduitsch. A akte. Wiskunde. Scheikunde. Cand. Wis- en N. Dr. Artsenij berk. Staatsinrichting. Staathuishoudk. Staatsinrichting. Stactth ct%shottdk. Dr. rechtswetsch. Geene bev. Dr. rechtswetsch. Geene bey.. Plant- en dierk. K IV. 208 Leeraren in het bezit eenei akte M.O., of van een getuigschrift ingevolge de Hooger-onderwijswet, maar wier diploma geene bevoegdheid geeft om aan de school onder 2 genoemd te doceeren. Vakken waarin zij onderwijs geven. Bevoegdheid. Leeraren die doceeren in een of meer vakken waarvoor zij bevoegd zijn en daarnaast in een of meer vakken waarvoor zij niet bevoegd zijn. Vakken waarin zij onderwijs geven. De vakken waarvoor cle · leeraren niet of niet volledig bevoegd zijn, zijn , cursief gedrukt. Provincie. Gemeente. Vakken waarin de leeraren doceeren die niet in het bezit zijn eener akte van bekwaamheid M. 0. of van een getuigschrift dat bevoegdheid geeft ingevolge de Hoogeronderwijswet. Bevoegdheid. 1 2 3 4 Fran sch. A akte. 6 Staatsinrichting. Staa th u isho udk. I 7 Zuidholland Ratterdarn Chr. Rechtl. teeken. Dr. reclstswetsc,h. Geene bev. Dordrecht . Delft . A akte. Hoogduitsch. Wiskunde. Cand. wis en n. Plant- en dierk. K IV. Engelsch. A akte. HOOgduitsch. A akte. A Akte. Staatsinrichting.. Staath 2t i:sh o2.ti dk-. , - Dr. rechtswetsch. Geene bev. Dr. rechtswetsch. Geene bev. B akte. A Akte. K. XI. Geene bev. Scheik. ingenieur. Geene hev. Schiedam. . Gouda . Engelsch. Staatsinrichting. Staatlzz-tish ottdk. Engelsch. Hoogda i,tsch . Staatsinrichting. Staathitishootdk. Scheikunde. Plant- en Dierk. Brielle. Voorschoten. - WiSku llde. Cand. wis- en sterrenkunde. Cand. wis- en natuurk. Staatsinrichting. Staath z t ish-o rtdk. - - Katwijk a. d. R. Teekenen (akte L. 0.) Wiskunde. Dr. rechtswetsch. Geene bev. Noordholland Amsterdam (R. K.) Amsterdam (Chr.) . Amsterdam (4e j-.) · Zaalldalll . Hoorn . Enkhuizen . Hilversum (openb.) Hllvet'su111 (Bijz.) Dr. scheikunde. Wiskunde. Plant- en dierk. K IV. A a hte. r ra11s(^n . Plant- en dierk. K IV. A akte. Hoogduitsch. A akte. Fr ansch. Aardrij kskun de. Geschiedenis. KIX. Hoofdakte. Aardrijkskunde. Geschiedenis . KIX.. Hoofdakte. Wiskunde. Plant- en Blerk. - KI. K IV. Scheikunde. Plant- en (lieg -k. Scheik. ingenieur. Geene bev. Scheik. ingenieur. Geene bev. Dr. rechtswetsch. Geene bev. Scheik. , Natuurk. en nat. hist. Nat. hist. Wlsk1111de. - K 1V. K I. Cand. wise11 natutlrk. Staatsinrichting. Stoat/ia ish-o tclk. Zeeland Middelburg . Zierikzee . Goes . Vlissingen . Plant- en dierk. \Viskunde. Wiskunde. KIV. K I, III. K I. Scheikunde. Plant- en dierk. Staath((ish0ndk. Geschiedenis. Aardrijkskunde . Technoloog. Geene bev. Geene bev. Dr. Ned. letteren. 209 Leeraren die doceeren in een of meer vakken waarvoor zij bevoegd zijn en daaDnaast in een of meer vakken waarvoor zij niet bevoegd zijn. Vakken waarin zij onderwijs geven. De vakken waarvoor de leeraren niet of niet volledig bevoegd zijn, zijn cursief gedrukt. Vakken waarin de leeraren doceeren die niet in het bezit zijn Provincie. Gemeente. enraktvbkwaamheid M. D . of van een getuigschrift dat bevoegdheid geeft ingevolge de Hoogeronderwij swet. Leeraren in het bezit eener akte M. 0., of van een getuigschrift ingevolge de Hooger-onderwijswet maar wier diploma geene bevoegdheid geeft om aan de school onder 2 genoemd te doceeren. Vakken waarin zij onderwijs geven. Bevoegdheid. Bevoegdheid. 1 Utrecht 2 Utrecht (R. H. B. S.) Utrecht Bijz. H. B. S.) 3 4 Wiskunde. Fransch. Wiskunde. 5 K II, V. A akte. K I. 6 7 id. Cand. Wis- en. Natuurk. Staatsinrichting. Staathuishoudk. Boekhouden Wiskunde. Plant- en Dierk. Wiskunde. Dr. rechtswetsch. Geene bey. Geene bey. K I. K II. K III. K V. K XII. K VII. Geene bev. Amersfoort . Boekhouden. Nederlandsch. Geschiedenis. Friesland Leeuwarden . Heerenveen . Plant- en dierk. Staatshuishk. K IV. Dr. rechtsw. Scheikunde. Natuurkunde. Plant- en Dierk. Scheik. ingenieur. Geene bev. Overijssel Zwolle . . Engelsch. Wiskunde. A. akte. KI,II,VenVI. Wiskunde. Kampen . Almelo . Plant- en Dierk. Engelsch. Geschiedenis Dr. plant- en dierk. B akte. Geene bev. B akte. Geene bev. Enschedé . . Steenwijk . Fransch. A akte. Hoogduitsch. Staathuishoudk. Groningen Drenthe Veendam . Assen . Wiskunde. K I, V. I. Scheikunde. Wiskunde. Dr. scheikund. Meppel. . Natuurkunde. Scheikunde. Dr. Artsenij bereidk. Cand. Plant- en Dierk. Dr. Rechtsw. Dr. Rechtsw. KI. K IV. A acte. A akte. Aardrijkskunde. Nederlandsch. Plant- en dierk. Staathuishk. Staathuishk. Wiskunde. Coevorden . Limburg Maastricht . Plant- en dierk. Engelsch. Fransch. Roermond K. IX. Geene bev. . Wiskunde, K V. Boekhouden. Staatsinrichting. Staathuishoudk. K XII. Dr. rechtsw. Geene bev. K. XI. Geene bev. K III. Geene bev. Rolduc . Wiskunde. Aardrijkskunde. Hoogduitsch. Fransch. A akte. A akte. Staatsinrichting. Teekenen. Plant- en dierk. Staathuishoudk. Cosmographie. Plant- en Dierk. 53 210 In de volgende tabel zijn de jaarwedden van de directeuren der hoogere burgerscholen opgenomen en het getal der leeraarsjaarwedden van directeuren en leeraren. Jaarwedde van den directeur t = vrije woning. Getal der leeraarsjaarwedden. boven boven tot en met f 1000 f 2000 f 1000, tot en met tot en met f 2000. f 2500. Getal Totaal bedrag jaarwedden der van directeuren jaarwedden. en leeraren. SCHOLEN. boven f 2500. Rijks- hoogere burgerscholen met 5-jarigen cursus. 's Hertogenbosch Tilburg Bergen op Zoom Wageningen f 3 000,3 800,3 200,- 3 1 3 2 2 4 4 2 7 6 ^ 5 6 4 2 5 9 3 5 19 12 15 16 20 16 13 13 18 12 13 19 20 15 24 14 14 13 286 f 38 555,2 7 200,- 3 9 -- 37 800, 3 800,3 600,3 400,3 800,- 28 530,39 950, Gouda Alkmaar Hoorn . Helder Middelburg . Zierikzee . 2 " ^ 34 830, 29 035, 29 145,3 917 0, 21 720,24160, 5 5 2 2 2 2 1 1 6 3 3 4 5 6 5 3 1 2 8 3 8 4 2 4 80 2 1 6 -- 3 800,4 000,-- 3 450,-- 2 7 50,- 6 7 Goes Utrecht Leeuwarden . Zwolle . . 2 9 6 5 4 000,3 600,3 200,- 5 4 ^ 5 42 740, 44 125, = 38 210, 47 365, 24 485, 24 265, 2 8510,f 599 795, -- Groningen Veendam 3 600, 3 000,3 800,3 000,- 4 5 7 5 5 1 1 ,5 Assen Roermond Totaal 18 33 90 65 Rijks- hoogere burgerscholen met 8-jarigen cursus. Helmond . Winterswij k . Heerenveen . Steenwijk Sappemeer Warffum Meppel Coevorden - i f 2 850,2 600,3 000,2 600,3 200,3 000,2 800,- 1 1 1 1 3 2 2 3 2 16 49 4 6 8 6 6 4 9 5 5 53 143 3 1 10 9 11 8 f 18 750, 15 455, 17 0 30, 1 1 885,22 240, 1 1 2 2 1 13 9 12 9 13 790,1 8 7 00, 2 600,Vacature. 10 87 6, 17185,- Venlo . . Totaal Totaal Rijks- hoogere burgerscholen . 2 10 90 4 69 10 91 377 8 f 145 911,f 745 706,- 26 211 211 S C HOL E N. S C H OLEN. Getal der leeraarsjaarwedden. der leeraarsjaarwedden. I Jaarwedde Jaarwedde ----~ -~-I'~-~-~I-G-e-t-al~ ITotaal bedrag Totaal bedrag Getal van den vanden boven boven 'jaarwedden' boven boven jaarwedden der boven directeur directeur ; tot en met f 1000 1000 f 2000 boven der van f 2000 t =vriie vr~e directeuren jaarwedden. f 2500. directeuren jaarwedden. tot en met 2500. 1000. tot met en met f 1000. tot en met i en woning. woning. f 2500. 2000. 2500. f 2000. leeraren. leeraren. I --------- = Gemeentel~ike hooge re burgerscholen. Gemeentelijke hoogere burgerscholen. Breda Breda .. .. . . . . . . . . . . Eindhoven Eindhoven . . . . . . . . . . (5-jarige cursus) Arnhem (5-jarige cursus) (3-jarige (3-jarige f 11) ) 3333,33 E 388,83 2700,i 4200,-4 3400,4100,9 3250,E 3300,2384,61 5 2 384,61 5 3200,- 1 5 7 7 4 4 3 5 1 2 2 7 7 1 1 5 18 9 26 12 f 36 493,505 36493,505 9 416,9416,52 915,52915,20 735,20735,40 242,50 40242,50 26 075,26075,33 650,33650,16 830,205 16830,205 20 350,20350,66 780,66780,71820,58 200,58200,58 400,58400,75 681,96 75681,96 31 587,56 31537,56 61 218,23 61218,23 57 774,44 57774,44 40 726,40726,39 375,39375,35 800,35800,30 345, 30345,17 520,17520,10 750,10750,60 580,60580,62 760,62760,58125,58125,57. 715,51715,55 850,-55850,-- C.z 5 3 7 3 6 1 4 4 3 o CD ,, ::1~megen (5-jarige cursus) Nijmegen (5-jarige cursus) . . . . Apeldoorn. . . . . . . . . . . 21 13 6 2 2 4 1 1 15 19 4 9 Zutphen Tiel. . Tiel Zaltbommel 's-Gravenhage 's-Gravenhage ,, (hite 5-jarige cursus) (iste 5-jarige cursus) . (2de 5-jarige (2de 5-jarige (3de (3de 5-jarige 8 6 17 13 12 27 27 27 25 28 .7"J CC) 1SJ GYJ 5 3 3 5 3 2 2 5 5 94250,4250,9 r--i GYJ GYJLrJ LCJ ,, ,, ) . ) . 1 3 2 1 1 ,, 94250,4250,4 3 16 10 (3-jarige cursus) .. . . (3-jarige » Rotterdam (iste 5-jarige cursus) . . (lste 5-jarige cursus) (2de 5-jarige ,, ) . . (2de 8 4 4600,5000,-;- 4000,--5000,4000,4100,8600,3500,2800,2400,5000,5000,5000,4500,5000,5000,5000,3500,4500,4 500,3800,3 800,2075,2 075,3570,3 570,2250,2 250,- 5 5 1 1 1 1 2 5 20 3 2 2 6. 17 17 13 6 15 23 20 ,, ,, Leiden. Leiden Dordrecht. Dordrecht Delft Schiedam. Schiedam Gorinchem G orinchem Brielle.. Brielle (3-jarige cursus) . (3-jarige handelskl.) (3-jarige c. met handelskl.) (3-jarige c. 2 2 GqC. - 00C7z C- CrJ G\1 Gq 4 2 18 18 20 3 7 5 4 4 3 4 5 8 20 20 19 19 13 13 8 8 25 25 26 26 25 25 19 19 20 20 9 9 23 23 24 2427 27 16 16 8 8 17 17 11 11 3 3)) 2 2)) 4 1 1 16 16 16 16 15 15 12 12 13 13 1 1 10 10 9 9 6 6 2 2 4 4 - 3 7 1 1 1 1 3 3 1 1 1 1 2 2 7 7 5 5 4 4 6 6 1 1 . . . . . . . . . . Amsterdam (lste 5-jarige cursus) . . (iste 5-jarige cursus) (2cle 5-jarige . ,, )) . . ,, (2de . 4 6 3 2 6 6 2 ,, » ,, ,, ,, (3de 5-jarige (lste 3-jarige 3-jarige (2de 3-jarige (3de 3-j a1'ige 3-jarige (4cle 3-jarige (ode ,, ,, ,, ,, ,, . . . ) . . ) ) . . ) ) ) CC 3 3 I G\ICrJ C- ZSD 00CO 3 3 3 2 ) . . ) . . 3 14 230,14230,58100,58100,56 400,56400,32 100,-32100,28 505,28505,9 740,9740,33 223,75 33223,75 17 117,17117,- 7 Haarlem (5-jarige cursus) .. Haarlem (5-jarige . . . . (3-jarige curs. met handelskl.) (3-jarige curs. met ,, Zaandam. . . . . . . . . . . Zaandam . . . . . . . . . . . 1 7 3 3 4 2 6 8 6 4 Enkhuizen Enkh uiten Hilversum Hilversum Vlissingen Vlissingen 2 7 les geven. les 3). . Het salaris van 66 leerarenisis begrepenin dat van dede hoogere burgerscholen met 5-jarigen cursus. 3) Het salaris van leeraren begrepen in dat van hoogere burgerscholen met 5-jarigen cursus. I) Waaronder f 500 als persoonlijke toelage. persoonl~ke toelage. 1) Waaronder 500 2) Totaal der jaarwedden van de leeraren die alleen aan de 3de hoogere burgerschool en niet aan de openbare handelsschool jaarwedden van de leeraren die alleen 3de hoogere burgerschool niet aan de open bare handelsschool 2) Totaal C- 212 212 Getal der leeraarsj aarwedden. leeraarsjaarwedden. I Getal I-------T------~l---~------G-e--ta-l-I\ Totaal bedrag 1 SCHOLEN. S C HOL E N. Jaarwedde Jaarwedde van den van directeur t = vrije woning. ff boven boven boven boven tot en met tot en boven f 1000 f 2000 ,boven f f tot en met tot en met ff 2500. 2500. f 1000. tot f tot en I' 1 , f f 2000. i f f 2500. 3 3 1 jaarwedden I jaarwedden del' van der van directeuren jaarwedden. directeuren I jaarwedden. en en leeraren. I leeraren. 1 Getal Totaal bedrag Utrecht (gem. 5- jarige cursus) . (gem. 5-jarige cursus) Amersfoort Harlingen 4000,- 1 3600,- I 3600,1650,2000,3200,3000,3000,- 2 2 2 2 1 1 2 2 3 3 9 9 9 17 17 41700,41 700,1)) 1 QZ " ,, 3-jarige 10 10 9 9 6 22 22 42155,42155,44 955,45 44 955,45 2 CO Gq 22 22 11 11 6 6 6 6 4 6 -- 3 3 2 11300,11300,21600,21 600,22255,22 255,34 ~50,34 950,25765,-25 765,-34990,34 990,23352,25 23 352,25 12600,12 600,33205,33 205,- I Sneek Deventer Kampen 16 16 16 16 17 17 12 12 12 12 15 15 11 11 1 I 7 3 3 I 2 1 1 1 1 4 10 10 4 1 3 r-i GYJGqr^ Almelo Almelo. Enschedé . Groningen (3- jarige cursus) (3-jarige cursus) Winschoten . 3 600,-- 3600,3305,3 305,-- 1750,1 750,-- 3000,3 000,-- 2 7 3 8 6 6 2 1 2 1 1 6 6 5 I Maastricht :Maastricht - 20 I Totaal gemeentelijke hoogere burgerTotaal gemeentelijke hoogere burgerscholen scholen. Totaal Rijks- en gemeentelijke hoogere R\jksgemeentelijke hoogere burgerscholen 48 167 --2-1:--- --1-77-- --267 213 177 267 I--~~--~;-;99 ~~~,85 872 f 1 799 908,85 1 _.-~--------- ------1----1------------ -- 1 74 I I 216 I 356 I 267 I I 336 i i l 1249 f 2 545 614,85 I_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ I _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ !._ _ _ _ I_ _ _ _ _ I_ _ _ _ __ I ' Bffzondere hoogere burgerscholen. Bijzondere hoogere burgerscholen. Nijmegen (Canisius-college) . Nijmegen (Canisius-college) 's Gravenhage (Nederl. Lyceum) (Nederl. Lyceum) Rotterdam (Christ. H. B. SS.) Rotterdam (Christ. H. B. ) f I 1300,-- 1300,-. 3 900,-- 3900,-1 3 200,-- 3200,- · 10 14 6 5 10 3 1 1 25 16 12 f 33075,33 075,8086,66 8 086,66 16560,16 560,-- -- 1 -- Voorschoten Voorschoten. Katwijkaid. Rijn. . .. Katwijk a/d. Rijn Amsterdam (R.-K. H. B. S.)S.) . . Amsterdam (R.-K. H. B. ,, 1800,1800,-- 3500,3 500,-- 2500,2 500,-- 4 4 4 1 1 10 6 17 12825,12 825,7500,7 500,18370,18 370,- (Christ. H. B..S.) . . . (Christ. H. B. S.) 1 1 -- -- -- -- -- Hilversum Utrecht Rolduc. . Rolduc. Totaal. Totaal . .. . . . 9 7 7 . -- -- -- 6 80 47 263 27 Totaal alle hoogere burgerscholen alle hoogere burgerscholen I I~-,-~I-------i! 383 270 339 3 3 86 f 96416,66 96 416,66 1335 I I f 2 642 031,51 2642031,51 ------1·----+------1·---------------:-----I I 1) Het salaris van leeraren is begrepen in dat van de hoogere burgerschool met 5-jarigen cursus. 1 ) Het salaris van 3 3 leeraren is begrepen in dat van de hoogere burgerschool met 5-jarigencursus. 213 Vergelijkt men het aantal jaarwedden (1335) met dat der bevoegdheden, hetwelk 1411 bedraagt, dan wordt een verschil waargenomen van 76. Dit verschil wordt veroorzaakt, doordat te Voorschoten, Katwijk a/d Rijn, Utrecht en Rolduc de jaarwedden van directeuren en leeraren niet zijn vermeld. Evenals in vroegere verslagen volgt hier een opgave van het getal en het bedrag der jaarwedde, blijkens de door de inspecteurs . van de directeuren der scholen ontvangen mededeelingen der leeraren van hoogere burgerscholen in 1910 genoten, als leeraren van burgerdag- en avondscholen, teeken- en ambachtsscholen, middelbare scholen voor meisjes, gymnasia en inrichtingen tot opleiding van onderwijzers bij het lager onderwijs. Waar bleek, dat eene bezoldiging werd genoten aan eene inrichting, niet tot de zooeven genoemde rubrieken terug te brengen, is daarvan mededeeling gedaan in de laatste kolom. 54 214 210 OP GA V E van het getal en het bedrag der jaarwedden van leeraren van hoogere burgerscholen in 1910 genoten als leeraren van burgerdag- en -avondscholen, teeken- en ambachtsscholen, middelbare scholen voor meisjes, gymnasia en inrichtingen tot opleiding van onderwijzers bij het lager onderwijs. A. Aan eene burgerdag' of ·avondschool (in de plaats zelve). S C HOL E N. Getal. Bedrag. +> 'H ,E-; o çq+> 00 >+> 00 çq+> 0 0 0 çq;:; --;.0 0 00 ÇQ+-' r 1 p.-o 0 ÇQ:;::: 0 . =1 ,0 >Cl M c5 I I .em Cl Y1J )0 1J '+-< '+-< I derr jaarwedden. de jaarwedden. I I 3 17 4 26 21 13 13 23 11 9 18 f Arnhem Arnhem. Ubbergen Ubbergen 's Gravenhage Gravenhage. Rotterdam Rotterdam. Leiden Dordrecht Dordrecht Amsterdam (openbare) Amsterdam (openbare) (Heerengr.) . (Heerengr.) Idem (J. Luykenstr.) . Idem Idem Haarlem Haarl~m. Hilversum . Hilversum. Bloemendaal Bloemendaal Utrecht utrecht Leeuwarden Leen warden Deventer Deventer. Groningen . Groningen 1 1) f - i t 2 700 2100 -- 3 800 3800 3 100 3100 2 850 2850 2 400 2400 4 000 4000 3500 2700 2 800 2800 D 4 14 I 2 2 3 2 CYD 3 7 3 3 1 1 1 1 2 4 11 13 8 4 15 2 1 5 6 4 24 11 17 12 9 20 10 9 15 2 3 1 4 2 2 2 -- -- 1 1 -- -- -- 1 1 -- -- 1 1 =. 2 --1 1 -- -- 1 1 4 1 4 3 1 ^ 3 22620 22 620 850 42940 42 940 39575 39 575 17000 17 000 13570 13 570 45340 45 340 16950 9210 9270 22375 22 375 co c^^+^--+-^+cr -71-1 Cr.') I · 20 13 14 116 6 . I t 2 800 I 2800 2400 i 2 180 3 000 I : 2 3 7 1 6 2 --1-3 13 --1--42 : ~~~ ~ : : 16 16 13 13 6 14 3 -- 2 2 -- 1 1 1) .^ 4 1~ 8 2 2 2 27100 27 100 17550 14665 14 665 25340 25 340 -,1-1 I oo c^ 35 35 42 ----41'1881-1-8-341 88 183 22 22 '-6-1- 6 6 6- - 218 -- ) Met directeur. Met directeur. leeraressen en leeraren te Hilversum en van 11 leeraresRen leeraressen en 88leeraren te Hilversum en van 11 leeraressen en 3 leeraren te Bloemendaal niet zijn opgegeven. en 3 leeraren te Bloemendaal niet zijn opgegeven. Het aantal jaarwedden is 41 minder dan het aantal betrekHet aantal jaarwedden is 41 minder dan het aantal betrekkingen ; dit komt omdat de jaarwedden van 1 leerares aan de kingen; dit komt omdat de jaarwedden van leerares aan de leeraressen te Ubbergen, van 13 school te Arnhem, van school te Arnhem, van 55leeraressen te Ubbergen, van 13 235 E. LEERPLAN EN TOESTAND VAN HET ONDERWIJS. 's Gravenpage. Bij den cursus 1910/1911 werd voor het eerst de 5de klasse (6 A) ingericht. De school is thans gesplitst in twee afdeelingen ; 1ste afdeeling ,,vijfjarige", genaamd afdeeling A, met opleiding voor het eindexamen der hoogere burgerscholen met 5-jarigen cursus en 2de afdeeling ,,Middelbare school voor meisjes ". Haarlem. Het leerplan is zoodanig gewijzigd, dat de leerlingen uit de 3de klasse naar de 1ste klasse der handelsschool kunnen overgaan. Daartoe is aan het aantal uren voor de wiskunde en de 1ste en 2de klasse een uur toegevoegd en in de 3de klasse 3 uur voor die meisjes, die aan het begin vair die klasse te kennen geven, dat zij naar de handelsschool wenschen te gaan. Die uren worden gedeeltelijk van andere leervakken, o. a. handwerken en schoonschrijven, afgenomen. Hilversum. Met het begin van den cursus 1910/1911 werd aan den rooster in de 5de klasse eene nieuwe les (1 1 /2 uur per week) scheikunde toegevoegd. De natuurkunde-les in de 2de klasse verviel, terwijl in de derde klasse dadelijk met 2 uur per week werd begonnen. Voor dezen cursus is dit uur in een uur meetkunde meer veranderd. Utrecht. Gedurende den cursus 1909-1910 bevat het leerplan de twee nieuwe vakken : gezondheidsleer en Staatsinrichting. De leerlingen volgen die lessen met belangstelling. De 5de klasse, die bij den aanvang van den nieuwen cursus uit 21 leerlingen zou bestaan, werd in 2 afdeelingen gesplitst voor de vreemde talen, kunstgeschiedenis, staathuishoudkunde, natuurlijke historie en handwerken, ten einde het onderwijs in die vakken meer vruchtdragend te doen zijn. F. SCHOOLGEBOUWEN EN HULPMIDDELEN BIJ HET ONDERWIJS. Arnhem. Over het gebouw zijn slechts de oude klachten te herhalen, die zich te sterker doen gevoelen, nu de toevloed van nieuwe leerlingen groot was. Splitsing der 1ste klasse in 2 afdeelingen werd noodzakelijk. Echter was daartoe geene ruimte te vinden dan door het natuurkundelokaal te doen ontruimen en er een klasselokaal van te maken. Voor de natuur- en scheikundelessen wordt nu gebruik gemaakt van de lokalen der hoogere burgerschool met 3-jarigen cursus. Het is duidelijk, dat het een groot bezwaar is zoovele lessen buiten het eigen gebouw te moeten geven. Ubbergen. Het gebouw bestaat uit eene ruime en welingerichte villa, met 4 ruime, goed verlichte en geventileerde zalen door een grootes tuin en park omgeven. Het tweede gebouw in 1910 voltooid, is betrokken geworden na de groote vacantie ; het omvat twee verdiepingen en ruime zalen, die dienen voor eetzaal, studiezaal en slaapzaal voor de leerlingen. De recreatiezaal bevindt zich gelijkvloers en is ter zelfder tijd gymnastiekzaal. gelegen, wordt belemmerd door het gedruisch, en het plaveisel is van dien aard, dat het geluid allerminst wordt getemperd. De ramen moeten dan ook gedurende de lessen steeds gesloten blijven, wat in strijd is met alle voorschriften van hygiëne. Amsterdam (openbare). Het gebouw werd in de zomervacantie gerestaureerd, waardoor uit een hygiënisch oogpunt veel werd verbeterd. Verscheidene gebreken bleven echter bestaan en werden zelfs met enkele vermeerderd. Bloemendaal. 1 September werd het nieuwe schoolgebouw aan de Koepellaan in gebruik genomen. Utrecht. De zoo gewenschte uitbreiding van het gebouw heeft nog niet plaats gehad. Toch zal vermoedelijk de vijfde klasse binnenkort voor alle vakken gesplitst moeten worden. Het is niet waarschijnlijk, dat b. v. de 3de klasse, die nu 28 leerlingen bevat, eene 5de klasse zal worden van minder dan 24 leerlingen, aangezien zich elk jaar nieuwe leerlingen voor de ide klasse aanmelden. Groningen. Het gebouw behoeft uitbreiding : een leslokaal is er te weinig, een lokaal voor zang en voor het onderwijs in aardrijkskunde is wenschelij k. Op gebrekkige wijze is door het inrichten van het berglokaal voor natuurlijke historie tot leslokaal in dit tekort aan ruimte voorzien. Het verblijf in dat lokaal is voor de leerlingen gevaarlijk wegens voortdurenden tocht, gepaard met benauwdheid. 's Gravenpage. Gemis van ruimte doet zich sterk gevoelen ; toch is de afdeeling ,,vijfjarige cursus " voldoende ingericht, behalve voor de scheikunde. Ook voor dit vak zal in Januari 1911 voldoende gezorgd worden. Rotterdam. De ligging van het gebouw in de Witte de Withstraat op den hoek van eene drukke dwarsstraat is zeer ongunstig. Het onderwijs in alle lokalen, aan de straatzijde 236 II. MIDDELBAAR ONDERWIJS VOOR VAKOPLEIDING. § 4. Scholen voor middelbaar technisch onderwijs. Tot tijdelijk leeraar in wiskunde, werktuigkunde en cosmographic werd 30 November 1910 benoemd F. C. Theling ; voorts werd benoemd tot leerares in Fransch mej. B. Koerber. Op 1 Januari 1910 telde de school in afdeeling A (hoogere burgerschool) 138 leerlingen, in afdeeling B (handelsafdeeling) 10 leerlinged en in afdeeling C (textielschool) 21 leerlingen. Vijf leerlingen verlieten in den loop van den cursus de school. Nadat de toelatings- en herexamens beëindigd waren, ving de nieuwe cursus in September 1910 aan met 201 leerlingen, van wie 164 in afdeeling A, 13 in afdeeling B en 24 in afdeeling C. Het aantal leerlingen uit andere gemeenten dan Enschedé bedroeg voor de hoogere burgerschool 28 pct., voor_ de handelsafdeeling 70 pct. en voor de textielschool 58 pct. De privaten van de hoogere burgerschool werden vernieuwd, terwijl voorts meer nooduitgangen en brandtrappen werden aan gebracht. Onder leiding van de leeraren H. C. van Heerikhuizen en J. H. J. Clemens maakten de leerlingen van C I en B in Mei 1910 Bene excursie naar Bremen en omgeving, alwaar verschillende bezienswaardigheden op het gebied van handel, industrie en wetenschap werden bezocht. Onder leiding van de leeraren J. P. Huchshorn en F. H. Maassen maakten leerlingen van C I en C II omstreeks denzelfden tijd eerre studiereis naar Helmstedt, Leipzig, Chemnitz en Dresden, ter bezichtiging van verschillende inrichtingen voor textielindustrie, machinebouw enz. Amsterdam (Middelbare technische school ,,Amsterdam", tevens Kweekschool voor machinisten). Vakken van onder 'w js. Het onderwijs omvat de volgende vakken : werktuigkunde, werktuigbouw, kennis van werktuigen, technologie, suikerfabricage, scheikunde, natuurkunde, electro-techniek, wiskunde met inbegrip van differentiaal- en integraal-rekening, voorts stoomwerktuigkunde, bouwkunde, fabriekshygiëne, boekhouden, handteekenen, lijnteekenen, Nederlandsche taal, Duitsch en Engelsch. Personeel. Het personeel bestaat thans uit directeur en 24 leeraren. Het totaal bedrag der jaarwedden van directeur en leeraren is f 47 640. Leerlingen. Op 31 December 1910 werd de school bezocht door 250 leerlingen, en wel: de technische school. . door 129 leerlingen, 52 17 46 6 scheepsmachinistencursus herhalingscursus . 71 avondcursus . suikercursus . en Er waren : 12 leerlingen, van 14 tot 16 jaar oud, 71 167 ,, ,, 14 ,. 18 ,, en 18 jaar en ouder. In den loop van het jaar 1910 hebben 47 leerlingen de school met diploma verlaten. Ensehedt (Nederlandsche school voor nijverheid en handel). In het programma van onderwijs werden geen belangrijke wijzigingen aangebracht. In den loop van het jaar 1910 hadden de volgende mutatiën bij het onderwijzend personeel plaats. De leeraar dr. F. L. van Maanen moest op 14 Maart 1910 wegens ziekte zijne lessen staken. De leeraar F. H. Eydman jr. gaf daarna 4 lessen per week scheikunde aan A 5, terwijl A. E. W. Sengers aan die klasse onderwijs in cosmographie gaf. De lessen in plant- en dierkunde werden tijdelijk niet gegeven. Na 8 Mei werd dit onderwijs gegeven door dr. A. H. Hogervorst en dr. B. G. Eggink. M. J. J. Simon Thomas, die een deel der lessen van den waarnemend directeur dr. A. Benthem Gzn. gaf, vertrok 1 April naar Tiel. Gedurende het tijdperk van 15 April tot aan de zomervacantie weraen deze lessen waargenomen door M. W. Beekhuis. Met ingang van 1 Mei 1910 werden de beide tijdelijke leeraren H. C. van Heerikhuizen en A. E. W. Sengers definitief benoemd. Met ingang van 15 Augustus 1910 werd H. C. van Cappelle benoemd tot directeur der hoogere burgerschool met 5-jarigen cursus en handelsafdeeling. De waarnemend directeur dr. A. Benthem Gzn. werd met ingang van dien datum van deze functie ontheven. Wegens ongesteldheid kon de leeraar A. E. W. Sengers van 4 Juli tot aan de groote vacantie zijne lessen niet geven. Met den aanvang van den cursus 1910/1911 werd dr. B. G. Eggink belast met het onderwijs in scheikunde en plant- en dierkunde aan de hoogere burgerschool en C. D. C. Appeldoorn met het onderwijs in cosmographie. De natuurkunde-lessen werden door den directeur gegeven. De lessen van den leeraar Appeldoorn, die 1 October naar Gorinchem vertrok, en die van den leeraar de Wijn, die 26 November ziek werd, werden tijdelijk door andere leeraren waargenomen. Rotterdams (Academie voor beeldende loensten en technische wetenschappen). De reorganisatie der Academie heeft thans vasten vorm aangenomen. Het eigenlijk middelbaar technisch onderwijs en het kunstonderwijs zullen geheel van het voorbereidend en lager technisch onderwijs worden gescheiden. In het Academiegebouw met bijgebouwen zullen eerstbedoelde groepen van onderwijs op uitgebreider schaal dan vroeger worden verzorgd. Het middelbaar technisch onderwijs zal omvatten den machinisten-cursus, opleiding van bouw- en waterbouwkundigen, van werktuigbouw- en scheepsbouwkundigen en van electro-technici. Met kunstonderwijs omvat beeldende kunsten, bouwkunst en kunstnijverheid. Het overige onderwijs wordt in drie nieuwe vakteekenscholen met 4-jarigen cursus, in verschillende deelen der stad gelegen, verzorgd. Elk dezer scholen staat onder leiding van een zelfstandig directeur. Het leerplan, dat in overleg met het Rijkstoezicht is ontworpen, sluit geheel aan bij de eerste klassen der middelbare technische school. De cursus der teekenscholen vormt nochtans op zichzel-f een geheel, en dient dus niet uitsluitend tot opleiding voor de middelbare technische school. De avondteekenscholen van de Vereeniging Samenwerking op Feij enoord en de Nutsteekenschool te Charlois zijn eveneens gereorganiseerd en op de zelfde leest geschoeid als bovenbedoelde teekenscholen. Eervol ontslag op verzoek werd verleend aan de leeraren S. Lantinga, H. v. d. Kloot Meyburg en Q. A. D. Emmen. De lessen van eerstgenoemde werden waargenomen door den leeraar D. B. Logeman. Als opvolger van den leeraar Q. A. D. Emmen vóornoemd werd met het onderwijs in werktuigkundig teekenen belast P. J. Kramer, werktuigkundig ingenieur. Voorts werden nog benoemd tot leeraren in bouwkundig teekenen W. F. Overeynder en J. R. Hoogeveen, tot leeraar in ornamenttee'enen J. Kromhout, tot leeraar in wiskunde en Nederlandsche taal P. den Hollander en tot leeraren in hand- en ornamentteekenen J. A. Eblé en C. Kruyt Dzn. De leeraar in bouwkundig teekenen J. J. Mulder, die gedurende 30 jaar aan de Academie is verbonden geweest, overleed op 29 Mei 1911. Gedurende diens ongesteldheid werden zijne lessen eenigen tijd waargenomen door den leeraar J. R. Hoogeveen. De hoofdleeraar H. Luns werd ook gedurende dezen cursus bijgestaan door H. J. Prins. 237 Voor den avondcursus werden inin tobal ingeschreven1476 ! Voor den avonc1cursus werden totaal ingeschreven 1476 Ptl'ecltt(Middelbare technische school voor de bouwkunele), ele bouwkunde). Utrecht (Mülclelbare technische school leerlingen, te weten in afdeeling A (handteekenen) 156, in weten in afc1eeling A (hanclteekenen) lö(1, in 12 September 1910 werd de school geopend door den Minister leerlingen, 12 1910 Minister de school door afdeeling B (bouwkunst) 511, in afdeeling CC (werktuigkunde)596 B (bouwkunst) 511, in afcleeling (werktuigkunde) 59f:î van Landbouw, Nijverheid en Handel. 15 September daaraanLandbouw, Nijverheid en Hande1. 15 September daaraan en in afdeeling DD (decoratievekunsten) 213. Gedurende den en in afdeeling (decoratieve kunsten) 213. Gedurende den volgende namrn de lessen een aanvang. namen de -volgend een ,mnvang. \vinteravondcursus verlieten 159 leerlingen om verschillende winteravondcursus verlieten 159 leerlingen om verschillende de school. Yr~jstelling van beblling Hl1 schoolgeld werd redenen de school. Vrijstelling van betaling van schoolgeld werd Vakken can onder w ijs. Het onderwijs in de eerste klasse Wil onelenq)'s. de eerste klasse Het onderwijs verleend aan 124 leerlingen, terwijl aan 232 leerlingen werd verleend aan 124 leerlingen, tel'\vtil aan 23:2 leerlingen ~werd omvatte de volgende vakken : bouwkunde, waterbouwkunde, omvatte de volgHnde vakken: bouwkunde, waterbouwkunde, toegestaan tegen betaling van het halve schoolgeld de lessen toegestaan tegen betaling van het halve scllOolgelcl de lessen hand vak- of ornamentteekenen, constructieleer, materialenkenhandvak- of ornamentteekenen, eonstl'Uctieleer, materialell kenvolgen. te volgen. nis, natuurkunde, werktuigkunde, scheikunde, wiskunde, boekOnder de leerlingen van den avondcursus waren 112 uit Onder de leerlingen van den avondcurslls waren 112 uit nis, müumknnde, werktlligkuncle, scheikundr, wiskunde, boekbouden, Franseh, Duitsch en Engelsch. houden, Fransch, Duit:.;;ch en Engelseh. andere gemeenten afkomstig. andere gemeenten afkomstig. De van '20 tot 22 Mei 1911 gehouden tentoonstelling van het I 20 22 Mei 1911 gehouden tentoonstelling van het De dóor leerlingen vervaardigde wcrk vond als gewoonlijk veel door leerlingen vervaardigde werk vond als gewoonlijk veel Personeel. HHt personeel bestoncl uit een directeur en 10 Personeel. Het personeel bestond uit een directeur en 10 belangstelling. leer aren. Het totaal bedrag der jaarwedden van directeur en leeraren. Het totaal bedrag dor jaarwedden van directeur en Omtrent de dagcursussen kan het volgende worden gemeld : dagcursussen kan het volgende worden gemeld: leeraren is ff 17 700. Omtrent leeraren is 1"/ 700. De /':omerochtendcursusin handteekenen, decoratieve kunsten De zomerochtendcursus in handteekenen, decoratieve kunsten en kunstni.iverheid telde 26 leerlingen. De midc1agcumus in en kunstnijverheid telde 26 leerlingen. De middagcursus in hanc1- en ornamentteekenen werd door 32 leerlingen, de dag- i Leerlingen. De school telde op 31 December 1910 42 leerlingen. tHlde op 31 December 1910 421eerlingHl1. hand- en ornamentteekenen werd door 32 leerlingen, de dagDe voor schilderen en boetseeron door 22 leerlingen gevolgd. In de afdeeling waterbouwkunde 13 en in de afdeeling burgerde afdeeling waterbouwkunde 13 en in de afdeeling burgercursus voor schilderen en boetseeren door 22 leerlingen gevolgd. De genoemde cursussen staan onder leiding van den hoofd- lijke bouwkunde 29 leerlingen. De drie genoemde cursussen staan onder leiding van den hoofd- , lijke bouwkunde 29 leerlingen. leeraar der afdeeling A.), F. G. W. Oldewelt. De dagcursus voor der afdeeling A.), F. G. W. Oldewelt. De dagcursus voor Naar den leeftijd zijn de leerlingen in te deelen als volgt : Naar den leefttjd zUn de leerlingen in te deelen als volgt: bouwkundigen, onder leiding V~Ln W. Kromhou Czn., hoofdbouwkundigen, onder leiding van W. xromhout t Czn.,hoofdleeraar der afdeeling B, werd bezocht door 18 leerlingen, die leeraar der afdeeling B, werd be/':ocht door 18 leHrlingen, die G van 16 en 17 jaar, 17 jaar, 6 van Hl dagcursus voor ornamentteHkenen volgelen. Buitendien tevens den dagcursus voor ornamentteekenen volgden. Buitendien nog 24 leerlingen ingeschreven. uitsluitend voor cle clagwaren nog 24 leerlingen ingeschreven, uitsluitend voor de dag18 ,, 18 ,, 19 18 19 lessen van afdeeling D. lessen van afdeeling D. De avondlessen werden wederom gegeven inin het cadecnieDe avondlessen werden wederom gegeven het A A cademie20 21 10 ,, 20 1^ ,, en en " gebouw, het voormalig Armhuis aan den Schiedamschen d~jk gebouw, in het voormalig Armhuis aan den Schiedamschen dijk q ;:, 22 jaar en ouder. en ouder. 3 22 en in de school aan de Lij nbaan straat, terwijl het onderwijs in en in de school mm de L~inbaanstraat terw\jl het onderw~js in schei- en natuurkunde werd gegeven in de daartoe bestemde I en natllurklmde werd gegeyen in de dnartoe bestemde scheilokalen van de hoogere burgül'scllool aan den Gravendij kwal. lokalen van de hoogere burgerschool aan den 's 's Oravend~ikwal. Aan het toelatingsexamen namen 47 candidaten deel, van wie toelatingsexamen Hamen 47 candidaten deel, van wie Aan Buitendien werd voor het onderw~js > » het diploma sleepvaart gei"'xamineercl 5. ,, het diploma sleepvaart geëxamineerd 8, geslaagd ü. § 5. § 5. Scholen voor zeevaartkundig onderwijs. Scholen voor zeevaartkundig onderwijs. A. ZEEV AAR.TSCHOLEN. ZEEVAARTSCHOLEN. De volgende tabel geeft cle scholen op die aan het einde De volgende tabel geeft de scholen op die aan het einde van 1910 bestonden; verder het aantal van directeur en leeraren, van190bestod;rhanlvdiectur an, aantal leerlingen gedurende het geheele jaar, den uitslag het aantal leerlingen gedurende het geheele jaar, den uitslag der toelatings-, overgangs- en eindexamens van den cursus voor toelatings-, overgangs- en eindexamens van den cursus voor het maandelijksch schoolbezoek van de stuurliedenonbevarenen, het maandelijksch schoolbezoek van de stuurlieden-. afdeeling, den uitslag der examens afgenomen door de Rliksafdeeling, Rijksexamens afgenomen door commissie tot het examineeren van stuurlieden en ten slotte tot het examineeren van en het bedrag van het schoolgeld voor den cursus voor onbevarenen van en voor de stuurliedenafdeeling en eene opgave van de verleende en eene de vrU stelling van de betaling van schoolgeld. vrijstelling van de 60 238 239 Aantal leerlingen. Getal SCHOLEN Soort van direcVOOR DE CURSUS VOOR ONBEVARENEN. Toelatingsexamen. Eind· examens. STUURLIEDEN AFDEELING. ~- ~----~--~-~---- -----;--,------------ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 Overgangsexamens. Maandelijksch schoolbezoek. Uitslag examens afgenomen door Rijkscommissie tot examineeren van stuurlieden. Eerste groote stoomvaart. Tweede groote stoomvaart.. Derde groote stoomvaart. Eerste groote zeilvaart Tweede groote zeilvaart. Derde groote zeilvaart. ----,--I~- Cursus Stuurliedenvoor afdeeling. onbeval'enen. OPMERKINGEN. Kleine vaart. Stoomvaart. der teur en I Sleepvaart. , Zeil- of ZEEVAART. school. leera- 1--,---\--,- --I----;,---I---,---I--,-~ --,---:- Ien. Rotterdam gesubs. openb. school gesubs. bijz. school bijz. school gesubs. openb. school idem ,I 14 18 20 - 148 - 1181 1 1 I I I 1 ' - -1 18 1 18 -I IJ -1- I 1 16 12 4 ' 16 114 1 "I 54 10 18 ffi 61 51 ó7 ~I ~ ffil- IDIool ffil 52 49 36 _. 46 I 00 53 17 \ 12 7 i'IJ, ~ ,c!l , 23 15 -1I 1 1 - t -- 2 2 Amsterdam (Zeemanshuis) Amsterdam (Kweekschool v. d. zeevaart) Helder 10 9 15 - 129 2 I I 1 7 ' 1 19 40 44 -- 50 35 411 I' 1 45 12 1 44 1 - 10 I 14 1 11 - 56 15 I ,- 1 -- 11 1 1J_1 1 _. 17 11 61 54 I 57! i 57 20 14 17 11 51 I 33 -i-I- I I - 17 Eng. 13 Fr. 12 Duitscll f 12,50-f 75 f 2 of f 4 per maand 2 leerlingen vrijstelling van betaling verleend. f 50 f 4 per maand 4G ! 46 12 13 12 10 10. 10 20 18 i 16 1 8 16 15 10 10 16 14 --1_i_ , I Alleen kostgeld ad f 200 1 leerling vrijstelling van betaling van schoolgeld. f 4 per maand 15 1 15 I 18 16 14 17 16 10 -- 19 20 25 23 6 4 22 12 -- I 2 2 f 24 Schiermonnikoog 6 -1 11 1 .. -1- -1-1i 10 ! 26 31 26 25 18 14 10 - 13 15 14 14 9 8 5 4 12 6 f 0,75 per week voor de examenklassen, f 0,50 per week voor de voorb. klasse 1 1 Terschelling idem 7 14 - 76 11 1 - 12 11 1 , - I 9 26 27 24 23 20 21 19 - 20 20 30 30 2 1 3 ló 13 ! 11 f 0,75 of f 1,25 f 1,50 of f 2,50 per maand per maand f 16,50 f 3 per maand f 5 per maand 1 4 leerlingen vrijstel- ling van betaling schoolgeld. Vlieland Vlissingen idem Gesubs. bijz. school idem idem gesubs. openb. school 4 10 _'~=I15 1 Harlingen Groningen Delfzijl 5 7 9 =11= 2 1,1 J I I I 1 ~ = . · ~I'= ~ ~[·I~ 21 12 1 10 58 9 8 7 7 43 - 8 56 10' 11 62 58 9 1 2 4 1 6 3 61 66 52 48 49 57 10 8 7 50 27 1 leerling vermin· derd schoolgeld. 'ss' 50 =: 2 - == = :1 = J_I_ - I -, - 18 - 20 36 34 14 12 24 23 12 20 20 11 12 - 13 16 18 I 20 I 19 21 25 24 15 2 6 7 4 47 31 23 28 17 19 13·14 - 16 20 19 24 1 3 2 f 24 f 2 en f 4 per maand 1: - - - 1 1 - - - - i -! , ! I- I f 2 en f 4 per maand ,-i~I-I--I-i-~--I--I.-I:--I-~-! I i 95 11061- I I ~ 651 40 55 2 I -- ! 105 100 5 2: 21-=-106 ':!:! ,~~~ -~ 365 !';; 824 ::+ I~ 305 278 1 I : 1 258-II~o;l-=- 278 ,-318 ,1338 ~ 1 I I 1 1. OnderW'b'zend personeel. Rotterdam. Tot leeraar in de Engelsche taal en Nederlandsch werd benoemd J. Smit Jr., die 1 Mei zijne betrekking aanvaardde. De tijdelijke leeraar R. W. Hartman werd voor den cursus 1910/1911 als zoodanig gecontinueerd. Amsterdam (Zeemanshuis). Den leeraar in de Engelsche taal voor de stuurliedenklassen J. P. L. Becker werd met 1 September op zijn verzoek wegens gezondheidsredenen eervol ontslag verleend en met denzelfden datum het ondenvijs in dat vak opgedragen aan H. F. Ewers, leeraar voor de cursusklassen. Tot vast leeraar voor de lessen in stoomwerktuigkunde en teekenen werd benoemd de tijdeltjke leeraar J. G. H. Jordans. Amsterdam (Kweekschool voor de zee/iaart). In de plaats van J. Kuylman, leeraar in de Engelsche taal, werd met ingang van 1 September benoemd J. J. Eckmann, oud-institnteur te Amsterdam. J. C. de Roever, leeraar in de practische zeevaartkunde, werd benoemd tot expert bij de Scheepvaartinspectie; htj werd vervangen door A. A. Noordraven, 1ste officier bij de Stoomvaartmaatschappij "Rotterdamsche Lloyd". Helder. Met ingang van 6 September werden tot tijdelijk leeraar benoemd: B. H. Harinck, voor stoomwerktuigkunde, ,verktuigkunde, electriciteit en teekenen ; J. C. Becker,voor de practijk; J. van Roon, voor wis- en natuurkunde. 6 November werd aan B. H. Harinck voornoemd wegens gezondheidsredenen eervol ontslag verleend. Hij werd tijdelijk vervangen door W. v. d. Gaag, officier-machinist der 2de klasse; daar laatstgenoemde leeraar op de daguren bij de marine werkzaam is, geeft hij zijne lessen des avonds van 6-9 en werd de lesrooster dienovereenkomstig gewijzigd. Aan F. Dekker werd met ingang van 1 September eervol ontslag verleend als leeraar in de practische zeevaartkunde. Schiermonnikoog. In den loop van het jaar 1910 werd tot leeraar in de verband- en de i'cheepsgezondheidsleer benoemd J. S. Beekhuis, arts te i'chiennonnikoog. Wegens vertrek naar de middelbare technische school te Utrecht werd aan K. W. H. Visser, leeraar in de wiskunde, met ingang van 15 Augustus eervol ontslag verleend. Hij werd vervangon door H. J. van Geuns, die op 1 September in functie trad. Vlissingen. Het groote aantal leerlingen, dat in het begin van het jaar aan de lessen in de derde stuurliedenafdeeling deelnam, had ten gevolge, dat 1 Februari geene overgang naar clie afdeeling kon plaats hebben. Om het onderw~js aan de leerlingen in de voorbereidingsklasse te doen voortgaan werd J. Bremer belast om in die klasse een aanvang te maken met zeevaartkunde, zoodat de voorbereidingsklasse veranderde in eene parallelklasse van de derde stn urliedenafdeeling. Om te gemoet te komen aan de aanvragen tot plaatsing werd besloten een tijdeltjk leeraar te benoemen, die dan kon beginnen met eene nieuwe voorbereidingsklasse. Als zoo danig werd benoemd N. W. S. Brugmans te Groningen. Doordat de uitslag der examens voor derde-stuurman in de maanden Februari en Maart blizonder gunstig was, konden half April de twee klassen derde-stuurlieden weer tot ééne klasse worden vereenigd, waarna de normale toestand weer intrad. Aan J. Bremer werd op zijn verzoek 1 Maart eervol ontslag verleend, omdat hU op dien datum werd aangesteld tot gezagvoerder van het S. S. Sophie. Van 1 Maart tot 16 April werden de lessen in zeevaartkunde waargenomen door G. A. Hurenkamp. In de plaats van J. Bremer werd 1 Maart tot leeraar in de wiskunde benoemd B. Vreeken, leeraar aan de Brinio-sehool te Hilversum. Aan G. van Westen, leeraar in de Engelsche taal, werd tegen 1 December op verzoek eervol ontslag verleend. De lessen bleven opgedragen aan v. Westen, die zich bereid had verklaard de lessen aan de machinistenafdeeling voorloopig te blUven geven, zoodat sinds 1 December geene les in de Engelsche taal wordt gegeven in de stuurlieclenafdeeling. vaartlijnen om oud-leerlingen der school is zóó groot, dat aan alle aanvragen niet kan worden voldaan. llelder. Het leerplan onderging eene belangrijke wijziging door oprichting van een machinistencursus. Deze ving op 6 September aan. Het aantal lesuren voor de 1ste- en 2de-stuurlieden werd belangrijk uitgebreid, daar voortdurend leerlingen voor de diploma's van 1ste- en 2cle-stuunnan aan de school studeerden. Vlissingen. Het leerplan van de school is zoodanig ingericht, dat jongelui in den ttjd van een jaar hun diploma voor derde-stuurman zullen behalen. Het is gebleken, dat dit wel gaat, wanneer zij flink studeeren; de meesten echter moeten langer dan een jaar aan de school blijven om met kans van slagen examen te kunnen doen. Het gevolg hiervan is, dat er in de laatste jaren in de maand Februari te veel leerlingen in de derde-stuurliedenafdeeling geplaatst moeten worden, wat van veel invloed is op den uitslag der examens. Met het afnemen van taalexamens werd voortgegaan. Aangemeld hadden zich 9 adi'piranten, van wie 7 voor Franseh, Engelseh en Duitsch en 2 voor Engelseh. Van de eersten slaagden 5 voor de 3 talen, 1 voor Engelsch en Franseh, 1 werd afgewezen. Van de laatsten slaagde 1 adspirant. '\Vederom werden populair-wetenschappelijke lezingen gehouden. De lezingen van het Natuurkundig Gezelschap, die nu ook in de school worden gehouden, zijn ook voor de leerlingen der school toegankelijk. Voor de practische vorming der leerlingen werd in de maanden Juni tot en met September telkens des Woensdags, als de gelegenheid dit toeliet, met de kotter Prins Hendrik gevaren. Met het practisch seinen met vlaggen en met de Morse-seinen werd in 1910 een aanvang gemaakt. Hal'ling'en. Nadat de leeraar in de Engelsche taal de Groot reeds geruimen tijd wegens ziekte zijne lessen niet kon waarnemen, werd hem met 1 Maart verlof verleend tot 1 November en werd A. J. C. Tam benoemd tot tijdelijk leeraar in de Engelsche taal. Na het overlijden van dei1 leeraar de Groot 7 April, werd met ingang van 1 ·Maart A. J. C. Tam voornoemd vast aangest)3ld. 2. Leetplan en toestand van het onderwi;js. ·Rotterdam. Voor het toelatingsexamen voor het voorbereidend onderwijs op 31 Januari, kwamen 16 candidaten op. Hiervan werden 11 geplaatst en 5 afgewezen, van wie 3 wegens onvoldoend examen en 2 wegens plaatsgebrek. Voor het toelatingsexamen voor het voorbereidend onderwijs op 5 September kwamen 25 candidaten op; 16 werden geplaatst en 9 afgewezen, van wie 5 wegens onvoldoend examen en 4 wegens plaatsgebrek. Amsterdam (Kweekschool voor de zeevaart). De tweejarige rursus werkt zeer goed. De aanvragen der verschillende Stoom- 240 3. Gebouwen en hulpmiddelen bij het onderwijs. candidaten. Ge e xamineerd werden 529 candidaten en wel 237 voor het voorloopig diploma, 111 volgens programma A, 131 volgens programma B, 32 volgens programma C en 18 voor het diploma ,,sleepvaart". Voor het voorloopig programma slaagden 145, voor A 77, voor B 74, voor C 14 en voor de sleepvaart 12. Het totaal der geslaagden bedroeg dus 322 of bijna 61 pct. tegen 71,25 pct. in het jaar 1909. Het verslag der commissie welke belast is geweest met het afnemen van deze examens. volgt als bijlage G hier achter. Voor het examen ter verkrijging van een diploma als stuurman aan boord van koopvaardijschepen, meldden zich in 1910 aan 528 candidaten voor 556 diploma's. Ge e xamineerd werden 501 candidaten, nl. 477 voor een diploma en 24 voor een aanvullingsdiploma. Van hen slaagden onderscheidenlijk 179 en 11 candidaten. Het verslag der commissie welke belast is geweest met het afnemen van deze examens, volgt als bijlage H hier achter. Helder. In verband met de oprichting van den machinistencursus werd de woning van den concierge verbouwd tot een schoollokaal en eene kamer voor den directeur, terwijl de zolder in gebruik werd genomen voor het onderwijs in schiemannen. Dikwijls moet ook aan de adspirant-lste- en 2de-stuurlieden op den zolder worden les gegeven , daar voor hen geen afzonderlijk lokaal aanwezig is. Het aantal instrumenten voor het onderwijs in de natuurkunde w erd belangrijk uitgebreid, eveneens de hulpmiddelen voor het onderwijs in de verbandleer. . 4. Examens voor machinisten en stuurlieden aan boord van koopvaardijschepen-. Voor het examen ter verkrijging van een diploma als machinist aan boord van koopvaardijschepen meldden zich in 1910 aan 576 B . VISSCHERIJSCHOLENa De volgende tabel geeft de scholen op die aan het einde van 1910 bestonden ; verder het aantal van directeur en leeraren, den uitslag der eindexamens en eene opgave van het bedrag van het schoolgeld. SCHOLEN. Eindexamens. A antal van directeur AfgeGeGe e xaen leeraren. mineerd. slaagd. wezen. Bedrag van het schoolgeld. Katwijk aan Zee Maassluis Noordwijk aan Zee Vlaardingen . Schevenin gen IJmuiden Enkhuizen Marken Volendam . 6 ^ ^ 7 5 6 7 4 3 4 7 4 3 4 4 cursus voor onbevarenen f 1,50 per jaar. stuurliedenafdeeling f 2,50 per cursus. lste klasse f 1 per cursus. 2de klasse f 1,50 per cursus. cursus voor onbevarenen f 1 per cursus. stuurliedenafdeeling f 2,50 per cursus. gratis. stuurliedenafdeeling f 2,50 per cursus. machinistenafdeeling f 2,50 per cursus. gratis. gratis. gratis. schippers-diploma) zich terug, omdat zij het diploma voor stuurman hebbende, niet als zoodanig gevaren hadden en ook geene kans zagen vooreerst eene plaats te krijgen. Ook 3 leerlingen van de 2de klasse, die voor het stuurmansexamen wilden leeren, trokken zich terug. Alzoo bleven voor de lste klasse 10 leerlingen over en voor de 2de klasse 4, allen te jong om examen te doen. Er werd dus . in 1910 geen diploma uitgereikt. Het onderwijs wordt gegeven in 2 lokalen van het gebouw der Vereeniging ,,Ons Huis", genaamd ,,Poolstar", NoordBoulevard 8. T Katwijk aan Zee. Aan den directeur der school Boersma werd in November eervol ontslag verleend. In zijne plaats werd benoemd K. Schuring. De nieuwe cursus nam 12 December een aanvang. Maassluis. Het 12de cursusjaar werd aangevangen 15 December 1909 met 29 leerlingen. Met 1 Januari 1910 werd met het oog op de Schepenwet een cursus geopend voor schippers, aan welken 14 schippers deelnamen. Als eene bijzonderheid kan worden aangemerkt, dat in Maart 16 leerlingen uit de Iste en 2de klasse en 1 leerling uit de 3de klasse de school hebben verlaten door verkregen werkzaamheden ; zoodat hij het sluiten van den cursus op 2 April nog 12 leerlingen aanwezig waren. Noordwijk aan Zee. Aanvankelijk telde de school 3 klassen, doch al spoedig trokken de leerlingen der 3de klasse (voor Vlaardingen. Voor de visscherijschool werd gebruik gemaakt van de vroegere meisjesschool, terwijl voor het onderwijs in rekenkunde, wiskunde en Nederlandsche taal een lokaal van de burgeravondschool werd afgestaan. Door aanschaffing van een stoomspil werden de leermiddelen aanmerkelijk uitgebreid. 241 Scheveningen. Het onderwijs heeft zich nog alleen bepaald Het onderwijs heeft zich nog alleen bepaald tot het zeevaartkundig gedeelte, zijnde een belangrijk onderdeel het zeevaartkundig gedeelte, ztjnde een belangr~jk onderdeel van het vak hetwelk de visscher uitoefent. van het vak hetwelk de visscher uitoefent. De verbandleer en eenige kennis van stoomketel en spil z~in De verbandleer en eenige kennis van stoomketel en spil zijn toegevoegd, ~ünde zeer nuttig en bovendien ook noodig hieraan toegevoegd, zijnde zeer nuttig en bovendien ook noodig ter verkrijging van het Rijksdiploma. Toch zal, wil de visscherijverkrijging van het Rijksdiploma. Toch zal, wil de visscherijschool eene vakschool worden, het onderwijs zich ook tot het eene vakschool worden, het onderwijs zich ook tot het eigenlijke vctk van den visscherman moeten uitstrekken. visscherman moeten uitstrekken. eigenlijke vak van De directeur der school S. J. Krijt werd op verzoek met De directeur der school S. J. ICr~it werd op verzoek met ingang van 1 December eervol ontslagen en als zoodanig benoemd van 1 als zoodanig benoemd eervol ontslagen C. Lieuwen, lste-stuurman groote stoomvaart. C. Lieuwen, 1ste-stuurman groote stoomvaart. In verband met de voorstellen der Ineenschakelingscommissie verband met de voorstellen der Ineenschakelingscommissie is het leerplan nu verdeeld over 3 cursussen, zoodanig dat na is het leerplan nu verdeeld over 3 cursussen, zoodanig dat na het eindigen van den 3den cursus het examen als stuurman het eindigen van den 3den cursus het examen als stuurman kan afgelegd worden. Een 4de cursus was noodig voor hen die afgelegd worden. 4de was noodig voor hen die zich na het afleggen van het stuurmansexamen wenschten te zich na het afleggen van het stu urmansexamen wenschten te bekvvamen voor dat van schipper en voor die leerlingen welke bekwamen voor d,ü van schipper en voor die leerlingen welke oud waren om den volledigen cursus nog mede te maken. te oud waren om den vollediger cursus nog mede te maken. Daar met ingang van den nieuwen cursus in December ook Daar met ingang van den nieuwen cursus in December ook onderwijs zou gegeven worden in splitsen knoopen enz., in onderwijs zou gegeven worden in splitsen en knoopen enz., in Nederlandsche taal, schrtiven, moesten de lesuren belangrijk Nederlandsche taal, schrijven, moesten de lesuren belangrijk uitgebreid worden en moesten zti van 17 per week op 30 gebracht uitgebrdwonmstzijva17perwko30gbacht worden. ~Iarken. Nog steeds wacht de school op de zoo noodige Marken. Nog steeds wacht de school op de zoo noodige zoowel wat betreft de lesuren als wat de leermiddelen uitbreiding, zoowel wat betreft de lesuren als wat de leermiddelen aangaat. Het bestuur is in die richting werkzaam èn door het trachten Het bestuur is in die richting werkzaam èn door het trachten naar hoogere subsidiën èn door het zoeken naar de middelen hoogere su bsidiën On door het zoeken naar de middelen om een eigen gebouw te verkrijgen. eigen gebouw te verkrijgen. om mogelijk afgewerkt, hoewel de omstandigheden voor een geregeld hoewel de voor een geregeld mogelijk bezoek in 1910 beslist ongunstig waren. Geen enkelen dag toch ongunstig waren. Geen enkelen dag toch bezoek in 1910 behoefde de visscherij op de Zuiderzee door vorst gestaakt te de Zuiderzee door gestaakt te behoefde de visscherij worden en alleen wanneer dat wèl het geval is, kan gerekend geval is, kan gerekend worden en alleen wanneer dat wèl worden op algemeene opkomst der leerlingen. worden op algemeene opkomst der leerlingen. leervak "Eerste hulp Het onderwijs werd uitgebreid met het leervak ,,Eerste hulp Het onderwijs werd uitgebreid met bij ongelukken". Hiervoor werd benoemd J. Berger, arts te bij ongelukken". Hiervoor werd benoemd J. Berger, arts te Volendam. Tevens werd een onderwijzer uitsluitend voor knoopen, Volendam. Tevens werd een onderwtizer uitsluitend voor knoopen, splitsen en boeten aangesteld, n.l. F. Veldhuizen. boeten aangesteld, n.l. F. Veldhuizen. splitsen Examens voor machinisten, stuurlieden en schippers schippers Examens voor machinisten, stuurlieden aan boord van visschersvaartuigen. visschersvaartuigen. aan boord Voor het examen ter verkrijging van het diploma als machinistexamen ter verkrijging van het diploma Voor aan boord van visschersvaartuigen meldden zich in 1910 5 anbordvischeatugnmldzich1905 candidaten aan, t. w. 1 1 voor programma A (machinist-stoker) candidaten aan, t. w. voor programma A (machinist-stoker) en 4 voor programma B (machinist). en 4 voor programma B (machinist). Van hen slaagden 11candidaat voor A A en candidaten voor B. Van hen slaagden candidaat voor en 3 3 candidaten voor B. Het verslag der commissie welke belast is geweest met loet Het verslag der commissie welke belast is geweest met het afnemen van deze examens, volgt als bijlage I hierachter. btjlage hierachter. afnemen van deze examens, volgt Voor het examen ter verkrijging van een diploma als stuurman examen ter verkrijging van een Voor als stuurman en schipper aan boord van visschersvaartuigen meldden zich en schipper aan boord van visschersvaartuigen meldden zich in 1910 aan 43 candidaten voor 47 diploma's. Aan 33 candidaten 1910 aan 43 candidaten voor 47 diploma's. Aan 33 candidaten kon een diploma worden uitgereikt, t. w. aan 8 het diploma w. aan 8 diploma kon een diploma worden uitgereikt, voor stuurman en aan 22het diploma voor schipper op stoomen aan het diploma voor schipper op stoomvoor zeevisschersvaartuigen, aan 13 het diploma voor stuurman en diploma voor en zeevisschersvaartuigen, aan 13 aan 9 het diploma van schipper op zeilzeevisschersvaartuigen aan 9 het diploma van schipper op zeilzeevisschersvaartuigen en aan 1 het diploma voor het aanvullingsexamen. 1 het diploma voor het aanvullingsexamen. en Het verslag der commissie welke belast is geweest met het geweest het Het verslag der commissie welke belast afnemen van deze examens, volgt als bijlage J hierachter. bijlage J hierachter. afnemen van deze examens, volgt Volendam. De school werd bezocht door 35 leerlingen, die bezocht dool' 35 leerlingen, die De school in 2 afdeelingen zlin geplaatst. Het leerplan werd zoo goed in 2 afdeelingen zijn geplaatst. Het leerplan werd zoo goed § 6. § 6. Inrichtingen voor handelsonderwijs. handelsonderwijs. Inrichtingen Fransch . Fransch Ttaliaansch Spaansch . Zweedsch. Zweedsch Maleisch Handelsrecht Russisch Japansch . 27 16 16 28 7 2 2 2 2 3 3 3 3 Voortgezet handelsonderwijs, enz. enz. Voortgezet Hooger handelsonderwijs wordt tot dusver slechts gegeven Hooger handelsonderwijs wordt tot dusver slechts gegeven den vorm een er reeks van voordrachten te Amsterdam en in den vorm eener reeks van voordrachten te Amsterdam en verschillende vertegenwoordigers van den Rotterdam, Rotterdam, waar verschillende vertegenwoordigers van den groothandel en den kring van geleerden 's winters bij vol· groothandel en uit den kring van geleerden 's winters bij voldoende deelneming de resultaten van kunnen en kennen doende deelneming de resultaten van hun kunnen en kennen gehoore brengen. ten gehoore brengen. De Vereeniging van Voortgezet Handelsonderwijs te Amsterdam Handelsonderwijs te Amsterdam De Vereeniging - gesubsidieerd door het Rijk met f 5000 en door de gemeente gesubsidieerd door het Rijk met f 5000 en door de gemeente f 3500 jaar - geeft in afdeeling A systematisch ondermet f 3500 per jaar geeft in afdeeling A systematisch onderwijs volgens een telken jare door den raad van beheer vast wijs volgens een telken jare door den raad van beheer vast te stellen leerplan : het cursusjaar loopt van medio September stellen leerplan: het cursusjaar loopt van medio September tot medio Juni. In 1910 werden aan 263 leerlingen getuigschriften medio Juni. In 1910 werden aan 263 leerlingen getuigschriften uitgereikt, n. 1. voor : n. 1. voor: Boekhouden enen handelsrekenen. 66 66 Boekhouden handelsrekenen_ Practische handelskennis 4 Practische handelskennis 4 Stenographie 17 17 Engelsch 57 57 Duitsch 31 31 In afdeeling B worden cursorische voordrachten gegeven. Af afdeeling B worden cursorische voordrachten gegeven. en toe noodigt het bestuur buiten het gewone programma om, en toe noodigt het bestuur buiten het gewone programma om, nog een spreker uit tot het houden van eene lezing over een nog een spreker uit tot het houden van eene lezing over belangrijk actueel onderwerp. belangrijk actueel onderwerp. Aan school- en cursusgelden werd over 1910 ontvangen ± cursusgelden werd over 1910 ontvangen ± Aan schoolf5000. f 5000. De volgende tabel geeft een overzicht van de handelsscholen, De volg8nde tabel geeft een overzicht van de handelsscholen, die eene hoogere burgerschool met 3-jarigen cursus tot onderbouw die eene hoogere burgerschool met 3-jarigen cursus hebben en van de handelsdagscholen. van de handelsdagscholen. hebben 61 242 Leerlingen 31 December 1910. GEMEENTE. Afdeeling : Hoogere burgerschool. Klasse : I. Afdeeling: Handelssch. Klasse: Personeel. Eindexam. 1910. Geëxamin. Schoolgeld. ce cI Subsidies : a. Rijk. Opmerkingen. Directeur. b. Prov. C. Gem. II. III. IV. V. Handelsscholen met tweejarigen cursus. a. Openbare. Amsterdam . . . 144 134 J. IJzerman. 31 107 91 f 100--f 250 Buitenleerlinggen betalen het maximum. Beide handelsklassen zijn gesplitst in zes afdeelingen. Tot de facultatieve vakken behooren Spaansch , Mal. , Russisch, Noorsch, Stenographie. Groningen . . Haarlem 18 22 10 11 Dr. A. van Berkum. Dr. A. Borgman. 9 14 9 9 f 50 f 60--f 200 a f 1 500 b 340 Het Spaansch is facultatief. In October 1910 werd begonnen met het onderwijs in Spaansch, Mal. en Stenographie, alles facultatief. De inrichting is allerdroevigst gehuisvest, edoch pl annen tot schoolbouw zijn in bewerking. a 3 500 b 500 Harlingen . . Rotterdam . . 13 41 42 H. G. Harkema. W. Toose. 8 22 27 23 f 50 f 75--f 150 Geop. 1 Sept. 1910. Spaansch, Russisch en Maleisch zijn facultatief. Utrecht - . Vlissingen . . b. Bijzondere. Kat-wijk a/d Rijn 14 6 14 J. E. Fischer. J. Coster. 14 8 10 10 f 50--f 100 f 60 a 3 600 b 830 Geop. 1 Sept. 1910. 3 1 Jhr. P. Bosch. v. Oud-Amelisweerd. F. Versteegh. f 75 Nijmegen (Canisius) 's Gravenhage, School voor handel en administratie particul. inrichting van 10 4 4 3 f 80 den heer Tijmstra 13 18 19 29 31 F. Tijmstra. 13 24 21 f 400 (op de H. B. S. : f 250) Tot de vakken van onderwijs behoort ook het Spaansch. Handelscholen met eenjarigen cursus. Arnhem Enschedé 8 13 E. Meijer. H. C. van Cappelle. 9 11 2 8 2 7 f 40 naar gelang van a f 2 000 de inkomst en der ouders. Driejarige 's Gravenhage, Raamstraat . H. B. S. met eene afzonderlijke derde klasse voor handel en administratie. Dr. N. Quint. 33 243 Leerlingen 31 December. 1910. GEMEENTE. Afdeeling : Hoogere burgerschool. Klasse : Afdeeling: Handelssch. Klasse : Personeel. Eindexam. 1910. SØbsi- dies : Geëxamin. Directeur. Ø ct Schoolgeld. a. Rijk. Opmerkingen. b. Prov. c. Gem. I. II. III. IIIb. IV, V. Handelsdagscholen, op te vatten als 3-jarige H. B. S. met in de richting van den handel gewijzigd leerplan (art. 21), Of als inrichtingen van middelbaar onderwijs volgens artt. 13, 21 en 25 der wet. a. Openbare. Alkmaar 23 41 27 14 28 16 24 A. Versteege. 9 7 f 30 f 36--f 46 f 30--f 60 8 7 f 45 a f 6 000 b 2 500 b Winschoten . . . b. Bijzondere. Roermond .... 4de k l. 12 F. de Korte. I. W. Peeters. a 5 000 530 Rolduc 20 11 9 4de kl . 7 L. J. A. H. Schrijnen. Openbare handelsscholen, die in verband met haren onderbouw (eene driejarige H. B. S. volgens art. 16 of art. 21 der wet van 2 Mei 1863, Staatsblad n°. 50) zijn te qualificeeren als vijfjarige hoogere burgerscholen met in de richting van den handel gewijzigd leerplan 1) zijn gevestigd te Amsterdam, Groningen, Haarlem, Harlingen, Rotterdam, Utrecht en Vlissingen. Bijzondere handelsscholen, die in dezelfde omstandigheden verkeeren, vindt men te Katwijk en Nijmegen. De school voor handel en administratie van den heer Tijmstra te 's Gravenhage heeft twee H. B. S.-klassen, drie handelsklassen en nog een éénjarige voorklasse. Aan de natuurwetenschappen wijdt zij in de handelsafdeeling slechts een bescheiden getal uren. De driejarige H. B. S. te Arnhem en te Enschedé hebben als vervolgcursus eene éénjarige handelsklasse. De driejarige H. B. S. te 's Gravenhage, Raamstraat, heeft eene afzonderlijke derde klasse , uitsluitend voor ,,handelen administratie." De 4de H. B. S. met 3-jarigen cursus voor jongens te Amsterdam nadert in haar program het karakter eener handelsdagschool. Openbare handelsdagscholen, waar het onderwijs van den aanvang af naast algemeens vorming ook opleiding beoogt voor speciale doeleinden, i. c. voor administratie en handel, zijn gevestigd te Alkmaar en Winschoten. Vrijwel op gelijke lijn staan de bijzondere handelsdagscholen te Roermond en Rolduc. Als zelfstandige inrichting met middelbare leerkrachten dient ook genoemd de particuliere handelsdagschool-Dirks te Amsterdam. De St. Dionysius-school te Tilburg is eene driejarige m.u.l.o.school met sterk sprekend handelsprogram. Dit geldt ook van gemeenteschool n°. 1 te Dordrecht. Ook ,,de HandelsschoolHofland" te Amsterdam draagt min of meer dit karakter en eveneens de handelscursus van het instituut St. Joseph te Zevenaar. Vermoedelijk zijn er nog andere. De Augusta-school te Hilversum en 't instituut-Rozenburg te Assen beoogen o. m. ook handelsopleiding. Wat het instituut-Ort te Rotterdam velen jongens en jongen mannen biedt, wil mej. Boeken te Amsterdam onder 't bereik brengen van meisjes : de leerlingen kunnen gedurende een kleiner of grooter aantal uren per week het onderwijs in eenig vak, geheel naar keuze, volgen in voor haar passende uren, ter opleiding o. m. voor examens. Het program der meeste openbare en bijzondere handelsscholen omvat, behoudens kleine afwijkingen, onderstaand program : klasse I klasse II 4 uren . 4 uren Boekhouden . . . . .. 3. 3,, Wiskunde en handelsrekenen . . . . 1 Algemeene handelskennis en handelsrecht 2 2 Staathuishoudkunde en Staatsinrichting . 1 2 Handelsaardrijkskunde . . . . . . . 2 2 2 Geschiedenis en handelsgeschiedenis . Nederlandsch met letterkunde en corres3 3 pondentie ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, · klasse I klasse II Hoogduitsch en correspondentie 4 uren 4 men 4 Engelsch 4 ,, 4 ,, Fransch 4 ,/ Natuurwetenschappen, warenkennis en technologie ; practisch werken (chemisch en 4 4 microscopisch) . . . . . . . . Schoonschrijven en of stenographie 1 1 ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, 34 uren 34 uren Deze scholen dienen in de eerste plaats voor die leerlingen wier bestemming vermoedelijk is de groothandel, die later leiding zullen moeten geven zoowel in zaken als op de kantoren. Voorts kunnen zij den weg banen tot verdere studie. Het einddiploma der handelsschool moge eerlang leiden o. m. : a. tot aanwijzing als candidaat-Indisch-ambtenaar, en als candidaat-consulair-ambtenaar ; b. tot aanstelling als adspirant administrateur bij de zeemacht; tot gelijkstelling met het einddiploma der vijfjarige H. B. S. bij de studie voor het notariaat, voor surnumerair bij belastingen en registratie ; enz. enz. Dat der driejarige handelsdagscholen : klasse I klasse II klasse III Boekhouden . . 3 uren .. 1 uur 3 uren Handelsrekenen 2 uren 2 2 Algemeene handelskennis en handelsrecht 11 Staathuishoudkunde . . -- 11 11 11 Aardrij kskunde 3 3 2 11 Geschiedenis met Staatsinrich2 11 ting 3 11 3 11 4 11 Nederlandsch 2 11 3 11 4 11 Hoogduitsch 4 11 4 11 4 11 Engelsch . . 4 11 4 11 4 11 Ftansch . 4 11 4 11 Wiskunde 2 11 2 11 2 11 Natuurwetenschappen en warenkennis 3 11 3 ,, 2 11 Schoonschrijven 1 11 11 17 Stenographie 1 11 11 11 2 11 Teekenen 1 11 17 32 uren 32 uren 32 uren Wordt bij toelating geen Fransch geëischt, zoo gaat aan deze scholen eene voorbereidende klasse vooraf. Ze zijn allereerst bestemd voor die leerlingen die, na beëindiging, eene toekomst vinden in het klein-bedrijf der ouders, of die zoeken in de nering der onderscheiden middenstanders. Voorts voor die talrijke schare van toekomstige ambtenaren, beambten en bedienden, (aan de Ministeries, ter provinciale griffie, ter gemeente-secretarie ; bij sporen en trams ; op kantoren van ontvangers en notarissen, bij verzekeringsmaatschappijen, enz. enz.) van wie bij intree o. m. inzicht in administratie wordt op prijs gesteld. 1) De eerste twee leeraren der zuster-inrichtingen loopen gansch en al parallel. In klasse III begint somwijlen ten opzichte van sommige vakken eene kleine afwijking met het oog op de splitsing in ,,vijf-jarige" en ,,handelsschool," die beide hebben haar eigen program, van gelijken duur. 244 245 De volgende tabel geeft een overzicht van de gemeentel1jke en de particuliere avondinrichtingen voor handelsonderwijs. -- - -, I ._""0' -- ---- , Leerlingen Naam der vereeniging. 31 Decerüber 1910. I Duur. . __ . _ - - - - Subsidies. docenten. ProRtjk. vincie. Gemeente·1 Opbrengst schoolgelden in 1910. ~--_._-----.- Totaal ! Vakken van onderw~js. Plaats waar het onderwtjs wordt gegeven, benevens de dagen en uren waarop. Opmerkingen. GEMEENTE. der uitgaven in 1910. Jaren. I I Maanden. Getal I Gemeen telijke cursussen. Alkmaar. Arnhem Assen. Breda. Delft (*) 54 63 33 3 2 3 - Septemb.-ult. Maart 1 October-30 Juni Idem 5 7 7 1625 - 475 - - 170 320 125 ± ± ± - 2000 1625 2200 a-d a-f a-e - - - 1600 - - lagere Rchool nO. 5; 5 avonden per week van 61/2-91/ 2, H. B. S. 3-jarige cursus; 4 avonden van 6-9. gemeenteschool nO. 9', 5 avonden van 6-9. 107 4 September-Augustus 10 1500 500 - 1920 8, Kreeg subsidie in 1911. - ± 5000 a-f, St., M.schr. Deventer. Dordrecht Enschedé - 97 93 82 3 5 April-Maart September--15 Juli Oetober-31 Maart 7 8 10 1500 - 225 - - 625 310 400 ± ± - 3000 1125 id. id. behalve - 8 " i) 3500 ~ecomb. 1000 a-e, s en warenkennis lagere school nO. 3; 's zomers eIken dag 's morgens van 61/~-81/2 u. 's winters eIken dag 's avonds van 7-9 u. en 's morgens van 71/ 2-81/2, lagere school A. Polstr. 's avonds van 6-9 u. (7-10). lagere sel1001 nO. 9, Singel, 5 avonden van 7-9. H. B. S. 4 avonden van 7-9 1 / 2 Gouda 's Gravenhage . - 112 374 4 5 September-15 Juli Idem 7 32 I ! met B.A.S. 1500 250 - 1800 3180 ± ± ± - 5450 28000 ct-f, St. en M.schr. 1500 - a-s, St. en M.schr. Groningen Haarlem. Harlingen 's Hertogenbosch . - 91 218 55 48 3 Oetober-1 April September~Mei 10 16 8 5 100 - 420 3600 b-f, M.sehr. a-s, St. en M.sehrift 3 3 3 en voorber. klasse. 390 Houtmansgracht ; 5 avonden van 7-9 of 7-10. Westeincle 47; 5 al'. van 7-9 van Sept.-Mei; ook 's morgens van 7-8 en twee keer per week van 7-9. Violenstraat, lagere sehool, 5 avo van 7-9. H. B. S. ZUlvest ; 5 avo van 7-9. H. B. S.; 6 avo van 6-9. Jongensschool Keizersstraat; 6 avo van 6-9. twee avonden van 6-8 in boek· houdEn. Men verlangt naar een voor bereidenden cursus. Gebrek aan verpoozing tu sschen kantoor en scho ol wordt als een misstan d gevoeld. - September-1 April September-31 Juli ± ± - 3000 4300 a-c, e a-f - I - Hilversum - 2 - Herhalingsonderwtjs dus 30 cent per uur. I - de vakken van 't 1. 0., moderne talen en boekhouden 4000 1750 1900 2400 2600 1560 1400 4000 Kampen. Leeuwarden Meppel Ntjmegen Roermond Schiedam Tiel Tilburg Utrecht 'VER~L.ARING: - 33 - - 4 2 3 3 3 4 4 4 2 Oetober-1 April - 9 7 5 7 6 5 6 6 6 - 49 20 36 en nog 24 voor enkele lessen 40 59 - September-1 April September-15 Juli Idem Idem October-l April September-Juli Idem 1000 I 370 I Hel halingsonderwijs dus 30 cent per uur. 650 250 320 1200 870 1\10 135 120 370 280 ± ± ± ± ± ± ± ± a-s a-f, s b-e a-f, s, St. en M.schr. a-d, fens H. B. S.; 5 avonden van 6-9. R. H. B. S.; 5 avonden van 61/ 2-9. m. U. 1. O. sehool, B\jleveldtsingel; 5 avonden van 53/ 4-8 1/ 2 , Gebouw voor Nuttige en Beeldende Kunsten; 4 avo van 5 3h-8 1/ Z' Oursus voor moderne talen, handelsrekenen en boekhoudenH. B. S. R. H. B. S.; 4 avonden van 7.30-10. - - - 210 580 b, d-f a-d b-f a-r, St. en M.schr. - 170 465 2000 100 HerhalingsonderwUs dus 30 cents per uur. - - (*) correspondentIe; staatsinrichting; e. Engelsch en correspondentie; f. Frarlsch en correspondentie; g. geschiedenis' st. stenographie; m. schr. machine-schrtjven. " a. aardrUkskunde ; b.. boekhoudkundige vakken; C. Nederlandsch en eorrespondentie; d. Hoogduitsch e. S. staathuishoudkunde en 62 246 247 GEMEENTE. Naam dqr vereeniging. Duur. Leerlingen 1-------;------.------[' I 31 December 1910. Jaren. Maanden. I Getal docenten. R~k. Subsidies. Opbrengst I schoolGemeente. I Totaal der uitga ven in 1910. Vakken van onderw~s. Plaats waar het onderwUs wordt gegeven, benevens de dagen en uren waarop. Opmerkingen. Provin cie. geldell in 1910. Venlo. Wageningen, geopend 15 Sept. 1910 Zaandam. 76 28 107 3 3 3 eri 2 voorber. kl. Octo ber-Juli. 15 hn.-15 Dec. Idem. 7 6 9 1650 675 2000 300 130 500 230 120 600 ± ± ± 3600 600 4500 a-8, St. en M.schr. a-c, St. a-8, St. Ambachtsschool; 4 avo van 7-9 1/ 2 , Rtjkslandbouwschool. H. B. S.; 4 avonden van 7-9 1/ 2 , Particuliere cursussen. Amsterdam. Han delsonderwij s 537 September-30 Juni. 578 35 5000 1000 6000 8500 ± b-f, 23800 St. en M.schr. Apeldoorn Baardw~k H an delsvereeniging de Hanze. 49 35 3 1 15 Sept.-15 Mei. 1 October-1 April. 3 375 175 90 47 110 25 420 20 ± ± ± ± 1060 290 a-d a-c id. id. id. 3 2 2 2 Bergen op Zoom . Best (wordt opgeheven) Boxmeer . Ooevorden Delft Doesburg. Dokkum. Drunen Echt Eindhoven Geertruidenberg Gennep Gorkum Heerenveen. Helmond. Idem. Idem. Idem. Handelsvereeniging. de Hanze. Doesburg's Belang. Dokkumer Middenstand. de Hanze. Idem. Idem. Idem. Idem. Koopmansvereeniging. Vereeniging van handelaren. de Hanze. 30 1 1 1 Idem. Idem. 15 Sept.-15 Mei. 15 September-1 Juli. 15 Sept.-15 April. 275 74 50 80 30 100 100 76 13 46 307 80 580 230 400 580 800 140 200 ± ± ± ± 20 27 18 44 3 1 a-f Ci-C 3 300 80 200 o. 1. nO. 32; Passeerdergracht 25. Id. nO. 51; N. Achtergr. 121. Alle 'werkdagen van 7-10 's avo De leerlingen hebben vrije keuze van vakken, behoudens goedkeuring van den directeur. Openb. school nO. 12, Stationsstr. M., D., W. en D. van 6-8. Open b. school voor jongens; voor meisjes in de b~z. D. en D. van 6-8. Openbare school B; D, en Vr. van 6-9. Openb. seh.; W. en Z. van 6-9 114. Idem; idem. R-K. Par. jongensschool; M.· W. en Vr. 7-10. voormalige school A, Bergstraat, alle werkdagen 7-9. openbare school; D. en D. van 6.30-8.30. panel 113, Bovenste straat; D. en Vr. 6.30-9.30. openbare school; M. en W. van 7.30-10. openb. school; M. en D. van 7-10. htjzondere school; D., D. en Z. van 71 / 2-9 1/ 2 , burgerschool voor jongens, Boerenstraat ; alle werkdagen 6-9. RH. B. S.; D., D. on Vr. van 7-9.30. Kreeg subsidie in 1911. Kreeg subsidie in 1911. 15 11 68 17 18 45 1 1 October-1 April. Idem. Idem. Idem. Idem. SAptember-August. 2 125 164 250 350 166 500 62.50 25 89 85 20 100 22.50 50 100 25 47.50 100 15 32 150 152 48 375 1 250 370 600 600 300 1275 a-c a-c a-c a-c Ci-C 3 3 2 2 ± ± ± ± ± ± 1 1 1 3 4 b-f a,-( Wordt in 1911 uitgebreid tot een 3-jarigen cursus met moderne talen. Kreeg subsidie in 1911. Men voelt hier het bezwaar, dat er te groote gaping is tusschen het verlaten der lagere school en het bezoek van den cursus. Kreeg subsidie in 1911. 27 2 October-1 April. 2 330 100 100 112 690 Hillegom Hilversum Huizen Krommenie. Langend~k, l\Iiddenstand. R -K. Ver. van den H. en I. Middenstand. Ver. avondseh. v. 31sond. de Hanze. Z. Scharwoude. Kennis is macht. Middenstand. de Hanze. Handelsonderw~ s. 12 3 October-1 April. 2 200 80 80 88 ± 550 a-f school aan de Schapenstraat ; D., W. en Vr. van 7-9 1 / 2 , Leiden Maastricht Made .. Middelburg . 250 117 5 15 Sept.-15 Mei. 12 1250 1500 375 250 1595 800 4200 1100 ± ± ± 8300 3500 a-f, 8, St. en M.schr. 8 a-f a-f, St. openbare school, Oudo Vest 35; alle werkdagen van 6-10. voormalige broederschool in de Oapucijnerstraat; M., D., D. en Vr. 6-9. R H. B. S.; M., D., D. en Vl'. van 7-9 1/ 2 , Kreeg subsidie in 1911. Wordt geopend in 1911. Opgeheven Mei 1910. De resultaten zouden beter z~n, wanneer de leerlingen wat meer tijd had· den tot studie. Kreeg subsidie in 1911. 46 3 15 Sept.-15 Mei. 7 400 191 191 570 1900 8, 248 ~ _ . 249 ~ ~ ~ Duur. GEMEENTE. I I I I I I Leerlingen Naam del' vereeniging. 31 December 1910. Jaren. -~-~- .Get:-T docenten. I Subsidies IOpbrengst I I I I - Totaal der uitgaven in 1910. Vakken van onderwijs. Plaats waar het onderwijs wordt gegeven, benevens de dagen en uren waarop. Opmerkingen. schoolin 1910. Maanden. Rijk. I I I I vincie. Pro- Ge- I gelden meente. ' Nijmegen St. Odiliën burg St. Oedenrode . Oisterwijk Oosterhout . Oss Oudewater Handelsvereeniging. de Hanze. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. 16 23 - - I - - - - - - - Kreeg subsidie in 1911. Niet in werking getreden. ! 1 2 2 2 2 3 3 2 50 100 100 45 36 60 - October-1 April. 15 October-15 April. Idem. Idem. 140 300 500 225 60 100 150 150 ± ± ± 300 600 950 550 (i-C (i-C 30 I - 138 97 a-c, (i-C r ! ± - R-IL bijzondere school; M. en D. van 5.30-9. openbare school B; D. en D. van 6.30-9.30. open bare school. openbare school; M. en D. van 81/ 4-10 1/ 4, - Nieuwe Pekela Purmerend. Rotterdam Rijen Schagen. Schiedam Schijndel. Sittard Sneek. Stadskanaal. Steenbergen Udenhout Veendam Veghel Vlaardingen Vught Waalwijk Weesp Winschoten. Zeist Zevenbergen Zutphen. Handelsvereeniging. de Hanze. Mercurius. Looiersvereeniging. Winkeliersvereeniging. de Hanze. Idem. Idem. Middenstand. Algem. Handelsvereeniging .. de Hanze. Idem. Handelsvereeniging. de Hanze. Idem. Idem. Idem. Middenstand. Han delsonderwij s. Handelsvereeniging. de Hanze. Mercurius. - 2 5 - 38 201 15 Sept.-15 April. September-Augustus. - 15 300 1200 300 150 175 300 1300 150 170 150 750 140 325 150 215 - 50 250 - - - 400 7500 (l-C Voor 1911 lieten zich slechts 3 leerlingen in schrijven, weshalve de I cursus is opgegeven. ' Kreeg subsidie in 1911. 100 400 - 110 4850 - ± ± - 44 15 22 35 62 21 14 10 37 12 2 3 1 2 5 1 1 a-g, St. en M.schr. (I-e H. B. S., Kortenaerstraat; D., D. en Vl'. van 71/ 2-10. - 4 2 2 2 11 2 2 2 4 Kreeg subsidie in 1911. 15 Sept.-15 April. /5 60 38 45 260 60 44 74 206 - 100 100 60 195 4/5 50 50 60 430 - 250 120 67 88 650 90 30 10 330 ± ± ± ± 800 460 350 /00 3200 430 310 335 1660 I 15 Sept.-15 April. Idem. 15 Sept.-15 Juni. 15 Sept.-30 April. 15 Sept.-15 April. Idem. 1 September-31 Mei. 15 Sept.-15 April. Idem. October-1 April. September-1 April. u-rl ((-C ((-C ± ± ± a-r, 8, St. (i-C (t-c ((-cC 1 3 ] ± ± - (t-e St. en M.schr. ((-C openbare school; D., W., D., VI'. en Z. van 6-8,45. school F., Broervest. openbare school; D. en D. van 6-9. openb. sch.; D., W. en D. van 6-9. openbare school nO. 2; D., W., D. en Vr. van 6-9 (7-10). openb. sch.; Dond. en Z. v. 6-9. openbare school; D. en W. van 6.30-9.30. bijz. school voor jongens; Zondag 12-4, M;t;tndag 5-9. H. B. S.; 1'11., D. en D. 6.30-9.30. openbare school (kom); W. en D. I De hulpmiddelen bij he t 6-9. onderw\js lieten te we nschen over. Houdt als Hanze-cursus 0 p te bestaan; wordt in ve reeniging met de Hanz e patronaatsgebouw ; Dinsdag en Z. uitgebreid en voortgeze t van 6-9. vanwege "Kennis is openbare school; D. en D. van Macht". 7.30-9.30. - 3 2 2 3 40 25 12 36 1 1 2 60 40 70 40 65 - 305 490 ± ± a-c (t-c 100 88 42 16 18 - 2 October-1 Juli. 15 Sept.-15 April. Augustus-l Febr. September-Augustus. 7 2 2 1 217 50 65 1000 250 175 100 100 50 100 - 500 110 45 340 ± ± 1950 550 355 480 St. en M.schr. (l-C ((-C a-r - Kreeg subsidie in 1911. - - - ± ± b gemeentelijke handelsdagschool ; alle werkdagen van 6-8. openb. m. u. 1. o.-school; 1'11., D., D. en Vr. van 6-9 of 7-10. Vincentius-lokaal, Molenstraat ; Dinsd. en Vr. van /-10. gymnasium; Vr. 7-10. Wordt met ingang van 1 Januari 1911 ook gesu bsidieerd door Rijk en provincie, en uitgebreid te n opzichte der vakken. Het totaal der uitgaven voor de gemeentelijke cursussen bedraagt f 87610, dat der particuliere f 68 750. Het Rijk subsidieert laatstgenoemde met f 20065, en de gemeentelijke instellingen met f 23235. Zeer dikwijls wordt geklaagd, dat de leerlingen gebr.ek aan tijd hebben. Hun werkkring laat hun geen gelegenheId voor studie, hetgeen natuurlijk op clen gang van het onderwijs zeer belemmerend werkt. 63 250 251 § 7. Huishoud., Industrie-, Kook· en Vakscholen voor Meisjes. totaal bedrag der jaarwedden van het onderwijzend personeel aan elke school. Tevens geeft de tabel aan, hoeveel leerlingen met, hoeveel zonder diploma de school hebben verlaten. De volgende tabel geeft een overzicht van de vakken welke aan bovenbedoelde scholen worden onderwezen, het aantal leeraressen en leeraren, het bedrag van het schoolgeld en het TABEL I. I VAKKEN VAN ONDERWIJS. Duur Practische. Theoretische. van den cursus. Afzonderlijke cursussen. Toegelaten tot de school. De school verlaten met diploma. zonder diploma. Getal leerlingen. Bedrag van het schoolgeld per jaar. Totaal bedrag der jaarwedden. Gemeenü,. Naam der school: Aard der school. docenten. 1. Alkmaar. Huishoud- en industrieschool. Idem. Gesubsid. dagen avondschool. Idem. Koken, huishoudkunde; wasch, strijken; confectienaaien, ken t. Idem. Nederl. rekenen, warenkennis, voedings- en gezondheidsleer, teekenen. Idem, voorts Fransch, Engelsch, boekhouden, opvoedkunde, verbandleer en hygiëne. Teekenen, Nederl. reken8n, boekh. pharmacie. Opvoedk., natuurkennis, voedingsen gezondheidsI., warenkennis en boekhouden. Idem. 3 jaar. Koken, str\iken, teekenen, kostuum -en linnennaaien, handwerken. Idem, en in fröbeln. 33 27 14 19 96 f 15-f 40 f 10330,- 2. Amersfoort. 2 à 3 jaar. 14 5 - 15 14 f 6-f 60 6030,- 3. Amsterdam. 4. Amsterdam Zandpad. 5. Amsterdam. Industrieschool voor vrouwelijke jeugd. Huishoudschool. Idem. Dagschool (niet gesubsid.) Dag- en avondschool (niet gesu bsidieerd. - Confectienaaien, k en t; kunstnaaldwerk, kantwerken. Koken, strijken, wasch, huishoudkunde; Idem. 3 jaar. 2 à 3 jaar. k en t. Verstellen, strijken, wasch, verbandleer; dekken en dienen. Idem. 76 23 - - 25 231 407 f lO-f 30 f lO-f 650 20690,- - - - Nieuwe huishoudsch. 2 à 3 jaar. 64 74 14 15 352 f 12-f 250 11 000,- 6. Amsterdam. 7. Arnhem. Openbare werk· en leerschool. Industrieschool. Idem. Confectienaaien, k en t, kunstnaaldwerk, borduren, koken. Nederl. rekrnen, zang, gezondheidsleer, warenkennis. Nederl., rekenen, aardrijkskunde, teekenen, kennis' del' natuur, npvoedkunde. Fransch, boekhouden, hygiëne. Opvoedkunde, natuurkennis, voedings- en gezondheidsleer, warenkennis, verbandleer. Voedingsleer. 2 jaar. 5 jaar. Neen. Boekhouden, kostuumn. 125 46 - 19 273 per week 20 cent, 6 cents, en niets. f 5-f 40 niet op te maken 15000,- Gesubsidieerde dagschool. - 8. Arnhem. K00k- en huishoudschool. Huishoudschool der St. Martha vereeniging. Huishoudschool. Huishoud- en industrieschool. Vrouwenarbeidssch. Idem. Koken, strijken, wasch. huishoudkunde; k. Strijken, koken, wasch. 2 à 3 jaar. Koken, strijken, wasch. - 15 - 8 221 f 12-f 60 (internaat is opgeheven) 5 cent per week 2550,- 9. den Bosch. Avondschool. 1 jaar. Neen. 16 - 6 70 nihil 10. Breda. Dagschool. Gesub. dagsch. Idem. Idem. Ic. en kostuumnaaien, wasschen Idem. Nederl., rekenen, teAkenen, waren~ kennis; voedingsleer, boekh. Nederlandsch, rekenen, teekenen, FranRch, natuurkennis, boekh., hygiëne, ziekenverpleging. Nederl., rekenen, aardr. en gesch., plantkunde, Fransch, teekenen, boekhouden. Natuurkennis, warenkennis, voedings- en gezondheidsleer, boek· houden. 2 jaar. 3 jaar. In de verschillende vakken. Verstellen. Verstellen, koken, strtjken. 28 92 4 28 51 4 22 78 382 f 5-f 35 f 8-f 20 f 3-f 9 2230,2330,14340,- 11. Culemborg. 12. en strijken. Deventer. k', confectienaaien, koken en huishoudkunde, wasschen en I strijken. - 13. Dordrecht. Industrie- en huishoudschool Industrieschool. Gesub. dag- en avondschool. Gesub. dagsch. I k, t; verstellen, kostuumnaaien; koken, strijken, wasch, huishoudkunde. Confectienaaien, k en t; kunst· naaldwerk. Koken, strijken, wasch, huishoudkunde; verbandleer, handwerken. 3 jaar. Kostuumnaaien, koken, teekenen, handwerken. - 20 20 - 17 233 f 0,25 per week tot f 200 per jaar f 5-f 20 11600,- 14. Groningen. 3 jaar. 59 36 17 154 13200,- 15. Groningen. Kook· en huishoudschool. Idem. 3 jaar. Koken, strijken, wasch. - - 12 174 f 6-f 650 3770,- 252 - --- 253 VAKKEN VAN ONDERWIJS. I De school verlaten Duur Afzonderlijke cursussen. van den cursus. Toegelaten tot de school. met diploma. zonder diploma. Getal leerlingen. Bedrag van het schoolgeld per jaar. I I Gemeente. Naam der school. Aard der school. Practische. Theoretische. docenten. Totaal bedrag der jaarwedden. I 16. 's Gravenhage. Industrieschool. Gesub. dagsch. k en t·, kunstnaaldwerk; confectie. k en t; koken, huishoudkunde, waseh. Nederl., rekenen, teek enen, natuurkennis, boekhouden. Nederl., rekenen, teekenen, aardr., Franseh, fröbeln, voedings- en gezondheidsleer. Voedings- en gezondheidsleer, verbandleer, administratie. Nederl., rekenen, teekenen, voedings- en gezondheidsleer, warenkennis. 3 jaar. Waseh, handwerken, boekhouden. Koken, strijken, verstellen. 89 25 8 20 167 f lO-f 60 16400,- 17. 's Gravenhage. Vaksch. voor meisjes. Idem. 1, 2, 3 jaar. - - - - - f 0,25 per week tot f 200 per jaar ± 15000,- 18. 's Gravenhage. Huishoudschool, Laan van Meerdervoort. Huishoud- en industrieschool. Niet gesubsid. Koken, waseh, huishoudwerk, verstellen. Waseh, koken, huishoudwerk ; k en t; kunstnaaldwerk; confectie. 3 jaar. In de verschillende vakken. - - - - - f 2,50-f 650 - 19. Haarlem. Gesub. dagsch. 3 jaar. Waseh, koken, huishoudkunde, verban dl., hygiëne. - - - 22 371 f 5-f 650 12000,- 20. Harderwijk. School voor vrouwenarbeid. Industrie- en huishoudschool. Huishoudschool. Idem. Waseh, strijken, koken, k. - - Koken, strijken, verstellen. - 8 - 5 87 f 0,25-f 10 1350,- 21. Leeuwarden. Idem. k en t; kunstnaaldwerk; waseh, koken, strijken, huishoudwerk. Koken, waschbehandeling, verstellen. Koken, waseh, strijken, huishoudkunde, warenkennis; k. Nederl., rekenen, teekenen, warenkenni '3, gezondheidsleer. - 3 jaar. Koken, verstellen. knippen. 58 21 - 15 270 f 6-f 50 11300,- 22. Middelburg. Niet gesubsid. - Strijken. - 12 - 1 16 f 8-f 30 830,- 23. Nijmegen de Nijm. kookschool. Idem. Voedings- en gezondheidsleer, natuurkennis, warenkennis, boekhouden. Noderlandsch, rekenen, teekenen, Franseh. kunstgeschiedenis, stenográphie, boekhouden. Nederl., lezen, rekenen, teekenen, gezondheidsleer. Warenkennis. 2 jaar. Koken. waseh, strUken. - - 16 215 internaat f 700 externaat f 200 7900,- 24. Rotterdam. Industrieschool. Gesu b. dagsch. k en t·, kunstnaald werk, confectie. 3 jaar. Kostu umnaaien. 30 36 - 20 270 f 15-f 60 20550,- 25. Rotterdam. School voor vrouwenarbeid. Kook- en huishoudschool. Huishoud- en industrieschool. Industrie- en huishoudschool. Industrieschool. Idem. Naaien, verstellen, breien, huishoudkunde. Koken en voedingsleer, huishoudkunde en k. k; koken, waseh, strtjken, huishoudkunde. Idem. - - 52 - - 15 162 f 3-f 6 10500,- 26. Rotterdam. Niet gesubsid. - Verstellen. - - - 4 162 f lO-f 150 afhankelijk v de inkomsten 7250,- 27. Schiedam. Gesub. dagsch. Nederl., rekenen, teekenen, voedings- en gezondheidsleer. Nederl., rekenen, teekenen, boekhouden, warenkennis, fröbeln. Teekenen, rekenen, Nederl., geschiedenis. Nederlandsch, rekenen, teekenen, aardr. en geschiedenis, Franseh, Duitsch, natuurkennis. I 3 jaar. Koken, strijken, verstellen. 62 16 12 545 f 0,25-f 25 28. utrecht. Idem. 3 jaar. 35 47 19 345 f 0,75-f 40 8750,- 29. Zutphen. Idem. Naaien, confectienaaien, verstellen, kunstnaaldwerk; k. k en t; kunstnaaldwerk; koken, strijken,wasch, huishoudkunde. In de verschillende vakken. 11 - 6 55 f 20-f 35 3250,- 30. Zwolle. Huishoud· en industrieschool. Idem. - Idem. 38 39 - 10 143 f lO-f 50 10800,- I I i i 4 254 255 De twee volgende tabellen geven een overzicht van den toestand van de financiën der huishoud-, industrie-, kook- en vakscholen voor meisjes. TABEL 11, aanwijzend het bedrag der inkomsten van de huishoud=, ... .. industrie=, kook= en vakscholen voor meisjes over het jaar 1910. Opbrengst van afgeleverd werk. ---_.- Subsidie van Btjdragen S C HOL E N. het Rijk. de provincie. de gemeente. vereenigingen. van particulieren. Rente. I I 1. Schoolgelden. Overige Totaal. inkomsten. I OPME RKIN GEN. I f I Alkmaar Amersfoort Amsterdam Idem Idem Idem Arnhem Idem den Bosch. Breda Culemborg Deventer Dordrecht . Groningec.. Idem 's Gravenhage Idem Idem Haarlem Harderwijk Leeuwarden Middelburg Nijmegen. Rotterdam. Idem Idem Schiedam. Utrecht. Zutphen Zwolle. f 6000 6000 7465 f 1500 1500 2880 - f 2680 2500 8635 - f 320 590 - 3400 6030 5800 - f 115 900 140 - f - 740 f 14755 17520 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. f 1000 - 1150 2730 - 29800 - - - I - - geheel particulier. idem. I 2250 - 31500 - 31500 - 8250 3000 100 100 125 200 300 125 7500 2250 3000 1000 9500 6500 I - 750 470 170 20 5450 1900 75 2350 975 2575 4740 4260 8130 28 (3800 7800 I 1195 985 270 6500 2500 300 1500 1250 8500 5500 5500 3000 8000 7000 - gemflenteltjke instelling; de rekening is niet ingezonden. f - 25400 8140 845 - - 200 - 410 255 705 I I I 40 I - 4860 3190 25750 20040 15730 13890 420 270 2500 extra 1680. - 3800 790 I 2000 2250 1500 1000 3500 2000 400 330 140 1000 250 - 330 - 510 I - 630 245 - ± 2000 I I I I - 3647 3700 32350 - ± 29000 - 7000 3000 255 1500 - 4505 300 1700 300 I [ 2290 200 510 50 220 845 \ I geheel particulier. 255 7 - 9025 840 G360 I 100 115 590 I I 1555 8 895 - 27730 3345 18400 970 21890 30840 17430 7475 17345 29120 I 1500 6000 2000 8600 4000 700 3500 2500 I 520 140 - 40 - 60 225 90 185 I 700 8625 5365 - - 18125 5 4 740 875 845 635 15 150 - 2520 380 v.'" 670 6680 260 5200 2760 6500 8000 2750 6000 1800 2000 500 1500 200 Herh. Onderw. - 1400 1270 600 geheel particulier. 2500 6000 500 120 buitengemeenten. I I 1470 830 G25 540 . _-~~ - - 305 - 10 750 1050 5505 - - I 5560 14600 1000 55 buitengemeenten. f 41610 _ . Totaal f 121365 f 37960 I f 87110 f 3970 I f 21690 f 1325 f 140275 f i2270 f 467575 256 257 TABEL 111, aanwijzende het bedrag der uitgaven van de huishoud=, industrie=, kook= en vakscholen voor meisjes over het jaar 1910. Jaarwedden van SC HOL E N. directrice. personeel. Premies pensioen docenten. Rente en aflossing. ----rOnderhoud en schoonmaak. -- Leermiddelen, gereedschappen, materiaal. r- - , . - - _.-- I I I I I I OPMERKINGEN. Vuur, licht en I Belastingen en I i assurantiën. I water. I Overige , Totaal. I uitgaven. 1. Alkmaar. 2. Amersfoort f 1500 f 8830 5230 18790 f 730 f 1250 4440 f 200 540 2700 f 1230 530 f 450 1050 700 - f 80 160 260 - f 405 4725 1085 - f 14675 17475 29800 - 800 (kost en inw.) 1900 - 3180 3. Amsterdam 4. Id. Id. Id. Arnhem Id. 1185 - - 5. 6. 7. 8. 2200 2000 850 : I (kost en inw.) - - - Geheel particulier. Idem. 12000 25550 7435 1260 4880 4000 25580 20040 14845 14190 30450 Huur ad f 2000 geschonken. - - - 27550 9800 60 10 1270 3755 190 2750 710 160 60 1175 3850 735 250 1510 4050 18000 I - 27550 13000 1700 1350 - - ± 3080 1110 320 350 (huur) 2770 220 520 - 910 580 200 190 380 970 9. 's Hertogenbosch 10. Breda 11. Culemborg 12. Deventer. 13. Dordrecht. 14. Groningen 15. Id. 1000 800 1400 1100 (kost en inw.) 2200 850 (kost en inw.) 1600 1200 (kost en inw.) 1130 1530 12940 10500 11000 2920 14800 13800 - - - 650 (huur) 80 5425 760 40 1200 1000 780 5250 1425 I - - ~ 1870 500 2400 (huur) 1800 130 1540 1025 2000 - - - 16. 's Gravenhage 17. 18. Id. Id. 4600 790 I - 160 - - 3240 875 360 125 490 55 3160 590 1675 1080 580 560 2030 95 1030 720 2160 2800 2560 5800 820 580 f 37945 f 1400 - ± 33000 950 (kost en inw.) 840 1800 800 1000 (kost en inw.) 810 1800 11 050 510 9500 30 6900 19740 8700 2950 6500 7150 2050 9400 f 200 650 f 1030 6550 85 615 175 26200 2480 16155 1220 21890 30285 4560 360 18600 6400 17240 29110 5560 15265 f 473135 Geheel particulier. 19. Haarlem 20. 21. Harderwijk Leeuwarden. 525 125 I 815 - Wegens uitbreiding worden de uitgaven i n 1911 veel hooger. 780 65 - - 22. Middelburg 23. Nijmegen. 24. 25. 26. 27. 28. Rotterdam Id. Id. Schiedam. Utrecht - 2500 2860 180 -- 9030 980 300 290 1125 1450 200 1000 - 750 (kost en inw.) 1600 (kost en inw.) 1200 1400 Totaal f 32350 3000 3600 3580 100 470 2900 f 35990 55 360 60 35 - 1950 950 530 480 f 22300 700 5220 600 29. Zutphen 30. Zwolle. 16615 -~~- 14290 f 3540 f 109455 I 65 258 25\) § 8. Ambachtsscholen. B. SOORT DER SCHOLEN, ENZ. In den loop van het jaar 1910 werd (Ie nieuwe ambachtsschool te Groningen; cle cursus in het klompenmaken te Houtigehage te Gouda geopend. Thans telt men dus 62 van deze scholen. (Friesland); de inrichting tot opleiding van instrumentmakers te Behalve de ambachtsscholen zijn in deze paragraaf mede opge- Leiden, de R.\jksrietvlechtschool te Noordwolde (Friesland); de nomen: de dagteekfm- en kunstambaéhtsséhool voor meisjes, vakcursus voor kappers en de vakcursus voor de typographie de sntjcursus voor kleermakers en naaisters van de ~Iaatséhappij te Rotterdam: de vakschool voor kleermakers en de vakschool voor den Werkenden Stand, de vakséhool voor behangen;, de voor de typographie te Utrecht. vakséhool voor kleermakers, de vakschool voor schoenmakers In lle volgende tètbel Ajn al deze illl'ichtingen vermeld met en de vakschool voor vrouwen-en kinderkleeding, alle te Amsterdam; de vakschool voor kleermakers te Arnhem; de opgave van den aard der schooL de vakken van theoretisch en vakschool voor schoenmakers te Drunen; de textielséhool te van practisch ondenv.\js, het aantal uren gedurende zomer en Enschedé: de vakschool voor kappers en cle vakschool voor I winter aan die vakken besteed, den cluur van den volledigen kleermakers te 's Gravenhage; cle vakschool voor kleermakers cursus en het bedrag van het scllOolgelc1. A. ALGEMEENE BESCHOUWINGEN. In de verslagen over de jaren 1908-1909 en 1909-1910 werden meer uitvoerige beschouwingen gegeven over het karakter van het onderw.\js, de w.\jze waarop het doel van dit onderwijs wordt bereikt en de geschiedenis der hierbedoelde scholen in het algemeen. Daaraan kan thans weinig worden toegevoegd. De uitbreiding van het aantal dezer scholen heeft gaandeweg, naarmate de behoefte van dit onderwijs in alle deelen des lands : 1 meer en meer werd bevredigd, een langzamer tempo aangenomen, In de thans aangebroken periode zal vooral aan de duurzame bevestiging en verbetering van het ambachtsonderw.\js volle aandacht zijn te schenken, terw.\jl het ontstaan van nieuwe scholen wellicht tot de uitwnderingen zal gaan behooren. Voor meer spedale gegevens omtrent deze scholen moge naar de hier volgende mededeelingen worden verwezen. 1---------- I VAKKEN VAN ------------ o N DER ~----- W IJ S. - Provincie. Gemeente. Aard der school. I T h e 0 l' e ti s c h e. I Uren p. Uren p·1 'week. week. Z. W. ! P l' act i s c h e. Uren p. Uren p. week. week. --II I Begin en einde van het schooljaar. Duur , van den cursus. Bedrag van het schoolgeld per jaar. Z. 'l'immeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, houtdraaien, ~jzerdraaien, hoefsmeden, pract.\jk op de open werkplaatsen. 132 W. Noordbrabant. Bergen op Zoom. Bijz. gesubs. dagschool. Rechtlijnig teek enen, vakteekenen, handteekenen, handvak - of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde. stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde, courante bouwstoffen en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde en boekhouden. Rechtl.\jnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden, lezen, schoonschr.\jven, algebra, aardrtjkskunde en staatsregeling. Reéhtl.\jnig teekenen, vakteekenen, constructieleer, materialenkennis, vormteekenen en leer van de voorwerpen, die door clen timmerman gebezigd worden, zooals sloten, alle soorten hang- en sluitwerk, enz. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde, rondschrift, scheikunde, aardrUkskunde en geschiedenis. RechtlUnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoom werktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden, schrijven en vaktheorie. Rechtl.\jnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, hanelvak - of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, stoomwerktuigkunde. rekenen. Ned. taal en wiskunde. Rechtl~jnig 71 248 1 April-SI Maart. jaar (voor schilders 4 jaar). ;3 ;3 f 3-f 12. Breda . . . . . . . . Openb. gesubs. dagschool. 56 Timmeren, huissmeden, mq,chine-bankwerken, verven, meubelmaken, houtdraaien en ijzerclraaien. 359 337 1 Mei-SO April. f 5. Eindhoven. . . . . Btjz. gesubs. dagschool. 74 Timmeren, huissmeden, verven, meubelmaken, houtdraaien, ijzerdraaien, boetseeren en houtsn.\jden. 1 April-3I Maart. S f 12-f 50. 's Hertogenbosch . Openb. dagschool. Timmeren. 90 78 Dinsdag na Paschen tot Zaterdag vóór Palmzondag. 1 April-SI Maart. 3 f l - f 4. Tilburg .. Bijz. gesubs. dagschool. 252 Timmeren, huissmec1en, machine-bankwerken, verven, meubelmaken en behangen. 279 f 4-f 30. Gelderland. Apeldoorn . . . . . Idem. 56 1/ 4 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven en boetseeren. I. 236 1/ 4 202 Idem. d ') f 4-f 40. Arnhem . . . . . . Idem. 72 72 Timmeren, huissmec1en, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, houtdraaien, tjzerdraaien en metselen. 60 60 Idem. f 5-f 50. Doesburg . . . . . . Idem. teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, materialenkennis, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde, rondschrift en vakbespreking. lJCi 52 Timmeren, huissmec1en, machine-bankwerken en verven 2Hi 204 Idem. f 10. Doetinchem . . . . Idem. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, materialenkennis, stoomwerktuigkunde, rekenen, Neel. taal en wiskunde. Rechtl.\jnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, stoomwerktuigkunde, electriciteit, rekenen, ~ed. taal, wiskunde en boekhouden. 64 1 / 2 60 Timmeren, lmissmeden, machine-bankwerken en verven. 176 171 1 Mei-SO April. ;3 f 5-f 40. N.\jmegen . . . . . Idem. 107 1/ 2 98 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, houtdraaien, .\jzerdraaien, hoefsmeden, boetseeren, glas-in-rood- bewerking, metselen, schoenmaken, eleetriciteitsvak en gas- en waterleiding. 423 1/ 2 433 1 April-S1 Maart. f 6. 260 261 VAKKEN VAN Provincie. Gemeente. Aard der school. I I o N DER WIJS. I I Uren p.1 Uren p. week. week. Z. W. 212 212 Begin en einde van het schooljaar. Duur van den cursus. Bedrag van het schoolgeld per jaar. ! I I i 67 I Gelderland. Tiel . . . . . . . . Bijz. gesubs. dagschool. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, hand- I vak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, i rekenen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, hand· vak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, wiskullde en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal en wiskunde. Rechtlijnig teeken0l1, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, materialenkennis, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, wiskunde en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, stoomwerktuigkunde, electriciteit, rekenen en Ned. taal. Rechtlijnig teekenen, vakteekemm, handteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, stoomwerktuigkund8 en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen en handvak- of ornamentteekenen. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwel'ktnigkunde, electriciteit, rekenen, Ned. taal en wiskunde. Rechtltinig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handval; - of ornamentteekenen,projectieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde en stoomwerktuigkunde. Reehtl~jnig 67 I ! Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven en ijzerdraaien. van Paschen tot Paschen. 3 jaar. f 4-f 20. I Wintersw~ik .... Idem. 63 63 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, ijzerdraaien en koper-, blik-, zink- en loodbewerking. 221 221 1 April-31 Maart. 3 f 5-f 30. Zutphen . . . . . . Idem. 57 57 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, houtdraaien, boetseeren en houtsn~jden. 1 April-31 Maart. 3 f 4-f 50. Zuidholland. Brielle . . . . . . . Idem. 62 62 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken en verven. 210 210 1 April-31 Maart. 3 f 5-f 40, Dordrecht . . . . . Idem. 51 49 Timmeren, huissmecten, maehine-bankwerken, verven, meubelmaken, houtdraaien, tjzerdraaien, blikbewerking en behangen. Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken en verven. 401 377 1 April-31 Maart. 3 f 3-f 25. Gorinchem . . . . . Idem. 215 1 April-31 Maart. 3 f 5-f 50. Gouda . . . . . . . 's Gravenhage ... Idem. Idem. 54 77 54 77 Timmeren, huissmeden, verven, boetseeren on pottendraaien. Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, koper-, blik-, zink- en loodbewerking en instrumentmaken. 88 88 1 April-31 Maart. 1 April-31 Maart. 3 3 " f 6-f 60. f 5-f 15. 528 528 Leiden . . . . . . . Idem. 74 78 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, hontdraaien, ijzerdraaien, beeldhouwen en boetseeren. Timmeren, huissmeden, verven, houtdraaien en ijzerdraaien. 570 375 1 April-31 Maart. 3 f 2,50-f 40. Middelharnis. . . . Idem. teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, wiskunde, uitslagen prakt~jk, gymnastiek, rondschrift en hoefbeslag. 60 1 Mei-30 April. 3 f 40. Oud-BeijArland .. Idem. Rechtltjnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, electriciteit, rekenen, Ned. taal, wiskunde, schrijven en gerpedschapsleer. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, electriciteit en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde en rondschrift. 60 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, ijzerdraaien, en open werkplaats. 168 170 1 Mei-30 April. 3 f 5-f 40. Rotterdam . . . . . Idem. Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, ijzerdraaien, beeldhouwen, boetseeren, instrumentmaken en houtsnijden. 473 473 1 April-31 Maart. 3 f 5-f 50. Schiedam . . . . . Idem. 66 66 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, houtdraaien, ijzerdraaien, instrumentmaken en electrotechniek. Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, metselen, kleedermaken en gymnastiek. 240 240 1 April-31 Maart. 3 f 2,50-f 50. Noordholland. Alkmaar . . . . . . Idem. 1 April-31 Maart. 3 " f 6-f 30. 66 262 263 I ' Provincie. Gemeente. Aard der SChOOl.- 11------------------__________ i T h e 0 re t i s c h e. V_A------,K_K_E_N,--V_A_N-----,---,--O_N_D_-_E_R_W_I_J_-S_·_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _---,___I _ _ \ ! I Begin en einde van Uren p. Uren p.1 Uren p. Uren p. i week. week. P r act i s c h e. week. week het schooljaar. Z. W. Z. W. 1 Duur van den cursus. Bedrag van het schoolgeld per jaar Noord-Holland. Amsterdam I . . _ Bijz. gesubs. dagschool. Amsterdam II. . . Bijz. dagschool. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, rekenen, Ned. taal en wiskunde. Rechtl~jnig 244 299 Timmeren, verven, meubelmaken, houtdraaien en be- I handeling van gereedschappen en werktuigen. ! I 316 297 1 Maart-28 Febr. en· van 1 Sept.-31 Aug. 1 Maart-28 Febr. en van 15 Aug.-I5 Juli. 1 April-3I Maart. 2 jaar. f 15. teekenen, vakteekenen, handteekenen, prolectieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, reKenen, Ned. taal en wiskunde. 71 71 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, meubel- I maken en 1jzerdraaien. ! 108 108 2 " f 15. Haarlem. . . . .. Bijz. gesubs, dagschool. Rechtlijnig teekenen, vakteekE\Ilen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde en vakbespreking. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal en wiskunde. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer en materialenkennis. Rechtlijnig teekellen, vakteekenen, handteekenen, handvak - of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, boekhouden en ornamentleer. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden, rondschrift en meetkundig teekenen. Rechtlijnig toekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, rekenen, Ned. taal, wiskunde, ron dschrift en samenstellingsleer. Rechtlijnig teekenon, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteékenen, projectieleer, constructieleer, materialen ken nis, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde en wiskunde. Rechtltjnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, electriciteit, rekenen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden, rondschrift, vaktheorie der electrotechniek en theorie van het hoefbeslag. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer en materialenkennis. Rechtl~jnig 59 52 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken en vörven. 282 242 3 " f 10. Helder . . . . . _ . Bijz. gesubs. dagschool. 66 57 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, meubelmaken, houtdraaien en ijzerdraaien. 216 198 1 April-3I Maart. 3 f 3-f 60. Zeeland. Goes. . . . . . . .. Bijz. gesubs. dagschool. Bijz. gesubs. dagschool. 36 27 Timmeren, huissmeden en verven. 288 1931/ 2 1 April-3I Maart. 3 " f 6-f 24. Hulst. . . . . . .. 105 105 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken en verven. 286 286 1 April-3I Maart. 3 " f 5-f 10. Middelburg . . . . . Bijz. gesubs. dagschool. Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven en ij zerdraaien. 266 1 April-3I Maart. 3 " f 5-f 30. Oostburg . . . . . . Bijz. gesubs. dagschool. Timmeren, huissmeden, verven en ijzerdraa1en. 71 71 1 Mei-30 April. 3 f 2,50-f 35. Zierikzee. . . . .. Bijz. gesubs .. dag. school. 34 22 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, houtdraaien en ijzerdraaien. 195 238 1 Mei-30 April (ververs. 15 Oct.-15 Febr.) 1 April-3I Maart. 3 " (ververs. 4 jaar). f 5-f 10. Utrecht. Amersfoort ... " Btjz. gesubs. dagschool. Bijz. gesubs. dagschool. Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven en meubelmaken. Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, houtdraaien, ij zerdraaien , hoefsmeden, in stru mentmaken , rijtuigsmeden, electro-technisch bankwerken en metselen. 3 " f 6-f 60. utrecht. . . . . . . 1 April-3I Maart. 3 " " f 5-f 60. Friesland. Dragten. . . . . .. Bijz. gesubs. dagschool. Bijz. gesubs. dagschool. 37 Timmeren, huissmeden, machine· bankwerken en verven. 143 132 1 April-3l Maart. 3 f 6-f 60. Harlingen . . . . . teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornarnentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, electriciteit, rekenen, Ned. taal, wiskunde, rondschrift en aardrijkskunde. 65 65 Tünmeren, huismeden, machine-bankwerken, verven, ijzerdraaien en hoefsmeden. 1 Mei-30 April. 3 f 5-f 50. Heerenveen . . .. B~jz. gesubs. dagschool. Rechtltjnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, projectieleer. constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, rekenen, Ked. taal, algebra, meetkunde en boekhouden. 1371/2 Timmeren, huissmeden en verven. 1 April-31 Maart. 3 " f 6-f 48. 264 265 Provincie. Gemeente. Aard der school. -1------ ----T: e 0 '-e'-t-i'-s-c-h-e-.----'- - - - -V- -A- -,K-U-:-~-:k-:-·-.-;W-:-~-~-:-·.,- -,:-O-N-D- - E- ,~_W_I! C~iS =~.. Sp-ra c i =- u~:j- .k-~)-.-,-u-':-~-e~-~-.I Ile:: ::h:~:j:~~an 1 Mei-30 April. Duur ! Bedrag van hêt schMlgeld per jaar. van den cursus. Friesland. (Vervolg.) Leeuwarden . . . . Bijz. gesubs. dagschool. Sneek . . . . . . . . Idem. Groningen. Appingedam. . . . Idem. Groningen . . . . . Idem. Veendam . . . . . . Idem. Winschoten . . . . Idem. Overijsel. Deventer . . . . . . Openb. gesubs. dagschool. Steenwijk . . . .. Bijz. gesubs. dagschool. Idem. Zwolle . . . . . . . Drenthe. Assen . . . . . . . . Emmen . . . . . . . Idem. Idem. Hoogeveen . . . . . Idem. Limburg. Roermond . . . . . Idem. Venlo . . . . . . . . Idem. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, electriciteit, rekenen, Ned. taal, wiskunde, rondschrift en gereedschapskennis. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal en wiskunde. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde, rondschrift en theorie hoefbeslag. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde en boekhouden. Rechtlijnig teek~nen, vakteekenen, handteekenen, hamlvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer- materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, electriciteit, rekenen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde en rondschrift. Rechtl(jnig trekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, pro.iectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, electriciteit, rekenen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden, scheikunde, volkshuishoudkunde en gymnastiek. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, materialenkennis, werktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde, rondschrift en theorie hoefbeslag. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvakteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde en boekhouden. Rechtltjnig teekenen, vakteekenen, handteekcl1fm, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer en materialenkennis. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constl'llctieleer, materialenkennis, stoomwerktuigkunde en rondschrift. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde , rekenen, wiskunde, rondschrift, vakbespreking, ornamentleer en schetsen op schoolbord. Rechtlijnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, rekAnen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden en rondschrift. Vakteekenen , handteekenen , handvak- of ornamentteekenen , projectieleer, constructieleer, materialenkennis, natuurkunde, werktuigkunde, stoomwerktuigkunde, rekenen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden en rondschrift. I-T-I-'m--m-e-r-er-l-,-l-lU-i-s-sm--e-d-e-n-,-n-l-a-c-hin-e--l-)a-I-lk-w--el-'k-e-n-,-\-Te-I-'v-e-n-,+--2-7-4--~-2-7-4---r--l--A-p-r-il--3-1--M-a-a-r-t.--r--3--j-a-al-.. ~------f--5--f--l-0-0.---- meubelmaken, houtdraaien, ijzerdraaien, beeldhouwen en houtsniiden. machine-banhverken, verven 3 64 , I Timmeren, huissmeden, en hoefsmeden. 61 f 6 en hooger. 61 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken. verven en hoefsmeden. 249 249 1 Mei-30 April. 3 " f 5-f 25. 60 60 I Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmakel}, houtdraaien, ~jzerdraaien, beeldhouwen en boetReeren. Timmeren, huissmedel1, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, houtdraaien, ijzerdraaien, hoefsmeden en metselen. 82 72 15 Maart. 3 f ± 15-f 25. 1 April-31 Maart. 3 " f 2.50-f 15. 89 77 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, houtdraaien, ijzerdraaien en hoefsmeden. 349 1 April-31 Maart. 3 " f 5-f 25. 53 79 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken en verven. 161 169 1 April-31 Maart. 3 f 2.50-f 5. Timmeren, llllissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, ijzerdraaien en hoefRmeden. 1 April-31 Maart. 3 f 5-f 20. 68 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken, ijzerdraaien en metselen. 45 30 342 1 April-31 Maart. " 3 f 2.50-f 25. 60 Timmeren, lmissmeden, machine-bankwerken en veryen. Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken en verven. 222 117 197 93 1 Mei-30 April. 1 Mei-30 April. " f 5-f 25. f 5-f 20. 3 47 Timmeren, huissmeden, verven, hoefsmeden en opbinden van ladders. 1 April-31 Maart. 3 f 6-f 60. 62 62 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven, meubelmaken en houtdraaien. 256 256 1 Mei-30 April. 3 f 6-f 24. 68 54 Timmeren, huissmeden, machine-bankwerken, verven en meubelmaken. 281 220 1 Mei-30 April. 3 f 6-f 50. 67 266 -~--------------------~-----~ -~I 26, VAKSCHOLEN. ---------~------------------ -- - - T h eo re t i s c h e. VAKKEN VAN - - - j- -------------- -- ,---- ----------------------- o N DER IN IJ S. ---"-------.---,-------------------"----~------- I Uren Gemeente. Naam der school. Aard der school. p. Uren p. - week. week. I W. Z. I 190 190 P r act i s c h e. I Begin en einde van Uren p. Uren P'I week. week. I het schooljaar. Z. W. 118 I . - -" -=----=,-- Duur van den cursus. Bedrag van het schoolgeld per jaar. Amsterdam. Dagteeken - en kunstambachtsschool voor meisjes. Bijz. gesubs. dagschool. Natuurteekenen, teekenen van maskers en kappen, teekenen naar vlakornament, lijnteekenen, handteekenen, stijleeren en ontwerpen, letteroefeningen, bordteekenen, schetsen naar projectie, projectieteekenen, perspectiefteekenen, rekenen, meetkunde en constructies, projectie, methodiek, ornamentleer, en costullmkunde. Houtsntjden, boekbinden, hè1l1d- en machinebordmen en ander textielwerk. 118 1ste Dinsdag in September-10 Juli. 3 à 4 jaar. f 20-[ 100. Sn~jcunms voor kleermakers en naaisters. Vakschool voor behangers. Vakschool voor kleermakers. Vakschool voor schoenmakers. Vakschool voor vrouwen- en kinderkleeding. Bijz. gesubs. avondschool. Idem. Rechtlijnig teekencn, vakteekenen, handteekenen, handvak- of ornamentteekenen, projectieleer, materialenkennis en kunstgeschiedenis. Rechtlijnig teekenen, handteekenen, rekenen en Ned. taal. Handteekenen. Rechtltjnlg teekenen , uitslag en projectieleer, bandteekenen, hand vak- of ornamentteekenen, materialenkennis, anatomie en hygiëne, kostullmkunde, aardrijkskunde, rekenen, Ned. taal, boekhouden, geschiedenis en gymnastiek. Handteekenen, rekenen, Ned. taal en theoretisch vakonderwijs. 161/ 2 7 2 21 1/ 2 161/ 2 7 2 25 1/ 2 Coupe van heerenkleeding en coupe van dameskleeding. :J2J 22J Begin Juli en begin December. 1 September28 Febrnari. 1 Odober80 September. Octo ber-Maart. September-J uli. 14 weken. f 10. Behangen, stoffeeren en meubelstoffeeren. 25 40 0J 461/~ 25 , jaar. f 6. Bijz. gesubs. dagschool. Idem. Idem. Kleermaken. Schoenmaken. Knippen, naaien, borduren, breien, mazen, h,tken, verstellen en strijken. 45 54 6 2 Tot [ 30. [ 40. f 12-f 80. 43 2, B of 4 jaar. Arnhem. Drunen. Enschedé. Vakschool voor kleermakers. Vakschool voor schoenmakers. Textielschool. Idem. Idem. Openb. gesubs. dagschool. 8 18 Kleermaken. Schoenmaken. 204 1,4 22 HlS 174 22 1 Februari- J jaar. 3 3 f 6. f 6-f 10. 81 Januari. 1 Md-BO April. 1 Septemher:31 Augustus. Scheikunde, chemische technologie, analytische scheikunde, mechanische technologie, natuurkunde, werktuigkunde, werktuigkundig teekenen, rechtlijnig teekenen, spinnen, kennis van spinvezels, decompositie, compositie, calculatie, materiaalboek, voorbereidingsmaehines tot het meehanisch weven, theorie handweven, theorie mechaniseh "veven, wiskunde, Franseh, Duitseh, Engelseh, handelsrecht, staathuishoudkunde, boekhouden en handteekenen. 89 89 BIeeken, verven, drukken, analytische scheikunde, pmctisch handweven en practisch meehanisch weven. [ 26-[ 250. 's Gnwenhage. Groningen. Houtigehage. Leiden. Btjz. gesubs. avondVakschool school. voor kappers. Bijz. gesubs. dagVakschool school. voor kleermakers. Idem. Idem. Idem. Klom penmakersvakschool. Idem. Inrichting tot opleiding van instrumen tmakers. Rijksdag- en avondschool. Heerenkappen en dameskappen. Vakteekenen. 3 141 92 129 92 32 51 1 Januari-BO April. 15 Octo ber-14 Octo ber. ; 1 April-31 :Unart. J 4 :3 B [ 2-f 6. 3 Kleermaken. Kleermaken. Klompenmaken. Machinebankwerken, ijzerdraaien, koper-, blik-, zink -' en lood bewerking ; glasblazen, slijpen; behandelen en monteeren der electrische installatie, stoommachine, gasmoter, enz.; natuurkundig, werktuigkundig en electrisch instrumentmaken. Rietvlechten. " f 5-[ 25. [ 5-[ 40. November-April. 1 April-3I Maart. 54 J Noordwolde. R\jksrietv lech tschool. Rechtltjnig teekenen, vakteekenen, handteekenen, materialenkennis, rekenen, Ned. taal, wiskunde, boekhouden, aardrijkskunde, handelscorrespondentie, Franseh, Engelsch, schl'\jven en lezen. 45 45 79 79 Van Paschen tot Pasehen. 1 Januari-SO April. 1 Januari-15 April. Juli of Augustus. 1 April-31 :Maart. i 3 [ 6-[ 24. Rotterdam. Utrecht. Bijz. gesubs. avondVakcursus school. voor kappers. Idem. Vakschool voor de typographie. Bijz. gesubs. dagVakschool school. voor kleermakers. Idem. Vakschool voor de typographie. Heerenkappen. Vakteekenen, letterzetten, ondergrondplaten theorie boekdrukken en letterzetten. Vakteekenen, anatomie en warenkennis. snijden, 16 46 4 ! 4112 'J " [ :3- [ 4. f 3. f 5-[ 40. Boekdrukken en boekbinden. Kleermaken. Zetten en drukken. 1,2 1601/ 4 4 172 1601/ 4 16 46 1, 2 of :3 jaar. 5 jaar. .) Handvak- of ornamentteekenen, Ned. taal, zettechniek, druktechniek, algemeene theorie en patroonstheorie. ') [ 12. 2ö8 268 C. ONDERWIJS. Bergen oh Zoom. Begin Januari 1910 werd een cursus gecursus geBergen op Zoom. Begin Januari 1910 werd opend huis- en rijtuigschilderen, aan welken door leerlingen opend in huis- en rijtuigschilderen, aan welken door 44leerlingen deelgenomen. werd deelgenomen. Btj besluit van den gemeentenraad werd vastgesteld, dat de Bij besluit van den gemeentenraad werd vastgesteld, dat de openbare scholen met ingang van 1911 het leerjaar zullen openbare lagere scholen met ingang van 1911 het leerjaar zullen eindigen met 31 Maart, waardoor de overgang naar de ambachtseindigen met 31 Maart, waardoor de overgang naar de ambachtsschool gemakkelijker zal worden gemaakt. De nieuw gebouwde school gemakkel~jker zal worden gemaakt. De nieuw gebouwde lokalen zijn in gebruik genomen en voldoen aan de gestelde lokalen zUn in gebruik genomen en voldoen aan de gestelde eischen. eischee. Breda. De school werd uitgebreid met drie nieuwe smederijen, uitgebreid met drie nieuwe smederUen, De school terwijl eene bestaande timmerwerkplaats eene voor electroterwijl eene bestaande timmerwerkplaats tot ee ri e voor electrotechniek werd ingericht. techniek werd ingericht. Apeldoorn. De schoolinrichting onderging eenige wijziging. De schoolinrkhting onderging eenige wtjziging. De schilderswerkplaats werd naar eene der teekenlokalen overnaar eene der teekenlokalen overDe schilderswerkplaats gebracht. De smederij werd ingericht in de vroegere schildersgebracht. De smederij werd ingericht in de vroegere schildersen uitgebreid met zeven vuren. De vroegere smederij werkplaats en uitgebreid met zeven vuren. De vroegere smederij werd magazijn voor afgewerkte werkstukken, terwijl het magazijn werkstukken, terw~jl het magazijn teekenzaal werd ingericht. tot teekenzaal werd ingericht. Doetinchem. Het gebouw werd uitgebreid met een afzonderlijk met een afzonderltjk Doetinehenn. eene tweede timmerzaal van grootere lokaal voor hei bankwerken, eene tweede timmerzaal van grootere voor het en· eene tweede ltjnteekenzaal, terwtjl theorielokalen afmetingen en eene tweede lijnteekenzaal, terwijl theorielokalen en schilderswerkplaats belangrUk vergroot zijn en aan de schilderswerkplaats belangrijk vergroot zijn en aan de inrichting eene woning voor den concierge werd verhonden. inrichting eene woning voor den concierge werd verbonden. Nijmegen. De in het vorige jaarverslag bedoelde verbouwing het vorige jaarverslag bedoelde verbouwing De der school was 1 Juli 1911 gereed, zoodat op dien datum met der school was 1 Juli 1911 gereed, zoodat op dien datum met de nieuwe afdeeling voor electriciens en werklieden het de nieuwe afdeeling voor electriciens en werklieden in het ga,,- en waterleidingbedrijf een begin kon worden gemaakt. waterleidingbedrtjf begin kon worden gemaakt. gasTiel. De belangrijke uitbreiding en verbouwing van het en verbouwing van het De belangrijke schoolgebouw, waarvan reeds in het vorige verslag gewag werd reeds in het vorige verslag gewag werd gemaakt, i" in den loop van het jaar 1910 tot stand gekomen. gemaakt, is in den loop van het jaar HJlO tot "tand gekomen. De bouw werd in twee gedeelten uitgevoerd, eerst het gedeelte in twee gedeelten uitgevoerd, eerst het gedeelte De bouw buiten het oude schoolgebouw, welk gedeelte in gebruik vallende buiten het oude schoolgebouw, welk gedeelte in gebruik genomen werd in het begin van Juli. Het andere deel kon tegen genomen werd in het begin van Juli. Het andere deel kon tegen het eind van September in gebruik worden genomen. eim1 van September in gebruik worden genomen. Dordrecht. 1 November 1910 werd de metselcursus met Dordrecht. 1 November 1910 werd de metselcursus met vier leerlingen aangevangen. Btj de oproeping van leerlingen vier leerlingen aangevangen. Bij de oproeping van leerlingen voor den electrkiteitscursus bleek de ambitie en het gehalte voor den electriciteitscursus bleek de ambitie en het gehalte van de candidaat-leerlingen zóó uiteenloopend, dat het niet van de candidaat-leerlingen zóó uiteenloopend, dat het niet raadzaam werd geacht, dit jaar met dezen cursus te beginnen. raadzaam werd geacht, dit jaar met d8zen cursus te beginnen. De groote uitgaven, welke cie inrichting van dezen avondcursus De groote uitgaven, welke de inrichting van dezen avondcursus vordert, bleek niet gewettigd tegenover het geringe aantal leergewettigd tegenover het geringe aantal leervordert, bloek lingen, dat e\'E'ntueel voor plaatsing in aanmerking zou komen. lingen, dat eventueel voor plaatsing in aanmerking zou komen. De blik"lagerscursus word met onderricht in vakteekenen uitDe blikslagerscursus werd met onderricht in vakteekenen uitgebreid. De bel, angerswerkplaats werd naar een beter ingericht bebangersw~rkplaats werd een beter ingericht gebreid. lokaal verplaatst. Met H. W. van Rhljn werd eene overeenlokaal verplaatst. Met dr. H. W. van Rhijn werd eerie overeenkom"t gesloten om L1e leerlingen van het laatste leerjaar in komst gesloten om de leerlingen van het laatste leerjaar in verrJandleer en eerste hulp bU ongelukken te onderwijzen. verbandleer en eerste hulp bij ongelukken te onderwijzen. Gorinchem. De school onderging inin 1910 eenebelangrijke Gorinehem. De school onderging 1910 eene belangr\jke uitbreiding: op de binnenplaats werd een gebouw van drie uitbreiding :op de binnenplaats werd een gebouw van drie vordiepingen opgetrokken, dat ruimte bevat voor : een schaftverdiepingen ollgetrokken, dat ruimte bevat voor: een schaftlokaaL eene rijwielbergplaats, de ververij en eene teekenzaal. lokaal, oone rij wiel bergplaats, de ververij en eene teekenzaaL Gouda. De school werd 19 September 1910 geopend met 26 De sehool werd 19 September 1910 geopend met 26 leerlingen, welk getal sedert nog aangroeide tot 36. leerlingen, welk getal sedert nog aangroeide tot 36. 's Gravenhage. De opening van den cursus voor boekbinGravenpage. De opening van den cursus voor boekbinders, welke in het vorige jaarverslag werd aangekondigd, had ders, welke in het vorige jaarverslag werd aangekondigd, had begin Januari 1910 plaats. De lessen werden gegeven v~jf begin Januari 1910 plaats. De lessen werden gegeven vijf ayom1en per week van 7-9 uur ; het aantal leerlingen bedraagt avonden per week van 7-9 uur; het aantal leerlingen bedraagt 15. Do aanvankeltjke resultaten toongin,dat de cursus in eene 15. De aanvankelijke resultaten toonen, dat de cursus in oene voorziet. behoefte voorziet. lliddelharnis. Ten bate van het natuurkundig onderwijs Middelharnis. Ten bate van het natuurkundig onderwijs \yerÜen de moest noodige instrumenten en gereedschappen werden de meest noodige instrumenten en gereedschappen aangekocht. Ee ri e houtloods met ijzerbergplaats benevens eene ijzerbergplaats benevens eene aangekocht. Eene houtloods bergplaats voor een handwagen en andere hulpwerktuigen, bergplaats \'001' een handwagen en andere hulpvverktuigen, \\'erden geheel door de leerlingen der school geboU\Vll. werden geheel door de leerlingen der school gebouwd. Rotterdam. De opening van de nieuwe school in de Tamde nieuwe school in de TamDe opening hoerstraat had plaats op April 1910. Bij den aanyang van boerstraat had plaats op 99April 1910. Bij den aanvang van den nieuwen cursus moesten de klassen in meer afdeelingen den nieuwen cursus moesten de klassen in meer afdeelingen gesplitst worden wegens het groote aantal zich aanmeldende gesplitst worden wegens het groote aantal zich aanmeldend8 leerlingen. Er behoefden geen leerlingen wegens plaatsgebrek behoefden geen leerlingen wegens plaatsgebrek leerlingen. te worden afgewezen. De indeeling is thans als volgt : de te worden afgewezen. De indeeling is thans als Yolgt: laagste klasse bevat 99afdeelingen, de middelste 66en de hoogste klasse bevat afdeelingen, de middelste en de hoogste klasse 7. In de indeeling der lessen, isis in zooverrewijziging klasse 7. In de indeeling der lessen, in zooverre wtjziging gebracht, dat zoowel des morgens als des namiddags onderwljs zoowel des morgens als des namiddags onderwijs gebracht, wordt gegeven in de theorie en in de practljk. wordtgevnih depractijk. Den leerlingen der school wordt niet meer toegestaan geduDen leerlingen der school wordt niet meer toegostaan gedurende den winter des avonds het onderwijs te volgen aan de rende den winter des avonds het onderwUs te yolgen aan de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen Beeldende en Technische Wetenschappen Academie en de gemeentelijke avondteekenscholen. Eene uitzondering wordt gerneentel~jke uitzondering wordt gemaakt voor die leerlingen welke tot nu toe reeds het ondertoe reeüs het ondergemaakt voor die leerlingen welke tot vvtjs aan genoemde inrichtingen volgden. wijs aan genoemde inrichtingen volgden. Schiedam. Door verhooging der subsidiën werd het mogelijk Door verhooging der subsidiën werd het mogel\jk aan de plannen tot uitbreiding der school uitvoering te geven. aan de plannen tot uitbreiding der school uitvoering te geven. De nieuwe lokalen, welke goed blijken te voldoen, konden reeds lokalen, welke goed blijken te voldoen, konden reods De begin Augustus 1910 in gebruik worden genomen. 1910 gebruik worden genomen. begin A.lkmaar. Aan de Ty pographische Studieclub werd op haar haar Alkmaar. Aan de 'l'ypographische Studiec1ub werd verzoek toegestaan, des Zaterdagsavonds gedurende twee uren verzoek toegestaan, des Zaterdagsavonds gedurende twee uren te beschikken over een schoollokaal, ten einde aldaar, onder te bose hikken over ecn schoollokaal, ten einde aldaar, onder leiding van een der leeraren der ambachtsschool, onderwijs in een del' lee raren der ambachtsschool, onderwtjs In leiding het vakteekenen te bekomen. In verband met de plannen tot bekomen. In yerband met de plannen tot het vakteekenen stichting van een nieuw schoolgebouw zijn verhoogde subsidiën van een nieuw schoolgebouw zUn verhoogde sulJsidiën toegezegd. Het nieuwe schoolgebouw zal verrijzen op een door door toegezegd. Het nieuwe schoolgebouw zal verrijzen Ol) den gemeenteraad aangekocht terrein aan den Bergerweg. den gemeenteraad aangekocht terrein aan den Bergerweg. Amsterdam. In 1910 werd het aantal ambachten, dat aan In 1910 werd het aantal ambachtcn, dat aan de 2de ambachtsschool wordt onderwezen, uitgebreid met meuonderwezen, uitgebreid meude 2de ambachtsschool belmaken en timmeren. De bedoeling was ook het huisschilderen belmaken en timmeren. De bedoeling in het leerplan op tete nemen, tlOdl daarvoormeldden zich te in het leerplan op nemen, doch daarvoor meldden zich te weinig candidaten aan. weinig camlidaten aan. De voorbereiding van den boU\\" der derde ambachtsschool is derde ambachtsschool is De voorbereiding van den bou\v thans in vollen gang. Een directeur werd reeds aangesteld. in \"ollen gang. Een directeur \\"erc1 reeds aangesteld. Haarlem. Door het bestuur der ambachtsschool werd een Door het bestuur der mnbachts"ehool werd een teekenlokaal beschikbaar gesteld voor een wintercursus voor teekenlokaal beschikbaar gesteld voor een wintercursus voor behangers en stoffeerders, uitgaande van de Behangers- en stofstoffeerders, uitgaande van de Behangers- en stofbehangers feerderspatroonsvereeniging. Dit onderwijs werd door ongeveer feerderspatroonsvereeniging. Dit onderwijs \wrel door onge\'eer 80 leerlingen gevolgd, waaruit de levensvatbaarheid van dezen gevolgd, waaruit de levensvatbaarheid van dezen 30 cursus blijkt. blljkt. In aansluiting met hetgeen in het vorige verslag is medeIn aansluiting met hetgeen in het vorige verslag is modegedeeld omtrent de wenschelijkheid van uitbreiding en reorgawen"cheltjkheid uitbreiding en rem'gagedeeld omtrent nisatie van de afdeeling voor de metaalbewerking, kan thans nisatie van de afdeeling voor de metaalbewerking, kan thans worden medegedeeld, dat door het bestuur voorloopige plannen bestuur voorloopige l)lannen worden medegedeeld, dat door zijn ontworpen tot verbouwing en uitbreiding van de school. yerbouwing en uitbreiding van de school. zijn ontworpen Helder. De Heldersche schoenmakerspatroonsver eeniging De Heldersche schoenmakerspatroollsvereeniging kreeg de vrije beschikking over een teekenlokaal met vuur, kreeg de vrije besl'lükking over een teekenlokaal met vuur, licht en teekenbenoodigdheden, voor een vakcursus voor schoenen teekenbenootligclheden, voor een vakcursus voor schoenmakers. De leiding van den cursus berustte bij den directeur makers. De leiding van den cursus berustte bti den (lirel'teur der ambachtsschool. De cursus is tweejarig en wordt gegeven der ambachtsschool. De cursus is tweejarig en wordt gegeven geduremlo de maanden November, December, Januari en Maart, maanden November, December, Januari en Maart, gedurende cles Maandagsmiddagsvan 2 tot 4 uur. Het aantal deelnemers, des Maandagsmiddags van 2 tot uur. Het aantal deelnemers, zoowel patroon" als gezellen, was gemiddeld 16. Het eerste jaar gezellen, was gemiddeld 16. Het eerste jaar zoowel patroons zal worden benut voor de theorie ; het tweede voor de practijk. zal worden benut voor de themie; het tweede voor de practijk. Daar de ruimte in de school te klein werd, werden plannen Daar de ruimte in de school te klein werd, werden plannen voor uitbreiding ontworpen. ontworpen. voor lUiddelburg. In de maand Maart 1911 werd besloten aan Middelburg. In do maand Maart 1911 werd besloten aan de school te verbinden een dagcursus in electro-techniek, een de school te verbinden een dagcursu" in electro-techniek, een dagcursus in het meubelwaken en een avondcursus in het dagcursus in het meubelmaken en een avondcursus in het stoffeeren. Hiertoe werden door het Rijk en de provincie verstoffeeren. Hiertoe werden door het RUk en de provincie verhoogde subsidiën toegestaan. hoogde subsidiën toegestaan. Dragten. In het tweede leerjaar werden de leervakken uitIn het tweede leerjaar \verden de leervakken uitgebreid met projectieleer, constructieleer en materialenkennis. projectieleer, constructieleer en materialenkennis. gebreid Heerenveen. Ten einde in eerie dringend gevoelde behoefte eene dringend gevoelde behoefte Ten te voorzien, werd op billijke voorwaarden eene flinke, gebruikte voorzien, werd op billtjke voorwaarden eene flinke, gebruikte gasmotor overgenomen en in gebruik gesteld, waarmede de gasmotor overgenomen en in gebruik gesteld, waarmede de nieuwaangescl18Jte draaibank wordt gedreven, zoodat voortaan wordt gedreven, zoodat voortaan nieuw aangeschafte de leerlingen in smeden ook dit vak aan de ambachtsschool de leerlingen in smeden ook dit vak aan de ambachtsschool kunnen beoefenen. In verband met liet groote getal leerlingen kunnen beoefenen. In verband met het groote getal leerlingen 269 is het plan opgevat tot hei inrichten van een nieuw lokaal is het plan opgevat tot het inrichten van een nieuw lokaal voor smeden. voor smeden. selen der natuur- en werktuigkunde, boekhouden, rondschrift der natuur- en werktuigkunde, boekhouden, rondschrift en houtdraaien. Leeuwarden. Overeenkomstig het bepaalde in het nieuwe het nieuwe Overeenkomstig het bepaalde van onderwijs, dat met den cursus 1910(1911 werd programma van onderwijs, dat met den cursus 1910/1911 werd de leerlingen voor het timmeren 3de ingevoerd, ingevoerd, kunnen de leerlingen voor het timmeren 3de leerjaar, des Zaterdagsnamiddags van 1-4, onderwijs in het metselendesZatrgnmiv1-4,oderwjsinhtml Er werd dit jaar ook voor het eerst onderwijs gegeven ontvangen. Er werd dit jaar ook voor het eerst onderwijs gegeven het verleenen van eerste hulp bU verwondingen en ongelukken. in het verleenen van eerste hulp bij verwondingen en ongelukken. De collectiën van instrumenten en van modellen De collectiën van natuurkundige instrumenten en van modellen voor werktuigkundig teekenen werden uitgebreid. voor het werktuigkundig teekenen werden uitgebreid. Appingedam. Het aantal leervakken werd uitgebreid voor Het aantal leervakken werd uit~ebreid voor de huissmeden met practisch hoefsmeden en de theorie van de huissmeden met practisch hoefsmeden en de theorie van hoefbeslag. Verder werd ook natuurkunde als nieuw leervak hoefbeslag. Verder werd ook natuurkunde als nieuw leervak ingevoerd. Veendam. Aan de leerlingen van het tweede leerjaar voor Aan de leerlingen van het tweede leerjaar voor timmeren werd dit jaar gelijk met die van het derde leerjaar, timmeren werd dit jaar gelijk met die van het derde leerjaar, onderwijs gegeven metselen, zoodat de metselcursus thans onderwijs gegeven in metselen, zoodat de metselcursus thans over 2 jaar is verdeeld. Een één j arige cursus bleek te kort om kort om over :2 jaar is verdeeld. Een éénjarige cursus bleek blijvende resul~aten te kunnen geven. In de bankwerkerij werd een resultaten te kunnen geven. In de bankwerker~j werd een vormbank geplaatst. De leerlingen kr~jgen nu IeR in vormen vormbank geplaatst. De leerlingen krijgen nu les in vormen en gieten. Eén vuur van de dubbele smidse werd ingericht als gieten. Eén vuur van de dubbele smidse werd ingericht als smeltoventje. Door de leerling-metselaars werd eene kalkloods smeltoventje. Door de leerling-metselaars werd eene kalkloods materialen en gereedschappen eene betere gebouwd, waarin de materialen en gereedschappen eene betere gebouwd, waarin kunnen krijgen. plaats kunnen krijgen. WinsC'hoten. In het jaar 1910 kon eene salarisregeling voor het jaar 1910 kon eene salarisregeling voor Winsehoten. den directeur en het onderwijzend personeel worden ingevoerd. directeur en het onderwijzend personeel worden ingevoerd. In beginsel werd besloten de smederij door mechanische kracht beginsel werd besloten de smederij door mechanische kracht te doen drijven, hetzij door eene stoommachine, hetzij door een doen dr~iven, hetzij door eene stoommachine, hetz~j door een met toebehooren. Hiervoor zal vermoedelijk eene kleine gasmotor met toebehooren. Hiervoor zal vermoedelijk eene kleine verbouwing noodig zijn. verbouwing noodig zijn. Deventer. In den loop van het jaar werd door patroons in den loop van het jaar werd door patroons in kleermakersvak aan den raad der gemeente het verzoek het kleermakersvak aan den raad der gemeente het verzoek gericht om aan de ambachtsschool het onderwijs in het kleergericht om aan de ambachtsschool het onderwijs in het kleermaken in een driejarigen dagcursus op te nemen, terwijl patroonsin een driejarigen dagcursus op te nemen, terwijl patroonsschoenmakers en -behangers en -stoffeerders verzochten avondschoenmakers en -behangers en -stoffeerders verzochten avondcursussen voor die vakken te richten. Door den raad werd cursussen voor die vakken in te richten. Door den raad werd in beginsel besloten onder zekere voorwaarden deze verzoeken beginsel besloten onder zekere voorwaarden deze verzoeken te willigen. in te willigen. Hoogeveen. In den winter 1910/1911 werd tete Hoogeveen den winter 1910/1911 werd Hoogeveen een typografenclub opgericht door welker bemoeiingen aan de een typografenclub opgericht door welker bemoeiingen aan de ambachtsschool een cursus werd geopend in lijn- en ornaambachtsschool een cursus werd geopend in lijn- en omamentteekenen, kunstgeschiedenis en ornamentleer voor typomentteekenen, kunstgeschiedenis en omamentleer voor typografen. Deze cursus zal 3-jarig zijn, terwijl de lessen eenmaal grafen. Deze cursus zal 3-jarig zijn, terwijl de lessen eenmaal de 14 dagen des Zaterdags van 3-5 uur door den directeur in de 14 dagen des Zaterdags van 3-5 uur door den directeur der ambachtsschool in één der schoollokalen worden gegeven der ambachtsschool in één der schoollokalen worden gegeven Roermond. Te beginnen met 1 Mei 1910 werden in Te beginnen met Mei 1910 werden in den lesrooster opgenomen als nienwe leervakken: de beginden lesrooster opgenomen als nieuwe leervakken : de begin- Venlo. De collectie houtbewerkingsmachines in de timmerDe collectie houtbewerkingsmachines in de timmerwerkplaats der 3de klasse werd uitgebreid door de aanschaffing werkplaats der 3de klasse werd uitgebreid door de aanschaffing van eene lintzaagmachine. Het bestuur acht het ten zeerste in acht het ten zeerste in van eene lintzaagmachine. Het het belang van den ambachtsman, dat hij kennis krijgt van de belang van den ambachtsman, dat hij kennis krijgt van de verschillende methoden van machinale bewerking van het door verschillende methoden van machinale bewerking van het door hem gebruikte materiaal, te meer nu tegenwoordig ook het kleingebruikte materiaal, te meer nu tegenwoordig ook het kleinbedr~jf zich met betrekkelijk weinig kosten machinekracht kan betrekkelijk kosten machinekracht kan bedrijf zich verschaffen door explosie- of electro-motoren. Het ligt daarom electro-motoren. ligt daarom verschaffen door explosiein de bedoeling den leerlingen in de houtbewerking van het in de bedoeling den leerlingen in de houtbewerking van het laatste leerjaar de behandeling en werkwijze dezer machines laatste leerjaar de behandeling en werkw~jze dezer machines te leeren kennen. leeren kennen. Amsterdam. Dagteeken- en kunstambachtsschool. Eene regeling Dagteeken- en kunstambachtsschool. Eene voor de pensionneering van de leeraren en leeraressen is in voor de pensionneering van de leeraren en leerm-essen is in voorbereiding. Amsterdam. Vakschool voor behangers. Er is eene groote Vakschool voot' behangers. Er is eene groote behoefte aan eene grootere lokaalruimte. Verschillende plannen eene grootere lokaalruimte. Verschillende plannen behoefte ter voorziening worden overwogen. voorziening worden overwogen. Bli wijze van proef is dit jaar eene voorbereidende klasse Bij wijze van proef is dit jaar eene voorbereidende klasse aan den cursus toegevoegd. waar alleen teekenen en stoffeeren den cursus toegevoegd, waar alleen teekenen en stoffeeren bestemd is wordt onderwezen. Deze voorbereidende cursus die bestemd is wordt onderwezen. Deze voorbereidende cursus 2 jaar en sluit zich aan voor leerlingen van 14--1 . 6 jaar, duurt 2 jaar en sluit zich aan voor leerlingen van 14-16 jaar, bti den gewonen cursus. gewonen cursus. bij Amsterdam. Vakschool voor schoenmakers. Ten einde het Vakschool voor schoenmakers. Ten einde tusschentijds verlaten der school, dat veelvuldig voorkomt, tusschentijds verlaten der school, dat veelvuldig voorkomt, betrekking in het vak kunnen krijgen, wanneer de leerlingen eene betrekking in het vak kunnen krijgen, zooveel mogelijk tegen te gaan, werd het loon aan de meergaan, werd het loon aan de meerzooveel mogelijk tegen gevorderde leerlingen eenigszins verhoogd tot een maximum van verhoogd gevorderde leerlingen f 1 voor ieder fIvoor ieder paar afgewerkte schoenen. Tevens werd, om aan afgewerkte schoenen. Tevens werd, om aan het verwerven van het diploma meer aantrekkelijkheid te ververwerven van het diploma meer aantrekkelijkheid te verleenen, het besluit genomen, daaraan een prijs te verbinden, besluit genomen, daaraan een prijs te verbinden, leenen, bestaande uit een volledig stel gereedschap. een volledig stel gereedschap. bestaande Drunen. Vakschool voor schoenmakers. 11 Mei 1910 werd Drunen. Vakschool voor schoenmakers. 11 Mei 1910 werd deze school geopend. De voorloopige resultaten van het onderdeze school geopend. De voorloopige resultaten van het onderwijs geven reden tot tevredenheid. wijs geven reden tot tevredenheid. Hroningen. Vakschool voor kleermakers. In den loop van het Groningen. Vakschool roor kleermakers. In den loop jaar 1910 is een begin gemaakt met het onderwijs in het teekenen, 1910 dat tot heden niet werd verstrekt. werd verstrekt. heden Houtigehage (Fr.) Cursus in het klompenmaken. 1 December (Fr.) Cursus het klompenmaken. 1 1910 werd de nieuw gebouwde school in gebruik genomen. gebouwde school gebruik genomen. 1910 werd de Utrecht. Vakschool voor de typographie. 20 April 1910 werd typographie. 20 1910 Vakschool voor door den Commissaris der Koningin in de provincie Utrecht het Koningin in de provincie Utrecht het door den Commissaris nieuwe schoolgebouw aan den Jutfaaschen weg geopend, nadat van Jutfaaschen weg geopend, nadat van Januari van genoemd jaar de school successievelijk door de Januari van genoemd jaar de school successievelijk door de verschillende klassen in gebruik was genomen. gebruik was genomen. verschillende klassen D. ONDERWIJZEND PERSONEEL. D. ONDERWIJZEND PERSONEEL. Bergen op Zoom. Benoemd werd P. J. Schwartzmans, als Bergen op Zoom. Benoemd werd P. J. Schwartzmans, als leeraar het schilderen. Aan F. Hamann, leeraar in wiskunde, leeraar in het schilderen. Aan F. Hamann, leeraar in wiskunde, werd, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend. zijne plaats werd, op ztjn verzoek, eervol ontslag verleend. In zijne plaats werd benoemd Ph. Stubenrauch. Eene salarisregeling voor het werd benoemd Ph. Stubenrauch. Eene salarisregeling voor het personeel kwam stand. personeel kwam tot stand. 'sHertogenbosch. Benoemd werd B. G. Holsboer, te 's Gravenwerd B. 's Graven's Hertogenbosch. hage, leeraar in vormteekenen en rekenen. hage, als leeraar in vormteekenen en rekenen. Arnhem. Op hun verzoek ontvingen eervol ontslag de adjunctontslag de Op hun directeur P. A. Schroot, die benoemd werd tot directeur der directeur P. A. Schroot, die benoemd werd tot directeur der ambachtsschool te Gouda, en A. J. Besseling, als leeraar in het ambachtsschool Gouda, en A. Besseling, als leeraar vakteekenen voor hunne plaats werden onderscheidenvakteekenen voor smeden. In hunne plaats werden onderscheidenlijk benoemd M. F. Covens, 's Gravenhage, en E. A. Bouma lijk benoemd M. F. Covens, te 's Gravenhage, en E. A. Bouma Winterswijk. te Winterswijk. Doesburg. Wegens overlijden van den titularis ontstond eene overlijden van den titularis ontstond eene vacature van leeraar in het smeden en vakteekenen. Als zooleeraar in het smeden en vakteekenen. Als zoovacature danig werd benoemd A. C. de Wit, te Hilversum. danig werd benoemd A. C. de Wit, te Hilversum. Doetinchem. Benoemd 'werden:: E. van de Velde, als tweedeBenoemd werden E. van de Velde, als tweedeleeraar in het smeden en C van der Mooren als leeraar in leeraar in het smeden en C van der Mooren als leeraar in Nederlandsche taal en rekenen. rekenen. Nederlandsche taal Nijmegen. Benoemd werden : H. J. W. Mens, als leeraar voor Benoemd werden: H. W. Mens, als leeraar voor de electro-techniek en C. G. S. Breukel als leeraar voor het gasen C. de S. Breukel als leeraar voor en waterleidingbedrijf. Winterswijk. Aan P. T. Huizinga, leeraar in timmeren en Aan P. T. Huizinga, leeraar in timmeren en vakteekenen werd op zijn verzoek eervol ontslag verleend. In vakteekenen werd op zijn verzoek eervol ontslag verleend. In de vacature werd niet voorzien. de vacature werd niet voorzien. Eveneens verkreeg eervol ontslag wegens vertrek, de leeraar Eveneens verkreeg eervol ontslag wegens vertrek, de leeraar in het smeden E. A. Bouma. in het smeden E. A. Bouma. In zijne plaats werden benoemd P. Langenberg te Alkmaar zijne plaats werden benoemd P. Langenberg te Alkmaar en D. de Vries te Brielle. en D. de Vries te Brielle. Zutphen. Tot leeraar in het bankwerken werd benoemd in het bankwerken werd benoemd A. Engels. A. 68 270 270 Brielle. Eervol ontslag op verzoek werd verleend aan Brielle. Eervol ontslag op verzoek werd verleend aan A. O. H. Slot, leeraar in het smeden, wegens zijn vertrek naar A. C. H. Slot, leeraar in het smeden, wegens zijn vertrek naar Schiedam aan D. de Vries, eveneens leeraar in het smeden, Schiedam en aan D. de Vries, eveneens leeraar in het smeden, wegens zijne benoeming te Winterwijk. In hunne plaats werden wegens zijne benoeming te Winterwijk. In hunne plaats werden benoemd S. J. Slot te Deventer en W. de Jong te Stiens. benoemd S. J. Slot te Deventer en W. de Jong te Stiens. huise, directeur der ambachtsschool, enz. Middelburg. · huise, directeur der ambachtsschool, enz. tete Middelburg.' Tot leeraar voor den metsel cursus werd benoemd B. Hubers. Tot leeraar voor den metselcursus werd benoemd B. Hubers. eervol ontslag verleend, wegens zijne benoeming tot ondereervol ontslag verleend, wegens zijne benoeming tot onderdirecteur der ambachtsschool te Gravenhage. In zijne plaats directeur der ambachtsschool te 's's Gravenhage. In zijne plaats werd benoemd van Leusen, leeraar aan de ambachts- en werd benoemd J. van Leusen, leeraar aan de ambachts- en burgeravondschool te Deventer. te Deventer. Middelburg. Eervol ontslag op verzoek werd verleend aan Middelburg. Eervol ontslag op verzoek werd verleend aan den directeur J. I.1. van Wuyckhuise, wegens zijne benoeming directeur J. van Wuyckhuise, wegens zijne benoeming tot directeur der ambachtsschool te Dordrecht. In zijne plaats directeur der ambachtsschool te Dordrecht. In zijne plaats werd benoemd C. Doets, directeur der ambachtsschool le Hoogewerd benoemd C. Doets, directeur der ambac:htsschool te Hoogeveen. veen. Oostburg. Aan A. C, Peet, leeraar in het schilderen, handAan A. C. Peet, lee raar in het schilderen, handen vakteekenen, werd op zijn verzoek eervol ontslag verleend. vakteekenen, werd op zijn verzoek eervol ontslag verleend. In zijne plaats werd benoemd A. Moojen te Hoogeveen. zijne plaats werd benoemd A. Moojen te Hoogeveen. Zierikzee. H. J. Koevoets, leeraar in smeden en bankwerken, J. Koevoets, leeraar in smeden en bankwerken, verkreeg eervol ontslag met toekenning van pensioen. In zijne toekenning van pensioen. In zijne verkreeg eervol ontslag plaats werd benoemd S. Jansma te Vlissingen. werd benoemd S. Jansma te Vlissingen. Amersfoort. Op zijn verzoek wel d eervol ontslag verleend Op zijn verzoek weld eervol ontslag verleend aan den directeur B. v. d. Worp Jr., wegens zijne benoemingandeirctuB.vWopJ,wegnszijbm tot directeur der 3de ambachtsschool van de Maatschappij voor directeur der 3de ambachtsschool van de Maatschappij voor den Werkenden Stand te Amsterdam. In zijne plaats werd beden Werkenden Stand Amsterdam. zijne plaats werd benoemd G. A. Groote Haar, directeur der ambachtsschool te noemd G. A. Groote Haar, directeur der ambachtsschool te Appingedam. Utrecht. Eervol ontslag werd, op hun verzoek, verleend aan Eervol werd, op hun verzoek, verleend aan G. E. de Groot, leeraar in het vormteekenen en 'aan J.J. H. Boot, G. E. de Groot, leeraar in het vormteekenen en 'aan H. Boot, leeraar in het vak- en handteekenen. In hunne plaats werden leeraar in het vak- en handteekenen. In hunne plaats werden onderscheidenlijk benoemd J. A. Jacobs te Amsterdam en A. W. onderscheidenlijk benoemd J. A. Jacobs te Amsterdam en A. W. J. M. van Hemert te Amersfoort. M. van Hemert te Amersfoort. Heerenveen. Benoemd werden A. van den Bos te Leeuwarden Heerenveen. Benoemd werden A. van den Bos te Leeuwarden als leeraar in het timmeren en vakteekenen en A. Jansen te als leeraar in het timmeren en vakteekenen en A. Jansen te Deventer als Deventer als leeraar voor smeden en vakteekenen. voor smeden en vakteekenen. Benoemd werden Leeuwarden. Benoemd werden H. C. Kruse te Appingedam C. te Appingedam als lee raar in het timmeren en Veening te Veendam als als leeraar in het timmeren en J.J. Veeningte Veendam als leeraar in het smeden. het smeden. leeraar Op Appingedam. Op hun verzoek werd eervol ontslag verleend verzoek werd eervol ontslag verleend aan K. F. D. Kohnert, leeraar in het vakteekenen, stoomaan K. F. D. Kohnert, leeraar in het vakteekenen, stoomwerktuigkunde en aanverwante vakken, wegens zijne benoeming en aanverwante vakken, wegens zijne benoeming te Alkmaar, aan J. Heyman, leeraar in machinebankwerken, te Alkmaar, aan J. Heyman, leeraar in machinebankwerken, en aan H. C. Kruse, leeraar in het timmeren, wegens zUn en aan H. C. Kruse, leeraar in het timmeren, wegens zijn vertrek vertrek naar Leeuwarden. In hunne plaatsen werden respecLeeuwarden. hunne plaatsen werden respectievelijk benoemd H. J. Zeeman tievelijk benoemd: :H. J. Zeeman te Rotterdam, H. G. Gombert Rotterdam, H. G. Gombert te Helder en W. Blok te Jelsum. Aan den directeur, G. A. te Helder en W. Blok te Jelsum. Aan den directeur, G. A. Groote Haar eervol ontslag Groote Haar werd eervol ontslag verleend wegens zijne benoeming wegens zUne benoeming tot directeur der ambachsschool te Amersfoort. directeur der ambachtschool te Amersfoort. Veendam. Eervol ontslag op verzoek werd verleend aan Veendam. Eervol ontslag op verzoek werd verleend aan A. Laarman Jr., leeraar in vakteekenen, werktuigkunde en A. Laarman Jr., leeraar in vakteekenen, werktuigkunde en stoomwerktuigkunde voor smeden, stoomwerktuigkunde voor smeden, en aan J. Veening, leeraar a,an J. Veening, leeraar in vuur- en plaatwerken en vakteekenen, wegens zijn vertrek in vuur- en plaatwerken en vakteekenen, wegens zijn vertrek naar Leeuwarden. In hunne plaats werden onderscheidenlijk naar Leeuwarden. In hunne plaats werden ondersc:heidenlijk benomdJ.BrHWalkenstA. benoemd J. J. de Boer en H. Waalkens te Assen. Dordrecht. Benoemd werd tot directeur J. 1. van Wuyck· Dordrecht. Benoemd werd tot directeur J. I. van Wuyck- Groningen. Aan den directeur, A. Vonk werd, op zijn verzoek, Groningen. Aan den directeur, A. Vonk werd, op zijn verzoek, Gravenhage. Eervol ontslag op verzoek werd verleend 's Gravenpage. Eervol ontslag op verzoek werd verleend aan J. A. ScheIl, onder-directeur der school, en aan M. J. Drechsler, aan J. A. Schell, onder-directeur der school, en aan M. J. Drechsler, leeraar in hand- en lijnteekenen, welke laatste. vertrok naar leeraar in hand- en lijnteekenen, welke laatste vertrok naar Soerabaja. Voorts verkreeg eervol ontslag de leeraar in het Soerabaja. Voorts verkreeg eervol ontslag de leeraar in het huisschilderen handteekenen O. J. Zeeman. In hunne plaats huisschilderen en handteekenen C. J. Zeeman. In hunne plaats werden benoemd respectievelijk: A. Vonk, directeur der werden benoemd respectievelijk : A. Vonk, directeur der ambachtssch001 te Groningen, W. P. van Buul en D. E. Langenberg. ambachtsschool te Groningen, W. P. van Buul en D. E. Langenberg. Verder werden nog benoemd: J. J. Boezeman, tot leeraar Verder werden nog benoemd : J. J. Boezeman, tot leeraar het machineteekenen en C. Monteban, leeraar in het bankin het machineteekenen en C. Monteban, leeraar in het bankwerken en draaien. werken en draaien. H. Stevens, leeraar in het teekenen, wegens zijne benoeming H. H. Stevens, leeraar in het teekenen, wegens zijne benoeming Venlo. te Venlo. Op zijn verzoek werd eervol ontslag verleend aan Leiden. Op zijn verzoek werd eervol ontslag verleend aan meetkunde. - Middelharnis. Benoemd werd J. Guyot tot leeraar in Middelkarnis. Benoemdwerd J. Guyot tot leeraar in Oud-Beijerland. Aan T. Joustra, leeraar in het timmeren, oud Beijerland. Aan T. Joustra, leeraar in het timmeren, werd, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend, wegens zUne werd, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend, wegens zijne benoeming te Schiedam. In zijne plaats werd benoemd C. G. benoeming te Schiedam. In zijne plaats werd benoemd C. G. Kammerer te Amersfoort. te Amersfoort. Rotterdam. Benoemd werden: : A. J. Caspers, tot onderBenoemd werden A. J. Caspers, tot onderdirecteur, tevens leeraar in stoomwerktuigkunde, P. A. Verhoef, leeraar in stoomwerktuigkunde, P. A. Verhoef, directeur, tot leeraar voor voortgezet L. 0. en wiskunde en J. Kruyver Hzn. , leeraar voor voortgezet L. O. en wiskunde en J. Kruyver Hzn., tot leeraar in de graphische vakken. Th. Kock werd wegens het leeraar in de graphische vakken. Th. Koek werd wegens het bereiken van den 65-jarigen leeftijd gepensionneerd. In zijne bereiken van den 65-jarigen leeftijd gepensionneerd. In zijne plaats werd benoemd H. Schaap jr. te Delft, leeraar in het plaats werd benoemd H. Schaapjr. te Delft, tot leeraar in het vorm- en decoratieteekenen. E. J. van Zoelen, leeraar in het vorm- en decoratieteekenen. E. J. van Zoelen, leeraar in het huisschilderen vroeg en verkreeg eervol ontslag om gezondverkreeg eervol ontslag om gezondhuisschilderen vroeg heidsredenen. In zijne plaats werd benoemd N. Peeters. plaats werd benoemd N. Peeters. heidsredenen. In Schiedam. Tot leeraar in timmeren, vakteekenen en mateTot leeraar in timmeren, vakteekenen en materialenkennis werd benoemd F. Joustra te te Oud-Betjerland; tot benoemd F. Joustra Oud-Beij erland ; tot rialenkennis lperaar in smeden, bankwerken, lijnteekenen en rondschrift smeden, bankwerken, IUnteekenen rondsc:hrift leeraar A. C. H. Slot te Brielle en tot leeraar inin macbineteekenen, A. C. H. Slot te Brielle en tot leeraar machineteekenen, stoom werktuigkunde, electriciteit en natuurkunde A. C. Zinstoomwerktuigkunde, electriciteit en natuurkunde A. C. Linschoton. schoten. Alkmaar. Eervol ontslag werd verleend aan A. J. Caspers Eervol ontslag werd verleend aan A. J. Caspers wegens zijn vertrek naar Rotterdam. In zijne plaats werd K. wegens zijn vertrek naar Rotterdam. In zUne plaats werd K. Kohnert benoemd tot leeraar in het lijn- en vakteekenen, stoomvakteokenen, stoomKohnert benoemd tot leeraar het werktuigkunde en de beginselen der natuur- en werktuigkunde. de beginselen der natuur- en werktuigkunde. werktuigkunde Amsterdam I. Eervol ontslag werd, op zijn verzoek, verleend op verzoek, verleend Eervol ontslag Amsterdam aan A. van Hattum, leeraar in vakteekenen voor timmerlieden. Hattum, leeraar in vakteekenen voor timmerlieden. aan A. Amsterdam Il. Benoemd werden P. Baan tot leeraar in het Amsterdam II. Benoemd werden P. Baan tot leeraar in het meubelmaken, C. Heins tot leeraar in bankwerken en draaien, meubelmaken, C. Heins tot leeraar in bankwerken en draaien, J. J. Wesseling Jr. tot leeraar inin lijn-, projectie·en vakteekenen J. Wesseling Jr. tot leeraar lijn-, projectie- en vakteekenen en F. Bijlsma tot leeraar in het timmeren. Eervol ontslag werd leeraar in het timmeren. Eervol ontslag werd en F. Btjlsma op zijn verzoek verleend aan J. H. de Groot, leeraar in het vakJ. H. de Groot, leeraar in het vakop zijn verzoek verleend teekenen. teekenen. kunde. kunde. Winschoten. Eervol ontslag werd op zijn verzoek verleend zijn verzoek verleend Vin schoten. Eervol ontslag werd aan T. J. Swanenburg, wegens zijne benoeming aan T. J. Swanenburg, wegens zijne benoeming tot leeraar in leeraar in het timmeren aan de ambachtsschool te Gouda. In de vac:ature het timmeren aan de ambachtsschool te Gouda. In de vacature wordt voorloopig wordt voorloopig niet voorzien. voorzien. Eervol ontslag werd verleend op diens verzoek Deventer. Eervol ontslag werd verleend op diens verzoek aan J. van Leusen, leeraar in timmeren en vakteekenen, wegens Leusen, leeraar in timmeren en vakteekenen, wegens aan J. zijne benoeming zijne benoeming tot directeur der ambachtsschool te Gorinchem. directeur der ambachtsschool te Gorinchem. In In de vacature werd niet voorzien, vacature werd niet voorzien, Steenwijk. Aan J. van Ham, leeraar in smeden, vakteekeSteenwijk. Aan van Ham, leeraar in smeden, vakteekenen en materialenleer werd, op zUn verzoek. eervol ontslag nen en materialenleer werd, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend wegens zijne benoeming in gelijke betrekking aan verleend wegens zijne benoeming in gel~jke betrekking aan de ambachtsschool te Gouda. ambachtsschool te Gouda. In zijne plaats werd benoemd R. J. de zijne plaats werd benoemd R. J. de Jong te Heerenveen. Jong Heerenveen. Assen. Eervol ontslag werd verleend aan H. Waalkens Assen. Eervol ontslag wenl verleend aan H. Waalkens wegens zijne benoeming te Veendam. In z~jne plaats werd wegens zijne benoeming te Veendam. In zijne plaats werd benoemd tot leeraar in benoemd tot leeraar in het smeden F. de Groot te de Knijpe. smeden F. de Groot te de Knijpe. Roermond. G. Verstraelen, leeraar in timmeren en vakRoermond. G. Verstraelen, leeraar in timmeren en vakteekenen overleed in den loop van het jaar 1910. In zijne teekenen overleed in den loop van het jaar 191(1 In zijne plaats werd benoemd G. Maas werd benoemd G. Maas te Breda. Benoemd werd verder J. H. L. Breda. Benoemd werd verder J. H. L. Vrehen te Prey als leeraar in de theoretische vakken, en Vrehen te Prey als leeraar in de theoretisc:he 'vakken, en J. Tru~jen te Venlo als leeraar in handteekenen en projectieleer. Venlo als le8raar in handteekenen en projectieleer. J. Truijen Haarlem. Benoemd werd K. Blokhuis tot leeraar in natuurHaarlem. Benoemd werd K. Blokhuis tot Hulst. In den loop van het jaar 1910 werd met goedkeuring loop van het jaar 1910 werd met goedkeuring Hulst. In van ondergeteekende eene salarisregeling voor het onderwijzend van ondergeteekende eene salarisregeling voor het onderwijzend personeel ingevoerd. personeel 271 Venlo. Eervol ontslag werd op zijn verzoek verleend aan B. Helleman, leeraar in vakteekenen voor timmerlieden, wegens zijne benoeming tot directeur-leeraar der burgeravondschool te Vlaardingen. In zijne plaats werd benoemd H. H. Stevens te Leiden. Amsterdam (Dagteeken en kunstambachtsschool voor meisjes). - hangen. Benoemd werden J. Hendriks, als leeraar in het teekenen en G. Fruithof als leeraar voor het stoffeeren. Arnhem (Vakschool voor kleermakers). Benoemd werd A. H. van Tiel, als leeraar broekenmaker. - Benoemd werden P. M. Bronger, als artistieke leidster van de atelierklasse en tijdelijke cursussen voor kostuumnaaien en Coenders als coupeuse, welke laatste in September werd vervangen door mej. C. J. Struyck te Zutphen. Na het vertrek van den leeraar Hana werd benoemd als leeraar in het styleeren en ornamentteekenen Jac. Jongert. Voor het lesgeven in de verschillende technieken van stofversiering aan de textielafdeeling werd benoemd M. A. Willeumier. 's Gravenhage (Vakschool voor kleermakers). Benoemd werd als derde leeraar voor het kleermaken J. B. ten Hagen. Groningen (Vakschool voor kleermakers). Tot tweede leeraar voor het kleermaken werd benoemd N. Boerma. - Houtigehage (Cursus in het klompenmaken). Tot assistentleeraar in het klompenmaken werd tijdelijk benoemd H. van der Heide. Leiden (Inrichting tot opleiding van instrumentmakers). Aan C. B. Pley, leeraar voor de opleiding in het amanu ensisvak, werd op zijn verzoek, eervol ontslag verleend. Wegens gebrek aan geschikte candidaten is nog niet in de vacature voorzien. Utrecht (Vakschool voor kleermakers). Eervol ontslag werd, op hun verzoek, verleend aan J. P. J. Gerritse, als directeur en aan D. J. Ratelband, als leeraar in het kleermaken. Benoemd werden T. Pereboom tot aan den snijcursus, G. P. L. Hilhorst tot leeraar in het teekenen en N. Wetter als leeraar in anatomie en warenkennis. Amsterdam (Snijcursus voor kleermakers en naaisters). De directeur Chr. A. F. Auróchte, die met het onderwijs in beide afdeelingen was belast, verkreeg ontslag. Benoemd werden voor de afdeeling A heerenkleeding G. F. Pereboom en voor de afdeeling B dameskleeding G. A. Barella. De titel van directeur kwam te vervallen. Amsterdam (Vakschool voor behangers). Op hun verzoek werd eervol ontslag verleend aan J. Deenik jr., leeraar in het teekenen en aan W. Hanepen en W. 0. Meijer, beiden leeraar in het be- 272 273 E. STATISTISCHE BESCHOUWINGEN. -_.- .... _- _. --- _. I - - - Timmerlieden. S C HOL E N. 1ste kI. 2de kl. 3de kl. 4de kl. 1ste kl. Meubelmakers. Smeden. ------ Ververs. Overige vakken. Totaal. I 2de kl. 3de kl. 4de kI. 1ste kl. 2de ki. 3de ki. 4de kI. 1ste kI. 2de kI. i 3de kl. 4de kl. 1ste kl. 2de kl. I 3de kl. Timmer- MeubelI Overige 4de kl. , ,lieden. makers. Smeden. Ververs. vakken. Algemeen totaal. - Bergen op Zoom Breda Eindhoven. 's Hertogenbosch Tilburg. Apeldoorn . Arnhem. Doesburg Doetinchem Nijmegen Tiel Wintersw~jk 4 7 18 8 13 8 9 27 6 15 19 8 4 9 3 18 13 - 2 14 10 6 - I 1 - - - - 18 32 7 - 11 6 26 5 - ., i) 1 7 1 ! 1 13 44 35 24 82 15 5 16 5 53 166 11 16 12 10 13 44 6 15 25 14 2 10 3 17 15 15 41 23 15 5 38 15 13 74 15 20 4 18 13 12 8 7 16 44 10 7 16 25 11 13 5 - 9 2 2 - - 24 3 - 4 - - 3 1 1 1 34 2 63 - - - 23 31 1 4 31 18 58 03 46 143 4 11 10 30 8 12 17 17 5 1 6 - 5 - 7 - 20 16 46 6 16 25 13 15 13 15 26 61 7 19 23 14 9 15 16 24 14 - - 3 4 29 32 109 11 36 13 43 9 98 342 51 97 179 89 54 70 54 43 184 97 17 - 18 11 - 20 12 11 4 2 3 101 20 42 -- 11 8 - 1 5 10 3 3 4 1 4 24 7 12 - - 2 5 5 - 11 11 8 2 - - - 4 5 4 D 9 7 10 1, 61 39 12 . 59 38 20 12 3 4 11 20 12 32 30 38 16 68 11 8 Zutphen. Brielle Dordrecht Gorinchem. Gouda 's Gravenhage Leiden Middelharnis . Oud-Beijerland Rotterdam. Schiedam Alkmaar Amsterdam I. Amsterdam 1I Haarlem Helder Goes. Hulst. Middelburg. Oostburg Zierikzee Amersfoort Utrecht. Dragten. Harlingen. Heerenveen Leeuwarden Sneek Appingedam 5 - 2 5 - - 7 13 8 - -- 6 8 11 24 21 11 20 21 - 2 - - 2 3 1 1 3 25 18 i 13 48 36 15 3 9 3 4 - 6 4 5 11 11 11 5 5 - - 11 72 20 4 5 116 48 19 - 31 9 1 5 30 14 19 55 29 53 20 6 7 54 26 16 - 50 17 3 8 38 16 16 - 11 4 5 21 6 19 - - - - - - - 5 1 5 21 9 6 3 - 2 1 7 2 7 - - - 5 27 36 476 142 9 12 7 5 11 48 57 46 101 43 22 ! 175 57 151 1 20 22 6 18 58 16 1 3 2 .) 1 20 15 13 20 14 43 41 387 ü 7 3 4 ti 2 7 7 20 32 13 4 13 89 35 51 129 15 208 90 51 1 10 7 4 12 32 9 16 154 151 - \ \ 6 18 20 38 17 11 - 199 280 140 93 9 2 5 8 17 6 -- 149 23 29 9 9 107 23 20 8 - 256 18 5 10 7 4 4 - 6 2 - 20 24 12 2 10 4 4 '18 64 - - - 1 - - 5 29 10 5 18 55 6 14 9 29 9 14 10 13 8 - - 21 8 12 22 69 - 4 3 4 47 11 66 73 29 11 1 1 6 6 9 3 1 2 2 4 33 4 66 52 111 63 65 123 12 28 39 27 1 16 60 7 12 14 6 5 - - - 3 2 3 22 21 13 22 11 17 48 10 7 15 27 7 1 6 8 - 3 9 - 5 2 3 4 26 44 18 8 11 48 - 4 5 - - 2 10 1 08 188 11 37 27 - 14 4 7 2 5 140 20 18 31 11 393 36 4 2 30 18 6 - - - 4 6 - 6 - - - 5 - - - 5 15 16 42 7 13 8 2 18 9 15 - 3 6 3 66 63 201 33 i 3 6 2 1 2 82 5 16 89 14 10 8 4 3 1 36 25 42 1 72 62 - 3 12 27± 275 I Timmerlieden. S C HOL E N. 1ste kI. 2de kI. i 3de kI. ! I Meu belmakers. ---~~~,--~_!_-- ---- Smeden. --- ----~----- -------------- ----- Ververs. ( I J i Overige vakken. Totaal. I ! I -~---~----;-~--,-~--i--~--- --- -[------ ":" ·---I----·-~:-~-----! ---- 4de kI. 1ste kI. 2de kI. 3de kI. !4de kI. ' i 1 ' : 1ste kl. 2de kl. I J4 12 21 30 I 3de kI. i, 4de kI. j 1ste kI. 2de kI. 3de kI. I4de kl. 1ste kI. j 4de kI. I lieden. 32 ITimmer-: Meubel- I I ! Overige : maken:;. Smeden. Ververs. \ vakken. 1 Algemeen totaal. Groningen. Veendam . Winschoten Deventer Steenwljk Zwolle Assen Emmen. Hoogeveen. Roermond. Venlo 5 8 :3 6 8 10 15 f) 4 5 30 7 5 4 6 5 4 4 13 15 15 2 7 104 16 6 32 4 199 56 73. 5 4 2 1 2 4 12 2 7 4 13 16 81 31 38 6 9 8 1 ]2 9 14 12 16 6 5 21 5 3 9 21 3 2 2 1 5 2 5 3 53 27 93 76 9 148 7 3 1:3 3 8 29 4 1 4 46 6 17 4 17 7 12 8 7 3 22 7 6 20 8 9 15 63 20 15 11 31 46 15 6 3 19 22 16 22 37 H 43: 6 5 8 16 f) 1 3 1 7 6 1 5 1 3 2 1 7 3 :30. 82 10 4 2 1 16 19 \-} 6 15 5 13 13 11 14 13 3 93 Vakscholen. Ams terdam (dagteeken . en kunstambachtsschool voor meü"jes). . . . Amsterdam (snljcursus Maatschappij voor den werkende stand). . . Amsterdam (vakschool voor behangers). . . Amsterdam (vakschool voor kleermakers) . . Amsterdam (vakschool voor schoenmakers) Amsterdam (vakschool voor vrouwen- en kin- I derkleeding) . . Arnhem (vakschool voor · kleermakers) . . . . i Drunen (vakschool' voor schoenmaker;;) . . . Enschedé (textielschool) . 's Gravenhage (vaksehool voor kap[,ers). . . . 's Gravenhage (vakschool voor kleermakers) . . Groningen (vakschool voor kleermakers) . . . . Houtigehage (cursus in het klompenmaken). . Leiden (inrichting tot opleiding v. instrumentmakers . . . . . . N oordwolde (R~jksriet vlel~htschool . . . . Rotterdam (vakschool voor kappers). . . . . . Rotterdam (vakschool voor typographen . . Utrecht (vakschool voor kleermakers . . utrecht (vakschool voor de typographie) . Totaal. 21 37 12 5 ti 33 75 37 75 37 17 11 7 47 47 26 12 26 26 12 12 10 22 13 8 5 32 29 20 11 3 8 t 32' 9 29 20. 7 5 21 21 45 23 19 9 45 41 24 12 29 14 12 24 29 9 29 36 8 5 36 58 10 14 13 4 85 85 11 23 56 25 56 9 ; 1 1 12 Hl :3 25 ö1 25 61 6915 ----1----1----- .- _.~- ----,----'. - --- 776 642 I -- -_'--'~--l-----~-- --960 687 1 25 ----1-- 17 280 547 1 175 114 108 232 193 151 i 5 563 219 51--1~1~9~66-:-- -~~~~i-~8~;--I~-~~~---·!~~1~1~1~3~.-I---I i 276 Schoolgelden. Eene vergelijking van de aan het hoofd van deze paragraaf afgedrukte tabel met die van het vorige jaar doet zien, dat er in het algemeen in de heffingen van schoolgelden geen noemenswaardige veranderingen voorkwam en. Aan 62 scholen werd vrijstelling van de betaling van schoolgeld verleend aan onvermogende leerlingen ; met name aan de ambachtsscholen te : Bergen op Zoom Eindhoven Tilburg Apeldoorn Arnhem Doesburg . Doetinchem Nijmegen Tiel Winterswij k Brielle . . Dordrecht . Gorinchem Gouda 's Gravenhage Leiden Middelharnis Rotterdam . Schiedam Alkmaar Amsterdam I Amsterdam II Helder Goes Hulst . . Middelburg Zierikzee Amersfoort Utrecht . . Dragten Harlingen Reerenveen Leeuwarden Sneek Appingedam Groningen Veendam winschoten Deventer Steenwiek Zwolle . Assen . Emmen. Hoogeveen Roermond Venlo . en aan de vakscholen te Amsterdam, dagteeken- , en kunstambachtsschool Amsterdam, snij cursus vakschool voor behangers v. kleermakers v. schoenmakers ,, ,, ,. aan 9 leerlingen. 3 6 19 119 10 ,, 28 56 11 ,, 3 ,, 5 14 13 , 12 40 13 18 62 7 34 71 81 ,, 81 6 71 ,, 21 ,, 9 22 7' ,, 11 ,, 8 ,, 30 ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, Amsterdam, vakschool voor vrouwen en kinderrkleeding . . Arnhem, vakschool voos kleermakers Druisen, vakschool voor schoenmakers 's Gravenhage, vakschool voor kleermakers . . Groningen, vakschool voor kleermakers Houtigehage, cursus in het klompenmaken . . . . Leiden, inrichting tot opleiding van instrumentmakers Noordwolde, Rijksrietvlechtschool . Rotterdam, vakschool voor kappers . Utrecht, vakschool voor kleermakers vakschool voor de typographie ,, een 1 leerlingen. 13 ,, 4 35 9 ,, ,, ,. ,, ,, ,, 36 78 2 2 14 totaal 1274 leerlingen. Voor de 30 leerlingen, die te Utrecht aan de ambachtsschool kosteloos onderwijs ontvingen, werd het schoolgeld door particulieren betaald. Te Amsterdam werd voor 8 leerlingen der I sle ambachtsschool en voor 3 leerlingen der kunstambachtsschool voor meisjes het schoolgeld door de gemeente betaald. In het geheel werd dus aan 1274 leerlingen kosteloos onderwijs verstrekt. Voor 1909 bedroeg dit getal 1077. 77 ,, ,, , ,, ,, ,, ,, ,, 11 ,, ,, ,, Toehoorders. Aan de verschillende scholen namen nog 23 zoogenaamde toehoorders aan het onderwijs deel ; te weten : 1 aan de ambachtsschool te Breda, 2 ,, ,, Eindhoven, 1 Middelharnis, 1 ., ,. ,, Haarlem, 2,, ,, ,, ,, Helder, 4 ,. ,. ,, Veendam, 1,, ,, ,, Steenwijk, 1 ,, ,. vakschool voor behangers Amsterdam en 10 ,, ,, ,, vrouwen- en kinderkleeding te Amsterdam. 77 ,, ,, ,, 10 21 ,, 28 16 2 71 86 ,, 16 26 11 71 21 71 21 13 77 Aantal leerlingen. Uit de tabel blijkt dat de ambachts- en vakscholen op 31 December 1910 te zamen 6915 leerlingen telden. Op 31 December 1909 bedroeg dit getal 6435, zoodat er eene vermeerdering van 480 valt te constateeren. Ambacht der leerlingen. Naar de verschillende ambachten zijn de leerlingen als volgt in te deelen : 1966 timmerlieden, 397 meubelmakers, 2858 smeden en 581 ververs, terwijl er 1113 een ambacht leerden hetwelk niet onder de voorgaande is begrepen. behalve : Onder deze laatsten waren 75 leerlingen der dagteeken- en kunstambachtsschool voor meisjes te Amsterdam, 37 leerlingen van de snijcursus te Amsterdam, der vakschool voor behangers te Amsterdam, 47 7 26 kleermakers ,, 12 schoenmakers ,, 32 ,, ,, ,, ,, vrouwen- en kinderkleeding te Amsterdam, 29 leerlingen der vakschool voor kleermakers te Arnhem, 20 schoenmakers te Drunen, 21 textielschool te Enschedé, 45 vakschool voor kappers te 's Gravenhage, 41 kleermakers te 24 ,, , ,, Groningen, 29 ,, van den cursus in het klompenzaken te Houtigehage, 1 ,. 11 11 71 g ,, ,, 17 ,, ,. ,, ,. ,, ,, ,, 12 71 ,, 77 4 1 4 15 3 ,, ,, 77 ,, ,, 17 11 ,, 17 , 277 36 leerlingen der in ichting tot opleiding van instrumentmakers te Leiden, 85 leerlingen der Rij ksrietvlechtschool te Noordwolde, van den vakcursus voor kappers te Rotterdam, 25 typografen te 56 der vakschool voor kleermakers te Utrecht en 25 de typographie te Utrecht ; -- nog 61 387 metselaars, electriciens, koper-, lood-, blik- en zinkbewerkers, beeldhouwers, enz., enz. ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, , ,, ,, ,, r Beroep der ouders van de leerlingen. De ouders van 2993 leerlingen waren ambachtslieden. 917 winkeliers of kooplieden, 234 bouwkundigen of kunstenaars, 1047 ambtenaren, onderwijzers of mili77 tairen, 855 landbouwers of arbeiders en 637 koetsiers, tuinlieden, schippers, reizigers en andere beroepen, terwijl 232 de ouders zonder beroep of overleden waren. ,, ,, ,, Leerlingen uit buitengemeenten. Het aantal leerlingen dat niet woonachtig is binnen de gemeente waar de school, die zij bezoeken, gevestigd is, bedraagt 2194. In 1909 bedroeg dit getal 2046 ; eene vermeerdering dus van 148. Het grootst is het aantal leerlingen uit buitengemeenten van de ambachtsscholen te Utrecht en te Arnhem, n. 1. onderscheidenlijk 128 en 127. Verder was het aantal vrij aanzienlijk te Schiedam, namelijk 85, te Alkmaar 80, te Leeuwarden 78, te Doetinchem 71, enz. Leeftijd der leerlingen. De indeeling der leerlingen naar den leeftijd geeft het volgende resultaat : 8 beneden 12 jaar, 1929 van 12 tot 14 jaar, 3307 van 14 tot 16 jaar, 1288 van 16 tot 18 jaar en 383 van 18 jaar en ouder. Voortgezet practisch onderw ijs. Aan enkele scholen maakten de leerlingen gebruik van de gelegenheid om na het doorloopen van den geheelen cursus nog een jaar de lessen te blijven volgen ter verdere bekwaming. Toelating van leerlingen. De hiervolgende tabel geeft een overzicht van de verschillende examen-resultaten, waaruit blijkt, dat een toelatingsexamen werd afgelegd door 1387 jongelieden. Hiervan werden 334 afgewezen, terwijl er 1053 aan de eischen van toelating voldeden. Er werden 2045 leerlingen zonder examen toegelaten, terwijl het totaal der nieuw toegelaten leerlingen 2969 bedroeg. Er werden dus 924 geëxamineerden toegelaten. 129 jongens dus, die met goed gevolg het toelatingsexamen hadden afgelegd, kwamen niet op of moesten wegens plaatsgebrek worden afgewezen. In het geheel werden 515 jongens afgewezen wegens plaatsgebrek en wel: aan de ambachtsschool te Arnhem 19 Nijmegen 18 Dordrecht 10 Leiden 41 Alkmaar 5 aan de 2de ambachtsschool te Amsterdam 368 aan de ambachtsschool te Haarlem 13 ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, 77 77 ,7 77 77 77 77 77 77 77 77 Helder Middelburg Utrecht 9 12 9 Zwolle 6 aan de vereeniging van kleermakers te Arnhem 2 en aan de I. t. 0. v. instrumentmakers te Leiden 3 ,, j, ,, ,, Toelatings-examens. Zonder examen SCHOLEN. Geexamineerd. AfgeToegelaten. Totaal der Afgewezen Aantal leerlingen. Aantal leerlingen die de school verlieten wezen. nadat zij vóór niet bevor - bevor- zij den den geheelen cursus wegens hadden afgeloopen derd tot derd tot geheelen toetoegeplaatsBene cursus eene gelaten. latenen. hoogere hadden met zonder gebrek. klasse. hoogere afgevoldoenden voldoenden klasse. loopen. uitslag. uitslag. 19 32 23 65 32 12 39 33 133 15 Bergen op Zoom Breda Eindhoven 's Hertogenbosch Tilburg Apeldoorn Arnhem Doesburg Doetinchem Nijmegen Tiel Winterswijk . Zutphen . Brielle Dordrecht . G orinchem Gouda 's Gravenhalte Leiden Middelharnis . 5 69 14 42 1 4 65 4 1 13 41 21 2 19 3 68 13 8 2 14. 3 62 5 6 2 33 133 15 37 69 26 19 17 14 37 36 148 21 19 37 77 28 19 31 17 37 36 189 52 18 10 40 105 34 20 78 65 216 42 60 107 57 35 46 49 94 65 306 75 30 8 3 5 8 14 1 1 15 6 3 2 6 2 36 19 16 36 10 3 16 9 29 11 6 18 5 7 8 14 13 9 22 6 9 ; I 13 64 18 7 36 19 80 15 43 35 19 9 17 34 25 82 38 10 2 9 1 81 82 40 22 41 60 41 '2 8 21 70 278 278 ---I~ Toelatingsexamens. -~--_I Zonder examen toe- i I Totaal der toege- Afgewezen wegens Aantal leerlingen. Aantal leerlingen die de school verlieten. -;----~I------;---~~·_-_···· SCHOLEN. Geexamineerd. Afge-, Toege· i I wezen. I laten. gelaten. latenen. bevorderd tot plaatseene hoogere gebrek. kl asse. nadat zij niet vóór den geheelen cursus bevorzij den hadden afgeloopen I derd tot geheelen cursus eene met zonder hoo2'ere hadden ~ afge- voldoenden voldoenden klasse. loopen. uitslag. uitslag. 1 Oud Beijerland. Rotterdam. Schiedam. Alkmaar . Amsterdam I II Haarlem Helder Goes. Hulst Middelburg Oostburg . Zierikzee . Ammsfoort Utrecht. . Dragten. . Harlingen. He61-envern Leeuwarden Sneek . . Appingedam Groningen. Veendam. Winschoten Dfwenter Steenwijk Zwolle . Assen . Emmen. Hoogeveen Roermond. Venlo 14 310 105 14 205 ;) 7 58 fi8 117 14 :W5 fi8 50 118 29 4 8 190 5 368 2 10 4 54 13 1 41 10 55 93 100 19 5 fi 14 18 18 lfi 9 73 1 43 6 13 178 48' 24 44 4 178 51 35 24 13 9 4 59 u n 10 1 49 2 22 25 22 27 107 2fi 37 24 27 12 175 350 91 fi2 33 30 fi9 37 32 81 32 34 49 112 4 1 fi 1 1 1 18 2 9 3 9 6 8 8 15 7 50 22 19 21 22 14 41 7 3 13 64 83 5 46 59 37 37 4 83 18 21 30 40 22 23 fi8 21 30 22 50 144 18 21 30 73 23 fi8 21 30 32 25 54 14 9 5 5 25 3 4 3 22 4 1 1 16 255 18 38 16 5 1 5 18 96 21 43 31 llfi 53 41 99 35 43 19 8 3 4 7 1 1 13 5 25 7 3 16 2 14 13 39 22 23 34 :3 32 3 74 32 ;3 66 45 88 7 10 14 fiO 1 1 13 12 13 29 45 12 13 34 4 3 3 2 23 48 15 1 18 47 60 3ö 34 33 4 11 3U 33 12 21 26 7 Vakscholen. :\msterdam, (dagtee]wn- en kunstamb.school voor meisjes) Am:-;terdam (snÜ cursus v. d. Mij. v. d. W. S.) Amsterdam (vakschool voor behangers). . Amsterdam (vakschool voor kleermakers) . Amsterdam (vakschool voor :-;choenmakers) Amsterdam (vakschool voor vrouwen- en kinderkleeding) . . Arnhem (vakschool v. kleermakers). . . Drunen (vaksehool v. schoenmakers) 40 84 JO 34 22 1 3 7 I 22 54 1 7 fi 2fi 12 12 3 20 9 11 11 8 113 9 4 11 8 17 5 3 5 279 --- -- Toelatingsexamens. Zonder examen SCHOLEN. Geexamineerd. Afgewezen. Toegelaten. Totaal der Afgewezen Aantal leerlingen. Aantal leerlingen die de school verlieten. nadat zij vóór zij den den geheelen cursus geheelen hadden afgeloopen. cursus hadden met zonder afge- voldoenden voldoenden loopen. uitslag. uitslag. -- -- 16 -- ........ -- -- --- 7 -- 2 -- 6 -- 659 L niet wegens bevor- bevorderd tot derd tot toegetoeeene plaatseene hoogere hoouere gelal . latenen. gebrek. klasse. klasse. 13 23 13 23 24 12 29 15 13 10 56 9 -- -- -- ______ -- 515 .._. -- -- -- -- 8 -- 21 12 -- .___ 07 ..J i 18 -- 05 33 4258 9 Enschedé (textielsch.) 's Gravenhage (vaksch. voor kappers) . . . 's Gravenhage (vaksch. voor kleermakers) . Groningen (vakschool voor kleermakers) . Houtigehage (cursus in h. kloinpenmaken) Leiden (inrichting tot opleiding van instrumentmakers) . . . Noordwolde (Rijksrietvlechtschool) . . Rotterdam (vakschool voor kappers) . . . Rotterdam (vakschool voor de typographie) Utrecht (vakschool v. kleermakers) . . Utrecht (vakschool v. de typographie) . . Totaal . . -- -- -- -- -- 31 15 -- ____ -- 24 1387 -- -- -- -- -- 13 2 -- -- -- 6 334 -- -- -- 18 13 -- -- -- 18 1035 9 I I o4 12 29 . ____ -- 10 56 9 4 2045 I I I I I I I 6 L- -- 18 -- 3 14 1561 I I CD oo ..,.._ 2969 382 Einddiploma's. Aan eenige scholen bestaat de gewoonte om de leerlingen vóór het verlaten der school een proefstuk te laten vervaardigen, mede ter beoordeeling, of zij ver genoeg gevorderd zijn om een einddiploma te kunnen ontvangen. Aan andere scholen houdt men in plaats daarvan eene repetitie van het geleerde. Aan sommige scholen zijn aan de diploma's prijzen verbonden van allerlei aard, meestal evenwel bestaande uit gereedschappen. Voorts geeft de tabel aan, dat aan 1561 leerlingen een getuigschrift of diploma kon worden uitgereikt, nadat zij den geheelen cursus hadden doorloopen.. Aan 105 leerlingen moest dat worden onthouden. Leerlingen die tusschentijds de school verlieten. 659 leerlingen verlieten de school tusschentijds, vóórdat zij den geheelen cursus hadden doorloopen. De redenen daartoe waren : bij 92 verandering van woonplaats, 123 verandering van beroep, 94 dat ze een geschikten baas konden krijgen, 18 om vader behulpzaam te zijn, 57 tegenzin in langer schoolgaan, 47 voortdurende ziekte of overlijden, 13 huiselij ke omstandigheden, 37 te weinig aanleg, 42 financieele omstandigheden, 46 dat zij niet bevorderd werden, 16 verwijdering wegens slecht gedrag, 7 verwijdering wegens herhaald verzuim, 20 onbekend en 47 nog allerlei andere oorzaken. 71 Wijze, waarop werk wordt verschaft. In de wijze waarop aan de leerlingen werk wordt verschaft kwam dit jaar wederom geen noemenswaardige verandering. Aan de meeste scholen wordt uitsluitend volgens het leerplan gewerkt, terwijl daarbij het onderhoud der gebouwen zooveel mogelijk aan de leerlingen wordt opgedragen. Bestemming der vervaardigde werkstukken. De vervaardigde werkstukken worden gewoonlijk publiek verkocht ; ook soms als modellen voor de school bewaard, terwijl ze aan enkele scholen bij goed gedrag aan de leerlingen worden meegegeven. De waardelooze werkstukken worden gesloopt en het materiaal zooveel mogelijk gebruikt om opnieuw verwerkt te worden. Betaling van loon aan leerlingen. Aan de vakschool voor schoenmakers te Amsterdam, aan de vakschool voor kleermakers te 's Gravenhage en aan de inrichting tot opleiding van instrumentmakers te Leiden wordt aan de leerlingen eenig loon uitbetaald. 71 Financiën. De eerstvolgende twee tabellen geven een overzicht van de inkomsten en uitgaven der ambachtsscholen en vakscholen over het jaar 1910. Bezoldiging van het personeel. De derde tabel vermeld onder meer het aantal leeraren en het bedrag van het totaal der jaarwedden van directeur en leeraren, zoowel als afzonderlijk het bedrag der jaarwedde van den directeur, voor iedere school. Gediplomeerde leerlingen. Over het algemeen vonden de met diploma ontslagen leerlingen spoedig werk en waren de patroons voldaan over bekwaamheid, gedrag en ijver. De vierde eindelijk geeft een overzicht van de verdiensten der gediplomeerde oud-leerlingen van ambachtsscholen en vakscholen, gedurende de eerstvolgende twee jaren, nadat zij de school verlaten hebben. Bovendien worden daarop ter vergelijking vermeld de loonen der volwassen werklieden bij de verschillende patroons waar die oud-leerlingen werkzaam zijn. ^ I I 105 77 77 77 77 77 77 71 71 71 enkele ambachtsscholen volgden ook geheel of gedeeltelijk de lessen der burgeravondscholen. In verscheidene plaatsen is het bezoeken der burgeravondschool of avondvakteekenschool zelfs verplicht gesteld voor de leerlingen der ambachtsschool. Theoretisch onderwijs buiten de school. De leerlingen van 280 ~81 -r- -Subsidie van S C HOL E N. het RUk. ----- - - - - - 1 - - - - - - I i de provincie. I I i de gemeente. vereenigingen. BUdragen van particulieren. Rente van Kapitaal. Schoolgelden. Opbrengst van afgeleverd ·werk, enz. Batig saldo van het yorig jaar. Overige inkomsten. Totaal der INKoMsTE~. OPMERKINGEN. Bergen op Zoom Breda. . . . Eindhoven . . 's Hertogenbosch Tilburg . Apeldoorn Arnhem. Doesburg. Doetinchem. N~jmegen. . Tiel. . . . Wintersw~jk . . . . · I f 7000,5500,7480.84 12300,10500,19000,6500,5000,11 331,25 9087,85 6982,12 6532.55 5000,9350,7000,14990,53 30000,10 273,84 6000.5000,-:36500,17000,13935,14545,-11 000,4987,12 5984,60 5500,10800,4500,4000,9500,18500,5300,10500,7455,92 16900,1500,6150,17391,05 10 413,36 11225,9914,60 7000,11800,6000,4987,12 4687,84 6232,86 10 779,45 f Zutphen. Brielle. . Dordrecht Gorinchem Gouda. . 's Gravenhage Leiden. . . Middelharnis Oud-BeUerland. Rotterdam Schiedam. . Alkmaar. . Amsterdam I TI. Haarlem. Helder. Goes . . Hulst. . Middelburg Oostburg. Zierikzee. Amersfoort Utrecht . Dragten . Harlingen Heerenveen. Leeuwarden. Sneek. . . Appingedam. Groningen . Veendam. . Winschoten. Deventer. SteenwUk Zwolle. Assen. . Emmen. Hoogeveen Roermond Venlo. . 2000,2000,2000,1000,2000,2100,3800,1240,1000,2189,58 1449,75 1425,1241,1500,2250,1900.820,60 3500,2800,1650,1350,5250,5000,4000,4000,3500,2000,1599,55 1162,50 2875,1637,50 1200,3000,5250,2000,2800,2000,6000,2000,1140,- f ! i I 4412,1 676,98 1802,54 2463,185 1668,23 2500,2000,2000,2000,1299,1500,- 3095,10401,83 2100,2821,91 8500,5750,16000,1400,1000,5820,3100,3200,2300,500,6500,2750,4000,45549,5650,250,300,34875,9000,6200,14301,02 36578,01 5 1150,2700,1050,650,5500,400,1000,1000.17000,1500.3150,1966,75 8000,1700,2000,6R02,4000,4250,12101,055 2000,5500,2500,1500,1600,3000,4000,- f 327,50 825,340,500,100,530,480,565,149,1785,460,135,620,140,640,600,650,260,125,680,81ö,1500,405,30,467,50 550,995,980,255,370,1345,40 360,7ÖO,25,965,1936,1445,1699,81 1320,- 380,50 338,50 530,25 384,50 1666,80 147,50 511,744,50 572,50 588,85 817,05 345,75 480,478,422,50 2086,50 1031,50 511,50 726,50 2008,928,50 415,50 682.,1037,394,366,50 349,696,50 409.50 225,475,698,592,34ö,323,56 740,394,50 403,1151,37 406,507,50 500,50 465,- f 49,- I f GU,- f 89,85 880,1031,10 81,U:20/10 1905.50 1860,462,50 ï02,G48,50 706,8/" 1358,ïO" 696,8ï 6 989,63 8()5,4F' 66,6 6~3D,5(} ïOl.~G 18+,ï1!) 2044.10 1081.445 fJ2,88 100,46 Hl4,25 9~:.Ui4 f 1ö 9kO.132H,36o 280,42 2899,905 572,03 400.7 111.02 5 8204,G2 94:).17 60,676(),k;) f H+,28 13.G3 38.23 813,20 251,16 57,14 i ! 21,lö'; 442.1243,67 4H3,68 626.02 196,/25 602,41 442,n9 4D6,11 3000,B6 24,189,88 16ï/16 èl04,lU 1231,46'" 6,60 41,8 f{' 818,87 103,HO 284,ö7 5 1182,80 ö83,31 224,17 5 1380,16 2029,08 141.70 2330,G62,63 B09,6:) ;170,7D 583,86'; 1457,245 114,38 485,30 323,22 484,25 539,27 81,1294,01 54,2!)6 494,75'" 337,26 1176,31" I 41,10 4.14 25,78 74,03 98,41 1381,43 84.46 076,87 491,8ï" 8ï8.62'5 i 1863,12 6 1 tiïH.i52 5 1538,50 :2 652,60 2 9~8,ï5 1560,-888.ï:-1 509,401.2:) 1 ~66,25 ti45.19 5 245,2 ~oo.m :3 62:),- k98,81 210,:20 1026,63 20105.245 16G.;)1 1135.226,42 578,15 5 5598U:l2 ii 69ïH,59 603,365,11.81 7856,91 23608,41 0 ö30.()D" 1 4(j6,805 2374,71 69,90 485,14 5 832,45 789,:38 280,55 57,66 327,88 1000.676,50 262,18'" 10 925,11 5 282.86 32,16 475,öO 1305,29 9B7,29 263,88 602,17,40 240,34,21 1,3;)8,16 63,81 211.74 5 10!16,7Fi 4!15,29 19,065 661,80 67,47 5 1 565,855,165,275,40,75,960,- 40,359,50 313,313,40 558,- 5ï3.50 2 616,2~1 648.50 10,ï,50 106,512,50 18ÖO,98 467.50 1 M1,40 607,20 488,7;) 1 2~2,50 420,357,50 286,55 1036,14 688,- 5,-to 1 641,6(j5 21,04:; 810.22 ! 147,H8:; 714,72 782,005 180,695 832,32 5 239,26" 29533,93 5 21 601,53 El 701,2;) èl99G,79 25731,63 23834,15 5 44441,32 10 705,45 115 682,53 30478,80 18002.40 14 406,12 5 ~1 537,72 5 10400,035 20417,2, ]4708.28 77094,15 5 H8 EiOO,71 22040,20 10818,45 0 H 121.02'" 109732,73 57887,54 28838,67 37 ()87J2 41 OW.42" 2ï 996,62 11390,55 5 11 844,18° ]} 228,23999,13 88/7,41 78\14,41 5 21 321,41 5 49521,51 10330,90 21 737,86 14323,58 48340,15 liJ 170,99 ]3546,98 33030,GH 20 G12,8Ci5 22 7EiO,97 G 25266,42 13119,845 23982,44 12391,255 9677,21 5 10 ;)38,98 6 12310,47.5 21137.62 ! i 71 282 283 Subsidie van: i . - - - - - - - - - - . - - - - -_ _ _- - _ - , -_ _ _ _ _---c_ _ _ _ _ _ _ _ _ ~_ r vereenigingen. Bijdragen van particulieren. Rente van kapitaal. Schoolgelden. Opbrengst van afgeleverd werk, enz. Batig sàldö van het vorig jaar. Overige inkomsten. Totaal. der INKOMSTEN. S C HOL E N. het Rijk. de provincie. de gemeente. OPMERKINGEN. Vakscholen. Amsterdam: dagteeken- en kunstambachtssch. v. meisjes snij cursus v. d. Maatschappij v. d. W. S. vakschool voor behangers. vakschool voor kleermakers . vakschool voor schoenmakers vaksch. voor vrouwen- en kinderkleeding . Arnhem, vakschool voor kleermakers Drunen, vakschool voor schoenmakers . Enschedé, textielschool. 's Gravenhage: vakschool voor k~ppers kleermakers . " Groningen, vakschool voor kleermakers Houtigehage, cursus in het klompenmaken Leiden, inricht. tot opleid. van instrumentm. Noordwolde, Rtjksrietvlechtschool. Rotterdam: vakschool voor kappers typografen Utrecht: vakschool voor klEermakers de typographie . Totaal f f 9475,36 225,1200,3500,1100,2000,1676,1426,- f 2000,50,600,300,302,- f 6000,225,1200,753,665 550,200,f f 397,50 638,606,99 125,623,99 32,- f 50,1500,- 4506,66 665,217,34,34 262,88 668,33 5 90,29,76 f f f 355,42 330,900,131,24 191,64 125,- f 62,09 102,1120,535 156,84 835,10 1015,15 8,765 22734,94 1227,09 4085,5143,33 4139,65 5 4516,81 5 4209,85 5 2701,90 400,1500,500,1350,5036,835 100,480,150,750,- 250,1000,200,1000,- 150,- 65,723,32 J18,50 600,665,55 f 13,10 5,21 9,2~ 113,157,61 168,50 50,- 1295,07 5 66,20 J56,34 90,605 143,95 4,465 I i 613,21 5 4900,742,37 928,5872,92 5 1802,36 7306,34 8258,51 350,- 75,- 150,- 50,J2,- 82,157,25 6H8,75 1 J04,f 1 H3,59 5 1 ]61,99 5 161,685 f I I 201,10 151,71 5 176174,085 707,543,945 6759,96 20381,35 5 f 1 418 836,69 2700,10500,549475,09 5 f 400,2000_ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ 1 ' 1200,5250,-------1 J47,50 790,20 f 275,47 f I I 126 659,41 5 i f 355 \)46,24 5 30809,27 f 349\)6,58 J 362,79 f 69192,50 37689,81 33530,90-1 f - _. .- _. -- -- -_._- .. I S C HOL E N. I Jaarwedden van I onderwijzend 1_ _ _ _ _ _ - - directeur. I I , I f en overig personeel. 4800,01 10 379,50 5500,2744,66 10 277,50 10 135,20909,83 4731,33 4583,33 12286,70 7341,66 . 5553,065 7173,33 4834,95 5 8668,5397,91 1733,10 89055,59 8637,3918,- Premiën voor het pensionneeren van het personeeL , I I Rente en aflossing van opgenomen kapitaal. I , i i i Onderhoud en I I I I schoonmaak der gebouwen. 1 Kosten van leermiddelen en gereedschappen. i I Ko·sten van vuur, licht en water. 1 1 , , I I I Bedrag der belasting en assurantiën. I f Overige uitgaven. I Totaal der OPMERKINGEN. uitgaven. I f Bergen op Zoom . Breda. Eindhoven 's Hertogenbosch . Tilburg Apeldoorn Arnhem Doesburg. Doetinchem. ~~megen. Tiel. Winterswijk. Zutphen Brielle. Dordrecht. Gorinchem Gouda. s Gravenhage I ~eiden. Middelharnis .' , , : I I ! I i 2000,f 2350,2000,300,2400,2500,2400,2000,1800,2150,2200,2300,- i 1400,1575,1812,50 1579,80 1054,3800,2600,2150,- I - f - f 1145,26 I i 848,98 2104,40 1000,- - ,08,21 82,31 1146,49 350,85 176,675 2000,1468,36 4210,90 730,2506,20 -1873,94:; 1758,3000,2 :HO,05 B08,12!) i 312,700,2000,2428,95" ,20,1 1 2860,51" 6000,18860,45 3199,40 1535,- , I - 287,70 143,995 408,765 37,23 :)70,91 5 026,6-1 H00,34 -12,14 86,52 5 453,45 5 121,21 5 345,22 Gll,12 löl,20 52,55 300,14 571,66 1389905 . , 1165,85 330,89 f I 1707,91 7357,07 5 2932,09 763,58 3866,685 ;l246,82 5 i I 6854,20 2173,88 1845,12 5285,31 3397,51 5 3030,67 3234,14 1 743,635 4455,93 2 844,92') J 615,43" 11351,445 2667,46 1652,135 I f 743,445 f 690,96 756,53 20,60 924,885 !:l32,06 1099,28 184,25 i 150,955 718,69 I 8B9,44 512,38 663,41 :243,58 :WJ,69 5 248,83 JlO,43 5762,56 J26,70 320,()Q:'i i I 235,60 - 84,85 - 218,79 83,50 -1-1,50 42,94 H,20 92,59 105,41 82,45 43,-1:) 18,23 H,- n,H5 J8,58 J91,61 73,10 lfi.~55 15546,30 1555,61 129,72 2078,40 2685,75 2165,25 841,665 0900,985 9185,055 2639,91 833,13 5237,62 5 1246,49 J 008,105 1047,865 -18911,12 5 15899,15 1802,33 376,705 f 29531,86 5 21651,53 16838,705 3995,79 26005,10 28922,17 5 44328,40 1:Z 356,255 104J5,24 30-178,80 17668,42 14607,5F; 20774,34 10 543,04 20417,27 14708,28 63521,005 98600,71 22040,20 10 299,59 I 284 -! Jaarwedden van S C HOL E N. directeur. onderwUzend en overig personeel. f 3 MJ1,67 40472,37" 12 350,83 5 14143,77 1971B,34 23209,73 G 12682,50 5256,66 5016,66 3703,10 131,60 3198,33 2255,66 9900,2U 052,3425,-9592,66 5 ;:'482,17094,02 6525,4867,29 5 n 183,ti6 8282,OS 9127,17 13942,22 6893.74 10 140,40 4812,46 5 2662,47 2981,22 5 5164,57 10665,- Premiën v"oor het pensionneeren van het personeel. Rente en aflossing van opgenomen kapitaal. f 1382,60 7442,50 5781,28 1148,80 l Onderhoud en schoonmaak der gebouwen. f ' 360,685 1242,71 404,41 37,86 804,01"; 912,26 652,25 275,67" 557,37 187,57 1237,51 5 106,07 5 214,15 5 808,81 1078,97 50,48Ji 391,90 635,345 1584,345 109,855 175.22 347,83 241,285 610,81" 696,89 0 G81,22 5 Kosten van leermiddelen en gere,ec1schappen. , f Kosten van vuur licht en ·water. f 281,4C) 4023,f-j6 5 2011,71 8'/(UlU 1415,90 884.!J6 78U.JÇj:S f Bedrag der belasting en assuran tiën. SiJ,OB 8i.l9,4;-) 118,28 8iJ,1O B1,G8 108.GO !j 1.70 2+.0ël lOfi,i-lO 3F)() 20.08 85.fjÇI 12i.l.164,34 136,i.l1" 45.82 0 20.86 29,!H 2i.l,S5 71.30 61.77'1 ;-)G,58 31.20 5."B.75 25,B7 4::).On 11.46 22,80 f Overige uitgayen. Totaal. der OP JIiI E R KIN GEN. uitgaven. Oud-Beijerland. Rotterdam Schiedam. _ Alkmaar. . Amsterdam I II Haarlem Helder. Goes . Hulst. Middelburg Oostburg. Zierikzee. Amersfoort utrecht . Dragten . Harlingen Heeren veen. Leeuwarden. Sneek. . . Appingedam. Groningen . Veendam . . Winschoten. Deventer. Steenw\jk Z·wolle. Assen. . Emmen. Hoogeveen Roermond Venlo. . f 1900,;->'400,2500,1825,3600,3000,2650,1200,500,2000,2000,1000,2400,3000,2000,2300.2000,2500,2100,1612,60 2800,2000,2800,2200,1500,2100,1700,1800,1775,1800,1983,33 f 1072,70 2181,57 10G9,85i\ 2700,4698,82 1550,761,69 390,44 1676,88 450,480,1136,1610,61 591,40 5482,49 619,80 599,39 2251,50 1493,81 5 1207,56 I 2368,2057,12 ] 922,50 1458,87 5993,1588,43 1510,1909,91 5 30n50 1970,69 3000,1120,2562,33 2661,32 1361,70 1090.20 3667,29 5 3123,03 5 3562,10 1250,10 37,60 I i , I 3354,88 1460,1231,- 29,45 5 156,53 311,80 1 282,23 12 823,88 o BI9,4G 0877,685 C) 2Hi,36 () G37,42 o 44tiO,D9 5 2008,87:) 14ö8,7Fi 2067,12 3576,76 2 172,\ll 1 100,085 ;) 8:2:nFi '/ (n;).71" 1 741,D~)6 ;) 6M,4Wi 2217,74 8866,085 2 ;)7·1,89 ii 2 3+9,8:-j 4208,84 :2 408.H6 ij Üè3li,:2ÇJ ;)824.74 208\11 3 G73,8ël 2380.45 304!),2S 5 2001.0;)0 2 S(50.;);:'i; ;) 8ij:'3>l(fi 871,S1 li(j7,70r, DO,48 20Hi,lS 105.86 8;)ö.öH 1 357,3~j 800,/6" ()7;-1. Hj 4Hli,50 1 (i:W.58:) 8öO,7G 780,S() 4!Jl.71 872.42 1000.11 8+1.4iJ 477.6:2 112,,)7 260.2ö9,25 '1 133,02 ;)84,48 !J02.29" ti32.70 2820G,81 267ti7.56" 8 4t54.D5 G 4 1D9,76" 1 5G4.f58'" :2 750,40 G25,!)O 24!J,6B6 1 ,)87.42 1 48(i.7(i 6 301.S9 1 271.21" 1020,::14'; 8 fiOO,9!l:) 503.li8 509.20') 1 6Ei5.2(jii B Oö2,70 017,08 ii l)89.82 ii 1471.80 2260,!)HG 8 B23,0\:J 19D,0]6 070,Çj\:J 3 Ç)GO.R2 G 2707,W; 1 Rti1,:.-U S97,H :2 4:31.02;; :2 ')87,89 5 f Sj 41ti.2fjii 9902;-3.07 08085.11 27473,81" B7G8/'.12 41016,42 0 27987.84 11820,09 11 260,G3:) 11 4tiG,85 :W 044.00 9543.iJ7° 7 83fi,70 ii 21 Hn.4!" 4702:.l,85 10 128,88 :n 787.8ti 14 229.10 48278,50:; 1581ÇJ,12 5 ] 2810.07 88911,84 21838,61 5 24 2Eit,G5 25266.42 1:2 3BO.661) : 23385,12 5 11 8iJ4,21 96P7.00!) n 44\),;-j(5 12847,08 21 557,47!) Vakscholen. Amsterdam: dagteeken en kunstambachtssch v. meisjes sllUCursUS van de Maatschg,pp\j v. d. W. S. vakschool voor behangers. . kleermakers. . . . . . schoenmakers . . . . . vrouwen- en kinderkleeding Arnhem, vakschool voor kleermakers . Drunen, vakschool voor schoenmakers. Enschedé. textielschool 's Gravenhage: vakschool voor kappers kleermakers. Groningen, vakschool voor kleermakers Houtigehage, cursus in het klompenmaken . Leiden, inricht. tot opleiding v. instrumentm. Noordwolde, Rijksrietv lechtschool. . . . . Rotterdam: vakschool voor kappers typografen utrecht: vakschool voor kleermakers . de typographie. Totaal f 2500,500,- 866,66 5 300,- 9350,90 587,50 1490,82 1039,85 1490,67 5 1 G22,50 2646,M)O,- 135,96 ! 4207,09 882,93 105,78 179,54 78,70 107,89 172,72 228+,42" 137.ël4 298,40 1128,98 ] 502,84 963,48" 722,91 ij /'OG.12 107,50 (-i,- 71,88 80,71 1t5li . 81 " 103.18 H2.ëlO 7.90 2,22,0+ 1,-- 2 U7n,OF> 406.30 2 OB7,88 2768,99 nOO.42 ii 881.77 780,84 1 ;-)88.01" 22 G50.07 1 1i.l1.844438.88 5 HJ7,14 4178.07 4 ;)22,77 5 4361,82 5 8021,G3 5 25,850,225,- 374,3000,281,21 125,2405,67') 1331,22 206,95 234,895 64,88 6,22 5 460,17 302,806 7iJ7,30 1535,02 5 2ÇJ9,39 06)6 8,10 ~J,80 1 87S,Ui 422.61 Ö 351,Hi 4083,94 i.l99,5 S7:.l,\:J:.l" 1 9is'Of:P 7826.3W5 S 231,59 40,- 370,105,3239,42 7982,02 ----_. 120,76.G9 148,40 5012,50 - - - - - - - - ---------- ----- 1i7.187,5:'}) 707,8G9,1:r, 7144,91 2067G,BI'" f 1 396 i.l02,G2 237,83 2200,114261,725 f 117,85 252,89 5 f 24747,405 f D95,38 1598,82 208 20g,8S f 261,26 B26,~)7 , f 14,70 314.14 5 4100.8l f 2140,08 2388,5(jii 264 lOÇJ.57 554 646,05 5 f 48361,02 5 f 133828,805 H 048,89 5 288 ;.... . VERDIENSTEN DER LEERLING EK N" ADAT ZIJ DE SCHOOL VERLATEN HEBBEK. ~ ,.... ,.... r::= ~ ~.~ tn SCHOLEN. In 1908 (jaar van vertrek). In 1909 (één jaar later). I i I s::";:::: s:: - ~ ~-~ ~ ~ ~ ~ ~ ~.~ § . Bij het yak gebleven. ~ /)JJ c;;.~ In 1910 (twéé jaar later). ! ! I 3 ""s .2. 8 c ~ .-< ~ 0 .~ ~ ~ -P @ ~ ,..... ä3 Loonen der yolwassen werklieden. I I .~ ~~ .§ ~ , '0 'cD::::. ;:: ~ ________________~--------------------------------_+--------------------------------___ Breda. . 11/2-12 cent per uur. 4-8 cent per uur; f 50 per jaar 4-12 cent per uur. 1-9 cent per uur. 4-9 cent per uur; f 0,75-f 4,50 per week; f 30 per jaar kost en inwoning. Eindhoven 's Hertogenbosch . Tilburg . Apeldoorn ! ,__________________________________ I 1 ~-~----~--~--~-8----~-----------------------------I I 5-17 cent per uur; f 77,:)0 per maancl. 10-15 cent per uur. 47 14 39 :3H 13 114-~;-) cent per uur; f:3 per dag. cent per uur. + kost. 5-14 cent per uur; f 50 per .iaar + kost. ] 7-12 cent per uur; f 60 per maand. 11/ 2-101/ 2 cent per uur. 5-15 cent per uur; f 0,80 per dag; f 2-f 5,60 per week; f 65 per jaar kost en inwoning. I :2 I 1~~12c:::tP::rn::l;. 75 poe maand. f a I 14-2:) I .:.: 32 3: 31 ::=: : : : ::: : : 11-30 ("ent per uur. 140-:30 ("ent per uur. 15-25 cent per uur; f 7,60-f Hper week; f 150 per jaar kost en inwoning. + + 8-16 cent per uur; f 0,80-fl per dag; f 2,60-f 7 per week; f 45-f 60 per maand; f 105 per jaar kost en inwoning. 32 + Arnhem. Tiel. . . . . . . . 2-10 cent per uur; f 0,50-f 4 per week. 4-7 cent per uur; f 1,50-f 4 per week; f 0,50 lJer week kORt en inwoning. 3':-14 cent per uur; f 1,75-f 5 per week. 4-11 cent per uur; f 0,50 per dag; f 2,60-f 6 per week; f 1 per week kost en in woning; f 20 per jaar kost en inwoning. i 3-18 cent per uur: f 2,50-f 7 per week: f 12,50f 20 per maand. 8-16 cent per uur: f 4-f 7 per week; (76 per .iaar kost en inwoning. 80 70 63 25 + + + + 27 + Dordrecht Gorinchem 's Gravenhage . Leiden Middelharnis Rotterdam Alkmaar. 3-12 cent per uur; f 1,50-f 4 per week; f 0,50 per week kost. + 4-16 cent per uur; f 3-f 6 per week: f 1 per kost. week + 7-25 cent per uur; f : ) - f 20 per 'week; f 20-f 45 per maand kost. + 31 19 103 3\-1 30 17 101 :3H 10 50 ~O 16-2:) ("ent per uur: f 12 per 'week. 1H-23 cent per uur; f ()-f Ç) per week. 15-:32 tent per uur: f 9-f 20 per week; f HOf 90 118r maand; f 1200 per jaar. 16-25 cent per uur; f 12-f 20 per week. 5-12 cent per uur; f 2,1O-f 6 per week; f 1 per week kost. + 6-16 cent per uur; ,f 2,1O-f 6 per week. 7-17 cent per uur; 1,25 per dag; f 3-f 12 per week; fl2-f 50 per maand; fl90-f 360 per jaar. 5-18 cent per uur; f 2-f 9 per week; f 25-f 40 per maand. 5-14 cent per uur; f 2,50 per "veek ; f 2 11er week kost. 71/ 2-15 cent per uur: f :),50-f 8 per week; f 40 per maand. 8-22 cent per uur; f1,50 per dag; f3,60-fl8per week; f 14:-f 70 per maand; f SOO-f 540 per jaar. 12-20 cent per uur: f 3-f 12 per week; f 4:0- f 76 per maand. 9-15 tont per UUL 16 101 5-10 cent per uur; f 0,75 per dag; f 1-f 10 per week; f 8-f 25 per maand; f VSO-f 300 per jaar. 4-10 cent per uur; f 1-f 6 per week. 5-10 cent per uur; f 1 per week f 1,50-f 6,- per week. 4-10 cent per week;' f 2,50-f 8 per week; f 0,50 per week kost en inwoning; f 78 per jaar kost en inwoning. + kost. + 13 64 40 10 15-2~ cent per uur. f 2,50- f 16 per week; f 26-f 30 per maand. f 3,50- f 30 per week; f 30-40 per m aane1. 7-22 cent per uur; f 6-f 9,50 per week; f 1-f 4 per week en kost en inwoning; f ~O-f 3:) per maand. 40 39 f l1-f 45 per week. 16-27 een t per uur; f 10- f 17,50 per week: 1 4 per week kost en inwoning; f 55- f 95 per maand. + + 6-14 cent per uur; f 4-f 7,:)0 per week; f 0,76- f 1 per week kost en inwoning; f:30 per maand; f 78 per jaar kost en inwoning. + + + 39 + Amsterdam I. . . . 3-10 cent per uur; f 1-f 3 per week; f 1,50 per week kost en inwoning; f 6 per maand; f 180' per jaar. + 5-15 cent per uur; f 2-f 7,50 per week; f 10 per maand; f 180 per jaar. 4-16 cent per uur; f 1,20 per dag; f 1-f 9 per week; f 2 per week kost en inwoning; f 8f 20 per maand; f 235 per jaar. 7-20 cent per uur; f 3,50-f 7,50 per week; f 4 per week kost en inwoning; f 10-f 75 per maand; f 400 per jaar. + 84 77 75 H)-3èl cent per uur: f 12 per week. Amsterdam II. . . . 1-11 cent per uur; f 0,80 per dag; f 0,60-f 6,60 per week; f 1,80 per week kost en inwoning; f 10-15 per maand. + + 4-18 cent per uur; f 1,60 per dag; f 1,25-f 13 per week; f 2,50 per week kost en inwoning; f 25- f 40 per maand; f 20 per maand kost; f 360 per jaar. + 107 102 100 + Haarlem. Go eR . . Middelburg . Zierikzee. . . . 2-10 cent per uur; f 1-f 5,80 per week; f 5 per maand. 6-12 cent per uur. 5-11 cent per uur; f 1,75-f 2,50 per week. 4-10 cent per uur; f 2-f 8,50 per week. 4-14 cent per uur; f 1-f 5 per week; f 0,76 per kost en inwoning. week 6-15 cent per uur; f 3-f 6 per week; f 15 per maand; f 400 per jaar. 8-15 cent per uur; f 7,50-f 10 per week. 3-14 cent per uur. 10-12 cent per uur; f 3 per week; f40permaand. 6-17 cent per uur; f 0,80-f 1 per dag; f 2 per week; f 1-f 2 per week kost en in woning; f 60 per maand. 8-22 cent per uur; f 5 per week; f 26-f 40 per maand. 8-17 cent per uur: f 8-f 12,50 per week. 5-18 cent per uur. 12-13 cent per uur; f 4,50-f 15 per week. 6-20 tent per uur; f 0,90-f 1,10 per dag: f 7,50 per week. 6--20 cent per uur: f 20- f 50 per maand; f 300f 700 per jaar. 44 7 43 41 6 ] 7-30 cent ]1er uur; f lO-f 18 per week. ] 6 tent per uur. Hi-24 tent per uur. 15-23 cent per uur; f 10-f 13 per week; f 70- f 100 per maand. 7 14 8 15 10 12 Amersfoort. + + 26 14-28 tent per uur: f 1,60-f 2 per dag; f 12 - f 25 per ,veek. 1'1-28 ("('nt per uur. Utrecht . . . . . . 3-12 cent per uur; f 2-f 15 per maand; f 300 per jaar. 4-15 cent per uur; f 10-f 30 per maand; f300f 700 per jaar. 112 106 106 73 :2\10 B~j VERDIENSTEX DER LEERLINUEX XADAT ZIJ DE SCHOOL VERLATEN HEBBEN: hAt vak gebleven. SCHOLE X. in 1908 (jaar van venn'!k). in 1909 (een .iaar later). in HnO (twee .ia"r later).. ,-; ,-; c.:: .-'=i Q;. .:::: ::J , r:i1 Harlingen . . 4-10 cent ppr uur: f l-f 2.50 \yeek inwoning. + kost en 7-15 cent per uur; f 2,50-f 5 per \veek. 9-19 cent per uur; f 12 pAr week. f-i5~ :2(j 51 17 Hl 3(-; 24 14-23 cpnt per UUL Leellwarden. Sneek. Appingedam Gruningen . 'iVin"choten. DeHmter. ,)-12 cent per uur: f 0.50-f 10.50 per week. 7-1:3 cent per uur: f 6 per week; f l-f 1,::l5 per kost pn inwoning. \\-eek 7-W eent per uur; f 1,15-fll,80perweek; f 50 per maancl. 11-20 cent per uur; f f 80 per ma~md. 2~f 11,80 per week; f 0:-)- 50 15 IR 3:) ::l4 14-:2(-j per nUl'; f 0-f 18 per week. 15 17 32 2-i 16 87 1-±-:2:3 cent pel' uur; f 12-f 15,25 pel' week; f 0 per week kost en inwoning. + 10-18 cent per uur; f 5-f 7 per week: f 1,60f 2 per week kost en inwoning. + 13-17 eent per uur; f -i,60-f 9 per week: f:2f 3,10 per week kost en inwoning. + + 5--10 cent cent per UUf: f 1,50-f 4 per \yeek. 10-14 ('ent per uur: f 2,50-f 6 per week: f -i0 per jaar kost en inwoning. + 13-18 cent per uur; f 6-f 10 per weok; f (-jO ppr maand kost on inwoning. + }(J-2-i cent ppr uur: f 12-f l-J- per week. 18-:3:3 cnn t pel' uur: f 10- f 1:3 per week. : 10-:30 l:l:nt per uur; f U-f 113 per week; f lR5f:200 per jaar kost en inwoning. ,)-u cent pel uur; f 1,50-f 4,50 per week; f 3ö kost en in woning. per jaar + 6-17 eent per u UI'; f 2,50- f 6 per \wek: f 40 per jaar kost en inwoning. + 8-:24 cent per uur: f ti- f 9 per week. 6-21 cent per uur; f :3-f 13,20 per week; f:30 ppr maand; f 00-f 70 per jaar kost en inwoning. 4-15 cent per llur; f 2,40-f 4,50 per week; f 30f 40 per jaar ko"t en inwoning. + 5-16 cent per II UI'; f 3,60- f 13,20 per week; f 30~ f -i0 per jaar kost en in woning. + + i 24 18 + . . . 4-12 cent per uur; f O,.50-f:2 per week; f50per .ia"r kost en inwoning. + -i-17 cent per uur; f 2-f 4 per week; f 85 per jaar kost en inwoning . + , 5-21 ('mlt per uur: f 3-f 7 per week: f jaar kost en inwoning. + ~)6 per 17 4-:2 1:3-2(-; cent per uur; f 1O-f 12 pel' week; f 120 -- f 150 per jaar kost en inwoning. + Zwolle. . . . 2-10 cent pET uur; f 1-f 3 per week; f 30 per kost en in woning. Jaar + -i-10 cent per uur; f 3,50 per week; f 25-f 60 per maand: f 10 per maand kost en inwoning; f 50 per jaar kost en imvoning. + + ti-20 eent per uur: f 1,86 per wAek kost en inwoning: f :25- f öO per maand: 030 per jaar; f 80 per jaar kost; f ö5 per jaar kost en imvoning. + + + 1:3-2:3 ('ent per UHr: f 7 per week. Assen. . 0-15 cent per UUl'; f:3 per week; f 1 per week kost en inwoning; f 24-0 per jaar; f ()Q per jaar kost en inw rll1ing. + i + 10-:20 cent per uur: f 2 per week: f 1-f 2,60 per week kost en inwoning; f 70-f 280 per jaar kost en inwoning. + + 12-23 cent per uur; f ö-f 10 per week: f 280 kost en inwoning. per .iaar + ]5 15 ]5 15-23 cent pel' uur; f 10 per week. Venlo. :3- 1:3 cent per uur: f 1,:20 per dag; f :3,liO- f 5 per week; f 0,30-f LW per week kost en inwoning; f 4-0-f 5:2 per jaar kost en inwoning. + + Leiden (Inrichting tot opleiding van instrumentmakers) . . 7-10 ('ent per uur; fl-f1,80 per dag: fO,60 pel' kost An inwoning; f 4,50~f7 per week; dag f OJjO~ f -i,HO per week kost en inwoning;· f (-; per maan cl kost en inwoning; f 100 per jaar; f --I-5-f 130 per jaar kost en inwoning. + + + + 10-18 ('ent per UUl'; f 0,90 per dag; f 0,70-f 10 kost en per week; f 1,50-f 7,20 per week inwoning: f 6 per maand kost en inwoning: f ] 50- f 160 per .iaar kost en il1\\-oning. + + + 39 8-i 82 l-J---30 cell t 1)er u LU; f 10- f 12 per week; f 32'-> per jaar kost en inwoning. + 10 rent 1)('1' UUl'; f 500-f 800 per jaar. 1:) cent per uur: f -±60-[ ROO per jaar. 20 cent per uur; f 600-f 8'->0 per .incH. 25-27 eent per uur; f 600-f 976 per jaar. Totaal . . 1269 1181 1131 Ten behoeye van het harentwege in toepassing gebraehte leerlingstelsel werd aan de Vereeniging ter bevordering van het AmbachtsondenYijs in Drenthe weder een Rijkssubsidie van f 4000 verleend. Te Nieuw--Weerclinge werü eene nieuwe afdeeling der vereeniging opgericht met 35 leden. Door daling van het aantal leden werd de afdeeling Rolde teruggebracht t.ot een correspondentschap. Het aantal afdeelingen blijft dus 27, terwijl er thans 2 correspondentschappen hestaan. Het aantal leden bedroeg op 1 April H111 1273, het aantal donatPllrS 2. Yan lle 48 adspimnten die zich naar aanleiding van de gedane oproepingen aanmeldden, komlen 28 worden geplaatst, nl. 23 in de werkplaats en 5 op de ambachtsscholen te Assen en te Hoogeveen. Op 1 April 1911 waren 8-i leerlingen in opleiding, van wie 26 voor timmerman, 23 voor smid, 9 voor wagenmaker, 1 voor meubelmaker, 13 voor huisschilder, 1 voor zadelmaker, 4 voor schoenmaker en 7 voor kleermaker. Zeven van deze leerlingen werden in de gelegenheid gesteld eene ambachtssehool te bezoeken. § 9. Teekenscholen, scholen voor vakteekenen en technische wetenschappen ten behoeve van amhachts= en handwerkslieden en scholen voor beeldende kunsten en kunstnijverheid. , I. TEEKENSCHOLEN EN ANDERE SCHOLEN VOOR VAKTEEKENEN EN TECHNISCHE WETENSCHAPPEN. A. ALGEMEENE BESCHOUWINGEN. Werden reeds in de verslagen uv er 1908-1909 en HJ09-191O meer uitvoerige meclecleelingen gedaan omtrent de hierbedoelde inrichtingen, thans kan worden volstaan met te tOllstateeren, dat ook dit jaar in dezelfde richting werd voortgewerkt. Tal Y,tH nieuwe seholon werden geopend, nadat de plannen in overleg met het R~ikstoezicht waren voorbereid. De moeilijkheden, die zich voordoen b~j het ~oeken naar goed en bevoegd onderwijzend personeel, zullen afnemen naar mate er meer personen in het bezit komen van ééne der nieuwe teekenakten, welker programma's zieh veel meer dan de vroegere akten b~j de practijk aansluiten. In het bijzonder is voor deze scholen veel nut te verwachten van de kennis, verkregen door de studie voor de akten Md. en Mf. 292 B. SOORT DER SCHOLEN, ENZ. de hiervolgende tabel zUn de scholen vermeld (Ue, zonder In de hiervolgende tabel zijn de scholen vermeld die, zonder naam burgeravondschool te dragen. meer bijzonder be"temd den naam burgeravondschool te dragen, meer bijzonder bestemd zUn voor het onderwijs in teekenen en andere in art. 13 (ler zijn voor het onderwijs in teekenen en andere in art. 13 der genoemde vakken en door leerlingen uit den ambal'hbstaml wet genoemde vakken en door leerlingen uit den ambachtsstand worden lJe:wdlt. Tevens worden deze tabel vermeld de worden bezocht. Tevens worden in deze tabel vermeld de Rijn- schippersschool te Rotterdam en de afdeeling ,,electriciteitsleer ,whippersschool te Rotterdam en de afdeeling "eledriciteitsker en electro-techniek" van het Genootschap ,,Mathesis Scientiarum electro-teclmiek" \'an het Genootschap "Mathesis Sl'ientianllll Genitrix". sommige dezer inrichtingen worden nadere Genitrix", Omtrent sommige dezer inrichtingen worden nadere bijzonderheden adlter de tabel aangetroffen. btizollllerlwüen achter dp tabel aangetroffen. Aard UAmAenten. Gemeenten. school. Naam der school. scbool. der school. Getal. Vakken van onderwijs. Yak ken \'t'kenen. Handbtjz. gesubs. Hand- en lijnteekenen. bijz. Bouvvkul1(liS' teekenen. Bouwkundig te(~kenen. idem. Ham!·, !tjll" \·'lkteekenen. meetHam]·, lijn-. vakteekenen, meetidem. Hand-, klllJ(le en Ned. taal. X ed. taal. kunde Hand·. bouwkundig- en vakbOl1\ykundig· bOl1\ykllndig· (on \'akopenbare Hand-. teekenell \'()or :.whoenmakers. teekenen voor schoenmakers. teekenen Haml· ('11 l\jnteekenen. Ham]· en lijnteekenen. l\jnteckencn. Handopenb. gesnbs. gesubs. Hand-, l\i n-. \'akteckenCll, Yoorti b\iz. gesubs. bijz. geslIbs. Hancl-. lij n·. vakteekenen, voortgezet L. 0. en practisch tim-- , ell gezet L. O. en practisl'h tim meren. smidsvak, schilderen s(,[lilderen meren, smids\(lk. sdlilderen en koperslagersvak. cn koper:-^ 19 '296 Aard Gemeenten. Naam der school. Getal. Vakken van onderwijs. leeraren. leerlingen. der school. Scheveningen. idem. Schiedam. Sliedrecht. Vianen. Vlaardingen. Voorburg. Voorschoten. Woerden. Zwijndrecht. Alkmaar. Amsterdam idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. bijz. gesubs. Hand-, lij n-, vakteekenen en theoretisch onderwijs. idem. Hand-, lijn-, vakteekenen, proNutsteekenschool. jectieleer, meetkunde en materialenkennis. idem. Hand-, bouwkundig-, machineTeekenschool. teekenen, decoratieschilderen, hóut- en marmerschilderen, timmeren. rekenen en wiskunde. Hand-, lijn-, vakteekenen, schilidem. idem. deren. wis-, natuur-, werktuigkunde, meetkundig-, handelsrekenen, Nederl. taal en aardrijkskunde. idem. bijz. gesubs. Hand-, bouwkundig teekenen, rekenen en schrijven. openb. gesubs. Hand-, lijn-, vak-, scheepsteekeidem. nen, wis-, natuur-, werktuig-, bouwkunde, rekenen en Ned. taal. idem. bijz. gesubs. Hand-, lij steekenen, meetkunde, rekenen en Nederl. taal. idem. idem. Hand-, lijn-, vakteekenen, materialenkennis, bouwkundige constructieleer en meetti. rekenen. idem. idem. Hand-, bouwkundig teekenen en rekenen. idem. idem. Hand-, bouwkundig-, scheepsteekenen, ijzerconstructie, rekenen, wiskunde en Nederl. taal. Avondschool idem. Hand-, ij n-, vakteekenen, rekevoor handswerkslieden. nen, wiskunde en Nederl. taal. St. Jozefs gezellenvereeniging. idem. Hand-, lijn-, vak-, machine-, projectieteekenen, schilderen, materialenkennis, cijfer-, meetkunde en boekhouden. idem. Teekenschool Kunstgeschiedenis, perspectief, voor kunstambachten. projectie, vakteek., ornamentleer, heraldiek, kleurenleer, plaatkunde, boetseeren, houtsnijden, natuur-, lij n- en meubelteekenen, hout- en marmerschilderen. idem. Scheepsbouw-, werktuigkun dig,,Eenheid". teekenen, meetkundig rekenen en werktuigkunde. idem. Hand-, lijn-, vak-, machineteekeR. K. Volksbond. nen, decoratieschilderen, timmeren meetkunde, projectie, stijl- en ornamentleer, hout en marmer schilderen, theorie verfbereiding, enz., lezen, schrijven en rekenen. idem. Hand-, bouwkundig, werktuigIndustrieschool ; Mij. v. d. W. S. kundig en lij steekenen, stijl- en ornamentleer, projectie, perspectief, stoomwerktuigkunde, wiskunde, electriciteitsleer en graphische statiek. Patronaat v. d. H. Anna. idem. Lijn- en vakteekenen, meetkunde en materialenkennis. idem. Patrimonium. Hand-, lijn-, vakteekenen, schilderen, bouw- en werktuigkunde. idem. Ma1'niXstr aat. Hand-, lijn- en vakteekenen. Patronaatsteekenschool. 6 4 6 46 91 9 96 4 11 46 51 45 3 52 36 14 13 114 157 13 349 10 13 185 127 21 203 4 14 18 50 312 264 :297 Aard Gemeenten. Naam der school. Getal. Vakken van onderwijs. leeraren. leerlingen. der school. Amsterdam. Idem. Idem. Andijk. Mauritskade. Concordia Inter nos. Avondteekenschool voor handwerkslieden. Teekenschool. Blokkerzwaag. Bussum. Edam. idem. idem. idem. Enkhuizen. Avondschool v. a. s. ambachtslieden. Teekenschool. Avondvakteekenschool. R.-K. Volksbond. Teekenschool. islem. Grootebroek. Haarlem. Idem. Halfweg. Hoogwoud. · Huizen. Krommenie. ideal. idem. idem. idem. idem. idem. idem. Schagen. Smedenvereeniging. Ver. tot bey. der Bouwkunst. Laren. Medemblik. MidwoudOostwoud. Ouderkerk afd. Amstel. Purmerend. bijz. gesubs. Hand- en vakteekenen. Hand-, vakteekenen. timmeren, idem. materialenkennis, meetkunde en rekenen. . Hand-. vakteekenen, boetseeren, idem. hout- en marmersehilderen, wis- en na tuurkunde. Hand-, lijn-, vakteekenen, wisidem. kunde, boekhouden en Nederl. taal. Hand-, lijn-, vakteekenen, rekenidem. kunde, boekhouden en Ned. taal. openb. gesubs. Hand-, vakteekenen, meetkundig rekenen en Ned. taal. bijz. gesubs. Hand-, lijn-, vakteekenen, boetseeren, projectie, perspectief, ornamentleer, materialenkennis, rekenen, meetkunde en natuurkunde. openb. gesubs. Hand-, lijn-, vakteekenen, wis-, natuur-, werktuigkunde en Ned. taal. bijz. gesubs. Hand-, lijn-, vakteekenen, wiskunde, boekhouden. Ned. taal en schrijven. Vakteekenen. idem. Hand-, lijn-, vakteekenen, rekeidem. nen, stelkunde, meetkunde en Ned. taal. Hand-, bouwkundig teekenen, maidem. terialenkennis,rekenen en meetkun de. Hand-, lijnteekenen, wiskunde en idem. boekhouden. Hand-, lijn-, vakteekenen. rekenen idem. en meetkunde. Hand-, lijn- en vakteekenen. idam. Hand-, vakteekenen, projectie, maidem. terialen kennis, rekenen, Ned. taal en vormleer. Hand-, vakteekenen, Ned. taal, idelp. wiskunde en boekhouden. Hand-, lijnteekenen, wiskunde en idem. Ned. taal. Hand-, lijn- en vakteekenen, rekeidem. nen en Ned. to al. openb. gesubs. Hand-, lijn- en vakteekenen, rekenen en meetkunde. bijz. gesubs. Lijn- en vakteekenen, projectie, 14 14 30 4 216 255 ^ ., 2 14 ,- 1 4 5 14 54 74 6 l 67 19 151 83 26 9 8 2 3 16 36 .1 32 29 'l 3 '2 13 19 39 2 25 Idenl. Sloten. Spierdijk. veeesp. Idem. WVervershoof. westwoudHoogkarspel. Teekenschool. idem. bijz. bijz. gesubs. idem. idem. idem. idem. idem. Patrimonium. R.-K. Volksbond. Teekenschool. idem. rekenen, Ned. taal en correspondentie. Hand- en lijnteekenen. Hand- en lijnteekenen, meetkunde en rekenkunde. Hand- en vakteekenen, Ned. taal, rekenen en boekhouden. Lijn- en vakteekenen. Hand-, lijn- en vakteekenen. Hand- en lijnteekenen, wiskunde, boekhouden en Ned. taal. Hand- en lijnteekenen, wiskunde en Ned. taal. 2 3 20 26 15 8 :l .^ 44 39 10 3 17 298 Getal Aard Gemeenten. ! Naam der school. der school Vakken van onderwijs. leeraren. leerlingen. Winkel. Wognum. Wij denes. Goes. Hontenisse. Hulst. Kortgene. Middelburg. Terneuzen. Tholen. Vlissingen. Zierikzee. Abcoude (Proostdij). Amersfoort. Baarn. bijz. gesubs. Hand-, lijn- du vakteekenen, rekenen, Ned. taal en boekhouden. idem. Hand- en lijnteekenen, wiskunde, idem. Ned. taal, schrijven en boekhouden. idem. Hand-, lijn- en vakteekenen, Ned. idem. taal, wiskundig rekenen en boekhouden. Avondschool voor ambachts- openb. gesubs. Vakteekenen, wis-, natuur- en lieden. werktuigkunde en Ned. taal. bijz. Lijn- en handteekenen. Teekenschool. bijz. gesubs. Hand- ^ lijn-. vak- en ornamentlijn-. idem. j ; voortgezet L. 0. en boekhouden. idem. idem. Hand- en bouwkundig teekenen en bouwkundig rekenen. Avondschool voor handopenb. gesubs. ! Hand- en vakteekenen, projectieleer, materialenkennis, werkslieden. kunde. Ned. taal en boekhouden. bijz. gesubs. Hand- en bouwkundig teekenen, Teekenschool. materialenkennis, stelkunde, meetk., Ned. taal en rekenen. Hand- en bouwkundig teekenen, idem. idem. verven, rekenen en wiskunde. Avondschool voor handopenb. gesubs. Hand- en vakteekenen. stijl- en werkslieden. ornamentleer, bouw-, werktuig-, stoomwerktuig- en natuurk.. algebra, meetkunde. Ned. taal en boekho uden. vondschool voor vakidem. Hand-, lijn- en vakteekenen. onderwijs. materialenkennis. wis-, natuuren werktuigkunde. Ned. taal en rekenen. Teekenschool. openb. Hand- en lijnteekenen. Teekenschool. idem. idem. bijz. gesubs. idem. Vakteekenen. Hand-, lijn- en vakteekenen, schilderen, Ned. taal. rekenen en boekhouden Hand-. vorm- en bouwkundig teekenen en ornamentversie- 1 3 17 3 11 10 1 c6 99 8 88 2 8 4 54- 6 40 11 100 2 22 4 63 de Bildt. Breukelen. Maarssen. idem. openb. bijz. gesubs. idem. 2 18 ring. idem. idem. Hand- en bouwkundig teekenen. Har d -, lijn- en vakteekenen. wisen natuurkunde, projectieleer en Ned. taal. Hand-, vak-- en bouwk. teekenen. Hand- en lijnteekenen, schilderen, bouwkunde en rekenen. Hand- en lijnteekenen. Hand- en vakteekenen, Ned. taal, rekenen en meetkunde. Hand-. lijn-, vak-, projectieteekenen en bouwkundig rekenen. Hand- en lijnteekenen, schilderen. wiskunde en constructieleer. Hand- en vakteekenen, constr.leer en voortgezet L. 0. Bouwkundig teekenen en wiskunde. Hand-, lijn- en vakteekenen, kennis van bouwstoffen. wiskunde en Ned. taal. 2 41 26 4 S 2 3 :3 ,, 7 ^3 2 42 29 41 82 :3-1 45 91 21 Montfoort. Soest. idem. idem. idem. idem. Utrecht. Veenendaal. 1 Wijk bij ^ Duurstede. IJsselstein. Zeist. Akkrum. Bergum. St. Paulo. Teekenschool. idem. idem. idem. idem. idem. bijz bijz. gesubs. idem. idem. idem. idem. idem. 21 299 A ard Gemeenten. Naairi der schc -^o l . Getal. Vakken van onderwijs. leeraren. 9 der school. leerlingen. Dantumawou de. Harlingen. Heerenveen. Teekenschool. idem. idem. Leeuwarden. Wolvega. idem. idem. idem. idem. idem. Zwaagwesteinde. Balkburg en Dedemsvaart. Deventer. Bouwkundig teekenen en meetkundig rekenen. Hand-, lij n -, vakteekenen en werkidem. tuigkunde openb. gesubs. Hand-, lijn-, bouwkundig- en werktuigkundig teekenen. projeclieleer, natuur- en werktuigkunde, rekenen, meetkunde en Ned. taal. bijz. gesubs. Hand- en vakteekenen. Hand- en vakteekenen en schil- I idem. deren. Hand- en lijnteekenen, rekenen, idem. schrijven en stellen. Hand- , lijn- en vakteekenen. idem. bijz. gesubs. 12 7 8^ r 6 75 1^ .3 1 5 18 147 26 1:3 38 267 openb. gesubs. Hand-, lijn- en vakteekenen, boetseeren, projectieleer en matei talenkennis. Hand-, lijn- en vakteekenen, Ned. Enschedé. Ambachtsavondschool. idem. taal, boekhouden, handelsrekenen, Staatsinrichting, handelsaardrijkskunde, Duitsch, Engelsc°h, wis-, natuur-, werktuigen scheikunde, weefvakken, rekenen en verven. Haaksbergen. bijz. gesubs. Hand- en lijnteekenen. Teekenselmol. Hasselt. idem. Hand-, lijn- en vakteekenen, Ned. idem. taal en wiskunde. Hengelo (0.). Ambachtsavondschool. openb. gesubs. Hand- en vakteekenen, wis-, natuur- en werktuigkunde. Ned. taal, boekhouden. compositie en decompositie. Kampen. idem. Hand-, vak- en projectieteekenen, Avondschool voor hand verksl. wis-, natuur- en werktuigkunde, Staatsinrichting, Ned. taal en boekhouden. Oldenzaal. bijz gesubs. Hand-, vak- en machineteekenen, Ambachtsavondschool. schilderen, wiskunde . Ned. taal en boekhouden. 01st. idem. Hand- en bouwkundig teekenen, Teekenschool. meetkunde. * ambachtsrekenen en Ned. taal. Ommen. Hand- en lijnteekenen, rekenen en idem. idem. Ned. taal. Stad- Hardenberg. ' idem. Hand- en vakteekenen. idem. Steenwijk. ' openb. gesubs. ! Hand- en vakteekenen, projetidem. tieleer en nlaterialenkennis. 1 Wij he. bijz gesubs. , Hand-, lijnteekenen, schilderen, idem. timmeren, rekenkunde. meetkunde en Ned. taal. Zwolle. Hand- en vakteekenen. idem. St. Lucas. Appingedam. Vorm- en vakteekenen, stijl- en idem. Teekensehool. ornamentleer, stoomwerktuigkunde, niaterialenleer, perspectief, projectieleer en rondschrift. idem. Hand- en vakteekenen, ambachtsBeduin. idem. rekenen en Ned. taal. openb. gesubs. Hand-, lijn- en vakteekenen, wisten Boer. idem. kunde en Ned. taal. bijz. gesubs. Hand-, lijn-, bouwkundig- en Lelfzijl. idem. werktuigkundigteekenen, wiskunde, rekenen, Ned. taal en schrij ven. 28 296 1 3 14 32 81 14 10 32 9 3 4 3 9 6 8 6 66 33 38 43 97 42 102 40 4 2 5 ^ 12 34 300 Aard Gemeenten. Naam der school. der school. Vakken van onderwijs. leeraren. Getal. leerlingen. Groningen. Grijpskerk. Leek. Lens. Nieuwolda. Slochteren. Veendam. Teekenschool. idem. idem. idem. Avondschool voor ambachtslieden. Teekenschool. Avondvakteekenschool voor handwerklieden. Teekenschool. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. , bijz. gesubs. AVarffum. Winschoten. Zuidhorn. Beilen. Borger. Buinerveen. Coevorden. Dalen. DieverDwingeloo Eelde Emmen. EmmerCompasnuum. Gasselternijeveen. Gieten. Havelte. Hoogeveen. NieuwAmsterdam. Nieuw-Buinen. Norg. Roden. Ruinerwold. Sleen. Smilde. Vries. de Wijk. Zuidlaren. Zweeloo. Echt. Gulpen. Hand-, vak-. lijn- en machineteekenen en electro-techniek. idem. Hand-, lijn- en vakteekenen, wiskunde en Ned. taal. Hand- en vakteekenen. rekenen idem. en Ned taal. Hand- en vakteekenen. idem. Vak- en vormteekenen, ambachtsidem. rekenen en Ned. taal. Hand-, lijn- en vakteekenen, wisidem. kunde en Ned. taal. Hand-, vak- en projectieteekenen, idem. ambachtsrekenen, wis-. natuur werktuigkunde, projectie,en Ned. taal en boekhouden. openb. gesubs. Hand-, lijn- en vakteekenen. wiskunde en Ned. taal. bijz. gesubs. Vak- en bouwkundig teekenen. Hand-. 141n-, vakteekenen, wisidem. kunde en Ned. taal. Hand- en lijnteekenen. idem. Hand- en lijnteekenen. wiskunde idem. en Ned. taal. Hand-, vakteekenen en idem. meetkundig rekenen. Hand- en bouwkundig teekenen. idem. Hand-, lijn-. vakteekenen en idem. meetkun de. Band-. lijn- en vakteekenen. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. idem. Hand-, lijn- en vakteekenen. Hand-, lijn- en vakteekenen. Hand-, lijn- en vakteekenen. Hand-, lijn en bouwkundig tee- 1 ke,nen. Hand-,, lijn- en bouwkundig- ' teekenen. Hand-, lijn- en vakteekenen. Hand-, lijn- en bouwkundigteekenen. Hand-, lijn- en vakteekenen. Hand-, Uhl- en vakteekenen, meetkundig rekenen en Ned. taal. Hand-. lijn- en vakteekenen. Hand- en vakteekenen. , Hand- en lijnteekenen. Hand- en lUnteekenen. Hand- en lijnteekenen. Hand-. lijn- en vakteekenen en meetkunde. Hand-. lijn- en vakteekenen. Hand-, lijn- en vakteekenen , s meetkunde en constructie. Hand- en lijnteekenen. Hand-, lijn- en vakteekenen. 1 1 Hand- en vakteekenen. 1 , 8 3 174 40 2 3 4 12 )6 18 24 114 3 6 4 2 2 2 2 3 2 21 110 41 19 21 12 16 2 3 2 2 2 2 8 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 , 12 85 14 9 .. 13 34 21 20 ' 11 11 9 21 15 10 15 22 1 31 42 30 301 Aard Gemeenten. Naam der school. der school. Vakken van onderwijs. leeraren. Getal. leerlingen. Horst (L.) Maastricht. Teed enschool. Patrona ats-teekenschool. Meerssen. Mook. Ne(lerweert. Biermond. Teekenschool. ideml. idem. idem. Sittard. idem. idem. idem. idem. idem. idem. S \valmen. Valkenburg (L.) Venlo. Vellrav. Weert. Vakteekenen, ambachtsrekenen. Ned. taal en steloefeningen. idem. Hand-, lijn- en vakteekenen, hout en marmerschilderen en boetseeren. idem. Hand-, lijn- en bou \vkundigteekenen, perspectief en schilderen. 1(len1. Han d- en lijnteekenen. rekenen en Ned. taal. idem. Hand- en lijnteekenen, rekenen en Ned. taal. ;openb. gesubs. Hand- en lijnteekenen, kunstgeschiedenis, bouwkunde, doorzichtkunde, boetseeren, ontleedkunde en perspectief en projectieleer. bljz. gesUbs. Hand- en lijnteekenen, timmeren en boetseeren. idem. Hand-, lijn- en vakteekenen. idem. Hand-, lijn- en bouwkundigteekenen en schilderen. openb. gesubs. Hand- en vakteekenen, wis-, natuur- en werktuig-kunde en Ned. taal. bijzondere. Vakteekenen, am bachtsrekenen en Ned. taal. bijz. gesubs. Hand-, lijn- en bouwkundigteekenen, projectieleer en perspectief. Totaal aan 254 scholen. bijz. gesubs. 3 9 30 167 3 2 2 6 ; 69 20 20 120 2 `^ 77 27 47 41 2 6 11 3 ^ ; 17 100 1259 15496 C. OND E RWIJS. Bergen op Zoom. Sinds (le oprichting der burgeravondschool was het aantal leerlingen (ler teekenschool steeds dalende. Nu evenwel de leerlingen, welke niet voldoen aan de gestelde eischen van toelating voor de eerstgenoemde school tot de eerste klasse der gemeenteteekenschool worden toegelaten, neemt het getal leerlingen weer toe. Naast de afdeelingen voor de bouwvakken en vear smeden is eene vakahieeling voor schilders gevormd. Eindhoven. Wegens het toenemend aantal leerlingen moesten meer lokalen der ambachtsschool in gebruik worden genomen. Aan de meubelmakers en steenhouwers werd gedurende dezen . cursus één avond per week boetseerles gegeven. Bij wijze van proef is eene klasse gevormd van 26 leerlingen van 12-14 jaar, die reeds bij een patroon werkzaam zijn, en die één avond per week theoretisch onderwijs ontvangen. Grave. Voor het geregeld schoolbezoek waren de omstandigheden bijzonder slecht, daar de herhaalde en langdurige overstroomingen het den leerlingen van over de Maas verscheidene dagen onmogelijk maakten te komen. school niet het doel het vakteekenonderwijs als eene zelfstandige school meer te kunnen bevorderen. Zij neemt tevens het verplichte teekenoliderivij s voor de leerlingen der burgeravondschool op zich. In September 1910 werden een meer uitgebreid leerplan en lesrooster vastgesteld. Vught. Om aan de leerlingen der 1". en 2°. klasse gelegenheid te geven ook het herhalingsonderwijs te volgen, is de lesrooster eenigszins gewijzigd. Heipo. De lessen in Nederlandsche taal en rekenen moesten worden opgeheven wegens te weinig belangstelling. Putten o/d. Veluwe. Mevrouw de weduwe Diemont-van Braam verklaarde zich bereid om geheel op eigen kosten eene school voor de vereeniging te doen bouwen en die dan later in vollen eigendom aan de vereeniging over te dragen. Dit aanbod werd dankbaar door het bestuur aanvaard. Met den bouw werd zooveel spoed gemaakt, dat de school in Januari 1911 kon worden in gebruik genomen. Ongetwijfeld zal het onderwijs in de nieuwe localiteiten beter tot zijn recht komen. Roosendaal en Nispell. Van den directeur van het Rijksmuseum te Amsterdam ontving (le school eene collectie pleisterornamenten. Tilburg. De avondvakteekenschool is met 1 Januari 1910 gevormd uit de afdeeling teekenonderwijs van de borgeravond- Wageningen. Vroeger was aan de teekenschool voor aankomende werklieden een driejarige dagcursus voor practisch timmeren verbonden. In den loop van het jaar 1910 werd de uitbreiding met een dergelijken cursus in smeden mogelijk gemaakt door verhoogingen der subsidiën. De school heeft zich hierdoor feitelijk tot eene ambachtsschool ontwikkeld en zal 76 ;-J02 .-102 dan oljk dan ook in volgende verslagen onder de rubriek der ambachtsvolgende verslagen onder de rubriek der ambatht,,· -scholen worden 'Scholen worden behandeld. Zutphen (Gemeente teekenschool). Het groote Zut}}hen (Gemeente teek,enschool). Het grootti getal leerlingen, leerlingen, hetwelk zich kwam aanmelden om van de sthool gebruik te hetwelk zich kwam aanmelden om van de school gebruik te maken, gaf aanleiding om maken, gaf aanleiding om het aantal leerkrachten met twee te aantal le81krachten met twee te vermeerderen, nl. één voor bouwkundig teekenen vermeerderen, n1. één voor bouwkundig teekenen en één voor één voor handteekenen. Voorts werden eenige lokalen van de ambachts· handteekenen. Voorts werden eenige lokalen van de ambachtsschool voor school voor het teekenonderwijs in gebruik genomen. De lessen teekenonderwijs in gebruik genomen. De lessen in hout· marmerschilderen werden met twee uren per week in hout- en marmerschilderen werden met twee uren per week uitgebreid. uitgebreid. Bodegraven. In dezen cursus ·werd voor het eerst gelegen· Bodegraven. In dezen cursus werd voor het eerst gelegenheid gegeven tot het ontvangen van onderricht in schilderen heid gegeven tot het ontvangen van onderricht in schilderen en en wel hoofdzakelijk hout- en marmerschilderen. hoofdzakeltjk hout· en marmerschilderen. I Amsterdam (Collcordiu filter Xos). Gedurende 8 1 ;2 jaar Amsterdam (Concordia Inter Xos). Gedurellde 81,/2 jaar ongeveer, werd door de gemeente een houten hulpschool aan ongeveer, werd door de gemeente een houten hulpsc.hooI aan de Bilderdijkkade in bruikleen afgestaan, wegens plaatsgebrek de Bilderdijkkade in bruikleen afgestaan, wegens plaatsgebrek in het eigen gebouw der school. Aan deze hulpschool is door in het eigen gebouw der school. Aan deze hulpschool is <1001' de gemeente eene andere bestemming gegeven. '1'han:-; is voor voor de gemeente eene andere bestemming gegeven. Thans het teekenonderwijs 111 gebruik genomen de openbare lagere het teekenonderwlis in gebruik genomen de open hare lagere school nO. 86 in de Frederik Hendrikstraat 69. school n°. 86 in de Frederik Hendrikstraat 69. Haarlem (Avondva kteekenscliool). In een der lokalen werd Haarlem (AuolidvakteekcIlBc!wol). In een der lokalen werd dezen winter ook onderwijs gegeven in het hand- en lijnteekenen. ook onderwijs gegeven in het hand· enl\jnteekenen dezen ,um 30 behangers en stoffeerders. Het is de bedoeling om in aan 30 behangers en stoffeerders. Het is ele bedoeling om in de volgende jaren ook onderwijs te geven in cie practijk van de volgende jaren ook omlerw~js te geven in dH pradjjk van het behangen en stoffeeren. en stoffeeren. het , lliddelburg. Door het ontbreken van leerlingen-meubel-Middelburg. Door het ontbreken van leerlingen·meubel· makers in het tweede leerjaar, verviel het geder1te van den. makers in het tweede leerjaar, verviel het gedeelte van den De leeraar in electro·techniek L. W. Velu stelde zich Delft. De leeraar in electro-techniek L. W. Velu stelde zich · rooster, dat daarop betrekking had. dat daarop had. op verzoek van de voor het eindexamen geslaagde leerlingen op verzoek van de voor het eindexamen geslaagde leerlingen belangeloos beschikbaar tot belangeloos beschikbaar tot het geven van 1 1/2 uur per week geven van 11/2 uur per week :Uontfoort. Het bestuur der avondteekenschool heeft het Montfoort. Het bestuur <1er avomlteekensl'hool heeft het onderwijs in draaistroom techniek, buiten de uren van den onderwijs in draaistroomtechniek, buiten de uren van den onderwijs op verzoek van verschillende ingezetenen uitgebreid onderwijs op verzoek yan verschillende ingezetenen uitgebreid lesrooster. met een cursus in hout- en marmerschilderen. met een cursus i.n hout- en mannerschilderen. Het sthoolgebouw werd in 1910 onder zekere voor· Gouda. Het schoolgebouw werd in 1910 onder zekere voorwaarden verkocht door de gemeente aan vereeniging ,vaardfn verkotöht door de gemeente aan dede vereeniging ,,Ambachtsschool voor Gouda en omstreken". Na 5 uur des "AmbachtssthooI voor Gouda en omstreken ". Na i) uur des namiddags bltjft het gebouw beschikbaar voor de ambachts· namiddags blijft het gebouw beschikbaar voor de ambachtsavondschool. IJsselstein. De onderwijsvakken zijn voor dezen cursus· II sselstein. De onderwtjsvakken zijn voor dezen eur:-;us nitgebreid met hout- en marmerschilderen, alsmede met. uitgebreid met hout· en marll1en.;childeren, alsmede met deCOl'liclschool. 's Oravenbnlge . Leiden . . Rotterdam. Id. (Delfshaveil) Id. (Kralingen) Schiedam . Idem. Idem. Ambachtsavondschool (afd. B. A. S. cursus). Burgeravondschool. School van .,Mathesis Selen tiarum Genitrix". Academie vals beeldende kunsten en technische wetenschappen. Burgeravondschool. Idem. Idem. 80 25 ^)^^ u^) ^ 27 f' 4 82 tot f2,50 f 32 tot f 2,50 6 8 f 10 en f 5 121 f8 f6enf8 f4 f 5 f 5 en f 2,50 20 en 10 ets. per week. f 12, f 8 en 1 4 f6enf3 f 8 en f4 f3 f1.2,f6enf3 f 5 f8 f4 f ^^ ^ Vlaardingen Noordholland. Alkmaar Amsterdam Haarlem . Helder Hilversum. Hoorn Velsen (Velseroord) Zaandam . Zeaan d. Middelburg Vlissingen. Idem, Idem. Burgeravondschool ; avondambachtsschool. Burgeravondschool. Idem. 1884 1882 1869 1902 1869 1868 1 _ 864 1914 1915 . f 8 f6c,nf' f 4 f5 f 5enf2,50 20 en 10 cts. per week f12, f 8 enf4 f6enf3 en f4 f8 f3 f12,f6enf3 f f3 f f2 f 4enf 2 ,, c 4 20 ^.^ 13 1914 1912 1914 1912 1914 1910 1910 1918 -- 60 51 . Ideen. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. 1867 1893 1877 51 4 14 67 ^6 1908 1866 1867 6 J , ,, ), 77 43 89 2 rJ ^ ) 1 869 187 1 -- 37 Utrecht. Amersfoort Utrecht Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Burgeravondschool, avondschool voor ambachtslieden en school voor uitgebreid ambachtsonderwijs. Burgeravondschool. Idem. Idem. 1913 1912 1912 1912 1912 1911 1915 ^ `3 5 3 4 4t ,, 4 f 4 en f2 u `1 ^ 31 55 Friesland. Harlingen . Leeuwarden Sneek Almelo Deventer . Enschedé Hengelo Kampen 1885 1860 f 4 en f 2 f 1. f en f2 f1 Overijssel. 1865 1868 1910 . ^ ^^1 2 ,, ,, Zwolle Drenthe. 1869 1868 1903 1903 1866 1915 1912 1914 1912 1913 1 912 2 2 ^... J t_ f6 f6 f 2,50 en f 1,25 f 0,50 per wekel. lesuur f 0,20 per week' f2en f1 f2enf 1 f 3, f 2 en f 1,50 f 3, f 2 en f 1,50 f 12 tot f 3 f 12 tot f 3 f 5 en minder f 5 en minder f 4 en f2 f 4 en f2 f5 f 5 11 20 4 21 106 21 ^`3 79 Assen Meppel ^^ ^ 3 1% Groningen. Groningen. Limburg. Maastricht . . Roermond . . Venlo . . 1867 1905 1896 1913 1915 1914 4 1,, 2,, 2 f8 en f 2,50 f1,50enf0,75 f2 . f2 f 2,50 f 2,50 41 20 1657 Totaal 307 Het toeken achter het cijfer, aangevende den duur van den volledigen cursus in jaren, in de 6de kolom van deze tabel, duidt aan, dat hieronder een jaar van voorbereiding in eene voorbereidende of eene vervolgklasse begrepen is. Ontheffing van de verplichting tot oprichting en instandhouding eener burgerdagschool (art. 14, al. 3, der wet op het middelbaar onderwijs) werd in den loop van het jaar 1910 verleend aan de volgende gemeenten : Amersfoort, bij Koninklijk besluit van 18 Februari 1910 n°. 28, tot 1 September 1913; Hengelo (0.), bij Koninklijk besluit van 14 Mei 191() n°. 53, toi, 1 October 1915 ; Dordrecht, bij Koninklijk besluit van 23 Mei 1910 n°. 49, tot 1 April 1916; Vlaardingen, bij Koninklijk besluit van 2 Juni 1910 n°. 121, tot 1 September 1915; Roermond, bij Koninklijk besluit van 1 September 1910 . no. 33, tot 1 September 1915 ; terwijl bij Koninklijk besluit van 24 Januari 1910 n°. 94, aan de gemeente Emmen ontheffing werd verleend van de verplichting tot oprichting en instandhouding eener burgerdag- en avondschool · tot 1 Januari 1915. . . C. AANTAL LEERLINGEN. Aantal leerlingen. De volgende tabel geeft een overzicht van de verhouding vall het aantal leerlingen, dat in December 1909 en in December 1910 was ingeschreven aan de verschillende scholen. Aantal leerlingen. Gemeenten. Namen der scholen. Dec. Dec. meer minder dan in dan in 1909. 1909. Toelatingsexamens. Eindexamens. Toege' 1909. ! 1910. Bergen op Zoom . Breda Helmond "s Hertogenbosch . Roosendaal en Nispen Tilburg Arnhem . Nijmegen . Tiel Rheden (Yelp) . Zutphen Delft . . Dordrecht . Gorinchem . Gouda GeToege- Afge Geexamiexamineerd. laten. wezen. neerd. Afge- laten. wezen. 's Gravenhage L eiden Rotterdam . Idem (Delftshaven) . Idem (Kralingen) . . Schiedam . Vlaardingen Alkmaar Amsterdam. Haarlem Helder Hilversum . Hoorn Velsen (Velseroord) Zaandam. . Burgeravondschool. 52 Idem. 113 Idem . 41 [den). 18 Idem. 102 Idem. 281 Gemeentelijke avond550 school voor handwerkslieden. Burgeravondschool. 262 Idem. 54 Idem. 24 Idenïl. 98 Idem. 241 Idem. 202 Iden1. 60 Ambachtsavondschool 103 (Afd. B. A. S.-cursus). Burgeravondschool. 129 School van ,,Mathesis ' 371 Scientiarum Genitrix". Academie van beeldende 1501. kunsten en technische wetenschappen. Burgeravondschool. 101 : 65 101 :, 20 71 176 525 1.3 12 8 2 .^ .^_ 74 50 85 42 42 31. 11 82 8 4 -- 13 12 -1- 11 c) . c^ ^ 42 1.4 4 18 34 11 32 7 105 25 2 261 47 38 96 157 223 1 ^ 2 J 46 25 9 21 1 2 8 .^^_^ Jt) 4 6 11 24 ^-) 23 1 10 ^,^^ JJ 18 4 14 54 24 a 84 21 ^ 21 .J 23 77 28 9 8 10 48 35 13 2^ 27 ; 13 f 25 7 1 55 82 152 369 1476 8 ,^c) . .i t_ 44 12 2 1 18 20 24 2 ^J 42 13 .33 37 113 , 27 i 6 5 30 ^32 83 25 14 2 6 115 ^n J^ Idem. 25 21 14 15 10 9 25 6 13 Idere. Idem. Idem. B. A. S. A_vondambachtsschool. Burgeravondschool. 148 87 112 232 293 256 163 100 20 127 154 97 105 261 rr 2^( 10 ^ `9 ^ 36 2J ^ 5 39 12 30 1 9 59 14 ^6 14 24 39 24 6 3 8 fJ 5 7 1_ 29 1 6 11 Idem. Idem. Idem. Islem. 258 165 26 4 11 5; 30 42 29 6 8 5 2 7 85 ^8 ^ J 3 15 17 . 5 8 8 18 Idem. 144 i 17 16 8 11 80H 308 .., -, · iIi~- - · " · Aantal lcnrlingoll. Aalltal leerlingen. -ii" -'i1iiIIiïii .- -.-- ·· -', 'jj; iïiI . 'i;i -'-i -~lîiiili ' 'l'nolatingsoxamcllS. Toelatingsexamens. Eindexamens. Ei I1llnX3mons. UemeentAil. Gemeenten. Xamo)l der SdlOlcll. Namen der scholen. [Jec. Dec. HJmJ. 1909. mecr minder meer H minder ' (lau in dan in dan in (Ian in HnO. 190n. · 1909. 1910. 1909. 1909. [Jec. Dec. GnTongr- Afg6GeUe'I'onge- Afge Toege- MgüGeToege- A fge eXHll1iexamiexamineont laten. lwezen. neerd. laten. ,wezen. neerd. laten. wezen. neenl. laten. wezen. :NIiddelburg .. Middelburg Vlissingell Vlissingen . Amersfoort .. Utrecht HarlingeIl Harlingen . Leeuwardell Leeuwarden Sneek. Sneek Almelo Deventer. Ensehedé (0.) Hengelo (0.) Kampen. Kampen Zwolle Assen. Assen Meppel Groningen Maastricht . Hoermond . Roermond Venlo. Venlo Burgera voudst hon]. Burgeravondschool. Idem. Idem. Idelll. Idem. Idem. Idl'lIl. Illem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. Idem. idem. Idem. Idem. Idem. Idem. B. A. S., Avondschool v. ambaehtsl. en school ambachtsl. en school voor uitgebreid amb.voor uitgebreid onderwljs. onderwijs. BurgeravOlldsehonl. Burgeravondschool. Idem. Ielen). Idem. Totaal . . Totaal 80 12(j 196 r"';'O' Ii) 125 12"> 410 ;)0 50 ] 81 181 00 49 281 200 41 239 76 27 153 1:20 120 1;\0 130 892 392 50 55 1;)9 159 44 ,)0 50 'J ' ') 1 80 :30 85 35 40 28:) 18 285 18 I - H 9 (j 21 81 31 221-\ 208 4 17 17 93 104 104 42 7 6 6 4 18 18 21 14 SJ 9 7 ,)71 0 06 26 24 ",,- 2 i 28 li 6 4 28 105 138 52 18 12 12 7 18 11 47 17 17 8"> 3 02 ti 6 (j M 34 74 16 iJ' 37 10 15 8,) 35 ·l 10 lU .) 2 '_' 2ö7 267. 204 204. 54 47 2Ul 219 84 29 142 14 4 54 6 20 8 0 2 I 12 34 10 11 11 (j 6 6 :3 " 0) 31 ti 6 6 30 68 12 12 39 14 14 8 8 10 10 1 i 4 6 4 1 1 1 1 1 1 6 ! 11 40 15 15 9 1G 16 74 ö8 68 117 8Hi3 8163 ;)8 G8 68 122 7\);)0 7950 5 271 2 71 16 ~"' n.-, 53 46 73 1200 7 88 484 Hi46 1646 1"> 15 44(j 446 ti 6 20 54 4 20 45 nfi2 962 2 H 9 1124 162 1.62 Aan 23 scholen blijkt het aantal leerlingen vermeerderd te Aan 23 scholen blijkt het aantal leerlingen vermeerderd te zUn; ; aan 24 scholen is het verminderd, terwijl dede burgerzijn aan 24 scholen is het verminderd, terwUI bu rgeravondschool te Roermond een gelUk aantal leerlingen telt als avondschool te Roermond een gelijk aantal leerlingen telt als het vorige jaar. Eenigszins belangrijke vermeerdering viel waar vorige jaar. Eenigszins belangrljke vermeerdering viel waar Gravenhage en Dordte nemen te Amsterdam, Leeuwarden, 's Gravenhage en Dordnemen te Amsterdam, Leeuwarden, recht; belangrtjke vermindering te Tilburg, Delft, Haarlem, recht ; belangrijke vermindering te Tilburg, Delft, Haarlem, Arnhem, Gouda en Zwolle. Telt men bij de vermeerderingen Arnhem, Gouda en Zwolle. Telt men bU de vermeerderingen van het aantal leerlingen aan de verschillende scholen nog de van het aantal leerlingen aan de verschillende scholen nog de leerlingen der nieuw opgerichte burgeravondschool te Hengelo leerlingen der nieuw opgerichte burgeravondschool te Hengelo (0.), dan blijkt, dat het aantal leerlingen aan 24 scholen is (0.), dan blijkt, dat het aantal leerlingen aan 24 scholen is toegenomen met 271 en aan een gelUk aantal scholen afgenomen toegenomen met 271 en aan een gelijk aantal scholen afgenomen 484, zoodat het totaal aantal leerling\.ln, dat in December met 484, zoodat het totaal aantal leerlingen, dat in December 1910 de burgeravondscholen bezocht 213 minder bedroeg dan in bezocht 213 minder bedroeg dan in 1910 de December 1909. Deze vermindering is hieraan te schrijven, December 1909. Deze vermindering is hieraan toe te schrijven, dat steeds meer burgeravond'îeholen met 3 à 4-jarigen eursus,datsemrbugvondchlemt3à,4-jarigncus 2-jarigen worden gesplitst in eene burgeravondsehool worden gesplitst in eene burgeravondschool met 2-jarigen cursus en eene daarbij aansluitende gemeentelijke vakteekenen eene daarbij aansluitende gemeentelijke vakteekenseho()l, welke door het Rijk gesubsidieerd wordt. Rijk gesubsidieerd wordt. school, welke door 25 onderwijzers en aanstaande onderwijzers, aanstaande ondenyUzers, 25 onderwijzers 138 kantoorbedienden, klerken en 138 kantoorbedienden, klerken en 32 militairen;; terwijl door door 32 militairen 1844 leerlingen een beroep werd gekozen, dat niet onder de niet onder de 1344 leerlingen een beroep werd gekozen, vorengenoemde is begrepen, zadelmakers, kleermakers, vorengenoemde is begrepen, zadelmakers, kleermakers, zeilmakers, wagenmakers, schoenmakers, scheepmakers, zeilmakers, wagenmakers, schoenmakers, scheepmakers, electriciens, typografen, tuinlieden, bakkers, kappers, electriciens, typografen, tuinlieden, bakkers, kappers, drukkers, behangers. boekbinders, horlogemakers, wevers, behangers. boekbinders, horlogemakers, wevers, straatmakers, arbeiders enz. straatmakers, arbeiders enz. Door 520 leerlingen was nog geen beroep gekozen. Onder de geen beroep gekozen. Onder de Door 520 leerlingen was ouders dezer leerlingen waren : leerlingen waren: ouders 309 ambachtslieden, 409 65 winkeliers ·of kooplieden, winkeliers of 16 bouwkundigen, kunstenaats, enz., 16 bouwkundigen, kunstenaars, enz., 73 ambtenaren, onderwijzers of militairen ; terwijl er 73 ambtenaren, onderwijzers of militairen; terw~jl cr 57 zonder beroep of overleden waren. 57 zonder beroep of overleden waren. Beroep leerlingen. de 7950 leerlingen der burgeravondBeroep der leerlingen. van de 7950 leerlingen der burgeravondscholen hadden er 7430 reeds een beroep gekozen. Naar dat 7430 reeds een beroep geko>len. Naar dat scholen hadden beroep zijn deze leerlingen te deel en als volgt: beroep zUn deze leerlingen in te deelen als volgt : 1768 timmerlieden, 1768 408 schrijnwerkers, meubelmakers, 408 sehrUnwerkers, meubelmakers, 2359 smeden, machinebankwerkers, 2359 smeden, machinebankwerkers, 178 koperslager, geweermakers, instrumentmakers, instrumentmakers, 178 koperslager, 266 steenhouwers, metselaars, loodgieters, 266 steenhouwers, metselaars, loodgieters, 42 beeldhouwers, stukadoors, 42 beeldhouwers, stukadoors, 81 goudsmeden, graveurs, 81 goudsmeden, graveurs, 581 ververs, glazenmakers, verlakkers, 581 ververs, glazenmakers, \'erlakkers, 208 bouwkundigen, 208 Toelatingsexamens. Bltjkens deze tabel waren er voor de Blijkens deze tabel waren er voor de toelatingsexamens 1646 candidaten. Hiervan slaagden er 1200, toelatingsexamens 1646 eandidaten. Hiervan slaagden er 1200. dat is bijna 73 pct, terwijl er 446, dat is iuim 27 pct., werden dat is bUna 73 pct, terwUI er 446, dat is l:uim 27 pct., werd811 afgewezen. EIndexamen.s. Aan de eindexamens namen 1124 leerlingen Eindexamens. Aan de eindexamens namen 1124 leerlingen deel, van wie er 962, dat is ruim 85 1 / 2 pct een einddiploma 962, dat is ruim 85 1/2 pct een einddiploma deel, van wie verkregen, terwUI er 162, dat is bijna 14 1 / 2 pct. moesten worden is bUna 14 1/2 verkregen, terwijl er 162, afgewezen. Aan enkele leerlingen werd zonder voorafgaand afgewezen. Aan enkele leerlingen werd zonder voorafgaand examen een diploma uitgereikt. diploma uitgereikt. examen Kosteloos onderwiJs. Kosteloos onderwtjs werd verstrekt. aan onderwijs. Kosteloos onderwijs werd verstrekt aan alle leerlingen der burgeravondseholell te Breda en Harlingen. Harlingen. alle leerlingen der burgeravondscholen te Breda :-l()\/ 3e9 [lezl' schoiell telltm te samen 150 _tle('rlillgi'l!. 110veTldl( 11 onlI)eze schoiell toilet) te SHlIwn Flli ee d Ingen. H()Velltlil~ll (mivingen nog kostoloos onderwijs n,m de l11ll"g'onl\-,mrl:'wllillml t(' : kosteloos OlHlol"w\js aan de l)tll'geravOn(lschOlen tI': Borgen op Zoom :?(i leer] i n gen . Bergen op Zoonl 20 leerliugnll. Helmond . Hel nl Ond 's Hertogenbosch Hertogenbos('h 19 Roosendaal en Nispen en ~ ispen Ï^4 ,l Tilburg. Tilburg Al'Ill1em Al'iihein 237 :Z37 :,'T ijillegen in ^ \i Ilwgen 79 Rheden (Yelp) Isheden (Vnlp) 4 Tiel . . . 1ï 17 'l Zutphen Delft . . . Delft Dordrecht. Dordrecht . ( \nrillchem . Gofinchem C,;) Gouda . Hotterüam (Academie van beeldende beeldende Rotterdam (A('aüemie kunsten en technische kunsten on te('hniscl10 wetensehapPol1 . wetenschappen . . . . 121 9 (Delftshavenl. . . (Delftshaven) (Kralingen) 4 " Schiedam 20 'TIaardingen . Vlaardingen 13 (iO Alkmaar . (S() :-l] Amstenlam . Amsterdam >1. ' 1 fa,\I"II'111 Iaal'lelll , Veldel' 111'l< Ic'!' . I I iI\ï'j.,.Hllll. Hilversum Hoom Hoorn VelsC'n (Velsel'oor(l) Velsen I Vebej'()onI) Zaamla 111 Zaandam Miüdelblll'g Middelburg Vlissingoll . Vlissingen Amersfoort Utrpcht. Utrecht Almel() Almelo Deventer Enschedt', Ensched(_, Knmpen Kampen Zwolle Assen Mnppnl MVleppel (;['(ming'en. Groningen Roenno1ll1 . Roermond Venlo IJ leerlingen. 14 \i'iTllllgï'll. (iï (S ;)( ^( i ·l .-) F) ,, li (i ,, .) -t 43 :)\) 39 ·l .) ·l;)j ') :ZI 21 in 31 11 11 :JO 20 :t 4 ,, ,, :?l 21 .)- IUli 106S :Z1 21 ,, 3 7~j 79 41 41 :ZO 20 :-~ - Dit maakt dus te samen met dede 156 leerlingen vande burgerdus te samen met 156 leerlingen van de burger· Dit avondscholen to Breda en Harlingen een totaal van 1657 leeravondscholen te Breda en Harlingen een totaal van 1657 leerlingen, die dit kosteloos onderwijs genieten. In 1909 bedroeg lingen, die dit kosteloos onderwijs genieten. In 1909 bedroeg dit aantal 172(1. (lit aantal 17:l(j. D. ONDERWIJZEND PERSONEEL, ONDERWIJZEND PERSONEEL. Bergen op zoom. In verband met eene uitbreiding van ! Nijmegen. Tot het geven van onderwijs in wiskunde in de geven van onderwijs wiskunde in do Bergen op Zoom. In verband met eene uitbreiding van Tot onderwijs, werden naast de herbenoemingen voor dezen lste klasse werd tijdelijk aangesteld J. W. I. 1. van Meegeren, het onderwijs, werden naast de herbenoemingen voor dezen iste klasse werd tlidelijk aangesteld J. W. van Meegeren, cursus benoemd: J. Huysmans voor lijn- en vakteekenen J. die reeds benoemd was tot leeraar werktuigkunde in de cursus benoemd : J. Huysmans voor lijn- en vakteekenen J. die reeds benoemd was tot ··leeraar in werktuigkunde in de van der Kreek, voor handteekenen J. Polderman voor boekhouden der Kreek, voor handteekenen J. Polderman voor boekhouden plaats van den leeraar J. Bleeker, welke ontslag had aanplaats van den leeraar J. Bloeker, welke ontslag had aanen Ph. Stubenrauch voor wiskunde. De tijdelijke onderwijzers en Ph. Stubenrauch voor wiskunde. De tijdelUke onderwtjzers gevraagd om gezondheidsredenen. Verder werden benoemd H. J. gevraagd om gezondheidsredenen. Verder werden benoemd H. J. bezoldigd met 35 per wekeltjksdl1esuu die voor hand- W. Mens, tot tijdelijk leefaar voor electriclteitsleer, en Kesnich, werden bezoldigd met f f 35per wekelijkseh lesuur, r. die voorhandtUdelijk li~eraar voor electrieiteitsleer, en Kesnieh, W. Mens, teekenen met 25 per wekeltjkseh lesuur. voor het geven van teekenlessen aan electriciens voor de houtgeven van teekenlessen aan electriciens voor de houtteekenen met ff25 per wekelij ksch lesuur. voor bewerking. be werkin g. Breda. De leeraar J. M. Acket verkreeg op 11Februari op De leeraar J. M. Acket verkreeg op Februari op zijn verzoek eervol ontslag. J. F. Thijssen, sedert 1907 tijdelijk zijn verzoek eervol ontslag. J. F. l'hijssen, ::;edert 1907 Tiel. Wegens langdurige ongesteldheid van den leeraar in Wegens langdurige ongesteldheid van den leeraar in leeraar, werd in 1910 definitief benoemd. DI. J. H. H. Houben, lera,wdin190ftebomd.DrJH uben, het teekenen W. A. Borgman, werd diens verlof verlengd tot het teekenen W. A. Borgman, werd diens verlof verlengd tot A. v. Herk en dl'. E. van den Arend werden herbenoemd A. v. Herk en dr. J.J. E. van den Arend werden herbenoemd 1 December. Zijne lessen werden waargenomen door A. V. E. 1 December. Zijne lessen werden waargenomen door A. V. E. eursus 1910/11. voor Pohl, E. A. Jansen en J. C. Teeuw, allen leeraar aan de voor den cursus 1910/11. Pohl, E. A. .lansen en J. C. Teeu\\'. allen leeraar aan de vakschool. Roosendaal Nispen. Gedurende den eursus 1910/1911 Roosendaal en Nispen. Gedurende den cursus 1910/1911 werd ollderw~js in handteekenen in ééne afdeeling del' werd het onderwijs in handteekenen in tiéne afdeeling der Rheden (Yelp). Tot directeur werd benoemd J. Zonneveld. Rheden (Velp). Tot lIireeteur \\'erll benoemd J. Zonneveld. lste en 2de klasse tijdelijk opgeüragen aan C. ~ oteboom en 1ste en 2de klasse tijdelijk opgedragen aan C. Noteboom en. onderwijs in rechtl~jnig teekenüll gednrendu het laatste het onderwijs in rechtlijnig teekenen gedurende het laatste Helft. De leeraar in de wiskunde E. van Everdingen heeft Delft. De leeraar in de wiskunde E. van Everdingen heeft kwartaal aan eene afdeuling der :Zde klasse t~jdelUk aan P. P. b~i het einde van den cursus 1909/10 ontslag gevraagd en verkwartaal aan eene afdeeling der 2de klasse tijdelijk aan P. P. bij hut einde van den cursus 1909/10 ontslag gevraagd en verOverveld. kregen en is vervangen door C. H. Bijl, c. i., die tevens tot het vmvangell lIoor C. H. Btjl, ('. L, die tevens het van Overveld. kregen en einde van den cursus 1910/11 de lessen waarneemt van den einde van den cursus 1!l10/11 de lessen waarneemt van den Tilburg. In het personeel kwamen ten gevolge van de oprich- leeraar in natuurkunde N. J. A. Roldanus, welke met 11October hl het personeel kwamen ten gevolge van de oprich- leeraar natuurkunde N. J. A. Roldanus. welke met October vroeg. ' der avondvakteekenschool de volgende w~jzigingen. Met HnO ontslag vroeg. ting der avondvakteekenschool de volgende wijzigingen. Met 1910 ingang van 1 Januari 1910 werden wegens het opheffen der ingang van 1 Januari 1910 werden wegens het opheffen der betrokking eervol ontslagen de leeraren C. F. van Hoof, die betrekking eervol ontslagen de leeraren C. F. van Hoof, die Dordrecht. 18 Juli 1910 werd tot directeur benoemd J. 18 Juli 1910 werd tot diredeur benoemd J. toen juist 25 jaar aan burgeravondschool wa::; verbonden, Mension. Tijdelijk werd aangesteld H. Jansen, leeraar in de toen juist 25 jaar aan dede burgeravondschoolwas verbonden, Mension. Tijüelijk ,ymd aangesteld H . .lansen. als leeraar in de A. M. Lejeune en F. H. Jacobs. Toen eindigde ook de dienstA. M. Lejeune en F. H. Jacobs. Toen eindigde ook de dienst- wiskunde. betrekking van de tijdelijke leeraren F. J. Popelier, A. J. betrekking van de tijdelijke leeraren F. J. Popelier, A. J. Hopman, F. C. Steinman, W. Roessel en C. W. Merex. Tot Hopman, F. C. Steinman. W. Roessel en C. W. Merex. Tot Gorinchem. Tot directeur werd benoemd J.J.van .Leuren, van Leusen. Corinehe»i. Tot dire(otenr werd benoemcl leeraar in de scheikunde werd benoemd W. .Jansen, leeraar aan leeraar in de ::;eheikunde werd benoemd W .lansen, leeraar aan directeur der ambachtsschool. directeur der ambachtsscbool. de R~jks- hoogere burgerschool. De leeraar P. Willems werd de Rijks- hoogere burgerschool. De leeraar P. J. Willems werd wet ingang van 1 Januari 1910 van een deel zijner lessen Vlaardingen. Ter vervanging van M. Sirag Jzn., wiep op met ingang van 1 Januari 1910 van een lIeel zijner lessen Vlaardingen. Ter vervanging van M. Sirag Jzn., wien op ontheven, wegens zijne benoeming aan de handelsavondschool. zijn verzoek eervol ontslag was verleend, werd tot directeur wegens zijne benoeming aan de handelsavondschool. zijn verzoek eervol ontslag was verleend, werd tot directeur 'rot aan het einde van den wrsus 1909/10 die le::;sen benoemd 13. Heileman. In de plaats van den leeraar in het Tot aan het einde van den cursus 1909/10 werden die lessen benoemd B. Helleman. In de plaats van den leeraar in het waargenomen door A. A. M. Pan is. Met ingang van den eursus rekenen J Smits Sr., die op verzoek eervol ontslag verkreeg, werd .1. Smits Sr., die op verzoek eervol ontslag verkreeg, werd waargenomen door A. A. M. Panis. Met ingang van den cursus 1910/11 werden W. Jansen en J. Braam Ruben definitief tot 1910/11 werden W. Jansen en J. Braam Ruben definitief tot benoemd· E.E.F. Hendriks. In de vacature ontstaan door het benoemdF. Hendriks. In de vacature ontstaan dl'or het leeraren benoemd en in de plaats van den leeraar L.L. H. Grond~is, eervol ontslag van den leeraar J.J. A. Kreber, is nog niet voorzien. benoemd en in de plaats van dun leoraar H. Grondijs, van den leeraar A. Kreber, is nog niet voorzien. eervol clie niet meer voor ee rie herbenoeming in aanmerking wenschte meer voor eene herbenoeming in aanmerkillg wensehte die te komen, werd benoemd H. van den Berg. c,an di daat in de komen, \yenl benoemd H. van del! Berg. candidaat in de Alkmaar. Benoemd werd K. Kohnert tot leeraar in lijn-, leeraar in ltjn-, Benoemd werd K. Kohnert vak- l;n werktuigkundig teekenen. vak- en werktuigkundig h~üken('n. en natuurkunde. wis- en natuurkunde. 78 810 310 Heldcr. 1ti Januari 1910 trad de nieuw benoemde directeur, 1910 trad de nieuw lJenoellll1e diredeur, Helder. 16 . A. J. Besseling in functie. In de vacature L. G. v. d. Eyk, wiep functie. In de vacctture L. (;. v. d. Eyk, wien A. J. Besseling op zijn verzoek eervol ontslag vVlm1 verleend, werd tijdelijk op zijn verzoek eervol ontslag werd verleend, werd tijdelijk voorzien door de aanstelling van C. Rab, die de lessen waarnam, voorzien door de aanstelling van C. Rab, die de lessen waarnam, benoemd werd M. D. van Dijk. totdat benoemd werd M. D. van Dijk. de plaats van dCll leeraar in handteekCllen Hilversum. In de plaats van den leeraar in handteekenen J. A. v. Schooten, die niet mem' voor l:ene herbenoeming in J. A. v. Schooten, die niet meer voor Bene herbenoeming in aanmerking wenschte te komen, werd benoemd A. J. J. Corbijn aanmerking wenschte te komen, werd benopmd A. Oorbij n Willemswaard. van Willemswaard. Zwolle. Aan K. .Brouwer werd eervol ontslag verleend als eervol onti:51ag verleend als Aan K. Brouwur leeraar leemar in de Nederlandsche taal. In zijne plaats werd benoemd de Nederlandsdw taal. Jn ztjne plaats werd benoemd J. Hindriks. De leeraar C. F. J. Hagedoorn werd in 1910 definitief De leeraar C. F. J. Hagedoorn werd in 1910 definitief J. benoemd. Meppel. Aan lIl'. L. Ynterna werll eervol ontslag verleend lUeppel. Aan dr. L. Yntema werd eervol ontslag verleend als kemar in natuur- en werktuigkunde, wegens zijn vertrek als leeraar in natuur- en werktuigkunde, wegens zijn vertrek !laar 's Gravenhage. In de vacature is nog niet voorzien. De naar 's nravenhage. In lIe vacature is nog niet voorzien. De lesseu worden voorloopig waargenomen door den directeur. den directeur. lessen worden yoorloopig waargenomen Groningen. Benoemd werden tot tijdelijk leeraar dr. W. J. Benoemd werden tot tljdulijk leeraal' dr. W. ,J, A. Jongkers voor natuur- en werktuigkunde, H. C. Funke en A. Jongkers \"oor natuur- en werktuigkunde, H. C. Funke UIl C. H. Visser voor machine- en werktuigkundig teekenen en H. Visser voor machine- en werktuigkundig teekenen en J. Wibbens voor wiskunde. J. Wibbens Vilor wiskunde. Hoorn. Benoemd werd H. J. te Boekhorst ter vervanging Benoemd werd H. J. te BOl'khorst ter veryanging van T. Tromper, leeraar in het schoonschrijven. van T. Tromper, leeraar in het schoonschrijven. Zaandam. In de plaats van den leeraar W. van Diest werd dp plaats van den leeraar W. yall Diest wert! benoemd A. M. J. van Sevenhuysen. Tevens werd benoemd benoemd A. M. J. van Sevenhuysen. Tevens werd benoemd 1,. W. J. Labout. L. W. J. Labout. Middelburg'. Ter vervanging van J. I. van Wuyckhuise, die Middelburg. Ter vervanging nll .l. 1. van Wuyekhuise, diu benoemd tot directeur dur ambachtsschool te Dordrecht, benoemd werd tot directeur der ambachtsschool te Dordrecht, werd benoemd C. Doets. benoemd C. utrecht. Op hun verzoek verkregen eervol ontslag de leeraren verzoek eervol ontslag de leuraren Utrecht. Op J. van Heteren, W. A. E. v. Pluym, M. dr. W. J. van Heteren, W. A. E. v. d.d. F'luym, M.F.F. Covens en dr. Covens en dr. Th. Strengers. Benoemd werden cir. I. J. Rinkes en D. J. dr. Th. Strengers. Benoemd werden dr. 1. J. Rinkes en D. J. E. Schreck. E. Schreck. Yenlo. Aan B. Helleman werd eervol ontslag verleend als Venlo. Aan B. Hellurnan werd eervol ontslag verleent} als ll~eraar leeraar in vakteekenen voor timmerlieden wegens zijne benoeming vakteekenen voor timmerlieden wegens zijne benoeming te Vlaardingen. In zijne plaats werd benoemd H. H. Stevens, te Vlaardingen. In zijne plaats werd benoemd H. H. Stevens, leeraar aan de ambachtsschool te Leiden. de ambachtsi:5chool te Leiden. leeraar IJlrichtingen die voor eene burgeravondschool Inrichtingen die voor eene bur'yeravondschool in de plaats treden. i n de plctats treden. Harlingen. Benoumd werd S. Siersema, als luemar in liet Benoemd werd S. Siersema, als leeraar in het boekhouden. Arnhcm. Uemeentel{jke avondschool voor liandsicerklieden. In Arnhem. Goneentelijke avondschool COOl' hancl8werklieden. den loop van dit jaar werd door den gemeenteraad eene salarisdit jaar werd door den gemeenteraad eene salarisden loop regeling vastgesteld, die 1 Januari 1911 in werking trad. 1911 werking trad. regeling vastgesteld, die 1 Gouda. Ambacht8acondsäwol. Aan H. A. Toen werd op zijn Ambachtsavondschool. Aan H. A. Toen werd op zijn verzoek eervol ontslag verleend als amanuensis. Hij werd veramanuensis. Hij werd ververzoek eervol ontslag verleend vangen door J. Toen. Toen. vangen door IJeiden. School van het Genootschap ,,Mathesis Scientiarurn Leiden. School van liet Genootschap "Mcähe8i8 Scientiarum Genitri:J;". Door het overlijden van L. L. C. H. Jonkergouw is overlijden van L. L. C. H. Jonkergouw Genitrix". Door eene vacature ontstaan van leeraar voor waterbouwkunde, waarin voor nog niet is voorzien. Het aantal leeraren bedroeg in totaal 695, zooals blijkt uit Het aantal leeral'en bedroeg in totaal 695, zooals blijkt uit onderstaande tabel. tabel. Sneek. A. Vas Nunes verkreeg op zijn verzoek eervol ontslag Nunes verkreeg op zijn \'erzoek eervolontslag Speek. A. en werd vervangen door P. C. J. Euwes, als leeraar in natuuren werd vervangen door P. C. J. Emves, als leeraar in natuuren werktuigkunde. Tot tijdelijk directeur werd benoemd dr. J. werktuigkunde. Tot tijde1ljk directeur werd benoemd dr. J. C. C. v. Nooten. C. C. W. v. Nooten. Almelo. W. G. Bekker w er d benoemd tot leeraar in de W. r+. Bekker werd benoeJtld tot IUl:mar in de Nec1erlandsche taal. Nederlandsche taal. Deventer. Wegens vertrek naar (orinchem werd J. van Wegens vertrek naar (,orinchem werd J. van Leusen eervol ontslag verleend als leeraar in lijn- en vakteekenen. eervol ontslag verleend als leeraar in lijn- en vaktuekenen. Aantal leeraren Aantal leoraren CJ ' ^^ C^ CJ ' ó ^ Aantal leeraren die eene Aantal leeraron die eene jaarwedde genieten. jaarwedde genieten. Jaarwedde ^ tot e n met Gemeen tell. XaUWIl dur i:5C'liohm. Namen der scholen. ^ Ó ^^ .,^ ' ^^:J ^ ^ ;^^ ^;^^ ,,° °0 ^ ^ó J^ F;) ^^ ^ ^, u ^ ' ^^ 2:1 J ^ ^ ^ ^ Totaal bedrag der jaarwedden. ,, ^ ^ ó N van den van den directeur. g Ó 0> 00 00 ,.....; . ^-, ,C i., G f J ^ 0) o ^ Q) r-+ Bergen op Zoom Bergen op Zoom Breda Helmond . . Helmond 's Hertogenbosch . Hertogenbosch NisRoosendaal en Nispen Tilburg. Tilburg Amhem Arnhem ~ijmegell Nijmegen . Tiel (Velp) Rheden (Yelp) Zutphen Zutphen . Delft. Delft . . . Dordrecht . Gorinchem Gouda Burgera voridschool Burgeravondschool Idem Idem Tdem Idem ldem Idem Idem (;em. avondschool voor Gem. avollc]sr;hool voor handwerkslieden Bmgeravondschool Burgeravondschool Idem Jdem Idem Idem Idem Idem Idom Idem Ambal'htsavondschool. Ambachtsavondschool. afd. B. A. S. cursus afd. B. A. S. 11 9 .) I 3 B ;) i3 3 .) ;) 11 ff 1 700,-1 700,-- 11 1:Z 6til1,67 666,67 12 .^ ,)^ :200,200,-- () fiOO,6 600,-- li 6 n 9 8 1 4 11 f 11 f 12 12 ^ 4635,4 635,-- i3 518,21 5 8 5 18,21 5 1 4 c- , n I^ 6 955,955,-- 1550,1 550-- ^ :J 850.2 860.-- -!750,4 750,-- 11880,11 880,-- 118öü,11 850,^­ l 2 J5,-- 1255,17:J5,1 725, -4300,4 300,-- 8512,50 9 512,50 ]:J 010,1 2 010,-- :J 340,2 340,-- 3274,ti2 3 2 74,62 3 4 6 37 11 1480,1480,-- 900,900,-- 800.800. 10ÖO,1 030,-- 100.100,-- 750,750,-- 64ö,-645,-- 14;)0.1 450,-- 1 :Z:JO.1 220.4;)0,450,-- - 1 1 ^^ ^ 6 11 11 37 22 5 0 5, 1 1 I 4 1j 4 ,) ' 17 4 4 10 U 12 IJ 12 7 7 1^ 12 èl'ï 37 :2:Z 22 ,) ., ,) 14 lèl 13 i Hi 16 !J 9 84 34 10 4 -! 4 11 1I 4 7 10 ' 5 1 1 1 ei 1 i:l ^^ ^^ ,) , ,~) ., 1 6 4 14 18 13 lö 16 IJ 9 1 .^ ^ :240.240,- ,) ^ `^ 12 311 Aantal leeraren Jaarwedde Gemeenten. Namen der scholen. van den Aantal leeraren die eene jaarwedde genieten. C; -7? Totaal bedrag -^-^ directeur. ^ ^ .° o 00 ^ f1800. der j aaswedden. 4, CD 4L) CL) ^ O Burgeravondschool School van Mathesis Scientiarum Genitrix Rotterdam. . Academie voor beeldende kunsten en technische wetenschappen Idem (Delfshaven) . Burgeravondschool Idem (Kralingen) Idem Schiedam . . Idem Vlaardingen . Idem Alkmaar . . Idem Amsterdam . Burgeravondschool, avondambachtsschool Haarlem . Burgeravondschool Helder Idem Hilversum. Idem Hoorn Idem Velsen (Velseroord) Idem Zaandam . Idem Middelburg Idem Vlissingen . Idem Amersfoort Idem Utrecht Idem Harlingen . . Idem Leeuwarden Idem Sneek . . Idem Almelo . . Idem Deventer . Idem Enschedé . . Idem Hengelo (0.) . Idem Kampen . . Idem Zwolle Idem Assen Idem Meppel . . Idem Groningen . Burgeravondsch., avondschool voor ambachtslieden en school voor uitgebreid ambachtsonderwijs. Maastricht . . Burgeravondschool Roermond . Idem Venlo Idém 's ( ravenhage . Leiden . . . 16 boven 16 800.- 14 16 t 14 4 4 302,1 _ 5 723,72 0- 07 1 050,- 8 0- 10 73 6 4 10 11 . 14 17 23 16 18 26 2 500,`^ 630,800,1 1. 1 2,1 20c), -- 83 3 12 _ - 6 - 8:3 (, 5 14 4 - 82 330,-2 835,-1 940,7 7 02,1 35,7 91 5,- 1. 1 1 14 _8 , 26 16 1450.1 1 . 50, 1 3 11 1 ? 4 ^ 12 8 4 7 <^ 18 1. 1 10 28 16 ; 13 1. 0 1200,1 200, 1. 680,715,- 11 11 1_ 14 4 1 1 3 7 682,12 750,5 985,9 923,3 880, -1 135,50 5 650,4 402, 50 5 475,3 ^^·^ o,^ 20 587,2 880, -9 010, -1 900,2 600,9 640,-27 4 060,1068,75 5 063,8 000, ,.^ 660,:., 1 250,^ ^8 1 -- 13 10 4, 1 1 5 7 3 11 18 12 11 1 1.1 3 3 4 6 4) 21 14 8 1_ 18 8 4 284,1 200,6tJ0.-1. 000,^ 750,1 300,33 ; 8 435,700,13 1. 00,6 400,7 800,27 620,14 1 00,8 5 f 1 500,1000, 18 4 1 4 16 6 6 11 18 12 4 9 6 5 I 11 ; 21 .^ ^, :7) 1 - 33 8 13 6 1 7 15 ., ^^ 8 1 12 1 2 `^3 -- - ^ 14 8 5 9 6 600,3 00 , 13 8 6 18 9 . 6 12 6 2 4 14 8 4 900,- 420,50,- 4 7 4 9 1 - - 14 16 400,- 13 3 8 4 16 8 850,1 768,650,.-- 2 900, --- Totaal . 110 585 695 f 41 147,67 364 21 7 84 24 6 , 695 f 346 787,805 312 E. LEERPLAN EN TOESTAND VAN HET ONDERWIJS. E. LEERPLAN EN TOEST AND V AN HET ONDERWIJa. Bergen op Zoom. Wegens het groot aantal leerlingen der groot aantal leerlingen der Bergen op Zoom. Wegens lste klasse werd voor deze eene parallelklasse gevormd. Dit klasse werd voor deze eene parallelklasse gevormd. Dit werd aan de burgeravondschool eene 3de klasse toegevoegd. jaar werd aan de burgeravondschool eene 3de klasse toegevoegd. Tilburg. Door de opening van de avondteekenschool op Door de opening van de avondteekenschool op 1 Januari 1910 kwam eene langgewenschte wijziging in de 1 Januari 1910 kwam eene langgewenschte wijziging in de inrichting der burgeravondschool tot stand. FeitelUk was er inrichting der burgeravondschool tot stand. Feitelijk was er reeds 1904 eene scheiding tusschen het teekenen en het reeds sinds 1904 eene scheiding tusschen het teekenen en het theoretisch onderwijs, doordat beide deel en van het onderwijs theoretisch onderwijs, doordat beide deelen van het onderwijs in verschillende gebouwen werden gegeYen. Onderwtjs in teekenen inverschldgbouwernv.Odwijstekn wordt nu aan de burgeravondschool niet meer gegeven, maar wordt nu aan de burgeravondschool niet meer gegeven, maar door onderling overleg, is de regeling getroffen, dat de leerlingen door onderling overleg, is de regeling getroffen, dat de leerlingen dezer school op de avonden die Vl)j vallen aan de burgeravonddezer school op de avonden die vrij vallen aan de burgeravondschool teekenonderwijs ontvangen aan de avondvakteekenschool : school teekenonderw\js ontvangen aan de avondvakteekenschool: de lste en 2de klasse 2 avonden per week, de derde klasse de lste en 2de klasse 2 avonden per week, de derde klasse 3 avonden. 8 avonden. Als nieuw leervak aan de burgeravondschool werd dit jaar Als nieuw leervak aan de burgeravondschool werd dit jaar scheikunde ingevoerd in de 3de klasse. de 3de klasse. scheikunde ingevoerd Dit jaar is de verordening op de betaling van Nijmegen. Dit jaar is de verordening op de betaling van schoolgelden gewijzigd en kunnen ook leerlingen die niet op ook leerlingen die niet op schoolgelden gewijzigd en de ambachtsschool zUn, zonder betaling of tegen half s<.;hoolgeld de ambachtsschool zijn , :ionder betaling of tegen half schoolgeld de volgen. de lessen volgen. Bij de · inschrijving bleek, dat het aantal leerlingen voor de Bij de· inschrijving bleek, dat het aantal leerlingen voor de lste klasse te groot was, zoodat eene vierde parallelklasse moest 1ste klasse te groot was, zoodat eene vierde parallelklasse moest worden toegevoegd. toegevoegd. Aan den met de lessen van de burgeravondschool saamvallenden van de schoenmakerscursus werd een vierde leeraar toegevoegd, speciaal schoenmakerscursus werd een vierde leeraar toegevoegd, speciaal voor het maken van onderwerk. maken van onderwerk. voor Utrecht. Voor het toelatingsexamen tot de verschillende Utrccht. Voor het toelatingsexamen tot de verschillende klassen zijn onder meer geexamineerd 93 militairen (genieklassen ztjn onder meer geëxamineerd 93 militairen (geniesoldaten en korporaals), Hiervan slaagden er 63, van wie 11 bij korporaals), Hiervan slaagden er 63, van wie 11 bti soldaten het begin van den cursus niet opgekomen zijn, terwijl tusschen begin van den cursus niet opgekomen ztjn, terwijl tusschen 6 September en 11December 1910 nog bovendien 33 militairen 6 September en December 1910 nog bovendien 83 militairen om allerlei redenen de school verlaten hebben. om allerlei redenen de school verlaten hebben. Ensehedé. Bij Ensched~. Bij het begin van den cursus werd van de tweede begin van den cursus werd van de tweede klasse het leerprogramma uitgebreid met het vak Hoogduitsch. leerprogramma uitgebreid met het vak Hoogcluitsch. klasse Hengelo (0). De burgeravondschool isis geopend 1 October HHO. (0). De burgeravondschool geopend 1 October 1910. . De leerlingen die in het bezit zullen zijn van het einddiploma bezit zullen z\jn van het einddiploma De leerlingen die in der burgeravondschool, zullen in het vervolg toegelaten kunnen vervolg toegelaten kunnen der burgeravondschool, zullen in worden tot de ambachtsavondschool, die drie klassen telt en worden tot de ambaehtsavondsehool, die drie klassen telt en eene voortzetting vormt van de burgeravondschool. vormt van de burgeravondschool. eene Zwolle. Het aantal leerling-smeden die overdag bij een Zwolle. Het aantal leerling-smeden die overdag bij een patroon werken, is vooral in de beide hoogste klassen zeer patroon werken, is \'ooral in de beide hoogste klassen zeer gering te noemen. De oorzaak hiervan moet grootendeels worden noemen. De oorzaak hiervan moet grootendeels worden gezocht in den onwil van de smidspatroons om hunne leerlingen onwil van de smidspatroons om hunne leerlingen gezocht in vrti te geven om de school te bezoeken. Ook de omstandigheid, geven om de school te bezoeken. Ook de omstandigheid, vrij dat deze jongens gedurende twee avonden per week van 7-9 1/ 2 uur deze jongens gedurende twee avonden per week van 7-97 2 uur gelegenheid vinden op de school van de St. Jozefsvereeniging gelegenheid vinden op de school van de St. Jozefsvereeniging uitsluitend vakteekenen te leeren, maakt, dat de burgeravonduitsluitend vakteekenen te leeren, maakt, dat de burgeravondschool, waar zij 5 avonden per week van 6-9 uur moeten school, waar zij 5 avonden per week van 6-9 uur moeten komen en verplicht zijn alle vakken te volgen, door hen niet verplicht zijn alle vakken te volgen, door hen niet komen bti voorkeur wordt bezocht. bij voorkeur ,yordt bezocht. Groningen. Met het oog op de belangen der leerlingen oog op de belangen der leerlingen Met behoorende tot de groote rubriek der metaalbewerkers werd behoorende tot de groote rubriek der metaalbewerkers werd eene nieuwe leerkracht voor werktuigkundig teekenen aangesteld. eerre nieuwe leerkracht voor werktuigkundig teekenen aangesteld. Inrichtingen die voor eene burgeravondschool Inrichtingen die raor eene burgemrondschool in de plaats treden. treden. Arnhem. Gemeenteli;jke avondschool voor handwerkslieden. De handwerkslieden. Gejneentelijke schoolgeldregeling werd in dier voege gewijzigd, dat onverschoolgeldregeling werd in dier voege gewijzigd, dat on vermogende leerlingen van de betaling van schoolgeld zijn vrijmogende leerlingen van de betaling yan schoolgeld zijn vrtjgesteld en de overige ff 11per lesavond per week voor den per lesavond per week voor den gesteld en de overige geheel en cursus betalen. betalen. geheelen Dordrecht. Met ingang van 15 October 1910 werd het lesuur van 15 October 1910 werd lesuur Met sttjlleer voor klasse 4 c (smidsklasse) veranderd in een uur stijlleer voor klasse 4(; (smidsklasse) veranderd in een uur stoomwerktuigkunde, tot welk lesuur ook oud-leerlingen en stoomwerktuigkunde, tot welk lesuur ook oud-leerlingen en toehoorders worden toegelaten. toehoorders worden toegelaten. Rotterdam (Delfshaven). De lste klasse wiskunde en Rotterdam (Delfshaven). De lste klasse wiskunde ell Nederlandsche taal werd gesplitst klasse A en B. Nederlandschetaal werd gesplitst in klasse A en B. Het onderwijs der burgeravondschool sluit aan op de 3de Het onderwijs der burgeravondschool sluit ;,tan op de 8de klasse van de Academie van beeldende kunsten en technische klasse van de Academie van beeldende kunsten en technische wetenschappen. . F. TOESTAND DER LOKALEN EN HULPMIDDELEN. Bcrgen op Zoom. Met de opril~htillg van de derde klasse Bergen op Zoom. Met de oprichting van de derde klasse een lokaal van de ambachtsschool meer in gebruik genomen. is een lokaal van de ambachtsschool meer in gebruik genomen. Helmond. In tegenstelling met andere jaren behoefden dit tegenstelling met andere jaren behoefden dit jaar geene leerlingen te worden afgewezen wegens gebrek aan jaar geene leerlingen te worden afgewezen wegens gebrek aan 'plaatsruirl1te. Door het te groot aantal leerlingen, dat zich voor te groot aantal leerlingen, dat zil'h voor plaatsruimte. Door de teekenschool aanmeldde, was men genoodzaakt om in overleg was men genoodzaakt om in overleg de den directeur der Rijks- hoogere burgerschool een ander met den directeur der Rijks- hoogere burgerschool een ander lokaal van de burgeravondschool te nemen, waardoor lokaal vale de burgeravondschool in gebruik te nemen, waardoor een van de twee klasselokalen, hetwelk in vorige jaren voor een van de twee klasselokalell. het\n~lk in vorige jaren voor de burgerayondsdlOol gebruikt wenl, b\i een der teekellzalen (le burgeravondschool gebruikt werd, bij een der teekeiizalen kOll worden getrokken. koel worden getrokken. Roosendaal en Nispen. Van den directeur van het RijksNispen. Van den directeur van het RijksRoosendaal museum te Amsterdam ontving school wederom eene collectie museum te Amsterdam ontving dede school wederom eene eolledie pleisterornamenten. Ten behoeve van het onderwijs in de pleisterornamenten. Tenbehoeve van het onderwijs in de hoginselen van de natuur- on werktuigkunde werd een begin beginselen van de natuur- en werktuigkunde werd een begin mot het blieonbrengen van oene collectie instrumenten. gemaakt met het bijeenbrengen van eene collectie instrumenten. Helder. rren behoeve van de uitbreiding del ambachtschool der ambachtsehool Ten hehoen~ van de \'erhnogd suhsidie aan Yl'rlrende de gomrellte een verhoogd subsidie aan die instelling, verleende (le gemeente zij f 17 000 voor de verbouwing terwijl zij buitendien een kapitaal van f 17000 voor de verbou wing verstrekte. Aan een en ander werd dede voorwaarde verbonden, verstrekte. Aan een en ander werd voorwaarde verbonden, dat de burgeravondschool in het gebouw der ambachtsschool dat de burgeravondschool in het gebouw der ambachtsschool gehuisvest zou worden. gehuisvest zou worden. Velsen (Velseroord). Van verschillende zijden kreeg de school de teekenvoorbeelden en modellen van houtverbindingen, tand teekenvoorbeelden en houtverbindingen, tandrader2n, kussenblokken, enz. in bruikleen. -raden,kusblo z.i Sneek. In Januari 1911 werden de nieuwe teekenlokalen In Januari 1911 werden de nieuwe teekenlokalell in het gebouw der hoogere burgerschool in gebruik genomen in het gebouw der hoogere burgerschool in gebruik gellonlOll teekonlosson van do burgeravondsehool. voor de teekenlessen van de burgeravondschool. voor Deventer. Het handteekenen aan de laagste drie klassen Het handteekenen aan de laagste drie klassen wordt in het gebouw der burgeravondschool gegeven, onderwijs in het gebouw der turgeravondsehool gegeven, onderwtjs in voortgezet handteekenen, lijn- en vakteekenen ontvangen de voortgezet handteekenen, en vakteekenen ontvangen de leerlingen aan den avondcursus der ambachtsschool. De leerden avondcursus der ambachtsschool. De leerleerlingen lingen van den dagcursus der ambachtsschool ontvangen het lingen van den dageursus der ambaehtssehool ontvangen het onderwtis in rekenen, Nederlandsche taal, wis-, natuur-, scheirekenen, Nederlandsehe wis-, natuur-, scheionderwijs bcwkllOmlon, aan de en werktuigkunde, Staatsinrichting; en boekhouden, aan de en werktuigkunde, Staatsinrichting' burgera yondse hoo 1. burgeravondschool. 313 § 11. Scholen voor doofstommen en blinden. 1 ) Rotterd a m. Inrichting voor cloo fstoynnaenonder2cijs. J. M. Totaal. Bij "het einde van het schooljaar 1909/10 bedroeg het aantal leerlingen 65 58 Opgenomen in 1910/11 13 13 78 71 Tusschentijds vertrokken in 1910/11 . . Ontslagen bij openbare les Juli 1911. . Aantal leerlingen einde 1910/11 . 5 . 11 62 3 6 62 123 26 149 8 17 124 wat voornamelijk zijn oorzaak vindt in een legaat van f 50 000, en voorts in eerre gift van f 1.0 000. Aan giften en legaten werd eene som van pl.m. 69 850 ontvangen. Van de 26 nieuwe leerlingen zijn er 10 woonachtig te Rotterdam. Uit 's Gravenhage zijn er 2, uit Leiden 2, uit elk der gemeenten Vianen, Hillegom, Klaaswaal, Amersfoort, Maassluis, Biervliet, Vlaardingen, IJmuiden, Doetinchem en Cadzand 1, en uit Oost-Indië 2. In het geheel namen alzoo in den afgeloopen cursus 149 leerlingen aan het onderwijs deel. 78 jongens en 71 meisjes. Verdeeld naar de -provincien waren er 113 uit Zuidholland (uit Rotterdam 74 en uit 's Gravenhage 8), uit Noordholland 14, Utrecht 6, Zeeland 5, Gelderland 4, Noordbrabant 3 en Limburg 1, terwijl van één leerling de ouders te Parijs wonen en 2 leerlingen afkomstig zijn uit Oost-Indië. Van de 149 leerlingen genoten er 95 het onderwijs geheel kosteloos. Voor de overige 54 werd een leergeld betaald, afwisselend van f 12 tot het volle bedrag van f 150 's jaars. Van de 95 leerlingen die kosteloos onderwijs genoten, zijn er 54 geheel of gedeeltelijk ten koste van de inrichting verpleegd, waaronder begrepen de 5 leerlingen aan wie eene z.g. bëurs kon worden toegekend uit het jaarlegaat van wijlen den heer J. J. H. Antheunis. Eene del nieuwe leerlingen, een meisje van 16 jaar, had, toen zij werd opgenomen, nog nimmer eene school bezocht, en staat in ontwikkeling met de allerjongste kinderen gelijk. De gezondheidstoestand der leerli ngen was over het algemeen zeer goed ; langdurig schoolverzuim kwam bijna niet voor. Door de directiën der Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij en der Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen werd evenals andere jaren aan de mingegoede niet Rotterdamsche leerlingen, bij het begin en het einde der groote vacantie, vrij vervoer verleend, terwijl ook het bestuur der Rotterdamsche Diergaarde den leerlingen wederom icderen Maandag en Donderdag vergunning gaf om, onder geleide, den tuin te bezoeken. Dat van deze vergunning een gretig gebruik is gemaakt en er voor de kinderen in de diergaarde heel wat te leeren valt, behoeft wel nauwelijks te worden gezegd. Bijzonder is ook op prijs gesteld de uitkeeuing van kleedingstukken aan de meest behoeftige leerlingen door de hier ter stede bestaande Commissie voor kleeding en schoeisel. Als naar gewoonte is de geneeskundige dienst bij de leerlingen belangeloos waargenomen, en wel door dr. H. van Anrooy (lid van het bestuur) voor de behandeling van ooren, neus en keel ; door dr. C. D. van Rossem (lid van het bestuur) voor de chirurgische praktijk, terwij 1 dr. J. Siegenbeek van Reukelom, op uitnoodiging van het bestuur, zich welwillend belastte met de inwendige praktijk. De hoeren drs. H. K. de Haas en A. Verwey voorzagen in de oogheelkundige praktijk en de heer dr, J. H. Muntendam en mevrouw Muntendam in de behandeling der leerlingen op tandheelkundig gebied. Ook heeft de heer M. Binnenwij zend wederom gezorgd voor heilgymnastische behandeling van de daarvoor door dr. van Rossem aangewezen kinderen. De j aarlij ksche subsidiën uit openbare kassen bleven onveranderd n.l. van het Rijk f 6000, van de provincie Zuidholland f 5000, van de provincie Zeeland f 212,50 (dit subsidie is afhankelijk van het aantal kinderen uit die provincie, dat de school bezoekt), van de gemeente Rotterdam f 5000, van Schiedam f 100, van Vlaardingen f 50 en van Hellevoetsluis f 10. Belangrijk is het bedrag dat over het boekjaar 1910 aan de inrichting ten goede kwam in den vorm van legaten en giften, 1 ) De verslagen der scholen voor achterlijken en spraakgebrekkigen zijn opgenomen in het verslag ,,Van het lager onderwijs". St. Michielsgestel. Instituut voor doofstommen. Bij het begin van het jaar telde deze inrichting 193 kweekelingen, 97 jongens en 96 meisjes. Gedurende dat jaar werden aangenomen 20 jongens en 20 meisjes, ontslagen 7 jongens en 8 meisjes, terwijl één jongen en één meisje overleden. Aan het einde des jaars 1910 bedroeg dus het aantal kweekelingen 216, 109 jongens en 107 meisjes. Onder deze kweekelingen zijn 48 oud-leerlingen, doofstommen, die na het verstrijken van hun leertijd, om eene of andere reden in het instituut mogen blij ven wonen, zoodat het aantal leerlingen- op 31 December 1910 bedroeg 168, van welke 87 jongens en 81 meisjes. De gezondheidstoestand liet weinig te wenschen over. De twee . sterfgevallen waren het gevolg van hoogen leeftijd en van eene hartziekte. In het nieuwe gebouw dat aan alle eischen der hygiëne voldoet, mocht de gezondheidstoestand zelfs zeer gunstig genoemd worden. Grooten invloed oefent daarop ook uit de verwarming en de doelmatige ligging der kapellen. In het oude instituut was de kapel niet door een gang met de overige gebouwen verbonden. Alleen door den tuin of over de speelplaats was de kapel te bereiken. Dit gaf vooral in koude winters bij vorst of sneeuw aanleiding tot menige lichte ongesteldheid. Zoo ook de koude temperatuur in de ruime, luchtige kapel. In het nieuwe instituut zijn die noodlottig werkende oorzaken weggenomen. De kapellen liggen langs de groote gangen en worden goed door eenige radiatoren verwarmd. . De geneeskundige praktijk werd weder met de meeste zorg waargenomen door dr. Hillen uit Vught. Het onderwijs leverde als gewoonlijk verblijdende resultaten op. In de jongensafdeeling was bij het begin van het nieuwe schooljaar de cursus compleet en werd daar het achtste leerjaar ingevoerd. Vroeger, toen nog de gebaren-methode werd gevolgd, waren 6 à: 7 leerjaren en klassen voldoende. In de meisjesafdeeling werd de spreekmethode uitgebreid tot en met de zesde klasse, zoodat alleen de hoogste klasse aldaar, die van het zevende leerjaar, nog door gebaren werd onderwezen. Behalve de 8 jongens- en 7 meisjesklassen moest er nog in de vleijesafdeeling eene klasse van abnormalen gevormd worden. Sommige kinderen ' hooren wegens slecht gezicht, gebrekkige spraakorganen of buitengewone achterlijkheid niet in eene klasse van gewone doofstommen thuis ; zij kunnen er het onderricht onmogelijk volgen, tenzij de onderwijzer minstens de helft van zijn tijd zich uitsluitend met hen bezighoudt. Zulke kinderen hebben eene afzonderlijke leerkracht noodig of moeten ten minste met weinig andere in éene klasse worden saamgebracht. In die klasse zitten thans 5 leerlingen, een meisje aangenomen op den leeftijd van 21 jaar, twee half lamme kinderen met gebrekkige spraakorganen, een hoorstomme en een doofstom erg achterlijk meisje. Door de Regeering en het provinciaal bestuur van Noordbrabant werden de gewone subsidiën resp. ad f 6000 en f 2000 verleend. De provincie Zeeland schonk voor het onderwijs enz. van drie leerlingen eene vergoeding van f 50. Aan legaten en giften werd pl. m. f 10570 ontvangen. De Maatschappij tot. Exploitatie der Staatsspoorwegen en der Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij stonden den leerlingen bij het begin en het einde der vacantie opnieuw vrij vervoer toe over hare lijnen. De Tramwegmaatschappij ,,de Meij erfij " gaf een aanzienlijken steun bij de verhuizing, door vrijbiljetten te verleenen aan geheel het onderwijzend en verplegend, zelfs een gedeelte van het verpleegde personeel, in de maanden Augustus en September over hare lijn Vught--St. Michielsgestel. Groningen. Instituut voor doofstommen. De vorige cursus eindigde met 180 leerlingen, 107 jongens en 73 meisjes, en, daar aan het einde van het schooljaar 21 ontslagen werden, 15 jongens en 6 meisjes, werden na de zomervacantie 159 terugverwacht, 92 jongens en 67 meisjes. Een der meisjes, die nog één jaar aan het instituut had moeten blijven, werd door haar vader thuis gehouden. 79 314 Op 1 September kwamen derhalve weer 158 kweekelingen Op September kwamen derhalve weer 158 kweekelingen terug, 92 jongens en 66 meisjes. In de volgende week werden terug, 92 jongens en 66 meisjes. In de volgende week werden 25 nieuwe leerlingen opgenomen, 17 jongens en 8 meisjes, 8 meisjes, 25 nieuwe leerlingen opgenomen, 17 jongens zoodat nieuwe cursus met 183 leerlingen begon, 109 jongens zoodat de nieuwe cursus met 183 leerlingen begon, 109 jongens en 74 meisjes. In December werd 1 jongen, een der nieuwen 74 meisjes. In December werd 1 jongen, een der nieuwaangekomenen, die wegens zwakheid van geestvermogens aangekomenen, die wegens zwakheid van geestvermogens onvatbaar voor ontwikkeling bleek, ontslagen, doch in dezelfde onvatbaar voor ontwikkeling bleek, ontslagen, doch in dezelfde maand werd nog één meisje opgenomen, een kindje, dat pas maand werd nog één meisje opgenomen, een kindje, dat pas haar moeder had verloren, terwijl de vader werkzaam was in haar moeder had verloren, terwijl de vader werkzaam was in buitenland. Tusschentijdsche opname, waartoe slechts bij het buitenland. Tusschentijdsche opname, waartoe slechts bij hooge uitzondering overgegaan wordt, was in dit geval gebiedend hooge uitzondering overgegaan wordt, was in dit geval gebiedend noodzakelij k. noodzakelijk. Het jaar 1911 begon dus met 183 leerlingen, 108 jongens en 1911 begon dus met 183 leerlingen, 108 jongens en 75 meisjes. Na de Kerstweek, die na gedaan verzoek door de 75 meisjes. Na de Kerstweek, die na gedaan verzoek door de in het ouderl\jk huis mag worden doorgebracht, kwamen kinderen in het ouderlijk huis mag worden doorgebracht, kwamen 2 der Amsterdamsche meisjes niet terug, daar zij waren aander Amsterdamsche meisjes niet terug, daar zti waren aangenomen als leerlingen der Amsterdamsche Doofstommenschool, als leerlingen der Amsterdamsche Doofstommenschool, die 1 April zou worden geopend. die April zou worden geopend. Het aantal kweekelingen verminderde dus tot 181, 108 jongens aantal kweekelingen verminderde dus tot 181, 108 jongens en 73 meisjes. Onder hen bevinden zich. 10 externe leerlingen, 73 meisjes. Onder hen bevinden zich 10 externe leerlingen, terwlil 171 over de verschillende kosthuizen zijn verdeeld. In terwijl 171 over de verschillende kosthuizen zijn verdeeld. In het eerste jongenskosthuis (voor de oudere kweekelingen) zijn eerste jongenskosthuis (voor de oudere kweekelingen) zijn 44, het tweede jongenskosthuis (voor de jongeren) 46, in het 44, in het tweede jongenskosthuis (voor de jongeren) 46, in het meisjeskosthuis 62 en in het fsraëlietisch kosthuis 19, 11 jongens meisjeskosthuis 62 en in het fsraëlietisch kosthuis 19, 11 jongens en 8 meisjes. Zoo wordt er voor gezorgd, dat het aantal der en 8 meisjes. Zoo wordt er voor gezorgd, dat het aantal der kinderen die in hetzelfde kosthuis verpleegd worden, niet te kinderen die in hetzelfde kosthuis verpleegd worden, niet te groot is. De 10 externen zijn kinderen van ouders, die te Groexternen zijn kinderen van ouders, die te Grogroot is. De wonen of die gezinsverpleging verkiezen boven verblijf ningen wonen of die gezinsverpleging verkiezen boven het verblijf eene inrichting. in eene inrichting. Van de nieuwelingen kwamen : 11 uit Noordholland, 3 uit Van de nieuwelingen kwamen: 11 uit Noordholland, uit uit Overtjssel, Zuidholland, 1 uit Gelderland, 2 uit Zeeland, Zuidholland, 1 uit Gelderland, 2 uit Zeeland, 22uit Overijssel, 1 uit Drenthe, 4 uit Friesland en 2 uit Groningen. Drenthe, uit Friesland en 2 uit Groningen. 1 Bti de opname waren : 13 leerlingen 77jaren oud;; 10 leerlingen opn&me waren: 13 leerlingen jaren oud 10 leerlingen Bij 8 jaren oud ; 3 leerlingen 9 jaren oud. oud; leerlingen 9 jaren oud. De gezondheidstoestand der kweekelingen was over 't'talgemeen De gezondheidstoestand der kweekelingen was over algemeen zeer gunstig. Slechts één jongen, dezelfde die het vorige jaar zeer gunstig. Slechts één jongen, dezelfde die het vorige jaar langen tijd ongesteld is geweest, is ernstig ziek geworden. In langen tijd ongesteld is geweest, is ernstig ziek geworden. In Mei hti naar het ouderltik huis vertrokken. Ongesteldheden Mei is hij naar het ouderlijk huis vertrokken. Ongesteldheden van meer of minder belang kwamen natuurlijk nu en dan voor ; meer of minder belang kwamen natuurltik nu en dan voor; maar ook dit jaar is zeer voorspoedig geweest. Voor de mazelen, jaar is zeer voorspoedig geweest. Voor de mazelen, maar ook die zoo lang te Groningen gewoed hebben, is de inrichting wat te Groningen gewoed hebben, is de inrichting vvat die zoo de inwonende leerlingen betreft, geheel bewaard gebleven. de inwonende leerlingen betreft, geheel bewaard gebleven. Aan het einde van dit schooljaar, 13 Juli, werden, behalve Aan het einde van dit schooljaar, 13 Juli, werden, Lehalve kinderen van het 4de leerjaar, die naar de Amsterdamsche twee kinderen van het 4de leerjaar, die naar de Amsterdamsche Doofstommenschool zouden overgaan en één jongen, die wegens Doofstommenschool zouden overgaan en één jongen, die wegens slecht gedrag een jaar vóór den bestemden tijd moest verslecht gedrag een jaar vóór den bestemden ttid moest vertrekken, 22 leerlingen ontslagen, 12 jongens en 10 meisjes. trekken, 22 leerlingen ontslagen, 12 .iongens en 10 meisjes. Twee van hen, die op 14- en 12-jarigen leeftijd in de inrichting Twee hen, die op 14- en 12-jarigen l~efttjd in de inrichting gekomen zijn, hebben respectieveltjk slechts 3 4 jaar aan gekomen zijn, hebben respectievelijk slechts 3 en 4 jaar aan het instituut doorgebracht. Zij zijn onderwezen in de ,,klasse instituut doorgebracht. Zti ztin onderwezen in de "klasse voor speciaal onderwijs", waar zU, hunne vermogem; in aanvoor speciaal onderwijs", waar zij, hunne vermogens in aanmerking genomen, behoorlijk ontwikkeld zijn. Zij behooren merking genomen, behoorltjk ontwikkeld zlin. Z\j belworen tot het achterlijke type dan tot eigenlijk gezegde doofmeer tot het achterlijke type dan tot dede eigenlijk gezegde lloofstommen, en daar de eene bijna 18 jaar is en de andere ruim is en de andere ruim stommen, en daar de eene b\jna 18 16, konden ze eenige gerustheid de inrichting verlaten. De 16, konden ze met eenige gerustheid de inrichting verlaten. De andere kweekelingen hebben den cursus bijna of geheel doorandere kweekelingen hebben den cursus btjna of geheel doorloopen; ;33 van hen zijn in het instituut 10 jaar geweest, 12 loopen van hen zijn in het instituut 10 jaar geweest, 12 hehben er 9 jaar doorgebracht, terwtjl 5, die reeds 18 of bUna hebben er 9 jaar doorgebracht, terwijl 5, die reeds 18 of bijna 18 jaar oud zijn, 8 jaar het onderwijs hebben gevolgd. oud z\jn, 8 jaar het onderwijs hebben gevolgd. 18 Allen zijn in meerdere of mindere mate geschikt gemaakt Allen zijn in meerdere of mindere mate geschikt gemaakt om eene plaats in de maatschappij in te nemen. Vlif \'an de om eene plaats in de maatschappij in te nemen. Vijf van de jongens zUn tot meubelmaker opgeleid, drie tot kleermaker, jongens zijn tot meubelmaker opgeleid, drie tot kleermaker, drie tot schoenmaker en één tot letterzetter. De meisjes hebben schoenmaker en één tot letterzetter. De meisjes hebben drie naaien geleerd en strijken en zijn, met uitzondering van één naaien geleerd en strtjken en zijn, met uitzondering van één Israëlietiseh meisje, gedurende 7 maanden aan de huishoudschool Israëlietisch meisje, gedurende 7 maanden aan de huishoudschool koken van een eenvoudigen pot onderwezen. Een der in het koken van een eenvoudigen pot onderwezen. Een der meisjes, die veel geschiktheid toonde voor het strijken en die in die in meisjes, die veel geschiktheid toonde voor het strijken eene plaats woont, waar zij er waarschijnlijk den kost mee kan woont, waar zij er waarsehijnlijk den kost mee kan eene heeft aan de huishoudschool verder onderricht genoten. verdienen, heeft aan de huishoudschool verder onderricht genoten. De uitgevers van het Nieuwsblocl van het Noorden en van de het Nieuwsblad het Noorden en de De uitgevers Nieuwe Provinciale Groninger Courant zonden gratis exemplaren Nieuwe Provinciale Groninger Courant zonden gratis exemplaren hunner dagbladen en de direetiën der Staatsspoorwegen, der hunner dagbladen en de directi ë n der Staatsspoorwegen, der Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij, der Nederlandsche Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij, der Nederlandsche Centraalspoorwegmaatschappij en Lemmer StoombootmaatCentraalspoorwegma,atschappij en der Lemmer Stoombootmaatschappij verleenden vrij vervoer aan de onvermogende en minverschappij verleenden vrU vervoer aan de onvermogende en minvermogende leerlingen en hunne bagage bij liet begin en het einde bagage btj het begin en het einde mogende leerlingen en zomervacantie. der zomervacantie. Subsidiën werden verleend : werden verleend: Over 1908 door de gemeente Wedde ff 10. Wedde 10. Over 1908 door de Over 1909 door de gemeente Leek ff10 ; Muntendam ff 10;; Over 1909 door de gemeente Leek 10; Muntendam 10 Ulrum f 10. Ulrum 10. Over 1910 door de gemeente : Baflo f f15 ; Beerta f 10 ; 15; Beerta 10; Over 1910 door de gemeente: Baflo Bierum ff 20 ; Delfzij 1 f 10 ; Finsterwolde f f10 ; Groningen 10; Finstenvolde 10; Groningen Bierum 20; Delfzijl f 500 ; Grij pskerk f 25 ; Haren ff 10 ; Hoogezand ff10 ; Klooster500; Grijpskerk f 23; 10; Hoogezand 10; Kloosterburen ff 10 ; Kantens ff10 ; Kampen ff50 ; Leens f f 20 ;Leek buren 10; Kantens 10; Kampen 50; Leens 20 ; Leek f 10 ; Marum ff10 ; Midwolda ff20 ; Noorddijk f 10 ; Oude-Pekela 10; Marum 10; Midwolda 20; Noorddijk no; Oude-Pekela f 10 ; Oldehove ff 55; Nieuwe-Pekela f f 10;Scheemda ff15 ; Stedum 10; Oldehove ; Nieuwe-Pekela 10 ; Scheemda 15; f 10 ; Slochteren ff 15 ; Ten Boer f f 10;Uithuizermeeden f f 10; 10; Slochteren 15; Ten Boer 10 ; Uithuizermeeden 10 ; Winsum f 10 ; 't Zandt f 10. Door dede provineie:Drenthe Winsum 10; 't Zandt f 10. Door provincie : Drenthe f 592,58 ; Zeeland ff 237,50. 237,50. f 592,58; Aan giften en legaten werd pl. m. f 4000 ontvangen, benevens Aan giften en legaten ,"verd pI. m. f 4000 ontvangen, benevens uit de erfenis van dr. P.P. N. Cmmer te Parijs, behalve 32 923,39 5 ,, de erfenis van dr. N. Cramer te Parijs, behalve f f 32923,39 5 aan hypotheken en effecten, een bedrag geschat opop 107 038,19. hypotheken en effecten, een bedrag geschat f f 107 038,19. Amsterdam. Inrichting voor doofstommenonderwijs. Op iniatief voor cloo{stommeJlonderwi;js. Op iniatief van de heeren prof. H. Burger en dr. N. M. Josephus Jitta werd van de heeren prof. H. Burger en dr. N. M. Josephus Jitta werd in den loop van het jaar 1910 te Amsterdam gesticht eene in den loop van het jaar 1910 te Amsterdam gestieht eene inrichting voor doofstommenonderwijs. 17 October werd eene inrichting voor doofstommenonderwijs. 17 October werd eene vergadering gehouden en het bestuur samengesteld. Gekozen vergadering gehouden en het bestuur samengesteld. Gekozen werd tot voorzitter prof. Burger, plaatsv. voorzitter mr. van werd tot voorzitter prof. Burger, plaatsv. voorzitter mr. van Hall; ; secretaresse mr. Pouw, tweede-secretaris van Ogtrop ; Hall seeretaresse mr. Pou w, tweede-secretaris van Ogtrop; penningmeester: :mr. Schoch. Deze laatste functie werd later penningmeester mr. Schoch. Deze laatste funetie werd later overgenomen door P. J. J. Jonas van 's'sHeer Arendskerke. Tot overgenomen door P. J. Jonas van Heer Arendskerke. Tot directeur -- voorloopig voor den tijd van één jaar -- werd door directeur - voorloopig voor den tijd van één jaar - werd door het bestuur benoemd M. Sluizer, tot onderwijzer A. de Vos, het bestuur benoemd M. Sluizer, tot onderwijzer A. de Vos, onderwijzer aan eene school voor lager onderwijs te Utrecht, onderwijzer aan eene school voor lager onderw\js te Utrecht, inrichting voor doofstommenonderwijs vroeger onderwijzer aan de inrichting voor doofstommenonderwijs te Rotterdam ; tot onderwijzeressen J. E. Gebing, hoofd der te Rotterdam; tot onderw\jzeressen J. E. Gebing, hoofd der Nuts-bewaarschool te Woerden en M. Druif, onderwijzeres te M. Druif, onderwijzeres te Nuts-bewaarschool te Woerden Amsterdam. Na geplaatste advertentie in de volksbladen werd in December advertentie in de volksbladen werd in December Na 1910 en Januari 1911 eenige malen zitting gehouden voor het zitting gehouden voor 1910 en Januari 1H11 eenige inschrij \'en der leerlingen. Een 50-tal gebrekkige kinderen werd 50-tal gebrekkige kinderen werd inschrij ven der leerlingen. bestu ur ingeschreven en door de oorheelkundige leden van het bestuur ingeschreven en door de oorheelkundige leden van onderzocht. Omtrent verscheidene y,erd ook bij de huisdokters onderzocht. Omtrent verscheidene werd ook bij de huisdokters raad ingewonnen, die steeds welwillend werd gegeven. raad ingewonnen, die steeds welwillend werd gegeven. Tot schoolgebouwwerd ingericht --- met het oog op de zeer oog op de zeer Tot schoolgebouw werd ingericht met beperkte geldmiddelen --- een huis aan het Sarphatipark nO. 71, beperkte geldmiddelen een huis aan het Sarphatipark n°. waarvan de tuin tot speelplaats werd bestemd. tot speelplaats ~\Yerd bestemd. waarvan de 1 April 1911 was alles gereed. Gelijkvloers is de voorbereidende 1911 alles gereed. Gel\jkvloers is de voorbereidende klasse gehuisvest, met plaats voor acht of tien kinderen. Op klasse gehuisvest, met plaats voor acht of tien kinderen. Op de eerste verdieping is de kamer van den directeur en daarmede verdieping is de kamer van den directeur en daarmede de verbonden de hoogste klasse-kamer, waar de directeur les geeft. verbonden de hoogste klasse-kamer, waar de directeur les geeft. Op de tweede verdieping is de articulatieklasse, verdeeld over tweede verdieping is de articulatieklasse, verdeeld over Op een slöjdlokaal. twee lokalen. Op de derde verdieping is een slójdlokaal. twee lokalen. Op de derde verdieping Omtrent den geldelijken toestand der vereeniging laat zich Omtrent den geldeltjken toestand der vereeniging laat zich nu nog geen juist overzicht geven. Aan giften -- bestemd tot nu nog geen juist overzicht geven. Aan giften - bestemd tot vorming van een st1tmkapitaal- werdeen bedrag van f 16 804,35 5 vorming van een stamkapitaal werd een bedrag van 804,355 geschonken, terwijl aan jaarlijksche btidragen, door 20 begun-geschonk,trwijla schebdrgn,o20ustigers en 165 leden, voor een bedrag van f 1 1 450werd toegezegd. en 165 leden, yoor een bedrag van f 450 werd toegezegd. Aan Rijk, provincie en gemeente werd subsidie aangevraagd. Aan R\jk, provinde en gemeente werd subsidie aangevraagd. Amsterdam. lustitUllt tot onderwijss van blinden. Het aantal Instituut tot onclerwv"s van blinden. Het kweekelingen bedroeg op 1 Mei 1910 89,\\"aarvan 56 jongens kweekelingen bedroeg op 1 Mei 1910 89, waarvan 56 jongens en 33 meisjes. In Juli vertrokken 7 jongens en 6 meisjes. Bij en 33 meisjes. In Juli vertrokken 7 jongens en meisjes. B\j het begin van den cursus op 15 Augustus werden als nieuwe begin van den cursus op 15 Augustus werden als nieuwe leerlingen aangenomen 5 jongens en 3 meisjes, zoodat de nieuwe 5 en 3 meisjes, zoodat de leerlingen jaar werd er eene cursus begon met 84 kweekelingen. In dat jaar werd er eene cursus begon met 84 k\\"eckelingen" In nieuwe vijfde klasse gevormd, bestaande uit die leerlingen, nieuwe vijfde klasse gevormd, bestaande uit die leerlingen, welke, ten gevolge van de oorzaak hunner blindheid, behoorden gevolge van de oorzaak hunner blindheid, behoorden welke, tot de achterlijke of eenigszins zwakke blinden, voor wie een tot de aehtcrl\jke of eenigszins zwakke blinden, voor wie een speciale onderwijzer werd aangesteld. Om hun voorstellingsspeciale onderwij"er werd aangesteld. Om hun voorstellingsvermogen te ontwikkelen en de lenigheid der vingers te bevorderen ontwikkelen en de lenigheid der vingers te bevorderen werd het slójd-onderwijs in genoemde klasse (klei- en cartonnagehet slöjd-onderwtjs in genoemde klasse (klei- en eartonnagearbeid) inge .'oerd, welk onderwtis gunstige resultaten afwierp. arbeid) inge ,-oerd, welk onderwijs gunstige resultaten Ook werd de volle aandacht gewijd aan het onderwijs in het het onderwijs het Ook werd de volle aandacht gewUd machineschrtiven (type-writen), waarin enkele leerlingen het tot machineschrij ven (type-writen), waarin enkele leerlingen het tot eene zekere vaardige behandeling wisten te brengen. te brengen. eene zekere vaardige behandeling In dezen jaarcursus werd aan een drietal externen, die op In dezen jaarcurslls werd aan een drietal externen, die op lateren leeftijd waren blind geworden, toegestaan enkele lessen leeftijd waren blind geworden, toegestaan enkele lessen in de handwerken te volgen. in de handwerken te volgen. Op 1 November 1910 bedroeg het aantal kweekelingen derhalve Op November 1910 bedroeg aantal kweekelingen 87, waaronder 3 externen. 87, waaronder externen. Met waarcleering wordt melding gemaakt van het groot aantal melding gemaakt van het groot aantal Met waardeering dames in Nederland, die voor de jeugdige leerlingen geschikte dames in Nederland, die voor de jeugdige leerlingen geschikte leesboeken in braille- of blindenschrift kopieëren, zoodat de leesboeken in braille- of blindenschrift kopieëren, zood at de bibliotheek p. m. 2300 deelen bevat. Deze lectuur, naast de de bibliotheek p. m. 2300 deelera bevat. Deze lectuur, 315 315 verschillende spellen, als: domino-, sChaak-, belegering-, dam-, verschillende spellen, als : domino-, schaak-, belegering-, dam-, lottospel, enz., verschaffen den leerlingen eene heerlijke ontspan lottospel, enz., verschaffen den leerlingen eene heerlijke ontspan ning hun vrijen tijd. . . fling in hun vrijen tijd. Aan de gymnastiek, vrije en orde-oefenmgen, welker oefenmg Aan de gymnastiek, vrije en orde-oefeningen, welker oefening van zulk groot voor den blinde is, wordt zorg van zulk een groot nut voor den blinde is, wordt groote zorg besteed. besteed. De gezondheidstoestand mocht gedurende dit jaar zee' gunstig gezondheidstoestand gedurende jaar zeel gunstig worden. genoemd worden. VAN HET LAND= EN TUINBOUWONDERWIJS. HET LAND= EN TUINBOUWONDERWIJS. 12. Land= en tuinbouwscholen. § 12. Land= en tuinbouwscholen. Rijks- hoogere land-, tuin- en boschbouwschool, cursus 1910-1911. de samenstelling van den raad van bestuur der school In de samenstelling van den raad van bestuur der school geene vemndering. kwam geene verandering. Op 20 September werd de cursus 1910-1911 gePersoneel. Op 20 September werd de cursus 1910-1911 geopend; personeel bestond u . opend ; het personeel bestond uit : i t : . 1. Broekema, directeur, tevens leeraar in veeteelt en zuivelL. Broekema, directeur, tevens leeraar m veeteelt en zUlvelbereiding; bereiding ; H. Aberson, leeraar in scheikunde, landbouwscheikunde en J. H. Aberson, leeraar in scheikunde, landbouwscheikunde en technologie; technolocr ie ; dr. E. Giltay, leeraar in plantkunde; . dr. E. bGiltay, leeraar in plantkunde ; dl'. 0. Pitsch, leeraar in plantenteelt en grondbewerking ; dr. O. Pitseh. leeraar in plantenteelt en grondbewerkmg; dl'. A. H. Berkhout, leeraar Indische hooglandcultures, dr. A. H. Berkhout, leeraar inin Indische hooglandcultures, boekhouden, houtmeetkunde, boschrenterekening, boschbedrijfsboekhouden, houtmeetkunde, boschrenterekening, boschbedrijfsregeling en Ind. boschadministratie ;; Ind. boschadministratie regeling J. Jurling, leeraar in wiskunde, landmeten en waterpassen ; J. Jurling,leeraar in wiskunde, la~dmeten en. wat~ll'p~ssen; H. C. Reimers, leeraar in anatomie en physiologie, in de H. C. Reimers, leeraar in anatom18 en physlOlogle, m de kennis van de ziekten en geneesleer der huisdieren ; de ziekten en geneesleer der huisdieren; kennis dl'. A. van Bijlert, leeraar in Indische laaglandcultures, physiBijlert, in Indische laaglandcultures, physidr. A. ologische scheikunde en technologie ; en technologie; ologische S. Lako, leeraar weiktuigkunde, landbouwboekhouden en S. 1ako, leeraar werktuigkunde, landbouwboekhouden en grondverbetering; . . grondverbetering ; prof. dr. J. Ritzema Bos, leeraar in de phytopathologie ; prof. dl'. J. Ritzema Bos, leeraar m de phytopathologle;. dl'. D. van Gulik, leeraar in natuurkunde en meteorologie ; Gulik, leeraar in natuurkunde en meteorologIe; dr. D. S. Koenen, leeraar in landhuishoudkunde en staathuishoudS. Koenen, leeraar in landhuishoudkunde en staathuishoudkunde;; . kunde A. J. van Schermbeek, leeraar in houtteelt, boschexploitatie, A. J. V'1n Schermbeek, leeraar in houtteelt, boschexploitatie, boschbescherming en boschgeschiedenis ;; boschgeschiedenis boschbescherming A. C. Ide, leeraar in boomteelt, ooftboomteelt en warmoezerij ; ; A. C. Ide, leeraar in boomteelt, oo~tboomteelt en warmoez~:ij B. A. Plemper van Balen, leeraar in bloementeelt en bedrijfsBalen, leeraar m bloementeelt en be,dnJfsB. A. Plemper leer' leer ; d/. J. Valckenier Suringar, leeraar in de leer der plantennamen, de leer dr. J. Valckenier Suringar, de systematiek der tuinbouwplanten en de boomflora ; der tuinbouwplanten en de boomfl?l'a; de E. C. van der Hoek, c. i., leeraar in teekenen en in de burgerder Hoek, c. L, leeraar in teekenen en m de burgerE. C. lijke en waterbouwkunde ; waterbouwkunde; ' .. lijke T. J. Bezemer, leeraar in volkenkunde van Nederlandscli-Indië, T. J. Bezemer, leeraar in volkenkunde van NederlandsCh-Ind18, J avaansch Maleisch en Staatsinstellingenvan Nederlandsch-Indië ; Javaansch, Maleisch Staatsinstellingen van Nederlandsch -Indië; H. F. H~rtogh Heys V11n Zouteveen, leeraar in tuinarchitectuur; H. F. Hartogh van Zouteveen, tuinarchitectuur ; H. Ramaer, leeiaar in handteekenen ;; , H. Ramaer, le81aar in handteekenen J. van Baren, leeraar in mineralogie en geologie ; Baren leeraar in mineralogie en geologie; J. H. Mayer Gmelin, leeraar in practische bemestingsleer ; in practische bemestingsleer; H. Maver G~elin het . . . : . . . .', tijdelijk belast met het onderwijs in het , t~jdelijk belast met het onderwijs burgerlijk recht ; burgerlijk recht· het onderwijs in handels. . . . . . '. .,, tijdelijk belast met het onderwijs in handelsrecht· recht ; R. Sax, tijdelijk belast met het onderwijs in de technologie der R. Sax, tijdelijk belast met het onderwijs in de technologie der rietsuiker bereiding;; rietsuikerbereiding S. C. J. Olivier, scheikundig ingenieur, leeraar in scheikunde, leeraar in scheiku.nde, S. C. J. O1ivier, scheikundig tevens assistent aan het scheikundig en aan het suikertevens assistent aan het scheikundig en aan het sUlkerlaboratorium; laboratorium ; R. Verschuur scheikundig ingenieur, leeraar in de landbouwR. Verschuur, scheikundig ingenieur, leeraar in de landbouwscheikundig aan het technologie, te~ens assistent aan het scheikundig en aan het techn ologie, tevens assistent aan suikerlaboratorium ; suikerlaborat orium dr. H. M. Quanjer, leeraar in phytopathologie, tevens hoofddr. H. M. Quanjer, leeraar in phytopathologi:, tevens hoofdassistent aan het Instituut voor phytopathologie ; het Instituut voor phytopathologle; assistent dr. N. Goslings, assistent voor bacteriologie, tevens belast dr. N. Goslings, assistent voor bacteriologie, tevens belast onderwijs in bacteriologie; met onderwijs in bacteriologie ; J. van Haarst, scheikundig ingenieur, assistent voor landbouwvan Haarst, scheikundig ingenieur, assistent voor landbouwkunde; kunde ; Mej. P. J. F. Nieuwland, assistente voor scheikunde ; Mej. P. F. Nieuwland, assistente voor scheikunde; H. Steketee, Rijkslandbduwingenieur bij het Instituut voor H. Steketee, Rijkslandbouwingenieur bij Instituut voor en gebouwen; landbouwwerktuigen en gebouwen ; W. F. L. L. Heidema, assistent bti het Instituut voor land voor land: W. F. 1. 1. Heidema, assistent bij het bouwwerktuigen en gebouwen ; en gebouwen; M. W. Polak, assistent bij het Instituut voor landbouwM. W. Polak, assistent bij het Instituut voor landbouwwerktuigen en gebouwen ; en gebouwen; P. van der Goot, assistent bij het Instituut voor phytopaP. van der Goot, assistent bij het Instituut voor phytopathologie; thologie ; A. A. A. A. van Pelt Lechner, bibliothecaris Pelt 1echner, bibliothecaris; J. Paul Stricker, hoofdambtenaar van administrate; Stricker, hoofdambtenaar van administratie; P. Koning, bedrijfsboer ;; P. Koning, bedrijfsboer W. Surink, tuinman; W. Surink, tuinman ; W. Pieper, tuinbaas; W. J. Pieper, tuinbaas ; . K. Grutterink. amanuensis voor natuurkunde, tevens concierge K. Grutterink, amanuensis voor natuurkunde, tevens conClerge; A. J. Abspoel, A. J. Abspoel, amanuensis voor scheikunde ; voor scheikunde;. . W. Geurtsen, W. Geurtsen, amanuensis voor veeteelt, anatomie en physiovoor veeteelt, anatomie en physlOlogie, ziekten logie, ziekten en geneesleer der huisdieren ; geneesleer der huisdieren; . J. J. W. Hakstege, amanuensis bij het landbouwlaboratorium Hakstege, amanuensis bij het landbouwlaboratonum; G. Duif, amanuensis G. Duif amanuensis bij de landbouwwerktuigen ; de landbouwwerktuigen; B. Smit, B. Smit, amanuensis voor phytopathologie, tevens concierge ; ; voor phytopathologie, tevens concierge J. Smit, amanuensis bij plantkunde; J. Smit, amanuensis bij plantkunde ; B. Smit, B. Smü, amanuensis bij plantkunde ; bij plantkunde; P. P. F. Bouwman, amanuensis bij scheikunde ; Bouwman, amanuensis bti scheikunde; G. van Aggelen, bediende. Aggelen, bediende. G. Evenals het vorig jaar verleende F. A. Polée, landmeter Evenals het vorig jaar verleende F. A. Polée, landmeter van het kadaster van het kadaster te Arnhem, aan den leeraar in landmeten in Arnhem, aan den leeraar in landmeten in het zomer-semester assistentie b~j het practicum, terwijl C. H. het zomer-semester assistentie bij het practicum, terwijl C. H. Oosting (leerling in het 3de studiejaar) hulp verleende bij de Oosting (leerling in het 3de studiejaar) hulp verleende bij de practische oefeningen practische oefeningen in mineralogie. mineralogie. Met ingang van 1 Juli 1911 werd N. van Poeteren b~noemd Met ingang van 1 Juli 1911 werd N. van Poeteren benoemd tot hoofdassistent aan het Instituut voor phytopatholog18. tot hoofdassistent aan het Instituut voor phytopathologie. Verdere wijzigingen kwamen niet het personeel voor. Verdere wij zigingen kwamen niet in het personeel voor. In het leerplan werden geen ingrijpende veranderingen geIn het leerplan werden geen ingrijpende veranderingen gebracht. bracht. Bevolking. In het begin van den cursu s 1910/1911 was de de Bevolking. In het begin van den cursus 1910/1911 bevolking der school als volgt : bevolking der school als volgt,' Eerste studiejaar . Eerste studiejaar Tweede studiejaar. Tweede studiejaar. Nederlandsche landbouw Nederlandsche landbouw Koloniale landbouw . Koloniale landbouw. . . . Nederlandsche boschbouw Nederlandsche Koloniale boschbouw . .. Koloniale boschbouw Landbouw scheikunde. Landbouw scheikunde Tuinbouw Tuinbouw aantal aantal .. 78 78 9 9 19 19 7 7 15 15 3 3 316 316 Derde studiejaar. Derde studiejaar. Nederlandsche landbouw Nederlandsche landbouw Koloniale landbouw Koloniale landbouw. . Nederlandsche Boschbouw Nederlandsche Boschbouw Koloniale boschbouw Koloniale boschbouw . Landbouw scheikunde . Landbouw scheikunde Tuinbouw Tuinbouw . Vierde studiejaar. Vierde studiejaar. Nederlandsche landbouw Nederlandsche landbouw Koloniale boschbouw Koloniale boschbouw Suikerlaboratorium Suikerlaboratorium . . Totaal Totaal 13 13 12 12 44 13 13 1 1 1 1 5 5 5 5 3 3 . 188 188 de afdeeling natuurkunde. Het oude lokaal natuurkunde werd de afdeeling natuurkunde. Het oude lokaal natuurkunde werd ingericht voor practisch onderwijs in mineralogie, terwijl het ingericht voor practisch onderwijs in mineralogie, terwijl het voormalig kabinet voor natuurkunde werd in gebruik genomen voormalig kabinet voor natuurkunde werd in gebruik genomen door den leeraar in systematiek der tuinbouwplanten, Ned. en door den leeraar in systematiek der tuinbouwplanten, Ned. en Ned.-Indische dendrologie en de leer der plantennamen. Ned.-Indische dendrologie en de leer der Voor verschillende Voor verschillende vakken in verschillende studiejaren werden in verschillende studiejaren werden nog 15 nog 15 toehoorders ingeschreven. ingeschreven. Uit het eerste studiejaar verlieten gedurende den loop van Uit het eerste studiejaar verlieten gedurende den loop van den den cursus 3 leerlingen wegens ziekte de school. 3 leerlingen wegens ziekte de school. Uit koloniale boschbouw, 2de studiejaar, een leerling Uit koloniale boschbouw, 2de studiejaar, verliet een leerling de inrichting wegens verandering van studie, terw~jl eene de inrichting wegens verandering van studie, terwijl eene vrouwelijke de school in December, wegens vrouwelijke leerlinge-toehoorster de school in December, wegens ongesteldheid ongesteldheid moest verlaten. verlaten. In tuinbouw, 2de studiejaar, werd de school in het midden In tuinbouw, 2de studiejaar, werd de school in het midden van den cursus door een leerling wegens veranderde studie, van den cursus door een leerling wegens veranderde studie, verlaten. verlaten. Examens. Eerste studiejaar. Eerste studiejaar. geslaagd. deelgenomen. 38 68 terwijl terwijl zich 8 candidaten terugtrokken. 8 candidaten t.erugtrokken. niet geslaagd. geslaagd. 22 Onder de niet geslaagden werd aan candidaat herexamen Onder de niet geslaagden werd aan 11 candidaatherexamen toegestaan. Tweede 8tudiejaar. Tweede studiejaar. geslaagd deelgenomen. 9 9 17 6 6 14 14 3 3 getuigniet bewijs. geslaagd. schrift. 4 4 1 1 7 10 7 2 4 4 2 12 2 2 12 2 1 2 1 Ned. landbouw Ned. landbouw Kol. landbouw Kol. landbouw Ned. boschbouw boschbouw Kol. boschbouw Kol. boschbouw Tuinbouw Tuinbouw Landb. scheikunde scheikunde Hieronder waren twee leerlingen, die zoowel voor het eerste Hieronder twee leerlingen, die zoowel voor het eerste als tweede jaar examen deden. als tweede jaar examen deden. Derde studiejaar. (Examen diploma landbouwkundige.) Derde 8t~tdiejaar. (Examen diploma landbouwkundige.) deelgenomen. deelgenomen. geslaagd. geslaagd. niet geslaagd. niet geslaagd. Ned. landbonw 12 12 Ned. landbonw 12 12 Kol. landbouw 11 10 2 Kol. landbouw 11 10 2 Ned. boschbouw 4 4 4 4 Ned. boschbouw Kol. boschbouw 13 11 2 11 2 13 Kol. boschbouw Tuinbouw 11 11 Tuinbouw Landb. scheikunde 11 11 Landb. scheikunde Aan 11 toehoorders werden testimonia voor verschillende Aan 11 toehoorders werden testimonia voor verschillende vakken uitgereikt. vakken uitgereikt. Suikerlaboratorium. Toen de cursus geopend werd, waren Suiker laboratorium. Toen de cursus geopend werd, waren aanwezig 3 laboranten ; aan 2 kon inin Februari 1911een geaanwezig 3 laboranten; aan 2 kon Februari 1911 een getuigschrift worden uitgereikt. tuigschrift worden uitgereikt. In Februari 1911 werd de nieuwe cursus geopend met 5 5 In Februari 1911 werd de nieuwe eursus geopend met laboranten. laboranten. Gebouwen. Bij de opening van den cursus kon de nieuw Gebouwen. Bij de opening van den cursus kon de nieuw gebouwde verdieping op een der zijvleugels in gebruik genomen gebouwde verdieping op een der zijvleugels in gebruik genomen tinorden. Hierdoor kwamen lokalen tot stand ten gebruike van worden. Hierdoor kwamen lokalen stand ten gebruike van Excur8iën. Gedurende den cursus 1910-1911 werden de vol. werden de vol· Excursiën. Gedurende den cursus gende excursiën gemaakt:: Bende excursiën gemaakt De directeur maakte met N. L. III en N. L. IV eene excursie De directeur maakte met N. L. III en N. L. IV eene excursie voor het bezoeken van verschillende zuivelfabrieken in den Achtervoor het bezoeken van verschillende zuivelfabrieken in eene excursie gemaakt hoek. Tevens werd met N. L. III eene excursie gemaakt naar hoek. Tevens werd met N. L. Pannerden ter bezichtiging der veestallen. Ook werd een bezoek bezichtiging der veestallen. Ook werd een bezoek Pannerden bezichtiging gebracht aan de Johanna-hoeve te Oosterbeek ter bezichtiging gebracht aan de Johanna-hoeve te Oosterbeek van de ontginningen, den veestapel en de inrichting voor van de ontginningen, den veestapel en de inrichting voor comsumtiemelk. . comsumtiemelk. De leeraar in landmeten en waterpassen maakte zijne gewone De leeraar landmeten en waterpassen maakte zijne gewone practisch wekelijksche excursiën voor de oefeningen in het practisch wekelij ksche excursiën voor de oefeningen in landmeten en het behandelen der daarbij gebruikelijke instrulandmeten en het behandelen der daarbij gebruikelijke instrun:.enten. menten. De leeraar in scheikunde maakte met N. L. II eerre excursie De leeraar in scheikunde maakte met N. L. II eene exeursie naar meelfabrieken te Utrecht en met het tweede studiejaar naar meelfabrieken te Utrecht en met het tweede studiejaar eene excursie naar de superphosphaatfabriek te Amsterdam. de superphosphaatfabriek Amsterdam. eene excursie De leeraar in anatomie en physiologie en kennis vair de De leeraar in anatomie en physiologie en kennis van de ziekten en geneesleer der huisdieren bezocht met N. 1. III de de ziekten en geneesleer der huisdieren bezocht met N. L. Rijksseruminriehting te Rotterdam. Rij ksseruminrichting te Rotterdam. ,Oe leeraar in werktuigkunde en grondverbetering demonsteerde grondverbetering demonsteerde De leeraar in bij z~jne jaarlijksche 3-daagsche excursie met leerlingen van het 3-daagsehe bij zijne leerlingen tweede studiejaar verschillende bemalingswijzen. Bezocht werden: Bezocht tweede studiejaar het stoomgemaal te Arkel, Gorinchem, Giessendam, Rotterdam, het stoomgemaal te Arkel, Gorinchem, Giessendam, Rotterdam, Gouda. Leiden, de Kaag, Katwijk, Overschie en Gouda. Leiden, de Kaag, Katwijk, Overschie De leeraar in boschbouw maakte geregeld wekelijks excursiën De leeraar in bosehbouw maakte geregeld wekelijks het 3de in den omtrek van Wageningen. Bovendien werd met het 3de in den omtrek van Wageningen. Bovendien werd ondernomen naar bossehen de jaar boschbouw eene reis ondernomen naar de bosschen in de jaar boschbouv'.' eene Ardennen. Met het 2de jaar boschbouw werd eene excursie geboschbouw werd eene excursie geArdennen. Met het 2de maakt naar Steenwijk en Zwolle c. a. voor de zandverstuiYingen Steenwijk en Zwolle e. a. voor de zandverstuivingen maakt en ontginningen. en ontginningen. De leeraar in mineralogie maakte ook dit jaar met K. B. II met K. B. II De leeraar in mineralogie maakte ook dit eene excursie naar het Eifelgebergte ter bestudeering van vulEifelgebergte bestuc1eering van vuleerre excursie naar kanen en verweeringen. Met het 1ste studiejaar werd Bene reis verweeringen. Met het lste studiejaar werd eene reis kanen gemaakt naar Noordbrabant en Limburg ter bestudeering der Noordbrabant en Limburg ter bestudeering der gemaakt geologische gesteldheid. Met N. B. II werd Twente en de Veluwe geologische gesteldheid. Met N. B. II werd Twente en de Yeluwe bezocht voor geologische beschouwingen. Met K. L. I werd eene geologisehe beschouwingen. Met K. L. werd eene bezocht excursie gemaakt naar Aken ter d emonstreering van verweenaar Aken ter demonstreering van verweeexcursie ringen. De leeraar in volkenkunde bezocht met K. L. I en K. B. I het volkenkunde bezocht met K. L. en K. B. I het De leeraar Ethnographisch Museum te Leiden. Museum te Leiden. De leeraar in vischteelt bezocht wederom met deelnemers van lee raar ri8chteelt bezocht wederom deelnemers van bijzonderen cursus de visehvijvers te Ernst. zijn bijzonderen cursus de visch vij vers te Emst. leeraar in plantenteelt bezocht met leerlingen van de De leeraar in plantenteelt bezocht met leerlingen van de studierichting N. L. de inrichting tot zaad veredeling nn de studierichting N. L. de inrichting tot zaadveredeling van de Kuhn & Co. te Naarden. firma Kuhn & Co. te Naarden. de tuinbouwkunde werden met leerlingen van Door de leeraren in tuinbouwkunde werden met leerlingen van en T III versehillende kweekerijen Aalsmeer en in het T II en T III verschillende kweekerijen te Aalsmeer en in het en de vruehtententoonstelling te EIst bezocht. Westland en de vruchtententoonstelling te Elst bezocht. Door den leemar 'În teekenen en burgerliike waterbouwkunde Door den leeraar in teerenen en burgerlijke waterbouwkunde werden met N. L. II stallen bezocht te Maarssen en Oud Bussum werden met N. 1. II stallen bezocht te Maarssen en Oud Bussum De leeraar in landbouwtechnolog'ie bezocht met L. S. III de De leeraar in landbouwtechnologie bezocht met L. S. III de olieslagerijen te Koog aan · Zaan. olieslagerijen te Koog aan dede Zaan. Bezoek college8. Algemeen was men tevreden over het C'ollegeBezoek colleges. Algemeen was men tevreden over het collegebezoek en het volgen van practisGhe oefeningen, evenals over bezoek en het volgen van practische oefeningen, evenals over de betoonde belangstelling bij de gehouden exeursiën. de betoonde belangstelling bij de gehouden excursiën. Bi/zonden cur8U88en werden gegeven over: Bijzondere cursussen werden gegeven over : Economische geographic door dr. H. Blink. Economische geographie door dr. H. Blink. Vischteelt " dr. H. Bos. dr. H. Bos. Vischteelt Bacteriologie dr. N. Goslings. Bacteriologie dr. N. Goslings. Verbandleer dr. K. A. Hoekstra. Verbandleer dr. K. A. Hoekstra. Photographie dr. E. Giltay. Photographic dr. E. Giltay. " Leer van het zien van het zien dr. E. Giltay. Leer dr. E. Giltay. . Bijenteelt clr. L. van Giersbergen. Bijenteelt dr. L. van Giersbergen. 77 1) 77 317 De leeraar H. Mayer Gmelin gaf ook dit jaar een cursus aan surnumerairs bij de belastingen. De officieren van den intendance -cursus ontvingen onderwijs van de leeraren : L. Broekem a, J. H. Aberson, dr. A. H. Berkhout, dr. A. van Bylert, professor dr. J. Ritzema Bos, H. Mayer Gmelin, H. C. Reimers en dr. L. Vuyck. a. Leeftijd der leerlingen voor volledig onderwijs. Rij kslan dbouwsehool te Wageningen. 14-15. 15-16. 16-17. 17-18. 18 of meer. Totaal. 6 11 1 In klasse I 3 10 31 II -- 1 5 13 17 36 2 III -- 10 33 45 2 Ind. klasse -- 17 19 77 77 77 Cursus 1910-1911. Personeel. Wegens splitsing van klassen werden voor het schooljaar 1910-1911 benoemd de heeren : H. F. M. Huybers, in Nederlandsch ; dr. H. Onnen, in wiskunde ; J. J. Paerels, in landbouwkunde ; dr. C. J. Rab, in veeteelt. De heer H. D. Steenbergen, assistent voor natuur- en scheikunde, werd met ingang van 1 Januari 1911 benoemd tot leeraar, tevens assistent voor natuur- en scheikunde. Leerlingen. a. Toelatingsexamens. Bij de in Juli en September 1910 gehouden toelatingsexamens werden : klasse I . klasse II . Totaal . geëxamineerd. toegelaten. afgewezen. 28* 9 37 3*** 10** 13 50 Leeftijd der leerlingen voor enkele vakken. boven de 18 jaar. Deze waren allen d. Bestemming der leerlingen. Van de 129 leerlingen voor volledig onderwijs die den cursus 1910-1911 volgden, waren 108 bestemd voor den kolonialen landbouw, 21 voor den Nederlandschen landbouw of elders buiten de koloniën. Van laatstgenoemden waren 10 zoons van landbouwers (6 uit Groningen, 2 uit Gelderland en 2 uit Zeeland) ; de overigen waren zoons van grondeigenaren. e. Overgangsexamens. werden : Bij de overgangsexamens in Juli 1911 88 12 * Een der geslaagden kwam niet op school. In den loop van den cursus namen nog twee leerlingen na goed afgelegd examen plaats in deze klasse ; één in October 1910 en één in Maart 1911. * * Een der geslaagden kwam niet op school. * * * Van de 3 candidaten die afgewezen werden, nam één plaats in de eerste. Voor enkele vakken namen in de tweede klasse nog 3 leerlingen plaats. b. Bevolking der school. Bij het begin van den cursus waren aanwezig : voor volledig voor enkele vakken. onderwijs. 29 in klasse I 36 II 45 III 19 4 de Indische klasse . Totaal . . 129 4 bevorderd. niet bevorderd. van klasse I tot klasse II . . 26 5* III 32** 4*** * Van de 5 leerlingen die niet bevorderd werden tot de 2de klasse, namen drie in den nieuwen cursus weder plaats in de iste klasse. * * Een van deze was leerling voor enkele vakken. Op grond van zijne goede vorderingen werd hem toegestaan in den nieuwen cursus het volledig onderwijs in de derde klasse te volgen. * * * Van de 4 leerlingen die niet bevorderd werden tot de 3de klasse, namen in den nieuwen cursus 3 weder plaats in de 2de klasse en werd één leerling voor enkele vakken in de 3de klasse. 77 77 77 77 In den loop van het schooljaar werden nog toegelaten : voor volledig voor enkele vakken. onderwijs. 2 I in klasse II . 3 1 III 4 de Indische klasse /7 f. Eindexamens. Van de 45 leerlingen der IIIde klasse verkregen 39 het getuigschrift van goed volbrachte studie. De Sloetprijs werd uitgereikt aan den leerling Eisse Bolhuis, geb. te Zeerijp, Voor dien prijs kwamen mede in aanmerking : Geert Duif, geb. te Wageningen ; Hendrik Christoffel Funke, geb. te Amstei dam ; Simon Jean Guilleaume Hart, geb. te IJsselstein ; Tonko Jan Rookmaker, geb. te Bellingwolde. Van de Indische klasse kregen al de 17 leerlingen het getuigschrift van goed volbrachte studie. Mededeelingen over de leerlingen die het getuigschrift verkregen. Van de 39 leerlingen der 3de klasse die het getuigschrift van goed volbrachte studie ontvingen, zijn voor den cursus 1911-1912 overgegaan naar de Indische klasse 23 ; zijn in de practijk van land- of tuinbouw in Nederland 13 ; zet 1 zijne studie voort aan de Universiteit te Amsterdam ; maakt 1 de campagne mede op de suikerfabriek te Zevenbergen ; is 1 naar de Handelsschool te Amsterdam gegaan. Van de 6 die niet slaagden, zijn 5 bij 't begin den cursus 1911-1912 in de 3de klasse teruggekeerd en is 1 op eene cultuur-onderneming op Java als employé geplaatst. Van de 17 leerlingen der Indische klasse die het getuigschrift van goed volbrachte studie verkregen, zijn naar Indië vertrokken 4 ; maken eene suikercampagne in Nederland en Duitschland mede 6 ; vervult 1 zijn militairen dienstplicht, terwijl de overige 6 op kvveekerij en of machinefabrieken zich practisch voorbereiden voor hunnen werkkring in Indië. Van de leerlingen voor enkele vakken zijn 3 naar Indie vertrokken, maken 3 eene suikercampagne mede, is 1 werkzaam in eene boterfabriek, zet 1 zijne studie voort aan de Universiteit te Freiburg (Zwitserland). Het onderwijs. De iste klasse was gesplitst voor alle vakken behalve natuur-, en scheikunde, Fransch en aardrijkskunde. De 2de klasse voor alle, behalve natuur- en scheikunde, Fransch en veeteelt. De 3de klasse voor alle, behalve Fransch 8 2 Totaal . en verliet de school: uit klasse II één leerling voo r volledig onderwijs. Het totaal der bevolking aan het eind van het schooljaar 1910-1911 was : voor volledig voor enkele vakken. onderwij s. 31 in klasse I 3 36 II 1 45 III . . . 8 17 t ,, de Indische klasse . ,, ,, 12 129 Totaal . . 1- Twee leerlingen voor volledig onderwijs werden in den loop van het schooljaar leerlingen voor enkele vakken. 80 318 318 Voor practische oefeningen in natuur- en scheikunde, landVoor practische oefeningen in natuur- en scheikunde, landmeten en microscopie waren de klassen op de volgende wijze meten en microscopie waren de klassen op de volgende wijze ingedeeld ingedeeld:: de 2de klasse voor in afdeelingen; de 2de klasse voor natuurkunde in 66afdeelingen ; 8 ,, 3de 3de 77 77 77 8 77 " 4 scheikunde 77 4 ,, 3de 3de scheikunde 77 77 77 " "77 landmeten landmeten 4 3de 4 3de 77 77 Gebouwen, meubilair en hulpmiddelen voor het onderwijs. Gebouwen, meubilair en hulpmiddelen voor het onderwijs. In het onderhoud der gebouwen werd op voldoende wijze In het onderboud der gebouwen werd op voldoende wijze voorzien. voorzien. De collecties van instrumenten voor natuur- en scheikunde en scheikunde De collecties van instrumenten voor en de natuurhistorische collecties werden naar behoefte aanen de natuurhistorische collecties werden naar behoefte aangevuld en uitgebreid. gevuld en uitgebreid. Voor de bibliotheek werden verschillende werken aangeschaft. Voor de bibliotheek " ,, de Indische klasse voor in 4 afdeelingen; de Indische klasse voor natuurkunde in 4 afdeelingen; landmeten 2 landmeten 77 2 77 77 " microscopie " 4 " microscopie 4 " " scheikunde 77 2 2 scheikunde 77 ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, Rijkszuivelschool te Bolsward. Rijkszuivelschool te Bolsward. Schooljaar 1 September 1910 tot 1 September 1911. Schooljaar 1 September 1910 tot September 1911. Personeel. Het personeel onderging dit jaar geene verandering. Personeel. Het onderging dit jaar geene verandering. Leerlingen. Het schooljaar begon met 13 ·leerlingen in de 13 leerlingen in de Leerlingen. Het schooljaar begon 2de en 22 ih de lste klasse, onder welk laatste getal niet mee2de en 22 ih de lste klasse, onder welk laatste getal niet meegerekend wordt één leerling, die na verloop van bijna drie verloop van b~jna drie gerekend wordt één leerling, die weken de school weer verliet. Van de leerlingen der lste klasse lste weken de school weer verliet. Van de leerlingen waren 5 niet bevorderd (waaronder één toehoorder), hadden 13 waren niet bevorderd (waaronder één toehoorder), hadden 13 met goed gevolg toelatingsexamen gedaan en waren 3 op grond waren 3 op grond met goed gevolg toelatingsexamen van een diploma eener Rij kslandbouwwinterschoolen 1 op van een diploma eener R\jkslandbouwwinterschool en op grond van het diploma der Rijkslandbouwschool te Wageningen het diploma der Rijkslandbouwschool te Wageningen grond zonder examen toegelaten. zonder examen toegelaten. De ouders van 8 der nieuwe leerlingen oefenden het landDe ouders van 8 der nieuwe leerlingen oefenden het land· bouwbedr\if uit, 44 kwamen uit den ambtenaarsstand, 3 uit bouwbedrijf uit, kwamen uit den ambtenaarssLand, 3 den handelsstand en verder waren er nog onder 11apothekersden handelsstand en verder waren er nog onder apothekers· zoon en 1 werkmanszoon. Wat hun leeftijd aangaat, waren er zoon en werkmanszoon. Wat hun leeftijd aangaat, waren onder de nieuw . toegelatenen : :44 van 18, 3 van 19, 2 van 20, 19, 2 van 20~ onder de nieuw toegelatenen van 18, 3 4 van 21, 1 van 22 en 3 van 23 jaar. 3 van 23 jaar. 4 van 21, 1 van 22 De deelneming aan het onderwijs in vreemde talen ,vas bij De deelneming aan het onderwijs in vreemde talen was den aanvang van den cursus als volgt : den cursus als volgt: den aanvang lste klasse 2de klasse lste klasse 2de klasse leerlingen voor. 3 talen leerlingen voor 3 2 :: Franseh, Duitsch Fransch, Duitsch 2 4 1 Engelsch 2 7 4 Engelsch 77 1 1 2 1 taal: Fransch 1 71 77 Duitsch 1 1 4 77 17 7 Engelsch 1 1 1 77 77 ,, ,, ,, " ,, Van de 31 leerlingen der lste klasse volgden tot het einde Van de 31 leerlingen der lste klasse volgden tot het einde van den cursus yan den cursus de lessen in Fransch en Engelsch beide 14; de lessen in Fransch en Engelsch beide 14; alleen 4 alleen 4;; " Engelsch ,, Engelsch 10; 10; 77 » 77 noch de in Franseh, no-::b 3. noch de lessen in Fransch, norAi die in Engelsch 3. ,, ,, ,, einde Van de 36 leerlingen der 2de klasse volgden tot Van de 36 leerlingen der 2de klasse volgden tot het einde cursus van van den cursus de lessen in Fransch en Engelsch beide 23; de lessen in Fransch en Engelsch beide 23 ; alleen 1; "alleen 1; 77 77 77 77 Engelsch ,, 6 Engelsch " 6; 77 77 77 " de lessen Franseh, die in Engelsch noch de lessen in Fransch, noch die in Engelsch 6. der 3de klasse volgden tot einde Van de 45 leerlingen der 3de klasse volgden tot het einde Van de 45 van den van den cursus. 11; de lessen in Fransch en Engelsch de lessen in Fransch en Engelsch beide 11 ; 11; 77 77 "" alleen 11 ; 77 77 8; " E 77 g e l s c h n 77 Engelsch 8; 77 noch die in Engelsch 15. die in de noch de lessen in Fransch in Fransch 15. ~~ Van de 17 leerlingen der Indische klasse volgden tot het Van de 17 leerlingen der Indische klasse volgden tot het eind van den cursus eind van den cursus 66', ; de lessen in Engelsch de lessen in Engelsch .. 77; ; ,, " Hoogduitsch " 4*, ,, beide talen . 4*, " beide aan deze leerlingen werd op hun verzoek vergund het onderwijs deze leerlingen werd op hun verzoek vergund het inbedtalvog. in beide talen te volgen. 77 77 77 77 Excursies. De leerlingen der 3de klasse maakten de volgende De leerlingen der 3de klasse maakten de volgende excursies : naar de paardenkeuring te Elst (Betuwe) onder leiding excursies: de paardenkeuring- te EIst (Betuwe) oncler leiding van de leeraren H. C. Reimers en dr. C.C. J. Rab; naar dezuivelde leeraren H. C. Reimers en dr. J. Rab ; naar de zuivelfabrieken Achteveld en Hoogland bij Amersfoort, de eene helft eene helft fabrieken Achteveld Hoogland b\j Amersfoort, der klasse onder leiding van de leeraren H. B. Hylkema en der klasse onder leiding van de leeraren H. B. Hylkema en P. N. W. van Dam, de andere helft onder leiding van de P. N. W. van Dam, de andere helft onder leiding van de leeraren H. B. Hylkema en dr. L. Vuyck. H. B. Hylkema en dr. L. Vuyck. Eindexamen. Het eindexamen, waaraan zich alleen de 13 Eindexamen. Het eindexamen, waaraan zich alleen de 13 De voor Ned. landbouw bestemde leerlingen dier klasse : leerlingen van de 2de klasse onderwierpen, werd van 13-24 De voor Ned. landbouw bestemde leerlingen dier klasse: leerlingen van de 2de klasse onderwierpen, werd van 13-24 naar den Wilhelminapolder en enkele landbouwbedrijven in Juni gehouden ; 5 dagen werden besteed aan het schriftelijk naar den Wilhelminapolder en enkele landbouwbedrijven gehouden; dagen werden besteed aan het schriftelUk Vlaanderen en in Henegouwen. Tevens werd de jaarlijksche Vlaanderen in Henegouwen. Tevens werd de jaarlijksche en 4 aan het mondeling gedeelte, dat plaats had ten overstaa n aan het mondeling gedeelte, dat plaats had ten overstaèLl1 groote paardenkeuring te Brussel bezocht en werd kennis gegroote paardenkeuring te Brussel bezocht en werd kennis ge- van den inspecteur van het landbouwonderwijs en de volgende den inspecteur van het landbouwonderwijs en de volgende maakt met de vlasindustrie inin de omgeving van Kortr~jk,onder deskundigen : J. Mesdag, zuivelconsulent te Leeuwarden, J. J. maakt met de vlasindustrie de omgeving van Kortrijk, onder deskundigen: J. Mesdag, zuivelconsulent te Leeuwarden, J. J. leiding van den leeraar C. K. van Daalen. leiding van den leeraar C. K. van Daalen. Huisman, zuivelconsulent te Groningen en M. J. Feitsma, directeur Huisman, zuivelconsulent te Groningen en M. J. Feitsma, directeur Verder werden met deze leerlingen onder leiding van de Verder werden met deze leerlingen onder leiding van de van de coöperatieve zuivelfabriek te Sybrandaburen. de coöperatieve zuivelfabriek te Sybrandaburen. leeraren H. C. Renners en dr.dr. C. J. Rab verschillende boerderijen leeraren H. C. Reim81's en C. J. Rab verschillende boerderijen diploma kon aan 12 van de 13 candidaten worden toeHet diploma kon aan 12 van de 13 candidaten worden toe in de omgeving van Wageningen bezocht. in de omgeving van Wageningen bezocht. gekend, van wie eene aanteekening ontvingen voor corresgekend, van wie 99eene aanteekening ontvingen voor corresDe leerlingen der Ind. klasse bezochten onder leiding van pondentie, nl. 1 in Fransch--Duitsch--Engelsch, 1 in FransehDe leerlingen der Ind. klasse bezochten onder leiding van pondentie, n1. 1 in Fransch-Duitsch-Engelsch, 1 in Franschde leeraren J. J. Paerels en H.H. D. Steenbergen de suikerfabriek Engelsch, 1 in Duitsch--Engelsch, 3 in Fransch en 33in Duitsch. de leeraren J. J. Paerels en D. Steenbergen de suikerfabriek Engelseh, in Duitsch-Engelsch, 3 in Fransch en in Duitsch. te Geldermalsen en enkele leerlingen onder leiding van den te Geldermalsen en enkele leerlingen onder leiding van den Bevordering van de lste naar de 2de klasse. De vergadering leeraar J. J.J.Paerels dede suikerfabriek te Vi er verlatenbij leeraar J. Paerels suikerfabriek te Vierverlaten bij Bevordering van de late naar de 2de klasse. De vergadering van lem'aren, gehouden aan het einde van het toelatingsexamen, Groningen. van leeraren, gehouden aan het einde van het toelatingsexamen, . Groningen. besliste tevens over de bevordering van leerlingen van de ste Onder leiding van den leeraar dr. A. H. Berkhout werd eene Onder leiding den leeraar dr. A. H. Berkhout werd eene besliste tevens over de bevordering van leerlingen van de 1 lste naar de 2de klasse. Van 20 leerlingen konden 17 worden excursie gemaakt naar het Rijkswoud bij Kleef. excursie gemaakt naar het Rijkswoud bij Kleef. naar de 2de klasse. Van dede 20 leerlingen konden 17 worden namen weer plaats in de lste klasse. Onder leiding van _ den leeraar T. J. Bezemer werden het bevorderd ; de andere 3 namen weer plaats in de lste klasse. . Onder leiding van den leeraar T. J. Bezemer werden het bevorderd; de andere Ethnographisch Museum te Rotterdam en verzameling van de één, die volgens ingewonnen Onder de bevorderden was Ethnographisch Museum te Rotterdam en verzameling van de Onder de bevorderden was er één, die volgens ingewonnen inlichtingen niet met voldoenden ijver aan de werkzaamheden voormalige instelling te Delft bezocht. voormalige instelling te Delft bezocht. . inlichtingen niet met voldoenden ijver aan de werkzaamheden Met leerlingen van verschillende klassen werden door den in de practijk had deelgenomen, en daarom bevorderd werd Met leerlingen van verschillende klassen werden door den in de pract~jk had deelgenomen, en daarom bevorderd werd onder voorwaarde, dat hij nog twee maanden in de pract~jk leeraar dr. L.L. Vuyck op Woensdag- en Zaterdag-namiddagen onder voorwaarde, dat hij nog twee maanden in de practijk leeraar dr. Vuyck op Woensdag- en Zaterdag-namiddagen botanische excursies gemaakt inin de omgeving van Wageningen. werkzaam zou zijn ; aan deze voorwaarde heeft hij voldaad, werkzaam zou z;ijn; aan deze voorwaarde heeft hij voldaan~ botanische excursies gemaakt de omgeving van Wageningen. . Met ingang van 1 Januari 1911 werden nog 2 leerlingen tot Met ingang van Januari 1911 werden nog 2 leerlingen de lste klasse toegelaten ; beide hadden een 5-jarige hoogere. de lste klasse toegelaten; beide hadden een 5-ja1'ige hoogere burgerschool doorloopen en één van hen het einddiploma verhen het einddiploma verburgerschool doorloopen en één worven; ; beide volgden de lessen in de drie vreemde talen. worven beide volgden de lessen in de drie vreemde talen. loop van het .iaar. Vier leerlingen verlieten de school in den loop van het jaar. leerlingen verlieten de school in Twee hunner, die deels ten gevolge van ziekte het onclerw~js Twehunr,dilstgevoanzikhtderwjs, niet voldoende konden volgen, gaven er de voorkeur aan, eers t . voldoende konden volgen, gaven er de voorkeur aan, eerst aan hun militairen dienstplicht te voldoen en dan met den aan hun militairen dienstplicht te voldoen en dan met den volgenden cursus opnieuw te beginnen. De beide andere verlieten volgenden cursus opnieuw te beginnen. De beide andere verlieten de school, eene met Juni, de andere met Augustus, omdat de school, de eene met 11Juni, de andere met 11Augustus, omdat toch niet naar de 2de klasse bevorderd zouden kunnen worden;. ze toch niet naar de 2de klasse bevorderd zouden kunnen worden; één van hen was hier buitendien tegen z\jn zin. één van hen was hier buitendien tegen zijn zin. er 319 zoodat we hem tot de leerlingen van de 2de klasse kunnen rekenen. Onderwijs. Het onderwijs ondervond eenige stoornis door ongesteldheden van twee tijdelijke leeraren, maar niet in die mate, dat daaruit blijvende nadeelige gevolgen voortvloeiden. De leerlingen van de 2de klasse bezochten in twee excursiën onder leiding van den leeraar in schei-, natuur- en wiskunde en den directeur de volgende inrichtingen ; te Groningen : boterkeuring van den bond van zuivelfabrieken in Groningen, magazijnen van de firma Boeke en Huidekoper, melkinrichting ,,Vredewold", magazijnen van de firma A. Laufers ; te Leeuwarden koelpakhuis van de Friesche coöperatieve zuivel eyportvereenlging boterkeuring van den bond van coöperatieve zuivelfabrieken in Friesland, laboratorium van dezen bond, magazijnen van de firma J. en H. W. van der Ploeg, botercontrólestation ; te Schellinkhout een kaasfabriek ; te Westwoud een boerderij ; te Hoorn : rijkslandbouwproefstation, proefzuivelboerderij, kaascontr filestation, kaaspakhuizen van de firma K. H. de Jong, laboratorium van den zuivelconsulent. Een aantal directeuren van zuivelfabrieken in Friesland werden bereid gevonden, om de leerlingen der Iste klasse in de zomervacantie van 1911 gastvrijheid te verleenen en leiding te geven aan hunne werkzaamheid in het bedrijf. Deze medewerking van de zijde van de practijk mag op hoogen prijs worden gesteld en het is een gelukkig verschijnsel, dat bijna alle leerlingen zulk eene welwillendheid waard zijn en de directeuren haast zonder uitzondering over het gedrag van deze tijdelijke volontairs tevreden zijn. Gebouw, inventor is en leermiddelen. In dit jaar hadden er ten aanzien van gebouw en inventaris ge en belangrijke veranderingen of uitbreidingen plaats. De lokalen, zooals ze zijn, kunnen gebruikt worden, al doet gebrek aan ruimte zich ook voortdurend gevoelen ; de leslokalen zijn niet berekend op eene zoo groote bevolking, zoodat de frischheid van de lucht wel te wenschen overlaat, en voor de practische oefeningen in het laboratorium moeten de klassen in groepen gesplitst worden, wat vermeerdering van het aantal lesuren tengevolge heeft, terwijl het grooter aantal leerlingen op zich zelf reeds vermeerdering van werkzaamheden heeft medegebracht. De verzameling van leermiddelen werd ook dit jaar weer aangevuld en met enkele gewenschte zaken uitgebreid. Oud-leerlingen. Onderstaand staatje geeft een overzicht van de plaatsing van gediplomeerde oud-leerlingen in verschillende betrekkingen of van hunne tegenwoordige werkzaamheid. Eindexame n. Directeur Deskundige of eigenaar bij eene organisatie eener zui- van zuivelvelfabriek. fabrieken. van 28 Februari 1910 n°. 42 als zoodanig voor den tijd van één jaar benoemd, werd bij Koninklijk besluit van 15 Maart 1911 n°. 25 in deze betrekking bevestigd. Leerlingen. Aan het toelatingsexamen, dat op 4 October 1910 in het schoolgebouw plaats had, werd deelgenomen door 27 adspiranten. Hiervan moesten 3 worden afgewezen, terwijl 1 candidaat, die een zeer good examen had afgelegd, enkele dagen daarop kennis gaf, in de keuze van zijn beroep te zijn veranderd, zoodat 23 nieuwe leerlingen ingeschreven konden worden. Drie hunner hadden evenwel den zestienjarigen ir eftij d nog niet bereikt ; ze hadden dus de in artikel 21, sub 3, van het Reglement voor de Land- en Tuinbouwwinterscholen bedoelde vergunning van den directeur-generaal van den landbouw noodig, welke werd verleend. Een der overige toegelatenen wendde zich vervolgens tot den Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel met het verzoek, om kosteloos te worden toegelaten en de noodige leermiddelen van het Rijk te mogen ontvangen, waarop gunstig werd beschikt. De 17 leerlingen die in Maart 1910 tot de tweede klasse waren bevorderd, keerden allen op één na tot de school terug; één was daarin verhinderd wegens militaire plichten. De in Maart voorwaardelijk bevorderde leerling gaf op 3 October jl, geen voldoende blijken gedurende den zomer behoorlijk te hebben gestudeerd en werd afgewezen. Een der niet bevorderde leerlingen keerde terug tot de eerste klasse. Dus begon het onderwijs met 40 leerlingen, waarvan 24 in de eerste en 16 in de tweede klasse. In het volgende staatje wordt een overzicht gegeven van den leeftijd der leerlingen bij het begin van den cursus hadden een leeftijd van : Van de leerlingen. 15 jaar. 3 meer 20 18 19 16 17 dan jaar. jaar. jaar. jaar. jaar. 20 jaar. 14 3 4 ^ ^ 9 2 ^ ^ 7 1 3 3 1 In de Iste klasse. ,, ,, 2de ,7 3 17 Aantal gediplomeerden. ^ a^ ^ ^, s ^ U Diversen. p u,4,1 1 student te Wage- ningen. 1906 8 ^ ^ 1 2 1 assistent aan de coop. stremselfabriek. 1 vei liet vak. 1907 1909 1910 1911 6 7 2 5 2 4 12 1 2 4 9 1 leider van proefne- Van de ingeschreven leerlingen zijn er 11 woonachtig te Veendam, 6 te Anloo, 5 te Muntendam, 3 te Wildervank, 3 te Gasselte, 3 te Gramsbergen, 2 te Hoogezand, 2 te Nieuwe-Pekela, 1 te Slochteren, 1 te Meeden, 1 te Borger, 1 te Odoorn en 1 te Oldehove. Van de buiten Veendam wonende leerlingen namen 7 te Veendam een kosthuis, 8 reisden dagelijks met den trein heen en terug, terwijl de overige 25 leerlingen de school bezochten per rijwiel of te voet. Van alle leerlingen op vijf na oefenen de ouders het landbouwbedrijf uit ; van twee is de vader predikant, van één ex-hoofd eener school, van één bakker, terwijl van één de vader is overleden en de moeder geen bedrijf uitoefent. De leerlingen zelf zijn allen werkzaam in de practijk van den landbouw. Gedurende den winter werd de school verlaten : wegens ziekte door twee leerlingen der eerste klasse, wegens het naar diens zeggen te moeilijk vallen der studie door één leerling der tweede klasse. De overige leerlingen volgden het onderwijs over 't geheel zeer getrouw tot het einde toe. Onderwijs. De lessen werden begonnen op 19 October 1910 en werden geregeld gegeven elken werkdag van 9 1/2 tot 12 1/2 uur des morgens en van 2 tot 4 uur des middags ; zulks met uitzondering van den Donderdag- en den Zaterdagmiddag, waarop geene les werd gegeven en de vacantie van 24 December tot 3 Januari. Omtrent de behandelde leerstof zijn geen bijzondere opmerkingen te maken. De belangstelling der leerlingen was over 't geheel goed ; die der eerste klasse evenwel grooter dan die van de tweede klasse. mingen. Rijksiandbouwwinterschool te Veendam. Winterhalfjaar October 1910--April 1911. Commissie van toezicht. Deze onderging geene verandering; alleen kan worden opgemerkt, dat een der leden, de heer P. J . Boer, zijne woonplaats Kiel-Windeweer met Wildervank verwisselde. Personeel. Het personeel der school onderging geene verandering. De amanuensis-concierge A. · van Wering, bij Koninklijk besluit 320 Alle 22 leerlingen der eerste klasse namen deel aan het Alle 22 leerlingen der eerste klasse namen deel aan het overgangsexamen. Daarvan slaagden er 18; één leerling werd overgangsexamen. Daarvan slaagden er 18 ; één leerling werd afgewezen, tel wijl drie leerlingen vóór het begin van den afgewezen, terwijl1 drie leerlingen vóór het begin van den volgenden een herexamen hebben af te leggen in scheivolgenden cursus een herexamen hebben af te leggen in scheidierkunde. en dierkunde. Hierb~i mag stellig worden aangeteekend, dat de gratis toeHierbij mag stellig worden aangeteekend, dat de gratis toeoverging naar de tweede klasse. gelaten leerling als nO. gelaten leerling als n°. 11overging naar de tweede klasse. De 15 leerlingen der tweede klasse namen eveneens allen De 15 leerlingen der tweede klasse namen eveneens allen deel aan het eindexamen. Zij allen verwierven een diploma; deel aan het eindexamen. Zij allen verwierven een diploma; met de aanteekening "zeer goed", vijf met "goed", vier zes met de aanteekening ,,zeer goed", vijf met ,,goed", vier met "voldoende". met ,,voldoende". Het mondeling overgangsexamen werd gehouden op 13 Maart overgangsexamen werd gehouden op 13 Maart -Iet mondeling eindexamen op 14 Maart d. o. v. Beide werden j 1., het mondeling eindexamen op 14 Maart d. o. v. Beide werden 1., bijgewoond een deel der commissie van toezicht, het laatste bijgewoond door een deel der commissie van toezicht, het laatste tevens door het dagelijksch bestuur der gemeente Veemlam tevens door het dagelijksch bestuur der gemeente Veendam een groot aantal belangstellenden. en een groot aantal belangstellenden. onvoorwaardelijkvan de iste tot de 2de klasse waren bevoronvoorwaardelijk van de Iste tot de 2de klasse waren bevorderd, namen allen in die klasse plaats. Van de.2 voorwaardelijk derd, allen in die klasse plaats. Van de.2 voorwaardelijk bevorderden werd één na het afleggen van een onvoldoend bevorderden werd één na het afleggen van een onvoldoend herexamen in één vak voor enkele lessen tot de 2de klasse herexamen in één vak voor enkele lessen tot de 2de klasse toegelaten. De andere onderwierp zich niet aan het heiexamen toegelaten. De andere onderwierp zich aan het herexamen en zag van het verder volgen van het onderwijs aan de school af. zag van het verder volgen van het onderwijs aan de school af. Bij den aanvang der lessen telde de lste klasse dus 32 leerBti den aanvang der lessen telde de lste klasse dus 32 leerlingen, allen voor volledig onderwijs en de 2de klasse 36, van lingen, allen voor volledig onderwijs en de 2de klasse 36, van wie 35 voor volledig ondenvijs en 1 voor enkele lessen. wie 35 voor volledig onderwijs en 1 voor enkele lessen. In verband dit aantal leerlingen ·werd wederom tot splitIn. verband met dit aantal leerlingen werd wederom tot splitvan beide klassen overgegaan. sing van beide klassen overgegaan. Het einde van den cursus werd bereikt met 31 leerlingen in Het einde den cursus werd bereikt met 31 leerlingen in de Iste klasse en 33 inin de 2de klasse, allen voorvolledig de lste klasse en 33 de 2de klasse, allen voor volledig onderwij onderwij s. Tusschentijds werden geene leerlingen toegelaten. Tusschentijds werden geene leerlingen toegelaten. Eén leerling der lste klasse was reeds sedert October verEén leerling der lste klasse was reeds sedert 1515 October verhinderd het onderwijs te volgen wegens ongesteldheid zijns hinderd het onderwijs te volgen wegens ongesteldheid zijns vaders keerde niet tot de sellOol terug; leerlingen der 2de vaders en keerde niet tot de school terug ; 3 3 leerlingender 2de Leermiddelen, gebouwen meubilair. gebouw onderging klasse verlieten eveneens de school vóór het einde van den Leermiddelen, gebouw en meubilair. Het gebouw onderging klasse verlieten eveneens de school vóór het einde van den in den loop van het jaar geene verandering; het voldoet alles- indelopvahtjrgnedi;htvolaes- cursus:: één met Nieuwjaar wegens voortdurende ernstige ongecursus met Nieuwjaar 'wegens voortdurende ernstige ongeaan billijke eischen. zins aan billijke eischen. steldheid zijns vaders, steldheid zijns vaders, één bij den aanvang van Maart wegens b~j den aanvang van Maart \vegens meubilair werd met enkele zaken nader geeompleteerd, militairen dienst, en één, de leerling voor enkele lessen, op Het meubilair werd met enkele zaken nader gecompleteerd, militairen dienst, en één, de leerling voor enkele lessen, op terwijl onder de rubrieken leermiddelen vooral de afdeeling denzelfden tijd wegens zijn op handen zijnd vertrek naar Canada. terwijl onder de rubrieken leermiddelen vooral de afdeeling denzelfden tijd wegens zijn op handen z~ind vertrek naar Oanadà. "physica" een goede beurt kreeg. ,,physica" een goede beurt kreeg. In den loop van het winterhalfjaar was een groot aantal leerden loop van het \vinterhalfjaar was een groot aantal leerVan Dinsdag 26 April tot en met Vrijdag 27 Mei keerden lingen wegens ziekte korteren of langeren ttid verhinderd het Van Dinsdag 26 April tot en met Vrijdag 27 Mei keerden lingen wegens ziekte korteren of langeren tijd verhinderd het de tot de tweede klasse bevorderde leerlingen tot de school ondenvijs te volgen. de tot de tweede klasse bevorderde leerlingen tot de school volgen. onderwijs terug, vijf dagen per week, telkens van 8 tot 12 uur. Evenals terug, vijf dagen per week, telkens van 8 tot 12 uur. Evenals In den aanvang van den cursus liet het gedrag van sommige den aanvang van den cursus liet het gedrag van sommige vorige jaren werd ook voor dezen vervolgcursus een aparte leerlingen te wenschen over. Eén hunner werd wegens wanvorige jaren werd ook voor dezen vervolgcursus een aparte wenschen over. Eén hunner werd ·wegens \vanleerlingen rooster opgemaakt, waarop plantkunde met een betrekkelijk gedrag voor 3 dagen van de school verwijderd. rooster opgemaakt, waarop plantkunde met een betrekkelijk gedrag voor dagen van de school ver\vtjderd. groot uren voorkomt. groot aantal uren voorkomt. Van de 68 leerlingen der school waren `gedurende het winterVan de 68 leerlingen der school waren 'gedurende het winterExcursiën werden georganiseerd : op 28 Mei naar Valthermond, halfjaal 1910/191155 in de stad Groningen gehuisvest, terwijl werden georganiseerd: op 28 Mei naar Valthermond, half jaar 191O!HJll 55 in de Groningen gehuisvest, terwijl op 29 Juni naar den Westpolder, op 7 Juli naar diverse proef- 13 dagelijks van hunne woonplaats naar de school heen en terug op 29 Juni naar den Westpolder, op 7 Juli naar diverse proef13 dagelijks van hunne woonplaats naar de school heen en terug velden de omgeving, op 14 Juli naar Kloster Dünebroek op reisden. Bet te Groningen betaalde kostgeld varieerde van omvelden in de omgeving, op 14 Juli naar Kloster Dunebroek op Het te Groningen betaalde kostgeld varieerde vall om16 Juli naar Scharmer, op 10 Februari naar dede Stroocarton- streeks f 150 tot ff 480 per winterhalfjaar. 16 Juli naar Scharmer, op 10 Februari naar Stroocartonstreeks 150 tot 480 per winterhalfjaar. fabriek "De Vr~jheid" Ommelanderwijk, op 28 Februari naar fabriek ,,De Vrijheid" te Ommelanderwijk, op 28 Februari naar Een der leerlingen genoot eene beurs vanwege de commissie leerlingen genoot eene beurs vanwege de commissie Een de premiekeuring te Groningen. de premiekeuring te Groningen. van administratie van het fonds voor den landbouw. van administratie van het fonds voor den landbomv. Geen der leerlingen werd vrijgesteld van de verplichting tot Geen der leerlingen werd vrijgesteld van de yerplichting tot het betalen van schoolgeld of werd van Rijkswege van boeken betalen van schoolgeld werd van Rtikswege van boeken R\jkslandbouwwinterschool Groningen. en leermiddelen voorzien. leermiddelen voorzien. Rijkslandbouwwinterschool te Groningen. . Winterhalfjaar 1910-1911. Commissie van toezicht. In de samenstelling der commissie de samenstelling der commissie Commissie van toezicht. van toezicht kwam geen verandering. toezicht kwam geen verandering. 1 October 1910 aan dl'. Ph. Met ingang Personeel. Met ingang van 1 October 1910 werd aan di.. Ph. Harreveld op zijn verzoek eervol on tslag verleend als tijdelijk van Harreveld op zijn verzoek eervol ontslag verleend als tijdelijk leeraar in de dierkunde. In zijne plaats werd benoemd A. Schierbeek, leeraar in de dierkunde. In zijne plaats werd benoemd A. Schierbeek, candidaat in de plant- en dierkunde, te Groningen. candidaat in de plant- en dierkunde, te Groningen. De lessen in besmettingsleer werden wegens voortdurende De lessen in besmettingsleer werden wegens voortdurende ongesteldheid van den Rijkslandbouwleeraar U. J. Mansholt, ongesteldheid van den Rijkslandbouwleeraar U. J. Mansholt, waargenomen door den heer J. Elema, Rijkslandbouwleeraar waargenomen door den heer J. Elema, Rijkslandbouwleeraar te Assen. Assen. De leeraar in schei- en natuurkunde en rekenen, dr. J. P. schei- en natuurkunde en rekenen, dr. J. P. De leeraar van Loon, was van 24 November 1910 af wegens ernstige ongeLoon, was van 24 November 1910 af wegens ernstige ongesteldheid niet in staat zijne lessen te geven. Hij overleed op steldheid niet in staat zijne lessen te geven. H~j overleed op 24 Januari 1911. Tot Kerstmis werd door de andere leeraren 24 Januari 1911. Tot Kerstmis werd door de andere leeraren der school zoo goed mogelijk in de door zijne afwezigheid vrijde door zijne afwezigheid vrijder school zoo goed mogelijk gekomen uren voorzien. Het onderwijs in de door hem gedogekomen uren voorzien. Het ondenv\is in de door hem gedoceerde vakken werd echter tot dien tijd gestaakt. Na Nieuwjaar echter tot dien tijd gestaakt. Na Nieuwjaar ceerde vakken werden zijne lessen waargenomen door K. R. Labberté, candiwerden zijne lessen waargenomen door K. R. Labberté, candidaat in de scheikunde en apotheker, te Groningen. de scheikunde en apotheker, te Groningen. daat Het onderwijs in plantenteelt, veevoeding en plantkunde plantenteelt, veevoeding en plantkunde Het onderwijs werd waargenomen door den Rijkslandbouwleeraar J.J.H. W. Th. waargenomen door den Rijkslandbouwleeraar H. W. Th. Reimers. Leerlingen. Aan het toelatingsexamen, gehouden op Woenstoelatingsexamen, gehouden op W oensAan dag 14 September 1910, werd door 32 candidaten deelgenomen. dag 14 September 1910, werd door 32 candidaten deelgenomen. Van deze werden 28 tot de lste klasse toegelaten en 44afgeafgeVan deze werden 28 tot de lste klasse toegelaten en wezen. Na afgelegd examen werd verder in de Iste klasse wezen. Na afgelegd examen werd verder in de lste klasse opgenomen 1 candidaat, die zich voor het gewone toelatingsopgenomen 1 candidaat, die zich voor het gewone toelatingsexamen te laat had aangemeld. Een andere candidaat, die zich laat had aangemeld. Een andere candidaat, die zich examen eveneens te laat had aangemeld en aan een tweede toelatingshad aangemeld en aan een tweede toelatingseveneens te examen werd onderwoi pen,trok zich vóór het einde van dit einde van dit examen werd onderwOlpen, trok zich vóór examen terug. In de Iste klasse werd verder wederom plaats examen terug. In de 1ste klasse werd verder wederom plaats' genomen door alle drie leerlingen, die aan het einde van den einde van den genomen door alle drie leerlingen, die aan voorgaanden cursus niet tot de 2de klasse waren bevorderd. tot de 2de klasse waren bevorderd. voorgaanden cursus De 35 leerlingen die aan het einde van den vorigen cursus De 35 leerlingen die aan het einde van den vorigen cursus Het onderwijs. De lessen vingen aan opop Donderdag 6October onderwijs. De lessen vingen aan Donderdag 6 October 1910 en eindigden op Donderdag 30 Maart 1911. op Donderdag 30 Maart 1911. 1910 en Vl\it, vonleringen en gedrag der leerlingen gaven dit winterVlijt, vorderingen en gedrag der leerlingen gaven dit halfjaar geen reden halfjaar geen reden tot bijzondere tevredenheid. Bij eenige leerbiJzondere tevredenheid. Bij eenige leerlingen waren ze wel is waar bijzonder gunstig, doch bU een lingen waren ze wel is waar bijzonder gunstig, doch bij een aantal lieten ze veel te wenschen over. ze veel te wenst'hen over. aantal Met de leerlingen der 2de klasse werd eene excursie gemaakt Met de leerlingen der 2de klasse werd eene excursie gemaakt naar de kleistreken tusschen Groningen naar de kleistreken tusschen Groningen en de Poffert, naar de de Poffert, naar de boerderijen van H. Oazemier te Lettelbert en J. Betlehem te boerderljen van H. Cazemier te Lettelbert en J. Betlehem te Zevenhuizen, Zevenhuizen, naar het nieuwe stoomwatergemaal te Klein-Ulsda, het nieuwe stoomwatergemaal te Klein-Ulsda, naar de boerderi.i van E. H. Busscher te Koudehoek, naar den naar de boerderij van E. H. Busscher te Koudehoek, naar den Reiderwolderpolder en naar de Reiderwolderpolcler en naar de uitwateringssluis te Reiderland. te Reiderland. Bovendien werden met deze leerlingen bezoeken gebracht Bovendien werden met deze leerlingen bezoeken gebracht aan de Coöperatieve aanlappelmeelfabriek "De Eendracht" te aan de Coöperatieve aardappelmeelfabriek ,,De Eendracht" te Kiel en aan de Noord Nederlandsch Beetwortelsuikerfabriek te Kiel en aan de Noord Nederlandsch Beetwortelsuikerfabriek te Vierverlaten. Met de leerlingen van beide klassen werden bezoeken gebracht van beide klassen werden bezoeken Met de aan de keuringen van de Provinciale Vereeniging tot bevordeaan de keuringen van de Provinciale Vereeniging tot bevordering van de paardenfokkerij in Groningen en met die der 2de ring van de paardenfokkerij in Groningen en met die der 2de klasse aan het openbaar slachthuis te Groningen. het openbaar slachthuis te Groningen. klasse De leeraar De leeraar A. W. Heidema hield eenige demonstratiën aan het W. Heidema hield eenige demonstratiën levende paard en levende paard en de leeraar H. A. Kroes aan het levende rund. leeraar H. A. Kroes aan het levende rund. Aan de leerlingen der eerste klasse werd opgedragen in het het Aan de leerlingen der eerste klasse werd opgedragen volgende winterhalfjaar een opstel in te dienen over de boerderij, volgende winterhalfjaar een opstel in te dienen over de boerderij, waar de zomermaanden door hen worden doorgebracht. waar de zomermaanden door hen worden doorgebracht. Het mondelinge overgangsexamen werd gehouden op 29 Maart, mondelinge overgangsexamen werd gehouden op 29 :Maart, het schriftelijke eindexamen op 23, 24, 25 en 27 Maart en het het schriftel~jke eindexamen op 23, 24, 25 en 27 Maart en mondelinge op 30 Maart 1911. Op laatstgenoemden datum werd Maart 1911. Op laatstgenoemden datum werd mondelinge op ook de cursus gesloten. gesloten. ook de Bestemming der oud-leerlingen. Van de 33 leerlingen die het der oud-leerlingen. Van de 33 leerlingen die eindexamen met goed gevolg hebben afgelegd, zullen 31 werkafgelegd, 31 werkeindexamen met goed gevolg zaam zijn in den landbouw. Eén zal optreden als directeur zaam zijn in den landbouw. Eén zal optreden als directeur eener zuivelfabrieken één zal zich voor die taak verder eener zuivelfabriek en één zal zich voor die taak verder bekwamen aan de Rijkszuivelschool te Bolsward. Bolsward. bekwamen aan de Rijkszuivelschool Leermiddelen. Omtrent de leermiddelen valt weinig mede Omtrent de leermiddelen valt weinig mede te deelen. te deelen. 321 Door den heer K. R. Vetthuis te te Oosterhoogebrugwerden Door den heer K. R. Velthuis Oosterhoogebrug werden aan de school wederom eenige boekwerken en t~jdsehriften aan de school wederom eenige boekwerken en tijdschriften geschonken. Verder werd van den Commissaris der Koningin in deze provincie werd van den Commissaris der Koningin in deze provincie ten geschenken ontvangen, het door Z H. E. G. samengesteld werk geschenken ontvangen, het door Z H. E. G. samengesteld werk "De Zeeweringen, waterschappen en polders in de provincie ,,De Zeeweringen, waterschappen en polders in de provincie Groningen", kaart der provincie. Groningen", met kaart der provincie. Dr, leermiddelen der school werden herhaaldelijk gebruikt De leermiddelen der school 'werden herhaaldelijk gebruikt door den zuivelconsulent J. J. Huisman en door den Rijksdoor den zuivelconsulent J. J. Huisman en door den R~jks veearts H. A. Kroes voor de door hen gegeven speciale cursussen H. A. Kroes voor de door hen gegeven speciale cursussen of voordrachten. Ook werden ze voor en na uitgeleend ten of voordrachten. Ook werden ze voor en na uitgeleend ten behoeve het onderwtjs aan den door het Rijk gesubsidieerde behoeve van het onderwijs aan den door het Rijk gesubsidieerde landbouwcursus. De bibliotheek der school werd o.a. gebruikt door de ambteDe bibliotheek der school werd o.a. gebruikt door de ambtenaren van het Rij Rijkslandbouwproefstation en verschillende naren van het kslandbouwproefstation en verschillende particulieren. De cursus eindigde dus met 41 leerlingen in de eerste klasse eindigde dus met 41 leerlingen in de eerste klasse De en 19 leerlingen in de tweede klasse. de tweede klasse. en 19 leerlingen Gebouwen en meubilair. In verband met de splitsing van Gebouwen en meubUair. verband met de splitsing van beide klassen moest wederom het lokaal, oOl'spronkeltjk uitbeide klassen moest wederom het lokaal, oorspronkelijk uitsluitend bestemd voor het onderwijs in de schei- en natuursluitend bestemd voor het onderwijs in de schei- en natuurkunde, voortdurend in gebruik worden genomen. kunde, voortdurend in gebruik worden genomen. Tevens moest de leerarenkamer wederom worden ingericht Tevens moest de leerarenkamer wederom worden ingericht voor leslokaal, slechts hoogst onvoldmmde kon geschieden, voor leslokaal, wat slechts hoogst onvoldoende kon geschieden, daar de afmetingen en de ventilatie van dit vertrek daarop in daar de afmetingen en de ventilatie van dit vertrek daarop in het geheel niet zijn berekend. geheel niet zijn berekend. Het gebouw en het meubilair der landbouwwinterschool Het gebouwen het meubilair der landbouwwintersehooI werden gedurende het schooljaar 1910-1911, behalve voor het schooljaar behalve voor het werden gedurende gewone 011l1erw~js, gebruikt voor den landbouwcursus ter opgewone onderwijs, gebruikt voor den landbouwcursus ter opleiding yan landbouwonderwtjzers en voor het vanwege de leiding van landbouwonderwijzersen voor het vanwege de A. 'IV. Heidema Hoefsmidschool der hem"en K. F. Wiersum en A. W. Heidema Hoefsmidschool der heeren K. F. Wiersum te dezer stede door den heer H.H. A. Kroes gegeven onderwijs dezer stede door den heer A. Kroes gegeven onderwijs de kennis van den hoef. in de kennis van den hoef. bestulH van Bovemlien werd het gebouw gebruikt door het bestuur van Bovendien werd h8t gebouw gebruikt door den Groninger Zuivelbond voor de van zijnentwega gehouden den Groninger Zuivelbond voor de van zijnentwege gehouden wekeltjksche boterkeuringen. wekelijksche boterkeuringen. Het onderwijs. De lessen namen een aanvang op 10 October onderwijs. De lessen namen een aanvang op 10 October en liepen 31 Maart af. en liepen 31 Maart af. De ijver en het gedrag zijn zeer goed geweest. Willekeurig De ijver en het gedrag zlin zeer goed geweest. Willekeurig schoolverzuim is niet voorgekomen. schoolverzuim niet voorgekomen. Gedurende het zomerhalfjaar zijn een aantal practische lessen zomerhalfjaar zUn een aantal praetisehe lessen Gedurende in plantkunde, plantenteelt en beoordeelingsleer van het paard plantkunde, plantenteelt en beoordeelingsleer van het paard gegeven. Gedurende den winter zijn practische lessen gegeven praetisehe lessen gegeven gegeven. Gedurende den winter in melkonderzoek en beoordeelingsleer van het rund. rund. in melkonderzoek en beoordeelingsleer van Aan alle leerlingen der tweede klasse kon het diploma worden Aan alle leerlingen der tweede klasse kon het diploma worden toegekend. Aan 2 met het praedicaat ,,uitmuntend", aan 3 met praedieaat "uitmuntend", aan 3 met toegekend. Aan 2 met het praedicaat ,,zeer goed", aan 9 9 met het praedieaat "goed" het praedicaat "heer goed", aan met het praedicaat ,,goed" en aan 5 met het praedicaat ,,voldoende". en aan 5 met het praedicaat "voldoende". Van de 41 leerlingen der 1 1steklasse zijn 30 onvoorwaardelijk Van de 41 leerlingen der ste klasse zljn 30 onvoorwaardelijk bevorderd, 5 moeten herexamen afleggen en 6 kunnen niet tot bevorderd, 5 moeten herexamen afleggen en kunnen niet tot de tweede klasse toegelaten worden. de tweede klasse toegelaten worden. Bestemming der oud-leerlingen. Een oud-leerling bekwaamt Bestemming der mul-leerlingen. Een oud-leerling bekwaamt zich voor de betrekking van opzichter bij de Nederlandsche zich voor de betrekking van opziehter b~j de Nederlandsche Heidemaatschapp~j, een ander wenscht eene toekomst in de Heidemaatschappij, een ander wenscht eene toekomst in de fabriekmatige zuivelbereiding te zoeken. De andere oud-leerzoeken. De andere oud-leerfabriekmatige zuivelbereiding lingen worden allen landbouwers. lingen worden allen land boU\vers. Gebollwen en meubilair. De ruimte waarover de school kan Gebouwen en meubilair'. De ruimte waarover de school kan beschikken is geheel onvoldoende. beschikken is geheel onvoldoende. Het niet meer beschikbaar stellen van de manege voor de Het niet meer beschikbaar stellen van de manege voor de practische lessen in beoordeelingsleer heeft zeer nadeelig op dit in beoordeelingsleer heeft zeer nadeelig op dit practische onderwijs gewerkt. onderwijs gewerkt. Rijkslan lccrlinl!'Cll deel. Alle!l Aan het IIH'rgilllgsl'xamC!l nameel 18 leerlingen cleel. Allen Pep;onee/. nilk het personeel bleef hetzelfde ; (le amHnuensi,.;- werden tot (le 2de klasse toegelaten : twee l'fYilll zouden echter per";Ol18el bleef hetzelfde; Ile amanuensisPe oneet . Ook tot de :211e klasse toegelatcn: t\we ervan zOtlilen !log herexamen in fnlitteelt moeten doen. concierge, J. J. (Jlaessen, verkreeg eene vaste aanstelling. J. J. Ulaessell, verkreeg eene vaste aallstelling. nog in fruitteelt moden doen. Aan het uindcxclllll'll namen El leerlingen deel. 1 ,yurl! afgeDoor ziekte kon (le leeraar L. vall lesuren niet genm. l)oor ziekte konlle leeraar L. van Kempen 24 les men niet geven. Aan het eindexamen 15 leerlingen eleel. 1 werd Gedurende 4 uien werd hij vervangen door den leeraar Timmer4 \Uen ,n~l\l hU \'ervangen door den leeraar Timmer- wezen,1 kregen een diploma met ..,,zeer goeden uitslag" en 7 wezen, 7 kregen diploma met zeer goeden en 1 mans, gl'll mende 4 ure11 door den lee1'll te Aalsmeer \\'(:rke11. kerijen te Aalsmeer werken. lA'p/ïllidtlefe}/. De lecnniLlLlelen \\'orden gestaLlig uitgebreÏlI Leermiddelen. De leermiddelen worden gestadig uitgebreid en \'crkeen:n in goeden to('"tmd. en verkeeren in goeden toestand. Excursiën `eerden gehouden op; 7 tot en met 10 Maart. 'may F:xl'ursiën \\'erclell gehoUllen op; 7 tot en lllet 10 Maart !laar Gent Brugge en Brussel en 7 October naar Aalsmeer. Gent Brugge en 7 October Aalsmeer. Het overgangsexamen had plaats op 3 September en 28 April. overgangsexamen 3 Septf'mher on ~~ ,\.]lri1. Het toelatingsexamen op 3 September. op 3 September. Bestemming der oud-le(rli.ngen. De meeste oml-leerlingell gingen Be8tell/Jnil/[/ der oucl-lel'rîingeJl. De meeste oud-leerlingen gingen in boomkweekerij of bloemisterij voor eigen zaken, enkele iu boomk\\'ceker~j of bloemistcr\j voor eigen zaken, enkele slechts om later eene betrekking te vervullen. "lAchts om later eene betrekking te vervullen. Leermiddelen. De leermiddelen verkeeren in goeden staat, Ll'l'rmidcleleJ/. De leenniüdelell yerkeeren in goeden "taat. de uitbreiding in den ge('"t van het vorige jaar \yenl \'Oonmet de uitbreiding in den geest van het vorige jaar werd voortgegaan. Aangeschaft werden lijsten voor het inramen van plateel, Aangesdlaft werden lijsten voor het inraillell \'Cl!l plateu, enkele bloeiwijzen in papier-maché, glaswerk voor het praepaenkele bloeiwUzen in llHllier-maGhé, glaswerk 1'001' het praepareeren van planten, enz. De school bezit reeds cone keurcollectie Y,lll plantell. enz. De school bezit reeels ccnt' keurcollectie cel1t' V<1n eigen gemaakte leermiddelen. Voor zoo\'er de gdllmiddell:'11 van eigen gemaakte leermiddelen. Voor zoover de geldmiddelen zltlk", wroorloofdell. ,\'erd (le hibliotheek yerri.ikt met yer, zulks veroorloofden, werd de bibliotheek veer ej kt met versdlillende werkjes op het gebied van vruchtenteelt, dendrologie op !wt gebied vall \TlH'I1tpnteelt. ü('ndrologil' schillende en bloemisterij. bloemi"terU. (ieboU/cell en ilzeobil((il·. Het onderhoud der gebouwen laat te Gebouwen cu JIl!311 iJilll ir. Het onderhoud der gehOll\\'en htat te wenschen over. Het meubilair \'erkeert in goeden sta,tt, uit"'en,,l'!wn over. Het meubilair verkeert in goeden staat, uitgenomen de kal'hels. clie \\'eldra n~l'Yangen moeten \\'onll:n \\'onll:l1 genomen de kachels, die weldra vervangen moeten worden door nieuwe. door niell\\'e. Er werd eeJll~ lnodelplantenkas en eerre fiet"bergpLwt" gebouwd. \wnl eene Illoclelplantenka", en eene fietsbergplaats geboll\vl1. El:nigc nieuwe gordijnen werden aangeschaft. Eenige uicll\ye gordijnen wenlen aangesl·haft. RijkstuinhonwwintCl'schooI te Naaldwijk. Naaldw\jk. Rijkstninboltwwintersehool Wintcrhalfjaar UHO-HHl. Winterhalfjaar 1910-1911. ('I)/Imûs8ie ((111 toezicht: 1n de commissie van toezicht kwam ( 'ollnniSsie Wil [o('.?i('/!t: fn de commis"it, van to(':;,idtt kwam geenc verandering. geene \'era nderill g. Per8oueel: K. Wiersma, (lin;dl'Ul', ;\,whlwUk; I. L. A. v. Poelje. Personeel: K. Wiersma, directeur, Naaldwijk ; 1. L. A.. Y. l'oel,ie. \\'amll. directeur, Naallh\'\jk; W. waaln. directeur, Naaldwijk ; W. v.\'. Houten. T'oelrlljk:S. Sweeris. Houten. Poeldijk : S. S\\'I:'er1:-;. Xaallh\'iJk: ; '1'. Nijkamp, Loosduinen. Naaldwijk T. K~ikall1p. Loo::;üuinen. De le('rnnr G. v. Dijk ontving op zijn verzoek eervol ontslag. De leeraar (~. Y. ])~ik Ollt\'ing op 7.ijll \'erzoek l'erm! ontsb1g_ [n diens plaats \yenl benoemd S. 8\\-('eri". In (liens plaats werd benoemd S. Sweerib. . Gel)(jlucen en Illeabilcrir. De asluren van het schoolgebouw, Ml'lllriluii'. De lllllren Y,Hl het sl'hoolgcblJllw, Gebouwen de westz~jüe, zijn lJ~ina voortllurelHl YOl'htig Pil dan vooral vooral aan de westzijde, z\in bijna voortdurend vochtig en dan ook i:ecr onoogli.ik a>. voorzitter prof. dr. J. J. Salyel'lla cle Grave: J. U. J. (T. Talen, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool en kemar aan de HUks- hongere blll'gl~rsdlOol en het gymnasium te Zwolle ; g~ï11l1asinll1 te Zwolle; F. Tijmstra. der btjzondere midclelbarp ScllilOI \'001' F. Tijmstra, directeur der bijzondere middelbare school voor handel en administratie te 's's Gravenhage; administratie te Gravenhage ; handel mejuffrou \\' J. A. Thoinése, leeraces aan de middelbare school mejuffrouw J. A. 'l'homése, leerares aan de midckl1"Hl' school te Leiden: voor meisjes te Leiden : voor plaats\'ervangende leden : plaatsvervangende leden: E. (le Jong, leeraar aan het openbaar gymll<1silllll te AmE. de Jong, leeraar ,lan het openbaar gymnasium te Amstflrdam: sterdam : t1. vVo .1. Kroes, leeraar aan eelle openbare hoogere burgerH. W. J. Kroes, leeraar aan eene openbare hoogere Imrgerschool met 5-jarigen cursus te Rotterdam ; lllet 5-jarigen cursus te Rotterdam: J. H. Mulder Jr. , leenlèlr aan eene hoogere burgerschool te J. H. :\Iulder Jr., leeraar ,uweene hongerc lmrgOl'scllUol te Haarkm: Haarlem : U. \',lll Poppel, leeraai aan de bijzondere hoogere bmgerG. van Poppel. leeraar aan de b\jwllden: hoogere burgerschool te Rold uc I(Kerkrade);; tu Holllllc Kerkrmle) mejuffrouw.I. :\<1. Hobbers, mejuffrouw J. M. Robbers,de midtlelbare sl'llOol kprares ,1~\Il leerares aan de middelbare 5( 1 10ol Utrecht, voor meisjes voor meisjes te Utrecht, (I. voorzitter : dr. B. Symons, hoogleeraar ,\all de l\\ibfl. \,()(lrzitter: dr. B. Symonc:, hoogleeraar aan dl' Rijksunl\'ersiteit te Groningen ; universiteit te (Troningen; leden: leden : H. H. Breuning, leemar aan het gymnasium te Leiden ; het gymnasium te Leiden; H. H. Brenning, leeraar dl'. I. J. A. A. Frantzen, hoogleerar aan de R. H. te Utrecht,r dr. T. J. A. A. Fnlllt!,;811, hoogleerar aan de R. H. te lTtrecht H. Pol, lector aan de Rijksuniversiteit en leeraar aan liet openbaar H. Pol. lector mUl de RIjksuniversiteit en leemar aan het openbaar gyll1Uac:iulll te Groningen ; gymnasium te (~roningen; J. G. Talen, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool en de Htik,,- hoogere 1111rgersl'llOol ell J. G. Talelt. lenraar bet gymnasium te Zwolle het gymnasium te Zwolle: pLliltsveryangeml lid: :UI'. E. F. Kossmann, lector aan de plaatsvervangend lid di'. E. F. Kosslllann, lector aan lle H\iksuni \'er"itei t te Leiden en leeraar aan het openbaar gymnasium Rijksuniversiteit te Leiclell 8nleeraar aan het open baar gymnasium te 's (Tra \'enhage: te'sGravnhl: liel en voorzitter : dr. J. H. Kern, hoogleeraar aan de Rijksen yoorzittnr: llr. J. H. Kern, hoogleenwr aan elf' H\jkslid Illlivel'siteit te Groningen ; universiteit te Uroningen: lid en ondervoorzitter C. Grondhout, leeraar aan ceiie 0llenlid elI ondrnoOl'zitter C. Urondhout, let)l';wl' aan eelle opente .\m"tpnlall1; Imre hoogere burgerschool met ;-)jarigen cursus te Amsterdam ; bare ltoogere burgerschool met 5jarigen leden: leden : L. P. H. Eyki an. leeraar mail eene openbare hoogere burgerH. E~'kmal1. leenlar êl,lll eene openbarp llOngel'e hlll'gerL. school met )-jarigen cursus te Amsterdam ; school met ;)-jarigpn cursus te Amstf'nlam: P. Fiji' van Draat, leeraal' aan de gemeentelijke hoogere F\jn \"lll llraat, loomar aan de gellleentelijke 110ogen; TTtrecht; ImrgersdlO()1 lllet ~)-jarigell te TTtrecht; burgerschool met :')-jarigen ÜJ'. W. van de Gaaf. privaat docent aan dede Uemeentel\jke dr. W. Y,Hl dl' Gaaf. privaat ilocent clan Gemeentelijke üniver"iteit en leeraar aan de openbare handelsschool te AmsterUniversiteit en leeraar aan de openhare handelsschool te dam:: dam J. C. G. Grase, leesaar aan eene openbare hoogere burger(;. (TraSt'" leeraar aan eene open bare hOllgnre J. mot 5-jarigen cursus te .\msterclam; school met 5-jarigen cursus te Amsterdam ; .I. de Josselin de Jong, leeraar aan de hoogere burgerschool J. de .fosselill de .Tong, leernar aan de lloogere lJlll'gerscllool te Leiden : LtJioen: M. G. van Neck, leeraar aan het openbaar gymnasium en de geM. G. van Soek, lee raar aanllet openb,wr gymnasium en de gemeelltelij kt' hoogere burgerschool met 3-jarigen cursus te Utrecht. meentelijke hoogero burgürschool met 3-.iarigen cursus te Utrecht. A. E. H. Swaen, lector aan dede RliksLlniversiteit en leeraar E. H. 8waell, lector aan Rijksuniversiteit en leeraar aan het openbaar gymnasium te Groni ngen ; aan het olJenbaar gynlllasiuJll te Uroningen: D. van Bruggen, leeraar aan elP openbare llOogen' bl1rgerD. van Bruggen, leeraar aan de openbare hoogere burgerX\jmegell: sehool te Nijmegen ; school Chr. Kok, leeraar aan het gymnasium te Leiden ; Chr. Kok, leeraar aan bet gymnasium te Leid('n: N. van Milligen. leeraar aan eene hoogere burgerschool met N. \'(m .YIiEigen. leeraar aan eene hoogere burgerschool .s Urawnlmge; ,)-jarigen cursus te '1'5 Gravenpage ; 5-jarigencust A. Pil·not. lemanr aan het gymnasium en aan de Rijksgymnasium en aall de RUksA. Pierrot, leeraar aan ltoogerü bnrgersehool te Middelburg; hoogere burgerschool te Middplburg; C,. ""r. van Hiemsclijk, leeraar aan het gymnasium en aan tIe gymnasiulll pn aan de (1. M. van Riemsdijk, leeraar aan hnogere burgerschool te Breda ; hoogere hl1l'gerschool te Breda; me.i. ('. G. H. Japikse, leerares in de Engelsche taal en lettermej. C. G. H. Japikse. leenu-es in de Engelsehe blal en letterkImde te 's'sGravenhage ; kunde te Gra venhage; Mej. J. D. van der Waals, leerares aan de gemeentelijke Mej. J. n. van der Waals, leerares aan dl' gellleentel\ike middelbnre school voor meisjes te Amsterdam Amsterdam: middelbare school voor meisjes plaatsvervangende leden: plaatsvervangende leden: dl'. A. J. Barnouw, privaat docent aan de Rijksuniversiteit te Bal11ouw, privaat docent aan tIe H\jksuniversiteit te dr. A. Leiden en leeraar aan het openbaar gymnasium te 's's Graventp Gr avenLeiden en lel·raar aan het openbaar hage: hage ; B. D. Best, leeraar aan de hoogere burgerschool en he t. B. D. Best. leeraar aan de hoogere bl1l'gersl'hool en het gymnasium te Amersfoort ; te Amersfoort; R de Boer, leeraar aan dede Hljks-hoogere burgerschool te R. oe Boer, leeraar aan Rijks- hoogere burgerschool te Tilburg: . Tilburg ; .1. Bouten, leeraar aan eene hoogere burgerschool met 3-jarigen aan eene hoogere burgerschool lllet ::l-jarigen J. cursus te Amsterdam ; te Amsterdam; C. Deelder, leeraar aan het gymnasium en de hoogere burgerhet gymnasium en de hoogere burgerC. Deelder, leeraar school te Schiedam ; school te Schiedam: onclervoor!';itter:: A. Sunier; ondervoorzitter A. Sunier; leden: leden : A. Bourquin, dr. K. Sneyders de Vogel, G. C. C. Bethe, A. Bourq niJl, dr. K. Sneyders ue YÇJgeL G. C. C. Bethe, J-1. I. Houben, me.i. dl'. :Jr. E. Loke. H. F. I. Houben, mej. dr. M. E. Loke. plaatsvervangende leden : leden: 1'. Valkhoff, K Boulan. P. Valkhoff, E. Boulan. t: voorzitter : dr. B. Symons, hoogleeraar aan de Rijksf: voorûUer: dr. B. Symons, hooglt~entar aan de Hijkste Groningen; universiteit te Groningen ; ondervoorzitter: dl'. J.J. F. D. Blote, leeraar aan de Rijksondervoorzitter : dr. F. D. Bliite, leemar mm üe R~jks hoogere burgerschool te Tillmrg; hoogere burgerschool te Tilburg ; leden: leden : H. H. Breuning, leeraar aan het gymnasium te Leiden ; Breun ing', leeraar aan bet gyllll1')0,85 5 ti 265,44 5 8::l7,ö405 12ö!-},-155 10401,51 5 70930,77 713,889,±l5 66,950,165 ;)8425,74 62681,83 5 63 ;)81,28 17762,14 24996,94 21591,02 10788,16 10 287,75 11352,67 205,1500,13000,25458,75 17460,953,1774,- " (2de (3ele (lste (2de (4de 5- " ). " " " 5333- " Alkmaar Helder. Haarlem " ,. " 37 (565,25 10 287,75 11352,67 205,2453,-10232,75 25793,33 75,-18,-125 32,-10 4: 853,50 7583,:32 5 78 ;)28,945 434062,80 550ö7,64 l± ö27.71 ;) 972,;)1) -111-1,3ö'i :2 828,635 . " (hooge re burgerschool met 3-jarigen ('unms en daaraan verbonden handelsschool . . . . . . . . . . . . . 1) Wanneer voor eene gemeente waal' eene burgerschool gevestigd is, de kosten van het materieel voor die inrichting niet afzonderlijk zijn vermeld, zijn deze begrepen in het bedrag, dat ~e kosten van het materieel voor de hoogere burgerschool aangeeft. Wanneer de beide inrichtingen in één gebouw gevestigd zijn, is splitsing van deze kosten niet wel mogel\jk. 2) De overige posten kunnen niet gesplitst worden opgegeven. UITGA VEN. Personeel. ~~ -~ --~---~._~~-- r:N I( 0 M S ']' E N. Schoolgelden. Zuiver bedrag der Aan cle burgorscholen. Totaal. uitgaven. CommissiPn van toezicht. Sn bsiclii\n van het R~jk. i Materieel. Hoogere burgerscholen. ' I GEMEENTEN. Hoogere burgerscholen. I I Bm·o·erscholen. b Burgerscholen. Totaal. Aan l1n hoogore lmrgerscholnn. Haarlem (alsnog voor deze scholen voor onderhoud enz. uitgegeven) Hilversum Hoorn . Zaandam Enkhuizen Middelburg Vlissingen Utrecht (hoogere burgerschool met 5-jarigen cursus) " (hoogere burgerschool met 3-.iarigen cursus met daaraan ver bonden handelsschool) Amersfoort Leeuwarden Harlingen. Sneek Zwolle Deventer Enschedé Kampen Stad -Almelo Groningen Winschoten Assen . Meppel. Maastricht. Roermond. Venlo . . Totaal 32988,25 5 8) ;l) f f 38541,77 f 6 !i05.8fP 4 839,61 I f f f 49928,2fjr, 0605,38 5 25131,14 5565,05 20957,51 2865,21 5 4771,72 9446,53 56052,52 40006,89 20130,52 5 5751,08 5 9884,24 12250,07 10491.17 lH 890,97 86658,75 ii 21389,07 5 l(j 9917.81 4503,55;; 1 679,17 5 1203,99 5 f f f fi23,GO 1\)2,50 f 24797,12 5 192,o0 18546,45" 8427,GO o0,200,;)9,83 39 503,9()5 f i 29 497,50 9741,66 4) 6687,50 3) 2 6öH.ö7 1649,295 10000,7000,- 789l,4ö 5 1427,60 99,- 991,23 G 4446,74 5455,20 P27,64 720,59 5 3869,76 6748,47 4478,04" 5018,6) 10 792,71" 4870,72 21112,70 69582,52 52027,64 364,98 968,76 5 1623,19 60,/;),- 99,11 660,17 18530,- 13893,34 43096,94 5) 7 ÖOO,- }3 884,17 èl32,- 7G,- 18 G30,5) 46284,17 45824,17 10 790,19441,- 1170,75 212,483,05 11960,75 32658,483,05 8860,- 2740,885 696,47 5 1216,13 5 00,- 52783,52 5 6234,13 5 13000,- 12473,305 22566,66 2 829,98 1940,8656,- 2 H16,90 5 30,80,2313,67 182ÖO,24 25996,07 11068,67 36474,72 6000,HOOO,- 2366,4702,50 43,50 ;)77,50 140H,41 1374!i,G77,50 16577,75 èl2261,OG 8290,lG 70ti,09 èl 100,- 24317,465 50 676,46 G 20141,97 26830,01 23618,53 12925,- i ') 9 701,805 4020,2102,50 2600,10) 1219,465 12229,40 1973,605 2698,MI 5965.15;; 1204.365 I 235,98 5 26fi8,56 411,425,80 Ç) 000.- 7170,;)0 Hl8Hi,öO 3200,- -107,25 944,0G G9919,80 5 24679,07 5 32045,50 29583,68 5 19000,- :)0,17,- no,2èl4.- 9000,- G 472,09 339,41 :3 91,),- m5,2G6,2G fiS,- 25668,68 5 4477,34 5 40G6,52 1414/)7 G 21 74i3,H2 G i 263,605 1861,92 123,82 ' 14,85 14392,97 4311,77 1482,G7 G 38,672,OÖ 687,90 i 7 ;)00.- 241ö,(-i2 G 2;)(),2ö G8,- DDIG,62 G 2985,1819,805 1884,- :3 384,04'"' 415,75 37,90 349,64 18,Hi f 10000,- ! 1G H28,12 5 42,237,50 42,287,50 600,2950,- 045,90 3080,30 f 8317,80 f 1 773 885,26~ 196138,19 22518H,69 5 31505,58 5 -1 HOG,O!1 f 2 2:-\1 OHl,82 G ! f 27:-1 866 J)() f lèl642.8T) f 1 HH7 120,01 3) Onder deze bedragen zijn niet alleen de kosten der leermiddelen (resp. f 318,45 en f 499,07 5 ) begrepen, maar ook de kosten van onderhoud, verwarming en verlichting der schoollokalen enz. en de kosten van schoolmeubelen. avondschool kosteloos lokalen verstrekt en zorgt voor Hlllr, licht, enz. 5) De uitgaven yoor personeel H. B. S. 3 j. ('.. en handelsschool kunnen niet worden gesplitst. Evenmin de ontvangsten dier scholen. 6) Kosten van onderhoud van gebouwen rente en aflossing van geldleeningen niet inbegrepen. 7) Hierin is opgenomen eon bedrag van f B818,91 voor onderhoud, vuur, licht, enz. voor deze school alsmede voor de middelbare school voor meisjes, welk bedrag niet gesplitst kan worden opgegeven. 9) Hiáoncler zijn niet begrepon ronte en aflossing van dn kosten yan den bouwen de inriehting dor schoollokalen enz., welke kosten ten laste van do gemeente komen. 10) In flit bedrag z\jn mede begrepen de kosten van verlichting. verwarming en onderhoud der middelbare school voor meisjes, der burgenwolldschoo] c.a. Uil der ll64850,93 5 110769,29"10769,2 5 424,6f:j0 7 424,565 942,8tP 342 942,865 ] 68 387,955 1 3H7,n5 G . 'l'otaal (ler ontvangsten HIlO Totaalder ontvangsten in in 1910 . . ff Het zuiver bedrag der uitgaven van het Rijk ende gemeenten zuiver blJdrag der uitgaven van het Hijk en (le gemeenten voor het middelbaar onderwijs ingericht volgens de wet van voor het middelbaar onderwijs ingericht volgens de wet van 1868, was alzoo f f3 3 127328,80. 1863, \vas alzoo 127 3:28,80. De uitgaven der gemeenten voor gemeentelijke vakscholen, De uitgaven (ler gemeenten voor gemeentelUke vaksdlOlell, en de uitkomsten daarvan vel kregen, worden in de volgende en de uitkomsten daarvan vel kregen, worden in de volgende vermeld. tabel vermeld. Totaal der uitgaven in 1910 HnO . f 3 992 093,39 3 098,39 1360 361 OVERZICHT der uitgaven en ontvangsten door de gemèenten ten behoeve van hare vakscholen in 1910. U I T G A VEN. -1---- i I N KOM S TEN. Subsidiën Totaal. van het Rijk. 7 van de provincie 8 van andere gemeenten. 9 Schoolgelden en andere inkomsten. 10 Gem eenten. Naam der school. Personeel. Materieel. 4 Commissiën van toezicht. 5 Totaal. 11 Zuiver bedrag_ der uitgaven van de in kolom 1 bedoelde gemeenten. 12 1 2 3 6 Noordbrabant. Bergen op Zoom. Boxmeer. Boxtel Breda. Idem. Deurne, c. a. Dongen Eindhoven Grave. . Helmond 's Hertogenbosch . Idem Idem Klundert. Lith . . Oisterwijk Oosterhout Ravenstein. Steenbergen " Tilburg Idem Uden. Veghel Zevellberg'en Teekensehool Idem Idem Ambachtssehoo[ 'l'eekenschool Idem Idem Idem Idem Idem Handelscursus Teekenschool Ambachtssehool Teekenschool Idem Idem Idem Idem Idem Idem Handelssehool Teekenschool Idem Idem Tohml . . . . f i 3862,68 450,600,12729,50 7225,835 300,171,43 2574,1350,1545,3810,75 10 229,91 2966,66 85,70 214,83 315,1015,1300,450,3750,3975,138,- f 588,77 75,54 224,135 7706,585 1179,255 114,36 373,73 5 2024,57 5 113,90 278,20 519,73 3053,46:; 1077,3::3 11,52 4,6,795 423,39 268,87 113,245 478,16 35,84 13,97 122,545 22,50 f f 25,50,25,- Hoo,227,f 4501,45 f 525,54 824,13 5 20436,085 8405,09 414,36 570,165 4648,57 5 1463,90 1848,20 4330,48 13283,375 4043,99 85,70 226,35 360,79 5 1438,39 1568,87 563,245 4221,15 I 4010,84 151,97 ' 422,545 249,50 1500,350,5500,3000,200,1197,498,76 847,88 1500,5000,- f I 900,98,05 5 189,345 2000,900,60,86 4G6,60 213,01 213,01 100,900,1000,98,055 99,745 226,535 f 378,87,60 2924,70 f f 825,- I 932,10 183,397,50 233,25 81,23,40 37,~ 4H8,7G 1584,2500,1998,65 426,02 5 100,303,75 085,- 2778,185,655 539,345 11249,70 3900,60,86 200,2595,70 711,77 1243,89 1997,50 6133,25 1081,23,40 98,055 136,745 725,295 1584,3229,77 5 2683,65 f I G9586,291) f 18865,405 f 1>")0,- ----l_f_ _ _60_1_,"_'0 78___f_'_ _2_4_-5_9_1,_0_5__f ___ 8_0_69_,00_5___ 77,765 · I --------- 77,765 5 ___ _ 1723,45 339,885 284,79 9186.385 4505,09 353,50 370,165 2052,875 752,13 604,31 2332,98 7150,125 2962,99 62,30 128,295 224,05 713,095 15,13 5G3,245 998,37 5 1327,19 151,97 422,541i 171,735 f___ ____f 7 _75_0_,3_D__ I_f__4_1_2_3_5,_3_5 8_2'_)' ___ f f 3_7_3_G_6_,3_4_5__ ___ 15131,20 474,50 432,49 490,56 216,G4 : 1280,188,67 397,29 863,62 409,475 G38,17 234,40 219,60 866,4:Q 726,795 H(\lderland. Amhem. . Culemborg . Stad-Doetinchem. Elburg . . Groenlo . . . . Harderwijk. . . Herwen en Aerdt Nijkerk . .' N\jmegen Henkum. 'l'iel Idem Wageningen .. Zaltbommel Zutphen. . W~ichen I Avondschool voor handwerkslieden Ambachtsteekenschool Avondsehool voor nmbachtRlieden Am bachtsteekensc hooI Teekenschool A vondteekenschool Vakteekenschool Inrichting voor rechtlijnig teekenen Hanclelsavondcursus Teekenscholen te Oosterbeek en te Renkum School voor voortgezet vakonder\\'~js Handelsschool Handelsavondsehool met daaraan verbonden voorbereidende klasse Vakteekellschool Avondteekensehool voor den ambaehtsstand Teekensehool 'l'otaal _ . . . f 12663,91 945,1 GOO,- f 983,280,1982,117,50 190,80 516,105 1425,1436,fi7 1060,4H9,780,1275,1558,33 f 3709,79 82,50 165,99 175,44 129,6± 887,52 120,67 252,99 1 7rJ4,2f)5 ,)70,4,7 5 438,60 13G,40 143,40 123,65 317,79 5 901,16 ~-----~ f f 25,- 16373,70 1027,50 1790,99 1158,44 409,64 2869,52 238,17 443,79 2270,37 1 H95,47 5 1885,17 1186,40 G42,40 903,65 1592,795 f 350,800,1250,117,1200,- f 100,243,50 261,43,263,- f 10,- I 1000,1000,- 319,168,182,169,133,- 1242,50 103,;H5,128,33,126,52 49,50 46,50 87,75 428,135,213,54,37,20 40,264,- f 1242,50 ;-)53,1358,50 1 G4B,193,158H,52 49,50 46,50 1406,75 1586,1247,952,8G2,37,20 866,1457,- f 10,- I 930,570,675,- 650,1000,I 176,193,f - I 1 f , ------- ------~-_: 2459,49 f -----------1·----------- 27302,31 5 ------------ - - - - - - - - 1 f 9 910,185 36,- 37247,50 ----------,1--------- f 9542,- , 2240;50 f 10,- f 3302,97 f 15095,47 f 22152,03 362 363 U I T G A VEN. Gem 0 ent e n. Naam der school. Personeel. 1 I N KOM S TEN. Subsidiën Totaal. van het Rijk. 7 van de provincie 8 Materieel. 4 Commissiën van toezicht. 5 van andere gemeenten, 'J Schoolgelden en andere inkomsten. 10 Totaal. Zuiver bedrag der uitgaven van de in kolom 1 bedoelde gemeenten. 12 2 q i) 11 Zuidhollaml. Bodegraven. Brielle. Delft . l\mbaehtsteckonsdlOol Avomlteekenschool School voor voortgezet theoretiseh vakonderwijs aansluitende aan de burgemvondschool Handelscursus Handelsavondsc11oo1 (geopen(l 1 September 1910) Avondschool voor ambachtslicclen Handelscursus Zeevaartkundige se11001 Ambaehtsteckenschool Zeevaartschool RUnschipperssehool Voortgezette cursus verbomlen aan de burger-avondschool Totaal f /"H8,25 1350,+ 430,- f 1BO,12 583,300, () 19,32 f f !J28,37 1 96;j,30~) f 30,- 504\),32 300,800,2500,- f i 1~)O,- f 2'>0,650,- 110,201,·167,2502,50 526,48 289,50 1813,170.+ 309,50 63,36+,- f 6UO,1251,3317,- f 3U8,37 712,30,j 1732,32 Idem. Dordredlt Gouda. . Idem. 's Gravenhage . Maassluis Rotterdam Idem. Vlaardillgen + 8H6,24 94ü,6ö;) 5 1;-)+,+8 4604,:2 854,13 572,26314,58 573,50 338417 1_- 91,85 21/",01 1 779,'12 839,69 5 420,45 7,66 3974,82 315,93 5 1179,32 ó _ 35,73 5 4988,09 1199,91 H934,20 5 +43,69 6 3274,58 579,ö6 30289,40 ElEl9,43,j 4588,49 f 1500,- 500,- 4502,50 526,+8 2/"89,50 3563,270,10 309,50 563,2414,- +85,59 673,43 4144,70 1880,69 0 3274,58 309,66 19979,90 326,43" :2 174,49 1500,1500,- 1000,250,100,- 25,l_f___ öOOO,500,1500,- 500,- f_~-_~-_--_Ö_Ö_8_78_,(_n_"_I-f-·~·~=1=0=1-Ö-9,_70_ 3 701,6ü 5 1746,25 6613,32° 2185,3412,50 2690,6924,98 7332,73 5 2150,6900,2350,-1256,97 f -~_9_0_,7_3_5_1 30,- 6612s,45;-1_1_'___1_6_1_0_0,___ '_1_'_____ 3_4_50_,______ I ~ _-~· _-~-_ _ -_-_··_-~_·-_-'_f_~-_~~_--_--_1-0û-~_1-5_,-9_s='_1'----f-----3-0-0-6-5,-9-S-- _t_:-_-_--_-3_6_-0_6_2_~4=_7_5-_--_-___ f Nool'dlJolland. Alkmaar. Idem Idem Amsterdam 1) . Bussum. Edam . . Enkhuizen Haarlem. Helder. . Purmerend. Terschelling Vlieland. Zaandam. . i Avonds('hool voor hallllwerkslieden Handolsavondeursus voor hanclels- en kantoorbedienden Handelsdagschool Gemeentolljke teekenschool Idem Avondschool voor aanstaande ambachtslieden Avondschool voor handelsonc1erw\js ZeevaartsehooI Teekensehool Zeevaartschool Idem Handelsavondcursus Totaal . . . . f 1 040,90 ö66,125 2657,33 5 255,71 1397,95 1290,53 1110,83;) 2336,2/"5 621,23 730,39 5 228,81 320,10 ----- I f i 4742,56 5 2312,37 5 9300,66 2440,71 4960,45 3980,03 8035,81 5 9669,01 2 771,23 7660,39 5 2 578,81 1 577,07 60029,62 If I I 1750,1 Ci:25,6000,i f 525,475,2500,- 293,75 171,25 6ö4,75 305,291,50 135,1870,1 503,96,25 754,25 265,50 1 052,50 4) f :2 5H8,75 2271,25 H164,75 1305,3614,2335,1870,899,63 1 496,25 7254,26 2 065,50 2237,50 (j f 2 173,81" 2) 41,12 5 135,91 3) 1135,71 134Ci,45 1645,53 6165,81 5 2769,38 1 274,98 406,14 5 513,31 660,43 f I 1000,1800,1400,- , 1400,800,- f 122,50 30,- --_.._-~~---_._-- -~.~ 5396,63 800,3250,900,675,f 24596,63 ! ~------: 600,3250,900,510,- ! Zeeland. Goes . . . Middelburg. Vlissingen Idem. Zierikzee. Avondsehool voor ambaehtslieden Avondschool voor hanchverkslieden a) Idem Handelsschool b) Avondschool voor vakonderwijs Totaal . . f 47263,42 5 f 12556,195 f 210,- 1 f ~----------I-----------------'------ -----------:------------------·------+------------i---------------I-----------------------------f f 10 960,- I f 122,50 I f 7402,75! f 43081,88 f 16947,74 f 3415,93 3643,75 3125,2068,34 3725,- f 561,20 348,74 1283,065 3689,09 5 675,945 f 25,90,- 4002,13 4082,49 4408,06 5 ! f 5757,43 5 4400,945 2000,2000,1500,2600,1500,- f 500,500,300,317,22 5 500,- f 5 5 f--- ~9 600~,~-f---15 97-8-,0-2---f- - -6-558,04- l_f ______ ____f____ 1_1,_5, 2_2_6_51_,_06__ 1 _~t_'_-~_-_-_2_1_]-r,_,-,2_-2_G-_I_~-__________ -1--~_· I I 337,30 f 106,- . 150,125,304,- I f-- -l022,30I-f-- ~---_. .~---~ - - - ----12 739,52 5 I f 2837,30 2606,1950,3042,22 5 2304- f . I ' 1164,83 1476,49 2458,065 2715,21 2096,945 9911,54 1----- 1) Hierbij wordt opgemerkt, dat de cursus geopend 1 December 1908 zieh nog sleehts over 3 leerjaren. uitstrekt, terw~jl het een 4-jarige is. 2) Hierbij wordt opgemerkt, dat deze opgave slechts betrekking heeft o]l het volle eerste en een gedeelte van het tweede leerjaar van den 3-jarigen cursus, omdat de sehool op 15 November 1909 geopend is. 3) In deze gemeente vvordt, behalve aan de openbare handclssehool, geen vakonderw\js rechtstreeks van gemeentewege verstrekt. De kosten dier handelsschool maken een deel uit van die der 3de H. B. S. met 3-jarigen cursus voor jongens, waaraan de handelsschool verbonden .is en ztjn derhalve op tabel A gebracht. 4) Hieronder een bedrag van f 500 als subsidie van het departement "Zaanstreek" der Maatsehappij van Nijverheid. De handelsavondcursus ving aan 15 September 1910. Door de provineie en de MaatschappU van Nijverheid werden de subsidiën over een vol jaar verleend (d. w. z. een cursusjaar) zoodat over 1910 geen "tekort" is ontstaan. ' a. Deze school is sedert 1 Mei 1909 ondergebracht in het gebouw der ambachtssehool. Onder de voorwaarden van het aan de vel'eeniging tot stichting enz. der ~~mbachtsschool verleende subsidie is o.a. opgenomen de verplichting, dat deze vereeniging aan de avondschool voor handwerkslleden kosteloos lokalen verstrekt en zorgt voor vuur, lieht enz. b. Geopend 1 September 1910. 064 B65 UIT G A V E Gem een ten. Naam der school. Personeel. 1 ~. - I K KOM S T E .... ~. ----- _ .. _--~-_._._--~--_._-------~_.---_. Materieel. 4 Commissiën van toezicht. 5 Subsidiën Totaal. 6 ' ,I i Schoolgelden en andere inkomsten. 10 i 1- -~,~~-----I! 'van 2 3 het Rijk. 7 de provincie 8 I 1 van andere gemeenten. 9 Totaal. 11 Zuiver bedrag der uitgaven van de in kolom 1 bedoelde gemeenten. 12 utrecht. Nihil. , Friesland. Bolsward. Schiermonnikoog. Harlingen Sehoterland. Stadsteekenschool School voor wis- en zeevaartkunde Handelsschool Avondteekenschool voor ambachtslieden te Heerenveen 'rotaal 350,6441,04 ! 2555,82 I 64,80 5996,27 5 i 11 _ _ _ _ _ _ _ i '1 - 1 'I f 283,32 5 - 414.80 I 6/24, 365 1 f 8552,09 5 5 3 ~ûo"Oo',= :1 u I f - (500,- I 500.- = - i f ' f f -459,/5 216,11 1 1 -;-009,/5 4216,/1 1 1 414,80 285,38 G 43B5,38 o 1985,- i 447,86 -f-"--1-1-3-31-,-86- -f--'-6-7-92-,2-61) = _________ 43~i3() f f 1 2 1000.- I __ ___ .__ 3_5_3_,8_8_1 ___ 290,i ,_ 1 588.98 18 124,12- -'t-'-'---1-0-4-50-',-\- _ _ _ _ 1_3_00_'_I:__ _ _ 3_5_3,_88_ ._f _ _ _ _ 9_6-_6,_.4_(i_--_-i_·f ___1_3_0_7_0_,S_4_-_T_f_-'_·-_-_--_·__ 5_-0_-3_B-_:::_H_-_ f 1 I ~._~_)0_0_,-_...!' i 2424,40 ;-3HJ,O(5 1000,Bli4,52 5 : 1 ~~43}88 Overijssel. Deventer. Idem Enschedé. Kampen Idem Ambachtsschool Handelsschool f 16142,22 2527,50 f 5545,31 1) _ ._ _ 11' 21 (587,5B 3 342,80 I 1 f 10 000,1 500,3500,2000,- f f (-jO/,20 8B1,75 f 1B 081.60 2650.81 (5202,95 2484,02 5 f 6!:Jl ,99 815,30 2) I 9567,54 2330,08 Ambachtsavondschool 2916,Avondschool voor handwerkslieden /29,26 Avondschool voor handels· en kantoor5 bedienden ___ ,.__.__2_8_8_8_,___________6_2_5_,9_5_+ 10 045,905 34041,26 f f 'l'otaal 1 11 89/,62 ! 3 M5,26 : - 1/02,95 119,50 I · 5604,6/ :l) 1161,23" 202/,5(-j 1 _____ 3_5.1_3,9:-s-~.1 !, -----\ f 44 08/.16 5 Groningen. Delfzijl Ten Boel' Warffum. Wimlchoten. School voor zeevaartkunde Avondteekenschool voor ambachtslieden Avondteek8nschool voor ambaehtslieden Gemeent8lijke handelsschool Totaal f , 1------------1------- ------'--1 I 1 ... ___ f 18000,- 1_00_0.,=-~_ __ 6000,200,f 351,39"1_ _ 44,)$).38 I __________._________ I . . 1486,395 f B 39fi.40 ~I'f--' 25 855,78 ~B5.= ' f 1--------i r- f ----2-8-2-3--1--,3-8·-~---- 7122,50 B45,1004,-:11706,08 f 405,255 1R8,50 55,94 631,07 5 f /52/,/5 5 f 1 ;)00,05,50 I - f 11/,13,50 1 /21/.-: f 269,6~4,13r, 1 ~~ool 214.50 4B5,80 G 2861,6(P f f 20177,58 f 123077 ______. _ _ _ ___ ,f 21408,35 · f 11 600,- - - - - - - \ 1 1~;~:~~5r 1836,51 1928,97 3765,48 5~~~:= : ___. ~~~_~~_) f 1_ _ _____ 1243,02 Drenthe. Assen. Meppel Handelsafdeeling verbonden burgeravondschool idem 'T'otaal aan de f 1- - - - - - - - - - - - - - - 1 ------,1--------,--------, I 1 - 1- __ ._. ._""~~::~5 f f ! ' 94/5,49 f 1/585,625 i 4/42,605 B 822,/2" 1 ! 1800,1860,3660,- f 36,51 68,97 105,48 1350,/2 557,71 218,73 649,92 5 324,165 102,75 3204.79427,% f 600,/3 5 ! f f f I~-~-I 1600,-650,2250,- f f 250,.. 12(-j,25 122,248,25 f f 1/26,25 1022,2748,25 f --- 110215 906,97 -------_._-- _--------_.- .~-- . . . . f f f - 250,- f f 101/,23 Umburg. Maastricht Roermond Idem Venlo. Idem Venray Teekeninstitu u t Teekenschool Handelscursus Teekensehool Handelscursus Gemeen te-am bach tsteekensehoo I 'l'otaal 'rotaal Generaal f I 1 5748,35 f 5700,2243,33 2 840,835 3240,835 380,60 20153,95 2~Î0 3/2,72 i f - · - - - - - - - - - ~-- _ _ _ _ _ ~I ______ - /099,0/ f 625/,11 2462,06 I 3 490,76 I 3565,- \ 483,35 I ----=----- 375401,405 f I I 3000,- f 4500,871.20 2 000,1650.- ; i 138750,88 f 300,300,18/,300,300,- i 135,-1 35 (511,13 I f : f 136,GO 211,282,25 92,60 230,52,20 1004,45 40352,4(-j5 f f f f f f ' 23 357,95 '\.!._._1_2_0_2_1_,2_0_1_~'_ _ _ 1_5_22,- J 1311,38 lif 8486,50 f 5011,1340,/5 2392,60 2180,18/,20 "14547,65 -- f 216025,85 5 f B 662,57 1246,/1 1121,61 1098,26 1 B85,296,15 8810,30 1598/6,55 f Onder deze uitgaven zijn ook begrepen de kosten yan onderhoud, vuur en licht. 2) In deze bedragen zijn niet begrepen de rente en aflossing yall de kosten van inrichting yal1 localiteiten enz. welke ten laste van de gemeente zUn. 1) 92 866 Subsidiën door gemeenten verleend aan bijzondere vakscholen in 1910. Gemeente. 1 Naam der school. 2 Subsidie van de gemeente waar de school gevestigd is. 3 Subsidiën van andere gemeenten.. 4 Totaal. 5 Noordbrabant. Baardwijk Bergen op Zoom Boxmeer Breda Drunen Eindhoven Geertruidenberg Gilze c a . Helmond Made e a . Idem Mill c. a. Oosterhout .. Oss . Idem Oud- en Nieuw-Gastel. Raamsdonk Schijndel Idem Tilburg Idem Veghel Vught Idem Waalwijk Waspik Zevenbergen Handelsonderwijs van de Hanze-afdeeling Ambachtsschool Boekhoudcursus Kook- en huishoudschool Vakcursus in het schoenmakersbedrijf Ambachtsonderwijs voor Eindhoven en omstreken Teekenschool Handelscursus Idem Teekencursus Handelscursus Teekenschool Handelscursus der Hanze Idem Ambachtsschool Teekencursus der Hanze Teekenschool Handelscursus Teekenschool Ambachtsschool Industrieschool Handelscursus ,,de Hanze" Hem Teekenschool Rijksvakschool voor leerlooiers en schoenmakers Teekenschool Handelscursus ,,de Hanze" Totaal . . t. 35,3 095,100,300,300,2 100,199,61 75,100,80,45,300,100,150,500,50,150,60,100.8 500,3 000,50,75,600,40 000,100,50,- f 340,- 35,3 095,100,300,300,2 440,199,61 75,100,75,300,100,650,50,150,160,11 500,50,675,40 000-, 100,50,- f 60 164,61 f 34 0,- f 60 504,61 Gelderland. Apeldoorn . . Idem Arnhem Idem Idem Idem Idem Barneveld . Borculo Brummen Culemborg Didam . Ambachtsschool en daaraan verbonden avondschool voor toekomstige ambachtslieden Bijzondere gesubsidieerde cursus voor handelsonderwils van de Handelsvereeniging Ambachtsschool Teekengenootschap ,,Kunstoefening" Industrieschool voor meisjes Kook- en huishoudschool Vakschool voor kleermakers Avondvakteekenschool Teekenschool Idem Culemborgsche huishoud- en industrieschool Avondteekenschool f 5 750,110,16 000,- f 4 000,8 250,3 000,550,50,1 075,28,90 125,277,50 11s······· f 5 750,110,16 530,4 000,8 250,3 000,550,50,-1) 2) 1 075,3) 28,90 125,277,50 11.··ss· 530,- 1) Voorts lokaal, vuur, licht, onderhoud en schoonhouden. 2) Zoogenaamd : ,,Gemeentelijke". 3) Vrij lokaal, vuur en licht, ter waarde van f 28,90. 367 Gemeente. 1 Dinxperlo Naam der school. '2 Subsidie van de gemeente waar de school gevestigd is. 3 100,i 400,400,1 000,160,120,300 100 200 100 150 150 5 820,- Subsidiën van andere gemeenten. 4 · Totaal. 5 1) Doesburg Idem Doetinchem (Stad) . . Eibergen Geldermalsen Harderwijk Hattem . Hummelo Lichtenvoorde Millingen Neede Nijmegen Idem Idem Idem Putten Ruurlo . Steenderen Tiel Idem Voorst . Idem Idem . Vorden .. Wageningen Winterswijk Wisch . Idem Zevenaar Zutphen Idem . Idem Idem Teekenschool van de Vereeniging ,,de Bouw- f vakken " Ambachtsschool Avondvakteekenschool Ambachtsschool voor Doetinchem en omstreken Teekencursus Avondteekenschool voor ambachtslieden der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Vrouwen -arbeidsschool Teekenschool der Vereeniging tot bevordering van vakonderwijs Teekenschool te Laag-Keppel Avondteeken school Teekenschool van het R-K. kerkbestuur Teekenschool Ambachtsschool der Vereeniging Ambachtsonderwijs voor Nijmegen en omstreken Teekenschool R-K. Volksbond Handelsavondcursus van de Nijmeegsche Handelvereeniging Nijmeegsche kook- en huishoudschool Vakteekenschool der Vereeniging tot bevordering van vakonderwijs Teekenschool Teekenschool der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Ambachtsschool van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, Departement Tiel Kookcursus van de afdeeling Tiel van den Volksbond Vereeniging voor ambachtsonderwijs te Terwolde Vereeniging ,,Vakteekenschool" in het dorp Voorst Vereeniging ,,Ambachtsonderwijs " te Twello Nutsteekenschool Teekenschool der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Ambachtsschool voor Winterswijk en omstreken met daaraan verbonden avondteekenschool en textielcursus Vakschool ,,Terborg-Silvolde " te Terborg Teekenschool van de Vereeniging ,het Bouwvak ", te Varsseveld Vakteekenschool Ambachtsschool Industrieschool voor meisjes Kookschool Cursus voor het boekhouden en de handelswetenschappen Totaal . . f f 100,i 580,400,1 000,160,120,800,100,200,100,150,150,5 820,400,200,700,275,84,50,3 885,100,25,25,25,50,510,8 200,190,250,100,3 300,500,780,100,- f 180,- 2) ) 400,200,700,275.84,50,- - 3 100,100,25,- 285,- 25,25,50,450,- 60,- 3 200,190,250,100,3 300,500,780,100,63 120,40 f · 1 055,- t. 64 175,40 1) Vrij lokaal, vuur en licht, ter waarde van f 50. 2) Zoogenaamd ,,Gemeentelijke". 3) Kosteloos gebruik van een gemeentegebouw. 368 Gemeente. 1 Naam der school. '2 Subsidie van de gemeente waar de school gevestigd is. 3 Subsidiën van andere gemeenten. 4 Totaal. 5 Zuidholland. Alblasserdam Alphen . Oud-Beij er la i1d Bridle Delft Dordrecht Idem . Idem Idem . Giessendam Gorineheill Idem Gouda . 's Gravenhage Idem . . Idem Idem . Idem . Idem . Idem Idem Idem Idem Idem Idem Vakteekenschool voor Alblasserdam en om streken Ambachtsteekenschool van het Departement Alphen-Oudshoorn der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Ambachtsschool voor de Hoeksche Waard Ambachtsschool voor Brielle en omstreken Handelscursus van de Vereeniging ,,de Hanze", afd. van de R.-K. Middenstandsvereeniging ,,de Hanze". Ambachtsschool Houtsnijklasse der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Vakteekenschool Dordtsche Industrie- en Huishoudschool voor meisjes Teekensehool der Bouwvakvereeniging ,,de Eendl acht" Ambachtsschool Handelscursus Ambachtsschool voor Gouda en omstreken Academie van Beeldende Kunsten Ambachtsschool Burgeravondschool, verbonden aan de ambachtsschool Ambachtsteekenschool der afd. 's Gravenpage van den Ned. R.-K. Volksbond Ambachtsteekenschool der Vereeniging ,,de Patronaatscommissie" (gesticht Groenestein aan de Loosduinscheweg) Ambachtsteekenschool der St. Joseph's Gezellenvereeniging Ambachtsteekenschool der Vereeniging ,,de Patronaatscommissie van den R.-K. Vriendenbond St. Pancratius" Ambachtsteekenschool der Vereeniging . van den H. Vincentius van Paulo Ambachtsteekenschool der Vereeniging ,,de Patronaatscommissie", te Scheveningen (Kerklaan n°. 1) Ambachtsteekenschool van het Departement Scheveningen der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Industrieschool voor meisjes Vakschool voor meisjes 640.125,300,500,100,6 500,140,-4) 640,275,415,820,100,, 100,325,2 250.25,2 750, -140,- 6 640,100,325,2 250,r 25 ,2890,100,4 000.33 000,41549,4 000,350,375,350.300,r 250,, 550,, 100.4 000.33 000, 41 549.4 000, 350, -- 6) 875 ^ 3^0.300.250.550,400, -9 500,6 500,- 7) 400,9 500,6 500,-_ 1) De gemeente verschaft bovendien localiteit en vrij vuur ; kol. 4 : Aarlanderveen f 50, Oudshoorn f 100. 2) Kol. 4: Zuid-Beijerland f 20, Heinenoord f 20, Numansdorp f 50, Strijen f 25. 3) Kol. 4 : Abbenbroek f 20, Geervliet f 20, Heenvliet f 25, Hellevoetslus f 50, Nieuw-Helvoet f 50, Nieuwenhoorn f 40, Oostvoorne f 30, Rockanje f 25, Vierpolders f 10 en Zwartewaal f 50. 4) Kol. 4 : Alblasserdam f 10, Barendrecht f 35; Dubbeldam f 15, Heerjansdam f 20, Papendrecht f 10 en Zwijndrecht f 50. 5) Kol. 4 : Arkel f 25, Kedichem f 10, Leerdam f 25, Sliedrecht f 30, Werkendam f 25, Woudrichem f 25. Bovendien verschaft de gemeente localiteit. 6) De gemeente verschaft het gebouw, benevens duinwater, bezoldigt den concierge en draagt zorg voor onderhoud en schoonhouden van het gebouw. 7) De gemeente verschaft bovendien localiteit met vuur en licht. 369 Gemeente. Naam der school. Subsidie van de gemeente waar de school gevestigd is. 3 Subsidiën van andere gemeenten. Totaal. 5 1 's Gravenhage Idem . . Hellevoetsluis Hendrik-Ido-Ambacht . . Katwijk Idem Krimpen a/d IJssel. . Leiden . . Idem . Idem Idem . Idem . Idem . Idem . Leiderdorp . Maassluis . Melissant . Middei harnis Monster . Noordwijk Idem Ouclewater Idem 2 ; Vakcursus voor barbiers- en kappersbedienden f Vakschool voor kleermakers Ambachtsteekenschool Vakteeken school van de Patroonsvereeniging ,,Ons Belang" Ambachtsteekenschool Visscherij school Ambachtsteekenschool Teekenschool van den Nederlandschen Protesta,ntenbond Handelscursus van de Handelsbediendenvereeniging ,,Kennis is Macht" Practische Ambachtsschool Opleiding tot instrumentmaker Teekenschool der afdeeling ,,Leiden" van den Nederlandsch R.-K. Volksbond Teekenacademie ,,Ars Aemula Naturae" School van het Genootschap ,,Mathesis Scientiarum Genitrix" Ambachtsteekenschool Visscherij school . Cursus in bouwkundig teekenen Ambachtsschool voor Overvlakkee en Goedereede Teekencursu s der Bouwvakpatr oonsver eenigi.ng Ambachtsteekenschool Visscherij school Avondteekenschool van het dep. Oudewater der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Handelscursus van de R.-K. Middenstandsvereeniging .,de Hanze" (op 1 Maart 1911 op-° geheven) Vakteekenschool der Vereeniging ,,Ridderkerk Vooruit" Vakteekenschool der Vereeniging ,,Ridderkerk's Belang" Academie van beeldende kunsten en technische wetenschappen Ambachtsschool 4 f f 250,1 000,150,125,100,100,200,150,1 595,5 650,1 000,750,75.9 000,65,100,25,250,- 250, --1000,190,125,100,100,200,150,- 40,- 1) 2) 3) 4) 5) 1 595,5 650,1000,750.75 9 000, 80,100.25, ^ 47J,, 6) 15 7) 225,50,-- s) 9) 50,125,100,100,100,- 125,100,100,100,- 10) 11) 12) Ridderkerk Idem Rotterdam . Idem 150,-150,79 237,08 44 000,- 13) 150,- 1 50,14) 79 237,085 44 000,- 1) De gemeente verschaft bovendien localiteit, vuur en licht. Kol. 4 : Nieuwenhoorn f 19, Nieuw Helvoet f 30. 2) De gemeente verschaft bovendien localiteit. 3) Als voren met vuur en licht. 4) De gemeente verschaft bovendien de localiteit. 5) De gemeente verstrekt bovendien de localiteit. 6) De gemeente verschaft bovendien de localiteit. 7) Kol. 4. Zoeterwoude. 8) Kol. 4: den Bommel f 40, Dirksland f 15, Goedereede f 10, Harlingen f 10, Nieuwe Tonge f 10, Sommelsdijk f 100, Stad a/h Haringvliet f 20, Stellendam f 10. 9) Kol. 4: 's Gravenzande. De gemeente Monster verschaft localiteit met vrij vuur en licht. 10) De gemeente verschaft bovendien de localiteit. 11) De gemeente verstrekt bovendien localiteit met vuur en licht. 12) Als voren. 13) De gemeente verschaft 2 avonden per week localiteit met vrij vuur en licht. 14) De gemeente verschaft bovendien de localiteit. 93 370 Gemeenten. 1 Rotterdam Idem Idem I dem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Schiedam . Idem . Idem Idem Schoonhoven . Vlaardingen . Idem Voorburg Voorschoten . Woerden Zwijndrecht Naam der school. 2 Teekenschool in de Duyststraat Teekenschool in voormalig Charlois Teekenschool der Vakliedenvereeniging ,,Samenwerking" Teekenschool der St. Joseph's Gezellenvereeniging Teekenschool der afd. ,,Rotterdam" van de Nederlandsche R.-K. Volks bond Industrieschool voor meisjes School voor vrouwenarbeid Vereeniging voor avondnaaischolen Handelscursus van ,,Mercurius" Kleermakersvereeniging ,,Eendracht maakt macht" Christelijke Kleermakersvereeniging ,,Plicht en recht" Vakcursus voor barbiers- en kappersbedienden Afd. ,,Rotterdam" van den Nederlandschen Behangers- en Stoffeerdersbond Vereeniging ,,Opleidingsschip voor de Handelsvaart" Ambachtsschool voor Schiedam en omstreken Teekenschool van den R.-K. Volksbond Handelscursus van de R.-K. Middenstandsvereeniging ,,de Hanze" Huishoud- en Industrieschool Teekenschool van de Nijverheidsvereeniging voor goud- en zilversmeden Visscherij school Handelscursus van de R.-K. Middenstandsvereeniging ,,de Hanze", afd. Vlaardingen Teekenschool van de Patronaatscommissie Ambachtsteekenschool Ambachtsteekenschool Vakteekenschool van de Patroonsvereeniging ,,Eendracht" 'totaal . Subsidie van de gemeente waar de school gevestigd is. 3 3 642,76 2 550,1 130,750,100,8 625,5 365,90 2 500,400,250,200;- Subsidiën van andere gemeenten. 4 f Totaal. 5 3 642,76 2 550, 1 130, 750,100, 8 625,5 365,90 2500,400,250,200,150,150,1000,- 9 000,500,100,- f 680, 1) 9 680, 500, 100,2 500,700,- 2 500,7 00,400,125,50,150,, 350,300,- 3) 4) 400,125,50,150,350,--300; 302 24 9 , 745 5) 6) f 300 374,745 f . 1 875, f Noordholland. Alkmaar Idem Amsterdam Idem Idem Idem Idem 1) Ambachsschool Huishoud- en Industrieschool 1°. ambachtschool 2°. ambachtschool en burgeravondschool Industrieschool Maatschappij Werkende Stand Snijcursus voor kleermakers Dagteekenschool voor meisjes 6 200, 2 500,30 402,72 5 49561,7 3 300,225,6 000,- 815, 180,- 7) f 7 015, 2 680, 30 402,72 49 561,17 3 300,225,6 000,- Kol. 4: Kethel f 50, Overschie f 200, Vlaardingen f 380, Maassluis f 50. N) De gemeente verschaft bovendien localiteit en vrij vuur en licht. 3) De gemeente verstrekt bovendien de localiteit. 4) De gemeente verschaft bovendien localiteit en vrij vuur en licht. 5) ,De gemeente verschaft bovendien localiteit. 6) Als voren. 7) De gemeente voorziet in het gebouw der school, waarvoor een jaarlijksche huurprijs wordt genoten van f 2000. 371 Gemeente. Naam der school. ^^ ^ 1 Amsterdam Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Assendelft . Blokker . Bussum . Subsidie van de gemeente waar de school gevestigd is. `3 Subsidiën van andere gemeenten. Totaal. ^ ^ 4 f Enkhuizen Haarlem. Idem . Idem Idem Idem Idem . Industrieschool voor vrouwelijke jeugd Quellinus Teekenschool Zeevaartkundige school School voor kunstambachten Tilnmerliedenschool ,,Concordia Inter Nos" Teekenschool Scheepsbouw ,,de Eenheid" Idem ,Patrimonium" Idem ,,R.-K. Volksbond" Teekenschool St. Joseph'sgezellenvereeniging Genootschap : Architectura et Amicitia Avondschool voor volwassenen Scholen Vereeniging Handelsonderwij s Vakschool voor schoenmakers Kweekschool voor machinisten Idem cursus koopvaardij -maatschappij Avondschool Vereeniging ,Ons Huis" buiten cie Muiderpoort Schoolvereeniging Handenarbeid Idem Voortgezet handelsonderw. School Behangers-patroonsvereeniging ,,Samenwerking" School Behangers- en stoffeerders-vereeniging ,,Steeds voorwaarts" School Patroonaats-commissie van de H. Anna Teekencursus der Timmerliedenvereeniging ,,Het streven naar verbetering" Teekenschool der Afdeeling Blokker Zwaag van de Vereeniging tot bevordering van het vakonderwijs in West-Friesland Schildercursus van de Vereeniging ,,St. Lucas" onderafdeeling van R.-K. Werkliedenvereeniging ,,St. Jozef" Visscherij school School voor kunstnijverheid Ambachtsschool A vondvakteekenschool van idem Industrie- en huishoudschool Teekenschool der afdeeling ,,Haarlem" van den Ned. R.-K. Volksbond Vakcursus van de afdeeling ,,Haarlem" van den Ned. Behangers-, Stoffeerders- en Beddenmakersbond Vakteekenschool te Halfweg Ambachtsschool Curcus in kook- en huishoudonderwijs voor meisjes uit de volksklasse Handelscursus van de R.-K. Vereeniging van den handeldrijvenden en industrieelen Middenstand Afdeeling ,,Hoogwoud" van de Vereeniging voor vakonderwijs in West-Friesland Ambachtsteekenschool f 8 636,7 100, 2 350,5 491,07 5 5 461,335 1 900,4 850,1 850,1 375,2 300,1 300,6 000,7 92,08 5 ·?98,? 000,300,- 8 636 , 7 100 2 350 5 491 , 075 , , 5 461 , 335 1 900 , 4 850 1 850,1 375,2 300,1 300, 6 000,792,08 5 298,2 000,300,, 300,, 3 500,1 200,50,350,50,- 300,3 500,1 200,- 350,50,f 10,- 10,150,, 20,150,1 4 000,7 150,1 200,, 4 000,300,100,- 405,505,- 4 000,7 555,1 200,4 505,300,100,- Haarlemmerliede en Spaarnwoude Helder .. Hilversum . Idem Hoogwoud . · Huizen 300,2 700,125, 80,30,501,95 20,- 320,2 700,125,80, 30,501,95 1) Vrij gebruik van twee schoollokalen, met kosteloos vuur en licht. 2) Onder nevenstaand bedrag zijn begrepen : een subsidie van f 450 en de kosten van vuur en licht in- en het schoonhouden van de lokalen der openbare school, waarin bedoelde school wordt gehouden. 372 Subsidie van Gemeente. 1 Subsidiën van andere gemeenten. Totaal. Naam der school. 2 Vakteekenschool van de Patronaatscommissie St. Vitus" Visscherijschool Afdeeling Medemblik der Vereeniging tot bevordering van vakonderwijs in WestFriesland Aan het hoofdbestuur dier vereeniging Afdeeling Midwoud der Vereeniging ter bevorder ing van vakonderwijs in West-Friesland Vereeniging tot het geven van teekenonder,, de gemeente waar de school gevestigd is. 3 f 350.25,60,20.20,300.250,10,75,60,100,10,- 4 I 0,1) 10,2) f 5 350,25,60,20,30,300, 250,20,75,60,100,10,- Laren Marken . .. Medemblik Idem . Midwoud Nieuwer-Amstel . . Idem . Obdam . . Ouder-Amstel Schagen . . Idem . . Schellinkhout f wijs te Amstelveen Afdeeling ,, Amstelveen" van den Ned. Boeren- Velsen . Weesp . Idem . Idem . Wervershoof Westwoud .. Winkel Wormerveer Wognum . Wijdenes . bond Teekensehool Teekenschool der St. Aloysius Vereeniging Departementale school voor huisvlijt ' Bouwkundige teekenschool Afdeeling ,,Schellinkhout" der Vereeniging tot bevordering van het vakonderwijs in WestFriesland ten behoeve van hare teekenschool te WVij denes Visscherij school Teekensuhool der afdeeling ,,Weesp" van het Nederl. Werkliedenverbond ,,Patrimonium" Teekensehool van de afdeeling ,,Weesp" van den Ned. Roomsch- Katholieken Volksbond Handels - avondcursus van de vereeniging ,,Handeldrijvende Middenstand" te Weesp Afdeeling Wervershoof der Vereeniging tot bevordering van het vakonderwijs in WestFriesland Afdeeling ,,Westwoud" der Vereeniging tot bevordering van het vakonderwijs in WestFriesland Afdeeling ,,Winkel" der Vereeniging tot bevordering van het vakonderwijs in WestFriesland Ambachtsschool 1 500,100,100,290,40,25,20,375.10,- 20,110,20,- 1 500,100,00 100,290.40,45,20,375,110,30,- Vereeniging ter bevordering van het vakonderwijs in West-Friesland (cursus vakonderwijs) Afdeeling ,,Wij denes" der Vereeniging ter bevordering van het vakonderwijs in WestFriesland Totaal . . . . f 185 029,335 f 2 105,- - f 187 134,335 Zeeland. Aardenburg Goes Hontenisse Hulst Teekencursus Ambachtsschool f 4) Teekenschool Ambachtsschool 100,1050,50,650,- f 3) f 107,50 645,- 100,1157,50 50.1 295,- 1) Betreft den cursus 1909-1910. 2) Betreft den landbouwcursus 1910-1911. 3) Bovendien bijdragen door het burgerlijk armbestuur te Goes f 300 en door de Vereenigde Artsbesturen van 's Heer Abtskerke f 60. 4) Benevens het vrije gebruik van twee schoollokalen en van enkele leermiddelen. 373 Gemeente. 1 Naam der school. 2 Subsidie van de gemeente waar de school gevestigd is. 3 f 1) Subsidiën van andere Totaal. 5 150,32, 50 5 500,172,68 180, gemeenten. 4 Hulst Kortgene Middelburg Idem . Neuzen . Idem Oostburg Tholen Vlissingen Zierikzee Avondvakteekenschool Am bachtsteekenschool Ambachtsschool Cursus voor handelsonderwijs Vakschool van de vereeniging ,,Vereenigde handwerkslieden" Vakschool van de Christelijke Werkliedenvereenigilig A mbachtsschool School voor hand- en bouwkundig teekenen Zeevaartschool Am bachtsschool Totaal . 150, 2,50 5 500,172,68 150,- 30,- 30.- N 2) 400,175,1 831,75 1000,11 281,93 7 60 , 55.3) 185.1812,50 f 1 160,230.1831,75 1 185,13 094,43 . Utrecht. Utrecht .. Vereeniging cle Ambachtschool te Utrecht f van Maartensdijk f 50 van Zeist .. 25 van Maarsseveen .. 10 17 000.6 000,1 200,-75,- f 17 085 , Idem Idem . Idem . Idem Idem Idem . Idem . Amersfoort Idem Idem Baarn . U trechtsche Industrie- en Huishoud school Kleermakers-patroonsvereeniging Afdeeling Utrecht Nederlandsche Behangersen Stoffeerdersbond Afdeeling Utrecht Algemeene Nederlandsche Typografenbond Vakschool voor de Typografie Middelbare Technische school voor de bouwkunde Schildersvereeniging ,,Door eendracht Sterk" Ambachtsschool voor Amersfoort en omstreken Industrie- en huishoudschool Avondteekeneursus Ambachts-teekenschool van het Departement Baarn der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Vereeniging de Teekenschool te Breukelenenrode Vereeniging ter bevordering van het teekenen vakonderwijs Avondteekenschool van Maarssen en Maarsseveen Vereeniging voor vak en teekenonderwij s - 6 000,1 200,7·J,^^ ,^0 250,8 250.50,Van Baarn f 120 Soest ,, 15 77 Nij ke -k ,, 60 77 Hilversum 7, f 125 ^ r J·^)^0,- _ 8 250.50,- 4 000,2 500,850,1 000.- 4 320,2 500.350.i1 000. - Breukelen-Nij en rode . IJsselstein . Maarssen Montfoort . 300, - Van Breukelen St. Pieters f 25 3007 325,- 300,- 1 80,- Van Maarseveen 4) f 60 175,- 240,175.-- 1) Benevens het vrije gebruik van twee schoollokalen en van enkele leermiddelen. 2) Benevens vrij gebruik van schoollokalen, niet verwarmd en verlicht. Door de afdeeling Tholen van de Maatschappij ,,Tot nut van 't algemeen" werd een 3) Samengesteld als volgt : . f 1231,75 Zeevaartschool . 600,Machinistencursus. f 1 831,75 4) Met vrij gebruik van een verlicht en verwarmd lokaal. subsidie van f 50 verleend. 94 374 Gemeente. 1 Soest Wijk bij Duurstede. Zeist Idem Naam der school. 2 Openbare teekenschool der St. Jozef-jongelingen-vereeniging Teekenschool van de afdeeling Wijk bij Duurstede der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Ambachts-avondschool te Zeist Volkscursus in koken en huishoudkunde, gehouden vanwege het Departement Zeist der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Totaal . . . Subsidie van de gemeente waar de school gevestigd is. 3 f i) Subsidiën van andere gemeenten. 4 f Totaal. 5 400,60,1 600,100,- 400,60,- 1 600,100,- f 48 840,- f 500,- f 49 330,- Friesland. Harlingen Idem Idem . Leeuwarden Idem Schoterland Smallingerland Sneek Idem Idem Bolsward School voor wis- en zeevaartkunde Ambachtschool Idem Idem Leeuwarder industrie- en huishoudschool De vereeniging ,,Ambachtschool voor Heerenveen en omstreken" te Heerenveen Ambachtsschool te Dragten Ambachtsschool Handelscursus van de Vereeniging ,,Middenstand" School voor voortgezet technisch ambachtsonderwij s Ambachtsteekenschool Totaal . f 2) 107 5,3 000,1 50,8 000,1 7 00,982,50 1500,1 700,475,- f 1075.- f 250,3 400,8 000, 1 700,2 032,25 1 760,2 100, 4 75,500,250,- 1 049, 75 260,400,- 500,250,f 19 332,50 f 1 959,75 f 21 292,25 Overijssel. Avereest Borne Deventer Idem . . . Haaksbergen . . Stad-Hardenberg. Hasselt . . . Heino Kampen Oldenzaal . 01st . Vereeniging voor ambachtsteekenonderwij s Cursus in het bouwkundig teekenen gegeven in eene zaal der R. K. Werkliedenvereeniging St. Jozef Vrouwen arbeidsschool Cursus voor handelsonderwijs Teekencursus Vak-teekenschool Vak-teekenschool van de afdeeling ,,Hasselt" van den Volksbond tegen drankmisbruik Teekenschool ,,de Eendracht" School voor handenarbeid Ambachtsavondschool Teekenschool van het Departement ,,Olst" der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen f 225,30,7 583, 150,80, 130, 200,100, 400, 300,100,f f r 2^.--, 30,- ) 139,75 7 722,75 50,- 1 220,5) 80,350,200,100,- 6) 400,300,100,- En vrij gebruik van een lokaal. N) Voor een cursus in hoef beslag. 3) Diepenveen f 100. 01st f 39,75. 4) Gramsbergen f 140. Ambt-Hardenberg f 80. 5) De gemeente stelt voor het onderwijs ter beschikking van de Vereeniging de beide localiteiten der bewaarschool, tegen eene vergoeding van f 100 per jaar. 6) De inrichting betaalt aan de gemeente voor het gebruik van twee lokalen der openbare school en voor licht en verwarming f 75 per jaar. 1) 375 Gemeente. Naam der school. 2 1 Stad-Ommen Steenwijk Subsidie van de gemeente waar de school gevestigd is. 3 f Subsidiën van andere Totaal. 5 f gemeenten. 4 1) Wij he Zwolle Idem Idem Idem Vak-teekenschool Ambachtsschool van de Vereeniging tot bevordering van het ambachtsonderwijs voor Steenwijk en omstreken Ambachts- en teekenschool van de Ambachtsvereeniging Practische ambachtsschool Industrie- en huishoudschool voor meisjes Cursussen voor handelsonderw. van de Zwolsche Vereeniging van handels- en kantoorbedienden Teekenschool ,,St. Lucas" van de St. Josephvereeniging Totaal . 150,-- 2 200,-- 1 150, f 100,-- N) 410,-- 250,-- 2 6 1 0, -- 3) 150, 5 835 ; 4) 6) 5 500.-- 1000,-- 5) 7) 335,-- 55,-- , 800.-- 150,-- j 1055,-- 800,-- 1 50,-- -- f 1259,75 f 18 748,-- 20 007,75 Groningen. Groningen Idem Idem . Idem Idem Idem Appingedam Baflo Bedum Delfzij l . Grijpskerk . . Hoogezand Leek . . Leens. Academie van beeldende kunsten ,,Minerva" Ambachtsschool met daaraan verbonden avondteekenklasse en machinistenklasse Industrieschool voor meisjes Kook- en huishoudschool Zeevaartschool Vakschool voor kleermakers Ambachtsschool van de Vereeniging ter bevordering van het ambachtsonderwijs voor Appingedam en omstreken Naai- en verstelcursus Vakteekenschool Teeken- en rekenschool vanwege het Departement Delfzijl van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Nutsvakteekenschool Cursussen in het boekhouden, handelsrekenen, teekenen en verstellen van kleergin, uitgaande van de Vereeniging het Plaatselijk Nut te Hoogezand en Sappemeer Vakteeken school Vakteekenschool, opgericht door de afdeeling Leens van de Groningsche Maatschappij van Landbouw en Nijverheid f 3700,-- 8 999,76 3 000,-- 1000,-- 200,-- 2 200,-- , 100.-- 200,-300,-100. -- 8) f 3 700,-- 8 999,76 ) 3 000,1000,-- 200,2 620,-- 420,-- 100,-- 200,300,-- 100,-- 100,-- 100,200,-- 230,150,-- , 165,- 230,315,-- 1) Ambt-Ommen. 2) Oldemark f 25. Steenwij kerwold f 180. Wanneperveen f 15. Havelte f 30. Meppel f 60. Vledder f 20. .Ængwirden f 10. Weststellingwerf f 70. Bovendien ontving de vereeniging als bijdrage over 1910 van : de Maatschappij van Weldadigheid te Frederiksoord f 130. het departement Steenwijk der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen f 25. 3) Bovendien heeft de vereeniging kosteloos in gebruik een gemeentegebouw, waarin de schoollokalen zijn gevestigd en een stukje grond waarop eene werkplaats door de vereeniging is gebouwd. 4) En de noodige lokalen. 5) Stad-Almelo f 45. Avereest f 25. Dalfsen f 10. Ambt-Hardenberg f 20. Hengelo f 40. IJsselmuiden f 10. Kampen f105. Raalte f 5. Wierden 10. Zwartsluis f 10. Zwollerkerspel f 45. Opsterland f 10. 6) 7) Door de gemeente is in 1905 voor f 25 000 deelgenomen in een rentelooze leening tot stichting van eene nieuwe school. Stad-Almelo f 30. Avereest f 25. 8) Bovendien het gebruik van de benoodigde lokalen. 9) Kosteloos gebruik van gemeentelokalen. 37H 376 Gemeente. 1 Loppersum Loppenmm. Naam Naam der school. school. I 2 Cunms in bouwkundig toekenen vanwege het bouwkundig teekenen vanwege Cursus Departement Loppersum van de Maatschappij Departement Loppersum van de Maats('happ~j tot Nut van 't Algemeen tot Nut van 't Algemeen Handelscursus. ingesteld door de HandelsHandelscursus, ingesteld door de Handelsvereeniging Nieuwe-Pekela Nieuwe-Pekela Avondschool voor Avondschool voor ambachtslieden Winteravondcursus voor handelsonderwij s voor handelsonderw~js Vakteekenschool, uitgaande van de VereeniVakteekenschool, uitgaande van de Vereeniging tot Plaatselijk Nut te Hoogezand-Sapging tot Plaatselljk Nut te Hoogezand-Sappemeer peni eer Avonch3chool voor ambachtslieden te SchildAvondschool voor ambachtslieden te Schildwolde Ambachtsschool met avondvakteekenschool a yomlvakteekenschool Ambachtsschool Handelscursus Ambachtsschool Ambaehtsschool Halldelsayonds('hllOl Handelsavondschool Vakteekenschool Totaal . Totaal Subsidie Subsidie I I van van de gemeente de gemeente waar de school I waar de sc11001 ., gevestigd is. gevestigd is. i) 3 Cl Subsidiën Subsidiën van andere van andere gemeenten . gemeenten. 4 4 1 1) Totaal. Totaal. r 5 J Nieuwe-Pekela Nien \ve-Pekela . Niellwolda Niemmlda . Onstwedde ., Sappemeer Sappcmcer. I f 100_100,50,50.70,70,100.~ 100,=- 1)) 1 ff 100,100,50,50,]10.-110,100.100,- 1)) 1 ff 40_40.- 1)) 1 Sloc hteren . Slochteren. 40.4000,4 000.300.-300, 4250,4 250,100,100,3GO.-350,- -"-------- 40.-40,1720.1 720,140.140.-1095,1095.r ri 5720. ^ ^ ^0, 440,440, 534:-).--5 345,-100.100,350.1______ -- Veendam Veemlam .. Idem ldcm . .. Winschoten Idem ILlem . .. Zuidhorn Zuirlhom . =-___ f ~5?,- f 29639_7ti 29 639.76 3 680,-3 H80,- f I_t_'__83 819,76 _ 3_3_3_1_9,_7ti_' I Drenthe. Assep . A:-i:-iell Bei lerl . Beilen Borger . Eelde Eeldc. Emmen . Emmen. Ambachtssclw()] Ambachtsschool Teekenschool Teekenscholen te Borger en Nieuw-Buinen ij) Nieuw-Bnillen 3) Borger Teekenscholen. Teekenschool 3) ;\1 Teekenschool te Emmen, Emmer Coillpascuum Cumpascuum en Nieuw-Amsterdam Nieuw-Amstenlam Ambachtsschool Teekensehool 3)) Teknschol 3 Idem 5) Iclenl J) Ambachtsschool Teekenschool ;') Teknschol 3) ldem 3) Idem 3) Idem 3) X) Idem ;1) Idem 3) 3) ;'1 Idem 6) 6) Idem ^) e 2600,f N) 2 500,110,1")0,150,-25,210,4) , f f 165,165,- I ff I I I 275.25.25,40,40.I - 2665,2 665, 110,110,150.150,25,-210.210 , . Ideal Idem . Gieten Hoogeyeen Hoogeveen. . : Idem Idem .. Norg Norg. Roden Rodell inerwold Ru inerw()ld Sleen _ Smilde . Smilde Vrie s Vries. Zuidlaren · ] 500,-. 25.25. 2;)0.250.1600,1 600,, 76.75,60,-50,-25.25,50.~ 50,23.25,100,100, , I Totaal . Totaal f f ti 720,6 720,- f f 505,-505,- ~---I---__7_2_2ü_~ I-f f ^ 1775,775,50,250,250.1640,1640,75.75,50.50,26.25,25.25,60,J ,~0 25,25,-100,-100,, 7 225,-'__ Kosteloos gebruik van een verlicht en vennrmd lokaal. Kosteloos gelJruik van een verlicht en verwarmd lokaal. Het subsidie dat door het gemeentebestuur nm Assen wordt yerleend aan de Yereeniging tot bevordering van het Het subsidie dat door het gemeentebestuur van Assen wordt verleend aan de Vereeniging tot bevordering van het ambachtsondeJ \Y~js in Drenthe, wordt door die vereeniging aan de gemeente terugbetaald deü vorm van huur voor de ambachtsondei wijs inDrenthe, ,yorclt door die vereeniging aan de gemeente terugbetaald in deal vorm van huur voor de enz. van het gemeentegeboU\Y, dat voor ambachtsschool wordt gebruikt lokalen enz. van het gemeentegebouw, dat voor ambachtsschool wordt gebruikt. ;l) Deze teekenscholcll staan onder het beheer van verschillende afdeelingen van de Vereeniging ter bevordering van 3) Deze teekenscholen staan onder liet beheer van dede verschillendeafdeelingen van de Vereeniging ter bevordering van ,lmba('htsondeny~js in Drenthc, het ambachtsonderwijs in Drenthe. 4) De gemeente heeft bovendien gegeven een voorschot van 26000 en 800 voor aankoop van grond_ 4) De gemeente Emmen heeft bovendien gegeven een voorschot van ff25 000 en f f800 voor aankoop van grond. 0) Deze teekenschool gaat van de Vereeniging "Hoogeveen" tot plaatselijken bloei en welvaart. 5) Deze teekenschool ga,ü uit van de Vereeniging ,,Hoogeveen" tot plaatselijken bloei en welvaart. 6) Deze teekenschool gaat van het departement Zuidlaren der Maatschappij tot Kut van Algemeen. 6) Deze teekenschool gaat uit van het departement Zuidlaren der Maatschappij tot Nut van 't 't Algemeen_ 1) 1) 21 52 ) Door de besturen der gemeenten Havelte, Meppel. Nijeveen en Vledder ,vorden subsidiën verleend aan de ambachtsschool Door üe besturen der gemeenten Havelte, Meppel, Nijeveen en Vledder worden subsidiën verleend aan de ambachtsschool StecllwUk, respedievel~ik te Steenwijk, respectievelijk ff 30, f 60, f 10 en f f 20en door het gemeentebestuur van Anloo aan dede aUlbaehtssehooltete 30, f 60, f 10 en 20 en door het gemeentebestuur van Anloo aan ambachtsschool Veendam 25. Veendam ff 25. 01/ 377 Subsidie Su bsidie Gemeente. 1 1 Naam der school. Sé"llO()t. 2 \,U1 van l1e gemeente de waar de school waar cle school gevestigd is. gevestigd 3 Su bsidiën Subsidiën van andere van amlere gemeenten. 4 Totaal. J.imburg. Lim burg. Echt . Idem . Idem Teeküns("hool der Vereenlging ter bevordering Teekenschool der Vereeniging ter bevordering van teekenonderwijs in de gemeente Echt van teokenonderw~js in de gemeente Echt Handelsnusus der afd. Echt van ,,de Hanze" afd. Echt van "de Hanze" Handelscursus R K.Vereeniging van den handeldrij venden R.K. Vereeniging van den handeldrijvenden industrieolen Middenstand in Limburg Limburg industrieelan Middenstand Teekensc-hool ,,Eennep" Teekenschool "Gennep" Handelscursus der afd. Gennep van de vprHandelscursus der afd. Gennep van de vereeniging als boven boven eeniging TeekensdlOol der BOllwvakvereeniging "St. . · Teekenschool der Bouwvakvereeniging ,,St. Petrus" afd. van den R. K. Volksbond ,,.St. Petrus" afd. van den RK. Volksboud . St. Jozef" Idom ,,St. Jozef" van den R. K. Volksbond Idem .,St. Jozef" van den R. K. Volksbond van dien naam van (tien naam Idem van de patromtten voor .ieugdige werkIdem van de patronaten voor jeugdige werklieden Handelsnlrslls gegeven vanwege de VerHandelsmrsus gegeven van \Vege c1e Vereeniging ,,Maastriehtsche Middenstand" .. MaastrÜ'htsche Middenstand" Sn\jcursus voor kleermakers gegeven door i Snijcursus voor kleermakers gegeven door den heer L. Detize te Maastrichtt den heer L. Defize te Maastrir'h i Tookensehool . Teekenschool ,,St. Jozef" voor jeugdige am"St. Jozef" voor jeugdige bach tsliee!en der St. Vicentius-vereeniging bachtslieden der St. Vicentius-vereeniging Idem "St. Jan" van het K. Jongens-patroIdem ,,St. Jan" van het R. R K. Jongens-patronaat te Limmel te Limmel van het K. kerkbestuur Idem van het R. R K. kerkbestll urtete Mook Mook I Idem Ambach tssc hooI der Vereeniging ter bevordeAmbachtsschool der Vereeniging ter bevonlering van het ambachtsonderwijs voor ring van hot ambachtsonderwijs voor Roermond en omstreken, te Roermond Roermond en omstreken, te Hoermone! ter bevordering Teekensc'hool der % Teekenschoolder vereeniging ter bevordering van het ambaehts onderwijs voor jeugdige van het ambachts ondprw\js voor jeugdige \\~erkliedpn werklieden Cursus voor handelsonderwijs van de afd. Cursus I-Oor hanc1elsonderw\js van de afd. Sittard van ,,de Hanze" R. K. vereeniging Sittard van " ele Hanze" R. K. vereeniging aIR hiervoren genoemd als hier\'() ren genoemd TeekemcllOol St. Eligius van den K. VolkTeekenschool St. Eligius van den R.R. K. Volk, .,St. lVIartinns" te Tegelen bond ,,St. Martinus" te Tegelen Vakteeken:sellool ,,St. Lucas" Vakteekenschool .,St. Lucas" Ambachtsschool der Vereeniging ter hevorAmbachtsschool der Vereeniging ter bevorc1ering van het ambachtsonderwijs in het am bachtsonderwli:s in dering Limburg, te Venlo Limburg, te Venlo VakteekenRC 11001 der St. J oseph vereeniging Vakteekenschool der St. Josephvereeniging I f 200,2 00,50,- f f 25.25,- ff I) 22,).50,- I Gennep Gennep . lclem .Idem C+l1lpen Gulpen . 50.40.! I 1.50 7.50 1)) 1 50.41,50 17,50 1')0.- 150.,..ID.1200,1 200,! Heerlen. Heerlen . }Iaastrieht . .. Maastricht Idem . Idem Idem }Ieerssen . Meerssen Idem }Iook Mook Roennond Roermond . . , 1) 75,_ /5.1200,1 200,- 800.- ! 800. :200.200,- -- B) N) 800,800,200.-200. 100.100,I ;]) 3) 100,100, - 100,100, - 100,100,":)0.50,3000.3 000.- ;-)0.3000.3 000.I Sittard .. Sittard 800.800,- 800,- hlem Idem .. 120,120,- 4)) 4 120.120,- Tegelen. Tegelen Valkenburg Venlo. . . Venlo. i 3öO,^-^0,::lOO,200,Je 000,4 ^. 3ÖO.350,- I S(-îO.860,- 200,4360.4 360,- Weert 150,150,f ! ' 1:)0,150,f Totaal . Totaal Totaal-Generaal . Totaal-Generaal 11635.11 635,15488G,28 754 886,28 302,50 ! f 392,50 15414,50 15 474,50 12027,50 12 0 27,50 110 3(50,18 77 0 360,78 1) 1) 'ren behoeve van de teekenschool vers("·llaft ele gemeente bcwendien gratü3 een lokaal met vuur en licht. yunr en lidlt. Ten behoeve vals de teekenschool verschaft de gemeente bovendien gratis een lokaal Idem ten behoeve van den CurSll:S. van den cursus. Ten behoeve van de teekenschool \~ersl·.haft ele gemeente bovendien grati:s een lokaal met vuur en licht. de teekensehool verschaft de bovendien gratis een Als boven ten behoeve van den nusnR. Als boven van den cursus. ~) N) :1) 4) 4) 95 :)18 Subsidiën door de provinciën verleend aan bijzondere vakscholen in 1910. provinciën verleend aan bijzondere vakscholen in Subsidiën door Gemeente. Xaam der school. school. Naam Bedrag van het subsidie. Gemeente. ~ aam Naam der school. school. Bedrag van het van , subsidie. I Nool'dbrabant. Noordbrabant. I op Zoom, Bergen op Zoom ! Eimlhoven. Eindhoven. Tillnll:g. Tilburg . Oss Oss . . Drunen. Drunen Schijndel Sch\indel . Zevenbergen.. Zevenbergen Oosterhout . Geertruidenberg. Helmond . Helmond Oss . . Oss W a al w ij k . Waalw\ik. Eindhoven. Vught . Dnmen. Drunen . Best. Best . . Baanlw\ik. Baardwijk . . Boxmeer . . Boxmeer OistenY\jk. Oisterwijk . . op Zoom Bergen op Zoom Steenbergen . Veghel. Veghel . . . Udenhout. Udenhout . . st. Oellenrode St. Oedenrode Waspik.. . . Waspik Geertruidenberg Vught . }Iill Mill Ambachtsschool J dem Idem Ambachts- en industrieschool industrieschool AmbachtsAmbachtsschool Vakschool voor schoenmakers Vakschool voor schoenmakers Handelscursus Idem Idem [(lem [dem Idem I(lem Idem Idem Idem Idem I\lem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Teekensehool Teekenschool Idem Idem Idem Totaal . Totaal f 2 000, 2000,2000,2 000, 2500,2 500,500,-300,37,19 Stad-Doetinchem SbHI-Doetinchem Eibergen Eibergen . Ermelo. Ermelo . 65,65,, JOO,100, 85,100,99,40 99 , 40 71 , 095 11,095 88,15 , 88 .75 41,81'5 41 , 81 5 ti2.50 62.50 51,51, 47.04 47,04 44,11 5 5 50,-50, 74,49 5 74,495 44,44., 45,14,74,32,57 , 33,81 52,41 152.15 152,15 92,98 l-iSSti,32 f 8 844,32 !_---f 2 100,f 2100,- Gelllermalsen . Geldermalsen Hardenv\jk . Harderwijk Hattem. . . . Hattem Hummelo. . . Hummelo Lichtenvoorde . Lichtenvoorde .Millingen . Millingen ~\jmegen Nijmegen . Putten . Putten Ruurlo. . . Ruurlo Steenlleren . Steenderen Tiel . Tiel Ubbergen . Ubbergen Voorst . Voorst ülem. Idem . Idem. Idem . Gelderland. Apeldoorn . Apeldoorn . . . Idem. Idem . Ambachtsschool met daaraan vermet daaraan verbomlen avondschool voor toebonden avondschool voor toekomstige ambachtslieden komstige ambachtslieclen B~izondere gesubsidieerde cursus Bijzondere cursus yoor handelsonderwijs van de voor handelsonderwijs van de Apeldoornsche HandelsvereeApeldoornsche Handelsvereeniging Ambachtsschool Industrieschool voor meisjes Industrieschool voor meisjes Vakschool voor kleermakers Vakschool voor Avondteekenschool der MaatAvondteekenschool der Maatschapp\j tot Nut van 't Algevan 't Algeschappij tot meen Teekenschool Culemborgsche huishoud- en Culemborgsche huishoud- en industrieschool Avond teek en school Avondteekenschool Teekenschool der Vereeniging ,,de Vereeniging" (le Bouwvakken" Teekenschool der Vereeniging Teekenschool der Vereeniging "Industrie" ,,Industrie" Ambachtsschool der Vereeniging Vereeniging ,,Industrie" "Industrie" Vorden.. Vorden 21'>'25 26,25 WageningeJi . Wageningen Wehl . Wehl Winters\V~ik . . . Winterswijk Arnhem Idem. Idein . Illem. Idem . Barneveld. Barneveld . . Borculo. Bol"culo . . Culemborg Didam Didam . Dinxperlo. Dinxperlo . Doesburg . Doesburg Iclem .. Idem 8800,3 800,2250,2 250,302,~ 302,= ^^. 157,10^^,140,125,-- Wisch . Wisch Idem. Idem . Zelhem. . . Zelhem Zeveniwr . Zevenà.ar Zutphen . Zutphen Idem. Idem . 142,93,93, 755,/ J^J,1240,1 240,^^^ Ambachtsschool voor Doetinchem f 1 000,1000,voorDoetinchem en omstreken Teekencursus in recht 60,Tee.kencursus in hand- en recht-[ 60,njnig teekenen -lijngtek Teekenschool der afd. Ermelo 40,Teekenschool der nm het Werkliedenverbond van het Werkliedenverbond ,,Patrimonium" "Patrimonium" Avondteekenschool voor am 68,Avondteekenschool am68,-bachtslieden bachtsliedcn der MaatschapP\i Maatschappij tot Nut van 't Algemeen tot Nut vara Vrol1 wenarbeiclsschool Vrouwenarbeidsschool 255,50 Teekenschool der Vereeniging tot Teekenschool der Vereeniging 60,bevordering van vakonderwUs vakonderwijs Teekenschool te Laag -Keppel te Laag-Keppel 64,Teekenschool van het R.-K. kerkvan het R-IL kerk49,bestuur van den H. Bonifacius den H. Teekenschool van het R.-K. kerkvan het R-IL kerk105,105,bestuur Ambachtsteekenschool voor NijNij2367,08 2 367,08 megen en omstreken megen 'reekenschool der Vereeniging 80,Teekenschool der 'Irereeniging voor vakonderwijs voor vakonderwUs Teekenschool 64,Teekenschool van het DeparteTeekenschool van 28,02 ment der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen van Ambachtsschool der MaatschapMaatschap1449,75 1 449,75 pij tot Nut van P\j tot Nut van 't Algemeen R-K. par. 'reekenschool van het R.-K. par. Teekenschool van 65,kerkbestuur van de H. Barthode H. lomeus te Beek Vereeniging voor ambachtsonvoor am bach tson70,70,derwUs te Tenvolcle derwijs Terwolde Vereeniging vakteekenschool te Vereeniging vakteekenschool 80,Voorst Vereeniging voor ambachtson70,Vereeniging voor ambachtsonderwijs te Twello derwijs Teekenschool der Maatschapp~i Teekenschool der Maatschappij 50,tot Nut van 't Algemeen tot ~ ut van Idem 450,Avondteekenschool 73,50 1400,Ambachtsschool voor WintersAmbachtsschool voor 1400, wijk en omstreken, met daardaaraan verbonden avondteekenaan verbonden school en texttelcursus school textielcursus 182,Vakteekenschool Terborg-Silvol182,Vakteekenschool Terborg-Silvolde te Terborg 'I'cckenschool te Varsseveld van 220,Teekenschool Varsseveld de Vereeniging ,,het Bouwvak" de Vereeniging "het Vakteekensehool ÖO,Vakteekenschool 60,Idem 70,Idein 70,--Industrieschool voor meisjes der voor meisjes 500,Gelclersche Vereeniging voor Geldersche Vereenlging Kunstnti verheid Kunstnijverheid Ambachtsschool cler Geldersche 1241,der Geldersche 1 241, Vereeniging voor Kunstnij verKunstnij verheid [I 1 Totaal . Totaal 21352,10 f 21 352,10 879 379 Gemeente. Naam der school. Xaam llel' school. Bedrag van het subsidie. Gemeente. :\ (\am der school. school. Naam Bedrag van het van subsidie. Zllidholland. Zuidholland. Brielle e. . . Briell Donlrecht. Dordrecht -. Gorinchem Gouda . . . Gouda 's Gravenhage Idem.. . . Idem AmbachtsscllOol Ambachtsschool rdem Idem Idem Idem Ie1em Idem Vakcursus voor boekbinders, vel'· Vakcursus VOOl' boekbinders, verbowlen aan de anlbachtschool de ambadüschool bonden Leiden . . . Ambachtschool Leiden l'IIiddelharnis .. Middelharnis Il1em Idem Oud· Beijerland Oud -Beijerland Idem Hotterdam. Rotterdam. . Idelll Ideeel Schiedam. . . Schiedam Idem Alblasserdam Am bachtsteekenschool Ambachtsteekenschool Alphen. [dem Alphen . . . Idem Dordrecht. Dordrecht . . Idem 's Graven hage Gravenhage Ambadüsteekenschool der afd. Ambachtsteekenschool der 's Gravenhage van den Ned. Gravenhage van den Nee!. R. K. Volksbond R. K. Volksbond Idem. Idem . Ambaehtsteekenschool der verver· Ambachtsteekenschool eelliging ,"cle Patronaatscomeeniging de Patronaatscom· missie" Illem. Idem . Ambachtsteekenschool van de St. Ambachtsteekenschool van de St. J oseph's Gezellenvereeniging Joseph's Gezellen vereeniging Idem. Ambachtsteekenschool der VerIdem . Ambachtsteekenschool der Ver· eeniging ,,De Patronaatscomeeniging "De Patronaatscom· missie van den R. K. Vrien· missie van den R. K. Vriendenbond St. Pancratius" denbond St. Pannatius" Idem. Ambaehtsteekens('hool der Ver· Idem . Ainbachtsteekenschool der Ver eeniging van den H. Vincentius-enigvadH.Vcetius van Paulo van Paulo Idem (Scheve- Ambachtsteekel1school der Ver· (Scheve· Ambachtsteekenschool der Ver ningen . ningen eeniging "de Patronaatscom·-enig ,d Patronaatscommissie" Idem. Idem . Ambachtsteekensehool van het Ambachtsteekenschool van het departement Sc.heveningen der Scheveningen lIer "Maatschappij tot Nut van 't Maatschappij tot Nut van Algemeen Hellevoetsluis .. Ambaehtsteekenschool Hellevoetsluis Ambachtsteekenschool Hendrik·ldo·AmHendrik- Ido -AmIdem bacht Katwijk Katw~jk !rIem Idem Krimpen de Krimpen aan de Idem IJssel. . IJssel. Leiden. Se11001 van het Genootsdmp Leiden . School van het Genootschap Genitrix Mathesis Scientiarum Genitrix Idem. Idem . Ambac11tsteekensehool der afdee· Ambachtsteekenschool Weeling Leiden en omstr. van den Leiden en omstr. van clen Ned. R. K. Volksbond Ned. R. K. Volksbond ~oordwijk . Ambachtsteekenschool Noordwijk . . Ambachtsteekenschool Oudewater. . Oudewater. Ambachtsteekenschool Ambachtsteekenschool der afd. Rotterdam Ambachtsteekenschool der Rotterdam van den Ned. R. K. van den Ned. R. K. Volksbond Idem. Ambaehtsteekenschool van de St. Ambachtsteekenschool van de St. Idem . Joseph's Gezellenvereeniging Gezellenvereeniging Idem. Vakteekenschool van de Prot. Vakteekenschool van de Prot. Idem . Ohr. IJzermetaalbewerkers· en Chr. IJzermetaalbewerkers- en aanverwante vakliedenvereeni· vakliedenvereeni"Samenwerking" ging ,,Samenwerking" , f 1 ;)00,f 1 500,:2 :250,2 250,1900,1 900, H:20,HO 8 20, 60 3:)00,3 500,150,:2 800.2 800.1650,1 650,1350,1 350,^ 5:2:)0,.^ 230,:) 000,5 000, :.:l50,250,:200,200,:.:lOO,200,:2,)0,?50,- ScllÎec1am . . . Schiedam Schoonhoven.. Schoonhoven 1:)0,1 50,- 2:)0,250,11:2,50 112,50 1:)0,150,- 200,- 1:)0,150,- 150,150,- :270,I ffAm bnl' htsteekl'llschool ^" Ambachtsteekenschool 2 ^ ^^, 600,School voor teekenen, loJoetseeren, I School toeken en, boetseeren, gra yeeren en metaaldrUven metaalül)jven I graveeren Vianen. . . 160,1 50 Vianen Ambachtsteekenschool Ambachtsteekens('hool'I 100,Voorburg . . Idem 100 Voorburg rLlel11 . I 100,Idem 100 Voorschoten . Voorschoten ]llem 200,200 vVoerclen . . . Woerden Idem 100,100 Idem Zw~jmlreeht . Zwijndrecht I Industrie. en lmishoudschool 2 :260,2250 Dordrec h t . . . Dordrecht Industrie- en huishoudschool yoor meisjes voor Industrieschool voor meisjes 's Grav enhage Gra venhage 3500,3 500,Industrieschool voor meisjes Vakschool voor meisjes 2000,2 000,Idem.. . Vakschool voor Idem 8600,3 500,Industrieschool voor meisjes Rottenlam. . Industrieschool voor meisjes Rotterdam. 2500,2 500,School voor vrOl! wenarbeid Idem.. . School v()or vrouwenarbeid Idem 1800,Huishoud· e n industrieschool 1 800,Schiedam. Huishoud- en industrieschool Schiedam . 12:),Katwijk . Visscher\jschool 125,Visscherij school Katwijk 150,Maassluis.. Idem 150, Maassluis 86,Idem ~oonhY\ik . Noordwijk 85 ,Idem 170,Vlaardingen 170, 100,GorincllPm Handelscurslls 1 00, Gorincher Handelscursus 875,Idem Leiden. . . 37 5, Leiden Olldewater. Idem 45,40 Ouclewater. .405,40 ]dem 250,Rotterdam. 2 50, . Idem ()O,Idem Schieüal11 .. 60, Schiedam r(lem 130,Vlaardingen 130,Idem 's Gravenhage . Aeallemie v. beelclemle kunsten 3600,3 500,Academie v. beeldende Gravenhage Rottenlam . . . Academie v. beeldende kunsten 3600,3 500,Rotterdam Academie v. beel<1ende en technische wetenschappen en technische wetenschappen 's Gravenhage Vahnrslls voor barbiers- en 100,100, Vakcursus voor barbiers· en kapper:,;bediellllen kappersbedienden ., Idem Rotterdam. . . 75,Rotterdam 7 ^,'s Gravenhage . Vakschool voor kleermakers VakscllOol voor kleerinakers 4080,480,750,7:)0,Vereeniging tot bevordering van Illem.. . bevordering Idem Vereeniging de opleiding tot instrumentinstrument· de opleiding maker enaker :)00,Rottenlam. Opleidingsschip voor de handelshandels· Rotterdam. Opleidingsschip 500,vaart , , , , , , · Totaal . Totaal f69 :206,f 59 206,- 112,50 120,1500,1 500,375,- Noordholland. Alkmaar Illem. Idem . Idem. Idem . Idem. Idem . Amsterdam Idem. Idem . Idem. Idem . Idem. Idem . Ic1em. Idem · . . 150,120,75,- 300,600,- Amba('htssdlOol f 4 000,Ambachtsschool f 4000,Huishoud· en industrieschool industrieschool 1500,Huishoud1 500,Gemeentelijke handelscursus 1000,Gemeentelijke 1 000,ill. handelscursus 2500,2 500,id. Vereeniging Maatschappij voor 4000,Vereeniging Maatschappij 4 000,den Werkenden Stand, afdee· denWrkSta,fdeling ,,Ambachtsscholen" "Ambachtsscholen" voor de daaraan verbonden 2000,voor de daaraan verbonden 2 000,avondschool 2000,voor de beide tijdelijke avondvoor de beide tijc1el~jke avond· 2 000,teekenscholen Industrieschool voor vrouwelijke voor vrouwelijke 2879,2 879,jeu gd I .ieugd i Zeevaartkullllige school in het 800,Zeevaartkundige school in het 800, Zeemanshuis .380 Gemeente. Gemeente. Naam der school. Kaam der school. Bedrag Bedrag van leet van het su bsidie. subsidie. Gemeente. Gemeente. Xaam der school. Naam der school. Bedrag Bedrag van het van het subsidie. subsidie. Teekenschool voor kunstam2 000. 'reekellschool yoor kunstam- ff 2000.bachten yan dt, Afd ... Amsterbachten van de Atol. ,Amsterdam" der MaatschappU van (hun" der Maatschappij van Nijverheid. N~iverheid. Idem Avondambachtsschool voor timAvondalllbal'lltss('hool voor tim2 000,2000,Idem.. merlieden der Yereeniging merlieden der Vereeniging ,,Concordia inter Nos" "Col1eorclia inter Nos" Idem . Avondscholen der Yereeniging 1000,Avondscholen der Vereeniging 1 000,Ielenl. ,,Handelsonderwijs" "Handelsonderwti s" Idem. Kweeksch ool voor machinisten (J 000,6 000,Kweekschool voor mad1inisten Idem. Idem Kunstnijverheids teekenschool Kunstn~iverheids teekenschool Idem.. 2 800,2800,der Vereeniging "Quellinus" der Vereeniging ,,Quellinus" Ideen Teekenschool , Teekenschool der Afd. ,,AmsterAfd ... AmsterIdem.. 800.800,dam" van den RK. Volksbond dam" van den R.K. Volksbond I Idem Dagteeken,Dagteeken- en kunstambachtskunstalllbachtsIdem.. 2000.2 000,school voor lllGlS.l8S I school voor meisjes Idem . Vakteekenschool Am! Vaktee kenschool der Afd. Afd. .. Am1300.-1 500,-sterdam" van het ~ederl. I sterdam" van het Nederl. Werkliedenverbond "PatrimoI Werkliedenverbond ,,Patrim onium" ' niunz" Idem . Avondvakteekenschool "de EenA vond yakteekenschool ,,de EenIdem. 1500,1 500,heid" yoor scheepsbouwkunheid" voor scheepsbouwkundigen digen Idem . Avondvakteekenschool der St. Avomlvakteekenschool der St. Idem. 1250.-1 2 50.-Jozeph's Geze llen vereeniging Jozeph's Gezellenvereeniging' Idem . Vakschool voor schoenmakers Vakscl1001 voor schoenmakers Idem. 300.van de 11aatschappU van yan de Maatschappij van Nijverheid, Afd. "Amsterdam" Ntjve.rbeid, Afd. ,,Amsterdam" Idem . Snij cursus voor kleermakers van Idem. Sniicurslls van 30.de Maatschappti voor den de Maatschappij voor den Werkenden Stand "Verkenden Stand Idem . Vakschool der BehangersVakschool der Behangersidem. 500.patr oonsvereeni gi ng ,,Samenpatroonsyereeniging "Samen: werking" Idem . Industrieschool van de MaatIdem. lnd ustrieschool nUl de Maat1 000,1000.schappij voor den Werkenden schappti 1'001' den Werkenden Stand Idelre . Teekenschool van de PatronaatsIdenl. Teekenschool de Patronaats];50,150,commissie der Parochie van commissie Parocllie van St. Anna Anna Idem . Cursus in bouwkundig onderIdem. CurSUtl in lJoU\\'kundig omleri 000,richt van ,, Architectura et richt van .,Architectura et Amicitia" Idem . Vereeniging voor voortgezet Idem. Vereeniging voor voortgezet 1 000,handelsonderwijs handelsonderw\j 13 Edam .. Teekenschool Edam 'reekenschool 1 400,Enkh u izen . Visscherij - en zeevaartschool Enklluizen Visseherij - en zeeYaHrtschool 200,Idem . . Avondschool voor aanstaande A yondschool \'oor aanstaande 800,Idem. ambachtslieden ambachtslieden Haarlem . Ambachtsschool 3 500,Haarlem Ambachtsschool Idem . . Avondvakteekenschool van idem Avond vakteekensdlOol yan idem 750,Idem. Idem . Teekenschool van den R.K. VolksTeekenschool van den RK. Volks200,Idelll bond bomt Idem . Huishoud- en industrieschool 3 000.Huishoucl- en illliustrieschool Idem. Idem . Museum van kunstnijverheid 4 000,Museum van kunstntiverheid Idem. ten behoeve van de daaraan ten bellOe\'e van de daaraan verbonden teekenschool verbondeü teekenschool Haarlemmerliede Vakteekenschool te Halfweg 150,VakteekensdlOol te Halfweg Haarlemmerliede en Spaarnwoude en Spaarnwoude Helder . . Ambachtsschool voor Helder en 2 000.Ambachtsschool voor Helder en Helder. omstreken omstreken r Amsterdam Amsterdam . ff 1200,. I Gemeentelijke zeevaartschool Gemeentelijke zeevaartschool 1. 200,tlO,~ . AvondclUsus van de RK. MiddenAvondcursus van de R.K. Midden80,I standsvereeniging standsvereeniging 150,~ Huizen. . . I Vakteekenschool Huizen Vakteekenschool 150,, 100,Krommenie Teekencursns van den Ned. R.K. Krommenie Teekencur SUS van den Ned. R.K. 100,I Volksbond Volksbord Laren . 800,-. I Vakteekenschool der Vereeniging Laren Vakteekenschool 300,-"St. Vitus" ,St. Vitus" 100,-iYIarken. . . . Visscherijschool Marken Visscherij school 100,25fî5,Medemblik . Vereeniging voor vakonderwijs Medemblik Vereeniging voor vakonderwti 13 2 565,in West-Friesland in W est-Friesland 200,Nieuwer-Amstel. Teekenschool te Amstelveen Nieuwer-Amstel. 'l'eekenschool te Amstelveen 200,50.VakteekenscllOol derSt. Aloysius St. Alovsius Ou cler-Amstel . Vakteekenschool der Ouder-Amstel 50,Vereeniging . Vereeniging 600,Teekenschool Purmerend . Teekenschool 600,50,Handelsschool van de R. K. VerIdem.. . Idem Handelsschool van de R K. Ver50,eeniging ,,de Hanze". eeniging "de Hanze ". 75,Hanclelswinterayondsehool Schagen . Schagen . Hanel elswinteravond school der 75,lVliddenstandsvereeniging Middenstandsvereeniging 100,Iclem.. Idem . Wintercursus ill vakteekenen Wintercursus in vakteckenen 100 ,van de Smedenvereeniging van de Smedenvcreeniging "Hollands Noorderkwartier" ,,Hollands 8250.Zeevaartkundige sehool 'Terschelling . Terschelling school 3 250.2000,Velsen.. . Vereeniging Visscherijschool te Velsen Vereeniging Visschertischool te 2 000,IJmuiden IJmuiden 900,Vlieland . "Vis- en zeevaartkundige school Wis900,te Vlieland Vlieland 100,Teekenschool voor am baehtsWeesp. Weesp . Teekenschool voor ambachts100,lieden van den R. K. Volksvan den R. IC. Volks bond, afdeeling Wee sp -bond,afeligWsp 100.-Idenl.. Teekenschool der Afd. "Weesp" Idem Teekenschool 100,-,,Weesp" van het Ned. Werkl. Verb. het Ned. Werkl. Verb. van "Patrimonium" ,,Patrimonium" 1450,ldelll . Aan onderscheidene land- en onderscheidene land- en Idem . 1 450,tuinbouwwinterclUsussen tuinbouwwintercursu ssen 510,Gemeentelijke handelscursus Zaandam Zaandam . . Gemeentelijke handelscursus 510,4"/,Handelscursus Zuid-Scharwoude Handelscursus Zuid-Schar `oude 47, Helder. . . Helder Hil VerSllIll. Hilversum. Totaal . Totaal I f 75 456,f 75456,- Zeeland. Aardenburg . Goes Hulst . Idem . Kortgene . Middelburg Idem . Neuzen . Oostburg . rfholell . Vlissingen. Zierikzee . TeekellC ursu s f 100,100,Teekencursus 1600,1 600,Ambachtsschool Ambachtsschool lit12,30 AmbaclltsscllOol 1 762,50 Ambachtsschool 150,A vonclvakteekenschool, verbonverbon1 50,Avondvakteekenschool, aan de ambaehtsscl1001 den aan de ambachtsschool ;)0,50,Ambaclltsteekensellool Amba ch tsteekenschool 2875,Ambaclltsschool 2 875,Ambachtsschool 172,liS voor handelsonderwijs 172,68 Cursus voor handelsonderwijs 200.Vakschool de Vereeniging 200.Vakschool van de Vereeniging "Vereenigde hand werkslieclen" ,,Vereenigde handwerkslieden" 163FlO Ambachtsschool 1 637.50 Ambachtsschool 270.School voor hand- en bouwvoor han(l- en boU\Y2 75,School klllHlig teekenen kundig teekenen : 4 500,4300,Zeevaartschool Zeevaartschool I 1200,Amba('l1tssclHlol 1 200,Ambachtsschool I-----~- If 14 522,68 f 14 (l22,ötl I 381 Bedrag Gemeente. Naam der school. van het Bedrag Gemeente. Naam der school. van het subsidie. subsidie. Utrecht. Utrecht . . . . overtj ssel. Vereeniging de Ambachtsschool" te Utrecht Vereeniging ,,de Utrechtsche industrie- en huishoudschool" Middelbare technische school Kleermakerspatroonsvereeniging ter bevordering van vakonderwijs Vereeniging Vakschool voor de typographie Ambachtschool voor Amersfoort en omstreken Vereeniging Amersfoortsche industrie- en huishoudschool Avondteekencursus voor ambachtslieden van de Vereeniging ambachtsschool voor Amersfoort en omstreken Ambachtsteekenschool Vereeniging ,,de Teekenschool" Teekenschool te IJsselstein ,, Maarssen ,, Montfoort Teekenschool van de St. Jozeph jongelingen vereeniging te Soest Teekenschool te Wijk bij Duurstede van het departement Wijk bij Duurstede der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Vereeniging de Ambachtsavondschool Zeister handelsvereeniging cursus handelsonderwijs Ambachtsteekenschool te Woerden ,, ^h f 5 Lf CJ , 2 000,2 500,400,- Avereest . . Vereeniging voor ambac,htstee- f 225,2 201,025 60,144,25 kenonderwij s Deventer . . Stad Hardenberg Hasselt . . Vrouwenrbeidsschool Vakteekenschool Vakteekenschool van de afdeeling Hasselt van den Volksbond Idem . Idem . Idem . Idem . Amersfoort . Idem . Baarn . 2 000,3 000,1 500,100.- Heipo . Oldenzaal . . 01st . . tegen drankmisbruik Teekenschool ,,de Eendracht" Ambachtsavondschool Ambachtsteekenschool van het Departement Olst der Maatschappij tot Nut van 't Alge -men 50,270,60,985 Stad-Oormen . Steenwijk . . Idem . · · Breukelen-Nij enrode . . IJsselstein Maarssen . Montfoort . Soest W · ijk bij buurstede . . 400,100,300,100,130,200,- Wijhe . Zwolle . Idem . Vakteekenschool Ambachtsonderwijs van de Vereeniging tot bevordering van het ambachtsonderwijs voor Steenwijk en omstreken Ambachts- en teekenschool van de Ambachtsvereeniging Practische ambachtsschool Industrie en huishoudschool voor meiskes 122,40 1 668,23 350,2 500,1 490,f 9 141,89 Groningen. Groningen . Idem . . 100,- Zeist Idem . Woerden . 600,50, 100,f 18 830,, Idem . Idem . Idem . Idem . . Appingedam Idem . Bedum . Delfzijl . . Grij pskerk . Leek Leens . . Onstwedde Veendam . Idem . . VeendamWildervank Wildervank . Winschoten. . Idem . . Idem . . Zuidhora . Friesland. Harlingen . . . j School voor wis- en zeevaartkunde Idem . Ambachtsschool aldaar Ambachtsschool aldaar Sneek . Idem . . . Handelscursus Ambachtsschool te Leeuwarden Leeuwarden . De Vereeniging ,,Ambachtsschool Schoterland . voor Heerenveen en omstreken" gevestigd te Heerenveen Smallingerland . Ambachtsschool te Dragten f 1000,2 800,2 000,260,6 000,2 000,- Ambachtsschool Machinistenklasse van de ambachtsschool Kook- en huishoudschool Industrieschool voor meisjes Academie v. beeldende kunsten, bouw-, toegepaste werktuig- en zeevaartkunde ,,Minerva" Avondteekencursus Ambachtsschool Avondteekenschool Idem Teekencursus Vakteekenschool Idem Idem Handelscursus te Stadskanaal .Ambachtsschool Handelscursus Avondteekeneursus Landbouwwintercursus Ambachtsschool Handelscursus Avondteekenschool Idem Totaal . f 3 110,1 302,1000,1 500 1 700,, ^ 3^^0,, 1 140,183,54,, 88,20 120,, 47,50 116,44,1060,, 206.90 276,98 42,50 1 540,217,20 262,54 r 6^.f 14 425,82 2 000,f 16 060,-- 96 382 Gemeente. Naam der school. Bedrag · van het su bsidie. Gemeente. Naam der school. Bedrag van het subsidie. Drenthe. Assen . . Emmen . Hoogeveen Ambachtsschool Idem Idem Roermond . . f 2 000,2 000,2 000,Totaal . f 6 000,- Sittard . . Idem . Valkenburg . Venlo . . Hierbij zij aangeteekend, dat aan de Vereeniging ter bevordering van het ambachtsonderwijs in Drenthe, door welke vereeniging over het dienstjaar 1 Mei 1910-1 Mei 1911 een getal van 79 leerlingen in de werkplaatsen van patroons in deze provincie was geplaatst, een subsidie van f 1659 berekend naar f 21 voor elken leerling, werd uitgekeerd en dat bovendien aan de gemelde vereeniging voor het verstrekken van teekenonderwijs in deze provincie werd toegekend f 200. Aan het Genootschap ter bevordering van den landbouw in Drenthe werd ten behoeve van de land- en tuinbouwwintercursussen in deze provincie een jaarlijksch subsidie uit de provinciale fondsen verleend van vijf en twintig cent per lesuur. Weert . Tegelen. Ambaehtschool van de Vereeni ging ambachtsonderwijs voor Roermond en omstreken Teekenschool der Vereeniging ter bevordering van het teekenonderwijs voor ambachtslieden Handelscursus van de afdeeling Sittard van ,,de Hanze", RK. vereeniging als boven Vakteekensehool ,,St. Lucas" Ambachtsschool der Vereeniging ter bevordering van het ambachtsonderwijs in Limburg te Venlo Teekenschool der St. Josephvereeniging Idem St. Eligius van den R.K. Volksbond ,,St. Martinus" te Tegelen Totaal . 1 300,300,45,30 125,1 500,- 300,-219,- Limburg. Echt Idem . Teekenschool der Vereeniging f 188,ter bevordering van teekenonderwijs in de gemeente Echt 25, Handelscursus der afd. Echt van ,,de Hanze" (R.K. vereeniging van den handeldrijvenden en industrieelen middenstand in Limburg) 94,Teekenschool der bouwvakvereeniging ,,St. Petrus" afdeeling van den R.K. Volksbond 47, Teekenschool ,,Gennep" 20,Handelscursus van de afdeeling ,,Gennep" van de Hanze (R.K. vereeniging als boven) 141,Teekenschool van de R.K. Volksbond ,,St. Jozef" 300,Idem van de patronaten voor jeugdige werklieden 249,285 Handelscursus van de R.K. Vereeniging ,,Maastrichtsche Middenstand" 94,Teekenschool voor jeugdige ambachtslieden der Vincentiusvereeniging 94.-Idem ,,St. Jan" te Limmei Idem van het R.K. parochiaal Kerkbestuur van den H. Antonius te Mook 63,Totaal generaal . f 5 104,585 f 248 943,395 Gulpen . Gennep . . Idem . . Heerlen. Maastricht . Idem Meerssen . Idem . . Mook en Middelaar . . Het zuiver bedrag der uitgaven ten behoeve van de vakscholen (gemeentelijke en bijzondere) door de provinciën bedroeg over 1910 derhalve f 33611,13 f 248 948,395 f 284 554,52 5 . Door de provinciën en gemeenten werden voorts nog de volgende uitgaven gedaan voor doofstommeninriehtingen : voor het instituut voor doofstommen te St. Michielsgestel werd door de provincie Noordbrabant verleend een subsidie van f 2000 ; door de provincie Zeeland f 150 ; voor dat te Rotterdam door de provinciën Zuidholland en Zeeland resp. f 5000 en f 212,50, en door de gemeenten Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen en Hellevoetsluis resp. f 5000, f 100, f 50 en f 10 ; voor dat te Groningen door de provinciën en gemeenten f 2325,08, waarvan door de provincie Drenthe f 592,58, door de provincie Zeeland f 237,50 en door de provincie Groningen f 500. De uitgaven van het Rijk voor andere inrichtingen van middelbaar onderwijs dan burgerscholen en hoogere burgerscholen bedragen f 1 102 597,71 1) , waarvan f 18 000 voor doofstommeninrichtingen. Bij samentrekking der uitgaven door het Rijk, de provinciën en de gemeenten voor deze inrichtingen gedaan (zonder aftrek van subsidiën ten behoeve van- en schoolgelden, ontvangen op de gemeentelijke scholen), verkrijgt men de volgende uitkomsten : 1 ) De uitgaven voor land- en tuinbouwonderwijs an hier niet opgenomen ; deze komen afzonderlijk voor in de desbetreffende paragraaf. Rijk. Provinciën. Gemeenten. Totaal. Voor vakscholen . Voor inrichtingen van onderwijs aan doofstommen, enz. Totaal. . f 1 084 597,71 18 000,f 1 102 597,71 f 284 554,52 5 f 1 130 287,685 f 2 499 439,92 8 692,58 6 155,32 847,58 f 293 247,105 f 1 136 442,685 f 2 532 287,50 388 383 Aan Fiubsic1iën van RUk en provinden en schoolgelden werlÎ Aan subsidiën van Rijk en provincien en schoolgelden werd de gemeenten ontvangen l' 214714,47 Het zuiver bedrag door de gemeenten ontvangen f 214 714,47 5 . Het zuiver bedrag der uitgaven was alzoo f 2 317 573,02 5 .. uitgaven was alzoo l' 2317073,02 5 Voegt men deze uitkomsten bU de vroeger verkregen ctjfers Voegt men deze uitkomsten bij de vroeger verkregen cijfers der uitgaven voor de burgerscholen en hoogere burgerscholen, uitgaven voor de burgerscholen en hoogere burgerscholen, verkrUgt men als het totaal bedrag der uitgaven voor alle dan verkrijgt men als het totaal bedrag der uitgaven voor alle van middelbaar onderwijs door het R~jk, de pro vininrichtingen van middelbaar onderwijs door het Rijk, de provincii:'n en gemeenten in 1910 gedaan, eene som van l' 680g 668,53 ciën en gemeenten in 1910 gedaan, eene som van f 6 809 668,53 5 ,, ~\Vaarvan waarvan ff22622 971,26 door het Rijk, f 293 247,10 5 door de 622 911,2() dool' het R~jk, l' 298247,10 (loor de provinciën en ff 3:3893 450,17 door de gemeenten. provinciën 893 450,17 door de gemeenten. Het totaal bedrag der inkomsten was f 1f 358 345,72 5 , namelijk totaal bedrag der inkomsten was 1353345,72 , llamelUk het IRUk 120 147, 57 en voor de gemeenten f 233 198,15, voor het 'Rijk f f 120147,075 en voor de gemeenten f 1 1238198,15, te weten : aan subsidiën van Rijk enen provinciën 568 376,24 5 weten: aan subsidii:'n van RUk provinciën f f ;)68376,24 5 en aan schoolgelden en;.:. f 784 96g,48. enascholgdz.f78496, zuiver bedrag der uitgaven was ahoo f :) 456 :-322,81. Het zuiver bedrag der uitgaven was alzoo f 5 456 822,81. 18. Pensioenen aan personeel bij middelbaar onderwijs. § 18. Pensioenen aan personeel bij het middelbaar onderwijs. Gedurende het jaar 1910 wenlen aan leeraren, leerarestlen en Gedurende het jaar 1910 werden aan leeraren, leeraressen en beambten, b\j het middelbaar onderwtjs werkzaam, (Ie naHJlbeambten, bij het middelbaar onderwijs werkzaam, de navolgen de pensioenen ten laste van den Staat verleend: gende pensioenen ten laste van den Staat verleend : Bleeker, aan de burgera \-ondschool Ntjmegen 41:i0; J. Bleeker, leeraar aan de burgeravondschool te Nijmegen ff 460; H. H. Sanders, leeraar aan de burgeravondschool te Kampen f f 84; leeraar aan cle burgeravOlllls(~hool te Kampen 84 ; H. }fej. H. C. van Eyk van Voorthuyzen, leerares aan de hoogere Mej. H. C. van Eyk van Voorthuyzen, leerares aan de hoogere burgerschool niet 5-.iarigen cursus te Amersfoort 490; burgerschool met 5-jarigen cursus te Amersfoort f f490 ; J. M, Acket, leeraar aan de burgeravondschool te Breda f f 182; M Acket, leeraar aan de burgeravondschool te Bredi:t 182; R. F. Modderman, directeur van en leeraar aan de Rijks en leeraar aan de Rijks R. F. }Iodderman, c1ireetem hoogere burgerschool ;Vleppel 2000; hoogere burgerschool te Meppel fl'2000 ; dr. H. Brongersma, directeur van tle hoogere burgerschool dr. H. Brongersma, directeur van de hoogere burgerschool 5-.iarigen cursus Haarlem 3000; met 5-jarigen cursus te Haarlem ff 3000; D. P. Beeser, leeraar aan de lste hoogere burgerschool met P. Beeser. leeraar aan (Ie lste hoogere burgerschool met D. 3-.iarigen te Amsterdam 2136 ; 3-jarigen cursus te Amsterdam f f 2136: aan (Ie burgen! voncls('hool te Delft (i(Hl J. Dee, leeraar aan de burgeravondschool te Delft f f669. Dee, J. A. van der Voort, leeraar aan de hoogere burgerschool met A. van der Voort, leer<1ar <1<1n de hoogere bnrgertlcllOOl met 5-jarigen cursus Haarlem 1934; 5-jarigen cursus te Haarlem ff 1934; G. H. Blits, leeraar aan de hoogere burgerschool met 5-jarigen H. Blits, leeraar aan de hoogere burgerschool met 5-jarigen CT. te Haarlem 1934; cursus te Haarlem f f1934 ; P. J. Keyman, directeur van en leeraar aan de hoogere burP. J. Kevman. directeur van en leeraar aan de hoogere burgerschool Winschoten 1170; gerschool te Winschoten f f1170 ; C. A. Bader. leeraar aan de hoogere burgerschool te Leiden C. A. Bader, leeraar aan de hoogere burgertlehool te Leiden f 400; f 400; L. M. Baale, leeraar aan de 2de hoogere burgerschool met :VI. Baale, leeraar a,t11 de 2(1e hoogere burgersdlOol met 3-jarigen cursus te Amsterdam f l' 1759; te Amsterdam 1759 ; 3-jarigen E. ~V. Schijfsma, leeraar aan de hoogere burgerschool te E. W. Sch\jfsma, lee raar aan de hoogere burgerschool te Kampen f 261; Kampen 2fil; c. Mej. G. H. van Zeyl, leerares aan de middelbare school voor Mej. G. H. van Zey1, leel'ilreS aan de mi(ldelbare school voor meisjes Arnhem 1081; meisjes te Arnhem ff 1081; J. A. Suringar, leeraar aan de hoogere burgersellOoi te ZutJ. A. Suringar, leeraar aan de hoogere burgerschool te Zutphen f 1772; phen f 1172; dr. Ariens Kappers, directeur "all en leeraar aan de R~jks dr. J. Ariens Kappers, directeur van en leeraar aan de Rijkshoogere burgerschool te Leeuwarden ff 2667 ; 2GG7; hoogere burgerschool te H. H. J. Snijder of Snijders, leeraar aan de(Ie middelbareschool Sll~jder of Sll\jders, leeraar aall middelbare school Amsterdam 2165; voor meisjes te Amsterdam f f2165 ; voor meis.ies H. A. Toen, amanuensis aan de Rijks hoogere burgerschool aan de Rijks hoogere burgerschool A. Toen, te Gouda ff 509 ; Gouda G09; C. J. Vierhout, leeraar aan de Rijks hoogere burgerschool te C. J. Yierhout, leeraar aan de R\jktl hoogere burgerschool te HeerellYeen ff 1088 ; Heerenveen 1088; J. H. IT. Hennekens, leeraar aan de gemeentel\jke hoogere J. H. V. Hennekells, leeraar aan de gemeentelijke hoogere burgers('hool te Nijmegen f 820; burgerschool te Ntimegen f 820; P. N. van der Brugge, leeraar aan de Rijks hoogera burger~. \-an der Brugge, leeraar aall c1e RÜks hoogere burger· school te Assen ff 68 ; school te Assen 68; i J. Roovers, leeraar aan de burgeravondschool te Delft f f547 ; J. Hooycrs, leeraar aan de iJurgera vondschool te Delft 547; C. F. van Hoof, leeraar aan de burgeravondschool te Tilburg aan de burgeravondschool Tilburg C. F. yall Hoof, f 215; f 215; 1. Brevée, leeraar aan de hoogere burgerschool met 3-jarigen de hoogere burgerschool met 3-jarigen I. Brevée, leeraar ('ursus en de daaraan verbonden handelsschool te Utrecht f f1810; cursus en de daaraan verbonden handelsschool te Utrecht 1810; Kapteyn, leemar aall de 1ste hoogere lmrgers(;hool dr. N. P. Kapteyn, leeraar aan de lste hoogere burgerschool dr. N. met 3-jarigen cursus te Amsterdam ff 2200; 2200; met H-jarigen eursus te Amstenlall1 L. J. L. P. Duyser, leeraar aan de 2de hoogere burgerschool met Duyser, leeraar aan de 2de hoogere burgersc'.hool met 3-jarigen cursus te Amsterdam f f2132 ; Amsterdam 2132: ~ 3-jarigen cursus A. D. Hagedoorn, leeraar aan de 2de hoogere burgerschool A. D. Hagedoofl1, leeraar aan de 2de hoogere burgerschool met 5-jarigen curSUtl te Amsterdam ff 2150. Amsterdam 2150. met G-jarigen cursus v. V. VAN DE SPECIALE OPLEIDING VAN VROEDVROUWEN. OPLEIDYNG VAN DE § 19. § 19. A. Rijkskweekschool voor vroedvrouwen. Rijkskweekschool voor vroedvrouwen. gaan. Aan één leerling werd afgeraden verder te studeereï. ; gaan. Aan één leerling werd afgeraden venIer te studeereü; deze vroeg ontslag. deze vroeg Het aantal verlossingen bedroeg 292. Van deze bevielen 156 Het aantal verlossingAll bedroeg 292. Van deze bevielen 156 voor de lste maal, 61 voor de 2de, 25 voor de 3de, 15 voor de voor de 1 ste maal, 61 voor de 2de, 25 voor de 3de, 15 voor de 4de, 4de, 8 voor de 5de, 4 4 voorde 6de, 44voor de 7de, 44voor de voor de 5de, voor de 6de, voor de 7ele, voor de 8ste, 5 voor de 9de, 3 voor de 10de, 1 voor de llde, 4 voor de 8ste, 5 voor de 9de, 3 voor de lOde, 1 voor de lide, 4 voor de 13de en 1 voor de 15de maal. 13de en voor de 15de maal. Van deze waren 177 gehuwd ; 115 ongehuwd ; vijfmalen werVan deze waren 177 gehmvd; ll5 ongehuwd; v\jfmalen werden tweelingen geboren. den tweelingen geboren. Amsterdam. Het aantal leerlingen bedroeg 32, nl. 14 inwonende en 1 uitleerlingen bedroeg 32, nl. 14 inwonende en 1 uitHet wonende van het Iste studiejaar en 16 inwonende en 1 uitlste studiejaar en 16 inwonende en 1 uitwonende van wonende van het 2de studiejaar ; bovendien werd nog 1 uitwonende van het 2de studiejaar; bovendien werd nog 1 uitwonende toehoorderes ·tot de lessen toegelaten. toegelaten. wonende tot de Van de 17 leerlingen van het 2de studiejaar namen 14 deel Van de 17 leerlingen van het 2de studiejaar namen 14 deel aan het eindexamen, welke allen slaagden. Van de 16 leerlingen aan het eindexmnen, welke allen slaagden. Van de 16 leerlingen van het 1lste studiejaar werden 10 k, Levorderd tot het 2de studievan het ste studiejaar werden 10 evorderd tot het 2de studiejaar; ; 5 konden slechts voorwaardelijk in dat studiejaar overjaar 5 konden slechts voorwaanlellik in dat studiejaar over- 384 384 26 maal ~werd kunsthulp toegepast en wel,\.) maal forcipale 26 maal werd kunsthulp toegepast en wel, 9 maal forcipale voor vroedvrouw wegens onvoldoende practische vorderingen. voor vroedvrouw wegens onvoldoende vractische vorderingen. extractie 8 maal eÀpressie; 1 maal perforatie; 1 maal versie Haar werd door de directie toegestaan nog gedurende één jaar extractie; ; 8 maal expressie ; 1 maal perforatie ; 1 maal versie Haar werd door de directie toegestaan nog gedurende één jaar volgens Bracton Hicks volgens Bracton Hicks; ;33 maal versie en extractie ; 1 maal het onderwijs te volgen. maal versie en extractie; 1 maal volgen. het onderwijs sectio caesarea 2 maal partus artepraematurus en 1 maal sectio caesarea; ; 2 maal partw3 artepraematurus en 1 maal Eén van deze beide leerlingen, wier verblijf in de ouderlijke verbl\jf in de ouderl~jke Eén van deze beide leerlingen, manueele verwijdering van woning volgens hare opgave noodzakelijk geworden was, wenschte manueele verwijdering van een adhaerente placenta. adhaerente placenta. woning volgens hare opgave 5 vrouwen stierven: 5 vrouwen stierven : 1 aan darminklemming na voorafgegane van deze goedgunstige beschikking geen gebruik te maken, doch aan darminklemming na voorafgegane doch van deze geen appendicitis aan long embolie; 1 aan afscheuring van de appendicitis: ;11 aan long embolie ; 1 aan afscheuring van de na 't verlaten der school zich aan het examen voor vroedverlaten der school zich aan het examen voor vroedna baarmoeder aan hartparalyse ; 1 aan acute peritonitis uit- \'IOU wen te onderwerpen. baarmoeder; ;11 aan hartparalyse ; 1 aan acute peritonitis uitonderwerpen. vrouwen gaande van den processus vermiformis. gaande van den processus vermiformis. De twee leerlingen van het oudste studiejaar, die aan het De twee leerlingen van het oudste studiejaar, die aan het Van de 297 geboren kinderen waren reeds 10 te VOl en afge- einde van den vorigen cursus niet aan het examen voor vroedVan de 297 geboren kinderen waren reeds 10 te voren afgeniet aan het examen voor vroedeinde van den vorigen storven 3 stierven gedurende den partus. storven; ;3 stierven gedurende den partus. vrouw deelnamen, mochten in de zitting van de examen-comde zitting van de examen-comvrouw deelnamen, mochten In de couveusekamer werden 28 kinderen verpleegd, waarvan missie, die dit jaar te Amsterdam plaats had, het getuigschrift In de couveusekamer werden 28 kinderen verpleegd, waarvan missie, die dit jam te Amsterdam plaats had, het getuigschrift 1 in de inrichting werd geboren. Van de 27 overigen stienen als vroedvrouw verkrljgen. 1 in de inrichting werd geboren. Van de 27 overigen stierven als vroedvrouw verkrijgen. 14 en vvel 4 0IJ den lsten dag: 14 en wel 4 op den lsten dag ; 11op den 3den dag ; 1 op den op den 3den dag; 1 op den Van de 12 leerlingen die in bovengenoemdeL':itting aan het bovengenoemde zitting aan Van de 12 leerlingen die 5den dag; 1 op den 7den dag; 2 op den 8sten dag; 1 op den examen voor vroedvrouw deelnamen, verkregen tien het getuig5den dag ; 1 op den 7den dag ; 2 op den 8sten dag ; 1 op den verkregen tien het getuigexamen voor vroedvrouw 11den schrift als vroedvrouw en kon aan twee van haar, onder wie vroedvrou\v en kon aan twee yan haal, onder wie 1lden dag. schrift 2 werden 5 weken oud; 1 2 werden -I- 5 weken oud ; 1 + 7 weken en 1 ± 33maanden. 7 weken en 1 maanden. ook de leerling hierboven genoemd, die zonder de goedkeuring ook de leerling hierboven genoemd, die zonder de goedkeuring Iedere Iedere leerling woonde gemiddeld 38 verlossingen bij ; zwanwoonde gemiddeld 38 verlossingen b\j; z\van- der directie aan het examen deelnam, wegens onvoldoende der directie aan het examen deelnam, wegens onvoldoende gerenonderzoek had 791 maal gerenonderL':oek had 7H1 maal plaats. practische bekwaamheid het diploma niet worden uitgereikt. worden uitgereikt. practische bekwaamheid het diploma Behalve zwangeren en barenden werden nog 37 patienten Behalve z\',tngeren en barenden werden nog 37 patiente n De gezondheidstoestand van de leerlingen liet in het algemeen het algemeen De gezondheidstoestand van met gynaecologische afwijkingen in met gynaecologische afwijkingen in de cliniek opgenomen. 34 niet te wenschen over, ziekten van eenigen ernstigen aard c1iniek opgenomen. 34 niet te wenschen over, ziekten van eenigen ernstigen aard hiervan werden operatief behandeld, en wei :: 6 maal laparotomie ; ; kwamen niet voor. operatief behandeld, en wel (i maal laparotomie voor. kwamen 1 maal wegens tubmculose van het geslachtsapparaat: 1 maal 1 maal wegens tuberculose van het geslachtsapparaat ; 1 maal Het gedrag en de betoonde ijver der leerlingen liet niet te Het gedrag en de betoonde ~j ver der leerlingen liet niet te wegens ovariaalcYfite; 1 maal wegens myomen van den uterus; wel1schen over. wegens ovariaalcyste ; 1 maal wegens myomen van den uterus ; wenschen over. 1 1 maal wegens geadhaereerdé retroflexio uteri ; 1 maal wegens wegens geadhaereerde retroflexio uteri: 1 maal wegens maligne tumoren en In 1910 werden door het Rijk de volgende uitgaven gedaan maligne tumoren en 11maal wegens een gebersten extra uteri ne maal wegens een gebersten extra uterine In 1910 wenlen door het RUk de volgende uitgaven gedaan gra viditeit. Verder ~werd 3 maal prolaps operatie verricht; 1 maal gravidte.Vw3malprosetivch;1mal voor (1e kweekschool voor vroedvrouwen te : voor de kweekschool voor vroedvrouwen te: perinae oplastiek: 1 maal Alexander Adams operatie: 2 maal perimle oplastiek ; 1 maal Alexander Adams operatie ; 2 maal totaal exstirpatie yan den uterus per yaginam; 20 maal curettetotaal exstirpatie van den uterus per vaginara ; 20 maal curetteAmsterdam. ment en 1 maal excochleatie van een inoperabel carcinoma uteri. en 1 maal excochleatie van een inolJerabel careinoma Alle geopereerden zijn hersteld i patient werd wegens eene Alle geopereerden Z\jll hersteld; ; 1 patient werd wegens eene Belooning van de directrice en van liet onderwijzend en verder het onderw1jzend en Belooning van de directrice en nierafwijking naar een ander ziekenhuis overgeplaatst; ook personeel. nierafw\jking naar een ander ziekenhuis overgeplaatst ; ook f 9589,76 personlf958,76 deze herstelde. deze herstelde. verpleging van de Voeding en verpleging van de Voeding en Het onderwijs en de behandeling der vrouwen en kinderen ondenvüs en de behandeling der vr01l\\'en en kinderen leerlingen, de kraam vrouwen en had geregeld plaats en zoO\vel het onclenv\jzencl IJersoneel als leerlingen, de kraamvrouwen en had geregeld plaats en zoowel het onderwijzend personeel als het personeel, verwarming, verlichpersoneel, venvarrning, verlichde beambten ,varen met opge\\'ektheid en lj\'er werkzaam. de beambten waren met opgewektheid en ijver werkzaam. ting, boeken en verdere kleine uitting, boeken en verdere kleine uitHet bestaande gebouw verkeert in goeden toestand. bestaande gebouw verkeert iJl goedl'n toestancl. gaven . 28461.05 28 461,05 Onderhoud van het gebouw der gebouw der Onderhoud van B. Rotterdam. gemeenschappelljke huisvesting, gemeenschappelijke huisvesting, aanschaffing en onderhoud van Voor clen eursLls HJlO/HJl1 we relen IS nieuwe leerlingen aanschaffing en onderhoud van Voor den cursus 1910/1911 werden. 18 nieuwe leerlingen 954,11 meubelen. meubelen 954,11 ingeschreven. ingeschreven. Van deze waren 12 afkomstig uit de provincie Zuidhollan(:I, Van deze \\'inen 12 uit de provincie Zuiclhollan\i, f 3B 004,92 f 39 2 uit Gelderland, 3 uit Zeeland en één uit Limburg. uit Gelderland. 3 Zeeland en één uit Het gezamenlijk aantal leerlingen, dat bij den aanvang van Het gezamenl\jk aantal leerlingen, dat b~j del1 aanvang van Rotterdam. den cursus de lessen volgde, bedroeg 32, terwijl bovendien den cursw,; de lessen volgde, beclroeg 32~,tenvW bovendien evenals gedurende den vorigen cursus ook gedurende dezen evenals gedurende den vorigen cursus ook gedurende (lezen Belooning van den directeur, de Belooning van den directeur, de cursus alle theoretische en practische lessen werden bijgewoond huismeesters, onderwijzers en bealle theoretische en practische lessen werden bijgewoond huismeesters, onclenv~jzers bedoor mejuffrouw W. Murman, gediplomeerd verpleegster te door mejuffroU\v W. .Ylurman, gediplomeerd verpleegster te dienden 12570,81 f dienden . . . . . . · · · f 12 570,81 Rotterdam. Rotterdam. Onderhoud van het gebouw der het gebouw der Onderhoud van Alle leerlingen waren inwonende. Alle waren inwonende. kweekschool kraaminrichting. kweekschool met kraaminrichting . 363,95 Het aantal leerlingen van het oudste studiejaar bedroeg bij aantal leerlingen van het oudste studiejaar bedroeg b~j Aanschaffing en onderhoud van Aanschaffing en onderhoud van den aanvang van den cursus 14 ; onder deze waren 22leerlingen aan vmw,' van den eUl'SUS 14: onder de7.e waren leerlingen hulpmiddelen voor het die aan het einde van den vorigen cursus wegens onvoldoende die aan het'- einde van den vorigen eUl'SUS ,vegens on voldoende meubelen en hulpmiddelen voor het 4130,3ö onderw\js en bureel behoeften onderwijs en bureelbehoeften . 4130,35 vorderingen niet waren overgegaan. vorderingen waren overgegaan. Aan 2 leerlingen van het eerste studiejaar, van wie de eene Aan leerlingen van het eerste studiejaar, \'an wie de eene Voeding verpleging de Voeding en verpleging van de lijdende was aan zeer uitgebreide longtuberculose en de andere l\jdende was aan L':eer uitgebreide longtuberculose en de andere leerlingen en van het personeel en leerlingen en van het personeel en aan epilepsie, moest na een zeer kort verblijf inin de kweekschool de verpleegden in de kraaminrichepilepsie, moest na een zeer kort verbl\jf de kweekschool. de verpleegden in de kraaminrichhet verder verblijf en het bijbi.iwonen van het onderwijs in de verder verblijf en het wonen van het onderwijs in de tingen, met uitzondering van den tin gen, met uitzondering van den kweekschool worden ontzegd. directeur, verwarming, verlichting kweeksellOol worden ontzeg(L directeur, verwarming, verlichting Eén leerling van. het 2de studiejaar verliet de school, daar Eén leerling van het 2de studiejaar verliet de school, daar en geneesmiddelen 206ö2,34 geneesmiddelen 20 662,34 zij wegens familie-omstandigheden de lessen niet verder wenschte verder \yenschte 37727,45 37 727,45 te volgen. volgen. 'rotaal. . Totaal. Aan 2 leerlingen van het 2de studiejaar kon door de directie Aan 2 lBerlingell van het 2de studie.iaar kon door de directie 76732,37 geen verlof worden gegeven deel te nemen aan het examen f geen verlof wonlen gege\-en deel te nemen aan het examen 76 732,37 ± ± ± . 385 VI. VAN HET ONDERWIJS. VAN HET MILITAIR ONDERWIJS. 20. § 20. Onderwijs bij Land= Onderwijs bij Land= en Zeemacht. LANDMACHT. In voorgaande jaren werd van (le regeling der inrichtingen voorgaande jaren werd \'an (Ie regeling del' inric.lJting\'ll \'an militair ondenv~js, welke door cle wet yan 21 Juli 1890 van militair onderwijs, welke door de wet van 21 Juli 1890 Stctatsblad nO. 126, (gewij:6igd bij de wet \'(ln 28 Mei HJlO. Staatsblad n°. 126, (gewijzigd bij de wet van 2.`-3 Mei 1910, 8taatsblctll nO. 138) in het leven werden geroepen, een beknopt Staatsblad n°. 138) in het leven werden geroepen, een beknopt oven>;Ïl'ht opgenomen en wel op bladz. 18(i vall het Ver"lag' overzicht opgenomen en wel op bladz. 186 van het Verslag over den staat der hooge-, mitlclelbare en lagere scholen over over den staat der hooge-, middelbare en lagere scholen ()ver 1891-1892. van de regeling cler IIougere Kr\igssc'ho()l: 189-2,vandergliHoKjschl bladz. 180 van het Verslag over 1892-1893 yan de regeling op bladz. 180 van het Verslag over 1892-1893 vara de regeling van den B oofdeursus en (le Cursussen ; den Boofdcursus en cle CUl'sussen; op bladz. 176 van clnt Verslag O\-er 1893-1894 Yi11l de op bladz. 176 van dat Verslag over 1893-1894 van de der CadettenschooL regeling der Cadettenschool, en up bladz. 181 van dat Verslag over 1890-1896 van de op bladz. 181 van dat Verslag over 1895-1896 van de der Koninklijke Militaire Academie. regeling der Koninklijke Militaire Academie. EERSTE GEDEELTE. GEDEELTE. Van (Ie officieren-leerlingen van het lste en van het 2de Van de officieren-leerlingen van leet 1ste en van het 2de studiejaar krljgskundige stuclii'n werden van 1 Mei tot gO Sep"tudiejaar krijgskundige studiën werden van 1 Mei tot 30 Septmnber 1911 gedetacheerd: tember 1911 gedetacheerd 8 officieren der infanterie van bet leger hier offieiercll offieieron der infanterie van het leger hier te lande ; lande; bij bti het 3 officieren. (Ier artillerie van het leger hier te officieren' Iler artillerie \-all leet leger hier te wapen der lande; cavalerie. 4 officieren der infanterie van het leger in Nederofficieren infanterie van het leger in Nederlandsch-Indië landsch-Indië ;; 4 officieren der infanterie van het leger hier te OffiC10Ien der infanterie van het leger hier te lande; officier der cavalerie het leger hier te lande; 1 officier der cavalerie van het leger hier te lande ; bij blj het wapen der 5 officieren der infanterie van het leger in Nederofficieren der infanterie van het leger in Nederartillerie. landsch-Indië; landsch-Indië ; 1 officier der cavalerie van het leger in Nederofficier der cavalerie het leger in Nederlandsch-Indië;; landsch-Indië leger hier te 6 officierender artillerie van het leger hier te ) 6 officieren der artillerie van lande; ( bij het lande ; wapen der 3 officieren der artillerie van het leger in Neder- ( infanterie. officieren artillerie van het leger in Nederinfanterie, landsch -lmlië. , landsch-Indië. i tot hoogere vorming van 9fficieren. Inrichting tot hoogere vorming van officieren. Hoogere Krijgsschool. De Hoogere Krijgsschool. . De samenstelling van het officiers- en burgersleeraarspersoneel, De samenstelling van het officiers- en bnrgersleeraarspersonecl, o. a. medegedeeld in het Verslag over 1892-1898 en in (lat o. a. medegedeeld in het Verslag over 1892-1893 en in dat over 1900--1901, hoofdzaak onveranderd. over 1900--1901, bleef in hoofdzaak onveranderd. Aan drie burgerleeraren, niet behoorende tot het vaste personeel, burgerleeraren, niet behoorende tot het vaste personeel, werd eervol ontslag verleend, n.l. aan twee dezer leeraren in werd eervol ontslag verleend, n.l. aan twee dezer leeraren in verband met de bepalingen omtrent het bereiken van den verband met de bepalingen omtrent het bereiken van den ouderdom 70 jaar, (Koninklijk besluit van 27 October 1908, ouderdom van 70 jaar, (Koninklijk besluit van 27 October 1908, Staatsblad nO. 327),met ingang respectievelijk van 11November respectievelijk van Xoyember n°. 327), met 1910 en van 11September 1911 ; aan den derden leeraar, met September 1911; aan den derden leeraar, met 1910 en van ingang van i1November 1910 op diens verzoek, in verband met ingang van November 1910 op diens v~rzoek, in verbarid met zljne benoeming een ambt waarb~i hez\\'èlarlijk eene andere zijne benoeming in een ambt waarbij bezwaarlijk eene andere betrekking worden waargenomen. In de daardoor ontstane betrekking kan worden waargenomen. In (le daardoor ontstane vacatures werd .voorzien door benoeming van drie andere burger,yerd .voorzien door benoeming \'iltl drie andere Hlldere leerarml. leeraren. De lessen \venlen in het leerjaar 1910-1911 geopend: geopend werden in De 1:001' de kl'?jgskundige s{udiè'n: op 1 November 1910 28 voor de krtjgskundige s%udidn: op 1 November 1910 met 28 officieren Yan het leger hier te lande (10 in het eerste, 12 in lande (10 liet eerste, 12 van het leger hier het tweede en 6 in het derde studiejaar) en met 21 officieren het derde en met 21 off cieren liet t,yeede en 6 \'an \'<\n het Nederlanclsch-Indië (9 in 4 in het van het leger in Nederlandsch -Indië (9 in het eerste, 4 in het t\\'(Jede en 8 in bet tlerde studiejaar) het derde sturlieja,lr): tweede en i voor de st'udl 1 voor den intendance-d lenst: o]J 1 September voor de stucWJn 1'001' den illtewlauce-dicll!5t: op Selltembur 1910 met 10 officieren van het leger hier te lande (4 in liet 1910 met 10 officieren yan het leger hier te lande (4 in het eerste, 4 in het tweede en 2 in het derde studiejaar) en met 6 eerste, 4 in het tweede en 2 in het derde studiejaar) en lllet 6 offit:ieren van het leger in Nederlandsch-Indië (2 in het eerste, leger in Nederlandsch -Indië (2 het eerste, officieren van het tweede en in het derde studiejaar); 1 in het tweede en 33in het derde studiejaar) ; 1 Voorts werd, met machtiging van den Minister van Oorlog, Voorts werd, met machtiging van den Minister van Oorlog, het onderwijs in één vak of in enkele vakken gevolgd door 1 in en kale yakken gevolgd door 1 enkele vak het onderwijs luitenant der infanterie, 11kapitein-kwartiermeester en 22eersteder infanterie, kapitein-kwmticnllee"ter 8n eersteen te lande en door luitenants-kwartiermeester van het leger hier te lande en door luitenants-kwartiermeester van het leger 1 kapitein der infanterie van het leger in iJl Ncdcrlanclsch-Indii'. 1 kapitein der infanterie van het leger Nederlandsch-Indië. Aan het in April 1911 hier te lande gehouclrnl toelatingsexamen in April 1911 gehouden werd deelgenomen werd deelgenomen: De officieren van het 2de studiejaar, die de studiën voor den De officieren van het 2de studiejaar, die de studiën voor den intendance-dienst volgen (1 luitenant der infanterie, 1 luitenant intendanc'e-dienst volgen (1 luitenant der infanterie, 1 luitenant der artillerie en 2 luitenants-kwartiermeester van het leger hier en 2 luitenants-kwartiermeester van het leger hier der te lande en 11luitenant-kwartiermeester van het leger inin ijederlande en luitenant-kwartiermeester van het leger Nederlandsch-Indië) werden van Maart tot 31 October 1911 landsch-Indië) werden van 1 Maart tot 31 October 1911 gedetacheerd aan de R~jks- hoogere land-, tuin- en boschbouwschool cheerd aan de Rijks- hoogere land-, tuin- en boschbouwschool te Wageningen. Gedurende die detacheering volgden de betrokken Wageningen. Gedurende die detacheering volgden de betrokken officieren een demonstratieven cursus aan het Rijksproefstation aan het Rtjksproefstation officieren een demonstratieven voor zaadcontröle aldaar. Van het station voor maalderij en voor zaadcontrole aldaar. Van het station voor maalderij en bakkerij kon in yerbaml met de hooge geldelijke eischen, door bakkerli kon in verband met de hooge geldelijke eischen, door het bestuur dier inrichting gesteld, niet, zooals in 1910 had het bestuur dier inrichting gesteld, niet, zooals in 1910 had plaats gehad, gebruik worden gemaakt voor het doen geven plaats gehad, gebruik worden gemaakt voor het doen geven van een gedeelte van het pradisch onderricht, waanan het van een gedeelte van het practisch onderricht, waarvan het Rijksproefstation voor zaadcontrole in Rijksproef"tation voor zaadcontröle in dat jaar moest worden jaal moest worden ontlast. Het onderwijs in ,,beoordeeling van verschillende graansoorten, onderwijs in "beoorcleeling van verschillende graansoorten, enz." en in ,,onderzoek van meel, brood, enz.", dat inin het voor-· in "onderzoek van meel, brood, enz.", dat het voor-. enz." gaande studiejaar aan het station voor maalderij en bakkerij studiejaar aan het station voor maalderlj en bakkerU werd gegeven, kon, dank zij de welwillende medewerking van werd gegeven, kon, dank zij de welwillende medewerking van den directeur en van de betrokken leeraren van de den directeur en van de betrokken leeraren van de Rijks- hoogere land-. tuin- en boschbou\Yschool, land-. tuin- en boschbouwschool, aan laatstgenoemde inrichting laat"tgenoemde worden gegeven. worden gegeven. De officieren van het 3de studiejaar, die de intendance-studiën officieren van het 3de "tudiejaar, die de intendance-studiën 3da leger hier te lande volgden (2 ltlitenants der infanterie van het leger hier te lande volgden (2 luitenants der infanterie van en 8 luitenants-kwartiermeester van het leger in Nederlandschen 3 luitenants-kwartiermeester van het leger in NederlandschIndië), werden van 3 April tot 30 Juni 1911 gedetacheerd bij de Indië), werden van 3 April tot 30 Juni 1911 gedetacheerd bij de Nederlandsche school voor nijverheid en handel te Enscheclé en Nederlamlsche school voor nijverheid en handel te Enschedé en van 17 Juli tot Augustus 1911 bij het Centraal Magazijn van 17 Juli tot 3131 Augustus 1911 bij het Centraal Magazijn nm militaire kleeding en uitrusting te Amsterdam. te Amsterdam. van militaire kleeding en Gedurende Gedurende laatstbedoelde detacheering ontvingen die officieren detacheering ontvingen die officieren op verschillendedagen - -- totaal pl. m. 20 uren in het geop verschillende dagen totaal pI. m. 20 uren - in het gemeente-abattoir te Amsterdam practisch onderricht in het keuren Amsterdam practisch onderricht in het keuren meente-abattoir van vee en vleesch. van vee en deesdl. . < coon de krifjgsklf1ulige stwliEII:: door 15 officieren van het kr ijgskundige stu dié'n door 1ö offic'ieren van het leger hier te lande (12 der infanterie en 3 der artillerie) en hier te lande (12 en en der door 1 luitenant der infanterie nUl het leger in Nederlandschvan leger in Nederlandschdoor 1 Indië: Indië; 1'001' , TWEEDE GEDEELTE. TWEEDE GEDEELTE. Cursus voor officieren van gezondheid bij het militair Cursus voor officieren van gezondheid bij het militair hospitaal te Utrecht. hospitaal Utrecht. Aan den cursus, bedoeldbij art. 20 der wet van 2 Augustus Aan den cursus, bedoeld bij art. 20 der wet van 2 Augustus rooI' de stud -ié'n rooI' den iJl tcndllJlce-rl/iew:Jt : door 3 officieren !5tudü"u ror de !5t,lllü"u v oow· den intendun , ce-dienst door g offic'ieren van het leger hier tete lande (1 LÎel' infantorie.1 1 der m"tillerie infalltorie. m"tillcrie van het leger hier lande (1 der infanterie, der artillerie en 1 luitenant-kwartiermeester). en luitenant-kwartiermeester). 1880 (Staatsblad n°. 145), welke bij het militair hospitaal te 1880 (Stcutt,~ulad nO. 145), welke bti het militair hospitaal te te Utrecht wordt gehouden, werd door drie nieuw aangestelde te Utreeht wordt gehouden, werd door drie nieuw aangestelde offil'ieren \'an gezondheid deel genomen. officieren van gezondheid deel genomen. 97 97 386 Tevens werd bij genoemd hospitaal sloor zeven reserve-officieren van gezondheid een cursus gevolgd, als bedoeld bij art. 23 van het Koninklijk besluit van 20 September 1905 n°. 75. DERDE GEDEELTE. evenals in 1909 en in 1910 bij wijze van proef, de detacheering eerst op 1 Juli aanving. Gedurende ruim 3 weken in de maand Juni werden deze cadetten aan de Academie uitsluitend practisch geoefend, waarbij gelegenheid was Benige meerdaagsche en in het algemeen grootere oefeningen te houden. Gedurende 12 dagen werden in dit tijdvak de cadetten der cavalerie ingekwartierd te Dongen. De proef heeft wederom zeer goed voldaan. Met de cadetten van het hoogste studiejaar, die met gunstig gevolg het eindexamen hadden afgelegd, werden, evenals vorige uren, belangrijke practische oefeningen bijgewoond en bezoeken aan bouwwerken en inrichtingen gebracht. Ingevolge het te dier zake vastgestelde programma zijn de volgende oefeningsreizen gemaakt : voor de cadetten der infanterie een bezoek aan het korps pontonniers te Dordrecht, aan het fort aan den Hoek van Holland en aait een deel van de Stelling van het Hollandsch Diep en het Volkerak met de vesting Willemstad ; voor de cadetten der cavalerie een bezoek aan het station te 's Hertogenbosch, tot het bezichtigen van het stationsemplacement ; vervolgens werd het remonte-depot te Milligen bezichtigd, werden oefeningen bijgewoond van het regiment genietroepen in de legerplaats bij Zeist en oefeningen van de rijschool te Amersfoort, alwaar tevens de hoefsmidschool werd bezichtigd; voor de cadetten der artillerie het bezichtigen van het fort bij IJmuiden en daarna het volgen van een cursus aan de artillerie-schietschool. Met de cadetten der genie werden eerst practische oefeningen in het landmeten en waterpassen gehouden in den omtrek van Breda. Daarna bezichtigden zij verschillende fabrieken te Breda en in den omtrek ; de gemeentewerken te Rotterdam en in aanbouw zijnde werken te 's Gravenhage, de verzameling bouwmaterialen aan de Technische Hoogeschool te Delft, het fort bij IJmuiden, verschillende forten en andere werken in de Stelling van Amsterdam, de militaire drinkwaterleiding bij Sloten en de havenwerken en bij de gemeente in aanbouw zijnde werken te Amsterdam. Door aankoop van nieuwe boekwerken, alsmede door geschenken, is de bibliotheek zoo goed mogelijk op de hoogte van den tijd gebleven. Van verschillende zijden, als Departementen van Algemeen Bestuur, de Commissarissen der Koningin in verschillende provinc iÉn, de Centrale Commissie voor de Statistiek, particulieren, enz., werden boekwerken en kaarten ontvangen. - Inrichtingen voor opleiding tot den officiersrang. A De Koninklijke Militaire Academie. Op 16 September 1910, den datum waarop het nieuwe s c hooljaar een aanvang nam, bestond het aan de Koninklijke Militaire Academie verbonden personeel uit 50 officieren en 8 burgerambtenaren. De sterkte van het Cadettenkorps bedroeg op genoemd tij dstip 278 hoofden, verdeeld in drie studiejaren. Gedurende het cursusjaar werden : a. aangesteld tot tweede-luitenant 2 cadetten van het 3de studiejaar, één bij het wapen der infanterie van het leger hier te lande en één bij dat der infanterie van het leger in Nederlandsch-Indië ; beider benoeming was wegens gedrag uitgesteld geworden; b. overgeplaatst : . Van het wapen der Stu die- Naar het wapen Studieaar. der jaar. . 1 cadet 1 cadet 1 cadet inf. It t. 1. sav. h. t. 1. art. h. t. 1. eerste eerste eerste cav. it t. 1. inf. It t. 1. eerste eerste eerste art. h. t. 1. . c. een cadet uit het eerste studiejaar voor het wapen der infanterie hier te lande ; een cadet uit het tweede studejaar voor het wapen der infanterie in Nederlandsch-Indië en een cadet uit het eerste studiejaar voor laatstgenoemd wapen werden eervol ontslagen wegens lichaamsgebreken. De in dit jaar (1911) gehouden examens tot toelating werden afgenomen door eene enkele commissie voor het toelatingsexamen en door eerie deels enkele, deels dubbele commissie voor het rangschikkingsonderzoek. Voor de regeling wordt verwezen naar de Nederlandsche Staatscourant, dd. 7 Maart 1911, n°. 56. In verband met het vorenstaande bedroeg de totale sterkte van het cadettenkorps bij den aanvang van het nieuwe cursusjaar 260 cadetten. De in Mei en Juni gehouden overgangsexamens en het in Juni afgenomen eindexamen, hebben de in onderstaanden staat vermelde uitkomsten opgeleverd : Studiejaar. Van cursussen of handleidingen zagen het licht 1°. Eerste hulp bij ongevallen. Vier voordrachten voor cadetten van het oudste studiejaar, door J. Bartolotti Rijnders, arts, dirigeerend officier van gezondheid. 2de druk. 2°. Geschiedenis van het 33ste regiment lichte infanterie (Het Oud-Hollandsche 8de regiment jagers) onder Keizer Napoleon I, door luitenant-generaal F. H. A. Sabron. 3°. Het gebruik van de stafkaart door H. Wijnaendts, kapitein der infanterie en P. H. A. Ridder, eerste-luitenant der infanterie, 2de gewijzigde druk. 4°. Voorbereiding van den troep tot de oorlogvoering in het Polderland, bewerkt door F. H. A Sabron, gepensionneerd luitenant-generaal, adjudant in buitengewonen dienst van Hare Majesteit de Koningin, 2de herziene druk. 5°. Beginselen der differentiaal- en integraal-rekening door N. C. Grotendorst, oud-kapitein der artillerie, hoogleeraar aan de Koninklijke Militaire Academie, 3de verbeterde druk. 6°. Verzameling van vraagstukken ter oefening in de beginselen der mechanica, door N. C. Grotendorst, oud-kapitein der artillerie, hoogleeraar aan de Koninklijke Militaire Academie. Tweede verbeterde druk. 7°. Hoogeboom en Pop. Leerboek der tactiek door A. Hoogeboom, generaal-majoor, eerste deel. 5de omgewerkte druk. 8°. Maleische taal. Overzicht van de grammatica, door C. Spat, leeraar aan de Koninklijke Militaire Academie. Tweede omgewerkte druk. I. Totale sterkte . Niet deelgenomen wegens ziekte Voldaan Gedeeltelijk voldaan Niet voldaan. . II. III. 8n 52 91 3 53 101 98 3 28 .^ 32 t3 C7 De practische oefeningen en de detacheeringen van de cadetten bij de korpsen van het leger hadden plaats overeenkomstig de bestaande voorschriften, behalve dat voor de cadetten der infanterie en der cavalerie van het eerste en tweede studiejaar, 887 387 9°. Oorlog,,:,;taatkulllle en lJorlog:,;regelell (zoogenaamd oorlog:,;oorlogs90. Oorlogsstaatkunde All oorlogsregelen recht), door H. L. van Oordt, kolonel-(lireeteur (Ier Hoogere door H. L. van Oonlt, kolonel - directeur der Kr ij gssch 00 l. Krti g sschool. 10°.. Hanclleicling' tot (Le kenni:-> der artillerie. Voor (ie cadetten artillerie. voor (Ie 100 Handleiding tot de kennis wapen. Af;leeling Hoof(lstuk III (geschut van dat wapen. Afdeeling techniek. Hoofdstuk IIl (ge:,;ehut met eerste deel, (vuurmonden, l'iehtmiddelen) toebehooren) eer:,;te deel, (vuurmonden, richtmiddelen) (met een (ler atlas van XXIV platen), door W. H. C. A. atlas van XXIV platen), door W. H. C. A. Seyn, kapitein (lel' en :M. A. K. J. Vis, eerste-luitenant artillerie en M. A. K. J. Vis. eerste -luitenant der artillerie, leeraren aan de Koninklijke ~lilitaire Aeac1emÏe. leeraren aan de Konin klijke Militaire Academie. Met betrekking tot het in 1910()hier tete lallde gehoudentoeMet betrekking tot het in Hl1 hier lande gehouden toelatingsexamen lating"examen tot den Hoofdcursus, bevat de eerste der hierden Hoofdcursus, bevat de eerste der hierachter opgenomen tabellen eenige bijzonderheden. opgenomen tabellen eenige bijzonderheden. i De 40 onderofficieren die op 1 1 October1910 tot den hoofdDe 40 onderofficieren die op October 1910 tot den hoofdcursus werden toegelaten, zijn geplaatst als volgt: cursus werden tongelaten, "-ti II gnplaatst als volgt: voor de opleiding tot tweede-luitenant der infanterie bij het voor de opleiding tot twnede-Iuitenant der infanterie b~i het leger: leger : hier te lande lande. hier in Nederlandsch-Indi(' Nederlandsch-ImliC' 26 :JU i) 5 B. De Hoofdeursus. B. De HoofdCIll'sus. Eli den aanvang van het schooljaar 1910-1911 (1 October van het :,;c!Jooljaar 191O--1D11 (1 October Bij 1910) bestond het aan den Hoofcklll':';\I" verbonden personeel Glen Hoofdcursus verbonden personeel uit 11 officieren en (i aantal ondernit 11 offieieren en 6 burgerambtenaren. Het aantal onder offiderenleerlingen bedroeg 83: leerlingen bedroeg 85: -oficern- I bij b~j voor de opleiding tot t« - eede lllitewmt-kwal'tiermeetitel' voor de opleiding tot hreude luitenant-kwartiermeester het leger : leger: hier te lande lande. hier a. voor het wapen cler infanterie:: der infanterie (c. Lege:' Leger - - --- ---- --- _ in Nederlandsch-Indi( Nederland:';Gh -Indii' 5 4 4 40 Totaal Totaal . . . 40 hier te lande. lande. in Totaal. Tota al. , N eclerlamlschNeclerlandscllIndië. I:ndië. ^. , -- I Bovendien werden op gelijken datum tot den Hoofdcursus Bovendien werden op geliJken datum tot , werden 0]1 1 Juli 1911 dc? onderofficieren-leerlingen van het Iste studiejaar bij de korpsen, onderofficieren-leerlingen van het 1ste studiejaar bli de korpsen, w,tartoe zij behooren of waarbij zij werden ingedeeld, gedetawaartoe zij behooren of \vaarbU "-ti werden ingedeeld, gedetacheerd, ten einde aan alle dienstverrichtingen deel te nemen. (linde aan alle dienstyerriGhtingen deel te nemen. cheerd, Deze deta-cheering clumt uiterlijk tot 20 September behalve Deze detac:heering duurt uiterlUk tot 20 September behalye voor hen die opgeleid worden voor de militaire administratie voor hen die opgeleill worden voor de militaire administratie bij het leger hier te lande, welke leerlingen, na in Utrecht een leger hier te lande, welke leerlingnn, na in Utrecht een bij cursus te hebben gevolgd in vee- en vleeschkeuring, 18-27 cursus te hebben gevolgd in vee- en vleeschkeuring, 18-27 September aan de in dit jaar tete houden grootemanoeuvres, als September aan de in dit jaar houden groote manoeuvres, als hulpkeurmeester zullen deelnemen. hulpkeurmeester zullen deelnemen. Door de leerlingen van het 2de studiejaar werden dit jaar Door de leerlingen van het 2de studiejaar werden dit jaar geene oefeningen bijgewoond, noch verdedigingswerken of inrichbijgewoond, noch of inrichtingen bezichtigd. bezÏC'htigd. VIERDE GEDEELTE. VIERDE GEDEELTE. Inrichtingen voor het geven van voorbereidend Inrichtingen voor het g'even van voorbereiden(l onderwijs tot opleiding voor den officiersrang. opleiding' voor den officiersrang', onderwijs A. De Cadettenschool. A. De Cadettenschool. Op 16 September 1910, den datum waarop het nieuwe leerjaar \vaarop het nieuwe leerjaar Op 16 September HnO, den een aanvang nam, bestond het aan de Cadettenschool verbonden een aanvang nam, besfoml het aan de Cadettellschool verbonden ])er:,;oneel, de directeur daaronder begrepen, uit : 12 officieren, personeel, (Ie diredeur daaronder begrepen, uit: 12 officieren, 1 gepensionneerd officier un 9 burgerambtenaren. 1 gepen:,;iOlllleerd officier en burgerambtenaren. Aan het mondeling gedeelte van het toelatingsexamen, dat Aan het mOlHIeling gedeelte val! het toelating:,;examen, dat in de maanden Juli en Augustus was afgenomen, hadden 53 in cle maamlen Juli en Augustu:,; wa:,; afgenomen, hadden 53 jongelieden deelgenumen. 30 adspiranten werden bij het onderwerden bij het onderjongelieden deelgenomen. 30 gane geneeskundig onderzoek liGhameltik ongeschikt bevonden. gane genee:,;kul1llig onderzoek lichamelijk ongeschikt bevonden. Van deze 30 adspiranten wenschten 28 herkeuring. 4 trokken Van deze 30 aclspiranten wenschtOll 28 herkeuring. 4 trokken zich terug; 24 jongelieden werden mitsdien herkeurd, waarvan 2-1, jongelieden werden mitsdien herkeurd, waarvan zich 4 alsnog geschikt werden bevonden, terwijl 2 wèl geschikt alsnog geschikt werden bevonden, 2 wèl geschikt werden bevonden voor elen dienst hier te lande, doch niet voor hier te lande, doch niet voor werden bevonden voor den dien in Nederlandsch-Indlë. dien in K ederlanclsch -InclW. Vóór het mondeling gedeelte van het examen trokken zich Vóór het mondeling gedeelte van het examen trokken zich 2 adspiranten terug. 2 allspiranten terug. Aan bedoeld examen voldeden 34 adspiranten, waarvan, in Aan bedoeld examen voldeden 34 adspiranten, waarvan, in verband met het aantal opengestelde plaatsen un met de verband met het aantal opengestelde plaatsen en met de; omstandigheid dat sommige dier adspiranten alleen in aanomstandigheid dat sommige dier adspiranten ~tlleen in aanmerking wenschten te komen voor den dienst in Nederlandschmerking wensehten te kOlllen voor den dienst in NederlandsGhIndië, 27 werden geplaatst. Indië, 27 werden geplaatst. Op 16 September 1910 gingen 83 cadetten over naar het Op 16 September 1910 gingen 33 cadetten over naar het . 2de studiejaar, B cadetten moesten de lessen van het Iste 2de studie.iaar, 3 cadetten moesten de le:,;sen van het 1ste studiejaar voor (le tweede maal volgen.. studiejaar YOO!' dl: tweede maal volgun verband llicnncde en md (Je toelatillg van jongeliedell, . In verband hiermede en met cie toelating van 55jongelieden, (lie in Nederlandsch-Indi(-' met gUllstig gevolg het examen die in NederlalldsC'h-llldii\ neet gunstig gevolg het examen hadden afgelegd, bedroeg bti (ten aanvang van den cursus hadden afgelegd, be(ll'oeg bij den > 3 1 1 1) 4 ')) Waaronder één leerling die wegens ziekte niet aan het examen Waaronder één leerling' die wegens ziekte niet aan het examen 1 kon deelnemen. deelnemen. 388 Aa1l ilet toe]atÎugSl'xallll'n tnt de !\()IlÎnkl\jkc Militain' ,\ci\(\ulllip Aan lift toelatingsexamen tot (le Koninklijke Miiital re A('ade111]e wnnl dool' 2 carletten nid \'olrlaall, waardoor d(' "tprktc vall werd door 2 cadetten niet voldaan, waardoor (le sterkte va tl het :2de "turliujaar b\j dun aanvang van hut ]ul:r.iaar ]\)10/1 nJ het ?cie studiejaar bij den aanvang van liet leerjaar 191.0/19111 1ste stildiejaar totaal 70. bedroeg ;30 (',HlettuJ1, alz()() filet bedroeg 85 cadetten, celzoo met het 1 "tl; studiejaar totaal 70. Aan het examen voor overgang lIaal' Koninklijke Militaire Aan het examen voor overging naar delil' Koninkl \ike .J1ilitaire 30 cadettun deel. Aeademie iu UH1 Academie in 1911. namen 35 cadetten deel. De uitslag y,lll dit uxmnUll ,ya". dat V,lll lIl' 36 examinandi De uitslag van dit examen was, dat van de 35 examinandi 38 volrlr:rlun. 33 volsleden. Aan het overgang"ex ::i ^ 0 ..., ^ ^ +' -+^ C/) ::i I I """' I rl ~ oB ^ ^ ,, ^ oB .5^@.~ .^ ^^ p., - I . ~ 'U Q) ~ ""0 .,.:.> " drie drie ..................... 12 " " VleI' ..................... 14 " " 16 vijf ..................... 16 " " 10 zes ..................... 10 >> " " zeven zeven ..................... 20 20 15 51 12 15 55 55 14 ,, 30 30 30 30 30 30 11 " 11 " 5, Sectie C. Voorzitter:: van der Meer. Secretaris:: van der Flier. der Meer. Secretaris van der Flier. Voorzitter Staatswetenschappen Bos elk 15 elk Bos van der Flier van der Flier Aardrijkskunde van der Meer Meer 30 van 30 van der Belt Belt van Geschiedenis Boerma 30 Boerma 30 Kûrst Korst Boekhouden van Meegeren 20 van Meegeren 20 van Vianen van Sectie D. Sectie Voorzitter: :Varenhorst. Secretaris : Hondius. Voorzitter Varenhorst. Secretaris: Hondius. Nederlandsch . Schothorst 30 Schothorst Nederland sch 30 Varenhorst Varenhorst Fransch . mej. Brandon 30 Fransch mej. Brandon 30 Hondius Hondius EngpIseh. Broers 30 Broers Engeisch 30 van der Noorda Noorda van Hoogduitsch . van Hessen 30 van Hessen Hoogduitsch 30 Schukken Schukken Te Te samen Gegroepeerd naar Gegroepeerd naar de vakken. vakken. 140 140 Vrij stellingen . Aantal candida teil. V rij stellingen. Aan tal candidaten. Wiskunde 3 Wiskunde .................................... 7 73 Werktuigkunde Werktuigkunde ............................ 57 57 Natuurkunde Natuurkunde ................................ 53 53 Scheikunde Scheikunde .................................. 64 64 Aardrijkskunde Aardrijkskunde .......... ................... 57 57 Geschiedenis Geschiedenis ................................ 51 51 Boekhouden ................................. 68 Boekhouden 68 De vrij stellingen en de cij fers voor de vakken waarvoor De vrijstellingen en de cijfers voor de vakken waarvoor vrijstelling was gegeven werden vrijstelling was gegeven werden den candidaten zoo spoedig candidaten zoo spoedig mogelijk na de vergaderingen van den 9den en den 16den mogelijk na de vergaderingen van den 9den en den 16den Juli medegedeeld. Juli medegedeeld. Het mondeling examen duurde voor elke groep Het mondeling examen duurde voor elke groep drie dagen dagen en begon den 18den Juli en eindigde den 6den Augustus. en begon den 18den Juli en eindigde den Eden Augustus. Telkens na eiken derden Telkens na eIken derden examendag hield de Commissie eene de Commissie vergadering, vergadering, waarin over het al of niet toelaten werd beslist ; al of niet toelaten werd beslist; 24 24 de uitslag d«=:.uitslag werd onmiddellijk aan de candidaten medegedeeld. aan de candidaten medegedeeld. Bijgaande tabellen geven een overzicht van aantal geBIJgaande tab~llen geven een overzicht van het aantal geslaagden en lllet geslaagden: slaagden en niet geslaagden: Geslaagd .................. . Afgewezen ................ . Aantal. Aantal. 124 124 16 16 Totaal ...... 140 140 (N aar de scholen gegroepeerd). scholen gegroepeerd). (Naar , .. _._-- , SCHOOL. q H H ^ H,.q · Q) ^ ;. Q) C) àJJQ) d I I ^ ·s .0 ro cd E ^ , .,2, .0 ro . Q) >=1 àJJ b1) N -, 's Gravenhage (Stadhouderslaan.) (Stadhouderslaan. ) 's Gravenhage (Waldeck Pyrmontkade) (Waldeck Pyrmontkade) Delft Delft . . Schiedam Schiedam Extraneï Extraneï . <.) c.) cn en I Ct Ó '25 ~ ^ ^^ P1 Q) ^ H Q) á ro ^ tiJ Q) ^ Q) ,àJJ ~ Ó ^ nige boeken terwijl bij nader onderdaten slechts eenige boeken opgaven, terwijl bij nader onder,.;oek bleek, zij veel meer gelezen hadden. Er scheen zich zoek bleek, dat zij veel meer gelezen hadden. Er scheen zich onder de jongelui een soort legende te hebben gevormd, onder de jongelui een soort legende te hebben gevormd, .,dat het genoeg was, als men zes à acht boeken opgaf." Het men zes acht boeken opgaf." Het ,dat het genoeg was, komt de Commissie wenschelijk voor, de leerlingen onzer komt de Commissie wens; help k voor, dat de leerlingen onzer scholen opmerkzaam op worden gemaakt, dat ook uitscholen er opmerkzaam op worden gemaakt, dat ook uitgebreidheid van lectuur op het examen eene aanbeveling is, gebreidh eidvan lectuur op het examen eene aanbeveling is, mits men niet vluchtig en oppervlakkig gelezen heeft. mitsenvluchgoprakielznhft. Tcelwnen. De teekeningen naar de natuur waren voor, T eekenen. De teekeningen naar de natuur waren voor. het meerendeel voltooid voldoende. Gelijkheid de te het meerendeel voltooid en voldoende. Gelijkheid van de te 29 29 teekenen voorwerpen lijkt de Commissie voor de verschilteekenen voorwerpen lijkt de Commissie voor de verschillende scholen gewenscht. Niet voltooid waren de plaatlende scholen gewenscht. Niet voltooid waren de plaatteekeningen van verscheidene candidaten, ten deele het teekeningen van verscheidene candidaten, ten deele het gevolg van de moeilijkheid der opgave. Voor: "kleuren is gevolg van de moeilijkheid der opgave. Voor: ,,kleuren is niet bepaald noodig", had de Commissie op de plaat gaarne had de Commissie op de gaarne gezien ,,kleuren gezien: : "kleuren is gewenscht." gewenscht." De lijnteekeningen waren bijna zonder uitzondering geDe lij nteekening enwaren bijna zonder uitzondering geheel of voor het meerendeel zeer goed uitgevoerd. In vervoor het meerendeel zeer goed uitgevoerd. In verheel band band met den voor lij nteekenen vastgestelden leertijd had den voor lijnteekenen vastgestelden had de opgave meer moeilijkheden, zoowel van projectivischen de opgave meer moeilijkheden, zoowel van projectivischen als als van technischen aard moeten bevatten. technischen aard moeten bevatten. Aan het einde van haar taak, betuigt de Commissie U Aan het einde van haar taak, betuigt de Commissie U H.EG. haar dank voor het in haar gestelde vertrouwen. H.EG. haar dank voor het in haar gestelde vertrouwen. Amsterdam, Amsterdam, 10 September 1910. September 1910. D. COELINGH, V oorzitter. COELINGH, Voorzitter. G. BOLKESTEIN, Secretaris. BOLKESTEIN, Secretaris. Noordholland. B. We s t·e I ij k e Commissie. B. Westelijke C om mis s i e. Aan den Commissaris der Koningin in de Commissaris der Koningin de p1'ovincie Noordholland. provincie N o01'dholland. De Commissie, welke krachtens Uwe beschikking van 11 De Commissie, welke krachtens Uwe beschikking van 11 lste ard., n°. 92/1996, gewijzigd bij die van 2\laart 1910, 1ste afd., n°. 92/1996, gewijzigd bij die van Maart 4 April 1910, 1ste afd., n°. 92)3137 en van 15 Juli 1910, n°. 92/3137 en van 15 Juli 1910, 4 April 1910, lste afnemen van het 1ste afd., n°. 92/7474, belast werd met het afnemen van het lste ard., nO. 92/7474, belast werd met vijf jarigen eind-xamen van de hoogere burgerscholen met vijfjarigen eind-examen van d· hoogere burgerscholen cursus in de provincie Noordholland (Westelijke af deeling ), provincie Noordholland (Westelijke afdeeling), cursus heeft de eer UH.EG. bij dezen van hare werkzaamheden heeft de eer UH.EG. bij dezen van hare werkzaamheden het verslag aan te bieden, voorgeschreven in art. 67, 2de lid, bieden, voorgeschreven in 67, 2de lid, het verslag der wet van 2 Mei 1863 (Staatsblad nO. 50), , houdende regeMei 1863 (Staatsblad n°. 50) houdende der wet ling van het middelbaar onderwijs. het middelbaar onderwijs. ling Nog' vóór de Commissie hare eerste vergadering hield, Nog vóór de Commissie hare erste vergadring hield, bedankten de heeren W. N. Francken, te Helder en A. bedankten de heeren W. N. Francken, te Helder en A. Berends, te Zaandam, voor hunne benoeming en werden in benoeming en werden Beerends, te Zaandam, voor hunne plaats respectievelijk aangewezen d hoorn J. Gerhunne plaats respectievelijk aangewezen de heeren J. Gerritsz, leeraar aan de 3de gemeentelijke hoogere burgerschool aan de 3de gemeentelijke hoogere burgmschool ritsz, de Vries, met vijfjarigen cursus, te Amsterdamen H. J. de Vries, met vijfjarigen cursus, te Amsterdam en H. leeraar aan de gemeentelijke hoogere burgerschool te leeraar aan de gemeentelijk hoogere burgerschool t,e Haarlem. Haarlem. De Commissie hield hare vrgaderingen en ook het monmonDe Commissie hield hare vergaderingen en ook deling examen in het gebouw der hoogere burgerschool deling examen in het gebouw der hoogere burgerschool de eerste vergadering, op 9 April 1910, welke d alhier. In de eerste vergadering, op 9 April 1910, welke de alhier. lleeren dr. D. A. Kerkhoff en dr. P. C. E. Meerum Terwogt, Kerkhoff en L. C. h eeren dr. D. Meerum wegens ziekte verhinderd waren bij te wonen, werd de wegens ziekte verhinderd waren bij te wonen, werd de tw'ede ondergeteekende tot secretaris benoemd. Nadat de tweede ondergeteekende tot secretaris benoemd. Nadat de een schrijven van den voorzitter voorlezing had gedaan van een schrijven van den voorzitter voorlezing had gedaan Campert, inspecteur van het - middelbaar onderwijs, dr. J. Campert, inspecteur van het· middelbaar onderwijs, dr. waarin de wensch werd uitgedrukt, dat van de dubbele waarin de wensch werd uitgedrukt, dat van de, dubbele Commissie de twee ledn voor hetzelfd vak als examinaCommissie de twee leden voor hetzelfde vak als examinatoren en assessor zouden optreden, werden de sub-commissies werden de sub-commissies en assessor zouden vastgestBId. Onderstaande tabel geeft aan, uit welke leden vastgesteld. Onderstaande tabel geeft aan, uit welke leden voorzittBrs van waren de sub-commissies bestondn, wi er de voorzitters van waren de sub-commissies bestonden, wie er welke vakken door d verschillende leden werd geë-xan in welke vakken door de verschillende leden werd geëxaen mineerd. VAKKEN. V A K KEN. E x a min at 0 ren. Examinatoren. Voorzitters der su b·commissiën. sub-commissiën. A. A. Stelkunde en trigonometric . . . Stelkunde en trigonometrie Meetkunde Meetkunde en beschrijvende meetbeschr~vende meet· kunde kunde. . . . Werktuigkunde . . Werktuigkunde L. van der Vegt, der L. dl'. D. A. Kerkhoff, dr. D. A. Kerkhoff, dl'. G. van Beek Beek dr. dr. H. A.' Naber H. A: Nétber dr. D. A. Kerkhoff D. A. Kerkhoff W. C. G. H. van Mourik Broekman Assessor : A. Pelt Mourik Broekman Assessor: A. Pelt W. C. G. dr. A. C. van Rijn v. Alkemade di-. A. C. van Rijn v. Alkemade dr. A. C. Antusch A. C. Antusch dr. H. J. Calkoen dr H. J. Calkoen A. Pelt A. dr. G. Nolst Trenité Trenité G. N Me~jer N. Meijer dr. W. C. L. Bronsveld W. C. L. A. v. d. Stempel jr. A. v. d. Stempel jr. dr. G. K. Nugteren G. K. dr. P. C. E. Meerum Terwogt P. C. E. Meerum Tenvogt G. JY1. de Jongh Schiffer Schiffer G. M. de Assessor: : W. C. G. H. v. Mourik Assessor W. C. G. H. v. Mourik Broekman J. Gerritsz J. Gerritsz C. R. de Boer C. R. de Boer L. Kievit H. Sellemans H. B. Natuurkunde .. Natuurkunde Scheikunde . . . . Scheikunde . Plant- en dierk unde Plant· en dierkunde. Cosmographie. . .. . Cosmographie C. C. Staatswetenschappen Staatswetenschappen Aardrijkskunde Aardr~jkskunde Geschiedenis . . Geschiedenis Boekhouden . . Boekhouden. D. D. Nederlandsch . Nederlandsch Fransch. ... Fransch Engelsch . . . . Engelsch. Hoogduitsch .. Hoogd ui tsch. E. Hand-e lijnteekenen Hand· en lij nteekenen I A. Pelt A. I dr. W. C. L. Bronsveld R. Zuidema R. Zuidema E. A. W. E. A. W. Pauw L. H. L. Bouwman P. Frisius de Haan P. Frisius de Haan H. de Vries H. J. de Vries E. M. van Soest E. M. van G. Welbergen G. W. van Doorn W. van H. G. Baintz G. C. Kerkme~er J. C. Kerkmeijer R. Zuidema R. H. J. de Vries ; H. J. de Vries y,erder werd besloten, om voor mondling examen in groepen gevormd worden: :4 van 24, één van 21 en één Verder werd besloten, om voor het mondeling examen in groepen gevormd worden 4 van 24, één van en één 19. geval half uur te bestemmen, behalve voor dat in elk geval een half uur te bestemmen, behalve voor dat in van 19. werktuigkunde, waarvoor 20 minuten en dat in cosmograwerktuigkunde, waarvoor 20 minuten en dat in cosmogra- · In deze vergadering werden dede opgestelde schriftelijke In deze vergadering werden opgestelde schriftelijke phie, waarvoor 10 minuten zou worden uitgetrokken en opgaven in de sectie-vergaderingen besproken en daarna ter sectie-vergaderingen besproken en ter phie, waarvoor 10 minuten zou worden uitgetrokken en opgaven in tevens om ieder candidaat, voor zooverre d,e samenstelling verzending den inspecteur vastgesteld. Verder werd betevens om ieder candidaat, voor zooverre de samenstelling verzending aan den inspecteur vastgesteld. Verder werd beCommissie daartoe gaf, door zijn eigen le- paald, dat het mondeling examen zou aanvangen op 18 Juli. der Commissie daartoe aanleiding gaf, door zijne eigen leedat het mondeling examen zou aanvangen Juli. ra:ren te doen ondervragen. Nog werd vastgesteld, dat de raren te doen ondervragen. Nog werd vastgesteld, dat de de verschillende sub-commissies eene vergadering Daar de verschillende sub-commissies eene vergadering eindcijfers der verschillende afdeelingen ni,et door berekeeindcijfers der verschillende afdeelingen niet doo r bereke- niet toereikend achtten om het schriftelijk werk van 136 toreikend achtten om het schriftBlijk werk van 136 ning zouden worden gevonden. zouden worden gevonden. bespreken daarvoor toe te kennen cijfers candida ten candidaten te bespreken en de daarvoor toe te kennen cijfers Op tweede gehouden April 1910, waar vast te stellen en de vrijstellingen VOor het mondling exaOp de tweede vergadering, gehouden 23 April 1910, waar vast te stellenen de vrijstellingen voor het mondeling exaBaints wegens ziekte afwezig was, deelde d men heel' de heer H. G. Baints wegens ziekte afwezig was, deelde de men aan te wijzen, wenschte de voorzitter nog · eene tweede toe wijzen, wenschte d~ voorzitter nog eene tweede voorzitter mede, zich in het geheel 136 candidaten had- vergadering daarvoor aan te vragen. Door den Minister van vragen. Door den Minister van v.ergadering daarvoor aan voorzitter mede, dat zich in het geheel 136 candidaten hadzouden dus 6 Binnenlandsche Zaken werd dit verzoek ingewilligd en den aangemeld, waaronder 17 extrahei. den aangemeld, waaronder 17 extranei. Er zouden dus 6 Binnenlandsche Zaken werd dit verzoek ingewilligd en 8 30 tevens den voorzitter machtiging verleend tot het houden van twee bij eenkomsten met den secretaris voor hunne voorbereidende werkzaamheden. Eerstbedoelde vergaderingen der Commissie hadden plaats op 2 en 16 Juli, deeerste ter behandeling en afdoening van het schriftelijk werk der eerste drie groepen, de tweede voor de volgende drie. In de vergadering van 2 Juli deed de voorzitter voorlezing van Uwe missive van 24 Juni 1910, n°. 115/62, betreffende het opstellen van de declaratiën der Commissieleden. Het aantal der verl ee nde vrijstellingen van het mondeling examen was in het geheel 443, en wel : voor Wiskunde 55 75 Werktuigkunde 49 Natuurkunde 51 Scheikunde 49 Aardrijkskunde 49 Geschiedenis >> 56 Boekhouden ,, .... 59 Nederlandsch Van de 133 candidaten, die aan het mondeling examen deelnamen (één candidaat trok zich voor en twee na het schriftelijk .examen terug) verkregen 19 vrijstelling voor geen enkel vak één vak 13 >> twee vakken 21 drie 31 ,, vier 13 5 ,, vijf 9 ,, ,, ,, gereikt ; aan 22 geweigerd ; van de overige 32, die in eene der eerste 4 afdeelingen of in een enkel geval ook nog in afdeeling E een ^ e eindcijfer d etmet o hadden, werd g onvoldoend e f zonder stemming aan 30 het getuigschrift toegekend, aan 2 niet. D e volgende tabellen bevatten nadere bijzonderheden betreffende den geheelen uitslag. Tabel I vermeldt de uitkomst van het examen voor de scholen, van welke de candidaten kwamen : TABEL I. Aantal candidaten. SCHOLEN. Aangemeld. Teruggetrokken. Afgewezen. Geslaagd. Haarlem . Helder . . Zaandam . Hoorn . . Alkmaar . Extranei . 49 15 17 16 21 18 136 Í 1 ' ] 1 3 2 2 6 2 3 9 24 ! ; 47 12 11 14 17 8 109 7/ 1 zeven acht ,, ,, De vrijstellingen en de cijfers voor de vakken, waarin vrijstelling werd toegekend, werden den candidaten zoo spoedig mogelijk na de vergadering van 2 en van 16 Juli schriftelijk medegedeeld. Aan het verzoek van een candidaat, die, hoewel vrijgesteld voor wiskunde, nog mondeling examen in dit vak wensclite te doen, werd voldaan. Even voor het begin van de mondelinge examens werd bij Uwe beschikking van 15 Juli 1910, 1 ste afd., n°. 92/7474, den heer G. H. de Jongh Schiffer, door treurige familieomstandigheden verhinderd om de zittingen der Commissie verder bij te wonen, ontslag verleend en tevens in zijne plaats benoemd de heer dr. A. Borgman, directeur der hoogere burgerschool met driejarigen cursus en daaraan verbonden handelsschool met tweejarigen cursus te Haarlem. Tijdens het mondeling examen werd de heer L. van der Vegt door ziekte één dag verhinderd om zijne werkzaamheden te verrichten ; in zijne plaats trad de voorzitter als examinator en assessor op. Daar vier candidaten wegens ongesteldheid een deel van hun schriftelijk werk niet hadden kunnen maken, werden zij Benige dagen vóór hun mondeling examen in de gelegenheid gesteld om dit aan te vullen, waartoe hun door de betrokken sub-commissiën opgaven werden verstrekt van denzelfden aard en omvang als de officieele ; den één voor scheikunde en boekhouden ; de andere (eene vrouwelijke) voor Nederlandsch en Fransch, den twee overigen voor het veekenen. Voor het overige hadden de mondelinge examens een geregeld verloop ; zij duurden van 18 Juli tot en met 6 Augustus, voor iedere groep 3 dagen. Telkens op den derden dag na afloopvan het mondeling examen voor eene groep, hield de Commissie teerre vergadering, waarin over het al of niet toekennen van een getuigschrift beraadslaagd en beslist werd. Onmiddellijk na de vergadering werd den candidaten der geëxamineerde groep de uitslag medegedeeld. dat van de 136 candidaten, die zich Het eindresultaat hadden aangemeld, 109 ziin geslaagd, 3 zich terug trokken en 24 werden afgewezen. Aan 79 candidaten werd krachtens art. 23 van het Algemeen Reglement het getuigschrift uit,, ,, 12 10 5 ,, zes Tabel II geeft aan, hoe vele malen elk cijfer van 1-10 voor de verschillende vakken is toegekend, benevens het totaal malen voldoende en onvoldoende voor elk vak. TABEL II. Aantal malen dat is toegekend het cijfer : VAKKEN. 2 3 oV Wiskunde. . . 2 7 27 Werktuigkunde 1 9 14 1 12 19 Natuurkunde 2 13 26 Scheikunde . 3 7 26 Nat. Historie 3 l 12 j Cosmographie . Staatsinrichting . . 1 14 -- 11 Staathuishoudkunde . -- 1 ' 5 13 Aardrijkskunde -- 10 ! 12 15 Geschiedenis. 13 Boekhouden . 1 26 Nederlandsch 3 21 ' Fransch . . 4 22 ' Engel seh . . 4! 16 29 1 Hoogduitsch -- 12 Handteekenen 18 Lijnteekenen . · -- · 5j6 89 36 27131 20 13 6 25 13 1 21 2 1 18 25 32 ;30i 32 28 9 2 42 1 29 ' 28 16 12 5 37 32 32 20 12 i -- 15 15 11 19 37 4 27 --i 97 10 ; 108 --Í 101 1 91 --; 96 39 38 26 10 5 -- 118 28 35 35 , 14 5 1 118 23 36 ; 34'22 7 -- , 122 114 18 54i1 33 Í 8 1 , 15 31 24 ' 19 6 1 , 96 -! ' 19 45131'21i12 11 129' 41 45Í16; 4 -- --; 106 24 Í 37 33 27' 11 I 1 --; 109 26 149 33 19 ; 4 2 --; 10'! 83 50 ' 38 28 10 Í 6 i 121 12 144;43 2211j 1 124 9 24 22 38 ; 27 13 Uit tabel III blijkt, hoe vele malen elk cijfer van 1-10 voor de verschillende afdeelingen A B, C, D en E is toegekend, benevens het totaal malen voldoende en onvoldoende voor ieder afdeeling. , TABEL Aantal malen dat is toegekend het cijfer : , AFDEELINGEN. ^ , 1 2 3 14 6Í ^ ^o o` 9 I 109 A. B. C. D. E. 2 5 17 6 23 -- 12 5 17 --! 6 24 29 27 24 21 8 29 ; 37 41 18 7 1 12 !, 27 52 32 10 22 ' 66 34 9 2 6 ! 31 52 29 14 1 -- 104 121 111 j 127 31 Ten slotte volgt een alphabetische lijst van de geslaagde een slotte van de scholen, candidaten, gegroepeerd naar de scholen, waarvan ze kwaze gegroepeerd voornamen, den datum de men, met hunne voornamen, den datum en de plaats van geboorte. B. Van de hoogere burgerschool te Helder: hoogere burgerschool te Helder : Van Haarlem : A. Van de hoogere burgerschool A. Van de hoogere burgerschool te Haarlem: Baning, Maria, geb. 21 Augustus 1892 te Goes; Maria, 21 .A.ugustus 1892 Goes ; Herdenis van Berlekom, Lambertus Hendrik, geb. 3 Berdenis van Berlekom, Lambertus Hendrik, geb. Januari 1892 t.e 's Gravenhage;; te Gravenhagen van den Berg, Hendrik Albert, geb. 26 1fei 1891 te HaarBerg, HaarMei lem; Bertram, Simon Hendrik, geb. 17 Maart 18S.~ te Haarlem; Simon geb. 189,., Blankevoort, Cornelis, geb. 2 Augustus 1890 te Monni2 Augustus 1890 t.e Blankevoort, Cornelis, kendam ; ; Bochardt, Louis Charles, geb. 16 October 1889 t·e BuitenLouis Charles, 1889 te 16 zorg ; ; Boreel, jhr. Willem Constant, geb. 29 Juli 1890 te 's GraWillem Constant, Boreel, venhage; venpage ; van Brederode, Karel Hendrik, geb. 3 Maart 1890 te van BI'ederode, Karel Hendrik, geb. Haarlem; Brühl, Philip Carl, geb. 4 December 1892 te Haarlem; Carl, D.ecember 1892 Haarlem; Briihl, Bruynste'en, Egbert, geb. 1 September 1893 te Haarlem; geb. September 1893 Bruynsteen, Bij leveld , Rudolph Theodoor, geb. 24 Mei 1892 te HaarTheodoor, Bijleveld, Iem' lem ; v~n der Crab, Christina Diderika, geb. 15 October 1892 van der Crab, Christina Diderika, 15 October 1892 te Loenen aid Vecht; a/d Vecht; van Dijk, Johannes Cornelis, geb. 9 Maart 1891 ü~ HaarCornelis, te Haarlem lem;; Droste, Jan Herman, geb. 8 Maart 1893 te Haarlem; Herman, Haarlem; Droste, de Geus van den Heuvel, Klaas, geb. 30 Juli 1892 te van den Heuvel, Klaas, geb. Sloten;; Sloten de GraaH, Jan, geb. 26 April 1891 te Haarlem; 1891 Haarlem; Graaff, 26 Holst, Johanna Maria, geb. 7 M,ei 1892 te Haarlem; Maria, Haarlem; Mei Janssen, Ferdinand Willem, geb. 6 November 1893 te November 1893 Janssen, Ferdinand Willem, Amsterdam; Kerstens, Felix Jan Jacobus, geb. 5 November 1890 te Jan Jacobus, November 1890 Kerstens, yfedan; Medan; Kneteman, Alexander, geb. 9 Augustus 1891 te Delft; Alexander, Augustus 1891 Delft; de Lagh, Louis Johan, geb. 23 December 1892 t,e Meester de Ijagh, Louis Johan, 23 Decembe,r 1892 te Meester Cornelis; Leatémia, Karel Johan, geb. 27 Januari 1890 te Saparoea; 27 Leatémia, Saparoea ; van L,ennep, Louis Reinier, geb. 18 October 1893 te Am1893 Lennep, Reinier, geb. 18 sterdam; Storm van Leeuwen, Paulus Tjaarda Hendrik, geb. 20 Storm van Paulus Tjaarda Hendrik, geb. Juli 1889 te Semarang; Semarallg; Lever, Hendrik, geb. 10 :Maart 1892 t,e Rotterdam; geb. Maart te Rotterdam ; van der Linden, Arie, geb. 26 Juli 1892 te Heemstede; Linden, Arie, Heemstede; van Dorhout }i,ees, Hernardus, geb. 27 Januari 1893 te Mees, Bernardus, Zutphen; yf.eyer, Cornelus Marinus Meyer, Cornelus ~larinus Lambertus, geb. 2 :Februari Februari 1891 t,e Rotterdam; te Rotterdam; Postenbroek, Florentine Amelie, geb. 18 Maart 1891 te Postenbroek, Florentine Amelie, geb. Soerabaja; Soerabaj a ; Pronker, Feye, geb. 2 December 1891 t,e Harlingen; December 1891 te Harlingen; Rijkeboer, Willem Cornelis, geb. 28 J uh 1893 te Helder; Rijkeboer, 1Villem Cornelis, Juli Helder ; Sangster, Hendrik, geb. 1 Juni 1892 te Semarang; geb. Semarang; ch Soorl, Gerardus, geb. 25 Augustus 1891 Schoorl, Herardus, geb. 25 Augustus 1891 te Zaandijk ;; Zaandijk Sissingh, Nelly, geb. 1 October 1891 t,e Tebingtinggi; Nelly, geb. October 1891 te Tebingtinggi; Spier, Louis, geb. 13 Januari 1892 te Haarlem; 1892 Spier, Louis, Haarlem ; van Ste,enbergen, Leonie, geb. 7 September 1891 te UitSeptember 1891 Steenbergen, ITitgeest; geest ; Stibbe, Willem Lion, geb. 10 October 1892 t,e Batavia; Lion, Stibbe, 10 October 1892 te Batavia ; Ie Sueur, Henri Eduard, geb. 6 ~f.ei 1892 t,e Riouw; le Su,eur, Henri Eduard, Mei te Riouw ; Souget Meijer, geb. 29 Januari 1893 te Amsterdam; Meijer, Amsterdam; Cohen Tervaert, Erik, geb. 16 September 1891 t.e SemaCohen Tervaert, 16 September 1891 te rang; rang ; 'l'aconis, Herman, geb. 22 December 1890 te Sint Anna Taconis, Herman, 22 December 1890 Sint Anna Parochie;; Parochie Thijsse, Johannes Theodorus, geb. 11 April 1893 te AmAmThijsse, Johannes Theodorus, geb. 11 April 1893 sterdam; Vonck, Eliza, geb. 3 April 1890 te Djombang; April 1890 Djombang; Vonck, 1Vackwitz, Johan Godfried, geb. 2 October 1893 t Wackwitz, Johan Godfried, geb. 2 October 1893 te Haarlem; 1Varnaars, Johannes Henricus, geb. 2 Januari 1892 te Warnaars, Johannes Henricus, Amstrdam·; Amsterdam van der W,eiden, Cornelis Josephus Marie, geb. 21 Fe21. van der Weiden, Cornelis J osephus Marie, bruari 1893 te Haarlem; Haarlem ; Zweers, Gerrit, geb. 7' Juli 1892 te Haarlem. Zweers, 7 5 DecemBakker, Dirk Jacobus Albertus Cornelis, geb. 5 DecemBakker, Dirk Jacobus Albertus Cornelis, br 1891 te Helder; ber 1891 Helder ; Bakker, Gerard Wouter, geb. 14 Februari 1893 te Alk Bakker, Gerard Wouter, geb. 1893 te Alkmaar; -ma r; Heyting, Louis Constant, geb. 1 Juli 1890 t Padang Heyting, Louis Constant, 1 1890 te Padang Sidempoean ;; Sidempoean Jongstra, Ynt j e, geb. 31 Januari 1890 te Helder; Yntje, 31 Helder ; 1890 Kamp, Pieter Hendrik, geb. 24 Maart 1893 te Helder; Helder ; Kamp, Pietm Hendrik, geb. Luyckx, Simon Johannes Jacobus, geb. 15 Februari 1892 Jacobus, Luyckx, Simon 15 1892 te Helder; Helder ; Munnik, Hendrik Herrit Wijnand, geb. 11 April 1892 1892 Gerrit Wijnand, geb. 11 te Helder; Helder ; Postrna, Cornelis, geb. 4 September 1892 te Helder; Helder; 4 8eptember 1892 Postma, Schotel, Herrit, geb. 14 M,ei 1892 te Maassluis ; Gerrit, Mei te Maassluis; Tielrooy, Nicolaas .T anus, geb. 10 November 1889 te 10 November 1889 Janus, Helder; Helder · Woldringh, Sebo, geb. 13 September 1892 t,e Helder; Sebo, 13 8eptember 1892 te Zoetelief, Willem Albertus, geb. 12 April 1892 t.e Helder. 1892 te 12 C. Van de hoogere burgerschool te Zaandam. hoogere burgerschool C. Van Brat, Johan Henri, geb. 27 Juli 1892 te Zaandam; Johan Henri, Zaandam; Christiaans, Luchï.en Johannes, geb. 29 Juli 1892 te Luchï,en Johalmes, 1892 Wedde; Dekker, Jan, geb. 16 Juni 1892 te Westzaan ; Dekker, te "\Vestzaall; Honig, Hendrik, geb. 22 Juli 1892 t Koog a/d Zaan; geb. te Koog aid Zaan; Hoogers, Christiaan, geb. 26 Januari 1893 te Krommenie ; geb. te Krommenie; Kortweg, Margaretha Johanna, geb. 21 Juni 1892 te Kortweg, Margaretha 1892 W ormerve·er·; Wormerveer ~Iijsberg, Willem Alphonse, geb. 13 Sept. 1893 t,e Delft; Mijsberg, Willem Alphonse, geb. 13 Sept. 1893 te Delft ; Noordanus, J acob Andries, geb. 9 December 1890 te Jacob Andries, geb. 9 December 1890 W ormerve,er ;; Worm.erveer Prins Cz., Pieter, geb. 24 September 1891 te "\Vest Knolez., Piet.er, 1891 24 West Knol lendam gemeente ,Vormervcer; Wormerveer; -lendam \Veytlandt, Anna Augusta, geb. 26 April 1893 te 1Vest1893 Weytlandt, Anna Augusta, 26 Westzaan;; zaan van Zoest, Pieter, geb. 11 Augustus 1893 te I,.ekkerkerk. 11 Augustns 1893 Lekkerkerk. van Znest, Piet,er, I D. Van de hoogere burg,erschool te Hoorn ; D. Van de hoogere burgerschool te Hoorn; Bakker, Dirk, geb. 26 September 1889 t.e ~1:,edemblik; 1889 te Medemblik ; Bakker, 26 Berger, Johannes, geb. 15 .T uni 1890 t,e Solok (PadangBerger, Johannes, 15 Juni te sche bovenlanden);; bovenlanden) Boekel, Pieter Nicolaas, geb. 13 September 1891 te Nicolaas, geb. 13 September 1891 Harenkarspel; Harenkarspel ; Bruin, Cornelis, geb. 21 October 1888 te den Hout, geCornelis, 21 October 1888 me,ent,e Venhuizen; meente Venhuizen ; Hermann, August, geb. 14 :Mei 1892 te Edam; Hermann, August, geb. 14 Mei Edam ; ,J.elgersma, Titia Jiskje, geb. 21 Januari 1893 te PurJelgersma, Titia Jiskje, 1893 merend;; merend Jonkman, Rudolph Christiaan, geb. 10 S,eptember 1893 .T onkman, Rudoluh Christiaan, geb. 10 September 1893 te Enkhuizen; Enkhuizen ; Kernkamp, Johan Hermann Bernhard, geb. 17 April Johan Hermal1l1 Bernhan" 17 1891 t.e Hoorn; te Hoorn;. "Mus, Christiaan, geb. 1 October 1888 te Purmer ;; 1888 Mus, Christiaall, geb. 1 Puriner Taverne, Nicolaas Jacobus Maria, geb. 24 November 1891 1891 Taverne, Xicolaas Jacobus ~Maria, 24 te Hoorn; Hoorn; Visser, Johanna Maria Petronella, geb. 9 Juli 1892 te .Tohanna }1aria Petronella, geb. 1892 Berkhout ; Kerkhout ; van Wijk, Ueo Herman, geb. 25 Maart 1893 te Edam; Edam; TTco Herman, geb. 25 1893 1Vilson, Johannes Jacobus Cornelis Pieter, geb. 18 Juni Wilson, .Tohaunes Jacobus Cornelis Pieter, 18 1893 t'e Hoorn; te Hoorn ; Zwaan, Andries, geb. 27 Mei 1894 te Enkhuizen. Alldries, geb. 27 }fei 1894 te Enkhuizen E. Van Van de hoogere burgerschool te Alkmaar: hoogere burgerschool te Alkmaar -ail Arnhem, Zeger, geb. "all Al'llhem, Zeger, geh. 29 .Januari 1892 te Alkmaar' Januari Alkmaar ; Petronella Aukes, PetronelIa Sofia Frederika, geb. 17' September 1892 geb. 17 te Alkmaar; Alkmaar ; Roelf Houwen, RoeH Arend, geboren 23 Januari 1892 te Zuid1892 broek; broek Koppen, Jan, geh. 2 October 1891 te Graft; 1891 geb. Klaas, Kuik, Klaas, geb. 23 November 1891 te Beémster' 1891 23 Beemster ; Mulder, Jan. Daniël geb. 10 .Januari 1890 te Belli~O'wolde' .Jan Daniël, Januari Bellingwolde ; Grietje, geb. 8 Nobel, G!.Ïetje, geb. 8 September 1892 te Si.ibecar~el; , 1892 Sijbecarspel ; Tijmen, geboren 23 Nobel, TIJ men, geboren 23 April 1891 te Sijbecarspel; 1891 Sijbecarspel ; , 32 Ohmstede, Anna, geb. 21 October 1891 te Alkmaar; 21 October 1891 te Alkmaar; Ohinstede, Anna, Piccardt, Henri, geb. 10 Mei 1890 te Beemster ; Henri, geb. 10 Mei 1890 te Beemster; Pool, Nanning Dirk, geb. 88Mei 1890 te Nieuwe Niedorp ; Dirk, geb. Mei 1890 te Nieuwe Niedorp; Pool, rrwisk, Pieter, geb. 30 November 1889 te Beemster; van Twisk, Pieter, geb. 30 November 1889 te Beemster ; de Vos, Simon, geb. 15 Mei 1891 te Alkmaar ; geb. 15 Mei 1891 te Alkmaar; Vos, de Vries, Dirk Jacobus, geb. 29 Maart 1891 te Zuid- en Jacobus, geb. 29 Maart 1891 te Zuid- en de Vries, Noord-Schermer; Noord-Schermer ; Wieringa, Jan Herman Anthonie, geb. 17 Sepi ember 1889 Jan Herman Anthonie, geb. 17 Sepiember 1889 te Groningen ; Groningen; Wils, Jan, geb. 22 Februari 1891 te Alkmaar. Wils, ,Jan, geb. 22 :E'ebruari 1891 te Alkmaar. Wisselink, Jan, geb. 17 April 1892 te Haaksbergen. geb. 17 April 1892 te Haaksbel'gen. Wisselink, F. Extraneï: van Alphen, Tromas Gerardus, geb. 8 April 1891 te SoenTromas Gerardus, geb. 8 April 1891 te Soenvan (Deli); gei Poeti (Deli) ; Dolk, Hendrik Cornelis, geb. 29 Januari 1893 te 's'sGraDolk, Hendrik Cornelis, geb. 29 Januari 1893 te Gravenhage; venhage ; Donker, Cornelis, geb. 23 December 1890 te Midwoud ; Donker, Cornelis, geb. 23 December 1890 te Midwoud; Jager, Egbert Harm, geb. 29 Maart 1891 te Buitenpost ; Egbert Harm, geb. 29 Maart 1891 te Buitenpost; van der Kemp, Abraham, geb. 55September 1889 te Kojoe Kemp, Abraham, geb. September 1889 te Kojoe Tanam; Tanam ; Lutomirski, Karel, geb. 13 September 1890 te Amsterdam ; Karel, geb. 13 Septen1ber 1890 te Amsterdam; Nobel, N eelt je, geb. 19 November 1893 te Sijbecarspel; Nobel, Neeltje, geb. 19 November 1893 te Sijbecarspel ; Voorthuis, Lena, geb. 18 Mei 1892 te Strijp. 18 Mei 1892 Strijp. Voorthuis, Het examen gaf in enkele vakken aanleiding tot bijzondere examen in enkele vakken tot bij zondere opmerkingen, welke de commissie zich veroorlooft, onderopmerking,wldcomsiezhvrlft,ond Uwe te brengen. Uwe aandacht te brengen. ! Zeeland. Aan den Commissaris der Koningin in de der de provincie Zeeland. De Commissie, krachtens Uwe beschikking van 14 Maart De Commissie, krachtens Uwe beschikking van 14 1910, n°. 169 1 , iste afd., belast met het afnemen van het 1910, n°. 169\ 1sta afd., belast met het afnemen van het eindexamen voor de hoogere burgerscholen met vijfjari gen eindexamen voor de hoogere burgerscholen met vijfjariO'en cursus in de provincie Zeeland, heeft de eer U H.E.G., "ter Zeeland, de eer U H.E.G., te cursus voldoening aan art. 67, lid 2, der wet van 22Mei 1863 (Staats67, lid 2, der wet van Mei 1863 (Staatsvoldoening aan volgend verslag van haar werkzaamheden blad n°. 50) , het volgend verslag van haar werkzaamheden n°. 50), aan te bieden. aan bieden. In de eerste vergadering, die gehouden werd op 6 April de eerste vergadering, die gehouden werd op 6 April 1910 in het gebouw der Rijks- hoogere burgerschool te Goes, gebouw te Goes, 1910 in werd tot secretaris benoemd het lid der Commissie J. H. Commissie J. H. werd tot secretaris benoemd het lid Rhoen. De. indeeling in subcommissiën, de aanwij zing der De indeeling in subcommissiën, de aanwijzing der examlllatoren en der assessoren, alsmede de duur van het het examinatoren en der assessoren, alsmede de duur mondeling examen blijken uit onderstaande tabel. blijken uit onderstaande Y A K KEN. VAKKEN. I Exarninatoren. Examinatoren. i i Assessoren. van Ivan het mond. mond. examen examen 30 min. 30 30 11 30 " 15 15 .. BO 30 .. 11 Duur Duur ( Algebra en trigonometric .. .· ::'.. D.A.Zimmerman I A. K. Zweede Algebra en trigonometrie D. A. Zimmerman A. K. A , Meetkunde. . . . . . . . iA. K. Zweede Zweede ! C.D.A.Zimmerman A. C.D.A. Zimmerman Meetkunde A. I Beschrijvende meetkunde .. · Beschrijvende A. K. Zweede Zweede I C.D.A.Zimmerman C. D. A. Zimmerman A. C. J. F. Tetterode I dr. H. Japikse \ Werktuigkunde. . . . . C. J. Tetterode dr. H. Werktuigkunde I i " 11 11 1, B. Scheikunde.'. . . Wiskunde. De sub-commissiebetreurt het, dat bij berebij bereWiskunde. De sub-commissie betreurt het, B. Scheikunde Natuurlijke historie . Natuurlijke " keningen in de meetkunde de wortelvormen niet behoorlijk de meetkunde de wortelvormen niet keningen In Cosmographie. . . 15 Cosmographie . I herleid worden. Dit heeft dikwijls omslachtige bewerkingen herlidwon.Dtfkijlsomachgebwrkn { Geschi~denis .. .. . . H. Snijders i W. Kosten 30 30 W. j Geschiedenis H. gevolge, waarbij zoo licht foutieve antwoorden worden ten gevolge, waarbij zoo licht foutieve antwoorden worden L. van Bruggen J. A. Oe Bruyne çle 30 C l AardnJk~kunde .. . . 30 .. C. Aardrijkskunde J. L. van Bruggen 30 · I Staatswetenschappen.. J. A. de Bruvne 30 Staatswetenschappen J. Bruyne L. van verkregen. , W. Kosten . Boekhouden . . .. .. H. Snijders 15 15 H. W. Kosten Ook is de sub-commissievan meening, dat de vroeger geOok is de sub-commissie van meening, dat de vroeger geI M. van Breen 30 e,n letterkunde J. Neded. M. 30 volgde wijze van examineeren wiskunde te verkiezen is volgde wijze van examineeren in wiskunde te verkiezen is Î Neder!. taal en letterkunde I J. Pot 30 J. H. Rhoen J. H. 30 Fransche D ,Fransche "., " R. Borggreve boven de gevolgde, waarbij de wiskunde in twee deelen boven de nu gevolgde, waarbij de wiskunde in twee deelen R. Borggreve 30 Borggreve 30 J. D' 1 Dmtsche " " . . · Duitsche i J. H. Rhoen Rhoen .J. Pot 30 J. 30 Engelsche M. van " i lIL van Breen \ Engelsehe " " werd gesplitst, hetgeen een bezwaar is voor het vormen van hetgeen een bezwaar is voor het vormen van werd gesplitst, een juist oordeel over de kennis der candidaten van de geheel'e der candidaten van de geheelè een juist oordeel over A. D. F. v. Wart C. D. A. Zimmerman E Handteeken8n. . . ' A. D. F. v. d. 'Wart C. D. A. Zimmermanl Handteekenen. · . A. D. F. v. d. Wart A. K. Zweede A. D. F. v. d. Wart A. Zweede E' Lijnteekenen . . wiskunde. Natuw' kunde. geheele examen, zoowel schriftelijk als Natuurkunde. Het geheele examen, zoowel schriftelij k als Het aantal candidaten, dat zich had aangemeld,bedroeg Het aantal candidaten, dat zich had aangemeld,bedroeg mondeling gaf den indruk, dat de groote meerderheid der mondeling gaf den indruk, dat de groote meerderheid der 49, en wel : 13 van de Rijks- hoogere burgerschool te Goes; wel: 13 van de Rijks- hoogere burgerschool 49, slechts een zeer oppervlakkige kennis had verkrecandidaten slechts een zeer oppervlakkige kennis had verkre27 van de Rij.ks- hoogere burgerschool te Middelburg; 9 van 27vandeRijks-hogrbuclteMidrg;9van gen van het uitgestrekte gebied van dit vak. uitgestrekte gebied van dit vak. gen de Rijks- hoogere burgerschool te Zierikzee. Rijks- hoogere burgerschool te Zierikzee. Een half uur examineeren hierin Staatswetenschappen. Een half uur examineeren hierin In de volgende vergadering, die gehouden werd op 9 Juli, de volgende die gehouden werd op 9 werd een koste bevonden, terwijl daarentegen werd een te koste tijd bevonden, terwijl daarentegen die tijd deelde de voorzitter mede, dat door het bedanken van den bedanken van den deelde de voorzitter mede, dat door voor boekhouden onnoodig lang bleek te zijn. In dit opzicht heer voor boekhouden onnoodig lang bleek te zijn. In dit opzicht heer R. Borggreve door Uwe beschikking van 29 April 1910, Borggreve door Uwe 29 April 1910, zou de vroegere regeling, waarbij in Staats- n°. 276, iste afd., in diens plaats benoemd was de heer zou de vroegere regeling, waarbij de examinatoren in Staats- n°. 276, 1ste afd., in diens plaats benoemd was de heer wetenschappen en boekhouden plachten samen te werken, de te werken, de J. Bauwens, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool te wetenschappen en boekhouden de Rijks- hoogere burgerschool te Bauwens, leeraar voorkeur verdienen. Zierikzee. In deze vergadering werden de cijfers voor het schriftelijk deze werden de voor schriftelijk Engelsch. Aangaande het mondelingexamen in dit vak werk vastgesteld en de vrijstellingen opgemaakt. Fngelsch. Aangaande het mondeling examen in dit vak werk vastgesteld en de vrijstellingen opgemaakt. op te merken, er in de lectuurlijst jes van een groot valt op te merken, dat er in de lectuurlijstjes van een groot De beoordeeling van het schriftelijk werk had tot resultaat, resultaat, De beoordeeling van het schriftelijk werk candidaten weinig verscheidenheid was, hetgeen de aantal candidaten weinig verscheidenheid was, hetgeen de dat van het mondeling examen werden vrijgesteld voor: het mondeling examen werden voor: -taak der examinatoren noodeloos verzwaart, doordat het de taak der examinatoren noodeloos verzwaart, doordat het de waardeering en beoordeeling van de gegeven antwoorden lasen beoordeeling van de gegeven antwoorden lasWiskunde .......... .......... 14 candidaten 14 candidaten tiger maakt. Naar het oordeel der sub-commissie behoeft dit tig er maakt. Naar het oordeel der sub-commissie behoeft dit Werktuigkunde ............. 19 19 "> > niet zoo te zijn, daar de Engelsche litteratuur aan gemakkezoo te daar de Engelsche litteratuur aan gemakkelijke stukken rijk genoeg is. Over de geschiedenis der letterrijk genoeg Over de geschiedenis letter................ 23 23 lij ke Natuurkunde " kunde werden slechts enkele en zeer bescheiden vragen gekunde werden slechts enkele en zeer bescheiden vragen ge28 Scheikunde ................... 28 daan. Waar echter sommige candidaten verklaarden eene echter sommige candidaten verklaarden eene claan. " "periode" bestudeerd te hebben, leverde een dieper onderzoek ,,periode" bestudeerd te hebben, leverde een dieper onderzoek 35 Aardrij kskunde ............. 35 Aardrijkskunde " meestal teleurstelling op, daar zij blijkbaar niet het kleinste meestal teleurstelling op, daar zij blijkbaar niet het kleinste 33 Geschiedenis ................. 33 letterkundige product van de opgegeven periode hadden geproduct van de opgegeven periode hadden ge" lezen. 38 Boekhouden .................. 38 >> " van hare taak gekomen, betuigt de Commissie Aan het eind van hare taak gekomen, betuigt de Commissie 26 N ederlandsche taal ......... 26 Nederlandsche " U dank voor in haar gestelde vertrouwen. U H.E.G. haren dank voor het in haar gestelde vertrouwen. Ter beoordeeling der handteekeningen heeft de heer v. d. v. d. Ter beoordeeling der handteekeningen heeft de Haarlem, 17 September 1810. 17 September 1810. Wart zich met den assessor naar Middelburg en Zierikzee zich met den assessor naar Middelburg en Zierikzee begeven, terwijl de teekeningen der candidaten van de school candidaten van de school begeven, terwijl H. BRONGERSMA, Voorzitter. H. BRONGERSMA, te Goes tijdens het mondeling examen beoordeeld werden. Goes tijdens het mondeling examen beoordeeld werden. R. ZTTIDEMA, Secretaris. ZUIDEMA, Secretaris. Het mondeling examen begon op Maandag 18 Juli. mondeling examen begon op Maandag 18 Juli. I 11 11 Natuurkunde )' Natuurkunde .. .. . dr. dr. dr. dr dr. dr. dr. dr. H. Japikse Japikse R. v. d. L4an R. v. d. Laan T. de Haan T. de H. Japikse Japikse , C..J. F. Tetterode C. J. F. Tetterode dl', T. de Haan dr. T. de dr. R. v. d. I dl'. R. V. d. Laan i c. J. F. Tetterode Tetterode C. J. 30 30 30 30 30 30 11 11 11 11 ! 11 11 11 11 11 17 11 De lste groep werd geëxamineerd van 18-20 Juli;; de 2de iste groep werd geëxamineerd van 18-20 Juli van 21-23 Juli;; de 3de van 25-27 Juli, de 4de van 28 Van 21-23 Juli de 3de van 25-27 Juli, de 4de van 2830 Juli en de 5de van 1-3Augustus. 30 Juli en de 5de van 1-3 Augustus. 33 De volgende tabel geeft een overzicht van het aantal malen, dat in de verschillende vakken de cijfers van 1-10 zijn toegekend. Aantal malen dat is toegekend het cijfer : VAKKEN. Aantal malen Voldoende s ó Sof meel·. o 1 2J 4 5 6 Wiskunde . . . Werktuigkunde. . Natuurkunde . . Scheikunde . . . Natuurlijke historie . Cosmographie . . Staatsinrichting . . Staathuishoudkunde . Aardrijkskunde. . Geschiedenis. . . Handelswetensch . Nederlandsch . Fransch Engelsch . . . Hoogduitsch . . Handteekenen . Lijnteekenen . Totaal . 2 1 8 9 2 -- 1 1 1 11 15 10 4 4 2 35 8 11 14 10 1 2 38 4 9 17 13 5 -- -- 44 2 10 15 12 3 5 -- 45 2 13 11 13 9 1 -- 47 7 6 11 18 6 1 42 1 8 12 13 8 7 -- 48 4 15 12 13 5 49 3 1 2 27 11 4 2 -- 46 1 3 25 13 5 1 -- 47 -- 3 17 1 5 9 5 -- 49 1 10 14 1 8 5 1 -- 48 8 9 14 14 4 41 8 9 16 11 5 41 5 14 15 9 5 43 3 12 22 6 3 1 1 45 1 3 23 14 6 2 48 . 14 11 5 4 2 7 1 0 3 2 0 1 8 8 6 4 1 77 Bouma, Anne Jacob, geb. te Ter Neuzen 10 Juli 1892 ; Hoeve, Cornelis Meindert van, geb. te Gouda 14 Mei 1891; Konink, Jacob Johannes de, geb. te Vlissingen 26 November 1891; Meijers, Pieter Gilles, geb. te Arnemuiden 10 Maart 1891; Pauwert, Daniël van der, geb. te Middelburg 16 November 1889 ; Weele, Jacqueline Cornélie van, geb. te 0. en W.-Souburg 11 November 1892 ; Wisse, Pieternella Jacomina Maria Andrica, geb. te Ellewoutsdijk 2 November 1891; Rooy, Gerard de, geb. te Vlissingen 1 Februari 1893 ; Spruit, Johan Pieter, geb. te Brielle 4 September 1892 ; Vader, Hendrik Pieter, geb. te St. Laurens 25 Juli 1891; Verhage, Izak Daniël, geb. te Vlissingen 11 Augustus 1892 ; Vroom, Johannes de, geb. te Rotterdam 5 Januari 1889 ; C. Van de Rijks- hoogere burgerschool te Zierikzee: Gelynse, Bartel, geb. te Nieuwerkerk 24 Juni 1891; Wolters, Christiaan Anton Marie, geb. te Goes 1 Mei 1890 ; Spruyt, Ida Maria Geertruida, geb. te Bruinisse 7 Januari 1892 ; Boot, Cornelis, geb. te Kerkwerve 3 Augustus 1890 ; Vessem, Cornelis Johannes, geb. te Bruinisse 23 Augustus 1889 ; Everwijn, Hendrik, geb. te Dreischor 6 Juli 1893 ; Ballegooij en, Lydia Cornelia van, geb. te Zierikzee 13 Juni 1893 ; Bendegom, Apolonia Johanna van, geb. te Nieuwerkerk 27 Augustus 1892. Afgewezen werden 5 candidaten, en wel: 3 candidaten van de Rijks- hoogere burgerschool te Goes ; 1 candidaat van de Rijks- hoogere burgerschool te Middelburg en 1 candidaat van de Rijks- hoogere burgerschool te Zierikzee. De cijfers voor de groepen A, B, C en D zijn zonder berekening vastgesteld en die voor groep E met berekening, namelijk door het cijfer voor handteekenen met 2 te vermenigvuldigen, hierbij op te tellen het cijfer voor lijnteekenen en deze uitkomst door 3 te deelen. Het examen gaf geene aanleiding tot bijzondere opmerkingen. Aan het einde van hare taak gekomen, betuigt de Commissie aan U H.E.G. haren dank voor het in haar gestelde vertrouwen. Goes, 3 Augustus 1910. Namens de Commissie, (get.) (get.) -- 3 9 65 141 278 206 95 35 1 756 Geslaagd zijn 44 candidaten, te weten: A. Van de Rijks- hoogere burgerschool te Goes: Dij ke, Jacob Nicolaas Francois van, geb. te Kruiningen, 5 Maart 1892 ; Hoek, Antonius Jacobus Josinus van der, geb. te Goes, 12 April 1892 ; Meer Mohr, Johannes Carolus van der, geb. te Pakongan (Java) 16 Augustus 1892 ; Liebert, Anna Maria Anthonia Pieternella, geb. te 's Grevelduin-Kapelle (Noordbr.) 16 Juni 1893 ; Steketee, Andries Pieter, geb. te Goes 18 September 1893 ; Janssen, Anthonia Elisa, geb. te Goes 15 April 1891; Zandee, Johanna Cornelia Jacomina, geb. te Goes 8 November 1891; Stevense, Marinus, geb. te Schore 22 Mei 1892 ; Nagelkerke, Jan, geb. te Goes 5 April 1891; Zweeden, Adriaan van, geb. te Goes 17 April 1892. B. Van de Rijks- hoogere burgerschool te Middelburg: Mazzola, Willem Jozephus, geb. te Middelburg 30 Maart 1891; Peek, Herman Jozef Johan Marie, geb. te Middelburg 4 October 1890 ; Reest, Hendrik Johannes Christiaan van der, geb. te Soerabaja 11 Mei 1892 ; Salomé, Leendert Gerardus, geb. te Vlissingen 24 Augustus 1892; Zanden, Hendrik van der, geb. te Roermond 17 Januari 1891; Broeke, Anna Pieternella, geb. te Middelburg 6 December 1890 ; Dieren, Catharina Maria van, geb. te Arnhem 4 September 1891; Beekkerk van Ruth, Hendrik Frederik, geb. te Zwolle 4 Januari 1893 ; Fanoy, Johannes Christoffel, geb. te Vlissingen 29 Maart 1893 ; Hendrikse, Pieter Johannes, geb. te Vlissingen 20 November 1890 ; Boogaart, Hendrik Simon, geb. te Tholen 17 Februari 1890; Dikkenberg, Geertruida Janneke Martha, geb. te Zuidzande 14 Augustus 1892 ; Harst, Anna Adriana van der, geb. te Middelburg 1 J anuari 1892 ; Kosten, Wilhelmina Adriana, geb. te Rilland-Bath 20 Maart 1893 ; L. VAN BRUGGEN, Voorzitter. J. H. RHOEN, Secretaris. 9 34 34 Utrecht. Utrecht. Aan den Commissaris der Koningin in de Aan den Commissaris der Koningin in de provincie Utrecht. provincie Utrecht. De Commissie, Uw besluit van 14 Maart 1910, De Commissie, benoemd bij Uw besluit van 14 Maart 1910, 3de n°. 1026/712, heeft de eer haar verslag 3de afd., n°. 1026712, heeft de eer U H.E.G. haar verslag te bieden, voorgeschreven 67, tweede lid, van de aan te bieden, voorgeschreven in art. 67, tweede lid, van de regelende het middelwet van 2 Mei 1863 wet van 2 Mei 1863 (Staatsblad n°. 50), regelende het middelbaar onderwijs. baar onderwijs. Commissie hield haar eerste vergadering op 9 April De Commissie hield haar eerste vergadering op 9 April 1910 in het gebouw der Rijks- hoogere burgerschool te 1910 in het gebouw der Rijks- hoogere burgerschool te U trecht, waar ook de verdere vergaderingen werden ge~ Utrecht, waar ook de verdere vergaderingen werden gehouden en de mondelinge examens werden afgenomen. houden en de mondelinge examens werden afgenomen. In deze vergadering werd de tweede ondergeteekende tot In deze vergadering werd de tweede ondergeteekende tot secretaris gekozen. secretaris gekozen. die zich voor het examen hadden aanDe 100 candidaten die zich voor het examen hadden aanvan het Algemeen Reglegemeld, moesten volgens art. gemeld, moesten volgens.art. 19 van het Algemeen Reglement in 55groepen worden ingedeeld. in groepen worden ingedeeld. Bepaald werd, dat de mondelinge examens zouden beBepaald werd, dat de mondelinge examens zouden beginnen op Maandag 18 Juli en dat de eindvergadering voor op Maandag Juli en dat de eindvergadering voor vaststellen van het verslag zou gehouden worden op het vaststellen van het verslag zou gehouden worden op Donderdag 4 Augustus. 4 Augustus. Commissie zich in sub-commissiën, overeenDe Commissie verdeelde zich in sub-commissiën, overeenkomstig de voorstellen van den voorzitter. de voorstellen van den voorzitter. de vergaderingen van de sub-commissiën werden als In de vergaderingen van de sub-commissiën werden als Koldevoorzitter en secretaris gekozen, resp. in afd. A: voorzitter en secretaris gekozen, resp. in afd. A: H. Koldedr. J. L. Hoorweg en wijn en A. G. van Os; in afd. wijn en A. G. van Os ; in afd. B: dr. J. L. Hoorweg en Corver; afd. W" esseling en M. ten Bouwhuys en H. Corver ; in afd. C: T. Wesseling en M. ten Bouwhuys en in afd. D: dr. G. van der Waals en W. Pik. afd. G. van der Waals en W. Pik. N a heropening van de algemeene vergadering leverden de Na heropening van de algemeene vergadering leverden de het schriftelijk werk die sub-commissiën de sub-commissiën de opgaven voor het schriftelijk werk in, die de inspecties zouden worden gezonden. aan de inspecties zouden worden gezonden. de verschillende Alle sub-commissiën hadden besloten aan de verschillende sub-commissiën hadden besloten vakken een coëHicient toe te kennen en de eindcij fers der vakken een coëf f icienttoe te kennen en de eindcijfers der door berekening te bepalen. Die coëfficienten afdeeling door berekening te bepalen. Die coëf f icienten zijn A: wiskunde 4, werktuigkunde 1; voor afd. voor afd. A: wiskunde 4, werktuigkunde 1; voor afd. B:vorafd. natuurkunde 3, scheikunde 3, natuurlijke historie 2, cosmo- naturkde3,schi naturljkesoi2,cmgraphie 1; voor afd. C: aardrijkskunde 3, geschiedenis 3, voor afd. geschiedenis 3, aardrijkskunde graphie staathuishoudkunde 2, staatsinrichting 2, boekhouden 22; voor staatsinrichting 2, boekhouden ; voor D: ieder van de vier talen 1 voor afd. handteekenen afd. D: ieder van de vier talen 1; ;voor afd. E: handteekenen 3, lijnteekenen 2. 3, lijnteekenen 2. Ingevolge machtiging van den Minister van BinnenlandIngevolge machtiging van den Minister van Binnenlandsche Zaken, dd. 21 April 1910, n°. 2616, afd. H. M. 0., sche Zaken, dd. 21 April 1910, n°. 2616, afd. H. M.O., werden twee vergaderingen gehouden op Zaterdag 9 Juli en werden twee vergaderingen gehouden op Zaterdag Juli en Zaterdag 16 Juli, tot vaststelling van de cijfers voor het Zaterdag 16 Juli, tot vaststelling van de cijfers voor het schriftelij k werken van de vrijstellingen. In de eerste dezer vrij stellingen. In de eerste dezer schriftelijk werk en van vergaderingen werden de cijfers voor de groepen 1 en 2, in vergaderingen werden de cijfers voor de groepen 1 en 2, in de tweede, die voor de groepen 3, 4 en 5 vastgesteld. Onmidgroepen 4 en 5 vastgesteld. Onmidde tweede, die voor dezer vergaderingen werden aan dellij kk na afloop van ieder dezer vergaderingen werden aan dellij na afloop van de candidaten alle cijfers medegedeeld, die hun voor het de candidaten alle cijfers medegedeeld, die hun voor het schriftelijk werk waren toegekend. werk waren toegekend. Hieronder worden de examinatoren voor de verschillende examinatoren voor de verschillende Hieronder worden vakken opgegeven: vakken A. 1. 1. Reken-, stelkunde en trigonometrie: A. M. KerktrIgonometrie: A. M. KerkReken-, stelkunde kamp en dr. J. M. Vreeswij k . dr. M. Vreeswijk. kamp A. 2. 2. Meetkunde en beschrijvende meetkunde: dr. A. beschrijvende meetkunde: A. Meetkunde Kijlstra en H. Koldewij n . H. Koldewijn. gij astra A. B. Werktuigkunde en cosinographie: A. G. van Os Werktuigkunde en cosmographie: A. G. van Os A. en dr. P. van Mourik. van 'Mourik. en dr. B. 1. Natuurkunde: H. Corver en dr. J. L. Hoorweg. H. Corver en J. L. Hoorweg. B. 1. n. 2. 2. Scheikunde: dr. J.J.E. Enklaar en dr. P. K. ' D. Scheikunde: dr. E. Enklaar en dr. P. K" D. B. Lulofs. B. 3. 3. Natuurlijke historie: dr. J. M. Geerts en dr. Th. Th. Natuurlijke historie: dr. M. Geerts en B. \Veevers. Weevers. C. 1. Aardrij kskunde: D. Aitton en F. Wesseling. Ai tton F. Wesseling. C. 1. Aardrijkskunde: C. 2.2. Geschiedenis: M. ten Bouwhuys en S. de Vries. Geschiedenis: M. ten Bouwhuys en S. C. C. 3.3. Staatsinrichting en handelswetenschappen:J. de handelswetenschappen: J. de Staatsinrichting C. Jong Az. en J. M. Thiel. M. Thiel. Jong Az. en C. 4.4. Staathuishoudkunde: dr.dr. E. J. Beumer en. I. Staathuishoudkunde: E. J. Beumer en C. Stibbe. Stibbe. D. 1: Nederlandsche taal- en letterkunde: A. de Jong D. L N ederlandsche taal- 8n letterkunde: A. de Jong en MT Pik. en W. Pik. . D. 2. 2. Fransch F. A. Kohly en F. P. Visser. D. Fransch A. Kohly en F. P. Visser. D. 3. 3. Hoogduitsch:\V. Emmens en dr. G. van der D. Hoogduitsch: W. Emmens en dr. G. van der Waals. Waals. D. Engelsch: R. de Jong en dr. E. D. 4. 4. Engelsch: R. R. de Jong en dr. E. Kruisinga. E. Handteekenen: J. C. U. Legner en A. G. van Os. Handteekenen: C. Legner en A. G. van Os. Elk mondeling examen duurde een half uur. Na elk examen Elk mondeling examen uur. Na elk examen hadden de candidaten een kwartier pauze. de candidaten een kwartier pauze. Aan één candidaat, die wegens ongesteldheid niet had Aan één candidaat, die wegens ongesteldheid niet had kunnen deelnemen aan het examen in lijnteekenen, werd kunnen deelnemen aan het examen in lijnteekenen, werd gedurende het mondeling examen gelegenheid gegeven het mondeling examen gelegenheid gegeven het gedurende te halen. verzuimde in te halen. De uitslag van het examen was als volgt: van het examen was als volgt: Van de hoogere burgerschool te Amersfoort werden gede hoogere burgerschool te Amersfoort werden geexamineerd 30 candidaten, toegelaten 26, afgewezen 4. examineerd 30 candidaten, toegelaten 26, afgewezen 4. Van de gemeentelijke hoogere burgerschool te Utrecht Van de gemeentelijke hoogere burgerschool te Utrecht werden geëxamineerd 34 candidaten, toegelaten 21, afafgewerden geëxamineerd 34 candidaten, toegelaten 21, ge·wezen 13. wezen 13. Van de Rijks Hoogere Burger School te Utrecht werden Van de Rijks Hoogere Burger School te Utrecht werden geëxamineerd 30 candidaten, toegelaten 28, afgewezen 2. geëxamineerd toegelaten 28, afgewezen 2. Van de 6 extraneï trok één zich vóór het mondeling examen extranel trok één zich vóór mondeling examen terug, toegelaten werden 2 en afgewezen 3 candidaten. toegelaten werden 2 en afgewezen 3 eandidaten. OVERZICHT van het aantal malen, dat elk der cijfers van malen, dat elk der cijfers 1--10 is toegekend voor de verschillende examen1-10 is toegekend voor de verschillende examenvakken. Aantal Aantal malen dat toegekend is dat toegekend i,.; het cijfer : cijfer: VAKKEN. - 1- 2 1 1 ^ i Aantal Aantal 1 , ^ i --I ~-l-I ~~-! B 3 6! 8 9 10 ^ 1;-1;1 J4 II-~ -1!~~7T~ i D 10 I'f-- ,g >::1,~, '" 10:::; ,I 10 1 ::1 1 i ICé:;' ' ::1!!: I I t Wiskunde. . . .. Wiskunde. Werktuigkumle Werktuigkunde Natuurkunde .. Natuurkunde Scheikunde. . .. . Scheikunde Natuurl. historie Natuurl. historie. Cosmogmphie .. Cosmographie Staatsinriehting Staatsinrichting Staathuishouûk Staathuishoudk Aarûrijkskunde Aardrijkskunde Geschiedenis Boekhouden. Boekhouden . Nederlandsch Nederlandsch Fnmseh . . Fransch . . Engelseh ... Engelsch . Hoogduitsch. . .. Hoogduitsch Handteekenen .. . Rechtl. Rechtl. teekenen . 2 1 6 9.2J 2 2i 2 0 11 6 6 9 24 22,20;11 6 83 16 99 _ 8 8! 17 22 ' l~ 111 I16 J I 8:j 1.16 99 8 8 17 22' 13 11 16 4 83 16 99 83 16 99 2 'r 18 12 30!15 9 (j 72 27 99 7 18 12 80 15 i 9 6 72 I 27 99 2 27 ^ 9 20 18 :` 12 r 1 1 9 20, 18 27 , 12' H 1 1 68 I 31 99 ~1 1 6 22 22 ZZ 1:3' ^ 4 6 i 22 '22 22 1.^^ 7 J - . 68 Hl 99 31 2 7 28 ~7 12 12 2 i 7 23 3712 12 6 - 990 9 99 0999 R 1 84 15 99 1 668 20 2521110 R ----18J 15 99 I 8 20 25 21! 10 1 11 6 -- 86 18 99 26 28' 1 1 i 11 21 26 1, 23 ; 10 ti -- 86 1 3 I 99 1 2 5 ~ J1 82' 10 5 -191 8 99 899 1 2! 5 3 41132 10 ') -- 91 ^ ,^ 39' 7 212 89 LD 13 . 88 11 99 2 7 ·2 12^ 19 1~ 5 -- 88 1199 6 10 1 2 19 ~l IJ 6 82 17 99 1 6 10 12 i19·31;14 6 82 17 99 27. 5 2 1 11 2J' 87 12 99 1 i 11 24 ! 29 27 i 5 2 87 12 99 3 11 20, 32 24 7 1 185 14 99 8 '11 20 ' ~2 '2-i 7 1 1 85 Hi99 2 7 726 26! 18 18 i 4 8 ! 26 26' 18 13 J 3 64 35 99 64 35 99 1 11' 24 27 24 8 8 1 63 36 99 1 11 24 27 1 2J 8' 3 1 68 86 99 -- 3 18 ' -i6 25! 6 1 3 18 46 25 6 1 3 99 96 96 8 99 -- J 2 ,16 26 i31 17 8 95 4 2 Hl 26 81 17 3 95 4 99 4 99 --I' -I -- ^ ^ OVERZICHT OVERZICHT van het aantal malen, dat elk der cijfers elk der cijfers 1-10 voor ieder der vakkengroepen A, B, é, D 1-10 voor ieder der vakkengroepenA, B, C, D en werd toegekend. · en E werd toegekend. Eindcijfer. Eindcijfer. 10 10 9 9 8 8 7 7 6 6 r 5 J 4 J 8 3 2 2 1 1 A. A. IB. I B. C. C. D. E. Opmerkingen. I D. IE.'Opmerkingen. 5 5 10 10 15 15 24 2J 26 26 10 10 8 8 1 1 --I -- 6 I 6 5 5 15 15 Í 19 19 14 38 14 88 34 27 8J 27 19 19 ï7 10 1 10 ! 1 1 2 1 2 1 1 1 1 7 7 27 27 37 87 23 23 .) 3 " -- In deze tabel In deze tabel zijn de breuken zijn de breuken 7 achter de ge7 achter de ge35 tallen wegge35 tallen wegge41 laten. J1 laten. 13 18 i 8 i 3 Aantal malen vol· Aantal malen voldoende. . . doende Aantal malen onvolonvolAantal doende. . . . doende Getal candidaten. Getal candidaten i 80 80 19 19 69 69 30 99 89 89 10 10 99 99 73 96 78 96 [ 1 I I 26 26 I 3 8 i i ~--I 99 99 99 99 99 i 99 I 35 De namen der geslaagde candidate"' zijn: I. Van de hoogere burgerschool te Amersfoort: van den Berg, Willem Gerard geb. te Groningen 29 Juni 1890; Berman, Lucas Gerard Johan, geb. te Bussum 9 October 1892 ; Bremer, Gerardus Johannes Bernardus, geb. te Hoogland 8 Juli 1892; Brons, Arnold Wouterus, geb. te Ermelo, 4 Augustus 1891; Bruyn, George Theodorus, geb. te Tegal (Java) 5 Mei 1892; Gorter, Oene Gerrit Johannes, geb. te Baarn 7 Maart 1891; Groeneveldt, Christiaan Walraad Petrus, geb. te Baarn 26 September 1889 ; Bar van Hemmersweil, Raimond Nazaire, geb. te 's Gravenhage 14 Februari 1892; Holleman, Frederik Arnold, geb. te Johannesburg (Z.Afr.) 14 Juni 1893 ; van Holst van Ingen, Cornelis Johannes, geb. te Rhenen 17 Maart 1889 van Holthe, jhr. Edzard Jacob, geb. te Klaten (Java) 23 Juni 1891; Knoppers, Sebastiaan, geb. te Amersfoort 26 October 1892; Kool, Jacob, geb. te Amersfoort 10 October 1892; Kroesen, Cornelia Alexandra, geb. te Batavia 11 Januari 1893; van Lennep, Johan Frederik, geb. te Haarlem 4 December 1890; Liscal j et, Johannes, geb. te Amsterdam 12 Mei 1892; Mazel, Adrianus Marius Cornelus, geb. te Gorinchem 19 Augustus 1891; Schone, George Anton, geb. te Amsterdam 12 Augustus 1890; Streefkerk, Harmen, geb. te Nieuw Loosdrecht 3 September 1891; Strick van Linschoten, jhr. Willem, geb. te Varsseveld (Wisch) 3 Maart 1889 ; Paine Stricker jr., Charles William Frits, geb. te Baarn 7 November 1889 ; van der Toom, Hendrikus Wilhelmus, geb. te Harderwijk 10 December 1888; Verhoeff, Arnoldus Franciscus, geb. te Veenendaal 6 October 1891; de Vries, Jeannette Gerardina, geb. te Gouda 3 Februari 1892; Wentholt, Dirk Nicolaas, ge b. te Groningen 23 Februari 1891; IJpes, Johan, geb. te Batavia 17 Maart 1891; II. Van de gemeentelijke hoogere burgerschool te Utrecht: van den Berkhof, Gerardus Paulus, geb. te Utrecht 29 December 1891; Wefers Bettink, Willem Cornelus Hendrik, geb. te Utrecht 16 Maart 1892; Brumsen, Simon Aart Gerardus, geb. te Amsterdam 6 September 1893 ; Esselink, Johan Herman, geb. te Utrecht 9 Maart 1893; Frijlink, Hendrik Christoffel, geb. te Utrecht 5 April 1892; de Haart, Nicolaas Adrianus, geb. te Utrecht 15 October 1891; Harting, Antonie, geb. te Utrecht 29 September 1890 ; Hetterschij , Dirk Christiaan Marie, geb. te Alblasserda Yi 18 Juni 1891; Hoejenbos, Leendert, geb. te Utrecht 12 Juni 1892 ; Hoejenbos, Leendert, geb. te Utrecht 12 Augustus 1892 ; van der Horst, Nicolaas, geb. te Utrecht 19 Mei 1891; Hubner, Cornelia Maria, geb. te Breda 28 April 1890 ; Hubner, Willem Daniël, geb. te Doesburg 12 October 1887; Jansen, Cornelia Elisabeth, geb. te Utrecht 14 October z 1892; Koot, Thomas Theodorus, geb. te Utrecht 31 Augustus 1891 ; Lagas, Dirk, geb. te Utrecht 25 Mei 1892; Molenaar, Frederik Anne Pieter, geb. te 's Gravenhage 26 Mei 1892 ; Parrée, Pieter Tjerk Jacobus, geb. te Utrecht 10 November 1891 Schilp, Cornelis Adrianus, geb. te Jutphaas 9 Mei 1892; van de Velde, Johannes, geb. te Ommen 6 Februari 1892; Versélewel de Witt Hamer, Boudewijn Jacobus Johan, geb. te Utrecht 17 Juli 1891. III. Van de Rijks Hoogere Burgerschool te Utrecht: Boswijk, Dirk Eberhard Wilhelm Carel, geb. te Arnhem 11 September 1889 ; Bouman, Arie Cornelis, geb. te Sominelsdij k 30 Augustus 1892 ; Bresser, Louis Willem Jacques, geb. te Utrecht 18 Juni 1890 ; Busch, Jozef Johan, geb. te Culemborg 10 November 1892; van Dam, Gerard Paulus, geb. te Beusichem 9 October 1891; D ekhuij zen, Pieter Nicolaas Richard, geb. te Leiden 29 Juli 1891; van Dobbenburgh, Otto Ary, geb. te Amsterdam 5 Decomber 1891; van Dongen, Karel, geb. te Djombang 22 Augustus 1893 ; van Doorn, Zeger, geb. te Zegveld 27 November 1891; Gischier, Carel Coenraad, geb. te Venlo 16 April 1894 ; Gischler, Cristine Johanna, geb. te Vlissingen 28 Februari 1891; Goettsch, Johannes Jacobus Balthazar, geb. te Arnhem 2 November 1892 ; Goettsch, Gijsbertus, geb. te Utrecht 5 Augustus 1890 ; Hoogenboom, Cornelis Johannes Jacobus, geb. te Culemborg 18 December 1892 ; Houtzagers, Willem, geb. te Utrecht 27 Januari 1889 ; 'Tubers van Assenraad, Johann Diederich Berend, geb. te Brakel 12 Februari 1890; Keiner, Gerard Barend Johannes, geb. te Norg 21 April 1890 ; Kortlandt, Anton, geb. te Zeist 12 October 1891; Kruimer, Hendrik, geb. te Huizen 8 Juni 1891; Nanninga, Cornelis Lambertus, geb. te Veendam 26 Maart 1892 ; Onnes, Nicolaas Ernst, geb. te Groningen 27 September 1892; Petersen, Hendrik, geb. te Utrecht 13 September 1893 ; van der Poel, Arnold Willem, geb. te Utrecht 3 Januari 1892 ; Reisinger, Johan Christiaan, geb. te Utrecht 8 Augustus 1891; Scheers, Nicolaas Anthon, geb. te Hengelo 12 Juli 1893; Veeren, Willem Philip, geb. te Utrecht 22 September 1890 ; Visser, Jan Hendrik, geb. te Utrecht 4 Januari 1890. Vlaanderen, Lubina Johanna Aurelia, geb. te Soest 2 Mei 1892. Extranel: Van Veen, Jeannette, geb. te Amsterdam 5 Juni 1892. Wiegersma, Hendrik Josephus Maria, geb. te Lith 7 October 1891. Namens de Commissie, H. F. JONKMAN, Voorzitter. P. VAN MOURIK, Sec r eta ris. 36 Friesland, Groningen en Drenthe. Friesland, Groningen en Drenthe. Aan den Commissaris det' Koningin tn de der Koningin in de provincie Friesland. Friesland. het eindexamen voor de De Commissie tot het afnemen van het eindexamen voor de Commissie tot hoogere burgerscholen met vijfjarigen cursus de provinhoogere burgerscholen met vijf jarigen cursus in de provinciën Friesland, Groningen Drenthe, benoemd U we ciën Friesland, Groningen en Drenthe, benoemd bij Uwe Maart, na. 230, en bij die van de Commisbeschikking van 17 Maart, n°. 230, en bij die van de Commissarissen der Koningin in de provinciën Groningen en Drenthe de provinciën Groningen en Drenthe sarissen bij beschikking respectievelijk van 22 Maart, na. 18 en 17 bij beschikking respectievelijk van 22 Maart, n°. 18 en 17 :àfaart n°. 1267/68/1098, heeft de eer U Hoogedelgestrenge Maart na. 1267/68/1098, heeft de eer U Hoogedelgestrenge verslag aan te bieden, voorgeschreven art. 67, tweede haar verslag aan te bieden, voorgeschreven in art. 67, tweede lid, van de wet van 22Mei 1863 Staatsblad na. 50, regelende van de wet van Mei 1863 Staatsblad n°. regelende Middelbaar Onderwijs. het Middelbaar Onderwijs. De Commissie hield hare eerste vergadering op Zaterdacr hare eerste vergadering op Zaterdag De Commissie 9 April in het gebouw der Rijks- hoogere burgerschool te 9 April in het gebouw der Rijks- hoogere burgerschool te waar ook en de monLeeuwarden, waar ook de volgende vergaderingen en de mondelinge examens werden gehouden. examens werden gehouden. De tweede ondergeteekendewerd in die vergadering tot De tweede ondergeteekende werd in die vergadering tot secretaris gekozen. Daarna werden de vakken verdeeld en de werden de vakken verdeeld en de secretaris gekozen. voor elk vak aangewezen, examinatoren voor elk vak aangewezen, nl.: voor algebra en goniometrie dr. D. Dijken en P. M. van voor algebra en goniometrie dr. D. Dijken en P. M. van Bemmel; Bemmel ; voor meetkunde en beschrijvende meetkunde dr. A. Vas beschrijvende meetkunde dr. A. Vas voor meetkunde Nunes H. Schuiterna; Nunes en H. Schuitema ; voor mechanica en cosmographie dr. C. L. v. d. Broek en voor mechanica en cosmographie dr. C. L. d. Broek en E. Jenserna; dr. E. Jensema ; voor natuurkunde dr. J. J. van Rijn en dr. H. F. Huisken ; en H. Huisken; voor natuurkunde dr. J. van voor scheikunde dr. J. W. Beekman en dr. P. C. J. voor scheikunde dr. J. \V. Beekman en dr. P. Euwes; Euwes ; voor plant- en dierkunde dr. J. F. A. Mellink en dr. J. C. Melliûk en dr. ,T. C. voor plant- en dierkunde dr. J. F. C. W. van Nooten ; van Nooten; C. voor staatsinrirhting en staathuishoudkundemr. dr. Jac. voor staatsinrichting en staathuishoudkunde mr. dr. Jac. Kalma mr. dr. G. M. Doornbos; Dalma en mr. dr. G. M. Doornbos ; voor aardrijkskunde \V. H. A. Wesselink en dr. H. P. B. B. voor aardrijkskunde W. H. A. Wesselink en dr. H. Plomp; Plomp ; voor geschiedenis Jac. Aalbers en J. Zijlstra ; ; J. Zijlstra voor geschiedenis Jac. voor boekhouden D. A. G. Vastenou en J.'..W. .Weevers ; Vastenou en J VV Weevers; voor boekhouden D. A. voor Nederlandsch dr. J. Bergsma en A. H. Smith ; voor Nederlandsch dr. Bergsma en A. H. Smith; voor Fransch S. Stellingwerff en F. E. G. C. Doucet; voor Fransch S. Stellingwerff en E. G. C. Doucet; A. VY an ting voor Engelsch W. Timmermans en voor Engelsch W. Timmermans en W. A. Wanting ;; van Rossen en C. Bethe; voor Duitsch L. van Rossen en C. Bethe; voor Duitsch voor teekenen J. Bubberman en J. van Voorthuysen. Bubberman en van Voorthuysen. Omtrent den duur van het mondeling onderzoek werd beduur van het mondeling onderzoek werd beOmtrent dat het halfuurstelsel zou worden aangenomen. Tevens paald, dat het half uurstelsel zou worden aangenomen. Tevens werd overeengekomen, dat elk examinator het mondeling werd overeengekomen,dat elk examinator het mondeling examen zijner school zou afnemen. Verder examen van de candidaten zijner school zou afnemen. Verder werd besloten, voor vaststellen van de werd besloten, dat de vergadering voor het vaststellen van de cijfers voor het schriftelijk werk gehouden zou worden op cijfers voor het schriftelijk werk gehouden zou worden op 9 Zaterdag 9 Juli. Er hadden zich aangemeld 99 candidaten, nl.: hadden zich aangemeld 99 candidaten, 27 van de Rijks- hoogere burgerschool te Leeuwarden; de Rijks- hoogere burgerschool Leeuwarden; 27 12 van de gemeentelijke hoogere burgerschool te Sneek; 12vandegmtlijkhorbugescltSnk; 38 van de Rijks, hoogere burgerschool te Groningen ; de Rijks, hoogere burgerschool te Groningen; 38 De beoordeelingvan het schriftelijk examen had ten geten geDe beoordeeling van het schriftelijk examen volge, dat werden vrijgesteld van het mondeling examen: werden llet mondeling volge, 51 candidaten voor wiskunde ; voor wiskunde; 51 57 ,, ,, werktuigkunde; " " 42 ,, ,, natuurkunde; natuurkunde ; " " 53 scheikunde; ,, scheikunde ; 51 ", ", aardrijkskunde; 31 , , " " geschiedenis; 40 ,, ,, geschiedenis ; " boekhouden; " 39 ,, ,, " " 42 ,, ,, het grammaticaal gedeelte van het het grammaticaal gedeelte van het " N ederlandsch. " Nederlandsch. In het geheel werden 352 vrijstellingen verleend. het geheel werden 352 vrijstellingen verleend. 8 vrijstellingen werden verkregen door 66candidaten ; 8 vrijstellingen werden verkregen door candidaten; 7 9 " " " " " 13 6 " " " " " 5 11 " " " " 10 " 4 " " " " " 3 10 3 " " " " " 10 2 ,, >> " " " " " 1 vrij stelling werd 1 18 ,, ,5 ,, 10 van de Rijks hoogere burgerschool te Veendam ; Rijks hoogere burgerschool te Veendam; 10 12 van de Rijks- hoogere burgerschool te Assen. de Rijks- hoogere burgerschool te Assen. 12 Vóór het schriftelijk examen trok zich één candidaat uit Vóór het schriftelijk examen trok zich één candidaat uit Leeuwarden wegens ziekte terug en wegens ongesteldheid op en wegens ongesteldheid op Leeuwarden wegens ziekte den dag van het schriftelijk examen in natuurkunde werd aan schriftelijk examen in natuurkunde werd aan de n dag' één uit Groningen tijdens het mondeling examen één candidaat uit Groningen tijdens het mondeling examen gelegenheid gegeven schriftelijk examen in dit vak af te gelegenheid gegeven schriftelijk examen in dit vak af te leggen. 1891; Westra, Jan, geboren te Witmarsum 14 Juli 1890; geboren Witmarsum Juli 1890; Westra, Wiebenga, Rein Wijba, geboren te Harlingen 18 DecemWiebenga, Rein Wijbo, geboren te Harlingen 18 December 1891; " " " Geene enkele vrijstelling werd verleend aan 11 candidaten. 11 candidaten. Geene Eén candidaat maakte gebruik van zijn recht om mondemaakte gebruik zijn recht om mondeEén ling examen af te leggen in wiskunde,. waarvoor hij vrij stelte leggen in wiskunde, waarvoor hij vrij stelling had ; hij slaagde er niet in zijn cijfer te verhoogen. had; hij slaagde in zijn cijfer verhoogen. te Uit tabel I blijkt, hoe de uitslag van het examen is geweest blijkt, hoe de uitslag van het examen is geweest de uitslag van het examen is geweest voor elke school, verder van het examen is geweest voor elke school, verder de uit tabel II, hoeveel maal elk der cijfers 1 tot en met 10 voor Il, hoeveel maal elk der cijfers 1 tot en met 10 voor elk vak, en uit tabel III hoeveel maal elk dezer cijfers voor tabel III hoeveel maal elk dezer cijfers voor elk vak, en elke afdeeling is toegekend. is toegekend. elke De namen der geslaagde candidaten zijn: geslaagde De namen a. a. van de Rijks- hoogere burgerschool te Leeuwarden: Broersma, Sybrandus, geboren te Stadskanaal 22 Mei 1889; Stadskanaal 22 Mei 1889; Broersma, Buwalda, Wiepkje, geboren te Winsum 26 Juli 1892; Buwalda, Wiepkje, geboren te Winsum 26 Juli 1892; Bijlsma, Ulbe Gerrit, geboren te Franeker 15 Augustus Franeker 15 Augustus Bijlsma, Ulbe Gerrit, geboren 1892; Cuperus, Klaas, geboren te Boxum 17 Januari 1890; Cuperus, Klaas, geboren te Boxum 17 Januari 1890; Feitz, Hermanus Hendricus Johannes, geboren te LeeuFeitz, Hermanus Hendricus Johannes, geboren te Leeuwarden 1 December 1889 ; December 1889; de Groot, Sietske, geboren te Harlingen 30 Juli 1893 ; 30 Juli 1893; de Groot, Sietske, geboren te Kleiterp, Klaas, geboren te Buren 18 Januari 1892; Januari 1892; Koppenol, Pieter Johannes, geboren te Leeuwarden 20 Koppenol, Pieter Johannes, geboren te Leeuwarden 20 Augustus 1890; 1890'; Kroondijk, Jacob, geboren te Delfstrahuizen 11 December Delfstrahuizen 11 December Kroondijk, Jacob, geboren 1889; van der Laan, Thijs Ale, geboren te Leeuwarden 28 Fevan der Laan, Thijs Ale, geboren te Leeuwarden 28 Februari 1892 ; 1892; de Rook, Hendrik, geboren te Lemmer 16 Juli 1891; Juli 1891; de Rook, Hendrik, geboren Maurer, Carolina, geboren te Leeuwarden 30 October 1889; Carolina, geboren te Leeuwarden 30 October 1889; Sas, Gi j sbertusJacobus, geboren te Leeuwarden 1 Augustus Augustus Sas, Gijsbertus Jacobus, geboren te 1892; 1892 ; Schoneboom, Carel Willem, geboren te Leeuwarden 25 Leeuwarden 25 Schoneboom, Carel Willem, geboren December 1892 ; 1892; Slim, Jan, geboren te Hallum 10 Januari 1891;; geboren 1891 Slim, Smid, Bouwe, geboren te Ambt-Almelo 15 Augustus 1891; 1891; Smid, Bouwe, geboren Ambt-Almelo 15 Sybesma, Inne, geboren te Haskerhorne 88Mei 1892 ; geboren te Haskerhorne Mei 1892; Sybesma, van Valkenburg, Samuel, geboren te Leeuwarden 14 SepSamuel, geboren te Leeuwarden 14 Sepvan tember 1891 ;; 1891 de Veer, Evert Johannes, geboren te Harlingen 18 Juni Juni de Veer, Evert Johannes, geboren te Harlingen 1892; Vonk, Albert, geboren te Leeuwarden 10 September 1891; geboren te Leeuwarden 10 September 1891; Vonk, van der \Yerff, ,Abe, geboren te Huizum 10 November van der Werf, Abe, geboren te Huizum 10 November f b. van de gemeentelijke hoogere burgerschool te Sneek: van de gemeentelijke hoogere burgerschool te Sneek: Bouma, Jetze Gerben, geboren te Sneek 29 Februari 1890 ; Bouma, J etze Gerben, geboren te Sneek 29 Februari 1890; ]'eikema, Hette, geboren te Sneek 29 Februari 1892 ; geboren te Sneek 29 Februari 1892; Feikema, el Groeneveld Meijer, Nicolaas Everhard, geboren te Streek 6 Februari 1892 ; van der Meulen, Jiskjen, geboren te Bolsward 25 Mei 1891; Schilstra, Sybren, geboren te Sneek 24 April 1891; Visscher, Jeannette, geboren te Sneek 19 Juni 1892 ; Vrolijk, Dirk, geboren te Sneek 26 Januari 1892 ; Vntema, Fokke, geboren te Bolsward 24 October 1891; c. van de Rijks- hoogere burgerschool te Groningen: Arkema, Nicolaas Hendrik, geboren te Appingedam 19 November 1890; Aukema, Jan, geboren te Roderwolde 4 November 1891; Bakker, Reint, geboren te Wirduzn 5 Maart 1891; Bergsma, Gisela Edza, geboren te Groningen 5 Juli 1891 ; Blij clam, Marinus Cornelis, geboren te Groningen 19 Maart 1892 ; Blote, Jan Frederik August, geboren te Groningen 28 Februari 1893 ; Boomgaard, Harmannus Jan, geboren te Baf loo 27 Maart 1 893 ; Corbach, Theodorus, geboren te Groningen 22 Maart 1892 ; van Dijk, Otto, geboren te Bedurn 3 October 1892; Folkers, Tennis, geboren te Groningen 21 Augustus 1892 ; de Groot, Harm Willem, geboren te Hoogkerk 21 Augustus 1891; van Gulik, Jacob, geboren te Stad -Vollenhove 23 December 1889 ; Hildebrand, Hendrik Abel Simon, geboren te Garmerwolde 8 April 1891; Houw-ink, Lambertus, geboren te Marum, 14 Februari 1891; Huese, Jan, geboren te Amsterdam 6 November 1891; Kuiper, Willem Nikolaas, geboren te Ten Post 21 October 1891; de Langen, Willem Jan, geboren te Groningen 10 Maart 1892; Lucieer, Alagonda Geertruida, geboren te Diever 6 Januari 1893 ; Lugtenborg, Klaas, geboren te Sauwerd 21 Juni 1891; Meihuizen, Jacob, geboren te Groningen 21 October 1890 ; Meijer, Herman Wilhelm, geboren te Groningen 21 Maart 1892 : Monné, Elisabeth Jacoba, geboren te Schrans bij Leeuwarden 30 Juni 1890; Moolenaar, Samuel WTijbrandus, geboren te Groningen 2 Augustus 1889 ; Muller, Joseph Louis, geboren te Sneek 21 October 1892 ; Piers, Dootje Albertus, geboren te Blijham. 28 Juni 1890 ; P ei j enga, Wiebe, geboren te Groningen 7 Augustus 1890 ; van der Rijn, Salomon, geboren te Groningen 2 Januari 1893 ; Schilthuis, Johannes Gerhard, geboren te Groningen 24 Juli 1892 ; Schuiringa, Titia Martha, geboren te Balmahuizen 16 Augustus 1890; Siceama, Djurre, geboren te Den Ham 13 Juli 1889 ; van Sprankhuizen, Ferdinand Hendrik van der Linden, geboren te Groningen 21 Maart 1892 ; Jan Kornelis, geboren te Groningen 20 Augustus 1890 ; Weg, Derk Jacob, geboren te Kraksadn 19 November 1891; Zuideveld, Pieter, geboren te Westeremden 19 Maart 1889 ; De Jonge, Joseph Jacob, geboren te Groningen 26 Mei 1889. (-i . van de Rijks- hoogere burgerschool te Veendam: Smit, Johanna Geertruida, geboren te Veendam 19 Octo ber 1891; Venema, Jan Frederik, geboren te Grand Rapids, Michigan 22 October 1891; Venema, Schelk Jan Coolhaas van der Woude, geboren te Grand Rapids Michigan, 3 Mei 1890; Jonker, Berk, - geboren te . Wildervank 8 October 1891; Vos, Harm, geboren te Noordbroek 23 Augustus 1890 ; van der Werf, Geert, geboren te Stadskanaal 25 Februari 1890: Koppelle, Pieter, geboren te Kiel-Windeweer 20 Juli 1891; Engelhardt, Jan Hendrik, geboren te Oude -Pekela 24 Juni 1892. . van de Rijks- hoogere burgerschool te Assen: Beens, Egbert Jan, geboren te Assen 20 Juni 1891; Faber, Roelof Berk, geboren te Assen 20 Juni 1891; Hardenberg, Bastiaan Arend, geboren te Stadskanaal 6 Januari 1890; Hospers, Jacob Roelf, geboren te Nieuw-Buinen 16 Augustus 1891; Booi Kluiving, Cornelis, geboren te Eext 6 Januari 1891; Kramer, Egbert, geboren te Smilde 29 Januari 1892; Lubberink, Frans, geboren te Meppel 23 April 1891; Nanninga, Klaas Simon, geboren te ten Boer 2 November 1891; Oosting, Petrus André, geboren te Assen 21 Juli 1891; van Rhij n, Marcus, geboren te Hoogeveen 10 Juni 1892 ; Rij tsma, Jacob Roelf, geboren te Grijssloot 28 April 1890 ; Wielinga, Ype, geboren te Ferwerd 15 December 1891. Naar aanleiding van het examen meent de Commissie het volgende onder Uwe aandacht te moeten brengen. Het is de eerste keer geweest, dat voor de drie provinciën ééne examencommissie was benoemd met voor elk vak twee deskundigen. Alle leden waren het erover eens, dat deze verandering eene groote verbetering was die luide toegejuicht moest worden. Voor de examinatoren was daardoor een schoone gelegenheid geopend om door het onderzoek der candidaten op de hoogte te komen, welke methode voor hun vak op vijf scholen gevolgd werd en wat hiervan de resultaten waren. Ten tweede leverde het feit, dat steeds een deskundige als assessor optrad, meer waarborg voor de juistheid van de gevolgde methode van examineeren en van de toegekende cijfers. De Commissie was dan ook eenstemmig in den wensch dat de regeling van dit jaar eene definitieve moge worden. Aan het einde van hare taak gekomen, betuigt de Coinmissie U haren dank voor het in haar gestelde vertrouwen. Leeuwarden, 4 Augustus 1910. J. ARIËNS KAPPERS, Voorzitter. D. A. G. VASTENOLT, Secretaris. e. TABEL I. SCHOLEN. Aantal candidaten. 26 12 38 10 12 Geslaagd. Afgewezen. Leeuwarden Sneek .. Groningen . Veendam. . Assen .. 23 8 35 8 12 86 3 4 3 2 Totaal . . TABEL II. 98 12 Aantal malen dat is toegekend: VAKKEN. 8 Wiskunde . . . 9 10 ó o O ^ ^ c 1 11 24 ' 31 16 10 4 ' ^ Werktuigkunde . Natuurkunde . . Scheikunde . Nat. Historie . Cosmographic. . . Staatsinrichting . . Staathuishoudkunde Aardrijkskunde . Geschiedenis . . Handelswetenscll. Neder l anclsch . . Fransch Engelsch Hoogcluitsc·ll . . Handteekenen . Becht'. teekenell 85 13 13 16 17 18 15 8' 5 79 19 - 6 36 1 43 11 2 -- - - 92 6 ; 6 13 15 , 28 17 11 5 1 77 21 11 15 20 23 18 9 2 87 11 14 1 24 30 16 9 5 --- 84 14 7 10 ' 24 29 16 9 . 3 91 7 7 16 16 28 18 13 ^^ -- 91 7 3 19 27 -31 12 4 2-- 76 22 3 8 20 34 20 12 1 87 11 c^ 9 ; 20 ' 26 20 9 9 --- 84 14 6 21 42 22 4 3 92 6 8)3 35 27 23 __--- 67 31 - 6 34 ' 37 18 3 92 6 8 37 41 10 2 - - - -- 90 8 2 8 38 28 18 3 1 88 10 2 9 15 27 22 12 10 ---', 86 12 2 10 38 TABEL III. Groep D. Aantal malen dat is toegekend : Afdeeling en. 5 8 9 U c.> m ^^ ^ c Nederlandsch : Rib en Siliakus ; ma Fransch: Dubois en Meursinge; Engelscli : Frederiks en de Vries; Hoogduitsch: van den Brand en Verkozen. Groep E. Handteekenen en Lij nteekenen : Liernur en de Visser. De tweede vergadering werd gehouden te Deventer op 9 Juli. Zij diende in hoofdzaak tot het vaststellen van de cijfers der eerste twee groepen, om daarna de vrij stellingen van mondeling examen te bepalen. Alvorens hiertoe over te gaan, deelde de voorzitter mede, dat het lid, de heer Sengers, wegens ziekte verhinderd was, aan de verdere werkzaamheden der Commissie deel te nemen. Genoea'ad lid had het schriftelijk werk van ongeveer /- der candid aten reeds nagezien en daarvoor het cijfer vastgesteld, dat hun zijns inziens daarvoor toekwam. De voorzit ter vroeg n de goedkeuring der vergadering op zijn voorn. ^1 den heet van Meeteren te verzoeken, alléén de cijfers voor Aard jkskunde definitief vast te stellen, welke goedkeuring werd verleend, en dit te eerder, omdat nog geen plaatsvervanger voor den heer Sengers was benoemd. In de derde vergadering, gehouden op 17 Juli, werden de cijfers vastgesteld, door de candidaten der ede en 4de groep verkregen voor hun schriftelijk werk, alsmede de vrijstellingen van mondeling examen, die hiervan liet gevolg waren. Alvorens hiertoe over te gaan, deelde de voorzitter mede, dat Ulloogedelgestrenge ter vervanging van den heer Sengers, tot lid der Commissie had benoemd den heer R. Jurgens, leeraar aan de hoogere burgerschool te Rampen, bij besluit van 11 Juli 1910, 2de afd. n°. 4889/2249. Eén candidaat trok zich vóór den aanvang van het schriftelijk examen terug, terwijl een ander, zonder kennisgeving, afwezig bleef. Aan 3 candidaten, die door ongesteldheid verhinderd waren geweest, het schriftelijk examen in één of meer vakken af te leggen, werd volgens art. 16 van liet Kon. besluit van 27 Juni 1901 n°. 190, gelegenheid gegeven tot het maken van dit werk tijdens de mondelinge examens, en wel aan candidaat n°. 37 in aardrijkskunde op 18 Juli, aan n°. 67 in stelkunde, meetkunde, Duitsch en Engelser op 18 en 19 Juli, en aan n°. 70 in scheikunde, handteekenen naar plaat en lijnteekenen op 18, 19 en 20 Juli. Bij deze examens werd toezicht gehouden door het lid der Commissie, den heer Liernur. De leden der Commissie voor de vakken, behoorende tot groep C, hebben gebruik gemaakt van de bevoegdheid, bun toegekend in art. 22 van bovengenoemd Kon. besluit, in zooverre zij de eindcijfers uit de cijfers der onderscheidene vakken, door berekening afleidden en zij hij die berekening aan de verschillende vakken een verschillenden invloed op het eindcijfer toekenden ; zij vermenigvuldigden namelijk de cijfers, toegekend voor aardrijkskunde en geschiedenis met 3, en die, toegekend voor Staatsinrichting, Staathuishoudkunde en boekhouden net 2. ouden Het aantal vrij stelliv g en van on deling exa i nen bedroeg , A. B. C. D. E. 11 22!27 20 1 9 6 9 25 ' 39 18 6 1 8 25 , 37 20 8 8 39;43 7 1 5 25:34 23 7 1 -- - 84 14 - 89 9 90 8 90 8 90 8 U verijssel. Aai den Commissaris der Koningin in de provincie Overijssel. De Commissie, bij Uw besluit van 12 Maart 1910, 2de afd. N°. 1741/815, belast met het afnemen van het eindexamen der hoogere burgerscholen met 5-jarigen cursus in de provincie Overijssel in dit jaar, heeft de eer UHoogedelgestrenge hierbij liet Verslag van hare werkzaamheden aan te bieden, ter voldoening aan art. 67 der wet van 2 Mei 1863, Staatsblad n°. 50. De Commissie hield hare eerste vergadering op 23 Al; 1910 in het gebouw der hoogere burgerschool te Deventer. In deze vergadering werd het lid J. K. Frederiks tot secretaris benoemd. De voorzitter deelde mede, dat liet lid dr. F. L. van Manen om gezondheidsredenen voor zijne benoeming had bedankt en dat bij Uw besluit van 18 April 1910, 2de afd. n°. 2634/1248, tot lid der Commissie in diens plaats was benoemd dr. 0. J. Risselada, directeur der hoogere burgerschool te Almelo. Verder deelde de voorzitter slede, dat zich 82 candidaten hadden aangegeven en dat deze, ingevolge de bestaande bepalingen, in 4 groepen zouden worden geëxamineerd. Hij stelde voor, de mondelinge examens te doen aanvangen op 18 Juli, zoodat deze dan zouden eindigen op 30 Juli d.a.v., welk voorstel werd aangenomen. De opgaven voor het schriftelijk werk werden, na bespreking door de examinatoren voor cle verschillende vakken, bij den voorzitter ingeleverd. De sub-commissies werden als volgt vastgesteld: Groep A. van der Wonde ; Stelkunde, gonio- en trigonometrie: dr. Benthem en dr. voor: Meetkunde en beschrijvende meetkunde: dr. Frackers en de Visser ; Werktuigkunde: Overeynder en Beth. Groep B. Natuurkunde: dr. le Roy en Wijma ; Scheikunde: dr. Risselada en dr. van de Stadt; Natuurlijke historie: dr. van Beusekom en dr. Wigm an ; Cosmo,g,raphie: Beth en Overeynder. Groep C. Staatswetenschappen en boekhouden : van Dam en dr. Huysman, de Bruy n. Kops en mr. Nanninga Uitterdij k ; Aardrijkskunde: van Meeteren en Sengers ; Geschiedenis: de Bont en Trip. Wiskunde 37 Werktuigkunde 30 Natuurkunde 43 Scheikunde 42 Aardrijkskunde 34 Geschiedenis 38 Boekhouden 40 Nederlandsche ,,taal" 38 Het resultaat van het examen voor de verschillende scholen was: Scholen. Aantal candidaten. Geslaagd. Afgewezen. Almelo 14 Deventer 17 Enschedé 15 Kampen 14 Zwolle 20 De namen der geslaagden zijn: 13 13 13 11 18 1 4 2 3 2 39 van de hoogere burgerschool te Almelo: Bernard de Boer, geb. te Rotterdam 30 April 1889 ; Hendrik Jan Geels, geb. te Almelo 1 Aug. 1891; Gerrit Johan Grobben, geb. te Almelo 31 Maart 1894 ; Johan Gerard Grobben, geb. te Almelo 4 Mei 1893 ; Henri Hondelink, geb. te Denekamp 15 Dec. 1892; Henri Hubenet, geb. te Buitenzorg 4 Nov. 1890; Adolf Kroese, geb.. te Hengelo 28 Dec. 1891; Herman Pezie, geb. te Almelo 24 Nov. 1891; Sophia Antonia Agatha Risselada, geb. te Almelo 4 Juli 1893; Gerard Salomons, geb. te Nieuwe Pekela (A.) 6 Oct. 1890. Johanna Cornelia Hendrika Smit, geb. te Borne 4 Nov. 1892 ; Hendrik Petrus Teutelink, geb. te Tegal 16 Juni 1891; Reinder Visser, geb. te Sneek 5 Aug. 1891; van de hoogere burgerschool te Deventer: Nicolaas Maria Bodifée, geb. te Deventer 7 Febr. 1891; Feike de Boer, geb. te Goïngarijp 17 Januari 1892 ; Eduard Frederik Bruynsteen, geb. te Deventer 15 Mei 1890; Reinier Willem de Goede, geb. te Deventer 6 April 1891; Lambertus Kleiboer, geb. te Twello 26 Aug. 1892; Hendrikus Albert Lammers, geb. te Deventer 22 Januari 1893; Jan Vos van Marken, geb. te Deventer 15 Januari 1893 ; Salomon Mozes Noach, geb. te Deventer 1 Aug. 1892 ; Lambert Stegeman, geb. te Deventer 29 Oct. 1891; Matthijs Volkers, geb. te Steenwijk 23 Juni 1891; Albert de Vries, geb. te Deventer 19 Maart 1890; Johan Coenraad Nidelstein Walter, geb. te Delft 3 Januari 1891; Jacob Berend Willemsen, geb. te Lobith 16 Juni 1891; van de hoogere burgerschool te Enschedé: Willemsna Johanna Bussemaker, geb. te Borne 30 Mei 1893 ; Hillebrand Willem Johan Dik, geb. te Groningen 28 Juni 1892; Johannes Franciscus Maria ter Ellen, geb. te Oldenzaal 22 Mei 1891; Jozef Fischer, geb. te Amsterdam 18 Dec. 1891; Jan Jacob Gorter, geb. te Opeinde 19 April 1892 ; Hendrika Goudsmit, geb. te Groningen 12 Juni 1892; Gerrit Jan van Heek, geb. te Enschede 11 Februari 1891; Hermal Heijmans, geb. te Groenlo 23 Maart 1893 ; Joannes Lucas Wilhelmus Joseph Kong, geb. te Enschede 17 April 1892 ; Engelbert ter Kuile Ez. jr., geb. te Enschede 23 April 1892 Lu.dovieus Martinus Marée, geb. te Doetinchem 11 Mei 1891; Jan Alexander de Wijn, geb. te Enschede 3 Sep. 1892 ; .Tan Willem Zonnevylle, geb. te Kesteren 6 Juli 1891; an de hoogere burgerschool te Kampen: Eelke Jacobus Hendrik Berk, geb. te Kampen 21 Juni 1892 · Johannes Adolf van Enst, geb. te Vlieland 13 April 1890 ; Adriaan van Gelder, geb. te Kampen 13 April 1891; Blandikus Catharikus Jaspers, geb. te Hattem 21 Maart 1891; Coenradus Lambertus Jurling, geb. te Kampen 4 Aug. 1893; Leonard Willem van der Kuyp, geb. te Woudrichem 23 Januari 1892 ; Rudolf Johannes Meijer, geb. te Kampen 11 Aug. 1890 ; Petrus Johannes Bernardus Pieck, geb. te Amersfoort 7 Dec. 1892 ; Hendrik Marinus Schippers, geb. te Bruinisse 24 Juni 1 892 ; Jan de Vries, geb. te Kampen 12 Nov. 1890 ; Rutger Zomer, geb. te Kampen 22 Januari 1889 ; . van de hoogere burgerschool te Zwolle: Nicolaas Johannes Beversen, geb. te Gorinchem 30 Oct. 1892 ; Pieter Blaas, geb. te Zwolle 13 Aug. 1892; Hendrik Jacob Blom, geb. te Nijmegen 14 Januari 1890 ; Edzard Jacob Bosch van Rosenthal, geb. te Dordrecht 27 Mei 1892; Hendrik Willem Cramer, geb. te Zwolle 19 Sept. 1893 ; Jan Doyer, geb. te Zwolle 10 Mei 1892 ; Susanna Jacoba Cornelia Hilkemeijer, geb. te Frederiksoord 25 Juni 1891; Lieve Marius ter Horst, geb. te Zwolle 11 Juli 1893; Wesselius Marcus Loos, geb. te Blokzijl 11 Juli 1893 ; Catharina Oosterbaan, geb. te Aduard 22 Juni 1892 ; Jan Pauw, geb. te Zwolle 28 April 1891; Johanna Plomp, geb. te Avereest 12 Oct. 1891; Jan Willem van der Sande, geb. te Wolvega 24 Maart 1893; Karel Valken, geb. te Zwolle 20 Juli 1890; Evert de Vries, geb. te Zwolle 5 Aug. 1893; Eelco Wolbers, geb. te Zwolle 9 Mei 1893; Anna Henriëtte Woldringh, geb. te Apeldoorn 10 Juni 1889. Anna Elisabeth van IJsendijk, geb, te Zwolle 19 Nov. 1890. De Commissie hield hare laatste vergadering op 31 Juli. In deze werd het Verslag vastgesteld en werden eenige opmerkingen over het examen ter tafel gebracht. Onder meer werd de wenschelij kheid uitgesproken, nog eens te herhalen, hoe het de voorkeur zou verdienen, in plaats van het cijfer 6, het cijfer 7 aan te nemen als criterium voor vrijstelling van mondeling examen. Voorts meende men het volgende onder Ti we aandacht te moeten brengen, wat betreft de vakken Natuurkunde, Scheikunde en Handteekenen. Natuurkunde. Het vraagstuk gaf door de dubbelzinnigbeid van het acustisch gedeelte aanleiding tot moeilijkheid. Het ontstaan van een knoop vlak onder den zuiger is eene physische onmogelijkheid, die door het ,,aannemen" van een knoop P die laats niet kan ter zijdede g ^geschoven worden. ^ p op p Daaroin wordt nogmaals aangedrongen op juiste en ondubbelzinnige opgaven. Scheikunde. Ten opzichte van het vraagstuk wordt opgemerkt, dat liet laatste gedeelte onduidelijk is geredigeerd, omdat niet is aangegeven, op welke wijze het opgeloste zwaveligzuur in ionen gesplitst is. . Handteckznen. Het verdient opmerking, dat slechts zeer weinigen der candidaten de opgegeven taak geheel konden voltooien. Dit moet waarschijnlijk worden toegeschreven aan den te korten werktijd. De plaat gaf toch een te groot aantal details bij een inoeilij ken hoofdvorm. I)e Commissie brengt U H. E. G. haar dank voor het in haar gestelde vertrouwen. Deventer, 31 Juli 1910. Namens de Commissie: Dr. JAC. JOH. LE ROY, Voorzitter. J. K. FREDERIKS, Secretaris. 40 BIJLAGE bij het Verslag van de in 1910 gehouden eindexamens der Hoogere Burgerscholen met vijfjarigen cursus in de provincie Overijssel. Aantal malen dat toegekend is het cijfer Aantal. OnvolVoldoende. i doende. de tijdsduur voor liet mondeling examen in elk vak vastgesteld, volgens onderstaande tabel. Duur Groepen. Vakken. Examinatoren. Hogeweg, Latiers Hogeweg, Thywissen Reuser, Thywissen Keuller, Reuser Kruger, examinator Crij ns, assessor van Capelle, Prevoo Kramers, Prins Versteegh, Sijpkens Crij ns, examinator Kruger, assessor van het examen. 20 min. 20 20 20 20 30 30 30 20 11 VAKKEN. 12 J ! 4 6 7 ^ 8 9 10 - j 1 10 15 27 11 '; 11 Wiskunde . . . Werktuigkunde . -- 2 6 21 11 19 7' ^ 7 2 Natuurkunde . . --1 2 -- 10 9 36 15 , 6 2 Scheikunde . . --- 1 2 j 5 9 10 26 18 ' 8 ; 2 Natllu.rl. historie . -- 2 I 4 10 22 23 12 6 1 -- Cosmographie . j 1 5 6 24 22 13 5 2; 2 -- Staatsinrichting ' -- 1 ! 2 8 21 25 16 6 , 1 , 2 j -- 9 17 27 15 ' 10 -- Staathuishoudk. -- 2 10 11 43 11^ 3 -- ' -- Aardrijkskunde ---- 3 3 13 9 27 19 6 ' -- ' -- Geschiedenis . ; -- 1 1 9 14 17 17 ! 12 ' 9 -- Boekhouden . , --,-- 1 7 26 36 6 , 3 1 -- Nederlandsch . 5 20 18 14 16 ' 6 1 -- --., Fransch . . - - ; -- 4 10 20 28 14 4 -- - 1 -- Engelsch . . . -- ' 2 3 17 21 24 9 4 -- Í^ Hoogduitsch . -- 1 16 23 27 8 ! 5 ; -Handteekenen . 3 24 22 14 ; 14 i 2 Becht]. teekenen . --- -- 1 ; . ' 69 51 68 64 64 44 69 69 68 61 69 72 55 66 58 63 76 11 29 12 16 16 36 11 11 12 19 11 8 25 14 22 17 4 Groep A. Stelkunde Meetkunde Gonio- en trigonometrie Beschrijvende meetkimde Werktuigkunde . Groep B. Natuurkunde Scheikunde Plant- en dierkunde 11 Cosmographie . . Groep C. Aardrijkskunde . Geschiedenis Staathuishoudkunde en Staatsinrichting Boekhouden. . 30 Burger, Visser 30 Geurts, de Weerd van Oosten Slingeland 30 Raaymakers 20 Derksen, examinator Keuller, assessor Poelhekke, Meerdink Houben, Meijer van Thiel, Wislllans Merckelbach, Rottger Kisjes, van der Vliet . 11 Groep D. Eindcijfers der Groepen. Aantal malen dat toegekend is het cijfer : GROEPEN. Aantal. VolOnvoldoende. d oende. Nederlandscll Fransch Engelsch Hoogduitsch Handteekenen .. · · Lijnteekenen 30 30 30 30 11 11 11 11 Groep E. 1 -- -- -- -- 2 4 5 6 7 9 10 93 21 2 1 3 A. B. C · ") D. E. -- --110 26 19 13 2 1 Í10 22j31 11 1 3 8 2637 3 -- -- 13 35i19 12 1 7 2431 14 70 67 68 67 72 10 13 12 13 8 Op deze en de volgende bijeenkomst, die plaats had op 24 April 1910 en in hoofdzaak belegd was ter bespreking en vaststelling van do door de leden opgemaakte opgaven voor liet schriftelijk werk in de onderscheiden vakken, werden verder de volgende besluiten genomen: 1°. het mondeling examen zal beginnen op Maandag 18 Juli, te 8 uur; 2°. de vergaderingen voor het vaststellen van de cijfers voor het schriftelijk werk zullen gehouden worden op 10 en 17 Juli, respectievelijk voor de nummers 1-60 en 61-120 ; 3°. bij de bepaling van de eindcijfers zullen afgeronde getallen gebruikt worden ; 4°. de eindvergadering zal plaats vinden op Donderdag 4 Augustus. Aangemeld hadden zich 120 candidaten, ni.: 38 van de hoogere burgerschool te Nijmegen ; 19 van het Canisius-College te Nijmegen ; 12 van de Rijks hoogere burgerschool te Roermond ; 22 van de hoogere burgerschool te Maastricht ; 17 van de bijzondere hoogere burgerschool te Rolduc, en 12 extraneï. Onder deze laatsten bevonden zich 2 leerlingen van de hoogere burgerschool te Maastricht en 2 van die te Rolduc. De voorzitter, van meening, dat deze jongelieden, die het onderwijs in de 5de klasse gevolgd hadden, als leerlingen dier scholen behoorden beschouwd te worden, weigerde hen als extraneï in te schrijven. De directeur van Rolduc ging van die weigering in hooger beroep bij Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken. Deze handhaafde de opvatting van den voorzitter. Een candidaat, n°. 103, van Maastricht, trok zich voor het schriftelijk examen wegens ziekte terug ; twee candidaten, 110s. 8 en 85, beiden van Maastricht, trokken zich na het schriftelijk examen terug ; één candidaat, n°. 120, van Roermond, deed, wegens ziekte, het schriftelijk examen niet mede en trok zich later terug. Candidaat n°. 4, extraneus, werd, wegens ongesteldheid, voor het mondeling gedeelte van , i e 1 ) De l reuken achter de getallen in groep C zijn weggelaten. Limburg. Aan den Commissaris der Koningin in de provincie Limburg. De Commissie, krachtens Uwe beschikking van 7 Maart 1910, 11°. 2326/3, 4de afdeeling, belast met het afnemen van het eindexamen der Hoogere Burgerscholen in Limburg, waaraan dit jaar ook werd deelgenomen door de leerlingen van de Gemeentelijke Hoogere Burgerschool en het CanisiusCollege te Nijmegen, heeft de eer, ten einde te voldoen aan art. 67, 2de lid der_ wet van 2 Mei 1863 (Staatsblad n°. 50) , ITHoogedelgestrenge het verslag van hare werkzaamheden aan te bieden. De vergaderingen en de examens werden gehouden in het gebouw der Rijks Hoogere Burgerschool te Roermond. Op de eerste vergadering, gehouden 10 April 1910, werd de tweede ondergeteekende tot secretaris gekozen. Vervolgens werden de sub-coinmissien gevormd, de vakken verdeeld en 41 41 eerste naar de vijfde groep verplaatst, terwijl candidaat eerste naar de vijfde groep verplaatst, terwijl candidaat n°. 23, die, wegens ziekte tijdens het schriftelijk examen, n°. 23, die, wegens ziekte tijdens het schriftelijk examen, gedurende gedurende het mondeling gedeelte nog schriftelijk werk had gedeelte werk had te maken in Beschrijvende Meetkunde, Natuurkunde, WerkBeschrijvende Meetkunde, Natuurkunde, Werktuigkunde, Áardrijkskunde en Boekhouden, evenzoo het tuigkunde, Aardrijkskunde en Boekhouden, evenzoo het mondeling examen in de vij {de groep aflegde. mondeligxa vjfroeplgd. Het resultaat van het examen was als volgt: examen was als SCHOOL. 8. Opdenoordt, JJosephJean Louis 1rIarie, geb. te Venlo 8. Opdenoordt, oseph Jean Louis Marie, geb. te Venlo 16 September 1892. 16 September 9. Reynders, Mathis Hubert, geb. 9. Reynders, Mathis Hubert, geb. te Horn 4 Januari 1890. Januari 1890. 10. Snaskers, Jan Willem, geb. te Roermond 10. Snackers, Jan Willem, geb. te Roermond 8 Maart Maart 1892. 1892. c. van de hoogere burgerschool te Nijmegen: c. van de hoogere burgerschool Nijmegen: Aantal geëxami· geëxamineerden. . I Geslaagd. Afgewezen. Maastricht Maastricht . Roermond Nijmegen Nijmegen. Canisius-college Canisius·college . Rolduc Rolduc . Extraneï Extraneï.. 21 11 38 19 19 8 116 17 10 10 23 19 16 1 1 15 3 5 28 4 4 ---I I I 3 88 De namen van de geslaagde candidaten zijn: a. hoogere van de hoogere burgerschool te Maastricht: Bollen, Johannes Lambertus, geb. 1. Bolle~, Johannes Lambertus, geb. te Maastricht 21 Maastricht 21 November 1891;; 1891 2. Dresen, Pierre Paul Árthur, geb. 2. Dresen, Pierre Paul Arthur, geb. te Maastricht 24 Maastricht 24 1894 ; Januari 1894; 3. Frings, Conrad Mathieu, geb. Gulpen 3. Frings, Conrad Mathieu, geb. te Gulpen 3 Mei 1891; 4. Geraets, Ánna 4. Geraets, Anna Catharina Frederica, geb. te Velsen geb. te Velsen 5 Februari 1891. 5. Goedegebure, Johannes Adrianus, geb. te 5. Goedegebure, Johannes Ádrianus, geb. te Kerkrade 21 Maart 1892. 21 Maart 1892. Graafland, 6. Gl'aafland, Paulus Aloïsius Ántonius Hubertus, geb. Áloïsius Antonius Hubel'tus, geb. 21 te Maastricht, 21 Juni 1890. 7. Gl'égoire, LeDnardus Hubertus, geb. te 7. Grégoire, Leonardus Hubertus, geb. te Maastricht 24 Juli 1892. 8. Hombergen, Wilhelmus Hubertus, geb. te 8. Hombergen, Wilhelmus Hubertus, geb. te Nijmegen 31 Juli 1893. 9. Yan Lent, Constantius Carolus, geb. te 9. Van Lent, Constantius Carolus, geb. te Wamel 11 Maart 1889. 10. Nassy, Henri George, geb. te Paramaribo 25 DeNassy, Henri George, geb. te Paramaribo 25 December 1890. 1890. 11. Nij ssen, Maria Hubert Gustaaf, geb. te Gulpen Nij8sen, Maria Hubert geb. te Gulpen 21 Maart 1888. 12. Oomes, 12. Oomes, Franciscus Cornelius Antonius Maria, geb. Ántonius te Maastricht 21 December 1891. 21 December 1891. 30 Augustus 13. Pieters, Leonardus, geb. te Maastricht 30 Áugustus Püiters, geb. 1889. 14. Poublon, Pierre Marie Charles, geb. te 14. Poublon, Pierre Marie Charles, geb. te Batavia 25 Juli 1891. 15. Sturing, Johanna Kesteloona, geb. te Hoogeveen Kesteloona, geb. te Hoogeveen 1 4 Juli 1893. J893. J4 16. Goosens, Max Théodore Hubert Marie, geb. te Goosens, Max Théodore Hubert Marie, geb. te Maastricht 15 Maart 1892. Maastricht 17. Kamps, Réné Werner Joseph Claudius Emilius, 17. Kamps, Réné Werner Joseph. Claudius Emilius, geb. te Sittard 23 Maart 1893. Sittard . 1. Bakker, Dorothea Cornelia Johanna, geb. te Nijmegen 1. Bakker, Dorothea Cornelia Johanna, geb. te Nijmegen 11 J anuuri 1893. 11 Januari 1893. 2. Broes van Dort, .Johan Karel, gpb. te l)ariang-Pandjang van Dort, Johan K:ll'el, geb. Pada iig-Pand j a.ng 15 Maart 1893. 15 1893. 3. de Bruin, Maria Margaretha, geb. te Árnilelll 25 Mei 3. de Bruin, Maria Margaretha, geb. Arniiem ~5 Mei 1892. 1.892. 4. van Roderlo Cloeck, Henriette Johanna, geb. tr' Nij4. van RoderIo Cloeck, Henriette Johanna, geb. te Nijmegen, 12 October 1892. October 1892. megen, 5. van Deursen, 5. van Deursen, Reinier Áarnout, geb. te Zijpe 2 DeZijpp 2 DeAarnout, geb. cmnber 1892. cember 6. van Dieten, 6. van Dieten, Petrus, geb. te Wijchen 15 Februari 1888. Februari 1888. 7. van 7. van Dorp, Sophia Charlotte Mathilde, geb. te RotterSophia Mathilde, geb. dam 24 Juni 1893. 1893. 8. Getz van der Vet, Anna Maria, gpb. te _ Xij megen 8. Götz van del' Vet, Ánna Maria, geb. Nij megen 9 October 1891. 1891. 9. Harinck, Pieter Job, geb. te Vlissingen 29 November November 9. Harinck, Pieter Job, geb. Vlissingen 1890. 1890. 10. de Jong, Lucie Marianne Sophie, geb. te Deventer 10. de Jong, Lucie Marianne Sophie, geb. Deventer 21 Juni 1891. 11. Knijff, Tjepke Siebem Arien, geb. te Gouda 8 De11. Knijff, Tjepke Siebem Árien, geb. Gouda December 1891. cember 1891. 12. van der Kolff, Árie Hessel Nooy, geb. te Menauo 12. van der Kolff, Arie Hessel geb. Mena.do 20 Augustus 1892. 20 Áugustus 1892. 13. Quadekker,, FrancisClIS Eugenius, geb. te Teteringen 13. Quadekker Franciscus geb. 14 December 1889. 14 14. van der Schoot, Alexander Karel Bernhard, geb. te van der Karel le \leester Cornelis 20 Januari 1893. Meester Cornelis 15. Sieben, Jan Frederik Volkert, geb. te Rotterdam 15. Sieben, ,Jan Frederik Volkert, geb. 24 Januari 1892. 16. de Snoo, Jannetje, geb. te Brielle 4 Mei 1892. 16. de Snoo, Jannetje, geb. Brielle 1892. 17. van Ebbenhorst Tengbergen, Erasmus Jan, geb. te 17. van Ebbenhorst Tengbergen, Erasmus Jan, geb. 's Gravenhage 7 Juni 1890. 7 18. tel' Veer, Hendrik, geb. te Rotterdam 19 Januari 1892. Veel', 19 ter 19. Fenter van Vlissingen, Willem Antonie, geb. te 19. Fenter van Vlissingen, Willem Ántonie, geb. Helmond 9 Februari 1893. 9 20. Vooren, Johanna Catharina Maria, geb. te Ámboina 20. Vooren, Johanna geb. Amboina 1 Juni 1892. 21. Voorneman, Eugène Ántoine, geb. te Bindjei. 25 Antoine, geb. Bindjei, 25 ,Juni 1892. Juni 22. de Vlies Humel, Charles Jean, geb. te 'sGravenhage 22. de Humel, Charles geb. 27 Juli 1888. 23. Warmelink, Otto Arnold, geb. te Nijmegen 14 J'uL 23. Warmelink, Otto Arnolu, geb. Nijmegen 14 Jul 1891. d. van het Canisius-College te Nijmegen: het Canisius-College Nijmegen: b. van de Rijks hoogere burgerschool te Roermond: b. van hoogere burgerschool te Roermond: Richard, geb. Ápri11892. 1. Egger, Richard, geb. te Sittard 13 April 1892. ') Willem Hubert, geb. .Horn 2. Giesberts, Martinus Willem Hubert, get). te Horn 14 Februari 1892. Februari 3. Namm, Louis Wijnand Marie, geb. te Venlo 4 OctoHamm, Louis Marie, geb. Venlo) Octobel> 1892. ber 1892. Ántonius Petrus Gerardus, geb. te Zwolle 4. Hens, Antonius Petrus Gerardus, geb. te Zwolle r, September 1890. '; September 1890. Everard ]'rederik Cornelis, te Roermond 5. Henssen, Everard Frederik Cornelis, geb. te Roermond 19 Juni 1891. 19 Jacob Wilhelm geb. Amsterdam 6. Hoffman, Jacob Wilhelm Hendrik, geb. te Amsterdam 17 September 1890. 17 1890. Franciscus Hubertus, geb. Iloermon d 7. Hoornikx, Franciscus Hubertus, geb. teü: Roermond 1 Augustus 1891. Áugustus 1891. Johan, geb. 1. Bont, Pieter Johan, geb. te Grootebroek 22 Mei 1892. Dont, 2. Ciaassens, Árnoldus Johannes Cornelis, geb. t;, TilClaassens, Arnoldus Johmmes COl'nelis, burg 7 1892. burg 7 April 1892. 3. Delhougne, Theodore George, geb. te Sittard 22 Delhougne, Theodore George, geb. te Sittard N ovpmber 1892; November 1892 ; 4. Euixhoven, 4. Edixhoven, Gerardus Hendrikus, geb. te Rotterdam geb. 1892 25 Juli 1892 ;; 5. Gier, Petrus Josephus Nicolaas de, geb. te Berghem Gier, Petrus J osephus geb. 18 :Maart 1892; Maart 1892 ; 6. Grinten, Lodewijk Pietel' Frans van der, geb. te Venlo Lodewijk Pieter Prans geb. Venlo 1894 ; 24 Maart 1894; 7. Hoekx, Felix Alouisius, geb. 'Yalkenswaard 10 7. Hoekx, Felix Alouisius, geb. te Valkenswaard 10 1890; November 1890; Jacobus Josephus Maria van, geh. Cuijk St. Hussen, Jacobus Josephus Maria van,.. geb. te Cuijk en St. 7 1892 ; Agatha 7 Mei 1892; 9. Jansen, Jacobus Theouorus, geb. 18 9. Jansen, Jacobus Theodorus, geb. te Rotterdam 18 .Tanuari Januari 1892; 11 42 42 Kroon, August Gerard Johan Marie Frederik Ter, 10. Kroon, August Gerard J{)han Marie Frederik van der, 's Hertogenbosch geb. tee 's Hertogenbosch 15 September 1893 1893; Mekel, Johannes Antonius Alphonsus, geb. Bedum 11.' Mekel, Johannes Antonius Alphonsus, geb. te Bedum Gember 1891 22 December 1891;; Mertens, Petrus, geb. te Eede (Zeeland) December 12. Mertens, Petrus, geb. te Eede (Zeeland) 1 December 1892 1892;; Raymakers, Alphonsus Franciscus Maria, geb. te 13. Raymakers, Alphonsus Franciscus Maria, geb. te Eindhoven Eindhoven 21 October 1892 ; October 1892; Schaepman, Gerardus Maria, geb. te Zwolle Iei 14. Schaepman, Gerardus Maria, geb. te Zwolle 31 Mei 1888 1888;; Spoorenberg, Louis Jacques geb. te Eindhoven 15. Spoorenberg, Louis Jacques Marie, geb. te Eindhoven Juni 16 Juni 1891; Strdter, Alfred Carel Willem, geb. te Tilburg 14 16. Sträter, Alfred Carel Willem, geb. te Tilburg 14 December 1890; December 1890 ; . Vullinghs, Hendrik Jan Hubert, geb. te Horst 14 17. Vullinghs, Hendrik Jan Hubert, geb. te Horst 14 Januari 1890; uari Januari 1890 ; 18. Vlekke, Joannes Petrus Maria, geb. en Nieuw 18. Vlekke, J oannes Petrus Maria, geb. te Oud- en Nieuw-Gastel2Apri1893; Gastel 2 April 1893; 19. Wilking, geb. te Hulst 3 September 19 .. Wilking, Frederik Willem, geb. te Hulst 3 September 1890; 1890; e. e. 10. Langemeijer, Eduard Maria, geb. te Leeuwarden 19 10. Langemeijer, Eduard Maria, geb. te Leeuwarden 19 Augustus 1890; Augustus 1890 11. Quaedvlieg, Mathieu François Joseph Augustinus, 11. Quaedvlieg, Mathieu Francois Joseph Augustinus, geb. te Gronsveld 6 November 1891; geb. te Gronsveld 6 November 1891; 12. Roes, Albertus Johannes Marie, geb. te Wageningen 12. Roes, Albertus Johannes Marie, geb. te Wageningen 25 Juni 1889;; 25 Juni 1889 13. Schröder, Antoon Louis Marie, geb. te Eindhoven 13. Schroder, Antoon Louis Marie, geb. te Eindhoven 19 April 1893 ; 19 April 1893; 14. Siebelink, Alphonse Jacobus Ludovicus, geb. te Wouw 14. Siebelink, Alphonse Jacobus Ludovicus, geb. te Wouw 2 October 1892 ; 2 October 1892; 15. Standaert, Arnold Marie Jasper Martinus, geb. te 15. Standaert, Arnold Marie Martinus, geb. te ter Neuzen 2 December 1891 ; ter Neuzen 2 December 1891; 16. Thielen, Joseph Pierre Frans, geb. te Venlo 29 16. Thielen, Joseph Pierre Frans, geb. te Venlo 29 Januari 1891 ; Januari 1891; f. van de extraneï: van de extranel: van van de bijzondere hoogere burgerschool te Rolduc: bijzondere h oogere burgerschool 1. Drissen, Ernst Theodor Maria Joseph, geb. te St. 1. Drissen, Ernst Theodor Maria Joseph, geb. te St. Oedenrode 19 April 1891 ; 1891 Oedenrode 19 2. J eltes, Clemens Henricus, geb. te Kraksaän 27 Mei 2. Jeltes, Clemens Henricus, geb. te Kraksaan Mei 1891 ; 1891; 3. TaaIe, Cornelis Jan, geb. te Helder 10 Februari 1890. 3. Taale, Cornelis Jan, geb. te Helder 10 Februari 1890. 1. Acampo, Emile Josef, geb. Merkelbeek 19 1. Acampo, Ellile Josef, geb. te Merkelbeek 19 Februari 1891; 1891 ; 2. Bloem, Theodorus Adriaan, 2. Bloem, Theodorus Adriaan, geb. te Monnikendam 14 te Monnikendam 14 Juli 1891; 1891; 3. Buysrogge, Petrus Josephus, geb. te Axel 10 Maart 3. Buysrogge, Petrus Josephus, geb. te Axel 10 Maart 1892 ; 1892; 4. Clemens, Henri Joseph Eugène, geb. te Maastricht 4. Clemens, Henri Joseph Eugène, geb. te Maastricht 28 28 Februari 1891; 1891; 5. Garé, Alexandre Lambert Charles, geb. te Beek 14 Garé, Alexandre Lambert Charles, geb. te Beek 14 5. April 1892 ; 1892; 6. Geeraedts, 6. Geeraedts, Gerardus Antonius Hubertus, geb. te Venlo geb. te Venlo 11 11 Februari 1891;; 1891 7. Haeff, Michaël Herman Philemon 7. Haeff, Michaël Herman Philemon Petrus van, geb. van, geb. te Meerla 24 Februari 1892 ; MeerIo 24 Februari 1892; Koenen, Joannes Henricus 8. Koenen, Joannes Henricus Maria, geb. te Eindhoven geb. te Eindhoven 10 Maart 1893 ; Maart 1893; 9. Kruijtzer, Mathijs Antonius Johannes Hendrikus, geb. Mathijs Antonius Johannes Hendrikus, geb. te Nuland 15 Maart 1892 ; N uland Maart 1892; De volgende tabellen geven een overzicht van den uitslag De volgende tabellen geven een overzicht van den uitslag der examens: der 1. De vrijstellingen, ten gevolge van de beoordeeling van I. De vrijstellingen, ten gevolge van de beoordeeling het schriftelijk werk: het schriftelij k werk: I Aantal' Aantal vrijstellingen. Tingen. Aantal Aantal candicandidaten. daten. VAKKEN. 'T OPMERKING. OPMERKING. . Wiskunde . . . Werktuigkunde . Werktuigkunde Scheikunde. . . Scheikunde . Natuurkunde. . Natuurkunde . Aardrij kskun de . Aardrijkskunde Geschiedenis . . Geschiedenis Boekhouden . . Nederlandsch .. . Nederlandsch . . . . . . . . 31 36 69 58 52 52 54 27 119 119 119 119 119 119 119 119 Mondeling examen examen werd aangevraagd door werd aangevraagd door één candidaat voor wiscandidaat voor wiskunde en door één candoor didaat voor natuurnatuurkunde. Verhooging van kunde. Verhoogingvan hun cijfer was het was het gevolg. II. , Het aantal malen, dat het cijfer 1 tot en met 1010 aan de onderscheidene vakken is toegekend: 11. aantal malen, dat het cijfer 1 tot en met aan de onderscheidene vakken is toegekend : Onvoldoen de. Voor vak : vak: 1 1 f 2 2 - I 3 3 9 9 12 12 6 6 8 8 10 10 16 16 9 9 12 12 1 1 7 7 4 4 7 7 8 8 4 4 -77 6 6 126 126 I 4 4 16 16 20 13 13 16 16 22 22 20 20 33 33 17 17 14 14 12 12 10 10 17 17 30 3u 13 13 11 11 17 17 12 12 293 293 I 5 5 I 6 6 40 21 40 . 24 27 27 22 22 16 16 24 24 49 49 29 29 34 34 35 35 26 26 37 37 27 27 39 39 28 28 I I 8 7 7 8 I I 9 9 1 7 5 5 4 5 3 7 I 10 1 1 -2 2 -3 3 3 3 i> '0 '0 ;> s:::: s:::: malen dat toegekend is het cijfer: Aantal malen dat toegekend is het cijfer : '0 s:::: CO N.· IG\I CO CO CfD I,f4 Y-4 43 III. Het aantal malen, dat het cijfer 1 tot en met 10 aan de onderscheidene groepen is toegekend: Voldoen de. Voor groep : 1 2 34 5 6 7 8 9 10 óz o ,° , · Gemiddeld Aantal malen dat is toegekend het cijfer : cd cd a · N 116 116 116 116 116 A. B. C. D. . E. -- -- -- ;-- komt het der Commissie wenschelijk voor, de te behandelen onderwerpen meer volledig in punten aan te geven of die punten heelemaal weg te laten. Vraag I van stel A en vraag II van stel D acht zij te vaag ; ze zijn dan ook door vele candidaten zeer onvolledig beantwoord. Tenslotte geeft zij in overweging, vrijstellingen van mondeling examen te verleenen, onafhankelijk van de vakken der groep, wanneer bij het schriftelijk examen het cijfer 7 of hooger behaald is. De Commissie voor het Franse/t wenscht op te merken dat vele candidaten geen kennis bleken gemaakt te hebben met eenig voornaam werk van bekende schrijvers ; dat de woordenschat bij velen uiterst beperkt was, en zij de meest elementaire regels der spraakkunst niet wisten toe te passen. De Commissie is van oordeel, het ongunstig resultaat voor het examen Fransch voor een deel te moeten toeschrijven aan de geringe belangstelling, welke de leerlingen der hoogere burgerscholen in de laatste twee studiejaren voor de Fransche taal toonen. Wat deze laatste opmerking aangaat, wenscht de geheele sub-commissie zich hierbij aan te sluiten, voor zoover de moderne talen betreft. De Commissie voor de I)uitsche taal meent te moeten vermelden, dat door vele candidaten te weinig gewicht wordt gehecht aan de studie van de literatuur. Tot haar genoegen is geconstateerd, dat de meeste candidaten ook romans van moderne schrijvers hebben gelezen ; nochtans was deze lectuur over het algemeen te oppervlakkig geschied, en werden de classieke schrijvers op den achtergrond gedrongen. De sub-commissie D was met algeheele eenstemmigheid van oordeel, dat het werk voor Engelsch verreweg de voorkeur verdient boven dat voor Duitsch. Een der motieven was, dat de candidaten veel rustiger aan het werk konden gaan. Aan het einde van haar taak gekomen, acht de Commissie het een aangenamen plicht UHoogedelgestrenge haren dank te betuigen voor het in haar gestelde vertrouwen. Namens de Commissie, DR. H. A. J. VAN SWAAY, Voorzitter. j. 2 2 8 21 26 41 13 5 2 5 11 25 39 28 6 4 14 31 38 24 5 12 37 43 20 3 1 3 13 30 41 16 10 1 87 29 98 18 98 18 104 12 98 18 5.47 5.74 5.76 5.72 5.71 4 20 71 149 202 101 29 4 485 95 580 f 5.66 Het examen gaf aanleiding tot de volgende opmerkingen: De sub-commissie voor de wiskunde is van meening, dat het tweede vraagstuk van de meetkunde door zijne wat minder duidelijke formuleering aanleiding heeft gegeven, dat zeer vele candidaten dit vraagstuk verkeerd hebben opgevat. Ook is haar oordeel, dat het eerste vraagstuk voor de goniometrie te veel tijd vereischte; de meeste candidaten hadden slechts de eerste vraag er van beantwoord. In het algemeen mag wel opgemerkt worden, dat niet zoozeer de kennis der formules als wel het inzicht in de wiskunde veel te wenschen overliet. De sub-commissie voor de aardrijkskunde moet opmerken, dat vele candidaten geheel onbekend bleken te zijn met de voornaamste verkeerswegen te land en te water ; zelfs de belangrijkste Nederlandsche stoomvaartlijnen werden dikwijls niet 'of slecht gekend. In de kennis der natuurkundige aardrijkskunde is verbetering te bespeuren ; toch blijven sommige cnderdeelen, b.v. de zee, meer zorg vragen. Bij sommige candidaten bleek bij het mondeling examen, dat hun goed cijfer voor loet schriftelijk werk het gevolg was van een welgeslaagde kansberekening. De sub-commissie voor de geschiedenis moest tot haar leedwezen bemerken, dat een aantal candidaten zoo goed als niets van het vak wisten. Wat het schriftelijk examen betreft, L. HOGEWEG, Secretaris. BIJLAGE G. VERSLAG der Commissie voor de exameens ter ververkrzjging van een diploma als machinist aan boord van koopvaardijschepen over het jaar 1910. De Commissie, benoemd bij beschikking van Uwe Excellentie van 29 December 1909, n°. 5898, Afdeeling Nijverheid, heeft de eer TT hierbij aan te bieden het beredeneerd verslag harer werkzaamheden, voorgeschreven in art. 11 van het reglement voor de machinisten-examens, vastgesteld bij Koninklijk besluit van 27 December 1907 (Staatsblad n°. 354). Regeling der examens. Het aantal zittingen bedroeg zeven, welke alle, ingevolge de beschikking van Uwe Excellentie, naar aanleiding van de gunstige ervaring ten vorigen jare opgedaan gedurende de vijfde zitting, te Utrecht werden gehouden. Zij hadden plaats als volgt: le zitting 22, 23, 24, 25 Februari, 1, 2, 3, 4, 8, 9, 10, 11, 15, 16, 17, 18, 22 ,23, 24 en 25 Maart; 2e id. 30 40 5e opgekomen en heeft 1 zich vóór den aanvang van het examen teruggetrokken. Van de candidaten voor het diploma A hebben zich 3 vóór den aanvang van en 1 zich gedurende het examen teruggetrokken, is 1 niet opgekomen, 1 door ziekte verhinderd aan het examen deel te nemen, 1 geneeskundig afgekeurd en konden 3 niet worden toegelaten op grond van onvoldoende bewijzen van vaartijd. Van de candidaten voor het diploma B hebben 3. zich vóór den aanvang van en 1 zich gedurende het examen teruggetrokken en waren 3 door ziekte verhinderd aan het examen deel te nemen. Van de candidaten voor het diploma C heeft 1 zich vóór den aanvang van het examen teruggetrokken. Er werden alzoo totaal geëxamineerd 529 candidaten, namelijk : voor voorloopig diploma diploma sleepvaart A B ,, C ,, ,, 237 18 111 131 32 29, 30 en 31 Maart, 1, 5, 6, 7, 8, 12, 13, 14 en 15 April; 24, 25, 26, 27 en 31 Mei, 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10, 14, 15, 16 en 17 Juni; 28, 29 en 30 Juni, 1, 5, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20, 21 en 22 Juli; 13, 14, 15, 16, 17, 20, 21, 22, 23, 24, 27, 28, 29 en 30 September, 3, 4, 5, 6 en 7 October ; 11, 12, 13, 14, 15, 18, 19, 20 en 21 October; Hiervan slaagden: voor voorloopig diploma diploma sleepvaart A B C ,, ,, ,, id. id. id. 145 of rond 61 67 °j% 12 ,, ,, 77 ,, ,, 74 14 ,, ,, ,, ,, 69 % 56 44 Ge id. 7e id. 322 o dus belangrijk lager dan ten vorigen jare, toen dit 71,25 (Y bedroeg. Van de candidaten voor het diploma B was 1 in het bezit 29 en 30 November, 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17, 20, 21 en 22 December. Het percentage der geslaagden, zijnde nog geen 61 %, is Het totaal aantal zittingdagen bedroeg dus 110 tegen 93 in het jaar 1909. Uitslag der examens. Met inbegrip van 20 candidaten voor de sleepvaart, was het aantal van hen dat zich voor de examens heeft aangemeld 576 tegen 437 in het vorige jaar. Van de candidaten voor het voorloopig diploma hebben 4 zich vóór den aanvang van en 3 zich gedurende het examen teruggetrokken, zijn 4 niet opgekomen, 5 geneeskundig afgekeurd, konden 10 niet worden toegelaten op grond van onvoldoenden werktijd en 1 omdat hij zich aanmeldde binnen den termijn van afwijzing. Van de candidaten voor het diploma sleepvaart is 1 niet van een Indisch diploma A; van die voor het diploma C was 1 eerste- machinist bij de Gouvernements-marine in Ned.Indië en 1 als zoodanig geëxamineerd. Van de geëxamineerde candidaten waren er 162 die bij vorige examens niet slaagden, en wel: 64 voor het voorloopig diploma. 7 diploma sleepvaart. 25 A 53 B 13 C ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,) 45 Talen. Opmerkinge n omtrent de verschillende vakken. Scheepsbouw. De uitslag van het onderzoek naar de kennis in dit vak was zeer onbevredigend. Van de hierin geëxamineerde candidaten (131 B en 32 C) kregen 67 (56 B en 11 C) onvoldoende, hetgeen overeenkomt met ruim 41 %, terwijl dit het vorige jaar ruim 26 % was. Stoomwerktuigkunde. Van de 529 in dit vak geëxamineerde candidaten kregen 174 of _ 33 % onvoldoende, wat ongunstiger is dan het + vorige jaar, toen dit slechts 24,1 % bedroeg. Bij afzonderlijke beschouwing van de verschillende programma's voor V. D., Sl. A, B en C zijn de uitkomsten als volgt: Geëxamineerd: De uitslag van het onderzoek naar de kennis der talen was dit jaar minder gunstig dan in het vorige jaar. Aan de voor de Nederlandsche taal gestelde eischen kon niet worden voldaan door 67 candidaten voor het voorloopig diploma en 28 candidaten voor diploma A, overeenkomende met + 28 % en 25 %, terwijl dit het vorige jaar was 16,8 en14 9%. Van de candidaten voor de sleepvaart kregen hierin 6 of 33,3 % onvoldoende ; van die voor diploma B kregen 61 of 46,5 % en van die voor diploma C 8 of 25 % onvoldoende voor de kennis der Engelsche taal, welke cijfers het vorige jaar waren 32 % en 9,4 %. , Reken-, wis-, natuur- en werktuigkunde. De uitslag hiervan is als volgt: Rekenkunde. *Van de hierin geëxamineerde candidaten, zijnde 237 voor voorloopig diploma, 18 voor de sleepvaart en 111 voor diploma A, kregen respectievelijk 84 of + 35 %; 6 of + 33 % en 18 of 16 % onvoldoende. Deze cijfers waren het vorige jaar voor voorloopig diploma en voor diploma A 37,8 % en 20 %, dus dit jaar iets gunstiger. Rekenkunde en algebra. 237 cared., waarvan volgens programma Sl 18 ,, >> ,, A 111 ,, ,, B 131 ,, C 32 ,, ,, ,, ,, ,, voor V.D. 86 of 36 % onv. 6 ,, 33,3% 34 ,, 30,6% 38 ,, 29 % 10 ,, 31,3% ,, ,, ,, Het vorige jaar waren deze uitkomsten als volgt: Van de geëxamineerde candidaten voor V.D. 21 % onvold. Sl. 25 % A .25,5% >> ,, ,, B 25,5% C 19 % ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, Volgens programma B werden hierin geëxamineerd 131 en volgens programma C 32 candidaten, waarvan 27 of 20,6 % en 11 of 34,3 % onvoldoende kregen. In vergelijking met het vorige jaar, toen deze cijfers 25,5 °° en 31 % waren, is alzoo de uitkomst voor B gunstiger, voor C daarentegen minder gunstig. Meetkunde. 11 ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, Van de hierin geëxamineerde candidaten, zijnde 131 volgens programma B en 32 volgens programma C, kregen 57 of 43,5 % en 18 of 56 % onvoldoende ,zoodat de uitkomsten nogongunstiger zijn dan het vorige jaar, toen deze cijfers respectievelijk waren 30 % en 53 %. Natuur- en werktuigkunde. De uitkomsten zijn dus voor alle programma's ongunstiger dan het vorige jaar. Van de 207 niet geslaagde candidaten hadden 29 alleen in het technisch gedeelte ; 66 alleen in het theoretisch gedeelte en 112 in beide gedeelten van het examen onvoldoende cijfers . Over het algemeen liet het schetsen en werkteekenen door de candidaten te wenschen over. Opmerkingen van algemeenen aard. Door 247 van de 529 candidaten werd het herhalingsonderwijs aan de bestaande cursussen genoten en wel door: 113 te Rotterdam ; 76 te Amsterdam ; 36 te Vlissingen; 13 te Terschelling ; 9 te den Helder. Door eigen studie bekwaamden zich verder 61 candidaten en genoten er 221 particulier herhalingsonderwijs, voor het grootste gedeelte candidaten voor het voorloopig diploma. De toeloop van candidaten is, inzonderheid voor het voorloopig diploma, dit jaar belangrijk grooter geweest dan in het vorige jaar. TTwe Excellentie vindt in den aan dit verslag gehechten staat een overzicht van de herkomst, opleiding en laatsten werkkring der candidaten. Ten slotte betuigt de Commissie haren dank voor het in haar gestelde vertrouwen. Namens de Com;missie: De Voorzitter, De Secretaris, Hierin werden geëxamineerd voor voorloopig diploma 237 candidaten, waarvan 106 of + 45 % onvoldoende; volgens prog. sleepvaart 18 cand., waarvan 8 of 44,4% onv.: A 111 38 ,, 34,2% >> ,, B 131 51 ,, 39 0/0 ,, C 32 ,, 18 ,, 56 % >> 15 11 Vergeleken met de cij fers voorloopig diploma 26 %, voor A 34,8 %, voor B 38 en voor C 53 % waren, is alleen de uitkomst voor het voorloopig diploma ongunstiger, voor de overige diploma's nagenoeg hetzelfde. In tegenstelling met het vorige jaar kan vooruitgang worden geconstateerd in de kennis der electriciteitsleer. Van de 63 candidaten, welke daarin werden geëxami n eerd, kregen 111 of 68 % een voldoend cijfer, terwijl dit in 1909 slechts 55,5 % bedroeg. Under de 75 geslaagde candidaten (57 B en 18 C) waren 11 B met een onvoldoend cijfer voor dit vak. van het vorige jaar, toen deze voor J. J. STOOKER. J. J. KNOTTER. 12 ZIT TIN G J A A R 1910. - --- Aanvankel~jke technische opleiding of werktijd. I I Q) ----I o o +-> [/] N o .D I ZIT T IN G. El o +-> if2 o ;;> ;;'0 r if2 o El o if2 +-> o +-> 00 0;--' ::1 w . lste. 2de. 3ele. 4de. 5de. 6de. Y. D. öö 33[ 16 [' 19 14 1 1 I 10 9 28 9 18 19 11 36 45 13 Hl ]5 10 50 32 I 32 I 14 i 10 18 22 13 13 1 8 9 14 ï 13 2 11 1 1 " Sleepvt. 12 34 5 8 1 2 1 6 2 17 -I 4 1 :3 7de . lste. 2de. 4 3 1 3 1 1 :3 1 3ele . 4de. 1 4 i - 5de. 6de. 7de . lste. 5 3 2 2 2 2 2 1 A. 24 11 15 () 8 1 1 2 1 :) 2 8 2 7 2 2 1 1 1 2 1 1 3 _ 1, i 1 2 2 2 1 3 I 2 1 i 1 5 2 2de . 4 7 3 3 3 2 3 8 6 2 3de. 4de. 21 15 12 11 15 5 3 6 1 2 2 2 1 1 1 , 1· 2 1 1 1 2 1. 1 3 5 1 1 1 5ele . 6de. 21 10 19 4 1 7 7 7 6 9 14 1 :3 5 3 7 4 2 1 1 1, i 1 1 2 7 1 7 2 1 1 4 5 2 1 1 1 1 7de . lste. 12 15 1 7 iS 1 3 2 2 1 1 3 1 2 1. 1 1 i 1 3 1 4 4 B. 22 2 8 2 1 1. 1 1 1 1 1 2de. 3de. 4de. 12 18 16 26 4 11 6 7 5 3 5 1 1 1 1 1 2 1 1 2 1 2 1. I 1 4 5 6 1 3 3 3 3 4 1 1 1 1 1 1 2 5 1 2 1 2 1 6 11 2 3 6 1 5de. 6de . 7de . lste. 2de . 2 11 3 1 1 1 2 3 4 1 13 31 7 20 4 2 1 1 8 3 6 4 2 1 2 1 1 3 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 i 9 1 1 1 1 5 1 1 17 2 1 1 4 1 2 4 1 C. 7 3 3 3 1 3 2 1 1 1 1 1 2 1 1 2 1 3de . 4de. 5de. 6de. 2 1 1 1 4 3 1 2 1 2 2 i) 1 2 1 8 1 ., 1 i () 1 1 1 7de . Totaal (1) 6 567 (1) 1 4 207 1 1 4 10 168 176 1 1 I 10 322 27 129 46 \ I 25 1-~-17-[--i-l-l1-' -2-21--1-;:'---=-3 i , 2 ------9-----'--- .. -~~ --7 :---~- 1 3 7 1 47 Hiervan hebben 47 candidaten (27 V. D.; 2 SI.; 10 A; 7 B en 1 Cl door verschillende omstandigheden niet of slechts ten deele aan het examen deelgenomen, dus totaal zijn geëxamineerd 529. BIJLAGE H. VERSLAG der Rijkscommissie tot het examineeren van stuurlieden aan boord van koopvaardijschepen over het jaar 1910. De commissie, benoemd bij beschikking van 29 December 1909, n°. 6149, afdeeling Nijverheid, heeft de eer Uwe Excellentie het bij art. 12 van het Koninklijk besluit van 27 December 1907 (Staatsblad n''. 353) voorgeschreven beredeneerd verslag van de in deze zittingen gehouden examens aan te bieden. De commissie hield 10 zittingen, te 's Gravenpage: iste zitting op 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 28 Februari en 1 Maart ; 8, 9, 10, 11, 15, 16, 17, 18, 21, 22, 23 en ,, 2de 24 Maart ; 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20, 21, 22, 26, 27, 3de 28 en 29 April; ,, 10, 11, 12, 13, 17, 18, 19, 20, 24 en 25 Mei; Ode , , 14, 15 16, 17, 21, 22, 23, 24, 28 en 29 Juni; yde ,, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20, 21, 6de 22, 26, 27 28 en 29 Juli; Ide ,, ,, 13, 14, 15 16, 21 en 22 September ; , , 11, 12, 13 14, 15, 18, 19 20 en 21 October; ,, 8ste ,, 8, 9, 10, 11, 15, 16, 17, 18, 22, 23 en 24 , 9de November ; 6,7,8,9,13,14,15,16,20,21en22De10de >> cember. ,, ,, ,,. ,, , , , , , , , De examens namen dus 119 dagen in beslag. In het geheel meldden zich 528 candidaten aan voor 556 diploma' gespecificeerd als volgt: 494 candidaten voor één diploma. 28 ,, en aanvullingsdiploma. 6 aanvullingsdiploma alleen. ,, ,, ,, ,, ,, 528 totaal. Hiervan trokken zich terug vóór den aanvang van het examen 13 candidaten ; werden 3 afgekeurd voor de ooggin en 2 voor de ooren ; 28 trokken zich terug tijdens het examen, terwijl 9 niet konden warden toegelaten tot het afleggen van een aanvullingsexamen, omdat zij niet geslaagd waren in het examen voor het hoofddiploma. Te zamen dus 55 i`) . In het geheel werden derhalve geëxamineerd 501 candi&ten, nl. 477 candidaten voor een diploma en 24 voor een aanvullingsdiploma en zulks met den volgenden uitslag: *) Deze cijfers zijn berekend naar de aangevraagde diploma's, niet naar het aantal candidaten. Geslaagd : Ge ë xamineerd. totaal. waaronder recidivisten. practij k. Afgewezen : theorie. totaal. Groote stoomvaart lste- stuurman 2def 3deS isteGroote zeilvaart 3deSleepvaart, stuurman Kleine stoomvaart, stuurman ,, zeilvaart Totaal . ., Voor hetd iploma. 113 79 268 1 3 9 2 2 477 4 1 2 17 24 72 53 162 1 2 ^ 24 10 58 1 30 12 41 11 14 65 1 4 1 41 26 106 1 4 1 179 2 1 8 2 2 1 2 298 2 2 9 13 1 97 1 83 1 1 96 1 Groote stoomvaart Groote zeilvaart lste-stuurman 2de3de3de77 1) 8 10 1 Totaal . RECAPITULATIE. 11 Diploma . . . Aanvullingsdiploma . Totaal Totaal 477 24 501 298 13 311 97 1 83 10 93 96 1 . 97 179 11 . 98 190 49 Van de geëxamineerden kon dus aan ruim 62 pct. een diploma en aan 54 pct. een aanvullingsdiploma worden uitgereikt. Diploma's voor de kleine stoomvaart werden uitgereikt aan twee candidaten, welke met gunstigen uitslag het examen aan de zeevaartschool te den Helder hadden afgelegd ; diploma's voor de kleine zeilvaart aan vijf candidaten, welke aan de zeevaartschool te Groningen en aan twee, welke aan die te Delf zijl met gunstigen uitslag het examen hadden afgelegd. Deze examens werden door gedelegeerden der commissie bijgewoond. Aan één candidaat, gep. luitenant ter zee 2de klasse, werd uitgereikt eene verklaring van te hebben voldaan aan het examen in de bekendheid met de Nederlandsche en voor- naamste internationale wettelijke voorschriften betreffende de zeescheepvaart en het behandelen der lading, bedoeld bij art. 4 van het Koninklijk besluit van 27 December 1907 ;n°. 355. En hiermede is de commissie aan het het einde gekomen harer taak en rest haar Uwe Excellentie dank te betuigen voor het in haar gestelde vertrouwen. 1)e Commissie voornoemd, J. VAN SCHEERS, Voorzitter. A. J. CNOOP KOOPMANS, Secretaris. 13 BIJLAGE I. VERSLAG DER COMMISSIE voor de examens ter verkrijging van diploma's van machinist-stoker en van machinist aan boord van stoom-zeevisschersvaartuigen over het jaar 1910. Verbandleer onvoldoende Rekenen Schetsen 55 ,, 2 B. 1 B. 1 B. De commissie, benoemd bij Uwer Excellentie's beschikking van 29 December 1909, n°. 5893, afdeeling Nijverheid, heeft, naar aanleiding van art. 9 van het Reglement voor de visscherijexamens (machinist-stokers en machinisten), de eer het ondervolgend verslag uit te brengen. Er hadden dit jaar 2 zittingen plaats, de eerste op 26 en 27 April en de tweede op 8 November. Evenals het vorige jaar werden de bewijzen van bekwaamheid in smeden en bankwerken afgenomen aan de fabriekder Amsterdamsche Droogdokmaatsehappij , en het theoretisch examen in het gebouw der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. In het geheel hebben zich slechts 5 candidaten aang meld, n.l. 1 voor programma A (machinist-stoker) en 4 voor programma B (machinist). Hiervan slaagden 1 candidaat voor A en 3 candidaten voor B, terwijl 1 candidaat voor B liet vereischte aantal punten niet kon behalen en dus werd afgewezen. De vakken afzonderlijk beschouwd, hadden van de geslaagde candidaten alle voldoende in lezen, schrijven, stoomwerktuigkunde en smeden en bankwerken. Ingevolge wijziging van het examen-reglement bij Koninklijk besluit van 3 Mei 1910, werd aan 3 candidaten die in 1908 het examen voor machinist voldoende hadden afgelegd, doch daarna waren afgekeurd, alsnog het diploma toegezonden. Zooals blijkt uit dit en het vorige jaarverslag is de toeloop van candidaten zeer gering, waarin vermoedelijk alleen ver andering zal zijn te brengen door het bezit van een diploma verplichtend te stellen. De commissie betuigt ten slotte H haren dank voor het in haar gestelde vertrouwen. De Voorzitter, J- . J . STOOKER. De Secretaris, J. KNOTTER. ;- J. BIJLAGE J. VERSLAG der Centrale Commissie voor de examens ter 'verkrijging an diploma's van stuurman en schipper aan boord van zeevisschersvaartuigen, alsmede van diploma's van schipper aan boord van kustvisschersvaartui gen, over het jaar 1910. De resultaten der verschillende visscherijscholen waren als volgt: GeëxaGemineerd. slaagd. Visscherijsehool te IJmuiden . . . . 77 Afgewezen. 1 - Be commissie, benoemd hij beschikking van 29 December 1909, n°. 5926, afdeeling Nijverheid, heeft de eer -Uwe Excellentie het bij art. 12, sub 2, van het Koninklijk besluit van 3 Mei 1910 (Staatsblad n°. 131) voorgeschreven beredeneerd verslag aan de in hare zittingen gehouden examens aan te bieden. De commissie hield drie zittingen: lste zitting te 's Gravenhage op 4, 5, 6, 7, 8 en 9 April ; 2de zitting te 's Gravenhage op 2, 3, 4, 6 en 7 Mei ; 3de zitting te IJmuiden op 4 en 5 October. De examens namen dus dertien dagen in beslag. In het geheel meldden zich 43 candidaten voor 47 diploma's. 39 candidaten voor één diploma 4 candidaten voor één diploma en aanvullingsdiploma . Totaal 43 candidaten. 5 4 11 3 8 2 33 C.C. ,, Maassluis. . . . ,,Vlaardingen . . ,, Katwijk a/Z. . ,,Scheveningen . ,, Terschelling . . Totaal . . . . r-I 77 77 6 4 -- L"-- c- CO 77 c^ 77 - 44 11 Voor het aanvullings-examen trokken zich twee candidaten terug, en kon één niet worden toegelaten, omdat hij niet geslaagd was in liet examen voor het hoofd-diploma. Er werden dus 43 candidaten geëxamineerd voor 44 diploma's en zulks met den volgenden uitslag% a) ct 7/)1 ,T* c.4) bh Stoomzeevisschersvaartuigen stuurlieden . schippers . . stuurlieden . Zeilzeevisschersvaartuigen . schippers . . Aanvullingsexamen 11 3 19 10 1 8 2 13 9 1 3 1 6 Door de invoering van het gewijzigd reglement voor de visscherij-examens (stuurlieden en schippers) werden, ingevolge ministerieele aanschrijving, aan 6 in 1908 en aan 4 in dit jaar geslaagden, die geneeskundig waren afgekeurd, alsnog diploma's uitgereikt, zoodat het aantal, sedert de instelling der Rijksexamens, uitgereikte diploma's thans 126 bedraagt. Dat het aantal geëxamineerden (43) dat getal van het vorig jaar (33) tegen de verwachting overtreft, moet worden toegeschreven aan de omstandigheid, dat onder de 43 geëxamin.eerden zich 3 candidaten bevinden die het examen in dit jaar wegens afwijzing tweemaal aflegden, terwijl de visscherijschool te Scheveningen, na hare reorganisatie, in dit jaar voor de eerste maal 8 candidaten leverde. De plaatselijke commissie te den Helder, ingesteld ingevolge art. 4 van het reglement voor de visscherij-examens (stuurlieden en schippers), is er, niettegenstaande hare ijverige bemoeiïngen en de gedane oproeping, niet in geslaagd, onder de kustvisschers candidaten voor het examen te verkrij gen. En hiermede is de commissie aan het einde van hare taak gekomen en betuigt zij Uwe Excellentie dank voor het in haar gestelde vertrouwen. - 1 11 De Commissie voornoemd. J. VAN SCHEERS, C. MAAS, Voorzitter. Totaal . . 44 33 *) Secretaris. Van de geëxamineerden kon dus aan 75 % een diploma worden uitgereikt. *) Waarvan 4 geneeskundig afgekeurd. BIJLAGE K. VERSLAG der Commissie, in 1910 belast geweest met het examiv eeres van hen die eene akte van bekwaamheid verlangden tot het geven van middel onderwijs in zeevaartkunde en -wis- en natuur-ra-b kundige wetenschappen of tot het geven van lager onderwijs in de wiskunde, bedoeld in artikel 86 der wet tot regeling van het lager onderwijs. Aan Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken. (Staatsblad n°. 50) door Uwe Excellentie bij beschikking van ondervoorzitter: dr. Jan de Vries, hoogleeraar aan de'Rij ksuniversiteit te Utrecht, lid dier Commissie; tot lid: dr. F. Schuh, hoogleeraar aan de Rijks-universiteit Groningen, te en bij beschikking van Uwe Excellentie van 14 December 1910, n°. 93091, afd. H. M. 0., tot plaatsvervangend lid: dr. A. P. N. Franchimont, hoogleeraar aan de Rijks-universiteit te Leiden. In de eerste vergadering, gehouden op 1 October, des namiddags 2 uur, werden de sub-commissiën benoemd en werd de regeling van het schriftelijk gedeelte der examens vastgesteld. De Commissie wees de heeren W. H. L. Janssen van Ra av en P. J. Stok, beiden leden, als secretarissen aan. Op 6 eh 8 October werden door de sub-commissiën voor de wiskunde en voor zeevaartkunde de opgaven voor het schriftelijk gedeelte der examens vastgesteld, op 6 October die voor Middelbaar Onderwijs en op 8 October die voor Lager Onderwijs en die voor Zeevaartkunde. . De Commissie, krachtens art. 69 der wet van 2 Mei 1863 26 September 1910, n°. 68711, afd. H. M. 0., aangewezen tot het afnemen van bovengenoemde examens, bestond uit de heeren: dr. J. Campert, inspecteur van het middelbaar onderwijs te 's Gravenhage, als voorzitter ; dr. P. Zeeman Gz., hoogleeraar aan de Rijks-universiteit te Leiden, als ondervoorzitter ; dr. J. C. Kluyver, dr. F. A. H. Schreinemakers en dr. G. C. J. Vosmaer, hoogleeraren aan de Rijks-universiteit te Leiden; dr. Jan de Vries, dr. F. A. F. C. Went, hoogleeraren aan de Rijks-universiteit te Utrecht ; dr. R. Sissingh, hoogleeraar aan de Gemeente Universiteit te Amsterdam ; W. H. L. Janssen van Raay, L. A. van Roij en, dr. G. Schouten, J. A. Grutterink, hoogleeraren aan de Technische Hoogeschool te Delft ; L. Roosenburg, directeur van de filiaalinrichting van het Koninklijk Meteorologisch Instituut te Amsterdam ; W. Noorduyn, directeur van de Zeevaartschool te Rotterdam ; J. M. W. Spronk, Ph. J. Stok, leeraren aan eene hoogere burgerschool te 's Gravenhage; M. H. Spruyt, schoolopziener in het arrondissement Brielle te Heen vliet ; H. J. van Veen, leeraar aan de hoogere burgerschool te Delft; P. Poot, hoofd eener openbare lagere school te 's Gravenhage, als leden. Bij beschikking van Uwe Excellentie, van 22 November 1910, n°. 8621', afd. H. M. 0., werden alsnog benoemd, tot . Het schriftelijk gedeelte van de examens had plaats: voor de akte I: op 17 en 18 November van 9 12, op 19 November van 9 11, op 8 en 9 December van 9-12 en op 10 December van 9-11 uur ; voor de akte KT: op 17 en 18 October van 9-12 en van 12 4, en op 19 October van 9-12 uur ; voor de akte KIT: op 23 December van 9-12 en van 1-4 uur ; voor de akte Kv: op 24 en 25 October van 9-12 en van 1-4 uur ; voor de akte Wiskunde L. 0. op 20 en 21 October van 9--11.30 des voormiddags en van 1-3.30 des namiddags ; voor de akten KITI en Kiv werd geen schriftelijk werk opgegeven. Het aantal der verlangde akten bedroeg in het geheel 264. Het aantal candidaten voor elke akte, de aard der verlangde akten, het verloop en de uitslag de r examens, benevens de namen der examinatoren, zijn opgegeven in de tabel, welke Uwe Excellentie hierbij gelieve aan te treffen. De examens gaven aanleiding tot de navolgende opmerkingen. I. De Commissie meent er op te moeten wijzen, dat de ondervinding in de laatste jaren heeft aangetoond, dat een 53 53 deel der candidaten de exameneischen onderschatten, o.a. deel der candidaten de exameneischen onderschatten, o.a. hieruit blijkende, hieruit blijkende, dat bij de studie in de onderdeelen meteoroin de onde,rdeelen meteorologie en instrumenten door hen alleen gebrUIk werd gemaakt 100'ie en instrumenten door hen alleen gebruik werd gemaakt van leerboeken bestemd voor vabn leerboeken bestemd voor stuurlieden. KT. Voor het afleggen van KI. Voor het afleggen van het examen ter verkrijging examen ter verkrij ging van de van de akte Ki hadden zich 90 candidaten aangemeld ; aan KI hadden zich 90 candidaten aangemeld; aan 36 hunner kon die akte worden uitgereikt. Hoewel die 36 hunner kon die akte worden uitgereikt. Hoewel die uitslag, evenals in 1909, vergeleken met de voorgaande jaren, niet evenals in 1909, vergeleken met de voorgaande jaren, niet bepaald ongunstig is noemen, moet worden opgemerkt, dat bepaald ongunstig is te noemen, moet worden opgemerkt, dat vele van hen, vele van hen die slaagden, slechts een even voldoend examen slechts een even voldoend examen aflegden het aantal der ~eslaagden wier examen goed kon aflegden; ;h~t aantal der geslaagden wier examen goed kon worden genoemd, was gering. worden genoemd, was germg. Opnieuw bleek bij het onderzoek in elk der onderdeelen Opnieuw bleek bij het onderzoek in elk der onderdeelen over welke liet examen candidaten onvoldoende ()ver welke het examen loopt, hoe vele candidaten onvoldoende waren voorbereid. Bij waren voorbereid. Bij het examen in de stelkunde noodzaakte in de stelkunde noodzaakte dikwijls eene gebrekkige kennis van de dikwijls eene gebrekkige kennis van de leer der grenswaarden en van de en van de theorie der reeksen tot het toekennen van een onvolhet toekennen vrtn een onvoldoend examencijfer ook waren verschillende candidaten, doend examencijfer ;; ook waren er verschillende candidaten, die de eenvoudigste berekeningen n~et die de eenvoudigste berekeningen met complexe getallen niet complexe konden verrichten konden verrichten en dientengevolge slechts verwarde begripbegrIppen hadden pen hadden van de eigenschappen der algebraïsche vergelijde eige?schappen der algebraïs.~he vergeli~ kingen. kingen. Bij liet examen in de meetkunde bleek bij vele candihet examen m de meetkunde bleek bIJ vele candldaten hoe dat en boe weinig zij zich geoefend hadden in het zoeken der zij zich geoefend in het zoeken der oplossing 45° +p + dx y = da dv qv = 0, uv. Hierin stellen p en q functies van x voor. Gevraagd uit deze vergelijkingen u en v te elimineeren. 3. Als x u --xf (-Y- ) -{-w (x) is, bewijs dan x 2 ^ 2u 2 ;x -- 2xy 22U ^x^y -}- 2 y 2u L- = ;i= 0. INTEGRAALREKENING. 1. Bereken de integraal 00 x 2dx SX4 + X2 + 1 0 57 57 2. Op te lossen de gelijktijdige differentiaalvergelijkingen 2. Op te lossen de gelijktijdige differentiaalvergelijkingen da dx t = x y+ 1, t-=x-y+l, dt dt dy dy t = +3y+1. t-=.x+3y+1. dt dt 3. Gegeven is een rechte cirkelvormige kegel. Hoogte = 3. Gegeven is een rechte cirkelvormige kegel. Hoogte = h, straal grondvlak = r.- Loodrecht op het midden van een straal grondvlak = T." Loodrecht op het midden van een straal in het grondvlak wordt een in het grondvlak wordt een vlak aangebracht. Bereken het volume der stukken, waarin Bereken het. volume der stukken, waarin de kegel wordt kegel wordt verdeeld. verdeeld. ANALYTISCHE MEETKUNDE. ANALYTISCHE MEETKUNDE. 1. Bepaal de vergelijkingen der beide omwentelings1. Bepaal de vergelijkingen der beide omwentelingscylinders, die men om een ellipsoïde kan beschrijven, en cylinders, die men om een ellipsoïde kan beschrijven, en onderzoek de doorsnede dier onderzoek de doorsnede dier cylinders. 2. In x = 0 ligt een cirkel met straal a, OY 2. In het vlak x = 0 ligt een cirkel met straal a, die OY in 0 aanraakt. De torus, welke door wenteling van dien cirkel in 0 aanraakt. De torus, welke door wenteling van dien cirkel om 0V ontstaat, wordt gesneden door den cylinder, denom OY ontstaat, wordt gesneden door den cylinder, die denzelfden cirkel tot richtlijn heeft, en waarvan de beschrijve~de zelfden cirkel tot richtlijn heeft, en waarvan de beschrijvende a = z evenwijdig loopera. Toon aan, dat lijnen met y = lijnen met Jj = 0, x = z evenwijdig loopen. Toon aan, dat de doorsnede dezer oppervlakken uit bestaat. doorsnede dezer oppervlakken uit drie deelen bestaat. 3. Uit 3. Uit elk punt der kromme der kromme a = u, y = u n- 1 , z= u n x = u,y= un-1 Z = un OZ; bewijs, trekt men de loodlijn op OZ; bewijs, dat deze in het osculatiedeze het osculatievlak ligt. vlak ligt. Bepaal de asymptotische lijnen van het oppervlak, dat door oppervlak, dat door die loodlijnen wordt gevormd, en toon dat de gegeven die loodlijnen wordt gevormd, en toon aan dat de gegeven kromme een kromme een dier asymptotische lijnen is. is. BESCHRIJVENDE MEETKUNDE. MEETKUNDE. Indien A en B te gelijk begonnen waren zou het werk 66 Indien A en B gelijk begonnen waren zou het werk dagen eer klaar zijn geweest en zou A twee derden hebben twee derden hebben dagen eer klaar zijn geweest en zou eerste geval B gedaan van het gedeelte, dat hij in het eerste geval aan B gedaan van het gedeelte, dat hij in heeft overgelaten. heeft overgelaten. In hoeveel tijd kunnen A en B het werk afzonderlijk In hoeveel tijd kunnen A en B het werk afzonderlijk afmaken?:' afmaken 2. "Welke waarden moet men aan pp toekennen, opdat 2. Welke waarden moet men aan toekennen, opdat + 2 (p + Al 2) .x 22 --2px v2) x --2px-p < xer2+ 2xv2 + v2 p< 2x 12 + V2 (p + VOOr alle reëele waarden van x? voor alle reëele waarden van e 3. Als gegeven is, dat 2x. 3Y== 5, voor welke reëele waar3. Als gegeven is, dat 2x · 3Y 5, voor welke reëele waarhet product (x + 1) (y + 1) zijn den van xx en yy krijgt dan het product. (x + 1) (y + 1) zijn den van en krijgt grootste waarde? grotsewad PLANIME'['RIE. PLANIMETRIE. 1. Menconstrueert een regelmatigen tienhoek en trekt 1.Men construeert een regelmatigen tienhoek en trekt daarin de diagonalen, die het lste met het 4de, het 2de met 2de daarin de diagonalen, die het 1ste met het 4de, het 5de hoekpunt, enz., verbinden. Aldus ontstaat, een het 5de hoekpunt, enz., verbinden. Aldus ontstaat, een nieuwe regelmatige tienhoek, wiens omtrek het oppervlak van nieuwe regelmatige tienhoek, wiens omtrek het oppervlak den oorspronkelijken tienhoek in uiterste en middelste reden en middelste reden den oorspronkelijken tienhoek in verdeelt, zóó dat het oppervlak van den nieuwen tienhoek het verdeelt, zóó dat het oppervlak kleinste deel is. Bewijs dit. kleinste deel is. Bewijs dit. 2. Aan twee cirkels, wier middelpunten een afstand hebheb2. Aan twee cirkels, wier middelpunten een hen grooter dan de som der stralen, trekt men een gemeentrekt men een gemeenben grooter dan de som der schappelijke uitwendige raaklijn. schappelij ke uitwendige raaklijn. Door de beide raakpunten brengt men een willekeurigen Door de heide raakpunten brengt men een willekeurigen cirkel. Bewijs, dat deze cirkel met ieder der gegeven cirkels ieder der gegeven cirkels cirkel. , dat deze cirkel respectievelijk nog een punt gemeen heeft, zóódanig, dat .de zóódanig, dat de respectievelijk nog een punt gemeen verbindingslijn dier punten gaat door het uitwendig gelijkdoor het uitwendig gelijkverbindingslijn dier punten vormigheidspunt der gegeven cirkels. gegeven cirkels. vormigheidspunt 3. In L::,. ABC trekt men de hoogtelijnen A E en B D. hoogtelijnen A E en B D. 3. A B C trekt men :Nlen verlengt D E doorE heen, tot zij den omgeschreven Men verlengt D E door E heen, tot zij den omgeschreven cirkel van den driehoek in F snijdt. Bewijs: driehoek i snijdt. Bewijs: cirkel van 1". dat de lijn C F raakt aan den cirkel, die door B, E en 1°. dat de lijn CF raakt aan den cirkel, die door B, Een Gegeven eene omwentelingshyperboloïde en 1. Gegeven eene omwentelingshyperboloïde en een rechte F gaat ; rechte F gaat; conoide . conoïde. CF 2 De hyperboloïde as eene lijn n, loodrecht op V ; De hyperboloïde heeft tot as eene lijn n, loodrecht op V; 2°. dat het quotient - - - - een constante waarde be2°. dat het quotient een constante waarde bedie as snijdt V in een punt N, 8 c.M. boven H. De doorsnede as snijdt V e.M. boven ACxBC AC x BC van de hyperboloïde met V is een cirkel C, die de as van die de as van is een cirkel de hyperboloïde met indien C zich langs den omtrek van den omgeschreven projectie aanraakt. Verder is van dit oppervlak gegeven eene Verder is van dit oppervlak gegeven eene houdt, indien C zich langs den omtrek van den omgeschreven B niet van plaats cirkel van o ABC beweegt, beschrijvende lijn a, evenwijdig met H en op een afstand van cirkel van L::,. A B C beweegt, terwijl A en B niet van plaats H lifn met van veranderen. 6 c.M. boven H. De horizontale projectie van a snijdt die e.M. boven horizontale projectie van die van n in een punt S, 18 c.1V1. vóór V gelegen. S, e.M. vóór V van n De conoïde heeft V tot richtvlak en tot richtlijnen: 1°. eene en tot richtlijnen: 1°. eene STEREOMETRIE. heeft V lijn r, loodrecht op V, die V snijdt in een punt R, 12 c.M. V T, loodrecht op V, een punt R, e.M. boven H en met N op dezelfde loodlijn op de as gelegen, en met N op dezelfde loodlijn op de as gelegen, i. een 4-zijdige TAB C D is het grond1. Van een 4-zijdige pyramide T ABC]) is het Brand2°. een cirkel in H, waarvan het centrum ligt op de horizon- vlak A B C D een trapezium (A B evenwijdig met CCD). 2°. cirkel in centrum ligt op de horizonABC (A B evenwijdig met D) . tale projectie van n, 99c.M. vóór H. Straal cirkel 8 c.M. tale projectie van n, e.M. vóór cirkel 8 e.M. ~en vlak, evenwij~ig aan het grondvlak aangebracht, Een vlak, evenwijdig aan het grondvlak aangebracht, Te construeeren een punt der doorsnede dat 5 c.M. vóór V snijdt de opstaande ribben T A, T B, T C en T D respecder doorsnede dat 5 e.M. vóór construeeren slllJdt de opstaande rIbben '[' A, TB, TC en T D respecligt, benevens de raaklijn der doorsnede in dat punt en in eene ligt, benevens de raaklijn der doorsnede in dat punt en in eene tievelijk in de punten E, F, G en H. F, Gen H. punten a fzonderlijke teekening, de beide projecties der geheele doora.fzonderlijke teekening, de beide projecties der geheele doorBewijs, dat het snijpunt der diagonalen E C en F D, het Bewijs, dat het snijpunt der diagonalen E C en F D, het snede. snede. snijpunt der diagonalen en G A, en het toppunt T op snijpunt der diagonalen H B en G A, en het toppunt T op lijn liggen. één rechte lijn liggen. (H is het horizontale, T7 het verticale projectievlak) . (H is het horizontale,T' het verticale projectievlak). In een vierkant ABC trekt men door A een lijn, 2. In axonometrische projectie te teekenen een omwente- " 2. a. In een vierkant A B C D trekt men door A een lijn, 2. In axonometrische projectie te teekenen een omwenteeen punt S snijdt. lingskegel, staande op het XOX-vlak, benevens de eigen die hetoverstaande zijvlak in een punt S snijdt . lingskegel, staande op het XOX-vlak, benevens de eigen die het overstaande zijvlak Indien men den driehoek C D projecteert op een vlak, Indien men den driehoek B C D projecteert op een vlak, schaduw van dien kegel en de slagschaduw op XOY en op een op een schaduw van dien kegel en de slagschaduw op XOY dat loodrecht staat op A dan is de inhoud van het viervlak dat loodrecht staat o p A S, dan is de inhoud van het viervlak gegeven vlak ABC. gegeven vlak ABC. Straal grondvlak kegel 44c.M. ; coördinaten middelpunt gelijk aan A S x de oppervlakte der projectie van den Straal grondvlak kegel e.M.; coördinaten middelpunt gelijk aan !- A S x de oppervlakte der projectie van den BCD. grondvlak x = 8, yy= = c.M. ; hoogte kegel 16 c.M. De 6BCD. 9 9 e.M.; hoogte kegel 16 e.M. De grondvlak x = 8, stukken, door het vlak ABC van de assen afgesneden zijn stukken, door het vlak ABC van de assen afgesneden zijn b. Indien men de lijn S laat gaan door het middelpunt b. Indien men de lijn AA S laat gaan doorhet middelpunt +9,-8en12c.M van den ingeschreven bol van het viervlak, dan verhouden de + 9, -- 8 en - 12 e.M. van den ingeschreven het viervlak, dan verhouden dé De lichtstralen zijn evenwijdig aan YOZ en maken een projecties der driehoeken A B C, A C D en A B D zich als De lichtstralen zijn aan YOZ en maken een projecties der driehoeken ABC, AC D AB zich als hoek van 45 0 met X OY . 45 met XOY. hoek die driehoeken. die driehoeken. De axonometrische assen maken twee aan twee hoeken van De axonometrische assen maken twee aan twee hoeken van 3. Van een lichaam is het grondvlak ABC D een recht3. Van een lichaam is het grondvlak A B C D een recht120° met elkaar. 1200 met elkaar. hoek. (A B = 8 V c.M., B C = 16 c.M.) Het bovenvlak hoek. (A B = 8 V5 5 e.M., B C = 16 e.M.) Het bovenvlak EFG evenwijdig aan grondvlak, is eveneens een E F G H, evenwik dig aan het grondvlak, is eveneens een Wiskunde 1. o. (Art. 86). Wiskunde l. o. (Art. 86). rechthoek (E = 8 e.M., F G = c.M.). De lijn die de rechthoek (E FF = 8 c.M., F G = 6 6 e.M.).De lijn die de middelpunten der beide rechthoeken verbindt, staat loodrecht middelpunten der beide rechthoeken verbindt, staat loodrecht STELKUNDE. STELKUNDE. op het grondvlak is 17 e.M. lang. De ribbe E F is evenop het grondvlak en is 17 c.M. lang. De ribbe E F is evenwijdig aan de ribbe A B. Het lichaam wordt zijdelings bewijdig aan de ribbe A B. Het lichaam wordt zijdelings be1. A A en B doen samen een werk.Eerst werkt AA gedurende grensd door 4 trapezia. Indien om dit lichaam een bol wordt 1. en B doen samen een werk. Eerst. werkt gedurende grensd door trapezia. Indien om dit lichaam een bol wordt 3/5 van den tijd, dien B noodig gehad zou hebben om het beschreven, vraagt men den inhoud van dat gedeelte van den 3/5 van den tijd, dien B noodig gehad zou h.ebOOn om het beschreven, vraagt men den inhoud van dat gedeelte van den geheele werk alleen af te maken ; daarna voltooit B het werk. bol, dat buiten het lichaam ligt. geheele werk alleen af te maken; daarna VOltOOIt B het werk. bol, dat buiten het lichaam ligt. . 15 15 58 GONIO- EN TRIGONOMETRIE. 1. Welke waarden van a voldoen aan: tg (270°--x) cotg. -- 306° 7/ 25". cos. cosec. 108° 25' 1711 sec. cotg. 185° 17/ 28/1 stelden zin uitgevoerd, over denzelfden hoek a, dan ontstaat een drie A, B Z C2 . Men vraagt a zóó te bepalen, dat de omtrek van o A l B 1 C 1 gelijk is aan tweemaal den omtrek van A2B2 C :. 3. Hoe groot is de hoek, die een beschrijvende lijn van een rechten cirkelvormigen kegel maakt met de as, als het totale oppervlak van den kegel gelijk is aan het oppervlak van een bol, welke de hoogte van den kegel tot middellijn heeft (Den gevraagden hoek als onbekende- in te voeren) . 175° 10' 36/' 265° 17/ 48" 2. Wanneer men de zijden AB, BC en CA van een gelijkzijdigen driehoek ABC draait respectievelijk om de punten A, i en t,, alle in denzelfden zin en over een zelfden hoek a kleiner dan 30°, dan zullen zij verlengd een nieuwen driehoek A l B 1 C 1 vormen . Wordt de draaiing in tegenge- BIJLAGE L. VERSLAG DER COMMISSIE, in 1910 belast geweest met het exam ineeren van hen, die eene akte van bekwaamheid wenschten te verkrijgen tot het geven van middelbaar onderwijs in de handelswetenschappen. - Aan Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken. (Staatsblad n°. 50) benoemd bij Uwer Excellentie's beschikking van 9 Juni 1910, n°. 41731, afd. H. M. 0., bestond uit de heeren: J. G. Ch. Volmer, buitengewoon hoogleeraar aan de De commissie, krachtens art. 69 der wet van 2 Mei 1863 Technische Hoogeschool te Delft, wonende te 's Gravenhage, lid en voorzitter; L. Bouwman Jzn., leeraar aan de 2de hoogere burgerschool met driejarigen cursus te Amsterdam, lid en oudervoorzitter ; G. de Bruyn, leeraar aan de openbare handelsschool te Amsterdam ; W. C. Gelton, oud-leeraar aan de Nederlandsche school voor Nijverheid en Handel te Enschedé, wonende te 's Gravenrage ; J. G. de Jongh, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool te Utrecht ; F. de Korte, directeur van de openbare handelsschool te Winschoten ; M. v. Overeem Jr., leeraar aan de openbare handelsschool te Utrecht ; H. C. Verbeek, leeraar aan de bijzondere handelsschool te Rolduc ; A. Versteege, directeur van de openbare handelsschool te Alkmaar; L. J. van de Vliet, leeraar aan de hoogere burgerschool te Amsterdam ; C. van der Waals, leeraar aan de openbare handelsschool te Rotterdam, alle leden · en dr. C. Huysman, leeraar aan de Nederlandsche School voor Nijverheid en Handel te Enschedé ; A. B. A. van Ketel, ambtenaar van de Rotterdamsche Bank te Rotterdam ; W. Kosten, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool te Bergen op Zoom, Middelburg en Goes, wonende te Middelburg ; G. L. Schlimmer, leeraar aan het Canisius College te Nijmegen, en J. van. Zee, leeraar aan de hoogere burgerschool te Dordrecht, plaatsvervangende leden. De eerste vergadering werd gehouden in het gebouw ,Concordia" te 's Gravenhage, op Zondag den 3den Juli, 's morgens te 9 ure, en na eene onderbreking van een uur, 's middags voortgezet. voorzitter, de vergadering openend, heette de aanwezige heeren, en in het bijzonder hen die voor de eerste maal in de Commissie zitting hadden, welkom en deelde mede, dat de heer dr. P. Fockens, op diens verzoek, dit jaar ontheven werd van het voorzitterschap der commissie, in welker samenstelling zooveel wijziging was gebracht als met de waarborgen voor de noodige stabiliteit bij het afnemen der examens vereenigbaar was te 'achten. Do commissie benoemde daarna tot haren secretaris den heer F. de Korte, welke die benoeming aanvaardt. Ter kennis werd gebracht: dat ook dit jaar zich geen enkel candidaat heeft aangemeld tot het verkrijgen van de volledige akte handelswetenceh appen ; flat liet 'iantal vaudidafeii voor de akte boekhouden bedraagt 458, onder wie 42 vrouwen, terwijl bovendien 15 bezitters en één bezitster der huisakte alnog het examen wenschen af te leggen tot het verkrijgen van de bevoegdheid tot het geven van schoolonderwijs ; dat de datum van het schriftelijk examen is vastgesteld op 18 en 19 Juli en dat dit examen in de zalen van het Zool. Botanisch Genootschap, de mondelinge examens daarentegen, evenals in 1909, in ,,Concordia" zullen worden afgenomen. Kennis wordt genomen van de mededeeling der heeren van der Waals, van de Vliet, dr. C. Huysman, W. Kosten en J. van Zee, dat zii reeds zitting hadden in commissiën voor de eindexamens der H. B. S., en zij dientengevolge aan de correctie van het schriftelijk werk geen of slechts een gering aandeel kunnen nemen. Gevraagd werd of het niet mogelijk zou zijn, dat de leden van deze commissie tijdiger benoemd worden, opdat zij in die benoeming de aanleiding hebben in andere examen-commissiën geen zitting te nemen. Ter sprake werden onder meer gebracht de volgende onderwerpen:i 1°. de verhouding van het mondeling tot het schriftelijk examen ; 2°. de samenstelling der schriftelijke opgaven en de grenzen, waarbinnen men zich zou bewegen bij het mondeling examen, een en ander met het oog op het programma Kx11 en Q ; 3°. hoe te komen tot de grootst mogelijke eenheid van onderzoek en beoordeeling bij de mondelinge examens ; 4°. maatregelen ter bevordering van een regelmatig verloop der examens. Na langdurige discussiën werd besloten: a. het examen te verdeelen in drie deelen: boekhouden, handelsrekenen en paedagogiek en de schoolakte slechts uit te reiken aan hen die voor ieder der drie onderdeelen een voldoend eindcijfer verkrijgen. Dit eindcijfer wordt vastgesteld als volgt: nadat de commissie de beteekenis van iedere onjuistheid heeft nagegaan, wordt elk deel van het . schriftelijk werk van lederen candidaat door minstens twee leden afzonderlijk nagezien en beoordeeld ; uit de voor de verschillende werkstukken verk1 e gen cij iets word t , niet inachtneming van coë£ficien ten , 60 waardoor de waarde der vraagstukken tot uitdrukking komt, uitdrukking komt, waardoor de waarde der vraagstukken schriftelijk werk bepaald. Het aritheindcijfer voor het eindcijfer voor het schriftelijk werk bepaald. Het arithmetisch gemiddelde van zóó gevonden cij fel' en dat toemetisch gemiddelde van het zóó gevonden cijfer en dat toehet mondeling onderzoek van hetzelfde onderdeel gekend gekend bij het mondeling onderzoek van hetzelfde onderdeel van het examen is het eindcijfer voor dat onderdeel; van het examen is het eindcijfer voor dat onderdeel ; b. de zittingen voor het mondeling examen aan te vangen voor mondeling examen te vangen b. ten einde vóór het begin der examens des morgens te 81 uur, ten einde vóór het begin der examens des morgens te 82 dag te gelegenheid te hebben het schriftelijk werk van dien dag te gelegenheid te hebben het schriftelijk werk van examineeren te bespreken en te bepalen in welke examineeren candidaten te bespreken en te bepalen in welke richting gevraagd zal worden. Eens per week in eene speciaal richting gevraagd zal worden. Eens per week in eene speciaal beleggen vergadering zal omtrent de opgedane daartoe daartoe te beleggen vergadering zal omtrent de opgedane ervaringen van gedachte gewisseld worden ; van gedachte gewisseld worden; c. aan die candidaten, welke als eindcijfer voor het schrifcandidaten, welke als eindcijfer voor het schrifc. telijk werk voor b02HlOuden of handelsrekenen geen hooger telijk werk voor boo1Th oudenof handelsrekenen geen hooger richten van den cijfer dan 3 kregen, een schrijven cijfer dan 3 kregen, een schrijven te richten van den volgenden volgenden inhoud: onderwijs, anderzijds den candidaten een betrouwbaren leidcandidaten een betrouwbaren leidonderwijs, anderzijds dl'aad bij hunne studie te geven. draad bij hunne studie te geven. tot algeheele Omdat ~en omtrent deze voorstellen niet tot algeheele overmen te eenstemmlllg kon komen, w~rd besloten ze no~ rijpelijk te eenstemming kon komen, werd besloten ze nog oyerwegen en de slotvergaderlllg te bepalen op 25 September. overwegen en de slotvergadering bepalen op 20 September. In deze vergadering vatte de commissie haar eindoordeel deze vergadering vatte de commissie haar eindoordeel samen. Boekhouden. Van de 44 ingeleverde uitwerkingen der Boekhouden. Van de 44 ingeleverde uitwerkingen der boekhoudopgaven (lste gedeelte) waren (zie tabel lI) 169 boekhoudopgaven (iste gedeelte) waren (zie tabel II) 169 d. i. ongeveer 42 pct. onvoldoende. d. i. ongeveer 42 pct. onvoldoende. De balans, een aan de practijk ontleende opgaaf, welke De balans, een aan de practijk ontleende opO'aaf, welke tevens aan de theoretische kennis hooge eischee stelde, werd de theoretische kennis hooge eischen ~telde, werd tevens is dus door 54 onvoldoor 224 van de 413 candidaten, dat is dus door 54 pct. onvoldoor 224 van de 413 candidaten, doende uitgewerkt. c! oende In het algemeen verkreeg men door het schriftelijk werk het algemeen verkreeg men door het schriftelijk werk indruk, zoodra begrijpen de plaats moest treden den indr~lk, dat zoodra begrijpen in de plaats moest treden ndruk, van candidaten te kort yan routine de krachten van tal van candidaten te kort van routllle de krachten van "De uitslag van Uw schriftelijk examen isis onbevredigend schoten. ,,De uitslag yan Uw schriftelijk examen onbevredigend Handelsrekenen, eind(Boekhouden, eindcijfer ............... , Handelsrekenen, eind( Boekhouden, eindcijfer Vooral omtrent het mondeling examen zijn de klachten Vooral omtrent het mondeling examen zijn de klachten cijfer ............... ).. ) van het enkel boekhouden was vrij wel vervele. De studie van het enkel boekhouden was vrij wel vervele. De weerwil daarvan zich nog te onderwerpen waarloosd, evenals die van de maandelijksche methode. Velen -vVenscht IT in weerwil daarvan zich nog te onderwerpen Wenscht U waarloosd, Velen , de het mondeling onderzoek, dan gelieve tr. daarvan aan het mondeling onderzoek, dan gelieve U mij daarvan per candidaten was het verband, maar ook het verschil, dat bestaat verband, maar ook het verschil, dat bestaat aangeteekenden brief in kennis te stellen. kennis te stellen. aangeteekenden tusschen tusschen de kapitaalsmutatie blijkende bij het vergelijk van kapitaalsmutatie blijkende bij het vergelijk van Indien r w brief niet uiterlijk den 13den dezer in mijn Indien Uw brief niet uiterlijk den 13den dezer in mijn twee opeenvolgende bala.nsen en handelswinst niet duidelijk. duidelijk. twee opeenvolgende balansen en handelswinst bezit wordt U zich terug getrokken te hebben en Wezen, doel en inrichting van de hulpboeken kenden zij niet. bezit is, wordt T) geacht zich terug getrokken te hebben en 'Vezen, doel en inrichting van de hulpboeken kenden zip niet. dus ook niet ter deelneming aan het mondeling examen dus ook niet ter deelneming aan het mondelîng examen . De. meeste candidaten, die de schoolakte verlangden, waren 'waren De meeste candidaten, opgeroepen" ;; opgeroepen" niet III staat om voor i met in staat om voor een bepaald soort scholen de verdeeling soort scholen de verdeeling d. evenals het voorafgaande jaar hinderlijk opdringen van de leerstof voor het onderwijs in boekhouden vast te hinderlijk opdringen van de leerstof voor het onderwijs in boekhouden vast te evenals het voorafgaande van het publiek bij het mondeling onderzoek te voorkomen vanhetpublikjmodngerzktvomn stellen. Te vaak bleek, dat de bestudeerde werken slechts opperTe vaak bleek, dat de bestudeerde werken slechts opperaanbrengen van eene afscheiding. Op grond van door door het aanbrengen van eene afscheiding. Op grond van waren gelezen, of plaats van de werken zelve door dat de ballustrade zou vlakkig waren gelezen, of in plaats van de werken zelve door gehoorproeven werd meerdere gehoorproeven werd bepaald, dat de ballustrade zou uittreksel waren doorgewerkt. Anderencananderen pI. m. H- meter achter den stoel 'ian den anderen gemaakte uittreksel waren doorgewerkt. Anderen canworden geplaatst op pl. m. 11 meter achter den stoel van den worden didaten weer stond hun gemis aan voldoende algemeene ontgemis aan voldoende algemeene ontcandidaat; candidaat ; weg om den inhoud studieboeken wikkeling in e. de schriftelijke opgave zóó te kiezen, dat zoowel het kiezen, dat zoowel het wikkeling in den weg om den inhoud hunner studieboeken te e. de schriftelijke opgave zó6 begrijpen, zoodat zij zich met onbegrepen van buiten leeren onbegrepen buiten leeren begrijpen, zood at zij kennen als uitdrukking moet kennen als het kunnen in de uitwerking tot uitdrukking moet tevreden gesteld hadden. tevreden komen. Zij, die van den inhoud van buitenlandsche vakwerken Z~i, die van den inhoud van buitenlandsche vakwerken hadden kennis genomen, behoorden tot de uitzonderingen hadden kennis genomen, behoorden tot de uitzonderingen I n verband hiermede worden de voorgelegde examenIn verband hiermede worden de voorgelegde examen- en Nederlandsche werken over boekhouden van belangrijke belangrijke boekhouden en Nederlandsche werken de middagzitting te zijn besproken ter om- takken van handel en nijverheid waren meestal niet of niet opgaven na in de middagzitting te zijn besproken ter omopgaven na en nijverheid waren meestal niet niet takken van in handen gesteld van eene commissie, geed bestudeerd. Wel bleek, werking en aanvulling in handen gesteld van eene commissie, goed bestudeerd. 'Yel bleek, dat de condidaten meer dan de condidaten meer dan bestaande uit de heeren: Volmer, Bouman, de Jongh, van vroeger aandacht hadden geschonken bestaande uit de heeren: Volmer, Bouman, de Jongh, van vroeger aandacht hadden geschonken aan de administratie de administratie de Vliet, de Bruyn, van Overeem en Celton, welke tot de Vliet, de Bruyn, van Overeem en Gelton, welke tot van technische ondernemingen, doch velen hadden verzuimd doch velen hadden verzuimd van dat doel den 9den Juni bijeenkwamen. doel 9den Juni bijeenkwamen. na te gaan het verband tusschen de inrichting der boekboekna te gaan het verband tusschen de inrichting In de vergadering van den lOden Juni diende zij een stel houding · In de vergadering van den loden Juni diende zijeen stel houding en de wijze van bepaling van den kostenden prijs in den kostenden na ampele bespreking en wijziging van zulk een opgaven in, opgaven in, dat na ampele bespreking en wijziging van zulk een bedrijf. enkele onderdeelen, werd aangenomen. enkele onderdeelen, werd aangenomen. slechts te Verbetering van het gehalte der candidaten is slechts te Verbetering van gehalte der candidaten In diezelfde vergadering werd bepaald, dat de ochtend van diezelfde werd bepaald, dat de ochtend van verwachten, indien uit het examenprogramma zelf uit ondubhet examenprogramma zelf uit ondub. verwachten, den 18dèn Juli, van 9 122 uur, zou worden besteed aan het belzinnige wijze blijkt, dat den 18den Juli, van 9!-12~ uur, zou wordenbesteed aan het belzinnige wijze blijkt, dat de eischen tot het verkrijgen der eischen verkrijgen der het boekhoudkundige de middag- akte hooger zijn, dan nog altijd door velen wordt aangeeerste gedeelte van het boekhoudkundige werk en de middag- akte hooger zijn, dan nog altijd door velen wordt aangeuren van B-4};- uur aan het 2de gedeelte (balans); den uren van 1,1-4,12-uur aan het 2de gedeelte (balans) ; den nomen. tweeden dag zou van 9-1 uur het handelsrekenen ter uittweeden dag zou van 9-1 uur het handelsrekenen ter uitIn het hierna volgend ontwerp zijn die eischen, wat boekhet hierna volgend ontwerp zijn die eischen, wat boekwerking worden gegeven, terwijl de uren van 2-4 werden houden betreft, geformuleerd in overeenstemming werking worden gegeven, terwijl de uren van 2-4werden houden betreft, geformuleerd in overeenstemming met den den kostprijsvraagstuk het paedagogisch huidig en stand van bestemd voor bestemd voor het kostprijsvraagstuk en het paedagogisch huidigen stand van het vak en de eischen van het onderwijs. de eischen van het onderwijs. opstel. het verkrijgen der schoolakte worden voor De examens tot het verkrijgen der schoolakte worden voor examens Handelsrekenen. Ook dit jaar moet de commissie constaOok dit jaar moet de commissie con stahen, die reeds het bezit der huisakte zijn, afgenomen den hen, die reeds in het bezit der huisakte zijn, afgenomen den teeren, dat de meerderheid der candidaten zich bij hunne teeren, dat de meerderheid der candidaten zich bij hunne -1den en 5den Oden en 5den Augustus. het leerboek, zelfs tot één leerboek en studie bepaalt In yerband met het groote aantal candidaten groote aantal candidaten wordt beIn verband met het wordt be- studie hevaalt tot hei leerboek, zelfs tot één leerboek en verhet meer levend materieel, dat gebruik sloten, dat met de correctie van het schriftelijk werk den sloten, dat met de correctie van het schriftelijk werk den zuimt gebruik te maken van het meer levend materieel, dat 20sten Juli des morgens te 9 uur begonnen zal worden en dat 20sten Juli des morgens te 9 uur begonnen zal worden en dat door de dagbladen, o. a. in de diverse noteerings-kolommen, doreagbln,.idversotng-klm, af het bureau zal gevestigd zijn in het gebouw onder ieders bereik wordt gebracht. van dien dag af het bureau zal gevestigd zijn in het gebouw onder ieders bereik wordt gebracht. Uit het schriftelijk werk bleek, dat door vele candidaten het schriftelijk werk bleek, dat door vele candidaten Concordia. was geschonken de tijda 6den Augustus De morsdelingen examens vingen aan den óden Augustus weinig aandacht was geschonken aan de conto à meta, de tijdDe mondelingen examens vingen aan aHaires en de cij f ergroepeeringen en berekeningen in verband in v~rband affaires en de cijfergroepeeringen en 3-den September a. v. afgeloopen. en waren den 3den September d. a. v. afgeloopen. waren en den kostenden met de bepaling Het schriftelijk, zoowel als het mondeling examen, had een schriftelijk, zoowel het mondeling examen, had een met de bepaling van den kostenden prijs. Bij het mondeling examen bleek, dat bij vele candidaten mondeling examen bleek, dat bij vele candidaten Bij geregeld verloop. verloop. . de kennis der muntstelsels van de voornaamste staten, ja Van de hierbij gevoegde staten geeft de eerste een overzicht gevoegde staten geeft de eerste een overZIcht de kennis der muntstelsels van de voornaamste staten, ja muntwet behelst, te wensellen zelfs van hetgeen onze van den uitslag en doet de tweede kennen het aantal keeren, uitslag en doet de tweede kennen het aantal keeren, zelfs van hetgeen onze eigen muntwet behelst, te wenschen verband tusschen de veroverliet. Slechts weinigen was dat de verschillende cijfers voor het schriftelijk werk werden de verschillende cijfers voor het schriftelijk werk werden overliet. Slechts weinigen was het verband tusschen de verdeze kennis tot grondslag F.chillende stelsels duidelijk. Daar deze kennis tot grondslag schillende stelsels duidelijk. toegekend. dient voor zooveel, dat bij de behandeling van· wissels en In de vergadering, gehouden Zondag 44September, werden de vergadering, gehouden Zondag September, ::-erd~n dient voor zooveel, dat bij de behandeling van' wissels en aanverkreO'en gememoreerd en de wenschehJkheId effecten pas komt, meent de commissie hierop de verkr. egen . indrukken gememoreerd en de wenschelij kheid effecten te pas komt, meent de commissie hierop zeer de aandacht moeten vestigen. betooO'd om voorstellen wijziging van het exarilen- dacht te moeten vestigen. betoogd o~ voorstellen te doen tot wijziging van het examendat de rol, die de chèque Evenzoo viel het herhaaldelijk op, dat de rol, die de chèque Evenzoo viel het herhaaldelijk progr~mma, wijzigingen, welke bedoelen om eenerzij ds b!?-n~n programma, wijzigingen, welke bedoelen om eenerzij ds binnen het handelsverkeer vervult, onvoldoende werd begrede grenzen van de wet het programma zooveel mogelijk in thans in het handelsverkeer vervult, onvoldoende werd begregrenzen de wet het programma. zooveel mogehJ k III de de speciale koers voor chèques onopgemerkt was gepen overeenstemming te brengen met de eischen van het vakovereenstemming te brengen met de elschen van het vak- pen en de speciale koers voor chèques onopgemerkt was ge. Cl 61 bleven. Ook liet de bekendheid met de voornaamste in den bleven. Ook liet de bekendheid met de voornaamste in den hamld gebruikelijke formulieren te wensehen over. handel gebruikelijke formulieren te wenschen over. Vele candidaten hadden ook onyoldoende kennis genomen Vele candidaten hadden ook onvoldoende kennis genomen van het bestaaJ[ van wisselnoteeringen, "ilal'tegen papier gevan het bestaan van wisselnoteeringen, waartegen papier geyraagd en waartegen het aangeboden wordt, hetgeen aan hel vraagd en waartegen het aangeboden wordt, hetgeen aan hel licht kwam bij het beantwoorden van vragen over arbitrage, licht kwam bij liet beantwoorden van vragen over arbitrage, 'waarbij van deze noteeringen gehruik moest worden gemaakt. waarbij van deze noteeringen gebruik moest worden gemaakt. Devordel'lij k tot het ver krij gen yan die a 19cmeene kennis, Bevorderlijk tot het verkrijgen van die algemeene kennis, welke voor den candidaat de kans op slagen zoozeer vergroot, welke voor den candidaat de kans op slagen zoozeer vergroot, is ook zeker met aandacht volgen van degelijke artikelen is ook zeker het met aandacht volgen van degelijke artikelen in dagbladen of tij dschriften over onderwerpen \velke reclltin dagbladen of tijdschriften over onderwerpen welke rechtstret~ks cf meel zijdelings in Ter1mnÜ staan met d:2 Olllbl'streeks cf meer zijdelings in verband staan niet: de ond,,r'werpen, die bij het handelsrekenen ter sprake komen. werpen, die bij het handelsrekenen ter sprake komen. jlet genoegen vermeldt de commissie Jat het hoofdstuk der Met genoegen vermeldt de commissie dat filet hoofdstuk der samengestelde intrestberekening wat daarmede samensamengestelde intrestberekening en wat daarmede samenhangt, door de meeste candidaten met meer zorg was behangt, door de meeste candidaten neet meer zorg was behandeld. handeld. Toch bleek haar zij moet nadrukkeli.i k eene klacht Toch bleek haar ~ en zij moet nadrukkelijk eene klacht herhalen, die reeds vroeger geuit -- dat bij velen de herhalen, die reeds vroeger is is geuit dat bij velen de meening heerscht, dat men met vrucht het handelsrekenen meening heerscht, dat men met vrucht liet handelsrekenen kan kan bestudeeren, zonder het gewone rekenen practisch en kan bestudeeren, zonder het gewone rekenen pradiseh en th eoretisch voldoende te verstaan. Meermalen moest een theoretisch voldoende te verstaan. Meermalen moest een candidaat worden afgewezen, omdat zijn kennis der gewone worden afgewezen, omdat zijn kennis der gewone totaal onvoldoende was om de bij zonderheden te rekenkunde totaal onvoldoende was om de bijzonderheden te verklaren, die zich bij verschillende bewerkingen kunnon verklaren, die zich bij verschillende bewerkingen kunnen voordoen. Ook meent de commissie op te moeten wijzen, voordoen. Ook meent de commissie er op te moeten wijzen, naar hare meening de kennis der 1'eke11- en meetkundige dat naar hare meening de kennis der reken- en meetkundige Teeksen en van de logarithmen is voor reeksen en van de logarithmen onontbeerlijk is voor het degeIi.i k bestudeeren van sommige onderdeden van het degelijk bestudeeren van sommige onderdeelen van liet harHlelsl'ekenen. Bedenkt men, dat deze akte de bevoegdheid handelsrekenen. Bedenkt men, dat deze akte de bevoegdheid om aan allerlei inrichtingen van middelbaar onderwijs geeft om aan allerlei inrichtingen van middelbaar onderwijs les te geven, dan vraagt men zieh vanzelf af, of het niet les te geven, dan vraagt men zich vanzelf af, of het niet dring'eIld noodig is, dat opzettelijk worde onderzoeht of de dringend noodig is, dat opzettelijk worde onderzocht of de {'anclidaat van de rekenkunde en van het gedeelte der algebra, i'andidaat van de rekenkunde en van het gedeelte der algebra, hij noodig kan hebben bij zijn onderwijs, althans evenveel dat hij noodig kan hebben bij zijn onderwijs, althans evenveel afweet als zij n aanstaande leerlingen. Het moet niet kunnen afweet als zijn aanstaande leerlingen. Het moet niet kunnen voorkomen, dat deze laatste door hun keIl nis van loga· voorkomen, dat deze laatste bijv. door hun kennis van logcritlllnen een vraagstuk zouden kunnen oplossen op een wijze, ri thmen een vraagstuk zouden kunnen oplossen op een wijze, die de leeraar niet kent. niet kent. Uit voorgaande bli.jkt, dat de commissie meent, dat ook Lri_ t het voorgaande blijkt, dat de commissie meent, dat ook VOOl' onderdeel rekenen het aanbeveling verdient, de voor het onderdeel rekenen liet aanbeveling verdient, de eischen, in het examen-program neergelegd, anders te f fornmhet examen-program neergelegd, anderR te ormuleeren dan thans het geval is. leeren dan thans het geval is. In aansluiting hieraan wenscht de commissie TT we Excelaansluiting hieraan wenscht de eommissie Uwe Exeellentie in overweging te geven liet programma bedoeld onder in overweging te geven het programma bedoeld onder KXII en Q van het Koninklijk besluit van den 2d en. Februari Koninklijk besluit van den 2dell Februari Kxii en Q van 186-+ (Staatsblad n°. 8) te wijzigen als volgt: wijzigen volgt: 1864 (Staatsblad n°. 8) A. Boekhouden. A. BoeldlOuden. 1°. Kennis van de leer van het boekhouden, omvattend: 1". Kennis van de leer van het boekhouden, omvattend: a. de leer van stelsels en vormen; a. de leer van stelsels en vormen; b. de leer van inventaris en balans; b. de leer van inventaris en balans; c. de leer van den kostenden prijs s ; c. de leer van den kostenden prij ; d. het onderling verband van bescheiden, boeken en d. het ondérling verballd van bescheiden, boeken en rekeningen. rekeningen. 2°. Kennis van de wettelijke bepalingen op de koopmans2°. Kennis van de wettelijke bepalingen op de koopmansboeken en van dede in die bepalingen genoemdehandelsin die bepalingen genoemde handelsboel~en en van papIeren. papieren. 3°. Vaardigheid in: 3°. Vaardigheid in: a. de toepassing van het enkel- en dubbel boekhouden op toepassing van het enkel- en dubbel boekhouden op coinme_rcieele,ind ustrieele en financieele ondernemingen eommercieele, industrieele en financieele ondernemingen met inbegrip van liet verzekeringsbedrijf ; lllet inbegrip van het verzekeringsbedrijf; b. het verwerken van de uit de boekhouding voortverwerken van de uit de boekhouding voortvloeiende gegevens. gegevens. B. Handelsrekenen. 13. H andels1'ekenen. 1°. Kennis van de rekenkunde en van de beginselen der 1°. Kennis de rekenkunde van de beginselen der algebra, waaronder ook begrepen worden de reken- en meetalgehra, waaronder ook begrepen worden de reken- en meetkundige reeksen, de logarithmen, oplossen van vergelijkingen reeksen, de logarithmen, oplossen van vergelijkingen van den eersten graad met één en meer onbekenden, van den den eersten graad met één en meer onbekenden, van den tweeden graad met één onbekende, benevens van eenvoudige tweeden met één onbekende, benevens van eenvoudige onbepaalde vergelijkingen. vergelijkingen. 2°. Kennis van de voornaamste stelsels van munten, maten 2°. Kennis van de voornaamste stelsels van munten, maten en gewichten ; de wijze van verhandelen en beleenen van en gewichten; de wijze van verhandelen en beleenen van stapelartikelen en papier van waarde aan de voornaamste stapelartikelen en papier van waarde aan de voornaamste en beurzen. markten en beurzen. 3°. Vaardigheid 3°. Vaardigheid in liet maken van berekeningen behet maken van berekeningen betreffende: a. u. intrest, zoowel enkelvoudigen als samengestelden ; ; zoO\yel enkely(mdigen als samengestelden de rekening-courant; !J. de rekening-courant ; b. C. assurantie, munten, wissels, effecten en koopmanc. assurantie, munten, wissels, effecten en koopmanschappen (incl. edele metalen) en de daarop betrekking Rchappen (incl. edele metalen) en de daarop betrekking hebbende arbitrage. Met dankhetuiging voor het in haar gesteld vertrouwen, .Met dankbetuiging '1'001' het in haar gesteld vertrouwen, Namens de commissie, Namens de commissie, J. G. CH. VOLMER, Voorzitter. J. G. CH. VOLMEK, Voorzitter. F. DE KORTE, Secretaris. ]1'. DE KORTE, Secretaris. TABEL I. TABEL I. Examen IiXn en Q. Q. Examen l{XII MANNF.N. MANNEN. VROUWEN. VROU'YEN. Aangemeld. ^ å) b.P .7P ^^ ^ O ^ bii åb be ^ ^+ ^ O ^ Afgeweze n. ,, c--i ^ g) C^ ^ grrli ^ O ^ ^^ ^ a.) O Afgewez e n. bf^ ^ b^ C^ BEMERKINGEN. BEMERKINGEN. Cv -4--D 0 ^ . c^J O^ O O O ^^_, ^^^ ^ ^ O E-^ ,...., O cp C.t ^ 416 416 39 39 10 10 140 140 153 153 42 2 2 15 15 16 16 . I I' i~~11 ^· 9 9 11 1 [8 ! 1 il. 'I Scho olakte <5 0 u W ..0 .ê.) ...,f< o:l 81[u isak te ~ +" 345 Schoo l akte 1) 1) , 1 (b) (b)l! 1) (a). Van deze hadden (et). Van deze hadden zich 28 voor de schoolzich 28 voor de schoolakte aangemeld. akte aangemeld. (b) Had zich voor de (b) Had zich voor de school akte aangemeld. school akte aangemeld . ~ +" ^ .·c4, ~ ^ ~ ^ ...-< cd I~ 8 Io ~ 0 :ti 0 0 !1l I1 III co r:- 'I~ ~ I I I 1 I, Examen Q. Examen Q. 15 . 15 1 1 6 6 8 8 1 11 16 16 62 TABEL II. M ANNEN. VROUWEN. TOTAAL. Handelsreke- Boekhouden. fiste ged. Eind cijfer Boekhouden. Hande lsreke- Toegekend c c - 17) ,c1 BEMERKINGEN. ^ 4) fiste ged. Eindcijfer. ^ PC) ',17.)' c^ 0/0 ct(L) 0 0 i 2 3 4 r ^ 6 7 8 9 10 12 35 46 58 80 64 44 23 12 374 15 44 71 70 57 40 34 22 15 5 373 7 21 47 81 80 61 39 29 7 1 37 26 49 48 61 69 56 35 15 2 861 1 2 3 4 6 7 8 9 10 2 2 4 10 6 6 ^ ^ 4 9 11 6 3 4 2 c) 4 4 ^ 3 1 1 40 1 2 40 8 10 8 2 4 i 40 9 12 2 1 1,7 5,5 12,6 21,5 21,8 16,7 10,0 8,0 1,9 0,8 100 0 /0 7,5 7. 3,3 13,3 17,5 20,3 14,5 9,0 4,0 0,5 99,90/0 146 candidaten kregen, zoowel voor boekhouden als handelsrekenen, een voldoend eindcijfer. 38 Schriftelijke opgaven akte-examens in 1910. boekhouden M. 0. BOEKHOUDEN. (Eerste gedeelte.) Eerste dag. Van 9- vm. tot 1 22 uur nm. . De Maatschappij ,,Oceaan" heeft voor haar personeel een Pensioenfonds, gevormd door bijdragen van het personeel en een j aarlij ksche dotatie uit de winst. Tot 15 Maart 1909 waren geen bepaalde activa van de Maatschappij aangewezen als belegging van dit fonds. De Maatschappij crediteerde het fonds aan het eind van ieder jaar voor 4 pct. rente. In de algemeene vergadering van aandeelhouders, den 15den Maart 1909 gehouden, werd besloten: 1°. Bepaalde, hieronder te noemen, activa vande Maatschappij aan te wijzen als belegging van het Pensioenfonds. 2°. De voor- en nadeelen, uit deze beleggingen voortspruitende, van 1 Januari 1909 a f ten bate of ten laste van het pensioenfonds te doen komen en de rentevergoeding van 4 pct. te doen vervallen. 3°. Voor de administratie van het pensioenfonds een afzonderlijk journaal en grootboek aan te leggen. Gevraagd wordt met behulp van onderstaande.gegevens te vervaardigen: 1°. Den journaalpost, met behulp waarvan het grootboek van het Pensioenfonds per 1 Januari 1909 wordt geopend. 2°. Eén journaalpost met behoorlijke omschrijving betreffende de op het Pensioenfonds betrekking hebbende transacties van 1 Januari tot 15 Maart. Gegevens: a. Op de Balans van 31 December 1908 kwam het pensioenfonds na bijschrijving van de rente voor met een bedrag van f 161 200. . b. De algemeene vergadering van aandeelhouders besluit de volgende activa der Maatschappij aan te wijzen als belegging van het pensioenfonds: 1°. Een hypotheek, groot f 20 000. ten laste van de Machinefabriek ,,de Atlas", rentende 4z % (vervaldagen der rente 1 / 2 ·en 1 / 8 ). De rente werd vooruit betaald. 2°. f 60 000.-- 3 % obligatiën N. W. S. (coupon 1 / 3 en 1 L ). Ine koers op 31 Dec. was 90 %. 3°. f 54 000.-- deposito bij de Amsterdamsche Bank 6 maanden fixe. lente 3 1 / 2 %. De rente werd telkens 1 / 4 en I 10 geïncasseerd. 4°. Een kantoorgebouw, dat gedeeltelijk werd verhuurd voor f 2400. 's jaars, te betalen 1 / 2 , 115, 18, 1 111 Het gedeelte, dat door de Maatschappij wordt gebruikt, wordt geacht een huurwaarde te hebben van f 600 's jaars. Aan het einde van ieder jaar werd de rekening Exploitatiegebouw hiervoor gecrediteerd. Het gebouw stond op de Balans van 31 Dec. 1908 voor f 32 000. c. liet pensioenfonds krijgt geen eigen kas. Alle ontvangsten en betalingen loopen over de kas van de Maatschappij. d. Op 15 Maart stond op de rekening ,,Kortingen op salarissen en loonen", waarop iedere maand de bijdragen van het personeel worden geboekt, een saldo van f 1050. Deze rekening blijft in de administratie van liet pensioenfonds behouden. 1 De Coöperatieve Vereeniging ,,Eensgezindheid" te Veldhoven exploiteert sedert 1 Januari 1906 eene stoomzuivelfabriek. lij de oprichting werden de gelden, benoodigd voor den bouw der fabriek en het aanschaffen van machines en werktuigen, opgenomen bij de leenbank aldaar tegen een rentestand van 4 % 's jaars. Telkenjare wordt op het fabrieksgebouw 4 % en op de machines en werktuigen 10 % afgeschreven ; beide afschrijvingen worden berekend over den aanschaffingsprijs. Ter bestrijding der exploitatiekosten en ter geleidelijke aflossing van het opgenomen kapitaal, worden de opbrengst der karnemelk en 8 % van de bruto opbrengst der gefabriceerde boter niet uitgekeerd, terwijl de rest onder de leden-leveranciers verdeeld wordt in verhouding der geleverde hoeveelheden melk en het vetgehalte dezer melk. In den loop van December 1909 werden nieuwe werktuigen gekocht voor f 1600. Hierop werd op 31 December niet afgeschreven. Tevens werden gebruikte werktuigen, die bij inkoop f 1000 gekost hadden, verkocht voor f 400. Dit was de eerste keer, dat tot aankoop van nieuwe machines en werktuigen e n tot verkoop van oude machines en werktuigen werd overgegaan. 63 Tilt het kasboek werd op 31 December 1909 de volg,ende staat van ontvangsten en uitgaven afgeleid. ONTVANGSTEN. UITGAVEN. 1 Saldo in kas 1 Jan 234,12 f 1909 112362,36 2 Opbrengst boter 2810,,, karnemelk 3 4 Verkoop werktui400,gen 5 Storting nieuwe 800,leden 1 Leden-leveranciers f 103373,37 2 Uitgekeerd aan uit- tredende leden . Salaris Directeur . 4 Arbeidsloonen . 5 Manden 6 Paklinnen en papier 7 Kolen 8 Reparaties 9 Contrble 10 Diverse onkosten 11 Werktuigen . . . 12 Leenbank 31 Dec. a. afl. . f 2000 b. rente 480 3 640,2500,2650,436,40 314,17 1332.09 430,14 225,340,1600,- 01) den invenlaris van 81 December 1909 komen D, a. de volgende bezittingen en schulden voor: f 1. Voorraad manden 50,2. Voorraad paklinnen en papier 26,27 3. Voorraad kolen 119,304. Debiteuren (afnemers boter) 2 340,5. Nog te betalen arbeidsloonen 65,6. Nog te betalen reparatiekosten 40,7. Crediteuren (leden leveranciers) 2 152,80 Gevraagd de nota van verliezen en winsten over 1909 op te stellen. H. Gelsenaar te Helmond heeft, teneinde het opmaken van de balans te vereenvoudigen, het kasboek over 1909 den 31 December niet afgesloten, maar daarin tot den 8en Januari nog posten op 1909 betrekking hebbend, geboekt. Deze posten zijn ook gejournaliseerd. Dientengevolge sluiten kasboek en kasrekening met een creditsaldo van f 1044,63. Hieronder volgen: 1°. het kasboek met de tellingen over de maand December en de na geboekte posten ; 2°. de voorloopige balans- en winstrekening (de hoofdboeken zijn dus nog niet afgesloten). Saldo 31 Dec. . f 116636,48 2480,315,31 f 116636,48 Op den inventaris van 31 December 1908 komen o. a. de volgende bezittingen en schulden voor: 8 800,-1. Fabrieksgebouw 5 600,2. Machines en werktuigen 4 390,-3. Debiteuren (afnemers boter) 4. Voorraad manden 120,5. Voorraad paklinnen en papier 95, 184,6. Voorraad kolen 4 038,80 7. Crediteuren (leden leveranciers) 8. Nog te betalen arbeidsloonen 40, KASBOEK. HANDELING. BEDRAG. HANDELING. BEDRAG. Dee. 31 Jan. 2 71 Tellingen . Remise Amsterd. Bank dd. 31/ 1, . f 36283,27 1000,60,- Dec. 31 Jan. 2 7) Tellingen . f 35975,06 960,608,50 210,44 Salarissen pro December. Gratificatiën a/h personeel over 1909 Nota gas- en waterleiding pro Dec. Nota stalhouder pro Dec. voor : 8 Res titutie te veel betaalde inkomende rechten op grondstoffen Saldo . . 2 4 1044,63 71 6 NN vervoer fabrikaten n/h station. 226,63 60,147,27 200,f 38387,90 NN 1) rijtuigen voor privé gebruik 7 8 Nota L. Meyer, reparatie gebouwen 1909 Kwit. 1/2 jaar hyp. rente (1/7-31/12 1909) f 38387,90 64 Voorloopige balans en winstrekening. SALDO'S. BALANS. WINST EN VERLIES. BEMERKINGEN. Debet. Kas Fabrikaten Crediteuren Salaris en bonen · . . , Gebouwen, machine en gereedschappen Grondstoffen Te betalen wissels. . . . Debiteuren Algemeene onkosten . . . Onderhoud Goederen in. bewerking . . Intrest . . . . . . . . Privé Brandstoffen en machinekamerbehoeften . . . . Kapitaal Amsterdamsche Bank . . Hypotheekrekening Winst . . . f 159654,39 f f 11443,23800,11505,09 81332,44 5531,40 790,24 20989,40 714,37 924,40 2624,05 Credit. 1044,63 14066,31 34934,56 Debet. f f 15122,20 Credit. 1044,63 34871, 76 Debet. Credit. Voorraad tot kostprijs. Sluit met credit: boek. f 11443,-1800,- f 29188, 51 62,80 22000,11505,09 29450,81307,24 29450,20,. 25,20 5551,40 790,24 1 1014,37 2316,85 1 Voorraad tot kostprijs. Sluit met wisselboek. Sluit met debit: boek. Voorraad volgens kostprijs. 20989,40 924,40 307,20 60000,- 10158,89 10000,f 159654,39 f 152155,53 300,- Voorraad volgens tax. i 60000,10158,89 10000,-6'310,25 f 152155,53 ' Sluit met maand-uit. treksel van de Amst. I Bank. 1 6310,25 f 29251, 31 f 29 251,31 I` ! Geef de wijzigingen aan welke nog in de administratie over 1909 en in bovenstaande stukken in liet bijzonder ---moeten worden aangebracht. (Tweede gedeelte.) -1Eerste dag. Van 1,!- tot 41 uur nam. Proefbalans van de firma Franz & Co., 's Gravenfiage, op 31 December 1909. f 125000, f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Kapitaal Kas Kassier Debiteuren Crediteuren Gebouwen en terrein Machinerie Materialen Loonen Fabriekskosten Motoren Onderhoud Afschrijving gebouwen, terrein en machinerie Vervoermiddelen Dubieuze Debiteuren . Reserve Dubieuze Debiteuren . Machinekamerbenoodigdheden . Modellen en teekeningen . Algemeene onkosten . Salarissen . . . . . Reparatiën voor derden Verkoopsonkosten Dr. Schneider, Patentanwalt, Dusseldorf Patenten Licenten Privé -- 1501,16 ,26794 42 2413.60 7266,52 35426 27 58018 34 48267 55 20875 16 11423,81 , , , , 78427,82 3060.10 30000,3120 05 1512 83 , , 1824,16 612 14 100 4216,50 3412,50 , , 2586,88 3106,78 283,70 5285,67 590,5123,14 f 250981,05 f 250981,05 renfabriek" voor f 150 000.- volgens onderstaande specificatie, en wel tegen f 100 000.- aandeelen in de Naamlooze Vennootschap a pari en f 50 000. in contanten, benevens 50 oprichtersaandeelen, rechtgevende op een deel van de overwinst. De zaak werkt met ingang van 1 Januari 1910 voor rekening van de Naamlooze Vennootschap, terwijl de boekhouding niet in de boeken van Kranz & Co. wordt voortgezet. Overgenomen wordt door de Naamlooze Vennootschap volgens opneming en taxatie op 31 December 1909: f 25 000, Gebouwen en terrein 45 000, Machinerie 15 199,18 kostende prijs op Materialen 20 136,16 31 December 1909. Motoren 2 500, Vervoermiddelen 3 000, Modellen en teekeningen Patenten (met uitzondering v. h. Duitsche 6164,66 patent) en licenten f 117 000 terwijl voor de waarde der zaak wordt 33 000 betaald 150 000 in vermindering waarvan J. Kranz op 31 December 1909 50 aandeelen van f 1000 ontvangt. Gevraagd wordt met behulp van bovenstaande en onderstaande gegevens samen te stellen de Balans en de Winstrekening, waarin de winst over het boekjaar 1909 en het totale voordeel (niet dat op de onderdeelen) door verkoop der zaak aan de Naamlooze Vennootschap verkregen, afzonderlijk voorkomt. Fol. 4. Bij het opmaken der Balans (Febr. 1910) blijkt dit bedrag geheel te zijn ontvangen. Fol. 5. P. Flink zal ontvangen voor zijne bemoeiingen ten behoeve van J. Kranz in zake de oprichting der Naamlooze Vennootschap twee aandeelen. Hij wordt daarvoor thans met f 2000 gecrediteerd. Fol. 6. Afschrijven f 500,-. Zie fol. 13. Fol. 7. Afschrijven f 2500.-. Zie fol. 13. zaak verkocht J. Kranz, eenig firmant der firma Kranz & Co. , heeft zijn aan de Naamlooze Vennootschap ,,Kran.zmoto- Fol. 12. Schatting van nog te verwachten rekeningen f 250,-. 65 6i> Fol. 15. Fol. 15. Met deze debiteuren is eene schikking getroffell, deze debiteuren eene schikking getrofÏC'll, waarbij zij tegen volledige kwijting 1000,- zullen betalen. waarbij zij tegen volledige kwijting f f1000,~ zullen betalen. Bij het opmaken der Balans was Bij het opmaken der Balans was dit bedrag ontvangen. Zie bedrag ontvangen. Zie fol. 16. fol. 16. Fol. 20. Fol. 20. Hieronder is geboekt een voorschot van ff112,50. is geboekt een voorschot van 112,50. Fol. 22. Ongeboekte provisie f Fol. 22. Ongeboekte provisie f 200,-~. Fol. 23. Voor te maken kosten in zake het Duitsche Fol. 23. Voor te maken kosten in zake het Duitsche patent is aan is aan Dr. Schneider een voorschot verstrekt, per saldo groot voorsehot per saldo groot RM. 500 = f 283,70. Op 15 RM. 500 = f 283,70. Op 15 Januari 1910 is over dit saldo 1910 is over saldo de volgende afrekening ontvangen: de volgende afrekening ontvangen: Patentkosten Patentkosten ................. RM. 400,RM. 400,Remise 15 Januari 1910 RM. 100,Remise 15 Januari 1910 RM. 100,RM. 500,RM.500,De remise is geïnd à 58,70. De remise is geïnd a ff 58,70. Fol. 24. Fol. 24. Het Duitsche patent is in den loop van 1909 verDuitsche is in den loop van 1909 verkocht kocht aan de Dieselmotorenfabriek te Keulen voor RM. de Dieselmotorenfabriek Keulen voor RM. 10 000,- benevens het recht op eene uitkeering (licent) 10000,-, benevens het recht op eene uitkeering (licent) van 25 RM. van eIken door haar verkochten motor. Deze van 25 RM. van elken door haar verkochten motor. Deze rekening is rekening is uitsluitend gecrediteerd voor de opbrengst van gecrediteerd voor de opbrengst van het Duitsche patent en uitsluitend gedebiteerd voor de in het Duitsche patent en uitsluitend gedebiteerd voor de in 1909 betaalde patentkosten. De 1909 betaalde patentkosten. De in vorige jaren gemaakte vorige jaren gemaakte patentkosten patentkosten waren afgeschreven. afgeschreven. Fol. 25. Zie fol. 24. Fol. 25. Zie fol. 24. per 33mnd. (per 100 gld. Ind.) met 5 % disconto, vraagt men % disconto, vraagt men per mnd. (per 100 gld. Ind.) het wisselbedrag te berekenen. het wisselbedrag te berekenen. 2. In den loop van Mei koopt L. te Berlijn van M. Berlijn van M. 2. In den loop van Mei koopt L. aldaar 100 aandeelen Zuid -Oostenrijksche Spoorweg-Maataldaar 100 aandeelen Zuid-Oostenrijksche Spoorweg-Maatschappij (stukken van frs. 500,- = = M. 400,~-) per ultimo schappij (stukken van frs. 500, M. 400, ) per ultimo (ex. div.) à 27l, %. Daar, wegens daling van den koers, L. (ex. div.) a 27} %. Daar, wegens daling van den koers, op ultimo Mei zijn positie wenscht te continueeren, geeft continueeren, geeft op ultimo Mei zijn positie wenscht hij op dien datum, bij een passagekoers van 26 %, de stukken hij op dien datum, bij passagekoers van 26 %, de in prolongati tot ultimo Juni met 0,2 % deport. In den in prolongatiee tot ultimo Juni met 0,2 % .deport. In den loop van Juni verkoopt hij ze per ultimo à 28 % en levert ze. loop van Juni verkoopt hij ze per ultimo a 28 % en levert ze. a. Hoeveel % per jaar maakt de geldschieter, die de a. Hoeveel % per jaar maakt de geldschieter, die de stukken van L. in prolongatie neemt? stukken van L. in prolongatie b. Hoeveel wint L. ten slotte, als hij voor beursbelasb. Hoeveel wint L. ten slotte, als hij voor beursbelasting, courtage en renteverlies 78 Mark rekent? ting, courtage en renteverlies 78 Mark N.B. Over deze stukken wordt te Berlijn 4 % beursrente N.B. Over deze stukken wordt te Berlijn % beursrente berekend van af 1 Januari. berekend van af 1 Januari. 3. Parijs berekent den parikoers voor kortzicht Russische 3. Parijs berekent den parikoers voor kortzicht Russische wiss'2Is, in de veronderstelling dat deze te Amsterdam wordeze te Amsterdam worwissels, in de veronderstelling den verkocht, terwij i Amsterdam de opbrengst remitteert in den verkoeht, terwijl Amsterdam de opbrengst remitteert FranRe}Je ziehtwissels àa f c18,-. Fransche ziohtwissels Amç;terdam berekent 1 0'I 00 verkoops- en 1 00i1,,, inkoopsuu inkoopsA mc;terdam berekent 1 I n° verkoops- en eourtage. courtage. Indien Parijs vindt, dat de noteering aan eigen beurs Indien Parijs vindt, dat de noteering aan eigen beurs voor kortzicht Russische wissels een getal is, dat 0,84k lager dat 0,84 4 lager voor kortzicht Russische wissels een getal is, dan de parikoers dien hij berekent, vraagt men hoe hoog berekent, vraagt men hoe hoog is, dan de parikoers dien dien dag èn te Parijs èn le Amsterdam de noteering voor dien dag èn te Parijs èn te A.msterdam de noteering voor kortzicht Russische wissels per 100 Roebels moet geweeRt 100 Uoebels moet geweest kortzicht Russische wissels z~in, als gegeven is, dat het verschil tusschen de gevraagde gegeven is, dat het verschil tusschen de gevraagde zijn, koersen 136:75 bedroeg. koersen 136,75 bedroeg. 4. Een bankier neemt een 3 % leening, die in 30 jaren 4. Een bankier neemt een 3 % leening, die in 30 jaren met gelijke annuïteiten geamortiseerd zal worden, over en geamortis!:'crd zal worden, over en met gelijke terzelfder tijd ook een 4 % leening van dezelfde nominale terzelfder tijd ook een 4 % leening van dezelfde nominale waarde, welke eveneens in °30 jaren met gelijke annuïteiten 30 jaren met gelijke annuïteiten waarde, welke eveneens zal worden afgelost. zal worden afgelost. Indien het verschil tusschen de beide koersen, waartegen het verschil tusschen de beide koersen, waartegen Iris de leeningen overneemt 10,47 is, vraagt men die beide hij de leeningen overneemt 10,47 is, vraagt men die beide koersen te berekenen. berekenen. koersen Nog is gegeven, dat het bedrag, hetwelk men moet uitNog is gegeven, dat het bedrag, hetwelk men moet uitzetten om g-edmende 30 jaren aan het einde van elk jaar einde van elk jaar zetten om gedurende 30 jaren aan f 1,- rente te genieten, is: bij een rente van 3 % f 1,- rente te genieten, is: bij een rente van 3 % f 19 600441,35 en hij een rente van 4 % f 17 292 033,30. 19 600 441,35 en bij een rente van 4 f 17 292 033,30. (Antwoorden in decimalen nauwkeurig.) (Antwoorden in 2 decimalen nauwkeurig.) ANDELSR Tweede dag. vm. Tweede dag. Van 9 uur vnl. tot 1 uur urn. lllll. Alle oplossingen moeten anet de volledige bewerkingen Alle oplossingen moeten met 1JOlledige bewerkingen worden ingeleverd. 'Worden ingeleverd. 1. Amsterdam ontvangt factuur van Batavia over 200 1. Amsterdam ontvangt factuur van Batavia over 200 balen Java-koffie, bruto 12 060 K.G., tarra 1-!, K.G. per balen Java-koffie, bruto 12060 K.G., tarra 11- K.G. per baal a 311 cent per t K.G. netto;registratie 1 %,, contant 0 baal à 311 cent per K.G. netto ; registratie 1 3/ contant 1t %, diverseonkosten f f 38,, courtage %, wisselcourtage %, diverse onkosten 38,-, courtage t %, wisselcourtage 1 °JIo° , alles in Ind. courant. Als Batavia voor het factuur0 00' alles in Ind. courant. Als Batavia voor het factuurbedrag een 4-maands wissel trekt op Amsterdam à1014 bedrag een 4-maands wissel trekt op Amsterdam lOlt 5. Op 2 2 1910 ontving de de Hollandsche Bank te Rotterdam van de Banque Belgique te Brussel onderstaand 5. I.A. Op JuliJuli 1910 ontving Hollandsehe Bank te Rotterdam van de Banque de de Belgique te Brussel onderstaand uittreksel per 30 Juni 1910 der conto -Et-meta. uittreksel per 30 Juni 1910 der conto-à-meta. Hollandsche Bank, Rotterdam. Conto-à-meta. Hollandsehe Bank, Rotterdam. - Conto-a-meta. DEBET. DEBET. .1.16/041,11Mr1M. AMP. CREDIT. CREDIT. Rentedagen. OMSCHRIJVIN' G. OMSCHRI.JVIN G. I VervalVervaldagen. dagen. InschrijfInschrijfdagen. dagen. OMSCHRIJ VIN G. VervalVervaldagen. dagen. I 11 g;, ~~ 86 86 46 46 23 23 Rentedagen. InschrijfInschrijfdagen. dagen. BeBedragen. dragen. ·" >1-·1 RenteRenteb~dragen I 11 ~ bedragen à, 6 pct. ~"". a 6 pct. I · I BeBedragen. dragen. . "ei I I fr. fr. · · · · · · · · · · · · RenteI bedragen Rentebedragen à6pct_ p 6 pct. April 2 April 2 Mei 15 Mei 15 Juni 8 Juni 8 30 30 ll 30 7," 30 n . . . . . . . . " " . 30 . 30 ...... 4,17 4,17 ...... fr. fr. 13 470,13470,25 390,25390,77 516,77516,- · · · · April 2 I April 2 · · · · Mei 16 Mei 16 · · · · Juni 9 Juni 9 Intr. å 3 pct. (a) 30 Intr. à 3 pct. (a) 30 77 Porto, tel. enz. 30 Porto, tel. enz. 30 7," Saldo ..... 30 Saldo 30 n" 21 I 2 16 16 I " fr. fr. 199,80 199,80 190,45 190,45 271,30 9 271,30 35 30 I 31,65 31,65 30 30 30 30 693,20 693,20 April 4 April 4 Mei 14 Mei 14 Juni 7 Juni 7 13150,1 13 150,27986,27 986,75690,75 690,- April 5 April 5 Mei 15 Mei 15 Juni 7 Juni 7 fr. fr. 188,50 188,50 214,55 214,55 290,15 290,15 I I~~-I I . Welk intrestbedrag en welk saldo kwamen hierin voor, indien dede gegeven becijferingen juist zijn? Welk intrestbedrag en welk saldo kwamen hierin voor, indien gegeven becijferingen juist zijn ? (a) De candidaat bepale aan welke zijde der rekening de intrest moet worden geboekt. (a) De candidaat bepale aan welke zijde der rekening de intrest moet worden geboekt. 17 17 66 B. Op dien dag heeft de Hollandsche Bank te Rotterdam in hare rekening-courantboeken onderstaande rekening, waarin de voorkomende becijferingen accoord zijn bevonden. DEBET. Inschrijfdagen. Vreemd geld. Banque de Belgique, Brussel. -- Conto-à-pieta. s111111·11111.1MIC. CREDIT. Rentedagen. OMSCHRIJVING. Vervaldagen. +s J n 4 Rentenum- merl Bedragen Inschrijfdagen. OMSCHRIJ' vING. Vreemd geld. Vervaldagen. Rentenum- merl. Bedragen April 5 Mei 15 Juni 6 Juni 30 · · · · Totalen fr . 13150,-- April 5 27 985,-- Mei 15 75 690,-- Juni 6 116 826,-- 5 45 66 315 6 039 23 963 30 217 Gld. 6 300,-- April 3 13 420, -- Mei 16 36 308,-- Juni 9 56 028,-- ,, 30 · · · · · · Totalen fr. 13 470,-- 25 390,-- 77 516.-- 116 376,-- April 3 Mei 17 Juni 9 3 47 69 194 5736 25670 31600 fr. 6 465,12 205,-- 37 203,-- 55 873,-- Neem de totalen dezer rekening-courant over en geef daarvan de geheele a fslditinq per 30 Juni 1910, indien : le. rente en kosten, door de Banque de Belgique opgegeven, nog zijn te boeken; 2e. de Hollandsche Bank 5 O/0 rente berekent en hare kosten voor porto en telegrammen bedragen f 1,64; 3e. voor de bepaling van winst en saldo als koers f 48 is te nemen; 4e. voor het halve -winstaandeel de Banque de Belgique in de conto-à-meta moet worden gecrediteerd. HANDELSRERENFN. Tweede dag. Van 2 tot 3 uur nam. Bij de verzekeringmaatschappij en worden de verschillende verzekeringen naar den aard van liet risico in verschillende gevarenklassen ondergebracht. Gevraagd wordt te ontwerpen een formule ter berekening van den kostprijs per f 1000 verzekerd kapitaal voor de verzekeringen in een zekere gevarenklasse gerangschikt, bij - -. in de pe klasse. Deze kostprijs bestaat uit de bestanddeelen schade, administratiekosten en inspectiekosten. De elementen van het schadebestanddeel zijn: schade voorgekomen in die klasse (s), onkosten gemaakt bij het regelen dier schade (s), bedragen gerecouvreerd door herverzekering (p I ), 11 erverzekeringspremie en -poliskosten (P2), provisie genoten van herverzekeringspremie (p s ). De administratiekosten per gevarenklasse worden verkregen door de totale administratiekosten der maatschappij te verdeelen naar verhouding der verzekerde kapitalen per gevarenklasse. De inspectiekosten per gevarenklasse worden verkregen uit de totaal gemaakte inspectiekosten der maatschappij , door deze te verdeelen in deelen, die samengesteld evenredig zijn met het schadebestanddeel en het verzekerd kapitaal per gevarenklasse. Noem, na de opmaking van het schadebestanddeel, dit voor de pe klasse Sp. Stel 't aantal klassen n. Noem de kapitalen, verzekerd in die klassen, 1000 K 1 , 1000 K 2 , 1000 Kn, dus dat in de pe klasse 1000 Kp. Stel de totale administratiekosten der Maatschappij A en de inspectiekosten der Maatschappij 1. I. Boekhouden (9-10k u.) . Verklaar voor leerlingen aan de hand van voorbeelden de inrichting van het journaal-grootboek en de daarbij gebruikelijke sub-grootboeken . II. Handelsrekenen (102-12 u.) . Koper wordt. te New-York genoteerd in cents per lb. In de prakti^ k vindt men de overeenkomstige noteering in £-sterling per Eng. ton, door het getal, aangevend de noteering te New-York te vermenigvuldigen met 4,6. a. Ga na, of zulks juist is en verklaar de berekening (geen kettingregel) aan leerlingen. b. Tot welk onderdeel van het handelsrekenen acht gij vraagstukken van deze soort te behooren, en wanneer zoudt gij ze met leerlingen behandelen 102 u.) . Behandel het navolgende vraagstuk voor leerlingen: Men wenscht samen te smelten volwichtige gouden tientjes en volwichtige gouden dukaten, zoodanig, dat uit het mengsel sovereigns geslagen kunnen worden. Men vraagt, in welke verhouding het aantal gouden tientjes moet staan tot liet aantal dukaten. (De gouden dukaat heeft een gewicht van 3.494 G. en een gehalte van 0.983.) Boekhouden (101--12 u.) . Welke regel of welke regels voor het debiteeren en crediteeren de r rekeningen zoudt gij leerlingen geven ? Zoo gij meerdere regels geeft, maakt dan hun onderling verband duidelijk. Verklaar verder naar dien regel of die regels de journaalposten, voortvloeiende uit de volgende aanteekeningen in het dagboek (dagel. methode) . 26 Juli. Geaccepteerd voor rekening van J. de Klare, alhier, tegen overneming der verladingsdocumenten, over een partij 7 Neutral-lard de traite van Armour & Co. te Chicago, per 15 October a. s. $ 12 000, à f 2,48 · f 39 760, accept-provisie 4 % 949,25 Handelsrekenen (9 Van 3 tot 4 uur nam. Uitsluitend voor die candidaten, welke zich hebben aangemeld voor het verkrijgen der schoolakte. Uit een commissieboek is de volgende journaalpost gemaakt : Intrest f 60, 16 480,50 Goederen in Commissie f 16 005,49 aan Peter Zapfl. Z R .. 205,40 aan Onkosten 329,61 aan Provisie 1°. Verklaar voor leerlingen het debiteeren der rekening ,,Intrest" en bet crediteeren der rekening ,,Onkosten" ; wat de laatste rekening betreft zoowel in het geval zijreeds voor die onkosten gedebiteerd is, als wanneer zulks niet het geval is. 2°. In welk geval wordt in een dergelijken post de intrestrekening credit ? f 39 859,25 do De Amsterdamsche Bank bericht, dat hare remise dd. 12 Juli plaats had voor rekening van Hubert and Sturm te Braunschweig f 5000,--. do . Ten onrechte gedebiteerd de goederenrekening voor de vracht op een partij Santos-koffie, in commissie ontvangen van S. Lepeletier & Co. te Hávre, f 310,24. 67 Q -vragen, Boekhouden (9-1O u.) . Handelsrekenen (10 ?- -12 u.). Toon aan, dat de formule P == N x V x W. in het algemeen juist is. Hiervan is: P = Parikoers. N = Noteering vreemde beurs. V = Verhouding tusschen de hoeveelheden, waarop de genoteerde prijzen betrekking hebben. W = Verhouding tusschen de waarde der munten, waarin de noteering is uitgedrukt. Wijzig vervolgens de formule zóó, dat ze bruikbaar wordt voor de arbitrage in zilver van Parijs met Londen, en ook zoo, dat ze geschikt wordt voor de effectenarbitrage in $-fondsen van Parijs met New-York. Gevraagd wordt in den volgenden journaalpost, voortspruitende uit een handeling voor gemeene rekening, de verschillende hoofden van rekening van een passende omschrijving te voorzien. De bedragen zelf te kiezen. Te innen wissels V. G.: aan P. te Parijs M. R. aan P. te Parijs 2/R. aan B. te Berlijn 2f R. Verklaar vervolgens den journaalpost zelf voor leerlingen, en richt uwe verklaring zóó in, dat zij toepasselijk is in het geval, dat P. te Parijs er niet in slaagt, den hem opgedragen verkoop tot stand te brengen. BIJLAGE M. VERSLAG der commissie, in 1910 belast geweest met examineer-en ''an hen die Bene akte van belet kwaamheid verlangden tot het geven van middelbaar onderwijs in de Nederlandsche taal en letterkunde, de geschiedenis, de aardrijkskunde, de staathu2shoudkunde en statistiek, de Staatsinrichting en het schoonschrijven. Aan Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken. De Commissie, krachtens art. 69 der wet tot regeling van het middelbaar onderwijs, bij Tiwer Excellenties beschikking van 30 September 1910, n°. 7058', afdeeling H. M. 0., benoemd tot liet afnemen van bovengenoemde examens in 1910, was samengesteld als volgt: lid en voorzitter: K. ten Brug g encate, inspecteur van het middelbaar onderwijs te 's-Gravenhage; leden-ondervoorzitters: dr. J. te Winkel, hoogleeraar aan de gemeentelijke universiteit van Amsterdam, en dr. A. Kluyver, mederedacteur van het Woordenboek van de Nederlandsche taal, te Leiden; leden: dr. K. H. Th. Bussemaker, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Leiden ; dr. H. Brugmans, dr. Eug. Dubois, dr. D. van Embden., mr. S. R. Steinmetz en mr. dr. A. A. H. Struycken, hoogleeraren aan de gemeentelijke universiteit van Amsterdam; mr. P. A. Diepenhorst, hoogleeraar aan cle Vrije Universiteit, te Amsterdam; Aantal candidaten die zich hebben aangemeld candidaten die aan het examen mr. H. J. Valckenier Kips, hoogleeraar aan de Technische Hoogeschool te Delft; G. C. E. van. der Laan en K. Baars, hoofden van openbare scholen, te 's Gravenhage, en P. G. H. van Gestel, leeraar aan de openbare handelsschool, te Amsterdam. Plaatsvervangend lid: J. F. Niermeijer, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit, te Utrecht. Den 4den October hielden de leden der commissie hunne eerste vergadering. Zij maakten toen den examenrooster op, stelden het examenplan vast, vormden de verschillende subcommissiën, en benoemden mr. dr. A. A. H. Struycken tot hun secretaris. De mondelinge en schriftelijke examens in het schoonschrijven namen 27 October een aanvang, en werden tot en December voortgezet, gedurende 36 dagen, wegens met30 het groote aantal candidaten met 6 candidaten per dag. Voor sle andere examens was vastgesteld, dat het schriftelijk examen van de candidaten voor Kvli, Kviii, Rrx. Xx. en KxT zou worden afgenomen op 26 October. Het eerste mondeling examen v olgde op 1 November, en sinds dien datum werd door de Commissie bijna dagelijks geëxamineerd. Het laatste examen had op 30 December plaats, op welken dag tevens de vergadering werd gehouden, belegd tot het opmaken van dit verslag. liet aantal der gevraagde akten bedroeg, met de nagekomen aangiften 376, tegen 366 in 1909, 231 in 1908, 227 in 1.907, 279 in 1906, 228 in 1905, 1.89 in 1904, 132 in. 1903, 131 in 1902 en 110 in 1901. Eene opgave van den aard der verlangde akten, het aantal candidaten voor elke akte, en den uitslag der exa mens, met de namen der examinatoren, moge Uwe Excellen Lie ijl_ de volgende tabel aantreffen. , Aantal Aantal niet geslaagde candidaten. Onder het examen terugAfgewezen. GEVRAAGDE AKTEN VOOR hebben deelgenomen. getrokken. Totaal. Aantal geslaagde canditaten. EXAMINATOREN. M. V T. M. V. T. M. V. T. M. V. T. M. V. T. M. V. T. KVII. Nederlandsche taal en letterkunde . 19 5 24 17 5 22 3 KVIIi. 3 2 8 2 10 11 2 13 6 3 Geschiedenis Kix. 16 3 19 16 3 19 2 8 2 10 10 2 12 6 1 8-- 8 8-- 88 1 8 3 2) . · 16 1 17 16 1 17 Aardrijkskunde . . . Kx. I Staathuishoudkunde en statistiek. . 4 19 5 24 19 5 24 , Kxi. 68 2 70 62 2 64 2 Staatsinrichting . . 3) N. 6164 58 222 146 54 200 2 Schoonschrijven Totaal . 1302 74 376 276 70 346 9 1) Onder wie 1 voor huisakte. 2) 11 2 13 11 2 13 2. 35 2 37 37 2 39 25 2 61 24 85 63 24 87 83 30 Dr. J. te Winkel. 9\ Prof. dr. A. Kluyver. Prof. dr. K. H. Th. Bussemaker. 7 Prof. dr. H. Brugmans. Prof. dr. Eng. Dubois. 9 Prof. mr. S. R. Steinmetz. Prof. dr. D. v. Embden. 11 Prof. mr. P. A. Diepenhorst. Prof. mr. H. J. Valckenier Kips. 25 Prof. mr. dr. A. A. H. Struycken. G. C. F. van der Laan. 113 PH. van Gestel. Ti. Baars. S 9 131 i 32 163 140 32 172 136 38 174 3) Van dezen werd 1 wegens bedrog weggezonden. Onder wie 5 voor huisakte. 69 Bij raadpleging van vorenstaande tabel blijkt, dat alléén voor het schoonschrijven 22 candidaten, na veel moeite te hebben veroorzaakt, eenvoudig wegbleven, soms zonder kennisgeving. De candidaten, die zich zoo lichtvaardig aangeven, schijnen niet te berekenen, dat het Rijk door hunne wijze van doen groote schade lijdt, en de Commissie veel last ondervindt. Van deze 22 waren er 15, die om een laten datum hadden gevraagd, zonder gebruik te maken van de beleefdheid der Commissie, die hun gaarne ter wille was. Het gevolg moest zijn, dat andere candidaten (173 hadden verzocht in December of zoo laat mogelijk te worden opgeroepen) moesten worden teleurgesteld en een vroegeren datum kregen dan hun lief was. Drie candidaten gaven zóó laat kennis van hun niet verschijnen, dat de examinatoren nauwelijks konden worden gewaarschuwd. Zij, die voor afschaffing van de examengelden telleen jare pleiten, mochten wel eens bedenken, dat nog ernstiger misbruik dan thans daarvan het gevolg zal zijn. Deze Commissie hoopt, dat de 1 egeering, in plaats van afschaffing, zal overwegen, de candidaten te laten betalen voor deelneming aan het examen ; dan zullen de zorgeloozen zich tweemaal bedenken. De openbaarheid de r examens dreigt bedenkelijk te worden ; het is soms niet mogelijk allen luisteraars eene plaats te geven. Bij sommige vakken bedroeg hun aantal enkele malen 20 ; de candidaat ondervindt de onaangename gevolgen van zooveel drukke belangstelling. De Commissie meent verder, wat hare algemeene opmerkingen betreft, naar de vorige verslagen te kunnen verwijzen ; met de daarin ontwikkelde bezwaren, voornamelijk ge- legen in liet ontbreken van iederen eisch van algemeene ontwikkeling voor lien, die zich voor het examen aanmelden, stemt zij volkomen in. Het stellen van zoodanigen eisch is niet alleen onmisbaar, zullen de examens voldoen aan de bevan behoorlijke leerkrachten aan hoogere burgerscholen en lichtvaardige aanmeldingen tot de examens, welke thans plaats vinden, worden tegengehouden. Ook wat de afgelegde examens zelf betreft, kan de Commissie niet beter haar indruk weergeven dan door te herhalen, wat door vorige Cominissiën aan Uwe Excellentie werd medegedeeld. Ook nu was het eene algemeene klacht der verschillende sub-comniissiën, dat vele candidaten de werken, door leen als ,,bestudeerd" opgegeven, dikwijls slechts oppervlakkig, soms nauwelijks van buiten hadden gezien, en in elk geval strekking en inhoud daarvan niet genoeg tot hun vollen eigendom hadden gemaakt, terwijl toch eene behoorlijke kennis van standaardwerken in het vak, dat men zich ter beoefening gekozen heeft, mag, ja moet worden geëischt. Met enkele hoofdwerken als grondslag van verdere studie dienen de candidaten zich allereerst volkomen vertrouwd te hebben gemaakt, waarbij eene verstandige methode van excerpeeren goede diensten kan bewijzen. Vervolgens mogen zij evenmin nalaten, door lezen en raadplegen van andere werken, belangrijke tijdschriftartikelen, enz. hunne studie uit te gymnasiën maar ook zullen idaardoor ongetwijfeld de vele doeling, waarmede ze werden ingesteld het verschaffen den en hun gezichtskring te verruimen. Ook moeten zij zich den tijd gunnen, het geleerde goed te laten bezinken, en dus vooral hun studietijd niet te kort nemen. Ook de klacht over de wetenschappelijke opstellen was dezelfde als in vorige jaren ; ze gaven meestal het bewijs van veel te weinig oefening in het stellen. Ofschoon er genoeg tijd (drie uur) voor het werk was toegestaan, vervielen zeer vele candidaten in de fout, het grootste deel van dien tijd aan eerre inleiding te besteden, en dan het eigenlijke onderwerp gehaast of schetsmatig af te handelen, ja, niet zelden het opstel onvoltooid te laten. Vele anderen gunden zich den tijd niet, vóóraf in hun geest de stof, die zij te behandelen hadden, te ordenen, en schreven maar op goed geluk neer, wat hun het eerst in de gedachte kwam, zonder op logische of overzichtelijke indeeling te letten. Herhaaldelijk ook gebeurde het, dat titel en opstel in het geheel niet bij elkander pasten. Na deze algemeene opmerkingen valt over de examens in elk der vakken afzonderlijk nog het volgende mede te deelen. Van de 22 candidaten, die voor de akte Nederlandsche taal en letterkunde geëxamineerd werden, kon aan 9 deze akte warden uitgereikt. Drie candidaten trokken zich tijdens het examen terug. Het examen in de historische grammatica was brei - bij meer dan de helft onvoldoende, niet alleen door eene te geringe kennis van bepaalde feiten, maar ook doordat de candidaten niet in staat waren, van hetgeen zij wisten een behoorlijk gebruik te maken. Daarmede staat in verband, dat ook het examen in de grammatica der hedendaagsche taal vaak te wenschen overliet. Men moet zich niet tevreden stellen niet allerlei grammatische termen van buiten te leeren, maar zich ook rekenschap geven van de beteekenis, die er aan kan worden toegekend, ook van de moeite, die het vaak kost een bestaanden term behoorlijk te omschrijven. Het spreekt vanzelf, dat men tot eene dergelijke studie beter is voorbereid, naarmate men meer algemeene ontwikkeling heeft. Eene zekere kennis van het moderne Fransch, Engelsch e n Duitsch is onmisbaar, en althans eenige bekendheid met liet Latijn zeer gewenscht. Ook leert men liet Nederlandsch taaleigen krachtiger beseffen, wanneer men het van het uitheemsche kan onderscheiden. Wanneer een candidaat geen gevoel heeft voor de grofste barbarismen in onze moderne taal, dan moet hij zeker nog wel iets leeren, voor hij die taal goed han onderwijzen. Want een leeraar moge op dit punt desnoods uit volle overtuiging toegevend zijn, in elk geval moet hij kunnen doorzien, in hoeverre het Nederlandsch den invloed van andere talen ondergaat. En zoo is bijv. op dit oog enblik eene vrij nauwkeurige kennis van liet Duitsch voor den leeraar in het Nederlandsch stellig noodig. Gemakkelijke fragmenten uit oudere schrijvers leverden voor vele candidaten geen groote inoeielijkheden . op, doch noodra er eene constructie in voorkwam, die van het hedendaagsch gebruik verschilt, bleef menigeen in gebreke. Ook werd bij bepaalde woorden het verschil tusschen eene vroegere beteekenis eis de tegenwoordige niet altijd duidelijk genoeg. beseft. Dientengevolge kwam het meer dan eens voor, dat een candidaat eene niet te moeilijke passage uit een onzer groote dichters der 17de eeuw niet behoorlijk begreep. En zulk eend, tekortkoming is zeker onvergeeflijk. De opstellen over een of ander letterkundig onderwerp waren dit jaar wat beter dan het vorige jaar. Er waren er die van stevige kennis blijk gaven, en in duidelijken, goed verzorgden. stijl geschreven waren ; maar toch waren er ook onder, die in taal en stijl veel te wenschen overlieten en daarin niet boven schooljongenswerk stonden. Aan het examen in de geschiedenis namen deel 19 candidaten, 16 mannelijke en 3 vrouwelijke. Van dezen trok zich één mannelijke candidaat tijdens het schriftelijk examen en desgelijks éen na dat examen terug. Aan het mondeling onderzoek onderwierpen zich dus 14 mannelijke en 3 vrouwelijke candidaten. Van dezen kon de gevraagde akte worden uitgereikt aan zes mannelijke candidaten en een vrouwelijke candidaat, terwijl acht mannelijke en twee vrouwelijke candi daten werden afgewezen . . Tot bijzondere opmerkingen gaf het examen dit jaar weinig aanleiding. Nog steeds onderwerpen zich personen aan dit examen, wier voorbereiding zekeronvoldoende moet worden geacht. Evenzoo moet de klacht worden herhaald, dat sommige candidaten zeer weinig de gave bezitten, duidelijk een historisch verband of een geschiedkundig vraagstuk uit te leggen ; waar het hier een onderwijs-akte met groote bevoegdheid geldt, mag met eert dergelijken eisch de hand stellig niet worden gelicht. Verwarde voorstelling en onzekere for muleering kwam ook nu, ook bij sommige geslaagden, voor. Evenzoo was het schriftelijk werk niet steeds bevredigend. Eenvoudige, duidelijke uiteenzetting van het opgegeven onderwerp kwam ook nu niet dikwijls voor ; enkele opstellen stelden door verwardheid en duisterheid hooge eischen aan de aandacht der Commissie. Ook nu deed zich het geval voor, dat een opstel niets anders was dan eene zeer breede inleiding op het eigenlijke onderwerp, dat dus in het geheel niet was behandeld. Tegenover al deze klachten kan de Commissie echter ook constateeren, dat enkele examens een aangenamen indruk maakten, en dat meermalen van ernstige studie blijk werd gegeven. Aan het examen in de aardrijkskunde werd deelgenomen door 16 mannelijke candidaten en 1 vrouwelijke candidaat. Van de mannelijke slaagden er 8 ; ook de vrouwelijke candidaat slaagde. Het aantal der afgewezenen was dit jaar betrekkelijk grooter dan het vorige. Hoewel de geslaagden thans niet minder voldeden dan het vorige jaar, moet de Commissie opmerken, dat er onder hen slechts 2 aan strengere eischen konden vol18 70 doen. De oorzaken hiervan liggen , naar het oordeel der subcommissie, in de eerste plaats in onvoldoende voorbereidende opleiding, in de tweede plaats in te eenzijdige vorming, waarbij de hulpwetenschappen verwaarloosd worden, en in de derde plaats in den te korten voor de studie beschikbaar gestelden tijd. Immers haast alle candidaten zijn onderwijzers hebben gedurende de drie, zelden vier jaren, die zij aan en de studie voor het examen wijden, feitelijk alleen de avonduren te hunner beschikking. Wel werden door eenige candidaten, hetzij aan de universiteit te Amsterdam, hetzij aan die te Utrecht, colleges in de geographie gevolgd, doch hierdoor alleen kon slechts ten deele het genoemde bezwaar worden opgeheven. Wat de examens in de staathuishoudkunde en de statistiek betreft, meent de Commissie ook ditmaal weder met nadruk te moeten wijzen op het gebrek aan algemeene ontwikkeling, dat bij vele candidaten viel te constateeren en uiteraard op den gang van het examen nadeeligen invloed moest uitoefenen. Meermalen trof het, hoe zelfs de beteeken i c van betrekkelijk eenvoudige vreemde woorden ter aanduiding van de verschillende. richtingen in de staathuishoudkunde aan de candidaten volkomen onbekend was. Ove r het algemeen waren de literatuurlijsten goed voorzien, al was daarbij niet zelden zekere eenzijdigheid van keuze te laken, of kon niet of nauwelijks bespeurd worden, dat van het gelezene ook geprofiteerd was. Wanneer dit laatste samenging met eene overmatige opgave van titels, gaf het de Commissie aanleiding tot den wenk, dat voor dezulken een dieper doordringen in de stof meer dan een zoodanig werken in de breedte gewenscht moest heeten. Ook meent de Commissie te moeten opmerken, dat door talrijke candidaten aan de geschiedenis der economie niet voldoende aandacht was gewijd, en in de toekomst dit onderdeel zeker krachtiger bearbeiding zal moeten vinden. Het schriftelijk werk was, ook waar het niet bepaald onvoldoende meest heeten, toch dikwijls - weinig bevredigend. Voor een aantal opstellen vond dit met name zijn grond in het feit, dat zij bestonden uit een aantal dilettantische uitingen, die evengoed door elk onvoorbereid lezer onzer dagbladen konden geschreven zijn. Voorts dient de Commissie nog gewag te maken van de veelszins gebrekkige wijze, waarop het paedagogisch opstel samengesteld werd. In ,steê van daarin bet paedagogisch element tot zijn recht te doen komen, werd veelal eene uitstalling van allerlei onsamenhangende wijsheid ten beste gegeven. Ten slotte bleek der Commissie ook dit jaar, dat, waarschijnlijk ten gevolge o. in. van het niet stellen van den eisch van een examengeld, niet zelden zich candidaten aan het schriftelijk en mondeling examen onderwerpen, die na afwijzing zelven toegeven, zich wel bewust te zijn geweest, dat zij nog onvoldoende voorbereid waren, en die dus van den arbeid en tijd der Commissie eenvoudig misbruik maken. Het resultaat der examens in staatsinrichting was ook dit jaar weder zeer teleurstellend. Algemeen vertoonden de antwoorden hij het mondelinge en de opstellen bij het schriftelijk examen de kenmerken van te berusten op uit het hoofd geleerde formules, niet op eigen nadenken. Ook waar op zich zelf juiste antwoorden werden. verkregen, dikwijls eerst het resultaat van langdurige ondervraging, bleek maar al te vaak, dat deze niet met redenen van wetenschap konden worden omkleed. Zeer velen candidaten bleek elk inzicht in de strekking van de quaestiën betreffende uitleggin g van grondwettelijke en wettelijke bepalingen te ontbreken ; talrijk waren zij, aan wie elk begrip van wetsuitlegging vreemd was en die zich ten eenen male onbedreven toonden in juridisch denken. De oorzaak zal wel voor een deel gezocht moeten worden in een overhaaste en onoordeelkundige methode van voorbereiding, waarbij blijkbaar van eigenlijke studie niet de minste sprake is, maar all ee n naar uit het hoofd leeren van eene reeks van gegevens wordt gestr ee fd. Let men echter op het feit, dat zeker de helft der candidaten zelfs buiten machte bleek, een eenvoudigen gedachtengan g hun geduldig schakel voor schakel voorgehouden, te volgen, dan mag zeker als niet minder werkzame oorzaak van het hoogstongunstige resultaat het vrijalgemeen voorkomende gebrek aan voldoende ontwikkeling en beschaving der candidaten worden beschouwd. En zelfs onder de candidaten, die op grond van hunne betrekkelij k volledige mededeelingen, redelijker wijze moesten worden toegelaten, waren er slechts zeer weinigen, aan wie de commissie zonder aarzelen het onderwijs in dé Staatsinrichting aan de H. B. S. zou zien toevertrouwen. De resultaten van het examen in schoonschrijven waren dit jaar iets beter dan in 1909. Toch moet de commissie de klacht van het vorige jaar herhalen, dat verscheidene candidaten onvoldoende voorbereid, zich aan het examen onderwierpen. De vaardigheid in het schetsen van een drietal sierletters in verschillende stijlen liet vaak veel te wenschen over. Ook in het gewone schoonschrift waren D iet zelden vele onvolkomenheden te constateeren. In het bordschrift en rondschrift viel eenige vooruitgang op te merken. Dat het bordschrift van verscheidene candidaten onvoldoende was, valt niet te verwonderen, als men bedenkt, dat velen zich met correspondentielessen tevreden stellen. De kennis der verschillende methoden was vaak zeer oppervlakkig. Het kwam nog te dikwijls voor, dat de candidaat wel de cahiers, maar niet de daarbij behoorende handleiding had bestudeerd. Waar eigen oordeel gevraagd werd, schoten de meeste candidaten te kort. Het bleek, dat zij slechts hadden gememoriseerd, wat hun leeraar hun gedicteerd had. Ook bij de studie van het geschiedkundig gedeelte dienen de candi daten te bedenken, dat het nalezen van een handboek niet voldoende is, maar dat de werken zelve van mannen als Pas, Perling, Rij trens e. a., dienen geraadpleegd te worden. Ten slotte meent de commissie nog in het bijzonder de aandacht te moeten vestigen op de studie der hygiëne, die --hoewel van zeer veel belang voor ieder, aan wien schrijfonderwijs wordt opgedragen door zeer vele candidaten ernstig verwaarloosd was. Meestal had men zich tevreden gesteld met algemeenheden, zonder kennis te nemen van den inhoud van voortreffelijke werken op dit gebied, zooals die van dr. Geurken, dr. van Tusschenbroek en dr. Rij trens. . 's Gravenhage, Maart 1910. Amsterdam, N amens de Commissie, K. TEN BRUGGENCATE, Voorzitter. STRUYCKEN, Secretaris. BIJLA ^.^EN. SCHRIFTELIJK WERK. Akte-examens Middelbaar Onderwijs in 1910. - 1-'ederland sche taal en letterkunde. (3 uur.) Een opstel te maken over één der volgende onderwerpen: 1. De roman van Ferguut. 2. De landjuweelen en refereinfeesten. 3. Vondel als hekeldicllter. 4. Huibert Cornelisz. Poot. 5. Johannes Rinker. 6. Multatuli's ,,Max Havelaar". (2 uur.) Behandel als voor eene klasse der middelbare school twee der navolgende onderwerpen: 71 1. Zelfstandige naamwoorden met het achtervoegsel -ier. naamwoorden het achtervoegsel Zeg hierbij uwe mening over den vorm dien men Zeg hierbij uwe meeningover den vorm vliegenier, dien men voorgesteld als van fr. aviateur. heeft voorgesteld als vertaling van fr. aviateur. 2. Bijvoegelijkekenaamwoorden, gevormd door samenBij voegelij naamwoorden, gevormd door samenstelling. 3. Hulpwerkwoorden. 4. Het grammatisch en logisch onderwerp grammatisch en logisch onderwerp. 5. Wat hebt gij op te merken over den volgenden zin: hebt gij op te merken over den volgenden "De verbluffende denkbeelden van dezen geleerde, in een ,Devrblufend kbeldnvadeznglerd,ine beslist voornamen stijl ontwikkeld, zijn van groote draagbeslist voornamen stijl ontwikkeld, zijn van groote draag.. wijilte" wij te".. de bewoning, de beteekenis der voornaamste steden: West-, bete eken is der voornaamste steden: West-, de bewoning, Mirlden- of Oost-Java. ; Noord-, Midden- of Zuid-Sumatra; Oost-Java; Noord-, :MiddenZuid-Sumatra; MiddenBorneo's \Vesterafdeeling (voor elk dezer gebieden eerst Borneo's Westerafdeeling (voor elk dezer gebieden eerst het bergland, en ook liet laagland, zoo er tijd voor is) . en ook het laagland, zoo er tijd voor is). (2 uur.) (2 Een opstel te maken over één der volgende onderwerpen: maken over één der volgende onderwerpen: 1. Op welke wijze zult gij aan de leerlingen der H. B. B. 1. Op welke wijze zult gij aan de leerlingen der School begrip van kaarten geven en hen in het gebruik daarhet gebruik daarSchool begrip van kaarten geven en van oefenen oefenen? 2. Hoe zult gij hij uwe leerlingen belangstelling wekken bij uwe leerlingen belangstelling wekken 2. Hoe zult voor de aardrijkskunde van Nederlandsch-Indië ? van N ederlandsch-Indië? voor de Geschiedenis. (3 uur.) (3 Een opstel te maken over één der volgende onderwerpen: maken over 1. Het Romeinsche Keizerrijk en het Christendom tot den Romeinsclle het Christendom tot den dood van Constantijn den Grooten. den Grooten. dood van 2. Aanleiding, voorbereiding en verloop van den derden verloop den derden Aanleiding, voorbereiding Kruistocht. 3. Polen tijdens het Koningschap van Stanislaus Ponia3. Polen tijdens het Koningschap van Stanislaus Poniatowski. 4. :Frankrijk en Italië van 1848 tot 1870. Frankrijk en Italië van 1848 tot 1870. 5. De Regeering van Karel V in de Nederlanden. V in de Nederlanden. Regeering 6. :Moederland en Nederlandsch-Indië van 1814 tot 1854. 6. Moederland en N ederlandsch-Indië van 1814 tot 1854. (2 uur.) Een opstel te maken over één der volgende onderwerpen: maken over 1. Hoe stelt gij u voor, de Oude Geschiedenis in de laagste u voor, de Oude Geschiedenis de laagste klassen van eene H. B. School te behandelen P eene H. B. School te behandelen? klassen 2. Vergelijk eenige historische schoolatlassen met elkander. eenige historische schoolatlassen met elkander. Staathuishoudkunde en Statistiek. Staathuishoudkunde en Stat1stiek. (3 uur.) Een opstel te maken over één der volgende onderwerpen: der volgende onderwerpen: 1. Het bevolkingsvraagstuk. bevolkingsvraagstuk. 1. 2. Bedrijfsvormen in den landbouw (productiviteit, ontont2. Bedrijfsvormen in den landbouw wikkelingsgang, overheidsbemoeiing). overheids bemoeiïng). 0. Individualistische en socialistische elementen in de de 3. Individualistische en socialistische elementen volksh uishouding' . volkshuishouding. 4. Verschilpunten tusschen het stelsel van Marx en dat 4. Verschilpunten tusschen het stelsel van Mal'x en dat van Lassalle. LassalIe. (2 uur.) (2 Een opstel te maken over één der volgende onderwerpen: maken over één der volgende onderwerpen: 1. Hoe zoudt gij, onderwijs gevende aan eene H. B. onderwij s gevende aan eene H. B. 1. Hoe zoudt School, de kenmerken schetsen der verschillende richtingen verschillende richtingen School, de kenmerken schetsen in de staathuishoudkunde in de staathuishoudkunde? 2. Wat zoudt gij uwen leerlingen omtrent hedendaagsche 2: Wat zoudt gij uwen leerlingen omtrent hedendaagsche sociale kwesties mededeelen ? kwesties mededeelen? , I AardriJlLskunde. Aardrijkskunde. (3 uur.) Een opstel te maken over één der volgende onderwerpen: Eenopstlmakvr 1. Licht het wetenschappelijk nut van geographische reinut van geographische reizen eenige voorbeelden verschillende tijden. zen toe aan eenige voorbeelden uit verschillende tijden. 2. Schets den invloed van den mensch op de gesteldheid den mensch op de gesteldheid Schets den invloed grond. de flora en de fauna (in het algemeen of van van den grond, de flora en de fauna (in het algemeen of van een bepaald land). een bepaald ~ VPTQ'p,liik ,vestelijk Nederland en wp,.dp,liik: RplO'iii_ P,H wPRiPl i k Vprceiii k westelijk 4. Schets de ontwikkeling en de verspreiding der Nederde verspreiding der N eder4. Schets de ontwikkeling landsche in verband met de plaatselijke gesteldheid landsche industrie in verband met de plaatselijke gesteldheid (physische en sociale factoren) . en sociale factoren). 5. Omschrijf den invloed der physische gesteldheid van physische gesteldheid van 5. Omschrijf uen invloed Borneo en van Aziaten en de exploiBorneo en Sumatra op de vestiging van Aziaten en de exploidoor Europeanen. tatie door Europeanen. 6. Beschrijf van een der volgende gebieden: de bodemgeeen der volgende gebieden: de bodemge6. steldheid, de natuurlijke plantbekleeding, den inlandsehen steldheid, de natuurlijke plantbekleeding, den inlandschen en den Europeeschen landbouw (voor zoover van beteekenis), den Europeeschen landbouw (voor zoover van beteekenis), . Staatsinrichting. Staatsinrichting. (3 uur.) (3 Een opstel te maken over één der volgende onderwerpen: maken over 1. Geef eene heschrij ving van de bronnen van het Nederhet N eder1. Geef eene beschrijving van landsch Staatsrecht en van hare onderlinge verhouding. van hare onderlinge verhouding. landsch 2. :Maak eene vergelijkend e beschouwing tusschen het 2. Maak eene vergelijkende beschouwing tusschen het centrale gezag in het Rijk in Europa en dat in Oost-Indië. Europa en dat in Oost-Indië. centrale gezag in het Rijk 3. Artikel 150 der Gemeentewet. 150 der Gemeentewet. 3. (2 uur.) 1. Ontwikkel voor uwe leerlingen de beteekenis van het 1. Ontwikkel voor uwe leerlingen de beteekenis van het heginsel, d at de vergaderingen der vertegenwoordigende beginsel, dat de vergaderingen der vertegenwoordigende lichamen openbaar zijn, en laat hun zien, in hoever dat bezien, hoever dat belichamen openbaar zijn, en laat ginsel in ons land toepassing vindt. toepassing vindt. ginsel 2. Hoe zoudt gij het onderwerp der administratieve rechtonderwerp recht2. Hoe zoudt gij spraak bij uwe leerlingen inleiden spraak bij leerlingen inleiden? BIJLAGE N. VERSLAG DER. COMMISSIE, in 1910 belast met liet afnemen van de examens voor de akten van bekwaamheid tot het geven van middelbaar onderwijs in het handteekenen en de perspectief, in het rechtlijnig teekenen en de perspectief en in het boetseeren. ontraden ; 13 trokken zich hierop terug, terwijl aan 16 candidaten de akte kon worden uitgereikt. Voor de akte 0 (boetseeren) hadden zich aangemeld 5 heeren. Na afloop van het eerste gedeelte werd aan één het verder deelnemen aan het examen ontraden, die zich daarop terugtrok, terwijl aan 4 candidaten de akte kon worden uitVoor de akte M' (handteekenen en de perspectief) hadden zich 29 dames en 71 heeren aangemeld. Drie dames en 6 heeren namen niet aan het examen deel. Na afloop van het lste gedeelte werd aan 9 dames en 25 heeren verdere deelname aan het examen ontraden ; 8 dames en 24 heeren trokken zich hierop terug, terwijl aan 13 dames en 33 heeren de akte kon worden uitgereikt. Ten opzichte van het examen M2 . heeft de Commissie de eer het volgende mede te deelen. Beschrijvende meetkunde. vereikt. Aan Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken. De Commissie, benoemd bij ITwer Excellentie's beschikking van 7 Juni 1910, n°. 3383', afd. H. M. 0., zitting houdende te Rotterdam, was samengesteld als volgt: lid en voorzitter: H. J. de Groot, inspecteur van het middelbaar onderwijs te 's Gravenhage ; in lid en ondervoorzitter: dr. J. Cardinaal, hoogleeraar aan de Technische Hoogeschool te Delft ; leden: j. Bubberman, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool en aan de burgeravondschool te Leeuwarden ; A. R. Cohen, leeraar aan de Rijksnormaalschool voor teekenonderwijs te Amsterdam ; P. Doorn, directeur der ambachtsschool en der avondteekenschool te Haarlem ; H. Ellens, directeur der Rijksrietvlechtschool te Noordwolde ; H. C. Grosjean, leeraar aan de kweekschool voor machinisten en aan de avondschool voor handwerkslieden te Amsterdam; G. N. Itz, hoogleeraar aan de Technische Hoogeschool te Delft · J. Kuyper, hoofdleeraar aan de Academie van beeldende kunsten te 's Gravenhage; H. Luns, hoofdleeraar aan de Academie van beeldende kunsten en technische wetenschappen te Rotterdam; W. C. A. Ridderhof, hoofdleeraar aan de school van het Genootschap ,,Mathesis Scientiarum Genetrix" te Leiden ; H. Rozenbeek, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool en directeur der avondschool voor ambachtslieden te Heerenveen ; P. H. Pomes, directeur der ambachtsschool te Zierikzee. A lgemeene medepee lingen. Op voorstel van den voorzitter werd, bij acclamatie, tot secretaris benoemd de heer P. Doorn. De examens werden afgenomen in het gebouw van de Academie van beeldende kunsten en technische wetenschappen te Rotterdam, van 25 Juli af tot en met 3 September 1910. Voor de akte M 2 . (rechtlijnig teekenen en de perspectief) hadden zich aangemeld 45 candidaten, van wie 3 niet opkwamen. Na afloop van het 1 ste gedeelte van het examen werd aan 14 candidaten het deelnemen aan het 2de gedeelte De uitkomsten van het examen in dit vak waren als volgt: Aantal malen toegekend voor: Cijfers. mondeling. teekening. 0 2 1 1 2 3 3 1 3 4 5 4 1 5 6 6 3 4 6 12 7 8 6 5 3 4 9 1 0 10 Hoewel de uitslag dus gunstig mag worden genoemd was de oplossing van het vraagstuk in axonometrische projectie dikwijls langs omslachtig en en onnauwkeurigen weg verkregen. De wij ze van uitdrukken liet bij vele candidaten te wenschen over. f PerspectieI. Voor dit onderdeel van het examen werden de volgende cijfers toegekend. Aantal malen toegekend voor: Cijfers. mondeling. teekening. 0 1. 1 2 2 1 3 6 1 4 4 5 5 8 5 4 6 2 4 7 8 8 3 3 2 9 1 0 10 0 6 vrijst. 73 De opmerking bij de beschrijvende meetkunde gemaakt omtrent de wijze van uitdrukken kan hier worden herhaald. Ook ontbrak het vele candidaten aan de noodige kennis van de eenvoudigste grondconstructies. Ornament-compositie. Kopie naar plaat, teekening naar gegeven schets. Bij dit gedeelte van het examen gaven slechts weinig candidaten blijk van voldoende voorbereiding. Het styleeren en samenstellen van plant-motieven tot een bruikbare versiering in verband met bouwkundige elementen of ten dienste van een of ander tak van kunsthandwerk, leverde weinig bevredigende resultaten, hetgeen zeker moet worden toegeschreven aan onbekendheid zoowel met materiaal als techniek in vakken van toegepaste kunst. Voldoende kennis van goede, eenvoudige, historische lettervormen was bij weinig candidaten aanwezig. Bij het detailleeren van op reductie geteekende en ontworpen versieringen bleek meermalen, dat vele candidaten zich eene versiering op de gewenschte afmetingen, in overeenstemming met materiaal en techniek niet konden voorstellen. De volgende cijfers werden toegekend: Aantal malen toegekend. Cijfers. 0 1 0 2 4 3 9 4 7 5 9 6 4 7 2 8 6 9 0 10 6 vrijst. Stijl- en ornamentleer. Als onderwerp voor de kopie naar plaat was genomen een hoek van een tafel met poot. Gevraagd werd de gegeven schets op dezelfde schaal over te brengen en daarna door arceeringen met inkt de eigen- en slagschaduwen aan te brengen. Uit de toegekende cijfers blijkt, dat bij ongeveer de helft der candidaten de vaardigheid om op eenvoudige wijze een profileering zonder relief ornament . door middel van arceeren weer te geven, onvoldoende moest worden geoordeeld. Voor de teekeningen naar gegeven schetsen was tot onderwerp gekozen een eenvoudig geveldetail met dak en dakvenster. Deze opgaven waren, met weglating der constructies, in hoofdlijnen gegeven. Verlangd werd naar de gegeven schetsen uitgewerkte teekeningen in potloodlijnen te vervaardigen op MO der ware 10 grootte. Uit de toegekende cijfers blijkt, dat slechts door twee candidaten teekeningen vervaardigd waren waaraan de praedieaten ,,goed" en ,,zeer goed" konden worden toegekend", terwijl meer dan de helft van het aantal candidaten werk leverde, dat van zeer geringe teekenvaardigheid getuigde, en dat bovendien de duidelijke kenmerken vertoonde van een belangrijk te kort aan constructieve kennis en architectonische ontwikkeling. Hoewel de resultaten van het mondeling examen in bouwkunde over het algemeen gunstiger waren dan die van het schriftelijk gedeelte, zoo bleek toch ook hierbij duidelijk, dat vele candidaten de gewenschte vaardigheid in het schetsen op het zwarte bord misten en dikwijls blijken gaven van onvoldoende kennis van vorm en constructie. De volgende cijfers werden toegekend: , Cijfers. Wat het onderzoek in dit onderdeel van het examen betreft, moet opgemerkt worden, dat de kennis van de in ons land nog voorkomende bouwwerken uit de laatste 3 eeuwen, hoogst zelden voorkwam. Zelfs kwam het meermalen voor, dat de candidaten onbekend waren met de monumenten van bouwkunst in de stad hunner inwoning. De kennis van den inhoud onzer musea op het gebied der ethnografie en handwerkskunst in de hoofdsteden van ons land was zeer gering. bij Het teekenee op het zwarte bord was bij vele candidaten zeer onvoldoende. Dit kwam vooral uit, wanneer gevraagd werd een besproken vorm, zij het ook in groote trekken, aanschouwelijk te maken. Tevens is het opmerkelijk, dat de meeste candidaten bijna uitsluitend studeeren naar prentaf beeldingen, terwijl kennis van de graphische en hedendaagsche reproduceerende kunsten zeer gering was. Het vermogen in het onderscheiden en bepalen van stijlperioden in het ornament in natura, bleek bij vele candidaten uiterst zwak. De volgende cijfers werden toegekend: Aantal malen toegekend voor: Cij f ers. stijl- en orn.-leer. gesch. bouwst. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Aantal malen toegekend. kopie teekening terminologie. naar plaat. naar schets. bouwk. 0 0 0 3 0 0 0 3 4 12 8 2 9 15 6 14 8 4 3 2 9 1 1 2 1 1 1 1 U 0 Werktuigkundige teekening. 0 0 6 2 5 4 6 1 0 0 0 0 4 2 ^ ^ De te vervaardigen werkstukken bestonden in : a. het maken van een teekening van een deel van een tandheugel en van een stuk van het bijbehoorende kamwiel, waarvan steek en aantal tanden gegeven waren maar waarbij de candidaat in de keuze van den tandvorm was vrij gelaten. b. het maken van een werkteekening van een stoomafsluiter waarvan alle details met ingeschreven maten in axonometrische projectie waren gegeven. Omtrent het geleverde werk valt op te merken, dat slechts enkele candidaten het juiste begrip van de lijn van aanraking hadden, terwijl velen vrij grove fouten in de constructie van den tandvorm hadden gemaakt. De wijze waarop de teekening van den afsluiter was uitgevoerd, liet bij velen te wenschen over, hoewel het juiste begrip, van het toestel bij de meeste candidaten wel aanwezig was. 5 5 1 0 0 Bij het onderzoek in . de terminologie der werktuigkunde gaven sommige candidaten blijk bevredigend te hebben gewerkt, hoewel de kennis van velen toch nog zeer gering was ; vaardigheid om op het zwarte bord te schetsen was bij de meeste candidaten afwezig. Ook nu bleek het weer, dat het terrein waarop de candidaten zich bij hun studie bewegen, zeer beperkt blijft. Een voldoende omschrijving van de inrichting van verschillende pompen kon slechts door weinigen gegeven worden. 19 74 De volgende cijfers werden toegekend: Cijfers. Aantal malen toegekend voor: terminologie teekening : werktuigkunde: 1 0 0 2 1 0 3 1 4 4 12 5 5 13 9 6 12 8 7 1 `' N 8 1 0 9 0 0 10 0 0 Methodologie. De volgende cijfers werden toegekend: Cijfers. Aantal malen toegekend. 1 1 2 4 3 5 4 4 5 7 6 2 7 8 8 9 9 2 10 0 Ornament-compositie en stijl- en ornamentleer. De bekendheid met de leerstof voor het lijnteekenen op de verschillende soorten van scholen was over het algemeen voldoende. Bij vele candidaten liet het schriftelijk werk, wat betreft taal en stijl, veel te wenschen over. Ook de schetsen, als toelichting bij de opstellen verlangd, waren dikwijls zeer onvoldoende en gebrekkig. De volgende cijfers werden toegekend: Cijfers. Aantal malen toegekend. 0 1 2 0 3 0 4 2 5 11 6 10 4 7 8 1 9 0 10 0 Betreffende het examen AP heeft de Commissie de eer het volgende mede te deelera : Perspectief. Hetgeen omtrent deze examens is medegedeeld ten opzichte van de candidaten voor M 2 geldt ook voor dit examen. Echter verdient nog vermelding, dat de vrouwelijke candidaten vrij algemeen eene zekere geringschatting betoonden voor de historische producten der textielkunst. De volgende cijfers werden toegekend: Cijfers. Aantal malen toegekend voor: teekening. gesch. bouwst. stijl- en orn.-leer. 1 0 0 0 2 1 0 0 3 6 6 3 4 23 4 2 20 5 21 13 28 6 16 25 5 7 6 9 8 0 3 3 9 0 0 0 0 10 0 0 6 vrijst. Ontleedkunde. De volgende cijfers werden toegekend: Cijfers. Aantal malen toegekend voor: teekening. mondeling. 1 1 1 8 2 5 10 4 3 4 18 4 5 13 8 6 12 11 7 10 8 8 10 9 4 9 2 0 10 0 4 vrijst. 2 vrijst. Uit deze cijfers blijkt, dat de stand van de kennis der candidaten vrij bevredigend kan worden genoemd. De wijze waarop de candidaten hunne gedachten uitdrukten was echter dikwijls gebrekkig, terwijl velen een onvolledig inzicht hadden in de eigenschappen van regelmatige lichamen. De perspectief van den bol was door vele candidaten onvoldoende bestudeerd. Projectieleer. Bij het mondeling examen in dit vak bleek, dat verschil lende candidaten onvoldoende waren voorbereid, voornamelijk wanneer bij de studie niet voortdurend was gebruik gemaakt van het skelet en goede gipsmodellen. Van de vervaardigde teekeningen waren die van het spierbeeld in de meeste gevallen beter dan die van het proportiebeeld met daarin passende geraamte. Vele candidaten hadden weinig vaardigheid in het juist weergeven van den uitwendigen vorm van het menschbeeld, een gevolg van het te weinig teekenen naar de natuur en naar goede gipsbeelden. De volgende cijfers werden toegekend: Cijfers. Aantal malen toegekend voor: mondeling. prop. beeld. anat. onderd. 1 1 0 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 5 7 22 14 4 0 0 0 2 1 6 14 17 11 1 2 0 1 2 4 5 9 14 3 5 5 6 Teekening wandplaat, stilleven, ornament naar pleister, kop en zwartbord. De opmerkingen gemaakt voor de beschrijvende meetkunde voor M2 en die bij de perspectief voor M' en M 2 gelden ook voor dit onderdeel van het examen. De volgende cijfers werden toegekend: Cijfers. Wandpi. Stilleven. Pleisterorn. Kop. Zwartbord. 0 0 1 0 0 0 2 1 0 0 0 2 4 3 9 4 3 2 4 26 15 15 11 13 5 26 25 30 24 22 6 23 33 35 42 33 8 8 7 7 9 11 8 2 3 2 3 1 9 1 0 0 1 0 10 0 0 0 0 0 75 Een der candidaten trok zich terug en maakte alleen teekecandidaten trok zich terug en maakte alleen teekening naar plaat, zwartbord en kop. naar plaat, zwartbord en kop. De volgende onderwerpen moesten door de candidaten gevolgende onderwerpen moesten door candidaten geworden. teekend warden. Wandplaat. Wandp laat. bleek herhaaldelijk terwijl de dikwijls onhandige wijze van dikwijls onhandige wijze van bleek herhaaldelijk terwijl uitvoering getuigde van te weinig voorbereiding. van te weinig voorbereiding. uitvoering Methodologie. Een gedeelte van de beschildering eener Italiaansche Een gedeelte van de beschildering een er Italiaansche faïence vaas. faïence vaas. De uitkomsten van dit examen waren niet bijzonder beDe uitkomsten van dit examen waren niet bijzonder bevredigend. Kleur en penseelbehandeling lieten nog al te wenschen over. penseelbehandeling lieten nog al te wenschen over. Stilleven. Stilleven. De uitkomsten van het mondeling examen waren meer bemondeling examen waren meer De uitkomsten vredigend dan die van het schriftelijke, zoodat de betrekkevan het schriftelijke, zoodat de betrekkevredigend dan lijk gunstige eindcijfers, hoofdzakelijk een gevolg waren van eindcijfers, hoofdzakelijk een gevolg waren een behoorlijk afgelegd mondeling examen. enbhorlijkafgdmnex. schriftelijk gedeelte waren, wat inDe resultaten van het schriftelijk gedeelte waren, wat inDe resultaten van houd en vorm betreft, daarentegen minder gunstig. gunstig. houd en vorm betreft, De volgende cijfers werden toegekend: cij fers werden De Cijfers. 1 Aantal malen toegekend: Aantal malen toegekend: Over een laag tafeltje was een zij den draperie gelegd ; Over een laag tafeltje was een zijden draperie gelegd; daarop stond een globe, die op een voetstuk met drie gebogen die op een voetstuk met drie gebogen pooten rustte waartegen ter rech ter- en linkerzij de een pooten rustte en waartegen ter rechter- en linkerzijde een het tafeltje opengeslagen boek lag. Tegen het midden van het tafeltje opengeslagen boek lag. Tegen het midden stond een ovale gedreven koperen schotel. ovale gedreven koperen schotel. stond De resultaten waren vrij bevredigend en gaven geen aanwaren vrij bevredigend en gaven geen aanDe leiding tot bijzondere opmerkingen. tot bijzondere opmerkingen. Reliefornament. Relie f ornament. Een vroeg-Gotisch kapiteel. vroeg-Gotisch kapiteel. examen waren al gunstig. De uitkomsten van dit examen waren nog al gunstig. uitkomsten van Slechts aan een betrekkelijk gering aantal candidaten beaantal candidaten Slechts aan een betrekkelijk hoefde een beslist onvoldoend cijfer te worden toegekend. onvoldoend cijfer te worden toegekend. hoefde of fragment van het menschelijle tichaam. Kop of fragment van het menschelijk lichaam. Kop van de ,,Mozes" van Michel Angelo. De candidaten de "Mozes" van Michel Angelo. De candidatell Kop gedeelte van het examen toonden over het algemeen bij toonden over het algemeen bij dit gedeelte van het examen te weinig bedrevenheid. weinig bedrevenheid. de détails van den kop goed Slechts enkele waren in staat de détails van den kop goed Slechts enkele waren in en te modelleeren. te teekenen en te modelleeren. Zwa-rtbordteekenen. Zwartbordteekenen. 0 0 1 1 4 12 31 7 9 8 0 9 0 10 0 Wat het examen 0 (boetseeren) betrelt, kan de Commissie examen betreft, kan de Commissie practisch gedeelte, ook wat de teekening mededeelen, dat het practisch gedeelte, ook wat de teekening mededeelen, dat van het ornament betreft, zeer bevredigend was. ornament betrelt, zeer bevredigend was. van Hetgeen omtrent de ontleedkundige kennis en stijl- en Hetgeen omtrent de ontleedkundige kennis en stijl- en candidaten voor M ornamentleer is medegedeeld omtrent de candidaten voor MI' ornamentleer is medegedeeld omtrent en M2, geldt ook voor dit examen. ook voor examen. en M2, 2 3 4 5 6 's Gravenhage Haarlem , September 1910. September 1910. Namens de Commissie, Namens de Iedere groep van 8 candidaten had de vrije keuze uit drie groep van candidaten had vrije keuze drie Qpgegeven onderwerpen. opgegeven onderwerpen. de groote beteekenis dit gedeelte van Blijkbaar wordt de groote beteekenis van dit gedeelte van het examen te veel onderschat. Gebrek aan vormenkennis examen te veel onderschat. Gebrek aan vormenkennis H. J. DE GROOT, Voorzitter. J. DE GROOT, Voorzitter. P. DOORN, Secretaris P. DOORN, Secretaris BIJLAGE O. BIJLAGE 0. VERSLAG VAN DE COMMISSIE, ge1910 VAN DE COMMISSIE, in 1910 belast gehet afnemen der akte-ercamens in de weest weest met het afnemen der akte-examens in de Fransche taal lager onde1'wijs en middelbaar Fransche taal - lager onderwijs en middelbaar onderwijs, A en in de Italiaansche taal, onderwijs, akte A - en in de Italiaansche taal, naar aanleiding van de Koninlcli;J?w bcsludcn van naar aanleiding van de Koninklijke besluiten van October 1884 n°. .216), .2 FebruaJ'i 14 October 1884 (Staatsblad n° . 216), 2 Februari 1864 (Staatsblad n°. 8) en 11 October 1869 (StaatsnO. en 11 October 1869 156). blad n°. 156) . Aan Excellentie den Binnenlandsche Zijne Excellentie den Minister van Binnenlan dsche Zaken. . Commissie, door Uwe Excellentie belast met de akteDe Commissie, door Ewe Excellentie belast met de akte(lager onderwijs en middelbaar examens in examens in de Fransche taal (lager onderwijs en middelbaar de ltaliaansche taal, heeft de eer, onderwijs, akte A) en onderwijs, akte A) en in de Italiaansche taal, heeft de eer, doen van hare werkzaamheden. verslag verslag te doen van hare werkzaamheden. 31 Mei 1910, n°. 3862r, afdeeling Volgens beschikking van 31 Mei 1910, n°. 38621, afdeeling Volgens H. M. 0., was zij samengesteld uit de volgende leden: prof. M.O., was zij samengesteld uit de volgende leden: prof. dr. J. J. Salverda de Grave, voorzitter; A. Sunier en P. dr. J. J. Salverda de Grave, voorzitter ; A. Sunier en P. Werkman, ondervoorzitter; G. C. C. Bethe, J. E. Th. Werkman, ondervoorzitter ;G. C. C. Bethe, J. Bitter, E. Th. Borlé, E. Boulan, A. Bourquin, H. 1. Houben, M. HoBorlé, E. Boulan, A. Bourquin, H. F. I. Houben, M. Hovingh, A. D. Leeman, S. A. Leopold, I. Mauritz, J. A. H. vingh, A. D. Leeman, S. A. Leopold,1. Mauritz, J. A. H. Mettrop, E. E. H. Ribbei'gh, J, Rode, dr. K. Mettrop, E. E. J. H. Ribbeigh, J. F. Rode, dr. K. Sneyders A. Stille, W. H. Stregels, P. Valkdf' Vogel, dr. J. M. de Vogel, dr. J. M. Th. A. Stille, W. H. Stregels, P. ValkJ. Berdenis van Berlekom, dr. M. E. Loke, hoff, hof f, mej. J. Berdenis van Berlekom, mej. dr. M. E. Loke, mej. J. P. W. Rijke; en uit plaatsvervangende leden: mej. J. P. W. Rijke ; en uit de de plaatsvervangendeleden: J. Corbeau, S. Beenhakker, dr. C. de Boer, R. Borggreve, L. J. Corbeau, Beenhakker, dr. C. de Boer, R. Borggreve, P. J. C. E. Douwes Dekker, F. E. G. C. Doucet, A. J. Fehr G. C. Doucet, A. Fehr P, J. C. E. Douwes Dekker, F. jr., P. de Geus, F. Kohly, F. '\V. Leeman, W. van der Molen, jr., P. de Geus, F. Kohly, F. W. Leeman, W. van der Molen, H. Straub, mej. M. L. Boccard, mej. E. Caffarelli, mevrouw Straub, mej. M. L. Boccard, mej. E. Caffarelli, mevrouw M. A. du Crocq--van der Burg, mej. F. Jeronimus en M. A. du Crocq-van del' Burg, mej. F. Jeronimus en Walch-Mensink. mevrouw W. Walch--Mensink. mevrouw Alle plaatsvervangende leden hebben gedurende korter of gedurende korter of Alle plaatsvervangende leden langer tijd aan het werk der commissie deelgenomen. tijd aan het werk der commissie deelgenomen. I ! I 1. Lager onderwijs, Fransche taal. I. Lager onderw?(js, Fransche taal. Aan deze examens isis deelgenomen door bovenvermelde Aan deze examens deelgenomen door bovenvermelde leden en plaatsvervangende leden, uitgezonderd de heerera leden en plaatsvervangende leden, uitgezonderd de heeren Salverda de Grave, Bourquin, Houben, Sneyders, de Vogel, Salverda de Grave, Bourquin, Houbon, Sneyders, de Vogel, en CaÏfarelli. Douwes Dekker en de dames Loke, Rijke en Caffarelli. Douwes Dekker en de James Loke, De beide voorloopige vergaderingen zijn gehouden op 19 voorloopige vergaderingen zij n gehouden op 19 De J uni en 3 Juli. In dede eerste dier bij eenkomsten werd dr. Juni en 3 Juli. In eerste dier bijeenkomsten werd dr. Stille tot secretaris benoemd, terwijl door den voorzitter de secretaris benoemd, door den voorzitter de Stille heer Stregels als adjunct-secretaris werd aangewezen. Stregels als adjunct-secretaris werd aangewezen. Ook ditmaal werd door alle candidaten op denzelfden dag, candidaten op denzelfden dag, Ook ditmaal werd door en wel op Maandag 18 Juli, het schriftelijk werk gemaakt. het schriftelijk werk gemaakt. en wel op Maandag 18 Dit bestond uit drie proefstukken: een vertaling van het drie proefstukken: een vertaling van het Dit bestond Nederlandsch in het Fransch, waarvoor 14 uur tijd werd gewaarvoor lï tijd werd geNederlandsch in Fransch in het N ederlandsch geven; ; een vertaling van het Fransch in het Nederlandsch geven een vertaling van (ll uur) en het oplossen in eenige volzinnen, van een veertigeen veertig(12. uur) en het oplossen in eenige volzinnen, tal moeilijkheden op het gebied van taaleigen, vormleer en moeilijkheden op gebied van taaleigen, vormleer en zinsbouw. Het schriftelijk examen is ook ditmaal, wegens het groot Het schriftelijk examen is ook ditmaal, wegens het groot aantal candidaten, niet in 7 maar in 88verschillende plaatsen niet in 7 maar in verschillende plaatsen 's Gravenhage (onder leiding, als voorafgenomen en wel: te 's Gravenhage (onder leiding, als voorden heer Salverda de Grave), te Amsterdam (voorzitter, van den heer Salverda de Grave), te Amsterdam (voorzitter de heer Rode), te Rotterdam (voorzitter de heer Suheer Rode), te Rotterdam (voorzitter de heer Suzitter nier), te Nijmegen (voorzitter de heer Sneyders de Vogel), te te Nijmegen (voorzitter de heer Sneyders de te I Breda (voorzitter de heer Bethe), te Tilburg (voorzitter de Breda (voorzitter de heer Bethe), te Tilburg (voorzitter de heer A. D. Leeman), te Zwolle (voorzitter de heer Stille) en Stille) en D. Leeman), te Zwolle (voorzitter Groningen (voorzitter de heer Werkman). te Groningen (voorzitter de heer Werkman) . Ewe Excellentie ziet, dat deze Commissie geen rekening U we Excellentie ziet, dat deze Commissie geen rekening heeft gehouden met de door de Commissie van 1909 uitgede door de Commissie 1909 uitgeheeft gehouden sproken wensch om Tilburg als centrum te vervangen door sproken wensch om Tilburg als centrum te vervangen door Ttrecht. De oorzaak hiervan is geenszins, dat zij het met rtrecht. De oorzaak hiervan is geenszins, dat zij het met eens zijn; daar; zij heeft deze verandering niet eens zou zijn ; verre van daar ; zij heeft deze verandering nu er, door den veranderden datum echter gemeend, dit jaar, nu er, door den veranderden datum echter gemeend, der A-examens, reeds zooveel wijzigingen in de organisatie de organisatie der A-examens, reeds zooveel wijzigingen der examens moesten worden gebracht, deze tot een minimum worden deze tot een te moeten beperken. temonbprk. De leiding dézer examens is door den voorzitter opgedragen dézer opgeclrag'en .lan de beide ondervoorzitters tot den 4den Augustus en na beide ondervoorzitters tot den 4den Augustus en na fan dien datum aan den ondervoorzitter P. Werkman. den ondervoorzitter P. \Verkman. dien schriftelijk werk, die geduurd heeft De correctie van het schriftelijk werk, die geduurd heeft correctie van van 19-30 Juli, was voor elk der beide vertalingen opge- van19-30Juli,wsorekdbvtalingopeeen sub-commissie van leden. Deze splitsten dragen aan een sub-commissie van 7 leden. Deze splitsten dragen zich weder op haar beurt, enen als voorzittersdier onderlVeder op haar beurt, als voorzitters dier ondorafdeelingen traden op de heeren Rode Borlé, Mauritz en af deelingen traden op de heeren Rode Borlé, Mauritz Bitter. De correctie der spraakkunstige oefeningen is verBitter. De correctie der spraakkunstig'3 oefeningen is verricht door deze beide comlllissiën dagelijks gedurende een door deze beide commissiën dagelijks gedurende een half uur. Na afloop der correctie werd aan alle candidaten,.. Na afloop der correctie werd aan alle candidaten half te gelijk met hun oproeping voor het mondeling examen, te gelijk met hun oproeping voor het mondeling examen, de door hen behaalde cijfers, onder mededeeling gedaan van de door hen behaalde cij f ers, onder mededeeling gedaan bijvoeging voor diegenen, die voor geen enkel der drie proefvoor geen enkel proerdiegenen, stukken een voldoend cijfer verkregen hadden, of onder wier of onder wier stukken een voldoend cijfer verkregen cijfers een 0 cij lers een 0 of een 1 voorkwam, dat hun kans van slagen een 1 voorkwam, dat hun kans van slagen ,,vervallen" or "gering geworden" was. "vervallen" of ,,gering geworden" was. Een dergelijke dergelijke 56 mannelijke en 31 vrouwekennisgeving werd gezonden aan 56 mannelijke en 31 vrouwedeze onderwierpen zich toch het lij ke candidaten. Van deze onderwierpen zich toch aan het lijke candida ten. examen twee vrouwelijke candidaten ; deze zijn beiden examen twee vrouwelijke candidaten; deze zijn beiden afgewezen. en met 27 Augustus hebben de mondelinge Van 1 tot en met 27 Augustus hebben de mondelinge 1 examens plaats gehad, in de lokalen van de societeit ,,de examens plaats gehad, in de lokalen van de gocieteit "de Vereeniging" te 's Gr. avenhage het aantal candidaten, dat dat ·\Tereeniging" te Gravenhage; ; het aantal per dag geëxamineerd werd, was 28. geëxamineerd werd, was 28. per De eindvergadering had plaats op 28 Augustus. op 28 Augustus. De eindvergadering 1909 gegeven De vingerwijzingen, door de Commissie van 1909 gegeven door de Commissie aan het adres van toekomstige candidaten, met betrekking adres van toekomstige candidaten, lllet betrekking aan tot hun wenschen voor een bepaalden examendag, enz., hebwenschen examendag, enz., hebgedragen. ben goede vruchten gedragen. ben goede De indeeling' van mondeling examen was gelijk aan De indeeling van het mondeling examen was gelijk aan die van het vorige jaar: 10 minuten voorbereiding van den vorige jaar: 10 minuten voorbereiding van den die van te lezen tekst, 10 minuten lezen, onderzoek naar de uitspraak onderzoek naar uitspraak lezen tekst, 10 van den candidaat en bespreking van die uitspraak, 10 van den candidaat en bespreking van die uitspraak, 10 minuten spreken (grootendeels over de lectuur van den candivan den candidaat) ter beoordeeling van de vaardigheid, 15 minuten daat) ter beoordeeling van de vaardigheid, 15 minuten syntaxis, 10 minuten vertaling en 20 minuten vormleer en en 20 minuten vormleer en syntaxis, 10 minuten jaar werden de candidaten uitgenoodigd taaleigen. Ook dit jaar werden de candidaten uitgenoodigd taaleigen. Ook van buiten kenden, op te zeggen. een gedicht, dat zij van buiten kenden, op te zeggen. een gedicht, examen wederom van Romain Bij het examen is wederom gebruik gemaakt van Romain Bij Kalbris van Hector Malot, terwijl voor de mondelinge verKalbris van Hector :M:alot, terwijl voor de mondelinge vertaling stukken uit de fragmenten van Contemporains van E. stukken de fragmenten van Contemporains van E. Boulan, die in het rapport van 1909 werden medegedeeld, Boulan,diehtrpv190wednmgl, aan de candidaten werden voorgelegd. candidaten werden voorgelegd. aan Het aantal der aanvankelijk ingeschreven candidaten en der aanvankelijk ingeschreven candidaten en Het van hen, die aan de beide deelen van het onderzoek of alleen aan de beide deelen van het onderzoek alleen van hen, aan het schriftelijk examen hebben deelgenomen, vindt Uwe examen hebben deelgenomen, vindt Ewe aan tabellen: Excellentie opgegeven en samengevat in de volgende tabellen: Excelntiopgvsametindvolg 77 77 T ABEL 1. TABEL 1. he t mon de ling n deelgenom en. ~~ GEVRAAGDE AKTE GEVRAAGDE AKTE VAN VAN BEKWAAMHEID. BEKWAAMHEID. het schriftelij k ten teruggetrok- corre ctie van schrifte lij k werk ;getrokken. ,-< ..., :~8 t::bD Q)Q) ~s '"" ;.....; '= Q) o >=1 ~ '-< Q) Ion oê ;..Q) ::: >=1 >=1Q) I I '"" ::; "Q)O '0>=1 ::l '-< Candidaten. Candidaten. a) T. C Ø H .) ..8~ u .-; ,.q '"" bD ,.qbD >=1 a; ...,:::: Q) Q) '0 Ul.t5 iï5~ ~?~ vQ)~ ~ ...., Q) >=1 Q) >=1 Q) >=1 >=1~ veze n en terug )kke n. ~~ het sc hriftelij k 311 deelgenome n. ~ bIJ ....,'0 Q) ~~ 0 ::..., ........ Q) if1 ~Q) ~ Q) ...,'0 Q) ~ ,8 Ei . - ,.q:::: ~:::: p..QJ~ >1 Q) ~~ :::: Ei QJ Q) u"5 o'-<+' d Q) k ~ QJ 'd-l-02 ~ z..c;-l-O QJ bD ,!:1:::: Q) ~8 ~ r< H QJ ,.. Q) N ~ Q) -l-O ~ QJ d Q) Q) ~ *LIOb il pti · LI O bD Q) J:.n =1 ~ bD E-< 0 4U p Q)~ ::: ':=' bDQJ Q) ~bD Ei p., 0 Ol -........ S Vrouwelijke Vrouwelijke,. . . 328 328 11 11 317 317 3~ û 35 282 282 66 66 216 216 101 101 Totaal . Totaal. . 804 40 764 ll3 113 651 651 196 196 455 455 309 309 reikt worden als door de oefeningen en men vermijdt dan reikt worden als door de oefeningen en men vermijdt dan het bezwaar, dat aan den candidaat de keus wordt gelaten den candidaat de keus wordt gelaten het bezwaar, dat tusse here twee vormen tuss('hen twee vormen en zegsw ij zen waarvan één foutief is. zegswijzen waarvan één foutief Aantal malen toegekend voor De aandacht der candidaten wordt met den meesten nadruk den meesten De ,.ei gevestigd op de mondelinge vertaling der vroeger vermelde der vroeger vermelde gevestigd op de mondelinge 'iS fragmenten van Contemporains ; te weinig nog geven zij zich zij zich Contemporains; bJJ ~ rekenschap van het bijzonder groote nut daarvan ; het is dit daarvan; is dit rekenschap van het bijzonder groote ;§ ~ jaar voorgekomen, dat candidaten dit werk zelfs niet onder voorgekomen, dat candidaten werk zelfs niet onder .8 " 1D 1D de oogen hadden gehad tijdens hunne voorbereiding. hunne voorbereiding. de oogen hadden gehad CANDIDATEN. Praedicaat. CANDIDATEN, ~~ : ..q ~ Het is noodig, dat, behalve Romain Kalbris en Contemis noodig, dat, behalve Romain l{albris porains, door de candidaten ~~ 'til ,S '8 co porains, door de candidaten ten minste drie andere werken minste drie andere werken >=1 2f ~ il § OD, bJJ ~ ]1' , met zorg worden gelezen. Laten zij ter recitatie, uitsluitend recitatie, uitsluitend met zorg worden gelezen. Laten zij ~ ; ~ ~ '~ j:J ,S I ,S [~ zeer eenvoudige gedichten kiezen ; de Commissie heeft dit zeer eenvoudige gedichten kiezen; de Commissie heeft dit :§ ''D .5 ~ '§ '§ rn @ jaar enkele malen geconstateerd, dat daartoe zeer diepzinnige jaar enkele malen geconstateerd, dat daartoe zeer diepzinnige verzen waren genomen, die de krachten ~ ~z ~ ~ ~ ~ ~ verzen waren genomen, die de krachten van den candidaat den candidaat -----;---------'--+----'..---i----:----..,.--;-verre te boven gingen. boven I i Ten slotte zij de beoefening der uitspraak aan allen die allen die Ten slotte ziJ' de beoefening der uitspraak 4 15 3 1. 0 I 1 5. zeer goed 3I 4 4 15 1 1 5. goed zich voor "8 52 67 124 26 185 52 6-, 1 4 18-0': 61 15 1~0 zich voor dit examen voorbereiden, nogmaals op het hart examen voorbereiden, nogmaals op hart 4. goed 68 6 goed v 2 I 26 gedrukt. gedrukt. Vertaling uithet Fransch. Vertaling in het Fran sch. Spraakkunst. oefe ningen. TABEL II. T ABEL Ir. Taaleigen en vorm leer. , ,::: ~.S '"" rn ~,::: ~~ : W 10.>=1 IW I I ~fI, i ~ fI, i ~ @i H H i ~ Ce cIl Cie ,.., · p ~ rn CD P< I r> Mannen: Mannen in 1909. in 1909 1910. in 1910 .. I I [ I 67 I 84 i 64 73 73 I i 77 1 68 I ..... I 75 83 5It 511 45 git 911 90 I i I 77 771 70 75t 65t 751 651 I Vrouwen: Vrouwen : in 1909. in 1909 in 1910. in 1910 I 1 I I '[ I I 68 79 68 [ 88 I 66 I 79 66 I 50 83 8474 82 83 I 84 I!74 1 82 50 I I I 88 93 93 92 9H I 941 ,^^ Vaardigheid. ,.q =l =l .... C:::Öll .... Öll .... :::3 ,!:l .... 0=i po +">=i =l '0 :>< =i S roet! < =l ..::I=l :><=l >=l=l =iS roro <:>< =l E-i =i Spraakkunst Spraakkunst mondeling. I +" a.) =i rS 0 ó >=i .... bil < ro +" >=l S .... 1 1 12 12 28 28 9 9 1 1 .::P .^. Ø .... § ~ p.ó w C' p., ~+" ''' -4' s::1>=i -c2 rot =l .... q) .... Öll 0Ïl Uitspraak Uitspraak en en dictie. et! +-> .... z =iÖll 0'Ö .... > .... ro 'Ö+"ro ffi >=i-=ioo.s::1 ro~'Ö =io O=l .... =i 00. =i >=i=1 Q) rn I Q;o '>=18 tlJ) >=1 1C1'lC1'l -<111><1 Q) H 0 rn >=1 · ....,Q)@ ~"O Q) ...., Afgewezen_ CANDIDATEN. ~ Q) p. Q) <-< ,.q .,... H ObJl !U2gs I ~ "0 0'-< .BQ) 8Q3 Q) Q) ,.q>=1 Q)S~ >=1Q) ,.qC1'l~ CIl 8 C1'l1><1 0 C1l zQ)b ' -<1 ~ d Q) N CIl .-< Q) bJl Q) 0 Q) Q) 1$ I Q) 8 -<11 '"'" bJl -<11 bJl B: 0 I @ b . 8 ~Q) I A I 0 Q)~ N~ 1,1 i~ Opmerkingen. Ingeschreven. .,... >=1 <-=1Q) I·,... 8 : C,) 0 !tlJ)~ ::l bIJ "0>=1 >=1 Q) ""'8 <-< >=1 Q)Q) I I >=1 CIl Q) rn ;:: >=1 Q)Q) . -1-1I -1-1- I I Hierin zijn niet alle candidaten geëxamineerd. Hi erin zijn niet alle candidaten geëxamineerd. I , 1 1 I 1 I I Mannen . Mannen 1 1 1 1 -- 1 1 I 1 I 1 1-- 1 - I I I -- - ~ 0 t- I Vrouwen . Vrouwen 6 6 6 6 1 1 5 5 4 1 1 2 2 '5 H "0 01) C1'l 8 -- 1I 7 7 1 1 ----- - w c;; Q) CIl Totaal . . Totaal. 7 7 I 6 6 5 5 1 1 2 2 N aar aanleiding van die examens neemt de Commissie de van die examens neemt de Commissie de Naar vrijheid, hier eenigszins uitvoerig haar denkbeelden omvrijheid, hier eenigszins uitvoerig haar denkbeeldeill omtrent de inrichting ervan mede te deelen. Het zal nuttig deelen. Het zal nuttig trent de inrichting ervan mede zijn, voor toekomstige candidaten, te weten op welke wijze weten op welke wijze zijn, voor toekomstige candidaten, zij haar taak heeft opgevat. Haar mededeelingen kunnen zij haar taak heeft opgevat. Haar mededeelingen kunnen dan soort programma vormen van eischen die, naar dan een soort programma vormen van de eischen die, naar oordeel, aan de candidaten voor dit examen kunnen haar oordeel, aan de candidaten voor dit examen kunnen worden gesteld. worden gesteld. besluit van 2 Februari 1864 (Staatsbiaci Het Koninklijk besluit van 2 Februari 1864 (Staatsblad n°. 8) verlangt: "een grondige kennis van van hare no. 8) verlangt: ,,een grondige kennis van de taal, van hare de vereischten van een goeden stijl, blijspraakkunst en van de vereischten van een goeden stijl, blijkende een vaardig en juist gebruik, zoowel mondeling kende uit een vaardig en juist gebruik, zoowel mondeling schriftelijk, kennis van de geschiedenis en de voornaamste als schriftelijk, kennis van de geschiedenis en de voornaamste voortbrengselen harer letterkunde"; terwijl het Koninklijk voortbrengselen harer letterkunde" ; terwijl het Koninklijk besluit van 11 October 1869 (Staatsblad 156) voor onder-besluitvan1Ocor869 (Staatsblad 156) voor onderwijzeressen deze wijziging brengt dat, het woord "schrifwijzeressen deze wijziging brengt dat, na het woord ,,schriftelijk" gelezen wordt: ,,kennis van de hoofdtrekken van de wordt: "kennis van de hoofdtrekken van de geschiedenis der letterkunde en van eenige harer voorgeschiedenisder letterkunde en van eenige harer voornaamste voortbrengselen uit dat tijdvak, waarin de letternaamste voortbrengselen uit dat tijdvak, waarin de letterkunde het meest heeft gebloeid, en van den laatsten tijd, kunde het meest heeft gebloeid, en van den laatsten tijd, bijzonder die welke geschikt bijzonder van die welke geschikt zzijn ombij het onderwijs ijn om bij het onderwijs aan meisjes gebruikt te worden." anmeisjgbruktwodn. Volgens deze artikels staat dus het examen in de ltaliVolgens deze artikels staat dus het examen in de Italiaansehe taal dichter bij wat voor het Fransch de B-akte is aanscbe taal dichter bij wat voor het Fransch de B-akte is 'dan bij de A-akte immers bij deze is geen sprake van "dan bij de A-akte;; immers bij deze laatste is geen sprake van de letterkunde. De Commissie heeft echter niet gemeend dat De Commissie niet gemeend dat de bedoeling van de Koninklijke besluiten is geweest, het bedoeling van de Koninklijke besluiten is geweest, het diploma voor de ltaliaansche taal te moeten gelijkstellen diploma voor de Italiaansche taal te moeten gelijkstellen met de B-akte voor het Fransch, en wel om de volgende met de B-akte voor het Fransch, en wel om de volgende reden. red en. Het gevraagde brevet is niet bestemd om een corps leeraren Het gevraagde brevet is niet bestemd om een corps leeraren leeraressen te vormen voor de hoogere klassen der middelen leeraressen te vormen voor de hoogere klassen der middelbare scholen der gymnasia; het ltaliaansch wordt te bare scholen en der gymnasia ; het Italiaansch wordt te 80 80 onzent in onzent in de allereerste plaats beoefend met een practisch allereerste plaats beoefend met een practisch doel het examen moet dus dienen om leeraren te wijzen doel; ;het examen moet dus dienen om leeraren aan te wijzen die het Italiaansch practisch beheerschen en voor wie die het Italiaansch practisch beheerschen en voor wie theoretische kennis wel onmisbaar is, alleen als noodtheoretische kennis wel onmisbaar is, maar alleen als noodzakelijk middel om goed onderwijs te geven. Hierin komt zakelijk middel om goed onderwijs te geven. Hierin komt dus de Italiaansche akte meer overeen met wat voor het dus de Italiaansche akte meer overeen met wat voor het Fransch de A-akte Fransch de A-akte is. Daarbij komen dan Daarbij komen dan echter, volgens het Koninklijk besluit, volgens Koninklijk besluit, de beginselen der letterkunde; inderdaad mogen deze de beginselen der letterkunde ; inderdaad mogen deze niet ontbreken bij een examen als dit; immers ontbreken bij een examen als dit ; immers het Italiaansch Italiaansch wordt in ons wordt in ons land ook zeer veel bestudeerd ter wille van de ook zeer veel bestudeerd ter wille de litteratuur. In dit opzicht nadert de Italiaansche akte weder litteratuur. In dit opzicht nadert de Italiaansche akte weder tot de B-akte Fransch; zij tot de B-akte Fransch ; zij staat dus in tusschen een A- en dus in tusschen een A- en een B-akte. In dezen zin heeft de commissie gemeend de een B-akte. In dezen zin heeft de commissie gemeend de eischen van het Koninklijk eisc~en van het Koninklijk besluit te moeten uitwerken en te moeten uitwerken en preciseeren. preCIseeren. Natuurlijk zij, dit jaar, nu zij candidaten tegenover Natuurlijk heeft zij, dit jaar, nu zij candidaten tegenover zich had zich niet volgens een bepaald programma hadzich had die zich niet volgens een bepaald programma hadden kunnen voorbereiden, eischen zoo scherp kunden kunnen voorbereiden, haar eischen niet zoo scherp kunnen toepassen, als zij hoopt, nen toepassen, als zij hoopt, dat haar opvolgsters dit zullen haar opvolgsters dit zullen doen. Zoo heeft zij de theoretische der Italiaansche doen. Zoo heeft zij de theoretische studie der Italiaansche beginselen van de verskunst dit jaar klanken en de beginselen van de verskunst dit jaar facultatief gesteld, terwijl zij meent gesteld, terwijl zij meent dat, in het vervolg, deze vakken in het vervolg, deze vakken bepaald vereischt moeten worden. moeten worden. Een Een ander gevolg van het gebrek aan traditie isisgeweest gevolg het gebrek aan traditie geweest dat tusschen de candidaten veel meer afwijking voorkomt dat tusschen de candidaten veel meer afwijking voorkomt dan dan dit onder normale omstandigheden het geval zou zijn onder normale omstandigheden geval zou zijn geweest. Zelfs tusschen geweest. Zelfs tusschen de geslaagden bestaan zeer belanggeslaagden bestaan zeer belangrijke verschillen kennis en studie. Twee van hen zouden rijke verschillen in kennis en studie. Twee van hen zouden in aanmerking zijn gekomen voor een B-akte, als deze had aanmerking zijn gekomen voor een als deze had bestaan één van dezen had o. de historische spraakkunst bestaan;· één van dezen had o. a. de historische spraakkunst van het Italiaansch bestudeerd ; de anderen hebben een diploItaliaansch bestudeerd; de anderen hebben een diploma gekregen dat, ma gekregen dat, in waarde, dichter bij een A-akte staat. waarde, dichtE'r bij een A-akte staat. Natuurlijk zal het eenigszins tweeslachtig karakter van het zal het eenigszins tweeslachtig karakter van het Italiaansche examen, zooals dit boven is omschreven, maken examen, zooals dit boven is omschreven, maken het vervoig, de afwijkingen tusschen de verschildat, ook in het vervoig, de afwijkingen tusschen de verschilook lende candidaten waarschijnlijk grooter zullen zijn dan het lende candidaten waarschijnlijk grooter zullen zijn dan het geval is geval is bij de Fransche examens. Ware het mogelijk, dan de Fransche examens. Ware het mogelijk, dan zou aanleiding bestaan om, door toevoeging der woorden zou aanlE'iding bestaan om, door toevoeging der woorden , ,met lof". hen die een wetenschappelijke studie hebben ge"met lof". hen die een wetenschappelijke studie hebben gemaakt, te beloonen. te beloonen. Overgaande de bijzonderheden der eischen die de comOvergaan de tot de bijzonderheden der eischen die de commissie aan haar opvolgsters in overweging geeft aan de canhaar opvolgsters in overweging geeft aan de callmissie didaten te stellen, zou zij deze aldus willen f ormuleeren . (lidaten te stellen, zou zij deze aldus willen formuleeren. A. S c h rif tel ij k. A. Schriftelijk. Een het N ederlandsch Italiaansch, 1. E en vertaling uit het Nederlandsch in het Italiaansch, te vervangen door een paraphrase voor hen die het Nedervervangen door een paraphrase voor hen die het N ederlandsch niet machtig zijn. landscll machtig zijn. 2. Een opstel over een letterkundig onderwerp, te kiezen opstel over een letterkundig onderwerp, te kiezen uit een door de Commissie samengestelde lijst. een door de Commissie samengestelde lij st. 2. Woordvorming en taaleigen. Om dit onderdeel van 2. Woordvorming en taaleigen. Om dit onderdeel van het examen te beperken en te omschrijven, zou de Commissie te omschrijven, zou de Commissie het examen den candidaat willen uitnoodigen op te geven een hoofdstuk den candidaat willen uitnoodigen op geven een hoofdstuk yan de Promessi sposi, waarvan hij de woorden meer in het van de Promessi sposi, waarvan hij de woorden meer in het bijzonder heeft bestudeerd. De nadruk zal bij het onderzoek zal bij het onderzoek bijzonder heeft bestudeerd. De worden gelegd op de meest gebruikelijke termen van het worden gelegd op de meest gebruikelijke termen van het dagelijksch leven; ; geëischt zal bovendien worden een voldagelijksch leven geëischt zal bovendien worden een voldoende kennis van de meest gewone abstracte woorden. Wat doende kennis van de meest gewone abstracte woorden. de woordvorming aangaat, zou de candidaat zich moeten bemoeten bede woordvorming aangaat, zou de tot de andere perken tot de levende suffixen en prefixen en tot de andere perken tot de levende suffixen en prefixen in de tegenwoordige taal bestaande middelen om nieuwe bestaande middelen om nieuwe in de tegenwoordige woorden te vormen. woorden te vormen. 3. Klanldeer. Kennis van de beginselen der vorming en 3. Klankleer. Kennis van de beginselen der vorming indeeling van de Italiaansche klanken. indeeling van de Italiaansche klanken. 4. Verslwnst. Kennis van de beginselen der Italiaansche 4. Verskunst. Kennis van de beginselen der verskunst en van de structuur der voornaamste vaste genres der voornaamste vaste genres verskunst en van canzone, enz.). (sonnnet, eerza rima, canzone, enz.) . sonnnet, terza [5. Historische spraakkunst. De Commissie meent deze deze [5. Historische spmaklcunst. De Commissie noch absoluut te mogen eischen, noch haar geheel van het noch absoluut te mogen eischen, noch haar geheel van het examenprogramma tetemogen schrappen. Zij zou haar dus dus examenprogramma mogen schrappen. Zij zou facultatief willen maken, in dezen zin, dat, om een werkelijk om een werkelijk facultatief willen maken, dezen zin, zeer goed examen te doen, eenige kennis van de geschiedenis zergodxamnt,eigksvandchei noodig zou zijn.] der Italiaansche taal noodig zou zijn.] der Il. Letterkunde. II. 'l'en opzichte van een zoo uitgebreid vak als de Italiaansche Ten opzichte van een zoo uitgebreid vak als de Italiaansche letterkunde, is het de plicht van een examencommissie, het is het de plicht van een examencommissie, het terrein te beperken. Ziehier hoe zij in dit geval deze omdit geval deze omterrein te beperken. Ziehier hoe zij schrijving zou wenschen te maken. wenschen maken. schrijving 1. Lectuurli.ist. De candidaat zendt vooraf aan den voorzendt vooraf aan den voorLectuurlijst. De van boeken, die door hem zijn gelezen. Deze zitter een lijst van boeken, die door hem zijn gelezen. Deze zitter een l~ist behoeft niet uitgebreid te zijn en moet alleen werken uitgebreid te zijn en moet alleen werken lijst behoeft Natuurlijk zullen bevatten die de candidaat zeer goed kent. Natuurlijk zullen zeer goed bevatten die niet mogen ontbreken, al de klassieke schrijvers op deze lijst niet mogen ontbreken, al de klassieke schrijvers op deze zal niet worden geëischt, dat de candidaat alles van deze worden geëischt, dat de candidaat alles van deze zal schrijvers zal hebben gelezen. schrij vers zal 2. B1;izondere onderwerpen. Op genoemde lij st onderBijzondere onderwerpen. Op genoemde lijst ondercandidaat de onderwerpen waarover hij speciaal streept de candidaat de onderwerpen waarover hij speciaal streept mag worden geacht deze onderwil worden ondervraagd ; hij mag worden geacht deze onderwil worden ondervraagd; werpen, een drie- of viertal, zeer grondig te hebben bestuviertal, zeer grondig te hebben bestuwerpen, een driedeerd. 3. Algemeene letterkunde. Kennis van de hoof dstrooAlgemeene letterkunde. Kennis van de hoofdstrooming en der letterkunde, (bijvoorbeeld de dolce stil nuovo, letterkunde, (bijvoorbeeld de dolce n11Ot·o, mingen het Rinascimento) en van de belangrijke politieke gebeurtede belangrijke politieke gebeurteen nissen, die met de letterkunde in nauw verband staan (bijletterkunde in nauw verband staan (bijnissen, die voorbeeld het Risorgimento). voorbeeld Risorgimento) . 4. Letterkundige verklaring van een van drie canti van verklaring van een van drie canti van Di1Jina Commedia, door den candidaat te wijzen. de Divina Commedia, door den candidaat aan te wijzen. Hierbij zullen en beedspraak behanHierbij zullen stijl-eigenaardigheden en beedspraak behandeld moeten worden. deld moe,ten worden. B. Mondeling. B. Mondeling. I. Taalkennis. Hl. Uitspraak en vaardigheid. III. Uitspraak en Taardigheid. het Toscaansche taaleigen Voldoende practische kennis Voldoende practische kennis van het Toscaansche taaleigen voldoende en voldoende vaardigheid. 1. Moderne spraakkunst. De kennis der taalvormen (on- I Moderne spraaJdcunst. der taalvormen (011einde van haar taak gekomen, betuigt de ComAan Aan het einde van haar taak gekomen, betuigt de Comregel matige werkwoorden enz.) mag bij den candidaat onderrpgelmatige werkwoorden bij den candidaat onder- missie der Regeering haar dank voor het in haar gestelde missie der Regeering haar dank voor in haar gestelde steld worden .en blijkt ten overvloede uit zijn schriftelijk werk vertrouwen. worden en blijkt ten overvloede uit zijn schriftelijk werk vertrouwen. en uit de wijze waarop hij zich in het Italiaansch uitdrukt. i uit de wijze waarop hij zich' in het Italiaansch uitdrukt. Anders is het gesteld met de classificatie der feiten van de ' Groningen, Anders het gesteld met de classificatie der feiten van de etymologie en met de syntaxis. De candidaat moet blijk geven ! Utrecht, De candidaat blijk geven October 1910. 1910. van een goed inzicht in de syntactische verschijnselen en van een goed inzicht in de syntactische verschij nselen en van Leiden, de noodige theoretische kennis om de eigenaardigheden van noodige theoretische kennis om de eigenaardigheden van Namens de Commissie, de Commissie, het Italiaansch aan zijn leerlingen helder te kunnen uiteenhet Italiaansch aan zijn leerlingen helder te kunnen uiteenzetten. Zoo is het, bijvoorbeeld, om het gebruik van den , zetten. Zoo het, bijvoorbeeld, om het gebruik van den J. J. SALVERDA GRAVE, J. J. SALVERDA DE GRAVE, conjunctivus aan anderen te leeren, niet voldoende zelf te conjunctivus aan anderen te leeren, niet voldoende zelf te Voorzitter. weten of in een gegeven geval die wijs moet worden gebruikt, I weten of in een gegeven geval die wijs moet worden gebruikt, maar men moet in staat zijn, in een stel formules samen te maar men moet in staat zijn, in een stel formules samen te J, TH. A. STILLE, J. M. TH. A. STILLE, vatten alle gevallen, waarin het Italiaansch een conjunctivus vatten alle gevallen, waarin het ltaliaansch een conjunctivus Secretaris Fransch Z. o. Secretaris Fransch 1. o. bezigt ; daartoe is kennis van de indeeling der ondergeschikte bezigt; is kennis van de indeeling der ondergeschikte .J. P. W. RIJKE, zinnen onmisbaar. Het komt er op aan, dat wat men van de komt op aan, dat wat men van de zinnen onmisbaar. J. P. W. RIJKE, taal weet, te objectiveeren en dit vereischt studie, zoowel voor taal weet, te objectiveeren en dit vereischt studie, zoowel voor Secretaresse Fransch m. o. A Secretaresse Fransch m. o. A den geboren Italiaan, als voor hem wiens moedertaal het Itaden geboren Italiaan, als voor hem wiens moedertaal het ItaM. E. LOKE, M. E. LOKE, liaansch niet is. Vandaar dat het beoefenen van een eenvouliaansch niet is. Vandaar dat het beoefenen van een eenvoudige Italiaansche spraakkunst noodig moet worden geacht. I taliaansch. dige Italiaan,~che spraakkunst noodig moet worden geacht. Secretaresse ltaliaansch. 81 BIJLAGEN tot het verslag der Commissie, in 1910 tot het verslag der Commissie, in belast geweest met belaJJt geweest met het afnemen der examens in de afnemen dm' examens in en de Itab:aansche F1'ansehe taal (l. o. en m. o., Fransche taal (Z. o. en m.o., A) en de Italiaansche taal. taal. tandis qu'à la lueur d'une lampe fumeuse elle décrotte les la lueul' d'une lampe fumeuse elle décrotte les tandis souliers, elle se sent tout a fait rafraiehie par ce repos comà fait rafraÎchie par ce repos comsouliers, elle se sent plet de quelques heures, et elle brosse de tout son coeur. Dans et elle brosse de tout son coeur. Dans la l'u'ngée des chaussuresalignées contre Ie mur, elle a rangée des ehaussures alignées contre le mur, elle a d'abord choisi une grosse paire de bottes d'homme, et elle boUes d'homme, et elle d'abord dlOisi une grosse paire l'a nettoyée et cirée avec un soin méticuleux, puis elle a lleHoyée eirée avee un soin méticuleux, puis elle a attaqué les bottines délicates de Madame, et enfin, les chausdélieates enfin, les chaussures fangenses des troiH enfants. sures fangeuses des trois enfants. 4. Tout en frottallt, elle songe vaguemellt passé, au 4. Tout en frottant, elle songe vaguement au passé, an présent, à l'avenir, et les trois époques se confondent en une present, a l'avenir, et les trois époques se confondent en une pàle vision ou rien ne fait saillie. La seule chose qu'elle se saillie. La seule chose qu'elle se pale vision oil rien no rappelle avec une vraie sensation de plaisir, c'est de géranium avec une c'est de géraniulll sensation de rouge en flours deyant la fenétre, chez ses parents, et le Ie rouge en fleurs devant la fellêtre, chez ses parents, petit moineau qui venait se pencher, tous les matins, sur le ll10ineau qui yenait se pencher, tous les matins, sur Ie hord du pot, pour picorer, en pépiant, les miettes de pain bord du pot, pour picorer,en pépiant, les miettes de pain qu'ell~ avait répandues pour lui. Tout le reste est gris, terne, répandues pour Tout Ie reste est gris, terne, qu'elle sallS vie. sans Yle. 5. Pourtant, elle se rappelle encore Ie jour - c'était un un 5. Pourtant, eUe se rappelIe encore le jour -- mardi - ou sa mère l'a conduite en ville pour la placer. conduite ville pour la placer. sa mère Elle venait d'avoir seize ans ; elle en aapresque dix-sept presque dix-sept Elle venuit d'avoir seize ans; elle en aujourd'hui. La veille, le père, qui était charron, était rentré La veilIe, Ie père, qui était char1'on, était rentré furieux, comme eela lui arrivait toutes les fois qu'il n'avait n'avait furieux, COUlllle cela lui arrivait toutes les fois pas en assez d'argent pour boire àa sa soif, et le pain avait pas en assez d'argent pour boire sa soif, et Ie pain avait manqué. Alors, la mère l'avait emmenée sans rien dire et, emmenée sans rien et, manqué. Alors, la mère après avoir trouvé, une place, elles s'étaient séparées le soir, après avoir trouvé une place, elles s' étaient séparées Ie soir, non sans pleurer a chaudes larmes. non sans p1eurer à chaudes larmes. 6. Depuis re moment, elle ne sait presque plus rien de de 6. Depuis ce moment, elle ne sait presque plus semble assez naturel de rien ses parents, et cela lui semble assez naturel de n'en rien ses parents, et eela savoir, puisqu' elle ne peut encore rien leur donner pour les encore leur donner pour les savoir, puisqu'elle ne aider;; des Ie lendenmin de son entrée en service, il lui a fallu aider dès le lendemain de son entrée en service, il lui Ulle garde-robe, gni n' est pas encore complèteaeheter toute une garde-robe, qui n'est pas encore complèteacheter ment payée. Pourtant, elle entrevoit Ie jour, pas trop ment payée. Pourtant, elle entrevoit le jour, pas trop éloigné, Ok ce qu'elle gagne sera bien à elle, et l'idée de ou ce qu'elle gagne sera bien a elle, l'idée de posséder quelque chose et de pouvoir enfin venir en aide à posséder quelque chose et de pouvoir enfin venir en aide ses pal'ellts lui donne un courage infini. ses parents lui donne UIl courage 7. Elle frotte, ell e frotte. Bient6t les six petits souliers 7. Elle frotte, elle frotte. Bielltöt les six petits souliers vont rejoindre, près de la porte, les chaussures de Monsieur vont rejoindre, près do la porte, les chaussures de Monsieur et de Madame, l'air aussi neuf que s'ils sortaient de chez le que s'ils sortaient de chez Ie et de Madame, l'air aussi cordon nier. cordonnier. i S('hriftelijke opgaven bij de akte-examens L. O. de akte-examens L. O. Schriftelijke opg'aven de Fransche in de Fransehe taal in 1910. Ter 'vertaling in het Fransch. Fransen. Ter vertaling (Li (1~ uur). 1. Een kuiper, die in een straatje woonde dicht bij de Een kuiper, die in een straatje woonde dicht bij de het Seine, zag bij een vriend een eendenei. Hij vroeg of hij het Seine, zag bij een vriend een eendenei. Hij Yl'Oeg mocht mee nemen daar hij kippen had, kon hij het laten mocht mee nemen; ;daar hij kippen had, kon hij het laten uitbroeden. zoo gebeurde dat er een eendje geboren uitbroeden. En zoo gebeurde het, dat er een eendje geboren '.yerd midden in Parijs. werd midden 2. Het werd groot op een binnenplaatsje achter het huisje. huisje. groot op een binnenplaatsje Soms liep het met de kippen de straat uit en kwam dan aan uit en kwam dan aan Soms lief, het met de kippen de een waarachter de Seine stroomde. een muur, waarachter de Seine stroomde. er achter dien muur? vroeg het eens. - Wat is er achter dien muur ? vroeg het eens. -- - -Water, antwoordde de oude kip met zooveel afgrijzen, -- Water, antwoordde de oude kip met zooveel afgrijzen, dat eendje verder aandrong. Als het water uit de dat het eendje niet verder aandrong. Als het water uit de goot dronk dan deed het als de kippen en zorgde er voor dat de kippen en zorgde er voor dat goot dronk dan deed pooten niet nat maakte. het zijn poeten niet nat maakte. zeiden de menschen onder elkander: 3. Op zekeren dag zeiden de menschen onder elkander: Op zekeren "Het water wast, wij kunnen niet in het huis blijven." het huis blijven." ,,Het ",'"ater wast, wij kunnen In een schuurtje stond een voerbak. Daar zaten de kuikens eeu een voerbal" Daar zaten de kuikens op, terwijl de groote kippen in kuipen vol stroo den nacht kuipen vol stroo den nacht op, terwijl de groote kippen doorbrachten, Het eendje voegde zich gewoonlijk bij deze. eendje voegde zich gewoonlijk hij deze. doorbrachten. zijn kuip zich 4. Op een nacht meende het te voelen dat zijn kuip zich Op een nacht meende het voelen zachtjes bewoog. Het dacht te droomen, maar toen de kuip ducht te droomen, lllaar toen de kuip zachtjes bewoog. dicht bij den voerbak gekomen was, sprongen de oude kippen bij den voerbak gekomen was, sprongen de oude kippen daarop. Het eendje volgde hun voorbeeld. daarop. Het eendje volgde hun voorbeeld. 5. Den volgenden morgen zag het in plaats van den Den volgenden morgen zag het in plaats van den harden grond eene onbekende geelachtige harden grond eene onbekende geelachtige stof. Met een rilling van schrik zei de oude kip : ,,Dat is water !" Het eendje schrik zei de oude kip: "Dat is water 1" Het eendje kreeg een gevoel van angst. Het had wel een heimelijken lust wel een heimelijken lust kreeg een gevoel van angst. in het water te springen, maar de afkeer die het van den het water te springen, maar de afkeer die het van den Het beginne was ingeboezemd, hield het op zijn plaats terug. Het was ingeboezemd, hield het op zijn vroeg: "Is het bepaald waar, dat je daar niet op kunt leven ?" dat je daar niet op kunt ?" vroeg: ,,Is het bepaald Neen, kon niet. Neen, dat kon met. 6: Een kip probeerde over den muur van het binnen6: Een kip probeerde over den muur van het binnente vliegen, maar zij viel in het water en verdronk. plaatsje te vliegen, maar zij viel in het water en verdronk. - '"Vat moeten wij doen : vroeg het eendje. -- Wat moeten wij doen? vroeg het eendje. - '"Vachten, antwoordde de oude kip, tot de menschen oude kip, tot de menschen Wachten, antwoordde komen. 7. Na a de overstrooJlling kwam de kuiper terug. 7. N de overstrooming k,vanl de kuiper t.erug. he,t eendje, dood zijn, zei hij, -- De kippen zullen wel dood zijn, zei hij, maar het eendje, he dat in zijn schik zijn wat zal dat in zijn schik zijn !1 Doch het arme dier had het lot van zijnnkameraden geDoch het arme dier had het lot van zij kameraden gewas het slachtoffer van zijn opvoeding geworden. deeld. Het was het slachtoffer van zijn opvoeding geworden. deeld. I Exereices grammaticaux. Exercices (1 uur). (Weg te schrappen wat fout is.) is.) (Weg schrappen Ter vertaling in het Nederlandsch. Ter vertaTing in het N ederlandseh. (lt uur.) ( 1 uur.) 1. Pendant toute la journée précédente, une grosse pluie toute la journée précédente, une grosse pluie est tombée, qui a couvert les routes d'une fange épaisse et, est tombée, qui couvert les routes d'une fange épaisse et, en rentrant de l'école, les enfants out apporté, accrochée à en rentrant. de l'école, les enfants ont apporté, aecroehée leurs talons, une boue gluante qui a sali toute la maison. a sali toute la maison. leurs talons, une boue reprises, la voix ealme et monotone de Madame 2. A deux reprises, la voix calme et monotone de Madame de Nathalie, la petite bonne à tout faire, a appelé l'attention de Nathalie, la petite bonne a tout faire, appelé sur le fait que la boue aasali la, maison, et celle -ci a recomsur Ie fait que la boue sali la maison, et celle-ci recommencé à essuyer, à frotter et a polir partout. et à polir partout. mence a essuyer, a 3. Ecrasée de fatigue, a peine couchée, elle a dormi toute à peine couchée, elle a dormi toute Ecrasée de nuit d'un sommeil de plomb, et, lendemain. matin, la nuit d'un sommeil de plomb, et, leIe lendemain matin, 1. Un jour, une fermière qui voyait ses revenus diminuer fermière gui voyait ses revenus diminuer 1. Tin jour, sans qu'elle (pouvait, pfit) en découvrir les causes, se décida pût) en causes, décida sans à aller (eonseiller, consulter) un pieux ermite dont la a aller (conseiller, eonsulter) Un pieux ermite dont sagesse (était, fut) eitée au loin. Vous ne sauriez (pas) croire, Vous sauriez citée eombicn je fais mon père, lui dit-elle, combien je fais (de, des) pertes presque mon père, chaque jour. chaque prochaine 2. Depuis que l'on (parlait, parla) de l'arrivée prochaine de 2. Depuis que d' Amédée, Genevièvesemblait avoir mis de cote (tont, d'Amédée, Geneviève ·semblait avoir mis de cote (tout, toute) autre pensée. pensée. a. Eu 1900 j'ai été aà Londres, l'année (passée, précéété Londres, l'année (passée, précé3. En 1900 dente) j'avais été a Paris. à Paris. 4. Ceux-là seuls sont heureux qui vivent (content, convivent 4. Ceux-là seuls swat heureux Contents) de leur sort, dans quelque condition que la fortune les dans quelque fortune les de (a, alt) fait naitre. naître. (a, ait) 5. N ous sommes bien (aise, aises) que vous (ayes soyez) (aise, (ayes, soyez) 5. Nous sommes réussi (de, h) vaincre ces difficultés, (tout, toutes) insur(de, à) vaincre ces difficultés, (tout, toutes) montables qu'elles paraissaient. montables qu'elles paraissaient. 6. J'ai (al'pris, entendu) que votre frère est malade; 6. (appris, entendu) que votre frère est espérons qu'il ne (tarde, tardera) pas à (reeouvrir, recoureeoua (tarde, espérons qu'il vrer) la santé. 21 82 7. je no comprends pas que notre jeune ami alt) pas mieux répondu. On serait tenté (de, a) (conclure, résoudre) de ses réponses (qu'il n'a pas fait, qu'il ne s'est pas donné) la moindre peine pour bien étudier ses leon.s. 8. Quand on est jeune et (qu'on, on) (jouit, jouisse) (d') line bonne santé, on doit travailler. 9. Tout a coup, la présidente s'est troublée et est restée (court, courte) au beau milieu de son discours. 10. Le patron répondait toujours a, des demandes pareilles qu'il lui fallait d'abord l'autorisation de son (compagnon, associé), comme s'il n'(était, Nit) pas le chef, le maître absolu. 11. Les vacances que nous avons' (passé, passées) dans le petit village de P. nous out paru bien (long, longues), car nous nous y sommes ennuyés (ferme, fermement). 12. Voyant que les étoffes (bleu de ciel, bleues de ciel.) qu'il avait étalées devant sa cliente ne (la, lui) plaisaient guère, le marchand dit a son employé : ,,Enlevez ces étoffes et montrez(-en) d'autres a madame. 13. Je tiens a ce que vous le (savez, sachiez) bien: jamais (ii n'y a en, ii n'a été) question entre nous de renoncer une entreprise qui, malgré les premiers insuccès, prémet de (t els, si) heureux résultats. 14. Lorsque le joueur ,se fut levé de la table de jeu où ii (Tint, venait) de perdre les débris de sa petite fortune, ii éprouva comme un vertigo et crut qu'il (alla, allait) tomber. 15. ,,La fois prochaine, dit le professeur, nous reprendrons ce passage. Si je (ven.ais, viendrais) a Poublier, ne manquez pas de m'en faire souvenir." -- ,,Je (ne, n'y) manquerai pas monsieur", répondit le jeune homme. 6. En, achter hem, op haar teenen over zijn schouders turende, las zij te gelijk met hem iets heel onverwachts. Het was zoo, hij was benoemd tot leeraar aan de H. B. S. Om hierover op zijn gemak na te denken, ging hij voor zijn schrijftafel zitten, vlak voor de daareven zoo smadelijk behandelde werkvrienden. Hij stak een sigaar op. Hoe kwam het dat hij toch boven de andere sollicitanten was verkozen? 7. Het jonge meisje was verbaasd over zijn kalmte; het scheen haar zoo iets natuurlijks toe om van de diepste neerslachtigheid plotseling over te gaan tot de uitbundigste vreugde, dat ze heelemaal niet kon begrijpen dat een ander nog een poos lang werd vastgehouden door de herinneringen aan het doorgestane leed, en zich eerst langzamerhand kon indenken in den nieuwen toestand van vreugde. Voor haar bestond er slechts één feit, één vaststaand feit, nl. dat de burgemeester van Moerdam het genoegen had gehad om aan haar Karel mee te deelen, dat hij benoemd was. Eigenlijk knoopte zich daaraan onmiddellijk een tweede feit vast: dat ze nu weldra Mevrouw Karel zou zijn. 0 wat een onverschillige man was dat toch, die daar nog altijd allerlei mogelijkheden zat te veronderstellen 8. Haar gezichtje betrok, en wie weet hoever het nog zou zijn gekomen, als hij niet, al trekkende aan zijn sigaar, zijn oogen had laten rondwaren en ze eindelijk had gevestigd op het aardige meisje dat naast zijn stoel stond. Toen besefte hij plotseling al het kwaad dat hij onbewust deed. Hij sprong van zijn stoel en riep : ,,Kom, laten we gaan fietsen ; het zal buiten heerlijk zijn ; met de zon in het hart zullen we de zon op de weilanden dubbel mooi vinden." 1 Een parafrase te maken van liet volgende gedicht. (3 uur). Schriftelijke opgaven bij de akte examens M. O. - SONGE D'ETE. T er vertaling. (3 uur). 1. Dat was een echte tegenvaller geweest ! Hij was niet eens voorgedragen. En toch hadden burgemeester en wethouders en de secretaris hem zoo vriendelijk ontvangen. Wat hadden hem nu al die mooie aanbevelingen geholpen ? En hij had nog al gemeend dat zij hem zoo van dienst zouden kunnen zijn. 2. Na zijn examen had hij gedacht dat hij er al was. Maar ach, nu was de ontgoocheling er. Weg met huwelijksplannen, opnieuw wachten, opnieuw de Vacature van a tot z napluizen om te zien of men ook ergens behoefte had · aan iemand die aan de kinderen Fransch kon leeren. Amusant was het niet. 3. Met gebogen hoofd stond hij voor zijn venster ; werktuigelijk zag hi] naar buiten. -- Achter hem was zijn trouwe schrijftafel met al wat erop stond ; het was als keerde hij den rug toe aan zijn goede gezellen den inktkoker en den pennenbak en het vloeiboek en het aschbakje , en het kistje sigaren en het rijtje van de boeken die hij altijd bij de hand moest liebben, zijn woordenboek en zijn Lanson en zijn Darmesteter. 4. Tingeling! Daar ging de bel over en meteen kwam de brievenbesteller, zijn tocht voortzettende, de ramen voorbij. Nog een oogenblik en de deur van zijn kamer werd opengeworpen ; een meisje met een frisch, vriendelijk gezichtje stond op den drempel en hield een brief in de hoogte. 5. -- Een brief uit Moerdam, van den burgemeester! -- Wat Krijgt men dan tegenwoordig ook bericht als men niet benoemd is? -- Maar hoe weet je dat je niet benoemd bent. -- Ik ben toch niet voorgedragen. -- Ja, dat is waar, maar zie toch maar eens wat erin staat. Sons les arbres verts, sous les arbres noirs, Dans l'éclat du jour on l'ombre des soirs, J'aime error sans trêve. Parmi les rameaux emplis de chansons Le vent passe et meurt en vagues frissons: Je poursuis mon rêve. Sous les taillis clairs oil midi s'endort Le soleil, jetant ses paillettes d'or, Se brise en fusées ; Et les moucherons dans ce flamboiement, Ivres de chaleur, font un tournoiement D'ailes irisées. Mille insectes fins se cachent, tapis Parmi les plis roux des anciens tapis De frondaisons sèches; Car les étés morts, sous de bruns linceuls, Dorment a jamais, oubliés et seuls, Dans les sentes fraiches. Sur le pied rugueux des chênes touffus La mousse répand un reflet diffus De pale émeraude; Et sur quelques fleurs, par vols lents et lourds. L'incertain bourdon an corps de velours Etincelle et rkle. Dans les flots mouvants des sommets houleux Glissent par lambeaux les firmaments bleus, Comme des prunelles; Et, lorsque tout bruit parait s'endormir, Wine en ce silence on entend gémir Des voix solennelles, 83 Dans les bras tordus des ronciers fleuris Bans les bras tordus des ronciers fleuris Ija vive araignée au bout d'un fil gris d'un La vive araignée au V oltige et circule; Voltige circule; :Mon esprit, lassé par de longs combats, Mon esprit, lassé par de 10ngs combats, S'attendrit à suls re en ses vams ébats àsuivre en ses vains L'être minuscule. L' être minuscule. Alors, sans regret, sans peur, sans dessein, sans Alors, sans sans dessein, J'écoute frémir, paisible en mon sein, frémir, paisible en mon L' éternelle vie; L'éternelle vie; L'immense Nature, au fond des forêts, fond des forêis, L' immense Nature, Laisse pénétrer en ses doux secrets en ses douK seerets Laisse :Mon Arne Tavie. Mon àme ravie. DANIEL LESUEUR. LESDEUR. courant van a tot z te lezen. Maar allen kunnen zich die z te lezen. :Maar allen kunnen zich die courant van a weelde niet veroorloven : velen hebben zaken die hen dwinveroorloven: velen hebben zaken die hen weelde gen den huiselijken haard te verlaten ; en dan zijn er ook die te verlaten; en dan zijn er ook den huiselijken niet kunnen lezen. kunnen lezen. gehoorzamen de voeten 5. Wanneer het mooi weer is, gehoorzamen de voeten aan 5. mooi weer het hoofd, gaan waarheen dit wil, staan stil als de hersenen hoofd, waarheen wil, staan stil als de hersenen het bevelen ; maar als het regent, gehoorzaamt integendeel bevelen; maar als het regent, gehoorzaamt integendeel het hoofd aan de voeten en het volgt ze, leeg, onbewust. De hoofd de voeten en het volgt ze, leeg, onbewust. voeten zijn meester van de situatie, geven den weg aan, voeten zijn meester van de situatie, geven den weg aan, wijken uit, keeren om ; en het hoofd, half verborgen onder uit, k~eren om; en het hoofd, half verborgen onder de paraplu, laat zich leiden zonder een enkel teeken van de paraplu, laat zich leiden zonder een enkel teeken van protest. E en opstel maken over een der volgende onderwerpen. Een opstel maJwn over een der 'volgende onderwerpen. (32 (3t uur). Een osptel te maken over een der volgende onderwerpen. osptel te maken onderwerpen. dem 1. Svolgetee illustrate alcuni iepisodi esposti nella Divina Svolgete e illustrate alcuniepisodi esposti Co11l{media. Commedia. 2. Tl pessimismo di Giacomo Leopardi. 2. I1 pessimismo di Giacomo 3. L'ideale politico nella poesia del Carducci. poesia del Oarducci. L' ideale politico 4. Impressioni 0 noterelle di viaggio. Impressioni o noterelIe 5. Una festa nazionale. festa nazionale. (21(2t uur). 1. Une promenade en bateau. promenade en bateau. 2. Les cartes postales illustrées. postales illustrées. 2. Les 3. Si j' étais riche . .... .. Si j'étais riche . 4. L'obtention brevet est-elle fin ou un com4. L'obtention d'un brevet est-elle une fin ou un commencement? mencement ? Paraphrase. Paraphrase. TRIONFO DEI QUÅTTRO TEMPI DELL' ANNO. TRIONLO BEI QUA.TTRO TEMPI Porget,e, donne, al nosüü dir l'orecchio, Porgete, donne, nostro l' orecchio, S'amor vi sealda. l' ndura., scalda 1' ndura, E vedrete scolpito in questo specchio, vedrete scolpito questo specchio, Ohe vi dimostra ogn' anno la natura, Che dimostra ogn' anno Ohe l' età fresca e ver de Che l'età fresca verde 001 tempo si matura, Col Ed ogni sua bellezza e vigor perde. bellezza ogni TuUo coperta d'erte, fronde, e fiori, Tutto coperta d' er. te, fronde, e fiori, Vedete primavera Vedete Spargere al fresco yenta mille od'0ri; ,odori ; al fresco vento Scherzare a coppia, e piu non gire a schiera coppia, e a Sotto Ie verdi fronde Sotto le verdi fronde Ogni uccello, og ni fera Ogni ucceUo, ogni Pel caldo umor, che nene vene abbonde. caldo che nelle ahbonde. Nuda la state, e dal sol cotta e tinta, dal sol cottae tinta, la state, A costei viene a sp alle, costei spalle, Di varie spighe il capo ornata a cinta; ,ornata E colla :falce Ie biade già gialle colla falce le biade già :Mietendü va per tutto, _ Mietendo Finch' ogni poggio evalIe ogni e valle Il fior conduca al desïato ffrutto. r utto. I1 fior conduca Declina l'anno è gia gli alberi priva alberi priva l' anno gia L'autunno de' suoi onori suoi Et sotto i piè calcando l'aura estiva sotto piè calcando 1' aura TuUo giocondo lo :fa useir fuori Tutto giocondo 10 fa uscir Or sotto il giogo preme; il giogo preme; Arando, i franchi tori, franchi Eper l'altr' anno in terra asconde il seme. terra asconde seme. E per Squallid'0 e rotto da pioggia e da vento, da vento, Squallido e rotio da pioggia . Grandine, ghiaccio e neve, Grandine, ghiaccio e neve, Seguita il vecchio verno pigro e lento, vecchio pigro e A sè medesmo dispettoso e greve; greve; A sè medesmo dispettoso Chinando a terra il volto, il volto, Chinando Dove con seco in breve, breve, Dove con seco Degli altri tempi il sudm fia sepolto, sepolto, tempi sudor Degli :Ma lasso ! 0' donne, quanto e peggior sorte Ma lasso! o donne, quanta peggior soTte La vostra, che la loro !! che la 101'0 L'anno ritorna, e non gli nuoce morte; e non gli nuoce mort~; L' anno A voi non vale aver bellezza od '0ro, vale avel' bellezza ,oro, A voi Adunque in giovinezza giovinezza Oonosüe,te il tesoro tesoro Conoscete Che pres,ta vi fia tolto da vecchiezza. tolto vecchiezza. presto vi . , Schriftelijke opgaven akte - examens Italiaansch :U. O. opgaven akte-examens Italiaansch N. 0. in 1910. 1910. Ter vertaling. (2 uur). HET REGENT. REGENT. 1. Ik veronderstel voor een oogenblik - let wel: wanneer veronderstel voor een oogenblik wel: wanneer iemand zegt "ik veronderstel" is hij geheel zeker van zijn iemand zegt ,,ik veronderstel" is hij geheel zeker van zijn zaak -ik veronderstel dan voor een oogenblik, dat de mensch zaak ik veronderstel dan voor een oogenblik, dat de mensch werkelijk een redelijk dier Nu waartoe dient de werkelijk een redelijk dier is. Nu vraag ik: waartoe dient de rede aan den mensch tenzij om hem een paraplu te doen den menS'ch tenzij om hem een paraplu te doen rede medenemen als het regent? Al oordeelt gij u nog zoo vermedenemenals het regent ? Al oordeelt gij u nog zoo verheven boven alle geschapen dieren, gij nog zoo trotsch heven boven alle geschapen dieren, al zijt gij nog zoo trotsch op uw wetenschap, uw den adel van op uw kunde, uw wetenschap, uw ondervinding, den adel van uw bloed en uw rijkdom als gij u regen op bevindt uw bloed en uw rijkdom;; als gij u bij regen op straat bevindt zonder paraplu, dan slaat gij toch een heel treurig figuur. zonder paraplu, dan slaat gij toch een heel treurig figuur. 2. Laten wij oprecht zijn: de menschheid is leelijk, gezien de menschheid gezien door de regendroppels, bij het koude licht van den dag zonder van den dag zonder door de regendroppels, bij zon, onder den grijzen, lagen, bewolkten hemel. Allen trekgrijzen, lagen, bewolkten hemel. Allen trekzon, onder ken een lang gezicht. De paarden doen links en rechts het gezicht. De paarden doen links rechts het ken een slijk opspatten ; een goot die overloopt maakt denondersten slijk opspatten; een goot die overloopt maakt den ondersten de broek en overal hoort men verwenschingen. rand van de broek vuil, en overal hoort men verwenschingen. is geen twij fel of de regen niet voor het 3. Er is geen twij fel of de regen is niet voor het eerst 3. op wereld gevallen een nuttig en noodig natuurverop de wereld gevallen als een nuttig en noodig natuurverschijnsel, als een ware en strenge straf. Vóór den zondschijnsel, maar als een ware en strenge straf. Vóór den zondvloed is er geen sprake van regen ; voor het rijpen van den vloed is er geen sprake van regen; voor het rijpen van den oogst, voor de ontwikkeling van zaad was geen regenoogst, voor de ontwikkeling van het zaad was geen regennoodig. water noodig. 4. Wat moet men doen als het regent ? Zonder twijfel, het moet men doen regent? Zonder het 'verstandigst en het eenvoudigst is thuis te blijven, uitgestrekt eenvoudigst thuis te uitgestrekt op een divan, in hemdsmouwen en op pantoffels, en de de een divan, in hemdsmouwen en op pantoffels, . LORENZO DE'' MEDICI. DE MEDICI. BIJLAGE P. VER8LAG der Commissie, ir 1910 belast geweest met het alnemen van de examens de T'ransche taal en letterkunde(Middelbaar onderwijs, akte B) naar aanleiding van liet Koninklijk besluit -van 9 Augustus 1879 (Staat 149). TABEL I. Mannen. Vrouwen. Totaal. Ingeschreven Aan het grammaticaal examen deelgenomen Na het grammaticaal examen 20 16 2 14 1 13 9 4 2 2 3 3 23 19 3 16 Aan Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken. teruggetrokken 1 2 De Commissie, in 1910 belast geweest met het afnemen van de examens in de Fransche taal- en letterkunde (middelbaar onderwijs, akte B), benoemd bij beschikkingen van 31 Mei 1910, n°. 38621 , afd. H. M. 0., en van 12 October 1910, n°. 74161, afd. H. M. 0., heeft de eer bij dezen verslag omtrent hare werkzaamheden uit te brengen. Zij was samengesteld als volgt: Leden: prof dr. J. J. Salverda de Grave, voorzitter ; A. Sunier, ondervoorzitter ; A. Bourquin, dr. K. Sneyders de Vogel, G. C. C. Bethe, H. F. I. Houben, mej. dr. M. E. Loke. Aan het schriftelijk examen deelgenomen Na het schriftelijk examen teruggetrokken Aan het mondeling letterkundig examen deelgenomen . . Toegelaten . Afgewezen . Afgewezen en teruggetrokken samen . Geslaagd ruim 57 oh,. 1 15 11 4 8 1 Bijzonderheden omtrent den uitslag van het mondeling examen en van het schriftelijk onderzoek vindt Uwe Excellentie in de volgende tabel. TABEL II. MANNEN. Praedicaat VROUWEN. Praedicaat Van dezen heeft de heer Houben slechts één voorloopige vergadering bijgewoond, daar ongesteldheid hem heeft verhinderd, aan de verdere werkzaamheden deel te nemen. De anderen hebben allen een werkzaam aandeel in het examineeren en corrigeeren genomen. De Commissie heeft hare zittingen gehouden, deels te 's Gravenhage en deels te Groningen en wel te 's Gravenhage, in de ,,Leesinrichting", voor het mondeling grammaticaal gedeelte, het schriftelijk examen en de correctie en te Groningen, in het academiegebouw, voor het mondeling letterkundig gedeelte. In de voorloopige vergadering van 13 November, te 's Gravenhage, werd mejuffrouw Loke, die reeds in de zomerzitting, tijdens het grammaticaal examen, het secretariaat had waargenomen, definitief met die functie belast. De tweede voorloopige vergadering had eveneens te 's Gravenhage plaats, op 27 November. In die vergadering werden de teksten van het schriftelijk werk vastgesteld en wel een tekst ter vertaling uit het Nederlandsch in het Fransch en een lijst van acht onderwerpen voor een letterkundig opstel. Deze opgaven vindt Uwe Excellentie achter dit verslag in een afzonderlijke bijlage vermeld. Het mondeling grammaticaal gedeelte is afgenomen van 4 tot en met 13 Juli, het schriftelijk examen op 7 en 8 December, en het mondeling letterkundig gedeelte van 19 tot en met 29 December, terwijl de correctie geschiedde op 8, 9 en 10 December. De eindvergadering had plaats op 30 December. De hier volgende tabel geeft een overzicht van het aantal candidaten, die zich hebben aangemeld en van den uitslag der examens. Plaatsvervangende leden: P. Valkhoff, E. Boulan. Aantal candidat { (2) onvoldoende. Aantal candidat ONDERWERP. (2) onvoldoende. r-I ^ (3) voldoende. (5) zeer goed. (5) zeer goed. Spraakkunst mondeling : Historische klank- en vormleer Kistorische syntaxis en nieuwe spraakkunst . . Versleer . . . . . . . 16 -- -- -- -- I -- 14 13 -- -- 13 -- -- 14 -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- N -- -- -- -- -- -- Schriftelijke vertaling : Letterkunde mondeling: Algemeene letterkundige geschiedenis . . . . . Bijzondere . -- -- 1 -- _ Lectuur : bordeel over het gelezene Letterkundige verklaring . 1 -- -- -- -- Letterkundig opstel : [nhoud Taal en stijl -- Uitspraak en dictie : theorie Praktijk . . . . . . . . 16 13 13 -- -- -- -- -- -- -- -- 1 -- Vaardigheid -- (1) slecht. -- (4) goed. ·pooi( t) 1 1 1 I I I I 85 De uitslag van de examens kan gunstig genoemd worden, van de examens kan gunstig genoemd worden, De daar nagenoeg 58 %, van de candidaten slaagde. Toch vindt nagenoeg % van de candidaten slaagde. Toch vindt de Commissie aanleiding om eenige wenken te geven en eenige Commissie aanleiding om eenige wenken te geven en eenige aan volgende candidaten ten goede bezwaren te opperen, bezwaren te opperen, die aan volgende candidaten ten goede kunnen komen en waarmede volgende commissiën rekening kunnen komen en waarmede volgende commissiën rekening houden. 7.ullen kunnen houden. zullen het bij studie vooral aankomt op methode, Overtuigd, dat het bij studie vooral aankomt op methode, richtte de Commissie onderzoek de eerste plaats op de richtte de Commissie haar onderzoek in de eerste plaats op de studie is te werk gegaan. wijze, waarop de candidaat bij wijze, waarop de candidaat bij zijn studie is te werk gegaan. Indien dit examen was. wat het behoorde namelijk het Indien dit examen was. wat het behoorde te zijn, namelijk het besluit van een door geregelde studie indien het besluit van een door de wet geregelde studie en indien het van de candidaten, zoowerd afgenomen door de meesters zelf van de candidaten, zooals bij universitaire examens het geval is, dan zou een onderuniversitaire examens geval is, dan zou een onderbijzaak zijn. zoek naar de feitelijke kennis van de candidaten bijzaak zijn. zoek naar de feitelijke is bij de tegenwoordige organisatie niet mogelijk; van Dit is bij de tegenwoordige organisatie niet mogelijk ; van moet ook een zekere hoeveelheid kennis de candidaten moet ook een zekere hoeyeelheid parate kennis worden geëischt. Maar ke;nnis moet verkregen ij n worden geëischt . .Maar die kennis moet verkregenzzijn door zij moet de vrucht zijn van persoonlijk nadenbronnenstudie, zij moet de vrucht zijn van persoonlijk nadendat de Commissie, ken en persoonlijk onderzoek. Vandaar dat de Commissie, ken en persoonlijk onderzoek. aandringt op beperking der leerstof. reeds sedert vele reeds sedert vele jaren, aandringt op beperking der leerstof. Het zou onbillijk zijn, niet te erkennen, dat, onder de candizou onbillijk zijn, erkennen, dat, onder de candijaar, meerderen dit hebben begrepen en de van daten van dit jaar, meerderen dit hebben begrepen en de bewijzen hebben gegeven, van het bovenstaande overtuigd te wijzen hebben gegeven, van het bovenstaande overtuigd te zijn. :Jlaar te vaak nog komt voor, dat men zich er toe zijn. Maar te vaak nog komt het voor, dat men zich er toe meer handboeken buiten te leeren, bepaalt één of meer handboeken ijverig van buiten te leeren, dat candidaten zelfs, om op het examen hun meening te stacandidaten zelfs, om examen meening stahandboek beroepen. nu mag ven, eenvoudig op ven, zich eenvoudig op dat handboek beroepen. Dit nu mag bij een ernstig middelbaar examen, dat het eindpunt is van het eindpunt is van bij een ernstig middelbaar examen, Fransche studie t e onzent, niet meer voorkomen; allerde Fransche studie te onzent, niet meer voorkomen ; allerde studie der historische spraakkunst en der letterminst, bij de studie der historische spraakkunst en der letterde middeleeuwen, waar zooveel onzekers en die kunde van de middeleeuwen, waar zooveel onzekers is en die van steeds doorgaand onderzoek zijn. materie van steeds doorgaand onderzoek zijn. De historische syntarás en 'moderne spraakkunst De historische syntaxis en moderne spraakkunst worden, als men de uitkomsten van vroeger jaren vergelijkt, steeds als men de uitkomsten van vroeger jaren vergelijkt, steeds candidaten een bestudeert. 'l'och hebben % grondiger bestudeert. Toch hebben 25 % der candidaten een minderheid, maal' üllvoldoend cijfer; ; dit is wèl een minderheid, maar eigenlijk onvoldoend cijfer dit mag het niet voorkomen, dat men zich aan dit examen onder-maglietnvork,damezichntxoderwerpt zonder voldoende grammatische kennis ; van de afgezonder voldoende grammatische kennis; de afgeéén na, een onvoldoend cijfer voor wezenen hebben allen, wezenen hebben allen, op één na, een onvoldoend cijfer voor vak; laten de candidaten het nooit verwaarloozen. dit vak ; laten de candidaten het nooit verwaarloozen. altijd een zeer zware proer; ook op dit De ,vertaling blijft altijd een zeer zware proef ; ook op dit punt is voortdurende oerening gedurende den tijd van voorbepunt is voortdurende oefening gedurende den tijd van voorbereiding noodzakelijk. noodzakelijk. De letterkunde heeft, zooals uit tabel blijkt, De algemeene letterkunde heeft, zooalsuit tabel II blijkt, een onderwerp van zeer ernstige studie uitgemaakt voor de een onderwerp van zeer ernstige studie uitgemaakt voor de slechts aanleiding tot ééne opmermeeste candidaten en geeft slechts aanleiding tot ééne opmermeeste king. namelijk, dat men de drie klassieke tooneelschrijvers uit king, namelijk, dat men de drie klassieke tooneelschrijvers uit XVII de eeuw in geen geval mag verwaarloozen of zelfs bij de x.VIIde eeuw in geen geval mag verwaarloozen of zelfs bij anderen mag achterstellen ; de werken van Corneille, Racine achterstellen; de werken van Corneille, Racine en Molière blijven de beste leerschool voor hem, die zich wil de heste leerschool voor hem, die zich wil oefenen in het analyseeren van letterkundige geschriften. EinEinoefenen in het analyseeren van letterkundige delijk hier nogmaals gewezen op het bijzonder hooge delijk zij hier nogmaals gewezen op het bijzonder hooge bevan voldoende vaardigheid in het hanteer en van het lang van voldoende 'vaardigheid in het hanteeren van het levende spraakgebruik voor hem, die een vreemde taal zal levende spraakgebruik voor hem, die een vreemde taal zal onderwijzen. hebben te onderwijzen . Ten slotte spreekt de Commissie haar voldoening uit over spreekt de Commissie voldoening uit over Ten reit, dat de mondelinge letterkundige examens naar Grohet feit, dat de mondelinge letterkundige examens naar Grozijn verplaatst. ningen zijn verplaatst. Erkentelijk voor het in haar gestelde vertrouwen, legt de in haar gestelde vertrouwen, legt de Erkentelijk voor neder. Commissie haar Commissie haar mandaat neder. . BIJLAGEN 'van het Verslag der Commissie, in 1910 Ferslag der Commissie, in van beZast geweest met het afnemen der akte-examens belast geweest met het afnemen der akte-examens in de Pmnsche taal (M.O.) in de Fransche taal (ll. O.) AKTE B. AKTE B. Ter vertaling in het Fransch. in het Pmnseh. (3 uur.) (3 uur.) De Heilige. De In Piero IVZaironiis de natuur van zijn moeder met die van Piero }laironi is de natuur die van zijn vader tot een volmaakte eenheid saamgebracht. Zijn vader vader volmaakte gaf hem den godsdienstigen aanleg, de behoefte van onderl~em den godsdienstigen de behoefte van onderwerP.lllg aan een hoogere macht, het gebrek aan vertrouwen een !loog ere het gebrek aan vertrouwen werping op elgen kracht; ; van zijn moeder heeft hij den afkeer van op eigen kracht van zijn moeder heeft hij den afkeer van een godsdienst die slechts in uiterlijkheden hestaat, het innige innige een godsdienst die slechts in bestaat, besef dat het geloof zich in daden moet toonen, dat een ieder geloof zich moet toonen een ieder besef dat de schok die hij gekr~gen heeft aan God in zich heeft. Eerst de schok die hij gekregen heeft aan God in zich heeft. het sterfbed van zijn vrouw, heeft zijn eigenlijke natuur ontvrouw, zijn eigenlijke natuur ontzich vrij kunnen slagen van alle banden, eerst daarna heeft hij zich vrij kunnen slagen van alle banden, ontplooien. Zijn mysticisme wordt hem een 'bron van kracht: ontplooien. Zijn mysticisme wordt hem een bron al wat er ziekelijks en zwaks in hem was wordt gelouterd en er ziekelijks en zwaks hem was wordt gelouterd en versterkt. De directeur van de inrichting waarin Piero's versterkt. De directeur van de inrichting waarin Piero's vrouw werd verpleegd, had hem op den sterfdag gevonden in sterrdag gevonden in vrouw werd verpleegd, had hem op d~ kerk, nedergeknield in extase, onverstaanbare klanken de kerk, lledergekllield in extase, onverstaanbare klanken uitende, e.l?Ul~ende, en had tot den priester die de familie in die oogentot den priester .die de familie in die oogenblIkken bijstond, met bezorgdheid over Piero gesproken ; hij blikken bIJstond, met bezorgdheId over Piero gesproken; vreesde vo?! g:?dsdienstwaa!lzin. Wij begrijpen die vrees. vreesde.. voor godsdienstwaanzin. Wi j begrijpen die vrees. }1aar zij blijkt ijdel. Want die geestesvervoering is niet anders Maar ZIJ blIJkt lJdel. vVant dIe geestesvervoering is niet anders d,~n de crisis waardoor de tegenstrijdige eigenschappen van dan de crisis waardoor de tegenstrij dige eigenschappen van PIero's natuur tot één hooge eenheid zullen komen: het het Piero's natuur tot één hooge eenheid zullen mysticisme brengt hem niet alleen tot het gebed, tot een zich gebed, tot een zich mysticisme brengt leem niet alleen tot \vegdroomell in het eeuwige; ;het uit zich in liefde tot hen die wegdroomen in liet eeuwige het uit zich lierde tot hen die voert hem het lenigen van smarten, het trooslijden, het voert hens tot het lenigen van smarten, het trooslijden, ten van bedroefden. van bedroefden. En onwillekeurig denken wij aan een anderen, grooteren een anderen, grooteren onwillekeurig denken wij ,,Santo", met wiep Piero "S~!lto".', met wien Piero uiterlijk en innerlijk een zeer groote en innerlijk een zeer groote gelijkenis gelIJkems vertoont. Ook S. Francesco van Assisi had tot zijn Ook Francesco van Assisi had vier en bvintigste jaar onbezorgd en in welstand geleerd, ook vierntwgsjaobzrdeniwlstagf,ok hij had plotseling alle banden met het verleden afgesneden en plotseling alle banden met het verleden afgesneden en nemen, om in volkomen was heengegaan zonder iets mede te nemen, om in volkomen was heengegaan zonder armoede te leven ; ook om hem verzamelden zich gelijkgearmoede te leven; ook om hem verzamelden zich gelijkgede K~tho stemden; ; ook hij verzette zich tegen misstanden in de Kathostemden ook hij verzette zich tegen lieke kerk. Ook hij predikte zelfverloochening en naastenlieke kerk. Ook hij predikte zelfverloochening en naastenliefde, ook hij werd door zijn geestvervoeringen en vizioenen werd door zijn geestvervoeringen en vizioenen liefde, ook niet met machteloosheid geslagen. De hervorming die hij hervorming die hij niet met machteloosheid geslagen. bracht bestond, evenals bij Piero, in een verheffing van den bestond, evenals bij Piero, in een verheffing van den innerlijken mensch; ;ook hij putte uit de bron waaruit alle de bron waaruit alle innerlijken mensch ook hij putte intelledueele en moreele activiteit voortkomt. En zij die in in intellectueele en moreele activiteit voortkomt. En zij S. Croce Giotto's fresco's hebben gezien, waarin het leven S. Croce Giotto's fresco's hebben gezien, waarin het leven van S. Francesco wordt voorgesteld, zullen bij het lezen van Francesco voorgesteld, zullen bij lezen van van Piero's sterven, zooals hij daar ligt in de Benedictijner pij in de Benedictijner pij Piero's sterven, zooals hij daar in Subiaco had moeten afleggen en die don Clemente die hij in Subiaco had moeten afleggen en die don Clemente die teruggebracht, gedacht hebben aan het heengaan hem had teruggebracht, gedacht hebben aan het heengaan hem van den grooten heilige, uitgestrekt op zijn sterfbed, omgegrooten heilige, uitgestrekt op zijn sterfbed, omgevan ven door de weenende kloosterbroeders. ven door de weenende kloosterbroeders. Groningen, Januari 1911. . J. J. SALVERDA S.UVERDA J DE GRAVE, DE GRAVE, Voorzitter . Voorzitter. LOKE, M. E. LOKT, M. Secretaresse. 22 86 Examens in de Fransche Taal. (M. 0.) AKTE 3°. Montrez en quoi consiste le couleur locale dans Racine et dans le théátre romantique. 4°. L'amour maternel dans Andromaque, Agrippine et Clytemnestre. 5°. Dans la préface de Tagtuf fe Molière écrit: ,,J'ai mis tout l'art et tous les soires qu'il m'a été possible pour bien distinguer le personnage de l'hypocrite d'avec celui du vrai dévot" . A-t -il réussi à établir nettement cette distinction ? 6°. Voltaire conteur. 7°. Les dif f érentes conceptions du roman a l'époque romantique. 8°. En quoi le poke Leconte de Lisle rappelle-t -il Alfred de Vigny pour les idées et pour la forme? B. (Van 9 tot 4 uur.) Een opstel te maken over een der volgende onderwerpen. 1°. L'élément liturgique dans le théátre sérieux du moyenáge. (Le candidat pourra insister sur une oeuvre qu'il connait, mais il ne devra pas négliger cet élément dans le théátre médiéval antérieur et postérieur.) 2°. Que vous semble du jugement de Boileau sur Marot et Ronsard, exprimé dans les vers suivants: Marot bienter après fit fleurir les ballades, Tourna des triplets, rima des mascarades, A des refrains réglés asservit les rondeaux, Et montra pour rimer des chemins tout nouveaux. Ronsard, qui le suivit, par une autre méthode, Réglant tout, brouilla tout, fit un art à sa mode, Et toutefois longtemps eut un heureux desten, Mais sa muse, en f rancais parlant grec et latin, Vit dans l'áge suivant par un retour grotesque, Tombeg de ses grands mots le faste pédantesque. BIJLAGE Q. BIJLAGE Q. mejuffrouw J. A. Thomése, leerares aan de middelbare VERSLAG DER COMMISSIE, in 1910 belast mejuffrouw J. A. Thomése, leerares aan de middelbare VERSLAG DERCOMMISSIE, in 1910 belast geweest school voor meisjes te Leiden, met met het afnemen van de akte-examens in de Hoogafnemen 'Van de akte-examens in de Hoog- school voor meisjes te Leiden, terwijl i tot plaatsvervangende leden waren aangewezen: waren terwij tot duitsche taal (lager ondeTWijs en middelbaar onderduitsche taal (lager onderwijs en middelbaar onderE. de Jong, leeraar aan het openbaar gymnasium te Amleeraar aan het openbaar gymnasium te AmE. wijs, akte wijs, akte A), naar aanleiding van het Koninklijk sterdam; naar aanleiding 'Van het Koninklijk sterdam; besluit van Augustus 1879 (Staatsblad n°. H. W. J. Kroes, leeraar aan eene openbare hoogere burgerJ. Kroes, leeraar aan eene openbare hoogere burgerbesluit 'Van 9 Augustus 1879 (Staatsblad n°. 149). H. school met 5-jarigen cursus te Rotterdam ; school met 5-jarigen cursus Rotterdam; J. H. Mulder jr., leeraar aan eene hoogere burgerschool te J. H.Mulder jr., leeraar aan eene hoogere burgerschool te Aan Aan Haarlem; Haarlem ; Zijne Excellentie den Minister 'Van Zijne Excellentie den Minister van G. van Poppel, leeraar aan de bijzondere hoogere burgerde hoogere burgerG. van Poppel, leeraar Binnenlandsche Zaken. school te Rolduc (Kerkrade) ; (Kerkrade); school te mejuffrouw J. M. Robbers, leerares aan de middelbare mejuffrouw J. M. Robbers, leerares aan de middelbare De Commissie, ingevolge de beschikking De Commissie, ingevolge de beschikking van Uwe Excel- school voor meisjes te Utrecht. Uwe Excel- school voor meisjes te lentie van 31 Mei 1910, n°. 38621, Afd. H. M. 0. , dit jaar 31 Mei 1910, n°. 3862r, Afd. II. M.O., jaar belast geweest met belast geweest met het afnemen der examens voor de Hoogafnemen der examens voor de HoogDe beide voorloopige vergaderingen der Commissie werden voorloopige der Commissie werden De duitsche taal (lager onderwijs middelbaar onderwijs, duitsche taal (lager onderwijs enen middelbaar onderwijs, akte A), heeft de eer bij dezen verslag te doen van hare werk- den 19den Juni en den 3den Juli te Utrecht gehouden. Nadat heeft de eer bij dezen verslag te doen van hare werk- den 19den Juni en den 3den Juli te Utrecht gehouden. Nadat in de eerste bijeenkomst de tweede ondergeteekende als eerste eerste bij eenkomst de tweede ondergeteekende als eerste zaamheden. zaamheden. en de heer Talen als tweede secretaris waren gekozen, werd heer Talen als tweede secretaris waren gekozen, werd en Zij Zij was samengesteld als volgt: samengesteld volgt: der werkzaamheden. Het schrifteovergegaan tot de regeling der werkzaamheden. Het schrifteovergegaan tot examen voor de àkte lager onderwijs werd bepaald op dr. B. Symons, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit t t~ lijk examen voor de åkte lager onderwijs werd bepaald op B. Symons, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit s clen lsten Augustus, dat voor de akte A middelbaar onderwijs Augustus, dat voor de akte A middelbaar onderwijs Groningen, voorzitter ; den Groningen, voorzitter; dr. J. F. D. Blote, leemar aan de Rijks- hoogere burger- op den 3den Augustus. Daar het aantal candidaten voor lageropden3Augst.Darhenlcditvorage f. dr. D. Blöte, leemar aan de Rijks- hoogere burgeronderwijs wederom, en wel belangrijk, toegenomen bleek te wederom, wel belangrijk, toegenomen bleek school te Tilburg, ondervoorzitter ; Tilburg, ondervoorzitter; school zijn (368 tegenover 319 in 1909, 313 in 1908, 260 in 1907, zijn (368 tegenover 319 in 1909, 313 i 1908, 260 in 1907, H. H. Breuning, leeraar aan het gymnasium te Leiden; H. Breuning, leeraar aan het gymnasium te Leiden; 1906), werd de vraag overwogen, of het dr. E. F. Kossmann, lector aan de Rijks- universiteit te 231 in 1906) , werd de vraag ernstig overwogen, of niet het E. F. Kossmann, lector aan de Rijks- universiteit te 231 centra voor het afnemen van het schriftelijk 'examen Leiden en leeraar aan het openbaar gymnasium te 's'sGravenleeraar aan het openbaar gymnasium te Graven- aantal centra voor het afnemen van het schriftelijk 'examen van vier op vijf moest worden gebracht. Men meende, dit hage; van vier op vijf moest worden gebracht. Men meende, dit hage; H. Pol, lector aan de Rijksuniversiteit en leeraar aan het j aar het gebruikelijk viertal (Amsterdam, Breda, Nijmegen Pol, lector aan de Rijksuniversiteit en leeraar aan het jaar het gebruikelijk viertal (Amsterdam, Breda, Nijmegen kunnen handhaven, door Amsterdam te Zwolle) nog openbaar gymnasium tee Groningen ; en Zwolle) nog te kunnen handhaven, door Amsterdam te gymnasium tee Groningen; J. H. Scholte, leeraar aan eene openbare hoogere burger- ontlasten ten koste van Breda ; voor een volgend jaar -ral J. H. Scholte, leeraar aan eene openbare hoogere burger- ontlasten ten koste van Breda; voor een volgend jaar zal echter vermoedelijk, indien althans het aantal adspiranten school met 5-jarigen cursus te Amsterdam ; echter vermoedelijk, indien althans het aantal adspiranten 5-jarigen cursus te Amsterdam; mocht dalen, als vijfde centrum een Zuidhollandsche J. Verwer, leeraar aan de hoogere burgerschool te Leiden ; J. V erwer, leeraar aan de hoogere burgerschool te Leiden; niet mocht dalen, als vijfde centrum een Zuidhollandsche van het mejuffrouw M. Koenig, leerares aan de middelbare school gemeente aangewezen dienen te worden. De stijging van het Koenig, leerares aan de middelbare school gemeente aangewezen dienen te worden. getal candidaten maakte het ook noodzakelijk, voor de corcandidaten maakte het ook noodzakelijk, voor de corvoor meisjes te Rotterdam ; voor meisjes te Rotterdam; van het schriftelijk werk voor lager onderwijs één dag A. L. Schmidt jr., leeraar aan eene hoogere burgerschool rectie van het schriftelijk werk voor lager onderwijs één dag A. L. Schmidt jr., leeraar aan eene hoogere burgerschool te trekken dan in de twee vorige jaren, derhalve met 5-jarigen cursus en aan de hoogere krijgsschool te 's Gra- meer uit te trekken dan in de twee vorige jaren, derhalve met 5-jarigen cursus en aan de hoogere krijgsschool te 's Gra- meer 12 dagen (van 2 tot en met 15 Augustus). Het schriftelijk venhage ; 12 dagen (van 2 tot en met 15 Augustus) . Het schriftelijk venhage; A. L. Brouwer, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool A. L. Brouwer, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool examen voor het middelbaar onderwijs, dat tot dusver ge-examnvorhtidlb ewjs,atoduvrgregeld te Gravenhage werd afgenomen, moest dit jaar, te Leeuwarden ; regeld te 's 's Gravenhagewerd afgenomen, moest dit jaar, te Leeuwarden; wegens gebrek een voldoende in de residentie, C. J. Hoolboom, leeraar aan eene openbare hoogere burgerC. J. Hoolboom, leeraar aan eene openbare hoogere burger- wegens gebrek aan een voldoende localiteit in de residentie, naar Utrecht verplaatst worden. Het totaal aantal candischool met 5-jarigen cursus te Amsterdam ; naar Utrecht verplaatst worden. Het totaal aantal candischool met 5-jarigen cursus te Amsterdam; G. Jonker, leeraar aan het Erasmiaansch gymnasium te daten voor de akte A (92) was vrijwel gelijk aan dat van G. Jonker, leeraar aan het Erasmiaansch gymnasium te daten voor de akte A (92) was vrijwel gelijk aan dat van 1.909 (91), zoodat de correctie van het schriftelijk werk, 1909 (91), zoodat de correctie van het schriftelijk werk, Rotterdam ; Rotterdam; het vorige jaar, beperkt kon blijven tot dagen J. M. N. Kapteyn, leeraar aan de hoogere burgerschool te evenals in het vorige jaar, beperkt kon blijven tot 88dagen J. M. N. Kapteyn, leeraar aan de hoogere burgerschool te evenals (4 tot en met 12 Augustus). De mondeling examens zouden (4 tot en met 12 Augustus) . De mondeling examens zouden Enschedé ; Enschedé; A. Kolkman, leeraar aan eene openbare hoogere burger- dus voor de akte A op 13 Augustus, voor de akte lager onderA. Kolkman, leeraar aan eene openbare hoogere burger- d~~ voor de akte A op 13 Augustus, voor de a~te .lager onderWIJS op nemen en, mdlen dagelijks school met 5-jarigen cursus te Amsterdam ; wijs op 16 Augustus een aanvang nemen en, indien dagelijks school met 5-jarigen cursus te Amsterdam; A.. Meyboom, leesaar aan de gemeente hoogere .burger- 6 candidaten voor eerstgenoemde en 24 candidaten voor A. Meyboom, leeraar aan de gemeente hoogere burger- 6 candidaten voor eerstgenoemde en 24 candidaten voor laatstgenoemde werden geëxamineerd, naar raming op school met 5-jarigen cursus te Utrecht ; laatstgenoemde akte werden geëxamineerd, naar raming op school met 5-jarigen cursus te Utrecht; kunnen eindigen. Later B. W. Speekman, leeraar aan het Canisius-college te op 26 of 27, resp. 29 of 30 Augustus, kunnen eindigen. Later B. W. Speekman, leeraar aan het Canisius-college te op 26 is gebleken, dat de examens voor de akte A, wegens het Nijmegen ; is gebleken, dat de examens voor de akte A, wegens het Nijmegen; G. W. Spitzen, leeraar aan eene hoogere burgerschool met geringe aantal van hen, die zich na het schriftelijk gedeelte G. W. Spitzen, leeraar aan eene hoogere burgerschool met geringe aantal van hen, die zich na het schriftelijk gedeelte terugtrokken, eerst op 29 Augustus, die voor lager onderwijs 5-jarigen cursus te 's Gravenhage; terugtrokken, eerst op 29 Augustus, die voor lager onderwijs 5-jarigen cursus te 's Gravenhage; J. G. Talen, leeraar aan dede Rijks- hoogere burgerschoolen op denzelfden dag konden afloopen. J. G. Talen, leeraar aan Rijks- hoogere burgerschool en op denzelfden dag konden afloopen. Tot examinatoren voor het A-examen werden, na verkregen het gymnasium te Zwolle ; Tot examinatoren voor het A-examen werden, na verkregen het gymnasium te Zwolle; F. Tijmstra, directeur der bijzondere middelbare school machtiging van Uwe Excellentie, door den voorzitter aanF. Tijmstra, directeur der bijzondere middelbare school machtiging van Uwe Excellentie, door den voorzitter' aangewezen de heeren Breuning, Kossmann, Pol, Scholte, gewezen de heerera Breuning, Kossmann, Pol, Scholte, voor handel en administratie te 's's Gravenhage; ,'oor handel en adminil'itratie te Gravenhage; . 88 plaatsvervangend Verwel' en mej. Koenig, benevens het plaatsvervangend lid mej. Verwer de heer de Jong. Laatstgenoemde, van wiens voor de heer de Jong. Laatstgenoemde, van wiens diensten voor de A-examens geen gebruik gemaakt behoefde te worden, de A-examens geen gebruik gemaakt behoefde te warden, heeft echter zij n medewerking verleend bij de mondelinge heeft echter zijn medewerking verleend bij de mondelinge examens voor het lager onderwijs. Ook de andere plaatsverlager onderwijs. Ook de andere plaatsverexamens voor uitzondering van den heer Kroes, vangende leden hebben, met uitzondering van den heer Kroes, afwisseling aan laatstbedoelde examens deelgenomen. :Met bij afwisseling aan laatstbedoelde examens deelgenomen. Met de leiding der A-examens belastte zich de voorzitter, met die der A-examens zich de voorzitter, met die der examens voor het lager onderwijs de ondervoorzitter, der examens voor het lager onderwijs de ondervoorzitter, de werkzaamheden het secretariaat terwijl de werkzaamheden van het secretariaat respectievelijk door den tweeden ondergeteekende en door den heer Talen door den tweeden ondergeteekende en door den heer Talen werden waargenomen. In de tweede voorloopi ge vergadering werd het schriftelijk de tweede voorloopige schriftelijk werk der candidaten vastgesteld. Het bestond voor de candi- werkdcanitvsgeld.Hbonrcadidaten voor de akte lager onderwijs uit de beide door het daten voor de akte lager onderwijs uit de beide door het examenprogramma voorgeschreven vertalingen, terwij'i aan examenprogramma voorgeschreven vertalingen, terwijl aan de candidaten voor de akte A middelbaar onderwijs, behalve candidaten voor de akte A middelbaar onderwijs, behalve een Nederlandsch prozastuk vertaling in het Duitsch, ook een N ederlandsch proza stuk ter vertaling in het Duitsch, ook ditmaal eenige eenvoudige themata ter keuze werden voorditmaal eenige eenvoudige themata ter keuze werden voorgelegd ter vervaardiging van een beknopt vrij opstel in de gelegd ter vervaardiging van een beknopt vrij opstel in de vreemde taal. Eén candidaat, geboren Duitschel', gaf den vreemde taal. Eén candidaat, geboren Duitscher, gaf den wensch te kennen, van de vertaling vrijgesteld te worden: de' vertaling vrij gesteld te worden: wensch te kennen, voor werden afzonderlijke proefstukken gekozen, namevoor hem werden afzonderlijke proefstukken gekozen, namemoeilijker onderwerpen voor het opstel een tekst ter lijk moeilijker onderwerpen voor het opstel en een tekst ter paraphraseering. De overige Duitsche candidaten, die aan paraphraseering. De overige Duitsche candidaten, die aan het examen deelnamen, bleken met het Nederlandsch genoegexamen deelnamen, bleken met het N ederlandsch genoegzaam vertrouwd, om een vertaling uit onze taal in de hunne onze in de hunne zaam vertrouwd, om een vertaling kunnen beproeven. Uwe Excellentie vindt de gekozen te kunnen beproeven. Uwe Excellentie vindt de gekozen schriftelijke opgaven in een bijlage achter dit verslag opgeeen bijlage achter dit verslag opgeschriftelijke opgaven nomcn. Van een nadere uiteenzetting omtrent de wij ze, nomen. Van een nadere uiteenzetting omtrent de wijze, verschillende opgaven werden voorbereid, onderwaarop waarop de verschillende opgaven werden voorbereid, onderzocht en vastgesteld, meent de Commissie zich, onder verwijvastgesteld, meent de Commissie zich, onder verwijnaar vroegere verslagen, ontslagen te mogen rekenen. zing naar vroegere verslagen, ontslagen te mogen rekenen. Het schriftelijk examen voor de akte lager onderwijs had schriftelijk examen voor de akte lager onderwijs had :Maandag .Augustus, te Amsterdam, onder leiding plaats op Maandag 1 Augustus, te Amsterdam, onder leiding van den heer Scholte, te Breda onder die van den ondervoorden heer Scholte, te Breda onder die van den ondervoorJ'.itter, te Nijmegen onder die van den eersten secretaris, te zitter, te Nijmegen onder die van den eersten secretaris, te Zwolle onder die van den voorzitter. den voorzitter. Zwolle onder die Behalve dat voor de tweede vertaling een kwartier meer voor de tweede vertaling een kwartier meer Behalve werd toegestaan, was de regeling van het examen dezelfde werd toegestaan, was de regeling van het examen dezelfde als vroeger : 11-12.45 vertaling Nederlandsch-Duitsch, 2-als vroeger: 11-12.45 vertaling Nederlandsch-Duitsch, 2--a,L15 vertaling Duitsch-Nederlandsch, tusschen beide een 3,45 vertaling Duitsch-N ederlandsch, tusschen beide een pa uze pauze van vij f kwartier. vijf Den 2den Augustus begon te 's Gravenhage in het gebouw begon 's Gravenhage in het gebouw Den "Diligentia" , , waar ook de mondelinge examens zijn afgeafge,,D ilig entia" waar ook de mondelinge examens nomen, het schriftelijk werk der candidaten nomen, de correctie van het schriftelijk werk der candidaten voor de lager onderwijs. Zij werd op de volgende dagen voor de akte lager onderwijs. Zij werd op de volgende dagen voortgezet den 15den Augustus beëindigd. voortgezet en op den 15den Augustus beëindigd. Het schriftelijk examen voor de akte A middelbaar onderschriftelijk examen voor de akte A middelbaar onderwiJS onder leiding van den tweeden ondergeteekende, wijs werd, onder leiding van den tweeden ondergeteekende, op ~Woensdag 3 Augustus te Utrecht de groote zaal van op Woensdag 3 Augustus te Utrecht in de groote zaal van ,,'l'ivoli" gehouden. Des morgens werd de vertaling gemaakt ,,Tivoli" gehouden. Des morgens werd de vertaling gemaakt (fl-12), des namiddags het opstel, waaraan de candidaten (f)-12), des namiddag's het opstel, waaraan de candidaten dit jaar een half uur langer konden besteden dan in vorigi jaar een half uur langer konden besteden dan in vorig~ (1.30-4). Het correctiewerk begon den volgenden dag jaren (1.30-4). Het correctiewerk begon den volgenden dag te 's Gravenhage en duurde tot en met 12 Augustus. 's Gravenhage en duurde tot en met 12 Augustus. Aan alle candidaten werd bericht gezonden van de aan hun werd bericht gezonden van de aan hun werk toegekende cijfers. Van 359 candidaten, aan het werk toegekende cij fers. Van de 359 candidaten, die aan het schriftelijk examen voor de lager-onderwijs-akte deelnamen, examen voor de lager-onderwijs-akte deelnamen, hokken zich (70 mannelijke en 26 vrouwelijke) vóór het trokken zich 96 (70 mannelijke en 26 vrouwelijke) vóór het mondeling gedeelte terug. ') Van dit zeer aanûenlijk aantal mondeling gedeelte terug. 1) Van dit zeer aanzienlijk aantal kunnen 91 geacht worden tot dit besluit te zijn gekomen op kunnen 91 geacht worden tot dit besluit te zijn gekomen op grond van de ongunstige cijfers voor hun schriftelijk werk ; de ongunstige cij fers voor hun schriftelijk werk; grond de 5 overige (3 mannelijke en vrouwelijke) candidaten de 5 overige (3 mannelijke en 22vrouwelijke) candidaten zagen om onbekende redenen van de voortzetting van het voortzetting van het zagen om onbekende redenen van examen af. deze cijfers zal te komen zijn. examen af. Op deze cijfers zal later nog terug te komen zijn. Van de 89 opgekomen candidaten voor de akte A ontvingen 89 opgekomen candidaten voor de A ontvingen Van in den loop der correctie 16 (7 mannelijke en 99vrouwelijke) den loop der correctie 16 (7 mannelijke en vrouwelijke) mededeeling, het door hen geleverde werk candidaten de mededeeling, dat het door hen geleverde werk van aard was bevonden, hun kans van slagen vervan dien aard was bevonden, dat hun kans van slagen vervallen of gering geworden was. Van deze 16 candidater vallen of gering geworden was. Van deze 16 candidaten hokken zich 8 (4 mannelijke en 4 terug; de 8 trokken zich 8 (4 mannelijke en 4 vrouwelijke) terug ; de 3 mannelijke en 5 vrouwelijke) waagden daarentegen overige (3 mannelijke en 5 vrouwelijke) waagden daarentegen de kans van het mondeling examen, maar werden afgewezen. het mondeling examen, maar werden afgewezen. de kans Opmerkelijk is aantal candidaten voot Opmerkelijk is het betrekkelijk gering aantal candidaten vool 1) eon mannelijke candidaat trok zich reeds onder het schriftelijk werk terug 1) ~$n mannelijke candidaat trok. zich reeds onder het schriftelijk werk temg na slechts een paar woorden neergeschreven te hebben. Deze is, waar inin het volgende slechts een paar woorden neergeschreven te hebben. Deze is, waar het volgende verhoudingsgetallen gegeven, als "niet opgekomen" behandeld. verhoudingsgetallen worden gegeven, als ,,niet opgekomen" behandeld. de A-akte, waarvan het schriftelijk werk een voortzetting van het schriftelijk werk een voortzetting val! de A-akte, het examen minder raadzaam deed schijnen, zoowel in verge· minder raadzaam deed schijnen, zoowel in verge. lijking met dezelfde examens van het vorige jaar, toen aan dezelfde examens van het toen aan lijking 26 van de 88 opgekomen candidaten de bovenbedoelde medede 88 opgekomen candidaten de bovenbedoelde mede26 deeling moest worden gezonden, als met de examens voor de de examens voor de deeling moest worden gezonden, lagere akte in dit jaar. jaar. lagere akte in De mondelinge examens begonnen, zooals reeds werd medezooals werd medelager onderwijs op 16 Augustus, voor gedeeld, voor de akte lager onderwijs op 16 Augustus, voor gedeeld, voor de de akte A reeds op 13 Augustus. Er waren voor elken dag reeds op 13 Augustus. waren voor eIken dag de akte 24 candidaten voor eerstgenoemde, 6 candidaten voor laatsteerstgenoemde, voor laatst24 genoemde akte opgeroepen. De examens voor de akte A einA eingenoemde akte opgeroepen. De examens voor de digden in den voormiddag van 29 Augustus, die voor de voor de digden in den voormiddag van 29 Augustus, lagere akte in den namiddag van denzelf den dag. De eindden namiddag van denzelfden dag. De eindlagere akte vergadering voor het middelbaar onderwijs bad in den namidvoor ond,erwijs had dag van 29 Augustus plaats, die voor het lager onderwijs dag van 29 Augustus plaats, die voor het lager onderwijs werd op 30 Augustus gehouden. gehouden. werd op De volgende tabellen geven een overzicht van den uitslag uitslag De volgende tabellen geven een overzicht van der examens. De eerste en derde wijzen den algemeenen uiten derde wijzen den algemeen en uitder examens. slag aan, terwijl uit de tweede en vierde de uitkomsten van uit de tweede en vierde de uitkomsten van slag aan, het onderzoek der Commissie in de verschillende onderdeelen onderzoek Commissie de verschillende onderdeel en kan blij .ken.Enkele opmerkingen, zoowel wat de examens voor blijken. Enkele zoowel de examens voor het lager als die voor het middelbaar onderwijs betreft, het lager als die voor het middelbaar onderwijs betreft, wenscht de Commissie aan het overzicht van de resultaten toe resultaten toe wenscht de Commissie aan het overzicht te voegen. TABEL I. TABEL Lager onderwijs. onderwijs. die Aantal van hen, die niet z ij n opgekomen. Akte naar aanleiding aanleiding Akte cb ó1J be ·^ ^ van art. 86 der wot tot regeling 86 der wet van het lager onderwijs. lager van ^ C^ ^ ^ J .,^., _ N .Mannel~jke Mannelijke ^^ ^ candidaten. candidaten Vrouwelijke candidaten. Totaal. . Totaal. 262 2621 6 256 1 6 12561 1 106 3 103 1O~1~1103 359 9 1359 1 . 70 185 76 109 7011851 761109 77 26 77: 37 40 _._~._-~-~:-I- 368 368' 262 113 149 96 2621113 i 149 I TABEL II. TABEL II. Lctger onderwijs. Lager onderwi;is. I Uitspraak. I Vertaling Hoogdu Ne derlan dsch. Vertaling Ne derlar Hoogduitsch. Kennis van hettaa Uitspraak.· Aantal malen Candidaten. dat is toegekend toegekend het praedicaat. praedicaat. Vaar digheidin he 1--I Theoretisch. ·iosTpuid Spraakleer. ken. zeer goed (6) zeer goed (6) goed (5) voldoende (4) (4) (aantal 255) niet geheel 255) voldoende (3) (3) 1) 1) onvoldoende (2) (2) slecht (1) (1) Mannelijke zeer goed zeer goed (6) (6) goed (5) (5) voldoende (4) lijke niet geheel (aantal 103)) voldoende (3) (3) ( onvoldoende (2) (2) 1) 1) fllecht (1) slecht Vrouwe- 17 17 85 76 67 10 11 33 31 -- -- -I 342 16 16 2 67 93 68 11 90 35 23 1 19 19 91 -- -- 9 9 91 \ 41 4î2 9416 ~ 99 1 , 1 zijn afgew eze n. cd 53 65 53 22 19 19 -- 1 1 1 1 13 13 32 îi 24 75 17 17~ 8 1 2 I 1 I 3 2 17 17 39 I 1 1-- 2 5 5 17 13 22 13 5 15 15 31 21 29 24 2~ 3 37 13~ 9 39 23 13 13 19 19 12 12 -- 22 4 -- -- 14 1 15 14 15 10 10 4 -- 1) 11mannelijke candidaat trok zich onder het schriftelijk exanen terug; 70 manne mannelijke candidaat trok zich onder het schriftelijk exanen terug; 70 manne 1) lijke en 26 vrouwelijke candidaten trokken zich na het schriftelijk examen terug 26 vrouwelijke candidaten trokken zich na het schriftelijk examen terug lijke (Zie Tabel I). I). (Zie 89 Hoewel de uitslag van deze examens iets gunstiger is dan dan Hoewel de uitslag van deze examens iets verleden jaar zelfs dan jaren, kan hij toch verleden jaar en zelfs dan de laatste drie jaren, kan hij toch allerminst bevredigend genoemd worden. Toegelaten werden bevredigend genoemd worden. 'l'oegelaten werden 149 van de 358 candidaten, die aan het schriftelijk examen aan het schriftelijk examen 149 van de 358 candidaten, hebben deelgenomen, d. i. bijna 42 pct., tegen ruim 38 pct. tegen ruim 38 pct. hebben deelgenomen, d. i. bijna 42 1909, 40 pct. in 1908, bijna 38 pct. in 1907. Let men in 1909, 40 pct. in 1908, bijna 38 pct. in 1907. Let men alleen op hen, die het volledig examen hebben afgelegd, alleen op hen, die het volledig examen hebben afgelegd, d. w. z. die zich niet terugtrokken na het schriftelijk ged. w. z. die zich niet terugtrokken na het schriftelijk gedeelte, dan klimt dit cijfer bijna 57 pct., tegen ruim deelte, dan klimt dit cijfer tot bijna 57 pct., tegen ruim 49 pct. 1909, in 1908, bijna 53 pct. in 1907. 49 pct. in 1909, bijna 52 pct. in 1908, bijna 53 pct. in 1907. Yergeleken met liet onmiddellijk voorafgaande jaar is dus is dus Vergeleken met het onmiddellijk voorafgaande een vooruitgang te bespeuren van ± 3J pct. van het geheele een vooruitgang' te bespeuren van + 3 z pct. van het geheele nuntal geëxamineerden en van + 7! van het aantal, dat aantal geëxamineerdenen van ± 72 pct. van het aantal, dat ook onderzocht. ook mondeling werd onderzocht. Al dadelijk moet er echter op gewezen worden, dat die die Al dadelijk moet er echter op gewezen worden, eenigszins gunstiger resultaten het examen uitsluitend eenigszins gunstiger resultaten van het examen uitsluitend danken zijn aan het mondeling gedeelte. Het schriftelijk te danken zijn aan het mondeling gedeelte. Het schriftelijk taaL Een volgend jaar zal partij getrokken moeten worden taal. Een volgend jaar zal partij getrokken moeten worden van de in dit jaar opgedane ervaring. Wel kan de Commissie j aar opgedane ervaring. Wel kan de Commissie van de verzekeren, dat met de onverwacht gebleken moeilijkheden, met de onverwacht gebleken moeilijkheden, verzekeren, die de vertaling aan een aantal candidaten heeft bereid, bij een aantal candidaten heeft bereid, bij die de de beoordeeling en toekenning der cij fers rekening is gecie beoordeeling en toekenning der cijfers rekening is gehouden. Over de onderdeel en van het mondeling examen behoeft de examen behoeft de Over de onderdeelen van Commissie dit jaar niet in bijzonderheden te treden. Over het Over het Commissie dit jaar algemeen mag gezegd worden, dat spraakkunst en taaleigen en taaleigen algemeen mag gezegd worden, dat geen belangrijk verschil met .het vorige jaar vertoonen, termet 'het vorige jaar vertoonen, geen wijl de phonetiek heeft gewonnen en ook in de practische phonetiek gewonnen en ook in de practische wijl bedrevenheid der candidaten, waaraan de Commissie, evenwaaraan de Commissie, evenbedrevenheid der als haar voorgangsters, groote waarde heeft gehecht, eenige voorgangsters, groote waarde heeft gehecht, eenige als vooruitgang viel waar te nemen. De cijfers voor de vaardigDe cijfers voor de vaardigvooruitgang viel waar held in het spreken gingen bijna 8 pct. vooruit bij verleden heid in het spreken gingen bijna 8 pct. vooruit bij verleden jaar, die voor de practische uitspraak bijna 11 pct. Wel jaar, die voor de practische uitspraak bijna 11 pct. Wel hebben in beide rubrieken de vrouwelijke candidaten altijd de vrouwelijke altijd hebben in beide gedeelte, op zich zelf besèhouwd, heeft daarentegen nog gedlt,opzichfbsuwdetarngo nog een grootera voorsprong boven de mannelijke (12 resp. grooten voorsprong boven de (12 nog ongunstiger uitkomsten opgeleverd dan verleden jaar. Bepct.), maar toch kan met voldoening geconstateerd ongunstiger uitkomsten opgeleverd dan verleden jaar. Be- 20! pct.), maar toch kan met voldoening geconstateerd 20 halve de bovengenoemde 91 candidaten, die zich na het worden, dat ook bij de mannelijke candidaten ten opzichte halve d e bovengenoemde 91 candidaten, die zich na het worden, dat ook bij de mannelijke candidaten ten opzichte schriftelijk examen op grond van de hun toegekende cijfers van de hun toegekende cijfers van het mondeling taalgebruik een betere toestand zich schriftelijk examen op van het mondeling taalgebruik een betere toestand zich if·rugtrokken, waren er nog 35 candidaten (21 mannelijke en nog 35 candidaten (21 mannelijke en langzaam aankondigt. Van hetgeen werkelijk voor het langzaam aankondigt. Van hetgeen werkelijk voor het terugtrokken, 14 vrouwelijke), die het mondeling examen waagden, niet- moderne taalonderwijs noodig is, zijn wij echter nog ver vermondeling examen waagden, niet- moderne taalonderwijs noodig is, echter nog ver ver14 vrouwelijke), die tegenstaande hun was bericht, dat de kans van slagen gering dat de kans van slagen gering wij derd, en in 't bijzonder op de typische Nederlandsche op de typische N ederlandsche wij Berd, en in tegenstaande was geworden. ') 't geheel was dus het schriftelijk werk fouten in de waarop het verslag was geworden. 1) In 't geheel was dus het schriftelijk werk fouten in de uitspraak van het Duitsch, waarop in het verslag werd gevestigd, worde der Commissie van 1909 de van 126 candidaten onvoldoende, d.d.i.i. ruim 35 pct. of + 126 candidaten onvoldoende, ruim 35 pct. of ± der Commissie van 1909 de aandacht werd gevestigd, worde nadruk gewezen. 3t pct. meer dan verleden jaar. Bevredigend kan dit resul- nogmaals met allen nadruk gewezen. meer dan verleden jaar. Bevredigend kan dit resul- nogmaals 3? Ten slotte veroorlooft zich de Commissie, met het oog op veroorlooft zich Commissie, het oog op taat zeker niet genoemd worden. zeker niet genoemd worden. Ten De geringe vooruitgang, die de examens van dit jaar als het onloochenbaar reit, dat de uitkomsten der examens voor De geringe vooruitgang, die de examens van dit jaar als het onloochenbaar feit, dat de uitkomsten der examens voor onderwijs geenszins gelijken tred houden met geheel genomen kenmerkt, komt vrij wel geheel gunste de geb eelgenomen kenmerkt, komt vrij wel geheel ten gunste de akte lager onderwijs geenszins gelijken tred houden met van de mannelijke candidaten, het geheele aantal. de voortdurende stijging van het aantal candidaten, Uwe vande mannelijke candidaten, waarvanwaarvan het g l de voortdurendestijging van het aantal candidaten, Uwe eheele aantal geëxamineerden met 5 pct. het aantal volledig geëxami- Excellentie op de wenschelijkheid te wijzen, dat van Rijksgeëxamineerden met 5 pct. en het aantal volledig geëxami- Excellentie op de wenschelijkheid te wijzen, dat van Rijksneerden zelfs met 10 pct. vooruitging bij verleden jaar. wege de gelegenheid voor lagere examens neerden zelfs met 10 pct. vooruitging bij verleden jaar. wege de gelegenheid tot voorbereiding voor de lagere examens in vreemde talen worde geopend. Thans worden de adspiranDaarentegen is het percentage der toegelaten vrouwelijke Daarentegen is het percentage der toegelaten vrouwelijke iIJ vreemde talen worde geopend. Thans worden de adspirangrootendeels en onderwijzeressen, genoodcandidaten nagenoeg gelijk gebleven aan dat van 1909: liet candidaten nagenoeg gelijk gebleven aan dat van 1909: het ten, grootendeels onderwijzers en onderwijzeressen, genooddie voorbereiding, zal zij doeltreffend zijn, geheele aantal geëxamineerdenging met + ! pct. achter- zaakt, aan die voorbereiding, zal zij doeltreffend zijn, begeheele aantal geëxamineerden ging met ± 2 pct. achter- zaakt, niet altijd uit, het aantal volledig geëxamineerden won slechts 1 pct. het aantal volledig geëxamineerden won slechts 1 pct. langrijke geldelijke offers te brengen. Waar dit niet altijd langrijke geldelijke offers te brengen. Waar is, wordt niet ·zelden aan goedkoopere, maar minDit jaar voor het eerst hebben dede toegelaten mannelijke mogelijk is, wordt niet 'zelden aan goedkoopere, maar minDit jaar voor het eerst hebben toegelaten mannelijke de voorkeur geschonken, een omstancandidaten een voorsprong op de toegelaten vrouwelijke, en derwaardige opleiding de voorkeur geschonken, een omstanvoorsprong op de toegelaten vrouwelijke, en derwaardige candidaten zektr deele min gunstige resultaten van wel 4: pct. van het geheele aantal geëxamineerden en 7 pct. van het geheele aantal geëxamineerden 7 pct. digheid, die zeker ten deele de min gunstige resultaten van digheid, wel 4 aantal volledig geëxamineerden. De constante daling het examen verklaart. Met ingenomenheid heeft de Comhet examen verklaart. ~Iet ingenomenheid heeft de Comvan het aantal volledig geëxamineerden. De constante daling in. het percentage der toegelaten vrouwelijke candidaten van missie ook kennis genomen de voorstellen der Staatsin het percentage der toegelaten vrouwelijke candidaten van missie dan ook kenr..:s genomen van de voorstellen der Staatsde laatste jaren is dus dit jaar niet verder gegaan, maar wel dus dit jaar niet verder gegaan, maar wel C'ommissie voor de reorganisatie van het onderwijs, voor commissie voor de reorganisatie van het onderwijs, voor de laatste heeft verschil in percentage tusschen het getal der toe- zoover deze de oprichting van afzonderlijke cursussen ter heeft het verschil in percentage tusschen het getal der toe- zoover deze de oprichting van afzonderlijke cursussen ter onderwijzE'l's de vreemde talen beoogen. Haar mannelijke en dat der toegelaten vrouwelijke candigelaten mannelijke en dat der toegelaten vrouwelijke candi- opleiding van onderwijzers in de vreemde talen beoogen. Haar daten, dat in 1906 21 pct., in 1907 ruim 20 pct., in 1908 meening (Rapport I, 377), ,,dat... het niet meer dan billijk 1906 21 pct., in 1907 ruim 20 pct., in 1908 meeping (Rapport I, 377), "dat ... het niet meer dan billijk daten, dat reeds niet meer dan in 1909 nog slechts pct. reeds niet meer dan 4 pct., in 1909 nog slechts ruim 1 pct. geacht moet worden dat ook voor hen, die eene akte van geachtmowrdnkvhe,inat lager onderbekwaamheid wenschen te verwerven voor ten gunste der vrouwelijke candidaten bedroeg, zich thans gunste der vrouwelijke candidaten bedroeg, zich thans l·ekwaamheid wenschen te verwerven voor het lager onderwijs in de moderne talen en de wiskunde - immers ook wijs in de moderne talen en de wiskunde ten voordeele der mannelijke. immers ook verplaatst ten voordeele der mannelijke. om de Wat de onderdeelen van het examen aangaat, werd reeds vakken, door de wet voorgeschreven - de gelegenheid om de onderdeelen het examen aangaat, werd reeds vakken, door de wet voorgeschreven schijnt inderdaad, 't algemeen op den uitslag van het schriftelijk goede leiding te verkrijgen in 't algemeen op den ongunstigen uitslag van het schriftelijk goede leiding te verkrijgen niet ontbreke", schijnt inderdaad, examen gewezen. Dit geldt in bijzonder de vertaling ,,waar voor studiën de weg veelszins gemakkelijker examen gewezen. Dit geldt in 't bijzonder van de vertaling "waar voor de hoogere studiën de weg veelszins gemakkelijker gemaakt wordt, voor tegenspraak moeilijk vatbaar. uit het Duitsch in het Nederlandsch. Wel valt ook over de het Duitsch in het N ederlandsch.Wel valt ook over àe gemaakt wordt, voor tegenspraak moeilijk vatbaar. cijfers voor de vertaling uit het Nederlandsch in het Duitsch Nederlandsch het Duitsch cijfers voor de vertaling TABEL lIL ~~iddelbaar onderwijs. (Akte A.) III. Middelbaar onderwjjs. (Akte A.) geenszins te roemen, maar vergeleken -met verleden jaar geenszins te roemen, maar vergeleken met verleden gingen zij toch met 88.pct. vooruit. Buitengewoon slecht is toch met .pct. vooruit. Buitengewoon slecht is gingen daarentegen ditmaal de vertaling uit het Duitsch in de daarentegen ditmaal de vertaling uit het Duitsch in de Aantal van hen, die van moedertaal uitkomsten die ruhriek blijven moedertaal uitgevallen. De uitkomsten in die rubriek blijven bij 1909 niet minder 13 pct. ten achter: dEi mannelijke bij 1909 niet minder dan 13 pct. ten achter: de mannelijke candidaten vielen + 16 percent, de vrouwelijke wel is waar Akte van bekwaamheid A, candidaten vielen ± 16~ percent, de vrouwelijke wel is waar slechts ± 6 pct., maar deze hadden dan ook reeds verleden slechts + 6! pct., maar deze hadden dan ook reeds verleden naar aanleiding van aanleiding een zeer bereikt. aan dit ongunstig jaar een zeer laag percentage bereikt. Dat aan dit ongunstig art. 4 der wet van 25 der wet van 25 de keuze der vertalingsopgaaf niet geheel vreemd resultaat de keuze der vertalingsopgaaf niet geheel vreemd April 1879 (Staatsblad nO. 87). 1879 (Staatsblad n°. 87). is. meent de Commissie na rijpe overweging niet te mogen overweging niet te mogen is, meent de Commissie na ontkennen. Bij de nauwe verwantschap tusschen beide talen de nauwe verwantschap tusschen beide talen levert keus van geschikte stukken voor de vertaling levert de keus van geschikte stukken juist voorde vertaling U1 uit. het Duitsch in het N ederlandsch bezwaren uit het Duitsch in het Nederlandsch eigenaardige bezwaren op. Het verstaan der woorden is betrekkelijk eenvoudig; de op. Het verstaan der woorden is betrekkelijk eenvoudig ; de moeilijkheid ligt goed begrijpen van geheel moeilijkheid ligt in het goed begrijpen van het geheel en in Mannelijke candidaten . 50 3 I 47 I 4 i 43 22\21 Mannelijke 22 21 kiezen der correspondeerende N ederlandsche uitdrukhet kiezen der correspondeerende Nederlandsche uitdrukkingen, zoodat men onwillekeurig, wat voor Fransch en Vrouwelijke kingen, zoodat men onwillekeurig, wat voor Fransch en Vrouwelijke candidaten 42 42 4 38 1 19 18 Engelsch niet noodig is, zijn toevlucht moet nemen tot Engelsch niet noodig is, zijn toevlucht moet nemen tot stukken van eenigszins dieper Baanden inhoud. Onmogelijk eenigszins dieper gaanden inhoud. Onmogelijk stukken Totaal. . Totaal. 92 3 89 8 81 1 41 39 92 i3 het niet, dat de in dit jaar gegeven tekst te hooge eischen de dit jaar te hooge eischen is het niet, 3 89 8 i 81 I 1 41 I 39 heeft gesteld aan de algemeene ontwikkeling van sommige heeft gesteld aan de algemeene ontwikkeling van sommige candidaten en aan hun gemak in het hanteeren der moederhun gemak in het hanteeren der moedercandidaten en niet zij n opgekomen. zij n afgewezen. 1 1 ~,_-142 ,~4~1~_1 ~I~ 1) 1) Van de bedoelde 35 candidaten hebben 2 mannelijke candidaten Van de bedoelde 35 candidaten hebben 2 mannelijke candidaten de akte verworven. 23 zij n toegelaten. 90 TABEL IV. TABEL 11{iddelbaar onderwijs. Middelba,ar Vertaling (of paraphrase.) Verstaan en verklaren van een prozatekst. 2) Verstaan en verklaren van een ge dicht. (Akte A.) r Phonetiek. praedicaat: zeel' goed (6) zeer goed -- 19 1 1 -- 9 -- 9 -- 3 -- 4 -- 3 -- 1 1 Uitspraak. is toegekend het -- -- 9 goed (5) 5 i 6 voldoende (4) voldoende (4) , niet geheel geheel voldoende (3) voldoende (3) !) 19 15 17 2 -- 15 26 15 13 6 24 7 7 7 7 1 1 21 14 5 -- 16 20 16 15 6 -- 11 C) onvoldoen· onvoldoende (2) I 6 1 1 slecht (1) i) 3 G 6-- -- -- -- -- Vrouwelij ke (aantal42) 1) ,.., zeer goed (6) goed goed -- -- -- 6 -- -- -- -- -- -- 10 -- -- .--; '" ..., cel 8 (5) 3 1 1 21 12 ;:) 1 1 25 10 2 15 16 D 14 q voldoende (4) niet geheel geheel voldoende(3) voldoende (3) onvoldoen· onvoldoende (2) slecht 15 11 18 22 18 12 6 17 25 17 6 2 10 16 ---- ~ Cl) ~ 11 Methodologie. 3 Aantal malen dat 8 ..0<1 :~ .--; Cl) p..- ;.., 0 ~ ~ 13 3 3 2 2 -- 3 " 2 2 -- 5 1 1 -- 1 1 -- (1) -- -- -- l) Aan het mondeling examen hebben 43 mannelijke en 38 vrouwelijke candidaten het mondeling examen hebben 43 mannelijke en 38 vrouwelijke cémdiclaten 1) deelgenomen. (zie Tabel III). deelgenomen. (Zle Tabel lIl). 2) Eén vrouwelijke candidaat trok zich onder het mondeiing examen terug vóór de zich ondor het mondüiing' examen terug vóór de 2) Eén vrouwelijke candidaat behandeling den proza tekst. behandeling van den prozatekst. 3) Van het onderzoek in de methodologie (theorie van onderwijs en opvoeding 3) Van het onderzoek in do methodologie (theorie van onderwijs en opvoeding 20 mannelijke en 12 vrouwelijke candidaten vrijgesteld. waren 26 mannelijke en 12 vrouwelijke candidaten vrijgesteld. vVanneer men het geheele aantal candidaten in aanmerking aanmerking A/Tnneer men het geheele aantal ook hen die zich na het neemt, derhalve ook hen medetelt, die zich na het schriftelijk examen hebben teruggetrokken, dan is de algemeene uitslag examnhbtrugoke,danislmutg van de dit jaar gehouden examens voor de akte A niet slechts jaar gehouden examens voor de akte A niet slechts gunstiger dan vorige jaar, maar zelfs beter dan gunstiger dan die van het vorige jaar, maar zelfs beter dan de laatste zes jaren. Er slaagden toch van de 89 opgein de laatste zes jaren. Er slaagden toch van de 89 opgekomen candidaten 39, i. 43 4 / 5 pct., tegen 38! pct. in 1909, komen candidaten 39, d. i. 434/5 pct., tegen 381 pct. in 1909, 34 2 / 3 pct. in 1908, 39 pct. in 1907, 36 pct. in 1906, 412 pct. in 1906, 41-!, pct. i 342/3 pct. in 1908, 39 pct. in 1907, 36 in 1905, 351 pct. in 1904. Vergeleken met de laatste jaren 1905, a5~ pct. in 1904. Vergeleken de laatste Jaren komt de vooruitgang meer aan de mannelijke dan aan dekomtdevruigan demlijkan vrouwelijke candidaten goede. Immers, terwijl bij de vrouwelijke candidaten ten goede. Immers, terwijl bij de laatstgenoemde het verhoudingscijfer der geslaagden to't de laatstgenoemde het verhoudingscijfer der geslaagden tot de opgekomenen (in het geheel) wel is waar ongeveer 2 pct. opgekomenen(in h8t geheel) -wel is waar ongeveer 2 pct. boven dat van verleden gestegen, lager was dan boven dat van verlEden jaar is gestegen, maar lager was dan in 1908 en 1907 (1910: 42" 7 pct., 1909: 41 pct., 1908: 44z 1908 en 1907 (1910: 42<;/7 pct., 1909: 41 pct., 1908: 44~ 1907: 50 valt bij de mannelijke in de laatste jaren pct., 1907: 50 pct.), valt bij de mannelijke in de laatste jaren een rijzing waar te nemen (1910: 44 / 3 pct., 1909: een gestadige rijzing waar te nemen (1910: 44 22/3 pct., 1909: 37 pct., 1908 29 pct., 1907: 31 pct.) . 1908 29 pct., 1907: 31 pct.). 37 Daartegenover staat, dat, wanneer alleen gelet wordt op wanneer alleen gelet wordt op Daartegenover staat, geheele examen het percentage hen, die het geheele examen hebben afgelegd, het percentage gunstig is dan verleden j~ar (48 1 / pct. tegenover iets minder gunstig is dan verleden jaar (48h/,7pct. tegenover 55 pct. in 1909),hoewel hooger dan in 1908 (42 pct.), 1907 in 1909),hoewe1 hooger dan 111 1908 (42 1907 55 (4F/3 pct.) , 1906 (43 pct.) en 1904 (44 1 /2 pct.) . 1) Dit ver(41 2/ 3 pct), .1906 (43 pct.) en 190~. (44 1 2 pct.). 1) pit verTerwlJl Jaar van schijnsel is licht schijnsel IS lIcht te verklaren. Terwijl toch verleden jaar van de 88 candidaten, die aan het schriftelijk examen deelnamen, het schriftelijk examen deelnamen, de 88 candidaten, zich 26 na het schriftelijk examen terugtrokken, was dit in het schriftelijk examen terugtrokken, was dit in zich 26 jaar bij ongeveer (89), slechts met 8 het dit jaar, bij ongeveer hetzelfde aantal (89), slechts met 8 het gev~l. Er l~ebben dus meer zwakke elementen aan ?et mondegeval. Er hebben dus meer zwakke elementen aan het mondelinO' onderzoek deelgenomen, waaronder 8 candidaten met ling onderzoek deelgenomen, waaronder 8 candldaten met on';oldoend schriftelijk werk. Het verschil in het verhouhet verhouonvoldoend schriftelijk werk. Het verschil 1) 1) dingscij fel' der geslaagde candidaten, die ook mondeling zijn ook dingscij f er der geslaagde candidaten, geëxamineerd, tot het geheele aantal opgekomenen ten op- geëxaminrd,toh elapgkomntezichte der twee geslachten is onbeduidend. Van de mannelijke mannelijke twee geslachten is onbeduidend. candidaten konden 48 6 / 7 pct. worden toegelaten (tegen 57 pct. konden 6/7 worden (tegen 57 pct. in 1909, 36 pct. in 1908, 41 2/3 pct. in 1907) ; bij de vrouwe1909, 36 in 1908, 4P/3 pct. in 1907); bij de vrouwelijke werd het diploma toegekend aan 47 11/3 pct. (tegen 52 pct. diploma toegekend 47 / 3 (tegen 52 pct. in 1909, 52 pct. in 1908; 59 pct. in 1907) . Voor cijfers van in 1908, 59 pct. in 1907). Voor cijfers van in 1909, 52 vroegere jaren kan naar het vergelijkend staatje, opgenomen het vergelijkend staatje, opgenomen vroegere jaren in liet verslag van 1909, worden verwezen. ' in het verslag van 1909, worden verwezen. Tot opmerkingen van bijzonderen aard gaven deze examens gaven deze examens dit ;aar weinig aanleiding. iaar weinig aanleiding. Met genoegen kan aange+-okend worden, dat de opstellen, opstellen. Met genoegen kan aangpf0 ü kend worden, dat hoewel nog niet bevredigend, eenigen vooruitgang vertoonbevredigend, eenigen vooruitgang vertoonhoewel nog den, zoowelten opzichte van den inhoud als van taal en stijl. taal en den, zoo wel ten opzichte van den inhoud Over 't geheel is het opmerkelijk, dat bij de mannelijke canOver'tghlisopmkej,datb didaten de vertaling veelal tot gunstiger uitkomsten leidde didaten de vertaling veelal tot gunstiger uitkomsten leidde dan het opstel, terwijl vele vrouwelijke candidaten zich beter terwijl vele vrouwelijke zich beter dan thuis gevoelenin de vrijheid van het opstel dan in de thuis gevoelen in de vrijheid van het opstel dan in de gebondenheid der vertaling, waarbij dikwijls de juiste en en gebondenheid der vertaling, waarbij dikwijls de scherpe opvatting van de Nederlandsche uitdrukking een scherpe opvatting van de N ederlandsche uitdrukking een struikelblok bleek. Het voornaamste deel van het mondeling examen werd Het voornaamste deel van het mondeling examen werd wederom gevormd door het verklaren van een gedicht en va n. gedicht en van wederom gevormd door het verklaren een prozatekst. De oude klacht, dat het den candidaten aa n. een prozatekst. De oude klacht, dat het den candidaten aan DJgemeene ontwikkeling ontbreekt, moest daarbij herhaaldealgemeene ontwikkeling ontbreekt, moest daarbij herhaaldelijk geslaakt worden, In 't bijzonder trad weer storend aan 't . weer storend aan lijk geslaakt worden. In licht liet gebrek aan historische en geographische kennis. licht het gebrek aan historische en geographische kennis. Zelfs van de geschiedenis en de aardrijkskunde van Duitschgeschiedenis en aardrijkskunde van DuitschZelfs van land waren de candidaten veelal onvoldoende op de hoogte ; waren de candidaten veelal onvoldoende op de hoogte; wat er onder zulke omstandigheden terecht kon komen van de terecht kon komen van de wat verklaring van een gedicht met historischen inhoud of van verklaring van een gedicht met historischen inhoud of van een stuk geschiedkundig proza, ligt voor de hand. Een leeraar leeraar een stuk geschiedkundig proza, ligt voor de band. in de moderne taal behoort heden ten dage toch nog iets meer moderne behoort dage toch nog iets meer b weten van het volk, welks taal en letteren hij beoefent , volk, welks taal en letteren hij beoefent, to weten van dan zijn spraakkunst en zijn idioom. en zijn idioom. dan Het spraakkunstig gedeelte van het examen kan niet be-spraakkunstig gedeelte het examen kan niet bepaald onbevredigend genoemd worden. De meeste candidaten candidaten pa.ald onbevredigend genoemd worden. hadden wel eenig historisch en psyschologisch inzicht in de historisch en psyschologisch inzicht de hadden wel taalontwikkeling, voor zoover dit zonder eigenlijke studie van voor zoover studie van oudere balperioden mogelijk is, trachten te verkrijgen, maar te maar oudere taalperioden mogelijk is, tot de samenvatting en verwerking van op zich zelf staande samenvatting en verwerking op zich zelf staande tot feiten hadden slechts enkelen zich weten te verheffen. Met verheffen. Met feiten hadden slechts enkelen zich weten een van buiten leeren van een grammatica op wetenschappeleeren van een grammatica op wetenschappeeen van lijken grondslag, zooals dit tegenwoordig niet zelden in de lijken grondslag, zooals dit tegenwoordig niet zelden in de plaats treedt van het vroegere van buiten leeren van een plaats treedt van het vroegere van buiten 1eeren van een zuiver praktische spraakkunst, valt weinig of niets te bezuiver praktische spraakkunst, valt weinig of niets te bereikeIL reiken. . Vaardigheidin spreken. Spraakkunst. het ·uoiumptrup . pgsdo a :Met hetuiging van haar dank voor het door 'Uwe ExcelMet betuiging van haar dank voor het door Uwe lentie in haar gestelde vertrouwen, legt de Commissie haar haar gestelde vertrouwen, legt de Commissie haar lentie taa 11: neder. taak Groningen/'s-Gravehhage, 5 November 1910. Groningen I ' s -Gravehhage, November 1910. Namens de commissie, de commissie, B. SYMOrTs, Voorzitter . SnwN's, Voorzitter. Secretaris. A. L. SCHMIDT JR., Sec1'etar':s. A. L. SCH~UD'l' RUL\GE. \GE . B SCHRIFTELI.TKE OPGAVEN voor de examens in de voor de e,ramens de SCHRIFTELIJKE Hoogdudsche taal (lager onderwijs, en middelbaar (7agrr onderwü's, en middelbaar Hoo cgduitsche taal onderwiJs, akte A), in 1910. onderwijs, akte A), in TC7'l'crfa71'ng in het Hoogdnitsch. (L.O.) hef Hoogdllitsch. (L. 0.) Ter vertaling (11-12.45.) Paus Sixtus V, die van varkenshoeder tot de hoogste waarV, die van varkenshoeder tot de hoogste waardigheid der . Clll'istenheid opgeklommen was, onderscheidde digheid der. Christenheid opgeklommen was, onderscheidde zich gedurende zijn voortreffelijke regeering door strenge zich gedurende zijn voortreffelijke regeering door strenge rechtvaardigheid. Om een eind te maken aan de bloedige rechtvaardigheid. Om een eind te maken aan de bloedige vechtpartijen tusschen adellijken en vreemdelingen, die in in vechtpartijen tusschen adellijken en vreemdelingen, Rome dagelijks voorkwamen, vaardigde hij een bevel uit, Rome dagelijks voorkwamen, vaardig de hij een bevel waarbij het aan ieder, op straffe des doods, verboden was, aan ieder, op straffe des doods, verboden was, waarbij pistolen bij zich te hebben. vVel wist men, dat een na rijp rijp pistolen bij zich te hebheIL Wel wist men, dat een dan In 1905 was het percentage jaar, namelijk 501/2 pct. In 1905 was het percentage iets hooger dan dit jaar, namelijk 501/2 pct. 91 overleg genomen besluit bij den Paus onherroepelijk was, overleg genomen besluit bij den Paus onherroepelijk was, men toch niet, dat de wet zoo streng gehandhaafd maar men dacht toch niet, dat de wet zoo streng gehandhaafd zou worden, spoedig daarop zou blijken. zou worden, als spoedig daarop zou blijken. vermoedelijke opvolger van den Hertog van Parma, De vermoedelijke opvolger van den Hertog van Parma, Ranuccio Farnese, kwam te Rome, om zich door zijn oom, Ranuccio Farnese, kwam te Rome, om zich door zijn oom, den Kardinaal, aan den Paus te laten voorstellen. den Kardinaal, aan den Paus te laten voorstellen. Bij een vroolijk gelag, waarbij de beker flink aangesproken een vroolijk waarbij de beker flink aangesproken ter sprake, en de werd, kwam ook het verbod van den werd, kwam ook het verbod van den Paus ter sprake, en de prins, opgewonden door den wijn, verklaarde, dat hij jonge prins, opgewonden door den wijn, verklaarde, dat hij reeds den volgenden dag zou wagen, zijn pistolen in het reeds den volgenden dag zou wagen, zijn pistolen in tegenwoordigheid van den Paus te laten vallen, en dathij tegenwoordigheid van denPaus te laten vallen, en dat hij wel eens zou willen zien, deze hem, den machtige, wel eens zou willen zien, wat deze tegen hem, den machtige, doen. kon doen. ::YIaar het onverwachte gebeurde; zonder op zijn rang of Maar het onverwachte gebeurde ; zonder op zijn rang of afkomst te liet de Paus hem gevangen nemen en ter afkomst te letten, liet de Paus hem gevangen nemen en ter dood veroordeelen. De Kardinaal smeekte den Paus dood veroordeelen. De machtige Kardinaal smeekte den Paus om genade voor zijn neef, maar deze weigerde, daaraan om genade voor zijn neef, maar deze weigerde, daaraan gehoor geven. gelijk deed hij den bevelhebber van den gehoor te geven. Te gelijk deed hij den bevelhebber van den 1) het bevel toekomen, den gevangene met het Engelenburcht ') liet bevel toekomen, den gevangene met het slaan van laatste uur van dien dag ter dood te laten slaan van het laatste uur van dien dag ter dood te laten brengeIl. Geen andere uitkomst ziende, nam de Kardinaal brengen. Geen andere uitkomst ziende, nam de Kardinaal wanhopig besluit. Hij liet alle klokken in de nabijheid een wanhopig besluit. Hij liet alle klokken in de nabijheid van den Engelenburcht achteruitzetten. Toen nu het bewustevandeEglburcht izen.Toultbwse in de oogen bij oogellblik gekomen was, trad hij met oogenblik.gekomen ~was, trad hij met tranen in de oogen bij den In de kamer en verzocht dezen om het lichaam van den Paus in de kamer en verzocht dezen om het lichaam van zijn neef. Diep bewogen door de smart van zijn vriend, zijn neef. Diep bewogen door de smart van zijn vriend, willigde Sixtus het verzoek en gaf schriftelijk bevel hem willigde Sixtus het verzoek in en gaf schriftelijk bevel hem lichaam uit te leveren. De Kardinaal spoedde zich nu het lichaam uit te leveren. De Kardinaal spoedde zich nu naar de gevangenis. Een blik op de klok overtuigde hem, dat de gevangenis. Een blik op de klok overtuigde hem, dat zijn neef nog in leven was. De gouverneur van den burcht zijn neef nog in leven was. De gouverneur van den burcht wel bezwaar, volgens het bevel te ,handelen, het woord had wel bezwaar, volgens liet bevel te .handelen, het woord "l~chaam" vond hij "'at vreemd, maar de verzekering, dat de ,,lichaam" vond hij wat vreemd, maar de verzekering, dat de pnns door den Paus begenadigd ,yas, deed helll ten slotte prins door den Paus begenadigd was, deed hem ten slotte besluiten, den gevangene yrij te laten. Zoo spoedig mogelijk besluiten, den gevangene vrij te laten. Zoo spoedig mogelijk yerliet de Kardinaal lllet zijn neef de stad. verlitdKanmzjefdsta. züge des Italieners auf11'eist, abel', obgleich am Hofe ziige des Italieners aufweist, dabei aber, obgleich am Hofe lebend, nicht etwa in einer höfischen vielmehr lebend, nicht etwa in einer hóf ischen Karriere, vielmehr in schwärmerischer Liebe Höchstes erblickt. Die trat schwarmerischer Liebe sein H chstes erblickt. Die Frau trat neben den Mann, wenn als gleichwertig neben den Mann, und wenn auch edle Frauen über das gesellschaftlich Zulässige nachsichtiger damals fiber das gesellschaftlich Zulassige nachsichtiger als es heute geschehen würde, dachten und milder urteilten als es heute geschehen wiirde, haben sie dennoch lauternd auf ihre Umgebung gewirkt. so haben sie dennoch läuternd auf ihre Uingebung gewirkt. V ertaling akte A. (3 uren.) A. (3 uren.) Vertaling WILI,EllI PRINS WILLEM V. Het waren uiterst moeilijke dagen voor de prinses. Sedert waren uiterst moeilijke dagen voor de prinses. Sedert echtgenoot dagelijksche den hertog haar echtgenoot de dagelijksche voorlichting van den hertog yan Bnmswijk miste, zij zelve haar invloed, maar daarvan Brunswijk miste, had zij zelve haar invloed, maar daarmede ook hare verantwoordelijkheid zien toenemen, en die mede ook hare veranhyoordelijkheid zien toenemen, die zwaar. De hertog was aanverantwoordelijkheid verantwoordelijkheid drukte haar zwaar. De hertog was aangevallen op een ,vijze, die het haa r onmogelijk had gemaakt, g~vallell op een wijze, haar onmogelijk gemaakt, niet, althans tot op zekere hoogte, partij voor hem te kiezen. met, althans tot op zekere hoogte, partij voor hem te kiezen. Dat hij moest worden verwijderd, stond reeds sedert lang bij hij llloe~t worden stond reeds sedert lang bij haar vast: maar zijn ontslag moest zoo weinig mogelijk den maar zijn ontslag moest zoo weinig mogelijk den schijn hebben van den prins te zijn afgedwongen. Het was dus hebben van den te Het was dus met volle instemming geweest dat de hertog, toen de lllet hare volle instemming geweest, dat de hertog, toen de publi~~;:e opinie zich tegen hem kee~de, door den prins niet publieke opinie zich tegen hein keerde, door den prins niet dadelIJk was opgeofferd ;maal' tot zijn vertrek, zoodra het vertrek zoodra het dadelijk was opgeofferd; maar tot ook lllaar eenigszins een vrijwilliD' genomen besluit kon ook maar eenigszins een vrijwillig genomen 'besluit kon schijnen, had zij veel bijgedragen. N u rustte dan op haar dan op haar schijnen, had zij yeel bij gedragen. h Nu zelve d~ taak om als raadsvrouw haar echtgenoot bij te staan; raadsHom,' echtgenoot hij staan; zelve de taak om maal' die taak bleek zwaar. De gedwongen verwijdering van maar dIe taak bleek Z\nlar. De gedwongen verwijdering van den hertog had den prins gekwetst in zijn diepste gevoelens den prins gekwetst in zijn diepste gevoelens den hertog v~m gehechtheid ;hij velweet zich zelven bitter, dat hij er van gehechtheid; hij verweet zich zelven bitter, dat hij er zich toe had geleend, en 7.lCh toe had geleend, en uitte dit in een wantrouwen, dat dit in een wantrouwen dat der prinses de uiterste omzichtigheid voorschreef. ' der prinses de uiterste omzichtigheid voorschreef. Hoe diep prins~~ Wilhelmina Hoe. diep prinses 1Yilhelmina dit gevoelde, blijkt wel het gevoelde, wel het best UIt een schrIJven aan haar oom, waarin zij van haal' best uit een schrijven aan haar oom, waarin zij van haar gemaal een beeld teekent, dat door een bevoegd beoordeelaar beeld dat door een hevoegd beoordeelaar gemaal is genoemd de beste karaktei'Sl:ltets van den IS genoemd de beste karakterschets van den prins, die ooit is die ooit is gegeven. ,,Het is maal' al te waar", schreef de prinses op gegeven. "Het is maar al te waar", schreef de prinses op Maart .17SÖ! "dat een ho?gst gebrekkige opvoeding de 14 ~Maart 1785, ,,dat een hoogst gebrekkige opvoeding de welke den yope ontwikkeling van den uitstekenden aanleg, welke den volle onhnkkelmg van den mtstekenden eigen "'as, heeft tegengehouden, dat zij prlllR van nature eigen was, heeft tegengehouden, en dat zij prins vrij spel heeft gelaten aan neigin~en en gewoonten, die hem nij spel ll eef tgelaten aan neigingen en gewoonten, die hem ernstIg hebben geschaad en hem in de toekomst nog ernstig 111 de toekomst nog ernstig ernstig hebben geschaad en schaden zullen. Maar men zon zich zeer vergissen als men tichaden 7.Ullell. Maar men zou zich zeer vergissen, als men daaruit wilde afleiden, dat de prins geen helder inzicht in de wilde afleiden, geen in de reg~eringszaken heeft, dat hij zich liefst niet beuzelingen regeeringszaken heeft, dat hij zich liefst met beuzelingen heZIg houdt, en dat hij de leiding der zaken gemakkelijk bezig houdt, en dat hij de leiding der zaken overlaat aan wie de handigheid heeft, er zich meester van te overlatnwidhgeft,rzicmsvane maken. Integendeel, hiertoe is hij moeilijk te bewegen. Op maken. Integendeel, hiertoe hij moeilijk te bewegen. Op den langen ~len langen duur wil hij zich nog wel eens laten overhalen om wil hij zich nog wel eens laten overhalen om Iets aan anderen over te laten ; maar dede onoverkomelijke iets aan anderen over te laten; maar onoverkomelijke argwaan, dien i argwaan, dien de hertog in hem heeft gewekt, is de groote hertog in hem heeft gewekt, is de groote hinderpaal om zijn vertrouwen volledig te winnen, en hoe hoe hinderpaal om zijn vertrouwen volledig te winnen, omzichtig men ook te werk moge gaan, die argwaan wordt omzichtig men ook te werk moge gaan, die argwaan wordt dadelijk wakker, zoodra hij meent, dat men de bedoeling dadelijk wakker, zoodra hij meent, dat men de bedoeling ontsnapt hij, juist op heeft, hem te willen leiden. Dan ontsnapt hij juist op het willen leiden. heeft, hem oogenblik, dat men meende hem te hebben gewonnen en overte hebben gewonnen en overoogenblik, dat dikwijls tegentnigcl. De denkbeelden van den hertog, die dikwijls in tegentuigd. De denkbeelden van den hertog, spraak waren met de eigen opvattingen van den prins, hebben eigen hebben zijn karakter gevormd tot een samenstel van zulke zondergevormd tot een samenstel van zulke zonderzijn linge tegenstrijdigheden,dat wie hem niet zeer van nabij linge tegenstrijdigheden, dat wie hem niet zeer van nabij kent, zich in zoo iets niet kan indenken. Zijn hart is goed, is goed, kent, zich in zoo iets niet kan indenken. Zijn zijn oordeel helder en juist, hij overziet de dingen snel in zijn oordeel helder en juist, hij overziet de dingen snel hun geheel. Zijn Benige groote gebrek is die ongelukkige argeenige groote gebrek ongelukkige argwaan;; die verijdelt telkens de uitwerking der beste raadwaan- die verijdelt telkens de uitwerking der beste raadgevingen. Die argwaan heeft hem gebracht tot de heillooze gebracht tot de heillooze gevingen. Die argwaan heeft gewoonte van alles zelf te willen doen, en dat leidt dan tot tot gewoonte van alles zelf te willen doen, en dat leidt een onvermijdelijke wanorde in den gang der zaken. Vandaar der zaken. Vandaar een onvermijdelijke wanorde in den ook die inconsequenties, die nu eens te overhaast, dan weer ook die inconsequenties, die nu eens te overhaast, dan weer te laat genomen besluiten ; daarin schuilt ook de oorzaak van genomen hesluiten ; schuilt ook de oorzaak van te die hatelijke beschuldigingen, welke zijne vijanden tegen hem welke tegen hem die hatelijke in omloop brengen." in omloop , Tcr 'vertaling m het Ncdcrlandsclz. (L.O.) Ter vel·taling liet Nedcrlandsch. L 0.) ( . (2-3.45.) Das fiinf zehnte J ahrhunclert triigt zunachst für Italien ein Das fünfzehnte Jahrhundert triigt zunächst Mr Italien eira eigentiimliches Gepriige. Wie an so yi!'len Einrichtungen, eigentiimliches Geprage. '1Vie an so vielen Einrichtungen, die sich für das Mittelalter schlechterdings von selbst verdie sich tiir das 1fittelalter schlechterdings von selbst verstanuen, so nagte auch an der standischen Gliederung der der stiindischen Gliederung der standen, so nagte auch menschlichen Gesellschaft tder Wellenschlag einer neuen menschlichen Gesellschaf der '1Vellenschlag einer neuen Zeit. Wenn sich damals die Grenzen zwischen Adel und die Grenzen zwischen Adel Zeit. '1Venn sich Mittelstand verwischten, so findet dies nicht zuur wenigsten verwischten, so zum wenigsten dies seinen Grulld in den vielen TTmtriehen, dnrch die die Parteien Grund den vielen Umtrieben, durch in den einzelnen Kleinstaaten die Gewalt an sich zu reissen den einzelnen Kleinshaten die Gewalt reissen sich suelden. Wollen sich die jeweiligen Sieger behaupten, so behallpten, suchten. '1Vollen sieh die jeweiligen mussten sie ihre Stiitze in den biirgerlichen Schichten der mussten sie ihre Stütze in den bürgerlichen Schichten der' Gesellschaft suchen. So fiirderte diese Entwicklung den Aussuchen. f orderte diese Entwicklung den AusDiese Strömung hegegnete gleich der Stände untereinander. Diese Stromung begegnete gleich Stande sich mit einer andern, die vom gebildeten Burgerstand hergebildeten Bürgerstand hersick m it einer andern, die rührte und in kiinstlerischen Bestrebungen ihnen Ursprung lüinstlerischen Bestrebungen ih1'en U rsprullg riihrte !tatte: eira Zeitalte1', das Kunst und 'lVissen an sich, AuszeichKunst Wissen hatte: ein Zeitalter, nung in welcher Fertigkeit immer, so hoch schatzte, musste welcher immer, hoch schiitzte, musste nung bürgerlichen Gelehrten folgerichtig allenthalhen auch b iirgerlichen Gelehrten und f olg erichtig allenthalben :Künstlern Kreise raf f nen,die sich ihnen vorher strenge verKiinstlern Kreise öfÏnen, die sich ihnen vo1'her strenge verschlossen hatten. Allerdings mussten sicb diese Burger dazu Allerdings mussten sich diese Bü1'ger dazu bequemen, die strenge Etikett() zu beobachten, die in diesen strenge Etikette zu beobachten, in dies en bequemen, Kreisen keinem erlassen wurde. Dies darf dennoch nicht dennoch nicht Kreisen keinem erlassen wurde. Dies über die Tatsache hinwegtauschen, dass zwischen dem Maler Tatsache hinwegtäuschen, dass zwischen liber und seinen Gonnern, zwischen dem Gelehrten und den W arden Würseinen Gönnern, zwischen denträgern eira ungezwungener Verkehr möglich war, der dentragern ein ungezwungener Verkehr moglich war, der dem Mittelalter unbegreiflich gewesen wäre. Eira Fiirst 1'Jittelalter unhegrciflich ware. Ein Fürst vergah sich nichts, 11'enn er bei einem seiner Schiitzlinge verg ab sich niches, wenn er bei einem seiner Schützlinge Belehrung fiber irgend eine Frage suchte. Solche AnerkenBelehrung über il'gend eine Frage suchte. Solche Anerkennung des 'l'alents konnte dann einer vornehmen Geselligkeit einer vornehmen Geselligkeit nun g Talents konnte kommen, wie jene Menschen liehten zu statten kommen, wie jene Menschen sie liebten und ZUl' zur zu bewussten :Kunst ausbildeten. Das ldeal, zu dem die Zeit die bewussten Kunst aüsbildeten. Das Ideal, sich bekannte, ist der Weltmann, der die angeborenen Vorder '1Veltmann, der die angeborenen Vorsich 1)) Die Engelsburg. Die Engelsburg. 1 92 Duitsch opstel akte A. (2 uur.) Akte A. M. 0. Gevraagd werd een vrij opstel over éénvan onderstaande onderwerpen, den omvang van twee bladzijden niet te boven gaande. 1. Die Poesie des Elternhauses. 2. Die Macht der Presse. 3. ,,In den Ocean schif f t mit tausend Masten der i Jiun glin g, Still, auf gerettetem Boot, treibt in den Haf en der Greis." . Opgaven voor vreemdelingen, die de Nederlandsche taal niet voldoende machtig waren. a. Deutscher Aufsatz. (3 uren.) 1. Das deutsche Kaisertum im Mittelalter und jetzt. 2. Der Beruf einer Krankenflegerin. 3. ,, Was glanzt, ist fur den Augenblick geboren ; Das Echte bleibt der Nachtwelt unverloren." GOETHE . 4. Welche Mittel wollen Sie anwenden um die Sprachfertigkeit der Schiller zu f ordern P b. Paraphrase. (2 uren.) Paraphrase van Goethe's Faust I, vs. 903-940 (Osterspaziergang). BIJLAGE R. VERSLAG der Commissie, in 1910 belast geweest meet het afnemen van de examens in de Hoogduitsche taal en letterkunde (middelbaar onderwijs, akte B), naar aanleiding van het Koninklijk besluit van 9 Augustus 1879 (Saatsblad n°. 149). Aan Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken . De Commissie, in 1910 belast geweest met het afnemen van de examens in de Hoogduitsche taal en letterkunde (middelbaar onderwijs, akte B), benoemd bij beschikkingen van Uwe Excellentie van 31 Mei 1910, n°. 3862', en 5 October 1910, n°. 7216', afd. H. M. 0., heeft de eer bij dezen verslag te doen van hare werkzaamheden. Zij was samengesteld als volgt: dr. B. Symons, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Groningen, voorzitter ; H. H. Breuning, leeraar aan het gymnasium te Leiden ; dr. J. J. A. A. Frantzen, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Utrecht ; H. Pol, lector aan de Rijksuniversiteit en leeraar aan hei: openbaar gymnasium te Groningen ; J. G. Talen, leeraar aan de Rijks hoogere burgerschool en het gymnasium te Zwolle ; terwijl als plaatsvervangend lid was aangewezen: dr. E. F. Kossmann, lector aan de de Rijksuniversiteit te Leiden en leeraar aan het openbaar gymnasium te 's Gravenhage. Een voorloopige vergadering der Commissie werd den 30sten October te Utrecht gehouden. Na benoeming van den tweeden ondergeteekende tot secretaris der Commissie, werden in die vergadering de werkzaamheden geregeld en, ten einde een tweede voorloopige vergadering overbodig te maken, de proefstukken voor het schriftelijk gedeelte van het examen vastgesteld. Hit een aantal Nederlandsche teksten, die vooraf aan den voorzitter ter kennisneming waren toegezonden en daarna bij de leden hadden gecirculeerd, werd een keus gedaan voor de vertaling uit het Nederlandsch in het Duitsch. Vervolgens werd een lijstje van veertien onderwerpen voor het letterkundig opstel opgemaakt, grootendeels in verband met de speciale studie, door de candidaten, blijkens hunne schriftelijke mededeelingen aan den voorzitter, aan schrijvers uit verschillende tijdperken gewijd. In een afzonderlijke bijlage vindt Uwe Excellentie de opgaven voor het schriftelijk werk medegedeeld. Het schriftelijk examen heeft plaats gehad op 25 en 26 November in het lokaal ,,Buitenlust" (Maliebaan) te Utrecht. De eerste dag was bestemd voor het letterkundig opstel (9-1), de tweede voor de vertaling (9--i2). In den namiddag werd op den tweeden dag een aanvang gemaakt met de correctie der vertalingen, die des avonds werd voortgezet en beëindigd. Den volgenden dag (27 November) kon met het nazien van de letterkundige opstellen ten minste een begin worden gemaakt ; verder hebben zij bij de leden gecirculeerd. In een vergadering, 's avonds vóór het begin der mondelinge examens, den 20sten December, te Groningen gehouden, werden de cijfers door de Commissie vastgesteld. De mondelinge examens zijn afgenomen op 21, 22, 23, 24, 27, 28 en 29 December te Groningen in het gebouw der Rijksuniversiteit, door het college van Curatoren welwillend beschikbaar gesteld. Het taal- en het letterkundig gedeelte duurden elk ongeveer 2 uren ; ook dit jaar werd den candidaten, die dit wenschten, de gelegenheid gegeven om de beide gedeelten van het examen over twee achtereenvolgende dagen te verdeelen. Zoowel vóór de behandeling van het Nieuwhoogduitsche als van het Middelhoogduitsche stuk werd den candidaten een kwartier inzage van den tekst gegeven. De examens hebben zonder stoornis plaats gehad ; het plaatsvervangende lid, dr. Kossmann, heeft zijn medewerking alleen bij de correctie verleend. De eindvergadering werd in den voormiddag van 30 December gehouden. De beide onderstaande tabellen geven een overzicht van den uitslag der examens. De eerste verstrekt een opgaaf van de uitkomsten in het algemeen, terwijl uit de tweede de resultaten van het onderzoek der Commissie in de verschillende onderdeelen kunnen blijken. TABEL I. Aantal candidaten die zich hebben aangemeld. Candidaten. opgekomen. ^N Mannelijke Vrouwelijke 11 11 3 2 9 3 6 3 3 3 Totaal... 14 14 2 12 6 6 24 94 TABEL II. Geschiedenis der letterkunde. Speciale stu die van letterkun dige on derwerp en. Vaardigheid in het spreken. His torische spraakkunst. ae pr Mannelij ke (aantal 11) ( 1) (6). zeer g goed (! (4) voldoe niet geheel voldoende 3).. onvoldoende (2) slecht .. Uitspraak. Vertaling. daten. toegekend het Opste l (vorm). Candi- -- -- -- -- -- -- Vrouwelij ke (aantal 3) zeer goed (6). goed (5) voldoende (4). niet geheel voldoende (3). . . onvoldoende (2) slecht (1) . . . . -- -- -- '2 1 -- 3 -- --- 3 -- 2 1 2 1 2 1 2 -- 1 -- -- -- De uitslag der examens is dit jaar minder gunstig geweest dan verleden jaar. Terwijl toen aan 11 van 19 candidaten, die aan het schriftelijk examen deelnamen, de akte uitgereikt kon worden, derhalve aan bijna 58 pct., slaagden ditmaal van de 14 candidaten slechts 6, d. i. dus bijna 43 pct. Ook met de jaren 1908 (442 pct.) en 1907 (bijna 47 pct.) vergeleken, is het dit jaar verkregen resultaat ongunstig te noemen. Verwondering kan het trouwens niet wekken, dat deze examens over 't algemeen tot weinig bevredigende uitkomsten leiden: op de oorzaken van dit verschijnsel is door opvolgende examencommissiën zoo herhaaldelijk en zoo nadrukkelijk gewezen, dat het overbodig mag heeten, nogmaals in den breede daarop in te gaan. Waar voor de toelating tot de examens voor middelbaar onderwijs geenerlei waarborgen voor behoorlijke opleiding en voorbereiding tot wetenschappelijke studie gevraagd worden, melden zich telkens opnieuw candidaten aan, die den grondslag missen voor taal- en letterkundige studie. Daar komt dan nog bij, dat velen van hen in maatschappelijke betrekkingen zijn geplaatst, die hun dag en gedeelten van hun avond in beslag nemen en hun slechts d zeer onvoldoenden tijd laten voor ernstigen en geconcentreerden arbeid. De kortzichtigheid van sommige gemeentebesturen, die aan candidaten met onvolledige bevoegdheid tijdelijk betrekkingen opdragen, voor wier definitieve vervulling de akte B vereischt wordt, verergert den toestand ; willen dergelijke docenten zich in hun ambt handhaven, dan moeten zij die akte trachten te verwerven, terwijl de gelegenheid tot werken en dikwijls ook tot doeltreffende opleiding hun ontbreekt. Er is gaandeweg een wanverhouding ontstaan tusschen de voorbereiding en het gehalte van een deel der candidaten en de exameneischen ; zij kon niet uitblijven, waar de wetgeving sinds 1863 op dit gebied in hoofdzaak heeft stilgestaan, terwijl onderwijs en wetenschap aan den leeraar in moderne talen aan scholen, die voor hooger onderwijs voorbereiden, geheel andere eischen stellen dan vóór een halve eeuw. Alleen de universiteit kan de opleiding van leerkrachten, voor deze vakken gelijk voor alle andere, met goed gevolg ter hand nemen. Zoolang dit niet algemeen wordt (I) Twee mannelijke candidaten trokken zich na het schriftelijk examen terug. (Zie Tabel I). (2) Van het onderzoek in methodologie (theorie van onderwijs en opvoeding) waren alle candidaten vrijgesteld. Metho dologie. (2) Op stel (inhou d). Aantal d^^ begrepen en door wettelijke bepalingen geregeld, kunnen er in de cijfers der geslaagdenbij de jaarlijksche B-examens wel eenige schommelingen zijn, maar valt er op resultaten alsbij de akadernische examens, waar afwijzingen uitzonderingen blijven, niet te hopen. Voor 't overige wenscht de Commissie zich, naar aanleiding van de dit jaar gehouden examens, tot twee opmerkingen te bepalen. De eerste betreft het examen in de historische spraakkunst, waarbij ook thans weder bij verscheidene candidaten het gemis aan inzicht in de ontwikkeling van klanken en vormen viel op te merken. Er bleek herhaaldelijk wel ijverig uit een handboek gestudeerd te zijn, maar, bij het ontbreken van elken grondslag voor de vergelijking der Gotische of Oudhoogduitsche vormen met die in verwante talen, kon van werkelijk historisch begrijpen niet wel sprake zijn. Dat dergelijke kennis geen vormende waarde bezit en den blik voor de wording der levende taal en de werking der factor en, welke het leven der taal beheerschen, niet verruimt, behoeft geen betoog. Beter kon de Commissie dit jaar tevreden zijn met de vertaling en verklaring der Middelhoogduitsche teksten, die aan de candidaten werden voorgelegd, en waarvoor dezen kee r eenvoudige stukken uit den ,,Iwein" van Hartmann von Aue gekozen waren. In het letterkundig gedeelte van het examen is de Coinmissie dit jaar wel niet voor het eerst, maar toch in bijzonder sterke mate getroffen door de veronachtzaming van de geschiedenis der letterkunde, een punt waarop ook reeds in het verslag van haar onmiddellijke voorgangster is gewezen. Van de 12 candidaten, die mondeling werden geëxamineerd, kon slechts 1 voor dit onderdeel het praedicaat ,,goed" (5) verwerven ; aan 4 werd het cijfer 4 (,,voldoende") toegekend ; de 7 overige examens hadden een min of meer onbevredigend resultaat. De Commissie is van oordeel, dat tegen de toenemende verwaarloozing der letterkundige geschiedenis gewaakt zal moeten worden. De candidaten behooren bekend te zijn met den algemeenen gang der litteratuur, met de groote samenhangen stroomingen. geldt o.a. ook van de ontgen bgen Dit wikkeling van de renaissance en het humanisme, de oudere geschiedenis van het drama, met name ook van de 19e eeuw. Misschien zou het aanbeveling verdienen, indien de speciale studie zich beperkte tot twee onderwerpen, één uit de middeleeuwen en één uit de 18e eeuw (Lessing, Goethe, Schiller), terwijl in de plaats van de in bijzonderheden afdalende bestudeering van een modernen schrijver zou kunnen treden de ontwikkeling van de litteratuur in de 19e eeuw in hoofdtrekken en in verband met de staatkundige geschiedenis. Aan het einde van haar taak gekomen, heeft de Commissie de eer, Uwe Excellentie haar dank te betuigen voor het in haar gestelde vertrouwen. Groningen/Zwolle, 7 Februari 1911. Namens de Commissie voornoemd, B. SYMONS, Voorzitter. J- . G. TALEN, Secretaris. van hetNieuw -hoog duitsch. Kennis ·wa llrj4S I ^ I I ^ i Crz ICgCg I r--^ ^(IN r--I CY I "7" LC-J In co -71-1 GYZ Cg^ ^ Cg Cg Cr.) r--I I Cg I Cg I I i I Cg I I I ^ I I I I I -- I BIJLAGEN. OPGAVEN voor het schriftelijk werk bij de examens in de Hoogduitsche taal en letterkunde (middelbaar onderwij s, akte B) , in 1910. Vertaling (3 uren). Het klinkt als een sprookje uit lang vervlogen dagen, dat i Goethe eens in allen ernst met Eckermann er over twistte, of Napoleon tot de productieve menschen kon worden gerekend. Doch als een naklank uit dien grooten tijd, toen het 95 Duitsche volk zijn keizerstroon in de wolken zocht, bestaat nog heden ten . dage bij de besten der natie de neiging om het leven, ook het politieke, den maatstaf van het schoone aan te leggen. Voornamelijk onder de vrouwen is de beminnelijke dwaling nog zeer verspreid, alsof de hoogste bloei van i meschelij kheid zich alleen in den kring van dichters en n denkers ontplooit. Zij staan koel voor het beeld van een staatsman, bij wien de politiek het geheele leven omvatte, in plaats van, zooals bij Wilhelm von Humboldt, slechts een worstelperk te zijn, waarin de alzijdige ontwikkeling van zijn schoone ziel kon blijken. Ons evenwel is het niet recht duidelijk, dat het politieke talent in wezen zou verschillen van alle andere menschelijke gaven. Zoolang de staatsman leeft, koestert hij zich in den glans van zijn bestaan ; zijn naam is in ieders mond. Maar zoodra Letterkundig opstel (4 uren). 1. Die Entwichlung des deutschen Minnesangs bis auf Walther von der Vogelweide. 2. Das Wunderbare im hëfischen Epos, nachgewiesen 'einero der Hauptvertreter. an 3. Hans Sachsens litterarische Bedeutung. ,,4. Wielands Bedeutung fur ;die deutsche Litteratur. 5. Hauptprobleme in Les,sings Hamburgischer Dramaturgie . 6. Die Charaktere in Lessings ,,Emilia Galotti". 7. Die Tragik in Goethe's ,,Grëtz von Berlichingen". heeft hij de oogen niet voor altijd gesloten, of als een verbleekt schijnsel bestaat hij nog slechts in de herinnering van tijdgenoot en nageslacht. De kunstenaar daarentegen slijt zijn dagen in een glansloos bestaan, vaak zonder verheuging van liet bescheidenste eerbewijs. Maar bij zijn dood laat hij het beste uit zijn rijke ziel achter en toeft in levenden lijve onder , de menschen tot in verre geslachten. Hij spreekt tot voorgevoeld,wat latere gedachten van noode zou zijn. Hoe duizenden keepen heeft de Duitsche ,sentimentaliteit zich niet vermeid in zulke beschouwingen en een Sophokles ,gelukkig geprezen, om aan een Hannibal ,slechts een welwillend medelijden te schenken! Doch waarom zouden wij, in plaats van zulke ijdele bespiegelingen te houden, niet deeenvoudige waarheid bekennen, dat groote staatsman' de dingen van deze wereld met even oorspronkelijke, kracht des geestes ordent e n verbindt hen als uit hun eigen ziel en is hun een vriend en trooster in 's levens moeiten en plagen. Hij is een ziener, die heeft 8. Antikes und Modernes in Goethe's T auris" . ,,Iphigenie auf 9. Was istand ieinem guten Einvernehmen zwischen Schiller und Goethe anfangs im wege? 10. Gedankengehalt von Schillers Balladendichtung. Lager". Charad t'erisi erung von Schilleirs ,,Wallensteinis 12. Der Patriotismus in Heinrich von Kleists Dichtung. 13. Der Weltschmerz als litterarische Erscheinung iiberhaupt und sein dichterischer Ausdruk bei Lenau oder Heine. 14. Hebbels Auffassung und Behandlung der Nibelungensage. als een Goethe of Kant ; dat hij van zijn hoogti standplaats op de vreugde en het leed van het kleine menschenleven even voornaam neerziet als de dichter en de denker? In weinige hoofden heeft zich de ideeënschat van het midden , der vorige eeuw zoo getrouw en volledig w e ersp iegeld als in dat van den .grondvester der Italiaasscheeenheid. Wie een oordeel over Cavour uitspreekt, die bekent tevens, hoe hijzelf staat tegenover de groote vraagstukken van de toenmalige maatschappij . En we kunnen en mogen thans vrij over den doodespreken : immers hij staat op een afstand van ons, zooals voor een geschiedkundige beoordeeling noodig is. BIJLAGE S. BIJLAGE S. VERSLAG COMMISSIE, in belast geweest VERSLAG DER COMMISSIE, in 1910 belast geweest met het afnemen der examens in de Engelsche taal het afnemen der examens in de Engelsche taal (lager onderwijs middelbaar onderwijst akte A), (lager onderwijs en middelbaar onderwijs, akte A), naar aanleiding van het Koninklijk bes uit van 9 naar aanleiding van het Koninklijk besluit van 9 n°. Augustus 1879 Augustus 1879 (Staatsblad n°. 149). Aan Aan Zijne Excellentie den Minister 'van Zijne Excellentie den Minister van Zaken. Binnenlandsche Zaken. Commissie, bij Ministerieele beschikking van 31 Mei De Commissie, bij Ministerieele beschikking van 31 Mei 1910, n°. 3862', Afd. H. M.O., benoemd en belast met het 1910, n°. 3862\ Afd. H. M. 0., benoemd en belast met het afnemen van akte-examens in de Engelsche taal, lager afnemen van de akte-examens in de Engelsche taal, lager onderwijs en middelbaaronderwijs (akte heeft de eer, onderwijs en middelbaar onderwijs (akte A), heeft de eer, hierbij verslag te doen van hare werkzaamheden. verslag te doen van hare werkzaamheden. Zij was samengesteld volgt: Zij was samengesteld als volgt: dr. J. H. Kern, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te dr. J. H. Kern, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Groningen, lid en voorzitter ; en voorzitter; Groningen, C. Grondhoud, leeraar aan eene openbare hoogere burgerC. Grondhoud, leeraar aan eene openbare hoogere burgerschool met 5-jarigen cursus te Amsterdam, lid en onderAmsterdam, lid en onderschool met 5-jarigen cursus voorzitter; voorzitter ; de leden: de leden: L. P. H. Eykman, leeraar aan eene openbare hoogere aan eene openbare hoogere L. P. H. Eykman, burgerschool met 5-jarigen cursus te Amsterdam; burgerschool met 5-jarigen cursus te Amsterdam; P. Fijn van Draat, leeraar aan de gemeentelijke hoogere van Draat, leeraar aan de gemeentelijke hoogere P. burgerschool met 5-jarigen cursus te U trecht ; 5-jarigen cursus te Utrecht; burgerschool dr. W. van de Gaaf, privaat-docent aan de gemeentelijke van de Gaaf, privaat-docent aan de gemeentelijke dr. universiteit en leeraar aan de openbare handelssschool te universiteit en leeraar aan de openbare handelssschool te Amsterdam; Amsterdam ; J. C. G. Grasé, leeraar aan eene openbare hoogere burgerC. G. Grasé, leeraar aan eene openbare hoogere burgerEchool met 5-jarigen cursus te Amsterdam; Amsterdam; school met 5-jarigen cursus J. de J osselin de Jong, leeraar aan de hoogere burgerschool leeraar aan de hoogere burgerschool J. de Josselin de te Leiden; te Leiden: M. G. v"an Neck, leeraar aan het openbaar gymnasium en het openbaar gymnasium en M. G. van Neck, cursus de gemeentelijke hoogere burgerschool met 3-jarigen cursus de gemeentelijke hoogere burgerschool met te Utrecht ; te Utrecht; A. E. H. Swaen, lector aan ,de Rijksuniversiteit en leeraar worden begonnen. Swaen, lector worden begonnen. , de Rijksuniversiteit A. E. aan het openbaar gymnasium te Groningen ; openbaar gymnasium te Groningen; In deze vergadering werd verder een aantal zinnen ter vertel' verIn deze vergadering werd verder een aantal aan D. van Bruggen, leeraar aan de openbare hoogere burger- taling in het Engelsch door de Commissie uitgekozen, waarde openbare hoogere taling het Engelsch door de Commissie uitgekozen, waarD. van Bruggen, leeraar uit eene subcommissie van drie leden, door den voorzitter school te Nijmegen ; uit eene subcommissie van drie leden, door den voorzitter school Nijmegen; aangewezen, eene keuzezou doen. Chr. Kok, leeraar aan het gymnasium te Leiden ; het gymnasium te Leiden; aangewezen, eene keuze zou doen. Hetzelfde geschiedde met geschiedde met Chr. Kok, N. van Milligen, leeraar aan eene hoogere burgerschool eenige door de commissie niet ongeschikt bevonden stukken Milligen, leeraar aan eene hoogere burgerschool eenige door de commissie niet ongeschikt bevonden N. ter vertaling met 5-jarigen cursus te 's Gravenhage; ter vertaling in het Nederlandsch. Deze beide groepen van het N ederlandsch. Deze beide groepen van met 5-jarigen cursus te 's Gravenhage; drie kozen de naar hunne A. Picnot, leeraar aan het gymnasium en aan de Rijks drie kozen de naar hunne meening meest doelmatige stukken gymnasium en aan de Rijks doelmatige stukken A. Picnot, leeraar aan uit, en onderwierpen hunne keuze op de tweede voorhoogere burgerschool te Middelburg; hogerbuscltMiderg; uit, en onderwierpen hunne keuze op de tweede voorG. M. van Riemsdijk, leeraar aan het gymnasium en aan bereidende vergadering, die op 33Juli te Utrechtgehouden gymnasium en bereidende vergadering, die op Juli teUtrecht gehouden G. M. van Riemsdijk, leeraar aan werd, aan de hoogere burgerschool te Breda ; oordeel del' geheele Commissie, welke daarop werd, aan het oordeel der geheele Commissie, welke daarop de hoogere burgerschool Breda; mej. C. G. H. Japikse, leerares in àe Engelsche taal en het schriftelijk werk voor het examen lager onderwijs mej. C. G. H. Japikse, leerares in de Engelsche taal en het schriftelijk werk voor het examen lager onderwijs letterkunde te 's Gravenhage ; definitief vaststelde. In verband met het groot aantal defintvasl.Irbndmethgoal letterkunde 's Gravenhage; mej. J. D. van der Waals, leerares aan de gemeentelijke candidaten werd op deze tweede vergadering een derde secreder Waals, leerares aan de gemeentelijke candidaten werd op deze tweede vergadering derde secremej. J. D. middelbare school voor meisjes te Amsterdam; taris aangewezen, nl. de heer Bruggen. Amsterdam; midelbarschovijte taris aangewezen, n1. de heel' van Bruggen. Verder werd op de Verder werd op de eerste voorbereidende vergadering door voorbereidende door de plaatsvervangende leden: de plaatsvervangende de leden, die zich meer bepaald met het afnemen van de de leden, die zich meer bepaald met het afnemen van de dr. A. J. Barnouw, privaat-docent aan de Rijksuniversiteit examens middelbaar onderwijs (akte A) zouden belasten, bedr. A. J. Barnouw, privaat-docent aan de Rijksuniversiteit examens middelbaar onderwijs (akte A) zouden belasten, bete Leiden en leeraar aan het openbaar gymnasium te 's Gra- sloten het examen voor deze akte over het algemeen op openbaar gymnasium 's Grasloten het examen voor deze akte over algemeen op te Leiden en leeraar aan dezelfde wijze af te nemen, als in vorige venhage; was geschied. dezelfde wijze af te nemen, als in vorige jaren was geschied. venhage; B. D. Best, leeraar aan de hoogere burgerschool en het Best, leeraar aan de hoogere burgerschool en het gymnasium te Amersfoort; te Amersfoort; R. de Boer, leeraar aan de Rijks hoogere burgerschool te de Boer, leeraar aan de Rij ks hoogere burgerschool te 'l'ilburg; Tilburg ; J. Bouten, leeraar aan eene hoogere burgerschool met Houten, leeraar aan eene hoogere burgerschool met 3-jarigen cursus te Amsterdam ; cursus te Amsterdam; C. Deelder, leeraar aan het gymnasium en de hoogere C. Deelder, leeraar aan het gymnasium en de hoogere burgerschool te Schiedam; burgerschool te Schiedam; W. A. van Dongen, leeraar aan het Marnix-gymnasium vVo A. van Dongen, leeraar aan het Marnix-gymnasium Rotterdam; te Rotterdam · J. J. van Rennes, ,leeraaraan de hoogere burgerschool te J. van Rennes leeraar aan de hoogere burgerschool te Enschedé; hoogere burgerschool Weersma, H. vVeersma, leeraar aan de Rijks hoogere burgerschool te aan de Groningen; Groningen ; mej. B. C. Broers, leerares in de Engelsche taal en letterC. Broers, leerares de Engelsche taal en letter's Gravenhage. kunde te 's Gravenhage. kunde De leden Grondhoud, Eykman, Fijn van Draat, van der De leden Grondhoud, Eykman, Fijn van Draat, van der Gaaf, Gaaf, Grasé, ide Josselin de Jong, van Neck en Swaen waren de Josselin de van Neck en Swaen Waren aangewezen om ook de examens onderwijs (akte aangewezen om ook de examens middelbaar onderwijs (akte te nemen. A) af te nemen. A) Daar Daar het aantal candidaten voor de akte lager onderwijs aantal candidaten voor de akte lager onderwijs en middelbaar onderwijs grooter was dan ooit te voren, en middelbaar onderwijs grooter was dan ooit te voren, moesten gedurende de correctie van werk en moesten gedurende de correctie van het schriftelijk werk en het mondeling examen alle plaatsvervangende leden worden mondeling alle plaatsvervangende leden worden opgeroepen. De eerste voorbereidende vergadering werd op 12 Juni te De eerste voorbereidende vergadering werd op 12 Juni te Utrecht gehouden. Op deze vergadering werd de Utrecht gehouden. Op deze vergadering werd de heer van van Neck als eerste en N eck als eerste en de heer Grasé als tweede secretaris aanheer Grasé als tweede secretaris aangewezen. De commissie besloot, dat de examens voor de gewezen. De commissie besloot, dat de examens voor· de akte lager onderwij s lager onderwijs op dezelfde wijze zouden worden afgenomen dezelfde wij ze zouden worden afgenomen Het gedeelte zou worden als in vorige jaren. Het schriftelijk gedeelte zou worden gevori ge als houden te Amsterdam, Breda, 's Gravenhage, Nijmegen en houden te Amsterdam, Breda, 's Gravenhage, Nijmegen en Zwolle, en zou ook nu weer bestaan in het drie Zwolle, en zou ook nu weel' bestaan in het vertalen van drie van elkander onafhankelijke reeksen van Samenhangende van elkander onafhankelijke reeksen van samenhangende zinnen in het Engelsch en van een zinnen in het Engelsch en van een stuk proza in het Nederproza het N ederlandsch. Dit gedeelte zou plaats hebben op 19 terwijl landscl1. Dit gedeelte zou plaats hebben op 19 Juli, terwijl beoordeelen van het gemaakte werk op 20 Juli zou met het beoordeelen van het gemaakte werk op 20 Juli zou met 97 Vertaling u it het Engelsch. Vertaling in he t Engelsc h. OandiCandida-ten. daten. dat is dat toegekend g het praedicaat. Wo ordens chat en taaleigen. Op deze vergadering werd ook voor de akte A eene keuze A eene Op werd ook voor de gedaan eenige stukken ter vertaling het gedaan uit eenige stukken ter vertaling in het Engelsch, die reeds van te voren door de leden onderzocht waren, en de te door leden onderzocht waren, de tekst het gekozen vastgesteld. Op de voortekst van het gekozen stuk vastgesteld. Op de tweede voorwerden bepaald de onderwerpen voor bereidende vergadering werden bepaald d ..onderwerpen voor de opstellen en het gedicht, dat aan buitenlanders ter de opstellen en het gedicht, dat aan buitenlanders ter zou worden opgegeven. paraphraseering zou worden opgegeven. De examens hebben over het algemeen een geregeld veralgemeen een geregeld verDe examens hebben over loop gehad. J osselin de Jong werd echter door ziekte loop gehad. De heer Josselin de Jong werd echter door ziekte verhinderd, er na den 19den Juli aan deel te nemen. Zijne den 19den Juli aan deel te nemen. Zijne verhinderd, er plaats werd door den voorzitter en den heer van N eck plaats werd door den voorzitter en den heer van Neck mgenomen. ingenomen. Daar tijdens de mondelinge examens de voorzitter meestal tijdens de mondelinge examens de voorzitter meestal bij het examen middelbaar onderwijs moest tegenwoordig bij het examen middelbaar onderwijs moest tegenwoordig vertrouwde hij van het examen voor de akte zijn, vertrouwde hij de leiding van het examen voor de akte onderwijs den ondervoorzitter, die tevens annlager onderwijs toe aan den ondervoorzitter, die tevens aangewezen werd om samen met iedere groep examinatoren bij groep examinatoren bij gewezen werd om samen met laatstgenoemd examen het cijfer voor de praktische uitspraak cijfer voor de praktische uitspraak stellen. vast te stellen. De beoordeeling van het schriftelijk werk voor de akte De beoordeeling van het schriftelijk werk voor 30 en lager onderwijs duurde van 20 tot 30 Juli en het mondeling onderwijs van 31 30 tot 22 candidaten examen van 31 Juli tot 13 Augustus met 30 tot 22 candidaten per dag. De eindvergadering werd gehouden op 14 Augustus. De eindvergadering werd gehouden op 14 Augustus. Het schriftelijk examen voor de akte A had plaats op Het schriftelijk examen voor de akte A had plaats op 14 Juli. 14 De beoordeeling van het schriftelijk werk voor de akte A werk voor de akte A De beoordeeling van duurde van 15 tot 18 Juli en van 23 tot 26 Juli, terwijl de terwijl de duurde van 15 tot 18 Juli en van 23 tot 26 mondelinge examens duurden van 21 Juli tot 17 Augustus mondelinge examens duurden van 27 Juli tot 11 Augustus met 6 of 7 candidaten per dag. 1 candidaten per dag. met De eindvergadering werd gehouden op 11 September. De eindvergadering werd gehouden op 11 September. De uitkomst van het examen voor de akte lager onderwijs examen voor akte lager onderwijs De uitkomst van vindt Uwe Excellentie saamgevat in de tabellen II en II. vindtUweExclsamgv t in de tabellen en Il. . TABEL Ir. TABEL II. Schriftelijk. Mondeling. UitUit- Aantal malen !i Spraakku nst. spraak. .1ct 40rei d 5. zeer goed goed 5. o o 0 0 27 Vrouwe- 4. goed Vrouwe- 4. goed 3. voldoende 91 3. lijke. 2. onvoldoende 38 2. 1. slecht 12 1. ~~ I 3 18 18 I 33 ! 45 38 I 80 I 52 80 62 37 6 15 18 ! 5 I 0 1 Theorie. ·aa 1. ot Q 1 2 ~ 1~ 12~ I , 17 17 93 24 0 3 28 93 12 0 2 2 1 0 0 32 86 16 0 20 89 27 0 o O' 5. zeer goed goed 5. 0 0 36 118 18 Manne- 4. goed Manne- 4. goed 3. voldoende 137 100 3. voldoende lijke. 2. onvoldoende 37 68 2. 1. slecht. 1. 12 36 12 I o1 2 2 o 12 1 0 0 54 37 16112 35 10 16 12 10 I 70 107 128 1136 119 120 128 136 119 120 32 35 36 30 24 50 12 o o o oI o 12 0 0 0 0 0 I TABEL 1. TABEL I. -~ ~,---" Aantal van hen die van hen die ~----- ~ zij n opgekomen. Gevraagde akte Gevraagde akte van bekwaamheid. Oandidaten. Candidaten. 'Ó zich hebben aangemeld. c5 >,:i 0 Q) o 1? o a; Q) Q) · >=I 15 ,0 Q) ,q Q) El Q) >=I >=I'd Q) bIJ El 0 ~ zij n afgewezen. cd cd >=I Q) Q) bIJ ~>=I o El >=i bIJ bIJ \D;':::: 0>=1 0 El cd Q) Q) · A >=I A'd blJQ) >1 Q) Q) >=I ~ N +' 0 ,:i Q) cd bIJ Q) ,0 ,0 Q) ,q c5'd Q) :~ .§, El N ·N ,q <:.) ·a I·a 4-> Q) I+' 'N-j....l Q) Q),q ,q~ 4-> Q) ,q Q)bIJ Q) Q) c5 ~ cd bIJ~ cd +' >=i N :~ >=I :~ N bekwaam· Akte van bekwaamvoor schoolon· heid voor schoolonderwijs in de Engelin de Engelsche taal, krachtens de wet tot regeling de wet tot het lager ondervan het lager onderwijs. Vrouwelijke 174 6 32 136 26 110 Mannelijke 232 10 10 42 180 52 129 Totaal 406 16 74 316 78 239 Uit deze tabellen blijkt, dat voor de akte lager onderwijs deze tabellen dat voor de akte lager onderwijs in het geheel geslaagd zijn 66 percent van de vrouwelijke en geheel geslaagd van de vrouwelijke en 58 percent van de mannelijke candidaten, gemiddeld 62 permannelijke candidaten, gemiddeld 62 per58 percent cent van de candidaten, die voor het schriftelijk examen cent van de candidaten, die voor het schriftelijk examen waren opgekomen : een bijzon der gunstige uitslag. opgekomen: bijzonder Bij de correctie van het schriftelijk werk voor de akte Bij de correctie van het schriftelijk werk voor de akte lager onderwijs bleek dat 22 percent van de vrouwelijke en van de vrouwelijke en lager onderwijs bleek dat 22 22 percent van de mannelijke candidaten geen, of zeer geringe geen, of zeer geringe 22 percent Iran de mannelijke kans op slagen hadden. Tien hunner onderwierpen zich toch kans op slagen hadden. Tien hunner onderwierpen zich toch aan het mondeling examen, met het gevolg dat vier hunner mondeling examen, met gevolg vier hunner aan (1 vrouwelijke en 3 mannelijke candidaten) de akte ver(1 vrouwelijke en mannelijke eandidaten) de akte verkregen. De vertalingen, die de candidaten voor lager onderwijs te de eandidaten voor lager onderwijs De vertalingen, maken hadden, volgen achter dit verslag, (bijlagen I en II) . hadden, volgen achter verslag, (bijlagen en Il). De Commissieheeft geen aánleiding tot het maken van het maken van De Commissie heeft geen aanleiding opmerkingen aangaande de vertalingen. Eene vergelijking opmerkingen aangaande de vertalingen. Eene vergelijking met de uitkomsten van vorige jaren toont over het algemeen vorige jaren toont over het algemeen met weinig of geen verschil in het aantal voldoende cijfers. weinig of geen verschil in het aantal voldoende cij fers. Alleen waren er dit jaar meer mannelijke candidaten. aan Alleen waren er dit jaar meer mannelijke candidaten aan WIer vertaling uit het Engelsch het praedicaat ,,voldoende", het Engelseh het praedicaat" voldoende", wier vertaling kon worden toegekend. toegekend. kon Ten opzichte van de mondelinge examens heeft ook deze Tenopzichte van de mondelinge examens heeft ook deze Commissie, evenals hare voorgangsters, getracht door de te door de te Commissie, evenals hare voorgangsters, behandelen stof streng te verdeeles een oordeel te verkrijgen verdeelen een oordeel te verkrijgen behandelen stof over de kennis, die de candidaten bezaten van het taaleigen, het taaleigen, over de kennis, die de over hun woordenschaten over den graad van vaardigheid van vaardigheid over hun woordenschat en over den en nauwkeurigheid waarmede zij hunne gedachten in het en nauwkeurigheid waarmede zij hunne gedachten in het Engelsch konden uitdrukken. Engelsch konden Over het algemeen is de Commissie tevreden over de de Commissie tevreden over de Over het algemeen kennis van het taaleigen, den woordenschat en de kennis der taaleigen, den woordenschat en de kennis der kennis van spraakkunst. De graad der vaardigheid in het gebruik der gebruik der spraakkunst. De graad der vaardigheid in taal toont echter eenigen achteruitgang. De Commissie raadt toont echter eenigen achteruitgang. De Commissie raadt daarom toekomstigen candidaten aan, zooveel mogelijk goede, eandidaten aan, zooveel mogelijk goede, geschikte boeken te lezen, en zich zooveel zij kunnen te geschikte boeken te lezen, en zich zooveelzij kunnen te oefenen in het spreken der taal. spreken oefenen in Ook de kennis van de theorie van de uitspraak gaf geen aangeen aanOok de kennis van de theorie van de uitspraak leiding tot opmerkingen ; wel de toepassing er van. Want opmerkingen; wel de toepassing er van. Want leiding hoewel de uitspraak over het algemeen bevredigend was, hetalgemeen bevredigend wa'!, hethoewel de uitspraak geen blijkt uit het betrekkelijk gering percentage onvoldoende het betrekkelijk gering percentage onvoldoende geen blijkt cijfers, en hoewel een zeer onvoldoende uitspraak slechts cijfers, en hoewel een zeer onvoldoende uitspraak slechts sporadisch voorkwam, WaS ook een goede uitspraak betreksporadisch voorkwam, was ook een goede uitspraak betrekkelijk zeldzaam. Aan de meeste candidaten kon slechts het meeste candidaten kon slechts het kelijk zeldzaam. Aan praedicaat ,,voldoende", worden toegekend. De wijze, waarop "voldoende", worden toegekend. wijze, de klinkers werden gevormd, scheen op eenige verbetering eenige verbetering de klinkers werden gevormd,scheen te wijzen. Toch kwam het herhaaldelijk voor, dat zij te lang Toch kwam het herhaaldelijk voor, zij lang of te kort werden uitgesproken en slechts in geringe mate kort werden uitgesproken en slechts geringe mate of 2F) 25 98 98 een Engelsch karakter vertoonden. Vele candidaten deden een Engelsch karakter vertoonden. Vele candidaten deden hun best de lettergrepen hun best de lettergrepen bijzonder duidelijk voort te brengen, en spraken daardoor de woorden zonder verband hetgeen en spraken daardoor de woorden zonder verband uit, hetgeen zeer on-Engelsch klonk. Toekomstigen candidaten wordt zeer on-Engelsch klonk. Toekomstigen candidaten wordt daarom ten zeerste aanbevolen zich teoefenen in vloeiend daarom ten zeerste aanbevolen zich· te oetenen in vloeiend lezen en lezen en de bij elkander behoorende woorden behoorlijk te bij elkander behoorende woorden behoorlijk te verbinden. Onder hen, die deze verbinding wel in verbinden. Onder hen, die deze verbinding wel in het lezen lezen tot haar tot haar recht deden komen, waren er velen, die hierbij uit deden komen, waren er velen, die hierbij het oog verloren dat stemlooze medeklinkers aan het oog verloren dat stemlooze medeklinkers aan het eind van een woord hun karakter voor klinkers en stemhebbende medeeen woord hun karakter voor klinkers en stemhebbende medeklinkers bewaren, en men niet zeggen mag, wat te vaak klinkers bewaren, en men niet zeggen mag, wat te vaak gebeurde: thizway; thizis they; wend long way; broughd gebeurde: thizway ; thizis;; they ; wend a long way ; broughd up ad once ond of doors; the up; ; ad on ce ;; ond ot doors ; the publig good ; a gread deal ; good; gread deal; a seriouz man a seriouz man;; the houze ot commons ; courze ot action. houze of commons; courze of Bij anderen de uitspraak der buigingsuitgangen te Bij anderen liet de uitspraak der buigingsuitgangen te ed, wensch en over, met wensellen over, met name de meervouds s en de uitgang ed, de meervouds en de die die niet zelden stemloos werden uitgesproken waar zij stemzelden stemloos werden waar zij stemh.ebbend behoorden te hebbend behoorden te zijn. Ook trof het de Commissie, dat niet ongewone Ook trof het de Commissie, dat in een aantal niet ongewone woorden woorden de klemtoon verkeerd werd gelegd ; b.v. : ex' istence ; verkeerd werd gelegd; b.v.: ex'istence; neces'sary colleague'; excellent', ad' vice absolute'ly; neces'sary; ; colleague' ; excellent', ad'vice;; absolute'ly ; ics ma' chinery ordin'ary illustra'ted; constitu'ted; polit'ics; ; ma'chinery; ; ordin'ary;; illustra'ted ; constitu'ted ; pokt' com'initting com'mitting;; op'ponent, enz. enz. De Commissie meent toekomstige candidaten zich de De Commissie meent dat toekomstige candidaten zich de juiste uitspraak door practische oefening behooren eigen te uitspraak door practische oetening behooren eigen te maken. Het schriftelijk werk voor de candidaten middelbaar onder·schrifteliik werk voor de candidaten middelbaar onderwij bestond in de hierbij gevoegde wi.i ssbestond in ~ de hierbij gevoegde vertaling (bijlage Hl). (bijlage III) . Twee vreemdelingen maakten een opstel over een der Twee vreemdelingen maakten een opstel over een der bijlage IV genoemde onderwerpen en een paraphrase van een IV genoemde onderwerpen van een stuk poëzie stuk poëzie (bijlage V) . De volgende tabellen bevatten den V). De volgende bevatten den uitslag uitslag van dit examen. dit examen. Tabel III. (Akte A). Tabel IlL (Akte A). Aantal van hen die hebben aang emeld. Schriftelijk. , Mondeling. Mondeling. Aantal malen Aantal malen I Candidaten. Candidaten. dat is dat is I Spraakkuns t. I 'I · l>=i " ,, lIf M Theorie Theorie (oefeningen (oefeningen aan toestellen) aan toestellen) cand. C cand. C .!<; .... 0: '" ~ " " " II '" 1"1 10-11.20 10-11.20 Physiologie en Physiologie en theorie theorie (oefeningen zon· (oefeningen zonder toestellen) der toestellen) cand. E cand. E L ,, L 11.20-12 11.20-12 Physiologie Physiologie cand. C cand. C ,, II 2-3.20 2-3.20 3.20-4 3.20-4 .~ Physiologie en Physiologie en theorie theorie (oefeningen zon(oefeningen zon· der toestellen) der toestellen) cand. B cand. B ,, H H " Theorie Theorie (oefeningen zon(oefeningen zon· der toestellen) der toestellen) cand. F cand. F " " " ,, M lIf 28 28 110 110 Rooster voor het examen middelbaar onderwijs (2 X candidaten). Rooster voor het examen middelbaar onderwijs (2 X 66 candidaten). Twe ede dag. Tweede dag. 8.15-9.25 8.15-9.25 10-10.40 10-10.40 Les geven Les geven middelb. school middelb. school jongens jongens 10.40-11.20 10.40-11 Z0 Les geven Les geven middelb. school middelb. school jongens jongens cand. A tand, A G G I I 11.20-12 11.20-12 Les geven Les geven middelb. school middelb. school jongens jongens cand. B cand. B H H ,, I 1-2 1-2 Les geven Les geven middelbare school middelbare school I I I , I 2-2.40 2-2.40 Les geven Les geven jongens jongens 2.40-3.20 2.40-3.20 Les geven Les geven middelb. school middelb. school jongens jongens 3.20-4 3.20-4 Les geven Les geven middelb. school middelb. school jongens jongens I ! middelb. school middelb. school Eigen werk en schermen voor alle candidaten. '" "" >=: +' cl cand. 0 cand. C I ol ;S Q - " II " " ro I meisjes meisjes 1-1.20 cand. Den K 1-1.20 cand. D en K 1.20-1.40 1.20-1.40 ,, EE,, "M M cand. F cand. F " I " M M cand. E cand. E ,, L L " cand. D cand. D K K " '" ~ '0"' 0 p=: Ei ... ,.cl " "' >=: =: cD I ! i 2-3.20 2-3.20 Physiologie en en theorie (oefeningen zon(oefeningen zon· ,. der toestellen) toestellen) cand. A cand. ,, G 3.20-4 Theorie Theorie (oefeningen zon(oefeningen zon· der toestellen) toestellen) cand. C C I I 77 > 1911 . 1910 966 778 775 Noordholland 1911 . 25 31 1910 . Zeeland )) 497 162 2 78 81 80 138 247 81 1911 . 1910 . 1911 1910 . 1911 1910 1911 1910 . 243 1 11 . 12 1 62 122 122 79 127 242 Utrecht 77 260 256 527 526 382 376 374 369 218 213 331 824 134 191 188 95 93 100 97 122 190 1 87 Friesland ,, 336 338 1 1 5 ^ :^ Overijssel 287 283 90 88 98 95 Groningen 1911 . 1910 . 274 2 2 1 272 181 177 183 Drenthe 71 1911 . 1910 . 1911 . 1910 37 36 148 36 35 1 27 27 Limburg 121 115 182 142 Totaal 1911 . )] 3303 3289 2060 2016 1946 1889 114 127 5363 5305 1910 Vermeerdering . 14 44 57 -- 13 58 Uit deze tabel blijkt, dat het aantal scholen in 1910 is toegenomen met 58. De openbare scholen vermeerderden met 14, de bijzondere scholen met 44. Toeneming van het aantal scholen had plaats in de provinciën Zuidholland met 11 scholen, Gelderland met 8, Noordbrabant en Limburg elk met 7, Overijssel met 6, Groningen en Drenthe elk met 5, Utrecht met 4, Noordholland met 3 en Zeeland en Friesland elk met 1 school. 7 In het volgend overzicht zijn de gemeenten vermeld waar geen openbare scholen bestonden. Daarin zijn niet opgenomen de gemeenten die met eene naburige gemeente eene gemeenschappelijke school bezaten. Gemeenten Provinciën. of onderdeelen van gemeenten. Gemeenschap met : De kinderen hadden Provinciën. Gemeenten. gelegenheid onderwijs te ontvangen te : Noordbrabant Gemonde, gem. Boxtel Loosbroek, gem. Dinther Vinkel. gem. Nuland Vortum, gein. Vierlingsbeek Moerdijk, gem. Klun deft Zuidholland . Zuidholland . Leerbroek Leerbroek, aan de aldaar bestaande bijzondere scholen en te Meerkerk. Ameide Barwoutswaarder Nieuwkoop Vlist Zegwaard Zuid-Beljerl and Spierdijk, gem. Obdam Langereis, gem. Hoogwoud Kruiningen Abcoude-Proostdij Polsbroek Vleuten Westbroek Finkum, gem. Leeuwarderadeel Rottevalle Schijndel, St. Michielsgestel en St. Oedenrode Nistelrode en Heesch Geffen, Heesch en Berlicum Sambeek Hooge en Lage Zwalu we Tienhoven Rietveld Zevenhoven en Wilnis Polsbroek Zoetermeer Goudswaard Berkhout, Hensbroek, Obdam en Spanbroek Nieuwe Niedorp Krabbendijke Noordbrabant · Andel Reusel Udenhout Andel, aan de aldaar bestaande bijzondere school Reusel, idem, idem Udenhout, idem, idem Remmen, idem, idem Kerk wijk, idem. idem Gelderland . . Hemmen Kerkwij k Schoonrewoerd Schoonrewoerd, aan de aldaar bestaan de bijzondere scholen Zeeland. . Utrecht. . · Aagtekerke Domburg Breukelen-Nijenrode en Maarsseveen Bunschoten, aan de aldaar bestaande bijzondere scholen Oudewater Kockengen Loenen Vleuten Driebergen en te Odijk Kockengen Linschoten, te Montfoort en te Oudewater Harmelen, te Vleuten en te Oudenrj n Zegveld, aan de aldaar bestaande bijzondere scholen Thorn Haelen Gronsveld Drenthe . Noordholland. . · Breukelen-St Pieters Bunschoten Hoenkoop Laag-Ni eu wkoop Loenersloot Oudenrijn Rijsenburg Ruwiel Snelrewaard Veldhuizen Zegveld Zeeland. . Utrecht. . . - A bcoude-Baambrugge Vlist Oudenrijn Achttienhoven Ferwerderadeel Achtkarspelen, Smallingerland en Tietjerksteradeel Oldehove Nieuwolda Nieuwe-Pekela Nieuwolda Beerta Zweelo Coevorden en Dalen Friesland . Groningen . Limburg Ittervoort Nunhem Rij ckholt . Orijpskerk Midwolde Oude-Pekela Scheemda Nieu we Schans . Borger Hoogeveen Lijst Tan gemeenten met gemeenschappelijke scholen. Gemeenten Provinciën. of onderdeelen van gemeenten. Gemeenschap met : Aan het einde van 1910 waren in de volgende gemeenten regelingen vastgesteld omtrent de toelating van kinderen uit de eene gemeente op de scholen der andere. Noordbrabant. Dinther, Uden en Veghel Schijndel en Veghel Alem c. a. Almkerk Andel Asten Bergen op Zoom Idem en Empel c. a. de Werken c. a. Giessen. Deurne. l7 Wouw. !I Woensdreclit. 77 Noordbrabant Vorstenbosch gem. Nistelrode Eerde, gem. St. Oedenrode 8 8 Deurne Deurne Idem Idenl Schündel Dinther, Schijndel DrongeJen Drongelen ('. <1., Hoeven (' Etten g. a., Hoeven e... a. Gilze c. a. Gilze Hpusdell Heusden Lepwie Leende LitllO\j ~455 102 233 181 2005 74 254 404 297 13135 13545 25486 23496 5464 4889 7111 9761 8173 13069 14358 28161 23899 5611 4974 6952 9608 7839 4657 6535 13197 11367 2657 2282 3684 3894 3867 30963 34671 67025 60767 13806 12399 18151 23560 20512 75 162 364 450 46 146 377 132 I 6752 6797 18114 10361 2206 4367 4424 3327 1 6826 19887 i I 19895 21100 46188 33934 7644 9175 11171 12725 10387 5967 11282 189468 18ü152 7540 9932 20800 I 47499 5176!-l 111133 86805 18937 23065 28875 32242 27403 15130 316309 :526669 690231 '144723 116376 143072 182104 1~)63l">3 15,02 15,85 14,70 15,li9 1ö,lO Hi,(l2 I 6742 20342 i 43600 338l">7 7670 !-l2ö6 11535 13088 11014 6183 I I 18027 10035 2033 4201 4219 3117 Hi,lO 16559: 3503 I I 120 400 781 429 n3n 3~5 16,27 16,12 15,8(-) 1ö,42 16,71 1ö,60 15,22 15,94 16.28 16,1ö 15,67 16,40 16,-14 Hi,3B 4234 : 5388 6000 50U3 163997 !l1Hil 4636 86310 86070 26336 469194 463347 17i'l08-i ] -i,65 15,83 VROUWEN. Noordhrabant. Gelderland. Zuidholland Noordholland . Zeeland. Utrecht. Friesland Overijssel Groningen. Drenthe. Limburg Totaal. Op 15 Januari 1910 . Vermeerdering . 58 I 238 192 1809 97 237 440 I 27!-l 598 228 7 3570 10667 23910 21521 4993 4134 6631 8812 7815 4885 3813 3741 11048 26583 21695 5132 4132 6726 8581 7617 4779 I 1260 4150 I ; ! 8629 26103 61527 53975 12095 10179 16664 20263 18902 11844 9122 96 153 329 398 49 122 343 110 244 97 41 18893 11677 2384 4767 4257 3925 2836 1022 19104 12307 2335 4966 3927 3776 2613 957 I 5656 3972 6807 5528 718 2020 1163 1803 903 269 3694 37655 22558 45133 29910 5486 11875 9690 ' 9614 ' 6596 154 19186 19604 20028 20544 6916 8122 17649 I 46284 48661 106660 83885 17581 22054 26354 29877 25498 14189 26357 447400 I 316846 320898 727866 578273 117815 149059 180189 191028 167251 84882 166969 3001076 14,61 15,16 14,65 ]4,51 14,92 14,79 14,63 15,64 l5,25 '16,72 15,79 ----- -----1 ]4,36 15,04 14,59 14,52 14,91 14,95 14,50 15,71 15,13 16,56 15,43 14,83 10842 8950 1873 1676 2867 25m 521 2207 146 3ó9 I 783 \ 389 842 325 1 I 42803 I 45687 34002 7467 9098 10653 12357 10230 I I I 33198 ' 7377 8901 10888 127R7 10651 5907 I 14478 2591 3696 4030 4394 3775 2221 4923 -- i ! 2872 I I i 1952 1229 I 5736 i -----1 4183 I 4073 I ! 48: 6165 --16684 100751 --181~49-' 178766 10297 I 11089 I 18689] '--1I I -- - ---- 72795 72242 14,91 i i I 1831O~_1 3788 440795 -395 -273 507 -360 -521 -124 3056 3281 7126 ---~~1~--1-278~ - I --~53-1._·_-_~_~0_-5_-_-. i 5 18 Het getal dagscholieren nam in 1910 toe met 12452 tegen 12496 in 1909. De openbare scholen vermeerderden met 223 leerlingen, tegen eene vermindering van 614 in het vorige jaar, terwijl cie bijzondere scholen toenamen met 12 229 leerlingen tegen 18 110 in het vorige jpar. Het aantal jongens aan de openbare scholen vermeerderde met 744 ; dat der meisjes verminderde met 521. Het aantal schoolgaande kinderen beneden zes jaar verminderde zoowel voor jongens als voor meisjes aan de openbare en aan de bijzondere scholen. Aan de bijzondere scholen vermeerderde het aantal leerlingen voor de overige leeftijdsgroepen, zoowel voor jongens als voor meisjes; 15,94 pct. van de mannelijke en 14,91 pct. van de vrouwelijke bevolking bezocht de school, tegen 15,83 pct. en 14,83 pct. in het vorige jaar. Ten einde het aantal kinderen van 7 tot beneden 13 jaar, in elke provincie en in het Rijk wonende, te kunnen vergelijken niet dat van hen die op dien leeftijd onderwijs genoten, moeten van de cijfers van elke provincie worden afgetrokken de kinderen schoolgaande in de provincie, doch behoorende tot de bevolking eener andere provincie of van een ander Rijk ; bijgeteld de kinderen behoorende tot de bevolking der provincie, doch schoolgaande in eene andere provincie of in een ander Rijk. De volgende staat geeft vair (Ie uitkomst van deze berekening een overzicht Aantal kinderen van 7 tot beneden 13 jaar olie op 15 Januari 1911 schoolonderwijs genoten en wonende in de : Het aantal kinderen dat op den leeftijd van 7 tot beneden 13 jaar op 15 Januari 1911 huisonderwijs genoot, blijkt uit het volgende overzicht. PRO VINCIËN. Jongens. Meisjes. Totaal. Noordbra,bant . Gelderland Zuidholland Noordholland Zeeland Utrecht Friesland O verij sel 28 16 34 17 6 19 93 18 40 21 10 30 3 51 34 74 38 16 49 3 10 7 3 54 5 2 1 6 ; 5 5 2 48 PROV 1 NCIËN. Jongens. Meisjes. Totaal. Groningen Drenthe Noordbrabant Gelderland Z uidholland Noordholland Zeeland Utrecht Friesland Overijssel Groningen Drenthe . Limburg 39 304 41 646 90 457 67 134 15 122 18377 22 297 25 151 20750 11 969 22 040 374 247 38 928 39 908 88 158 66514 14 651 18 005 20 802 24 075 19901 11 272 21 758 363 972 78 232 8154 178 615 133 648 29 773 36 382 43 099 49 226 40651 23 241 43 798 788 219 Limburg . Totaal . 134 205 339 Totaal . Telt men beide staten te zamen, dan verkrijgt men het aantal kinderen van 7 tot beneden 13 jaar die op 15 Januari 1911 lager onderwijs genoten. Het getal kinderen van denzelfclen leeftijd op dat tijdstip in het Rijk wonende, benevens dat van hen die op 15 Januari 1911 geen lager onderwijs genoten, blijkt uit de volgende tabel. Getal kinderen die op Getal kinderen die op F> Januari 1911 geen lager 1\)11 geen lager 15 onderw~js onderwijs Getal kinderen op 15 Januari 1911 op 15 Januari HJll Getal genoten. genoten. Getal kinderen die op Getal kinderen die op 15 Januari 1911 lager onderwijs 1911 lager ol1l1erwi,js 15 genoten. Van de 10 000 jongens (meisjes) Van de 10 000 jongens (meisjes) genoten op 15 Januari 1911 genoten op 13 Januari H111 geen lager onderwijs onderwUs geen P ROVI NeT Ë N. PROVINCIËN. van 7 tot beneden 13 jaar. van tot beneden 18 jaar. van 7 tot beneden 13 jaar. van , tot beneden 13 jaar. van 7 tot beneden 13 jaar. van , tot beneden 1::l jaar. van 7 tot beneden 13 jaar. van , tot beneden 18 jaar. Jongens. Meisjes. 'J'otaal. Totaal. Jongens. Meisjes. Totaal. ' Jongens. Meisjes. Totaal. Meisjes. Jongens. ! Meisjes. Jongens. ; Totaal. Noordbrabant . 41 ~~G 41 225 -i1 252 41 ~5~ -i7i 477 38 D'll 88 951 3n U2Ö 39 926 81588 81 588 1 ~)(jl 961 :2 4ö5 2 465 41 öö2 41 662 42891 42 391 86014 86 014 43523 43 623 B~ 82 8$1 38~ 39 332 ,8283 78 288 1 B~);3 893 ~80l 2 301 4 194 4 HJ4 442(i 4 426 4öH 459 4ÖO 450 ö58 558 581 509 615 515 Gelderland. Gelderland . 94 i09 94 759 $18 296 93 ~9ö I .6uidholland Zuidholland 491 8819B 88 198 5ö 585 66 535 a Gfil 14 661 1803ö 18 035 2080ö 20 805 2401'10 24 080 1990(5 19 906 11 :2i 4 11 274 2180ö 21 806 43102 43 102 4H :2Bli 49 236 40 ööB 658 :28 :2H 23 244 "i38ö2 43 852 3U 431 36 ~9 29 1880i);) 188 055 ~JO 90 li85B9 178 689 183 ö8ö 133 686 78$1 789 ~ ï/ö 2775 4 :258 i 268 ö098 5 098 2,9:2 2792 H04 904 !) 856 9 366 450 5 5Wï 5 567 1 GOB 1 608 397 445 546 403 581 49B 498 400 51:2 512 Noordholland . 69 92ö 69 926 EiB32 15 832 lö 128 15 18395 18 396 19202 19 202 1!J 040 19 :2:2 053 -)·'). 053 :2{j OÖ9 26 069 2ö 15ö 25 156 :l0 752 20 ï[l2 11 U,O 11 970 22045 22 046 21 8:24c · 21 324 11998 11 998 2~ 22 ö!) 327 · 69 32i 139 253 ~53 813!Ji , 31 397 38242 jj 38 242 45265 45 265 y (i, 151_ 67 lö! .6eeland . Zeeland 10 5ö5 15 565 i04 704 80li 806 915 ; 1004 1 504 B81 831 504 604 1044 1 044 I f-' .~ Utrecht. Utrecht . 2821:2 ' 23 212 1000 1 005 1248 1 248 1 D89 989 1 418 1 ,:24 724 !J74 974 1811 1 811 21ö3 2 168 ,l493 3 498 2UQ 2 249 1 8:l8 1 328 :.1018 2 018 4:20 420 894 394 5ö4 564 ,3Bö 385 480 4ö2 452 5~8 528 4i4 474 55ö 566 ,ö8 763 Uti5 665 G08 603 4~B 428 Friesland 2:2 297 22 29i 2G G60 26 660 21583 21 588 12 ö,+ 12 574 24 ;),:2 24 5 2 45870 45 870 ~8 ODO 23 090 4i8 478 6(j2 662 5:24 524 ;)40 540 HO 440 Overtissel Overijssel ö2 ,~9 ;I - ^2 729 4290, 42 907 Groningen . Drenthe. Drenthe i80 780 Limburg. 'l'otaal op 15 Januari 1911 Totaal op 15 Januari 1911 891 U8G 391 686 38L) 858 I _ 380 085 38008ö 386 358 38ö OHö 385 095 i,G 781 776 ,81 7tHi 398 766 393 374881 374 381 8(1H 144 369 14-1 8ö41ïï 364 177 WlB 710 358 7èlB 6i)B 788 558 7~7 727 1,30,) 17 305 8;)4 854 17 214 17 I 20m8 20 918 2132;) 21 325 èl8223 38 223 ,38 ö3!) 38 539 +4~ 442 5-13 ; 543 -14L) 446 5()} 561 , 492 ;)03 503 Totaal op 15 Januari 1910 Totaal op 1;) Januari HJlO 20 Getal der dagscholieren die tevens de avondschool bezochten op 15 Januari 1911. Aan de openbare scholen. Jongens. Noordbrabant Gelderland Zuidholland Noordholland Zeeland Utrecht Friesland O vetij snel Groningen Drenthe . 8 10 2 1 748 PROVINCIËN. Aan de bijzondere scholen. Jongens. 223 151 114 200 24 111 49 26 1 Aan alle scholen te zamen. Jongens. 508 366 212 1562 185 126 90 155 Meisjes. 37 76 '224 1 022 307 4 33 ., Meisjes. 227 c Meisjes. 264 129 262 1 35 7 307 :)3 285 215 98 1 362 161 38 335 ! 15 40 118 50 37 59 44 38 15 25 46 10 3260 2961 299 15 27 2517 2591 -- 74 Lijnburg . Totaal . Op 15 Januari 1910 . . Vermeerdering 2 312 2 003 309 948 958 10 1768 -- 20 769 ^ 2c3 -- ^4 Het bezoek der avondschool door leerlingen der dagschool is zoowel voor jongens als voor meisjes aan de bijzondere scholen afgenomen. Aan de openbare scholen vermeerderde het aantal jongens en verminderde het aantal meisjes. Getal der dagscholieren die kosteloos onderwijs ontvingen op 15 Januari 1911. Aan de openbare scholen. Jongens. Noordbrabant Gelderland . Zuidholland Noordholland Zeeland . Utrecht . Friesland Overijssel Groningen Drenthe Limburg 12310 13 745 21 187 22 004 6 780 3 799 9 856 7 242 ^^ 645 1^ 3 688 4817 I' PROVINCIËN. Aan de bijzondere scholen. Jongens. 3 579 3 367 5 811 5 583 675 1 758 826 1 759 483 68 2 669 26 578 25 374 1204 Aan alle lagere scholen te zamen. Jongens. 15889 17112 26 998 27587 7455 5 557 10 682 9001 13128 3 756 7486 144 651 145 003 -- 352 Meisjes. 3374 10 454 19 27 7 19 274 J 795 3 219 9 015 6 292 c 11583 3 448 2313 94 044 95 287 i Meisjes. 11 307 5 031 5 731 5 336 798 2 409 791 1945 472 44 5 266 39130 37 502 1628 Meisjes. ! 14681 15485 25 008 24610 6593 5 628 9 806 8237 12 055 3 492 7579 133174 132 789 385 Totaal Op 15 Januari 1910 . . Vermeerdering 118 073 119 629 -- 1 556 -- 1 243 Uit deze tabel blijkt, dat het aantal kosteloos schoolgaande kinderen zoowel voor jongens als voor meisjes is afgenomen aan de openbare en toegenomen aan de bijzondere scholen. 21. Getal leerlingen die uitsluitend de avondschool bezochten op 15 Januari 1911. die uitsluitend de avondschool bezo{~hten op 15 Januari UnI. Getal Aan de openbare Aan de openbare scholen. Jongens. Noordbrabant Noordbrabant . Gelderland . Zuidholland. Zuidholland Noordholland 124 -'" ui 57 PROVINCIËN. i Aan de bijzondere bijzondere Aan scholen. Jongens. 66 Aan alle scholen scholen Aan te zamen. te zamen. Jongens. ' Jongens. 190 190 61 182 I Meisjes. ~) Meisjes. ; ' , Meisjes. r ^^ -- 62 34 65 ; 12 21 272 IX 13 37 (j 6 4 119 119 187 74 55 337 13 5(i 56 9 63 320 14 507 Zeeland utrel:ht Utrecht . Friesland Overijssel Groningen 1 ij4 Hl 19 liJ 1:)6 156 19 70 ^ 102 lij 1.^ 44 16 3 4 M 54 267 1 16 20 `0 ^ 267 4 Drenthe Drenthe .. Limburg. Limburg Totaal Op 15 Januari 1910 . HnO Op 15 Vermeerdering .. Vermeerdering 5 54 6 54 246 232 14 1 :)27 1312 215 6 57 632 596 1017 1 017 793 224 386 364 22 510 5Hl 9 Het getal leerlingen die uitsluitend dede avondschool bezochten,isis voorjongens en meisjes toegenomen aan de openbare Het getal leerlingen die uitsluitend avondschool bezochten, voor jongens en mei'ljes toegenomen aan de openbare aantal jongem.; en vermeerderde het aantal meisjes. scholell. Aan de bijzondere scholen verminderde het aantal jongens en vermeerderde het aantal meisjes. bijzondere scholen verminderde scholen. Aan Getal der leerlingen the het herhalingsonderwijs volgden op 15 .Januari 1911. die het volg'den 15 Januari Aan de openbare Aan de openbare scholen. Jongens. Noordbrabant 27H7 2 797 3066 3 066 5108 4570 1151 1 151 875 194:) 1945 1642 1 642 2482 PROVINCIËN. Aan de bijzondere Aan de bijzondere scholen. Jongens. 750 819 1007 1037 666 18/ 18^ 187 2;2{} 226 ! Aan alle scholen seholfm Aan te zamen. te zamen. Jongens. X54'7 3 547 388::' 3 885 614~) 6145 Meisjes. 258 1329 3222 30;)4 3 054 Meisjes. G7 67 230 13::' 135 2U 212 .) Meisje:.;. Meisjes. i 325 10::'D 1559 3357 C+elderland Gelderland Zuidholland . Xoordholland Noordholland Zeeland . Zeeland lTtredü . Utrecht Friesland. . 431 3 ^ " ij 236 5 236 ^^^ 1 XH8 1^^38 1101 1 101 ' 3260 3 266 434 727 1497 830 16fj5 1665 18 i 74:) 745 1 (157 1 65 7 107;) 107.3 1877 1877 70H 709 515 HiO 160 243 212 12 12 ij3 53 1345 1345 1 H74 1374 2~1 29 24fiO 2 460 2090 2 090 H104 3104 1843 1843 1244 1 244 H19HR 31993 ;31 :)13 31 513 - Overijssel C+roningen Groningen Drenthe ; 448 (i22 622 9ij 96 2,1,8 248 5 ti14 5614 5H44 5 344 270 ]74/ I 747 996 ti9/ 697 Ei{ 64 Limburg. Limburg Totaal . . Totaal Op 15 Januari 1910 . Op 15 Januari 1910 Yenneerdering Vermeerdering . 117 11/ 15119 15119 14/34 14734 ~-- 2G379 26 379 2tiHm 26 169 210 13774 13360 13 360 414 - ---- - - ,1,80 480 r 38,) 885 Hpt aantal van hen die het herhalingsonderwijs volgden voor jongen:-i en meiSjeS topgellOllWll (lall openbare scholen. Het aantal van hen die het herhalingsonderwijs volgden isbvoor jongens en meisjes toegenomen aan dede oprnbarr scholen. 1\,111 de bijzondere scholen vermeerderde het getal jongens en verminderde het aantal meisjes. Aan de h\jzondrre scholen vermeerderde het getal jongens en yerminderdr het aantal meiRjes. 6 22 De volgende tabel bevat een overzicht van aantal kinderen Schoonhoven, Delft, Schiedam, Alkmaar, Helder, Hoorn, Medemblik, De volgende tabel bevat een óverxicht van het aantal kinderen Schoonhoven, Delft, Schiedam, Alkmaar, Helder, Hoorn, Medemblik, - ingedeeld naar geslacht en geboorte.iaar - die zich bltjkens . Texel, Beverwtjk, Haarlem, Haarlemmermeer, Purmerend, Zaande door de arrondissements-scboolopzieners verstrekte opgaven I dam, Goes, Tholen, Zierikzee, Rhenen, IJsselstein, Beetsterzwaag, op 1 Januari 1911 aan volstrekt leerverzuim in den zin der ueezeo ' Lemmer, Heerenveen, Lemmer, Sneek, Weidum, Wolvega, Bergum, DokLeerplichtwet schuldig maakten. kum, Ferwerd, Leeuwarden, TOl"nam"d, Kampen, Raalte, AppingeLeerplichtwet schuldig maakten. Geen verzuim van dien aard kwam voor in de arrondisse- dam, Onderdendam Warffum, Zuidhorn, Hoogezand, Groningen, Onderdendam, Geen verzuim van dien aard kwam voor in de arrondissementen: Zevenbergen, Helmond, Boxmeer, 's Hertogenbosch, Os, Onstwedde, Sloehteren, Veendam, ,,s`"""e. ' ="== + ^"ge,"=^,Onstwed,Slohr="^ menten : Zevenbergen, Helmond, Boxmeer, 's Hertogenbosch, Os, ' Winschoten, Assen, Hoogeveen, Vries, Sittard en Gennep. Heusden, Oirschot, rl'ilbui"g, Apeldoorn, Harderw1jk, Rheden, Tiel, Vries, Sittard en Gennep. Groenlo, Zutphen, Briell(\ Dordrecht, Oud-Beijerland, Alkemade, 1903. 1908 1902. lQOD ril Q.) CD 1901. 1901. cu cp o 1900. · 1899. cZ · 1090 | 1897 1897. · / Totaal. ARRONDISSEMENTEN. ARRONDISSEMENTEN. >=i Q.) rn I bIJ tvp " Bergen op Zoom op Zoom Breda Breda . Roosendaal --u 800aaodo Eindhoven. Eindhoven Veghel . Waalwijk Arnhem. Arnhem Wageningen Wageningen EIst Elst . . Geldermalsen. Beldozmalse^. ~ijmegen Nijmegen . Zaltbommel Doesburg Doesburg. . . Doetinchem Gorinchem. Gorinchem Jiiddelharnis Gouda . . . Gouda Woerden ``"=de~ '13 Gravenhage I . ^eBruveubago 1 II II " o >=i · ......, rn 'Q) ~ CD · · · · · o 2 2 40 4 :3 3 6 6. 40 4 ^ 2 2 2 2 6 | 4 :2 2 2 2 2 :3 3 2 1 1 1 1 1 2 [) 5 3 :3 l() 16 4^ 2 2 I 1 l 1 ' 1· 17 (j8 I 1 4 | 4 :2 4 | 2 | 4 3 3 :2 1 2 2 I l 1 ]4 1 1 1 2 ' Il 11 2 | 3 1 ^ ^ 1 . 3 1 l 1 ] 1 2 l 1 I 1 · 1 1 l 2 ! 4 4 2 :3 9 3 -! 3 9 | Q 1 l 13 1 l/ 5 7 4 5 4 10 lO 1 ^ l 4 14 5 ÇJ 9 2 :2 l 1 ] 1 7 4 36 36 _ 1 · 1 1 l 2 8 1 J 1 I 7 2 7 / :3 3 10 10 47 407 [) ^ I 1 l 2 2 1 1 l l 1 l 1 2 :2 1 2 6 ti 4 1 l . . In .DZ Leiden . . Maassluis Hillegersberg . Rotterdam I . Rotterdam H. 1II 4 1 I 8 1 ] 1 2 :) 3 1 1 l :3 3 2 I 1 1 ] ]] :2 1 3 3 1 -, " 1 I 2 I l 8 2 2 3 3 1 I 3 2 2 ^ l 1 l TV IV H U nn III 1 I 1 1 1 l 2 -- ' ] 1 2 2 1 l 1 l 1 l l 1 1 1 1 l l 1 2 :2 I 1 I 1 2 :2 I 1 I 1 / I 1 I 7 1 8 8 H 8 3 :3 1 I| 10 | U 11 10 (j 8 6 8 l 2 1 :2 4 4 ' 40 4 7 8 3 7 7 4 4 "" / 6 2 :2 9 9 I 7 8 8 6 6 lO 16 10 3 :3 Amsterdam 1. Amsterdam ] :3 B 1 l :2 2 :3 8 :2 2 1 I 3 8 I l 1 l 1 2 :2 I 1 l 1 2 2 4 4 9 9 ÇJ 9 :) ' x :3 3 TV . [y V T' VI Tl 3 3 ij 5 I 2 _ ] :2 2 1 l 4 4 VII . \I] Hilversum. Hilversum Hulst Hulst :J!Jiddelburg. MiddeDbnrg. Xeuzen. .. Neuzen . Vlissingen . Vlissingen Amersfoort 5 5 1 1 2 2 :3 3 1 l 1 l 1 -1 l 1 ] 1 l ^ 1 I . 6 | 6 1 I 1 :) 3 2 | 2 1 I 2 2 4 4 3 3 2 2 3 2 :2 I 1 7 7 l 1 4 4 3 :3 17 17 14 1 .) 1 1 l/ 2 2' 1 l .) 1 2 1 l 4 4 2 / 0 1 l 1 1 l 1 :2 2 1 2 :2 l 1 l 1 ] 2 2 (j 6 8 4 ï7 1 1 28 1903. U103. ui I 1902. 1902. f rti 1901. 1901. i----- 1900. 1900. ui ui C) C) 189H. 1899. ui ~ Cl [f1 1898. 1898. ui C) Q) 1897. 1897. ei: ^ C) C) Totaal. Totaal. ij) U1 C) ARRONDISSEMENTEN. AR.R.ONDISSEMENTEN. C) ~ ui oD ~ 0 ~ ·Ui (f) .,..r 'S y ~ .,-^ CL) Q ~ Q CL) , Ø bJJ ~ I ui C) .ti! . ,__, 'é) a) ~ ^ ui C) ~ . r., ^-, ~ O 0 ~ s::: Cf; ·w 'é) ~ ~ ui bJJ ~ ·Ui 'é) C) 0 ~ s::: ~ bJJ 0 ·w "á) ::;;:: ~ ui U1 C) CD s::: 0 ." Ul . (J) ,., cD Q) ~ a^ ~ ui . r, s::: bJJ bA ·Ui "cD ~ Q ~ ;?'1 ~ ^-; ~ 0 O s::: ~ bJJ Ø a) , C) ...-. ui 0 O ·0 ~ Ul Loeven Loenen Utrecht Utrecht I ,, 1 1 2 I 1 1 1 1 1 1 1 1 :2 2 1 2 2 8 3 H II n. Bolsward Harlingen Almelo Deventer Enschedd Enschedé Hengelo Hengelo. Oldenzaal Ozninen Ommen. Steen wij k Steenwijk Zwolle 1 1 1 2 2 :2 :2 1 1 40 1 1 1 2 :2 1 1 1 2 1 :) .,3 1 2 2 1 :2 2 1 2 1 1 40 4 3 1 8 3 1 1 2 ? 1 4 4 ,) 2 o Borger Dalen Emmen Emmen. }Ieppel Meppel Heerlen Heerlen. Maastricht :Maastricht . Meerssen . Meerssen Roermond R.oermond . Venlo. Venlo Weert Totaal . Totaal 3 3 :2 1 2 :2 1 ti ;) .`3 1 2 1 Ö 1 1 1 2 4 1 Q ! 1 2 :2 2 8 2 ') 1 5 , 2 ') i 2 10 10 11 11 13 13 2 2 H 9 31 31 ^^ 2 :^ 7 4 ') 2 1 3 1 2 8 3 1 1 i 3 1 3 4 4 .) 2 1 1 8 3 8 1 4 2 8 3 1 1 3 2 23 '23 16 16 1^ 1 Hi 16 2fi 26 8 2 !J 9 1 1 1 . 1 1 I-- 1 1 113 71 2 100 fi2 62 4(1 46 47 +'1 4'1 +2 45 ·H! 3'1 408 1 1 34ti 362 346 362 Totaal op 1 Januari 1 910. . Totaal op 1 .J'lllUari 1\no . . 330,^ 330 314314 S('HOO Unn,])EN. § 7. SCHOOLGELDEN. § Vrljstelling van de verplichting tot het heft'en van schoolgeld Vrijstelling van de verplichting tot het heffen van schoolgeld voor het lager onderwijs is blijkens vorige verslagen verleend voor het lagel onderwtjs is blUkens vorige verslagen verleend aan cie gemeenten : de gemeenten: Zijpe (Noordholland) en Zijpe (Noordholland) en Schans (Groningen). Nieuwe Schans (Groningen). tenvtjl de betalende leerlingen op de bijzondere scholen gingen' terwijl de betalende leerlingen op de bUzol1llere bGholen gillgen' Voor het gewoon lager onderwijs in de afdeeling Tuil der Voor het gewoon lager onderwUs in nbarn ,.;('holen over De opbrengst der schoolgelden aan de openbare scholen over i,.; in het volgende overzicht vennpld. 1910 is in het volgende overzicht vermeld. Helderland. de gemeente Elburg werd nOl'h voor liet Gelderland. In de gemeente Elburg werd noch voor het gewoon lager onderwijs, noch voor het herhalingsoIlllervvtjs gewoon lager onderwijs, noch voor het herhalingsonderwijs ,.;('hoolgelel geheven, omdat de openbare 8cholen aldaar allef)l1 schoolgeld geheven, omdat de openbare scholen aldaar alleen door leerlingen van onvermogende ouders werden bezo('ht, sloor leerlingen van onvermogende ouders werden bezocht, 24 PROVINCIEN. P R 0 V J X C I Ë N. H~jksRijks- Bij de BU de lagere scholen. scholen. Bij de BU de openhare gemeentebare gemeentescholen. scholen. Totaal. Totaal. Noordbraban Noordbrabant Gelderland. Gelderland. . Zuidholland Zuidhollalld Noordholland . Zeeland Zeeland. . . Utrecht Utrecht. Friesland Overijssel Over~jssel Groningen Groningen. Drenthe Drenthe. Limburg Limhurg 1HlO Totaal in 1910 ,, HI09 1909 ,, ,~ ff ff :} 525,50 3 525,50 1471,40 1471,40 :2 56:3,10 2 568,10 86664,513 86 664,58 191284,21 5 191 284,21 5 741618,05 74168,05 709345,57 709 345,57 67028,42 67 028,42 130378,325 130 378,32 5 76312,74 76312,4 125152,- 125 152,-- 80202,513 5 80 202,53 46690,52 5 46 690 525 54288,505 54 288,505 , ff 1 (jçn,OiJ 1 691,05 006,50 906,50 :3826,3 826,-- f 11:1983,00 1 3 983,55 14246,30 14 246,30 - 262,7:) -- 262,75 ff 2 :308 965,41 5 2 308 965 , 41 5 2 :384 924,28 384 924.28 r-; I. 86664,[>:3 86 664,53 Hl4809,71"5 194 809,71 741618,0[) 741 618,05 710 816,97 710 816,97 69591,52 69 591,52 100 378,32" 130 3 78,325 761312,74 76 312,74 126843,05 126 843,05 81109,03;' 81 109,035 46690,52 5 46 690,52 5 58114,505 58 114,505 ------~- f 2 322 948,965 2 322 948,965 2 31m 170,5t) 2 399 170,58 - 76 221,61 fi -- 76 221,61 5 Vermeerdering f ff - 75 958.865 -- 75958,865 ff De gemeenten, waar volgens de op 31 December 1910 bevolgens de op 31 December 1910 beDe gemeenten, staande verordeningen evenredig schoolgeld werd geheven, zijn verordeningen evenredig schoolgeld werd geheven, z~jn de volgende : volgende: Serooskerke (W), Stoppeldijk, Vrouwenpolder, Werneldinge, Serooskerke (W), Stoppeldijk, Vrouwenpolder, Wemeldinge, Zaamslag; Zaamslag ; Noordbrabant :: Boxtel, Genderen, Klundert ; Noordbrabant Boxtel, Genderen, Klundert; Gelderland: Aalten, Angerlo, Barneveld, Batenburg, Bemmel, Aalten, Angerlo, Barneveld, Batenburg, Bemmel, Bergh, Beuningen, Didam, Dinxperlo, Ambt-Doetinchem, DoornDidam, Dinxperlo, Ambt-Doetinchem, DoornBergh, spijk, Duiven, Ede, Eibergen, Elst, Epe, Ermelo, Haaften, Hedel, spijk, Duiven, Ede, Eibergen, EIst, Epe, Ermelo, Haaften, Hedel, Heerde, Herwijnen, Heteren, Hoevelaken, Oldebroek, Pannerden, Heerde, Berwijnen, Heteren, Hoevelaken, Oldebroek, Pannerden, Renkum, Rozendaal, Tiel (op school D), Wageningen, Westervoort, Rozendaal, Tiel (op school D). Wageningen, Westervoort Wisch, Zelhem ; yYisch, Zelhem; Utrecht: Baarn, Houten, Maarssen, Maarsseveen, Mij drecht, Utrecht : Baarn, Houten, Maarssen, Maarsseveen, Mijdrecht Rhenen, Tienhoven, Veenendaal, Vinkeveen, Wilnis, Wijk bij Rhenen, Tienhoven, Veenendaal, Vinkeveen, Wilnis, W\jk b~j Duurstede, Zeist ; Zeist; Friesland: Achtkarspelfm, Aengwierden, Ameland, Barradeel, Friesland : Achtkarspelen, Aengwierden, Ameland, Barradeel, Bolsward, Dantumadeel, Doniawerstal, Ferwerderadeel, Franeker. Bolsward, Dantumadeel, Doniawerstal, Ferwerderadeel, Franeker. Franekeradeel, Gaasterland, Harlingen, Haskerland, Hemelumer Harlingen, Haskerlancl, Hemelumer Franekeradeel, Oldephaert, Hennaarderadeel. Hindeloopen, Idaarderadeel, KolOldephaert, Hennaarderaclee1. Hindeloopen, Idaarderadeel, Kollumerland, Leeuwarderadeel (op de scholen voor m. u. 1. 0.), lumerland, Leeuwarderadeel (op de scholen voor m. u. 1. 0.), Lemsterland (op de school voor m. u.u. 1.o.), Schoterland, SmalLemsterland (op de school voor m. 1. 0.), Schoterland, Smallingerland, Stavoren, Westdongeradeel. Wonseradeel Wijmlingerland, Stavoren, WestdongeradeeL Wonseradeel Wtjmbritseradeel, Workum, IJlst ; IJlst; britseradeel, Zuidholland :: Aarlanderveen, Alblasserdam, Alkemade, BaZuidholland Aarlanderveen. Alblasserdam, Alkemade, Barendrecht, Oud-Beijerland, Berkel, Bodegraven, Brielle, Delft, rendrecht, Oud-Be\jerland, Berkll, Bodegraven, Brielle, Delft, Gouda, 's Gravenzande, Hazerswoude, Heinenoord, Hellevoetsluis, Gouda, Hazerswoude, Heinenoord, Hellevoetsluis, Overijssel: Ambt-Almelo, Avereest, Ambt-Delden, den Ham, Ham, Nieuw-Helvoet, Hillegom, Koudekerk, Leerdam, Leiderdorp, Lisse, Koudekerk, Leerdam, Leiderdorp, Lisse, Ambt-Almelo, Avereest, Ambt-Delden, Ambt-Hardenberg, Hengelo, Kamperveen, OldpnMaassluis, Mijnsheerenland, Naaldwijk, Nieuwveen, Noordwijk, Maassluis, Mijnsheerenland, NaaldwUk, Nieuwveen, Noordwijk, Stad-Hardenberg, Ambt-Hardenberg, Hengelo, Kamperveen, OldenSteenwijkerwold, Vriezenveen, WeerOuddorp, Oudewater, Overschie, Pijnacker, Ridderkerk, Rockanje, zaal, Stad-Ommen, Ouddorp, Oudewater, Overschie, Pijnacker, Ridderkerk, Rockanje, i zaal, Stad-Ommen, Raalte, Steenwijkerwold, Vriezenveen, WeerSassenheim, Schiedam (op de scholen voor u. 0.) Sassenheim, Schiedam (op de scholen voor m. u. 1. 0.) Schoon- selo, Zwartsluis, Zwolle (op school A), Zwollerkerspel ;; selo. Z·wartsluis, Zwolle (op school A), Zwollerkerspel hoven, Stolwijk, Vlaardingen, Waddinxveen, Warmond, Westhoven, Stolwijk, Vlaardingen, Waddinxveen, Warmond, WestGroningen: Adorp, Bedum, Bierum. Grootegast, KloosterGroningen : Adorp, Bedum, Bierum, Grootegast, KloosterZegwaard, Zoetermeer, Zoeterwoude. Zwammerdam. maas, Zegwaard, Zoetermeer, Zoeterwoude, Zwammerdam. I buren, Marum, Meeden, Middeistum, Muntendam, Oldekerk, buren, Marurn, Meeden, Middelstum, Muntendam, Oldekerk, Noordholland Aalsmeer, Abbekerk, Amsterdam (op scholen Onstwedde, Uithuizen, Uithuizermeeden, Usquert, Veendam, Noordholland :: Aalsmeer, Abbekerk, Amsterdam (op scholen Onstwedde, Uithuizen, Uithuizermeeden, Usquert, Veendam, voor u. 1. o. m. u. 1. 0.), Anna Paulowna, Beverwijk, Bloemen- Vlagtwedde, Wedde, Wildervank (op de scholen voor m. u. u.1. 0.), voor u. 1. o. en m. u. 1. 0.), Anna Paulowna, Beverwijk, BloemenVlagtwedde, Wedde, Wildervank (op de scholen voor m. 1. o.), Buiksloot, Bussum, Callantsoog, Castricum, Diemen, Edam, Winschoten; daal, Buiksloot, Bussum, Callantsoog, Castricum, Diemen, Edam, Winschoten ; Grootebroek, Heerhugowaard, Helder, .lisp, Naarden, NoordGrootebroek, Heerhugowaard, Helder, Jisp, Naarden, NoordDrenthe: Borger, Hoogeveen, Meppel, Peize, Schoonebeek, Scharwoude, Ouder-Amstel, Texel, Velsen, Weesp (op school c), Scharwoude, Ouder-Amstel, Texel, Velsen, Weesp (01' 8("hool Drenthe : Borger, Hoogeveen, Meppel, Peiz,e, Schoonebeek. Smilde, Zuidlaren. Smilde, IV OrmAryeer, W\jdewormer, Zaandam, Zaandijk. Wormerveer, Wijdewormer, Zaandam, Zaandijk. I Zeeland: Axel, Biggekerke, Breskens, GrUps-. Heffing van ewnredig schoolgeld \'ond plaats in 204 Heffing van evenredig schoolgeld vond dus plaats in 204 Zeeland : Axel, Biggekerke, Breskens, Domburg, Goes, GrijpsHoek, Yerseke, Meliskerke, Midc1elbl1l'g, ?\eul':en. Schore, - gemeenten. kerke, Hoek, Yerseke, Meliskerke, Middelburg. Neuzen. 8c11ore,': gemeentelI. 25 S. § 8. BEVORDERING VAN HE1' SCHOOLBEZOEK EN BETEUGEUNG VAN HET LEER- EN SCHOOLVERZUnI. TAN HET BETEUGELING TAN HET LEERSCHOOLVERZUIM. a. Verbodsbepalingen omtrent het arbeiden van a. Verbodsbepalingen omtrent het arbeiden van kinderen beneden kinderen beneden twaalf jaar. Verbodsbepalingen als bedoeld in Verbotlsbepalingen als bedoeld in art. 103, eerste lid, der wet 103, lid, der wet op het lager onderwijs, omtrent het arbeiden van kinderen op het lager onderwijs, omtrent het arbeiden van kinderen beneden twaalf jaar, bestonden op 31 December HnO in de beneden twaalf jaar, bestonden op 31 December 1910 in de volgende volgende gemeenten. den IJssel, Delft, Dordrecht, Gorinchem, Bodegraven, Capelle aan den IJssel, Delft, Dordrecht, Gorinchem, Bodegraven, Capelle Hardinxveld, Hazerswoude, Gouda, '13 Gravendeel, 's Gravenhage, Hardinxveld, Hazerswoude, Gouda, 's Gravendeel, Heerjansdam, Hekendorp, Hillegersberg, Kethel, Krimpen aan Heerjansdam, Rekendorp, Hillegersberg, Kethel, Krimpen aan de Lek, Krimpen aan den IJssel, Lange Ruige Weide, Leiden, den IJssel, Lange Ruige Weide, Leiden, de Lek, Krimpen Nieuw-Lekkerland, Maassluis, Naaldwij k, Noordwijk, ~oordwUker Nieuw-Lekkerland, Maassluis, Naaldw~jk, NoordwUk, Noordwijkerhout, Numansdorp, Ouddorp, Papekop, Ouderkerk aan den IJssel, hout, Numansdorp, Ouddorp, Papekop, Ouderkerk aan den IJssel, ReeuwUk, Rhoon, Rietveld, Rotterdam, Rijnsaterwoude, SchieReeuwijk, Rhoon, Rietveld, Rotterdam, RUnsaterwoude, Schiebroek, Schiedam, Schipluiden, Sliedrecht, Stompwijk, Strijen, broek, Schiedam, Schipluiden, Sliedrecht, Stompwijk, Strijen, Nieuwe-Tonge, Veur, Vlaardinger-Ambacht, Voorburg, Vrijenban, Nieuwe-Tonge, Veur, Vlaardinger:Ambacht, Voorburg, Waarder, Waddinxveen, Warmond, Wassenaar, Woubrugge, Waarder, Waddinxveen, Warmond, Wassenaar. Woubrugge, Zevenhuizen. Zoeterwoude, Zwammerdam ;; Zevenhuizen, Zoeterwoude, Zwammerdam Cuyck C·. Clly(~k c. Noordbrabant: Almkerk, Baardwijk, Beers, Beugen c.. a., Noordbrabant : Alnikerk, Baardwijk, Beers, Beugen ('. a., a., Dinther, Empel c. a., Erp, Gassel, Geertruidenberg, a., Dintber, Empel c. a., Erp, Gassel, Geertruidenberg, Er}), Gilze c. a., Haaren, Halsteren, Herpen, Hoeven, Huisseling c. a., Gilze l·. a., Naaren, Halsteren, Herpen, Hoeven, Huisseling c. a., Moergestel, Oerle, Samb8ek, Vi8rlingsbeek. Moergestel, Oerle, Sambeek, Vierlingsbeek, Waalre, de Werken de \Verken c. it., \Voensel, Woudrichem: ('. ^I., \Voensel, Woudrichem : Gelderland: Hehlerland: Aalten, Balgoy, Beesd, Borculo, Didam, Dreumel, Balgoy, Beesd, Borculo, Didam, Dreumel, Pannerden, Ubbergen, Vonlen, Eist. Gent. Heerewaarden, Lochem, Pannerden, Ubbergen, Vorden, Eist, Gent, Wij then, Winterswijk, Zutphen: W\j('hen, Winterswijk, Zutphen ; Zuidhollan(l: Aarlanderveen, Bar endrecht, Nieuw-Beijerland, Barendrecht, Nieuw-BeUerlaml, Zuidholland : Dirksland, Goedereede, Goudswaard, 's Gravenzande, Herkingen, Dirksland, Goedereede, Goudswaard, 's Gravenzande, Herkingen, Leerdam, Leiderdorp, Nieuw-Lekkerland, de Lier, Melissant, Leerdam, Leiderdorp, Nieuw-Lekkerland, de Lier, Melissant, Monster. Omldorp, Piershil, Sliedrecht, SommelsdUk, Stellendam, Monster. Ouddorp, Piershil, Sliedrecht, Sommelsdijk, Stellendam, Oude Tange. Vrijenban Olld0 Tonge, Vr~jenban: ; . Noordholland : Aalsmeer, Abbekerk, Amsterdam, AnnaAalsmeer, Abbekerk, Amsterdam, AnnaPaulowna, Avenhorn, Beemster, Beets, Bergen, Beekhout, BeverPaulowna, Avenhorn, Beemster, Beets, Bergen, Berkhout, Beverw~jk, Blokker, Bussum, Edam, Egmond aan Zee, Egmond binnen, wijk, Blokker, Bussum, Edam, Egmond aan Zee, binnen Enkhuizen, Haarlem, Haarlemmerliede c. a., Heerhugowaard Haarlemmerliede c. a., Heerhugo"vvaard, Heilo, Helder, Hensbroek, Hoogwoud, Jisp, Katwoude, Koedijk Heilo, Helder, Hensbroek, Hoogwoud, ,lisp, Katwonde, KoedUk, Koog aan de Zaan, Krommenie, Kwadijk, Laren, Limmen, Marken KwaclUk, Limmen, Marken, Koog Zaan, Middelie, Midwoml, Niemyendam, Nieuwer-Amstel, Nieuwe-Nie Middelie, Midwoud, Nieuwendam, Kieuwer-Amstel, Nieuwe-Niedorp, Oosthuizen, Oostzaan, Opperdoes, Oterleek , Oudendijk dorp, Oosthuizen, Oostzaan, Opperdoes, oterleek, OudendUk, Ouder-Amstel, Ol1Clorp, Petten, Purmerend, Schagen, Schellink Ouder-Amstel, Oudorp, Petten, Purmerend, Schagen, Schellinkhout, Schoort, Sloten, Spaarndam. Spanbroek, Sijbekarspel, Twisk Schoorl, 'rwisk, Spaarndam, U rk, Velsen, Warder, vVarmenhuizen, ,Vatergraafsmeer, Westzaan, Urk, Velsen, Warder,vYarmenhuizen, Watergraafsmeer, Westzaan, Warmenhuizen, Wieringen, Winkel, Wijdenes, Wij de wormei, IV ormer, Zwaag ; Wljdü\\'onner. Wieringen, Winkel, W\jdenes. Wljdü\\'ormer. Wormer. Zwaag; , , , , , , Nool'dholland: Allna-PauIO\Yl1a. Diemen, Oudkarspel ; Noordholland: Anna-Paulowna, Diemen, Oudkarsfl81; Kloetinge, KruiZeeland: Colünsplaat, Duivendijke, Kats, Kloetinge, KruiZeeland : ColUnsplaat, ])uivendUke, ningen. ~isse, OYf~zande, St. Philipsland ;; ningen, Nisse, Ovezande, st. Philipsland Zeeland: Haamstec1e, Koewacllt. Koudekerke, St. Laurens, Zeeland : Haain.stede, Koewacht, Koudekerke, St. Laurens, Middelburg, Nieuw- en St. Joostland, Oostburg, Oosterland, Middelburg, Nieuw- en St. Joostland, Oostburg, Oosterland, Ritthem. Sas van Gent, Schore, Serooskerke (Walcheren), VlisRitthem, Sas van Gent., SdlOre, Serooskerko (Wakheren), Vlissingen, Waarde, Wemeldinge, Zierikzee, Zonnemaire ; singen, Waarde, ,Yemel 499,51 5 Hî0.f)ü 165,60 10,)0.48 1050,48 -- In 1909: 1909: 3 4.53.24 46~U4 3233.MJ5 3 233,495 21 588,80 5 21 588,85 5 31 558,!l(j 31 558,96 899,83 899,33 1981,mp 1 981,995 BI] 7,9D 3 117,99 G51,37 651,37 497,72 188,Ofi 183,06 1153,62 0 1 153,52 5 68819,:)4 68 319,54 Gelderland: Apeldoorn, Arnhem, Balgoy. Barneveld, BatenGelderland: Apeldoorn, Arnhem, Balgoy, Barnevelcl, Baten burg, Beesd, Culemhurg, Dodewaard, Eibergen, Elst, Gorssel,-burg,BesdClmDoward, Eist, Clorssel, Laren, Nijmegen, Putten, Renkum, Rheden, Rózendaal, Ruurlo, ~~jmegen, Putten, Rozendaal, Ruurlo, Scherpenzeel, Warnsveld, Winterswij k, Zaltbommel, Zoelen, Sd18rpenzeeL Warnsveld, vYinters\y~jk, Zuilielleiu, Zutphen ; Zllilidlf>lll, I':utllhen: Zuidllolland Zuidllollalld: tm Aar. Alblasserdam. Alkemade, Arkel. RlrZuidholland :: ter Aar, Albiasserdam, Alkemade, Arkel, BarOud-Be~jérland, Zuid Beljerland,Bergambadlt, woutswaarder, Oud-Beij er land, Zuid Beij erland, Bergambacht, I ( felderland Gelderland . Zuidhollancl .. Zuidholland NoOl'dhollaml oordhollaml Noordholland Zeelaml Zeeland . Utrcc'ht Utrecht . Friesland. Friesland OVGl)jssel. Overijssel Groningen Drenthe I,imburg Limburg Totaal Totaal . I I ! ^ ^ . jf G98:)0,70 5 59 359,70^^^ f '/ 7 ~Ii 06 ^ c. Commissiën schoolverzuim. c. Conimissiën tot wering van s(·hoolverzuim. De gemeenten waar op 31 December 1910 meer dan eene De gemeenten waar op 31 December 1910 meer dan eene commissie tot wering van schoolverzuim, bedoeld in art. 22 commissie tot wering van schoolverzuim, bedoeld in art. 22 der Leerplichtwet, bestond, zijn in het volgend overzicht geder Leerplichtwet, bestond, zUn in het volgend overzicht genoemd. Tevens is aangewezen, hoeveel commissiën in elke noemd. Tevens is aangewezen, hoeveel commissiën in elke gemeente bestonden. gemeente bestonden. Deurne c. a., 4; Gilze c. a., Megen c. Noordbrabant : Deurne c. a., 4 ; Gilze c. a., Megen c. a., de de Werken c. a., ieder 3 ; Bergeyk, Beugen c. a., Dinteloord c. a., Werken c. a., ieder 3; Bergeyk, Beugen c. a., Dinteloord c. a., Huisseling c. a., Klundert, Loon op Zand, Maashees a., Huisseling c. a., Klundert, Loon op Zand, Maashees c. a., Made c. a., Meeuwen, Oost-, West- en Middelbeers, Oud- en :Nieuwc. a., Meeuwen, Oost-, West- en Middelbeers, Oud- en NieuwGastel, Princenhage, Raamsdonk, Roosendaal c. a., Sambeek, Gastel, Princenhage, Raamsdonk, Roosendaal c. a., Sambeek, Someren a., Zevenbergen, ieder ; Someren c. a., Zevenbergen, ieder 22; Zeeland: Clinge, 's Heer Arendskerke, Rilland-Bath, Wissekerke, Zeeland : Clinge, 's Heer Arendskerke, Rilland-Bath, Wissekerke, ieder 3 ; Arnemuiden, Hoedekenskeike, Hontenisse, Kruiningen, ieder 3; Arnemuiden, Hoedekenskelke, Hontenisse, Kruiningen, Neuzen, Oosterland, St. Philipsland, Vrouwenpolder, ieder 22; Vrouwenpolc1er, ieder ; Neuzen, Oosterland, utrecht: Utrecht 4 ; Loosdrecht, Rhenen, ieder 33; MaartensUtrecht : Utrecht 4; Loosdrecht, Rhenen, ieder ; N aartensdUk, Woudenberg, Z8ist, ieder 2. dij k, Woudenberg, Zeist, ieder 2. Friesland: Opsterland 10 ; Barradeel, Rauwerderhem, ieder 66; Rauwerderhem, ieder ; Friesland : Opsterland 10; Ooststellingwerf, Westdongeradeel, ièder 5 ; Achtkarspelen, Ooststellingwerf, Westdongeradeel, ieder 5; Achtkarspelen, Ameland, Schoterland, ieder 4 ; Idaarderadeel, Oostdongeradeel, ieder 4; Idaarderadeel, Oostdongeradeel, Ameland, Utingeradeel, ieder 3 ; Haskerland, Lemsterland, WeststellingUtingeradeel, ieder 3; Haskerland, Lemsterland, Wnststpllingwerf, ieder 2 werf, ieder 2; Overijssel: Dalfsen, Lonneker, Staphorst, ieder 44;: Avereest, Avereest, Overijssel : Dalfsen, Lonneker, Staphorst, ieder Denekamp, Ambt-Hardenberg, Losser, Olst, Raalte, Vriezenveen, Raalte, Vriezenveen, Denekamp, Ambt-Hardenberg, Weerselo, ieder 3;; Deventer, Gramsbergen, Haaksbergen, RelWeerselo, ieder 3 Deventer, Gramsbergen, Haaksbergen, Hellendoorn, Markelo, Steenwljkerwold, Wierden, ieder 2 ; lendoorn, Markelo, Steenwijkerwold, Wierden, ieder 2: Groningen: Vlagtwedde 7; ; Bellingwolc1e 5;; Ter munten 4 ; Groningen : Vlagtwedde 7 Bellingwolde 5 Termunten 4; Eenrum, Hoogezand, Scheemda, Veendam, Wedde, ieder 3 ; Eenrum, Hoogezand, Scheemda, Veendam, Wedde, ieder 3; Baflo, Beerta, Groningen, Grootegast, Haren, Midwolda, MuntenGrootegast, Haren, Midwolda, MuntenBaflo, Beerta, dam, Nieuwe-Pekela, Oldehove, Onstwedde, Slochteren, 'Vilderdam, Nieuwe-Pekela, Oldehove, Onstwedde, Slochteren, Wildervank, ieder 2 ; yank, ieder 2; Hrenthe: Emmen 16 ; Ruinen 6 ; Beilen 5 5;Oosterhesselen 44; Drenthe : Emmen 1(); Ruinen 6; Beilen ; Oosterhesselen ; Borger, Dalen, Gasselte, Gieten, Hoogeveen, Odoorn, Roden, Dalen, Gasselte, Gieten, Hoogeveen, Odoorn, Roden, Rolde, Sleen, Zuidlaren, , Zuidwolde; ieder 3 ; Anloo, Diever, Rolde, Sle8n, Zuidlaren" Zuidwolde, ieder 3; Anloo, Diever, Norg, Schoonebeek, Smilde, de Wijk, ieder 2 ; Norg, Schoonebeek, Smil de, de WUk, ieder 2; Limburg: Bergen 6: ; Venray 5 ; Wittem 44; Born, Echt, Limburg : Bergen 6 Venray 5; Wittem ; Bom, Echt, Limbricht, Maasbree, Nederweert, ieder 3;; Arcen c. a., Geleen, Geleen, Limbricht, Maasbree, Nederweert, 3 Arcen c. Grubbenvorst, Gulpen, Heerlen, Helden, Horst, Meerssen, Mook Horst, Meerssen, Mook c. a., Oirsbeek, Oud-Vroenhoven, Schinnen, Susteren, Ubach c. a., Oirsbeek, Oud -Vroenhoven, Schinnen, Susteren, UbáCh over Worms, Vaals, Voerendaal, ieder 2. over Het aantal gemeenten waar meer dan ééne commissie tot Het aantal gemeenten waar meer dan eene commissie tot wering van schoolverzuim bestond, ingedeeld naar het getal getal wering van schoolverzui,m bestond, ingedeeld naar commissiën, bltjkt uit het volgend overzicht. het volgend overzicht. commissiën, blijkt Gelderland Ede, Gorssel, Voorst, ieder 5; Helderland :: Ede, Gorssel, Voorst, ieder 5; Appeltern, Druten, ieder 4; Angerlo. Bemmel, Buren, Doornspijk, EIst, Ermelo, ieder 4 ; Angerlo, Bemmel, Buren, Doornspijk, Elst, Ermelo, Haaften, Heerde, Heteren, Lienden, Oldebroek, Zoelen, ieder ; Haaften, Heerde, Heteren, Lienden, Oldebroek, Zoelen, ieder 33; Ammerzoden, Apeldoorn, Bergharen, Beuningen. Beusichem, Ammerzoden, Apeldoorn, Bergharen, Beuningen, Beusichem, Brummen, Buurmalsen, Deil, Echteld, Eibergen, Ewijk, GelderBrummen, Buurmalsen, Deil, Echteld, Eibergen, Ewijk, Geldermalsen, Groesbeek, Herwen c. a., Kerkwijk, Laren, Nederhemert, Groesbeek, Herwen c. a., KerkwUk, Laren, Nederhemert, Nijmegen, NUmegen, Overasselt, Poederoijen, Renkum, Rheden, Ubbergen, Poedero~jen, Renkum, Rhedel1, Ubbergen, Valburg, Varik, Vuren, Waardenburg, Wadeno~jen, Wamel, Valburg, Varik, Vuren, Waardenburg, Wadenoijen, Warnel, Warnsveld, Wintersw~jk, Wisch. Zelhem, ieder 2. Warnsveld, Winterswijk, Wisch, Zelhem, ieder 2. Zuidholland : Gravenhage 7, Alkemade 6 Rotterdam 5; Zuid holland : 's Gravenhage 7, Alkemade 6: : Rotterdam 5 ; Ridderkerk 3; Aarlanderveen, Zuid-Beijerland, Geervliet, 's GravenRidderkerk 3 ; Aarlanderveen, Zuid-Beijerland, Geervliet, 's Gravenzande, Hazerswoude, Heukelum, Katwijk, Kedichem, Monster, zande, Hazerswoude, Heukelum, Katwijk, Kedichem, Monster, Noordwijk, Oostvoorne, Rozenburg, Streefkerk, Woubrugge, Noordwijk, Oostvoorne, Rozenburg, Streefkerk, Woubrugge, Zwijndrecht, ieder 2; ZwUndrecht, ieder 2 ; Noordholland : Amsterdam 8 ; Zijpe 5 5;Heerhugowaard, ! Amsterdam 8; ZUpe ; Heerhugowaard, Velsen, ieder 4 Broek in Waterland, Haarlem, HaarlemmerVelsen, ieder 4; ; Broek in Waterland, Haarlem, Haarlemmerliede r. a., Harenkarspel, Ransdorp, Sloten, Terschelling, Warliede c. a., Harenkarspel, Ransdorp, Sloten, Terschelling, WarWinkel, ieder 3; Akersloot, Edam, Egmond-binnen, menhuizen, Winkel, ieder 3 ; Akersloot, Edam, Egmond-binnen, Graft, Landsmeer, Midwoud, Muiden, Nibbixwoud, Nieuwendam, Landsmeer, Midwoud, Muiden, Nibbixwoud, Nieuwendam, Nieuwe-Niedorp, Obdam, Oude-Niedorp, Schoorl, WestNieuwe-Niedorp, Obdam, Oude-Niedorp, Schoorl, Uitgeest, Westzaan, Zuid- en Noordsehermer, ieder ; zaan, Zuid- en Noordschermer, ieder 22; Aantal gemeenten waar het getal commissiën bedroeg : Aantal gemeenten \vaar het gptal eommissiën bedroeg: PROVINCIËN. 2 3 4 Totaal. Totaal in 1!J08. 1909. 6 8 10 Hj 16 Noordbrabant . Noordbrabant Gelderland Gelderland. Zuidholland. . l:::uic1holland. Noordholland . :N oordhollancl Zeeland .. l:::eelanc1 Utrecht . utrecht. Friesland Friesland Overijssel OverUssel Groningen Groningen. Dren the . Drenthe. Limburg Limburg Totaal Totaal . 17 3" 33 i) 3 1 :2 2 21 3 1 1 1 00 50 :H 01 51 12 1 1 8 9 4 15 10 }(j 16 2 2 1 ti3 J 3 1 . 1 1 1 1 19 29 12 () 6 18 28 29 1~ 12 8 3 3 3 Íi 2 6 14 18 21 ~1 21 !~~ 3 2 2 1 It a 14 18 20 8 5 0 12 ; 6 6 1(j 16 . 1 1 1 1 1 1 JO 10 1 1 1 1 11 5 _ 1 1 21 24 2 1 1 1 1 10 15 24 2-!23:-) 235 136 i 63 5 1 234 27 Het achtste lid van art. 22 der Leerplichtwet vond in het jaar 1910 geene toepassing. Het tiende lid van dit wetsartikel is in de volgende gemeenten toegepast. Waar de toepassing meermalen noodig was, is dit daarbij vermeld. Midwoud, Oudkarspel, Schoort, Spaarndam, Uitgeest, Warmenhuizen ; Gelderland : Vuren (voor de commissie te Dalem) ; Zuidholland : Dirksland, Ooltgensplaat, Nieuwe-Tonge, OudeTonge (in elk dezer gemeenten 4 maal) ; Noordholland : Haarlemmerliede c. a. (voor de commissie te Spaarnwoude), Monnikendam, (3 maal). Zeeland : Aardenburg, St. Annaland, Arnemuiden, Borsselen, Brouwershaven, Bruinisse, Domburg, Driewegen, Duivendijke, Eede, Elkerzee, Ellemeet, 's Gravenpolder, 's Heer-Abtskerke, Heinkenszand, Hoedekenskerke, Kapelle, Kats, Kattendijke, Kerkwerve, Kloetinge, Koewacht, Kortgene, Koudekerke, Kruiningen, St. Kruis, St. Laurens, St. Maartensdijk, Nieuwerkerk, Nieuwen St. Joosland, Nisse, Noordgouwe, Oostburg, Oosterland, Oostkappelle, Oost- en West-Souburg, Ouwerkerk, St. Philipsland, Poortvliet, Retranchement, Rilland-Bath, Scherpenisse, Schore, Serooskerke (Walcheren), Sluis, Tholen, Veere, Vrouwenpolder, Waarde, Wemeldinge, Wissekerke. Wolphaartsdijk, Zierikzee, Zonnemaire Utrecht : Houten. Polsbroek : d. De verloven voor veldarbeid. Verordeningen regelende den tijd of de tijden waar binnen de verloven voor veldarbeid moeten vallen, bestonden op 31 December 1910 in de navolgende gemeenten. Indien de verordening niet voor de geheele gemeente geldt is tevens aangegeven voor welk gedeelte zij is vastgesteld. Friesland Achtkarspelen, Aengwierden, Barradeel, 't Bildt, Dantumadeel, Franeker, Franekeradeel , Menaldumadeel. Oostdongeradeel, Schoterlancl, Westdongeradeel. Wonseradeel : Overijssel : Avereerst, Ambt-Delden, Denekamp, Genemuiden, Gramsbergen, Haaksbergen, den Ham, Ambt- Hardenberg, Hellendoorn, Markelo, Raalte, Vriezenveen, Weerselo, Wierden, Zwollerke.rpsel ; Noordbrabant : Aalst, Budel, Heesch, Luyksgestel, Mierlo, Moergestel, Oerle, Oud- en Nieuw-Gastel, Schijndel, Son, Tongelre, Vierlingsbeek, Waalre, Zeeland ; Gelderland : Bemmel, Bergharen, Beuningen, Beusichem, Buren, Didam, Dreumel, Driel, Duiven, Ede, Elburg, Elst, Epe, Ewijk, Geldermalsen, Gent, Gorssel, Groesbeek, Hedel, Heerewaarden, Heteren, Heumen, Hoevelaken, Huissen, Hummelo, Hurwenen, Kerkwijk, (buurtschappen Kerkwijk en Delwijnen), Lienden (buurtschappen Ingen en Ommeren), Maurik, Nijkerk, (buurtschap Nijkerkerveen), Nijmegen, Pannerden, Renkum, Rossum, Scherpenzeel, Steenderen, Wehi, W ij Chen, IJzendoorn ; Zuidholland : Zuid-Beijerland, Dordrecht (plattelandsgedeelte); Goudswaard, 's Gravendeel, 's Gravenzande, Heinenoord, Hoogvliet, Klaaswaal, Maasdam, Mijnsheerenland, Naaldwijk, Numansdorp, Oegstgeest, Ooltgensplaat, Ouddorp, Oudenhoorn, Pernis, Piershil, Rockanje, Schipluiden, Sommelsdijk, Strijen, Wassenaar, Westmaas, IJsselmon de, Zoeterwoude, Zuidland, Zwartewaal; Noordholland : Beemster, Bovenkarspel, Broek op Langendijk, Heiloo, Hoogkarspel (voor enkele wijken der gemeente), Groningen : Baflo, Beerta, Bellingwolde, Eenrum, Ezinge, Finsterwolde, Grootegast, Hoogezand, Kloosterburen, Leens,. Meeden, Midwolda, Muntendam, Nieuwe-Schans, Noordbroek, Oldehoven, Onstwedde, Oude-Pekela, Scheemcla, Termunten, Ulrum, Veendam, Vlagtwedde, Wa.rffum, Wedde, Winschoten ; Drenthe : A nlo. Beilen, Borger, Coevorden, Dalen, Diever, Gasselte, Gieten, Havelte, Norg, Sleen, Smilde, Vledder , Vries, Zuidlaren ; Limburg : Gulpen, Horn, Klimmen, Linne, Stevensweert,. Voerenclaal, Wittem, Wipre. De volgende tabel bevat een overzicht van het aantal malen dat in het jaar 1910, met toepassing van art. 13 der Leerplichtwet, door den arrondissements- of den distriets-schoolopziener vergunning is verleend om de school tijdelijk niet te bezoeken ten behoeve van werkzaamheden in of voor de bedrijven van landbouw, tuinbouw, veehouderij of veenderij, van het aantal malen dat eene aanvraag tot dat doel is afgewezen en van den duur der verleende vergunningen. 28 I g:, ; ^ ^-' e. C: ,--1 , N ^ r=, C ,2 ' ^ ^c - r.., N ti ^, s 2 N ,c -, -C-+ CID ^^ a> c: r ^ .T ' -., ^ ^ ^ bP ^ U ^ U ,·^ ^^ CD ^· (1.)r-. ^ CL) 4-4 ,t-,- ^ CE Ø'^ ^ , ,-+ c ^ ^ tr. ^ ^ (--' H -1 , ARRONDISSEMENTEN. '^ ^ ' C r--: ^ C ,,, -^ C C ^ ^ C. ,_.., ^ 7--i landbouw. tu inbouw. ^ ,,,1,-^ ^ ,1.)7_1 c.-.,) ^^·^ bt^,, ^ ^ ·r-; ;.-1 CL) ^ 7--,^ ^ ^ ^; r-4^ 4^ ^ ^ ^ O, ^ C · r" ^. 0^ C,.) .-^ : -i C r-+ ^ r^ ^ r ^ ^ 4_, c^ I +^ C c. , 4_, O^ ^ CG C ,C^ C ,.,'5 N c,-.'C.^ :f.: r; ·"7.-,' U< ^ ^ VI `I '< ^ ^ c ^ .. ^ ^ ^ H ,- 7-, --1 á^ br^ ^ ^ '^ ^ :'t 72, c ^·^ ^ ^ c ^ ^ J ^--, bf^ ^f ^·^ ;-44 77_,, ';:-1 r-I - , Ct., C v r= · ,--r ^ ^ C 4_, ^ r=N C Bergen op Zoom . Breda Roosendaal . Zevenbergen Eindhoven . Helmond Yeghel Boxmeer 's Hertogenbosch . Oss . . Heusden Oirscho t Tilburg V\'aalwijk Apeldoorn Arnhem Harderwijk . Rheden Wageningen Eist Geld ermalsen . Nijmegen Tiel Zaltbommel . Doesburg. . Doetinehem Groenlo Zutphen Brielle Dordrecht Gorinchem Middelharnis Oud -Beijerland. Alkemade Gouda. Schoonhoven \Voerden Delft 's Gravenhage III. Leiden Maassluis . Hillegersberg Rotterdam Il . Iv Idem Schiedam . Alkmaar . . 258 518 196 781 188 160 290 132 87 323 768 151 105 189 389 19 499 180 254 888 2059 656 1090 469 142 145 288 107 486 238 225 592 1006 598 182 181 99 92 25 277 580 317 129 1 150 888 . 28 58 26 57 22 11 24 2 9 19 25 4 7 36 to t 4weken. to t 2 weken. Aantal vergunningen verleend ten behoeve van werkzaamheden in of voor het bedrijf van Duur der verleende vergunningen. 249 485 '188 600 4 22 8 ^ 88 50 36 85 28 ,., ., 15 ., `'0 61 1 4 34 42 13 6 89 41 87 56 33 7 74 27 125 229 54 11. 1 ^ .3 69 53 131 258 154 38 Si 22 VV 138 156 283 182 84 ^^)^^._, !J r.^ ^ ^ 587 151 105 ^^c ^7 ^^ 389 9 9 18 10 181 23 20 95 2 9 i 47 1.3 1 ` 89 44 2 55 202 ., ^ 7 ')^) 48 11 17 21 258 7 21 18 12 13 81 1_ 33 18 1_ 5 ^. .6 51 48 51 .) 5 42 48 107 22 25 .. 55 1 5 5 i 10 10 2 9 111 4 183 10 ., ^)..) 44 50 16 7 54 47 27 5 - 488 180 ^ 2J9 267 2059 656 11 3 8 100 74 14 4 101 58 11 566 6 18 17 12 260 358 12 12 6 14 1 72 56 30 32 40 29 7 6 42 120 103 354 465 97 ,, ^)1. , 0,8 138 15 16 65 7 1 02 236 3:1 55 53 16 2.3 11 3 73 1090 469 134 145 .) 48 140 110 6 -- 238 107 381 130 i8 92 2() 26 23 71 42 48 20 290 86 29 10 21 15 6 8 402 138 90 557 8 97 561 8^^ ^^ 9 21 14 7 24 26 81 8 18 19 10 2 15 ^, ^>6 102 108 3 33 5 ^ ^ 24 2 1.:) 81 44 :^ ^)1 29 27 37 43 15 67 225 546 46 18 7 4 4 6 10 19 9 82 1003 72 122 . ^ · ,, -- ,_, 1 5 >) 7 10 42 i .52 52 5 2.'3 6 . 25^^ 25 ^ .^ 10 11 10 11 3 15 9 10 50 6 20 .> 18 21 49 43 52 20 25 17 10 3 1 2 11 1 6 79 39 10 17 -15 18 441 . 5 202 91 169 101 . 75 489 141 28 30 1 12 · 43 45 22 ^ ^^^ ^^^ ^ 6 1 11 2 21 ) . 192 8^^ 106 1 1 117 20 2 ., ^^ 4 1 6 ^ (>> 21 19 `' ^^E^ ^^ 13 2 56 17 `' `^ ^^^^ 132 4 145 ^ 0 9 's ) C 7--: (^, C r·--.1 ,^". CD Cl.) 0 -,--' -- .-,= .c--j : A RRONDISSEMENTEN. ,\RRONDISSEMENTEX. 0f3 CI: sip 51) n':- s E C., ,......._ -.... --7_. ,, ., ;-_, Aantal Aantal \'ergunningen verlAelH! vergunningen verleend ten bflhoflvfl van ten behoeve van werkzaamheden in -werkzaainheden in of voor hAt hfl(]r\jf Yëlll of voor het bedrijf -V an Duur der verleende vergunningml. Du ur der verleende vergunningen. __. r-1 ,:, , , C'l -!-O ~ ,.. 7-; ,-2, C; 4-, z, . --, :7-7, .'--, . : Z.-- , 7.7. . ,- :-,-- --1'i -4-, "--'` 4--, ·,· --I i 72 , -4-''±', --4.--, n 7.) s "...- C: . n-n :-.s n , s., r----, , r:r.` . --,--) 0 -4-, .:. ·\] ~l C.: -,D C -4-, .. , C.- o Ii s ' r: st c ; 7:, `--'4`,- , ·, , , ;·-i r7-0 Ct "'") N: s r .--,, C rO C · ,-, · ,..·- r , ,-I ,- -, TZ: ,..-_,,,, ,-. 1 ·17 ,- - ,--s ;--i , . 4 7-1 277 - ,-, C :-_, V:::) ,-. . ,.., . . , -..1 ..., r .'"..' ·.I s ,.-, CI ' ,;,,.· .. ·- r C, ,..<.' , (" 74 ' .;;.·- . , . < -4, ,--?"' s Helder. Helder. . Hoorn Hoorn. . Medemblik Medemblik Texel Texel . . Amsterdam lY Amsterdalll 1:V . Hil versurn FliJvenmm Beverwij k Beverwijk :Haarlem Haarlem. Haa rlemmermeer Haa riemmermeer .. Pu anerend Punnenmd. Zaa.ndam Zaandam Goes Goes . Tholen Tholf'n Zierikzee Zierikzee. Hulst Hulst. . .. Middel burg Middplblll'g' . Neuzen Neuzen . . Vlissingen VliBsingen . Amersfoort . Amersfoort Loen en . Loenpn Rhenen .. Rhenen IJsselstein IJsselstein Beetsterzwaag .. Beetsterzwaag Bolsward . . Bolsward Heerenveen Heerenveen. Lemmer Lemmer. Sneek Sneek. Weidum Weidum. Wolvega . Wolvega. Bergum . Bergum Dokk Dokkum . Ferwerd . . Ferwerc1 Harlingen Harlingen Leeuwarden. Leeuwarden. Ternaard . Ternaard. Almelo . Almelo Deventer Devflnter. Enschedé Enschedé. Hengelo Hengelo. Oldenzaai Oldenzaal Kampen Kampen. Ommen Ommen. Raalte . . Raalte. Steenwijk Steenwtjk Zwolle Zwolle. . Appingedam Appingedam 187 1:3'1 1 0° 208 ~08 41 4-1 1')') 13 ' 8 8 105 40 182 14 14 ö7 67 ~G 25 18 13 8 , 8 1 35 35 q li 6 .) 5 5 11 11 I Hl 19 10 -10 3)) :38 30 29' 29 12 12 14 14 8 8 8 24 24 H 8 52 !l 9 fi 3 59 2] 21 220, 0 10 10 4 4 _ 9ö 96 r , ;·-, 85 ID 75 87 87 1 1 H 8 1 1 4 4 33 28 57 14 44 40 40 14 14 8ö 86 ]1 7 5 I 1038 10::38 10 1~11 881 H81 50 52 16 16 41 4-1 4 4.) 18 4 18 4 0-!2 486 54° 481; 'In 4° 76 +~ 410 iO 1 16 .) 11 11 307 807 H 6 ;)8 8 8 58 :)8 46 -ifi 1909 190!=l 1740 174~ 556 ;-)')() 872 ::37~ 853 ::353 678 m8 450 45:! 153 1G3 67 fi7 868 H()8 166 1(:i(i ;)8 58 11 0 11~ 3~ 126 12ö 4 13 10 10 1838 1838 174~ 1742 17 17 (i(; 66 1 1 1] 11 4-0 40 Hl 19 2 1 M 24 11 11 12 12 (i 82\:l 829 -i7 47 17-i 174 84 34 180 136 15! 154 5 1 5 7 10 43 20 19 5 ') - , I 556 37° 388 8i:l3 m4 674 4;-Jfl 450 l-t:-l 148 34 368 :7368 1l~ 11 0 ! 11~ 11 0 Hl 19 70 21 :24 24 255 67 ö7 1!=lli 196 240 240 2HD 269 l!l 19 1 4 .) 3 11 1 1 18 41 1 2 H(r) 405 203 905 -i05 0 98 H4 363 367 -1-41 363 367 ;) I 101 Hl 101 19 7 90 I 7!i 90 76 7 21 ] 8ö 143 136 . )1 143 fi3 .4 J63 (i7 4 67 1 50 Hi 16 89 10 7 3 103 5 101 2:-) .) 104101 28H 289 ]ti 16 51 51 34 84 U8 118 :37 37 32 32 57 29 fili 66 ]125 2;-) 10 17 ]4 14 1 8 4 12 1 7 (iO 60 )3 11 11 31 12 12 47 47 -i9 19 10 10 13 13 18 18 25 25 3 13 13 5 !04404 117 117 7 8;-);3 24;3 213 ;-)6 56 28 28 H484 82 80 14 14 2)) 81. 81 04 ~4 38 38 q 1,-, 3 3 91 8 I .) 4 4 3 ., .) 25 fi 3 =3 MI 49 ti 6 ö 55 55 1 1 3 ;)0 50 11 11 :W 20 8 8 13 13 1 12 12 26 1ö 16 267 t)7 67 197 197 248 243 269 26!=l 36 86 251 251 867 ::36'i 150, ' ' 152 69 69 364 364 658 658 154 154 604 604 446 446 115 115 128 128 241 I MI (i 6 8 8 ))3 83 37 37 8 8 47 5 14 10 10 10 77 77 5 1!=l 19 31 31 8H 33 18 18 34 1 86 36 4 4 ](i 16 1 .) .) 10 11 11 23 :3 8 ;:m 38 126 126 !J 9 38 38 ::33 38 77 9 9 18 13 8 8 28 64 ti IU 75 W8 168 20 00 107 107 125 ¶25 10 10 11 11 1 202 202 57 57 52 50 11 78 26 15 80 30 15 15 6 6 261, 261 55 22 22 82 249 249 34'1 347 ] 02 150 69 69 364 364 658 658 lOfi 106 Ö04 604 37;-) 375 90 90 107 107 177 177 4 4 13 13 ;-) ]9 19 8 8, 2 2 1 1 22;) 225 13 13 :39 39 108 108 178 178 214 214 19 19 10 10 6 20 20 ï ·3ü 61 61 355 355 (j9 69 54 112 11 2 I 3 3 45 45 71 71 80 30 4 4 5 6 6 1 64 64 18 18 21 21 1 11 23 23 14,..J114 126 126 40 40 Hfi 96 lOB 108 22 22 I 46 46 47 47 37 37 41 41 I I ! 17::3 178 I 20 20, 3 3 116 116 21 21 32 I 32 21 21 3H 38 63 63 8 8 30 ^ ^^.' ^, a.) r-. ^ G.) ^E ^ ^^, a ^ ) a) c ;^ ,(1,) , N ^ ^ , ^^ ! a^ ^ b^ ^ ^, ^ ti C.) ^ c a^ ^ ^ ;-1 -1 o ^^ ^ N) c c ^ o a) ^ ^^ ^ ^,, ^ ^ ARRONDISSEMENTEN. ó `^ ^ ^, ^ ó ^ ti) u ^ ^ ^. ^ ^ ^ 7' -) al) (--s ^ ^ ^ ,-- ·^ ^^ ^ 7-1^ ^ ^ Aantal i; Duur der verleende vergunningen. vergunningen verleend ten behoeve van ___ werkzaamheden in el, 7--, ,c= 7-'il ^ ^ ^ of v oor het bedrijf van a) a c.) ; . , ^ ^ ^á^ ,a a^ ti)^ · :; ^^ ^ -^ ^ ;-, r., C.) ^ ^ ^ "R' Cl.) ^ ,^^ ^ ^ r,^ ; ^ ,-, . ,,r^ ^ ^ - r·-·I H'i in C' ,-; .., ^ ^ ^ ^ ^ r--, ^ C.) LC .C , .. '( (2i-roningen Onderdendam Warnni Zuidhorn Hoogezand . Onstwedde . Slochteren . Veendam Winschoten Assen Borger Dalen Emmen Hoogeveen Meppel Vries Heerlen Maastricht Meerssen Sittard Gennep Roermond Venlo Weert 1 388 440 ^ 307 558 32 767 264 379 1 440 ,30-) 558 ·3 f' 4^ 15 15 150 61 1 04 , 1 ·? 11^ 65 52 41 68 46 23 39 52 17 15 ., i ., _ ., . 1 7^) 71 '36·^ 100 767 4.33 655 399 270 0 1 1 433 ; , ., 10 80 50 44 ·^ 19 3 ·^ 399 270 739 599 78 `^^7 60 7:-39 589 635 531. 80 475 :^ 6. 12 10 3 ., 21 10 2 16 28 90 3 27 54 · 14 1-, 2' r ^ 1- 0 33 4 22 738 30.05·)21) . 8 7 63>> 85 309 42 53 117 133 93 135 59 34 1()18 49 62 56 499 137 466 105 46 41 20 81. 23 59 701 531 87 129 9 98 I 12 .31 486 36 r 7 96 `23 163 2 16 6 11 ^ · ., 1 33 180 14 11 2:> 15 1 E} 15 41 4 :3 11 . 51 37 111 30 7 1(l 111 80 361 192 285 4 40 3 31 3 16 109 73 ^ 3-^9 22 3 45 7 .) 11 192 285 134 .^ 1 ..3.> 38 91 -- 28 2 00 91 , 27 4 36 , 31 6 261 50 18 11 j 134 ' 137 4 1 14 18 44 19 Totaal . Totaal in 1909 38 739 39 459 2 895 2 566 .2 34 865 3 064 701 802 . 1-1. )6 3462 o 678 66·72 5 029 774 14 1 69 15 260 35 264 3 21 -5 180 2 761. 5471 6 . / 18 5 565. 3 686 ^ In de arrondissementen 's 0-raven.hage I en I1, Rotterdam 1 en :III , Amsterdam I , II, III , V, VI en VII. -Utrecht I en II zijn geese aanvragen om verlof behandeld. Uit het vorenstaande overzicht blijkt, dat in 41 681 gevallen vergunning is gevraagd, en 38 739 malen door de arrondissementsschoolopzieners de aanvraag is ingewilligd, dat is in 930 van de 1000 gevallen. Van de 2895 keeres dat eene afwijzende beschikking is gevolgd, zijn belanghebbenden geen enkele maal in hoogei beroep gekomen bij den districts-schoolopziener. voor landbouw tuinbouw veehouderij . veenderij 900) malen 79 18 3 Ten opzichte van den duur der verleende vergunningen blijkt, dat van de 1000 gevallen verlof is verleend : voor korter dan 1 week .. ,, 1 tot 2 weken . ,, ,, Let men op de indeeling van het aantal verleende vergunningen naar de verschillende bedrijven, ten behoeve van welker werkzaamheden vergunning verleend kan worden, dan blijkt, dat van de 1000 gevallen verlof is toegestaan : 3,,4 4,,5 S t1 m. 6 ,, ,, 89 malen 147 ,, 171 ,, 130 97 366 77 81 `31 81 e. Hl'me(~nteverol'deningen betreffende het brengen Yan kinderen Haar school door de politie. GEMEENTEN. Verorucningen ingevolge art. 2\J der Lemplitlltwet bestonden op 31 December Hl1 0 in de volgende gemeenteu. Indien de veroruening in dat jaar is toegepast, is tevens hU elkr gemeente aangewezen. in hoeverl gevallen dit plaat" vond. Recht· streeksche yerstrekking. Sub· siclieering, 'l'otaa I. Deu mH 1'. ,\, . f Noordbrabant: Baardw\ik. Breda 1:2 lllaal toegepast), c·. a .. 8chtindel: [~tten Hilvarenb"ek . Sch~jndnl 100,GiJ.100,20.1 ;J:2(J.§14,fi4:' (jéldel'land: Arnhem 12 maal toegepast), Bcusichem, Bon'ulo, Buren. lJidam, Duiven: Herwen c. a. (4 maal toegepast). Uur· wenen, Nijmegen 138ll1aal toegepast I. Rrmkllln 18 ma::!1 toegepast), rriel. Wagenillgm. Zlltphen: W~ik ('. a. Arnhnm Doesburg Stad· Doetinchem La reil Ntjmegell Delft . Dort! rpc ht Goud,) . 's Gra\'f'lllmgl' . Hlltterclalll SchOl lil hl) YP 11 Alkmaar Arnstl'nlalll Enkhui:;;l'll. Haar!PIll LI~idell 100.-80,1 200, ~ 30n.Blil,Tl') 20().Hti l\J~UO ZuidholialHi: AaJ'lallllerveen, Brielle. J)ordnwllt 14-9 lHaal toegepast\, Gorindwl11 IG maal toegepast), Noordwijk, Overs eh ie iJ maal toegepast), Sehicllam (ti maal toegCjla"t). SJieclreeht 13 nJaal tOl 'gepast), Vii1llen, \'laardingen 1:2:2 milill toegepast). Vlaardillger· Amh,wh t: ti~lO.- Nool'dholland: Alkmaar I± lmwl toegepa"t), Beet", Beverw\jk, Diemell. Egmond ,Wl1 Zee (8 maal toegepa,;t), Haarlem (123 maal toegepast), Hpldel'. Koed~ik, ~nt!erllOn..,t dell!-lerg, Nipllwer· Amstel, Slotell, vViltergraafsmeel'. I!:l maal tcwgepa"t), ~Wieringen. ZWlnclam. Z,lilllvoort I~l lllita I tnegep~lst): I 1;1:)HO,Wl 00.'j(J0.-24 1);lï.~)06 200.1\S;3,:2ï 203./'7:' 10./':2 ;lOO. 8:)0,-194-yl 4-GO.~lOO.-- Zeeland: Bre,;kens, BrUll wprslm ven, Drinwpge!l, Illilvendljke, Goes (S maal toegepast). Groede, 's Heer Abtskerk.), Heinkcns:;;and, (5 maal toegnpa"t), Kapelle, Konwacht, KOLlü.,kprkü, Kruiuingell, :Yliddelburg 1:2 maal tocgclJastJ, Xieuvyvlid, Nissc, Ovezande, SdlOl'e, StoppclilUk. Tho]C,Il, Veen', Yli""ingel! i1:! ma,ll toq!;epastl. Vl'lllnnmpolder. Wi"seh'rkn: utl'et'llt: Amersfoort \:24- maal t,ongnjla"t). BaMll I~l ma"l toegepastl, Breukelcn·NUf)[)j'()de, Cothen. Jaar"veld, Lopik. Willige· Langerak, W\jk bij Dmll'"tede: Bolsward, FraJlekel'"dt~d. Harlillgf'1l18 maal toegepast). WOllsel"ldeül. Workum: ~'l'iesland: Hoorn . K l'I)mmcllÎc) Zaandam . }lidllplhmg Vli:-isiugell . Amer"t'lIort Utrecht. Dokkml1 Harlingell Loeuw;\nlpll LnmstüJ'laJlil Ol)st"telli 11gWPJ'f . Smal! i II gpl'!ancl WesbtellingwPJ'f U[,OIlingen . MiclwCllebl . Ollik·Pnkela °llstel'!è\!lil . SdlOtel'lallll 8:)().--HJ4,Fl 4~l().·- ï 88:3.87 5 fi:).~lT> I 800.- ,mu.4-33.~1~1 100.2ïS.H41)8~l.ïF' Overijssel: \)enmWr. Hengelo 11 maal tOf'gepast), W ijllP IH ma,)l toegepast). Zwolle (3 maal toegepast!: 27S.~J+ 8:2:2,:-)() :2BO. 2ïS.90" 2\10. :210.7:2 01i81,8U ~):2.27" :278.HO:' 20l/i9:l 4- ïïS.OG 1±.02:' ~JIHï~l Hrollingen: AppilJgedam i~l lWUtl toegupèlstl,Delf:;;i,j L (;rollingell. YliLldelst 111 11. Mlmtendalll. V('pndam, \Vil1sC'hoten. 't Zandt: Drenthe: Borgel'. (:Cwnm]ell 1,1 mail I toegepast): ]jimbur~: i }nlpcn. JVlaastridü. Venlo Cl:2 maal topgepast). Bt)(,I'IllOIlI!. Sittitrd. Vaals. Sa p]le 11 w!' r Warfl:'nm . 4-:-1±,23 :21 ,Ij() 15ti,(I:'\ +~I,~!li" 18li.5K" ±;l+,:l3 21 .fil! lifi,();1 4-Çj,~lfi" Hieruit 1J1~jkt, ilat ün verordeningtm ;~/'9 lll<\al zijn toegepè\,;t. In 1\:J09 gesdliedclt~ dit H08 maal. ]whalv(' het onhekende aantal g'eYallell te Brielle. \Vinsdwten Zllidhom A"SPII :lOlI, ;100.~lO.- :NIeppel Sitbml Totaal f ï~l :-lO. -- 100,S8ï.l1èj 100.f H)O li8Ii.ll) f. Hpt vt'rstrekkell van voedin~; s(~hool~aande en klt'Nling aan kinderen. De gemeellten W,tar ill HJlO art. ~3;). Herste lid, der Leer· pliehtwet toepassing vond, ztin vermeld in de volgende tabel, waarin tevens is aangegeven welke som, hetzij wegens recht· süeeksche verstrekking Y<:1l1 voeding, kleeding of beide. hetz~i door middel yal) subsidieering. is besteed. In lB09 bedroegen deze totalen <)('htCI'Ct'l1yolgens f ~81)3~.8(), f fm H3f),HO ell f S7 0t1~J.70. ~~~ (\(\nig-e del' vorenstaand.' °llg-aven. ~allH'nyatting' Samenvatting; van eenre der vorenstaande opgaven. Noordbraban t. ^,To ordllollan d. ~ Ge ld e rl a nd. ;.., ~ Frie slan d ] 0 'V '0 ,- ~ ;.., ;§ 'C ~ ~ Cl ~ ~ ~ rl Cl c::; '" ":::i ~ c:::5 rl ~ z :g :5 ~ N ç ~ ~ N 0: r::: rl ~ ç ~ +' ~ Q3 U if.: if.: ;.., ~ Cl.) bij Q) if · :~ .9 rl ~ !:lL ;...::::: ~ ,.-; rl 4;:::: '--' .~ ;.., ;:,., ::C c Q) c: 0 ;.., Q.i ;..., ~ '" 0 H ~ E-< Aantal gemrenterl. Aarstal gemeenten IS-ic 116 184 116 1:)4 1O~) ISS 188 184 109 r0 72 I~ 48 43 (51 61 ;')1 M 123 1 1:21 1:Z3 1121 Aalltal gemeentnn \Vaar ,-rrboûsbepalingCll bestonden Aantal gemeenten waar verbodsbepalingen bestonden . h\-aalf omtrent het arheiden van kinderen hrnedel1 o m trent het arbeiden van kinderen beneden de twaalf iaar art. 100, eerste lid. wet 1. 0.1 :24 24 laar ((art. 103, eerste lid, wet 1. 0.) In HJ()~I was dit 'lantal. In 19)9 was dit aantal. . Hi 16 :21 21 lf) 16 'l ,) t^ 8 -- 8 ^ 8 ^ :Z .) 9 ~) :) ') 1 1 -- ~)I 97 :2;) 25 18 -Ic 4 8 8 9 4 94 \14 Aan gemeentell waar cloor het llitloven val! open hare Aan genreenten waar door het uitloven vals openbare llPlooningen eereblUken het sC'llOolbezoek WC'l'cl belooningen en eereblijken het schoolbezoek werd aa ng'8rnoecligü 103. lid. \\-et 1. o.1 aangemoedigd (art. 103, tweede lid, wet I. 0.1 . In Hlml was aantal. In 1.909 was dit aantal. . Aallt,L! gemeentell waar meer dnll eellC commissie tot Aantal gemeenten waar aleer clan eene commissie tot wering van school wl'z:nilll lipstomi art. :2:Z wering van schoolverzuim bestond (lart. 22 Leerd pi i l'lltwet plichtwet)I . In 1~J()çJ \"as elit aantal. . 1909 \vas dit aantal. Aantal gemeen ten waar het èl<'lltste lid y,\ll ,I rt. 22 Aantal gemeenten wmu het achtste lid van art. 22 der Leerplichtwet is toegepast del Leerplichtwetis tor'gepast . . In 1Hml was dit aantal. In 1909 W8S elit aan t,d. . Aal! tal gemeetlten \"aar het tiolHle van ,ut 22 ele!' Aantal gemeenten waar het tiende lid ,'all art._ 2~ der toegep8st. Leerpliehtwet Leerplichtwet is toegepast :22 02 .)0 _.) :]:-) 25 ~0 25 :}0 59 ')') (i(j (36 11 17 ]8 18 18 1:) 15 7 1 7 I ,- 9 9 U .) .3 ') 15 12 1:2 248 :Z-Ic8 238 288 23 , (50 556.) I I I 4 :2l 21 00 5( ) Hl 19 18 :2~) 29 1:Z 12 1:2 12 (j 6 (j 6 14 l-t 18 18 20 21 21 21 :21 21 24 24 :2;H 234 clS;) 235 :Z1 21 il1 51 :2~) 29 14 1 1 4 4 .) 1 .) 190\1 ,yai' dit Bekend was, Bekend was, dat van dat van het aantal in de het aantal in de vorige kolom vorige kolom vermeld, viel vermeld, viel onder onder veroordeelingen. Arrondissement. Arrondissement. · I--, ;--4 0 te, 4--I Bekend was, Bekend was, dat van dat van het aantal in de het aantal in de vorige kolom ' vorige kolom vermeld, viel vermeld, viel onder onder a) · a) Ct. · 0 0· C't _ cf) o c) t N a. a. Breda . Breda . Roosendaal Roosendaal Eindhoven. Eindhoven. Apeldoorn Apeldoorn . 1909 . Arnhem . . Arnhem Harderwijk . . Harderw\jk Dordrecht ] gOH Dordrecht 1909 . Oud-Beijerland Oud· Be~ierland . Delft Delft. . b. b. c. C. 1 Bürgen op Zoom Bergen op Zoom 1909 1909 1908 1908 Breda Breda CG cr) a. a. b. b. 1 1 c. C. 53 11 11 1 1 2 5 3 9 1 2 ll~l 118 48 48 59 59 87 87 5411 11 14 14 14 14 86 85 8 a 49 54 14 14 1 1 0 161 161 19m 1909 3 8 141 141 ,6 76 92 92 17 115 15 13 13 2 i 2 74 74 92 92 ,'2 1 Roosendaal . Roosendaal 190H 1909 1 2 1 1 6 2 1 1 1 6 4 1 1 1908 1908 Zevenbergen .. Zevenbergen 1909 1909 Eindhoven. . . Eindhoven 190H 1909 Helmond . . . Helmond . 1909 1909 71 71 15 15 57 57 10 75 ,8 2 15 15 ; 13 1:5 15 1 4 1 1 44 :! 1 1 1 1 's Gravenhage I. '" (;ravenhage I . 1909 1909 .. Hillegersberg 1909. Hillcgüri:iberg 1909. Rotterdam I Rottenlam I .. 1909 lH09 1908 Rotterdam II. Rottenlam II. Rotterdam III Rottenlam III 1909 Hl09 Rotterdam IV Rottenlam IV 1909 FJ09 Amsterdam IV Am"terdam IV Amsterdam VI . Amsterdam VI Beverwijk . . . Bewrw\ik . 1908 . Fl08 Goes Gops. 1 1 1 4 :! 2 12 27 8 36 8 11 ii 68 68 11 11 11 11 8 , 7 1 1 lG 16 2 2 2 2 1 1 .) ') 3 1 1 31 2 1 12 12 3 1 1 Veghel. Veghel 8 2 1 ') 190H . 1909 1 1 1 1 81 31 7 3 i 1 11 1 1 Boxmeer . . . Boxmeer 1BO~) 1909 1908 Hertogen bosch 's Hertogenbosch 1909 . 1909 2 ;2 9 8 8 :2 18 11 13 5 5 2 ;l 1 1 5 .) 13 13 11 1 1 1 1 2 :2 1 1 Oss . 1909 . Heusden Heusden . 8 4 4 lG 15 1 1 1 3 1 1 :3 3 1 1 :2 IR 18 19 :3 82 ;l1 21 I 3 1 ! 1 1 ] 1 Oirsel!ot Oirschot . . 190H 1909 . Tilbmg, Tilburg. 9 10 10 1 4 4 82 32 1 .) ;) 3 WaalwUk Waalwijk . . 1909 1909 . Tholen 1909 . Tholen 1909 Deventer Deventer Hengelo. Hengelo. Meerssen Meerssen Sittard . . Sittard 1909 . 1909 Totaal van het Rijk Totaal van het R\ik Restant 1909 Restant 1900 1908 190.'1 4 4 ;) 3 4 4 1 1 .) .) 12 12 14 14 14 14 22 9 9 14 14 2 26 :26 4' 4 75 75 27 27 81 24 24 ,81 21 Apeldoorn. Apeldoorn . . . . lHOH 1909 . Arnhem Arnhem . . ! 38 38 22 41 41 24 2 Fi 1 1 [) 5 24 1 1 3 I 3 I I 28 4 4 23 23 4 4 31 31 44 16 16 HardenYijk Harderwijk . 1nml 1909 . Hlwden. Rheden . 70 11 11 16 7I ,0 ~, 39 39 55 11 11 8 8 fj 6 10 10 1909 1909. Wageningen. Wageningen . . UlOÇ) 1909 . 8 8 1 4-9 49 8 8 1 1 1 6 1 6 6 1 1 10, 107 44 44 G8 58 4S 48 44 44 9 9 34 Aantal proc essen-verbaal. pro cessen- ver baal. Arrondissement. Bekend was, dat van het aantal in de vorige kolom vermeld, viel onder a. b. C. 4 18 Arrondissement. Bekend was, dat van het aantal in de vorige kolom vermeld, viel onder a. b. 2 2 - veroordeelingen. 7' a veroordeelingen. 7-4 a C. Eist 1909 . 14 1 9 1 's Gravenhage II. . Geldermalsen. . 1909 . Nijmegen . . 1909. Tiel . 53 29 . 17 5 21 4 13 7 57 20 35 29 1 2 16 1 1 7 1909 . . 1908 . . 1907 . . 's Gravenhage III . 259 108 6 6 126 90 133 18 6 6 9 122 3 13 6 1 221 6 14 5 3 1 1909 . . 1908 . . Leiden 1909 . Maassluis . . . 1909 . 1908 . Hillegersberg 1909 . 1908 253 245 19 31 239 19 222 1909 . Zaltbommel . . 1909. Doesburg · . 20 4 6 7 37 19 317 236 6 18 41 5 42 81 14 19 42 5 34 4 22 14 1 19 4 20 3 4 7 1 18 3 4 2 5 22 21 2 1909 Doetinchem . 1909 Groenloo . 1909 20 1 1 9 1 6 22 2 19 1 101 1 7 8 3 3 7 3 Rotterdam I . . 1909 . Rotterdam II. . 1909 . 1908 · 188 124 86 123 102 1 Zutphen . 1909 14 114 22 102 66 8 245 169 2 26 62 7 84 136 76 4 1 6 -- 70 1 3 1 Brie lle . 1909 Dordrecht . . 1909 Gorinchem. . 1909 Middelharnis . 1909 Oud-Beijerland 1909 Alkemade . . 1909 14 10 8 69 5 1 10 132 67 63 62 33 9 4 4 1 2 65 1 7 18 14 -- 27 Rotterdam III . 1909 . 1908 Rotterdam IV 1909 . 1908 . 1907 Schiedam . . . 1909 . Alkmaar . . 1909 . 1908 . 161 2 11 6 3 2 150 25 2 10 / 128 42 9 57 24 9 20 205 120 1 64 111 9 141 9 1 37 2,4 47 39 57 35 52 9 29 345 26 31 18 4 4 3 56 16 20 7 0 34 16 22 2 20 31 4 4 4 10 5 10 `.? 9 Gouda . 1909 Schoonhoven . 1909 47 9 27 · 11 14 16 5 2 5 14 15 53 Helder 1909 . Hoorn Medemblik. . . 1909 . Texel 19 23 8 7 22 6 7 122 31 23 18 8 2 3 2 3 Woerden . 1909 . Delft 1909 . . 's Gravenhage I. . 1909 . . 1908 . . 31 8 117 61 96 47 9 15 8 64 61 50 45 7 16 53 1 4 1 6 15 6 4 41 22 7 3 81 9 23 46 2 2 1 6 9 39 2 Amsterdam I. . 1909 . 1908 . 38 6 23 3 9 40 35 Aantal proc essen -verbaal. Aantal veroordeelingen. veroor deelingen. Arrondissement. Bekend was, dat van het aantal in de vorige kolom vermeld, viel onder cb : - c CD · (1) , c to (7) 4.) Arrondissement. ;-4 C o tw ct ). Cf) · 7-) a5 r c (1 Bekend was, dat van het aantal in de vorige kolom vermeld, viel onder CD N a. b. C. 7.1 a4 c ' 4 Cf) t/) a. 1 0. C. Amsterdam II . 1909 . Amsterdam III . 1909 . 1908 . Amsterdam IV . 1909 . 1908 . Amsterdam V . 1909 . 1908 . Amsterdam VI . 1909 . Amsterdam VII. 1909 Hilversum . . . 1909 . Beverwijk . . . 1909 . 1908 . Haarlem . . 1909 . 24 6 15 9 7 2 3 Neuzen 1909 . Vlissingen . . . 1_909 . Amersfoort . . 1909 1.75 66 65 24 40 /0 17 70 60 37 ,24 25 70 9 _1 105 6 28 1 2 1 4 100 4;_ 27 48 , 20 14 7 1 1 48 10 1 64 7 26 3 28 7 1 27 7 22 7 1 33 2 3 19 7 15 8 i 6 Loenen . 1909 . 6 8 7 31 5 _1 _1 26 Rhenen . 1909 . Utrecht I . . . 1909 . Utrecht II . . 1909 . IJsselstein . . . 1909 . 63 34 41 29 84 40 34 4 1 29 108 26 96 22 46 9 56 25 68 2,2 33 9 28 6 46 41 1 20 52 3 34 6 23 9 8 49 13 52 , a 27 6 12' (' 11 2 13 9 95 42 28 26 4 52 18 39 32 87 40 8 3 19 5 62 37 2 53 5 2 46 h) Beetsterzwaag . 1909 . Bol sward . iO 34 7 25 3 6 33 3 114 Heerenveen . 1909 . 22 18 27 :3 1 28 Marlemmermeer 1909 . Purmerend . . 1909 . Zaand am . . 1909 . 25 Lemmer 1909 . Sneek . 1909 . . Wei dum Wolvega 1909 . 10 5 2 8 10 6 2 6 4 13 1 13 1 1 37 /2 41. 72 1 19 12 26 2 18 15 8 16 Goes . 1909 . 203 103 139 79 19 1 36 29 3 7 6 91 99 1 37 76 18 _1 112 4 102 34 4 78 Bergum. 1909 . Dokkum . 1909 . Ferwerd . 1909 . 7 12 Thol e n . 1909 . Zierikzee . . 1909 Hulst 1909 . 1908 . Middelburg . 1909 . 4 1 22 76 40 11 26 21 7 45 3 14 10 9 2 1 1 81 7 54 4 15 19 2 3 6 21 10 4 4 2 15 8 3 Harlingen . . 1909 . Leeuwarden . 1909 . Ternaard . . 1909 . 3 -- (-; 47 ii Si 1 81 /0 45 , ii 8 6 1 1 2 1 6 4 36 proces sen-verbaal. Arrondissement. Arrondissement. Ct ^ c; · a. c. 22 Winschoten . . . veroordeelingen. Bekend was, dat van het aantal in de vorige kolom vermeld, viel onder process en- verbaal. Bekend was, dat van het aantal in de vorige kolom ver_ meld, viel onder veroordeeling en. a. 100 16 C. Almelo . 1909 . Deventer . 1909 . Enschedé . . 133 18 c^ 1^7 75 15 7 j 1 58 , 6 ^ ^8 55 11 45 ^ ^ 1909 . . 6 Assen 23 5 9 5 17 33 1909 . 14 20 9 13 3 1 4 24 1 3 1 1 5 27 8 8 Borger 1909 . Dalen . . 1909 . Hengelo . 1 -- 9 4 81 10 48 54 10 37 18 5 11 4 6 1909 . Oldenzaal . . . 1909. Kampen . 1909 . . Onlnlen 1 909 . Raalte 1909 . 18 11 4 113 4 83 7 12 3 6 8 fJ c7 5 Emmen. 30 14 14 1909 2 . 7 20 . 15 Hoogeveen. . . 1909 . 2 ^ 2 36 il ./ J 1 ^... 44 20 25 22 11 8 14 9 6 33 12 12 -- 33 84 46 17 i 14 37 '26 6 38 Meppel . Vrie s 11 13 1 27 ^ ^ 1 2 10 9 11. 1909 . 9 7 1 4 3 1909 . Steenwijk . . . 9 Heerlen 4 1909 · Maastricht . . . 19 8 13 6 ^^ ^ 50 25 68 10 23 20 44 9 6 2 17 1909 . Zwolle 24 1 16 1 4 4 24 1909 . 1 20 1 4 2 1909 Meerssen . . . 21 9 67 Appingedam . . 1909 . Groningen. . . 1909 . Onderdendam Warfrun"l . 24 9 37 18 8 30 6 1 7 .3 1 1909 . Sittard 11 6 14 10 1 7 2 Gennep 1909 . 6 4 47 8 11 22 2 4 4 18 a 8 11 a - Roermond . 1909 . Zuldhorn . . Hoogezand . . 4 17 8 41 8 195 17 9 1909 . 17 7 28 8 29 . 5 ^ 0 v Venlo 1 13 5 47 Weert 11 6 f^ 1909 . Onstwedde . . 1909. Sloc;llteren . 1909 . - a 88 ! 15 8 107 ^ 1 40 1 20 2 2 18 Totaal van het Rijk ; 7 36 0 ' 3941 Restant 1909 . . 2589 ! 2306 118 43 3419 283 ^ ; 510 ; 217 ! 5692 107 51 ; /25 a -- Veendam . . 122 20 82 18 1908 . 1907 . . 75 6 56 6 16 1909 . 2 8 2 37 De afloop van de in 1907 opgemaakte processen-verbaal is als volgt samen te vatten. Ten opzichte van de kinderen bedoeld in art. 21, § 6, der wet, werden opgemaakt 49 processenverbaal, veroordeeling volgde in 38 gevallen (77,6 pct.), vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging in 1 geval (2,- pct.), geene vervolging werd ingesteld in 10 gevallen (20,4 pct.), terwijl geen gevallen in onderzoek waren. Ten aanzien van de kinderen bedoeld in art. 21, §§ 4 en 5. der wet, werden opgemaakt 8548 processen-verbaal ; veroordeeling volgde in 7047 gevallen (82,5 pct.), vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging in 516 gevallen (6,- pct.) ; geene vervolging werd ingesteld in 985 gevallen (11,5 pct.). De voorloopige a fl oop van de in 1908 opgemaakte processenverbaal was, blijkens bovenstaande tabel, op het einde van 1910 als volgt. Ten opzichte van de kinderen, bedoeld in art. 21, § 6, der wet, werden opgemaakt 45 processen-verbaal ; veroordeeling volgde in 35 gevallen (77,8 pct.), vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging in 6 gevallen (13,3 pct.), geene vervolging werd ingesteld in 4 gevallen (8,9 pct.). Ten aanzien van de kinderen, bedoeld in art. 21, §§ 4 en 5, der wet, werden opgemaakt 8448 processen-verbaal ; veroordeeling volgde in 7119 gevallen (84,3 pct.), vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging in 343 gevallen (4,- pct.), geene vervolging werd ingesteld in 970 gevallen (11,5 pct.), terwijl nog 16 gevallen (0,2 pct.) in onderzoek waren. De voorloopige afloop van de in 1909 opgemaakte processenverbaal was blijkens bovenstaande tabel op het einde van 1910 als volgt. Ten opzichte van de kinderen, bedoeld in art. 21, § 6, der wet, werden opgemaakt 84 processen-verbaal, veroordeeling volgde in 54 gevallen (64,3 pct.), vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging in 3 gevallen (3,6 pct.), geene vervolging werd ingesteld in 27 gevallen (32,1 pct.). Ten aanzien van de kinderen, bedoeld in art. 21, §§ 4 en 5, der wet, werden opgemaakt 7177 processen-verbaal ; veroordeeling volgde in 6041 gevallen (84,2 pct.), vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging in 268 gevallen (3,7 pct.), geene vervolging werd ingesteld in 743 gevallen (10,4 pct.), terwijl nog 125 gevallen (1,7 pct.) in onderzoek waren. De voorloopige afloop van de in 1910 opgemaakte processenverbaal was blijkens bovenstaande tabel op het einde van dat jaar als volgt : Ten opzichte van de kinderen, bedoeld in art. 21, § 6, der wet, werden opgemaakt 75 processen-verbaal ; veroordeeling volgde in 24 gevallen (32,- pct.), vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging in 4 gevallen (5,3 pct.), geene vervolging werd ingesteld in 31. gevallen (41,4 pct.), terwijl nog 16 gevallen (21,3 pct.) in onderzoek waren. Ten aanzien van de kinderen, bedoeld in art. 21, §§ 4 en 5, der wet, werden opgemaakt 7360 processen-verbaal ; . veroordeeling volgde in 3941 gevallen (53,6 pct.), vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging in 217 gevallen (2,9 pct.), geene vervolging werd ingesteld in 510 gevallen (6,9 pct.), terwijl nog 2692 gevallen (36.6 pct.) in onderzoek waren. h. Omvang van het betrekkelijk schoolverzuim. De volgende tabel . bevat een overzicht betreffende het jaar 1910 per provincie en voor het geheele Rijk van het gezamenlijk aantal schooltijden, en het aantal verzuimen per 10 000 schooltijden. Daarbij is aangewezen in hoever het verzuim in den zin der Leerplichtwet geoorloofd of ongeoorloofd was. Gezamenlijk PROVINCIËN. aantal schooltijden. Aantal verzuimde schooltijden. Aantal verzuimen per 10 000 schooltijden. ! Geoorloofd. Geoorloofd. Ongeoorloofd. ? Totaal. Ongeoorloofd. Totaal. 1 Noordbrabant Gelderland Zuidholland Noordholland . . Zeeland Utrecht Friesland Overijssel Groningen . Drenthe . Limburg 40 560 007 44 209 429 98 698 652 75 491453 16 351 553 19 683 620 25 669 016 27 595 888 23 640 805 13 590 215 22 621 737 1 485 486 2 243 415 5 937 707 4087 771 1 084 509 1 067 019 1 332 366 383 314 215 351 950417 353 834 275 168 109 437 229 021 174 980 210 201 368 399 121 050 1 868 800 1 2 458 766 6 888 124 4 441605 1 359 677 1 176 456 1 561 387 1 341 520 1 563 719 1 180 105 925 829 366 507 602 541 663 542 519 423 573 597 94 49 96 47 168 56 89 63 89 271 54 461 556 698 588 832 598 608 486 661 868 409 1 166 540 1 353 518 811 706 804 779 356 Het Rijk . 408 112 375 21 374 816 3 391 172 24 765 988 524 2 83 607 De volgende tabel bevat eene vergelijking per provincie en voor het geheele Rijk tusschen het aantal verzuimen per 10000 schooltijden in de jaren 1909 en 1910 (geoorloofd, ongeoorloofd, totaal). 10 S OOR TEN V A N S C HOL E N. SOORTEN VAN SCHOLEN. Bijzondere scholen Bijzondere scholen van vereenigingen of instellingen. van vereenigingen of instellingen. Bijzondere scholen voor eigen rekening. Bijzondere B\jzondere scholen voor eigen rekening. ------------1 _._-.~-~-----------I .-----------I P R OVI Nel Ë N. PROVINCIËN. PROVINCIËN. ProtesRoomschRoomschProtestantsche. i Katholieke. tantsche. Katholieke. ' 1 Openbare Openbare Openbare scholen. scholen. Niet aan Niet aan lsraëlie- bepaalde godsIsraëlie- bepaalde godsdienstige begintische. ,dienstige begindienstige begin-I tische. gebonden. selen gebonden. selen gebonden., ____ ~. __ .l.._~_ Alle Alle scholen scholen --- - - - - - - - - - - - - Niet aan Niet aan , te zamen. te zamen. Israëlie- bepaalde godsRoomsch-ProtesProtesRoomsch Israëlie- bepaalde gods, gods,! dienstige beginbegin-I tische. dienstige begini tantsche. Katholieke. I tische. tantsche. tantsehe. Katholieke. selen gebonden. I gebonden.: selen gebonden. ~ .--~~~---: 1 __________ ~_ _ I I iI I I _ ------------ --------- .- ,,--- ---1-----·-----1---· ,1909.: i'; 1910. 1909. ! 1910. , 1909. i 1910. 1909. i 1910. 1909. 1909. 1910.11909. 1909'11910. 1909.11910. 1909. 1910.1 1909. 1910. 1909. 1910. 1909. 1910. 1909. I I 1910. 11909. i 1910. 1909 .· 1910. i 1909. 1910.: 1909. : 1909. 1910. 1910.,1909. :11910.! ----1--------,-- _ _ .__.1910.__1909. ---- 1909. , 1910. 1909. ; 1910. _____' ___ 1910. 1909. ; i 1910.: 1909.' 1910. : 1909. i 1910. ! I I! ! ! I 1 19 Noordbrabant Noordbrabant .. 19 80 \ l ( 140 140 728 772 728 772 -- 416 434 537 ti61 651 275 287 ~87 416I 434 537 651 275 '287 128 128 128 71 62 79 53 128 '128 544 562 590 713 354 357 544I 562 590 713 354 357 366 366 3 3ti9 369 423 7 7 430 448 11 -15H J5H 459 453 , 4053 -153 10 10 463 4063 -1ti3 348 366 348 366 99 94 99 94 940 447 461 '447 461 447 326 32H 32ti 376 37G 37ti Gelderland. Gelderland I geoorloofd geoorloofd ongeoorloofd ongeoorloofd totaal ( geoorloofd \ geoorloofd , ongeoorloofd on o'eoorloofd tot~al ( totaal ;)91 3;)4 382 563 J7l -171 517 591' 354 471 517 563 591 354 382 53 64 38 41 52 53 ;)24 5f)9 G04 629 :-)24 569 604 629 418 436 fi04 418 I 436 524 5fj9 621 647 600 615 427 -127 418 621 621 647 600 615 I427 418 116 fi4 68 G9 69 116118 11865 65 64 64 68 69 680 495 737 765 665 680 495 487 665 G80 487 737 765 578 8 ,)87 587 . -- 326 32ti 376 415 , H5 ; 381 381 1 1 1 1 416 Hö : 382 Hti 382 467 507 4ti7 G07 467 507 49 52 MI 52 49 519 556 519 556 55tî 585 ö02 (-iO:2 585 602 96 95 95' 9ö 9ti 680 ti98 698 680 698 Zuidbolland Zuidholland . \ geoorloofd ', ongeoorloofd / ongeoorloofd / totaal totaal f ~95 3()] 295 3til 361 17 iI 5 17 312 i 366 312 366 607 13 ti20 620 I 142 252 728 7 7 772 728 772 2 - I 142 314 314 i 741 ti72 74] 672 252 741 ö72 252 /-1] 741 H""') 67:2 I~ 74J 672 430 623 523 -- Noordholland . Noordholland I \ , 1· / i 253 geoOl'loofd geoorloofd ongeoorlJofl1 ongeoorlJofd ongeoorl ^ofd totaal 368 358 512 3 514 5-1ö 546 5Jti 3 :-)49 049 549 430 430 I 523 523 28 28 28 : 12 12 1. 0 12 574 541 574 ; 541 47 47 ' 47 47 621 588 621 ; 588 ~ (X) Zeeland. Zeeland 253 lti7 167 . . I 545 I! 64 64 G08 608 167 Hi7 167 38 38 38 88 38 586 ^ 483 :-vt7 404 426 047 426 586 483 547 404 C 48 58 i 42 408 58 62 48 ^8 ^8 58 644 GH 595 462 487 644 ; 525 525 595 462 487 ;)28 ;)62 528 471 ! 437 603 H03 571 562 528 471 437 562 603 571 50 52 47 41 36 35 02 50 52 47 41 36 35 5G9 508 472 653 i (323 '609 653 623 609 56~ 508 I472 569 008 r., ^ . ^ 786. 715 632 1:\00 460 HO öOO /15 ; 632 410 600 r 15 63:2 r b6 186 171 ; 156 134 237 224 15ti 134 237 171 ~37 224 186 lil 156 972 886 ' 788 734 697 635 fia7 635 886 788 7340 73-1 G07 972 358 ! 35H 110 110 110 110 ~ll 81 31 729 ti63 G63 729 ; 663 184 1ti8 168 184 168 832 913 832 1 521 480 521 4080 621 480 521 480 521 321 480 21 21 21 i 670 ti70 -- 682 670682 ti70 ^ ti82 tî70 Utrecht. Utrecht . 499 -199 542 4099 ; 542 56 56 5H 56 5H ; 56 555 655 598 555 ' 598 Friesland . Friesland > \ geoorloofd ) ongeoorloofd ongeoorloofd ^ totaal totaal \ geoorloofd y geoorloofd '^ .·.,/ ongeoorloofd , ongeoorloofd / totaal t totaal \ geoorloofd `1 geoorloofd ongeoorloofd ongeoorloofd / totaal f totaal 486 526 ' 489 534 289 304 534 28~J 289 304 486 526 489 034 r 80 36 i 3fj 91 97 ; ^ 4 74 36 80 36 91 97 577 623 5G3 614 325 340 32r-) :340 340 077 623 ; 063 577 t)23 563 614 320 31 31 (-i88 ti88 688 ti88 688 692 692 ti92 692 692 747 747 747 747 42 4:2 42 42 402 42 63 63 ö3 63 63 182 182 182 182 I 519 479 4079 I 519 ±79 83 83 ; 89 89 608 562 ti08 562 i 608 5ti2 452 4023 423 452 423 63 66 63 66 518 486 48f; 518 486 Overijsel Overij sel 478 439I 447 466 307 269 447 466 ~69 307 ! 269 478 439 70 67 68 63 fi3 40 47 47 40 68 63 70 67 548 506 515 529 347 317 506 515 029 347 529 317 548 50G 585 594 514 520 387 430 430 -130 887 387 514 520 585 594 04 54 51 98 102 55 51 51 54 51 55 98 102 ;)71 683 697 569 571 440 480 569 071 440 480 683 697 Groningen. Groningen I i 76 7ti 76 76 76 1 563 573 563 i 573 89 87 87' 89 87 650 ti61 66] 650 i 661 580 597 580 597 272 271 272 271 852 868 8()8 852 ! 868 Drenthe.. Drenthe 1 108 108 I 2H2 262 108 108 262 262 686 648 M8 685 ö408 26 2ti 26 26 111 111 28 28 28 28 81 81 406 406 362 3ö2 3ti2 1 1 363 :)H3 :-363 Limburg Limburg I 590 604 549 580 111 100 54!:l 580 111 100 590 604 302 298 I 114 131 114 13] 121 131 171 121 171 302 298 891 ,903 663 711 232 271 903 711 232 271 89] 891 903 663 , 345 373 I !6~J7 338 348 345 373 697 ti20 338 348 620 838 67 68 32 38 37 22 67 68 32 22 38 37 413 441.I i729 384 413 441 729 643 376 384 643 376 342 342 I ' 55 55 396 396 ; 356 356 54 540 54 409 4009 409 518 5240 524 518 ; 524 84 83 84 ' 83 602 607 602 ' 607 Het Rijk . Het Rijk , geoorloofd geoorloofd 'I' ongeoorloofd ongeoorloofd totaal totaal \ geoOl'loofd geoorloofd ongeoorloofd on geoorloofd totaal totaal \ geoOl'loofd geoorloofd geoorloofd jongeoorloofd . Î ongeoorloofd ongeoorloofd ( totaal \ totaal \ geoorloofd geoorloofd ' . 1)51 SchoQl voor U. L. O. fdmu f \150 met (/ f 21ClO IJ f :100 f 1 700 b f 850 f :Z -leOO IJ f 400 f 2400/; f 40n ;) zonder .) i) (Agnietensc-hooli School voor NI. ['. L. O. (FrederiksdlOol) Idem ('1'esspls('l1ac1('schooD : School voor gewoon lager on(lerw~js (no. 641. school voor gewoon lager onderwijs nO. 75 idem nO. 57 sehool voor M. U. L. O. (Amstel8ehooll school voor gewoolliager onderwtjs nO. idem n°. G2 school voor U. L. O. (Bollmanschooll 8c.hool voor gewoon lager onderwijs id. (Kon. Willemseh_) id. (Pr. IIendrikseh.1 zonder ;) 1 ld. Id. I f :! 000 b f 500 f 1700, b f flOO f 2150, b f !:JOO f 2450. b [ 500 f 2150, b f :)00 f 1700, b f ;)00 f 2300, h f flOO a (ge150) 1/00 1850 f 1400, met a geschat op f 250 jaarwedde 2 dienstj. f 1200 4 dienstj. f 1300 2 jl. verh. tot f 1800 voor de vakken 1, m, n, p, f 75 voor elk vak, met a geschat op f 300 f H50, m8t schat op f f 1400--[ f 1550-[ I overplaatsing ld. ld. ld. Id. Id. Ánkpv8ell Bussum Id. 's {ira Y8land Naanlf'11 " zonder ! overplaatsing. m zonder 8 1 met zonder 17 (lste opr.) 133 zonder ja zonder beperkt getal ~ zonder :-) 1 2 2 : overplaatsing met zOlJder met bereid verklaring om bij : de leerlingen tekweeken: eerbied voor de overheid en onzen grondwettelUken regeeringsvorm en liefde: voor h8t Vor- . stelijk Huis. ll7 (lste opr.) 21 zonder 3 :-) id. school voor M. U. L. O. l, m, n, p ;) 15 58 59 Berlè1ming en aard der 'sehool, GEMEEN'I'E. waar de vacature is ontstaan. Uitgeloofde ja,U'wAdde : Eischen van bevoegdheid behalve de wettelUke voorschriften. Overplaatsing zonder voordracht, art. 29, al. 7. der wet. a. b. met vrtje "voning vAl'goeding voor huishuur. Met of .zonder , . met of zonde? oproeping V ZEJ;:JLAND. Driewegen st. Annaland Kats Stavenisse Ossenisse Hontenisse school voor gewoon lager onderwijs (dorpsschool). school voor U. L. O. (dorpsschool) f %U met u met zonder :) zonder zonder 3 cic 1 1 Aardenburg f 250 boven het z. minimum IJ f 2~5 school voor ge\yoon lager wettelUk minimum. onderwUs (id. met Ct · id. (id.) f lOOO met a vyetteltik minimum id. met Cl voor mindef dan school voor U. L. O. 5 dienstjaren f 975 voor 5-10 dienstjaren f 1025 voor meer dal! 10 dienstjaren f 1075;' :voor akte lbovendieni f 100 met u school voor M. U. L. O. I f 16UO met 40 clriej. akten I, m, n, p . verh. ael f :J5 met ct en voor vak j. wettel~jk 7 '> ó) :2 3 1 1 I) 9 (1 ste opr.) 3 3 3 ,. 7 (2de opr.) 7 (lste opr.) .) u 1 urrRECHT. Hooglanclerveen Utreeht ld. ld. Stoutenburg Baarn Wilnis utrecht school voor gewoon lager wetteltik minimum onderwijs met Cl, school voor U. L. O. naar dienstjaren (L. Nieuwstr.) ieL (Joh. Camphstraat) i id. school voor gewoon lager! f 1500-f 2000 met ct onderwijs (Abstederdtil'-l] school voor gewoon lager: wetteltjk minimum I onderwtjs met ({ school voor M. U. L. O. f 2000 mAt Cl, school voor gewoon lager wettelijk minimum' met a onderw~js f 2350 school voor M. U. L. O. (J ans Kerkhof) met : overplaatsing id. mAt zonder 17 zonder zonder alphabetiseh zonder 122 11 zonder z()nder cic alphabetiAch 1 1 f3 1, 'in, /1" p. 56 1:2 . overplaatsing 3 cic alphabetisch (iO ()J Benaming' on aard der school, GEMEEN'l'E. waar de v,wature ifi ontstaan. b. Uitgeloofde jaarwedd8 : Eischen van bevoegdheid behalve de wettenjke voorschriften. Overplaatsing I Met of zonder: zonder voordracht, oproeping van bevoegden. Oproeping Welke beperkende voorwaarden. a. met Vl'lie woning vergoeding voor huishuur. met of zonder beperkende VOOl'- art. 29, al. 7, der wet. waarden. Aantal bevoegden diEl zich opgaven zonder oproeping of na de Iste, 2de en 3de oproeping. Met of zonder vergelijkend onderzoek. Vergelijkend onderzoek met een beperkt getal of met alle bevoegden. Aantal bevoegden, die in het geval van art. 9 van het Kon. besluit aan het 2de gedeelte van het onderzoek deelnamen. Met of zondElr vernieuwde oproeping, art. 14 Kon. besluit. GEltal bevoegden op de voordracht geplaatst. Plaats van den benoemde op de voordracht. Utrecht Doorn utredlt Kamel'ik school voor U. L. O. f 1000 iPieter Bothstmat) sehool voo!' gewoon- en f 1200 en verh. M. U. L. O. met cr f 1GOO met u school voor gewoon lager onderwtjs (Kruisdwarsstraat) school voor gewoon lager weUel\ik minimum mElt (f onderwlis id. met cr id. overplaatsing I, nl, 11, p, met zonder 16 zondpr met beperkt getal 11 zonder 3 alphabetisch 1 lllElt zonder IleeftUd 30-45 I jaar. 112 ti 4 zonder 'l Ö) 1 J. ., I<'HIES lAND. 3 1 Leen \\arden Ld. Jd. Leeuwarderadeel "d1Ool n". f 1400 + I) f ;1'JO + (I overplaatsing met overplaatsing met I, I, m, n, p, n". 8 n". 9 Hlillm Stiell"m"tklwl \\'erk Oude Le\je 1ste "eh 001 Mimlc!'tsga M. U. L. O. MUIllleküzijl Kollumerzwaag Bl~ia id. Hl. f H50 f 950 f 1400 zonder 43 42 met met 25 25 8 4 3 1 ld. ld. Harlingl'll Barradeel Dokkum Kollumerland Id. Ferwerderadeel Tietjcrkfiteradeel Westdongeradeel fHOO+o Id. Smallingerland Opsterland Id_ Oosti-itell ingwerf Id. Baarderadeel Sehoterland Id. Doniawer8tal Ooststellingwerf Sneek WeststelJingwerf Witveoll 'rornaanl Holwerd Dragtüll Langezwaag Jonkerfiland Makkinga Haulerwtik BOZlllll DelfstrallllizUll Jubbega-Schurega nO. 7 Broek Nlieberkoop Sneek Oldeholtl1H f +a + + 9[JO + a f 950 + a f 850 + f 850 + f 850 + f 850 + f900+a f 8GO + a f 850 + f900+(1 f 850 + a 12GO + b 300 850 H50 ~)OO 0 0 Cl f f f f f f f f 900 1800 850 + +a + 850 + IJ (I +a + h 300 0 zonder 6 13 zonder met zonder 3 met 7 13 5 nO. 1 alpbabetisch nO. 2 alpbabetiscb 21 7 " 9 11 6 8 11 3 23 14 35 16 6 20 3 5 4 3 4 3 4 3 " " nO. 4 nO. 1 alpbabetisch nO. 1 5 5 4 met 28 met met zonder met zonder met met 16 met 6 18 9 5 overplaatsing met overplaatsing met zonder zonder 3 3 3 3 3 3 1 IJ Cl (f 7 1 (1 " met ü 3 met met 4 " 35 7 50 11 4 3 " " 3 1 1 1 f900+0 overplaatsing " 1 OVER IJSSEL. Oldemètrkt Id. Kuinrc Ambt-Ommml Kampen Ossenz~il fHOO+a f 950 a f 1050 a f 850 a f 1500 b f400 Id. Kalenbcrg dorp Varsenervüld Muntplein Noordweg + + overplaatsing met . zonder 3 8 ü +- + zonder met met ~ 4 28 Ö) ., 3 2 f 1500+b f300 overplaatsing id. ! met met 16 16 62 63 Benaming en aard der school, GEMEENTE. waar 'de vacature is ontstaan. b. o,. Uitgeloofde jaarwedde: met vrije woning vergoeding voor huis· huur. Eischen i van bevoegdheid Overplaatsing zonder voordracht, art. 29, al. 7, der wet. Met of zonde'/" I oproeping van bevoegden. Oproeping Welke beperkende voor· waarden. met of zonde'/" beperkende i voor· waarden. behalve de wettelijke voorschriften. Aantal bevoegden die zich opgaven zonder oproeping of na de Iste, 2de en 3de oproeping. Vergel~jkend Met of zondeT vergeHjkend onderzoek. ! I I onderzoek met een beperkt getal of met alle bevoegden. Aantal bevoegden, die in het geval van art. 9 van het Kon. besluit aan het 2de ge· deelte van het onderzoek deelnamen. Met of zonder vernieuwde oproeping, art. 14 Kon. besluit. Getal bevoegden op de voordracht geplaatst. Plaats van den benoemde op de voordracht. Kampen Id. ld. Zwolle IJsselmonde Ambt·Vollenhove Ambt· Hardenberg Zwollerkerspel Ambt· Hardenberg Ambt·Almelo Brunnepe Kampereiland I Ir meisjesschool dorp Heetveld Rheeze Mastenbroek Slagharen Wierdenscheweg Ambt·Delden ! Hengevelde Bathmen Denekamp Deventer Enschedé Hellendoorn ld. dorpschooi Nutter school j $) Egede Ellen. en R.haan Lonneker Losser td. }1;uke}o Id. Id. Oldenzaal Tubbergen Id. Vriezenveen GH Beun,ingen Overdinkei Markelosche broek Kerspel Goor Elsenerbroek 3de school dorpsschool Langeveen Sibculo f 1 500 + a f1300+o, f 1 250 + a f2100+b f -100 f 1000+0, f 900+lt f 950+ a f 950+a f 1050 + a f 1 250 + a; voor akte 1, m, n, of r f 25 meer tot maximum van f 50 f 850 + b f 150 b~j akten 1, m, n, p f 25-f 50 f 850 (1 [900 + a fl100+bf-100 f1300+bf300 wettelijk minimum + b [ 150 taal· of landbouwakte f 50 f 850 + b [ 150 taa.l· of landbOll w akte f 50 f 1100+a f 900 + IJ f 150 1'900+0, f 850 a f 850 + b l' 150 f 850 a l' lOOO+b l' 300 1'1050+0, [900+0, f 975 + Cl overpla atsing met zonder r j met 18 15 j met met met met . i 'I -1 6 6 'I wnder 3 3 3 3 3 B 4, 1 3 1 3 8 18 H met met 5 met 4 met 11 2 3 10 -1 11 'zonder 3 2 + 29 :) 9-1 69 3 :3 :3 :3 3 2 " overplaatsing Ei 1 met zonder fiS " overplaatsi ng + + 8 8 -1 'I lllet zonder met 10 10 4 3 :3 :3 3 :3 3 3 :3 alphabetisch 1 met akten l en om zonder zonder 2 3 " 32 0 " 2 :2 2 4 7 GRO NINGEN. Grootegast Appingedam Id. Middelstum Loppersum Oldehove Bellingwolde ~jeuwe·Pekela 'Meeden Vlagtwedde wettel. mUllmum +0, Opwierde a. d. W oldweg f 100 boven wettel. minimum b f 250 f 100 boven wettel. Tjamsweer minimum + a f1100-f1300 + a vakken l en p dorp f 1500+0, dorp vak l f 1250+ Cl dorp l' 1300+a vakken l en om school voor m. u. 1. o. f 950+0, W~jk I f 850+0, Meeden ' vakken l en om fl100+0 ter Apel Opende (Z) zonder zonder ,., , zonder 3 ti 3 1 + 32 28 i 5 :3 4, 1 1 ] met :6 na 2de oproeping! 11 10 12 " 5 -1 met zonder met allen ti ;) " 24 alphabetisch 1 2 ;) 23 4 Ö ;) 55 Benaming on aard der school. GEMEENTE. waar de vacature is ontstaan. b. Ui tgeloofde jaarwedde: Eischen ' Overplaatsing zonder yoordratht. . art. 29, al. 7, : der wet. Met of zonder oproeping van bevoegden. Oproeping. a. met vrije woning vergoeding voor huishuur. i van bevoegdheid. behalyo de wetteltjke voorschriften. met of zonder beperkende voorwaarden. I Aantal bevoegden die zich opgaven beperkende zonder oproeping voorof na de waarden. i Iste, 2de en 13de oproeping. Welke Vergenjkend Met of zonder· onderzoek met Aantal bevoegden, die in het geval van art. 9 van vergel\jkend een beperkt het Kon. besluit onderzoek. . getal of met alle, aan het 2de gedeelte van bevoegden. het onderzoek deelnamen. zonder Met of zonder vernieuwde oproeping, art. 14 Kon. besluit. Getal bevoegden op de voordracht geplaatst. Plaats van den benoemde op de voordracht. i 22 9 D na 2de opr. 5 na 2de opr. Onstwedde Id. Vlagtwedde Iel. Musselkanaal Alteveer Jipsing'huizen Veelerveen f f f f 875 + (1 875 + a 900 + (( 900+u met zonder 5 4 3 3 1 4 ] 1 DREN THE Anloo Id. Beilen Idem Coevorden Diever Emmen Id. Id_ Id. Id. Id. Id. Gieten Odoorn Annerveen Eexterveen Tiendeveen id. Coevorden Wateren Amsterdamsehe veld Barger Oosterveld Barger Oosterveen VIde Blok Emmer Erfseheidenveen Erica III Maten Roswinkel Gieterveen Iste Exloërmond (Westeinde) Valtherveen (Vetstukken) Zwinderen Grolloo Hogersmilde Nieuweroord Stapel Kerkenbovenveen f 8i)0 + a f 850 + Cl f 850+0 f 850+a f 1100 + a f 850 + (I met zonder f900+(( 1 5 2 8 na na na na f900+a f900+a f 900 + (l f900+a f900+(/ f900+a f850+a f900+0 10 12 3 5 28 Iste 2de Iste 2de 15 12 (j zonder 3 4 3 met met 15 opr. opr. opr. ppr. .-, ó) 4 3 3 3 3 1 1 2 bedankt 2 3 2 2 2 1 2 2 2 1 3 3 4 4 3 15 fî 15 15 8 (1 4 5 5 3 4 5 5 3 3 5 Id. Oosterhesselen Rolde Smilde Westerbork De Wijk Zuidwolde f900+u f850+a f850+a f 850 + a f 850 + a f 925 + Ct f 850 + a ,. 2 na lste opr. 6 na 2de opr. 16 10 Ö 2 3 1 " 3 5 3 3 3 LIM BURG. Schinnen dorp Puth gem. Schinnen Eys gem. Wittem Keen t gem. Weert Baarlo, gem. Maasbree Kessel }ewoon lager I Wettelijk minimum . met ct geene ja neen met zonder 7 6 4 8 5 na na na na na 18te lste lste lste lste opr. opr_ opr. opr. opr. zonder zonder 4 3 4 3 3 " f 925 met b f 150 f 950 met a f 850 met Cl " ~ 1 1 4 3 17 66 Uit vorenstaande tabel blijkt, dat er waren 244 vacatures. In 42 werd voorzien door overplaatsing, door toepassing van art. 29, 7de lid der wet. Voor 195 vacatures had eene oproeping van bevoegden plaats; voor 7 werd dit achterwege gelaten. Het aantal sollicitanten naar vacatures waarvoor eene oproeping van bevoegden plaats had, bedroeg: 2 voor 2 vacatures voor 2 vat'atures 23 24 26 27 28 29 32 34 35 36 42 43 44 50 51 56 61 62 63 69 72 83 94 103 112 116 117 voor 1 1 va(~atnre " 2 " " " 1 vacature 1 1 " 1 " " " 1 " " " " " " 11 8 19 22 19 3 4 ;') 2 vacatures 1 vacature 1 In 27 gevallen ging een vergelijkend onderzoek vooraf; in 175 gevallen werd de voordraeht opgemaakt zonder vergelijkend onderzoek. 104 malen werd nO. Ivan de voordracht benoemd, 33 malen nO. 2, 21 malen nO. 3, ö malen nO. 4, éénmaal nO. ;'); in 37 voordrachten waren de namen van de sollicItanten in alphabetische volgorde geplaatst. Rechtstreeks overeenkomstig eigen vArzoek (art. 30a der wet) werden ontslagen in: Noordbrabant Gelderland . Zuidholland _ Noordholland Zeeland . Utrecht Friesland. 83 onderwijz.ers en onderwtjzeressen 162 275 . 232 60 36 " 109 ~, " 1 . 118 122 133 203 Overijssel. Groningen Drenthe . Limburg. te zamen 127 onderwijz.ers en onderwijzeressen . 129 " 86 77 " . 1376 tegenover 131)9 in 1909. 1 1 1 6 " " " 11 11 6 9 8 " 7 8 9 10 " " " " 11 12 13 14 15 16 17 18 20 21 " 5 3 2 7 6 " 1 2 1 3 1 1 1 1 1 1 " vacatures vacature vacatures vacature " " Krachtens art. 30, lste lid, sub b, werd, op voordracht van burgemeester en wethouders of van den districtsschoolopziener, aan 5 hoofden van scholen "ntslag verleend, waarvan 2 nieteervol. Krachtens art. 30, lste lid, sub c, werd, op vooldracht van burgemeester en wethouders of van den arrondissements-schoolopziener, aan 49 onderwijzers en ondp,rwijzeressen ontslag verleend, waarbij 4 niet eervol. Krachtens art. 30, 3de lid, werd ten opzichte van 2 niet eervol ontslagen onderwijzers door Gedeputeerde Staten verklaard, oat zij de bevoegdheid tot het geven van onderw~js hadden verloren. Schorsing, kraehtens art. 31, lste lid, werd toegepast op 4 onderwijzers. Van de bevoegdheid, hun verleend bti art. 32 is door Gedeputeerde Staten in één geval gebruik gemaakt. Art. 57 vond geen toepassing. " " " 2 2 2 " " " " 1 vacature 22 " " 1 " 2 vacatures 1 vacature 1 " 2 vacatures -----~ - ---- § 11. INKOMSTEN VAN UE ONDERWIJZERS. De inkomsten welke de onderwijzers genoten van het Rijk en de gemeenten, over HnO, zUn in het volgend overzicht vermeld. oN DER W E R PEN. .. \- Noordbrabant. I Gelderland. Zuidholland. Noordholland. I I i I Zeeland. utrecht. Friesland. li I 1 1 I Overijssel. 1 I a. Van het Ri;jk. I I--------~----------------+-------~--------+-------~------~---------f Groningen.! I I Drenthe. I 1 Limburg. Totaal. Jaarwedden bij de Rijks- lagere scholen. . . . . . . . . Jaarwedden b\j de Rijkskweekscholen voor onderwijzers en onderw\jzeressen en daaraan verbonden leerscholen Toelagen bij de R\iksnormaallessen tot opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen . . . . . . . . . Totaal in 1910 3420,- f 3627,-B6766,181\ f f 1145ö,60 I f f 18503,60 f f 73640,- l' 39080,54 47576,445 f 87124,50 34634,55 l' 87101,66 35647,95 18945,77 44 496,ti6 33682,49 ! i 4,49 7!-l1 ,34 51328,32 5 51328,32 5 f l' 115 845,63 5 ------------1-- f! 42 2b5,635 i f 83445,71 5 i 834:45, 30039,43 36163,4ti 36121,57 I 5 71~-1_-f_ _ _65_6_,9_8_ 8_6 f 71 759,05 l' 30039,43 l' 39583,46 -I f 76514,755 l' 72749,61 f 30402,37 78179,1-5 - 1--;- 736:504,485---------------------------------------1-------1------I b. V(I,n de gemeenten. f Jaarwedden van de hoofden van scholen . Jaarwedden van de onderwijzers en onderwijzeressen Gratificatiën aan het onderwijzend personeel. . . . Belooning voor het geven van herhalingsonderwijs, bedoeld bij art. 27, lste lid, der wet op het lager onderwijs . . . Tegemoetkoming in de huishuur, bedoeld bij art. 26, 8ste lid, der wet op het lager onderwijs. . . . . . Totaal in 1910 c. Aandeel in de schoolgelden, door de onderwijzers in 1910 genoten. Algemeen totaal in 1910 384884,68 560238,265 1698,175 '27217,785 l' 4, 72 370,49 5 1 137 826,67 5 2514,605 88639,48 5 f 846 883,71 3995133,87 3400,37 I I f 769717,76 3 845 007,93 ó 5320,11 128013,46 f 18ö 361,95 436841,15 779,335 16679,82 13708,74,5 l' 162950,42 652 972,990 584,10 36301,99 f I 871408,11 5 635 354,14 1 859,57 30984,14 f 336515,365 874 692,52 753,41 5 'Jö 346,26 f 317 ö43,22 ó 788 259,05 5 1116,96" 29298,12" - l' 185 036,60 341 881,235 728,995 :W 073,16 0 f 199 ö20;81 ó 382676,20" 1457,08 8365,51" f 4 233 393,135 13 650 884,045 20212,72 489424,11 127 504,365 ! I l' 14584,32 31031,64 126950,08 37511,495 - - - !--------:---------I-----~5 988 623,22 5 l_f_l_6_8_2_38_2_,9_0_ _1'_5_0_9_9_8_72_,_39__ f _4_78_5_5_7_0,_76_ 1 __ 1 17566,31 f 870375,81 5 f 654371,- '23914,955 19460,81 I -- - - - - I f1 059 06(;,77 5 1_1'_1_2_6_2_2_2_2,_5_15_ i 23512,25 03 I 6990,97 10384,05 325615,63 f 18719529,64 I I-i i f f 927,87 5 19456 962,- " " " 1909 18 977 316,31 5 Yermeerdering I-f 479645,68' 68 GR De uitgaven YOOl' bezoldiging van de onderwijzers bij het De uitgaven voor bezoldiging van (de onderwijzers bij het openbaar onderwijs bedroegen in 1mo f -1796-15,68 meer open haar onderw\js bedroegen in 1910 f 479 645,6855 meer dan in het vorige jaar. dan in het vorige jaar. De uitgaven voor de Rijksinriehtingen vermeerderden met De uitgaven voor de Rijksinrichtingen vermeerderden met die voor de gemeentellikp met 456 237,69 het ff 23 579,4255 :: (lip voor de gemeentelijke met f f 456237,69:; het 2801'9,42 aandeel door de onderwijzers aandeel door cie onderwijzers in de schoolgelden genoten, verdt) schoolgeWen genoten, ver· minderde daarentegen met 171,43. minderde daarentegen met ff 171,43. De gemeentelijke De gemeentelijke uitgaven vermeerderden in : vermeerderden in: Noordbrabant met Noordbrabant met. Gelderland ,, Gelderland Zuidholland ,, Zuidholland Noordholland ,, Noordhollancl Zeeland Zeeland Utrecht 71 Overijssel Overijssel ,, Groningen Groningen Drenthe Limburg ff 16 720,795 16720,79 5 51 829,24 51829,24 254 930,89 254930,89'"5 43 051,27 43051,27 1 512,53 1512,53 24 152,18 24152,13 05 24 214,31 24214,31 '"5 15 782,907 15782,90" 18 991,51 5 18 mn,5F> 10 433,897 10433,89" ff 461 6HJ,49 o 461 619,495 spcretaris der Kamer van koophandel en fabrieken ; secretaris der Kampr y,m koophandel en fabrieken: ontvanger en eventueel secretaris van een dorpspolder :: ontvanger en eventueel secretaris van een dorpspolder scluljyer b~j den secretaris van eene boterfabriek. schrijver bij den secretaris \'an eene boterfabriek. B?J'zondere : Bijzondere: :,;ecretaris van het burgerlijk armbestuur secretaris van het bmgerlijk armbestuur: secretaris en ontvanger van een dorpspolder ;; ontvanger van een dorpspolder secretaris kassier van eene coöperatieve boerenleenbank. eene ('oöperatieve boerenleen bank. kassier Zuidholland. Zltidholland. Openbare: Openbare: kerkvoogd der Ned. Hervormde gemeente, tweede-secretaris kerkvoogd der Ned. Hervormde gemeente, tweede-secretaris een er boomkweekersvereeniging en seeretaris van eene onge- enrbomkwsveigncrtaveongvaliEmeommissie eener tuinbouw-onderlinge ; vallencommissie eener tuinbouw-onderlinge; organist der Ned. Hervormde kerk (aan drie onderwijzers); Ned. Hervormde kerk (aan drie onderwijzers); organist voorlezer en voorzanger bij de Ned. Hervormde gemeente ; voorlezer en voorzanger bij de Ned. Hervormde gemeente: seeretaris- penningmeester van een polder ; secretaris-penningmeester van een polder; agent van eene levensverzekeringmaatschappij (aan twee agent van eene levensverzekeringmaatsehapp~j (aan twee ondenv~jzers) ; onderwijzers) : boekhouder en kassier van een gemeentelijk waterleidingbedrijf. gemeentellik waterleidingbedrijf. Bijzondere: kassier-boekhouder van een augurkenbond;; kassier-boekhouder van een augurkenbond kassier van eene coöperatieve boerenleenbank ; kassier van eene ('oöperatieve boerenleenbank; penningmeester van een boerenbond ; van een boerenbond; adjund-diredeur der Martha-stiehting. suppoost of adjunct-directeur der Martha-stichting. suppoost De gemeentelijke uitgaven· verminderden daarentegün in De gemeentelijke uitgaven verminderden daarentegen in Friesland met 381,80 5 Friesland met ff55381,805 .. Krachtens art. 38, 2de lid, der wet werd in 1910 aan 74 Krachtens art. 38, 2de lid, der wet werd in 1910 aan 74 onderwijzers bli openbare lagere seholen en krachtens art. 59, onderwijzers bij openbare lagere scholen en krachtens art. 59, fide lid, aan 17 onderwijzers bijzondere scholen door 6de lid, aan 17 onderwijzers bijbij bijzonderescholen door Gedeputeerde Gedeputeerde Staten vrijstelling verleend van het verbod tevens vrijstelling verleend van het verbod tevens andere ambten of bedieningen te bekleeden of gedoogen, andere ambten of bedieningen te bekleeden of tete gedoogen, dat te hunnen .huize handel ofof nering gedreven, of eenigberoep te hunnen .huize handel nering gedreven, of eenig beroep uitgeoefend wordt door de leden van hun gezin, namelijk: uitgeoefend wordt dool' de leden van hun gezin, namelijk : openbare 6 6 8 8 9 9 8 () 6 Noordholland. Openbare: Openbare: voorzanger in de Ned Hervormde kerk ; voorzanger in de Ned Hervormde kerk; correspondent eener levensverzekeringmaatschappij ; eener levensverzekeringmaatsehappij: eommissaris eener koloniale export-maatschappij ; eener koloniale export-maatschapp~j; commissaris agent eener verzekeringsmaatschappij ; eener verzekeringsmaatsehappij; directeur der algeemeene begraafplaats, boekhouder van het boekhoU'ler van directeur der algeemeene algemeen armbestuur, en secretaris der plaatselijke commissie en seeretaris der plaatselijke eOlnmissie algemeen van de Noord- en Zuidhollandsche Reddingmaatschappij ; de Noord- en Zuidhollandsche Reddingmaatsehappij; kassier van een boerenleenbank (aan twee onderwijzers). kassier van een boerenleenbank (aan twee onderwljzers). Voorts werd aan een onderwijzer vergund tete gedoogen, dat Voorts werd aan een onderwijzer vergund gedooggin, dat te zijnen huize door zijne echtgenoote eene zaak in manufacturen zijnen huize door zijne eehtgenoote eene manufacturen wordt gedreven. gedreven. bijzondere b~jzondere 3 4 in Noordbrabant in Noordbrabant ., Gelderland " Zuidholland " Noordholland " Zeeland Zetllancl .. Utrecht " Friesland " Overijssel .. Groningen Drenthe Limburg Limburg ,, ,, 1 4 1 1 1 1 2 i 5 7 12 12 () 6 5 2 1 Die vrijstellingen betroffen de na te noemen ambten of Die vr\jstellingen betroffün de te noemen ambten of bedieningen. Bijzondere: Armvoogd b~j het armbestuur. Armvoogd bij het armbestuur. Zeeland. Openba1'c: Openbare: lid van den Ned. Hervormde gemeente; lid van den kerkeraad der Ned. Hervormde gemeente ; ontvanger· de Ned. Hervormde gemeente; ontvanger - secretaris van de Ned. Hervormde gemeente ; lid het Doopsgezinde lid van het bestuur der Doopsgezinde kerk; ambtenaar den burgerltiken stand; ambtenaar van den burgerlijken stand ; ontvanger van het schoolgeld aan de openbare lagere school: het sehoolgeld lagere ontvanger van eene levensverzekeringmaatschappij. agent van eene levensverzekeringmaatschappij. Bijzondere: Bijzondere : geen. Noordbrabant. Openbare : Openbare: kassier bij eene boerenleenbank (aan twee onderwijzers) ; kassier b~i eene boerenleenbank (aan twee ondürwijzers); secretaris-penningmeester bij het algemeen of burgerlijk secretaris-penningmeester bU het algemeen of burgerl\jk armbestuur ;; armbestuur het bijhouden (ler boeken op een fabriekskantoor : htihollden der boeken op een fabriekskantoor agent van eene levensverzekeringmaatschappij ; van eene levensverzekeringmaatschappij; aan een onderwijzer werd toegestaan te gedoogen, dat te aan een onderw~jzer werd toegestaan te gedoogen, dat te zijnen huize door zijne echtgenoote de betrekking van brievenzijnen huize door zijne echtgenoote (te betrekking van brievengaarster wordt uitgeoefend. gaarster wordt uitgeoefend. I Bijzondere : geen. B(/,::ondere: geen. Gelderland. Helderland. Openbare. Openbarl'. organist der Ned. Hervormde kerk (aan twee onderwijzers) ; organist der Ned. Hervormde kerk (aan t"vee onderwijzers); koster en voorzanger bij de Hervormde gemeente (aan twee koster en \'oorzanger bti de Hervormde gemeente (aan twee onderwijzers) ; ; ondenv~jzers) koster, doodgraver, voorlezer en voorzanger der Ned. Hervormde koster, doodgraver, voorlezer en voorzanger der Ned. Hervormde gemeente gemeente: utrecht. Utrecht. Openbare: en voorzanger: Koster en voorzanger ; organist: organist ; opziehter begraafplaats: opzichter begraafplaats ; directeur eene bouwmaatschappij; directeur van eene bouwmaatschappij ; agent van eene levensverzekeringmaatschappij. agent van eene levensverzekeringmaatschappij. 69 bijzcndere: agent van eerie levensverzekeringmaatschappij ; secretaris van een spaarbank ; redacteur-administrateur van een weekblad : agent van eene onderlinge landbouw-ongevallenverzekering. Voorts werd aan twee onderwijzers vergund te gedoogen, dat te hunnen huize door de dochters eene modezaak en het beroep van naaister wordt uitgeoefend. Bijzondere: geen. Limburg. Openbare: kassier eener boerenleenbank (aan twee onderwijzers). Friesland. Openbare: voorzanger in de Ned. Hervormde kerk en boekhouder van de kerkvoogdij en van de diaconie dier kerkelijke gem eente: koster in eene kerk ; organist bij de Ned. Hervormde gemeente : organist bij de Ned. Hervormde gemeente en secretaris bij de onderlinge verzekering : secretaris der Kamer van koophandel : secretaris-ontvanger van de pastorie der Ned. Hervormde gemeente ; kassier van eene coöperatieve boerenleen bank. Bijzondere : agent van eene levensverzekering. Met inbegrip van vorenbedoelde bedroeg het getal onderwijzers aan wie de vrijstelling van het verbod was verleend, op het einde van 1910 in : openbare bijzondere Noordbrabant Gelderland . Zuidholland . Noordholland Zeeland Utrecht · . Friesland Overijssel Groningen Drenthe Limburg. 48 . 160 . 100 104 126 42 171 109 171 53 41 3 15 2 4 3 14 1 3 6 2 3 1) Bijzondere: aan eene onderwijzeres werd vergunning verleend te gedoogen dat door haar echtgenoot in hare woning eene winkelzaak wordt gehouden. Overijssel. Openbare : kerkelijk ontvanger der Ned. Hervormde gemeente secretaris·ontvanger van een waterschap (aan drie onderwijzers) ; kassier van eene boerenleenbank (aan twee onderwijzers): kassier van eene zuivelfabriek : lid der Provinciale Staten (aan twee onderwijzers) ; het verrichten van schrijfwerk voor eene coöperatieve vereeniging : Voorts werd aan twee onderwijzers vergunning verleend te gedoogen, dat te hunnen huize pluimveehouderij en winkelnering plaats heeft. ; Bijzondere : kassier bij eene boerenleenbank. Door P. Verra, onderwijzer te Leene, werd beroep ingesteld tegen een besluit van Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, waarbij besloten werd de vrijstelling niet te verleenen, door hem gevraagd, ten einde te mogen bekleeden de betrekking van secretaris bij de Vereeniging tot verbetering der zuivelbereiding ,Wilhelmina" te Leende. Bij Koninlijk besluit van 17 Juni 1910 110. 29, is, net vernietiging, van het bestreden besluit van Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, aan P. Verra de gevraagde vrijstelling alsnog verleend. Dit Koninklijk besluit is achter het verslag geplaatst als n°. 6 van bijlage I. Door M. van der Veen, hoofd der openbare lagere school te Zuidlaren, werd beroep ingesteld tegen een besluit van Gedeputeerde Staten van Drenthe, waarbij werd besloten adressant te kennen te geven, dat hij rechtens geene aanspraak heeft op eene geldelijke belooning voor zijne werkzaamheden als hoofd van de herhalingsschool te Zuidlaren. Bij Koninklijk besluit van 21 Juni 1910 n°. 37, is appellant niet ontvankelijk verklaard in zijn beroep. Dit Koninklijk besluit is achter het verslag geplaatst als n°. 7 van bijlage I. Door Ph. Ewouds, onderwijzer aan de openbare lagere school n°. 2 te Amsterdam, werp beroep ingesteld tegen een besluit van Gedeputeerde Staten van Noordholland, waarbij zijn verzoek om nevens zijne betrekking als onderwijzer te mogen waarnemen agentschappen yan verschillende verzekeringmaatschappijen, werd afgewezen. Bij Koninklijk besluit van 20 October 1910 n°. 39 is, met vernietiging van het bestreden besluit, aan Ph. Ewouds de gevraagde vrijstelling alsnog verleend. Dit Koninklijk besluit is achter het verslag geplaatst als n°. 8 van bijlage I. 1 Gedeputeerde Staten van Zuidholland berichtten, dat hieromtrent niet eene opgave kan worden verstrekt, welke ook slechts eenigszins betrouwbaar is. ) Groningen. Openbare : organist en kerkedienaar bij de Ned. Hervormde gemeente. diaken bij de Ned. Hervormde gemeente (aan twee onderwijzers) ; koster en organist bij de Ned. Hervormde gemeente ; organist bij de Ned. Hervormde gem eente; kassier van eene boerenleenbank. Bijzondere: Het waarnemen van een agentschap in muziek-instrumenten; Voorts is aan eene onderwijzeres vergunning verleend te gedoogen, dat Ite haren huize haar echtgenoot het beroep van schoenmaker uitoefent. Drenthe. Openbare: koster en organist der Hervormde gemeente (aan 1 wee onderwijzers) ; organist bij eene Remonstrantsche kerk. 18 70 Achter dit ver::;lag z;\jn al::; nos. 9-2~ van bijlage I in omtrent beroepen tegen besluiten van Gedeputeerde Staten Achter dit verslag zijn als nos. 9-22 van bijlage I dede in omtrent beroepen tegen besluiten nm CieclelJuteerde Staten in hieronder volgenden staCtG vermelde be::;lissingen, genomen ;:;ake regeling van jaanv8cld8n van onderwUzers, gevoegd. den hieronder 'volgenden staau vermelde beslissingen, genomen ' zake regeling van jaarwedden van onderwijzers, gevoegd. . Volgnu mmer. Beslissing genomen B8slissing genomen B E ROE PIN GES TEL D BEROEP INGESTELD DOOR Strekking van bij Koninklijk besluit bij Koninknjk besluit de beslissing de beslissing van 9. F. M. Janse W. van J. A. Tavenier, B. F. M. Janse en W. van Suylekom, onderscheidenlijk hoofd,onderwtjzer8s ondHrwijzer aan 1. tH hoofd, onderwijzeres en onderwijzer aan de o. 1. school te 's Gravenmoer A. Dijkgraaf. onderwUzer aall eene SChoollhovell A. Dijkgraaf, onderwijzer aan eene o. 1. school te Schoonhoven ! ;) Januari 1910 n°. ^2 HJl 0 n". ;):2 ^) nadere }'egplill~' nad8re regeling 10 11 11 I1 Februari HJl 0 nO. -b 1 11 Febrllari 1910 n°. 41 11 ongegrond 1.. Vinck eetJe o. I school te C. L. Vinck en J. Hooykaas, onderwijzers aan eene (). 1 school tn Schoonhoven 1 910 n ". ·-1-1 HJlO n". 41 gedeeltelijk niet gedeeltelijk niet ontvankelijk, gegEldeeltelijk. ongedeeltelijk. ongegrond ongegrond ongegrond· nauere regeling luwere n'gding 1:l 12 ]0 13 14 i U. L. Vinek, ond8rw\jz;8r aan eene o.I.sellOoI te Sclloonho\'en C. L. Vinck, onderwijzer aan eene o. 1. school te Schoonhoven Hemmes, hoofd der school voor m. u. 1. O. Schoonhoven. F. Remmes, hoofd der . school voor m. u. 1. o. tet8 Schoonhoven 1"/ 17 17 , , uno 1910 nO. 70 n°. HllO n °. 71. 191 0 n", 71 K. Conmdi, hoofd der o. 1. SGho1l1 t8 Waspik , H. K. Conradi, hoofd der o. 1. school te Waspik den raad del' gem Hen te Berg,(1Il1 bacht den raad der gemeente Bergambacht 4 Maart 1910 n °, 8 1_ 10 ., HnO nno 01 ,, 1910 n °. 31 (Stcwt.sblacl nO. 83) (Staatsblad n °. 88) ongegrond ongegml1d nadere regeling nadero regeling 15 Hi 1.0 den raad der gmneente ZwUndrecht den raad der gemeente Zwijndrecht 10 Maart 191.0 nU.. 32 Maart HJl 0 n ° ::):2 iStaatBbla,cl , n°. 8+) (Staatsblad n°. 84) 17 7 ,1 ('. J. P. van de Kerkhoff en zeven anderen, hoofden van of onclorwijz;el's 1°. J. P. \'an de Kerkhoff en ;:;PVell anderen, hoofdon van ot' onderwijzers , aan O. 1..sGholen in de gemeente Deurne, en :20. J. Th. H. van Baars, aan. o. 1. scholen in de. gemeente Deurne, en 2°. J. Th. H. van Baars, hoofd der eerste openbare school voor m. u. 1. o. in de kom der gemeente hoofd dei oerste oponbare ScllOOl voor m. U. 1. O. Dellrne Denm :2èl Maart HllO n ° . 39 28 Mam"t 1.91 0 nno mI lH 18 M. Roei vink, .P. W. DeIs, A. G. C. van der Velden en Th. Brouwers, onderM. Roelvink, P. W. Dels, A. (;. C. nm der Velden en Th. Brou wers, undersGheidenlijk hoofd en onderwijzers aan de openbare school voor gewoon scheidenlijk hoofd en ondHrwjj;:;ers aan de openbare schonl \,)01' gewoon en m. u. 1. O. in de kom der gemeente St. Oedenrode en m. U. 1. 0. in de kom der gel110müe St. Oec1muode èll 31 .. 1910 n ". :2H 1mo n°. 28 ., Hl 19 "rh. Absil, J. W. van de Weijer en J. M. H. Kuypers. allen h o ofden der 29 Jul' 1 910 nO. 44 Ku ype r s, allel! !lOot'l1en der :2g Juli InJO 1°. H Th. Absil, J. W. van de Weij er en O. 1. s(~holen te Kerkrede Kerknlde o. 1. scholen :20 20 :21 ^?1 ^ M. A. F. Vermeeren; onderwijzeres aan de o. 1.. school te Wijlre. A. F. Vermeeren, ondOl'\\"ijzeres aan de O. 1 s<'llOol te WiJhe. de commissie- voor sètlarisal'tie uit de Afdeeling "Maas en Waal" van den do Afde81ing ,,Maas tm Waal" van de commissie voor salarisactie Roomsch-Katholieken Onderwijzersbond in , het bisdom 's Hertogenbosch. 's Hertogenbos(']l Roomseh-Katholieken OndervYij;:;ersbond inh("t 8 October 1910 n". 24 21 ~1 :2:2 22 HlIO 1910 niet ontvan kelijk niet ontvankelijk nO. 44 n °. -bi nadere nadere regeling 22 F. E. Meyvaert en A. Van' Baardwijk, onderwijzers aan el(; O. 1. s c hool F. K Mey vaert en A. van Baanl\\)jk, olldcJ'\vijL':('rs aall de o. 1. s('hoo] te Putte Potte '7 1!)10 n°. -i"/ 1 9 1 () n ". 4 7 _ Door D. L O r--I 4-+ N ^+-^ I 0 O GYJ 1--4 4-i O^ Q^ GYJ r--I 6J d1 r-I ; I O^j^^O^I^ Q^ ; d^^^ Q^ 10 N CO CO ^ i r^--I r-I .--i i I Q^ ^ 6J ii ! g'cg O i---3 N r+ ^ -,f-1 ,4-4 ^ ^ 4 · r- i I ^0 10 I r^ t. ^O I ^ ' 10' L r--I ,+-i CO I ^0 ! 0 O, © i t- .--I j ,4--, 00 ^ ^ ^ O O^ ^:7( I ^ O I ^ ,-i r-1 4-i O Cl ' `^ i 1 0 4-i Í i 4- a i I ,--i N ,i, - F^^ 0 ' I I Minder dan 5 jaar Onderwijzers Onderwijzeressen . 5-9 jaar Onderwijzers Onderwijzeressen . 10-14 jaar Onderwijzers Onderwijzeressen . 15-19 jaar Onderwijzers Onderwijzeressen . 20-29 jaar Onderwijzers Onderwijzeressen . 30-39 jaar Onderwijzers . Onderwijzeressen . 40 jaar en meer Onderwijzers Onderwijzeressen . -- _. -- ___ _. Í 619 493 110 107 592 742 179 84 66 33 63 10 21 7 31 7; 1 1 1 -1 -- -- -- -- ---- ---- -- -- ' I --- -- -- 1484 1656 -- 174 200 236 160 297 193 110' 72 -- 294 289 300 188 133 104 33 17 25 9 5 -1 2 1 -- -- -- -- -- 1475 1369 1 -- -- -- -- -- -- -- -- 142 105 101 125 164 163 145 154 80 77 48 35 89 19 33 8 14 9 6 2 -- -- -- -- -- =-- 1252 782 -- 127 113 118 154 1 -- 2 -- -- -- -- -- -- 120 64 60 68 86 89 101 87 58 55 79 85 40 83 10 95 14 31 4 11 8 3 --- -- -- -- 892 530 -- 107 26 # 36 2 -- -- -- -- -- -- 372 149 202 133 150 106 153 123 305 -- 117 119 104 115 36 40 70 31 19 57 14 27 9 13 4 15 2 7 -- 4 -- 1816 680 -- -- -- -- -- -- 212 101 113 -- 14 23 24 49 57 41 9 75 21 34 100 5 7 11 2 13 16 3 2 3 -- 1 i 826 167 43 i 12 1 -- -- -- . _-- 47 -- --- 31 41 -- -- 18 1 25 2 - - -- --- 9 15 22 -- 30 -- 5 11 -- 1 -- -- -- -- -- 254 5 -.._ 1 -- _ ---- --- -------- Onderwijzers Totaal Onderwijzeressen. 619 667 452 568 1022 834 823 577 505 415 422 295 546 114 592 1036 595 604 530 525 406 334 142 131 151 , j 68 16 I 39 7 21 3 7 5 7999 5189 55 41 20 1 -- Algemeen totaal . 1211 1703,1047 1172 1552 1359 1229 911 i 647 546 573 350 587 134 ; 84 46 24 8 5 13188 19 , 74 De volgende tabel geeft een overzicht van de jaarwedden in tot regeling van het lager onderwijs op 15 Januari 1911 aan verband met den diensttijd der onderwijzers en onderwijzeressen 1 de scholen aanwezig waren. van bijstand welke ingevolge het 3de lid van art. 24 der wet f1600-f1699. i f 1 500-f1 599. 1 f1700-f17 99. f2000-f2099. f 1 300-f1399. f1900-f1999. f21 00-f2199. f1000-f1099. caz f1100f1 199. f82 5 -f 899. f2200-f2299. f1 800-f1899. Ct 4--) - Diensttijd in volle jaren. 0 Minder dan 5 jaar. Onderwijzers Onderwijzeressen 5-9 jaar. Onderwijzers Onderwijzeressen 10-14 jaar. Onderwijzers Onderwijzeressen . 15-19 jaar. Onderwijzers Onderwijzeressen . 20-29 jaar. Onderwijzers Onderwijzeressen . 30-39 jaar. 3 12 4 24 · -- 1 16 1 57 60 13 7 1 2 1 156 2 14 42 3 33 2 23 12 10 1 3 2 1 165 6 - 11 27 25 915 9 25 8 1 3 137 2 1 75 54 53 48 46 1 3 58 120 1 2 13 16 4 3 2 1 493 8 Onderwijzers . Onderwijzeressen . 40 jaar en meer. Onderwijzers Onderwijzeressen 13 15 -- 29 1 22 20 8 21 1 57 1 4 1 9 13 1 204 12 8 9 15 4 7 18 22 4 8 95 1 Totaal Onderwijzers . 28 75 2- 118 3 169 2 135 2 127 1 96 98 109 ; 226 1 12 2 3 30 36 17 4 2 1 1274 -- 31 Onderwijzeressen . Algemeen totaal 7 3 30 75 121 171 166 137 128 144 114 97 1110 111 229 33 33 36 17 29 13 4 4 2 2 1 1305 1286 ,, 1910 . 3492 119 99 1 91 126 220 1 Vermeerdering . . 3 --4 !-17 2 5 14 --2 19 --15 9 7 4 19 De volgende tabel geeft een overzicht van de jaarwedden, tabel, welke op 15 Januari 1911 in het bezit van de hoofdakte in verband met den diensttijd der onderwijzers en onder- ' waren. wijzeressen, met uitzondering van die vermeld in de vorige 75 75 f2100-f2199. ,..., Cl f 2000- f2099. f1000-f 1099. f82 5-f 899. f600-f674. f1 600 -f 1699. f750-f824. f67 5-f7 49. ~ , Cl Cl - Diensttijd in volle jaren. Diensttijd in volle jaren. I' I' § Cl Cl 4. '+-< Minder 5 jaar. Minder dan 5 jaar. Onderwijzers Onderwijzers Onderwtjzeressen Onderwijzeressen . 5-9 jaar. 5-9 jaar. Onderwtjzers Onderwijzers Onderwtjzeressen Onderwijzeressen . 10-14 jaar. 10-14 jaar. Onderwtjzers Onderwijzers Onderwijzeressen. Onderwijzeressen . . 22 38 22 38 21 56 126 56 126 3 29 3 29 90 ,221 172 103 70 24' 5 5 90 !221 172 103 70 24 7 49 i 58 82 28 16 7 1 1 49 58 82 28 16 ! 47 53 47 I53 9 12 9 12 82 82 27 27 58 56 58 56 20 10 20 1 10 21 21 6 6 3 3 4 4 1 1 1 1 f2200-f2299. f1100-f1199. f 1 500-f1 599. f1400-f1 499. f1800-f1899. f1900-f 1999. f 1200-f1299. f1300-f 1 399. f1700-f1799. ~ § '+-< 1 322 322 90 90 2 2 1. 870 274 I -- 55 113 135 118 55 113 135 118 14176 30 12 76 30 12 15 43 58 35 6 15 43 58 35 23 17 1 17 6 8 -- 6 6 2 2 2 2 756 221 . 15-19 jaar. 15-19 jaar. Onderwtjzers Onderwijzers . OnderwUzeressen Onderwijzeressen . 20-29 jaar. 20-29 jaar. Onderwtjzers Onderwijzers Onderwijzeressen. Onderwijzeressen 42 . . ;J 16 1 1 23 36 65 48 23 36 65 48 66 67 67 14 13 23 11 14 13 23 30 33 33 7 3 69 23 73 69 23 4 9 3 8 2 2 8 3 505 143 29 45 79 55 90 52 1184 44 29 45 79 55 90 52 184 44 6 11 25 34 65 17 11 11 6 11 25 34 65 17 111 . 11 5 9 3 12 2 5 3 5 3 660 195 80-39.iaar. 30-39 jaar. Onderwijzers Onderwijzers Onderwijzeressen. Onderwijzeressen 40 jaar en meer. en meer. 40 Onderwijzers Onderwijzers Onderwtjzeressen Onderwijzeressen 8 8 2 15 17 10 16 17 25 1 . 3 39 15 17 10 16 17 25 13 39 7 13 1. 3 5 7 13 3 4 7 4! 3 1 1 1 2i 2 1 1 1 1 1 169 40 8 2 5 e 3 7 3 1 49 4 4 1--,\ Onderwijzers . . Totaal I \ Onderwijzeressen. Onderwijzeressen I , I '-----1I ! I 202 420 396 363 340 309 267 171 313. 47 1109 47 109 230 1202 1420 [396 363 1340 309 1267 171 31& 9 15 56 91 99 152 117 107 103 129 31 25 9 i 15 56 I 91 99 152 117 1107 103 1129 i 31 25 1 1 , , i I 84 32 22 84 i 32 22 15 9 5 15 9 ;) 17 3 1 -- 4 3331 3331 967 967 · i 1-·1 1 1 . Algemeen totaal. . . Algemeen totaal 1910 . 1910 77 77 56 124 28611293 1519 1548 1480 1447 412 ;390 202 338 56 '124 286 293 519 548 480 447 412 396 202 1338 77 1133 301 [285 1532 [545 1489 [432 394 13731194 292 77 133 301 285 532 545 489 432 394 373 194 292 1 1 99 41! 27 99 41 27 87 40 20 87 40 i 20 20 20 13 13 6 6 5 5 . I 1---- 1 --1 Vermeerdering Vermeerdering I; i--211-9-15! --21 --9 --15 I 81-13I 3 --9 15 --13 3 -9115 18 , 23 18 23 1 1 ! 8 8 46 46 12 12 7 7 1 2 84 84 ~ 12. PENSIOENEN EN WACIIT GELDEN nER ONDERWIJZERS. 12. PENSIOENEN EN WAC'HTGEJ.,))EN DER ONnERWIJZERS. in in Gedurende 1910 werden bij het openbaar lager onderwijs Gedurende 1910 werden bij het openbaar lager onderwijs cIe volgende pensioenen verleend: devolgnpsi red: in in aan gewezen hoofden aan gewezen onderwijzen< aan gewezen hoofden aan gewezen onderwijzer s. van scholen. en onderwijzeressen. van scholen. en onderwijzeressen. aan gewezen hoofden aan gewezen onderwijzers aan gewezen hoofden aan geW87,en onderwijzers van scholen. en onderwijzeressen. van scholen. en onderwijzeressen. Noordbrabant. Noordbrabant. Gelderland. . Gelderland. Zuidholland Zuidholland Noordholland . Noordholland Zeeland. . . Zeeland 11 11 7 7 18 13 8 8 fi6 6 6 7 7 43 43 18 18 Utrecht. . . Utrecht Friesland Friesland Overijssel Overijssel Groningen. Groningen Drenthe. . Drenthe. Limburg . Limburg 5 5 10 10 9 9 7 7 66 7 7 89 89 11 8 8 5 14 14 2 2 6 fi 115 115 76 Het bedrag der pensioenen, in 1910 toegekend, was voor de hoofden van openbare scholen : 1 tusschen f 500 en f 600 3 600 700 77 6 ,, 700 77 800 13 van 800 29 tusschen 800 ,, 900 2 van 900 13 tusschen 900 77 1000 4 van 1000 4 tusschen 1000 ,, 1100 1 1100 77 1200 2 1200 1300 77 2 van 1300 1100 3 tusschen 1300 17 1 van 1400 1600 2 tusschen 1500 ,, 1600 1 van 1700 1 tusschen 1600 ,, 1800 1 1700 77 ,, 1 tusschen f 700 7 2 800 . 900 7 3 1000 11 2 van 1100 1 tusschen 1100 77 1 van 1200 1 tusschen 1200 77 1 1300 1 1400 ,, 1 ,, 1500 ,, ,, ,, 7 77 7 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 De aan de openbare onderwijzers en onderwijzeressen verleende pensioenen bedroegen: 16 tusschen f 100 en f . 200 300 200 14 400 300 13 500 11 400 600 500 16 600 2 van 700 600 12 tusschen 700 1 van 800 700 9 tusschen 900 800 6 900 2 van 1000 5 tusschen 900 1100 4 1000 11 1100 1 van 1200 3 tusschen 1100 ,, ,, ,, ,, De aan de onderwijzers en onderwijzeressen aan bijzondere lagere scholen verleende pensioenen bedroegen : 2 tusschen f 100 en f 200 4 200 77 300 17 4,. 300 400 2 400 77 500 3 ,, 500 600 1 van 600 3 tusschen 600 77 700 1 van 700 2 tusschen 700,, 800 1 900 7 7 1000 77 1 1000 7 7 1100 2 1100 7 7 1200 '7 1 1600 7 7 1700 ,, ,, ,, Gedutende 1910 werden bij het openbaar lager onderwijs de volgende wachtgelden verleend : in aan gewezen hoofden aan gewezen ondervan scholen. wijzers en onderwijzeressen. ,, ,, ,, Gedurende 1910 werden bij het bijzonder lager onderwijs de volgende pensioenen verleend : in aan gewezen onderaan gewezen hoofden wijzers en onderwijzeressen. van scholen. Noordbrabant Gelderland . Zuidholland . Noordholland Zeeland Utrecht Friesland Overijssel Groningen Drenthe Limburg 4 -- 1 5 13 1 1 3 2 2 4 28 Noordbrabant . Gelderland Zuidholland Noordholland . Zeeland Utrecht Friesland Overijssel Groningen Drenthe Limburg 1 2 6. 3 1 2 2 2 1 15 3 1 1 2 1 Het bedrag der wachtgelden, in 1910 toegekend, was voor gewezen hoofden van openbare scholen : 1 tusschen f 700 en f 800 1000 1 900 1400 1300 ,, 1 ,, 1700 1 1600 ,, ,. ,. 1 1 ; 18 27 ; b Het bedrag der pe nsioenen in 1910 toegekend , was voor de hoofden van Jbijzondere lagere scholen : 1 tusschen f 300 en f 400 600 500 ,, 1 77 i ; De aan gewezen onderwijzers en toegekende wachtgelden beliepen : 6 tusschen f 500 4 600 1' 700 6 ,, 6 800 77 I , 900 1 1000 2 1100 2 , 1200 ,, ,, . onderwijzeressen in 1910 en f 600 700 77 ,. 800 900 77 1000 77 17 1100 77 1200 7,1300 TT Voor wachtgelden krachtens art. 41 der wet is in 1910 in het geheel f 70 818,97 5 uitgegeven. Aan pensioenen van gewezen onderwijzers aan openbare en bijzondere lagere scholen is over 1910 in totaal eene som van f i 073 487,10 uitbetaald. Krachtens art. 43 der wet tot regeling van het lager onderwijs wordt als bijdrage voor pensioen door de openbAre onderwijzers jaarlijks betaald twee ten honderd van de jaarwedde aan hunne betrekking verbonden. Die bijdragen maakten in 1910 te zamen een bedrag uit van f 350 059,32 en waren over de verschillende provinciën verdeeld als volgt : Noordbrabant Gelderland Zuidholland Noordholland . f 19 946,40 33 132,20 88 790,-- 88 598,91 Zeeland . Utrecht . Friesland Overijssel Groningen Drenthe . Limburg 12 901,96 16 042,76 20 646,94 24 648,605 22 208,48 10 903,57 12 239,54 De bijdragen voor pensioen van de onderwijzers aan bijzondere lagere scholen en bijzondere kweekscholen ingevolge art. 69 der wet tot regeling van het lager onderwijs, bedroegen in 1910 in totaal f 137 009,75. Deze bijdragen maakten voor openbaar en bijzonder lager onderwijs te zamen een bedrag uit van f 487 069,07. § 13. OPLEIDING VAN ONDERWIJZERS EN ONDERWIJLERESSEN. I. Rijkskweekscholen voor onderwijzers en onderwijzeressen. Gedurende den cursus 1910-1911 kwamen in het onder- '! bonden leerscholen de veranderingen voor in het volgende wijzend personeel bij de Rijkskweekscholen en daaraan ver- overzicht vermeld. Rijkskweekschool te Betrekking. Overleden of op verzoek eervol ontslagen. Benoemd. Deventer . onderwijzer aan de kweekschool. onderwijzeres aan de leerschool. Idem. I. F. H. A. Later. H. R. Hoogenraad. Mej. M. J. Meilink. Mej. H. J. Witteveen. In het volgende overzicht is vermeld het getal kweekelingen tusschentijds en bij het einde van den cursus de kweekschool bij elke Rijkskweekschool, het getal van hen die aan het akte- verlieten, alsmede de uitslag van de gehouden toelatingsexamens examen deelnamen, van hen die daarbij slaagden, van hen die ' voor den nieuwen cursus, welke is aangevangen in Mei 1911. 20 78 78 GETAL DER KWEEKELINGEN GETAL DER KWEEKELINGEN de akte -exame n s in 19 1 1 bezit der akte wer den Rijkskweekscholen Rijkskweekscholen ter opleiding ter opleiding van onderwijzers van onderwijzers bij den aanvang bij den aanvang ! .S van den cursus van den cursus : HnO·191l, in de: 1910-1911., in de : i van den cursus van den cursus 1911-1912 I aan de kweekschool 'laan de kweekschool waren geplaatst, waren geplaatst, in de : ! in de: idie bij het begin die bij het begin 1911-191~ I die zijn afge 1 ste klasse. 1 ste klas se. 4de klasse. ^ ct (2) ( 1) ^ c3 C1) ,, C:1 ^ (I) · .^ bD Apeldoorn Apeldoorn . Nijmegen Nijmegen Haarlem Haarlem . Middelburg Middelburg Deventer Deventer . Groningen. Groningen . Maastricht. Maastricht i I , i I 22 i 21 231 I19 I 19 i) 22 211 2" 1". 19 1 1 2de klasse. J en onderwijzeressen. en onderwijzeressen. I " 1 19 19 i 12 12 20 20 11 1 1 1 1 19 19 16 16 21 i 21 18 ' 187 187 87 87 126 126 92 78 88 2 3 22 22 21 21 24 24 24 24 24 22' 0 1 21 22! 22 22 23 211 ,)4 i 16: 16 23 ! 21 ; 24 ! i 16 ' 1 6 "' 251 24 28 25 24i i 2 I i 2 2 3 21 21 1 24 20 2.3 24 20 23 25 25 ^^ 20 ^ 21 21 7 24 2 24: 26 24 24 i 24 24 24: 22 20 24 I 24! !:l1 !i 2 2i 20 I 17 20 18 17 . - i 2 2 4, 4 4! 8 6 I 2 2 3 26 22 23 26 'I 22 23 .) i 24! 20! 24 24 i, 241i 20 { 20 I ^ ' 'J' ~t i 20 i 24 24 ; 24i 20 I 19 I 20 19 19 24 i!; 2 21 23 1 1 1 1 1 24 24; 24 24 24' 24 24 ; 24 24 24 25 ' 23! 25 i 19 i 19 25 23 I 251I 90 7 -'1 - 2 2 9 24 26 !I 24:, 26! 22 I I Totaal . Totaal I 167 ; 1_61 1 69 136 ; 134 ; 167 I 161 : lf59 ;i 1136 I 134 1213 123 11. 11 132 132 748 748 37 137 163 163 ; 12 12 163 i 168 159 163 ! 1631168! ! 159 163 I I i Tot toelichting van dit overzicht zij vermeld, dat inin Mei 1910, van dit overzicht ~ij vermelû, dat Mei 1910, Tot bij den aanvang van den cursus, 633 kweekelingen aan de bij den aanvang van den cursus, 633 kweekelingen aan de ~even Rijkskweekscholen waren geplaatst. zeven Rijkskweekscholen waren geplaatst. Door 134 kweekelingen werd in 1911 deelgenomen aan het Door 134 kweekelingen werd in 1911 deelgenomen aan examen ter verkrijging van de akte bedoeld in art. 77, onder a, de akte bedoeld in art. 77, onder a, examen ter verkrijging der wet op bet lager onderwijs, van wie 123 slaagden. der wet op het lager onderwijs, van wie 123 slaagden. Naar aanleiding van eene oproeping meldden zich voor de Naar aanleiding van eene oproeping meldden zich voor de toelatingsexamens voor den cursus 1911 1912 aan:: .. toelatingsexamens voor den cunms 1911-1912 aan te Apeldoorn te Apeldoorn. .,,, N~jmegen .. Nijmegen ., Haarlem .. Haarlem " Middelburg Middelburg Deventer .. Deventer ",, Groningen. Groningen ",, Maastricht. Maastricht ,, 189 adspiranten 189 adspiranten 87 · 87 ao 110 98 98 " 85 85 " 92 92 109 109 ,, 77 I te immen . te zamen 800 jongelieden. . 800 jongeliedon. 52 adspiranten 52 adspiranten kwamen niet op, 37 werden lichamelijk ongeniet op, 37 werden lichamelijk ongeschikt bevonden, zoodat 711 aan het examen deelnamen: 163 schikt bevonden, zoodat 711 aan het examen deelnamen : 163 werden toegelaten. werden toegelaten. Bij elke kweekschool werden 24 Rijkstoelagen Bij elke kweekschool werden 24 Rijkstoelagen van f 300 voor f 300 voor huisvesting en verpleging beschikbaar gesteld. huisvesting en verpleging beschikbaar gesteld. Van de kweekelingen die in 1911 de Van de kweekelingen die in 1911 de akte van bekwaamheid van bekwaamheid als onûerwij~er als onderwijzer of onderwijzeres verwierven, zijn velen reeds, onderwijzeres verwierven, ztjn velen reeds, voor vast, dan wel ttjdeltjk voor vast, dan wel tijdelijk geplaatst aan eene openbare of aan aan eene openbare of eene bijzondere school sommigen bleven deelnemen aan de eene bijzondere school; ; sommigen bleven deelnemen aan de aan aan de Rijkskweekscholen te Nijmegen, Haarlem, Deventer en Rijkskweekscholen Nijmegen, Haarlem, Deventer Maastricht verbonden gymnastiekcursussen of aan Maastricht verbonden gymnastiekcursussen of aan den teekenteekencursus van de Rtjkskweekscholen te Deventer en Maastricht. cursus van de Rijkskweekscholen te Deventer en Maastricht. Eenigen vervullen hunne dienstplichten als milicip,n. Eenigen vervullen hunne dienstplichten als milicien. Volgens den rooster voor den cursus 1910-1911 was het Volgens den rooster voor den r:ursus 1910-1911 was het aantal uren hetwelk ieder van de kweekelingen wekel~jks aantal uren hetwelk ieder van de kweekelingen wekelijks in de verschillende vakken onderwijs ontving, geregeld als in de de verschillende vakken onderwijs ontving, geregeld als in de tabel op de volgende bladzijde is aangegeven. tabel op de volgende bladzijde is aangegeven. _.- i BESTEMD, GE TAL UREN 's IN EEK S VOO R lED E R LEE H V A K BES TEM D, TE 'SWEEKS GETAL URE N '8 WEE K 8 VOOR IEDER LEERVAK BE 8 --- Apeldoorn, Apeldoorn. Nijmegen, Nijmegen. , Haarlem, Haarlem. . ;.--1 Middelburg, Middelburg. Deventer. ' Groningen, Groningen. ' ;.... ;·-i Maastricht, Maastricht. c:; f , . Cd ·Ct · ~ r;t: ~ ~ r:tl :xl ~ ~ Ct ,:xl · l-,,, r.t ~ r.t :Xl :xl :xl :xl r.t .~ · CI) · f, 8 :xl r.t :xl Ç'j 'e.; 'Q)' a) · I.-, ~ ~ , ;·-·! ;·-·, Ct , Ct :xl 1 :xl Ct Ct ~ ~ ;.... ~ c:; :xl ;.... ;.... ~ :xl :xl ~ :xl ce; 2 Ct ~ 'Q)' ;a ;a ;a ;g "0 ;:j ;:j , -4--, -I-" I i · (1) '0' · 'i ;a 'Q)' "(j7 CL) · ,-..., r-= "0 ! , .~ · ·-·,,, 'Q)' C.1.) .~ :~ , · ,-.1 C.) -3 en :::s -I-" ;:j -I-" ~ -4--) :::s 'L' :::s :::s -I-" -4, -I-" ;a :::s i ..;..0 ;a 1-··' 1 45 , · r-I . 1 "0 T ;a "0 ~ ;:j r- :§"~ "0 'e.; '0' rn rn -j; ~TJ. (f) Cl) .t) rn Cl) Cl) -3 rn U1 if1 -4-D -I-" 7./) Cl) rn Q;) a) 4, +> rn Cl) ;:j , '-' r···' +0 -4-D ~ ;:::l ;:j +0 ;a rn Cl) Cl) ~ ;a ::l +> rn d ~ :~ 'Q)' 'Q)' :êX "0 ;a "0 ;:j :~ ;a ;a ;:j +-' CI) · ·····I "éi! 'Q)' , .~ ~ .~ ~ Ct LEEHVAKKEK, LEEHVAKKEN. LEERVAKKEN. ~ .:e . 7..-4 ~ ,:t d ~ ~ ,..: ce · CC1 ,..: ,..: H ~ r.t ~ ;a ;a · "Q7 Cl.) rn I) Q;) Q;) Q;) rn Cl) Q;) Q;) +> rn rn ,...., "0 C'l C'è ~ ~ ·,-.., "Ci x ~ 'Q)' · ,-;Ss r= ;:j 4, +> rn W I 7:5 ~i;.a Q;) C Cl) CL.) · :~ -4-, +> rn ;a = B en cf) -3 rn t) en "0 Q;) E en +> +-' rn -3 .-4-. cn rn Q;) +> "0 , '-= Q;) 4) :::s -4-, +-' Cl) ,--0 ~ .--, 't rn "0 00 -j; ',-1-i -4-, -I-" rn 7) +-' :::s rn Cl) -I-" Cl) Cl) iste stu diejaar. en ,...., ,~ ;:; ~ 4.) .8 <:) I +-' -, _Cl) c,:, Cl) a) ,...., r---{ C'l 00 C'l Cq -j; rf] w ,...., r-i "0 r= 00 Cr! -j; C'l "0 00 ..j< 4de stu diejaar. en ,...., C>1 G\-1 3de stu diejaar. , , 11 <:) <:) C.) rn "0 "0 W C'l 00. ,---iCI7..., 1 , Nederlandsche taal (leztm, N ederlandsche taal (lezlm, taalkunde, (lezen, Nederlandsche stijl en letterk u nde) . letterkllnde) letterkunde) ,- J ~J :f 0. u G ~)l ~)§I ;)~, i: (5 (i 6 7 1 'I , .) ') ti 6 8 ;J 5 5 û ti 6 7 i 5 7 [) 5 5 Ö 6 () ö 6 I ï 7 1 () II 6 !J 9 ï 1 1 1 1 (î 6 1 (.' ti 6 o iI1l :! -- -!I D D () ti 6 Schrijven, Schrijven. Schrijven ! 1 1 1 .) 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ,~ I - 1 1 , 2 ;3 3 iJ ;) 1. 1 ., 3 8 D Geschiedenis (vaderlandsche en alge(vaderlandsche alge· Geschiedenis (vaderlandsehe en alge, . meene) , :2 2 .) 1 :2 .) :2 2 2 3 3 u iJ 3 '-' 3 " q 8 3 3 :2 2 :2 2 2 3 0) :2 2 3 3 u 3 2 :2 3 3 8 " 3 3 1 I ., 3 o 0 " 3 3 :2 2 i :2 ~ 2 i ;2 2 Aardrijkskunde (wis" natuur- en staat(wis·, natuur· en staat· (wis-, natuurkundige, kaartschetsen) , kaartschetsen) kundige, kaartschotsen) . ;) 3 I ." :3 ::l 2 ;) 3 :2 2 2 I1 .) 0 2 :2 I :2 2 2 '-' d 3 3 :2 :2 2 C) ') '-' d 3 4 :2 2 4 3 :2 2 :2![ :2 2 I. I' 3 i' 3 2 fl :2 2 D ., 3 3 3 ij 3 3 II li 1 2 :2 2 :2 3, 3 '1 Rekenen , . D ;) ,) 0) ;) 3 0) .,) ,) ;3 D) · 3 ::3 3 ;3 3 0) 3 3 2 ~ :2 2 \) 11 2 3 :3 2 .) :2 2 :3: 2 8 0) d V '-' 8 ,.) .-) .) Kennis der natuur (natuurlijke hishisbi,,· Kennis der natuur scheikunde). torie, natuurkunde, scheikunde), scheikunde) . ·) ,-) .) .) :2 D 3 ,) .-) ;'5 .) ;:3 8 ;-3 i ;:3 8 2 ., 3 ;3 8 :2 2 o 3 3 3 2 · ., o ;) iJ ., 3 I1 .) ·-) ;-3 0 iJ G !! 4 + 3 I1 3 3 ij ::l 44! ' 2 4 3 .') .-) 8 ü ., 3 4 :2 9 " 3 3 I I1 1 1 4 8 4 41 ;-) S 4cle stu d iejaar. Cl) ~ -:=i "0 ,--c5 "0 "0 r-z: "0 "0 Q;) C.) "0 "0 -j; -:=i , 1 :2 2 3 :) Je 4 4 2 3 8 3 --.J <0 Zang en toonkunst , toonkunst . Zang ;) 3 9 2 3 ') 2t 8 .) ;) 3 4 42 :2 q ,') iJ 4 414 4~ 4ot: St :2 I 2 21 1 5 :2 2 :2 i-j 2 :2 2 5 :2 2 4 ! 8 iI 3 1 4 42 ;3 3 ;) 3 Opvoeding en onderwijs onderw~js en onderwijs :r " 1 2 3 2 i 1 :2 2 i :2 2 2 :2 :2 2 3 3 3 :2 2 :2 2 .) 2 Teekenen , . 2 I 2 2 :2 3 :2 2 0) 0) 4 4;) 3 C) :2 2 H2 :2 2 2 :2 2 4 v . uj 3 3 3 3 2 :2 3 :2 2 3 4 2 :2 2 2 4 H2 :2 2 2 :2 2 3 ;3 3 3 ii 2 :2 2 ;) 3 'Wiskunde (stel- en meetkunde). meetkunde), Wiskunde (stel· meetkunde). (stel1 ,) .) .) :2 2 2 · ) ,) .-) ~ ::l :2 :2 · I ~-) :2 2 .) .) :2 2 ;) 1 it 1 i! 4 ') ;) ,) 3 4 .) ., 2 :2 3 ;3 3 3 3 3 3 :2 I 2 :2 2 2 :2 .) 0 3 9 :2 2 :2 2 2 ;2 2 i, :2 ! 2 3 iJ 4 4 4- :2 2 .) Gymnastiek,. Gymnastiek .. ;) 8 .) ;-3 · 3 5 ~ u G , 3 5 5 ., :2 2 ;-3 3 2 :2 2 :2 2 :2 2 I' .) 2 .) :2 .) .) Fransche taal Fransche taal ;J :2 2 o 2 d :2 2 ::l 2 :2 21 2 :2 2 :3 :2' 2 :2 2 .) q 3 o :2 2 ') :2 i 2 2' .) :2 2 2 :2 3 2 2 :2 .) 1 :2 .) :2 2 :2 2 44 + ;2 2 1 :2 2 3 ! :2 2 i :2 2 .) 0 :2 Hoogduitsche taal. Hoogduitsehe taal 3 2 :2 :2 2 1 ;) 3 2 :2 :2 2 :2 2 1 1 :2 2 1 3 I 3! 3 :2 2 2 :2 :2 2 1 1 1 1 3 ~ :2 2 :2 2 ;2 ;2 2 .) .) Engelsche taal , . Engelsehe 2 i :2 ~ :2 2 1 1 1 1 1 I 1 Tuin- en landbouw landbollw Tuin· landbouw Tuin1 ,I ~ 1 1 1 1 :2 2 1 1 1 1 4 ·1 3 1 :2 2 ~i 1 1 2 Anatomie, physiologie, gezondheidsgezondheids· Anatomie, physiologie, gezondheidsleer, leer. leer 1 3H 4 43 :2 1 1 1, 1 11 1 .) il 1 Handenarbeid (Slöjd), (Slöjd). (SlOjd) .) + .11 - - - ' __ i! 3 :2 2 - 3 -- 3 ;3 3 3 8 3 12 :2 8 11 ;2 :2 ! I :2 Vrouwelijke handwerken . Vrouwelij ke u 3 1 :2 2 :2 2 2 :2 i ---I ----I 'J~:-) 'rotaal. Totaal. Totaal 33 !34 j ;3i)~ 37 34~ 33 3H 351- .-').) ·')1 87 33 37 .~~ H 41 42 LI 42 I I 1 "3!.' 43~ 43 2: 4' ),,11!I .J() ':b 21 43. 44 39 +21i 3H 43 43~,1 44~!1 u._ 36 3H 40 40 36 39 39 40 40 30 37 3n 38 3H 37 37 37 39 38 37 01 q~ 4] 39 40 36 40 40 41 40 39 +0· 3(i +0 40 +1 8( ) Het onderwijs, volgens dien rooster verstrekt, heeft voornamelijk de theoretische opleiding ten doel gehad. Overeenkomstig art. 39. alinea 1, van de Regelen voor de Rij kskweekseholen, vastgesteld bij Koninklijk besluit van 21 Mei 1891 (Staatsblad no. 97 ) is ook voor de practische opleiding van de kweekelingen, voor zoover zij daarvoor in de termen vielen. zooveel mogelijk zorg gedragen. Het gedrag van de kweekelingen was over het algemeen gunstig. De vlijt en de vorderingen waren over het algemeen bevredigend. De gezondheidstoestand gaf geene reden tot bezorgdheid. De huisvesting en verpleging van de kweekelingen in de kosthuizen was voldoende. Het getal leerlingen bij de aan de kweekscholen verbonden leerscholen bedroeg gemiddeld te : Apeldoorn Nijmegen 218 190 Haarlem . Middelburg 242 260 259 219 286 Deventer . Groningen Maastricht Het onderwijs aan deze scholen wordt blijkbaar zeer op prijs gesteld. Bij de meeste dezer scholen overtrof, evenals in vorige jaren, het getal aanvragen voor plaatsing dat der beschikbare plaatsen. Te Nijmegen waren voor de eerste klasse alleen 90 kinderen aangegeven, zoodat vele ouders moesten worden teleurgesteld. In het volgende overzicht is de toestand vermeld van de cursussen tot opleiding van gymnastiekonderwijzers, welke zijn verbonden aan de Rijkskweekscholen te Nijmegen, Haarlem, Deventer en Maastricht. Cursus verbonden aan de kweekschool te : Getal leerlingen bij den aanvang van den cursus in 1910 geplaatst in de Gedurende den cursus 1910 1911 verlieten de lessen Gedurende den cursus 1910-1911 werden toegelaten. Tot den cursus 1911-1912 werden toegelaten 1ste klasse. 2de klasse. Uitslag der akte -examns in 1911. deeln emers. 36 · C.) C.) bI^ ^ bE .r, bfi . cd ,._, C.) ^ a) CL) ct -+^ ^ ^ ^ Nijmegen . Haarlem . Deventer . Maastricht. Totaal . Totaal in 1909 Vermeerdering . 12 i 9 10 14 18 51 1 - 10 23 1 13 12 12 11 24 - - 24 11 16 22 71 1 72 1 25 72 62 14 8i 59 j 51 8 - 7 3 33 18 2 32 23 413 10 De in 1910 gedane uitgaven voor de Rijkskweekscholen en de daaraan verbonden leerscholen zijn in het volgende overzicht vermeld. Rijkskweekschool te : Onderwerpen van uitgaaf. Apeldoorn. Nijmegen. Haarlem. Middelburg. Deventer. Groningen. Maastricht. Totaal. Onder-vv. personeel . Kweekelin^'en . ^ ^ f 38 547, 24 375 ^ 9 848,185 ' f 35 093,25 050,6 840,99 f 39 080,54 27 050, 10 107,81 f 37 124,50 25 363,33 7 873,86 f 36 766,185 f 37 101,66 21 162,50 f 44 496,66 i f 268 209,545 26 360,82 8 091,105 178 311,65 61 214,26 25 950.- ; 10 257,61 Materieel Tota a l in 1910 8 694,70 f 72 270,18 f 66 983,99 f 76 238,35 70 972,425 65 691485 f 70 361,69 f 69 628,885 f 73 309,27 69 1 55.57 5 f 78 948.585 Í f 507 735,45 5 77 565,585 496 282,975 - --- - ---- -- - - 1909 · Vermeerdering 73 670,33 , 2 568,02 67 618,83 71 608,745 _-- 1 297,76 f 1 292,505 · 1 206.11 5 i f 2 004,55'5 f 1 700,52 5 f 1 388.- f' 11 152,48 Getal gesla agden. 26 1ste klasse. 2de klasse. 1ste klasse. 2de klasse. 1ste klasse.] 2de klasse. kweekelingen. kweekelingen. kweekelingen. kweekelingen. kweekelingen. 81 II. De akte-examens leverden de volgende uitkomsten op. Nuttige handwerken. Van de 20 meisjes van het derde leerjaar en 2 meisjes van het tweede leerjaar slaagden 21 en werd afgewezen 1. Vrije en orde-oefeningen der gymnastiek. Van de 11 jongens en 24 meisjes van het vierde leeraar slaagden 10 jongens en 22 meisjes. Afgewezen werden 1 jongen en 2 meisjes. Onderwiizenes). Van (le 6 jongens en 29 meisjes slaagden 3 jongens en 25 meisjes en werden afgewezen 3 jongens en 4 meisjes. Rijksnormaallessen. Zooals uit de tabellen op bladz 84-86 en volgende blijkt, bestonden er op het einde van 1910 63 Rijksnormaallessen van den eersten rang (A) en 23 van den tweeden rang (B). Op 1 April 1910 werden aan die inrichtingen opgeleid 1717 mannelijke en 1957 vrouwelijke kweekelingen ; dat is repectievelijk 161 en 99 meer dan op gelijk tijdstip van het vorige jaar. Door 333 mannelijke en 431 vrouwelijke kweekelingen werd deelgenomen aan het examen ter verkrijging van de akte van bekwaamheid, bedoeld bij art. 77, onder a, der wet op het lager onderwijs , van wie 22 en 321 slaagden. Terwijl laatstbedoeld overzicht voor zooveel betreft het getal kweekelingen, den toestand van de Rijksnormaallessen op het einde van het jaar aangeeft, bevat de eerste tabel op bladz. 91 eenige opgaven omtrent het cursusjaar 1910 19 I 1 . Daaruit blijkt, dat die inrichtingen bij den aanvang van den cursus 1910-1911 werden bezocht door 2022 mannelUke en 2291 vrouwelijke kweekelingen. Om verschillende hierna te vermelden redenen vertrokken 450 mannelijke en 461 vrouwelijke kweekelingen. Daarentegen werden 700 mannelijke en 685 vrouwelijke kweekelingen tot de lessen. toegelaten zoodat alle Rijksnormaallessen te zamen 0 1) 1 Mei 191. 1 werden bezocht door 2272 mannelijke en 2515 vrouwelijke kweekelingen. Hit de ci,jfers der tweede tabel op bladz. 91 blijkt. dat 100 kweekelingen de novinaallessen verlieten wegens ongeschi ktheld voor het onderwiis en 152 wegens verandering van loopbaan. terwfll 4 overleden of wegens ziekte de normaallessen verlieten. Van 46 bleven de redenen. waarom zij de inrichting verlieten. onbekend. Neemt men aan, dat ook deze laatsten van het onderwijs afzagen. dan gingen 848 kweekelingen gedurende den cm-sus voor het onderwijs verloren. Gemeentelijke kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen te Leiden. Het toelatingsexamen your den cursus 1)11-1912 had plaats in het begin van April. Van de 22 mannelijke en 22 vrouwelijke candidaten voor de lste klasse werden toegelaten 10 mannelijke en 12 vrouwelijke. Met één jongen en ede m4sje. die niet waren bevorderd naar de 2de klasse. vormde (lit dus een aantal van 24. \Tool. (le 2de klasse deden nog examen 1 mannelijke an een candidaat. waarvart de laatste werd toegelaten. Er werden bovendien 18 nieuwe leerlingen toegelaten. die uitsluitend les ontvangen in de nuttige handwerken. De nieuwe cursus ving aan op 2 Mei 1911 mot de volgende getallen kweekelingen. lste klasse 11 jongens, 24 meisjes : 2de klasse 11 jongens. 28 meisjes ; 8de klasse a ,jon,(..,Yens, 23 moisjes : 4de klasse 6 jongens. 15 meisjes. Leerlingen voor nuttige hand werken van meisjes. 1 ste klasse 18 moisjes ; 2de klasse I 2 meisjes. kl ('-5( Van de 11 kweekelingen der 4de klasse. die het onderwiizersexamen aflegden, slaagden 3 mannelijke en 2 \Toe welijke candidaten. Van de afgewezenen waren 2 van eene andere opleidingsinrieliting overgenomen en waren niet Linger clan 7 maanden aan deze kweelschool opgeleid. Voor de akte ,vrije amde-oefening,en der gyinnastiek" slaagden 3 manuelijke kweekelingen : 1 mannelijke en 1 vrouwelijke kweekeling werden afgewezen. Van de 15 candidaten voor de akte ,de mittige handwerken voor meisjes" slaagdon 13 : 2 werden afgewezen. HI. Gemeentelijke kweekseholen. Gemeentelijke kweekschool voor onderwijzers en onderwijzoressen te Amsterdam. Op i April 1910 bedroeg het getal leerlingeli van afdeeling A 118, namelijk 84 jongens en. 84 meisjes. Het toelatingsexamen werd gehouden in de maanden Maart en April. Voor (lat examen : hadden zich aangemeld, werden gexamineerd, waren niet opgekomen, werden toegelaten. werden afgewezen, trok zich ter ug, bedankten voor plaatsing, werden geneest. afge,k., werden geplaatst, 82 jongens en 56 meisjes, Kweekschool Tool. onderwijzeressen te Gronint.,ren. Het aantal leerlingen bedroeg np 1 Januari en op 1 December 78 over de verschillende klassen waren zij verdeeld als volgt : iste kl. 2de kl. 8de kl. Ode kl. Totaal. Aantal leerlingen . 1 Jan. 21 23 1h 18 78 31. 1. jongen 14 jongens ., 81 14 i jongen 4 2 jongens s· ·A 77 77 77 14 .. ,, Niet bevorderd . 1 Mei Vertrokken . . Geplaatst . . . . I Aantal leerlingen . 1 Overleden. . it-ni 1\/1(s-,1 Vertrokken . 77 ·A 4 18 22 1 22 1 1 22 - 18 81 De nieuwe cursus werd op 1 Mel .geopend met 48 jongens en 111 meisjes. ZIJ waren over de klassen verdeeld als volgt: Klasse I A 8 jongens en IB 77 77 II A 6 II B 77 III A 77 III B 6 77 fy A 77 77 IV B 6 77 77 77 Aantal leerlingen . 1. Dec. 21 13 78 15 meisjes. 16 17 17 77 17 77 7! 11 12 77 77 77 !' 7 11 48 jongens en 111 meisjes. Het toelatingsexamen went gehouden op 17 Maart en 7, 8 en 9 April. Aan het examen munen deel 48 candidaten van wie 2 voor de 2de en 1 voor de 3de klasse : tot de lste klasse werden toegelaten 18, tot de 2de klasse 2. Aan eene van de toegelaten kweekelingen werd eene beurs van f 200 toegekend, welke beschikbaar was gesteld door het Departem ent Groningeh van de Maatschappij tot Nut van 't A lgemeen. 2 kweekelingen werden tot de 1ste klasse kosteloos toegelaten. In Februari word het examen in de nuttige handwerken voor me.isjes afgelegd door 11 kweekelingen der 3de klasse en 1 kweekelinge der 4de klasse. Allen slaagden. 21 8:2 Aan het examell onderwUzere" deelgenol1len dool' Aan liet examen voor onderwijzeres werd deelgenomen door 17 kweekelingen van de klasse; 14 slaagden, kweekelingen van de 4de klasse ; 14 slaagden, 3 werden afgewezen. tevens de aanteekeningen voor Alle 14 geslaagden Alle 14 geslaagden verwierven tevens de aanteekeningen voor vr~je eu orde· oefeningen der s;ymnastiek. de vrije en orde-oefeningen der gymnastiek. over HnO deze inrichtingen \"erlrondt: Rtiksb\jdragen De over 1910 aan deze inrichtingen verleende Rijksbijdragen !';Un op hlad!';. 80. zijn vermeld op bladz. 83. IV. Iv. besluit van 16 Maart 1909 (18tucäsiJlwln".. 72), wenl hU Konitlkl~jk van Hl Maart 190n Staatsblad n1 72), werd bij Konink10 besluit van 22 December 1910 nO. In hnt 'bedrag der RUksbesluit van 22 December 1910 n(). 19 het 'bedrag der Rijksbijdragen vastgesteld, die aan gemeentelijke en aan bijzondere htjdragen vastgesteld. clio aan gemeentel~jke en aan btjzonclere normaallessen eu aan hoofden van scholen zullen worden vernormaallessen en aan hoofden van scholen zullen vvorden vervoor iodpr del' duor hon den loop van 1910 tOl' opleiding leend voor ieder der door hen inin den loop van HnOter opleiding ondünvti!';er((~sJ aangenomen personell, nadat dp!';on in den tot onderwijzer(es) aangenomen personen, nadat dezen in den 100]1 vall 1\n2 of later de akte van bekwaamheid. beüoeld in loop van 1912 of later de akte van bekwaamheid, bedoeld in cut. ï7. (l11(ler (I. der wet, zullen hebbcn \-erkrege11, Iwmeltjk: art. TT, ()lder a. (lel' ,,vet, !,;lIllen hebben verkregen, namelijk : your hen, die aan gemeentelijke en aan bijzondere normaalyour 11 en, die aan gelllcelltel~jke en aall bljZOlldPH' normaalZUll opgeleid: leesen zijn opgeleid : gednrell(k~ ten twep jaren gedurende ten minste twee jaren d Tie drie vicr vier !7 77 ,1 77 van bijzonderen aard ter opleiding Inrichtingen van bijzonderen aard ter opleiding onderwijzers en onderwijzeressen. van onderwijzers en onderwijzeressen. ({. Bijzondere kweekscholen. R\jzOIHlere kw('(·ks~ho]en. Bl~jkens de tabellen op bladz. en 84 bestonden er in 1910 18 Blijkens de tabellen op bladz. 8383 en 84 bestonden er in 1\J1013 Protestantsche, èl7 Roomsc:h-Katholieke en (lwI8H' kweekProtestantsche, 37 Roomsch -Katholieke en 5~Jandere kweekscholen. Aan de Protestantsche kweekscholen werden op 1 1 AprillDlO je Pl'ote::;tantsr:he kweekscholen vverden op April 1910 452 jongens en BSD meisjes, aan de Roomsr:h-l( den voet van 14 van deze inrichtingen genoten subsidie op den voet van art. 1 van het KoninklUk boslllit van Mei Hl06 (Staatsblad art. 1 van het Koninklijk besluit van 8 8 .N[ei1906 (St((atgbla(/ nO. 107), ge\V~jzigcl b~j de KoninklUke besluiten van :29 Januari n°. 107), gewijzigd bij de Koninklijke besluiten van 29 Januari nO. 211 en I;) Maart lB09 (Staatsblad nu. HHI. 1907 (Staatsblad n°. 21) en 15 Maart 1909 ,Staatsblad nU. 69). De J1 overige waren kweekscholen als bedoeld b~j 8 van De 41 overige waren kweekscholen als bedoeld bij art. 8 van Konillkltjk besluit. De yoo'rw,larden, waaraan laatsteerstvermeld Koninklijk besluit. De vodrwaarden, waaraan laatstbedoelde kweekscholen hebben tc voldoen. alsmede de w~j:;.e bedoelde kweekscholen hebben te voldoen, alsmede de wijze berekening van het subsidie, ziJn llledegedeeld op hladz. 2öJ van berekening van het subsidie, zijn medegedeeld op bladz. 261 van het versl >00.-- 4 10 19 90 4 5 13 76 7 5 13 64 8 56 8 360,-14 260.-- t 89 802,50 l^ooinseh Katholieke kweekscholen. - Bergen op Zoom, Geestelijke Zusters Id. Geestelijke Broeders . . . Oudenbosch, Geestelijke Broeders . Id. Geestelijke Zusters Etten ·, Roosendaal Dongen Moerdijk-Zwaluwe, Geestel. Zusters. Hoogerheide-Woensdrecht Schijndel Veghel 's Hertogenbosch, St. Jozefstraat. Id. Goorstraat Id. St. Janssingel Vught Tilburg, Fraterstraat ,, , ,, 54 49 81 29 t 4 860, -4 570,-- 5 990,-- 6 077,08 9 15 6 13 12 9 12 43 48 46 67 32 45 42 59 51 74 55 78 7 8 8 5 10 ; 6 10 6 9 6 6 6616,87 5 725,-- 7 660.-- 5270-- ^ 5 985,-- 6 460,5 670, 9 410, 8 765.-- 6 545, 8 . 2 . 9 9 15 . 9 ^ 8 13 8 13 11 6 722,50 6 910,-- 84 GEMEENTEN OF GEDEELTEN VAN GEMEENTEN. Getal kweekelingen op 1 April 1909. Getal kweekelingen die in 1910 examen hebben afgelegd. Geslaagd. RIJKSBIJDRAGE over 1910. Mannelijke. Vrouwelijke. Mannelijke. Vrouwelijke. Mannelijke. ' Vrouwelijke. Tilburg, ( )uclendijk Olrs('htlt . Arnhem . 's Gr°ave1lhage, Oude Molstraat Rotte r danl, St. Lt.lcaastichti.ng Amsterda . . . . . Berg( . . . . . . Beverwijk HiIversu . 8 57 65 . '.^ ^7 9 12 8 7 7 5 ; f o9 u 390,-- , 3 900,-- 6 270, 69 86 51- 14 16 b 13 9 6 9 10 (^ 545, 6 665,-- 3UO,-- 68 10 11 9 Í Amersfoort Steeilwr ker wok' Maastricht . , E.^^sdeil. .. ; ( 80 57 63 18 15 6 : 17 10 6 66 71 73 82 ---Totaal. . 541 10 18 19 16 ; 1^ 9 10 Wd-Vrcienlloven Echt, -1-^osr.11straat I d. NV lj ris t raat 8520, 9 890, -- 7 080,-- 7 510,-- 6 720, 6 357,50 6 890, -9 610,-- 7 940, -- 8 560,-- O 065.-- 6 980, -y 7 585,28 10 00 5,-- 11 5 -- KoiliilgSÍ)c)sc'h-Echt Reu ve r-Beesel :131erick-Maasbree Heytll il yserl ·ellray. . 40 47 -J 12 11 11 4 70 96 33 1641 ^11C^ehe 21 6 104 298 76 20 , 229 - 4 980,-- t 255 999,23 5 ^^^ti eel^Sehelen. Arnhem Nijmegen 's G1'avellllage. Eltilldstraat .idem Oude Molstraat . Haarlem. ^ Totaal .l ot^^^al 109 58 `^ ^ 1.3 110 24 91. .^92 ^^ 2 ! ; I 2 196 14 1 ^^ 18 6 23 r^ 1_ 1 1_ 0 , 1. ; ---; . f 9 120, 7 (_>00. 13 4 18 --- ; -- 9 715,-- 4 707,50 8 250,-- 38 792,50 --; . 1.3 . ^6 1. 141 .^6 ,,, A1ger11-eerl totaal . 1.006 D. 2422 450 341 jf I 1 f 384 594.235 , ItI.TI-iSN OIIMA ALLESS]EN. GEMEENTEN OF GEDEELTEN- VAN GEMEENTEN. Getal kweekelingen Rang der op 1 April 1910. Getal kweekelingen die in 1910 examen hebben afgelegd. Geslaagd. inrichting. Mannelijke. Vrouwelijke. Mannelijke. Vrouwelijke. Mannelij ke. Vrouwelij ke. Breda Bergen o p Zoom . Dinteloord Eindho v en. . 's Hertogenbosch Grave. . A A B A A B j ; j i 37 15 18 23 15 11 38 r 1^ - 8 34 4 6 2 4 6 3 , 6 2 3 -- 4 1 4 4 4 1 2 8 8i) GEMEENTEN kweekelingen Getal kweekelingen Rang der 1--- op April uno. op 1 April 1910. i OF VAN GEDEELTEN VAN GEMEENTEN. I Getal kweekelingen kweekelingen die in 1910 examen die 1910 examen afgelegd. hebben afgelegd. Mannelijke... l\jke . Vrouwelijke. liJke. Geslaagd. : inriehting. inrichting. ' Mannelijke. IUke. Vrouwelijke. liJke. Mannelijke. llike. Vrouwelijke. Boxmeer. Boxmeer Tilburg. Tilburg . Waalwijk. Waalwijk Geertrui den berg Geertruidenberg Hensden Heusden . . . 13 B 13 B 13 B [) B A A A A A A A A B A A A A A 13 B A B 13 B P, B B B A A 13 B A 13 B A A A A A A A A A A 19 17 26 27 19 ij 5 1 1 5 4 .J. 8 3 9 1 1 1 1 3 o 4 1 14 7 ]0 10 2 1 1 1 6 3 4 Apeldoorn Apeldoorn .. Arnhem Arnhem .. Harderw\jk Harder wij k NUmegen Nijmegen .. Tiel. Tiel ... . Zutphen Zutphen .. Wintersw\jk Winterswijk . Doetinehem Doetinchem .. 12 18 11 80 30 02 Hl 19 18 22 10 13 9 11 20 19 00 30 10 26 lN 18 ~l 9 15 11 19 lH 22 11 21 12 86 36 ;-:\d 38 17 18 26 83 33 2U 26 Hl 19 ï 6 ti 2 8 ö 6 7 2 I ï 1 1 3 6 Ei 7 ,.. I 1 0 " i) . .., .) 2 3 7 .) 0 Charlois . ...... . Delft. . . Delft ......... Dordrecht. Dordrecht Gorinchem Gouda. . Gouda. 's Gravenhage Kahvljk Katwijk KlaaRwaal. Klaaswaal Lekkerkerk MaassluiR. Maassluis Middelharnis. Middelharnis Rijsoord .. . Rijsoord Schiedam. . .. Schiedam Schoonhoven. Schoonhoven . Sliedrecht. . .. Si iedrecht SpUkenisse .. Spijkenisse Voorschoten .. Eoam . . Edam Enkhuizen Haarlem .. Haarlem Helder. . .. Helder Hilversum. Hilversum Hoorn . . . Hoorn Velsen. . . Velsen Zaandam Axel . . Goes . . Oostburg Tholen. . . Tholen Vlissingen. Vlissingen Zierikzee .. Zierikzee 2U 26 43 3\-l 39 16 41 ;)6 8 14 14 ]8 18 24 14 18 40 20 3 1 2 4 4 2 -) 0 4 6 4 11 11 12 2 8 1 2 4 4 1 1 1 .) 4 6 4 ;) 7 10 1 tj 7 1 e 8 2 cl, 4 6 4 8 3 3 (j 3 5 .J. 4 4 6 2 0) 4 41 4 3 3 4 13 15 24 8 8 8 ]ö 16 ., 4 2 8 8 4 .8 .., 0) '> ;) 4 2 2 2 1 4 8 1·) i) 13 18 18 A A A A A A A A A A A A A A 25 18 13 10 10 10 10 12 12 88 33 82 32 26 26 39 39 16 16 19 19 27 27 43 35 19 19 31 31 80 30 " ;) 4 .J. ï :j 'ï 2 2 3 2 .3 .., 0) 9 10 10 5 2 2 9 :2 2 2 7 7 ]1 2 :2 2 2 1 1 7 I ') 4 5 8 3 6 10 10 B4 34 .8 .., .) 13 13 Vi 15 48 48 :J4 24 ti 6 8 ij 5 2 2 4 4 10 10 1 1 0 ] ] 9 ü . 4 4 9 IJ 1 1 2 2 9 9 6 ti 2 2 4 4 2 2 4 4 U 6 22- 86 GEMEENTEN OF GEDEELTEN VAN GEMEENTEN. Getal kweekelingen Rang der op 1 April 1910. Getal kweekelingen die in 1910 examen hebben afgelegd. Mannelijke. Vrouwelijke. Geslaagd. inrichting. Mannelijke. Vrouwelijke. Mannelijke. Vrouwelijke. Amersfoort Maarssen . Rhenen Utrecht Wijk bij Duurstede Leeuwarden Franeker Dokkum Buitenpost Heerenveen Dragten . Snee. . Kampen 16 10 27 30 15 12 24 24 20 33 30 34 20 28 15 14 23 28 39 12 25 10 24 29 32 25 15 11 9 ; : 25 27 41 4 5 5 6 ^^ J 1 6 5 5 2 4 4 9 6 6 16 2 3 4 3 8 4 4 , 49 9 30 32 15 21 40 33 33 38 14 15 2 F 7 8 1 8 8 9 9 10 1 6 3 3 2 3 2 2 4 2 6 2 1 6 "7 8 8 Steenwijk . . Zwolle . . Almelo Deventer . . Hengelo (0.) . Oldenzaal Groningen Appingedan.1 Warffum Oude Pekela Sappemeer Winschoten 41 19 31 40 6 31 16 16 22 35 29 43 15 15 9 30 3 2 7 7 1 -- 6 1 3 10 1 2 5 9 ; ' 9 4 10 1 2 5 ^ ^ 6 11 1 4 4 7 1 12 1 4 ^ J 2 -- 6 16 1 4 4 10 1 ^ ^3 2 3 3 ^ 8 1 4 4 1 1 2 2 Assen Hoogeveen Meppel Coevorden Maastricht. Meerssen Heerlen 2 .^3 4 8 4 8 6 4 7 1 2 4 1 27 15 31 18 26 27 Roermond Venlo Weert Venray 1 3 3 4 Totaal 1717 1957 333 I 431 225 321 Blijkens de tabel op bladz. 92 hebben de kosten dezer inrichtingen over 1910 f 530 843,01 beloopen, dat is f 13 370,495 meer dan in het vorige jaar. 87 GEMEENTEN Getal kweekelingen op 1 April 1910. OF GEDEELTEN VAN GEMEENTEN. Mannelijke Vrouwehjke Getal kweekelingen die in 1910 examen hebben afgelegd. VrouweMannelijke.hike . Geslaagd. RIJKSBIJDRAGE · Mannelijko. Vrouwehjke over 1910. F. GE MEENTELIJKE lENBI.TZONDJER, NOIRMA_AILLESSN. Gemeentelijke normaallessen. Rotterdam Alkmaar Veendam Totaal . 100 14 3 117 195 33 11 · 239 ' 21 4 ' 35 4 2 , 41 · 17 27 f 19 700,-- 2 , 19 3 2 32 f 2 300,-- 600,-- 22 600,-- 25 Bijzondere norniaallessen. Breda, Maatschappij tot Nut van het Algemeen Idem, Geestelijke Zusters Idem. R.-K. kerkbestuur Bergen op Zoom Dongen . Breda Oud-Gastel 's Hertogenbosch Tilburg Werkendam . Stratum . Apeldoorn Arnhem Elburg Ermelo--Putten Ede Oosterbeek Nijmegen Neerbosch-Nijmegen Tiel Zutphen Doesburg . Aalten Winterswijk Alphen Bodegraven Delft Dordrecht 16 33 3 6 2 1 2 f 1 000,-- 900, 400.-- 6 1 14 1 2 1 4 1 1 3 2 2 1 1 3 2 5 6 4 6 23 11 18 8 6 500,-- 885,425 3 394,575 1 200, -800,-- 1 300,- 1 6 21. 2 10 8 2 38 14 1 21 3 1 1 13 30 5 6 3 3 3 1 1 2 1 3 1 2 372,22 468,75 3 8 4 i 8 2 3 1 5 1 2 3 i 651,39 748,61 2 000, 3 505,-- 400,-- 250,-- Gouda 's Gravenhage, R.-K. Westeinde. Idem, R.-K. Scheveningen . Idem, mej. Paesie Idem, mej. Schut Idem, mej. V. cl. Velde . Idem, C. Krienen . Hillegom . Leerdam . Maassluis 6 26 15 11 11 1 18 13 29 20 22 6 3 4 2 6 2 2 3 4 2 3 5 1 1 2 2 4 1 2 500, 1 400,-- 1 000,-- 15 2 7 10 2 11 6 10 4 8 3 9 2 1 2 1 3 2 500,-- 88 88 I GEMEENTEN GEMEENTEN OF OF GEDEELTEN VA1' GEMEENTEN. GEDEELTEN VAN GEMEENTEN. Getal kweekelingen | Getal kweekelingen op I April 1910. op 1 April 1810 , ! Getal kweekelingen Getal die in 1010 examen die in 1910 examen hebben afgelegd. hebben afgelegd. ManneManne lijke. lijke. --, I GeRlaagq. Geslaagd. RIJKSBIJDRAGE RIJKSBIJDRAGE over HnO. over 1910. VrouweVrouwelijke. lij ManneMannelijke. lijke. VrouweVrouwe^ lijke. 1^^ ^ Vrouwe- ^ Manna' ManneVrouwelijke. lijke. lijke. lijk e. i Nieuw'Be voet Nieu w -Hellvoet 8 fî 8 Ood8oijodund 21 Oud-Be\jerland 5 21 5 10 10 Riderk 22 Rid(krkerk 8 22 8 5 5 \'onnHch()()1 Ned. Herv. Rotterdam. vormschool Ned. Herv. 19 19 gemeente 19 4 4 lH / Idem, Geref. \'ormschool ! 38 83 Idem. Berof. vormschool 83 38 8 8 ! /dem ' St. Lueiastichting Ludua ^b^og ^ Idem. St. 90 20 ^ | Idem. Yereen. 52 Idem. Ven'en. Kath. onderwijs onderw~js 10 52 10 Idem, Donkersloot ' 1 7 7 Idmn. Dnnker^oot . 1 Idem. Hron kIlorst 71 Idem. Brookhore . 71 Voorburg Voorhurg- . 2 2 2 , Woorden 82 | vVocnüm Vereen. tot op1. Amsterdam. VereAll. tot opl. van ' onderwijzers nn 4 16 01\ d(!l'W~jzerR en onderwUZeresRen 29 28 16 Idem Christ. oornzu^^oæen 85 85 8 05 H5 Idem. ChriRt. llurmaallessen . ^ ! ^ | ]dmn. M,lrn;xstraat 06 25 86 7 Idem. M ornIxeto^t ' Idem, H. Vinc-entiuH à Paulo. Vh^uenths k Paulo. 7 Tdnm. H. 57 ' Tdom. St. Hieronymusstichting 55 00 Idem. 8t. HiAl'onymusRtiehting . Mom, 39 Tdnm. Zusters van Liefde . \'all Liefde Tdmn, B. Bon ^odua 65 Idem. H. Bonifacills Weill. In drieskade 1 lueJll , ;\ ndriPRkade Ge'ar^k. . 1 7 10 Beverwijk. U Busm/ro 3 7 BUS"Ufll 8 'r 32 ~D Haarlem Haarlemmermeer 2 Haarlemmel1TIAP1' Helder . 6 2 Hi lversum I 12 6 Hilvnr"ulll Zaondmn 7 31 ! Zaandam Goes 15 Goefi MNdelhnrg Middellmrg N*oxon 2 NellZ(~11 2 28 10 Am'rnfo«t :M 21 24 6 A m('r"foort ;) Boom 8 4 Baarn Breukelen 20 2 6 Breukelen ] Lopikernuurd 6 1 ] Lopikerwaard | 5 1ieohoveo :3 3 Tien IJ oven Utrecht, Gera. 39 11 40 Utrecht, Geref. Idem, Chr D 45 44 Idem. Chr. |Idem, R.-K. deou, R-K. 12 48 Idem, R-K. 50 Idem, | 15 2 15 20 2 Zeist Bunsehoten . D Bunsehoten Leeowurdeu. 12 Leeuwarden. 1 4 Pra neker . 1 17 4 17 Franeker 3 Harlingen. 14 3 8 14 8 Harlingen 14 Idem . 14 Idem Idem . ld(~m . Ferwerderadeel. Meuub]umadeo. i\fellalcl umadeel. Oostdongeradeel Oostclongeradeel 11 11 13 13 18 13 1 1 3 3 4 4 1 .) f^ 5 5 5 5 3 3 ') 2 2 2 2 2 4 4 44 1 l 4 4 500,-5OO r2400,2 4OO r26fîO,28OO-2500, -8OOO 4-152,91 !i 4IDD ' Ql6 1600,-]8OO-2400,-2 400,-840,.=`'-2000,D000 ' -2004,16 G 2OO4 ' I8n 4700,-4 70D,-- 7175,7 175,-- 5325,O825,-3000,8000 ' -2500,-2 5OO,-2500,2 500,-- 900,QOD,-800,1800,-- 3 3 -Ic 4 Ö 6 D 5 1 7 7 1 l 6 6 Amsterda, 14 14 20 20 25 9 9 11 1 I 2 Q 6 3 3 4 4 4 4 6 6 5 D 7 II 13 5 D 6 6 3 l 2 1 I 2 2 1 I 500,OOO /-- 44 1 I 2 1 l 1 l 1 l 4700,4 7OO,-- 900,827,77 5 827,775 1477,085 I477,08n 500,4843,75 4 848 ' 75 ·4800,40[0,-4600.4 600,-20\)5,835 2OUD,08s ]33,335 133,335 800,-0OO,-1000,IOOO-1000,lOOO,-1000,-]O0O.-__ 300,8UO ' -1000,I O00,-- 2 l 13 8 7 7 2 2 5 8 4 4 10 6 1 I 6 1 l 2 2 1 l 3 3 1 l 2 2 1 l 2 2 1 I 1 I 2 2 / 2 2 2 2 1 l 2 2 89 GEMEENTEN OF GEDEELTEN VAN GEMEENTEN. Getal kweekelingen op 1 April 1910. . Getal kweekelingen die in 1910 examen hebben afgelegd. Geslaagd. RIJKSBIJDRAGE over 1910. Mannelijke. r J^ 29 1 3 Vrouwelijke. Mannelijke. Vrouwelijke. Mannelijke. Vrouwelijke. Tietjerksteradeel .. Achtkarspelen (Buitenpost) . ldern (Twij zel ) Wen) (Surhuisterveen) . Dokkg nl Bolsward Hennaa rderadel Sneek . . Smallingerland Work um W ym bri tseradeel Gaasterland Schoterland Ooststellingwerf (Haulerwijk) Idem (Oosterwolde) IJlst Avereest Idem (huilen . Steenwijk Zwolle Ambt-I-Iardenberg Stad- Vollenhove Almelo Enschede Idem Nijverdal Appingedaïn . Beddm Bierurn Grootegast . Idem (Opende) Leek (Midwolde) idem (Tolbert) Uiti zen. Ulruln . . Zuidhorn . Ten Boer . Onstwedde (Stadskanaal) . Idem (Musselkanaal) . Slochteren . Winschoten . Vlagtwedde . Assen .. Hoogeveen Meppel Coevorden 1)wingeloo Emmen . Kerkrade . 9 4 11 28 4 7 1 2 ^^ ^ 1 1 5 4 6 f 920, 900,--400,-500,-- 3 300,-- 2 056,25 3 025,-1 700,- 0 075, -843,75 500, 400,-- 15 -^O 19 41 27 23 15 4 .^ 11 3 2 6 6 8 4 5 2 1 2 0 2 1 1 2 1 1 1 4 4 1 ---- 12 E^ 1 4 (h 10 1 25 5 0 8 12 3 5 17 4 9 ^^ . ^^6 23 9 8 .) ^^ ^ : 4 5 0 .J 6 2 1 4 1 1 8 400,1 000,-- 3 3 23 6 2 ^ 8 4 4 2 1 8 5 2 1 1 ^^ ^ 3 3 2 1 000,-- 1. 300,1100,800, -- j 14 8 2 i.d tJ 4 6 1 .2 2 1 3 2 1 2 3 1 9 1 700, -1 500,-- 22 19 3 19 21 3 19 6 =^ 3 1 1 1 2 1 1 1 500,-- 1000,-- 500,-- 300,-- 14 10 3 6 1 1 3 11 25 19 13 8 13 6 4 10 3 5 2 1 3 2 4 2 2 500,-- 1 727,0&5 2 000,=-- 19 90 GEMEENTEN OF GEDEELTEN VAN GEMEENTEN. Getal kweekelingen op 1 April 1910. Getal kweekelingen die in 1910 examen hebben afgelegd. Mannelij ke . Vrouwelijke. Geslaagd. RIJKSBIJDRAGE over 1910. . Mannelijke. Vrouwelijke. , Mannelijke. Vrouwelijke. Schin op Geulle . 19 , ; { 2 .3 6 Sittard Roermond Grubbenvorst . 1 3 13 1719 1483 3 288 276 169 3 1 3 3 157 f 1500, -500, -1 100, -1 500,-- Totaal . f 144 597,92 F. OP1.EIDING DOOR 7ETOOFDEN VAN SCHOLEN. Arnhem Epe Doornspijk Dieren 's Gravenhage Rozenburg Egmond aan Zee Haarlemmermeer Hoogwoud . . Nieuwer-Arrestel Terschelling Texel Urk Ursem .. Duivendijke Yerseke Zaamslag Zuidzande Drieberger) Ameland Wymbritseradeel Lemsterland Doniawerstal Dalfsen Zwollerkerspel Vriezenveen Bedum Odoorn Totaal . 10 1 3 1 `3 1 1 1 1 f 300.-- 8 1 2 2 2 9 1 1 1 1 1 1 1 1 250.-- 1 1 200,- 1 8 1 2 1 2 ; 2 300,-- 8 1 4 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 43 36 17 4 :5 2 f 1050,-- Het totaal der Rijksbijdragen, vermeld in vorenstaande tabellen E en F is f 7 518,97 5 minder dan het totaal van kolom 5 der tabel op bladz. 92, aangezien in de bedragen in die kolom vermeld, Rijksbijdragen zijn begrepen aan bijzondere normaallessen, die voor 1 April 1910 waren opgeheven en die daarom niet voorkomen in tabel E hiervoren. 91 GETAL DER KWEEKELINGEN BIJ DE RIJKSNORMAALLESSEN. die gedurende die bij den den cursus aanvang van den 1910-1911 de cursus lessen verlieten. 1910-1911 Vtirgelijk de de lessen volgden. hierna volgende die tot den nieuwen cursus die bij den aanvangende aanvang van den 1 Mei 1911. cursus werden toegelaten 1911-1912 en werkelijk de lessen volgden. PROVINCIËN tabel.) M. Noordbrabant. Gelderland. . Zuidholland . Noordholland. Zeeland Utrecht Friesland . Overijssel . Groningen . Drenthe Limburg . 258 188 335 139 186 112 205 195 147 65 192 2022 1847 175 166 257 490 233 164 167 225 225 191 100 73 2291 2204 87 -- M. 58 39 89 34 30 28 42 44 29 18 39 450 491 Vr. 51 51 95 38 3'3 43 34 38 14 16 461 575 111 die gedurende den cursus 1910-1911 tusschentijds werden toegelaten. die zich aan het toelatingsexamen voor den cursus 1911-1912 onderwierpen. M. 106 125 176 76 ,S8 88 105 84 69 76 1035 1006 29 968 953 60 110 176 116 53 93 104 94 96 43 opkwamen. M. 60 68 117 46 56 42 64 38 26 Si 615 605 10 yr. M. 10 2 21 8 6 Vr. 10 2 10 8 10 2 6 3 6 63 64 -- 1 M. 270 219 384 159 217 132 234 204 161 78 219 2272 2022 250 Vr. 170 269 522 286 180 176 258 255 211 111 82 2515 2291 61 117 86 11 60 72 24 19 622 598 24 5 15 85 61 24 Totaal Totaal gedurende 1909-1910 . . . 204 Kweekelingen die gedurende den cursus 1910-1911 tusschentijds de Rijksnormaallessen verlaten hebben. Wegens verkregen akte van bekwaamheid in het cursusjaar 1910-1911. M. Noordbrabant Gelderland . Zuidholland . Noordholland Zeeland Utrecht Friesland . Overijssel. Groningen Drenthe Limburg Totaal . . Totaal gedurende 1909-1910 . 20 20 38 21 10 11 24 21 4 8 6 185 249 258 353 48 , 16 52 22 6 Wegens toelating tot eene ' Wegens Wegens Wegens Andere of overplaat- ongeschiktWegens sing naar heid voor ziekte of '.veranderingl onbekend eene andere van gebleven het overlijden. normaalloopbaan. redenen. onderwijs. inrichting. _ M. 3 1 6 0 PROVINCIEN. kweekschool. Totaal. Vr. 16 26 54 28 14 30 17 0' M. 5 s Vr. Vr. 9 5 9 1 3 1 M. 3 6 i2, 2, 3 1' 8 Vr. 1 .) M. 1 Vr. M. 28 7 Vr. 18 8 4 2 5 6 5 5 M. V r. M. 58 Vr. Si 51 2 1 · 39 9 89 34 4 10 2 3 2 2 3 2 2 1 1 28 18 7 4 1 8 4 il 6 4 38 3(jj 33 28 4-3 34 48 38 14 16. 4 1 2 1 5 3 12 44 29 18 4 6 1 1 3 2 ii 8 25 4 2 1 60 69 .) -- 39 42 32 61 26 39 , 16 44 17 29 31 92 95 -- 0 26 450 461 24 491 575 2 --41 --114 25 Vermeerdering . 1-- 781-- 104I -- 4 ; 10 10 !-- -- --2 --9 -- 9? VI. Kosten van de opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen, In het volgende overzicht zijn de uitgaven vermeld welke in 1910 ten behoeve van de opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen zijn gedaan. . RijksRijks- j kweekscholen PROVINCIFN. Rijksnormaallessen bij dragen aan bijdragen .aan tot opleiding kweekscholen voor normaalvan voor onderwijzers lessen en onderwijzers onderwijzers en onderwij zetessen. Rijksj Gemeentelijke uitgaven. Totaal. en onder wijzeressen. 00 913,845 52 840,63 93 038,60 51 299,835 43 353,54 34 132,73 46 099,26 40 879,045 44 967,15 22 884,01 5 40 934,36 530 843,01 517 472,51 5 f 13 370.495 en onderwijzeressen. aan hoofden van scholen. Noord braban t. Gelderland Zuidholland Noordholland Zeeland . Utrecht . Friesland . Overijssel ^ ssel Groningen Drerithe Limburg . · 139 254,1 ,75 5 70 23 5 70 361,69 · 114 526,455 44 067,50 70 539,15 75 165, --7510. 8 860,6 720, 28 239,45 ----- t 69 623,385 .-^) ^) 9r ^ ^, ·.)09,.^ ^ 78 948,58 Totaal . 1 ^^0 r 735,455 1 496 282,97 5 11 452,48 74 972,78 ; f 430100,33 5 400 317,86 · 29.782,7 5 8 280, ---12 994,95 50 508.83 32 250, -5 800.20 215,28 22 991,25 2 400, , 9 500,-6 227,08 5 4 600, -175 706,895 1.48 717,985 27 048.91 ; f _, ^ 5, - 100,78 214,405 86 003,15 5 4,384,06 . 7 717,48 1 70, - -666,665 31 412,80 560,1 - 8 · 209 7 93, 745 208 892,14 5 901.60 f 184 255,30 ^^,2 t^5 L^J t. a I .%^ ^ 292 :300,48 5 320 956,34 123 899,29 69 575,49 77 620,51 119 789,095 187 458,67 29 111,10 200 015,905 t 1 854 239,44 1 771 683,48 82 555,96 Totaal in 19( 19 . . V II. Opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen tot den rang van hoofdonderwijzer en hoofdonderwijzeres ln het vorige schoolverslag zijn, uitvoeriger dan in de vroegere verslagen, gegevens verstrekt over het kalenderjaar 1909 omtrent de op het einde van dat jaar bij de Regeering bekende cursussen tot opleiding van hoofdonderwijzers en hoofdonderwijzeressen. Daar deze cursussen gewoonlijk aanvangen na afloop van de hoofdonderwijzersexamens is het wenschelijker voorgekomen, de opgaven thans te verstrekken over het cursusjaar 1910 1911. Deze opgaven bevatten tevens eenige nieuwe gegevens. ne volgende tabel wijst aan. zoowel voor liet kalenderjaar 1909 als voor het cursusjaar 1910-1911, in welke gemeenten, voor zoover bekend, gemeentelijke en bijzonderen cursussen gevestigd waren. Het aantal . dier cursussen is daarbij tevens opgegeven. De laatste kolom bevat eene verklaring van de verschillen tusschen de beide jaren ; waar daarbij vermeld is, dat een cursus is opgeheven bestaat de mogelijkheid, dat het onderwijs slechts gedurende het cursusjaar 1910 --1911 is . gestaakt . Kalenderjaar 1909. Pl aats vall vestiging. Gem. Bijz. Cursusjaar 1910--4911. OPMERKINGEN. Gem. Bij z. No rrdbiabant. Bergen op Zoom Breda . . Eindhoven 's Hertogenbosch Schijndel Veghel. 1 1 1 1 1 1 1 Betreffende dezen cursus zijn thans voor het eerst opgaven ontvangen, hoewel hij sinds 1906 bestaat. 1 1 98 Kalenderjaar 1909. Plaats van vestiging. Gem. Gelderland. Apeldoorn Arnhem 1) Doetinchem (Stad) Nijmegen Tiel . . Winterswijk Zu idhol land. Delft . . Dordrecht Gorinchem Gouda 's Gravenhage Klaaswaal Leiden Rotterdam · 5) Alkmaar 6) Amsterdam Bergen Haarlem Helder Hoorn. Zeeland. Hulst . . Middelburg 7) 1 1 1 1 1 Cursusjaar 1910--f911. Opmerkingen. Bijz. Gem. Bijz. 1) Opgericht bij den aanvang van het cursusjaar 1910-1911. 2) Opgeheven. 3) Betreffende dezen cursus zijn thans voor het eerst opgaven ontvangen, hoewel hij sinds 1908 bestaat. 1 1 1 2 1 1 4) Opgericht bij den aanvang van het cursusjaar 1910-1911 is een cursus, uitgaande van de St. Jacobusvereenigin g. 5) Betreffende den cursus, uitgaande van de afdeeling Rotterdam van den Bond van Nederlandsche onderwijzers, zijn thans voor het eerst opgaven ontvangen, hoewel hij sinds 1896 bestaat. 6) Opgeheven. 7) Opgeheven. 4) 1 1 1 2 3 Noordholland. 1 1 2 1 1 1 1 8) Opgeheven is de cursus, uitgaande van de afdeeling Leeuwarden en omstreken van den Bond van Nederlandsche onderwijzers. 9) Opgeheven. 10) Opgericht bij den aanvang van het cursusjaar 1 2 1 1 1910-1911. 1 i 11) Opgeheven. 12) Opgeheven is de cursus, uitgaande van de Vereeniging van Christelijke onderwijzers en onderwijzeressen in de provincie Groningen. 13) Opgeheven. 14 ) Opgericht bij 1910-1911. 1 Utrecht. den aanvang van het cursusjaar Utrecht Friesland. Leeuwarden 8 ). Sneek Almelo (Stad) . Deventer Enschedé 9) Steenwijk 10) . Zwolle 11 ) Groningen. Groningen 12) · . Drenthe. A ssen 13 ) Limburg. Eysden 14) . . . Maastricht 15) Roermond 16) . . Totaal. . . 1 3 1 2 15) Opgeheven is de cursus, uitgaande van hen die de lessen gaven. 1 16) Opgeheven. Overijssel. 1 1 i 1 1 1 1 2 1 2 1 8 39 7 37 Nadere mededeelingen betreffende deze cursussen over het cursusjaar 1910-1911 worden verstrekt in het volgende overzicht. 24 Cursussen tot opleiding van hoofd onderwijzers en hoofdonderwijzeressen. .s .q 4-> tlÏJ Plaats van vestiging. De eursus gaat uit van: .S; 0 1-< ~ :> M r:: ce 1-< ct! ce Begin en het cursusjaar] 910 einde van het: b. -1911; loop daar· die in den nmmsjaar I van tot den cursus zijn toegelaten; 1910-1911 ; I c. die in den loop daarvan den cursus ,werkeltjke duurl hebben verlaten; (1) i van het : d. bÁj het einde van . onderwijs. I dat cursusjaar. M. I Vr. Aantal leerlingen: a. bij het begin van Aantal leerlingen, die in 1911: I : a. het hoofdonder· I Dagen en uren 'I wijzersexamen I 1 l·t·t hebben afgelegd; jwaarop en oca I el en b. daarbij de akte i waar de lessen zijn i Inkomsten en uitgaven gedurende het cursusjaar 1910--1911. ~e~~en _behaald. i M. gegeven.. I rakken van onderwijs, gednn-'11lle het cursusjaar 1910-1911 op (len cunms gegeven; aantal uren aan elk vak per week besteec!. Persoon of personen elie het onderwijs in elk vak hehben gege,-en. Anclere mededeelingen. Vr. Noordbrabant. Bergen op Zoom. de opvoeding- en onderw. - stichting St. Marie te Huybergen. 1906 1 Sept. 1910, 30 Juni 1911; 38 weken. a. b. c. d. 12 8 4 a. 3 b. 1 Zaterd., van 2-8 u. In lokalen der bijz. kweekschool, Hoogstraat lil. f I 30,- f 2,50 InkomsteJi : Lesgelclen. . . . . . . f Uitgaven: (niet opgegeven) [1. Le81:iaar T, 90,-- ' Lezen. NeLlerJ. taal. 2 uur 2 u u]' Letterkunde. I Rekenen (p. 14 d.) l~ lt De cursus is met 1 .Tul i 1911 opgeheven. H. L. Th. Pesten, hoofd eener sdwol te Roosendaal. J. P. Stadhouders, hoofd eener schooL I Aarclrtjksk. id. , Kennis der nat. id. I Handteekenen . i " 1 1t 1 " " " uur 1 1t 1 1 ~ Paedagogiek (p. 14 cl.) 1 Totaal ~ te R.oosendaal. J. P. Stadhouders. C. Duinker, directfmr der bijzondere " kweekschool te Bergen op Zoom. J. Verschuren, leeraar teekenen te " Huybergen. J. P. Stadhouders. " (de uren per 14 dagen zijn gerekend uur voor halve uren per week.) " Breda. de afd Breda van den Bond van Ned. onderwijzers. 1902 1 Sept. 1910, 31 Aug. 1911; 40 weken. a. b. c. d. 13 1 7 7 6 1 2 5 a. 5 b. 3 2 1 Woensdag, van 1t f 35,tot 6 uur, (voor cursisten van buiten Zaterdag, idem, (des wordt tegemoet. zomers tot 6t uur. koming in reis· In een lokaal der kosten toege· staan.) openb. meisjesschool aan de Eindstraat, het natuurk. kabinet en het lokaal voor natuurltjke historie der h. b. school, de teekenz. der meisjesschool van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. 2,- Leel:iaar I en Ir. I Inlwmsten: f 654,-. Lezen . . . Lesgelden .. I Nederl. taal . nH< I J. F. Thijssen, onderwijzer 0.1. school, : Subsidie Nutscommissie ! voor onderwijs. . . en R. normaallessen, 250,- Letterkunde. Rente van kasgeld . . 7,25 Rekenen . . W. Stoorvogel, onderwijzer Nuh" Batig saldo vorig Clll susjaar 18,45 school voor jongens. Wis- en natuurk. aarclrtjksk. 1 dr. J. E. Couvée, leeraar H. B. S. en Totaal f 929.70 " gymnasium, Uitqal'en: I Natlllllkllnde lt dr. P. G. Tiddem;, leeraar H. B. S. " en gymnasium en onderwijzer R. Belooning onderwijzers f 800,- i normaallessen, Belooning conci81·ges 28,- I Hanrlteekenen A. Boost, onderwijzer Nuts-sehool v. 1t " Belooning amanuensis. 8,jongens, I Boeken en leermiddelen . 4,10 Paedagogiek. 1 J. W. Krul, onderwUzer o.I.school, " Tegemoetkoming in reisallen te Breda. H nUl" Totaal kosten cursisten 32,50 Administratie enz. 36,90 Bo\'endien is de laatste maanden van den cursus door dr. J. E. COllvée Totaal f 909,50 1 nur per week les gegeven in planten (lierknncle: in het geheel 16 men. . .11. I,' Het leerplan van clen cursus is tweejarig. Wegens het te klein aantal deelnemers worden zij in ééne klasse bijeengevoegd. Het eene jaar wordt de eene helft van het leerplan afgewerkt, het volgende jaar de andere helft; behalve bij wisen natuurkundige aardrijkskunde, waarvan het leerplan eenjarig is, zoodat in dat vak elk jaar hetzelfde wordt onderwezen. , , Breda. den R. K. Onderwijzersbond in het Bisdom Breda. 1903 Sept. 1910, I a. beg. Juli 1911; I b. ! iO weken. c. d. 16 8 H 6 2 4 a. 2 b. 1 1 Zaterd., van 1t--7 uur, Zondag, van 9t tot 1i uur. 111 lokalen van het instituut St. Antoine en van de h. b. school. f 35,- 2,- Inkolnstell : Lezen Lesgelden f 546,28 Nederl. taal . Subsidie van den bisschop ioo,- Letterkunde. Rekenen Totaal f 946,28 Uitgw'en : 2 uur 1t 1 1 2 1 1 P. C. Kunst, tichoolhoofcl te Oosterhout. B. E. Joling, schoolhoofd te Princenhage. W. A. te Riele, onderwijzer te Breda. H. de Bie, schoolhoofd te Terheyden. dr. J. E. Couvée, leeraar H. B. S. te Breda. W. A. te Riele. P. Royackers, schoolhoofd te Oudenbosch. C. J. Oom en, kapelaan te Breda. ,. " " Belooning onderwijzers Belooning conci81'ge. Belooning amanuensis. Lokaalhuur enz. Administratie Totaal f 894,25 7,50 7,50 10,-23,22 Aardr~jkskunde . Gesnhieclenis. Kenniti (lel' natuur " " n 1 Handteekenen Paedagogiek. Godsdienstleer . Totaal . f 942,47 .. , 10 uur I 1) Met inbe' ri van degenen die de hoofdonderwUzersakte behaalden. 96 Aantal leerlingen : hij het begin van het cursusjaar HI10 1911 ; ~)I Plaats van vestiging. De ('ursu:,; gaat llit \'<111: Begill Hl einde van het cursusjaar 191O-1\'H1; i ~werkelijke duur, ! van het onderwijs. Il. Aantal ltlerling'en. die in 1911: /1. dicindenloopdaar- tot den cursus zijn toegelaten; c. die in den 1001' daarvan den cursus hebben verlaten; (I) d. bij IwL eindp van dat cursusjaar. liL ,-,m a. l1et hoofdonderwijzersexamen Dagen en,uren hehhen afgelegd; waarop en loealiteiten b. daarbij de akte waar dl' lessen zUn hebben behaald. gegeven. M. Yr. Inkomsten en uitga yen gedurende liPt eursusjaar UJlO-l01l. Vakken yan onderwtj::;, geünrende het cursusjaar 1010-1011 op den cursus gegeven: aantal uren aan elk vak per week lJesteecl. ppJ'soon of personen. pnklassig. 25,11,75 f l-} Totaal 1J1:i1,75 " nul' D. H. Uocherpt, hoofd hijz. sdlllol Rotterdam. H. C. Gennan, onderw. openb. 8eh. (louda. P. de Vos, onllunv. openb. sehool (-joudn. I I 's Gravenlmge. I de gemeente. 1883 1 Sept. 1910, 1 a. 31 Aug. 1911; I 11. 42 weken. ' (' d. 20 10 11. 15 21:i 17 IJ. 10 21 Ç) Woen"dag-. \'im ti tot 8} uur. ' lJonderd., \'an I:i tot Ht nnr, Vrtidäg, van I:i tot JO,(sonlDligen km;· ; teloos, andoren tegon vermin, ,lc]'(t lrsg-eld.) 2.- inkoll/.sllm : Lesgelden Le81jaar T, f 21J78,OX f 3 558,- IJ. C. W. Valken, hoofd openb. b~ho()L Uitgw;e/l : Belooning onderwijzers amanuensis. " Boeken en leermidclelen Administratie . Totaal ï* 1;111', Zaterdag. \'an L~- tot ,>* nul', In het gebouw del' hoogere burgeri'lehool met ;j·,im. 1·Hl'sns. 75,-50,-116,38 f 3 7JO,38 I Lezen N ecler!. taal. Lettprkul1Cle. rtekel1en . Aanlrijksk11ncle (;esdüer1enis . N atn urknndn . Plani:· pn Iherk. Hanclteekemm. Pamlagogiek. Totn,al 2 uur 2 uur 2 2 1 2 1 1 r ' 1 1 1 10 2 Cl. Smelt, hooftl openb. :-;dlOO1. J. IvI. Keen, hoofd openb. i:)chool, M. de \'I'ie,,;, hoofd openb. school, J. .YL Prins. llOUfl1 openh. sehool, J. ]VI. Keen, lJe cursus staat onder toe7.Ïcht van den i:)ehoolopziener in het arroncl. '" Gravenhage Ir. Het tweede leeljaar was in twee parallelafdpelingen "er· deeld. " U1ll' lt 11 " " nul' Cl. A. Laagland un T,. van der Wonde, .L TJ. Hoofllman, hoofll openb. ::;1'11., allen te 's Gl'èlYenhage. 's Gravenlmge. het bestuur der Christ. kweeksch. te 's G-mvenhage. I 1899 1 Sept. 1910, 11. 18 1 D 10 J a. 8 /J. 15 .Juli 1911; I!. *2 'I I weken. ". d. 1 :3 2 ï 2 · )-~ c ~ 11 1.11'· _ f ilO,-lJinsd., van ü--9t u. Donderdag, "an 6 1 voor ouderwU': tot 9 nnr. I ze~s en onder, " vVIJZül'OSscn ann haterdag nm 2},- tot i Cllr. bUzondere I ., " , 2,- sdl01en: I f [n het ge1)ouw der il kweel~::;cll.. Gal vani· i voor straat 118 (tot 1 Nov. I 1\)10 Prinsestmat H). 50,,nJ1(l~rU1L Illk()lII~tell : Lesgelden f 575,--UitgW}ell: : Be[oolling ()J1(lèrwijzers f 1 020.100,! Boeken Pil leermiddelen Van de \'er 3t en van 4-- -6 nnr, i" " y,~~ I ~ ,. ..· H,m Woensdag (om de ,.. 4,25 andere week) van '8;, ... 4,50 per maand; 6-9 uur. voor niet-bondsIn de lokalen van ! leden verhoogd . een gehuurd gebouw, I tot 20 %, Archimedesstraat 6. .. 1,7ó Inkomsten: f 892,- Lezen Lesgelden Subsidie Maatschappij tot Nederl. taal . Nut var: 't Algemeen 50,- Letterkunde. Leerjaar 1I. I 2 uur K. ter Laan, oud-hoofd eener school, .J. Brouwer, hoofd eener school, W. Uitterdijk, hoofd eener school, Mej. Wennekes, leerares m. o. W. Uitterdijk, G. Laagland, leeraar m.o., G. J. Vos, hoOfd eener sehool, allen te 's Gravenhage, (de uren per 14 dagen zi~n gerekend voor halve uren per week.) De cursus bestaat uit twee leerjaren, maar wegens te geringe deelneming ging het eerste le81jaar niet door. f 942,Totaal Uitgaven: f 751,Belooning onderwijzers 160,Lokaalhuur . , 50,Boeken en leermiddelen . 50,Administratie . Totaal f 1011,- Rekenen Aardrijkskunde (p. 14 cl.) _ Geschiedenis Kennis der natuur " Handteekenen Paedagogiek_ Totaal li " li " 2 1 2 1 " " " " uur 9t 's Gravenhage. de St. .Jaeobusvereeniging 1910 1 Sept. 1910, 31 Aug. 1911: H weken. a. b. I" 7 3 a. 4 b. 3 d. Dinsdag, yan 6-9 u. f 4U,-oel1sd ., " 6-8" . (voorvan cursis· de W ten buiten Donderd., " 6-9" 'sGravenhage f 80.) Zaterdag, " 2--6 " In twee lokalen, Z.O. Binnensingel66, in huur van de St. Vineentius-Vereen. 1,36 Inkomsten: Lesgelden f 240,- Lezen. Nederl. taal. Subsidie voor de St. Jacobus Vereeniging 525,- Letterkunde. Giften. 600,- hekenen . Leerjaar I, 11. I1 I 1 1 uur 1 uur F. A. C. van Stekelenburg, onderw. R. K. bijz. school Scheveningen. f1365,Totaal Uitgaven: Belooning onderwijzers f 985,100," concierge . 320,Lokaalhuur enz.. Boeken en leermiddelen . 108,70 Administratie . 44,60 Totaal f 1 558,30 Aardrijkskunde Geschiedenis " 1 1 2 " " " Kennis der natuur. 2 Handteekenen . Paedagogiek. Totaal 2 2 " 11 uur 11 .J_ Th. F. van der Donk, hoofd R. K. bijz. school Voorburg. A. M. J. Lourijssen, onderw. R. K. " bijz. school 's Gravenhage. F. Molenaar:>; onderw. R. K. bijz. " school Scheveningen_ P . .J. Landman, onderw. :EL K. bijz. '" school Scheveningen. Th. P. Badoux, hoofd R. K. bijz. " school 's Gravenhage. Chr. L. Wesseling Mzn., hoofd R. K. bijz. school Scheveningen, direcuur teur van den eursus. Klaaswaal hen die de lessen geven. 1905 1 Sept. 1910, 31 Aug. 1911: 46 weken. 11. 6 a. 2 b. b. ('. 2 3 3 cl Woensdag, van 2t tot 6t uur, Zaterdag, van 1 tot . 5t uur. In de openb. school te Klaaswaal. f 36,- 0,60 Inko'l'nsten: Lesgelden. Uitgaven: Belooning onderwijzers Lokaalhuur . '; Administratie . Totaal Lezen f 198,- Nederl. taal. Letterkunde. f 210,- Rekenen 15,- Aardrijkskunde. 5,- Geschiedenis. Kennis der natuur f 230,Handteekenen Paedagogiek . Totaal. t uur ~ 1 2' 2' 1 1 I P. Huyskes. .J. Vreeken. P. M. de Pee. P. Huyskes. : , H. de Hullll. De cursus in 1896 opgerieht te Numansdorp en in 1905 verplaatst naar KlaaswaaL "l : " " " I.J. Vreeken. ~ 1 1 1 1 Onderwijzers aan de Rijksnormaallessen te Klaaswaal 7 uur Leiden. de gemeente. 1864 1 Sept. 1910, 31 Aug. 1911; 40 weken. a. b. c. d. 18 2 '29 1 a. 4 b.3 7 4 11 9 7 23 Maand., van 6-8 u. Dinsdag, " 6-9 " Woensd., 11 6-8 " Donderd.,,, 6-9 " Vrijdag, " 6-8 " In de lokalen van de gem. kweekschool voor onderwtjzers en onderwijzeressen. 1,876 (alleen voor de leerlingen die niet aan eene openb. of eene bijz. school te Leiden werkzaam zijn, f 5 's jaars per leervak, tot een maximum van f 35.) Leerjaar I, Spraakvorming en zang 1 Nederl. taal. 1 uur Letterkunde. 1 " Rekenen. 1 Wis- en nat-aardr 1 " " 1 Geschiedenis " 2 Kennis der natuur 2 " Handteekenen . Totaal f 4 990,07 Paedagogiek. 1 " " (Deze eijfers betreffen het kalenderTotaal . jaar 1910). Inkomsten: Lesgelden f 392,81 Uitgaven: Belooning onderwijzers f 3 636,24 Vuur, licht enz. 242,38 Boeken, leermiddelen en administratie 96,30 Toelagen aan kweekelingen . 1015,15 n. uur 1 uur 1 1 " 1 " 1 " 3 " 3 " 1 " mej. A. S. A. van Kaathoven. H.Oberman. N. Brouwer en M. B. Hoogeveen. dr. H . .J. Taverne. mej . .J. .J. A_ Longepee. dr. H. J. Taverne. G. M. Kosters. W. Koops. De cursus voor de hoofdakte vormt met de cursussen in de moderne talen, de wiskunde, de handwerken voor meisjes, de spraakvorming en den zang de afdeeling B van de kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen. " l + 1 uur 27 106 Àantal leerlingen: I a. bij het begin van 1 het cursusjaar 1910 Aantal leerlingen, -1911; , d i e in 19J1: I die in den loop daar· ,I a. he.thoofdonder. I' DaO'ben en uren van tot den cursus .. t I t I wIjzersexamen , I l't't [' 1910-1911,' zIJn oege a en; hebben afgelogd', Iwam op en oca I el en .. c. die in den loop I 'jwerkelijke duurl daarvan denwrsus b. daarbij de akte waar d,e lessen zIJn hebben verlatenj(l) i hebben hehaald. I gegeven. I van het I d. hij het einde van I I onderwijs. dat curs~sj.aar .. ___ !___ ,._. _ _ 1 i, 107 ç:: tb ~ ~ i Plaats van vestiging. De cursu" gaat uit van: I I , :.;:i ..0." o ~ Begin en i : einde van het' i . I b. " cursus,] aar " Inkomsten en uitgaven gedurende het cursus.iaar 1910-1911. I Rotterdam. de gemeente. 1860 M. Vr. i V,kken von ondonvij" gednrende het cursusjaar 1910-1911 op den cursus gegeven; , [' aantal uren aan elk vak per week besteecl. I T I Persoon of personen, die bet onderwijs in elk vak hebben gegeven. Andere mededeelingen. M. VI. 1 Sept. 1910, 31 Juli 1911; 44 weken. a. b. c. cl. 69 11 ;)9 401 32 4 18 18 a. 27 b. 17 10 7 Maandag Dinsdag W oensd. van Donderd. \ 5t-7t n. Vrijdag , In het gebouw der Handelsschool aan het van Alkemade· plein. I I f 2,25 Inkomsten: Ontbreken. Uitgaven: Belooning onderwijzers . f 3 000,een deel der wedde van den directeur der Vormschool, die als zoo· danig f 1200 geniet. De overige kosten zijn niet afzonderlijk op te geven. + Leerj aar I, ! Lezen . . . Nederl. taal . 2 u. Letterkunde. Rekenen . . 2" Aardrijkskunde . 1 Gese hiedenis. . ! lI, lll. 2 n. 2 u. J. J. Griss, leeraar H. B. S. 5 j. c. G. Kamerbeek, hoofd openb. school. P. T. van den Berg van Os, leeraar H. B. S. 5 j. cursus. J. Kamerbeek Jz., leeraar H. B. S. 5 j. cursus. C. Kamerbeek, hoofd openb. school. D. G. Ezerman, leeraar H. B. S. 3j. c. W. G. Brandenburg, hoofd openb. sch. J. S. Verburg, hoofd openb. school. Allen te Rotterdam. 2 1 2 1 1" 1" 1" Kennis der natuur Handteekenen Paedagogiek. . Totaal. 1" 1" 1" 2" 2" 2" 1" 1" 1" . 10 u. 10 u. 10 u. Rotterdam. de Rott. vereeni· ging voor Kath. onderwijs. 1880 1 Juli 1910, 30 Juni 1911; 42 weken. Ci. b. t. cl. 8 1 3 6 2 2 b a. 40 2 Van Maandag tot en met Vrijdag, van 5et tot 7-+ uur. Het eerste leerjaar heeft alle avonden les, het tweede leeljaar heeft een avond vrij, het derde leerjaar heeft twee avonden vrij. In lokalen der ge· bouwen Nadorststl'. 112 en Isaäc Hubert· straat 99. 1,78 Lezen Inkomsten: Letterkunde Ontbreken. , Nederl. taal Uitga/'en: Belooning onderwijzers f 1 750,- Rekenen . Aardrtjksk. (per 14 cl.) De kosten zijn niet juist op te geven, omdat de vormschool voor hoofdGeschied. (per 14 d.) onderwijzers met die voor Kennis der natuur onderwijzers een geheel vormt. Paedagogiek . Handteekenen Godsdienstleer Zielknnde (per 14 d.). 1 u. 1 n. 1 n'l H. J. WilIem"u. hoofd oeum' "hooI. 1" 1" 1" 1 n 1" 1 2" 1" 1 2 1" 2 2 J. H. Koster, onderwijzer. A. À. Koster, hoofd bijz. school Vlaardingen. H. J. Ahsmann, hoofd eener school. G. van Nimwegen, hoofd eener school. E. H. Leen(lerts, hoofd e811er school. Totaal. . . 8 u. 7 u. 6 u. + 2j- unr Rotterdam. de afd. Rott. van den Bond van Ned. onderw\jzers. 1896 1 Sept. 1910, I a. IJ. 31 Juli 1911; c. 42 weken. d. 97 1i 55 59 14 6 a. 61 b. 36 6 5 8 twee afdeel ingen: Woemdag, van 3 tot 6t uur, Zaterd., van 3--:8 u. twee afdeelingen: Maandag van Woensd. 6-st u. Vrijdag \ twee afdeelingen: Dinsd., van 6-1Oj- u. Donderd., van 6 tot 10 uur. In het gebouw N. Haven 8i. f 42,50 1,78 rekenen en taal j f f ken. 1,55 1,43 kennis der natuur; de overige vak- I Inkomsten: Lesgelden Uitgaven: Belooning onderwijzers concierge.. " Lokaalhuur enz.. . . Boeken en leermiddelen Administratie enz. Leerjaar I, f 4810,85 f 3 637,87 208,188,13 386,47 311,36 lI, Rep. cursus J. van Dale, ouel-onderwijzer. A. Buyze, onderwUzer. lem~jaren Lezen . . Nederl. taal Letterkunde Rekenen . Cosmographie Ij- u. Ij- u. 1t u. Ij- " Ij- " 1t n 1 1 " De cursus bestaat uit twee en een repetitie·cur· sus voor niet geslaagden, elk verdeeld in twee parallelaf· deelingen. f 4 731,83 Totaal De Nlltscommissie voor het onderwijs verleende een subsidie van f 400 ter tegemoetkoming in de reis· kosten van cursisten van buiten Rotterdam. Geschiedenis. Kennis der natuur. Ij- " Ij- " 1t " Handteekenen 1 1 " 1 " Paedagogiek . Totaal. 1 " 1 " 1 n C. Julius, ambt. a. h. filiaal v. h. Meteor. Instituut. C. Eck en N. v. d. Stoel, onc1erw. A. Korsten, onderwijzer. A. M. van der Wel en K. Volbeda. onderwijzers. ' J. H. Huyts, onclerwtjr.er. . 7j- u. st u. 8j- u. Rotterdam. het personeel van de Koninigin Wil· helmina·kweek· scbool en van den kweekschool met den Bijbel te Rot· tm'dam. 1908 I 1 Sept. 1910, · 31 Aug. Hlll; 44 weken. n. b. c. cl. 2n 7 14 11 a. 16 IJ. 9 22 11 W oensd., van 5-9 u. Zaterdag, van 2-54en van 6-8j- uur. In de Kon. Wilhel· mina·kweekschool, Tuindersstr. 99-101. 40,- f 1,70 Inkomsten: Lesgelden Uitgaven: Belooning onderwtjzers coneierge. Vuur, licht enz. Administratie. . . Le81jaar T, Lezen. . . Nederl. taal. f 1 500,- Letterkunde. 25,- Rekenen . . 30,38,30 -----~. H. Ij- uur f 1 724,50 1t nur Chr. Stapelkamp, leeraar Chr. H. B. S. R. van Groenenbergh, dir. Kon. Wilh. Aardrijkskunde Geschiedenis 1 1 1 1 n De lokalen worder.. kos· f 1 593,30 teloos ten gebruike afge· staan. IjNatuurkunde Plant- en dierkunde. 1 Handteekenen . 1t 1 Paedagogiek. . " " " " 1t 1 Ij1 n ,., " " Totaal. . 10 uur 10 uur kweek&cllOoi. J. v. d. Kolk, ond. Kon. Wilh. kw.sch. H. Scholtens Kzn, dir. kweekschool m. d. Bijbel. J. v. d. Lugt, leeraar Marnix-gymnas. H. Plooy, onderw. Kon. Wilh. kW.sch. D. J. van Beijeren, idem. S. Stemerding, idem. Allen te Rotterdam . 108 WJ SJ ~ 1 'I :.;:l I Plaats van vestiging. De cnrsus gaat uit van: I a I ..c1.::: I die in den loop daar· ~ I wrsusjaar I van tot den cu~sus 1910 1911' zIJn t?ogelaten, o - . I c. die 111 den loop ~ Iwerkelïke duur l daarvan den cursus ce I ~ I hebben verlaten; (I) "I van het d. blJ het emde van I i dat cursusjaar. ---M-.-l-v~- ----M~-I---v~--, onderwijs. ' Begin en I einde van het 1 ' I 11.Aantal leerling'm : I bij het begin van hot cursusjaar 1910 -1911: 1 b. . Aantal leerlmgen, I die in 1911: I [!. het hoofdonder. i Dagen en uren I wijzersexamen I . . hebben 'lfgeleg'd' waarop en locahteüen · " . . .. IJ. daarbij de akte I "aar de lessen zlJn r hebben behaald. , gegeven. 1 Inkomsten en uitgayen gedurende het nlrsus.iaar 1910--1911. Vakken van onrlerwiis, gedurende het cunlllsjaar 191O--1Hll op den cursus gegeYen; rrantal men aan HIk yak per week lipsteed. Persoon of persol1pn. üie het onderwijs in elk vak hebhen gegm-en. Andere meclecleelingen. I Noordholland. Amsterdam. de gemeente. 1876 19 Sept. 1910, 16 Juni 1911, 35 weken. a. b. 1:. 12 1 13 26 2 28 ct. b. 6 5 12 5 cl. ~Iaand., van 6t-9 u. Donderdag, van 6t tot 9 uur. Zaterdag, van 1t tot 4f uur. In de lokalen der gem. kweekschool. f 20,voor één vak; f 25,- , voor twee vak- : ken; , f 30,- ! voor meer vakken. I f 2,8;) IlIkOJnstell : Lesgelden Leeljaar [, f 1 0\)2.50 ]~ezen TI. 2 n1U' J\I . .Mieras. oml. gem. kweeks('hool, Uitfj(tlYm: i N ('dHr!. Lwl. Belooning onderwijzers f 2 000, Letterk\ll1(le. conci81·ge.. 100,-- Rekenen. . De overige inkomsten en I Aardl'iik::;kunde uitgaven zijn niet afzonI Geschiellenis derltjk op te geven. Natnmkuncle . 'I 2 um 1 1 1 1 1 1 1 " I U. F. A. ~ernike, hoofd eener school, 1 1 \ A. W. Geerling, onchool. f 25,- f 2,42 Inkomsten: Lesgeldell . f 1 656,25 Subsidie gem. Haarlem 750,~- Lell,en Ned. taal. Letterkunde. Rekenen. . Leerjaar 1. Il. 1 uur 1 uur 1 1 H. Busflemaker, dir. bijz. kweeksch., E. J. van Sonsl:ieek, onderwijzer Rijks Totaal . . Uitgal'en: Belooning onderwijzers concierge. . " " amanuensis. Lokaalhuur . Administratie Totaal " f 2 -106,25 f 2 291,30 55,- Aanlrijkflkunde 22,50 Geschiedenis . 20,25 Natnnrkuncle . 15,88 Plant- en dierkumle. f 2 404,93 Handteekenen . Paed:: ce 1910-1911,: lwbben verlaü;n; (I) d. bij het einde van (lat cursusjaar. a. bet boofdonderDagen en uren I wijzersexamen bebben afgelegd; waarop en localiteiten) waar de lesspn zijn I /J. daarbij de akte hebben behaald. gegeven. Vr. Inkomsten en uitgaven gedurende het cursusjaar 1910-1911. Vakken van onde~'wijs, gedurende het cursusjaar 1910-1911 op den cursus gegeven; aantal uren aan elk vak per week besteed. Persoon of personen, die het onderwUs in elk \'ak hebben gegeven. Andere mededeelingen. M. Utrecht. Utreeht. (je gemeente. Ul82 18 Sept. lHlO, 15 .T uli 1911;' .jJ \veken. 11. 28 25 ü ,JO a. 15 I). 10 IJ. C. d. 1 Hl Hi 11 7 I I f Dinsd., van ti-9-} u. ! f 21,I (voor leerlingen Vrijd"., rJ--9t., 8de leerjaar. wien toegest>lan Zaten!. .., 1-~--5" kan worden ent8 In de hoog. burger- kele lessen p8r volgen, j' 2 sr-hool yoor meisjes. weke!. lesuur.) 2,44 I I I Lesgelclen I Friesland. Leenwanlen hen (lie de lessen geven. lH87 :3 Sept. 1910, 25 Juni 1911; 38 w;;ken. Leerjaar I. II. lII. Lezen I Nederl. taal . 2 n. 2 u. 2 u. I Uitgaren: f 125,- Letterkunde. Belooning directeur. 3150,- Rekenen . . onderwijzers lt" 1t" 1t" 75,- Aardrijkskunde. concierge. . 1 " 1 " 1 " 60,- Geschiedenis. . amanuensis. 1 " 1 " 1 " 22,27 Kennis der natuur. ') Boeken en leermiddelen '" " 2 " 2 " 2,57 Handteekenen Administratie. . 1t" lt" 1t" - - - - I Paedagogiek . lt" 1t" 1t" Totaal f 3434,84 Totaal . lOt u. lOt u. lOt u. .... f InkolJl.'3ten: 888,- K. Beversinis, hoofd eener school, W. Verburg, hoofd eener school, S. Hulst, hoofd eener school, M. ten Bouwlmis, leeraar H. B. S., dr. H. Ekama, oud-Ieeraar H. B. S., C. W. Hoenkamp, hoofd eener school, S. Snijder, hoofd eener school, allen te Utrecht. a. IJ. ('. ü 11 a. 5 I). 3 1 1 I :3 1 d. hatel'dag, van 2-4 en 5--8 U1ll'. Jn eene openb. lag. schooL f BO,- Inkomsten: Lesgelden . . . . f 459,382,50 60,15,457.50 Uitgaven: Belooning onderwijzers Lokaalhuur enz ... Administratie. . Totaal f Lezen . . . Nederl. taal. Letterkunde. Rekenkunde. Kennis der natuur Handteekenen Paedagogiek . Totaal 1 uur 1 1 1 1 O. Sijtstra, hoofd eener school, 1.. bij de Ley, hoofd eener school, J. Botke, leeraar R. H. B. S. E. van der Laan, ondenv., G. Postma, hoofd eener school, allen te Leeuwarden. -----1 " " " f 5 uur Leeuwarden de Vereeniging tot stichting' en in· stanrlhouding van kweekscholen in :E'riesland. ln07 8 i:lept. 1910, 15 Juli 1911: JO weken. I ((. Ii. c. d. 24 1 13 12 1 a. 13 IJ. 10 1 Zatercl., van lt-4t en 5--8 UUl'. In ele lokalen der Christ. kweeks('hool. 05.-- 2,---- Inkomsten: Lesgelden . . . . . f 650.- Leerjaar I.' Lezen (per maand). f II. Uitgaven: Belooning onderwijzers Lokaalhuur enz.. . . Vergoeding reiskosten. Administratie. . Totaal 480,125,10,31,- 1 " 1 I J. E. van Buuren, dIreet. Christ. ,. kweeksch. Leeuwarden. " ~ J. Monsma, onderw. Christ. kweeksch. { J~eeuwarden. I . f 646,- Nederl. taal. Letterkunde. 1 Rekenen. . Geschiedenis 1 Kennis der natuur en aardrijkskunde. 1 Handt. en schrijven. 1 Paedagogiek. Totaal " " 1 1 1 1 " " " J. l\1onsma. J. Ztilstra, onc1erw. Harlingen. J. E. van Buuren. A. de Graaf, onderw. Chr. kweeksch. Leeuwarden. J. J. l\1eijer, onderw. Chr. kweeksch. Leeuwarden. W. Heins, hoofd der Chr. school te Heinum. (Het uur per maand is gerekend voor een kwartier per week.) P. Ronner, hoofd eener school te Sneek. J. Bergmans, diredeur der R. N. L. te Sneek. S. de Boer, hoofd eener school te Sneek. J. J. Bauer, lee raar H. B. S. te Sneek. A. Nawljn, hoofd eener school te Lutkewierum. De cursus bestaat uit één leerjaar, maar de leerstof wordt over twee jaren verdeeld. " " 1 1 " " 1 . 6t uur 6t uur Sneek. hen die de lessen geven. 1H83 1 Sept. 1910, 30 Juli 1911; 40 weken. u. IJ. c. d. 5 2 ü a. 4 /J. 4 1 Woensd., van 4-7u. Zaterdag, " 2-5 " In eene openb. lag. school. 25,- Inkomsten: Lesgelden . . Subsidie gem. Sneek Totaal f f 137,50 287,50 270,84 2,75 3,25 10,66 287,50 Nederl. taal . Letterkunde. Wisk. aardrUkskunde Natuurkunde Handteekenen Paedagogiek. lt 1 uur 150,- Rekenen . . " UitgCilJen: f Belooning onderwijzers eoncierge . . Boeken en leermiddelen . Administratie. . Totaal f " 1 1 " Totaal. 6 uur Gedurende elke drie weken werd tweemaal les gegeven in natuurkunde en eenmaal in wiskundige aardrijks· kunde. De heer P. Ronnel' heeft bijna den geheelen cursus les gegeven in alge· meene geschiedenis, zonder belooning. " 29 114 115 1 Plaats van vefltiging. De CurflUS gaat uit yan: 01 .S ~ . p. o Begin en einde va~ het , cursusJaar 2 i-- ~ f-, van tot den cursus j zijn toege I aten; 1910--1911; c. die in den loop daarvan den cursus : b, daarbij de akte 1 werkel\jke duur! hebben verlaten; (1) 1 hebben behaald. :, yan het d. bij het einde van I , _dat cursusjaar.,._. 1 1 bij van I a. bet het begin 1910 cursusjaar I b. -1911; loop daar· die in den Aantal-18;~lingen; - '1'-''I 1 , Aantal,leerimgen., dIe m 1911: [ a. het hoofdonder. I I Dagen en uren wijzersexamen ' . . I l't" hebben afgelegd:, jViaalO.p en oC,a lel.t. en Inkomsten en uitgaven gedurende het cursusjaar 1910--1911. wam de lessen gegeven. ZlJ n onderwijs. _1 _______ 111. I Vakken van onderw~is, gedurende het cursusjaar 1910--1911 op den cursus gegeven; aantal uren aan elk vak per week besteecl. Persoon of personen, die het onderwijs in elk vak hebben gegeven. Andere mededeelingen. M. Vr.: Vr. I Overijssel. Almelo (Stad) onderwijzers en onderwijzeressen te Almelo en om: streken. 1900 1 Sept. 1910, 31 Aug. 1911: 40 weken. 11. b. c. d. 5 4 6 3 3 2 3 2 a. 6 b. 5 1 1 Zaterd., van 2--7 u. In de h. b. school. f 28,-- f 1,50 Inkomsten: Lesgelden . . . . f 268,13 Rekenen . . . . Kennis der natuur 257,50 10,-0,63 1f 1 uur Uitgaven: Belooning onderw~jzers Belooning concierge. Administratie. . Totaal f Handteekenen Paedagogiek. Totaal. 1911. 1 5 uur H. J. Garritsen, hoofd eener school te Stad-Almelo. Dr. Risselada, directeur H. B. S. te Stad-Almelo. J. W. Meerdink Veldboom, onc!. te Ambt-Almelo. H. J. Garritsen. 268,13 Kennis der natunr sedert 15 Januari Handteekenen sedert 1 December 1910. Deventer. de gemeente. 1881 beg. Sept. 1910, einde Juli 1911; 40 weken. Ct. b. 14 1 6 9 c. d. 7 1 5 3 a. 9 b. 4 4 4 Maand., van 5--7 u. Dinsdag, van 5--7 en 7f--st uur, Donderd., van 5--7 u. Vrijdag, "5--8,, Zaterdag, " 2--4 " In de R.-kweeksch.; handteekenen in de hoogere burgersch. 1,25 Ontbreken. Lezen . . . Nederl. taal . Letterkunde. UitgCfven: ~oo Rekenen., Belooning onderwijzers . f I ,-Aardrijkskunde. Belooning concierge H. B. 5. 10,-. - - - - Geschiedenis. Totaal . . . f 710,-- Kennis der natllUl' Handteekenen Paedagogiek. Ink01nsten: 2 uur 2 Th. J. Bosman. N. L. W. A. Gravelaar. R. Schuiling. H. J. van Meegeren. H . .R. Hoogenraad. P. J. Bodifee. D. Tjalsma. 1f lf .." , 2 " 2 n uur 1 12 Totaal. Steenwijk. de afd. Steenwijk en omstreken van den Bond van Ned. onc1erW\jzerfl. 1910 I Sept. 1910, Juli 1911; 40 weken. a. b. 14 2 2 14 c. d. 4 3 1 6 a. 5 b. -- 1 1 Zaterd., van 2--10 u. In de Rijks hoogere burgerschool en eene openb. lagere school. 30,~ 2,-- Inkomsten: f Lesgelden Subs. Nutscommissie voor onderwijs. . . 664,54 Totaal . f 565,-10,-40,97 1,50 19,91 637,38 Uitgaven: f Belooning onderwijzers Belooning concierge. . Vuur, licht enz. . . . Boeken en leermiddelen . Administratie enz. Lezen . . . Nederl. taal . Letterkunde. Rekenen . . Wisk. aardrijkskunde Kennis der natuur Handteekenen Paedagogiek . Totaal 1f 1 Y l~I uur dr. C. F. HofkeI', leeraar R. H. B. S. ,., G. van Rij, leeraar R. H. B. S. dr. A. J. C. de Waal, leeraar R. H. B. S. J. B. Mulders, leeraar R. H. B. S. J. Laverman, onderwUzer. allen te Steenwijk. lf .., 1 " n 7 uur Totaal f Groningen. Groningen. de afd. Groningen van den Bond van Ned. onderwUzers. 1891 16 Sept. 1910, 40 Juni 1911; 39 weken. a. /J. 22 7 15 14 30 a. 13 b. 7 1 14 17 4 3 c. d. VrUd., van 5f--8f u. Zaterd., " 1f--8} " In de R.-kweeksch. voor onderwijzers. 45,-- 2,50 Inkomsten: Lesgelden uitgctven: Belooning onderwijzers Belooning conci81·ge. . Vuur, licht enz. _ . . Boeken en leermiddelen . Administratie. . . Tekort vorige cursus Totaal . Lezen . . . Neder!. taal. f 1652,50 I Letterkunde. 80,-- : Rekenen. . f 2529,90 45,-- : Aardrijkskunde 97,50 1 Leerjaar I, Il. 1 uur 1 uur I I P. Sipma, leeraar R. H. B. S. Warffum. J. Bonga, leeraar zeevaartschool Groningen. B. A. Kwast, leeraar gem. H. B. S. Groningen. W. Lindenbnrg, onderw. Rijkskweekschool Groningen. B. Laarman, hoofd openbare school Groningen. 1t " I. " ( IJ 1 2 1f " " IJ 1 " ----'-I f 2205,-- 120,-- I Kennis der natuur 210 __ 1 2 " Paedagogiek. Totaal I . 8f uur 1f " st uur 116 117 i I · Aantal leerImgen. : i .~ Plaats van vestiging. De cursus gaat uit van: ~ .~ 1 5' .:: ~ ctI ,..., @ en - I --1911: die in 1911: "I einde van het I b. die in den loop daar· Dagen en uren van tot den cursus l a. het hoofdonder· cursusjaar wijzersexamen zijn toegelateni' . hebben afgelegd; [waarop en localiteiten .. 1910-1911; c. die, in den oop b. daarbij de akte I WiLar de lessen z~Jn daarvan den cursus werkelijke duur hebben verlaten ;(1) hebben behaald. gegeven. d. bij het ei~lde van van het i dat cursusJaar. onderwijs. M. Vr. Be~in Aantal leerlingen: a. bij het begin van het cursusjaar 1910 Inkomsten en uitgaven gedurende het cursusjaar 1910-1911. Vakken van onderwijs, gedurende het eursusjaar 1910-1911 op ,den cursus gegeven; aantal uren aan elk vak per week besteecl. i Per:,;oon of pen;onen, die het onderwijs in elk \'ak hebben geg·even. Andere mededeelingen. M. vr. Limburg. Eysden het bestuur der bijzondere kweekschool voor onderwijzeressen "De Mariaschool" . 1910 6 Juni 1910, 31 Mei 1911; 40 weken. a. b. c. d. 2 1 1 2 a. b_ - - Maandag, van 5-6 en 7-8 uur. Dinsdag, van5-7u. 5-7 'n Woensd., " Donderd., " 5-7 " Vrijdag, 6-7 " Zaterdag, " 1-2 " " Zondag, van 9-11 en 1i--2i uur. In een lokaal van het klooster der Ursulinen. - Er zijn geene inkomsten. Uitgaven zijn niet op te geven. Lezen Nederl. taal . Letterkunde. Rekfmen . . Aardrijhkunde. Ges('hiedenis. . Kennis der natuur Handteekenen Paedagogiek. Totaal. 2 uur J. Resink Mej. van Kan I \ \ 2 2 1 2 2 1 12 " .IJ " Sdwins i du'o"'om on ond,," wijzeressen del' > " UIll' Lips " van Kan J. Re:-;ink kwpeks(·hool. Maastricht. van het Zedelijk Lichaam onder de zinspreuk: "Sub praesidio Beatae Mariae Virginis sine macula conceptae", te Maasstricht. 1902 1 Sept. 1910, 31 Juli 1911; 40 weken. a. b. 10 - a. b. - - c. d. 10 - Maand. Dinsdag Woensd. van Donderd. 5i-7 u. Vrijdag Zaterdag Zondag, van 10-12, 2-4 en 5i-7 uur. In lokalen van de kweekschool der vereeniging. Er zijn geene inkomsten. Lezen . . . Door het bestuur wordt alles wat Nederl. taal . voor de studie Inoodig is gratis ver- Letterkulli Ie . strekt: boeken, leermiddelen, lokalen, vuur, licht, enz. Door de Rekenen . . docenten, die leden zijn van de· zelfde congregatie waartoe de leer- Aanlr\jkskunde. lingen behooren, wonlen alle lessen gratis gegeven. Gesehiedenis. . Kennis der natuur Handteekenen Paedagogiek . Totaal. 341i- uur J. C. van Alphen, (lnd. bijz. kweeksehool Oud-Vroenhoven_ J. W. Smeelen, om!. btjz. kweek· S('hool Ond-Vroenhoven. J. Broeders, 1100f(1 b\jzondere s('hool Maastlicht. P. L. M. Snelden;. J. n. Gallenkamp, directeur bijz. kweeksehool Oud-Vroenhoven. H. Kaiwinkel, ond. bijz. kwseh. OndVroenhoven. Th. G. L. Andreae, boofd bijr.. scll. Maastrieht. " 1-411. H Om het andere jaar wordt door het bestuur een nieuwe t:ursus geopend. Zoo in 1902, 1904, 1906 en 1908, waarvan de leerlingen resp. in 1904, 1906, 1908 en 1910 het examen aflegden De nieuwe cursus is met 1 Sepember 1910 aangevangen. · " " 2 11. · " 14i nur 80 118 VIII. V III. Opleiding van onderwijzers bij het lager onderwijs die zich wenschen te bekwamen voor het afleggen lager onderwijs die onderwijzers bij wenschen bekwamen voor van het examen ter verkrijging van de akte van bekwaamheid tot het geven van van het examen ter van de van bekwaamheid tot lager onderwijs in de land- en tuinbouwkunde. de land- en -VERSI,AH DER CURSUSSEN TER OPLEIDING VAN LAND- EN TUINBOITWONDERWIJZERS IN 1911. CURSUSSEN OPI,EIDINH -VAN LAND- EN TUINBOUWONDERWIJZERS 1911. VERSLAG i ^ Plaatsen Plaatsen waar de cursussen de cursussen. ~amen der leeraren. leeraren. Namen werden gehouden. Duur. Gebonwell Gebouwen waarin ûe lessen de werûen werden gegeven. Aantal deelnemers. deelnemers.' OPMERKIXGEX. OPMERKINGEN. , . . Begin. ;Einde.l Einde .. I I. Opleidingscursussen voor landboltwonderwtjzers. Opleidingscursnssen voor lalldllonwonderwijz~rs. 1 ! G·roningen. Groningen. RijkslanclK. R. Labbt,rté; H. A. j Van 15 April tot Van 15 April tot Rijksland Labberté ; Kroes:; J. J. Huis- , 16 December 1911 bouw winter-ni ter16 December 1911 -bouw Kroes J. J. man: F. D. Schalv: I (des Zaterdags- ! school te (des Zaterdag:,;Schaly man ; (}roningen. W. Oosterbaan. ën I namiddagsi 3 nimiddags) Groningen. Oosterbaan, en ! uren per week en : per week en J. Heidema. I hovendien eenige I bovendien ecnige malen 2 uren malen 2 uren praetisdw scheipractische scheikunde:; van af 7 7 kunde October 3 uren October 3 per 14 dagen. per 14 dagen. Gern vaeanti(In. Geen v'H,antWn. 22 19 Drie deelnenwrs verlieten den cursus deelnemers vnrlieten den l"unms in den loop van het jaar, omdat zij van loop omdat zij in de studie voorde landbouwakte afzagen; (le studie voorde landbouwakte niet ingeschnwen. niellwe ,verelen er niet ingeschreven. nieuwe werden Het bezoek was vrij geregeld. Het bezOf~k was \T~i geregeld. Op 1 Juli 1911 werd eene excursie Op 1 Juli HJll werd oene excur"io gemaakt llaai" de boerderij van den gemaakt naar de boenleni van den 1101'1' D. Willemsen te Noordhoen. heer D. Willem"en te Noonlhorn. Van den vorigen cursus onderwierp Van clen vorigen Cllrsus onderwierp zÎ<"h één deelnemer aan het akte-exadeelnemer het akte-exazich men: ; 11 ti slaagde niet. men hij sla,lgdn niet. De CurSllS was ten deele gecombiDe cursus \I-a,; ton deele gocombineen! moet dien ter opleiding van tuinopleitling neerd met 1Io11wonderwiJztln-i: ;in dl' vakken nabouwonderwijzers in de vakken natuur- en scheikunde en kennis van kennis \-,\tl tuur- el1 scheiklllldn den grond werd gezamenlijk onderden grontl wen! gez,lnwnl\ik ondpj,richt gegeven. gegev(~n. Gedurendr cle maanden October, Gedurende de maam!on Octolwr, Xo\'cmber en December kon een 5-tal November en De("mnbrr kon een 5-tëll lmderw\jzors de lessen vlet volgen. onderwijzers (le lessen niet volgen. ten deele da,tr 11nn t~iü te veel door ten deele da-ar hun tijd te veel door ,1miJt,;beziglleden in beslag werden beslag werden am btsbezigh eden genomen, ten deele wegens de bezw a-ten ,1eele wegens de bez\\',\-l'en aan het Pelzen verbonden. Fen aan lJet rniZPll \-erbonden. Vier deelnemers verlieten den cursus Vier tlednmners verlieten den cun-'l\" in dien loop van het jaar, één wegens in den loop van het jaar, één wegens verallllering van woonplaat$ twee veranderi ng van woonplaats, twee omdat zij intu sschen met goed gevolg zij intllsschen met goed gevolg het akte-eiamen hadden afgelegd. akte-examen hadden afgelegd. Het vak scheikunde werd gecomHet vak. scheikunde werd gecombineerd gegeven met (len cursus voor bineerd gegel'en met den cursus voor tl1inhonwonderw~jzers. Leenwarden. 2 i Leeuwarden. Rijksland A. Rauwerda; M. Kra- Van 1 April tot I Rijksland-Rauwerda ; M. Kra- Van April mer; H. Veenstra;; 16 December 1911 bouwwinter-Veenstra 16 December 1911 bouwwinter mer ; (des Zaterdags) schooi te school ol. Mesdag ;; C. J. de C. J. J. per week. Leeu warden. V ogel, en C. R 3 uren per week, Leeuwarden. Vogel, en C. R. met vacantie op met vacantir op Brinkman. de Zaterdagen vóór Paschen vóór Pasehen en Pinksteren en 5 en 12 Aug. en 5 en 12 Aug. Dr. Vermeulen, leerDr. Vermeulen, leeraar scheikunde aan de H. B. S. te Assen, H. B. S. en J. Elema, Rijksen ol. Elema, Rijkslandbouwleeraar. Van begin Jan. RiJks- hoogere Van begin .lau. Rijkstot 16 December burgerschool 16 December Assen. 1911 (des Zater- I te Assen. Zate~ 1911 dags) 3 men (lags) uren per week, met per weck, met 2 vacanties, eene I met de Paaschde Paaschdagen en eene en eene gedurende eenige eenige. dagen in August. Angw.;t. I;) 15 11 tuinbouwonderwijzers. 3 Asca'Il. Assen. 24 11 Dertien deelnemers verlieten den ("ur,;u,; deelnenwrs cursus in den loop van het jaar ; 3 gingen in den loop van het jaar; 3 over naar den cursus te Groningen naai' cursus en 1 naar dic te Coevorden. 1 overCoevol'den, ] owren 1 die leed. ] is naar Zeeland \t'ltrokkell. vertrokken. leed, 1 is 1 bekwaamt zich verder door zelf1 bekwaamt zitli vorder door ~df studie, 6 gaven geene reden op. Beene op. Van de 11 overgebleven OlHlel'w~izer:,; onderwijzers volgen 9 zoer getrouw den cursus zeer getrouw den CurSllS: van de alHleren liet en laat het bezoek van anderen der lessen nogal te wenst"hon over. der lessnn nogal t.e wenschen over. Geen der deelnemers onderwierp deelnemers ontlnrwinrp zkh aan het examen. examen. zich 119 ^ T Volgnu mmer. Plaatsen waar de cursussen werden gehou den. Namen der leecaren. Duur. Aantal Gebouwen, waarin deelnemers. de lessen werden gegeven. 'Begin. Einde. OPMERKINGEN. Van 9 Septem- Rijks- hoogerel 34 Coevorden. · Dr. J. L. Hoving, leeraar Rijks- hoogere lber tot 16 Decem- burgerschool · te Coevorden. ber 1911 (des burgerschool te CoeZaterdags) 3 uren vorden. 's weeks, zonder vakantie. 32 Drie deelnemers verlieten den cursus en één werd ingeschreven gedurende den loop van het jaar. De redenen voor het verlaten van den cursus zijn niet opgegeven. Het bezoek was vrij geregeld. Geen del deelnemers onderwierp zich aan het examen. 11 ` Zwolle. Almelo. Te Zwolle : Dr. J. H. v. (l. Sta(.lt ; A. D. Morrema ; dr. D. L. Bakker, en H. Wibbens ; te Almelo : A. D. Morrema. Te Zwolle van 11 Te Zwolle in Zwolle Februari tot 16 eene openbare 13 December 2 uren lagere school ; Almelo 6 s weeks ; te Almelo in te Almelo vale 7 (le hoogere October tot 16 burgerschool. December (in beide plaatsen Zaterdags) met eene vacantie van 15 Juli tot ult. I Augustus. Rij kslandbouwwinters c hool. 31 6 Twee deelnemers verlieten (ten cursus ; één wegens met goed gevolg afgelegd akte-examen, één wegens vertrek. · Het bezoek was geregeld ; verzuimen kwamen zeer weinig voor. Drie namen deel aan het examen, één van hen slaagde. Van den vorigen ('il iSll S namen ook twee aan het examen deel ; van hen slaagde eveneens één. De cursus is hiermede afgeloopen. 6 ^ Zutphen. D. S. Huizinga ; dr. ; Van 11 Februari R. J. H. Gallandat tot 16 December 1911 ('s ZaterHuet ; dr. R. N. de dags) 21 /2, uur Haas, Wageningen ; H. D. Zelders, en 's week s , m et 2 vaca11t1es : van W. Emmens. 15 Juli 1 September en van 23 -3 0 December. 27 Zes deelnemers verlieten den cursus ; 1 wegens Ongunstige spoorwegtarieven, 4 wegens door lien met goed gevolg afgelegd akte-examen, 1 wegens verandering van woonplaats. Twee nieuwe deelnemers werden ingeschreven. Bezoeken werden gebracht aan den pr0eÍtuin en aan de gasfabriek te Zu tphen. Vijf der deelnemers onderwierpen zich aan het akte-examen, van wie 4 met goed gevolg. De cursus telde einde 1910 nog 55 deelnemers, maar na le wijziging der spoorwegtarieven werd in 1911 reet 31. deelnemers ( .ie behandeling der leerstof voortgezet. In (len aanvang van 1911 bleef cie cursus nog gesplitst, . maar later had combinatie tot éénti afdeeling plaats. 27 Negen deelnemers verlieten den cursus , 2 slaag-den voor liet akte-examen, 1 bleef weg wegens ziekte, 1 wegens vertrek naar elders en 5 om onbekende redenen. Twee nieuwe deelnemers werden ingeschreven. Er kwamen slechts enkele verzuimen voor en wel als gevolg vair ziekte, sollicitaties enz. In 't geheel slaagden 7 Utrecht. , Dr. J. E. Enklaar : dr. J. M. Geerts ; H. B. Hylkema, en C. K . v an Daalen. Van 14 Januari Rij ks- hoogere tot 16 December ! burgerschool 1911 (Zaterdags) 0111 (le andere week 2 en 3 uren 's weeks; n.a 11 , NOvember 3 liren · 's w eeks, met twee vacanties van 17-22 April en van 9 Juli9 September. Van 27 April tot 30 Sept. 1911 (;'s Zaterdags) 4 uren 's weeks niet vacantie van 15 Juli tot 2 September. 34 drie tier cleelnelnerS voor het akteexamen. 27 Aillsterdatli. i C: Á. J. M. dé ·Gier, te Schagen en H. van Ree, te Aartswoud. Iste hoogere burgerschool voor jongens, met 5-jarigen cursus. 27 Drie deelnemers verlieten den cursus 0111 onbekende redenen, drie nieuwe deelnemers werden ingeschreven. (:)ver het geheel was het bezoek vrij geregeld; slechts enkele deelnemers verzuimden vrij dikwijls. De vakken scheikunde en plantkunde Nverden gegeven in combinatie met een opleidingscursus voor tuinbouwonderwij zers. 120 Plaatsen waar i de cursussen werden br) i gehouden. ó Namen der leeraren. Duur. · Aantal Gebou wen waarin deelnemers. ' de lessen \ Terden gegeven. 'Begin. Einde. OPMERKINGEN. Alkmaar. Schey, I)r. L. T. C. Schey, te ; C. Nobel, en C. A. J. M. de Gier, te Schagen. Hoogere Van 12 April tot, burgerschool. 9 December ('s Zaterdags) eerst 4, later '2 uren 's weeks. 13 10 Gedurende eenige weken slechts was de cursus gecombineerd met een tuinbouwcursu s ; de gemeenschappelijk gegeven vakken waren scheikunde en bodem- en bemestingsleer. Twee deelnemers onderwierpen zich met goeden uitslag aan het akteexamen : een ander verliet den cursus wegens drukke werkzaamheden.' Het bezoek was vrij geregeld. Tien deelnemers verlieten den cursus 2 omdat het nieuwe tarief het reizen te duur maakte, 2 werden door andere bezigheden verhinderd te komen, 2 vertrokken naar het buitenland, 1 werd ziek en 5 bleven weg zonder opgave van redetien. Van de 31 die tot aan het einde van den cursus aanbleven, gaven 18 zich op voor het akte-examen. van welke 6 slaagden, 5 niet opkwamen, 2 zich terugtrokken en 5 werden afgewezen. De nieuwe cursus begon met 9 deelnemers van den ouden cursus en 35 nieuw ingeschrevenen. Twee practische lessen in zuivelbereiding werden te Rijsoord gegeven en een drietal door den Rijkslandbouwleeraar te Dordrecht. Het groot aantal grootstad-onderwijzers (Rotterdam en den Haag) onder de deelnemers werkt ongunstig. Slechts zeer enkelen van deze zullen voor het landbouwonderwijs behouden blijven. Twee onderwijzers in Brabant, die in . 1910 de lessen volgden, zijn in 1911 niet teruggekeerd vanwege het verhoogde spoorwegtarief. Het bezoek was vrij geregeld ; verzuimen kwamen weinig voor. Door geen der deelnemers werd examen gedaan. De cursus eindigt in 1912. Tot op heden zijn alle deelnemers van plan aan het in Augustus 1912 volgende examen deel te nemen. Vier deelnemers verlieten den cm-sus, warvn3,dtzijekL.0 landbouw hadden behaald en 1 zonder opgave van redenen. Verzuimen kwamen zeer zelden voor. Er werd eene excursie gemaakt, waarbij eense boterfabriek te Teteringen werd bezocht en verder eene ontginning te Dorst. Meer dan , bovengenoemde drie deelnemers onderwierpen zich niet aan het examen. . 10 ! Rotterdam. Dr. J. B eiding : A. Bos, te den Haag, en A. A. Neer. 3-jarige Voortzetting ouden cursus van hoogere bur14 Jan. tot 22 Juli gerschool in de Kortenaer('s Zaterdags) straat. 22 uren per week met vacantie van 15 tot 22 April. Nieuwe cursus van 16 Sept. tot 16 Dec. 1911, eveneens 2. uur 's weeks. 41 31 44 41 11 Goe. M. B. Smits ; C. Zwagerman, en M. v. d. Vliet. RijkslandVan 14 Jan. tot bouwwinter16 Dec. 1911 school Goes. ('s Zaterdags) De heer 2 uren (Jan., Juni, Zwagerman Juli, Sept., tem. zuivelDec.) en. 3 uren (Febr. t/m Mei) consulent gaf zijne lessen 's weeks met varan t ies op 29 in zijn laboratorium te April, 3 Juni en Middelburg. van 29 Juli t/m 16 September. Van begin Jan. tot 16 Dec ('s Zaterdags) 21 /2 uur 's weeks met 2 vacanties 1 week met Paschen en 6 weken in den zomer. Hoogere burger school. 19 8 12 Breda Dr. P. G. Tiddens ; dr. J E. Couvée, en H. E. Huizenga. 15 121 - 'A I Plaatsen waar r'=1 de cursussen werden gehouden. 54 Namen der leeraren. Duur. Gebouwen, waarin de lessen werden gegeven. Aantal deelnemers Begin. Einde. OPMERKINGEN. 13 's Hertogenbosch Dr. C. H. Sluiter, en B. Lips. Rijks hoogere Oude curs. Twee deelnemers aan den ouden cursus Voortzetting bleven weg, omdat zij vreesden zich 22 23 burgerschool ouden cursus niet voor het examen te kunnen bevan 7 Jan. tot Nieuwe cur. kwamen. Een nieuwe deelnemer werd 15 Juli ('s'Zater32 82 tu sschentij ds ingeschreven. dags) 3 uur 19 deelnemers gaven zich op voor 's weeks met eene het examen, van welke 3 zich terugPaaschvacantie. trokken, 4 werden afgewezen en Nieuwe cursus 12 slaagden. van 7 Oct. t. m. Het bezoek was geregeld. 23 Dec. 2 uren 's weeks. Van 7 Jan. tot 23 Dec. 's Zaterdags) 8 uren 's weeks met eene vacantie op 25 Maart en eene van 12 Aug. tot 9 Sept. Eene openbare lagere school te Venlo. 23 12 Elf deelnemers verlieten den cursus, van wie 8 omdat hun de reiskosten te hoog kwamen, 2 door ziekte werden verhinderd en 1 omdat hij voor het akte-examen was geslaagd. In Januari en Febi_ uari kwamen veel verzuimen voor, maar nadat begin Maart degenen die bezwaar hadden tegen het betalen der hoogere reiskosten, waren weggebleven, was het bezoek geregeld. Eene excursie werd gemaakt naar de gasfabriek te Venlo. Twee deelnemers, één van de afd. landbouw en één van de afd. tuinbouw onderwierpen zich aan het examen, de eerste slaagde. De cursus was gecombineerd met een voor tuinbouw. Aan beide werd gezamenlijk les gegeven in scheikunde en bemestingsleer. Een deelnemer verliet den cursus wegens vertrek naar eene ver afgelegen plaats. Er werden twee excursiën gemaakt, eene naar het slachthuis te Sittard en eene naar de boerderij van den heer L. Haan, Nieuwstadt. Van de drie deelnemers die zich aan het examen onderwierpen, allen van de afd. landbouw, slaagden er twee. Voor landbouw en tuinbouw gezamenlijk werd les gegeven in scheikunde en bemestingsleer. 14 Venlo A. M. Sprenger ; Jacq. Timmermans ; C. A. J. M. de Gier, en C. Bulder. 15 Maastricht L. van Kempen ; J. J. C. Ament ; Jacq. Timmermans, en C. Bulder. voor landb. Van Jan. Van 4 Jan. tot 5 4 9 Aug. ('s Woens- t. m. Maart in het botercon- voor tuinb. dags) 3 uren per week met tr6lestation ; 2 2 verder in de vacantie op Rijkslandop 1 Maart bouwwinter 12 April en school te 7 Juni. Sittard. II. Opleidingscursussen voor tuinbouwonderwijzers. 1 ' Groningen. RijkslandJ. Heidema ; K. Lab- Van 28 Jan. tot bouw30 December berté, en J. Heemwinterschool. ('s Zaterdags) stra. 3 uren 's weeks met eene vacantie van 4-25 Nov. 8 4 Vier der deelnemers verlieten den cursus ; 1 wegens overlijden, 2 wegens vertrek naar elders en 1 wegens drukke bezigheden. Het bezoek was geregeld. Er verden geene excursies gemaakt, maar herhaaldelijk practische lessen gegeven in den centralen proeftuin. Gecombineerd met den opleidingscursu s voor landbo u wonder wij zers werd les gegeven in scheikunde, natuurkunde en kennis van den grond. 31 122 12:.l Volgnummer. Plaatsen Plaatsen waar de cursussen de r;ursussen : Namen der leeranm. I Namen der leeraren. werden werden gehouden. gehouden. Duur. Duur. Gebouwen, Gebouwen, Aantal Aantal waarin waarin deelnemers i deelnemers de lessen ! de lessen 1----werden werden Begin. Einde. gegeven. gegeven. iBegin.jEinde. i i OPMERKINGEK. OPMERKINGEN. I 2 Leeuwarden. .L Heemstra. en J. 2 Leeuwarden. J. Heemstra, en J. Leendertz Czn. Leemlertz: Czn. Van 7 Jan. Van 7 Jan. tot ' Rtjksland Rijksland2 Augustus bouw2 Augustus bouw('s Zaterdags) Cs Zaterdags) , winterschooL winterschool. 6-8 uur p. week 6-8 uur p. week (tot 25 (tot 25 Maart) en 2-5 uren per en 2-5 uren per week voor week voor den verderen verderen tijd. Er Er waren geene vacanties. vacanties. · i Gebouwen der Gebouwen Rijks- hoogere I RUks- hoogere land-, tuinland-, en len boschbouw, school. school. I 4 4 3 I Wageningen., Mej. P. J. F. Nieuw- Van 7 Jan. tot Van 7 Jan. 3 Wageningen. Mej. P. J. F. Nieuwfand A. Schutte23 December land ; ; A. Schutte23 December vaer dr. v. Gulik; ('s Zaterdags) ('S Zaterdags) vaer; ; dr. v. Gulik ; dr. dl'. H. Bos, en B. A. 4 men per week Bos, en B. A. 4 uren por week Plemper van Balen. rnet eene .PaaschBalen. met eene PaaschMet November werd vacantie van Met November werd vacantie van mej. Nieuwland ver- 14 dagen en eene ver- 14 dagen oeno vangen door dl'. de zomervacantie zornervacantie vangen door dr. de van weken. van 6 weken. Haas. I i 12 12 I ! 4 4 Utrecht. utrecht. , N. Nobel te WadeN. Nobel te Wadenoijen. noUen. Van' 7 Jan. tot IRijks- hoogere Van 7 Jan. tot Rijks- hoogere 21 October 21 October I burgerschool. Cs Zaterdags) ('s 2 uren 's weeks uren met eene Paascheene Paaschen eene zomeren eem) zomervacantie. 9 5 Alkmaar Alkmaar J. G. Hazeloop en P. G. Hazeloor) en P. de Vries. Vries. 6 Rotterdam Rotterdam 7 I Goes Goes I (Middelburg.) (Middelburg·)r April Van 12 April tot Rijks hoogere hoogere Dec. (Zaterblll'gerschool. 23 Dec. (Zaterburgerschool. dags) 4 uren dags) 4 uren 's weeks met eene met eenn vacantie van van 12 Aug. en 9 Sept. 9 Sopt. 12 Van 10 Van 10 Juni tot K. Wiersma, R. t.t.1. Hoogere Wiersma;, R. 1. Naaldwijk ; C. Ph. 16 De(~. Cs Zater- ! burgerschool, bmgerschool, Dec. Cs Naaldwtjk: C. Ph. dagsi 3 uur handelsschool, Moerlands, leeraar dags) 3 uur handelsschool, Moerlands, leeraar 's weeks met weeks met AlkemadeR. t. w. s. Boskoop R. t. w. s. Boskoop vacantie gelijk-geltik plein. en C. H. Claassen, C. H. Claassen, tijdig met de I R. t. 1. Boskoop. 1. Boskoop. tlidig met de zomervacantie zomervacantie der H. B. S. H. B. S. 'l'ot 23 April 1 April Van 1 April tot Tot 23 April J. P. M. Camman, P. M. Camman, lH1l. einde 1911. in de Rijksde R~iks RijkstuinbouwR\jkstuinbouw('s Zaterdags) Cs Zaterdags) landbouwleeraar. leeraar. 3 uur 's weeks winterschool uur Goes; na theoretisch en en te Goes ; na in de :.l-4 uur 2-4 uur 23 April in de Joodsche Godspractisch. practisch. Joodsche Godsdienstschool Middelburg. te Middelburg. 6 45 4 Geene deelnemers verlieten cursus. 4!I Geene deelnemers verlieten den CurSIl::;. Het bezoek was zeer geregeld. zeer geregeld. Het bezoek Excursies werden gemaakt. : 2 naar Excursies werden gemaakt.: Tietjerk, 11 naar de stadsparken, 2 Tietjerk, naar de stadsparken. 2 naar den proeftuin bij Leeuwarden, mar den proeftuin bij Leeuwarden, 1 naar Helpman en Groningen, 1 naar Helpman en Groningen, 1 Hoogezand en Sappemeer, 1 naar FreFreHoogezand en Sappemeer, deriksoord en 1 naar Grootebroek. deriksoord en 1 naar Grootebroek. Twee deelnemers onderwierpen zich Twee deelnemers aan het akte-examen een van hen aan het akte-examen: een van hen slaagde. slaagde. 13 Één deelnemer verliet den eursus wegens 13 Eén deelnemer verliet den cursus de verhoogde reiskosten en één wegens de verhoogde reiskosten benoeming naar elders. Drie deelneelders. Drie deelnebenoeming mers werden nieuw ingeschreven. mers werden nieuw ingeschreven. Verzuimen kwamen weinig voor. Verzuimen kwamen weinig voor. Er werd eene excursie gemaakt op Er werd eene excursie gemaakt op 9 Aug. naar zaadkweekerijen bij Enk9 Aug. naar zaadkweek81·tjen bU huizen onder leiding der heeren Plemhuizen onder leiding der heeren Plemper van Balen en Schuttevaer. Daar per van Balen en Sclmtte\'aer. Daar de cursus eerst in 1912 eindigt, meldde de cursus eerst in 1912 zich geen der deelnemers aan voor zich geen der deelnemers aan H)Or het akte-examen. het akte-examen. 8 Van de 14 deelnemers, waarmede de Van de 14 deelnemers. waarmede de eursus in 1910 eindigde, kwamen er cursus in 1910 eindigde, kwamen er 5 niet terug wegens het verhoogde 5 niet terug wegens het verhoogde spoorweg'tarief. In den loop van 1911 spoorwegtarief. In den loop van unI verlieten nog 4 deelnemers den cursus: 1 wegens vertrek naar elders, 1 we1 \vegens vertrek naar elders, 1 wegens drukke bezigheden en 2 wegens bezigheden en 2 wegens gens hun slagen voor het akte-examen. hun slagen voor het akte-examen. Drie werden als nieuwe deelnemers Drie werden als nieuwe deelnemer::; in geschreven. ingeschreven. Het bezoek was geregeld. Het bezoek was geregeld. Erme excursie werd gemaakt naal Eene excursie werd gemaakt na,lr den Pomologischen tuin en de boomden Pomologisehen tuin en de boomgaarden bij Tiel. gaarden bU Tiel. 8 Geen der deelnemers verliet den cursus: deelnemer::; \'erliet den cursus; Geen twee nieuwe "verden ingesd1l'eyen. tweniurdgschevn. Het bezoek was vrij geregeld. Het bez:oek wa" vrti geregeld. Er werden excursien gehouden naar werden excursiën gehouden Haar Heilo, de Langedijk, de Streek. HilHello, de Langedtjk, de Streek, Hilversum, 's Graveland en Aalsmeer. versum, 's Graveland en Aalsmeer. Ar;httien deelnemers verlieten den 31 Achttien deelnemers yerlieten den eursus, waartegen 4 zich opnieuw cursus, waartegen 4 zich opnieuw inschrUven. Sommigen bleven lieten inschrijven. Sommigen bleven weg wegens drukke werkzaamheden, wegens drukke werkzaamheden, anderen wegens verandering van anderen wegens verandering van studierkhting. Het bezoek was vrij studierichting. Het bezoek was Yl'~i . geregeld. 3 der deelnemers verlieten den cursus Vier der deelnemers verlieten den cursus wegens de verhoogde reiskosten. Het wegens de verhoogde reiskosten. Het bezoek zeer geregeld. bezoek was zeer geregeld. Excursies werden gemaakt: 29 Juli Excursies werden gemaakt : 29 Juli de boom- en fruitkweekerijen te naar de boom- en fruitkweekerijen te Kruiningen en Yerseke, 17 m. 20 Aug. Kruiningen en Yerseke, 17 t.t.m. 20 Aug. Westland en Boskoop, 30 Sept. naar 't Westland en Boskoop, 30 Sept. naar de fruittentoonstelling te Elst en de fruittentoonstelling te Eist de boomgaarden in de Betuwe. naar de boomgaarden in de Betuwe. De eursus werd naar Middelburg overDe cursus werd naar Middelburg overomdat de düe overgebleven gebracht omdat de drie overgebleven deelnemers op het eiland Walcheren deelnemers op het eiland Walcheren terwijl de aanwezigheid van woonden, terwijl de aanwezigheid van bloem- en groentekweekerijen in de bloem- en groentekweekerijen in de omstreken van Middelburg deze plaats omstreken van Middelburg deze plaats btizonder geschikt maakt voor het bijzonder geschikt maakt voor het onderwijs. onderwijs. 7 7 128 IX. Opleiding van onderwijzers in handenarbeid (slöjd). In 1910 is te Deventer, evenals dat in 1902, 1903 en 1904 te Haarlem, in 1905 te Groningen, in 1906 te Nijmegen, in 1907 te Middelburg, in 1908 te Maastricht en in 1909 te 's Hertogenbosch heeft plaats gehad, vanwege de ,,Vereeniging tot bevordering van het onderwijs in handenarbeid in Nederland". daartoe sloor een Rijkssubsidie van f 4000 in staat gesteld, een cursus in handenarbeid gehouden. Is 1910 is te Groningen, evenals dat in 1908 en 1909 heeft plaats gehad, vanwege de ,,Vereeniging tot bevordering van het onderwijs in handenarbeid in de provinciën Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel", daartoe door een Rijkssubsidie van f 1500 in staat gesteld, in cursus in handenarbeid gehouden. Deze cursussen waren, evenals (le vorige, toegankelijk voor onderwijzers en onderwijzeressen uit alle deelen des lands, voor zooveel het aantal beschikbare plaatsen dat toeliet. Het aantal aanvragen om toelating overtrof, evenals in vorige jaren, wederom het aantal plaatsen. Bij den cursus te Deventer kon aan 80 van de 109 aanvragen worden voldaan ; bij den cursus te Groningen aan 40 van de 55 aanvragen. De schoolopzieners in de districten Assen en Maastricht en de directeur der Rijkskweekschool voor onderwijzers te Haarlem waren van Rijkswege aangewezen om toezicht op deze cursussen te houden. De door de besturen van voormelde vereenigingen omtrent de cul sussen aan de Regeering uitgebrachte verslagen zijn als bijlagen J en K achter dit Verslag gevoegd. In 1910 is wederom aan de .,Vereeniging tot bevordering van het onderwijs in handenarbeid in Nederland" een Rijkssubsidie verleend -- en wel tot een bedrag van f 1000 in de kosten van het examineeren van hen die een diploma voor handenarbeid verlangen. De examens zijn afgenomen te Amsterdam van 29 Maart tot en met 4 April en van 27 tot en met 30 December 1910. Bij het examen in April behaalden diploma A (karton en klei) 144 van de 248, en diploma B (hout) 22 van de 34 geëxamineerden. Bij het examen in December behaalden diploma, A 16 van de 18. en diploma B 11 van de 13 geëxamineerden. De omtrent deze examens uitgebrachte verslagen zijn achter dit Verslag gevoegd als bijlage L. onderwijzer bij de leerschool verbonden aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Maastricht ; A. J. Rëttger, onderwijzer bij eene bijzondere kweekschool voor onderwijzers te Nijmegen, en J. Wortman, onderwijzer bij eene bijzondere kweekschool voor onderwijzers en onderivij zeressen te Rotterdam. Met het geven van het onderwijs aan dien cursus was belast de heer K. Veldkamp, onderwijzer bij de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Groningen. De commissie van toezicht op den cursus bestond uit de heeren dr. B. van (ler Meulen, schoolopziener in het district Assen, voorzitter, dr. W. Schutter, buitengewoon hoogleeraar aan (ie Rijksuniversiteit te Groningen, en P. Roorda, directeur van het Instituut voor Doofstommen te Groningen. De uit het houden van dezen cursus voortvloeiende kosten zijn geheel ten laste van liet Rijk gekomen. Het door de commissie van toezicht aan de Regeering uitgebracht verslag is als bijlage M achter dit Verslag gevoegd. XI. Opleiding van spelleiders. Sedert het jaar 1907 heeft de Regeering hare medewerking verleend tot het bevorderen van de invoering van bewegingsspelen. In elk der jaren 1907 tot en neet 1910 is aan de Vereeniging van gymnastiekonderwijzers in Nederland ter tegemoetkoming in de kosten van een door die vereenigiilg te Utrecht gehouden cursus tot het beoefenen van zaal- en openluchtspelen een Rijkssubsidie van f 1000 verleend. De door het bestuur dezer Ver eens ging omtrent de in 1907, 1908 en 1909 gehouden cursussen uitgebrachte verslagen zijn als bijlage N achter (lit Verslag gevoegd. In 1909 en 1910 zijn eenige officieren en onderofficieren van het garnizoen te Assen aangewezen om aan lagere scholen in Drenthe, alsmede aan - de Rijkskweek- en leerschool te Groningen, de invoering van bewegingsspelen te bevorderen. De werkzaamheid dezer militairen bestond in het geven van voorlichting aan de onderwijzers der lagere scholen en (le kweekelingen der kweekschool bij het invoeren van die spelen en het organiseeren en leiden van speelcursussen. waar die onderwijzers en kweekelingen zich practisch konden oefenen. De gemaakte onkosten, welke ten laste van het Departement van Binnenlandsche Zaken zijn gekomen, hebben in 1909 f 812,38 5 en in 1910 f 1104,805 bedragn. Ter bevordering van het invoeren vals bewegingsspelen is over het jaar 1910 aan den Nederlandschen Bond voor lichamelijke opvoeding een Rijkssubsidie van f 6000 en aan het Nederlandsch Onderwijzersgenootschap een Rijkssubsidie van f 1000 verleend. Gesteund door deze bijdrage heeft de Nederlandsche Bond voor lichamelijke opvoeding een centralen spelleiderscursus te Breda doen gEven ; en in samenwerking met het Nede rlandsch Onderwijzersgenootschap voornamelijk in de provincie Gelderland plaatselijke cursussen tot opleiding van spelleiders georganiseerd. De verslagen betreffende de in het jaar 1910 te Breda, in Gelderland en te Utrecht gehouden cursussen zijn als bijlage 0 achter dit Verslag gevoegd. X. Cursus in spreekonderwijs. Van 1 September tot en met 31. December 1910 is te Groningen van Rijkswege een cursus in spreekonderwijs gehouden. Deelnemers aan dien cursus waren (le heeren J. W. Ruinen. i o il derwij zer bij de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Haarlem ; E. P. Zandijk, onderwijzer bij de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Middelburg ; F. G. Schurin ga, onderwijzer bij de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Deventer; M. Schoonbrood, 124 § 14. ARRONDISSEMENTS-BIBLIOTHEKEN EN ONDERWHZERSBUEENKONSTEN. 14. ARRO~]nSSE!lIE~1'S- BIBLIOTHEKEN :EX ONDERWIJZERSBIJEENIWMSTEN. JRRONIHSSEMEN1'S·BIBLIOTHEKE~ E" ONDERWIJZERSBIJEENJWMS1'EN. E\'ena]" in vorige verslagen volgt hier een overzicht van de inin HnO gehouden onderw\izersbijeenkomsten en van den vorige verslagen volgt hier een overzicht van de 1910 gehouden onderwijzersbijeenkomsten en van den dH E\'eWlb onderw\jzersb\jeenkomsten Evenals der arrondissements·bibliotheken. toestand der arrondissements-bibliotheken. arrondissements-bibliotheken. I I ;..., ' . ARRO~DISSEMENT. ARIWXDTSSEMEKT. ARRONDISSEMENT. die de I"'S, I ë3 ~ : bijeenkomsten I '5 ~' hebben : .2 :g btjgewooml. QJp bIJ i 22 o if1 CD ~ Gemiddeld getal onderwij~ers I 1 : Arrondisse· ments· hihliotheek. ARRONDISSEMENT. IGemiddeld getal. :Gemiddeld getal' getal I onderwijzers die de die bijeenkomsten bij eenkomsten hebben bijgewooml. bijgewoon 225 22f> 8040 304 I 301 478 206 200 205 H64 Htl4 364 1148 630 247 666 169 1925 672 1 1 1 1 1 1 1 72 û 4::1 43 4" 6 44 50 27 29 30 I 196 :29 29 37 34 84 :29:2 292 72 1 I 1 53 11 11 334' 334 ' 334 460 460, 359 ' 359 464 4tl4 418 2254 441 103 103 706 345 i 845 383 603 tl03 410 438 i 560 857 590 280 396 I 186 18tl 186 388 332 754 121 589 380 524 624 600 600 721 144 289 425' 425 224 224i 555 770 349 388 388f 423 1800 1800 762 7tl2 208 203 740 1151 ; 1151 7\54 , 7M 764 I 38 60 24 18 18 20 495 93 35 35 89 85 85 32 43 38 31 40 3tî 36 65 35 30 41 60 58 134 134 2;) 25 52 210 40 38 38 52 29 20 69 59 41 41 3() 36 30 24 ;m HO 30 34 84 49 4-H 85 li3 63 2H 29 48 73 73 87 1 125 I~ gl~emi~del.~g~tal 'I' ARRONDISSEMENT. ! ~1E i I ; .:: i I i., Gemiddeld getal ! . onderwijzers l=ltZ l' OnderWIjZerS I ArrondisseArrondisseI o S die de ! die I .:: 0 ' mentsbijeenkomsten I , B3, 71 ,,i 1 71; 1 ^> c3 è13 74'.,, . 1 74 1 4± S7 ' 3 87 3 44 ~)2 52 901 2 HO!s ; :2 `^`^ ,)q ;)) 108' 3 ^)ci 108!; 3 I 6B 99'' 69 9H' 7 H8 38 89 7 -- 89 7 10, 35 5 3.^ 45 10 35 ') 149 149 35 118 10 36 1 13;! 10 8H i 73; 13 112 39 73; 112 , 71 1 16 54I I 8 711'1 1 ' lö' 54 8 ' , 88 - . 34. 0Ji 18 88 34 54; 18 115 28 r 87^ -- 104 ' 104 107 107 131 1 131 14ti i .,I, 146 4 14:2: 1 142, 1 1(18 --168' 12 7 ., I , ' '. VR01:WELI.TKE CANDIllATEN. VROUWELIJKE CANDIDATEN. -- 1 1 2 2 2 :l 2 :2 .-, ,-, <^ 3 2 :2 4 4 1 1 I 1; 1 1 1 1 3 1 , :3 2 26 2 25 3 :3 s. ')) '7 . 1 1. 1 25 1 1 1 1 2 :2 2 :2 J ., D ,j ^^ J 2 8 8 5 1 1 1 1 '3 :-l 2 :2 1 1 ') 1 ^ -- 1 1 -- 1 9 7 7 18 18 \) --·1-= , 61 -- 17 61 17 -- 8 8 1 1 --', 18 18 1 1 9 :2 2 4 -10 I) 6 ^-- _-- ^------, --- - 70 ; 70 2 :2 8 liD 8 60 1 1 16 10 1 j, 127 In de volgende tabel is vermeld,, hoevelen sedert 1881 bij de onderwijzersexamens zijn geëxamineerd en toegelaten. de commissiën met het afnemen dezer examens belast, zouden zitting houden te 's Hertogenbosch, Arnhem, 's Gravenhage, Amsterdam, Zwolle en Groningen. en werden benoemd, te; Bij het examen in : Geexamineerd. 's Herto g enbosch : Toegelaten. Lot lid en voorzitter J. W. Schulinck, schoolopziener in het district Breda ; Voorjaar 1881 Najaar 1881 . . Voorjaar 1882 Najaar 1882 Voorjaar 1883 Najaar 1883. . Voorjaar 1884 Najaar 1.884. . Voorjaar 1885 Najaar 1885 Voorjaar 1886 Najaar 1886 Voorjaar 1887 Najaar 1887. . Voorjaar 1888 Najaar 1888 Voorjaar 1889 Najaar 1889 Voorjaar 1890 Najaar 1890 1891 1892 1893 Voorjaar 1894 . Najaar 1894 Voorjaar 1895 Najaar 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 801 640 925 785 1161 760 1298 893 1432 915 1423 902 1871 888 1314 885 1268 815 1044 657 1107 . 1 ^· 2 1219 1181 544 1085 597 1432 1990 2495 2700 2830 2692 2628 2478 2491. 2303 2241 2169 2262 2373 í ^ 517 348 528 408 720 435 746 477 806 453 735 417 758 409 720 380 697 440 611 350 669 852 845 797 331 736 346 947 1289 1574 1749 1776 1678 1574 1368 1519 1376 1375 1349 1518 1516 tot lid en ondervoorzitter : dr. J. L. A. Steyns. schoolopziener in het district Roermond ; tot leden : A. Blok schoolopziener in het arrondissement Heusden, H. Weytens, directeur eener bijzondere kweekschool voor onderwijzeressen te Tilburg, H. Prinsen, hoofd eener open bare lagere school te Haarsteeg, gemeente Hedikhuizen, J. G. Gallenkamp, directeur eener bij zondere kweekschool voor onderwijzers te Oud-Vroenhoven. A. Doeleinan, te Teteringen, oud-hoofd eener openbare lagere school, H. Snellens, te Valkenswaard, onderwijzer bij de Rtjksnormaallessen te Eindhoven, D. C. van Neck, hoofd eener openbare lagere school te Arnhem, dr. H. A. \Veststraete, directeur eener bij zondere kweekschool voor onderwijzeressen te Zetten, gemeente Valburg, H. H. Geurts, leeraar aan eene bijzondere hoogere burgerschool te Rolcluc, gemeente Kerkrade, G. J. Zijlstra, hoofd eener openbare lagere school te Arnhem, G. J. van Buchem, directeur der Rijkskweekschool voor onderwijzers te Maastr it_.ht, A. Hermans, leeraar aan de gemeente-teekenschool te Roermond, P. Klerks, onderwijzer aan eene bijzondere kweekschool voor onderwijzers te Tilburg; tot leden-plaatsvervangers : J. Verbeeten, directeur eener bijzondere kweekschool voor onderwijzeressen te Echt, J. B. Michels, hoofd eener openbare lagere school te Schijndel, J. J. van Wiechen, hoofd eener openbare lagere school te Breda, J. Mulders. hoofd eener bijzondere lagere school te Schin op Geulle. J. G. Onland, onderwijzer, bij de Rijksnormaallessen te 's Hertogenbosch, J. Koonings, hoofd eener openbare lagere school te Woensel, P. Bingen, onderwijzer aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Maastricht ; Arnhem: tot lid en voorzitter der commissie : B. Dingell] ans, schoolopziener in het district Zutphen : tot lid en ondervoorzitter : dr. M. J. H. Houba, schoolopziener in het district Maastricht : tot leden : dr. J. J. Moolhuizen, schoolopziener in hel, arrondissement Groenlo. J. F. (,lerx, hoofd eener openbare lagere school te Breda, G. Smits, schoolopziener in het arrondissement Heerlen, W. H. Peters, onderwijzer bij de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Nijmegen, F. J. F. Tijssen, schoolopziener in het arrondissement Eindhoven, N. Oosterbaan, schoolopziener in het arrondissement Doesburg, P. Oosterlee, directeur eener bijzondere kweekschool voor onderwijzers te Nijmegen, H. NI. H. Bartels, te Mook, oud-hoogleeraar hij het bisschoppelijk college te Roermond, J. van den Bogert, directeur der Rijksnormaallessen te 's Hertogenbosch, jkvr. E. M. A. de Jonge, leerares in het teekenen te Zutphen, A. M. J. Dieinont, leeraar bij de gemeentelijke boogere burgerschool te Zaltbommel. A. van den Donk, oir derwij zer bij eene bijzondere kweekschool voor onderwijzers te Oudenbosrh, R. van den Berg, hoofd eener openbare lagere school te Arnhem tot leden-plaatsvervangers: K. Maurits directeur der Rijksnormaallessen te Tiel, W. Walstra, hoofd eener openbare school te Arnhem, J. Storing, onderwijzer bij de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Maastricht, P. H. Kisjes, leeraar bij de Rijks- hoogere burgerschool te Roermond, G. Goossens directeur eener bij zondere kweekschool voor onderwijzeressen te Oirschot, P. Kat Pzn., leeraar bij de gemeentelijke hoogere burgerschool te Zutphen, H. G. Grol, onderwijzer te Apeldoorn: Nadere bijzonderheden aangaande deze examens worden aangetroffen in de door de commissien aan de Regeering gedane mededeelingen omtrent den uitslag van het onderzoek, welke onder bijlage P hierachter zijn opgenomen. Bij beschikking van den Minister van Binnenlandsche Zaken van 28 Mei 1910, n°. 4562 1, afd. Lager Onderwijs, werd bepaald, dat het schriftelijk gedeelte van het examen ter verkrijging der akte van bekwaamheid els hoofdonderwijzer of onderwijzeres voor het jaar 1910 zou plaats hebben op 28 Juni, dat de mondelinge examens zouden aanvangen om 15 Juli, en dat 's Gravenha e : tot lid en voorzitter der commissie: D. Boswijk, schoolopziener in het district Gouda; 128 128 tot lid en ondervoorzitter: P. Grand, schoolopziener in het tot lid en ondervoorzitter : P. leIe Grand, schoolopziener in het district Dordecht; district Dordecht ; Zwolle : Zwolle: tot lid en voorzitter der commissie : mr. C.C. J. Prakken, schooltot lid en voorzitter der commissie: mr. J. Prakken, schoolopziener in het district Leeuwarden : opziener in het district Leeuwarden: tot leden: J. van der Laan Nzn., schoolopziener in het tot leden : J. van der Laan Nzn. , schoolopziener in het , arrondissement Schiedam; J. Postma, schoolopziener in het arrondissement Schiedam ; J. Postma, schoolopziener in het ' tot lid en ondervoorzitter : J. C. Wirtz, schoolopziener in het lid en ondervoorzitter: J. C. Wirtz, schoolopziener in het arrondissement Gouda, J. D. de Visser Smits, directeur eener district Winschoten ; arrondissement Gouda, J. D. de Visser Smits, directeur eener district Winschoten: btjzondere kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen bijzondere kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen tot leden : P. Wielinga, schoolopziener in het arrondissement leden: P. Wielinga, schoolopziener in het arrondissement te 's Gravenhage, W. H. Hasselbach, onderwtizer bij de Rijks· te 's Gravenhage, W. H. Hasselbach, onderwijzer bij de Rijks- Borger, J. Pas, schoolopziener in het arrondissement Oldenzaal, schoolopziener in het arrondissement Oldenzaal, kweekschool voor onderwijzers te Middelburg, H. Scholtens Kzn., voor onderwtjzers te Middelburg, H. Scholtens Kzn., Borger, J. kweekschool D. de Vries, schoolopziener in het arrondissement Dokkum, directeur eener bijzondere kweekschool voor onderw\izerf: en J. D. de Vries, schoolopziener in het arrondissement Dokkum, directeur eener bijzondere kweekschool voor onderwijzers en R. Schuiling. leeraar bli het gymnasium en de gemeenteltjke onderwijzeressen te Rotterdam, H. Eerdbeek, te Gravenhage, onderwijzeressen te Rotterdam, H. Eerdbeek, te 's 's Gravenhage, R. Schuiling, leeraar bij het gymnasium en de gemeentelijke hoogere burgerschool te Deventer, P. Heynen, oud-hoofd eener bij~ondere lagere school, J. M. Keen, C. Valken, hoogere burgerschool te Deventer, P. H. Heynen, directeur der oud-hoofd eener bijzondere lagere school, J. M. Keen, C. W. Valken, Rijkskweekschool voor onderwijzers H. Deventer,directeur der te Rijkskweekschool voor onderwijzers te Deventer, Th. J. BosTh. J. BosJ. J. ten Have, hoofden van openbare lagere scholen te J. J. ten Have, hoofden van openbare lagere scholen te onderwtjzer aan de Htjkskweeksehool voor onderwijzers te 'sGnwenhage. J. ~1. ViT. Spronk, onderwlizer aan bijzondere 'sGravenhage. J. M. W. Spronk, onderwijzer aan bijzondere , man, onderwijzer aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Deventer, J. H. Frank81L directeur eener b~jzondere kweekschool normaallessen Gravenhage, lt. A. Laagland, onderwUzer Deventer. J. H. Franken, directeur eener bijzondere kweekschool normaallessei'l te 's'sGravenhage, G. A. Laagland, onderwijzer onderw~jzers te Zwolle, K. Brouwer en N. KanRtein, hoofden aan eene b\jzondere kweekschool voor onderwijzeressen te voor onderwijzers te Zwolle, K. Brouwer en N. Kanstein, hoofden aan eene bijzondere kweekschool voor onderwijzeressen te van openbare lagere scholen te Zwolle, H. U. Thoden van Velzen, opHnbare lagere scholen te Zwolle, H. U. Thoc1en van Velzen, 's Uravenhage..T. Hemmes, hoofd eener b\i~ondere lagere school 's Gravenhage, J. Hemmes, hoofd eener bijzondere lagere school hoofcl eener openbare lagere "ehooI te Deventer, G. H. H. :Maas, Delft. M. H. van Uestel. onderwij~er aan eene openbare hoofd eerier openbare lagere school te Deventer, G. H. H. Maas, te Delft, M. H. van Ges'tel, onderwijzer aan eene openbare hoofd eener openbare lagere school tete Oldenzaal,H. van Roggen, hoofd Hener openbare lagere sehool Oldenzaal, H. yan Roggen, school te Amsterdam: lagere school te Amsterdam : I onderwijzer aan de Rijksnormaallessen te Almelo, mejuffrouw onderwUzer aan de R~jksnormaallessen te Almelo, mejuffrollw M. C. A. Nuysinck, leenues in het teekenen te Zutphen: leden-plaatsvervangers: W. C. Sey!, schoolopziener in het J. M. C. A. Nuysinck, leerares in het teekenen te Zutphen : tot leden-plaatsvervangers : W. C. Seyl, schoolopziener in het arrondissementUtrecht I, I, J. Th. Schiphorst, hoofdeener openbare Utrecht J. Th. Schiphorst, hoofd eener openbare arrondissement tot leden-plaatsvervangers :dl'. J. Gunnink, leeraar bij een leden-plaatsvervangers: dr. J. Gunnink, leeraar b~i een school te Delft. K. Beversluis. hoofd eener openbare lagere bijzonder gymnasium te Kampen, E. D. J. de Jongh jr., leeraar bij lagere school te Delft, K. Beversluis, hoofd eener openbare lagere bijzonder gymnasium te Kampen, E. D. J. de Jongh jl'., leeraar bij school te Utrecht. H. Sehuring, hoofd eener openbare lagere de gemeentelijke hoogere burgerschool te Kampen, P. D. Beersma, school te Utrecht. H. Schuring, hoofd eener openbare lagere gemeentellike hoogere burgerschool te Kampen, P. D. Beersma, school te Hotterdam. A. van de Grienelt, te Voorburg, oud-hoofd directeur eener bijzondere kweekschool voor onderwijzeressen school te Rotterdam, A. van de Griendt, te Voorburg, oud-hoofd directeur eener b~izondere kweekschool voor onderwijzeressen eener btizondere lagere school. A. A. Kleyn, hoofd eener bi,jzondere te Steenwijkerwold, A. C. Hagenaars, onderwijzer bij de bijeener bijzondere lagere school, A. A. Kleyn, hoofd eener bljzondere SteenwUkHrwold, A. C. Hagenaars, onclerwjj;:pr bU de b~i school te Driebergen. P. J. van Loo, hoofd eener openbare zondere kweekschool voor onderwijzeressen te Steenwijkerwold, lagere school te Driebergen, P. J. van Loo, hoofd eener openbare zondere kweekschool voor onderwijzeressen te St«enwUkerwolcl, lagere school te Utrecht: D. Tjalsma, hoofd eener openbare lagere school te Deventer, lagere school te Utrecht; I D. Tjalsma, hoofd eener openbare lagere school te Deventer, H. Bartelds, hoofd eener openbare lagere school te Assen, H. Bartelds, hoofd eerier openbare lagere school te Assen, D. Lako, onclerwjj;:el' bij de Rliksnormaallessen te Zwolle: D_ Lako, onderwijzer bij de Rijksnormaallessen te Zwolle: Amsterdam: Amsterdam : Groningen: Hroningen: tot lill en yoorzitter der commissie: G. A. Bosch, s('hooltot lid en voorzitter der commissie : G. A. Bosch, schooldistrict Zwolle: opziener in het district Zwolle opziener in lid en ondervoorzitter: 'vVo Jan "en. schoolopziener het tot lid en ondervoorzitter : W. Jansen. schoolopziener in het (listriet Middelburg: tot lid en onder-voorzitter : N. Felix, schoolopziener in het lid en onder-voorzitter: N. Felix. schoolopziener in llHt district Mid delburg: arrondissement Lemmer . arrondissement LemmHr: leLlen: P. H. van der Ley, Rijkskweekschool tot leden : P. H. van der Ley, directeur der Rlikskweekschool ' tot leden : R. Huizenga, directeur eener bijzondere kweekschool leden: R. Huizenga, directeur eener bij;:ondere kweeksellOoI voor onderwijzers te Haarlem, J. G. Klik. directeur der RtjksRijksonderwijzers te Haarlem, J. G. Nijk. voor onderwijzers voor onderwijzers te Groningen, H. Scheepstra, W. Linden burg Groningen, H. Scheepstra, W. Lindenburg kweekschool voor onderw\jzers te Middelblll'g. kweekschool voor onderwijzers te Middelburg. H. Bussemaker, en W. Woldendorp, onderwijzers bij de Rijkskweekschool voor en W. Woldendorp, onderwijzers b\i de Hijkskweekschool voor directeur eener hijzonclere onderwijzeressen directeur eener bijzondere kweekschool voor onderwtjzeressen onderw ~izers te Groningen, B. A. Kwast, leeraar bij eene gemeente Haarlem. H. Verhagen, hoofd eener openbare lagere school school onderwijzers te Groningen, B. A. Kwast, lee raar bij eene gemeente Haarlem. H. Verhagen, hoofd een8r openbare telijke hooger burgerschool te Groningen, L. bij de Ley en te Amsterdam, H. J. Embus, G. Schutte en G. H. Wenstink, teljjke hoogür burgerschool te Groningen,L. bli de Ley en te Amsterdam, H. J. Emous. G. Schutte en G. H. G. Postma, hoofden I G. Postma. hoofden van openbare lagere scholen te Leeuwarden, openbare lagere scholen te Leeuwarden, Ciemert bijzondere scholfm te Amsterdam .YI. 1. hoofden van btizonclere scholen tA Amsterdam, .M. L. van Gernert.. . H. J. Noy, hoofd eener openbare lagere school te Deventer, H. J. Noy. hoofd een En' openbare lagere s(·.11001 te Deventer, te Hf~emstede, oud-hoofcl eener bijzondere lagere school, Heemstede, oud-hoofd eener bijzondere lagere school. P. Huisman. hoofd eener openbare lagere school te Grollingen, A. Langhont, hoofd eener bvzondere lagere school te Weesp, P. Huisman , hoofd eener openbare lagere school te Groningen, Langhout, hoofd eener bvzondere la5'er8 school J. Smedink, hoofd eener b~jzondere lagere school te Beets, D. H. Cocheret, hoofd een er bijzondere lagere school te Rotterdam, Rotterdam. J. Smedink, hoofd eener bijzondere lagere school te Beets, eener btjzonclere D. gemeente Opsterland, R. van Wageningen Pzn., hoofd eener S. Postmus, leeraar bij een bijzondes gymnasium te Amsterdam, leeraar b~i een b~i;:ollclel Amsterdam, gemeente Opsterland. R. van Wageningen Pzn., hoofd eener bijzondere lagere school Zuidwolde, G. J. Steenbeek, onderwijzer bjjzondere lagere school te Zuidwolde, G. J. Steenbeek, onderw\jzer F'. de Uraaf, onderwijzer bij Rijkskweekschool voor onder- bij F. de Graaf, onderw\jzer bij de R\jkskweeksehool voor onder'- b\i de Rijksnormaallessen te Sappemeer, L. M. den Hollander, de Rtjksnormaallessen te Sappemeer, L. M. w\izers t« Haarlem. J. W. Se\'enhll\jsen. hoofd der leerschooL leerschool, onderwijzer bij de Rijksnormaallessen te Meppel :clen Hollander, wijzers te Haarlem. J. W. Sevenhuijsen. hoofd onderwijzer hij de Rliksnormaallessen te Meppel: verbonden aan de Ri,jkskweekschool voor onderwij zers te Haarlem;; Rijkskweekschool voor onclerw\jzers Haarlem tot leden-plaatsvervangers: U. D. Keiser en J. H. van der tot leden-plaatsvervangers : U.D. Keiser en J. H. van der tot leden-plaatsvervangers: J. Stamperins. schoolopziener in i Veen, onderwijzers bij de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Stamperius. schoolopziener in Veen, bij de Rijkskweekschool yoor onderwijzers te leden-plaatsvervangers : het arrondissement Amersfoort. Ci. Meijer, directeur der ge- Groningen, D. W. Reinders, onderwijzer bij eene bijzondere kweekder Groningen, D. W. Reinders, onderwijzer bij eene bijzondere kweekhet arrondissement Amersfoort, G. Meijel', meenteltike kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen school voor onderwijzers te Groningen, J. Elstrodt, directeur der school voor onderwijzers te Groningen, J. Elstrodt, directeur der meentelijke kweekschool voor onderwijzers en te Amsterdam, J. A. Bakker en H. J. van W1jlen. hoofden van Rijksnormaallessen te Assen, J. K. Westenbrink, onderwijzer bij van Rijksnormaallessen Assen, J. K. Westenbrink, onderwUzer bij te Amsterdam. J. A. Bakker en H. J. van Wijlen, b\jzondere lagere scholen te Amsterdam, D. Laméris en de Rijksnormaallessen te Winschoten, G. Duiven, hoofd eener Winschoten, G. Duiven, hoofd eener bijzondere hlgere scholen te Amsterdam, D. Laméris en de Rijksnormaallessen C. W. Hoenkamp, hoofden van openbare lagere scholen te Utrecht, openbare lagere school te Groningen, W. Alons, leeraar bij de openbare lagere school Groningen, W. Alons, leeraar bij d8 openbare lagere scholen te hoofden C. J. B. A. Saeys. hoofd eener openbare lagere school te Haarlem I ambachtsschool te Groningen. openbare lagere school Haarlem: ambachtsschool t8 Uroningen_ J. B. A. Saeys, hoofd lid «n voorzitter der commissie: J. C. Fabius, inspecteur tot lid en voorzitter der commissie : J. C. Fabius, inspecteur het lager onderw\js in c!e tweede inspectie: van het lager onderwijs in de tweede inspectie ; 1 -') 9 Het volgend overzicht bevat den uitslag dezer examens. 1 Terug- ' b Toegelaten. 1 getrokken. 'I Afgewezen. Plaatsen waar de examens zijn afgenomen. Opgekomen. Teruggetrokken. Afgewezen. Toegelaten. Opgekomen. MANNELIJKE CANDIDA TEN. VROUWELIJKE C AND IDATEN 's Hertogenbosch Arnhem 249 297 327 124 115 199 49 72 27 10 97 104 140 56 45 88 530 134 -664 96 121 160 58 59 95 62 50 90 70 13 21 306 4 3 1 1 0 14 28 18 39 35 2 12 134 29 28 48 34 10 9 158 's Graven hage Amsterdam Zwolle . . Groningen . Totaal . Totaal der vrouwelijke candidaten . . Algemeen totaal . . 11 16 185 14 · 1304 306 1610 589 158 747 199 In de volgende tabel is vermeld, hoevelen sedert 1881 bij de hoofdonderwijzersexamens zijn geëxamineerd en toegelaten. Bij het examen in : Geëxamineerd. Toegelaten. Bij het examen in : Geëxamineerd. Toegelaten. 1881 1882 1883 .. 1884 1985 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1898 .. 1894 1895 1896 1897 . 108 509 777 901 1205 1214 1254 1280 1390 1186 1328 1342 1380 1455 1347 1201 1088 79 169 213 295 372 374 329 363 425 392 486 524 573 566 565 472 462 1898 1899. . 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906. . 1907. . 1908. . 1909. . 1027 969 1035 1120 1317 1403 1500 1443 1547 1558 1657 1606 · 460 431 364 497 549 627 645 598 620 634 721 709 De volgende tabel geeft een overzicht van het aantal volledige examens dat is afgelegd in elk der vakken, genoemd in het programma behoorende bij het Koninklijk besluit van 17 December 1890 (Staatsblad n°. 180), en van het aantal malen dat voor elk dier vakken een voldoend, een onvoldoend eindcijfer of het cijfer 5 (twijfelachtig) is toegekend. De ontvangen verslagen der commissiën worden aangetroffen onder bijlage Q. 33 180 Lezen. Sehrijven. Nederlandsehe taal. . Rekenen. Aardrtjkskunde. (tesdliedeni~. Kennis der natuur. Handteekenen. MetllO(le van onderwijs en opvoeding . COMMISS] ËN TE waarvan waarvan waarvan waarvan waarvan waan-an waarvan waarvan .~ GJ waarvan ~lannelijke adspiranten. 204 260 30i 117 109 's Hertogenbosch . Arnhem. 's Gravenhage. Amsterdam. Zwolle . 207 1,)"~I I 00 6G 2 2i 38 27 :20G 281 309 114 108 187 lG3 277 · 38 :WG 1 120 132 81 120 262 307 114 142 177 G6 f).) 80 GO 101 103 223 i .) 'I G7 30 34 i 208 259 303 97 14ö 2~ 40 öB 199 2(j1 126 G8 27 200 25\! :-l02 117 106 98 144, 210 7G :)1 56 66 87 41 ~8 2G8 30G 117 lOÇJ 164 277 101 3 ! 2iJ8 80G 117 7i 7 liO ' :270 88 ;J12 13:-l 8i 119 40 ]G 37 MJ ') 301 8 8 8 1 233 80 82 Go 10 .) 128 48 215 88 100 I Hl:? 74 2B:? lOö :?02 71 I 1 89 29 42 1G 8 114 ! 87 71 118 107 188 IU 10 \! 22 2(i 9Cl " 183· 10 11 32 76 374 108 98 180 0:-3 ]Oi I u; :-l9 I Groningen Totaal 186 1Hl2 120 873 :34 191 lOG 28 1G2 15 280 1181 664 143 189 1188 107 7-!2 17 94 352 7:-l 371 188 21 :-l5 lGo 103 1200' 1131 51 23 1U15 753 1183 72(; 86 Vrouwelijke 's Hertogenbosch . Arnhem . . . 's Gravenhage . Amsterdam Zwolle . adspiranten. 57 i8 88 6Ç) 13 10 87 12 21 79 6Cl " 61 1 8 iO +7: 8G G8 i - l:-l 10 1 3G I 10 13 14 2G 11 20 58 i7 88 8 21 12 81 07 47 36 2i :) I 7 11 14 (-;2 17 2\1 11 62 8H 30 10 i9 88 69 12 21 300 :2 32 2 i 7 i9 88 (j\! 3] GO 33 27 02 12 8 12 31 i7 87 6ö 13 18 ;JO 61 fi 10 I 87 ]2 2] 70 12 14 88 mi iO 27 23 o 3 1 16 1 37 10 .) 17 G9 12 2] 52 fi 17 18 18 lOi 99 oH ]2 () 20 4,' ') 12 17 2+8 10, 21 281 12 1 12 21 51 188 331 12 ÇJ 21 295 -----I -- 12 2] 295 + 13 189 12 3 1 ;J 4 Groningen Totaal Algemeen totaal 9 18:-l 8i7 i :-l :21 :21 2!J4 :2 17G 821 2i 10H JO 21 38 208 32(1 U73 H; 297 20 :2Ç)( 30 2:20 ÇJ7,3 298 1479 UH -- 26 -- 78 i30 295 H78 178 90+ 30 7-1 387 -1----- 14\12 Hi-! i(j8 1483 933 120 i70 H92 012 1-!86 902 9]0 17r5 Van de geëxamineerden hadden ingevolge art. 82, laatste lid, of art. 106, laatste lid, der wet tot regeling van het lager onderwijs vrtjstelling van het examen in het handteekenen : te 's Hertogenbosch : 1 mal111eHjke candidaat; te Arnhem: 4 manl1elijke candidaten: te 's Gravenhage: 10 mannelijke candidaten: te Amsterdam: 8 manneltjke en 8 vrouwelijke camlidaten : te Zwolle: 7 mannelijke ull1didatün. ~ederlands('he geslaagden hadden een onvoldoend ctjfer voor taal: te Arnhem: 1 manneqjke candidaat; te 's Gravenhage: i manneliJke candidaten en 1 vrouwelijke ('.andidaat: te Amsterdam: 3 mannel~jke candidaten: t0 Zwolle: 1 mannelijke candidaat; te Groningen: 3 mannel~jke candidaten. Van de zijn belast mèt het afnemen der examens in de Framll' he , Hoogcluitsche en Engelsche talen, waarvan de programma's z~in vastgesteld bij Koninkl~jk besluit van 14 October 1884 (Staatsb7a,d nO. 2W, en met de examens in de Italiaansche taal en letterkunde, waarvan de programma's .zijn vastgesteld onder litt. L van de Konink1tike besluiten van 2 Februari 18G4 (Staatsblad n°. 8) en 11 Oetober 18(j\:J (Staatsblad n°. 156), voor :wo veel betreft de in den zomer te houden examens, zitting zouden houden voor het mondeling gedeelte te 's Gravenhage. voor het schrifteliJk gedeelte op nader aan te wtjzen plaatsen, en werden benoemd: tot lid en voorzitter '.;'lll de commissie voor de Francwhe en ltaliaansche talen: dl'. J ..1. Salverda de Grave, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Groningen: tot lid en voorzitter van de commissie voor de Hoogduitsche taal: dr. B. Symon:-;. hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Groningen; tot lid en voorzitter van de commissie voor de Engelsche taal: dl'. J. H. Kern, hoogleeraar aan de Rtiksuniversiteit te Groningen. De volledige samenstelling der eommissWn \'oor wover betreft de in den zomer afgenomen examens - waaronder die in de }i'ransche, Hoog'(luitsche en Engelsche talen yoor lagor onderw~js en verdere btjzonderheden aangaande deze examens worden aangetroffen in de door de commissWn uitgebrachte verslagen. die onder bijlagen R, S en T hierachter voorkomen. [Je uitslag der examens IJager ondel'\Yij';l. is in het \'olgf'llde overzicht vermeld. lYIanneli,ike Uevraagde akte van l,ekwaamheid. (;~1l1(liclaten, Vrouweltjke candidaten, die werden die zich onder het examen terugtrok- . afgewezen. ; toegelaten. ken. die zich die werden die exalllen onder het die examen hebben examen hebben terugtrok - afgewezen. toegelaten. afgelegd. afgelegd. ken. i Fnms('he taal. . 78 71 41 i- --- ---- .------ - 130 7G 2:-l9 109 317 lUB 2Ei 6Ci Hoogdllits('he taal Engols('he taal . 40 ~() 110 366 Bij beschikking van den Minister van Binnonlandsche Zaken van 31 Mei HnO, nO. 3862 1, afdeeling Hooger on Middelbaar ()nderw~js, werd bepaald, dat de commissii;n, die in 1910 zouden Totaal. Hj(J 477 182 Bij beschikking van den Minister van Binnenlandsche Zaken van 24 Mei 1910, n°. 4320 1, afd. Lager Onderwijs, werd bepaald, dat de commissie belast met het examineeren van hen die eene akte van bekwaamheid verlangden voor het handteekenen, bedoeld in art. 87 der wet tot regeling van het lager onderwijs, voor het Jaar 1910 zitting zou houden te 's Gravenhage, en werden benoemd : tot lid en voorzitter, W. H. L. Janssen van Raay, hoogleeraar aan de Technische Hoogeschool te Delft ; tot leden : A Bridge, leerares aan de Academie van Beeldende Kunsten en onderwijzeres aan eene bijzondere school te 's Gravenhalte ; J. M. E. Kerlen, directrice der Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor meisjes te Amsterdam ; J. N. T. Buining, leeraar aan de gemeentelijke hoogere burgerschool, directeur der gemeentelijke teekenschool en leeraar aan de ambachtsschool te Breda; F. W. van der Haagen, te Velp, gemeente Rheden, leeraar aan de gemeentelijke hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus, leeraar aan de gemeentelijke avondschool voor handwerkslieden en onderwijzer aan scholen voor meer uitgebreid lager onderwijs te Arnhem, leeraar aan de burgeravondschool te Yelp ; P. J. A. M. Haaring, leeraar aan de Academie van Beeldende Kunsten en directeur der teekenschool van den Nederlandschen Roomsch-Katholieken Volksbond te 's Gravenhage ; J. tje Jong Hzn., leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool te Zwolle ; B. Korteling, leeraar aan de gemeentelijke burgeravondschool en aan de teekenschool, onderwijzer aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers en aan de Rijksnormaallessen te Deventer ; E. T. J. Locker, te Nijmegen, leeraar aan het Canisiuscollege te Nijmegen en directeur der avondteekenschool te Echt ; J. D. Ros, leeraar aan de Academie van Beel- dende Kunsten en conservator van het Museum van Kunstnijverheid te 's Gravenhage : A Spoon J.-Jzn. , leeraar aan de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen te Rotterdam ; H. J. de Vries, leeraar aan de gemeentelijke hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus, directeur der gemeentelijke burgeravondschool en onderwijzer aan eene bijzondere kweekschool voor onderwijzeressen te Haarlem ; W. Zwier G.-Hzn. ; leeraar aan de derde gemeentelijke hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Amsterdam ; tot plaatsvervangende leden : G. J. Feith, leeraar aan de vierde hoogere burgerschool met driejarigen cursus en directeur der Hendrik de Keyserschool te Amsterdam ; W. C. A. Ridderhof, te Leiden, hoofdleeraar aan de school van het genootschap ,,Mathesis Scientiarum Genitrix" te Leiden, en onderwijzer aan openbare lagere scholen te Leiden en 's Gravenhage. Nadere bijzonderheden omtrent die examens zijn te vinden in het door de commissie uitgebracht verslag, dat als bijlage IT hierachter is opgenomen. In wiskunde, gymnastiek, landbouwkunde en tuinbouwkunde werden voorts nog examens afgenomen door commissiën, die tevens de candidaten voor akte middelbaar onderwijs hebben geëxamineerd. Ten aanzien van de samenstelling der commissiën en verdere bijzonderheden aangaande deze examens zij verwezen naar cie bijlagen V, W en X. De uitslag van !het examen in handteekenen, zoowel als van de examens in wiskunde, gymnastiek, landbouwkunde en tuinbouwkunde blijkt uit het volgende overzicht. Mannelijke candidaten. Geëxamineerd. j Geslaagd. Wiskunde . Gymnastiek Handteekenen. Landbouwkunde Tuinbouwkunde 107 42 364 51 35 68 31 175 38 20 Vrouwelijke candidaten. Geëxamineerd. 18 3 76 ^ Totaal. Geëxamineerd. 125 45 440 51 Geslaagd. 13 1 ^^^^ Geslaagd. 81 32 207 38 21 J 1 1 36 Bij beschikking van den Minister van Binnenlandsche Zaken van 22 September 1910, n°. 8471 1, afd. Lager Onderwijs, werd bepaald, dat het examen ter verkrijging van de akte van bekwaamheid voor huis- en schoolonderwijs in de vrije en ordeoefeningen der gymnastiek voor het jaar 1910 zou aanvangen op 18 October, en dat de commissiën, met het afnemen van dit examen belast, zitting zouden houden te Breda, Rotterdam, Amsterdam, Leeuwarden, Zwolle en Venlo, en werden benoemd in de commissie te : Rotterdam : tot lid en voorzitter : mr. R. van Goens, schoolopziener in het district 's Gravenhage ; tot leden : G. Dekker en W. Ketting, gymnastiekonderwijzers bij het openbaar lager onderwijs te Rotterdam, I. de Zwaan, gymnastiekonderwijzeres aan eene openbare lagere school te 's Gravenhage, A. S. Beugel, gymnastiekonderwijzeres aan eene openbare school te Middelburg ; tot plaatsvervanger van den voorzitter : dr. J. H. Jennes, schoolopziener in het district Rotterdam ; B reda : tot lid en voorzitter : dr. H. P. M. van der Horn van den Bos, schoolopziener in het district 's Hertogenbosch tot leden : S. Habesma, onderwijzer aan de Christelijke Normaalschool ,,de Klokkenberg" te Nijmegen, W. H. Rijsten, onderwijzer aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Maastricht, J. C. Tibo, onderwijzeres aan de Rijkskweekschool voor onderwijzeressen te Apeldoorn, J. Minkman, onderwijzeres in de gymnastiek te Arnhem; ; tot plaatsvervangde leden : B. Nieuwenhuis, gymnastiekonderwijzer bij het openbaar lager onderwijs te Rotterdam ; C. M. van der Made, onderwijzeres aan eene openbare lagere school te Rotterdam ; Amsterdam : tot lid en voorzitter : G. Roodenburch, schoolopziener in het district Haarlem ; tot leden : P. C. van Zuylen en J. A. H. Eckhardt, gymnastiekonderwijzers aan openbare lagere scholen te Amsterdam, A. Risseeuw, te 's Gravenhage, F. E. Blauw, C. W. Schoor, T. Visser, gymnastiekonderwijzeressen aan openbare lagere scholen te Amsterdam; tot plaatsvervanger van den voorzitter : J. W. Schulinek, schoolopziener in het district Breda ; tot plaatsvervangende leden : F. 1VI. Siegmund, leeraar aan de hoogere burgerschool te Breda, A. M. A. van der Maas, onderwijzeres aan eene openbare lagere school te Geulle; 133 tot plaatsvervanger van den voorzitter : C. van Buysen, schoolopziener in het district Alkmaar ; · tot plaatsvervangende leden : J. A. van der Boom, onderwijzer aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Haarlem, A. C. P. Bolland, leerares in de gymnastiek aan het gemeentelijk gymnasium te Amsterdam. tot leden : P. Visser, onderwijzer aan de Rijksnormaallessen te Hengelo (0.), F. Bennekers, onderwijzer aan eene openbare lagere school te Zwolle, M. W. J. Milatz, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Zwolle, V. Gerritzen, onderwijzeres aan eene bijzondere kweekschool voor onderwijzeressen te Arnhem ; tot plaatsvervanger van den voorzitter : G. A. Bosch, schoolopziener in het district Zwolle tot plaatsvervangende leden : G. J. Mullers jr., onderwijzer aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Deventer, A. P. E. Th. Voskuil, gymnastiekonderwijzeres te Zwolle, Leeuwarden : tot lid en voorzitter : Ph. J. Kloppers, schoolopziener in het district Groningen ; tot leden : L. Bogtstra, leeraar aan de Rijks-hoogere- burgerschool en onderwijzer aan de Rijksnormaallessen te Leeuwarden, L. de Jong, onderwijzer aan eene openbare lagere school te Heerenveen, H. G. A. Kilsdonk, leerares aan de hoogere burgerschool voor meisjes te Leeuwarden, H. A. Mesdag, gymnastiekonderwijzeres te Zwolle ; tot plaatsvervanger van den voorzitter : Mr. C. J. Prakken, schoolopziener in het district Leeuwarden ; tot plaatsvervangende leden : M. Wierstra, leeraar aan de hoogere burgerschool en onderwijzer aan de Rijksnormaallessen te Sneek, H. E. Wigersma, gymnastiekonderwijzeres te Leenwarden; Venlo. tot lid en voorzitter : J. E. van Renesse, schoolopziener in het district Arnhem : tot leden : H. D. van der Maas, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool te Roermond, J. J. Speet, leeraar in de gymnastiek te Breda, C. W. van Hilst, onderwijzeres aan eene bijzondere kweekschool voor onderwijzeressen te 's Hertogenbosch, B. van Itallie, onderwijzeres aan de leerschool verbonden aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Maastricht: tot plaatsvervanger van den voorzitter : dr. M. J. H. Houba, schoolopziener in het district Maastricht ; tot plaatsvervangende leden : J. F. Munnick, onderwijzer aan de Rijksnormaallessen te Venlo, C. M. H. Deserière, te Blerick, onderwijzeres aan eene openbare lagere school te Venlo. Het volgende overzicht bevat den uitslag dezer examens. Zwolle. tot lid en voorzitter : C. A. Zelvelder, schoolopziener in het district Heerenveen Getal mannelijke adspiranten, dat Plaatsen waar de examens Getal vrouwelijke adspiranten, dat zijn afgenomen. is gOxa- zich heeft terugmineerd. getrokken. is afgewezen. is toegelaten. is geëxamineerd. zich heeft teruggetrokken. is afgewezen. is toegelaten. Breda Rotterdam Amsterdam . Leeuwarden Zwolle Venlo 135 122 128 160 102 162 10 22 24 57 125 100 104 103 92 143 132 176 220 15 117 151 173 90 119 234 25 47 25 115 133 259 10 19 14 25 Totaal . Totaal der vrouwel. adspiranten 809 1035 142 151 667 884 1035 151 884 Algemeen Totaal . . 1844 293 1551 34 134 In de volgende tabel is vermeld, hoevelen bij de examens in de vrije en orde-oefeningen der gymnastiek zijn geëxamineerd en toegelaten. Gravenhage : tot lid en voorzitter der commissie voor de nuttige handwerken : J. C. Fabius, inspecteur van het lager onderwijs in de tweede inspectie ; tot leden : J. G. Gravelotte, geb. Pontier, te 's Gravenhage G. Eggers, leerares aan de industrieschool voor meisjes te 's Gravenhage ; wed. M. A. Baas, geb. van Drunen, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te 's Gravenhage ; A. M. Nater, onderwijzeres aan de gemeentelijke vormschool voor onderwijzeressen te Rotterdam ; M. J. Renard, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Delft ; M. W. Kruisheer, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Gouda ; tot plaatsvervanger van den voorzitter : Mr. R. van Goens, schoolopziener in het district 's Gravenhage ; tot plaatsvervangende leden : G. W. C. .Kuyk, geb. van der Steen, onderwijzeres in de nuttige handwerken te 's Gravenhage J. H. Schambach, onderwijzeres in de nuttige handwerken te 's Gravenhage Bij het examen in : Geëxamineerd. 4 099 1628 3 605 819 424 617 629 784 1194 1306 1232 1370 1395 1264 1312 1167 1260 1220 1338 1 536 Toegelaten. 1891 Voorjaar 1892 Najaar 1892 1893 . 1894 1895 1896. 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 2 860 1189 2 806 616 333 485 I 502 603 906 Utrecht : a. tot lid en voorzitter der commissie voor de nuttige handwerken : W. Middelveld Viersen, schoolopziener in het district Utrecht ; tot leden : C. J. W. Wisse, geb. Verbuigt, te Harderwijk, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Utrecht ; W. E. A. Ouwejan, te Utrecht, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Hilversum ; A. M. van der Velden, onderwijzeres aan de leerschool, verbonden aan de gemeentelijke kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen te Amsterdam ; S. C. Visée, leerares aan de (le industrieschool voor meisjes te Rotterdam ; tot plaatsvervanger van den voorzitter : D. Boswijk, schoolopziener in het district Gouda; tot plaatsvervangende leden : F. B. Mundhenk, onderwijzeres in de vrouwelijke handwerken te Amsterdam ; H. J. de Kroon. te Utrecht, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Maarssen ; b. tot lid en voorzitter der commissie voor de fraaie handwerken : dr. J. H. Jennes, schoolopziener In het district Rotterdam ; tot leden : M. C. de Vet, onderwijzeres in de vrouwelijke handwerken te Breda ; J. van dei Kaay, leerares aan de industrieschool voor meisjes te Rotterdam ; E. J. van Nieuwenhoven, leerares aan de industrieschool voor meisjes te 's Gravenhage; J. E. Klein, directrice der industrie- en huishoudschool te Zwolle ; ; i 956 976 1011 1004 1002 1040 ; ! ! 893 988 964 1095 1240 De ontva ng en verslagen (ier commissiën worden aangetroffen onder bijlage U. Bij beschikking van den Minister van Binnenlandsche Zaken van 12 Januari 1910, n°. 11490, afd. Lager Onderwijs, werd bepaald, dat de examens ter verkrijging van akten van bekwaamheid voor huis- en schoolonderwijs in de nuttige en in de fraaie handwerken voor meisjes voor het jaar 1910 zouden aanvangen op 10 Februari, en dat de commissiën met het afnemen dezer examens belast, zitting zouden houden : voor de nuttige handwerken : te Breda, 's Gravenhage, Utrecht en Groningen ; voor de fraaie handwerken : te Utrecht ; en werden benoemd te : tot plaatsvervanger van den voorzitter : P. le Grand, schoolopziener in het district Dordrecht : tot plaatsvervangende leden E. C. van de Wall Perné, geb. van Vooren, leerares aan de industrieschool voor vrouwelijke jeugd te Amsterdam ; I. H. A. Linden, directrice der industrieschool voor meisjes te Groningen ; Groningen : tot lid en voorzitter der commissie `-oor (le nuttige handwerken : J. C. Wirtz, schoolopziener in het district Vinschoten ; tot leden : R. H. M. J. Boerma, onderwijzeres aan de gemeentelij ke kweekschool voor onderwijzeressen te Gronin gen, W. A. Hendriks, leerares aan de industrieschool voor meisjes te Groni ng en, weduwe N. van der Zee, geboren Abbinga, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Sneek, R. Bakker, geboren Steensma, te Boxum onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Franeker. N. Tulp, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Meppel, E. Breman, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Zwolle ; tot plaatsvervanger van den voorzitter : Ph. J. Kloppers, schoolopziener in het district Groningen ; tot plaatsverva ng ende leden : W. Wolters, geboren de Vries, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Dokkum, D. .W. Dijk, onderwijzeres aan de Rijksnormaallessen te Groningen. Breda : tot lid en voorzitter der commissie voor de nuttige handwerken : jhr. mr. L. F. H. Michiels van Kessenich, inspecteur van het lager onderwijs in de eerste inspectie ; tot leden : A. Teunisse, onderwijzeres in de vrouwelijke handwerken te Amsterdam ; A. Munnekrede. geb. van der Grinten, te 's Gravenhage ; A. C. Kerlen, onderwijzeres aan de Rijkskweekschool voor onderwijzeressen te Apeldoorn ; J. J. E. de Swert, onderwijzeres in de vrouwelijke handwerken te Breda ; tot plaatsvervanger van den voorzitter : J. W. Schulinck, schoolopziener in het district Breda ; tot plaatsvervangende leden : C. W. van Hilst, onderwijzeres aan eene bijzondere meisjesschool te 's Hertogenbosch ; G. W. Oosterhoff, onderwijzeres in de vrouwelijke handwerken te Arnhem ; 135 In het volgende overzicht is de uitslag dezer examens vermeld. Getal adspiranten, dat Plaatsen waar de examens zijn afgenomen. is geëxa- 11s11111111, Bij het examen in : Geëxamineerd. Toegelaten. zich heeft teruggetrokken. is af- ! is toe- mineerd. gewezen. gelaten. Nuttige handwerken. Breda 's Gravenhage. . Utrecht Groningen 306 729 467 381 48 1904 1905 1906 1907 1908 1909 . 1 582 1 684 1681 1 692 1 702 1 782 1 143 1193 1 229 1 261 1 268 1 360 258 596 327 1885 1886 1887 1888 1889 1890. 1891. 1892. 1893 1894 1895 1896 1897. 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904. 1905 1906 1907 1908 1909 Fraaie handwerken : 36 125 1 36 199 161 184 159 176 16 60 68 1 03 96 100 96 86 100 ; 2 131 140 79 302 1483 Totaal . . 1883 2 398 Fraaie handwerken. Utrecht 119 45 74 154 153 158 Bij de volgende tabel is vermeld, hoevelen bij de examens in de nuttige en in de fraaie handwerken voor meisjes zijn geëxamineerd en toegelaten. 156 173 160 148 170 137 132 122 104 115 109 86 90 98 85 118 102 Bij het examen in : Geëxamineerd. Toegelaten. 96 114 73 64 74 64 79 67 Nuttige handwerken : 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891. 1892. 1893 . 1894. 1895 1896. 186 451 579 663 659 105 247 366 376 426 473 476 564 552 664 722 752 926 908 951 1185 1142 1134 1255 . 729 . . 719 907 874 980 1062 1152 1348 1317 1397 1663 1702 1 701 1 717 73 100 53 53 66 De ontvangen verslagen der commissiën worden aangetroffen onder bijlage Z. Krachtens het tweede lid van art. 6 der wet op het lager onderwijs werd aan 23 vreemdelingen vergunning verleend tot het geven van lager onderwijs. zij waren afkomstig uit : België . Duitschiand . Frankrijk . . Rusland. .. 4 vrouwen en 2 mannen ; 13 » 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1 man 136 § 16. 1'OEZICHT OP HET LAGER ONIHJR.WIJS. TOEZICHT OP HET LA.GER. ONDERWIJS. De -mutatiën onder de arrondissements- schoolopzieners zljn De mutatiën de arrondissements-schBolopzieners z n in het volgende overzicht vermeld. vermeld. in volgende In het In het personeel der inspecteurs van het lager onderwtjs van het lager onderwijs en der districts-sehoolopzieners kwam in 1910 geene en der districts- schoolopzieners kwam in 1910 geene verandering. Overleden of, hetzij wegens overplaatsing, Overleden of, hetzij wegens overplaatsing, <\rrondissement. 4rrondissement. hetzij op verzoek, eervol ontslagen. hetzij op verzoek, eervol ontslagen. Benoemd. Veghel Veghel .. Boxmeer. . Boxmeer. 's Hertogenbosch . Waalwijk Waalw\ik . .. Amsterdam H. Amsterdam II. Amsterdam III Amsterdam IH Amsterdam V. . Amsterdam V. Amsterdam VI Amsterdam VI Haarlem. Haarlem Amersfoort. Amersfoort Loenen . Loenen Rhenen . utrecht IJ Utrecht II Bolsvmrd Bolsward HeerenVeAl1. Heerenveen Almelo Almelo .. Omlllen . .. Om men Om,twedde. Onstwedde Meppel Meppel . Venlo. Venlo. . Sieking dr. L. J. Sicking L. mr. CL 13. J. M. van Zinnicq Bergmann G. B. lVI. van Zinl1Ïeq Bergmann in 1909 ontstaan) ; (Vacature in 1909 ontstaan) van L~ms('hot F. ' mr. F. J. van Lanschot J. W. BoeJlaard ·T. W. Boellaarcl J.J. Postmus Postmus M. A. Terwen , M. A. Terwen J. F. M. Sterck T. F. lVI. Sterek K. J. Razelills . K. J. Razelius L. B. Fikkert L. B. Fikkert mr. H. H. baron van Boetzelaer i mr. H. J. H. baron van Boetzelaer J. Stamperius i. J. Stamperius jhr. m1'. D. L. Hutgers van Rozenburg ;, hr. mr. D. L. Rutgers van Rozenburg 1909 ontstaan) (Vacature i (Vaeatlll'(' in 1909 ontstaan) m1'. J. J. E. Boschloo mr. J. J. E. Boschloo m1'. Z. W. Straatman mr. Z. W. Straatman jhr. '.V. G. van der WUck jhr. W. G. van der Wild( 1909 ontstaan) IVaeatll re in 1909 ontstaan) (Vacature .J. A. C. Wijnoldy A. C. Wij noldy J. .J. Steyns J. Steyn s , M. C. Thijssen. M. C. dr. L. J. Sicking. L. Sicking. mr. G. B. J. M. van Zinnicq Bergmann mr. G. B. J. M. van Zinnieq Bergmann ; J. F. M. Sterck. J. F. M. Sterck. J. Stamperius. J. Stamperius. ! L. Adriaanse. L. Adriaanse. i mr. H. J. H. baron van Boetzelaer. mr. H. ,T. H. baron van Boetzelaer. D. Norel Rzn. D. Norel Rm. mr. G. J. Sybrandy. mr. G. J. Sybrandy. mr. D. J. W. Muller Massis. ; mr. D. J. W. Muller Massis. A. C. Hartjens.. A. C. Hartjens Knoppers. ` J. Knoppers . In de dienaangaande door de Regeering ontvangen berichten de dienaangaande door de Hegeering ontvangen berichten is ook thans weer over het algemeen met waardeering geis ook thans weer over het algemeen met waardeering gesproken over de toewijding, waarmede de leden van het Rijksde toewtiding, waarmede de leden van het RUkssproken sehooltoezicht hunne taak hebben vervuld. schooltoezicht hunne taak hebben vernllcl. I Op 31 December 1910 bestond 'in de volgende 276 gemeenten op 31 De("ell1b(~l' 1910 bestolldin de yolgendA 27H gemeenten nadere verzekering van het plaatselijk schooltoezicht eene ter nadere verzekering van het plaatselijk schooltoezicht Bene eommissic als bedoeld in art. 93, tweede lid , der vet: HS. twpede lid. der wet: commissie als bedoeld in Noordholland : Aalsmeer, Alkmaar, Amsterdam, AnnaNoordholland : Aalsmeer, Alkmaar, Amsterdam, AnnaPaulowna, Avenhorn, Beemster, Berkhout, Beverwijk, Bloemen Paulowna, Avenhorn, Beemster, Berkhout, Beverwijk, Bloemen daal, Bussum, Edam, Egmond aan Zee, Enkhuizen, Haarlem, daal, Bussum, Edam, Egmond aan Zee, Enkhuizen, Haarlem, Haarlemmerliede c. a., Haarlemmermeer, Heemskerk, Heemstede, c. a., Heemskerk, Heemstede, Helder. Hilversum, Hoogkarspel, Hoorn, Koog aan de Zaan, Helder, Hilversum, Hoogkarspel, Hoorn, Koog aan de Zaan, Monnikendam, Purmerend, Schagen, Sloten, Velsen, WatergraafsSchagen, Sloten, Velsen, YvatergraafsMonnikendam, meer. \V ormerveer, Zaandam meer, WormArveer, Zaandam: Zeeland: Goes, Hontenisse, Middelburg. Neuzen, Vlissingen, Middelburg, Neuzen, Zeeland : Goes, Wissekerke, Zierikzee;; Zierikzee utrecht: Achttienhoven , Amersfoort , Baarn , Maarssen , Utrecht: Achttienhoven Amersfoort, Baarn, Maarssen. }[,tarsseveen, Rhenen, UtrAeht, Westbroek, Wijk bij Duurstede, Maarsseveen, Rhenen, Utrecht, Westbroek, W\ik bij Duurstede; Zeist: Zeist ; : Noordbrabant :: Bprgen op Zoom, Boxmeer. Boxtel, Breda, Bergen op Zoom, BoxlllHer. Boxtel, Breda, Noordbrabant Dongen, Eindhoven, Engelen, Etten a., Fik naar t e. a., Gilze c. it., Dongen, Eindhoven, Engelen, Etten c. c. a., Fijnaarte. a., Gilze c. a., Gilmeken c. a., Helmond, 's Hertogenbosch, Klundert, Maashees Ginneken ('.. a., Helmond, 's Hertogenbosch. Klundert, Maashees c. a., Nuland (voor de gemeenschappelijke school te Vinkel), c. a., Nuland (voor dA gemeensehappelUke school te Vinkel)., St. Oedenrod e (voor de gemeenschappelijke school te Gemonde), St. Oedenrode (Yoor de gemeensehappel~ike school te Gemonde), Ollllell bosch, Raamsdonek, Roosendaal e. SchijnOndenbosch, Princenhage, R aamsdonck, Roosendaal c. a., Schijndel. Steenbergen c. it., Tilburg. 'I'rtrrillgen. Vught, WaalwUk, del. Steenbergen c. a., Tilburg, Teterili gen, Vught. Waalwijk, vYoensPl, Zevenbergen: Woensel, Zevenbergen . Friesland: Aehtkarspelen, Aengwierden, Baarderadeel, BarraFriesland Achtkarspelen, Aengwierden, Baarderadeel, Barradeel, Bolsward, Dokk um,Donia\yerstal, Ferwerderadeel, Franeker, deel, Bolsward, Dokkum, Doniawerstal, Ferwerderadeel, Franekeradeel, Gaasterland, Harlingen, Haskerland, HennaarFranekeradeel, Gaasterland, Harlingen, Haskerland, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Kollumerland, Leeuwarden, LeeuwardeHeltIerland:: Apeldoorn, Arnhem, Barneveld, Bergh, Brummen, Brummen, deradeel, Hindeloopen, Kollumerland, Leeuwarden, LeeuwardeGelderland Apeldoorn, Arnhem, radeel, Lemsterland, Menaldumadeel, Oostclongeradeel, OoststelDoesburg, Ambt-Doetinehem, Stacl-Doetin('hem, Dreumel, Driel, radeel, Lemsterland, Menaldumadeel, Oostdongeradeel, OoststelDoesburg, Ambt-Doetinchem, Stad-Doetinchem, Dreumel, Driel, lingwerf, Opsterland, Schoterland, Smallingerland, Sneek, TietjerkSmallingerland, Ecle, Epe, Erm elo, Gorssel, Groenlo, Harderwij k, Herwen c. a., c. a., lingwe rf, Opsterland, Ede, Epe, Ermelo, Gorssel, Groenlo, HarderwUk, Heterell. Laren. Lienden, Nijmegen, Rheden, Tiel, Ubbergen, steradeel, Utingeradeel, Westdongeradeel, Wonseradeel Heteren, Laren. Lienden, Nijmegen, Rheden, Tiel, Ubbergen, ; steradeel, Utingeradeel, Westdongeradeel, Wonseradeel : : Valburg, Wageningen, Winterswijk, Wijchen, Zaltbommel, ZeveWageningAn, Winterswijk. WUehen, Zaltbommel, ZeveOver\jssel: Stad-Almelo, Borne, Ambt Delden, Deventer, DieAmbt Delden, Deventer, DieOverijssel : Stad-Almelo, Zutphen: naar, Zutphen ; penveen, Enschedé, Hellendoorn, Hengelo, Kampen, Lonneker, penveen, Enschedé, Hellendoorn, Hengelo, Kampen, Lonneker, Zuidholland : Alblasserdam, , Alkemade Nieuw-Beijerland, Losser, Markelo, Olst, Raalte, Rijssen, Steenwijk, Tubbergen, Zuidholland : Alblasserdam Alkemade, Nieuw-Beij erland, Losser, )1arkelo, Olst, Raalte, Rijssen, SteenwUk, Tubbergen, Wtjhe, Zwolle: Weerselo, Oucl-BAUerland, Bodegraven, Boskoop, Brielle, Delft, Dirksland, Oud-Beijerland, Bodegraven, Boskoop, Brielle, Delft, Dirksland, Weerselo, Wierden, Wij he, Zwolle ; Dordrecht, Dubbeldam, Giessen-Nieuwkerk, Goedereede, GorinDordrecht, Duhbeldam, Giessen-Nieuwkerk, Goedereede, GorinGroningen: Appingedam, Baflo, Bedum, Beerta, Bellingwolde, Baflo, Beerta, Bellingwolde, Groningen : ehem, Gouda, , 's Gravendeel ,, 's Gravenhage , 's's Gravenzande, chem Gouda 's Gravendeel 's Gra\'pnhage, Gravenzande, Bierum, ten Boer, Delfzijl, Groningen, Grootegast, Grijpskerk, Hardinxveld, Heerjansdam , Heinenoord, Hillegom Katwijk, Bierum, ten Boer, Delfzijl, Groningen, Grootegast, Grij Askerk, Hardinxveld, Heerjansdam, Heinenoord , Hillegom, Haren, Hoogezand, Leek, Leens. Loppersum, Marum, Meeden, Klaaswaal, Leerdam, Leiden, Nieuw-Lekkerland, Maassluis, MiddelKlaaswaal, Leerdam, Leiden, Nieuw-Lekkerland, Maassluis, Middel- Haren, Hoogezand, Leek, Leens, Loppersum, Marum, Meeden, Nieuwe-Pekela, Nieuwolda, Middelstum, Midwolda, harnis, Monster, Naaldwijk, Noordeloos, Noordwijk, Nootdorp, Monster, Naaldwijk, Noordeloos, Noordw~ik, Nootdorp, Middelstum, Midwolda, Muntendam, Nieuwe-Pekela, Nieuwolda, Noordbroek, Oldehove, Oude-Pekela, Scheemda, Stedum, TerPeursum, Pij naoker, Rotterdam, Schelluinen, Schiedam, SliePeursum, Ptinacker, Rotterdam, Schelluinen, Sehiedam, Slie- Noordbroek, Oldehove, Oude-Pekela, Scheemda, Stedum, Termunten, Uithuizen, Usquert, Veendam, Warffum, Wildervank, munten, Uithuizen, Usquert, Veendam, Warffum, Wildervank, drecht, Sommelsdijk, Strijen, Oude-Tonge, Vianen, Vlaardingen, Sommelsd~ik, Stnien, Oude-Tonge, Vianen, Vlaardingen, Winschoten, 't Zandt, Zuidhorn ; Winschoten, Zandt, Zuidhorn; Wacl(linxveen. Zwijndrecht Waddinxveen, Zwtindreeht: , , , 137 Drenthe : Assen, Beilen, Borger, Coevorden, Dalen, Havelte, Hoogeveen, Meppel, Odoorn Limburg : Baexem, Belfeld, Bocholtz, Echt, Eysden, Lennep, Grevenbicht, Haelen, Heerlen, Heer, Klimmen, Maastricht, Merkelbeek, Mook c. a., Noorbeek, Obbicht c. a., Roermond, Schinnen, Sittard, Venlo, Venray, Voerendaal, Weert, Wijnandsrade. De gemeenten waar in 1910, bij het ontbreken van eene plaatselijke commissie van toezicht , door burgemeester en wethouders in overleg met den arrondissements-schoolopziener krachtens art. 102, eerste lid, der wet personen buiten dat college met het doen van schoolbezoek waren belast, zijn de volgende : Noordbra bant : Stratum Gelderland : Lochem (eene damescommissie voor het handwerkenonderwij s) Zuidholland : Wassenaar ; Noordholland : Blokker (eene damescommissie voor het handwerkenonderwijs), de Rijp (idem) ; Zeeland : Kruiningen : Friesland : \ Teststellingwerf ; Limburg: Meerssen. St. Pieter, Spaubeek. 17. UITGAVEN VAN HET RIJK EN DE GENIEENTEN TEN BEHOEVE VAN HET LAGER ONDERWIJS. I. Uitgaven van het Rijk. Het volgende overzicht bevat de uitgaven van het Rijk ten behoeve van het lager onderwijs in 1910, vergeleken met die over 1909. 1910. I. Schooltoezicht a. Jaarwedden : 1. der inspecteurs .. districts- schoolopzieners . 2. f 12 000,-78 000,-- f 90 000, -- 1909. Vermeerdering. b. Reis- en verblijfkosten : 1. 2. der inspecteurs ., districts-schoolopzieners. f 2314,43 13 817,20 , 16 131 63 - c. Bureelkosten : 1. 2. der inspecteurs . . districts- schoolopzieners . .. f 1200.8100,-- 9 300,-- cl. Reis-, verblijf- en bureelkosten of abonnement deswege van en toelagen aan de arrondissements-schoolopzieners 150 515,49 5 131,65 ' e. Kosten van vergaderingen . II. a. 266 078,775 f 265 934,34 144.435 Opleiding van onderwijzers on onderw frevesse n. Rijkskweekscholen voor onderwijzers en onderwijzeressen en daaraan verbonden leerscholen : 1. Personeel: Apeldoorn Nij megen Haarlem f 38 547,35 093, 39 080,54 37 124,50 36 766,18 37 101,66 44 496 66 f 268 209,5 5 Middelburg Deventer . Groningen Maastricht :35 138 1910. 1909. Vermeerdering. 2. Materieel: Apeldoorn Nijmegen . Haarlem Middelburg Deventer Groningen Maastricht 3. Apeldoorn Nij megen Haarlem Middel Oki rg Deventer Groningen Maastricht . b. t .-. 9 348,180 6 840,99 10 107,82 7 873,86 8 694,70 10 257,61 8 091,105 f 61 214,26 Toelagen aan kweekelingen : .. f 24 375,25 050,27 050,25 363 33 24 162 50 25 950 26 360.82 , , , 178 311,65 . SubsidiNn voor kweekscholen ter opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen : 1. Gemeentelijke kweekscholen voor onderwijzers en onderwijzeressen f 45 506,10 2. Bijzondere kweekscholen voor onderwijzers en onderwijzeressen 384 594,235 430 100,335 c. Rij ksnormaailessen : Noordbrabant Gelderland Zuidholland Noordholland Zeeland Utrecht Friesland Overijssel Groningen Drenthe Limburg f 60 913,845 52 840,63 93 038,60 51 299,835 43 353,54 34 132,73 46 099,26 40 379,045 44 967,15 22 884,01 5 40 934,36 530 843,01 d. Bijdragen aan normaallessen en aan hoofden van scholen voor de opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen : Noordbrabant Gelderland . Zuidholland Noordholland. Zeeland. . Utrecht. . Friesland . Overijssel . Groningen . Drenthe. . .f Limburg 8 280.12 994.9: 50 508,33 32 250,5 800,20 215,28 22 991,25 2 400, 9 500,-6 227,085 4 600,- 175 766,895 f 1 644 445,695 f 1 562 791,335 f 81 654,86 1 89 . 1910. 1909. Vermeer dering. III. Toelagen tot bekostiging der arron dissements-bibliotheken en tot bestrijding van kleine uitgaven ter bevordering ran het doel der oiiclermijzersbijeenkomsten f 11 702,335 f 10 880,52 5 f 821.81 IV. a. R ijks- lagere scholen. Fersoneel: Weststellingwerf Steenwij kerwold Vleá der f 3 420,3 627,11 456,60 f 18 503,60 b. M aterieel. Weststellingwerf Steenwijkerwold . Vledder . . . f 943,395 1 512,1 1 2 935,265 . 5 890,77 23 894,37 V. 23 829,88 : 64,49 B ijdragen aan genieenten ^7ervangende de vroegere Rijksjaa-rivedclen. f 38 227,50 8 481,80 2 680,40 1496,3 852, 765,664,-7 237,30 8 444,10 446,90 72 295,70 295,- Noordbrabant . Gelderland Zuidholland Noordholland . Zeeland Utrecht . Friesland Overijssel Groningen Drenthe VI. Vergoeding door het Rijk aan de gemeenten roer de kosten van haar lager onderwijs ten gevolge van art. 48 der 'wet, met inbegrip der bijbetaling van te weinig genoten vergoeding over 1908. f 852 659,47 1 282 936,46 2 780 262,47 5 2 454 804,29 542 023,88 468 384,84 829 227,11 5 908 013,11 818 954,58 468 675,43 554 591,08 11 960 532,785 11 633 847,405 326 685,33 Noordbrabant Gelderland Zuidholland Xoordb olland Zeeland . Utrecht Friesland Overijssel Groningen . Drenthe Limburg. VII. Tegemoetkoming aan gemeenten die door het niet voldoen aan Glen eisc/i gesteld in het vierde lid van art. 48 der wet tot regeling van het lager onderwijs, voor eerre of meer harer scholen orer 1908 geen aanspraak kunnen doen gelden op de in dat wetsartikel, eerste lid, sub 1°.. bedoelde Rijksbijdrage. f 3 300,1 600,- Noordbrabant Gelderland Zuidholland Noordholland 140 140 1910. 1910. 1909. Vermeerdering. i Vermeerdering. Zeeland Zeeland Utrecht Utrecht Friesland Friesland OverUssel Overijssel Ctroningen Groningen Drenthe. Drenthe Limburg. Limburg Î 4g00,- f 4 900,- f 5 415,5415,- f - 5 1-515.- gemeenten de onderwi(jzers te VlIr. BiJdragen Ciam VIII. Bijdragen aan de gemeenten in de aan de onderwijzers uit te belooning wegens hf't geven IiCin herlwlingsonderw?js. keeren belooning wegens het geven ran herhalingsonderwijs. Noordbrabant Noordbrabant . Gelderland. Gelderland Zuid holland Zuidholland . Noordholland . Zeeland. Zeeland . Utrecht. Utrecht . Friesland Friesland OverUssel Overijssel Groningen. Groningen Drenthe. Drenthe Limburg. Limburg . f f 11 608,95 (}08,95 15 966,45 109GG,45 32 172,15 82 (138,GO 28 638,60 G 6 782,70 ti 4,91,92 5 6 491,925 18 796,25 13 79G,25 g 854,17 5 9 854,,17 5 12529,Gr) 12 529,65 g 433,80 8888,35 3 388,35 ! 150 GG3,150 663,- 604,375 148 G04,87 5 2 058.625 2058.G2 iJ IX. BiJdragen (Wil gemeenten krachtens der wet. IX. Bijdragen aan gemeenten krachtens art. 53 der wet. Noordbrabant Noordbrabant .. Gelderland. Gelderland Zuidholland Noordholland . Zeeland. Zeeland Utrecht. Utrecht Fliesland Fr iesland OverUssel O verij ssel Groningen. Groningen Drenthe. Drenthe Limburg . X. X. f f 71 600,71 GOO,69100,ti9 100,5G 525,56 525,-4G 755,46 755,80955,35 955,7G 800,76 800,58510,53 510, 83500,33 500,189080,139 080, , . . . . . . . . . . . . .. 2150,2 150,- 584 975,584975,- 584,745,584,745,- 230,230,- art. 59 der u:et. Bijdragen aCin bijzondere schoten krachtens art. Bf) der wet. Bijdragen aan b'?fzollClere scholen g45 822,3G5 f f945 822,365 Nool'dbl'abant. Noordbrabant 727520,03 727 520,03 Gelderland. . Gelderland 1 572 liOO.4,7 fi5 1 572 600,47 ZuidhollanlÎ . Zuidholland 1 018 7G8,37 1 018 768,37 Noordholland . Zeoland . Zeeland Utro(;ht Utrecht . Friesland Friesland Over~jssel Overijssel Groningen Groningen Drenthe. Drenthe Limburg. . Limburg. 201 084,40 5 201 084,405 4n480,422 480, 4, 10 882,54 415 832,54 280 GH8,12 G 280 698,125 2:)1003,07 251 003,07 .- 85 942,6(}55 85 942,66 879 05!J,7G5 379 059,765 I I 6800811,81 6 300 81 . 1,81 5 950 498,765 5950 M.I8,76 5 1 350 313,045 350 818.04,'> XT. Reis- en verblijfkosten erg voat,[iegelden der leden WJI de XI. Reis- en 11erbl{Jfkosten 1'/1 vacatiegelden (ür lede» ran de: crnnm'issië'/i tot het exami-neeren /jam hen die eene der . akten van I exantÏneel'e/l. van hen die peil I' dei' akten van commissiën tot bekwaamheid, vermeld in art. 77, onder a en b, o/" eellee akte van! in art. 77, onder a en b, of eei i akte van bekwaamheid, bekwaamheid 'in de handwerken of in vrije ell orcle-oe/ótillgcli vrije en orde-oefeningen bekwaamheid in de handwerken der gymnastiek, vermeld in art. 87 der wet, wenschtei i te (mtder gymnastiek, vermeld in art. 87 der 1cet, wenschtl'}/ te ontrangen, benevens verdere kosten diPF examens . 1 anger), benevens verdere kosten dier e.'CCimen.~ XII. XII. 162 291,155 4 75,86 475,8G ; , 150 291,72 150291,72 ! 11 999,435 475,86 475,8ö Gratificutién aCin onderwijzers Gratificatiën aan ()nderwi;jzl'!'B 141 1910. 1909. Vermeerdering. XIII. Pensioenen aan (^]tde]^2^-ijze^^:s ran openbare enbijzo]tde^^e la^ (^ ]lagere scholen ` . schol . . XIV. XV. Wachtgelden i]tgerolge art. 41 der wet . Verdere iiitgct,ve]t bette kelijk het onderwijs in het algemeen: de Vereeniging ,,Het Nederlandseh Schoolmuseum te f 6 000,-- f I 073 487,10 f 073 302,295 f 51 997,26 100 184.80 5 70 813.,975 18 816,71 5 a. subsidie aait Amsterdam b. subsidi 11 Gall vereeïiiginge. n tot bevordering van het geregeld schoolbezoek van schipperskinderen cii bijdragen in de kosten Van een onderzoek naar den omvang van de behoefte aan geregeld onderwijs voor de schipperskinderen C. subsidie aan de kweekschool voor houderessell te Leiden bewaars(·11ool- 11 000, 3 500,- (1. subsidie aan de Vereeniging tot bevordering V111 het onderwijs In handenarbeid in Nederland : 1. voor het houden van een cursus in handenarbeid voor onderwijz ers 2. ter tegemoetkoming in de kostei i vaal het examineerell van hell die een diploma voor handenarbeid verlangen e. subsidie aan de Vereeniging tot bevordering van het onderwis in handenarbeid in de provincii'n (+roningen, Friesland. Drenthe en Overijssel. voor het houden Van een cursus in handenarbeid voor onderwijzers uit het Noorden des lands 4 000, 1 000.-- 1 500,-- 61 618,10 I.. subsidl f' n ten behoeve van scholen voor zwakzinnigen g. toelagen aan de deelnemers aan den te Groningen aan de R ij kskweeksehool Voor onderwijzers te houden cursus in liet spreken lt. subsidie aan de Vei'eeniging Vooi' meer uitgebreid lager onderwil ter tegemoetkoming in de kosten van do vanwege die Vereenigillg afgenomen elamells . 500,--i. toelagen aan onderwijzers voor het bijwonen in het buitenland van vacantlecilrsusseil in vreemde talen . 3 000,-- 3 000, --- k. subsidie aan het geneeskundig gesticht voor minderjarige idioten te 's OrajTenhage . 7. reis- en verblijfkosten. vacatiegelden en verdere kosten van de Staatscommissie tot reorganisatie Vail het ollderjV ij ^ . kosten voortvloeiende uii (ie bevordering van het invoeren van bewegingsspelen 1. uitgaven in verband met de voorlielltillg van onderwijzers aalt lagere scholen . . 2· subsidie aan eicri Ned. Bond voor lic hamelijke opvoeding . . 3. subsidie aan de Vereeniging van gymnastiekonderwijzers in Nederland . . 4. subsidie aan het Nederlandsch onderwijzersgenootschap 4 209.67 5 ]12. 1 104,805 6 000,1 000,1 000,-- 112 088,58 78 176,125 f 21 512 609,0 25 , f 33 912.45 926 846,36 5 Totaal f 22 439 455,39 36 142 De inkomsten van het Rijk, ter zake van het lager onderwijs Rlik, ter zake van het lager De inkomsten van waren in 1910 als volgt: wareni190lsvogt: Opbrengst van schoolgelden aan de leerscholen verbonden aan Opbrengst van schoolgelden aan de leerscholen verbonden aan de Rtikskweekscholen voor onderwtil\ers: de Rijkskweekscholen voor onderwijzers : Apeldoorn. Apeldoorn. . Nijmegen . NUmegen Haarlem Haarlem . ::\lidc1elburg Middelburg Deventer Groningen. Groningen .Maastricht. Maastricht BUdmgen del' Bij dragen der hün pensioen : leun pensioen: Noordbrabant Gelderh1nd . Gelderland Zuidhollanc1 . Zuidholland Noordhollancl. Noordholland. Zeeland. Zeeland Utredlt. Utrecht Friesland OverUssel . Overijssel Groningen. Groningen Drenthe Limburg · Het vorenstaand overzicht wijst ten aanzien van de volgende Het vorenstaand overzicht wUst ten aanzien van de volgende onderwerpen op vermeerdering van uitgaven tot de bedragen onderwerpen op vermeerdering van uitgaven tot de bedragen achter ieder onderwerp vermeld als : ieder onderwerp vermeld als: Schooltoezicht. . Schooltoezicht. Opleiding "an onderwijzers en onderwijzeressen Opleiding van onderw~jzers en onderwijl\eressen Arrondissements-bibliotheken en onderwijzersArrondissements-bibliotheken en onderwUzersbij eenkomsten bUeenkomsten R~jks· Rijks- f f 14+.403:) 144.43 5 81 Wl4.36 654,36 t-U1.81 821,81 64.Ml 64.49 326 685,83 f 2138,1387,50 1 387,50 14071,40 1471,40 2563,10 2 563,10 1691,05 906,50 3826,3 8 26.f 13983,55 13 983,55 lagere s('holen lagere scholen Vergoeding aan de gemeenten ingevolge art. 48 Vergoeding aan de gemeenten ingevolge art. 48 der wet der wet. B~jdragen aan de gemeenten in de belooning Bijdragen aan de gemeenten in de belooning' aan de onderwijzers wegens het geven van heraan de onderw~izers wegens het geven van herhalingsonderwtjs halingsonderwijs openbare onderwijzers voor openbare onderwtizers voor ff 1919946,40 946,40 33132,20 33132 20 88790,88 790 88598,91 88 598 91 12901,96 12 901 96 16042,76 16 042 76 206406,94 20 646,94 240 6408,60" 24 648,605 22208,43 22 208,43 10 903,57" 903,57 5 12239,54 12 239,54 , , , , , 2 58.6. 5 ( Bijdragun aan genreenten krachtens art. 53 Bijdragen aan gemeenten kraehtens art. :)3 der wet. . . der wet BUdragen aan bij zondere scholen krachtens bijzondere scholen krachten:-; Bijdragen art. 59 der wet art. 59 der wet. Kosten der exanm ens del' examens Gratificatiën aan onderwijzers ()ndenv~jzers. Gratificatiën ^)^^ .:3WJ.uc7 ;i50 313.04'" 350 313,045 11 999,43;) 11 999,435 47CJ.8ö 475,86 Pensioenen aan onderwijzers van openbare en onderwljzers van openbare en Pensioenen bUzondere lagere scholen 100 184,,805 . . . 100 184,805 bij zondere lagere scholen .. Wachtgelden ingevolge art. 41 der wet . Wachtgelden ingevolge art. 41 der wet . . 188Hi,7P 18 816,71 5 Verdere uitgaven betrekkelijk het onderwijs in betrekkelijk onderwijs het algemeen. . het algemeen. 350059,32 350 059,32 'l'otaal . Totaal Verd è33912,405') 33 912,455 B27 3m ,3ö 5 . ff 927 361,365 Bijdragen voor pensioenen van de onderwijzers Bijdragen voor pensioenen van de onderwUzers bUzondere lagere scholen en bUzondere aan bijzondere lagere scholen en bijzondere kweekscholen voor onderwUzers en onderwijzeressen . . scholen voor onderwijzers en onderwijzeressen Blidragen wegens inkoop van diensttijd bij Bijdragen wegens inkoop van diensttijd blj bljl\ondere lagere scholen op grond van art. 72 bijzondere lagere scholen op grond van art. 72 der wet der wet. . . Opbrengst der examengelden ingevolge art. 88 examengelden ingevolge art. 88 Opbrengst op het lager onderwijs der wet op het lager onderwUs . der Totaal . . 137009,75 137 009,75 De uitgaven verminderden ten aanzien van de volgende De ui tga vell verminderden ten aanzien van de yolgende onderwerpen als : als: Tegemoetkoming aan gemeenten die niet voldoen aan den eisch gemeenten die niet voldoen aan den eisch gesteld in het vierde lid van art. 48 der wet. . . f f 51CJ.515.gesteld in het vierde lid van art. 48 der wet . f Totaal Totaal . . . f 78530,62 78 530,62 48 581,408581,- 015,515,- 628 164,24 ff628 164,24 Jn 1909 bedroegen de inkomsten f 618 183,32 5 .. f 618 183,32 5 In WO\) Voorts is. ter verrekening van de door de gemeenten over van de door de is, ter 1908 te veel genoten vergoeding, volgens art. 48 der wet op veèl genoten vergoeding, volgens art. 48 der wet op het lager onderwijs, overeenkomstig van art. 8 het lager onderwijs, overeenkomstig het voorschrift van art. 8 van het Koninklijk besluit 23 December 1889 (Staatsblad van het Koninkllik besluit van 23 December 1889 (Staatsblad nO. 189), op de ingehouden: toegekende n". 189), op de voor 1910 toegekende vergoeding ingehouden : Noordbrabant In Noordbrabant . Gelderland . r!elderbnd. Zuidholland 77 Noordholland . Zeeland. Zeeland " Utrecht .. Utrecht . .. Friesland .. Friesland . Overijssel ., OverUssel Uroningen . Groningen Drenthe. .. Drenthe Limburg . Limburg ,, Het bedrag dat als vergoeding aan dede gemeenten volgens Het bedrag dat als vergoeding aan genieenten volgens art. 48 der wet ten laste van hoofdstuk VV derStaatsbegrooting art. 48 del' wet ten laste van hoofdstuk der Staatsbegrooting van 1910 is gebracht beliep f 326 685,33 méér dan in 1909. van 1910 is gebracht beliep f 326685,33 méér dan in 1909. Vergelijkt men echter hetgeen in beide jaren te dezer zake Vergelijkt men echter hetgeen in beide jaren te dezer zake na aftrek der inhoudingen van het tete veel genotene over vroegere aftrek der inhoudingen van het veel genotene over vroegere jaren uitgegeven is, dan vindt men ee ri e vermeerdering van jaren uitgegeven is, d,1n vindt men eene vermeerdering van f 333 357,27 5 . f 333357,21";. De inkomsten van het Rijk vermeerderden in 1910 wegens : De inkomsten van het Rijk vermeerderden in 1mo YV(~gell:-;: Bljdragen der openbare onderwijzers voor hun Bijdragen der openbare onderwUzers voor hun pensioen . . . . . . . . . . . . . . · ff 3 434,09 Bti dragen voor pensioen van de onderwijzers Bijdragen voor pensioen van de omlerwUzers aan bijzondere lagere scholen en bUzondere kweekbijzondere bijzondere 9291,51 scholen voor onderwUl\ers en onderwijzeressen .. scholen voor onderwijzers en onderwljzeressen 9 291,51 Opbrengst der examengelden in art. 88 der wet art. 88 der wet Opbrengst der examengelden 3342,op het lager onderwijs . lager ondel'\\'lis 3 342,op Totaal 16067.HO · f 16 067,60 " ff 3333690,87 695,87 15218,94 15 218,94 11 221,43 5 11 221,43 11:)80,88<> 11 585,88 5 947»,01 9 475,01 i~ ;-)28,81 6 3 528,81 5 11161,65 11 161,65 8 371,95 5 83740,95" 12082,32" 12 082,32 5 7 929,52 7 816,27 Totaal f 132 mlO,67 5 . . f 132 090,67 5 De inkomsten verminderden wegens : verminderden wegens: De Opbrengst der schoolgelden aan de leerscholen, schoolgelden aan de leerscholen, Opbrengst verbonden de Rükskweekseholen voor onderverbonden aan de Rijkskweekscholen voor onderw\jzers . wijzers BUdragen wegens inkoop van diensttijd bij Bijdragen wegens inkoop van diem;tttjd bij bUwndere lagere scholen op grond van art. 72 ,ut. 72 bijzondere lagere scholen op grond der wet \yet. f Totaal Totaal . . . f ~62.75 262.75 5823,H3'i 5 823,935 (i OH6.ö8:J 6 086.685 rrrekt men het bedrag der inkomsten en dat der vermelde Trekt men het bedrag der inkomsten en dat der vermelde inhoudingen, te zamen bedragen de 760 254,91 5 van het qjfer inhoudingen, te zamen bedragende f f 760 254,91 5 ,, van het cijfer der uitgaven af, dan blijkt, dat het zuiver bedrag der Rijksde r uitgaven af, dan blUkt, dat het wiver bedrag der Rljksuitgaven in HnO 1910 was f 21 679 21 679200,47 5 f 200,47 5 uitgaven inwas. 20 20755 6ö3.08 755 663.08 In 1909 was dit 1909 was dit. Vermeerdering . Vermeerdering 923537,39 5 . f f923 537,39 5 De volgende tabel vermeldt de ontheffingen, welke in 1910 vermeldt de ontheffingen, welke in 1910 De volgende blj Koninklijk besluit aan de daarbij genoemde gemeentebij KoninkliJk besluit aan de daarbU genoemde gemeentebesturen zijn verleend van den eisch, gesteld in het Ode lid besturen z~jn verleend van den eiseh, gesteld in het 4ele liel van art. 48 der wet tot regeling van het lager onderwijs, voor 48 der wet tot regeling van het lager onderwUs, voor van de scholen en de tijdvakken, als achter den naam van elke de scholen en de tUdvakken, als achter den naam van elke gemeente is aangeduid. is aangeduid. 143 Dagteekening en nummer van het Koninklijk besluit. Gemeente. Nadere plaatsaanduiding waar de school staat. Tijdvak waarvoor ontheffing · is verleend. 21 Januari 1910 n°. 47 Berghem Dongen Duizel c. a. Dussen Nunen c. a. Stiphout Gendringen Voorst Benthuizen Leerdam id. Numansdorp Breskens Oosterland Westkapelle Ooststellingwerf Stad-Vollenhove Zweeloo Rijswijk (N.br.) Putten id. id. Waardenburg Alkemade Nieuwkoop Zevenhoven Wilnis Axel Biervliet Ambt-Hardenberg ld. id. id. id. Rolde Arcen en Velden Klimmen Posterholt Woudrichem id. Wijk c. a. Harderwijk Lienden Poederoijen 's Gravendeel Katwijk Castricum Haarlemmermeer id. id. id. Berghem Kruidenierstraat i Duizel Wijk C Nederwetten Stiphout Bredenbroek Gietelo Benthuizen School n°. 1 id. School n°. 1 School A Kom Westkapelle Elslo School A Meppen 1 Augustus 1908-1 April 1909. 15 Mei 1909-15 Januari 1910. 1 5:5 Januari 1908-1 Mei 1909. 81 Augustus 1908-29 Mei 1909. 1 December 1908-16 Juni 1909. 15 Januari 1908-1 :Juni 1908. 15 December 1907-20 Juni 1908. 1 Februari 1909-1 Juli 1909. 1 Mei 1908-1 October 1908. 4 Maart 1908--1 Januari 1909. 9 April 1908--1 Januari 1909. 15 Januari 1908 ---20 Juni 1908. 1 Maart 1909-1 October 1909. 1 Juli 1909-1 December 1909. 1 October 1908-1 Maart 1909. 15 Januari 1909-1 December 1909. 1 Septeiriber 1908-1 Januari 1910. 1 Januari 1909-4 Juni 1909. . 24 Mei 1910 n°. 42 ' Huinen id. id. Waardenburg Rijp-Wetering Noorden Kom School. A Bergentheiin Sibculo Kloosterhaar Ebbenbroek Slagharen Rolde Velden Klimmen Posterholt ie op. school (Vesting) 2e 15 Januari 1908-1 April 1909. 21 November 1908-1 Juli 1909. 1 Maart 1909-19 October 1909. 24 April 1909-19 October 1909. 15 Januari 1908--11 Juni 1908. 1 Februari 1908-1 Augustus 1908. 6 April' 1908-1 Januari 1909. 14 Juni 1909 1 Januari 1910. 1 Februari 1909-1 Juli 1909. 15 November 1907-1 November 1908. 30 November 1908-1 Mei 1909. 1 Januari 1908-1 Maart 1908. 1 Augustus 1908--1 Maart 1909. 15 Januari 1908 1 Januari 1909. 1 Mei 1909 1 Januari 1910. 15 Januari 1909-1 Januari 1910. 15 .Tannari 1909-1 September 1909. 1 Februari 1909-16 Juni 1909. 1 Januari 1909-1 Augustus 1909. 15 Januari 1909-1 Januari 1910. 1 Januari 1909-1 Februari 1910. 1 Mei 1909 1 Januari 1910. 1 Februari 1909-15 November 1909. 10 Juni 1910 n°. 25 ,, ., (Oudendijk) Wijk . School A Lienden Aalst 2e op. school (Schenkeldijk) Voorstraat 1e op. school (Kerkbuurt) School n°. 1 (D. D. 1) id. School n°. 3 (E. 15) n°. 5 (P. P. 1) 1 September 1907-1 April 1908. 1 Januari 1909-1 Juni 1909. 1 September 1909-1 Februari 1910. 1 Mei 1909-16 November 1909. 1 Januari 1908-1 Juni. 1908. 1 Februari 1908-1 September 1908. 1 Januari 1908-1 Januari 1909. . 1 December 1907-1 Juni 1908. 144 Dagteekening en nummer van het G emeente. Koninklijk besluit. Nadere plaatsaanduiding waar de school staat. Tijdvak waarvoor ontheffing is verleend. 10 Juni 1910 IV. 25 Haarlemmermeer School n°. 10 (B. B. 39) . Oostburg Woudenberg Bellingwolde Hoogezand 29 Aug. 1910 n''. 44 Oostburg Woudenberg R.hederweg Kiel-Windeweer 1 Juni 1908-1 November 1908. 15 October 1909-1 Maart 1910. 1 Juni 1909-1 Februari 1910. 1 December 1908 1 Mei 1909. 1 April 1909 15 Augustus 1909. Nistelrode Dinther Veghel Uden Rosmalen Mon ster id. Vorstenbosch, gem. Nistelrode. (gemeenschappelijke school) ti 1 November 1908-16 Sept. 1909. ^ Oudkarspel TeNel Smallingerland Weststel li ng `ver f ( ) d o orn Kruisstraat Kwintsheul Ter- Heyde Oudkarspel Den Burg Dragtster cOmpagnle Noordwolde (aan den straatweg Frederiksoord) 2° E\cloërrnond (Oosteinde) le 1 September 1909 16 Februari 1910. 1 Mei 1909 27 Mei 1910. ' 22 December 1908-1 Juli 1909. 1 Juni 1909 1 Augustus 1910. 16 Februari 1910-1 September 1910. 23 April 1909-8 November 1.909. 1 October 1909-15 Februari 1910. naar i^. id. id. (Westeinde) Westerbork 1? October 1910 n°. 34 Alein c. a. Bakel ell Milheeze Best id. Odoorn OdoOrnel'veer (Zuideinde) Nieuweroord 1 November 1908 29 Maart 1909. 15 Januari 1909-1 Juni 1909. 15 Januari 1909-1 Juni 1909. 1 Mei 1909-22 December 1909. 15 Januari 1909-1 Februari 1910. 1 Augustus 1909-21 Juni 1910. 1 Januari 19 10-16 Juni 1910. 16 October 1909-1 Juli 1910. 1 Nov. 1909-1 April 1910. 15 Febr. 1909 1 Juli 1909. 13 December 1909-1 Mei 1910. 16 September 1909-16 Mei 1910 15 Januari 1910-1 Juli 1910. 1 Juli 1909-1 Mei 1910. 1 Juli 1909 1 Januari 1910. 1. Januari 1910-1 Juli 1910. 25 Januari 1910 27 Juli 1910. 1 Januari 1910-16 Juni 1910. 1 Februari 1910-1 Juli 1910. 15 Januari 1910 20 Juli 1910. 15 Januari 1910-15 Juni 1910. 1 December 1908-7 Juni 1909. 15 Januari 1910-15 Juni 1910. 15 Januari 1910-1 Juni 1910. . . Maren Bakel (Kerkstraat) Best id. Din Cher Sprang Wessem c. a. Zundert Amsterdam Kom Sprang ·Wintelre Dorp O. 1. school n°. 133 Blokker Ossenisse Opsterlaand Westerblokker Ossenisse Ureterp Notter Scharnier A nloo Norg oord -Sleen O. 1. school n°. 3 O. 1. school II Wierden Slochteren Anloo Norg Sleed Heerlen Vaals 21 Nov. 1910 n°. 28 Dl'unen Naald wij k Tubbergen Grootegast Linne Schinveld venra ij Wolfshoek 0. 1. school n°. I Manderveen Grootegast Linne Schinveld Oirlo Breukelen School B 15 Januari 1910 16 Juni 1910. 8 Mei 1910 1 October 1910. 1 April 1909-1 October 1909. 15 Maart 1909-1 Augustus 1909. 1 December 1909-1 Juli 1910. 15 Januari 1910-1 Juli 1910. 15 December 1909-16 Mei 1910. 19 December 1910 n°. 22 Boxtel Dussen 1 Maart 1909 15 November 1909. 15 Januari 1909-26 Juli 1909. 14._) Dagteekening en nummer van het Koninklijk besluit. Gemeente. Nadere plaatsaanduiding waar de school staat. Tijdvak waarvoor ontheffing is verleend. -. 19 December 1910n°. 22 Du ssen id. id. Putte Utrecht Weststellingwerf Oldemarkt id. id. Emmen id. id. id. School C ld. id. Putte Lange Nieuwstraat Noordwolde (dorp) Kalenberg. Ossenzijl Oldemarkt Zuidbarge Barger-Compascuum Barger- Oosterveen (Zwartemeen id. 1 Januari 1909 11 Juni 1909. 1 Januari 1909 1 September 1909. 1 October 1909-15 Mei 1910. 15 Januari 1909 1 Januari 1910. -_) Januari 1910-16 September 1910. 1 April 1910--1 October 1910. 1 Juni 1909-16 October 1909. 17 October 1909-1 Mei 1910. 28 October 1909-20 Juni 1910. 1 Mei 1909 1 October 1909. 1 November 1909-17 Mei 1910. 16 Mei 1909-1 November 1909. 16 Juli 1.909-1 December 1909. Volgnummer. De Koninklijke beslissingen in zake de beroepen van besluiten van Gedeputeerde Staten ten aanzien van aanvragen van besturen van bijzondere scholen om over de jaren 1908 en 1909 in het genot van de Rijksbijdrage te worden gesteld overeenkomstig art. 59 der wet volgen als bijlage A A achter dit verslag. Bij Koninklijk besluit van 15 Februari 1910 n". 15 is aan de besturen van de in den volgenden staat vermelde bijzondere lagere scholen, voor zooveel het jaar 1909 betreft, ontheffing verleend van de voorwaarde vervat in het 2de lid onder c van art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, als aan: Gemeente en nadere plaatsaanduiding waar de school is gevestigd. ' Naam der instelling of vereeniging onder welker bestuur de school staat. Gemeente en nadere plaatsaanduiding waar de school is gevestigd. 4 Vereeniging tot bevordering van Christelijk Nationaal Schoolonderwijs te Menaldum. 5 - Vereeniging voor lager onderwijs op Gereformeerden grondslag te Wierum. Vereeniging voor Christelijk Nationaal Onderwijs te Tzuin. i Vereeniging voor Gereformeerd lager onderwijs te Lutjegast. Menaldumadeel (dorp Merlaldunl). Westdongeradeel. (dorp Wierum ) . Franekeradeel (Tzum n°. 256). Grootegast (Lutjegast). Ubach over Worms (wijk A. Putstr. n°. 24). Naam der instelling of vereeniging onder welker bestuur de school staat. 1 Vereeniging tot stichting en instandhouding van eene school met den Bijbel te Stellendam. Stellendam (ZuidOost-Ach-terweg). Zaamslag (Othene). Wonseradeel Schraard t1". 8). 8 Vereeniging ,,de Heilige Familie" te Ubach over Worms. 2 Vereeniging tot bevordering van Christelijk schoolonderwijs te Zaamslag. 3 Kerkvoogdij der Nederduitsch Hervormde gemeente te Schraard. H. Uitgaven der genieenten. In de volgende tabel zijn de uitgaven en inkomsten der gemeenten voor het lager onderwijs. vermeld. 37 HH 147 UITGAVEN en INKOMSTEN der gemeenten ten behoeve van het lager onderwijs in 1910. ! ' ON DERWERPE~. Noordbrabant. Uelderland. Zuidholland. Noordhollanc1. Zeeland. Utrecht. Friesland. Groningen. I Drenthf'. Limbmg. 'rotwl. U I 1. 2. 3. 4. 'r G A VEN. f . i 5. 6. 7. 8. ~). 10. 11. U. 18. 14. 15. Hi. Onderwijzend personeel. . . . . . . . . . . . . Belooning voor het geven van herhalingsonderwijs. . . Tegemoetkoming in do huishuur ingevolge art. 26, achtste lid, der wet op het lager onderwijs. . . . . . . . Vergoeding voor vr~je woning en huur van schoollokalen Opleiding van onderw~jzers en ondenv~jz:eressen . Nieuwe schoollokalen. . . . . . Onderhoud van schoollokalen. . . Schoolmeubelen en schoolbehoeften Vum en licht in de schoollokalell . Kosten van het plaatselijk schoolt08zicht, daaronder beo gr8pen de commissiën tot wering van schoolverzuim . Kosten wegens het van gemeentewege rechtstreeks verstrek· ken van voedsel en kleeding aan schoolgaande kinderen Sllbsidii;n ter verstrekking V,1J1 voedsel en kleeding aan schoolgaande kinderen. . . . . . . . . . . . . Kosten van het vergel~jkend onderzoek voor hoofd8n van scholen . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uitkeering aan anöere gemeenten . . . . . . . . . Kosten wegens aanmoediging van getrouw schoolbez:oek Andere uitgaven. . . . Totaal in 1910 .. lHOH I f !-)4ö 8:n.l~ f 5i 27217,78 14 584.32 3426,8:-3 i 635,174814,62 5 3i 268,74 52438,74 -14 522.45 1 612 711,77:; f 38639,48 n 31 031,(IJ :22468.27 100'- ! , 1 4845417.\1") f 127 504/36" ' I. 4 (520 OJ0.80" \ 128 0l3.Mi 87 511,4\)" \ BH 17ö,41 \ 8ö 003.1:)61 1380802H5 341423;72 I 250 1~3,22 i 191 H51,68 I 1 (523 98~,43R f lö 67H,82 ! 1;) 708,7J" H1l8,025 J 884,015 78770,72'; i0307,8H 4H 176,14" :21 1ö9,:-3:2 81tl507,51:) 3U 30U1H 17566.31 (j 12D,55 7717,48 i 1754H,76 5 3H 482,77 : 01781,23 [' 50524,88 . 1 f 1 ()( IH li21.82" 3n D84.14 10 JGO,81 12 -± 11 ,55 170.ÇJ;) 176,47 64257,48 li85H3,3H ()()i07,OHii f 1 211 mil,30 f 1 107 O1H,24 G I f 2Ei 34f.i.2fi 2H 298,125 1 1 527 ö46,H3 1 f :20078.1 Ö"! 588754,10 f 8 3ö::',51 ij 10 384.05 2814,50 560,18 8B 832,5()0 17683,806 ;:)7060,28 31637.fi\) 17 H04 J8H,\1U 48\) 424.11 325613.6;'; 2543H3.15;) 20!1 i98.74" 2 026 33H,9;) H08091.60 1 2J5 888,18 038 Hl 0.705 lOH 17li.71:) 288106.01" ! 65864,5H 134264,22 84324,46 U 207,J8 Uö D50,08 il :)8378,20 5 , iH 214,J051. 803 \l7ö.52 i 24191\),HH 38722\),78 278 (i\J4,40 2] 3:28,80 93HG.20 . 1 ~'J .-, .J-:) I ,-," 1')('),.) 1 I 23 Dl-±,%'>! Öl)fj. (l(j:) , 120 17;),Hi35 444-±H,47 83872,On 780l3,f.i5 G 23512,25" 1G 200,83 i 31 442,80 1168H5,05 80736,42 5 80345,33 5 G2 H25.59 6 1 tI IJHO,\l7 5 ö8D.61 110 H64,05 5 i 25201,73 01,Fl3,70 2\l 48H.48 :2 (Hjö. J-± I , n 214,88 100.175.- 31 H1o.M . I , I i 1 3144,11 5 7883,87 5 450,33i,44 12088,205 1 767,01" 20086,81 1 i D4H,11 1 8i8,805 5346,]5° 30,- , I 214,49 5 30i4,fWI ! +2 J~)0,28i) . I \J 1H7,78 5 i 10 548,23 6 11511,H5 37ö4,82 21fl9G,OEl 330,24 1465,44 ' 2 H52,H2 5 I 30867,805 1 rrc I 26 û40.11·) I . I I 1161,20 I 12411,f)ö I 26 OHH,UI I, ~ 1 156,33 1220,61" (j -± 10,88 0 83,7053.07 1 880 831,GO" i f 850,-·· 307,69 1098.10 1G5,öO ]oo.~3007.7J 1060,48 9 118.2H5 i 1) 7G 837.();.1 13492,25 73 54i3,-lö" 5935ÇJ.70'" 343784,è3f1'" 1979,37 824,~25 i :21 536,01 ._ f 1 ~:2-=-101,7H 1,. _ _ _ 1_5_6_6_1_3,_2_5 i 17 716.15 f f ~4r u ') 1 '-'4384,635 7615:82 340H,6(j (516,87" 499,51", 2G 943.3H51 .11 545,47_1 "I 1 1 1I f ] 348084.32 I f 1 25H H25,4JG I 2324 938,\=J9 2172874,63 5 , 7084883.80 I f ti H~~751, 7~J 6147285,90 i 6 2~3 7H5,36_1 Vermeerdering ---.---11--------:,-- - - - - - -------! 1H1 :284.2] ö , f , i f 88 158,905 I f 152064,30° I f 88;-) 182,04 ' f 106509,-±ti I 877 913,49° I f 1089 31H,55 i f 880 ö22,JF' 1132281,51" I I --_·_·~--I 47 2Hl,08 I - f 42 H61 ,HB5 f i, 1 655 044.~4~ If 1 581 G(j~,53.5' f 79~.) :288,24 1.47_.i3__9 2'.).,OJ.... ... 1G ~JH1,l7 I f 793 El30,flOii I!-f 810030,01" I 3fj;) 5H8,4i3F, 1 1 _~_.l ')8P,041' f' ' _ ,) ~ 678S2.05 i f 104741,52 5 - f 1H 552.H6 G1- f Hi 394.\)1 f ö82083,liH" 1------1-----,1----------·-------f 1587 lÖ2. ,DH".] 818841,205.. 1' 25 OH7 892.58;) 24 405 808.8!) I N K 0 )I S T .E X. 1. :2. Opbrengst der schoolgelden . . . . . . . . . . . Btjdragen van het R~jk, ven-a.ngende de vroegere R~jks· jaarwedden. . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Vergoeding door het RUk volgens art. J8 cler wet, met inbegrip der bijbetaling wegens te weinig genoten ver· goeding over 1H08 en na aftrek der te veel genoten vergoeding over dat jaar. . . . . . . . . . . . 4. B~jdrage van het Rijk actn gemeenten clie door het niet voldoen aan den eisch gesteld in het vierde lid van art. 48 der wet tot regeling van het lager onderw~js voor een of meer harer scholen over 1HOH geen aan· spraak kunnen doen gelden op de in dat wetsartikel, eerste lid, sub 1°., lwdoelde R~jksb~jdrage. . . . . . 5. BUdrage van het R~jk ïn de aau de onderwijzers uit te keer en belooning wegens het geven van herhalings· onderw~js . . . . . . . . . . . . . . (t Subsidie van het RUk krachtens art. r)8 der wet. I. Bijdragen van andere gemeentell H. Opbrengst van b~jzondere fondsen . Totaal in 1mo " 1HOÇ) f 8ö (j(j4.03 , f 88227,50 848] ,80 1 7·J.1 618,05 " f I :2 6HO,40 '. (ii 0:28,42 1 49(j.-;) H52,·' f lBO 87H.32·) I f ~c1 lD,I , 7li ~)]2.7J :2 :-308 960.-± 1,) 7 237.80 8444,10 72 :2\)5.- titi4,- 1 i 818963,()0 1 2(j7 717,5:2 2 7GH 041,04 2 -143 218,40ii · J64 85ö,02 3 ! 81 S OG0.4tP 80f.i H72,20 ii 4110745,01 5 046774.81 11 828 H2.C)f~ 3800,- 1600,- J 6782,70 i 35 H5ó,- i 187l),38 5 4910,f G:-l2 H52,37" ö24 850.145 281O:.U:-3 224 Dfjl,12 :20;) 7i2.:27 lH188,85 f f HUO,-~ 11 G08,95 , 71600,126:'l7,4H 0600,60° f 15 (JGG,40 (JH 100,H27,H4 185Ll8 1 55ti 1478314,H4 ó 82B,305 f 32172,16 :)B5~5,- 11533,HO , 35n4,20 3 617 lö4,74 8 555 347,66 f 28 B:38,liO ! 4G 755.11 740,73:); 53H5,72 3246590,03 3 270 04H,44 i 1 6491,92,,1 11 773,36 5 _~ 125G,90 1;.; 7Hf.i,~5 7() 800,- I () 6\)8,00') I ö881,75"i H 804,17" i ;-)3510.88H8,82 1252H,Gl) 33500,3 127,04 24 288,~J7 1 048 G02,67", f n8- 4-~'-''' I v ;) Oü,I}J 1 I 615 521,54 !-f-r)~)8 663:2151. f 611 001 ,48 o! 1 OOH 8()6,32 1 I I' Ç) 433,80 Ul9080.-· 955.10 ' 102,08 5 8888,35 2 150,388n,70 31 22 150663.084975.73442,48 ;-)3469.54'" lG 077 152.00 14826IHO,L! 250 992.3H 10 010 740,OW' 9 57!) 64H.77 J31 OH1,3F> - - . - - ' - , -... 1103887,16 f Bi38 H64,65 I f 657 454,82 5 ' f 610 522,58 5 i f 933030,29 i 713053.08'" 614 H50,335 1031241,62 3 726J;),53 5 f 0;)] 157.485 550920,B7 f 85H34,26 :)438H4.72· fi')55H8,7ö 100 788,] 2 " Vermeerdering Zuiver bedrag der uitgaven in 1910 " " 190H f f f ö3146,88öl_~_~~2~4'36 .. f--61817,08r=-f2;~458,41; ~~H 4~1,~4:: f ~68 :~9,~8') I f 3467 71H,OG 1- f 29006H5,87 :"1446B,()2' 25012,02 f 6H4 DDH,HH i f 4520.0551 4737H8,0l 521 280,0;-3 f f 10203.1051 f 387 lf58.2B f :-3,)J 732,14 5 è3243(),14 5 - - f 4427,7G 1H5 080,18 f f f f 612 70l,B8 5 : f 141833,H15 f 1831-13,02 3i3045,7H5 -f11967,lö ;-3 l-±4404,1O 1 2 H83 746,H2 .1 Verllleerdering . 7354H,HB,j1i f ! 323314,96 1 f 8'3-;;,-51-,05-' i f f 47482.02 f 4768,48"II- f - 68807,26 5 . f f 1------1------1 l i- - - - - - - - - - i ------·1------ 1) Dit bedrag is f 103,985 hooger d,Ln het totaal der "bijdragen van andere gemeenten" onder de inkomsten verantwoord, aan· gezien door de gemeente IJzendUke (Zeeland) aan de Belgische gemeente Waterland·Oudeman eene som van f 103,H85 is betaald. 148 In 1910 werd door de gemeenten ten behoeve van het lager het lager In 1910 werd door cic gemeenten ten behoeve De uitgaven verminderden voor de volgende onderwerpen : yoor de volgende onderwerpen: onderwijs eene som van f 25 20087 892JiW' uitgegeven, dat is , onderwijs eene som van f 087 892,58 5 uitgegeven, dat is H;rgoeding voor vrije woning en van vergoeding voor vrije woning en huur van Î GS'20il8,f19 5 meer dan in 1909. f 682 083,697meer dan in 1909. schoollokalen.. ff 13480,4,) schoollokalen. . . . .. . . .. . . 13 480,45 De inkomsten bedroegen in 1910 f 15 16077 152,60 derhalve I De inkomsten bedroegen in 1910 f 077 152,50 derhalvE: vuur en licht in de schoollokalen .. licht in de schoollokalen vuur f 2.50!lD2,88 meer dan in 1909. in ] 909. 4771O.öH 47 710,58 f 2:-j{l 9:2,38 meer Het zuiver bedrag der uitgaven door de gemeenten beliep Het zui vcr bedrag der uitgaven door de gemeenten beliep uitkeering 108 423,12 9 (i68 694,96 5 10842:-).12 1 168 479,89 5 ' 1 269 589.1:3 -^ 7 387 158,64 8 366 937,235 3ï32 659.9 7 619 6^^1-->.7 4 ^^ 11 !I;3 3:34,61 1 198 S:)4.fil 1 801 7li7.78 : 1 301 757.73 3 5 536 840,L7 5 8 482 309,86 5 13 968 650,14 150 688,72 5 1274 323,84 , 1 425 012.56 5 12 543 637.57 5 1 499 754.42 1 659 385,95 111 1.886 t /ill In 1881i tjm lS!)() gl~lI\jdd. 1890 gV111idd. lil 18\)] t/lli I l l 1891 On 189:-) ~_n'l\l (ld. 18\ )~l ^E-^m i d cl. ^_ . 4 535 565,79 5 ii on I 6 00,02 6 O01 (i:!().02 8 462 041,68 12 997 607,47 5 186 825,47^ D 7(jO 646,52 15 762 266. 54 9 ^, 60 Ij4(i.'):! 1:-)i()2 2ti6.0+ 1 68 579.89 5 11 361 027.58 1 898 ( . 159.035 13 869 207.505 288 fi78,08 233 673,08 lil I HI()I I 1 90() 18% m 1896 t ,Il.l gC:JlI idt!. gell Zicld. 6 740 09:3,83 !) :!W) ) 295 11 514 171., 71 lH71i D--IJi,:2-414 4 7 6^)4(_I,, 24 -- 18 254 265,54 268 5 28, 74 1 844 079.77 2 1 3 9 880,32 2 110 808.51 2 467 849.58 2 747 892,85 5 16 1 43 457.03 21 304 807.58 5 23 301 704,27 26 814 334.93 28 719 562,19 5 III Inm t/lII In 1901 On HHr) ^gl'mit!l1. 1905 ^ernl dd. . i ](J.87~,1 710,87 5 28772667.11-; 82 26 23 7 7 2 65 7.11 5 :3279tiH.2(; ,7 11\ I! )01 i . . In 1906 . 1\lOi .. . 1907 I Ç)OK. 1908 .. . Fl li1') 886,99 5 1 5 515 88/i.mp . 18 .3(j8 776,985 1008-4- 2fiO,Hl 26 049 7)97,12 5 -130272m 10 534 `.260,13 2fiOMl ~)Ç)7.l:2i) 450 272,07 _ 1 1207 1 5:).39 5 29 605 932.38 2297 620, 7 85 2 826 930,425 2 357 134.41 5 2 5?0 015,96 -- 464 66 7.02 5 G2ö 618,72 626 2 791 597.45 2 983 75:3.135 :!o 180 0-17,~)li 20 047,56 :21 691 17 4.45 : 21 mn li-1.4:--) :!:2 307 364,71- > · 22 ;107 31;-4-,71--' 11 6:!;) 267,77 31 703 ;-310,8:-3 523 :.Wi,77 81703 315,33 1 2 099 664, 7 3 19m).. . 1909 1!) 10 . 1910. . 33 473 511.13 5 618 183,32 5 3 138 199.285 80.3.37) 311,85 3 064 041.68 81 689 94(:).56 1 2 446 617,52 5 ^ 34 753 982,24 ^ 628 164,24 :! 435 877.44 2 435 877,44 1Pl' djfl~J" illll dc k()lum ,uitgaven door liet HUk" zijn OpgCJlil- Hiervan konden bij het begin, . . . ' . .' I ' , des .Jaars ot blJ hunne bevo Ik mg in den opneming in den loop daarvan brJ':" § g:::; ~ sclll'U ven. ,. rekenen. .;3 0fJ_.-. GESTICHTEN. ,. 4-J 00 > ,"'p 0 d 4-J~;o...! "'OroQ.) '"Ö 4..:l.......... ~ ~ a ffi ~ .D ? Cl) bJJ~ bJ)~ ~ ~ ~ ~~ cd . ...r::: i::l H :g ~ 9-J ~ ~ i::l H "-' ~ ~ ~~ c;, geweest. g@ .0 i::l 0 [IJ"@ ------,--- "5 ..9:l ..9:l ;D i$ 0 "5 iS :; '5 -S" ~ (3b 0 G) Ó ~ ~ ,S [IJ ..9:l cd S oc; <:) "N ;:: s~ -, 8 ~o 0 ~ T~ ? ~ c.::' cE .D Q H o ....,i::l ~o Q) - Ó H i::l~ o B~jzondere strafgevan- genissen 846 7(:) 83] , ]5 105 ..30 ]85 105 27 ;-) 107 :Z6 ~ 88 43 4- Gewone strafgevangenissen. 10366 (j7+ 9GlO 82 7Gö 994 101 5391 8085 2307 728 ;)') HJl3 lOm Tl 1282 1508 290 f-' Huizen "all be\yaring in de êtrrondissomentshoofdplaatsen . 27478 ! 24(i07 84, c;,-{ v{ 15 2772 862 4185 I 18988 8662 38] 27H 100 8 218 149 H 164 157 öO f-' Huizen van bewaring buiten de arrondissementshoofdplaatsen . 112H 781 17 Hin 1128 Hijks\Yerkinriehtingen . 4J)(m (i H8l] 237 151 8208 H I I 369 I 340 i 214 113 1H 194 I 1è31 15 172 I H7 21 Totaal 4338:Z : 39140 189 ·241 4029 18541 8437 :Z5457 4193 i H84-1 I 2899 !Jö8 ' 79 2482 J40H lOö 171ö 1850 875 152 Uit deze tabel blijkt, dat in 1910 tot het onderwijs 3941 personen zijn toegelaten en wel in de bijzondere strafgevangenissen 135 of 39,0 percent van de totale bevolking, in de gewone strafgevangenissen 3085 of 29,8 percent, in de huizen van bewaring 381 of 1.4 percent en in de Rijkswerkinrichtingen 340 of 8.4 percent. Het gedeelte van de gevangenisbevolking in de jaren 1906 tot en met 1910 hetwelk bij hunne opneming of bij het begin des jaars kon lezen en schrijven, is in het volgende overzicht in percenten uitgedrukt. GE STICHTEN. 1906. 1907. 1908. 1909. ' 1910. Bijzondere gevangenissen Gewone strafgevangenissen . Hu izen \Tan bewaring in arrondissementshoofdplaatsen . Huizen van bewaring bulten arrondissementshoofdplaatsen Rijks werkiiirichti ngen . 94.9 pct. 89.2 86,0 66,2 93,7 Tota al . 87.8 pct. ,. 93,5 pct. 89,4 86,9 73.3 94.6 88,2 pct. 7? 96,1 pct. 89,8 ,, 88,7 ,, 69.4 93,5 89,1 pct. 95,3 pct. 90,0 ,, 88,8 70.3 93,6 89,1 pct. 331 of 95.7 pct. , r 9610 92, I 24607 781 3811 89,6 69,2 ,, 93,8 ,, ,7 ,, 39140 of 90.2 pct. Ue resultaten vair liet onderwijs waren als volgt : Totaal der (4ESTICHTEN. onder - Van de tot het onderwijs toegelatenell konden Wezenen. hij den aanvang van het jaar of bij hunne opneming: diet lezelr pij het einde van het jaar of bij leun ontslag: ilet lezejl 3 of 2,2 pct. Bij zonde 1'e strafgevangenissen. Gewone strafgevangenissen . . . . . . Huizen van bewaring ......... Rijkswerkinrichtingen . . . . . . . . Totaal . 135 3 085 381 340 3 941 4 of 3,0 pct. ^ ^^_^^ 1' ^^' ^_ 7) ^ J ^ 29 . ^, 6 . ., 27 ,, 8,0 8 ^ . ^3 79 of 2,0 pct. niet 8ch-r°ijrert 2 of. 1,5 pct. ,, 2,4 14 ,, 3,7 ,, 4,4 .,1-),, 106 of 2.7 pct. 'diet yekerlerl 4 of 3,0 pct. 290 ,, 9,4 60 ., 287 Of 6,0 pct. 11 let 8chr'i). red 131jzr ticiere strafgevangenissen Gewone strafgevangenissen Huizen van be«-'a,1'1 ;lg Rijkswei'l.iili'ic·lttingell Totaal . 135 3 085 381 340 3 941 4 of 3,0 pct. 248 . , 7,9 7,6 ^^^^ ^ ., 9,4 .7 -)C) ,, ., 398 of 7,8 pct. sliet i ekepeii i ere Bij zondere strafgevangeni ssen. Gewone strafgevangenissen Huizen van bewaring. Rijkswel'kiili'ichtingen. Totaal . 135 3 085 381 840 3 941 4 of 3,0 pct. 882 106 ,, 28,6 27,8 )' ,, 1 5, 7 6,2 40 ,,11,8 21 1 032 of 26,2 pct. 375 of 9,5 pct. 158 Onder degenen die na genoten onderwijs wêl konden lezen, schrijven en rekenen, waren er echter meerderen die het slechts gebrekkig konden ; de volledige opgaven omtrent de bekwaamheid in de genoemde 3 vakken, na genoten onderwijs, zijn -vermeld in de tabel, bevattende een overzicht van het onderwijs in de strafgevangenissen, huizen van bewaring en Rijkswerkinrichtingen. Meer uitgebreid of vakonderwijs werd verstrekt : in 1900 aan 86 personen. 85 1901 77 1902 77 85 77 1903 99 1904 77 71 1905 71 103 77 77 58 1906 71 1 71 1907 7 1 86 77 77 1908 !I 170 1909 77 230 77 77 578 1910 77 77 77 77 77 1 Rotterdam, 29 te Amsterdam, 35 te Haarlem, 100 te Alkmaar, 81 te Utrecht, 45 te Groningen en 1 te Maastricht. Bovendien werd nog in de bijzondere strafgevangenis te Leeuwarden aan 32. in die te Gorinehem aan 1 en in de Rijkswerkinrichting te Leiden aan 16 personen dergelijk onderricht verstrekt. In de gestichten te 's Gravenhage, Alkmaar, Leeuwarden, Gorinchem en Maastricht bestond dit uitsluitend in meer uitgebreid onderwijs, in die te Amsterdam, Utrecht en Groningen alleen in vakonderricht. In de huizen van bewaring werd dit jaar dergelijk onderwijs niet meer gegeven ; evenmin kwam dit jaar meer uitgebreid en vakonderwijs voor in de bijzondere strafgevangenis te 's Hertogenbosch en in de Rijkswerkinrichtingen te Veenhuizen en Hoorn. Het onderwijs strekte zich over de volgende vakken uit : Nederlandsch, Fransch, Engelsch en Duitsch ; aardrijkskunde, geschiedenis en wiskunde ; boekhouden, handelsrekenen, machineschrijven en stenographie ; handteekenen, vak- en bouwkundig teekenen : timmeren, schilderen, kleermaken ; blik- en koperslagerij, smeden, ijzer-, zink- en metaalbewerking ; boekbinden en cartonnage ; en, voor de verpleegden te Leiden, nuttige handwerken ; aangaande de resultaten kon over het algemeen worden medegedeeld, dat deze goed, althans bevredigend, waren. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de resultaten van het onderwijs in de tuchtscholen en de Rijksopvoedingsgestichten. Van deze 578 onderwezenen behoorden er 529 tot de bevolking der gewone strafgevangenissen en wel 68 in de gevangenis te Breda, 40 in die te Arnhem, 30 in die te 's Gravenhage, 100 te Totale Aanduiding der gestichten. bevolking. Daarvan hebben ontvangen : Bij ontslag was de mate van ontwikkeling bij het klassikaal en hoofdelijk schoolonderwijs verkregen. in het klassikaal uitsluitend geheel onderhoofdelijk geen onderwijs. onderwijs. wijs. 131 100 98 153 61 543 49 52 45 74 9 229 6 4 2 goed. redelijk. slecht. Tu chtscho len. I Ginneken (jongens) . . Haren Velsen ( ( ,, 77 180 152 147 229 70 32 28 29 40 8 137 45 54 36 29 68 9 196 ) ) 54 50 ,, Nijmegen ( 64 24 237 Montfoort (meisjes) Totaal . 778 I Alkmaar A vereest Leiden (jongens) ,, ) ·- 362 82 274 .)7 .) 340 82 274 271 79 toó 14 8 71 121 35 Amersfoort ( ( Doetinchem ( ( Zeist (meisjes) 60 1 29 96 6 13 8 62 77 53 24 208 79 108 Totaal . 1 21 10 5 251 1177 1146 De bijzondere strafgevangenissen beschikten over 2486 WeHet aantal boeken bij het einde van het jaar in de verschillende bibliotheken van gevangenissen en Rijkswerkinrichtingen ; ken, de gewone strafgevangenissen over 19 951 boeken ; de aanwezig bedroeg 38 446 tegen 36 668 op gelijk tijdstip van het huizen van bewaring over 9990 en de Rijkswerkinrichtingen over 6019. vorige jaar. 39 Fi4 154 D(~ De verhouding van het aantal lezrrs tot geheele bevolking was: verhouding van het aantal lezers tot dede geheele bevolkingwas : 1910. 1909. H)()8. 1908. Bijzondere strafgevangenissen Bijzondere strafgevangenissen ;)O~ 81 pct. 302 of 87 pct. 92 pct. 9:2 pct. 92 93,2 pd. !li3,:2 pct. 90 DO 70 'ïO 38 86 71 Gewone 77 9430 ,, 91 9430 " 91 72 19896 .. 1:2 ,, 524 46 van bewaring in <1rrondissementslluofdplaatsen Huizen van bewaring in arrondissementshoofdplaatsen V:ll1 bewaring buiten arrondissementshoofdplaatsen Huizen van bewaring buiten arrondissementshoofdplaatsen 73 55 " H\jkswerkinrichtingen . ij kswerkinrichtingen 3525 '7 87 87 8ï , BEWAARSCHOljEN BEWAARSCHOLEN.. de volgende tabel het getal van de de openbarA en b\jzomlerA bewa::tr- klein-kinderscholen, van het daaraan verbonden In de volgende tabel is is het getal VUil openbare en bijzondere bewaar- of of klein-kinderscholen,van het daaraan verbonden personeel en van de leerlingen aan het einde van 1910 vermeld. personeel en van de leerlingen aan het einde van 1910 vermeld. OPE'lBARE BEWAAR- 0],' KLETK-KfKDER8CHOLEN. OPEN BARE BEWAArt- OF KLEIN-KIN DERSCHOLEN. ONDERWlJZEND ONDERWIJZEND PERSONEEL. BIJZONDERE BEWAAR- OF KLEIN-KINDERSCHOLEN. KLEIN-KINDERSCHOLEN. BIJZONDERE BE,YAAf{ONDERWIJZEND PERSONEEL. i LEEn.LT~GEK. LEERLINGEN. EN. DERSCHO LEN. LEERLINGEN. I GETALDERSCHO LEN Onderwij zere ssen. 1- PRO VINCa'N. rIN C I]i; N. Jongen,; Jongens }Ieis.ies Meisjes , · cl) 1.) Jongens Jongewl Onderwij z ers. Meisjes 7-1 4 Onderwijz ers. 4 CI) CU 7-4 · 1.····, P 0-, CL) (-4 co , cl) C ct o . ct c Noordbrahan t Noordbrabant Ueldedand Geldeiland _ Zllidholland _ Zuidholland Noordhollaml Noorclholland Zeeland . Zeeland UtreGht Utrecht . Friesland_ Friesland. Overij ssel. Overijssel. Groningen Drenthe . Limburg' .. Limburg Totaal in 1910. . Totaal in 1910. '7 ,, o 1 O, 1 1 77 1 1 71 71 -- 149 245· 12 245 12 278 30-1 9723 19121106ïR, 2388 24ri:)1 278 304 9723 1912 10678 2338 24651 387 414 10Uö.11320\1 7394 1392 220i)~) 381 ,41-1 10064 I 3209 ï394 1392 22059 279 375 7508 641 6689 6öO 1GH8 279 , Wi5 7501-\ 6-111 6639 660115448 88 88 66 , 2113 66 :.l1 13, 28 29 28 29 Mi : gj8 141 591 82 :)lm 591 32 569 46 1238 141 I --· 176 215 5755 788 5612 895 13050 1iG :H5 ::>155 ï88106] 2 8~)0 lè3mO 1 S9 89 i 460 448 78m 4248 4960 1642 18741 ]. 98, 460 448 7891 424S 4960, 1ö42 118741 1 98 1ï ' 1_7 10 1 1 5ï 55 1260 246 1205 227 2938 152 16 57 'JO 1260 246 1206 227 · 2988 152 1(i I 0 2 4 1), C l(i 20 16 :JO 402 ! 58 421 58 421 ti;) I 946 65 946 49 I 418 49 -118 mi -- 69 6IJ -- 69 8s1 88 2137 109 4447 2137 109 4Hï u/BO 5790 2 18 13 40 52 40 62 21 171 I, L 48' 43 1 40 158 40 158 103 98 25ï8· 82Hi 2492 8nl 108; 98 2578 ! 329 2492 391 tiO: 77 1876 ! 126 1823 135 60 77 i 187ti 12611S23 185 I S96 I 101 788 107 1891 895 101. ï88 107 i lS91 57 3960 :-31160 431, 4317 )218 :221H . 942' ·llO 908i 112 2072 942 110 908 1121 2072 ,81 109 728 Ii101 1719 781 109 128 101 1719 38 88 61 ! 62 1963 164 2014 ! 176 51 62 1963 HH,i, 2014 Ii 176 8 13 46 13 27 ' 6 - 46 29 1091: 4fj 29 1091 8 207 9 ! 8 207 I 18 1100 111[1100: , I 19 19 24 :lOf) 241 206 I I I 14 14 451 4?l1 1 .)7 9 84 34 3 73 73 94 4' 4! 168 163 HEl 165 . 1 1 1 0/8 678 4954; 9842 i 28?l2 ! 30185 1096 88 6ti1 13037 4954 9842 2352 30185 lOHöl 33 661 ! 115 83 3666 492 4225 686 Ç)Ofjf} 115 83 3666 492! 4225 G8f) 9069 I HiS2 1731 46544 !nm 14.1020 ti81 Ö 105.170 1682 17in! 46i)J4 7791 44320 6815 105470 I 1909. . 1909. 4657 H9;38! 242-1 30073 1092 37 ti50 ti38 ' 130 7)9 4657 9933 2424 30073 1092: 37 650 638 28 23 --22 297 ; -91 -72 i 112 23 -:321 29,: --91 --72 112 4-4 4 -4 1565 1642 1 4556H ·7744 J3695 5962 102970 1565 lö.12! 45569 7744 43695 102970 11/ 89 i !975. 47 625 853 I :l500 117 89 975 47! 625, 853 2500 Vermeerdering. . -- I De gemeenten waar in 1910 bewaar- of klein-kinderscholen De gemeenten waar in HnO bewaar- of klein-kindm-scholen waren gevestigd, zijn de volgende. Door cW-8ieve letters is waren gevestigd, z\in de volgende. Dool' cursieve letters is aangewezen waar openbare scholen werden aangetroffen, nevens openbare scholen ,yerden aangetroffen, nevens aangewezen welke in de meeste gevallen ook bijzondere bestonden. de meeste gevallen ook bijzondere bestonden. welke Boxtel, Breda, Budel, Chaam, Cuyk c. a., Deurne c. a., Diesen, Boxtel, Breda, Budel, Chaam, Cuyk c. a., Deurne c. a_, DieHen, Dinteloord c. a., Dinther, Dongen, Drunen, den Dungen, Dussen e. 'L. Dinteloord c. a., Dinther, Dongen, Drunen, den Dungen, Dussen c. a.. Eersel, Eindhoven, Engelen, Erp, Etten c. a., Geertruidenberg, Etten c. a., Geertruidenberg, Eersel, Eindhoven, Engelen, GAffelL Geldrop, Gemert, Gestel c. a., Gilze c. a., Ginneken c. a., e. 11,., Gilze e. a., Ginneken c. a., Geffen, Geldrop, Gemert, Goirle, Grave, Haaren, Halsteren, Haps, Hedikhuizen, Heesch, Goirle, Grave, Ham'en, Halsteren, Haps, Hedikhuizen, Heeseh, HeeswUk, Heeze, Helmond, Helvoirt, Herpen, 's Hertogenbosch, Heeswijk, Heeze, Helmond, Helvoirt, Herpen, 's HertogenbosGIL Heusden, Hilvarenbeek, Hoeven, Hooge- en Lage Mierde, Hooge.Heusden, Hilvarenbeek, Hoeven, HoogeMierde, HoogeLage Zwaluwe, Klundert, Leende, b Liempde, b Lierop, Lieshout. , en Lage Zwaluwe, Klundert, Leende,Liempde,Lierop, Lieshout, Lith, Lithoijen, Loon op Zand, Made c. a., Megen c. a., Mierlo, Lith, Lithoijen. Loon Ol) Zand, Made c. a., Megen c. a., Mierlo, Nool'dbrabant: 136 gemeenten:: Aalst, Aarle-Rixtel, Alphen Noordbrabant : 136 gemeenten Aalst. Aarle- Rixtel, Alphen e. a., Asten, Baardwijk, Baarle-Nassau, Bakel c.c.a., Beek en Donk, C. a., Asten, Baardwijk, Baarle-Nassau, Bakel a., Beek en Donk, Beers, Bergeyk, Bergen op Zoom, Berghem, Berlicum, Besoijen, Beers, Bergeyk, Bergen op Zoom, Berghem, Berlicum. Besoijen, Best, Beugen c. a., Bladel c.c. a.,Boekel, Bokhoven, Boxmeer, Best, Beugen c. a., Bladel a., Boekel, Bokhoven, Boxmeer, 155 Mill c. a., Moergestel, Nieuwkuyk c. a., Nistelrode, Nunen c. a., Oijen c. a., Oirschot, Oisterwijk, Oosterhout, Oploo c. a., Oss, Ossendrecht, Oud- en Nieuw-Gastel, Oudenbosch, Oudheusden, Princenhage, Raamsdonk, Ravestein, Reek, Reusel, Roosendaal, Rosmalen, Rucphen c.a., Sambeek, Schayk, Schijndel, St. MichielsGestel, St. Oedenrode, Sorneren, Son c. a., Standdaardbuiten, Steenbergen c. a., Stiphout, Stratum, Strijp, Terheyden. Teteringen, 'Tilburg. Tongelre, Uden, Udenhout, Valkens\vaard, Veghel, Veldhoven c. a.. Vierlingsbeek, Vlierden, Vlijmen, Vught, Waalwijk, Wanroy, Waspik, Werkerrdam, Westerhoven, Willemstad, Woensdrecht, Woensel, W ou drichem, Wouw, Zeeland, Zeerst. Zevenbergen, Zundert. Bruinisse, Clinge, Domburg, Dreisch or-, Eede, Goes, Graauw c. a., Groede, Heemstede, 's Heer Arendskerke, 's Heerenhoek, Heinkenszand, Hengstdijk, Hontenisse, Hoofdplaat, Hulst, IJzendijke, Kattendijke, Kloetinge, Kortgene, Koudekerke, Kr·uini ngen, Middelburg, Neuzen, Nieu,werker°k, Oostburg, Oosterland, Oostkapelle, Oud-Vossemeer, Ouwerkerk, Sas van Gent, Schoondijke, Serooskerke (Walcheren), St. Jansteen, St. Maartensdijk, Sluis, Stavenisse , Tholen , Veere , Vlissingen , Wemeldin ge · Westkapelle, Wissekerke, Zierikzee, Zonnemaire, Zuiddorpe. - Gelderland: (54 genieenten, Aalten, Ammerzoden, Apeldoorn, Arnhem, Barneveld, Batenburg, Beesd, Bemmel, Bergh, Bergharen, Beuningen, Borculo, Brummen, Buren, Culemborg, Deil, Didam, Doesburg , Doetinchem (Stad) , Driel , Druten Duiven , Ede, Eibergen, Eist. Ewijk, Ga meren Geldermalsen, Gendringen, Gent, Groenlo. Groesbeek, Harderwijk. Hattem, Hengelo, Herwen c. a. , Hoevelaken . Huissen . Hummelo , Lichtenvoorde, Locheni, Miliingeie Nijkerk, Nijmegen, Overasselt, Putten, Renkum, Rheden, Scherpenzeel, Tiel, Ubbergen, Valburg, Voorst. Vorden . Wageningen , Wamel , Warnsveld Wehl , Wijchen, Winterswijk, Wisch, Zaltbommel, Zevenaar. Zutphen. , . , . , Utrecht : 35 gemeenten : Abcoude-Baanbrugge , Abcoude , Proostdij, Amerongen, Amersfoort, Baarn, de Bildt, BreukelenNijenrode, Breukelen-St. Pieters, Doorn, Driebergen, Eernnes, Hoogland , Jutphaas , Leusden, Loenen , Maarssen, Mij drecht, Mon tfoort, Nigtevecht, Rhenen, Rij senburg, Schalkwijk, Soest, Stoutenburg, Utrecht, Veenendaal, Vinkeveen, Vreeland, Vreeswijk, Woudenberg, Wijk bij Deurstede, Woudenberg, I:Tsselstein, Zeist, Zuilen. Friesland : 31 gemeenten : Achtkarspelen, Ameland, Baarderadeel , Barradeel , 't Bildt , Bólsward , Dokkum , Franeker-, Franekeradeel, Harlingen, Haskerland, Hennaarderadeel, Idaarderadeel, Kolhtmerland, Leeuwarden, Leenwarderadeel, Lemsterland, Menaldumadeel, Opsterland, Rauwerderhem, Schoterland, Sloten, Smallingerland, Sneek, Tietjerksteradeel, Utingeradeel, Westdongeradeel, Weststellingwerf, Wijmbritseradeel, Wonseradeel, Workum. Overijssel : 26 gemeenten : Almelo (Stad -), Blokzijl, Borne, belden (Stad -), Deventer, Diepenheim, Enschedé, Genemuiderr, Goor, Haaksbergen, Hardenberg (Stad), Hasselt, Hengelo, Kampen, Losser, Oldemarkt, Oldenzaal, Ootmarsum, Raalte, Rijssen, Steenwijk, Steenwijkerwold, Vollenhove (Stad), 4 ijhe, Zwartsluis,. Zwolle. Znidholland : 87 gemeenten : ter Aar, Aarlanderveen, Abbenbroek, Alblasserdam, Alkemade, Alphen, Beijerland (Oud), Berkel, Bodegraven, Boskoop, Brielle, Delft, Dir/c iarrd, Dordrecht, Geervliet, Goedei cede, Gorinch - em, Gouda. 's Gravendeel, 's Gravenhage , 's Graverrzade , Haastrecht , Hardinxveld , Hazerswoude, Heervliet, Hekelingen, Hellevoetsluis, Heukelum, Hillegersberg, Hillegom, Hof van Delft, IJssel monde, Katwijk, Krimpen a/d Lek, Leerdam,, Leiden . Leiderdorp, Leimuiden, Lekkerkerk, Lisse, Loosduir/en, Maassluis, lifiddelharnis, Monster, Naaldwijk, Nieuwkoop, Nieuwveen, Nieuw-Lekkerland, Noordwijk, Noordwijkerhout, Nootdorp, Oegstgeest, Ooltgerrsplaat, On-denhoorn, Oudewater, Oudshoorn, werschi-e, Pijnacker, Puttershoek, Rijswijk, Rotterdam , Sassenheim , Schiedam , Schoo n 1ioren , Sliedrecht, Sornmelsdijk, Spijkenisse, Stompwijk, Strijen, Oude Tonge, Veur, Vianen, Paa-r-dingen, Voorburg, Voorhout. Voorschoten, Warmond, Wassenaar. Wateringen, Woerden, Zegwaard, Zoetermeer, Zoeterwoude, Zuidland, Zwammeirdam, Zwartewaal, Zwijndrecht. Noordholland : 61 gemeenten : Aalsmeer, Abbekerk, Assendelft, Alkmaar, Amsterdam, Beemster, Bennebroek , Bergen, Berkhout, Bevei'tr jk, Blokker, Bloemendaal, Bovenkarspel, Broek in Waterland, Buiksloot, Bussum, Castricum, Edam, Egniorrd aan Zee, Enkh u izen, 's G ravel an d, Grootebroek, Haar/e n, Haarlemmerliede c. a., Haarlemmermeer, Heemskerk, Heemstede, Helder, Hilversum, Hoorre, Ilpendarn, Koog aan, de Zaan, Krommenie, Laren, 1Vledemblik. Midwoud, Monnikendam, Naarclen, Nederhorst den Berg , Nibbixwoud , Nieuwendam, Ouclorp, Purmerend, Schagen, Schoten, Sloten. Terschelling, Texel, Uitgeest, Uithoorn, Urk, Velsen, Vlieland, Watergraafsmeer, Weesp, Wervershoof, , Westwoud , Wognum , Wormerveer , Zaandam, n dvoo rt. 54 gemeenten : Aardenburg, Arneinuiden, Axel, Biervliet, Borsselen , Boschkapelle. Breskens, Bronwershaven. Groningen : 16 gemeenten : Appingedane, Bedum, Delfzijl, Ezinge, Groningen, Hoogezand, Mantendam, Oldehove, Sappemeer, Scheemda, Uithuizen. Veendam, Wildervank, Winschoten, srtM, Zuidhorn. Drenthe: 4 gemeenten : Assen, Coevorde.n. Meppel, Zuidlaren. Lilnbllrg : 65 gemeenten : Amby. Arcen en Velden, Beek, Beesel, Bocholz, Born, Brunssum, Bug yen um, Echt, Eysden, Celeen, Gennep, Gronsveld, Grubbenvorst, Gulpen, Haelen, Heel en Panheel, Heer, Heerlen, Helden, Heythuizen, Herten, Horst, Kerkrade, Kessel, Liane, Maasbracht, Maasbree, Maastricht, Meerlo, Meerssen, Meij el. Melick en Herkenbosch. Montfoort, Mook, Nederweert, Neer, Obbicht en Papenhaven, Ottersurn, Oud -Vroenhoven, Posterholt, Roermond, Roosteren, Schaesberg, Schinnen, Sevenurn, Simpelveld , St. Odiliënberg, St. Pieter. Sittard, Stein, Stevensweert, Stramproy, Susteren. Swalmen. Tegelen, Thorn, Ubach over Worms, Vaals. Valkenburg, Venlo, Venray, Voerendaal. Weert, Wessem. De Minister can Bierkeerland sche Zaken, HEEMSKERK. Zeeland : BIJLAGE A. WET van den 14den Juli 1910 (Staatsblad n°. 204), tot wijziging der wet tot regeling ran het lager onderivijs. WIJ WILHELMINA, BD DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ. , ENZ. , ENZ. voor scholen van negentig en minder leerlingen, voor één onderwijzer de minimum-jaarwedde, waarop hij volgens artikel 26 aanspraak heeft ; voor scholen van een en negentig tot en met eenhonderd negen en negentig leerlingen, voor twee onderwijzers en voor scholen van tweehonderd en meer leerlingen, voor drie onderwijzers de minima-jaarwedden, waarop zij volgens artikel 26 aanspraak hebben; Allen, die deze zullen zien of hooren lezen, saluut . doen te weten:. Alzoo wij in overweging genomen hebben, dat het wenschelijk is de artikelen 48, eerste lid, en 59, eerste lid, sub 5°, der wet tot regelin g van het lager onderwijs, zooals die laatstelijk is gewijzigebij de wet van 28 December 1907 (Staatsblad n°. 361), te wijzigen en aan te vullen ; Zoo is het, dat Wij, den Raad van State gehoord en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze: Artikel I. De artikelen 48, eerste lid, en 59, eerste lid, sub 5°, van de wet tot regeling van het lager onderwijs worden gelezen als volgt: Artikel 48, eerste lid: ,,Door het Rijk wordt over elk dienstjaar aan de gemeente eene bijdrage verleend: 1°. a. voor elk hoofd eener school en voor elk der onderwijzers, die het hoofd der school bijstaan, voor zoover die bijstand volgens artikel 24 verplicht is, de minima-jaarwedden, waarop zij volgens artikel 26 aanspraak hebben; b. indien het aan de school verbonden onderwijzend personeel het minimum van onderwijzers, bij artikel 24 gesteld, overschijdt: voor scholen van meer dan vier en twintig en minder dan een en veertig leerlingen, voor één onderwijzer de minimumjaarwedde, waarop hij volgens artikel 26 aanspraak heeft ; voor scholen van meer dan veertig en minder dan driehonderd tien leerlingen, tweehonderd zestig gulden voor één onderwij zer ; voor scholen van driehonderd tien en meer leerlingen, tweehonderd zestig gulden per onderwijzer, voor ten hoogste twee onderwij zers ; doch omvat het onderwijs, behalve de vakken a--k, tevens en zoo de school omvat: I. ten minste negen achtereenvolgende leerjaren; II. ten minste drie tot acht achtereenvolgende leerjaren, welke geacht kunnen worden overeen te komen met een uelijk aantal''der hoogste leerjaren van de onder I bedoelde sch bolen ; en het onderwijs in ten minste drie der vakken, onder 1, m, it en p van artikel 2 genoemd gezamenlijk in ieder der drie hoogste klassen ten minste gedurende acht uren per week wordt gegeven aan ten minste achttien leerlingen in die drie klassen te zamen: voor scholen van negentig en minder leerlingen, voor drie onderwijzers, voor scholen van een en negentig tot en met eenhonderd negen en negentig leerlingen, voor vier onderwijzers en voor scholen van tweehonderd en nicer leerlingen, voor vijf onderwijzers de minima-jaarwedden, waarop zij volgens artikel 26 aanspraak hebben; C. voor elk der mannelijke sub a en b bedoelde onderwijzers, die het hoofd der school bijstaan, mits zij den leeftijd van acht en twintig jaren hebben bereikt en hetzij gehuwd zijn, hetzij als weduwnaar inwonende minderjarige kinderen hebben, vijf en twintig gulden. Indien het aantal leerlingen in de drie hoogste klassen der scholen, bedoeld sub b I en II beneden 18 daalt, gaat voor eene school, welke reeds eene bijdrage volgens de laatste zinsnede sub b genoot, dat genot gedurende drie achtereenvolgende jaren niet op dien grond verloren, mits in geen jaar het aantal daalt beneden 12. Voor de toepassing van het be-. paalde sub b, I, II en voorlaatste en laatste zinsnede, blijven leerjaren boven dat, hetwelk geacht kan worden het negende leerjaar eener lagere school te zijn, buiten aanmerking. Indien de bijdragen sub a, b en c verschuldigd zijn over gedeelten van een jaar, wordt voor de berekening het jaar op 360 en de maand op 30 dagen gesteld. Indien bij de berekening van het aantal volgens den maatstaf van artikel 24 verplichte onderwijzers, leerlingen beneden de zes jaren zijn meegeteld, wordt voor de vaststelling van de sub a bedoelde bijdrage het aantal verplichte onderwijzers berekend, gelijk dit zijn zou, indien deze leerlingen buiten aanmerking waren gelaten. Eveneens blijven voor de berekening van de bij- gedurende ten minste tien uren per week ten minste twee der vakken onder 1, 711 en n en het vak onder p van artikel 2 genoemd, of, voor zooveel de school uitsluitend door meisjes wordt bezocht, ten minste drie der vakken onder 1, m, n en p van artikel 2 genoemd: 2 drage sub b de leerlingen beneden de zes jaren buiten aanbeneden de zes buiten aan· merking ; merking; wegens 2°. vijf en twintig ten honderd van de kosten wegens het honderd de 2°. vijf en twintig stichten, verbouwen of aankoopen van schoollokalen, voor schoollokalen, voor verbouwen of zoover die niet komen ten laste van anderen of op andere of op komen ten laste van wijze worden gevonden. Wordt voor het stichten van schoolschoolwijze worden gevonden. Wordt voor lokalen grond gebruikt, die lokalen grond gebruikt, die eigendom der gemeente is, dan word t de waarde van dien grond deskundigen wordt de waarde van dien grond door drie deskundigen op kosten van de gemeente bepaald. Van die waarde wordt vijf de kosten bepaald. Van die waarde wordt en twintig ten honderd uitgekeerd, waarop aanspraak wordt waarop aanspraak wordt honderd verkregen in het jaar, waarin de schoollokalen voltooid worwaarin worschoollokalen den opgeleverd." den opgeleverd." van van artikel 2 genoemd, omvat, wordt de bijdrage, bedoeld in 2 genoemd, omvat, wordt de bijdrage, bedoeld artikel 48, eerste lid, sub 1°., b, als volgt berekend: 48, eerste sub 1°., berekend: als voor scholen van negentig en minder leerlingen, voor één minder leerlingen, voor één voor scholen van negentig onderwijzer de minimum-jaarwedde, waarop hij volgens artivolgens artionderwijzer de minimum-jaarwedde, waarop kel 26 aanspraak heeft ; heeft; kel voor scholen van een en negentig tot en met eenhonderd voor scholen van een en negentig tot en met eenhonderd negen en negentig leerlingen, driehonderd tien gulden per negen en negentig leerlingen, driehonderd tien gulden per onderwijzer voor ten hoogste twee onderwijzers ; hoogste twee onderwijzers; onderwijzer voor voor scholen van tweehonderd en meer leerlingen, drievoor scholen van tweehonderd en meer leerlingen, driehonderd tien gulden per onderwijzer voor ten hoogste. drie onderd tien gulden per onderwijzer voor ten hoogste drie onderwij zers. onderwij Het in dit artikel bepaalde blijft tot 1 Januari 1914 van dit artikel bepaalde blij ft tot 1 Januari 1914 van Het kracht. Artikel UI. Artikel III. Voor bijzondere scholen, op welke het bepaalde in artiVoor bijzondere scholen, op welke het bepaalde kel 48, eerste lid, sub 1°. , b, U, der wet tot regeling van het sub 1°., kel II, der wet van lager onderwijs toepasselijk is en welke niet meer leerjaren onderwijs is welke bevatten dan de hoogste drie leerjaren van een negenjarigen een cursus, wordt artikel 59, eerste lid, sub 3°. dier wet gelezen eerste sub wordt dier als volgt: als ,,dat onderwijs gegeven "dat onderwijs gegeven wordt gedurende ten minste veergedurende tien uren tien uren per week, waarvan ten hoogste twee uren in het week, twee uren in het vak, vermeld onder Ic van artikel 2, boven en behalve het vermeld onder k artikel 2, boven minimum minimum van acht uren in drie der vakken, vermeld onder der vakken, uren in 1, m, n l, rn, n en p van artikel 2, een en ander volgens een aan den een en arrondissements -schoolopziener meuegedeelden en arrondissements-scl1oo1opziener medegedeelden en in een der een schoolvertrekken op eene zichtbare plaats opgehangen rooster eene roöster lesuren, waarop tevens de feestdagen en van lesuren, waarop tevens de feestdagen en vacantietijden van zijn vermeld ;". zijn vermeld;". Artikel 59, eerste lid, sub 5°.: sub eerste ,,5°.. het hoofd der school en de onderwijzers, die bet die lwt der school en de ,,50 hoofd der school bijstaan, eene jaarwedde en tegemoetkoming in de huishuur genieten ten minste gelijk aan het bedrag, de genieten minste gelijk aan het 26 waarop de openbare onderwijzers, volgens waarop de openbare onderwijzers, volgens artikel 26 dezer wei hebben, voor zoover wet aanspraak hebben, voor zoover ten behoeve van onderwij zers de bij zondere het bedrag wijzers aan de bijzondere school eene bij drage tot het bedrag bijdrage dier minimum-jaarwedde en de bijdrage, bedoeld in artiminimum-jaarwedde en de bijdrage, bedoeld artikel 48, eerste verleend;". hel 48, eerste lid, 1". sub c, wordt verleend ;". 1°. Artikel Ir. Artikel II. Het bepaaldein artikel 48, eerste lid, 1", b, 1 en II Het bepaalde in artikel 48, eerste lid, 1°, b, I en II en voorlaatste en laatste zinsnede der wet tot regeling van het zinsnede del' regeling van het lager onderwijs, is uitsluitend van toepassing op scholen, uitsluitend van toepassing op scholen, lager onderwijs, ,vat de voor de verhoogde Rijksbijdrage verplichte welke, wat de voor de verhoogde Rijksbijdrage verplichte vakken betreft, op 15 Januari 1910 voldeden aan de daar vakken betreft, op 15 Januari 1910 voldeden aan de daar gestelde eischen, mits indien aan de school op 15 Januari gestelde eischen, mits indien aan de school op 15 Januari 1910 onderwijs is gegeven in het vak onder p genoemd in vak onder 1910 onderwijs is gegeven in genoemd artikel 2 der wet, dat vak niet is afgevoerd van het leerplan wet, dat vak niet is afgevoerd van het leerplan en rooster der lesuren van de school. en den rooster der lesuren van de school. :M:et scholen als in het eerste lid bedoeld, worden gelijkhet eerste lid bedoeld, worden gelijkMet scholen als gesteld de scholen, welke in den loop van het jaar 1910 aan jaar 1910 aan gesteld de scholen, welke in den loop van voldoen, mits worde aangetoond, de gestelde eischen komen te voldoen, mits worde aangetoond, dat vóór 1 Januari 1910 tot hare oprichting of reorganisatie vóór Januari 1910 tot hare oprichting of reorganisatie was besloten. was besloten. De eisch, dat in de drie hoogste klassen feitelijk onderwijs in de drie hoogste klassen feitelijk onderwijs De eisch, eerste lid wordt gegeven, Ivor& voor de toepassing van wordt gegeven, wordt voor de toepassing van het eerste lid artikel niet gesteld gedurende de eerste twee jaren na van dit artikel niet gesteld gedurende de eerste twee jaren na het in werking treden dezer wet, mits hetzij uit het leerplan, werking dezer wet, uit het leerplan, hetzij op andere wijze, blijke, dat de school bij hare oprich-hetzijopandrw,blketschoijarpting of reorganisatie vóór 1 Januari 1910 of bij het vóór dien Januari 1910 of bij het vÓÓr dien ting of reorganisatie genomen besluit oprichting of reorganisatie, was datum genomen besluit tot oprichtin g of reorganisatie, was bestemd om te voldoen aan de in het eerste lid bedoelde bestemd om te voldoen aan de in het eerste lid bedoelde vak leerplan voorkomt, wordt dat eischen. eischen. Indien vak p op het leerplan voorkomt, wordt dat op op 15 Januari 1910 onderwezen te zijn. vak geacht op 15 Januari 1910 onderwezen te zijn. De bijdrage, bedoeld in artikel 48, eerste lid, 1°. b, zesde bedoeld artikel 48, eerste lid, 1°. De en zevende zinsnede wordt slechts uitgekeerd ten behoeve van zevende uitgekeerd ten behoeve van scholen, welke op 15 ;J anuari 1910 voldeden aan de in de scholen, welke op 15 Januari 1910 voldeden aan de in de vij fde artikel 48, eerste lid, 1°. gestelde eischen vijfde zinsnede van artikel 48, eerste lid, 1°. bbgestelde eischen of in den loop van het jaar 1910 aan de gestelde eischen of in den loop van het jaar 1910 aan de gestelde eischen komen voldoen. komen te voldoen. 'l'en behoeve van scholen welke, ingevolge het bepaalde in bepaalde in Ten behoeve van scholen welke, ingevolge het vorig lid, geen bijdrage ontvangen als in artikel 48, het vorig lid, geen bijdrage ontvangen als in artikel 48, eerste lid , 1°. b, zesde en zevende zinsnede bedoeld, niettegenlid, niettegenzesde en zevende staande het onderwijs, behalve de vakken a-/~ tevens ten staande het onderwijs, behalve de vakken a k tevens vak onder twee der vakken onder 1, 'In minste twee der vakken onder I, 7n, en n en het vak onder p en -- Artikel IV. De wijzigingen, bij deze wet gebracht in de artikelen 48 de artikelen 48 De WIJZIgmgen, bij deze wet gebracht wet tot regeling van het lager onderwijs, worden en 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, worden en 59 het dienstjaar 1910. voor het eerst toegepast op het dienstjaar 1910. toegepast voor het Over de voorafgaande dienstjaren blijven die artikelen, Over de voorafgaande dienstjaren blijven die artikelen, zoo als zij vóór het in werking treden dezer wet luidden, van van zooals zij vóór het in werking treden dezer wet kracht. Lasten Lasten en bevelen, dat deze in het Staatsblad zal worden dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst en geplaatst en dat alle ~finisterieele Departementen, Autorialle Ministerieele teiten, Colleges en Ambtenaren, wie zulks aangaat, aan de Colleges wie zulks aangaat, aan de zullen houden. nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden. de Gegeven tll Paleize het Loo, den 14den Juli 1910. Geo.even ten Paleize het Loo, den 14den Juli 1910. WILHELMIN A. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, De Minister 'con Binnenlandsche Zalwn, HEE~fSKERI\:. HEEMSKERK. BIJLAGE B. \VETwn den 18den Augustus 1910 (Staatsblad \VET van den 18den A.11gustUS lD10 nO. 260), tot regeling der bevoegdheden, 'verbonden n°. 260), tot 1'egeling der bevoegdheden, 'uerbonden aan de akten van bekwaamheid, vermeld in artikel aan de alden ~'an bekwaamheid, ve1'meld, in al'tûcel 56, onder a en b, der wet van 17 Augustus 1878 der wet van 17 Augustus 1878 (Staatsblad n°. 127), uitge1'eikt in het jaar 1890. n°. 127), uitgereikt het jaar 1890. Eenig artikel. Eenig artikel. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ WILHELMINA, BIJ NEDERLANDEN, PRINSES NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., , ENZ., ENZ. ORANJE- NASSAU, ENZ. ENZ., ENZ. Allen, die deze zullen zien of hoorels lezen, saluut ! doen Allen, die deze zullen zien Ol hooren lezen, saluut! doen te weten: weten: het wenAlzoo Wij in overweging genomen hebben, Alzoo \Vij in overweging genomen hebben, dat het wenschelijkkis eene regeling te treffen omtrent de bevoegdheden, schelij is eene regeling treHen omtrent de bevoegdheden, Yerbo'nden de akten yan bekwaamheid, vermeld verbonden aan de akten van bekwaamheid, yermeld in artikel ;")6 a en b der wet yan 17 Augustus 1878 (Staatshlad n°. 127), wet van Augustus 1878 (Staatsblad D°. 127), 56 a uitgereikt in het jaar 1890 ; in het jaar 1890; Zoo is het, dat Wij , den Raad van State gehoord, en met Wij, den van State gehoord, en met Zoo is het, gemeell overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze: en verstaan, gelijk \Vij goedvinden en verstaan bij I De akten van bekwaamheid, vermeld in artikel 56, onder bekwaamheid, vermeld artikel 56, onder De akten en b der wet van 17 Augustus 1878 (Stoots/i/od 1)0. 127), en b der wet van 17 Augustus 1878 (S'toa ts b l ad n°. in), uitgereikt tusschen 1 Januari 1890 en 1 Januari 1891, geven tusschen 1 Januari 1890 en 1 Januari 1891, geven dezelfde bevoegdheden als aan zoodanige akten, uitgereikt dezelfde bevoegdheden als aan zoodanige akten, uitgereikt voor 1 Januari 1890, is toegekend bij artikel VIII eerste, vóór 1 Januari 1890, is toegekend bij artikel VIn eerste, tweede en derde 'tweede en derde lid der wet van 8 December 1889 (Staatsder wet 8 December 1889 (Staatl)lad no. 175). blad n°. 175) . a 11 Lasten en bevelen, Lasten en bevelen, dat deze in liet Staatsblad zal worden deze in het Staatsblad zal worden geplaatst, en dat alle Ministerieele Departementen, Autoridat alle ~finisterieele Departementen, Autorigeplaatst, ieiten, Colleges en Ambtenaren, wie zulks aangaat, aan de de Ieiten, Colleges en Ambtenaren, wie zulks aangaat, nauwkemige :uitvoering' de hand zullen houden. zullen houden. nauwkeurige uitvoering de Gegeven ten Paleize het Loo, den 18den Augustus 1910. het Loo, den 18den Augustus 1910. I WIL HEL :M: I N A. WILHELMINA. D e Minister r an Binnenlondsche Zaken, De Minister 'ran l3in nenlandsche Zalten, , H E E )1 S K E R K. HEEMSKERK. BIJLAGE C. BESLUIT w an den 2den Juni 1910 (Staatsblad n°. 153), ter aanvulling van het Koninklijk besluit van 13 November 1905 (Staatsblad n°. 303), ter uitvoering van artikel 59 der wet tot regeling van let lager onderwijs. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE -NASSAU, ENZ. , ENZ. , ENZ. Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 12 April 1910, .n°. 1286n, afdeeling Lager l_)nderwij s ; Overwegende, dat het wenschelijk is Ons besluit van 13 November 1905 (Staatsblad n°. 303) , ter uitvoering van artikel 59 der wet tot regeling van het Lager Onderwijs, aan te vullen ; bedoelde aanvraag aan Gedeputeerde Staten is toegezonden, het bedrag der daarbij aangevragde rijksbijdrage alsmede liet bedrag van het daarop verlangde voorschot. Indien het bestuur eener bijzondere lagere school voor de eerste maal voldoet aan het bepaalde in artikel 59, zevende lid, der genoemde wet, kan, mits de aanvankelijke aanspraak op subsidie uit de ingevolge artikel 10 door den districtsschoolopziener ingezonden opgave blijkt, mede op den voet van het eerste lid van dit artikel een voorschot worden toegekend, dat alsdan berekend wordt over het bedrag der aangevraagde rijksbij drage. In het geval bedoeld in het voorlaatste lid van artikel 59 der genoemde wet wordt bet verzoek om voorschot aan. Onzen oar noem den Minister ingediend binee eene maand na den voor het inzenden van de aanvraag om rijksbijdrage aldaar gestelden termijn." Artikel II. Artikel 13, eerste lid, van Ons besluit van 13 November 1005 (Staatsblad n°. 303(, wordt gelezen als volgt: , ,Nadatde termijn van dertig vrije dagen, bij artikel 59 gesteld, is verstreken, zonder dat van de beslissing van i Gedeputeerde Staten op 'de aanvrage van het bestuur om rijksbijdragen krachtens eveng em eld wetsartikel bij Ons in beroep is gekomen, wordt door Onzen Minister, met de uitvoering der wet tot regeling van het lager onderwijs belast, de uitkeering bepaald van de som, waarop het bestuur volgens die beslissing aanspraak heeft. Bij die uitkeering wordt iii mindering gebracht het bedrag, dat ingevolge art. "ibis bij voorschot reeds mocht zijn uitbetaald: Artikel III. Den Raad van State gehoord, advies van 10. Mei 1910, n°. 35 ; Gezien het nader rapport van Onzen Minister van Binnen Zaken van 24 Mei 1910, n°. 4655, afdeeling Lager-landsche Onderwijs ; Hebben goedgevonden en verstaan: te bepalen: Artikel I. Tussch. en de artikelen 11 en 12 van Ons besluit van 13 ovember 1905 (Staatsblad n°. 303) wordt een nieuw artikel ^l ingevoegd, luidende als volgt: ,,Artikel 11 bis . Aan het bestuur van eene bijzondere lagere school, hetwelk overeenkomstig artikel 59, zevende lid, der wet tot regeling van het lager onderwijs eene aanvrage om rij lesbij dragé over het voorgaande jaar heeft ingediend over het daaraan voorafgegane jaar voor rijksbijdrage e11 overeenkomstig dat wetsartikel in aanmerking is gekomen, kan door Onzen Minister, met de uitvoering dier wet belast, een voorschot op de aangevraagde rijksbijdrage worden verleend va nten hoogste zestig ten honderd van de laatstelijk aan dat bestuur toegekende rijksbijdrage, indien dat bestuur een daartoe strekkend verzoek in de maand Februari aan dien Minister indient en zich daarbij bereid verklaart tot terugbetaling van hetgeen eventueel bij voorschot te veel mocht zijn genoten, voor de nakoming van welke verbintenis zich twee, door Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken goed e keuren borgen stellen. In dat verzoekschrift wordt tevens vermeld de dagteekening waarop de in art. 11 van dit besluit De wijzigingen bij dit besluit gebracht in Ons besluit van 13 November 1905 Staatsblad n°. 303) worden voor de eerste maal toegepast in het jaar 1911 bij de uitbetaling der rijksbijdrage over het jaar 1910. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met 'de uitvoering van dit besluit, dat in het Staatsblad zal worden geplaatst, en waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van Staten en aan de Algemeene Rekenkamer. Het Loo, deri 2den. Juni 1910. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. BIJLAGE D. BIJLAGE BESL UIT den, asten Augustus 1910 BESLUIT van den 30sten Augustus 1910 (Staatsblad besluiit van n°. 273), ter aanvulling van het Koninklijk besluit 273), n°. 302) ter 13 November 1905 van 13 November 1905 (Staatsblad nO. 302) ter van Artikèl 2. Artikel Ten aanzien der gemeenten, waar op 15 Januari 1910 een Januari 1910 een Ten aanzien der gemeenten, of meer openbare lagere scholen bestonden, welke, met inachtinachtof neming van het bepaalde in artikel II der wet van 14 Juli neming van het bepaalde in artikel II der wet van 14 (Staatsblad n°. 202) 1910 (Staa.tsblad n°. 202) geacht kunnen worden te behooren kunnen worden te behooren tot die, bedoeld in artikel 48, eerste lid, 1°. b, vijfde zinsnede, artikel 48, eerste lid, 1°. b, vijfde zinsnede, der wet tot rgeeling van het lager onderwijs, of tot die, der wet tot rgeeling van het lager onderwijs, of tot die, i het eerste bedoeld in het eerste lid, 1° b, I, II en voorlaatste zinsnede 1" I, II en voorlaatste zinsnede van dat wetsartikel, wordt door Gedeputeerde Staten aan van dat wetsartikel, wordt door Gedeputeerde Staten aan Onzen Minister, die met de uitvoering der wet tot regeling tot regeling Onzen Minister, die met de uitvoering van het lager onderwijs is belast, voor 1 December 1910 eene lager onderwijs voor 1 Decamber 1910 lladere opgaaf gezonden overeenkomstig het bij dit besluit nadere opgaaf gezonden overeenkomstig riet bij dit bef aan dat vak bijzondere zorg werd besteed; later bleek, dat niet overal daarmede i.szorgwedbst;la k,nieovrldams voortgega nn." voortgegaan." 11 Die zeldzame scholen, waarvan de districtsschoolopziener Die zeldzame scholen, waarvan de districtsschoolopziener arrolllEssement Rheden spréekt, schijnen gedeeltelij k in het arrondissement Rheden spreekt, schijnen g8deeltelijk gevonden te worden, de schoolopziener van dit arrongevonden te worden, daar de schoolopziener van dit arrondissenwnt mij mededeelde, dat zijn arrondissement het dissement mij mededeelde, dat in zijn arrondissement het lp,esonderwij IS over het algemeen zeer goed genoemd mag leesonderwijs over het algemeen zeel' goed genoemd mag: worden, al zijn er ook nog enkele scholen, die bij zijne inworden, zijn er ook nog enkele scholen, die bij zijne spectie menige op- of aanmerking ontlokken. op- of aanmerking ontlokken. spectie Het minst tevreden over de resultaten van het onderwijs is minst tevreden over de resultaten van het onderwijs is district Maastricht, hoewel die wel schoolopziener in wel de schoolopziener in het district Maastricht, hoewel die cnvoldaanheid Ileer natuurlijke oorzaken is toe te schrijcnvoldaanheid aan zeer natuurlijke oorzaken is toe te schrijook spoedig zal kunnen gebracht ven, waarin ook niet spoedig verbetering zal kunnen gebracht worden. schoolopziener spreekt ook de plaUelandsworden. Die schoolopziener spreekt ook over de plattelandsvakken scholen, want te Maastricht is het onderwijs in alle vakken en scholen, want te :;\laastricht is in de meeste scholen zeer bevredigend te noemen. de meeste scholen zeer bevredigend te noemen. Kort en duidelijk drukt deze schoolopziener zich volgenderduidelijk drukt deze schoolopziener zich volgenderwijs uit: wij s uit: "Het aanvankelijk leesonderwijs wordt overal op rationeele ,,Het aanvankelijk leesonderwijs wordt overal op rationeele wijze volgens de eischen een er goede methodiek gegeven, maar volgens de eischee eener goede het onderwijzend personeel heeft daarbij over het algemeen onderwijzend personeel heeft daarbij over bet algemeen kampen. Overvolle klassen hier en met groote moeilijkheden te kampen. Overvolle klassen hier en een afwijkend dialect, in daar, een sterk afwijkend dialect, dat in sommige dorpen het zuiver leeren uitspreken der Nederlandsche klanken bijna zuiver leeren uitspreken der N ederlandsche klanken bijna onmogelijk maakt en daarbij in vele scholen (vooral van het onmogelijk maakt en daarbij in vele scholen (vooral van het arrondissement Heerlen) de aanwezigheid onder de leerlingen de aanwezigheid onder de leerlingen yan talrijke vreemde elementen van Belgische, Duitsche, van talrijke vreemde elementen van Belgische, Duitsche, nationaliteit, zijn even zoovele oorzaken, Poolsche of Poolsche of andere nationaliteit, zijn even zoovele oorzaken, die de vorderingen in den aanvang op bedenkelijke wijze die de vorderingen in den aanvang op bedenkelijke wijze tegenhouden. Waar in verband hiermee het overwinnen der VErband hiermee het overwinnen der tegenhouden. Waar tedmische moeilijkh eden veel meer tij d vordert, dan onder technische moeilijkheden veel meer tijd vordert, dan onder' geval zou zijn, wordt door somnormale omstandigheden het geval zou zijn, wordt door sommige onderwijzers in tweede derde leerjaar te weinig mige onderwijzers in het tweede en derde leerjaar te weinig op den natuurlijken leestoon en het gelet op het aanbrengen van den natuurlijken leestoon en het gevolg is dan gewoonlijk, dat ook in de hoogere klassen veel gewoonlijk, dat ook in de hoogere klassen veel gevolg is aan den leestoon blijft ontbreken. den leestoon blijft ontbreken. Over den leestoon klagen algemeen de schoolopzieners, ook leestoon klagen algemeen de schoolopzieners, ook Over en te vlug lezen, (vooral door de meisjes) over over het te zacht en te vlug lezen, (vooral door de meisjes) over eene taalles, over het niet l:et ontaarden van ee ri e lees- in eene taalles, over het niet Eet ontaarden van eene leesgoed leb b en van den klemtoon en het niet in acht nemen leggen van den klemtoon en het niet in acht nemen leesteekens. zijn in eenige scholen goed, van de leesteekens. De resultaten zijn in eenige scholen goed, in de meeste overige, de ongunstige omstandigheden in aande meeste overige, de ongunstige omstandigheden in aanmfl'king genomen, meer of min bevredigend, en in enkele, merking genomen, meer of min bevredigend, en in enkele, "iwr het vlot en nauwkeurig lezen in de hoogste klasse nog vlot en nauwkeurig lellen in de hoogste klasse nog waar heel wat te wenschen overlaat, onvoldoende." te wenschen overlaat, onvoldoende." heel V olgens de mededeelingen van den schoolopziener in het het Volgens de mededeelingen van den schoolopziener di~triet Roermond waren de van het district Roermond waren de resultaten van het leesonderwijs Ül het arrondissement ';V' eert minder goed dan in de andere inhetarodsmW ine r goed dan in de andere arrondissementen van zijn district. De schoolopziener in het zijn district. De schoolopziener het arrondissementen arrondissement Roermond berichtte leem, dat [) van df' arrondissement Roermond berichtte hem, dat aan 5 van de 22 open bare scholen zijn de bedrevenheid 22 openbare scholen in zijn arrondissement, de bedrevenheid dit vak te wenschen overliet, terwijl ze aan der leerlingen in dit vak te wenschen overliet, terwijl ze aan der eene school bepaald onvoldoende waren. de berichten eene school bepaald onvoldoende waren. Naar de berichten \iUl de schoolopzieners uit Venlo en Gennep gaven ' de resul~ van de schoolopzieners uit Venlo en Gennep gaven de resultnten van het onderwijs in dit vak niet veel aanleiding tot taten van het onderwijs in dit vak niet veel aanleiding tot klagen. hoewel aan enkele scholen meer werk diende gemaakt klagen, hoewel aan enkele scholen meer werk diende gemaakt te worden van het verklaren van de beteekenis van woorden worden het verklaren van de beteekenis van woorden en uitdrukkingen. In uitspraak en natuurlijk lezen was veren uitdrukkingen. In uitspraak en natuurlijk lezen was vernemen. Minder gunstig was de indruk van hf·tering waar te nemen. Minder gunstig was de indruk van betering den schoolopziener in het arrondissement 'Veert. Slechts ten den schoolopzienerin het arrondissement Weert. Slechts te n. aanzien weinige scholen, zegt de schoolopziener in het aanzien van weinige scholen, zegt de schoolopziener in het . Roermond, zijn oordeel over de vorderingen der district Roermond, kan zijn oordeel over de vorderingen der leerlmgen in het vak ,,Lezen" gunstig luiden ; betrekkelijk het vak "lezen" gunstig luiden; betrekkelij k leerlingen werden staat bevonden een niet te moeiweinig weinig leerlingen werden in staat bevonden een niet te moeilijk stuk flink te lezen, zoodat lllen hooren kon, dat zii het flink te lezen, zoodat men hooren kon,dat zij het lijk gelezene begrepen; ; daarenhoven liet het werktuiglijk lezen het lezen gelezene begrepen daarenboven op YE'le plaatsen te wenschen over, vooral wat leestoon en uitwenschen vooral wat leestoon en uitop vele spraak betreft. De omstandigheid, dat de meeste kinderen De omstandigheid, dat de meeste kinderen spraak buiten de school niets dan plat Limburgsch hooren en buiten de school niets dan plat Limburgsch hooren en spreken, schijnt volgens hem een beletsel te zijn voor liet zijn voor het spreken, schijnt volgens hein een beletsel verkrijgen eener goede uitspraak, terwijl daarenboven vele verkrijgen eener goede uitspraak, terwijl daarenboven vele onderwijzers in dat arrondissement Limburgers zijn en daarom dat arrondissement Limburgers zijn en daarom zf'lven ilet verkeerde in toon en uitspraak niet altijd voelen. altijd voelen. zelven liet verkeerde in toon en uitspraak vau het rpkpuonderwijs oordeel uitspraken ow!' de resultaten van liet rekenonderwijs oordeel uitspraken over de in de lagere school, dit jaar is liet heel anders gesteld en in de lagere school. dit jaar is het heel anders gesteld eu tprwijl nagenoeg uit alle verslagen tevredenheid spreekt over alle vprslagen tevredenheid spreekt over terwijl nageuoeg df' uitkomsten van dit onderwijs in 1910, komt de schoolde uitkomsten van dit onderwijs iu 1910, komt de schoolopziener uit het district Tilburg met een relaas van den schooldistrict Tilburg met epu relaas van deu schoolopziener arrondisse:r.nent Oirschot, dat loftuitinopziener uit het arrondissement OirBchot, dat alle loftuitinopziener uit gen doet verstommen eu twij fel doet ontstaan of de gerustde gerustgen doet verstolllmen en twijfel doet 011 tstaan sipllpude mededeelingen omtrent dit onderwi,is wei door een stellende medf'dpelingen omtrent dit onderwijs wel door een ewu grondig ouderzopk gedekt zij u als de jobstijding, die even grondig onderzoek gedekt zijn als de johstij ding, die arrondissement Oirschot is komen deze sehoolopzienpr van het arrondissement Oirschot is komen deze schoolopziener van ver kondigen. verkondigen. Het groote verschil in vorderingen op de verschillende Het groote versdlil in vorderingen op de verschilleude sc'hoolopziener in liet Oirschot scholen gaf den schoolopziener in het arrondissement Oirschot scholen gaf aanleiding een grondig ondf'rzoek in te stellen naar de uitaanleiding een grondig onderzoek in te stellen naar de uitkOlllstpn van liet rekenonderwijs en dit onderzoek bracht dit onderzoek bracht komsten van het rekenonderwijs I teleurstellendp resultaten aan liet licht. llPt b·bt. teleurstellende resultaten Hij gaf op 23 scholen aan de leerlingen van de 6de klasse Hij gaf op 2:3 scholen 'lan de lef'rling~u van de 6de klasse semester, leerlingen, die ,veldm en wel in het laatste semester, dus aan leerlingen, die weldra en wel in dE' school zouden verlaten, ;j sommen op, altijd 5Clsommen S0111men de sehool zouden verlaten, 5 sommen op, altijd van dezelfde typen. ,,Om te kunnen zien of de leerlingen nauwdezelfde "Om te kunnen zien of de leerlingen nauwkeurig hadden leeren cijferen, schrijft de schoolopziener van haddell leeren cijferen, schrijft de schoolopziener van Oirsl'hot, gaf ik eelt vorm uit te werken, waarvoor de leereell vorm uit te werkeu, waarvoor de le<,1'Oirschot, gaf lingf'll bekend moesten zijn met de hoofdbewerkingen met Engel' bekend lllOE'Stf'll zijn met de hoofdbewprkingen met Verder volgden eenvoudige opgaven tipudeelige breuken. Verder volgden eenvoudige opgaven betiendeelige üeffpnde percentrekening, hp rekening van oppervlak en treffende percelllrekening, berekening Va!l oppervlak en Îllhoud en metriekstelsel ; ééne dezer opgaven moest tevens metriekstelsel éélle dezer opgaven moest tevens inhoud lperlingen iets vau de gewone uienen om te onderzoeken of de leerlingen iets van de gewone dienen om onderzoekPn of breukeu kenden. De onderwijzer schreef de opgaven op het breuken kelldml. De onderwijzer schreef de opgaven op het hord: toegestaan werd ze op te schrijven in den voor de leerschrij ven in den voor de leerbord: toegestaan wE'rd ZP lingen het gemakkelijkst te begrijpen vorm en dezen kregen gemakkelijkst begrijpen vorm en dezen kregen lingen somme~l te maken dp diE' zij een uur tijdd 0111 de sommen te Wraken in de volgorde, die zij een uur tij o111 verkozen. "In drie van deze scholen moest ik, nadat de onderwijzer de van deze seholen moest nadat de onderwijzer de In sommen had ingezien, vernemen, dat geen enkele leerling geen enkele leerling sommen had ingezien, vernemen, van het 6de schooljaar eene van die sommen maken kon, iu 6de schooljaar eene van die sommen makPn kon, in van de 1weene andere school was men nog niet gevorderd tot de beeene andere school was men nog niet g"evorderd handeling der tiendeelige breuken, terwijl men in nog een nog f'eH handeling der tieIlflpelige breuken, terwijl lllen andpr geval den cijfervorm alleen aandurfde als deeler f'H ander geval den cijfervorm alleen aandurfde als deE'ler en vermenigvuldiger tot geheele getallen werden gemaakt. Devermniguldtoheanwrdgmkt.De uitslag was in tal van scholen verrassend slecht." Er waren tal van scholen verrassend Er waren uitslag was ook goede uitkomsten. Zoo waren, naar de mededeeling van de mededeeling van ook goede uitkomsten. Zoo waren, dE'n schoolopziener van Oirschot, de oplossingen in de openoplossingen de openden schoolopziener van Oirschot, bare seho1en van Diessen en Gemonde voor 92 % goed en in in hare , scholen van Diessen e.n Gemonde voor 92 % goed sOlllmige scholen werden de sommen ook gemaakt door leerdoor leersommige scholen werden de sommen ook lingen, die het zesde leerjaar al eens hadden doorloopen en lingen, die het zesde leerjaar al eens hadden doorloop en en dE'ze leerlingen maakten bijna allen alle sommen zonder fout allen ,üle sommen zonder fout deze leerlingen maakten in veel korteren tij d dan een uur. ypel korteren tijd eE'n uur. Het kwam ook voor, dat in eenzelfde dorp aan de eene Het kwam ook voor, dat in eenzelfde dorp aan de eene s('bool 68 % goed was, terwijl aan eene andere school slechts school 68 % goed was, terwijl aan eene andere school slechts 15 'j(, gopdp uitkomsten verkregen werden. In meerdere scho1<, goede uitkomsten verkregen werden. In meerdere scholen daalden de goede uitkomsten. tot 10 % en, zooals reeds len daalden de goede uitkomsten tot 10 % en, zooals reeds driE' scholen geen enkele goede uitkomst vE'rmeld iB, werd in drie scholen geen enkele goede uitkomst vernield is, wer,d in gelewrd. i n geleverd. GE'lukkig werd deze proef niet overal genomen, maar deze oypral genomen, maar deze Gelukkig werd deze proef uitkomsten zullpTl tOl'h zeker tot navolging van het nemen uitkomsten zullen toch zeker tot navolging van het nemen eelJel' proef wekken en de onderwijzers aansporen om veel de onderwij ZE'rs aansporen om eener proef wekken in dat vak tE' besteden. zorg aan het onderwijs in dat vak te besteden. zorg aan N Hal' wordt medegedeeld door den schoolopziener in het schoolopziener in het Naar wordt medegedeeld door district Breda, is de schoolopziener in het arrondissement district Breda, iR Je schoolopziener in hE't arrondissement Roosendaal, die de Uirscliotsche proef niet genomen heeft, Roosendaal, die dE' Oirsehotsche proef niet gE'nomen heeft, ook niet geheel yoldaan OVP1' hE't onderwijs in rekenen aan ook niet gehpE'1 voldaan over liet onderwij s in rekenen aan meerdere scholell in zijn arrondissement. Eenvoudige opgaven Eellvoudige opgaven meerdere scholen uit het hoofd op te lossen is in de hoogste klassen van sommige hoofd de hoogste klas'seu s0l111uige seholen te moeilijk. lJit belet niet, dat het rE'imltaat aan scholentmijk.Dbe,datlrsu n eenige scholen bE'rpikt uitstekend te noemen is. noemen is. eenige scholen bereikt uitstekend Ook in liet anoTldissement Zevenbergen is het niet overal het niE't overal Ook in het arrondissement Zevenbergen goed gesteld lllet dit ondE'rwijs, want daar stelt men zich goed gesteld niet dit onderwijs, want daar stelt men zieh volgens dE' opgayen van den schoolopziener in dat arrondisseschoolopziener dat volgens de opgaven ment in de hoogste klasse van vele scholen tevreden met de in dE' hoogste klasse van vele scholen tevreden met de hoofdbewerkingf'll van getallen van 1000 en daarboven, begetallen van 1000 pn daarboven, behoofdbewerkingen nevens met hE't voornaamste van de breuken en lwt ,,een en nevens met het voornaamste van de breuken en liet "een en ander" van het metriek stelsel. van het metriek stelsel. De schoolopzipner in het district 's Hertogenbosch bericht, 's Hertogenboseh bericht, De schoolopziener in het Rekenen. da t dit vak niet grootes ijver en toewijding gegeven wordt, vak met gl'ootE'n ij ver en toe wij ding gegeven wordt, dat df' uitkomsten niet altij daarmee in overePIlstemSlóeO' in het jaarverslag over den toestand van het lager maar dat de uitkomsten niet altijdddaarmee in overeenstemhet van het lager maar over den Sloeg hij nipt zou dunen veTklarell, dat aan het liet district Tilbu!g ming zijn, en 011df'r~ijs 1904 de onderwijs in 1904 de schoolopziener in h~t d.istrict Tilburg ming' zijn, en dat hij niet zou durven verklaren, dat aan het den toon aan. andere districtsschoolopzie- einde elpr 6df' klasse alle Sl'holf'll leerlingE'n afleveren, die den juisten toon aan, zoodat alle andere dlstl'lctsschoolopzle- eind{' der 6de klasse alle scholen leerlingen afleveren, die liet lUE'triek stehp] en hoofeleen hE'lrlE'r inzic·hf hpbhen overeenstemden, zij llllll E'eu helder inzicht hebben in het metriek stelsel en hoofdners van deze inspectie Ulet hem overeenstemden, toen zij hun met deze r ers 12 bewerkingen met gewone en tiendeelige breuken het opbewerkingen met gewone en tiendeelige breuken bij het opeenvoudige vraagstukken aan het dagelijksch leven lossen van eenvoudige vraagstukken aan het dag elfij ksch leven ontleend, voldoende weten toe te passen. Deze minder gunpas'sen. Deze minder gunontleend, voldoende weten toe stige uitkomsten komen meestal voor, zegt die schoolopziener uitkomsten komen meestal voor, zegt die schoolopziener aan scholen met 1 of 2 leerkrachten of met kosteloos school~cholen met 1 2 leerkrachten of met kosteloos schoolgaande kinderen, waar veel verzuim is en waar veelvuldig veel verzuim is en waar veelvuldig gaande kinderen, langdurig vacaturen zijn of om andere redenen veel afwisen langdurig vacaturen zijn of om andere redenen veel afwisseling is van onderwijzend personeel. is van onderwijzend De schoolopziener in liet district Eindhoven constateert De schoolopziener in het district Eindhoven constateert met genoegen, dat tegenwoordig veel meer werk wordt getegenwoordig veel meer werk wordt gemet genoegen, maakt uit het hoofd rekenen, dat de onderwijzers voor maakt van uit liet hoofd rekenen, dat de onderwijzers voor dit vak eene voorliefde hebben en dat, behalve de achterlij ken eene hebben en dat, behalve de achterlijken de meeste leerlingen, althans in de eerste 4 leerjaren goede de eerste 4 leerjaren goede de meeste leerlingen, althans vorderingen maken. In de hoogere klassen wordt naar het het vorderingen maken. In de hoogere klassen wordt oordeel van dezen schoolopziener de leerstof van dit vak wel oordeel van dezen schoolopziener de leerstof van dit vak wel wat te zwaar. De districtsschoolopzieners van Arnhem, Zutte zwaar. De districtsschoolopzieners van Arnhem, Zuten Tiel zijn over de resultaten van het onderwijs in dit phen en Tiel zijn over de resultaten van het onderwijs in dit niet ontevreden. Hoewel de resultaten nog onvoldoende vak niet ontevreden. Hoewel de resultaten nog onvoldoende zegt de eerste, kon~t daarin gaandeweg verbeterin~g. zijn, zegt de eerste, komt daarin gaandeweg verbetering. vVel loopen op verschillende scholen de methodes, die geversclullende scholen de methodes, dle ~.e Wel loüpen worden zegt de tweede, maar de resultaten Zl.~n bruikt worden uiteen, zegt de tweede, maar de resultaten zijn voldoende en wordt gelet op de eischen van het practische voldoende en er wordt gelet op de eischee van het practisch e leven. Dit vak, zegt de laatste, wordt over het algemeen met, liefvak, zegt de laatste, wordt over het algemeen met liefde door sommige onderwijzers met voorliefde onderwezen en de, door sommige onderwijzers met voorliefde 'onderwezen e n op' scholen tot ee~e voor dorpsscholen op sommige scholen tot eene voor dorpsscholen aanmerkelijke hogteazrsi. hoogte oogeYoercl. ..... N aar mij dom den schoolopZIener in d1stnct TIel werd Naar mij door den schoolopziener In het district Tiel werd het arrondissemedeo-edeeld berichtte de schoolopziener medegedeeld berichtte de schoolopziener in het arrondissedit vak in zijn arrondissement over ment"'Geldermalsen, dat dit vak in zijn arrondissement over Geldermalsen, algenwC'l1 goed wordt onderwezen en dat de resultatf'!l het algemeen goed wordt onderwezen en dat de resultaten van dat onderwijs voldoende zijn, toch klaagt deze over gean dat onderw-ijs voldoende zijn, toch klaagt .deze over gebrek zelfstandigheid bij de leerlingen die mate, dat, brek aan zelfstandigheid bij de leerlingen in die mate, dat, al s d onderwijzer h en niet met vragen en wenken ter . zijde als d' OIJ cl erwij zer ben niet met vragen en wenken ter. zij de staat. en hij zich van iedere hulp onthoudt, de leerlingen staat, en hi.i zidl van iedere hulp o.nthoudt, de leerllllgen dikw~jls met de eenvoudigste oplossingen geen meer dikwij i smet ue eenvoudigste Oplosslllgen geen raad meer weten. tiv eten. Ook de schoolopziener in het district Maastricht is van van Ook de schoolopziener in het distriet Maastricht oordeel dat over het algemeen aan dit leervak veel zorg wordt dit leervak veel zorg wordt oordeel, het door velen metz8kere voorliefde behandeld besteed' besteed en dat het door velen met zekere voorliefde behandeld wordt V 8rder dpelt hij mee, dat het rekenen uit het hoofd wordt. Verder deelt hij mee, dat het rekenen uit het hoofd Y.()ol'ai op den voorgrond staat en dat van de meest gebruikevo?rgron.d staat dat ;~n de m~~st gebruikevoordl op lIJke aanschouwingsmiddelen behoorll.1k partIJ wordt gelijke aanschouwmgs1lllddelen behoorlijk partij wordt trokken. De schoolopzienerin het district Roermond zegt, dat bij De schoolopziener in het district Roermond zegt, dat onderwijs in vak vooruitg~ng i~ te nen:en. Uit het onderwijs in dit vak vooruitgang is waar te nemen. Uit de mededeeling van den schoolopziener III het arrondissement den schoolopZIener in het arrondIssement de mededeeling de resultaten van dat onderRoermond is hem gebleken, Roermond i" hem gebleken, dat de resultaten van dat onderwijs wijs in dit arrondissement slechts aan twee openbare scholen dit arrondissement slechts aan twee openbare schol~.n onvoldoende en aan 4 geheel voldoende waren, terWIJl onvoldoendeen aan 4 niet geheel voldoende waren, terwijl ze aan al de overige voldoende of goed genoemd konden ze aan al de overige voldoenue of goed genoemd konden de resultaten van het onderworden. Opmerking verdient. dat de resultaten van het onderworden. Opmerking verdient, Roermond a~n dezel~~e wij ssin rekenen in het arrondissement Roermond aan dezelfde wij in rekenen in ~cholen onvoldoende waren, waar ook het lezen niet ZIJn 'scholenonvoldoende waren, waar ook het lezen lllet tot zijn recht kwam. Aan de meeste overige openbare scholen, zegt kwam. Aan de meeste overige openbare scholen. zegt de .schoolopziener indit district.· mocht het onderwijs in de schoolopziener in dit district. mocht het onderwijs in rekenen" voldoende of ruim voldoende geacht worden. De ,,rekenen" voldoende of ruim voldoende geacht warden. De ~~hoolopziener in het al'rondissem8Ilt ,:V eert had evenw,~l schoolopzienerin het arrondissement Weert had evenwel opO'merkt, rekenen uit het hoofd, dat met voorliefde opgemerkt, dat het rekenen uit het hoofd, dat met voorliefde niet onderschat, daar behandeld wordt en waarvan hij behandeld wordt en waarvan hij het nut niet onderschat, daar b8t ' voor l18t leven van veel praetisch belang is, toch niet het voor liet leven van veel practisch belang is, toch niet oorzaak llloet zijn. dat aan de vaardigheid in het cijferen te het cijfe~en te oorzaak moet zijn, dat aan de vaardig'heid weiniO' zorg wordt besteed, zoodat daardoor de leerlingen weinig zorO' ,yordt besteed, zoodat daardoor de leerllllgen hieri; geen voldoende bedrevenheid en zekerheid zouden hierin gee~ voldoende bedrevenheia en zekerheid zouden v 8rkrijgen. er.krij gen. . - mige plaatsen het herhalingsonderwijs soms eene groote mige plaatsen het herhalingsonderwijs soms eene groote vlucht neemt, zonder dat daartoe bijzonder veel moeite wordt neemt, zonder dat daartoe bijzonder veel moeite wordt in vele plaatsen, ondanks alle pogingen gedaan, terwijl in vele andere plaatsen, ondanks alle pogingen die in het werk gesteld worden, om dat onderwijs te bevorhet werk g8steld worden, om dat onderwijs te bevordie deren, de cursussen daartoe opgericht nagenoeg zonder leereursussen daartoe opgericht nagenoeg zonder le'-'.1'deren, lingen blijven. blijv8Il. Enkele uitzonderingen op. den algemeenen regel zijn daarop den algemeenen regel daarEnkele district Tiel om der vermelding wilard en terwijl ook in het district Tiel om der vermelding waard en terwijl ook in in eenige gemeenten geen herhalingsonderwijs bestaat en iin eenige gemeenten geen herhalingsonderwijs bestaat n andere geen herhalingsonderwijs gegeven wordt, omdat zich andere geen herhalingsonderwij s g~geven wordt, omdat"zich daarvoor geen leerlingen hebben aangemeld, moest te Nijmemoest te NIJmedaarvoor geen gen de verordening op liet herhalingsonderwij s gewijzigd de verordening op het herhalingsondenvij s gewij zigcl worden en moesten de uren daarvoor worden vermeerderd worden en moesten de uren daarvoor worden vermeerderd wegens de toenemende deelneming aan dat onderwijs. De wegens de toenemende deelneming aan dat onderwijs. De cursus A voor de stadskinderen werd in 1910 geopend met stadskinderen werd in 1910 geopend met cursus A voor 111 l8erlingen: 88 jongens en 23 meisjes. Het getal jongens 23 Het getal jongens 111 leerlingen: 88 was veel grooter dau het vorige jaar, het getal meisjes verhet getal meisj8s verwas veel grooter dan het vorige van minderde-e8uigszins, waarschijnlijk door de oprichting van minderde -een igszins, waarschijnlijk door de verschillende meisjes-patronaten. Deze leerlingen waren afDeze leerling8n waren afkomstig zoowel van openbare als van bij zondere scholen en van bijzondpre I':eholen en komstig zoowel van openbare en de vakken van onderwijs waren teekenen, rekenen, taal en de vakken van onderwijs waren teekenen, rekenen, lezen voor de jongens, en rekenen, taal, lezen en nuttige jongens,' en rekenen, taal, lezen en nuttige lezen voor handwerhn voor de meisjes. Tevens was voor de meisjes van meisjes. Tevens was voor de meisjes van handwerken voor den herhalingscursus de gelegenheid opengesteld om gratis gelegenheid opengesteld om gratis den herhalingscursus een cursus te volgen in koken en in strijken aan de Nijmeegaan de Nijmeegeen cursus te volgen in koken en in van sche Huishoudschool eIken Dinsdag- en Donderdagavond van sche Huishoudschool elken Dinsdag7-9uur, en van deze gelegenheid maakten de meeste meis7-9 uur, en van deze gelegenheid maakten de meeste mei~jes gebruik. . Daar8ntegen sterft de zoogenaamde avondklasse, een cursus Daarentegen st8rft de zoogenaamde avondklasse, eeu cursus voor inhalingsonderwijs s teNijmegen, langzamerhand uit. In voor inhaling sonderwij te Nijmegen, langzamerhand uit. In dien cursus met 26 jongens en 13 meisjes wordt les gegeven 26 jongens en 13 meisj88 wordt IeR gegev811 dien cursus in een lokaal van de openbare school n°. 1 in lezen, schrijven van d8 openbare school n°. 1 in 18zen, sehri.iv811 en rekenen aan de meisjes en aan de jongens afzonderli.ik en rekenen aan d8 meisjes en aan de jongens afzonderlijk gedurende 6 uren per week 6 uren pel' week. Ook in Tiel is een herhalingscursus die geregeld gevolgd is een herhalingscursus di8 geregeld gevolgd Ook in leerling8n had. wordt, maar in 1910 slechts 28 mannelijke leerling en had, wordt, maar in 1910 slechts 28 tegen 53 vrouwelijke. tegen 53 vrouwelijke. Bi,i het bijzonder onderwijs, waar geen verplichting tot Bij het bijzond8r onderwi.is, waar geen verplichting tot opriehting van herhalingsscholen bestaat, is ook de lust da arh8rhalingsscho18n bestaat, is ook de lust daaroprichting gering. want sl8chts zelden melden zich voor da~ ondertoe gering. want slechts zelden melden zich voor dat onderwii s veel leerlingen aan, met uitzondering van eenige herwijs veel leerlingen aan, met uitzondering van eemge he]'ha'lingsscholen voor meisjes bij geestelijke inrichtingen , halingsscholen voor meisjes bij geestelijke inrichtingpIl, waar dan hoofdzakelijk de ti.id besteed wordt aan het onderhoofdzak8lijk de tijd besteed wordt het onderwaar de nuttige handwerken voor meisjes, en met uitzonwijs in de nuttige handwerken voor meisjes, en met uitzonwijs de~inO' van enkele herhalingscursussen van broederscholen, dering van enkele h8rhalingscursussen van hroed8n;choI8u, waar ~en groot aantal leerlingen komen. waar een groot aantal leerlingen komen. _ . DranlL bcs tri)ding. JJrankb cs tl'1;Jd in g . / H erhalingsonde1'1ciis.. Herb alingson d er2cijs Met het herhalingsonderwijs bliift het over het algemeen herhalingsonderwijs blijft het over ~et alg.emeen Met vri.i treurig gesteld, zeg ik met den schoolopziener in het vrij treurig gesteld. zeg ik met den scho?loPzlener III h~t district Maastricht, als ik naga hetgeen mii daaromtrent in district Maastricht, als ik naga hetgeen lllll daaromtrent III de jaarverslagen over 1910 werd medegedeeld. De een schril ft de jaarverslagen oyer 1910 werd. !lledeged~eld. De een sch.ri~ ft dit toe aan onvoldoende wettelijke regellllg. de ander juist toe aan onvoldoende wettellllm regeling, ander .lUIst daaraan, dat de wettelijke verplichtingen niet worden nagedaaraan, dat de wetü'lijke verplichtingen niet worden nagezoo zoekt ieder de reden, waarom het met het leefd. en zoo zoekt ieder naar de reden, waarom het met het leefd. herhalinO'sonderwiis niet vlotten wil. denk. dat niet overal herhalingsonderwijs niet vlotten -wil. Ik denk. dat niet overal negatieve resultaat bijdragen en ik dezelfde oorzaken tot dezelfde"'oorzaln'll tot dat negatieve resultaat bij dragen en ik vjud ,., O'roud deze yeronderstelling. het feit, dat in SOlllvind grond tot deze veronderstelling, in het feit, dat in som- Door alle districtsschoolopzieners in mijne inspectie werd Door ane distridsschoolopzieners in mij ne inspectie werd mij medegedeeld, dat onder de onderwijzers het getal ontmij m8d8ged8dd, dat onder de onderwij zers het getal. ont. vele scholen 111 de houders yoortdurend toene8mt en dat in vele scholen in de houders voortdurend toeneemt en dat hoogere klassen bij het lezen, wanneer daartoe aanleiding kan aanleidingk~n hoogere klassen bij het lezen, bestaan, gewezen wordt op het groote gevaar, dat het misO'eW8zen wordt op het groote gevaar. dat het n11Shruik van 'alcohol voor den mensch lichamelijk en zedelijk bruik va{;alcohol voor den mensch lichamelijk en zedelijk meebren gt. mebrngt. distrietsschoolZoowel door de arrondissements- als door de districtsschoolZoowel door de arrondissementsopzienerfl ,,'ordt bij hunne schoolbezoeken aan de onderwijzers hunne schoolbezoeken ?e onderwijz\r~ opzieners wordt aanbevolen niet na te laten nu en dan de leerlingen meer uitde leerllllgen meer UItaanbevolen niet na te laten voerig te wijzen op de nadeelen van het gebruik van alcohol, gebr.uik van alcohol, voerig wijzen op de nadeelen maar daarvoor steeds eene passende gelegenheid te zoeken, zoosteeds eene gelegenheId zoodat het toch blijft den schijn hebben van eene occasioneele behet blij ft den schijn hebben van eene occasioneele behandeling, omdat het niet wenschelijk schijnt daarover op niet wenschelijk schijnt daarover op handeling, omdat vaste tijden en in een bepaalden, voorgeschreven vorm de vaste tij den en in een hepaalden, voorgeschreven vorm de kinderen daarvoor te onderzoeken. Op enkele scholen worden daal'Yoor te onderzoeken. Op enkele scholen worden leeshoeken, met het oog op de bestrijding van drankmisbruik drankmisbruik leesboeken, met het oog op de als leesboeken gebruikt. als "Vriend O'eschreven , af en toe als leesboeken gebruikt, als ,,Vriend geschreven, af en -. of Vi.i and" en. ,Koning Alcohol" . Koning of Vijand" en ,.Koning Alcohol". ~ - Onderwijs aan SpraakgebrekIli-den. Spraa7Lgebl'e7dágen. Onderwijs In mijn verslag over 1909 vermelddeik, dat de heer T. mij n verslag over 1909 vermeldde ik, dat heer J. BartelR, . onderwil zeraan school 99 te Nijmegen, uit eigen Bartels, onderwijzer aan school te Nijmegen, uit eig8n beweg>ing den 15den September 1908 een cursus had geopend 1908 had geopend beweging den ten behoeve van on- en minvermogende spraakgebrekkige ten behoE'Ve yan on-en minvermogend8 spraakgehrekkige kind8ren. In aansluiting daaraan kan ik bier vernielden betaansluiting daaraan kan ik hier wru18ld8n hetkinderen. 13 geen de schoolopziener in het district Tiel mij thans daarover meedeelt. De cursus begon in 1910 met 9 stamelaars onder wie 4 meisjes 10 stotteraars allen jongens en 4 lispelaars. Van de stamelaars werden 7 behandeld, die allen in den cursus het stamelen hadden afgeleerd. Van de stamelaars werden 7 behandeld, die allen in den cursus het stamelen hadden afgeleerd . Van de stotteraars waren twee recidivisten vijf namen met gunstig gevolg aan den cursus deel. De lispelaars hadden allen bij het einde van den cursus het lispelen nagelaten. Uitgenomen in de vacanties, werd dagelijks 1 les gegeven, meestal 's morgens van half 8 tot half 9 en des namiddags van half 5 tot 5 uur, terwijl zoo nu en dan zij , die als van hun spraakgebrek genezen, den cursus verlaten hadden, werden opgeroepen om te onderzoeken of het gebrek zich niet weer vertoonde. De meeste stamelaars werden klassikaal behandeld, de stotteraars hoofdelijk. Het is waarschijnlijk dat de cursus zal worden opgeheven, daar de tijd voor de lessen, zoowel als de plaats (school 9 ligt buiten de stad) niet gunstig is. Nieuwe leerlingen worden althans voorloopig niet meer aangenomen. Wel zijn plannen in overweging om in overleg met den schoolarts eene klasse in te richten voor die kinderen, waar zij , behalve lezen, schrijven e n rekenen, als hoofdvak spreekles zullen ontvangen. 4 BIJLAGE G. C. De wet van 14 Juli 1910, Stbl.11°. 202, geeft meer dan een 14 llleer een Stbl. n°. 202, (:istricbschoolopziener aanleiding 'Om uit te weiden over den districtsschoolopziener aanleiding om uit te weiden over den om'/J(1l1g het onderwijs; een onderwerp, waarover anders onvcang van het onderwijs ; een onderwerp, waarover anders O'emeelllijk mede te deelen. ' gemeenlijk weinig valt mede te deelen. '" Een hunner merkt op, dat de uitbreiding van het leerplan op, dat de uitbreiding van het leerplan Een aan eenige, meest bijzondere scholen, twijfel overliet, of aan eeIiige, meest bijzondere scholen, twijfel overliet, of steeds de bedoeling voorzat werkelij k het onderwijsbelang te steeds de bedoeling voorzat werkelijk bet ollderwijsbelang voor nieuwe doel te richten: dienen en de school flink voor het nieuwe doel in te richten ; de school dienen soms gaf te geriilge uitbreiding den schijn, alsof het in hoofdsoms gaf te geringe uitbreiding den schijn, alsof het in hoofdzaak oiii het doen was. za ah om het subsidie te doen was. Een ander meldt, dat in drie belangrijke plattelandsdrie belangrijke plattelandsEen ander meldt, dat gemeenten van zijn plaunen gemaakt werden .om de gemeenteli van zijn district plannen gemaakt werden om de openbare school voor gewoon lager onderwijs te reorganiseeren voor gewoon lager ond~rwijs reorgan~seer';ln een instituut met twee talen en wIskunde. Men wIlde m tot een. instituut met twee talen en wiskunde. Men wilde in 4de leerjaar lllet eene vreemde taal beginnen en de school het Ode leerjaar met eene vreemde taal beginnen en de school lllet een 7de leerjaar uitbreiden. De schoolopziener schrijft: met een 7de leerjaar uitbreiden. De schoolopziener schrijft: "De vrees, dat daardoor het volksonderwijs zou bedorven ,,De vrees, dat daardoor het volksonderwijs zou bedorven worden, de gewone school een hybridisch karakter worden, daar de gewone lagere school een hybridisch karakter zou verkrijO'en, gaf mij aanleiding met kracht tegen die planmii aanleiding met kracht tegen die zou verkrijgen, nen te protesteeren. In de drie genoemde gemeenten heeft nen te protesteeren. In de drie genoemde gemeenten heeft een gunstig oor geleend aan mijne bezwaren. Die bemen een gunstig oor geleend aan mijne bezwaren. Die bezwaren werden voor mij van nog grooter beteekenis, toen ik zwaren werden voor mij van nog g,rooter beteekenis, toen ik mij zelf de vraag stelde, wat toch wel het resultaat zou zijli de vraag stelde, wat toch wel het r~suftaa~ zou zijn mij als lllen dorpsscholen ging hervormen mrlchtll1gen met ais men de dorpsscholen gmg hervormen tot inrichtingen niet twee eE wiskunde. gevolg zou benadeeling van twee talen en wiskunde. Het gevolg zou zijn benadeeling van het een schijntje liet onderwijs voor de meeste leerlingen en verder een schijntje voor de meeste leerlingen YHll vin. kennis. "Xiemand zal toch met grond kunnen beweren, dat eene ,,Niemand zal toch met grond kunnen beweren, dat eene talen en wi"kund·e worden onderwezen, eene s('hool, waar twee talen en wiskunde worden onderwezen, eene school, ge\\'enschte inrichting is, wanneer vast staat, dat bij liet gewenscilte inrichting is, wanneer vast staat, ~at bij het eiude van het iide leerjaar het onderwijs is geëindigd. het d : e het onderwijs is geëindIgd. einde "Kon ik dus in de drie genoemde gemeenten het gevaar ,,Kon ik dus in de drie genoemde gemeenten het gevaar afwenden, toen het bestuur eener school afwenden, niet aldus, toen liet bestuur eener bijzondere schoo l tot mij kwam met een rooster, waarop werd aangegeven 10tomijkwaenrst,opwdangev10 UI'eu per week onderwij in twee en wiskunde, wat zich uren per week onderwij ss iu twee talen en wiskunde, wat zich leerjaren. De bedoeling' is later tot afspelen in dan moet afspelen in 6fj leerjaren. De bedoeling is later . tot uitbreiding over te gaan, men wilde al vast klaar uitbreiding owr te gaan, maar men wilde nu al vast klaar zijn, met het oog op het bepaalde al. 4 der wet zijn, met het oog op het bepaalde in art. II al. 4 der wet "an 14 Juli 1910, Staatsb7ad n°. 202. Toen door het school,' taats b l ad n°. 202. Toen door het schoolvan 14 hestuur mijne meening over den getroffen maatregel werd bestuur mij ne meening over den getroffen maatregel w~rd gevraagd, heb ik onomwonden te kennen gegeven, dat ik, onomwonden te kennen gegeven, Ik, gevraagd, heb wat hier was geschied, moest signaleeren eene bedenkelijke «- athier wus geschied, moest signaleeren als eene bedenkelijke heunhazerij. meer, daar de school, die het hier beunhazerij. Dat klemt te meer, daar de school, die het bier gddt, bekend als de slechtste van heel de 'stad. Dat zi.i geldt, bekend staat als de slechtste van heel de (stad. Dat zij nu nog slechter zal vyordeIl ligt voor de hand. Hier wordt iiu nog slechter zal worden ligt voor de hand. Hier wordt O'ebruj]{ misbruik gemaakt van eene milde bepaling, gebruik of liever misbruik gemaakt van eene milde bepaling, die hij amendement in de wet is 'opgenomen. Gelukkig is deze bij amendement in de wet is opgf'IlOmen. Gelukkig is deze ervaring in mij 11 distriet tot dit ééne gen beperkt treurige ervaring in mijn district tot dit ééne gevalI beperkt gehleven. " gebleven." Aan een derde verslag ontleen ik de mededeeling, dat het verslag ontleen de mededeeling, het Aan een hestuur belangrijkste gemeente van district het leerbestuur der belangrijkste gemeente van het district het leerder burgerschool, eene school voorbereidende voor gymplan der burgerschool, eene school voorbereidende voor gymnasiaal en middelbaar onderwijs, zoodanig wilde uitbreiden,. en middelbaar onderwijs, zoo danig wilde uitbreiden, dat in de hoogste klasse voortaan ook één uur Duitsch zou in de hoogste ldas~e voortaan ook één uur Duitsch zou worden gegeven, emde deze sehool doen vallen onder worden gegeven, ten einde deze school te doen vallen onder art 48 lste lid 1°. b. De districtsschoolopziener heeft eehter art. 48, iste lid, 1°. b. De districtsschoolopziener heeft echter ge'~'f'ig~rd deze leerplanwijziging goed keuren, omdat het geweigerd deze 'leerplanwijziging goed te keuren, omdat het UUl' Duitsch in de hoogste klasse deze school toch niet van van uur Duitscll in de hoogste klasse deze school toch karakter zou veranderen en deze uitbreiding voor het doel dei zou uitbreiding voor het doel der opleiding 'onnoodig, zelfs schadelijk zou zijn. zijn. opleiding onnoodig, zelfs schadelijk 'Veder een ander verslag vermeldt, dat het bestuur eener Weder een ander verslag vermeldt, dat het bestuur eener aanzienlijke gemeente alleen om het beduidend hooger subbeduidend hooger subaanzienlijke gemeente alleen om wiskunde hare meisjesscholen deed sidie het onderwijs in wiskunde aan hare meisjesscholen deed sidie aanvangen in het r de, in stede van gelijk tot dusverre in het 7de, gelijk tot dusverre in het aanvangen in 8ste leerj aar. Nu schijnt mij deze deze grief niet ernstig, 8ste leerjaar. Nu schij nt mij deze deze grief niet ernstig, omdat de meisjes op deze scholen toch reeds wiskunde leermeisjes op deze scholen toch reeds wiskunde leeromdat den;; meer gevoel ik VOOr de volgende klacht van denzelfden van denzelfden den meer gevoel ik voor schoolopziener: "Het is toch werkelijk al erg genoeg, dat een ,,Het toch werkelijk erg genoeg, dat een schijntje algebra, gegeven aan eenige leerlingen der school, gegeven aan eenige leerlingen der :C~lOol, voldoende is om er de aanspraak op het, verhoogd subsidie op op het SubSIdIe op is om de te grondvesten. Ik heb trouwens nooit begrepen, waarom wisIk heb trouwens nooit begrepen, waarom "'iswat zoo genoemd wordt, wel medewerkt om eene kunde, of wat zoo genoemd wordt, wel medewerkt om eene kunde, voor O. M:. U. school tot eene voor U. L. O. of M. U. L. O. te promoveeren, 0. te promoveeren, school algemeene geschiedenis daarentegen niet." algemeene geschiedenis daarentegen niet." Eindelijk valt nog te gewagen van eene groote gemeente , . Eindelijk valt nog te gewagen van eene groote gemeente, school onderwijs vermeerderde met het welke aan ééne school het onderwijs vermeerderde met het welke aan yakp, zoodat daar nu Fransen, Engelsch en wiskunde worden Franseh, Engelsch en wiskunde worden vals p, zoodat daar eene andere school, ,vaar alleen Frallsch O'egeven, terwijl aan eene andere school, waar alleen Fran sch gegeven, Znrlerwezen werd, daarnevens nu Duitsch en wiskunde weronderwezen werd, daarnevens nu Duitsch en wiskunde werden ingevoerd. De districtsschoolopziener, die deze laatste den ingevoerd. De districtsschoolopziener, die deze laatste school uitsluitend bestemd wenschte te doen blijven als voordoen yoorschool uitsluitend bereiding voor middelbare school en gymnasium, kon het bereiding voor middelbare school en gymnasium, kon het gemeentebestuur niet overreden tot het versmaden van een versmaden van een gemeentebestuur niet overreden tot zöó voor de hand liggend middel om 'ook voor deze school op zóó voor de hand liggend middel om ook voor deze school op de verhoogde Rijksbijdrage aanspraak te kunnen maken. In de verhoogde Rijksbijdrage aanspraak te kunnen maken. In dit geval stond de schoolopziener tegenover een raadsbesluit, geval stond de sehoolopzicner tegenover een raadsbesluit, waarbij de omvang van het onderwijs was uitgebreid, en waarbij d,e omvang van het onderwijs was uitgebreid, moest hij dus wel berusten. wel berusten. moest hij De toekomst zal snoeten uitmaken of de jongste wetswijzimoeten uit.maken of de jongste wetswij ziDe to~komst ging waarlijk de belangen van het onderwijs dient ; wel merkwaarlijk de belangen van het onderwijs dient; ,vel merkwaardiO' is, dat eene wijziging, welke de strekking schijnt te strekking te waardig is, dat eene wi.iziging, welke te breiden È'n hebben"het onderwij s in vreemde talen èn uit te breiden èn hebben het onderwijs in vreemde talen èn yrocg'er te doen aanvangen, juist samenvalt met het in onderjuist samenvalt ondervroeger te doen wij skringen meer algemeen en meer beslist worden van de wijskringen meer algemeen en meer beslist worden yan de overtuiging, dat liet onderwijs in vreemde talen later behoort het onderwijs in vreemde later behoort aan te vangen en dat geen tweede vreemde taal moet onderaan vangen en dat geen tweede vreemde taalmlJet on del'wpzen wordpll alvorens in de eerste beteekenende vorderingen de eerste beteekenende vorderingen wezen worden zijn gemaakt. In dit verband is van veel belang wat de districtsschooldit verband is van veel belang wat de distrietsschoolopzipner te Rotterdam in aansluiting aan zijn vorig verslag aa11 zijn vorig yerslag opziener te 'Rotterdam in bericht over het in. u. 1. o. daa r ter stede: ,,Thans kan met m. u. 1. o. daar ter stede: "Thans kan nwt Pi'nige zekerheid worden gesproken over hetgeen te wachten te "'achten eenige zekerheid worden gesproken over staat. Het is gebleken, dat de scholen met 2 talen en wiskunde Het is gpbleken, dat de r:;eholen met 2 talen en wiskunde hij het publiek zeer goed staan aangeschreven. En geen wonpubliek zeer goed staan aangeschreven. En geen wonbij der. Men staat inderdaad verbaasd over de vorderingen der der. }Ien staat inderdaad verbaasd over de vorderingen der leerlingen ln de moderne talen. Ik schrijf dal gunstig verschrijf dat gunstig verleerlingen in de moderne talen. den toegang tot die seholen sehijnsel toe aan de regeling, die den toegang tot die scholen schijnsel toe aan de regeling, openstelt alleen voor leerlingen die het gewoon lager onderopenstelt alleen voor leerlingen die het gewoon lager onderwij s ten einde toe hebben bijgewoond. Het blijkt inderdaad, hebben bijgewoond. inderdaad, wijs ten dat neet eene flinke voorbereiding in de vakken a--l: het dat met eene flinke voorbereiding in de vakken a--i onderwij s in de moderne talen met veel meer vrucht wordt met veel meer vrucht wordt onderwijs in de moderne gegeven, lH\ de leerlingen daarmede aanvangen op 12- ot g'egeven, nis, de leerlingen daarmede aanvangen op 12- of la-jarigen leeftij d. Hier wordt een dubbel voordeel hereikt: 13-jarigen leeftijd. Hier wordt een dubbel yoiH'deel bereikt: . 15 gewoon lager onderwijs komt beter tot zijn recht en het het gewoon lager onderwijs komt beter tot zijn recht en het ouderwij s in de moderne talen wordt met veel meer animo wordt met veel meer animo onderwijs in de moderne beter resultaat door door deonderwijzers gegeven ,en met beter resultaat door door de onderwijzers gegeven en de leerlingen gevolgd. Ik heb mij daarvan overtuigd in de leerlingen gevolgd. Ik heb mij daarvan overtuigd in een paar scholen, waar ik in de maand December van het scholen, waar ik in de maand December van het een afgeloopen jaar een onderzoek naar onderwijs in het afgeloopen jaar een onderzoek naar het onderwijs in het l"ransch heb ingesteld. Fransch heb ingesteld. "Ik was verrast bij kennisneming van b hetgeenin ongeveer. Ik ,,Ik was verrast bij kennisneming van etgeen in ongeveer was Daardoor ben ik versterkt in de over4 maanden was bereikt. Daardoor ben ik versterkt in de overtuiging, dat het goed zal zijn het onderwijs in de vreemde tuiging, dat het goed zal zijn het onderwijs in de vreemde talen aan te vangen met leerlingen, die rij per zijn dan tot te vangen met leerlingen, die rijper zijn dan tot talen dusverre het geval was. ik meen niet te optimistisch te dusverre het geval was. En ik meen niet te optimistisch te oordeelen, wanneer ik nu reeds noem een oordeelen, wanneer ik de nieuwe regeling nu reeds noem een vooruit. stap vooruit. ,,'Vat betreft de Fransche cursussen, die in het leven zijn ,,Wat betreft de Fransche cursussen, die in het leven zijn zijn geroepen, om ook voor kinderen uit den minderen standzijngerop,mkvinderutm sand het gymnasi um en de hoogere burgerschool den den toegang tot het gymnasium en de hoogere burgerschool te maken, wordt het steeds duidelijker, dat bijna mogelijk te maken, wordt het steeds duidelijker, dat bijna niemand zijn kind zendt naar een Franschen cursus met de een Franschen cursus lllet de niemand zijn kind zendt bedoeling om later plaatsing aan te vragen voor het middelte vragen voor middelbedoeling om later plaatsing onderwijs of voor het gymnasium. baar onderwijs of voor het gymnasium. "Het publiek stelt nog steeds te veel op prijs een weinig ,,Het publiek stelt nog steeds te veel op prijs een weinig daarbij vergetende, dat het verreweg verkieselijker Fransch, daarbij vergetende, dat het verreweg verkieselijker is de school voor voortgezet lager onderwijs te nemen en is de school voor voortgezet lager onderwijs te nelllen en cursus voor eene- andere vreemde taal bij daarnaast een cursus voor de eene of andere vreemde taal bij hE't herhalingsonderwijs. de Fransche eursussen bloeien het herhalingsonderwijs. Dat de Fransche cursussen bloeien is voor mij dan ook allerminst een bewijs, dat hier is een is voor mij dan ook allerminst een bewijs, dat hier is een nuttig instituut." instituut." Ook de schoolopzieneriu hE't district DordrE'ch t schrijft: Ooi: de schoolopzienE'r in het dis tri et Dordrecht schrij ft: ,,1f. i. moest men kinderen beneden den 11-jarigen leeftijd moest men kinderE'n beneden den U-jarigen leeftijd op school niet kwellen met onderwijs iii eenige vreemde taal: op sehoolniet kwellen met onderwijs in eenige vreemde het is grootendeels tij d vermorsen; leerlingen, die kennis van hetisgrondljvmse;ring,dksva vreemde behoeven, leeren deze veel gemakkelijker en vreemde talen behoeven, leeren deze veel gemakkelijker en vI ugger, wanneer ze ten minste tot voornoemden leeftij vlugger, wanneer ze ten minste tot voornoemden leeftijdcl degelijk, ge\voon lager onderwijs genoten hebben. Er wordt degelijk, gewoon lager onderwijs genoten hebben. Er wordt het lager onderwij s en vaak geklaagd over omvang vaak geklaagd over den omvang van het lager onderwijs en toch breidt men het soms nog onoordeelkundig uit ; sleur, men het soms nog onoordeelkundig uit; sleur, toch mode en ijdelheid. zijn bij het onderwijs lasti ge vijanden ;; mode en ij delheid zijn bij het onderwij s lastige vij anden en hoogere burgerscholE'n admissie-examens voor gymnasia en hoogere burgerscholen admissie-examens voor vaak booze dwingelanden." zijn vaak booze dwingelanden." Behalve liet Fransch komen ook gewoonlijk de vakken j en het Fransch komE'n ook gewoonlijk de vakken j k ter sprake als gehandeld wordt over den omvang van het k tE'r sprake als gehandeld wordt over den omvang van het onderwij s. onderwijs. Ook thans wordt geklaagd, dat liet op de meeste openbare dat het op de meeste openbarE' Ook thans scho~en ingevoerde vak E'n orde-oefeningen der gymscholen ingevoerde vak vrije en orde-oefeningen der gymnashek op slechts zeer enkele bijzondere scholen wordt ondernastiek op slechts zeer enkele bijzondere scholen wordt onderwezen. ijveren voor de openluchtspelen, welke uit haren wezen. Het ijveren voor de openluchtspelen, welke uit haren aard tot de vrije en orde-oefeningen behooren en altijd daarde vrije en behooren en daaraard op de besturE'n der bijzondere schotoe gerekend zijn, toe gerekend zijn, schijnt op de besturen der bijzondere scholen geen indruk te maken ; en aan eene bijzondere school, len geen indl'uk te maken; en aan eene bijzondere school, :langeTI'ezen om dienst te doen als leerschool eener bij zondereaangewezen om dienst te doen als leerschool eener bijzondere kweeksehool, waar het vak dus verplicht werd, besloot men kweschol,artvkduepichwr,bslotmn aan elke klasse één half uur 's'sweeks te geven. uur weeks te geven. aan elke klasse één Dat de omvang van het aan de meisjes gegeven onderwijs de omvang van het aan de meisjes gegeven onderwijs nu E'E'nmaal grooter is dan dat der jongens, zien sommige nu eenmaal grooter is dan dat der jongens, zien sommige ÏI;: zij .geven f;chool-.en gemeentebesturen nog steeds niet in ; zij geven scholen gemeE'ntebes~uren nog steeds aan beiden evenveel schooluren. De schoolopziener in het aan belden eVE'nveel scnooluren. De sehoolopZlenE'r m het district Alkmaar bericht dienaangaande::"Ook de plaats van Alkmaar bericht dienaangaande , , nok de van de lJUttige handwerken op dE'n rooster is van veel belang_ de nuttige handwerken op den rooster is van veel belang. 'W ordtditvak geheel onder den gemeenschappelij ken schoolWordt dit vak geheel onder den gemeenschappelij ken tij cl gegeven, dan is eene plaatsing op het hte' morgenuur tijd gegeven, dan is eene plaatsing op het iste morgenuur zeer zeker af knuen, want de jongens beginnen dan hun zeer zeker af te keuren, want de jongens beginnen dan hun schooldag met E'en uur te worden beziggehouden. En toch worden beziggehouden. En toeh school dag met een uur dit voor, o. werd dit kort geleden mij ontdekt komt di-C. voor, o. a. werd dit kort geleden door mij ontdekt school OosterE'llfl op Texel. Het het geval te zipn op de school te Oosterend op Te'xE'l. Het geval zijn op bE'zighouden de bezighouden van de jongens gedurende de nuttige handwergedurende de lluttige handwE'rken meisjes ik te veTlllij den door Hn dit ken der meisjes tracht ik te vermijden door plaatsing van dit v~k het slot van den morgen-schooltijd en voor de helft vak aan het slot van den morgen-schooltijd en voor de helft bU1l1en, voor de andere helft buiten den gemeenschappelijken binnen, voor de andere helft buiten den gemeenschappelijken schooltij d te doen vallen. schooltijd doen vallen . ,,Aan de jongens kunnen dan gedurendE' het laatstE' half "Aan de jongens kunnen dan gedurende het laatste half van den morg~n-schooltijd vrije en orde-oefeningen geuur van den morgen-schooltijd vrije en orde-oefeningen gegeven worden, of dlt halve uur kan gebruikt worden voor E'en geven worden, of dit halve uur kan gebruikt worden voor een marsch~oefening of voor een openluehtspel. Op een aantal marsch-oefeningof voor een openluchtspel. Op een aantal schol.en is thans reeds de lesrooster op deze wijze ingericht. reeds. de lesrooster op deze wijze ingericht. scholen is De kmdE'ren van de belde laagste klassen hebben dan een half half kin deren van de beide laagste klassen hebben korteren morgE'n-schooltijd, zoodat de onderwijzeres voor uur korteren morgen-schooltijd, zoodat de onderwijzeres voor de nuttige handwerken vrij komt. Een groot voordeel van handwerken komt. Een groot voordeel vau de d·eze regeling is hierin gelegen, dat de nuttige handwerken gelegen, dat de nuttige handwerkeu deze regeling is gegeven worden in de lokalen, waar de meisjes ook hun gegeven worden in de lokalen, waar de meisjes ook hun overige onderwijs krijgen en voorkomen wordt dat de meisjes en voorkomen dat de meisjes overige onderwijs uit de hoogere klasse voor de handwerken zich verplaatsen de hoogere klasse voor de handwerken zich verplaatsen moeten naar het lokaal van de kleintjes, waar de banken voor moeten naar hE't lokaal van de kleintjes, waar de banken voor plaats de grootere meisjes totaal ongeschikt zijn, zoodat in plaats de grootere meisjes totaal ongeschikt zijn, zoodat van op de bank veelal de meiHjes op de tafel gaan zitten. veelal de meisjes op gaan zitten. van op "Een ander voordeel van deze regeling is, dat zoodoende ,,Een ander voordeel van deze regeling is, dat zoodoende de nuttige handwerken steeds op het midden van den dag de nuttige handwerken steeds op het midden van den dag gegeven worden, wat met het oog op liet daglicht voor dit gegeven worden, wat met liet oog op het daglicht voor dit vak liet meest gewenseht is. Eu ten slotte is zeker wel het vak het meest gewenscht is. En ten slotte is zeker wel het grootste voordeel, dat de jongens niet met nutteloos leigeknoei jong~lls niet met nutteloos leigeknoei voordeel, w,orden beziggehouden." worden beziggehouden." De ,,lei" vormt inderdaad een goeden overgang van den De ,,1E'i" vormt inderdaad een goeden overgang van den oei, c·ang op deu ornran,lJ op den toestand van het lager onderwijs. Ik zal niet onderwijs. Ih van 11.e",eren, dat met afschaffing van de lei alles is weggenomen afschaffing van de lei alles is weggenomen beweren, dat hehoorlijken omvang en toestand het wat aan behoorlij ken omvang en toestand van het onderwijs wat inden weg staat; maar ontegenzeggelijk staat het dáår niet indewgsta; ontegenzeggelijk staat liet dáár niet goed lllet de schonl waar men met hand en tand de lei wil goed met de school waar men met hand en tand de lei \vil handhaven tegen de overreding van het schooltoezicht in, handhaven tegen de oyerrE'ding van het scbooltoezicht in. Telkens weder treft het mij, dat het bijna ellen nieuw Telkens weder treft liet mij, dat het bijna eIken nieuw gelijk het mij zooveel jaren opgetreden schoolopziener gaat, gelijk het mij zooveel jaren opgetreden ~eboolopziener g'E'leden ging:: al spoedig worden zij overtuigde tegenstanders overtuigde tegenstanders geleden ging Hn de lei; en een districtsschoolopziener, die de toestanden en eeu districtsschoolopziener , die de toestanden van de in zijn district verbeteren wil en aanvangt met de herziening verbeteren wij en aanYangt met de herziening til zijn van de leerplannen, stuit schier onvermijdelijk op de lei. Zoo stuit schier onvermijdelijk op de lei. Zoo van sdll'ij ft de laatstbenoeinde districtss choolopziener in mijne schrij ft de laatst benoE'mde districtsschoolopziener in mij ne inspectie, die, uit Alkmaar: "Bevredigt mij de toestand van inspectie, die ,,Bevredigt mij de toestand bet onderwijs in liet algemeen genomen nog niet, toch . meen toch het onderwij s in het algemeen genomen nog mogen zeggen, dat 1910 op een vrij gront aantal ik te mogen zeggen, dat in 1910 op een vrij groot aantal ;k scholen de grondslagen zijn gelegd vonr verbetering. In de de scholen de grondslagen zijn gelegd voor verbetering. leerplanwijzigingen van een aantal scholen i,s de aanstaande aantal scholE'n is leerplanwijzigingen van of directe afschaffing van de lei vastgelegd, somtijds niet of direde afschaffing van de lei vastgelegd, somtijd6 niet zondE'!' eenige tegenkanting van de zij de der onderwijzers, de zijde der onderwijzers, zonder eenige tegenkanting ll~aar ook vaak met hunne volkomen medewerking. Ook zij lllet hunue volkomen medewerking. Ook zij maar ook dIP bezwaren opperden bleken ten slotte bereid te zijn een die bezwaren opperden bleken ten slotte bereid zijn eeli propf te nettien. nemen, proef "Het gemeentebestuur van H oO{fwoud, een der grootste der grootste ,,Het gemeE'llte hestu Ul' va 11 Hoog ?voed, Pl] welvarendste gemeenten van West-Friesland weigert in enwlvardstgmen lF est-FJ'iesland lwt leerplan te doen opnemen een geleidelijke afschaffing het lE'erp~au te doen opnemen een geleidelijke afschaffing vall de lei, op grond van te groote kosten voor de gemeente." van te groote kosten voor de gemeente." van de lel, op Nu is uiteraard deze laatste bewering ongegrond ; het beNu is uiteraard deze laatste bewering ongegrond; het behoorlijk in orde hebben en houden van leien en verdere behouden van-leien en verdere behoorlijk in orde hebben uond~gdheden is niet goedkooper dan de zorg voor papier, enz. de zorg voor papier, enz. iioodigdheden is Dit is echter nog E'en nadeel te meer van de lei, dat ze gedat. ze geDit lS echter nog een nadeel te meer van de meenlijk vies en slordig is. Natuurlijk hebben hare verdedislordig' is. hebben verdedimeenlijk vies gers ook WE'l pleitgronden : ;evenzeer als zij die het ,,leesgers ook wel pleitgronden evenzeer als zij die het "lee8leE'rhoek" voorstaan ; maar de E'rvaring leert allerwege, dat de leerboek" yoorstaan; maar de ervaring leert allerwege. dat de \'oordeelE'u yan mooglijk lluttig gebruik niet in aanmerking aanmerking voordeel en van vloog lijk nuttig gebruik niet kuunen komen tegenover de schromelij ke nadeelen ; nadeelen kunnen kOlllE'n tegenover de schromelii ke nadeelen: nadeelell v?or de kinderen, maar nadeelen vooral voor de onderwijzers, maar nadeelen yoor~l voor de -onderwijzers, voor de met (he er door bedorven worden. Wie eenmaal begonnen is met die er door bedorven worden. ,Yie eenmaal begonnen werk op te geven, dat op de lei gemaakt en niet zorgvuldig de lei gemaakt en niet. zorgvuldi(l' werk op te geven, worden; no~' nagezien wordt, is op weg een sleurmensch te worden ; en nog nagezien wordt, op veel gevaarlijker is de t-oestand nn hem die op het uur, veel gevaarlijker is de toestand van hem die op het uut waarvoor de rooster aangeeft "kennis der natuur" de lees- warvodestngf ,,kennis dE'!' natuur" de leesboeken uit de kast haalt en ronddeelt, omdat hij zich niet boeken uit de kast haalt en ronddeelt. omdat hij zich niet llPeft voorbereid. ' heeft voorhereid, Te recht zegt de schoolopziener in het district Goes hiervan: Te schoolopziener in liet district Goes "In die scholen, waar het leer-leesboek nog wel eens gebruikt eens ,,In die seholen, waar hE't leer-leesboek In wordt, weten de leerlingen van de vakken waarvan bet leesde vakkell waarvan het leeswordt, \yeten de lE'erlingen !'oek kE'nnis moet bijbrengen, gewoonlijk mind",r dan in ,die boek kennis lllcwt hijbreng'E'n. gewoonlijk minder dan in die selwlen waal' men het VOOl' het onderwijs in de geschiedenis, de O'eschiedenis sc ii olen waar allen het voor het onderwijs aardrijkskunde en natuurkennis op het mondeling onderricht ~nondelir~g onderricht a ardrijkskunde en natuurkennis op laat aankomen en een leesles werkelijk ook alleen leesles is. aankOlllE'll een lees1E's werkelijk ook alleen leesles In de laatste scholen zijn de kinderen ook in den regel beterIndelatschozijknder glbt in het lezen geoefend." lezen g'E'oE'fend." Buiten het hier aangeduid euvel. hetwelk eigenlijk een Buiten het hier aangeduid euvel. hetwelk eigenlijk een onderdeel vormt van het groote kwaad, dat sleur heet, worden kwaad. dat sleur onderdeel vormt van nog vele velerlei oorzaken gE'noemd in de verslagen der nog vele en velerlei oorzaken genoemd in de verslagen der c1istrictsschoolopzieners, waardoor de toestand van het ondervan het onderdistrictsschoolopzieners, waardoor de in enkele vakkE'n soms onvolwijs voor geheele scholen of in enkele vakken soms onvolwijs voor geheE'le scholen doende hlii H. doende blijft. Ik heb echter in mijn verslag over 1909 al die oorzaken heb 'er·htE'!' in mijn vE'l'Rlag OVE'r 1909 al die oorZakel! opgesomd E'H wat zou het nutten ze telken jare te herhalen ze telken jare te herhalen: opgesomd en wat zou het Epn kwaad, dat bijzonder zwaar drukt en dat niet alleen de bijzondE'l' zwaar drukt en niet alleen de Eén kwaad, ook het onderwij zend personeel zelf, scholen schaadt, maar ook het onderwijzend personeel zelf, scholen schaadt, . . 16 dat zijn de vele mutatiën onder dit personeel. Hoe eene school de vele mutatiën onder dit personeel. Hoe eene school de gestadige wisseling; hoe eene school met lij den mo-et onder de gestadige wisseling ; hoe eene school met den moet leerkrachten altijd onvoldoende blijven moet twee, hoogstens 3 leerkrachten altijd onvoldoende blijven moet wanneer zij elk jaar opnieuw oefenschool wordt voor een of wanneer zij elk jaar opnieuw oefenschool ,vordt voor een of twee beginners, behoeft wel niet te worden Te twee beginners, behoeft wel niet te worden uiteengezet. Te weinig wordt er echter naar gevraagd, of hij die aan het wordt er echter naar gevraagd, of hij die aan het hoofd van eene school geplaatst wordt, zelf wel ,,school heeft school zelf wel "school heeft hoofd achtereen aan ééne gemaakt"; d. w. z. of hij eenige gemaakt" ; d. w. z. of hij eenige jaren achtereen aan ééne en dezelfde school heeft gewerkt, of hij daar onder de leiding en dezelfde school heeft gewerkt, of hij Jaar onder de leiding' ervaren hoofd voor de verschillende leerjaren heeft van een ervaren hoofd voor de verschillende leerjaren heeft van gestaan. En toch, hoe jammerlijk is de school er aan toe, En toch, hoe jammerlijk is de school er aan toe, welke komt onder de leiding van een jongen die zijne welke komt onder de leiding van een jongen man, die in zijne van school naar school. onderwijzersjaren zwierf van school naar school. onderwijzersjaren Ik ben niet dan na veel aarzelen gekomen tot de overtuiben niet dan na veel aarzelen gekomen tot de overtuigÏl'lg, in mijn vorig jaarverslag uitgesproken, dat eene beging, in mijn vorig jaarverslag uitgesproken, dat eene beopenbaar ond'envijs slechts dan hoorlijke verzorging van het openbaar onderwijs slechts dan hoorlij ke verzorging van verzekerd zal zijn, wanneer dit Rijkszaak wordt ; het Rijk, verzekerd zal zijn, wanneer dit Rijkszaak wordt; het Rijk, d.at de onderwijzers der bijzondere scholen bezoldigt en pendat de onderwijzers der bijzondere scholen bezoldigt en slOnneert, zal op den duur ook wel maatregelen moeten nemen sionneert, zal op den duur ook wel maatregelen moeten nemen om beletten, dat zij door veelvuldig wisselen van betrekom te beletten, dat zij door veelvuldig wisselen van betrekking de scholen schaden welke zij dienen. Bevat art. 59, 1, de scholen schaden welke zij dienen. Bevat 59, 1, 7° waarborgen, dat een onderwijzer niet kan worden ontsladat een onderwijzer niet kan worden ontslaals dit strijdt met zijn belang; waarom zouden dan gen, als dit strijdt met zijn belang ; waarom zouden dan niet kunnen gemaakt worden, dat dit evenmin gebepalingen kunnen gemaakt worden, dat dit evenmin gestrijdt met het belang der school! schieden mag, wanneer het strijdt met het belang der school ! schieden Het belang der school ? Laat ik liever spreken van belangen belang der school? ik liever spreken van belangen onderwijs; niet heden ten dage geschiedt. van het onderwijs ; want wat al niet heden ten dage geschiedt, naar het heet, ten bate van de school, maar inderdaad tot naar het heet, ten bate van de school, maar inderdaad tot schade van het onderwijs,dat is niet gering. Ik haal ten haal ten schade van het onderwijs, dat is niet gering. bewijze uit het verslag van den districtsschoolopziener te bewijze uit het verslag van den districtsschoolopziener te volgende aan ,,Betreurd moet nog steeds 's Gravenhage het volgende aan: : "Betreurd moet nog steeds met name te Gravenhage de hoofden met allerworden, worden, dat met name te 's'sG-ravenhage de hoofden met alleradministratief werk belast worden, dat zeer geschikt door lei administratief werk belast worden, dat zeer geschikt door andere gemeente-ambtenaren zou kunnen worden uitgevoerd. gemeente-ambtenaren zou kunnen worden .,Zoo onttrekt b.v. d e inning en verantwoording der school,,Zoo onttrekt b.v. de inning en verantwoording der schoolgelden, welke, vooral op de scholen voor mingegoeden, weinig welke, vooral op de scholen voor mingegoeden, weinig hoofden en onderwijzers telkens de gemeentekas in de gemeentekas brengen, hoofden en onderwijzers telkens aan nuttiger werk. nuttiger werk. .,Aanvragen om kleeding en schoeisel, ter behandeling ,,Aanvragen om Ideeding en schoeisel, ter behandeling gegeven de hoofden, bedragen voor yerscheidene gegeven aan de hoofden, bedragen voor verscheidene scholen 200 tot 425 per jaar. jaar. 200 tot 425 "De schoolopziener in liet arrondissement 'ssGravenhalte II het arrondissement' Gravenhage ,,De schoolopziener vrij kras uit, waar hij, met nadruk op laatstgedrukt zich vrij kras uit, waar hij , met nadruk op laatstgedat het verstrekken van volledige noemd euvel wijzende, noemd euvel wijzende, zegt, dat het verstrekken van volledige adviezen door de hoofden alleen voor dezen tak van gemeentevoor dezen tak yau gemeenteenkelen hunner geen uur voor ander werk zou dienst aan enkelen hunner geen uur voor ander werk zou overHet is voor hoofden en onderwijzers ook niet verheflaten. Het is voor hoofden en onderwijzers ook niet verheffend, dat de ouders wel zeer dikwijls in grooten getale naar fend, dat de ouders wel zeer dikwijls in grooten getale naar de school komen, om te vragen naar kleerera en voedsel, maar school komen, om naar kleeren en voedsel, maar naar het onderwijs en naar de vorderingen hunner bijna nooit naar het onderwijs en naar de vorderingen hunner kinderen. Velen, zoo niet de meesten dezer ouders, weten zelfs Velen, zoo niet de meesten dezer ouders, weten zelfs in welke klassen der school hunne kinderen geplaatst niet, in welke klassen der school hunne kinderen geplaatst ZIJn. zij n . .,Op scholen te Gl'a1:enh age 's morgens ,,Op enkele scholen te 's Gravenhage moet reeds 's morgens vroeg van 8 tot half 99door de hoofden of onderwijzers gesurtot half door de hoofden of onderwijzers gesurvroeg eten van de gratis-verstrekte morveilleerd worden bij het eten van de gratis-verstrekte morveilleerd worden bij het middagmaal tusschen genspij s en de surveillance bij het middagmaal tusschen 12 surveillance genspijs en en en 1 uur is door de Vereeniging ,,Kindervoeding" zoo onvol.,Kindervoeding" zoo onvoldoende geregeld, dat de medewerking en de tegenwoordigheid de medewerking en de tegenwoordigheid doende van hoofden en onderwijzers ook daarbij niet kan worden van hoofden en onderwijzers ook daarbij niet kan worden gemist. , , Schoolkleeding en voedsel mogen eenniet af te wijzen "Schoolkleeding en voedsel mogen een niet af te , plichtsverzuim voor, die hoogstwaarschijnlijk bij eene strenhoogstwaarschijnlijk bij eene strenplichtsverzuim voor, gere controle achterwege zouden gebleven zijn." gere contróle achterwege zouden gebleven zijn." VYare het onderwijs Rijkszaak, dan zouden zulke klachten onderwij s Rijkszaak, dan zouden zulke klachten Ware niet kunnen voorkomen en dan zou waarschijnlijk ook de z.g. yoorkomen dan zou waarschijnlijk ook de neuhaliteitsquaestie een geheel ander verloop genomen hebneutraliteitsquaestie een geheel ander verloop genomen hebHetgeen te dezen aanzien door de ben dan thans. Hetgeen te dezen aanzien door de gemeenteben dan Amsterdam besturen werd zoo besturen van Amsterdam en Rotterdam is verricht, werd zoo is algemeen bekend, dat er in dit verslag niet van behoeft te verslag van behoeft te algemeen bekend, dat er in worden gewaagd;; wat te 's Gravenhage geschiedde is daarenworden gewaagd 's Gl'a-vcnhage geschiedde is ruchtbaar geworden; meen ook hiertegen weinig ruchtbaar geworden ; waarom ik meen ook hierover eene aanhaling uit het verslag des districtsschoolopzieuit het yerslag des districtsschoolopzieover eene ners ners te moeten doen: ,,In de gemeente 's Gra'ncnlWi!Jf5 werd moeten doen: "In de gemeente 's Gravenhve verweer de stroomingen in de als repressief middel van verweer tegen de stroomingen in de repressief onderwijzerskringen de bekende motie-Lisman door den onderwijzerskringen de bekende motie-Lisman door den 1910 ter kennis gemeenteraad aangenomen en in Februari 1910 ter kennis gemeenteraad aangenomen en in van het personeel der openbare lagere scholen gebracht zonder personeel lagere scholen gebracht zonder meer. "N u bestaatt erer een aanschrij ving van N ovembel'1909 ,,Nu bestaa een aanschrijving van November u)(m waarbij aan de leden der commissie, belast neet het onderzoek de leden der commissie, belast met waarbij naar de geschiktheid der candidaten naar de betrekking van de geschiktheid de betrekking van onderwijzer alhier, wordt opgedrageu, o. a. alleen die candionderwijzer alhier, wordt opgedragen, o. alleen die candiJaten aan te bevelen, met wie zij eventueel in hun eigen bevelen, met wie zij eventueel in hun daten aan school gaarne zouden samenwerken. zouden samenwerken. school "Aangezien nu verschillende leden van de bovengenoemde ,Aangezien nu verschillende leden van de bovengenoemd.e te kunnen samenwerken met commissie verklaarden, niet te kunnen samenwerken met commissie verklaarden, onderwijzers,,,die zich niet zouden kunnen schikken, naar onderwijzers, ,,die zich niet zouden kunnen schikken, naar wat de Overheid van hen te recht verlangt, en wat deze Oververlangt, en wat deze Overwat Overheid van heid in een motie heeft kenbaar gemaakt", verzocht de heid in een motie heeft kenbaar gemaakt" verzocht de Commissie van burgemeester en wethouders te mogen verCommissie van burgemeester en wethouders 'te mogen vernemen, welke houding zij moest aannemen in zake de neutraneutranemen, welke houding zij moest aannemen liteitsquaestie, in. a. w. of zij een onderzoek mocht instellen liteitsquaestie, m. a. w. of zij een onderzoek mocht instellen Haar de overtuiging der candidaten in zake het aankweeken overtuiging del' candidaten in zake het aankweeken naar van liefde voor ons Vorstenhuis en eerbied voor onze Staatsvoor ons Vorstenhuis eu eerbied voor onze Staatsinstellingen. "Het College van burgemeester en wethouders wilde ,,Het College van burgemeester en ,vethouders wilde blijkbaar deze consequentie niet aanvaarden, zoodat, zelfs blijkbaar deze consequentie niet aallvaarden, zoodat, zelfs van het betrokken Rijksschooltoezicht zouder raadpleging van het betrokken Rif ksschooltoezicht aan zonder de Commissie werd verboden, eenig onderzoek in zake de zake de de Commissie werd verhoden, eenig onderzoek neutraliteitsquaestie te doen." neutraliteitsquaestie doen." Eenigszins teekenend voor de verhouding tusschen hoofden tusschen hoofden openbaar onderwijs is de hernieuwde en oIl(~eTwijzers bij het openbaar onderwijs is de hernieuwde en onderwijzers bij om aan de eersten ook een vaste bewegmg onder de laatsten om aan de eersten ook eeneI'vaste beweging onder klasse te doen opdragen ;of gelij k het heet te komen tot klasse te doen opdragen; of gelijk het heet te komen tot afschaffing van het ambulantisme. Waar de bondsafdeelingen vYaar de bondsafdeelingen geest tot de gemeentebesturen wenzich met adressen in dien geest tot de gemeentebesturen wenden, vinden zij noch bij die besturen, 110ch bij de ambtenaren den, vinden zij noch bij die besturen, noch bij de \an liet Rij ksschooltoezicht een gunstig onthaal. onthaal. an het Rijksschooltoezicht een Dat kan ook niet, omdat de eene school de andere niet is ; omdat de eene school de andere niet is: wat wat zeer goed gaa t . in eene school met zes klassen past niet goed gaat in eene school met zes klassen in eene school met twaalf en meer klassen. meer klassen. eene school met twaalf vVil men de quaestie zuiver stellen, dan doe men het aldus: wil men de qua est ie zuiver stellen, dan doe men het aldus: de voorkeur, ééne school 13 of meer ,,",Vat verdient de voorkeur, ééne school met 13 of meer leer,,Wat krachten, waarvan er één geene klasse heeft èn hoofd is ; of krachten, ,vaarvan er één geene klasse heeft. èn hoofd is; of twee scholen elk van 6 of '/ klassen met evenveel onderwijzers, van of i klassen onder wie het hoofd?" Zoo gesteld is is het antwoord niet onder wie het hoofd ?" Zoo gesteld het antwoord' niet moeilijk. Het laatste verdient de voorkeur ; en vooral de onderHet laatste verdient de voorkeur; en vooral de onderomdat voor hen de kans o m wijzers moesten dit inzien, omdat voor hen de kans om schoolwijzers moesten verdubbelde. hoofd te worden, meer dan verdubbelde. hoofd worden, En de meeste schoolhoofden. zouden bij deze regeling baat de meeste schoolhoofden zouden bij deze baat hebben, omdat een personeel van vijf onderwijzers heel wat onderwijzers heel wat hebben, omdat een personeel van gemakkelijker te leiden is dan een personeel van minstens te leiden is dan een personeel van minsten, twaalf personen. personen. Dat er gelukkig nog andere redenen zijn, waarom hoofden nog andere redenen zijn, waarom hoofden uitvloeisel van de Leerplichtwet zijn, niet minder wa~r is uitvloesandLrpchtwzij,emndras van seholen er de yoorkeuT aan geven eene eigen vaste klasse vanscholerdkuangve istkla het, dat dit instituut, daargelaten nog dat het het veranthet, dat dit instituut, daargelaten nog dat het het verant- te hebben, bleek mij ook in het af géloopen jaar en blijkt ook en blijkt ook bleek mij ook in het afgéloopen woordelijkheidsg:evoel der ouders op bedenkelijke wijze verwoordelijkheidsgevoelder ou~:rs op bedenkelijke wijze ver- uit de volgende aanhalingen uit hei jaarverslag van een der de volgende aanhalingen van ~en der het zwakt, veel moeite geeft en tIJd ontneemt aan het onderwij- districtsschoolopzieners zwakt, veel mOelte geeft en tijd ontneemt aan het onderwij- distrietsschoolopziellers: zend personeel van verschillende scholen, welke beter zonde verschillende scholen, welke beter zoude zend personeel 1. "Alles zit daar (aan eene school n.l. waar vroeger liet daar (aan eeneschool n.l. waar vroeger het 1. ,,Alles worden besteed. kunnen worden besteed. ambulant was) yast in zijn voegen en marcheert prach,,Directe "Directe nadeelen voor de school en het onderwijs, bestaan- hoofd ambulant was) vast in zijn voegen. en marcheert prachvoor school onderwij s, bestaanOye1' de verschillende vakken zijn nauwde in verminderde controle, uit de vele administratieve werk- tig:; de leerplannen over de verschillende vakken zijn nauwcontróle, uit de vele administratieve werk- tig de zich aan. Het hoofd zelf meer militante keurig uitgewerkt en men j-;aamheden voortspruitende, kwamen bij zaam.11eden voortspruitende,kwamen hij het mee r militante keurig uitgewerkt en men houdt zich er aan. Het hoofd zelf evenwel: , ik heb nooit zoo gewerkt, maar karakter, dat de onderwijzersvakvereenigingin. deze ge- zeide even""el: ,"ik heb nog nooit zoo prettig gewerkt, maar karakter, d~t de onderwijzers,:akYereeniging in deze geHij geeft zelf zingen in de meente begint aan te nemen, in het af afgeloopen Jaar duide- ik ken mijn school niet meer". Hij geeft zelf zingen in de meente beg'lllt 8.an te nemen, m het g eloopen jaar duide- ik ken gecombineerde klassen VI en vervolgklasse; ;liet hij dat aan klassen en vervolgklasse liet hij dat aan licht. li; keI' aan het licht. lii ker aan den ander over, dan zou hij dien tijd Yrij '-,,,Kon ook nu nog voor de groote meerderheid der scholen ,Kon ook nu nog voor de groote meerderheid der scholen den ander over, dan zou hij dien tijd vrij hebben." de van de hoofden tot de onderwijzers goed worden 2. "Hethoofd van school ......... , ook een frissche, flinke, de verhouding van de hoofden tot de onderwijzers goed worden 2. ,,Iet hoofd van school ook een frissche, genoemd, deden zich toch ook verschillende gevallen van opgewekte persoonlijkheid, heeft zijn leerlingen er op gedrild. genoemd, er deden zich toch ook verschillende gevallen van opgewekte persoonlijkheid, heeft "zijn leerlingen er op gedrild . 17 bij scllfiftelijk werk even alleen gelaten te wo~'den en gaat bij schriftelijk werk even alleen gelaten te worden en gaat in eiker schooltijd alle klassen even rond en vindt dan nog eIken schooltijd alle klassen even rond e n nndt dan nog o'eleo'enheid een zwakken broeder den steun, dien hij niet gelegenheid een' zwakken broeder dpn steull, dien hij niet '" '"' ontberen te ver1 " eenen, ontberen kan, te verleeneii." heeft een paar lessen 3, ,,Het hoofd van school """, .. heeft een paar lessen 3. . Het hoofd van school vrijgel~{aakt vnor bezoek)n andere kl~:~sell. Hij is. vroeger vrijgemaakt voor bezoek in andere klassen. ,Hij is vroeger niet-ambulant hoofd te X. geweest. HIJ heeft, alsof het lot niet-ambulant hoofd te X. gew'eest. Hij heeft, aJsoi het lot er mee speelde, dat gansche jaar extra, met ziekten onder het lllee speelde, gansche jaar extra met ziekten onder het personeel te worstelen gehad. prsoneel worstelen gehad. . . "Hij heeft daaronder een geheel onbruikbaar en een half geheel onbnllkbaar en een half heeft bruikbaar element, twee zeer goede krachten, rest gewoon. bruikbaar element, twee zeer goede krachten, rest gewoon. Hij zal ,vel genoodzaakt zijn om ieder jaar de klasse te nemen,Hijzalwegnodktmierjadlstnm, die het vorige jaar door_,een der onvold~~nd~, le~rkrachten dip het vorige jaar door een der onvoldoende leerkrachten is achtprop geraakt, en dIt zal, dunkt mIJ, bIJ ,dIt systeem is achterop geraakt, en dit zal, dunkt mij , bij dit systeem ook wel als regel moeten gelden. Dat komt dan in de plaats ook wel als regel moeten gelden. Dat komt da~ III de plaats van het overnemen van een groot aantal uren in een zwakke overnenlPn van aantal uren III een zwakke van Idasse." klasse." Inderdaad dit is het systeem, dit is de regel, die in alle is liet systeem, dit is de regel, die alle Inderdaad de 7.esklassige gelden moest en het verblijdt mij, . cesklassige scholen gelden. moest; ;en het yer1?lij dt mij , dat de drie bovenbedoelde schoolhoofden eenstemmig verkl aren veel bovenbedoelde schoolhoofden eenstenlIl1lg verklaren veel prettiger te werken dan vroeger, toen zij door ambulant te te werken dan vroeger, toen, zij door ~~nbula~lt te zij n zich onbevredigd gevoelden: "het nn:allen bIJ een ander zijn zich onbevredigd gevoelden: ,,het invallen bij een ander in de klasse om daar eene les te geven, die een ander op dat de klasse om eene les geven, dIe een ander op dat oogenblik veel beter geven, is zoo onvruchtbaar"., oogenblik veel beter zelf kan geven, is zoo onvruchtbaar" \Y el leert de ervaring, dat het zonder reserve-krachten niet de ervaring, dat het zonder reserve-krachten lllet Wel uaat: lllaar dat is tegem,'oordig geen bezwaar meer en zal gaat : maar dat is tegenwoordig geen bezwaar meer en zal ~1Pt den toevloed de opleidingsinrichtingen hoe langer niet den toevloed naar de opleidingsinrichtingen hoe langer 110e minder een bezwaar worden. In de grootere gemeenten hoe minder een bezwaar worden. In Je grootere gemeenten zijl! nu soms reeds meer kweekelingen met de ak~e zijn nu soms reeds meer kweekelingen met de..akte 77a en tij delijk aangestelde leerkrachten, dan wenschelijk IS. Aan de tijdelijk aangestelde leerkrachten, dan wenschehJk is. Aan de tijdelijk optreden echter ook weer een andere zijde andere zijde heeft dit tijdelijk optreden echter ook weer een voordeel omdat het de schoolhoofden vooral de voordeel, omdat het aan de schoolhoofden en vooral aan de schoolop~ieners meer gelegenheid om d~. g~schiktheid schoolopzienersmeer gelegenheid geeft om de geschiktheid deze jonge menschen beoordeelen, als zij dmgen naar van deze jonge ni enschen te beoordeelen, al.s ZIJ dingen naar eene vaste pla~tsi~g. eene ya~te plaatsing. . .. . Het ligt eenigszins in den aard der zaak, dat zij , die toelIgt eemgszllls III den ~ard der zaak, dat ZIJ, dIe to,~~ zicht uitoefenen en verslag uitbrengen moeten, wanneer zij zicht uitoefenen en verslag UItbrengen moeten, wanneer ZIJ niet in algemeenheden vervallen '.villen ~~ werkelijk blijJ, niet in algemeenheden vervallen willen en werkelijk blij J: wellschen te geven van belangstelling, critiek oefenen. Dat venschen te geven van belangstellmg, cnhek oefenen. Dat sC/lijnt dankbaar, geen loonend werk over het, algemeen: schijnt geen dankbaar, geen loonend werk over h.et algemeen ; en ik kan het mij zoo goed verklaren als sommige schoolen ik kan het mij zoo goed verklaren als sOllumge schoolopzieners klagen over onverschilligheid hier, over tegenspraak opzieners 'onverschilligheid waar zij toch inderdaad gezonde, slechtR betweterij en betweterij daar, waar zij toch inderdaad gezonde, slechts nrhetering van het onderwijs gerichte aan- of opmerkinop verbetering van het onderwijs gerichte aan- of opmerkin;en "aven. Niettemin komt het mij voor, dat zoowel gen ten beste gaven. Niettemin komt het mij voor, dat zoowel de persoonlijke, als de algemeene critiek noodig en nuttig {de persoonlijke, als de algemeene critiek noodig en nuttig zijn; ook al lokken zij tegenspraak uit ; soms dan zelfs het ook lokken zij tegenspraak uit; soms dan zelfs het meest. Tegen deonaandoenlijkheid valt weinig meer te doen : : de onaandoenlijkheid valt weinig meer te docn meest. maar wie zich tegen opmerkingen verdedigt, moet daarvoor wie zich tegen opmerkingen verdedigt, moet daarvoor radenken ; ; menigmaal leidt dit tot verbetering vooral -i? a denkenenen menigmaal leidt dittot verbetering:; vooral -de schoolopziener gewoonlijk sterk wanneer hierin en llierin is de schoolopzienergewoonlijk sterk - wanneer gewezen w'orden kan op buurman of op concurrent, die wèl concurrent, die wèl gewezen worden kan op buurman of verkrijgt, wat hier onmooglijk wordt geheeten. bereikt of verkrijgt, wat hier onmooglijk wordt geheeten. merkt De De schoolopziener in het district Middelburg merkt hierschoolopziener in district onr nog op: : "Jammer is het en tevens tot schade van het en t-evens tot schade van het over nog op ,,Jammer is onderwijs, dat blijkens sommige hoofden en onderwijzers bij blijkens sommige hoofden en onderwijzers bij onderwijs, het bijzonder onderwijs in de ambtenaren van het Rijksschoolbijzonder onderwijs de ambtenaren van het Rijksschooltoezicht vertegenwoordigers zien eener hun toezicht de vertegenwoordigers zien eener hun vijandelijk hoofden ning,, te kunnen getuigen, dat er onder de hoofden der hj zondat er onder bijzonning te kunnen en dere scholen ook verscheidenen gevonden worden, - en het dere scholen ook verscheidenen gevonden worden, die gaal'lle ni et zij 11 waarlijk niet de minst geschikten '1 - die gaarne niet de minst geschikten zijn waarlij k goeden maar dien ook trachten op alleen naar goeden raad luisteren, maar dien ook trachten op alleen te volgen en na afloop van het schoolbezoek een intensief volgen en na afloop van het schoolbezoek eell intensief gesprek, den toestand hunner school betreffende, toonen op gesprek, den toestand hunner school betreffende, toonen op prijs te stellen." stellen," prijs Zoo is dan ook gebleken, dat het openbaar maken van de Zoo is dan ook gebleken, dat het openhaal' maken vau de zeer ongunstige uitkomsten, zes jaar geleden, waartoe loet zeer ongunstige uitkomsten, zes jaar geleden, waartoe het opzette lij k onderzoek naar het onderwijs in het lezen luttl opzettelijk onderzoek naar het onderwij s in het leen had g'eleid, een spoorslag tot verbetering gegeven heeft. al is geleid, een spoon;lag tot verbeterillg gegeven heeft, al is daarom nog niet bereikt, wat in de bestaande verhoudingen wat in de bestaande verhoudingen daarom nog niet kan en mag verwacht worden. mag verwacht worden. kan De districtsschoolopzieners onderscheiden meestal tusschen De distrietssdlOolopzieners onderscheiden meestal tusschen bevredigende uitkomsten aanvankelijk leesonderwijs, het oanTonkeZ1;jA: leesonderwijs, dat bevredigende uitkomsten geeft;; en het 1JOortgezet leesonderwijR, waarover zij minder geeft en het voortgezet leesonderwijs, waarover zij minder tevreden zijn, zij het dan ook al, dat het breedsprakig uittevreden zijn, zij het dan ook al, dat het breedsprakig uitleggen en verklaren van de leesles, waarover zoo terecht gevan de leesles, waarover zoo tereeht geleggen klaagd werd, veel is verminderd. klaagd werd, nel is yerminderd. In zekeren zin hen ik het eens met den schoolopziener in het eens met den schoolopziener in Ii1 zekeren zin ben het district Gal/do, als hij schrijft: ,,de kinderen leeren vrij distrid Gouda, als hij schrij ft: . ,de kinderen leeren vrij yeel op aan te komen, spoedig lezen en het sc1Jijnt er niet veel op aan te komen, spoedig lezen en het schijnt er welke lllethode hij het aanvankelijk leesonderwijs wordt geaanvankelijk leesonderwijs wordt gewelke methode bij volgd ... , , . Volgens welke methode ook het onderwijs werd volgd Volgens welke methode ook het onderwijs werd gegewn, schier owral waren de resultaten bevredigend in refmltaten hevredigend in gegeven, schier overal waren dien zill, dat de kinderen meestal na een leertijd van ongeveer de kinderen meestallla een leertijd yan ongeveer dien zin, een jaar letterwiJs waren, zooals een der arrondissementsletterwis waren, zooals een der arrondissementseen verwondert mij niet, schoolopzieners zich uitdrukt. En dat verwondert mij niet. schoolopzieners zich uitdrukt. En Ik houd het aanvankelijk leesonderwijs voor .... eene dom.m.e aanvankelijk leesonderwijs voor .... eene domme A:unst. En daarom is het mogelijk, bij het verstandig volgen daarom mogelijk, bij het verstandig volgen kunst. van schier elke methode, de kinderen zoover te brengen, dat elke met1lOde, de kinderen zoover brengen, dat van zij na een jaar onderwijs met het aanvankelijk lezen klaar een jaar onderwijs het aanvankelijk lezen klaar zij zijn, d. w. z. een zeer eenvoudig boekje met kleine zinnen zijn, d. w. z. een zeer eenyoudig hoekje met kleine zinnen en voor hen bekende woorden kunnen lezen." en voor hen bekende woorden kunnen \Vanneer ik zeide het met de aangehaalde woorden slechts Wanneer ik zeide het met de aangehaalde woorden slechts in zekeren zin eens te wezen , dan bedoel ik daarmede, dat in zekeren wezen, dan bedoel dat in mij ne fwhatting het aanvankelijk onderwijs nog niet is af geaanvankelij konderwij s nog niet iR afgemijne schatting loop en , als de kinderen na dat ééne jaar kunnen lezen, wat ééne jaar kunnen lezen, wat loopen, als de kinderen na hierhoven wordt aangegeven . .Taren geleden heb ik eens gehierboven wordt aangegeven. Jaren geleden heb ik eeJlS getracht vergelijkingen te maken tusschen de leeskunst van kintracht vergelijkingen te maken tusschen de leeskunst van kinaan eenige scholen, in het deren in bet tweede leerjaar aan eenige scholen, waar in het deren het tweede een,te leerjaar èf de weinig gebruikte methode-Kof f i jberg èf eerste leerjaar Of de weinig gebruikte methode-KoHijberg Of eene der andere toen nog niet zoo overtalrijke leesmethodes eene der anderE' toen nog niet zoo overtalrijke leesmethodes was g'ebrllikt;; en ik kwam tot de slotsom, dat zij die volgens zij die volgem was gebruikt en ik kwam tot dE' slotsom, Koffiiherg waren onderwezen de hun onbekende moeilijke Kof f ii berg waren onderwezen de hun onbekende moeilijke woorden vlotter lazen, dan anderen, wat ik daaraan toewoorden vlotter lazen, dan anderen, wat ik daaraan toeschreef, dat hij in het eerste leerjaar veel werk maakt van schreef, dat hij in het eE'rste leerjaar veel werk maakt van het vlot lezen der moeilijke verbindingen van eenige medevlot lezen der moeilijke verbindingen van eenige medeklinkers achter elkander, vooral aan het begin en aan het het klinkers achter elkander, vooral aan het begin en einde van éénlettergrepige woorden, éénlettergrepige woorden. . einde Het z.g. voortgezet leesonderwijsgaat uit van de onderz,g, yoortg'czet lcesonderwijs gaat uit de onderstelling, dat het lezen, het met één oogopslag vatten van de het lezen, het met één oogopslag vatten van de stelling, enkele woorden den leerlingen geen moeite meer kost ; en dit den leerlingen geen moeite kost; en wordt in één jaar zelfs vaak in twee schooljaren gemeenlijk wordt in één jaar zelfs vaak in twee schooljaren niet verkrègen. Tromvens, dit is genoemde districtsschoolop- nietvrkg.Touws,ditenmrcsholpziener geheel met mij eens, want hij haalt met instemming ziener geheel met mij eens, want hij haalt met instemming uit het verslag va n. één zijner arrondissementsschoolopzieners het verslag yall één arrondissementsschoolopzieners het volgende aan: ,,Te groot is nog het aantal scholen, waar volgende "Te groot is nog' het aantal scholen, waar gezinde macht, die zij uit welbegrepen belang van zelfbe- gezindmacht,juwelbgrpnavzfbe- de kinderen op eenigen afstand moeilijk verstaanbaar zijn de kinderen op et'nig'en af"tand llloeilijk verstaanbaar zijn op een eerbiedigen afstand te houden in plaats en men de voordracht houd op een eerbiedigen afstand trachten te houden in plaats cn men de voordracht niet kan volgen zonder het boek in de kan yolgen zonder boek in de van hunne wenken ter harte te nemen en hun raad en hunne hand. De onderwijzer meent gewoonlijk, als men hem op dit wenken ter nemen raad en hunne van De onderwijzer gewooilliik, als men op dit voorlichting in winnen, wat aan de degelijkheid van hun v.erschii nsef wijst, voorlichting in te winnen, wat aan de degelijkheid van hun v·erschi.insel wijst, dat het een gf'volg is van te zacht lezen en epn gevolg van zacht lezen arheid zou kunnen ten goede komen. arbeid zou kunnen ten goede komen. spoort dan de kinderen aan tot stemverheffing. Hij zoekt dan stemverheffing, Hij zoekt clan spoort dan de kinderen "Trouwens worden zij door het krantengeschrij van som- echter de fout waar zij in 9 yan Je 10 gevallen ,,Trouwens worden zij door het krantengeschrijff van som- echter de fout waar zij in 9 van de 10 gevallen niet is te is te mige befaamde ,,adviseurs" hierin mijns inziens op averecht"adviseurs" hierin mijns inziens op averecht- vinden, De onduidelijkheid is bijna altijd te wij ten aan vinden. De onduidelijkheid is hijna aHij rl te wijten aan sche wijze "voorgelicht". sclle wijze ,,voorgelicht". slee ht or6C1fleeren.. De schoolopziener in het arrondissement arrondissenwnt slecht artZ.cnleeren De schoolopziener in .. \Y at mij zelven betreft, zou ik ten minste meehen te kort Goudo merkt ten aanzien van deze zaak op : ,,De klinkers ten minste meenen te kort Gouda merkt ten aanzien van deze zaak op: "DE' klinkers ,, Wat mij zelven te komen in de juiste opvatting mijner taak ten aanzien van komen de juiste opvatting mijner taak ten aanzipn yan komen niet genoeg uit en worden evenals vele medeklinkers en worden evenals vele medeklinkers komen niet genoeg het -bijzonder onderwijs, wanneer die zich bij het schoolbezoek hij zonder wanneer die zich bij het schoolbezoek ol1yolkol1len gevormd. Dikwijls worden letters ingeslikt of of onvolkomen gevormd. Dikwijls worden letters het inspecteeren del' gebouwen, het controleerell met andere verwisseld. Een ;:;TOOt aantal van die fouten heb beperkte tot het inspecteeren der gebouwen, het controleeren met alldere yen,-isseld. Een groot aantal van die fouten heb van de stipte naleving van den lesrooster, het nauwkeurig ik tijdens mijne schoolbezoeken opgeteekend ; daaronder van de stipte naleving van den lesrooster, het nauwkeurig ik tijdens mijne schoolbezoeken opgeteekend: daarondf'r opyolgen naar de letter van de wettelijke voorschriften, en opvolgen naar de letter van de wettelijke yoorschriften,en kennen voor: onst (voor ang,~t), bost (voor borst), 0' ('rll'oOff komen nwr: aast (voor angst), (voor o'en Boog daarbij gelijk sommigen dat schijnen te willen, elke beoor- (yoor overwoog), ,vloten (yoor verlaten), lings (yoor links) , schijnen te willen, elke heoor- (voor overwoog) , 'z laten (voor daarbij gelijk sommigen lin,gs (voor links), het bijgewoonde onderwijs zou moeten achter- soC'o7ode, rnenc'en, poessen (yoor poetsen). Veelal lezen de deeling van het bijgewoonde onderwijs zou moeten achterdeeling soeolade, 7IIel1,:en, poesten (voor poetsen). Veelal lezen de wege blijven, elke critiek op waargenomen misstanden zou wege blijven, elke cri ti ek op waargenomen misstanden zou kinderen tE' ylug en daardoor slordig."" kinderen te vlug en daardoor slordig."" wrbetering zou moeten worden verzwegen, elke voorslag tot verbetering zou moeten worden verzwegen, elke voorslag De hier aangeduide slordigheden zijn in. i. gem ee nlijk niet slordig'heden Ul, i. gemeE'nlijk De is het mij eene yoldoe- anders dan fouten, dan gebreken in het technisch lezen ; en moeten worden onderdrukt. Daarom is bet mij eene voldoemoeten worden onderdrukt. dan fouten, dan gebreken in het technisch lezen; en 5 18 walsneer de distr- i ctssehoolopziener te 's G ra venhage zegt: den aanvang dikwijls verrassende resultaten ; in de middelklassen betrekkelijk achteruitgang ; in de laatste leerjaren beneden peil", dan schetst hij naar mijne ervaring tegelijkertijd de gevolgen van twee gebreken in ons leesonderwijs: 1°. dat liet aanvankelijk leesonderwijs wordt beschouwd als af geloopen, terwijl het nog niet ,,af" is ; 2°. dat zeer veel onderwijzers blijkbaar geen begrip hebben van voortgezet leesonderwijs: zij laten. de kinderen wel lezen, maar geven geenerlei onderwijs in de leeskunst. Van het aanvankelijk onderwijs zou ik hiermede reeds kunnen afstappen, ware het niet, dat de schoolopzieners de districten Amsterdam en Haarlem met bijzonderen lot gewaagden van Hoogeveen's leesplank als een veldwinnend en goede uitkomsten opleverend leermiddel voor het eerste leesonderwijs. Klaagt de heer Dood en h urch er over, dat de aan alle kinderen te gever leesplankjes bij talrijke klassen echter wel eens te hooge eischen stellen aan de onderwijzers, wat betreft bet toezicht houden op de zelfwerkzaamheid der leerlingen, dr. Gunning zegt: ,,Hun volle nut werpen deze methodes natuurlijk alleen dan af, wanneer elk kind zijn stelletje legletters of kleine leesplank ontvangt, zoodat allen tegelijk bezig zijn ; maar ook waar (misplaatste) zuinigheid dat tegenhoudt, zoodat alleen de juffrouw, of één leerling voor de klas voordoet, terwijl de anderen toekijken, is er winst. Het is merkwaardig, hoe snel de kinderen daarmede als het ware spelende het lezen leeren. Daarentegen is er eene andere leesmethode verschenen, die gelukkig buiten Amsterdam nog , onbekend gebleven schijnt te zijn en waarvan ik dan ook , om er niet onwillekeurig reclame voor te maken, den naam maar Diet noem, welke door dezen schoolopziener ten scherpste wordt gehekeld. Volgens hem gaat zij uit van liet beginsel, dat een kind ,,zich bewust moet worden van elke afwijking tusschen de gehoorde klanken en ' Let geziene schrift". vonden had, hetgeen dus volgens mij beteekent, wat zich ook uit de praktijk laat bewijzen, dat zij die moeilijkheden voor de kinderen schept. Bijv. dat de t in dat dier anders klinkt dan in dat zand, de s in Kies je een koekje ? anders dan in I1oel. je kiesje zeer?, dat 'Dien, knieën klinkt als ui-jen, knie-jen, dat zijn allemaal moeilijkheden voor liet lezende kind zoo moeilijk, dat zijdoor opzettelijke, met g t roo e zorg i n. elkaar gezette leesoefeningen, waardoor het kind zich van deze -verschillen bewust moet worden, moeten worden voorbereid en vereffend. Althans zoo meenee onze schrijvers, die ook ontdekt hebben, dat woorden als lekker en winnen zóó moeilijk zijn, dat zij eerst in het tweede stukje mogen voorkomen, na in het eerste te zijn voorbereid door een zinnetje als: de man nam, ecn aap. Jawel, zoo staat er, toelichting bl. 11. Het verband ontgaat u? Wel, de zinnen de man nam een aap en liep Piet naar oom, moeten immers gelezen worden (wie het anders doet, doet liet niet goed, zegt de toelichti_nv. . bl. 6) als: de mannam een aap (of eigenlijk: de mannam 'n aap) ; en liepp i et Er staan dus twee n's en twee p's, en men hoort er maar één. , ,Hebben de kinderen dus dat eerst goed geleerd, dat man nam gelezen moet worden als mannam en liep piet als lieppiet, dan l' ebben zij , 00k geen moeite meer met winnen en lekker. ,Hoe het verder met Piet af moet loopen, is mij niet geheel duidelijk. d Vermoedelijk aldus: lieppiednaarroom. Het kan echter ook zijn: lieppiednaa- room. Immers eet oom, een raap wordt, of liever is: ee-too-m'n-raap. (Toel. bl. 6.) ,,Nu moet men weten, dat deze ,,oefening" voorkomt op de derde bladzijde van het eerste stukje, dus als de kleuters misschien nog geen 14 dagen op school zijn, en wel in dit verband: . moeilijkheden ontdekt, waar geen mensch ze nog ooit ge- Hij zegt verder van deze methode, ,,dat zij heirlegers eet één raap. eet één reep. neem één peen. meet oom een raam eet oom een raap eet oom één peen ? ,,Op de klank- en zinrijkheid dezer zinnen wijs ik slechts Up terloops. Maar hoe moet liet nu gaan in de antwoorden? Zal oom het raam eten en de raap meten, o f beide meten of eten Moeilijk geval ! ,,Als de kinderen uit rook en dak met goed gevolg de k en de d geleerd hebben, kunnen zij nog zoo maar niet lezen: pak die rat els laat dat Piet, want daarin klinken die k en die d anders. (Toel . bl. 8.) ,,De allergrootste moeilijkheden baren natuurlijk de persoonlijke voornaamwoorden. Daarom worden de kinderen . daarin reeds vroeg ingewijd. En grondig ook. Het gevaarlijke ,,hij" wordt behandeld 3de stukje, bl. 22 en v.v. De schrijversonderscheiden drie gevallen, hij toonloos, "ij geaccentueerd en ie. Op bl. 22 komt één zinnetje, waarin onverhoeds 1, ^;j , lste geval, voorkomt : Hij is in een wip op het ijs. ,,Dan wordt op bl. 23 liet tweede geval ingestuurd door tegenstellingen, als over Pietje en Jans : zij is slap , maar ii is zoo stijf als een paal. De volgende bladzijde bevat gemengde voorbeelden, die de kinderen dus aanstonds moete n leeren onderscheiden, en voorts oefeningen in het gebruik vals ic van dit slag: ,,Als Wim groot is dan zaagt hij en dan schaaft hij (lees : zaagtie enz.) dan timmert en dan klopt hij, enz. enz. ,,De g emengde voorbeelden zijn zeer moeilijk en verraderDe lijk en de moeilijkheden worden nog door andere vermeerderd,. ligyen oordeele: in liet midden teekent hij een zwarte stip, hij heeft een halven hoepel met een koord, en ook een pijl, dien legt hij op het koord, enz. In vele zinnen weet ik zelf heusch niet uit te maken of liet hij of 'ie moet zijn. Hetzelfde geldt van haar en d'r. ,,Daarbij bedenke men, dat woorden als haar en mijn vaak, ook in de schoolleesboekj eis, als rijmwoorden voorkomen. ,,Men kan vragen, waarom niet ie gedrukt, wanneer liet ie zijn moet. (De schrijvers gebruiken wèl ,,we" en ,,ze" !) ; Ligthart was daarin reeds voorgegaan in zijn Ot en Sien. ,,Het antwoord kan alleen luiden, dat de kinderen niet bewustheid moeten leeren, dat verschillende klanken in ons letterschrift op dezelfde wijze worden afgebeeld en omgekeerd. Daarom moeten zij leeren te lezen wat er niet staat. ,,Het is misschien niet overbodig op te merken, dat de schrijvers eerzame, bezadigde, te goeder faam bekend staande schoolhoofden zijn, die, voor zoover bekend, nog nimmer blij : ken van verstandsverbijstering hebben gegeven. Maar hebben zich dronken gedronken aan ,,het nieuwere taalbegrip" en leeraren nu dat , ,spreken lezen is", wat een tast oare onwaarheid is. ,,En men moet ook niet denken, dat zulke dwaasheden er toch niet ingaan. Integendeel, het gaat als een besmetting rond en het is reeds voorgekomen, dat een hoofd, die bij een nieuwe juffrouw een leesles gaf, toen een kind, dat pas van een andere school was overgekomen, gelezen had: Mietje had haar jurk gescheurd, tot verbazing der onderwijzeres zei de : Wacht even. Kinderen, wie hoorde er een fout ? E n zoowaar, meer dan de halve klas stak den vinger omhoog en verklaarde : ze zegt haar en het moet d'r wezen. Ja, bij het jongste vergelijkend onderzoek gaf een candidaat, die een proefles had gegeven in de laagste klas, in bijzijn van de gecommitteerden aan de juffrouw van die klas, over welke hij toch niets te neggen had, een formeel standje, omdat haar kinderen ,,haas" lezen in plaats van d'r. , , Zoolang, onze onderwijzerswereld nog zoo vatbaar blijf t voor de invloeden van allerlei wind van leer en quasi-wetenschappelijkheid, zal de Regeering . . . ." Ik breek hier af, omdat ik vertrouw, dat de Regeering ter zake niets zal hebben te doen ; zij beschikt over de ambtenaren van het schooltoezicht, die op den duur zulke afwij _ king en wel terechtbrengen. Moeilijker is dit ten aanzien van het voortgezet leesonderwijs, omdat hieraan veelal feitelijk de fout kleeft, dat liet in liet geheel geen onderwijs is. Werd vroeger blijkens de vele klachten de tijd voor het lezen bestemd vaak een lesuur in . . . 19 ~pdf'rlandsl'he taal, of iii eeuig ander yak Haar aanl.eiding N ederlalldsc'he taal, of in eenig ander vak naar aanleiding Y:\ll dE'll inhoud dpr lpesles: thans is hpt lezen mf'lllgmaal. vl11 den inhoud der leesles ; ') thans is bet lezen menigmaal niets lIndprs, dan dat f'lk kind op ZijllP heurt lf'est, kort of niets anders, dan dat elk kind op zijne beurt leest, kort of laIlD' naar het df'll mepster gevalt; maar zonder dat ~~ZE' lang, naar het den meester gevalt ; maar zonder dat deze er zich van bewust is, dat hij eene moeilijke kunst onderwijst. ~i:·h yan bf'wust dat hij eene 1ll0f'ilij.kP kUllstylldf'rwl.ls~. Dp gpvolgpn blijven niet uit: eu de klaehtell ZIJ W lprlel. De gevolgen blij veu u~et uit ; en de klachten zijn11 velerlei. Ik zal ze ref'ds daarom met herhalen, omdat ze SOlllS f'llmnderIkzalerdsompthalen,dzsomker sehijllf'll tpgen tp spreke.n; lllaar . I? pliJk op "N~~'aarloosde schijnen tegen te spreken ; maar gelijk op verwaarloosde akkers lliet stpeds hetzelfde onkrulU hert, zoo ZI.1 11 o~)k de akkers niet steeds hetzelfde onkruid tiert, zoo zijn ook de o'eyol,ren van de yerwaarloozing der lees kunst vf'lerlel. gevolgen yan de verwaarloozing der leeskunst velerlei. ~eg dit lllet te meer vl'ijnîoedigheid, ~mdat el' se·holell Ik zeg dit met te meer vrijmoedigheid, omdat er scholen zijn, waar uitstel~pnd wordt gelezell. Is hPt rpgpl, dat mell zijn, waar uitstekend wordt gelezen. Is liet regel, dat men sdlOolbezoek in de hoogste klai'>sPll dpr lagerp sehool e~l bij schoolbezoek III de hoogste klassen der lagere school en ook iH de lacrere klassen der normaallesf;(:'l! of andere opletook iel de lagere klassen der normaallessen of andere opleidingsill1'ichti~lgell de Houwelij!~e leerli~lgPll hij lipt lezell dingsinrichtingen de vrouwelijke leerlingen bij . het lezen volstrekt nipt kall yolgen, tpnzl.l men zIch PPH hopk gevPll volstrekt niet kan volgen, tenzij men zich een boek geven iaat pn daarin nazit>t; in dp hoogste klass~ yau dp opeuhal'~ laat en daarin naziet ; in de hoogste klasse van de openbare lllPisjessdlOol te 31idldellrarn,is wordt door kinderen vals twaalf door klllde~'~n Yall twaalf meisjesschool tp Jfiddelho/'II is jaar duidplijk en op goeden toon gel.pzpn: ~l.l hehbe~l l~et jaar duidelijk en op goeden toon gelezen : zij hebben loet gelpenl. TerpC'ht eis('ht schoolopziener 111 chstI'1(:! geleerd. Terecht eischt dede schoolopzlPller III het district H(ta/"7e711 yau de lagere sehool "zij aan de muatsdlapp 1 Haarlem vale de luO'ere school dat ,,zij aan de maatschappij.l meusl'llPn aflewre "'die nipt wrlegeu zijn om epu bl'ipf, het 111 ells('llell aflevere die niet verlegen zijn om een brief, het pen of andpr de courant ot uit reu boek owrluid YOOI' te een of ander uit de courant of uit eenboek overluid voor te lpzell, en dip ook niet met de handpll Îll het haar zitten, lezen, pu die ook niet met de handen in het haar zitten, zoodm de s(:hrijYPl' van dien de ~ourallt of het hoek noodra de schrijver van dien brief, de courant of het boek iets mepr yau lnm irüplleC"t wrgt. dan het meest alleiets meer van hun intellect vergt, dan het meest alle-. daagsehe." daagsehe. , haal dezell pis(·h aan, zoO\YPl omdat dpze vel'slaggeYPl' Ik haal dezen eisch aan, zoowel omdat deze verslaggever wrklaart, el' in dit opzicht spJprt zeil jaar wrheterillg' verklaart, dat er in dit opzicht sedert zes jaar verbetering gekolllPll is, zelfs ;en half jaar lJa bet wijzen ?P begekomen is, zelfs soms een half jaar na Let wijzen op bepaalde gebrekpll, reeds is op te mer),pll; a~s Ol!Hlat Ik nog paalde gebreken, reeds IS op te merken ; als omdat ik nog eyen ,,-iJ stilstaan hij ppn anderen eISl'!l, dlPn 1)' .1!lPpr dan even wil stilstaan bij een anderen eisch, dien ik meer dan PPllS s boor stellen dien ik volstrekt niet kan lnlh.lkpn: dat ce? l hoor stellpll l'lJen dienik volstrekt lllpt kan billijken: dat lllPll yau de killdprell yprwa(,ht het in eigPll wOOl'dell weel'meel van de kinderels verwacht 11Pt in eigen woorden weerg'PWll van lIPt gelezene tPl! he,,'ij ZP, (lat zi.i dit hebhell gevenvan het gelezene ten bewijze, dat zij dit hebben . " beg'rppell. begrepen. .. _ Indenlaad is mijn indruk ; dat de kllldereu meer hegn,l,lwlI Inderdaad is mijn indruk, dat de kinderen m.epr begrijpen yau hetgeen zij lezen, dan lUen uit de haastIge, slordlge, van hetgeen zij lezen, dan men uit de haastige, slordige, stooterio'e ollyerstaanhare yoordracht zou opnwkpn: de stooterige, onverstaanbare voordracht zou opmaken ; de ouderwnz~n; moeten echter begrijpen, dat het juist om onderwijzers moeten eehter gaan begrijpen, dat liet juist oase Hpt is ten deelp ahwer een quaestie de voordracht te doen is. Het is ten deele alweer een quaestie de voordracht doen yan tucht: owr het algenleen spreekt de ~ eclprlander sl~l'(li~', van tucht ; over liet algemeen spreekt de Nederlander slordig, de ouderwijzer uitgezonderd. Hoe gehpel anders IS (ht de onderwijzer niet uitgezonderd. Hoe geheel anders is di _t b.Y. iu de Duits(·he sl'llOlpll: en men behopft yolstrekt uop: b.v. in de Duitsche scholen ; en men behoeft volstrekt nog O'PPu hewondpraar te ziilJ van het "hut" , satz" , dat er geels bewonderaar te zijn van liet ,,laut" ofof , "satz", dat er ~lHal' tp dikwijls doo~' d'e klasse kllllkt, om meel'. zorg voor niaar al te dikwijls door d e klasse klinkt, om meer zorg Yom' de voordracht bij lezen. en spreken yall daar te willen overte wl11eu oye,r'de voordracht bij lezPll en spreken van nem('ll. Rpreekon De schoolopziener in het district Rotterdam bericht te D e schoolopziener in het district Rotterdam bericht te dezen aanzien : ,,Ik meen te kunnen constateeren, dat het dezen aanzien: ,,Ik meen te kunnen constateeren, dat het onderwijs in het metriek stelsel nog niet voldoende. tot zijn metriek stelsel nog niet voldoende zijn onderwijs in komt. Op eene goede school wordt dat onderwijs recht komt. Op eene goede school wordt dat onderwi^^ s onder- gebracht bij 4 leervakken : rekenen, aardrijkskunde, kennis 4 leervakken: rekenen, aardrijkskunde, der natuur en teekenen. Dat wordt te veel uit het oog veren teekenen. wordt veel uit het oog verder loren. Van de ruim 300 scholen in mijn district staan er hier 300 scholen in Van Gegeven 52 als onvoldoende gesignaleerd. Gegeven het groote gewicht 52 ais onvoldoende van deze leerstof, is dat getal te groot. Dat klemt te meer, getal te groot. klemt te meer, van deze leerstof, is daar veel tijd wordt besteed, aan het rekenonderwijs. Op een tijd wordt besteed. het rekenonderwijs. Op een 62-tal scholen leverde het onderzoek meer dan voldoende voldoende onderzoek meer 62-tal scholen leverde result!1ten. Hieruit volgt, dat, vergeleken met vroeger, eenige eenige resultaten. Hieruit volgt, dat, vergeleken voorUItgang kan worden vermeld. Voortdurend wordt door vooruitgang kan worden vermeld. Voortdurend wordt door het schooltoezicht gewezen op de noodzakelijkheid van een noodzakelijkheid een het schooltoezicht g ewezen op Hink onderwijs in deze materie en in verband daarmede op in verband daarmede flink onderwijs in deze de wenschelijkheid om aan de tiendeelige breuken meer gemeer de wenschelijkheid om .de wicht te hechten dan aan de gewone. Hierdoor kom ik vanzelf dan aan de gewone. kom op het rekenonderwijs in zijn geheel. Het aantal malen dat rekenonderwijs geheel. Het aantal malen op yoor eene school een onvoldoend waardeeringscij fel' moest voor eene sch;ool een onvoldoend waardeeringscij for moest toege~end worden, bleef beperkt tot 20. Op 300 scholen kan Op 300 scholen kan toegekend worden, bleef beperkt dat niet ongunstig genoemd worden. Hier is vooruitgang te met ongunstig genoemd worden. Hier is te constateeren, vooral doordat meer gewicht is gehecht aan het het constateeren., vooral doordat meer gewicht is gehecht hoofdrekenen. Meer en meer wordt ingezien, dat de kinderen kinderen hoofdrekenen. Meer en meer wordt ingezien, uit de volksklasse, die de school verlaten behoorlijk geoefend de volksklasse, school verlaten, behoorlijk geoefend behoo1'en te zijn in het hoofdrekenen. 'Erisis evenweleene hoofdrekenen. Er evenwel eene behooren te zijn in lout, die nog voortwoekert: de groote omslachtigheid bij he groote omslachtigheid bij het fout, die nog voortwoekert: beredeneerd oplossen van vraagstukken. Ik beweer niet, 'dat beweer niet dat beredeneerd oplossen van vraagstukken. derg~lijke oefeningen geheel behooren te verdwijnen, maar dergelijke oefeningen geheel behooren te verdwijnen, ~aar er dient maat gehouden te worden. Zooals nu de toestand is, dIent maat gehouden te worden. Zooals de toestand is, :vordt aan dat werk nog te veel tijd besteed. Dat houdt verwerk nog te veel tij d besteed. houdt verwordt aan band met de groote liefde van onze onderwijzers voor duideb.~nd ~et de groot.e l.iefde van .onze onderwijzers voor duidelIJkheId, waarvan ik in het begin van weze paragraaf melding lijkheid, waarvan,lk. III het beglll van aeze paragraaf melding maakte. Een oplossing yan een vraagstuk, die er uitziet als oplossmg van epu yraagstuk. die er uitziet al,; maakte. opstel, moet behooren tot de uitzondering~n. een opstel, moet beh. uitzondering in natura aanwezig. De zoogenaamde ,,denkaanwezig. De zoogenáamde , denkuitzondering in oefeningen" en rekenkunstige kunstjes worden meer en meer en rekenkunstige kunstjes worden meer el{ meer yermeden, wat tr.ouwens reeds een gunstig gev.olg is van het vermeden, wat trouwens reeds een gunstig gevolg is van in het licht verschijnen van beter en practise') ingerichte in het licht vprsehijnen van heter en practisch ino'erichte l'ekenboekjes. rrekenboekj es. "lu tal van scholen wordt er, althans in de hoogere leer,,In tal van scholen wordt er, althans inde hooD'ere leerjaren, veel of uitsluitend in daartoe bestemde cahiers jaren, veel of uitsluitend in daartüe bestemd~ cahiers gerAkend, wataan de degelijkheid, de nanvaeurigheid en de gerekend, at aan de degelijkheid, de uau",:keurio'heid en de lLetheid van het werk in hooge mate tell goede komt en ook werk in ho.oge mate teil goede k~mt en ook netheid van beter voorbereidt voor de eischen van het practische leven, het practische leven beter voorbereidt voor de eisehen dan eene zoo vaak in slordig broddelwerk ontaardende bedan eene zoo vaak in Rlordig broddelwerk ontaardende he~ Ilundeling van rekenopgaven op de lei. Op sommige scholen 1(andelin5, van rekenopgaven op de lei. Op sommige seholell gesehiedt het schriftelijk rekenen in alle klassen op papier ;" rekenen alle klassen op papier;" geschiedt het om daarna tegenover deze lichtzijde dede schaduwzijden, te om daarna tegenover deze lichtzijde schaduwzijden. te stAllAn van: stellen 1°. cijferoefeningen met onuitspreekbaar groote onbe1°. eij feroefeningen met onuitspreekbaar groote onhelagere klassen, gelijk ik boven reeds noemde getallen in lagere klassen, gelijk ik boven reeds noemde getallen fHlngaf; aangaf ; 2°. het besteden van te veel tijd aan de theorie der reken2°. het besteden van te veel tijd aan de theoriA der 1'ekeukundp,zelfs op scholen, die niet voorbereiden voor examens, kunde, zelfs op scholen; die niet voorbereiden voor examens, omdat de onderwijzer meent ,een afgerond geheel van kende onderwijzer meent "een afgerond geheel van kennis" te moeten leveren ; nis" te moeten leveren; 3". te weinig verband tusschen het rekenen en het feiten3°. te weinig verband tussehen het rekenen en het feitenmateriaal door andere onderwijsvakken opgeleverd, waardoor door andere onderwijsvakkell opgeleverd, waardoor het rekenen in plaats van practische toepassing van wishet rekenen in plaats van practische toepassing van wiskunstig-theoretisch stellen niet wordt wat het behoort te kunstig-theoretisch stellen met wordt wat het behoort zijn: vaardigheid in dienst van de practijk van het leven ; dienst van de practijk van het leven; zijn: vaardigheid 4,0. het mondeling voorbereiden van het oplossen van het mondeling voorbereiden van het .oplossen van 4°. n-aagstukken in de hoogste klasse, eer dit den leerling wordt wordt vraagstukken in de hoogste klasse, eer het ärrondistoevertrouwd, waarover de schoolopziener in het arrondistoevertrouwd, waarover de school.opziener sement Middelburg deze juist opmerking maakt: ,,De mate sement Middelburg deze juist opmerking maakt: ,.De mate (1t,~. zekerheid van weten, in nauw verband met het zelf der zrkerlleid van weten, in nauw verband met het zelf denken, zelf doen en zelf vinden der leerlingen, hangt in denken, zelf doen en zelf vinden der leerlingen hallO't in hoofdzaak af van de meerdere of mindere zucht tot verklameerdere mindere zucht tot ve~Ha hoofdzaak af van ring, uitlegging, wij~loopige bespreking, 1~ortoll1 ~illg, uitlegging, wijdloopige bespreking, kortom tusschenI.:omst van den onderwl,]zer. Waar de zekerheid .ontbrak stond komst van den onderwijzer. Waar de zekerheId ontbrak, stond lip verklaring of het spreken van den onderwijzer dan ook in den onderwijzer dan 'ook in cie verklaring of het (len regel het meest op den voorgrond." meest op den voorgrond." . den regel Volgens den schoolopziener het district Utrecht is' in Volgens den schoolopziener inin hetdistrict Utrecht is in tIe arrondissementen Utrecht en Loenen de alcr emeene toeen IJoenen de algemeene de arrondissementen P stand :ran het rekenonderwijs vrij goed ; maar is hij minder stand van he~ rekenonder:vijs vrij goed; maar hij minder hevredlgend m de arrondissementen Amersfoort en Rheneii, bevredigend in de arrondissementpIl Amersfoort en Rhenen te!wijl. in het arrondissement IJsselstein de trap van mathet arrondissement IJsselstein de trap van ont~ terwijl Wl kkellllg over het algemeen hag is. De tekortkomingen is. De tekortkoming?]l wikkeling over het algemeen worden aldus samengevat: "De vaardigheid in het uitvoeren worden aldus samengevat: ,,De vaardigheid het uitvoeren der hoofdbewerkingen laat meermalen te wenschen over ; het der hoofdhewerkingen laat meermalen te wenschen over' het llletrie~ stelsel blijkt ondanks velerlei aanschouwingsmidmetriek stelRel blijkt ondanks velerlei aanschomvings~lid delen in meel' (l.elen.lIl meer dan ééne school het struikelblok te zijn. Welééne ~~hool het struikelblok te zij n. ,Velhcht is ons rekenonderwijs te veel op het kennen, te weinig kennen, te weinig licht IS ons rekenond~rwlJs te vp;el op op het kunnen uericht, waarin verbetering zou kunnen op het kunnen gerIcht, waarm verbetering zou kunnen komen door komen door de leerlingen meer zelfstandig te doen rekenen." leerlingpn mepr zelfRtandig tedoPll rekenpl1." 23 ,,-Meer zelfstandig'', inderdaad daarop komt liet aan ; liet het Hall; het ,Meer zelfstandig", inderdaad daarop aloude non scolae sed vitae kan nimmer genoeg gepredikt aloude non scolae sed vitae kan nimmer genoeg gepredikt worden; ;en illdieu ik na al de critiek hierover geleverd worden en indien ik na al de critiek hierover geleverd indrukken der leden van het Rijksschooltoezicht samenvat de indrukken der leden van het Rij ksschooltoezicht over het afgeloopen jaar, dan durf ik toch wel zeggen: de afgeloopen jaar, durf ik toch wel zeggen: de over algpmppnp tOpstand is bevredigrnd, maal' wij - zij die onderalgemeene toestand is bevredigend, maar wij zij die onderWIj s geven èn die daarop toezicht oerenen en daaraan wijs geven èn zij, die daarop toezicht oefenen en daaraan leiding geven moeten wij wenschen ons wachten voor leiding geven moeten-wij wenschen ons tete \vachtenvoor zelfvoldaanheid; wij blijven streven naar verbetering. verbetering. blijven streven Gewaakt, gestreden moet dus worden tegen het gevaar, Gewaakt, gestreden moet dus worden tegen het gevaar, dat de leerlingen door het onderwijs niet zouden worden dat de leerlingen door het onderwijs niet zouden worden Alleen rijst gewend aan, voorbereid tot zelfstandigen gewend aan, voorbereid tot zelfstandigen arbeid. Alleen rijst hier ééne zeer ernstige bedenking: welk zelfstandig werk hier ééne zeer ernstige bedenking : welk zelfstandig werk mag men verwachten van kinderen, die op of vMn' hun mag men verwachten vall kinderen, die op of vcíór hult over het geheel t waaIfde jaar de school verlaten ? Inderdaad over het geheel 1 waalf de jaar de school verlaten? is onze leertijd te kort. Wordt dus het lezen en rekenen op onze te kort. Wordt dus het lezen en rekenen op dan moet toch in aanmerking de Duitsche scholen geprezen, dan moet toch in aanmerking cie Dui tsche genomen worden, de kinderen daar twee jaar langer genomen worden, dat de kinderen daar twee jaar langer school gaan. Hier is het, dat ik plaats geef aan boven school gaan. Hier is het, dat ik plaats geef aan boven district Goes, waar een der arronaangedu.ide klacht uit het district Goes, waar een der arronaangeduide klacht dissementsschoolopzieners schrij ft: ,,In 1910 mij bij verdissementsschoolopzieners schrijft: iis mij bij ver,In 1910 nieuwing, ook bij onderzoek naar de vorderingen in nieuwing, ook bij mijn onderzoek naar de vorderingen in de vakken het lezen en het rekenen opgevallen, dat de vorde vakken lezen en de vorrekenen opgevallen, deringen het zesde leerjaar vaak minder goed genoemd deringen in het zesde leerjaar vaak minder goed genoemd moesten worden, dat althans deze klassen minder hoog worden, - dat althans deze klassen minder hoog stondell dan men zou mogen verwachten. lllen zou mogen verwachte11. stonden ,,Ik meen dit hoofdzakelijk te moeten wijten aan de zucht "Ik ineen dit hoofdzakelijk te moeten wijten aan de zucht Ik onderwijzers om naar een hooger over der onderwijzers om leerlingen naar een hooger leerjaar over voor wie beter geweest zou zijn, dat zij het te plaatsen, voor wie het beter geweest zou zijn, dat zij het onderwijs in liet afgeloopen jaar nog eens medemaakten. nog eens medemaakten'. onderwijs het argeloopen "Toen de Leerplichtwet nog niet bestond, kwam dat niet ,,Toen de Leerplichtwet nog niet bestond, kwam dat niet zoo vaak voor. Thans echter dringen de ouders der leerlingen zoo vaak voor. Than~ echter dringende ouders der leerlingen er dikwijls zeer op aan, dat hunne kinderen zoo spoedig dikwijls zeer op aan, dat hunne kinderen zoo spoedig mogelijk de school doorloopen zullen hebben en vele hoofmogelijk de school doorloopen zullen hebben en vele hoofvau scholen handelen bij het bevorderen der leerlingen den van scholen handelen hij het bevorderen der leerlingen overeenkomstig der ouders. Vooral min of meer overeenkomstig het verlangen der ouders. Vooral als er eene sterke concurrentie tussc ll els het opPllbaar pn het PI' eeue sterke c011CUlTPutie tusSehf'li openbaar en het hijzonder onderwijs bestaat, drukt de zucht om de kinderen bijzonder onderwijs bestaat, drukt de zueht om de kinderen .op jeugdigen leeftijd aan de bepalingen der Leerplichtwet te pp jellgdigpn leeItij d aan de bepaliugen der Leerplichtwet te onttrekken het peil van het onderwijs in het hoogste leerjaar. peil van hpt onderwij s in het hoogste leerjaar. onttrekken In deze streek, waar men vele kinderen op zeer jeugdigen dpze streek, waar men vele kinderen op zeer jeugdigen 1eeftij d voor het landbouwbedrijf wil gebruiken, hoort men landbouwbedrij f wil gebruiken, hoort men leeftijd voor vaak als voordeel van een school 110emen, dat de kinderen vaak als voordeel van een school noemen, dat de kinderen 'I!meg Tan onder den lccJ'plil'ld l j'n zooaJs de geijkte uitdru vroeg 'van onder den leerplichtt zijn, zooals de geijkte uitrlrukhng luidt. king "De gevolgen blijven niet uit. Er bestaat dientengevolge ,,De gevolgen blijven nipt uit. :Er bestaat dientengevolge De een streven om de kinderen op te jeugdigen leeftijd tot de een streven om de kinderen op te jeugdigen leeftijd tot de naar een llOoger leerjaar school toe te laten en te lichtvaardig naar een hooger leerjaar school toe te laten en te te bevorderen. Het peil van liet onderwijs in het zesde leer~e bevorderen. van het onderwijs in het zesde leerJaar moet daardoor dalen." jaar moet .daardoor dalen." VoPg ik hierbij , dat de klachten over veelvuldige en langklachten over veelvuldige langVoeg ik hierbij, dUl'ige landbouwverloven en hunne schadelijke werking durige landbouwverloven en hunne schadelijke werking aanhouden, dan schijnt daarmede wel de meening gerechtaanhouden, dan schijnt daarmede wel de meening gerechtYaardigd, dat de meest gewenschte wettplijke maatregel ter vaardigd, dat de meest gewenschte wettelijke maatregel ter verbetering van den toestand van het lager onderwijs verbetering van den toestand van het lager onderwijs is: wijziging van de Leerplichtwet. wijzgnvadeLrplchtw. . , , !;- 2 lokalen van school 55 voor dit onderwijs zijn aangewezen.'' 8choo156 voor aangewezen. I, 2 lokalen En En uit Rotterdam: ,,Dit onderwijs werd weer gegeven aan "Dit onderwijs werd weer gegeven twee openbare scholen onder de leiding van de heeren S . T. van de heeren S. . T. openbare scholen onder de van Efferen en J. van Breen. De resultaten zijn hier inder- vanEfer van Breen. De resultaten zijn hier indérdaad verrassend. }1aar niet mag uit het oog verloren worden, uit het oog verloren worden, daad verrassend. Maar niet ua t nog veel meer bereikt zou kunnen worden, indien voor dat nog veel meer bereikt zou kunnen worden, indien voor al deze scholen in Nederland uniformiteit in het leerplan al deze 8('hole11 iu X eelerland unirormiteit in het leerphll kon worden verkregen. Zoo ergens, dan is dit bier aan dit hier aankon worden verkregen. Zoo ergens, dan gewezen. Steeds wordt gezocht naar middelen om de kinderen-gewzn.Stdsor chamidelnokr langer aan den wal te te houden. Overwogen is eene soort langer aan den wal houden. Overwogen is eene soort pensionnaa.t, wat mij met het oog op de uiteenloopende denkmij met het oog op de uiteenloopende denkpensionnaat, heelden der ouders op godsdienstig gebied niet gewenscht beelden der ouders op godsdienstig gebied niet gewenscht 'voorlwmt. .Beter zou het naar mijn gevoelen zijn de kinderen gevoelen de kinderpIl oorkomt Beter zou het naar bij particulieren, waardoor ieder, zoo mogelijk, te interneeren bij particulieren, waardoor ieder, zoo mogelijk, te kan aanwijzen, waar hij zijn kind wil geplaatst hebben. kan aanwijzen, waar hij zijn kind wil geplaatst hebben. Berekend is, dat voor een kind f:f2,50 per week noodig zou voor een kind 2,50 per week noodig zou Berekend is, zijn. Dat bedrag nu is is voor de meeste schippers te hoog, zijn. Dat bedrag nu voor de meeste schippers te hoog, zoodat verbetering langs dien weg voorloopig nog niet in zoodat verbetering langs dien weg voorloopig nog niet in uitzicht kan worden gesteld. kan worden gesteld. "Hetgeen de betrokken hoofden betreffende het onderwijs ,,Hetgeen de betrokken hoorden betreffende het onderwijs aan schipperskinderen rapporteeren komt mij zoo belangrij k aan schipperskinderen rapporteeren komt mij zoo belangrij k voor, dat ik uit hunne verslagen een en ander wensch te voor, dat ik uit hunne verslagen een en ander wensch te citeeren. :Efferen: "Zoo schrijrt de heer van Efferen: ,,Zoo schrijft de heer ,,,,Te betreuren is het, dat door een oorzaak, buiten onze '''' Te betreuren is het, dat door een oorzaak, buiten onze school gelegen, dit onderwijs niet tot volledige ontwikkeling tot volledige ontwikkeling s chool gelegen, dit onderwijs kan komen. Die oorzaak is het gemis van een voldoend aantal een voldoend aantal kan komen. Die oorzaak is scholen in ons land, waar schipperskinderen behoorlijk onderschipperskinderen scholen in ons land, wijs ontvangen. '\Vel de schippers inzien. dat wij s kunnen ontvangen. W el gaan de schippers inzien, dat "ij de toekomst hunner kinderen alleen door ·goed onderwijs zij de toekomst hunner kinderen alleen doorgoed onderwijs kunnen waarborgf'll, knnnen waarborgen, maar de gelegenheid daartoe ontbreekt. de gf'legenheid daartoe ontbreekt. Wat wij opbouwen, gaat door gebrek aan geregeld schoolwij opbouwen, gaat door gebrek aan geregeld schoolbezoek dikwijls weder verloren. Te vaak komt het bij de weder verloren. Te vaak komt het bij de .longere lrerlingen voor, dat zij alles weer vergeten zijn, als jongere leerlingen voor, dat zij alles weer vergeten zijn, aIR zij na maandenlange afwezigheid terugkomen. . zij na maa.ndenlange afwpzigh ei d terugkOJllPIl. ., ,,:Een onderzoekwij st elan meestal uit, dat zij niet in de de ,,,,Een .oud~~>zoek wijst dan meestal uit, dat zij niet gelegenhpld ZlJ11 geweest school te gaan. En al is het soms gelegenheid zijn geweest school te gaan. En is het soms kinderen den ouders na veel moeite in elien tijd gelukt hun kinderen den ouders na veel moeite in dien gelukt ol? pen sch(~ol te hij gen, dan nog heeft het genoten onderwijss nog heeft llPt genoten onderwij op een school te krijgen, met. veel uitgewerkt, omdat er geen aansluiting bestond. Ter bestond. Ter niet veel mtgewerkt, omdat wille van het schipperskind is het noodig, dat in alle centra centra. wille van liet schipperskind is het noodig, dat stede en dat de klassen worden ingericht zooals hier ter stede en dat de klassen worden ingericht zooals hier ouderwij zers voeling lllet elkamlpl' houden." onderwijzers voeling met elkander En de heer van "En de heer van. Breen: "",Naar mijne meening zal liet onderwijs aan de schippers,,Naar mijne meening' zal het onderwijs aan de sehipper,kmderen meer vrucht dragen, wanneer het aantal scholen kinderen meer vrucht dragen, wanneer het aantal scholen met daaraan verbonden schippersklassen toeneemt. Onze met daaraan verbonden schippersklassen toeneemt. Onze verbolldeII, nu eigen klassen hewij zen, dat de kosten, hieraan verbonden, nu eigen klassen bewijzen, dat de kosten, ;;11_ist juist niet zoo hoog beh(wven te zi.ili. Wanneer van Rijkswege zoo hoog behoeven te zijn. van Rijkswege dp zaak wordt aangepakt, iR el' best een regeling te treffen de zaak wordt aangepakt, is er lwst eén regelinO' te treffen voor de iliricliting, dezer klassell, getal kinderen per leerleervoor dl' illl'iehtiug dezer klassen, getal kindpre~l kracht, de lees- en rekenboeken. kracht, dl' lees- eIl rekellhof'lwn.""· . Aangaande het herhalingsonderwijs zijn de berichten Aangaande het herhalingsonderwijs zijn de berichten eenigszins uiteenloopende, wat ook niet te verwonderen is, te verwonderen is, eenigszins uiteenloopende, wat ook ah men let op de zoo uiteenloopende toestanden en behoeften. lpt op de zoo uiteellioopendp pn behoeften. als In een deel van Noordholland is bijv. de behoefte aan een deel van Noordholland is bijv. de behoefte aan . Of de Leerplichtwet meer zal kunnen doen voor de mis- hel'ha lingsonderwij s sbetrekkelij k gf'I'lng. zal kunnen doen voor de mlS- lied) _alingsonderwij betrekkelijk gering. Of de Leerplichtwet dedde kinderen; misdeeld hetzij door zintuigelijke of ?;oo schrijft de schoolopziener in het district Alkmaar: deelde kinderen ; misdeeld hetzij door zintuigelijke of Zoo schrij ft de schoolopziener in het district Alkmaar: door llPt ontbreken van .,Te Alkmaar is slechts door g'eestelijke minderwaardigheid, meisjes en 22 jonO'ens het geestelijke minderwaardigheid, hetzij door het ontbreken van ., 'l'e Alkmaar is slechts door 99meisjes en 22 jongens liet ' . '" de gelegenheid om onderwijs ontvangen, behoeft herhalingsonderwij s de gelegenheid om geregeld onderwijs te ontvangen, behoeft llPrhalingsonderwij s gevolgd. hier niet te worden besproken. hier niet te worden besproken. "De oorzaak van dit geringe aantal moet gezocht worden geringe aantal moet gezocht worden ,,De oorzaak van De belangstelling voor de eerste soort van kinderen en liet belangstelling voor eerstp soort van kinderPJI f'lJ hei ~n de Industrieschool voor meisjes, de burgeravondschool voor Indnstrieschool voor meisjes, de burgeravondschool voor in hegrip, dat hpt voor hen hestede geld ook rechtstreeks ten jongens e~ den handelsavondcurs.us voor jongens en meisjes. begrip, dat het voor hen bestede geld ook rechtstreeks ten ,longens en den handelsavondcursus voor jongens en meisjes. Te EnkhUIzen wordt bate van het algemeen komt, werken gunstig samen ; met Tt' Enkhuizen wordt het aantal jongens, daf van het herhabate van het algemeen komt., werken g'unstig samen; Jongens, dat van het herhaname zorg voor zwakziuuigen zich nog steeds uit. lingsonderwijs gebruik maakt, gedrukt door tuinbouwschool, name de zorg voor zwakzinnigen breidt zich nog steeds uit. gedrukt door tuinbouwsdlOol, lingsonderwijs gebruik Ongunstiger staat liet met de kinderen uit woonwagens en het met de kinderen uit woonwagens en ambachtsschool en visscherij school." vissclwrl.i ambachtsschool lUpt de vele sehipperskilldereu. Omtrent deze laatRten ont- _. Daarentegen schijnt mij de behoefte zeer groot in arronmet de vele schipperskinderen. Omtrent deze laatsten ontDaarentegen SC~ijllt mij. de behoefte zeer groot in arronving' ik slechts twep herichteIl. Uit Amsterdam het volgende: dissementen als Middelharnis doch de belangstelling is daar ving ik slechts twee berichten. TTit Amsterdam bet volgende: , d~ssemente~l als Mlddelharms:.; ~och de ~ela~gstelling is daar .,Klassen voor schipperskinderen zijn, als vroeger, alleen uiterst gering, vooral voor meisjes ; de districtsschoolopziener vroeger, alleen UIterst germg, vooral voor meISJes; de dlstnctsschoolopziener ,,.eilassen voor sehipperskinderPll zijn, ~.all scholen n°. 63 en n°. 106. «an de scholen n°. 63 en n°. 106. bericht, dat op gansch Goeree en Overflakkee aan openbaar bericht, dat op gans eh Goeree en Overflakkee aan openbaar en bijzond\r herhalingsonderwijs wordt deelgenomen door "Het bezoek was weer even verschillend als vorige jaren. ,,Het bezoek was weer even VE'I'schillend als vorige jaren. pn bijzonder herhalingsonderwijs wordt deelgenomen door In den ijstijd soms door ongeveer 400 kinderen (in 1910 was ~lechts 254 jongens op 20 cursussen en door 45 meisjes op 8 In den ijstijd soms door ongeveer 400 kinderen (in 1910 was slechts 254 Jongens op 23 cursussen en door 45 op 8 ds gevolg van den korten duur der i.isppriode dit maximum cursussen. als gevolg van den korten duur der ijsperiode dit maximum C llrsussen. slecht" 180) bezocht, tellen deze klassen op andere tijden slechts 180) bezocht. tellen deze klassen op andere tijden . \Veer anders is het inin de provincieUtrecht, waar zich Weer anders,is het de provincie Utrecht, waar zich (speciaal April en October) somtijds slechts 1010 à 20 leer- (',chter het verschil tussehen hen, die de waarde van onderwijs (speciaal April en October) somtijds slechts gil, 20 leer- echter ver~chll tusschen hen.' die de :,:vaarde ~an ?,uderwijs hngen. gen yoor hllnn: k~nderen al d~n met ~egI'lJpen dUIdelIJk aftee- vorhunekidal tbgrjpenduilkaf, ,In den drukken tijd worden tijdelijke onderwijzeressen kent : de districtsschoolopziener h:l'lcht n.l.: ,,,In de gemeen,In den drukken tijd worden tijdelijke onderwijzerpssen kent. de dlstl'lctsschoolopzlener bericht ,In de gemeenaanvulling van het personeel benoemd, terwijl dan tevens ter aanvulling van het personeel benoemd, terwijl dan. tevens , ten Amersroort, de Bilt, Buisnik, Utrecht en Zeist wordt Amersfoort, de RIlt, Bunlllk, Utrecht en Zeist wordt . 24 ,,Invloed daarop uitoefenen kan het RijRijksschooltoezicht "Invloed daarop uitoefenen kan het ksschooltoezicht lIet h el'halingliolldenvij gewaardeerd en belangstelling net h erhaliiigsonderwijss gewaardeerd en met belangstelling daar de benoemingen door de gemeentebesturen geheel het minst. Overigens valt het nog niet, daar de benoemingen door de gemeentebesturen geheel geyolgd: te Utrecht gevolgd ; te Utreeht niet het minst. Overigens valt het nog zelfstandig worden getroffen. Eene andere klacht de weinig in den smaak dp,r bevolking en (zooals gewoonlijk) zelfstandig worden getroffen. Eene andere klacht isis i groote lveinig in den smaak der bevolking en (zooals gewoonlijk) ongelijkheid ontwikkeling van de leerlingen, die in eene In het arron- ongelijkheid in ontwikkeling van de leerlingen, die in eene minst daar, waar het broodnoodig zou het minst daar, waar het broodnoodig zou zijn. In het arronkinderen in den regel klasse moeten samengebracht worden. Het personeel moet dissement IJselstein bijv. komen dissement IJ selstein bijv. komen de kinderen in den regel klasse moeten samengebracht worden. Het personeel moet school. en wanneer hiermee nu schikken dikwijls het stelsel vau klassicaal zeel' weinig ontwikkeld zeer weinig ontwikkeld ter school, en wanneer hiermee nu zich dan schikken en dikwijls het stelsel van klassicaal onderis naar mijn gevoelen het eellig'p, wat gepaard lill(.\'~ollder onderwijzers l!pbst lllet het g'Hen van ly, lii_, gsonderwijs. vastgesteld bij raadsbesluit van December 1908, wijs, vastgesteld bij raadsbesluit van 1414 December1908. goedgekeurd door het college bij besluit van 8 Januari 1909, goedgekeurd door het college bij besluit van Januari 1909, n°. 3. geen sprake is van eene belooning voor de werkzaamn°. 3, geen sprake is van eene belooning voor de werkzaamheden, becl oeldin art. 9 der bovengenoemde verordening van bedoeld in art. der bov-engenoemde verordening van 14 December 1908, weshalve zij op 14 Januari 1910 hebben Januari 1910 hebben 14 December 1908, weshalve zij op besloten den adressant te kennen te geven, dat hij rechtens besloten den adressant te kennen te geven, dat hij rechtens geen aanspraDk heeft op eene geldelijke belooning voor zijne geen aanspraak heeft op eene geldelijke helooning voor ;ó.ine werkzaamheden als hoofd van de herhalingsschool Zuiàwerkzaamhedenals hoofd van de herhalingsschool te Zuidlaren; der Veen zich hierop tot Ons gewend heeft laren ; dat M. van der Veen zich hierop tot Ons gewend heeft met een adres, waarin hij , behalve het vroeger reeds door met een adres, waarin hij, behalve het vroeger reeds door hij de besluiten van hem aangevoerde, te kennen geeft, hem aangevoerde, te kennen geeft, dat hij de besluiten van den raad en Gedeputeerde Staten, onderscheidenlijk van den raad en Gedeputeerde Staten, onderscheidenlijk van 12 November1909 en 14 Januari 1910, in strijd acht met de met de 12 November 1909 en 14 Januari 1910, in algemeen belang, en wettelijke voorschriften, dus met wettelijke voorschriften, dus met het algemeen belang, en . met de billijkheid ; dat toch, gelijk adressant nader betoogt, billijkheid; gelijk adressant nader betoogt, met hoofd van de betrekking van hoofd eener school en die van hoofd van betrekking van hoofd eener school en het herhalingsonderwijs twee aparte, gescheiden functies het herhalingsonderwij s twee aparte, gescheiden functies niet behoezijn, 'die wel vereenigd kunnen worden, maar dit niet behoezijn, die wel vereenigd kunnen worden, er verschil was gemaakt de ven te zijn ; dat alleen dan als er verschil was gemaakt in de ven zijn; dat alleen van belooning voor het bekleeden van het hoofUschap wijze van belooning voor het bekleeden van het hoofdschap en het geven van herhalingsonderwijs, eene bepaling in de geven herhalingsonderwijs, eene bepaling de en verordening betreffende de belooning voor de werkzaamheden betreffende de belooning voor de werkzaamheden van het hoofd van het herhalingsonderwijs, recht van bestaan hoofd herhalingsonderwijs, recht van bestaan herhalingsonderzou hebben; ; dat evengoed als het geven van herhalingsonderzou hebben dat evengoed als wijs het hoofdschap moet worden gehonoreerd op den voet wijs het hoofdschap moet worden gehonoreerd op den voet van art. 27, lste lid,lid, der Lager-onderwijswet; dat een art. 27, 1ste der Lager-onderwijswet ; dat een gemeenteraad een hoofd der school, benoemd onder de verschool, benoemd onder de vergemeenteraad een hoofd plichting tot het geven van herhalingsonderwijs, alleen behet geven van herhalingsonderwijs, alleen bevoeren het beheer, toezicht enz. van lasten kan met het voeren van het beheer, toezicht enz. van lasten kan dat onderwijs onder de uitdrukkelijke voorwaarde, dat dien uitdrukkelijke voorwaarde, dat dien dat onderwijs onder functionaris worde toegekend de belooning door de wet daartoegekend door de wet daarvoor in uitzicht gesteld, omdat steeds onder het geven van voor in uitzicht gesteld, omdat steeds onder het geven van onderwijs ook wordt begrepen in wettelijken zin het voeren onderwijs ook wordt begrepen in wettelijken zin het voeren van het beheer, de administratie, het uitoefenen van het toebeheer, het uitoefenen van het toevan hebben en billijkerwijze verwacht mag zicht, het hebben der leiding, en billijkerwijze verwacht mag zicht, worden, dat bijzondere diensten ook afzonderlijk worden worden, dat bijzondere diensten ook afzonderlijk worden beloond;; op welke gronden adressant verzoekt bovengenoemde beloond op welke gronden adressant verzoekt bovengenoemde der gemeente Zuidlaren en van Geresolutiën van den raad der gemeente Zuidlaren en van Geresolutiën van den ueputeerde Staten van Drenthe te vernietigen en zijne belooDrenthe te vernietigen en zijne be100deputeerde ning voor het voeren van het beheer enz. van het herhalingsvoor voeren van enz. het herhalingsgedurende den onderwijs gegeven aan de school te Zuidlaren gedurende den onderwijs gegeven aan de school te stellen; cursus 1909/10 nader vast te stellen ; cursus 1909/10 nader Ovenn,gellde: dat vermits het bestreden besluit van Gedebestreden besluit van GeaeOverwegende: dat vermits puteerde CStaten van Drenthe, dd. 14 Juni 1910. n°. 47, puteerde Staten van Drenthe. dd. 1-+ .Juni 1910. 11< 4"1. niet strekt tot goedkeuring van een gemeenteraadsbesluit, niet strekt tot goedkeuring van een gemeenteraadsbesluit, waarbij - ingevolge art.. 27, tweede lid, der Lager-onderingevolgeart 27, tweede rid, der Lager-onderonderwij zers voor het geven wij swet - de belooning en der onderwijzers voor het geven swet de belooningen van herhalingsonderwijs zijn geregeld, noch gegrond is op van herhalingsonderwij s zij n geregeld, noch gegrond is op genoemde wet, niet kan worden aaneenige bepaling der genoemde wet, het niet kan worden aaneenige bepaling het gemerkt als een besluit krachtens de wet tot regeling van het gemerkt als een besluit krachtens de wet lager onderwijs genomen; dat er dus niet op grond van Jager onderwijs genomen ; dat er dus niet op grond van art. 14, eerste lid, dier wet, beroep tegen openstaat; 14, eerste lid, dier wet. beroep tegen openstaat; het lager onderwijs; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; Gezien de wet tot regeling Hebben goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden en den appellant niet-ontvankelijk te verklaren in zijn beroep. den niet-ontvankelijk te Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de Onze Minister van Binnenlandsche Zaken met uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad afdeeling voor geschilgezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. bestuur. len Het Loa, 21 .Juni HHO. 1,00. 21 Juni 1910. WILHEI.JMIN A. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, ·van Binnenlandsche Zaken, De HE EMS K E R K. HEEMSKERK. YUL 20 ( ctober 1910 20 dober nO. 39. n°. WIJ WILHELMINA, BIJ BIJ GRATIE GODS, KONINGIN DER WILHELMINA, DE DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ. , ENZ. , ENZ. VAN ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, Bese1.1.ikkende .'lp Let beroep, ingesteld door Ph. Ewouds, Beschikkende op het beroep, mgesteld door Ph. Ewouc1s, onclcnn.lzPl' ,\:111 de openbare lagere school n°. 2 te Amsterdam. school nO. Amsterdam. onderwijzer (tan de openbare besluit van Gedeputeerde Staten van Noordholland tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Noordholland tegen dei. 11 Mei 1910 n°. lOR, waarbij zijn verzoek OP1 nevens zijne ~hi 1910 n°. 108, waarbij verzoek om nevens dd. hetrekking als onderwijzer te mogen waarnemen agentschaponderwijzer te mogen waarnEmen agentschapbetrekking pen van verschillende maatschappijPll, is afgewezen ; van verschillende maatschappijen, is afgewezen; Den Raad van. State, afdeeling voor de geschillen van Den Raad van State, afdeeling' voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 5 October 1910, n°. 195 ; gehoord, advies van 5 October 1910, n°. 195; Sti Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche at, yoordracht van Onzen inister van Binnenlandsche Zaken vin 17 October 1910, n°. 9153, afd. Onderwijs; Zaken Vall 17 October 1910, n°. 9153, afd. Lager Onderwijs ; Overwegende dat dit weigerend besluit van Gedeputeerde weigerend van Overwegende dat Staten is genomen op grond van ingewonnen berichten van is genomen op grond van ingewonnen l'erichten van burgemeester en wethouders van Amsterdam en van den en wethouders van Amsterdam en van den schoolopziener in het district Amsterdam en krachtens schoolopziener in het district Amsterdam en krachtens "rt. 37 der wet, houdende regeling van het lager onderwijs ; (at. a7 uer wet, houdende regeling van het lager onderwijs; dat Ph. Ewouds van dit besluit bij Ons in beroep is geberoep is gedan Pil.. Ewouds van dit besluit bij Ons zijn salaris komen, daarbij in hoofdzaak aanvoerende, komen, daarbij in hoofdzaak aanvoerende, dat zijn salaris niet toereikend is tot dekkin g van zijne uitgaven, die echter toereikend tot dekking van zijne uitgaven, die echter overbodig hoog zijn dat hij daarom ter ·wille van zijn niet overbodig hoog zijn; ; dat hij daarom tOl' wille van zijn genieten, die g'ezin gual'lle rte verdiensten zou willen gezin gaarne cie verdiensten zou willen blijven genieten, die uit zijne loop ende verzekeringen en uit de occavoortspruiten uit zijne loopende verzekeringen en uit de occaSiOllE.'ele sluiting van nieuwe posten; dat hij immers niet sioneele sluiting van nieuwe posten ; dat hij immers niet naar iemand gaat om een verzekering sluiten, opzettelijk naar iemand gaat om een verzekering, af te sluiten, nieuwe verzekeringen sluit, hem dit i erdoch slechts dan nieuwe verzekeringen sluit, als hem dit perdoch slechts ,soonlij kkof per brief verzocht wordt; ; dat hij dus niets anders dus niets anders soonlij of per brief verzocht wordt dat den heer Klint hiervoor te doen heeft dan naam en adres aan den heer Klint hiervoor te doen heeft (lP te geven en later de polis in te boeken, zoodat het onjuist de polis in te boeken, zoodat het onjuist op geven dat het belang van de school hierdoor zou geschaad worden; is, dat het belang van de school hierdoor zou geschaad worden ; van 1900 1906 secretaris-penningmeester de dat. hij van 1900 tot 1906 secretaris-penningmeester van de dat afdedillg Amsterdam N ederlandsche afafdeeling Amsterdam der Nederlandsche Vereeniging tot afalcoholhoudende dranken geweest, doch scha/Hing van alcoholhoudende dranken is geweest, doch schaf f i ng hiervoor ter wille van de school bedankt heeft; hiervoor ter wille van de school bedankt heeft; . I IX, r) Januari 191C ) .Jnnual'i 181(, nO. 52. n °. 52. "\Y uWILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER Wi vVILHELnII.N A, BU DE GRATIE GODS, KONINGIN DER N EDERLANDF ti, PRINSES vx~ ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. .:.iEDERLA,,"DE-"i, PRIXSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. T Beschikkende op liet. beroep ingesteld door J. A. Tavenier, door A. Tavenier, Beschikkende op bet beroep B. F. B. F, nI. Y a nxen W. van Suylekom, onderscheidenlij k hoofd, laux en "\V. van S11'y lekom, onderscheidenlijk ollufrwijzeres en onderwijzer aai.i de openbare lagere school onderwijzeres en onderwijzer aan de openbare 1aO'ere school te 's Gravenmoer, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten Gravenmoer, tegen besluit van Gedepute~rde Staten van -00ol'ubrabant dd. 27 yan Noordbrabant dd. 27 Juli 1909, G. n°. 5, waarbij het 1908, G. n°. 5, waarbij beslUit van den raad der gemeente 's Gravenmoer dd. 8 Juli den raad der gemeente 'sGravenmoer dd. 8 besluit ~.909, tot vaststelling van eene verordening, regelende de 1.909, tot vabtstellir~g van eene verordening, regelende de het verder onderwijzend per,Jaarwedden van !let hoofd en het verder onderwijzend perjaarwedden van net llOofd soneel der openbare lagere school in die gemeente, is goedopenbare lagere school in gemeente, is goedsoneel gekeurd; gekeurd ; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van beState, afdeeling VOOl' de geschillen beDen stuur, gehoord, advies van 15 December 1909, n°.· 398 ; gehoord, advies van 15 December 1909, n V a98; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Onzen :Minister van Binnenlandsche Op de voordracht Zaken "van 3 Januari 1910, n°. 11409, afdeeling Lager Zaken 'van 3 Januari 1910, n°. 11409, afdeeling Lager Onderwijs; Onderwijs ; Overwegende: dat volgens deze regeling de jaarwedde bedraagt: 1°. voor jaarwedde 1°. volgens deze regeling het hoofd der school: met minder dan 5 dienstjaren f 850, met [word school: f 850, met dan 5 pn meer, doch minder dan 10 clienstjaren f 900, met 10 en 5 en meer, doch dienstjaren 900, met 10 àienstjaren 950, met 15 en meer, meer, doch minder dan 15 dienstjaren ff 950, met 15 en meer, meer, doch minder (loch minder dan 20 dienstjaren f 1000, met 20 en meer doch minder dan 20 dienstjaren 1000, met 20 en meer onderdienstjaren f 1050,' benevens ff 100 voor het geven van onderf 1050, benevens 100 voor het wij s in de beginselen der Fransche taal ; wijs de beginselen der F ransche taal; 2°. voor eik der onderwijzers, die het hoofd der school 2°. voor elk der onderwijzers, die het hoofd der school minder dan I) dienstjaren 500; met 5 en meer, bij staan: met minder dan 5 dienstjaren ff500 ; met 5 en meer, bijstaan: doch minder dan 10 dienstjaren f 600; ; met 10 en meer, doch doch minder dan 10 600 met 10 meer, dienstjaren 675 met 15 doch minder minder dan 15 dienstjaren ff 675 ;; met 15 en meer, doch minder 750; meer dienstjaren 82.'): dan 20 dienstjaren ff 750 ; met 20 en meer dienstjaren ff825 dan 20 terwijl de onderwijzer Vl-Ill bijstand, die buiten de gewone terwijl de onderwijzer van bijstand, die buiten de gewone de vrije- en ordeoefeningen, 25, lesuren onderwijs geeft in de vrije- en ordeoefeningen, ff 25, onderwijs geeft die buiten de gewone en de onderwijzers van bijstand, die buiten de gewone lesuren onuerwijzers nuttige handwerken, 50 meer onderwijs geeft in de nuttige handwerken, ff 50 meer geniet; onderwijs geeft in dat Gedeputeerde Staten van Nooidbrabant bij besluit van Gedeputeerde Staten N ooÎ'dbrabant bij besluit van 27 Juli 1909, G. n°. 5, hunne goedkeuring hebben verleend ; 1908, n°. 5, hunne goedkeuring hebben verleend; dat van liet besluit van Gedeputeerde Staten J. A. Tavehet besluit van Gedeputeerde Staten A. Tavedat nier, ho f d der school, B . F . M . Y aux, onderwijzeres en W. hüofd der school, B. ]i'. M. Yaux, onderwijzeres en vV. yan Suylekom, onderwijzer, bij Ons in beroep zijn gekomen, vanSuylekom,drwijzbOnseopgkmn, voor eene gemeente als 's daarbij aanvoerende, dat voor eene gemeente als 's Gravendaarbij aanvoerende, moer de wettelijke minima niet voldoende zijn te achten, daar naoer de wettelijke minima niet voldoende zijn te achten, daal' zij niet tot de kleinste en armste gemeenten behoort, en dat tot de kleinste en armste gemeenten behoort, en dat zij het hun niet billijk voorkomt, dat het hoofd der school geen niet billijk voorkomt, dat het hoofd der school geen bet afzonderlijke belooning ontvangt voor het onderwijs in de afzonderlijke belooning ontvangt voor het onderwijs in de vrije- en ordeoefeningen, dat door hein, evenals door den ordeoefeningen, dat dool' hem, evenals door vrijeper week onderwijzer van bijstand, gedurende twee halve uren penweek onderwijzer van bijstand, buiten den gewonen schooltijd gegeven wordt ; den gewonen schooltijd gegeven wordt; Overwegende: dat, in verband beschouwd met de plaatsebeschouwd met. de plaatseOverwegende: dat, in lijke gesteldheid, de regeling, zooals zij door den gemeentede regeling, zooals zij door den gemeenteraad is vastgesteld en door Gedeputeerde Staten goedgekeurd, en door Gedeputeerde Staten goedgekeurd, aan redelijke eischen voldoet ; redelijke eischen voldoet; dat echter de billijkheid vordert, dat het hoofd der school, vordert, dat het hoofd der school, de indien hij buiten de gewone lesuren onderwijs geeft in de in dien hij buiten de gewone lesuren onderwijs geeft vrije- en ordeoefeningen, deswege dezelfde verhooging zal geordeoefeningen, deswege dezelfde I nieten als in de verordening aan den onderwijzer van bijnieten als in de verordening aan den onderwijzer van bijI · sbnd daarv cor is toegekend ; . stand datlITCor i:-; toegekend; onderwijs Gezien de wet tot regeling van het lager onderwij S ;; van de wet Overwegende: dat bij de beantwoording van de vraag of aan onderwijzers bij de beantwoording van de vraag or aan onderwijzers onderwijs kan worden toegestaan als bij het openbaar bij het openbaar lager onderwijs kan worden toegestaan als agenten van verzekeringmaatschappijen op te treden, rekening van verzekeringmaatschappijen op te treden, rekening ltlOet worden gehouden met het bezwaar, dat zij daardoor in moet \yorden gehouden met het bezwaar, dat. zij daardoor in een valsche verhouding tot d.e ouders hunner leerlingen een valsche verhouding tot de ouders hunner leerlingen kuullen komen te staan; kunnen kollen te staan ; dat - mede naar het oordeel van den districtsschoolophet oordeel van den districtsschoolopmede inspecteur van het lager onderwij ziener , met wiens advies de inspecteur van het lager onderwij ss ziener, met wiens zich vereenigt dat bez·waar in dit geval niet behoeft te zich vereenigt - dat bezwaar in dit geval niet behoeft te wegen; wegen ; dat de aard en de omvang der werkzaamheden aan deze de aard en de omvang der werkzaamheden aan deze bijbetrekking verbonden, ook voor liet. overige geen grond bijbetrekking verbonden, ook voor bet overigegeen grond die werkopleveren , de vrij stelling, opleveren tot weigering van de vrijstelling, vermits die werkte zaamheden niet onder de schooluren behoeven zaamheden niet onder de schooluren behoeven verricht te worden het bovenbedoeld den districtsschoolworden en uit het bovenbedoeld advies van den districtsschoolappellant zijne taak als onderwijzer naar opziener blijkt, opziener blijkt, dat appellant zijne taak als onderwijzer naar behooren verricht en daaraan ook genoegzaam tijd besteedt behooren verricht en daaraan ook genoegzaam tijd besteedt buiten de schooluren; buiten de schooluren ; van het lager onderwijs; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; Gezien de wet Hebhen goedgevonden en verstaan: verstaan: Hebben goedgevonden bestreden, beslu~t, aan Ph. Ewouds, met vernietiging van het bestreden besluit, aan Ph. Ewouds, meet vernietiging de lagere school n . Ams!erdam, ondenvijzer aan de openbare lagere school n°. 2 te Amsterdam, onderwijzer uijstelling te verleenen van het verbod om met zijne bevrijstelling te verleenen van het verbod om met Zijne betrekking van onderwijzer agentschappen waar te nemen voor: van onderwijzer agentschappen waar te nemen 1. de Nationale llaaischappij van Levensverzekering, I. de Nationale Maatschappij van Levensverzekering, Boompjes 9;10, Rotterdam, Boompjes 9/10, RoUerdaU,l, Il. de:\ eerlandia, Maatschappij van levensverzekering, II. dc Neerlandia, Maatschappij van levensverzekerin~, Anna Paulownastraat, Gravenhage (alleen voor begrafeAnna Paulownastraat, 's'sGravenhage (alleen voor begraf enisverzekerillg) ;; nisverzekering) IJ I. de Ocean, Maatschappij van Ziekteverzekering, Ned. II L de Ucean, Maatschappij van Ziekteverzekering, Ned. 'l'urfmarkt 16, A.msterdam; Suecurbc,Je, Oude Turfmarkt 16, Amsterdam ; Succursale, IV. . het Algemeen Assurantiekantoor M. Klint YLzn., KImt, I v het Algemeen Assurantiekantoor Snl'phahstl'aat 49, Amsterdam (alleen voor brand- en inbraakSarphatistraat 49, Amsterdam (alleen voor branu- en mbraakverzekering') ;; verzekering) V.Fatum, Maatschappij van Ongelukkenverzekering, Ongelukkenverzekerillg, V. Fatum, Maatschappij Buitenbof Gravenhage. Buitenhof 5, 's Gravenhage. met de Binnenlandsche Zaken Onze "Minister van Binnenlandsche Zake~ is belast met de Onze Minister uitvoeriug yan dit besluit, waarvan afschrift zal worden gebesluit, waarvan af~chl'lft zal wordefl: geuitvoering van de geschillen ardeehng zonden aan den Haad van State, afdeeling voor de gesclnllen zonden aan den Raad van bestuur. Het Loo, 20 October 1910. Loo. 20 October 1910. WILHEL:M:IN A. WILHELMINA. De van Binnenlandsche Zaleen, De Minister van Binnenlandsche Zaken, HE EMSKERK. HEEMSKERK. Hebben goedgevonden en verstaan: goedgevonden en te bepalen, dat indien het hoofd der school belast wordt bepalen, indien der school belast wordt van 2 der Lager met het geven van onderwijs in vak jj van art. 2 der Lager met Bi 87 Onderwijswet buiten gewone lesuren, hij daarvoor eene Onderwijswet buiten de gewone lesuren, hij daarvoor eene verhooging zal genieten van f 25 's jaars. verhooging zal genieten van f 25 's jaars. der van de voorschriften der aangehaalde :Met inachtnemmg van de voorschrifttln Met inachtnemingaangehaalde zal de 's Gravenmoer, onder goedkeuwet zal de gemeenteraad van 's Gravenmoer, onder goedkeuGedeputeerde Staten van Noordbrabant. ring van Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, wijziging brengen deze regeling, met het kunnen brengen in deze regeling, welke in ieder geval met het -einde van het jaar 1917 zal ophouden van kracht te zijn. jaar 1911 zal ophouden kracht te zijn. einde Binnenlandsche Zaken is belast met de Om;e Minister Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de dit besluit, waarvan afschrift zal worden geuitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden ge:.zonden aan den Raad State, afdeeling voor de geschillen :zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen . 'Yan van bestuur. 's Gravenhage, 5 Januari 1910. Gravenhage, Januari WIL HELM IN A. WILHELMINA. in verband met de plaatselijke gesteldOverwegende: dat, in verband met de plaatselijke gesteldbeid, de regeling, z ·ooals zij is vervat in de verordening op heid, de reg'eliug, zooals zij vervat in de verordening op ~2 1909 door den gemeenteraad van Schoonhoven yast22 Juni 1909 door den gemeenteraad van Schoonhoven vasten door Gedeputeerde Staten bij besluit van 29 gesteld en door Gedeputeerde Staten bij besluit van 29 Juni 1909 goedgekeurd, redelijke eischen voldoet; 1909 goedgekeurd, aan redelijke eischee voldoet ; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs s; ; regeling van het lager onderwij Gezien de wet goedgevonden en verstaan Hebben goedgevonden en verstaan :: l!t>t ingestelde beroep ongegrond verklaren. heetingestelde beroep ongegrond te verklaren. Onze Minister van. Binnenlandsche Zaken is belast met de van Binnenlandsche ~Iitvoering besluit, waarvan afschrift worden uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal warden geaÏdeeling zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. 's GraYenhage, 11 :Februari 1910. '.s Gravenhage, 11 Februari De Minister 'Van Binnenlandsche Zaken, De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. HEEMSKERK. WILHELMINA. WIL HEL MIN A. Minister van Binnenlandsche Zaken, De Minister van Binnenlandsche Zaken, HE EMS K E R K. HEEMSKERK. x. 11 Februari 1910 Februari 1910 nO. n °. 40. XI. WILHELMIN A, BIJ DE DER GODS, WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE -NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. -NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ. , ENZ. , ENZ. Beschikkende op beroep, ingesteld door A. Beschikkende op het beroep, ingesteld door A. Dijkgraaf, eene openbare lagere school te Schoonhoven. onderwijzer aan eene openbare lagere school te Schoonhoven. besluit van Gedeputeerde van Zuidhollal1Cl tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Zuidholland dd. 29 1909 S., n°. 36, waarbij het besluit van den dd. 29 Juni 1909 G. S., n°. 36, waarbij het besluit van de n. raad der gemeente Schoonhoven dd. 22 Juni 1909, tot vastder gemeente Schoonhoven dd. 22 Juni 1909, tot stelling van eene verordening, regelende de bezoldiging VHn yan eene reg'elende de bezoldiging van het personeel bij de openbare scholen YOOT lager onderwijs in personeel de openbare scholen voor onderwij s lil ,die gemeente, is goedgekeurd ; is goedgekeurd; .die Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen yall Den Raad van State, afdeelin!:; 1'001' de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 26 Januari 1910, n°. 412 ; 26 Januari 1910. nO. 412: bestuur, gehoord, advies Op de voordracht va an Onzen Minister van BinnenlandsclEe van ~finister van BinnenlaJ1(l~dlf' Op Zaken van Februari n°. 979, afdeeling Lager `Zakenvan 8 Februari 1910, n°. 979, afdeeling Lager 'Ûnderwij s;; Onderwijs Oyerwegende: Overwegende: dat volgensdeze verordening, die, naar luid van art. 10 volgens deze verordening, die, naar luid van 10 geacht wordt in werking te zijn getreden op 1 Januari 1909, wordt i werking zijn getreden op 1 Januari 1909, ele jaarwedde bedraagt voor de onderwijzers van bijstand aan voor de onderwij zers bij stand aan de de school n°. 1 ff 575, en voor de onderwijzers van bijstand 575. en voor de onderwijzers van bijstand de school n°. Ban de school n°. 2 f 700, welke jaarwedde wordt verhoogd met -andeschol°.2f verhoogd 700, welke f 150 voor onverplichte en met ff 250 voor verplichte hoofdmet 250 voor verplichte hoofdf 1:)0 voor onverplichte akte en bovendien telkens met ff 50 na 3, 6, 9, 12, 15 en 18 bovendien telkens met 50 na 3, 9, 12, 15 en 18 akte {jienstjaren: d lens tj aren ; dat bij besluit van 29 Juni 1909, G. S. n°. 36, Gedeputeerde Juni 1909, G. S. n°. 36, Gedeputeerde "Staten yan Zuidhülland de regeling hebben goedgekeurd ; "Staten van Zuidholland de regeling hebben goedgekeurd; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten de onderwijzer besluit van Gedeputeerde Staten de onderwijzer A. Dijkgraaf bij Ons in beroep is g ekomen, daarbij aanvoeDijkgraaf Ons beroep is gekomen, aanvoerende, dat het minimum van ff575 te laag svoor eene gehet minimum van 575 te laag is voor eene gei rende, meente als Schoonhoven, waar de gelegenheid voor jonge Schoonhoven, waar de gelegenheid voor jonge meente onderwijzers om in pension te gaan duur en de gelegenheid duur en de gelegenheid onderwijzers om in pension te om te studeeren nèg duurder is, terwijl look in alle andere studeeren uàg duurder is. terwijl 'Ook in alle andere om opziehten Schoonhoven behoort tot de kleinere plaatsen met opzichten Schoonhoven behoort tot de kleinere plaatsen met hoogen leyenssta1l'daard: beogen. levensstandaard ; dat aan de bijzondere scholen het minimum-salaris bepaald de bijzondere scllOlen minimum-salaris bepaald is op f 600, dat, vermits de regeling eerst op 1 Januari 1909 in is op f 600, dat, yermits de regeling eerst op 1 Januari 1909 i1l -werking treedt, appellants salaris over 1908 slechts ff625 beappellants salaris 'Over 1908 slechts 625 bewerking draag-t j; dat hij aandringt op eene wijziging van de regeling op eene wijziging van de regeling draagt dat hij in dien zin, dat het minimum-salaris op f f600 worde vastgehet minimum-salaris op 600 worde vastgein dien zin, ~teld; ; dat de salarisregeling in werking treedt op 1 J alluari werking treedt op 1 Januari steld dat de salarisregeling 1908 en dat het eindsalaris voor een onderwijzer zonder hoofdzonder hoofd1908 en dat :3kte f 1000 wordt ; .akte 1000 wordt; \V IJ WTJ 11' Februari 1910 1910 n°. 41. n°. 41. - Wu WILHELMINA, BIJ BIJ GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ WILHELMINA, DE DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ~EDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. ENZ. · Beschikkende op het beroep, ingesteld door C. L. Vinck Beschikkende op het beroep, ingesteld door C. L. Vinck en o'n J. Hooykaas, onderwij zers aan eene openbare lagere school Hooykaas, onderwijzers openbare lagere te Schoonhoven, tegen de besluiten van Gedeputeerde Staten Schoonhoven, tegen de Gedeputeerde Staten van Zuidholland, dd. 18 Februari. 1908, II n°. 196 (4de afd.) , dd. 18 Februari 1908, B no. 196 afd.). G. H. n°. 21 en 29 .Juni 190B, G. S. n°. 36. waarhij goedG. S. n °. 21 en 29 Juni 1909, G. S. n°. 36, waarbij goedkeuring is verleend onderscheidenlijk aan het keuring is verleend onderscheidenlijk aan het besluit van van den raad der gemeente Schoonhoven, dd. 5 Februari 1908, der gemeente Schoonhoven, dd. 5 Februari den bepalende. de wedden over 1908 voor de onderwijzers C. L. bepalende, de wedden over 1908 voor de onderwijzers C. L. Vinck V inck en J. Hooykaas en de onderwijzeres H. J. Schless ;j J. Hooykaas en de onderwijzeres J. Schless en aan van dien en aan het besluit van dien raad, dd. 22 Juni 1909, tot vastdd. 22 Juni 1909, tot vaststelling van eene verordening, regelende de bezoldiging van eene verordening, regelende de bezoldiging van het personeel bij de openbare lagere scholen in de gemeente personeel bij de openbare lagere schülen in de gemeente Schoonhoven; Schoonh oven ; . Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 26 Januari 1910, n°. 415 ; 26 Januari 1910, nO. 415; bestuur, gehoord, advies Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Op de voordracht van Onzen Zaken van 9 Februari 1910, n°. 1010, afdeeling Lager Zaken van 9 Februari 1910, nO. 1010, afdeeling Lager Onderwijs; Onderwijs ; raad Overwegende, dat 'Op 5 Februari 1908 de raad der gemeente Overwegende, dat op 5 Februari in Schoonhoven besloten heeft - in afwachting van eene geheel Schoonhoven besloten nieuwe regeling der onderwijzerswedden - de jaarwedden de nieuwe regeling der onderwijzerswedden van na te noemen onderwijzend personeel 'Over het jaar 1908, noemen onderwijzend personeel over jaar 1908, van in afwijking van en voor zoon erhun betrelt, met opheffing voor zoover hun betreft, met opheffing in van van het bepaalde in de verordening, vastgesteld 10 December de verordening, vastO'esteld 10 December van 1906 en goedgekeurd 14 Januari 1907, aldus vast te stellen: 1906 en goedgekeurd 14 Januari 1907, vast stellen: O. L. Vinck f 1025, J. Hooykaas f 825 en mejuffrouw H. 1025, J. Hooykaas 825 en mejuffrouw H. C. J.. Schless f 825 ; J Schless 825; dat Gedeputeerde Staten van Zuidholland op 18 Februari van Zuidholland op 18 dat Gedeputeerde 1908, B n°. 196 (4de afd.), G. S. n°. 21, aan den gemeenteraad 1908, 196 (4de afd.), G. n°. 21, hebben bericht, dat zij aan genoemd besluit h.ebben bericht, dat zij aan genoemd besluit goedkeuring hadden verleend volgens art. 26 der wet tot regeling van het van het hadden verleend volgens art. 26 der wet lager onderwijs, met bepaling evenwel, dat die goedkeuring onderwijs, bepaling evenwel, dat die slechts van kracht blijft totdat voor de regeling der onderslechts van kracht blijft totdat voor de regeling der onder.. wijzersjaarwedden voldaan zal zijn aan art. 4 der wet VaD. wijzersjaarwedden voldaan zal zijn aan art. 4 der van 28 December 1907 (Staatsblad n°. 361) ; 1907 (Staatsblad n°. 361); 28 10 10 38 dat op 22 Juni 1909 eene nieuwe regeling der onderwijzersJ UUl 1909 eene nieuwe regeling der onderwijzerswedden door den gemeenteraad vastgesteld, volgens welke wedden door den gemeenteraad is vastgesteld, volgens welke regeling zullen genieten de onderwij zers van bij stand aan regeling zullen genieten de onderwijzers van bijstand aan school n°. 1 ff575, aan school n°. 22f f 700;(welke bedragen n°. 1 575, aan school n°. 700 ; (welke bedragen zullen warden verhoogd met f 150 bij het bezit van eene zullen worden verhoogd met f 150 bij het bezit van eene onverplichte en met ff 250 bij het bezit van eene verplichte 250 bij het bezit van eene verplichte onverplichte en hoofdakte), met 3-jaarlijksche verhoogingen elk van f 50, hoofdakte), met 3-j aarlij ksche verhoogingen elkvan f 50, ~ verleenen achtereenvolgens na 3, 6, 12, 15 en 18 dienstte verleenen achtereenvolgens na 3, 6, 9, 12, 15 en 18 dienstjaren ; Jaren; dat Gedeputeerde Staten van Zuidholland bij besluit van van dat Gedeputeerde Staten van Zuidholland bij 29 Juni 1909, G. S. n°. 36, de regeling hebben goedgekeurd ; de regeling hebben goedgekeurd; n°. 1909, G. dat van de besluiten van Gedeputeerde Staten van 18 dat van de besluiten van Gedeputeerde Staten van 18 Februari 1908 en 29 Juni 1909 de onderwijzers C. L. Vinck 1909 de onderwijzers C. Vinck Februari 1908 en 29 Hooykaas bij Ons in beroep zijn gekomen, daarbij en J. Hooykaas bij Ons in beroep zijn gekomen, daarbij aanvoerende, dat voor jaar 1908 vastgesteld niet voerende, dat de regeling voor het jaar 1908 vastgesteld niet eischen der wet voldoet en dat de nieuwe verordening aan de eischen der wet voldoet en 'dat de nieuwe verordening op 1 Januari 1908 had moeten in werking treden ; weshalve op Januari 1908 had moeten in werking treden; weshalve de bestreden besluiten van Gedeappellanten verzoeken, appellanten verzoeken, dat de bestreden besluiten van GedeStaten mogen worden vernietigd; puteerde Staten mogen warden vernietigd ; Overwegende, dat voor zooveel het beroep gericht is tegen Overwegende, dat voor zooveel het beroep gericht tegen het besluit van 18 Februari 1908, appellanten in hun beroep bet besluit van 18 Februari 1908, appellanten in hun beroep niet ontvankelijk zijn, vermits dat besluit op 26 Februari ontvankelijk zijn, vermits dat besluit op 26 Februari 1908 te hunner kennis is gebracht en het adres van beroep op hunner kennis is gebracht en het adres van beroep op 21 Juli 1909 bij Ons is ingekomen ; alzoo niet binnen den bij J·uli 1909 bij Ons is ingekomen; alzoo niet binnen den bij art. 14 der wet op het lager onderwijs bepaalden termijn art. 14 der wet op het lager onderwijs tot het instellen van beroep ; het instellen van beroep; dat wat het beroep betreft tegen het besluit van 29 Juni beroep betreft tegen het besluit van 29 Juni dat 1909, de daarbij goedgekeurde regeling in verband met de de 1 909, de daarbij goedgekeurde regeling in verband gesteldheid aan redelijke eischen voldoet, en, plaatselijke gesteldheid aan redelijke eischen voldoet, en, nu de jaarwedden onderwijzers overhet jaar 1908 niet nu de jaarwedden der onderwijzers over het jaar 1908 niet minder hebben bedragen dan de wettelijke minima, tegen minder hebben bedragen dan de wettelijke minima, tegen de inwerkingtreding regeling op Januari 1909 geen de inwerkingtreding dier regeling op 1 Januari 1909 geen bezwaar bezwaar bestaat; . 36, waarbij dd. 29 Juni 1909, B nO. 1211 (4de afd.), G. S. n°. 36, waaroij n°. 1211 (4de afd.), G. dd. 29 het besluit van den raad der gemeente Schoonhoven, dd. 22 van den raad der gemeente Schoonhoven, dd. 22 Juni 1909, tot vaststelling van eene verordening, regelende de Juni 1909, tot vaststelling van eene verordening, regelende de bezoldiging van het onderwijzend personeel bij de openbare onderwijzend personeel de openbare bezoldiging van scholen voor lager onderwijs in die gemeente, is goedgekeurd ; gemeente, is goedgekeurd; scholen voor lager Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van hestuur, gehoord, advies van 2 Februari 1910, n°. 424; 1910, n°. bestuur, gehoord, advies van 2 Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Onzen Minister van Op Zaken van 15 Februari 1910, n°. 1180, afdeeling Lager Zaken van 15 Februari 1910, nO. 1180, afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende, dat volgens deze ..regeling de jaarwedde . dat volgens deze regeling de jaarwedde· bedraagt van een onderwijzer van bijstand der tweede klasse een onderwij zeI' bij stand der tweede (verbonden aan school n°. 1) f 575 en van een onderwijzerschool n°. 1) 575 en van een onderwijzer (verbonden van bijstand der eerste klasse (verbonden aan school n°. 2) , bijstand der eerste klasse (verbonden aan school nO. 2) f 700 met zes driejaarlijksche verhoogingen elk van ff 50, f70metzsdrijalkchvognea 50,. te verleenen achtereenvolgens na 3, 6, 9, 12, 15 en 18 dienstdienstverleenen achtereenvolgens na 3, 6, 9, in jaren, terwijl bepaald is, dat de verordening geacht wordt in bepaald werking te zijn getreden op 1 Januari 1909; werking te zijn getreden op 1 . - dat Gedeputeerde Staten van Zuidholland bij besluit vans Gedeputeerde Staten van Zuidholland bij besluit valli goed29 Juni 1909, B nO. 1211 (4de afd.), G. S. n°. 36, hunne g'ued29 Juni 1909, n°. 1211 (4de afd.), G. n°. keuring hebben verleend ; hebben verleend; zoekende vast te stellen, dat de verordening geacht wordt in de verordening geacht wordt zoekende vast te stellen, Januari 1908; werking te zijn getreden op 1 Januari 1908 ; 'dat de aanvangswerking te wedde zal bedragen voor een onderwijzer der tweede klassevoor een onderwij zeI' der tweede klassewedde zal f 600, voor een onderwijzer der eerste klasse f 725 en dat f 600, voor een onderwijzer der eerste klasse f 725 en voor eventueele vervanging van het hoofd een zeker bedraghoofd een zeker bedragvoor eventueele vervanging van zal warden uitgekeerd ; sal worden uitgekeerd; Overwegende, dat de regeling, zooals zij door den gemeenzooals door Overwegende, teraad van Schoonhoven is vastgesteld en door GedeputeerdeSchoonhoven vastgesteld en door Gedeputeerdeteraad Staten van Zuidholland is goedgekeurd, in verband beStaten van Zuidholland is goedgekeurd, in verband beschouwd met de plaatselijke gesteldheid, aan redelijke eischen . aan redelijke nu de jaarwedden der over jaar voldoet, en nu de jaarwedden der onderwijzers over het jaar voldoet, 1908 niet minder hebben bedragen dan de wettelijke minima, hebben bedragen dan minima, 1908 regeling op Januari 190~' tegen de inwerkingtreding dier regeling op 11Januari 1909? tegen de inwerkingtreding geen bezwaar bestaat; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs S ; tot regeling van het lager onderwij ; Gezien de Hebben goedgevonden en verstaan: Hebben het ingesteld beroep ongegrond te verklaren. het ingesteld beroep ongegrond te verklaren. deOnze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met d eOnze Minister van Binnenlandsche Zaken is uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden besluit, waarvan afschrift zal worden. uitvoering van gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschilvoor de gezonden aan den Raad van State, len van bestuur. van bestuur. 's Gravenhage, 17 Februari 1910. 1910. Gravenhage, WIL HEL MIN A_ WILHELMINA_ e. L. Vinck bij Ons in beroep is gekomen, Ons daarbij verC. L. Vinck bij Ons in beroep is gekomen, Ons daarbij ver- besluit van Gedeputeerde Staten de onderwijzerdat van het besluit van Gedeputeerde Staten de onderwijzer- Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; tot regeling van het lager onderwijs; Gezien de Hebben goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden en verstaan: ontvankelijk hiln beroep appellanten niet ontvankelijk te verklaren in hun beroep appellanten voor zoover dit is tegen het besluit van Gedeputeerde voor zoover dit gericht is tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Zuidholland, dd. 18 Februari 1908, B n°. 196 (4de 18 Februari 1908, B n°. 196 (4de afd.), G. S. n°. 21, en voor het overige het beroep ongegrond G. S. n°. 21, en voor overige het beroep ongegrond te verklaren. verklaren. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de BinnenlandscheZaken is belast de Onze Minister uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschilState, afdeeling voor de geschilden van bestuur. len van bestuur. 's Gravenhage, 11 Februari 1910. WILHELMIN A. WILHELMINA. JYJinister van Binnenlandsche Zaken, De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. HEEMSKERK. De Minister van Binnenlandsche Zaken, Minister van Binnenlandsche HE EMS KERK. HEEMSKERK. XII. 17 Februari 1910 Februari n°. 70. n °. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ. , ENZ. , ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door C. L. Vinck, Vinck, Beschikkende op het beroep, ingesteld door onderwijzer aan eene openbare lagere school te Schoonhoven, openbare lagere school te Schoonhoven, onderwijzer aan het besluit van Gedeputeerde Staten van Zuid holland, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Zuidholland, 39 XIII. 17 Februari 1910 17 :Februari 1910 n° 71. n°.. 71. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WiJ vVILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. hoofd der school voor meer uitgebreid lager onderwijs te hoofd der school voor meer uitgebreid lager onderwijs te Schoonhoven, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Gedeputeerde Staten van Schoonhoven, tegen liet 29 Juni 1909, B, n°. 1211 (4de Afd.), G. S. Zuidholland, dd. 29 Juni 1909, B, n°. 1211 (4de Afd.) , G. S. Zuidholland, het besluit van den raad der gemeente Schoonn°. 36, waarbij het besluit van den raad der gemeente Schoonno. 36, hov;en, dd. 22 Juni 1909, tot vaststelling van eene verordehoven, dd. 22 Juni 1909, tot vaststelling van eene verordening, regelende de bezoldiging van het onderwijzend perning, regelende de bezoldiging van het onderwijzend personeel bij de openbare scholen voor lager onderwijs in die openbare scholen voor lager onderwijs in die soneel bij gemeente, is goedgekeurd ; is goedgekeurd; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van gehoord, advies van 2 Februari 1910, n°. 425; bestuur, gehoord, advies van 2 Februari 1910, n°. 425 ; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Onzen Minister van Binnenlandsche Op Zaken van 15 Februari 1910, n°. 1179, afdeeling Lager Zaken van 15 Februari 1910, n°. 1179, afdeeling Lager Onderwijs; Onderwijs ; Overwegende, dat volgens die regeling de jaarwedde van de jaarwedde van Overwegende, dat volgens die hoofd dezer school 1500 bij een diensttij d het hoofd dezer school bedraagt ff 1500 bij een diensttijd van minder f 1550 bijeen diensttijd van meer dan 10 dienstminder en f 1550 bij een diensttijd van meer dan 10 dienstartikel 4 jaren, terwijl de vergoeding voor huishuur, jaren, terwijl de vergoeding voor huishuur, in artikel 4 300, voor het tegenwoordig hoofd ingevolge bepaald op bepaald op ff 300, voor het tegenwoordig hoofd ingevolge artikel 9 ff 450 bedraagt ; 9 450 bedraagt; dat Gedeputeerde Staten van Zuidholland bij besluit van Gedeputeerde Staten Zuidholland besluit van 1909, B, nO. 1211 (4de afd.), G. S. n°. 36, hunne 29 Juni 1909, B, n°. 1211 (4de afd.), G. S. n°. 36, hunne 29 hebben verleend; goedkeuring hebben verleend ; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten het hoofd van het besluit van Gedeputeerde Staten het hoofd Ons in beroep is gekomen, dezer school, F. Hemmes, dezer school, F. Hemmes, bij Ons in beroep is gekomen, zoowel relatief de regeling z. daarbij aanvoerende, dat de regeling z. i. zoowel relatief als daarbij aanvoerende, . absoluut onvoldoende is, relatief omdat vele ambtgenooten absoluut onvoldoende is, relatief omdat vele ambtgenooten het gewoon lager onderwijs hooger worden gesalarieerd bij het gewoon lager onderwijs hoog er, worden gesalarieerd dan appeliant, die in het bezit moet zijn van de akten voor dan appellant, die in het bezit moet zijn van de akten voor Fransch, Hoogduitsch, Engelsch, wiskunde en teekenen, Fransch, Hoogduitsch, Engelsch, wiskunde en teekenen, absoluut wegens de moeilijke en omvangrijketaak die hij absoluut wegens de moeilijke en omvangrijke taak die hij te vervullen en de groote te vervullen en de groote verantwoordelijkheid die hik te dragen heeft, daar zijne school bestemd is voor leerlingen daar zijne school bestemd is voor leerlingen dragen den 16- à 17-jarigen leeftijd, weshalve den 10- a 11van den 10- à 11 tot den 16- à 17-jarigen leeftijd, weshalve verzoekt,. dat de jaarwedde worde bepaald op hij verzoekt, dat de jaarwedde worde bepaald op f 1500, met drie viert aarlij ksche verhoogingen van f 100, plus vrije vierjaarlijksche verhoogingen van plus vrije woning of vergoeding van ff 450 bij gemis daarvan ; 450 bij gemis daarvan; woning vergoeding - Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de Zaken belast met Onze Minister van besluit, waarvan afschrift zal worden , uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden uitvoering van gezonden aan den Raad ! gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschilafdeeling voor de geschillen van bestuur. bestuur, len 's Gravenhage, 17 Februari 1910. Gravenhage, 17 Februari 1910. WIL HELM IN A. WILHELMINA. Beschikkende op het beroep, ingesteld door F. Hemmes, beroep, ingesteld door F. Hemmes, Beschikkende op De Minister van Binnenlandsche Zakf,n, Binnenlandsche ,Zaken, De HE E MS KERK. HEEMSKERK. XIV. 4 Maart 1910 1910 n°. 31. VVIJ WILHELMINA, BIJ BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ WILHELMINA, DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ. , ENZ. , ENZ. ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, Beschikkende op het beroep, ingesteld door H. K. Conradi, Beschikkende op het beroep, besluit hoofd der openbare lagere school te Waspik, tegen het besluit hoofd der openbare lagere school te Waspik, van Gedeputeerde Staten van Noordbrabant,d.d. 10 SepSepvan Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, d.d. tember 1909, G. n°. 15/117, waarbij het besluit van den raad waarbij besluit van den raad tember 1909, G. n°. der gemeente Waspik, dd. 27 Augustus 1909, tot vaststelling 1909, tot vaststelling der gemeente Waspik, dd. van eene verordening, regelende de jaarwedden van het hoofd jaarwedden van eene verordening, en het verder onderwijzend personeel der openbare lagere en het verder onderwijzend personeel der openbare laO'ere school in die gemeente, is goedgekeurd ; die gemeente, is goedgekeurd; b school Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van beafdeeling voor geschillen van beDen Raad van 1910, nO. 14; stuur, gehoord, advies van 16 Februari 1910, n°. 14; stuur, gehoord, advies van 16 I Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Onzen Binnenlandsche Op de voordracht 1910, n°, 1741, afdeeling Lager Zaken van 2 Maart 1910, n°. 1741, afdeeling Lager OnderZaken van wij s ; WIJS; Overwegende, dat volgens deze regeling de jaarwedde van de jaarwedde van Overwegende, dat volgens het hoofd ,der openbare lagere school te Waspik bedraagt: hoofd der openbare lagere school te Waspik bedraagt: met minder dan 5 dienstjaren ff 1100, met 5 en meer, doch minder dan 1100 met 5 en meer doch minder dan 10 dienstjaren 1150, met 10 en meer doch minmet'lO minder dan 10 dienstjaren meer, doch en meer doch minder der dan 15 dienstjaren f 1200, met 15 en meer, doch minder der dan 15 dienstjaren 1200, met ~o en meer dien~tjaren 1300, dan ?O dienstjaren f 1250, met 20 en meer dienstjaren ff1300, dan 20 dienstjaren terWIJl voor akte Engelsch, DUltsch en wiskunde, indien het wiskunde terwijl voor akte Engelsch, Duitsch 'Onderwijs in deze vakken verplichtend wordt gesteld, voor onderwijs in deze vakken verplichtend wordt g~steld, voor elke akte f 50 zal worden betaald en het geven van herhalingselke akte f 50 zal worden betaald en het onderwijs beloond wordt met f 0,60 per lesuur ; 0,60 per lesuur; onderwijs beloond wordt dat Gedeputeerde Staten van Noordbrabant bij besluit van van dat Gedeputeerde Staten van Noordbrabant bij Overwegende dat de jaarwedde van het hoofd dezer school jaarwedde van het hoofd dezer school Overwegende dat 10 September 1909, n°. 50/117, hunne goedkeuring hebben 10 September 1909, nO. 50/117, hunne goedkeuring hebben in verband met den omvang van het onderwijs dat daar wordt met den omvang van het onderwijs dat daar wordt door den gemeenteraad van Schoonhoven niet op verleend ; verstrekt, door den gemeenteraad van Schoonhoven niet op verleend; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten het hoofd der besluit van Gedeputeerde het hoofd der dat voldoend is bepaald; een voldoend bedrag is bepaald ; openbare la,gere school te Waspik bij Ons in beroep is gekoberoep geko~ openbare lagere school te Waspik bij Ons dat de wijze waarop de vergoeding voor huishuur over het ~en, daarbij aanvoer~nde, dat het hoofd der school verplicht de wijze waarop de vergoeding voor over het men, daarbIJ aanvoerende, dat het hoofd school school aan redelijke eischen voldoet; is 6 u~r per week bUlten de gewone schooluren onderwijs te hoofd dezer school is geregeld, aan redelijke eischen voldoet ; IS 6 uur per week buiten de gewone schooluren onderwijs te geven lil ~~ Fransche taal - aan welk onderwijs ook leerlingeven in de Fransche taal aan welk onderwijs ook leerlingen der bijzondere school en leerlingen die de lagere school der bIJzondere school en leerlingen die de lagere school Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs;; lager onderwij s de v~rlaten hebben - zonder dat daarvoor de geringste vergoeVergoeverlaten hebben zonder dat daarvoor de ding wordt toegekend ~lilg wordt toegekend ;i terwijl de onderwijzeres, die verplicht onderwijzeres, die Hebben goedgevonden en verstaan: goedgevonden verstaan: ]s 4 uur per week buiten de gewone schooluren onderwijs in is 4 uur per week bUlten de gewone schooluren onderwijs in handwerken s-even, daarvoor eene extra vergoede de jaarwedde van het hoofd der school voor meer uitgebreid jaarwedde van het hoofd der school voor meer uitgebreid de nuttige handwerken te 'even, daarvoor eene extra vergoeding geniet van f 60 per jaar ; dat voor het geven van herf 60 per Jaar; dat voor het geven van herding geniet onderwijs (school nO. 2) te Schoonhoven vast te stellen lager onderwijs (school n°. 2) te Schoonhoven vast te stellen halingsonderwijs slechts 0,60 uur wordt toegekend, minder dan op f 1500 bij minder dan 5, f 1550 bij 5 en meer, doch minder h~Fngsonderwijs slechts f 0!60 per uur wordt toegekend, terdoch 1550 bij wijl voor geven van pnvaatlessen aan één doorminder dan 1650 bij dan 10, f 1600 bij 10 en meer, doch minder dan 15, ff 1650 bij WIJl voor het geven van privaatlessen aan één leerling door.lesuur betaald wordt· dat gaans niet minder dan f 0,75 15 en meer, doch minder dan 20, f 1700 bij 20 en meer dienst-15enmr,dochian20f17bjemrdinst- gaans niet minder dan f 0,75 per lesuur betaald wordt; dat het hoofd van het herhalingsonderwijs als zoodanig hoegehoofd van he~ herh.alingsonderwijs als zoodanig h~ege in den zin van artikel 26 der genoemde wet. jaren in den zin van artikel 26 der genoemde wet. naamd geen salaris geniet; naamd geen salans gemet; Overwegende, ~at .de regeling, zooals zij door den gemeenzooals zij door den Overwegende, dat de Met inachtneming van de voorschriften der aangehaalde Met inachtneming van de voorschriften der aangehaalde Schoonhoven, onder goedkeuring teraad van WaspIk 1S v.astgesteld en door Gedeputeerde Stagemeenteraad wet zal de gemeenteraad van Schoonhoven, onder goedkeuring teraad van Waspik is vastgesteld en door Gedeputeerde Stavan Noordbrabant IS goedgekeurd, redelijke eischen 'van Gedeputeerde Staten van Zuidholland, wijziging kunnen ten van Noordbrabant is goedgekeurd, aan redelijke eischen Zuidholland, wijziging kunnen van Gedeputeerde Staten deze welke in ieder geval met het einde brengen brengen in deze regeling, welke in ieder geval met het einde voldoet; jaar 1918 zal ophouden van kracht zijn. van het jaar 1918 zal ophouden van kracht te zijn. van Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; het lager onderwijs; Gezien de wet tot 40 Hebben . goedgevonden en verstaan: het ingestelde beroep ongegrond te verklaren. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. 's Gravenhage, 4 Maart 1910. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. 3°. voor elk der onderwijzers, die het hoofd der school bijstaan: a. met minder dan 2 dienstjaren f 500; b. 2 en meer, doch minder dan 5 dienstjaren f 550 ; c. ,, ,, 10 600; (l. 15 675; ) 7 ,, ,, >> 55 ,, ,, ,, e. 51 i. >> 20 ,, ,, dienstjaren f 825 ; 4°. voor elk der onderwijzers, die het hoofd der school bijstaan en den rang van hoofdonderwijzer bezitten, f 100 meer dan onder 3°. bepaald; dat voorts art. 7 o. iel. inhoudt, dat bij eene vacature voor hoofd der school voor de waarneming van diens betrekking door een onderwijzer met verplichte hoofdakte geen extra belooning genoten wordt ; en artt. 8 tot 11 luiden als volgt: XV. BESLUIT van den 10den Maart 1910 (Staatsblad n°. 83), houdende beschikking op het beroep, ingesteld door den raad der gemeente Bergambacht, tegen het besluit ran Gedeputeerde Staten van Zuidholland dd. 15119 Juni 1909, B n°. 2726 (4de afd.), G. S. n°. 9, waarbij aan het besluit van dien raad dd. 11 December 1908, tot vaststelling van eene Tierordening, regelende de jaarwedden van de hoofden en het verder onderwijzend personeel der openbare lagere scholen in die gemeente, gedeeltelijk goedkeuring is onthouden, en welk besluit overigens is goedgekeurd. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. art. 8. Aan onderwijzers, aan wie overeenkomstig het advies van hunnen geneesheer een verlof wegens ziekte wordt toegestaan, wordt dit verlof met behoud der jaarwedde niet langer verleend dan gedurende zes achtereenvolgende maanden. Ongesteldheid, die langer duurt dan 8 dagen, moet desverlangd, evenals het herstel, blijken uit eene geneeskundige verklaring. Art. 9. Blijkt na het verstrijken van de zes maanden in art. 8 genoemd, uit het rapport van den geneesheer, dat de onderwijzer nog niet in staat is zijne werkzaamheden te hervatten, dan kan hem wederom een verlof van zes maanden worden verleend, met dien verstande echter, dat alsdan over dit tweede tijdvak van zes maanden van zijne jaarwedde de helft wordt ingehouden. Mocht na dat tweede verlof nogmaals verlenging daarvan op grond van geneeskundig rapport noodig blijken, dan kan hem dit worden verleend met algeheele inhouding van jaarwedde. Art. 10. Aan onderwijzers, die ingevolge art. 110, art. 111, art. 141, 4de lid, art. 141 bis of art. 142 der Militiewet 1901, of krachtens art. 11 der Landweerwet onder de wapenen of in werkelijken dienst zijn, wordt verlof verleend met behoud van jaarwedde, tenware de afwezigheid uit de school langer mocht duren dan zes weken, in welk geval de jaarwedde voor dien langeren duur wordt ingehouden. Art. 11. Aan burgemeester en wethouders wordt de opdracht verstrekt ,oin aan eene gehuwde onderwijzeres, die deswege haar ontslag niet kreeg en hare bevalling te gemoet ziet, ingaande drie maanden vóór dat tijdstip en eindigende eene maand daarna, en in geen geval korter, verlof te verleenen, gedurende welken tijd hare jaarwedde wordt ingehouden. Na verloop van dat tijdvak van vier maanden geldt casu quo het bepaalde bij de artt. 8 en 9; dat Gedeputeerde Staten van Zuidholland bij besluit van 15/19 Juni 1909, B. n°. 2726 (4de afd.), G. S. n°. 9, hunne goedkeuring hebben onthouden aan art. 1, sub la (wedde hoofd der 1 ste openbare lagere school) , 2°, 3° en 4° (wedden onderwijzers van bijstand) en aan de artt. 7, 9, 10 en 11 van genoemde verordening en die verordening voor het overige hebben goedgekeurd ; l3eschikkende op liet beroep, ingesteld door den raad der gemeente Bergambacht, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Zuidholland dd. 15/19 Juni 1909, B. n°. 2726 (4de afd.) , G. S. n°. 9, waarbij aan het besluit van dien raad ad. 11 December 1908, tot vaststelling van eene verordening, reelende de jaarwe dd en van de hoofden en het verder onderwil zend personeel der openbare lagere scholen in die gemeente, gedeeltelijk goedkeuring is onthouden, en welk besluit overigens is goedgekeurd ; ' . Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, adviezen van 24 November 1909, n°. 362, en van 10 Februari 1910, n°. 362/6; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 8 Maart 1910, n°. 1523, afdeeling Lager Onderwijs ; Overwegende: dat deze verordening o. m. in art. 1 bepaalt, dat de jaarwedde bedraagt: 1°. voor het hoofd der iste openbare lagere school: a. met minder dan 5 dienstjaren f 950; 5 en meer, doch minder dan 10 dienstjaren f 1000; b. 1050; ,, ,, ,, 15 10 ,, ,, c. 1100; 20 15 ,, d. 20 ·,, ,, dienstjaren f 1150 ; e. 2° . voor den onderwijzer met verplichte hoofdakte, tevens waarnemend hoofd : a. met minder dan 5 dienstjaren f 800 ; ,, 5 en meer, doch minder dan 10 dienstjaren f 875 ; b. 950 ; 15 C. 10 ,, dienstjaren f 1025 ; 15 ,, d. ,, ,, ,, ,, , , ,, ,, ,, ,, ,, ,, 15 ,, dat zij daarbij hebben overwogen, dat naar hun oordeel, voor liet hoofd der lste openbare lagere school met een getal van 200 leerlingen, gelegen in eene gemeente met -3257 7 inwoners, en behoorende tot de Me klasse der tabel, bedoeld in art. 5 der wet tot regeling van de personeele belasting, eene regeling behoort te worden vastgesteld, volgens welke zijne jaarwedde f 50 meer bedraagt dan door den gemeenteraad is bepaald, hoedanige regeling billijk is en niet op he zwaren van financieelen aard behoeft -af te stuiten ; dat hees inziens de billijkheid vordert, dat de onderwijzer met verplichte hoofdakte met 20 en meer dienstjaren eene jaarwethie zal genieten van f 1075 ; dat naar hunne meening de jaarwed- 41 41 den den der onderwijzers van bijstand behooren te worden gereonderwijzers van bijstand behooren worden g eregeld geld als volgt: volgt: beneden 2 500; beneden 2 dienstjaren ..................... f f500; 2 5 dienstjaren 550 2-5 dienstjaren 550;; 625; 5-10 " 700;; 10-15 700 10-15 71 " 775;; 15--20 775 15--20 20 en meer dienstjaren 20 en meer dienstjaren ................... 850;; 850 en en voor de hoofdakte ff100 meer ; hoofdakte 100 meer; dat toch de regeling der wedden ook in de kleinere gemeenregeling der wedden ook in de kleinere gemeenten behoort te beantwoorden aan billijke eischen en voor zoobillijke eischen en ten ver mogelijk 'I.'el' m.ogel~ik moet strekken om geschikte onderwijzers te verom geschikte onderwijzers verkrijgen en te behouden ; en dat de door hen gewenschte regeen te behouden; dat de door hen gewenschte regevoor ling voor de gemeente Bel'gam.bacht financieel niet te begemeente Bergambacht financieel niet bezwarend is achten; naar het oordeel van Gedeputeerde zwarend is te achten ; dat, naar het oordeel van Gedeputeerde Staten, wanneer bij vacature of meer langdurige afwezigheid vacature of meer langdurige afwezigheid van het hoofd der school art. 33 der Lager-Onderwij swet VlUl het hoofd der school art. 33 der Lager-Onderwijswet wordt toegepast, en een onderwijzer met verplichte hoofdakte toegepast, een onderwijzer met verplichte hoofdakte als als tijdelijk hoofd aangewezen wordt, de billijkheid vordert, hoofd aangewezen wordt, de billijkheid vordert, dat de onderwijzer boven zijne wedde eene billijke toelage zal onderwijzer boven wedde eene billijke toelage zal ontvangen, waardoor zijne inkomsten gedurende dat tijdelijke dat tijdelijke hoofdschap meer overeenstemming zullen komen lllet die, hoofdschap meer in overeenstemming zullen komen met die, welke door de hoofden worden genoten; dat in de artt. 8-11 I welke door de hoofden warden genoten ; dat in de artt. 8-11 der verordening eene niet voldoend volledige en niet voldoend eene niet voldoend volledige en niet voldoend billijke regeling billijke regeling is vervat van de uitbetaling der wedden bij van de uitbetaling der wedden bij afwezigheid van de onderwijzersin en buiten geval van afwezigheid van de onderwijzers in en buiten geval van is gemaakt voor andere gevalziekte;; dat toch geene regeling is gemaakt voor andere gevalziekte dat afwezigheid onderwijzers dan die bedoeld de len van afwezigheid van onderwijzers dan die bedoeld in de len artt. 8 11 (b.v. bij opkomst onder de wapenen volgens art. 8-11 (b.v. bij opkomst onder de wapenen volgens art. 107 der :YIilitiewet), ,terwijl in de artt. 9--11, waarin van 107 der Militiewet) terwijl in de artt. 9·-11, waarin van inhouding op de wedden sprake is, die inhouding niet beinhouding op de wedden sprake is, die inhouding niet beperkt is tot de gevallen, waarin vervanging der afwezige perkt is tot de gevallen, waarin vervanging der afwezige onderwijzers plaats vindt en alzoo kosten ten laste der gealzoo kosten laste der geonderwijzers plaats vindt meente komen, en maximum-bedrag van inhouding ook meente komen, en het maximum-bedrag van inhouding ook het bedrag der kosten van vervanging; dat, niet beperkt is tot het bedrag der kosten van vervanging; dat, naar de meening van Gedeputeerde Staten, regelingen omde meening van Gedeputeerde Staten, regelingen omtrent de uitbetaling van de wedden bij langdurige afwezigde uitbetaling van de wedden bij langdurige afwezigonderwijzers doel mogen hebben om, met heid der onderwijzers slechts ten doel mogen hebben om, met inachtneming de billijkheid tegenover de onderwijzers, inachtneming van de billijkheid tegenover de onderwijzers, te voorkomen, dat de gemeente door die afwezigheid te zeer de gemeente door die afwezigheid te zeer voorkomen, financieel zou worden benadeeld, en daarbij dus slechts de financieel zou worden benadeeld, en daarbij dus slechts de Yraag mag gelden, hoe de tijdelijke verhindering der ondervraag mag gelden, hoe de tijdelijke verhindering der onderwijzers om hunne betrekking waar te nemen, wat de geldelijke waar te nemen, wat de geldelijke om gevolgen betreft, billijke wijze kan worden geregeld, dat gevolgen betreft, op billijke wijze kan warden geregeld, dat hups inziens de billijkheid vordert, dat in gevallen waarin huns inziens de billijkheid vordert, dat in gevallen waarin geene vervanging van een afwezige plaats vindt, ook geene geene vervanging een afwezige plaats vindt, ook geene inhouding van wedde zal plaats hebben, en dat in gevallen inhouding van wedde zal plaats hebben, en dat in gevallen waarin inhouding op de wedde billijk is, die inhouding als waarin inhouding op wedde billijk die inhouding als de kosten der vervanging beperkt zal zijn; maximum tot de kosten der vervanging beperkt zal zijn ; de gemeenteraad van het besluit van Gedeputeerde dat de gemeenteraad van het besluit van Gedeputeerde bij Ons in beroep gekomen, daarbij aanvoerende, Staten bij Ons in beroep isis gekomen,daarbij aanvoerende, hij zich door de beslissing bezwaard gevoelt en van oordeel dat hij zich door de beslissing bezwaard gevoelt en van oordeel dat de door hem voorgestelde regeling der jaarwedde van is, dat de door hem voorgestelde regeling der jaarwedde van hoofd ,der 1ste openbare lagere school in verband met den het hoofd der iste openbare lagere school in verband met den levensstandaard den omvang zijner werkzaamheden vollevensstandaard en den omvang zijner werkzaamheden voldoende moet heeten, te meer nu de schoolbevolking eer afmeer nu de schoolbevolking eer afdoende moet heeten, toeneemt; wat de jaarwedde der onderwijzers van dan toeneemt ; dat, wat de jaarwedde der onderwijzers van bijstand betreft, het wenschelijk is met eene kleine aamnoedibijstand betreft, het wenschelij k is met eene kleine aanmoediin het begin van hun loopbaan, waardoor het mogelijk ging in het begin van hun loopbaan, waardoor het mogelijk is geschikte onderwijzers te krijgen, geen premie te stellen op geschikte onderwijzers te krijgen, geen premie te stellen op behouden van oudere onderwijzers, wier geest door de het behouden van oudere onderwijzers, wier geest door de waarvan hun plaatselijke omgeving niet frisch kan plaatselijke omgeving niet frisch kan blijven, waarvan hun onderwijs den stempel moet gaan dragen ; dat het zielental onderwijs den stempel moet gaan dragen; dat het zielental in de schaal kan leggn, daar soms gemeente der gemeente geen gewicht in de schaal kan leggen, daar soms gemeenten met gering zielental een veel hoogere levensin gemeenten met gering zielental een veel hoogere levensstandaard geldt dan in tal van grootere gemeenten; dat evenstandaard geldt dan in tal van grootere gemeenten ; dat evende plaatsing voor de personeele belasting in de 7de klasse min de plaatsing voor de personeele belasting in de 7de klasse een klemmend voor hoogere salarieering oplevert, een klemmend argument voor hoogere salarieering oplevert, wijl daarvoor de tegemoetkoming in de huishuur f f25 boven tegemoetkoming de huishuur 25 boven wettelijk minimum werd gesteld; dat onthouding van het wettelijk minimum werd gesteld ; dat onthouding van eene toelage tijdelijke waarneming van het hoofdschap eene toelage bij tijdelijke waarneming van het hoofdschap geenszins onbillijk mag heeten, omdat het bezit van de vergeenszins onbillijk mag heeten, omdat liet bezit van de verhoofdakte reeds beloond wordt; eene regeling als plichte hoofdakte reeds beloond wordt ; dat eene regeling als gewenscht omtrent de uitbeGedeputeerde door Gedeputeerde Staten gewenscht wordt omtrent de uitbetaling van de jaarwedden bij langdurige afwezigheid, ten getaling van de jaarwedden bij langdurige afwezigheid, ten gevolge zou hebben, dat het van het solidariteitsgevoel der volge zou hebben, dat het van het solidariteitsgevoel der ,, ,, ander geval onderwijzers zou kunnen afhangen of in een of ander geval onderwijzers zou kunnen afhangen of in een van afwezigheid tijdelijke hulp kan worden verkregen ; dat van afwezigheid tijdelijke hulp kan worden verkregen; appellant het inhouden van jaarwedde van den onderwijzer, den onderwijzer, appellant inhouden van te vervullen voor langer die militie- of landweerplichten heeft te vervullen voor langer die militie- of dan zes weken, volkomen te verdedigen acht, aangezien de aangezien de dan zes weken, volkomen te verdedigen dienstplichtige gedurende dien tijd van Rijkswege wordt gevan Rijkswege wordt gedienstplichtige gedurende dien kleed en gevoed en soldij ontvangt ; dat, moge al voor den kleed en gevoed en soldij ontvangt.; dat, moge al voor den onderwijzer met verlof de Rijksbijdrage worden uitgekeerd, Rijksbij drage worden uitgekeerd, onderwijzer met verlof wat zou beteekenen een financieel voordeel voor de gemeente voordeel gemeente wat zou beteekenen een het aan appellant meermalen bleek, dat voor zoodanige tij deappellant meermalen bleek, dat v'Ûor zoodanige het delijke hulp meer moest worden betaald dan aan iemand met iemand met lij ke hulp meer moest worden betaald dan vaste aanstelling, zoodat in elk geval een eventueel financieel zoodat elk geval een eventueel financieel vaste voordeel zeer gering zal zij n ; vordelzginaj.; de schoolbevolking en Overwegnde: dat, in verband met de schoolbevolking en Overwegende : dat, in verband het hoofd der de plaatselijke gesteldheid, de jaarwedde van het hoofd der plaatselijke gesteldheid, jaarwedde lste openbare lagere school f 50 meer behoort te bedragen dan school 50 meer behoort te dan iste openbare door den gemeenteraad is bepaald ; is bepaald; door den dat, mede op grond der plaatselijke gesteldheid, de jaarjaardat, mede op grond der plaatselijke gesteldheid, wedden van den onderwijzer met verplichte hoofdakte, tevens hoofdakte, tevens wedden van den onderwijzer de waarnemend hoofd, bij 20 en meer dienstjaren, en van de waarnemend hoofd, bij 20 en meer dienstjaren, en bijstand, bij ij en meer dienstjaren, meer onderwijzers van bijstand, bij 5 en nicer dienstjaren, meer onderwijzers behooren te bedragen dan het minimum bij de wet bepaald ; het mininum bij de wet bepaald; behooren te bedragen dat de eventueel aan hen, die krachtens art. 33 der wet tot de eventueel aan hen, die krachtens 33 der wet tot regeling van het lager onderwijs tijdelijke diensten bewijzen, lager onderwijs tijdelijke diensten bewijzen, toe te kennen belooningen niet kunnen geacht worden deel kennen belooningen niet kunnen geacht worden deel toe uit te maken van de regeling, welke volgens art. 26 der wet maken de regeling, welke volQ'ens 26 der wet door den gemeenteraadwordt vastgesteld, en krachtens het door den gemeenteraad wordt vastgesteld, en krachtens het negende lid van dat artikel aan de goedkeuring van Gedepuartikel aan de goedkeuring' van Gedepunegende lid van ingevolge het tiende teerde Staten is onderworpen, en waarvan ingevolge het tiende lid beroep op Ons is toegelaten, vermits zoodanige regeling beroep Ons toegelaten, vermits zoodanige regeling beperkt tot de jaarwedden en verdere beloo~ zich uitsluitend beperkt tot de jaarwedden en verdere beloozich ningen en tegemoetkomingen van onderwijzers, onder wie ningen en tegemoetkomingen van onderwijzers, onder wie alleen verstaan moeten warden zij , die volgens art. 29 dervolgens art. 29 alleen verstaan moeten worden zij, zelfde wet door den gemeenteraad zijn benoemd ; gemeenteraad zijn benoemd; zelfde dat mitsdien Gedeputeerde Staten ten onrechte aan art. 7"'{ mitsdien Gedeputeerde Staten ten onrechte art. der verordening van Berga'Jnbacht hunne goedkeuring hebben Bergambacht onthouden, aangezien het daar bepaalde niet krachtens art. 26 art. 26 onthouden, aangezien het der wet tot regeling van het lager onderwijs aan hunne goedhet lager onderwijs aan hunne goedkeuring is onderworpen, en evenmin daaromtrent door Ons evenmin daaromtrent door Ons keuring is onderworpen, in beroep eene regeling kan warden vastgesteld ; kan worden vastgesteld; dat Gedeputeerde Staten te ' recht bezwaar hebben tegen de Gedeputeerde Staten te bezwaar hebben tegen de regeling in artt. 9--11 der verordening vervat en die regeling 9--11 der verordening vervat en die regeling regeling door eene andere behoort te worden vervangen ; te worden vervangen; door eene Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijss; ; het lager onderwij Gezien de wet tot verstaan: Hebben goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden voor zoover aan '13 raads verordening, dd. 11 December voor zoover aan 's raads verordening, dd. 11 December 1908, te recht goedkeuring is onthouden, de volgende regeling is onthouden, de volgende regeling 1908, te vast te stellen: stellen: 1. De jaarwedde zal bedragen: I. De jaarwedde zal bedragl'n: 10 · voor het hoofd der iste openbare lagere school: 1°. voor het hoofd der lste openbare lagere school: a. met minder dan 5 dienstjaren ........................ f 1000 ;; f 1000 b. ,, 5 en meer, doch minder dan 10 dienstjaren 1050; dan 10 dienstjaren 1050 en meer, c. ,,10 ,. " " 15 " 1100; 1100 ,, 10 , ,, ,, 15 d. ,,15 ,, .., ,. " ,,20 " 1150; 1150 ,, 15 ,. ,, 20 e. "20,, " dienstjaren ......................... 1200 ; 1200; 20 ,, 2°. voor den onderwijzer met verplichte hoofdakte, tevens 2°. voor den onderwijzer met verplichte hoofdakte, tevens hoofd: waarnemend hoofd: f 800; a. met minder dan 5 dienstjaren ........................ f 800 ; met minder b. ,, 5 en meer, doch minder dan 10 dienstjaren 875 ; b. " 5 en meer, doch minder dan 10 dienstjaren 875; c. 950; ,, 10 ,, 15 "10,, " , , , " ,,15 " d. ,, 15 ,, ,, , ' " 1025; 1025 ; d. "15,, , " ,,20 " 20 e. ,, 20 ,, " dienstjaren ......................... . 1075 ;; 20" 1075 3°. voor elk der onderwijzers, die het hoofd der school 3°. voor elk der onderwijzers, die het hoofd der school bijstaan: 2 dienstjaren f 500; a. met minder dan 2 dienstjaren ........................ f 500 ; b. " 2 en meer, doch minder dan 5 dienstjaren 550 ; en meer, doch minder dan 5 dienstjaren 550; C. 625; c. 5" " ,,10 " 625 ; ,, 5 ,, " , , , 10 ,, 700; r00; 10 ,, ,, 15 d. "10,, ,,,, ' , ,, " ' " ., 15 "I , 775 ;; 15 , e. 20 "15,, " ' " " ,,20 " f. ,, 20 ,, ,, dienstjaren ......................... . 850; "20,, " dienstjaren 850 ; ,, , ,, ; ,, ,, ; ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, Ol ,, b. ,, ,, , ,, ,, ,, d. ,, 51 , 11 , ,, ,, ,, ,, 11 11 42 4°. voor elk der onderwijzers, die het hoofd der school bijstaan en den rang van hoofdonderwijzer bezitten, eenhonderd gulden meer dan onder 3°. bepaald. IIa. Blijkt . na het verstrijken van de zes maanden, in art. 8 van de verordening van den raad genoemd, uit een rapport van den geneesheer, dat de onderwijzer of de onderwijzeres nog niet in staat is zijne (hare) werkzaamheden te hervatten, dan kan hem (haar) wederom voor ten hoogste zes maanden een verlof worden verleend, met dien verstande echter, dat, van de, jaarwedde van den onderwijzer of de onderwijzeres,, aan ween (wie) verlof wordt toegestaan, tot een bedrag, gelijk aan de helft van zijne (hare) jaarwedde wordt ingehouden, hetgeen ten behoeve van zijne (hare) plaatsvervanging als salaris door de gemeente moet worden uitbetaald. b. Aan onderwijzers, die ingevolge art. 110, art. 111, art. 141, 4de lid, art. 141 bis, of art. 142 der Militiewet 1901, of krachtens art. 11 der Landweerwet onder de wapenen of in werkelij ken dienst zijn, wordt verlof verleend met behoud van jaarwedde, tenware in een der gevallen, vermeld in genoemde artt. 110, 141, 4de lid, of 141 bis, de afwezigheid uit de school langer mocht duren dan één jaar, in welk geval de jaarwedde slechts gedurende één jaar wordt uitgekeerd. c. Wordt eeneg onderwijzer buiten de gevallen bedoeld in art. 8 van de verordening van den raad, en sub IIa en b dezer regeling of aan eene onderwijzeres buiten de gevallen, bedoeld in evengemeld art. 8 en sub IIa dezer regeling een verlof verleend voor langer dan 14 dagen, dan wordt van de jaarwedde ingehouden hetgeen ten behoeve van zijne (hare) plaatsvervanging als salaris door de gemeente moet worden uitbetaald. cl . Aan de gehuwde onderwijzeres, die hare bevalling te gemoet ziet, wordt een verlof verleend, ingaande drie maanden vóór het tijdstip, waarop de bevalling kan worden verwacht en eindigende ééne maand na hare bevalling. XVI. BESLUIT ran, den 16d en Maart 1910 (Stbl. n°. 84), houdende beschikking op het beroep, ingesteld door den raad der gemeente Zwijndrecht, tegen het besluit ran Gedeputeerde Staten van Zuidholland, dd. 7M September 1909, B n°. 1551, (4de (dd.), G. S. n°. .5, waarbij goedkeuring is onthouden aan zijn besluit Tan 5 Augustus 1909 tot 'vaststelling 'Gen eene 1'erordenin , regelende de jaarwedden van het onderwijzend persofeel aan de scholen, voor openbaar lager onderwijs in die gemeente. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE- NASSAU, ENZ. , ENZ. , ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door den raad der gemeente Zwijndrecht, tegen het besluit van Gedeputeerd, Staten van Zuidholland, dd. 7/15 September 1909, B n°. 1551 (4de afd.), G. S. n°. 5, waarbij goedkeuring is onthouden aan zijn ordening, regelende de jaarwedden van het onderwijzend personeel aan de scholen voor openbaar lager onderwijs in die gemeente ; , Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 16 Februari 1910, n°. 8; ()p de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van S Maart 1910, n°. 1789, afdeeling Lager Onderwijs ; Overwegende: dat volgens art. 1 van deze regeling de jaarwedde bedraagt: voor bet hoofd Bener school: a. met minder dar 5 dienstjaren f 1101; b. 5 en meer, doch minder dan 10 dienstjaren 1150; c. ,, 10 , , 1200; ,, ,, ,, ,, 15 d. 15 ,, ,, 20 1250: dienstjaren C. 20 ., 1300 ; benevens vrij e woning en schadeloosstelling voor het schoonhouden van de school, indien hem dit wordt opgedragen, waarbij de raad zich voorbehoudt om na 25 of meer dienstwaren eene nadere verhooging van ten hoogste f 100 toe te kennen; en volgens art. 2 voor elk der overige onderwijzers: a. niet, minder dan 5 dienstjaren f 550 ; b. ,, 5 en meer, doch minder dan 10 dienstjaren 650; w s^ - , /^ C. ,, 7.2 5 ,, 10 ,, ,, ,, 15 J ,, ,, d 800; 20 e . ,, 20 ,, dienstjaren 850 ; waarbij de raad zich voorbehoudt in eenig geval het bedrag sub e met f 25 te verhoogen ; . ,, 15 ,, ,. ,, ,, ,, Gedurende den tijd van dit verlof wordt hetgeen ten behoeve der plaatsvervanging van de onderwijzeres als salaris door de gemeente moet worden uitbetaald van hare jaarwedde ingehouden, met dien verstande, dat de onderwijzeres, die verlof heeft, over dien tijd ten minste de helft harer jaarwedde geniet. e. Is de onderwijzeres, sub d bedoeld, ééne maand na hare bevalling volgens het oordeel van den geneesheer nog niet in staat hare werkzaamheden aan de school te hervatten, dan treden de gewone regelen van verlof bij ziekte in. Met inachtneming van de voorschriften der aangehaalde wet zal de gemeenteraad van Bergambacht, onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten van Zuidholland, wijziging kunnen brengen in deze regeling, welke in ieder geval met het einde van het jaar 1917 zal ophouden van kracht te zijn. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, hetwelk in het Staatsblad geplaatst en te gelijk niet de in hoofde dezes vernielde voordracht van genoemden Minister in de Nederlandsche Staatscourant opgenomen zal worden, en waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. 's Gravenhage, 10 Maart 1910. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. terwijl art. 3 aldus luidt: ,,Bonen het bedrag, voortvloeiende uit artikel 1 en 2 wordt de jaarwedde verhoogd met vijf en twintig gulden voor elke bijakte vereischt voor de vakken bedoeld bij letters 1, m, n, r en r bis van artikel 2 der wet lager onderwijs, ongeacht de verhooging, bedoeld bij art. 26, sub 1, 3 dier wet voor het bezit van de hoofdakte, bedragende f 100, of als het bezit dezer akte krachtens art. 24 der wet verplichtend is f 200 ; art. 4 bepaalt: ,Indien het, in geval van buitengewoon erlof, noodig schijnt in verband met de voor de vervanging te maken kosten, de jaarwedde geheel of gedeeltelijk in te houden, doen burgemeester en wethouders daaromtrent telkens een voorstel aan den raad" ; ti art. 5 vaststelt: ,,Elk der mannelijke onderwijzers, die het hoofd der school bijstaan, genieten,indien hij is gehuwd en den leeftijd van 28 jaar heeft bereikt, een tegemoetkoming in de huishuur van f 65. ,,Voor zoover de aanspraak op deze tegemoetkoming niet reeds bij de benoeming bestaat, zal zij worden toegekend van af den eersten dag der maand, volgende op die, waarin de termen voor die tegemoetkoming het eerst aanwezig zijn. 43 "Het hepaalde in het tweede lid geldt ook ten aanzien der _Het bepaalde in het tweede lid geldt ook ten aanzien der Yt'rhoogingen krachtens 1 en toe te kennen" verhoogingen krachtens artikel I en 22toe te kennen" ; ; 7 bepaalt, dat burgemeester en wet1lOuders, de plaatart. 7 bepaalt, dat burgemeester en wethouders, de plaatselijke commissie van toezicht gehoord, aan het hoofd der selijke commissie van toezicht gehoord, aan het hoofd der school behoeve van kweekelingen eene toelage kunnen school ten behoeve van kweekelingen eene toelage kunnen verleenen 50 tot 200 naar leeftijd en in ververleenen van ff 50 tot ff200 's jaars naar leeftijd en in vermet gedrag, ijver en geschiktheid; band met gedrag, ijver en geschiktheid; eIl eindelijk 8 aldus luidt: en eindelijk art. 8 aldus luidt: .,De in de artikelen en genoemde verhoogingen van ,,De in de artikelen 11en 2 2 genoemdeverhoogingen van wegens diensttij d jaarwedde wegens diensttijd zullen: den dag harer vaststelling -- 5 Augustus 1909 -- in werking clen uag vaststelling - G A.ugustus - in werkingzou treden ; dat echter door Gedeputeerde Staten inwerkingtreden; echter door Gedeputeerde Staten treding der nieuwe regeling met ingang van 1 Januari 1908 nieuwe met mgang geacht; billijk en noodig wordt geacht ; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten de gemeentevan Gedeputeerde Staten de Zwijndrecht beroep is gekomen, Ons raad van 'luJ1;jndrccht bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, dat de raad uit meerdere aanvoerende,dat de raad uit hoofde van meerdere bekendheidmet toestanden staat is te heid met de plaatselijke toestanden beter in staat is te beoormoeten zijn dan deelen hoe hoog de jaarwedden moeten zijn dan Gedeputeerde Staten ; dat eene bepaling als opgenomen in art. 4 de Staten; eene bepaling als opgenomen in door Gedeputeerde voorkeur voorkeur verdient boven eene regeling als door Gedeputeerde Staten verlangd; dat liet niet in overeenstemming geacht het niet overeenstemming verlangd ; wordt met gezonde legislatieve beginselen voor elke krachtens beginselen voor elke krachtens de verordening door den raad genomen afwijkende beslissing door raad genomen goedkeuring van Gedeputeerde Staten te vorderen, daar deze Gedeputeerde te vorderen, daal' alsdan zouden worden belast met de uitvoering, weshalve zouden belast met de uitvoering, weshalve appellant Ons verzoekt in hooger beroep de regeling vast te Ons verzoekt beroep de vast stellen overeenkomsti g eene bij het adres van beroep overovereenkomstig bij het adres van beroep overgelegde concept-verordening, in welke concept-verordening gelegde concept-verordening, in welke concept-verordening tegemoetkoming in de huishuur ook aan den onderwijzerin de ook aan den weduwnaar is toegekend, terwijl de bepaling' er aan is toetoegekend, terwijl is toebepaling er dat de regeling geacht gevoegd, dat de regeling geacht wordt in werking te zij 7,1.1' in werking getreden op 1 Januari1908 ;; op 1 Januari 1908 Overwegende Overwegende:: dat Gedeputeerde Staten ten onrechte van. Gedeputeerde Staten ten onrechte van oordeel zijn, oordeel zijn, dat in de verordening eene bepaling moet worden de verordening eene bepaling moet worden opgenomen, regelende wat voor de hoofden opgl'110men, regelende wat voor de hoofden van scholen en scholen en onderwijzers van bijstand als diensttijd in aanmerking komt on derwijzers van bij stand als diensttijd aanmerking komt; dat dusdanige bepaling toch reeds in de Lager-onderwijsdusdanige bepaling toch reeds in de Lager-onderwijswet voorkomt en mitsdien in de verordening kan worden wet voorkomt en mitsdien in de verordening kan worden gemist; gemi st ; "a. Voor zoover zij de in art. 26 der wet op het lager ,,a. Voor zoover zij de in art. 26 der wet op het lager onderwijs bepaalde minima boven gaan, kunnen worden onderwijs bepaalde minima te boven gaan, kunnen warden ontllDuden, uitgesteld of verminderd ten aanzien van hen onthouden, uitgesteld of verminderd ten aanzien van hen WÜ~I' geschiktheid, gedrag, ijver of plichtsbetrachting te wier geschiktheid, gedrag, ijver of plichtsbetrachting te overlaat; wenschen overlaat ; worden vervroegd: kunnen worden vervroegd: ,,In alle gevallen, na ingewonnen gunstig advies van den gevallen, na ingewonnen gunstig advies vau den districtsschoolopziener, wanneer het een hoofd der school distrietssehoolopziener,wanneer het een hoofd der school betreft en van den arrondissementsschoolopziener, wanneer en van den arrondissementsschoGlopziener, wanneer een onderwijzer bijstand betreft; het een ,onderwijzer van bijstand betreft ; "met dien verstande, dat voor elk der hier bedoelde afwij,,met dien verstande, dat voor elk der hier bedoelde afwijeen nader raadsbesluit vereischt wordt."; kingen een nadei raadsbesluit vereischt wordt." ; 'dat Gedeputeerde Staten van Zuidholland bij besluit van dat Gedeputeerde Staten van Zuidhollaimd bij besluit van S. n°. 5, aan de 7 September 1909, B, n°. 1551 (44de afd.), G. S. n°. 5, aan de September 1909, B, n°. 1551 (44de afd.), nrordening' hunne goedkeuring hebben onthouden, op de verordening hunne goedkeuring hebben onthouden, op de ,'olgende gronden: dat de verordeuing nog eene bepaling volgende gronden: dat in de verordening nog eene bepaling te worden opgenomen regelende wat voor de hoofden behoort te worden opgenomen regelende wat voor de hoofden ,an scholen en onderwij zers van bi.i stan d als diellsttij d in van scholen en de onderwijzers van bijstand als diensttijd in <î> " 950; 15 10 ,, 10 " " ,,15 ,. 950 ; ,, ,, " " ,, " 1000; 15 ,, 15 " " ,,20 " 1000; " " " 1050; dienstjaren ........................... 20 20 ,, ,, ,, ,, ,, 51 5, ,^ ,, 1720 voor ieder onderwijzer die een hoofd der school bijC. voor ieder onderwijzer die een hoofd der school bij}[et inachtneming van de yoorsdniften der aallg.ehaaldp Met inachtneming van de voorschriften der aangehaalde ,,'et zal de o'emeellteraad ViUl Deurne o1lder goedkeurlllg an wet zal de gemeenteraad van l)eurne onder goedkeuring 1v val! staat: 550; 5 dienstjaren met minder dan 5 dienstjaren ....................... .. ff 550; Gedeputeerde Staten van N oordbrah::mt, wijziging kunnen Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, wijziging kunnen brenÜ'en deze regelilJO', welke in ieder geval met het einde brengen in deze regeling, welke in ieder geval met het einde ' GOO; x°00 ; o en meer, doch minder dan 10 dienstjaren meer, doch minder dan 10 5 >> " \'an llet jaar 191'1 zal ;phouden van kracht te zijn. van het jaar 1917 zal ophouden van kracht te zijn. 675; 675 ; 15 10 >> >> >> >> )S " " " 10 " " " " ,, 750; 20 ,, 55 15 ,, >> ,, Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de van Binllenlandsehe Zaken is belast met de ,, Onze " 15" " n " ,,20 " uit~'oering dit besluit, waarvan af~chrift zal wordel~ uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gedienstjaren ,, 20 ,, ,, " 20" " dienstj aren ........................ .. . 825, zonden aan (len Haad yan State, afdeellllg voor de gesclnlleE zonden aan den I? aad van State, afdeeling voor de geschillen terwijl voorts de vergoeding voor huishuur voor de hoofden voorts vo?r h!lish!lur voor .de hoofden YUll bestuur. van bestuur. der scholen f 150 en de tegemoetkoming III de huishuur voor scholen 150 en tegemoetkolluug in de lnlls1n~;1l' Yo~n' onderwijzers, ZIJn, 00 mannelijke onderwijzers, die gehuwd of weduwnaar zijn, ff 50 '" 23 ~Iaart 1910. 's Gravenhage, 23 Maart 1910. bedraagt; Gedeputeerde yan N oordbl':=tbant bij besluit van dat Gedeputeerde Staten van Noordbrabant bij besluit van WILHELMIN A. WILHELMINA. 14 Juli 1909, G, n°. 10, hunne goedkeuring hebben verleend ; 14 Juli 1909, G, n°. 10, hunne goedkeurmg hebben verleend; van Binnenlandsche Zaken, De Minister van Binnenlandsche Zaken, dat van het besluit van Gedeputeerde Staten M. Roeivink, het besluit van Gedeputeerde Staten ~1. I~oeh'in~" H E E 111 S K E R K. HEEMSKERK. hoofd der openbare school voor gewoon en meer uitgebreid openbare school voor gewoon meer Ultgebreld hoofd lager onderwijs in de kom der gemeente St. Oedenrode, en onderwij s in de kom der gemeente St. Oedelll'ode, P. W. Diels, A. G. C. van der Velden en Th. Brouwers, VV. DieIs, A. G. C. van der Velden en Th. Bromwrs, onderwijzers aan die school, bij Ons in beroep zijn gekomen, onderwijzers aan die school, bij Ons in beroep zijn gekomen, daarbij aanvoerende, daarbij aanvoerende, dat zij de regeling niet in overeenstemzij. Je regeling niet in o.:ereenste~ll minO' achten met die welke in gemeenten van gelijke of mindie welke III gemeenten van gelIJke of llllllming der beteekenis en draagkracht vastgesteld.. ~:n niet bea,ntder beteekenis en draagkracht is vastgesteld, en niet beantwoorden aan wat voor vrijen als een blll1lke beloolllllg woorden aan wat yoor vrijen tijd als een billijke belooning mag worden beschouwd ; dat de eerste appellant de akten mag worden beschouwd; dat de eers,te appellant de akte~l lager onderwijs voor Fransch, Hoogduitsch en Engelsch bezit onderwijs voor Fransch, ;S:OOg:dUltsch en Engelsch b.ezlt XYIII. X V III. en vo10'en8 en volgens het leerplan verplicht is elken schooldag buiten leerplan verplIcht IS eIken schooldag bUlten de gewone schooluren H uur les te geven in het Fransch of Fransch of de O'61,':'one schooluren 11 uur les te geven in 31 Maart 1910 )faart 1910 31 het"'HooO'duitsch; ;dat, aïs men in aanmerking neemt, dat in Hoogduitsch dat, als men aanmerking neemt, dat in n°. 28. n°. 28. gemeent~n van gelijke of minder beteekenis en draagkracht, beteekenis ~lraagkracht, gemeenten van gelijke cl YOOI' elk der vakken l, m, 77 , p f 100 of meer l~ toegekend mer1' is tO('g'e!,plld f 100 voor elk der 'lakken 1, 'm, 11, indien in die vakken les wordt gegeven, en ff 50, zoo er geen die vakken les wordt gegeven, en 50, zoo er geen WIJ vVILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER les in les III wordt gegeven, het salaris van het hoofd der school iin . gegeven, salar~s yan het hoofd ~er s~h~ol n NEDERLAKDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., EN:". NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. de kom der gemeente geregeld is naar wettelIJk 1Il1Il1llnll11 de kom der gemeente geregeld IS naar het wettelijk minimum en g'elijkstaat met dat van de hoofden der buurtscholen, terdat yall de hoofden del' lnnutseholpll. ~Pl' erf gelijkstaat Beschikkende op het beroep, ingesteld door M. Roelvink, wijl ook na 20-jarigen dienst als hoofd geene verhooging op beroep, ingesteld door M. Roelvink, Wij ook na 20- jarigen (lie~lst als h.oofd ge~ne .:'erhooglllg P. VV. DieIs, A. G. C. van der Brouwers, wordt toegekend dat het huis, thans in gebnuk bIJ het P. W. Diels, A. G. C. van der Velden en Th. Brouwers, wordt t080'ekend; ·dat het hUlS, thans 111 gebruik bij het hoofd onderscheidenlijk hoofd en onderwijzers aan de openbaré' der school, altijd voor de pensioensbijdrage aangeslagen is onderwijzers aan openbare der school, yoor de pensioensbijdrage aal1;g8s1~gen ~s school voor gewoon en meel' uitgebreid lager onderwijs in de o'eweest voor ff 225 en dat, mocht de tegenwoordige tItulaTls gewoon de geweest voor 225, en dat, meer tegemvoorchge titularis h ' . . _ . Oedenrode, Gede- door een of andere omstandigheid kom der gemeente St. Oedenrode, tegen het hesluit van Gede- door een of andere omstandIgheId het genot yan vrije . , besluit genot van YTlJ e woning 'YOlllng puteerde Staten \'an Noordbraballt, dd. 14 Juli 190D, UO, 10, verliezeu, bij voor f 150 in of nabij de kom der gemeente op 14 Staten. van. Noordbrabant, 1909, n°. nabij de kOlll der gemeente' op verliezen, hij VOOl' ]50 in waarbij het besluit van den raad der gemeente St. Oedenrode, verre na geen passende woning zou kunnen huren ; dat alleen Oedenrode, verre O'ee'n passende woning zou huren; dat alleen dd. 4 Januari 1909 tot vaststelling van eene verordening, de aanva{t'gswedde der onderwij zers yall bijstand op ff 50 boven 1909 van eene dd. 4 de aanvangswedde onderwijzers van bij stand op 50 boven regelende de jaarwedden van het hoofd en het verder onder- het wettelijk minimum is bepaald -- eene belooning dus voor jaarwedden en bepaald --- eene belooning ~.us vo?r wijzend personeel der openbare lager scholen, gelegen in de gemis yan ervaring ; dat ook voor de oudere onderwijzers iii personeel openbare scholen, gelegen in de gemis van ervarlng; dat ook YOOl' de ol)(lel'~YlJzers 11l komen in de gehuchten Ollalld ell NijllSel dier gemeente, eene welvarende gemeente als St. Oedenrode de jaarwedde de gemeente, kom en 011and PIl i ij asel Oedenrode de Jaarwedde eene welvarende gemeente als is goedgekeurd; het minimum ten minste met f 50 naar billijkheid moet te hetminu s lllet f 50 naar billi.ikheid moet te bOYel1 gaan;; dat o9k voor bij-akten geene belooning aan de 09k voor geene belooning ~an ~le boven gaan Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van be- onderwijzers wordt toegekend ; en dat de tegemoetkoming i n afdeeling van van onderwijzers wordt toegekend; en ~at de tegemoet~'.onllng 1ll stuur, gehoord, advies van 16 Maart 1910, n°. 28; 16 gehoord, advies 1910, n°. de de huishuur op een t~ laag bedrag is bepaald, terwijl toch de op een te be.draf) IS bepaald, terwI.]l toch ~e huur van eene geschikte woning in St. Oedenrode hooger is, yan eene gescl1lkte wonlllg m St. Oedenrode hooger IS, Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche en zelfs aanzienlijk hooger, dan in de kleinste gemeenten van Binnenlandsche en Op de Minister de kleinste gemeenten aanzienlijk hooger, dan Zaken van 29 Maart 1910, n°. 2702, afdeeling Lager Onderl\faart 1910, nO. 2702, afdeeling Lager Onder- het land; van het WIJS; wijs ; Overwegende, dat de regeling, zooals zij door den geOverwegende, dat de regeling, zooals zij door den geen door Gedeputeerde Staten goedmeenteraad Overwegende, dat volgens deze regeling de jaarwedde bedat volgens deze regeling de jaarwedde be- meenteraad is vastgesteld en door Gedeputeerde Staten goedgekeurd, in het algemeen aan redelijke eischen voldoet ; gekeurd, het algemeen aan redelijke eischen voldoet; draagt: dat echter, in verband neet de plaatselijke gesteldheid, de dat echter, in verband met de plaatselijke gesteldheid, de A. yoor het hoofd der school gelegen in de kom der g voor der school in de der ge- Jaarwedde der onderwijzers van bijstand aan de school in de de school in de jaarwedde der onderwijzers van bijstand meen te: kom der gemeente, ook dan wanneer hun diensttijd vij f jaren meente: kom der gemeente, ook dan wanneer hun diensttij d vij jarell en meer bedraagt, ff 50 boven de wettelijke minima behoort te 50 boven de wettelijke minima behoort te en meer met minder dan 5dienstjaren met minder dan 5 dienstjaren ",,' .................... ff 1100; bedragen;; dat voorts, voor zooveel het hoofd der school in de 1100; bedragen dat voorts, voor zooyeel liet hoofd der school in de kom en 11"0 onderwi,J'zers van biJ'stand, bedoeld in art. der . 5 en meer, doch minder dan 10 d' meer, d oc h mm d er d an 10 dienstjaren lens t' Jaren tJ; 5 1150; kom en de onderwijzers van bijstand, bedoeld in art. 7 der verordening, aan die school betreft, de vergoeding voor huisschool de vergoeding voor huisverordening, ,, 10 ,, 1200 10" " ., " ,,15 " 1200; huur op f 225 en de tegemoetkoming in de huishuur op ff 75 de tegemoetkoming in de op 75 huur op 225 ,, 15 ,, ,, ,, ,, dient te worden gesteld ; dient te worden gesteld; 2.0 15 ,, 1250; 15 ,, 20 ,, 1250 ; ,, ,, " " "" " Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijss;; het lager onderwij Gezien de wet tot 20 , , ,,dienstj aren .. "....................... 1300; 1300; " 20,. " dienstjaren Hebben goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden en verstaan: B. voor de hoofden der scholen gelegen in de gehuchten TOOI' de hoofden der scholen gelegen in de gehuchten met afwijking in zoover van de door den gemeenteraad zoover van de door den gemeenteraad met afwijking 011and Olland en Nij nsel : N ijnsel: vastgestelde regeling, te bepalen, dat de jaarwedde der ondervastgestelde regeling te bepalen, dat de aarwedde der onder, . " " " ,, I ,, I , ±7 47 wijzers vaii bijstand wij zers yall bij stand aan de school in de kont der gemeente de school in de kom der gemeente zal met zal bedragen: met minder dan 5 dienstjaren f 550; met 5 en dienstjaren 550; met en meer, doch 650; meer,.doch minder dan 10 dienstjaren f 650 ; met 10 en meer, 725; doch doch minder dan 15 dienstjaren f 725 ; met 15 en meer, doch minder dan 20 dienstjaren f 800 ; met 20 en meer dienstjaren minder 800; en meer der ,school f 875 ; en voorts voor zooveel betreft het hoofd der school in 875; én voorts voor zooveel betreft de kom en de onderwijzers van bijstand aan die school de verschool goeding voor (art. 6 der verordening) en de tegegoeding voor huishuur (art. 6 der verordening) en de tegeder (art. vast moetkoming in de huishuur (art. 7 der verordening) vast te in de 75. stellen onderscheidenlijk op f 225 en f 75. 225 Met inachtneming .-au }Iet inachtneming van de bepalingen der aangehaalde wet aangehaalde \yet zal de gemeenteraad van St. Oedenrode, onder goedkeuring zal de gemeenteraad van St. Oedenrode, onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, wij ziging kunGedeputeerde Staten van Noordbrabant, wijziging kunieder geval met het nen brem gen in deze regeling, welke in ieder geval met het brengen in deze regeling, welke eind einde van het jaar 1917 zal ophouden van kracht te zijn. zal ophouden te zijn. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de Minister van Binnenlandsche Zaken is belast de dit besluit, waarvan afschrift zal worden geuitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden ge- uitvoerng zonden State, afdeelillg zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van van bestuur. bestuur. 'S 's Gravenhage, 31 Maart 1910. 31 }Iaart 1910. provincie Limburg, Kerkrade in bevolking slechts wordt Kerkrade bevolking slechts wordt provincie overtroffen door Maastricht, misschien door Venlo; dat de o"v'ertroHen door Maastricht, misschien door Venlo ; dat de scholen eene bevolking hebben van pl.m. 450 leerlingen met scholen 450 met een personeel van resp. 10, 9 en 8 leerkrachten;; dat de sciìool enprsol van resp. 10, en leerkrachten dat schoolmiddpl1 ing-bevolkinwjs bevolking wekelijks wjsselt ; dat de gemeente ligt midden in wisselt; dat de gemeente 0en industriestreek en dat de levensstandaard er bijzonder enidustrk en dat de levensstandaard bij zonder boog is; der van de gehoog is ; dat de salarissen der hoofden van scholen in de geen Heerlen hooger zijn; meenten Vaals, Sittard en Heerlen hooger zijn; meenten Vaals, Overwegende:: dat voor eene genmeente als Kerkrade, in Overwegende dat voor eene gemeente als Kerkrade, verband met de plaatselijke gesteldheid en yerhand met de plaatselijke gesteldheid en het aantal schoaantal schoheren, de regeling' van de jaarwedden der hoofden van lieren, de regeling van de jaarwedden der hoof den van scholen, zooals zij dor den gemeenteraad is vastgesteld enscholen, zooals zij dor den gemeenteraad is vastgesteld en door Gedeputeerde Staten goedgekeurd, voldoende door Gedeputeerde Staten is goedgekeurd, niet voldoende te achten is achten is; Gezien df) wet Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; van lager Hebhen goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden en verstaan: te bepalen: dat de jaarwedde van het hoofd der school te de jaarwedde van hoofd der school te bepalen: Kerkrade zal bedragen: Kerkad met a. met minder 'dan 5 dienstjaren ..................... f 950; dan 5 dienstjaren f 950; b. 5 b. " [) en meer, doch minder dan 10 dienstjaren 1000; doch 1000~ C. ,, 10 , ,, ,, ,, 15 15 , c. ,,10.. "" , 1100; 1100; cl. ,, 15 ,. ,, ., ,, ,, d. ,,15 ,, . , , , 20 " 1200.; ,, 1200; C. ,,20. , ,, dienstjaren. . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . .. . 1400 ; e. ,, 20 ,, " dienstjaren 1400; dat de jaarwedden van de hoof den der scholen te Spekhol de jaarwedden de hoofden scholen Spek1017:er heide en Chevremon t zullen bedragen: zullen bedragen: -zerhidnCvmot a. met minder dan 5 dienstjaren ..................... f 950; dan 5 dienstjaren Ï 950 ; met b. ,, b. " 5[) en meer, doch minder dan 10 dienstjaren en doch 1000; 1000; C. ,, 10 . ,, ,, 15 c. ,,10 ,, , , , "" ,,15 " 1050; ,, 1050; cl. ,, 15 " ,, 1150 ,, d. ,,15 ,, ",, " " ,,20 " 1150; ,, 20 ,, C. ".20" ,, dienstjaren........................ c. ,, 20 ,, " 1300; dienstjaren 1300; het overige eene regeling vast te stellen overeenvoor het overige eene regeling vast te stellen overeenkomstig hetgeen door den gemeenteraad is bepaald. hetgeen door den gemeenteraad is bepaald. Met inachtneming van de voorschrif ten der aangehaalde inachtneming van de voorschriften der aangehaalde wet zal de gemeenteraad van Kerkrade, onder goedkeuring wet zal de gemeenteraad yall Kerkrade, onder goedkeuring van Gedeputeerde Staten van Limburg, wijziging kunnen van Gedeputeerde Staten van Limlnug, wijziging InUlllPll brengen in deze regeling, welke in ieder geval met het einde deze welke ieder geval vanhet van het jjaar 1918 zal ophouden van kracht te zijn. aar lD18 zal ophouden yan kracht te zijn. Uinister van Binnenlandsche Zaken is belast met de Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden uitvoerng van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden Statf), afdeeling de geschilgezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschilden j en va 11 bestuur. len van bestuur. Het Loo, den 29sten Juli 1910. Loo, den 29stel1 Juli 1910. WILHELMIN A. WILHELMINA. WILHEL~IIN A. WILHELMINA. De De Minister van Binnenlandsche Zaken, van Binnenlandsche Zaken, H E EMS It K. HE E M S K E R K. XIX. 29 Juli 1910 Juli 1910 n°, 44 44. O WLI vVILHELMINA, BIJ DE GRATIE ,VIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER KONIKGIN DER NEDERLANDEN, PRiNSES VAN ORANJE -NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. NEDRLA, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., E~Z., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door Th. Absil, T. op het beroep, ingesteld door Th. Absil, J. van de Weij er en M. H. Kuypers, alien hoof den der W. van do Weijer en T.J. M. H. K uypers, allen hoofden der Kerkrade, tegen het besluit van openbare lagere scholen te Kerkrade, tegen het besluit vanopenbarlgscht Gedeputeerde Staten van Limburg, dd. 11 Februari 1910, Gedputr Staten van Limburg, dd. 11 Februari 1910, La. 797J37, waarbij het besluit van den raad der gem eente 797l37, waarbij het besluit van den raad der gemeente Kerkrade, dd. 31 December 1909, tot vaststelling van eene Kerkrade, dd. 31 December UlO!:), tot vaststelling van eene verordening, regelende de jaarwedden van de hoof den en verodnig,l de jaarwedden van de hoofden CII het verder onderwijzend personeel der openbare lagere scholen verder onderwijzend personeel lagere scholen inde :ln die gemeente, is goedgekeurd; gemeente, is goedgekeurd; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestur,ghodavi bestuur, gehoord, advies van 13 Juli 1910, n°. 157; van 13 Juli 1910, n°. 157; de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 26 Juli 1910, n°. 6990, afdeeling Lager Onderwijs; Zaken van 26 1910, 6990, IJager Onderwijs; De Minister van Binnenlandsche Zaken, Binnenlandsche Zaken, De HE E M S KE RK. H E EMS K E R K. Overwegende : dat, naar aanleiding van een request der Overwegende: dat, naar aanleiding van een request der tegenwoordige appellanten, op 31 December 1909 eene nieuwe tegnwordiapl, op 31 December 1909 eelle regeling door den gemeenteraad werd vastgesteld, welke op door dell gemeenteraad werd vastgesteld, welke op 11 Februari 1910 door Gedeputeerde Staten van Limburg Februari 1910 doOI' Gedeputeerde Staten van Limburg werd goedgekeurd, en volgens welke, blijkens het bepaaldewerdgoku, en volgens welke, blijkens het bepaalde in art. 1, a, de jaarwedden voor de hoof den der openbare inart.1, jaarwedden voor de hoofden der openbare lag ere scholen te Kerkrade, Spekholzerheide en Chevremot lagere te Kerkrade, Spekholzerheide Chevremout bedragn: bedragen: I xx. XX. 8 October 1910 S October 1910 n°. 2J. n°. 24. a. met minder dan 5 dienstjaren ..................... ff 950; i minder dan 5 dienstjaren 950; \VILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KO~INGI~ DER WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER b. ,, 5 5 en meer, doch minder dan 10 dienstjaren 71. " en nmeer, doch minder dan 10 dienstjaren 1000; NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ. , ENZ., ENZ. NBDERLANDFN, PRI~SES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ. , ENZ. C. ,, ,, ,, 15 ,, c. ,, 10 ,, ,,10 ", " " ,,15 1050; Beschikkende op het beroep, ingesteld door M. A. F. Verberoep, ingesteld door M. A. Vercl. ,, 155 " ,,, ., ,, ,, 20 1100;; d. " 1 ,, , " " 20 " 1100 meeren, onderwijzeres aan de openbare lagere school te C. ,, 20 ,, dienstjaren c. "20,, " dienstjaren.... ... ... ......... ..... 1200; meeren, onderw ij zeres aan de openbare lagere SChOOl te vVijlre, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Lim- Wijlre, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Limvan het besluit van Gedeputeerde Staten Th. Absil, dat van het besluit van Gedeputeerde Staten Th. Absil, , burg, dd. 15 April 1910, 4de afdee.Eing. litt. 2232/4 N, lao'el' dd. 15 April 1910, 4de afdeeling'. 22:32/4 N, lager J. \V. van de Weijer en J. M. H. Kuypers bij Ons in beroep T. W. van de Weijer en T. M. H. Kuypers bij Ons in beroep onderwijs, hiertoe strekkende, dat niet kan 'worden vold:an onderwijs,htkdanieworvl zijn gekomen, daarbij in hoofdzaak aanvoerende, dat in de aan haar verzoek om bevorderen dat hare afzonderlijke lid gekomen, daarbij in hoofdzaak aanvoerende, dat in de aan haar verzoek om tetebevorderen dat hare afzonderlijke 48 belooning voor het geven. van onderwijs in de nuttige handwerken worde verhoogd ; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 21 September 1910, n°. 196 ; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 5 October 1910, n°. 8797, afdeeling Lager Onderwijs ; Overwegende: dat volgens art. 1, 4°., van de verordening regelende de jaarwedden van het hoofd en het verder onderwijzend personeel der openbare lagere school in de gemeente - Tijlre, vastgesteld bij raadsbesluit van 31 Juli 1908 en goedgekeurd bij besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg van 8 Augustus 1908, de jaarwedde van de onderwijzeres van bij stand voor het bezit der akte in vak k vermeld in art. 2 der wet tot regeling van het lager onderwijs, mits deze akte voor het geven van het onderwijs wordt vereischt, erhoogd wordt met f 25 ; dat nadat de onderwijzeres M. A. F. Vermeeren op 28 Februari 1910 aan *den gemeenteraad verzocht had, haar in plaats van de genoemde verhooging van f 25 eene verhooging van f 50 toe te kennen en de raad op 16 Maart 1910 dat verzoek had afgewezen, zij zich gewend heeft tot Gedeputeerde Staten van Limburg, met het verzoek dat de haa r krachtens de bovengenoemde verordening toegekende afzonderlijke belooning voor het geven van onderwijs in de nuttige handwerken worde verhoogd ; dat Gedeputeerde Staten bij be s luit van 15 April 1910, 4de afdeeling litt. 2232/4 N, lager onderwijs, ter kennisse van de a dressante hebben gebracht, dat aan haar verzoek niet kan worden voldaan ; dat de onderwijzeres Vermeeren zich hierop tot Ons heeft gewend, met een adres waarin zij ,,bevordering aanvraagt, dat de afzonderlijke belooning voor de nuttige handwerken worde verhoogd" ; Overwegende : dat de mededeeling van Gedeputeerde Staten waartegen het beroep kennelijk gericht is, niet beschouwd kan worden als een besluit door Gedeputeerde Staten krachtens de wet tot regeling van het lager onderwijs genomen, en daartegen ingevolge art. 14 dier wet dus geen beroep openstaat ; dat moest het beroep geacht worden te zijn gericht tegen liet besluit van Gedeputeerde Staten van 8 Augustus 1908, het niet tijdig zou zijn ingesteld ; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; Hebben goedgevonden en verstaan: appellante Diet ontvankelijk te verklaren in haar beroep. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, den 8sten October 1910. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. HEEMSKERK. 21 October 1910 n°. 44. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door de commissie voor salarisactie uit de afdeeling ,,Maas en Waal" van den loomsch-Katholieken Onderwijzersbond in het bisdom 's Hertogenbosch, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Gelderland, dd. 14 Juni 1910, n°. 139 L. 0., waarbij aan adressante is te kennen gegeven, dat de bestaande regelincr van de jaarwedden van het onderwijzend personeel aan de openbare lagere school te Druten, bij besluit van Gedeputeerde Staten van 30 Juni 1908 n°. 114 is goedgekeurd en sedert geene wijziging in de omstandigheden is ingetreden, welke termen. zonde opleveren voorschreven goedkeuring thans weder in te trekken ; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bebestuur, gehoord, advies van 5 October 1910, n°. 216; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 18 October 1910, n°. 9182, afdeeling Lager Onderwijs ; Overwegende dat, daargelaten de vraag of het besluit van Gedeputeerde Staten, waartegen het beroep is gericht, kan worden beschouwd als een besluit, genomen krachtens de Lager-onderwijswet, art. 14 der wet tot regeling van het lager onderwijs het rechtvan hooger beroep toekent aan ,,ieder, die bij de vernietiging of verbetering van het besluit van Gedeputeerde Staten belang heeft" ; dat , ,belang" daarbij is te verstaan in den zin van eigen persoonlijk belang; dat appellante niet geacht kan worden bij de vernietiging van liet bestreden besluit een eigen persoonlijk belang te hebben ; dat zij dus aan art. 14 dier wet de bevoegdheid niet kan ontleenen om tegen het besluit van Gedeputeerde Staten beroep bij Ons in te stellen ; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; Hebben goedgevonden en verstaan: de appellante niet ontvankelijk te verklaren in haar beroep. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dat besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 21 October 1910. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, XXI, 49 XXII. 22 October 1910 1910 n°. 47. n°. ,VIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONNINGIN DER BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ÛRANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door 1;'. E. Meyvaert Meyvaert door F. beroep, op lagere' en A. van Baardwijk, onderwijzers aan de openbare lagere van Baardwijk, onderwijzers aan en school te Putte, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten Putte, tegen van Noordbrabant, 3 1910 nO. 300, van Noordbrabant, dd. 3 Maart 1910 G n°. 300, waarbij het besluit van den raad der gemeente Putte, dd. 13 December den gemeente Putte, dd. 13 December de 1909, t{)t vaststelling van eene verordening, regelende de jaar1909, tot onderwijzend personeel wedden van het hoofd en het verder onderwijzend personeel van der openbare lagere school in die gemeente, is goedgekeurd;; goedgekeurd school in Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van beafdeeling bevan stuur, gehoord, advies van 5 October 1910, n°. 203 ; gehoord, advies 5 October 1910, nO. 203; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Binnenlandsche Op .Zaken van 19 October 1910, n°. 9154, afdeeling Lager On.Zaken van 19 October 1910, n°. 9154, afdeeling Lager Ondm'wijs; derails ; Onnyegènde, dat volgens deze regeling de jaarwedde van de jaarwedde van Overwegende, dat volgens deze f'lk der onderwijzers, die het hoofd der school bijstaan, behet hoofd der school bijstaan, beelk der onderwijzers, draagt: dan 5 dienstjaren 600; met en meer, draagt : met minder dan 5 dienstjaren f f600 ; met 55en meer, 10 en meer, doch doch minder dan 10 dienstjaren 675 ; doch-minder dan 10 dienstjaren f f 675; met 10 en meer, doch minder dan 15 dienstjaren 725; met 15 en meer, doch minder dan 15 dienstjaren ff 725 ; met 15 en meer, doch minder dan 20 dienstjaren 7j'S; met 20 en meer dienstminder dan 20 dienstjaren ff 775 ; met 20 en meer dienstjaren 82.5; jaren ff825 ; van Noordbrabant bij besluit van dat Gedeputeerde Staten van Noordbrabant bij besluit van Gedeputeerde :) Maart 1910, G, n°. 300, hunne goedkeuring hebben ver3 Maart 1910, G, n°. 300, hunne goedkeuring hebben verleend ;; leend dat van het besluit van Gedeputeerde Staten de onderwijvan het besluit van Gedeputeerde Staten de onderwijE. Mayvaert en A. van Baardwijk bij Ons in beroep zers F. E. Mayvaert en A. van Baardwijk bij Ons in beroep zijn gekomen, daarbij en in eene memorie van toelichting zijn gekomen, daarbij en in eene memorie van toelichting en doeltreffend zou zijn, als de aanvoerende, dat liet aanvoerende, dat het billijk en doeltreffend zou zijn, als de dier voege dat zij 50 boven jaarwedden in dier voege worden geregeld, dat zij ff50 boven wettelijk minimum bedragen; dat toch de nieuwe regehet wettelijk minimum bedragen ; dat toch de nieuwe regeling yoor appellanten, die onderscheidenlijk en 15 jaren lino voor appellanten, die onderscheidenlijk 25 en 15 jaren g in deze gemeente zijn werkzaam geweest, in verband met deze gemeente zijn werkzaam geweest, verband met der levensmiddelen ten gevolge van de afgezonderde de duurte der levensmiddelen ten gevolge van de afgezonderde ligging van Putte, niet voldoende is, weshalve zij Ons veryan Putte, niet voldoende is, weshalve zij Ons verzoeken, de salarisregeling voor de gemeente Putte vast te zoeken, de salarisregeling voor de gemeente Putte vast te f 50 boven het wettelijk minimum; stellen op f 50 boven het wettelijk minimum ; stellen Oyerwegende, dat, nu de gemeenteraad van Putte aan de gemeent-eraad Putte aan de Overwegende, dat, nu onderwijzers van bijstand met minder dan 20 dienstjaren onderwijzers van bijstand met minder dan 20 dienstjaren toegekend, welke meer bedragen dan het .iaanyedden heeft toegekend, welke meer bedragen dan het jaarwedden wettelijk minimum, billijkheid, ook verband met den wettelijk minimum, de billijkheid, ook in verband met den levensstandaard, vordert de jaarwedden van de plaatselijken levensstandaard, vordert de jaarwedden van de onderwijz-ers van bijstand met 20 en meer dienstjaren te beonderwijzers van bijstand met 20 en meer dienstjaren te bepalen op een bedrag hooger dan het minimum in de wet palen op een bedrag hooger dan het minimum in de wet gesteld; gesteld ; dat de jaarwedde der laatstbedoelde onderwijzers derhalve de jaarwedde der laatstbedoelde onderwijzers derhalve l)e}l~ort worden vastgesteld 25 boven het wettelijk behoort te worden vastgesteld op ff25 boven het wettelijk mll1UllUm; minimum ; Gezien de wet tot regeling van het Lager Onderwijs s;; regeling van het Lager Onderwij Gezien de wet Hebben goedgevonden en verstaan: verstaan: Hebben goedgevonden de jaarwedden van de onderwijzers van bijstand aan de de jaarwedden van de onderwijzers van bijstand aan de met 20 en meer dienstjaren openbare lagere school te openbare lagere school te Putte met 20 en meer dienstjaren yast stellen op 850. vast te stellen op ff850. ~Iet inachtnemin g van de voorschriften der aangehaalde Met inaclJtneming van de voorschriften der aangehaalde -wet, zal de gemeenteraad van Putte, onder goedkeuring van wet, zal de gemeenteraad van Putte, onder. goedkeuring van Noordbrabant, wijziging kunnen Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, wijziging kunnen Gedeputeerde Staten deze welke ieder geval met het einde brengen in deze regeling, welke in ieder geval met het einde van het jaar 1917 zal ophouden van kracht te zijn. jaar 1917 zal ophouden te zijn. zonden aan den Raad van State, afdeeling v oor de geschillen State, afdeelillg voor zonden aan den Raad van bestuur. Het Loo, 22 October 1910. lJoo, 22 WILHELMIN A. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, Binnenlandsche De HE E lIf S K E R K. HEEMSKERK. XXIII. NXIII. 2 Juni 1910 2 n°. 131. n°. 131. WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ WILHEL~nNA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ . NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op een adres van D. Laméris, hoofd eener Beschikkende op een adres van D. Laméris, hoofd eener zake van het bedrag openbare lagere school te Utrecht, ter zake van het bedrag openbare lagere school te Utrecht, zijner jaarwedde ; jaarwedde; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van beafdeeling van stuur, gehoord, advies van 11 Mei 1910, n°. 72 ; gehoord, advies 11 72; 1910, Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Onzen van Binnenlandsche Op de voordracht Lager Onderwijs; Zaken van 27 Mei 1910, n°. 4830, afdeeling Lager Onderwijs ; Zaken Mei 1910, n°. 4830, Overwegende: dat op 26 October 1882 de raad der gemeente dat op 26 October der gemeente de Utrecht heeft besloten : het traktement van het hoofd der Utrecht heeft besloten: het traktement van het hoofd der school 4de soort voor jongens, den heer D. Laméris, te verschool 4de soort voor jongens, den heer D. Laméris, te verhoogen met f 400, waaronder begrepen zijn f 200 voor het hoogen met f 400, waaronder begrepen zijn 200 voor het door hem geven van onderwijs in de Fransche taal, en alzoo en al zoo door hem geven van onderwijs in de te brengen op f 2200, welke verhooging zal ingaan met 1 te brengen op 2200, welke verhooging zal ingaan met 1 Januari 1883 ; Januari 1883; dat Gedeputeerde Staten van Utrecht dit raadsbesluit op Gedeputeerde Staten van Utrecht dit raadsbesluit op 9 November 1882 hebben goedgekeurd ; 1882 hebben goedgekeurd; dat D. Laméris, aan wiens school onderwijs gegeven wordt wiens schoolonderwijs gegeven wordt Laméris, in de Fransche taal en die voor dat vak de bevoegdheid heeft, taal en die voor dat vak de bevoegdheid heeft. sedert eene jaarwedde heeft genoten van bovengenoemd besedert eene jaarwedde heeft genoten van bovengenoemd bedrag; drag ; dat de gemeenteraad van Utrecht op 1 Februari 1906 bede gemeenteraad van op 1 Februari 1906 beregeling van de sloten heeft, art. 5 van de verordening tot regeling van de sloten heeft, art. van de verordening en de bezoldiging van het verdeeling, het getal en de bezoldiging van het onderwijzend verdeeling, personeel aan de openbare scholen VOOr lager onderwijs in de personladbchoenvrlagdwijse artikel gemeente Utrecht van 20 October 1904, zooals dit artikel gemeente Utrecht van 20 October 1904, zooals laatstelijk was vastgesteld bij raadsbesluit van 28 October was vastgesteld bij raadsbesluit van 28 October voege te wijzigen, de jaarwedde van het 1905, in dier voege te wijzigen, dat de jaarwedde van het 1905, in hoofd eener school voortaan zou bedragen ten minste f f1500 hoofd eener school voortaan zou bedragen ten minste 1500 hoogste 2000, 200, indien en ten hoogste f 2000, met eene verhooging van ff 200, indien en aan de school Fransch wordt onderwezen en het hoofd eene onderwezen en hoofd eene , de school Fransch akte van bekwaamheid voor dat vak bezit ; bekwaamheid yoor dat vak bezit; dat Gedeputeerde Staten van Utrecht bij beschikking van Gedeputeerde Staten van bij beschikking van 15 Februari 1906, n°. 34, dit raadsbesluit hebben goedge1906, n°. 34, dit raadsbesluit hebben goedge15 keurd; keurd ; , dat D. Laméris op 10 Mei 1909 zich gewend heeft tot GedeLaméris op 10 .Mei 1909 heeft tot Gededat adres, hij verzoekt, het daarputeerde Staten met een adres, waarin hij verzoekt, het daarputeerde heen te willen leiden, dat hem eene verhooging van ff200 zal dat hem eene verhooging van 200 zal heen worden toegekend, zulks gerekend met ingang van 1 Januari warden toegekend, zulks gerekend met ingang van 1 Januari 1906, en dat. hij voortaan het salaris zal genieten, waarop hij, het salaris zal geniet.en, waarop 1906, en dat krach tens de verordening tot regeling van de verdeeling, het.krachtensdvoigrelnadvig,het getal getal en de bezoldiging van het onderwijzend personeel aan de bezoldiging van onderwij zend personeel de openbare scholen voor lager onderwijs in de gemeente onderwijs in de gemeente de openbare scholen voor U trecht, vastgesteld bij raadsbesluit van 28 October 1905, raadsbesluit van 28 October 1905, Utrecht, vastgesteld recht meent te hebben ; meent te hebben; , I Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de Binnenlandsche Zaken belast met de Onze Minister uitvoering dit besluit, waarvan afschrift zal worden geuitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden ge- dat Gedeputeerde Staten hierop 7 Juli 1909 hebben besloten 7 Juli 1909 hebben besloten er geene termen aanaan adressant te kennen te geven, dat er geene termen aanaan, adressant te kennen te geven, zjjn verzoek gevolg te geven, daarbij wezig waren om aan zijn verzoek gevolg te geven, daarbij wezig waren om 13 13 50 overwegende, dat, blijkens den inhoud het raadsbesluit overwegende,dat, blijkens den inhoud van het raadsbesluit van 26 October 1882 in de daarbij aan adressant toegekende 26 October 1882 de daarbij aan adressant toegekende verhooging was f door hem geven van verhooging begrepen was f 200 voor het door hem geven van onderwijs inde Fransche taal ; dat adressants jaarwedde dus taal; dat adressants jaarwedde dus onderwijs in de in overeenstemming is de bepalingen der bovengeheel in overeenstemming ls met de bepalingen der bovengenoemde verordening en deze eene verhooging daarvan niet niet genoemde verordening deze verhooging toelaat; toelaat ; dat D. Laméris zich vervolgens op 25 October 1909 gewend Laméris zich vervolgens op 25 October 1909 gewend heeft den gemeenteraad Utrecht met een adres, waarbeeft tot den gemeenteraad van Utrecht met een adres, waarin hij te kennen gaf, dat het raadsbesluit van 11Februari Februari in hij te kennen gaf, dat het raadsbesluit van 1906, hetwelk op 1 Januari 1906 in werking is getreden, niet 1906, hetwelk op 1 Januari 1906 werking is getreden, niet op hem toegepast, zoodat hem voor ieder der jaren 1906, op hein is toegepast, zoodat hem voor ieder der jaren 1906, 1907, 1908 en het verloopen gedeelte van 1909 door de geverloopen gedeelte van 1909 door de ge1907, 1908 en meente Utrecht f 200 per te weinig is uitbetaald; dat meente Utrecht f 200 per jaar te weinig is uitbetaald ; dat eerst de verordening, vastgesteld hij raadsbesluit van 28 eerst in de verordening, vastgesteld bij raadsbesluit van 28 October 1905 het beginsel neergelegd de jaarwedden der October 1905 het beginsel is neergelegd de jaarwedden der hunne hoofden van ,scholen met f 200 te verhoogen, indien aan hunne scholen met 200 te verhoogen, school het Fransch wordt onderwezen en zij voor dat vak de wordt onderwezen en zij dat vak de school het wettelijke bevoegdheid bezitten, zoodat hem, hoofd eereer wettelijke bevoegdheid bezitten, zoodat hem, hoofd eener zoodanige school, vóór dien tijd nooit eenige vergoeding voor nooit eenige vergoeding voor zoodanige school, vóór dien het geven van onderwijs in het Fransch is toegekend kunnen onderwijs Fransch is toegekend kunnen worden; ; redenen waarom hij den raad eerbiedig verzoekt het raad eerbiedig verzoekt het worden redenen waarom hij nemen, dat zijne jaarwedde van 2200 alsnog mocht besluit te nemen, dat zijne jaarwedde van f f2200 alsnog mocht worden verhoogd met f 200 voor het onderwij s in het Fransch Fransch worden verhoogd met 200 voor het onderwijs en zulks met ingang van 1 Januari 1906; zulks met Januari 1906; dat de gemeenteraad van Utrecht op dit adres afwijzend de gemeenteraad van op dit adres afwijzend heeft beschikt; XXIV. 3 October 1910 October 1910 n°. n°. 47. WIJ WILHELMINA, BIJ BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WILHELMINA, DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ. , ENZ. , ENZ. VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDFN, Beschikkende op het adres van M. H. Frenken, hoofd der :B'renken, hoofd der Beschikkende op het adres van M. openbare lager school te Vlodrop, ter zake van de regeling openbare lager school te Vlodrop, ter zake van de regeling van zijne jaarwedde ; jaarwedde; van Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van beafdeeling van stuur, gehoord, advies van 7 September 1910, n°. 162 ; gehoord, advies van 7 September 1910, n°. 162; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Binnenlandsche Op Minister Zaken van 29 September 1910, n°. 8663, afdeeling Lager van 29 September 1910, n°. R663, afdeeling Lager Onderwijs; Onderwijs ; Overwegende, dat volgens de verordening regelende de Overwegende, dat volgens de verordening regelende de jaarwedden van het hoofd en het verder onderwijzend perhoofd het verder onderwijzend perjaarwedden van soneel der openbare lagere school in de gemeente Vlodrop, school in de gemeente Ylodrop, soneel der openbare vastgesteld bij raadsbesluit van 1 September 1908 en door vastgesteld bij raadsbesluit van 1 September 1908 en door Gedeputeerde Staten van Limburg goedgekeurd bij besluit goedgekeurd bij besluit Gedeputeerde Staten van van 24 October 1908 La. 7255,5 D, de jaarwedden van het het van 24 October 1908 La. 7255/'5 D, de jaarwedden onderwijzend personeel het wettelijk minimum bedragen, onderwijzend personeel het wettelijk minimum bedragen, zoodat het hoofd der openbare lagere school M. H. Frenken, zoodat het hoofd der openbare lagere school M. H. ]'renken, die meer dan 20 dienstjaren telt, eene jaarwedde geniet van telt, eene jaarwedde geniet van die meer dan 20 f 1050 ; 1050; heftbscik; dat D. Laméris zich alsnu tot Ons heeft gewend, aanvoeD. Laméris zich alsnu tot Ons heeft gewend, aanvoerende, dat het besluit van 1 Februari 1906 niet op hem is rende, dat het besluit van 1 Februari 1906 niet op hem is toegepast, zoodat hem voor der jaren 1906, 1907, 1908 toegepast, zoodat hem voor ieder der jaren 1906, 1907, 1908 en 1909 door de gemeente Utrecht f 200 te weinig is uitbeuitbeen. 1909 door de gemeente Utrecht f 200 te taald, weshalve hij Ons verzoekt deze zaak aanhangig te taald, weshalve hij Ons verzoekt deze zaak aanhangig te makel} bij State, "opdat dit hooge College het maken bij den Raad van State, ,,opdat dit hooge College het daarheen leide, dat zijne jaarwedde alsnog worde verhoogd dat zijne jaarwedde alsnog worde verhoogd daarheen met 200 voor het onderwij s in Fransch en zulks met met f 200 voor het onderwijs in het Fransch en zulks met ingang Januari 1906" ingang van 1 Januari 1906" ;; dat, nadat genoemde Frenken herhaaldelijk bij den gedat, nadat genoemde Frenken herhaaldelijk bij den gemeenteraad had aangedrongen op verhooging van zijne jaaraangedrongen verhooging zijne jaarmeenteraad wedde en de raad op 30 December 1909 op een dergelijk verop 30 December 1909 op een dergelijk verwedde en zoek afwijzend beschikt had, hij zich bij adres van 8 Januari beschikt had, hij Januari 1910 tot Ons gewend heeft, Ons verzoekende ,,ook hier, evenOns verzoekende "ook hier, even1910 tot Ons gewend als op vele andere plaatsen geschied is, eene billij ke verals op vele andere plaatsen geschied is, eene billijke verhooging van jaarwedde te bewerken, om zoodoende op den hooging van jaarwedde te bewerken, om zoodo·ende op den de vraag of de ver- ouden dag een eenigszins rustig bestaan te vinden" Overwegende, dat het hier alleen geldt de vraag of de ver- , ouden dag een eenigszins rustig bestaan te vinden" ; ; Overwegende, dat het ordening van 20 October 1904, zooals zij bij raadsbesluit van 20 October 1904, zooals zij bij van Overwegende Overwegende,,. dat wel art. 26 der wet tot regeling van het 28 October 1905 en 1 Februari 1906 is gewijzigd, ten aanzien 28 October 1905 en 1 Februari 1906 gewijzigd, ten aanzien Lager Onderwijs beroep bij Ons openstelt indien GedepuOnderwijs beroep bij Ons openstelt indien Gedepuvan den adressant met juistheid is toegepast; juistheid is toegepast; teerde Staten aan een raadsbesluit tot regeling van onderteerde Staten aan een raadsbesluit tot regeling van onderda t de wet tot regeling van het lager onderwijssgeenerlei wijzerswedden hunne goedkeuring hebben verleend of ontdat de wet tot regeling van het lager onderwij geenerlei wijzerswedden hunne goedkeuring hebben verleend of ontwelke het nemen van eene beslissing ten op- houden, bepaling bevat, welke het nemen van eene beslissing ten op- houden, maar noch genoemd artikel noch eenige andere wetsnoch genoemd artikel noch eenige andere wet;;aan bepaling Ons zichte van de toepassing van eene dusdanige verordening aan bepaling Ons het nemen van eene beslissing in zake ondernemen eene beslissing 1ll zake onderOns opdraagt ; Ons opdraagt; wijzerswedden opdraagt, bijaldien een gemeenteraad afwijwijzerswedden opdraagt, bijaldien een gemeenteraad afwijzend beschikt heef t op een verzoek tot verhooging van jaarvan jaarzend beschikt heeft op een verzoek tot Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; van het lager onderwijs; Gezien de wet wedde; Hebben goedgevonden en verstaan: goedgevonden versta~n: adressant niet-ontvankelijk te verklaren in zijn verzoek. verklaren in zijn verzoek. adressant Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de Zaken belast met de Onze Minister van uitvoering van besluit, waarvan afschrift zal worden geuitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den State, afdeeling voor de geschillen zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. bestuur. Het Loo, 2 Juni 1910. Loo, 2 WILHELMIN A. WILHELMINA. De van Binnenlandsche De Minister van Binnenlandsche Zaken, HE EMS K ER K. HEEMSKERK. I dat, zoo het geacht moest worden adressants bedoeling te geacht moest worden adressants bedoeling te dat, zoo zijn in beroep te komen van het besluit van Gedeputeerde beroep te komen van het besluit van Gedeputeerde zijn Staten van 24 October 1908 La. 7255/!5 D, het beroep te laat van October 1908 La. 72555 D, beroep laat zou zijn ingesteld ; ingesteld; zou van het lager onderwij s Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs : Gezien de wet tot Hebben goedgevonden en verstaan: goedg'evonden en adressant niet-ontvankelijk te verklaren in zijn verzoek. zijn adressant niet-ontvankelijk te verklaren Onze :NIinstel' van Binnenlandsche Zaken is belast met de met de Onze Minster van Binnenlandsche Zaken is uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gebesluit, waarvan afschrift zal worden geuitvoering van zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen State, afdeeling voor de geschillen zonden aan den van bestuur. Het Loo, 3 October 1910. Loo, 3 October WILHELMIN A. WILHELMINA. De 111inister ran Binnenlandsche Zaken, MinisterTan Binnenlandsche Zal,en, H E E :!Ir S K E R K. HEEMSKERK. BIJLAGE J. VERSLAG van den cursus in handenarbeid, in 1910 te Deventer gehouden. C. D. E. onderwijzers met hoofdakte en akte teekenen; onderwijzers met hoofdakte en zonder teekenen ; onderwijzers zonder hoofdakte. Ondergeteekenden, Kl. de Vries Sz., voorzitter, en D. Been, secretaris van de Vereeniging tot Bevordering van het onderwijs in Handenarbeid in Nederland, handelende daarmede namens en in opdracht van het bestuur van genoemde Vereeniging, hebben de eer Uwe Excellentie aan te bieden onderstaand verslag van den cursus in handenarbeid, van 25 Juli tot 13 Augustus 1.1. te Deventer gehouden. Tot het houden van den cursus werd de Vereeniging in staat gesteld door een subsidie van f 4000, door de Regeering daarvoor welwillend toegestaan. Bij eene gunstige beschikking van Uwe Excellentie werd het gebruik toegestaan van de gymnastiekzaal en andere lokalen van de Rijkskweekschool voor onderwijzers te Deventer en kreeg het bestuur van Uwe Excellentie de beschikking over de werkbanken en de gereedschappen van de Rijkskweek- en leerschool te Haarlem, terwijl het bestuur van de scholen der Vereenigde Doopsgezinde Gemeente te Haarlem de nog ontbrekende banken en gereedschappen welwillend ten gebruike afstond. Eene advertentie en een prospectus (zie aan het slot) werden opgemaakt en aan de goedkeuring onderworpen van de commissie van toezicht, bestaande uit de heeren dr. B. van der Meulen, schoolopziener in het district Assen, dr. M. J. H. }Iouba, schoolopziener in het district Maastricht, en P. H. van der Ley, directeur der Rijkskweekschool voor onderwijzers te Haarlem. Voor deze commissie hare goedkeuring verleende, wen.schte zij eenige verandering aangebracht. In de advertentie moest wordenopgenomen, dat de houtarbeid de voorkeur zou hebben en uit het prospectus moest, voor zooveel den vervolgcursus betreft, worden weggelaten, dat als bijkomende arbeid ook eenvoudige glas- en metaalarbeid zou worden beoefend. Intusschen kwam het bestuur der Vereeniging bijeen ter verdere regeling van den cursus en voor de benoeming van leiders. Met de aanvankelijk opgemaakte voordracht kon de commissie van toezicht evenwel geen vrede hebben. Eerst na eenige wijziging verleende de commissie hare goedkeuring. Tot generalen leider werd benoemd de heer W. Swart. Tot hoofdleider van den houtarbeid de heer P. T. van der Meulen ; tot leiders: de hh. J. van Bladel, A. C. Hendriks en H. H. Stroy. Tot hoofdleider van den karton- en klei-arbeid : de heer W. Swart ; tot leiders: de hh. A. van Waart en A. A. Hofman . Tot leider van den vervolgcursus : de beer D. Been. . De candidaten te Deventer woonachtig of in de omgeving van de stad hadden de voorkeur, onverschillig tot welke rubriek zij behoorden. In overleg met de commissie van toezicht werden toegelaten : tot afd. A. (papier-, karton- en klei-arbeid) 30 candidaten, nl. 20 dames en 10 heeren ; tot afd. B (houtarbeid) 41 candidaten, nl. 8 dames en 33 h eere n ; tot den vervolgcursus 9 candidaten, nl. 1 dame en 8 heeren ; samen 80 candidaten, 29 dames en 51 heeren. e De namen en woonplaatsen der cursisten zijn aan het slot opgenomen. De directeur der Rijkskweekschool te Deventer had het bestuur der Vereeniging de adressen verstrekt van een aantal 1 osthuizen der kweekelingen. Daardoor was het bestuur in staat den cursisten, die zulks verlangden, goed en goedkoop logies te bezorgen. De lokalen der kweeksehool, die voor den cursus gebruikt zouden worden, werden voor rekening der Vereeniging voor de ontvangst der cursisten in gereedheid gebracht. In den middag van 25 Juli was alles gereed en 's avonds vereenigden zich in de ruime muziekzaal de cursisten met hunne leiders, benevens eenige belangstellenden, die aan de uitnoodiging van het bestuur om de opening van den cursus bij te wonen, gevolg gaven. Met een hartelijk woord heette de hoofdleider alle aanwezigen welkom en gaf toen het woord aan dr. Bierens de Haan uit Haarlem, die eene belangwekkende rede hield over : ..Schoonheidszin en Handen arbei d" . Toen daarna de cursisten in kennis gesteld waren met een en ander betreffende den arbeid, die hun wachtte, met de dagverdeeling, hunne plaatsing in de werkzaal, de zorg voor de gereedschappen, de keuring van de werkstukken, enz. , was de avond verder gewij d aan nieuwe of hernieuwde kennismaking. Den volgenden ochtend te 8 uur waren allen tegenwoordig om den arbeid te beginnen. De deelnemers van afdeeling A beoefenden dien eersten dag den papierarbeid. Voor alle 6 leerjaren der gewone lagere school werden een paar typische oefeningen behandeld en ook door hen uitgevoerd. Den volgenden dag werd met den kleiarbeid begonnen, waarvan de beoefening tot Zaterdag d. a. v. duren zou. De afdeeling B en de vervolgcursus begonnen onmiddellijk met de houtslöjd. Voor beide afdeelingen, A en B, was de arbeid in hoofdzaak dezelfde als in voorgaande jaren, alleen werden enkele werkstukken door meer geschikte vervangen. De vervolgcursus was eene nieuwe afdeeling. . . 109 aanvragen om toelating tot den cursus kwamen in. De candidaten werden als gewoonlijk i n vijf rubrieken ingedeeld A. B. oud-cursisten ; hoofden van scholen; 52 Behalve vermeerdering van de reeds verkregen vaardigheid Behalve vermeerdering van de reeds verkregen vaardigheid in het gebruik der gereedschappen voor de houtbewerking had in het gebruik der gereedschappen voor de houtbewerking had die cursus hoofdzakelijk ten doel de deelnemers te gewennen die cursus hoofdzakelijk ten doel de deelnemers te gewennen aan zelfstandig werken. Begonnen werd met het maken van aan zelfstandig werken. Begonnen werd met het maken van een statief en eene weeg lat naar teekeningen, zonder aaneen statief en eene weeglat naar teekeningen, zonder aanwijzingen. werden de deelnemers aan dien cursus wijzingen. Daarna werden de deelnemers aan dien cursus gesteld voor ontwerpen en in teekening brengen van een gesteld voor het ontwerpen en in teekening brengen van een werkstuk, dat in de plaats gesteld zou kunnen worden van een werkstuk, dat in de plaats gesteld zou kunnen worden van een bepaald werkstuk, behoorende tot de modellenreeks, volgens bepaald werkstuk, behoorende tot de modellenreeks, volgens Naast het bereiken van het welke zij welke zij gearbeid hadden. Naast het bereiken van het vooropdoel moest deze opgave dienen ter verkrijging van gestelde doel moest deze opgave dienen ter verkrijging van heter in de methode van den houtarbeid. Hierna een beter inzicht in de methode van den houtarbeid. Hierna volgde eene modelleeroefening, welke arbeid bij de gewone ti,olgde eene modelleeroefening, welke arbeid bij de gewone recht kan komen. Als werkhoutslöjd niet voldoende tot zijn recht kan komen. Als werkniet voldoende stuk werd gekozen een scheepje, model zeiljacht. Vervolgens werd gekozen model zeiljacht. Vervolgens de orde het vervaardigen van een voorwerp, dat was was aan de orde het vervaardigen van een voorwerp, dat dienst zou kunnen doen het onderwijs in de bedrijven der dienst zou kunnen doen bij het onderwijs in de bedrijven der de aardrijkskunde of in de natuurkunde. Vóór menschen, menschen, in de aardrijkskunde of in de natuurkunde. Vóór cursus begon was den deelnemers aan den vervolg~~Hsus de cursus begon was den deelnemers aan den vervolgcursus schriftelijk bekend gemaakt, dat een der opgaven zou ZIJn de schriftelijk bekend gemaakt, dat een der opgaven zou zijn de vervaardiging van een werkstuk, als hierv'O'Or werd 'Omschrevervaardiging van een werkstuk, als hiervoor werd omschreven,en dat zij daarom werden uitgen'Oodigd o. a. eens goed ven, en dat zij daarom werden uitgenoodigd o. a. eens goed te geven 'Op de bedrijven, welke in hunne omgeving acht te geven op de bedrijven, welke in hunne omgevin typisch zijn. Op den cursus werd d'Oor den leider bepaald. typisch zijn. Op den cursus werd door den leider bepaald . elk der deelnemers vervaardigen zou. Gemaakt werden wat elk der deelnemers vervaardigen zou. Gemaakt werden karnmolen, een waterrad, eene kaaspers, een wanmolen, een karnmolen, een waterrad, eene kaaspers, een wanmolen, eene pottenhakkersdraaischijf, eene bijenkast, een windas eene pottenbakkersdraaischijf, eene bijenkast, een windas een weefgetou w. en een weefgetouw. Op deze werkstukken volgde vervaardiging van een Op deze werkstukken volgde de vervaardiging van een met paneelwerk. De deelnemers moesten het zelf ontkastje met paneelwerk. De deelnemers moesten het zelf ontin teekening brengen en uitvoeren. werpen, werpen, daarna in teekening brengen en uitvoeren. wierden door den den cursus na gehouden Meestal werden door den leider van den cursus na gehouden bespreking met den ontwerper veranderingen in het plan bespreking met den ontwerper veranderingen in het plan aangebracht. werden met behulp van teekenbord en De werkteekeningen werden met behulp van teekenbord en -haak 0.-1. uitgevoerd en daarna gekleurd. -haak in 0.-I. inkt uitgevoerd en daarna gekleurd. De vervaardigde voorwerpen, welke er zich toe leenden, De vervaardigde voorwerpen, welke er zich toe leenden, werden gebeitst en gewast. Voor enkele cursisten bleef nog g'ewast. V'Oor enkele cursisten bleef nog werden o'ebeitst tijd over om zich te oefenen in de wijze, waarop voorwerpen ove; om zich te '~oefenen de wijze, voorwerpen kunnen worden versierd. 'O. a. door tarso-werk. kunnen worden versierd, o. a. door tarso-werk. Als steeds was de belangstelling van de deelnemers aan belangstelling van de deelnemers aan Als steeds was alle af deelingen zeer groot en als gevolg daarvan werd met afdeelinO'en zeer groot en gevolg werd met den meesten ijver en de grootste opgewektheid gearbeid. den meesten ijver en de grootste opgewektheid gearbeid. waren dan ook alleszins bevredigend. De resultaten waren dan ook alleszins bevredigend. De Op 10 en 11 Augustus werd de cursus bezocht door de Op 10 en 11 Augustus werd de cursus bezocht door de meent reden te hebben commissie van toezicht. Het bestuur meent reden te hebben commissie van toezicht. Het om aan te nemen, dat de heeren zeer tevreden waren met de om aan nemen, dat de heeren zeer tevreden waren met de resultaten met dezen cursus verkregen. met dezen cursus verkregen. Behalve de rede op den avond van de opening van den Behalve de rede op den avond van de opening van den cursus werd door den heer A. A. Weissman, architect te cursus werd door den heer A. A. Weissman, architect te Amsterdam, eene voordracht gehouden over ,,VersieringsAmsterdam, eene voordracht gehouden over "Versiering:skunst" en hield de heer C. Vrij, hoofd van de school der hield de heer C. Vrij, hoofd van de school der kunst" Xieuwe Amsterdamsche Schoolvereeniging, eene causerie over eene causerie over Nieuwe het onderwijs in handenarbeid aan zijne school. Een groot handenarbeid aan zijne school. Een groot het ondenvijs aantal werkstukken door zijne leerlingen vervaardigd, konden door vervaardigd, konden het gesprokene toelichten. Bovendien werd een z.g. debatavond gehouden. dehatavond gehouden. Bovendien Vooraf hadden de cursisten gelegenheid schriftelijk vragen vragen Vooraf hadden de cursisten gelegenheid te stellen, opdat de leiders niet onvoorbereid voor de beantopdat de leiders niet onvoorbereid voor de beantte woording' kwamen te staan. woording kwamen te I Advertentie. Advertentie. Vereeniging tot bevordering van het Onderwijs in HandenVereenig'ing tot het Onmerwijs H andenarbeid in Nederland. Nederland. arbeid Zij , die de akte bedoeld in art. 77a der wet op het L. 0. na der wet op het O. Zij, die de akte bedoeld in bezitten en wenschen deel te nemen aan den cursus of aan nemen den cursus of aan bezitten wenschen deel den vervolgcursus te Deventer, tusschen nader te bepalen den vervolgcursus te Deventer, tusschen nader te bepalen data in de laatste week van Juli en de eerste twee weken in de laatste week van Juli en de eerste twee weken tot 1 J'Uni a.s. op aanvrage vall Augustus, van Augustus, kunnen tot I Juni a. s. op franco aanvrage van ondergeteekende een prospectus bekomen. een prospectus bekomen. Tot den vervolgcursus kunnen worden toegelaten zij , die den vervolgcursus kunnen worden toegelaten zij, die twee cursussen in houtarbeid der Vereeniging volgden, of in Vereeniging volgden, in twee cursussen in houtarbeid het bezit zijn van diploma B ; en tot den gewonen cursus hebbezit zijn van diploma B; en tot den gewonen cursus hebben zij de voorkeur, die zich voor den houtarbeid aanmelden. de voorkeur, die zich voor den houtarbeid aanmelden. I I D. BEEN, lste-Secretaris. BEEN, iste-Secretaris. Haarlem. . I Prospectus Handenarbeid. Prospect1tS Handenarbeid. i 1°. De cursus en de vervolgcursus worden gehouden i 1°. De cursus en de vervolgcursus warden gehouden izin het gebouw der Rijkskweekschool voor Onderwijzers te Degebouw der Rijkskweekschool voor Onderwijzers te Deventer. 2°. De cursus is gesplitst in twee afdeelingen, A en B: De cursus is gesplitst in twee afdeelingen, A en B: kleiarbeid; A voor papier-, karton- en kleiarbel:dj A voor papier-, lwrtonB voor ho'Utarbeid. voor houtarbeid. 3°. Men kan slechts deelnemen aan één afdeeling; in ver3°. Men kan slechts deelnemen aan één afdeeling ; in verband hiermede gelieve men op band hiermede gelieve men op te geven, in welke afdeeling geven, in welke afdeeling men wenscht men wenscht te worden aangenomen. Houtarbeid heeft de worden aangenomen. Houtarbeid heeft de voorkeur. 4°. Hoofden van scholen en onderwijzers( essen), 4°. Hoofden van scholen en onderwijzers (essen) , die bij bij het L. 0. werkzaam zijn, ook zij, die vroeger aan een cursus O. werkzaam ook die vroeger aan een cursus van van de vereeniging deelnamen, kunnen zich aanmelden. vereeniging deelnamen, kunnen zich aanmelden. 5°. De vervolgcursus bedoelt eene voortzetting en eene 5°. De vervolgcursus bedoelt eene voortzetting en eene uitbreiding van den arbeid van den gewonen houtcursus, met den arbeid van den gewonen dien verstande, dien verstande, dat de cursisten langzamerhand zullen worden langzamerhand zullen worden gewend aan werken. werken gewend aan zelfstandig werken. De arbeid omvat: het werken aanwijzingen het vervaardigen van naar teekeningen, zonder aanwijzingen;; het -vervaardigen van werkteekeningen ; werkteekeningen; het ontwerpen en uitvoeren van werkstukontwerpen en uitvoeren -van werkstukken, voorwerpen bedoelende, welke dienst kunnen doen bij ken, voorwerpen bedoelende, welke dienst kunnen doen bij het onderwijs in de natuurkunde en in de bedrijven der mende d~r menschen. Als bijkomende arbeid beoefend: beItsen en schen. Als bijkomende arbeid wordt beoefend: het beitsen en wassen van enkele der gemaakte voorwerpen; en, zoo mowassen van enkele der gemaakte voorwerpen ; en, zoo mogelijk, O'eliJ'k het versieren van voorwerpen in hout door tarsowerk versieren van voorwerpen hout door tarsowerk ,-' en houtsnijden. en houtsnijden. ~ I I Zeer belangrijke vraagpunten in betrekking tot den handenbetrekki:r:g. tot den handenZeer belangrijke vraagpunten aanleIdmg tot eene zeer arheid kwamen aan de orde en gaven aanleiding tot eene zeer arbeid kwamen aan de orde eren 11 imeerde gedach tenwisseling. geanimeerde gedachtenwisseling. '" In de pauzen was weer gelegenheid om tegen ~illijken prijs was weer gelegenheid om tegen billijken prijs melk en vertrisschende dranken te bekomen. De concierge melknvrfischdaet bekomen. De conClerge zorgde daarvoor. Hem was ook het schoonhouden der werkzaal was ook het schoonhouden der zorgde daarvoor. opgedragen. opgedragen. 's Avonds werden kleine fiets- en wandeltochten onder's Avonds werden kleine fiets- en wandeltochten onderr..omen terwijl de Woensda g- en Zaterdagmiddagen besteed nomen, terwijl de Woensdag- en Zaterdagmiddagen besteed v-erde~ voor belangrijker tochten in de omgeving van werden voor belangrijker tochten in de omgeving van Deventer.. D evenher MoO'e het slagen van dezen cursus -Uwe Excellentie aanMoge het slaO'en van dezen CurSUb Uwe Excellentie aanleiding zijn om ~ok in 1911 de Vereeniging in staat te stellen leiding zijn om ook in 1911 de Vereeniging in staat verbonden vervolgcursus te geven. een cursus met daaraan verbonden vervolgcursus te geven. een cursus met KL. DE VRIES, Sz.,, Voorzitter. KL. DE VRIES, Sz. Voorzitter. D. BEEN, Secretaris. D. REEN, Secretaris. Amsterdam/Haarlem, November 1910. Amsterdam / Haarlem, November 1910. 6°. 'l'ot den vervolgcursus kunnen worden toegelaten zij. 6°. Tot den vervolgcursus kunnen worden toegelaten zij, die twee cursussen in der vereeniging -volgden of die twee cursussen in houtarbeid der vereeniging volgden 01 in het bezit zijn van het diploma B. het diploma B. in De cursussen zijn geheel kosteloos. Er 7°. De cursussen zijn geheel kosteloos. Er kan eene tegeeene tege7 moetkoming in reis- en verblijfkosten tot moetkoming in reis- en verblijfkosten tot een maximum van van f 25 door de vereeniging worden verstrekt. Men f 25 door de vereeniging worden verstrekt. Men gelieve bij de aangifte vermelden, of men voor eene tegemoetkoming in aangifte te vermelden, of men voor eene tegemoetkoming in aanmerking wenscht te komen. aanmerking wenscht komen. Het Het bestuur is bereid zooveel mogelijk behulpzaam te zijn is bereid zooveel zijn bij bij het verschaffen van goed en goedkoop logies. Men wordt verschaften goed en goedkoop logies. Men wordt verzocht bij de aangifte te vermelden, of men van die verzocht bij de aangifte te vermelden, of men van die hulp gebruik wenscht te maken. gebruik wenscht maken. 8°. De arbeid is als volgt geregeld: De arbeid als volgt geregeld: Practisch werken, iederen morgen van 8-10 en van 10.30 Practisch werken, iederen morgen van 8-10 en van 10.30 --12 uur, en iederen -12 uur, en iederen middag (behalve Woensdag en Zater(behalve Woensdag Zatervan uur. dag) van 2-3.30 en van .4-5.30 uur. dag) van 2-3.30 Gedurende den cursustijd worden Gedurende den cursustijd worden drie lezingen gehouden lezingen gehouden en bovendien één debatavond. en bovendien één i 53 9". De cursisten zijn verplicht op verbeurte van de tegemoetkoming, geheel of ten deele, alle practische lessen en lezingen bij te wonen. 10°. Gedurende den cursustijd is eene recreatiezaal beschikbaar. 11°. I)e cursussen staan onder eene door de Regeering aangewezen commissie van toezicht, bestaande uit de schoolopzieners in de districten Assen en Maastricht en den directeur der Rijkskweekschool voor onderwijzers te Haarlem. 12°. De cursisten ontvangen na afloop van de cursussen een bewijs van deelneming, waarop wordt vermeld: het aantal vervaardigde modellen en liet gemiddeld cijfer, daarvoor ,, A. R. Mulder, te Leuvenheim (Brunimen). G. Hofstra, te Baarn. S. Verlare, te Balkbrug. A. J. Calliber, te Arnhem. A. Eibrink, te Deventer. M. J. Pot, te Deventer. Afdeeling B. Mejuffrouw L . E . Frahm, te Culemborg. J. Martens, te Baarn. F . C . Mets , te 's Gravenhag e. T. de Groot, te Sliedrecht. G. van der Heyden, te Asch (Buren) . M. G. de Goed, te Helmond. A. G. M. Breiis, te Sirjansland (Oosterland). A. A. E. Driesens, te Leiden. De heer A. J. Vasbinder, te Z w olle. M. Ossewaarde, te Middelburg. F. w. Berg f eld, te Yelp. W. \Voudstra , te Zutphen. J. J Sandee, te Goes. A. C. Nubé, te Alkmaar. A. Dekker, te Middelburg. J. Brouwer, te 's Gravenpage. W. Helmholt, te Donkerbroek. I). Dijkera, te Glimmen. A. H. Baarslag, te Borculo. H. Ham, te Winkel. G. Kramer, te Rotsterhaule. J. Wolters, te Deventer. I ). .J. Sehekman, te Deventer. M. May, te Haarlem. H . J. Koerselman, te Erica. K. van Wijk, te Baarn. P. K. Muller, te Rotterdam. Tissin gh , te Deventer. A. Bijkerk, te Zutphen. H. J. Stevens, te Brummen . A. de Bruvn, te Rotterdam. T.. W. Iniini nk, te \Vesepe (01st) . J. Walda, te Zutphen. A. de Vries, te \Vinterswijk. A. W. Klaren, te Eibergen. J. M. van Beek, te Oosterbeek. . I). Hoogwaler, te 's Gravenhage. A. M. J. Hoppenbrouwers, te Eindhoven. J. H. flodders, te Kampen. J. Atema, te Amsterdam. A. E. van Tol, te Amsterdam. J. W. F. Yrielink, te Harderwijk. ,, ,, , , ,, ,, , , . 1, , , , , , , . verkregen. 13°. Aangifte vóór 15 Juni 1910 bij den secretaris (Haarlem, Gaelstraat 2) met opgave van de akten die de solicitant bezit, van den naam en de woonplaats van den schoolopziener onder wiens district :: ressorteert en van de school waaraan zij hij werkzaam is. zij Nam ens liet Bestu ur van de T%ereen iginc, tot Bevordering van het Onderwijs in Handenarbeid in Nederland! K. DE VRIES Sz., Voorzitter. D. BEEN, Secretaris. Amsterdam, Juni 1910. Haarlem, Xamen en woonplaatsen der cursisten. Afdeeling A. Mejuffrouw D. Koeslag, te Varsseveld. M. H . Meijer, te Andij k . D. W . Lovink, te Ambt- Doetincheln. S. Bakker, te Oisterwijk. T. Menalde, te Deventer . N. de Boer, te Spaarndam. J. I). Dunnewold, te U trecht. AV. Kuiper, te Glanerbrli .g. A. C. F. Ritmeester, te Stad-Vol lenhove. G. J. H. van der Veen, te Laren. A. Walda, te Zutphen. M. E. Hille, te Deventer. W . J. Bouwmeester, te Zierikzee. R. W. Seidel, te Hengelo. , J. M. Maurits, te Oisterwijk. M. W . C. Goedelj ee, te Oisterwijk. J. B. ^..'nzonides, te de Lilt. A. A. Barends, te Geldermalsen. W . AI. S. Weeda, te Geldermalsen. E. Oppenheimer, te Almelo. De heer B. Bakker, te Arnhem. W. C. Luberti, te Scherpenzeel. F. J. W . van Straaten, te Zeist. G. Meulenlan, te Afiestzaan. , , ,, ,, . . .. Vervolgcursus. Mej uf frouw H. Esink, te Middelburg . De heer W. Sch eff en er, te Amsterdam. J. H. Nu11é, te Amsterdam. H. A. Backer, te Rotterdam. H. van As, te 's Gravenhage. H. C. Gelok, te Schoonhoven. L. Broekh uizen, te Haarlem. A. de Vos, te I'trecht. Th. van Waart, te Schiedam. ,, ,, ,, ,, , 14 BIJLAGE K. k. materiaal eis cwdere cursuszaken te voren in een paar samenen andere cursuszaken te voren een paar samenkomsten uitvoerig besproken. komsten uityoerig besproken. In de plaatselijke bladen en een aantal bladen in de vier de plaatselijke bladen en een aantal bladen de vier Noordelijke provinciën werden zoowel vóór als gedurende den zoowel vóór als Noordelijke Aangenaam was het voor het bestuur der Vereeniging tot der Vereeniging tot cursus mededeelingen betreffende liet onderwijs opgenomen. het onderwij sopgenomen. cursus mededeelingen Aangenaam was liet voor het onderwijs handenarbeid in de provinbevordering - van het onderwijs in handenarbeid in de provin- Per advertentie en circulaire werden autoriteiten en belangadvertentie en circulaire werden autoriteiten en belangciën Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel. te Gro- stellenden bezoek uitgenoodigd. ciën Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel, te Gro- stellenden tot bezoek uitgenoodigd. goedgekeurd Koninklijk beduit van 11 September Door en onder leidin g van den hoofdleider werd de gymleiding van den hoofdLeider werd de gymDoor en ningen, goedgekeurd bij Koninklijk besluit van 17 September Rijks- hoogere burgerschool voor onderna siiekzaal 1904 n°. 56, door een Rijkssubsidie van f 1500 in staat gestaat g'e- nastiekzaal der Rijks- hoogere burgerschool voor het onder1904 n°. 56, door een Rijkssubsidie van 1;")00 wijs ingericht en yprdere voorbereidende werkzaamheden volsteld te worden dezen cursus te doen houden en de beschikking dezen doen en de beschikking wijs ingericht en verdere voorbereidende werkzaamheden volkrijgen over de daarvoor gevraagde lokalen der Rijks-hoote krijgen over de daarvoor gevraagde lokalen der Rijks-hoo- bracht. Maandag 25 Juli, 's namiddags 3 uur, werd in tegenwoor's namiddags 3 uur, werd in tegenwoorMaandag 25 burgerschool alhier.. gere burgerschool. alh in .. heer dl'. B. van der Meulen, Rijkscommisdigheid van Evenals verkreeg bestuur van de firma 'V. A. Evenals te voren verkreeg het bestuur van de firma W. A. digheid van den heer dr. B. van der Meulen, Rijkscommisbelangstellenden de curverschillende autoriteiten Scholten kosteloos het vrij gebruik van de werkbanken, -tafels, kosteloos het vrij yan de ,,-e1'kbanken, -tafels, saris, verschillende autoriteiten en belangstellenden de curlt. J\Ioddel'lllun, 2de-voo1'zi tter sus p:eopend door dpn ht'er stoelen, gereedschappen en leermiddelen harer fabrieksschool, harer fabrieksschool, sus geopend door den heer J. R . Modderman, 2de-voorzitter der vereeniging. Bij deze gelegenheid hield de heer dr. G. A. ditmaal aangevuld met een paar grootei werkbanken voor ditmaal aangevuld met een paar grooter werkhanken yoor der vereeniging. Bij deze gelegenheid hield de heer dr. G. A. Xaub, , secretaris der vereeniging en schoolopziener in het het Nauta secretaris der vereeniging t,n schoolopziener houtmodellen van afmetingen. houtmodellen van lange afmetingen. vVarHum eene lezing over: "De tDekomst }1:et de door Zijne Excellentie den Minister van Binnendoor Zijne Excellentie den Minister yan Binnen- arrondissement warf f um eene lezing over : ,,De toekomst van Met lalldsche Zaken henoemde commissie van toezlCht, besfaa])(le handenarbeid", waarbij %.Rrl. uitging van lwtgPPll in landsche Zaken benoemde commissip van toezicht, bestaande handpllluheid", waarbij Z . E d .uitging ynu hetgeen in het voor de reorganisatie van d.eheeren dr. van der Meulen, dr. :1[, H. Houha, uit de . heeren dr. B. van der Meulen eh. M. J. H. Houba, rapport van de Staatscommissie voor de reorg'anisatie van het rapotvnde handenarlwid is geschreven 811 besloot met een schoolopzieners in de districten Assen en 1\faastrich t en P. schoolopzieners in de districten Assen en Maastricht en P. onderwijs over handenarbeid is geschreven en besloot met een worden bereikt voor het schooloverzicht van hetgeen H. van der Ley, directeur der Rijkskweekschool voor ondervan der Ley, directeur der Rijkskweekschool voor onder- overzicht \'nn hetgeen kan worden bereikt voor het schoolonderwijs door middel van den lwndenarbeid. wijzers te Haarlem, werden schriftelijk en mondeling verschilwerden schriftelijk eu mondeling verschil- onderwijs door middpl van den handenarbeid. wijzers te Onmiddellijk na de opening werd door de aanwezigen een Onmiddellijk na d,e oppning werd dool' de aanwezigen een lende treffen maatregelen voor den cursus lende der te treffen maatregelen voor den cursus vastgesteld. de werkzaal, waal' de geëtalleerde modelbezoek gebracht Op haar verzoek wprd in lH't hiprachter gpplaatstp pl'ospp('huOpharvezokwdinthacergplsotu.; hezoek gebracht aan de werkzaal, waar de geëtalleerde modelopgehangen tpekenillgen werden en besprode bepaling: "tot Jen CllrSUR hpbben zij d·p '1'001:- len opgenomen de bepaling : ,,tot den cursus hebben zij de voor- lpll en opgehangen teekaeningen werdpn bezichtigd en besproden kpIl. Verschillende aanwi.izingen wprdpn gegeven, opdat den ken. Verschillende aanwijzingen werden gegevpn, keur, die zich voor houtarbeirl aalJlUeld011" keur, die zich voor houtarbeid aanmelden". . dadelijk de werkzaamheden een aanvang De heeren J. C. Max, P. Ypes en J. B. Wolthuis werden volgpnden morgen dadeli.ik de werkzaamheden een aanvang heeren lYIax, P. Ypes eu J. B. 'Yolthuis wprden volg enden die rppds peu(·l.USUS gevolgd lwd<1rTl konden nemen. Jlpt aangewezen als leiders van den cursus, laatstgenoemde tevens cursm, laatstgenoemde tevens konden llPlllPll. Met hen die reeds een .cursus gevolgd hadden aangewezen als leiders als hoofdleider. In overleg neet de commissie werd later als I of op andere wijze zich geoefend hadden in den techniseilen als hoofdleider. In overleg met de commissie werd later als of op illldpl'p ~yij?:p zi(·h gpoefE'lHl haddpll ln dPll t(;chnisf'lJPlI adH'i technisch kleiarbeid, daarin bijgestaan door den heer Braam, die den geopfend te hebben, zij op den cursus vlugger eersten dag mpt de venolgers dezen arheid reeds hegonnen geoefend te hebben, dat zij op den cursus ylugger vorderden. eersten dag met de vervolgers dezen arbeid reeds begonnen Voor den cursus meldden zich 55 onderwijzers(essen) aan, was. Gedurende de beide volgende weken werd door alle deelcursus meldden zich ;j5 onderwijzel's( essen) heide volg'ende ,,-eken ,,-erd nlle deelVoor was. Gedurpnde wprkzaam als hoofd of onderwijzer aan openbare en bijzon- werkzamlshofd nemen; in afdeeling A de kartonarbeid beoefend onder leiding olldenyij zeI' aan open hare pn bij zon- nemers in kartonarbeid beoefend onder leiding dere scholen in Nederland.. Volgens de door heeren Rijkscom- yan de beide heeren. De heeren Ypes en Wolthuis leidden sc b olen Nederland Y olgens de door heeren Rij kscom- van heide heeren. De 11eeren Ypes en 'Yolthuis leidden wpken in TI den houtarbeid. mis,.;arisspll vastgestelde regelen vall toelating ,yenlen tWPl' missarissen vasfg'estplde regelell van toelating werden twee gedurende de drie weken in afdeeling B den houtarbeid. A~ll1 deze deelnemers werden door de leiders van iedere en twintig (22) deelnemers toegelaten voor afd. A en aehttiep twilltig (22) deelnemers topgBlatell voor afd. A~ pn Hc-httirll Aan deze deelnemers werden door de leiders van iedere de cursussen inafdeeling afzonderli.ik gedurende en (18) voor afd. B. Door verschillende teleurgestelden werd (18) voor afd. B. Door verschillende teleurgesteld en werd afdeelillg afzonderlijk gpdurende en buiten de cursussen inomtrent materiaal. gereedschappen, lecdaarna nog dringend om toelating yerzocht, maar om inandaarna nog dringend om toelating verzocht, maar om f finan- lichtingen verstrekt omtrent materiaal, gereedschappen, lecen andere onderwerpen den cieele redenen meer toegelaten worden. Gelukkig tuur en andere onderwerpen van den . handenarbeid. cieele redellen konden niet meer toegelaten worden. Gelukkig Door den heer ,T. Stam werd op Donderdag 4 Augustus Door den heer J. Stam werd op Donderdag 4 Augustus verkregen eenige der teleurgestelden nog plaatsing op den verkregen eenige der teleurgestelden nog plaatsing op den 's Hyonds 8 uur, gesproken over: ,,De geschiedenis der bewegesproken over: "De geRchiedenis del' heweavonds 8 gelijktijdig in Deventer gehouden cursus in handenarbeid. in Deventer gehouden cursus in handenarbeid. voor practischen hierop volgde een zeer ernstig Aan een groot aantal deelnemers bezorgde het bestuur bij aantal deelnemers bezorgde bestuur bij ging voor practischen arbeid", hierop volgde een zeer ernstig Aan een later op een avond werd voortgezet. Aan tijdelijke inwoning, waarover men, zooals aan debat, particulieren tijdelijke inwoning. waarover men, zooals aan debat, dat later op een avond werd voortgezet. Aan het eind van den cursus werd nog eene bespreking van practischen en eene hespreki.ng yan practischen en van den cursus bleek, algemeen tevreden was. het einde van den cursus bleek, algemeen tevreden was. lllet deelnemers aan leitheoretisch.en aard Door de leiders werden de modellen, werkzaamheden, het Door ele leiders werden de modellen, werkzaamheden, het theoretischen aard gehouden neet de d eelnemers naar aanlei, VERSLAG van den cursus m handenarbeid m 1910 in handenarbeid in te Groningen gehouden. ChonÎngen gc7/Ouden. I . 55 Ter Yel'gelij king hierbij de cij fers van 1909. Ter vergelijking hierbij de cijfers van 1909. ding van door dezen te voren ingeleverde vragen, welke door door dezen te voren ingeleverde vragen, welke door der zaak een de leiders beantwoord werden. Om in het belang der zaak een beantwoord werden. Oni in de Aantal llleer te handhavei, waren dezen avond meer huishoudelijk karakter te handhavei, waren dezen avond Gemiddelde cijfers deelnemers. vervaardigde modellen. Gemiddelde deelnemers. vervaardigde modellen. slechts een beperkt aantal belangstellenden aanwezi g . aantal belangstellenden aanwezig. slechts een De cursus werd door tal van belangstellende schoolautoDe cursus werd door tal van belangstellende schoola utokleinste, groot.ste, gC:l1liddelde, 't laagste, 't hoogste, v. d. groep. kleinste, grootste, gemiddelde, 't laagste, 't hoog'ste, v. d. groep. riteiten, onderwijzer,s en particulieren bezocht; steeds werden riteiten, onderwijzers en particulieren bezocht ; steeds werden 8 8 9 7 alle Ia. 12 de gewenschte inlichtingen verstrekt. de gewenschte inlichtingen verstrekt. In de pauzen bestond onder het rijwielafdak gelegenheid ! Indepauzbstond erhtijwlafdkge nhid 1.4 7.4 16.2 6.2 . 8.9 16 11 Ila. 12 17 om koffie, melk of thee te gebruiken ; het weer was hierbij om koffie, melk of thee te gebruiken; het ,veer was hierbij 1.6 7.2 7.6 12.7 6.2 b. 8 11 14 yoortdurend zeer gunstig. Enkele groote liefhebbers van open Enkele groote open voortdurend zeer 8 6.8 9.3 19 17.6 5.8 17.5 16 lIla. 12 15 onder uitstekende van den heer luchtspelen namen onder de uitstekende leiding van den heer Smit, deelnemerin afd. B, in den regel een paar minuten Smit, deelnemer in afd. B, in den regel een paar minuten 8.7 7.9 8.9 6.7 b. 8 6 10 pauze voor het beoefenen van het korfbalspel, waarvoor der pauze voor het beoefenen van het korf balspel, waarvoor 8 6.8 9 18 rVa. 6 17 21 ruime plein zoo bij uitstek geschikt bleek. het ruime plein zoo bij uitstek geschikt bleek. 9.1 8.5 9.4 11.2 b. 5 10 12 11.2 In de laatste week kwam de commissie van toezicht een bede laatste week kWllm de commissie van toezicht een bezoek aan den cursus brengen. Na zich op de hoogte van de zoek aan den cunms brengel!. Na zich op de hoogte yan de werkzaamheden en verkregen resultaten gesteld te hebben Een verkort financieel overzicht, een afdruk van het prosYerkort filiHucieP! oyerzil"ht, eeu van het proswerkzaamheden en verkregen resultaten gesteld te hebben de deelnemers hierachter. yolgden verschillende besprd\Ïngen met de deelnemers en i pectus en een lij st van de deelnemers volgens hierachter. volgden yerschillemle besprekingen met de deelnemers en pectus en een lijst leiders. Verder werd door de heeren nog eene vergadering leiders. V rrdrr werd doOl' de heerru nog reue yergaderillP; geboudrn de leiden" ook G. A. Nauta tegeu.Ya71lens het bestunr der vereenicgin . gehouden met de leiders, waarbij ook dr. G. A. Nauta tegenXamens het bestuur de1'vereeniging: woordig was, en verschillende meer uitvoerig werden woordig ,ntS, en yerschillende punten meer uitvoerig werden Dr. G. A. NAT: `F A, G. A. NXCTX, besproken, o.a. den cursus, het toelaten besproken, o.a. de voorbereiding van den cursus, het toelaten der deelnemers, het wenschelijke van een vervolgafdeeling, deelnemers, het wenschelij ke van een vervolgafdeeling, Secl'etal'is. Secretaris. den cursus contact bleef tusop welke wijze er na afloop van den cursus contact bleef tusop welke wijze er na afloop sehen deelnemers en leiders. Na nog het meer of officieelegeleiders. Na nog het meer f icieele geschen deelnemers Groningen, December 1910. Decemher 1910. dpelte van den gebruikelij ken, eenigszins f eestelij ken sluideelte van den gebruikelijken, epnigszim; feestelijken sluitingsavolld bijgewoond hebben, waal' dl' heerpn gelegenheid tiilgsavoiid bijgewoond te hpbben, waar de heeren gelegenheid vonden eenige leerzame en vriendelijke woorden te uiten, nam woorden nam vonden leerzame en de commissie afscheid van leiders en deelnemers. cie commissie afscheid van bestuur, leiders en deelnemers. bestuur en ele leiders Gedurende den cursus werd door Gedurende deu cursus werd door het bestuur en de leiders ' alles gedaan om het den deelnemers in Groningen zoo aangeom den deelnemers in Groningen zoo aangealles Prospectlls. Prospectus. naam en nuttig mogelijk te maken en steeds op de minst kosten mogplijk en steeds op de minst kosthare wijze. Eene afzonderlijke commissie, in overleg met de bare wijze. Eene afzonderlijke commissie, in onrleg met de van de 1°. De cursus de uitstekende lei1". De cursus wordt gehouden in de lokalen van de Rijksgehouden deelnemers hiervoor benoemd, had deelnemers hienoor benoemd, had onder de uitstekende leiburgerschool Groningen. ding ynn den heer Hoek, een der deelnemers van afd. R., ding van den heer Hoek, een der deelnemers van afd. B., . hoogere burgprschool te Gnmiugen. hiermee veel succes. Een bezoek werd o.a. gebracht aan de hiermee veel succes. Een bezoek werd o.a. gebracht aan de en De cursus is gesplitst in afdeelingen, 2°. De cursus is gesplitst in 2 afdeelingen, A en B. nieuwe, modern ingerichte cartonfabriek te Sappemeer, waarcartonfa briek te Sappemeer, waarnieuwe, modern A. voor papier-, karton- en kleiarbeid;; voor papier-, karton- en kleiarbeid yoor door den heer lnr. H. E. (_)ving bereiwillig verlof gegevoor door den heel' mr. H. :E. Oving hereiwillig' yerloÏ geg~e Yen WHS; onder deleiding van den ingenieur enen oof dopzichven was; onder de leiding y~lll den ingpnleur b hoofdopzichyoor houtarbeid. R. voor houtarheid. ter werd alles met grootti belangstelling gevolgd. Verder werd werd a Hes groote hl' langstplling gevolgd. Verder ,,'erd Men kan siec·bts deelnemen aa n ééne afdeeling. na bekomen yerlof van den heer directeur nogo'een bezoek gebekomen verlof den heer directeur no epn bezoek g'ebracht aan de 'ruchtsehool te Haren, waar" het gezf'lscl;ap bracht aan de Tuchtschool te Haren, waar liet gezelschap }len geye op in welke afdeeling. Men geve op \relke door den heer Dpkker en zijn mede-onderwi.iwerd rondgeleid door den Leer Dekker en zijn mede-onderwijTot, d·eu cursus Hebben zi.i dt' voorkeur die zich voor houtû('h yoor llOlltTot- den cursus lwhhen zij de yoorkeur 7.er8 en beambten. Yersehillemle tochtjes van korter en langer en langer zers en beambten. Verschillende tochtjes arbeid aanmelden. cl u UI' werden ondernomen om kennis Ü' nemen Yllll een deel ondernomen om kell11 is to nemen van een Jeel (luur prm'inciën Groningen en Dreuthe. De secretaris ,ras zoo der provinciën Groningen en. Drenthe. De secretaris was zoo 4°. Hoofdleider is de heer J. B. Wolthuis te Groningen. de heer J. B. \Volthuis te Groningen. 4°. Hoofdleider \TiE"llllelijk allen rond te leiden door de nieuwe academie. ~Iedeleidel's zijn d heere11 J. C. Max en P. Yes, als leiders vriendelijk allen rond te leiden (foor de nieuwe academie. Medeleiders zijn de heeren .T. C. )lax en P. '{pps, als leiders door genoten op dien prachtigeu zomernamid- verbonden aan de wintercursussen voor onderwijzers te AmY eel is er door allen genoten op dien prachtigen zomernamidVeel de wintercursussen voor onderwijzers te Amverbonden dag in Helpman, waar dE~ yoorzittl'r op zi.in bekt'lHI royale sterdam zoo noodig zullen meel' leiders genomen worden. dag in Helpman, waar de voorzitter op zijn bekend royale sterdam;; zoo lloodig zullen meer leiders genomen worden. ,yijzeto.egang verschafte om het vliegen bij te wonen. Ook wijze toegang verschafte om het yliegen bij te 'YOl1l'Tl. (10k GO. Hoofden van scholen en onderwijzers(essen), die bij 5°. Horddell yall s('holen en ouuer\Yijzé'l's(essen), dip bij woord van den heel' Scholten yoor de ontpast een woord yan dank aan den heer Scholten voor de ontnmgst op sluitings:wond. die zeker in aangellamr herin- het lager ondel'\yijs werkzaam zijn, ook zij die vroeger aan vangst op den sluitingsavond, die zeker in aangename herin- het lager onderwijs werkzaam zi.in, ook zij die vroeger aan llering blij yen bij alle aanwezigen. Hiel' blrek, hoe allen een cursus deelnamen, kunnen zich aallmelden. nering zal blijven bij alle aanwezigen.. Hier bleek, hoe allen een cursus dpelnaulen, kunnen zich aanmelden. genoegen terugzagen op de g eloopen drie weken van met genoegen terugzagen op de afafgeloopen dril' weken van 6°. De cursus is geheel kosteloos. Er kan eene tegemoet6°. De cursus is geheel kosteloos. :Er kan eene tegemoetleerzamen, harden arbeid en niemand betreurde het daarvoor arbeid en niemand betreurde het daarvoor leerzamen, koming in reis- en verblij f kosten tot een maximum van ff 25 in reis- en Yel'blij fkosten tot een maximlun 25 zijne zomenaeantie te hebben opgeoffrrd. Nadat den laatzijne zomervacantie te hebben opgeofferd. Nadat den laatvereenigillg' wordf'n verstrekt. door sten Zaterdagmorgen alle modellen, waaraan men bezig was, modellell, waaraan men bezig was, door de vereenig ing worden verstrekt. sten Bij aangifte te vermelden, of men voor eerre tegemoetBij aangifte t, yel'llleldpn, of lllell 1'001' eeuC' tpgemoet"fgewerkt waren, , werd afscheid genomen in de werkzaal, ' afgewerkt waren werd afscheid genomen in de \verbaa.l, bestuur is koming ill aamm,rkillg' wenscht te komen. maal' de laatste handdrukken werden, voor zooverve men per maar de laatste handdrukken ,verdell, voor zooverre men pel' koming in aanmerking \H'llSl"ht te komen. Het bestuur is bereid, zooveel mogdijk behulpzaam te zijn hij het verschafbereid, zoo\'('pl mogelijk behulpzaam te zijn bij het yerschaftrein vertrok, voor de geopende portieren gewisseld. wrtrok, voor de geopende portienon gmyisseld. fen yall gopd en gopclkoop log'jes. Rij de aangiftl' dient men De resultaten van den cursus waren in cijfers voor den De resultaten van den cursus waren in cij fers voor den fel! van goed en goedkoop logies. Bij de aangifte dient inei1 dus tp yprllleldC'll, {Jf lllell YHU die hulp gebruik wenseht te papiprarheid (I), kleiarbeirl (II), karton arbeid (In) en hout- dus te vermelden, of men van die hulp gebruik wenscht te papierarbeid (1), kleiarbeid (IJ), kartonarbeid (III) en houtarheid (IV), (de letters beteekenen de groep beginners en maken. arbeid (IV) , (de letters a beteekeml1 de groep beginners en lllaken. IJ de vervolgers), volgt: b ele vervolgers) , als volgt: De arbeid is gpI'l'gel ce (..J Cl! ....; 00 0Jl ce I I ~ ~ c;:i ~ w 27 27 11 88 ;... :: '0 "> 2 2 afgewezen De volgende cijfers werden toegekend voor de daar boven De volgende cij fers ,wnlen toegekend voor de daar boven ,-ermelde onderdeelen: y ermelde " ,, Mondeling examen. ,..., +0 Groot model. model. Q) Geschie denis. Gro n dstoffe n. i:::1 Q Meetku n de. cD .~ ~ 'Ö 'Ö i:::1 :l Q.l 'Ö ~ u .!:ll in hetzelfde lolmal gehouden konden worden. Ab leermiddelen ten behoeve van den cursus werden aaneursus werden aanAls leermiddelen ten behoeve van geschaft : geschaft: 1. een toe~tel van prof. Zwaardemaker voor het registreeprof. Zwaardemaker voor 1. een toestel ren der kaak, boven- en onderlip en mondbodem, met twee ren der kaak, boven- en onderlip en mOlldbodem, met twee nt'venstaande gummibolletjes voor de onderlip, benevens een onderlip, benevens een nevenstaande gummi bolletjes voor toestel om de trillingen der stembanden uitwendig aan de toestel om de trillingen der stembanden uitwendig aan de larlnx te registreeren ; larinx te registreeren: 2. eene bergkist voor dit toestel met de noodige steun2. Bene bergkist voor dit toestel met de noodige steunstukken en vastzeti _ nrichtingen ; vastzetinriehtingen; stukken . . 16 62 3. een ,,Edison Phonograph" met de daarbij behoorende wasrollen. Van het laatste leermiddel vooral werd een zeer nuttig gebruik gemaakt. Hoezeer de stem der cursisten gedurende den cursus aan klank en zuiverheid van toon had gewonnen, bleek ten deele uit eene vergelijking van de eerste met de laatste wasrol, waarop de uitspraak van ieder hunner was geregistreerd. De heer Veldkamp en de cursisten meenen, evenals de comm issie, over de resultaten van den cursus tevreden te mogen zijn. De eerste spreekt in het door hem uitgebrachte rapport de overtuiging uit, ,,dat de cursisten allen uitstekend geapend zijn om te kunnen optreden als leerkrachten en om uit de practische werkzaamheid, uit de voortgezette studie en de verdere oefening de ontwikkeling te putten, die slechts de vrucht kan zijn van jaren". De cursisten zeggen in hun verslag, dat zij aan de commissie op, haar verzoek bereidwillig deden toekomen: ,,Alle cursisten zijn overtuigd, dat hun stem en hun uitspraak verbeterd zijn" en dat ,,hun stem aan klankrijkheid, buigzaamheid en draagkracht gewonnen heeft. De commissie vleit zich geen enkel oogenblik met de hoop, dat in vier maanden tijds de cursisten tot volleerde spreekleeraars zijn gevormd, maar zij verwacht, dat,gezien de kennis, die zij bij den aanvang bezaten en de leiding die zij hebben ontvangen, zij zich door eigen studie verder in de gewenschte richting kunnen ontwikkelen en na verloop van tijd als volkomen bevoegden spreekonderwijs kunnen geven. ^ Niet alleen ter bevordering van de duidelijkheid bij het spreken en het verbeteren van gewestelijke afwijkingen in de uitspraak, maar ook op hygiënische gronden drukt de commissie den wensch uit, dat het onderwijs in het spreken worde opgenomen in het leerplan van alle opleidingsscholen voor ionderwij zers en onderwijzeressen. De ondervinding leert, dat bij een zeer groot aantal onderwijzers de goede vervulling van hun beroep belemmerd wordt of onmogelijk wordt gemaakt door in de practijk optredende stoornissen van het spraakorgaan. Gedwongen rust, aanzienlijke uitgaven voor het nemen van spreeklessen, bedreigen maar al te vaak het levensgeluk van den jongen onderwijzer, die neet een ongeschoold spraakorgaan zijn moeilijke taak begint. Goede zorg, zoowel voorhet onderwijs als voor de onderwijzers, legt aan de autoriteit, die de opleiding, van het onderwijzend personeel onder hare hoede neemt, de verplichting op, aan het spreekonderwijs in hare opleidingsscholen l?.aar volle aandacht te schenken. Groningen, 11 Februari 1911. De Commissie voornoemd: B. P. VAN DER MEULFN. W. SCHUTTER. ROORDA. BIJLAGE N. BIJLAGE N. VERSLAGEN van de VERSLAGEN van de in 1902', 1908 en 1909 te 190ï', 1908 en 1909 Utrecht gehouden cursussen tvt het beoefenen U trecht gehouden cursussen tot het beoefenen van zaaZopenZ1lchtspelen. 'van zaal- en openluchtspelen. I. Curus, gehoui/},en in 1907. 1. Gurus, gehouden in 1907. Woensdag 24 J uZi. Woensdag Juli. Het bestuur van de Vereeniging van Gymnastiek-onderHet bestuur van de Vereeniging van Gymnastiek-onderwijzers in Nederland heeft de eer aan Uwe Excellentie het wijzers in Nederland heeft de eer aan Uwe Excellentie het navolgend verslag omtrent den navolgend verslag omtrent den in Utrecht gehouden cursus Utrecht gehouden cursus in zaal- en openluchtspelen aan te bieden. in zaal- en openluchtspelen aan te bieden. T :N a in verschillende schoolbladen bekend gemaakt te hebverschillende schoolbladen bekend gemaakt te hebben, er een cursus, als bovengenoemd, gehouden zou worben, dat er een cursus, als bovengenoemd, gehouden zou wor bezitters den, akten p, den, gaven zich tachtig bezitters van een der akten p, s en j9 zich op om deel op am deel te nemen. Uit deze tachtig werden 24 bezitters nemen. Uit deze tachtig werden van akte van akte van akte p en 24 van akte s of j als deelnemers gekozen. j als deelnemers gekozen. Bij men veronderstelling' dat hoe Bij de keuze ging men van de veronderstelling uit, dat hoe keuze meer meer de woonplaatsen der deelnemers over het geheele land woonplaatsen deelnemers over het geheele land verspreid waren, hoe grootex de kans zou zijn om .het beoefewaren, hoe grooter de kans zou zijn om het beoefenen der openluchtspelen te bevorderen ; overigens zou het lot der openluchtspelen te bevorderen; overigens zou het lot beslissen. Als spelleiders werden gekozen de heeren: Als spelleiders werden gekozen de heeren: R. M. Roemer, leeraar in de gymnastiek tete Amsterdam; M. Roemer, leeraar in de gymnastiek Amsterdam ; w. van Daatselaar, idem te Utrecht, en vV. van Daatselaar, idem te Utrecht, en H. A. Elias, idem te Amsterdam. A. Elias, idem te Amsterdam. Het Dagelijksch Bestuur der gemeente Utrecht gaf zeer Dagelijksch Bestuur der gemeente Ftrecht gaf zeer welwillend zijne toestemming tot het gebruik maken van het welwillend zijne toestemming tot het maken het door de vereeniging aangevraagde speelterrein, het gymnasdool' vereeniging aangevraagde speelterrein, het gymnastieklokaal der 5-jarige gemeente-hoogere burgerschool en, tieklokaal der 5-jarige gemeente-hoogere burgerschool en, zoo noodig, de Botermarkt, waarvoor ook hier een woord van zoo noodig, de Botermarkt, waarvoor ook hier een woord van dank wordt gebracht. wordt gebracht. Door het bestuur en de leiders werd besloten, dat de cursus en de leiders werd besloten, dat de eursus op de volgende wijze zou worden gehouden: de volgende wijze zou worden gehouden: Bestuur, leiders en deelnemers zullen zich op Maandag 22 Bestu UI', leiders en deelnemers zullen zich op Maandag 22 Juli, des avonds om 77' uur, vereenigen in liet gymnastiekJ uE, des avonds om uur, vereenigen in het gymnastieklokaal. De voorzitter der vereeniging zal den cursus openen De voorzitter der vereeniging zal den cursus openen en de heer J. A. Vrijheid, arts in Utrecht, die dit welwilde heer J. A. Vrijheid, arts in Utrecht, die dit welwillend op zich nam, zal eene voordracht houden .over liet beoefelend op zich nam, zal eene voordracht houden over het beoefenen der gymnastiek en openluchtspelen, nuttig en noodzakenen der gymnastiek en openluchtspelen, nuttig en noodzakelijk voor de lichamelijke opvoeding der jeugd en het aanlijk voor de lichamelijke opvoeding der jeugd het aankweeken van een krachtig volk. Aan de deelnemers zal workweeken van een volk. Aan de deelnemers zal den medegedeeld de inrichting van den cursus en waaraan inrichting van den cursus en waaraan den medegedeeld zij zich verder hebben te onderwerpen. zij zich verder hebben te onderwerpen. De practische werkzaamheden bestonden uit het volgende: De practische werkzaamheden bestonden uit het volgende: Dinsdag 23 Juli. Dinsdag 23 J'uZi. Groep A, 's morgens van 8-11 uur : Vuistbal en voorbereidende Groep 's morgens 8-11 uur: Vuistbal en voorbereidende spelen v. Daatselaar. spelen v. I:'aatselaar. 's middags van 2-- 5 uur : Korfbal en voorbereidende 's middags van 2- 5 uur: Korfbal en voorbereidende spelen, Elias. spelen, Elias. Groep B, 's morgens van 8-11 uur:: Tamboerijn en voorbereivan 8-11 uur Tamboerijn en voorberei· Groep B, morgens dende spelen, Elias. dende spelen, Elias. 's middags van 2-- 5 uur : Grensbal en voorbereidende 's middags van 2- 5 uur: Grensbal en voorbereidende spelen, Roemer. spelen, Roemer. Groep A, 's morgens van 8-11 uur: Kastie en variatico, van Groep A, 's morgens van 8-11 uur : Kastie en variatico, van Daatselaar. Daatselaar. 's middags van 2- 55 uur :Tamboer~n en voorberei's middags van 2-- uur: Tamboerijn en voorberei· dende spelen, Roemer. dende spelen, Roemer. Groep B, 's morgens van 8-11uur : Verlos en variaties, Roemer. Groep B, 8-11 uur: Verlos en variaties, Roemer. 's middags van 2- 5 uur: :Korfbal en voorbereidende voorbereidende 's middags van 2-- 5 uur Korfbal spelen, Elias. spelen, Elias. Donderdag 25 JJuli. Donderdag 25 uZi. Groep A, 's morgens van 8-11 uur : Verlos en variaties, Roemer. Groep morgens van 8-11 uur: Verlos en variaties, Roemer. 's middags van 2- 55 uur :Tamboerijn en voorberei's middags van 2-- uur: Tamboerijn en voorbereidende spelen, Elias. dende spelen, Elias. Groep B, 's morgens van 8-11 uur: Kastie en variaties, van Groep B, 's morgens van 8-11 uur : Kastie en variaties, van Daatselaar. 's middags van 2- 5 uur: : Vuistbal en voorbereidende middags van 2-- 5 uur Vuistbal en voorbereidende spelen, van Daatselaar. Daatselaar. spelen, Tl rijdagag 26JJuli, TV rij d 26 uZi, 's morgens van 8-11 uur. Ieder der groepen twee spelen naar morgens van 8-11 uur. Ieder der groepen twee spelen naar keuze, waarbij alle leiders en om 11~- uur sluiting van den keuze, waarbij alle leiders en om 11 uur sluiting van den cursus. Groep A bevat ,de bezitters van akte p U\1iddelbaar onderakte p (Middelbaar onderGroep bevat de wijs). .?roep B bevat de bezitters van akte s of j (Lager onderde bezitters van akte j onderGroep B WIJS) wis).. toelichting dezer spelen dient het volgende: Tot toelichting dezer spelen dient het. volgende: Van sommige op den cursus behandelde spelen komen in Van sommige op den cursus behandelde spelen komen den handel reglementen voor, meestal uitgegeven door sportreglementen voor, meestal uitgegeven door sportde sportvereenigingen wordt een bepaald vereenigingen. vereenigingen. In de sportvereenigingen wordt een bepaald spel 0J?-.middellijk en uitsluitend volgens de regels het spel onmiddellijk en uitsluitend volgens de regels van het wedstI'lJd!egl.~ment gespeeld. Een nieuweling moet dadelijk wedstrij dreglement gespeeld. Een nieuweling moet dadelijk spel 111 ZIJn geheelen omvang medespelen en er zich zelf het spel in zijn geheelen omvang medespelen en er zich zelf inwerken, van geschikte voorbereidingen, van gepaste maar inwerken, van geschikte voorbereidingen, van gepaste geen sprake. Die reglementen zijn dus voor schoolvariaties geen sprake. Die reglementen zijn dus voor schoolgebruik ongeschikt en daarom werd aan de cursisten eene serie gebruik ongeschikt en daarom werd aan de cursisten eene serie h~ndleidingen. v.erstrekt, in ,:lk. waarvan een bepaald spel methandleigvrstk, wanebpldsmt ZIjne voorbereld111gen en varIatIes wordt beschreven. Die voorzijne voorbereidingen en variaties wordt beschreven. Die voor-yooral zij n voor de school van groot belang. Zij bereidingen vooral zijn voor de school van groot belang. Zij vormen op zlCh zelf geschikte en spelen, die in de vormen op zich zelf geschikte en prettige spelen, die in de lagere school kunnen worden behanopvolgende klassen opvolgende klassen der lagere school kunnen worden behanhet spelen van deld en de kinderen geleidelijk brengen deld en de kinderen geleidelijk brengen tot het spelen van ~et beoogde spe,l volgens de regelen der kunst, zij het beoogde spel volgens de regelen der kunst, wanneer zij 111 de hoogste klassen lagere school of in de middelbare in de hoogste klassen der lagere school of in de middelbare school zijn gekomen. Zoo kan b.v. het korfbalspel op de school zijn. gekomen. Zoo kan b. v. het korfbalspel op de volgende wijze worden voorbereid. volgende wijze warden voorbereid. lle~ds in. den eersten leerkring kan men beginnen met Reeds in den eersten leerkring kan men beginnen met oefemngen in het werpen en vangen van een kleinen bal. oefeningen 111 het werpen en vangen van een kleinen bal. In het derde leerjaar vervangt men den kleinen door een In het derde leerjaar vervangt men den kleinen door een grooten bal en geeft aan de oefeningen een meer bepaalden grooten bal en geeft aan de oefeningen een meer bepaalden vorJ?-1 van spel, .als: 1. d~orgeven; lI. werpen en vangen; lIL vorm van spel, als: I. doorgeven ; II. werpen en vangen ; III. krUlswerpen (zie bladzijde en 3 van speirege', n°. 3). In kruisroerpen (Z18 bladZIJde 22 en 3 van spelrege' n°. 3) . In 64 het vierde leerjaar behandelt men het vierde leerjaar behandelt men wandelbal, 1ste en 2de lste en 2de manier, en jachtbal. In het vijfde leerjaar komt aan de beurt en jachtbal. het vijfde leerjaar komt aan de belirt vierkantbal en het 1;icrkantbal en eindelijk in de hoogste klasse der lagere in de hoogste klasse der lagere school en in de middelbare school het korfbal. school en de middelbare school het korfbal. De voorbereidingen kan men ook in de zaal doen, hoewel De voorbereidingen kan men ook in de zaal doen, hoewel het gewenscht blijft, zooveel mogelijk alle oefeningen in de gewenscht blijft, zooveel mogelijk alle oefeningen in de te houden. open lucht te houden. open Behandeld zijn de volgende spelen met voorbereidingen de volgende spelen met voorbereidingen Behandeld en variaties: en A. korfbal met 1 doorgeven, 2 werpen en vangen, 3 kruismet 1 doorgeven, 2 werpen en vangen, 3 kruiswerpen, 4 wandelbal 1ste manier, 5 wandelbal 2de manier, werpen, 4 wandelbal lste manier, 5 wandelbal 2de manier, 6 jachtbal en 7 vierkantbal;; en 7 vierkantbal 6 De kosten van den cursus bedragen: den cursus bedragen: De kosten Yergaderingen bestuur met leiders en leiders alleen ff 67,00 Vergaderingen bestuur met leiders en leiders alleen 67,00 leiders en deelnemers Reiskosten aan leiders en deelnemers ............. , ... . Reiskosten 134,50 134,50 Yerblij fkosten idem..................... , ................... . Verblijfkosten idem 612,00 Vergoeding voor de leiding ............................. . Vergoeding voor de 60,00 Aanschaffen, vervoer- en bergloon v. spelmateriaal Aanschaffen, vervoer- en bergloon v. spelmateriaal 45,00 Y'ergoeding concierge .................................. ,., .. Vergoeding 10,00 10,00 Administratie en drukloon en drukloon 65,00 Totaal ............ ff 993,50 993,50 Het bestuur had eene tentoonstelling van verschillende spelbestuur had eene tentoonstelling van verschillende spelgereedschappen georganiseerd, waardoor de deelnemers aan deelnemers aan gereedschappen georganiseerd, waardoor den cursus op de hoogte werden gesteld, ook met de prij zeu den cursus op de hoogte werden gesteld, ook met de prijzen der onderdeelen onderdeel-en De cursus werd door den voorzitter onzer vereeniging gedoor den voorzitter onzer vereemgmg geDe cursus de Regeering. aan sloten. Hij bracht een woord van dank aan de Regeermg, aan sloten. Hij bracht een woord van de heeren inspecteurs van het lager onderwijs en aan dr. J. A. onderwijs aan dr. ,T. de heeren inspecteurs van Y rij hei d. Aan de deelnemers bracht hij hulde voor de geVrijheid. A.an de deelnemers bracht hij hulde voor de getoonde volharding en den ijver waarmede zij gespeeld hadtoonde volharding en den ijver waarmede zij gespeeld hadden, want er was van hen veel inspanning gevorderd. er was van hen veel inspanning gevorderd. den, dank gebracht Door een der deelnemers werd uit aller naam dank gebracht Door een der deelnemers werd uit voor de uitstekende leiding en de verzekering gegeven, dat de verzekering gegeven, dat voor de uitstek-ende leiding i~~er, in zijne woonplaats teruggekeerd, het geleerde in prachet geleerde in pracieder, zijne woonplaats tIJk zou brengen. Zelf ondervonden hebbende, hoe leerzaam tijk zou brengen. Zelf ondervonden hebbende, hoe leerzaam dat ook zulk een cursus was, drukte hij den wensch uit, dat ook zulk een cursus was, drukte hij den wensch anderen, die nu geen deel mochten nemen, in de gelegenheid geen deel mochten nemen, in de gelegenheid anderen, spelen kennis zouden worden gesteld, met deze zoo nuttige spelen kennis zouden worden gesteld, met deze zoo te maken. maken. Aan Aan het einde van het verslag gekomen, gevoelt het heHtuur verslag gekomen, gevoelt het bestuur U we Excellentie brengen voor het verbehoeHe, aan ITwe Excellentie dank te brengen voor het verbehoefte, vooral voor de trouwen in onze vereeniging gesteld, maar vooral voor de trouwen in onze vereeniging gesteld, belangstelling in de lichamelijke opvoeding van Neerland's de lichamelijke opvoeding Neerland's belangstelling jeugd, getoond door het verleenen . van het subsidie. getoond door het verleen en van subsidie. B. tamboerijnbal met 1 het slaan, 2 terugslaan, 3 pertamboerijnbal met 1 het slaan, 2 terugslaan, 3 soonlijk spel zonder t-ellen, 4 persoonlijk spel met tellen en soonlijk spel tellen, 4 persoonlijk spel tellen -en 5 partij spel met tellen ; partij met tellen; C. grensbal met dezelfde voorbereidingen als bij korfbal, dezelfde voorbereidingen bij korfbal, C. uitgezonderd de vierkantbal uitgezonderd de vierkantbal ;; met dezelfde voorbereidingen als bij tamboeD. vuistbal met dezelfde voorbereidingen als bij tamboerijnbal rijnbal ;; E. verlos, 1 eenvoudig verlos, 2 met vlaggenroof en 3 met 2 met vIaggelll'oof en 3 met verlos, blokkelll'oof; blokkenroof ; li'. F. kastie, 1 slaan, 22vangen, 3~)loopen en 44uitwerpen. vangen, loopen en uitwerpen. kastie, i slaan, In het geheel zijn dus beoefend 6 partijspelen met 20 voorhet geheel zijn dus beoefend 6 partij spelen met 20 voorbereidende spelen of varia ties, totaal 26 bereidende spelen of variaties, totaal .26' spelen. De volg·ende overwegingen gaven den leiders aanleiding de dp volgende overwegingen gaven den leiders genoemde spelen te kiezen. te kiezen. genoemde 1". Het isis wenschelijk dat er gegeven worden: jongens-. 1°. Het wenschelij k dat er gegpven worden: jOllgells-. meisjes- en gemengde spelen. en gemengde spelen. 2°. Zij moeten geschikt zijn voor de lagere en ook voor de 2°. Zij moeten geschikt zijn voor de lagere en ook voor de school. middelbare school. :3°. Het moeten partijspelen zijn. 3°. Het moeten partij spelen ZIJn. Rotterdam, 27 Augustus 1907. Rotterdam, 27 Augustus 1907. Bij het bepalen van het aantal spelen maakte men gebruik bepalen -van het aantal spelen maakte men gebruik Bij van de ervaring, opgedaan door de "Zentralausschuss ZUl' van de ervaring, opgedaan door de ,,Zentralausschuss zur Namens het Bestuur: Bestuur: Namens Fürderung Yolks- und Jugendspiele" in Duitschland. F6rderung der \Tolles- und J ugendspiele" il Duitschland. P. C. ADRIAN, Voorzitter. C. ADRIAN, FoorZ'itter. Deze ven~eniging gaf reeds vele jaren achtereenvolgend speelDeze vereeniging gaf reeds vele jaren achtereenvolgend speel10 dagen duren. :Men begon met een cursussen, die -van 5 tot 10 dagen duren. Men begon met een cursussen, die van ij A. B. nbaLIKK, Secretaris. MEILINK, Secretaris. kwam, door practijk geleerd, van overvol programma, overvol programma, maar kwam, door de practijk geleerd, van lieverlede tot epn zeer beperkt. Onze leiders meenden ook, lieverlede tot een zeer beperkt. Onze leiders meenden ook, dat de daelnemers de spelen niet alleen moesten dat de deelnemers de spelen niet alleen moesten kennen, maar ook kunnen. ook kunnen. De uitslng van dezen cursus heeft doen zien, dat er van de doen dat er van de uitslag van dezen deplnemers veel, zeer veel inspannenden, lichamelijken arbeid deelnemers veel, zeer veel inspannender, lichamelijken arbeid dag twee spelen begevorderd is moeten worden, om per dag tu'ee spelen te begevorderd is moet.en worden, om van het begin tot het einde van oefenen. Alleen doordat oefenen. Alleen doordat er van bet begin tot het einde van den cursus door allen zooveel opgewektheid, ijver en toewij cursus door allen zooveel opgewektheid, ijver en toewijwerd getoond, was het den leiders mogelijk, zooveel ding werd getoond, was het den leiders mogelijk, zooveel H. Cursus, gehouden in 1908. II. Cursus, gehoud,en krachtsinspanning de deelnemers te vragen. krachtsinspanning van de deelnemers te vragen. Ook bleek, dat de bevoegdheid der deelnemers invloed uitde bevoegdheid der deelnemers invloed uifOok bleek, oefent op meer of minder vlugge aanleeren van een spel. oefent op het meer of minder vlugge aanleeren van een spel. ' Het bestuur der V ereenig ing ,an Gymnastiek-Onderwij zers clf'l' V~ref'niging an Gymnastiek-Onderwijzers De bezitters akte toonden eene grootere lichamelijke De bezitters van akte p toonden eene grootere lichamelijke in Nederland, heeft de eer Uwe Excellentie het navolgend N edpl'land, heeft de eer Uwe Excellentie het navolge1.ld vaardigheid dan de overigen. Treffend kwant dit verschil uit I verslag, omtrent den in Utrecht gehouden cursus in Zaalde overigen. Treffend kwam dit verschil uit verslag, omtrent den in Utrecht gehouden cursus ZaaIop den laatsten morgen, toen beide groepen, bij een zelf ge- : en Openluchtspelen. aan te bieden. morgen, toen beide groepen, bij een zelf op bieden. ('Tl Openluchtspelen, kozen parti.ispel, tegenover elkaar kwamen te staan. Ook de kwamen staan. Ook de kozen partijspel, tegenover N a in verschillende Schoolbladen een oproep tot deelneming Schoolhladen een oproep tot deelneming Na geschiktheid van het zich eigen maken der spelregelB, het geplaatst geschiktheid van het zich eigen maken der spelregels, het geplaatst te hebben, gaven zich vier en tachtig bezitters van hebben, en taehtig hezitters van leprt'n samenspelen - de geestelijke eigenschappen, die bij een der akten p, s of j op om deel te nemen. Hiervan werden bij een de geestelijke eigenschappen, leeren samenspelen s of j op om nemen. Hiervan werden het spel op den voorgrond treden - dat alles bleek over het gekozen 24 bezitters van akte p, 4 van s en 32 van j. spel op den voorgrond treden alles bleek over het gekozen 24 bezitters 4 bij de eerstgenoemden, doch, het algemeen ook beter te algemeen ook beter te zijn bij de eerstgenoemden, doch, het Het welslagen van den vorigen cursus, dat voor een groot welslagen van eursus, daf voor een groot zij nog eens gezegd, in opgewektheid, ijver en lust om zich opgewektheid, en lust om zieh deel te danken was aan de uitstekende leiding, deed het bezij 1100' eens gezegd, de uitstekende leiding, deed het bedeel te danken was t~t go~de vormen, verdienen zij, evenals de anderen, stuur besluiten. dezelfde leiders weer uit te noodigen. De tot goede leiders te vormen, verdienen zij, evenals de anderen, te noodigen. De stuur besluiten. dezelfde leiders weer l1eeren R. ~1.. Roeiher, "\V. van Daatselaar en H. A. Elias een woord van lof. lof. M Roemer, w. van Daatselaar en H. A. Elias heeren een woord Het dagelijksch bezoek, door de heeren inspecteurs van het vf'rklaarclen zich hereid de leiding op zich te nemen. dagelijkseh bezoek, door heeren het verklaarden zich bereid de op zich te nemen. . la(yer onderwijs aan den speelcursus gebracht, wAs hoogst Het DaoTlij kschBestuur der gemeente Utrecht gaf zeer Dagelijksch Bestuur der gemeente Utrecht gaf zeer lager onderwii s aan den speelcursus gebracht, WilS hoogst terrein gebruik ve';"t'erend en de belangstelling dier heèren zal zeker bij dra- a elwillend vereerend en de belangstelling dier heeren zal zeker bij dra- welwillend toestemming om van h-et gevraagde terrein gebruik om van het hun voornemen te versterken om met te maken. waarvoor wij hier een woord van dank brengen. gen, den deelnemers in hun voornemen te versterken om met b maken, waarvoor wij hier een woord van dank brengen. g en, den deelnemers TE'n vorigen jare waren de cursisten in twee groepen verde cursisten in twee groepen verkrarht te propageeren voor de uitbreiding van het beoefenen krachtepognvduitbregahofn Ten vorigen akte en die vormden deeld de bezitters der lichaamsoefeningen, waarmede zij theoretisch meer op de waarmede zij theoretisch meer op de deeld; ; de bezitters van akte p vürmden groep A en die van mannelijke en Elke groep bestond hooQ'te gebradü zijn en waarvan zij, door de rractijk, het h.00f°te gebracht zijnen waarvan zij, door de practijk, het akte s en jj groep B. Elke groep bestond uit mannelijke en ervaring toen vrouwelijke deelnemf'l's, dus g'E'nwngd. De ervaring toen gemengd. deelnemers, aal'gename en nuttige hebben ondervonden. aaugenam e en nuttige hebben ondervond·en. I ` . 65 opgedaan en ook het grooter aantal danses, dat zich had aangemeld, deden ons besluiten, om dit jaar als proef, de dames ell heeren in afzonderlijke groepen in te deelen. De dames vormden te zamen groep A; van de heeren vormde de helft der bezitters p gevoegd bij de helft der bezitters s of 5, groep B, terwijl de beide andere helften groep C vormden. Deze wijze van indeelen is goed bevallen, vooral omdat niet alle spelen zich leereen voor gemengd spel. Op uitnoodiging der Vereeniging, stelden de heeren Eilers van Amsterdam en Meijer van Hagen (Duitschland), fabrikanten van turn- en spelgereedschappen, verschillende benoodigdheden voor zaal- en openluchtspelen beschikbaar, ten einde eene tentoonstelling te organiseeren. De door bestuur en leiders gemaakte regeling, behoefde geen verandering te ondergaan. Op Maandag 27 Juli, des avonds ons 7 uur, kwaaien bestuur, leiders en cursisten bijeen. De voorzitter opende den cursus ; de lieer Elias deelde bi j amderheden omtrent de inrichting van den cursus mede eet de verschillende bepalingen waaraan zich de cursisten te bouder' hadden, telg`-ijl de heer v. Daatselaar de tentoongestelde voorwerpen besprak. Deze bespreking, waarbij critiek uitgeoefend werd, hoofdzakelijk over de spelgereedschappen, die bij dezen cursus moesten gebruikt worden en die ten doel had, den cursisten mede te deelen aan welke eischen goed gereedschap moet voldoen, was naar de meening van het bestuur, nuttiger voor de cursisten dan een lezing over den invloed der spelen op bet lichaam. De sluiting dezer.- vergadering had om ongeveer halfelf uur plaats. Op Dinsdag 28, Woensdag 29 en Donderdag 30 Juli werden dezelfde spelen als het vorige jaar onderwezen en wel 's morgens van 8-11 en 's middags van 2-5 uur. Slagbal en Vuistbal door den heer v. Daatselaar, Tamboerijn en Korfbal door den heer Elias en Verlos en Grensbal door den heer Roemer. Dinsdag. 's middags : Vuistbal. Groep A, 's morgens : Slagbal Korfbal. Tamboerijn, B, .. Grenshal. Verlos, 1 ,, , afzonderlijk in het Correspondentieblad (orgaan der Vereeniging) opgenomen. Dit blad is den cursisten, ook dien van 1907, gratis toegezonden. Het samenspelen van de bezitters der akte p, s en j gaf goede uitkomsten. De verdeeling in drie groepen, gaf den leiders veel werk. Vorig jaar was 's morgens of 's middags een der leiders vrij, die zich dan belastte met liet in orde brengen van het terrein, het vervangen vals gebroken spelgereedschap enz. Deze bezigheden moesten ilu door elk leider verricht worden, waardoor voor hen het beginuur vervroegd en de rusttijd verkort werd. .Bij een indeeling in drie groepen, zullen er noodzakelijk vier leiders moeten zijn. ()ok dit jaar toonden de cursiste n veel opgewektheid, ijver en toewijding. De geest, die -er onder de cursisten heerschte, was voorbeeldig en ook de leiding was weer boven lof verlieven. De deelnemers ontvingen ook nit weer een bewijs, dat zij dein cursus hebben medegemaakt. De kosten van den cursus bedroegen · Vergaderingen van bestuur met de leiders en leiders alleen f 50,00 Reiskosten aan leiders eis deelnemers 175,00 Verblijfkosten aan leiders en deelnemers 652,00 Vergoeding aan leiders 72,00 Vernieuwen van spelmateriaal, liet vervoer- en bergloon vals materiaal 45,00 Vergoeding concierge 10, 00 Advertentiekosten, drukloon en administratie ..· 75, 72 5 Totaal f 1079,72 5 Woensdag. 's middags : Grensbal. Groep A, 's morgens : Verlos, Vuistbal. Slagbal, B7 77 7, ,7 Korfbal. Tamboerij n. ,, C, }7 Donderdag. Groep A, 's morgens : Tamboerijn, 's middags : Korf ual. Grensbal. Verlos, i7 Vuistbal. Slagbal, ,, . B, .. C, , (_)p Vrijdag 31 Juli van 8-11 uur, wedstrijdspelen naar keuze der groepen, daarna uitbetaling der vergoeding van gemaakte reis- en verblijfkosten, uitreiking der diploma's en sluiting vals den cursus. Bij de keuze der spelen ging men uit van de gedachte, dat voor de cursisten, die voor de tweede keer den cursus liet medemaaksels, geen kwaad zou zijn dezelfde spelen nog eens te repeteerelf. Op cie voorbereidende spelen, die zich uitstekend leenen als spelen voor de lagere school, zoog- el in de zaal als buiten, werd bijzonder de aandacht gevestigd. Het getal spelen is niet het Honkbalspel els de volgende voorbereidende spelen uitgebreid: I. Koninginbal, 2. Fopbal, 3. Stabal, 4. Trefbal, 5. Ruiterbal. 6. Muurbal en 7. Baldrij v en. Het Honkbalspel heeft veel overeenkomst met het Slagbalspel. Beoefend zijn dus 6 partijspelen met 27 voorbereidende spelen. T)L zooeven genoemde voorbereidende spelen en het Honkbalspel, alsmede de bespreking der spelgereedschappen, zijn De cursus werd gesloten door den Voorzitter, die een woord van hulde bracht aan de leiders voor hunne uitstekende leiding, niettegenstaande den uiterst vermoeienden arbeid en aan de deelnemers voor den getoonden lust en ijver bij het spelen en het onderhouden van den prettigen, aangenamen geest, die er gedurende den geheelen cursus heeft geheerscht. Een der deelnemers bracht uit aller naam dank aan de leiders, naar ook aan de Vereeniging, die door hare bemoeiingen deze zoo nuttige gelegenheid .ons te leeren spelen tot stand had weten te brengen. Hij drukte den wenscls uit, dat de verkregen resultaten van den vorigen cursus zoo mochten zijn, dat de Reg eerin g daarin aanleiding zou vinden om de Vereeniging in de gelegenheid te stellen, bij voortduri.; jare, zulk een cursus te doen houden. tel.^n Door het bestuur is aan de deelnemers van den cursus 1'907 t verzocht eenige vragen te beantwoorden. TJit de ontvang,'?1 antwoorden blijkt, dat de eerste cursus reeds zeer gunstig, resultaten heeft gehad. Tot nog toe kwamen 24 antwoorden in, waarvan slechts één weinig of geen succes bevatte. Het. bestuur acht de overige antwoorden van zooveel belang dat het meende, een kort uittreksel dier antwoorden, als bijlage B, bij dit verslag te moeten voegen. ~' ) Een naamlijst der deelnemers van dcii cursus 1908, gaat als bijlage A hierbij . ) Het bekend, maken aan de onderwijzers, dat er een speel cursus gehouden. wordt schijnt met nogal bezwaren gepaard te °'aan. Hoewel aan een twaalftal schoolbladen, van verschillende richting, verzocht werd een kennisgeving te plaatsen is toch liet enkele deden dit tegen betaling als advertentie getal dat zich aanmeldde, betrekkelijk gering Proviisciesg ewii ze hadden zich aangemeld: Noordhollaii d 22, Zuidholland 21, Gelderland 12, Overijssel 8. TU'trecht 7, Zeeland 5, Groningen 5, Noordbrabant 2, Drenthe 1, Friesland 1 en Limburg 0. Aan loet einde van het Verslag gekomen, gevoelt het bestuur behoefte om TTwe Excellentie dank te brengen voor het *) Kortheidshalve hier niet afgedrukt. 17 66 verf louwen ln onze \' ereeb iging gesteld en voor de belangstelling in de lichamelijke opvoeding van Neerlands jeugd, getoond door het verleenen der subsidie. Rotterdam, 19 October 1908. ;1'am eii.s het Bestuur: ^ P. C. ADRIAN, Voorzitter. ^ A . B . MI;II^INIí, Secretaris. III. Cursus, gehouden in 1909. Het bestuur van de vereeniging van gymnastiek-onderwijzers in Nederland, heeft de eer, Uwe Excellentie het navolgend verslag van den in Utrecht gehouden speelcursus in zaalen openluchtspelen, aan te bieden. Na in 36 verschillende school- en plaatselijke bladen een oproep tot deelneming geplaatst te hebben, gaven zich lionderd en twintig bezitters van een der akten p., s. en j. op, om deel te nemen. Bijlage A bevat de namen van hen met vermelding wie to& gelaten werden. 1 De heeren R. M. Roemer, W. van Daatselaar en H. A. Elias, die de beide voorgaande cursussen geleid hebben, werden ook als leiders van dezen cursus benoemd. In de plaats van den heer R. M. Roemer, die wegens familieomstandigheden bedankte, werd de heer G. M. Huissen gekozen, die de benoeming aannam. Het dagelijksch bestuur der gemeente Utrecht gaf zeer welwillend toestemming, bij ongunstig weer, van de Koren beurs gebruik te mogen maken. Van het vroeger gebruikte speelterrein en van biet gymnastieklokaal der hoogere burgerschool 5-jarige cursus, kon dit jaar geen gebruik worden gemaakt. -De vereeniging moest dus naar een ander terrein uitzien; het gelukte haar door de welwillendheid der Utrechtsche voetbalvereeniging , , U . V. V.", gebruik te mogen maken van het voetbalveld, gelegen aan de Willem Barendsstraat. Aangezien op dat veld geen voldoende kleedkamers aanwezig zijn, richtte ons bestuur, teneinde hierin te voorzien, aan Zijn e Excellentie, den Minister van Oorlog, liet verzoek, gedurende den cursus, het gebruik toe te staan van een drietal hoofdofficierstenten. Aan dit verzoek werd door Zijne Excellentie welwillend voldaan. Aan de hoogedelgestrenge heeren, W. H. Terwisga, luitenant-kolonel van den generalen staf en A. N. J . Fabius, kolonel-commandant van het 1ste regiment veldartillerie, brengen wij openlijk dank voor den ons verleenden steun, wat betreft het ontvangen, opslaan en weer in goeden staat terugzenden der tenten. Hoewel biet voornemen bestond, evenals in het vorige jaar, de cursisten in drie groepen te verdeelen, oordeelden de leiders het echter beter, slechts twee groepen te vormen, vooral met het oog op het kleinere getal damesdeelneemsters en op bi et groote getal zaalspelen voor de lagere school, die op dezen cursus in beoefening zouden komen. Ook dit jaar werd er aan den cursus een tentoonstelling van spelmateriaal verbonden. De fabrikanten Meijer, van Hagen, Dollf s en Helle, van Braunschweig en Reinhei.ner, van Frankfurt a/M, hadden hun fabrikaat ingezonden. De slechte weersgesteldheid had maar weinig invloed op den gang van den cursus. Slechts één dag moesten, met het oog op de stortregens, de oefeningen in de korenbeurs plaats hebben. Den 26sten Juli, des avonds om 8 uur, kwamen bestuur, leiders en cursisten bij één in het gymnastieklokaal van den heer W. van Daatselaar, in welk lokaal ook het spelmateriaal was tentoongesteld. .. Deze bijeenkomst werd bei gewoond door de heeren J. C. Fabius, inspecteur lager onderwijs en P. le Grand, schoolopziener in het district Dordrecht. . De waarnemende voorzitter, de heer J. H. Luiting, opende de vergadering met een woord van dank aan de Regeering en autoriteiten ; hij wees op de waarde van goed geleid en deugdelijk spel, als onderdeel der geheele lichamelijke opvoeding door lichaamsoefeningen. Dit wordt gelukkig meer en meer erkend, maar waar men aan het spel wel eens poogde een resultaat toe te kennen, dat slechts bereikt kan worden door innige samenwerkingvan al de onderdeelen waaruit het geheele oefeningsmateriaal bestaat, daar faalt men. Waar is het, dat gymnastiek zonder spel, minstens even eenzijdig is als spel zonder gymnastiek. Het doel van den speelcursus is om de onderwijzers het oefeningsmateriaal te verschaffen, door die spelen zelf te beoefenen en ten deele te leerera leiden, ten einde een steentje bij te dragen tot verbreiding daarvan, in liet belang der lichamelijke opvoeding. De vereeniging ziet zich daartoe aangemoedigd door de resultaten van vorige cursussen, de waardeering van de zijde van b et bestuur van het Nederlandsch Onderwijzers Genootschap en door liet nastreven van haar doel, op grooter schaal, door den Nederlandschen bond voor lichamelijke opvoeding, met zijn eersten cursus in Augustus a.s., te Breda. Dat deze cursus bevorderlijk zal zijn aan liet voorgestelde doel, hoopt hij van harte. Hierna werden eenige technische mededeelingen gedaan en verkreeg de heer W. v. Daatselaar liet woord om te spreken over spelmateriaal en zijn gebruik. In de bij lage B 1 ) , voorkomende verdeeling der werkzaamheden, kon bijna geregeld gevolgd worden. Deze bijlage doet zien, dat er behalve de zes groote spelen: slagbal, veldbal tamboerijn, korfbal, vuistbal en grensbal, nog vijftig kleinere spelen, geschikt voor de verschillende klassen der lagere school, beoefend zijn. De regels der groote en kleine spelen zijn gedrukt en den cursisten ter hand gesteld. De gehouden lezingen op den 2den en 3den avond over de hygiënische beteekenis van liet spel, door den heer Elias en de paedagogische waarde van het spel, door den heer v. Daatselaar, zullen in druk verschijnen. De cursisten zullen, tegen verminderden prijs, zich ervan kunnen voorzien. Niettegenstaande er dit jaar zeer veel van de cursisten gevorderd werd, n.l. spelen van 8 11 uur 's morgens en van 2----5 uur 's middags, bovendien twee avonden van S tot pl.m. 10 uur de lezingen bijwonen, toonden zij toch veel opgewektheid, ijver en toewijding ; er heerschte onder hen een prettige geest, al was het, dat het weer soms te wenschen overliet. Met liet oog op de groote inspanning, meent het bestuur, dat liet noodig is, indien de vereeniging weer in staat gesteld wordt een cursus te geven, de lezingen te laten drukken, dus geen beslag op de avonden te leggen. Ook zou de cursus niet minstens één dag moeten worden verlengd. De leiding was als vorige jaren weer uitnemend. Aan de deelnemers is ook nu weer een bewijs uitgereikt, dat zij aan den geheelen cursus hebben deelg enomn . De kosten van den cursus bedroegen: Vergaderingen bestuur niet leiders en leiders f 49,40 a.l leen 164,x6 Reiskosten aan leiders en deelnemers Verblijfkosten van twee bestuursleden, leiders 598, en deelnemers 72,--Vergoeding voor de leiding Vervoer, bergloon en liet vernieuwen aan defect geworden spelmateriaal 40, Toezicht terrein, schoonhouden privaten, wasch15, gelegenheid, enz . Zaalhuur voor lezingen en tentoonstelling, het buren van stoelen 25,50 Kosten vervoer der tenten. enz 17,-Advertenties 15,-Administratie 25, Drukwerk 65, Correspondentie tentoonstelling, douanerechten, trantsport, inpakpapier en werkloon 15, i . Totaal 1) f 1100,96 1 ) Kortheidshalve hier niet afgedrukt. Achter dit verslag afgedrukt. 67 De cursus werd gesloten door den waarnemenden voorzitcursus weru gesloten UOOI' den waarn-emenden voorzitter, die nogmaals een woord van hulde bracht aan Regeering die nogmaals een woord van hulde aan Regeering en autoriteiten en aan de leiders en deelnemers. en autoriteiten en aan de leiders en deelnemers. Den cursisten van 1909 is de verplichting opgelegd aan het verplichting opgelegd aan het onzer vereeniging voor Juli 1910, antwoord te zenbestuur onzer vereeniging voor Juli 1910, antwoord te zenvragen vermeld in bijlage C. ') den op den op de vragen vermeld in bijlage C. 1) De deelnemers aan den vorigen cursus hebben hunne m edecursus hebben hunne mededeelnemers aan deelingen ingezonden. Wij zoo belangrijk,dat wij deelingen. ingezonden. Wij vinden die zoo belangrijk, dat wij meenden goed te doen een verkorte inhoud daarvan als bijmeenden goed te doen een verkorte inhoud daarvan als bijte voegen 1). lage C hierbij te voegen ') . Uit de ingezonden berichten blijkt ook nu weer, dat de door de ingezonden blijkt ook nu weer, dat de door ons cursussen sueces hebben gehad. Op vele plaatons gehouden cursussen succes hebben gehad. Op vele plaatsen toch, zijn het de deelnemers aan onzen cursus, die in de het de deelnemers aan onzen cursus, in de sen toch, afdeelingen van den Bond voor lichamelijke opvoeding, als af deeling en van den Bond voor lichamelijke opvoeding, als het aan spelleiders gekozen worden, terwijl op het spelleiders gekozen worden, terwijl op het platteland het aan verschillende onderwijzers gelukt is, de spelen met hunne gelukt is, de spelen met hunne schoolklassen te beoefenen. schoolklassen beoefenen. Waar door onze cursussen reed,s zooveel verkregen is, waar, waar, Waar door onze cursussen reeds zooveel verkregen mededeelingen twee zich op onzen cursus zooals uit zooals uit de mededeelingen blijkt, twee zich op onzen cursus : . gevormd hebbende onderwijzers, door het bestuur van den gevormd hebbende onderwijzers, door het bestuur van den Opvoeding N ederlandschen Bond voor Lichamelijke Opvoeding geschikt voor Nederlandschen geacht worden om als leiders bij den Bredaschen .speelcursus leiders bij den Bredaschen speelcursus op te treden, waar verder blijkt, dat verschillende exc ursisten blijkt, dat verschillende excursisten op reeds anderen tot spelleiders gevormd hebhen, is het te bespelleiders gevormd hebben, is te bereeds anderen treuren, dat wij slechts de helft van hen, die zich als deelwij slechts van hen, die zich als deeltreuren, den cursus konden toelat.en. nemers hebben aangemeld, tot den cursus konden toelaten. nemers hebben aangemeld, . Aan het eind van het verslag gekomen, gevoelt het bestuur van het verslag gekomen, gevoelt het bestuur Aan behoefte om Uwe Excellentie dank te brengen voor het verbehoefte om Uwe Excellentie dank hrengen voor het vergesteld en voor de getoonde betrouwen in onze vereeniging gesteld en voor de getoonde betrouwen onze langstelling in de lichamelijke opvoeding. . langstelling de lichamelijke Namens h,et bestuur, het bestlwr, P. C. ADRIAKS, ADRIANS, Tl oorzitter Voorzitter A. B. A. Rotterdam, 27 November 1909. 27 November 1909. ~fEILINK. MEILINK, Secretaris. Sec retaris. 1) Kortheidshalve hier niet afgedrukt. 1) Kortheidshalve hier niet afgedrukt, van Speelcursus, gehouden van 26-30 Verdeelin~' dt'r Verdeeling der werkzaamheden van den speelcursus, gehouden van 26--30 Juli 1909 te lltrecht. Utrecht. Maandag. 's Avonds 88uur. Opening van den cursus. Technische medeelingen. Iets over spelmateriaal en zijn gebruik. Avonds uur. Opening van den cursus. Technische medeelingen. Iets over spelmaterÎèwl en 7.~in gebruik. Causerie door den beer W. van Daatselaar. Causerie door den heer W. van Daatselaar. 's Morg-ens 8-11 uur I Slagbalspelen Leider elP h88r Morgens 8-11 Korf bal Leider de ()roep B ) Korfbal Ià Leider de iJ Groep A I\ Slage,bals])elen Leider do heer Groe A. p 's Mkldags 2-5 v. Daatselaar. Mi-ddags 2-5 v. `^ 0ei B.. Vuistbal, Grensbal heer Elias ( Vuistbal, Grensbal \ heer EliaR. 's A vonds 8-~) Groep A en B. De hygiënische beteekenis van 't spel. Lezing door den heer Elias. 13. D8 hygiënische beteekenis van 't spel. Lozing door den he8r Elias. Groep A Avonds 8-9 u Dinsdag. 's Morgens 8-] 1 uur I \ Kortbal Leider de heer Morgens 8-11 Leider de heer Groep A. \i? C*]'oep A I \Tnistbal. Grensbal Elias. t Vuistbal. Grcnëbnl Middags 2-5 Elias. Woensdag. , 's Th1iddags 2-0 's Avonds 8-H 's Avonds 8-9 Loop- en Vangspelen L 'cl 1 (Loop· 011. VangspHlen/' Leider de , , We(lloopen el er l. e GroepB.Wdln heer GlOOJ) B. . Kampspelnn \. hee:' Kampspelen Huussen. ~Wedkampell ; Hnus,.,ell. Wedkampen ,, Groep A en B. De paeda.gogische waarde van het spel. Lezing door (len heer van Daatselaar. B. De paec1agogüsche waarde van het spel. Lezing cloor don heer van Daatselaar. Groep A Donderdag. Loop- en Vangspelen Loop, en Yallgsllelen I' \ Wedloopell 's Morgens 8-11 uur Ii , Morgens 8-11 Ulll' I Leider de heer cTloep A Wedloopen ,s M'lC11 f+roep A.Ka Kampspelen (ags , 's IMiddags;;:-;) 2-5 \ HllW~tien. Huussen. \ Wedkampell Wedkampen I Groep B. Slagbalspelen Leider de heer Groop B \, Slagbah.;pelen Leider de heer . I van Daatselaar. van Daatselaar. ---'------- ---~--------- ---------.-~-------- --- ._--- ~,._--- Vrijdag. Verlos Leider de heer EI~as '5 Morgens 88_~){ uur I ; \ Verlos Leider de heer Elias 's Morgens --9 u ur i (,rOeI) A. 'Wedtipel wmr keuze Scheidsrec ter Sc:h81dsrec:hter h 1 's Middags 9 4 --11 Middagos 9':~-11 \ Groep A. 'IWedspel naar keuze heer Daatselaar de de Om 11 sluiting, uitreiking der kaarton eH uitbetaling der vergoeding. uitbetaling der vergoeding. u · Verlos Leider de heer HuuRsen. Verlos Leid8r beer Huussen. Groellp B. Weds el 7naar keuze 5c hel^lsGroep B. Wedspol Z^^ar ^ keuze Scheids· Wedspel · . ' rechter de heer Eliaf-:. Elias. Om1sluitng,rekdan I.ijst der spelen te behandelen op bovengenoemden speelcursus. Lijst d('l' spelen te lwhandelen op bovengenoemden sl)eelcnrsus. j,oop- er j'angspeleJ/: eu llluii' Kom mee. Het vischLoop- el< rangspelen: Kat en muis., Kom mee. Het visch\YoU en schaap. 2Je ;)de afslag. Zwarte man. Haan net. Wolf PH schaap. 2de en 3de afslag. Zwarte man. Haan en kippen. Roofvogel. Dp koning is niet thuis. Naren. en kipPpll. Roofvogel. De koning' is niet HJUis, ,Taren. lllet en Krijgertje niet hindernissen. Dag en nacht. 1Fedluupen: 111 eeu kring. Om een kring. Met vieren om Wedloopen: hp een kring. Om eeu krillg'. NIet vieren om fen kring. Met hindernissen. lYIet llindel'llissell. een Halter- of Blokrapen.. Wedloop op handen eis voeten. DrieHalter- of Blokrapen \V'edloop op handen PU voeten. DriebD IlellKedloop.. Dri ebeeilenwedloop . E staf ettenloop . . ba llenwedloop Dri ebeellenwedloop. Estafettenloop f( ampspclcn: Schatbewaarder. Pandjesrooven. Stormen. De Kampspelen: Schatbewaarder. Palldjesroovell. Stormen. De .Jaeht. Gymnastische dans. Turkenkop. Kettingbreken. Jacht. waarop zij berusten. berusten. Lezen. Het onderzoek naar het technisch lezen en het veronderzoek technisch lezen en het ver- eigenschappen, waarop Lezen. Verder hadden de meesten een begrip van verhouVerder hadden de meesten een slecht begrip van verhouhet gelezene leidde tot zeer bevredigende resulstaan van het gelezene leidde tot zeer bevredigende resul- ding en konden daardoor niet behoorlijk de eigenschappen der staan konden daardoor der taten, daar slechts aan 30 van 229 candidaten daarvoor een evenredigheden verklaren en toepassen. daar slechts aan 30 van 229 candidaten daarvoor een evenredigheden en toepassen. onvoldoend cij fer moest worden toegekend. onvoldoend cijfer moest worden toegekend. Velen Velen hadden geen inzicht in het verband tusschen Meter. het verband tusschen Meter, De leestoon was van de meesten goed;· ;in het juist leggen Liter en hadden geen waren onbekend met de wettelijke bejuist leggen Liter De leestoon was van de meesten goed in Kilogram en waren onbekend Kilogram en de wettelijke bevan den klemtoon faalden velen, terwijl sommigen het Am- palingen omtrent onze munten en met de stoffelijke maten. klemtoon faalden terwijl sommigen het van palingen omtrent onze munten en de stoffelijke maten. sterdamsch dialect lieten hooren. Opmerking verdient, dat sterdamsch dialect lieten hooren. Opmerking verdient, dat van een en ruimteHet uitspreken van een decimaal getal ruimteHet eenige der candidaten, die spreekonderwijs genoten hadden, maten,uitsprekendikwijls te wenschen over.vlaktedie spreekonderwijs genoten hadden, maten, liet zeer dikwijls decimaal getal in eenige der zeer te wenschen over. inderdaad beschaafd en welluidend lazen. welluidend lazen. inderdaad beschaafd De De vormverandering der vlakke figuren blee k. vaak zeer Bij het onderzoek naar het verstaan van het gelezene, bleek slecht vormverandering der vlakke figuren bleekin etaat deonderzoek naar verstaan van het gelezene, bleek slecht bestudeerd en vele candidaten waren niet invaak de Bij staat bestudeerd en vele candidaten waren nog vaak, dat het den candidaten moeielijk viel, de kracht berekening van de oppervlakte van een driehoek of den inhet den candidaten moeielijk viel, de kracht berekening van de oppervlakte van een driehoek of nog vaak, inen de beteekenis van in het stuk voorkomende woorden en beteekenis in het stuk voorkomende woorden en houd van een balk behoorlijk te verklaren. en behoorlijk uitdrukkingen in andere en juiste bewoordingen weer te houd van een balkin het schriftelijk oplossen van eenvoudige andere en juiste bewoordingen weer te uitdrukkingen in schriftelijk oplossen van De vaardigheid De vaardigheid in geven. rekenkunstige vraagstukken, liet wenschen over. geven. aanstaan de on d · · .. er bl··kb aar me t aan rekenkunstige vraagstukken, liet veel te wenschen over. Aan . IJ Onze erwIJzers ZIJn onderwijzers zijn er blijkbaar niet aan bijna 40 % der candidaten kon geen voldoend cijfer voor het Onze aanstaande bijna 40 % kon geen voldoend voor gewend, bij hunne lectuur een verklarend woordenboek te schriftelijk examen worden toegekend. lectuur een verklarend woordenboek te schriftelij examen worden toegekend. gewend, bij raadplegen. raadplegen. Aardrijkskunde. De opstellen over Aardrijkskunde. De opstellen over een aardrijkskundig aardrijkskundig was Sch1'ijven. De vaardigheid in het schrijven op papier was schrijven op Schrijven. De vaardigheid in goed. , over het. O'eheel voldoende. Toch is de Commissie van mee- onderwerp waren over het geheel vrij goed. Commissie mee- onderwerp waren over het geheel over het geheel voldoende. Toch is Bij Bij het mondeling onderzoek kon aan de meesten een volmondeling onderzoek kon aan meesten een yolning dat"'meer zorg moet besteed worden aan het schrijven het schrijven ning, meer zorg moet besteed worden , cijfer van de lus- en hoofdletters en de cijfers. Het schrijven op doend cij fer toegekend worden. van de lus- en hoofdletters en de cijfers. Het schrijven op doendke~nis toegekend De van Nederland was bij sommigen gering, óók De kennis van Nederland was bij sommigen gering, ook het bord gaf over het algemeen minder reden tot tevredenover alge!lle~n minder reden tot t.evredenhet bord wat de omgeving der hoofdstad betreft. . heid. Lettervormen,verbIndIng en regelmaat heten te wat de omgeving der hoofdstad betreft. heid. Lettervormen, verbinding en regelmaat lieten De algemeene indruk was, De algemeene indruk was, dat van het leerboek een betervan het leerboek een bet~~ wenschen over. wenschen over. gebruik was gemaakt dan van de kaart. De laatste zat bIJ gebruik was gemaakt dan van de kaart. De laatste zat er bij . vele candidaten nog niet in. vele cundidaten nog niet in. N ederlan<1.sche taal. Door een dictée werd een onderzoek een onderzoek Nederlandsche taal. Door een dictée de vaardigheid de toepassing van geingesteld naar de vaardigheid in de toepassing van het geingesteld TTaderlandsche geschiedenis. In vergelijking met het T7aderlandsche geschiedenis. In vergelijking met het leerde, omtrent spelling, buiging en punctuatie. .. leerde, omtrent spelling, buiging en vorige jaar waren er ditmaal meer candidaten, die in de Werd aau de laatste over het algemeen veel te welmgestaledn over hetaan-n- vorig-e jaar waren er ditmaal me('//' candidaten, die in de' Werd a algeme n ve l te weinig a vaderlandsche geschiedenis den ontwikkelingsgang onzer één dacht geschonken, de punctuatie in het dictée was in één vaderlandsche geschiedenis den ontwikkelingsgang onzer dacht geschonken, de punctuatie in het dictée was natie zijn gaan zien, werkelijk natie zijn gaan zien. die werkelijk verband konden aantoonen konden aantoonen woord slordig. . . . woord slordig. waren er, hoetusschen de opeenvolgende gebeurtenissen. Het was in zijn uitkomsten wel het minst bevredigende tusschen de opeenvolgende gebeurtenissen. Zij waren er, hoezijn uitkomsten wel het mInst bevredIgende Het was deél van het schriftelij k examen in taal. Daartegenover ~an wel hun getal nog klein is. Anderen hadden, .te veel getracht, Daartegenover kan wel hun getal nog klein is. Anderen hadden te veel getracht, deel van het schriftelijk examen in taal. feiten ,personen en tij den te memoreeren, gaven blijk zich worden O'econstateerd, dat in opstel en paraphrase het zuiver feiten ,personen en tijden te memoreeren, gaven blijk zich ZUIver worden geconstateerd, dat in opstel en daarop werkelijk te hebben toegelegd, doch zonder eenigen sc~rijve~ met het oo'g op spelling en buiging, voldoende tot daarop werkelijk te hebben toegelegd, doch zonder eenigen voldoende schrijven met het oog op spelling en kijk op de dingen te hebben. kijk op de dingen te 'hebben. zijn recht kwam. zijn recht kwam. . 79 Over Kennis der natuur. Over het algemeen was de kennis van 1 was de kennis van Kennis der dit vak niet onvoldoende ; enkele malen bleek evenwel, dat vak niet onvoldoende; enkele malen bleek evenwel, dat het met voorliefde was bestudeerd. met voorliefde was bestudeerd. dan 65 candidaten (29 %) Nochtans moest aan niet minder dan 65 candidaten (29 %) moest aan een onvoldoend waardeeringscij f er worden toegekend en konwaardeeringscijfer toegekend en konden een aantal adspiranten slechts aan zeer matige eischen den een aantal adspiranten slechts aan zeer matige eischen voldoen. Kon de kennis van de meest voorkomende planten vrij Kon de kennis van de meest voorkomende planten vrij voldoende genoemd worden, die de inlandsche gewervoldoende genoemd worden, die van de inlandsche gewervelde dieren en insecten was meestal zwak en die van andere insecten was meestal zwak en die van andere velde dieren onvoldoende. Daarbij was de kennis van de levensveronvoldoende. Daarbij was de kennis van de levensvervan dieren en planten doorgaans zeer oppervlakrichtingen van dieren en planten doorgaans zeer oppervlakverklaring van de eenvoudigste natuurkundige kig, terwijl de verklaring van de eenvoudigste natuurkundige verschij nselen bij meeste candidaten veel te wenschen verschijnselen bij de meeste candidaten veel te wenschen overliet. Opmerking verdient zeker het feit, dat ook, al was de Opmerking verdient zeker het feit, dat ook, al was de kennis van de verschijnselen en van natuurkundige wetten van natuurkundige wetten kennis van de verschijnselen tamelijk voldoende, de candidaten zoo zelden bleken te weten, voldoende, candidaten zoo zelden bleken te weten, hoe een ander op eenvoudige wijze aan leerlingen duidehoe een en ander op eenvoudige wijze aan leerlingen duidete maken. lijk te maken. onderzoek naar van het notenschrift Zang. Het onderzoek naar de kennis van het notenschrift leverde meestal goede resultaten op, terwijl ook de kennis leverde meestal goede resultaten op, terwijl ook de kennis der toonschalen over het algemeen bevredigend mag genoemd algemeen bevredigend mag genoemd worden. Bij het in de maat lezen gaven enkele candidaten. zich te Bij het in de maat lezen gaven enkele candidaten zich te weinig rekenschap van de juiste waarde der noten ; soms was rekenschap de juiste waarde der noten; soms was belangrijke onderdeel zoo goed als geheel verwaarloosd. dit belangrijke onderdeel zoo goed als geheel verwaarloosd. Zoo was het ook met het noemen van intervallen ; in enkele noemen intervallen; Zoo was het ook met ook de kennis zeer oppervlakkig. gevallen was ook hier de kennis zeer oppervlakkig. De beteekenis van namen en teekens werd niet altijd bealtij d beDe beteekenis van namen en teekens werd grepen. % der candidaten een volEvenwel kon toch nog aan 84 % der candidaten een volEvenwel kon toch nog aan doend of hooger 'cijfer gegeven worden. gegeven worden. doend hooger Handteekenen. De bedrevenheid in het teekenen op papier het teekenen op papier was onvoldoende. Hetzelfde moet geconstateerd worden was veelal onvoldoende. Hetzelfde moet geconstateerd worden van het schetsen op het zwarte bord. schetsen het zwarte bord. van Het onderzoek naar de bekendheid met perspectievische onderzoek naar de bekendheid met perspectievische verschijnselen en naar begrip van projectie's en doorverschijnselen~n naar het begrip van projectie's en doorsneden, gaf geen aanleiding tot bijzondere opmerkingen. geen aanleiding tot bijzondere opmerkingen. sneden, De kennis van een goeden leergang gaf over het geheel een goeden leergang gaf over het geheel De kennis weinig reden tot tevredenheid. In veel gevallen bleek deze tevredenheid. In veel gevallen bleek deze weinig reden zeer eenzijdig te zijn. kennis zeer eenzij dig te zijn. Opvoed- en onderwijskunde. ~et meerendeel der candionderwiJskllnde. Het meerendeel der candiOpvoedde opgaven het schriftelijk gedeelte h,~t daten heeft de opgaven van het schriftelijk gedeelte van hel examen in onderwijs- en opvoedkunde (bedoeld sub . 11, al. 2, onderwijs- en opvoedkunde (bedoeld sub 11, al. van Koninklijk besluit) op vrij voldoende wijze beantvan het Koninklijk besluit) op vrij voldoende . wij:>:e beantwoord. Zelden kwam het uitmuntte woord. Zelden kwam het echter voor, dat een opstel uitmuntte voor, door eene heldere en geregelde behandeling van het ondergeregelde behandeling van het onderdoor eene heldere werp. den regel bleek uit het gebruik van algemeene en werp. In den regel bleek uit het gebruik van algemeene en vage uitdrukkingen een niet meer dan oppervlakkig inzicht niet meer dan oppervlakkig inzicht vage de behandelde leerwijze. in de behandelde leerwijze. De mondelinge examens gaven minder gunstige resultaten. resultaten. examens gaven De meeste candidaten wisten vrij goed aan te geven, wat in te geven, wat in De meeste candidaten wisten vrij goed de lagere school behandeld moet worden "\ an de vakken, geschool behandeld moet worden de vakken, gede noemd onder a, b en c, van art. 2 der wet op het L. 0., maar ben van 2 der wet L.O., maar schoten te kort, wanneer er onderzocht werd, hoe ze eene wanneer er onderzocht werd, hoe ze eene schoten te moeielijkheid de klasse zouden behandelen. moeielijkheid met de klasse zouden behandelen. Schrijven. Het schrijven gaf reden tot tevredenheid ; Het schrijven gaf reden tot tevredenheid; slechts aan 7 candidaten moest een onvoldoende cijfer worden 7 candidaten moest een onvoldoende cijfer worden slechts gegeven. Op het schoolbord werd dikwijls beter geschreven dan op schoolbord werd dikwijls beter geschreven dan op Op het papier. papier. ' Het schrijven op het bord ontaardde echter nog al eens in schrijven op bord ontaardde echter nog al eens teekenen, doordat men de letters aandikte, wat bij schrijven wat bij schrijven teekenen, doordat men de letters niet thuis behoort. behoort. N ederlandsche taal. De spraakkunst bleek wèl bestudeerd bleek wèl bestudeerd Nederlandsche taal. De te zijn. Evenwel in het toepassen, het rekenschap geven van Evenwel het toepassen, het rekenschap geven van hun kennis schoten niet weinige candidaten te kort. schoten weinige te kort. Het dictee, dat geen opeenstapeling van moeilijkheden bedictee, dat geen opeenstapeling van moeilijkheden bevatte, werd door het meerendeel voldoende gemaakt. Enkelen werd door het meerendeel voldoende Enkelen leverden zelfs uitstekend werk. Vermeld diont te worden, dat werk. te worden, dat leverden zelfs de gemaakte fouten niet zoozeer de spelling alswel de taal zoozeer de spelling alswel de taal de gemaakte fouten zelve betroffen. zelve Sch1'ifteli.jkeuitd1'llkking der gedachten. De opstellen Schriftelijke uitdrukking der gedachten. De opstellen waren met enkele uitzonderingen onbeduidend van inhoud. enkele uitzonderingen onbeduidend van inhoud. waren Een groot deel der candidaten had tot onderwerp gekozen Een groot deel der candidaten had tot onderwerp gekozen "Oudejaarsavond"; ; hun werk bevatte meest eenige alge,,Oudejaarsavond" hun werk bevatte meest eenige algemeenheden, soms gebrekkig, soms in gezwollen stijl. geuit. gezwollen stijl geuit. meenheden, soms gebrekkig, soms Beter hadden zich sommigen van de opgave gekweten, die Beter hadden zich sommigen van de opgave gekweten, die naar aanleiding van de beide onderwerpen : ,,Als de school aanleiding van de beide onderwerpen: "Als de school uitgaat" en ,,De dag vóórhet examen" eigen waarnemingen en "De dag vóór het examen" eigen waarnemingen hadden weergegeven. weergegeven. De paraphrase van het gedichtje van Beets bleek voor de gedichtje van Beets bleek voor de De paraphrase van meeste candidaten te moeilijk; ; zij verstonden de les van meeste candidaten te moeilijk zij verstonden de les van levenswijsheid niet en hadden te weinig ervaring om, waar levenswijsheid niet en hadden weinig ürvaring Olll, waar zij zulks trachtten te doen, de juiste voorbeelden te kiezen. doen, de juiste voorbeelden zij zulks Rekenen. Over het algemeen waren Ilekenen. Over het algemeen waren de resultaten van het van het onderzoek niet ongunstig;; aan 51 candidaten moest echter een 51 moest echter een onderzoek niet ongunstig onvoldoend cijfer worden toegekend. worden toegekend. onvoldoend Wat de kennis van de gronden der hoofdbewerking aangaat, hoofdhewerking aangaat, Wat de bleek zeer dikwijls, dat de deeling van gewone breuken wel deeling van gtHVOne breuken wel bleek zeer dikwijls, werd gekend lllaar niet begrepen. werd gekend maar niet begrepen. Zoo werd herhaaldelijk zulk eene deeling verklaard als eene verklaard als eene Zoo werd herhaaldelijk :rermenigvuldiging, terwijl ook betrekkelijk weinig candidaten vermenigvuldiging, terwijl ook betrekkelijk m staat waren -zonder eenge hulp van den examinator -zonder eenge hulp van den examinator in staat waren een eenvoudig vraagstukje te bedenken dat tot eene deeling tot eene deelinc? een eenvoudig vraagstukje te bedenken .... "van breu 1 " aanleiding geeft. ,en mg geeft. , ,van breuken" aan 1el'd' De kennis van ons stelsel van maten en gewichten, hoewel maten en gewichten, hoewel De kennis \ meestal voldoende, was soms zeer oppervlakkig, wat bleek meestal voldoende, was soms zeer oppervlakkig, wat bleek . uit de omslachtige wijze waarop herleidingen gedaan werden. omslachtige waarop gedaan werden. De evenredigheden waren in den regel goed bestudeerd. De evenredigheden waren in den regel goed bestudeerd. Schoot men te kort, dan was zulks meestal een gevolg van het was het Schoot men te kort, ontbreken van het juiste begrip van verhouding en wat daarverhouding en wat daarontbreken van het mee in betrekking staat. mee betrekking staat. . Het hoofdrekenen liet nog al te wenschen over : vermoedelijk liet nog al te wenschen over: vermoedehjk i het gevolg van te wenig methodische oefening waardoor de g-evolg te wenig methodische oefening waardoor juiste kijk op getallen ontbrak. op getallen ontbrak. Omtrent het schriftelijk rekenen valt op te merken, dat merken, dat Omtrent het schriftelijk rekenen valt op het eerste vraagstuk, eene eenvoudige effecten-berekening het eerste vraagstuk, eene eenvoudige bevattende, door de meeste candidaten niet-- of foutief of bevatnd,ormscaiten-ofu onhandig werd opgelost. werd opgelost. Vele schenen niet te weten, dat, wanneer de uitkomst van wanneer de uitkomst van Vele schenen niet te weten, een vraagstuk aan het leven ontleend, eene geldswaarde of een vraagstuk aan het leven ontleend, eene geldswaarde of \ m.aat is - die uitkomst moet wordenuitgedrukt in een bemaat is die uitkomst moet worden uitgedrukt in een betaalbaar bedrag - of in eene bestaandel~naat - en dat de taalbaar bedrag of in eene bestaande maat en dat de oplossing van dergelijke practsche vraagstukken zonder veel vraagstukken zonder veel oplossing van omha~l van woorden -- dus zoo eenvoudig mogelijk, - moet omhaal van woorden -- dus zoo eenvoudig mogelijk, moet geschIeden. geschieden. Aan 54 candidaten werd voor het schriftelijk werk een schriftelijk werk pen Aan 54 candidaten werd voor onvoldoend cijfer toegekend. toegekend, onvoldoend Aardrijkskunde. Ruim 4/5 van Aa1'd1'1;jksknnde. Ruim 4/5 VRn het aantal candidaten beaantal candidaten behaalde voor dit vak een voldoend cijfer. Te veel tijd wordt een voldoend cijfer. Te veel tijd wordt haalde voor dit echter beste.ed aan het van buiten leeren van namen terwijl buiten leeren van namen terwijl echter besteed aan onbekendheid met de eenvoudigste aardrijkskundige beonbekendheld met ,de eenvoudigste aardrijkskundige begrippen herhaaldelijk moest geconstateerd worden. grippen herhaaldeli.ik moest geconstateerd worden. Zoo kon de meerderheid der candidaten niet den afstand Zoo kon de meerderheid der candidaten niet den afstand tusschen twee plaatsen met behulp van de op de kaart aanaantusschen twee plaatsen met behulp van de op de gegeven schaal afmeten. gegeven Opmerking verdient het feit, dat ruim 60 pct. der opstellen Opmerking verdient het feit, dat ruim 60 pct. der opstellen over . ,Celebes".waren g~~aakt. niettegenstaande de opgaven over ·,gel~bes" waren gemaakt, niettegenstaande de opgaven , , deRij nIII Dmtschland of "de Zuiderzeekust",, meer onder ,deRJ.]n in Duitschland" of ,,de Zuiderzeekust" meer onder Haarlem. Lezen. De meeste candidaten lazen voldoende. SlechtR Lezen. De meeste candidaten lazen voldoende. Slechts enkele wisten door hun voordracht den indruk te vestigen, dat te vestigen, dai enkele wisten door hun den zij verstonden en meevoelden, bleek ook het zij den inhoud verstonden en meevoelden, al bleek ook bij het onderzoek, dat in het verstaan van het gelezene geen tekortverstaan van het gelezene geen tekortonderzoek, dat komingen waren te constateeren. Slordig articuleeren, haastig articuleeren, haastig komingen waren constateeren. en daardoor onnauwkeurig lezen, onjuist leggen van den en daardoor onnauwkeurig lezen, onjuist leggen van den klemtoon, waren verschijnselen', die ook thanR weer zijn klemtoon, waren verschijnselen, die ook thans weer zijn waargenomen. 80 80 het het bereik der candidaten lagen. Deze keuze doet denken aan candidaten lagen. Deze keuze doet denken aan africhten. Geschiedenis. Over het algemeen was de kennis van de Geschiedenis. Over het algemeen was de kennis van de voornaamste gebeurtenissen uit de geschiedenis des vadervoornaamste gebeurtenissen uit de geschiedenis des vaderlands voldoende. lands voldoende. Wanneer 'Vanneer het er echter op aankwam om verband te brengen er echter op aankwam om verband te brenO'en tusschen de verschillende tusschen de verschillende feiten, schoten vele candidaten te schoten vele candidate: kort. Dikwijls werd waargenomen, dat men weinig rekenDikwijls werd waargenomen, dat men zich weinig rekenschap gegeven had van de beteekenis schap gegeven had van de beteekenis van woorden en uitwoorden en uitdrukkingen >yelke herhaaldelijk werden gebezigd. drukkin~en welke herhaaldelijk werden gebezigd. Een historische atlas bleek niet E~.n lustoI'lsche atlas bleek niet altijd bij de studie gebruikt de gebruikt te ZIJn. te zijn. Kennis del' lVatuUl'. Kennis der Natuur. Het examen in de kennis der natuur examen in kennis gaf den regel reden tot tevredenheid. gaf in den regel reden tot tevredenheid. Wat physica betreft zijn de meeste opleidingsinrichtingen physica betreft zijn de meeste opleidingsinrichtingen op den goeden weg . Verreweg op den goeden weg. Verreweg de meeste candidaten hadden meeste hadden proeven zien nemen; enkelen hadden ook zelf eenvoudige proeven zien nemen ; enkelen hadden ook zelf eenvoudige proeven gedaan. Zij, die wat opleiding in ongunstige proeven gedaan. Zij, die wat opleiding betreft, in ongunstige conditie verkeerden, toonden dit dadelijk door gebrek aan conditie verkeerden, toonden dit dadelijk door gebrek aan de natuurkundige verschijnselen, en het dooreen inzicht in de natuurkundige verschijnselen, en het dooreen inzicht haspelen haspelen van hunne boekenkennis. hunne boekenkennis. Te constateeren valt, dat de kennis van het menscheiij k Te constateeren valt, dat de kennis van het menschelijk lichaam op verblijdende wijze vooruitgaat. wijze plantennamen en der voornaamste inlandsche De kennis der plantennamen en der voornaamste inlandsche algemeen zeer voldoende, evenals die van dieren was over het algemeen zeer voldoende, evenals die van de de ademhaling en de voeding der planten. planten. Hoewel bij dit examenvak een aanmerkelijke vooruitgang Hoewel bij dit examenvak een aanmerkelijke vooruitgang i, te bespeuren kar., de klacht, dat de opleiding veelal nog te. de opleiding veelal nog te is bespeuren kan de klacht, weinig weinig practisch is, hiermede nog niet geheel en al vervallen. hiermede nog niet geheel en al vervallen. De voornaamste leerwijzen voor het lezen, het schrijven en De voornaamste leerwijzen voor het lezen, het het rekenen waren meestal voldoende bestudeerd, maar velen meestal voldoende maar velen liet rekenen hadden meer geleerd dan begrepen, terwijl het voortgezet begrepen terwijl het voortgezet hadden meer geleerd leesonderwijs door de meesten was verwaarloosd. leesonderwijs door de meesten was ~erwaarloosd. Waren sommigen goed bekend met de voornaamste bede voornaamste beWaren sommigen goed bekend pa!~ngen der tegenwoordige wetgeving op het lager onderwijs, lager onderwijs, palingen op hen, die zelfs den inhoud vnJ groot was nog het aantal van hen, die zelfs den inhoud vrij groot was nog het aantal kenden. der aller voornaamste bepalingen niet kenden. voornaamste bepalingen der Het schriftelijk werk was in het algemeen voldoende, al het alg~meen voldoende, al Het ~chriftelijk werk was bUlten geleerde les was bleek hIer meer dan eens, dat een van buiten geleerde les was bleek hier meer dan eens, neer geschreven. neer geschreven. ~liddelburg·. Middelburg. Lezen. De resultaen van pet examen in .het lezen waren De resultaen van jiet examen het lezen waren in het algemeen bevredigend, wat betreft, het werktuigelijk, algemeen bevredigend, wat betreft het werktuiO'elijk in - minder goed, wat natuurlijk lezen. t'l , -- minder goed, wat aangaat het natuurlik lezen. Doorgaans k~m, ~ soms ookom de minder juiste of minder Doorgaans kon, soms ook om de minder juiste of minder vlotte weergevlIlg van den inhoud, in zoover daaruit blijken vlotte weergevang van den inhoud, in zoover moet dat het gelezene verstaan werd, -~ niet hooger dan moetdahglznvrswed,-ithogran voldoende worden toegekend. voldoende In de beschaafde uitspraak viel vooruitgang op te merken. de beschaafde viel vooruitgang op te merken. Faa1'rligheid. Wat de opstellen betreft, waaruit mede de de opstellen waaruit mede de Vaardigheid. vaardigheid in de schriftelijke uitdrukking der gedachten vaardigheid in de schriftelijke uitdrukking der gedachten beoordeeld werd, moesten slechts zeer enkele als onvoldoende, zeer enkele als onvoldoende, beoordeeld werd, konden ook slechts betrekkelijk weinige als ruim --- maar konden ook slechts betrekkelijk weinige als ruim voldoende getaxeerd worden. Een hooger cijfer kon slechts voldoende getaxeerd worden. Een hooger cijfer kon slechts zelden worden toegekend. V ~~k toch ontbrak de geregelde zelden. worden toegekend:. Vaak toch ontbrak de geregelde gang in de gedachten. Bij vrij spelen moest de beoordeeling gang III de gedachten. BIJ VI'lJ spelen moest de beoordeeling worden slordige en spelfouten. mindpr gunstig worden om slordige taal- en spelfouten. minder , Zang. Het onderzoek gaf aan, dat het maatlezen, de Het onderzoek gaf aan, dat het maatlezen, de grootte terts-toonladders de intervallen kennis kennis van de grootte terts-toonladders en van de intervallen zeer voldoende was. zeN voldoende was. Dat was evenwel niet het geval met de kleine terts-toonwas evenwel het geval met de kleine terts-toonladders. Het goede begrip van de maatverdeelingen, het lezen in goede begrip van de maatverdeelingen, het lezen in den bassleutel en de kennis der rustteekens lieten nog al eens den kennis der rustteekens lieten nog al eens te wenschen over. wenschen over. Aan 41 candidaten werd een onvoldoend cijfer gegeven Aan 41 candidaten werd een onvoldoend cijfer gegeven -~ meestal tengevolge van het slecht ~ of gebrekkig maatmeestal tengevolge van het slecht of gebrekkig maatlezen, zelfs van eenvoudige zangstukjes. lezen, zelfs van eenvoudige zangstukjes. --- Teekenen. Over het geheel genomen kan het oordeel over geheel genomen kan het oordeel over Teelenen. Over de candidaten tamelijk bevredigend genoemd worden: het candidaten tamelij k bevredigend genoemd worden: het gemiddelde cijfer voor plaatteekenen (vlakversiering) en gemiddelde cijfer voor plaatteekenen (vlakversiering) en theorie was boven voldoende, dat voor natuur- en bordteekenen dat voor natuur- en bordteekenen bleef er slechts even beneden. N slechts even beneden. Het teekenen naar plaat gaf over het algemeen reden tot teekenen plaat gaf over het algemeen reden tot tevredenheid, al bleek het ook hierbij nog meermalen, dat ook hierbij nog meermalen, dat tevredenheid, al bleek Je candidaten geer ferme vrij gebogen met de noodige de candidaten geer ferme vrij gebogen lijn met de noodige durf hadden neergezet. hadden neergezet. teekenen de natuur kwam het nog herhaaldelijk Bij het teekenen naar de natuur kwam het nog herhaaldelijk de candidaten perspectief en natuurteekellen als voor, voor, dat de candidaten perspectief en natuurteekenen als afzonderlijke zaken beschouwden. zaken beschouwden. Nog te dikwijls was er niet goed gezien en was het Nog maar al te dikwijls was er niet goed gezien en was het beloop en de ligging der verschillende punten ten beloop der lijnen en de ligging der verschillende punten ten opzichte elkander niet juist waargenomen. opzichte van elkander niet juist waargenomen. bordteekenen was nog tamelijk zwak. Door het grootste Het bordteekenen was nog tamelijk zwak. Door het grootste candidaten werden de vormen nog deel deel der candidaten werden de vormen en verhoudingen nog snel en scherp opgenomen en weergegeven. niet snel en scherp opgenomen en weergegeven. Velen bleken een goed inzicht in een leergang voor het Velen bleken een goed inzicht in een leergang voor het teekenonderwijs te hebben, maar toch kwam het ook nog teekenonderwij s tehebben, maar toch kwam het ook nog malen voor, een van buiten geleerd lesje werd herhaalde malen voor, dat een van buiten geleerd lesje werd opgezegd en er van eenig Jlelfstandig oordeel geen opgezegden dat er van eenig zelfstandig oordeel gee n sprake was. sprnke was. met de perspectievisebe verschijnselen was bij Bekendheid met de perspectievisehe verschijnselen was bij de meeste eandidaten voldoende aanwezig. Te betreuren blijft mee~te candidaten voldoende aanwezig. blijft echter, dat betrekkelijk zoo velen ze niet toepasten het echter, dat betrekkelijk zoo velen ze niet toepasten bij het blokteekenen. blokteekenen. inzicht in projecties en doorsneden was over het geheel Het inzicht in projecties en doorsneden was over het geheel bevredigend. . N ede1'landsche taal. Het schrifteliik werk was meestal Nederlandsche taal. schriftelijk werk was llleestal maar middelmatig of daar beneden. of daar beneden. maar Het mondeling examen gaf dooreengenomen, betere resulmondeling examen gaf dooreen genomen , betere resultaten: ; in zake de leer van den zin, de onderscheiding der taten in zake de leer van den zin, de onderscheiding woordsoorten, de buigingsvormen en spelregels bleken de spelregels blek~-n woordsoorten, de buigingsvormen meeste candidaten behoorlijk voorbereid. Bij de spelregels behoorlijk voorbereid. meeste de spelregels de regels wel konden worden bleek nochtans meermalen, dat de regels wel konden worden bleek nochtans meermalen, 'p:;;pgd, doch dat de beteekenis bij de toepassing niet gekend bete eken is de toepàssing niet gekend ezegd, doch of begrepen werd. of De bekendheid met de vorming der woorden liet nog al De beken'dheid met de vorming der woorden liet nOg al eens te wenschen over. eens wenschen over. Relcenen. Het hoofdrekenen was over het algemeen Rekenen. Het hoofdrekenen was over het alO'emee'11 minder goed te noemen. De beredeneering der vraagstukken noemen. De beredeneering der vraag;tukkel1 minder goed van hen, die een onvoldoend cijfer kregen, liet dikwijls heel die een onvoldoend kregen, liet dikwijls van wat te wenschen over. Sommige candidaten waren niet il1 wat tI' wenschen over. Sommige candidaien waren niet in 8taat de gewone rekenkundige bewerkingen met geheele en staat de gewone rekenkundige bewerkingen met geheele en duidelijk verklaren. Îngebroken getallen grondig en duidelijk te verklaren. Het ingebroken getallen grondig ~;icht de eigenschappen der evenredigheden liet te wenschen zicht in de eigenschappen der evenredigheden liet te wenschen gebrekkige kennis van de oyer als gevolg van gebrekkige kennis van de leer der verder verover als gevolg houdingen. Het "telSel van maten en gewiehten had wat houdingen. Het stelsel va n maten en gewichten had wat nauwkeuriger kunnen bestudeerd worden, de keunis nauwkeuriger kunnen bestudeerd worden, terwijl de kennis van ons muntstelsel gebrekkig was. Het berekenen van opperons was. Het berekenen van opperinhouden leverde evenals de vormverandering van vlakten en inhouden leverde evenals de vormverandering van vlakke figuren den candidaten weinig moeilijkheden op. vlakke figuren den candidaten weinig moeilijkheden op. Aa1'd1'1;jkskv.nde. het algemeen heeft zoowel het schrifAardrijkskunde. In het algemeen heeft zoowel het schrifals het mondeling onderzoek naar de kennis der cantelijk als het mondeling onderzoek naar de kennis der candit vak bevredigende resultaten opgeleverd. Vooral didaten in dit vak bevredigende resultaten opgeleverd. Vooral N ederlandsch-Indië bleek met zorg bestudeerd. De kennis van Nederlandsch-Indië bleek met zorg bestudeerd. De kennis van der grondsoorten van Nederland al de juiste ligging der grondsoorten van Nederland liet nog al wenschen over. 'Vaar gevraagd werd uit bepaalde eens eens te wenschen over. Waar gevraagd werd uit bepaalde gegevens eenyoudige gevolgtrekkingen te maken, bleven gegevens eenvoudige gevolgtrekkingen te maken, bleven het antwoord schuldig. Meermalen meerdere candidaten meerdere candldaten vaak het antwoord schuldig. Meermalen wel het leerboek bestudeerd was doch dat te bleek, bleek, dat wel het leerboek flink bestudeerd was, doch dat te kaàrt g!lSèhonken weinig aandacht aan weinig aandacht aan de kaart geschonken was. ' Vade1'landsche geschiedenis. Van onze vaderlandsche Vaderlandsche geschiedenis. Van onze vaderlandsche 1795 was dikwijls weinig gemaakt. Het geschiedenis geschiedenis na 1795 was dikwijls weinig' werk gemaakt. Het gedeelte geschiedenis werd ~ille canoverige gedeelte onzer geschiedenis werd door bijna alle can- PaedarJogielc ne waren in den regel vrij goed Paedago,giek. IJe candidaten waren in den regel vrij goed OD hoogte van de inrichting van de lagere school en het op de hoogte van de inrichting van de lagere school en het klassikaal onderwijs. klassikaal onderwijs. 81 81 didaten voldoende gekend meestal kon ook didnten voldoende gekend; ; meestal kon ook het verband verband tusschen verschillende gebeurtenissen behoorlijk verklaard tusschen verschillende gebeurtenissen behoorlijk verklaard worden, doch de verhouding van ons land andere staten worden doch de verhouding van ons land tot andere staten liet vaak wenschen over. liet y<\;k te wenschen over. Bij de studie was slechts bij hooge was slechts bij hooge uitzondering den historisch en uitzondering behoorlijk gebruik gemaakt van den historischen atlas. atlas. Kennis der natuur. De uitslag yan Kennis der natuur. De uitslag van het examen in kennis examen in kennis der was bevredigend. Vele candidaten toonden een der natuur was bevredigend. Vele candidaten toonden een duidelijk inzicht te hebben in den bouwen de levenRverduidelijk inzicht te hebben in den bouw en de levensverrichtingen van rièhtingen van planten en dieren. in Bij het examineeren i natuurkunde bleek, dat onderBij het examineeren in natuurkunde bleek, dat onderscheidene candidaten te weinig in de gelegenheid geweest scheidene candidaten te weinig in de gelegenheid geweest waren, om door waarneming Warel1. om door ,vaarneming van proeven zich nauwkeurig op proeven zich nauwkeurig op de hoogte de hoogte te stellen van verschillende physische verschijnstellen van verschillende physisc he yerschij nselen. - overbrugt en vertoeft (als voltooide deelwoorden) en. soortoverbrugt en vertoeft (als voltooide deelwoorden) en soortgelijke kwamen herhaaldelijk voor, - en veelal niet als gelijke kwamen herhaaldelijk voor, en veelal met als schrijffouten, gelijk het mondeling examen bij de meeste schrijffouten, gelijk het mondeling examen bij de meeste delinquenten heeft uitgewezen. uitgewezen. delinquenten 11aardigheid in de schriftelirjke 'uitdrl1kking der gedachten. Vaardigheid, in de schriftelijke uitdrukking Den leeftijd der candidaten in aanmerking genomen, kon de aanmerking genomen, kon de Den leeftijd der geheel tevreden zijn; slechts Commissie op dit punt over het geheel tevreden zijn ; slechts Commissie op dit punt in zeer enkele gevallen moest het praedicaat onvoldoende in zeer enkele gevallen moest het praedicaat onvoldoende worden toegekend. Opmerkelijk is het intusschen, dat zoovele dat zoovele worden toegekend. Opmerkelijk is het candidaten het toch zoo gemakkelijk te begrijpen stukje candidaten het toch zoo gemakkelijk te begrijpen stukje poëzie, ter paraphraseering opgegeven, niet hadden verstaan. poëzie,trahsngopev,ithadnrs. Rekenen. Bij de schriftelijke oplossing van vraagstukken, oplossing vraagstukken, Rekenen. Bij de hoe eenvoudig ook, bleek nog veler ongeoefendheid en onbeonbehoe eenvoudig ook, bleek nog veler ongeoefendheid zelden holpenheid; ;onderdeelen van den gulden werden niet zelden holpenheid onderdeelen van den gulden werden tot in millioenste deelen berekend. tot millioenste deelen berekend. De kennis van de hoofdbewerkingen van geheele en getevredenheid. De kennis van de hoofdbewerkingen van geheele en geZingen. examen in lingen. Het examen in dit vak gaf reden tot tevredenheid. broken getallen was over het aJgemeen voldoende; van de De meeste candidaten hadden zich goed geoefend in het Demstcandihezgo fndihet broken getallen was over het algemeen voldoende ; van de rekenen uit eigenschappen wist men echter, vooral bij het rekenen uit eigenschappen wist men echter, vooral hij maatlezen. maken. De vaardigheid in het berekenen der intervallen en de het hoofd, geen zuiver gBbruik De vaardigheid in het berekenen der intervallen en de het hoofd, geen zuiver gebruik te maken. De eigenschappen en kenmerken van deelbaarheid waren kennis der kleine terts-toonladders lieten wel eens wat te De eigenschappen en kenmerken van deelbaarheid waren kennis der kleine terts-toonladders lieten wel eens wat te voldoende bekend; ;de toepassing evenwel was vaak onvolonvolwenschen voldoende bekend de toepassing evenwel was wenschen over. doende. doende. Inzicht van samenhang tusschen de eigenschappen van de samenhang tusschen de eigenschappen de Iet schl'dt.·cn. Betrekkelijk weinig keeres kon een vrij Het schT/1 L il. Betrekkelijk wellllgkeerenkon een vrij hoog cijfer worden toegekend. Vooral bij op het evenredigheden en die van de verhoudingen ontbrak meerhoog rij fel' worden toegekend. Vooral bij het schrijven op het evenredigheden en die van de verhoudingen ontbrak meervaardigheid wenschen over. Tal bord bord liet de vaardigheid te wenschen over. 'ral van candidaten malen. metriek stelsel was bij de groote De kennis van het metriek stelsel was bij de groote meerderDe kennis hadden moeite in hun schrijfwerk op het bord hadden moeite in tien minuten hun schrijfwerk op het bord De heid voldoende; ;de vaardigheid in het herleiden minder. De af te hebben. heid voldoende de vaardigheid in het hebben. berekening van de grootte van vlakke figuren en van den berekening van de grootte van vlakke figuren en van den gaf reden tot tevredenheid' De eerste Bij IJe eerste oefeningen van het handteekenen. Bij het blok- inhoud der eenvoudigste lichamen gaf reden tot tevredenheid ; het blokin de vormveranderingen van eenvoudio'e vlakk~ teekenen bleek te dikwijls dat ae llleest vOOl'komende per- het teekPllf'll bleek al te dikwijls dat de meest voorkomende per- het inzicht in de vormveranderingen van eenvoudige vlakke was meermalen gebrekkig. ,., spectievische verschijnselen genoeg ,varen spertievische verRchij nselen niet genoeg waren waargenomen. figuren was echter meermalen gebrekkig. On!' het geheel was het schaduwen ollyoldoende; zeMen wasOverhtglwascduenovl ;zd Aardrijkskunde. Het schriftelijk gedeelte van het examen Aa1'd1'ijlcslwnde. Het schriftelijk gedeelte van het examen enblokmdaf. eell hlokmodel af. algemeen voldoende. Het daarwas in het algemeen voldoende. Het mondeling gedeelte daarwas in Theorie van onderwijs en opvoeding. Over het algemeen entegen beantwoordde zeer dikwijls niet aan de O'oede verThe01'iewn onderwijs en opvoeding. Over liet algemeen entegen beantwoordde zeer dikwijls niet aan de goede verschriftelijk g~deelte had opge~ekt. wachtingen, was was de kennis van de voornaamste leerwijzen voor lezen, kennis van de voornaamste leerwijzen voor lezen. wachtingen, die het schriftelijk gedeelte had opgewekt. schrijven en rekenen beperkt die van ééne methüde. Het selll'ijn>n en rekenen beperkt tot die van ééne methode. Het l'aderlandsche gesdliedenis. onderzoek in de vaderbleek menigmaal, faderlafdsche geschiedenis. Het onderzoek in de vaderbleek menigmaal, dat die kennis uitsluitend verkregen was die kennis uitsluitend verkregen was door het bestudeeren van l1ittrehels. l~ndsche geschiedenis leidde over het geheel tot vrij gunstige door bestudeeren van uittreksels. landsche geschiedenis leidde over het geheel tot vrij uitkomsten aan Bij vele candidaten ging de kennis van de methodiek van III tkomsten ; a8 n de meesten kon een voldoend of hooger cijfer Bij vele candidaten ging de kennis van de methodiek van cij fel' het leesonderwijsniet verder dan het aan1;anlLel~rk lees- worden toegehnd, - enkele malen zelfs liet praedicaat uithet leesonderwij s niet verder dan het aanvankelijk worden toegei end, enkele malen zelfs het praedicaat uitonderwij s. bemuntend. Evenwel scheen de geschiedenis na 1800 veler beonderwijs. muntend. Evenwel scheen de geschiedenis na De bekendheid met de voornaamste bepalingen der tegen- langstelling minder gewekt te hebben dan die der vroegere de voornaamste bepalingen der tegen- langstelling gewekt te hebben dan die der vroegere bekendheid woordige wetgeving op het lager onderwijs liet dikwijls te eeuwen. lager onderwijs dikwijls te wetgeving op wensehen over. wenschen over. . Aa~genaam was het op te merken, dat het gebruik van een het gebruik van een Aangenaam was het op te merken, lustonschen atlas toeneemt en dat vreemde benamingen beter benamingen beter Historisch en atlas toeneemt en dat begrepen worden dan vroeger. vroeger. Kennis der natuur. Ofschoon het examen van vele candiA"el/nis natllUT. Ofschoon het examen vele candiaaien niet onbevredigend was, kon toch een ()'oeel cijfer slechts daten niet onbevredigend was, kon toch een goed cijfer slechts uitzondering worLden toegekend. '" . bij uitzondering worden toegekend. de ke~nis bleek. voor!-IÎtgang, vo~ral op het gebied van In de kennis bleek vooruitgang, vooral op het gebied van de natuurlIJke geschIedems. De kennis van was in de natuurlijke geschiedenis. De kenms van planten was in algemeen voldoende, uitgezonderd die der meest voorhet algemeen voldoende, uitgezonderd die der meest voorboomen. komende boomen. waren wel behoofdzaken van de physiologie der De hoofdzaken van de physiologie der plant waren wel bestudeerd, maar altij d helder. studeerd, maar niet altijd helder. werk was gemaakt der O'elede dieren Meer werk was gemaakt van de studie der gelede dieren, in het bijzonder van de insecten. het bijzonder van de insecten. b , Op gebied was wel merkbaar, dat Op het gebied der natuurkunde was het wel merkbaar, dat meesten proeven geziel!- hadden; werd echter rekenschap de meesten proeven gezien hadden ; werd echter rekenschap va? de waarne.mmg van eenvoudige verschijnselen, gevraagd van de waarneming van eenvoudige verschijnselen, d~n bleek dIe waarnemmg meermalen zeer oppervlakkig te dan bleek die waarneming meermalen zeer oppervlakkig te ZIJn geweest. zijn geweest. Ut r echt. Utreeht. Lecen. Voor liet lezen, beoordeeld naar leestoon, nauwLe::en. Voor het lezen, beoordeeld naar leestoon, nauwkeurigheid, beschaafde uitspraak en tempo, in verband met tempo, in verban d met keurigheid, beschaafde uitspraak het geven van blijken, dat zij het gelezene hadden verstaan, geven van blijken, dat zi.i het gelezene hadden verstaan, en eeneg begrip hadden van woorden en uitdrukkingen, aan .en eenig van woorden uitdrukkingen, aan het gelezene ontleend, kon aan verreweg de meeste candidaten het gelezene ontleend,kon aan verreweg de meeste candidaten een voldoend of hooger cijfer worden toegekend ; een paar voldoend hooger cij fel' worden toegekend; een paar malen zelfs kon de Commissie het praedicaat uitmuntend verCommissie het uitmuntend verleenen. Bij slechts 21 % was het lezen beslist onvoldoende. leenen. Bij slechts 2~ % was het lezen beslist onvoldoende. Schrijven. Zoowelop het papier als op het bord liet de Schrt:jven. Zoowel op het papier als op bord liet de vaardigheid te wenschen over. Opmerking verdient, dat het vaardigheid te wenschen over. Opmerking verdient, dat het onderscheid tusschen klein schrift met staande en met loopen(ll1derscheid klein schrift met Rtaande en met loopende hand slechts aan enkelen duidelijk is. slechts aan enkelen duidelijk is. de Nederlandsche taal. Kon over het geheel de kennis de N ederlandsche taal. Kon over het geheel de kennis del candidaten voldoende worden geacht, voor zooveel betreft de candidaten voldoende worden geacht, voor zooveel betreft de hoofdzaken uit de leer van den zin, de onderscheiding der hoofdzaken uit de leer van den zin, de onderscheiding- der woordsoorten, de woordvorming, de beteekenis en het gebruik woordsoorten, en het gebruik der buigingsvormen en dat der leesteekens, jammerlijk daarder buigingsvormen en dat der leesteekens, jammerlijk daarentegen was het bij velen gesteld met de toepassing der spelenh-gen was het bij velen gesteld met de toepassing der spelregels. Fouten als: welbesteecide uren, de geachtte grijsaard, regels. Fouten als: welbesteedde uren, de geachtte grijsaard, Theorie 17an het zingen. uitslag van het examen was Theorie van het zingen. De uitslag van het examen was majeur- en mineurtoonschalen en bevredig'end; de bevredigend ; de kennis der majeur- en mineurtoonschalen en der intervallen was over het geheel voldoende. Het lezen die der intervallen was over het geheel voldoende. Het lezen een eenvoudig muziekstukje in de liet echter bij van een eenvoudig muziekstukje in de maat liet echter bij vele~ nog te wenschen over. ' velen nog te wenschen over. llmndteekenen. kennis van een goeden leergang was Ilandteekenen. De kennis van een goeden leergang was voldoende; de perspectievische verschijnselen meestal voldoende ; die van de perspectievische verschijnselen ruim voldoende. ruim voldoende. het onderzoek naar de kennis van projecties en door~ Bij het onderzoek naar de kennis van projecties en doorbleek meermalen verwarring tusschen beide. sneden bleek meermalen verwarring tusschen beide. 21 21 82 teekenen van eene vlakversiering op en op het Het teekenen. van eene vlakversiering op papier en op het was meestal voldoende; bepaling van de onderlinge bord was meestal voldoende ; de bepaling van de onderlinge verhouding deelen liet evenwel niet zelden te wenschen verhouding der deelen liet evenwel niet zelden te wenschen van hetgeen de onmiddellijke omgeving ter aanschouwing van hetgeen de onmiddellijke omgevmg ter aanschouwing aanbiedt. Geschiedenis. Over het algemeen kan de uitslag van het Geschiedenis. Over het algemeen kan de van het examen in de geschiedenis bevredigend worden genoemd ; dat de geschiedenis bevredigend worden genoemd; dat neemt evenwel niet weg, dat bij velen, hoewel de feitenkenbij velen, hoewel de feitenkenneemt evenwel niet weg, in het verband der gebeurtevoldoende was, het nis voldoende was, het inzicht in het verband der gebeurtewenschen mede een gevolg van gemis aan nissen nissen te wenschen overliet, mede een gevolg van gemis aan kennis van hetgeen buiten de grenzen van het vaderland is kennis van hetgeen de grenzen van het vaderland is voorgevallen. Ook bleek, dat door zeer weinigen van een Ook bleek, dat door zeer weinigen van een historischen atlas was gebruik gemaakt. was gebruik gemaakt. over. van een meetkundig lichaam was zeer vaak De De teekening van een meetkundig lichaam was zeer vaak onvoldoende. onvoldoende. Ondel'wijs en opvoeding. In het algemeen gaf het examen Onderwijs en opvoeding. In het algemeen gaf het examen tot tevredenheid; de groote meerderheid der candidaten reden tot tevredenheid ; de groote meerderheid der candidaten meer dan voldoend cijfer. een voldoend verwierf een voldoend of meer dan voldoend cijfer. trok evenwel de aandacht, dat velen geheel onbekend Het trok evenwel de aandacht, dat velen geheel onbekend met de eischen van het voortgezet leesonderwijs en dat waren met de eischen van het voortgezet leesonderwijs en dat zelfs candidaat geen enkele serie leesboeken voor de zelfs menige candidaat geen enkele serie leesboeken voor de lagere school Ook dat sommigen geen kennis lagere school kende. Ook bleek het, dat sommigen geen kennis genomen hadden van de meest geschikte middelen tot handgenomen hadden van de meest geschikte middelen tot handhaving van orde en tucht. van orde en tucht. Kennis natu1l1'. het examen physica gaven vele Kennis der natuur. Bij het examen in physica gaven vele adspiranten blijk, dat ze verschijnselen goed hadden waargedat ze verschijnselen goed hadden waarg'enomen, zoodat ze er zich nauwkeurig rekenschap van wisten zich nauwkeurig rekenschap van wisten nomen, zoodat ze te geven en het verband kenden tusschen oorzaak en vergeven en het verband kenden tusschen oorzaak en verschijnsel. Maar ook nu moet de zoo dikwijls gehoorde klacht worden ook moet de zoo dikwijls gehoorde klacht worden nog een veel te groot aantal adspiranten aan herhaald, herhaald, dat nog een veel te groot aantal adspiranten aan het examen deelnamen, die alleen met de boeken meenden examen deelnamen, die alleen met de boeken meenden komen. te kunnen klaar komen. Leeuwarden. Lezen. Ofschoon er vooruitgang bespeuren vraagt Lezen. Ofschoon er vooruitgang te bespeuren viel, vraagt techniek dit vak nog meerdere verzorging (juiste uitde techniek van dit vak nog meerdere verzorging (juiste uitspraak van vreemde woorden, invloed van voorafgaande spraak van vreemde woorden, invloed van voorafgaande volgende en omgekeerd). De leestoon was te medeklinkers op volgende en omgekeerd) . De leestoon was te weinig afwisselend en vaak werd de klemtoon verkeerd geweinig afwisselend en vaak werd de klemtoon verkeerd gelegd. Vaardigheid en verklaring waren dikwijls goed. legd. Vaardigheid en verklaring waren dikwijls goed. :V ederlandsche bestudeerd, maar altij d beNederlandsche taal. Wel bestudeerd, maar niet altijd begrepen veel te weinig toegepast, dat was de algemeene grepen en veel te weinig toegepast, dat was de algemeene bij de Commissie. Het besef moet komen, dat spraakindruk bij de Commissie. Het besef moet komen, dat spraakkunst slechts hulpmiddel is, om tot beter taalinzicht te kunst slechts hulpmiddel is, om tot beter taalinzicht te geraken en waarde heeft in hare toepassing. raken en derhalve alleen waarde heeft in hare toepassing. UÜdrukking van gedachten. Het schriftelijk werk kenschriftelijk werk kenUitdrukking van gedachten. merkte zich vaak door gebrekkige opvatting van de opmerkte zich te vaak door gebrekkige opvatting van de opvan woorden gaven, slechten zinsbouw en verkeerd gebruik van woorden gaven, slechten zinsbouw en verkeerd hadden een aantal candidaten en uitdrukkingen. Blijkbaar hadden een aantal candidaten en uitdrukkingen. weinig of zonder voldoende leiding voor dit gewichzich zich te weinig of zonder voldoende leiding voor dit gewichonderdeel voorbereid. Wenschelijk zou het dat bij tige onderdeel voorbereid. Wenschelijk zou het zijn, dat bij de meer aandacht geschonken werd aan het schrijde opleiding meer aandacht geschonken werd aan het schrijbrieven. ven van brieven. Rekenen. Het examen in dit vak gaf reden tot tevredenexamen dit vak gaf reden tot tevredenRekenen. heid, daar bleek, dat het grootste deel der candidaten met heid, daar bleek, dat het grootste deel der candidaten met ernst had gestudeerd. Slechts zelden was het eindcijfer onvolhad gestudeerd. Slechts zelden was het eindcijfer onvoldoende. Voor het mondeling gedeelte waren de resultaten echter gedeelte waren de resultaten echter Vroor liet van genomen Zang. Over het algemeen genomen was de uitslag van het Over het niet zoo goed als voor het schriftelijk, ofschoon vele candizoo goed voor het schriftelijk, ofschoon vele candivak niet onbevredigend. hield bij ondergaven, dat het verband tusschen de verschillende examen in daten blijk gaven, dat het verband tusschen de verschillende examen in dit vak niet onbevredigend. Wel hield bij onderdaten weinig verband met eigenschappen behoorlijk begrepen was. Echter kwam het scheidene candidaten de theorie nog te weinig verband met begrepen was. Echter kwam het scheidene candidaten de theorie nog eigenschappen zoodat bij nader onderzoek de leennis soms vrij de nog te vaak voor, dat een candidaat de kracht van een bewijss de practijk, zoodat bij nader onderzoek de kennis soms vrij voor, een candidaat de kracht van een bewij nog wel waardeloos bleek, maar toch kon het grootste deel der niet snapte en bijv. het verschil zelfs niet voelde tusschen een en bijv. het verschil zelfs niet voelde tusschen een wel waardeloos bleek, maar toch kon het grootste deel der voldoend cij fel' behalen. examinandi direct en een indirect bewijs. Soms moest geconstateerd woren een indirect bewijs. Soms moest geconstateerd wor- examinandi een voldoend cijfer behalen. ""V as er in de ontwikkeling van het maatgevoel eenige voorhet maatgevoel eenige voorWas den, dat het gebruik van verschillende leerboeken naast het gebruik van verschillende leerboeken naast den, . uitgang te bespeuren, het gehoor liet bij menig candidaat bespeuren, gehoor liet bij menig candidaat uitgang elkander verwarrend had gewerkt. elkander verwarrend had gewerkt. muzikaal dictée was slechts Het berekenen van oppervlakten en inhouden van vlakken , veel te wenschen over. Het muzikaal dictée was slechts hij berekenen oppervlakten en inhouden van vlakken veel te wenschen over. weinigen bekend, zoodat het onderzoek, wat dit onderdeel en lichamen geschiedde meestal ot bevredignede wijze, wat geschiedde meestal op bevredignede wijze, wat weinigen bekend, zoodat het onderzoek, wat dit onderdeel en betreft, poovere resultaten opleverde. pooyere resultaten opleverde. eveneens het geval was met het uit het hoofd rekenen. het hoofd eveneens het geval was met het Aan ruim 73 % der candidaten kon een voldoend cijfer ruim 73 0 der candidaten kon een voldoend Aa.rd1'1:jks7"unde. Hoewel het examen in de aardrijkskunde , worden toegekend. Aardrijkskunde. Hoewel het examen toegekend. resultaten opleverde en plaatsenkennis over het vrij gunstige resultaten opleverde en plaatsenkennis over het vrij algemeen voldoende was, gaven velen blijk, niet voldoende Op1Joedlwnde. Het schriftelijk werk van die candidaten, werk die candidaten, Opvoedku ncde. Het algemeen voldoende was, gaven velen blijk, niet voldoende op de hoogte te zijn met de voortbrengselen en grondsoorten die het aanvankelijk leesonderwijs en de leermiddelen daarbi j zijn met de voortbrengselen en grondsoorten die leesonderwijs daarbij op de hoogte Nederland, terwijl velen ook als onderwerp voor hun opstel hadden gekozen, was over het alsonderwpvhutladengkoz,wsvrht der verschillende provinciën van Nederland, terwijl velen ook bewoners onzer koloniën het van de levenswijze van de bewoners onzer koloniën niet het algemeen voldoende. levenswij ze van van minste begrip hadden. De bewerking van het tweede onderwerp, de behandeling tweede onderwerp, behandeling De bewerking van minste begrip hadden. Ten opzichte van het buitenland waren velen ook te weinig buitenland waren velen ook te weinig der getallen 1-20 en het bijzondere geval 88+ 6 = 14, liet der getallen 1-20 geval + 6 = 14, Ten opzichte van voortbrengselen van den grond de nog al eens op de hoogte met de voortbrengselen van den grond en de nog al eens te wenschen over. Het verliep te veel in algewenschen over. Het verliep veel in algeop de hoogte, met nijverheid van onderscheidenestreken en steden. meenheden .e~ van een systematische behandeling was bij de meenheden en van een systematische behandeling was bij de erheid van onderscheidene streken en steden. nijv echter, dat de kennis Ier meeste meesten weinig 'Te betreuren valt het echter, dat de kennis ler meeste meesten WeIllIg te bespeuren. Te betreuren valt candidaten zich bepaalde tot hetgeen de leerboeken geven Bij het mondeling onderzoek gaf het meerendeel der canmondeling onderzoek hetmeerendeel der canBij candidaten zich bepaalde tot hetgeen de leerboeken geven er ter bevestiging en uitbreiding van deze kennis en didaten en dat er ter bevestiging en uitbreiding van deze kennis en didaten blijk, dat ze zich voldoende vertrouwd gemaakt haddat ze zich voldoende gemaakt haden tot het aanbrengen van begrippen geen gebruik was gemaakt den met een of ander leerboek over de opvoedkunde. Het aanbrengen van begrippen geen gebruik was gemaakt den met een of ander leerboek over de opvoedkunde. Het , waren er die verklaarden, nog nooit een Er waren er nog velen bij, die verklaarden, nog nooit een . proef te hebben zien doen. proef hebben zien doen. En al moet het erkend, dat goede boeken onmisbaar zijn, al moet het erkend, dat goede boeken onmisbaar een goed inzicht krijgt men eerst, als men de voornaamsteengodizchtkrjmes,alndvormste verschijnselen van nabij opmerkzaam gadeslaat. Dan ook verschijnselen van nabij opmerkzaam ga<1eslaat. Dan ook wordt de studie van de ,,Kennis eerst wordt de studie van de "Kennis der Natuur" eerst een genot. Kennis op ditgebied, die met ,;roote moeite uitsluitend Kennis opdit gebied, die met groote moeite uitsluitend uit het boek is opgedaan, is grootendeels schijnkennis, die in het boek i grootendeels schijnkennis, in minder dan geen tijd vervlogen is. geen tij d vervlogen is. minder En waar de candidaten toch bepaaldelijk voor dit examen waar de candidaten toch bepaaldelijk voor dit examen bij de Commissie of er dan zijn opgeleid, kwam de vraag bij de Commissie op, of er dan kwam nog normaallessen waren of andere gelegenheden tot opleinog normaallessen waren of andere gelegenheden tot ding van onderwijzer, waar men het maar zonder natuurkunonderwijzer, waar men het maar zonder natuurkundige instrumenten afdeed. Het had er allen schijn van. schijn van. dige instrumenten afdeed. En wat van physica is gezegd, geldt eveneens, als men een wat van physica geldt eveneens, als men met oordeel wil uitspreken over de adspiranten met betrekking tot oordeel wil uitspreken over de hun kennis van plant- en dierkunde. kennis van plant- en dierkunde. planten hebben gezocht en rr'egenover velen, die wel eens planten hebben gezocht en wel Tegenover velen, weinigen, die de een geraamte hebben bekeken, staan er niet weinigen, die de een geraamte hebben bekeken, staan planten niet anders dan uit de boeken kennen, tusschen lipanders dan uit de boeken kennen, tusschen lipplanten en vlinder-bloemen wel onderscheid weten op te noemen en en vlinder-bloemen wel onderscheid weten op noemen en goed op de hoogte zijn van de kenmerken der beide soorten, de kenmerken der beide soorten, goed op de hoogte zijn zoo als die in het boek beschreven staan, maar in de practijk boek beschreven maar de practijk zooals die geen lipbloem van een vlinderbloem weten te onderscheiden een vlinderbloem weten te onderscheiden geen lipbloem elkaar verwarren. Soms en beide met elkaar verwarren. Soms waren ze eerlijk genoeg en te zeggen, dat ze er maar naar raden. zeggen, dat ze leven planten was over algemeen ,winig Aan het leven der planten was over het algemeen weinig Aan aandacht geschonken. aandacht indruk van het examen in De totale indruk van het examen in dit vak is echter niet vak echter niet onbevredigend. 83 83 kwam echter dikwijls voor, als er gevraagd werd naar de kwam echter dikwijls voor, als er gevraagd werd naar de methoden voor vakken a, b en c, dat men er zich toe methoden voor dede vakken a, ben c, dat men er zich toe bepaalde eenige algemeenheden vaag op te geven bij velen bepaalde eenige algemeenheden vaag op te geven; ; bij velen ontbrak een behoorlijk inzicht het wezen der methode. ontbrak een behoorlijk inzicht in het wezen der methode. Bekendheid met de leermiddelen bij. de verschillende meBekendheid met de leermiddelen bij . de verschillende methoden was er over het algemeen wel, doch bij velen ontbrak thoden was er over het algemeen wel, doch bij velen ontbrak een helder inzicht in het doel en gebruik er een helder inzicht in het doel en gebruik er van. .. T eekenen. Het oordeel over het teekenen kan niet gunstig Teekenen. Het oordeel over het teekenen kan niet zijn toch meent de commissie, dat zijn; ;toch meent de commissie, dat er eenige vooruitgang eenige vooruitgang valt te bespeuren. valt te bespeuren. Voor het natuurteekenen moest dikwijls een onvoldoend Voor het natuurteekenen moest dikwijls een onvoldoend cijfer worden toegekend. cijfer worden toegekend. Bij Bij het bordteekenen werd den candidaten gelegenheid bordteekenen werd den candidaten gelegenheid gegeven iets te teekenen volgens de ,,nieuwe richting" gegeven iets te teekenen volgens de "nieuwe richting" van het teekenonderwijs en, in tegenstelling met voorgaande het teekenonderwijs en, in tegenstelling met voorgaande jaren, jaren, leverden velen goed, sommigen zelfs heel goed werk. goed, sommigen zelfs heel goed werk. Waar bij Waar bij het theoretisch gedeelte gevraagd werd, een eengedeelte een voudig voorwerp uit de omgeving uit schetsen, voudig voorwerp uit de omgeving uit het hoofd te schetsen, bleek m'3ermalen, dat wel verschillende perspectievische bleek meermalen, dat wel verschillende perspectievische regels van buiten waren geleerd, doch de toepassing regels van buiten waren geleerd, doch dat de toepassing er van dikwijls veel te wenschen overliet. van dikwijls veel te wenschen overliet. Schrijven. Het examen in SchriJven. Het examen in dit vak leverde over het algevak leverde over het algemeen bevredigende resultaten slechts aan 6 candidaten bemeen bevredigende resultaten; ; slechts aan 6 candidaten behoefde een onvoldoend cijfer te worden toegekend. Vooral hoefde een onvoldoend cijfer te worden toegekend. Vooral bij bordschrijven vooruitgang te bespeuren. bij het bordschrijven is vooruitgang te bespeuren. Aard,riJkskunde. De groote meerderheid der candidaten Aardrijkskunde. De groote meerderheid der candidaten koos voor het schriftelijk examen het Geldersche rivierkleikoos voor het schriftelijk examen het Geldersche rivierkleide Molukken. gebied tusschen Rijn, Lek en Waal, en de Molukken. gebied tusschen Rijn, Lek en Waal, Bij het mondeling examen bleek, dat nog dikwijls geheel dikwijls geheel Bij het mondeling examen bleek, dat verouderde leerboeken bestudeerd en woordelijk van buiten verouderde leerboeken bestudeerd en woordelijk van geleerd worden. "\Verd met de candidaten eenigszins dieper geleerd worden. Werd met de candidaten eenigszins dieper op de zaak ingegaan door het maken van vergelijkingen op de zaak ingegaan door het maken van vergelijkingen tusschen deelen van Nederland onderling of tusschen vertusschen deelen van Nederland onderling of tusschen verschijnselen elders en in ons vaderland voorkomend, dan schijnselen elders en in ons vaderland voorkomend, dan bleven zij dikwijls het antwoord schuldig. bleven zij dikwijls het antwoord schuldig. Ook het verband tusschen den aard van den bodem en de Ook het verband tusschen den aard van den bodem en de gemiddelen van bestaan, was lang niet iederen candidaat gemiddelen van bestaan, was lang niet iederen heel duidelijk. heel duidelijk. De kennis van de belangrijkste verkeerswegen in Nederbelangrijkste verkeerswegen N ederDe kennis van land was beslist te gering. land was beslist te gering. Geschiedenis. Evenals in het vorige jaar kon aan de meerGeschiedenis. Evenals in het vorige jaar kon aan de meerderheid der candidaten een voldoend cijfer gegeven worden ; een voldoend cijfer gegeven worden; derheid der een zeer goed cijfer behaalden slechts zeer enkelen. enkelen. een zeer goed cijfer behaalden De meening door de Commissie in het vorige jaar uitgeDe meening door de Commissie in het vorige jaar sproken, dat bid de bestudeering van de geschiedenis meer sproken, dat bij de bestudeering van de geschiedenis meer niet worden gebruik was gemaakt van de kaart kan ditmaal niet worden gebruik was gemaakt van de kaart kan ollllerschreven. on derschreven. leerboek woordelijk Zeer vele candidaten bleken hun leerboek woordelijk van Zeer vele candidaten bleken hebben; zij gebruikten allerlei vreemde buiten geleerd te hebben ; zij gebruikten allerlei vreemde buiten geleerd de woorden en uitdrukkingen, zonder dat hun de beteekenis daarwoorden en uitdrukkingen, onderling Vervan duidelijk was geworden, terwijl veelal het onderling verwas geworden, terwijl van bamI tusschen de gebeurtenissen niet door hen werd gevoeld. door hen werd gevoeld. band tusschen de gebeurtenissen De kennis van onze Koloniale geschiedenis was over het onze Koloniale geschiedenis was over het De kennis algemeen bevredigend. algemeen Kennis d,er natuur. De wenk, in vorige jaren gegeven Kennis der natuur. De wenk, in vorige jaren gegeven oplossen eenvoudige vraagollltl'ellt het oplossen van eenvoudige natuurkundige vraagomtrent zijn genomen. Daarentegen stukken bleek wel ter harte te zijn genomen. Daarentegen stukken bleek wel ter harte konden vele candidaten een proef niet nauwkeurig beschrijproef niet nauwkeurig beschrijkonden vele candidaten ven; ; ze hadden haar wel bestudeerd, maar niet in werkelijkniet in werkelijkven ze hadden haar wel bestudeerd, heid zien nemen. nemen. . Hoewel de kennis van het menschelijk lichaam bevredigend lichaam bevredigend Hoewel de kennis van het een candidaat als was, kwam het toch nog al eens voor, dat een candidaat als was, kwam het toch nog eens voor, er over ademhaling en bloedsomloop werd gesproken, koolover ademhaling en bloedsomloop werd gesproken, koolstof en koolzuur, waterdamp en waterstof met elkaar verkoolzuur, waterdamp en waterstof met elkaar verstof warde;; hij had dan ook nooit eenige eenvoudige proeven met dan ook nooit eenige eenvoudige proeven met warde hij d~e stoffen gezien. Wervels den mensch, gebitten van die stoffen gezien. Wervels van den mensch, gebitten van dIeren, waren wel bestudeerd, maar door sommigen nooit in wel bestudeerd, maar door sommigen in dieren, natura gezien. natura gezien. Menig ontleende kennis van planten meer Menig candidaat ontleende zijne kennis van planten meer het boek dan aan de hem omringende plantenwereld. aan het boek dan aan de hem omringende plantenwereld. Zang. De uitslag van het onderzoek in dit vak was niet van het onderzoek in dit vak was niet in alle opzichten bevredigend. alle opzichten bevredigend. Als regel gold, dat het voor de theorie toegekende cijfer Als regel gold, dat het voor detheorie toegekende cijfer verhoog:d werd, wanneer een kleine ~icteeroefening goed verhoogd werd, wanneer een kleine dicteeroefening goed UItgevoerd, wanneer een eenvoudIge melodie van het werd uitgevoerd, wanneer een eenvoudige melodie van het werd gezongen en wanneer bekende volksliederen m blad werd gezongen en wanneer bekende volksliederen m 'lzikaal werden voorgedragen. kaal werden voorgedragen. Zwolle. Lezen. Het voorlezen van een gemakkelij k stuk proza Lezen. Het voorlezen van een gemakkelijk stuk proza of poëzie kon nog te dikwijls geen voldoend cijfer verkrijgen of poëzie dikwijls geen voldoend cijfer verkrijgen wegens slordigheid, verkeerden klemtoon, gebrek aan uit. wegens slordigheid, verkeerden klemtoon, gebrek aan uitdrukking en dialectische uitspraak. en dialectische uitspraak. Het weergeven van den inhoud van eenigszins zwaarder weergeven den inhoud van eenigszins zwaarder lectuur haperde soms door te weinig algemeene ontwikkeling lectuur haperde soms door te weinig algemeene ontwikkeling en onvoldoende woordenkennis. en onvoldoende woordenkennis. Schrijven. Slechts zelden behoefde voor dit vak een onSchriJven. Slechts zelden behoefde voor vak een onvoldoend cijfer te worden toegekend. Het schrijven op het worden toegekend. schrijven op het voldoend cijfer bord was bij vele candidaten echter nog te veel teekenen.; ; was bij vele candidaten echter nog te veel teekenen herhaaldelijk werden letters of gedeelten van letters uitgeherhaaldelijk werden letters gedeelten van letters uitgewischt of bijgewerkt, waardoor dikwijls de opgegeven taak in in wischt of bijgewerkt, waardoor dikwijls de opgegeven den daarvoor bestemden tijd niet geheel ten einde kon worden daarvoor bestemden tij d niet geheel ten einde kon worden gebracht. gebracht. Nederlandsche taal. Behoudens gunstige uitzonderingen N ederlandsche taal. Behoudens gunstige uitzonderingen waren de opstellen niet bevredigend. Vreemd werd door waren de opstellen niet bevredigend. Vreemd werd door enkelen met de woordgeslachten omgesprongen. enkelen met de woordgeslachten omgesprongen. De beteekenis van uitdrukkingen als: veel in zijn mars De beteekenis van uitdrukkingen als: veel in ziJn mars hebben, open kaart spelen en 't isis goedriemen snijden uit hebben, open haart spelen en 't goed riemen snijden uit een andermans leer, was aan velen onbekend. een andermans leer, was aan velen onbekend. Bij het schrijven van een brief werd nog veel onvolmaakts Bij het schrijven van een brief werd nog veel onvolmaakts waargenomen : slordigheid bij enkelen, ergerlijke fouten bij waargenomen: slordigheid bij enkelen, ergerlijke fouten bij anderen. anderen. Een ondergeteekende" ging dikwijls over in ,,ik". "ik". Een "ondergeteekende" ging dikwijls over Verreweg de meesten legden bij het7.')'1derzoek naar de Verreweg de meesten legden het -Iderzoek naar de kennis der spraakkunst een zoo bevredigeh.d examen af, dat kennis der spraakkunst een zoo bevredigend examen af, dat menig onvoldoend schriftelijk examen daardoor nog tot een menig onvoldoend examen daardoor nog tot een voldoend eindcijfer kon leiden. voldoend eindcij fer kon leiden. Teekenen. De' bordteekeningen waren over het algemeen algemeen Teekenen. De . bordteekeningen waren over het algemeen wordt echter te weinig rekening mede voldoende. voldoende. Er wordt echter te weinig rekening mede gehouden, dat de bedoeling er van in de eerste plaats is een losseden,atboligrvndestpailo schets te ontwerpen van het te behandelen voorbeeld en dat schets te ontwerpen van het te behandelen voorbeeld en dat deze verkregen wordt door punt voor punt deze niet verkregen wordt door angstvallig, punt voor punt af te passen en na te meten. af te passen en na te meten. He.t teekenen op papier gaf de minste resultaten; de verHet teekenen op papier gaf de minste resultaten ; de verhoudmgen waren meestal onzuiver en de lijnen slordig gehoudingen waren meestal onzuiver en de lijnen slordig getrokken. trokken. Wat het natuurteekenen betreft, zoo werden de verschijnWat het natuurteekenen betreft, zoo werden de verschijns~.len, die zich voordoen bij loodlij!len en wijkende waterpasselen, die zich voordoen bij loodlijnen en wijkende waterpas^ ^ p Rekenen. Vergeleken bij de uitkomsten van het schriftelijk lijnen, door eene groote meerderheid der candidaten voldoenRekenen. Vergeleken bij de uitkomsten van het schriftelijk hJnen, door eene groote meerderheId der candidaten voldoengedeelte, had men bij het mondeling onderzoek betere resulweergegeven. gedeelte, had men bij het mondeling onderzoek betere resul- de weergegeven. taten mogen verwachten. taten mogen verwachten. De wijze, waarop bij het aanvangsonderwijs de leerstof De wijze, waarop bij het aanvangsonderwijs de leerstof Vele candidaten bleken echter niet voldoende inzicht tete behandeld moet worden, was velen niet recht duidelijk. behandeld moet worden, was velen niet recht duidelijk. Vele candidaten bleken echter niet voldoende inzicht bezitten in het verband en den samenhang der verschillende bezitten in het verband en den samenhang der verschillende onderdeelen van de theorie der rekenkunde. onderdeelen van de theorie der rekenkunde. 0n:de1'1f1.ijs en opvoedin.g. Hoewel de opgaven voor het, Onderwijs en opvoeding. Hoewel de opgaven voor liet Eenige verbetering viel op te merken in de kennis der scl, rif telijk examen van dien aard waren, dat elke candidaat, Eenige verbetering viel op te merken in de kennis der sdnftehJk examen van dIen aard waren, dat elke candidaat vormveranderingen van eenvoudige vlakke figuren, wat niet die de gebruikelijke handboeken met vrucht heeft bestudeerd, vormveranderingen van eenvoudige vlakke figuren, wat niet die de gebruikelijke handboeken met vrucht heeft bestudeerd; gezegd kan worden omtrent ons stelsel van maten, munten gezegd kan worden omtrent ons stelsel van maten, munten zekan maken, was het aantal goede opstellen betrekkelij k ~an maken, was het aantal goede opstellen betrekkelijk en gewichten. germg. gering. en gewichten. , 84 R4 Bij het mondeling onderzoek bleek, dat de meeste can diBij het mondeling onderzoek bleek, dat de meeste eanàidaten genoegzaam bekend waren met een schrij methode, daten genoegzaam bekend waren met een "IchriJ fmethode. zoomede met eene methode voor aanvankelijk lezen, hoewel zoomede met eene methode voor aanvankelijk lezen, hoewel in beirekkelijk velen de behoorende bei rekkelij kvelen de daarbij behoorende leesboekjes ira het geheel of slecht kenden; was in den regel ook de geheel niet of slecht kenden ; gering was in den regel ook de kerm:s leesboeken voor tweede of derde leerjaar. kenn s van leesboeken voor het tweede of derde leerjaar. Ook bleek men minder bekend met de voce r u aaiii 4e leer· men minder bekend met de VO()t'!la<"IIl~~te leerOok wij '.'en voor het rekenen. v.en. voor het i Aangaande de kennis van Nederland kon worden geconAangaande de kennis van Nederland kon worden geconstateerd, dat klaarblijkelijk de kaart goed was bestudeerd; klaarblijkelijk de kaart goed was bestudeerd; stateerd, over het algemeen werd voldoende begrepen het nauw veralgemeen werd voldoende begrepen het nauw verover band tusschen middelen van bestaan en toestand der bevolking der bevolking eenerzijds, - ligging en gesteldheid van het land, klimaat en eenerzij ds, ligging en gesteldheid van het land, klimaat en plantengroei, ontwikkeling der bewoners en maatschappelijke ontwikkeling der bewoners en maatschappelijke verhouding ter andere zip de. ter andere zijde. Niet altijd echter was de algemeene kennis van Europa Niet altijd echter was de algemeene kennis van Europa voldoende, terwijl de studie der werelddeelen buiten Europa werelddeelen Europa voldoende, terwijl de dool' enkelen zeer was verwaarloosd. zeer was verwaarloosd. door De kennis onzer koloniën was bevredigend. onzer koloniën was bevredigend. De Geschiedenis. Met voldoening mag worden geconstateerd, .Met voldoening mag worden geconstateerd, dat bij de studie onzer historie, de voorgaande eeuw beter dan de studie onzer de voorgaande eeuw dan vroeger werd verzorgd;; hoewel zij in velerlei opzicht nog niet niet vroeger werd verzorgd hoewel zij in de voorliefde had van de studie der 17de eeuw. voorliefde van de der 17de eeuw. De verklaring van het onderling verband der voornaamste het onderling verband der voornaamste De feiten liet soms te wenschen over. Ook de geschiedenis onzer feiten liet soms te wenschen over. Ook de geschiedenis onzer recht. koloniën kwam in vele gevallen niet voldoende tot haar recht. koloniën kwam in vele gevallen niet voldoende tot Aan 136 candidaten kon een voldoend en meer dan volAan 136 candidaten kon een voldoend en meer dan doend cijfer worden toegekend, dit is ruim 60 °f, der geëxamiruim 60 ?~) geëxamidoend worden toegekend, neerden. Kennis der natllUT. Aan l\'!'nnis der natuur. Aan de eischen voor natuurlijke hiseischen voor hisvoldaan in vorige jaren; de studierichtorie werd beter voldaan dan in vorige jaren ; de studierichtorie werd ting dient evenwel nog meer rekening te houden met de houden met de ting dient evenwel nog meel' rekening practijk. Ook bij de natuurkunde viel verbetering op te merken; natuurkunde viel verbetering op te merken; Ook bij toch dient bij de opleiding nog meer aandacht geschonken te de opleiding nog llleer aandacht geschonken te toch het verwerken van het geleerde. worden aan proeven en aan het verwerken van het geleerde. worden aan proeven en Wenschelijk zou het zijn den tijd, die op de opleidingsinrichdie op de opleidingsinrichWenschelijk zou het zijn den tingen voor natuurkunde beschikbaar is, eenigszins uit te tingen voor natuurkunde beschikbaar is, eenigszins uit l1l'eiden en bij de leerstof de hoofdzaken van geluid, licht, breiden en bij de leerstof de hoofdzaken van geluid, licht, magnetisme en electriciteit ie voegen. ie voegen. magnetisme en Groningen. j,l'::cn. Door verscheidene candidaten werd beschaafd, Lezen. Door verscheidene candidaten werd beschaafd, natuurlijk en in den goeden toon gelezen; jammer dat menignatuurlijk en in den goeden toon gelezen ; jammer dat menigJllaal het tempo, vooral bij de vrouwelijke candidaten, te maal het tempo, vooral bij de vrouwelijke candidaten, snel was. was. candidaten hadden zich wel toegelegd op eene juiste Andere candidaten hadden zich wel toegelegd op eene juiste uitspraak, vooral der medeklinkers, doch wijdden hunne aanvooral del' medeklinkers, doch wijdden hunne aanzóó de letters, dat de natuurlijke leestoon geheel dacht zóó aan de letters, dat de natuurlijke leestoon geheel verloren zondigden, dool' overdrijving, tegen de eenverloren ging of zondigden, door overdrijving, tegen de eenvoudigste wetten der beschaafde uitspraak (o. a. het laten voudigste wetten der beschaafde uitspraak (0. a. het laten hooren van alle naamvals n's) .. alle naamvals n' s) hoores Zeel' vele candidaten, leden dialectische gebreken Zeer vele candidaten, leden aan groote dialectische gebreken (uitspraak van i en è, el' en ei, f en v, s en z, van de it), soms van h), soms ee en ei, werd zelfs, waar het leesboek den juisten vorm gaf, een werd zelfs, waar het leesboek den juisten vorm gaf, een foutieve vorm gelezen (b.v. geen enkele zeil) . gelezen (b.v. geen enkele zeil). foutieve met meer of minder goed geSommigen hadden den strijd met meer of minder goed geSommigen hadden den dialect aangebonden, anderen waren zich die volg tegen het dialect aangebonden, anderen waren zich die volg tegen niet eens bewust; zij zondigden zoowel uitspraak fouten niet eens bewust ; zij zondigden zoowel tegen uitspraak klemtoon. als klemtoon. . ,S(,!z1'Ï;j17en. EI' is vooruitgang te constateeren. Het schrijti'cc1iriiven. Er is vooruitgang te constateeren. Het schrijhet bord, zoo belangrijk voor a.s. onderwijzers, wordt ven op het bord, zoo belangrijk voor a. s. onderwijzers, wordt ven heter. Nict of de candidaat calligrafische vormen levert, beter. Niet of de candidaat calligrafische vormen levert, maal' of er systeem in zijn schrift is, - of hij een schrijfles maar of er systeem in zijn schrift is, of hij een scluijfles geven, is de hoofdzaak. zal kunnen geven, is de hoofdzaak. loopende moet van net werk op Vooml Vooral het loopende schrift moet terwille van net werk op het bord, vlijtig beoefend worden. bord, vlijtig beoefend worden. Het heeft de aandacht der commissie getrokken, dat bijna heeft de aandacht del' commissie getrokken, bijna in steilschrift geschreven wordt. niet meer in steilschrift geschreven wordt. Taal. Door vele candidaten werd nog dermate tegen de Door vele candidaten werd nog dermate tegen de alleen daarom reeds eenvoudigste spelregels gezondigd, dat alleen daarom reeds eenvoudigste spelregels gezondigd, toegekend. Ook idioom een onvoldoend cijfer moest Peenonvoldoend cijfer moest worden toegekend. Ook idioom fouten waren niet zeldzaam. waren niet zeldzaam. nfeermalen kwam het voor, dat gezwollenheid een anders voor, dat gezwollenheid een anderR Meermalen kwam 1lÎet onverdienstelijk opstel ontsierde. niet onverdienstelijk opstel ontsierde. Vele candidaten hadden hunne spraakkunst blijkbaar goed hunne spraakkunst blijkbaar goed Vele buiten geleerd, zonder deze aan de gesproken en geschrevan buiten geleerd, zonder deze aan de gesproken en geschreyen taal voldoende te hebben getoetst, waardoor ze meermalen ven taal voldoende te hebben getoetst, waardoor ze meermalen de eenvoudigste gevallen en verschijnselen niet konden verde eenvoudigste gevallen en verschijnselen niet konden verklaren. Merkbaar was het, dat twee verschillende spellingstelsels dat twee verschillende spellingstelseh Merkbaar was naast elkaar bestaan; menig candidaat hinkte op twee genaast elkaar bestaan ; menig candidaat hinkte op twee gedachten. . Zang. Een groot deel der candidaten gaf blijk de theorie Een groot deel der candidaten gaf blijk de theorie zoodat een '1'01van den zang behoorlijk te hebben bestudeerd, zoodat een volhebben ~oend r.ijfer kon worden toegekend. Hieruit volgt echter nog echter nog toend cijfer kon worden toegekend. Hieruit niet, dat al die candidaten goed zangonderwijs op de school niet, dat al die cand ida ten goed zangonderwij s op de school zullen kunnen geven. Velen b.v. die in de toonladders vrij de toonladders kunnen geven. Velen b.v. die goed thuis bleken te zijn, moesten bekennen zich in het zinzijn, moesten bekennen het zingoed thuis bleken gen er van niet te te hebben geoefend.Zoolang de wet de gen er van niet hebben geoefend. Zoolang de wet het geexallleneischen voor dit vak niet verandert, zal dus het geexameneischen voor dit vak niet verandert, zal geven cijfer, met het oog op dede practijk onbetrouwbaar geven cijfer, met het oog op practijk onbetrouwbaar hlijven. blijven . Helaas waren er nog weder candidaten, die het niet noodig weder die het niet noodig Helaas waren achtten, zelfs voor de theorie van den zang eenige moeite te den zang eenige moeite achtten, zelfs voor floen en dus de eenvoudigste vragen niet konden beantwoorde eenvoudigste niet konden beantwoordoen en den; ; gelukkig dat hiertegenover een klein deel staat dat èn dat den gelukkig dat hiertegenover een klein deel in de theorie èn in de practijk uitstekend onderlegd was. de practijk uitstekend onderlegd was. Teekenen. Bij het onderzoek bleek, dat de candidaten in onderzoek bleek, dat de in _T eekenen. het practisch teekenen over het algemeen niet sterk waren. algemeen niet sterk waren. liet practisch teckenen over Dit geldt zoowel voor het natuur- als het bord- en plaatteegeldt zoowel voor het natuurhet bord- en plaatteekenen. Een bepaald slecht cijfer behoefde niet zoo heel dikzoo dikkenn en. Een bepaald slecht cijfer behoefde wijls te worden gegeven, maar evenmin kan - op een enkele wijls te worden gegeven, maar evenmin kan op een enkele uitzondering' na - gezegd worden, dat het werk goed was. uitzondering na gezegd worden, dat het werk goed was. 1)e kennis der percpectievische verschijnselen en het begrip percpectievische verschijnselen en het begrip 1)e kennis projecties en doorsneden was over het algemeen voldoende ; doorsneden was over het algemeen voldoende; projecties een goeden was veel minder goed. de kennis van een goeden leergang was veel minder goed. de kennis Niet genoeg kan er op worden aangedrongen, dat de candier op worden dat de candidaten zich oef enenin het schetsen uit het geheugen, omdat het geheugen, omdat daten zich oefenen in het schetsen dit bij het onderwijs van zoo groot belang moet worden geacht. het onderwijs van zoo belang moet worden ReÁ:en!'!/. het mondeling examen bleek, dat de theorie l?C kc ite 1l . Uit het mondeling examen bleek, dat de theorie vall het rekenen beter is bestudeerd dan in vroeger jaren wel rekenen heter is bestudeerd in vroeger jaren wel van bet geval was. Een belangrijk onderdeel echter liet bij zeer het geval was. Een belangrijk onderdeel echter liet bij zeer veelcandidaten te wenschen over, namelijk een eenvoudige veel candidaten te wenschen over, namelijk een eenvoudige duidelijke van de hoofdbewerkingen met geheele duidelijke verklaring van de hoofdbewerkingen met geheele en gebroken getallen, wat toch voor aanstaande onderwijzers wat toch voor aanstaande onderwijzers en gebroken van het meeste belang is. Ook rekenen uit het hoofd vind meeste belang is. Ook rekenen het hoofd vind van nog niet altijd de waardeering, die het verdient, terwijl uit de waardeering, het verdient, terwijl uit nog niet schriftelijk werk bleek, dat een niet onaanzienlijk getal het schriftelijk werk bleek, dat een niet onaanzienlijk getal candidaten verlegen zat de berekening van den inhoud candidaten verlegen zat met de berekening van den inhoud den kegel. van den kegel. - 1:1ardr#kskunde. Over het geheel g:enomen, gaf dit examen examen genomen, Aardrijkskunde. tot tevredenheid; candldaten kon een voldoend reden tot tevredenheid ; aan 153 candidaten kon een voldoend i. aan ongeof meer dan voldoend cijfer worden toegekend, d. i. aan ongevoldoend 70 % geëxamineerden. veer 70 % der geëxamineerden. Ondl'TlO1;js en opvoeding. De schriftelijke opgaven liepen op1JOeding. De schriftelij ke opgaven liepen Onderwijs cijferen en rekenen het over: a. van buiten leeren, b. cijferen en rekenen uit het a. van huiten leeren, hoofd. Yoor een deel der candidaten schenen dit moeilijke hoofd. Voor een deel der candidaten schenen dit moeilijke problemen te zijn en niet allen wisten hun cijfer voor het problemen te zijn en niet allen wisten hun cijfer voor het Rchriftelijk door het mondeling examen te verbeteren. mondeling examen te verbeteren. schriftelijk door Het zwaartepunt legde de commissie op : bekendheid met zwaartepunt legde commissie op: bekendheid de voornaamste leerwijzen der vakken, genoemd onder a, b vakken, genoemd onder a, de voornaamste leerwijzen c van en I' van art. 2 der wet. Veelal moest zij zich tevreden stellen 2 der wet. Veelal moest zij zich tevreden stellen met bekendheid met één methode en vaak ook bleek deze niet bekendheid methode en vaak ook bleek deze niet voldoende. Sommige candidaten kenden geen andere leesvoldoende. Sommige candidaten kenden geen andere leesmethode dan die van Bouman. methode dan En weder bleek, dat bekendheid met .de geschiktste middeweder dat bekendheid met de geschiktste middehandhaving van orde en tucht voor vele candidaten len tot handhaving van orde en tucht voor vele candidaten len theorie is. een vaag en onbegrepen stuk theorie is. een . 85 Maastricht. Lezen. Aan het technische deel van het lezen schijnt meer zorg te worden besteed dan vroeger. Vele candidaten waren er blijkbaar aan gewend te letten op intonatie, interpunctie en klemtoon. Niet genoeg kan er echter op gewezen worden, dat de lezer zich eene heldere voorstelling moet maken van hetgeen hij leest en zich moet wachten voor gemaaktheid en onnatuurlijkheid. 1'ederlandsche taal. Het schriftelijk werk liet veel te wenschen over. Vele opstellen waren slechts aaneenschakeling en van zinnen, zonder vooraf gemaakt plan neergeschreven. Soms was de inhoud zoo onbeteekenend of zoo onmogelijk, dat menig candidaat, als hij zijn werk met een koel hoofd overgelezen had, zich hoest afgevraagd hebben, hoe hij zoo iets had kunnen schrijven. De beteekenis der opgegeven woorden bleek den meesten slechts vaag voor den geest te hebben gestaan. Voor de kennis der grammatica behoefde slechts zelden een onvoldoend cijfer te worden toegekend. Dikwijls was die goed te noemen. Rekenen. Het schriftelijk werk gaf reden tot tevredenheld. Aan slechts 11 % der candidaten moest een onvoldoend cijfer voor het oplossen der vraagstukken gegeven worden. Het mondeling examen leverde eveneens bevredigende resultaten op. Wel bleken maar weinige candidaten de bepalingen, welke toch in alle leerboeken te vinden zijn, onberispelijk te kunnen wedergeven. Ook lieten de berekening van de grootte en de vormveranderingen van vlakke figuren alsmede de berekening van den inhoud van eenvoudige lichamen veel te wenschen over. Faderlandsche geschiedenis. De uitkomsten van het examen in dit vak waren bevredigend. 15 % der candidaten had onvoldoende kennis, 14 % was twijfelachtig, 36 % voldoende, 20 % ruim voldoende, terwijl 15 % goede of zeer goede cijfers behaalde. Algemeen viel te constateeren, dat aan de geschiedenis der 19de eeuw en aan de bestudeering van den historischen atlas te weinig tijd was besteed. Nog liet de verklaring van gebruikte vreemde woorden en uitdrukkingen maar al te dikwijls te wenschen over. dardri1ksknnde. Achteruitgang is bij dit vak niet op te merken, zelfs is de indruk van de examen-commissie een weinig gunstiger dan in het vorige jaar. Toch moet de commissie er op wijzen, dat minder gewichtige zaken veelal beter gekend zijn, dan zaken van meer beteekenis. Zoo b.v. wisten bijna alle candidaten, die de eerste opgave over Nederland behandeld hebben, heel juist te vertellen, dat de Linge ui+ twee weteringen ontstaat, bij name genoemd, ook het veree-nigingspunt van die weteringen ; maar de beteekenis van die rivier voor de waterloozing van de doorstroomde streek liet te wenschen over. Ook het opgeven van de kleistreken in Gelderland en van de belangrijke spoorwegen in de streek van Gelderland tusschen Rijn, Lek en Waal was meestal zeer gebrekkig. Bij het doen van een reisje per spoor of te water bleek zeer vaak, flat de voorstelling van de kaart niet helder is ; de atlas wordt zeker door veel candidaten te weinig gebruikt bij de studie der aardrijkskunde. Van de natuurkundige beschrijving eener streek (dit met het oog op de Soendalanden) hebben veel candidaten niet het rechte begrip. Bij velen bepaalt zich eene dergelijke beschrijving tot het opsommen van bergtoppen, rivieren, kapen en inhammen van de zee ; de natuurlijke gesteldheid van de streek komt evenwel in zulk eene beschrijving niet uit. Herhaaldelijk heeft de commissie er op gewezen, dat de natuurkundige aardrijkskunde wat zeer verwaarloosd wordt. Dit heeft zich bij het schriftelijk werk weer bevestigd ; immers, van de voordeelen der sterke kustontwikkeling van ons werelddeel wisten de candidaten, die deze opgave genomen hebben, slechts op te geven, dat Europa tengevolge daarvan veel havens heeft. Bij het mondeling examen bleek die verwaarloozing eveneens. Nog valt op te merken, dat sommige candidaten de schriftelijke opgaven slecht lezen. Al is de te volgen weg aangegeven, toch komen er talrijke afwijkingen voor. Veel wordt er dan geschreven over zaken, die niet tot de opgaven behooren en eene flinke behandeling van het opgegevene moet er noodzakelijk onder lij den. Kennis der natuur. De uitslag van het examen in dit vak mag over het algemeen bevredigend worden genoemd. Als een onvoldoend of .liet geheel voldoend praedicaat moest worden toegekend, was dit in de meeste gevallen een gevolg van de omstandigheid, dat de candidaten geene genoegzame kennis bezaten van den bouw en het leven der voornaamste planten. Zingen. Aan de matige eischen van het programma werd door de meeste candidaten voldaan. Ook het lezen in de maat van een eenvoudig schoolliedje was over het algemeen voldoende. Handteekenen. De uitslag van het examen in dit vak was ongunstig. Aan meer dan de helft der candidaten moest een niet voldoend cijfer, 5 of minder, worden toegekend. In het onderdeel ,,Plaatteekenen op papier" was de utsiag het ongunstigst. Onderwijs en op roedinq. Weder konden slechts weinig ctndidaten verklaren, dat zij de leermiddelen, die zij opgaven te kennen, zelf hadden gezien ; de meesten hadden er alleen kennis mede gemaakt door eene beschrijving, hun er van door hunnen onderwijzer gegeven. Slechts een heel enkele candidaat bleek een stel leerboekjes voor het voortgezet leesonderwijs goed te hebben bekeken. ' Schrijven. Over het algemeen werd er minder goed geschreven dan in vorige jaren. In het schrijven van drukletters op het bord waren de meeste candidaten niet bedreven. 22 BIJLAGE Q. BIJLAGE Q. van in 1910 gehouden examens te', VERSLAGEN van de in 1910 gehouden examens ter verkriiging van akten van bekwaamheid als hoofdverkrijging van akten van bekwaamheid als hoofdonderwijzer of hoofdonderwijzeres, onderwijzer of hoofdonderwijzeres, Hertogenbosch. 's Hertogenbosch. Aan Aan Excellentie den Minister 1JOn Zijne Excellentie den Minister van Zalwn. Binnenlandsche Zaken. Regeling van het examen. Regeling van het examen. in vorige jaren te 's Hertogenbosch gevolgd De regeling, die in vorige jaren te 's Hertogenbosch gevolgd in hoofdzaak onveranderd. werd, werd, bleef in hoofdzaak onveranderd. Opmerkingen over het examen in de verschillende vakken. examen in de verschillende vakken. Opmerkingen over was, meer bepaald voor de mannelijke Lezen. Lezen. De uitslag was, meer bepaald voor de mannelijke candidaten, verre van schitterend. van schitterend. candidaten, De toegekende cijfers zouden echter nog ongunstiger geDe toegekende cijfers zouden echter nog ongunstiger geweest zijn, als de verklaring niet beter geweest was dan het niet beter geweest was h~t weest zijn, als technisch lezen zelf. Met het oog op de hooge waarde van dit het oog op de hooge dIt technisch lezen zelf. vak voor de school is het wenschelijk, dat de candidaten zich wenschelijk, dat de candidaten zich vak voor de school is meer oefenen. oefenen. Daar staat tegenover, dat vele anderen, wegens gebrek aan staat tegenover, dat vele anderen, wegens gebrek aan leiding, te weinig het meer van het minder gewichtige wisten te weinig het meer van het minder gewichtige wisten te onderscheiden en geen kijk hadden op de groote historische op de groote historische onderscheiden en geen lijnen. Enkele hadden het vak blijkbaar geheel verwaarloosd ; Enkele hadden het vak blijkbaar geheel verwaarloosd; ze waren onkundig van de grootste wereldgebeurtenissen. ze waren van de grootste wereldgebeurtenissen. Ten slotte zij opgemerkt, de historische atlas nog te 'l'en slotte zij opgemerkt, dat de historische atlas nog te weinig als hulpmiddel bij studie gebruikt wordt. weinig als hulpmiddel bij de studie gebruikt wordt. Aardrijkskunde. De uitslag van het onderzoek Aard1'~jkslwnde. De uitslag van het onderzoek naar de de vak was niet gunstig. kennis in dit vak was niet gunstig. kennis in Aan slechts 48 % Aan slechts 48 % van de candidaten kon een voldoend of de candidaten een voldoend hooger hooger cijfer worden toegekend. Eenvoudige werkstukken op worden toegekend. Eenvoudige werkstukken op de globe konden dikwijls voldoende wOl'den terde globe konden dikwijls niet voldoende worden gemaakt, terverklaring meermalen te wenwijl hij een goede oplossing de verklaring meermalen te wenbij een goede oplossing schen overliet. schen Wat de natuurkundige aardrijkskunde betreft, konden gede natuurkundige aardrijkskunde betreft, konden gemakkelijke vragen over verloop isothermen, het vermakkelijke vragen over het verloop der isothermen, het verband tusschen isobaren en windrichting, het ontstaan der band tusschen isobaren en windrichting, het ontstaan de r moesons, de richting der zeestroomen en invloed daarvan moesons, de richting der zeestroom.en en den invloed daarva n op op het klimaat zelden goed beantwoord worden. De weinige klimaat zelden goed beantwoord worden. De weinige . . N ederlandsche taal. Het schriftelijk werk gaf geen aanschriftelijk werk gaf geen aanNederlandsche taal. leiding tot bijzondere opmerkingen. Alleen viel het op, dat bijzondere opmerkingen. Alleen viel het op, leiding weer vele candidaten ongevraagd van de uitdrukkingen der uitdrukkingen der weer vele candidaten ongevraagd van tweede opgave een zoogenaamde verklaring hadden trachten tweede opgave een zoogenaamde verklaring hadden te geven. Wat de spraakkunst aangaat, wekte het verwondering, dat de spraakkunst aangaat, wekte het verwondering, dat nog zoo weinig kennis genomen wordt van de nieuwere opvatnog zoo weinig kennis genomen wordt tingen en beschouwingen. en beschouwingen. eenige vooruitgang te constateeVoor de letterkunde valt eenige vooruitgang te constateeVoor de letterkunde met de letterren. Stelde men zich vroeger dikwijls tevreden met de letterren. Stelde men zich vroeger dikwijls kan worden gekundige producten vluchtig te lezen, thans kan worden gekundige producten vluchtig te lezen, tuigd, dat deze vaak ernstig waren bestudeerd. tuigd, dat deze vaak ernstig waren bestudeerd. Releenen. Hoewel de opgegeven vraagstukken zoo gekozen vraagstukken zoo gekozen de Rekenen. de oplossing er van voor onde~wijzer~ geen moeiwaren, dat de oplossing er van voor onderwijzers geen moeiwaren, lijkheden mocht opleveren, zag de Commissie zich toch nog de COmmISSIe ZICh toch nog lijkheden mocht opleveren, genoodzaakt voor dit gedeelte van het examen een .. onvolgenoodzaakt voor dit gedeelte van het examen een onvoldoend clj fel' toe te kennen aan 18 van de 62 vrouwelijke, en 62 vrouwelIJke, 18 van doend cijfer toe te kennen de 242 mannelijke adspiranten. aan 59 van de 242 mannelijke adspiranten. aan 59 Uit het mondeling onderzoek kreeg de Commissie den inCommissie den 'Tit het mondeling onderzoek kreeg de candidaten zich allengs met meer ernst op de druk, dat de candidaten zich allengs met meer ernst op de druk, theorie der rekenkunde toeleggen. Enkele onstudie van de theorie der rekenkunde toeleggen. Enkele onstudie van derdeelen echter, zooals de leer der verhoudingen en vooral der verhoudingen en vooral derdeelen echter, zooals de die van de evenredigeafhankelij kheid van grootheden, bledie van de evenredige afhankelijkheid van grootheden, bleken door de meesten niet grondig genoeg bestudeerd te zijn ; grondig genoeg bestudeerd te zijn; ken door de meesten het getal van hen, die het bewijs leverden omtrent die onderdie het bewijs leverden omtrent die onderhet O'etal werpen heldere begrippen te hebben, was niet groot. groot. werpen heldere begrippen te hebben, was Geschiedenis.. De uitkomsten van het examen in ggeschiehet examen in eschieDe uitkomsten Geschiedenis denis zijn vrij bevredigend ; betrekkelijk veel candidaten vrij bevredigend; betrekkelijk veel ca}ldidaten den is zijn hadden met ijver en oordeel gestudeerd ; van de nieuwe en en oordeel gestudeerd; de meuwe en hadden met vroeger werk gemaakt. nieuwere ges~hiedenis was meer dan vroeger werk gemaakt. nieuwere geschiedenis was meer ernst bij de studie bleek het duidelijkst bij de onderdeeleu ernstbijdulkhe ijstbdonrel Nederland van Nederland en Nederlandsch-Indië. De Commissie meent van N ederlandsch-Indië. De Commissie de candidaten de candidaten te mogen vorderen, dat zij voldoende bekend mogen vorderen, dat zij voldoende bekend zijn met den eigenaardigen toestand van ons polderland en den eigenaardigen toestand van ons polderland en zijn dat zij dien ook begrijpen. De aandacht was bij de studie dat zij dien ook begrijpen. De aandacht was bij de studie blijkbaar meer gevallen op de landen van en op die blijkbaar meer gevallen op de landen van Europa en op die der andere werelddeelen en toch liet de algemeene kennis der andere werelddeelen en toch liet de algemeene kennis daarvan ook daarvan ook nog dikwijls te wenschen over. dikwijls te wens eh en over. bij Kennis der natuur. Duidelijk bleek, Kennis der natuur. Duidelijk bleek, dat bij zeer veel cancandidaten de eerste opleiding, wat het kennis der natuur tlidaten de eerste opleiding, wat het vak kennis der natuur betreft, gebrekkig geweest was . Moeilijk valt anders te vergebrekkig geweest was. .Moeilijk anders te verbehoud klaren het gemis aan inzicht in de wet van het behoud van klaren het gemis aan inzicht de wet van arbeidsvermogen, de zeer onvoldoende kennis van de leer arbeidsvermogen, de zeer onvoldoende kennis van de leer der het ontbinden en samenstellen van krachten, beweging,, van het ontbinden en samenstellen van krachten, beweging van hydrostatische verschijnselen wetten toepasselijk van hydrostatische verschijnselen en van wetten toepasselijk op gassen of dampen. of op kennis Het onderzoek naar de kennis van optische verschijnselen, optische verschijnselen, Het onderzoek naar van de leer van het geluid, het magnetisme en de electriciteit magnetisme van de leer van het geluid, gaf meer reden gaf meer reden tot tevredenheid. Ook viel eenige vooruitgang Ook eenige te bespeuren te bespeuren in de kennis van de eenvoudigste verbrandingsde kennis van de eenvoudigste verbrandingsverschijnselen. verschijnselen. Naast enkele hoogst gebrekkige examens in de plant- en N aast enkele hoogst gebrekkige examens in de plant- en dierkunde stonden meer andere, dierkunde stonden meer andere, die tot bevredigende resultot bevredigende resultaten leidden. Over het algemeen was de kennis van het taten leidden. Over het algemeen was de kennis van het menschelijk voldoende. menschelijk lichaam voldoende. Het schriftelijk Methode van onde1'wijs en op'voeding. Methode van onderwijs en opvoeding. Het schriftelijk was onvoldoende, zoowel wat werk van veel candidaten was onvoldoende, zoowel wat den werk van veel inhoud als wat den vorm terwijl het mondeling oninhoud als wat den vorm betreft, terwijl het mondeling onderzoek in den regel slechter resultaten opleverde. derzoek in den regel nog slechter resultaten opleverde. Blijkens de toegekende cijfers werd dikwijls niet aan de werd dikwijls niet aan de Blijkens de toegekende meest bescheiden eischen voldaan, meest bescheiden eischen voldaan, en kreeg de Commissie den kreeg de Commissie den indruk, indruk, dat de studie van dit vak door sommigen totaal wordt de van dit vak door sommigen totaal wordt verwaarloosd. verwaarloosd. Vooral van punt d van het programma was niet zelden in Vooral van punt d van het programma was niet zeiden in het geheel geen werk gemaakt, en meermalen bleek, dat de gemaakt, en meermalen bleek, dat de het geheel geen candidaten zich volstrekt geen rekenschap konden geven van rekenschap geven van candidaten zich volstrekt moeten onderwijzen. hetgeen ze dagelijks moeten onderwijzen. etgeen ze 87 Handteekenen. De Commissie kan met genoegen constaCommissie met genoegen constaHand teeloenen. teeren dat er dit jaar vooruitgang was te bespeuren het teeren, dat er dit jaar vooruitgang was te bespeuren in het teeken~n naar wandplaat en blokmodel. De kennis van een teekenen naar wandplaat en blokmodel. De kennis van een goed~n leergang en die van de beginselen der perspectief wa van de beginselen der perspectief wa goeden ren in den regel voldoende te noemen. ren m den regel voldoende te noemen. Het begrip van projectie en doorsnede en van de perspecbegrip van projectie en doorsnede en van de perspecverschijnselen was echter minder voldoende. tievische verschijnselen was echter minder voldoende. schrijven het bord eenigevoorSchriiven. In het schrijven op het bord was wel eenigevoorSchrijven. uitgang te bespeuren. Het schrijven op papier was echter lang te bespeuren. Het schrijven op paI?~er ~as echte~ lang zooals oog op de belangrIJkheId van dIt vak niet zooals dat met het oog op do belangrijkheid van dit vak voor de mag en m?et verwacht word~n. Menige voor de lagere school mag en moet verwacht worden. Menige candidaat scheen onbekend te zijn het verschIl tusschen candidaat scheen onbekend te ZIJn met het verschil tusschen loopend en staandschrift, terwijl betrekkelijk weinige schoonterwijl betrekkelijk weinige schoonloopend en schriften een eenigszins aangenamen indruk maakten. eenigszins aangenamen indruk maakten. schriften 's Hertogenbosch, den 16 September 1910. Hertogenbosch, den 16 September 1910. np, Voorzitter der Commissie van Commissie 1wn 7)1 Voorzitter 'voornoem4 examen, voornoemd eXa'ff~e·f.: J.. W. SCHULINCK. J W. SCHULINCK. De Secretarzs, De Secretaris, A. BLOK. BLOK. Veel minder gunstig was het gesteld met de resultaten van minder gesteld met de resultaten van het mondeling onderzoek. mondeling onderzoek. De leer van de evenredige afhankelijkheid der grootheden leer van de evenredige afhankelijkheid der grootheden was zoowel als de worteltrekking en de behandeling van worbehandeling van worwas, zoowel als telv~rmen, voor velen een struikelblok, ja zelfs waren de gestruikelblok, ja waren de getelvormen, voor velen vallen niet zeldzaam, dat de theoretische kennis van de hoofdzeldzaam, dat de theoretische kennis van de hoofdbewerkingen met gewone en tiendeelige breuken nog veel te te bewerkingen met gewone en tiendeelige breuken nog wenschen overliet. De Commissie kreeg den indruk, dat de de wenschen overliet. De Commissie kreeg den indruk, studie van de theorie der rekenkunde niet zelden op schromede theorie der rekenkunde niet zelden op schrom.elijke wijze was veronachtzaamd. Vele candidaten schenen zich veronachtzaamd. candidaten schenen zich te hebben vergenoegd met het vluchtig en oppervlakkig doorhebben vergenoegd met vluchtig en oppervlakkig doorwerken van de voornaamste hoofdstukken uit hun leerboek, voornaamste hoofdstukken hun leerboek, werken van terwijl sommigen zelfs bij hun studie geen leerboek hadden sommigen bij hun studie geen leerboek hadden gebruikt en hunne kennis enkel uit losse vroeger verzamelde enkel uit losse vroeger verzamelde gebruikt aanteekeningen hadden opgedaan. Geen wonder, dat dezulaanteekeningen hadden opgedaan. Geen wonder, dat dezulken er niet in waren geslaagd, zich een grondige, goed gein waren geslaagd, zich een grondige, goed geken er ordende, kennis van het geheel eigen te maken. geheel eigen te maken. ordende, kennis van Door slechts ongeveer 45 % der geëxamineerde candidaten candidaten Door slechts ongeveer 45 werd een meer of minder voldoend mondeling examen afgeminder voldoend mondeling examen afgewerd een legd, maar in verband met het betere schriftelijk werk kon in verband met het betere schriftelijk werk kon legd, ten slotte aan 56 % een voldoend eindcijfer warden toegekend. 56 % een eindcijfer worden toegekend. Aardriilcskunde. Het onderzoek naar de kennis der wisAardrijkskunde. Het onderzoek naar de kennis der wiskundige' aardrijkskundeleverde in het algemeen bevredikundige aardrijkskunde leverde in het algemeen bevredigende resultaten op; ; toch hadden nog vele candidaten dit vele candidaten dit gende resultaten op toch hadden onderdeel te machinaal van buiten geleerd, zoodat de vooronderdeel te machinaal van buiten geleerd, zoodat de voorstellingen der hoofdzaken op dit gebied vaak aan helderheid der hoofdzaken dit gebied vaak helderheid te wenschen overlieten. Eenige vooruitgang viel te constateeren met betrekking tot constateeren tot vooruitgang de kennis van Nederland, Europa en de vreemde werelddeeNederland, Europa en de vreemde werelddeede kennis len. . Verschillende candidaten badden echter geen voldoende len Verschillende candidaten hadden echter geen voldoende opmerkzaamheid gewijd aan het internationale verkeer ; vrainternationale verkeer; vraopmerkzaamheid gewijd aan gen naar de hoofdlijnen voor dit verkeer, zoowel door Nederde hoofdlijnen voor dit verkeer, zoowel door Nedergen land als door Europa, bleven dikwijls onbeantwoord. door Europa, bleven dikwijls onbeantwoord, land Van de studie onzer Bezittingen en Koloniën wordt door studie onzer Bezittingen en Koloniën wordt door Van vele candidaten nog te weinig werk gemaakt. Zelden bleek weinig werk gemaakt. Zelden bleek vele candidaten nog dat kennis was genomen van de voornaamste uitkomsten der kennis was genomen de voornaamste uitkomsten der nieuwere onderzoekingen. nieuwere onderzoekingen. In verband hiermede meent de Commissie toekomstigen verband hiermede meent de Commissie toekoms1;Îgen randidaten den wenk te moeten geven, vooral de nieuwere candidaten den wenk te moeten geven, vooral de nieuwere drukken der studieboeken te gebruiken. studieboeken gebruiken. drukken De natuurkundige aardrijkskunde en vooral de volkenkunde aardrijkskunde en vooral de volkenkunde De waren door velen, die overigens in aardrijkskunde een beoverigens aardrijkskunde een bewaren door velen, vredigend examen aflegden, te stiefmoederlijk behandeld. te stiefmoederlijk behandeld. vredigend examen Kennis de?' natuur. Met voldoening werd bevonden, Kennis der natuur. .NIet voldoening werd bevonden, dat de studie der physica steeds vooruitgaat. Het is echter niet de studie der physica steeds vooruitgaat. Het echter hiet onopgemerkt gebleven, dat sommige candidaten die ondersommige candidaten die onderonopgemerkt gebleven, werpen hadden verwaarloosd, waarvan de kennis bij de onwerpen hadden verwaarloosd, waarvan de kennis bij de onderwijzers-akte-examens werd geeischt. derwij zers-akte-examens werd geeischt. De studie der electriciteit wordt nog te weinig gesteund studie der electriciteit wordt nog te weinig gesteund door proeven, zoodat de denkbeelden omtrent electrische verelectrische verdoor proeven, zoodat de denkbeelden schijnselen vaak verward zijn. zijn. schijnselen vaak De kennis van de eenvoudigste verbrandingsverschijnselen de eenvoudigste verbrandingsverschijnselen De kennis wordt steeds ruimer. Toch blijft de klacht bestaan, dat vele bestaan, dat vele `gordt steeds ruimer. Toch blijft de candidaten een juist inzicht missen in verbindingen en ontinzicht missen verbindingen en ontcandidaten een ledingen. De kennis van den bouw en de verrichtingen van het De kennis van den bouwen de verrichtingen van het menschelijk lichaam en van de beginselen van plant- en dieren diermenschelijk lichaam en van de beginselen van kunde was meestal voldoende. voldoende. De Commissiewil er de aandacht op vestigen, dat de inde inDe Commissie wil er de aandacht op vestigen, deeling van het planten- en dierenrijk, alsmede de studie der en dierenrijk, alsmede de studie der deeling van algemeen bekende buitenlandsche dieren , niet mogen vermogen verbekende buitenlandsche dieren, waarloosd worden. waarloosd Geschiedenis. Daar vele onderwijzers voor hunne opleivele onderwijzers voor hunne opleiding tot onderwijzer geen les in ,,Algemeens Geschiedenis" onderwijzer geen les in "Algemeene Geschiedenis" ontvangen en ook de cursussen voor de hoofdakte slechts bij ook cursussen vnor de hoofdakte slechts bij ontvangen uitzondering voldoende aandacht aan dit vak schijnen te wijvak schijnen te wijuitzondering voldoende aandacht aan den, isisde overgroote meerderheid der candidaten voor de de overgroote meerderheid der candidaten voor de hoofdakte geheel op eigen kracht bij de studie in de historie in de historie hoofdakte geheel op eigen kracht bij aangewezen. Tengevolge hiervan konden ook thans de meeste ook de meeste aangewezen. Tengevolge hiervan candidaten slechts aan zeer matig gestelde eischen voldoen. zeer matig gesteldeeischen voldoen. candidaten slechts Zoolang de opleiding voor het onderwijzersexamen en die voor en die voor Zoolang de de hoofdakte te dezen opzichte niet geheel gewijzigd worden, dezen niet geheel worden, de is hierin weinig verbetering te verwachten. weinig verbetering te verwachten. is :Met deze overwegingen rekening houdende, heeft de Comhoudende, heeft de ComMet deze overwegingen missie over de resultaten van Ilet examen in dit vak geen vak geen missie over de resultaten van liet examen in Arnhem. Aan . Ziine Excellentie dén Minister van Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken. Zaken. Lezen. resultaten van examen in dit vak waren Lezen. De resultaten van het examen in dit vak waren middelmatig. Al behoefde het cijfer, dat toegekend moest cijfer, dat toegekend moest middelmatig. Al behoefde worden, meestal niet onvoldoende te zijn, toch konden te worden, meestal niet onvoldoende te zijn, toch konden te weinig hooge cijfers gegeven worden. Zoo als in het verslag weinig hooge cijfers gegeven worden. Zooals in het verslag dienen de candidaten zich meer van het vorige jaar gezegd is, dienen de candidaten zich meer te oefenen in het overluid lezen en tevens meer te letten op oefenen het 9verluid lezen en tevens meer te letten op den aard van opgegeven stuk poëzie of proza. den aard van het opgegeven stuk poëzie of proza. Schrijven. Het examen in het vak ,,schrijven" leverde Het examen in het vak "schrijven" leverde bevredigende op. Vooral schrijven op het bord bevredige n de resultaten op. Vooral het schrijven op het bord getuigde van daaraan bestede zorg. Maar zeer zelden was het van daaraan Maar zeer zelden was het dan ook noodig, onvoldoend toe te kennen. dan ook noodig, een onvoldoend cijfer toe te kennen. eerste gedeelte was opgegeN ederlandsche taal. Voor het eerste gedeelte was opgegeNederlandsche taal. ven een C. Huygens te paraphraseeren. De resulven een gedicht van C. Huygens te paraphraseeren. De resultaten daarvan waren matig. Vele candidaten hadden onderdaarvan waren matig. Vele candidaten hadden onderdeelen van het thema te veel uitgewerkt en niet precies gethema te veel uitgewerkt en niet precies gedeelen van zegd, de dichter bedoelde. Bij zulk eene opgave moet de zegd, wat de dichter bedoelde. Bij zulk eene opgave moet de toonen, hij den dichter heeft begrepen en diens candidaat toonen, dat hij den dichter heeft begrepen en diens gedachten in goeden vorm kunnen weergeven. Uitweidingen gedachten goeden vorm kunnen weergeven. Uitweidingen moeten vermeden worden, daar zij veel bij de ondermoeten vermeden worden, daar zij zich te veel bij de onderdeelen bepalen en den van het geheel verduisteren. deelen bepalen en den zin van het geheel verduisteren. De opstelletjes naar aanleiding van enkele uitdrukkingen aanleiding van enkele uitdrukkingen De opstelletjes bevredigden dikwijls daar de gekozen voorbeelden die bevredigden dikwijls niet, daar de gekozen voorbeelden die niet genoeg illustreerden of ook wel niet bij uitdrukkingen niet genoeg illustreerden of ook wel er niet bij pasten. Het mondelinge gedeelte van het examen was beter dan het mondelinge examen was dan Ilet schriftelijke, al schoten velen nog te kort in kennis der spraak-schrifteljk,aonv gtekrinsdpakunst en in algemeene ontwikkeling. en in algemeene ontwikkeling. Wat de letterkunde betreft, moet de Commissie blijven de letterkunde betreft, moet de Commissie blijveIl aandringen op meer lectuur en minder oppervlakkigheid. op meer lectuur en minder oppervlakkigheid. Er waren slechts weinig candidaten, die goed gestudeerd waren slechts weinig candidaten, die goed gestudeerd gelezene goed verwerkt hadden. en het gelezene goed verwerkt hadden. schriftelijk gedeelte Relcenlcunde. De uitkomsten van Rekenkunde. De uitkomsten van het schriftelijk gedeelte examen in de rekenkunde waren niet on bevredigend. van het examen in de rekenkunde waren niet onbevredigend. Hadden wel is waar slechts betrekkelijk weinig candidaten Hadden wel is waar slechts betrekkelijk weinig candidaten alle opgaven met de gewenschte nauwkeurigheid en bondigopgaven de gewenschte nauwkeurigheid en bondigweten te maken, het werk van de groote meerderheid heid weten af te maken, het werk van de groote meerderheid gaf toch blijk van eene vrij voldoende bedrevenheid in het toch blijk van eene vrij voldoende bedrevenheid in het óplossen van rekenkundige vraagstukken. rekenkundige vraagstukken. oplossen 88 reden tot ernstige klachten. Zij kreeg den indruk, dat vele reden tot ernstige klachten. Zij kreeg den indruk, dat vele getracht hadden door ernstige bovencandidaten getracht hadden door ernstige zelfstudie de bovengenoemde bezwaren te overwinnen, en zij meende daarmede genoemde bezwaren te overwinnen, en zij meende daarmede genoegen te moeten nemen. genoegen moeten nemen. Opvoeding en onderwijs. Aan slechts de helft der cander canOpvoeding én onderwiJs. Aan slechts de didaten kon een voldoend of hooger cijfer worden toegekend. kon een voldoend of hooger cijfer worden een belangrijk deel van het onBij elken candidaat liep een belangrijk deel van het onBij eIken candidaat klasse, waarin hij werkzaam derzoek over het onderwijs derzoek over het onderwijs in de klasse, waarin hij werkzaam het bleek, d.~ü de meesten zich geen rekenschap geven is, en het bleek, dat de meesten zich geen rekenschap geven is, hptgeen zij in de 8(:hool doen. De onderwij zers bestudeevan hetgeen zij in de school doer_ . De onderwijzers bestudeerpll Hiet voldoende dp lperwijzE'n, die zij zelven gebruiken ren niet voldoende de leerwijzen, die zij zelven gebruiken en lezen te weinig over opvoeding en opvoeders. lezen ie weinig over opvoeding en opvoeders. Tccl,enclI. de Commissie erkent, dat er bij de 1 eckeii eis . Hoewel de Commissie erkent, dat er bij de voorbereiding voor het hoofdakte-examen blijkbaar hoe lanhoofdakte-examen hoe lanvoorbereiding voor ger hoe meer met dit vak rekening wordt gehouden en zij ger hoe meer met dit vak rekening wordt gehouden en zij vooruitgang constateert in het gehalte van het practisch vooruitgang constateert in het gehalte van het practisch op het examen wordt geleverd, moet zij betreuren, werk, werk, dat op het examen wordt geleverd, moet zij betreuren, zoo dikwijls bij de verband met dat nog zoo dikwijls bij de studie der theorie het verband met de pradijk wordtuit loet oog verloren. de iactijk wordt uit het oog verloren. jammer, dat het programma niet toeVoorts vindt zij het jammer, dat het programma niet toeVoorts vindt zij voorwerpen het dagelijksch leven de natuur te laat, voorwerpen uit het dagelij ksch leven naar de natuur te laten teekenen dat ook het "bordteekenen" daarop niet laten teekenen en dat ook het , ,bordteekenen" daarop niet voorkomt. Evenals vele harer voorgangsters meent ook deze Commissie vele harer voorgangsters meent ook deze Commissie op deze plaats den wensch te moeten uitspreken, dat dit zoo den wensch moeten uitspreken, dat dit zoo op deze nuttige "bordteekenen" in het programma worde opgenonuttige ,,bordteekenen" in het programma worde opgenoteekenen toch zou niet alleen den onderwijzer, maar men. Dit teekenen toch zou niet alleen den onderwijzer, maar men. ook het geheele onderwijs ten goede kunnen komen. goede kunnen komen. ook Nederlandsche taal en letterlcunde. Voor N ederlandsche taal en letterkunde. Voor het schriftelijk schriftelijk werk werd den candidaten de keus gelaten tusschen het werkdncaitekusglnchet paraphraseeren van Da Costa's gedicht: Willem de Derde en Da Costa's Willem de Derde eene taalkundige opgave. Voor het opstel de behandeling van eene taalkundige opgave. Voor het opstel de werden eenige letterkundige en eenige vrije onderwerpen werden eenige letterkundige en eenige vrije onderwerpen opgegeven; ;verreweg de meeste candidaten kozen de paraopgegeven verreweg de meeste candidaten kozen de parais te betreuren, phrase en een letterkundig onderwerp. Het is te betreuren, phrase en een letterkundig onderwerp. dat ook nu weer de opmerking gemaakt moet worden, dat ook weer de opmerking gemaakt moet worden, dat overigens goed werk ontsierd werd door grove taalfouten ; overigens goed werk ontsierd werd door grove taalfouten; een gevolg Of van te weinig oefening in het maken van het maken van een gevolg óf van te weinig oefening schriftelijk werk óf van onvoldoende kennis der spraakkunst. werk Of van onvoldoende der spraakkunst. Het mondeling examen gaf over het algemeen veel minder mondeling over het algemeen veel minder bevredigende resultaten dan het schriftelijk. Een groot aantal aantal bevredigende resultaten dan het schriftelijk. candidaten hadden de studie der spraakkunst schromelijk candidaten hadden de studie der spraakkunst schromelijk verwaarloosd, zoodat zij op de meest eenvoudige vragen het verwalosd,ztijpemnvoudgrahet antwoord schuldig moesten blijven. Gelukkig voor hen was antwoord schuldig moesten blijven. Gelukkig voor hen was dan vaak het schriftelijk werk naar vorm en inhoud zoo dan vaak het schriftelijk werk naar vorm en inhoud zoo goed, dat het eindcijfer nog voldoende mocht zijn. het eindcijfer nog voldoende mocht goed, Het onderzoek naar de kennis onzer letterkunde bracht aan onderzoek naar de kennis onzer aan het licht, dat de meeste candidaten den zakelijken inhoud dat de meeste candidaten den zakelijken inhoud liet van een der voornaamste werken van Hooft, Vondel, HuyHooft, Vondel, Huyvan een der voornaamste werken geus, Langendi j k, Wolff en Deken, Staring, Van Lennep, gens, Langelldijk, \Volff en Deken, Staring, Van LellIlep, Potgieter, Beets, De Genestet, Bosboom Toussaint, konden Potgieter, Heets, De Gen8Rtet, Bosboom-'l'oussaint, konden V an 1<~eden en Couperus vertellen;; enkelen ook iets van Perk, Van Eeden en Couperus vertellen enkelen ook iets van hadden gelezen, maar dat zij hiermede dan ook al hunne gelezen, maar dat zij hiermede dan ook al hunne kennis van de Nederlandsche Letterkunde hadden ten beste N ederlandsche Letterkunde ten beste kennis van gegeven. Tollens, Bakhuizen van Breclero, Starter, Vang Effen, Poot, Tollens, Bakhuizen van Bredero, Starter, Y~n Effen, den Brink, Geel, Busket Huet, Hasebroek, Van Koetsveld, Brink, Geel, llusket Huet, Hasebroek, Van Koetsveld, C. Vosmaer, Lapidoth-Swarth,Kloos, Verwey, Robbers e.a. C. Vosmaer, Lapidoth Swarth, Kloos, Verwey, Robbers e.a. het geheel niet. kenden vele candidaten alleen bij name, of in het geheel niet. kenden vele candidaten alleen bij Arnhem, 24 September 1910. 24 September 1910. lVamens de Co?nmissie van e x am en Namens Co mm issie ·van etca?nen Arnhem in te Arnhem in 1910, J)e V oorzitter , D e Tl oorzitter, B. D INGEMANS B. DINGEMANS. . '8 's Gravenhage. Gravenha ;e. Aan Zijne Excellentie den Minister van Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken. Zalcen. Re/cenen. De theorie der rekenkunde met inbegrip van rekenkunde met inbegrip van Rekenen. De theorie de leer der evenredigheden en van de evenredige afhankelijkde evenredige de heid was door een aantal candidaten vrij goed bestudeerd. heid was door een aantal candidaten vrij goed bestudeerd. Vele andere candidaten daarentegen hadden geen goed Vele andere candidaten daarentegen hadden geen goed inzicht in de leer der verhoudingen en hadden dus de eveninzicht de leer der verhoudingen en hadden dus de evenbegrepen. Van worteltrekking, rekenkundige redigheden niet begrepen. Van worteltrekking, rekenkundige redigheden en meetkundige reeksen kende menig candidaat alleen de en meetkundige reeksen kende menig candidaat alleen de verklaring daarvan onmogeformules, zoodat toepassing en verklaring daarvan onmogeformules, zood at toepassing lijk konden gegeven worden. Nog meent de Commissie er lijk konden gegeven worden. Nog meent de Commissie er op te moeten wijzen, dat zelfs de eigenschappen, waarop de op moeten wijzen, dat zelfs de eigenschappen, waarop de onderscheiding der verschillende gevallen bij de hoof dbewerverschillende gevallen bij de hoofdbeweronderscheiding kingen herust. aan sommige candidaten onbekend waren, hoesommige onbekend waren, hoekin.een berust, \vel deze kennis toch voor het geven van goed rekenonderwijs geven van goed rekenonderwijs wel deze kennis toch voor het oplossen van rekenonmisbaar is. De vaardigheid in het oplossen van rekenonmisbaar is. De vaardigheid het hoofd, kundige vraagstukken, zoowel schriftelijk als uit het hoofd, zoowel schriftelijk als gaf tot geen bijzondere opmerkingen aanleiding. gaf tot geen bijzondere opmerkingen aanleiding. Aards i kskunde . De meeste candidaten legden een volj A.ard1'1jlcslcunde. De meeste candidaten legden een voldoend examen af in de wis- en natuurkundige aardrijkskunde; doend examen af in de wis- en natuurkundige slechts enkelen hadden zich niet geoefend in het oplossen geoefend in het oplossen slechts enkelen hadden zich van vraagstukken op de globe. De kennis der topographie van vraagstukken op de globe. De kennis der topographie liet echter in den regel veel te wenschen over ; er waren verechter in den regel veel te wenschen over; er waren verscheidene candidaten, die de belangrijkste steden, rivieren belangrijkste steden, rivieren scheidene candidaten, die zelfs de voornaamste staten der vreemde en gebergten, ja zelfs de voornaamste staten der vreemde eis gebergten, wisten te wijzen. werelddeelen, op een blinde kaart niet wisten te wijzen. werelddeelen, op een blinde kaart Geschiedenis. Ofschoon het aantal candidaten, die een Gesclàcdenis. Ofschoon het aantal candidaten, die een bepaald gering voldoend cijfer voor dit vak behaalden, niet bepaald gering voldoend cijfer voor dit vak behaalden, is, mag toch de uitslag van het onderzoek maar matig bevreuitslag van het onderzoek matig bevreis, (ligend heeten, omdat zoo zelden een hooger cijfer dan 6 kon zoo zelden een hooger 6 kon digend heeten, worden toegekend. Betrekkelijk weinig candidaten bleken worden toegekend. Betrekkelijk weinig candidaten bleken hebben in het verband en de beteekenis wat meer inzicht te hebben in het verband en de beteekenis wat meer feiten; voor het historisch leesboek en de werder feiten ; voor hen waren het historisch leesboek en de werk~n onzer geschiedschrijvers geen vreemden ; zij stelden zich geen vreemden; zij stelden zich ken met als zoovele andere candidaten tevreden met de vrijwel niet als zoovele andere candidaten tevreden met de vrijwel onsamenhangende kennis van feiten, namen en jaartallen. onsamehgdkivnfte,amjrln. Goede oordeelkundige leiding schijnt bij dit vak al te dikwijls vak al te dikwijls Goede oordeelkundige leiding schijnt bij te ontbreken of niet te worden gezocht. In het oog vallend ontbreken of te worden gezocht. In het oog vallend was ook dit jaar weder, dat sommigen een schromelijke was ook dit jaar weder, dat sommigen een schromelijke onwetendheid toonden omtrent de allerbekendste jaartallen, onwetdhi mrnealbkdstjrn, of zich niet behoorlijk rekenschap hadden gegev~n of zich nietbehoorli j k rekenschap hadden gegeven van de de termen termen die zij zelven gebruikten, als : staatskerk, concordaat, zelven gebruikten, als: staatskerk, concordaat, ook en leenstelsel, akte van consulentschap, e. d., terwijl ook af en leenstelsel, akte van consulentschap, e. d., toe bleek, dat een of ander onderdeel van de geschiedenis een of ander onderdeel van de geschiedenis toe blee~, trof de Commissie dat voor eenvoudIg verwaarloosd was. Het trof de Commissie, dat voor eenvoudig verwaarloosd was. dit vak het percent voldoende examens bij de vrouwelijke vak het percent voldoende de v;ouwelijke De Commissie, benoemd bij beschikking van 28 Mei 1910, COlUmissie, benoemd beschikking van 28 :Mei 1910, n°. 4ö62\ afdeeling L.O., heeft de eer Uwe Excellentie n°. 4562 1 , afdeeling L. 0., heeft de eer Uwe Excellentie het verslag aan te bieden van hare werkzaamheden. hierbij liet verslag aan te bieden van hare werkzaamheden. In de regeling van het examen kwam geen verandering. de regeling van het examen kwam geen verandering. De Commissie heeft geen aanleiding gevonden tot het De Commissie heeft geen aanleiding gevonden tot het maken yan opmerkingen van algemeenen aard. maken van opmerkingen van algemeenen aard. Bijzonderheden aangaande de eeramens in de Bijzonderheden aangaande de e~l'a?nens m de verschillende vakken. verschillende 1Ja1c1cen. l-ezen. technisch lezen was over het algemeen niet Lezen. Het technisch lezen was over het algemeen niet onvoldoende. Toch moet worden opgemerkt, dat ,,mooi lezen" "mooi lezen" onvoldoende. Toch moet worden opgemerkt, zelden werd gehoord: vaak werd de klemtoon verkeerd maar zelden werd gehoord : vaak werd de klemtoon verkeerd gelegd, werd er te weinig op de leesteekens gelet, of was de te weinig op de leesteekens gelet, of was de gelegd, werd toon niet in overeenstemming met den aard van het stuk. toon niet in overeenstemming met den aard van het stuk. Het schijnt, dat de candidaten zich weinig oefenen in overschijnt, dat de candidaten zich weinig oefenen in overlezen. luid lezen. Bij het verklaren van het gelezene bleek, vooral bij de Bij het verklaren van het gelezene bleek, vooral bij de hunne lectuur het gemannelijke candidaten, dat velen mannelijke candidaten, dat velen bij hunne lectuur het gevan woordenboek en potlood verwaarloozen en over bruik van woordenboek en potlood verwaarloozen en over uitdrukkingen heenlezen. onhegrepen woorden en uitdrukkingen heenlezen. onbegrepen woorden Een hoog cijfer voor lezen behoort dan ook tot de uitde uitEen hoog cijfer voor lezen behoort dan ook zonderingen. SchrÜ·l'cn. Dit onderdeel van het examen gaf bevredigende het examen gaf bevredigende Schrijven. Dit Het schrift op het schoolbord verhoogde veelal resultaten. Het schrift op het schoolbord verhoogde veelal het cijfer, reeds toegekend voor het schrift op papier. cijfer, reeds toegekend voor het schrift op papier. 89 candidaten nogal ongunstig afstak bij dat van de mannelijke. afstak bij dat van de mannelijke. De meermalen gegeven wenk omtrent het gebruik van een gebruik van een De meermalen gegeven wenk omtrent historischen atlas was blijkbaar ter harte genomen. historischen atlas was blijkbaar ter harte genomen. Kennis onderzoek naar de Kennis der natuur. Het onderzoek naar de kennis van de l)eginselen der natuurkunde leverde over het geheel bevrebeginselen der natuurkunde leverde over het geheel bevredigende resultaten ; de meeste candidaten hadden natuurmeeste candidaten hadden natuurdigende resultaten; kundige proeven zien doen of zelf gedaan. proeven of zelf gedaan. Hetzelfde kan gezegd worden van de kenniszelfdvan worden van de kennis van de samenHet e kan gezegd de samenstelling der dampkringslucht en van de eenvoudigste verstelling der dampkringslucht en van de eenvoudigste verbrandingsverschij nselen. brandingsverschij nselen. De kennis van den bouw en de verrichtingen van het menbouwen van het De kennis van schelijk lichaam vaak te wenschen over; de beginselen schelijk lichaam liet vaak te wenschen over ; de beginselen pIant- en dierkunde bleken door vele candidaten onvolder plant- en dierkunde bleken door vele candidaten onvoldoende zijn bestudeerd. doende te zijn bestudeerd. Handteekenen. Het theoretisch gedeelte was bij de meeste theoretisch gedeelte was bij de meeste niet voldoende; vooral van een goeden candidaten niet voldoende ; vooral de kennis van een goeden leergang was gebrekkig of verward. Het practische werk gaf was gebrekkig of Het practische werk gaf redenen tevredenheid was oorzaak, het eindcijfer redenen tot tevredenheid en was oorzaak, dat het eindcijfer voor vele candidaten nog op voldoende of meer dan voldoende nog op voldoende of meer dan voldoende voor vele kon worden gebracht. gebracht. kon Methode van onderwijs en op'voeding. De algemeene inMethode van onderwijs en opvoeding. De algemeene indruk van de uitkomsten het onderzoek dit vak was druk van de uitkomsten van het onderzoek in dit vak was niet onbevredigend ; toch is er nog weinig stof tot roemen. onbevredigend; toch is nog weinig stof tot roemen. De meeste candidaten maakten een opstel over het eerste een opstel over het eerste De meeste candidaten onderwerp, maar stelden daarbij , op weinig uitzonderingen stelden daarbij, op weinig uitzonderingen onderwerp, na, het schriftelijk verwerken van de leerstof gelijk met het het schriftelijk verwerken van de leerstof gelijk met hei maken schriftelijk werk. Door deze onnauwkeurigheid maken van schriftelijk werk. Door deze onnauwkeurigheid het lezen van opgave waren de resultaten van het in liet lezen van dede opgavewaren de resultaten van het schriftelijk onderzoekniet zoo gunstig als zij anders verschriftelijk onderzoek niet zoo gunstig als zij anders vermoedelijk geweest zouden zijn. moedelijk geweest zouden zijn, van candiBij het mondeling onderzoek bleek, dat tal van candiBij het mondeling onderzoek bleek, dat daten, geen duidelijke begrippen hadden van de wijze, daten, geen duidelijke begrippen hadden van de wijze, waarop schoolonderwijs worden dienstbaar gemaakt waarop het schoolonderwijs kan worden dienstbaar gemaakt aan de verstandelijke en de zedelijke vorming der leeraan de verstandelijke en de zedelijke vorming der leerlingen. Engen. Verscheidene candidaten wisten weinig van de algemeene weinig van de algemeene Verscheidene candidaten onderwijskunde en hadden niet voldoende studie gemaakt onderwijskunde en hadden niet voldoende studie gemaakt van de voornaamste leerwijzen voor de vakken van het lager voornaamste leerwij zen voor de vakken lager onderwijs. De kennis de geschiedenis van de opvoeding onderwijs. De kennis van de geschiedenis van de opvoeding en het 'onderwijs was over het geheel van geringe beteekenis ; onderwij s geheel van geringe beteekenis; slechts weinigen hadden met vrucht een werk van een of een of slechts weinigen hadden met vrucht een werk ander bekend paedagoog gelezen. bekend paedagoog gelezen. Lezen. Dat lezen eerre kunst is, -die oef enin,,, soms veel lezen eene kunst is,die oefening, soms veel oefening vereischt, waaraan noodzakelijk moet voorafgaan oefening vereischt, waaraan noodzakelijk moet voorafgaan fijne, nauwgezette waarneming en afluistering van anderen, afluistering van anderen, fijne, nauwgezette waarneming die haar goed verstaan, schijnen nog maar weinig candidaten goed schijnen weinig candidaten te begrijpen. Aan het technisch lezen was vooral door de te begrijpen. Aan het technisch lezen was vooral door de mannelijke candidaten niet de noodige zorg gewijd. Hoogst candidaten niet de noodige zorg gewijd. Hoogst zelden troffen zij den toon, die overeenstemde met den inhoud toon, die overeenstemde den inhoud zelden van het gelezene, of wisten zij door toonhoogte, klemtoon of gelezene, of wisten zij door toonhoogte, klemtoon of van stembuiging de afwisseling aan te brengen, die voor het stembuiging de afwisselingaan te brengen, die voor het natuurlijk lezen onmisbaar is. Dientengevolge kon dan ook ook urli^k lezen onmisbaar i Dientengevolge kon maar eene enkele maal een ruim voldoend of goed cijfer worenkele ruim voldoend of goed cij fer worden toegekend. den toegekend. Over de nauwkeurigheid van het lezen en de uitspraak was lezen en de uitspraak was Over de nauwkeurigheid van het oordeel der commissie gunstiger. oordeel commissie . N cderlandsche taa7- en letterkunde. Over het algemeen algemeen Nederlandsche taal- en letterkunde. Over waren de opstellen voldoende ; enkele evenwel bleven beneden voldoende; beneden de het middelmatige, Of ten gevolge van grove en vele taalfoumiddelmatige, Of ten gevolge van grove en vele taalfouten, Of door dat de inhoud niet beantwoordde aan de opgave. Of door de inhoud niet beantwoordde aan de opgave. De bewerking van het fragment uit ,,Aen dede Blockhuvzen" fragment uit "Aen Blockhnl. azen" De bewerking van Vondel liet daarentegen nogal te wenschen over. Eensdaarentegen nogal te wenschen over. 'Eensvan Vondel deels was drt toe te schrijven aan het niet voldoende begrijpen het niet voldoende beO'rijpen deels was dit toe te van sommige woorden en uitdrukkingen, anderdeels aan een van sommige woorden en uitdrukkingen, anderdeels aban een onjuist historisch inzicht betreffende gebeurtenissen en toeinzicht betreffende gebeurtenissen en toeonjuist standen, door den dichter aangeduid. dichter aangeduid. standen, door H(!8wel de resultaten van het mondeling onderzoek vrij bebeHoewel de resultaten yall vredIgend waren en het de sub-commissie bleek, dat de studie de sub-commissie dat de studie vredigend rler R~Haakleer en hare toepassing over het algemeen oordeelhare toepassing over het algemeen oordeel(ler spraakleer kundIg' was opgevat, vreest zij toch, dat enkele candidaten kundig was opgevat, vreest zij toch, dat enkele candidaten n~et op de hoogte zijn van hetgeen door het programma gede hoogte van hetgeen door het programma geniet 81scht wordt omtrent het vak Nederlandsche taal. Sommigen vak N ederlandsche taal. Sommigen ei scht wordt t~ch hadden het hoofdstuk ,,Spelling" of slecht, Of geheel hoofdstuk "Spelling" àf slecht, Of . geheel toch hadden met bestudeerd, vandaar dat dezen telkens faalden, a naar dat dezen telkens faalden, a:s niet bestudeerd, anderen spelregel gevraag 1 werd. de toepassing van den een of anderen spelregel gevraag':! wel'd. Aan het lezen en bestudeeren der letterkundige voortbrengletterkundige voortbrengselen van de voornaamste schrijvers was door de meeste canvoornaamste was door de meeste canselen van rlidaten voldoende zorg besteed. Deze studie echter zou vruchtstudie echter zou vruchtdidaten voldoende baarder geweest zijn, indien de kennis van de geschiedenis baarder geweest zijn, indien de kennis van de O'eschiedenis d~.eI' schrijvers en vall den tijd en de omstandigheden, waarin en de omstandigheden, waarin dier schrijvers en van den ZIJ leefden, aan de bestudeering van hunnen letterkundigen de bestudeering van hunnen letterkundigen zij leefden, arbeid ware voorafgegaan. ware voorafgegaan. . . Rekenen. De commis~ie heeft opgemerkt, dat aan de Rek.enen,.· De commissie heeft opgemerkt, dat aan de grondlgh~Id van de kenms der theorie van het rekenen bij grondigheid van de kennis der theorie van het rekenen bij D. J. S. Utrecht, Gouda, BOSWIJK, POSTMA, Voorzitter. Secretaris. Secretaris. - - - 26 September 1910. 26 September 1910. Amsterdam. Aan Zijne Excellentie den Minister van Zijne E,xcellentie den Minister van Binnenlandsche Zalcen. Zaken. De commissie, benoemd bij beschikking van 28 Mei 1910, 28 Mei De commissie, benoemd bij beschikking nO. 45621, afdeeling L. 0. heeft de eer, naar aanleiding van 110 . 45621, afdeeling L.O.,, heeft de eer, naaraanleiding van gehouden examen de volgende mededeelingen onder de het gehouden examen de volgende mededeelingen onder de aandacht van Uwe Excellentie te brengen. Uwe Excellentie te brengen. De inrichting van het examen onderging geene verandeDe inrichting van het examen onderging geene verandering. Tot het maken van opmerkingen van algemeenen aard Tot het maken van opmerkingen van algemeenen aard heeft de commissie geene aanleiding gevonden. de commissie geene aanleiding gevonden. Opmerkingen betreffende de examens in de betreffende de examens in de 1,erschillende vakken. verschillende vakken. vele candidaten nogal wat ontbreekt. Zij moest zich in hare vele candidaten nogal wat ontbreekt. Zij moest zich hare eischen zeer beperken. beperken. eischen Te weinig kwam het voor, dat een candidaat eene eigeneen candidaat eene eiO'enTe weinig kwam het voor, schap zelfstandig kon bewijzen. Oefening in het weergeven het weerg~ven schap zelfstandig kon bewijzen. OefeninO' van een volledig bewijs, daarbij zooveel mogelijk verschilvan een volledig bewijs, daarbij zooveel mogelijk verschillende gevallen onderzoeken, alsook nagaan, wat de omgekeer?nderzoe~{.en, alsook wat de omgekeerd~ll der stellingen zijn en of deze waar zijn, dit alles den der stellIngen ZIJIl en of deze waar zijn. dit alles (hent den examinandus ernstig te worden aanbevolen. dient den examinandus ernstig te worden aanbevolen. De vaardigheid in het oplossen van vraagstukken bleek het oplossen van vraagstukken bleek De vaardighei~ over het geheel met groot. Aan slechts zeer enkele candidaten geheel niet Aan slechts zeer enkele candidaten over was het gelukt, de vijf vraagstukken voor het schriftelijk was het gelukt, de vijf vraagstukken voor het schriftelijk rekenen goed op te lossen. Zelfs waren er eenigen, die geen rekenen goed op te lossen. Zelfs waren eenigen, die geen enkel vraagstuk hadden opgelost. Mogelijk schuilt de oorzaak opgelost. Mogelijk schuilt de oorzaak enkel daarvan niet zoozeer in te weinig oefening, als wel in de omzoozeer in te oefening, de omdaarvan standigheid, dat deze oefening niet doeltreffend was. Het standigheid, dat deze oefening niet doeltreffend was. Het uitwerken van een klein vraagstukken, mits deze van uitwerken van een klein aantal vraagstukken, mits deze van alle kanten worden bestudeerd, zal spoediger vaardigheid alle kanten worden bestudeerd, zal spoediger vaardigheid doen verkrijg~? dan het eenvoudig uitwerken van een groot eenvoudig uitwerken een groot doen verkrijgen dan aantal, waarbij het den bewerker er alleen om te doen is, vlug waarbIJ het den bewerker alleen om vlug het antwoord te vinden. antwoord vinden. Bij het rekenen nit het hoofd bleek, dat velen niet genoeg Bii bpt rekenen uit het hoofd bleek, dat velen niet O'enoeg geoefend waren in het gebruik van de eigenschappen der gegebruik van eigenschappen gegeoefend waren in tallen, om oogenschij nlij k moeilijke berekeningen op gemakom oogenschijnlijk moeilijke berekeningen gemakkelijke wijze uit te voeren. te v·oeren. . kelijke wijze Aardriikslcunde. Hoewel het examen in dit vak over het vak over het Aardri kskunde. Hoewel het examen in geheel niet tot onbevredigende uitkomsten leidde en den meestot onbevredigende uitkomsten leidde en den meesten candidaten een voldoend, sommigen zelfs een hoog cijfer een voldoend, sommigen een hoog cijfer kon worden toegekend, liet de kennis bij anderen nog veel te veel te kon worden toegekend, liet de kennis bij wenschen over. Blijkbaar hadden dezen zich weinig rekenwenschen over. Blijkbaar hadden dezen zich weinig rekenschap gegeven van de eischen, die het programma voor dit vak programma voor dit vak schap van de eischen, stelt. De voornaamste verschijnselen op het gebied der wisgebied der wisstelt. De voornaamste verschijnselen op kundige en der natuurkundige aardrijkskunde konden veelal natuurkundige aardrijkskunde konden veelal kundige wel genoemd worden, maar bij de verklaring er van schoot er van schoot wel genoemd worden, maar bij 23 het Schrijven. Het schrijven gaf geene aanleiding Schrijven. Het schrijven gaf geene aanleiding tot het bijzondere opmerkingen. maken van bijzondere opmerkingen. maken HO 90 men dikwijls tekort. Slechts WeIlllg candidaten hadden de men dikwijls tekort. Slechts weinig candidaten hadden de globe gebruikt als hulpmiddel bij hunne studie ; velen hadden hulpmiddel bij hunne studie; velen hadden globe zich tevreden gesteld met het werktuiglijk leeren oplossen van het k vraagstukken ,waarvan zij somtijds de strekking niet eens vraagstukken ,waarvan zij som tij ds de strekking niet eens begrepen. Van land- en volkenkunde was in den regel weinig werk en volkenkunde was den regel weinig werk Van gemaakt, zoodat de topographische kennis zich meestal begemaakt, zoodat de topographische kennis zich meestal beeen bloot kunnen opnoemen namen. paalde tot een bloot kunnen opnoemen van namen. Zwolle. Aan Zijne Excellentie den Minister van Zijne Excellentie den Minister Binnenlandsche Zaken. De Commissie, bij beschikking van 28 Mei 1910, n°. 45621, Commissie, bij 28 Mei 1910, n°. L. 0., belast met het afnemen der examens ter verkrijafd. L.O., belast met het afnemen der examens ter verkrijging van de akte van bekwaamheid als hoofdonderwijzer of van de akte van bekwaamheid als hoofdonderwijzer of hoofdonderwijzeres te Zwolle, heeft de eer Uwe Excellentie Uwe Excellentie hoofdonderwijzeres te Zwolle, heeft de het volgende mede te deelen. volgende deelen. De inrichting van het examen was gelijk aan die van het het examen was gelijk die van het De vorige jaar: het vak lezen was bij aardrijkskunde gevoegd. vorigeja:htklznwsbijardue gevoegd. Betreffende de afzonderlijke vakken valt het volgende op het volgende op Betreffende de afzonderlijke vakken te merken. merken. Geschiedenis. Onder hen, wien een onvoldoend cijfer Onder hen, wien een onvoldoend cijfer moest worden gegeven, belangrijk onderdeel moest worden gegeven, bleken velen een belangrijk onderdeel van programma, hetzij de geschiede~is des Vaderlands, van het programma, hetzij de geschiedenis des Vaderlands, hetzij die der 19de eeuw, te hebben verwaasloosd. Sommigen hetzij die der 19de eeuw, te hebben verwaasloosd. Sommigen nemen van de gehadden zelfs verzuimd, behoorlijk kennis te nemen van de ge>:telde eischen. stelde eischen. Ook kwam het meermalen voor, dat men zich had bepaald men zich had bepaald Ook kwam het meermalen voor, tot het vluchtig inprenten van Benige namen en jaartallen, het vluchtig inprenten van eenige namen en jaartallen, zonder te op verband der feiten. zonder te letten op het verband der feiten. Bij het examineeren werd van historische atlassen gebruik het examineeren werd van historische atlassen gebruik gemaakt. De sub-commissie meent hebben opgemerkt, dat gemaakt. De sub-commissie meent te hebben opgemerkt, dat bij de studie minder wordt verwaardit gewichtig hulpmiddel bij de studie minder wordt verwaarloosd dan vroeger. vroeger. loosd De juiste uitspraak van eigennamen liet over het algemeen uitspraak van eigennamen liet over het algemeen veel wenschen over. veel te wenschen over. Kennis der natuur. Het examen in dit vak gaf WeIlllg Kennis der natuur. Het examen in dit vak gaf weinig bevredigende resultaten. Aan 1/3 der candidaten moest bevredigende resultaten. Aan ruim '/, der candidaten moest een onvoldoend cijfer worden toegekend, terwijl van de meervan de meereen onvoldoend cijfer warden toegekend, derheid dergenen, die een beter cijfer kregen, het examen derheid dergenen, die een beter cijfer kregen, het examen nauwernood matige eischen kon voldoen. ter nauwernood aan matige eischen kon voldoen. Het examen in de physica, de verbrandingsverschijnselen examen in de physica, de verbrandingsverschijnselen en de levensverrichtingen van plant en dier gaf den indruk, levensverrichtingen van plant gaf den indruk, en dat een aantal candidaten zich er toe bepaald hadden, enkele aantal candidaten zich er toe bepaald hadden, enkele deelen der leerstof oppervlakkig in het geheugen te prenten, het geheugen te prenten, deelen der leerstof oppervlakkig zonder eenig verband en zonder ernstig streven, heldere zonder eenig verband en zonder het ernstig streven, heldere te verkrijgen. voorstellingen te verkrij gen. W-at vele candidaten van de verschillende plant- en dieren dierWat vele candidaten van de verschillende vormen wisten, was dikwijls dan eene flauwe herinvormen wisten, was dikwijls niet meer dan eene flauwe herinnering van hetgeen voor de onderwijzersakte bestudeerd was. van hetgeen voor de onderwijzersakte bestudeerd was. De meerderheid had daarbij uiterst geringe aandacht geDe meerderheid had daarbij uiterst geringe aandacht geschonken aan de landbouwgewassen. de landbouwgewassen. schonken Handteekenen. Bij het onderzoek naar de kennis van Hand teellenen. Bij het onderzoek naar de kennis van eenen goeden leergang voor het teekenonderwijs in de lagere teekenonderwij s in de lagere eenen g-oeden school,~vooral met betrekking tot teekenen natuur, school, vooral met betrekking tot het teekenen naar de natuur, voldeden een groot aantal candidaten niet aan matig gestelde aan matig gestelde voldeden een groot aantal eischen. Ook ontbrak vaak een goed inzicht in de hoofdbegoed inzicht in de hoofdbeeischen. Ook ontbrak vaak ginselen der doorzichtkunde. doorzichtkunde. ginselen Methode 'van onderw~js en opvoeding. De meeste candiMethode van onderwijs en opvoeding. De meeste candidaten toonden duidelijke begrippen hebben van de wijze, daten toonden duidelijke begrippen te hebben van de wijze, waarop het schoolonderwijs kan dienstbaar worden waarop het schoolonderwijs ka n..dienstbaar gemaakt worden aan de verstandelijke en zedelijke vorming der leerlingen aan de verstandelijke en zedelijke vorming der leerlingen (punt a) . a). Voldoende was ook in den regel van de algeVoldoende was ook in den regel hunne kennis van de algemeene inrichting der lagere school, van de indeeling der meene inrichting der lagere school, van de indeeling der klassen en het klass,ikaal onderwij s (punt b). klassen en van het klassikaal onderwijs (punt b) . Daarentegen liet de kennis van de algemeene onderwijsde kennis van de algemeene onderwijsDaarentegen die van de meest gebruikte leerwijzen voor kunde en meer nog die van de meest gebruikte leerwijzen voor elk vak bij het lager onderwij s in het bij zonder (punt elk vak bij het lager onderwijs in het bijzonder (punt c) wenschen over. Bij herhaling kwam voor, dat dikwijls te wenschen over. Bij herhaling kwam het voor, dat candidaten verklaarden, voor een of ander vak geene enkele candidaten verklaarden, voor een of ander vak geene enkele leerwijze bestudeerd te hebben, of ook, dat zij zich bi j de bete hebben, ook, zich bij de bestudeering van eene leerwijze bepaald hadden tot het ondereene leerwij ze bepaald hadden het onderstudeering in hunne eigen klasse hadden moeten behandelen. deel, dat zij in hunne eigen klasse hadden moeten behandelen. De kennis van de geschiedenis van deopvoeding en het De kenn~s van de geschiedenis van de opvoeding en het onderwijs, vooral in ons vaderland, en die van het Nedervan het Nederonderwijs, vooral in ons vaderland, en landsch schoolwezen (punt d) was in den regel voldoende. was den regel voldoende. landsch. schoolwezen (punt 's Gravenhage, 19 September 1910. 1910. 19 Middelburg, Lezen. Nog altijd verzuimen vele candidaten zich in het verzuimen vele candidaten zich in hel Nog technisch lezen tè oefenen ; vooral voor hen, die een slecht een slecht technisch lezen të oefenen; vooral voor hen, muzikaal gehoor hebben, is deze oefening noodig. Ze moeten noodig. Ze moeten muzikaal gehoor hebben, deze zich ook meer rekenschap geven van den aard van het gelehet gelezich ook meer rekenschap geven van den aard zene in verband met den leestoon. Sommige candidaten laten den leestoon. Sommige candidaten laten zene in nog telkens, zelfs in gewoon proza, de buigingsuitgangen volnog telkens, zelfs gewoon proza, buigingsuitgangen volledig hooren. Friesche candidaten doen, vaak uit onkunde, . uit onkunde, ledig hooren. Friesche candidaten doen, veel moeite, te lezen "ik zong", of "ziet", enz. (telkens met veel moeite, te lezen ,,ik zong", of ,,ziet", enz. (telkens met de zachte z.) De fout, het werkwoord als gezegde den klemDe fout, het werkwoord als gezegde den klemde zachte toon te geven, waar dit met den inhoud geheel in strijd is, is, toon te geven, waar dit met den inhoud geheel in komt nog veel voor. Bij de vrouwelijke candidaten hoort men men komt nog veel voor. Bij de vrouwelijke deze gebreken echter veel minder dan bij de mannelijke. bij de mannelijke. deze gebreken echter veel minder Schrijven. Het aantal onvoldoenden was klein, nog kleiaantal onvoldoenden was klein, nog kleiner het aantal werkelijk schoone schriften. Het schrijven op aantal werkelijk schoone Het schrijven op het papier was beter dan op het bord. Het bordschrijven was op het bord. Het bordschrijven was van vele candidaten meer teekenen dan vaardig schrijven. vele vaardig schrijven. N ederlandsche taal. Voor het schriftelijk gedeelte van liet het Nederlandsche taal. Voor het examen was opgegeven 1°. een letterkundig opstel, waarvoor opstel, waarvoor examen was opgegeven 1°. een de candidaten konden kiezen uit een vijftal onderwerpen en een vijftal onderwerpen en de candidaten konden kiezen 2°. het overbrengen in hedendaagsch Nederlandsch van een over brengen hedendaagsch Neder landsch een 2°. fragment uit Hoofts ,,Nederlandsche Historiën" (Egmont Hoofts "N ederlandsche Historiën" (Egmont fragment en Hoorne onthalsd) . Het meerendeel der candidaten had de meerendeel der candidaten de Thorne onthalsd). eerste opgave goed, sommigen hadden die zelfs zeer goed uitdie zelfs zeer goed uiteerste opgave goed, sommigen gewerkt;; de tweede opgave scheen voor de meesten moeielijker moeielijkel' gewerkt de te zijn. Rij het mondeling examen werd een stukje poëzie of proza mondeling examen poëzie proza Bij ter verklaring opgegeven, in de meeste gevallen met bevrediverklaring opgegeven, in de meeste gevallen met beHedigend resultaat. Toch gebeurde het nog te dikwijls, dat een dikwijls, dat een gend resultaat. Toch gebeurde het nog candidaat geen weg wist met taalvormen uit de 17de eeuw, de 17 de eeuw, candidaat geen weg wist met taalvormen of dat zijn algemeene ontwikkeling te gering was, om ee n zijn algemeene ontwikkeling te gering was, om een of stukje poëzie uit de 19de eeuw te begrijpen. 19de eeuw begrijpen. stukje poëzie uit Het examen in spraakkunst gaf slechte resultaten. Velen examen spraakkunst gaf slechte resultaten. Velen schijnen dit onderdeel bij hun studie te verwaarloozen. Soms onderdeel bij studie te verwaarloozen. Soms bleek het, dat regels uit het leerboek wel is waar werden geregels uit het leerhoek wel is waar werden gebleek het, kend, maar dat men moeite had met de toepassing, en dat men moeite had met de toepassing, en kend, maar het aan inzicht ontbrak. Dikwijls kon, ook bij een slecht een slecht het aan inzicht ontbrak. Dikwijls kon, ook examen in dit onderdeel, nog een voldoend eindcijfer worden examen dit onderdeel, nog een voldoend eindcijfer worden toegekend, doordat het schriftelijk werk en het examen in examen in toegekend, doordat liet schriftelijk werk en letterkunde zooveel beter was. zooveel was. Letterkunde. Aan de candidaten was verzocht, bij het Aan de candidaten was verzocht, bij het mondeling examen een lijstje mee te brengen van de letterde lettermondeling examen een lijstje mee te brengen kundige werken, welke door hen nauwkeurig waren gelezen. werken, welke door hen waren gelezen. Bij het onderzoek, dat zich enkel bepaalde tot deze werken, onderzoek, zich enkel bepaalde tot deze werken, Bij bleek, dat de meeste candidaten een verstandige keus hadden meeste een verstandige keus hadden bleek, gedaan uit de 17de, 18de en 19de eeuw, dat slechts zeer weiniuit de 17de, 18de en 19de eeuw, dat slechts zeer weinigen de studie van Vondel, Hooft en Huygens geheel hadden Vondel, Hooft en Huygens geheel hadden gen nagelaten en dat eenigen met de jongste letterkundigen beeenigen met de jongste letterkundigen benagelaten en weging niet voldoende op de hoogte waren. voldoende weging Rekenen. Het schriftelijk examen gaf weinig bevrediRekenen. Het schriftelijk examen gaf weinig bevredigende uitkomsten; ; aan slechts 46 % der candidaten kon een candidaten kon een gende uitkomsten aan slechts 46 voldoend cijfer worden toegekend. Zeer onvoldoende was de worden toegekend. Zeer onvoldoende was de voldoend vaardigheid in het oplossen van de vraagstukken betreffende oplossen van de vraagstukken betreffende vaardigheid reeksen en verkorte bewerkingen ; door nauwelijks een zesde bewerkingen; nauwelijks een zesde reeksen en deel der candidaten waren daarvan voldoende oplossingen candidaten waren daarvan voldoende oplossingen deel geleverd. De uitkomsten van de mondelinge examens waren beter, de mondelinge examens waren beter, De uitkomsten zoodat ten slotte 621- % der candidaten een voldoend d cijfer slotte 62t % der candidaten een voldoend zoodat verkregen. Toch moet worden opgemerkt, dat die onderdeedie ,onderdeeverkregen. Toch moet worden opgemerkt, len der theorie welke niet vereischt warden bij het onderwijwelke worden het onderwijlen . Namens de commissie, de commissie, J. C. FABIUS, Voorzitter. C. F ABIUS, Voorzitter. J. G. NIJK, Secretaris. G. NIJK, Secretaris. 91 91 zers-examen, in den regel zers-examen, in den regel weinig grondig waren bestudeerd ; grondig waren bestudeerd; herhaalde malen kwam het voor, herhaalde malen kwam het voor, dat een candidaat de voorde voornaamste formules voor de reeksen niet vaardig wist op naamste formules voor de reeksen niet vaardig wist op te schrijven, schrijven, noch van de worteltrekkingen een voldoende verde worteltrekkingen een voldoende klaring kon geven. De leer klaring kon geven. De leer der evenredigheden en der evenevenredigheden en evenredige afhankelijkheid redige afhankelijkheid van grootheden bleek beter gekend. grootheden bleek beter gekend. Oplossingen uit Oplossingen uit het hoofd waren voldoende. waren voldoende. Bij Bij de vrouwelijke candidaten waren de uitkomsten der vrouwelijke candidaten waren de uitkomsten der examens vooral der mondelinge examens, examens vooral der mondelinge examens, gunstig. Aardrijkskunde. In ,Aardrijkskunde. In de studie van dit vak is voortgaande dit vak is voortgaande verbetering op te merken. Steeds meer verbetering op te merken. Steeds meer candidaten begrijpen, begrijpen, dat men de aardrijkskunde dat men de aardrijkskunde niet alleen uit het boek moet leealleen uit het boek moet leeren, maar ook en vooral van den atlas en tevens in ren, maar ook en vooral van den atlas en tevens in de natuur der streek, men der streek, waar men verblijf houdt. Aan het goed lezen eener Aan het goed lezen eener kaart kaart moet echter nog meer zorg worden besteed ; met behulp nog meer zorg worden besteed; met behulu van hoogtelijnen b.v. moet men van hoogtelijnen b.v. moet men het relief van den bodem relief van den bodem kunnnen kunnnen bepalen. Geschiedenis. Over het algemeen liet de kennis van Geschiedenis. Over het algemeen liet de kennis van dit vak bij vak bij de candidaten te wenschen over. candidaten te wenschen over. Zij werden Zij werden allen geëxamineerd in:: geëxamineerd in 1°. de Oude Geschiedenis of die der Middeleeuwen; 1 de Oude Geschiedenis of die der Middeleeuwen; 2°. de Nieuwe Geschiedenis; 2°. de Nieuwe Geschiedenis ; 3°. de Nieuwste Geschiedenis; 3°. de Nieuwste Geschiedenis ; 4°. de Vaderlandsche Geschiedenis of die onzer koloniën. 4°. de Vaderlandsche Geschiedenis of die onzer koloniën. Het belangrijkste onderdeel, de Nieuwe Geschiedenis, werd belangrijkste onderdeel, de Nieuwe Geschiedenis, werd meermalen het slechtst gekend. Ook was blijkbaar meermalen het slechtst gekend. Ook was blijkbaar aan de de studie studie der Vaderlandsche Geschiedenis door vele candidaten Vaderlandsche Geschiedenis door vele candidaten na het verkrijgen der onderwijzersakte weinig gedaan. verkrijgen der onderwijzersakte weinig gedaan. Dit gemis aan positieve kennis, inzonderheid van onze Dit gemisaan positieve kennis, inzonderheid van onze eigene geschiedenis, bij onze a. hoofdonderwijzers en eigene geschiedenis, bij onze a. s. s. hoofdonderwijzers en hoofden van scholen moet het onderwijs in dit vak op de hoofden van scholen moet het onderwijs in dit vak op de lagere school lagere school ten ernstigste schaden. ernstigste schaden. 0. ! standelijkeke vorming" maar vande "de wijze, waarop het star delij vorming" maar van de ,,de wijze, waarop het schoolonderwijs dienstbaar kan gemaakt worden aan de zeschoolonderwijs dienstbaar kan gemaakt worden aan de zedelijke vorming" hebben vele candidaten nog geen "duidelijke vorming" hebben vele candidaten nog geen ,,duiduidelijke begrippen". delijke delijke begrippen". De moeilijkheden, die zich kunnen voordoen bij de "inDe moeilijkheden, die zich kunnen voordoen bij de ,,indeeling der klassen" staan aan vele candidaten niet helder deeling der klassen" staan aan vele candidaten niet helder voor den geest. voor den geest. Aan de eischen, gesteld in punt cc van het program, kon Aan de eischen, gesteld in punt van het program, kon door vele candidaten wel voldaan worden ; enkelen hadden door vele candidaten wel voldaan worden; enkelen hadden blijkbaar al het overige verwaarloosd en al hun aandacht aan overige verwaarloosd en al hun blijkbaar al dit punt geschonken. geschonken. dit De geschiedenis van de 0l:lvoeding en het onderwij s en die De geschiedenis van de opvoeding en het onderwijs en van het Nederlandsch schoolwezen werd een beetje beter beN ederlandsch schoolwezen werd een beter bevan studeerd dan enkele jaren geleden, maar toch is die kennis die kennis studeerd dan enkele jaren geleden, maar toch bij het gros der candidaten nog lang niet voldoende. nog lang niet voldoende. bij het gros De Commissie voornoemd, De Commissie voornoemd, C. J. PRAKKEN, Voorzitter . C. J. PRAKKEN, V oorzitter. J. H. FRANKEN, Secretaris. J. H. FRANKEN, Secretaris. Groningen. Groningen. Z~jne Excellentie den Minister van Zijne Excellentie den j}linister van Aan Aan Binnenlandsche Zaken. Binnenlandsche Zaleen. Kennis der' Met genoegen kan worden geconstaKenn'Ïs der natuur. Met genoegen kan worden geconstateerd, teerd, dat enkele candidaten een goed examen in dit vak afenkele een goed examen dit vak aflegden. Over het geheel echter was de indruk niet zeer bevreOver geheel was de niet zeer bevredigend. De kennis der verbrandingsverschijnselen was bij een groot was bij een groot deel der candidaten onvoldoende en hieruit vloeide voort gedeel candidaten onvoldoende en hieruit vloeide voort gebrek aan inzicht in de levensverrichtingen van plant en dier, brek aan de levensverrichtingen en dier ademhaling en voeding. en voeding. ' De kennis van planten, ook van gekweekte, liet meer te De kennis van planten, ook van gekweekte, meer te wenschen over dan de kennis van dieren. Sommige candidaten wenschen over dan de kennis Sommige candidaten hadden zich evenwel bepaald tot de studie der gewervelde h~dden zich evenwel bepaald tot de studie der gewervelde dieren en er waren er zelfs, wier kennis van het menschelijk dIeren eu waren er zelfs, wier kennis van het menschelijk lichaam zeer gering mocht heeten. zeer gering mocht heeten. Ten aanzien der physica bleek dat van het licht meer Ten aanzien der physica bleek, dat van het licht meer studie was gemaakt dan van geluid en electriciteit, en dat, studie was gemaakt dan geluid en electriciteit, en dat, zooals reeds meermalen werd opgemerkt, sommige candidaten zoo als reeds sommige candidaten hadden nagelaten dat gedeelte der natuurkunde te bestudeenagelaten dat gedeelte der natuurkunde te bestudeeren, waarover ook wordt gevraagd op het onderwijzersexamen. waarover ook wordt gevraagd op het onderwijzersexamen. Handteekenen. Het resultaat van het handteekenen liet Handteekenen. resultaat van het handteekenen liet bij een groot aantal adspiranten veel te wenschen over. bij een groot aantal adspiranten veel te wenschen over. Dikwijls gaf men blijk, .Dikwijls gaf men blijk, dat het juiste karakter der plaat het juiste. karakter der plaat niet of onvoldoende werd begrepen en miste men de noodige met of onvoldoende begrepen en mIste men de noodige vaardigheid om in gezetten tijd de teekening te voltooien. vaardigheid om in gezetten tijd de teekening te voltooien. Hoewel .Hoewel men de perspectievische verschijnselen veelal wel de perspectievische verschijnselen veelal wel wist te verklaren, was de toepassing der perspectief bij het WIst t.e verklaren, was de toepassing der perspectief bij het natuurteekenen vaak slecht. natuurteekenen vaak slecht. De kennis der methodiek kon over het algemeen voldoende De kennis der methodiek kon over het algemeen voldoende worden geacht. worden geacht. De vervaardigde teekeningen gaven den indruk, dat de adDe vervaardigde teekeningen gaven indruk, dat de adspiranten zich voor het practisch gedeelte van het examen onspiranten zich voor het practisch gedeelte van het examen onvoldoende voorbereiden. voldoende voorbereiden. De Commissie beschouwt het als een leemte in het examenDe Commissie beschouwt in het examenprogramma, dat van de adspiranten niet wordt verlangd blijk programma, dat van de adspiranten niet wordt verlangd blijk te geven van eenige vaardigheid in het schetsen op het schoolte geven van eenige vaardigheid in het schetsen op het schoolbord. bord. Methode van onderwijs en opvoeding. Het examen in Methode van onderwijs en opvoeding. Het examen in de , "methode van onderwijs en opvoeding" had al vrijwel de ,methode onderwijs en opvoeding" had al vrijwel dezelfde resultaten als het vorige jaar. Aan punt a van het dezelfde resultaten als het vorige jaar. Aan punt a van het program werd wat meer gedaan, voor zoover betreft ,,de verde pl'ogram werd wat meer gedaan, voor zoover betreft "de ver- Lezen. De commissie constateert, Le~en. De commissie constateert, dat het meerendeel der meerendeel der candldaten het lezen blijkbaar beschouwt als een kunst, die beschouwt kunst die candidaten weinig zorg en oefening vereischt. oefening vereischt. ' weinig ~org . AfgeZIen van de veel voorkomende dialectische eigenaarAfgezien van de veel voorkomende dialectische eigenaardIgheden, vertoonden vele candidaten in hun voordracht digheden, vertoonden vele candidaten in hun voordracht veelvuldige tekortkomingen in liet juist leggen van den veelvuldige tekortkomingen in het juist leO'O'en van den syllaben-,. wo~rd-, begrips- en gevoelstoon, fe~wijl ook de syllaben-, woord-, begrips- en gevoelstoon, terwijl ook de nauwkeunghmd meermalen te wenschen overliet. wenschen overliet. nauwkeurigheid meermalen . Het betrekkelijk groote aantal voldoende cijfers, 59 pct., betrekkelijk groote a~nt3:1 voldoende cijfers, 59 pct., IS met het bovensta~n~e ,ruet In t~genspraak; het bewij stismethbovnaditegsprk;hbwij alleen, dat de commissie In haar eischen zeer gematigd is de commISSIe in haar mschenzeer gematigd is alleen, geweest. Dat er werkelijk bij veel onderwijzers nog vrij wat onter werkelijk bij veel onderwijzers nog wat ontde kunst van goed en aangenaam voordragen van breekt aan de kunst van goed en aangenaam voordragen van lectuur, spreekt echter voldoende uit het feit dat slechts lectuur, spreekt echter voldoendeuit het feit, dat slechts 25 der candidaten een 7 of een hooger ~ijfer konden 25 pct. der candidaten een 7 of een hooger cijfer konden verwerven. chr ijven. l?,e commissie Scl~:i;jven. De commissie kan met genoegen constateeren, met genoegen cOllstateeren, dat zij slechts één onvoldoend cijfer heeft behoeven te geven ZIJ slechts een onvoldoend cijfer heeft behoeven te O'even een drietal twijfelachtige. h en een drietal twijfelachtige. Over het algemeen was het schrijven op het bord beter Over het algemeen was het schrijven op liet bord beter dan op het schrift. . dan op liet schrift. ' iVederland~clw letterkundig opstel was door de Nederlandsche taal. Het letterkundig opstel was door de meeste candldaten voldoende, goed, of door enkelen meeste candidaten voldoende, goed, of - door enkelen zelfs zeer goed gemaakt. Toch bleek bij velen, al was ook de ~elfs zeer ~oed gemaakt. Toch bleek velen, al was ook de inhoud vrij goed weergegeven, heel weinig van den indruk, lI~houd Vl'lJ goed weergegeven, heel weinig den indruk, dIen het werk op hen had gemaakt. dien het werk op hen had gemaakt. fragment uit ~ooft's Ned. Historiën ging niet boven Het fragment uit Hoof t's Ned. Historiën , ging niet boven krachten der candldaten; aan ruim de helft kon daarvoor de krachten der candidaten ; aan ruim de helft kon daarvoor vol.doe~d meer. dan voldoend cijfer worden toegekend. een voldoend of meer dan voldoend cijfer worden toegekend. Heel dikwijls bleek hierbij, hoe slecht er was gelezen, of hoe Heel dI~WIJIs bleek hIerbij, hoe slecht er was gelezen of hoe gebrekkIg- velen zich nog schriftelijk uitdrukken ' gebrekkig velen zich nog schriftelijk uitdrukken. H~t mondeling examen toonde maar al v~ak dat de Het mondeling examen toonde ~naar al te vaak, dat de candlda:=tt heel ~~inig studie had gemaakt van d~ spraakcandidaat heel weinig studie had gemaakt van de spraakkl!nst, Ja, dat hl] zelfs zeer eenvoudige taalverschijnselen kunst, ja, dat hij zelfs zeer eenvoudige taalverschijnselen Illet kon verklaren, zoodat voor dit onderdeel aan h~t meeniet kon verklaren, zoodat voor dit onderdeel aan het meerendeel der candidaten een onvoldoend of twijfelachtig cijfer rendeel der candidaten een onvoldoend of twijfelachtig cijfer moest worden toegekend. " moest worden toegekend. Ook ve:r;klaring ,:,an een stuk proza of poëzie uit Ook de verklaring van een stuk proza of poëzie - uit I,fygens, Starmg, PotgIeter, Da Costa, Busken Huet e. -Hygens, Staring, Potgieter, Da Costa, Busken Huet e. a. -h~t ~aar. al te vaak wenschen over, en duidelijk kwam liet maar al te vaak tete wenschenover, en duidelijk kwam hIerbIJ Ult, dat de algemeene ontwikkeling van vele canhierbij uit, dat de algemeene ontwikkeling van vele candidaten zeer gering is. didaten zeer gering is. 92 het mondeling examen bleek gewoonlijk de letterkunde Kennis der Natuur. De resultaten van het examen in de Bij liet mondeling examen bleek gewoonlijk de letterkunde Kennis der NatuU1'. De het examen in de n~inst slecht verzorgd, al was hierbij vaak zeer opperwaren ook jaar niet bevredigend. Een kennis der het minst slecht verzorgd, al was hierbij vaak zeer opper- kennis der natuur waren ook dit jaar niet bevredigend. Een vlaklng gelezen; velen verraadden een betreurenswaardiO'e aantal candidaten had zich zeer onvoldoende voorbevlakkig gelezen ; velen verraadden een betreurenswaardige groot aantal candidaten had zich zeer onvoldoende voorbeonbekendheid met onze tijdschriften, en met de litterai~eonbekdhimtzjscrfen,mtdlia reid, en ook het aantal van hen, die wel voor een of twee reid, en ook het aantal van hen, die wel voor een of twee stroomingen in verschillende tijden; slechts enkelen hadden onderdeelen voldoende cijfers konden behalen, maar voor strooiringen in verschillende tijden ; slechts enkelen hadden onderdeelen voldoende cijfers konden behalen, maar voor gemaakt met werken van Zuid-Nederlanders. overige vakken tekort schoten, was beduidend. de overige vakken tekort schoten, was beduidend. kennis gemaakt met werken van Zuid-Nederlanders. Over het algemeen was de physica het best bestudeerd.. algemeen was physica het best bestudeerd Over . De kennis van de verbrandingsverschijnselen was zeer ge,:"an 4e verbrandingsverschijnselen was zeer geRelwnen. opgaven voor schriftelijk rekenen waren Rekenen. De opgaven voor het schriftelijk rekenen waren groote uitzondering voldoende opgelost. Bij milde rmg; vooral in dlt deel van het examen bleek het gebrek slechts bij groote uitzondering voldoende opgelost. Bij milde ring ; vooral m dit deel van het examen bleek het gebrek voldoende helft der candidaten beoordeeling moest toch aan bijna beoordeeling moest toch aan bijna de helft der candidaten aan voldoende leiding. van de plantkunde moest vooral blijken uit de De kennis van de plantkunde moest vooral blijken uit de beslist onvoldoend cij fel' worden toegekend. een beslist onvoldoend cijfer worden toegekend. het mondeling examen gaven vele van studie van wildgroeiende planten; cultuurgewa'ssen waren Bij het mondeling examen gaven vele candidaten blijk van studie van wildgroeiende planten ; cultuurgewassen waren geheel niet bestudeerd. Van de door vele candidaten zeer oppervlakkige studie. onderling verband van de door vele candidaten in het geheel niet bestudeerd. Van de zeer oppervlakkige studie. Het onderling verband van de hadden de candidaten over het de bewerkingen der rekenkunde was levensverrichtingen eigenschappen en eigenschappen en van de bewerkingen der rekenkunde was levensverrichtingen der plant hadden de candidaten over het a~gemeen zeer onvolledige voorstellingen. Deze waren de het leveren van een- algemeen zeer onvolledige voorstellingen. Deze waren bij de slechts door enkelen ingezien. Zelfs slechts door enkelen ingezien. Zelfs bij het leveren van eenbehandeld, hoewel ook hier dikwijls bleek, de hand dIerkunde voudige bewijzen moesten velen als het ware voudige bewijzen moesten velen als het ware aan de hand dierkunde beter behandeld, hoewel ook hier dikwijls bleek, de overeenstemming tusschen lichaamsvorm en levensgeleid worden. Vooral met het oog op zulke candidaten worden. Vooral met het oog op zulke candidaten dat de overeenstemming tusschen lichaamsvorm en levenswas begrepen. moeten waarschuwen het geven wijze de commissie meent de commissie te moeten waarschuwen tegen het geven wijze niet was begrepen. beschouwingen, in de gewone leerboeken niet voorvan beschouwingen, die in de gewone leerboeken niet voorHandteekenen. Over het algemeen was het teekenen naar Over liet teekenen naar komen. de natuur beter dan het teekenen de natuur beter dan het - teekenen naar plaat. De meeste plaat. De meeste candidaten hadden weinig begrip van de hoofdbeginselen Aa1'dr~jkskunde. Bij zoo goed als :alle candidaten werd candidaten hadden weinig begrip van de hoofdbeginselen Aardrijkskunde. Bij zoo goed als alle candidaten werd der de kennis van een goeden leergang een hunne kennis van N eder- der perspectief, onderzoek ingesteld eerst een onderzoek ingesteld naar hunne kennis van Neder- voorperspectief, terwijl sdeinkennis vanschoolgoeden leergang lagere meestal veel te land, terwijl vervolgens Europa, de werelddeelen of onze voor het teekenonderwij land, terwijl vervolgens Europa, de werelddeelen of onze wenschenteekenonderwij s in de lagere school meestal veel te wenschen overliet. koloniën sprake kwamen. koloniën ter sprake kwamen. De commissie wenschtten slotte er ook den nadruk op op ten er Ofschoon bij sommige topographische kennis van ons Ofschoon bij sommige de topographische kennis van ons te 'De commissie wenschtbelangslotte het ook den nadruk zeer leggen, dat het in liet belang van het teekenonderwijs zeer dat het in het van teekenonderwijs ver beneden peil was, bleek die bij de meeste meer dan land ver beneden peil was, bleek die bij de meeste meer dan wenschelijk is, dat de candidaten zich oefenen, om eenvoucandidaten zich oefenen, om eenvouvoldoende. Anders was het gesteld de verklaring van voldoende. Anders was het gesteld met de verklaring van wenschelijk is, hetdedagelijksch leven uit het geheugen te dige dingen uit het dagelijksch leven uit het geheugen te dige dingen ons de kennis van het ontstaan van onzen bodem en ons klimaat, de kennis van het ontstaan van onzen bodem en gesprokene woord te kunnen teekenen, om eenigszins het gesprokene woord te kunnen teekenen, om eenigszins begrippen, verband houdende met ons polderland. de begrippen, verband houdende met ons polderland. verduidelijken. verduidelij ken. betreffende de belangrijkheid onzer bfJstaansDe begrippen betreffende de belangrijkheid onzer bestaansHet zou zeer gewenscht zijn, dat hierin eenige verandezou zeer gewenscht dat hierin eenige verandegering aantal foutief of vermiddelen bleken bij een middelen bleken bij een niet gering aantal foutief of verring zou kunnen gebracht worden. zou kunnen gebracht worden. ouderd. De kennis Europa was naar verhouding beter, maar De kennis van Europa was naar verhouding beter, maar Onderwijs en opvoeding. Het schriftelijk werk van ruim opvoeding. schriftelijk werk ruim Onderwijs de bestudeering der werelddeelen bleek vaak verwaarloosd ; bestudeering der werelddeelen bleek vaak verwaarloosd; 73 pct. der candidaten was voldoende of meer dan voldoende. der candidaten was voldoende of meer dan voldoende. 73 laatste geldt in nog steder mate van onze koloniën. dit laatste geldt in nog sterker mate van onze koloniën. Bij het mondeling examen bleek, dat de meeste candiBij het mondeling examen bleek, dat de meeste candiEen groot struikelblok bleek te zijn de toepassing van de groot struikelblok bleek zijn de toepassing van de studie en wiskundige aardrijkskunde op bepaalde geogra- daten behoorlijke studie hadden gemaakt van de zielkunde. natuur- en wiskundige aardrijkskunde op bepaalde geogra- daten behoorlijke vervat in punt gemaakt van de zielkunde. Aan den eisch, vervat in punt b van het programma, een van het programma, een Aan den eisch, het klimaat (windphische gebieden, vooral wat phische gebieden, vooral wat betreft het klimaat (windall(> canonderwerp, konden betrekkelijk en regenval), terwijl o. a. bij de bespreking onzer betrekkelijk eenvoudig onderwerp, konden vrijwel alle canrichting en regenval), terwijl o. a. bij de bespreking onzer didaten voldoen. . voldoen. koloniën uitkwam de veelalonvoldoende kennis van vulkoloniën uitkwam de veelal onvoldoende kennis van vulAnders was dit ten aanzien van punt c. aanzien Anders was dit kanisme, oceanische bekkens, koraalvorming, continentale kanisme, oceanische bekkens, koraalvorming, continentale Zoolang zich de vragen tot de algemeene methodiek beZoolang zich de vragen tot de algemeene method.iek beeilanden en niveauverandering. eilanden en niveauverandering. het goed, doch zoodra men in bijzonderheden paalden, ging het goed, doch zoodra men in bijzonderheden paalden, van de eene of andere met name genoemde methode afdaalde, met name genoemde methode afdaalde, Ge.schiedenis. Het onderzoek in de vaderlandsche geschieonderzoek de vaderlandsche geschie- bleven velen in gebreke. Er waren er zelfs, die voor een of Geschiedenis. zelfs, die voor een of bleven velen in gebreke. Er waren geen tot denis gaf geen aanleiding tot bijzondere opmerkingen. denis meer der vakken geen enkele methode kenden. vakken geen enkele methode kenden. meer Wat de Algemeene Geschiedenis aangaat, bleek het, dat de Algemeene Geschiedenis aangaat, bleek dat De kennis van de geschiedenis van onderwijs en opvoe de geschiedenis van onderwijs en opvoe De kennis de Nieuwste Geschiedenis nog steeds niet met genoeg ernst ding was bij maar enkelen zeer goed, bij velen gebrekkig. genoeg ernst de Nieuwste Geschiedenis nog steeds niet was maar enkelen zeer goed, bij velen gebrekkig. bestudeerd wordt, niettegenstaande het examenprogram dit bestudeerd wordt, niettegenstaande het examenprogram dit uitdrukkelijk eischt. eischt. Groningen, den 22sten September 1910. 22sten September 1910. Groningen, Over het algemeen laat de kennis van het verband van Over het algemeen laat de kennis van het verband van oorzaak en gvolg over het geheele terrein van dit vak veel te dit vak veel te Namens de Commissie: Namens de Commissie: oorzaak en gvolg over het geheele terrein wenschen over. wenschen over. BOSCH, Voorzitter. G. A. BOSCH, Voorzitter. G. Dit is voor een niet gering deel het gevolg van het gemis is voor gering deel het gevolg van het gemis H. SCHEFPSTRA, Secretaris. H. SCHEEPSTRA, Secretaris. aan leiding bij de studie. de studie. aan R. BIJLAGE R. Breda (voorzitter de heer Bethe), te Tilburg (voorzitter de Breda (voorzitter de heer Bethe), te Tilburg (voorzitter de heer D. Leeman), te Z,volle (voorzitter de heer Stille) en heer A. D. Leeman), te Zwolle (voorzitter de heer Stille) en te Groningen (voorzitter de heer Werkman) . Groningen (voorzitter de heer \Verkman). Uwe Excellentie ziet, dat deze Commissie rekening TTweExcellentie ziet, dat deze Commissie geen rekening heeft gehouden met de door de Commissie van 1909 uitgegehouden de door de Commissie van 1909 uitgesproken wensch om Tilburg als te vervangen door sproken wensch om Tilburg als centrum te vervangen door TUtrecht. De oorzaak hiervan geenszins, dat zij het met e trecht. De oorzaak hiervan isis geenszins, dat zij het met deze verandering deze verandering niet eens zou zijn ; verre van daar ; zij heeft eens zou zijn; daar; heeft echter gemeend, dit ethter gemeend, dit jaar, nu er, door den veranderden datum nu er, door den veranderden datum der A-examens, reeds zooveel wijzigingen in de organisatie der A-examens, reeds zooveel wijzigingen in de organisatie Aan moesten worden deze een minim um Z1jnc E.1:cellentie den Jlf'inistervan Binnenlandsche Zalwn. der examens moesten worden gebracht, deze tot een minimum Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zaken. te moeten beperken. moeten beperken. De leiding dezer examens is door den voorzitter opgedragen dezer examens door den voorzitter opgedragen Commissie, door Uwe Excellentie belast de akte- ,lan de beide ondervoorzitters tot den Oden Augustus en naDe Commissie, door TTweExcellentie belast met de aktea an de beide ondervoorzitters den 4den Augustus en naFransclle (lager onderwijs en middelbaar dien examens in examens in de Fransche taal (lager onderwijs en middelbaar dien datum aan den ondervoorzitter P. Werkman. den ondervoorzitter \Verkman. onderwijs, akte A) en de ltaliaansche taal, heeft de eer, onderwijs, akte A) en in de Italiaansche taal, heeft de eer, De correctie van het schriftelijk werk, die 'geduurd heeft schriftelijk werk, die 'gedimrd heeft De correctie van verslag te doen van hare werkzaamheden. verslagtdonhwerkzamdn. van 19-:30 Juli, was voor elk der beide vertalingen opgevan 19 30 Juli, was voor elk del' beide yertalingen opge31 Mei 1910, nO. 3862r, Volgens Volgens beschikking van 31 Mei 1910, n°. 38621, afdeeling dragen aan een sub-commissie van 7 leden. Deze splitsten een sub-commissie van leden. Deze splitsten dragen JI. 0., was zij samengesteld uit de volgende leden: H. M. 0., was zij samengesteld uit de volgende leden: prof. zich weder op haar beurt, en als voorzitters dier onderzich weder op haar beurt, en als voorzitters dier onderdr. .T. J. Sal verda de Grave, voorzitter; A. S unier en P.dr.JSalveG,orzit;A.SuneP afdeeliIlgen traden op de heereis Rode Borlé, Mauritz en af deelingen traden op de heeren Rode Borlé, Mauritz V\T erkman, ondervoorzitter ; G. C. C. Bethe, J. Bitter, E. Th. Bitter. De correctie der spraakkunstige oefeningen is verBitter, E. Th. Bitter. De correctie der spraakkunstigé' oefeningen is verWerkman, ondervoorzitter; G. C. C. Bethe, Borlé, E. Boulan, A. Bourquin, H. F. 1. Houben, M. Ho-Borlé,E.uanAqiH.FIouben,M- richt door deze beide commissiën dagelijks gedurende een door deze beide cOl1unlssiën dagelijks gedurende een yingh, A. D. Leeman, S. A. Leopold, I. Mauritz, J. A. H. vingh, A. D. Leeman, S. A. Leopold, 1. Mauritz, J. A. H. half uur. Na afloop der correctie werd aan alle candidaten, Na afloop der correctie werd alle candidaten, Mettrop, E. E. J. H. Ribbergh, J, F. Rode, dr. K. Sneyders Mettrop, E. E. H. Ribbergh, J. F. Rode, dr. K. Sneyders te gelijk met hun oproeping voor het mondeling examen, te gelijk met hun oproeping voor het mondeling examen, clp Vogel, dr. J. M. Th. A. Stille, W. H. Stregels, P. Valk- mededeeling gedaan van de door hen behaalde de Yogel, dr. J. M. Th. A. Stille, W. H. Stregels, P. Valk- mededeeling gedaan van de door hen behaalde cijfers, onder onder Berdenis van Berlekom, dr. M. E. Loke, bijvoeging voor diegenen, hoft, mej. hof f, mej. J. Berdenis van Berlekom, mej. dr. M. E. Loke, bijvoeging voor diegenen, die voor geen enkel der drie proefproefvoor geen enkel mej. J. P. VY. Rijke; en uit de plaatsvervangende leden: stukken een voldoend cijfer verkregen hadden, of onder wier mei . J. P. W. Rijke ; en uit de plaatsvervangende leden: stukken een voldoend cijfer verkregen hadden, of onder wier S. Beenhakker, dr. C. de Boer, R. Borggreve, L. J. Corbeau, S.Benhakr,dCoR.Bgrev,LJCobau eijfers een 0 of een 1 voorkwam, dat hun kans van slagen een 1 dat hun kans van slagen cijfers een p, J. C. E. Douwes Dekker, F. E. G. C. Doucet, A. J. Fehr "vervallen" of ,gering geworden" was. Een dergelijke P: J. C. E. Douwes Dekker, F. E. G. C. Doucet, A. J. , ,vervallen" of "gering geworden" was. Een dergelijke jr., P. de Geus, F. Kohly, ]'. W. Leeman, W. van der Molen, kennisgeving werd gezondeu aan 56 mannelijke en 31 vrouwe- kenisgvwrdzoena56mlijk31vrouwede Geus, Kohly, F. \V. \V. van der Molen, jr. , H. Straub, mej. M. L. Boccard, mej. E. Caftarelli, mevrouw lij ke candidaten. Van deze onderwierpen zich toch aan het Straub, mej. M. Boccard, mej. Caffarelli, mevrouw lijke candidaten. Yau deze onderwierpen zich toch aan het J1.. A. du Crocq--van der Burg, mej. F. Jeronimus en examen twee vrouwelijke candidaten ; deze zijn beiden Jeronimus en examen twee vrouwelijkE' candidaten: deze zijn beiden M. A. du Crocq-van der Burg, mej. ll1PYl'OUW ,V. Walch-Mensink. mevrouw W. Walch Mensink. afgewezen. a f gewezen. Alle plaatsvervangende leden hebben gedurende korter of hebben gedurende korter of Alle plaatsvervangende Van 1 tot en met 27 Augustus hebben de mondelinge Van 1 tot en met 27 )1.ugustus hebben de 1ll0ndeling0 langer tijd aan het werk der commissie deelgenomen . tij d aan het werk der commissie deelgenomen. examens plaats gehad, in E'xamens plaats gehad, in de lokalen van de societeit ,,de lokalen yan de societeit. "de 'Tereeniging" te 's Gravenhage ; het aantal candidaten, dat \Tereeniging" te 's Gravenhage: het aantal candidaten, dat per dag geëxamineerd werd, was 28. geëxamineerd werd, was 28. 1. Lager onderwijs, Fransche taal. per I. Lager onderwijs, Fransche taal. De eindvel'gadering had plaats op 28 Augustus. op 28 Augustus. De eindvergadering De vingerwijzingen, door de Commissie van 1909 gegeven door de Commissie van 1909 gegeven Aan deze examens isis deelgenomen door bovenvermelde Aan deze examens deelgenomen door bovenvermelde leden en plaatsvervangende leden, uitgezonderd de heeren aan het adres van toekomstige candidaten, met betrekking plaatsvervangende leden, uitgezonderd de heeren aan het adres yau toekomst.ige candidaten, met betrekking leden wenschen voor een bepaalden examendag, hebHouben, Sneyders, de Vogel, Salverda de Grave, Bourquin, Houben, Sneyders, de Vogel, tot hun wenschen voor een bepaalden examendag, enz., hebSalverda de Grave, ben goede vrucht.en gedragen. ben goede vruchten gedragen. Douwes Dekker en de dames Loke, Rijke en Caffarelli. Douwes Dekker en de dames Loke, Rijke en Caffarelli. De indeeling van liet mondeling examen was gelijk aan De indeeling van het mondeling examen was gelijk aan De beide voorloopige vergaderingen zijn gehouden op 19 gehouden op 19 De beide voorloopige vergaderingen vorige 10 minuten voorbereiding van den die van Juni en 3 Juli. In dede eerste dier bijeenkomsten werd dr. Juni en 3 Juli. In eerste dier bijeenkomsten werd dr. die van het vorige jaar: 10 minuten voorbereiding van den lezen, onderzoek naar de tekst, 10 Stille tot secretaris benoemd, terwijl door den voorzitter de secretaris benoemd, door den voorzitter de te lezen tekst, 10 minuten lezen, onderzoek naar de uitspraak Stille van den candidaat en bespreking van die uitspraak, 10 van den candidaat en bespreking van die uitspraak, 10 heer Stregels als adjunct-secretaris werd aangewezen. als adjunct-secretaris werd aangewezen. heer spreken over van den candiOok ditmaal werd door alle candidaten op denzelf den dag, minuten spreken (grootendeels over de lectuur van den candicandidaten op denzelfden dag, Ook ditmaal daat) ter beoordeeling van de vaardigheid, 15 minuten en wel op Maandag 18 Juli, het schriftelijk werk gemaakt. daat) ter beoordeeling van de vaardigheid, 15 minuten ,"el op Maandag 18 het schriftelijk werk en 20 minuten vormleer en syntaxis, 10 minuten Dit bestond uit drie proefstukken: een vertaling van hetDitbesondurpfke:nvtaligh syntaxis, 10 minuten vertaling en 20 minuten vormleer en Ook dit jaar werden de candidaten uitgenoodigd :Kederlandsch in het Fransch, waarvoor 14 uur tijd werd geFransch, waarvoor li tijd werd ge- taaleigen. Ook dit jaar werden de candidaten uitgenoodigd Nederlandsch in van buiten kenden, op te zeggen. een gedicht, geven: ; een vertaling van het Fransch in het Nederlandsch Fransch in het N ederlandsch een gedicht, dat zij van buiten kenden, op te zeggen. geven een vertaling van Romain Bij het examen is wederom gebruik gemaakt van Romain examen is wederom Bij (1,~ uur) en het oplossen in eenige volzinnen, van een veertig(l1 uur) en het oplossen in eenige volzinnen, van een veertigKal b ris van Hector Malot, terwijl voor de mondelinge vertal moeilijkheden op het gebied van taaleigen, vormleer en op het gebied van taaleigen, vormleer en Kalbris van Rector Malot, terwijl voor de mondelinge vertaling stukken uit de fragmenten van Contemporains van E. de fragmenten van Contemporains van E. taling stukken zinsbouw. Het schriftelijk examen is ook ditmaal, wegens liet groot schriftelijk examen is ook ditmaal, wegens het groot Boulan, die in het rapport van 1909 werden medegedeeld, Boulan,diehtrpv190wednmgl, Het werden voorgelegd. aantal candidaten, niet in 7 maar in 88verschillende plaatsen aan de candidaten werden voorgelegd. candidaten, in 7 maar in verschillende plaatsen aan Het aantal der aanvankelijk ingeschreven candidaten en Het aantal der aanvankelijk ingeschreven candidaten en Gravenhage (onder leiding, als voorafgenomen en wel: te 's Gravenhage (onder leiding, als voorafgenomen en wel: te aan de beide deelen van het onderzoek of alleen van hen, van den heer Salverda de Grave), te Amsterdam (voor- van hen, die aan de beide deelen van het onderzoek of alleen zitter, van den heer Salverda de Grave), te Amsterdam (voorschriftelijk examen hebben deelgenomen, vindt U we aan zitter de heer Rode), te Rotterdam (voorzitter de heer Suheer Rode), te Rotterdam (voorzitter de heer Su- aan het schriftelijk examen hebben deelgenomen, vindt TTwe zitter Excellentie opgegeven en samengevat volgende nier),, te Nijmegen (voorzitter de heer Sneyders de Vogel) ,te Excellen tie opgegeven en samengevat in de volgende tabellen: Sneyders Vogel) nier) ! VAN DE COMMISSIE, 1910 geVERSLAG VAN DE COMMISSIE, in 1910 belast geweest het afnemen der akte-examens 1'n Je weest met het afnemen der akte-examens in de Fransche taal onderwü's en middelbaar Fransche taal - lager onderwijs en middelbaar onderw1js, A en in de Italiaansche taal, onderwijs, akte A - en in de Italiaansche taal, naar aanleiding van de KoninH1:iJce besluiten van naar aanleiding 1jan de Koninklijke besluiten van October 1884 (Staatsblad n°. .216), .2 Feimwri 14 October 1884 (Staatsblad nO . 216), 2 Februari 1864 (Staatsblad n°. 8) en 11 October 1869 (Staats(Staatsblad n°. en 11 October 1869 blad n°. 156) . 156). 24 94 94 TABEL 1. TABEL I. , ^ :~8 ,-; ^^ ~~ ó GEVRAAGDE AKTE GEVRAAGDE AKTE Ingeschreven. VAN VAN BEKWAAMHElD. BEKWAAMHEID. Candidaten. Candidaten. > C,) ;.... 0 C,) d C,) to ^ á t;bJ) ^-+^ Ø · C,)C,) ..., ~d ; ,^ a^ , .^ C,) 0 ^O ·~(:1 = Z ;.... C,) :~~ ,-;i=1 ^^ ; .., CE, .... ~ ^á^ (:1~ ^^ ~ ^ ~ ! .- àIJ .É1r:J <.) .... ^ cp ^.^ w2 Ei ^ .=: ""(:1 C,)C,) ^ 4j en àIJ (:1 .=: ,S ro ,^ H C,) ^ o ^ ; ^^ p.. ^ ..=:(:1 ^ C,) a^ ^ E Ei ^+,^ ^^ 'd...,:::l :::: ~ S (:1 oka^ ca^ roC,)~ c3^ ^^ ct ro '0 ~ C,) ^ O o'=: CD C,) ,.^ .=:(:1 ^ Ø oàIJ C,) . a.) a..)^ th C,)enbJ) . C,) .=:àIJ Ø o~ a^ a^ ....,"0 .a. ., r-. w :E ^ (:1 ,__, ·,--^ 4) :p~~ ^ ^ ^ <.)C,)~ ~~ ^ 0 ^ ^ Ó ~'.....-4 ~ ;.-I ' ^.., -4-) 0;"""" C,)~ Cl) r- a:) 0 á0 rd ;. -+ "0(:1 (:1 C.) ~D c,-; 0 ^n ^ 4) SC,) C,) CI) ...,"0 4, 7:i C,) bJ)(:1 bpa^ ^ C,) (:1 ·^ Ei .^ b.o ::l ;.... C,) ...., (:1 C,) .... .... d C,) s: C,) C,) N ..., C,) ro d C,) ~ d C,) C3 E-< 0 C,)~ ~~ i Z.=:..., C,) Z^^ ci) <> ~::: ~bD I § ~::: ~Ni ..; lil ~ i i I I M I ..0 ~~ ~ ~2 ~'" ",,,-, > zeer goed (6) zeer goed (ti) goed (ü) (3) ~-a :§ 8~ w 0. 0 > ~~ i ~ ~ ,t>- ,. . ~ 8::: 5::: i .:.i ! ! Cl ~ :§ ..0: 0 p... "" """" ',.., ' ::l :: I 11J.l I .~ 'C w 0. ~~ I p. "88 I I ;.i ij I I '51 I I iS I ~ ! 5, 15 I I oS 0 0 "" 5 Methodologie. 3 Aantal malen (lat malen dat. ,.. " ,... '" çj-..5 ~ !:::..J ,:"',t:.::: ,~~ I 000 ,C'j :D i ..0: " I I ~ I I ! I I :§:§ 3)~ .9 I oS i +" :~ c;l 0) 0 ~ ct! E-< ct! :-. ;l, 0 2 0 0 0 18 0 18 3 3 2 3 3 27 33 45 38 17 28 4. goed goed 27 33 45 38 17 28 Vrouwe. i Vrouwe- , 4. 91 80 62 80 93 93 i 3. voldoende 3. voldoende 91 80 62 80 93 93 lijke. lijke. ; 2. onvoldoende 38 37 6 15 24 12 2. onvoldoende 38 37 6 15 :24 12 12 18 185 5 0 0 0 0 0 1. slecht slecht 12 0 Ilo 5. zeer goed 5. goed 2 2 0 0 32 20 32 20 86 89 86 89 16 , 27 16 27 0 0 0 0 goed Manne- : 4. goed Manne· lijke. 1 0 0 0 0 36 18 36 lH 137 100 137 100 ) 2. onvoldoende 37 U8 , 2. on voldoende 37 68 1. Rlecht. 12 36 au ilo slecht. 3.. voldoende 3 voldoende ;) 2 1 0 12 U 1 0 2 0 0 '" 54 37 16 12 35 10 54 37 16 12 35 10 70 107 128 136 'l1H 120 70 107 128 136 119 120 32 ;i 35 36 30 24 50 Hö 36 ao 24 50 0 f} 0 0 n 0 0 0 12 0 0 ? I '" '" ~ uitkomst De uitkomst van het examen voor de akte lager onderwijs het examen voor de akte lager onderwijs vindt Uwe Excellentie saamgevat in de tabellen en II. vindt 'UweExcellentie saamgevat in de tabellen II en Il. TABEL I. TABEL 1. Aantal van hen die Aantal van hen die '01$, - Cl)!Cl) S ~ q:, d r-I~ ,..Cj bJJ cC ro ~ 0 El ~. 0 . ~ Cll ~ I.l.( ~! ~ '""Cl) o bu, S ~;.:::! Cl) c 0) Cl) I .Q .Q o ~ :;:B g;~: I ~ C Cl) Cl) Cl) N N d Cl) -4-, +" C :~ ..q ..q N :~ ~ ..... C o C ON 0 .9:i ~ +-' ..j..:ICJ Q) ~ N +-' .-d ,.. 0). i> 0) g; Cl) bJJ ~ C) c;j Oll all """' ~ ,-< c;j Qî ! Dll bi) Cl) -+-J ::: c ..c Cl) : :~ . N N 0 -+^ +" :~ 0 c N ^ :^ Akte van bekwaamI heid voor schoolon· heid voor schoolonderwijs in de Engel- Vrouwelijke 174 6 32 · 136 26 110 derwijs in de Engel- Vrouwelijke 174 6 32 136 26 110 1 sche taal, krachtens sche taal, krachtens de wet tot regeling de wet tot regeling van het lager onder· van het lager onderwijs. wijs. Manneltike 1232 10 42 180 52 .129 Mannelijke 232 10 42 180! 52 129 1 1-Totaal 1406 16 74 316 78 239 Totaal 406 16 74 316· 78 239 I I Uit deze tabellen blijkt, dat voor de akte lager onderwijs deze tabellen blijkt, dat voor de akte lager onderwijs in het geheel geslaagd zijn 66 percent van de vrouwelijke en het geheel geslaagd zijn 66 percent van de vrouwelijke en 58 percent 58 percent van de mannelijke candidaten, gemiddeld 62 percandidaten, gemiddeld 62 percent van de candidaten, die voor het schriftelijk examen cent van de candidaten, die voor het schriftelijk examen waren opgekomen: een bijzonder gunstige waren opgekonieii :een bijzonder gunstige uitslag. Bij de !:orrectie van het schriftelijk werk voor de akte Bij de correctie van het schriftelijk werk voor de akte lager onderwijs bleek : lager onderwijs bleek dat 22 percent van de vrouwelijke en percent van de vrouwelijke ke 22 percent vair de mannelijke candidaten ,22 pel'l~ent van de mannelijke callflidatell geen, of zeer geringe kans op slagen hadden. Tien hunner onderwierpen zich toch Tien hunner onderwierpen zich toch kans op slagen ,aan het mondeling examen, met het gevolg dat vier bhunner mondeling examen, lllet gevolg dat vier unner aan (1 vrouwelijke en 3 mannelijke candidaten) de akte ver, (1 vrouwelijkP. en a mannelijke eandidaten) de akte verkregen. De vertalingen, u ie de candidaten voor De vertn 1ingen, olie de eandidatell voor lager onderwijs te onderwij s te maken luidden, volgen achter dit verslag, (bijlagen I Il). maken hadden, volgen aelder dit verslag, (bijlagen I en II) . De Commissie heeft geen aanleiding tot De Commissie heeft geen aanleiding tot het maken va n. maken van opmerkingen aangaande de vertalingen. Eene vergelijking , opmerkingen aangaande de vertalingen. Eene vergelijking niet de uitkomsten van vorige . met de uitkomsten van vorige jaren toont over het algemeen toont over het algemeen weinig of geen verschil in het aantal voldoende cijfers. i weinig of geen vel'sehil in het aantal voldoende cijfers. Alleen waren er dit jaar meer mannelijke candidaten aan I Alleen waren el' uit jaar meer mannelijke candidaten aan wier vertaling uit liet Engelsch liet praedicaat ,,voldoende", Wler vertaling uit het Engelsch het praedicaat" voldoende", icon worueJl toegekend. kon worden toegekend. Ten opzichte van de mondelinge examens Ten opzichte van de mondelinge examens heeft ook deze ook deze Commissie, pveuals COllll1lissi(:', evenals hare voorgangsters, getracht door de te voorgangsters, getracht door te behandelen stof he handelen stof streng te verdeelen eeii oordeel te verkrijgen verdeelen een oordeel over de kennis, die de candidaten bezaten van het over de kennis, die de candidaten bezaten van het taaleigen, over hun woordeliscl.iat en over den graad van over hun woordenschat en over den graad van vaardigheid en nauwkeurigheid waarmede zij hunne gedachten in het pn · nauwkeurigheid waarmede zij hunne gedachten in het Engelsch konden uitdrukken. Engelseh konden uitdrukken . Over het algemeen is de COUlmissie tevreden over de Over het algemeen is de Commissie tevreden over de kennis van het taaleigen, keullis van het taaleigen, den woordenschat en de kennis der woordenschat en de kennis spraakkunst. De graad der vaardigheid in liet gebruik del' spraakkunst. De graad der vaardigheid in het gebruik der toont echter eenigen achteruitgang. De Commissie taal toont eehter eelligen achteruitgang. De Commissie raadt ta^il daarom toekonistigeii candidaten daarom toekollu;tigen eandidaten aan, zooveel mogelijk goede, zooveel geschikte boeken lezen, en zich zooveel zij kunnen gesehikte boeken tetelezen, en zich zooveel zij kunnen te oefenen iel het spreken der taal. oefenen in het spreken der taal. Ook .de kennis van de theorie van de uitspraak gaf geen aanOok .de kennis van de theorie van de uitspraak gaf geen aanleiding tot opmerkingen wel de toepassing er van. Want leiding tot opmerkingen; ; welde toepassing er van. Want hoewel de uitspraak over het algemeen hoewel de uitspraak over het algemeen bevredigend was, lietwa"" hetgeen blijkt uit liet betrekkelijk gering geen blijkt uit het betrekkelijk gering percentage onvoldoende onvoldoende cij fers, en hoewel een zeer onvoldoende uitspraak slechts cij fers, en hoewel een zeer onvoldoende uitspraak slechts sporadisch voorkwam, was ook een goede uitspraak betreksporadisch voorkwam, was ook een goede uitspraak betrekkelijk zeldzaam. Aan de meeste candidaten kon slechts het kelijk zeldzaam. Aan de meeste candidaten kon slechts het praedicaat ,,voldoende", worden toegekend. De wijze, waarop praedicaat "voldoende", worden toegekend. De wijze, waarop de klinkers werden gevormd, scheen op eenige verbetering de klinkers werden gevormd, scheen op eenige verbetering te wijzen. Toch kwam liet herhaaldelijk voor, dat zij te lang te wijzen. Toch kwam het herhaaldelijk voor, dat zij te lang of te kort werden uitgesproken en slechts in geringe mate of te kort werden uitgesproken en slechts in geringe mate J 104 104 een Engelsch karakter vertoonden. Vele candidaten deden een Engelsch karakter vertoonden. Vele candidaten deden hun best de lettergrepen bijzonder duidelijk voort te brengen, brengen, en spraken hetgeen en spraken daardoor de woorden zonder verband uit, hetgeen de woorden zonder verband zeer ou-Ellgelsch klonk. Toekomstigen candidaten wordt zeer on-Engelsch klonk. Toekomstigen candidaten wordt daarom ten zeerste aanbevolen zich teoefenen in vloeiend daarom ten zeerste aanbevolen zich te oefenen in vloeiend lezen en de bij elkander behoorende woorden behoorlijk te lezen en de bij elkander behoorende woorden behoorlijk te verbinden. Onder hen, verhinden. Onder hen, die deze verbinding wel in het lezen deze verbinding wel het lezen tot recht deden komen, waren velen, die hierbij uit tot haar recht deden komen, waren er velen, die hierbij uit het oog verloren dat stemlooze medeklinkers aan het eind van oog' verloren stemlooze medeklinkers aan liet een woord hun karakter voor klinkers en stemhebbende medeeen woord hun karakter voor klinkers en stemhebbende medeklinkers bewaren, en men niet zeggen mag, wat te vaak klinkers bewaren, en men niet zeggen mag, wat te vaak gebeurde: thizway; thizis; they; wend a .long way; broughd gebeurde: thizway ; thizis ; they ; wend a .long way ; broughd up;; ad once ; ond of doors ; tIte publig good ; a gread deal; doors; the publig good; a gread deal; up ad OIlce; ond a seriouz man ; the bhouze of commons ; courze of action. man: the ouze of commons; action. Bij anderen de uitspraak der buigingsuitgangen te Bij anderen liet de uitspraak der buigingsuitgangen te wensehell over, met name de meervouds s en de uitgang ed, name de meervouds en de wenschen over, die die niet zelden stemloos werden uitgesproken waar zij stemzelden stemloos werden uitgesproken waar zij stemhebbend behoorden hpbbend behoorden te zijn. zijn. Ook trof Commissie, een aantal niet ongewone Ook trof het de Commissie, dat in een aantal niet ongewone ,voorden de klemtoon verkeerd werd gelegd ; b.v.: ex' istence ; woorden klemtoon verkeerd werd gelegd; b.v.: ex'istence; lleces'sary; ; colleague' ; excellent' , ad'vice;; absolute'ly ; neces'sary colleague'; excellent', ad' vice absolute'ly; polit'ies; ; ma' chinery; ; ordin'ary; ; illustra'ted ; constitu'ted ; pont' ics ma' chinery ordin'ary illustra'ted; constitu'ted; com'mitting eom'mitting;; op'ponent, enz. enz. De COlmllÎssie meent De Commissie meent dat toekomstige candidaten zich de toekomstige zich de luiste uitspraak door practische oefening behooren eigen te juiste uitspraak door practische oefening behooren te maken. Hpt schriftelijk werk voor de candidaten middelbaar onderHet schriftelijk werk voor de candidaten middelbaar onderwi.i s bestond in de hierbij gevoegde vertaling (bijlage IU). hierbij gevoegde (bijlage I II) . wijs bestond in Twee vreemdelingen maakten een opstel over een der Twee vreemdelingen maakten een opstel over een der IV genoemde onderwerpen een paraphrase van een bijlage IV genoemde onderwerpen en een paraphrase van een volgende bevatten den stuk poëzie (bijlage V) . De volgende tabellen bevatten den stuk poëzie (bijlage V). uitslag van dit examen. uitslag dit examen. I SchritT Schriftelijk. telijk. I -- Mondeling. Mondeling. ..c: Aantal malen Aantal Candldat,m. Candidaten. dat is dat toegekend het toegekend q) ^ Q3 on ^ >=1 ~ '-' [fJ ^ ! i I i I I I 1 ;!-' ^ .r-1 ._~ praedicaat. praedicaat. I [fJ , ..c: A ~ ~ .., ~ A ._ [fJ bil""" : 0 ö5 I~ l~ ;;l ;..; a:> ill á ~ ~1~.;.3 ~ 1._ ce ca cO 'ill..c1 ::ll~ . (iJ 'Ö ..c: ot: <:Ij ;a r-. Vaardigheid. bil I ~ c;·1 I ;~ 0 ,0 1 I~ bn ;a ill >=: > ° Aui o:~ t.î"I>=: ill >=:B: cer-. ~ >~ ce ._ 0 ill>=: ~ a ~ cf) Ul IE-< i>- """ El [fJ ^ á a:> ..c:a:> E-< E^ ^ . 23 r Vrouwelijke. 5. zeer goed 1 2 5. zeer 1 ? 4. goed 15 6 1 6 11 9 : 4. 15 Ei 1 6 11 Ç) ·3. voldoende 3. -- 33 23 19 15 34 HO: -: , 33 23 19 15 34 30 ' 2. onvoldoende: 1 !1 17 ! 28 35 36 ' 14 '19 ; 2. onvoldoende 1 17 28 35 36 14 ' 19 3 ! 3 5 3 --'-- l. slecht 1 1. ,slecht 1 3 3 5 3 1 1 -- 23 23 12 12 4 4 Manneltjkp. Mannelijke. 5. zeer goed 5. zeer goed -- -- 1 1 2 ; -- 1 1 2 4. goed 4. goéd -- 5 3 3 2 5 2 5 3 3 2 5 2 3. voldoende -- 31 , 21 16 ! 17 25 24 11 31 21 16 17 25 24 11 2. onvoldoende -- 16 20 23 ; 24, , 14 15 Ei onvoldoende 16 20 23 24 14 15 6 1. slecht 1. 1 -- 3 1 2 1 --7 0 3 1 2: 1 0 Up\Taagde akte Gevraagde akte van bekwaamheid. derwijs in de Engelclerwiis in ciA Engelsche taal, ingevolge sche taal, ingevolge art. 4 der wet van 25 4 der wet van 25 1879 April 1879 (Staatsblad no. 87). n°. 87). bekwaam· Akte van bekwaami"lchoolonheid A voor schoolon- Uit deze tabellen blijkt, dat 38 percent van de vrouwelijke deze dat 38 percent van de vrouwelijke van de mannelijke candidaten, d.i. ongeveer en 41 percent van de mannelijke candidaten, d.i. ongeveer en 41 39 percent van hen, die aan het schriftelijk examen deel39 percent van hen, die aan het schriftelijk examen deelnamen, de akte A verwierven. akte A verwierven. namen, III. lAkte Al. Tabel lIl. (Akte A). Over de schriftelijke paraphrase was liet oordeel ongunstig, Over de schriftelijke paraphrase was het oordeel ongunstig, maar wegens het kleine aantal candidaten, die dit gedeelte maar wegens het kleine aantal candidaten, die dit gedeelte Aantal van hen die die van van liet schriftelijk werk maakten, kan de Commissie geene van het schriftelijk werk maakten, kan de Commissie geene gevolgtrekking maken. maken. wns gelijk De uitslag van de schriftelijke vertaling was dit jaar gelijk de vorige aan die van het vorige jaar. aan De uitslag van liet mondeling gedeelte van het examen De uitslag van het mondeling gedeelte van het examen lleeft in het algemeen geen nieuwe gezichtspunten opgeheeft in het algemeen geen nieuwe gezichtspunten opgeminder dan verleverd. De kennis der spraakkunst was iets minder dan verspraakkunst was leverd. De kennis Cal1(lidaten. Candidaten. De Commissie meent dat de oorzaak is . leden jaar. De Commissie meent dat de oorzaak hiervan is leden CL) ct deugdelijke voorbereidende en zij zou een gebrek aan deugdelijke voorbereidende studie, en zij zou een gebrek het daarom zeer gewenscht achten, dat aan dezen verkeerden daarom zeer gewenscht dat aan dezen verkeerden bi) C toestand een einde werd gemaakt door wettelijke regeling. toestand een einde werd gemaakt door wettelijke reg~iing. ^ , Ø `*" Ø De uitslag van liet onderzoeknaar de kennis van het De uitslag van het onderzoek naar de kennisvan het ,-'.- ^ +^ ^ 71^ i · , idioom, de vaardigheid, de klankleer en de practische uitvaardigheid, de klankleer en de practische uitidioom, N O 1 ~praak was over het algemeen gelijk aan die van vorige spraak was over het algemeen gelijk aan die van vorige I ,j aren. .Jaren. 60 34 i26 60 34 26 2 YromYE~lijke Vrouwelijke . 69 0 n: 2 69 0 7* Met dankzegging voor het in haar gestelde vertrouwen Met dankzegging voor het in haar gestelde vertrouwen i verslag. besluit de Commissie dit verslag. besluit de Commissie 5n: 4 45 i 24 i21 4 24 21 Mannelijke . . 59 ; 4 6 Mannel\ike Groningen -- ----i -31 October 1910. 31 October 1910. . 1,105 58 47 ' 5 58 47 Totaal .. 1281 13 Totaal . . . 128 4 la ; 6 Utrecht . ; .^ `^ ^ ^., ^ , :r-- i 1 ~ - I -,---- - ' 1 0) Een dezer eandidaten on-rleed in den tijd tUHschen het mondeling en schriftelijk *) Een dezer candidaten overleed in den tijd tusschen het mondeling en schriftelijk gedeelte. gf'dee1to. LV amens de Comm1:ssie voornoemd, Namens Commissie voornoemd, J. H. KERN, Voorzitter. J. H_ M. G. VAN NECK, Secretaris. VAN NECK, BIJLAGE F. BIJLAGE r. VERSLAG DER COMMISSIE, in 1910 belast VER.SLAG DER CO:NHUSSIE, w 1910 belast geweest met het afnemen, der examens handmet het afnemen der handteeke-ten (lager onderwijs) naar aanleiding van teel·wnen (lager onde1'U''ljs) naar aanleidingvan het Koninkli;jk besluit van 24 October 1884 Koninklijk besluit van 24 October 1884 (Staatsblad n°. 219) (Rtaatsblad nO. 219).. I terwijl als plaatsvervangende leden aangewezen waren de terwijl als plaatsvervangende leden aangewezen warl'n d~ heel'en: heeren: G. J. Feith, leeraar aan dede vierde hoogere burgenchool Feith, leeraar aan vierde hoogere burgeï.3chool G. met drie-jarigen cursus, en directeur der Hendrick de drie-jarigen cursus, en diredeur der Hendrick de Keij serschool te Amsterdam ; Keij serschool te Amsterdam; W. C. A. Ridderhof, tete Leiden, hoofdleeraar aan de -W. C. A. Ridderhof, Leiden, hoofdleeraar aan de school van het genootschap ,,Mathesis Scientiarum Genischool van het genootschap "Mathesis Scientiarum Genitrix" aldaar, en. onderwijzer aan openbare lagere scholen te aldaar, en onderwijzer openbare lagere scholen te Leiden en 's Gravenhage. Leiden en 's Gravenhage. In de eerste vergadering, gehouden op 15 Juni, werd het ds eerste vergadering, gehouden op 15 werd het lid H. J. de Vries tot secretaris benoemd. Daar het bleek H. J. de Y ries tot secretaris benoemd. Daar het bleek dat het administratieve werk voor den secretar is te omvanglH~t administratieve werk voor den secretaris te omvangrijk zooi wor·dien,benoemde dt> Commissie in hare vergadezou worden, benoemde de Commissie vergadering var 9 Juli den heer J. de Jong tot 2de-secretaris. 9 tT u Ii den heer J. de J oug tot 2de-secretaris. ring De Commissie besloot dat de regeling van het examen De Commissie besloot dat de regeling van het examen d:ez,eHde zou zijn als die van het vorig jaar. Al het pracdezelfde zou zijn als die van het vorig' jaar ..AJ het prachsche werk moest idus gemaakt worden in de eerste examende eerste e,xamentische werk moe,stdus gemaakt worden periode, terwijl de tweede periode zou omvatten het examen tweede zou omvatten het examen periode, in de methodiek van het teekenonderwijs en in de beginselen de rnethodiek het teekenonderwijs in de beginselen van de perspectief (beide examens mondeling) benevens het van de perspectief (beide examens mondeling) benevens het maken van eene perRpedievischp constructie. eene perspectievische constructie. maken De examentijden waren als - 1)e examentijden waren als volgt: een dag : perspectievische schets van 9 10 uur, stilleven dag: perspectievische schets 9-10 stilleven 10--12 van 1.30-4 uur een dag teekenen teekenen van 10---12 en van 1.30 --4 uur;; en een dag teekenen naar pleisterrn.odA, waarvoor binnen d e examentijdew naar pleistermodet waarvoor binnen d-e examentijden. 9-12 en 1.30---4)5 5 uren hesehikbaarwerden gesteld. Het 9--12 en 1.30 4) uren beschikbaar werden gesteld, Het overblijvende halve uur werd gebruikt voor het vervaardioverblijvend-e halve uur werd gebruikt voor het vervaardivan gen van eene natuurteekening (voorwerp of plant) gen van eene natuur. teekeni ng(voorwerp of pJant) en van eene geheugente-ekening (voorwerp, dier of plant) op het eene g eh.eugenteekening(voorwerp, dier of plant) op het zwartbord. Daarvoor werden de candiàaten groepen van zwartbord. Daarvoor werd,en de candidaten in groepen van gemiddeld 12 opgeroepen. gemiddeld 12 opgeroepen. De candidaten wel'den voor het eerste gedeelte van het De candidaten werden voor het eerste gedeelte van het examen 6 groepen verdeeld en elke groep werd, om twee examen in 6 groepen verdeeld en elke groep werd, om twee te werken, tusschen 11 en 30 Juli opgeroepen. dagen practisch te werken, tusschen 11 en 30 Juli opgeroepen. Zij, voldoende voor het eerste gedeelte, Zip, die voldoende waren bevonden voor het eerste gedeelte, groepen van 20 tot 26 tusschen 2 en 13 Augustus werden werden in groepen van 20 tot 26 tusschen 2 en 13 Augustus opgeroepen voor het afleggen van het theol'etisch examen. opgeroepen voor het afleggen van liet theoretisch examen. Ten einde den duur van het examen niet te verlengen Tien einde den duur van liet examen niet te verlengen de tien dagen, hestemd voor het mondewerden op drie werden opdTie van de tien dagen, bestemd voor het mondeling gedeeHe, 26 canldidaten geëxamineerd Daarvoor ling gedeelte, 26 canididaten geëxamineerd. Daarvoor werden zes sub-commissies ~'evormd, waarbij het lloodig werden zes sub-commissies gevormd, waarbij het noodig bleek, het plaatvervangelld lid, den heer G. J. op te bleek, het plaatvervangendlid, den heer G. J. Feith op te roepen. G,edurende den loop van het examen zag het plaatsverGedurende den loop van het examen zag het plaatsvervangend lid, de heer W. C. A. Ridderhof zÏch genoopt als vangend lid, de heer W. C. A. Ridderhof zich genoopt als zoodanig ontslag te nemen. Da'.!' het te laat was gewol'denzodanigtslem.Darhltwsgeodn om nog in deze vacature te voorzien,moest zijne plaats onn0 6 i deze vacaturf' te voorzien,moest zijne plaats onin bez,et blijv,en. ' bezet blijven. in vorige jaren geschiedde, werden in de :Evellals Evenals dit in vorige jaren geschiedde, werden in de eerste examenperiode de teekeningen naar stilleven en eerste examenperiode de teekeningen naar stilleven en pleister, benevens de perspectievische schets eIken \Voensdag pleister, benevens de perspectievische schets eiken Woensdag Zaterdag nagezien en hClOord~eld, Dezwartbordteekeen Zaterdag nagezien en beoordeeld . De zwartbordteekeningen moesten onmiddellijk na het vervaardigen beningen moesten altijd onmiddellijk na het vervaardigen bede eerste oordeeld worden. De beoordeelingscommissie oordeeld worden. De beoordeelingscommissie voor de Eerste flan Ian den Minister 'Mn Binnenlandsche Zakern. den Minister Tan, Binnenlandsche Zakern. Commissie, bij beschikking U wel' Excellentie van De Commissie, bij beschikking Uwer Excellentie van 24 24 Mei 1910 n°. 43201, afdeeling L.O., belast geweest met 1910 n°. 4320r, afdeling L. 0., belast gewees.t met het afnemen van het .examen, bedoeld in art. 6 van het Koafnemen examen, bedoeld in art. 6 van het Koninklijk besluit van 24 October 1884 (Staatsbiacl n°. 219), ninklijk besluit van 24 October 1884 (Staatsb7ad n°. 219) , heeft de eer Uwe Excellentie bij dezen verslag van hare heeft de eer Uwe Excellentie bij dez-t'n verslag van hare werkzaamheden werkzaamheden te doen. doen. De Commi.ssie was samengesteld als volgt: De Commissie was samengesteld als volgt: W. H. L. Janssen van Raay, hoogleeraal' aan de Tech'\Y. H. L. Janssen van Raay, hoogleeraar aan de Technische Hoogeschool te Delft, lid en voorzitter; en voorzitter; nische Hoogeschool te Delft, mejuffrouw A. J. A. Bridge, leerares aan de Academie A. Bridge, 1 eerares de Academie van Beeldende Kunsten en onderwijzeres aan Bene bijzonvan Beeldende Kunsten en onderwijzeres aan eene bijzondere school te 's Gravenhalte ; 's Gravenhage; dere school mejuffrouwJ. M. E. Kerlen, directrice van de Dagmejuffrouw J. 1\1. E. Rerlen, directrice van de Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor meisjes te Amsterdam ; Kunstambachtsschool voor te Amsterdam; tet'kenJ. N. T. Buining, leeraar aan de gemeentelijke hoogere X. T. Buining, leeraar aan de gemeentelijke hoogere burgerschool, directeur van de gemeentelijke teekenschool burgerschool, dir-ect.eur van de gemeentelijke teekensehool en leeraar aan de ambachtsschool te Breda ; lecraar aan de ambachtsschool te Breda; F. W. van der Haagen, te te Velp (gemeente Rheden), :F. W. van der Haagen, Velp (gemeente Rheden), leeraaraan dede gemeentelijke hoogere burgerschool met leeraar aan gemeentelijke hoogere burgerschool met vijf-jarigen cursus, leeraar aan de gemeentelijke avondvijf-,jarigen cursus, leeraar aan de gemeem.teEjke avondschool voor handwerkslieden, en onderwijzer aan scholen school voor handwerkslieden, onderwijzer aan scholen voor meer uitgebreid lager onderwijs te Arnhem, leeraar voor meer uitgebreid lager onderwijs te Arnhem, leeraar aan de burgeravondschool te Velp ; , de burgeravondschool te Velp; P. J. A. ..M. Haaring, leeraal aan de Academie van BeelJ. A M. Haaring, leeraar aan de Academie van Beeldende Kunsten en directeur ider teekenschool van den dende Kunsten en directeur der teeken.school van den N ederlandschen Roomsch-Katholj,eken Volksbond te 's GraNderlandschen Roomsch-Katholieken Volksbond te 's Gravenhage ; venhage; J. de Jong, leeraar aan dede Rijks- hoogere burgerschool de Jong, leeraar aan Rijks- hoogere burgerschool te Zwolle ; te 7.wolle; B. Korteling, leeraar aan de gemeentelijke burgeravondB. Korteling, leeraar aan de gemeentelijke burgeravondschool en aan de teekenschool, onderwijzer aan ide Rijksschool en aan de teekenschool, onderwijzer aan de Rijkskweekschool voor onderwijzers en aan de Rij ksnormaallessen kweekschool voor onderwijzers aan de RijksnormaaUessen te Deventer; te Deventer; E. F. J.J. I.Jücker, te Nijmegen,leeraar aan het CanisiusE. :F. Locker, te Nijmegen, leeraar aan het Canisiuscollege aldaar en directeur der teekenschool voor ambachtscollege aldaar en directeur der teekenschool voor ambachtslieden te Echt; lieden te Echt; J. D. Ros, leeraar aan de de ~~c(l;demie van Beeldende .J. D. Ros. leeraar aan Academie van Beeldende Kunsten en conservator van het Museum van KunstnijverKunsten en conservator van het Museum van Kunstnijverheid te 's Gravenhage; heid te 's Gravenhage; A. Spoon, leeraar aan de Academie van Beeldende Kunsten A. Spoon, leeraar aan de Academie van Be0,ldende Kunsten en Technische Wetenschappen te Rotterdam ; en Technische ,V' etenschappen te Rotterdam; H. J. de Vries, leeraar aan de hoogere burgerschool, diH. J. de Vries, leeraar aan de hoogere burgerschool, directeur van de burgeravondschool en onderwijzer aan eene recteur van de burgeravondschool en onderwijzer aan eene bijzondere kweekschool voor onderwijzeressen te Haarlem Haarlem; bjjzondere kwekschool voor ond,erwijzeressen w. Zwier, leeraar aan de derde hoogere burgerschool met VV. l';wier, leeraar aan de derde hoogel'e burgerscho;)l met met vijf -jarigen cursus te Amsterdam, leden; met vijf-jarigen cursus te Amsterdam, leden; 106 drie teekeningen waren van onveranderlijke samenstelling met dien verstande, dat ieder beurtelings een dag ornament, stilleven en de perspectievische schets te beoordeelen had. De Commissie voor de zwartbordteekeningen werd -4 fwisselend samengesteld, echter onder een blij vend en voorzitter. Ms stilleven meest worden geteekend een draaislijpsteen met houten bak en onderstel ; als pleisterornament een gekoppeld kapiteel van de Notre-Dame te Parijs. Bij de opgaven voor de perspectievische schets en voor het zwartbordteekenen werd er voor gezorgd , dat nooit twee naast ·eikaar zittende of staande candidaten eene zelfde opgave kregen. . Hieronder volgen eenige tabellen betreffende de candidaten en de door hen behaalde cijfers. Candi- Vrouwe- Mannedaten. lijke. lijke. Voor het eerste gedeelte van het examen slaagden bijna 52% der vrouwelijke en ruine 55% der mannelijke candidaten c L 543-% van het gezamenlijk aantal. Het percentage der geslaagden voor het geheele examen bedroeg 50% voor de vrouwelijke, 50-i% voor de mannelijke of ruim 50% voor het gezamenlijk aantal. Onder de geslaagden waren 8 vrouwelijke en. 61 mannelijke candidaten, te zamen 69 in het bezit der onderwijzersakte. Den tsten Augustus werden des morgens de opgaven voor de perspectievische constructies behandeld en vastgesteld en des middags in eene vergadering de werkzaamheden voor het tweede gedeelte besproken en geregeld. Besloten werd, dat het geheele mondelinge examen voor elken candidaat niet langer dan 50 minuten zou duren. Voor het maken van eene perspectievische constructie werd 2 uur uitgetrokken. Bij het mondelinge examen in de perspectief werd vooral gelet op het duidelijk verklaren van de gewone ,elementaire constructies. Evenals in 1.909 is ,de Commissie van oordeel dat aan het ornamentteeken.en door de aanstaande candidaten voor de lagere teekenakte niet zooveel zorg wordt besteed, niet zooveel aandacht wordt gewijd als noodig is om met vrucht later goed teekenonderwijs te kunnen geven. Men acht blijkbaar het teekenen van pleisterornament minder noodig dan het teekenen van stilleven, omdat het op de lagere school niet onderwezen wordt. Men verliest dan echter de groote vormende waarde van het teekenen naar pleistermodel geheel uit het oog. Veel meer ,dan bij het stilleven komt het hier aan op gevoelig teekenen, een zeer gewichtige factor bij het geven van goed teekenonderwijs. Bij het beoordeelen van de perspectievische schets ging de commissie vooral af op den indruk, dien de teekening als geheel maakte. Een indruk als deze wordt weliswaar hoofdzakelijk gevorm d door de ontstaanswijze en den opbouw van de teekening, maar het goed weergeven van de perspectiev ische verschijnselen, alleen bij een juist begrip mogelijk, werkt er eveneens, zij het in geringere mate, toe mede. Verschillende candidaten echter schenen blijkens het ingeleverde werk te wanen, dat het aandeel van de perspectief geheel verwaarloosd mag worden. Bij het mondeling examen bleek, dat een groot aantal candidaten min of meer bekend waren met de nieuwere denkbeelden betreffende de methodiek van het teekenonderwijs. Blijkbaar waren velen tot het juiste inzicht ..ekomen dat blo een teekenond.erwl.^ zer bekendheid met de nieuwere richtingen niet gemist kan worden. De Commissie toch acht de invloed van de nieuwe denkbeelden in zake teekenonderwijs op de thans gevolgde methoden zoo aanzienlijk dat een teekenonderwijzer daarmede bekend behoort te zijn. Ingeschreven . . . . . . . VÓÓr of gedurende het Iste gedeelte van het examen teruggetrokken Te examineeren dus Onvoldoende voor het iste gedeelte Voldoende voor het lste gedeelte . Onvoldoende voor het 2de gedeelte Geslaagd . . 440 30 410 186 76 364 12 64 224 18 20 7 31 33 2 32 18 3 46 ! ' ; 155 191 16 1 75 Aan de candidaten die het eerste gedeelte van het examen hebben afgelegd werd toegekend het cijfer 6 Voor teekenen naar de natuur. Ornament. 14 Stilleven. Voor practische perspectief. Voor practische methodiek. 4 3 2 1 196 131 =8 ^ ^ 37 3 224 115 1J 14 62 201 102 26 ^ ^_ ^^ 172 99 1 4 1 En aan degenen, die aan het geheele examen hebben deelgenomen, werd toegekend Voor teekenen naar de natuur. Orea - Voor perspectief. Voor methodiek. het cijfer ment. 6 5 Stil leven. Prac- Theore- i Prac- Theoretisch. tisch. tisch. tisch. 4 3 2 1 14 36 157 18 -- 3 51 161 14 59 10 -- 127 25 ; 9 87 109 16 ` 22 72 10 77 104 28 6 106 25 ? -- 4 legt hierbij haar mandaat neer. De Commissie heeft de eer Uwe Excellentie dank te zeggen voor het opnieuw haar geschonken vertrouwen, en Delft, Haarlem, 31 Augustus 1910. Zwolle, Ak'. H. L. HERMAN JANSSEN VAN RAAIJ, T^ oorzitter. J. DE VRIES, J. DE JONG Hz.N. , Secretarissen,. BIJLAGE V. BIJLAGE V. der Commissie, in belast met VERSLAG del' Commissie, in 1910 belast geweest met liet ea;amin eeren van hen, die eene a7ete van be/zet exarninecren van hen, die eene akte van bevan middelverlangden tot het kwaamheid verlangden tot het geven van middel'wis- en natuurbaar baar onderwijs in zeevaartkunde en wis- en natuurkundige wetenschappen of tot het gercen van lager wetenschappen of tot het geven van lager 86 der de!ciskunde, onderwijs in de wiskunde, bedoeld in artikel 86 der wet '/Jan het lagel' lect tot regeling van het lager onderwijs. i ondervoorzitter: dr. Jan de Vries, hoogleeraar aan de Rijksondervoorzitter: Jan de Vries, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te TJtrecht. lid dier Com universiteit te Utrecht, dier Commissie;; missie tot lid:: dr. F. Schuh, hoogleeraar aan de Rijks-universiteit tot lid dr. F. aan de Rijks-universiteit te Groningen, Groningen, . en bij beschikking van Uwe Excellentie van 14 December December en bij van U we Excellentie van 1910, n°. 93091, afd. H. M.O., tot plaatsvervangend lid: lid: 1910, n°. 9309r, afd. H. M. 0., tot dr. A. P. N. Franchimont, hoogleeraar aan de Rijks-universiFranchimont, hoogleeraar aan de Rijks-universiA. teit te Leiden. In de eerste vergadering, gehouden op 1 October, des nade eerste gehouden op October, des middags 2 uur, werden de sub-commissiën benoemd en werd werden de en de regeling van het schriftelijk gedeelte der examens vastgegedeelte van steld. De Commissie wees de heeren \V. H. L. Janssen van Janssen van de heeren W. H. Raay en P. J. Stok, beiden leden, als secretarissen aan. als secretarissen aan. Raar en P. Stok, beiden Op 6 en 8 October weruen door de sub-commissiën voor je 8 October werden door sub-commissiën voor de Op wiskunde en voor zeevaartkunde de opgaven voor het schrifvoor opgaven het schriftelijk gedeelte der examens vastgesteld, op 6 October die voor examens op voor Middelbaar Onderwijs en op 8 October die voor Lager OnderOctober die Lager Onderwijs en die voor Zeevaartkunde. wijs voor Het schriftelijk gedeelte nn de examens had plaats: gedeelte van de had op 11 en 18 November van 9 12, op 19 voor de akte I: op 17 en 18 Novembervan 9-12, op 19 November van 9 11, op en 9 December van 9-12 en op Novembervan 9-11, op 8 en 9 December van 9-12 en op 10 December van 9-11 uur; 10 December van 9-11 uur ; Kr: op 11 en 18 October van 9-12 en van voor de akte K1: op 17 en 18 October van 9-12 en van 1 4, en op 19 October van 9-12 uur; 1~-4, en op 19 October van 9-12 uur; Ku: op 23 December van 9-12 en van 1-4 voor de akte g11: op 23 December yan 9--12 en van 1-4 uur; uur ; voor de akte Kv: op 24 25 October van 9-12 en van voor de akte Kv: op 24 en 25 October van 9-12 en van 1-4 uur; 1-4 uur; voor de akte Wiskunde L. O. op 20 en 21 October van voor de akte Wiskunde L. 0. op 20 en 21 October van 9--11.30 des voormiddags en van 1-3.30 des namiddags; 9--11.30 des voormiddags en van 1-3.30 des namiddag s ; voor de akten KIlr en Rrv werd geen schriftelijk werk voor de akten Kiii en Kiv werd geen schriftelijk werk opgegeven. opgegeven. Het aantal der verlangde akten bedroeg in het geheel 264. Het aantal der verlangde akten bedroeg in het geheel 264. Het aantal candidaten voor elke akte, de aard der verlangde Het aantal candidaten voor elke akte, de aard der verlangde akten, het verloop en de uitslag der examens, benevens de akten, het verloop en de uitslag der examens, benevens de namen der examinatoren, zijn opgegeven in de tabel welke namen der examinatoren, zijn opgegeven in de tabel, welke Uwe Excellentie hierbij gelieve aan te treffen. ' Uwe Excellentie hierbij gelieve aan te treffen. De examens gaven aanleiding tot de navolgende opmerDe examens gaven aanleiding tot de navolgende opmerkingeIl. kingen. Aan Zijne Excellentie den Minister van Excellentie den Minister 1:an Zaken. Binnenlandsche Za7wn. De Commissie krachtens art. 69 der wet van Mei 1863 De Commissie, krachtens art. 69 der wet van 22Mei 1863 (Staatsblad n°. 50) door Uwe Excellentie bij beschikking van n°. 50) door Uwe bij beschikking van 26 September 1910, n°. 6871r, afd. H. M.O., aangewezen tot 26 September 1910, n°. 68711, afd. H. M. 0., aangewezen tot het afnemen van bovengenoemde examens, bestond uit de afnemen van bovengenoemde examens, bestond de heerel: lleeren: dr. J. Campert, inspecteur van het middelbaar onderwijss J. Campert, inspecteur van het middelbaar onderwij te 's Gravenhage, als voorzitter ; 's Gravenhage, als voorzitter; dr. P. Zeeman Gz., hoogleeraar aan de Rijks-universiteit P. Zeeman Gz., hoogleeraar aan de Rijks-universiteit teLidn,alsorvzte; te Leiden, als ondervoorzitter; dr. J. C. Kluyver, dr. F. A. H. Schreinemakers en dr. G. J. C. Kluyver, dr. F. A. H. Schreinemakers en dr. G. C. J. Vosmaer, hoogleeraren aan de Rijks-universiteit te J. Vosmaer, hoogleeraren aan de Rijks-universiteit te J__ eidcn; Leiden; dr. Jan de Vries, dr. F. A. F. C. Went, hoogleeraren aan Jan de Vries, dr. F. A. F. C. 'Went, hoogleeraren aan de Rijks-universiteit te Utrecht ; Rijks-universiteit te Utrecht; dr. R. Sissingh, hoogleeraar aan de Gemeente Universiteit R. Sissingh, hoogleeraar aan de Gemeente Universiteit te Amsterdam ; Amsterdam; W. H. L. Janssen van Raay, L. A. van Roijen, dr. G. IV. H. L. Janssen van Raay, L. A. van Roijen, dr. G. Schouten, J. A. Grutterink, hoogleeraren aan de Technische Schouten, J. A. Grutterink, hoogleeraren aan de Technische Hoogeschool te Delft ; Hoogeschool te Delft; L. Roosenburg, directeur van de filiaalinrichting van het Roosenburg, directeur van van het Koninklijk Meteorologisch Instituut te Amsterdam; Koninklijk Meteorologisch Instituut te Amsterdam; W . Noorduyn, directeur van de Zeevaartschool te RotterW. Noorduyn, directeur van de Zeevaartschool te Rotterdam; dam; J. M. W. Spronk, Ph. J.J. Stok, leeraren aan eenc hoogere J. 1I. W. Spronk, Ph. Stok, leeraren aan eene hoogere burgerschool te 's Gravenhage ; burgerschool te 's Gravenhage; M. H. Spruyt, schoolopziener in het arrondissement Brielle M. H. Spruyt, schoolopziener in het arrondissement Brielle te Heen.vliet ; ; te Heenvliet H. J. van Veen, leeraar aan dede hoogereburgerschool te H. J. van Veen, leeraar aan hoogere burgerschool te Delft ; Delft; P. Poot, hoofd eener openbare lagere school te 's'8 GravenP. Poot, hoofd eener openbare lagere school te Gravenhage, hage, als leden. als leden. Bij beschikking van Uwe Excellentie van 22 November Bij beschikking van Uwe Excellentie van 22 November 1910, n°. 8621', afd. H. M. 0., werden alsnog benoemd, tot 1910, n°. 862P, afd. H. M.O., werden alsnog benoemd, tot i r. De Commissie meent er op te moeten wijzen, dat de I. De Commissie meent er op te moeten wijzen, dat de ondervinding de laatste jaren heeft aangetoond, dat een ondervinding in de laatste jaren heeft aangetoond, dat een 108 108 deel der candidaten de exameneischen onàerschatten, o.a. deel der candidaten de exarneneischen onderschatten, o.a. hieruit blijkende, dat bij hieruit blijkende, dat bij de studie in de onderdeelen meteorometeorologie en instrumenten door hen alleen gebruik werd gemaakt logie en instrumenten door hen alleen gebruik werd gemaakt van leerboeken bestemd voor stuurlieden. van leerboeken bestemd voor stuurlieden. KT. Voor het afleggen van het examen ter verkrijging KI. Voor het afleggen van het examen ter verkrijging van de akte KT hadden zich 90 candidaten aangemeld; van de akte Kr hadden zich 90 candidaten aangemeld ; aan 36 hunner kon die akte worden uitgereikt. Hoewel die uitslag, 36 hunner kon die akte worden uitgereikt. Hoewel die uitslag, evenals in 1909, vergeleken met de voorgaande jaren, evenals in 1909, vergeleken met de voorgaande jaren, niet bepaald ongunstig bepaald ongunstig is te noemen, moet worden opgemerkt, dat dat vele van hen, Kv. Slechts bij enkele candidaten werd eene voldoende vele van hen, die slaagden, slechts een even voldoend examen slechts een even voldoend examen Kv. Slechts bij enkele candidaten werd eene voldoende aflegden het differentiaal vergelijkingen aanaflegden; ;het aantal der geslaagden wier examen goed kon kennis van de theorie der differentiaal vergelijkingen aander geslaagden wier examen goed kon kennis van de theorie worden genoemd, was gering. getroffen. De meesten waren alleen in staat eenvoudige vereenvoudige worden genoemd, was gering. getroffen. De meesten waren alleen in Opnieuw bleek bij het onderzoek in gebruikelijken regel behandelen, Opnieuw bleek bij het onderzoek in elk der onderdeelen gelijkingen volgens den gebruikelij ken regel te behandelen, der onderdeelen gelijkingen volgens over welke het examen de bewerkingen behoorlijk rekenschap over welke het examen loopt, hoe vele candidaten onvoldoende maar konden niet van de bewerkingen behoorlijk rekenschap candidaten onvoldoende maar konden niet waren voorbereid. Bij in de waren voorbereid. Bij het examen in de stelkunde noodzaakte geven. Evenzoo toonden sommigen weinig vaardigheid in het geven. Evenzoo toonden sommigen weinig vaardigheid in dikwijls eene gebrekkige kennis van de bepaalde dikwijls eene gebrekkige kennis van de leer der grenswaarden herkennen der convergentie of der divergentie van bepaalde herkennen der convergentie of der divergentie en van de theorie reeksen integralen. en van de theorie der reeksen tot het toekennen van een onvol- integralen. toekennen een onvoldoend examencijfer ook waren verschillende candidaten, Tot verdere opmerkingen gaf dit examen geen aanleiding. doend examencijfer ;; ook waren er verschillende candidaten, Tot verdere opmerkingen gaf aanleiding. die eenvoudigste berekeningen die de eenvoudigste berekeningen met complexe getallen niet niet konden verrichten konden verrichten en dientengevolge slechts verwarde begripslechts verwarde begripL. 0. art. 86. Wiskunde. De meeste candidaten maakten L. O. art. 86. Wiskunde. De meeste candidaten pen hadden pen hadden van de eigenschappen der algebraïsche vergelij- bij het examen in stelkunde een bevredigenden indruk. de eigenschappen der algebraïsche vergelijbij het examen in stelkunde een bevredigenden indruk. kingen. kingen. Bij het examen in de meetkunde bleek bij vele candi- Sommigen bleken zich niet genoeg geoefend te hebben in het examen in de meetkunde bleek vele candiSommigen bleken zich niet genoeg geoefend te hebben in daten daten hoe weinig zij zich geoefend hadden in het zoeken der nauwkeurig schriftelijk oplossen van vraagstukken ; hun zij geoefend in het zoeken der nauwkeurig schriftelijk oplossen van vraagstukken; hun oplossing van een eenvoudig meetkundig vraagstuk, terwijl mondeling examen was echter dikwijls zoo, dat oplossing van een eenvoudig meetkundig vraagstuk, terwijl mondeling examen was echter dikwijls zoo, dat hun toch een toch een bij dat in de beschrijvende meetkunde weder voor den dag voldoend eindcijfer bij dat in de beschrijvende meetkunde weder voor den dag voldoend eindcijfer kon worden toegekend. worden toegekend. kwam, dat vele candidaten nog k~am, dat vele candidaten nog niet overtuigd waren van de I overtuigd waren de Zoowel bij het schriftelijk als bij het mondeling examen Zoowel bijhet schriftelijk als bij het mondeling examen noodzakelijkheid om werkelijk constructies uit te voeren en in planimetrie bleek, dat verschillende candidaten tot de opnoodzakelijkheid om werkelijk constructies uit te voeren en verschillende de opi n planimetrie bleek, net te teekenen. lossing der gestelde vraagstukken trachtten te komen door net te teekenen. te komen door lossing der gestelde vraagstukken Het groote Het groote aantal candidaten veroorzaakte dat bijna van candidaten veroorzaakte bijna van het op goed geluk trekken van hulplijnen of het op goed het op goed geluk trekken van hulplijnen of het op goed den aanvang van den aanvang van het examen af tot aan het einde gedurende geluk aanvoeren van eigenschappen. Zij toonden daarmede examen tot aan het einde gedurende geluk aanvoeren van eigenschappen. Zij toonden daarmede alle dagen moest worden geëxamineerd. De klacht, geuit door weinig oefening te hebben in het stelselmatig asaiY seeren worden geëxamineerd. geuit door weinig oefening hebben in het stelselmatig analyseeren de Commissie, die in 1909 met het afnemen dezer examens Commissie, die 1909 met het afnemen dezer examens van vraagstukken met scherpe inachtname der gegevens. met scherpe inachtname der gegevens. van belast was, dat dit op den duur voor de examinatoren tebelast was, dat dit op den duur voor de examinatoren te Bij het examen in trigonometric bleek het meerendeel der examen in trigonometrie bleek het meerendeel der Bij afmattend wordt, kan dan ook worden herhaald. Wenschelijk I candidaten moeite te hebben om de verkregen kell1lis in dit wordt, kan dan ook worden herhaald. Wenschelijk candidaten moeite te hebben om de verkregen keiuis in zou het zou het zijn, dat in volgende jaren de examens zoo konden vak toe te passen bij de berekening van lijnen of hoeken in dat in volgende jaren de examens zoo konden valt toe te passen bij berekening van of hoeken in worden worden ingericht, dat in de eerste weken gedurende drie, later dat in de eerste weken drie, later n~eetkundige figuren en bij het bewijzen van meetkundige bij het bewijzen meetkundige meetkundige figuren gedurende gedurende vier dagen per week werd geëxamineerd. dagen per week werd geëxamineerd. eIgenschappen. eignschap. Misschien ware dit bereiken, door de examens iets vroeMisilchien ware dit te bereiken, door de examens iets vroeSlechts bij uitzondering hadden zij een helder inzicht in Slechts bij uitzondering hadden zij een helder inzicht in ger doen beginnen ger te doen beginnen en het aantal der examinatoren uit te aantal der examinatoren uit te het verdrijven of invoeren van wortels bij het oplossen van verdrijven invoeren wortels het oplossen van breiden. , goniometrische vergelijkingen. breiden. goniometrische Omtrent het examen in steriometrie merkt de Commissie examen in steriometrie merkt de Commissie Omtrent Klr. Dit examen gaf geene aanleiding tot opmerkingen. , op, dat de kennis van de afleiding der formules voor de Kn. Dit examen gaf geene aanleiding tot opmerkingen. op, dat de kennis van de afleiding der formules voor de I oppervlakken oppervlakken en de inhouden van omwentelingslichamen en de inhouden van omwentelingslichamen onvoldoende was. Ook liet bij candidaten de Kiii. Met betrekking tot dede praktische bedrevenheid in dikwerf onvoldoende was. Ook liet bij zeer vele candidaten de Km. Met betrekking tot praktische bedrevenheid natuur- en scheikunde merkt de Commissie op, dat de vervaardigheid in het. teekenen van ruimtefiguren veel te en scheikunde merkt de Commissie op, dat de ver- vaardigheid in het teekenen van ruimtefiguren veel te over. eischte bedrevenheid in het verrichten van proeven, die voor wenschen over. bedrevenheid h~t verrichten van proeven, die voor het klassikaal onderwijs in natuur- en scheikunde noodig zijn klassikaal onderwijs in natuur- en scheikunde noodig zijn en voor zoover de natuurkunde betreft van eenvoudige metinhet einde van hare taak gekomen, heeft de Commissie zoover de natuurkunde betreft van eenvoudige metinAan het einde van hare taak gekomen, heeft de Commissie g endaaruit moet blijken, dat men deze zelfstandig, zonder de eer Uwer Excellentie haar dank te brengen voor het in Uwer Excellentie dank te brengen VOOr het in gen daaruit moet blijken, dat men deze zelfstandig, zonder de leiding, moet kunnen verrichten. haar gestelde vertrouwen. haar gestelde vertrouwen. moet kunnen verrichten. Bovendien is eene voldoende kennis der lagere wiskunde Bovendien een I.' voldoende kennis der lagere wiskunde onmisbaar en zou het in het algemeen aanbeveling verdienen en zou het in het algemeen aanbeveling verdienen Gra venhage 's Gravenhage indien de candidaten, alvorens zich voor Km aan te melden, ' indien de candidaten, alvorens zich voor KUl te melden, 16 Januari 1911. , 16 Januari 1911. zich eenige meerdere wiskundige ontwikkeling eigen maakten.lzichengmrdwskuieont gmaken. Delft Delft Wat de natuurkunde betreft, bleek het, dat de candidaten Wat de natuurkunde betreft, bleek het, dat de candidaten zich te veel beperkt hadden tot de kennis, die op een elemenzich te veel beperkt hadden tot de kennis, die op een elemenNamens de Commissie, Namens de Commissie, tairen cursus in experimenteele natuurkunde wordt verkregen. tairen cursus in experimenteele natuurkunde wordt verkregen. Bestudeering van een iets uitgebreider werk wordt aanbeBestudeering een iets uitgebreider werk wordt aanbeJ. CAMPERT, V oorzitte'f. J CAMPERT, Voorzitter. volen. volen. W. H. JANSSEN V. RAAY, Jste-Sec1'etaris. Verder moet wederom opgemerkt worden , dat de meeste W. H. L.L. JANSSENV. RAAY, fiste -Secretaris. Verder moet wederom opgemerkt worden, dat de meeste candidaten het onderdeel Cosmografie niet in . die mate beeundidaten het onderdeel Cosmogmfie niet in' die mate bePH. J. STOK, 2de-Secretm'is. PH. J. STOK, 2de-Secretaris. studeerd hadden, als wensch elfij k mag worden geacht. Kennis studeerd hadden, als wenschelijk geacht. Kennis van de lagere wiskunde, iin 't't bijzonder van platte en boln bijzonder van platte en bolvan de lagere wiskunde, vormige driehoeksmeting, die bij de studie van de Cosmovormige driehoeksmeting, die bij de studie van de Cosmo· graphic als onmisbaar kan worden beschouwd, bleek bij graphie als onmisbaar kan worden beschouwd, bleek bij enkele candidaten slechts in geringe mate aanwezig. Hierbij enkele candidaten slechts in geringe mate aanwezig. Hierbij kan worden opgemerkt dat de bezitters der akte KT de voor kan worden opgemerkt dat de bezitters der akte KI de voor natuurkunde en cosmog raf ie vereischte wiskundige ,ontwikkenatuurkunde en eosmografie vereischte wiskundige ontwikkeling ruimschoot bezitten. ling ruimschoot bezitten. . vooral was te weinig werk gemaakt", en de Commissie van vooral was te weinig werk gemaakt", en de Commissie van 1910 maakt deze woorden tot de hare. Aanstaanden candidaten 1910 maakt deze woorden tot de hare. Aanstaanden candidaten wordt mitsdien met den meesten ernst onder het oog gebracht oog wordt mitsdien met den meesten ernst onder dat delfstof- en aardkunde tot de te examineeren vakken beexamineer en dat delfstof- en aardkunde tot hoor en en dat het noodzakelijk is, dat aan de studie van deze hooren en dat het noodzakelijk is, dat aan de deze meerr aandacht wordt geschonken, dan wel eens moet worden me geschonken, worden aangenomen dat het geval is geweest. aangenomen dat het geval geweest. Het examen in plantkunde en dat in dierkunde gaf tot dierkunde gaf iot. Het examen in plantkunde en dat opmerkingen geen aanleiding. opmerkingen geen aanleiding. . Kvr. Het verslag der Commissie van 1909 bevat de KvI. Het verslag der Commissie van 1909 bevat de woorden "het examen in aard- en delfstofkunde gaf met woorden ,,het examen in aard~ en delfstofkunde gaf met enkele uitzonderingen ongunstige uitkomsten. Van geologie enkele uitzonderingen ongunstige uitkomsten. Van geologie lOg 109 AKTEN. Aantal candidaten die zich hadden aangemeld. - I Aantal candidaten die aan het examen , deelnamen. i , Aantal niet geslaagde canclidaten Aantal die zich terug· trokken. die werden afgewezen. geslaagde Totaal. candidaten. Examinatoren. M. 1. Zeevaartkunde V. T. M. 3 V. T. i M. i V. T. M. 1 i I V. '1'. M. V. T. M. 2 26 i V. T. I 3 73 17 .) u' , KI, 17 8M 'i 15 I j- 1 ' 1 4 33 44 7 1 51 2 10 Noorduyn en Roosenburg. Kl. Wiskunde gO; 70 3 ! 18 29 36 ' Janssen van Raay, Kl uyver, Schouten, Schuh, de Vries en Zeeman. 2 KIl. Beginselen der I mechanica enz. . 1 2 1 3 2 1 I ,") ! I i q! 1 1 1 1 ! 2 i I Janssen van Raay en van Roijen. Franchimont, Noor· duyn, Schrei nemakers en Sissingh. Grutterink, Vosmaer en Went. Janssen van Raay, Kluyver, Schouten, de Vries en Zee· man. Poot, Spronk, Spruyt, Stok en van Veen. Km. Beginselen der . natuurkunde enz. Beginselen der i delfstof kunde enz.1 I I I I 2 1 3 2 1 31 1 1 1 1-' 3 1 2 _! 2 1 1 I KIV. 3 M I 10 3 6 9 ,- 1 4 ;3 4 2 3 0 Kv. Hoogere wis· kunde 13 - 13 : 13 - ! 13 2 2 6i 6 8 8 0 ~ I 5 L. O. art. 86. Wis· kunde 124 18 142 107 18 125 17 17 i 39 5 44 56 ,0 61 68 13 81 28 28 BIJLAGE W. BIJLAGE W. VERSLAG DER COMMISSIE, in 1910 belast geweest VERSLAG. DER COMMISSIE, in 1910 belast geweest met het exam'ineeren 'uan hen die eene alae 'uanmethxainrvdeBaktn iJehDaamheid verlangden tot het ge'ven van lager en bekwaamheid verlangden tot het geven van lager en mulde!baaJ' onderwijs in de gym.nastielc. middelbaar ondel'lI'ijsin de gymnastiek. A.an dan Zi;jnc Exce1ientie den ih nister van Binnenland sete Zaken. Jhnisteruw{ Hinncnlandsche Zijne }I),l'cellentie De Comlllissie, krachtens art. 69 der ,vet tot regeling van I)e Commissie, krachtens art. 69 der wet tot regeling van middelbaar onderwijs en 86 der wet tot regeling van het middelbaar onderwijs en art. 86 der wet tot regeling van het lager onderwijs, bij Lesehikking van Juli 1910, n°. het lager onderwijs, bij beschikking van 2 Juli 1910, n°. J64:F, fde ;liilb H. M.O., benoemd, heeft de eer, Uwer 4643', ::lfde?lillg H. M. 0., benoemd, heeft de eer, Uwer Excenelltie het navolgend yerslag van hare werkzaamhedell Excellentie leet navolgend verslag van hare werkzaamheden a all bieden. aait te bieden. volgt: De,Collllllissie was samengesteld IDEE \ Commissie was samengesteld als volgt: K. ten Bru"'geneate,inspecteur van het middelbaar onderten Brugencate, inspecteur yan het middelbaar ollderwiJ' s , te 's Gravenhage,, lid en voorzitter ;, 'Ei Gl~LVellha(Fe lid en voorzitter' b wijs, J. A. Vrijheid, arts, oud-officier van gezondheid der iste Vrijheid, arts, oud-officier van gezondheid del' 15te e Uücc:ht, lid en ondervoorzitter; klasse, :e Utrecht, lid en ondervoorzitter ; P. A. Lamberts, arts, te Utrecht. Ir. Lamberts, te Utrecht. dl'. A. van .' ' er Minne, officier van gezondheid der lste dr. A. van ~:er :Minne, officier van gezondheid del' lste klasse, te Utrecht ;; klasse, 1J h'echt dr. J. J. le Roy, directeur der hoogere burgerschool te J. J. Ie Hoy, diredem der hoogere burgenidlOol te DeYE'nter; Deventer ; H. A. Elias, leeraar aan de 1 Iste hoogere burgerschool met leeraal' aan de ste hoogere burgel'school met u-jarigen cursus te Amsterdam; (~ursus te ,).. H. biuiting, leeraar aan de lste hoogere burgerschool J H.Luiting, leeraal' aan de Iste hoogere burgersellOoI lllet :l-jarigen cursus te Amsterdam; met 3-jarigen eursus ·\.. B. Meilink, leeraar aan de middelbare school voor A. B. :\leilink, leeraal' aan de middelbare sehool VOOT meisjes te Hotterdam ; .. meisjes Rotterdam; C. J . Cx. :\Iieremet, leeraar bij liet middelbaar onderwijs C. J. ti. Mierenset, leeraar bij het middelbaar ondenvijs te Utrecht ; Utrpcilt: te K. Ram kt'llw, ,leeraal' bij liet middelbaar onderwijs en K. Ranikenia leeraar bij het middelbaar onderwij s en oudf'l'\vijzPl' aau de Rijksllo1'1uaallessen te lTtrecht; oiderwjzaRksnoiletUrch; R. M. Roeisier, leeraar aan de 3de hoogere burgerschool R. }I. Hoemer, lepmar aan de :lde hoogere burgerschool Amsterdam, en lllet 0-jurigell cursus, te Amsterdam, en niet 3-jarigen cursus, \\T. de (haaf, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool W. dl' Graaf, let'raal' aau de Rij ks- hoogere b1.ugel'school 1~' :\Jidrldhnrg, leden ; e Middelburg, leden: P. C. Adrian, oud-leeraar aan de lste lioog ere burgerschool aan de lste hoogere hnrgerstllOol P. C ..\.driall, lllet ;-)-.Îal'igpn cursus, te Amsterdam, en Amsterdam, en niet 5-jarigen cursus, A. C. Soiineveldt, leeraar aan de hoogere burgerschool te A. C. ~()]ll1l>VP ld t, leeJ'aar aan de hoogen) burgerschool te TipI, plaatsvervangende leden. 'hiel, pb~tisn'l'Yangende leden. . het ontwerpen van de examenroosters;; ontwerpen van de examenroosters e. liet indeelen in sub-commissiën voor de verschillende hat iudet'len sub-commissiën de verschillende leet examen, en onderdeelen van het examen, en i. .f. het bespreken van de mogelijkheid om, ten behoeve bespreken van de mogelijkheid om, ten behoeve van het practische deel der examens, te kunnen beschikken van het practische deel del' examens, te kunnen beschikken over geoefende sehoolklnssen van de lagere en middelbare uver geopfpnde schoolklassen van de lagere en middelbare d. {Z. . ,d1001. school. Het secretariaat del' Conmiissie werd opgedragen aan het Ilet ~ecretariaat der Commissie werd opgedragen aan het lid R. ::\1.. Roemer. IL M Ten opzichte van liet onder c genoemde werd, in navolging opzichte van het onder genoemde werd, in der commissiën van de vorige jaren, bepaald, dat als onderder commissiën van de vOl'ige jaren, bepaald, dat als onderdeelen van examen, zoowel voor de akte (lager onder(helell nm het examen, zoowel voor de akte D (lager onderwijs) als voor de akte P (middelbaar onderwijs), dealinea'Q '.vi.is) als voor de akte P (middelbaar onderwijs), de alinea's Zouden gelden a Is aangegeven in de programma's van g z:oUllen gddpll als aangegeven in : de programma's van.. g vl!ornHk aktell. noemde akten. Hij liet examen lager onderwijs zou het onderzoek voor de Bij hpi rxamell lager onderwijs zou het onderzoek voor de Illallllrlijke cIl1lclidatell zich dus bepalen tot: mailnel i,j ke candidaten zich dus hppalen . Alinea 1 PH 2: Alinea. 1 en :2: 11. bekendheid in hoofdzaak neet den bouw en de verriclia. hekpudheid in hoofdzaak met den houwen de veniehtillg'eu \''IU het nienschelijk lichaam.;; ingen van het Hlt'llSchelijk lidwam , beke11l1hpid, lllPer in bijzonderheden, met de beenderen lllet de beenderen bekendheid, meer 11111111e verbindingen en niet de incest belangrijke spieren, met de meest belangrijke hunne Yerhindingell "()(Jrua1llplijk in verband sliet de nicest gebruikelijke oefeninmeest gebruikelijke oefeninoorn _ amelijk verhll ,, i geil "\.1 :11('<1:1. Bedi evenlleid in .lui tig e licliaainsoef eniil g en. Alinea :I. HelhenmlH'id in mdtige liehaamsoefenillg'en. \\(,1'k" op den rooster.) werk" op den rooster. ) ·. : Alle bijeenkomsten der Commissie, zoomede de zittingen Commissie, zoomede de zittingen Alle bijeenkomsten iu hei verslag nader aangeduid, werden gehouden in het in hei ven;lag' nader aangeduid, werden gehouden in het vehouw del' Rijks- hoogere burgerschool te Utrecht. gebouw der Rijks- hoogere burgerschool te De eerste bijeenkomst werd gehouden op ;) Juli 1910. De eer;;te bijeenkomst werd gehouden op 3 Juli 1910. Vnol' (leze voorbereidende vergadering was de agenda: Voor deze voorbereidende vergadering was a. het benoemen van een secretaris der Commissie; a. het benoemen van een secretaris der Commissie; b. het vaststellen der examendagen in verband met het het b. het vaststellen der examendagen in verband aantal chndidaten, dat zich voor beide akten (lager en midaantal candidaten, d~:tt zich voor beide akten (lager en midcl eel baar ondE'l'wij s) had aangemeld; deelbaar onderwijs) had {'. het vaststellen van de onderdeelen van het examen; examen; C. het vaststellen van de onderdeelen van "\.lim'a -L Eellige bedrevenheid in het leiden van gymnasvan gylllnasAlili e a 4. Eenige bedrevenheid in ti,;c Ill' oefeningen voor h'edillgell van beiderlei kunne pn van tische oefeningen voor leerlingen van beiderlei_ kunne en van den leeftijd, "aarop zij de school VOOl' ge\voon lager onder(Ien leeftijd, waarop zij de school voor gewoon lager onderwijs plegen wi,Î S P1pg'en te bezoeken, inzonderheid van de oefeningen, hezoe ken, inzouderheid van de oefeningen, wei name' in liet programma omschreven. ("Les geven" op sliet, name ill hei jJrogramma omschreven. (,,lies geven' op dell rooster.) den rooster.) Alinea 5. Bekendheid lllet de voorzorgen hij het geven "\.linea ;). Bekendheid niet de voorzorgen bij liet geven vair gymnastiekonderwijs aan hovengenoemde leerlingen in y;\n g~·ll111astiekollrlen\"i.i s aan bovengenoemde leerlingen in acht te )lemen, van welke bekendheid ook bij een acht te ueiisen, van welke bekendheid ook bij een mondeling onderzoek zou moeten onclerzoek zou moeten blijk gegeven. worden. gegeven (Als ,theorie" voorkomende op (Als ,theorie" voorkomende op den rooster.) rooster.) Commissie van Om dezelfde redenen, als Um dezelfde redpnen, als door de Commissip van het vorige vorige jaar in haar verslag genoemd, meende ook deze Commissie haar verslag genoemd, meende ook deze Commissie jaar mogen aan· de cij fers voor les geven (Al. 4) grootere waarde te mogen aan· de cijfers voor les geven (Al. 4) topkel1l1P1l dan aan die voor theorie (Al. 5), en het gemiddelde gemiddelde toekennen dan aan die voor theorie (Al. 5), ill der cijfers van beide alinea's te zamen, als eindcijfer op den rooster te moeten vaststellen. Voor de vrouwelijke candidaten zou liet onderzoek zich bepalen tot genoemde alinea's, behoudens de wijzigingen, in het programma bedoeld. Bij liet examen middelbaar onderwijs zou het onderzoek oor de mannelijke candidaten zich bepalen tot: Alinea 1. Algemeene kennis van den bouw ende verrichtingen van liet menscheli^ k lichaam ; bekendheid, meer in bijzonderheden, met de beenderen en hunne verbindingen en, voor zoover noodig, reet de spieren, voornamelijk neet het oog op de gebruikelijke oefeningen in de gymnastiek. (Op den rooster ,,physiologie" en ,,anatomie".) Alinea. 2. Bedrevenheid In nuttige lichaamsoefeningen. (,,Eigen werk" op den rooster.) r Alinea c 8 en 5: nea· a. kennis der eischen van een doeltref tender_ gang van liet gymnastiekonderwijs voor de verschillende soorten van scholen, waar het onderwijs wordt gegeven, en b. nauwkeurige bekendheid met de voorzorgen die bij liet geven van gymnastiekonderwijs asloeten genomen worden. (Op den rooster staat hiervoor: ,,theorie".) Alinea 4. Bedrevenheid in liet leiden van gymnastische oefeningen voor leerlingen van beiderlei sekse en van den leeftijd waarop zij de lagere en middelbare school plegen te bezoeken.. (,,Les gevels" op den rooster.) Met de cijfers door de candidaten bij het examen middelbaar onderwijs verkregen voor de vakken vermeld in al. 1 (physiologie en anatomie) , al. 3 en 5 (theorie) . en al. 4 (J les geven), besloot de Commissie, dat op dezelfde wijze zou worden gehandeld als voor het examen lager onderwijs. Alinea 6. Bedrevenheid in het onderwijzen van het scliermen en van de handgrepen met liet geweer. Voor de vroinvelljke candidaten evenwel zou het onderzoek zich bepalen tot de alinea's 1, 2, 3, -1- en 5, niet inachtneming van de wijzigingen, l.n het programma aangegeven. Aangemeld hadden zich: voor de akte lager onderwijs: 4 mannelijke en 3 vrouwelijke candidaten, en · voor de akte middelbaar onderwijs: 5-1 mannelijke en 28 vrouwelijke ea.n laten. aantal de candidaten voor de akte middelbaar onderwijs tot meer dan het drievoud steeg.Het betrekkelijk groot aantal candidaten, dat zich voor beide akten had aangemeld, inzonderheid dat voor de akte middelbaar onderwijs, en de wenschelij kheid, om de examens te doen eindigen wanneer de lessen aan de Rijks- hoogere burgerschool wederom aanvingen, maakten eene dubbele Commissie noodig;. hierdoor zou het mogelijk zijn voor de akte lager onderwils in plaats van vier acht candidaten per dag en voor de akte middelbaar onderwijs in plaats van zes twaalf candidaten in twee dagen te examineeren. Met het oog voorts op het eindigen der vacantie voor de openbare lagere scholen te Utrecht, werd bepaald: a. dat de candidaten voor het lager onderwijs (46, t. w. 43 mannelijke en 3 vrouwelijke) zouden geëxamineerd worden in 6 dagen, n . .1. van 10 tot en met 16 Augustus, en b . dal de candidaten voor het middelbaar onderwijs (77, t. w. 54 mannelijke en 23 vrouwelijke) zouden. geëxamineerd Orden i 11. 16 dagel, n... vale 17 Augustus tot en met 8 September. Oni 1-00l' het paictiseil deel van het examen te kunnen be5( likken over de benoodigde schoolklassen (meisjes en jongens van lagere en middelbare scholen), werd besloten de medewerking te verzoeken van het gemeentebestuur van Tit echt, van deli schoolopziener ill liet district TT trecht, van den directeur del ° R i j kin oral aallessen ell van de hoofden der openbare lagere scllolell aalt liet Janskerkhof, in de Oude Ker·ks traat, Kruisdwarsstraat, Palmstraat, Weistraat, Poortstraat en op de Plolllpetorengracl1t. . Betrof -[elfde de te volgen roosters werd besloten, voor zoo ver ooi' +let exame11 lager onderwijs 8 candidaten per dag zouden cpg erc el_le n «-orden, e11 voor het examen middelbaar telkens 12 candidaten voor 2 dagen, de roosters te volgen, ,00lls z ei dool' de Commissie van het vorige ja-ar waren vastesteld voor l , 1(1 en voor .0 ('s candidaten. Voor elk der on d erdeelen van bet examen lager en middelhaar onderwijs zouden twee sub-commissiën zijn, bestaande c I k muit i\v(-e leden als volgt: . , a. voor de practijk (les geven): twee leden gymnastici; 1). v,)or de ,,anat(iinie'' en de ,,telemi ie" der gymnastiek: één medicus en één gyrnnasticus, en c. voor de ,,ph y si ol_og le" en de ,,theorie" der gymnastiek: één medicus en één gy mnasticus, meet dien verstande evenwel, dat ten opzichte der sub-comm issiën, genoemd onder phyb en c, het onderzoek naar de kepis van , , a . natomi_ e" en ,physiologie" bleef opgedragen aan den medicus, zoodat de gymsiologie" nastiekleera . ar als assessor optrad, terwijl voor liet onderzoek naar de kennis van de _theorie der gymnastiek" I hete rangekeerde het geval zou zijn. ^e ac'lt led Ni g.r- lllilastici zouden beurtelings in elk der sub-(°()lll illissiell zitt111;' 11('ill('i1. Als ('lainiil_.tor '11 voor de physioloi.;.ie zouden optreden d r . .T T.' e eilor e11 4- . A. Vrijheid, elf voor de anatomie: P. H. Lamberts en dr. A. van der Minne. let , nderzoek 11aar (1 bedrevenheid ijl nuttige lichaa nms()(- `fl11. iil12'111 ( ,,eigegil werk") en na ,,(i° de l-)ekendlleid niet het onderwijzen van het schermen, zou geschieden onder- leiding een der leden - g\"iilnastici, terwijl de overre leden als eoordeelaal's zoli{lPil optreden. . . . . . Onderstaand staatje eiloge een overzicht geven van het candidaten in 1901 tot en met 1910. Lager onderwijs. Manuel. Vroilwel. rand. cand. Aangemeld A1'iddelbaar onderwijs. Marine!. V1·( 11we1. Totaal. ^ ra n d . . rand. '-^otaal . 1901 . . 1902.. 1903.. 1904.. 1905 . . 1906 . . 1907 . . 1908 . . 1909 . . 1910 . . 38 28 30 36 44 44 37 29 2 1 4 10 29 15 19 9 15 , 24 34 34 35 42 34 41 48 48 45 5 4 4 19 18 19 15 17 28 16 20 De tweede loijeenkoinst der (ommisie werd gehouden op 4)i. nsda2: 9 Augustus. De werkzaanlbeden bepaalden zich tot: 8 8 1 3 37 32 31 43 25 34 34 37 54 41 . 18 22 23 54 52 46 59 77 a. eene meer gedetailleerde bespreking der exameneischen ; r b. het t1'etjen vale eene regeling, opdat op de bepaalde uren sc''eao1l1asseb beschikbaar zouden kunnen zijn ; en C. het nemen van maatregelen om te kunnen beschikken over cie benoo(li -de schermgereedschappen. Ingekomen berichten van candidaten (1 vrouwelijke en 3 mannelijke), die door ziekte of olie andere redenen verhinderd Zooals uit dit staatje blijkt, onderging het aantal candidaten, dat zich jaarlijks voor de akte lager onderwijs aanmeldt, sedert 1901 geen belangrijke wijziging, terwijl dat van 112 waren, aan liet examen deel te leeneen, maakten in de ge- troffen regelingen geene wijziging noodig. Van °iet gemeentebestuur van Utrecht was een gunstig antwoord ontvangen op het verzoek der Commissie, om voor 1; et practisch deel der examens te mogen beschikken over schoolklassen van openbare lagere scholen. Aan de voorwaarde daarbij gesteld, om met de hoofden der betrokken scholen in overleg te treden, werd nu zoo spoedig mogelijk voldaan. Was 11, t- daardoor mogelijk te beschikken over geoefende klassen van genoemde lagere scholen, tevens stelde een ruim voldoend aantal leerlingen van middelbare scholen voor jongens zich gaarne ter beschikking der Commissie, terwij 1 door de gewaardeerde medewerking van den directeur der Rij ksi ormaallessen mede beschikt kon worden over goed geoefen de vrouwelijke leerlingen. . Hieronder mogen volgen de roosters voor bet examen lager middelbaar onderwijs. Rooster voor het examen lager onderwijs. (2 X 4 candidaten. UREN. 8.30 -9.30 Candidaat A en E. Eigen werk. Anatomie en theorie (oefeningen aan toestellen). Physiologie en theorie (oefeningen zonder toestellen). Candidaat B en F. Eigen werk. Canclidaat C en G. Eigen werk. Candidaat D en H. Eigen werk. Physiologic en theorie (oefeningen zon der toestellen). Anatomie en theorie (oefeningen aan toestellen). Anatomie en theorie (oefeningen aan toestellen.) 10-11 Les geven. 11 12 Les geven. 2-3 Les geven. Physiologic en theorie (oefeningen zonder toestellen.) Anatomie en theorie (oefeningen aan toestellen). Physiologic en Les geven. theorie (oefeningen zonder toestellen). Rooster van het examen middelbaar onderwijs (2 X 6 candidaten in twee dagen Eerste dag. 8,30-9,2-5 10-10.30 Les geven lagere school cand. A ., CI 10.:3()-11 Les geven lagere school cand. C' 11-11.30 Les geven lagere school cand. B .. H 1-2.20 Les geven middelbare school meisjes 2.30-3 Les geven lagere school cand. F M 3-3.30 Les geven lagere school cand. 3.30--4 Les geven lagere school cand. D K ,, 1-1.20 cand. A en 0 1.20-1.40 ,, B ,, H 1.40-2 I C 2-2.20 , , F ,, M ,, F I. 2---3.20 Anatomie en theorie (oefeningen win toestellen) cand. D .. K 10-11.20 Physiologic en Anatomic cand. F .. Ø 3.20-4 Anatomie en theorie (oefeningen aan toestellen) cand. A Theorie (oefeningen aan toestellen) cand. C I 3.20-4 11.20-12 Physiologic cand. C 2-3.20 Physiologic en theorie (oefeningen zonder toestellen) cand. E ,, L theorie (oefeningen zon- der toestellen) cand. B .. H Theorie (oefeningen zonder toestellen) cand. F 71 M 11 3 . Rooster voor leet examen middelbaar onderwijs (2 X 6 candidaten j. Tweede dag. 10- 10.41) Les geven lliid(íell>. school_ jongens 10.40-11.20 L(±s geven 11.20-12 Les geven n1i(ldelb. school jonges jongens call(l. B 11 2 L e s geven middelbare 5cl^ool 2 --- 2.40 Les geven nlid(lelb. schoo l jongens 2.41) -3.20 Les ;;even 1 iliddelb. school jongenGand. F L II 3.20-4 Theorie 3.20 -4 school_ lnideb. call(l. A in d i da tf, n. cand. (' meisie.5 1-1.20 cand. D enl h 1.20-1.40 ,. E .. M cond. F ^Vl Les geven middelti. school jongens tand. D K 1( -11.20 Anatolllie e11 theorie 11.'20 -12 Anatomic CMl(l 17 . ( 2 - 3.20 A n atomie en the wie (oefeningen <'la 11 toestellen ('an(l. B H (oefeningen aan toestellen) ('011(1. F. I. .. (oefeningen 0.0n toestelleli ) cand. F .. ^I 1 10- 11.20 Ph ysiologie (.'11 11.20--1 .2 Pl 1 vsiolug'ie (' 0 11(1. M 2 --- - 3.21) Pllysiologie en :3.20- 4 theorie (oefeningen zonder toestellen) cand. I) theorie (oefeningen zonder t( estellell ) r cand. A (I Theorie (oefeningen zon- der toestellen) cand. (' .. K I Bij deze roosters dient opgemerkt, dat zij voor de vrouwelij ko candidaten middelbaar onderwijs in zooverre gewijzigd werden, dat in de 5de kolom van eiken dag, het ,,Les geven middelbare school meisjes" vervalt, en waar in de kolommen ,,Des geven middelbare school jongens" staat, ,,Les geven middelbare school meisjes" gelezen moet worden. Fit de roosters kan blijken, dat de Commissie getracht . heeft Bene zoodainige regeling te treffen, dat den candidaten tusschen twee opvolgende onderzoeken een behoorlijke rusttijd werd gegeven en hun zooveel mogelijk de gelegenheid werd verschaft, om rustig te kunnen ,Les geven". - Toorts. dat voor de verschillende onderdeelen van het examen werd toegestaan. voor lager onderwijs: alinea. 1 ? 60 min. a. anatomie b. physiologie ,, 2 ti samen C. eigen werk , 3 60 ,, 4 60 ,, (1,. les geven C. mondel. besprekingen, voorzorgen ,, 5 60 ,, , De uitslag der examens is in bet navolgende staatje opgenomen. (retal candidaten die zijn die niet zijn opgeopgeroepen. komen. ^1. die zich die ge- tijdens ; die afge- die toeafgehet wezen gelaten · Totaal. neerd eimen J terug- werden. zijn. zijn. trokken. de akte lager onderwijs. 4I((,1iilel ijke c((n(diicic(te'', Voor 1 43 ! 1 B. 42 11 31 43 T'ro rc'trol#kc c((1r,(li(1aten. 2 1 3 B. 3 4 uren. 40 min. alinea 1 40 ,, b. physiologic 1 2 en 6 120 , , C. eigen werk, schermen enz ,y 3 en 5 80 15 , d. theorie der gymnastiek 30 ,, ,, 4 e. les geven lagere school 4 f. les geven middelb. school 60 (40 minuten aan de jongens en meisjes.) 20 ,, , ,, Voer de akte middelbaar onderwijs. Voor middelbaar onderwijs: a. anatomie 1. J4 I1. 23 Man n ('I ijke cc(`t(I icl cc,tc-n. 01 30 ' 18 54 Vroi(Irel ijke c((n(Ii(luten. 1 22 12 10 23 6 uur 10 min. Ten opzichte vaan de rubrieken e en f (middelbaar onderwijs) moet de opmerking gemaakt worden, dat het opgegeven aantal minuten (90) voor les geven, nl. 30 minuten aan de lagere school, 40 minuten aan de middelbare school jongens en 20 minuten aan de middelbare school meisjes, enkel gold voor de mannelijke candidaten. De vrouwelijke candidaten gaven 70 minuten les, en wel 30 minuten aan de lagere en 40 minuten aan de middelbare school. D e vijf en veertig candidaten lager onderwijs (waaronder drie vrouwelijke) werden geexamineerd in 6 dagen: 10, 11, 12, 13, 15 en 16 Augustus. De een en vijftig mannelijke candidaten voor de akte middelbaar onderwijs werden geëxamineerd in twaalf dagen: `2 en 23, 24 en 25, 26 en 27, 29 en 30, 31 Augustus en 1 September en 2 en 3 September, en de twee en twintig vrouwelijke candidaten in vier dagen, op: 17 en 18 en 19 en 20 Augustus. Op 31 Augustus moesten de examens om 12 uur eindigen. Het procent der geslaagden voor de akte lager onderwijs bedraagt voor de mannelijke en de vrouwelijke candidaten te zamen 71. _ 29 · 114 Van de 73 candidaten voor de akte middelbaar onderwijs slaagden 38 %; van de mannelijke candidaten 37 % en van de vrouwelijke candidaten 45 %. Hoe genoemde uitsla g is in vergelijking met vorige jaren, m oge onderstaand staatje blijken. ó ^ ó ^ ó r-I ó r-I 0 C.7Z Examen I,. 0 77 77 77 77 mannel. cand. vrouwel. cand. · pct. 83 81 100 46 69 77 ,, pct. 74 71 87 57 65 mannel. cand. . ,7 ,, vrouwel. cand. . pct . 84 83 88 56 56 56 pct. 62 62 pct. 71 71 40 ^7 38 3^ 7 Is het percentage der geslaagden voor de akte lager onderwijs (71 %), dit jaar gunstiger dan het vorige (62 % ) , in_ vergelijking met dat van 1908, toen 84 % genoteerd kon worden, is het onbevredigend. Zeer onbevredigend is het percentage der geslaagden voor de akte middelbaar onderwijs. Mocht dit in 1908 nog 56 % bedragen, het vorige jaar daalde liet tot 40 % , terwijl de examens van dit jaar_ nog geringer resultaat opleverden: slechts 38 %. Onder de geslaagde candidaten voor de akte lager onderwijs bevonden zich drie recidivisten, terwijl zich onder die der mannelijke candidaten voor de akte middelbaar onderwijs negen, en onder de vrouwelijke candidaten voor deze akte zes recidivisten bevonden. In de hieronder staande tabel is in cijfers uitgedrukt de waardeerin g van elk der onderdeelen van het examen lager en middelbaar onderwijs. 45 Aantal malen dat is toegekend het cijfer VAKKEN. . 1 M. '2 . M. 4 · 111 · 6 M. 1t) ' Theorie Toepassing Eindcijfer Theorie ó . Toepassing Eindcijfer .. Eigen werk aan toestellen. zonder ,, 77 77 eindcijfer Les geven L. 0. : oef. aan toestellen ,, zonder 77 77 77 M. 0. : · aan 77 77 77 ,, zonder Theorie ,, aan zonder ,, Eindcijfer : les geven en theorie. Schermen, enz. P ) 2 2 11 6 2 8 1:2 1 8 3 1 1 .° ,, ^, 3 4 3 5 5 5 1 1 6 9 22 18 .^ 5; 1 ) 12 ; 18 7 9 8 -22 1 ^^^ 2.3 ^^ . 8 c^ . 11 19 1F.) 3 1 3 14 ,, 1, 3 t 6 2 9 22 13 11 5 16 18 1_ 1 20 13 8 : 18 18 9 3 11_ 8 15 %J 5 7 11 ; 1. 1_ 14 13 15 : 19 ; 1.3 23 23 23 1_ 15 8 13 9 9 6 4 5 1 2 3 1 9 14 20 19 20 16 18 1>> 9 9 20 20 21 28 3 1 3 2 1 1 7 6 .^ ., 7 2 8 ;, r^ 2^ 1 -- 31 . 31 11 15 t^ . 12 . 6 1 .^ 9 8 ,, ,, 7' 5 1 10 10 9 H. 6 17 3 16 1. 0 1 2 ! r ^ .-3 2 9 11 5 14 12 18 1_ 6 ' 24 12 11 21 8 12 4 11 . c^ 11 2 4 1 1 9 Op deze tabel zijn niet medegerekend de cijfers van de drie candidaten middelbaar onderwijs die zich gedurende het examen terugtrokken. Het lid J. H. Luiting, door ziekte verhinderd gedurende zes dagen, van 10 tot en niet 16 Augustus, te examineeren, \N erd op deze data door het plaatsvervangend lid A. C. Sonneveldt vervangen. De eindvergadering werd gehouden op Zondag 4 September Alvorens aan dit overzicht eenige opmerkingen toe te voegen, wenscht de Commissie hier gaarne met erkentelijkheid te gewagen van de medewerking en den steun haar in zoo ruime mate ten deel gevallen. Zoowel bij het examen lager als middelbaar onderwijs was het daardoor mogelijk, te beschikken over goed geoefende schoolklassen. Geldt dit woord van erkentelijkheid in de eerste plaats het gemeentebestuur van --trecht en den districts-schoolopziener, evenzeer komt het den directeur der Rijksnormaallessen, den hoofden en het personeel van voornoemde lagere scholen toe. De Commissie acht zich door de belangrijke medewerking van deze zijde in hooge mate verplicht. Ook den kweekelingen van de Rijksnormaallessen en den leerlingen der gemeentelijke hoogere burgerscholen, die, met opoffering van een deel hunne r steeds ter beschikking van de Commissie vacntie,zh stelden, mag zi.j een bijzonder woord van dank niet ontzij houden. I. A lgemeene opmerkingen. Ook deze Commissie meent, geheel in aansluiting met hare voorgangsters, de aandacht te moeten vestigen op de weinige algemeene ontwikkeling en de te korte en zeer ondoelmatige voorbereiding van het grootste deel der candidaten voor de akte middelbaar onderwijs. Vooral kwam dit aan het licht, waar het geldt een onderzoek naar de kennis in anatomie en physiologie en de toepassing dezer wetenschappen, en bij de bespreking van hoofdzaken, het onderwijs in de gymnastiek betreffende. Het is met nadruk dat de Commissie wijst op de geringe algemeene ontwikkeling van liet grootste deel der candidaten voor de akte middelbaar onderwijs, en zij betreurt, dat het examenprogramma g eerre gelegenheid geeft van hen te verlangen, schriftelijk hunne meening te geven over onderwerpen het vak betreffende, waaruit o. m. zoude kunnen blijken hunne kennis en hun gebruik der Nederlandsche taal. Het is voor de Commissie eene onaangename taak, hierop telkeu jare te wijzen ; alleen de Regeering kan door doeltreffende maatregelen helpen. Voorts moet de Commissie tot haar leedwezen constateeren, dat het grootste deel der candidaten voor de akte middelbaar zich zoo onvoldoend voorbereid onderwerpt aan het examen. Totale onbekendheid met het doel onzer schoolgymnastiek, met hare waarde uit een hygiënisch en paeda- 115 vooral onderdeel van het examen aall al' bijzondere zorg !Yogisch oogpunt, hare practische beteekenis voor het vooral dit onderdeel van het examen aan de hij zondere zorg gogisch oogpunt, met hare practische beteekenis voor bet fatere leven, met hare klassikale toepassing, met het nut van nlll de eandidatpIl blijft aanbevolen. latere leven, met hare klassikale toepassing, met het nut van ; van de candidaten blijft aanbevolen. Ook de yall het ondpn:oek Haar de kennis zoovele gebruikelijke spelen e.a., hoofdzaken in onze schoolzoovele gebruikelijke spelen e.a., hoofdzaken in onze school- . Ook de uitslag van het onderzoek tiaar de kennis van phy<1it nipt zoo heYl'edigplId al~ vorige jaar. siologie was dit jaar niet zoo bevredigend als het vorige jaar. gymnastiek, kwamen al dikwijls aan den dag. gymnastiek, kwamen al te dikwijls aan den dag. o01'7.aak hiplTHll hoofdzakelijl, gplegpll in de mindere opzichte der leerstof had het meerendeel der candi- De oorzaak hiervan is lh oofdzakelij k. gelegenin elp mindere Ten opzichte der leerstof had het meerendeel der candizich tevreden gesteld met het memoriseeren daarvan en kennis del' ('Hu(lidatell "all de "thporie" doch ook de kennis daten zich tevreden gesteld met het memoriseeren daarvan en kennis der candidaten van de ,,theorie" ; : doC"Îlook de kennis elpr "toepassing" liet wenschen oyer. Znlh~n de exampns indeel en der oefeningsgroepen voor de verschillende leer- der ,,toepassing liet tete wells(·henover. Zullen de examens het indeelen der oefeningsgroepen voor de verschillende leerhphelfdp l'psltltaat opleypren als in 1HOR, dau r1ipllt aall hpl(lp jaren of -kringen, zonder de minste notie te hebben van het hetzelfde resultaat opleveren als in 19()8, dan dient aan beide jaren of -kringen, zonder de minste notie te hebben van het yakkrJl meer zorg' tp wonlpl1 hesteed. "waarom" eereer geleidelijke opklimming in de leerstof, de leerstof, va kkr n mep\, zorg te worden besteed. waarom" eener geleidelijke opklimming' zonder in staat te zijn, eenige verklaring te vinden voor en zonder in staat te zijn, eenige verklaring te vinden voor B. 1Iidelelbaar onderwijs. Middelbaar onderwij s. moeilijkheden, eventueel voordoen het aanleenm moeilijkheden, die zich eventueel voordoen bij het aanleeren uitvoeren der oefeningen. of uitvoeren der oefeningen. Maar ook menig onderzoek bracht aan het licht, dat bij Maar ook menig onderzoek bracht aan het licht, dat bij onderzoek genoemde vakken level'de voor het lllidHet onderzoek in genoemde vakken leverde voor het middeze candidaten de meest eenvoudige grondbegrippen del' delbaar onderwijs wederom zeer onbevredigende resultaten deze candidaten de meest eenvoudige grondbegrippen dei' delhaar mldel'wijs wederom zeel' onbevrdigende resultat'-"ll mechanira ontbraken, waardoor moeilijkheden, als boven- op, welke zei Is 1l0g geringer zijn dan die v:,tn het vorige mechanica ontbraken, waardoor moeilijkheden, als bovenwelke zelfs n og geringer zijn dan di~ V'\l1 het vOl'ige bij het jaar. Door het toekennen van afzonderlijke cijfers voor bedGeld, niet verklaard konden worden, of wel, jaal'. Door het toekennen van afzollderlij ke cij fers voor bedoeld, niet verklaard konden worden, of wel, dat bij het bespreken van de eene of andere eenvoudige gymnastische ,,theorie" en ,,toepassing" konten de tekortkomingen der " theOl'ie" en ,; toepassing" komen de tekortkomingen der bespreken van de eene of andere eenvoudige gymnastische beweging, zooals dit geschiedde bij het ondf'l'zoek de candidaten u'eer aan liet en spreken de eindcijfprs do i beweging, zooals dit geschiedde bij het onderzoek naar de , candidaten n! eer aan het licht en spreken de eindcijfers dni-kennis in anatomie, onbekendheid bleek met hefboomskennis in anatomie, onbekendheid bleek met hefbooms- delijker. we1'kin(1,' evenwir htstoestanden , zwaartepun tverplaa tsin ge. a Dezelfde opmerkingen, door de Commissie van het vorige Dezelfde opmerkingen, door de Commissie yan het vorige werking,, evenwichtstoestanden, zwaartepuntverplaatsing e.a. . va kf;;fndie kon slechts in g\:'maakt, mogen ,vorden herhaald, dat de feitenVan eene eenigszins breed opgevatte vakstudie kon slechts III jaar gemaakt, mogen hier worden herhaald, dat de feitenzeer \veinige sprake zijn. kP1l1lis zeer veel te wenschen overlaat, en dat vele candidaten dat vele CllIldidaten kennis zeer veel wen sc hen overlaat, zeer weinige gevallen sprake zijn. Moet Commissie wijzen op groote in de eene slechts oppprYlakkige aandacht aan geraamte, zijne Moet de Commissie wijzen op groote tekortkomingen in de eene slee hts oppervlakkige aandaeht aan het geraamte, zijne theoretisrhe van de meeRte candidaten, zij moet onderdeelen en verbIndingen daarvan hadden geschontheoretische vorming van de meeste candidaten, zij moet ouderdeelen en de verbindingen daarvan hadden geschonmede ronstateeren, waal' het geldt de practische voorbe- ken, zóó zelfR, dat enkelen hunne studie daarvan niet verder niet verder ken, zóó zelfs, dat enkPlen hunne die mede constateeren, waar het geldt de practische voorbeI'f>iding·. Zij meent evenaIR hare voorgangsters, vele dezer uitbreidden , dan liet bestudeeren van afbeeldingen in atlasuitbreidden, dan het bestudeeren afbeeldingen atlasreiding. Zij meent evenals hare voorgangsters, vele dezer tekortkomingen te moeten toesehrijven aan het gemis van sen. bij een bepaald gewricht het aantal hoofdasRen tekortkomingen te moeten toeschrijven aan het gemis van sen. Waar bij een bepaald gewricht het aantal hoofdassen voldoende gelegenheden, vooral voor de candidaten ook al kon worden medegedeeld, bleek echter het voldoende gelegenheden, vooral voor de candidaten middel- dikwijls ook al kon worden medegedeeld, bleek echter het baar onder",-ijs, om zich behoOI'en oefenen in het begrip van de beteekenis daarvan, in verband met de in liet bete eken is daarvan, verband met de in het begrip baar onderwijs, om zich naar behooren te oefenen in het onderwijs Zoolang ook in vele gemeenten van ons gewricht mogelijke bewegingen, slechts bij enkele candigewricht mogelijke bewegingen, slechts bij enkele candionderwijs geven. Zoolang dan ook in vele gemeenten van ons land het verbod gehandhaafd blijft, om lessen aan eene lagere daten te bestaan. De over het algemeen onvoldoende bekendverb{)d gehandhaafd blijft, om lessen te bestaan. De over het algemeen onvoldoende bekendschool bij wonen, zal de practische vorming heid met de plaatsen van oorsprong inplanting der b\:'of middelbare school bij te wonen, zal de practische vorming heid niet de plaatsen van oorsprong en inplanting der bedezer eandidaten aanmerkelijk schade Dit bijwonen spieren, zoodat deze op de beenderen slechts zeldezer candidaten aanmerkelijk schade lijden. I)it bijwonen langrijkste spieren, zoodat deze op de beenderen slechts zelvan lessen is voor bedoelde candidaten de eenige om den konden worden aangewezen, vermoedelijk voor een van lessen is voor bedoelde candidaten de eenige weg, om den konden worden aangewezen, zal vermoedelijk voor een bphoorlljke eischen voor gedeelte van het examen te groot deel als de oorzaak moeten gelden van de onbedrevendp oorzaak moeten gelden van de onbedrevèIlaan behoorlijke eischen voor dit gedeelte van het examen te kunnen voldoen. De Commissie is overtuigd, de tenuit- heid der meeste candidaten in het in onderdeelen beschrijmeeste candidaten het in onderdeel en besclll'ijheid kunnen voldoen. De Commissie is overtuig'd, dat de tenuiteenvoudige bewegingen, om nog niet te gevan de voorstellen CommisRie voor lichame- ven zelfs voerlegging van , de voorstellen der Commissie voor lichame- ven zelfs van eenvoudige bewegingen, om nog niet te g'\:'wagen van de gebruikelijke oefeningen in de gymnastiek. in de gymnastil'l,. wagen van de gebruikelijke gewensehte doel zal l~i~en. lijke geoefendheid tot lij ke geoefendheid tot het gewenschte doel zal leiden. noor het in het leven roepen van eene opleidingsschool onderzoek deze leverde bij enkele candidatpll Door het in het leven roepen van eene opleldlllgsschool Het onderzoek in deze leverde slechts bij enkele candidaten eenig bevredigend resultaat. zou voorkomen worden, dat candidaten, zooals thans meer- eenig bevredigend resultaat. zou voorkomen worden, dat candidaten, zooals thans meerDen raad, door vorige Cominissiën gegeven, om meer aandoor vorige COllllllissiëll gegeven, om meer aanDen malen geschiedt, op tE' jeugdigen leeftijd aan liet examen malen gesehiedt, op te jeugdigen leeftij d aan het examen wijden aan het beschrijven en analyseeren van die ueelnemen. ;7;oolang het dat kinderen van 17 jaar, dacht deelnemen. Zoolang liet mogelijk is, dat kinderen van 17 jaar, dacht te wijden aan het beschrijven en analyseeren van die het exanwn onderwerpen, terwijl zij, be\vegingen \relke hij hepaalde gymnastische oefeningen bewgin lkjpadegymnstichof en zelfs jonger, zich aan het examen onderwerpen, terwijl zij, zelfs voorkomen, meent ook deze Commissie lllet den meesten volgens eigen verklaring, slechts de gewone lagere school volgens eigen verklaring, slechts de gewone lagere schoo l voorkomen, meent ook deze Commissie met den meesten nadruk te moeten herhalen. jaar tot de ~peciale nadruk te moeten herhalen. hebben gevolgd, om zich dan een hebben gevolgd, om zich dan een paar jaar tot de speciale Viel het examen in physiologie voor de lagere akten niet examen physiologie voor de lagere niet Viel vakstudie te wenden, zóólang kan van een eel1iplzlllS gevakstudie te wenden, zoólang kan van een eenigszins gezoo bevredigend uit als in 1908 en in het vorige jaar, het vorige jaar, het zoo bevredigend uit als in 1908 en in zonden toestand geen sprake zijn. zinden toeRtand geen sprake zijn. resultaat voor de middelbare akte mag meer dan treurig worvoor de middelbal'e mag' meer dan treurig worhaar leedw\:'z\:'n moet ook deze Commissie, den genoemd. Tot haar leedwezen moet ook deze Commissie, den genoemd. dat bij de gl'oote evenals haar voorgangstel', constateeren, dat hij de grooteevnalshrogt,cnaer n. B1;jzonrlere opmerkingen. TI. Bijzondere opmerkingen. meerderheid der candidaten voor deze akte de meest elemencandjdatell voor O!o ,. == H~ .. l\Iidl1elbaar OndtH·\vijs. = Zie IU)\"('II. (Mannelijke eandidaten.1 1~ vold. ('ijl'. = ;JfjO/o l\l.. lli " = 44 " ., I ,' . == :31) .. .. = 1\) " 14 IH het percentage der voldoende eindcijfers van de candidaten voor de akte lager onderwijs, voor anatomie en pbysioJogie, dit jaar niet zoo gunstig' als in 180H, zeer onbevredigend is dat der cHll(lidaten voor de akte middelbaar onderwijs. Den n candidaten (t. \\. 51mannel. eu 22 Yrouwel.), voor de;/,p akte geëxamineerd, kon voor anatomie niet meer dan ' slechts 45 pct., en voor physiologie slechts 37 pct. aan voldopnde eindcijfers worden toegekend; de examens van 1908 mochten nog resp. 57 pct. en 50 pct. opleveren. Hieraan dient nog toegevoegd, dat onder de 33 yoldoende eindcijfers voor anatomie en de 28 voor physiologie genoteerd, resp. 23 en 14 maal het lage cij fer 5 (even yoldoende) is begrepen, , zooals op de tahel op blz. 13 wordt aangetoond. Alinea III en Il. (EZgenwI'1'7r, 7~. en Jl. 0.) Dit onderzoek leverde, zoowel bij het examen lager als middelbaar onderwijs, al te dikwijls zeer onbevredigende resultaten op, in het bijzonder, wat de mannel. cand. middelb. onderwijs betreft. De Commissie meende, evenals hare voorgangsters, dat van de candidaten voor de akte lager onderwijs eene bedrevenheid mag gevorderd worden, minstens gelijkstaande met die van goed geoefende leerlingen (jongens en meisjes) van de 3de klasse eener hoogere burgerschool; dat hierbij in het bijzonder gelet moet worden op eene correcte uitvoering der oefeningen, en, waar de aard der oefeningen dit meebrengt, op ~'('n Jui:-ten overgang der ondel'dee]en in el b Ilil.el' , Dnt ook deze ComlllÏE;sie meende, zich op dit standpunt te moeten plaatsen, vindt o. m. zijn grond hierin, dat ele bevoegdheid dezer candidaten zich kan uitstrekken tot 8c110Ip11 yoor meer uitgebreid lager onderwijs. Van de candidaten yoor de akte middelhaa]' onder1yi.i s werd geéisch t mi 11 stens eene bedrevenheid al~ "an goed geoefende -leerlingen .-an de hoogste klasse eeller 1100gere burgemchool of van een gymnasium, met '11achtneming van dezelfde voorwaarden ten opzichte van de uityoeril1g del' opgeg'eYl'll oefeningen, als genoemd voor de c,1llditlntell der akte bgPl' ondeywijs. Ook deze Commissie meent, elrenals haar voorgangstpT, dat de mannelijke candirlaten veel meer zorg moeten besteden aan de uitvoering del' oefeningen voor meisjes, o. m. ook, omdat op de hoogere bmgerscholen voor jongens steeds meer meisjes worden toc, gelaten, en zij ook op de lagere scholen aan meisjes les moeten geven. Wat de geoefendheid der vrouwelijke candidaten beireft, ook deze liet meermalen te wenschen over. Het navolgende staatje moge een overzicht geven van de resultaten van het onderzoek van dit en van het vorige jaar. Lag er 0 n cl e r w Us. 111fannelijke 1'11 rrouu;el(/ke cCtnclülaten.1 (;uï':xalllilH'(~rd ()pfpllillg't>ll ()(>t'( >ningl>ll io aall tOl'stellen. Wilder toestellen, Eill'kijfor. H)lU 4:, (,;ln,!. 1909 :l2 ;-11J ,·o1d. ('ijf.==:ö'ï % i aH \'old. :2~1 ,_ .. ~)()..:21 t'ijf.==~ïoio :i~) ;~o == .. == (-j.-).. Y(lld. djt'.==H7 % .. .. == 94 .. jyI i cl ei e 1b a Cl ron der w ij s. (Jl{allltd~'ke HWI ;-,1 ("IJld, candiclaten.) ;JH \'()ld. c\jf, 1U09 ;)(; .. go" :-37 ,'olr!. ('Uf. == ï2 (I/tl ,,=:-;:3 " :34" ., == "ïtill/o oK = \14 .. :~~ yol,!. t'ijl'. ,. = ï4 % .. ==R..~ ( VroU/ccl I/kl' cal/dir/aten.) Wlil ~2 (,,\lid. 20 \'old. ,'jjL=\l1 0j o IK " ~l n>ld, qjf.=\/5 0jo::J:J yold.d,if.=100 0!o .. .. won 21 .. = bG" ,:jO = n:).. I 10 ,,= !JO .. Het percentage der voldoende eindcij fe l'S van de mannelijke en vrouwelijke candidaten middelbaar onderwijs te zamen, bedroeg dit jaar 82 pct., en het vorige jaar 89 pct. Alillea's IV, III en V. (Les geven en Theorie.) . Leverde het onderzoek naar de kennis en de bedrevenheid, m al. ~ en 5 bedoe~d, bij de candidaten lager onderwijs dit J ~?r Hnnder .bevredlg~nde resultaten oP. dan het vorige jaar, bIJ de (;andldaten nnddelbaar onderwIj s was de uitkomst van dit onderzoek, wat de mannelijke candidaten betreft, vee~. ongunst~ger, zelfs geri~g, terwijl bij dat van de vrouwelI.lke candidaten verbetermg valt te constate0ren. Dezelfde opmerkingen, door de commissiën van vorige jaren gemaakt, moeten hier met den meesten nadruk worden herhaald. Niet alleen ontbrak velen candidaten voor de akte lager onderwijs een juist begrip omtrent klassikaal onderwij s in de toesteloefeningen der gymnastiek, maar ook het inzicht omtrent de methodische behandeling der oefenstof liet zeer dikwijls te wenschen over. Vooral bij het "les geven" kwamen deze leemten duidelijk aan het licht. Ook wat bij de beh~ndeling der oefenstof onder afwisselen, 'verbinde"; en 1Janeeren moet worden verstaan, was velen niet duidelijk. Hiervan kwam bij het les geven dikwijls weinig of nï'ets terecht, wat daaro~ te ?etre~ren valt, wijl het juist deze vormen van onderWIJzen ZIJn, dIe de lessen aangenamer maken en waardoor de oefeningen gemakkelijker en zekerder het 117 eigendom der leerlingen worden. Bekendheid met de beteekenis van gymnai'ltische spelen in lwt algemeen, met de waarde en het nut van verschillende schoolspelen in het bijzonder, alsmede met de wijze waarop in de practijk in -deze spelen variatie kan worden gebracht, dit alles liet gewoonlijk zooveel te wenschen over, dat hiervoor dikwijls "onvoldoende" moest worden aangerekend. De meeste dezer tekortkomingen, bij de candidaten voor de akte lager onderwijs geconstateerd, werden ook bij die voor de akte middelbaar onderwijs aangetroffen. Bovendien toolld-8n deze laatsten een totaal gemis van inzicht in het doel en wezen der school gymnastiek, terwijl zij tevens niet het minste begrip bleken te hehben van de waarde, -welke de ~choolgymnastiek heeft uit een hygiënisch, paedagogisch en practisch oogpunt. Bepaalde het onderzoek zich tot het bloot vermelden der oefenstof voor de verschillende leerjaren of -kringen, dan bleken zulke candidaten vrij goed onderlegd; maar werd gevraagd naar het" waarom" eener geleidelijke opklimming in de oefenstof, dan liet het geen twijfel, dat veel was gememoriseerd, maar dat men zich absoluut geen rekenschap daarvan kon geven. Eyeneens ontbrak de kenniR vnn een bepaald verband in de oefenstof. Dat onze schoolgYllluastiek wordt onderwezen volgens een bepnald stelsel, scheen velen call11idaten onbekend. Naar de namen van groote mannen op dit gehied durfde de Commissie zelfs niet Hagen. Het spreekt dan ook vanzelf, dat de Commissie te dikwijls eene beschouwing over de bekende stelsels achtenyege moest laten. Ook de kennis van geschikte spelen voor leerlingen (jongenR en meisjes) der middelbare school liet te wenschen over, en met nadruk moet hier vermeld, dat men zich in vele gevnllen geen rekenschap had gegeven, dat het spel een integrePl'el1l1 deel is van onze school gymnastiek. De Commissie heeft, met het oog op het examenprogrnmma, gemeend, geen onderzoek te mogen instellen naar de toepassing der groote pal'tijspelel\, al hlijft zij dit onderzoek zeer gewenscht achten. Ook het onderzoek naar de "bedrevenheid" bedoeld in alinea 4, "les geven" op den rooster. mocht slechts weinige bevredigende resultaten opleveren. in het bijzonder wat de candidaten middelbaar ondenvijs betreft. Zooals in de theorie reeds bleek, toonden yelen der candidaten yoor de akte lager onderwijs ,,-einig begrip te hebben yall klassikaal te geven gymnastiekonderwijs. Dikwijls was het yoor deze cauclidaten eelle groote moeilijkheid, den leerlingen hij de toestellen eene goede opstelling te geven, of de juiste plants te kiezen, 'Valmeer twee, drie of meer toestellen vnu dezelfd(' soort in gehruik genomen moesten worden. Aan yoorzorgsmaatregelen werd dikwijls niet gedncht, evenmin aan hulp yerleenen. Liet bij de camlidaten voor de akte middelbaar onderwij S het "les geven" oyer het algemeen veel te wenschen over, in het bijzonder Illoet hierop de nadruk worden gelegd, ,vaar het geldt het les geven nan de leerlingen der middelbare school. In aanmerking genomen, dat het llleerelldeel dezer personen m geenerlei hetrekking staat tot het onderwijs, kan dit geene wl'wondering wekken. Bij velen del' CHllditinten hestomI het les geven in een machinaal opdreunen \'an oefenstof, zonder eenige aan\Yij zing of verklaring; in verhand daarmede bleek de onmogelijkheid, om de door de leerlingen gemaakte fouten op behoorlijke wijze te verbetrren. (~elllis van een opge\Yekten leprtoon moest voorts zeer vaak geconstateerd worden. V nn onderwij s geven in uen strengeren zin vnn het woord was slechts he~l zelden sprake. Zoowel bij het onderwijzen van oefeningen aan als zonder toestellen ontbraken bij het voordoen vaak de noodige aanwijzingen, onmisbaar voor het welgelukken der oefeningen. 're dikwijls stelde men zich te'TE'den met E'E'ne onvoldoendE' uihoering der oefeningen, of liet het bij eene algemeene of zeer weinig zeggende opmerking. :Niet zelden kwam snel, gejaagd, onduidelijk en te veel spreken voor, waar door juist voordoen of even herhalen, veel te verhelpen ware geweest. Yleerlllalen. l~:ynm het voor, dat voor leerlingen der lagere school te moeIlI,lke oefeninO'sstof O'ekozen werd, terwijl men de meisjes-leerlingen del' '" llIiddelhare Rc1lOo1 dilm-ijls bezighield met oefeningen Yoor leerlinO'en der lagere school. vVaar , ,oefeningen van de plaats" b'"'ehandeld moesten worden, daar werd gewoon.li.ik vrrznimd vooraf "afstand" te laten nemen en te laten nehten, terwijl op eene normale hou van het lager onderwij s ; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 26 :M:ei 1909, nO. 187; bestuur, gehoord, advies van 26 Mei 1909, n°. 172; Op de voordracht van Onzen :M:inister van Binnenlandsche Ûp de voordracht van Onzen :M:inister van Binnenlandsche Zakên van 10 Juni 1909, n°. 5213, afdeeling Lager Onderwij 8 ; Zaken van 10 Juni 1909, n°. 5214, afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende: dat Gedeputeerde Staten de bijdrage voor cl eze school, welke op 16 Januari 1908 35 leerlin O'en telde hebben bepaald op f 1926,56 5 , waarondr een b~drag va~ f 41,66 5 voor de onderwijzeres E. G. Buurman-van de Pol; . dat Onze Commissaris in beroep heeft aangevoerd, dat, lllgevolge het bepaalde in art. 59, j. art. 48, eerste lid, sub re., litt. b, tweede lid, der wet op het lager onderwijs, cl,:. met de wettelijke minimum jaarwedde gelijkstaande RijksbIJdrage voor hoogsten één niet verplichten onderwijzer kan worden verleend; dat in casu deze bijdrage over het O'eheele jaar 1908 is toegekend voor den onderwijzer R. Ebe~s' dat voor de onderwijzeres E. G. Buurman-van de Pol derhalve geen bijdrage had mogen zijn toegekend, omdat zij bovpn h.et aantal onderwijzers waarvoor de wet RijkRbij dragé in uitZICht stelt, aan de school verbondn was; Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist is; Gezienue wet tot regeling va,n het lager onderwij s ; Hebben goedgevonden en verstaan: met wijziging van het bestreden besluit het bedrag der Rijksbijdrage over 1908 voor deze school 'vast te stellen op f 1884,90. Onze :M:inister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering' van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 15 Juni 1909. WIL HEL :M: I N A. De Minister van Binnenlandsche Zaken, H EE M S K E R K. Overwegende: dat Gedeputeerde Staten de Rijksbijdrage voor deze school over 1908 .1?-ebben bepaald op f 2778,45 5 , waaronder begrepen een I' bIJ drage van f 200 voor den onderwij zeI' van bij stand R. J. de Grood, berekend over het tijdvak van 1 September t?~ 31 Decembe~.1908: l!-aar d~n maatstaf van f 600 's jaars, ZIJnde de wettelIJke mllllmum Jaarwedde van een onderwijzer met hoofdakte en minder dan 5 dienstjaren; .dat ya~l het besluit van Gedeputeerde Staten Onze CommIssans lll, Gelderland b.ij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoer~nde, dat, vermIts deze 8chool op 15 Januari 1908 93 ~~erhngen tel~.e e~. de met het wettelijk minimum salaris gelIJkstaande RIJ ksbI,ldrage, bedoeld in het 1ste lid, sub 1 .?" van art ... 48 der Lager-onderwij swet, voor twee onderWI.lzers van bIJstand.. over het volle jaar 1908 in rekening is gebrac~t, ~~ onderWIJzer: R. J. de Grood voor de berekening der RIJksbIjdrage als met verplicht behoort te worden bè: &chouwd, ,:veshalve voor hem, ingevolge het bepaalde sub 10. b, al. j , van evengenoemd wetsartikel de Rij ks bij drage behoort te worden gesteld oj 4/12 van f 310; Overwegende: dat het in beroep aangevoerde juist is; Hebben goedgevonden en verstaan: met wijziging van het bestreden besluit van Gedeputeerde Staten van Gelderland, de Rijksbij dra ge voor deze school over 1908 vast te stellen op f 2681,78 5 · . Onze. Minister v~n Binnenlandsche Zaken is belast met de Ultvoerlllg van dIt besluit, waarvan afschrift zal worden g-ezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 15 Juni 1909. WILHELMIN A. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. 128 10 Juli 1909 n°. 51. IV. 19 Juni 1909 n °. 43. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ. , ENZ. , ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commissaris in Noord.holland, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 10 Maart 1909, n°. 32, genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school in de Keizer Wilhelmstraat te Velsen (IJmuiden), van de Vereeniging ,,Comité ter Evangelisatie te IJmuiden" , om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager ,onderwijs,over het jaar 1908 ; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 2 Juni 1909, n°, 203 ; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 16 Juni 1909, n°. 5374, afdeeling Lager Onderwijs ; Overwegende: dat Gedeputeerde Staten bij voormeld besluit de Rijksbijdragen voor deze school over 1908 hebben bepaald op f 6335,80; dat van dit besluit Onze Commissaris in Noordholland bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, dat artikel 1 der statuten der Vereeniging, goedgekeurd bij Koninklijk besluit van 17 Maart 1879 n°. 6, bepaalt, dat de, Vereeniging wordt opgericht voor den tijd van 29 jaren, weshalve de rechtspersoonlijkheid duurde tot 17 Maart 1908 ; dat bij gebreke van verlenging daarvan of van goedkeuring van nieuwe statuten in 1908, de school van af 17 Maart 1908 niet aan het bepaalde bij artikel 59, lste lid sub 1, der wet voldeed en van af dien tijd geen aanspraak kan worden gemaakt op Rijksbijdrage ; Overwegende : dat, vermits de rechtspersoonlijkheid, welke 17 Maart 1908 ophield te bestaan, aan de betrokken vereeniging eerst bij Ons besluit van 6 Maart 1909, n°. 17, opnieuw is verleend, bet, in beroep aangevoerde juist si ; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; Hebben goedgevonden en verstaan: het bedrag der Rijksbijdrage voor deze school over 1908 vast te stellen op f 1323,47. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 19 Juni 1909. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. Beschikkende op het beroep ingesteld door het R.-K. Parochiaal Kerkbestuur van St. Barbara te Culemborg, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Gelderland, dd. 23 Maart 1909, n°. 141, genomen op de aanvrage van het bestuur ,der bijzondere lagere school in de St. Janskerkstraat B 90 te Culemborg, van genoemd kerkbestuur, om de Rijksbijdrage bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager o nderwij s, over het jaar 1908 ; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord advies van 23 Juni 1909, n°. 220 ; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 7 Juli 1909, n°. 6308, afdeeling Lager Onderwijs ; Overwegende : dat Gedeputeerde Staten de Rijksbij dragen voor deze school over 1908 hebben bepaald op f 4607,98, daarbij overwegende, dat het schoolbestuur eenonrechte aanspraak maakt iop eene Rijksbijdrage voor den onderwijzer J. van Kooten, daa r deze onderwijzer telkens voor een tijdvak van 3 maanden tijdelijk is aangesteld ter vervanging van M. H. A. de Leeuw, die wegens ziekte geen dienst kan doen en bereids voor het geheele jaar 1908 als verplicht onderwijzer in de aanvraag in aanmerking is gebracht ; dat van bet besluit van Gedeputeerde Staten het schoolbestuur bij Ons in beroep is gekomen, aanvoerende, dat den onderwijzer M. H. A. de Leeuw, die ziekelijk was, langdurig verlof is verleend met behoud van zijn volle traktement, dat op 12 Mei 1908 als tijdelijkonderwijzer is aangesteld, telkens voor den tijd van 3 maanden en alzoo in dienst is geweest van 12 Mei 31 December 1908 Joh. van Koten ; dat dus te recht voor dezen onderwijzer ingevolge de wet, die op een aantal leerlingen van 282 boven de zes jaren de aanstelling van een ,onverpli chten onderwijzer toestaat, een Rijksbijdrage naar den maatstaf van f 260 per jaar is aangevraagd over 7 maanden en 18 dagen ; . , Overwegende: dat het met aard en beginsel eenei , ,bijdrage" den, zou strijden, indien deze voor eene onderwijzersplaats meer beliep dan aan salaris is uitgegeven ; dat zulks in casu echter niet het geval is, vermits aan den onderwijzer M. H. A. de Leeuw, ter wiens vervanging de onderwijzer J. van Kooten is aangesteld, de jaarwedde ten volle is uitgekeerd ; dat, waar overigens voor den onderwijzer J. van Kooten, volgens ide bepalingen der wet aanspraak kan gemaakt worden op eene Rijksbijdrage naar den maatstaf van f 260 's jaars, het bezwaar van het schoolbestuur gegrond is te achten ; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; Hebben goedgevonden en verstaan: met wijziging van ,het bestreden besluit van Gedeputeerde Staten van Gelderland, de Rijksbijdrage over 1908 voor deze school vast te stellen op f 4773,36. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van. State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 10 Juli 1909. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsch,e Zaken, HEEMSKERK. 129 V. 21 .T uli 1909 N°. 38. \YIJ WIIJHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Bc'schikkende Op het beroep, ingesteld door den inspectel~r van het lager ouderwijs in de 2de inspectie, tegen het beshllt Hll Gelleputeerde Staten van Noordbolland, d.d. 3 Maart 1909, n°. 12, genomen op de aanvrage van het best~~r der bijzondere lagere sch,ool in de ~obbesteeg te BeverwIJk van het Roomsch-KatllOhek parochIaal kerkbestuur van de H. Agatha aldaar, om de Rijksbijdragen, ..bedoeld in a;rt. 59 der wet tot regeling \"an het lager onderWIJS, over het Jaar 1908: Den Raad van State, afdeeling voor de gescbillen van bestuur, gehoord, adviezen van 2 Juni 1909 n°. 202 en van 1 Juli 1909 n°. 202)32; Op de voordracht yan Onzen "Ministe~ van Binnenla11(b~,he Zaken yan 17 Juli 1909 n°. 6614, afdeehng Lager OnderWIJS; 26 Juli 1909 n°. 25. VI. 'VIJ 'VILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DIm NEDERLANDEN, PRIKSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commissaris in de pl'ovillcie Utrecht. tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 27 April 1909, 3de afdeeling, nO. 945. genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school aan de Stadhouderslaan n°. 22 te UtIlecht, van de Utrechtsche Schoolvereeniging, genaamd "Instituut P. van der Sluys". gevestigd aldaar, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager ondel'wijs, o"{er het jaar 1908; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 7 Juli 1909, n°. 239; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Overwegende, dat Gedeputeerde Staten bij voormeld besluit Zaken van 22 Juli 1909, nO. 6804, afdeeling Lager Onderwijs; de H,ijksbij drage voor deze school over 1908 hebben bepaald op f 6154,30 ; Overwegende: dat Gedeputeerde Staten voor deze school, dat van dit besluit de inspecteur van het lager onderwij.~ ~eopend op 1 November 1908, de Rijksbijdrage, berekend in de 2de inspectie bij Ons in beroep is gekomen, daarbIJ over twee maanden, hebben bepaald op f 295.83 5 : aanvoerende, dat het besluit van Gedeputeerde Staten zich dat Onze Commissaris in de provincie Utrecht van het gTondt op de overweginfi', dat deze school voldoet .aan de besluit van Gedeputeerde Staten bij Ons in beroep is gekoeisclwn en voorwaarden, mart. 59 der wet tot regelmg van het lager onderwijs voor het verkrijgen der Rijksbijdrage men, aanvoerende, dat, vermits de school eerst van 19 DecemO'esteld: dat onder deze eischen en voorwaarden sub 4,0 ook her 1908 af is aangesloten geweest bij eene c'ulllmissip van beroep, onrechte is 'i." opge~omen de bepaling, dat geen onderwijzer voor langer, tijdvak 1 de bij drage tenDecember 1908;toegekend over het November-18 dan een jaar tijdelijk wordt aangesteld; dat echter de onderwijzeres D. M. A, H. A. Janse van 1 September 1907-31 Overwegende: dat het in beroep aangevoerde juist is; A{lgustus 1908 en van 1 September 1908-31 Augustus 1909 Gezien de wet tot regeling van het lager mHlpl'wijs: tijdelijk werd aangesteld; dat dus van 1 September 1908 af niet ,,-erd voldaan aan de aangehaalde voorwaarde en' derHebben goedgevonden en verstaan: hahe van dien datum af geen aanspraak op de Rijksbij dragen het bedrag der Rijksbijdrage voor deze school over het jaar kon worden gemaakt; dat alzoo die bij drage slechts tot dien datum moet worden berekend en wel tot een bedrag van I 1908 vast te stellen op f 59,16 5 · f Jl19,aS: Onze lIinister van Binnenlandsche Zaken is hela st met Ile Overwegende, dat de in art. 59, 1, sub 4° der wet tot rege- uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal wOl'dpu geling van het lager onderwijs gestelde voorwaarde, dat geen zouden aan den Raad van State, afdeeling VOOl' elp g'(~sehilL'll DlHlerwijzer voor langer dan één jaar tijdelijk wordt aange- van bestuur. . steld, in dien zin behoort te worden opgevat, dat de tijdelijke aallfltelling van een onderwij zeI', die aan de school verbon den Het Loo, 26 Juli 1909. hlij ft, uiterlijk na één jaar door een definitieve behoort te worden gevolgd; WILHELM:IN A, da t, Yermi is in casu de tij delij ke aanstelling der onderwijzeres .T anse, die 1 September 1907 tijdf'lijk voor één jaar' De Minister van Binnenlandsche Zaken, was aallgesteld, sinds 1 September 1908 niet door eene defiHE EMS K E R K. n1tievp is vervangen, de inspecteur in beroep terecht heeft aangeyoercl, dat van af 1 September 1908 niet is voldaan aan de hovelwernwlde voorwaarde en mitsdien over de laatste vier maanden van het jaar geen aanspraak op de Rijksbijdrage voor deze school bestaat; Gezien de wet op het lager onderwijs; Hebbpn goedgevonden en verstaan: VII. de Rijksbijdrage voor deze school over 1908 vast te stellen op f 4104,85 5 · Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 21 Juli 1909. WILHELMIN 27 Juli 1909 n°. 36. WIJ WILHELnfINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. A. De Jfinistc1' van Binnenlandsche Zaken, HEEMSI(ERIL I Beschikkende op het beroep, ingesteld door het bestuur der hijzonderelagere school in de gemeente Epe, buurt Tongeren, van "Ie Chevalier's Stichting", aldaar, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Gelderland, dd. 20 April 1909, n°. 73, genomen op de aanvrage van genoemd bestuur om de Rijksbijdragen. bedoeld in art. 59 der wettöt regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1908; 180 Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van gehoord, advies van 7 Juli 1909, n°. 219; bestuur, gehoord, advies van 7 Juli 1909, n°. 219 ; Onzen van Binnenlandsche Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Op de Zaken van 23 Juli 1909, n°. 6802, afdeeling Lager Onderwijs; IJager Onderwijs; Zaken 23 Juli 1909, n°. 6802, bij voormeld beOverwegende, dat Gedeputeerde Staten bij voormeld beOverwegende, dat Gedeputeerde sluit hebben beslist, dat het schoolbestuur over 1908 geen hebben beslist, dat het schoolbestuur over 1908 geen aanspraak heeft op eene Rijksbijdrage, op grond, dat het het aanspraak heeft op eene Rijksbijdrage, op grond, hoofd der school B. H. Wesseldijk, over 1908 naar den maatschool B. Wesseldijk, over 1908 naar den maathoofd staf van art. 26 van gemelde wet aanspraak had op een staf van art. 26 van gemelde .wet aanspraak had op een 1050; echter blijkens de minimum jaarwedde van ff 1050 ; dat echter blijkens de overgelegde quitantiën aan genoemden persoon een salaris ad gelegde quitantiën aan genoemden persoon een salaris ad f 950 jaar is uitbetaald; dat derhalve niet is voldaan aan t 950 per jaar is uitbetaald ; dat derhalve 'niet is voldaan aan de voorwaarde bij art. 59, lid 1, sub 5°., der wet tot het ver1, sub 5°., der wet tot het verde voorwaarde bij art. leenen eener Rijksbijdrage gesteld; 1 eereen eenerRijksbijdrage gesteld ; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten het schoolvan het besluit van Gedeputeerde Staten het schoolbestuur bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, dat het de salarisregeling, ingaande 1 Januari 1909 voor liet de salarisregeling, ingaande 1 Januari 1909 voor het nieuw te benoemen hoofd zelfs nog wel gunstiger had vastnieuw benoemen hoofd zelfs nog wel gunstiger had vastgesteld, zoodat jaarlijks boven de Rijksbijdrage eene zekere gesteld, zoodat jaarlijks boven dB Rijksbijdrage eene zekere som moet bijgelegd worden; ; dat hieruit voldoende blijkt, dat voldoende dat som moet bijgelegd worden dat de te lage uitbetaling van salaris alleen berust op eene verde lage uitbetaling van salaris alleen berust op eene verkeerde uitlegging van de wet en geheel te goeder trouw is keerde uitlegging van de wet en geheel te goeder trouw is geschied, terwijl geen enkel financieel voordeel voor de geschied, terwijl geen enkel financieel voordeel voor de btichting er uit kan voortvloeien; stichting er uit kan voortvloeien; het hoofd der school B. Overwegende, dat ten aanzien van het hoofd der school B. Overwegende, dat ten H. Wesseldijk, zij het te goeder trouw, niet is voldaan aan Wesseldijk, te goeder trouw, niet is voldaan aan de voorwaarde, bedoeld in art. 59, lid 1, sub 5°. , der wet ; lid'l, 5°., wet; voorwaarde, bedoeld in art. Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; regeling van het lager onderwijs; Gezien de wet Hebben goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden en verstaan: met handhaving van het bestreden besluit, het daartegen met handhaving van het bestreden besluit, het daartegen ingesteld beroep ongegrond te verklaren. beroep ongegrond te verklaren. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de met de Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschilState, afdeeling voor de geschilgezonden aan den I en van bestuur. len van bestuur. Het Loo, 27 Juli 1909. Loo, 27 WILHELMIN A. WILHELMINA. Onzen .M.inister van Billnenlandsehe Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsehe Op de voordracht Juli 1909, n°. 6803, afdeeling Lager Onderwij~: Zaken van 23 Juli 1909, 11°. 6803, afdeeling Lager Onderwijs : Overwegende: dat Gedeputeerde Staten bij genoemd bebij genoemd beOverwegende: dat Gedeputeerde sluit de Rijksbijdragen, aangevraagd tot een bedrag van een bedrag van sluit de Rijksbijdragen, aangevraagd f 2060, bepaald hebben op f 1360, daarbij overwegende, dat 2060, bepaald hebben op f 1360, daarbij overwegende, dat tCIl aanzien van genoemde school voor zooveel betreft de zes de zes ten aanzien van genoemde school voor zooveel eerste klassen is voldaan aan de voorwaarden, gesteld bij het eerste klassen is voldaan aan voorwaarden, gesteld bij het lste lid van art. 59 der Lager-onderwijswet, en geene der isle lid van art. 59 der Lager-onderwijswet, en geene der omstandigheden, bedoeld in het 2de lid van dal artikel aandat artikel aanomstandigheden, bedoeld in het 2de lid wezig is geweest, dat in de hoogste drie klassen voor de vakken de drie klassen voor de vakken wezig is geweest, 7--p zooveel uren gevraagd worden, dat voor de vakken a-i worden, VOOT de vakken a--i 1- 1 zooveel uren k minder dan 20 uren per week overbli.iven; en I" minder dan 20 uren per week overblijven ; dat echter, echter, waar de laagste zes klassen wel voldoen aan den eisch van waar de laagste zes kbssen wel voldoen aan den eisch van art. 59, lste lid, sub 8°., der wet en deze te zamen een ge59, isle sub 3°., der wet deze te zamen een regelden leergang van gewoon lager onderwijs vormen, uit van gmYOOll lager .onderwijs vormen, regelden het feit, dat de school nog bovendien drie vervolgklassen voor drie vervolgklassen VDor meer uitgebreid lager onderwijs bezit, ,vaar van dien eisch dien eisch meer lager onderwijs bezit, waar eenigermate wordt afgeweken, naar den geest der wet niet is wordt afgeweken, den der wet afte leiden, dat de school daardoor elke aanspraak op Rijksa te leiden, dat de school daardoor elke aanspraak op Rijksverliest; deze behoort te worden berekend blj drage verliest ; dat deze echter behoort te worden berekend bij naar liet getal kinderen in de zes bovenbedoelde klassen, hethet getal kinderen in de zes bovenbedoelde klassen, hetde opgave van den districtsschoolopziener ;jj bewelk naar de opgave van den 'districtsschoolopziener 37 bewelk draagt;; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten de draagt van het besluit van Gedeputeerde Stat(,11 de inspecteur van het lager onderwijs en het schoolbestuur hij lager onderwij s en het schoolbestuur inspecteur van Ons in beroep zijn gekomen, waarbij de eerste aanvoert, dat Ons in beroep zijn gekomen, waarbij de eerste aanvoert, dat bij de behandeling der jongste wetswijziging door den bij de behandeling' der jongste wetswijziging door den Minister van Binnenlandsche Zaken is verklaard, dat eene Minister van Binnenlandsche Zaken is verklaard, dat eene worden geacht aan de bo1'enbijzondere school nog wel kan worden geacht aan de bovenschool nog wel gtn.oemde voorwa~trde te voldoen als van de 20 lesuren per de genoemde voorwaarde te voldoen als lesuren week enkele uren gewijd worden aan wiskunde of aan eene eene week enkele uren gelvij d worden aan wiskunde of vreemde taal, en voorts te kennen geeft, dat de splitsing der vreemde taal, en voorts te kenera geeft, dat de splitsingdl'r school in twee af deel ingen niet op de wet is gegrond en evende gegrond even,school in twee afdeelingen niet min steun vindt in het leerplan der school, terwijl de tweede het leerplan der school, terwijl de tweede min steun appellant zich mede beroept op de geschiedenis van de beappellant zich mede heroept op de geschiedenis van d e bedoelde wetswijziging; doelde Overwegende: dat, waar art. 59, lid 1 der wet tot regeling Overwegende: dat, waar art. 59, lid i der wet tot regeling van het lager onderwijs, sub 2 en 3 voorschrijft, dat het onderondel'en 3 voorschrijft, van ,,;ijs de vakken omvat, in art. 2 vernield onder a-I:, alsmede a i, 2 vermeld ijs in 1.:, en dat dat onderwijs gegeven wordt gedurende ten minste onderwij" gegeven wordt gedurende ten 1°, 20 uren per week, aan dien eisch, die geldt voor de school in eiseh, die geldt voor de school in 20 uren pel' week, haar geheel en niet voor elke klasse afzonderlijk, wordt volgeheel niet voor elke klasse afzonderlijk, wordt 20 onderdaan, indien, zooals hier, in de lagere klassen 20 uren onderdaan, ind i eu, zooals hier, de lage rl' wijs in voornoemde vakken wordt gegeven ; wijs voornoemde vakken wordt gegeven; dat mitsdien, waar deze school overigens aan de eischen der overigens wet voldoet, op het volle bedrag der Rijksbijdrage aanspraak l1et volle bedrag aanspraak wet 1,an ,vorden gemaakt, hetwelk in de aanvrage juist is bekan. worden gemaakt, hetwelk in de aanvrage juist is berekend, behoudens, dat voor de onderwijzeres met hoofdakte voor de onderwijzeres met hoofdakte rekend, behoudens, M. Douwes Dekker, veren minder dan 5 dienstjaren, A. M. Douwes Dekker, in veren minder dan 5 dienstjaren, band met liet aantal schoolkinderen, ten onrechte op f f700 band met het aantal schoolkinderen, ten onrechte op 700 in plaats van op ff 600 aanspraak is gemaakt ; van op 600 aanspraak is gemaakt: Gezien de wet tot regeling van het lager .onderwijs: lager onderwijs van de wet De l1f1:nister van Binnenlandsche De Minister van Binnenlandsche Zaken, HE EMS K ER K. HEEMSKERK. VIIT. 27 Juli 1909 27 Juli 1909 no. 37. nO. 37. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ NEDERLANDEN, PRINSES ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Hebben goedgevonden en verstaan: goedgevonden 1908 het bedrag der Rijksbijdragen voor deze school over 1908 voor deze school der yast te stellen op f 1960. stellen vast WILHELMINA, Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de Binnenlandsche Zaken is de Onze Minister besluit, waarvan afschrift zal worden geuitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden geuitvoering van zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen afdeeling voor de geschillen zonden aan den Raad van bestuur. Het Loo, 27 Juli 1909. Loo, 27 WILHELMIN A. WILHELMINA. door Beschikkende op de beroepen, ingesteld door den inspecteur beroepen, en door het van het lager onderwij s in de 3de inspectie en door het van het lager onderwijs in de 3de Schoolvereeniging te bestuur der Hengelosche Schoolvereeniging t-e Hengelo (0.), tegen het van Gedeputeerde Staten van Overij ssel, tegen het besluit v:an Gedeputf'erde Staten van Overijssel, op dd. 6 6 April Q .e afd .nO. 467/1294, genomen op de aan.n°. 467/1294, ,1909, dd. Apri119(')9, 2de vrage van het bestuur der bijzondere lagere school in de der bijzondm'e lagere school in de vra e van het VerWoItertên Catestraat 1 te Hengelo (O.) van genoemde Ver~ Woltesten Catestraat I Hengelo (0.) van 59 der wet Rij ksbij grage., bedoeld in eeniging, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet Evan het lager onderwijs, over het jaar 1908; tot regeling 'van het lager onderwijs, over het jaar 1908; Den 'rtaad van State, a'fdeeling voor de geschillen van bebeaf deelring It aad 1909, n°. stuut, gehoord, advies van 8 Juli 1909, n°. 236; advies stuur, De Minister van Binnenlandsche Zaken, De Minister 1Jan Binnenlandsche Zaken, HE EMS KERK. HEEMSKERK. Hl1 IX. 21 September 1909 n°. 48. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. &schikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commissaris in de provincie Utrecht, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 20 April 1909, 3de afdeeling, n°. 890, genolllén op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school in de Mennonieten buurt te Mij drecht van de Yereeniging voor Christelij k Nationaal Schoolonderwij s aldaar, om de Rijkshijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regelülg van het lager onderwijs, over het jaar 1908; Den Raad "an State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, adviezen van 1 Juli 1909, n°. 2;35, en 1 September 1909, nO. 235/373; Op de voordracht van Onzen ~Enister van Binnenlandsche Zaken van 17 September 1909, n°. 8173, afdeeling Lager Onderwij s ; . 21 September 1909 nO. 49. x. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commissaris in Overijssel, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 27 April 1909, lste afdeeling, n°. 425/1583, genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school aan de Oosterkade te Genemuiden, van de Nederd. Hervormde gemeente aldaar, om de Rijks~ hij dragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1908; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van hestuur, gehoord, advies van 1 Septemher 1909, nO. 246; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 17 September 1909, n°. 8174, afdeeling Lager Onderwijs; - ! ! Overwegende: dat Gedeputeerde Staten de Rijksbijdragen Overwegende: dat Gedeputeerde Staten bij bovengenoemd voor deze school over 1908 hebben hepaald op f 3177,33 5 , besluit de Ri.iksbijdragen voor deze school over 1908 hebben : waaronder begrepen is eene bijdrage van f 566,66 5 voor den onderwijzer W. A. Smith en eene bijdrage van f 79,16 5 voor hepaald op f 3919,38L den onderwijzer R. Dorresteyn; . dat van dit besluit Onze Commissaris in de provincie dat van het besluit van Gedeputeerde Staten Onze ComUtrecht bij Ons in beroep is gekomen, aanvoerende, dat bij de toekenning van genoemde Rijksbij dragen geen rekening missaris in Overijssel bij Ons in beroep is gekomen, daarbij is gehouden met het feit, dat de Vereeniging voor Christelijk aanvoerende, dat de onderwijzer Smith blijkbaar is aanNationaal Schoolonderwijs, onder wier bestuur bovenbedoelde gemerkt als een onderwijzer met verplichte hoofdakte school staat, van 19 October 1908 af geen rechtspersoonlijk- waarbij over het hoofd schijnt te zijn gezien, dat hij geboren heid bezit en alzoo "an af dat tij dstip niet meer voldoet aan ! is op 27 Februari 1886, derhalve in 1908 den 23-jarigen leefde bij art. 59, lste lid, sub Ie, der Lager-onderwijswet ge- tijd nog niet had bereikt, zoodat de extra verhooging van stelde voorwaarde, weshalve over het tijdvak van 19 October f 100 berekend over 4 maanden, voor hem niet in rekening tot 31 December 1908 de Rijksbijdragen ten onrechte zijn kan worden gebracht; dat wijders de onderwijzer DOl'resteyn met minder dan 5 dienstjaren, van 5 Mei tot 30 Juni aan de toegekend; s~~ool verbonden is geweest, zoodat voor hem op een RijksblJdrage van f 500 berekend over 56 dagen, alzoo op f 17,77 5 Overwegende. dat het in beroep aangevoerde juist is en de Rijksbij dragen mitsdien enkel moeten worden toegekend aanspraak kan worden gemaakt, terwijl door Gedeputeerde Staten f 79,16 5 is berekend; dat mitsdien het totaal bedrag over het tij dvak van 1 Januari tot 18 October; der Rijksbijdragen f 34,72 lager behoort te worden gesteld-; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs: Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist lS; Rebben goedgevonden en verstaan: Gezien de wet tot regeling van lager onderwijs; het bedrag der Rijksbijdragen voor deze school over het Hebben goedgevonden en verstaan: jaar 1908 vast te stenen op f 3127,171. met wijziging van het bestreden besluit van Gedeputeerde Onze lvIinister van Binnenlandsche Zaken is belast met de Staten, de Rijksbijdragen voor deze school overigens vast te uitvoerÎllg van dit besluit, waarvan afschrift zal worden ge- stellen op f 3142,61 5 · zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen yan bestuur. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is helast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden Het Loo, 21 September 1909. gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschil. len van bestuur. WILHELMIN A. Het Loo, 21 September 1909. De il11'nister van Binnenlandsche Zaken, HE EMS K E R K. WILHELMIN A. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEE MS KERK. 132 XI. 21 September 1909 n°. 50. -VVIJ "\VILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commissaris iiJ. Noordholand, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 28 April 1909, n°. 14, genomen op tie aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school aan de Prinsengracht n°. 1017, te Amsterdam, van de Vereeniging voor opvoeding en onderwij s: "De Genestetschool' ' , aldaar, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1908; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 1 September 1909, n°. 247; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 17 September 1909, n°. 8175, afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende: dat Gedeputeerde Staten de RijksbijJrage yoor deze school over 1908 hebben bepaald op f 1750; dat van hun besluit Onze Commissaris in Noordholland bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, 'd'at blijkens de aanvrage model L. van het schoolbestuur de opbrengst der schoolgelden in het jaar 1908 f 2850 bedroeg, terwijl volgens overgelegde rekening en verantwoording der school over 1908 zelfs f 3075 aan schoolgeld zou zijn ontvangen; dat in verb~nd met het bepaalde bij art. 59, 3de lid, jO. art. 48, 3de lid der wet tot regeling van het lager onderwijs de gemiduel'd~ opbrengst der schoolgelden per leerling en per jaar meer dan f 80 bedroeg, aangezien op 15 Januari 1908, 29 kinderen ter school gingen; dat op grond van het bepaalde bij art. 59, 2de lid, sub b, der genoemde wet derhalve deze school over 1908 niet voor Rijksbijdragen in aanmerking kan komen; Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist is; Gezien de wet tot regeling van het la'ger onderwijs; Hebben goedgevonden en verstaan: met vernietiging van de bestreden beslissing, te vel'klal'en, dat aan het bestuur der bijzondere lagere school a~n. de Prinsengracht nO. 1017, te Amsterdam, van de Vereemgmg voor opvoeding en onderwijs "De Genestetschool", aldaar, over het jaar 1908 geen Rijksbijdrage kan worden verleend. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan a.fschrift zal gez01':lden worden aan den Raad van State, afdeehng voor de geschIllen 'Van bestuur. Het Loo, 21 September 1909. WILHELMIN A. De .lfirl/:stcr van. Binnenlandsche Zalèen, XII. 2] Sppt(,lllhel' 1DC9. nO. 01. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS) KONINGIN ,DER :"iBDERLANDEN,PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ." ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commissatis in de provincie Noordholland, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 28 April 1909, n°. 22, genomen op de aanvrage van het bestuur Jer bijzondere lagere school aan den Nieuwe 's Gravenlandsche weg n°. 14 te Bussum, van de Schoolvereeniging "Instituut Gooiland" aldaar, om de Rijksbijdragen bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1908; Den Raad van State, aideeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 1 September 1909, n°. 249; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 17 September 1909, n°. 8194, afdeeling Lager OnJerwijs; Overwegende, dat Gedeputeerde Staten de Rijksbijdrage voor deze school over 1908 hebben bepaald op f 687,65~, dat van het besluit van Gedeputeerde Staten Onze Commissaris in de provincie Noordholland bij Ons in beroep is gekomen, è!aarbij aanvoerende, dat blijkens een schrijven van het schoolbestuur aan Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken, de bedoelde school nog niet is aangesloten bij eene commissie van beroep als bedoeld in art. 59, 1ste lid, sub 7°., weshalve zij over 1908 niet voor Rijksbijdrage in aanmerking kan komen; Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist is; Gezien de wet tot regeling van het lager ondeIwijs; Hebben goedgevonden en verstaan: lllet vernietiginp' van de bestreden beslissing' te verlda1'011, dat deze school ov:r 1908 geen aanspraak kan maken op Rijksbijdrage. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 21 September 1909. WILHELMIN A. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERIL XIII. 2:1 September 1909 n°. HE EMS K E R K. aa. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door de Vereeniging "Internationale Broederschap" te Blaricum (Noordholland) , tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Noordholland. dd. 21 April 1909. n°. 15, genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school aan den Binnenweg naar het Paviljoen te Laren (Noordholland ) van genoemde Vèl'- 133 OOl)lgmg, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 ,der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1908; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, adviE's van 1 September 1909, n°. 248; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 18 SE'ptE'mbE'l' 1909. n°. 8238, :.tfdeeling Lager Onderwijs; Overwegende, dat Gedeputeerde Staten bij bovengenoemd he>sluit de aanvrage om Rijksbijdrage van de hand hebben gf'WE'zen uit overweging, dat gebleken is, dat voornoemd(' school gedurE'nde het jaar 1908 niet was aangesloten bij eene commissie van beroep als bedoeld in het eenlte lid, sub 7°. van art. ;)9 der wet tot regeling van het lager oudf'fwi,is: dat van het besluit van Gedeputeerde Staten hij Ons 11 bE'roep is gekomen het schoolbestuur, daarbij in hoofdzaak aanvoerende, dat, hoewel het verzuim erkend wordt, tevens dt> yt'l'klal'ing kan worden afgelegd, dat zulks geheel te goeder trouw is geschied, terwijl overigens het {mderwijs der school geheel naar de piRchen dE'r wet is ingericht: OVPl'wegendE', dat, zooaIR trOlrwens door hE't appelleerelld schoolbestuur zelf wordt erkend, de grond waarop de afwijzE'nde b!'iichikking van GedE'putE'erdE' Statpn rust, jui.~t is Pil hiE'Ttegen niet kan afdocn de omstandigheid, dat het gepleegd verzuim tc goeder trouw is gE'schied: GeZiE'll de wet tot regeling van Ilet lager onderwijs: Hebben gooedgevolldell en verstaan: lUet handhaving van de bestreden beslissing van Gedeputeprde Staten te verklaren, dat voor deze school over 1908 gepue Rijksbijdrage kan worden verleend. Onze :Minister van Blllnenlandsche Zaken Ïf; belast met d", uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden g0zonden aan den Haad van Sbb>, afdeeling voor de geschillen -van bestuur. Het Loo, 23 September 1909. WILHELMIN A. Overwegende: dat Gedeputeerde Staten bij bovenbedoeld besluit hebben besrïst, dat de voormelde bijzondere school over het jaar 1908 geen aanspraak heeft op eene Rijksbijdrage krachtens art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, .uit o,verweging, dat blijkens bij de aanvrage overgelegde qUltanhën onder meer aan de voor vast en gedurende het volle jaar aan de school verbonden onderwijzeres Mietje Koekoek met meer dan 20 dienstjaren is uitbetaald 4 maal t 185,62 5 , makende met aftrek van 1 % voor het pensioeniond~ eene jaarwedde van f 750; dat het wettelijk minimum der Jaarwedde eener onderwijzeres van bijstand bij zoodanigen diensttij d bedraagt f 825; en mitsdien ten aanzien van deze verplichte onderwijzeres van bijstand niet is voldaan aan de voorwaarde in het Iste lid, sub 5, van art. 59 bovengenoemd, voor het verkrijgen der Rijksbijdragen gesteld; dit besluit regenten van het NederlandschWeeshuis bij Ons in beroep zijn gekomen, daarbIJ lil hoofdzaak aanvoerende, dat inderdaad de vier (looI' genoemde onderwij zeres onderteekende en aan Gedepu~eerde Staten bij de aanvraag gezonden quitantiën op een ,!ll;arw~dde va,n slechts f 750. schijnen te wijzen, .maar dat l~lenl1t geen.~zlIls volgt.. dat meJuffrouw Koekoek over 'het jaar 1908 werkelIJk een germgere wedde heeft O'enoten dan art. 59 1, sub [jo., voorschrij ft; dat hare jaan~edde over 1908 i~ he'p~ald op f 850, zijnde nog f 25 meer dan het wettelijk llllllllllUlll; dat de be:,,-ust~ onderwijzeres bij vergissing over PIk kwartaal een qUltanhe heeft aangeboden tot hetzelfde hedrag .. als h~t ,voorafgaande jaar door haar ontvangen en haar bIJ verglsslllg een lager bedrag is betaald dan op de hegrooting was uitgetrokken; lsraël~~ti.sch dat van blE'ek, regenten alsnog aan mejuffrouw Koekoek dp: ha.ar ~ver 190R toekomen~e f 100 hebben uitgekeerd; dat ,~I.J lllltsdl~ll over 1~08 e~ne Jaarwedde van f 850 heeft genoj en en hIermede IS VOldaan aan de voorwaarde in art 59 1ste lid. sub 5, der Lager-onderwi)'swet , b O'esteld', ., '. Overwegende: dat. vermits uit de door regenten bij hunne aannage overgelegde quitantiën niet bleek dat door rlti onderwijzeres Koekoek over 1908 meer dan f '750 jaarwedde ,yel'll genoten, Gedeputeerde Staten te reeht hebben beslist, dat de voornoemde bijzondere school over 1908 O'oon aanMpraak h~eft op eene Rijksbijdrage krachtens art. 5~9 der wet tot regellllg van het lager onderwijs, daar toch ten aanzien ,an de voornoE'lllde onderwijzeres niet is voldaan aan de yoorwaarde, bedoeld in art. 59, lid 1, sub 5°., der wet; dat deze besliRsillg derhalve in hooger beroep behoort te worden gehandhaafd en de later door het appelleerend b~~tuur ~vergelE'gdp suppletoire quitantie van de onder'YlJzeres Koekoek het bestuur in deze niet kan baten; dat toch deze overlegging plaats heeft O'ehad nà 31 Januari \-ergls~lllg da~ z.oodra uit de beslissing van Gedeputeerde Staten deze De Minister van Binnenlandsche Zaken, REE M S KER K. XIV. ;10 September 1909 IBm) {'ll alzoo die quitantie als inO'ediend nil den in art 59 al. 7,,,der ':,et tot regP:~ing van het l';ger onderwijs aange~eze~ termIJn, met meer blJ de beoordeeling van deze zaak in aanmerking kan komen: Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; Hebben goedgevonden en verstaan: met handhaving van het bestreden besluit het daartegen i ngestelde beroep ongegrond te verklaren. ' Onze lIinister van Binnenlandsche Zaken is belast met de nih-oering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezónden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Rpt Loo, 30 September 1909. WILHELMIN A. De Jlhnister '/'Jan Binnenlandsche Zaken, REE MS KERK. n°. 34. 'VIJ 'VII~HELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door regenten van lIet N ederlandsch-Israëlietisch Meisjesweeshui8 te Amsterdam, teg~n het besluit van Gedeputeerde Staten van Noordholland. ddt 21 April 1909, n°. 1, genomen op de aanvrage ,'an vqornoemde regenten om voor de bijzondere lagere scholen In dat weeshuis te Amsterdam, Rapenburgerstraat 11°. 171, te bekomen de Rij ks bij dragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1908; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 8 September 1909, nO. 244; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 25 September 1909, n°. 8517, afdeeling Lager Onderwijs; 34 134: xv. :2 October 1909 n°. 29. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER N ED~RLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door den inspecteur van het lager onderwijs in de 2de inspectie, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Zuidholland, dd. 21/30 April 1909, G. S. n°. 26/1, genomen op de aanvrage van de Vereeniging der Heilige Catharina van Senen, te Bijdorp, onder Voorschoten, om toekenning der Rijksbijdrage, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het Jaar 1908 aan de bijzondere lagere school dier vereeniging aan den Oppert n°. 69, te Rotterdam; Den Haad van State, afdeeling voor de geschillen van hestuur, gehoord, advies van 15 September 1909, n°. 251; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 29 September 1909, n°. 8469, afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende: dat Gedeputeerde Staten de Rijksbijdragen yoor deze sehool over 1908 hebben bepaald op f 1191,16, daarbij onder meel' overwegende, dat wel is waar uit den staat, model 0, van den schoolopziener in het district Rotterdam blijkt. dat de onderwijzeres van bijstand W. J. C. M. ~engers, tweemaal tij delij k voor een j aar is aangesteld geworden, doch dat, naar de meening van hun college, dit niet iu strijd is met de voorwaarde, gesteld in art. 59, lste lid, ,"ub 4, der wet; dat toch uit de geschiedenis dezer wetsbepaling blijkt, dat zij is opgenomen ten einde eene tijdelijke .aanstellinD" niet tot in het onbepaalde te- doen zweven; dat mt dp meded~elingen van het schoolbestuur blijkt, dat eene tweede tijdelijke aanstelling dier onderwijzeres voor den tijd. van een jaar IS geschied, omdat zij gedurende het eerste J3;ar van tijdelijken dienst dikwijls wegens ziekte haar klasse lllet had kunnen waarnemen, en dat het schoolbestuur daarom nog niet lot eene vaste aanstelling durfde over te gaan; dat hieruit hlijkt, dat het niet in de bedoeling van het bestuur heeft (';'elegen om de tijdelijke aanstelling tot in het onbepaalde te dOE'n zweven, do~h het dezen weg heeft gevolgd in het belang del' onderwijzeres; dat in deze evenmin tegen de letter der wet iH g~handeld, daar de tijdelijke aanstelling tp1kpumale v?Dr niet langer dan .een jaar is geschied; d~t de sC!lOol mitsrlH'n voldoet aan de Plschen en voorwaarden 111 art. D9 der wet g'E'steld; dat de inspecteur in beroep aanvoert, dat bij Koninklijk hesluit van 15 September 1908 nO. 44, is beslist, dat herhaalde tij delij ke benoeming van onderwij zend personeel aan dezelfde 8ç:.ho01, waaraan het reeds een jaar verbonden was, vormt een niet voldüen aan de wettelijke voorwaarde van art. 59, lste lid, sub 4°.; dat mitsdien ten onrechte eene Rijksbijdrage voor bovengenoemde school over het jaar 1908 is vastgesteld; (h-erwegende, dat de in art. 59, lste lid, sub -t uer WE't tot regeling van het lager onderwij s gestelde voorwaarde, (lat geen onderwijzer voor langer dan één jaar tijdelijk wordt aangesteld· in dien zin behoort te worden opgevat, dat geen {,nderwijze~' - onverschillig of hij tot de verplichte onde~ wjjzers behoort of niet - langer dan gedurende een jaar UIt krácht een er tijdelijke aanstelling aan de school mag werkzaam zijn; dat vermits in dit geval de onderwijzeres W. J. C. M. Sengers, nadat zij reeds een jaar (1 Juni 1901-31 Mei 1908) aan de school als tijdelijk aangesteld was werkzaam geweest, op 10 .Juni 1908 opnieuw krachtens tijdelijke aanstelling in dienst is getreden, sinds laatstgenoemden dat~m niet is voldaan aan de bovengenoemde voorwaarde en mIt'ldien over het tijdperk 10 .Juni-31 December 1908 geen aan,~praak op de Rijksbijdrage voor deze school bestaat; 0 ., met WIJZlg111g van het bestr-eden besluit het bedrag der Rijksbijdrage voor deze school over 1908 vast te stellen op f 3163,16 5 · Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met ~e uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden g'ezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 2 October 1909. WIL H E IJ MIN A. De Minister van Binnenlanebche Zaken, HE EMS KERK. XVI. 29 October 1909 N°. 36. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DE:R NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingest-eld door Onzen Commissaris in Noordholland, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 3 Maart 1909, n°. 34, genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school Kenaupark 33, te Haarlem, van de Roomsch-Katholieke Schoolvereeniging aldaar, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1908; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 13 October 1909, n°. 201; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche van 26 October 1909, n°. 9293, afdeeling Lager OnderWIJS; Z~~en Overwegende: dat Gedeputeerde Staten hij bovE'nbedoeld hesluit de Rijk'lbijdragen voor deze school hebben bepaald op f 3405,12 5 ; dat van dit besluit Onze Commissaris in Noordholland bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, dat uit de halans en winst-en-verliesrekening blijkt, dat over het boek· jaar 1901/1908 een winst werd gemaakt van fl625,11, terwijl de op de aandeden uitgekeerde rente werd gesteld op 3 %; dat hieruit blijkt, dat de school is gehouden als winstgevend bedrijf en mitsdien geen aanspraak op Rijksbijdrage bestaat; Overwegende: ten aanzien van het in beroep aangevoerde, dat bij het onderzoek der vraag, of een school als winstgevend bedrijf wordt gehouden, de omstandigheid, dat, zooals in casu het geval is, de uitkomsten over eenig jaar e.Rn batig saldo opleveren, op zich zelf niet beslissend is; dat evenmin het bewijs is geleverd. dat de onderhavige school is opgericht en in stand gehouden met het doel zich daardoor een bron van inkomen te verzekeren, doordien van l~et door de leden verstrekt waarborgkapitaal eene rente wordt p'enotell, welke ongetwijfeld lager is dan de rente welke de vereeniging z:,u hebben te voldoen indien de noodige kapitaalvel'~treklüng door leening was verkregen; Ovprwegenlte wijders, dat uit de dool' de schoolvereeniging op vfJ'zoek del afdeeling voor de geschillen van bestuur nader overgelegde bff'('heiden blijkt, dat de jaarlijksche afschrijving geensûns het karakter van kapitaalvorming bedraagt; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; Hebben goedgevonden en verstaan: 135 dat ook eV~l'igen8 van het beoogen van winst door de vereeniging niet is grbleken; Gezien de wet tot u-geling van het lager onderwijs; Hebben g:Jf'dgevonden en verstaan: met handlluving' van het bestreden besluit van Gedepllteerde Stat~ll van Noordholland, dd. 3 Maart 1909, nO. 34, het bedrag lier RIjksbijdragen over 1908 voor de bijzondere lagere school, Kenaupark 33 te Haarlem, van de RoomschKatholieke Schoolvereeniging aldaar, vast te s,tellen op f 3405,12 5 · On/.H Milll~tfT,an Binnenlandsche Zaken i~ belast met ,ie uitvoering" ya cI:t ~esluit, wu'tIvan afschrift zal worden gezonden a"n den RUfJod van Sluip, afdeeling voor de geschillen V:lll hestuur. Het Loo, 29 October 1909. WILHELMIN A. lpO'de rekening en verantwoording over het boekjaar 1908 blijkt, dat de gewone uitgaven der vereeniging bedragen hebben eene totaalsom van f c1204,-t2 en daarentegen de gewone inkomsten eene totaalsom van f 2346,10, weshalve het nadeelig saldo f 185R,a2 bedroeg, terwijl de gevraagde Rijksbijdrage f 1613,35 was; dat dus, ook al werd de Rijksbijdrage verleend, de vereenigil1g toch nog in stede van wi~st, verlies te boekf'n zou hebben; dat op 30 Juli 1908 als bUItengewone gift werd ontvangen oone som van f 500, om te dienen tot delging van de nadeelige saldo's in de jaren 1906 en 1907, gezaménlijk bedragen de f 2164,:j2}; dat de schuldenlast ;lel' vereeniging op 1 Januari 1908 f 3589,871- bedroegen op ;H December 1908 f ;380R,62, waartegen geen andere haten konden ,vorden aangewezen dall f 2017~ kasgeld en schoolmeubelen, voor de aankoopswaarde f 265, op de balanl'\ voorkomende; dat boyendien de gift yan f 500 der vereemg'mg gewerd, niet uit het schoolbedrijf, doch daarvan geheel onafhankelijk, zoodat er yan w'inst uit het schoolbedrijf in geen en deele sprake kan zijn; dat ook krachtens de statuten de school niet als winstgevend bedrijf wordt gehouden; Overwegende, dat blijkenfi de door het appelleerende bestuur oYl'l'gelegde rekening en verantwoording over 1908 in dat jaar aan salarissen der onderwijzers, lokaalhuur en kleine onkosten van den secretaris zijn betaald f a930,17, terwijl daartegenover als inkml1sten uit het bedrijf de opbrengst der schoolgelden slechts geweest is f 1696,10, wadat het bedrijf, wel verre van win stgevend te zij n, een tekort heeft gelaten van f 2234,07, hetwelk bij lange na niet door het aangevraagde subsidie zal worden gedekt; dat voorts de onderscheidenlijk ten bedrage van f 500 en f 250 gedane giften ten doel hebben, dat tekort te bestrijden; dat liU noch uit het bovenstaande, noch ook van elders blijkt, dat de school wordt gehouden als winstgevend bedrijf, het appelleerend bestuur aanspraak heeft op eene Rijksbijdrage, als be·doeld bij artikel 59 der wet op het lager oliderwij s ; De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. XVII. 27 Januari 1910 n°. 12. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door het bestuur der Katholieke Schoolvereelliging te hevenaar, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Gelderland. dd. 9 Juni 1909, n°. za, genomen op de aanvrage yan h~t bestuur del' bijzondere lagere school dier vereeniging in de Kerkstraat n°. 191 aldaar, om de Rijksbij dragen bedoeld in art. 59 del' wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1908; Den Baad van State, afdeeling' voor de geschillen van bestuur, gehoord, a(h-ies yall 12 Jalluari 1910. ilO. :368; Op 'de voordracht Y1:,,;1uit, het beurag der Rijksbijdrage over I:W8, te verleenen aUli het lJestuUl" der bijzondere lagere school van de Katholieke Sehoolvereenigillg te Zevenaar, vast te stellen op f 1629,19. Onze Minister yall Binnenland~che Zaken is belast met de nityoering ~nm dit besluit, waarvan afschrift za] worden geYOndell aan del! Raa,l van State, afdeeling voor dE:' gesehillen van bestuur. 'R Chavenhage, 27 ,Januari uno. WILHELMIN A. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HE EMS K E R K. 136 XVIII. 6 Jun; UnO na, 68. 6 Juni 1910 nO. 69. XIX. WIJ WILHEIJMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLA~DEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, in geteld door Onzen Commissaris in de provincie Gelderland, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 23 Februari 1910, na. 10, voor zooveel daarbij eene beslissing is genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school te Oosterbeek. Paaschberg (gemeente Renkum), van de Vereeniging voor Christelijk Nationaal Schoolonderwijs te Oosterbeek, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. ,19 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1909; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 18 Mei 1910. na. 88; Op de voordracht van Onzen Minister van Binllenlandsche Zaken van 2 Juni 1910, na. 4985, aMeeliilg IJager Onderwijs; Beschikkende op het beroep, ingesteld door den inspecteur van het lager onderwijs in de 1ste inspectie, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Gelderland, dd. 15 Februari 1910, n°. 43, voorzooveel daarbij eene beslissing is genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school te Zevenaer, Kerkstraat 241, van de Katholieke Schoolvereeniging aldaar, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1909; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 18 Mei 1910, nO. 85; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 2 Juni 1910, na. 5014. afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende, dat Gedeputeerde Staten van Gelderland bij hun bestreden besluit de Riiksbijdrage voor deze school Over 1909 hebben bepaald op f 1500, waaronder begrepen is een hedrag van f 500 voor den onderwij zeI' P. B. Jorissen; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten de inspecteur yan het lager onderwijs in de lste inspectie bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, dat aan deze school, welke op 15 J rllluari 1909 38 leerlingen telde, behalve de vakken a--j tevens de vakken bedoeld onder l, m, n, 0 en p van art. 2 der Lager-onderwijswet onderwezen werden, zooals ook blijkt uit de door gemeld bestuur dezer school ingediende Rchriftelijke aanvraag model L, aan dt' Gedeputeerde Staten van Gelderland ingediend onder dagteekening van 14 Januari 1910; dat in verband met het bepaalde bij art. 48, 1ste lid, 1 J., IJ, alinea 6, der evengenoemde IJager-onderwij swet voor dezen onderwijzer, naar zijn oordeel slechts op eene bijdrage van f 310 per jaar door het bestuur der betrokken school kan worden aanspraak gemaakt; dat derhalve naar zijn oordeel de aan het bestuur der bovengenoemde vereeniging voor de bijzondere lagere school te Zevenaar, Kerkstraat 241, toe te lcennen Rijksbijdrage dient te worden vastgesteld op f 1000 + f 310; Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist is; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; Hebben goedgevonden en verstaan: met wijziging van het bestreden bestreden besluit. het bedrag der Rijksbijdrage voor deze school over 1909 vast te stellen op f 1310. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het I~oo, Overwegend, dat Gedeputeerde Staten bij besluit van 23 Februari 1910. n°. 10, het bedrag der Rijksbijdragen voor ,deze school over 1909 hebben bepaald op f 5511,63:;; dat van dit besluit Onze Commissaris in de provincie Gel,derland bij Ons in beroep is gekomen. daarbij aanvoerende, dat de statuten der Vereeniging werden goedgekeurd bij Koninklijk beBluit van 16 September 1880 nO. 22, (Staatsco1Jrant van 19 November 1880, na. 214); dat de rechtspersoonlijkheid duurde tot 16 September 1909; dat, vermits geene verlenging der rechtspersoonlijkheid noch verkregen goedkeuling' van nieuwe statuten in het jaar 1909 heeft plaats gehad, hoven genoemde school van af 16 Sept.emher 1909 niet voldeed aan het bepaalde bij art. 59. 1ste lid. suh 1, der wet op het lager onderwijs. en voor haar van af dien datum geen aanspraak meer kan worden gemaakt op de in genoemd wetsartikel bedoelde Rijksbijdragen; Overwegende: dat het inberoep aangevoerde juist is; tl-ezielJ de wet tot regeling van het lager onderwijs; Hebben goedgevonden en verstaan: met wijzigmg van het bestreden besluit, het bedrag der Rijksbijdragen voor deze school over 1909 vast te stellen op f 3896,19. Onze ~fillister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit hesluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 6 Juni 1910. WILHELMIN A. 6 Juni 1910. WILHELMIN A. De Minister 'van Binnenlandsche Zaken, HE EMS KERK. De Minister -van Binnenlandsche Zaken, H EE M S K ER K. 137 xx. 6 Juni 1910 na. 70. XXI. 6 Juni 1910 n°. 71. WIJ WIIJHELMINA, BIJ DE GRATIE Gons, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, in gesteld door Onzen Commissaris in de provincie Limburg, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 25 Februari 1910, lste afd., La 31116 01, genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school te Sittard, Gruizenstraat 378, van de Vereeniging tot instandhouding der Christelijke School, aldaar, om de Rijksbijdrage, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1909; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 18 :Mei 1910, na. 86; . Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 2 Juni 1910, n°. 5015, afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende: dat Gedeputeerde Staten van Limburg bij hun voormeld besluit de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, voor deze school over 1909 hebben bepaald op f 1491,99 5 , waaronder begrepen eene bijdrage ad f 83,33 5 voor de onderwijzeres E. H. DriesBen, herekend over het tij dvak van 1 Juni tot 1 Augustus 1909 naar den maatstaf van f 500 's jaars, zijnde de wettelijke minimum-jaarwedde voor een onderwijzer met minder dan vijf dienstjaren; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten Onze Commissaris in de provincie Limburg bij Ons in beroep is ge-komen. daarbij aanvoerende, dat. aangezien deze school op 15 Januari 1909 41 leerlingen telde en de met het wettelijk minimum·salaris gelijkstaande Rijksbijdrage, bedoeld in het bte liu. sub 10. a van art. 48 der Lager-onderwijswet voor eene onderwijzeres van bijstand, n.l. mejuffrouw Wilten, over het volle jaar 1909 in rekening is gebracht, dB onderwijzeres E. H. Driessen voor de berekening der Rijksbijdrage als niet verplicht behoort te worden beschouwd en voor haar ingevolge het bepaalde sub ra. b, alinea 3, van evengenoemd wetsartikel, de bijdrage behoort te worden gesteld op 2/12 van f 260, zijnde f 43.33 5 ; dat Gedeputeerde Staten dus voor deze school een bedrag van f 40 te veel hebben toegekend, zoodat de Rijksbijdragen, waarop het betrokken schoolbestuur aanspraak heeft, dientengevolge f 1451,99 5 beloopen; Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist is; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; Hebben goedgevonden en yerstaan: met wijziging van het bestreden besluit, het bedrag der Rijksbijdragen VOOT deze school over 1909 vast te stellen op f 1451,99 5 ; Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 6 Juni 1910. WILHELMIN A. NEDERtA~DEN, WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door den inspecteur van het lager onderwijs in de 1ste inspectie, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg, dd. 4 :Maart 1910, 1ste afd., La. 479/5 EI, genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school te Maastricht, Brusselsche straat, St. Aloysiusschool, afd. C, van het zedelijk lichaam onder de zinspreuk . ,Sub praesidio Beatae Mariae Virginis sine macula conceptae", gevestigd aldaar, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs over het jaar 1909 ; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 18 :Mei 1910, n°. 87; Op d·e voordracht van Onzen "Minister van Rinnenlandsche Zaken van 2 Juni 1910, 11°. f>016, afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende, dat Gedeputeerde Staten bij hun bestreden besluit de Rijksbijdrage voor deze school over 1909 hebben bepaald op f 1946, waaronder begrepen een bedrag van f 750 voor den onderwijzer A. \V. F. \Veytens; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten de inspecteur van het lager onderwijs in de lste inspectie bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, dat aan deze school, welke op 15 Januari 1909 40 leerlingen telde, behalve de vakken a-i, tevens de vakken bedoeld onder l, 711, n en p werden onderwezen, zooals blijkt uit de door het schoolbestuur aan Gedeputeerde Staten ingediende schriftelijke aanvrage, model L, onder dagteekenillg' van 16 Januari 1910; dat in verband met het bepaalde bij art. ·18, 1ste lid, 1°, b, al. 6 der Lager-onderwij swet voor dezen onderwij2:er slechts op een Rijksbijdrage van f 310 aanspraak kan worden gemaakt; dat het bedrag der Rijksbijdrage voor deze school mitsdien met f 440 behoort te worden verminderd; Overwegende, dat de ondubbelzinnige bepaling van art. 48, 1, 1°, sub b der wet tot regeling van het,lager onderwijs, voor openbare lagere scholen van 90 en mmder leerlingen, gelijk hier het geval is, wanneer het aan de school verbonden onderwijzend personeel het minimum van onderwijzers overschrijdt, het bedrag der Rijksbijdrage vaststelt op f 310 voor één onderwijzer, indien het onderwijs, behalve de vakken a-k', tevens ten minste twee der vakken onder l, 711 en n en het vak onder p van art. 2 genoemd omvat; dat blijkens art. 59, 1°, der wet deze bepaling ook geldt voor bijzondere lagere scholen; dat waar blijkem; dl' aanvrage aan bedoelde school onderwijs wordt gegeven in de vakken a-i en bovendien in de vakken l, 711, n en p, de hiervoren aangehaalde bepalingen op dez~ school toepass(>lijk zijn en mitsdien het beroep gegrond IS; Gezien de wet tot reg(>ling' van het lager onderwijs; Hebben goedgevonden en verstaan: met wijziging van het bestreden besluit het bedrag der Rijksbijdrage over 1909 voor deze school vast te stellen op f 1506. Onze 1finister van Binnenlandsclle Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan dim Raad van State, afdeeling voor de geschillen Yan bestuur. Het Loo, 6 .Juni 1910. WILHELMIN A. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. i I De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. 3ó 138 XXII. 7 Juni 1910 nO. 50. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. XXIII. 7 Juni 1910 n°. 51. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door het bestuur der Christelijke school te Steenderen, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Gelderland, dd. 22 Februari 1910, n°. 21, voor zooveel daarbij eene beslissing is genomen op zijne aanvrage om voor genoemde school de Rijksbijdragen te bekomen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1909; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 25 Mei 1910, nO. 99; Op de voordracht van Onzen :Minister van Binnenlandsehe Zaken van 3 Juni 1910, nO. 5138, afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende, dat voor deze school, 'welke op 15 Januari 1909 68 leerlingen boven de 6 jaar telde, over het jaar 1909 Rijksbijdragen zijn aangevraagd tot een bedrag van f 1519,07, waaronder f 56,25 voor de onderwijzeres E. Struys-van der Vlies, die van 1-31 Augustus aan de school was werkzaam geweest; dat Gedeputeerde Staten van Gelderland bij besluit van 22 :Februari 1910, n°. 27, de Rijksbijdragen hebben bepaald op f 1484,481, daarbij overwegende, dat de bijdrage voor genoemde onderwijzeres, die slechts als onverplichte leerkracht in aanmerking kan worden gebracht, behoort te worden gesteld op 1j112 x f 260 = f 21,66t; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten het schoolbestuur bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, dat vermits de school op 15 Januari 1909 door 72 leerlingen bezocht werd, er volgens de Lager-onderwijswet twee leerkrachten verplicht waren j dat er aan ook gedurende het geheele jaar twee leerkrachten aan de school verbonden waren (waaronder mejuffrouw Struysvan der Vlies, als waarnemend hoofd gedurende ééne maand) en nummer drie gelijktijdig; weshalve Gedeputeerde Staten z. i. ten onrechte genoemde ond,erwijzeres als onverplichte leerkracht hebben aangemerkt; Overwegende, dat aan deze school, in verband met het aantal scholieren in 1909 verbonden moesten zijn een hoofd en een onderwijzer van bijstand; dat dienovereenkomstig er in 1909 zijn werkzaam geweest als hoofd van 1 J anuari-31 Juli H. Gordeau en van 1 September-31 December J. A. Ph. Struys, en als onderwijzer van bijstand gedurende het geheele jaar Ph. H. "\Vegerif; dat bovendien als waarnemend hoofd gedurende de maand Augustus aan de school is werkzaam geweest de onderwijzeres van bijstand mejuffrouw E. Struys-van der Vlies; dat voor deze laatste als onderwijzeres van bijstand met 14 di enstj aren eene bij drage is aangevraagd, berekend naar f 675 's jaars; dat Gedeputeerde Staten echter te recht hebben aangenomen, dat die bijdrage moet berekend worden naar f 260 's jaars, vermits aan de school gedurende het geheele jaar reeds een onderwijzer van bijstand verbonden was; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwij s ; Hebben goedgevonden en verstaan: met handhaving van het bestreden besluit, het daartegen ingesteld beroep ongegrond te verklaren. Onze "Minister van Binnenlundsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezond-en aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van hestuur. Het Loo, 7 Juni 1910. WILHELMIN A. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEE M S K ER K. Beschikkende op het beroep, ingesteld door het parochiaal kerkbestuur te Enkhuizen, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Noordholland, dd. 2 Maart 1910, nO. 13, genomen 'Op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school Oude Doelen Wijk 2 n°. 38, aldaar, van genoemd kerkbestuur, om de Rijksbijdragen. bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1909; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, geho'Ord, advies van 2b Mei 1910, n°. 94; Op de voordracht van Onzen 'Minister van Binnenlandsche Zaken van 3 Juni 1910, nO. 5137, afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende, dat V'OO!' deze school" welke 'Op 15 Januari 1909 104 leerlingen telde, 'Over 1909 Rijksbijdragen zijn aangevraagd t'Ot een bedrag van f 1973,46!; dat Gedeputeerde Staten van Noordholland bij besluit van 2 Maart 1910, n°. 13, de aanvrage hebben van de hand gewezen, daarbij overwegende, dat aan de school met 104 leerlinO'en moeten verbonden zijn één hoofd en twee 'Onderwijzers va;; bij stand; dat het hoofd Fluitman en de onderwij zer Mühren gedurende het geheele jaar 1909 aan de school waren verbonden, terwijl ~e onderwijzer P. ~.rom da:~ran verbon~en was van 1 J anuan-15 Augustus, zIJnde hl] - aan Wlen blijkens overrrelegde quitantie de volle wedde is uitbetaald gedurende h~t hem wegens vervulling van militieplic~ten verleende verlof tij delijk vervangen door den onderwI] zeI' ,T anssen van 1-31 Januari en do'Or de onderwijzeres Schaap van 16 Mei-31 Juli 1909; dat de plaats van den verplichten onderwijzer Krom - aan wien met ing'ang van 16 Augustus 1909 ontslaO' werd verleend - in het jaar 1909 niet is bezet O'eworden ':eshalve deze vacature in strijd met de voorwaarde gesteld i~ het tweede lid, sub c, van art'. 59 ~er Lager-onderwijswet lanO'er dan 4 maanden onvervuld IS gebleven; dat van eene te~' zake verleende ontheffing als bedoeld i l1, het Ude lid van evengenoemdwetsartikel niet is gebleken; dat van het besluit van Gedepnteerde Staten het schoolbestuur bij Ons in beroep is gekomen, "op grond van de omstandigheden, dat op 15 Januari 1909 eenige vrouwelijke leerlingen der R. -K. meisj essehooi , gelegen Westerstraat II 51 (te Enkhuizen), mede staande onder voornoemd bestuur. slechts voorloopig en ti.ideli.jk aan voornoemde jongensschool waren geplaatst: alsook, dat door de terugp.1a:atsing dier vrouwelijke leerlmgen naar de voo!noemde melsJ~sschool op 1 Augustus jl., aan de voornoemde .Jongensschool dIe toestand van vóór 1 September 1908 was herschapen, welke slechts twee door de wet op het lager onderwijs verphchte ond", wijzers eisehte, welke toestand iu de eerstvolgende jaren duurzamer zal blijken"; Overwegende, dat de gronden waarop het bestreden heshld rust, juist zij n : dat de wet geen afwijking' toelaat van de bepaling:. dat bij de berekening van het aantal verplichte onderWIJzers de f,ehoolbevolking op 15 J almari tot grondslag wordt genomen; Gezien de Lager-onderwij swet; Hebben goedgevonden en verstaan: lllet handhaving van het bestreden besluit, het daartegen ingestelde beroep ongegrond te verklaren. Onze "Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoerino' van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden a:n den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestu UI'. Het Loo, 7 Juni 1910. WIL HELM IN A. De Ministe1' van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. 139 139 X XI V. XXIV. 17 Juni 1910. li Juni 1910. n°. n°. 28. WiJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER "VIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door Beschikkende op het beroep, ingesteld door het bestuur der bestuur der bijzondere lagere school bijwndere lagere school van de Nederduitsche Hervormde de N ederduitsche Hervormde Kerk Oosterbierum, tegen het besluit van Gedeputeerde Kerk te Oosterbierum, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Staten van Friesland, dd. 10 Maart 1910, na. 48 (2de afd. F), dd. 10 Maart 1910, n°. 48 (2de afd. F), genomen op de aanvrage genomen op de aanvrage van genoemd bestuur om de Rijksgenoemd om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet bijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1909 ; onderwijs, over jaar 1909; Den Raad Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van beState, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 1 Juni 1910, n°. 109 ; gehoord, 1 Juni 1910, na. 109; Op de van Binnenlandsche Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken van 14 Juni Zaken van 14 Juni 1910, n°. 5543, afdeeling Lager Onderwijs ; na. 5543, Lager Onderwijs; Overwegende, dat bovenvermeld besluit Gedeputeerde Overwegende, dat bij bovenvermeld besluit Gedeputeerde Staten hebben bepaald, dat de bijzondere lagere school van de hebben school Nederduitsche N ederduitsche Hervormde Kerk te Oosterbierum (gem. BarraKerk te Oosterbierum (gem. Barradeel), over het jaar 1909 voor de bijdrage overeenkomstig art. jaar 1909 voor bijdrage overeenkomstig 59 der wet 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs niet in aanhet lager onderwijs niet in aanmerking komen ; komen; hij bovendien niet begeerde de uitkeering te ontvangen, waar hij bovendien niet begeerde de uitkeering hij zelf reeds in het genot van vrije waning was, de voor ondervrije woning was, de voor hij zelf reeds in wijzers vastgestelde vergoeding kon achterwe ge blijven; ; dat achterwege blijven dat wijzers vastgestelde vergoeding het bestuur financieel voordeel zou hebben gehad, wanneer de voordeel zou hebben het vergoeding voor huishuur, volgens de voor de school geldende vergoeding voor huishuur, volgens de voor de school geldende salarisregeling ad ff50 per jaar, over de maand Mei 1909 salarisregeling ad 50 per jaar, over de maand Mei 1909 aan den heer A. Nawijn was uitgekeerd, daarna door hem, aan den heer A. N awijn was uitgekeerd, daarna door hem, die er geen aanspraak op wilde maken, aan de school als .vrije maken, aan de school als vrije die er geen gift was teruggegeven, waarna het bestuur toch het bedrag bedrag gift was teruggegeven, waarna het bestuur toch van de bij de wet toegekende tegemoetkoming in de vergoede wet toegekende tegemoetkoming de vergoevan de ding voor huishuur mede van het Rijk had kunnen aanvraRijk kunnen aanvrading voor huishuur mede van gen; ;dat in elk geval het schoolbestuur overtuigd is, niet te schoolbestuur overtuigd is, te gen dat in elk geval hebben gehandeld in strijd met den geest der wet; geest hebben gehandeld in strijd wet; Overwegende, dat ten aanzien van den onderwijzer A. NaOverwegende, dat ten aanzien onderwijzer A. Nawijn, zij het te goeder trouw, niet is voldaan aan de voorte goeder trouw, is voldaan aan de voorwijn, zij waarde, bedoeld in art. 59, lid 1, sub 5°., der wet; sub 50 ., der wet; waarde, bedoeld in art. 59, Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs s;; van het lager onderwij Gezien de wet tot Hebben goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden en bestreden besluit, het daartegen met handhaving van het bestreden besluit, het daartegen met handhaving van ingesteld beroep ongegrond te verklaren. ingesteld beroep ongegrond verklaren. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de de Onze Minister van. Binnenlandsche Zaken is uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gebesluit, waarvan afschrift zal worden geuitvoering van zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen afdeeling voor de geschillen zonden aan den Raad van bestuur. van Het Loo, 17 Juni 1910. Loo, 17 1910. WILHELMIN A. WILHELMINA. dat bij het besluit wordt overwogen, dat deze aanvrage, dat bij het besluit wordt overwogen, dat deze aanvrage, blijkens de s blijkens de daarop ge telde dagteekening met rooden inkt, in gestelde dagteekening rooden inkt, De Minister van Binnenlandsche Zaken, De lvJinister van Binnenlandsche Zaken, de de maand Januari 1910 is ingekomen ; dat door den schoolJanuari 1910 is ingekomen; dat door den schoolHE E MS KE RK. HEEMSKERK. opziener in opziener in het district Leeuwarden, in kolom 16 van den door district Leeuwarden, in kolom 16 van den door hem ingezonden staat, model hem ingezonden staat, model 0, is opgegeven, dat de onderis opgegeven, dat de onderNawijn, die wijzer A. N awijn, die van 1 Mei tot 1 Juni aan deze school 1 Juni aan deze school was was verbonden, was gehuwd ; dat de schoolopziener nader aan gehuwd; de schoolopziener nader aan deze vergadering heeft overgelegd de, onder dagteekening van deze vergadering overgelegd dagteekening van 8 Mei 1909. door het bestuur aan hun ingezonden opgaaf, Mei 1909. door bestuur aan hun ingezonden opgaaf, model E, betreffende den onderwijzer A. Nawijn, waarbij model betreffende den onderwijzer A. N awijn, waarbij in kolom 8 is vermeld, dat deze onderwijzer gehuwd was ; dat kolom 8 dat deze onderwijzer was; XXV. dus aan den onderwijzer A. Nawijn, die 7 dienstjaren had, dus aa:r;t den ond~rwijzer A.. N awijn, die 7 dienstjaren had, alleen in het bezit was der akte van bekwaamheid als onder- ao Juni 1910 alleen In hé bezIt was del' akte van bekwaamheid als onder- 30 1910 wijzer, den leeftijd van 28 jaren had bereikt en gehuwd was, leeftijd van 28 jaren had bereikt en gehuwd was, ua. n°. 51. over de maand Mei 1909 ten minste had moeten zijn uitgeover de maand Mei 1909 ten minste had moeten zijn uitgekeerd f 50, wegens de voor hem geldende minimum-wedde keerd 50, wegens de voor hem geldende minimum-wedde en f 4,165 wegens tegemoetkoming in de huishuur, totaal en f 4,16 5 wegens tegemoetkoming in huishuur, totaal WIJ WILHELUINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER 5 f 54,16 5 ;; dat, volgens de bij de aanvraag overgelegde qui- NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ .. ENZ., ENZ. dat, volgens de bij de aanvraag overgelegde qui- NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. tantie, deze onderwijzer slechts een bedrag van f 50 heeft deze onderwijzer slechts een bedrag van 50 heeft ontvangen, dus f 4,16 5 minder dan aan hem moest zijn uitontvangen, f 4,16 5 minder dan aan hem moest zijn uitBeschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commisberoep, ingesteld door Onzen GommisBeschikkende op gekeerd ; dat het schoolbestuur in de aanvraag niet heeft g'ekeerd; dat schoolbestuur in de aanvraag niet heeft saris s~ris in Zeeland, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten in ~eel.and, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten vermeld, dat deze onderwijzer gehuwd was en dat het slechts vermeld. dat deze onderwijzer gehuwd was en dat het slechts 1910, 1ste afdeeling, na. 118, gef 50 bijdrage voor hem heeft uitgetrokken ; dat het school- dier provincie, dd. 24 Maart 1910, lste afdeeling, n°. 118, ge50 bijdrage voor hem heeft uitgetrokken; dat het school- dIer prOVInCIe, nomen op de aanvrage het ~estuur der bijzondere lagere nomen op de aannage van het bestuur der bijzondere lagere bestuur, om inlichtingen gevraagd, hieromtrent heeft medebestuur. om inlichtingen gevraagd. hieromtrent heeft medehet gedeeld, dat de predikant der Gereformeerde Kerk van Ooster- school, Verlorenhoek, voorheen Armendijk te Axel, van het dat de predikant der Gereformeerde Kerk van Ooster- 8ehool, Verlorenhoek, voorheen Armendijk te Axel, Roomsch Katholiek aldaar om de Rijksbijdragen, Roomsch Katholiek kerkbestuur aldaar om de RijksbijdraO'en· bierum, A. Nawijn, lid van het schoolbestuur en in het bezit A. N awijn, lid van het schoolbestuur en in het bezit van de akte van bekwaamheid als onderwijzer, gedurende de bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderde akte van bekwaamheid als onderwijzer. gedurende de bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onder: vacaturen, de school als onderwijzer heeft willen dienen ; dat wijs, over het jaar 1909 ; de school als onderwijzer heeft willen dienen; dat WIJS, over het jaar 1909; de predikant, die in deze qualiteit een vrije woning had, geen die in deze qualiteit een vrije woning geE>n Den van State, afdeeling voor de geschillen van beDen Raad van State, afdeeling voor de geschillen van beaanspraak heeft willen maken op de door de wet toegekende heeft willen maken op de door de wet toegekende tegemoetkomingin de huishuur ; dat het schoolbestuur om stuur, gehoord, advies van 8 Juni 1910, n°. 108 ; tegemoetkoming in de huishuur; dat het schoolbestuur om st uur, gehoord. advies van 8 ,T uni 1910, na. 108; deze reden kolom 8 der aanvraag niet heeft ingevuld en in deze reden kolom 8 der aanvraag heeft ingevuld en in ()p voordracht Onzen 'Minister van Binnenlandsche Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche kolom 9 slechts f 50 heeft uitgetrokken ; dat naar het oordeel kolom slechts uitgetrokken; dat naar het oordeel van Gedeputeerde Staten het schoolbestuur geheel te goeder Zaken van 25 Juni 1910, n°. 5879, afdeeling Lager OnderGedeputeerde het schoolbestuur geheel te goeder 7,aken van 25 Juni 1910, n°. 5879, afdeeling Lager Ondertrouw de tegemoetkoming in de huishuur niet aan den betrok - wijs ; de tegemoetkoming de huishuur niet aan den betrok· wijs; ken onderwijzer heeft uitgekeerd, doch dat dit geen reden ken onderwijzer heeft uitgekeerd, doch dat dit geen reden Overwegende: dat Gedeputeerde Staten bij bovenvermeld Overwegende: dat Gedeputeerde Staten bij bovenvermeld mag zijn om af te wijken van het uitdrukkelijk voorschrift mag om af te wijken van het uitdrukkelijk voorschrift van art. 59, eerste lid, sub 5, der wet tot regeling van het besluit de Rijksbijdragen in totaal hebben vastgesteld op van art. 59. eerste lid, sub 5. der wet tot regeling van het besluit de Rijksbijdragen in totaal hebben vastgesteld op 2902,20, waaronder begrepen een bijdrage 525 belager onderwijs, dat het hoofd der school en de verplichte f 2902,20, waaronder begrepen een bijdrage van ff 525 beonderwijs, dat het hoofd der school en de verplichte over het tijdvak van April tot en met 31 December onder wij zersvan bij stand een jaarwedde en een tegemoet- rekend ove r het tijdvak van 11April tot en met 31 December ondPlwij zers vanbij stand een jaarwedde en een tegemoet, koming in de huishuur moeten genieten, ten minste gelijk 1909 voor den onderwijzer J. H. Schreinemachers ; koming de huishuur moeten genieten, ten minste gelijk 1909 voor den ollderwij zer J. H. Schreinemachers; aan de bedragen, waarop de openbare onderwijzers volgensandebrg,wopenbadrwijzsvolgen van het besluit van Gedeputeerde Staten Onze Commisdat van liet besluit van Gedeputeerde Staten Onze Commisart. 26 dier wet aanspraak hebben ; art. 26 dier wet aanspraak hebben; saris in de provincie Zeeland bij Ons in beroep isisgekomen, III de provineie Zeeland bij Ons in beroep gekomen, dat van het besluit van Gedeputeerde Staten het bestuur aanvoerende dat aan deze school, die op 15 Januari 1908 152 dat van het besluit van Gedeputeerde Staten het bestuur aan deze school, die op 15 Januari 1908 152 der bijzondere school bij Ons in beroep is gekomen, aanvoe- leerlingen telde, op 99December 1908 eene vacature voor der bijzondere school Ons in beroep is gekomen, aanvoe- leerlingen telde, op December 1908eene vacature voor rende, dat het van meening was, dat, waar de heer A. Nawijn, rende, dat het van meening was, dat, waar de heer A. Nawijn, onderwijzer van bijstand ontstond wegens het vertrek van den onderwi.izer van bijstand ontstond wegens vertrek van den predikant, slechts voor ééne maand als onderwijzer optrad en onderwijzer Petrus Bernard ; dat het aantal kinderen, ni. 149, predikant, slechts voor ééne maand als onderwijzer optrad en onderwijzer Bernard; het áantal kinderen, nl. 149. 140 140 op 15 Januari 1909 de aanstelling- van een derden onderwijzer op 15 Januari 1909 de aanstelling van een derden onderwijzer Yfln hijstand bleef vorderen, zoodat in de vacature uiterlijk von bijstand bleef vorderen, zoodat in de vacature uiterlijk op 9 April 1909 moest zijn voorzien; dat eerst op 17 Aprilop9Aril10mestzjnvo ;darp17Ail deze kan worden aangevuld te zijn door 1909 deze vacature geacht kan worden aangevuld te zijn door den op 1 April 1909 in dienst getreden onderwijzer van bijden op 1 April 1909 in dienst getreden onderwijzer van bij April .stand, J. H. Schreinemachers, die echter eerst op 17 April tand, J. H. Schreinemachers, die echter eerst op ~909 het bezit lnvam van het bewijs, bedoeld bij art. 55c 1909 in het bezit kwam van het bewijs, bedoeld bij art. 55e der Lager-onderwijswet; dat aangezien ten behoeve van deze der Lager-onderwijswet ; dat aangezien ten behoeve van deze werd verleend als bedoeld in art. 59, school geen school geen ontheffing werd verleend als bedoeld in art. 59, llde lid, der wet op het lager onderwijs, deze school, overeenilde lid, der wet op het lager onderwijs, deze school, overeen2de lid, sub c,der niet in aankomstig komstig art. 59, 2de lid, sub c, der wet, over 1909 niet in aanmerking komen voor de Rijksbijdrage; merkiug kan komen voor de Rijksbijdrage ; Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist isIS; het in beroep aangevoerde juist ; Overwegende, Gezien bovengemelde wet ; bovengemelde wet; Hehben goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden en verstaan: vernietiging van het bestreden besluit van Gedepumet vernietiging van het bestreden besluit van Gedeputeerde Staten van Zeeland, dd. 24 Maart 1910, iste afdeeling Zeeland, Maart 1910, 1ste afdeeling dat aan het bestuur der bijzondere lagere °. 118, te verklaren, dat aan het bestuur der bijzondere lagere school, Verlorenhoek, voorheen Armenwijk te van het school, Verlorenhoek, voorheen Armenwijk te Axel, van het Roomsch Katholiek kerkbestuur over het jaar 190'9 Roomsch Katholiek kerkbestuur aldaar, over het jaar 1909 geeneRijksbij drage kan worden verleend. geene Rijksbijdrage kan worden verleend. It". It dat het bestuur der school zich tot Ons gewend heeft met een het be~tuur der school tot Ons gewend heeft een adres, waarin het aanvoert, dat door het gemis der Rijksa~res, waarm het aanvoert, dat door het gemis der Rijksbijdragen over 1909 het voortbestaan der school zeer ernstig bIJdragen over 1909 het voortbestaan der school zeer ernstig bedreigd wordt, en dat door een onwillekeurig verzuim de berlreigd wordt, en dat door een onwillekeurig verzuim de verzending van de aanvrage, die reeds op 21 Januari 1910 verzending van de aanvrage, die reeds op 21 Januari 1910 geteekend was, is vertraagd, weshalve het Ons verzoekt, aan get.eekend was, vertraagd, weshalve het Ons verzoekt, aan de school het gemis van de Rijksbijdragen over. 1909 te willen hetgemis van de Rijksbijdragen over 1909 te willen ergoe den 'iergoeden ;; Overwegende: dat indien moet worden aangenomen, dat het moet dat het Overwegende: de bedoeling van adressant is in beroep te komen van bovenbedoeling adressant is in beroep te komen van bovengenoemd besluit van Gedeputeerde Staten van Zuidholland, Gedeputeerde Staten van Zuidholland, genoemd het in zijn beroep niet ontvankelijk is ; in zijn beroep niet ontvankelijk is; dat immers, krachtens art. 59, 9de lid, der wet tot regeling 59, 9de lid, der wet tot regeling van het lage r onderwijs binnen dertig vrije dagen na de dag+ het lager onderwijs dertig vrije dagen na de dagteekening van het besluit van Gedeputeerde Staten betreffende het besluit van Gedeputeerde Staten betreffende de Rijksbijdragen, bij Ons beroep kan worden ingesteld, onder Rijksbijdragen, bij Ons beroep onder meer door het bestuur der school ; door het bestuur der school; dat de afwijzende beschikking van Gedeputeerde Staten is de afwijzende beschikking Gedeputeerde Staten is gedagteekend 7 Maart 1910 en het adres van beroep bij Ons is Maart 1910 het adres van beroep bij O~s is ingekomen 9 April 1910, zoodat de hij de wet vastg-estelde ingekomen 9 April 1910, zoodat de bij de wet vastgestelde termijn van beroep niet is in acht genomen ; van beroep niet is in acht genomen; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; Gezien de wet regeling van het lager onderwijs; Hebben goedgevonden en verstaan; Hebben goedgevonden en verstaan ; ontvankelijk verklaren apellant niet ontvankelijk te verklaren in zijn beroep. zijn beroep. Onze Minister Binnenlandsche Zaken is belast de Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gedit besluit, waarvan aÏschrift zal worden gezonden aan den zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen State, afdeeling voor de yan bestuur. van bestuur. Het Loo, 24 Juni 1910. 1,00, 24 van Binnenlandsche Zaken is met de Onze Onze Minister van. Binnenlandsche Zaken is belast met de dit besluit, waarvan afschrift zal worden geuitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gevan State, afdeeling voor de geschillen zonden zonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen bestuur. van bestuur. 'sGravenhage, 30 Juni 1910. 's G ravenhage, 30 Juni 1910. WILHEL'MIN A. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche De Minister van Binnenlandsche Zaken, HE EMS KERK. HEEMSKERK. WILHELMINA. WILHELMIN A. De Minister van Binnenland.whe Zaken, De Minister van Binnenland,mhe HEEMSKERK. HE EMS KERK. 24 ;r uni 1910 J na. 35. no. a5. XXVI. XXVII. WIJ WILHELMINA, BIJ BIJ GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ WILHELMINA, DE DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op een adres van het bestuur van het Christehet ChristeBeschikkende op een adres van het lijkk Instituut voor meisjes, te Rotterdam, naar aanleiding iij Instituutvoor meisjes, te Rotterdam, naar aanleiding van het besluit van Gedeputeerde Staten van Zuidholland, , besluit van Gerleputeerde Staten van Zuidholland van dd. 7 Maart 1910, B, n°. 925 (3e afd.), G. S., n°. 12/1, G. S., na. 12/1, dd. Maart 1910, B, na, 925 (:3e der bijzondere lagere genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere genomen op de aanvrage van school aan den Mauritsweg na. 36. te Rotterdam, van genoemd school aan den Mauritsweg n°. 36. Rotterdam, van genoemd befltuur, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot 59 der wet Rijksbijdragen, bedoeld in bestuur, om regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1909 ; over jaar 1909: regeling van het lager Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van beState, afdeeling voor de geschillen van Den stuur, gehoord, advies van 8 Juni 1910, n°. 111; 1910, na. 111; stuur, gehoord, advies van 8 Op de voordracht van Onzen :Millister van Binnenlandsche Onzen Minister Binnenlandsehe Op de Zaken van 21 Juni 1910, na. 5797, afaeeling Lager Onderwijs . Zaken van 21 Juni 1910, n°. 5797, afdeeling Lager Onderwijs: I 29 .r uni 1910 29 Juni 1910 na. 73. n°. WIJ WILHELMINA, BIJlIIJ DE GJ.tATIE GODS, KONINGIN DER WILHELMINA, DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. ENZ. Beschikkende op het Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commisingesteld door Onzen Commissaris in Overijssel tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Gedeputeerde Staten saris in Overijssel tegen dier provincie dd. 5 April 1910, 2de afd., n°. 400/1285, dier provincie dd. 5 April 1910, 2de afd., na. 400/128ij, genomen op de aanvrage van bestuur der bijzondere genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school Blijmarkt-Praubstraat Zwolle Jao·ere school Blijmarkt-Praubstraat te Zwolle van de beide de beide R~-K. parochiën aldaar, om de Rijksbijdragen, bedoeld in R.-K. parochiën aldaar, om de Rijksbijdragen, bedoeld art. art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het het lager onderwijs, over het jaar 1909 ; jaar 1909; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies bestuur, gehoord, advies van 8 Juni 1910, n°. 116 ; Juni 1910, na. 116; Op de voordracht van Onzen Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche van Binnenlandsehe Zaken van 25 Juni n°. 5923, Zaken van 25 Juni 1910, na. 5923, afdeeling Lager Onderwijs ; J~ager Ond.erwijs; van Overijssel bij Overwegende dat Gedeputeerde Overwegende: : dat Gedeputeerde Staten van Overij ssel bij bovengenoemd besluit de Rijksbijdragen voor deze school hovengenoemd besluit de Rijksbijdragen voor deze schoo l over het 1909 hebben bepaald op 5957,84 dat van over het jaar 1909 hebben bepaald op ff 5957,84 55, , dat van het het besluit van Gedeputeerde Staten. Onze Commissaris bij van Gedeputeerde Staten Onze Commissaris bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, dat in geOns in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende. dat in gel10pmd bedrag begrepen isiseene bijdrage ad ff 260 per jaar, noemd bedrag begrepen eene bijdrage ad 260 per jaar, . Overwegende dat voor deze school over het jaar 1909 RiiksOverwegende dat voor deze school over het jaar 1909 Rijksbedragen zijn aangevraagd tot een bedrag van f f2111,571, van 2111/l'n' een bedragen zijn aangevraagd dat Gedeputeerde Staten van Zuidholland op 7 Maart 191 0 van Zuidholland op 7 Maart 1910 dat Gedeputeerde van hebben besloten te verklaren. dat de aanvrage geen punt van hebben besloten te verklaren, dat de aanvrage geen overweging kan uitmaken, daarbij overwegende, dat art. 59 overwegende, art. 59 overweging kan uitmaken, onderwijs voorschrijft, een bestuur der wet·op het lager onderwijs voorschrijft, dat een bestuur der wet op het dat op eene Rijksbijdrage aanspraak maakt, in de maand drage dat op eene Rijksbij drage aanspraak maakt, in de maand .J anuari de aanvrage heeft in te zenden; dat de aanvrage zenden; de aanvrage Januari de aanvrage heeft in van het schoolbestuur eerst 3 :Februari 1910 bij hun college vanhetscolbur3Feai190bjhuncolge is ingekomen en derhalve niet binnen den bij de wet gestelden gestplden is ingekomen en derhalve niet bij termijn; termijn ; . 141 berBkend over het 1 September-16 November 190D berekend over het tijdvak 1 September 16 November 1909 voor t!Cee surnumerair-onderwijzers; ;dat echter de bijdrage de bijdragp twee surnumerair-onderwijzers dat 260 aan scholen van minder dan 310 leerlingen slechts ad ff 260 aan scholen van minder dan 310 leerlingen slechts voor ~~n onderwijzer kan worden toegekend ; dat deze school -oor één onderwijzer kan worden toegekend; dat deze Helwol 300 leerlingen boven de zes dat de bijdragen der300 lt'erlingen boven de zes jaar telt; dat de bij dragen derhalve door Gedeputeerde Staten ff 54,16 5 te hoog zijn vast54,16 5 te hoog zijn halve door Gedeputeerde gesteld; gesteld ; OWl'wegellde, dat hetgeen in beroep is aangevoerd juist is: aangevoerd juist is; Overwegende, dat hetgeen Gezien de wet tot regeling yau het lager onderwijs; Hebben goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden eu verstaan: lllet wijziging van het bestreden besluit, het bedrag der van het bestreden besluit, het bedrag del' niet Rijksbijdragen, over het jaar 1909 aan het bestuur van deze 1909 aan het bestuur van deze over het school topkomende, vast te stellen op ff 5903,68. 590a,(î8. school toekomende, vast te J)lpj. van Dissel ; dat de beslissing der vraag, welke der ondervraag, welke der ondernlej. nUl Dissel; wijzprs als verplicht behooren te worden aangemerkt, aan het behooren worden aan h~~ wijzers als schoolbestuur behoort te worden overgelaten, zooals o. a~ bij schoolbestuur behoort worden ov,ergelaten, zooals a. a. bl,] Koninklijk besluit vall 28 November 1907 n°. 69, werd uitge-Konikljbesutva28Nomr1907n°.6,weduitgmaakt; Oyprwegende, dat de wet eischt de aanwezigheid van een de aanwezigheid een Overwegende, dat de wet lwpaa 1d getal onderwijzers (of onderwijzeressen) van bijstand, bij stand, bepaald getalonderwij zers (of onderwij zeressen ) voor wip als bijdrage de minimum-jaarwedde, waarop zij waarop zij voor wie als bijdrage de aanspraak hebben, moet worden uitgekeerd, doch geene regemoet worden uitgekeerd, doch geene regelen bevat, welke zouden zijn in acht te nemen bij de beantnemen de beantlen bevat, welke zouden zijn in acht woording' van de vraag, welke der aan de school verbonden welke der aan de school verbonden woording van de geval verplicht getal der ouderonden,-ijzers, voor het geval dat het verplicht getal der onderonderwijzers, wijzpr,; van bijstand wordt overschreden, als verplicht zjjn wordt overschreden, verplicht zijn wijzers van aan te merken; antemrk; dat uit het bovenstaande volgt, dat de beslissing hierdat uit het bovenstaande volgt, dat de beslissing hieromtrpllt aan liet schoolbestuur moet worden overgelaten. ; omtrent aan het schoolbpstuur moet worden overgelaten; dat, nu liet schoolbestuur over liet tijdvak 1 Januari ---31 dat, nu het schoolbestuur over het tijdvak 1 ,Januari 31 Augustus mej. G. E. van Dissel als verplicht onderwijzeres van Dissel als verplicht onderwij zeres G. Augustus van bijstand heeft aangemerkt, Gedeputeerde Staten bij het heeft aangemerkt, Gedeputeerde bij het van hepalpn der Rijksbijdragen hiermede rekening hadden moeRijkshijdragen hiermede rekening hadden mo(>bepalen ten houden; ten houden; Gpzipll de wet tot regeling van het lager onderwijs; Gezien de wet tot regpling van het lager onderwijs: Hebben goedgevonden en verstaan: verstaan: Hebben goedgevonden lllpt wijziging van het bestreden besluit van Gedeputeerde met wijziging van llPt bestreden besluit van Gedeputeprde Staten van Overijssel dd. 5 April 1910, n°. 558/1290, 2de afd., vau 5 April 1910, n°. 5;')811290, de Rijksbijdragen, over het jaar 1909 aan liet bestuur van 1909 aan l{pt bestuur van de Rijkshijdragen, over het hovpngp111plde school toekomende, vast te stellen op f 2998,235 · te f 2998,23 5 bovengemelde school toekomende, . Gezindwtorglvahe ndrwijs; belast Onze ~Iinistpl" van Binnenlandsche Zaken is bplast met de dp Minister van Binupnlandsche besluit, waarvau afschrift zal worden uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden de gegt'7..onden aàll van State, afdeeling gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. van Het Loo, 29 ,Juni 1910. Loo, 29 Juni WILHELMIN A. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zalwn, De clf1:nister van Binnenlandsche Zaken, HE EMS KERK. HEEMSKERK. XXVIII. N.-X VIII . .T uli 2 Juli 1910 nO. 40. n°. 40. \VIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE. GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ. , ENZ. Besehikkt'nde op het beroep, ingesteld door den inspecteur ingpstpld door den illSj)PctPlll' liet Beschikkende van het lager onderwijs in de 3de inRpeetie. tegen hpt besluit de 3de inspectie. tegen het van bet van Gedeputeerde Stat~n van Overijssel, dd. 5 April 1910, Gedeputeerde Staten van Overijssel, dd. 5 April 1910, n°. 558/1290, 2de afd., genomen op de van het n°. 558/1290, 2de afd., genomen op de aanvrage van het n°. 5G bestuur der bijzondere lagere school aan de Bitterstraat n°. 56 Zwolle, te Zwolle, van het Departement Zwolle dpr :Maatschappi.i tot Departement Zwolle der Maatschappij Nut van Nut van 't AlgplllPen, om de Rijksbijdragen, bedoeld in Algemeen, om Rijksbijdragen, bedopld ~lrt. 59 d·er wet tot regeling van lagf'r OndPl',,'1.is over het art. 59 der wet tot reg'pling yall het lager onderwijs over het Jaar 1909; jaar 1909; - Omp JIiniRtpr YHl] Binnenlandsche Zaken is belast roet de Onze Minister van Billneulandschp Zaken iR bplast 111pt elp nitvopl'ing van dit besluit, waarvan afschrift zal worden besluit, waarvan afsehrift zal worden uitvoering van gp7.OlHlpll aan den Raad van State, afdeeling voor de gegezonden aan dpn Raad van fH,ltp, afdpplillo' voor dl' O'P_ .'.,·!tillen en van bestuur. "'"' -h i l l vau bestuur. Het Loo, 2 Juli 1910. 1,00, 2 WILHELMIN A. WILHELMINA. J)c Minister van Binnenlandsche Zaken, De Minister van Binnenlandsclw Zaken, H E E JU S l{ E R K. HEEMSKERK.. XXIX. X X I X. ~1 9 Dpl1 Raad ~van State, afdeeling' voor al' geschillen vai i Den de g'e~('hillen Y:ll' van State, af deel ing bf'stuur, gehoord, advies 15 bestuur, gehoord, advies van 15 Juni 1910, nO. 119 ; n°. 119; Op dl' voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Onzen Minister van Bi1l1lPnlandsf'lw Op de yoordracht nHO, n°. 6027, lager onderwijs: ZakPn van 29 Juni 1910, n°. 6027, afdeeling lager onderwijs; Zaken van 29 OYenwgpnde, dat bij bovengenoemd besluit Gedeputeerde Overwegende, dat hij hovengenopnlfl bpsluit Gedpputeprdp Staten uit overweging o.a. dat over het tijdvak van. 1 Januari uit OVPl'wpg'ing dat over het ti.idvak van 1 Januari to~ 31 Augustus de onderwijzer Smit in plaats van mpj. van van mej. vall tot 31 Augustus. dl' onderwij.zer Smit worden rekening geDIssel als verplicht onderwijzer kan worden in rekening geDissel als vprphcht onderWIjzer braellt. waardoor voor hen resp. aanspraak bestaat op bracht. waardoor voor hpn rpSl1. nanspraak bp~taat G16,66 5 en 233,33 5 f 750, dl' totale RijksbijdraO'en. f 516,66 5 en ff 233,33 5 ,, totaal f 750, de totale Rijksbijdragen, in afwijking van de aanvraag ,van ]bet bestuur, bedragende in afwiiking van dl' aanvraag , van het hpstuur', bpclrag;ndp f 2998,23 5 ,, bepaald hebben op ff3048,24 5 ;; 299R.23 5 bepaald hebben op 3048,24 5 ..dat van het besluit van Gedeputeerde Staten de inspecteur vaJ.! het besluJt van Gedpputperde Statf'1l dl' imqwcteill' bIl Ons l1J beroep is gekomen, aanvoerendeo.a., dat in de Ons in beropp IS gekomen, aanvoerpnde o.a., dat in de aanvr~~en van het schoolbestuur als verplichte onderwijzeres aanvragen val~ hé ~lChoolbestuUl: ah; verplichte ondprwi.izel'f'!' Yan bijstand is aangewezen meJ. G. E. van Dissel en voor van bIJ Rtand IS aangewezen mej. G. E. van Dissel en voor lwar aanspraak wordt gemaakt op eene Rijksbijdrage var! haar aanspr!lak wordt gemaakt op eene Riiksbijdrag·p van f 700. terwIjl Gedeputeerde Staten, met wijziging van ditf70.terwijlGdpuSan,met wijziging van dit onrlerdeel der aanvrage, als zoodanig hebben aangewezen over aanvrage, als zoo danig hebben aanO'ewezen over onderdeel tij dvak 1 J anuari-31 Augustus den onder~vi.izer A J. het tijdvak 1 Januari 31 Augustus den onderwijzer A...J. S. A. Smit en over het tij dvak 1 September 31 December S. A. Smit en over het tijdvak 1 September-31 December Juli 1910 Juli 1910 n°. 27. n°. 27. W IJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., Beschikkende op het beroep, ingesteld door het bestuur der Beschikkende op het beroep, ingesteld met den Bijbel, te Ambt-Vollenhove, tegen het besluit van den BIJ bel, te Ambt-Vollenhove, tegen het besluit van Updepute~rde Staten van Overijssel, dd. 22 Maart 1910, 2de Gedeputeerde Staten van Overijssel, dd. 22 1910, afd., n°. 368/1082, genomen op de aanvrage van het bestuur n°. d68/1082, genomen op de het dpr bij zOlldere lagere school dier vereeniging St. Jansklooster, school vereeniging St. J ansklooster der bijzondere ;vijk B, te Ambt-Vollente ove, 0111 de Rijksbijdragen, bedoeld bedoeld wijk B,~ te Ambt-Vollenhov~, om de III art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs,over ,19 der wet tot regelmg van het lager onderwijs over in }ll"t jaar 1909 ; , liet jaar 1909; V ereeni~ing tot stichting en instandhouding van scholen en instandhouding van scholen Vereeniging tot Dpn Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Den Raad van Statl', afdeeling voor de geschillen bestuur, gehoord, advies van 22 Juni 1910, n°. 127; 1910, n°. 127; bestuur, gehoord, advies van 22 Op de voordracht van Onzen }Iinister van Binnenlandsche Onzen Minister van Binnenlandsche Op de voordracht Zaken van 6 Juli 1910, n°. 6443, afdeeling Lager Onderwijs ; Onderwijs; Zaken van Juli 1910, n°. 6443, afdeeling Overwegende: :dat bij bovengemeld besluit Gedeputeerde Overwegende dat bij bovengemeld besluit Gedeputeerde Staten de totale Rijksbijdragen voor bovengenoemde school de totale Rijkshijdragen voor bovengenoemde 36 142 over 1909 hebben vastgesteld op 1 714,59, daarbij overover 1909 hebben vastgesteld op f f1774,59, daarbij overvolgens verklaring van den districtsschoolwegende o. a. wegende o. a. dat, volgens verklaring van den districtsschoolopziener, aan den onderwijzer H. Nabring eerst op 25 opziener, aan den onderwijzer H. Nabring eerst op 25 Februari 1909 de verklaring is afgegeven,bedoeld 55, Februari 1909 de verklaring is afgegeven, bedoeld bij art. 55, 1 ste lid, sub c, der wet op het lager onderwijs, zoodat hij lste lid, sub op het lager onderwijs, zoodat hij vóór dien datum de bevoegdheid miste tot het geven van voor dien datum de bevoegdheid miste tot het geven van alzoo voor hem de bijzonder bijzonder lager onderwijs en alzoo voor hem de Rijksbijdrage slechts kan worden berekend over 3 maanden en 6 dagen; worden berekend en 6 dagen; slechts dat van het besluit van Gedeputeerde Staten het bestuur van het besluit van Gedeputeerde Staten het bestuur gekomen, het school bij Ons der school bij Ons in beroep is gekomen, aanvoerende dat het in 1909 aan al de eischen, gesteld bij de wet op het lager 1909 aan de eischen, gesteld bij de wet op het lager onderwijs, heeft voldaan en mitsdien aanspraak meende te mitsdien aanspraak meende te onderwijs, heeft voldaan hebben op de totale (aangevraagde) Rijksbijdragen ; dat bij op de totale (aangevraagde) Rijksbijdragen; dat bij N abring tot onderwijzer voor een herbenoemingen van de herbenoemingen van H. Nabring tot onderwijzer voor een art. telkens een nieuw bewijs, bedoeld bepaald tijdvak telkens een nieuw bewijs, bedoeld in art. 55, sub c, der wet op het lager onderwijs, is aangevraagd en der wet op het lager onderwijs, is aangevraagd en hierdoor bij den districtsschoolopziener eene vergissing heeft den districtsschoolopziener eene vergissing heeft hierdoor gehad; plaats gehad; Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist is; Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist dat toch reeds op 25 November 1908, ten behoeve van den toch reeds op 25 November 1908, ten behoeve van den een bewijs, als bedoeld bij art. 55, onderwijzer H. Nabring een bewijs, als bedoeld bij art. .55, onderwijzer H. regeling van het lager onderwijs, 1ste lid, sub c, der wet tot regeling van het lager onderwijs, lste lid, sub der wet was was afgegeven; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; van het lager onderwijs; Gezien de wet tot Hebben goedgevonden en verstaan: goedgevonden en verstaan: met wijziging van het bestreden besluit van Gedeputeerde van het bestreden besluit van Gedeputeerde Staten van Overijssel, dd. 22 Maart 1910, 2de afd., n°. Staten van Overijssel, dd. 22 Maart 1910, 2de afd., n°. 368/1082 de totale Rijksbijdragen over 1909 voor de school over 1909 voor de school 368/1082, de totale Vere'eniging stichting en instandhouding van scholen der Vereeniging tot stichting en instandhouding van scholen met den Bijbel, te Ambt-Vollenhove, St. Jansklooster, met den Bijbel, te Ambt-Vollenhove, St. Jansklooster, wijk B, vast te stellen op f f11898,34. vast te stellen op wijk 898,34. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de met de Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is uitvoering van besluit, waarvan afschrift zal worden uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden ~·ezonden aan den State, afdeeling voor de geschilgezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschilJen van bestuur. bestuur. len Het Loo, 9 Juli 1910. Loo, 9 WILHELMIN A. WILHELMINA. Minister van Binnenlandsche Zaken, De Minister van Binnenlandsche Zaken, !:J Juli 1910 1910 9 Overwegede, dat bij bovengemeld besluit Gedeputeerde bij bovengemeld besluit Gedeputeerde Overwegede, Staten de Rijksbijdrage voor bovengemelde school hebben Staten de Rijksbijdrage voor bovengemelde school hebben bepaald op f 5185,75, waarin overeenkomstig de aanvrage bepaald op 5185,75, waarin overeenkomstig de aanvrage van het schoolbestuur begrepen is eene bijdrage van ff 725 van het schoolbestuur begrepen is eene bijdrage van 725 voor voor den onderwijzer van bijstand B. H. Stolta ; H. Stolta ; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten Onze Comvan het besluit van Gedeputeerde Staten Onze Comberoep is gekomen, aanmissaris in Zuidholland bij Ons in beroep is gekomen, aanmissaris in Zuidholland bij Ons voerende, dat, daar deze onderwijzer 1"909 den yoerende, dat, daar deze onderwijzer in 1 .909 den 28-jarigen nog leeftijd nog niet had bereikt, de bijdrage ingevolge art. 48, bereikt, de bijdrage ingevolge 48, i ste lste lid, sub 1°. , c, hem ten onrechte is toegekend ; dat sub 1°., onrechte is toegekend; dat hem Gedeputeerde Staten derhalve de bijdrage f 25 te hoog hebGedeputeerde Staten derhalve de bijdrage 25 te hoog hebben vastgesteld; l hen vastgesteld ; . Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist is; Overwegende, dat het beroep aangevoerde juist Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; Hebben goedgevonden en verstaan: goedgevonden en verstaan: met wijziging van het bestreden besluit van Gedeputeerde bestreden besluit van Gedeputeerde met wijziging Staten van Zuidholland, dd. 18 April 1910, B. n°. 1895, (3de 18 April 1910, B. nO. 1895, (3'd'e G. S. n°. 9/1, de Rijksbijdrage over afd.) G. S. n°. 9/1, de Rijksbijdrage over het jaar 1909 aan 1909 het bestuur van voormelde school toekomende, vast te stellen van voormelde school toekomende, te op f 5160,75. 5160,75. 5 160, Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de Zaken belast met Onze Minister van uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal afdeeling voor de geschilgezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschilgezonden aan den Raad len van bestuur. bestuur. len Het Loo, 9 Juli 1910. Loo, 9 WIL HELM IN A. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, De Minister van Binnenlandsche Zaken, !I E EMS K E R K. HEEMSKERK. Gezindwtorglvahe ndrwijs; XXXI. n°. 29. ",VIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. HE E MS RE R K. HEEMSKERK. xxx. XXX. Juli 1910 9 Juli 1910 n°. 28. n°. 28. Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Co rn Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commissaris in Zuidholland, tegen het besluit van GedeputeerdehmisarnZudol,tegbsuivanGdpter n°. 92, 3°. Staten dier provincie, dd. 18 April 1910, B. n°. 92, 3°. afd., provincie, dd. 18 April 1910, Staten G. S. n°. 17, genomen op de aanvrage van het bestuur der n°. 17, genomen op de aanvrage van het bestuur G. bijzondere lagere school aan de Crispij ulaan nO. 8 te Rotterde Crispijnlaan n°. 8 tB Rotterbijzondere lagere school dam, van de Nederd. Hervormde Gemeente aldaar, om van de Nederd. Hervormde Gemeente aldaar, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van 59 der wet regeling de Rijksbijdragen, bedoeld in het lager onderwijs over het jaar 1909 ;; onderwijs over het jaar 1909 Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Den R.aad van State, afdeeling voor de geschillen yau bestuur, gehoord, advies van 22 Juni 1910, n°. 124 ; 1910, n°. 124; bestuur, gehoord. advies van 22 Op de voordracht van. Onzen 1Iinister van Binnenlandsche Binnenlandsche, Op de yoordracht van Onzen Minister Zaken van 6 Juli 1910, n°. 6445, afdeeling Lager Onderwijs; 1910, n°. 6445, Lager Onderwijs;'· van 'Vu WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Comberoep, ingesteld door Onzen ComBeschikkende op missaris Zuidholland, tegen het besluit van Gedeputeerde missaris in Zuidholland, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten dier provincie, dd. 18 April 1910, n°. 1895, (3de afd.) provincie, dd. 18 April 1910, n°. 1895, (3de afd.) G. S. n°. 9/1, genomen op de aanvrage van het bestuur der G. S. n°. 9/1, genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school aan den Loosduinschen weg n°. 529, school aan den Loosduinschen weg nO. 529, bijzondere Fonds van Liefdadigheid voor Roomsch-Katholieken, van het Fonds van Liefdadigheid voor Roomsch-Katholieken, beheerend het gesticht Schief baan Hovius te 's Gravenhage~ beheerend het gesticht Schiefbaan-Hovius te 's Gravenhage l WILHELMINA, Overwegende, dat Gedeputeerde Staten overeenkomstig d.e Overwegende, dat Gedeputeerde Staten overeenkomstig' do aanvraag van het schoolbestuur, de Rijksbijdragen voor deze het schoolbestuur, de Rijksbijdragen voor deze school 0ver 1909 hebben bepaald op ff8975, 52, waaronder bebepaald op 8975,52, waaronder school over 1909 grepen eene bijdrage ad ff562,78 voor den onderwijzer vait grepen eene bijdrage ad 562,78 voor den onderwijzer vall om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling omdeRijksbragn,oldt.59erw glin bijstand .T. van Garneren, die op 10 Augustus 1909 in het bijstand J. van Gameren, die op 10 Augustus 1909 in het lager onderwijs, over het jaar 1909; van het lager onderwijs, over het jaar 1909; bezit kwam der hoofdakte; hoofdakte; bezit kwam Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van dat van het besluit van Gedeputeerde Staten Onze Comdat van het besluit van Gedeputeerde Staten Onze Combestuur, gehoord, advies van 22 Juni 1910, n°. 128; bestuur gehoord, advies van 22 Juni 1910, n°. 128; missaris in de provincie Zuidholland bij Ons in beroep is geOns in beroep is ge· missaris komen, daarbij aanvoerende, dat de onderwijzer van Garneren aanvoerende, dat de onderwijzer van Garneren komen, Op . de voordrachtvan Onzen Minister van Binnenlandsche ten onrechte over het tijdvak van 15 September tot 31 DeOp de voordracht van Onzen Minister van tijdvak van 15 September tot 31 D~· ten onrechte over Zaken van Juli 1910, n°. 6444, afdeeling Lager Onderwijs; Zaken van 6 Juli 1910, n°. 6444, afdeeling Lager Onderwijs; cember 1909 is aangemerkt als onderwijzer met verplichte is aangemerkt als onderwijzer met verplichte , 143 hoofdakte, daar hij den vereischten 23-jarigen leeftijd nog niet heeft bereikt, wehalve Gedeputeerde Staten de bijdrage voor deze school f 29,44 5 (3/12 x f 100 + 16 360 x f 100) te hoog hebben bepaald ; Overwegende, dat het in beroep aangevoerde juist is ; Gezien de wet tot regeling van liet lager onderwijs ; Hebben goedgevonden en verstaan: met wijziging van het bestreden besluit, de Rijksbijdragen voor deze school over 1909 vast te stellen op f 8946,O7. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 9 Juli 1910. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs ; Hebben goedgevonden en verstaan: met wijziging van het bestreden besluit van Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, de Rijksbijdrage voor de bovengenoemde school over 1909 vast te stellen op f 4926,88 5 . Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het Loo, 14 Juli 1910. WILHELMINA. De Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. XXXIl I. 14 Juli 1910 n'. 48. XXXII. 14 Juli 1910 n°.47. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE NASSAU, ENZ., ENZ., E'NZ. Beschikkende op het beroep, ingesteld door het RoomschKatholiek kerkbestuur van St. Jan te 's Hertogenbosch, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Noordbrabant, dd. 26 Maart 1910, G. n°. 276, 2de afd., Iste bur., genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school Preekerspoort n°. 10, te 's Hertogenbosch, van genoemd kerkbestuur, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over het jaar 1909; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 22 Juni 1910, n°. 129 ; Beschikkende op liet beroep, ingesteld door het bestuur der \Tereeniging tot stichting en instandhouding van scholen met den Bijbel, onder den naam ,,Het Mosterdzaad ", te Hol . d, gemeente Hoogeveen, tegen het besluit vann-l:zdscliev Gedeputeerde Staten van Drenthe, dd. 24 Maart 1910 n°. 68, genomen op de aanvrage van liet bestuur der bijzondere lagere school te Hollandscheveld, Zuideropgaande, Oostzijde, van genoemde vereeniging, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van liet lager onderwijs, over 1909 ; Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 8 Juni 1910 n°. 112; Op de voordracht vFan. (_)azen Minister van Binnenlandsche Zaken. vin. 11 Juli 1910 n°. 6243, afdeeling Lager Onderwijs; Overwegende: dat, n`?ar de Rijksbijdragen waren a ange;'raagd tot een bedrag van f 1048, 26, Gedeputeerde Staten van Drenthe op 24 Maart 1910 hebben b: slist, dat voor deze school geen aanspraak bestaat op de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der Lager-onderwijswet over 1919, op grond, dat de school i n dat jaar ni et is aangesloten gew eest bij eene commissie, als in 1.0 . vin g enoeiid artikel bedoeld ; . ^ Op de voordracht van Onzen Minister van. Binnenlandsche Zaken van 11 Juli 1910, n°. 6442, afdeeling Lager Onderwijs ; Overwegende, dat de bijdragen zijn aangevraagd tot een bedrag van f 4926,88 5 , waaronder f 458,33 5 , voor den onderwijzer J. Verstegen, in de aanvrage vermeld als onderwijzer met tien dienstjaren ; dat Gedeputeerde Staten van Noordbrabant bij besluit van 26 Maart 1910, G. n°. 276, 2de afd., Iste bureau, de Rijksbijdragen hebben bepaald op f 4876,88 5 . waaronder f 408,33 5 voor genoemden onderwijzer, op grond, dat deze in 1909 nog geen tien dienstjaren telde, volgens de opgave door den districtsschoolopziener van het schoolbestuur ontvangen ; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten het schoolbestuur hij ons in beroep is gekomen, daarbijaanvoerende, dat het zich niet bewust is de bovenbedoelde onjuiste opgaaf verstrekt te hebben, en dat over het jaar 1908 voor denzelf den onderwijzer, toenmaals verbonden aan zijne school in de Ververstraat, de Rijksbijdrage is genoten naar een getal van 10 dienstjaren ; weshalve appellant verzoekt, dat het bedrag der Rijksbijdragen met f 50 worde verhoogd ; . dat van het besluit van Gedeputeerde Staten het bestuur der vereeniging tot stichting ell. instandhouding van scholen met den. Bijbel onder den Imam , ,Het, Mosterdzaad" te Holl andscheveld gemeente Hoogeveen, hij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, dat het bestuur geleefd in de vaste overtuiging, dat aan art. 59, 1 ste lid, punt 7°., was voldaan, omdat de vereeniging is aangesloten hij de vereeniging voor Christelijk Volksonderwijs en zich gesteld heeft en der den _raad van beroep, uitgaande van die vereenizi r maar eerst nu aan het bestuur duidelijk is geworden, dat niet eene vereeniging, maar eene school van eene vereeniging uitgaande zich te stellen heeft onder een raad van beroep : dat ten gevolge der vroegere opvatting alleen de eerste school der vereeniging en niet de tweede ressorteert onder den raad van beroep der vereeniging voor Christelijk volksonderwii s . Overwegende, dat nader gebleken is. dat de onderwijzer J. Verstegen op 1 Januari 1909 tien dienstjaren telde, zoodat de bij drage door Gedeputeerde Staten f 50 te laag is berekend ; Overwegende, dat Gedeputeerde Staten te recht hebben beslist, dat. vermits de school in het jaar 1909 niet is aangesloten geweest bil eene commissie van beroep. zij over dat jaar niet voor de Rijksbijdragen kan in a anrrierkin,g komen : 144 144 Gezien de wet tot regeling van Gezien de wet tot regeling van het lager onderwijs; lager onderwijs; Hebben goedgevonden Hebben goedgevonden en verstaan: verstaan: met handhaving van met handhavillg van het bestreden besluit, liet daartegen bestreden besluit, het daartegen ingesteld beroep ongegrond verklaren. ingesteld beroep ongegrond te verklaren. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is Onze Minister van Rinnenlandsche Zaken is belast met de met de uitvoering van uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gewaarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad zonden aan den Raad van State. afdeeling voor de geschillen State. afdeeling voor de geschillen van van bestuur. Het Loo, 14 Juli 1910. Het Loo, 14 Juli 1910. WILHELMINA. WILHELMIN A. xxxv. XX XV. 1G .T uli 1910 15 Juli l(HO n°, 38, n°. 38. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDFN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ.,, ENZ" , ENZ. NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE- NASSAU, ENZ. ENZ. ENZ. Beschikkende op het heroep, ingesteld door het bestuur Beschikkende op het beroep, mgesteld door het bestuur der bijzondere lagere school der Nederd. Herv. gemeente te der bijzondere lagere school der Nederd. gemeente te Genemuiden, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Genemuiden, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Overijssel, dd. 5 April 1910, 2de afd., n O 428/1289, genomen 1910, , Overijssel, dd. 5 afd., n°. 4281289, genomen op de aanvrage van voornoemd bestuur om de Rijksbijdragen, op de aanvrage van voornoemd bestuur om de Rijksbij dragen, hedoeld in 'art. 59 der wet tot regeling van het lager onderonderbedoeld in - art. 59 der wet regeling van het wijs, over het jaar 1909;; wijs, over jaar 1909 Den Raad van State, afdeeling voo r de geschillen van I)en Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 29 Juni 1910, n°. 138; bestur,ghodavin29Ju10,°.38; Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Binnenlandsehe Op de voordracht van Onzen Minister 7.:aken van 12 Juli 1910, n°. 6519, afdeeling Lager Onderwijs ; Lager Onderwijs; Zaken van 12 Juli 1910, n°. 6519, De Minister van Binnenlandsche Zaken, De _Minister van Binnenlandsche Zaken, HEEMSKERK. HE E MS KERK. x .xIV. XXXIV. 15 1ö Juli 1910 1910 n°. 37. n°. 37. x [ I WILHELMIN A, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE NASSAU, ENZ., NEDERLANDEN , PRINSES VAN ORANJE NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. ENZ. Beschikkende op Beschikkende op het beroep, ingesteld door Onzen Commisberoep, ingesteld door Onzen Commisleet saris in Overijssel, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten Overijilsel, Gedeputeerde Staten dier provincie dd. 19 April 1910, 2e afdeeling, n°. 289/1517 proyineie dd. 19 April l!HO, 2e afdeeling, n°. 28911[,]"7 op de aanvrage vall genomen op de aauvrag-e 'lau het bestuur der bijzondere lagere hestuur lagen' sehool aan de Noorderll ag en 25 te En sch ed 6 yan het Roomseh scholan de Noorderhagen te Ensdwdé van leet Roomsch Katholiek Parochiaal Kerkbestuur aldaar, om de Rij kshi Katholiek Paroehiaal Kerkbestuur aldaar. om de Rlikshi:. dragen, bedoeld in art. 69 der wet dragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regling van het lag ,, : regliug yan het lag·,,: onderwijs, over leet jaar 1909; onderwijfi, over het jaar 1909 ; . Den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van beDen Raad van State, afdeelillg voor d(~ gesehillen van hestuur, gehoord, advies van 29 Juni 1910, n°. 136; gehoord, advies yan '29 Juni 1910, nO. 136; Overwegende, dat Gedeputeerde Staten de Rijksbijdragen Overwegende, dat Gedeputeerde Staten de Rijksbijdraen voor deze school over 1909 hebben bepaald op ff3552,7'1 5 , 3552,71;'. voor deze school over 1909 hebben bepaald daarbij overwegende, dat het schoolbestuur f 50,25 in rekeschoolbestuur 50,25 in rekedaarbij overwegende, dat ning brengt als Rijksbijdrage voor het herhalingsonderwijs, als Rijksbijdrage voor het herhalingsonderwijs, ning doch uit de opgave van den districtsRchoolopzieller niet blijkt, blijkt, doch uit opgave van den districtsschoolopziener dat. aan deze school op zoodanigen voet herhalingsonderwijs dat aan deze Behool op zoodanigen voet herhalingsonderwijs gegeven iR. dat dit voor Rijksvergoeding in aanmerking komt ; voor Rijksvergoeding gegeven is, dat aanmerking komt; dat. van bet besluit van Gedeputeerde Staten het schooldat van het besluit van Gedeputeerde Staten het Rcho01hestuur bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende, bestuur bij Ons in beroep is gekomen, daarbij aanvoerende. dat het in het bezit is van model k, door den schoolopziener in het hezit is van model schoolopziener dat door in liet district Zwolle geteekend op 13 .T anuari 1910, als in het dist.rict Zwolle geteekend op 13 Januari 1910, als zijnde de aanvraag geheel in orde en in overeenstemming orde en in overeenstemming' zijnde de aanvraag geheel met art, 49, sub 1 en. 2. der wet tot regeling van het lager regeling van het lager met art. ~9, suh 1 en 2, der wet onderwijs; onderwijs ; OWTwegende: :dat, blijkens nader ingesteld onderzoek, het onderzoek, het Overwegende dat, blijkens nader ,:ehoolbestuur inderdaad aan de voorwaarden ter verkrij ging de voorwaarden ter verkrijging schoolbestuur inderdaad yall Rijksbij dragen voor herhalingsonderwij s heeft voldaan voldaan van Hij1u;hijdragen voor herhalingsonderwijs en d;e berekeii in g der daarvoor gevraagde bijdrage juist is ; dt' herpkel1ing daarvoor juist is; Gezien de wet tot regeling van het lager onderwij s ; de wet liet onderwijs Heh hen goedgevonden en verstaan: Hebben goedgevonden ,en verstaan: met W1JZlgmg van het bestr,eden hesluit, de Rijkshijdragen niet wijziging van het bestreden besluit, de Rijksbijdragen Rchool op 3602,96 5 voor deze school over 1909 vast te stellen op f 3602,96.. Onze Minister van Binnenlandsehe Zaken is belast met Onze 1Iinister van Binnenlandsche Zaken is belast me t de uitvoering dit besluit, waarvan afschrift zal worden de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de gegezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen bestuur, schillen van bestuur. Loo, 15 Het Loo, 15 Juli 1910. WILHEIJMIN A. WILHELMINA. . Op de voordracht Op de voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Onzen ~linister van Binnenlandsclllè Juli 1910, n°, 6517, afdeeling Lager Onderwijs; Zaken van 12 .Tuli 1910, n°. 6517, afdeeling Lager Onderwijs ; Overwegende, dat Gedeputeerde Staten de Rijksbijdrage Overwegende. dat Gedeputeerde Staten de Rijksbijdrage voor deze school over 1909 hebben bepaald op ff10 711,38, deze school over 1909 hebben op 10711,38, waaronder eene bijdrage van ff 86,66 5 voor de onderwijzeres eene bijdrage \Can 86,66 5 voor de onderwijzeres H. C. -M. Turir , die gedurende het tijdvak van 1 September C. M. Turin, diE' bet tijdyak van 1 September31 December 1909 aan de school was verbonden en als boven31 DpcPlllber 1909 a~n de school was yel'honden eTl als hOVPlltal.lige leerkracht is aangemerkt : tallige is aangPlllPrld dal- van het besluit van Gedeputeerde Staten Onze Commisdat Vlm lwt llPslmt yall Gedepute-Pl'de Stat ell Onze- Commi:3saris in Overijssel bij (his in beroep is gekomen, daarbij aanin ()n~rijssel hij Ons iu beroep is gekomen. daarbij aanvoerende, dat over genoemd tij dvak reeds eene bijdrage voor dat over genoemd tijdyak repds p{'ne hijdragE' voor twee su.rnumeraire onderwijzers is uitgetrokken, weshalve in tWef' SUI'n umeraire ollderwij zers is nitgetro kken, weshalve verband met biet aantal leerlingen en met de vakken, waarin yerhalltl met het aantal leerlingen pn met de vakken, waarin aan de school onderwij ss is gegeven, geen bijdrage voor een de schoolonderwij gegeven, gel')] bij drage voor pen derde boventallige leerkracht kan worden berekend en mitshovelltallig'e leerkrneht kan worden herekend en mitsde hij (ha ge' [ 86,66,', te hoog Y> het lager onderwijs ten deze niet toepasselijk is; Gezien bovengemelde wet; . Hebben goedgevonden en verstaan: liet beroep ongegrond te verklaren. Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, afdeeling voor de geschillen van bestuur. Het L e o, 1 O c to b er 1910. A.L IV . WILHELMINA. I October 1910 n°. 36. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE -NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. D e Mi nister va n Binnenlandsc,he Zaken, IIEE:1I SIï.l:RK. Beschikkende op het beroep, ingesteld door den inspecteur van het lager onderwijs in de 2de inspectie, tegen het besluit van Gedeputeerde Staten van Noordholland, dd. 27 April 1910, n°. 93, genomen op de aanvrage van het bestuur der bijzondere lagere school aan de Keizersgracht 586 (wijk C.C.), te Amsterdam, van de Christelijke Schoolvereeniging ,,Instituut Heerema", aldaar, om de Rijksbijdragen, bedoeld in art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs, over 1909; Den Raad van State, afdeling voor de geschillen van bestuur, gehoord, advies van 31 Augustus 1910, n°. 163; Op de voordracht van Onzen _' inister van Binnenlandsche Zaken van 28 September 1910, it°. 8347, afdeeling Lager g Onderwijs; Overwegende: dat Gedeputeerde Staten de Rijksbijdrage voor deze school over 1909 hebben bepaald op f 272,48; dat van het besluit van Gedeputeerde Staten de inspecteur van liet lager onderwijs in de 2de inspectie bij Ons ild beroep is gekomen, daarbij aanvoelende, dat naar het oordeel vair Gedeputeerde Staten deze school, die tot 1 December 1909 door het thans nog fungeerend hoofd als winstgevend bedrijf werd gehouden, van dien datum af voor Rijksbijdrage in aanmerking komt ; dat het overgaan van de school onder het bestuur van de genoemde vereeniging overigens bare inrichting en ook de samenstelling en bezoldiging van het personeel -- wat dit laatste bet reft op ééne uitzondering na niet heeft gewijzigd ; dat zij haar karakter als winstgevend bedrijf te minder geacht kan worden verloren te hebben, wanneer de inkomsten worden verhoogd met ene j a art i j ksche bijdrage ti-an ruim. f 3200 ; dat ook. ilet gemiddelde schoolgeld per leerling en per jaar het maximum bedrag, genoemd in art. 59, 2de lid, sub b, der wet, zeer nabij ko mt ; . XLA7 . 1 Octo b er 1910 it° . 3 7. WIJ WILHELMINA, BIJ DE GRATIE GODS, KONINGIN DER NEDERLANDEN, PRINSES VAN ORANJE-NASSAU, ENZ., ENZ., ENZ. 15esclti kken(l e op het beroe p , i n gestel d door den inspecteur van het lager onderwijs in de 2de ii? spee{ ie, tegen het besluit van Gedeputeerde Stalen van N oo e ^eth ol l and, dd. 20 April 1910, n_ °. 97, genomen op de aanvrage van het bestuur der bij-ondere _(a'ge,re sc h o o l V Y ^ ^^sitl ^^i? ^Ti. enstr^tat 19 te Amvan de vei°rde^ ^ i ^;'i^^^ ^,^ yowl' r: `h ri Vtelij k lager en meer^ter(i?]' school voor g. 1. o. bekend stonden, werden zij i_ t de bestaande :'001' 1. o. stond'en, werdpn zij in hrsband,=, vacan hekoloniën opgenomen. Nu worden zij als zwakzinnigen vacantiekoloniën opgenomen. Nu worden zij als zwa kzi.l111igen dikwijls bijzondere noo(lÏg geweigerd, omdat zij dikwijls bijzondere hulp noodig hebben. Daarom worden door de Vereeniging vair onderwijzers en Daarom worden door de Vereeniging vall onderwijzers werkzaam aan scholen voor zwakzinnigen, pogingen artsen, werkzaam aan scholen voor zwakzinnigen, pogingen aangewend om voor deze kinderen een afzonderlijk koloniedeze kinderen een afzonderlijk kololljpaangewend om richten. ' huis op te richten. Over het algemeen valt er niet te klagen over het schoolalgemeen er niet te klagen over het schoolOver bezoek der leerlingen. ouders stellen het onderwijs op bezoek der leerlingen. De ouders stellen het onderwijs op prijs, hetgeen mij blijkt uit het feit, dat hoogst zelden prijs, hetgeen mij blijkt uit het feit, dat ikik hoogstzelden . klach ten verneem (deze zij n dan nog over zaken van geringe over geringe klachtels verneem (deze zijn beteekenis) maar steeds de vorderingen der leerlingen en den en den beteekenis) maar steeds de vorderingen del' omgang der onderwijzers met de leerlingen hoor prijzen. Het de leerlingen hoor ~rljz~n. Het zijn dan ook bijna altijd dezelfde leerlingen, die zich aan dezelfde leerlingen, dIe zlCh a.an zijn dan ook bijna herhaald willekeurig schoolverzuim schuldig maken en poginwillekeurig s(~hoolverzuim pOglilgen, die door mij en de onderwijzers aangewend worden om gen, die door mij en do onderwijzers aangewend worden om hierin verandering te brengen zijn meestal vruchteloos. te brengen zijn meestal vruehtt'loos. Het zijn meestal kinderen uit gt'zi Hnpll, waar armoede Het zij II mepstal kinderen ui t gezinnen, waar armoede gepaard gaat aan drankmisbruik, ti vel'l'egaallde slordigheid aan drankmisbruik, eirega ande slOl'digheid gepaard en onverschilligheid. :Men verwond01i zi(:h er nog over, dat en onverschilliglleirl. Men verwondert zich er nog oyer, dat de kinderen uit zulke gezinnen nog zoo goed zijn. Ihi j enkele de kinderen uit zulke gezinnen nog ";00 goed zijn. Bij {Onkele kinderen komt het schoolverzuim voor op schooltij den, waarin het sehoolverzuim voor cp scheoltij waarin zij van een anderen onderwijzer dan die hunner klasse onderonderwijzer dan Inlll11er klasse onderzij wijs ontvangen . Dit kan voorkomen bij bet onderwijs in wijs onhangell. Bit kall voorkomen bij het onderwijs in handenarbeid. _Het schoolverzuimspruit dan niet. voort uit handenarbeid. Het schoolverzuim spruit dan niet voort uit. antipathie tegen dien onderwijzer: de verandering alleen de verandering alleen antipathie teg011 dien schijnt hltn niet te bevallen. Dikwijls is daarbij ook het zitten hun te bevallen. ook na.ast een anderen ,jongen de oorzaak er van, dat de zwaknaast een Dmleren jongen de oorzaak er van, dat de zwakzinnige liever op straat gaat wandelen. Dit verschijnsel doet gaat "mndelcn. Dit verschijnsel doet zinnige liever op zich echter maar hij enkele leerlingen voor en het is gemakbij enkele leerlingen voor is gemakzich kelijk loet spoedig te doen verdwijnen. kelijk het spoedig doen verdwijnen. H0t gedrag der leerlingen in de school is goed. Dat hiertoe der leerlingen in de school goed. hiertoe Het de bekwame leiding der onderwijzer veel l)jjdl'aagt, becvij zetel hekYl'ame leiding der onderwijzer ycel bijdraagt, bewijzell dikwijls 1 s de klach ten van oudersover de onhandelbaarheid dikoprij de klachten yan ouders over de onhandelbaarlleid hmlIler kinderen in huis, terwijl deze op scnool volstrekt geen hunner kindm"ell in huis, terwijl deze op ~cllo01 volstr:"kt geen reden tot klagen geven. Bij een paar leerlingen kwamen reden tot klagen geyen. Bij een paar leerlingen kwamen buitell de school afwijkingen op sexueel gebied voor, waartoe op sexueel gebied voor, ,yaartoe buiten de school ue oorzaak in de huiselijke omgeving gezocht moest worden, rle huiselijke omgeving gezocht moest worden, de oorzaak maar door doelmatige behandeling kwamen deze tot lieden maar dool' doelmatige behandeling ]nval1lcu deze tot heden niet racer voor. meer voor. In Mei 1910 werd begonnen met bi et onderwijs ill het verM,p] HJlO werd begonnen het in het Ye1'heteren van spraakgebreken. Hiervoor werd tot 1 April 1911 1 ApTil 1911 beteren van spraakgebreken. Hiervoor werd door heeren burgemeester en wethouders benoemd mevrouw door heeren burgemeester en wethouders benoemd meyrouw eh. Eg ener van Eyken, onderwijzeres in het verbeteren van Ch. Egener-van Byken, onderwijzeres in het verbeteren van spraakgebreken. In de morgenschooltijden werd onderwij s de morgensehooltijden 'werd onderwijs spraakgebreken. gegeven aan leerlingen, die reeds op school geplaatst waren: die reeds op school gegeven aan in de meidag scb oostij den kwamen leerlingen,die later gede midagschooltijden kwamen leerlingen, die geplaatst zullen worden. zullen worden. Van de leerlingen, die reeds op de school geplaatst waren, die reeds op de school geplaatst waren, Van kwamen 19 in aanmerking om dit onderwijs bij te wonen. Zij onderwijs bij wonen. kwamen 19 in aanmerking om werden naar hunne gebreken verdeeld in 5 groepen, elk van 11f\:1r hunne gebreken verdeeld groepen, van 3, 4 of 5 leerlingen. De stotteraars vormden 2 groepen, elk 3, ij of [) leerling'f'n. De stotteraars vormden 2 groepen, elk van 3 leerlingen. De stamelaars worden verdeeld in 2 gToevan leerlingen. De stamelaars worden verdeeld in groepen, elk van 4 leerlingen en ééne groep van 5 leerlingen. De leerlingen en ééne groep van 5 leerlillgen. De pen, batste groep bevatte die leerlingen, die slechts enkele medelaatste groep henttte die leerlingen, die slechts enkele medekIinl\0Ys of verbindingen van medeklinkers verkeerd uitklinkers of verbindingen van medeklinkers verk0erd uitspraken. Vall de 6 stotteraars werden 3, die slechts in lichten graad slechts lichten graad. Van de RtotteraarR werden 3, stotterden, genezen. Van de 3 ernstiger gevallen werd één stotterden, genezen. Van de ernstiger gevallen werd één geheel genezen, terwijl de anderen hun gebrek nog vertoonen. hun gebrek nog vertoon81l. geheel genezen, terwijl Van de 13 overige spraakgebrekkigen werden drie leerlinoverige Spraakgebrekkigen werden leerlinVan gen, die slechts lichte spraakgebreken vertoonden, als gegen, die slechts lichte spraakgehreken vertoonden, als gene,,;en ontslagen; : de and0re zijn nog onder behandeling met onder behandeling met nezen ontslagen de andere zijn minder of meer gunstig resultaat, naarmate het gebrek onder naarmate het gebrek onder den invloed staat van organische afwijkingen als : adenoïde van organische afwijkingen als: adenoïde den invloed vegetaties, gehemeltesplect, enz., of niet. De leerlingen, die vegetaties, gehemeltespleet, enz., of niet. De leerlingen, die in de namiddagschooltijden kwamen, vormden 2 groepen, elk namiddagsehooItijden kwamen, vormden groepen, elk van van 4 leerlingen. Het genezen van deze leerlingen is moeiHet genezen van deze leerlingen is moeilijker, omdat hunne gebreken ernstiger zijn en zij in het het lii ker, omdat hunne gebreken ernstiger zijn en zij geheel niet ontwikkeld zijn. Al is er verbetering te bespeuren, ontwikkeld zijn. verbetering te bespeuren, geheel bij deze kinderen, van genezing kan geen sprake zijn, omdat genezing kan geen sprale zijn, omdat bij deze kinderen, de tijd van behandeling nog te kort geweest is. van behandeling nog te kort geweest is. ' de , Tahel der school ber ol1 i ng: abel der srhoolbe1'ollàn,g: Aantal Jongens. Meisjes. leerlingen. Jongens. :M:eisjes. leerlingen. 1 Januari 1910 1 Januari 1910 Afgeschreven in 1910 Afgeschreven 1910 105 52 6 157 157 14 14 143 143 8 97 Toegelaten in 1910 ... Toegelaten in 1910 Aantal op 31 Dec. 1910 1910 Aantal op 31 4 101 101 46 3 49 4.9 7 150 150 -1.0 40 158 Namen der afgeschreven leerlingen met d>cr afgeschreven leerlingen met datum'vnfschrijg: datum 'van afschrijving: Afgeschr,even : Afgeschreven : Voor bedeelden en voor V.oor bedeelden en voor hen die - schoon niet bedeeld die bedeeld schoon bijdrage niet verschuldigd. onvermogend zijn, is de bijdrage niet verschuldigd. onvermogend zijn, is In 1910 waren van de 150 leerlingen 78 kosteloos toege1910 waren van de 150 leerlingen 78 kosteloos toegelaten. . Van de 72 betalende leerlingen betaalden: 72 betalende leerlingen betaalden: Van 1. 2. 3. 4. 5. 6. 6. 7. 7. 8. 8. 9. 9. 10. 10. 11. 11. 12. 12. 13. 13. 14. 14. Dekkers, Johannes Hendricus Geral'dus 1 Febr. 1910 Hendriclui Gerardus 1 Febr. 1910 Koskoolhaalder, Martina · .................. 24 Maart " Koskoolhaalder, 71 ,, ,, Verschoor, Verschoor, Wilhelmina Elisabeth ...... 24 4 " 2 " " " v. Fessem, Pieternella Adriana ......... 24 Fessem, Pieternella >> Hogerwerf, Hendrika ...................... 24 " " >> 1uhrs, Theodorus Johannes ......... ..... 6 6April April " Luhrs, Theodorus Johannes >> Meijer, Hermanus Johanes ............... 24 Mei Johanes 24 " Meijer, >> v. d. Veerdonk, :1fartinus ................. 5 Sept. " v. d. Veerdonk, Martinus 30" " Conijn, Martina .............................. 30 , , Conijn, 22 Aug. Mundhenke, Henricus Johs. Adrianus 22 Aug. 00 Mundhenke, Henricus J ohs. Vromans, Adrianus Cornelis ............. 11 Oct. 11 Oct. " Vromans, Hendrikj e Groeneveld, Hendrikje .................... 11 ,, 11" " >> 11 ,, Meijer, Christiaan Adrianus ............ 11" Adrianus " v. d. Wal, 29" " v. d. "\Val, Abraham ....................... 29 , , 51 Namen der l:ngeschreven leerlingen met datum daturn ingeschreven van inschrijving. Ingeschreven: Ingeschreven : " Van de 14 afgeschreven leerlingen zijn 5 afgeschreven met de, zij n 5 afgeschreven met burgemeester en wethouders en den 'districtsgoedkeuring van burgemeester en wethouders en den tiistrictsde schoolopziener, omdat het na verblijf van ~ tot 1 jaar in de schoolopziener, omdat het na verblijf van tot 1 10 Maart 1910 Laurens Bom, 1. Bom, Leendert Laurens ................. . 10 Maart 1910 de KIer, Ladewijk Johannes ........... . 55April 1adewijk Johannes April '0 Tiler, 2. 11 , , den 3. den Blijker, Helena ...................... . 11 >> " " 19 Sept. 4. van Krawegen, Maria Leentje ....... .. 19 Sept. Krawegen, Leent je " 13 Oct. 5. Krijgsman, Johanna Bernardina .... .. 13 Oct. Bernardina Krijgsman, " 13 6. Bonte, Aart Cornelis ................... .. 13 ,, 6. Bonte, Aart Cornelis 11 " " Nov. 7. de Jong, Pieter Teunis ................ .. 7 7 Nov. Pieter Tennis de 11 ,, school gebleken was, dat zij niet te ontwikkelen wan'l1: 5 leerschool gebleken was, dat zij niet ontwikkelen wareb ;") leerwerden door de ouders thuis gehouden om een lingen werden door de ouders thuis gehouden om een vak te leeren, 2 leerlingen overleden, 1 een werd gaan leeren, 2 leerlingen overleden, 1 leerling werd in een ge'sticht voor lijders toevallen geplaatst, terwijl 1 leergesticht voor lijders aan toevallen geplaatst, terwijl 1 leernaar eene andere gemeente vertrok. ling naar eene andere gemeente vertrok. Ik kan niet nalaten hierbij op te merken, dat van de 5 kan niet nalaten hierbij op te merken, van de 5 met ingang van 1 Mei 1910 voorloopig tot I April wegens ontslagen leerlingen wegens onvatbaarheid voor ontwikkeling ontslagen leerlingen terwijl met ingang van 1 Mei 1910 voorloopig tot I April verbeteren van Spraakgebreken bij het medisch-paedagogisch ond·erzoek niets 1911 voor het onderwijs in bij het medisch-paedagogisch onderzoek dier leerlingen niets 1911 voor het onderwijs in het verbeteren van spraakgebreken en wethouders benoemd werd medoor heeren dit resultaat verwacht was, zood at m. i. de waarde door heeren burgemeester en wethouders benoemd werd meanders dan dit resultaat verwacht was, zoodat m. i. de waarde vrouw Egener-van Eijken. van dit onderzoek niet onderschat kan worden, terwijl het onderschat kan worden, terwijl het vrouw Egener--van Eij ken . van dit onderzoek Met liet oog op de langdurige ziekte van het hoofd der het oog op de langdurige ziekte het hoofd der later wegzenden van leerlingen 1n de klassen open plaatsei wegzenden van leerlingen in de klassen open plaat:-;en school en van mejuffrouw C. L. Kleyheeg werd mejuffrouw mejuffrouw C. Kleyheeg werd mejuffrouw school en veTOorzaakt, die zeer moeilijk door andere leerlillgen te veroorzaakt, die zeer moeilijk door andere leerlingen in te nemen zijn, omdat zij zoodanig in ontwikkeling verschillen, .T. M. Lamers, onderwijzeres aan eene openbare school te .omdat zij zoo danig in ontwikkeling verschillen, J. 11. Lamers, .onderwijzeres aan eene openbare school te nemen voor den van 3 maanden door heeren burgede niet kan bijwerken. Het beste zou m. dat de onderwijzer dit niet kan bijwerken. Het beste zou m. i. . Rotterdam voor den duur van 3 maanden door heeren burgeonderwijzeres de buitengewone meester en wethouders tot onderwijzeres aan de buitengewone meester zijn twijfelachtige leerlingen tijdelijk tot eene afzonderzijn de twijfelachtige leerlingen tijdelijk tot eene afzonderschool benoemd. afdeeling te vereenigen. lijke afdeeling te vereenigen. Het gebouw en de schoolmeubelen zijn in goeden staat, goeden staat, Het gebouwen de schoolmeubelen zijn zoodat hierover geen bijzondere opmerkingen te maken zijn, g'een bijzondere opmerkingen maken zijn, Van de 150 leerlingen zijn: zoodat Van de 150 leerlingen gebruik bij het .onderwijs terwijl leer- en hulpmiddelen in gebruik bij het onderwijs terwijl leer- en hulpmiddelen Geboren 111 1895 ... 4 leerlingen. Geborni1895.4 in voldoende mate aanwezig zijn. voldoende aanwezig zij n. Voor de leerlingen, die Voor de leerlingen, die ,, 1896 ,,' ,,1896 ... 13 13 " door de Ook in den loop van 1910 werden de leerlingen door de Ook in den loop van 1910 werden de ,, in April den vijftien j ari- welwillendheid van het bestuur der Rotterdamsche DierApril den vijftienjari- welwillendheid van het bestuur der Rotterdamsche Dier1897 ... 20 " ,,1897 ... 20 " staat gesteld bezoeken te brengen aan de Diergaarde gen leef ij dbereikt hadden, gaarde in staat gesteld bezoeken te brengen aan de Dierleefijd bereikt 1898 ... 27 ,,1898 ... 27 " " gaarde. werd de machtiging van werd de machtiging van 1899... 29 ,,1899 ... 29 " " Deze bezoeken zijn behalve uitspanning voor de leerlingen Deze bezoeken zijn behalve uitspanning voor de leerlingen den districts-schoolopzie- van veel belang bij het onderwijs. den districts-schoolopzie- van veel 1900... 31 ,,1900 ... 31 " >> het onderwijs. nel' om ze op de school te 1901 ... 19 ,, ner om ze op de school " ,,1901 ... 19 Omtrent het onderwijs aan de handwerkcursussen in het onderwijs aan de handwerkcursussen in Omtrent " het volgende mede d.oen blijven aangevraagd schoenmaken en boekbinden wenschte ik het volgende mede 1902 ... 7 doen blijven aangevraagd schoenmaken en boekbinden wenschte " ,,1902... 7 " te deelen. deelen. en verkregen. De onderwijzer in het boekbinden, de heer J. Fuijkschot, onderwijzer in het boekbinden, de heer Fuijkschot, De ouders der leerlingen behooren op enkele uitzonderinDe ouders der leerlingen behooren op enkele uitzonderin- die na afloop van zijne werkzaamheden aan den handwerkafloop van zijne werkzaamheden aan den handwerkdie gen na tot de min- of onvermogenden. De meer gegoeden cursus nog de belangen van zijn eigen boekbinderij had te gen na tot de min- of onvermogenden. De meer gegoeden cursusnog de belangen van zijn eigen boekbinderij had te kinderen op de buitengewone behartigen, bleek niet hebben veelal bezwaar hebben veelal bezwaar hunne kinderen op de buitengewone behartigen, bleek niet in staat beide betrekkingen naar bestaat beide betrekkingen naar beplaats,en door de gemengde ~choolbevolking, die hooren te vervullen en wenschte daarom in school te plaatsen door de gemengde schoolbevolking, die hooren te vervullen en wenschte daarom in Juni 1910 niet school 1910 niet men er aantreft. aantreft. men voor eene herbenoeming in aanmerking te komen. te komen. voor eene herbenoeMing in Het schoolgeld bedraagt f 60 per jaar. Minvermogenden school~eld bedraagt f per jaar. ~Iillvermogenden In zijne plaats werd met ingang van 1 Juni 1910 benoemd zijne plaats werd met ngang van 1 Juni 1910 benoemd worden van betaling van schoolgeld ten deele worden van de betaling van schoolgeld ten deele vrijgesteld. de heer J. Streng, boekbinder te Delft. de heer Streng, boekbinder Delft. . r 15,15, >> " " 0,20 ,, week ; week; 0,20 " 0,10 ,, ,, " " " In den loop van het jaar werden door dr. C. F. Th. van den loop het j aar werden door dr. C. F. Th. van Ziegenweidt onderzocht 64 leerlingen. Van deze 64 leerlingen Ziegenweidt onderzocht 64 leerlingen. Van deze 64 leerlingen wegens idiotisme ongeschikt verklaard werden 15 leerlingen wegens idiotisme ongeschikt verklaard werden 15 de school toegelaten te w.orden, 2 leerlingen om tot de school toegelaten te worden, terwijl 2 leerlingen om niet zwakzinnig naar de gewone tlchool verwezen als zijnde niet zwakzinnig naar de gewone school verwezen als werden. De 47 overblijvende leerlingen komen voor plaatsing 4'7 komen voor plaatsing werden. op de buitengewone school in aanmerking. buitengewone school aanmerking. op Door dr. de Haas werd in 99gevallen een onderzoek ingeHaas werd in gevallen een onderzoek ingeDoor dr. gezicht; door dr. van Anrooij in 18 gevallen steld naar het gezicht ; door dr. van Anrooij in 18 gevallen steld naar naar het gehoor der leerlingen. gehoor der leerlingen. Het onderzoek der aangegeven leerlingen wordt geregeld onderzoek aangegeven leerlingen wordt geregeld elke maand gehouden. In de laatste maanden werd het bijlaatste maanden werd het bijelke maand gehouden. In gewoond door den heer districts-schoolopziener. heer districts-schoolopziener. gewoond door De geneesheer der school bezocht de school in den loop van school school den loop van De geneesheer het jaar verscheidene malen, terwijl hij van advies diende, jaar verscheidene malen, terwijl hij van advies diende, door de onderwijzers gevraagd werd. wanneer dit door de onderwijzers gevraagd werd. wanneer Het onderwijzend personeel bestaat uit de hieronder geonderwijzend personeel hestaat uit de hieronder g enoem~e onderwijzers en onderwijzeressen. noemde onderwij zers en onderwij zeressen. D. KOhler, hoofd der school. D. Köhler, hoofd der school. C. de Haan, eerste-onderwijzer. Haan, eerste-onderwij zer. C. P. Linhorst, Linhorst, J. van Lien, van K. J. Heyboer, Heyboer, K. onderwijzers. A. Wildeboer, Wildehoer, A. K. Bezemer, Bezemer, P. v. d. Waals, v. (1. \Vaals, A. G. Esh uis, A.. G. Eshuis, E. F. de Ruiter, de E. onderwij zeressen. onderwijzeressen. C. L. Kleyheeg, IL. ,, 4 leerlingen ..... , .......... "". 3 ..................... " 3 ..................... " 62 ..................... ,, f 30,-- per jaar;; f 30,jaar 55 5/ 11 5/ ,, ,, ,, ,, ,, ,, 1? 4q ,, ,, ,, 11 ,, 159 De heer H. J. J. van Zantvoort werd in April 1910 door IV. heeren burgemeester en wethouders weer voor een jaar VERSLAG over het jaar 1910 omtrent de openbare benoemd. buitengewone school voor lager onderwijs te In den loop van het jaar werd door den boekbinder aanHaarlem. geleerd: 1°. Het maken van portefeuilles met stofkleppen in verTot 16 Augustus telde de school vier klassen. Op dien schillende afmetingen ; datum werden nieuwe leerlingen opgenomen en kreeg de school vijf klasen, n.l.: 2°. Het binden in ,,eigen banden", d. z. banden die bij 1 eerste klasse, boekwerken, die in afleveringen verschijnen, gege2 parallel-tweede klassen, ven worden ; 1 derde klasse, en 3°. Gewoon bindwerk (toe aangeplakt) ; 1 vierde klasse. 4°. Bindwerk (open aangeplakt) ; Met ingang van 1 October, toen de school in een eigen Kartonwerk. gebouw werd gevestigd, traden enkele wijzigingen in het leerplan in werking. De schooltijden werden gelijk aan die De schoenmaker onderwees: voor de gewone openbare lagere scholen in Haarlem, d. w. z. 1°. Het ,,binnennaaien" van een rand op een ouden van 9 tot 12 en van 2 tot 4 uur, met 2 vrije middagen. Voor schoen ; de laagste twee leerjaren eindigt de morgenschooltijd om 2°. Het gelijkmaken van hakken (lichteren) en het schif- 11 uur. De morgenschooltijd wordt onderbroken door twee, ten van stukjes zoolleder ; de middagschooltijd door ééne pauze van 15 minuten. Deze pauzen vallen van 10 tot 10.15, van 11 tot 11.15 en van 3°. Het aflappen van een nieuwe zool met schopelst ; 3 tot 3.15 uur. 4°. Het spijkeren van achterlappen ; Het onderwijs in nuttige handwerken voor meisjes begint 5°. Het handteeren van een bros en het steken van gaatjes met het derde leerjaar. Het wordt steeds gegeven van 11.15 voor het pennen van zolen ; tot 12 uur. De jongens uit de hoogere klassen ontvangen 6°. Het breken van glas; dan les in handenarbeid. 7°. Het raspen der houten pennen van zool en hak ; he Het onderwijs omvat de vakken genoemd onder a tot d en schrappen van kanten en hakken en het leeren opzet f tot k van art. 2 der wet van 17 Augustus 1878 (Staatsblad ten van coulissen ; n°. 127) , laatstelijk gewijzigd bij de wet van 28 December 8°. Het inbranden van den schoen, het uitwrijven van de 1907 (Staatsblad n°. 361) , benevens het onderwijs in handenwas ; daarna het schrappen en schuren van zolen en arbeid (slöjd). hakken ; Waar de resultaten in het algemeen overeenkomen met die aan andere scholen voor zwakzinnigen verkregen, is er 9°. Het naaien van een rand op een nieuwen schoen ; reden tot tevredenheid. Wel geldt het hier: met harden 10°. Het aflappen met de kantels ; arbeid weinig resultaat, maar dit weinige stemt dan ook tot 11°. Het afsnijden van zolen en achterlappen om het ge- groote dankbaarheid. In het bijzonder wordt bij vele leergeven model aan te brengen. lingen in moreelen zin vooruitgang waargenomen. Meer zelfDaarenboven werd elke week les gegeven in het stikken vertrouwen, minder narrigheid en prikkelbaarheid wordt bij op de machine. velen geconstateerd, niet enkel op school, doch vooral ook Er is dit jaar door leerlingen en onderwijzers hard gewerkt. door de ouders. In de boekbinderij werden pl.m. 1029 kleinere en grootere Het schoolverzuim bedroeg per leerling over het geheele hoeken (leerboekjes, tij dschriften, enz.) ingenaaid. jaar 27 schooltijden, en was zoo goed als altijd onwillekeurig. Ingebonden werden 79 boeken. Het schoolgeld bedroeg: Er werden 129 portefeuilles gemaakt, 75 verzendkartons voor 46 kinderen nihil gesneden en beplakt en 30 wandplaten opnieuw omrand. De schoenmaker herstelde met zijne leerlingen 248 paar 26 f5 laarzen, waarbij hij bovengenoemde werkzaamheden met de 10 3 leerlingen behandelde. ,, 2 40 De boekbinder werkte voor openbare scholen, voor de arrondissements-bibliotheek, voor de gemeente-bibliotheek en ook Hieruit blijkt, dat gegoede ouders hunne zwakzinnige kinvoor enkele particulieren. deren nog slechts bij uitzondering naar de school zenden. De schoenmaker werkte, behalve voor enkele particulieren, De leeftijden liepen weer zeer uiteen. voor de vereeniging ,,Kleeding en schoeisel voor behoeftige 5 leerlingen waren geboren in 1896 schoolkinderen". 8 1897 Willekeurig verzuim kwam in het geheele jaar slechts een 8 1898 paar keeren voor bij één jongen, die, om geld te hebben, ten 17 1899 einde te kunnen rooken, zoo nu en dan het schootsvel af lei 18 1900 om koeien te gaan drijven. 12 1901 De bestaande commissie van dames, die reeds eenige jaren 10 1902 werkzaam was om de jongens bij te staan bij het verlaten der 2 1903 school in het zoeken van eene geschikte betrekking, werd met Het aantal leerlingen op 1 Januari 1910 bedroeg: liet oog op de handwerkcursussen uitgebreid met een paar heeren: vo :r de boekbinderij met de heeren C. Immig jr. en 44 jongens en 19 meisjes = 63 kinderen. Toegelaten werden: A. van Welsep is, en voor de schoenmakerij met den heer C. v. d. Donker. Jongens. Meisjes. Kinderen. op 16 Augustus 9 6 15 Rotterdam, Februari 1911. ,, 22 1 1 Met hoogachting heb ik de eer te zijn 1 ,, 14 September 1 ^v ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, Van U Ed. achtbaren, de dienstwillige dienaar, (get.) KOHLER. Totaal Afgeschreven werden op 23 Juni ,, 23 Juli 10 7 17 Voor eensluidend afschrift, De Secretaris der Commissie van het Openbaar Onderwijs, PEN. Meisjes. Kinderen. 2 2 1 1 3 Totaal 3 160 Op 31 December 1910 waren alzoo aanwezig: 54 jongens en 23 meisjes = 77 kinderen De twee meisjes op 23 Juni afgeschreven, waren tweelingen en werden opgenomen op eene Christelijke school te Haarlem. Het derde meisje werd uit de vierde klasse van school genomen om thuis te helpen. Het geneeskundig onderzoek voor toelating geschiedde weer door dr. tier, G. Iluet. Aangemeld hadden zich 27 leerlingen. Daarvan werden afgewezen: als normaal 2 als idioot 3, als te oud 1, als enkel doof 1, als epileptisch 1. Personeel. V. VERSLAG over het jaar 1910, omtrent de openbare buitengewone school voor lager onderwijs te Utrecht. (Uitgebracht door het hoofd der school aan burgemeester en. wethouders.) Mejuffrouw Th. M. Kemna, die bij den aanvang van het jaar met ziekte-verlof afwezig was, kon op 1 Mei hare functie weer hervatten, zoodat mejuffrouw A. Wepster met ingang van genoemden datum van hare tijdelijke functie werd out. heven. Door uitbreiding van de school met ééne klasse, was vermeerdering van het aantal leerkrachten noodig. De heer P. Schaft kwam 21 Februari voor eene maand op proef en ging op 1 April in vasten dienst over. Als plaatsvervangend hoofd werd met ingang van 1 Juli benoemd de heer A. H. D. Wepster. Het personeel bestaat thans behalve het hoofd uit twee onderwijzeressen en twee onderwijzers. Overzicht van het personeel. 1. Broekhuizen (Lubbertus) geboren 6 Juni 1874, hoofd der school. 2. Kemna (Theodora, Maria) geboren 9 April 1880, onderwij zeren. :3. Wepster (Adrianus Hendrikus Davidus) geboren 11 October 1884, onderwij zer, plaatsvervangend hoofd. 4. Houtkooper (Sieuwtje) geboren 15 December 1884, onderwijzeres. 5. Schaft (Pieter) geboren 15 Maart 1885, tijdelijk onderwijzer van 21 Februari tot 21 Maart 1910 onderwijzer vasten dienst sedert 1 April 1910. 6. Wepster (Adriane) geboren 17 Mei 1888, tijdelijk onderwijzeres tot 1 Mei 1910. Tot 1 October 1910 was de school gevestigd in de hulpschool aan de Botermarkt. Met ingang van genoemden datum werd zij overgebracht naar het schoolgebouw aan de Gedempte Gracht n°. 131, dat tevoren een aantal veranderingen had ondergaan. Met dit gebouw won de school eene, wel kleine, doch afgesloten speelplaats, een ruim gymnastiek- en een ruim slojdlokaal, en verder een lokaal voor onderzoek. Na de Kerstvacantie, in Januari 1910, waren de nieuwe eenpersoonsbanken geplaatst, die zeer goed voldoen. Met October zijn ook de banken voor de nieuwe klasse in gereedheld gekomen, alsmede de werktafels voor den kartonarbeid, die zeer solide zijn en niet doorbuigen, terwijl ide hoogte verandeilij k is. Met goedvinden van burgemeester en wethouders en den districts-schoolopziener werd een 15-tal kinderen, op advies en op kosten van dr Huet, gedurende eene geheele zomermaand naar Bloemendaal gezonden, omdat zij lichamelijk nog meer dan geestelijk zwak waren. Van deze 15 kinderen waren bij terugkomst in de school 12 in gewicht toegenomen, en wel van 0,1 tot 3,3 K.G., e n dat niettegenstaande zeer veel beweging. Haarlem, 23 Maart 1911. Burgemeester en Wethouders van Haarlem. De Burgemeester, BOREEL. De Secretaris, WIJTEMA. 1. Inlichtingen van algemeenen aard omtrent het onderwijs aan de school, de klassenindeeling, het leerplan, de leervakken, de resultaten van het onderwijs, enz. Ook in dit afgeloopen jaar is wederom gebleken, dat het onderwijs aan de buitengewone openbare school voor leerlingen die geregeld ter school komen, resultaten bereikt, welke niet worden verkregen, wanneer de leer] ing en op de gewone scholen in klassen blijven geplaatst, waar het onderwijs door het grooter aantal leerlingen minder individueel kan zijn en de snellere voortgang voor de achterlijken een bepaald onoverkomelijke nioeilij klleid oplevert om het onderwijs te kunnen volgen. . Uit den aard van de zaak is eene vergelijking slechts mogeli^ k met betrekking tot wat men schoolsche kennis en vaardigheden noemt : de langzame maar geregelde vorderingen in lezen, schrijven en rekenen bovenal leugen een gunstig getuigenis af.. Daarnaast, evenwel ontwikkelen getuigenis de leerlingen zich op de buitengewone openbare school nog in geheel andere richting. Door den arbeid in den tuin, door goed geleide leertochten, door het onderwijs in handenarbeid handelen de kinderen steeds meer met overleg, en krijgen ze een zekere vaardigheid in het uitvoeren van allerlei arbeid, een vaardigheid die voor de toekomst van vrij wat hoogere waarde mag worden geacht dan de meer dan elementaire kennis van de bovengenoemde leervakken. De leerlingen zijn in vijf afdeelingen in vijf lokalen verdeeld. Het leerplan vermeldt slechts vier klassen. De tweede en derde afdeelingen zijn dan ook i beschouwen als parallelte afdeelingen (met zeker verschil in ontwikkeling) van de tweede klasse. Het leerplan omvat de vakken a k, metuitzondering van e (beginselen der vaderlandsche geschiedenis) van art. 2 der wet op het L. 0., benevens handenarbeid. Sedert 1 Mei 1910 is de handenarbeid in zijn vollen omvang ingevoerd: houtbewerking werd sedert geregeld gedurende 3 uren per week door de mannelijke leerlingen beoefend. Met ingang van 1 April is het aantal uren, dat aan handenarbeid wordt besteed op 4J2-. gebracht, waarvan er door de meisjes 3 uren worden besteed aan nuttige handwerken en 12 uur aan slöjd. De leerlingen der lagere klassen beoefenen papier-, kartonen kleinarbeid, die der hoogere klassen tevens houtarbeid. Deze handenarbeid houdt zooveel mogelijk rekening met de practijk. Vele voorwerpen die in de school noodi g zijn, worden door de leerlingen zelf vervaardigd of bewerkt (teeken schriften , teekencartons, labels, kaarten opplakken, boeken kaften, enz.) , andere voorwerpen die de leerlingen zelf kunnen gebruiken als speelgoed, eveneens. Ook de houtbewerking gaat in deze richting (paaltjes bij de perken in den schooltuin, naambordjes bij de planten, stelten voor het spel, molentjes eveneens) . Inpakken in papier en met touw, plakken van zakjes en npakken staat inpakken nog op het programma. Over het geheel geeft het onderwijs alle reden tot tevredenheid. Een enkele zeer achterlijke leerling die reeds bij de eerste toelating is geplaatst, heeft nog zeer geringe vorderingen gemaakt en is nog steeds de slechtste leerling in de laagste af deeling. Hoogstens, meenen we te kunnen constateeren, heeft hij geleerd zich naar de schoolregels te schikken. Werk van eenige beteekenis levert hij niet. 2. De leerlingen. De leeftijd der leerlingen varieert tussch en 7 en 15 jaren. Brie leerlingen die hun 15de jaar reeds hebben volbracht, zijn de school met goedkeuring van den districtsschoolopziener blij ven bezoeken. De loop der schoolbevolking in 1910 was als volgt: Op 1 Januari 1910 stonden schoolmnl. vrl. totaal. gaande bekend 41 17 58 Op 5 April 1910 werden toegelaten 11 5 16 . - Samen 52 22 74 161 161 Er werden afgeschreven: Er werden afgeschreven: 10 Januari 1910 10 Januari 1910 ..................... 31 Maart ..................... 31 Maart " ..................... 25 Mei Mei 25 " 1 Juli ..................... 1 Juli 1October ..................... 1 October " 25 November ..................... 25 November mnl. mnl. 11 2 2 11 11 vrl. vrl. 11 " " 1 1 5 5 totaal. totaal. 11 11 2 2 11 11 11 7 7 Samen Samen 2 2 Het schooljaar eindigde op 31 December 1910 met Het schooljaar eindigde op 31 December 1910 met 47 -L 20 = 67 leerlingen. 47 -L. 20 = 67 leerlingen. Eén leerling werd wegens voortdurende ziekte door de Eén leerling werd wegens voortdurende ziekte door de ouders van de school genomen (deze onlangs verdronken) ouders van de school genomen (deze is onlangs verdronken) ;; één leerling is wegens vagebondage opgezonden naar een i één leerling is wegens vagebondage opgezonden naar een opvoedingsgesticht; één leerling is bij een baas geplaatst opvoedingsgesticht; één leerling is bij een baas geplaatst buiten bemiddeling buiten bemiddeling van de school ; twee leerlingen verlieten de school; twee leerlingen de school om op andere inrichtingen worden de school om op andere inrichtingen te worden geplaatst (de (de eene ging naar een instituut voor gewoon l. 0., ·de andere tlene ging naar een instituut voor gewoon 1. o., 'de andere naar naar een instituut voor Christelijk buitengewoon onderwijs) ;; instituut voor Christelijk buitengewoon onderwijs) één meisje nog één meisje nog verliet de school om verder een naaischool te de school een naaischo~l te bezoeken en de ander bezoeken en de ander heeft werk gevonden bij een baas. gevonden hij een haas. Eén van Eén van de leerlingen die het vorig jaar als kruideniersleerlingen die vorig jaar als kruideniersbediende werd geplaatst, voldoet blijkbaar goed. bediende werd geplaatst, voldoet hlijkbaar goed. Wel is hij is hij van principaal veranderd. maar van principaal veranderd, maar dit was ten gevolge van was ten gevolge van opheffing der zaak. Deze opheffillg der zaak. Deze leerling schijnt terecht te komen. terecht te komen. De leerlingen komen De leerlingen komen uit verschillende standen der maatverschillende standen ·der maatschappij het meerendeel wel is waar uit den werkenden schappij; ; het ineerendeel wel is waar uit den werkenden stand. stand. Het schoolgeld loopt uiteen van ff 50 tot f 3 per jaar. schoolgeld loopt uiteen van 50 tot 3 per jaar. Enkele leerlingen betalen het halve bedrag; sommigen Enkele leerlingen betalen het halve bedrag ; sommigen gaan gratis. gaan gratis. 3. Onderwijzend personeel. 3. OnderW1:izend personeel. Het personeel der school is personeel school is roet met ingang van 1 Mei 1910 met eene onderwijzeres vermeervan Me i 1910 onderwijzeres vermeerderd. Op 31 December 1910 waren aan de school verbonden: Op 31 December 1910 waren aan de school verbonden: 4. Het gebouwen de meubelen. Het ruime terrein met 4. Het gebouw en de 'meubelen. Het ruime terrein met het oude gebouw biedt naast veel ruimt.e voor spel en onthet oude gebouw biedt naast veel ruimte voor spel en ontspanning (ook in den schooltuin), voldoende localiteit voor voor spanning (ook in den schooltuin), voldoende een zestal afdeelingen die met den aanvang van den nieuwen een zestal afdeelingen die met den aanvang van den nieuwen cursus in April 1911 zullen moeten worden geplaatst. Wel cursus in April 1911 zullen moeten worden geplaatst. Wel zijn er enkele kleine gebreken aan te wijzen, in verband met zijn er enkele kleine gebreken aan te wijzen, in verband met de oude richting, maar daar staan tegenover velerlei gede oude richting, maar daar staan tegenover velerlei gemakken die op een ander terrein niet zouden zijn te vinden, makken die op een ander terrein niet zouden zijn te vinden, in de eerste plaats de ruime speelplaats, die uitstekend is in de eerste plaats de ruime speelplaats, die uitstekend is afgesloten en die door het opruimen van een paar gebouwtjes gebouwtjes afgesloten en die door het opruimen van een veel is verbeterd; en de aanwezigheid van een schooltuin de aanwezigheid van een schooltuin veel is verbeterd; van pl.m. 400 M2 · . van pl.m. 400 M2 De schoolmeubelen zijn doelmatig en in zeer goeden staat. De (schoolmeubelen zijn doelmatig en in zeer goeden staat. Ze voldoen aan de eischen die er aan worden gesteld. Het Ze voldoen aan de eischen die er aan worden gesteld. aantal leer- en hulpmiddelen breidt zich voortdurend uit, aantal leer- en hulpmiddelen breidt zich voortdurend zoo door aanschaffing als door vervaardiging op de les voor les voor zoo door aanschaffing als door vervaardiging op handenarbeid. Het groote nut van goede leer- en hulpmidgoede leerhulpmidhandenarbeid. Het groote nut delen rechtvaardigt die uitbreiding en komt het onderwijs onderwijs delen rechtvaardigt die uitbreiding en komt ten goede. tengod. 5. B#zondere opmerkingen. Het aantal verzuimen is 5. Bijzondere opmerkingen. Het aantal verzuimen betrekkelijk groot. In 1910 bedroeg het totale verzuim wederverzuim wederbetrekkelijk groot. bedroeg om ± 11 %, waarvan ongeveer 66Y ', wegens ziekte. Ofschoon Ofschoon om ± %, waarvan ongeveer ~:ü wegens het mijn overtuiging is, dat deze leerlingen meer verzuimen is, dat deze leerlingen meer verzuimen het mijn wegens ziekte dan normale leerlingen, meen ik toch dat het wegens ziekte dan normale leerlingen, meen ik toch dat procentcijfer 6 werkelijk te hoog moet worden geacht, en dat procentcijfer 6 werkelijk te hoog moet worden geacht, en v~or ziek wordt opgegeven, wat inderdaad willekeurig moest moest voor ziek wordt opgegeven, wat inderdaad zijn. ZIJn. Er zijn nog te veel ouders, die de noodzakelijkheid van Er zijn nog te veel ouders, die d·e noodzakelijkheid van geregeld onderwÏj:aam zijn op den druksten weekdag. de huishouding behulpzaam te zijn op den druksten weekdag. Daar het wenschelijk IS het zoeken van een betrekking te zoeken van een betrekking te Daar het wenschehJk is be:vorderen, en alle pogingen tot vinden aan te moedibevorderen, en alle pogingen tot het vinden aan te moediblijft het aan bedenking onderhevig, of deze verzuimen gen, blijft het aan bedenking onderhevig, of deze verzuimen groote gestrengheid moeten worden tegengegaan. Ook met groote gestrengheid moeten warden tegengegaan. Ook uit gezinnen, waar de broertjes en zusjes des Zaterkinderen uit gezinnen, waar de broertjes en zusjes des Zaterdags vrij van school zijn, verzuimen herha.aldelijk dien dags vrij van school zijn, verzuimen herhaaldelijk dien schooltijd. Dit is door vingers zien, maar' bij het schooltijd. Dit is niet door de vingers te zien, maar bij het ontbreken van leerplicht is weinig tegen te doen. Vele ontbreken van leerplicht is erer weinigtegen te doen. Vele ouders tegenover minderbedeelden in dit opzicht te ouders zijn tegenover de ininderbedeelden in dit opzicht te toegeeflij k. toegeef lij k. , 1. Snijder, Sebo, geb. 29 April 1867, hoofd der school, 1. Snijder, Seho, geb. 29 April 1867, hoofd de r school, zonder vaste klasse, in het bezit van de hoofdakte, 1 Z,, 7n, q, r r zonder vaste klasse, het bezit van de hoofdakte, m, en s van art. 2 der wet op het lager onderwijs en dipl. A en s van 2 der wet op het lager onderwijs en dipl. en. B voor handenarbeid. handenarbeid. . 2. Donker, Jeannette, geb. 99Febr. 1878, onderwijzeres, Don;ker, J eannet.te, geb. Febr. 1878, onderwijzeres, in het bezit van de hoofdakte en j, k, ll van art. 2 wet L.O., m het bezIt van de hoofdakte en k, van 2 wet L. 0., benevens diploma voor bewaa rschoolond . en methodiek. diploma voor bewaarschoolond. en methodiek. · 3. Groen, Hendricus, onderwijzer, plaatsvervangend hoofd, 3. Hendrieus, onderwijzer, plaatsvervangend hoofd, geb. 8 Juli 1884, in het bezit van de hoofdakte, y. 1. q en s s 8 Juli 1884, in het bezit van de hoofdakte, j. l. van art. 2 wet L. 0., benevens diploma A handenarbeid. van art. 2 wet L.O., diploma A handenarbeid. 4. Vos, Aart de, geb. 12 Febr. 1887, in het bezit van de 4. Vos, geb. 1887, het bezit van de hoofdakte en j en n van art. 22wet L. 0. , benevens diploma en jen n van art. wet L. 0., benevens diploma A en B voor handenarbeid. A en B handenarbeid. . 5. Vos, Ernestine Cornelia de, onderwijzeres, geb. 20 5. Vos, ~rnestine 90rnelia de, ondenvijze~és, geb. 20 Febr. 1879, in het bezit van de hoofdakte en j, k en lZvan Febr. 1879, III het bezIt van de hoofdakte en J, li- en van art. 2 wet L. 0. art. 2 wet L. O. 6. Dunnewold, Janna Dora van, onderwijzeres, geb. 20 6. Dunnewold, Dora van, onderwijzeres, geb. 20 Juni 1883, in het bezit van de hoofdakte en j, k en lZ van Juni 1883, in het bezit van de hoofdakte en j, k en van art. 2 wet L. 0. art. 2 wet L. O. .Gedurende d.e maand Januari is nog tijdelijk, ter vervanGedurende de maand .is nog tijdelijk. ter vervanging van mejuffr. Donker, die ziekteverlof had, aan de gmg van meJuÎÏr. Donker, dIe ziekteverlof had. aan de school verbonden geweest mejuÎÏr. Arnoldine den Daas, school verbonden geweest mejuffr. Arnoldine den Daas, onderwij zeres alhier. onderwij alhier. De wijze waarop de onderwijzers enen onderwijzeressen De wijze waarop de onderwijzers onderwijzeressen wederom in het afgeloopen jaar hunne taak hebben opgevat wed~rom het afgeloope~ jaar hunne taak hebben opgevat en die tevens als een roeping hebben vervuld, geeft alleszins en dIe tevens als een roepmg hebben vervuld, geeft allE'szins reden tot tevredenheid. Juist door de regelmatige onderbrereden tot tevredenheid. Juist door de regelmatige onderbreking van den arbeid (3 kwartier les -- een kwartier pauze) ~ing van de:r;t. arbeid (3 kwartier .les - een kwartier pauze) is het mogelijk de zoo hoog nodige opgewektheid te behouIS het mogelIjk de zoo hoog noodlge opgewektheid te hehouden, die bij deze leerlingen zoo krachtig op hun willen werkt. den, die bij deze leerlingen zoo krachtig op hun willen werkt. Hoewel niet tot het onderwijzend personeel behoorend, Hoewel niet tot het onderwijzend personeel behoorend, worden hier toch vermeld twee geleiders J. Visser en C. H. worden hier toch vermeld twee geleiders J. Visser en C. H. Smeekes en een geleidster mejuffr. M. v. d. Brink, die na Smeekes en een geleidster mejuffr. M. v. d. Brink, die na afloop van den schooltijd een deel der leerlingen naar huis afloop van den schooltijd een deel der naar huis brengen en hun waarlijk niet gemakkelijke haak zeer getrouw brengen en hun waarlijk niet gemakkelijke taak zeer getrouw en met beleid volbrengen. en met beleid volbrengen. 12 Februari 1911. Utrecht, 12 Februari 1911. hoofd der school, Het hoofd der school, (get.) S. SNIJDER (get.) S. SNIJDER.. Voor eensluidend afschrift, Voor eensluidend afschrift, De secretaris der Utrecht, De secretaris der gemeente Utrecht, .T. BOOL. J . BooL. 41 41 162 162 VI. V I. VERSLAG over het jaar 1910 omtrent de Christelijke VERSLAG over het jaar 1910 omtrent de Christelijke school voor zwakzinnigen, "Groot-E7IUlUS" te school voor zwakzinnigen, ,,Groot-Emaus" te Ermelo,uitgaande van 17el'eeniging tot opuoeding melo, 'uitgaande '/Jan de Vereeniging tot op voeding enverple.y'ing 1Jan ~diof;en en achte1·1?;jke kinderen, en 'verpleging van idioten en achterlijke kinderen, gevestigd te Utrecht. gevestigd le Utrecht. (Uit!Jcbl'ucht door het hoofd der school aan het bestuur der (Uitgebracht door het hoofd der school aan het bestuur der T' ere cni!Jing.) Vereeniging.) Den 31sten December 1910 waren 2 leerlingen 6 jaar, 11 Den 31sten December 1910 waren 2 leedingen 6 jaar, leerling 7 jaar, 3 leerlingen 8 jaar, 1 leerling 9 jaar, 11leer7 3 leerlingen 8 jaar, 1 leerling 9 jaar, leerling 10 jaar, 7 leerlingen 11 jaar, 11leerling 12 jaar, 66leer10 jaar, 7 leerlingen 11 jaar, leerling 12 Jaar, leerlingen 13 jaar, 4 leerlingen 14 jaar, 5 leerlingen 15 jaar, 11 13 4 leerlingen 5 leerlinge~ 15 jaar 16 jaar. ' leerling 16 jaar. Personeel. Onderw#s. Onderwijs. jaar 1910, het tweede jaar van OIlZe school. was voor Het jaar 1910, het tweede jaar van onze school, was voor haar een tijdperk van veel zegen. Reeds in het begin van haar een tijdperk van veel zegen. Reeds in het begin van jaar waren alle beschikbare plaatsen bezet. "\,verden er het jaar waren alle beschikbare plaatsen bezet. Werden er op de sehool ontslagen, dan stonden er dadelijk leerlingen op de school ontslagen, dan stonden er dadelijk weer anderen gereed, om in hun plaats te treden. Hetwerandg, in hun plaats te hedell. Het aanvragen tot plaatsing werd zóó groot, dat het 1.eaantal aanvragen tot plaatsing werd zóó groot, dat het hestuur der school over moest gaan tot vergrooting 1I18t ;2 stuur der school over moest gaan tot vergrooting roet 2 lokalen. Onze school was dus ongeveer het gehé'elc jaar lokalen. Onze school was dus ongeveer het geheele jaar "vol". ,,vol". De leerliIlgeIl zijn verdeeld in twoe klass('n (gcm(~llgd). De leerlingen zijn verdeeld in twee klassen (gemengd) . klasse is zoovr·el verdeeld in twee deelin g en . Elke klasse is zooveel mogelijk verdeeld in twee af afJeelillgen. onderwijs wordt gegeven volgens de beginselen, lll~er Het onderwijs wordt gegeven volgens de beginselen, neergelegd in de statuten der vereeniging' en Oll1Vat e vakken gelegd in de statuten der vereeniging en omvat dd" vakken a-d en h·-I" art. der Lager-onderwi.iswet, bcuevem; a, den h--k van art. 22der Lager-onderwijswet, benevens Bijbelscho geschiedenis en handlmarbeid. De yakken c de Bijbelsche geschiedenis en handenarbeid. De vakken e tot 9 (aardrijkskunde, vaderlandsche geschiedenis kennis der g (aardrijkskunde, vaderlandsche geschiedenis enkennis der natuur) zijn facultatief voor' de oudste Het natuur) zijn facultatief voor de oudste leerlingen. Het onderwijs wordt gegeven eiken morgen van 8' 12 onderwijs wordt gegeven eIken morgen vall 81--12 uur (met ~. pauze) eIken 3-31 uur (met ecn kwar2 uur pauze) en eiken middag van 3--n uur (met een kwarpauze). 's ~atel'dagsmiddags De laagste ldasse heeft tier pauze) . 's Zaterdagsmiddags vrij. De laagste klasse heeft bovendien 's Woensdagsmiddags vrij, de hoogste klasse, Don's Woensdagsmiddags vrij, de hoogste klasse derdagsmiddags. Deze middagen zijn aangewezen voor de derdagsmiddags. Deze middagen zijn aangewezen voor de lessen handenarheid en nuttige handwerken voor meisjes. lessen in handenarbeid en nuttige handwerken voor meisjes. De resulta ten het onderwij s zij n over het algemeen beDe resultaten van het onderwijs zijn over het algemeen bevredigend achter\. vredigend te achten. Een zevental leerlingen verlieten in dit jaar de school, de school, Een zevental leerlingen verlieten in dit waarvan één meisje, een tiental maanden op school was waarvan één meisje, dat een tiental maanden op school was en te weinig vorderingen maakte. Eén meisje werd door de en weinig vorderingen maakte. Eén meisje werd door de ouders terug verlangd. De overige leerlingen die de school ouders terug verlangd. De overige leerlingen die de school verlieten, worden thans in een vak opgeleid en geven reden verlieten, worden thans in een vak opgeleid en geven reden tot tevredenheid. tevredenheid. Lee1'lingen. Leerlingen. Aan het hoofd der school staat de heer VV. F. H. van der Aan hoofd der school staat de heer W. F. van der Wart. Hij wordt bijgestaan door mejuHr. :M. H. Th. J. ,V art. Hij wordt bijgestaan door mejuffr. M. H. Th. J. Mink. :Mink. Mutatiën hadden niet plaats. hadden niet plaats. Tot onderwijzer werd voorts benoemd de heer II. Leene, onderwijzer werd voorts benoemd de heer H. Leene eerste-onderwijzer aan eene Christelijke school te Kampen. eerste-ünderwij zeI' aan eene Christelij ke school te Kampen: De heer Leene hoopt eerstdaags in functie te treden. Leene eerstdaags functie te treden. Tot het geven van lessen in den handenarbeid zijn het geven van lessen in den handenarbeid zijn het hoofd der school en deonderwijzers beiden bevoegd. hoofd school en de onderwijzers beiden bevoegd. De lessen in gymnastiek werden steeds met pianobegeleilessen in gymnastiek werden steeds met pianobegeleiding gegeven, waartoe eerre verpleegster der inrichting begegeven, waartoe eene verpleegster inrichting bereidwillig hulp verleende. hulp verleende. Andere mededeelingen. 11ndel'emed ed e e lingen. De verbouwde school bestaat thans uit vier leerlokalen, De verhouwde school bestaat thans uit vier leerlokalen, werklokaal, gymnastieklokaal, een paar kleinere kamertjes werklokaal, gymnastieklokaal, een paal' kleinere kamertjes voor berging van leermiddelen, enz., bergplaats en privaten. vorbeginalmd,ez.brgplatsnive De leer- en hulpmiddelen werden belangrijk uitgebreid. leerhulpmiddelen werden helangrijk uitgebreid. Vermeld dient voorts, dat eene inzending onzer school op Vermeld voorts, dat eene inzending onzer school op de Wereldtentoonstelling in 1910 te Brussel gehouden. onderdeWrltnosig190eBrulhodn, de afdeeling "Opvoedingswezen" , eene bekroning' mocht de afdeeling ,,Opvoedingswezen", eene bekroning mocht verwerven. Het hoofd der school, hoofd der school, W. F. H. v. D. WART. F. H. v. D. WART. VII. YERSLAG our het jaar 1910 omtrent de school voor 1910 de school voor VERSLAG over zwakzinnigen, látgaande 'van de Verceniging '/JOOl' .?1OaÁ:zinnigen, uitgaande van de Vereeniging voor Christelijk onderwl"js aan zwakzinnige ',;inderen te Chl'iste l?"jlc onderwijs aan zwakzinnige kinderen te Rotterdam, ge1Jcs#gd Rottetdam, gevestigd te Rotterdam. Rotterdam. De leerlingen zijn op één na, allen internen van de De leerlingen zijn op één na, allen internen van de inrichting ,,Groot-Eipaus". (Directeur de heer F. Kortinrichting "Groot-Emaus". (Directeur de heer F. Kortlang J.-Ezn.) lang De commissie van onderzoek wordt gevormd door dr. A. De commissie van onderzoek wordt gevormd door dr. A. Dupont, geneesheer der Rtichting: ,,Groot-Emaus", en het Dupont, geneesheer der stichting "Groot-Emaus", en het boofd der school. school. hoofd Het aantal leerlingen bedroeg op 1 Januari 1910 28, Het aantal leerlingen bedroeg op ,Tanuari 1910 28, waarvan 20 jongens en 8 meisjes. 8 meisjes. waarvan 20 jongens Toegelaten werden: werden: 1910 ............... 2 2 leerlingen op 55Februari, Februari leerlingen 1910 op leerlingen , , ............... 3 3leerlingen " 21 Maart ,, 21 :Maart " . . .. . . . . . . . . . . . 1 leerling 1 leerling " 23 April 23 55 " ............... 11leerling leerlil1g " 29 Juni 29 " ............... 3 3 leerlingen leerlingen 13 Juli " 13 Juli >> " , . .... .. . .. ... .. 1 leerling. 12 October 1 leerling. 12 're "zamen 11 leerlingen (7 jongens en 4 meisjes) . Te zamen 11 leerlingen (7' jongens en 4 meisjes). ,, ,, , Afgesehreven werden: Afgeschreven leerlingen op 5 Februari 1910 ............... 2 2 leerlingen 1910 op [) Februari ............... 1 leerling 1 leerling 1 :Mei 5, ,, 1 Mei " " ............... 22 leerlingen leerlingen 16 ,T uni 16 Juni " ............... 1 lef'rling Juli 1 leerling ,, ,, 1 " 1 Juli " 1 " 29 September " .............. . i ,, ,, ,, 29 September Te zamen 7 leerlingen (4 jongens en 33meisjes) . meisjes). Te zamen 7 leerlingen (4 jongens en . .. Het aantal leerlingen bedroeg dus op 31 December 1910 leerlingen bedroeg dus op 31 December 1910 Het 32 (waarvan 23 jongens en 9 meisjes) .. 32 (waarvan 23 jongens en 9 meisj es) Het afgeloopen jaar Het afgeloopen jaar is voor de vereeniging in sommige voor de vereeniging in sonunige opzichten belangrijk geweest. Zoowel in opzichten belangrijk geweest. Zoowel in den inwendigen toeinwendigen toestand del' school als in de uitwendige omstandigheden der stand der school als in de uitwendige omstandigheden der vereeniging kwamen vereeniging kwamen veranderingen van beteekenis. van beteekenis. hoofd der school ging bij Het hoofd der school ging bij het opstellen van het leerplan opstellen ook reeds in vorige jaren ook reeds in vorige jaren uit van de, trouwens voor de hand van de, trouwens voor de hand liggende gedachte, (ht zwakzinnige kinderen in vele opzichdat zwakzinnige kinderen vele opzichliggende ten afwij ken van normale en dat bij de samenstelling en ten afwijken van normale en dat hij de samenstdling en inrichting van inrichting van het leerplan, het onderwijs, de roosters van leerplan, het onderwijs, de roosters van lesuren, enz. vooral lesuren, enz. vooral hieraan de aandacht moet worden gewijd. aandacht mod worden gewijd. Na eenige jaren van ervaring is deze gedachte voor lwt leer- Naenigjrv sdezgachtvorlplan eenigszins breeder uitgewerkt dan vroeger en de verplan eenigszins hreeder uitgewerkt dan vroeger en de vereeniging wil de hoofdzaken hiervan dit verslag vermelden, eeniging wil de hoofdzaken hiervan in dit verslag vermelden, omdat in omda t in de eerstvolgende jjaren het leerplan waarschijnlijk eerstvolgende aren het leerplan waarschij nlij k welopdzbginsaerdbljvn. wel op deze beginselen znl gebaseerd blij veIl. Als kenmerken dan van zwakzinnige kinderen, Als kenmerken dan van zv"akzinnige kinderen, in vergelijvergelijking met normale, worden in het leerplan genoemd: normale, worden het leerplan genoemd: king a. de gewaarwordingen zijn niet scherp ; scherp; a. de gewaarwordingen zijn b. de indrukken worden langzaam opgenomen; b. de indrukken worden langzaam opgenomen; c. de voorstellingen zijn niet helder en gering in aantal; c. de voorstellingen zijn niet helder en gering in d. het vOOTstellingsleven is concreet; d. het voorstellingsleven is e. de verbinding der voorstellingen is gebrekkig; voorstellingen gebrekkig; e. de verbinding f. het geheugen is zwak ; is zwak; f. het g. de kinderen zijn spoedig vermoeid ; g. de kinderen zijn spoedig vermoeid; h. . er is gebrek aan aandachtsvestiging ; er is gebrek aan aandachtsvestiging; hi de lagere (eenvoudige) gevoelens L de overhand; i. de lagere (eenvoudige) gevoelens hebben de overhand ; J., gevoel en wil zijn ego-centrisch. j gevoel en wil zijn ego-centrisch. , 163 Naar aanleiding hiervan gaat het onderwijs uit van de volgende beginselen: 1. De leerstof zij eenvoudig en practisch (zie a, c en d). Daar de zwakzinnige kinderen in den betrekkelijk korten schooltijd niet zooveel kunnen keren als normale, moet een deel van de leerstof eener gewone lagere school worden weggelaten en wel ten eerste wat te moeilijk en ten tweede wat voor de practijk van weinig of geen waarde is. Daarom vervalt een groot deel van geschiedenis, aardrijkskunde, natuurkunde, van de grammatica, enz. Er volgt echter niet uit, dat een of ander vak geheel behoeft weggelaten te worden. Het leerplan omvat dan ook, behalve later nog te noemen vakken, alle vakken van het gewoon lager onderwijs, met dien verstande echter, dat van aardrijkskunde, natuurkunde en geschiedenis slechts datgene onderwezen wordt, wat door t'de leerlingen begrepen kan worden en voor de practijk van waarde is, en dat het ionderwijs in deze vakken slechts door die leerlingen gevolgd wordt, waarvan blijkt, dat ze dit met vrucht kunnen doen. 2. De leerstof zij concreet (zie d). Waar abstracte voorstellingen (getalvoorstellingen bijv.) noodzakelijkerwijze aan de orde komen, moeten, zoo mogelijk, concrete (vormvoorstellingen bijv.) te hulp worden geroepen. 3. De leerstof worde zoo gekozen, dat het waarnemingsvermogen wordt geoefend en de voorstellingen vermeerderd en verhelderd (zie a en c). Moet er iets van de leerstof der gewone school worden geschrapt, aan de andere zijde komen er voor eene school voor zwakzinnigen eenige vakken bij, vakken, 'die voor gewone kindereis Diet of minder noodi(4, maar voor zwakzinnigen van beteekenis zijn. Daarom komen, mede in verband niet dit beginsel, in het leerplan voor: aanschouwingsonderwijs, friibelwerk en handenarbeid. In verband hiermede staan ook de schoolwandelingen en de tuina rbeid. 4. De leergang zij zeer geleidelijk (zie b). Hieruit volgt ook, dat slechts zeer langzaam kan worden voortgegaan. 5. Het onderwijs moet de verbinding der voarstellingen bevorderen (zie e). Er moet getracht worden eenheid in de kennis der leerlingen te brengen. Mede hierom wordt, zooveel mogelijk, het beginsel der concentratie in toepassing gebracht. of meer vakken kunnen acliterblijven of sneller vorderingen maken dan hun klasgenooten. In verband hiermede zijn de 3 klassen, waarin de school verdeeld is en die ieder 2 leerjaren omvatten, niet streng gescheiden, zoodat een leerling voor één of meer vakken de lessen van een lagere of hoogere klasse kan volgen dan waartoe hij behoort ; daarom worden ook sommige vakken zooveel mogelijk in alle klassen op dezelfde uren onderwezen. Voorts is naar aanleiding hiervan het leerplan zoodanig ingericht, dat ook die leerlingen, welke het niet verder kunnen brengen dan tot de tweede klasse, toch een eenigszins afgerond geheel van kennis en vaardigheid bezitten bij het verlaten van de school. De resultaten van het onderwijs waren in veel opzichten bevredigend. De 3 leerlingen der hoogste klasse, die in April de school verlieten, hadden het leerplan geheel afgeloopen. Een van hen werd landbouwer, de tweede kwam op een klein kantoor, de derde moest heJaas in een gesticht worden opge. nomen, omdat hij aan vallende ziekte begon te lijden. Ook in de andere klassen droec, het onderwijs, behoudens enkele uitzonderingen, gewenschte vruchten en kon het leerplan tamelijk geregeld worden afgewerkt, hoewel het schoolverzuim door ziekte en ongunstige weersgesteldheid, in verband met groote afstanden, nog al aanzienlijk was. Van sommige leerlingen, die slechts de tweede klasse voor een groot deel doorloopen hadden, toen zij de school verlieten, mag ook verwacht warden, dat zij later in hun onderhoud zullen kunnen voorzien. Het onderwijs werd over het algemeen door de ouders zeer gewaardeerd. II. De school werd bezocht door 37 leerlingen, echter door niet racer dan 30 te gelijk. Hun leeftijd was op 1 Januari 1910 als volgt: 19 leerlingen van 6 tot 11 jaar, 14 van 12 tot 14 jaar en 4 ouder dan 14 jaar ; 9 hunner waren uit den burgerstand, 22 uit arbeidersgezinnen en 6 waren kinderen van behoeftige weduwen. Het totaal bedrag der schoolgelden verminderde aanmerkelijk,doordat leerlingen uit den meer gegoeden stand de school verlieten en kinderen uit den minder gegoeden stand daarvoor in de plaats kwamen. Het volle schoolgeld van f 100 werd nog van 1 leerling ontvangen ; de meesten betaalden een bedrag, Wit afwisselde 1-2.11 V- tot 30 cents per week en 10 leerlingen betaalden Diets. Biel geneeskundig onderzoek had plaats, op dezelfde wijze als reeds in vroegere verslagen is beschreven, door den aan (le school verbonden g,eneeskundigen ra dsman, den heer C. A. van der Loo, arts voor zenuwziekten en het hoofd der school. Onderzocht werden 12 kinderen : 9 hiervan werden onvoorwn.e, rdelijk toegelaten (1, welke in December werd onderzoefit, kwam echter eerst in Januari 1911) ; 1 werd voor een proe -Ii_id van 3 maanden toegelaten, na afloop daarvan werd de proeftijd met ruim 3 maanden veriengd, doch daarna werd deze leerling met goedkeuring van den districts-schoolopziener verwijderd, daar gebleken was, dat hij niet voor voldoende ontwikkeling vatbaar was ; 1 kind kon niet worden toegelaten, omdat het leed aan toevallen. In het algemeen worden slechts die leerlingen toegelaten die reeds yen gewone lagere school hebben bezocht, doch van wie gebleken is, dat ze daar het onderwijs niet kunnen volgen ; slechts een enkele maal is hiervan afgeweken, toen het Op 1 Januari bedroeg het aantal leerlingen 28. Ingeschreven werden 9 leerlingen, namelijk: 1 op 7 Februari, 1 op 1 Maart, 1 op 8 April, 3 op 30 Mel, 1 op 15 Juni, 1 op 1 October en 1 op 19 November. Afgeschreven werden 11 leerlingen, nl.: 1 op 24 Januari, wegens voortdurende ziekte, 4 op 1 April ; 1 hiervan kwam op een klein kantoor, 1 werd landbouwer en 2 werden in een gesticht voor lijders aan vallende ziekte opgenomen. 4 op 25 Augustus: 1 kwam bij zijn vader, een manufacturier, in dienst ; de tweede, een meisje, ging bij haar moeder in het huishouden ; de derde overleed ; de vierde was een zeer .,ehterlijk knaapje, dat eerst tamelijk goede vorderingen maakte, toen een tijdlang op 'dezelfde hoogte bleef en daarna een bijna 7-jarig kind betrof, waarvan na onderzoek duidelijk bleek, dat het in geen geval een gewone school kon bezoeken. 6. Er moet voortdurend herhaald worden (zie f). 7. Het onderwijs mag niet te lang aaneen duren (zie g) . Behalve bij de nuttige handwerken en den handenarbeid, duurt iedere les of uur. Iederen dag wordt een vaste pauze van I: uur gegeven en bovendien nog kleinere rustpoozen tusschen de verschillende lessen. Met inrberip van de pauzen, g welke zooveel mogelijk in de buitenluc worden doorge.ht bracht, bedraagt het aantal lesuren 26 en bovendien 2 uur b nuttige handwerken voor de meisjes. De meest geestelijke inspanning vereischende vakken worden bij voorkeur in de morgenuren onderwezen. 8. Het onderwijs moet trachten belangstelling bij de kinderen te wekken (zie h). De zelfwerkzaamheid moet worden aangemoedigd. Zoo weinig mogelijk moeten de leerlingen stil behoeven te zitten: zooveel mogelijk moeten ze zelf lets doen. Hierom worden sommige vakken op eenigszins andere wijze onderwezen dan op de gewone scholen: ook fraelwerk en handenarbeid zijn in verband hiermede van beteekenis. 9. Aan de zedelijke opvoeding moet meer aandacht gewijd worden dan bij de normale kinderen (zie i en j). Naast de bestaande lagere gevoelens moeten de onderwijzers trachten, de hoogere op te wekken ; het ego-centrische van gevoel en wil moet bestreden worden en, met het oog hierop, is de Bijbelsche geschiedenis, mede in het leerplan voorkomende, een vak van hooge waarde. Toch zal men zich op dit punt in veel gevallen moeten tevreden stellen met eenvoudig aanleeren, hopende, dat dit aangeleerde later meer een deel van het innerlijk wezen der leerlingen zal warden. Vertoonen de zwakzinnige kinderen verschil met normale, ook onderling kunnen zij aanmerkelijk uiteenloopen. Van het vele, dat hieromtrent zou kunnen opgemerkt worden, zij hier slechts vermeld, dat het eene kind veel vlugger vorderingen kan maken dan het andere en dat sommige leerlingen in een 164 achteruit scheen te gaan, zoodat een langer verblijf op de achteruit scheen te gaan, zoodat een langer verblijf op de school nutteloos zou zijn geweest. nutteloos zou geweest. 2 op 1 November: 1 werd door zijn ouders van school ge1 1 werd door zij n ouders van school gete halem nomen, omdat de gelegenheid ontbrak hem op nomen, omdat de gelegenheid ontbrak hem op tijd te halen en brengen en 1 werd, met goedkeuring van den schoolen te brengen en 1 werd, met goedkeuring van den schoolopziener, door het bestuur verwijderd, nadat gebleken was, opziener, door het bestuur verwijderd, nadat gebleken was, dat deze leerling niet voor voldoende ontwikkeling vatdat deze leerling niet voor voldoende ontwikkeling vat,vas. baar was. Op 31 December bedroeg het aantal leerlingen 26. Op 31 December bedroeg het aantal leerlingen 26. verband verhand met wat in vorige jaren daarvan is meegedeeld, geen vorige jaren daarvan is meeged-eeld geen aanleiding aanleiding tot bijzondere opmerkingen. Veel nieuws is er niet opmerkingen. nieuws is ~r aangeschaft, vooral met het oog op de te verwachten uitbreioog op de te verwachten uitbreiaangeschaft, vooral cling ding en verplaatsing der. school. verplaatsing der school. V. De vereeniging heeft, in verband met het meegedeelde, De vereeniging heeft, in verband met het meegedeelde, voldoende reden om met vertrouwen de toekomst tegen te voldoende reden om met vertrouwen de toekomst tegen te gaan. Nadat dan ook de zekerheid was verkregen, dat ook de Nadat dan ook de zekerheid was verkregen. dat ook de gemeente een suhsidie wilde geven, heeft het bestuur gebestuur gegemeente een subsidie wilde geven, heeft meend, tE'rstond krachtige pogingen te moeten aanwenden, meend, terstond krachtige pogingen te moeten aanwenden, ten einde tot stichting van een eigen schoolgebouw te geraken. stichting van een eigen schoolgebouw t-e geraken. Besloten werd, voor dit doel een obligatie-leening uit te Besloten werd, voor dit doel een obligatie-leening uit te schrijven van 55 000. l,Y Hnneer met den houw kunnen schrij ven van f JJ 000. Wanneer lllet den bouw zal kunnen '""'orden aangevangen, hangt thans grootendeels af van de de worden aangevangen, hangt thans grootendeels af vraag, of een voldoend aantal obligatiën spoedig geplaatst vraag, of een voldoend aantal ohligatiën spoedig geplaatst zal zijn. zal Een en ander maakte het jaar 1910 zeker tot een zeer beander maakte het jaar 1910 zeker tot een zeer heEen langrijk;; bovendien echter kan de vereeniging met dankbaarvereeuiging lllet dankhaarlangrijk bovendien echter kan heid nog op een ander feit wijzen. Vooral waal' zij aan uituitheid nog op een ander feit wijzen. Vooral waar zij breiding der school, dus ook aan de vermeerdering van persoschool, ook van personeel dacht, kwam soms de vraag hij haar op. ook neel dacht, kwam soms de vraag bij haar op, ook naar aanaanleiding van reeds vroeger opgedane ervaring, of het niet leiding van reeds vroeger opgedane ervaring, of het niet groote moeilijkheid zop opleveren, voldoend personeel te groote moeilijkheid zop opleveren, voldoend personeel te vinden, zoolang overgang naar een school voor zwakzinnigen naar een school voor zwakzinnigen vinden, zoolang verlies van pensioenrechten voor liet personeel ten gevolge verlies van pensioenrechten voor het personeel ten gevolge heeft. verhlijdde daarom het bestuur, de bladen te heeft. Het verblijdde daarom het bestuur, uit de bladen te vernemen, dat Uwe Excellentie er toe schijnt te willen medeU we toe schijnt te willen medevernemen, werken, onderwijzend personeel van scholen voor zwakwerken, het onderwijzend personeel van scholen voor zwakzinnigen op te nemen in het Rijkspensioenfonds. De scholen zinnigen op nelllen in het Rijkspensioenfonds. De scholen zouden hiermee ongetwijfeld zeer gebaat zijn. zouden hiermee ongetwijfeld zeer gehaat zijn. Rotterdam, 1 }Iaart 1911. Rotterdam, 1 Maart Het bestuur der vereeniging: der 'vereemgmg.· III. Gedurende het geheele jaar stond de heer J. de Graaff aan Gedurende het geheele jaar stond de heer J. de GraaH aan het hoofd van de school. De onderwijzeres mevrouw de het hoofd van de school. De onderwijzeres mevrouw de Riemer-Brandwijk, wenschte reeds in 1909 ontslagen te Riemer Brandwijk, wenschte reeds in 1909 ontslagen te op tijd een geschikte opvolgster worden, doch omdat er niet op tijd een geschikte opvolgster worden, doch omdat er tot zij door ecn ander zou werd gevonden, bleef zij werd gevonden, bleef zij in dienst tot zij door een ander zou De in haar plaats benoemde onderkunnen worden vervangen. De in haar plaats benoemde onderwijzeres, mejuffrouw J. van Bakergem, zou op 1 Februari wijzeres, mejuffrouw J. van Bakergem, zou op 1 Februari in dienst treden, doch verzocht aan het bestuur om een maand doch verzocht het bestuur om een maand later haar arbeid te mogen aanvangen ; de nog aan de school haar arbeid te mogen aanvangen; de nog aan de school verbonden onderwijzE'res verklaarde zich bereid, ook nog geonderwijzeres verklaarde zich bereid, ook nog ged mende Februari in dienst te blijven ; de districts-schooldurende Fe brua!'i iu dienst te hli.i ven; de districts-schoolopziener IlO cl da:1rom güen bezwaar tegen versclml"ing v n opziener had daarom geen bez","aal' tegen verscla uiving VHn den datum van indiensttreding der nieuwbenoemde, zoodat den dahull van indiCllsttreding d0r nieuwbenoemde. zoodtt bestuur het verzoek inwillig(h~. Mevrouw de Riemerhet bestuur het verzoek inwilligde. Mevrouw de Riemer --Brandwijk was dus als onderwijzeres aan de school werkzaa m ll was dus als onderwijzf'res aan de school lyerkZanlll van 1 Januari tot 1 Maart en mejuffrouw van Bakergem van Januari tot 1 }Ianrt en mejuffrouw van Bakergem V:ill 1 Maart tot 31 December. Daar laatstgenoemde het diploma tot 31 December. Danr laatr,fgenoemde het diploma 1 in het einde van Maart -vPrkre-eg, was voor hondenarheid eerst in het einde van Maart verkreeg, was voor handenarbeid mevrouw de Riemer Brandwijk bovendien gedurende de mevrouw de Riemer--Brandwijk howudien gedurende de lllaand Maart nog aan de school verbonden als onderwijzeres maand ~raart nog aan de school verbonden als onderwijzeres in ilt handenarbeid. De gezondheidstoestand van het personeel was goed ; geen gezondheidstoestand het personeel was goed; ge(~n enkele- schooltijd werd verzuimd. werd verzuimd. enkele - IV. Hoewel het schoolgebouw in veel opzichten aan redelijke schoolgebouw in opzichten aan redelijke Hoewel eischen voldeed, een groot bezwaar bleef toch, dat het slechts groot bezwaar bleef toch, ebt het slecHs eischen ruimt-e bood voor ± 30 leerlingen, zoodat van uituitbn'idi'lg ruimte bood voor j: 30 leerlingen, zoodat van breidier g geen sprake kon zijn. dacht reeds langen tijd '1a geen sprake kon zijn. Het bestuur dacht reeds langen tijd na over middelen, om een eigen schoolgebouw te kunnen stichover middelen, om een eigen schoolgebouw te kunnen sticliten. maar het hiertoe benoodigde kapitaal kon niet uit giften kon uit giften ten, maar het hiertoe benoocligde bijeengebracht worden. Nu wendde het hestuur tot dl'n bijeengebracht worden. Nu wendde het bestuur zich tot den der gemeente Rotterdam, met verzoek raad der gemeente Rotterdam, met verzoe k om een jaarlijksch subsidie. Als antwoord hierop ontving de vereeniging in subsidie. Als antwoord hierop onh-ing de vereenigiIlg in Octoher een schrijven van hurgemeester en wethouders V gewerkt nog weinig te zeggen. met fröbel- en eenvoudig prikwerk, het vervaardigen van eenvoudig prikwerk, het vervaardigen van met fröbel- 65 . eenvoudige voorwerpen met smyrnagaas en wol, e. d. om handigheid, initiatief en energie op te wekken en te ontwikkelen. Bij de minst gevorderden is van lezen nog geen sprake: de kinderen kennen p t k aa -- oo ee en oe en de combinaties va a n deze letterteekens in allereenvoudigsten vorm. Op het gebied van het rekenen geeft de herkenning van de hoeveelheden tot 3 nog soms moeite. In de andere aanvangsklasse zijn de hoeveelheidsvoorstel1 i ngen tot 5 nu voldoende aanwezig om met liet eigenlijke rekenonderwijs te kunnen beginnen. De kinderen hebben de meeste letters geleerd en beginnen eenlettergrepige woordjes te lezen, terwijl deze ook kunnen worden gedicteerd. Over het geheel geven de resultaten van de behandeling der leerlingen ook dit jaar zeer voldoende reden tot tevredenheid. De kinderen worden op de school al heel spoedig gewend aan orde en tucht en uitbarstingen van onwil, brutaliteit en verzet komen zeer sporadisch voor. Buiten de school en in enkele huisgezinnen heeft ons personeel echter dikwijls in het bedwingen van deze moreele afwijkingen een moeilijke taak. Toch gelukt het meestal, den ouders de noodige bijstand te kunnen verstrekken. Slechts in een paa r gevallen schoten de krachten te kort en moesten de onhandelbare individuen worden overgebracht naar eene andere omgeving. Eén jongen werd deswege opgenomen in het gasthuis waar hij eene maand doorbracht. Na zijn thuiskomst was zijn souvereiniteitsgevoel heel wat gezakt en gedraagt hij zich vrij wat kalmer, zoodat de hoop, om hem te kunnen behouden, niet is uitgesloten. Een regelmatig ontslag van klassen had niet plaats, evenmin als het opnemen van volledige klassen. Door het vertrek van een vrij groot aantal leerlingen op verschillende tij den, kwamen evenwel veel mutatiën voor. In het geheel vertrokken er 27 leerlingen, die moesten worden afgeschreven als volgt: 77 ,, was zij leerlinge van school n°. I en aanvankelijk gelukte liet haar eenigszins te ontbolsteren. Al spoedig echter was de grens bereikt en van het eigenlijke onderwijs heeft zij niets geprofiteerd. Door verhuizing ging een meisje over naar school II voor Buitengewoon Onderwijs. De overige 13, die van school gingen, waren lang genoeg op school geweest, om er behoorlijI van te profiteeren. Van hen werd 1 jongen geplaatst op e en fabriek, 1 ,, lij een boer z Gelderland, 1 kof f c i i aker, 1_ bakkg .^ s ch oe zinaker, 1 borstelmaker, 1 nielkl oer, 1 boekbinder, 1 op , , carto -i ina gef abriek, 1 meis je mantelatelier, en. 2 meisjes in de huishouding. Hoewel zij nog al uiteen loopen in vorderingen wat betreft lezen, schrijven, rekenen en handenarbeid, hebben wij van allen de beste verwachtingen. Zij hebben geleerd zich netjes en bescheiden te gedragen, op hun tijd te passen en hun tijd onder het werk niet te verbeuzelen. Het contact neet de school is na hun vertrek niet verbroken. Eenigen van hen komen zelfs geregeld een avond per week, om nog iets te leergin en... (en dit is hoofdzaak) zich aan ons te kunnen openbaren, opdat kan worden nagegaan, hoe zij reageeren op alles, waarmede na het verlaten der school, de maatschappij hen in aanraking bracht. Meermalen kwam het voor, dat de school haar bijstand moest verleenen en raad en daad verschaffen in moeilijke oogenblikken, die vooral voor onze oud-leerlingen bijna zonder uitzondering in den eersten tijd na het verlaten der school nog 1 op 10 Januari aanbreken. 1 19 In 1910 werden geplaatst 29 leedi ngen, t. w.: 1 8 Maart 1 Januari 3 1 24 2 ,, 26 3 1 Mei 28 Februari 2 4 ,, 1 Juni 16 Juni 5 1 14 Juli 11) September 5 2 ,, 16 Augustus 5 October 4 3 27 29 ,, 5 en 5 ,, 1 September, en 31 ,, 3 5 10 December. De loop van het leerlingental dus als volgt: Van deze 27 zijn er 2, die eigenlij k. de school niet hebben 1 Januari 124 bezocht. Na opneming verzuimden zij vrij geregeld, tot op 10 123 herhaalde aanmaning tot trouw bezoek, van de ouders de 19 122 mededeeling kwam, dat het hun te lastig was, de kinderen 26 ,, 124 naar school te brengen. 28 Februari 126 Eén ging na eene maand stilletjes naar eene R.-K. school, 8 Maart 125 zonder dat onzendirecteur daarvan kennis werd gegeven. ,, 24 124 Twee anderen die reeds ongeveer een jaar de school trouw 1_ Mei 121 hadden bezocht, werden weggenomen, omdat de afstand van 1 Juni 117 huis te ver was. 16 122 Eén jongen werd wegens ergerlijk schoolverzuim (schuld 14 Juli 121 of onmacht der ouders) de verdere toegang ontzegd. Hij 16 Augustus 119 zwerft thans langs de straat en is reeds meermalen in politie2 116 handen geweest. 1 September ·111( 1 ) Drie kinderen verhuisden naar elders. Zij zijn echter 10 , 116 gelukkig zoover ontwikkeld dat voor hunne toekomst geen 5 October 120 groote vrees behoeft te bestaan. 29 ,, 125 Eén jongen en één meisje moesten worden geplaatst in bet 31 128 ,, idiotengesticht te 's Heerenloo, terwijl één meisje, wegens 10 December en latei 123. hare groote neiging tot diefstal die haar voor den rechter Hiervan zijn 85 jongens en 38 meisjes. bracht, ter beschikking werd gesteld van den officier van justitie. Eerst geplaatst in een Rijks-opvoedingsgesticht, ( 1 ) Opmerking. Dat 10 werd zij vrij spoedig wegens hare imbeciliteit overgebracht officieel 111 bedroeg en het totdagen het aantal leerlingen 31 October duurde voor naar het internaat voor zwakzinnigen , ,Groot-Ein.aus" te was aangevuld, was een gevolg WO. onvoorzien vertrek alles van 's Heerenloo,wat ons zeer verblijdde, daar o. i. hier haar eenige kinderen en den betrekkelijk langen tijd, noodig voor eenige kans ligt om nog terecht te kunnen komen. het onderzoek van den heer districtsschoolopziener, zoodat Verder werd nog een 15-jarig meisje van school genomen, het langer clan eene maand aanhield voor de laatste goedkeudat ook thuis behoort in een idioten-inrichting. Ruim 3 jaar rende beschikkingen op de gedane aanvragen inkwamen. ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, . ,, 75 77 ,, ,, 71 , , . , 42 166 166 Door het ongelijke aantal jongens en meisjes leverde de \lllkelen nog geen geschikte patroon worden gevonden, Door het ongelijke aantal jongens en meisjes leverde de enkelen kon nog geen geschikte patroon worden gevonden, regeling van het onderwijs in handenarbeid en dat in vrou- terwijl anderen veel te oud tot ons kwamen om ze reeds, met regeling van het onderwijs in handenarbeid en dat in vrou- terwijl anderen veel te oud tot ons kwamen om ze reeds, met oenige kans op slagen, de wereld in te zenden. welijke handwerken nogal moeilijkheden. (:enige kans op slagen, de wereld in te zenden. welij ke handwerken nogal moeilijkheden. . . Bij het opnemen van nieuwe leerlingen wordt er naar geTot dusver is het echter door uitwisseling nog altijd ged het opnemen van nieuwe leerlingen wordt er naar geTot dusver is het echter door uitwisseling nog altijd gestreefd ze zoo jong mogelijk te krijgen. Dit jaar waren echter vonden, de lessen behoorlijk te kunnen geven. zoo jong mogelijk te krijgen. jaar waren echter vonden, de lessen behoorlijk te kunnen geven. Het groot aantal jongens, dat altijd op school is ge- de meesten de jaar gepasseerd en verscheidene waren zelfs Het groot aantal jongens, dat altijd op school I is ge- cie meesten de 8 jaar gepasseerd en verscheidene waren zelfs plaatst, maakt noodzakelijk, dat er meer gelegenheid moet jaar. plaatst, maakt noodzakelijk, dat er meer gelegenheid moet 10 en 11 jaar. De Commissie voor het medisch-paedagogisch onderzoek is worden gevonden voor handenarbeid, wat wij dat nog Commissie het medisch-paedagogisch onderzoek is worden gevonden voor handenarbeid, wat wij hopen, dat nog steeds zeer voorzichtig met haar adviezen,als het jeugdige dit jaar in orde zal komen. steeds zeer voorzichtig met haar adviezen, als het jeugdige dit jaar in orde zal komen. die geen in het oog springende afwijkinAan houtarbeid werd in 1910 nog niet door eene klasse candidaat es Aan houtarbeid werd in 1910 nog niet door eene klasse candidaatjjes betreft, die ()Ten in het oog springende afwijkingen vertoonenen dikwijls wordendan ook door de L. S. als deelgenomen. gen vertoonen dikwijls worden dan ook door de L. S. als deelgenomen. In waardeering van dit vak, in betrekking tot ons onder- "achterlijk" opgegeven kinderen afgewezen als "op het In waardeering van dit vak, in betrekking tot ons onder- ,,achterlijk" opgegeven kinderen afgewezen als ,,op het wijs, verschilt de directeur der school met het Rijks-school- moment te met aanbeveling van een herhaald onderwijs, verschilt de directeur der school met het Rij ks-school- moment te goed", met aanbeveling van een herhaald onderzoek. toezicht. toezicht. Met kinderen, die staan op de grens naar beneden is de Met kinderen, die staan op de grens naar beneden is de is moeilijk, hier de waarde van de beide takken van Het is moeilijk, hier de waarde van de beide takken van arbeid precies uit te meten, maar de ervaring heeft be- commissie niet zoo bevreesd en meermalen wordt een proef commissie niet zoo bevreesd en meermalen wordt een proef arbeid precies uit te meten, maar de ervaring heeft bees, die later blijken voor voldoende wezen, op onze scholen met kartonarbeid wordt bereikt: g'ewaagd met wezen, dat op onze scholen met kartonarbeid wordt bereikt: gewaagd met candidaatjes, die later blijken voor voldoende handrigheid, voorzichtigheid: overleg; begrip teeke- ontwikkeling te achterlijk te zijn. Blijde verrassingen zijn achterlijk zijn. Blijde verrassingen zijn handigheid, voorzichtigheid en overleg; begrip van teekenetheid en zin voor het mooie edüer gelukkig tij den s het bestaan der school ook meer dan ning en maat; netheid en zin voor het mooie in den arbeid, echter gelukkig tijdens het bestaan der school ook meer dan respect, voor het, werk van eens boekstaven geweest. lust tot werken, zelfvertrouwen en respect voor het werk van eens te boekstaven geweest. tot werken, zelfvertrouwen (mderen. In 1910 werden voor school I opgegeven 100 candidaten. 1910 werden voor school opgegeven 100 candidaten. J,nderen. opgeroepen voor het onderzoek en van de ± iO, Zeker wordt datzelfde ook verkregen bij de houtslöjd Zeker wordt datzelfde ook verkregen bij de houtslöjd Allen werden opgeroepen voor het onderzoek en van de ± 70, die werden gekeurd, werden een 30 niet of nog niet geschikt ook niet veel meer. werden een 30 n'iet geschikt maar ook niet veel meer. de kinderen daarbij meer kracht moeten aanwenden hevonden. Een verscheen niet, zelfs na een derde Dat de kinderen daarbij meer kracht moeten aanwenden bevonden. Een dertigtal verscheen niet, zelfs na een derde meer lichaamsbeweging krijgen, is stellig een voordeel; oproeping; meermalen een gevolg van onve:rschilligheid of en meer lichaamsbeweging krijgen, is stelligeen voordeel; oproeping ; meermalen een gevolg van onverschilligheid of staat echter tegenover, dat de liefde voor dit werk, waarer staat echter tegenover, dat de liefde voor dit werk, waar- tegenzin der ouders, die de school houden voor een soortntegnzidrous,echldvorst lUee onze jongens waarschijnlijk evengoed resultaten berei- strafinrichting, zoolang ze haar niet uit eigen ervaring mee onze jongens waarschijnlijk evengoed resultaten berei- strafinrichting, zoolang ze haar niet uit eigen ervaring ken met het kartonneeren, hen licht brengt tot de keuze kennen. ken als met het kartonneeren, hen licht brengt tot de keuze Als eenmaal de kinderen zijn geplaatst is het met de ouders Als eenmaal de kinderen is het met de ouders van een ambacht, waarbij zagen, schaven en timmeren te van een ambacht, waarbij zagen, schaven en timmeren te anders. Ze nemen de gansch anders. Ze nemen de hulp der school dan met groote pas komen. daarin schuilt voor ons eenig gevaar. der school dan met groote pas komen. En daarin schuilt voor ons eenig gevaar. moge voor en op het platteland goed dankbaarheid aan. De verhouding van school en huisgezin Het moge voor kleinere plaatsen en op het platteland goed dankbaarheid aan. De verhouding van school en huisgezin zijn, voor groote stad al haar fabriekmatigen arbeid aard, waartoe het veelvuldig huisbezoek zijn, voor de groote stad met al haar fabriekmatigen arbeid is van zeer intiemen aard, waartoe het veelvuldig huisbezoek van het onderwijzend personeel natuurlijk veel 7an het onderwijzend personeel natuurlijk veel bijdraagt. is dit niet zoo zeker het geval. dit niet zoo zeker het geval. Onder De jongens die gelegenheid hadden tijdens hun schoolOnder het personeel kwamen de volgende mutatiën voor. personeel kwamen de volgende mutatiën voor. De jongens die gelegenheid hadden tijdens hun schoolMet ingang van 1 Mei vertrok mevr. J. C. G. Kok-van jaren iets te leeren van houtarbeid, kozen het vak van meuiets te leeren van houtarbeid, kozen het vak van meu- Met ingang van 1 Mei vertrok mevr. J. C. G. Kok--van belmaker en timmerman. Geen van hen heeft echter iets de heer ,I. C. Kok evenniet eervol ontslag belmaker en timmerman. Geen van hen heeft echter iets Aken met eervol ontslag en 15 Mei de heer J. C. Kok evennoemenswaard gepresteerd en vrij spoedig hebben zij hun zoo, wegens hun vertrek Ned.-Indië. Voo:r hen traden noemenswaardgepresteerd en vrij spoedig hebben zij hun zoo, wegens hun vertrek naar Ned.-Indië. Voor hen traden vak voor iets anders. 15 Mei functie mej. J. C. Hoefman 15 Mei in functie mej. J. C. Hoefman te Amsterdam en de Amsterdam en de vak verlaten voor iets anders. De laatste is thans 21 jaar. Hij is een nette werker en ver21 jaar. Hij is een nette werker en ver- heer J. H. Nubé uit Groningen. Op 31 December bestond het hoer J. H. Nubé uit Groningen. Op 31 December bestond De diende reeds als stoelenmaker f per week. ..... als hij werk personeel uit: diende reeds als stoelenmaker f 1212 per week als hij werk personeel dus uit: had. Komt er op de fabriek echter maar eenige slapte, dan op de fabriek echter maar eenige slapte, dan had. Komt 1. A. Boorsma, directeur; 1. A. Boorsma, directeur ; staat hij op straat. Eenvoudige meetkunde kan hij niet leeren en detailteekeBarreveld Butte, 2. M. Barreveld Buite, adjunct-directrice; Eenvoudige meetkunde kan hij niet leeoon en detailteekel1ingen niet uitvoeren. Hij is alleen geschikt voor werk, dat uitvoeren. is alleen geschikt voor werk, dat ningen C. A. M .. 3. C. A. M.. Koets, machinaal pasklaar is gemaakt. En daarbij komt het op machinaal pasklaar is gemaakt. En daarbij komt het op 4. J. H. W. Beckeringh van W. vlugheid aan. Staat hij nu alleen, dan gaat het goed, maar vlugheid aan. Staat hij nu alleen, dan gaat het goed, maar onderwijzeressen onderwij zerf'ssen ; Loenen, ziet hij, dat kameraads veel vlugger en beter werken, dan hij, dat kameraads veel vlugger en beter werken, dan wordt hij zenuwachtig, bederft werkstukken en geraakt van zenuwachtig, bederft werkstukken en geraakt van wordt 5. 5. J. C. Hoefman, streek. 6. Y. G. v. d. Veen, d. Veen, 6. Y. G. Hij liep het laatste halfjaar maanden zonder werk en was liep het laatste halfjaar maanden zonder werk en was " 7. R. Hoogland, i kort geleden zoo wanhopig, dat hem het leven een last werd. geleden zoo wanhopig, het leven een last werd. I onderwijzer;;;. onderwijzers. Gelukkig heeft de directeur onzer school hem weer moed Gelukkig heeft de directeur onzer school hem weer moed 8. H. Dankelman , 8. Dankelman, doen scheppen door .uitzicht op andere bezigheden. door uitzicht op andere bezigheden. doen 9. J. H. Nubé, 9. j. H. De jongeman, altijdeen nette en vroolij ke jongen, zal nu zal De jongeman, altij een nette en vroolijke gaan varen als lichtmatroos. als lichtmatroos. gaan Voo r zoover Voor zoover thans kan worden beoordeeld, is de keuze der kan worden beoordeeld, de keuze der Hoewel deze ervaring dus niet bepaald animeerend is, Hoewel deze ervaring dus niet bepaald animeerend is, beide nieuwe lee:rkrachten een gelukkige geweest. beide nieuwe leerkrachten een gelukkige geweest. llOpen wij op betere resultaten, nu met het begin van 1911 met het begin van 1911 hopen wij op betere resultaten, een aanvang wordt gemaakt met houtslojd voor de jongens een aanvang wordt gemaakt met houtslöjd voOr de jongens School aan School aan de Rustenburgerstraat. Rustenburgerstraat. der hoogste klasse. klasse. der I , , In 1910 varieerde de leeftijd der leerlingen van 1-16 jaar. 1910 varieerde de leeftijd der leerlingen van 7-16 jaar. Zij zijn lichamelijk zeer ongelijk: in eenzelfde klasse zitten lichamelijk zeer ongelijk: in eenzelfde klasse Zij jongens van meer dan 1,70 M. bij kinderen van weinig meer meer M. bij kinderen jongens van meer dan 1,20 M. Bijna allen zijn kinderen van min- of onverallen zijn kinderen van min- of onverdan 1,20 M. mogende ouders; ; enkelen behooren zelfs tot de allerarmsten allerarmsten mogende ouders enkelen behooren zelfs tot en het huisbezoek brengt meer dan eens treurige toestanden huisbezoek brengt meer eens treurige toestanden en aan het licht. aan het Gelukkig geniet de school warme vriendschap, die ons in ons in Gelukkig geniet de school warme vriendschap, staat stelt, de meest behoeftigen te voorzien van voedin , staat stelt, de meest behoeftigen te voorzien van voedin'~', ldeeding en schoeisel, terwijl het dusver altoos gelukte, ziekehet dusver altoos gelukte, zie1;:ekleeding en schoeisel, lijke of zwakke stumpertjes te doen profiteeren voor eenige 1 ij ke of zwakke stumpertjes te doen profiteeren voor eenige weken van zee en bosch. . weken van zee Geregeld worden de leerlingen in observatie gehouden door Geregeld worden de leerlingen observatie gehouden door onzen specialen schoolarts, dr. D. Herderschee, die daartoe onzen specialen schoolarts, dr. D. Herderschee, die daartoe dikwijls geheele schooltijden op school doorbrengt. Voor 11 school doorbrengt. Voor 11 dikwijls geheele schooltij den leerlingen werd verlof aangevraagd en verkregen, om ook na verkregen, om ook na leerlingen werd verlof hun 15de paar de school te blijven bezoeken de school te blijven bezoeken. hun 15de Van dezen waren 31 December nog 7 aanwezig. Voor Van dezen waren 31 December nog 1 aanwezig. Voor . Evenals in het vorige jaar is Evenals in het vorige jaar is er aan school III onderwijs school III onderwiis gegeven in ~~zen, schrijven, rekenen, taal, gymnastiek, zang, gevnilz, rekenen, gymnastiek, zaakonderwijs, teekenen, zaakonderWIJS, teekenen, handenarbeid en vrouwelijke handvrouwelijke handwerken. De werken. De ervaring heeft ons geleerd,, dat het wenschelij k heeft ons geleerd dat het wenschelij k is, is, het aantal uren voor sommige vakken uitgetrokken, eenigsaantal uren voor sommige eenigszins te wijzigen; dat vooral in de laagste klasse meer aan zins te wijzigen ; dat vooral in de laagste klasse meer aan arbeid moet worden gedaan, en 'd'e geheele arbeid moet worden gedaan, en dat de meisjes van ide geheele school meer handwerken school meer handwerken noodig hebben. hebben. De klasse-indeeling is gelijk gebleven. De leeftijden en De klasse-indeeling is gelijk gebleven. De leeftijden en de vorderingen vorderingen der leerlingen in een zelfde klas loopen. zeer uitin een z·elfd·e klas loopen zeer uiteen. Daar in een. Daar in Juni 1909 bij de opening der school alle kinderen 1909 school zijn opgenomen 'die op plaatsing wachtten, en we toch zijn opgenomen die op plaatsing wachtten, en we toch t klassen moesten vormen wegens klassen moesten vormen wegens het aantal, komt het voor, aantal, komt het voor, dat sommige, betrekkelijk oude kinderen in een dat er sommige, betrekkelijk oude kinderen in een lage klas klas en weer andere, jonge kinderen ;>n weer andere, jonge kinderen in een hoogere klas zitten. een hoogere klas zitten. Deze toestand zal natuurlijk Deze toestand zal natuurlijk nog eenige jaren duren ; eerst eenige jaren duren; eerst dan er er door gewone lagere scholen geregeld wordt dan -alsals door de de gewone lagere scholengeregeld wordt opgegeven, wat voor plaatsing in aanmerking komt, opgegeven, wat voor plaatsing in aanmerking komt, als gegeregeld wordt gekeurd en op tijden wordt ontslagen en regeld wordt gekeurd en op vaste tijden wordt ontslagen en 167 geplaatst, zal er van betere classificatie sprake kunnen zijn. A l de laatstgekeurden, maar nog niet geplaatsten, zijn van de jaren 1902, een enkele van 1903. Vorderingen zijn er over het algemeen wèl door de leerlingen gemaakt. Enkelen zijn zóó traag van begrip , zijn zóó ver ten achter, dat het een groote vraag is, of ze wel ooit van de school genoeg zullen prof iteeren,om ook maar gedeeltelijk in hun onderhoud te kunnen voorzien. Er zijn er bi j ons, voor wie het doel, in het tegenwoordig leerplan omschreven, te ver ligt. Gelukkig zijn er ook op onze school die langzaam, geleidelij k vooruit gaan ; eenigen zelfs hebben zeer goede vorderingen gemaakt. De gang der schoolbevolking blijkt uit onderstaand lijstje: Ingeschreven 1 Januari 1010 56 leerlingen. Toegelaten tot 31 December 1910 10 Afgeschreven tot 31 December 1910 9 ,, Aanwezig op 31 December 1910 57 leerlingen. Ingeschreven zijn: 1. Nicolaas Doesburg 7 Jan. 1910. 2. Jacob Lensing 5 April 3. Frederik Keizer 5 >> 4. Johs. Wicherts 5 5. Jurrie Bruinsma 5 6. Gerardina v. Straalen 9 Mei 7. Feye Oosterhof 19 ,, 8. Marinus v. Schagen 30 Juni 9. Lion van Dal 7 Oct. >> 10. Gerrit Hoogenlioud 8 Nov. Afgeschreven zijn: 1. Johan Harderwijk 28 Febr. 1910. (Geen vorderingen ; 'door de pleegmoeder van school genomen.) 2. Caspar van Tiel 6 April 1910. (Overleden.) 3. Antje Gij zemij ter 13 Juli 1910. (Verhuisd.) 4. Hendrik de Haas 11 Juli 1910. (Door de moeder geplaatst bij een bierbottelaar.) 5. Willem Berkman 5 Sept. 1910. (Vertrokken naar Westphalen.) 6. Nicolaas Doesburg 10 Sept. 1910. (Geen vorderingen, veel verzuim. Door de ouders van school genomen.) 7. Johanna Folkers 10 Sept. 1910. (Van school. In de huishouding.) 8. Hendrik . Ebing 22 Sept. 1910. (Bij een schoenmaker geplaatst.) 9. Jacob Lensing 31 Oct. 1910. (Verhuisd.) ,, Het onderwijzend personeel bestaat uit: P. Ypes als directeur, de dames J. Eldering-Swerms en J. Borgman, onderwijzeressen, en de heeren W. Schef f ener en G. C. A. de Braal, onderwijzers. De school is nog gevestigd in hulpschool XVII, Rustenburgerstraat 440, waar behalve 4 klasselokalen, 1 lokaal gebruikt wordt voor gymnastiek en 1 voor handenarbeid. In 1911 zal ook aan de school houtslöjd worden onderwezen. Met het oog op het betrekkelijk groot aantal leerlingen der lagere scholen, dat nog op plaatsing wacht, zal school II der vereeniging, liggende aan de Muidergracht, _ in 1911 uitgebreid en zoodanig ingericht worden, dat zijaan de voorwaarden voldoet ter verkrijging van Rijkssubsidie. Bij de laatste sollicitatie voor onderwijzer aan onze scholen bleek het duidelijk, dat het gemis van Rijkspensioen velen weerhield naar de betrekking te solliciteeren, ofschoon het salaris aanmerkelijk hoog er is dan dat der onderwijzers bij liet lager onderwijs. De vereeniging heeft in het afgeloopen jaar met het oog op het medisch en hygiënisch toezicht den heer dr. D. Herderschee als schoolarts voor haar drie scholen aangesteld. Amsterdam, 28 Maart 1911. Het bestuur der vereeniging: 71 ,, J. P. VAN HALL, ,, ,, voorzitter. DE VOS 11 ,, Jzn., secretaris. BIJLAGE. ,, Scholen van buitengewoon onderwijs te Amsterdam. ^ Onderzoek betreffende geboren te leerling van school Woonplaats Datum van onderzoek Inlichtingen verstrekt door A. Moeder. 1. Naam. 2. Geboortedatum. (ev. sterftedatum) Vader. 3. 4. 5. 6. Geboorteplaats. Godsdienst. Wanneer gehuwd. Beroep nu en tijdens geboorte van candidaat (verdienste). De leeftijd van de leerlingen is : Aan schoolgeld betalen : Geboren in 1895 2 leerl. ,, 1896 4 >> ,, 1897 5 >> >> ,, 1898 5 >> ,, 1899 11 ,, >> ,, 1900 11 ,, 12 leerl. 3 3 5 7 ,, 73 4 ct. per week. 6 ,, >> 10 >> ,, 16 >> 20 ,, ,, 11 7 ; 7. Consanguiniteit (hoe?) 8. Dronkenschap (nu en in jaar van geboorte van candidaat) . 9. Toevallen (hoe waren die?) 10. 11. 12. 13. Krankzinnigheid. Misdrijven. Tuberculose. Andere ziekten (ev. waaraan gestorven ? ) 14. Konden zij zelf goed leeren. ,, ,, ,, ,, ,, ,, 1901 14 1902 4 1.903 1 ,, ,,, 3 1 ,, f 5, per 3 maanden. f 6,25 ,, 3 ,, 168 168 15. 15. 16. 16. 17. 17. Dronkenschap Toevallen bij grootouders. bij Krankzinnigheid , i 5. Oogen (pupillen, beweging, ge5. Oogen (pupillen, beweging, gezichtsvermogen) . zichtsvermogen) 18. Dronkenschap J 18. 19. Toevallen 19. Toevallen ~ bij oom bij oom en 20. Krankzinnigheid 20. Krankzinnigheid, en tantes. 21. Id iotie 21. Idiotie } ' B. 1. Aantal zwangerschappen van de 1. Aantal zwangersèhappen van de moeder. 2. Hoe eindigden die (abortus enz. in (abortus enz. in 2. Hoe volgorde). Hoeveelste zwangerschap 3. Hoeveelste zwangerschap was cancandidaat. 4. Gezondheidstoestand van de moe4. Gezondheidstoestand van de moeder gedurende die zwangerschap. die zwangerschap. 5. Had geboorte een normaal verloop, geboorte normaal verloop, 5. hoe was het kind hoe was het kind direct er na. na. 6. Hoeveel broers, hoeveel zusters 6. Hoeveel broers, hoeveel zusters heeft candidaat en hoe zijn die heeft candidaat en hoe zijn die physiek en psychisch. psychisch. physiek 7. Hoeveel broers, hoeveel zusters 7. Hoeveel broers, hoeveel zusters zijn gestorven, waaraan en hoe zijn gestorven, waaraan en hoe waren zij bij hun leven. waren zij bij hun leven. 6. Oaren (yorm, symetr. inplanting) 6. Ooren (vorm, symetr. gehoor. gehoor. 7. Neus. 7. Neus. 8. Mond (tanden, tonsillen, ver8. Mond (tanden, tonsillen, verhemelte). hemelte) . 9. Valt er iets op te merken omtrent 9. Valt er iets op te merken omtrent hart, longen, nieren, schildklier, hart, longen, nieren, schildklier, pees- en huidreflexen? pees- en huidreflexen ? 10. Kan het kind rechtuit gestoken 10. Kan het kind rechtuit gestoken handen stilhouden (tremorer, handen stilhouden (tremorer.., onwillekeurige bewegingen).. Kan onwillekeurige bewegingen) het kind voor- en achtel'uit loopen, voor- en achteruit ook met dichte oogen? oogen? ook met 11. Zijn er verlammingen verlammingen? 11. 12. Merkt men iets opomtrent nega12. Merkt men iets op omtrent negativisme, mutisme, echolalie, kativisme, mutisme, echolalie, katalepsie, stereotype bewegingen? talepsie, stereotype bewegingen? Is er mongolisme? Isermongli F. 1. 1. 2. 2. 3. 3. 4. 4. 5. 5. 6. 6. Hoe heet je? Hoe heet Ben je een jongeneen jongen of meisje? Ben je of een een meisje? Wanneer ben je j je jarig? Wanneer Waar woon je? woon Hoe oud ben je? Hoe oud ben Wat is dit en wat doe je er mee? en wat doe je er mee? mes. potlood. sleutel. horloge. cent. dubbeltje. kwartje. (Indien dit niet gaat) , geef ze mij dit niet gaat), geef ze mij aan? aan Indien ook dit niet gaat, zelf het zelf het Indien ook dit gebruik nabootsen. nabootsen. Is er stotteren er stotteren? na: Hoe zegt het na: Hoe zegt lucifersdoosj e. lucifersdoosje. apotheker. Reguliersbreestraat? Herkent het met gesloten oogen op het met gesloten oogen op het gevoel: gevoel: oent, knikker, sleutel, enz. cent, knikker, sleutel, en:l,. Herkent het: geldrammelen . geldrammelen. het geluid van hond of kat. aanwijzen op plaatje). (ev. laten aanwijzen op plaatje). (ev. Onderscheidt het kleuren? kleuren? Onderscheidt (kleur bij kleur zoeken) . bij kleur zoeken). goed: Noemt Noemt het goed: wit. zwart. rood. geel. blauw. groen. Wat dag is het vandaag? Wat dag is het vandaag? " " " ,,'. morgen? en overmorgen? overmorgen? eergisteren? en eergisteren I, II c. C. 1. Borstvoeding (hoelang) ? Borstvoeding (hoelang)? 2. Stuipen (wanneer, hoeveel) ? Stuipen (wanneer, hoeveel)? 3. Rachitis. 4. Traumata. 5. Hersenziekten. 6. Andere ziekten. ziekten. Hoe oud 7. kreeg het tanden. tanden. 7. kreeg 8. leerde het loopen. leerde het loopen. 9. begon het te spreken begon te spreken. 10. werd het zindelijk. werd zindelijk. D. rechthandig ? Links1. Links- of rechthandig? (Meer linkshandigen in de fami(Meer linkshandigen de familie ??) lie ) Zindelijk (overdag, 2. Zindelijk (overdag, 's nachts, ev. period. enuresis?) enuresis?) Hoe de slaap? 3. Hoe is de slaap er toevallen (hoe vaak en hoe 4. Zijn er toevallen (hoe vaak en hoe die?) zijn die?) Petit Mal. Wandeldrang. Mal. Wandeldrang. Hoe het karakter? 5. Hoe is het karakter (drift, vernielzucht, leugenachleugenachwreed, verzamelwoede, tig, wreed, verzamelwoede, enz.) 7. 7. 8. 8. 9. 9. 10. 10. E. 1. 2. 3. 4. Voe'dingstoestand. Voedingstoestand. Huid- en Spierstelsel. en Spierstelsel. Beenstelsel (verkrommingen). Beenstelsel (verkrommingen). (vorm, omvang, beharing). Schedel (vorm, omvang, beharing) . 11. 11. HHJ 169 12. 12. 13. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 18. 19. '20. 20. 21. 21. nu middag, avond of nacht? Is het nu middag, avond of nacht? maand hebben wij? Welke maand hebben wij heeten de dagen? Hoe heeten de dagen Noem ze van achter naar voren Noem ze van achter naar. voren ( ev. de maanden). (ev. de maanden) . is grooter een paard of een Wat is grooter een paard of een hond? hond Kan el' meel' in een emmer of in Kan er meer in een emmer of in kopje? een kopje? dit streepje schuin recht P Is dit streepje II schuin of recht? Kijk eens naar boven. eens naar boven. eens onder de tafel. Kijk eens onder de tafel. is j rechter oor? Waar is jee rechter oor linker oog? je linker oog ! paa moe--mee mie een paar paa-llloe-mee-mle-een paar ooren. een aap eet een noot. eet een noot. een eens wat. praat eens wat. paard trekt. het paard trekt. een schip vaart. een schip vaart. De meiden schrobben de straat. meiden schrobben de straat. groente-boer ons el-ken De groente-boer brengt ons el-ken dag ver-sehe groen-te, zooals: dag ver-sche groen-te, zooals: sla, an-dij-vie, pos-te-lein, selsla, an-dij -vie, pos-te-lein, selderie, peterselie, enz. derie, peterselie, enz. :n.. Schrijf eens na. eens na. 3^3 tn . aap. poes. 23. 'l'eeken eens een poppetje. 23. Teeken eens een poppetje. Teeken 23. Teeken na: M. Schrij f eens op: 34. Schrijf eens op: (wo'Ül'dj es 32). (woordjes uit 32) . 36. . Hoeveel is (visueel kinaesthetisch)). kinaesthetisch . 35 Hoeveel is o0 = 0 0 = x x x x D D D u = u D u u lucifersstokje~. 24. Leg die figuren met lucifersstokjes. 25. Doe 'de deur open. de " dicht. ,, " +· '26. Man k een knoop los. knoop los. 26. Maak vast. " " " :27. Zeg mij eens na: 27. Zeg mij eens :~ - 5. 3-5 6 - 4: - 8. 4 8. 9 - 0 - 3. - 3. 9 J - -3-2-6 7 3 - 2 - 6. H - 4 - 7 - 2. 8-4-7-2. 4: - 1 - 9 - 7 - 3. 4-1-9-7-3. 5 - 9 - 6 - 8 -- 1. 5 9 6 - 8 1. 28.. Vindt het na 5 sec. fixatie den 2g. Vindt liet na 5 sec. fixatie den vorm terug van een figuur van vorm terug van een figuur van de plaat.? de plaat? (hoe is de suggestibiliteit ? ) (hoe de suggestibiliteit?) '29. Zelfde proef met kleuren. kleuren. '29. Zelfde proef :30. Noem eens een bloem. e'ens een bloem. 30. Noem ~H. Paarden, honden, kippen, varkens, honden, kippen, varkens, 31. wat zijn dat allemaal zijn dat allemaal? 32. Kent het: (doorhalen wat niet gehet: (doorhalen niet gelezen wordt) lezen ,, 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Hetzelfde neet vmgers tot tien. met vingers Hoeveel is: Hoeveel. IS: 2+1= 12+4= 2+2= +1= 7+1= 7 1+3= 37+ 37 + 12= 5+3= 35+17= 35+17 = 2+ 7= 2+7= 3-1= 2x3= 2 x3-- 4-3=~ 4-3= 3x-:l:= 3x4= 7-2= 7x 8= 7x8= 9-5= 6x 7= 6x7= 10-8= 17-4= 17--4= 13-5= 1;)-1= 15-1 = 73-12c= 73-12 51-16= de helft van 8 = de helft van 8 = 66 x x X = X X X x x x x x= X X = ,, " " ,, ,, 24 = ,,24 3 kw. + 6 d. _ + 6 = 1 rij ks + 1 gld 1 rijksd.d . + 1 gld. . = cent. "\Vat is het vierde part van een Wat is het vierde part van een gulden. kosten, wat kosten Als 2 peren 6 c. kosten, wat kosten Als 2 dan 3 peren ? dan 3 peren? "\V at is meer waard ? (5 losse cenWat is llleer waard? (5 losse centen of een dubbeltje) . een dubbeltje). ten 36. Hoe heeft het kind zich bij het onderzoek gedragen :l6. Hoe het'ft het kind zich bij het onderzoek gedragen (opmel'kzaamheid enz.) . (opmerkzaamheid enz.). OPMERKINGEN EN ADVIES VAN OPMEHKINGEN EN ADVIES VAN DE COMMISSIE. COMMISSIE. Opgenomen op Opgenomen op School N° N°"" .. den den ............... 19 .... .. 19 aa - oe - 00 - ee - ie - ij o . th, è à-è-i-b-à-p-k-m-n s-l-r-g-c-h-j-z-h b-f-v-w b f v w 43 43 170 170 IIX. X. VERSLAG over het jaar 1910 omtrent de school van VERSLAG over het jaar 1910 o7rltrent de school van die Vereeniging tot oprichting en instandhouding de Z'ereeniging tot oprichting en instandhouding 'van Christelijke Scholen voor Zwakzinnigen, van Christelijke Scholen voor Zwakzinnigen, tetc A 7nstcrdmrn. A rs terdar . Daar de school 16 November 1910 geopend is kan het verDaar de school 16 November 1910 geopend is kan het verslag, uit den aard der zaak, slechts eenige algemeene zaken slag, uit den aard der zaak, slechts eenige algemeene zaken omvatten. omvatten. Bij het samenstellen van het leerplan, de klassenindeeling, Bij het samenstellen van het leerplan, de klassenindeeling, enz., deden zich allerlei eigenaardige moeilij kheden voor, enz. , deden zich allerlei eigenaardige moeilijkheden voor, daar een regeling onhvorpen moest worden voor kinderen van daar een regeling ontworpen moest worden voor kinderen van verschillenden leef tij d en ontwikkeling, die voorloopig allen verschillenden leeftijd en ontwikkeling, die voorloopig allen tp gE'lijk in Mne klasse onderwezen moesten worden. te gelijk in ééne klasse onderwezen moesten worden. Daarom ble~~ ~et noodig twee groepen .te vorm{~~l. Daarom bleek het noodig twee groepen te vormen. Het onderwlJs 111 de vakken natllurkenms, aardrIJkskunde Het onderwijs in de vakken natuurkennis, aardrijkskunde geschiedenis is voorloopig facultatief. en geschiedenis is voorloopig facultatief. Als einddoel stelden we ons, de kinderen zóóver te brengen, Als einddoel stelden we ons, de kinderen zóóver te brengen, dat ze al eenige notie hebben van vak, dat ze in later dat ze al eenige notie hebben van het vak, dat ze in later lpven zullen beoefenen. leven zullen beoefenen. Over resultaten van het onderwijR kan nog niets medeOver de resultaten van het onderwijs kan nog niets medeworden. gedeeld worden. der leerlingen loopt nog uit elkaar, van 9 tot De leeftijd der leerlingen loopt nog al uit elkaar, van 9 tot 14 Ze komen uit alle standen der lnaatschappij. 14 jaar. Ze komen uit alle standen der maatschappij. leerlingen betalen hetzelfde schoolgeld als op de school De leerlingen betalen hetzelfde schoolgeld als op de school waar ze vandaan komen ; het bedraagt van 20 cent per maand ze komen; van 20 cent per maand 3,75. Twee leerlingen gaan kosteloos, gemiddeld is het tot ff 3,75. Twee leerlingen gaan kosteloos, gemiddeld is het schoolgeld per en per maand 1,05. schoolgeld per leerling en per maand ff1,05. Het geneeskundig onderzoek verricht prof. dr. 1,. Bouman geneeskundig onderzoek verricht dr. L. Bouman kosteloos. Zijn Hooggel. verklaarde zich ten allen tij de bekosteloos. Zijn Hooggel. verklaarde zich ten allen tij de beschikbaar voor onze school. voor onze school. We openden de school 16 November, met 14 leerlingen We openden de school lG N ovembei', met 14 leerlingen;: 1 December en 24 December werd telkens 1 leerling inge 1 December en 24 December weTd telkens 1 leerling ing{" schreven, zoodat 31 December het aantal leerlingen 16 besehreven, zoodat 31 December aantal leerlingen 16 beo droeg. droeg. Behalve het hoofd der school is mejuffrouw A. Cruyff aan, Behalve het hoofd del' school is mejuffTouw A. Cruyff aan de school verbonden, VOOT bet onderwijs in handenarbeid, descholvrbn, het onderwijs in handenarbeid. vrije en orde-oefeningen en vrouwelijke handwerken. vrije en orde-oefeningen en vrouwelijke handwerken. Het gebouw voldoet voorloopig goed. Het gymnastiekHet gebouw voldoet voorloopig goed. Het gymnastiehlokaal is ruim en luchtig. Het lokaal voor handenarbeid is: ruim en luchtig. Het lokaal voor handenarbeid is: lokaal voledignrcht. volledig ingericht. De hulp- en leermiddelen zijn in zeer voldoende mate aanDe hulp- en leermiddelen zijn in zeer voldoende mate aa1lwezig e n worden nog steeds aangevuld. wezig 'en worden nog steeds aangevuld. Behalve in den gewonen klei-, papier- en kartonarbeid Behalve den gewonen klei-, papier- en kartonaTbei,T wordt ook les gegeven in rietvlechten en houtslöjd. wonlt ook gegeven in rietvlechten en houtslöjd. Met 1 Maart is mejuffrouw A. van der Kaay als onder"Met Maart is mejuffrouw A. van der Raay als onderi wijzeres aan onze school verbonden en dientengevolge zijn wijzeres onze school verbonden en dientengevolge zijn I de 2 afdeelingen in 2 lokalen geplaatst. Op dit oogenblik 2 afdeelingen 2 lokalen geplaatst. Op dit oogenblik bedraagt het aantal leerlingen 24, een getal, dat waarschijnhet aantal leerlingen 24, een getal, dat waarschijnlijk spoedig hooger zal worden. spoedig hooger zal worden. Amsterdam, 29 Maart 1911. 29 Het bestuur der vereeniging voornoemd: H et der vcrecniging 1w01'noernd: J. TH. SCHREUDER, J. TH. voorzitter, H. BONDA, H. BONDA, secretaris. secrctaris. BIJLAGE CC. rITKOMSTEN van het onderzoek naar de kennis van het lezen en schrijven der ingelijfden bij de land- en zeemilitie in 1910. Konden GEMEENTEN lezen en schrijven. EN ARRONDISSEMENTEN. alleen lezen. lezen noch schrijven. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. DISTRICT BREDA. Arrond. Bergen op Zoom. Bergen op Zoom Halsteren Huybergen Ossendrecht Putte Steenbergen c. a Nieuw-Vossemeer Wdensdrecht Wouw . 46 11 2 10 7 29 2 18 20 2 4 1 i Totaal Arrond. Breda. 145 5 1 6 Breda Chaam Dongen Ginneken c. a Oosterhout Princenhage Rij sbergen Teteringen Zundert . 90 4 21 17 42 37 8 8 17 1 1 Totaal Arrond. Roosendaal. 244 2 Etten c. a Oud- en Nieuw-Gastel . 93 16 172 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrij ven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Hoeven c. a Ouclénbosch Roosendaal c. a Rucphen c. a Standdaarbuiten . . . 11 17 60 23 5 1 Totaal Arrond. Zevenbergen. 155 2 Dinteloord c. a hij naart c. a glundert Made c. a Terheyden Willemstad Zevenbergen Zwaluwe (Hooge- en Lage-) . . 8 14 11 11 15 9 29 8 105 1 1 1 Totaal DISTRICT EINDHOVEN. 2 1 3 Arrond. Eindhoven. Aalst Bergeyk Borkel c. a Budel Dommelen Duizel c. a Eersel Eindhoven Gestel c. a Leende Luyksgestel Maarheeze Oerle Riethoven Soerendonk c. a Stratum Strij p Tongelre Valkenswaard Veldhoven c. a Waalre Westerhoven Woensel Zeelst Zesgehuchten . . . 3 6 4 9 . . 7 16 11 4 5 3 2 2 3 13 6 4 16 4 1 1 14 4 12 Totaal 150 173 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. 1 Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Helmond. Aarle-Rixtel Asten Bakel c. a Deurne C. a. Geldrop Heeze Helmond Lierop Lieshout Alierlo Nunen C. a. Someren Stiphout Vlierden Totaal Arrond. V eghel. 9 23 12 43 6 12 8 10 1 137 1 1 Beek c. a. Boekel Dinther Erp Gemert Heeswijk Nistelrode St. Oedenrode Schijndel Sonc.a Uden Veghel . 6 11 7 4 11 3 9 16 7 19 19 Totaal 115 DISTRICT 'S HERT'OGENBOSCH. Arrond. Boirmeer. Beers Beugen 4 C. a. Boxmeer Cuyk C. a. Escharen Gassel 6 6 1 10 4 2 Grave Haps Linden 10 3 44 174 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitia. Zeemilitie. Maashees c. a . Mill c. a. Oef felt Oploo c. a. Sambeek Velp Vierlingsbeek Wanroy Zeeland Totaal 5 10 5 5 3 3 81 1 Arrond. 's Hertogenbosch. Berlicum c. a. Bokhoven Cromvoirt Dungen (den) Engelen Esch Haaren Helvoirt ' S Hertogenbosch St. Michielsgestel Rosmalen. Vught Totaal A rrond. Oss. . 11 1 3 3 4 87 18 9 25 167 :2 2 2 Alem C. a , Berghem Deursen c. a . Dieden c. a. Empel c. a. Geffen Heesch. Herpen Huisseling c. a . Lith Lithoij en Megen c. a. Nuland Oij en c. a. Oss Ravenstein Reek Schayk Totaal 1 2 3 2 8 5 6 6 3 28 4 3 88 2 175 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. Landmilitie. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Zeemilitie. DISTRICT TILBURG. Arrond. Heusden. Almkerk Andel Drongelen c. a . Dussen C. a . Giessen Hedikhuizen Heesbeen c. a . Herpt Heusden Meeuwen c. a . Oudheusden Rijswijk Veen de Werken C. a Werkendam Woudrichem Wijk c. a . 19 2 8 1 4 2 4 3 1 3 9 8 10 1 . 2 3 Totaal Arrond. Oirschot. 88 1 Best Bladel C. a Boxtel Diessen Hoogeloon C. a . . Liempde Moergestel Oirschot Oost-, West- en Middelbeers Reusel Vessem c. a . Totaal 8 5 19 1 6 3 19 5 3 79 1 1 Arrond. Tilburg. Alphen. Baarle-Nassau Berkel Gilze c. a . Goirle Hilvarenbeek Hooge- en Lage-Mierde Oisterwij k 1 15 11 8 11 9 159 1 Tilburg Totaal 1 1 1 2 1 234 176 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Waalwijk. Baardwij k Besoij en Capelle Druilen Geertruidenberg 's Gravenmoer Loon op Zand Nieuwkuyk Raamsdonk Sprang Udenhout Vlij men Vrij hoeve-Capelle Waalwij k Waspik 11 8 26 21 7 11 11 18 1 (.) 1 Totaal DISTRICT ARNHE1V1. 151 2 1 3 Arrond. Apeldoorn. Apeldoorn Epe Heerde 96 '1 24 Totaal Arrond. Arnhem. 153 1 Arnhem Arrond. Harderwijk. Doornspijk Elburg Ermelo Harderwij k Hattem Nij kerk Oldebroek 176 3 1 13 6 26 28 10 29 28 2 1 1 1 Putten Totaal Arrond. Rheden. 160 3 1 3 Brummen Rheden Rozendaal Voorst Totaal 1 2 40 121 1 177 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. Landmilitie. Zeemilitie. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. A rrond . Wageningen. Barneveld Doorwerth Ede Hoevelaken Renkuur Scherpenzeel Wageningen Totaal DISTRICT TIEL. 'C^ r 1 54 5 26 -- 4 27 . - 1 142 1 Arrond. Eist. Bemmel .. Dodewaard Elst Gent Hemmen Heteren Huissen Kesteren Valburg Totaal 13 5 17 12 2 6 18 12 12 97 A rrond. Geldermalsen, Ammerzoden Beesd Brakel Buurmalsen Culemborg Deil Garneren Geldermalsen Haaf ten. 6 4 1 . 3 32 11 9 9 8 Hedel Herwij nen Kerkwijk Nederhemert 5 4 1 1 1 ti 4 1 Poederoij en Vuren 1 4 5 Zuilichem Totaal 1 07 . 1 1 1 45 178 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. Landmilitie. Zeemilitie. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Nijmegen. Balgoy Groesbeek HeuØen Millingen Nijmegen 1 22 ^ 10 , 163 s^ ^ Overasselt Lrbbergen Wijchen chen Totaal Arrond. Tiel. 8 11 8 228 4 Beusichem Buren Echteld Est c. a . Lienden Maurik Ophemert Tiel Varik Waardenburg 1 ^ ^ ^^ ^ Wadenoijen IJzendoorn Zoelen Totaal Arrond, Zal tb m mel. - 1 117 3 Appeltern B atenburg Bergharen 9 2 4 Beuningen Dreumel Driel 8 6 1^ 12 Druten Ewij k Heerewaarden Horssen Hurwenen Rossum Wamel Zaltbommel 8 3 2 1 6 22 10 1 2 2 2 Totaal ... , ..... 108 179 Konden ( -EMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. DISTRICT ZUTPHEN. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Doesburg. Angerlo Bergh 3 2 ^ Didam Doesburg . Duiven Herwen c. a. Pannerden wehl Westervoort Zevenaar 11 18 12 9 -- 1 3 10 ^ 2 1 Totaal Arrond. Doettinchem. 121 3 . Di.ngperlo Doetinchem (Ambt) Doetinchem (Stad) Gendringen Hummelo wisch Zelhem 14 ^a 18 26 i ! 12 21 16 Totaal Arrond. Groenlo. 116 Aalten Borculo Eibergen Groenlo Lichtenvoorde Neede Winterswijk Totaal Arrond. Zutphen. Gorssel Hengelo Laren Lochem Ruurlo Steenderen 26 14 22 12 17 03 1 50 164 1 16 11 11 11 10 . oorden Warnsveld Zutphen Totaal 10 7 8 58 1 1 142 1.80 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrij ven. . alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. DISTRICT DORDRECHT. Arrond. B r ielle. Abbenbroek Brielle Geervliet Heenvliet 2 11 4 ^ Hekelingen Hellevoetsluis .... 1~Ielvoet (Nieuw -) Nieuwenhoorn Oostvoorne Oudenhoorn Rockanje 4 11 4 6 9 . Spijkenisse Vierpolders Zuidland Zwartewaal 4 6 11 4 6 2 ^-- 1 Totaal Arrond. Dordrecht. Dordrecht Dubbel dam Papendrecht Sliedrecht 89 1 1 145 18 15 4 3 4`2 Zwijndrecht , 28 2 1 3 Totaal Arrond. Gorinchem. 248 Arkel Asperen Bleskensgraaf Giessendam Giessen-Nieuwkerk Gorinchem Hardinxveld Heukelum Hoogblokland Hoornaar Kedichem Leerbroek Leerdam Meerkerk Molenaarsgraaf Nieuwland Noordeloos Peursum 4 ES 20 33 18 4 r, 3 5 7 22 4 1 1 1 6 -- 181 Konden GEMEENTEN lezen en schrijven. alleen lezen. Landmilitie. Zeemilitie. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Schelluinen Schoonrewoerd Wijngaarden Totaal Arrond. Middelharnis. 3 6 1 Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. 153 4 Bommel (den) Dirksland Goedereede ,, fferkingen Melissant Middelharnis 00itgen§plaat , Ouddorp Sommelsdijk Stad aan 't Haringvliet Stellendam Tonge (Nieuwe) Tonge (Oude) Totaal 4rvond. Owl Beijerland. - 5 14 6 5 3 22 16 9 11 7 8 13 124 1 1 1 2 1 Beijerland (1Tieuw-) Beijerland (Oud-) Beijerland (Zuid-) Goudswaard 's Gravendee) Heinenoord 6 21 10 16 5 6 7 4 15 2 5 22 1 Klaaswaal Raasdam Mijnsheerenland Numansdorp Piershil Puttershoek Strij en Westmaas Totaal DISTRICT GOUDA. 1 129 2 Arrond. Alkemade. Aar (Ter) Mkemade ffillegom Leimuiden Lisse 6 12 20 6 16 46 182 · Konden GEMEENTEN iN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie Landmilitie. Zeemilitie. Nieuwveen Noordwijk Noordwijkerhout Rijnsaterwoude Sassenheim Voorhout Warmond Woubrugge Zevenhoven Totaal Arrond. Gouda. Gouda Gouderak Haastrecht Hekendorp 5 22 9 3 14 4 4 6 4 131 1 1 Lange Ruige Weide Moerkapelle Moordrecht Oudewater Papekop Reeuwijk Stolwijk Wist Waddinxveen Zegwaard Zevenhuizen Zoetermeer Totaal Arrond. Schoonhoven. Alblas (Oud-) Alblasserdam 85 7 7 4 1 2 9 16 4 16 1 1 s····sss 9 10 7 9 7 193 1 3 Ameide Ammers (Groot-) Ammerstol Bergambacht Berkenwoude Brandwijk 4 28 8 6 5 14 2 ··s,····s· Everdingen Goudriaan Hagestein Hei- en Boeicop Langerak Lekkerkerk Lekkerland (Nieuw-) 3 4 5 4 14 13 183 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Lexmond Nieuwpoort Ottoland Schoonhoven Streefkerk Tienhoven Wanen Totaal Arrond. Woerden. 4 2 2 17 5 1 12 2 151 6 Aarlanderveen. Alphen Barwoutswaarder Benthuizen. Bodegraven Boskoop Hazerswoude Koudekerk Nieuwkoop Oudshoorn Rietveld Waarder Woerden Zwammerdam Totaal ...... DISTRICT 'S GRAVENHAGE. 6 18 1 4 15 19 17 4 11 12 1 6 18 7 139 1 Arrond. Delft. Delft Hof van Delft Nootdorp Pij nacker Rijswijk Schipluiden Stompwijk Veur Voorburg Voorschoten Vrijenban 116 9 5 9 9 3 12 4 14 13 3 1 Totaal Arrond. 's Gravenhage II en Ill. 197 2 's Gravenhage Wassenaar 723 12 19 5 Totaal 735 19 5 184 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrij ven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Leiden. Katwijk Leiden Leiderdorp Oegstgeest Rij asburg Valkenburg Zoeterwoude 26 207 7 6 11 3 7 ^ ^ 3 1 1 Totaal Arrond. Maassluis. 's Gravenzan de Lier (de) Loosduinen Maasland Maassluis Monster Naaldwij k Rozenburg Wateringen 267 10 2 . 13 6 18 7 34 21 17 9 11 4 1 Totaal .......... DISTRICT ROTTERDAM. 136 1 Arrond. Hillegersberg. Bergschenhoek Berkel Bleiswijk Capelle a/d IJssel Heerj ansdam Hendrik Ido-Ambacht Hillegersberg Krimpen ai d. Lek Krimpen a/d. - IJssel Nieuwerkerk aid IJssel Ouderkerk afd: IJssel Ridderkerk Schiebroek IJsselmonde Totaal Arrond. Rotterdam I t /m. IV. 4 2 11 15 r ^ ·s····-·-·s· 16 11 12 11 6 10 40 2 12 157 1 1 1 1 1 1 5 1 Rotterdam 1313 14 7 185 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Schiedam. Barendrecht Hoogvliet Kethel Overschie Pernis Poortugaal Rhoon Schiedam Vlaardingen Vlaardinger- Ambacht 15 4 3 18 11 2 9 120 59 2 8 Totaal DISTRICT ALKMAAR. 241 10 Arrond. Alkmaar. Alkmaar Bergen Broek op Langendijk Heerhugowaard Heilo Koedijk Niedorp (Nieuwe) Niedorp (Oude) Oterleek Oudkarspel Oudorp St. Pancras Scharwoude (Noord -) Scharwoude (Zuid -) Schermer (Zuid- en Noord -) Schoort Warmenhuizen Winkel 56 7 6 8 6 5 3 1 1 6 4 5 5 5 1 7 7 4 137 2 1 i 1 1 Totaal Arrond. den Helder. 5 1 Anna Paulowna Barsingerhorn Callantsoog Harenkarspel Helder (den) St. Maarten Petten Sc ha gen 9 5 4 10 66 3 1 13 1 10 47 186 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Wieringen Wieringerwaard Z ijpe 10 5 11 1 1 13 Totaal Arrond. Hoorn. 137 1 Avenhorn Beets Berkhout Blokker Hensbroek Hoorn Nibbixwoud Obdam Oudendij k Schellinkhout Schermerhorn Spanbroek Ursum Venhuizen Wognum Wij denes Zwaag Totaal Arrond. Medemblik. 8 2 6 7 38 3 3 1 7 5 3 r ^ 2 1 7 3 3 101 I 3 Abbekerk Andijk Bovenkarspel Enkhuizen Grootebroek Hoogkarspel Hoogwoud Medemblik Midwoud Opmeer Opperdoes Sybekarspel Twisk Wervershoof Westwoud Totaal 1 8 5 23 2 5 5 9 2 2 3 7 2 10 5 89 I -- 1 2 ·····s····· 1 1 4 1 187 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Terschelling Texel Urk Vlieland Totaal DISTRICT AMSTERDAM. 10 15 8 1 34 2 2 4 1 9 Arrond. Amsterdam I t/m VII. Amsterdam Arrond. Hilversum. 1880 48 4 14 Ankeveen Blaricum Bussum Diemen 's Graveland Hilversum Huizen Kortenhoef Laren Muiden Naarden Nederhorst den Berg Watergraaf smeer Weesp Totaal DISTRICT' HAARLEM. 2 3 29 6 13 73 12 1 14 7 14 3 11 33 221 1 1 1 3 2 2 Arrond. Beverwijk. Akersloot Beverwijk Castricum Egmond aan Zee Egmond-Binnen Graft Heemskerk Krommenie Limmen Rijp (de) Schoten Spaarndam Uitgeest 9 28 4 9 5 4 10 9 6 5 11 1 10 1 2 188 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. Landmilitie. alleen lezen. Landmilitie. lezen noch schrijven. Landmilitie. ARRONDISSEMENTEN. Zeemilitie. 5 Zeemilitie. Zeemilitie. Velsen Wormerveer Wijk aan Zee en Duin Totaal Arrond. Haarlem 38 28 6 2 183 10 Bennebroek Bloemendaal Haarlem Haarlemmerliede c. a Heemstede Zandvoort 8 9 238 . 1 4 1 9 18 11 2 7 1 Totaal Arrond. Haarlemmermeer. 293 Aalsmeer Amstel (Nieuwer-) Amstel (Ouder-) Haarlemmermeer Sloten Uithoorn Weesperkarspel Totaal Arrond. Purmerend. 21 23 8 54 2 1 1 3 1 24 4 5 139 4 4 Broek in Waterland Buiksloot Edam Ilpendam Katwoude Kwadij k Landsmeer Marken Middelie Monnikendam Nieuwendam Purmerend Ransdorp Warder Totaal Arrond. Zaandam. 4 4 24 9 2 1 6 3 4 11 3 12 9 2 94 3 1 7 1 1 3 16 Assendelft Beemster Jisp Koog a/d. Zaan 13 11 10 189 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. Landmilitie. Zeemilitie. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie Landmilitie. Zeemilitie. Oosthuizen Oostzaan Westzaan Wormher ij dewormer Zaandam Zaan dijk Totaal DISTRICT GOES. 3 17 7 7 3 89 10 170 5 Arrond. Goes. Baarland Borsselen Driewegen Ellewoutsdij k Goes 's Gravenpolder 's Heer Abtskerke 's Heer Arendskerke 's Heerenhoek Heinkenszand Hoedekenskerke Kapelle 3 2 2 4 25 3 1 1 Kattendij ke Kloetinge Nisse 8 4 2 8 8 4 r / 1 Oudelande Ovezande Seliore Welueldinge Wolf aartsdij k Yerseke Totaal Arrond. Tholen. 2 4 4 1 n ^ 1 10 16 125 1 2 St. Annaland Colijnsplaat 7 Kats Kortgene Krabbendijke Kruiningen St. Maartensdijk St. Philipsland Poortvliet Rilland-Bath Scherpenisse 7 3 4 4 13 8 14 6 G 1 2 1 4 48 190 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. Landmilitie. alleen lezen. Landmilitie. lezen noch schrijven. Landmilitie. Zeemilitie. ARR O NDISSEMENTEN. Zeemilitie. 1 2 Zeemilitie. Stavenisse Thol el] Vossemeer (Oud-) Waarde Wissekerke Totaal Arrond. Zierikzee. 4 10 7 3 13 113 7 1 Brouwershaven Bruinisse Burgh Dreischor Duivendij ke Elkerzee Ellemeet Haamstede Kerkwerve Nieuwerkerk Noordgouwe Noordwelle Oosterland Ouwerkerk Renesse Serooskerke (S.) Zierikzee Zonnemaire Totaal DISTRICT MIDDELBURG. 2 5 3 6 4 3 2 1 8 3 2 2 96 2 1 80 Arrond. Hulst. Boschkapelle Clinge Graauw c. a. Hengstdij k Hontenisse Hulst St. Janssteen Koewacht Ossenisse Overslag Sas van Gent Stoppeldijk Westdorpe Zuiddorpe 3 7 10 1 21 10 10 11 4 2 6 1 1 7 3 Totaal 100 191 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. Landmilitie. Zeemilitie. lezen noch schrijven. Landmilitie. j Zeemilitie. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Middelburg. Aagtekerke Arnemuiden Biggekerke Domburg Grijpskerke Koudekerke St. Laurens Meliskerke Middelburg Nieuw- en St. Joosland Oostkapelle Ritthem Serooskerke (W.) Souburg (Oost- en West-) Veere Vrouwenpolder Westkapelle Zoutelande Totaal Arrond. Neuzen. Axel Biervliet Hoek Hoofdplaat Neuzen Philippine Waterlandkerkje IJzendijke Zaamslag Totaal 10 1 4 6 1 2 5 50 3 5 3 4 13 3 4 4 131 3 2 21 7 6 1 4 27 3 1 7 13 89 1 1 1 1 2 Arrond. Vlissingen. Aardenburg Breskens Cadzand Eede Groede St. Kruis 6 8 3 5 5 1 2 7 8 1 Nieuwvliet Oostburg Retranchement Schoondij ke Sluis 192 Konden GEMEENTEN EN ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. Vlissingen Zuidzande ! 47 4 4 1 Totaal DISTRICT' UTRECHT. 101 5 A.rrond. Amersfoort. Achttienhoven Amersfoort Baarn Bunschoten Eemnes Hoogland Leusden Maartensdijk Soest Stoutenburg Westbroek Totaal Arrond. Loenen. 2 55 25 9 1 10 7 13 1 1 131 2 I 2 4 1 5 5 Abcoude-Baambrugge Abcoude-Proostdij Breukelen-Nij enrode Breukelen-St. Pieters Loenen Loenersloot Loosdrecht Maarssen Maarsseveen Mij drecht Nieuwkoop (Laag-) Nigtevecht Ruwiel Tienhoven Vinkeveen Vreeland Wilnis Zuilen Totaal Ar rond. Rhenen. - 8 4 13 4 1 7 14 1 14 1 2 9 2 8 8 96 1 1 1 1 4 Amerongen Cothen .Doorn 13 13 193 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Driebergen Houten Langbroek Leersum Maarn Odijk Renswoude Rhenen Rij senburg Schalkwij k Tull en 't Waal Veenendaal Werkhoven Wijk bij Duurstede Woudenberg .... 14 9 2 6 3 6 17 2 7 1 25 1 1 14 4 Totaal 137 1 1 2 Arrond. Utrecht I en II. Utrecht Bildt (de) Bunnik Zeist Totaal Arrond. IJsselstein. Benschop Haarzuilens Harmelen Hoenkoop Jaarsveld Jutphaas Kamerik Rockengen Linschoten Lopik Montf oort Oudenrij n Polsbroek Snelrewaard Veldhuizen vleuten Vreeswijk Willeskop Willinge-Langerak Usselstein Zegveld 344 10 5 3 2 34 393 3 2 13 8 2 7 3 6 3 12 11 3 7 , 1 5 4 2 15 2 Totaal 104 49 194 Konden GEMEENTEN EN ARRONDISSEMENTEN. lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. ! Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. DISTRICT HEERENVEEN. Arrond. Beetsterzwaag. Idaarderadeel Opsterland Smallingerland Totaal Arrond. Bolsward. ; 17 75 42 134 ; 1 1 2 1 Bolsward Hindeloopen Wonseradeel Workum Totaal Arrond. Heerenveen. : 14 2 42 18 76 4 1 Aengwirden Haskerland Schoterland U tingeradeel Totaal Arrond. Lemmer. 11 28 57 18 114 2 3 ; 1 1 1 1i 2 Doniawerstal Gaasterland Hemelumer-Oldephaert Lemsterland Sloten Stavoren Totaal Arrond. Sneek. 18 17 14 21 3 3 1 1 1 76 3 Sneek Wij mbritseradeel Hlst 33 50 4 1 Totaal Arrond. W eidam. 87 3 1 Baarderadeel Hennaarderadeel Rauwerderhem Totaal 18 20 5 43 1 1 2 195 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. W olvega. Ooststellingwerf Weststellingwerf 40 i i 63 103 1 1 2 3 Totaal DISTRICT LEEUWARDEN. i Arrond. Bergum. Achtkarspelen Ti etjerksteradeel . ^ --- 55 55 ^- 1 3 1 4 Totaal Arrond. Dokkum. Dantumadeel Dokkum Kollumerland ; : 110 1 30 15 24 1 Totaal Arrond. Ferwerd. 't Bildt Ferwerderadeel 69 1 Menaldumadeel Totaal Arrond. Harlingen. Barradeel Franeker Franekeradeel Harlingen 22 33 42 1 1 i 97 1 23 22 1 1 1 1 17 36 Totaal Arrond. Leeuwarden. Leeuwarden Leeuwarderadeel Totaal 98 9 1 .1Ms1s111·1·111111 1 123 32 155 3 1 -- .3 1 A rrond . T ernaard . Ameland Oostdongeradeel Schiermonnikoog Westdongeradeel 4 22 1 25 2 1 1 1 Totaal 52 3 1 1 196 Konden GEMEENTEN EN ARRONDISSEMENTEN. lezen en schrij ven. alleen lezen. lezen noch schrijven. Landmilitie. Zeemilitie. 1 Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. DISTRICT DEVENTER. Arrond. Almelo. Almelo (Ambt) Almelo (Stad) Hellendoorn Vriezenveen Wierden 32 43 26 18 30 2 3 1 Totaal Arrond. Deventer. 149 4 2 Bathmen Deventer Diepenveen Holten 01st 6 84 18 12 12 5 Totaal Arrond. Enschedé. 132 5 Ensclie +a é Haaksberg en Lonneker 103 18 47 1 3 -- Totaal Arrond. Hengelo. 168 1 3 Belden (Ambt) belden (Stad) Diepenheim Goor Hengelo Markelo Rijssen 8 9 7 18 58 12 19 2 2 Totaal A rrond. Oldenzaal. Borne 131 0 2 19 12 Denekalnp Losser Oldenzaal Ootmarsum Tubbergen Weerselo 25 21 6 -- . 19 6 -- 1 Totaal 108 1 197 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. DISTRICT' ZWOLLE. Arrond. Kampen. Genemuiden Grafhorst Hasselt Kampen pamperveen Wilsum IJsselanuiden Zalk c. a Zwartsluis . 8 1 9 82 3 3 6 2 11 1 2 Totaal Arrond. Ommen. 125 3 Avereest Gramsbergen Ham (den) Hardenberg (Ambt) Hardenberg (Stad) Ommen (Ambt) Ommen (Stad) 32 13 10 28 7 11 10 1 1 1 1 1 Totaal Arrond. Raalte. 111 1 1 3 Dalf sen Heino Nieuwleusen Raalte Staphorst Wij he Totaal Arrond. Steenwijk. 18 12 8 24 15 10 87 Blankenham Blokzijl Giethoorn puinre Oldemarkt Steenwijk Steenwij kerwold Vollenhove (Ambt) Vollenhove (Stad) Wanneperveen Totaal 3 ^ ^^ 8 1 14 24 26 9 1. . `3 94 1 1 1 1 1 1 3 2 1 50 198 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. Landmilitie. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Arrond. Zwolle. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Zeemilitie. Zwolle Zwollerkerspel Totaal DISTRICT GRONINGEN. 119 16 135 1 1 Arrond. A.ppingedam. Appingedam Bierum Delfzij l Loppersum Stedum 't Zandt Totaal Arrond. Groningen. 18 18 33 13 4 13 99 4 1 1 4 1 1 Groningen Arrond. Onderdendam. 232 11 i 1 4 Adorp Aduard Bedum Ezinge Hoogkerk Kantens ^ ^ 6 16 ^ 5 1 Middelstum Oldehove Winsum Totaal Arrond. War//urn. 8 6 6 6 9 67 2 1 1 1 1 Baflo Eenrum Kloosterburen Leens Uithuizen Uithuizermeeden Ulrum Usquert Warf f um Totaal 14 6 4 14 17 10 10 8 9 92 i 2 1 1 4 1 199 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Zuidhorn. Grijpskerk Grootegast 7 16 20 20 1 5 1 Leek Marum Oldekerk Zuidhorn 1 2 Totaal DISTRICT WINSCHOTEN. 69 Arrond. Hoogezand. Boer (ten) Haren Hoogezand Noorddijk Sappemeer Totaal Arrond. Onstwedde. 14 1 1 1 1 2 4 1 15 35 6 27 97 1 Bellingwolde Onstwedde Pekela (Nieuwe) Vlagtwedde Wedde Totaal Arrond. Slochteren. 19 37 21 31 14 122 1 2 1 3 3 1 Nieuwolda Noordbroek Slochteren Termunten Zuidbroek Totaal Arrond. Veendam. 7 6 43 14 8 78 2 1 2 1 Meeden Muntendam Pekela (Oude) Veendam Wildervank Totaal 12 29 35 39 120 1 2 1 5 1 1 1 1 200 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. Landmilitie. alleen lezen. Landmilitie. lezen noch schrijven. Landmilitie. ARRONDISSEMENTEN. Zeemilitie. Zeemilitie Zeemilitie. Arrond. Winschoten. Beerta Finsterwolde Midwolda Schans (Nieuwe) Scheemda Winschoten Totaal DISTRICT ASSEN. 13 10 15 5 1 2 3 21 26 90 5 3 Arrond. Assen. Assen Beilen Rolde Smilde Totaal Arrond. Borger. 47 18 8 16 89 1 1 1 Borger Gasselte Gieten Odoorn Totaal Arrond. Dalen. 28 8 11 34 81 1 1 2 1 1 Coevorden Dalen Oosterhesselen Sleen Westerbork Zweelo Totaal Arrond. Emmen. 12 8 1 13 11 2 47 1 1 2 Emmen Schoonebeek Totaal Arrond. Hoogeveen. 80 6 86 7 7 Dwingeloo Hoogeveen 10 45 2 1 201 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. Landmilitie. alleen lezen. Landmilitie. lezen noch schrijven. Landmilitie. ARRONDISSEMENTEN. Zeemilitie. Zeemilitie. Zeemilitie. Ruinen Wijk (de) Zuidwolde Totaal 17 10 18 100 2 1 s···s··s· 1 1 1 Arrond. Meppel. Diever Havelte Meppel Nijeveen Ruinerwold Vledder Totaal 6 10 35 5 12 1 1 73 2 Arrond. Vries. Anlo Eelde Norg Peize Roden Vries Zuidlaren Totaal 15 10 7 10 9 11 11 73 ^1- DISTRICT MAASTRICHT. Arrond. Heerlen. Amstenrade Bocholtz Brunssum Eygelshoven Heerlen Hoensbroek Kerkrade Klimmen Nieuwenhagen. Nuth Schaesberg Simpelveld Ebach over Worms Voerendaal Wijnandsrade Totaal 2 1 3 29 3 7 6 5 4 4 3 10 4 139 51 202 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Arrond. Maastricht. Cadier c. a. Eysden St. Geertruid (11-ronsveld Heer Maastricht Margraten Mesch Mheer Noorbeek St. Pieter 3 11 2 9 11 95 2 4 1 3 4 3 1 Rijckholt Slenaken Vroenhoven (Oud) Totaal Arrond. Meerssen. 1 1 8 157 2 6 Amby Bemelen Berg c. a . Borgharen Bunde Gulpen Houthem Hulsberg Itteren Meerssen Schimmert Schin op Geulle TTlestraten. Vaals Valkenburg Valkenburg (Oud) Wittem Wijare Totaal Arrond. Sittard. 4 2 5 1 2 14 3 7 1 16 3 3 18 3 2 10 8 107 1 1 1 Beek Bingelrade Born Broeksittard Elsloo Geleen Geulle 9 1 3 3 4 6 3 203 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrij ven. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Grevenbicht Jabeek Limbricht Merkelbeek Munstergeleen Nieuwstadt Obbicht c. a Oirsbeek Roosteren Schinnen Schinveld Sittard Spaubeek Stein Susteren Urmond . 8 1 1 2 1 4 3 9 6 19 3 7 7 4 Totaal DISTRICT ROERMOND. 109 Arrond. Gennep. Bergen Broekhuizen Gennep Meerlo .................................... Mook Ottersum venray wanssum . 22 9 5 3 7 33 1 80 Totaal Arrond. Roermond. Buggenum Echt Haelen Herten Horn ... Linne Maasbracht Maasniel Melick c. a . Montfort Neer Nunhem St. Odiliënberg Ohé c. a . 1 22 4 4 10 8 6 2 4 7 2 204 Konden GEMEENTEN EN lezen en schrijven. Landmilitie. Zeemilitie. alleen lezen. lezen noch schrijven. ARRONDISSEMENTEN. Landmilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Posterholt Roermond Stevensweert Swalmen Vlodorp Totaal 6 48 4 6 3 137 1 1 Arrond. Venlo. Arcen c. a Beesel Bel feld drubbenvorst Helden Horst Kessel Maasbree Sevenum Tegelen Venlo . 7 10 5 3 15 17 1 31 13 19 56 1 1 Totaal 177 1 1 Arrond. Weert. Baexem Beegden Grathem Heel c.. a Heythuizen Hunsel Ittervoort Meij el Nederweert Neeritter Roggel Stramproy Thorn Weert Wessem . 3 6 5 4 5 ·s········ss 6 15 1 5 4 3 25 2 Totaal 84 205 205 ECA PIT U- LATI FL Konden Konden lezen en schrijven. PROVINCIËN. PRO VIN C 1 Ë ::\. --I 7 7 alleen lezen. alleen lezen. ~ -~---- lezen noch schrijven. lezen noch schrijven. ----------------1 -~--------- Landmilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Landmilitie. Zeemilitie. Zeemilitie. Landmilitie. Landmilitie. Zeemiltie. Zeemiltie. Noordbrabant ............................... Gelderland Gelderland .................................. Zuidholland ................................. Noordholland ............................... Zeeland ...................................... Utrecht ....................................... Friesland .................................... Overijssel .................................... Groningen .................................. Drenthe ...................................... ! 1 939 1 989 1 954 1 954 4 403 4403 3 478 3475 739 739 861 8G1 1 1 214 1 240 1240 1 066 1 OGG 549 990 21 21 27 27 20 20 25 25 17 17 89 89 2 2 127 127 4 4 1 1 1 1 22 22 28 23 12 12 89 89 20 20 39 8 P, 3 10 10 9 9 15 15 13 13 17 17 12 12 1 1 4 4 4, 4 1 i 4 4 0) d 3 Liinburg Limburg ..................................... Duitschland Duitsel1lalld .................... .......... 2 11 11 1 Totaal ......... 18 433 18488 899 399 29 181 181 5 Redenen afgeleid uit de voorgaande staten. afgeleid de Op 100 ingel~jfclen bU de land- en zeemilitie konden : Op 100 ingelijfden bij do land- en zeemilitie konden: PROVINCIRN. PRO V IN C I Ë N. lezen en schrijven. lezen en schr~jven. ~--------~-~~. ~- alleen lezen. lezen. lezen noch schrijven. noch schrijven. Noordbrabant ............................. . Noordbrabant Gelderland ................................. . Gelderland Zuidholland ................................ . Zuidholland Noordholland .......................... _... . Noordholland Zeeland ...................................... . Zeeland Utrecht ..................................... . Utrecht Friesland Friesland Overijssel Overijssel Groningen .................................. . Groningen Drenthe .................................... .. Drenthe Limburg Limburg De provinciën ........ . De provinciën 98,29 98,90 0,85 0,35 1,35 1,- 0,10 0,11 0,13 0,11 0,31 0,08 99,45 99,28 98,58 98.87 98,87 H8,51 98,51 0,55 0,61 1,29 1,02 1,18 98,82 98,82 97,79 97,79 1,10 1,8G 1,86 0,35 0,52 0,52 97,38 9ï,38 98,71 98,ïl --,--~ 2,10 1,09 ---_._--_.... _ - - 0,20 ... __ .-- --~--- 98,8G 98,86 0,15 0,15 0,98 52 52 206 Op 100 illgel~jfuen bij üe Op 100 ingelijfden bij de land- en zeemilitie konde11 land- en zeemilitie konden ABRONDISSEME~rrE~. A.RRONDISSEMEN TEN. I Op 100 ingelUfden bij de Op 100 ingelUfden hU de land- en ze,emilitie konden land- en zenmilitin konden ARRONDISSEMENTEN. ARRONDlSSEMEN1'EN. lezen en I, lezfm schrijven. !-ichnin'l1. lezrll en lezen en i'whrtiwm. schrij ven. \)r).Ö+ 95,54 D8,iD 98,79 \J8,ièl 98,73 !)(j.JO 96 40 100,!J8,rJf\ 98,56 100,-100, 100,100,-ns,ss 98,83 \)i,iS 97,78 nS,~)(i 98,96 HS,i3 98,75 9iX)1 97,51 Hi ,J;) 97,45 UD,8(î 99,36 Hn,4J 99,44 ni/iO 97,60 100,100, 100,100,DS,lS 98,18 nS,2S 98,28 (}fi,96,ns,:.n 98,21 ÇHJ,20 99,20 100,(}9,Sn 99,39 nn,30 99,80 ns,SJo 98,90 ~)S.8J 98.84 ml.è\i 99.37 W).2I 99.21_ 100,-100.100,DnAn 99,49 100.100,100,nS,mJ 98,99 Wl,B4 99,34 ~)n,2S 99,28 9'1,'2\) 99,29 nQ.3Ç) 99,39 m1.48 99,48 100.--100,D\1,è\O 99,80 ml,:j:± 99,34 100.-100.\J8.DJ 98.94 100.100,DP.OS 99,08 100.--100.100.100,9D,(ii 99,67 H7.2S 97.28 100.-100,100.\18.41 98,44 UD.l7 99,17 ,111e(,11 alleen lez('l1. lezen. O.!i! 0,640.40 0.10 O,DU 0,90 lrZCll noch lezen noch I ;.;clll'i.j \'('11. sch· ven. I alleen lezen. lrznn. lezen noch schrijven. schr~i \"PIL op Zoom Bergen op Zoom ........ . Breda ..................... . Hoosendaal Roosendaal ............. .. '7p,venbergen 7 ovenbergen ............ .. Eindhoven ............... . Helmond ................ .. Veghel ................... .. Boxmeer Boxnieer ................. . Hertogen bosch 's Hertogenbosch ....... . Oss ......................... . Heusden Oir schot .................. . Oirschot Tilburg ................... . Waalwijk ............... .. Apeldoorn ............... .. Arnhem ................... . Harderwij k Harderwijk .............. . Rheden ................... . Wageningen ............ .. EIst Elst ........................ . Geldermalsen ........... . N ij megen Nijmegen ................ . Tiel ....................... .. /'altbommel Zaltbommel ............. .. Doesburg ................. . Doetinchem .............. . Groenlo ................... . Zutphen ................. .. Brielle ................... .. Donlrecht Dordrecht ............... .. Gorinchem ............... . Middelharnis ........... .. IVIiddelharnis Oud-Beijerland ........ .. Oud -Beij erland Alkemade ................ . Gouda .................... . Schoonhoven ............ . \Voerden ................. . Woerden Delft ...................... . '8 GruwllllUg'è' I It/1ll III 's Gravenhuge thn III Leiden .................... . 1faassl uis ................. . Maassluis Hillegersberg ........... . ~~oitel'llalU I t/m IV · ...·. Itoiterdam I tint IV Schiedam ................. . Allonaar .................. . Alkmaar HellL'r .................... . He lder Hoorn ..................... . Medemblik .............. . Texel ...................... . Amstenlnm I t/ In YII Amsterdam I t/m VII Hilversum .............. .. Beverwijk ................ . Beverwij k Haarlem .................. . Haarlemmermeer ...... . Purmerend .............. . Zaandam ................. . Goes ....................... . Goes Tholen ................... .. 3,80 0.81 0,81 1.2i 1.27 2.70 2,70 0.72 0,72 1.17 .) j 'J') ....J 2,22 .:..!";"! 1.0+ 1,04 1.2;) 1,25 0,S3 0,88 O,(iJ 0,64 1,(Hj 1,66 1.Ç) 1 1,91 OJi4 O/l(j 0.56 O,GO 0,60 , I,SO 1,80 o,nl 0,91 o,m 0,91 1,72 .'1,4,- 1,7}) 1,79 0,80 O.GI 0.61 0.70 0,70 1.10 1,10 1,Hî 1,6 O.Ci;j 0.63 O,i}) 0,79 0,51 Ull 1,01 O.CiCi 0,66 O.i:2 0,72 O.il 0.71 n.(;1 0.61 O.G:! 0,5 0 O,iO 0,70 O.()() 0,66 1,(Jlj 1 ,06 1U)0:0 0 100.Zierikzee ................ .. 9\m.OJ Hulst ...................... . \18.')0 98,53 Middelhurg Middelburg ............. .. })(j,i7 96,77 Neuzen .................... . I \1S,l;) 98,15 Vlissingen ............... . 96,45 !J6,4:J Amersfoort .............. .. 100,Loenell Loenen ................... .. 97,86 Rh81H'1l HI,Sfi Rh Niel) .................. .. 99,50 ml.00 Titrecht I en IT Ftl'Pl'ht T P11 If ........ . Ij 10 0:2 9 9 -7 100,i I.l sselstein .............. .. })\l,J7 , Beetsterzwaag ........... . Beetsterzwaag I Bolsward ................. . 100,H8,3G i Heerenveen ............. .. Lemmer 100, Lelll1ll8l' ................. .. 100,9 98,90 Sneek ..................... . \1S,HO 100,Weidull1 ................. .. Weidum Wolvega .................. . 97,20 Di,20 95,69 H3,fiH Bergulll ................... . Bergum 100,Dokkum Dokkull1 .................. . F8rwerd .................. . 97,9R 97,98 Ferwerd 9S,1i Harlingen .............. .. 98,17 }J}l,0i 99,37 Leeuwarden ............. . 'l'ernaard ................. . Dfi,4H 96,49 Ternaard 98,71 HS,71 Almelo .................... . I Deventer ................ .. 100,98,26 Enschedé ................ .. 9S,;)2 98,52 Hengelo ................. .. 99,08 HH,OS Oldenzaal ................ . 100,Kampen ................. .. I 100,9U,3:) 96,55 Ommen .................. .. 100,Raalte .................... . 100,, D7,Steenwijk ............... .. 97, 100,100,i Zwolle .................... . }J8, 10 98,10 Appingedam ........... .. n7.\)8 97,98 Groningen ............... . D7,IS 89 7 97 : 18 Onderdendam ........... . nS,97 : Warffum ................ .. 100.. Zuidhorn ................ .. 100,Zuidliorn nfi,1 ó 95,15 Hoogezand mî,90 96,90 Onstwedde Slochteren 9S,77 98,77 98,43 ,T eendam .............. " .. 98,J:3 Veendam 96,94 })iî,9"± \V inschoten ............. . Winschoten H8,HO 98,90 Assen ..................... . D7,Gr) 97,65 Borger .................... . 96,HG,Dalen ..................... . Hl ,.in 91,49 Emmen .................. .. E lumen 1 r 0,98 O.HS 1,47 1.17 1,08 I,OS 2,15 J.Fl 1,85 1.86 3,5;) 3,55 0,71 0.i1 1,43 1.43 0,50 0,30 0,73 0.7B 1.64 H4 1,10 2,80 2,SO 3,45 3,40 ! 0,86 O,SG 1,01 0,92 0.n2 1,01 1.01 0,92 o,n2 0,63 O.fm 1,75 1,29 1,29 1,75 1,7G 1,74 1,48 1,4S 0,92 0,92 0,86 o.SG 2,59 ;-l.3,- - 0,95 0,\10 0,40 0,·10 1,41 1,41 0,95 0.H5 1,61 1,tH 1,41 lAl 1.03 LOS 4 , 85 4,S5 3,10 3,10 1,23 1,23 0,7~) 0,79 0,79 0,7!l 3,0(i 3,06 1,10 1,10 1,18 1,18 1,IS 1,18 44,7,45 1,06 1,OG 7A3 r ! 0.21 0,21 O.iJ 0.72 I I Hoogeyeen ............... . Hoogeveen Meppfll .................. .. Meppel \fries ..................... .. Vries Heerlen .................. . 98,08 H8,08 100.100,100.-nS,fiS 98,58 96,36 9ö,8G O,DG 0,96 O,Hi) 0,96 0,71 0,71 05)2 0,92 0.8B 0.33 2,72 2 , 72 i .M:aastrich t .............. .. Maastricht :Meerssen ................. . Meerssen Sittard ................... .. Sittard GPlllWp .................... . Gennep I.ö(; 1.56 0.8:) 0.83 Roermond ............... .. . 'Venlo ..................... .. Venlo I Weert ..................... . 98,16 9S,IG 100,-100,100.100.99,2S 99,28 \)H ,41 99,44 98,82 9 98,82 0,i1 0,71 3,64 0,li4 0,92 0,92 I 0,72 0.72 0,56 0.50 1.18 1.18 INHOUDT Bladz. Bladz. § 1. § 2. § 3. § 4. § 5. § 6. § 7. Wettelijke voorschriften omtrent het lager onderwijs 1 Omvang en toestand van het lager onderwijs . Getal en soort der scholen .. Schoollokalen, schoolmeubelen en leermiddelen 2 6 12 VI. Kosten van de opleiding van onderwijzers en 92 onderwijzeressen VII. Opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen tot den rang van hoofdonderwijzer en hoofdonderwijzeres i 92 Subsidiën van het Rijk krachtens art. 53 der wet . 1.3 Leerlingen Schoolgelden 16 23 VIII. Opleiding van onderw jzers bij het lager onderwijs, die zich wenschen te bekwamen voor het afleggen van het examen ter verkrijging van de akte van bekwaamheid tot het geven van lager 118 onderwijs in land- en tuinbouwkunde IX. Opleiding van onderwijzers in handenarbeid (slójd) 123 X. Cursus in spreekonderwijs XI. Opleiding van spelleiders . . 123 123 8. Bevordering van het schoolbezoek en beteugeling 25 van het leer- en schoolverzuim § 9. § 10. § 11. Onderwijzend personeel 40 Benoeming, schorsing en ontslag van onderwijzers 49 Inkomsten van de onderwijzers 67 § 14. Arrondissements- bibliotheken en onderwijzersbijeenkomsten . . . . . . . . . · . . . . . . . 124 § 15. Akten van bekwaamheid tot het geven van lager 125 onderwijs Toezicht op het lager onderwijs 136 12. Pensioenen en wachtgelden der onderwijzers . 75 13. Opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen . 77 I. Rijkskweekscholen wijzeressen . . . II. Rijksnormaailessen voo r onderwijzers e n onder- 77 81 81 § 16. § 17. III.. Gemeentelijke kweekscholen IV. Inrichtingen van bijzonderen aard ter opleiding . . . . 82 van onderwijzers en onderwijzeressen V. Overzicht van de Rijks-, gemeentelijke en bijzondere inrichtingen tot opleiding van onderw ijzers en onderwijzeressen en de opleiding van onderwijzers en onderwijzeressen door hoofden van scholen . . 82 Uitgaven van het Rijk en de gemeenten ten behoeve 137 van het lager onderwijs 150 150 154 Scholen voor zwakzinnigen en idioten. Onderwijs in de gevangenissen Bewaarscholen . (1) Behalve deze inhoudsopgave kan bij de raadpleging van dit Verslag als leidraad dienen het Overzicht op bladz. 2-5. BIJLAG t{;\. A. Wet van 14 Juli 1910 (Staatsblad no. 202) tot wijziging der wet tot regeling van het lager onderwijs. R. Wet van 18 Augustus 1910 (Staatsblad n°. 260) tot regeling der bevoegdheden, verbonden aan de akten van bekwaamheid, vermeld in art. 56, onder a en b, der wet van 17 Augustus 1878 (Staatsblad n°. 127), uitgereikt in het jaar 1890. C. Koninklijk besluit van 2 Juni 1910 (Staatsblad n°. 153) ter aanvulling van het Koninklijk besluit van 13 November 1905 (Staatsblad. n°. 303), ter uitvoering van art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwijs. P. Koninklijk besluit van 30 Augustus 1910 (Staatsblad n°. 273, ter aanvulling van het Koninklijk besluit van 13 November 1905 (Staatsblad n°. 302) , ter uitvoering van art. 48 der wet tot regeling van het lager onderwijs. F. Koninklijk besluit van 30 Augustus 1910 (Staatsblad n°. 274), tot nadere aanvulling van het Koninklijk besluit van 13 November 1905 (Staatsblad n°. 303) , ter uitvoering van art. 59 der wet tot regeling van het lager onderwij s. . N. Verslagen van de in 1907, 1908 en 1909 te Utrecht gehouden cursussen tot het beoefenen van zaal- en openluchtspelen. 0. Verslagen van de in 1910 gehouden cursussen tot opleiding van spelleiders. P. Uitslag van de in 1910 gehouden examens ter verkrijging van akten van bekwaamheid als onderwijzer en onderwij z:eres. Q. Verslagen van de in 1910 gehouden examens ter verkrijging van akten van bekwaamheid als hoofdonderwijzer of hoofdonderwijzeres. R. Verslag der commissie in 1910 belast geweest met het afnemen der examens in de Fransche taal lager onderwijs en middelbaar onderwijs, akte A en in de Italiaansche taal, naar aanleiding van de Koninklijke besluiten van 14 October 1884 (Staatsblad n°. 216), 2 Februari 1864 (Staatsblad; n°. 8) en 11 October 1869 (Staatsblad n°. 156). S. Verslag der commissie in 1910 belast geweest met het afnemen der examens voor de Hoogduitsche taal (lager onderwijs en middelbaar onderwijs, akte A) , naar aanleiding van het Koninklijk besluit van 9 Augustus 1879 ( Staatsblad n°. 149) . T. Verslag van de commissie in 1910 belast geweest met het afnemen van de akte -examens in de Engelsche taal (lager onderwijs en middelbaar onderwijs, akte A), naar aanleiding van het Koninklijk besluit van 9 Augustus 1879 (Staatsblad n°. 149) . U. Verslag der commissie in 1910 belast geweest met het afnemen der examens in het handteekenen, lager onderwijs, naar aanleiding van het Koninklijk besluit van 24 October 1884 (Staatsblad n°. 219) . V. Verslag der commissie in 1910 belast geweest met het examineeren van hen die eene akte van bekwaamheid verlangden tot het geven van middelbaar onderwijs in zeevaartkunde en wis- en natuurkundige wetenschappen, of tot het geven van lager onderwijs in de wiskunde, bedoeld in art. 86 der wet tot regeling van het lager onderwijs. W. Verslag der commissie in 1910 belast geweest met het examineeren van hen die eene akte van bekwaamheid verlangden tot het geven van lager en middelbaar onderwijs in gymnastiek. F. Verslag over 1910 van den inspecteur van het lager onderwijs in de eerste inspectie omtrent den omvang en toestand van het onderwijs in die inspectie. G. Verslag over 1910 van den inspecteur van het lager onderwijs in de tweede inspectie omtrent den omvang en toestand van het onderwijs in die inspectie. 11. Verslag over 1910 van den inspecteur van het lager onderwijs in de derde inspectie omtrent den omvang en toestand van het onderwijs in die inspectie. I. Koninklijke beslissingen in geschillen van bestuur, met uitzondering van die voorkomende onder bijlage AA: n°. 1: betreffende vrijstelling van de verplichting tot het geven van onderwijs in vak j; nos. 2 en 3: betreffende opheffing van scholen ; nos. 4-5: betreffende stichting nieuwe scholen ; nos. 6 en 8: betreffende vergunning nevenbetrekking; n°. 7: betreffende belooning hoofd herhalingsschool ; nos. 9-24: betreffende regeling van jaarwedden. J. Verslag van den cursus in handenarbeid in 1910 te Deventer gehouden. K. Verslag van den cursus in handenarbeid in 1910 te Groningen gehouden. Ti. Vei-slag van de examens in handenarbeid in 1910. N. Verslag van de commissie van toezicht op den in 1910 te Groningen gehouden cursus in spreekonderwijs. x. Verslag der commissie in 1910 belast geweest met het .examineeren van hen die eene akte van bekwaamheid wenschten te verkrijgen voor middelbaar onderwijs in landbouwkunde, tuinbouwkunde of houtteelt of voor lager onderwijs in land- of tuinbouwkunde, bedoeld bij Koninklijk besluit van 26 Mei 1897 (Staatsblad n°. 161) , aangevuld bij Koninklijk besluit van 8 Juni 1900 (Staatsblad n°. 105) . II IJ. Uitslag van de in 1910 gehouden examens ter verkrijging van akten van bekwaamheid voor huis- en schoolonderwijs in de vrije en orde-oefeningen der gymnastiek. Z. Uitslag van de in 1910 gehouden examens ter verkrijging van akten van bekwaamheid voor huis- en schoolonderwijs in de nuttige en in de fraaie handwerken voor meisjes. gen van besturen van bijzondere scholen, om over 1908 en over 1909 in het genot te worden gesteld van de bijdrage, overeenkomstig artikel 59 der wet op het lager onderwijs. BB. Verslagen over 1910 betreffende de van Rijkswege gesubsidieerde gemeentelijke en bij zondere scholen voor zwakzinnigen. AA. Koninklijke beslissingen in zake de beroepen en besluiten van Gedeputeerde Staten, ten aanzien van aanvra- CC. Uitkomsten van het onderzoek naar de kennis van het lezen en schrijven der ingelijfden bij de land- en zeemilitie in 1910.