A. J. VAN DER AA, 
BIOGRAPHISCEI 

WOORDENBOEK 

DER 
NEDERLANDEN, 

BEVATTENDE 

Levensbesehrijvingen van zoodanige Personen, 
die zieh op eenigerlei wijze in ons Vaderland hebben 
vermaard gemaakt, 

VOORTGEZET DOOR 
R. van Biarderwijk 
EN 
Dr. G. D. J. S C (.) 
Onder medewerking van de Reeren: 
P. J. B. C. ROBIDE VAN DER AA, Prof. P. 0. VAN DER CHIJS, 
W . EEKHOFF, Dr. J. J. DE HOLLANDER, 
S. F. KLYNSMA, P. A. LEUPE, H. C. ROGGE, T. A. ROMEIN, 
Jhr. J. W. VAN SYPESTEYN en anderen. 


VIMIENDE DEBL. 
HAARLEM, 
J. J. VA N BREDERODE. 
1872 


BIOGRAPHISCH WOORDENBOEK 
DER 
NEDERLANDEN. 
P. 
PAAN of PAEN (Louis), Hollandsch ingenieur uit de 2de helft der 17de eeuw, die een pennestrijd voerde met Coo -ho or n. 
Men vindt van hem vermeld : 
Architecture militair, waarby de Versterck. des vyfhoecx van Al. van Coehoorn, . . . wert verbroken. Leeuw., 1682, 
01. pl. fol. Hiertegen verscheen M. v. Co e h o o r n, Verster­ckinge des vyPhoecks met alle syne buytenwerken, tegens die van den ingenieur L. Paen, 1682, en Wederlegginge des ar­chitectura militaris, of langs uitgegeven door den antheur, son­der ?mon. Leeuw., 1683. 
Verdediging v. d. Archit. .Leeuw., 1683. fol. 
Den korten weg tot de Nederl. militaire exercitie, twee deelen, met een bijvoegsel over de Architecture militaire, door v an Co ehoorn, Leeuw., 1683. fol. met pl. 
Volgens A d e 1 u n g verschenen zijne werken Leeuw., 1684, fol. Zie A delun g; Cat. v. d. Bibl. d. Kon. Milit. Academie, bl. 57 ; 
Suppler., bl. 24 ; Cat. v. h. Magazijn van Radink (Amst., 1867) b1.121; Hullh., N.3528; Collot d'Escury, Boll. roein, D. VI. 2. bl. 522. PAAP (SIMoN JANE), dwerg, den 25sten Mei 1789 te Zand­
voort geboren, en den 2den Dec. 1828 te Dendermonde ge­storven. Hij was 761 Ned. duim land en wood 14 Ned. pond. Zijne lengte en die van den reus Daniel Caj anus wordt aangeduid door twee zwart marmeren steentjes op een pilaar bij den ingang van de Brouwerskapel in de Groote 
Kerk te Haarlem. Zijn portret bestaat in steendruk. Zie Konst- en Letterb. 1828, D. II, bl. 299, 1829, D. I, bl. 384, Muller, Cat. v. portr. 
PAAPE (GERRIT). Op hetzelfde oogenblik dat het lijk van illem IV in het vorstelijk graf to 's Rage, (den 4den Febr. 1752) nederdaalde, werd Gerrit Paape uit on bemiddelde lie­kien te Delft geboren. Zijne ouders waren buiten staat hem naar den wensch van zijn hart, in de teekenkunst te laten onderwijzeu, en bestelden hem op 13-jarigen leeftijd in eene plateelbakkerij, 
1 
om Lien jaren later tot den rang van schildersknecht bevorderd te worden. Omtreut dertien of viertien jaar oefende hij dit ambacht uit, doch kocht voor een klein gedeelte van zijn week-geld, want zijn vader had te bekrompen middelen om hem het geheel te laten behouden, boeken en prenten. Op deze wijze schafte hij zich eenige dichtwerken aan, en begon zelf te rijmen. Hij liet zich door den spot met zijne gebrekkige eerstelingen niet afschrikken, en gaf zelfs in 1774 een bun­deltje gedichten, even slordig van uitvoering als van inhoud (Vruchten der Eenzaamheid) in het licht. Pit werkje bragt hem echter in kennis met den tachtigjarigen It oeland van Schi e, een lief hebber der poky, met wiens dochter Maria, die haar ook beoefende, hij in 1776 in het huwelijk trad. Door toedoen van zijn schoonvader werd hij aankweekeling, en vervolgens lid van het Haagsche dichtgenootsehap, welks stichter, de predikant J o a n n e s van S p a a n, hem in he werktuigelijke der poky onderwees. Van dien tijd af, wijdde hij al den tijd, die hem van zijnen arbeid reste, aan de dichtkunst. a Het scheen," schreef hij, alsof hij eens een winkel van verzen wilde opzetten." Het treurspel Gamba of de Martelaar, het zedenspel Edelmoedige liejde, Bijbel en Ze­
-
dedichten, eu een rijmwerk, zonder zijn naam, Be vernederde era verheerlificte Jezus, en andere gedichten, volgden elkander met verbazende snelheid. Een geschil tusschen zijne mede­arbeiders en zijn meester, waarin hij de zijde der onderdrukte partij koos, bragt hem bij den meester in haat, hij verliet zijn ambacht, en beyond zich zonder kostwinniug en geld. Hij begaf zich nu aan het waaijerschilderen en silhoutteren, en daar 
hem de toegang tot aanzienlijke boekerijen geopend werd, gaf hij zich tevens aan zijn leeslust over. Eene zware ziekte en andere tegenspoeden gaven zijne werkzame pen rust, ech­ter verscheen in 1779 zijn Job, een kinderboekje, waaraan ook zijne vrouw gearbeid had en in 1780 de Christen, in negen boeken. 
Ondertusschen beyond hij zich steeds in bekronipen om­standigheden, en zijne klagten werden niet verhoord. Einde­lijk kreeg hij de post van bediende der Kamer van Caritaten te Delft, die hem wekelijks 36 stuivers, doch een schat van menschenkennis opbragt, zoo won hij, terwiji hij tevens schil­derde, tot 1786 de kost, toen de bekende W ij b o Iii ij n j e hem den raad gaf, zich op het vertalen van boeken toe te leggen, Hij volgde dien rand, nam vijf lessen in het Iloog­duitsch en zette Wielands Abderieten en een menigte an­dere Hoogduitsche werken in het Nederlandsch over. 
Inmiddels kwam het patriottismus ter bane, en niet slechts , werd Paape er een vlaggevoerder van, maar in niet minder dan 37 boekdeelen, voor en na de revolutie uitgegeven, legde 
hij zijne gevoelens ernstig en schertsende bloot. In den herfst 
van 1787 verpligt zijne geboortestad te verlaten , begon 
hij op eene doodsche achterkamer te Amsterdam, zonder eenige 
boeken dan een Bijbel met kantaanteekeningen aan zijn Sinzson 
te arbeiden. Eindelijk zag hij zich genoodzaakt in andere 
kleederen vermornd en met een beschilderd aangezigt, naar 
Brabant de wijk te nemen. 
Te Antwerpen en elders in Brabant had hij onderscheidene ontunoetingen. en geraakte hij bij velen in haat, wijl hij de dweepzucht van sommige signoors en de dwaasheid der Bel­gische patriotten bij hunnen opstand tegen keizer J o s e p h II in zijne schriften bespottelijk had voorgesteld ; zijn handschrift van het Leven van Philips van Bourgondie, werd, bij de plun­dering van den boekverkooper Spanoghe te Antwerpen, als een kettersch boek plegtig verbrand. 
In het laatst van Dec. 1789 week hij naar Duinkerken, waar hij zich met het schrijven en vertalen van boeken en tooneelstukken bezig Meld; doch op den 17den Thermidor van het 2de jaar der Frans the republiek„ werd hij met andere Hol­landsche uitgewekenen in requisitie gesteld ow het hoofdk war­tier van den generaal Daendels op diens togt naar Hol­land te vergezellen. Hij volgda het tot na de it -mewing van 's Bosch, waar hij een Vaderlandsche Courant schreef. Ver­volgens bezocht hij eenige Hoilaudsche steden en zette zich eindelijk te Dordrecht rider. her werd hij wederow Con­ranten-schrijver en al aanstonds droeg men hew het lidrnaat­en voorzitterschap der Societijt op. Vier en twintig uren duurde zijn eerste praesiclium. Hij trok aan het hoofd van eenige duizenden burgers naar het raadhuis en verrigtte at wat in een staatkundigen rol van die dagen te pas kwam. 
Paape scheen in deze onstuimige dagen — hij was o. a. ook lid van de Coinwissie tot onderzoek van het Politick en. Financieel gedrag der voorgaande regering 1) een persoon van eenig gewigt, doch vier, in volgende, gematigder, tijdeii, in zijn onbeduidendheid terug. 
De meeste zijner schriften verdienen de vergetelheid, waariu zij verzonken zijn, het waren kinderen van en voor een oogen­blik. Als dichter had hij aanleg, die niet ontwikkeld werd. Zijn sterfjaar is geheel onbekend, zijn portret bestaat. Hij zelf be­schreef zijn leven in Mijne vrolilke Wijsbegeerte. Republikeinsch speelreisje van Frankryk naar Holland, waaraan Witsen G e ij s b e e k hodfdzakelijk zijn artikel over hew, in zijn Anth. Grit. Woordenb., D. V, bl. 42 volgg. ontleende. 
1 ) Na.f 32,000 gekost te hebben werd deze Commissie den 28stell Junij 1796 door het Provinciaal Bestuur van Holland ontbondeii. 
Hij schreef : 
Vrugten der eenzaamheid of proeve der Stigtelijke Mengel­dichten. Delft. 2 Deelen. 8°. 
Garnba, of de Martelaar, Treursp. Delft, 1776. 
De edelmoedige liefde, Zedensp. Delft, 1777. 
Bijbel- en Zededichten, Delft, 1779. 
Job, in IV Boeken. Delft, 1780. 8°. 
Kinderpligten. Gebeden en Samenspraken. Delft, 1779, 2 Stukjes. 8°. De Christen, in IX Boeken. Delft, 1780. 8°. De Aristocraat en den Burger, in Brie Brieven. Rott. 1785. De vrijheid (of Gervaerts en deGijselaar), Trsp. Rott. (1786). De geschiedenis der gewapende burgercorpsen zn Nederland. 
Delft, 1787. Eerste Stuk. 
Aanhangsel tot het eerste stuk der Geschiedenis van het schutterlijk Genootschap te Delft, enz. Geschiedenis van het gelegaliseerde Genootschap van wapen­oefening, de Vrijheid te Dordrecht. 
Geschiedenis van het exercitie-genootschap der stad 
De gewapende Burgercorpsen en, de Anti-patriottische gees­telijken in verscheiden brieven aan een vaderlandsch predikant. Rott., 1786. 
Het patriottismus. Rott., 1787. 
Sphrodias en Olyhnthia, of het Vaderland en de Liefde, Treursp. Dordr., 1788. 
Josephus ; of de zegepraal des Bijgeloofs en der Aristocra­tie, nationaal Treursp. Duynkerke, bij J e an Hard y. Z. j. 4gis, of de Republiek Sparta, Treursp. Antw., 1788. De dwingelandij, eene vorstelijke Roman, het oorspronke­
lijke Spaansch vrij gevolgd, door G. van Antwerpen, 1788. (Aileen het eerste stukje). 
Blijspelen, Amst., 1789. (De ondergang van de Republiek Abdera ; of de zegepraal der kikvorschen. - Democritus, of de gebannen Filozoof. - De Boggels) in. pl. 
De zegepraal der menschlievendheid over de dweeperij en het bijgeloof, eene Fransche geschiedenis. Dordr., 1790. gr. 8°. De Hollandsche wijsgeer in Braband. Dordr., 1790. 4 D. 
gr. 8°. Jacob, in 6 Boeken. Dordr., 1790. gr. 8°. Simson, in 8 Boeken, 31e Dr., met eene plaat. Dordrecht, 
1790. gr. 8°. 
De Hollandsche wijsgeer in Frankr*. Dordr., 1793. gr. 8°. 
Salomon, in 7 Boeken. Dordr., 1792. gr. 8°. 
iju tegenwoordig Vaderland, of wejsgeerige geschiedenis van .Frankrijk. Dordr., 1792. 3 I). gr. 8°. Mijne vrolijke wijsbegeerte en mijne ballingschap. Dordrecht, 1792. gr. 8°. m. portr. 
De klugten dei gekroonde stervelingen, of de hoogeschool der wijsgeeren. Amst., 1792. 8°. Twee horologien en Been geld in de zak. Blijsp., het Hoogd. vrij gevolgd. Dordr., 1792. Vrijheid; GeVeheid en Broederschap tot een uitersten ge­dreven. Vaderl. Kluchtsp. Amst. en 's Bosch, 1795. 
Republikeinsch speelreisje van Frankrifie naar Holland (van wegens den Franschen Volksvertegenwoordz:ger gerequireerd, om met het Hoofdquartier van den gen. Daendels mede te trekken). 2 Stukjes. s Bosch, 1795. 
De belegering van 's Hertogenbosch, of Kees t'huis. Repu­blikeinsch Tooneelspel in 3 Bedrifven. 's Bosch, 1795. 8°. 
De waare Grondbeginzels der .Franschen, opgemaakt uit hunne eigen Decreten en erkende Geschriften ; benevens twee Vaderl. Zangstukjes. 's Bosch, 1795. 12°. 
De Keezen-societijt ; of Weekblad voor den gemeenen Man en Boer, slit is te zeggen voor de nuttigste classe van men­schen. — Een Weekblad N°. 1-6. Waarin een ieder die het verdiend onbeschroomd de waarheid gezegd wordt. s' Bosch Amst. 1795 gr 8°. 
Lets voor de Burgers van Dordrecht, of aanspr. aan de Leden der Folks soviet. onder de spr. tot behoud van vrijheid en gelijkheid te Dordrecht gedaan 18 Sept. 1795 gr. 8°. z. p. 
De verwoesting v. d. stad Grave : de verschriklijke uitwerk­sels der Dwingelandij. Republikeins Treursp. in een Bedrigt. 
s' Bosch en Tilburg 1795 8°. 
De vlugt van Willem den vijfden, of de zegepraal der Ba. taafsche vrijheid. Klugtige opera, in 2 beds. z. pl. 1795. Het verlost Nederland, of de Nation. conventie, staatkundige Opera. Delft 1796 gr. 8°. 
Verzameling van Republikeinsche volksliederen, welke gezon­gen zijn bij het planten van de vrijheidsboom en andere pleg­tigheden, bij gelegenheid van het bijeenkomen der Nation. cony. in den Hage. In 's Hage bij J. C. Lee w e s t ij n. 1796 8°. 
Republikeinsche klugtspellen. (De slijmgasten. De stille in den lande, of het nut der dagbladen. — De municipaal die niet is zoo als hij behoord to wezen s' Hage. 1796 8°. 
De wederkeerende Patriot aan de Burgers van s' Hertogen­bosch Dichtstukje. z. pl. gr. 8°. 1796. 
Verantwoording aan zijne cominittenten, de Burgers van Dor­drecht, behelzende de handelingen der gemelde commissie en derzelver ontdekkingen in VII Aid. s' Hage. 1796. gr. 8°. 
(Hii noemt zich op den titel Lid van de gewezene Corn­missie tot onderzoek van het politielf, en Financieel gedrag der voorgaande Regeering.) 
Jezus Christus, de waare wdsgeer, de beste vaderlander en de grootste menschen vriend. 1 ste stuk s' Ilage 1796 gr. 8°. 
Vrolijke Icarakterschetsen en satijrieke levensbeschrijvingen van de belangrijkste personaadjen op het tegenwoordig staats­toneel s' Hage 1796 gr. 8°. 
De Bataafsche Republiek, zoo als zij behoort te zijn, en zoo rgls zij wezen kan: of Revolutionaire droom in 1798, wegeits toekomstige gebeurtenissen tot 1798. Vrolijk en ernstig. 1798 gr. 80. z. pl. 
Het leven en sterven van eere hedendaugsch Aristocraat be­helzende veele satijres en waarheden, die het yolk weten moet 0771 tot regte kennis van zaken te komen. Het fransch vrij gevolgd z. pl. gr. 8°. met deszells pourtrait in couleu•en. 
De knorrepot en de menschen vriend cf vrolijke wandelingen in en buiten de Bataafsche Republiek. s' Hage 1798 8°. Zie Astrea, 1855, bl. 173. Huberts, Chron. Lyst., b1.128; Kobus en de Rivecourt; Navorscher, D. VIII. bl. 353, D. IX. bl. 86. Cat. d. lfaut.s.ch . v. Ned. Letterk., D. I, bl. 163, D. II, bl. 81, D. IA. 96; A rrenberg, Namnr., van Cleef, Naamr., Muller, rat. 
v. portr. 
PAAPE (MARIA) geb. van S c h i e, dochter van Roeland van Schi e, to 's Hage. Zij hiovde 24 Nov. 1776 Gerrit Paap e, beoefende de poezy, gaf met haren man, in 1779 een Kinderboekje (Kinderpligten, Gebeden en Zamenspraken) in twee stukjes en afzonderlijk Republikeins gebed van eene Vader­landsehe Vrouw. Dichtst. 's Bosch 1795. gr. 8°. in het, lieht. 
PAAPE (ADRIAAN DE) of Pape schilderde knnstig en nit­voerig binnenhuizen in den trant van D o u. K r a m Fla ver­meldt van hem een bejaard schilder, aan een tqfel zittende, geeft aan twee naast hem slaande knapen onderwijs in het teelcenen, in de Kon. Galerij te Berlijn. 
Ben kruideniers-winkel gold op de verkooping van E. L. Tolling te Amsterdam, 1768, f 64. Len Vrouw, die een haan plukt gold op de verkooping van Muller te Amsterdam, 1827, f 490. Zijn portret, door hem zelven gesehilderd, komt voor op (len Catal. van S. van der M a r c k A e g i d z. Amster'. 1778. Zie Immerz eel, t. a. pl. bi, 210; Kramm, t. a. pl. M. 1242. 
PARTS. Zie PAETS. 
PAAUW (HERMANNUS). Zie PAUW (HERMANNUS). 
PAAUW (MARIA). Zie PAUW (MARIA). 
PAAUW, PA AU, PAU (PIETER). Zie PAUW (PIETER, 
REINIER) enz. 
PAAUW (ANDREAS), Luthersch koop in an te Amsterdam, 
gaf in het licht 
De oogmerken Godts, de instellinge van het ampt des geestes, slat de geregtigheid predikt, voorgedragen in een Kerkreden over de woorden 2 Chrun. IV, vs. 6, ter inzegetting van een 
nieuwe predikstoel in de Luthersche Kerk te Zwolle. Amst,, 
1752. 40. 
Ornstandige levensbeschrijving van den grooten Kerken 
leeraar Mar tines Luther. — (Tit de beste schrijvers in een 
chronologische order bijeen vergadert. Angst., 1731, 1756 4°. 
met een voorrede verrijkt door Christof fe 1 van Brants 
Holtzapff e 1. Tweede druk. Amst., 1772. 
Europa's Lutlierdoin. Amst., 1743. 4°. 
Zie Arrenberg, Naamr. 
PAAUW (JoHANNEs) , beroetnd Instrumentmaker, zooals van electriseerinachines en mikroskopen, perspompen enz. tij­dens of voor prof. Petrus van Musschenbroek. Ook waren er niet weinig kostbare werktuigen van zijne hand in het phy­sisch kabinet van den hoogl. Nieuhof f, thans in bezit der Gendsche hoogeschool. 
Zie Bouman, Gesch. d. Geld. Hooges. D. 11, bl. 354. Cat. instrum 
P. Musschenbroek. 	1762. hi 10, No. 92, bl. 35, N°. 335. en verder. PAAUW (FRA.Nciscus DE), in 1720 als proponent beroepeu te Oudkarspel, in 1724 to Enkhuizen, waar hij 4 Sept. 1750 
ovcrleed in den ouderdom van ruirn 54 jaren, 
gaf in het licht : 

Vernieuwt kerkelijk Alphabeth van de namen alter leeraren, die onder het synodus van Noord-Holland sedert de Refo•­matie van het jaar 1566 tot het eynde van het jaar 1749 Glen ke•kendienst bekleed hebben. Ingestelt door Melchior V e e r i s. En nu tot het eynde van het jaar 1749 agtervolgt door Fran c. de P a a u w. Enkhuizen, 1750. 
Zie Veeris en Paauw, Vern. Kerk. Alphabeth, bl. 1550. Boekz, d. gel. Wereld. 1724, b. bl. 664, 778, 1725, a. bl. 126, 1750, b. bl. 377. 
PAALJW (PIETER VAN DER BREGGEN). Zie BREGGEN PAAUW (PIETER VAN DER). 
PAAUW (S, VAN DER) gaf : lets over de Champignon in houten vloeren en boiseringen, met cianwijzing van eenige mid­delen tot verdrijving derzelve, in Tijds. ter bevord. van Nij­verheid, 1832. D. 1. 1)1. 260. 
PABST (JOHAN CHRISTIAAN), te 's Hage geboren, begon op 20-jarigen leeftijd zijn loopbaan als klerk bij het Depar­tement van Binnenlandsche zakeii, en eindigde hem 12 ulij 1857 als referendaris. Hij was ridder van den Nederl. leeuw. 
Zie Rott. Cour. 18 Julij 1857. 
PABST VAN BINGERDEN (mr. baron RUDOLF WILLEM JACOB VAN), werd 20 Maart 1775 to Amsterdam uit een aanzienlijk geslacht geboren. Na zijne studien grootendeels onder geleide van den hoogleeraar Cras en later aan de Utrechtsche hoogeschool met lot' volbragt te hebben, deed hij onderscheidene buitentandsche reizen, vooral in het Noor-
den, die tot uitbreiding zijner menschen- en wereldkennis . 
niet weinig toebragten. De omwenteling van 1795, in welk jaar hij de waardigheid van doctor der beide regten ver­krecg en met de zijnen naar Duitschland verhuisde, weerhield hem van alle deelneming van zaken van openbaar bestuur en deed hem zijn tijd grootendeels in de beoefening van let­teren en wetenschappen doorbrengen. 
De oude letterkunde en de vaderlandsche geschiedenis wa­ren bovenal de geliefdkoosde voorwerpen, met welke zijn on­derzoekende geest zich bezig hield. Het geletterd Neerland mogt in de vruchten er van deelen door de uitgave van twee door hem getitelde stukken. Het eerste, eene Lofrede op Eras­mus, in 1812 door de Hollandsche Maatschappij van fraaije kunsten, het tweede eene verhandeling over den invloed der kruisvaarten op den toestand van de burger rnaatschappij in ons Vaderland in 1814 door het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van kunsten en wetenschappen bekroond. Veel had hij verzameld tot opheldering der vaderlandsche historic, in 't bijzonder rakende den Thesaurier generaal H o p, aan wien hij, van moeders zijde, verwant was, dock de vele ge­wigtige bezigheden, waarmede hij tot zijn dood bezet bleef, belette hem, dat uittegeven. Ook is onder zijde papieren voorhanden eene verhandeling over Frederik Hen d r i k en eel) on voltooid opstel over de Pacificatie van Gend. 
Vroeger van staatkundige bemoeijingen afkeerig, nam hij aan de eerste pogingen tot herstelling van ons volksbestaan in 1813, ijverig deel, en was terstond in de betrekking van griffier bij de Staten-Generaal werkzaam. Later word hij lid van den raad van staten, welke waardigheid hij tot zijn dood • bekleede. De koning benoemde hem tot de gewigtigstc staatscommissien, en nam in belangrijke omstandigheden zijn mad in. Hij was commandeur der orde van den Nederl. leeuw, Curator der Utrechtsche hoogesehool, lid van het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van de Maatschappij van Nederl. Letterkunde te Leyden en van het Hist. Genoots. Hij overleed te 's Hage, 1 April 1841. Behalve do genoemde werken, schreef hij nog over het Archie! van het gerigt der Stad Utrecht in do Kron. van het Hist. Genoots. te Utrecht. 
D. V. bl. 141. Zie Siegenbeek, in Handel. der dactyl. Vergad. v. d. Moats. v. Ned. Letterk. 1841, Programma van het Prov. Utr. Genoots. 1841. Chr. v. h. Hist. ()envois. D. II, bl. 88. D. VI, bl. 141. 
PABST (PAUL) of Pabst van Oh or n of 0 h a i n, adelijk Hollander uit de tweede helft der XV eeuw, beoefenaar der sehilder- bouw- en beeldhouwkunde, wiens vader to Antwer­pen word vermoord, met verbeurdverklaring zijner gooderen. Te Leipzig, waar hij zich vestigde, waakte hij zich zoo ver-
maard, dat hij tot burgemeester werd benoemd. Omstreeks 1490 bouwde hij de schoone St. Pieters kerk te Rochlitz en versierde haar ook met zijn schilderwerk. Hij leefde nog in 1527 te Rochlitz. Zijn broeder Julius noemde zich Pabst van Polsenheim, volgens Heine's Rochlitz S. 276. aangeh. door K r am m. t. a. p. bl. 243. 
PABST (mr. J. M. VAN) schreef eene Diss. de jure natu­
ralisationis Tr. ad Rh. 1743. 
Zie Reg. der Acad. Dissert. en Oral. N°. 745. 
PABUS (QUINTYN), gelegenheidsdichter nit de eerste heift der XVIII eeuw. Zijn bruitoftsgedicht op de echtvereeniging van mr. Pieter Muntinghe en G. G. Kiers, Gron. 1744 wordt bij van d er A a vermeld. 
Maats. van Ned. Letterk. te Leyden bezit van hem : 
Poetische uitbreidinge van den eersten Psalm ; beneffens Rijm 
oeffeninge van den recht van God sprekende Job, door Quin­
t y n van P a b u s, 1735, tot eigen stichting geschreven. hands. 
123 losladz. in 4°. 
Zie van der Aa. B. 4. C. Woordenb.; Cat. d. Maats. v. Ned. Let­terk. D. II. bl. 80. 
PABUS (RUD.) te Groningen geboren, in 1736 als pro­ponent te Farms -tim beroepen, overleed 5 Jan. 1769 oud ruing 56 jaren gaf in het licht : 
De bedreighde hoogmoedt en hovaardigheidt tot waare zells­
verneederinge, of de waterzugtige tot wegneming van alle geestelyke 
waterzucht eri uyt Lucas X1 V vs. 1 tot 12, Gron. 1743. 4°. 
ilanleyding tot verdere gedagten over de Menschelijke Droo­men en Nachtgezigten zoo natuurlijke en door konst veroor­zaakte, als Heydensche of duyvelsche en derzelver oorsprongh. 
Gron. 1744. 4°. 
Zie A b c ou d e, Aanh. bl. 158. Br uch em's Gedenkb. bl. 62, Boekz. 1769 a. bl. PACHECO (PEDRo ALVA.REZ I ) uit het edel geslacht van Alvarez, waar ook Fernando Alvarez de Toledo, Hertog van Alva, wiens grootmoeder eene Maria Pacheco was, sproot, was krijgsoverste 2) van Alva in de Nederlan­den, in 1570 gouverneur van Deventer, waar hij zich door zijne 
1) Hij wordt verward met P a c i e c o, en dan eens naar zijn voor­naam Pedro, dan eens naar zijn geslachtsnaam Alvarez genoemd. Alva zelf noemt hem Hernando, Meursius Paciotto, Hooft Pacceco of Paciotto. 
2) S t r a d a noemt hem " tribunus" Box horn " overste van een regiment Spanjaarden," "Be nfiv o glio » een spaansch overste," Reid "gouverneur," Le Petit " capitaine Pacheco" T as s is "unius cohortis praefectus," A 13 Iss elt " magister campi," V an Me toren "colonel." 
snoodheden gehaat maakte. Nadat de Vlissingers den 6 April 1572 het juk ven Alva gelukkig hadden afgeschud, begat' zich Pacheco, die om redenen eenigen tijd bij den Hertog had vertoefd, en door deze aan het hoofd der Spaansche bezetting was geplaatst met een Middelburgsch sehip van Antwerpen naar Vlissingen, onkundig van hetgeen er was voorgevallen, en in den waan dat zijn krijgsvolk er was bin­nengekomen. Op den 9den derzelfder maand kwam hij voor de haven der stad, en niettegenstaande de waarschuwing van den schipper, besloot hij er been te varen. Toen dit door den schipper van een klein gewapend vaartuig, dat bij do haven de wacht hield, gezien was, zond deze een sloep met eenige manner naar Pacheco, waarmede hij met nog twee Spaansche edellieden, tegen wil en dank, naar de stad werd gebragt. Zoodra hij den voet aan wal heeft genet, komt hij J a-c o b de It ij e k, de beroemde watergeus, to gemoet, die, Pacheco, niets kwaads vermoedende, tegengaat ; maar op het eigen oogenblik door eene menigte omsingeld, uit reelker blikken hij zich weinig goeds voorspelt, reikt t.'hij, door vrees bevangen, zijn ring aan d e R ij c k over en geeft zich gevangen. Weinig seheelde het, of hij werd door het gemeen, dat heni voor een noon van Al v a hield, verscheurd, zoo niet d e It ij c k den ring nemende, gezorgd had, dat hij in een burger huis werd opgenomen, waaruit hij kort daarna in de openbare gevangenis werd overgebragt. 
Nadat Pacheco in den kerker was gebragt, kwam de baljuw Claude om zijne zaak te instrueren. Op het hooren van dit vonnis , 't welk hij niet verwacht had , was Pacheco geheel onthutst, en bood een zeer groot losgeld aan , maar T r e s I o n g verzette zich daartegen en drong aan op de volvoering der straf om aldus den dood zijns broeders en van andere edelen to wreken, en het proces tegen hem en denkelijk ook tegen zijne twee medegenooten , voor de regtbank op to maken. Het proces naar behooren door de regters zijnde behandeld, werd het vonnis uitgesproken, waar­bij Pacheco en de twee Spaansche edelen ter galge werden verwezen. 
Ziende dat hij den dood niet ontkomen kon, verzocht P a-c h e c o dat hij ter rnarkt met het zwaard mogt worden ter dood gebragt , maar ook dit mogt niet baten : hij werd naar de strafptaats gevoerd, voor de gevangenis waar de galg was opgerigt , waaraan hij, volgens de meesten den 29 April, doch meer waarschijnlijk den 9 Mei met de twee Spaansche edel­lieden gehangen word. Voor zijne borst was een papier ge­hecht , waarop de oorzaak en de reden zijner straf gerneld werden. Ho of t vermeldt nog , dat eon gevangen doodsla­ger, hover Wilde stayer' dan als heel optreden , dock zich 
cindelijk liet bepraten, mits dat het hem vrijstond dood te slaan die het hem mogt verwijten. Pacheco's wapeneu worded nog op het stadhuis te Vlissingen bewaard, zijn ring en de duim van Alva's standbeeld waren weleer in het hezit van P. C Hooft, Aarnoud Hooft, Robbert H o o ft en zijne zuster, Jufvr. Hooft, en behoorde in 1714 aan den biirgeineester Jan van der Poi 1. 
Zie N. C. Lambrechtsen, Dissert. Ristorico-jurisdica , sistens de defense , civitat. Vlissing. A. 1572 in libertatern se vindicantis. Ultr. 1773-; Boxhorn op Reigersb. D, I. bl. 193; Reid , Nederl. Oorl. 1 B. bl. 9, 11; Tassis in Anal. Belg. bij Hoynck van Papen­drecht T. III. p. 11, 149; Hooft, Nederl. Hist. VI. B. bl. 233, 234 , 236; Van Meteren, Ned. Hist. 11. B. 716; Antwerpsche Chron. bl. 239. Gentsche gesch. D. 1 bl. 190. Bor. Ned. Hist. VI. 
B. f. 268a. M. ab. Isselt. Hist. sui teinporis p. 257 ; B e n t i v o g 1 i o , Hist. der Ned. oar!. bl. 128 ; A. Valerius Gedenkklank bl. 37; Gargon, Watch Arcadia D. II bl. 117; Maurier, Mena. de Roll. p.40; D'Astorga. Leven van den hertog van A t v a, D. II. bl. 353; Revii Daventria p. 429, 436, 450 ; Mendoce Guerre de Plan­dres p 120 ; Kanter', Cronyk van Zierikzee bl. 91. (2e uitg).; Strada, de bello belg. p. 216. 217; Le Petit, Citron. de Roll. Zeel. L. X p. 224, 225; Te Water, inhuldiging van zijn hoogheid bl. 24; 's Gravenzande, eeuw gedacht. der illiddelbe vrijheid bl. 173. 290; Dez. Tweede Eeuwf. bl. 40; Wagenaar, Vad. Hist. D. VI. bl. 244, 321, 350; Tegenw. Staat der vereenigde Nederl. D. X. N. 159; Bosscha, Nederl. Heldend. te land. D. I. bl. 178 ; Verbet. hi. 6; Van Groningen, Geschied. der Watergeuzen bl. 296 volgg.; Alg. Konst en Letterk. 1840 No. 35 ; Navorscher D. V. bl. 64, 183, Bijbl. 1855 bl. CLII. D. VI. hi. 273, 373. D. VII. bl. 295, D. VIII. hi. 38, 100. Bayle i. v. ; (Duim van Alva) Hooft, B. VI. bl. 226 R. XII. bl. 531 Mengelw. bl. 111 bl. 753. Meteren B. 111 bl, 67; Hoogstraten, Poezy p. 256; Vondel, Poezy bl. 575 j.dellaas,Poezyb1.527;Burmanni, Praef T.I. Anal. Beig.. p.41. 
PACHECO (Ismotto), gouverneur van Goes , die in 1576 door een lanssteek bij het veroveren van Duiveland zijn leven verloor. 
Zie Navorscher, D. VIII bl. 42 ; Bay le c. v... 
PACHECO, een Israeliet omtrent 1590 to 's Haze van we­gen den keizer van IVIaroeco tot het voeren van onderlian­delingen. Hij overleed in 1604. 
Zie Hamelsveld, Geschied. der Joden bl. 333. Koenen, Gesch. der Joden biz. 85. 
PACIOTTO (FRA.Nciscus) van Urbino, graaf van Monte­labri , uitneinend vestingbouwkundige en in alles wat de be­legeringskunst betreft bedreven. De hertog v an Alva had hem, toen hij door Italie en Savoye naar Nederland trok, van hertog Emanuel Philibert voor zijne dienst weten te ver­kriigen. Hij was de bouwmeester der beroemde Antwerpsche citadel , de ontwerper van het Groningsche en Vlissingsche kasteel ooh: ontwierp 116 de plannen der aan te leggen yes-
ting Delfzijl. Nicest alle geschiedschrijvers verwarren hem met Pacheco en noemen hem aldus. Zie Bay le o. h. w; Bosscha t. a. p. D. 1 bl. 178 Bijv.en Verb 
bl. 6. Navorscher D. VIII. 131. 42.2 
PACHIECO Zie PACHECO. 
PACQU (ANTONY) nam als luitenant-kolonel deel aan de beroemde verdediging van Sluis tegen de Franschen in 17 94. Zie Bosscha, t, a. p. D. III. bl. 112. PADBRUGGE• (Ros,), een arts, schreef De Apoplexia L. B. 1653. 4. Zie Rotermund. 
PADDENBRUGGE (H) of PADTBRUGGE, bloeide in de tweede helft der 17e eeuw, was een bekwaam teekenaar on graveur en vervaardigde o. a. de prenten voor L. v. d. Bosc h, Het leven en de daden der zeehelden. Atnst. 1676. in 4°. 
Volgens Kr a m m , zijn zij geestig geetst en met de burin opgesneden , in de manier van Decker, sores zwemende naar die van Rome ij n de Ho oghe, zoo als de titel van l'Alcoran de Mahomet etc. par le Sieur Du Ryer. La Haye 1683. in 12°. 
Te Stockholm graveerde hij gezamentlijk met Willem Snidde, de prenten voor de Suecia antiqua et hodierna. Stockholm 169 3--1714 3 vol. fol. 
PADDENBURG (G. G. VAN) , maakte zich als romanschrijver bekend , door : Het leven van Willem Vlytig, eene familie-geschiedenis, 3 dln. pl. Amst. 1812 en Het leven van een ouden Vrijer 2 d1n. Amst. 1 81 5. 
Zie Aanh. op Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt; van Cleef, Naamlijst. PAEDZ (of PAIDX) was muntmeester in de Dordrechtsche munt ten tijde van hertog Aalbrecht van Beijeren. Zijne geheugenis wordt bewaard door de door hem vervaardigde 
grooten. Zie v. d. Chys de Munten der graafschappen Holland en Zeeland. enz. bl. 250 en 296. PAEDSEN (JAN HEYNRICK). Op de Bibl. der hoogeschool te Leyden vindt men een hands. getiteld : 
Cronica rerum in Gallia et aliis regionibus gestarum , auctove anne J o h. F r o i s s a r d in Belgicam sermonem translata by Gerrit Potter van der Loo, geschreven bij handen Jan Heynrick Paedssen in fair ons Hen XIIIIc ende XXX op ten XXVI Bach in January. 
Zie Cat. Bibl. publ. L. B. p. 324. PAEDS (JAN CORNELISZ) of PAEDS, eon der zarnenstellers van : 
Ferscheijden Bruiloft Dichten ende Liedekens , ghedicht ende ghecomponeerd bij verscheijden Gheesten opghestelt ende by een anderen gheboeckt , tot lust ends vermaeck aller liefhebberen. 
Tot Leyden bij Jan Paedts Jacobszoon , drucker der univer­siteyt Anno 1650. Zie v. d, Aa, N. B. A. 0. Woordenb. 
PAEHLIG (CAREL CHRISTIAAN) werd 9 October 1754 te Alumna in het graafschap Lippe , waar zijn vader Johannes Ernestus Paehlig predikant was, geboren. Zijne moeder, die hij in het tweede jaar zijus levens verloor, heette A m a 1 i a R i c h m e y e r. Zes jaren bereikt hebbende, stied* ook zijn vader, en plaatsten zijn voogden hem op het gymnasium te Detwoid. Rijp voor de hoogere studien , werd hij 6 Sept. 1768 student te Groningen. Bij zijne philosophische studien voegde hij in de eerste jaren de beoefening der godgeleerd­heid. Zoodra hij eater besloten had zich aan de regtsstudie te wijden , werd hij een leerling en vriend van van der M a r c k , op wiens raad hij voor den katheder te Linuen die hem nog als student werd aangeboden bedankte. then 5 Julij 1774 werd hij met den hoogsten lof, na het ver­dedigen eener dissertatie de Poena Conatus (Gron. 1774) tot 
J. U. D. bevorderd, en als advocaat bij de Hooge Justitie­kamer van Stad en Lande ingeschreven. Kort daarna tot regter te Slochteren (1775) en vervolgens (1778) tot Secre­taris bij het geregt van Wedde en Westerwolde aangesteld. Tijdens zijn veeljarig verblijf aldaar werd hij, voornamelijk in 't Oldambt , als bet orakel beschouwd. Na den dood van Ca n-n e g i e t e r benoemden hem curatoren der Groninger Hooge­school tot zijn plaatsvervanger en den 19 Dec. 1804 hield hij een lnaug. oratio de studio jurisprudentiae, ad civi tails ra­tiones et praesent. temporis usum accommodandi (Gron. 1806). Den 19 Sept. 1814 overleed hij aan eerie beroerte. Zijne tweede echtgenoote S i b e m a Johanna Haykens, was in 1854 nog in leven. Behalve de genoewde geschriften gal hij nog eene verdediging zijner inaugurele oratio (Gron. 1809) tegen de recensie en den Schouwburg van In- en Uitlandsche Letter- en Huishoudk. 1807 D. 1 bl. 12-19. Zijne belang­rijke eigenhandige dictaten , onderscheidene lijvige folianten nitmakende, berusten op de Bibliotheek te Groningen. 
Zie het Programma Inaugurate; Levensschets van wijlen den hoogl. 
C. Ch. P. in Alm. der Acad. v. Gron. 1815. 1815 b1. 60-71 ; Konst en Letterb. 1815. D. I, b1.169-172; Gratania, Regtsgel. Magazijn bl. 241, Sandbrink, de Advocat Juribus p.134. Nieuwenhuis, r-
Woodenb. Aanh. Kobus en de Rivecourt; Muntinghe, Ada Secul. Gedenkb. der Hoogeschool te Groningen bl. 111, 112. 
PAELINCK (JACOB), zag den iste October 1781 het le• venslicht te Oostacker bij Gent. Eenige vennogende kunstvrien-
den zijn gelnkkigen aanleg ontdekkende, belastten zich met 
zijne opkweeking in de schilderkust. Hij bezocht de teeken­
en schilder akademie te Gent, en genoot vervolgens het 
onderrigt van David. 
Spoedig belmaide hij den eersten prijs bij de academie te Gent met een schilderij Paris voorstellende als regter, door hem buiten weten van zijn meester geordonneerd en geschil­derd. Ook schilderde hij te Parijs voor de cathedrale te Gent eene St. Colette uit handen der regering dier stad het diploma ontvangende tot de stickling van haar klooster en het portret der keizerin Josephine. Te Gent teruggekeerd xverd hij, op voorspraak van zijn Maecenas, de Loose-Potter, professor bij de schilder academie, welke post hem, die niet seheen doordron­gen te zijn van den aard der verpligtingen die hij niedebragt, door directeuren weder werd ontnomen. Eene jaarwedde hem van stadswege toegelegd verschafte hem de gelegenheid zich naar Rome te begeven. Hier schilderde hij de verjraai­
jing van Rome door Augustus voor het Quirinial can de kruis­vinding thans in de St. Michels kerk te Gent. 
Uit Italie teruggekeerd vervaardigde hij verscheidene por­tretten o. a. dat van den koning der Nederlanden ten voeten nit, als ook dat der koningin, die hem in 1815 tot haar schilder benoernde, ook beide portretten voor den Haag, Bei.-lijn en Louden, dat van princes Marianne ten voeten nit, dat van den Engelschen ambassadeur C l a n c a r t y en ande­ren, later het portret van koning Willem in zijn statie ye­waad voor Batavia. In 1817 schonk hem de maatschappij van schoone kunsten te Gent voor zijn Christus act'', het kruis, voor zijn geboorteplaats geschilderd, een gouden medaille. 
•Voorst schilderde hij een tafereel van de Emmausgangers, de schoone Anthia zich naar den tempel, van .Ephese begevende 
waarvoor hij van de Gentsehe Academie den grooten prijs ontving. 
Deze schilderij werd verschillend beoordeeld, doch algemeene goedkeuring verwierf zijn Toilet van Psyche, thans op het pa­veljoen te Haarlem. Zij werd in 1819 te Gent in prent ge­brags voor den wedstrijd te Amsterdam doch er zijn sleeks enkele afdrukken van in de wereld, daar zijn werk de be­krooning niet ten deel vallende, de plaat onmiddelijk vernie­tigd werd. 
Voorts heeft men van hem de aanbidding der _Herders, voor het klooster van La Trappe bij Antwerpen, voor de kerk van Opbrakel, bij Audenaarde, het vertrek van Tobias, voor die te Maria-Oudenhove de terugkomstvan Tobias, voor die te Wachte­beke de aanbidding der herders, voor Roermonde de aanbid­ding van het Healy Hart, voor de kerk te Muijsen, bij IVIechelen de Hemelvaart van Maria. In 1838 was de abdicatie van Karel V, het laatste werk dat hij ten toon stelde. Het werd 
aangevallen en gegispt ; zijn schildertrant viel niet weer in den smaak, daar de nieuwereschool met hare kracht van ko • loriet, hare stoudheid van verbeelding, en hare treffende waar­heid van uitdrukking, eenen anderen kunstsmaak had doen ontstaan, die algemeen werd bewonderd en toegejuichd. P a e­linck was sedert hare oprigting professor aan de koninklijke schilder-academie te Brussel, ridder van de orde van den Nederl. leeuw, lid der IVe klasse van kon. Ned. Inst.. Hij overleed 19 Junij 1839. Zijn eenige zoon bij jonkvrou we Barbe Josephine Maelcamp verwekt, volgde hem spoe­dig in het graf. Zijn vrouw was reeds vroeger soverleden. Zijn portret bestaat. 
Zie Louis Alvi n, Eloye fiznebre de J. Paelinck. Brux. 1839 80. Immerzeel t. a. p. 
PAENDEREN of PANDEREN (EGBERT VAN), volgens Mlle zijne biografisten in 1666 to Haarlem geboren, doch volgens Na gler in 1575. Heller w it dat hij in 1606 bloeide, K ram m gist dat hij dezelfde is met E g b e r t van Pa en d 
e n, zoon van W ille m, die 2 Aug. 1605 voor het vaderland in de wapenen stied. Deze Egbert werd bij dezelfde gele­genheid, zwaar gewond, tot belooning vaandrig en overleed in 's lands dienst (voor 1628). Zeker is het dat hij graveerder en goed teekenaar was. Hij vervaardigde zinnebeeldige ordonnan­tien, als Christus de medicijnmeester in fo. oblong, zeer frariije prenten. Kr a m m prijst zijne heerlijke krachtige gravuren naar de schilderij van David T e n i e r s gesneden, voorstellende de steeniging van Stephanus bij Th. Galle uitgegeven en die der graflegging naar A. Janssen s uitmuntend gesneden. Ook worden als zijne werken opgegeven de H. Maagd in onder­houd net Christus over het behoud van het menschdom ; de vier _Evangelisten en de vier kerlcvaders, naar Peter de Jode in fol. de ronde platen Minerva, Juno en Venus, het portret van prins Maurits te paard, met een veldslag op den achtergrond naar Tempesta, vier prenten van den zieken man en den doctor, naar G o 1 t z i u s; eenige groote platen voor de Academie de l'Espee door T h i b a u t. N a g l e r ver­meldt 37 platen in zijn werk. 
Zie A m p z i n g, Beschrgv. van flaarlem bl. 335 ; Imnerzeel t. 
a. p. K ramm t. a. p. 
PAEP (ANDRIES DE) of PAPIUS (ANDREAs), zoon van N. de Paep en Cornelia van der Beke, zuster van Levi­nus To rr en tius, werd ornstreeks 1567 te Gend geboren, studeerde onder zijn 00111, deels te Keulen, deels te Leuven. Hij en zijn neef Johannes L ev in e c us rnaakten zulke vor­deringen in het Latij n en Grieksch dat Car o 1 u s L a n g i u s betuigde hem bijna niets meer te kunnen leeren, vervolgens 
studeerde bij onder Johannes Wamesius en Philippus S u e r i u s te Leuven in de regten. Na zijne studien voleindigd te hebben, riep hem zijn oom Torrentius naar Luik, waar deze hem een kanunnikaat bij de kerk van St. Martinus verschafte, doch reeds 15 Julij 1581 verdronk hij in de Maas, wijl hij zich baadde. Men las ten tijde van P a q u o t zijn grafschrift door Willem Fannius vervaardigd nog in de kerk van St. Martijn. 
Men heeft van hem. 
Dionysii Alexandrini de situ orbis, liber. Prisciani ejusdent Dionysii interpretatio, notulis illustrata. Et Musaei Carnaina de amore Eras ae Leandri Graece et latine. Antv. 1575. 12°. De twee eerste werken werden herdrukt met den titel: 
Dionysii Orbis descriplio cum veterum scholiis et Eustachii commentariis. Accedit Periegesis Prisciani cunt notis Andreae Papiae. Oxoniae 1697, 8°. Leidae 1736. 
De Consonantiis sive Harnoniis Musicis contra vulyarent opinionem. Antv. 1581 12°. In Hub. Goltzii Siciliam et Magnam Graeciant in Delia. Poet. Belg. t. III p. 793. Peerlkamp stelt hem zeer hoog als Latijnsch dichter. Zie Sweertii Bibl. Belg. p. 124; Valerii Andreae MN. Beige. p. 52, 53 ; Foppens, Bibl. Belg. Miraei Eloy. Belg. p. 203, 
204. Sanderus, de Gandeavens. p. 16. Paquot, Mew. t.XIII,p. 441.SO, Epist. Berm. t. I, p. 951. Bart, Advers. L. 52, e. 7. Hoeufft, Parn. Lat. Belg. p. 74. Peerlkamp, de Poetis Neerl. p. 131-133,Gregoir, Biogr. d'Musiciens. Nouv. biogr. gear t. XXXIX, p. 30. Biogr. Univ. t. XIII. p. 228. Bux. 
PAESMANS (NOBENUS AEGEDIUS) werd 15 Aug. 1541 te Hasselt bij Luik geboren, legde zich onder Andreas Alenus vooral op de muziek toe, en had het voorregt eens in de tegenwoordigheid van Karel V blijken zijner ervarenheid in die kunst te geven. Na de meeste landen van Europa door­kruist te hebben, studeerde hij in de Godgeleerdheid te Leu­ven, werd theol. dr. en bekleedde op verschillende plaatsen de betrekking van pastoor. Eindelijk nam hij den derden regel van H. Franciscus aan, vierde 15 Junij 1621 het ju­belfeest van zijn priesterschap en overleed omtrent 1623, weinige jaren later. 
Hij schreef: 
Tract. Catechisticus de VII Sacramentis. 
Elucidatio Catechistica symboli Apostolici, Orcttiones Donti ni-
cue et Salutationes Angelicae. 
Condones XV de passione Dominica. 
Brevis de/ensio pro salve Regina et Ave Maria (in het No­
derd.). 
Zie Val. Andreae Bell. Rely. p. 28. Sweertii, Alh. Rely.; J o­cher; Addling. 
PAETS (ADRIAAN), werd omstreeks 1630 te Rotterdam ge­boren en studeerde te Leyden. Wij ontmoeten hem beurtelings als advocaat, notaris 1 ) en spreker bij de Collegianten. In 1656 practiseerde hij als advokaat to Rotterdam, in 1664 werd hij aldaar schepen, in 1667 ter dagvaart zijnde, werd hij met van B e u n i n g e n naar Overijssel gezonden, om de aldaar heerschende twisten te dempen, doch vruchteloos terug­gekeerd, gelukte hem zulks eerst in 1671 (hij was toen raad en vroedschap, geeommitteerde ter admiraliteit te Rotterdam). De roem zijner bekwaamheden deed hem in 1670 tot presi­dent van den hove van Holland in aantnerking komen, doch de reuk van onregtzinnigheid, waarin hij stond, verhinderde zulks. De Witt zelfs hield hem n voor een man, welks ervarend­heid in materie van regten en policie, nevens andere uitste­k ende wetenschappen en qualiteiten hem ten voile bekend waren" 2). In Mei 1672 werd hij als gezant naar Spanje ge­zonden. Hij sloot een belangrijk verbond met dit rijk en bewerkte de oorlogsverklaring tegen Frankrijk. P a e t s bleef tot 1675 te Madrid. Bij zijne terugkomst zag hij zich van zijne vroedschapsplaats te Rotterdam verlaten, doch .de pries, die er hem van ontzet had, herstelde hem er wederom kort na zijne terugkomst in. 
Hij werd in 1680 op nieuw aangezocht om weder der­waarts te gaan. Bijzonder in de Fransche belangen staande, zou de stadhouder hem gaarne hebben zien vertrekken, ten einde hem van de hand te hebben. Hij geraakte in 1684 bij den vernieuwden twist over de werving en de briefwisseling tusschen Amsterdam en d'Avaux in moeite, daar zijn naam in onderschepte brieven van den laatste vermeld word. Bij de raadplegingen over deze zaak werd hem het bijwonen van de vergadering der vroedschap ontzegd, doch na zich met mood en waardigheid verdedigd te hebben, verzocht zijn plaats te hernemen. In dit zelfde jaar nam hij deel aan het gezant­schap naar Engeland, ter wegneming der gesehillen tusschen de twee Oost-Indische Maatschappijen over het gebeurde te Bantam. 
Hij stierf den 8sten October 1686, en was gehuwd met Maria de Lange. Paets stond in hooge achting bij zijne tijdgenooten, Bayle vlecht in zijne brieven een lofspraak op hem, en noemt 
1) Testamenten door hem gemaakt vindt men op Cat. C. v a n Al­kemade en P. v. d. Schellin g. Amst. 1849, bl. 49. 
2) Deze brief aan N. Clement, bedienaar des H. Evangeliumstot Rotterdam, 's Hage den 10 Mei 1670, vindt men bij van W ij n, Nalez. en bijvoegsels op Wagenaar, D. XIV, bl. 117, 117. De oor­spronkelijke brief was in bezit van J a c. K o n i n g 
hem een groat godgeleerde, regtsgeleerde, staatsman en phi­losooph. Wicquefor t noemde hem, den bekwaamste van het land am een staatshandeling te besturen. Hij beoefende ook de poezy, en gaf in 1667 bij het sluiten van den vrede te Breda een gedicht uit met den titel van, Vrede en Vrij­held, dat in het levensberigt van 0 u d a a n zenuwachtig en doordringend" genoemd werd, en dat 0 u d a a n aanzette tot het opstellen van een ii krachtig" stuk, De vrijheid op den troon gevestigt. Behalve dit gedicht en een ander in den Bloemkrans van verschillende gedichten apgenomen, en getiteld Verloste Frederik 1 ) is niets van hem bekend. In het godsdienstige was hij de gevoelens der R,emonstranten toegedaan, en bevriend met Alkemade, van der Schelling, van Arekel, van M u i d e n en anderen. Hij was bewindhebber der 0. I. Compagnie en ook thesaurier-generaal der admiraliteit voor het kwartier der Maas. Jo h. Brandt vereerde zijn uitvaart met een lijkzang, O u d a a n en Casper Brandt vervaar­digden zijn grafschrift, en de eerste een gedicht onder zijn beeldtenis. 
Hij schreef : 
Jntwoord van een Geref. Hollander op een klaagbrief over onrustige Rotterdamsche predikanten en VOOnt. Jac. Borstius Voor de waarheyt beminnenden. Ao. 1656. 
Noodige aanmerkingen op het libel : Vruchteloozen biddagh of vrijmoedigh en ootmoedigh versoeck aen de Christ. overlie-den der vereenigde .Nederlanden, in 1655. 
Tabula vetus actoris novi, d. i. de oude Paep onder een nieuwe kap ontdeckt in het libel. Vruchtel. biddagh in 1656 (vermeerderde herdruk van het vorige). 
Zedig antwoord van N. N., gereformeert Hollander op de lasteringe van A. P. S. R. (A 1 e x a n d e r P e t r e i) waar in bewezen werd dat de dwalende als zoodanige niet strafbaar zijn door uiterlijk gewelt. 1655. 
Alexandri Petrei Arriaansche ijver of andwoord van N. N. op de bloeddorstige vernianinge van A. P. 1655. Grondige Aenmerkingen op het seditieus en landverderfelijk libel geintituleerd vruchtteloozen Biddag. 1655. Epistola ad Christianum Hartzoekerum de consanguinitatis gradubus in matrimonio vitandis in Epp. proest. viror. fol. 
p. 	614. .Eptstoia in qua refutantur Quakeri. Ibid. p. 619. Epistola ad Steph. Curcellaeum. Ibid. 883. 
1 ) Volgens v. d. A a is dit het zelfde als het in het Levensberigt van 0 udaan vermelde, zulks is echter onmogelijk, wijl de Blom­krans reeds in 1659 verscheen. 
.H(adriani) v(an) P(aets) ad B(Baylium?) de nuperis An­gliae motubus Epistola. Roterod., 1685. 4°. 
In het Fr. Lettres sur les derniers troubles d' Angleterre, 
ou it est parle de la tolerance de ceux qui ne suivent pas la 
Religion dominante. Ibid. 1685. 120., in het Holl. ibid. 1685. 
120. 
Remonstrantie van den Heer A. P., Raedt en vroedschap der stadt Rotterdam, gedaen aen haer Ed. Gr. Mogende Hee­ren Staten van Hollandt en Westvrieslandt. Anno 1684. 4°. 
Missive van den Heer A. P. aen sijn Excell. den heer Graaf d'Avaux, en 't antwoord van S. B. den heer Graaf van d'Avaux aan den Heer P. 1684. 4°. 
Copie van een Remonstrantie geschreven door den heer 
A. P. aen de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Hollandt 
en Westvrieslandt. Na de copie vert. Rotterd. 1684. 4°. 
Nadere Remonstrantie door den heer A. P. aan dezelfde. 4°. 
Copie van een nadere Remonstrantie aen de Edel groot Mo­gende Heeren Staten van Hollandt en Westvrieslandt van den 
heer A. P. ; mitsgaders van een Missive van denzelven heer 
aen den Ambassadeur d'Avaux en zijn Excell. antwoord op 
dezelve missive. Rotterd. 1684. 4°. 
Adres van rechtsgeleerden op de Remonstrantie van den heer en Mr. A. Paets, mitsgaders twee Resolution van haar Ed. Gr. Mogende heeren staten van Hollandt op dat punt. 
Anno 1684. 4°. 
IIANDSCHRIFTEN. 
Verzameling van politycke en regtsgeleerde schrften va den ambassadeur Paets, eigenh. in fol. 
Van crimineele stukken, eigenh. fol. 
Annotationes in Instit. Justiniani, eigenh. 4°. 
Politijke regering der Nederlanden, eigenh. 4°. 
Politijke aanteekeningen (1621-1663), hands. van P. v. d. Schelling. 40. Politijcke aanteekeningen. 8°. eigenh. Oude forma van de regering des Hollanders. 8;. eigenh. Rekening van ontvangst en uitgaaf die Adre Paets, door 
last van Festus Hownzus, regent van 't collegie binnen Ley­den, als speciale instructie hebbende van Prof. Petr. Bertius, heeft gehad. Eigenh. geteek. door Paets en H o m min s. 
Autogr. A. Paets. 
Brief van A. Paets. 1662. Weleer in bezit van C. v a n Alkemade en P. v. d. Schelling. 
Virorum eruditorum ad Joh. Naeranum epistolas . . . scrip­serunt Adr. Paets In bezit der Rem. kerk to Am­sterdam. 
Originele brief van den raadpensionaras Jan de Witt aan 
2* 
den predikant N. Clement te Rotterdam, d.d. 10 Mei 1670, waarbij dezelve wordt uitgenoodigd om vertrouwelijk zijn ge­voelen mede te deelen, of Adriaan Paets, vroedschap te Rot­terdam, uithoofde zijnen godsdienstige sentimenten wel geschikt zou zijn, om in aanmerking te komen, bij de vervulling van het toen vereerend praesidium van den Beer van Holland. 
Weleer in bezit van J. K o n i n g. Vier brieven aan Chr. Hartsoecker Weleer in bezit van de minister v an Ma an e n. Zie Roll. Merc. 1672, bl. 43, 1684, b1.19, 24, 266-268,1685, b1.150; Tweej. geschiedenis bl. 717 ; Negociat. du Comte d'Avaux T. II, p. 121, 
T. I, p. 47; Wicquefort, l' Arab. Lit). XX, p. 219; Wagenaar, 
Vad. Hist. D. XIII, bl. 349, XIV, bl. 276, 277, XV, bl. 168, 169, 312; van Wyn, Aunm. en Bijvoegs. op D. XV, bl. 15; Naalez. bl. 466; Scheltema, ,S'taatk. iVederl. D. I, bl. 161-163; Paquot, 
T. IV, p. 64; Cattenburgh, Bibl. Rem. p.114,115; Bayle, Lettres, T. I, p. 307, T. II, p. 543; Nouv. de la republ. des lettres pour 1685, p. 1082 suiv. ; Leven van .1. Oudaan, achter D. III zijner Poezy, bl. 25 ; Lois, Chr. v. Rotterd., bl. 221; Bloemkrans v. versch. ged. hi. 623; Brandt, Poezy, bl. 189 ; Ouda a n, Poezy, D. I. bl. 312. Nederd. keurdicht6n, D I, bl. 100, 101; Sandbrink, de Advocat. Juribus, p. 76, 90, 112; van der Aa, N. B. A. H. Woordenb. ; Glasius, Godget. Nederl.; Astrea 1855, bl. 133; Coital. d'une collect. ren.arq. de Mss. 'silage 1862, p. 77, 78; Cat. C. v. Alk. en P. v. d. 
bl. 3, 4, 5, 6, 7, 61, 62; Cat. der Rem. te Amsterd. bl. 19; Bibl. J. K onin g; Nov orscher, D. III, bl. 128, D. IV, bl. 109, 
D. VI. bl. 206, D. XI, bl. 364, 365, D. XII, M. 47, 48, 84, 141; 
Woordenb. der Gamentev. Kobus en de Rivecourt; "ocher; Adelung; Rogge, Rem. Geschrift. 
PAETS (A. J.) diende als kapitein. in Spanje. Hij bewees gewigtige diensten aan de Fransche dragonders, toen hij, 9 Nov. 1809, bij eene poging om ook het dorp dos Barrios te gam bezetten, door de voorhoede van het Spaansche leger werden aangegrepen. Hij rende, op Trips' bevel, met een houwitser, die door de tegenwoordigheid van geest van den wachtmeester O l i v i e r door een diepen stoot werd gesleurd, naar den regtervleugel, en hield door twee gelukkig aange­bragte schoten de vijandelijke ruiterij op, welke reeds in den aanrid was. Ook nam hij deel aan den slag bij Ocana. 
Zie Bo s scha, Neerl. Heldend. te land, D. III, bl. 365, 370. 
PAETS of PAEDTS (JAN CORNELISZ), alias van Z a n d­horst, zwager van Jan Gerritz Buitenwech, beide te Leyden, werd in 1567 beschuldigd, u als dat hij een autheur was geweest van seeckere oproer en seditie te Leyden, deur zake van de nywe gereformeerde religie, gaende dagelyck ende dickwils openbaerlick als een yegelicken wel kennelicke is met roode linten ofte sluijers omme den hals en met vergul­den of gouwen penningen, die men noemde de Geusen, op zijn borst," en den 31sten Aug. 1568 gebannen. Naderhand werd hij boekverkooper te Leyden. 
Zie Marcus' Sentent., bl. 119; Codex diplom. Neerl. v. h. Utr,Genoots. 2de serie, D. II, afd. 2, bl. 153, 157; Nay., D. VI, bl. 38,
229. PAETS (MAARTEN), voornaam advokaat te Hage, behoo­rende tot de Remonstrantsche partij in de eerste heift der XVIIde eeuw. Zie Vollenhoven, Broeders' Gevangenis, bl. 73. 
PAETS (WALTER HENDRIK), diende als luitenant in Rus­land (1812). 
Zie Bossch a, Neerl. Heldend. te land, D. III, bl. 395. 
PAETS VAN TROOSTWIJK, geboren te Utrecht 1 Maart 1752, koopman te Amsterdam, een beroemd schei- en natuur­kundige, die met Deiman, Bondt, Nieuwland en Lau e-r e n b u r gh, die zich onder den naam der • Amsterdamsche of Hollandsche scheikundigen," in de wetenschap roemrijk bekend maakten, het gaz oleificum ontdekte. Gezamentlijk onderzochten zij de werking der kwik in de groeijende zelf­standigheden, het waterstofgaz, en zoo verre het koolstof be-vat, het salpeterzuur, en zijn verband met het loogzout, de ontbinding en zamenstelling van het water door de electri­citeit en het oxyde gazeux d'azote, en vonden de mogelijk­held van het ontbranden zonder zuurstof. Paets en D e i-m a n beproefden vooral de ontbinding van het water, en Mar tin us van Mar LI m, geneesheer te Haarlem en lector bij de stichting van T e y 1 e r, ontbond het salpeter-gaz, door die beide geleerden opgemerkt, door een elektrieke vonk. Laatstgenoemde deed met P a e t s verscheidene proeven tot verkalking en herstelling der metalen, niet slechts in met zuurstof bezwangerde luchtsoorten, maar zelfs in salpeterzuur en zwavel, ja zelfs in ijzer en lood onder water. Hij verbe­terde en vereenvoudigde Lavoisier's Gazometer en vond met G. K u ij p e r de lakschijf door kwik gewreven uit. Hij overleed te Breukelen, 3 April 1837. Hij was lid van ver­scheidene geleerde genootschappen, en 
schreef : 
De l'application de l'electricitd a la physique et a la nzedi­eine. Amsterd. 1788 (met C. R. Th. v. K r a y e n h o f f). Experiences sur la cause de l' electricitd des substances fon, in Journ. de Phys. XXXIII. 1788 (met M. dues et refroidies 
v. Marum). 
Antwoord op de vraage : op te geven den besten, toestel van den electrophore enz. in Verh. Genoots. te Rotterd. VII. 1783 (met M. v. Maru 
Antwoord op de vraag : welk is de aart van de verschil­lende schadelijke en verstikkende moerassen, modderpoelen, se­creten, riolen, gast- of zieken- en gevangenhuizen, n4jnen, pui. ten, graven enz. t. a. p. D. VIII. 1787 (met denzelfden). 
Perhandel. over de geneeskunstige electriciteit. t. a. p. (met 
J. It. Deiman). 
Antwoord op de vrage : welken zijn de waarlijk onderschei-dene soorten van luchtgelijkende vloeistoffen in Verh. der Maats. to Haarlem. D. XXIV. 1787 (met' denz.). 
Verhandeling over de vorderingen, die men in de luchtken-nis gemaakt heeft enz. in Algem. Meng. v. wetens. D. I. 1785. Schets der nieuwe ontdekkingen omtrent het water. Ald. D. 
IV. 1790. 
Korte schets van de geschiedenis der scheikunde etc. Ald. 1796. 
Verhandeling over het onderscheid tusschen waarneming en proefneining in Nieuwe Scheik. Bibl. 1801. D. III, bl. 101. 
Froeven aanduidende den hoogen graad van gevoeligheid, welke voorwerpen uit het plantenrijk hebben voor electrielce ont-ladingen, in Verhand. v. d. le KI,. v. h. Kon. Ned. Inst. 1818. 
D. IV. bl. 1. 
Onderzoek over den oorspronk der lucht bij het doordrij-ven van waterdampen door gloeijende buizen in N. Scheik. Bible (met Deiman en Lauren burgh) 
. 
Proefneeming orntrent de verbetering der lucht door middel van den groei der planten in Hedend. Vad. Letteroef. (met Deiman). 
Nader onderzoek over de verandering van water tot stik-lucht. Met een afb. in N. Scheik. Bibl. 1798. D. I. bl. 273 (met Deiman, Lauerenburch en Vrolik). 
Zie Pogg e ndorff, Biogr. Lehr. Worterb. Th. I, S. 557, Th. II. 
S. 1141; Schevers Journ. Th. IV, S. 304; Holtrop, Bibl. med. et chic. p. 76. 211, 212, 362 ; Aanhangsel op Nieuwenhuis Woorden­boek, Kobus en de Rivecourt. 
PAFFENRODE (JAN VAN), vrijheer van Gassigny, luitenant­kolonel van het regiment van prins Maurits van Nassau, kapitein over een compagnie voetkneehten, commandeur-tnili­tair van Gorinchem, sneuvelde 24 Junij 1673 bij het beleg van Maastricht (volgens B o s s c h a wend hij na het bekomen van verscheidene wonden met een piek doorstoken). Hij was een moedig krijgsrnan, bekend met de oude schrijvers over de taktiek, beoefende de poezij, sots Diet ongelukkig en was bevriend met de coryphaeen van zijn tijd, zoo ais \AT e s­terbaen, Blasius en anderen. 
Men heeft van hem : 
Gedigten, versamelt en uytgegeven door P. V(ink). Nae de 
copij tot Gorinchem, bij P. V i n k, Boekverk. 1669. kl. 8°. 
1676. 7de dr. Amst. 1705, 1711. In. pl. 12de dr. ook Gor. 
1711. 
Den ondergang van Jonkheer Willem van .drkel. trsp. Go-rinchem 1662: 
2:3 
De bedroge Girigheyd ofle boertige Comoedie van Hoprnan 
Ulrich. (met de spr. Turpe senex . miles). Ald. 1661. 3de dr. 
Ald. 1665. 
De klucht van St.!.Filebert, genoemd Oud- Mal, op net spreeck-woord : Als Oud-Mal begint te scheuren, soo is er geen stop-pen aen, eerst gesp. bij de Kamer Vernieuwt uyt lyefde binnen Gorinchem o. d. 12 Maart 1657. Ald. 1657. 2de dr. Ald. 
1663. 4°. 
Wapentwist tusschen Aiax en Ulysses, in Latijn,sche versen beschreven, door Pub 1. O v i d i u s N a s o, in het 3de boek van zijn Hervornzing, ende in Nederduytse naergevolgt door J. 
v. P. Gor. 1664. 40. Der Grieken en Romeinen krijgshandel. Leid. 1686. fol. Volgens Bosscha, die een editie van 1675 vermeldt, met oor­deel en kennis geschreven. Zie Bossch a, Ned. Heldend. te land, D. bl. .II, 148 ; Holt 
Mem. 1673; Witz. Geysb. B. A. C. Woordenb. D. V. bl. 49; Dez. Epigr. Anthol. bl. 46; Astrea, 1856, bl. 206; Siegenbeek, Beknopte Geschied. der Nederl. Letterk. bl. 169-171, 214; Collot d'E scury , Boll. roem A IV (2) bl. 672; Paquot, Mena. T. I, p. 96; Prosp. Marchand, Dict. hist. p. 107, 108; Joan van Pullen­rode en zijn treurspel: De ondergang van Willem van Arkel in Vod. Letteroef. 1858, D. II, M. 349; Huber t's Chron. Lijst, bl. 61; Cat. 
Maats. van Ned. Letterk. D. I, bl. 242, D. II, bl. 164, D. III, bl. 65, 169; Arrenberg, Naainr. PAFFENRODE (JACOB VAN), zoos van den vorige, vol­
tooide de uitgave van der Grieken en Roinegnen knjgshandel van zijn varier na diens dood. Siegenbeek prijst de sier­lijke opdragt van dit work aan pries Willem III. 
Zie Siegenbeek, t. a. p. bl. 296. PAFRAET, PAFRAED of PAFROED (RicHA.aDus) van Keulen, beroemd boekdrukker te Deventer. Re v i u s geeft de lijst in het licht der in de X Ve eeuw door hem uitgegeven werken. Zie Revii Hist. Day., p.144,145; J. W. Holtrop, Dreument Hist. PAFRAET (ALBEaTUS), beroetnd boekdrukker te Deventer. Re v i u s geeft een lijst van de werken aldaar se left 1527 bij hem gedrukt. Zie Revii Davent., p. 195; S axe, Onorn., T. III, p. 52. PAFRAET (JoHaNNEs), beroemd boekdrukker te Deventer. R e v i u s geeft een lijst van de door hem uitgegeven werken sedert 1558. Zie Revii 1. c. p. 324; Saxe, 1. c. p. 365. PAGE (ANTOINE LE) verliet Dieppe, waar hij predikant was, na de herroepiug van het eilict van Nautes (1585), werd in 1695 to Rotterdam predikant bij de Waalsche gemeente, en overleed 19 Nov. 1701. 
Hij was de schrijver van l'Impiete des Communions forcees, een good boek in 1689 uitgegeven. 
Zie Harderwijk, Naaml. der; predikant. te Rotterdam, bl. 132 ; Glasius, Godget. Nederl. 
PAGENDARM (HERM. HENRICUS), zoon van Jacobus, werd 30 Dec. 1674 te Osnabrug geboren, ging naar Oost-Indie en hield rich vele jaren to Batavia op. Hij keerde in 1697 naar Lubek terug, hield in 1699 eene redevoering over zijn reis, werd in 1702 rnagister en predikant te Hervord, in 1713 te Heyen en Frencken bij Huxar, en schreef: 
Disput. de doeta et dissimulata quarumdam rerum naturalium ignorantia cum simulata aliorum scientia collata. Witteberg. 
1701. 40. 
Disp. de disserendi capitibus, e nzeinoria rei paticae repeti­tis. Ib. 1702. 40. De peplo veterum. Ib. eod. 4°. 
Zie von Seelen, 4th. Lub. T. II, p. 180 ; Trinii Gottesqelehrte auf den Lande, p. 470 ; Molleri, Ciinbr. Litter. T. II. p. 607. 
PAGENSTECHER (ALEXANDER ARNOLD), zoon van A r-
n o l d G ij sbert, in dienst van den keurvorst van Branden­
burg en diens vertegenwoordiger te Dusseldorp bij den prins 
van Neuburg, en Anna Maria de Rodenberg, werd 
27 Febr. 1659 to Benthem geboren. A ldaar en later te Dus­
seldorp en Keulen ontving hij onderwijs in de oude talon en 
de beginselen der regtsgeleerdheid. Den 3den October 1670 
werd hij student to Groningen, waar zijn vader ook gestu­
deerd had, en horde er F el tman, Vise liu s en Ber­
t i n g. Vervolgens zette hij zijne studi6n te Leyden onder 
Bock el m a n n voort, bezocht eenige buitenlandsche Acade­
mien, en op een-en-twintigjarigen leeftijd to Utrecht en ves­
tigde rich, na het verdedigen eener dissertatie de Jure virgi­
num, te Kleef als advocaat. Een jaar later benoemde men 
hem tot professor in de regten aan het Gymnasium A rnoldi­
num to Steinfort. Na er zes jaren met den grootsten bijval 
werkzaam te zijn geweest, ontving hij de benoeming tot pro­
fessor ethices et politices te Duisburg, en aanvaardde zijne 
bediening met eon Oratio de fine sive scopo matrimonii. Ook 
trad hij bier weldra als hoogleeraar in de regten op. Aan 
meerdere hoogeseholen te gelijk beroepen, gaf hij in 1696 
het aanzoek van Groningen gehoor, en trad den 26sten Junij 
daar als hoogleeraar in het burgerlijk- en staatsregt op met 
eene redevoering, die een warme hulde aan Böckelmann 
tot onderwerp had. 
Pa genstecher was eon der werlizaamste hoogleeraren 
van zijn tijd en de meeste tijdgenooten waren onuitputtelijk in zijnen lof. Van Kampen kende hem niet toen hij schreef, dat hij zich het meest onderscheidde door zijn twist met v a n B ij nkershoek over de vraag of Irnerius voor den schrij­ver der aan den Codex toegevoegde Authenticae moet gehou­den worden, een twist waarin beide de grenzen van gema­tigdheid overschreden, door zich wederkeerig schandelijke en hunnen stand onwaardige uitvallen te veroorloven. Behalve met B ij nkershoek had hij ten gevolge van dien twist ook een klein verschil met T o ulli e u , doch zonder ernstige ge­volgen. Pagenstecher beoefende ook de podzy -en vervaar• digde gedichten in het Grieksch, Latijn, Italiaansch, Duitsch en Flollandsch. Vijfmaal (1697, 1705, 1709, 1712 en 1715) bekleedde hij de waardigheid van Rector magnificus. Hij huwde in 1683 te Steinfort met Ca t har i n a Ali d a S c h l u i t e r van Gronau, die hem twaalf kinderen schonk, zeven waren er bij zijn overlijden, den 27sten October 1716, nog in Leven en van deze waren toen drie zonen hoogleeraren. Zijn portret vindt men in D. XXX der Gelehrte .Fama. 
Hij schreef : 
Sciagraphia institut. politica cum aphorismis de successioni­bus ab intestato. Duisb. 1688. 8°. 
Manipulus dissertatio12 um. 
Aphorismi juris ad Institutiones Iustinian. Duisb. 1690. 12°. 
1696. 4°. Francf. 1692, 1705. Amst. 1705. 8°. Harderov. 1748. 8°. Phaedri /abulae Aesop. c. vita Phaedri (met Freinsheims 
aanmerkingen en historische ophelderingen). Duisburg. 
Manualia ad Instit. Gron. 12°. 
lrnerius injuria vapulans s. commentar. adAuthenticas cad. 
Duisb. 1691. 4°. Gron. 1701. 4°. Te Steinfort cum accession. Irnerianis. Zeer verm. Gron. 1702. 4°. 
Periculum Acadernicuin ad 1. 57 mandati. Duisb. 1691. 4°. 
Diss. visiones Justin. de ventre (qui vulgo Hansgen irn Keller) ejusque jure sect. Ib. eod. 4'. Series pandectarum. Francf. 1692. Sicilimenta ad compend. jur. Sehizio-Lauterbach. Manip. 
III. Colon. 1694. 8°. 1696. 8°. 1699. 80., ook in Mille n-beck s, Compend. Lauterbach cum not. variorum. De vierde Manipulus verscheen 1698. 8°. 
Notae ad Feldmanni tract. de F'eudis. Lugd. 1694. 12°. Colon. 1705. 80. (ed. 3 3). 
Crux Juris consultorum ter gemina. Gron. 1695. 4°. Sponsalia de praesent. di, .a matrimonio, Ib. eod. lb . 1716. 4°. 
Orat. de scopo et fine matriinonii. Francf. 1697. Groning.
'nig Q° 
Orat. inneb. itt excessum Io. Mensingae. Gron. 1690 
De quarks monarchia Oral. Ib. 1699. 
Io Friedr. Boeckelmanni synops. jur. publ. R. G. ex ejus 
recens. Ib. 1690. 8°. 
Sylloge rerum quotidianarum. Ibid. 1699. 8°. 
Pandect. nonnullis LL per contrariae instil. et Cod. dero­
gari. Colon. 1700. 
De lege Anastasiana. Ib. eod. 80. 
Ad L 79 D pro socio. Ib. eod. 
Benedictorunt liber unus s. dissertatt. de elegantior. Jur. 
materiis. Bremae 1700. 8°. Colon. 1700. 8°. 
Oratt. de matrimonio vidui cunt defunctae uxoris so•oris 
filia. Colon. 1702. 12'. 
De praescriptione feudi ecclesiastici. Ib. 1700. 8°. 
Gerh. Feltmann de jure perhorrescentiae cura 6. lb. 
1702. 4°. -Notae ad Feldmannum de feudis. Ibid. 1705, 
12°. 
Progymnata de jure filioruin. Ibid. 1704. 12°. 
Discussiones testamentariae Pagenstecheri (zijn grootvader). 
Gron. 1703. 12°. Diss. de lemina tutrice. Ib. 1706. 49. De Scaevola. Ibid. 1704. 4°. Admonitoria ad Pandectas. Colon. 1706. 8°. Gron. 1715. 
8°. (ed 43), Harderov. 1748. 8°. Diss. de literarum interceptione. Gron. 1709. P. Ecloga de jure virginum et virginis Florentenae. Brent. 
1709. 12°. 
Manualium ad institut. jur. suosque aphorismos repetita prae­
lectio. Gron. 1710. 12°. Francf. 1724. 120. 
Praesidium rectoratus tertii. Gron. 1710. 
Paulus Hulsius, sermone parentali laudatus. Ibid. 1712, 4°. 
Sylloge Dissertatt. Bremae, 1713. 12°. 
Diss. de lege falcidia. Gron. 1715. 4°. 
De arbitris. Ibid. 1713. 4°. 
De centum annis. Ibid. 1714. 4°. 
Liber de jure ventris nec non de cornubus et cornutis. Bre­
mae, 1714. 12°. 
Sam. de Pufendorf, de officio hominis et civis juxta legem naturalem, libri II. Edit. novis. aucta lemmatibus ,indicib. sup­plem. et append. Gron. 1712. P. 
Diss. de advocato justo. Ibid. 1713. -De curiosilate -De compensationibus etc. 
De cessatione et praescriptione juris retractus. Gron. 1715. 4°. 
De Quaestionibus. Ib. eod. 4°. 
Historia juris Romani. Ib. 1713. 4°. 
De usu juris Rom. in rebus Theolog. et Phillogicis. lb,
1716. 4°. Dissert. 
De periculo in mora. Steinf. 1710. 4°. 
De peculio. Gron. 1710. 4'. 
De Phaetonte. ib. eod. 4°. 
Theses Miscellan. ib. eod. 40. 
De medico. ib. eod. 4°. 
De aleatoribus. ib. eod. 
Theses quaedain coutrov. ibid. 
Carmina. 

Zie G. Lammers, fun. Progr.; M. M. Isinck, Orat. funeb. in Obitum A. A. P. Gron. 1717; Saxe , Onom., T. V, p. 398, 647;Philipse, Orat. de C. Bynkershoekio (Ann. Ac. Gron. 1821-1822) 
p. 28 ; Hauboldi, Just. fur. Rom. litt., p. 143 ; Struvii, Bibi. Jur. Select. p. 182, 212, 263, 292, 310, 314; C. F. Hommel, Liter. Juris., 
p. 201, 224 seqq.; Jugler, T. I, p. 24; liallische Beitriige zu der Juristischen Gelehrten Ilistorie, Th. II, S. 335-339; Gelehrte 1716, S. 339 ff. ; Neuer Bilchersaal 15te Oeffnung, S. 188; Strieder, Hessische Gelehrt. Geschichte; Hirsching, Handb. 7er B. ; Bauer, Jocher, Adelung; Boeckelm., Oral. 1694; van Kampen, Gesch. der Ned. Letterkunde, D. II, bl. 314; Boum. an, Gesch. d. Geld. Hoogeschool, D. II, bl. 88, 89 ; Gedenkb. d. Gron. Hoope­school, bl. 53, 55 ; Muntinghe, Acta Sec. Gron. ; Boekzael der gel. Wereld, 1716, bl 402-421, 348-553; S e we 1 s Boekzael, 1705, Sept.en Oct. Hoofdst. III, p. 544; van Gave rens Boekzael, Nov. en Dec. 1706; Ra bus , Boekz. v. Europa, 1699, D. I, bl. 1698, D. I, bl. 362; Acta Lipsiens, 1715, p.534; Hoogstraten, Luiscius, Kok,Nieuwenhuis, Kobus en de Rivecourt, Nouv. Biogr. goner. 
PAGENSTECHER (HENRICus THEODORUS), zoon van den vorige, werd 7 December 1696 te Groningen geboren, in zijn negentiende jaar aldaar 1715 tot J. U. D. bevorderd, en na 's waders dood tot Lector Juris aangesteld. Voorts werd hij achtereenvolgens gewoon hoogleeraar in de welsprekendheid en geschiedenis, als ook buitengewoon hoogleeraar in de reg-ten aan het akademisch gymnasium te Lingen, in 1721 hoogleeraar in de regten en politiek te Hamm, in 1728 te Duisburg, waar hij, nadat men hem, eenige jaren voor zijn dood vruchteloos het professoriat te Herborn had aange­boden, den 8sten Junij 1752 overleed. Bijzonder heeft hij zich verdienstelijk gemaakt omtrent de overgeblevene schriften van den Romeinschen regtsgeleerde S e x. Pomponiu s. 
Hij gaf in het licht : Commentariorum ad Pandectas Partes quatuor. Lemgov. 1723, 1726, 1728, 1732. 4°. 
Comm. in S. Pomponii ad Sabinum de re testam. et de bonorum poss. Libb. IV ; Lemg. 1733, 1750. Pandectarum libri primi titulus secundus de origine furls 
etc. brevibus notis instructis. Commentat. ad LXX de Eviction. et Dupl. stipul. Dissert. juridica, a qua agitate quits testamentum facere 
possit. 
Dissert. juridica, de agnatione postunzi, ad Ulpiani Fragm. 
Tit. XXII. 318. 
Dissert. juridica, de Lege Faleidia in eaussis piis cessant. 
Dissert. juridica, de Pactis Tacitis. 
Dissert. juridica, de impensis in rem alienam factis ad L. 

XXXVIII. ff. de IL V. 
Dissertationum Trias: 1. de sceptro, maiestatis insigni ; 2. de regali alluvionum lure et 3. de Appio Claudio centemmano. Lemgov. 1739. 4°. 
Ius Pegasianum. Lemgov. 1740. 
Comment. in Ponzponium. Lemgov. 1750. 4°. 
Orat. inaug de missilibus in vulgas spargi solitis, 
Orat. de tribus juris praeceptis, 
Orat. de Pegaso jurisconsulto. 
Orat. de Puteali dibinis. 
Drat. in funere Joh. Jac. de Fanzars, consil. et curat. 
Athenaei Lingensis. Zie Saxe, Onom. T. VII, p. 34, 269; J. H. Withofius, Pietas Acad. s. oratio caet. Duisb. ad Rh. 1752, 4°. ; Miscell., Duisb. T. I, 
p. 132 ; Haubold, Inst. Jur. Rom. litt. p. 352 ; Wachter, Gesch. .Nachricht, S. 66; Meusels, Lex. Th. X, p. 269 ; Adelung en Rotermund; Bouman, Gesch. d. Geld. Hoogeschool, D. II, bl. 89. 
PAGENSTECHEE, (ERNESTUS ALEXANDER), bij Withof genoemd Ernst Otto Cornelius, ook alleen Ern es­t us , broeder van den vorige, werd 7 Dec. 1697 te Groningen geboren, in 1716 aldaar doct®r in de re ,ten, eerst lector juris, vervolgens in 1721 opvolger van zijn broeder als hoog­leeraar te Lingen. Daarop verhuisde hij in gelijke betrekking naar Herborn, waar hij merle syndicus en in 1733 rand van C h r i s t i a a n van Nassau werd, en al zijne broeders over­leefde. Hij overleed 3 Aug. 1753. 
Ook aan hem was de Romeinsche regtsgeleerdheid onder­
scheidene schriften verschuldigd. 
Zie Withofius 1. c. ; Bouman 1. c. p. 90; Boekzael d. gel. Wer. 
1729, I, p. 229, 1734, II, p. 240 enz.; Neues Westphal. Magazin, Heft 
XI; Meusels, Lex., Th. X, Adelung. 
PAGENSTECHEE, (BERNARDUS EVERWYN), broeder van 
den vorige, werd te Groningen geboren, studeerde aldaar, 
werd candidaat in de Godgeleerdheid, rector van het gym­
nasium te Meurs, vervolgens te Alkmaar, waar hij niet lang 
voor zijn broeder H. T. P. stied. Hij kwam na het vertrek 
van S i e b e n s naar Amsterdam als hoogleeraar in de letteren 
te Harderwijk in aanmerking en hij beoefende de Latijnsche 
poezy, waarvan hij o. a. eon proof gaf in zijn lijkdicht op zijn 
brooder 3. F. W. 
Zie Bouman, t. a. p. bl. 90, 133. P.AGENSTECHER (ERNsT PHIL), word eerst advokaat to 
's Hage, daarop stadsschout te Heidelberg, in 1685 hofgeregts­raad en overambtman. 
Hij schreef 
Dios. inaug. de judiciis illustribus T. R. G. austregarum camerae et aului. L. B. 1680, 4°. 
Zie Adelung en Rotermund. 
PAGENSTECHER (JOHANNES FREDERICUS WILHELMUS), broeder van den vorige, werd den 23sten Julij 1686 te Duis­burg (volgens Adeln it g 25 Julij te Steinfurt) geboren, was drie jaren lang kweekeling aan de hoogeschool te Bremen, vertrok vandaar 1701 naar Groningen, waar hij op teederen leeftijd (1705) tot doctor in de wijsbegeerte en regten werd bevorderd. Twintig jaren oud (1707) werd hij hoogleeraar in de regten te Marburg, spoedig daarna in de regten, wijs­begeerte en letterer te Steinfurt, waar hij nog daarenboven den post van regeringsraad (1720) bekleedde. Den 1 lden Julij 
1720 werd hij te Harderwijk beroepen, en aanvaardde 13 
Junij 1721 als gewoon hoogleeraar zijne nieuwe betrekking 
met eene oratie de lege regia Apostoli Jacobi. Deze en zijne 
eerstvolgende rectorale rede de Christo in forma servi beves­
tigen Schröder 's getuigenis, dat hij in zijn studententijd 
alinede zich op de godgeleerdheid heeft toegelegd. Weldra 
werd hij geroepen om ook de Akademie met zijne kennis 
der oude letteren te dienen, imrners reeds in October 1720 
werd hem de taak opgedragen om in het laatstgenoemde vak, 
door Rungius vertrek openstaande, lessen te geven. Het­
zelfde onderwijs werd hem op nieuw toevertrouwd, toes 
eenige jaren later Sieben naar Amsterdam was verhuisd. 
Hij legde zijne leerlingen Diet slechts de instituten en pan­
decten uit, maar gaf ook onderwijs in het leenregt en in de 
staatsleer of politica. Zoo hoog schatten hem zijne leerlingen, 
dat de meesten hem levenslang als een tweeden vader bleven 
beminnen. Viermaal (1723, 1728. 1735 en 1741) bekleedde hij 
het rectoraat en sprak bij die gelegenheid de Christo etc. 
— 
—
pro Divino vicariate, Principum (een pleidooi) de Dominio 
eminenti — de imperio in irnperio. Hij overfeed 2 Nov. 1744, bij zijne echtgenoote, Sara Pasor, kinderen in geen ruime omstandigheden nalatende. 
Hij schreef en gaf in het licht : 
Alex. Arnoldi Pagenstecheri Murus aheneus adversus Pas. yuini de Merdardo Vesupii tophlattolrath. Gron. 1704. 8°. 
1) Volgens R o turmun d 3 Nov. 
Diss. inaug. pro gr. dr. de perplexa heredis institutione in L. 16 5. de condit. instil. ibid. 1705. 4°. 
Euchiridium juris Justinianei ad ordinem institut. compos. 
Diss. I-IV. Marb. 1707. 40. 
Disput. Ide jure sanctorum. ibid. eod. 4°. Ook in 
den vorm van een tractaat met den titel. 
Diss. de jure sanctorum exhibens tam personaritm quam re-rum sanctaruin jura et catalogum. Marb. 1701. 4°. De barba libe, singularis. Steinf. 1708. 12°. Lenigoviae 1715, 1746. 8°. 
Lauterbachius illustr. s. diss. ad compend. Schutzio-Luuter-back. Marb. 1707. 4°. 
Apologia adversus Ge, h. Sichternzann, Marb. 1707. 8°. 
Racemationes in Cellarii politicum. 
Dies. juris publici de Beysassis. 
Dissertt. de matrimonii principali tine. 1707. 4°. 
Diss. de periculo in ?flora. Steinf. 1715. 4°. 
Diss. de ingratitudine. Steinf. 1717. 4°. 
De unitate detuncti et haeredis. Steinf. 1717. 4°. 
Diss. de Mercurio Trismegistho. Marb. 1708. 40, 
Diss. de Phaethonte. 
()ratio de pyxide Pandorae. Steinf. 1708. 8°. 
Diss. de jure sanctorum exhibens turn personarurn paw reruns sanctorum jura et catalogum. Marb 1707. S°. 
Dissert. supra Forney Pantheum mythicum Steinfurti ha-bitae. 
Dies. de testamento captivi. 
Diss. de bono viro. 
Selectae juris quaestiones (het eerste deel ook onder den 
bijzonderen titel van Jurisprud. polemica). Hard. 1730-1743. HI torn. 4°. 1759, 1760. 
Tabula jurid. exhibens diferentias in Spinosa, perplexa et undique controversa wtateria. Harderov. 1741. 4°. 
Dissert. de lege ejusque requisitis et virtutibus. Hard. 4°. 
Euchiridium Politices. Harderov. 1743. 8°. 
Bijdragen tot Sehrasserts Geld. 
Zie G. Schroder, Orat. funeb. in obitum J. T. W. IHarderov. 1746, 4°. ; Boekzaal, 1747, D. I, bl. 576-581; Bouman, t. a. p. bl.85, 87, 95, 97, 131, 183, 602, 609; Catal. Crevennae T. II. p. 2605;Nova Acta, Lips. 1742, p. 603; Jocher, Rotermund. iVeues 6elehrtes Europa, Studer, T. X, p. 241; klessische Gelehrten Geschichte, Hir­sch ing, Bandb., lOter Th. p. 422 ; Dunckel, T. III, p. 829 ; bict. Univ., T. XIII, p. 174; Nouv. Revue generale, T. XXIX, p. 42. 
PAGENSTECHER (ALEXANDER WILHELMUS), eenige zoon van den vorige, wend te Steinfurt geboren, den 27sten A ug. 1732 te Harder wijk tot J. U. D. bevorderd, in den Haag advocaat voor beide hoven, en kwam meermalen te Har-
derwijk en Deventer ais hoogleeraar in de regten in aan­merking. Zie Bouman, t. a. p. bl. 160, 161, 246. 
PAGENSTECHER (JOHANNES ALEXANDER WIJNANDUS), oudste zoon van Henricus Theodorus, werd in 1722 te Hamm geboren, studeerde te 1)uusburg, prou roveerde er in 1748 in de regten, en was aldaar langer dan Lien jaren ambt-genoot van zijn vader. Gedurende den zevenjaricren oorlog nam hij de wijk naar Wageningen, vanwaar hij den 28sten October 1757 tot hoogleeraar in de regten te Harderwijk werd beroepen. Eerst den 14den van Louwinaand 1758 hield hij zijne intreerede over de regtsgeleerdheid van Tertullianus. Van tijd tot tijd ontving hij van de zijde van curatoren ver­eerende blijken van hoogschatting, zoo als de benoeming tot professor primarius, de opdragt van het onderwijs in het leenregt (1765) en van geheel het philosophische deel der regtswetenschap. 
Van tijd tot tijd greep hij de hem aangebodene gelegen­heden aan, om opentlijk over gewigtige onderwerpen te han­delen, zoo sprak hij in 1760 de utilitate, fundamentum obli­gations non con,stituente, neque in statu naturali, neque in statu civili adventitio ; in 1772 de jurisprud. Nat. praestan­tia; in 1784 de militibus alieno stipendio militantibus. Meer­malen hij de plegtigheid, waarmede de opentlijke promotion van verdienstelijke studenten in dit vak vergezeld gingen, met redevoeringen, zoo als over Antoninas Pius (1766), over den eigenlificen en waren aard der tucht bij de Protestantsche gemeente (1776); utrum testamentariae tutelae etiam in regnis non patrimonialibus locus sit dandus (1789). 
Den 1 lden Junij 1794 verkreeg hij zijn emeritaat met den titel van Professor honorarius, en overleed 26 1) Aug. 1796. Hij huwde met Maria Elizabeth van Groin. 
Zie Meusels Lexic., Th. X, p. 270 volgg.; Weidlichs Biogr.Nachr. 3er B. S. 234; int. Si. der Algem. Zeit. 1800, p.1404; Stri­der, Th. X, S. 233; Rotermund; Bouman, t. a. p. bl. 278, 404,420, 489. 
PAGENSTECHER (THEODORUS JOHANNES), oudste zoon van den vorige, werd in Aug. 1768 student in de regten te Groningen, verdedigde in 1770 een Spec. inaug. de violentis emendationibus in Jure civ. non admittendis, 
derov. 1776; hield den 17den Mei eene Or. de ,finibus Ju­risprud. Nat. dextre non minus quarn caute regendis, waar­op de promotie met de kap volgde. Reeds in dit jaar, nog candidaat zijnde, kwam hij te Deventer your het juridi-
1 , Volgens Adelung 23 Aug. 
sche professoraat in aanmerking, welke eer hem in 1783 nog­maals wedervoer, toen hij advokaat voor den hove van Hol­land was. Later in aanzienlijke regterlijke betrekkingen ge­komen, bleef hij steeds wegens regtschapenheid en regtskennis in eere. 
Zie Boum an, t. a. p. bl. 425. PAGET (JoHN), M. A., eerste predikant in de Schotsche kerk te Amsterdam. Hij wijdde den 5den Februarij 1607 de kapel op den Bagijnhof in de Kalverstraat tot een kerk in met eene leerrede over Ps, 40 : 10. Hij diende de gemeente 29 jaren. Thomas Parker droeg hem zijn Theses Theolo­gicae de traductione hominis peccatoris ad vitam. Franeker 1617 op. Zie Wagenaar, Amst., D. VII, bl. 595; Steven, Mist. of the Scot. Church, p. 273, 279, 302; Kist en Royaards, Kerk. Archie' (eerste eerie), D III, bl. 566; Nay. D. I, bl. 314, D. II, bl. 141 ; Kerk. Aiphab., bl. . Veeris, 
PAGET (ROBERT), M. A., van 1638-1685 predikant bij de Schotsche gemeente te Dordrecht, a een man, die in grondige kennis van talen en oudheid uitstak," bevriend met den toen beroemden Jacobus Borstius, die van hem ge­tuigde, dat alleen zijne zedigheid hem belette meer naam te maken, en hem weerhield het beroep bij de Engelsche ge­meente te Amsterdam aan te nemen." Steven noemt hem een u a man of extensive biblical knowledge, but of extreme modestly." Hij beoefende de Latijnsche poezy en was een vriend der d e W it te n. In het Swart Tooneelgordijn, verto­nene de Lauwerbladen, gestrooit op het graf van de Heeren 
C. en J. de Witt, D. II, bl. 46 leest men 4 zijner gedichten op den gouden beker aan C. de Wit t vereerd. Men vindt ook gedichten van hem in het Belgium gloriosum van J. L y-d i u s (1668 in 4°.) p. 5. Afzorrderlijk verscheen Gratulalo­rium ad Illustr. et Nobilissim. C. de Witt. Hij wend eens naar de Presbyteriaansche kerk te Amsterdam en eens naar die te Utrecht (1635) beroepen, waar hij in 1684 overleed. 
Zie Balen, Beschrfiv. v. Dordr. bl. 174; Leven van Borstius, voor zijne predikdienst (1696) ; Schotel, Kerk. Dordr., D. I, bl. 457, 458, D. II, bl. 217; Steven, Hist. of the Scot. Church, p. 74, 298,300 ; Soermans, Kerk. Reg. bl. 5; v. Rhenen, Lijst der Predik. te Utrecht, bl. 66; Nay., D. I, bl. 314, D. II, bl. 141. 
PAGET (THOMAS), A. M. van Blackeley in Engeland bij de Schotsche gemeente to Amsterdam beroepen. Hij verliet die stad den 22sten Aug. 1646, en begaf zich naar Schrewsbury in Engeland. Zijn neef was Robbert Paget bovengenoemd, 
PAGHENHERDT (JoHAN). In het werk van Mr. L u­dolf v an Ceule n, betiteld : Van den cirkel, daerin ghe-
leert werdt te vinden, de naeste proportie des cirkels-diameter teghen sijnen omloop (2e uitg.). Leyd. 1615. 4°. schrijft deze bl. 93 : Neemt dit (myn vrientlycke lieve leser, ende be-minder deser heerlicker coast) alles voor goet tot dat myn groote werck in 't licht comt, daerinne ick mynen lantsman, Johannem Paghenherd t, sal volgen, die syn beste ge­daen heeft in sy ne boucken" enz. 
Zie Nay. D. IV, bl. 126. 
PAGNIET (0. L. DE). Arrenberg vermeldt van hem : 
De droevige gevolgen van het steeds toenemend vermogen van het Pandersche Kanaal, nit langdurige ondervindingen, en vooral uit die van den fare 1769 en 1770 opgemaakt. 's Hage 1771. 80. 
Zie Naamreg. bl. 402. PAGIUS (ARNOLDUS), te Delft geboren, beoefende de taal­en Latijnsche dichtkunde. Zijne gedichten zijn omstreeks 1600 verstrooid te Delft in het licht gegeven. Zie Fopp ens Bibl. Belg. t. I, p. 101. PAGIUS (H.). Van dezen remonstrantschgezinde is niet anders bekend dan dat hij de autheur is van : 
Clare aenwijsinghe van de gelegentheyt van Vinc. van Drie­lenborgh ende dat uyt sijne eyghene schriften, waer uyt men sien can hoe waerachtigh het zij dat hij met hooghe hemelsche inspiratien ende openbaringen van Godt begaeft, ende om 't ghetuyghenisse van J. Christi gebannen is, door P. P. student in h. Theol. tot Leyden, bij G. Basso n. 1616. 
Corte ende claere verdediginghe van de Mien Bewijs-redenen voor desen in druck uytgegeven tegen Vincent van Drielen­borgh, waer uyt blijck,t met hoe weynich fondaments en oprech­ticheydts hem de voorsz. D. van sulcx heeft ghesocht te suyve­ren in zijn dare wederlegginghe etc. Leyden 1617. 
Zie Rogge, Beschritv. verzam. v. d. Pamfl. bl. 272, 273; Muller, Bibl. v. Bamfl., D. VIII, bl. 171; Navorscher, D. IX, bl. 234. 
PAIGE (A. J. LE) 
schreef: 
Diss. de Ischuria. L. B. 1801. 4to. 
Zie Holtrop, Bibl. med. ac chin , p. 273; Bibl., C. H. it, Roy, 
t. IIT, p. 1213. PAILL (Meister JOHAN) was Proost van Wassenborg in Opper-Gelderland ten tijde van hertog Karel van E g-m o n d. _Er komt eene uitgave aan hem voor in eene munt­rekeiiing ten nedrage van vijf gouden guldens als loon voor dat hij naar Aken reel n van wege der munten van den golde." 
Zie v. d. Chys, de Munten der Graven en Hertogen van Gelder­land, bl. 125. 
3 
PAIN ET VIN (MoisE), kolonel en kwartiermeester-ge­neraal in dienst van den laude. Als een trouw, eerlijk en dapper krijgsman had hij bij het Nederlandsche leger gediend voor dat hij den aan hem toevertrouwden post te Nieuwen­brug den 2 9stefi December 1672 verliet, en aan het Fransche leger gelegenheid gaf om van Bodegrave naar Woerden in vei-ligheid terug te trekken. Hij werd den 30sten December reeds, op last van de gedeputeerden te velde, in verzekerde bewaring genomen, en daarop voor eenen krijgsraad teregt gesteld, eu den 2 3sten Januarij 1673 in het hoofdkwartier te Alphen met den zwaarde gestraft. 
Zie Valckenier, Verwerd Europa, D. I, bl. 843 D. II, bl. 172; Het ontroerde Nederland, D. I, bl. ; L. Sylvius Historien onser tyde 1672; Cost erus, Hist. Verh , bl. 332, 333, 337; Holl. Merc. 1672, bl. 218, 219, 220, 221; De Fransche Tyrannie, bl. 78; Getrouw Advys,bl. 80. Zie Witsen Geysbeek, Biogr. Anth. Crit. Woordenb., D. V, bl. 49; Cat. der Maats. v. Nederl. Letttrk., D. I, 6, b1.164; (de Witt, Brieven, D. II, bl. 220; Wagenaar, Vad. Hist., D. XIII, bl. 192, 232, D. XIV, bl. 236, 237, 238 ; Bilderdijk, Gesch. d. Vaderlands, 
D. X, bl. 43, 254-256; Bosscha, Neerl. Heldend. te land., D. II,bl. 122-123 ; Sypesteyn en de Bordes, de Verdediging van Ne­derland in 1672 en 1673, D. II, bl. 176, 177; W. J. Knoop, Neder­land in 1672, bl. 143, 144 ; Beautrain, Campagne de M. le Prince de Conde en 1674, p. 41 (hij noemt hem le colonel Brottwin). Bru­net, vol. I, p. 236). 
PALACHE (Don SAMUEL), Joodsch gezant van den keizer van IVIarokko, Musley Sidan hier te !antic (1591-1616). Hij was een der stichters en vroegste regenten der eerste Israelitische synagoge te Amsterdam, aldaar in 1598 gesticht, en de eerste Joodsche godsdienstoefeningen in ons vaderland werden ten zijnen huize gehouden. Hij overleed in 1616 te 'sHage en werd met groote pracht begraven. Zijn lijkstoet werd door grad Maurits en de leden van den Raad van State gevolgd. 
Zie D. L. de Barrios, Hist. univ. Jud. p. 20 ; Koenen, Gesch. 
d. Joden, bl. 141, 185. 
PALAEDORPIUS of PALAEDORP (Toff.) Theol. Dr., een carmeliet uit Mechelen, biocide omtrent 1500 en schreef 
Speculum historiale. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 546. 
PALA.EONYDORUS of OUDEWATER (JOHANNES), Car­meliet te Mechelen. Hij overleed in 1507 in den ouderdom van 7 4 jaren. De abt Trithemius, met wien hij vriend­schappelijk omging, vermeldt van hem de volgende schriften 
Fascicularius temporum libris III. Libro I probat Mani et Prophetas ordinis sui exstitisse auctores ac fundalores secundo 
Sanctos ex eodem ordine, et tertio successiones Priorum Gene-ralium recenset. Item Manuale ejusdem. Moguntiae typis edita. 
Propugnaculum Carmelitarum sive de antiquitate Ordinis Carmelitani. Venetiis in 4°. 
Dialogus inter Carmelitam et Oartusianam. 
De puritate conceptionis B. Mariae. 
Vitae sanctorum sui ordinis. 
Sermones de tempore et sanctis Epistolae etc. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 708; Foppens, Bibl. Belq., 
T. II, p. 704; Kinschot, Beschrijving van Oudewater, bl. 137; J o -cher; ROtermund. 
PALAIRET (ELIE) werd in 1713, uit eene uit Frankrijk gevluchte fawilie te Rotterdam geboren, ontving zijne eerste
, 
opleiding in zijn geboortestad en studeerde vervolgens in de godgeleerdheid te Leyden. Na in verschillende steden, zoo als te Aardenburg (1741), en te Doornik (1749) gediend te hebben, ging hij naar Engeland en werd predikant der Fr,ansche ge­meente te Greenwich. In 1755 werd hij, op aanbeveling van Jean Des Champ s, die er hem bevestigde, aan de kerk van St. Jean in Spitlefields te Londen verbonden. Later koos de bisschop van Bangor hem tot zijn vicarius. Waarschijnlijk overleed hij in 1765. Hij was een uitstekend godgeleerde en taalkundige. 
Men heeft van hem : 
Observationes philologico-criticae in Sacros N. T. libros, quorum plurima loca ex auctoribus potissimum Graecis expo­nuntur. L. B. 1752. 8°. 
Proeve van een oordeelkundig Woordenboek over de heilige boeken des Nieuwen Verbonds. Leyd. 1754. 8°. Thesaurus ellipsium latinarum, sive vocum quae in sermone latino suppressae vindicantur. Lond. 1760. 8°. 
Specimen exercitationum in N. T. Lond. 1760. in 8°. 
Specimen exercitationum philologico-criticarum in Sacros N. 
.Foederis libros. Lond. 1760. 8°. Mogelijk een herdruk van de Observationes. Men schrijft hen ook een uitgaaf van het N. T. van W e t-stein toe. 
Zie Haag, la France Protest, Nouv. Biogr gener.; Rotermund, Heuer gelehrter Europa, 15ter Th., p. 808, fol.; Hamb. freie Urtheil., 1755, p. 360; Vermischte Abhandl. fiber das Neueste aus der Gelehr­samkeit, Berlin 1756, later Th., p. 232; Nova acta erudd., 1757 ; Num. V, p. 451; 1769 Dec. p. 564-572. Bauer. Strictur. Seric. I ; Laze, Onom. T. VIII, p. 150. Arren berg, Naamr. 
PALAIRET (JEAN) werd in 1697 te Montauban geboren, was onderwijzer in de Fransche taal van prins Willem en 3* 
der beide princessen M aria en Louise van Engeland, kinde­ren van George II en agent der Staten-Generaal te Louden. Hij schreef: 
Nouvelle methode• pour apprendre a bien lire et a bien or­thographier. Lond. 1721 in 12°. 12e edit. 1758 in 12°. nou ). edit. donnee par Form e y. Berlin 1775 in 8°. 
A short treatise upon the arts and sciences, in French and English. 1736. in 8°. 2 uitg. 1740. 3e 1741. In het Hgd. vert. door Gott lo b L u d w. Mtn ter, naar de derde uitg. uit het Eng. en Fr. Braunschweig and Hildesheim. 1746. 8°. 
New royal French grammar. Lond. 1738 in 8°. 8 &ht., herzien door den S. Lond. 1769 in 12°. 
Nouvelle introduction a la geographie moderne a l'usage du Prince d' Orange -Nassau. Loud. 1754-1755. 3 vol. in 12°. 
Atlas mithodique. Lond. 1754 in fol., bevattende 53 kaarten. 
A concise desoription of the English and French possessi­
ons in North America. Lond. 1735 in 8°. in 't Fr. 1756. Zie Haag, la France Protet, Nouv. Biogr. gener., Rotermund. 
PALENSTEYN (JAN), een Enkhuizer boekverkooper, diehtte in 1686 een treurspel Buda anders Offen. Enchuysen 1686. kl. 8°. m. pl. 
PALIER (HENDRIK) werd den 10den Julij 1785 te isHer­togenbosch geboren. Zijne voorouders woonden te Geneve, Languedoc of Bordeaux, oefenden in de 16de eeuw zoo te Parijs als te Metz de boekdrukkunst uit en given veel be­langrijke werken in het licht. Na de herroeping van het edict van Nantes, in 1688, vlugtte Charles Pal ier met een handvol louis d'or en een aan een kastanje gehecht zilveren familie-cachet uit Metz naar de Nederlanden, rigtte te 'sHer­togenbosch een boekdrukkerij op, en legde zich op den boek­handel toe. Sedert zijn zijne nakomelingen in dezelfde stad en in hetzelfde buis in die betrekking werkzaam geweest. Zijn grootvader Jacobus Palier 9, die van 1766 tot 1784 aan het hoofd der drukkerij stond, was lid van de regering te 'sBosch 2), en zijn oud-oom de hoogleeraar Johan Ca­rel Palier. Na den dood van zijn vader Hendrik Palier (1796) werd hij onder toezigt van Mr. Salomon Krul (met 
1) Achterkleinzoon van Care 1, die van 1690-1740, kleinzoon van H e n dr i k , die van 1740-1747, zoon van Jacobus, die van 1748­1765 aan het hoofd der drukkerij stond. 
2) Hij was een der drie onderteekenaars met de heeren G. B u y z een J. L i n s e n de Jon ge, der recepissen over genomene oorlogs­kosten voor rekening van Bataafsch Brabant, d.d. 3 Oct. 1798, en eender bekroonden met zilveren tabaksdoos en diploma voor menech­lievende daden bij de overstrooming van 1799. 
wien zijne moeder, A r n o Ida Sch o u w, in tweeae hnwelijk getreden was) voor den boekhandel opgeleid, en sedert 1812 stond hij aan het hoofd deze zaak. In het Nieuwsblad voor den boekhandel (1853) is hij in zijne betrekking als uitgever geschetst. 
Hij vermelden alleen dat hij in 1815 den Almanak voor de provincie Noord -Braband begon uit te geven, ff een jaar­boekje, dat zich voor dien tijd zeer gunstig door de typogra­phisehe uitvoering onderscheidde, maar vooral uitmuntte door zijne belangrijke statistieke, letter- en geschiedkundige op­gaven ;" van 1818 tot 1822 de 'sHertogenbosche Courant in het licht gaf, in 1818 de uitgave van Hultmans Bibliogra­phische zeldzaamheden bezorgde en in 1821 dietis kostbare bibliotheek, zoo rijk aan zeldzame drukken der 15" en 16de eeuw, verkocht. Bij gelegenheid van zijne 50-jarige vestiging in den boekhandel, verscheen er van wege acht boekdrukkers­gezellen, een rijk versierd en fraai gedrukt vers, aan hun patroons gerigt, Hulde toegebragt aan den Heer Hendrik Palier, Boekdrukker en Boekhandelaar, door het ge­nootschap letterkunstenaren, onder de zinspreuk: door Ben. dragt t' zaarn verbonden. Pa lier was niet alleen een voor­treffelijk uitgever, maar een vlijtig beoefenaar der algemeene, inzonderheid der vaderlandsche geschied-, oudheid- en letter­kunde. Vooral echter hield hij zich bezig met de geschiedenis der letterkunde van Noord-Brahant. Jaren Ian , wijdde hij zijne snipperuren aan het verzamelen van Noord:brabantsche drukkers, ja hij schroomde niet den kolossalen arbeid te on­dernernen, orn een chronologische lijst te tnaken van alle ge­westelijke druk werken, die sedert 1484 tot 1839 het licht 
zagen, eene lijst nit vijf folio deelen bestaande, die met zijne Noord-brabantsche drukken in de boekerij van het Noord­brabantsche genootschap is overgegaan; voorts verzamelde hij landschriften, platen, portretten, kaarten, penningen, in Ma woord alles wat sleelhs in eenige betrekking tot zijne pro­vincie stond, en gaf een Lijst van enkele en dubbele stad/iuis­penningen (17041793) 1 ), een Naamlijst van Predikanten
-
in Noord-Braband sedert de Reformatie tot 1840, in 8°. 2 ), een Lijst van dissertation en theses van Noord-Brabanders 3 ), schreef een stukje over zijn eigen geslacht, en verzameld bouw stoffen Your eeu Algemeen geschiedkundig woordenboek 
1) In 1835 voor het eerst uitgegeven, in 1851 herdrukt en met eenlevensschets der v an Berkels vermeerderd. door Dr. C. R. Her­man s. 
2) Die lijst is niet in den handel. 
3) s. Bosch, 1850, 8°. 
van Noord-Braband en een Kerkelijk Noord-Braband. De laatste 12 jaren held hij zich ook bezig met het verzamelen van een Atlas van de Vaderlandsche geschiedenis (bevattende meer dan 15,000 stuks platen, portretten, kaarten enz.), waar-van de catalogus in 1851 gedrukt, 184 biz. in 80. bestaat 1 ) en nog in het laatste jaar van zijn leven, begon hij een we-tenschappelijk tijdschrift Noord-Brabant, waarvan twee afle-veringen het licht zien, uit te geven. 
Pa li er was de vraagbaak van alien, die inlichtingen no-pens geschiedkunstige of plaatselijke bijzonderheden zijner pro­vintie behoefden en zijne uitgebreide kennis liet niemand in verlegenheid; het was zijn lust en leven al wat tot den bloei van kunsten en wetenschappen er daartoe kon strekken, te ondersteunen. Het Provinciaal genootschap van kunsten en wetenschappen, waarvan hij van 1838-1840 thesaurier en van 1849-1851 bestuurder was, heeft vooral aan hem zijn aanzijn te danken ; hij was (van 1819-1829) lid van het letterlievend genootschap Tot oefening en van 1823-1829 bestuurder der maatschappij tot Nut van 't Algemeen, Afdee-ling 's Bosch. 
PALIER, stierf den 14den Junij 1853. Zijn eerste vrou w, Amelia Sterk, schonk hem 5 kinderen, die hem alle zijn vooruitgegaan naar het graf, en zijn tweede, Elisab et h Ge r­dina van Hoft en, 10 zonen en dochteren, van welke vier overleden zijn. Zijn portret vindt men voor den Noord-Brab. 
Volks-Almanak van 1851. 
Zie Brunet, Manuel du Libraire, Brux. 1821, T. II, p 344; T e i s-s ier, Essai philologique sur les commencements de to typographie a Metz, Metz 1828, p. 32; (H. Palier), lets over het geshzcht van Pa­lier (lid in den handel) ; Dr. C. R. Her mans, Bijdragen tot de Geschzedenis van Noord-Braband, D. II, bl. 322; Schotel (in Alge­meene Kunst- en Letterbode, 1850, N°. 16 en 1853, N°. 26. 
PALTER (JOHAN CAREL), werd den l6den Junij 1729 te 's Hertogenbosch geboren, in 1755 predikant te Well en Amen­zoden en in 1769 to 'sHertogenbosch, in plaats van Moba­chius die naar Haarlem was vertrokken. Den 14den November van het volgend jaar werd hij door de regering dier stad tot hoogleeraar in de godgeleerdheid benoemd. Hij was een zeer werkzaam man, ijverig beoefenaar der oudheden, vaderland­sche geschiedenis en natuurlijke historie en lid der Leydsche maatschappij der letterkunde, der Hollandsche maatschappij van wetenschappen te Haarlem en van het provinciaal Utrechts­genootschap. Hij overleed den 20sten Februarij 1781. 
Voor den CiLtalogus, niet in den handel, staat zijn portret. 
Hij gaf in het licht: 
Dissertatio theologica de paschate secundo et tertio, quam favente Deo O. M. sub praesidio B. de Moor publico examine submittet ad diem 4 Octobris 1751. 4°. 
Leerredenen over den Heidelbergschen Catechismus. 's Bosch 
1792. 2 D. 80. (door Martinet uitgegeven). 
In de handelingen der Hollandsche maatschappij te Haar­lem heeft hij verschillende stukken geplaatst, die getuigen van zijne liefhebberij voor de natuurlijke historic, en op de bibliotheek van het N. Brab. genootschap treft men behalve zijne nagelatene leerredenen, 22 banden in 40. een handschrift van hem aan, waarin hij verschillende bijzonderheden optee­kende. 
Zie Dr. C. R. Hermans, Geschiedenis der Holt. en Lat. School, 
bl. 32, 33. 
PALTER (J. C.) 
schreef: 
Verhandeling over twee ongemeene groote beenderen, welke in den Bommelerwaard gevonden zijn (met 1 afb.) in Ver­handel. der HO. Maats. van wetens. te Haarlem. D. IV. 1773. blz. 373. 
Berigt van eenig Steede hoot. t. a. p. 1765, bl. 223 van
-
den Benglin. Bericht wegens een monstreus kakebeen enz. (met 1 afb.) 
t. a. p. bl. 118 van de Berichten. 
Uittreksel uit eenen brief van een zeldzaam wind•ei (dub­bel hoenderei) (met 1 afb.). t. a. p. bl. 116 van de Be­richten. 
Zie Holtrop, Bibl. med. et chir. p. 273. 
PALING (J. H.) werd den Wen December 1796 te Woerden geboren, was een leerling van den blinden organist J. TJ u r-ling, die hem op piano en orgel onderwees. Twintig ja­ren oud werd hij organist en klokkenist bij de Waalsche gemeente te Schiedam. In 1818 vestigde hij zich te Rotter­dam, waar hij goede leerlingen vormde, doch staakte weldra het geven van privaat onderwijs en stichtte een magazijn van piano's. In 1824 werd hij organist bij de Remonstranten te Gouda. 
Zie Gregoir, Biogr. des artites Musioiens Neerl. p. 142. 
PALINGH (ABRAHAM) gaf in het Licht: 
't Afgerukt Mon-aansight der Toovery. Daar in het be­drogh der gewaande Toverye, naakt ontdekt, en met gezonde redenen en exempelen dezer e,eitwe aangewezen wert. Met schoone kopere platen verciert. 2de dr. Arent. 1725. 
ilenmerckinghen en aenspraeck op diet. Galenus geschrift aen, Laurens Hendrickx overgegeven over syn beswaringen die 
hij teghen de gemeynte heeft daer hij ondersorteert en teghen de gansche hedendaeghsche Christenheydt. Haarl. 1665. Zie Naaml. d. Doopsgez. Schrijvers, bl. 78 ; H. C. Rogge, Ge­schrifien betreff. de Ned. Herv. Kerk, bl. 69 ; Jöcher; R o t e rm un dAbcoude Naarnr. 
PALLANT (WERNER vAN), zoon van Car s i l i us van P al­lant en Margaretha van Bergerhuysen, ridder, heer van Pallant, Bredebent, Wildenburg, Vrechen en Bachum, een man van grooten invloed bij hertog Re i n o 1 d v G e 1 r e en G u 1 i c h , die hem in 1419 tot zijn raad benoemde. In 1420 diende hij den graaf van Berg in Brabant en went hem door den hertog van Bra ban t het slot en he land van 's Hertogenbosch in handen gesteld. Hij teekende in 1629 mede den wapenstilstand tusschan de hertogen van G u 1 i c h en Berg en den hertog van G elr e; nam in 1436 de vrien­den van den hertog van Gel r e, ook heer Roel rn an van A v en d a e 1 gevangen, waarover hertog A r n o l d klaagde. In 1450 komt hij voor onder de eesten van den adel bij het verdrag van hertog G e r a r d von G u 1 i c h met den aarts­bisschop van Keulen, teekende in 1451 mede de unie van G u 1 i c h, en stond de eerste onder de ridders. In 1425 was hij huwelijkvriend van Johan van H e i n s b e r g. Hij er zijne vrouw kochten Weysweyler van Reinard den K1 e i n e van W e y s w e y 1 e r , en ontving Rulant van hertog W e n­ceslaus van L u n en b u r g ten geschenke. In 1374 huwde hij Johanna van Reyfferscheyt, die hem geen kinde­ren schonk, in 1395 AI verada van Engelsdorff, vrouw van Engelsdorff, Thumb. Maubach, Kinsweiler, Asselborn, 
dochter van Ewoud en N. N. van Binsfeld, die hew kinderen schonk. Hij was in 1458 overleden, want toen deel­deelden zijn zoons en kleinzoons. Deze .zonen werden hoofden der verschillende stammer', die zich in Gulicherland en Neder­land vestigden. Hij en zijne vrouw liggen begraven bij de Minnebroers to Aken, onder een koperen plaat, waarop 
Pallant, 
Merode,  Bachum, 
Bergerhuysen. 
Zie ms Geneal. en familie aanteekk.; Schotel, Geneal. der fa­
milie van Pallant ; Dez. Floris I en 11, Graven van Culenb. bl. 79 der Aantt. (over het geslacht); W. Henn i n g e s , Theatr. Genealog. omniwn aetat. et monarch. ,fainilias complectens, Magdeb. 1598, 5 vol.; 
Geneal. Imperat. Reg. etc. in circis Saxonicis Westph. et Burgund.
Ulysseae 1588, fol.; Werneri Tesschenmacheri, Olivia, Julia, 
Ravensb. antiq. et modern. in fol. Arnhemi 1638 ; C. Abe 1, 
Zugab. zu den Sachs. Alterthurn; J. D. von Steinen, Westphiil. Ge­schichte, Th. II, S. 1231-1265; T. Hubner, Geneal Tabellen, Leipz.

1725-1735, 4 vol. ; Bucel in i, Stemmatographia dominorwn van Pal­lant; Johan v. d. Bernswordt, Westf. Adl. Stambuch; Detmar Mulher, Westph. 6ternmata, Spenceri, Lisign.,
T. II, p. 727; Cour. Rittershusii, Opus Geneal. Princ. et Comit. 
Germ., Tubingae 1685 ; Rissch et Schannat, Eiflia illustr. z. B. 
2. Abth. S. 140-203; Christinaei, Jurisp. Heroica ; Le Carpen­tier, gist., de la Noblesse de Carnbray et de Cmbreusis, T. III, p. 854, 856 ; Nobil. des Pays-Bas, T. I, p. 51; Suite du Supplem. au Nobil, 
T. I, p. 3, 4; voorts Butkens, Trophdes de Brabant; Le Miroir de la Noblesse de Ilasbaye, pa' Mr. Hemricourt, avec blasons et epi­
taphes; J. G. Loyens, Recucil heraldique de Liege ; Hoogstra-ten, Groot Hist. Woordenb. ; Ferwerd a, Adel. en Aanzienl. Wapenb.; T e Water, Verbond en smeekschrift der Edelen ; d'Yroy van Mij­drecht, Sineekschrif? der Edelen; Strada, de belle Belg. Dec. 1, lib. V, p. 208. 
PALLANT (ERARD of EVERARD VAN), Z0011 van Jo han van Pallant, heer van de helft van Wildenburg, Kinswei­ler, Dalem en Witthem ; drost van het land van Limburg, en van Anna van Kuilenburg, tot Lede, Linden, Maurik, Eik en Borssele. Hij was vrijheer van Pallant en Witthem, van de helft van Wildenburg, Heyden, Oostcamp enz. Toen hij nog minderjarig was (1520) verhief K a re 1 V hem tot vrijheer van Pallant en Witthem, en was hij in proces met het hof van Utrecht. Hij huwde in 1527 Margaretha gravinne van Ti alai ng , dochter van Karel I, graaf van La lain g, heer van Montigny, ridder van het Gulden Vlies en van Jacqueline de Luxembourg. Zij werd krankzinnig en besteed bij Jonker Hendrik van Abkonde van Meerten, heer van Esse­steyn en Maersenbroek voor f 550 's jaars en stierf 31 Maart 1593. Volgens van L e e u w en heette zij Anna van La-ley n, en overleed zij in 1602 in den ouderdom van 95 jaar. Era rd stierf den 8steri October 1540 en werd to Kuilenburg begraven, nalatende, behalve eenige vroeg gestorven kinderen, Floris (die volgt). 
Maria huwt in 1549 Carel baron van Trasegnies, ridder van het Gulden Vlies. 
Anna gravin van Herlies, huwt in 1556 Philips van Stave le s , baron van Chaumont, Haverskerke, heer van Gla­jon, Estree en Ligny, ridder van het Gulden Vlies, groot­meester der artillerie enz, 
Margaretha huwt 1) N.,. graaf van Rennenberg, heer van Zuileu en Westbroek, 2) Jan W alra e t , baander­beer van Merode, heer van Petersheim, Perwys, Duffel, Leef­dael, Westerlo enz., graaf van Oelen. Zij overleed in 1614, oud 70 jaar, op het slot Usselmonde. Hij had in eerste hu­welijk (1558) Minera van Berge n , erfdochter van A n-t o n, markies van Bergen op Zoom, uit welk hukvelijk eerie dochter. Bij Margaretha had hij 7 kinderen, waarvan de tegen woordige Merodes afstammen. 
Lie m Geneal. en familie aanteekk.; Schotel, Geneal v. Pal. ; D e z. , Floris I en II van Pallant, en aant. (17) ; D e z Geschied. Letter- en Oudheidlc. Uitsp. bl. 31, 32 ; van Leeuwen, Bat. IL, bl. 1387; Voet van Oudheusden, Beschrifv. v. Calenb. bl. 193 volgg. 
PALLANT (nom TAN), zoon van den vorige; graaf van Kuilenburg, vrijheer van Pallant, Witthem en Weerd, heer van Wildenburg, Vrechem, Lede, Heyden, Oostcamp, Engels­dorff, Kintzweiler, Lynden en Oudenweerd, Bannerheer van Gelderland, erfschenker van he hertogdom Gelder, werd in 1537 geboren, en door Elisabeth van Culenborg, we­duwe van Antonius van Lalaing, te Culenborg opgevoed. Die opvoeding rigtte zij geheel naar den raad der priesters en monriiken, die haar omringden, in, zoodat hij reeds in zijn jeugd een groot ijveraar voor de IL C. godsdienst werd, geen kerkdienst of andere plegtigheden verzulinde, en de nieuwe leer haatte." Toen hij de jaren der kindschheid out­wassen was, werd zijne opvoeding te Brussel aan het hof van Maria, koningin van Hongarije, toen landvoogdes der Neder­landen, voltooid. In den omgang met den bloem van den Nederlandschen adel, die zich toen aan dat hof beyond, begon zijn mannelijke geest de kluisters of te werpen, waarin zijne moei en hare geestelijke gunstelingen hem gevangen hadden gehouden, en legde hij de grondslagen der ware vrijheidszin en vaderlandsliefde, welke hem in lateren tijd de gunst zijns konings en het rustig bezit zijner rijkdommen verwierven. Ook aan het keizerlijke hof schijnt hij zich korter of langer opge­houden en de gunst van Karel V in hooge mate verworven te hebben, zelfs wist hij zich bij den stuggen en britschen kroonprins bemind te waken, en hechtte hij zich met warme vriendschap aan Willem van Oranje. Na den dood zijner moei Elisa bet h was hij beer van een graafschap, twee vrije heerlijkheden en bijna dertig heerlijkheden, een der rijkste grondeigenaars in Gelderland, Utrecht, Zeeland, Munster en Gulicherland, geen wonder dat zijn levenswijs te Brussel, waar hij zich meest ophield, vorstelijk was. uMijn vader," dus laidde een aanteekening van zijn zoon Floris II, e was van groote state, tellende als een heer van zijn qualiteyt op syn stal, uyt eigen buydel, over de hondert paerden en buys, taefel en andere dispense naar advenant." Vijftig dienaars in prachtig met ziiver geborduurde liverijen, wachtten op zijne bevelen en stonden onder een adellijken hofmeester, en wan­neer hij uitreed vergezelde hem een stoet van edelen. Phi-lips II stond hij in den oorlog, tegen Frankrijk met eene door hem zelven verzamelde en bezoldigde bende bij, en screed zelf dapper bij St. Quentin. Deze betoonde dapperheid ver­zekerde hem .geheel van de gunst van Philips, hij genoot veel eer ende faveuren, zoodat hij grotelix te hopen ende te verwachten had digniteyten, stater' ende benevolentien. Ook won hij hem inzonderheid door zijne strenge maatregelen tegen de Hervormden in zijn graafschap Culenborg. Nog in 1566 was van Pallant, schoon reeds dee' aatt de bijeenkomAen 
der misnoegde edelen nemende, de godsdienst zijner vaderen 
toegedaan, doch in dit zelfde jaar verliet hij Naar, daartoe, 
volgens sommigen, door het snoode levensgedrag der kanun­
niken en der overige geestelijken in Culenborg bewogen, vol­
gens anderen zou zijne eerste gemalin Elisabe th, gravin 
van Manderscheit, Blankenheim, ter Sleiden, dochter van 
graaf Frans en A nna , gravin van Ysenburg, vrouw tot 
Berris en Biberich, die de Luthersche leer beleed, oorzaak 
zijner verandering geweest zijn. Welke zijne beweegrede­
nen waren, hij volgde het voorbeeld van zijn bloedverwant 
Johan van Pallant, heer van Keppel en Voorst, en was 
een der eerste edelen, die zich onder de aanhangers der 
nieuwe leer schaarden, en toen zijn boezeinvriend W Weill 
van Nassau nog aan Rome verbonden was, had hij reeds 
de Nederlandsche geloofsbelijdenis onderteekend, liet hij reeds 
het zuivere Evangelie in zijne staten prediken en nara hij 
voortvlugtige belijders en leeraars in zijne beseherming. 
Hij brak met Margaretha en Granvelle, en sloot 
zich nog inniger aan Or a nj e. Hij behoorde tot de eerst en, 
die het smeaschrift der edelen onderteekenden ; en in de 
groote saal" van zijn hof kwamen de edelen bijeen, die, met Brederod e aan het hoofd, der landvoogdesse het sineek­schrift overhandigden. Na (le overgave vertrok hij naar Cu­lenborg, waar zijne tegenwoordigheid vereischt werd, om de oneenigheden tusschen Roomschen en Onroomschen ont­staan, uit den weg te ruimen. Wij ontmoeten hem vervol­gens te Antwerpen en op de vergadering to St. Truyen, doch bij de komst van Alva week hij naar Duitschland. Open.-lijk werd hij door den bloedraact gedagvaard, en Diet ver­schijnende, gebannen met verbeurdverklaring zijner goederen. Zijn hof te Brussel werd tot den grond toe afgebroken en op het geslechte en met zout bestrooide erf een marmeren pilaar ge­sticht, op welks vierzijdig kroonstuk of kapiteel men, in vier talon, het volgende door Jan Tse raerts gestelde opschrift las: 
•Als Philips de II Catholycke coninck van Spangien etc, regneerde, in dese syne Erf•Nederlanden, en dein syne plaetse regneerde Ferdinando Alvarez de Toledo, hertogh van Alva etc. is gheordoneert dat het huys eertyts van Flo­rents van Pallant, grave van Culemborch, to gronde afghebroken zy ter vervloeckter naemorien van de hernornen conspiratien, die daer in ghesciet is teghen de coninckly ke majesteyt ende teghen deselve Widen. Anna MDLXVIII. Astum den XXVIII May." 
Volgens van Meteren, Aubery de Maurier, Wage­naar en anderen, zou van Pallant een der meest werk­zame en krachtdadige bevorderaars der Nederlandsehe vri,j-
heid geweest zijn, die goed en bloed voor haar veil had. Hem komt de eere toe, voor het eerst de vijandelijkheden tegen Al v a begonnen te hebben, door de inneming van Wit-them, een sterk kasteel aan den regteroever der Geule, niet ver van Valkenburg in het Limburgsche gelegen, dat A 1 v a, na de verbeurdverklaring door de troepen des konings en daaronder eenige Luikerwalen had laten bezitten. De gesehie­denis noemt de verovering van dit slot een wapenfeit, dat als een voordeelig begin van de onderneming (om langs de zijde van Gulich in Gelderland of Brabant te vallen) werd aangemerkt. Na de verovering van Witthem hield van lItt I­lan t zich met van den Berg en andere edelen onledig met het werven van krijgsvolk met plan om zich met Villers, Lu in ey en andere hoofden, die reeds 2000 man verzameld een' inval in Gelderland of Brabant gedaan hadden te ver­eenigen. De nederlaag die beide laatstgenoemden te Dalem, van Londogno en Sancio ontvangen, had tengevolge, dat het yolk van Culemborg Weerd, waarschijnlijk nog eer de graaf van Megen de stad naderde, verliet, na kort te voren 'sHeerenberg onder den graaf van den Berg ver­overd te hebben. 
Na het verlies van Witthem en Weerd liet van Pallant den moed niet zinken. Huizen, hoven , kleinodien werden verkocht en verpand om soldaten te werven, tot bijstand van Lodewijk van Nassau, die, terwijl Cocqueville, Artois en Hoogstraten Gelderland zouden aantasten, zich van Vries­land en Groningen wenschten meester te maken. Na de over-winning bij Heiligerlee rekende Lode wij k wederom op zijne hulp. In zijne Meinoire relatif a l'expedition de Groningue, door Groen van Prinsterer in het Licht gegeven, gewaagt hij onder anderen van ules compaignies qui doivent lever les contes van den Berghe et Culembourgh," en verschil­lende brieven van dien tijd bewijzen, dat ook Culemborg, gelijk de schrijver van Andries Bourlette te refit opmerkte, 
'sprinsen sterkste steun was." Na de innewing van den Briel, liet hij zijn zilver versmelten en tot geld slaan en de goe­deren, die hij nog in neutrale landen bezat, verzetten, en naast God en den prins had het van den Berg en Scho u­wenburg aan hero te danken dat de eerste zege op zege in Gelderland, Overijssel en West-Friesland behaalde en de laat­ste als stadhouder en kapitein-generaal Vrieslands hoofdstad kon betreden. Ook Oranje ondervond, bij het verzamelen van een leger, zijne hulp. Eerst na het vertrek van Alva keerde de graaf van Cu le m bor g in het vaderland terug, en terstond bood hij de Staten van Holland aan, on; a met raet ends daet het vaderlant en die gemeyne saecken, op sijn eygei, costen bij te staen." Zijn aanbod was welkorn, "en wetter-
daedt betuychden de staten, hoe aengenaem hetselve haer was, dat sij hem, niettegenstaende (in) deselve provincie van Hollant niet ofte seer weinich gegoet, uyt haer eygen bewe­ging verzochten te coinpareren in haere vergaderingen, net de digniteyt van premier noble vereerden en oock geduerich­lijek so veel gunst ende faveur bewesen, dat deselve sulcx geroempt ende gepresen heeft tot het leste toe; ja zij droe­gen hem sulcke liefde ende respect, dat dickmaels zijne dis­positie ofte gelegentheyd hem niet kunnende toelaten per­soonlicken te comen, sij haere vergaderinge hebben afgestelt, en om hem haere genegendtheydt wijders te betoonen, hiel­den zij hem neffens den prins van Ora nj e exempt van alle onkosten, beswaernissen elide lasten," en uitdrukkelijk wordt hij in een brief der regering van Bommel aan de Staten van Gelderland , een hooft van de Staten van Holland genoemd." Na den dood van Willem I, die hem steeds gewoon was in gewigtige zaken te raadplegen, hield hij de zijde van Le yce st er en toonde zich steeds een zijner getrouwste aan­hangers. Deze trok dan ook zijne partij in de hevige twis­ten, die hij met -Utrecht, a zijne quade naburen" had, nam zijn graafschap ernstelick" onder zijne protectie, en gaf hem en N i e u w en a a r, # zonder eenig advy s te vragen," sehrijft B or, zitting in den raad van State, vertrouwende op zijne hulp in het doordrijven zijner planners, vooral in het daar­stellen eener kamer van geldmiddelen. Het is mij niet ge­bleken dat Culemborg hem hierin van dienst was; hij bleef echter zoowel bij hem als bij de staten-generaal en den raad van state gezien. 
Hij behoorde niet tot de Reingoudisten, ofschoon hij v elen van dien aanhang en andere begunstigden van Le y c e s t e r in zijne bescherming nam. Het was voldoende dat zij te Utrecht gehaat en vervolgd werden, om de poorten van Cu­lemborg voor hem te zien openers. De bescherming aan hun verleend, voedde de verbittering tusschen hem en de Staten en meermalen wenschte hij zoo onachtzaam niet gehandeld te hebben. 
Na den dood zijner eerste gemalin huwde hij (1564) Ph i­lippa Sidonia van Manderscheit Blankenheim-Ger olst e i n, eene lichtzinnige en verkwistende vrouw, met welke hij in onmin leefde. De eerste vrouw liet hem eene dochter, zijn tweede een zoon na. Zijne dochter E l i s a b e t h in 1586 gehuwd met Jacob, markgraaf tot Baden en H o o g-b e r g, 7 Aug. 1590 gestorven. Zij hertrouwde 1591 met K a-r e 1, graaf van Hohenzollern, en na diens dood met L o-d e w ij c k, vrijheer van Ho hensaxe n. Zij liet uit haar eerste huwelijk eene docb ter na, Anna, princes van Baden. Deze huwde in 1517 Walraet, graaf van Waldeck en Pier-
o n t en erfde Culemborg, Weerd en Pallant van haren oom Floris II in 1640. Hij stierf in 1640, zij in 1648, nala­tende Philip Theodoor en George Frederik, graven van Waldeck. 
Zijn zoon Floris II volgt. Floris I overleed te Culemborg 29 September 1598, waar hij begraven ligt. Zie van der Haer, de init. turn. lib. I, p. 147 ; C. L. S. de ortu et progressu Calvinianae reform. in Belgio p. 8; Strada, de bello Belg., D. I, iib. V, p. 234, 235, lib. VII, p. 373, 234, 235 ; Lan­gueti, Epist. Seer., lib. I, p. 165; H. Cuycku, Epist. paraen. ad 
S. P. Q. Culenb. ; van Isselt, Hist. sui temporis, p. 17, 70, 71, 205,206; Ab Aylva, Epist. CL1I ad Hopper. , p.659; J. de Timmer-man, de Unione loll. et Zeel , p. 43, 60; A. de Maurier, Mem. pour servir a t' Hist. de Holl., p. 182 ; Bor, Ned. Oorl. B. II, bl. 78, 
B. IV, bl. 150 (220), B. VIII, bl. 91 (602), 118 (614); Hooft, Ned. Hist., B. II1, bi. 115; van Meteren, Ned. Hist., B. III, bl. 49, 50, 59 ; Chronyk van Antwerpen (Leyd. 1743) bl. 68 ; Marcus, Sent. 
v.
 Alva, bl. 76; Bo xho rn, op Reygersbergh, D. II, bl. 574; L. Gy­sius, Oorspronck enz.,b1. 271, 772; van Loon, Nederl. Ilist. Penn., 

D.
 I, bl. 116; B o n d a m , Verzameling van onuitgegeven stukken, D. I, bl. 50-66, bl. 96, 116, 121, 216, 217, 272-274, 302, IV, bl. 37], V,bl. 3, 13, 32; Wagenaar, Vad. Hist., D. VI, bl. 22, 23, 285, VII, bl. 79, 80, 82, IX, bl. 36; v. d. Spiegel, onuitg. stukken, D. I, bl. 252, 253; Te Water, Tweede eeutvgetijde der Geloofsbel. bl. 129, 131; A. W. K. V o e t van Oudheusden, Beschrijv. van Culenb., bl. 195-253; Bondam, Vert. van onuitgegev. stukken, D. I, bl. 50-66, 96, 116, 121, 216, 217, 254, 255, 272-276, 302, D. IV, bl. 371, 


D. V, bl. 3, 13, 32, 254, 255, 276; Geschied. der Gemeente te Kuilen­burg met insluiting der filiaal gemeente te Thiel en Leerdam, St. II, bl. 125, 126 der Bijdr. tot de Geschied. der Evang. Luth. Kerk in de Nederlanden, vert. door J. 0. Schultz Jacobi en F. J. Domela Nieuwenhuis; Kist en Royaerds, Nederl. Archief van Kerk. Gesch , D. III, bl. 299; Konst- en Letterb., 1845, N°. 7; Te Water, 
Verb. d. Edelen, D. I, M. 21, 50, 62, 63, D. III, b1.203--225, D. IV, bl. 249, 250, 422, 448-450; Schotel, Berinneringen aan het Hof van Floris I, Graaf van Culenborg, te Brussel, in Geschied-, Letter- en Oudheidk. Uitspann., bl. 1 volgg.; Dez., Plods .1 en II, graven van Culenborg, Arnhem 1846 ; D e z. , Genealogie der Familie van Pallant, Cat. p. 37; Groen van Prinsterer, Archives (Reg.). Op de ver­kooping van de mis van A lk e ma d e en van d e r S c h e l l i n g (Amst.1848) N°. 289 komt voor : Beschrijving en Afbeelding der Graven en Gravinnen van Culenborg, met derzelver hooge afkomst, gesl,chts­rekening, alliantien en wapenen, te zamengesteld uit de aanteekenin­gen, gedenkschriften, schilderijen en echte bewzjzen van dien grafelijken en doorluchtige huyse en geslachte, door K. v. A. en P. v. d. S , met de afbeeldingen van at de Heeren, Graven en Gravinnen ten voeten uit,thans in bezit van de familie van Pallant; Nijhoff, Bijdrag,Jaarg. 1, St. I; Luiscius, Hoogstraten, Kok, Nieuwenhuis,Kobus en de Rivecourt en 0. Z. Irian Haren, de Geuzen,b1.239 (schooluitg. 1830); Scheltema, Staatk. Nederland ; van der Vynckt, Petit, Cerisier, B ilder dijk. 
PALLANT (FLoais II vAN), graaf van Culemborg, vrij­heer van Pallant, Witthem, Weerde, Weerdebroeck, Munsters, Engelsdorff, Kintzweiler, Vrechem, Bachum, Wildenborch, Lien-den, Leede, Oudeweert, Eek, Maurik. Homoedt, Ommeren, 
Dalem enz., eenige zoon van den vorige, den 288ten Mei 1577 te Culemborg geboren, ontving aldaar het privaat onderwijs van Bernardus Zwaardecroon of van Amersfoort. Aan dezen, wiens zoon Henri c u s, in de geschiedenis der rampzalige twisters, die • in den aanvang der 17 de eeuw den boezem van het vaderland verscheurden, opentlijk voor de zaak der Remonstranten uitkwam en zich een waar vriend van G r o t i u s betoonde, had hij die gematigdheid in het stuk van godsdienst te danken, welke hem wel eens onder de verdenking bragt van tot de partij der Arminianen over te hellen. Gaf Zwaardecroon hem onderwijs in de oude talen, met een ander leermeester las hij Fransche overzettin­gen van Plutarchus, Lucanus, Sleidanus en anderen. Ook in de wiskunde en wijsbegeerte ontving hij onderwijs. Jacobus en Hendrik, beide zonen van Gerard Prou­nine k, waren op begeerte van zijn vader deelgenooten zijner lessen en uitspanningen. Voor hij naar de Leydsche hooge­school vertrok, liet zijn vader hem een reis door Gelderland, Groningen en een gedeelte van 1)uitschland does. Te Leyden genoot hij, behalve het onderwijs van Merula en Seal i-g er, dien son tres cher S c a 1 i g e r" noenade, dat van zijne gouverneurs en praeceptoren Samuel de Lechem ier e de la Rivier e, gevlugt edelman uit Sedan, Pierre du Moulin en Zwae rde croo n. Na de akadewie verlaten te hebben, reisde hij, onder geleide van Herman Moded, naar I)uitschland en vertoefde in 1597 en 1598 te Inn- en Knip­hausen bij zijn neef J d o, met wien hij vriendschap sloot en briefwisseling hield. 're huis weergekeerd, wijdde hij zich aan het bestier zijner toekomstige goederen, en werd hij meer­malen door zijn vader naar 's Hage gezonden, om met den raad van State over zijne aangelegenheden te spreken. 
Uit de stukken van dien tijd leeren wij hem als een be­zadigd en verstandig jongeling kennen. De aanmerkingen, die hij nevens de Memorien van zijn vader schreef, getuigen van grondige regtskennis en buitengewone scherpzinnigheid. Drie jaren na zijn vaders dood huwde hij Cat harina, dochter van den afvalligen Willem van den Berg en van M a-r i a , oudste zuster van Willem I van Nassau. Het hu­welijk werd in Februarij 1601 met groote pracht gevierd. Nog is het verhaal van zijn huwelijks-eisje met zijne jeugdige gemalin in liet Archief te Culenborg aanwezig. Na zijne terug­komst aldaar ontwaakte bij Fl o r is het verlangen om het vaderland te dienen, en den roem van M a u r i t s , onder wiens vanen zich de bloem van den Nederlandschen en Duit­schen adel schaarde, te deelen, edoch de jammerlijke toestand zijner bezittingen en onderdanen vorderde dringend zijne tegen­woordigheid in Gulicherland, Limburg en Culemborg. Beurte-
lings ontmoeten wij hem dan ook gedurende de eerste jaren van zijn huwelijk in een zijner heerlijkheden, vooral te Wit-them, met verlof en vrijgeleide van den aartshertog en in zijn graafscbap van waar hij zich naar den Gelderschen land­dag begaf, ',want het competeerde hem (volgens zijn eigen getuigenis) in regard van seeckere gequalificeerde goederen in het destrict en furstendom Gelre gelegen en daerinne gro­telix geerft, daerop te compareren." Zoo lang de oorlog woedde, had van Pa llan t, gelijk hij zelf getuigde, "ter regarde van de groote lasten, die bet land drukten, de hooge regering Diet willen bezwaren of bemoeijen , oin voor de voorgescho­tene penningen en geleden schade, die zij beloofd had, dat door het gemeene land zouden vergoed worden, eenige recom­pensie of vergoeding te verzoeken ; mar ter contrasie nog daarenboven groote schade van invallen, brandschattingen in mandatien in alle geduld genomen ;" maar toen het bestand was gesloten, het zwaard was opgestoken, rijk beladene vloten naar het vasteland stevenden /Mat machtig werd in de In­dische, als Carthago in de Aliddellandsche zee, nu de staet en gelegentheid van 't gemeene landt het kon lijden, began hij 
op vaste en welgefundeerde vergeldinge ende recompensie be­hoorlyck regard te nemen," en waagde hij het de staten-generaal eene renionstrantie aan te bieden , die overwaardig is gelezen te worden en eindigde met eene dringende bede om eenige schadeloosstelling of recompense. Wat hierop gevolgd is, weet ik niet , schreef van O u d he u s d e n, dock uit onuitgegeven bronnen blijkt dat hij Naar, vooral door invloed van Olden b a r-ne v e 1 d bek wam. Door deze en andere gewigtige diensten, had de grijze staatsman zich een onvergankelijk gedenkteeken in het hart van den graaf van Culemborg gesticht en van dies tijd of liet deze zich geheel door zijn vader (zoo noemde hij hem) leiden. Niets ondernain hij, of eerst moest Old e n-. b a r n e v eld bet goedgekeurd hebben, maar ook geese zwa­righeid waaruit de krachtige hand van den veolvennogenden man hem niet redde. De brieven tusschen 1614 en 1618 ge­wisseld geven de treffendste bewijzen van F l ori s' diepen eer­bied voor zijne wijsheid en van zijn geloof /Mat de republiek naast God harem voorspoed aau Olden b a r n e v e 1 d te dan­ken had. 
In 1618 werd Flo ris tot 's lands hooge regering geroepen. Reeds jaren te voren had men gebeden ode handed toch mode aau den ploeg to slaan." Ernstig waarschu.wde hem toen de beer van Loen e n, burggraaf van Nijmegen adat het hem zou berouwen, dat het ziju bederfenis zou wezen, indien hij zich niet ter vergaderinge der Staten-Generaal liet de­puteeren" en wekte hem op //het voorbeeld van zijn vader te volgen, te letten op hetgeen de beer van B r e d e r o d e deed, 
wiens dienst den lande aangenaam was tot redressement en en maintenement van zijn huffs strekte. Ook Maurits had meermalen gewenscht dat hij deel aan 't bewind zou nemen, met belofte, ii van alle vriendschap met hem te zullen onder­hou wen," hij wilde evenwel zijn pals geven, indien B a r n e ­v e Id het niet altijd zoude beletten. iv Hij zou," schreven hem zijne gedeputeerden te 's Hage, geen faveur bij de heeren Staten immermeer te verwachten hebben en altijd suspect ge­houden worden, indien hij zich niet tot 's lands dienst liet emploijeren." Van Pal la n t had zich niet laten bewegen en zich steeds beroepen a op zijne onbekwaarnheid en onbed7even­heid in 's lands taken, de menigvuldigheid zijner eigene bezig­heden en het bederf zijner goederen," enz. Met het klimmen der beroerte in kerk en staat, was zijne afkeerigheid toege­nomen, maar de partij van Old en b a r n e v e 1 d, die gelijk de contra-remonstranten en Maurits, in hem een steun meende te zullen erlangen, poogde hem door hare drogrede­nen te betooveren, ja zelfs zou zij hem met het stadhou­derschap van Utrecht gevleid hebben. 
Eiudelijk liet hij zich bewegen en werd hij den 4den April 1617 met eenparige stemmen op den landdag te Zutphen ge­committeerd. Zoo als M a u r i t s had voorspeld, liet hij zich door Old en b a r n e v e 1 d leiden, doch toen er over het hou­den eener synode nationaal moest geraadpleegd worden, was hij in Duitschland. Omtrent dien tijd werd er, door tus­schenkomst van graaf Ernst Casimir, Waldeck en an­deren, een verzoening tusschen Maurits en van P al­1 a n t bewerkt, edoch de prins achtte het noodig, dat de graaf, totdat de plannen, waarvan hij zwanger ging, ten uitvoer gebragt waren, liet vaderland verliet. Hierop liet deze zich tot lid van een gezantschap naar Denemarken be­noemen. Na den flood van Maurits nam van Pal la n t wederom deel aan 's lands beheer, en stond, waar hij kon, de belangen van F r e d e r i k H e n d r i k , waarmede hij door vriendschap verbonden was, voor. 
Bij de Staten-generaal had v a n Pa 1 la n t den roem van voorzigtigheid, bezadigdheid, eerlijkheid en goede trouw. Deze blonken door al zijne onderhandelingen, commission, proposition, objection, rapporten." Sommigen verhieven, in hunne particuliere brieven zijne schranderheid, anderen aingen nog verder en hielden hem, gelijk Espess es den t'beroemden J o a chi m voor un esprit qui passe l'ordinaire de ce pays," doch eenigen hielden hem voor onbekwaam en onbeduidend. Ofschoon wij hem met de groote staatsmannen uit de eeuw van Fred eri k H e ndrik niet mogen gelijkstellen, toch aarzelen wij echter niet hem met een tijdgenoot een man van groot verstand, oordeel en geheugenis, net in 't voorstellen, wijs in 't beslui 
ten" te noemen. In versehillende commission, hem door de Staten-generaal opgedragen, verwierf hij lof en eer. Hij was een der gedeputeerden, om met d' E s p e s s es, Claus D a a en R e ij , ambassadeurs van Frankrijk, Denemarken, Polen en vele andere gewone en buitengewone gezanten te handelen. Toen de koning van Denemarken zich in 1625 aan het hoofd der protestantsche ligue in Neder-Saksen stelde en den oor­log tegen Ferdinand II begon, hielp hij de traktaten tus­schen Engeland, Denemarken en de Nederlanden, en •lat tus­schen Denemarken en de Staten-generaal sluiten, en toen hij begreep, dat de ondersteuning te gering was, drong ook hij het besluit door om andere mogendheden, vooral Engeland. erg Frankrijk, tot het sterker ondersteunen van koning Chris ­t i a a n aan te sporen. Ook zette hij, toen deze gedwongen was om den vrede te sluiten, Gustaaf Adolf aan om deel aan den Daitschen krijg te nemen. Wij zien hem werkzaam in de beslissing der gesehillen tusschen den graaf van Oost-Vriesland en de stad Ewbden, Frankrijk en Engeland. Hij handelde met Gideon van Bo et z e 1 a er, der staten gezant te Parijs, over het sluiten van een verdrag dat H. H. Mog. niet bekrachtigden, wijl de koning hen er door trachtte te verbinden om hem tegen Groot-Brittanje bij te staan. Hij was een der gecommitteerden om met die van Isabella , zoo te 's Hage als te Maastricht, over een bestand of vrede te handelen en om de alliantie met Frankrijk tot voortzet­ting van den oorlog en verdeeling der Spaansche Nederlan­den te sluiten (1634, 1635). Ook was hij bij het waken der 
jaarlijksche overeenkomsten tot den jaarlijkschen veldtogt te­genwoordig. In 1639 behoorde hij tot de commissie van wege de Staten-generaal naar Amsterdam gezonden, eene commissie, die de meeste gescbiedschrijvers eervol noemden, maar Bilderd ij k hem onwaardig achtte. 
Hij overfeed 2 Junij 1639 kinderloos. Na zijn overlijden heeft een meester hem, gelijk Paulus M or e e l s en zijn va­der, dood op een bedde liggende afgebeeld. De gravures naar de schilderij van Mier eve ld zijn beroemd. Na een dezer gravures is het portret, geplaatst voor het onderstaand werk van Dr. S c h o t e 1, vervaardigd. 
Zie, behalve Luiscius, Hoogstraten, Kok, Nieuwenhuis,Kobus en de Rivecourt; H. Cuyckii, Culemb. Eccles. Rurae­mund. Episc. ad Flor. a Pall. Corn. Culemb. Paraen.; Carleton, Lettres Mem. et Negoc., T. II, p. 243, 256 ; D'Espesses, Depeches 
liollande, T. I, p. 87; Slichtenhorst, Geld. Gesch. D.I. bl. 58; Uytenbogaert, Leven van het bedien. bl. 47; Baudartius, Ge­denckw. Geschied. B. X, bl 9, 122, 123 ; Bran dt, _Hist. der Ref. D. II, bl. 744; A its e m a, Saken van Staat en Oorl. D. I, bl. 548, 639, 1102, 1204, 1260, 1261, D. II, bl. 28, 32, 94 volgg. 227, 318, 323,409, 439, 414, 437, 504, 592, 605, 606; v. d. Capelle, Gedenks. D. 
bl. 7, 8, 336, 338, 372; Huygens, Korenbloemen, bl. 1058, Leven 
van Frederik Hendrik, D. I, bl. 92, 94, 272, 370 ; Wag en aar, Vad. Hist. D. X, bl. 201, 224; Hooft; Cerisier; Bilderdijk, Gesch. d. Vad. D. VIII, bl. 102, 141, D. XI, bl. 263 ; Nijh off, thierzigt van het Archief enz. in Bijdr. van G. en 0. St. 1; Scheltema, Staatk. Ned. list. en Roy aards Archief (eerste serie). D. V, bl 387; Te Water, Verbond en Smeeks. d. Edelen. D. III, bl. 224, 225; v. d. Kemp, Maurits van Nassau. D. IV, bl. 164, 265, 266; V o e t van Oudheusden, Beschrifv. v. Culemb. ; Schotel, Floris I en II van Pallant; Mevr. Bosboom Toussaint, Een Leijdsch Student; Mul­ler, Cat. v. portr. ms Genealogie en Leven v. Floris 11 . v. Pall. 
PALLANT (CARsmus VAN), zoon van Werner van Pa 1-I an t tot Bredeb en t. Lid der ridderschap van Gulik, (Ye-b
huwd met 1. Oest tot Hellenraedt en 2. Bronck-ho r s t tot Batenburg, was heer van Ituyff en Reeland, goederen in het Hertogdom van Limburg. Hoogstwaarschijn­lijk was hij een der onderteekenaars van het Smeekschrift der Edelen. In de familie-aanteekeningen wordt van hem melding gemaakt in 1555, 1556, 1585. Hij huwde 0 dilia v a n Fl o d o rff, uit welk huwelijk 4 zoons en 3 dochters zijn geboren. 
Zie Te Water Verbond der Edelen. D. III, bl. 381, D. IV, bl. 29; d'Yroy van Mijdrecht,, Verb. en Sineeks. d. Ned. Edelen, bl. 85, 86 ; Sc hotel, Floris .1 en .11 v. Pallant, bl. 11; (Aant.) Geneal. 
v. Pallant. 
PALLANT (JonAN VAN), zoon van Elbert van Pal­lant, beer van Zehlem en Issum, Heemken, Horst, erfmaar­schalk van Kleef, drost van Dinslaken, drost van Huissen, ambtman van Wassenberg, en van Elizabeth van der Hors t. Hij, Johan, was heer van Issum, Horst, Heemken, Voorst en Keppel, komt voor in 1526, en teekende als lid der rid­derschap van het Graafschap mede, toen prins Willem van Kleef tot successeur van Gelre aangenomen werd. In 1543 zond hertog Willem hem met een commissie naar Arnhem (1543). Ook bezegelde hij in 1550 de landvereeniging • van Keulen. Hij was de hervormde godsdienst toegedaan en had verschil met den stadhouder van Gelderland over de verwaar­loozing der roomsche religie en de aanstelling van een pre­dikant te Keppel. 
Hij overleed 2 Oct. 1562 en werd te Issum begraven. Hij huwde Elizabeth van Rech t ere n (Voorst), dochter van Frederik en Judith van Aer wijsn, in 1571 gestorven en mede te Issum begraven. Hij had elf kinderen. 
Zie Van Hasselt, Verzam. v. Stukken. D. I, bl. 28, 29, 34-94; Te Water, Verb. en Smeeks. d. Edelen. D. IV, bl. 450 ; Van Wijnof Wagenaar, Vad. list., Nalez., bl. 258, 259; Schotel, Floris 1 en 11 v. Pallant, Aant., bl. 11; mss Geneal. Adv. Gelr. te Keppel. 
PALLANT (KAREL WILLEM), zoon van A d r i a a n Wer­ner van Pallant, heer van Keppel en Voorst en van 4* 
Anna Charlotta Elizabeth van Wassenaer, werd 10 Nov. 1667 geboren, klom in het Nederlandsche leger tot den rang van generaal-majoor der cavallerie op, onderscheidde zich in den slag bij Malplaquet, waarin hij gewond werd. Hij overleed ongehuwd 20 Sept. 1729 en maakte zijn zusters zoon Frederik Willem Floris van Pallant tot erfge­
naam. Zie Bossch a, Nederl. Heldend. te land, D. II, bl. 473 en Bijl. 29; Geneal. v. Pallant. 
PALLANT (JoHAN WERNER VAN), zoon van Ad olf Wer­ner v an Pa 11 a n t, heer van Sonderen, Bovenholt en Griet­huysen, erfmaarschalk van Kleef en drost van Haessen en Lo bith en van Ida M a r griet, baronesse van Botlenberg gen. Schir. Hij was heer van Eerde en Beerse, klom in bet leger van den Sint tot generaal van de Infanterie en werd gouverneur van Doornik en Breda. In 1702 was hij bij de belegering van Bonn en voerde als kolonel de Neder­landsche troepen aan, onderscheidde zich in den slag bij Eke­ren en bij de innerning van Menen. Hij overleed 14 Oct. 1741 en werd te Arnhem begraven. Hij liet bij zijne vrouw, J oh a n n a Elizabeth, baronesse van Baer, dochter van Dirk en Maria baronesse van Rheede, den 25 9ten Maart 1723 gestorven, na, een zoon, Adolf Werner Hen dr i k van Pallant tot Eerd e. Kolonel in zijn vaders regiment, lid der ridderschap van Overijssel. (1 715) gouverneur van Coevorden, overleden Dec. 1737. Hij huwde in 1724 M a -r i a Margaretha van Baer, dochter van Willem en Johanna Tuyl van Serooskerke, overleden 10 Mei 1745, en had twee kinderen die jong overleden. 
Zie Boss ch a, Nederl. Heldend. te land, D. II, bl. 319, 335, 394 Geneal. 
PALLANT (ADoLF WERNER VAN), broeder van Johan W ern er, heer van Zuithem en Eged6, geb. 1656, Lid der Ridderschap van Overijsel, bregadier en kolonel der Cavalle­rie, overleed 11 November 1706 te Ath, aan de gevolgen zijner wonden. Hij huwde (1) Ernestine van Pallant, dochter van Elbert Antonie van Pallant tot Batin­gen en Ernestine van Haersolte, (2) 2 Aug. 1 6 85, Agnes Aemilia vItn Pallant, dochter van Adriaan Werner van Keppel en Anna Charlotte van Was­senaa r. De laatste schonk hem 8 kinderen, onder deze El ber t, heer van Zuithem, geb. 12 Sept. 1695, ridden der 
D. 0. stadhouder van Leenen en deurwaarder president van de hooge bank der prow. Overijssel enz., gehnwd met J o­hanna Christina van Dedem. 
Zie Geneal. v. Pallant. Familie aanteekic. 
PALLANT (ADOLF WERNER VAN), heer van Zuithem, oud­ste zoon van Elbert A n t o n i, ridder en commandeur der 
D. 0. enz. en van Johanna Christina van Dedem, werd 25 Aug. 1727 geboren, in 1752 lid der ridderschap van Overijssel en in 1763 drost van Iselmunden. In de ver­schillen over de drostendiensten, voegde hij zich benevens 
J. A. C. de Vos van St e e n w ij k bij het voorgestelde door 
J. D. van der Capellen tot den Poll; dat edelmoedig en belangloos gedrag en zijne verdere verrigtingen met en voor de staatsgezinden, vooral ook bij het vermaard versehil over het regt van overeenstemming in Overijssel, verwierf hem cenen grooten naam ; doch had echter het ontslag van zijne ambten en bedieningen na de omwenteling van 1787 ten gevolge. Na die van 1795 werd hij op nieuw tot het bewind geroepen, zag zich benoemd tot drost van Salland en bleef door velen geacht en bemind tot zijn dood op Zuit­hem 23 Febr. 1803. Hij huwde 4 Junij 1754 met A de 1-gonde R i g g e. Zij stierf in 1766. Hij is meermalen afge­beeld, zijn afbeelding is in fol. te gelijk met die van zijn vriend Hendrik Hooft Danielszoon uitgegeven. 
Zie Scheltema, Staatk. Nederl.; Famil. pap.; Geneal. v. Pallant. 
PALLANT (ADOLF WERNE . VAN), heer van Eerde en Beerse, zoon van August Leopold en Anna Elisabeth van H a e r s o 1 t e, werd 15 Dec. 1745 geboren, was sedert 1770 in de ridderschap van Overijssel, stadhouder van Leenen en deurwaarder der hooge bank van de Provintie, Drost van Deventer, commissaris • generaal van Overijssel, (1813) lid der eerste haler van de Staten-Generaal, ridder van de orde van den Nederl. Leeuw, overleed 8 Dec. 1828 op den huize Eerde en werd te Omuaen begraven. Hij huwde (1770) Anna Elisabeth Schimmelpenninck van der Oye, get). 11 Dec. 1752, overleden 28 Junij 1822 en liet na de kin­deren die volgen : 
Gijsbert Jan Anne Adolphe, geb. 27 Mei 1783, in 1803 luitenant onder de Waldecksche troepen in Nederl. dienst. Hij trouwde (1) 31 Aug. 1805 Johanna Mara van Leij d e n, gest. 14 Dec. 1807. (2) 19 Sept. 1809, Corn e­lia M a r tin a van der Goes. Reeds bij zijn eerste huwe­lijk verliet hij den dienst en werd lid der ridderschap en der Staten van Holland, der gedeputeerde Staten van Noord-Holland, en ridder van den Ned. leeuw. 
Willem Ann a, geb. 4 Jan. 1785, ritmeester bij het Nederl. regement ligte dragonders, te Waterloo gesneuveld 18 Junij 1815. 
Frederik Theodorus, geb. 1 Mei 1787, eerste luitenant onder het 2e regiment Hussaren, gestorven op den Huize Eerde, 24 Oct. 1808, begraven te Ommen. 
Gertenda Ditmara, geb. 6 Mei 1789, huwde 12 Jan. 1826 met W i 11 em Hendrik R oij e r, rijks-advocaat en lid der Prov. Staten van Overijssel, ridder der orde van den Nederl. leeuw. 
PALLANT (ANDREAS VAN), heer van Eerde, zoon van den vorige, werd 10 Junij 1781 geboren, was comn3andeur van de orde der unie, eerste kamerheer en gewoon staatsraad van koning Lo d e w ij k, vervolgens kamerheer van koning Wil le m I, lid der ridderschap en der Staten eerst van Gelderland en daarna van Overijssel. Hij huwde 17 Sept. 1805 met Albertine Euphrosine Talie Egle4 van Neukirc hen genaamd Nijvenheim. Hij overleed op den huize Eerde, 12 Nov. 1827. Kinderen nalatende. 
Zie Geneal. v. Pallant. 
PALLANT (FREDERIK WILLEM FLORIS THEODORUS baron VAN), heer van Keppel, Voorst, Barlham en Hagen, werd den 20 September 1772 te Zutphen geboren. Zijn vader was Adolf Werner Carel Willem van Pallant tot W alfor t, heer van Keppel en Voorst, raad en rekenmeester van Gelderland, drost van het ambt Bredevoort, landdrost van 't Graafschap Zutphen, zijne moeder H eij lwich Char 1 ot te Barbara van Hee ck er e n. Van zijne vroege jeugd of aan de wetenschappen toegewijd, verliet hij weltoegerust in 1789 de latijusche scholen zijner geboortestad, orn zich aan de Leidsche hoogeschool, die ook in dit jaar den erfprins van Ora* (later koning Willem I) onder hare burgers mogt opnemen, onder van der Keesse I, Kluit en Pestel op de regten toe te leggen. In Augustus 17.93 verliet hij, na het verdedigen van theses de academie en werd terstond tot het bekleeden van hooge waardigheden geroepen. Reeds in hetzelfde jaar aanvaarde hij de waardigheid van burge­
meester van Doetichem en het buitengewone lidmaatschap 
der Staten-Generaal en in 1794 nam hij, na het opzweren 
zijner kwartieren, zitting in de ridderschap van het graafschap 
Zutphen. Hij woonde toen te Arnhem, waar hij zich op de 
rolle der advokaten had laten inschrijven, en als zoodanig 
meermalen voor de balie verscheen. De omwenteling van 1795 
ontzette hem van al zijn waardigheden en bewoog hem een 
langdurige reis door Duitschland te ondernemen. In het va­
derland teruggekeerd, werden hem uit Gelderland verschil­
lende eervolle betrekkingen aangeboden, die hij alle afsloeg 
Later wilde de raadpensionaris Sc h i m m e 1 p e n n i n c k, dat 
hij op een hem aangeboden wit papier, de post zou plaatsen, 
die hij wenschte te bekleeden, doch te vergeefs. Ook wei­
gerde hij aan koning Lode w ij k het lidmaatschap van den 
raad van Staten en den kamerheersleutel, die de vorst ver­volgens aan zijn neef van Pallant van Eerd e gaf. Hij liet zich echter de koninklijke benoeming van administrateur en vervolgens van commissaris generaal van 's Rijks water­staat welgevallen en bewees in die betrekking, tijdens den rampzaligen watersnood van 1808, met onverpoosden ijver gewigtige diensten. Na de inlijving keerde hij tot het amb­teloos leven terug, en kon niet besluiten den hem door Na­poleon aangeboden post van sous-prefect te Tiel onder den toenmalige prefect van Gelderland , A n d r i n g a de K e m­pena er, te aanvaarden. 
Naauwelijks had Willem I den vaderlandschen bodem betreden, of hij gaf aan van Pallant de keus nit Brie hoofddepartementen, dat van 's Rijks waterstaat, 's Rijks do­meinen en 's Rijks posterijen. Hij, wiens gezondheid als chef van het eerste veel geleden had, koos het laatste en werd alzoo het eerst algemeene hoofd van dit belangrijk de­partement in ons vaderland. Die werkkring was hem welge­vallig en terwijl hij allengs in vele verkeerdheden voorzag, bragt hij een voiledige hervorming van het postwezen tot stand, eene organisatie, die bij toenemende ontwikkeling met een gelukkig gevolg tot aan de wet van 1830 heeft aewerkt. Maar naauwelijks was dit werk verrigt, of koning W ill e m I plaatste hem aan het hoofd der protestantsche en andere eerediensten, uitgenomen de Roomsch-Catholieke. Drie en twintig jaren bleef hij in die betrekking werkzaam, genoot hij het vertrouwen des koninas, bewees belangrijke dien-sten en stond hij in hooge achting bij de leeraren. In het einde van 1840 zich, onder de nieuwe regering te oud ge­voelende, om een nieuw tijdperk in te treden, werd hij on­der dankbetuiging voor bewezene diensten eervol ontslagen. Het is geensins onze • taak, van Pallant 's verdiensten in die betrekkingen, noch als Minister van Justitie, waartoe hij 1830 ad interim benoemd werd, noch als staatsraad, noch in eene andere politieke waardigheid, die hij mogt bekleed hebben te schetsen. Genoeg zij het thans te melden, dat hij in deze de goedkeuring van zijnen koning mogt wegdragen, die hem tot zijn kamerheer en tot commandeur der orde van den Nederlandschen leeuw benoemde. Regtens kon hij ook het commandeurskruis der Teutonische of Duitsche orde , balye van Utrecht, dragen, welker vergaderingen te Utrecht hij jaar­
lijks getrouw bijwoonde. 
Van Pall a n t was gelijk zijn voorouderen, een vurig aanhanger van het huis van Oranje. Reeds als student stond hij aan het hoofd eener Oranjegezinde partij onder zijne mak­kers, hij deelde in 1795 in al de rampen, die over de vrien­den van dit huis waren uitgestort. Geheel zijn leven door bleef hij getrouw aan dezelfde beginselen, ofschoon hij de behoeften van zijn tijd naar waarde schatte en later menige nuttige verandering tot stand hielp brengen. Al wat tot bevordering van het heil der menschheid, van het geluk zijner landge­nooten, den bloei van nuttige stichtingen en inrigtingen kon strekken, vond in van P al lan t eenen krachtigen steun. Kunsten en wetenschappen moedigde hij aan. Voor de heeren Ypeij en Dermout opende hij de noodige bronnen tot het zamenstellen harmer geschiedenis der Nederlandsche Her­vormde kerk, aan Dr. S c h o t el verschafte hij de bouwstoffen voor zijn Floris I en II v a n Pa llan t en bekostigde een groot deel der uitgave van dit werk. Hij zelfs was zeer ervaren in de geschiedenis en de heraidie en vroeger met de hoog­leeraren Klu it en te Water en vooral met den baron v a n Sp aen la L ecq en den Landeommandeur Snouckaert over die vakken in briefwisseling. Ook beoefende hij de poezy tot in zijnen hoogen onderdom, schoon er Dimmer eenige dicht­regelen van hem het licht zagen. Te regt benoemde hem de Maatschappij der Nederl. letterkunde in 1826 tot haar lid. 
Van Pal lan t was een opregt christen ; hartelijk inge­nomen met de godsdienst, waarvan hij belijdenis had af­gelegd. Als mensch was hij allerbeminnelijkst, overal met hulp en raad gereed en niets schrikte hem af, niets was hem te veel, wanneer hij bijstand kon verleenen, hij was vriendelijk en minzaam jegens zijne onderhoorigen, een lief­derijk echtgenoot en teeder vader. In 1810 was hij gehuwd met Anna Jacoba Wilhelmina, dochter vau Hans Wil­lem van Aijlva tot Waardenburg en Neerijnen. Zij overfeed den 11 September 1814, waarna hij 28 September 
1825 hertrouwde met M ari a Oath a ri n a, dochter van 
Christiaan Willem baron van Boetselaer, die den 24 
J unij 1836 kinderloos stierf. 
Zljn eerste vrouw had hem tien zonen en eene dochter ge­
schonken. Bij deze en bij zijn eenigen broeder Jan van 
Pal la nt, heer van Walfort en Clarenbeek bragt hij zijne 
zomervacantien door. De levensavond van den eerbiedwaar­
digen grijsaard was kaim en rustig. In het ridden zijner 
naaste betrekkingen, rustte hij dan te 's Hage, dan eens in 
Gelderland van zijn werkzaam leven uit. Hij zag zijn geslacht 
in b)oei, zijne zonen in aanzien, zijn kleinkinderen (hij had 
er 36) tot nuttige burgers in den staat opgroeijen, werd ge­
acht en bemind door alien die hem omringden, gezegend door 
hen die bij gedurende zijn lange loopbaan had welgedaan. 
Na eene langzame verzwakking zonder eigenlijke ziekte, zoo­
der lijden en ook zonder klagt, sliep hij den 14 Februarij 
1853 in den ouderdom van bijna 81 jaren in. 
Zie Gel 1 e Hering a, Nederl. Jaarb. der Posterifen 1851 (opdragt) 1853 (bl. 18;  Verslag der Illaats. v. Ned. Letterk.1853. 
PALM (FRAwciseus), zoon van A b r a ha m Pal m, luitenant kolonel van een regiment, bekend door zijn heldhaftig gedrag voor Woerden (1672). Hij stuitte de Franschen in hun plan om bezetting binnen Woerden te werpen. Met den sabel in de vuist viel bij op hen aan, sloeg hen tot twee malen toe terug, vervolgde met den majoor de Heyde hen tot in het door hen veroverde kwartier van Zuilensteyn, verlostte ver­scheidene krijgsgevangenen, heroverde een der vaandels, welke den vijand in handen waren gevallen en bemagtigde een fransch vaandel, 't welk naar den prins werd opgezonden en daarna in de groote zaal te 's Gravenhage is opgehangen. Niet minder onderscheidde hij zich kort daarna in het beleg van Naarden. Hij overweldigde het eerst den bedekten we aan 't hoofd van zijn regiment en streed tot aan het einde toe, ofschoon hij reeds in 't begin van den aanval door een granaat gekwetst was. Ook zijne beide zonen werden bij die gelegenheid gewond. 
Deze krijgsman, zonder smet of blaam, sneuvelt in de slag bij Senef 1674. Hij werd in de groote kerk te Dordrecht begraven. 
Zie Valckenier, Verw. Europa; Ontr. Nederl.; Sylvius, Very. op ditsema, bl. 460; Bosscha, Neerl. Heldend. te Land. D. II. bl. 109, 146, 172. Bijl. 6, 14. Van Sypesteyn en de Bordes, Verde­diging van Nederl. in 1672, 1673. Mil. Specs. 1351, (over den togt naar Woerden door van Sypesteyn en de Bordes). Schotel, Een keizerl. koninkl. en stadhouderl. bezoek in de O. L. Vrouwe Kerk te Dordrecht. bl. 66. 
PALM (KoRNELis VAN DER) wprd 28 Nov. 1730 te 'sHer­togenbosch geboren. Zijn vader vroeg verloren en naauwe­lijks de jongelingsjaren bereikt hebbende, werd hij naar de Oost-Indian gezonden, waar hij echter slechts korten tijd vertoefde. In het moederland terug gekeerd, nam hij • zijn intrek bij zijn broeder Arnoldus van der Palm, destijds predikant te Bommel, op het eiland Over•Flakke, naderhand te Woudrichem, wiens onderwijs hij genoot. Uit diens huffs begaf hij zich naar Rotterdam, en werd in eene der beste Fransche scholen tot onderwijzer der jeugd gevormd. Na weinige jaren aanvaardde hij zelf het beroep te Rotterdam met zulk een' goeden uitslag dat zijne school weldra eene der aanzienlijkste binnen de stad werd. Ofschoon bijkans al zijne uren zoo door het onderwijs als door afzonderlijke lessen in de wiskunde bezel waren, wilt hij nog tijd te vinden om zich vlijtig in de latijnsche taal, waartoe hij een deel van den nacht moest besteden, te oefenen, wijl hij de hoop koes­terde om eenmaal het schoolberoep met den preekdienst te verwisselen. Zijn huwelijk en toenemend gezin beletten hem dit lievelingsplan te verwezenlijken. Van Rotterdam vertrok hij naar Delfshaven, waar hem de kostschool op seer aanne­
melijke voorwaarde was opgedragen. 
Van der Palm was een braaf, verstandig en beschaafd man, van veel bekwaamheid en kennis, voor zijn tijd een zeer geoefend taalkundige en niet ongelukkig podet. Hij was zelf medeoprichter van het Rotterdamsche genootschap, onder de spreuk Studium doctrinarum genetrix en werd self meer­malen bekroond. 
Als taalkundige maakte hij zich bekend door zijne Neder. duitsche spraekkunst voor de jeugd. Rotterd., 1769, 4 stuk­jes, waarvan misschien twintig drukken in het licht versche­nen. De Haarlemsche Maatschappij der Wetenschappen be­kroonde hem voor eene verhandeling over de opvoeding der 
jeugd ; het Zeeuwsch Genootschap der wetenschappen wees 
hem de gouden eerepenning toe wegens eene verhandeling 
over de verbetering der scholen, en voor eerie, behelzende de 
middelen tot aanrnoediging der zeevaart, ontving hij van den 
Oeccnomischen tak der Haarlemsche Maatschappij de kleine 
gouden medaille. Het Haagsche dichtgenootschap vereerde 
zijn dichtstuk: Ta/ereel der vaderlijke zorgen van Nederlands 
overheden ter bevordering van welenschappen en kunsten, se­
dert de oprigting van dit gemeenebest met den zilveren eere­
penning. Ook behaalde hij insgelijks den zilveren eerepenning 
bij het Leijdsche dichtgenootschap voor de vrije Zee. 
Hij huwde Machteld van Tonsberg en, die hem seven zonen en eene dochter schonk. Een der zonen, Chris t is a n, was med. doctor te Middelburg, een andere volgt. 
Zie Witsen Geijsbeek, B. A. C. Murdet. D. V, bl. 50 volgg.;B e c h , Leven en karakter van .T. H. v. d. Palm, bl. 1, 2; Prof. J. Kops in .Kunst- en Letterb., 1841, N0. 31; Upey, Gesch. d. Ned. Talen. Aant. op het Woordenb. v. Nieuwenhuis; Kolm en de Rive-court; Anesberg, Nactmr. bl. 402. 
PALM (JOHANNES HENRICUS VAN DER), Z0011 van den vo-rigeti, werd den 1 7 den Julij 1763 te Rotterdam geboren. Na op de school van zijn vader genoegzaam onderwezen te zijn, verwisselde hij die, tien jaren oud, voor de Erasmiaansche, bij welke Jacobus He n ri cus Dreux Coen ter tijd rector was. Hij maakte aldaar seer snelle vorderingen, en reeds op zijn vijftiende jaar werd hij, onder hooggespannen verwachting, met buitengewonen lof tot de akademische lessen bevorderd. De regering van Rotterdam begiftigde hem met eene plaats in het Theologisch en Literarisch Staten-collegie, eene inrich­ting, ten behoeve van niet overvloedig bemiddelde en die onderscheiding waardige studenten. Hij vertrok naar Ley­den tegen het einde der groote vacantie van 1778, en nam al aanstonds deel aan de lessen van Val c k enaer, Ruhn -k e n iu s, van de Wijnpersse en inzonderheid van Hen-
drik Albert Schultens, vervolgens ook die van Pestel, 
wiens lessen over de grondslagen van het natuurregt hij op 
hoogen prijs stelde. In de Godgeleerdheid hoorde hij daarna 
Hollebeek, den hervormer van den Nederlandschen preek­
trant, Gillessen, Scholten, Boers en Rietveld, van 
welken laatste hij veel werk maakte. Hij koos in den loop 
zijner studien niet dadelijk eene theologische partij, doch het 
schijnt dat hij naar die der Leydsche Coccejanen overhelde. 
Van al deze leermeesters was echter niemand hem dierbaar­
der dan S ch u 1 tens, die dan ook een buitengewonen in­
vloed op zijne vorming had. 
Onder de leiding van S c hu 1 t en s was het Oostersch de 
wetenschap, die hij vooral beoefende, en hoe grondig zijne 
akademische studien ten deze geweest waren, •bleek, toen hij, 
onder voorzitting van zijnen geliefden hoogleeraar, den 31sten 
Jan. 1784 zijn Ecclesiastes philologice et critice illustratus, 
(Lugd. Bat. , 1784) , verdedigde, en deze de algemeene 
goedkeuring en bewondering wegdroeg. Niet minder deden 
dit zijne akademische proefpredikatien of voorstellen, waaruit 
zich reeds dadelijk den man deed verwachten, die eens den 
welsprekendsten kanselredenaar zou worden. 
Den 5den Febr. 1784 verwierf van der Palm zijn ontslag nit het Staten-collegie en • werd den lstea November, na pre­paratoir examen, bij de Classe van Leyden en Neder-Rijn­land tot proponent aangenomen. Reeds den 13den Dec. van dat jaar werd hij, schoon slechts 21 jaren oud, te St. Maar­tensdijk in het Sticht beroepen. Na peremptoir geexamineerd te zijn, werd hij er den 28sten Maart 1785 door den hoog­leeraar Boers bevestigd. Reeds in het volgende jaar polste hem Schult en s of hij genegen mogt zijn te Lingen tot hoogleeraar in de godgeleerdheid beroepen te worden, doch er was voor zijn rijken geest een andere werkkring beschoren. Opgevoed in den patriottischen geest en bij deze partij de meeste vrienden tellende, had hij die omhelsd, en zelfs deel aan de burger-wapenoefeningen genomen. Bij den inval der Pruisen in 1787 en de tijdelijk,e zegepraal der prinsgezinden beving hem de vrees voor plundering en mishandeling, vooral van de zijde van het nabij Maartensdijk gelegen Bunschoten, en nam hij eensklaps, den 17den September 1787, na nog des namiddags gepreekt te hebben, in overhaasting de vlucht. Deze omstandigheid was van grooten invloed op zijn volgend leven. Wel poogde men hem tot terugkeering naar Maar­tensdijk te bewegen, doch zonder gevolg en verzocht en ver­
1 2den
kreeghij den Maart 1788 zijn ontslag. Intusschen was hij in het onzekere wat te doen, tot dat Schultens hem aanbeval bij mr. Johan Adriaan van de Perre, beer van Nieuwkerk, oud-vertegenwoordiger van den pries 
van Oranje, als eerste edele van Zeeland, om hem behulp­zaam te wezen in het voortzetten zijner studien, het opzigt houden over zijne bibliotheek, zijn kabinet en zijne liefdegaven, alsook voor te gaan bij zijne huiselijke godsdienstoefeningen. Tot deze betrekking verbond zich van der Palm in 1788, vervulde haar met genoegen tot den dood van van de Perre (8 April 1790) en daarna bij zijne wedu Are, tot haar over­lijden (14 Aug. 1794), en sloeg zelfs in 1791 het beroep naar Vlissingen at 
Na den dood der douairiere van de Perre nam van der Palm ijverig deel aan de woelingen van dien tijd, nogtans op eene wijze die met zijn edel hart en helder verstand niet in tegenspraak waren. Toen de Franschen in Jan. en Febr. 1795 in Walcheren kwamen, behoorde hij tot de manner), die het noodig oordeelden, dat men in Zeeland zelf zich aan het hoofd der nieuwe orde van zaken stelde, wilde men geene losbandigheid of het overheerschende gezag van vreemden dulden. Met twee zijner vrienden nam hij de leiding der revolutionaire beweging op zich en weldra werd hij onder de vijf en twintig regeringsleden benoemd en was bijna een jaar met gematigdheid, trou w en onbaatzuchtigheid in deze betrekking werkzaam. Hij had zich in vele belangrijke corn­missien tot in wendig welzijn van stad en provintie gekweten en zich met name ook het Middelburgsche sehoolwezen aan­(Yetrokken, 
Er bestaan in druk twee redevoeringen in den loop van dat jaar (1795) door hem gehouden, de eene bij den aan­yang der revolutie en onder den indruk eerier groote opge­wondenheid, op last van den municipalen mad in de Oostkerk te Middelburg uitgesproken, waarvan de hoofdinhoud hierop nederkomt: # Zullen wij gelukkig zijn, het betaarnt ons vooral dankbaar te wezen," de andere over de volksgunst, waarin hij hare waarde en onwaarde met stoutmoedigheid afschildert. Voorts droeg hij veel bij tot een zeker weekblad onder den naam van Vriend des yolks tot leiding der gemoederen uitgegeven. 
Dat van der Palm bij van de Perre zijne zucht voor de Oostersche letterkunde en de studie des ouden verbonds niet verloren had, was gebleken in eenige liederen van David (Middelb. en Dordr. 1791). 
In den aanvang van 1796 werd hem dan ook op nieuw bet professoraat te Lingen, in de plaats van H aj o M e n­sonides aangeboden, doch hij wees het van de band. Kort daarop riep men hem tot den leerstoel van S c h ul t en s, door de schorsing van Rau vacant geworden en door Prof. Mu n-t in ghe afgewezen. Op den 1 'den Junij 1796 aanvaardde hij het hem opgedragen ambt met eene redevoering de litteris Hebraicis exornanclis. Twee jaren later bekleedde hij het rectoraat der universiteit en legde het, den isten Febr. 1799, op de gebruikelijke wijze neder met eene Oratie de Mohamede religionis Islamiticae et imperil Saraceni conditore. Het was vooral door deze cede dat hij in de akademische gchoorzaal eene algemeene sensatie teweeg bragt, zoo door de keurigheid van zijne taai als door het buitengewoon indrukmakende van zijne voordragt. 
Weldra werd hij van Leyden en tot een anderen werk­kring geroepen. Het uitvoerend bewind der Bataafsche Repu­bliek benoemde, onder den titel van Agenten, een achttal mannen, die de verschillende takken van inwendig beheer onder zich verdeelden. Zij waren wat men thans de ministers der onderscheidene departemcnten noemt, doch alleen verant­woordelijk aan het uitvoerend Bewind. Van deze agentschappen was er een van Nationale opvoeding en tot Naar beheer wer­den gebragt alle taken, welke tot het onderwijs, de weten­schappen en de kunsten behoorden, en in het algemeen, al wat eenigen invloed hebben kon op de zeden des yolks. Hiertoe nu werd van der Palm in April 1799 verkozen, en verbazend veel heeft hij in die betrekking gedaan tot ver­betering van het toen op zoo lagen trap staande onderwijs. Aan hem heeft het vaderland de geneeskundige staatsregeling van 1804 en de ingevoerde eenparigheid van spelling te dan­ken, en de geheele voorbereiding en de beginselen van de wet op het onderwijs van 1806. Intusschen was zijn titel in 1801 veranderd in dien van Lid van den Raad van Bin­nenlandsche Zaken. Toen in 1805 eene nieuwe staatsregeling geboren werd, ging wel die titel verloren, maar zag hij zich door den raadpensionaris tot in 1806 verschillende gewigtige commission opgedragen. In dat jaar verliet hij echter het woelige staatstooneel, en keerde hij tot het hoogleeraarsgestoelte te Leyden terug, na in deze loopbaan,, op welke hij als staats­man grooten lof mogt inoogsten, met zijn redenaarstalent ge-woekerd te hebben. 
Ook koning Lode w ij k wilde van zijne uitmuntende ga­ven gebruik maken, doch van der Palm weigerde steeds eenigen post op zich te nemen, welke met zijn professoraat onvereenigbaar was. Hoe weinig de edelmoedige Lode w ij k gezind was deze weigering in hem te misduiden, bleek wel­dra als hij hem benoemde tot ridder, en na den dood van R a u tot redenaar der Unie. Onze Nederlandsche proza dankt daaraan twee uitmuntende redevoeringen, waarin een aantal portretten van verdienstelijke vaderlandsche mannen voor de nakotnelingschap met de kennelijkste en levendigste kleuren zijn bewaard. Intusschen had hij nog tijd gevonden zijne stu­diet) voort te zetten. Hoogst gelukkig gevoelde van der Palm zich bij zijne terugkomst te Leyden en in het weder-
om opnemen van zijnen arbeid. Ra u was hem als hoogleeraar in de Oostersche talen opgevolgd, en had met deze taak zijn professoraat in de gewijde dichtkunst en welsprekendheid overhoopt. Met hem trof van der Palm een minnelijke schikking, waarbij hij zelf den leerstoel der gewijde welspre­kendheid en dichtkunst aanvaardde. Hij deed het den 20sten September 1806 met eene redevoering de Oratore sacro Lit­terarum divinarum interprete. In het volgende jaar (1807) werd hij tot academie-prediker benoemd, en sedert sprak hij van tijd tot tijd die reeks van predikatien uit, welke in zijne drie Deelen leerredenen, tien zestallen en elf tientallsn achter­eenvolgens ook aan het groot publiek werden medegedeeld. Hij bleef dit ambt waarnemen tot den 13den Maart 1836, wanneer hij voor het laatst optrad. Ofschoon van der Pal m, en voor altijd sedert 1806 van het staatstooneel was afge­treden, bleef hij met warmte belangstellen in het lot van zijn dierbaar vaderland. Hiervan zijn vele blijken tot het nageslacht overgebragt, maar onder deze verdient eene eerste plants zijn Geschied- en zedekundig gedenkschrift van Neder­lands herstelling. Tegen het einde van 1807 overleed Ra u , ook door van der Palm, gelijk later Borger en K e m-p e r, zoo welsprekend betreurd, en nu was het professo­raat in de Oostersche letteren en oudheden op nieuw aan hem opgedragen. Hij was an de eenige Oosterling to Ley­den, en het is vooral in dezen tijd dat hij zich met. het Oostersch om zijn zelfswil bezig hield. De ongunstige ore -standigheden des tijds onderdrukten naderhand zijnen ijver daarvoor weder eenigzins, en de geheele nieuwe jaartelling in dat studievak, waarbij de Schultensiaansche beginselen door hoogere vervangen werden, trok er hem van af. V a n der Pal m 's lief hebberij was niet in de dieper, wijsgeerige taalstudie gelegen en de ,linguistiek had van hem geen be­koorlijkheid. In 1817 werd zijne taak van hoogleeraar door de komst van H a n a k er verlegd, die het Arabisch geheel overnam en met wien hij beurtelings de hebreeu wsche spraak­kunst behandelde. Later had hij den hoogleeraar W ij e r s tot ambtgenoot. Het philologisch-critisch bleef hij echter behouden, tot dat de hoogleeraar R u t gers dit overnam. Van 1818 tot 1819 het rectoraat bekleed hebbende, werd dit door hem nedergelegd met eene Oratio de iinperatore AU, Abu Taleb i fib , Saracenorum principum maximo. Hoe­zeer, volgens de wet op het hooger onderwijs, het emeritaat op zeventigjarigen ouderdom verkregen hebbende, ging hij echter met zijne collegian voort, en het duurde tot 1838 voor dat hij zijn academischen arbeid geheel vaarwel zeide. Twee jaren vroeger had hij zijne betrekking als akadernie­prediker neergelegd. 
Van der Palm vereenigde alles in zich wat den nit­muntenden kerkelijken redenaar kon vormen. Diep doorge­drongen in de wetenschap stond hem zijn onderwerp helder voor den geest. Meester van de taal, die hij gebruikte, met een oorspronkelijk en rijk genie, met keuriaen en fijn beschaaf-den smaak, met warm gevoel, dat toch ° altijd onderworpen bleef aan de uitspraken van het verstand, begaafd, was zijn stijI mannelijk, krachtig, eenvoudig en ook daar, waar die zich in groote vaart omhoog hief en de redenaar als het pen­seel der schilders aangreep oru met gloeijende kleuren, wat hij voorstelde, aanschouwelijk te maken. Zijne stukken waren kunstig zamengesteld en ook, wat den vorm aanging, naauw­keurig bestudeerd. Wat de uitvoering aangaat had de be­roemde redenaar geen zware, maar eene buigzame, wel­luidende, duidelijke en zelfs in de grootste gebouwen ver­staanbare stem. Zijne uitspraak was innemend en zuiver be­schaafd Hollandsch met vermijding van alle schoolsche ge­maaktheid. 
Heeft van der Palm's redenaarstalent zijn naam onster­felijk gemaakt, met minder roem verwierf hij als Bijbeluit­legger door zijn Salomo, zijn Bijbel voor de jeugd en vooral door zijne Bijbelvertaling. De beide iaatste zijn voortbrengselen eener veertigjarige studies Weinige Nederlanders genooten gedurende hen leven zoo hooge en algemeene achting als van der Pa I m. Met kwistige hand werd dan ook alle eer en roem geschonken. De . koning versierde zijn borst met het ridderkruis. Meest alle binnenlandsche en vele buitenlandsche genootschappen stelde er eere in zijn naam op de rolle hun­ger leden te plaatsen. Oak na zijn dood heeft het hem aan geen lofredenaars ontbroken, die zijne veelzijdige verdiensten in het licht stelde en hem als christen, mensch, geleerde en huisvriend afschetsten. Hij huwde den 14deu November 1786 Al ida Bur si n gh, dootiter van zijn vaderlijken vriend den Delfthavenschen predikant van dien naam, die hem den 13den Januarij 1835, in den ouderdom van 68 jaren ontviel en hem verscheidene kinderen schonk, en onder deze een (J an W i 1­1 e m) die in de ramp van Leyden omkwam en H e n d r i k A 1-bert in 1819 in 17jarige ouderdom overleden. Meermalen is zijn gelaat afgebeeld. Hij overleed zacht en kaim den 8sten Sept. 1840 en werd in de duinen te Katwijk begraven. 
Men heeft van hem: 
De Kinderplicht. Dichtstuk bij het zilveren bruiloftsfeest zijner ouderen. 
Welkomstgroet aan G. J. Loncq. Dichtstuk. 80. 
Het oorlog. Dichtstuk bekroond door het genootschap kunst wordt door arbeid verlcregen. In de werken van dit genoot­schap. DI. V. 
Gedicht achter het Specimen inaugurale exhibens theses ali­quot etc. van Willem B i l d e r d ij k. Leyden. 4°. Lijkvers op J. W. Bussingh, in een bundeltje ter zijuer uotvaart. Leyden. 8°. 1782. De Teydsche weezen aan de Leydsche burgerij. Leyden. 1783. 8°. De Weldadigheid, dichtstuk in de werken van het genoot­schap kunst wordt door arbeid verkregen. DI. IV. 8°. 
Verheerlijking van Christus op den Berg. Dichtstuk be­kroond door het genootschap Kunstliefde spaart geen vlijt. 1783. Gedrukt in de werken daarvan (D1. X). 
Ter nagedachtenis van S. Hoek. 1786. 8°. (dichtstuk). 
Ode aan de deugd. 1787. In de werken van het genoot-schap kunst wordt door arbeid verkregen. D. V. 8°. 
.Ecclesiastes philologice et critice ill ustratus. L. B. 1784. 8°. 
Eenige liederen van David. Middelb. en Dordr. 1815, met Al de liederen van Azaf. Leyd. 1815. 8'. 
Voorr. voor de door hem vertaalde Redevoering van W. Kist, over de beoefening der oude schrijvers a?s een bron van wezenlijk genoegen. Middelb. en Dordr. 1790. 8°. 
Lofrede op den Beer J. A. van de Perre. Middelb. 1792. 8°. Ook in Verhand. Redev. D. I. 
Proclamatie van het vrije yolk van Middelburg aan hunne medeburgers. 19 Febr. 1795, in Middelb. Courant, 1795. fol. Aanspraak, gehouden in Febr. 1795 als Voorzitter des keizers van de Volksvertegenwoordigers te Middelburg, in 
Very. op TVagenaar. DI. XXIX, bl. 120-122. Jaarb. der Bat. Repub. D. II, bl. 226. Ettelijke nommers van de Vriend des Volks, weekblad. Middelb. 1795-96. 8°. 
Aanspraalc en dankzegging gehouden in de Oost-kerk te Middelburg, op het feest der alliantie tusschen de Fransche en Nederlandsche Republieken, op last van de Municipaliteit der­zelve stad. Middelb. 1796. 8°. N°. 20 van den Friend des Folks. 
.Redevoering over de Volksgunst, uitgesproken in de Vaderl. Societyt te Middelb. Middelb. 1796. 8'. N'. 37 van den Friend des Folks. 
Redevoering bij gelegenheid van het Nationale feest op den 10 Dec. 1799, in naam en van wegen het Uitvoerend Be-wind in den Haag, door den Agent der Nationale opvoeding. 
's Hage. 1800. 8°. 
Aanspraak van den Agent der Nationale opvoeding, ter 
opening der bijeenkomst van Schoolopzieners, 16 Julij 1801. 
Hage. 1801. 8°. 
Aanspraak van den Voorzitter J. H. van der Palm ter opening van den Vergadering van afgevaardigden uit de 
departementale Schoolbesturen, 22 September 1803. ss Hage. 1803. 8°. Levensbijzonderheden van D. J. van Heeckeren, in Geneesk. Magazijn. D1. II. St. I. 8°. (1803). Jesaias vertaald en opgehelderd. 's Hage. 1805. 3 Dl. 8°. Herdrukt, Rotterd. 1841. 
Oratio inaug. de Oratore Sacro, Literar. Divinarum inter­prete. L. B. 1806. 4°. Voorr. voor het Leerboek der Verloskunde van H. A. Bake. Leyden. 1806. 8°. 
De Magistraat der stad Leyden aan de Ingezetenen van het Koninkryk Holland, nopens de ramp van 12 Jan. 1807. Fol. 
.Redevoering bij het pest der Orde van de Unie, 29 April 1808 ; voorkomende in het werk, getiteld : Rest der Orde van de Unie. .Amst. 8°., en nog eenwaal met de 
Redevoering bij het feest der Orde van de Unie, 4 Sept. 1809, in Gedenkschriften van de 1Conink,lijke Orde der Unie voor de jaren 1807, 1808 en 1809. Amst. 8°. 
Leerredenen. Amsterd. 3 Dn. 8°. Herdrukt in Amsterd. Weder herdrukt Dordr. 1824. 
Salomo (behelzende de verklaring van Spreuken X-XXII : 16). Amst. 1808-1816. 6 Dn. 8°. 's Hage. 1821-1824. 6 Dn. 8°. Leeuw. 1834a-1835. 7 Dn. 8°. 
Verhandelingen, Redevoeringen en losse geschriften. Amst. 1818, 1824, 1829. 4 Dn. 8°. Afzonderlijk, behalve de Loirede op van de Perr e. 
D. II. Over het oordeel der nakornelingschap, met Eng. vertaling tegenover den text, door B. S. Nayle r. Amst. 1837. 8°. 
Vaderlandsche ontboezeming. Leiden. 1813. 8°. 
Nederlands blijde vooruitzigten. Leyden. 1813. 8°. 
De vrede van Europa. Leiden. 1814. 8°. 
Christelioke opwekking tot heldenmoed. Leyden . 1815. 8°. 

D. III. Redevoering ter nagedachtenis van E. A. Borger. 1821. 8°. Met een gedicht van Tollen 8. Leyden. 
Redevoering over het versmaden en veronachtza?nen van de regelen der kunst, in Verslag d. 2de Kl. v. h. Kon. Ned. Inst. Amst. 1820. 4°. 
Redevoering over het middelmatige, in T'Verken der Holl. Maats. van Fraaije Kti listen en Wetenschappen. Dl. V. St. II. Leyden. 1823. 8°. 
Mijne herinneringen aan J. Bellamy, in Gedenkzuil op het graf van J. Bellamy, uitgegeven door W. A. Ockerse, en 
A. Kleyn, geb. Ockerse. Haarl. 1822. 8°. 
Redevoering op bet 4de Eeuwfeest van de uitvinding der Boekdrukkunst to Haarlem. Haarl. 1823. 8°. Ook in het Gulenkschrift van dat feest. Haarl. 1824. 8°. 
5 
D. IV. Over de Zelikennis, in Werk. d. Ho11. Maats. van Fraaije Kunsten en Wetens. Dl. VIII. St. 1. Leyden. 1829. 8°. 
Lijkrede op J. H. Kemper, in Kempers Nagedachtenis plegtig gevierd door H. H. Klijn J, H. van der Palm en
, 
B. Klijn Bz. Amst. 	1825. 8°. Hiervan verscheen een Fransche vertaling door V. D e f l i n n e. Tournay. 1825. 8°. 
Bij de viering der 250ste verjaring van Leydens ontzet. Leyden. 1824. 8°. 
Ter godsdienstige voorbereiding ter viering van het Akade­?nisch Jubelfeest. Leyden. 1825. 8°. Ter feestvierende herinnering aan den akademischen leeftijd. Leyden. 1828. 8°. 
Tien zestallen Leerredenen. Leyden. 1811 1822. 8°.
-
Bijbel voor de Jeugd. Leyden. 1811-1834. 24 Dl. 12°. In schoolformaat. Leyden. 1835-1837. Van het eerste deeltje verscheen eene Duitsehe vertaling onder den titel: Veber die Mosaische Erzahlung von der Schopfung der Welt and dem Falle des Menschen, ilbersetzt von 4. von der Kuhlen. Wezel. 1831. 12°. 
Voorred. voor de Vi,jf en twintigjarige Ambtsbediening van 
S. Dassevael, 	18 Mei 1815. 1815. 8°. Geschieden Redekundig Gedenkschrift van Nederlands
-
Herstelling. Amst. 1816. 8°. In postformaat uitgegeven. Amst. 1828. Van dit werk verscheen een Fransche vertaling door 
A. Joos. 	Brugge. 1828. 8°. Oratio de imperatore Ali, Abu Talebz fib°, Saracenorum principum maximo. L. B. 1819. 4°. 
Bijbel; alle de boeken des 0. en N. Verbonds, benevens de Apocryfe Boeken des Ouclen Verbonds, in 8 stukken. Ley­den, 1818, 1819, 1820, 1822, 1823, 1825, 1829, 1830, in 40. 
De Bijbel. Leyden, 1827-1830. 8°. 
Aanteekeningen op den Bijbel. Leyden. 18311835. 8°. -

-
Apocrijfe Boeken des Ouden Verbonds met de Aanteekenin­gen. Leyden. 1838. 8'. Voorred. van 'de vertaling van Melons Bedevaart door 
F. Strauss. Amst. 1820. 8°. Voorred. voor het tweede deel der Leerredenen van 
Borger. 	's Gray. 1821. 8°. Elf Tientallen Leerredenen. Leyden. 1823 1836. 8°.
-
Deze leerredenen, Zestallen leerredenen en Tientallen leer­redenen zijn herdrukt to Leeuwarden met den titel van Al de Leerredenen. Zij ziju door v an der Palm zelven geor­dend en in deze uitgave vindt men ook de Leerredenen voor­komende in den Bundel in 1831 door de gezamenlijke Vader­landsche Academiepredikers uitgegeven, alsmede twee onuit-
gegeven nagelatene, tot dit oogmerk door hemzelven bestemde leerredenen, te zamen een getal uitmakende van 200. Leerrede over Genesis XIII: 51. Gehouden op den Dank-en Biddag van dit jaar. Leyden. 1826. 8°. Poorred. voor de Prijsverhandel. betreffende het leven en de verdiensten van C. Brunings door F. W. Conrad. 'silage. 
1827. 4°. Brief aan M. Siegenbeek voor zijne Taalkundige Beden-kingen. Haarlem. 1827. 80. Voorr. voor het Handboek der Bijbelsche Geschiede.nis door 
H. van Heyningen, Pr. ed. te Rijswijk, ma plat. 's Hage en Rotterd. 1829. 4°. 
Verhandeling over eenheid en verscheidenheid, IRecensent ook der Recensenten. DI. XXIV. Dl. II. 1831. Leerrede over Rom. XI : ao, in Vaderl. Leerredenen. Utrecht. 1831. 
Getuigenis voor den Bijbelatlas van Ds. G. H. van Senden. 
Verhaal der Inwijding van het gedenkteeken ter nagedach­tenis van L. J. W. Beeckman, gesneuveld as vrijwillig Jager der Leydsche Hoogeschool. Leyden. 1832. 8°. 
Zijn boekverzameling is onder den titel van Bibliotheca Palmiana te Leyden verkocht. Het eerste gedeelte bestond geheel en al uit de Bibliotheca Schultensiana. 
Vervolg op Salomo, behelzende de IX eerste hoofdstukken van het boek der Spreuken. Leeuw. 1838. 8°. 
Tweede vervolg op Salomo, belielzende den laatsten arbeid des Schrijvers. Met het register. Leeuw. 1841. 80. Na den dood des schrijvers uitgegeven door N. Beet s. Het geheele werk is dus in IX deelen compleet, onder den titel Salomo, door J. H. van der Palm. 3'de Uitg. Leeuw. 1841. 
Verhandelingen, Redevoeringen en losse geschriften (bijeen­verzameld door Dr. N. Beet s). Leeuw. 1847. Dl. V. Zie W. A. van Hengel, Meritorum J. H. van der Palm, comme­moratio brevis. L. B. 1841. 8°. ; J o. Clari s s e, Prologus quo scholas theologicas, A°. 1840-1841 habendas, auspicatur ; Joh. Henr. van der Palm, exemplum auditoribus futuris theologis ad imitandum proposuit. 
L. B. 1841. 8°. ; de Oratio rectoralis van Prof. Th or b ec k e (1841) de 
S. Slingelandtio, p. 31-33; Galerie des Contemporains, T. VII, p. 359, 360 (artikel van Mr. G. v an L enn ep); Le Protestant (uitg. d. 
A. C o q u e r el) le ann. N". 15, vert. in the Quarterly Magazine , and Review, Julij 1832; Fliedres Collectienreise, Th. II, S. 454-460, 517-523; Kunst- en Letterbode, 1840, N°. 41, 1841, N°. 2, (door Prof. 
J. Ko p a); Prof. J. Bake, Toespr. aan de Leydsche afdeel. d. Maats. van Fraaije K. en W (na van der Palm's dood) niet in den han­del; M. Siegenbeek, Ifulde aan de nagedachtenis van J. H. van der Palm. Leyden. 1840. 8°. ; Handel. van de Maats. d. Ned. Letterk. 1840, bl. 14-16; Dez. in Geschied. der Leydsche Hooges., D. II, Toev. en .Bijb., bl. 238, 232 ; Dez. in Gesch. d. Ned. Letterk., bl. 309. 311, 316, 319 ; Van Kamp en, Gesch. d. Nederl. Letterk., St. III, bl. 148-262, Gesch. der Nieuwere Letterk. IV, bl. 529, 530, 534, 536; Ypey en Dermout, Gesch. der Nederl. Herv. Kerk, D. IV, bl. 307, 
5 * 
308 en aanteekk.; Huberts, Chron. Handl. b1.,141, 142; Bowring, Brieven op een reis door Holland enz., bl. 127, 128; Dez., lets over de Roll. teal. en letterk. bl. 94; H. F. L. Fockens, J. H. van der Palm als Bijbeluitlegger, Redenaar en Schrijver gekenschetst. Leyd.,
1841. 8°. ; B. ter Haar, Proeve van beantwoording der vraag, welken invloed heeft het Christendom gehad op de poezy, bl. 307 in noot;
E. Kist, Leerred. over het geweten. bl. V—XXXVII; Kan t e 1 a a r, Lofrede op Schultens, Amst. 1794; Collot d'Escury, Holt. roem, 
D. III, bl. 85, 86, bl. 393, 394 ; Verslag der Jaarl. Vergad. v. h. Eon. Ned. Inst. 1841; Leydsche Stud. Alm. 1841; Snellaert, Schets eener Gesch. d. Ned. Letteren, b1.194 —195, 206; Ho fd ij k, Gesch. d.N ed. Letterk. ; Dichtregelen bij den dood van den Hoogl. J. H. van der Palm, Leyden.:1841. b°. ; C. van Epen, Bloemen op het graf van J. H. van der Palm,Maastr. 1840 ; N. Beets, Leven en Karakter van J. H. van der Palm, Leyd. 1842 (in post-8°.); Glasius, Godgel. Nederl.; Van der Aa, Biogr. "Ina. Grit. liroordenb.; Kist-en Royaards, Kerk. Archief, D. II, bl. 187. D. IV, bl. 302 (2de Serie); Schotel, Kerk..Dordr.D1. II, bl. 637, 638; Dez. Gesch. d. Leydsche Bibl. ; Dez. Tollens en zijn ; Biogr. Univ.; Nieuwenhuis, Kobus en de Rivecourt; Muller, Gat. van portr. Boekz. d. gel. Wereld, 1770, bl. 291. Ook is zijn monumentin de Pieters kerb te Leyden in plaat gebragt. 
PALMBOOM (J.). 
Van hem bestaat een Troostdicht getiteld; 
Basuyn ontstoocken op het innemen van Maestricht enz. 1673. 

PALMBURG (GERRIT), biocide in de 2de hell er, der 17e eeuw, was prior van het klooster Sion, dat te B31ft onder Rijswijk stond en tijdens de inlandsche beroerten veroverd werd. Hij was naar Haarlem geweken, waar hij door den rec­tor Schonaeus beschouwd werd als martelaar voor het ware geloof, in diens vriendschap decide en bij zijn afsterven met een grafschrift werd vereerd, voorkomende in zijn Terentius Christianus, p. 259. 
Zie Verhaal van de verrigt. der Jezuiten in Friesland. bl. 265. 
PALMERIUS (JANUS MILLERUS) of PALMIER,, te Brugge geboren, bloeide omtrent 1580, en maakte zich als philoloog en dichter bekend, als philoloog door Specilegioram, commen­tarius primes, Mogunt, 1580. 80., door J. G r ut er us verkort opgenomen in Tom. IV, p. 613-887 van zijn Faces Oriti­cae. Een tal gedichten van hem is opgenomen in Grut er i , Del. pi 545-847. Hij was een vriend. van Modiu s. 
Zie Lipsii, Epist. ad Dousam in Philol. Epist. Cent. una. edit. Goldasto-Gonringianae, p. 307, S. Baillet. Jugem. des Savants, p. 475,543; Saxe, Onam. T. III, p. 531; Peerlkamp, de Poet. Lat. Neerl. 
p. 129; Gruteri, Del. T. III. p. 599. 
PALS (GERRIT VAN DER), werd den 15den Julij 1754 te Rotterdam geboren en overleed aldaar den 13den Maart 1839. Hij was als kunstminnaar en verzamelaar geacht, en beoe­fende op eene verdienstelijke wijze zelf de teekenkunst, in den trant van H. Kobe 11 J r., die hem oak daarbij tot leidsman verstrekte. Men heeft van zijne hand vooral fraaije 
teekeningen naar schilderijen, onder anderen een naar L. B ak h u y z en , door H. S al ie I h in het koper gebragt en in 1783 in het licht gegeven onder den titel van de hoek van Holland. Hij was sedert 1775 werkend lid en medebe­stuurder van het Rotterdamsch teekengenootschap Hierdoor tot hooger, en lid van de Koninklijke Academie der beeldende kunsten te Amsterdam. Zijn kabinet schilderijen, meest van oude Hollandsche meesters is in 1824 te Rotterdam in het openbaar verkocht. Een kapitaal Brabandsch landschap, door A driaan van de Velde gold f 10,000. Zijne verzameling teekeningen en prenten is na zijn overlijden, male te Rot­terdam publiek geveild, 
Zie van *Eynden en van der Willigen, Gesch. der Vaderl. Schilderk. D. III, bl. 479, 480 ; Immerz eel, Konst- en Letterb. 1839. 
D. I, bl. 177, 178; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt. 
PALTHE (GERARD JAN), werd in 1681 te Degenkawp in Overijssel geboren, oefende zich onder A d r iaan Pool in het portretschilderen, zette rich te Deventer neder, en hield zich aldaar het grootste gedeelte zijns levens bezig met het schilderen van huishoudelijke zamenkomsten van lieden uit den gegoeden burgerstand, bij raaan.- of lamplicht, die, schoon minder gloeijend van koloriet en niet zoo delikaat van be­handeling, zweemden naar de kunst van Go dfri e d Sc h a 1 -k e n of Boon e n. Kr a m m vermeldt twee geschilderde por­tretten van hem, ook vindt men hem afgebeeld bij v a n Gool, Ned. Schild. D. I, bl. 471. 
Zie Immerzeel, Kramm, Nieuwenhuis, Kobus en de Ri­v ecourt. 
PALTHE (JAN), zoon van den vorige, in 1719 te Deven­ter geboren, zette zich, na het onderwijs van zijn vader ge­noten te bebben te Leyden neder, waar hij zich met het schilderen van portretten bezig hield. Tot zijne portretten behoorden die van de hoogleeraren S c h u 1 t e n s en He m -sterhui s. Ook bestaat van hem een lugtig geetst portretje, waarschijnlijk een karikatuur op zekeren van W i e 1 e n , Lecteur de l'eglise wallone a Leyde. Ook is nog een rustend man in een landschap, naar Bloemaert, van hem bekend. Hij graveerde het bovengemelde portret van H e m s t e rh u i s meesterlijk in den trant van zwarte kunst. Hij overleed te Leyden in 1769 in den ouderdom van 50 jaren. Zijn portret komt voor bij van Goo I. 
Zie Immerzeel, Kramm, Nieuwenhuis. 
PALTHE (ANTHONIE), broeder van den vorige, even ills deze, doch minder bekwaam, portretschilder, zijn weduwe huwde met den kunstschilder W, H e n d r i k s te Haarlem. 
Zie Immerzeel. 
PALTHE (ADRIAAN), broeder van den vorige, geen kunst. schilder van beroep, beoefende de kunst uit lief hebberij. Hij was, meldt I m m e r z e e 1 , een bereisd en belezen man. Als seeretaris bij den graaf van Wassenaar Obdam, reisde hij net dien Neer, vervolgens was hij gedurende verscheidene jaren ontvanger der convoijen en tienden te Spaarndam. Hij was een groot vriend van den water- werktuigkundige Br un in gs, en bezat eene kleine maar uitgelezene verzameling van schil­derijen van voorname meesters uit de XVIIe eeuw, van werke hij eenige keurig met sapverw heeft gecopieerd. Hij overleed volgens Nager in 1790. 
Zie Immerzeel, Kramm, Nieuwenhuis, Kobus En de Ri­vecou rt. 

PALUDANUS (GoDEFRIDus), predikant te Grave en ziju ambtgenoot Henr ic us Ste 11 ingwer f, werd.en door eenige gemeenteleden aangeklaagd als Remonstrantsch gezind, daarop afgezet, en hij teekende de acte van stilstand, die hij echter wederriep. 
Zie Bra n d t, Hist. d. Ref. D. II, bl. 707, D. III, bl. 2, 5, 9, 61; T id em an, Rem. Broederschap. bl. 228, 320, 321, 322, 329. 
PALUDANUS (TuEoDoRus), wercl in 1666 van Pingjnm en Zurich te Harlingen beroepen, vertrok in 1675 naar Leeu­warden en overleed daar den 15den Julij 1683. 
Hij schreef: 
Nopens de sprekers in den Heydelbergschen Catechismus. 8°. 
Wederleggingh van U. Huberi Academische da,nsschool. Leeuw., 1683. 8°. Van de Goddelijke beproevinge. 8°. Afscheid- en lared-predikatie te Harlingen, over Galaten 
III, vers 18. Harl., 1688. 12°. Hij vertaalde (1675) ook mede de Engelsche boet-predi­katien. Zie Greydanus, Naamlijst der predik. van Franeker, bl. 47, 48; A bc o ude, Naamr. "lank. bl. 159. 
PALUDANUS (BERNARDus). Zie BROEKE (BEREND TEN). 
PALUDANUS (CRISPIJN) of VAN DEN BROECKE, te Ant­werpen in 1550 geboren, leerling van Frans Flori s , als schilder, bouwmeester en graveur beroemd, werkte in een bij-zondere manier en minder gekunsteld dan ziju leermeester. Hij staat bij zijne tijdgenooten als historieschilder goed aaii-geteekend en zijne gravures, zoo in hout als in koper, dragen blijken van bekwaamheid in dit vak. 
Hij overleed in Holland in den ouderdom van 71 jaren. 
Zie van Manderi Immerzeel; Kramm. 
PALUDANUS (BARBARA), of VAN DEN BROEKE, dochter van den vorige, werd in 1560 te Antwerpen geboren, en ont­ving het onderrigt van haren vader in de teeken- en schil­derkunst. Zij graveerde onderscheidene composition van hem, zoo als eene Heilige farnilie, Stinson en Delila, Venus en Ado­nis, enz. Hare fig wren zijn doorgaans coed geteekend en hare hoofden hebben veel uitdrukking, doch bij hair merkte men het gewone gebrek harer tijdgenooten op, namelijk, weinig overeenstemming in de verdeeling van licht en bruin. 
Zie van Mander; Immerzeel, 
PALUDANUS (HENDRIK), door Nagler als leerling van Frans Fl o r is vermeld. 
Zie Kramm. 
PALUDANUS (Mum') of VAN DEN 13ROECKE, werd in 1529 te Antwerpen geboren en in 1557 als lid van het St. Lucasgild ingeschreven Hij begaf zich naar Rome, keerde naar zijne geboorteplaats terug, waar hij 11 Maart 1579 overleed en in de Cathedrale werd begraven. Van zijn kunst moet nicts weer te vinden zijn. Waarschijnlijk is zij in do staats­beroerte van 1566 vernietigd. 
Zie van Mander; Immerz eel. PALUDANUS (LAmBERTus). Zie BROEK (LAMBERTUS VAN DEN). 
PALUDANUS (NuNoLDus), te Luik in 15 .. geboren, van (le orde der Minnebroeders van observantie, minister-provin­tialis te Vlaancieren, lector en professor in de godgeleerd­held. Gaf in het licht: 
Tract. de Toro anirnae id est de potestate, quam habent sa­cerdotes confessarii, tarn regulares, (pain saeculares,juxta Conc. Tridentini formam legitime approbati etc. Leodii, 1636. 
Zie Val. Andreas, Bibi. Belq. p. 85; Foppens, Bibl. Belg. 
PALUDANUS (HENDRIK), (DES•MARETS, VAN DER POEL, VAN DEN BROECK of VON DEM BROICH), werd omstreeks 1570 te Luik geboren. Na zijne letterkundige studien vol­eind te hebben, trad hij in den geestelijken staat, werd recollect in zijn geboortestad en was minstens driemaal gar­diaan van zijn klooster. In 1610 was hij lector in de theo­logie in het klooster van Bruel of Brull. Meer bijzonderheden van zijn leven zijn Diet bekend. 
Hij gaf in het licht: 
R. P. F. Didaci de la Vega, ()Minis S. Francisci, S. Tided, lectoris, conciones et exercitia pia super Euangelia Dominicalia totius anni. Tomus prirnus, ab Aclventa Dornini usque ad Fes-
turn Penteeostes. Opus novum.ab Henr. Paludano in La-tinum conversum. Colon. 1610. 8°. Tomus secundus, a Festo Pentecostes usque ad Adventum Domini. Ibid, 1610. 12°. 
R. P. F. Didaci de la Vega, Toletani, ordinis S. Fran-cisci de observantia, S. Theol. lectoris, Paradisus Gloriae Sane­torum, eorumque Triumphus. Conciones et Exercitia pia su­per ,Pasta totius anni. Opus novum, multiplici eruditione re­
fertum, in quo de eximiis Sanetorum meritisluculenter agetur. A F. Paludano, Minorita Observantino Leodiensi in Latinum conversum. Colon. 1610. 8°. 
Zie S weertii, Ath. Bat.; Val. Andreas, Bibl. Belg. ; Foppens, Bibl. Belg.; Paquot, Mein., T. II, p. 278; Biogr. Univ. Biogr. Univ. gener. 
PALUDANUS (TnEopoRus), zoon van Ru t g e r Pal u d a­n u s, predikant te Zuidzijpe en Capelle aan den IJssel, waar hij in 1759 overleed, als godgeleerde en dichter bekend. (1742). 
Hij schreef : 
Kerkelijke redevoering over Lucas XVI : 2 het middelste deel, op den eersten dag des jaars 1745. Rott. 1745. 4°. 
Jacobs Droom en Danfegelofte, tot eene welkomsgroete na de langgewensehte verlossinge uit de Babylonische slaverng en op de gelukkige tehuiskomst van N. van der Stal, btit. ter zee, op 's Landsoorlogschip. 't Buis in 't Bosch. Rott. 1743. 
PALUDANUS (RuTHGEaus) zoon van Theodorus P a 1 u d a­
n u s, predikant te Zuidzijpe, werd aldaar in 1736 geboren 
en was achtereenvolgends schepen , thesaurier, hoofdofficier 
en burgemeester te Alkmaar, en directeur der Holl. Maat­
schappij van Wetenschappen, lid van bet dichtgenootschap 
Minima Crescunt en van de Maatsch. der Nederl. Letterk. Hij 
vervaardigde als Jur. Utr. Candidaat een eerevers bij gelegen­
heid dat zijn vader zijn vijf en twintigjarigen dienst vierde. 
Men heeft ook van hem een Lentezang, gevolgd naar het 
Let. van E. W. II i g t. Leijden, 1761. 8°. 
Meer bekend is hij als oudheidkundige door zijne Oudheid­
en Natuurkundige verhandelingen meestalbetrekkelijk tot West-
Friesland en het Noorderkwartier. Berste stuk. Leijden, 1776, 
met een kaart en afbeeld. Het tweede stuk zag nimmer het licht. 
Hij onderscheidde zich ook als staatsman, en werd door 
de staten van Holland tot zeer gewigtige commission gebruikt. 
Paludan us overleed in 1788, en liet bij zijne huisvrouw 
Johann a R ij z e r eene dochter na. Zie Arrenberg, Naamr., M. 402, Cat. d. Bibl. v. Ned. Letterk., 
D. I, bl. 262, D. II, bl. 139; Bibl. Te Water, p. 318, Bibl. Remons. 
p. 320; Boekz. d. Gel. Wer. 1757, a. bl. 327-330; Kraus, Kerk. Reg , bl. 118, 157, 191. Scheltema, Staatk. Ned.; Kunst en Leiterb. 
1788, bl. 138. 
PALUDANUS (PETRus), broeder van den vorige, predikant te Vuren en Dalem, Wassenaar (1770) en van daar in 1774 naar den Briel beroepen, overleed hij voor hij derwaarts yen­trok. Reeds op zijn 14de jaar beoefende hij de poezy en plaatste ter eere van zijn vader een gedicht in de Boekzaal der gel. Wereld. Als student in de godgeleerdheid vertaalde hij uit het ]atijn He Scholten, Intreereden over de rechtvaardiging des Zondaars voor God, eertijds op den groo­ten verzoendag door God zelven in 't binnenste Heiligdom van Mozes Taberncticel op het schoonst afgeschilderd, openlyk uitgesproken by het plegtig aanvaarden van 't gewoon Hoog­leeraarsampt der H. Godgeleerdheid op de Leidsche Hooge­school, den 18de van Zomermaand 1765. 
Zie Brans, Kerk. Req. bl. 123, 150; Boekz. der Gel. Wereld, 1777. a. bl. 529. 1757. a. bl. 195, 327-330. 
PALUDE (JoANNEs DE) of BEER (JAN), werd omstreeks 1360 te Diest geboren. Na aan de een of andere Universiteit den graad van meester in de vrije kunsten te hebben ver­worven, omhelsde hij den kerkelijken staat en werd door de kanunniken van St. Servaas te Maastricht, tot rector hunner school benoemd. Later bekleedde hij de zelfde post bij het Collegie van St. Sulpitius te Diest. Eenige gesprekken met Raoul de Beer, deken van Tongerloo, bewogen hem het monnikgewaad te Corsendonck aan te nemen (1398). Hij werd er onderprior en overleed er in 1418. Hij liet in handss. na : 
Brevis Summa circa .Rhetoricam. Zijn overige geschriften zijn verloren. 
Zie Sanded, Bibl. Belg. ms. T. II, p. 51; Dez. Chorogr. sacra Brabantiae, ult. edit. T. 1, p. 297, II, p. 114; Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 456; Foppens, Bibl. Belg.; Paquot, Mena. T. III, p. 417. 
PAMANS (GEEsn), gaf in het licht : 
Egt verhaal van geestlyke bevindingen, uit een sterken ge­moedsaandrang om te vertellen seat de Beer aan hare ziele gedaan heeft, met eene Voorrede van Ds. E. 4. Coppenberg 
C. Staverman. Zwolle. 1775. 8°. 
Zie Arrenberg, Naamr. bl. 403. 

PAMBO (JoirA.N GOTTLIEB), te Furstenwalde bij Berlijn geboren, en aldaar geordend, werd in 1724 tegen den raad van 't Amsterdamsche Consistorie bij de Hoogduitsche Lu­thersche gemeente te 's Hertogenbosch en van daar den 1 6den Mei 1733 te 's Hage beroepen. Hier droeg hij bijzondere zorg voor de stichting van een weeshuis, beval de zaak door het houden eener collecten-preek aan en leende zich tot 
het inzamelen van geld in Duitschland. Te midden der werk­
zaamheden voor de oprigting van het weeshuis werd de vrede 
tusschen hem en zijn awbtgenoot Ds. Maassen verstoord eu 
de grand gelegd tot een reeks van twisten die zelfs in pro­
cessen zijn overgegaan. De eerste aanleiding tot misverstand 
was het verschil van rigting der beide leeraars en wel be­
paaldelijk het verschil over het at of niet bidden van for­
muliergeheden. Hij overleed 14 Julij 1757, geacht wegens 
zijnen ijver en niet geringe verdiensten, maar beklaagd wegens 
zijn geniis aan zelfbeheersehing en zijn geestelijke heerschzucht. 
Men heeft van hem 
De nagedac/itenis van W. C. II. Friso, uit het Hgd. in 
het Nederd. overgezet. 's Hage 1752 40. (in an jaar twee 
drukken), 
Leerrede ter gelegenheit van het oprigten van een Luthersch 
Weeshuis in 's Hage. Rott. 4'. 
Beweis dass die Evangelische Religion die beste sey. Bin 
Vortrag, welcher bey Gelegenheit der ersten Catechisation in 
dem neu-errichteten Waysen-Hause der Ev. Luth. Gemeine gehalten wurde. Im Haag den ter annee 1738. 
Zie Waarachtig Relaas van de gereesene onlusten in het Luthersche Consistorie van 's Gravenhage in de maanden Junius en Julius 1734. Uitgegeven door Johan Herman Bose, althans Ouderling-President derzelve Consistorie ; Omstandig verhaal van het gepasseerde in de Con­sistorie der Evangelisch-Lutherse gemeente in 's Gravenhage, in de maand Juni)* en den 1 July 1734 tegen het vitgegevene Boek van Johan Herman Bose enz., opgestelt door Seven Leden van den voorschreven Kerkeraad ; agter deezen onderteykent. 's Gravenhage. 1734. 4° ; F. J. D o m e l a Nieuwenhras, Geschiedenis der Evangeliesch Luthersche Gemeente te 's Gravenhage, bl, 39 vollg. ; Dez. en S chul tz Jaco bi, Bijdr. tot de Geschied. der Evang. Luth. Berk in de Nederl. 6e Stuk bl. 168 ; A r re n b erg, Naamreg. bl. 403. 
PAMELIUS (JAcosus), nit het geslacht der Baronnen v a n Pa m e 1 e, in 1536 te Brugge geboren, ontving zijn eerste opleiding in een klooster van de orde der Cisterciensen bij Nainen, studeerde te Leuven in de philosophic, en legde zich 9 jaren onder Ruardus Tapperus en Jodocus Raven-stein op de godgeleerdheid toe, van daar ging hij naar de Sorbonne, bezocht andere universiteiten en keerde naar Leu­ven terug, waar hij iicentiaat in de godgeleerdheid werd. Van daar begaf hij zich naar Brugge, waar hij kanunnik van St. Donatiaan werd. 
Hier hield hij zich bezig met het zarnenstellen eener biblio-theek van kerkvaders, die hij naar oude codices verbeterde en uitgaf. Vooral zijn zijne verdiensten groot omtrent T e r t u 11 i a n u s en C y p ria nu s. Hij legde de grondsla­gen waarop later Rega, le P rieur, Lombert en 14311 hebben gebouwd. Hij overleed in 1587 als bisschop van St. 
Omer te Bergen in Henegouwen. G u i l T a e l b o m i u s heeft zijn lijkrede uitgesproken. Hij schreef : 
Liturgica Latinornm, hoc est de ritu sacrificii Missae 
apud Latinos, ab Apostolic et Patribus observato. Tom. II, 
digesta Colon. 1571. 4°. Colon. 1609. 2 Tom. O. 
Relatio ad Belgii Ordines de non admittendis una in Re-
publ. diversorum Religionum, exerciiiis. Antv. 1589. 8°. 
Micrologus de Ecclessiarticis Observationibus. Ibid. 
Cassiodori Devinae Lectiones. 
Catalogue Commentariorum veterum selectorum in Universa 
Biblia. Ibid. 
B. Cypriani Opera omnia e codd. manuser. accuratissime recognovit. Annotationibus luculentissimi's toti operi sparsim insertis ; praemissaque auctoris vita, e scriptis illius a Pamello collecta. Antver. 1568, 1589. Paris. 1574. fol. 
De aanteekeningen en rangschikking van Pam elius zijn gevolgd in de uitg. van Cy pri an u s door John Fell, bisschop van Oxfort. Oxfort. 1682. fol. 
Tertulliani Opera e 11488. Codd. auct. ac recenss. Argu-
mends et .dnnotationibus doctissimis toti opal interjectis, cum 
Tertulliani vita et Paradoxis ejusd. quibus antidotum suum 
adjecit. Paris. 1590. fol. 
Vita Tertulliani et Annott. ad Opera ejus. Paris. 1635. fol. 
Conciliorum Paralipomena. 
Rabbani Opera. Colon. 1626. Fol. Tom. VI. T. III. 
Comrnentarii Pamelii in lib. Judith. T. V. In Bpistol. ad 
Philemonem. 
Hij bewerkte ook voor de pers : 
Liturgica Graecorum. De Graecae ac Latinae Bcclesiarum in Missae sacrificio concordia. 
Zie Baron. Annal. Eccles. saec. II; Scioppiius, de Arts Critic; 
p.
 15, 16; Aub. Miraei, Elog. Belgic.; Dez. Bibl. Eccles. Script.;Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 425; Franc. Sweertii, Ath. Belg. 

p.
 370; To b.Magyru s , Eponym, i. v. Jac. Panzelius ; Pope Blount, Cens. Auth. p. 779-780 ; Jo. Alb. Fabricii, Bibl. Graeca, L. VI, 


0. X, p. 827, s. Vol. XIII; J o. F a bricii, liist. Bibl., P. I, 
p. 162; Scaliger, in Scatiq. Sec. voce Pamelius ; Saxe, Ononi. T. III, 
p. 438; Anal., p. 652; Thuani, ilist. lib. 88, p. 137; Foppens, Bibl. Belg. T. I, p. 532, 533, (waar zijn portret voorkomt) ; Baillet, Jugem. des Savans, 399; Journ. des Savans, 8 Fevr. 1666, p. 424,425; Jiicher; Rotermund. 
PAN (THADE), tweede zoon van rnr. J. Pan en M. J. v a n Akerlak en, werd den 15den Jan. 1820 te Hoorn geboren. Na het lager en middelbaar onderwijs wet vracht genoten te hebben, bezocht hij de Latijnsche school, minder tot aanlee­ring der oude talen als wel om er onderwijs in de geschie-
denis, aardrijkskunde en wiskunde aan te ontvangen, vervol­gens kwam hij op de school van Koning te Medemblik, om voor het Instituut der Marine opgeleid te worden. In Oct. 1836 werd hij, na loffelijk afgelegd examen, op dat Instituut toegelaten. Na afloop van den vierjarigen cursus, werd hij in September 1840 tot adelborst der eerste klasse bevorderd en in November op de brik de Courier, bestemd naar de 0. I., onder bevel van den kapitein-luitenant Will in i k geplaatst. Eerst na 77 dagen kwam de Courier ter reede op den 26sten April 1841. Spoedig verzeilde het schip naar de Zuidkust van Java, later naar Soerabaja en verder naar Bali en vol­gende eilanden ten Oosten om zeeroovers op te zoeken, die zich echter niet vertoonden. In November 1841 bekwam de Courier een min aangename bestemming naar de westkust van Sumatra (Padang) en moest daar tot in Oct. 1842 ver­wijlen. 
Na de aankonist te Batavia ging de Courier naar Soera­baja om aldaar eene herstelling te ondergaan, die lang duurde. Den 4don Dec. 1843 keerde Pan naar het vaderland terug, werd aldaar op non activiteit gesteld en in Oct. 1844 luite­nant der tweede klasse. 
In de lente van 1845 werd hij geplaatst op de Schooner de Vos, onder bevel van den luitenvnt der eerste klasse J. de Haan, bestemd naar West-Indio. Den 23sten Mei verliet deze bodem de reede van Hellevoetsluis en kwam 7 Julij in Suriname aan. Daar hij door de hitte van het kliivaat on­gesteld was geworden en zijn lever was aangedaan, kreeg hij verlof (1847) om tot herstel zijner gezondheid naar het va­derland terug te keeren. Na zijne herstelling in het vader­lijk huis werd hij, (in April 1849) voorloopig op het wacht­schip de Schelde, te Hellevoetsluis geplaatst, waar hij, als commissaris tot instructie der strafzaken, blijken gaf van zijn vlugge bevatting. Reeds in Aug. werd hem het bevel over de kanonneerboot, liggende op de rivier voor Millingen. op­gedragen, ten gerieve van het onderzoek voor de in en uit­gaande regten der op- en afvarende schepen, doch in Novem­ber 1850 werd hij tot zijne groote vreugde geplaatst op het fregat de Prins van Oranje, voerende 60 stukken en bemand met 600 koppen, onder bevel van kapitein ter zee Bij 1 d e Vr o e, met bestemming naar de , Middelandsche Zee. Kort na de terugkomst (22 Nov. 1851) liep bet fregat nu, naar de West-Indien en Centraal- en Noord-Amerika bestemd, weder in zee. Het doel was, overal inlichting omtrent den plant­selijkcn toestand en den handel op to doen, en zelf to on­derzoeken, hoover de spoorweg naar Panama was gevorderd. Voor Greytown werd 14 weken doorgebragt, en had Pa n ruim tijd een opstel over Centraal-Amerika to maken, in de 
Groninger Courant van 20 April 1852 geplaatst en herdrukt in zijne biographie door Dr. C. A. A bbing. In het vader­land weergekeerd, verliet Pan met leedwezen zijn schoon schip en kameraden om zich naar het bad Benthem, ter her­stelling zijner gezondheid, te begeven. In November 1853 werd hij op de brik de Lynx geplaatst onder bevel van den kapitein-luitenant d e V ayn es van Brake 11, bestemd naar de W. I. Aan boord door de geele koorts aangetast en te Curacao ten huize van inevrouw de weduwe Sch:o t bo rg met liefde verpleegd. In zijn vaderland teruggekeerd (hij had nu den rang van eersten luitenant verworven) besloot hij, op raad van zijn geneesheer, niet racer naar de lieete luchtstreken terug te keeren en werd in 856 benoemd tot directeur der werkplaatsen en magazijnmeester van het algerneen beton­ningsmagazijn te Enkbuizen, en twee jaren later tot inspec­teur over het loodswezen, de betonning, de bebakening en verlichting in het vijfde district te Hellevoetsluis benoemd, in welke betrekking hij den 29 sten Augustus 1858 overleed. 
In de laatste tijd zijns levens begon hij nu en dan voor het publiek te schrijven. In de Recensent leverde hij eenige beoordeelingen van werken tot de zeevaart betrekkelijk. In dagbladen plaatste hij onder anderen een opstel over de lijf­straffen aan boord en over de zeemanshuizen. Zijne aankon­diging van het Zeemanswoordenboek van va n Len nep met eene proeve van aanmerkingen, geplaatst in den Recensent voor Nov. en Dec. verwierf hem het lidmaatschap van de Maats. van Ned. Letterk. 
Zie Dr. C. A. A b bin g, Leven van T. Pan in Handel. der Jaarl. Alg. Vergad. v. d. Maatschappij v. Ned. Letterk. 1860. 
PANAGATHUS (LAEvous), of GOETHALS, omtrent bet eind der XV eeuw te Gent geboren, griffier der keizerlijke kanselarij en wapenheraut van het graafschap Vlaanderen. Hij volgde Karel V naer Duitschland en stierf 25 Jan. 1547 te Ulm. Hij had een groote kennis der Grieksche en Latijn­sche talen en schreef : 
Orationes quaedam in genere demonstrativo en Carmina diversa, waaronder een Epitaphium op Er a s m u s. Zie Sanderus, de Gundavens. p. 85, 87; Paquot, Mern., T. III, 
p. 406. 
PANDELAERT (Dr. BERNARDUS), te Dordrecht omtrent het jaar 1600 geboren, oefende zich onder Anton ins A e­milius in de oude talen. Hij zette zich te Dortrecht als genees­beer neder en beoefende de Latijnsche en Nederduitsche poezy. Zijn leermeester vervaardigde een gedicht ter zijner eere. Ad 
Bernh. Pandelaertium Medic. et Poetic. artis juxta gnaruin, cum. med. doctor crearetur (te Utrecht) en vergelijkt hem 
bij Justus S c h 1 e g e r, ook geneesheer en dich ter. Behalve verstrooide gedichten b. v. voor A. v an Nispen's Rampzalige Leander. Dord. 1651, in Bloemenkrans van verscheide ge­dichten, Amst. 1659 ziet afzonderlijk van hem het licht : 
Hymni of Lofzangen op de Christelyke feestdagen. Utrecht. 1640. 4°. 
PANDEREN (EGBERT VAN), in 1606 te Haarlem geboren, was omtrent het midden dezer eeuw te Antwerpen gevestigd, waar hij zich door een groot aantal prenten naar verschil­lende meesters, als Rubens, Goltzius, Spranger, Tern-p e s t a en anderen te snijden, algemeen heeft bekend gemaakt. Volgens Imm e r z e el zijn zijne voortbrengsels, geheel met het burin gegraveerd, stijf en zwak van effect. 
Zie Immerz eel. PANDERS (ALBERT VAN), stads timmerman en bouwkun­dige te Alkmaar, uit de laatste helft der 18e eeuw. S. Fokk e bragt zijne afteekening van den Brand der Kapel te Alkmaar (1766) in prent en teekende -de beeldjes. Hij vervaardigde ook eene naauwkeurige afbeelding van den Alkmaarder bout, die door den graveur J a n van Jag e r te Amsterdam in het koper is gebragt. Zie Kramm, Boekzaal der gel. Wereld. 1767, bl. 424. PANDERS, (J. te Alkmaar, leefde in de tweede helft der 18 eeuw en muntte zich als dramaschrijver bekend door Bonsard of de menschlievende Lootsman, tnsp. Amst. 1779. 8°. Frederik de .Rechtvaardige, tnsp. Aid. 1781. 2e dr. ki. 8°. De gewapende Uittogt, tnsp. Aid. 1787. Het Weeuwtje en haar Minnaar. Gedicht. De snoodaard naar beginsels, tnsp. Ald. 1805. gr. en kl. 8°. Zij komen ook voor in deel IV, V en VII van het Zede­lijk Tooneel bevattende eenige der beste zedelijke Tooneelspelen, uit verscheidene taalen bijeengebragt ; (in prosa) met eenigeKonstpl. versiert. Amst. 1718-1792. Ook vervaardigde hij nog een tooneelspel : de Yrijgeest. Bilderdijk, met wien hij in briefwisseling was, noemt het ff een gedrogtelijk stukje, uitloopende tegen alle tooneel­wetten, hebbende noch ontwerp noch schikking. Hij raadde de uitgave af. Zijn Bonsard noemde hij # zijn lofwaardige eersteling." Zie Cat. d. Maat. v. Ned. Letterk. D. V, bl. 35, 164. 
PANDIBUS (JoHANNEs), schilder nit de XVIIe eeuw, van wien Kramm het portret van . Ds. Johann es Ma cco v i us, naar 't welk een gravure bestaat van C. van Dale n, vermeldt. 
Zie Kramm. 
PANEELS (WILLEM), omstreeks 1600 te :Antwerpen ge­
boren, werd leerling van R u b e n s en werkte als etser veel 
naar dien meester. Nayler telt 33 stuks zijner etsen op, 
waarvan 31 riaar Ruben s. Zijne prenten zijn krachtig en 
geestig behandeld en soms van een krachtig effect, doch zijne 
teekening, vooral van het licht, laat veel te wenschen over. 
Van zijn schilderkunst is niets meer bekend. 
Zie Immerzeel, Kramm. 
PANHUYS (WILLEM BENJAMIN VAN), generaal in 's lands dienst, onderscheidde zich in 1794 in den slag aan de Sambre. Hij huwde Clasina Alexandrina Reynsdorp. Zie Bosscha, Neerl. Ileldend. te Land. D. II1, bl. 94. 
PANHUYS (VAN), dapper zeekapitein. In den zeeslag bij Solebay 1672, kweet hij zieh trouwhartig van zijn pligt tot (lat een kogel hem het eene been verbrijzelde en het andere deerlijk kwetste. Ook vermeldt men hem in de zeegevechten van het volgende jaar, o. a. in den tweeden, waar hij zich niet minder dapper gedroeg. 
Zie Brandt, Leven van de Ruyter, bl. 320, 396, 673 ; J. C. de Jon ge, Gesch. v. h. Nederl. Geewezen, D. III, bl. 129, 153. PANHUYS (B. VAN), beoefende de Lat. poerzy, b. v. v6Or liodenburgil Tractatus de Jure conjugunz. Traj. ad Rhen. 1653. 
PANHUYS (CAsPAR. VAN), zoon van Piet er, Heer van Voorn en Maria Godi n, in 1592 geboren, werd kapitein en kommandeur van Rynberk en huwde Elizabeth Bla n­che tt e. 
Part. ber. 
PANHUYS (ANTONIE CAREL), zoon van Bartho 1 ome u s, Heer van Voorn en van Magteld van Drakenstein, went 3 Junij 1657 geboren. Ilij was kapitein der Infauterie en huwde met Fr a n c in a van It e e de, Vrouwe tot Mydrecht. 
Part. ber. 
Zie Scheltem a, Letter- en Geschiedk. Mengelw. D. III, St. III, bl. 107; van der Aa, N. B. C. A. Woordenb.; A. Aemelii, Oral. et Poem., p. 404, 405 ; Cat. der Moats. v. Ned. Leiterk., D. III, bl. 76; Schotel, Ill. phiol. p. 52. 
PANHUYSEN of PANHUSIUS (PETRUS), regtsgeleerde, bloeide in 1653 en schreef 
De mutatione ultimae voluntatis. 
Zie JOcher. 
PANITUYSEN (A. VAN), boekhandelaar en dichter te Am­sterdam, gaf in het lieht: 
Groningen manhaftig in '1 vermeesteren van Xoevorden. 
Amst. (1672) piano. 
Den oorspronck van den Snuftabacq, vol Quinckslagen en Snufferyen na den tyd op dezen oorloy. Amst. 1674. 8°. 
Korte lyloreden over 't leven, sterven en begravinge van den doorluchtige There, de Heer ltlichiel de Ruyter, gedaan den 20 van Lentemaand 1677. 
Zie Muller, Bibl. v. Pantil. D. III, 14, 44, 53, 126; Cat. J. Ko­ninq, D. II, bl. 119. 
PANNE (PIETER), geboortig van Yperen, koopman en rnakelaar, later kuiper te Leyden, werd aldaar 24 Mei 1598 op sterk vermoeden van een toeleg op het leven van prins Maurits, gevangen genomen. Tlij beleed dat hij strengelijk vervolgd, door zijne schuldeisehers van de eene in de andere gevangenis geworpen, eindelijk geraakt was bij de Jezulten te Douai, die hem door beloften van tijdelijke gunsten en van den henael hier namaals bewogen, den prins met een vergif­tigd mes, van boven voorzien met drie weerhaken, om te brengen. Hij was vervolgens naar Zeeland en van daar naar Leyden getrokken. Hij werd veroordeeld om onthalsd en ge­vierendeeld te worden, welk vonnis den 2 2sten van Zomer­maand van dat jaar aan hem werd voltrokken. Het vonnis werd terstond gedrukt, in 't Edit gegeven, doch van der Jezulten zijde naderhand uit sehaamte, zoo 't schijnt, ook in openbaren druk wederlegd. De Jezult Franc. Cost eru s, (Antwoord op de Hollantsche Sententie teegen Pieter Panne. 't Hantwerpen, 
1598) betoogt dat de geheele conspiratie verdicht was uit 
haat tegen de Jezulten en om aan nieuwe scherpe maatrege­
len tegen de Roomschen een glimp te geven. 
Die aanslag komt mede voor in den geschiedkundigen roman van Mr. J. van Lennep, de Pleegzoon. Zie Bor, Ned. Hist. B. XXXV., bl. 26 (453) enz., B. XXXVI,bl. 28 (543); Wagenaar, Vad. list., D. IX. bl. 12-14; Bilderdijk, Geschied. des Voderl., D. VII, bl. 192, 274 v. ; Cat. d Letterk. Nala­tenschap van wijlen J. Koning. Amst. 1833, D. II, 131. 187, N°. 399. 
PANNEBAKKER (M.), predikant, schreef: 
Vragen om aanleiding te geven tot denken over en tot het 
verstaan van de waarheden vervat in het voorbeeld der waar­
heden van A. Hellenbroek. Delft. 1784. 
Gewigtige bedenkingen aan Paulus van Hemert, wegens het 
nederleggen van zijne bediening als predikant en zijn uitgang 
uit de gemeenschap der Gereformeerde kerk. Delft. 1785. 
Zie A rrenberg, Naainr., bl. 403. 
PANNEBOETER (JOHANNES) predikant te Nederhemert, 
in 1760 te Streefkerk, in 1766 te Maasstricht. In 1772 volgde hij Joan. van D ij k als hoogleeraar in de godge­ieerdheid op, en deed 31 Maart van dat jaar zijn intrede met een oratio de praecipuis, maxime externis, causis exigui 
fructus, sub publico Evangelii Ministerio. 
Hij overleed 
Zie Brans, Kerk. Reg. bl. 28; Bibl. Hag. IVV. p. 615. 
PANNEEL (Klemm), uit een aanzienlijk Vlaamsch ge­slacht gesproten, was waarschijnlijk reeds ten tijde van A 1 v a een ijverig evangeliedienaar bier te lande. Hij nam met vele anderen de wijk naar Engeland en werd predikant bij de Nederduitsch hervormde gemeente te Norwich. Van Kier schijnt hij naar Eecloo vertrokken te zijn en zich aan de ge­meente aldaar te hebben verbonden. Deze gemeente verzocht ten minste in 1571 assistentie bij de Klassen van Gend om Karen aan haar voor vijf jaar verbonden leeraar Mic h lel Pa n n e e 1 te bekomen., Wat hiervan zij ; zeker is het dat hij te Norwich bleef, tot dat hij den 13den April 1577 te Mid­delburg werd beroepen. Hier werd hij den 3den Nov. van dat jaar bevestigd en zorgde niet slechts voor de belangen dier gemeente, maar voor die der geheele Vaderlandsche kerk. Zoo was hij in Februarij 1581 assessor op de particuliere Synode van Zeeland te Vlissingen en werd hem daar opge­dragen om met Mig gr o d e een formulier voor het examen van proponenten te ontwerpen om dat aan de nationale Sy­node over te geven. Van deze gewigtige kerkvergadering, die in Mei 1581 te Middelburg een aanvang nano, was hij niet slechts lid maar scriba. In 1597 ontmoeten wij hem als assessor op de Zeeuwsche Synode te Goes en later werd hem het ten uitvoer leggen der Synodale besluiten opge­dracren. 
Hij overleed in 't laatst van 1604. 
Zie Smallegange, Chr. van Zeeland, bl. 489; Kerkel. Handb. bl. 148; Te Water, Wort Verh. dgr Ref. in Zeel. b1.183, 184, 183— ]85; IJpey en Dermout, Gesch. d. Herm kerk, Dl. I, bl. 231; Glasius, Godyel. Nederl. 
PANNEEL (JoHANNEs). geboren te Nor wich, zoon van den vorige T) studeerde in 1593 te Leyden. In de opdragt van zijn te Calais in Frankrijk ten jare 1607 vertaald, en in 1 608 te Amsterdam gedrukt Tractaat van den Antichrist en van 
1 ) Mogelijk was Gesr on Pann e el die in 1596 te Leyden stu­deerde, en met Enoch Sterthemius en Antonius Walaeus ten huize van den Leydschen predikant Thomas S p r a n k h u i z e nwoonde, zijn zoon. Zie Kist en Royaards, Kerk. Archie'', 2e Serie,Dl. VIII, bl. 15. 
6 
zilit rift door Georgium Pa car t, blijkt dat hij van de regering van 1VIiddelburg, die hij dit boekske opdroeg, a me­nigvuldige weldaden" heeft genooten, t zoo in den loop zij­ner studien als anderzins." In de opdragt aan de predikan­ten te Middelburg van zijn in 't Nederlandsch overgezet boekje van Otho Casmannu s, getiteld : Vade Mecum, cara pietas et rara charitas, Amst., 1609, schrijft hij : dat hij van kindsbeen of in de stad Middelburg zijne woonpluats heeft gehad, door de leeraars getrouwelijck was gevoedt met de redelijke en onvervalscbte melk, en tot den dienst des goddelijken woords, na voorgaande en behoorlijk examen, was aangenomen geworden, en eindelijk, in hunne kerkelijke vergaderingen, in die dingen, die tot de regeringe der kerke behooren, getrouwelijek geoefend geworden," overeenkomstig de oudste kerkelijke besluiten in Zeeland, toen de proponen­ten in de Consistoren worden toegelaten om in het kerkbe­stunr onderwezen te worden, 't welk te Middelburg tot in den aanvang der 1 8cle eeuw heeft plaats gehad. 
Allereerst ontmoeten wij hem te Grijpskerke in Zeeland, waar bij in 1595 predikant was, vervolgens te Calais, waar hij in 1607 het leeraarambt bekleedde. Van daar vertrok hij naar Baarland in bet land van Goes. In 1617 werd hij pre­dikant te Axel en maakte zich vooral verdienstelijk door het opzarnelen van gelden voor eene kerk aldaar waarmede zijn voorganger reeds was aangevaugen. Hij beleefde de voltooijing van dit gebouw. In Junij 1633 hield zijn dienst te Axel op, vender vinden wij Diets van hem vermeld, als dat hij nog uit het Franseh heeft overgezet: Corte ende gemeyn­same onderwijsinghe om de siecken te vertroosten. Middelb., bij Symon Moulert, op den Dam in de Druckerye 1607. 160. 
Zie Te Water, Kort Verhaal der Reform. in Zeeland, bl. 202— 204 ; Glasius. Godgel. Nederl. 
PANNENKOECK of PANNENKOICH (GoDERT), ',doctor in de regten en raad der Koningl. Majesteijt Philips II", bloeide in de tweede helft der 1 6de eeuw. 
Zie Hist. krm. Dl. VII, bl. 16. 
PANSER (S.) vermaard sterrekundige en wiskunstenaar, 
schreef : 
Hathematische Rariteitkamer. Zijnde een volkomen beschrij­ving van de Algebra ; vervat in IV boeken, waar in alle de­len, voorvallen en kunstgrepen door verscheide werkstukken en •egels worden, verklaart en opgeheldert; benevens verschyde Nieuwe Uytvindingen en andere Kunstige verliandelingen, al­les ordentelyck en trapsgews de liefhebbers der wiskunst voor­gedragen en noyt zoo uitvoerig beschreven Gron., 1747. 4°. 
Son Eclips van Maart 1737 en bedekking der sterren door de maan tot 1740 4'. Zie Arr en b. Naarnr. bl. 404. 
PANT (FRANCOIS DAVID JULIEN VAN DER), geboren te Utrecht 29 Januarij 1822. Aanvankelijk opgeleid voor de pharmacie, was hij eenigen tijd werkzaam in den apotheek zijns vaders, en genoot verder zijne scheikundige 'en pharmaceutische op­leiding in het scheikundig laboratorium te Utrecht onder den hoogleeraar G. I. M u 11 e r. 
In het begin van 1348 aangesteld tot officier bij de phar­maceutische dienst in Nederlandsch-Indic, werd hij eenige maanden daarna bij dien dienst A, la suite en in Jan. 1849, kort na zijne aankomst in Indic, aangesteld tot assistent bij het landbouw-scheikundig laboratorium te Buitenzorg. Na een paar jaren bij dat laboratorium werkzaam te zijn geweest, verzocht en bekwam hij zijn ontslag uit die betrekking. Eenigen tijd later trad hij weder in Gouvernements dienst en werd hij ter beschikkincr gesteld van den directeur der kulturen, om een onderzoek te doen mar de indigo-kultuur op Java en die verbetering in de kultuur en fabrikatie van dat produkt voortestellen, welke de wetenschap in proeven in het groot wenschelijk zouden doen voorkomen. Van der Pant overleed voor dat nog deze commissie geheel ten einde was gebragt. 
In het Natnurkundig Tijdschrift voor Nederl. Indic komen de volgende bijdragen van hem voor: 
Kunstmatige bevruchtiging der vanille te Buitenzorg. 
Onderzoek van de Katjam-heiljoe (phaseolus radiatus F) als een geschikt voedsel voor paarden, gevolgd door een ana­lyse van drie grassoorten. 
Over den invloed der Indigo-Cultuur op die der padi. 
Geschiedenis, Kultuur en Fabrikaat der Indigo. 
Ook schreef hij een Rapport over de indigo-fabrikatie te Djokjokarta, dat opgenomcn is in het Tydschrift voor nij­verheid in Ned. Indic. 
Zie Natuurk. Tijdschrift voor Ned. Indic, deel XI, derde Serie. dl. I. 
PANTEKOEK (CARoLus) werd in 1758 geboren, was eerst predikant te Muiderberg, vervolgens in 1783 te Klundert, in 1790 te Breda, raakte bij de omwenteling in 1795 bui­ten dienst en werd in 1800 te Emden beroepen, keerde in 1815 naar Breda terug, waar hij, in hoogen ouderdom over-Iced. Hij was een zeer ijverig Oranjeman, en gaf behalve eenige kleinere stukjes, en Gediehten in het licht : 
Godgeleerde Ferlustingen, 's Rage, 1783. 80. 
Amoenitates Theologicae. Itoterod., 1807.2 Tom. vol. 8°. 
ilanmerkingen op het resultaat van Purgold's meer dan 

6* 
viditigjarige overdenkingen over de godsdienst van Jezus. 
Breda, 1791. 8°. 
Verliandeling over de uiterlijke vereischten in cenen redenaar. 
Breda, 1792. 
De tvaarheid ten toetsteen vebragt, of onderzoek, of het den rnensch mogelijk is, nit zich zelven tot Jezus te komen. Gron. 1801. 8°. 
Zie Hcringa, Naomi. v. dick. Brans, Kerk. Reg. bl. 7. 170. Ar­renberg, Naamr. bl. 404. Naaml. van van Cleef, bl. 
PAPA (JAcoBus), in bet laatst der XVIde eeuw te IJperen geboren, beoefende de Latijnsche poezy. Men heeft van hem : Jac. Papae Hyprensis Elegiae (in fine) Excudebat Huber­ins Crocus, s. d. 4°. Zie Biogr. des hommes remarq. de la Flandre occidentale, T. II, p. 85. PAPE (GERRIT). Zie PAAPE (GERRIT). PAPE (ADRIAAN DE). Zie PAPE (ARIAAN DE). 
PAPE (ABRAHAM VAN of DE), een bekwaam regtsgeleerde te Leyden, leefde in 't laatst der 17de en begin der 18de eeuw. Hij kw am in 1694 te Harderwijk als hoogleeraar in de regten in aanmerking om de plaats te vervullen van A. S c h u 1 t i n g h. Men heeft van hem: 
Gull. Grotii Synd. Delf. lsagoge ad praxin Fori Bat. (illustrata Paraphrasi et aucta iSupplemento) L. B. 1694. 4°. Commentarius delcademicus et forensis in duos libros codices Justianei. Amst., 1697. 8°. Observationes ad consilia Ictorum Balavicorum. L. B. 1702— 1703. 12°. Zie Struvii Bibl. Juris selecta p. 101, 262, 337-384; Bourn an, Gesch. d. Geld. llooges. Dl. II, bl. 51; Kobus en de Rivecourt; Joeher. 
PAPE (J. H.) 
schreef: 
De Waarheid van den christelifren godsdienst voorgesteld in VI samenspraken. Amst., 1765. Zie Arrenberg, Naamr. bl. 404. 
PAPE (JoDocus of JOSSE DE), zilversmid en graveur te Au­denaerde, vader van SIMON DE PAPE, de oude, een beroemd bouwmeester, in de tweede belft der 1.6 de eeuw te Andenaerde geboren. Reeds in 1613 had hij groote bedrevenheid in de teekenkunst verkregen. Een zijner eerste bekende werken was een gewelf op bet Korenhuis (1614). In 1615 vertrouwde de rnagistraat zijner geboortestad hem de verhooging van den toren der St. Walburgskerk toe. Twee jaren later werd hij tot stads-bouwmeester aangesteld en in 1619 bouwde hij de brag, nit twee bogen bestaande, tussehen de wijk Slapersfort 
en de Eynestraet over de Schelde. Voor de priorin van het 
0. L. Vrouwe hospitaal vervaardigde hij een gebouw, be­stemd tot logement voor aanzienlijke personen, voornamelijk voor de bisschoppen. Hij overleed bij het woeden der Itevige pest • van 1636 den 13den September van dat jaar in den ouderdom van 51 jaren. 
Hij beoefende ook de schilderkunst. 
Zie Kramm. 
PAPE (SIMON DE), de jonge, zoon van den vorige, werd te 
Audenaerde geboren en overleed er ook. In 1691 was hij 
reeds overleden. Zijn zoon Simon beyond zich omtrent 1750, 
als portret- en historieschilder, te Parijs. Kramm noetut 
eenige schilderijen van hem op te Andenaerde nog berustende. 
Zie Kramm. 
PAPE (JOHANNES BAPTISTE DE), tooneeldichter in het be­
gin der 18de eeuw, gaf in het licht: 
Thonneelspel van den Oorlogh tusschen Carolus VI, key­ser van Oostenryck, ende Soliman 114 /Geyser der Turcken ; enz. zal verthoont worden aan den Edel Heer enz. door de Jonckheyt van aldaar op den 1, 2, 3, 4, 6 en 9de Mey 1717. Brugge, Wed. J. Beernaerts z. j. 
Der menschen verlossinge door de Geboorte onzer Saligma­kers Jesu Christi, zedelijck vertoont en ten Tonneel gevoert door de Redenrycke Glide an Rhetorica binnen Cortryck, onder de Standaert van de St. Barbara. Ghendt, z. j. (1717) kl. 8°. 
Zie Witsen Geysbeek, R. A. en Woordenb. Dl. V. bl. 59; Cat 
d. Maatsch. v. Nederl. Letterlc. 	Dl. I, bl. 165. PAPE (JAN), waarschijnlijk landmeter of kaartenmaker uit het begin der 16de eeuw. De Staten van Holland hadden 
hem opgedragen om eene kaart van Holland te maken, doch wijl hij daarvoor weer dan f 300 eischte, werd zniksvol­
, 
gens eene Resolutie van den 11den Jan. 1529, uitgesteld. 
Zie ,Navorscher, Dl. III, bl. 98. 
PAPENBROECK (GERARD VAN) 1 ) werd te Amsterdam ge­boren, waar hij na 1710 meermalen de waardigheid van pre­sident schepen bekleedde. Hij was een groot voorstander van kunsten en wetensehappen en overleed in 1743. 
Bij zijn uiterste wil bepaalde hij dat uit zijn kostbare ver­zameling, vroeger op zijne hofstad Papenburg bij Velsen, aan de Illustreschool te Amsterdam zouden geschonken worden 12 geschilderde afbeeldsels der eerste kerkhervoriners en 50 portretten der beroemdste en geleerciste manneit van allerlei 
1 ) Zijn vader Martinus, te Amsterdam geboren, studeerde in 1678 te Leyden. 
rang en gezindheid, zoo in- als buitenlanders, waarmede thans de wanden barer gehoorzaal prijken : voorts dat de Leydsche hoogeschool in 't bezit zon komen van zijne rijke verzameling van steenen gedenkstukken der Grieksche en La. tijnsche oudheid, welke verzameling als de eerste grondslag kan beschouwd 'vorden van het daar bestaande museum van oudheden, en van een aantal HSS. en gecollationeerde boeken, die den Acad. bibliotheek tot groot sieraad. verstrekken. 
Zie Fr Oudendorpii Orat. de Veter. inscript et monument. usu legatoque Papenbroeckio. Leid., 1745. Dez , lirevis Descriptio Vet. monument. ab Amplissimo viro Ger. Papenbroeckio legator. Ibid, 1745; Te Water, Narratio p. 95, 96; Siegenbeek, Gesch. d. Leydsche Hooges. Dl. I, bl. 273, II, bl. 122-124, 150; Schotel, Geschied. der Leydsche Bibl. Kobus en de Rivecour t. 
PA.PENDRECHT (HoYxoK VAN). Zie HOYNCK VAN PA­PENDRECHT. 
PAPEVELT (JAN VAN) voor op eene rekening van het jaar 1516, wegens het opuemen van den staat der in de Munt van Maastricht, gedurende de minder jarigheicl van K a ­r e I V, geslagene munten, met T h o mas G ram ma y e als ugeneraal-meester van alien den Munten oozes genadigen heeren." 
Zie v. d. Chys, Munten der Bertogd. Brab. en Limb. bl. 370. 
PAPING (R. J.). 
Men heeft van hem : 
Diss. med. de Sulphureto Calcis optimo contra Salivatio­nem mercurialem remedio. Gron., 1796. Zie Holtrop, Bibl. Med. Chir. p. 273. 
PAPILEON (JEAN DAVID). 
Op Cat. der handss. van J. Schouten, W. 50, komt voor: 
Alle de gesangen van het Eeuwgetijde des Amsteldamschen Schouwburgs, midsgaders het gesang door Monsieur lean David Papileon en Jufrouw Anna Booan, in 't Fransch gezongen op den maaltijd der Vertooners, in het jaar1738. Kwarto lang form. 
PAPIUS (ANDREAS). Zie PAEP. 
PAPPUS (PETER VON Tr a tzbe r g) stood eerst in dienst van het Nederlandsche leger en bekleedde later de waardigheid van Voorzitter in den Hoogen Raad der Provincie Groningen. 
Hij gaf in Groningen, 1607, een Latijnsche vertaling van Examen fulminis pontif. a Papa Paulo V, in 't Nederl. vert. Onderzoek van den pauselijken banbliksem, door Taus Paulus V, tegen de Doorl. republiek van Venetie uitgevaar­digd. Ook gaf hij een Artikelbrief of ordonnantie van de Stat. Gen. der T7ereen. Nederl. voor het krig:gsvolk, 13 /Jug. 1590) waarbij eenige Annotation gevoecht zijn door Peter Pap-
pus von Tratzberg, by de 6 4 ed. met veelen nyen Annat. vertu. ende nu ten 7den mad herdrukt wide verbeterd. De eerste uitgaaf schijnt van 1636 te zijn. Zijn Corpus Juris militaris Francof., 1657. 8'. Hagae Commt. 1726, is een latere en vermeerderde uitgave van dien Artikelbrief. Ook gal hij in 1614 te Groningen M. W e s s e 1 i i, Gansfortii Opera uit, en Ontdekking van de bedriegelijkheid der enge poort. 3.. 
Zie Struvii, Bibl. Turis sel. p. 246. Schwindel, Thes. Bibl. 
T. p. 67; Richer; Rote rmund; Abcoude, Aanh. bl. 159. 
PAQUOT (JEAN NoEL), den 22 Julij 1722 te Florennes bij Namen geboren, werd bibliothecaris aan de Leuvensche Acade­mie, hoogleeraar in de Hebreeuwsche taal en kanunnik van St. Pieter. Hij ondersteunde bet gouvernement in het daarstellen van nuttige verbeteringen in 't Collegie van Heverle, waarvan hij voorzitter was. Men schreef hem valschelijk veroordeelingswaar­dige gevoelens toe, wierp hem in den kerker, waar hij met ge­strengheid werd behandeld en ontsloeg hem eindelijk, onder voorwaarde van Leuven te verlaten. Hij begat zich naar Luik, van waar de hertog van Arenberg hem naar Brussel riep en tot zijn bibliothecaris aanstelde. Later Meld hij zich op in de abdij van Gembloux en overleed 8 Junij 1803 te Luik, in den ouderdom van 70 jaren. Wij vermelde hem slechts om zijne Mernoires pour servir a l'Histoire littdraire des 17 prov. des Pays-Bas, de la pricipaute de Liege et de quelques con-trees voisines, etc. 18 Tom. gr. 8°. Louv., 1763-1770, en 3 t. in fol. Louvain, 1765-1770. Dit werk bevat een aantal goed geschreven artikels, doch is gansch niet onpartijdig, vooral schijut overal zijn bijzondere vete tegen zijn voorganger F o p-
pens door. In Bulletin du Bibliophile Beige, 1845. T. II, p. 
149-152, vindt men een Supplement aux Aldmoires de Pa-quot Historiographe. In de Nouv. Biogr. gdner. leest men no-pens zijne Memoires: Fruit de nombreuses recherches, ce recueil biographique est en gdneral exact; l'exernplaire in 80., conserve a la bibliotheque royale de Belgique est enreichi de notes et d'additions de C. van H u 1 t h e 
Zie Saxe, Onom. Litt., T. VII, p. 229; A. Kluit, ad Boll. Chr. Egmond, p. 6 (14); van K ampen, Gesch. d. 1Vederl. Letterk. en We­tensch., D. II. bl. 236, D. III, bl. 155; Kobus en de Rivecourt, Charles Piot, Quelques mots sur les circonstances qui porterent Marie-Therese e nommer Paquot son historiographe. (Extract du Bulletin des Bibliophiles Beiges) ; Goethals, Lectures relatives 2z l'_Elistoire des sciences en Belgique; Annuaire de la Bibliotheque royale de Belgique, 
T. II1, 1841, p. 172; Bulletin du Bibliophile Beige, T. II. p.149; Bulletin de l'dcademie royale de Belgique, T. X, le part. p. 7; Biogr. Univ., Nouv. Biogr. gener.; Betrachtungen fiber die neuesten Histor. Schrif-ten. Th. V, p. 67 ; Gutting. gel. Anze47., 1773, p. 402, 1781, p. 1110, 
1782, p. 760; Rotermund. 
PARADYS (1•11coLA.As), Won van Da vi d Pa radys, med. dr. te Amsterdam, werd aldaar in 1740 geboren. Reeds in 
zijne kindsche jaren maakte hij zulke vorderingen, dat hij 
op zijn 15e jaar bekwaam geoordeeld werd de akademi­
sche lessen bijtewonen, loch zijn vader deed hem nog 2 
jaren doorbrengen in het voorbereidend onderwijs en alge­
meene letteroefeningen, vooral in de grondige kennis der ge­
schiedenis en die van den godsdienst. Zeventien jaren 
werd hij student in de geneeskunde aan de Hoogenschool 
te Leyden, -waar hij het onderwijs genoot van A 1 b in u s en 
Gaubius. 
Na in 1761 de waardigheid van med. dr. verworven te 
hebben, zette hij te Parijs en Rouaan zijne geneeskundige stu­
dien voort, en na zijn terugkomst oefende hij te Amsterdam 
met zoo grooten lof de geneeskundige praktijk uit dat hem in 
1784, in plaats van den overledenen van Do e v ere n, het 
hoogleeraarsambt in de geneeskunde te Leyden werd opge­
dragen. Hij aanvaardde het den 2den Oct. van dat jaar met 
eene redevoering de diligenti Therapeutices universalis stu­
dio maximo recte mcdendi instrumento, en hield de eer dezer hoogeschool niet minder clan zijne ambtgenooten E. Sande­fort, Oosterdijk en Voltelen op. Paradys was Been vriend van nieuwigheden en wilde de proefnemingen te Rot­terdam op het dierlijk magnetismus niet onderzoeken, uit vrees van zich door scliijnvertooning of bedrog te laten misleiden. 
Zijn geneeskundige praktijk, waarin hij theoretische ken­
nis en ondervinding met het schranderst doorzigt paarde, deed 
zijn roem zoo hoog stijgen, dat men hem van alle kanten 
kwam raadplegen en hem in 1793 zelfs de waardigheid van 
lijfarts van Willem V werd opgedragen. De geschiedenis 
van zijn yak was hem bijzonder eigen, en hij werd daarin 
tot hoogleeraar benoernd. Den 17deu van herfstmaand 1800 
aanvaardde hij dit ambt met eene °ratio de cognitione Ills­
toriae medicinae, magno cum ad Medici in arse exercenda 
solertiam turn ad arils amplficationem adjumento. Bij het 
nederleggen van het rectoraat, door hem in 1793 bekleed, 
sprak hij de Euthanasia naturali, et quid ad earn concilian­
dam Medicina valeat. 
Hij bezat een buitengewone kennis der letterkunde, vooral 
der Ouden, en eene uitstekende bedrevenheid in de La­
tynsche taal. W ij ttenba eh was zijn boezemvriend en 
heeft hem in vele zijner werken, ais mensch en geleerde den 
grootsten lof gegeven : meermalen komt hij daar voor on­
der den imam van Critobulus. 
De omwenteling van 1795, die hij, een voorstander der 
oude staatsgesteldheid, niet goed keurde, deed hem de post 
van lijfarts des stadhouders verliezen. Ook troffen hem huis­
selijke rampen. Van de elf kinderen, die hij bij zijne in 1793 
gestorvene echtgenoote verwekt had, werden hem 9, sommige in gevorderde jaren en in gevestigden , stand, door den dood ontrukt. Hij moest ook nog den ondergang van zijn vader­land in 1810 beleven, doch mogt zijn herrijzing niet zien, daar hij den 7den van herfstmaend 1812 overleed. Hij was een der oprigters van het Leydsche Nosocomium. Zijn overge­bleven zoon en ambtgenoot gaf in 1813 een kleinen bundel zijner werken in het licht, bevattende zijne akademische ver­handeling de natura inflammationis ; zijne intree-redevoering, zijne Oratie bij de aftreding als rector, eene derde in 1800, toen hem de post van hoogleeraar in de geschiedenis werd opgedra­gen, gehoudene redevoering, benevens eenige openbare lessen, waar uchter gevoegd is de Herinnering aan zijne verdiensten, kort na zijn dood, door zijn ambtgenoot en vriend Tollen s. 
Zie Tollii, Opusc. Academica; Elogium Tib. Hemsterhusii et vita Ruhnkenii (auct. Bergmanno) p. 221, 468; Wijttenbacchii, Philom. L III, p. 273, Opuse, T. II, p. 341; Te Water, Narratio, p. 92,239 ; Siegenbeek, Gesch. d. Leydsche Hoogesch. D. I, b1.318,365; 
D. II, bl. 114, 237; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt; Konst- en Letterb. 1814, D. II, bl. 52; Collot Escury, Holl. roern, 
D. VII, bl. 462; Muller, Cat. v. Porir. 
PARDUYN (ADRIAAN CASPER), afkomstig uit een aanzlen­lijk geslacht, te Middelburg geboren, studeerde in de godge­leerdheid, verkreeg den rang van candidaat, werd rector der Latijnsche school te Goes, Middelburg, en, op raad van Cats, in 1636 te Dordrecht, waar hij den 12den Aug. 1644 stierf. Zijne ambtgenooten Godewyck en Macha el ius betreurden zijn afsterven in lijkzangen. Hij was een man van groote geleerdheid en beoefende de Latijnsche, Grieksche en Neder­duitsche poezy, waarvan men eenige proeven vond voor J. Lydri, Vrolycke Uren des Doods ofte der Wysen vermaeck en het Geestelych compas van G. Udernan. 
Hij liet bij zijne echtgenoot Geer tr u id , dochter van Co r-n e 1 is Itijzer en Maria van Beverloo, drie kinderen na. — Josyna, gehuwd met Arnoud van Citters, am­bassadeur aan de hoven van Engeland en Spanje ; Adriaan, luitenant-kolonel kapitein-konnnandant van Vlissingen, en Simon. 
Zijne zinspreuk was : Die overal kwaad hoort en niettemin wel doet, Die voert in zijnen geest een koninklijk gemoed. Zie Paquot, Mem. T. VI, p. 170; De la Rue, Gelett. Zed., bl. 132-134; Michaelius, Epieedium en obitum Pardunii ; Godewyck, op de dood van den geleerden Caspar Parduyn ; Vrolijkhert, Kerkh., bl. 355, 365, 396 ; Schotel, Kerk. Dordr. Dez., Illustre-School te Dordrecht, bl. 80, 81, 225 ; Dez., in Zeeuwsche Volks-Alm. 1856, bi. 215 vlgg. PARDUYN (SIMoN), zoon van den vorige, werd op 14-
jarigen leeftijd doctor in de philisophie, vervolgens in de me­dicijnen en candidaat in de godgeleerdheid. Hij was een be­roemd arts te Dordrecht en maakte Grieksche gedichten. 
Zie De la Rue, Gel. Zeel. bl. 146. 
PARDUYN of PERDUYN (GisLENus), nit het zelfde ge­slacht, doch een roomschen tak gesproten, werd geboren te Middelburg, 13 Oct. 1630. Hij oefende zich zes jaren in zijn geboortestad in de wide talen en leerde die vervolgens zes jaren aan de Jezniten, van wier orde hij lid was. Twee ja­ren oefende hij zich in de philosophie en verder in de scho­lastieke godgeleerdheid. Den 24sten Maart 1662 werd hij tot, priester gewijd en zes jaren was hij praeses of opperbestuur­der dier kweekscholen, waarin de jeugd in de talen werd on­derwezen. Voor de leden der Broederschap van Maria heeft hij negen en in het geheel te zamen, gedarende den tijd van negen en twintig jaren den predikdienst waargenomen. Drie jaren was hij rector of hoofd van een klooster en acht jaren biechtvader. In het laatst van zijn leden, reeds 70 jaren be­reikt hebbende, hield hij zich bijna geheel bezig over geeste-lijke stoffen, tot welke de volgende t.'behooren : 
Godvruchtige Bemerck,ingen op het gebed des Heren, door­gaens genoemt den Vader ons, verciert met Beelden ende goede genegentheden, volgens elcke Vrage des gebeds, ten eynde men dit gebed lese aendachtiglyck, godvruchtiglyck ende met gees­telyck voordeel. Brussel, 1705. 8°. 
Godvruchtige Bemercicingen op d' Engelsche Groetenisse, door­gaens genoemt den Weest gegroet : verciert met Beelden en goede Genegentheden, ten eynde men de Ileylige Mag et groete met eerbiedinge en vreugd, gelijck sy van den Engel ende Eli­zabeth is gegroet geweest. Brussel, 17 06. 8°. 
Godvruchtige Bemerckingen op de Twaelf Artikelen des Ge­loots, verciert met schoone Beelden ende goede Genegentheden, volgens het mysterie, ten eynde men soo christelyck leve, als men christelyck gelooft. Antw., 1710. 80. 
Hij overleed te Brussel 17 Augustus 1708. 
Zie De la Rue, Gel. Zeel., bl. 347, 348; Paquot, Mem., T. I, 

p. 199; Glasem, 	Godgel. Nederl. PAREAU (ANToN HENRI), jongste zoon van den hoogleeraar Jean Henri Pareau en Helena Nisina Ribbius, werd den 20sten Julij 1805 te Harderwijk geboren, waar zijn vader toen het hoogleeraarambt bekleedde. Ruim vijf ja­ren later werd zijn vader naar Utrecht verplaatst en voltooide hij zijne voorbereidende St udien aan de Latijnsche school al­daar, onder den geleerden D orn seiffe n. Tot de akademi­
sche lessen bevorderd, wijdde hij zijne eerste studiejaren aan de beoefening der oostersche en westersehe tales, de laatste 
vooral onder de leiding van V an H e u sd e. Van zijne ver­kregene kennis gaf hij in 1826 een blijk, door zijne te Gro-ningan uitgeschreven en bekroonde prijsverhandeling getiteld : 
Grammatische en Critische verklaring van David's klaagzang op Saul en Jonathan, 2 Sam. 1: 17-27 vergeleken met an­dere, zoo Oostersche als Grieksche, soortgelijke treurliederen. 
Door den gunstigen uitslag van zijn Averk aangemoedigd, 
legde hij zich weer en meer (bij de studie der godgeleerd­
heid, vooral onder Hering a) op het oostersch toe, en het 
scheen alsof hem daarvoor een leerstoel wachtte. Hij schreef 
een Specimen, 't welk hij onder zijn vader verdedigde en tot 
titel had Corani placita de moribus regundis ex Mohairamedis 
indole aliisque ratione adumbrata. Bij den opstand van 1830 
trok Pa re a u als vrijwillig jager uit, en moest zich na zijne 
terugkomst geheel aan de zorg voor zijnen zwakken en hulp­
behoevenden vader toewijden. Deze toestand duurde twee ja­
ren en de zoon werd hieronder gebragt tot het besluit om 
van de uitsluitende studie der oostersche talen aftezien en 
zich geheel aan de godgeleerdheid toe te wijden. In 1833, 
waarin zijn vader overleed, werd hij kandidaat tot den Heiligen 
Dienst, eu na in 1835 met Charlotte Marie Christine 
Dumont gehuwd te zijn, den 23ste0 Augustus van dat jaar 
te Zuilen als predikant bevestigd. 
In 1839 vertrok hij naar Monnikendam, in 1845 naar Assen, waar hij tot zijn dood, den 5clen November 1859, werk­zaam bleef, zoo met het behartigen der belangeu zijner ge­meente, het uitgeven van verschillende belangrijke schriften. Als scriba van het Provinciaal kerkbestuur was hij de vraag­baak van velen. Ook woonde hij als zoodanig de Synode in 1850 bij. Zijn zorg bepaalde, zich verder tot het oprigten van een weduwenfonds voor de predikanten van Drenthe. Hij was lid der Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leyden. 
Hij gaf in het licht: 
Leerredenen, in de maandelijksche preken, bij v an der 
Scheer te Coevorden uitgegeven. 
Praagboekje over geloofs- en zedeleer. Deventer, 1841. 
Een woord en bede omtrent de formulieren van eenigheid der Hervormde kerk. Amst., 1849. 
De oude kerk te Assen, een voormalige kloosterkerk, be­schouwd tot de plaatselijke gemeente en de hervorining van Drenthe, eene gedachtenisrede met aanteekeningen. Assen, 1851. 
Zie zijn Levensbeschrijving, door Dr. E. B. S walue, in Handel: der laarl. Vergad. d. Maatsch. v. Nederl. Letterk. 1860. 
PAREAU (JEAN HENRI), zoon van G u i l l e a u m e Henri Pareau, juwelier, en van Angelique Croquet, werd 
den 13den Mei 1761 te Amsterdam geboren. Reeds in zijn negende jaar verloor hij zijnen vader, en omtrent zijn twaalfde jaar werd hij ter Latynsche schole in zijn geboorteplaats be­steld, en was in vier jaren reeds rijp geworden voor het hoogere onderwijs. De Grieksche en Latynsche dichters had-den bijzondere aantrekkelijkheid voor hem. Hij zelf hanteerde ook de Romeinsche• her en vond aanmoediging en goedkeu­ring bij Petr us Burmannus Se c. Van hier, dat hij, met een dichtstuk de Ira, door hem zelven vervaardigd, in het gevoel van verontwaardiging over afkeuring van een ander opstel, de Latynsche school in het openbaar vaarwel zeide. Docli vooral ontwikkelde zich godurende deze schooljaren bij hem de aanleg en openbaarde zich de zucht tot de bediening van het Evangelie des vredes in de Waalsch-hervormde kerk. Den 28sten Maart 1777 werd hij student aan het Amster­damsche Athenaeum, waarna hij een leerling van genoemden Burmannus, Tollius, Wyttenbach, Schultens, Wal­r a v e n en Curt e n i u s werd. Gedurende drie jaren bereidde hij zich voor den leeraarstand in de Christelijke gemeente dock bleef inzonderhekl met de Oostersche letteren en dicht­stukken der Oosterlingen ingenomen. Ten bewijze hiervan strekte eene Declamatie, door hem, onder voorzitting van Tolli us, 13 Maart 1780 uitgesproken. In hetzelfde jaar vertrok hij naar de Akademie te Leyden, waar hij voortging de Latynsche en Grieksche letteren onder R u h n k e n i u s en Vale k enaer te beoefenen. Ook maakte hij zich het onder­wijs van Dion. van den Wijn.persse en Pertel, in de Wijsbegeerte en het Natuurregt ten nutte, vooral legde hij zich op de Oostersche talen toe en hij voorkeur op de ge­wijde dichtstukken der Hebreen en op de Hebreeuwsch-bijbel­sche letterkunde. Ook beoefende hij de godgeleerdheid onder Gillesen, Hollebeek, Boers en Rietveld. Den 2den September 1785 onderging hij het kerkelijk onderzoek bij de Waalsche Synode en werd tot proponent aangenomen. In die betrekking vestigde hij zich te Amsterdam, waar hij zich in de kerkelijke welsprekendheid oefende en zijne geliefkoosde studien voortzette. her genoot hij het bijzonder vertrouwen vau den burgemeester De del, die hem het onderwijs van zijn tweeden zoon in de fraaije letteren en wijsbegeerte op­droeg. Den 6den Febr. 1789 werd hij , op aanbeveling van Sc hult en s, tot leeraar bij de Waalsche gemeente en tevens tot hoogleeraar in de Oostersche talen aan het Athenaeum aldaar beroepen. Kort daarna benoemdc hem de academische senaat te Leyden honoris causa tot theologiae doctor, en den19 den November aanvaardde hij zijne betrekking met een 
°ratio de conatibus incredulorum rei Christianae plus emo­lumenti quam detrimenti ufferentibus. In het volgende jaar 
bragt de hoogleeraar een boek van meer aangelegenheid en moeijelijker bewerking in het licht, de Threni Jeremiae phi­lologice et critice illustrati. L. B. 1790. Dit werk werd met toejuiching ontvangen en viel grooten lof in binnen- en buttenlandsche periodieke werken en geschriften ten deel. In 1795 werd hij, die inmiddels een beroep naar Middelburg en Delft had afgeslagen, van zijn ambt ontzet en nam in 1796 een beroep bij Waalsche gemeente te Middelburg aan, doch in 1798 liet hij zich bewegen op nieuw zoo het hoog­leeraarsambt in de Oostersche talen als dat van predikant bij de Waalsche gemeente te Deventer op nieuw aan te nemen. Den 27sten lei hield hij zijne intree-retie de littris Orienta­libus minime injucundis. Zoo wijdde zich Par ea u van nieuws aan het onderwijs der studerende jeugd, en aan de stichting der gemeente te Deventer, maar tevens om in wijderen kring nuttig te zijn aan zijne Commentatio Jobaea, die reeds ter perse was, Coen hij in 1804, als opvolger van W i l 'met, naar Amsterdam vertrokken, to Harderwijk werd beroepen als hoogleeraar in de Oostersche talen. Bij den aanvang van 1805 begon hij zijne atademische lessen, en deed, volgens de aldaar plaats hebbende gewoonte, zijn plegtige intrede op den jaardag der hoogeschool, die den 13den Junij gevierd werd. Hij sprak de ingenno Poeseos Hebraicae studio, nostris temporibus magnopere comcvdendo. Derdehalf jaar na zijn komst. te Harderwijk viel Pa r ea u de eer te beurt van als rector magnificus te staan aan het hoofd van den akademi­schen senaat. Bij het neerleggen dier waardigheid sprak hij 
de amico atque utili Graecarum Latinarumque literarum cum Orientalibus consortio. In 1810 werd Par ea u, in plaats van Rau , te -Utrecht in dezelfde betrekking als te Deventer en Harderwijk beroepen en aanvaardde de 27sten Sept. zijn post met eene redevoering de constanti ac non mutabili Orienta­lium ingenio, sacrorum literarum cultoribus suos in usus di­ligenter observando, nog voor bet einde van dit jaar in het licht verschenen en door Mr. A. J. W. van D i e l en in het Nederduitsch vertaald (Redevoering over den bestendigen en geenszins veranderlijken aard der Oosterlingen, als welks naauw­keurige opmerking van het grootste belang is voor den Beoe­
fenaar der Gewijde Letteren). Twee maanden na zijne intrede 
te Utrecht, ontving Par e a u het aangename berigt van de 
bekrooniiig zijner te Harderwijk geschreven Dissertatio de 
rationum quae mythicam librorum sacrorum intopretationem 
snadeant, momento ac pondere, door T e ij 1 e r s Godgeleerd 
Genootschap. Bet duurde tot in 1814 eer er van deze 
verhandeling eene Nederduitsche vertaling was vervaardigd, 
die te gelijk met de oorspronkelijke werd uitgegeven in 
bet XXV'te deel der Verhandelingen rakende den Natuurlij-
ken en Geopenbaarden Godsdienst, uitgegeven door T e ij 1 e r 's Godgeleerde Genootschap. Tien jaren later verscheen te Ut­recht een tweede uitgave van den latijnschen tekst onder den titel: Dissertatio de mythica Sacri Godicis interpretatione. Editio altera. Addilamento et Indicibus aucta. 
Naauwelijks was Pareau een jaar aan de Utrechtsche hoogeschool werkLaam geweest, of hij deelde met zijne ambt. genooten in den tegenspoed en de zorgen, veroorzaakt door het besluit van den keizer der Franschen, waarbij Utrecht tot een school van den tweeden rang werd vernederd. Even­wel leende hij het oor niet aan een vereerend aanzoek one zich voor de gerneende schipbreuk te bergen door eene uit­noodiging naar Groningen op te volgen, doch hij aanvaardde het beroep tot predikant bij de Waalsche gemeente te Utrecht en deed den elddn April 1812 als zoodanig zijne intrede. Hij bekleedde deze betrekking tot den 9den April 1826, toen hij zijn afscheidsrede hield. Hij liet toen een schoon gedenktee­ken na in de Sermons sur quelques textes de l'Ecriture Sainte, Utr. 1814, en in een Sermon, prononce pour l'ouverture de la reunion des deputes des eglises Wallonnes a Zutphen, le 9 Sept. 1819, ter zelfden jare te Utrecht uitgegeven. 
Bij de invoering der verordening op het hooger onderwijs door Koning Will em I gemaakt den 2den Aug 1815, werd hij bevestigd in zijne betrekking als gewoon Hoogleeraar in de Oostersche letteren en behield hij zijne vorige regten tot de Godgeleerde faculteit, doch werd het aan zijn keus gelaten, bij welke der twee faculteiten, die der Letteren of der Godge­leerdheid hij voortaan zijn plaats zou nemen in den acade­mischen senaat. Hij koos als het meest met zijne bestemming als hoogleeraar overeenkomende de letteren, en werd met de waardigheid van Phil. Theor. mag. et Liter. hum. doctor vereerd. Ten einde met minder tijdverlies en weer nut zijne lessen in de Hebreeuwsehe oudheden te kunnen uitoefenen, gaf hij in 1817 een leerboek uit, getiteld Antiquitas Ilebraica breviter descripta. In 1823 verscheen de tweede uitgave van dit werk met bladwijzers van Hebreeuwsche en Grieksche woorden, alsmede van Bijbelplaatsen en zaken in dezen druk voorkomende, die voor de bezitters der eerste uitgaaf afzon­derlijk verscheen met den titel Antiquitatis breviter descriptio Appendix, sive alterius editionis Praefatio et Indices. De dente uitgaaf was in 1832 noodig, en is voor 's mans overlijdeu dituaaal zonder noenaenswaardige verandering afgedr kt. 
Met een ander werk, niet minder belangrijk voor alien, die zich op juiste kritiek en grondige verklaring der Schrif­ten van bet 0. V. toeleggen, beschonk Pa r ea u de geleerde wereld ten jare 1822 door de uitgave van zijne Institutio interpretis Veteris Testamenti. Kort na de uitgave van dezen bij uitstek nuttigen arbeid, werd de met wijsheid en moed wel toegerusten man het rectoraat der hoogeschool door den koning toevertrouwd, voor het akademiejaar 1822-1823 en gaf den 20sten Maart 1823 het rectoraat aan zijn opvolger 
over na bet houden eener Oratio de honoris studio Orien­t alium. 
Nog eenicre jaren genoot hij eene goede mate van gezoud-heid en hield hij lust en kracht tot nuttige bezigheden en arbeidde hij inzonderheid aan het Oostersch, in de hoop van te zullen voltooijen dat hij voor vele jaren reeds had begon­nen. Insgelijks leidde hij veel tijd en vlijt ten koste aan eene Latijnsche vertaling der Psalmen met ophelderingen. Een man, die zich, op zoo vele wijze had doen kennen, als an der uitmuntendste geleerden van Nederland, was dan ook ten voile (le onderscheiding waardig met welke hij vereerd werd door aanzienlijke binnen- en buitenlandsche genootschappen. In 1792 koos hem het Zeeuwsch genootschap, in 1807 het Utrecbtsch, in 1814 de Hollandsche maatschappij te Haarlem, in 1819 het Koninklijk Nederlandsch Instituut te Amsterdam tot correspondent, in 1816 tot lid, ook was hij sedert 1822 lid der Societe Asiatique te Parijs, sedert 1826 van de Royal Asiatic Society te Londen. Ten jare 1818 decide hij een 
Commentatio de indole nobilissimi poematis Arabici, Kasida­al- Alaksoura, quod lbid Doreidurn habet auctorem, aan het Kon. Ned. Instituut mede, die in zijne Latijnsche werken voorkomt. Ook las hij in 1827 in de gewone vergadering der Klasse op nieuw een Commentatio voor de 4mralkeisi Aloallakah et de hujus Carminis indole acproestantia, welke, niet door de Klasse maar door hem zeiven is uitgegeven, te Utrecht in 1828 met eene voorrede van zijn oudsten zoon. Minder is het bekend dat hij, ten jare 1827 de hem opge­dragen taak van redenaar heeft vervuld met het houden eener 
Oratio, de irnpenso religionis aped priscas gentes studio de eiusque indole et caussa maxims probabili. Hij overleed 1 Februarij 1838, Hij huwde den 31 Step Augustus 1794 H e­lena N i s i n a Rib b i u s, dochter van Deventerschen ge­meensman Lodewijk van Eyll Ribbius en Aleida D u i k i n k, die hem twee zonen en vier dochters schonk. 
Zie Konst- en Letterb. 1833, Dl. 1, bl. 97, 356, 371. D. II, bl. 89 ; Verslay der Jaarl. Very. van het Eon. Ned. Inst. 1833 ; van het Prov. Utr. Ge­noots. 1833; van de Maats. v. Ned. Letterk. te Leyden; Jod. Hering a, Levensberigt en .Karakterschets van wijlen den Hooyl. J. H. P. in Archief voor Keric. Gesch. D. IV ; A. Simons, in Annal. Acad. Rh. Traj.1822-1823; M. A. van der Bank, a la Mernoire de J. H. P. Ser­mon Jam Erdras VII: 10. Utr. 1833; Pareau, Leerrede over 2 Tim. 
I: 10, L. C. Gron. 1833 ; Aanh. op het Woordenb. van Nieuwenhuis Kofbus en de Rivecourt, Glasius, Godyel. Nederl.;-Bouman, Geld. Hoogesch. D. II, bl. 538, 539, 630; Sepp, Proeve eener Gesch. der Praym. Theol. in Nederl. bl. 47, 76, 78, 234 vlg. 259 ; van Vlo-
ten, de Bilbel vertaald, D. VIII; Eichhorn, Allg. Biblibth. der bibl. Litteratur, III B. S. 130-158; Augusti, Grundreis einer Einl. in 's A. T. S. 226 ; Stronck, Bqbelsch Handb., VI D. ; Bertholdt, Einl. in Siirnmtl. 88. des A. u. .N. T. §. 547 (V Th. 2 Halffte); De Wette, Lehrbuch der Einl. in die Bucher des A. T. § 274; Rosen­mull eri, Scholia in V. T. p. VIII, Vol. II, p. 455; Kre en en, Verh. over de vraag, of er eene terugkeering der Aden naar Palestina al of met te wachten zij, in Bijdr. tot de Godgel. Wetensch. D. XI, bl. 337-440; Rosenmnller, lobus annot. perpetua illustr. (Leipz. 1824), p. 658, 659; J. Willmet, Schets van den Stoat der Ooster­sehe Lateratuur in Holland, bl. 188; Clarisse, Encyclop. Theol. § 32, not. 4; Heringa, de Auditorio ; Oral. de rebus, quae Academ. Rheno-Trafect. (1811-1816), accederunt prosperis et adversis in An­nal. A. 1815-1816, p. 118, 134 ; Roy a ards, Proeve over den geest en het belang van het boek Daniel, in N. Verhandd. v. h. Ge­noots. tot verdediging v. d. Christ. Godsd. bl. 58 ; de Geer, Dissert. de Bileamo (Praef) ; Pare au, Specimen Acad. cont. Spec. Acad. de Tografi carm. (Praef) ; Alg. Vad Letteroef. D. V, St. 1, bl. 538-540, 
D. V, St. II, bl. 309-314; 1799, St. I, bl. 320-a2; 1803, St. I, bl. 667-669 ; 1807, St. I, bl. 291-295 ; 1808, St. I. bl. 534 -536 ; 1814, St. I, bl. 497-501, 545-553, 607-643, 685-690; 1815, St. I, bl. 49-54; 1817, St. I, b1.533 - 541 ; 1821, St. I, bl. 375-377; 1822, St. I, bl. 411-491; 1824, St. I, bl. 107, 108; Vaderl. Eiblioth. van 
Wetens. Kunst en Smaak, II D, I S., bl. 371-373; D. II, St. I, bl. 371-379; 1805, St. I, bl. 200-203; Recensent, D. III, bl. 246, 247 ; Recensent. o. d. Recens., D. III, bl. 681-686: D. VIII, bl. 15-17 ; D. X, St. I, bl• 9-14 ; D. XI, St. I, bl. 441-446 ; D. XVI, St. I, bl. 281; D. XVIII, St. I, bl. 319, 320; Letterbode 1799, II 
D. Kol. III, 112 ; 1807, D. II, bl. 338, 339, 354 ; 1808, D. II, bl. 286-288; 1809, D. I, bl, 226, 27; 1810, D. II, bl. 353--354; Bi­bliotheek van Theol. Letterk. D. IV, bl. 43-53; I). V, bl. 688--698; 
D. VII, bl. 346-349; D. IX, bl. 227-235; Bijdr. tot de beoef. en qe,schied. d. Godgel. Wetens. D. II, bl. 852--871, 850-852, 871-896 ; 
V, M. 90-97 ; D. Vl. bl. 130-145; D. VIII, bl. 777-806; D. IX, bl. 1-31, 627-661, 737-742, 851-878; D. X, bl. 772-819; 
D. XIII, M. 691 -739, 858-863; Jaarb. d. Wetens. en Kunsten in het Koningrijk Holland, D. II, St. I, bl. 157-175; Neue Literat. Zeit., Leipz. 1108, St. 73 ; Alg. Lit. Zeit., 1808, Th. III, B. 81-88; Theol. Ann. 1808, S. 782-785 ; Jen. Lit. Zeit., 1819, N. 165. 
PAREAU (LopEwiJK GERLACH), zoon van den vorige, werd 
den 10den Aug. 1800 te Deventer geboren, genoot het on-
derrigt in de Oostersche tales van zijn vader, wijders woonde 
hij, als student te Utrecht, de lessen van Goudoever, 
Adam Simons, Rossijn, Schroder, Rossijn, Moll 
en K o p s bij. Vooral had van Hernple een grooten in-
vloed op zijn worming. Gabriel van Uordt, H e r i n g a, 
It o y a a r d s en Bauman wezen hem den weg bij de beoe 
fening dor godgeleerdheid. Van zijne vorderingen gaf hij blijb 
ken, toen hij in 1818 het accessit verwierf op zijn antwoord 
op de Groninger prijsvraag de migrationibus Hebraeorum extra 
patriarn, usque ad tempora, deleta a Romanis Hierosolyma 
antecedente en de bekrooning van zijne Comparatio Vondelii 
et Graecorum tragieorum in 1820 te Utrecht hem ten deel 
Onder leiding zijns waders verdedigde hij in 1824 eene Commentatio de carmine Trogaii (Tr. a Rh. 1824) en na een 
tienjarige studie, werd hij den 23sten Sept. 1820 tot theoloo gisch doctor bevorderd, na de verdediging zijner Comment. critica et exegetica ad 1 Corinth. xra Op denzelfden dag werd hij honoris causa tot philos. theor. mag. et lift. hum. doctor bevorderd. In het volgende jaar werd hij predikant te Nederlangbroek, in 1830 te Voorburg, en den 16"n Oct. 1831 aanvaardde hij zijne betrekking als hoogleeraar te Gro­ningen in plaats van Ypey met eene rede, de animo non minus theologorum, quam ingenio Academica institutione in­formando, en onderwees sedert de christelijke zedeleer, naar aanleiding zijner Indio institutionis Christianae moralis (Gron. 1842), de hermeneutiek, volgens zijne Hermeneutica codicis sacri (Gron. 1845), voorts de theologische encyclopaedic, dogmatiek en apologetiek. In 1843 sprak hij bij het neder­leggen der rectorale waardigheid de religionis christianae vi in doctrinas disciplinasque humanas, en in 1858 de perfec­tionis christianae in antiqua philosophia praesensionibus et de­
sideriis. Zijn standpunt als godgeleerde laat zich voor 't 
overige bepalen nit hetgeen van zijne hand in het tijdschrift 
Waarheid in liefde is opgenomen. Hij overleed to Groningen 
27 Oct. 1866. 
Lie Gedenkb. van Groningen; Stemmen voor waarheid en vrede, Nov. 1866 , bl. 854 W. Muurl in g, L. G. Par Bali , Len Levensbeeld ge­schetst. Gron. 1866. 
PAPENVELT (JoHAN VAR) komt in 1495 onder de reg,,es ring van bisschop Da v id van Bourgondi8 voor als munt­meester van dien mijtervorst te Hasselt in het Oversticht. Hij wordt ook vermeld in een stuk van 1497. 
Zie van der Chys, de Munten der Bisschoppen van de Heerlijk­held en de Stad Utrecht, bl. 202, 336. 
PAPENVELT (FRANcx AERNTZ. VAN) was ten jare 1509 muntmeester van den Utrechtschen bisschop F i l i p s van B o u rgondie, want de commissie zijner aanstelling van dat jaar is nog voorhanden. Ms zoodanig was hij belast met den aankoop van het noodige goud en zilver voor de munt, met het toezigt over de vervaardiging der bisschoppelijke gouden en zilveren munten, enz. enz. ; idles , wanneer hij zijne instructie niet bekoorlijk nakwam, op de in de com­missie bepaalde boeten. Ten jare 1519 wordt hij nog dik­wijls vermeld in ordonnantien op het vervaardigen van ver­schillende munten. Eindelijk in 1520 als bisschoppelijk muntmeester te Hasselt in bet Oversticht. 
Zie van der Chys, de Munten der Bisschoppen van 4'6 Heerlijk­h( id en de Stad Utrecht, bl. 240, 243, 246, 247. 7 
PAPENVELT (VRANK vAN) werd, ten jam 1527, door Karel V als muntnaeester particulier voor de op te rigten vorstelijke munt te Leeuwarden aangesteld. Hij was mis­schien dezelfde, die in 1581 aangesteld werd tot meester particulier van de vorstelijke Overijsselsche munt te Kampen. 
Zie van der C h y s , de Munten van Friesland, Groningen en Drenthe, bl. 187, en de Munten van Theren en Steden van Overijssel, bl. 347. Charterboek, Dl. II. bl. 522; Eekhoff, Gesch. Beschrifv. van Leeuwarden, Dl. I. bl. 140. 
PAPENVELT (FRAys vAN) De zelfde met den voorgaande. 
Zie van der C h y s , de Munten van Friesland, Groningen en Drenthe, bl. 127, en de Munten der Heeren en Steden van Overijssel, bl. 347. 
PARAVICIN1 DI CAPELLI (BARTHOLOME EDUARD DE), zoon van Caspar, officier in Nederlandschen dienst, en kleinzoon van Jean, geboren te Breda, den 24sten Februarij 1724. Den 14den December 1744 tot onderluitenant bij het wapen der artillerie aangesteld, is hij den Eden December 1746 tot 1 sten luitenant, den 7 den April 1749 tot kapitein­luitenant, den 24sten October 1770 tot kapitein, den 30sten Augustus 1779 tot majoor, den 18den Januarij 1785 tot luitenant-kolonel, den 13den October 1787 tot kolonel onder den kolonel Dupont, tot kolonel, na den dood van D pont , bij bet wapen der artillerie, den 5den Februarij 1788, den 19clen Februarij 1788 tot kolonel en chef der artillerie en inspecteur-generaal der grofgeschutgieterij er. artillerie­magazijnen, en den 24sten Januarij 1794 tot generaal majoor, door den Raad van Staten bevorderd geworden, en nam in 1795 zijn ontslag. Door koning Lo d e w ij k werd hij in 1808 benoenad tot ridder van de Unie, en overfeed te 's Graven­hage in 1810. 
Als luitenant-kolonel zijn door hem op den 27sten Decem­ber 1785, den 14den Februarij 1786 en den 13den Maart 1786 zeer delangrijke memorien aan den Raad van Staten inge­diend, betrekkelijk bet verbeteren van de zamenstelling van het wapen der artillerie, waaromtrent reeds eene memorie door den generaal de Mailleb of s was medegedeeld. Die stukken zijn bij resolutie van den Raad van Staten van den 
27sten 
April 1786 aan. de Staten Generaal toegezonden. Bij de zamenstelling, die den 21sten Februarij 1793 aan de ar­tillerie is gegeven, zijn zijne voorstellen niet gevolgd, maar ten gevolge van de daartoe door hem gedane voorstellen zijn op den 9den November 1789 drie artilleriescholen opgerigt. In het jaar 1794 had hij het bevel over de voerhoede van het leger, dat onder de leiding van Prins Wi llem van Oran j e den 20sten April zich 'wester maakte van het versterkte kamp, 
dat door de Franschen onder de muren van Landrecy bezet was, en waarna de overmeestering dier plaats volgde. Zie van Sijpesteyn, Bijdragen t. d. gesch. d. Brtillerie, 131. 39. 
PARAVICINI DI CAPELLI (JoHAN CASPAR), geboren te Zutphen den 28sten April 1752, overleden te .'s Bosch den 9 d-en Mei 1825, zoon van den voorgaande, werd den 10den Julij 1769 tot. onderluitenant bij de artillerie aangesteld, den 
30sten 
September 1. 774 tot isten luitenant, den 27sten Augus­
tus 1781 tot kapitein-luitenant, den 18den November 1787 
tot kapitein, den 22stell Februarij 1793 tot majoor, den Sae') 
Julij 1795 tot luitenant-kolonel, inspecteur-generaal der 
magazijnen enz, bevorderd. 
Den 25sten October 1806 werd hij door koning Lode w ij k aangesteld tot generaal majoor en in zijne betrekking bij het wapen der artillerie, vervangen door den Franschen kolonel Dem arc ay. In September 1806 was hii geplaatst bij den bevelhebber der artillerie van het Noorder-leger, den generaal Drouas, en bekleedde den rang van inspecteur-generaal der artillerie tot in het jaar 1.807. Na eenige maanden non­activiteit werd hij in 1808 benoernd tot inspecteur gene­raal der artillerie van de marine en lid van het centraal comite der artillerie en genie en gepensioneerd in 1809. 
Zie van Sijpesteyn, Bijdr. enz., bl. 42. 
PARAVICINI DI CAPELLI (WILLEivf BARTHOLONd EDUARD DE), zoon van Johan Caspar voormeld en van Johann a Christina v a n H e e m s k e r k , geboren te Zutphen den 16den Februarij 1778. 
In dienst getreden als kadet der artillerie den 27 sten. Se p.. tenaber 1787, werd hij in 1792 luitenant, doorliep voorts alle rangen, ging als kapitein in 1810 bij het 9de Fransche regement artillerie over, en werd te Dresden in 1812 krijgs­gevangen genomen. 
In 1814 werd hij luitenant-kolonel in Nederlandschen dienst, kort daarna directeur der artillerie, stapel- en con -structie-magazijnen. te Antwerpen, later te Delft, kolonel in 1826, generaal majoor en kommandant der Pte artillerie­inspectie in 1834 en gepensioneerd als zoodanig in 1841. 
Hij was ridder van bet Legioen van Eer, sints 1811, en van den Nederlandschen Leeuw. 
In 1793 en 1794 woonde hij de veldtogten tegen de Franschen bij, van 1802-1806 was hij aan de Kaap de Goede Hoop, in 1806 in Duitschland, van 1807-1809 in Zeeland, in 1811 in 't kamp van Bologne, van 1812-1813 in Rusland, Saksen en Bohemen, van 1830•1334 in Nijmeger 
Hi;,i was een kundig k2:eacht en bernind on' zijn 
7* 
minzaam karakter en heeft veel bijgedragen tot luister van onze Nederlandsche artillerie. Hij overleed in den ouderdom van 70 jaren te Kralingen nabij Rotterdam den 21sten April 1848.  -Part. berigt. 
PARCERUS. Een zeer geleerd jongeling, steller van eenige theses die aan Mace o v i u s werden toegeschreven. (1619). 
Zie Brandt, Hist. d. Ref D. III, bl. 570. PARENT (Louis), te Blese geboren, waarschijnlijk te Parijs opgevoed, werd med. candidaat, en gaf gedurende eenige ja­ren te Franeker onderwijs in de Spaansche, Fransche en Ita­liaansche talen Den 22sten Februarij 1650 benoemden curatoren der hooge school aldaar hem tot buitengewoon hoogleeraar in de tales. Hij overleed in het midden van Augustus 1663, twee kin­deren nalatende. Hij gaf in het licht : Le garde des moeurs, des affections et du voyageur. Franek. 
1659. 12°. Le tableau des merveilles de l'univers. 1661. 4°. Nietigheid van het Menschdom. Fr. vert. door F. Halm a. 
Amst. 1724. 4°. Zie Vriemoet, Ath. Fris. p. 400. 
PARINGET (DIDERix), rentmeester van Grave, auditeur­militair en voornaam practisijn aldaar. Na zijn dood gaf Mr. Paul van Alen h et door hem nagelaten Memoriaal of Beschryvinge van de stad Grave en den lande van Cuyk, der selver tydelyke Heeren, hunne regeringe, wedervaaren, privilegien, costumen en resolutien. Met aanteekenin gen ver­meerdert, te Utrecht, 1752, in 2 dln. in 40 in het licht. 
Zie Hermans, Introductio in notAiant rei liter., etc. B o d el 
Nyenhuis, Topogr. lijst, enz. N°. 468. 
PARIS (JOEIANNES WILHELmus), predikant te Hulst. 
Hij schreef : 
Dissertatio ad locum Jeremiae XXXI: 22 qua hypothesis 
viri celeb. 1V,c. Barkey et pl. rev. Aug. Lud. Zachariae rno­
deste examinantur et nova vaticinium explicandi via panditur, 
in 	Bibl. Hag. cl. I, p. 97. 
Dissertatio apologetica pro versione verborum Exod. XX: 
5, 	6, Ibid T. II, p. 413. Dissertatio altera ad verba Exod. 
XX : 5, 6, Ibid T, 	II. p. 1. PARIVAL (JEAN NICOLAS DE), geboren te Verdun, kwam omtrent 1624 in Holland en bleef daar 26 jaren. Na zijne studien voleindigd te hebben, vestigde hij zich te Leyden, en voorzag in zijne behoeften met aldaar onderwijs in het 
Fransch te geven. In 1650 begaf hij zich naar de Oosten­rijksche Nederlanden en beyond zich het volgende jaar te 
Brussel, waar hij waarschijulijk ook onderwijs gaf, gelijk hij zulks ook in 1666 en 1667 te Leuven deed. Hij huwde ten eerste Grietgen van der Meulen te Leyden 1637, en voor de tweede maal Elizabeth de Le q u e s dit de la Croix van Parijs. 
Hij gaf in het licht: 
Dialogues Francois, selon le langage du temps .... cinquieme et derniere edition, augmentee de l'Ecole pour rire. Leyde 1676. 12°. Dixieme edition. Ibid. 1709. 12°. Onzieme edition. Ibid., Theodore Haak. 1718. 120, 1753. 120. 
Parmi ces Dialogues le vingt-quatrierne et le suivant contiennent des observations grammaticales : mais destituees de regles et de preceptes, en sorte qu'elles ne peuvent ser­vir qu'a ceux qui sont d4ja instruits des principes de in Langue Francaise. Dads l'Ecole pour rire, Pa r i v a 1 a voulu donner la maniere d'apprendre le Francois en riant. Pour executer ce projet, ii a ramasse des histoires, qu'il appelle causeries, plaisantes et rdcreatives, mais qui ne sont en effet que des fadaises" (Paquot). 
Methodus addicendarurn Coniugationum Gallicarum ; cum syntaxi compendiosa. L. B. 1645. 120. 
Les Nukes de la Hollande. Oeuvre panegyrique : avec un Palle du gouvernement et un Abrege de ce qui s'est passe jusques a l'an 1650. Leide, Pierre Leffen 1651, Amst. 1661. 
m. pl. 12°. Paris 1665. 12°. Leyden 1697. 12°. Ib. 1701. La Haye 1710. '2 vol. 12°. Les Delices de la Hollande, contenant une description exacte du pais, des moeurs et des coutumes des habitans avec un abrege historique depuis l'eta­blissement de la republique jusqu'au de la paix d' Utrecht. Nouvelle edition, considerablement corrigee et augmentee. A la Haye 1726. 2 t. 120. Amst. 1728. 80. 
De vermaecklijckheden van Hollandt: een werck deses lands lof uytbasuynende. Met eery Tractaet van de regeringe, end' een Kort Begrijp van 't gene aenmerckensumerdigst voorge­vallen is tot het jaer 1655. Nieuwlycks uyt het Fransch trouwlyck overgeset. Verciert mit kopere platen. Amst., Samuel 
Imbrechts 1661. 120. 
P a qu o t stelt dit work op eene lijn met de Delices de France van S a v i n i e n d'Alquid, en les Delices de la cam­pagne a l'entour de Leyde. 
Abridge de l'histoire de ce siecle defer, contenant lee miseres et calamites des derniers temps, avec leers causes et pretextes, jusques an commencement. du roy des Romains Ferdinand IP. Leyde 1653, 1654. 80. Troisieme edition, revue, corrigde, augmentde, amplifiee en plusieurs endroits, et continuez jusques l'an 1655. Bruxelles, Francois Vivien 1658. 8°. (eenige ex.emplaren hebben 1660). Deuxiesme partie, contenant les 
miseres.et tout ce qui est arrive de memorable depuis la 
commencement du roy des Romains Ferdinand 117 jusques a 
la conclusion de la paix entre les Roys cl'Espagne et de 
France. Ibid. 1660. 8° Fr met in 1663 een derde deel 
van zijn versehenen. 
Le vray interest de la Hollan de, elevo sur les ruines de celuy qui vat le jour sous le nom de V. D. H. et dedid a la rine du temps (a la verite). (Leyde) 1662. 24°. Ware interest van Holland, gebouwt op de ruinen van den interest van Holland, onlangs uitgegeven door F. D. H. toegetigent aen de Dochter van de Tyt. Leyden 1662. 24°, 
Pariv a 1 schreef (lit werkje. tegen het bekende werk van de la Court, Intrest van Holland, ofle gronden van Hot-lands welvaren, Amst. 1662. 12 0 . 
Louvain tres-ancienne et capitale ville de Brabant, repre­sente par J. N. d. P. historiographe, Louvain 1617. 120. Vermakelijkheden van Brabant. Amst. 1661. III. pl , 12°. 
Histoires facetieuses et morales, histoires tragiques de nostre temps arrivees en _Hollande. Leyde 1663, 2 t. kl. 12°. (see. edit.) 1669. kl. 12°. 
Kort verhaal der beroerten en eilendigheden, welke in wey­nige jaren voorgevallen zijn. Arnst. 1653. 4°. Grammatica Gallica. Lov. 1667. in-80. 
Zie F o ppe us , Bibi. Belq. T. II. p. 709 ;Paquot, Mem. II. P. 359,360 ; Diet. Histor. de la France., T. III. Bode1 Nyeuhuis, .D bl. Beschrifv. der Nederl., N°. 51, 349;Rotermund; Diet. hiogr yener.Boekz.. d. Gel. Wer. 1753.5 bl. 625 ; 1Vavorscher, D. IV. bl. 167,
D. V. bl. 102, D VI. bl. 240, 312, D. II. hi. 140, 202. Richt en i, 
Epistolae. p. 518. PARK (JAMES) schreef : 
Christus Jesus verhooght in een getnygenis gedrugen tot syn ware licht, welck een yelleli,jck mensch verlicht die in de werelt komt, en een antwoort tot een duyster-schrift, on-dent. en gesonden aen ons ... Quakers, door Jan Kornelisi Knol ; in bet welcke . pleyt . tegens onse oeffeninge als mede wordt Kier in verefoeyt .syne lasteringe.Als-mede ..een antwoort tot betgene by geschreven heeft op P. Hendricks boeck gen. .Een ernstige bestraflinge aen de Vlaemsche doopsgez. gemeilee etc. Ghes. door een dewelcke 
fheeft welck van Godt voortkonit .Amst. gedr. bij Chr. Conradus 1670. Zie Rogge, Geschrifien betreg. de Ned. Herv. Kerk, bl. 48. 
PARMANTIO 1 (JAcoB), een Fransehruan van geboorte, woonde to Hage, waar hij zich als historieschilder had ge­vestigd. Hij schilderde o. a. in 1698 in de Besognekamer aldaar Brie zolderstukken met emblernatisehe voorstellingen. I mme rzeel noemt hem een hoed historiesehilder. 
Zie Immerzeel. 
PARMENTIER (L.) wordt als kunstenaar vermeid bij K r a m m. Het is echter onzeker uit welk land hij afkom­stig is. 
PARE,E (MATTETEus), werd den 22sten, Februarij 1811 te 
Amsterdam geboren, door v a II der St o k en t e n Kate 
in de schilderkunst onderwezen, en schilderde vele fraaije 
land- en boschgezigten. Zijn kunst was zeer geacht en vooral 
in Duitschland geplaatst. Hij overleed te Amsterdam onge­
huwd den 27 sten April 1849. 
Zijne zuster huwdc Johan Philip Meng er , die ver­
scheidene schilderijen van hem bezit . 
Zie Kramm. 
PARS (ADRIAAN), den 16den October 1641 te 's Hage ge­boren, studeerde te Leyden , werd den 13den Mei 1671 predikant te Katwijk aan den Rhijn en overleed aldaar den 30sten Maart 1719, in den ouderdom van 77 jaren. Hij be­oefende de Latijnsche en Nederduitsche poezij en vooral ook de vaderlandsche geschiedenis, oudheid- en letterkunde. Als dichter heeft hij weinig of geen verdiensten ; als oudheid­kundige was hij niet weer dan verzamelaar en als zoodanig verdient hij nevens de A lk emad e's , v an der Sche 1-ling's, Smidsen, Harkenroths en anderen van dien stempel gesteld te worden. Zijne Katwijksche oudheden be­vatten een rudis indigestaque moles van allerlei letter- en oudheidkuudige aanteekeningen,. voor den lateren beoefenaar der vaderlandsche oudheden onmisbaar,, schoon zonder de minste oordeelkunde bijeengebragt. Zijn Index Batavicus is voor de Nederlandsche geschiedschrijvers dat Bidloo voor de dichters was. 
Hij was in zijn tijd zeer geacht en stond met de vele geleerden en dichters in briefwisseliug. Zijn portret villa men voor de Katwijksche oudheden. Ver­scheidene dichters hebben ter zijner eere gezongen Hij schreef : 
.Disputatio pro philosophia. 1659. 
Varia carmina in theses studiosorum et arnicorum. 1659. 
Epithalamium in Nuptias praest. consult. viri Joh. van der Mark, Med. dr. Reipubl. Leyd. Secret. et Res. 1601, 1362. et Lectissiinae l7irginis, D. Justinae de Vroede. 1675. Epigramma in Turnulum celeb. Abrah. Heidani, in Acad. Lugduno-Bat. S. S. Theol. Prof. etc. 1687. 
Ad Christ. Wittichturn etc. 
Epigr. in effigiem Fr. Burnzanni, in Acad. Ultraj. Th. Profess. primarii, sub eifigiern impressum. 1679. 
Juniorum Triga. Qui Indrana Bataviam et imprimis ma-
gnificam urbem Leidam inter summae urbis Academtae Ec­
clesiae et ornamenta illustrarunt. 1680. 
Oratio in usum et praestantiam scholarum. 1682. 4°. 
In honorem Cl. Cons. viri D. Joh. a Groenendijk, J. U. D. 
et Ill. Reip. Lugd. Bat. a secretis, et Ejusdem Orationem 
Ovidianis Elegis, ibidem pronunciatam. 
ln laudes militares studiosae Juventutis. 1672, cum et in 
aeternam rei meuzoriam, ex ampliss. Coss. decreto, numisma 
argenteum distribueret. 
In effigiem Petri van Staveren, apud Lugdunenses Batavos 
Eloquiorum Divinorum praeconis. 
In Orat. inaug. Cl. viri J. Triglandi, Th. Profess. Lugd. 
Bat., de legitimis fidei propagandae mediis. 1686. 
In effigiem J. Triglandi. 
Epigr. funeb. in obitum Christ. Wittichii. 
4d celeb. Jac. Gronovium. magni Joh. f. Gronovii magnum (ilium, Wittichio Justa facientem et dicentem. 1687. 
Vota Catvicena ad nob. gener. vir. efuv. D. Arn. Bar. in 
Wassenaer. 1688. 
Guilielme M. A-inc. Araus. laetis natalibus. 1688. 
In effigiem Rev. Clor. viri Gerbr. a Leeuwen, ap. Amstelod. 
S. Th. Prof. 	1688. Incomp. reginae Mariae Stvartae, calumniatoris scelera­tissimis versibus oppositum disticlion terrarium. 1694. 
Louwerkrans aan den Heer Willem Swinnaas, Raad en vroed­schap in den Briel, over sijn Engelse, Nederlandse en Mun­sterse krakkeelen. 1665. 
Brand in 't water, ter bevestiging van de Heer Johan Brand tot Wateringen. 166 9. Op de katechisatie van de Heer Antonius van 008i21711, Leeraar van Gods genzeente in den Briel. 1669. Dor drechtse lifaag der eije aan denselve, beroepen tot Dor-drecht. 1670. 
Hollands jubeljaar, of Honderdjarige vrijheid, over het innemen van den Briel, toegeeigned aan de regerende Burge­meesters, mr. Kasper Klotterbrocke en Kornelis Taal. 1672. 
Katwijkse fakkeien opgestoken bij het adelijk Bruiloftsbedde van den Heer Willem Tuil, Heer van Bulkestein en heir. Jacoba Reigersbergen tot Kouwerwe. 1672. 
Herders klagt over het herderlose Valkenburg, van we­ge het vertrek van den Heer Petrus Ilollebeek na 
1675. 
.Perelkroon op het hooft van Juffr. lilargarethn Taal, ter egt getreden met den beer _Pieter Hark van Hoven. 1677. Alfer ligtswymenis (Eclypsis) en Alkmaars geluk, over het vertrek van P. flollebeek, na Alkmaar. 1679. Letterkrans voor mr. Karel Krucius, Raad der stad Leiden, 
over het uitgeven van de nagelaten Schriften van de heer Burmannus. 1682. Gravebloemen over hel haastig en ontydig lyk van den Heer 
P. van Staveren, bedienaar van het eeuwig Evangelie tot Leiden. 1683. 
Scheepskroon voor den heer Baron van Liere, Heer van beide Katwyken, Sand enz. uit naarn van Hollands ridder-schap verkoren in den Seeraad tot Amsterdam. 1686. 
Een vers onder een nieuwe print van de heer Burman. 1690. 
Toortsen op de bruiloft van de heer Antonius Taal, vroed-schap en schepen en stads stads arts in den Briel en Jvffr. Bregtlanda Brasser. 1691. 
Cypressen op het Gray van de Heer Rumoldus Rombouts, 
voornaam Leeraar tot Leiden. Bynsburgse oudheden en voortreffelialehedan der Abdye. 1693. Toejuighing aan de beer David Knibbe, bedienaar van 
Gods Woord tot Leiden, ter bevestiging van syn soon D. K. 
tot Leiderdorp. 1693. 

Strik van Diamanten, ter gesegenden egte van de beer 
Mattheus Chitti, en mevrouw Elisabet de Dieu, genaamd ten 
Grotenhuis. 1693. 

Lyktoortsen ontstooken by het Koninglyk Fraalbed van de Aldervoortreffelijkste en Grootmagtigste Majesteit Maria Stuart, Koninginne van Engeland enz. Tot algemene droefheid van geheel Europe, in den schoonsten bloey van haer leevtyd schielijk weggerukt, den 7 van Louwmaand des jaars 1695. Infandum Batava jubet renovare dolorem, et Virgo et Pietas. Leid. 1695. 80. 
Verzen op de boeken van de heeren Burman, van Staveren. 
Bodaen, Koccejus (de zoon), van Giffen, enz. 

Treurtied van den gekruiste Kristus, of korte inhoud van het geheele lyden van den Messias, na de jaerlykse Leidsche Preek-order, volgens maatzang van de X geboden. Leiden 1685. kl. 12°. verm. 1698. 120. 
Keten van Reerlykheden ter eeren van de verheerlykte Messias, aan de regterhand van Jehovah. Met de Gevallen van syn Kerk, en deszelvs vijanden, geschreven en uytgebreyd in acht Leerredenen over den CX Psalm. Leiden 1688. 
Psalm CX in rym. 1688. 
• Otia Cattavicena of Katw,ykze Speeluren, Katwykse Oud­heden. Leyden 1688. 8°. 
Messias Vaticinans, of de Profeterende Heiland in syn Vreeselyke en Getrouwe Godspraken ontrent Jerusalem en Werelds ondergang. 1693. 
Over het XXIV Hoofdstuk van het Evangelium na de be­schrijving van Mattheus met Korte Redenschetsen over hetselve 4ennierkelyke Aanteeken. van saken daertoe dienende. 1693. 
Teekenen der Tyden over hetzelvde Hoofdstuk in Rym, 
Vervolg der Otia Cattavicena. Leiden 1693. 

Toen Pars in 1673, met kennis en toestemming der Vrouwe van Katwijk, een kerkelijk zegel had doen vervaar­digen, met het omschrift Oatti primordia Batavorum, besloot hij dit inschrift uit oude schrijvers te bevestigen, te verde­digen en gaf hierop in het licht : 
Eenige Bewysen van de oudheid der ICaiwyken, van de Iluizen te Britten en Sand, groot 20 bladzijden en voegde ze bij de Katwyksche Speeluren, gedrukt achter zijn Keten van Heerlykheden. Na bet uitgeven dezer blaadjes, raakte hij in kennis met van A lk e m ad e, die zeer vele stukken,. de beide Katwijken en Rijnsburg betreffende, had, en ontving weer dan honderd belangrijke brieven, benevens een ms . be­schryving van .Katwyk en Rynsburg, door van Alkemade opgesteld. Door deze gewigtige bijdragen, en vooral door de briefwisseling opzettelijk over dit onderwerp met v a n A lk emade gehouden, was hij in staat in 1697 te Leiden bij Johannes du Vivid en Isaac Severinus, eene heel op nieuw bewerkte Beschrijving van Kativyk en Ryns­burg te gevei), onder den titel : Cattz Aborigines Batavorum, dat is De Voorouders der Batavieren, ofte de twee Katwyken. Dit werk werd met vele Aantekeningen,, Bylagen enz. van v a n der Schilling op nieuw uitgegeven bij J. A. L a n ger a k en G. de Groo t. Leiden 1747. 4°. 
Index Batavicus of Naemrol van de Batavise en Hollandse Schryvers van Julius Caesar of tot dese tyden toe. Met kopere of beeldingen. Leiden 1701. 
Op Cat. C. van A 1 k em ad e komen MSS. werken van hem voor. Zie Saxe, Onom., T. V. p. 341 ; Bibl. Breen , cl. II. p. 771, 772 ;
P. Burman ni, Poem. p. 290, 291 ; P aquo t , Mem T. VII. p.430-432; Schotel, Leven van C. v. Alkemade en S. v. d. Schelling, bl. 140 volgg. ; A. Y p e y , Gesch. d. Ned. fiery. kerk, D. I. bl. 498, 499; Witsen Geysbeek, B A. C. Woordenb., D. V. bl. 59; De Wind, .Bbl. v. Neerl. Geschied. Voorb. bl. 11 ; van Kampen, Gesch. de Nederl. Letteren en Wetensch , D. I. bl. 404 ; Kerk. Dordr. 
D. II. bl. 84 ; C o 1 lo t d'Escury, Holt. roein, D. V. bl. 115; Brans, Kerk. Beg., bl. 56 ; Boekz. der Gel. Wereld 1719,ab1.515; A Moonen, Verz. d. Poesye, bl. 217, 382, 383; Rabus, Boekz. 
v. Europa, 1696. bl. 190, 557 ; Acta Lipsiensia, 1702 p. 131. K o k ,Nieuwenhuis, Kobus en de Rivecourt, Jocher, Muller, Cat. van portr. Cat. C. van Alkemade. 1849. 
PARTOES (HENDRIK LODEWIJK FRANCISCUS) werd 24 Aug. 1790 te Brussel geboren, ontving onderwijs aan de academie van Brussel, werd lid van den rand van bestuur en in 1814 architekt van liefdadige gestichten aldaar. Verseheidene van die inrigtingen zijn naar zijne plannen en naar zijne leiding daargesteld, o. a. het grand hospice de l'Infirmerie, het grand hopital St. Jean, l'hospice de Pacheco. Ook werd hem de oprigting van verschillende hotels en andere gebouwen, zoo binnen als buiten Brussel, opgedragen. 
Zie iramerzeel. 
PARTOUT (...), Zeeuwsch kunstenaar uit het begin der XIXe eeuw. Er bestaan van hem verscheidene prentjes, o. a. een Zeeman, Vischboer, enz. Jacobus P e r roi s etste in 1789 zijn portret. 
Zie Kramm. 
PARVA (Mr. JAN FREDERIK), Rentmeester van Rijnland, Raad in de vroedschap te Haarlem, lid der Maatsch. van Letterk. te Leyden, honcrair lid van het dichtlievend genoot­schap Kunstliefde spaart geen vlij t, dichter uit de tweede helft der 1 8e eeuw. Men heeft o. a. Vail hem een Lykdicht ter ge­duchtenisse van Mr. Pieter Steyn, Raadpens. en Groot Zegelb. van Holland en Westfriesland, overt. d. 5 v. Slagtm.1772. 4°. Zegezang der Israelitische maagden na het verslaan van de Philistijnen en hunnen kampvechter Goliath, in de .Poetische Mengelstoffen van dit Genootschap, voorts stukken in de Lonwerbladen voor de zoned der vrijheid. Ook zong hij ter gelegenheid der verheffing van G. Pon net tot hoogleeraar te Utrecht. Hij overleed in Maart 1787. 
Zie van der A a , B. A. 0. Wb. ' edenks. der Maatsch. van Ned. Letterk. bl. 44. Cat. d; Maatsch. van Nederl. Letterk., D. I. bl. 300. 
PARTE (DANIEL JOHAN), was in het laatst der vorige eeuw lid van bet dichtlievend genootschap Kunstliefde spaart geen vlyt, in welks Poetische Mengelstoffen voorkomt zijn dichtstuk de Armoede. 
Zie van der Aa, N. B. A. C. Woordenb. 
PARIJS (GuiLLAEm of WILLEM VAN), een boekdrukker te Antwerpen, gaf ten jare 1575 met Chri st o ffe I Plan tyn nit een Beeldenaar of Figuurboek van munten, behoorende bij de Ordonnantie provisionael ons Heeren des Coninex. 
Zie van der C h y s, de Munten der Heeren en Steden van Gel­derland, bl. 42. 
PAS (...), MOgelijk VAN DER PAS, volgens de Aanmer­kingen van Gerard Hoet een landschapschilder. 
Zie Kramm. 
PAS (J.), beroenid schoonschrijver. Arrenberg vermeldt van hem : Mathematische en wis­konstige behandeling der Schryfkonst. Amst. 1737. fol. 
Zie Naamr. 
PAS (G. VAN), dichter nit den aanvang der 18e eeuw, van wien men slechts verspreide gedichten voor de werken zijner tijdgenooten vindt. 
Zie van der A a , N. B. A. C. Woordenb. 
PAS (HENDRIK DE) werd te Antwerpen geboren en bloeide in het midden der 16e eeuw. Hij was een vermaard bouw­meester, o. a. in 1560 van het hotel der Hanse-steden te 
Antwerpen, ten dienste der Duitsche kooplieden. Ook werd in de tweede helft der 16e eeuw de Londensehe beurs, in 1666 verbrand, naar zijn plan gebouwd. 
Zie ImmerzeeL PAS (L. F. P. VAN DER), dichter nit de tweede helft der 18e eeuw. Men heeft van hem : 
Feestgezang, den Hoogwaarden Heer en meester Andries Aerts, by Eerwaerdigen deszelfs intree als vicaris generaal tot het .dertsherders Ampt des Bisdoms van 's Hertogenbosch, door de Roomsche Sulamith gemelde zyn Hoogwaerde toege­zongen. 's Hert. 1763. 
Zie Boez. der Gel. Wereld 1763. 6. bl. 596. 
PAS (DIRK) Apotheker te Amsterdam, Direct. der Maatsch. van Nijverheid enz., sehreef : lets over eene nieuwe bereidingswijze van alcohol, in .Prak­tisch Tijdschrift voor Geneeskunde in al Izaren omvang.1822. 
St. 1. bl. 83. lets over de vervalsching van sommige geneesmiddelen. Ald. 1823. St. 4. bl. 366; 1824. St. 3. bl. 270. 
Middelen tegen het zuur-worden van den Spiritus nitri dulcis. Ald. 1822. St. 3. bl. 275. 
Over den zoutstofhoudenden kalk, als middel ter verwijde­ring van den stank bij rottende dierlifteligchamen. Ald. 1825. St. 4. bl. 376. 
Zie H ol tr o p Bibl. med., p. 274. 
PAS (C. VAN DER). 
A r r e n b erg vermeldt van hem : 
Licht der Teeken- en Schilderkonstinviertafelen. Met pl. fol. 
Sehrynwerkers winkel met nieuwe Invention verrykt. Amst. 

1740. fol. 
Ware afbeekling van eenige der allerdoorlugtigste vrouwen in de gedaante van Herderinnen. Amst. 1640. m. pl . 4°. 
Zie Arrenberg, Naamr., bl. 404. 
PASSAEUS (CHRIsmk.AN) was 
Hij gaf in het liebt: 
Hortus fondue Arnhemi. 1614. c. icon. fol. oblong. 
Den Blomhof, inhoudende rare of ongemeene blommen. Utr. 
1614. m. pl . fol. oblong. 
Zie Cat. de M. J. L. C. Jacob. T. II, p. 163. 

PASCHAS1US, PASCHA, PASQUA, VAN PAESSCHEN (JoRANNEs), werd te Brussel in het midden der 15de eeuw geboren. Zijn vader was A r n o 1 d v an P a e s s c h en, zijue moeder Mar i a P i c q u o t. Toen hij zijue eerste studien vol. eindigd had, nam hij in het klooster te Mechelen het kar• 
melieter kleed aan, 't geen sommigen aanleiding gaf hem. Johannes van Mechelen te noemen , ten gevolge waar­van hij met een anderen karmeliet van dien naam verward werd. Na zijne godgeleerde studien voleindigd te hebben en tot priester gewijd te zijn, predikte hij zoo elders als vooral te Antwerpen en Mechelen. Vervolgens werd hij prior in het klooster der laatstgenoemde stad, welk ambt hij nog dikwerf bekleedde. Den Eden Febr. 1504 werd hij te Leuven doctor in de godgeleerdheid en het was omtrent denzelfden tijd, dat hij tot regent over de studenten in het klooster derzelfde stad aangesteld werd. In 1520 benoemde hem keizer Karel V tot inquisiteur en in die betrekking speak hij in 15 2 3 het vonnis uit over Jacob P roost of Jacobus Praepositus , prior der Augustijnen te Ant­werpen, beschuldigd van de Luthersche leer omhelsd te heb­ben . Zijn sterfjaar is onbekend, doch volgens P a qu o t ver­gisten zich Foppens en Cosmus de Villers, die het in 1526 stellen, en leefde hij nog in 1532. 
Hij schreef 
Een devote maniere om gheestelYck pelgrimagie te trecken tot den heqtighen laude als te Jherusalem, Bethlehem, ter Jor­danen etc., met die rechte gheleghentheyt der heylighen plaetsen, so bescheilijck beschreven, als ofte mense voor ooghen sagh. ghemaect bij wijlen beer Jan Pascha, Doctor in der Gotheyt en Religieus der Carmeliten Orden in den convente van Me­chelen, toen hij leefde. Leuven. 1563, 1576. 120. Gend. :612. 12°. 
Hij liet na : 
Liber mentorabilium, quae contigerunt in conventu Mechli­niensi ab anno 1508 ad annum 1 5 3 O. ms. in fol. 
In Magistrum Sententiarum libr. IV. 
Sermones quadragesimales liber 1. 
Sermones Dominicales, liber I. 
Sermones per Adventum. liber I. 
Sermones de Sanctis. liber I. 
Jan van Oudew ater of Joannes Palaeonydo­rus, karmeliet, schrijft hem nog toe : Speculum historiale ordinis Carmelitarum. liber I. 
Zie Possevin in Apparatio. T. I, p. 910, 927; Sweertii, Ath. Belg. p. 459; Valerius Andreas ., Bibl. Belg. p. 561; Tart. Acad. p 98 ; Da n.ie 1 a V. M., Speculi Carmel. T. II, p. 1109; Co sm. de Villiers, T. II, p. 47, 48; C. Adrichomius, Urbis lliero. descriptio (1582) p. 132 ; P aqu o t, hem. T• I, p. 459-451; F op­pens, Bibl. Belg. T. II, p. 760 ; Cat. d. Maats. v. L. D. I, bl. 187. 
PASCHEN GTZ. (W.), Drost van Bredevoort, die de ter dood brenging der freule van D or t h gelastte (zie dat art.). Hij verdedigde zich te dien aanzien in eene brochure (Dev, 
1807) tegen C. v an der A a, schrijver der Geschiedenis van de jongstgeeindigden oorlog tot op het sluiten van den vrede te Amiens. -Van der A a beantwoordde zijn gesc . rift door De zoogenaemde Verdediging van W. Paschen Gtz. enz. eene bijlage behoorende tot het VIII deel (derz.) Geschzed. Utrecht 1807. 8'. 
Zie Cat. d. Maatsch. van Nederi. Letterk., D. III. bl. 267 
PASOR, (GEORGE), zoon van Joannes Pasor en Clara v an Steinbach , werd in 1570 in het Herbornsche ge­boren, bezocht op veertienjarigen leeftijd het door graaf J an den Oude gestichte gymnasium te Herborn, waar hij en zijn broeder Hendr ik het onderwijs van den beroemden godgeleerde Jo annes Piscat or, behalve in de Latijnsche en Grieksche ook in de Hebreeuwsche taal genoot. In 1591 woonde hij aan de hoogeschool aldaar de lessen, ook die van den beroemden Johannes P i n c i e r u s bij. In het volgende jaar begaf hij zich naar Lausanne en van daar naar Geneve. In 1594 naar zijn vaderland teruggekeerd, zette hij zijne studien voort aan het athenaeum te Nassau-Ziegen, terwijl hem het toezigt was opgedragen over de wetenschappelijke oefeningen van onderscheidene jonge edellieden, onder welke zich de graven van Nassau en Solms bevonden. In 1597 werd hij aan het Nassausche paedagogium te Ziegen geplaatst, en hier bleef hij, voor een beroep als predikant te Wetzlar bedankende, werkzaam tot dat hij in 1607 tot hoogleeraar in de theologie en in de hebreeu wsche taal to Herborn werd benoemd. Negentien jaren was hij aldaar werkzaam en gaf met hoogen lof collegie over het Oude- en Nieuwe Verbond. Inmiddels was de dertigjarige oorlog aangevangen en ook Herborn leed onder de gevolgen daarvan. Welkoin was hem dus het aanbod van curatoren der Friesche hoogeschool te Frane­ker om aldaar het hoogleeraarambt in de Grieksche taal te vervul­len. Hij aanvaardde zijne taak in 1626 met eene Oratio de litera­rum Graecarum dignitate atque usu. Vier jaren later werd hij tot artium liberalium magister bevorderd en den 10den Dec. 1637 was zijn sterfdag. Bernardus Fullenius field eene lijkrede over hem. In 1698 hu•de hij A p ono n i a Hen d-s chiu s, die hem twee zonen schonk, Matthias, die volgt, en Johannes Jacobus Pasor,diezich aan den koophandel wijdde. In 1615 hertrouwde hij met MagdalenaUrsinu s, weduwe van P h i li ppus Senge liu s, die hij ook overleefde. 
Hij schreef: 
Succincta Arithmetices praecepta. Herborniae 1602. 
Lexicon Graeco-Latinum in Novum Testamentunz. Herbornae 

1626. 8°., waarvoor eene 
J?raefatio Gr.-Latina de very Juventatis institutione, scriptu 
d. VIII Maji dicti anni. Sedert is dit werk meermalen elders gedrukt o.a. cum additamentis Schoetgenii. Lips. 1717. 8°. Ook gaf de superintendent Nor v a gi u s Bergensis eenige aanteekeningen (notae) op dit Lexicon. 
Etyma No2ninum propriorum et Analysis Hebr. Syr. et 
Latinorum vocabulorurn N. T. addita Lexico. Herb. 1626. 
2e edit. 
Oratio in obiturn Joannis Piscatoris. Herbornae 1625. 
Collegium Hesiodeum sive Graeca Hesiodi Carmina ; cum 
versione, indite, et t'ocum difficiliorum grammatica analysi. 

Amst. 1632. 8°. 
Deze Index is cum auctoris, turn filii Matthiae Pasoris 
cura multum auctior et emendatior bij andere uitgaven van 
Hesiodus, o. a. bij die van Joannes Clericus ge­
voegd. 
Manuale Graeco Latinurn, cum libello de Gr. N. T. Ac­
-
centibus, meermalen ten gebruike der Latijnsche scholen ook door J. S c hot anus in 12°. uitgegeven. Idea Graecarum N. Test. Dialectorum. Franeq. 1637. 12° . 
en elders. Alphabetum Poetarum Graecorum, cum Lubini &we. Gron.. 8°. Syllabus Gr. _Latham, door H e r m. F 1 e d d e r u s en ver­
volgens door van Le usde n uitgegeven in 12°. Grammatica Graeca Sacra N. Test., het eerst uitgegeven door zijn zoon Matthias Paso r. Gron. 165 5. 8°. Leidsrnan der Christen Kinderen, Hoorn 1655. 160. Zie Vriemoet, Athen. Fris:, p. 237 seqq. Gerdevius, Florileg, Libr. rar., p 21 ; Helladius, de praesenti statu Eccl. Gr., p. 346; Joh. 01 ear iu s, Diss. de stqlo N. T., p. 69, edit. Rhenf. ; B ail 1 et, Jug. des Savans, T. IL P. II. art. 534 ; A. Matthaei, Syll. Epist. CXLIX ; R N e u h u s i u s, Epp. Cent., II. 17 ; Epist. 94 ;Bayle, .Dict. hist. crit., T. III. p. 2196 ; suiv. ; G1 a s i u s, Godgel. Nederl. Ni euwenhui s. 
PASOR, (MATTHIAs), zoon van den vorige, werd den 1 2den April 1599 te Herborn, waar zijn vader Coen hoogleeraar was, geboren. Hij studeerde te Herborn, Marburg en Hei­delberg, waar hij in 1617 tot magister philosophiae, in 1619 tot buitengewoon en spoedig daarna tot gewoon hoogleeraar in de wis- en natuurkunde werd aangesteld. Toen deze stad in 1622 door Tilly veroverd was, ontvlood hij het levens­gevaar, doch zijne bibliotheek ging verloren. Na eerst zich als privaat docent te Herborn eenigen tijd opgehouden te hebben, vertrok hij over Leyden naar Oxford, waar hij de westersche en oostersche talen beoefende. Een uitstapje naar Parijs had inmiddels de kennismaking met den ge­leerden waroniet Gabriel Sion it a en diens onderwijs iii het Arabiseh en Syrisch ten gevolge. Dort daarop volgde zijne benoeming tot hoogleeraar in het oostersch te Oxford. 
Van bier naar Groningen beroepen, aanvaardde hij den 16den Februarij 1629 aldaar het professoraat in de zedekunde. Zijn werkkring onderging na den dood van N i c. M ul e r i us eene aanmerkelijke uitbreiding, daar ook het onderwijs in de wis-kuudige wetenschappen nu voortaan zijn taak werd. In 1629 bedankte hij voor een beroep naar Deventer, doch hij zou in 1645 gehoor gegeven hebben aan een beroep tot theol. pro-fessor te Harderwijk, indien de hoogleeraren te Groningen hem niet in plaats van den stool der wiskunde dien der theologie hadden aangeboden. 
Hij bezorgde verbeterde uitgaven van zijns vaders Gram­
matica Graeca N. T. en van diens Lexicon Graeco-Latinum 
in N. T. en Mannale Graec. Vocum. Ook volgens Richer, 
te Oxford, Kdtzen und General-Ideen von Martin Serentus 
Massilius Palamonas, Oratio pro linguae Arabicae professions 
in schola theologiae. Hij overleed. den 28sten Januarij 1658. 
Hij is nimmer gehuwd geweest. 
Zie Progr. funebre ; Effigies et Vitae Prof. Gron., p. 109-111; Parentalia Mart. Pasoris nimirum orat. funeb. ab Abd. Widmario dicta ;- Vita Pasoris ab ipsomet assignata et Epicedia in ejusdem obi-turn. Gron. 1628. Bayle, i. v.; Kok, Vad. Woordenb , D. XXIII,bl, 354; de Groot, Gesch. der Broederenkerk, bl. 143 ; Bouman, Gesch. d. Geld. Hooges. bl. 163 ; Gedenkb, d. Gron. llooges. bl. 21; Vriemoet, Ath. Fris. p.243;Glasius, Godgel. Nederl. Benthem's Hollandischer Kirchen- und Schulenstaat. Th. II, p, 228 ; J ocher;Rotermund. 
PASPOORT (ZAcHARTAs), Heer van Grijpskerke en Pop­pendamme, meester in de regten, gaf in het licht De be­schrijving van Zeeland, het 9 en 10 deel Op den tegen-woordigen staat van Zeeland, ten deele vervolgd. Middelb. 1821. 8°. 
Hij overleed den 29sten van Zomermaand 1824 te Mid­delburg, in den ouderdom van 65 jaren. Zie Aanh. op Nieuwenhuis; Mr. Bode 1 Nyenhuis, Topogr. d. Nederl., No. 1759 ; Kat. der Bibl. v. h. Zeeuwsch Genootsch., bl. 192; Cat. d. Maatsch. v. Nederl. Letterk., D. II. bl. 139. Pad. Letteroef. 1825. I. 340, 341. PASSCHIER DE FYNE. Zie FYNE (PASSCHIER DE). 
PASSE (KAREL) werd in den burgerstand te Amsterdam geboren en in 1745 door zijne ouders voor den boekhandel bestemd. Hij beoefende dien echter slechts kort, wijl de natuur hem tot tooneelspeler scheen gevormd te hebben. Hij ontving zijne opvoeding in de school van Cor ver te 's Hage en betrad te Amsterdam voor de eerste maal na den brand van 1772 den nieuw gebouwden schouwburg, bij diens ope­ning voor bet publiek en vervulde in het zinnespel tot de inwijding van den schouwburg vervaardigd, de rol van Yver en daarna in het treurspel Jacob Simonsz. de Ryk die van Mondragon. Eene schoone, mannelijke en welgevormde leest, sprekend gelaat, goed geheugen, een zuivere stem, gepaard aan smaak, door een goede opvoeding bevorderd, bekroonden reeds zijne eerste stappen op het tooneel met een gunstig gevolg. Welhaast overtrof hij de sterkste verwachting en werd een der uitstekendste tooneelspelers van zijn tijd. Hij overleed in den ouderdom van 45 jaren, te midden van zijn gevestigden roem en werd door zijn kunstgenooten plegtig in zijne geboortestad ter aarde besteld, waarvoor zijne familie de afbeelding van den tooneelspeler (zoo als die in het ka­rakter van Philips van Bourgondie in druk was gekomen) tot een aandenken ten geschenke gaf. Hij beoefende ook de vaderlandsche poezy, blijkens zijn: 
Schouwburg-uitp,00diging tegen 1 Maart 1774, ter vertoo­ning van Zoroaster (van Nom s z), 1. bl. fol. Afscheids-groet op den Amsterdamschen Schouwburg, op den 23den van Gras- en den 3den van Bloeimaand 1781. 
Aanspraak aan het Amsterd. Publiek : uit naam van Acteurs en Actrices van den Amsteld. Schouwb. na het derde Tooneel­stuk, dat hen was toegestaan ten hunnen voordeele te vertoo­nen (1782). 
Dankbetuiging aan het Amsteld. Publ. uit naam der Acteurs en Actrices, by de gewone jaarlyksche sluiting der Amsteld. Schouwb. (1783) gr. 8°. 
Zie Aant. op Nieuwenhuis Cat. d. Mattis. v. Ned. Letterk. Dl. VI, bl. 252-268. 
PASSE of PAS (BARBARA VAN DE of DE), niet de dochter van Crispijn van de Passe, den Oude; maar Barbara van den Broecke, dochter van Chrispaen van den Broecke. 
Zie Kramm. 
PASSE of PAS (CRISPIJN VAN DE of DE) de Oude, hoofd van een voornaam kunstenaars geslacht, mogelijk de zoon van H e n d r i k de Pas, Antwerpsch bouwmeester uit het midden der XVIde eeuw, die, in woelige tijden, welligt met zijn ge­zin de wijk mar Zeeland heeft genomen. Het is echter on­zeker of hij te Arnemuiden is geboren en wanneer hij zich naar Utrecht heeft begeven. her verkreeg hij 6 Junij 1613 bet hurgerregt. Hij komt in de Karneraarsrekening van 1613-1614 voor als "Nye borgher van Arnemuyden, plaet­snijder." Hij huwde 14 October 1636 S e b as t i a e n t g e n Henricks van Asch dochter, weduwe van Willem Pe tersz van den Be r e n. Hij overleed het volgende jaar. Zijne woning, meldt Kr am m, was een ware kunstschool, waarin zijne zonen C ri s p ijn, Simon, Willem en zijne dochter Magda 1 e n a met goed gevolg werkzaam waren. Het getal boekwerken, door hunne graveerstift versierd, is onge-
8 
loofelijk, als ook de portretten en historische prenten, die met Chris t. W. Pass beteekend zijn, doch alien voor werk van den Ouden Crisp ij n worden gehouden, dat echter niet zoo is, want diens naam vindt men nog op werken van 1640, terwij1 de eerste, mij bekende prent, Maria met het kind, naar 
J. Mabuse in fol. het jaartal 1589 voert. 
Hij gaf in het Licht, ofsehoon hem het octrooi geweigerd werd, Thrones eupidinis, sive Emblernata amatoria, Amst. 1608; 
L. B. 1624, 1642, in 120. obi., zonder naam van uitge­ver. Te Utrecht stond hij in groot aanzien en in vriendsehap met A r n o l d u s Bucheliu s, wiens portret hij, in 1614, zeer fraai, in ovaal, gegraveerd heeft in 120. Mr. Bodel N ij e n h u i s te Leyden is in het bezit van bet album van dien geleerde, waarin zich een teekening van de Pas be­vindt, voorstellende eene heilige fatnilie, met de pen bewerkt. Op zijn naam, vindt men bij Le Blanc de volledigste_opgave zijner werken tot 663 nummers, doeh hieronder zijn er, die bepaaldelijk alleen van den Jongen Crisp ij n zijn. 
Zie K ram m; Navorscher, DL VI, bl. 207 ; Cat. van ffulthem, N°.24369. PASSE of PAS (CRIsPIJN VAN DE of DE) de Jonge, in 1585 te Utrecht geboren, ontving het eerste onderwijs in de kunst te gelijk met den zoon van Paulus M o r e e 1 s en en Jonkheer Jan van der B n rg h. Hij was reeds zeer Jong in de kunst hedreven, blijkens de prent Paus laulusonder den troon­
, 
kernel gezeten (Passaeus senior inv. et exc. Junior sculp. ac­tate 17 in kl. 40.) den titel voor de Opera theologica M. 
Wilhelmi Perkinsi. (Zie Simon van de Pas) en het portret van Johannes Angelus Werdenhagus in 4°. (1600). Aan hem, the tevens een bekwaam teekenaar was, moeten de sehoonste werken, zoo geteekend als gegraveerd worden toegekend, die echter meest alien op naam van zijn vader doorgaau, ja zelfs duidelijk, als de zijne beteekeud zijn. Zijn hoofdwerk is: 
Le Manege royal de Monsieur de Pluvinel, premier Es­auger du Roy. Dedans lequel se void la maniere de bien dresser les cheveaux, traictant de tout ce que y est requis et necessaire pour rendre un excellent et partaict cavalier, le tout selon l'usage de ses Academies. Embelly de plusieurs excellentes Figures, faict au naturel et gravees en taille douce par Crispin de Pas, le jeune: Lz tout revel et corrige par 
4utheur mesme, Imprime a Paris. Anno 1623. Au depens de Crispin de Pas le vieux, a Utrecht gr. fol. in piano, be­vattende 60 platen, onder welke er vau (Lode w ij k XIII) van zijn broeder Simon en van Piny in el. Paris, 1627. Ibid. 1629. Ook in het Fr. en Holl. en in het Hgd. 1629. Amsterd. 1656. 1666. 
Fan het Light der Teeken- era Teeken- en Schilderkonst, enz. 
met een tekst in het Italiaansch, Hollandsch, Fransch en Hoog­duitsch verschenen en aan de Staten van Utrecht opgedragen. Hij was reeds in 1666 overleden. Zie Kramm. 
PASSE of PAS (CRISPIJN VAN DER of DE), zoon van den 
vorige. De volgende gravuren van hem vermeldt Kr am in : Portret van Koning Frederik 111 van Denemarken in fol. Ecce _Homo. 1680. in fol. Eene vrouw door drie kinderen omgeven. 1613. in fol. Volgens Bryan Stanley was hij bij zijn oom Simon te 
Kopenhagen' werkzaam. Zie Kramm. 
PASSE of PAS (MAGDALENA VAN DE of DE), zuster van de vorige, echtgenoot van Jonkhr. Frederik van B ever­y oo r de, in 1636 reeds overleden, mogelijk in 1583 te Utrecht geboren. Zij heeft het meest landschappen, waarin historiele onderwerpen zijn aangebragt, goed gegraveerd, naar 
A. Elsheimer, J. Breughel, C. Willaerts en It. Sa v e r y. Nayler beschrijft 11 nummers. Zij heeft haar eigene portret gesneden in 4°. 
Zie Kramm. 
PASSE of PAS (SIMoN VAN DE of DE), broeder van den vorige, werd volgens sommige in 1590, volgens K r am m ten minste na 1585 te Utrecht geboren, zou in 1613 naar Utrecht, zijn vertrokken en verder naar Denemarken, waar hij in 1644 overleed. In beide landen heeft hij vele voortreffe­lijke werken vervaardigd. Le Blanc vermeldt er 52, waarbij het portret van Hendrik Goltzius, 1614. 40. In het Koninkl. Muntkabinet te 's Hage berusten twee ovale zilveren penning-platen met portretten van vorsten van Oranje, door hem er in gesneden. 
Titelplaten van hem vindt men voor de Opera theologica 
M. Wilhebni Perkinsi vert. door V. Me use v o e t. Amst. 1615. (Sim. Pass. sculp. Chrisp. Pass. Jun. inv.), en voor het groote werk : Academie de l'Espee de G. Thibault. (Anvers) 1628. 
Zie Kramm. 
PASSE of PAS (WILLEM VAN DE of DE), broeder van den vorige, volgens sommigen in 1596 te Utrecht geboren, leerde bij zijn vader de kunst en leverde uitmuntend graveerwerk. In 1625 graveerde hij nog vele der fraaije prentjes voor J. de Brune's Zinneweric, en in 1625 was hij in Engeland werk­zaam en graveerde bet portret van George Villiers. Ook 
8* 
hield hij zich even als zijn broeder Simon te Parijs op. Van zijn overlijden is niets bekend. Zie Kr amm. PASSERAAT (JoHANNEs). Hij schreef : 
Het ware Lof des Uyls, aan, alle haare ongeschreeve vyl­agtige Heeren en Liefhebbers door Koertje Juyle, en Het ware Lof des Ezels, door J. P. Arnst. 1664, 120. 
PASSIUS (JAcoms), Lid van het Schiedamsche genoot­schap : Vlijt volmaakt. In de Proeve van Poezy, die dit Ge­nootschap in 1781 uitgaf, vindt men van hem twee dicht­stukken. Ook gaf hij 
Verzameling van geestelijke Gezangen met Muzijk. Utrecht. 3 dln. 80. 
Psalmen en Gezangen by de Hervormde Kerk in gebruik, in welke alle de versen met eene, inzonderheit voor de Zang, gestelde bas verrykt en de Zangnoten, overeenkomstig den aart • der Poetische voeten verdeeld zijn. Utrecht. 1779: 8°. 
Zie van der Aa, N. B. A. C. Woordenb.; Arrenberg, Naamr• bl. 425. 
PASTEUR (JAN DAvID) werd den 23den Mei 1753 te Leyden uit een braaf burgerlijk geslacht geboren. Na zich op de oude talen aan de Latijnsche school toegelegd te heb­ben, bcoefende hij de regtsgeleerdheid, met plan hierdoor la­ter een middel van bestaan te vinden. Den 13den Febr. 1776 werd hij commies der convoyen en secretaris te 's Gravendeel, waar hij zich in zijne snipperuren aan zijne meest geliefde studie, de natuurkunde, toewijdde. Hij werd hier echter van afgetrokken door de politieke beroeringen, waaraan hij deel 
nam. In Febr. 1795 werd hem, door de Provisionele Repre­sentanten van Holland, den last opgedragen, zich met den luitenant ter zee Jan Louis Vi t r i a r i us naar Engeland te begeven, ten einde het wederkeeren der aldaar liggende sche­pen, die hier te land te huis hoorden, te bewerken, de cor­respondentien tusschen de beide nation zooveel mogelijk • te herstellen en inmiddels alle bevelhebbers van Nederlandsche schepen aldaar te onderrigten van den staat der taken binnen dit cremeenebest, hun den last van hun Hoog Mog. be-
°
kend te waken, het rijk van Groot-Brittannien te verla­ten, en met hunne schepen, hoe eer hoe beter, in de eene of andere haven der vriendschappelijke mogendheden binnen te loopen. Na zulks zoo volbragt te hebben dat men zulks van den meest in bet diplomatieke geverseerdeu minister niet beter kon verwachten," werd hem in 1796 de post van lid der Marine der Republiek opgedragen, en hij tot repre­sentant der eerste Nationale vergadering benoemd. 
In hetzelfde jaar werd hij, in de maand October, met de burgers, L e st e v e n o n en M e ij e r als commissaris der Ba­taafsche Republiek naar Parijs gezonden, ten einde aldaar de vredesouderhandelingen, die tusschen den gevolmagtigde van het Fransch gemeenebest, de 1 a Croix, en den Engelschen gezant M a l m e s b u r y stonden aangeknoopt te worden, bij te wonen. In het vaderland teruggekeerd, opende hij den isten September 1797 de eerste zitting van de tweede Natio­nale vergaderirig met eene aanspraak. Bij de omwenteling van Jan. 1798 werd hij als staatsgevangene, eerst naar de Kasteleny van Holland en vervolgens naar het Huis in het Bosch overgebragt, dock in dit jaar (12 Junij) wederom ont­slagen. Zoodra de constitutionele orde van zaken wederom her­steld was, werd hem, 26 September daaraanvolgenden, de post van secretaris van de tweede kamer van het vertegenwoordigend 
ligchaarn opgedragen en vervolgens, nadat ten gevolge der gebeurtenis van den 17clen October 1801, de toen plaats hebbende orde van zaken afgeschaft en een nieuwe staatsregeling was ingevoerd, werd hij benoemd tot secretaris van het wetgevend ligchaam der Bataafsche Republiek. Hij overleed 9 Jan. 1804, nalatende eene weduwe, Johanna Hen dr ik a K ra an e, met welke hij 25 Jan. 1778 gehuwd was, twee zonen en twee dochters nalatende. De dichter P. M. M ar ro n schreef een Epitaphiurn, op hem en A. J. V e r b e e k te 's Hage zijn levensschets, geplaatst in Konst- en Letterbode 1804. Dl. I, bl. 145 volgg. Het aantal werken door hem geschreven bedraagt niet minder dan 80 boekdeelen en 300 losse stak­
ken en verhandelingen. Tot de voornaamste behooren : 
Beknopte natuurkke historie der zoogende dieren. Dordr., 1801. 3 dln. Le Vaillant, Reizen in de Binnenlanden van Africa. Leyden en Amst., 1791-1798. 5 dln. m. pl . 
M. de Florian, Numa Pompilius. Amst,, 1780. 
Cogan 's Reize Tangs den Rijn. 
M e r ci er, Het jaar 2440. Amst., 1794. 3 dln. 

J. Co o k 's Reizen rondo,n de wereld. Leyden, Amst. en den Haag, 1795.-1808. 13 dln. iii. pl . Faujas de Saint-Fond, Natuurkke historic van (len St. Pietersberg bij Maest•icht. Aaist., 1803. 80. Zie Kunst -en Letterbode 1804. D. I; Nieuwenhuis; Ko­
bus en de Rivecourt; Rotermund, Int. Bl. d. Leipz. Litt. Zeit.1804, p. 530 ; Intell. Bl. der V1g. Lit. Zeit. 1804 ; Muller, Cat. 
v. portr. 
PASTOOR, of PASTOR (ADAM), eigentlijk R u do 1 p h Mar ­t i n i, wederdooper uit Dorpheu in Westphalen, werd in 1542 prediker bij zijne secte, loch verviel in de dwalingen van S e r v e t u s, en toen hij in het colloquium te Emden met 
Menno Simons niet Wilde afzien van zijne dwalingen, werd hij door dezen in den ban gedaan, doch hij excommuniceerde Menno op zijn beurt. 
Hij heeft verschillende werken in de Nedersaksische tong­val geschreven, onder welke een disputatie over de Godheid van Yoder, Zoon en H. Geest en een disputatie met Dirck Philips, over de Barmhartigheden Gods. 
Achter de verzameling liederen, bijeengebragt en opgemaakt door P. G r ij s pee r, komen zes liedekens voor van welke het derde gemaakt is door D i e r i c k Philips z, teghen de doo­linghe van Adam Pastoor. Pa st o or Meld zich ook nu en dart als prediker in Friesland en Groningenland op. Hij over­leed, wanneer is onbekend, te Emden. 
Zie S ot ij n, Gesch. der Mennon. D. III, bl. 235 en het Reg. op Philipsz (Derk); Jocher. 
PATER (LucAs), in 1707 te Amsterdam nit burgerlijke ouders geboren, werd voor den koophandel opgeleid. Zijn vroegere leernaeester in het werktuigelijke der poezy was de toen beroemde Feitam a, tot wiens school hij behoorde, doch zich behalve door de aldaar verkregen beschaafdheid, juistheid en keurigheid, somwijlen ook door zinrijkheid, en bevalligheid onderscheidde. 
Hij was lid van het dichtgenootschap oefening baart ken­nis en leverde menig tooneelspel aan den Amsterdamschen Schouwburg. Deze sedert 1 Mei 1747 gesloten, werd 28 Julij 17 49 geopend met de vertooning van zijn Leeuwendaal hersteld, welk zinnenspel twee en twintig maal achter elkan­der gespeeld werd. Bij gelegenheid van het honderd vijf en twintigste verjaargetijde van dien Schouwburg gaf hij een zinnebeeldig divertissement, de juiehende Schouwburg. De bij zijn leven uitgegeven Toezy (1774) behelst grootendeels gelegenheidsgedichten en vertalingen, benevens eenige bij­schriften en puntdichten, van welke laatste Witsen Geij s -beek eenige in zijne Epigrammatische Authologie heeft op­genomen. Van zijne hand is ook de bekende gezelschapszang : floe zoet is 't daar de vriendschap woont, enz., gelijk ook de geestige bijschriften op eenige prenten voor de schilde­rijen van C. Troos t. Hij overleed te Amsterdam 10 Julij 1781. Bij deze gelegenheid verscheen een bundel Lijkzangen en in 1784 zijne nagelaten poezy. 
Hij gaf in het licht 
De dood van Cajus Gracchus. trsp. 1753. 
Leeuwendaal hersteld door de Vrede, Zinnesp. 1749, met een gedicht van J. Nom s z daarop. Gustavus, trsp. (n. h. Fr. van P i r o n ). 1761. De juichende Schouwburg, zinnebeeldig divertissement. 1761. 
batik, of de afschaduwing des Heilands, gev. n. 't Ital. van 
P. Meta stasio. Utr. z. j. Het onbewoonde eiland. Insp. gev. n. 't Eng. van A. Mur-
p h y. Ald. z. j. Mengeling van Gediekten. Ald. z. j. De drie laatste ook in de Tooneel-poezy van het Kunst­
gen. Oefening baart Kunst. D. III. 
Tooneel-poezy. Amst. 5 din. met pl. gr. S. 
Prozy. Amst., 177 4. 
Nagelaten Poezy. Amst., 1784. 

Zie Siegenbeek, Gesch. d. Nederl. Dichtk. bl. 251; J. de Vries, Pesch. d Nederl. Dichtk. D. II, bl, 163 ; v an K ampe n, Beim. Ge­schied. der Ned. Liu. en Wetensch. D. II, bl. 164, 165 ; Wits en G e ij s be ek, B. A. C.-147oordenb. D. V, bl. 59 volgg ; Vervolq op Wagenaar's Amsterdam. fol. bl. 554; Bifvoegs. op J. K o k' s Vad. Woordenb. D. III, bl. 200; Nederl. Jaarb. 1749, bl. 700 ; Witsen Ge ij s b e ek, Eps:99r. Anthol. p. 131 ; Lijkzangen ter Gedachtenisse van den kunstrificen dichter L. Pater. Amst , 1781; Bilderdijk's Verspr. Ged. 
D. II, bl. 83. (Er bestaan eigentlijk 2 gedichten op Pate r, waarvanhet eene een parodie van het andere is). Cat. d. Maatsch. v. Ned. Letterk. D. I, bl. 165; dez. bl. 119; N ie uwen uis ; Kobus; de Rivecourt; Arrenberg, Naamr. bl. ; Muller, Cat. v. portr. 
PATER (ADRIAAN JANSZOON). De West-Indische Maat• schappij zond in ] 630 onder dezen een vloot naar Brazilie. Hij raakte in herfstmaand van het volgende jaar slaags in de Bahia, loch ongelukkig verbrandde zijn schip. 
Zie Wagenaar, Vad. Hist. D. VI, bl. 243; L. C. de Jon g e, Nederl. Held. ter Zee, D. I, bl. 316, 317. 
PATOIR (Lotus), was de soon van den koster der Wal­sehe gemeente te Amsterdam, van 1827 tot 1830 predikant bij de Walsche gemeente te Leeuwarden, en vervolgens te 's Hage. In 1836 legde hij zijn dienst vrijwillig neer en werd beeedigd translateur. 
Hij maakte rich als dichter bekend door Froeve eener vrije navolging van den i sten en 4den der Ilerdersz. van Virgilius. Amst., 1825. 80., en a Marcius Coriolanus, trsp. Amst., 1824. gr. 80. 
Zie Cat, d. Maatsch. v. Ned. Letterk. D. I, b1.196, D. I. VI, bl. 166. Cat. de la Bibl. Walonne a Leyde. bl. 21. 
PATRAS (LAMBERT), kunstenaar te Dinant, bloeide in het begin der 12do eeuw, en maakte zich door het vervaardigen en in koper gieten van kerksieraden beroernd, zoo als de fraaije doopvont in de St. Bartholomeus kerk te Luik. 
Zie Splendeur de l'art en Belgique. p. 398, Kr am m. 
PATRAS (ABRAHAm), te Grenoble geboren, nam als sol­daat dienst bij de 0. I. Compagnie met het schip de Ha-
vik, vertrok in 1690 naar de -India, werd in 1696 as­sistent, in 1696 boekhouder, in 1703 onder-koopman, in 1709 koopman, in 1726 eerste koopman, in 1723 visitateur­generaal, in 1724 en 1730 directeur van Bengalen, in 1732 buitengewone raad van Indic, in 1735 gouverneur-generaal. 
Hij was een man van groote verdiensten, die aller achting verworven had toen hij r'den 3den Mei 1737 overleed. Hij liet groote rijkdommen na. 
Zijn portret vindt men o. a. bij du Bois. Zie du Bois, Hist. des gouverneur-gener., p. 307; list. Beschr. der reizen, D. XX, (bevattende de levens der gouvern.-gener. tot P. 
A. v an der Parra, 1761); Navorscher, D. 16, bl. 233, 260, 290; Mu 11 e r, Cat. v. Portr. PATR1OPHILUS (Pseudoniem), dichter van : Op de beeltenis van Willem V, en z. Mei 1782. 's Gra­venhage. Zie Cat. d. Maatsch. v. A.Vederl. Letterk. D. III, bl. 121. PATIJN (P. J.), med. doctor, schrijver eener Dissert. Med. 
de epilepsia. 	L. B. 1817. Zie H oltr op, Cat. Bibl. Med. et Chir. p. 275. 
PATIJN (JoHANNEs) werd in 1709 te Rotterdam geboren, studeerde eerst te Leyden, daarna te Utrecht, werd doctor in de godgeleerdheid, in 1732 predikant te Benthuizen, in 1735 te Rijswijk, in 1736 te Middelburg, in 1739 te Rot­terdam. In 1743 werd hij door de regering aangesteld tot hoogleeraar, voornamelijk in de zinnebeeldige godgeleerdheid aan de Illustre school, welke waardigheid hij , den 22sten April van genoemd jaar aanvaardde met een latijnsche redevoering 
Over den koperen slang als een doorluchtig voorbeeld van 
Christus. 
Hij vierde den 13den Mei 1764 zijn 25-jarige evangelie­
dienst in deze gemeente, werd den 4den Sept. 1777 emeritus en overleed den 14den Maart 1783 in den ouderdom van ruim 74 jaren. 
Walter Sens er f f, ridder, raad in de Vroedschap, oud­
burgemeester van Rotterdam en bewiudhebber der 0. I. Com­
pagnie ter kamer aldaar, had bij codicil van den 16den Oct. 
1761 bepaald, dat, na zijn overlijden in de eene of andere 
kerk der hervormden te Rotterdam, door een' der scads pre­
dikanten, die hij daarvoor jaarlijks een eergeld van f 600 
besprak, acht opzettelijke leerredenen in het jaar zouden ge­
houden worden tegen Atheisten, Deisten, Joden, Heidenen of 
andere openbare tegensprekers van het christelijk geloof, en 
het was Pa tij n, die, na 's mans dood, ook terstond, door 
de weduwe tot het doen van zoodanige leerredenen in 1752 
werd aangesteld, en die deze taak jaren achtereen volvoerd 
heeft, dat hij bij zijn emeritaat ook deze waardigheid neder­legde. Zie H a r der w ij k, Naaml. en Levensber. der predikanten te Rotter­dam, bl. 78, 79; G1 as i u s, Godgel. Nederl. Boekz. d. Gel. Wer., 1735 a bl. 112, 365, 376, 1739 a bl. 372, 612, 621, 1743 a bl. 194, 455. 
PATZER (KAREL), werd den 26sten Maart 1805 te Munt­scha in Saksen geboren, door En g e lmann en A. M i c h e 1, hoogleeraren aan het seminarium te Gotha onderwezen. In 1833 werd hij clarinet-solo bij bet regement grenadiers en in 1837 bij het 6de regiment van ligne, in 1841 onderwij­zer in de muziek te Middelburg en in 1844 kapelmeester bij de Utrechtsche schutterij. Hij muntte als clarinettist op vele concerten uit. 
Zie Gregoir, Biogr. des Art. Mus. Ip. 142, 143. 
PATZKE (J. S.). Arr en berg vermeldt van hem : 
De gewigtigste belangen alter menschen overwogen in XX overdenkingen over den staat des menschen in dit en het toe­komende leven. Nijmegen, 1777. go. 
PAU (PETER), kunstschilder uit de XVIe eeuw, sedert 1606 lid der Broederschap van St. Lucas te Antwerpen. Zie Kramm. 
• 
PAUBEL (G. D.). A r r en b er g vermeldt van hem : Historische vragen der Evangelische Luthersche kerken. Amst. 1768. 40. Zie Naamr. bl. 405. 
PAUDETS (CuRaToPHEL), omstreeks 1618 te Lower in Saksen geboren, oefende zich onder Re m bra n d t in de schilderkunst. Hij schilderde historische onderwerpen en por­tretten, en genoot de bescherming van Al ber t S i g i s-mu n d, bertog van Saksen, en van den bisschop van Regens­burg. Waarschijnlijk is hij in 1666 overleden. Balk e ma vermeldt zekeren P au de r i t, geb. in Saksen in 1601, over­leden 1662 en J an Paudets, aldaar in 1618 geboren en in 1659 overleden, als leerlingen van R em b r and t, doch zij zijn, volgens Kram m, dezelfde met C h ri s t. Pau d e t s. 
Zie Kra mm. 
PAUL (. . .), schilder van zeeen en maneschijnen, lid der roomsche schilderbent (met den bijnaam Willem I van Ant­werpen. 
Zie Kramm. 
PAUL (BERNARD), waarschijnlijk te Gend geboren, in 1763 lid der confrerie kamer te 's Hage. Hij schilderde portretten en moderne gezelschappen, doch keerde iia een kort verblijf aldaar naar Gend terug. 
PAUL (H.), in de wandeling, graaf van Zaandam ge­noernd, een Franschnian van afkomst, was sedert eenige jaren burger van Amsterdam, toen hij in 1680 aanleiding gaf tot oneenigheden tusschen het Fransehe hof en de Algemeene Staten. De koning van Frankrijk had uit het garnizoen van Yperen een luitenant met negen dragonders gezonden om hem op te ligten. Het oorlogsvolk was reeds tot Rotterdam ge­naderd, toen hun oogmerk ontdekt, de bevelhebber met zijn onderhoorigen gevat en voorts gevankelijk naar 's Hage werd gevoerd. De Fransehe gezant verzette zich ernstig hier tegen en beweerde dat de krijgslieden slechts de ontvangen beve­len hadden opgevolgd en diensvolgens op vrije voeten woes-ten worden gesteld. De Staten verstonden het echter anders, en waren van oordeel dat het Fransehe krijgsvolk, een on­derdaan van den Staat en burger van Amsterdam, over wiens gedrag nimtner klagten was gevallen, dus willende opligten, den dood verdieiid had. Tengevolge van dit begrip werd de luitenant veroordeeld om onthoofd te worden en zijn yolk tot een tienjarige gevangenis veroordeeld. Tegen den bestemden tijd werd alles tot de volvoering van het vonnis van den luite­nant gereed gemaakt en zelfs de doodkist op het sehavot ge­bragt. Doch zoodra het vonnis was gelezen, schonk men hem 
vergiffenis en zond hew, benevens zijne dragonders, aan den Franschen afgezant. Zie Holt. Mere. 1680; Kok. 
PAULAERTS (A. F.), geb. in de tweede helft XVIIIe eeuw, gaf in het licht: 
Dichtmatige karakterschets van sornmige R. K. Geestelijken in de Meijerij van 's Hertogenbosch, dr. Amst. z. j. (voor
2de 
1816). 8°. 
PAULI of PAUWELS (ANDREAs), volgens Nagler in 1598 in Nederland geboren, doch Kra m m stelt zijn geboorte­jaar vroeger. Hij was teekenaar en voortreffelijk kunstgraveur. Hij ontwierp en sneed de platen in Antonii a Burgundia, Mandl lapis Lydius. Amst. typ. Viduae J. Cnobbari, 1639. 40. en (behalven van den titel) ook die der Nederlandsche uitgave Des werelds Profetien, uit het Latijn, enz. door P et rus Gheschi er. Antw., 1648. 4°. Nog heeft hij de prenten geetst voor het Zinne- en Minnewerk van G h e s c h i e r, in 40., naar de teekening van A. v an d e r V e n n e. 
Ook gaf hij losse prenten uit, die zeer geestig en fraai zijn behandeld, b. v. een in 40. naar Titiaan pinx. A. Bo­nenfont excu., voorstellende Titiaan en zone beminde, O.; 
Petrus, Christus verloochenende, naar Gerard Segers; de Tandentrekker, naar Th. R o e la n t s. Voorts sneed hij (1629) het hof van Brussel, bij den intogt van Maria de Medicis ; een plan van de omstreken van St. Stevenswaart ; Leuven, no den terugtogt van Frederik llendrik's leger (1635), aan den kardinaal infant opgedragen. Allen in fol. 
Zie Kramm en Nagler op Paul. 
PAULI (SEGERus). Zie PAITWELS (ZYER). 
PAULI (SuFFRIDus) of S u ffr id us Hegiu s, was in 1567 viearis te Heeg, doch van daar om de belijdenis der her-. vormde leer naar Emden gevlugt. In 1572 was hij predi­kant op het eiland Texel, in 1577 te Oosthuizen, in 1580 to Grcotebroek, in hetzelfde jaar te Hall= in Friesland. In 1585 was hij als predikant te Heeg seriba der Synode te Dokkum ; in 1586 stond hij te Tummarum en Firdgum, in 1590 te Makkum en Kornwerk. 
Zie G r e ij d a n u 8, Naamlijst der predikanten in de Cl. van Franc­ker e bl. 110, 157, 177 ; Naaml. der Classis van Leeuwarden, bl. 135; Vecris en Pauw, Vern. Kerkel. Alphabet. bl. 199, 324. 
PAULI (G. J.) schreef: Predication over het lijden van Jezus Christus. Utrecht, 1780. z. d. Zie Arrenberg, .Naamr. bl. 405. 
PAULI (J. H.) schreef : 
Welgegronde verdediging Ivens Burgemeester en Raad der stadt Hamburgh, en Karen Fiscael en andere, dien met eenige Hamb. Burgers, voornam. Coert Justram en Jeronimo Snit­quer wegens een stadts verraet in haer Placaet op den 19 Nov. (1686) gepubl. valschelijek beschuldight werden. Anno 1687. 
Lie Muller, Cat. v. Pawl. D. III. bl. 193. 
PAULI (JACOB) werd in 1575 met den graaf van Kuilen­burg, Arend van Dorp, Kornelis Koning, en eenige anderen, gemagtigd om den prins (Wi llem I) te raadple­gen over de wijze, waarop men vreemde hulp zou mogen zoeken, zonder eenige mogendheid in den laude in te laten, of deze Staten te scheiden van Zijne Koninklijke Majesteit. 
Zie Besot. Boll. 9 Jultj• 1575, bl. 482 ; Wagenaar, Vad. Hist., 
D. VII, bl. 79, 84. 
PAULI (THEopoRus), anders Franconi s, regulier kanun­nik van St. V i n c e n t i u s te Gorkum. ilij schreef: 
Historia de cladibus Leodiensibus per Carolum Audacem. 
Zie Val Andreas, Bibl. Belg. p. 824 ; Foppens, Bibl. Belg.
T. II. p. 714. 
PAULINUS (HENRIcus) werd te Weener in Reiderland geboren, legde op de sedert 1547 herstelde Latijnscho school van Embden, onder Bernhard M eyp is, den eersten grond­slag zijner wetenschappelijke vorming. Hij studeerde te Wit­tenberg en Leipzig, werd in 1567 secretaris der stad Emden, in 1586, onder Graaf Edz ar d s gebied landregter, en over­leed den 17den November 1602. FIij huwde Heilke Ko ops, den 12den Junij 1573, • in consistorio Emdano" in tegenwoor­digheid van haren man en hare moeder gedoopt. Toen de Ne­
derlanders bij den voortdurenden oorlog met Spanje de Eems bezet hielden, en de kapers den Oostfrieschen zeehandel groote afbreuk deden, vooral uit hoofde van het niet ongegrond ver­moeden, dat de Emder kooplieden den Spanjaarden in de provincie Groningen proviant en krijgsbehoeften aanvoerden, werd P a u l i n u s naar den Frieschen admiraal H a g i u s en vervolgens naar Franeker aan den stadhouder afgevaardigd, doch met dat ongelukkig gevolg, dat men hem, even als de Friesche zeevoogd, Onno van E u w s u m, gevangen naar Emden opvoerde, van September 1585 tot April 1586 even wederregtelijk , gevangen hield, waarna hoiden tegen elkan­der werden uitgewisseld. 
Hij schreef: 
Een latijnsche Oratio in 1564. 
Een lijkrede over Co r n e l i u s Col t h un, een Alkmaarder 
protestantsch godgeleerde, en vlugteling uit zijn vaderland, 
sedert 1559 predikant te Emden, in Oct. 1567 uitgesproken. 
Een Latijnsche lijkrede op den jong gestorven Oostfriesehen 
graaf Chris to ff e r. Emden, 1569 4°. grootendeels inge­
lascht in B r e n n e s s e n 's Ostfries. Geschichte T. 1 lib. V. n°. 62. 
Rerum Belgicarum historia, Philippo IIHispaniarum Rege
, 
et Belgarum principe. Accessit specialis inter Risios orientales et occidentalis contend° ; ubi et de authoris legatione, capti-vitate et relaxatione Emdae 1663. 8°. Op den titel komt zijn portret. 
Een fraai handschrift van het Oostfriesch Landregt. ZieReershemius, Ostfriesl.Prediger —Denkmahl, S. 482 ; Wiarda, Ostfriesl. Geschichte, . Th. III. S. 58; G r o e n van Prinsterer, Ar­chives, T. IV, p. 240; Gabbema, Epp., p. 185 ; J. W. te Water, Hist. v. h. verb. en de Smeekschriften der Edelen, 1). IV, bl. 383; 
M. von Wicht, Ostfr. Landr., bl. 204, 558; J. J. Dodt, Pogingen om eene meer grondige beschrijving der geschiedenis der Ned. voor te be­reiden, bl. 56; mr. H. v. Feith, Gron. Volks-Alm. 1838, bl. 188, volgg. Cat. d. Bib. van letterk., D. III. bl. 245. 
PAULUS SECUNDUS schreef: 
.Prophetie Jacobi Brocardi, voortijdts Profess. in de Uni-vers. tot Leyden, door hem over veel jaren geprophiteert ende aen de H.H. Staten van Hollandt gesonden. Item, noch eene Prophetie van Paulus Sccundus, in 't jaer 1589 aen m. 
H. D. Mel Claes Silla, Pencion, der stadt Amstelredam ghe­schreven. Mitsg. de 2e Prophetic van den voorn. Paulus S e­cundus (d. 29 Mrt 1599.) Amst. T. Gevaertsz. 
Zie Muller, Bibl. v. Ned. Pamfl. I 58. N°. 451. PAULUS VAN MIDDELBURG of MIDDELBURGIUS (PAULUS), werd in 1445 te Middelburg geboren, studeerde te Leuven, waar hij een groote bedrevenheid in de genees­en wiskunde verkreeg. Volgens J u u s C a e s a r S ca li g e r was hij nit eigenaardige bequaapaheid zijner landaerts genoeg­zaam de voornaamste der wiskundigen zijner eeuw, welken Italie zelfs, dat tocli stoft op zijne kundigheden in het latijn, dikwijls met groote verwondering, redeneeringen heeft boo­ren uitspreken. Eerst was hij lijfarts van den hertog van Ur­bino, naderhand werd hij, door gunst van keizer M a x im 1 i a an I, bisschop van Fossombrone. Door Julius II en L e o X, tot voorzitter op het Lateraasch Concilie verkozen en ont­boden, overleed hij te Rome onder het vieren der misse, den 15den December 1584. P e t r u s van der Vorst, bisschop van Acqui rigtte ter zijner eere een tombe op in de kerk van S. Maria dill' anima. Zijn grafschrift leest men bij de la R u e. S c a 1 i g e r getuigt dat hij door hem gedoopt en J lius genoemd is. Hij gaf in het licht : 
Epistola de Paschate observando et de die passionis ad vniversit. Lovaniens. Prignosticon, ad Maximil. Austriac. Lovanii apudi. West­phalum. 
Prognostici defensio contra Joannem Barbum. Urbini 1484. 
Invectiva ire superstitiosum vatem. 
De _Paschae observations lib. XIV, ad Leonem X. P. M. 
De die Passionis Dominicae, lib. XIX. ad Maximil. Caes. 
Forosempronici 1513 fol. Sommige dezer schriften wilde hij, bisschop geworden zijnde, niet laten herdrukken. Zie Val. Andr. Bibl.'Bilg. p. 716 ; Aubert. Miraei Elog. Il­lustr. Belg. p. 28 ; F opp en s, Bible Belg. t. III , p. 944-945, Catal. Bibl. Ultraf. p. 21; Fr. Sweentrii, Delic. orb. Christ. p. 35, 36;
J. J. S can ger, Exercitat. ad Cardan. de Sublim, p. 266 ; Vossius, 
de Scient. Mathemat. 	CXLI. D. I. p. 229 ; Fabricii, Bibl. Lat. Aet. T. VI, 641, 642; C. Supplem. Io Domin. Mansii, 
p.
 217; ed. Patavin; Saxe. Onom. T. II, p. 494, Anal. 593; M. Z. van Boxhorn, Chron. v. Zeel., D. I, bl. 44, 457 ; Oudh. en Gesticht 

v.
 Zeel. bl. 44, 45; D e La Rue, Gelett. Zeel. bl. 72 vlgg. M oreriHoogstraten, Kok, Nieuwenhuis, Kobus de Rivecourt, 


Biogr. Univ. Biogr. gener. Univ. 
PAULUS (PIETERsz.), was reeds predikant te Edam onder bet pausdom, en trad den eersten zondag na St. Jan voor het eerst op den predikstoel, 1572. Hij overleed aldaar in 1575, 
Zie Veeri s en Pau w, Kerkel. Alphab., bl. 152. 
PAULUS (AUGUSTIJN), bevelhebber over ffsoldaten" be­hoorde tot de vrijwilligers, die in Aug. 1665 zich bereid von-den om met de R uiter zee te gaan, en het leven voor 't Vaderland te wagen. 
Zie Brandt, Leven van de Ruiter, bl. 396. 
PAULUS (J. W.), kunstgravures, bloeide in het begin de­zer eeuw, waarschijnlijk te Amsterdam. Hij vervaardigde boekprenten naar teekeningen van Jaco b Smies. 
Zie Kram. 
PAULUS (PIETER), zoon van Jos i a s Pa u l us en Maria de Leege, werd in 1754 te Axel geboren; studeerde te Ut­recht en vervolgens te Leyden, en verkreeg aldaar in 1774 den titel van mr. in de beide regten, na het verdedigen eener Dissertatio de origine, progressu et solutioni nexus fendalis Flandriam, inter at Zelandiam. Nog aan de hooge­school had hij reeds geen geringe eer behaald met den uit­gave van het staatkundig werkje getiteld*: Nut der stadhou­derlijke regering aangetoond bij gelegenheid der geboorte van Willem Frederik, Prins van Oranje, waarvan (Utrecht t 7 7 3) een tweede druk verscheen, en in het jaar na zijne promotie (1775) gaf hij een Betooq van Zeelands Recht tot het stigten van eene Hoogeschool 80. Zijn voornaamste werk echter, dat hem order de schrijvers van het Nederlandsche staatsregt een aanzienlijke plaats verzekerde, en dat door K I ui t, te a­te r en van W ij n hoog gewaardeerd werd was zijne Verkla­ring van de Unie van Utrecht; vooraf gaat de vertaling van 't Latijnsche werk, van Mr. N. Bestaande, behalve de op­dragt en voorrede in de verklaring der aanleiding en van 't eerste, tweede en derde 4rtikel der Unie van Utrecht. Ut­recht 1775-1778 3 dn. 8 e . Het kon niet missen, of een man, tot het bestuur der openbare zaken zoo geschikt als 
P. Pa ul u s, moest weldra met aanzienlijke waardigheden be­kleed worden. Hij werd dan ook als raad en advocaat-fiscaal ter Admiraliteit op de Mase verkozen, in welke betrekking hij zich ongemeenen lof door zijn beleid, kunde en werkzaamheid verwierf, zoo dat hij zich ook tot fiscaal zag benoemd bij het onderzoek naar de toedragt der mislukking van het zenden van schepen naar Brest. Doch bet aandeel dat hij aan de staatkundige geschillen nam, die vooral in 1780 ons vader­land verdeelden, was oorzaak dat hij, no, de omwenteliug van 1787, van deze waardigheid werd ontzet. Hij bleef buiten bewind, doch in 1795 werd hij een der voornaamste van de toenmalige bewindhebbers. Hij was de eerste voorzitter in de vergadering der provinciale vertegenwoordigers van Hol­land, lid van het commit6 tot de zaken der Marine, onder­handelaar tot het verbond van vrede en Alliantie met Frank-rijk, en afgevaardigd wegens Holland tot de raadplegingen over het bijeenroepen eener Nationale Vergadering. 
Hij was een ijverig bevorderaar van hare bijeenkomsten, had vervolgens geen gering aandeel in de latere omwente­lingen in Friesland in 1796, en toen als lid van de ratio­nale vergadering benoemd, werd hij in de eerste bijeen­komst tot voorzitter gekozen. Hij was curator der Leydsche hoogeschool en lid der Maatschappij van Nederl. letterkunde, en overleed den Maart 1796, zonder kinderen natelaten
17den bij Francoise Henriette Vockestaert, die naderhand met G. J. Olivier hertrouwde. Alles wat tot zijne afzet­ting betrekkelijk is, is te vinden bij Ch almot , Verzamel. v. Stukken en ook afzonderlijk uitgegeven. Er bestaan onder­scheidene afbeeldingen van hew, de beste is die van H o dges. Behalve de gemelde werken gaf hij nog: Republikeinsch Catechismus, m. portr. In werken zin kunnen de menschen gezegd worden gelijk te zijn. en welke zijn de regten en pligten die daar uitvloeijen? 
Haarl., 1793, 1794, 1795 (vierde uitg. met een merkwaar­dige Voorrede). 
Aanspraak van 7nr. P. _Paulus. eerste president der Natio­nale vergadering, gedaan bij de opening van dezelve verga­dering den 1 sten Maart 1796. gr. 8°. 
Zie Verzanteling van stukken, betrekkelijk de Demissie van den Beer 
P. Paulus, Raad en Advocaat-Fiscaal ter Adrniraliteit op de Mass. 1788 ; Scheltema, Staatk. Nederl.; Siegenbeek, Gesch. der Leydsche Hoogeschool. D. II; mr. Pieter Paulus met zichzelven ver­geleeken, vooral uit zijne schrifien. gr. 8°. 1796 (te Amsterdam over­leden) ; Gedachien op het afaterven van de Burger P. Paulus, enz. 1796. 2 St. gr. 80., Eenige dichtstukjes op he afsterven van mr. P. P. Amst., 1796. 80. ; lifbel de dood van P. P. als een zegen of als een slag, als een yeluk of als een ramp, als voordeelig of als nadeelig voor deezen Stoat beschouwd worden ? of lijkrede over Prediker VII, 3. Uitgesproken in een Genootsch. v. Geleerde nzannen. 1796. 80. 
PAULTJSZ (ZAcaluues), te Alkmaar geboren, schilderde 
o. a. in 1 620 den adel der oude schutterij en in 1627 en 1628 in een kloek stuk, de portretten der hoofden van de toenmalige schutterij. Dit stuk werd in den . ouden Doelen in de hopmanskamer voor den schoorsteen geplaatst. 
Zie Immerz eel. 
PAUW (NicoLeAs), afstammeling van een Geldersch ge­slacht, was ridder en raadsheer (miles en cousiliarius) van Ot to III, graaf van Gelder. Het zou door zijn toedoen en hulp zijn geweest dat Nijmegen in 1248 door Willem II, roomsch koning en graaf van Holland, is verpand en dat Ru­remond, Arnhem, Bommel, Goch, Harderwijk en Wageningen zijn bemuurd geworden. Hij was gehuwd met B ea tr i x , 
dochter van G e r a r d v a n S a n den , en bezat vele goederen te Tuyl, onder anderen een stnk goeds genaamd de Zanden. 
Zie Mr. H J. Koe n e n, A d. Pau w, Eene bijdrage tot de Kerk­en Handelsgesch. d_ zestiende eeuw. bl. 126 ; Van Mieris, Groot Charterboek. D. I. bl. 249. 
PAUW (GERARD), zoon van A dri aan Pau w, kleinzoon van den vorig,e. In 1 340 dijkgraaf van den Tielerwaard, vertrok uithoofde der inlandsche beroerten over de opvolging in het graafschap van Tuyl, en vestigde zich te Gouda, waar hij een huffs op de haven bewoonde, dat sedert den naam van Pauwenhuis heeft gedragen. De zoon van dezen G er ard was D i r k, burgemeester en schepen van Gouda, bekend on­der den naam van Gerrit-Pauwen-zoon, die het wapen, dat tot dien tijd een pronkende pauw op een veld van good geweest was, verwisseld heeft met dat zijner moeder J en n e v an Be r g bele , dat sedert aan zijne geheele nakomelingschap in onderscheiding van den Gelderschen tak, is eigen gebleven. Alleenlijk heeft de Hollandsche branche ten teeken van ge­meenschappelijken afkomst der pronkenden pauw wel eens gevoerd op het cimier van haar wapen. 
Zie Koenen, t. a. p. bl. 126; De Lange Wijngaerden, Beschrijv. v. Gouda. D. I, bl. 210, 232, 252 enz. 
PAUW (ADRIAAN), achterkleinzoon van genoemden D irk , zoon van Re i nie r Pau w , in 1522 en volgende, schepen van Gouda en in 1540 burgemeester, en van A er 1 a n d of A li da Soub urg h, werd 14 Jan. 1516 te Gouda geboren. Sedert zijn huwelijk met An n a, dochter van La ca s van Beverweerde en Elizabeth van Persijn (6 Mei 1539) vestigde hij zich te Amsterdam, waar hij ,zich op den handel toelegde en weidra menigvuldige betrekkingen met Duitschland en de kusten der Oostzee aanknoopte zoodat hij allengs # factoor werd der principaelste koopluyden van de Oostersche Natie" Ook deed hij herhaalde reizen naar Duitschland en bezocht de ste­den der groote Hanze. Dientengevolge had hij menigvuldige be­trekkingen in de zuidelijke Nederlanden, inzonderheid te Ant-. werpen. Dat hij een der voornaamste en ook buiten 's lands meest bekende Awsterdamsche handelaren was, blijkt o. a. daaruit, dat de koning van Denemarken hem tot zijn zaakgelastigde in deze stad benoemde. Zijn verblijf in Duitschland en in (le zuidelijke Nederlanden werkte krachtig mede om hem tot zij­nen overgang tot de hervonnings-gezinden te doen besluiten. Toen den 23den van Oogstmaand 1566 eenige kooplieden op hunne vergaderplaats in de Warmoesstraat een verhaal deden van den beeldenstorm te Antwerpen. die zij hadden bijge­woond, en de regering van Amsterdam dientengevolge veror­dead had, dat alle kostelijke kerksieraden zouden geborgen 
worden, ontstond hieruit een hevige beroerte en begon het graauw op de been te komen, ontboden burgemeesters drie voorname burgers, die algemeen gerekend werden tot de her­vormings -gezinden te behooren, onzen Pa u w, Egb ert Roe lofszo on en Arend B r en n e r, om eenige middelen te be-ramen tot stilling der gemeente. Zij vonden zich bezwaard om voor het oogenblik lets voor te slaan, en verzochten tijd van beraad tot 's anderen daags. Ondertusschen begon het yolk in de oude kerk de beelden te verbrijzeleu. Op de vraag van een der burgemeesteren, wat hier tegen te doen a ant­woordde Pau w dat zulks boven zijn verstand ging en dat de heeren konden doen wat zij oorbaar achtten." Later stelde Pa u w in een opstel voor a of men ook zou kunnen goed­vinden, de beelden aftenemen, de kerken te sluiten en de godsdienstoefeningen der onroomschen buiten de stad, en bij ongunstig weder in de zieken- of Leprozen-kerk te gedoo­gen, enz." Terstond werd op dit voorstel eene keus be­raamd en door de geheele vroedschap onderteekend , en (zuiks bewijst hoe groot ziju gezag en invloed bij de ge­meente moet geweest zijn) niet slechts in 't bijzijn van bur­gemeesteren maar van Pau w en zijne medestanders afgekon­digd. Ook verzochten burgemeesters den volgenden dag aan de kapiteins der drie schutterijen, dat zij uit elk derzelve twee personen kiezen zouden aan welke de gemeente hare voorsla­gen zouden doen. Pau w was wederom een der eersten die verkozen werd. In deze betrekking was hij ijverig werkzaam tot herstel der rust. Het gedrag der regering vond scherpe afkeuring bij de landvoogdes, die in een zeer ernstigen brief beval de kerken wederom te openen, de beelden te herstel­len en de kerkschenders strengelijk te straffen, doch de re­gering vond zich daartoe niet bij magte. Meermalen werd Pa u w sedert door de regering gebruikt, en o. a. herhaal­delijk naar Breder ode gezonden, toen deze zich op een be­dekte wijze te Amsterdam ophield, om hem tot den aftogt te bewegen. Toen de stad in 1567 met Spaansche bezetting bedreigd werd, werd ook hij met den burgemeester Joost Buy c k en Herman Ro d en b ur gh naar Antwerpen gezon­den, ten einde bij de landvoogdes om verschooning van be­zetting aan te dringen, doch te vergeefs. Reeds op den vier-den dag na hun vertrek, trok Noir c a r m es met zijn krijgs­yolk de stad in. 
Ondanks de vlugt van de meest aanzienlijke hervormden, bleef Pa u w tot in Sept. 1568 te Amsterdam. Hij vond zich toen genoodzaakt een handelsreis naar de zuidelijke Neder­landen te doen. De schout, die ijverig roomsch-gezind was, maakte van zijne afwezigheid _ gebruik, door aan te geven bij den raad van beroerte, dat Pau w voortvlugtig was, waarop men begou onderzoek te doen naar zijne handelingen. Den 
9 
22sten Sept. uit Brabant teruggekeerd, ontving hij hiervan de onrustende tijding. Kort daarna verliet hij zijn vaderland en begaf hij zich naar Emden. Hier ontving hij het plakaat zijner verdaging, doch niet verschijnende, werd hij tot eeuwig­durende ballingschap met verbeurdverklaring zijner goederen veroordeeld. Zich te Emden niet meer veilig oordeelende, week hij naar Hamburg. Na een tienjarige ballingschap keerde hij in 1578 naar Amsterdam terug, waar hij weldra lid der Vroed­schap en der Schepenen werd en den 8sten Oct. van dat jaar in den ouderdom van 62 jaren zijn werkzaam Leven eindigde. 
Zijne weduwe stierf den Pten Julij 1586 te Enkhuizen. Hij liet 9 kinderen na. Men vindt zijn afbeelding in het aange­haalde werk van Koene n. 
Zie Van Leeuwen, Bat. ill. bl. 1045; Brandt, Hist. d. Ref 
D. I, bl. 359 ; C ommel i n, Beschrifr. v. Amsterdam. D. II, bl. 999, 1030 ; Hooft, Ned. Hist. bl. 139, 147 ; W a g e n a a r, Amsterdam. D. 
II. bl. 232, 305 ; Mr. H. J. Koene n, Adriaan Pauw. Amst. 1845. Wicquefort, l'Arnbassadeur T. n. p. 198. 
PAUW (PIETER), geboren te Amsterdam in het midden der XVide eeuw, zoon van Ad riaan Pau w en van Anna van Persijn van Beverwaerden, werd even als zijnen vader en vele anderen, ten gevolge hunner geloofsbelijdenis, door Alba vervolgd en genoodzaakt het vaderland te ver­laten. Hij begaf zich dientengevolge naar Emden en huwde aldaar voor de tweede maal (zijn eerste vrouw was G e er­t r u i Laurens dochter S p i e g h e 1, zuster van den beken­den dichter van lien naam) met Mach te ld dochter van Jan Gi 1 teszo on V alck enier, ambassadeur dezer lan­
den naar Noorwegen. Te Emden bleef hij bijna tien ja­ren en begaf zich terstond, na den overgang van Amsterdam tot de Staatsche zijde, in 1578 naar zijne geboortestad en werd aldaar tot een' der eerste schutters of kiezers aangesteld. Van 1586 tot 1588 was hij raad en schepen en werd in laatst genoemd jaar door de Staten van Holland, tot rentineester der grafelijke Vroonlanden aangesteld. Hij vestigde zich toen tot het waarnemen van gezegd rentmeestersambt te Alk­maar, waardoor hij zijn poorterschap te Amsterdam verwoonde. Zijne betrekking behield hij tot zijn sterfdag, den 3den Abaft 
1611. — Wegens zijne goede diensten en door zijn invloed had hij, kinderloos zijnde, van de Staten van Holland, bij acte d.d. 25 Junij 1610, de toezegging verkregen, dat, na aim') overlijden, het rentmeesterschap der Vroonlanden, aan zijn' broeders zoon Pieter Jacob sz oon Pauw zoude op­gedragen worden, zooals sulks dan cok bij Resolutie d.d. 29 Maart 1611 geschiethle. 
Zie W a g en a ar, Beschr. v. Amst. Dl. XII, pag. 245, 310; Reso­lutie der Staten van Holland, d,d. 25 Junij 1610 en 29 Maart 1611. lioenen, t. a. p. bl. 105, 106. Famil. aantk. 
PATJW (JAcos), broeder van den vorige, was in 1584 kerknjeester der oude kerk te Amsterdam. Omstreeks 1586 vestigde hij zich te Delft, werd aldaar in 1595 lid van het Collegie van veertigen en in 1609 burgemeester.- Hij huwde te Amsterdam Machteld van Heemskerk, en in 1614 Maria Izaaks van S wanenburg. Zijne nakomelingen waren veelal leden der Delfache regering tot op de omwen­teling van 1795. 
Lie K o e n e n, t. a. p. bl. 107 ; W. a g en a a r, Amsterdam. D. VII, bl. 360 ; Beschrifv. v. Delft. bl. 84. 
PAUVV (REINIER), broeder van den vorige, was den 29sten 
Julij 1564 te Amsterdam geboren, en, even als zijn vader, 
een aanzienlijk koopman en een der eerste oprigters en be­
windhebbers van de 0. I. Maatschappij in den jare 1595. 
Vier jaren te voren was hij tot Raad der stad verkozen, ter­
wijl sinds het voorgaande jaar zitting had in de Sehepens­
bank. Acht malen bekleedde hij dien gewigtigen post, de 
laatste maal als voorzittende in den jare 1602. Uit de sche­
pensbank ging hij over in het burgemeesterlijk gestoelte in 
1605. In 1613 vervulde hij eene bezending naar Engeland 
nevens H u go de G r o o t, ter vereffening van geschillen tus­
schen de Engelsche en Nederlandsche 0. I. Maatschappijen. 
Een ijverig voorstander zijnde van de verheffing van het Huis van Oranje, wendde hij nevens anderen ziju vlijtige pogingen aan ow 's lands advocaat, Oldenbarneveld, te bewegen tot handelingen met prins Maurits op gelijken voet als weleer met prins Wil le m was geschied, met op­zigt tot de gravelijke waardigheid. In den jare 1618 werd Pauw van wegen de provincie Holland benoemd tot bet on­derzoek vanOldenbarneveld, Hogerbeets en de Groot, en in het volgende jaar tot regter over den eerstgenoemden aangesteld. 
Hetzij om deze of eenige andere reden, zeker is het dat sedert dien tijd het aanzien van Pau w in zijne geboor­testad merkelijk begon te dalen, want, na 1620, toen hij voor de achtste maal de burgemeesterlijke waardigheid be­kleedde, werd deze niet meer aan hem opgedragen. Hij bleef echter het vertrouwen van de Staten-Generaal genieten, werd door dezen in 1623 naar Bremen afgezonden om over een verdrag tusschen den koning van Denemarken en de­zen Staat te onderhandelen, waarin hij met goed gevolg slaagde. 
Hij schijnt bij vreemde vorsten in aanzien geweest te zijn, immers hij verkreeg van koning J a k o b van Engeland den titel van ridder, voor hem en alle zijne wettige afstammelin­gen ; ook koning L o d e w ij k XIII vereerde hem met den 
9* 
titel van chevalier (ridder) en bet regt van in zijn wapen eene lelie te mogen voeren. 
In 1625 verspreidde zich onder het gemeen van Amster­dam het gerucht dat hij en zijne zonen boter en kaas aan den vijand zouden gezonden hebben, en dat zulks in Zee­land ontdekt was. Zij vervoegden zich echter bij de heeren van den geregte en verwierven van deze eene openbare uit­looving van twee hoiiderd guldens aan den aanbrenger van de uitstrooijers of verspreiders van dit gerucht. 
Hij overleed den 19clen Fein-. 1636, werd, vol ;ens de door zijn' zoon nagelaten aanteekeningen, den 2 3sten daaraanvol­gende in de oude kerk begraven, met een gevolg van orn­trent duizend personen. Zijn zinspreuk was o tandem bona causa triumphat." Zijn portret, gegraveerd door M a tha m, is genomen naar een schilderij, vervaardigd door van Raven -steyn en nog in -bet bezit der familie. 
Hij liet bij zijne vrouw Cornelia de Lange, zes zoisen iia, welke alien den lande in verschillende ambten goede diensten hebben bewezen. 
Zie Wagenaar, Vad. Gescli. (Reg.); S cheltema, Staatk. Nederl. 
D. II, pag. 177 segq ; Brand t, Hist. d. Regtspl. pag. 200. Den 18 Dec. 1867 heeft Mr. Koen en in de Akademie der Wetenschappen eene levensbeschrijving van R. P. voorgedragen, waarin hij, op grond van nog onuitgegeven familie-bescheiden, vele tot dus verre onbe­kende bijzonderheden mededeelde, o. a. van het ontstaan en de vroeg­ste lotgevallen der 0. I. Comp. in het jaar 1618. 
PAULA (PETRus), of Paviu s, zoon van Pieter Pauw en van G e e r t r u i L a u r e n s dochter S p i e g h e 1, kleinzoon van den Amsterdamschen koopman Adriaan Pau w en al­dus een voile reef van den later te melden iaadpensionaris Pau w, werd in 1564 te Amsterdam geboren, ontving zijne opvoeding eerst te Amersfoort, vervolgens in zijn vaderstad. Hierop bezocht hij de Leydsche hoogeschool, waaraan hij een der eerste studenten werd en de gehoorzalen van H e u r -ni u s, B o n tiu s en D o don aeus bezocht. Vervolgens reisde bij naar Frankrijk, waar hij te Parijs Jean Fa b r e tot leermeester had, voorts naar Denemarken, en werd lector in de ontleedkunde te Rostock, in het hertogdom Mecklenburg, waar hij zich het ont­leedkundig onderwijs van Hen ricus Br ucaeus ten nutte maakte. Vandaar vertrok hij naar Italie, en werd daar zeer bevriend met Ab Aq uap e n de n t e. In 1589 zette hij zich als med. dr. te Leyden neer, liet zich als burger der Aca­demie inschrijven, werd er med. professor extra-ordinarius en drie jam later ordinarius, leerende 's zomers Botanie en. 's winters Anatomie. In hetzelfde jaar werd hem de bijzon­dere zorg voor den Akademischen Kruidhof opgedragen en hem de last gegeven om met de uiterste naarstigheid van 
alle oorden en door allerlei dienstige middelen bijeen te zame­
len, wat tot verrijking van dezen dienen kon. 
Hij overleed den lsten van Oogstmaand 1617. Men leest 
van hem dat hij te Leyden, in 22 jaren, N praeter varia ani­
malia, corpora hutnana sexus utriusque sexaginta publice se­
cuit." Hij wordt dan ook zeer geroemd als Anatoom. H -
da n us noemt hem Anatomiae scientiae lumen longe cele­
berrimum," en van Bever w ij c k getuigt van hem, dat hij 
zijns gelijken niet had, noch binnen- noch buitenlands. 
Behalve den Hortus, heeft hij ook het Theatrum anatomi­
cum tot stand gebragt. 
A e 1. Ev er a rd V o r st i u s hield eene lijkrede op hem. 
Men vindt zijne afbeelding in de Alm. Acad. L. en bij 
Meu r si u s. Tot zijne leerlingen behoorden o. a. T ulp en 
Bev er w yc k. Hij huwde Mari a, dochter van Jan van 
H o u t, secretaris van Leyden. 
Hij gaf in het licht : 
Hortus Publicus acad. Lugduno—Batavae, ichnographia, 
descriptio, usus. etc. L. B. 1601. 80. 
Galenus de cibis boni et mali sum*. Rostochii. 
Tractatus de exercitiis Lactuciniis et Bellariis. Rostochii. 
Primitiae anatomicae de hum. corp. ossibus L. B. 1615. 
Amst. 1633. 
Succenturiatus anatomicus continens commentaria in Hipp. 
de capit. vulneribus cet. L. B. 1616. 4°. met kopergray. 
Vesalii Epitome anatomica. Opus redivivum. Cui accessere 
notae ac commentaria P. Pa u w. L. B. 1616. 4°. 

A. Vesalii de C. H. fabrica Epitome cum notis P. P a u w. Amst. 1633. 
Tractatus de peste cum Henrici Elorentii ad singula ejus­dem Tractatus capita addilamentis. L. B. 1636. 12°. 
De valvula intestini .Epistolae. Extant iu Cent. 1 Epp. 

G. 	Fabricii Observationes anatomicae, insertae Centur. 111, I V. Hist. Anatom. Th. Bartholini. Hafniae 1637, 8°. 
Hij gaf ook de Opera omnia van zijn leermeester He ur­ni us in het Licht, met een voorrede. 
ZieAdami, Vitae Aledicor , p. 432. seqq., A. E. Vorstius, Oratio funebris dicta honori et memoriae P. Pavii. L. B 1617; Meursii, Ath. Bat. p. 35; Alm. Acad. L. B. V a 1. Andreas, Bibl. Belg, i. v.; F o p-p ens, Bibl. Rely. T. II, p. 999; Epistol. ad ainicos etc. Epist. 86-89 in G. F a b r i c i i Hi 1 d a n i Opera observat. et curat. medico-chir. Fran­cof. 1682. Fol. p. 1063 ; Sandifort, Introd v. h. Museum Anat. p. en VI; Albini, Annott. acad. p, 14, seqq. Tab. V; Th. Bartho­linus, Hist. anat. et med. cent III et IV. Hafniae, 1657. 8° ; Hal­ler, Bibl. anat. T. I, p. 331 seqq; A. Portal, Hist de Chir. T. 
p. 399; J. C. Saba tier, Recherches historiques sur la .b aculte de Medicine de Paris, depuis son origine jusqu'a nos jours. p. 26 seq.; van B ev e r w ij c k, Schat der Ongez. D. I, 14. 76, D. II, bl. 19, 237. 
240-244; Orlers, Beschr. v. Leyden. bl. 216; Van Beverwijck, Aenh. v. Brieven. NO. XXXIV ; S i e g e n b e e k, Gesch. d. L. II. D. I,bl. 62, 69, D. II, bl. 67-71, 74, 98 ; Ali C oh e n, Oude- en Itliddel­gesch. d. Geneesk. bl. 97, 393, 411, 412, 450; W a genaar, Beschr. v. Amsterd. D. III, bl. 200; H. L. Spieghel, Hey tsspieget (uitg. vanV1 amin g). p. 235-244; Ko en en, t. a. p.; G. C. B. S ur in­ga r, De twee eerste hooyleeraars in de Geneeskunde en de vroegste ge­schiedenis v. h. Ontleedk. onderwijs te Leyden ; M o r e r i Hoogstraten,Kok, Nieuwenhuis, Kobus en de Rivecourt, Woordenb. d. Za­menl.; Mull e:r, Cat. v. Portr.; .Navorscher, D. XVII, bl. 319, D. XVIII, bl. 39; Schotel, Lev. v. Beverwyck ; Jocher,Rotermund. Biogr. Univ. Biogr. goner. mod. 
PAUW (REINTER), zoon van den gemelden Amsterdamschen burgemeester, werd 3 Sept. 1591 geboren ; was ridder, beer van Terhorst, Rijnenburg enz. Na eerst lid van de Schepen­bank zijner geboortestad geweest to zijn, werd hij in 1621 raadsheer in den Hoogen Raad, in 1655 president van ge­zegd Collegie en bleef zulks tot zijn sterfjaar 1676, zoodat hij 55 jaar law in den Hoogen Raad gezeten heeft. 
Eene merkwaardige aanteekening betreffende zijne bemoei­jing en zijn ernstig advies, instemmend met dat van den pre­sident Haga, 0E0 aan het hoofd der beide Hoven van Justi­tie pries Willem II in 1650 de reis naar Amsterdam te ontraden en het ontslag der in hechtenis genomen afgevaar­digden te bewerken, wordt als bijlage gevonden achter de Nalezingen van de Vaderlandsche Geschiedenis van Wag e­n as r. 1). I, bl. 20-24. 
In 1634 werd hij door koning Lode w ij k XIII tot ridder verheven. 
Hij legde den eerste steen van de Nieuwe kerk te 's Gra­venhage en is na zijn overlijden (20 Jan. 1676) in dezelve begraven met een latijnsch grafsehrift, hetwelk aldaar nog te zien is. Zijn zinspreuk was Deus pavet. Van hem be­staat een fraai portret, gegraveerd door Math a m, geno­men naar een sehilderij van M ij t e n s. 
De dichter J. V o 1 l e n hoven vervaardigde op zijn afster­yen een lijkzang. 

Zie V r eed e, H. Raad, bl. 44, 64, 233 ; van Groot Plaeaatb.D. VI1I. fol. 63. volgg. De Riemer, Beschr. van 's Hoge. I Vol. p. 399 ; Groot Placaatboek. III, fol 63 seqq; Resolution van Consideratie. bl. 243-248; 
J. V ollenhoven, Poezy. (Amst., 1686. 4°.) bl. 283 volgg. 
PAUW (ADRIAAN), ridder, beer van Heemstede, Hogers­wolde enz., raadpensionaris van Holland, zoon van Rein ier Paa w, erd 1 November 1585 te Amsterdam geboren. Op zes en twintig jarigen leeftijd bekleedde hij reeds den gewig­tigen post van pensionaris zijner geboortestad. Gedurende de contra-remonstrantsche en remonstrantsche twisten hield hij de zijdeder eerste, 't geen ten gevolge had dat hij na de reformatie der Leydsche hoogeschool in 1619, in plaats vart een der ontslagen heeren, tot curator werd benoemd. In deze 
betrekking had hij de hand in de afzetting van Vossius en 
Barlaens als regent en onder-regent van 't Staten-collegie. 
Zijne diplomatieke bekwaamheden waren oorzaak dat hij tot 
verschillende gezantschappen werd geroepen, zooals in 1621 
en 1624 naar Frankrijk, in 1628 naar Engeland, voorts naar 
Denemarken, de Duitsche hoven en de Hanze-steden. 
Na eerst zijne geboortestad als pensionaris gediend te heb­ben, werd hij rekenmeester van Holland en den 12den April 1631 werd hem de gewigtige post van raadpensionaris van Holland voor den tijd van vijf jaren opgedragen. 
Ofschoon hij dus zijn bestendige woonplaats buiten Amster­dam moest nemen, bekwam hij echter van burgemeesteren der stad eene schriftelijke belofte, volgens Welke hij het poorter­schap behouden en zijn kinderen voor geboren poorters zouden erkend worden. Toen in 1634 'slands Staten besloten had-den een gezantschap aan LodeW ij k XIII te zenden en dien vorst tot een vredebreuk met Spanje te bewegen, ontving P a u w, benevens o a n de K n u i t, den ge wigtigen last, of­schoon tegen den zin van Holland, met name van Amsterdam, om dien vorst tot een vredebreuk met Spanje te bewegen. Hij vertrok in den aanvang van 1635 en had de voorname hand in het tot stand brerigen van het verbond. Na het sluiten van het verdrag, dat door de Knu it herwaarts werd overgebragt, vertoefde Pau w nog eenigen tijd aan het Fran­sche hof in hoedanigheid van buitengewoon gezant, alzoo de gewone gezant overleden en diens betrekking nog niet ver­vuld was. Gedurende zijn verblijf in Frankrijk liep in Hol­land het gerucht, dat hij zich door gesehenken zou hebben laten bewegen, om de belangen van koning Lode w ij k ijve­riger ter harte te nemen dan zulks met den dienst van • zijn vaderland bestaanbaar was. Daarenboven zagen velen met ongenoegen het hoog gezag en den invloed op zaken van re­gering, welken hij zich door zijn ambt had weten aan te matigen. Men wendde dus pogingen aan, dat zijn last als raadpensionaris — hero voor den tijd van vijf jaren opgedra­gen — niet mogt vernieuwd worden. Volgens een uitdruk­kelijk Staatsbesluit stond den gezanten, het wederkeeren, zon­der daartoe verlof te hebben bek omen, niet vrii. Bij brief op orief hield hij daarop aan en werd in zijn aanzoek door Am­sterdam ondersteund, doch zijne tegenstanders wisten te be­
werken dat zijne terugroeping telkens verschoven werd. Ook Frederik Hendri k, ofschoo:1 een vriend van den anibas­sadeur, rekte zijne uitlandigheid, onder voorwendsel dat men hem in Frankrijk noodig had. Pau w was te scherpziende om niet te ontdekken dat de ware reden hiervan was, om hem van zijn pensionarisschap te verlaten. Om derhalve aan 
de eer te blijven, besloot hij zelf zijn ambt neder te leggen, 't geen hij in Maart 1636 deed. 
Men nam zijn ontslag aan en zond hem vervolgens verlof 
naar Nederland terug te keeren. Sedert werd hij, in weerwil 
van het misnoegen van sommigen, niet buiten bewind gehou­
den, bekleedde den aanzienlijken post van eersten voorstel­
lenden raad en rekenmeester van de grafelijkheids domeinen, 
en had daarenboven, als gewoonlijk afgevaardigde, zitting in 
de vergadering der Algemeene Staten. In 1646 werd hij ge­
magtigd tot den Munsterschen vredehandel, en had Enerkelijk 
aandeel in het bewerken van den vrede met Spanje, tot groot 
ongenoegen der Fransche gemagtigden, die de onderhandelin­
gen zochten te rekken, en hem beschuldigden, dat hij zich, 
door een geschenk van honderd duizend kroonen, tot het haas­
tig sluiten van een verdrag met den koning van Spanje had 
laten overhalen. 
In 1649 werd hij naar Engeland gezonden, om, ware het mogelijk, den dood van Karel I te voorkomen, doch te ver­geefs. Zijne verrigtingen in deze werden later door Kar e 1 I, bij opene acte, ten behoeve van zijn zoon afgegeven, bevestigd. Toen Cats in 1651 zijn ontslag bekwam als raadpensionaris, werd Pau w op nieuw gekozen. Hij liet zich tot het aannemen niet bewegen, dan Da het bedingen van eenige voorwaarden, die blijken gaven dat hij het jaar 1618 niet vcrgeten was. Het verwekte opmerking dat de zoon van den ergsten vijand van 01 den bar neveld zich zocht te hoeden voor de strik­ken waarin deze gevallen was. Zijn laatste buitenlandsche zending was in 1652 naar Engeland, ten einde de vredebreuk te voorkomen. De ongelukkige uitslag bragt hem in haat van het gemeen, zoo zelfs, dat men zijn huis in den Haag en het slot te Heemstede met plundering dreigde. De Sta­ten van Holland behoedden hem tegen deze geduchte ramp, door het doers eener afkondiging, bij welke zij hem van den aangewreven blaam zuiverden en hem in hunne bijzondere bescherming namen. Hij overleefde deze gebeurtenis niet lang, hij overleed den 2Pten Febr. 1653 in den ouderdom van 6 8 jaren. 
Wicqu ef or t getuigt van hem, dat hij een man van be­leid en oordeel was, doch zekere boerschheid over zich had, die hem tot handelingen met vreemde Staatsdienaars niet zeer geschikt maakte. 
Het is bekend, dat toen de Palamedes van J o o s t van Vondel in het licht verscheen, velen wilden dat deze voor het schrijven van dit werk geregtelijk zou vervolgd worden. Pau w was een van deze, en raadde den procureur-generaal aan hem in 's Hage in regten te betrekken. Ook sprak hij hierover met den schepen A n d r i e s B i c k e r, die hem ech­ter moedig weerstond en deze woorden toevoegde : als men onze burgers naar den Haag zal voeren, wat hebben we dan 
bier te Len ?" 
Hij huwde (I) Anna Sey s, (II) Anna van Ruiten­burgh van V l a a r d in g e n. Zijn zinspreuk was Pietate,Pa­tientid ac Pace. Zijne afbeelding vindt men bij W a g e n a a r, 
D. XII, bl. 214. Er bestaan behalve deze nog verscheidene, 
waarvan de beste is die van Vi s s c h e r naar Hondh ors t. Rot ermun d vermeldt van hem : 
Catalog. omnium libro•um et rust. ejus Biblioth. Hagae 
Comit. 165 3. 4°. 

Zie Aitzema; Wagenaar; van Wijn op W.; Scheltema, Staatk. Nederl.; Brandt; Bandartius; Perisier; Bilderdijk;Kok; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt; Roter­mund; Siegenbeek, Geschied. der L. H. D. I. bl. 100, D. II, bl. 9, 10. Lettres Meat. et Negoc. de Carleton, T. II. p. 336 ; Mull er, Cat. vun Portr. ; Br u n o, Mengelinoes, bl. 213. 
PAUW (Cc:animas), zoon van den Amsterdamschen burge-meester Reinier en van Cornelia de Lange, werd den
22sten 
Mei 1593 te Amsterdam geboren. 
Nog pas achttien jaren oud begon hij zijnen politieken loopbaan als edelman van gezantschap en secretaris van C o r -nelis Hag a, toen deze in 1611 als orateur (ambassadeur) van den Staat naar Konstantinopel gezonden werd. her was hij Hag a behulpzaam in het tot stand brengen van het ver­drag of de capitulatie, die den 6den Julij 1612 tusschen de Porte en de Republiek geteekend werd en waarbij gelijke v oorregten en vrijheden aan de Nederlanders werden toege­kend als de Franschen en Engelschen genoten. Hij bleef teKonstantinopel tot Julij 1613, wanneer hij naar Aleppo reisde, om aldaar de betrekking van hoofd-consul te aanvaar­den. Het was in deze moeijelijke en lastige betrekking dat hij den Nederlandschen handel goede diensten bewees en zulks niettegenstaande de vele tegenkantingen die hij van zijne eigene landgenooten bad te verduren. In 1619 keerde hij naar het vaderland terug, doch werd in het volgend jaar op nieuw naar Aleppo gezonden, doch vermits de handel des­tijds kwijnde, verzocht en bekwam hij zijn ontslag. Hij bragt vervolgens eenigen tijd door met reizen tot eigen nut en ver­maak, dan in 1631 werd hij door den Staat afgevaardigd aan den koning van Zweden, die toen in Duitschland den krijg voerde. Veelvuldig waren zijne handelingen met den beroem­den Gust a v u s Adolphu s, door wien hij reeds eenige ja­ren te voren tot ridder (eques auratus) was benoemd. De bekwaamheid bij deze zending betoond, veroorzaakte dat hij bij de voortduring van dien oorlog, na het sneuvelen van ge­melden koning, in den slag bij Lutzen, op nieuw naar Duitsch­land gezonden werd om met de Zweedsche Rijksvoogden en de Duitsche vorsten te handelen. 
Verbazend veelvuldig waren zijne verrigtingen bij verschei­dene Hoven en tevens de gevaren destijds doorgeworsteld. 
Na zijne terugkomst in 1635 is hij in geene ambten wegens den , Staat meer geplaatst. Fr e d e r i k H e n d r i k had hem in 1632 tot zijnen raad en rekenmeester benoemd, in welke be­diening hij later door diens zoon, en door de voogdessen van diens kleinzoon bevestigd werd. Willem II stelde bijzonder veel vertrouwen in hem en benoemde hem benevens den griffier M u s c h en den ontvanger, generaal van B e r 
k e 1, in eene bijzondere commissie ter schifting en lierstel van zijnen boedel. Hij kweet zich hierin met ijver en zag deze beloond. 
Hij was gehuwd aan Anna P e I s, eene moedige vrouw, die hem op de gevaarvolle reizen door Duitschland verge­zelde, en overleed in hoogen ouderdom in Junij 1668 to 's Hage. — Er is no in het geslacht van Pauw een eigen­handig zeer naauwkeurig verhaal aanwezig van de meeste zij­ner reizen en ambtsverrigtipgen, waaruit bovenstaande geput is. — Hij liet bij genoemde zijne vrouw vijf kinderen na, waaronder P i e ter Pau w, die zich naar 0. I. begaf en al­daar fiscaal en lid van den Raad van Justitie to Batavia ge­weest is. 
Zie Mr. H. J. K o e n e n, Cornelis Reinierszoon Pauw, eene bijdrage tot de Staatsgeschiedenis der Republiek, opgenomen in N ij hoff's Bijdr. v. Vadert. Gesch. en Oudheidk. Dl. VI, eerste Stuk; Schel ­t ein a, Staatk. Nederl. in Voce ; Vreede, Inleiding tot gene Geschiede­nis der Nederl. Eerste Gedeelte. pag. 186 seqq. Fanlike aantt. 
PAUW (JAKon), geboren in het begin der XVIIde eeuw, was zoon van Jako b, ridder en drossaart van Liesveld en van E m er en tia Roo seboo m. Reeds vroegtijdig diende hij den lande ter zee. In 1666 was hij kapitein van het schip Staveren, van 46 stukken, toebehoorende aan de 0. I. Compagnie, en veroverde daarrnede in den vierdaagsche zeeslag met bijzondere dapperheid op de Engelschen twee oorlog­schepen, genaamd de Essex en de Bul. Tot belooning van deze daad werd hij tot kommandeur aangcsteld en kreeg als zoodanig bevel over bet door hem genomen schip de Essex, een fraai fregat, voerende 58 stukken, waarmede hij in 1667
. 
onder het Eskader van de R u ij t er tegen de Engelschen 
streed. 
Zie Brandt, Leven van de Ruijter, p. 492, 595 ; A itz ema, Saken van Staat, Dl. V, p. 697, 710, Dl. VI, p. 115,123, 125 ; D e J on g e, Gesch. v. h. Nederl. Zeewezen. Dl. II, Stuk 2, p. 257. Familieaant. 
PAUW (MICHEL), zoon van den Amsterdamschen burge­meester Reinier en van Cornelia de La n g e, geboren to Amsterdam den Ven Maart 1590, was ridder, beer van Acht­tienhoven en den Bosch. Even als zijn vader, grootvader en onderscheidene leden zijner familie, was hij in de regering zijner geboortestad, in 1616 kerkmeester der Nieuwe kerk en 
van 1617-1624 schepen. Hij was een der eerste oprigters en bewindhebbers der ,West-Indische Compagnie, en bewees in deze betrekking zijne geboortestad goede diensten, o. a. bij gelegenheid van eene zending naar Parijs, die hem in 1627 in het belang der gezegde Compagnie werd toevertrouwd. 
Terstond na het uitvaardigen van 'het Charter der Com­pagnie, in het jaar 1629, waarbij o. a. aan ieder aandeel bonder bet regt word toegestaan tot het stichten van eene kolonie in Nieuw-Nederland, schijnt hij van dit regt gebruik gemaakt te hebben, en in dat zelfde jaar nog eene volkplanting tegenover het fort Amsterdam aan de oostzijde der Hudson­rivier, aangelegd te hebben, aan welke hij den naam van Pavonia gat Deze maakt thus een gedeelte nit van den Staat New-Jersey, juist tegenover New-York. 
Over deze zijne volkplanting stelde hij Cornelis v an V o or s t tot kommandeur aan, en hield er op zijne eigene kosten een predikant met name Mic he 1 Paul u szo o n. Tot 1637 bleef hij in bet bezit van Pavonia, als wanneer hij ze aan de Nest-Indische Compagnie voor eene som van f 26,000 overdeed. Hij schijnt de Republiek van Vole-tie goede diensten bewezen te hebben, immers werd hij door deze Ao. 1623 ridder van St. Marcus gemaakt. Zijn vrouw was Hi llegonda Spiege 1, eene nicht van den bekenden dichter van dien naam, bij welke hij eerie dochter en twee zonen naliet van welke de oudste I s a ac Pau w hierna volgt. Op deze H i 1 legonda Sp i e g e I vervaardigde de dichter V ollen b ov en een lijkzang. 
Zie Mr. H. J. K o en e n, Pavonia, eene bijdrage tot de kennis der voormalige Nederl. Rolonien ; Wag en a a r, Beschr. v. Amst. Dl XII, pag. 252, Dl. XIII, pag. 76 en 77 ; Mr. 0. van Rees, Gesch. der Nederl. Volkplantingen in Noord-Arnereka; .11ctenboek der Staten-Gene­raal van het jaar 1627, fol. 255 very. ; J. Vollenhove n, Poezy. Amst., 1686, 40. Faniilieaant. 
PAUW (ISAAC), geboren te Amsterdam in 1619, oudste 
zoon van Michel Pauw en Hillegonda Spiegel, was 
ridder, beer van Achtienhoven en Bosch. 
Veelvuldig waren zijne bezigheden in de onderscheidene 
door hem bekleedde betrekkingen. Van 1646 tot 1658 sche­
pen der stad zijuer geboorte, werd hij het daaropvolgenden 
jaar pensionaris van Enkhuizen, in 1660 hoogheemraad van 
Delfland, n.eesterknaap van Holland, in 1669 en in 1687 
lid van den Raad van Staten, Ook buiten zijn vaderland be­
wees hij bet diensten. Tijdens den oorlog tusschen ons 
vaderland en Lode w ij k XIV werd hij naar Berlijn tot den 
keurvorst van Brandenburg gezonden, ten einde over een 
verbond met dezen 'worst tegen Frankrijk te onderhandelen. 
Hij slaagde hierin naar wensch door het tractaat van Keulen 
aan de Spree op den Pten J ulij 1674 tot stand te brengen. 
Hij werd ook in bezending gezonden naar Friesland en Stad en Lande. Hij was vader o. a. van Co r n e l i a Pa u w, echtgenootc van den beroemden Koenraad van H eemskere k. Zie Wag enaar, Beschr. v. Amst. DL XII, pag. 256, 328, 489;Brandt, llistorie v. Enkhuizen ; V r e e d e, Inleiding tot eene Gesch. der Nederl. Diplomatic. Eerste Gedeelte. pag. 285; S ylviu s, Very. op van Aitzerna. D1. 111. pag. 44. 
PAUW (CoRNELIuS) werd in 1739 te Amsterdam geboren. De vader van den revolutionaire Anacharsis Cl oots, zijn neef, verschafte hem in 1766 een prebende te Xanten, die hij tot zijn levenseind behield. Te vergeefs bood Fred er i k 11 heM een plaats in de Akademie te Berlijn, en later een domheeren plaats te Breslau, aan. Hij wilde Xanten niet ver­laten. Menigmaal hield hij zich te Potsdam op bij zijn vriend, den onder den naam van Qu i n t u s I c ili u s bekenden over­sten G u isch ard , op, welke hem in kennis met den koning bragt, die hem in 1767 tot zijn voorlezer benoemde en hem gaarne bij zich had gehouden, doch P a u w kon zich noch aan 'skonings spotzucht, noch aan de hof-etiquette gewennen, en kreeg verlof naar Xanten terug te keeren. In 1770 werd hij wederom door den koning naar Potsdam beroepen om hem tot geleerd gezelschap te dienen. Hij kon echter niet be­sluiten den koning te vleijen en sprak naar zijne overtui­ging en op zijn gewone wijs. 
Nog was hij geen jaar te Potsdam of hij schreef aan een zijner vrienden, dat hij sterven zou, indien hij geen verlof ontving spoedig naar zijn eerzame studeerkamer terug te mo­gen keeren. Hij erlangde het, en nu keerde zijn gemoeds­rust terug. In de laatste jaren zijns levens, was hij krank en onttrok hij zich aan alle bezigheden, die bet Fransch bestuur hem opdroeg. Hij overleed den 7den Julijj 1799 te Xanten. 
Hij schreef: 
Recherches philosophiques sur les Americains, ou memoires interessants pour servir a l'Histoire de 1' espece humaine. T. I. Berlin, 1766. T. II, ibid 1769. 8°. Verm. en verb. 1772. 8°. 3 t. In het Duitsch overgezet, ald. 1769. 8°. In het Holl. Deventer, 1769. 8°. 
Een uittreksel in het Eng, van Daniel W ebb, onder den ti­tel : Selections from the Rech. phil. sur les Americains. 1780. 8°. Defense des recherches sur les Americains. Ibid. 1770. 80. (3de Dl. der 2de uitg.). 
Recherches philosophiques sur les Egyptiens et les Chinois, Berlin. 1773. 8°. 2 t. gerigt tegen de Guign es. K rii-nit z gaf er eene Duitsehe vertaling van, 1774. J. Th om p -s o n eene Eng. Lond., 1795. 2 vol 8°. Ook verscheen er te -Deventer, 1773.-1775, 2 DI. 8°., een Nederd. vertaling. 
_Recherches philosophiques sur les Grecs. Ibid. 1787, 2 vol. 8°. In 't Nederd. Deventer, 1788-1789. Eng. Lond., 1793. 8°. 
Over den tempel van Juno Lucinia, in Mem. de la Soc. de Cassel. T. I, 1786. — Sur le portrait d' Helene par Zeuxis en Sur l'usage des fleches empoisonnies. Ibid. 
Zie La Prusse litter. T. III, p. 143 Intell. Bl. d. A. L. 1800, p.999; Meusel, Lex. Th. X, p. 306.f.; Rotermund; Bec de Lie-v r e Ham al, Biogr. liegeoise. T. II ; R a b b e, Biogr. Univ. et portat des contemp. (Suppl.); Biogr. Univ. Nouv. biogr. gener. Michaelis; Orient. Bibl. Th. XII S. 60 ; Eschen burg, Britt. Illus. B. 1. St. 1, S. 46 ; Hamberger, Anekd. v. Groszbrt. Gel. Bd. 11, S. 96; Baur, Ilandwb. Th. IV, S. 96. Bibl. Cort. T, X, p. 137. 
PA tflAr (J-au. CORN. DE), beroemd philoloog, geboren te Utrecht, omtrent den jare 1 6 8 0, was kanunnik van St. Jan, beoefende de Grieksche en Latijnsche letterkunde en gaf verschillende geschriften in die talen in het licht. In 1711 verdedigde hij onder den naam van P h il a r g yr iu s Cantabrigiensis, Johan nes Clericus, wiens verbeterin­gen op de Fragnaenten van Menander en Philemon, Ri c ha rd Bentley, onder den naam Phileleutherus Lipsiensis, 
had aangevallen. Jacob us Phi li pp us d' r ville heeft Pau w zeer mishandeld in zijn Critica Vannus in inanes Pa­vonis paleas. Artist., 1737 , een werk van 6 a, 700 bladzijden in 4°., 't geen aanleiding tot een bitteren pennenstrijd heeft gegeven. De beroemde Tou p nam geen deel aan de min­achting, waarmede zekere schrijvers Pa u w behandelden en C ha r d o n de 1a Roc he t t e merkt aan, dat men verkeerd deed, van hem te behandelen, u d'homme mediocrement sa­vant," loch verwijt hem a son peu de modestie et see formes dures et tranchantes." Hij overfeed in 1749. 
Hij schreef: 
Diss. de aled veterum. Ultraj. 1728. 8°. 
Enchiridion Hephaestionis. Traj. 1726. 12°. 
Horapollinis hieroglyphica, gr. et lat. Ibid. 1727. 
Phile de animalium proprietate, ex prima edit. Arsenii res­titutus. Ibid. 1730. 8°. gr. et lat. 
Anacreontis odae et fragmenta Ibid. 1732. 4°. 
Q. Calabri praetermissorum ab Homero libri XIV. Graec. 
c. vers. lat. et emendat. Law. Rhodonzanni et Claud. Daus­
queii, curante J. C. de Pauw. L. B. 1733. 8°. 
Theophrasti characteres ethici Gr. cum notis. Traj. 1737. 8°. 
Aristaeneti epist. Gr. c. vers. Lat. Ibid. 8°. 
Aeschyli Tragoediae superstites, Graece, in cos Scholia et deperditarum fragmenta , cum vers. Lat. et notis. Hagae Co-
mit. 1745, 4 maj. 2 vol. Notae in Pindari Olymp. Ultraj. 1748. Eclogae nonzinum et verborunz Atticorum Phrynie,hi cum 
vers. Lat. Nunnonii et notis Herm. Schelii, curante J. C. de Panw. Traj. 1739. 8°. Epistolae ad Hesselzunt ante Vibunt Seq,testrem. Zie Toupii, E,nendationes ad Suidam op Nutviniaw oizog; Char-don d e la Rochett e, W. de crit. et de philol. T. III, p. 345 ; Ersch et Gru ber, Enc"clop. Nova Acta erud. 1749 ; Saxe, Onoin. 
T. VI, p. 195 ; Biogr. Univ. Nouv. Biogr. gener.; Rot ermund; van Kampen, belch. Desch. der Ned. Letter. en VP glens. D.IV.bl. 263. PAUW (WILLEM), raadsheer in het hoog geregtshof te 's Hage, gaf in het licht : Varia eftlriS civilis capita, 2de ed. Hallae, 1737. 8°., met veel lof vermeld door Pet r u s Bur man in de nanteekenin­
gen op de Anthol. lot. T. II, p. 370. Ook Observationum juris civilis liber singularis, Hagae emit. 1743 8. Hij over­
-
leed in 1787. Zie Beogr. Univ. Rotermund. 
PAUW (HERATANNus), werd omstreeks 1770 geboren, 
studeerde te Utrecht, was van 1792-1798 predikant te 
Renkum en Helsum, van 1798-1802 te Crommenie, van 
1802-1806 te Breda, vervolgens van 1806-1814 te Brielle, 
en eindelijk te Brussel. Ten gevolge van de omwenteling 
in ,1830 ontving hij zijn eervol eweritaat en vestigde hij zich 
te Breda, waar hij in 1848, op 78-jarige leeftijd nog voor zijne 
voorrnalige gemeente optrad. 
Hij overleed te Breda, 23 Febr. 1856 in den ouderdoni 
van 85 jaren, nalatende een noon, J. M. Zwanenbeek 
Pau w, toen gep. eerste kapitein der genie. Pau w was rid­
der van den Nederl. Leeuw. Hij was een voornaam bewer­
ker van de bevrijding van den Briel in 1813, had veel ui­
terlijke welsprekendheid, en beoefende tot ziju dood toe de 
vaderlandsche letterkunde. Hij vervaardigde ook nu en dan 
eenige dichtregelen, o. a. onder bet portret van V a n 
Hogendorp. 
Er bestaan verschillende portretten van hem, o. a. 66n door 
J. H. Fr ed r i k s geteekend en door W. van S e n us gegra­veerd in 1807, met vierregelig Hollandscb. gedicht van J. H. Hoeufft, en een in 1809 door H. W. 0 asp ari geteekend en door J. W. C a sp a ri gregraveerd, uitgeg. door J. v a n Ledden Hulsebosch. 
Zie K onijnen burg, Nat. Gedenkb. bl. 179, 180, 181, 188, 189 enz. 192 enz. 204; Navorscher. Dl. VII, bl. 31, 187, 266, 320, Dl. VIII, bl. 326 ; Boekz. 1856. Dl. I, bl. 308, 314, 326. 
PAUW (J. W.), dichter nit het begin der XVIIde eeuw, 
b. v. voor Velius 	Bes. v. Morn. 
Zie V. d. Aa, N. B. A. C. Woordenb. o. h, w. 

PAUW (ANNA. MARIA), te Gouda geboren, beoefende de Poezy en gaf o, a. in het licht : 
Vree-Bazuyn, uytgegalmt wegens de gelukkige herstelling van Europaas eendracht, voltrokken op desselfs algemeene Vrede tot Rijswijk 21 Oct. 1697. Rott., 1697. 4°. 
Stantlof, of uitbreiding over het oud-adelyk geslacht van de Heeren Casembroot. Gouda, 1700. Zij was zeer bevriend met Ca t h a r i n a L e s c ai 11 e, die haar in 1677 een gedicht te Rijnsburg ii daar zij eenzaam buiten nood Van steurnis en gewoel, in schaduw van de bladen, F, Haar vaarzen dicht, met rijke en schrandere stof beladen." zond. 
Zie Witzen Geijsbeek, B. A. C. W. Dl. V, bl. 48, 49; K.Les­c a ilj e, Mengelpoezy. Dl. I, bl. 94; Navorscher. Dl. VI, bl. 392, Dl.
VII, M. 179, 238. 
HADRIANUS PAUW, ridder, beer van Bennebroek, raads­heer in het hof van Holl., Zeel. en West-friesl., en in den Leenhove van Holl. en Westfries1., van wien Rom. de Ho ogh e een groot en fraai portret leverde ; naar hem zelven. 
Aan hem droeg P. S che n k, omstreeks d. j. 1700, eene kaart op van de landen van Guinea, Jaloffe en Sierra Leone. folio. — Ook droeg hem Jacobus Gronovius in 1689 eene uitgave van Cehes Tafereel op, en Seldenus, zijn boek 
de lib ris. 
Er is over dezen op de kon. bibliotheek te 's Gravenhage een nog al belangrijk lids„ onder den titel : Des Rolland& schen Ritters, Aria n P a u w, zu Heemstede, Gesantschaft an Koniq Christian IV. Nebst einigen Nachrichten iber Pauws Handlungen in Detnemark Aus dem lain. dan. geheimen Ar­hiv, von C. F. We g e n e r, Kopenhagen, Januar 1852. 
PAUW (MR. WILLEM VAN DER), in 1750 te Utrecht gebo­ren, werd in 1773 doctor in de beide regten, na het schrij­yen eener dissertatio de disciplina ergastulorum. In 1787 werd hij klerk der Staten van Utrecht en 1789 raads­heer. 
Sedert 1795 leefde hij ambteloos, en doorreisde een ge­deelte van Europa, keerde in 1802 terug, bekleedde de post van procureur-generaal hij het hof van Utrecht, en werd in 1811 bij het veranderen der regterliike magt tot president van de regtbank van eersten aanleg te Utrecht benoemd. Hij overleed te Utrecht 22 September 1816. 
Zie Konst- en letterbode, 1816 d. 1, M. 211. 
PAUW (MAARTEN), geb. 13 Januari 1616, was staatsman en jurist, viermalen Burgemeester van Delft, bewindhebber der 0. I. C., enz. Van hem gaf Rom, de Hooghe een zeer groot portret uit, rijkelijk met zinnebeelden versierd, en door hem zelven geteekend. Hij overleed in 1680, 
1.44 
PAUW (LIEVKN DE) geboren telst, als bouw- en wa­terwerktuigkundige vermaand. Onder zijne leiding werden de kostbare dokken te Antwerpen voltooid. Hij overleed te Antwerpen in 1824, in den ouderdom van 61 jaren. 
Zie Konst -en Letterb. 1824, d. 1, bl. 211. 
PAUW (JAN DE) inwoner van Mechelen. Van Hulthem bezat van hen twee handschriften : 
Tian die wonderlijcke destructie tot Mechelen geschiet en 't afbranden van de Santpoort, den 7 Aug. 1547, fol. Beschrijvinge van het springen der Santpoort. Zie Cat. d. mis. de m. van Llulthem, p. 218. 
PAUW (MR. MAARTEN IMAN), president der Regtbank te 'sHage, vervolgens Raadsheer in het hooge Geregtshof, ging, na deszelfs ontbiriding, in 1838, in dezelfde waardigheid in het Hof van Zuid-Holland over. Hij was ridder van den Ne-
Leeuw en lid der Maats. van Ned. Letterk. Hij over­leed in 1847. Zie: Handel der Jaarl. vergadering der Maatsch. van Nederl. Let­terk., 1847, bl. 38. 
PAUWARD (ANToN), beeldhouwer te Iperen, bloeide in het begin der XVIde eeuw. Tusschen 1559 en 1572 vervaar­digde hij kunstrijk paneelwerk can de wanden en bieehtstoe­len der 0. L. V. kerk te Halle in Saksen. 
Zie Oleari, Halygraphia, p. 275; Nagler; Kramm. 
PAUWELS VAN SOMEREN. Van 11 -61them bezat van hem een hands. uit de XV eeuw getiteld : 
Sermoenen van den heer Pauwels van Someren, przester en biecfitvader in 't clooster van Jherico tot Bruseel, in k°. Deze sermoenen zijn in 1479 en 1480 gehouden. Zie Cat. d. mss. de m. van Hulthem, p. 11. 
PAUWELS (Gums), beroemd bouwkundige in de XVde eeuw. Hertog Philips de Goede raadpleegde hem bij het bpuwen van c'het stadhuis te Leuven (1448), waarvan de stads metselaar M a the us de L ay ens het plan ontwierp. 
Zie Le Comte de la Borde, Les Ducs de Bourgogne, introd. p.
CXV. Kramm. 
PAUWELS (PIETER), geboren en woonachtig te Gend, in het begin der XVIde eeuw, vervaardigde den ijzeren zolder in de Abdij van St. Pieter aldaar, door V a e r n ewyek in zijn Ilistorie van Belgie C.XLVIII beschreven, waarvoor hij slechts I 4800 genoot. 
Zie Kr am m. 
PAUWELS (PETRUS) ontwierp een geschiedenis en weder­
legging der wederdoopers, na zijn dood door He r m. Mo d e d, 
met den titel Grondich bericht van de Beginselen der Weder­
doopers Middelb. 1603, voleindigd en uitgegeven. 
Zie Rotermund. 
P. C. G. P. Een onbekend kunstenaar, van wien Kramm 
vermeldt, twee goed geetste studieprentjes, voorstellende Twee getoomde paardenkoppen, Een gebaard Mannenhoofd, een Idem. Hij leefde in deze eeuw. 
Zie Kramm. 
PAYEN (ANToiNE A. J), uit Brussel, een verdienstelijk kun­stenaar, die op Java, als teekenaar en schilder van het Ne­derlandsch Gouvernement behaaglijke Javaansche gezigten schilderde. Uit Indie teruggekeerd, zond hij, sedert 1830, ver­schillende gezigten uit Neerlands Overzeesche Bezittingen naar tentoonstellingen in Belgie en Nederland. 
Zie Immerz eel. 
PAYEN (AUGUSTE), stads-architect te Brussel, naar wiens plannen, en onder wiens leiding, de poorten van den Boule­vard, tussehen de Halpoort en die van Ninove, zijn gebouwd. Ook herstelde hij in 1839 de fraaije koepel van het oude hof. 
Zie Immerzeel. PAYEN (PoNTus) te Atrecht geboren. Zijne Mernoires de la guerre civile aux Pays-Bas et discours sur ce qui c'est passe en la vine d'Arras en 1577 et 1578 zijn door A. Henn e, in 1861, in het licht gegeven, op last der Socidte de l'Hist. de Belgique a Bruxelles. Zie Cat. d. Maatsch. v. Letterk. Dl. III, bl. 211. Cat. Musschenbroek bl. 127 en 167, n. 43 en 32. 
P (HENDRIK VAN) of PEEDE, uitstekend bouwmeester, die in het begin der XVIde eeuw bloeide. Hij was architect van Brussel, en een der vijf bouwnieesters, onder wiens lei-ding (1514-1525), op last van Ka r e 1 V, tour infant van Spanje, het zoogenaanade Broodhuis (Maison du Roi ou halle au pain) op de Grand Place te Brussel is gebouwd. Ook werd het stadhuis van Audenaerde, in 1530, na vijfjaren ar­beids, naar zijne teekening voltrokken. 
Waarschijnlijk zijn ook de Zeven tabernakelen, die zich te­gen den muur der kapel van het H. Sacrament, in de St. Gudule kerk, verheffen, en wier nissen de Standbeelden van Pi insen en Bisschoppen bevatten, zijn werk. 
Zie Immerzeel; K r a m m; Splendeur de Cart en Belgique. p. 199. 
PECHLIN (JAN) was, in 't midden der 17de eeuw, Luthersch predikant te Leyden. Toen hij, in zijn 60ste levensjaar. 29 10 
jaren aldaar predikant geweest was, werd hij, door F. v a n Schoot en in portret gebragt. Het is uiterst zeldzaam. 
PECHLIN (JOHANNES NICOLAAS), in 1644 te Leyden ge­boren, deed, na in 1667 de doctorale waardigheid verworven te hebben, een reis naar Italie, werd in 1673 hoogleeraar in de geneeskunde te Kiel, in 1678 lid der Acad., Nat. Cur., en in 1691 der Koninkl. Maatsch. der Wetensch. te Louden. Sedert 1680 Marts van den hertog, van Holstein, vergezelde hij in 1698 den jongen prins naar Stokholm, waarheen hem in 1701 zijn zieke vrouw op nieuw liet roepen. In 1704 ging hij als hofrneester van den jongen vorst voor de derde maal naar Stokholm, en overleed er 4 Febr. 1706. 
Hij gaf in 't licht 
Diss. inaugur. de Apoplexia. L. B. 1607. 4°. 
Exercitatio nova de purgentium medicamentorum facultati­
bus. Ibid. 1672. 8°. A mst. 1702. 8°. 'Tani Leoniceni, metamorphosis Aesculapii et Apollinis pan­creatici. Ibid. 1673. 8°. 
Progr. funeb. de vita D. Petr. Musaei. Kilon. 1674. 4°. en in Witten, Centur. memor. theolog. renov. recur. XIV. p. 1840-1851. 
Progr. Anatome cadaveris foeminae Aethiopicae praemissam. 
Kilon. 1675. in fol. pat. 
De aeris et alimenti defectu, ac vita sub aqua, meditatio. 
Ib. 1676. 8°. 
Exercitatio anatomico-medica de fabrica et usu cordis. Ib. 4°. 
De habitu et colore Aethiopum. Ibid. 1677. 8°. 
Diss. de epilepsia et remediis contra Rim. Ibid. 1670. 4°. 
Ilistoria vulneris thoracici, cum commentario ad eam disp. Ibid. 1682. 4°., vermeerderd, met den titel : Ephemerides vul­rneris thoracici, in de Obs. phys. medic. lib. III. Hamb. 1691. 4°. Theophilus Bibaculus s. de potu herbae Thee, dialogus. Kilon. 1684. 4°. Paris. 1685. 120. 
Consultatio desultoria de optima Christianorum secta et vitis Pontificorum. Patavii (Amstelod.) 1683. 8°. Hamb. 1709.8°. Pasquinii historic orbis ad an. 1688, cui accedit Pinopogra­phia praecipuorum Europae statuum in anni1689 initio 1689.40. 
Observationum physico-medicarum libri tres. Hamb. 1691. 4o. 
Venus transmarina, lusus epithalamius in naptias Erederici ducis Gottorpiensis. Holmiae 1698. fol. Venantii Pacati solitudo, seu Querela de tempore. Hamb. 1704. 8°. Ook in Opusc. select. Ib. 1709. 8°. 
Opuscula selecta. Hamb. 1709. 8°. 
Observatt. decem medico-physicae, annis IX et X Decuriae 1 Miscellan. Acad. nat. curiosor. au 1679 junctim editis. 
Programmata Lat. Gedichten en Disputationes. De fabrica et usu cordis, ed. A. Hallero. Goett. 1747. 4o. Zie Moll e ri, Cimbr. liter. T. II, p. 633 seqq.; Joeher; Rotent mund, Unsch, Nadir. 1764, p. 545, 1728, p. 881 ; Nova littezar. Ber­man. Dec. 1708, p. 478 ; P o g g e n d o r f, Handworterb. zur Geschichte der exacter. Wissenschaften. 
PECKER PZ. (KAREL DE), een Leydenaar, die zich in het laatst der XVIIIde eeuw, niet weinig met de staatkunde be­moeide, en tevens de dichtkunst beoefende, waarvan men een staaltje vindt bij Van der A a, N. B. A. C. Woordenb. 
PECKIUS (PETRUS), in 1529 te Zierikzee geboren, stu­deerde te Leuven, waar hij Ga briel van Muiden tot me­deleerling had, en later tot ambtgenoot verkreeg. In 1562 werd hij tot koninklijk professor Paratitiorum, in plaats van Joachim H o p p e r a s, vervolgens tot gewoon hoogleeraar in het Kanonieke regt beroepen. Reeds had hij, en door zijn onderwijs, en door zijne uitgegevene geschriften een grooten naam verworven, toen hij in 1586 tot raadsheer in den hoo­gen mad van Mechelen werd aangesteld. Hij bleef een getrouw aanhanger van den R. C. godsdienst ; was begaafd met een uitmuntenden geest, sehoon van ligchaam, lang van baard en zeer minzaam van omgang. Hij overleed te Mechelen 17 Julij 1589 en werd begraven in de St. Michielskerk te Leuven. 
Hij schreef : 
Paraphrasis in universum leg alorum materiam.Lovan. 1553. 4°. 
De testamentis conjugum Lib. V. Ibid. 1564. 8°. Colon. 
et alibi. 
De amortizatione bonorum, a principe impetranda. Colon. 
1562. 8°. et alibi. 
De ecclesiis catholicis aedificandis et reparandis. Lovan. 
1573. 4°. Colon. 1608. 8°. etc. 
De lure sistendi et manuum iniectione, quam arrestationem vocant. Ibid. 1564. Duaci 1578 et alibi. Commentarius ad Regulas juris canonici. Libri VI. Decreta­lium. Lovan. 1564. Duaci 1574. Helmstadii 1584. 4°. Monasterii Westphaliae 1619. 8°. et alibi. 
Commentarius ad Tit. D. nautae, cauponis, stabularii ut recepta rectituant: De exercit. actione : ad L. Rhod. de incen­dio, ruina, naufragio : Ad auth. navigia C. de furtis : ad Tit. 
C. de naviculanis. Lib. XI. De navibus non excusandis : de naufragiis. Lovan. 1556. 8°. Hagae Corn. 1603, herdrukt 1647 met aanmerkingen van Prof. Arnold Vinniu s. 
Zijne werken zijn gezan3entlijk uitgegeven met den titel: 
Cl. 1'ivi Petri Peckii Ziricaei olim in Academia Lovaniensi Juris Prof essoris in magno senate Belgico consiliarii Opera ontnia, in unurn volumen redacta. 1647. fol. De novo in lucent producta. Antv. ap. H. et J. B. V erdusse n. 1666. fol. 
10 * 
Ook heeft Joannes Grenssetus Rhicardotus, nader­hand voorzitter in den geheimen raad der Nederlanden, de Praelectiones insigniores ad illustrationem furls, uit P e c k i u s, lessen getrokken, te Antwerpen bij P la n t ij n, 1560, 120. uit­gegeven. Volgens getuigenis van Bay le zijn vooral zijne verhandelingen : 
De Testamentis conjugum. 
De Jure sistendi, en 
De Juris canonicis regulis, zeer beroemd. 
Volgens Valerius An d r e a s liet hij een hands. na : 
Ad Decretal. Tit. de appeltationilius, ad Decretales Bonifa­
cii VW et ad Clementinas constitutiones. 
Responsa sive consilia Juris. 
Zijn afbeeldsel vindt men, o. a. in Fr e h e r i Theatr. viror. erud. claris, n. 41. Zijn grafschrift leest men bij* V a 1 e r i u s Andreas en Foppens. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Beig. p. 755; Au b. Mir aeus, Elog. Pl. Belg. Script. p. 100; Melch. Adami, Vita Arise. p. 37 ; Fr. Sweertii, Sel. Christ. Orb. Delic. p. 651; Freheri, Theatr. vir. erudit. p. 915; Struv i i, Bibl. Sel. Jur. p. 187, 218, 220, 380, 483 ; F o pp e n s, Bibl. Belg. p. 999. 1001; S a x e, Onom. T. IV, p. 612, Append. lion igii, Bibl. Vet. et Nov. 1. v.; Bayle, Dict. Ms& et Crit. T. III. 1. v. Oudh. en gestigt v. Zeeland. 131. 93, 94; La Rue, Gelett. Zeeland. bl. 190 volgg.; Staat van alle volkeren. D. IX; Moreri, Hoogstraten, Kok, Nieuwenhuis, Ko Ibus, en deRive court, Jo cher ; Britz, Memoire sur l'ancien droit Belgique; Sand br in ck, de Advocat.-Juribus ao doctrina. p. 60 ; v. d. Chys, de Munten der Heeren en Ste den van Gelderland, bl. 8 en volgg. ; Muller, Cat. v. Portr. 
PECKIUS (PETRus), ridder, peer van Bouchoute, eerst 
raad te Mechelen, daarna lid van den geheimen raad en over­
ste regter in krijgszaken, eindelijk kanselier van Brabant, 
raadsheer van staat, afgezant van keizer M a t t hi as aan koning 
H e n d r i k IV. P e c k i us werd ook, in Maart 1621, tegen 
het eindigen van 't bestand, van wegen de Aartshertogin naar 
's Hage gezonden, te Delft met steenen geworpen, doch te 
's Hage met 7 koetsen ingehaald. Hij was een uitstekend 
regtsgeleerde en een beoefenaar der Latijnsche poozy. 
Hij schreef 
Votum pro studiis humanitatis. Antv. 4°., door G e or g. 
U w en u s, Secretaris van Antwerpen, later raadsheer in het 
hof van Brabant, in het licht gegeven. Hij overleed 1625. 
De senaat La urentius U wenus hield een lijkrede op hem. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 757 ; Foppens, Bibl. Belg.
T. II, p. 1001; La Ru e, Gel. Zeel. bl. 191; Proposztie ghedaen van den Amb. Peckius in de vergaderinge van de E. Hog. Mog. Staten Gene­raal, met het antwoordt der Hooch-ghemelte Heeren op ten 25 Maert 1621. Hier is noch by ghevoecht den Brief van Credentie van die Erts-Hertoghen aen de HH. Mog. Staten Generael. Delft, 1621; Aenmer­ckinye op de propositie van den Amb. Peckius, inhoudende een kort 
verhael van de wreedtheyd ende bedriegerije van den Spaenschen Boning ende zgnen .Raed aen dese Landen bewesen, ende de rechtvaerdigheyd van onzen oorlogh daer tegen, enz. Amsterdam, 1621; Mr. H. Vol­1enhoven, Broeders Gevangenisse. bl. 152,153; Wagenaara Vad. Hist. D. X, bl. 418, 419; Bayle, t. a. p. 
PEDEL (JAcos) gaf in het licht: 
Verhandeling van 's werelts ondankbaerheit, welker oorsprong en natuur in eene korte schets naegespoort en met klaere be­wijsredenen opgehelderd worden, met bijvoeginge van eenige der voornaemste en net de sto thre overeendraegende historien, uit de beste schrijvers getrokken, versamelt en opgemaakt. Utr. 1721. 8°. 
Zie Boekz. d. Gel. Wereld. 1721, bl. 434. 
PEE (ENGELHART VAN) werd te Brussel geboren, volbragt er zijne studien, oefende zijne kuns t in Duitschland uit en were door bet hof van Munchen beschermd. her overleed hij in 1605. Hij was een goed portretschilder. 
Zie Kramm. 
PEE (JAN vA.N), noon van Emanuel van Pe e, kunsthan­delaar van aanzienlijke afkomst, te Brussel, werd omtrent 1640 te Amsterdam geboren, voor de kunst opgeleid, en slaagde niet ongelukkig in het schilderen van beelden, doch hield zich voornamentlijk bezig met het copieeren van Italiaansche schilderijen voor kunstkoopers. H o ubr a k e n verhaalt, dat hij, onder voorwendsel van naar de vischmarkt te gaan, om bot te koopen, zich op reis begaf naar Antwerpen. Na zich al­daar een poos bezig gehouden te hebben met het bestuderen der meesterstukken van Ruben s, van D ij c k en anderen, keerde hij terug, kwam bij zijne vrouw te huis met een zootje bot, dat hij gekocht had, en vroeg Naar bij het inko­men: of het water reeds in de vischketel aan de kook was? 
Zijn portret komt bij H o u b r a k en en Mull e r voor. 
Lie Immerzeel; Kram,m. 
PEE (TH.EoDouus VAN), zoon van den vorigen, werd in 1669 te Amsterdam geboren, en door zijn vader voor het schildervak opgeleid. Hij scbilderde historien, zolderstukken, portretten en moderne kabinetstukjes; doch, daar hij met deze kunst weinig verdiende, zette bij een winkel op van schil­derijen van Hollandsehe en Italiaansche meesters, in uitge­hakte planken, met beelden van meiden, knechts, keffende honden enz., die te dien tijde zeer gezocht waren, om in gangen, tuinen en op binnenplaatsen te worden neergezet. Saar hij echter spoedig navolgers vond, die de markt bedier­ven, begaf hij zich in 1715 met zijne Italiaansche kunst naar Londen en deed er goede zaken. Een voornaam Engelschman bestelde hem een groot zolderstuk, dat hij te Amsterdam ging afmaken, en in 1719, vergezeld van zijne vrouw en meid, naar Engeland bragt. Deze laatste keerde spoedig terug, doch van Pee bleef er zeven jaar, en won er veel geld. In Holland weergekeerd, vestigde hij zich te Maarsen en ver­volgens in den Haag, waar hij, in den aanvang van 1747, in hoogen ouderdom, of volgens anderen, in 1750 overleed. In laatstgewelde jaar werd een zijner nagelaten schilderijen pu­bliek op de kunstkamer verkocht. 
Zijn portret bestaat, gelijk ook dat van zijn vader. Zie v an Go ol, Lev. der scididers, enz. D. II, bl. 272, enz. ; W a -genaar, Beschr. v. Amsterd. 1). XI, bl. 435 ; Kok; Immerzeel; Kramm; Muller, Cat. v. Portr. 
PEE (HENRIETTE VAN), dochter van den vorige, werd 5 Dee. 1692 te Amsterdam geboren, was eene toen vermaarde schilderes in miniatuur. Zij huwde Herman Wolters en overleed 3 Oct. 1741. Haar portret bestaat, door Ho u b r a-k e n gegraveerd. 
Zie van Gool, Lev. der schilders, enz. D. II, bl. 179 ; Wage ­n a ar, Beschr. v. Amsterd. D. XI, bl. 433; Muller, Cat. v. Portr. 
PEECKENS (JoHANNis), niet ver van Luik geboren, abt van het klooster St. Laurens bij die stad, vervolgde de Res­gistae Bpscop. Jeodio van J o h. St a b u 1 a n u s, van het jaar 1249 af. Hij overleed 16 Julij 1516. 
Zie Foppens, Bibl. Belg.: T. II, p. 700. 
PEELEN (B.), een niet onverdienstelijk dichter, uit het laatst der vorige eeuw, van wien men o. a. dichtstukken vindt in de Post van den Neder-Rhijn, 
Zie van der A a, N. B. A. C. Woordenb. PEENEN (MARcus VAN) werd 29 Augustus 1642 te Ley­den geboren, in 1668 predikant te Koudekerk in Zuid-Holland, vanwaar hij in 1680 naar Leyden vertrok. Hier overleed hij 9 Januarij 1696. Men heeft van hem eene Ver. klaring van den Brief aan de Romeinen. Leid. 1694. 40. Amst. 1717. 2 dln. 40. in het Hoogd. overgebragt, en uit­gegeven te Frankfort 1697. 40. Zie Soermans, Kerk. Beg. bl. 52,55: van IVIaurike, Naamrol; Abcoude, Aanh. bl. 161; Arrenberg, .Naamr. b1.406; Glasius, Godgel. Nederl.; Rotermund. PEENEN (DANIEL vAN) of PEENIUS, werd in 1647 pre­dikant te Noordwijkerhout, waar hij in 1681 overleed. Men heeft van hem : Catechiscitie over den Heidelbergschen Catechismus. Leijden 1676. 1‘Z°. Zalige ontmoetinge Gods en der menschen. Amst. 1667. 120. 
Triumph der waarheid over de getvaande victorie van Ro­
men over Geneve tegen Hazard. Amst. 1664, 1679. 8°. 
Twee Dank- en Bededags predication over Jacobus IV, vs. 
8 en Lucas XVIII, vs. 24. 120. 
De waare aanbidder ofte eenighe Predicatiin over het ghe­bedt der Propheten. Daniels en sijn Boeck. Cap. 9, vers 1-23. Op de wekelijksche Bede-stonden gedurende de oorlogh tusschen Enghelandt ende de Vereenighde Nederlanden. In 't 
jaar 1653 gepredickt door D. P. H o o r n. 1658. 16°. Ook gaf hij een Nederduitsche overzetting van Go d w ij n 's Moses en Aaron. Amst. 1664. 12°. Zie Soermans, Kerk. Reg. bl. 58; A b coude, Naamr. bl. 283, Aanh. bl. 111; Rotermund; H. van Alphen, Prot. Oecon. Ca­tech. Palat. 41, plag. f. 3, vol. 6; Koecher, ad. v. d. Heidelb. Catech. bl. 322. 
PEEPERSTAART. K r a mm vond dezen naam onder twee landschapjes, voorkomende op Cat. van Mr. W. van W o u w te 's Gravenhage 17 6 4. 
Zie Kramm. 
PEER (Mr. HENDRIK) gaf in het Licht : 
Korte verklaring van het L Vllste Artikel, eerste boek, Older-master landregt, waarop het subsidiair gebruik der .Roomsche wetten en de Rechtbanken der Provincie van Stad en Lande wordt betoogt en verdedigt. Gran. 17 6 5. 
Zie Boekz. d. Gel. Wereld, 1765, bl. 206; Arr en berg, Naamr.,bl. 406. 
PEEREBOOM of PEREBOOM, Med. Dr. te Amsterdam, schreef 
Spec. med. sistens dissertationes duas, unam de ascaridibus, alteram de febre remittente. Franeq. Index avenorum et serum memorabilium methodi studii me­dici H. Boerhave maoulatae et locupletatae ab Alb. v. Haller. 
L. B. 1759. 4°. De paralysi imprimis nervea dissertatio. Hornae 1773. 8°. Descriptio et Iconica delineatio novi generis vermium sto­
machidae dicti, in C. H. hospitantiurn. Accedit observatio de 
lumbrico per urethram exoreto, nee non de lumbrico alvino ut 
ut mortuo, parturiente. Lat. et Belg. Amst. 1780. 8°. 
Disquisitio naturae cunosa de Ascaradibus. Ibid. 1789. 4°. De geneeskunde gemaklijk gemaakt. Hoorn 1761. 8°. Verhandeling over de Melk•ording en. deszelfs toevallen. 
Hoorn 1761. 8°. 
Het onbepaalde van Godszaligende Mensehlievendheid. Hoorn 
1769. 2(1° druk. 
Brief aan de Predikanten der Gerefvrrneerde kerk te Hoorn, 
strekkende tot vereeniging der gevoelens van de algemeene en 
bijzondere genade. Hoorn 1772. 4°. 
Geneeskundige verhandeling over de geraaktheit der zenuwen, 
met bijvoeging eener Proeve met Konst-Magneten in zenuw­
ziekten. Amst. 1775. 8°. 
Beschrijving en natuurlijke afbeelding der Magage, zijnde 
een nieuw geslacht van wormen in het menschlyke ligchaam. 

Amst. 1780. 8°. 
De geneeskunde gemakkelijk gemaakt, of reeks van voor­schriften van onkostbaare en gemakkelijk te bereidenen uit- en inwendige geneesmiddelen enz. nit het Fransch vert. Hoorn 1781. 8°. 
Zie H o 1 tr op, Bibl. Med. Chir. p. 275 ; C. H. it, R o y, Cat. Bibl. Medic. T. III, p. 1183; Arrenb erg, Naamr. bl. 407; Rot ermund. 
PEERLKAMP (Dr. JACOBUS VENHUIZEN), ZOOri van R u­dolp h Peerlk amp, praeceptor aan het gymnasium te Gro­ningen en H e n dr ika V eenhorst, werd 24 Febr. 1788 te Groningen geboren. Na het onderwijs van P e t r u s L u c r e-ti us S true h t m eij er aan het gymnasium te hebben geno­ten, werd hij, in 1804, student in zijne geboortestad, en hoorde de lessen van de Rhoer, Ruardi, Bosman en Baart de la Fa i l 1 e; legde zich, vooral onder Sy p k en s, op de Oos­tersehe talen toe, en maakte zoo groote vorderingen er in, dat de studenten hem, na Sypk ens dood, verzochten diens lessen voort te zetten. 
Hij voldeed aan dat verzoek, doch toen zeker iemand, wiens pligt het was, hem aan te moedigen, het ten zijnen aanhoo­ren verwaandheid noemde, liet hij voor altijd de studie der Oostersche talon varen, besteedde van dien tijd of al zijn tijd en vlijt aan de Grieksehe en Latijnsche letteren, en be­kwam kort daarna het praeceptoraat aan het gymnasium te Groningen. In 1816 vertrok hij naar Haarlem, ter vervulling van het openstaande conrectoraat ; en, nadat de Groninger Se­naat hem honoris causa tot doctor in de letteren had benoemd, volgde hij in 1822 zijn broeder als rector te Haarlem op. Den 3istell Maart 1848 ontving hij op zeventigjarigen ouder­dom een eervol ontslag met pensioen, en overleed 23 October 1864. Sedert 1818 was hij lid der Maatschappij van Neder­landsche letterkunde, Zijn broeder P. H ofma n Peerlkamp schreef zijne biographic, die in de Levensberigten van 1865, door de Maatschappij uitgegeven, voorkomt. 
Hij gaf in het licht: 
O. Musonii Rufi Reliquiae et Apopthegmata. (Praec. Nieuw. landli Dissertatio de Musonio, Harlemi) 1822. 80. 
PEERLKAMP (PETRUS HOFMAN), broeder van den vorigen, 
werd 2 Februarij 1786 te Groningen geboren, bezocht de­zelfde scholen als zijn broeder, studeerde te Groningen, en bekleedde achtereenvolgens de betrekking van praeceptor te Haarlem (1803-1804), van rector te Dokkum (1804— 1816) en van rector te Haarlem (1816-1822). In 1822 werd hij tot gewoon hoogleeraar der oude letterkunde en algemeene geschiedenis aan de hoogeschool te Leyden benoemd, en aanvaardde Bien post, den 15den van zornermaand, met eene 
Oratio de praecipua lege divinae Providentiae ab historico doctore observanda. Op den 8 Februarij 1825 bezona hij, op ver-''
zoek van curatoren, het tweehonderd vijftigjarig bestaan der hoogeschool in een Latijnsch dichtstuk, 'twelk in hare An-notes voor 1824-1825, gelijk de straks gemelde redevoering in die voor 1822-1823 gedrukt is. 
Hartzeer en liachaamslividen bewogen hem in 1849 zijn ambt neder te leggen. ''Het verkwikkelijke buitenleven in het schoone Hilversumcraf hem gedeeltelijk zijne gezondheid en krachten 
b
weder, zoodat hij zijne studien hervatten kon en nieuwe vruch­ten van zijneu iwmer werkzamen geest in het licht geven. 
Hij was een man van een edel, vast en regtschapen ka­rakter, en heeft zich op het gebied der klassieke studien, in-zonderheid in de kritische behandeling der Latijnsche podzij, eene blijvende eereplaats, naast den grooten Bentle y, ver­worven. Hij overleed te Hilversum, den 27sten Maart 1865 in den ouderdom van 79 jaren. Hij is sneer dan eens in steendruk afgebeeld. 
Hij gaf in het licht 
Vitae aliquot excellentium Batavorum, editio 2a. Harlemi 1806. 
Oratio de Xenophonte Ephesio ; accedit in eundem obser­vationum criticarurn specimen. Harlemi 1807. 8°. Carmina quinque pertinentia ad calanzitatem Leydensem. 
Lugd. Batay. 1807. Epistolae aliquot excellentium Batavorum, fast. III. Har­lemi 1807. 8'. 
Initia lectionum Graecarum in usum gymnasii Doccunzen­sis. Gron. 1808. 8°. 
Carmina quinque, dicata honori ac meritis Napoleontis magni. Ed. alt. Gron. 1814. 
Hugenii de vita propria sermo, libri II. CUM annotations 
P. H. P. Belgicis versibus adumbravit A. Loosjes P. f. cum effig. 8°. Harlemi 18] 7. Ook zonder de vertaling van Loo sjes, cum effig. Ibid. 
Xenophontis Ephesii de Anthea et Babrocome Ephesiacorum Libri V; Graece et Latine, recensuit adnotationibus aliorum et suis illustravit P. H. P. Harlemi 1818. 4°. 
Oratio de vita El. Ann. I. Borgeri, habita in III Class. bast. Belg. Regii, 1821. 4°. 
Carmen in festum seculare Academiae Lugduno-Batavae, 
1825. met de Holt. vertaling door Van Varele n. 
Liber de vita, doctrina et facultate Neerlandorum, qui Car­mina Latina composuerunt, met good bekroond, in de werken der Kon. Acad. te Brussel, 1822. 40. Ed. alt. emend. et aucta. Harlemi, 1838. 80. — B. A. N a u t a, Schets van de geschiedenis der Latijnsche Dichtkunst, getrokken uit de Prifs­verb. van den Hoogl. Peerlkamp. 
Tacitus de vita Agricolae. ed. P. H. P. L. B. 1827. Ed. alt. emendata et aucta. Leidae, 8 0. Carmen elegiacum et Novum carm. Lat. dicatum Collegio spei Nauticae. Amsterd. 1831, 1832. 80. 
Oratio habita Leidae auspicandis lectionibus. Leidae, 1831. 80. 
Horatii Carmina, recens. P. H. P. Hari. 1834. Ed. alt. emendata et aucta. Amst. 1862. Oratio de perpetua Acad. Leidensis cum Genie .drausiaca necessitudine spectata in studiis Principum cet. Leidae, 1840. 80. 
Virgilii Aeneis. Ed. et annot. illustr. P. H, P. L. B. 1843 2 t. 
Horatii Epistola ad Pisones ed. P. H. P. Leidae, 1845. 8 0. 
Horatii Satirae, rec. P. H. P. Amst. 1863. 
De vita et moribus R. J. Schimmelpenninck, i. lib. Hag. 
Corn. et Amst. 1848. 
Opmerkingen betreffende de Staten• Overzetting van de Evan­gelien en Handel. der Apost. (nameloos uitgeg.) 
Hulde aan le nagedachtenis van A. Loosjes Pz., toege­bragt door het Department van Letterkunde van het Genoot­schap Oefening in Wetenschappen te Haarlem, 14 Maart 1818, door P. H. P. C. de Koning Ldz., A. van d er Willigen en H. Meijer Jr. Haarl. 1818. 
Voorrede voor H. G. Oosterdijk's Lierzangen van Horatius, in Nederd. verzen. Haul, 1819. Levensberigt van zijn broeder, J. Venhuizen Peerlkamp, in Levensberigt d. illaatschappy v. Nederl. Letterk. 1865. 
Na 's mans dood verschenen nog: 
Aurelii Propestii libri IV, Elegia XI. rec. et illustr. P. H. P. Ed. et praefatus est J. C. G. Boot. Amst. 1865. en: Hor­tensius over de opkomst en ondergang van ,Naarden, (in 't Latijn) net vertalingen, aanteek. van Prof. P. enz. Uitgeg. door A. Perk, in de Werken van het Historisch Genootschap te Utrecht, 1866. 
Ook vindt men belangrijke opstellen van zijne hand in de door hem en de hoogleeraren B a k e, Geel en H a in a k e r uitgegeven Bibl. critica nova, alsook in Vad. Letteroef.1817 
D. II. bi. 197, 1818 D. II, bi. 1 (over Const. Huygen s). 
Peerlkamp was lid van het Kon. Ned. Instituut, der Maatsch. der Ned. Letterk. en andere geleerde genootschappen, ridder der orde van de Nederl. Leeuw. Zijn portret is in den handel. 
Zie Gall. el. Hist. Cont. T. IV; S ie g en be e k, Gesch. d. L. H. D. I, bl. 436, 41, 43, D. II, b1.162, 62; H o eu fft, Parn. Lat. Belg. (Praef); van K ampe n, Beknopte Geschied. d. Nederl. Letteren en Wetensch. D. II, bl. 589 ; Po tter 's Reizen door 0. Vriesl. D. I, bl. 61 ; Nederl. Spec­tator, 15 April 1865. N°. 14, bl. 116, 117 ; P. H. Peerlkarnp von L. Muller in Jahrb. f Philol. S. 504-508; Dez., Kolnische Zeitung, 5 April 1865 ; Leydsche Courant, 31 Maart 1865, 1\1'). 40; Cat. Libr. Bibl. mid. L. 13. anno 1814 —1847 illatorum. p. 261 ; Naand. v. Boeken van 1790-1832, o. h w. Peerlkamp; Cat. d. Maatsch. v. Nederl. Letterk. D. II, bl. 187, 192, 193, 228; D. III, bl. 418, 444, 460; 
Friend des Vaderl. 1838, bl. 39 ; Muller, Calais v. Portr. 
PEERLKAMP (ISAAC), jongste broeder van den vorigen, werd 28 J ulij 1829 te Groningen doctor in de letteren op eene dissertatie de Cantu Cygni, en kort daarna rector te Lochem, waar hij overfeed. 
PEERLKAMP (J. H.) schreef: 
Over het beenzwart, als middel ter zuivering van water en looddeelen, in Algem. Konst- en Letterb. 1824. D. I. bl. 131, 178, 245. 
PEETEHMANS , PETRIMANNUS of PETROMANNUS (MARTINus) werd omstreeks 1484 te Leuven geboren, trad in 1501 als religieus in de abdij van het Park, van de orde der Premonstrateusen bij doze stad, en legde er in 1503 zijne ge­lofte af. In 1519 bekleedde hij er het ambt van poenitentiarius en in 1520 werd hij pastoor van Ter Vueren, tusschen Leuven en Brussel, in 1522 van Archennes ; keerde in 1523 naar het Park terug, en werd er aalmoezenier, wtlk ambt hij be­kleedde tot zijn dood, 1 Maart 1557 of 1558. Men be­waarde weleer in de abdij van het Park eenige handsschrif­ten van hem, als : 
Commentaries in .Regulam S. Augustini. 
Commentaries de Virtutibus. 
Zie M i r a e i, Chronic. Praemonstr. p. 223 ; S w e e r t i u s, Ath. Bat. 

p.
 551; Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 653; Foppens, Bibl, Belg. 

T.
 II, p. 857 ; P a quo t, 	Mem. T. II, p. 585. PEETERS (CASPAR), Stolw ij c k, naar zijn geboorte­plants Stolwijk bij Gouda, omhelsde den geestelijken staat, werd kapelaan in de hoofdkerk te Haarlem en tegelijk pastoor van het groot Bagijnhof aldaar. Ook bekleedde hij den rang van notarius apostolicus. Toen S a s b o u d V o s m e e r, aarts­bisschop van Philippi en vicarius apostolicus van Holland ge­worden was (1580), bediende hij zich veel van P e et e r s, in zaken zijn ambt betreffende, en in 't bijzonder in de oneenig­heden die hij had met S a ffi u s , provoost van Haarlem en met eenige van diens ambtgenooten, die van oordeel waren dat V o sin e e r hun raad moest innemen voor het regiment 


van discipline, die de geestelijkheid van Haarlem betrof. Er bestonden in de vorige eeuw nog een menigte brieven over 
deze zaak tusschen deze beiden gewisseld. Volgens V a 1. 
Andreas overleed hij te Haarlem in 1605, doch volgens 
van Heussen in Mei 1601. 
Hij gaf in het licht : 
Pita R. Domini _Petri Ballingi, .Presbyteri Harlemensis, in Reclesia cathedrali a perfido milite caesi, anno 1578. Colo­niae, 1596. 12 0., waarvan men een uittreksel vindt in het supplement der Natales sanctorurra Belgii van M o la n u s, door de Raiss e, op 27 Mei. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 257 ; Paquot, Mena. T. II 
p. 482; van Heussen, Bat. S. T. II, p. 330, 331. 
PEETERS (ThEoPoRtis). Zie PETRICUS (Tamp.). 
PEETERS (BARTHELOMEUS). Zie PETRI (BARTHOL.). 
PEETERS (KAREL). Zie PETRI (KAREL). 
PEETERS (CANERUS). Zie PETRI (CANERUS). 
PEETERS (SuFFRIDus). Zie PETRI (SuFFRIDus). 
PEETERS (BONAVENTURA) werd in 1614 te Antwerpen ge­boren, en een ongemeen verdienstelijk zeeschilder. Vooral muntte hij nit in het natuurlijk voorstellen van woelende, door storm en on weer bestookte wateren, en naar dreigende rotsen heengezweepte of tegen deze in spaanders geslagen schepen. Zijn beeldjes zijn welgeteekend, kwik en geestig geschilderd. 
Hij werd in 1635 lid van het St. Lucas-gild zijner geboor­testad, overleed niet in 1652 maar in 1642 en ligt in de parochie van Hoboken, waar zijn tombe nog in de plaats der vorige eeuw te zien was begraven. 
Zie Immerzeel, Kramm. 
PEETERS (C.) leefde waarschijnlijk in het midden der 17 de eeuw, en was een bekwaam bloemschilder. Kramm be­zat eene schilderij van zijn penseel, voorstellende bloemen en 
.1ruiten tegen een medallion h la cartouehe gehecht, gedacht in de manier van D a n i 61 Seger s. 
Zie Kramm. 
PEETERS (CATHARINA) bloeide in. Belgie in het midden der 17de eeuw. Zij schilderde, voor uitspanning, vruchten. Zij was ongehuwd, of welligt eene geestelijke zuster, moge­lijk dezelfde met 
PEETERS (CLARA), die, volgens Na gl e r, omstreeks 1638, waarschijnlijk in Nederland, bloeide. Zij schilderde Stillevens, die door Kramm werden geprezen. 
Zie Kramm, 
PEETERS (Gnus), broeder van B on avent ur a Peeter s. 
Hij beoefende het historievak, doch zijn werken zijn zeldzaam. 
Op het Stadhuis te Antwerpen vindt men van zijn penseel 
en dat van J. F. M i 11 e t, De slag te Calloo. K ramm vermeld 
ook van hem Een wei met schaapherders en beesten en Een 
schoon landschap met beesten en beelden. Hij werd in 1635 
ild van het St. Lucas-gild te Antwerpen rn stierf in 1653. 
Zie Kramm. PEETERS (JAcQUES of JACOB), in 1696, vclgens Bogaert s geboren ; doch in het Gildeboek van St. Lucas te Antwerpen vond Kramm alleen „Jacob Peeters, ontfangen by . . 1676, meester 1685." Hij schilderde in de manier van Piet e r N e effs, het in­wendige van kerken, zalen, enz. Zie Kramm. 
PEETERS (JoHANNEs), de oude, zoon van Cornelis 
Peeters en van Catharina van Eelen, in 1624 te Ant­
werpen geboren, ontving onderwijs van zijn own Gillis Pe e-
t e r s van en volgens anderen zijn broeder. 
Hij hield zich bezig met het schilderen van woelende zeeen. Ook vindt men van hem afgebeelde zeeslagen, die van zijnen dichterlijken geest, zijne juistheid van teekening en diepe kennis van licht en bruin getuigen. In de pinotbeek be-rust van hem een fraai schilderij, voorstellende een hevige storm op zee, in 'sRijks Museum te Amsterdam het verbran­den Engelsche vloot in de haven van Chattam 1667, in het Museum van Antwerpen een gezigt van het ijsvermaak op de Schelde. 
Een zijner uitgebreidste werken is de Theatre des vines et forteresses des Provinces- Unies, et frontieres etc., en 90 plan­ches, avec le titre gravies al 'eau forte par G. Bouttats, d'apres Jean Peeters, a Anvers chez G. Bouttats in 4°. Oblong. 
Hij overleed in . 1677. Zijn portret, door Lu ca s V ors te r-m an, (le jonge, gegraveerd, komt voor bij de B i e. Zie Beschr. d. Schilderkunst ens. in de kerken te Antwerpen, bl. 66; Immerzeel, Kramm. 
PEETERS (JoHANNEs), de jonge, waarschijnlijk zoon van len vorige en broeder van J a c q u es Peeters. Hij schil­derde jagtstukken, waarvan gegraveerde prenten bestaan. 
Hij gaf met Jan Peeters het volgende werk in het licht. 
Recueil ci' Estampes inventies et gravies par Jean et Jaques Peeters, graveurs d' Anvers, vers 1680, et annees suivantes, contenant les illustres querres du temps, lee sieges, les atta­ques et prises de villes, Vues d' Autriche Hongrie et Turquie gr. 8'. Obl. 
Zie Kramm; Biblioth. Hulthem. I9306, 
PEETERS (JossE), volgens B ru llio t, leerling van Mar­tin de V o s. Er bestaan historische teekeningen van hem en geetste prenten, voorstellingen van jagten enz., met den naam van J. Pe e t e r s beteekent, voor 
Zie Kramm. 
PEETERS, PIETERS of PETRI (MARTIN), bloeide tus­schen 1533-1550 als schilder en kunstgraveur te Antwerpen. Hij werd in 1525 lid, en in 1533 deken van het St. Lucas­gild. Hij dreef kunsthandel, en graveerde eenige prenten naar M. Heemskerck. 
Zie Kramm. 
PEETERS (NicoLAEs), gaf in het licht: 
Sermonen oft Uitlegghingen op aile de Euangelien van den Masten, metier Fassien, alsomen die in den Kercken houdt zeer cortelijek uitgeleyt. Gheprent int J. o. H. 1520. Ende ghe­maect bij den devoten Pater Broeder Nicolaes Peeters, Min­nebroeder ende Gardiaen. kl. 8°. 
Zie Cat. d. Maatsch. v. N. L. D. III, bl. 61. 
PEETERS (J. B) schreef: 
Diss. Med. de Convulsions. L. B. 1792. 
Verhandeling over de doorgaande herfstziekte der lagere landen, ten betooge dat de gal in deze niet als oorzaak, maw­als een Syrntoma moet warden beschouwd, zooals nit beroemde schrijvers, als nieuwe scheikundz:qe ontdekkingen verklaard wordt, waarop de gepaste geneeswifze wordt aan de hand gegeven. Alk., 1804. 8°. 
Zie Holtro p, Bibl. Med. Chir. p. 275. 
PETERSSEN of PETRI (NwoLAAs), beroemd wiskundige, werd te Deventer geboren, vestigde zich te Amsterdam, waar hij in 1567-1588 de mathesis en algebra onderwees. Zijn zinspreuk was L'homme propose, et Dieu dispos6." 
Hij gaf in het Licht: 
.Practique om te leeren rekenen, cypheren ende boeckhouden met die reghel Coss, ende Geometrie, seer profijtelijek voor al­ien, coopluyden, Amst. 1567. 1583. Van niews gecorrigeert ende vermeerdert door N. P. B a v e n t r i en s i s (Alkniaer, by Jacob de Meest er). Anno 1596, Amst., 1635. 8°. 
A driaa n Ro m a in, beroemd wiskundige te Leuven, maakte veel werk van deze Practique. R e v i us geeft nog de vol­gende werken van hem op. 
Introductio, quomodo intelligendus et ad usum revocan­dus uterque globus, tam coelestis quam terrestris, C171 Arith­meticis nonnullis et Gometricis deinonstrationibus, nec non, quo pacto quadrans sit rite conetruendus. Belgice. Amst., 1588. 4°. 
Tabulae examinis auri et argenti ad marcas Trecenses. 
Ibid. 1590. 
Commentariorum accepti et expensi Rationes, juxta moron Italicum. Ibid. 1595. fol. Waarschijnlijk hetzelfde met Bet vierde deel deses Boecks, leerende 't Boeckhouwen met twee Boecken, van nieus gecomponeert op de maniere Italiane, Anno 1596 achter de .Practique. A. 1596. 
Voor de uitgave van 1583 en 1596 van het eerstgemelde werk heeft men zijn afbeelding door Gollius gegraveerd. Zie Val. Andreas, Bibl. Belq. p. 695 ; Revii Davent. ill. p. 497; Paquot, Mem. T. III, p. 306. 
PEETERSSEN (HENDRIK), te Middelburg geboren, drukte in 555 een Nederduitsche Bijbel in fol., die veel door de Pro. testanten gebruikt werd. //Het Oude Testament is gedrukt den 24sten Meert en het Nieuwe Testament reeds den 17den Meert wordende op den titel van het laatstgemelde gezegd a met grooter naerstigheid gecorrigeert, niet alleen na de Griekschen ende Latynschen waarheid, maar ook na de beste en oudste boeken van beide Talen." 
Zie L o n g, Boekz. d. Ned. Bijbel, bl, 581, 582; La R u e, Gel. Zeal. bi. 305. 
PFEIFFER (WILLEm) werd den 5den Dec. 1705 te B•U­ken in het Hertogdom Gulich geboren, ontving het eerste onderwijs te Venlo, studeerde te Utrecht, werd in 1721 ad­junct predikant te IJsselstein, vertrok in 1738 als Gasthuis­prediker naar Delft, aanvaardde in het volgende jaar het be­roep van predikant bij de gemeente aldaar, tot dat hij den 19den Aug. 1742 te Amsterdam beroepen werd. Hij over­leed in 1779 in den ouderdom van 74 jaren. Zijne dochter Anna Maria huwde den hoogleeraar Everard Scheidiu s. 
Pfeiffe r was even geleerd als verdraagzaam, 'tgeen in­
zonderheid bleek toen hij zich verpligt achtte aan den twist 
tusschen Appelius en Jan s so n i u s deel te nemen. Hij 
had zich in zijn werk Geloofsvastigheid van een waar Christen 
niet gunstig over den laatstgemelde uitgelaten. Hieruit ont­
stond in 1769 een openbare briefwisseling tussehen hem en 
A ppe 1 i u s, the door de achting en liefde, waarmede zij elk­
ander bejegenden, beiden tot eer verstrekt. 
Zijn portret wordt bij M u 1 le r vermeld. 
Men heeft van hem : 
Afscheidspredikatie van Delft naar Amsterdam. 40. 
VIII samenspraken ingerigt tot onpartijdig onderzoek in genoegzame wederlegginge van de Hernhutters, en tot afra­ding van hunne gemeenschap. Amst. 1749. 2de dr. 40. 
Orond- en voorbeeld van bijzondere en onderscheyden toe-
passingen, aangeweezen in den leertrane van Christus en zijne Apostelen. Amst. 1764. 80. 1767. 4°. dr.
2de 
Sodoms ongeregtigheid en strafe, weleer op 'illeeren uit­drukkelijk bevel, door zijnen knecht Ezechiel (bij afwezen, waarschijnkk in geschrifte) aan Jerusalem, ten spiegel voor­gesteld, volgens Ezech. XVI, 49, 50, nu met uitvoeriger yen­klaringe en toepassinge (bid' gebrek, van uitspiwak), ook in ge­schrifte, aan de gemeente van Amsterdam, bij gelegenheid van den Algemeenen dank-, vast- en bededag op den 2den Maart 1763 enz. Amst. 1763. 40. Leid. 4°. 
Geloofsvastigheid.. van een waar, school?, ongeletterd, Christen, tegen de hedendaagsche zeer gevaarkke verleidingen van grou­welijke menschen. Amst. 1766. 2 d. 80. 
Over het gebruik der H. Sacramenten in het gemeen en van het H. Avondmaal in 't bijzonder. Amst. 1780. 8°. 
Hij schreef ook een aanprijzende voorrede voor de Ned. overzetting van Doddridge's Over de wedergeboorte enz. Amst. 1746 en Over de kracht en genade v. Christus. Amst. 1748. 
Zie V e e r i s, Kerk. Alph. bl. 151, 192; C ro e s e, bl. 254 volgg.; Clarisse, Ann. ad Or. inaug. Hard. ; Y p e y, Gesch. d. Chr. Kerk in de X VIIIe eem. D. VII, bl. 405 ; Dez en Dermo ad t, Gesch. d. Herv. Kerk. D. III, bl. 17 ; Aant. B o u ma n, Geld. Hooges. D. II, bl. 493; Glasius, Godgel. Nederl.; Arren berg, Naamr. bl. 406, 407 ; Mulle r, Cat. v. Portr., Boekz. 1763 a bl. 228, 1764, b b1.217, 170 b bl. 615-664 Abco ud e, Naamr. Aanh. bl. 161; Neues Ge­lehrtes Europa. B. IV, p. 990-994 ; Rotermund; Muller, Cat. v. Portr. 
PEIFFERS (CORNELIS 
schreef: 
Schets der Goddelijke waarheden of van 't groot Intrest eener Christens. Hoorn 1749. 8°. Zie Abcoude, Tweede Aanh. bl. 125. 
PEIL (J. G.). A b co u d e vermeldt van hem : 
Klaagreden over de vorstinne Ulrich Eleonora. 40. 
Zie A bcoud e, Naamr. Aanh. bl. 161. 
PEISSMANN (L. F.), Med. Dr. to Rotterdam, 
schreef: 
Diss. sistens bigarn observationum, quibus Naturae vires in morborum cum maxime illucidantur. L. B. 1785. Natuur- en ontleedkundige waarnerning aan eene jonge kat in N. Konst- en Letterbode. 1797. D. II. bl. 46. 
Waarnerning van een wankleurige waterlozing, welke door outlasting van infecten, door den gewonen waterweg is ge-volgd in Geneesk. Magazijn van Stipriaan Luiscius, 0 ntijd en Macquel ijn. 1809. D. V. St. 2, afd. 1. W.. 44. 
Zakelijke inhoud van authentieke stukken enz. ter verdedi­
ging der zaak der directie van de zieke Diaconie-armen der 
Luthersche gemeente met approbatie van de groote kerkvergade-
ring, door den druk bekend gemaakt, door euz. Rott, 1797. 8°. 
Waartecren : 
Aan den burger L. F. P. op zijn zaaklijke inhoud enz. 
1797. 8°. 
Zie Holtrop, Bibl. Med. Chir. p. 275 ; Cat. Bibl. C. H. le Roy,
T. II, p. 591; Astrea. '
1855. bl. 157. 
PEL schreef: 
Leeringe der duyvelen verwoest. Leyden 1703. 4°. 
Zie Abcoude, Naarnr. bl. 283. 

PELGRIM, jongste zoon van Dirk VII, sedert 1123 graaf van Holland, en van S o fi a, dochter van den paltzgraaf op den Rijn, werd burggraaf van Zeeland en eerste heer van Voorn. Hij stichtte in het oostelijk deel van het land van Voorn de hofstede Oostvoorn, later ook door eenige onzer gravinnen bewoond. 
Zie Matthaeus ad Anonym. de Reb. Ultraject p. 102; Boxhorn, op Reigersbergh, D. II, bl. 37; van Alkemade en van der Schel­ling, Beschryv. v. d. Briel, D. I, bl. 182, 183 ; Inuit, Hist. Grit. emit. Holt., T. I, p. 600 ; v. d. Chys, de Munten van Holt en Zeel., bl. 63; Wagenaar, Vad. Hist. D. II, bl. 236, 238. 
PELGROM of PELLEGROMIUS (SIMON), werd ornstreeks 1507 to 's Hertogenbosch geboren, omhelsde den geestelijken stand en begaf zich in de orde der zoogenaainde Wilhelmiten. Hij legde zijne gelofte in het klooster Hemelpoort of Basel­donck in zijne geboortestad, af. In 1541 werd hij tot prior van dat gesticht verheven, in 1557 tot provinciaal. Hij overleed in 1572. 
Hij schreef: 
Synonymorum Sylva, F. Simonis Pelegromi opera atque la-bore, in usum eornm, qui compositioni student Epistolarum, congesta 1537. Recognita et aucta Buscoducis. j oan Schoe f-fern s. 1546. 12°. Antv. .A e g. Radaeu s. 1555. 8°. (Latijn en Hollandsch). Met bet Fransch : Recognita et aucta: ad-. 
jecta 'guilt in cake libri synonyma quaedam, Poetica ex diver­
sis Auctoribus scriptoribusque, tam Ohristianis quam gentilibus, .diligenter selecta. Ibid. 'dem 1556. 8°. Antv. N i c o 1. S o o 1-
ma n u s, 1577. 8°. Ook met den titel: 
Sylva in usum eorum, qui compositioni student Epistolarum atque carminum, congesta, recognita, et multis in locis aucta. Persae sunt hac editione Belgicae turn dictiones, sum phrases in Gallicum sermonem, in quern editus est _Index locupletissi­mus, ordine alphabetic° digestus. Amst., 1615. 8°. 1635. 8°. 
Descriptio originis Urbis Syivaeducensis 1540, in 't Holl. 
11 
Oorspronck van 's Hertogenbosch, beschreven door S. P. Amst. 1629. 4'. 
Zie Sweertii, Ath. Belq. p. 676; Val. Andreas, Bibl. Belg. p.812, 813; Foppens, Bibt. Belq. T. 1, p. 310; Paquo t, Mini. T. 1, p. 627, 628 ; v. Oudenhoven, Beschrjv. van's Bosch, bl. ; Guil. de Waha, Explan. vitae S. Gull. Magni, p. 345, 346 ; H erm an s. Conspect. liter.; Glasius, Godgel. Nederl., Cat. d. Bibl. v. h. N. B. Genoots. 
PELICHY (Toll. PHIL. DE), uit Utrecht, 
schreef: 
Div. Jur. de venatione. Traj., 1734. 4°. 
Zie Rotermund. PELKWIJK (J. TER), goon van Abraham te r Pe 1 k w ij k en Catharina Malecotius, werd 26 Augustus 1769 te Heino, waar zijn vader predikant was, geboren, legde zich te Deventer, order Prof. Chernac, op de wiskunde toe, stu­deerde vervolgens te Harderwijk in de regten, en werd in 1790 Art. lib. Mag. Jur. utr. Doctor. Toen G. D umbar, Griffier der Staten van Overijssel, na (le invoering van het intermediair bestuur van Overijssel, van zijn post ontslagen was, werd aan Ter P e 1 k w ij k het secretariaat opgedragen, dat hij van 1798-1800 getrouw waarnam. Als lid der Pro­vinciale Rekenkamer en van den Provincialen Raad van Fi­nantien, was hij behulpzaatn bij de invoering van het alge. uneen stelsel van belastingen in de provincie Overijssel. In 1807 werd hij assessor van den landdrost in die provincie, en buitengewoon lid van den Staatsraad. In 1810 werd hij lid van den Raad van Prefecture, narn in 1813 den post van Prefect ad interim waar. Na de omwenteling werd hij, van­wege de stad Zwolle, lid der Provinciale, en vervolgens lid van het Collegie van Gedeputeerde Staten. Hij waakte zich bijzonder verdienstelijk omtrent het onderwijs en overleedd en igden November 1835. Zijn portret is geschilderd door 
J. Schoemaker Do ij e r en gesneden door D. J. Sluij t e r, 
folio. Hij schreef 
Verhandelingen over de verlossing der Israeliten uit Egypte. Met een Landkr. Zwolle 1816. Tijdrekenkundig schoolboek met een altoosdurenden almanak. 
Zwolle 1818. 8°. 
T'erhandeling over de geschiedenis der Israeliten en andere Aziatische vollcen, vergeleken met die der Grieken en Romei­nen, met een tijdrekenkundige tafel. Zwolle 1818. gr. So. 
Handleiding tot het herleiden der oude maten en gewigten in Overijssel tot de Nederlandsche. Zwolle 1822. gr. 8°. Beschrijving van Overilssels watersnood in Februarij 1825, net eene kaart. Zwolle 1826. 
Handelwtys orn al de regelen der rekenkunde op te lossen door het gebruik van eene enkelen algemeenen regel, zonder aan­wending van de leer der evenredigheden, (uitgegeven ten voor­deele der Stads Armen-inrigting te Zwolle). kl. 8°. Zwolle 1834. 
Meetku.ndig schonlboek of eerste beginselen der theoretische en praktische Meetkunde (uitgegeven ten voordeele der Stads Armen-inrigting te Zwoile. gr. 8'.) Zwolle 1831. 
Zie Kunst- en Letterb. 1835, Dl. II, bl. 338, 357, 384. Alf. naaml. 
v. boeken, bij de Gebr. v. Cleef, bl. 460. 
PELL (JoHANNEs), noon van een engelsch predikant te Sussex, in 1610 geboren, verstond het latijn, grieksch, he­breeuwsch, arabisch en schier alle nieuwere talen. Hij werd te Cambridge magister, huwde, reisde naar Amsterdam en werd daar professor in de wiskunde. Hier woonde in 1643 zijn ambtgenoot G. J. Vossi us zijne lessen over Diophan­tus getrouw bij. In 1652 keerde hij naar Engeland terug en werd door Cromwell als gezant naar de protestantsche can­tons te Zurich gezonden. Hier bleef hij tot 1658 als resident, en onderwees R h e n n i u s of Philip R o m a y n e in de al­
gebra. Hij genoot eenige geeistelijke benificien, doch werd evenwel wegens schulden gearresteerd en zoo arm dat hij papier noch inkt kon betalen. 
Hij schreef: 
Mensura rotundi et plani. Amst. 1644. 4°. 
Contraversiae de circuli mensura inter C. Severinum et Joh. Pellium. Ib. 1647. 
Zijn leerling J. H. Rahn gaf in 1659 een hoogd. tractaat in 4°. fiber die algebrazsche Rechenkunst, zonder P ell als den eigentlijken sclirijver te noemen. Thomas B ra ii c k en gaf er een engelsehe vertaling van, en P ell gaf het, zeer veran­derd en vermeerderd, in 1668 onder den titel Introductio ad Algebram in het licht. Hij schreef ook eene Diss. pour faire voir que Rome sera detruite, die men vindt in Miscellaneis upon the following subjects. Loud. 1721. 8°. 
Zie JOeher; Rotermund. 
PELL (G.), schrijver van een 

Engelsch, Duitsch, Fransch en Latijnsch hvoordenboek, waar in aangewezen wordt de groote overeenkomst met de drie laatste talen met de eerste. Middelb. 1735. 8°. 
Zie Arrenberg, Naamreg. bl. 40. 
PELLE (D.), 
schreef: 
Gemakkelijk berookingsmiddel, in Alg. Konst- en Letterb. 
1 8 31. D. II, bl. 384. 
Verdediging van mijn gemakk,elijk berookingsmiddel enz. T. 
a. p. 1832. D. I, bl. 25. Zie Holtr op, Bibl. med. chic. p. 275. 
1 1* 
PELLECOM. (ABRAHAM NICOLAAS VAN), noon van J a c o-bus van Pe llecom, laatst predikant te Schiedam , in 1783 te Arnhem geboren, werd predikant te Kortenhoef, aan Glen Hitsert, te Prinsenhage en te Geertruidenberg, waar hij in 1836 ziin emeritaat verkreeg. Hij overleed den 28sten Sep­tember 1849 te Boxel. Hij was een man van buitengewone geestvermogens, vlug en vernuftig en in zijn tijd een ver­dienstelijk schrijver. Behalve verspreide gedichten in den Muzen -Almanak en andere jaarboekjes, gaf hij nog afzonder-lijk in het licht : 
Het Magnetismus. Breda, 1816, 8°. 
De Slag van Algiers. Breda, 1818. 80. 
1)e Laster. Breda, 1818. 8°. 
Gedichten. Breda, 1824. 2 D. 8°. 
Bij de opening der Koninki. militaire Akademie te Breda, 
den 248ten Nov. 1828. Breda, 1928. 8°. 
Loizang aan den gelauwerden Pad, verwaanden schrijver en verwonderlijken omnis homo. Tremebundus Aquatilins ven­tosus coelimonticala (C. P. E van der Aa). 1837. 80. 
Volkslied iii 1841. Z. drukpl. 8. 
Van zijne gaven voor den kansel, gaf hij een bewijs door zijne Leerredep en, Breda, 1820. 8°. ; Leerrede over [land. 
XIII : 6-12. De tegenstand tegen de gezuiverde Evangelic­leer in deze dagen in deszells aard en gevolgen voorgesteld. Amst. en Breda, 1829; Gedachtenisviering eener veertigjarige Evangeliedienst. Leerrede over Lucas X, vs. 20. 's Hertogenb. 1846. 80. 
Hij was een ijverig voorstander van het protestantismus en nam deel aan den concordaatstrijd van 1840 en 1841. Waarschijnlijk is hij ook de schrijver van De Jezulten, De troon der Nederlanden en Het Concordaat. Amst., 1841. Hij was ridder van de Nederl. Leeuw en beer van Kortenhoef. Zijn portret bestaat. 
Zie Glasius Godgel. Nederl. ; Cat. d. Maats. v. Ned. Letterk. D. III, bl. 102 ; M u 11 e r, Cat. v. portr. ; Holtro p, Bibl. med. et chic. 
p. 275; Brans., Kerkel. reg. bl. 48, 89. 
PELLEMONTANUS (JoHANNEs), een Hollander, was med. dr. en hoogleeraar aan de Universiteit te Rostock, in 1525 rector der Academiae, Dam kort daarop het 11 Physikaal" te Luxemburg aan en overleed aldaar. 
Zie Westphalen, Monum. fined. T. 111, p. 1429. 
PELLETIER of PELETIER (CAsPAitus), te Middelburg 
geboren, arts, en van 1615-1639 schepen en raad aldaar, 
was uhooggeleerd in tie anatomie en tnedicijnen, alsmede een 
uitnemend en zeer bedreven botanicus." 
Hij schreef: 
Plantarum turn patriarum, turn exoticarum, in Walachria, 
Zeelandiae insula, nascentium . synonymia, authore Caspar° Pelleterio, Monspellensi, Mediciitae doctore ac inclytae Middel­burg. Medico ordinario. Middelb. ex cod. Rich. Schil­ders. 1610. 80. 
De' regering van Middelburg, aan welke hij dit werk op­droeg, vereerde hem een zilveren schaal. Kort voor zijn overlijden verzoeht hij dat het ambt van doctor van het gast­huis, dat hij tot hiertoo bekleed had, zijn zoon Dr. A driaan Pelletier rnogt worded opgedragen. Hij overleed in het volgend jaar 1639. 
Zie Chron. v. Zeeland (1634) bl. 348; List der Magistr. van Mid­delb. ; de la Rue, Gel. Zeel. bl. 348, 849 ; Paquo;t, Min. T. II, p.17; Rotermund; Kobus en de Rivecourt. 
PELLETIER (J.), 
schrijver van : 
Twee brieven, behelzende de reden waarom hij van Pastoor veranderd is. Amst. 1706. 8°. Zie Arrenberg, Naainreg. bl. 407. 
PELS (ANDRIES), zoon van Andries Pels en Catharin a Vegelm an s, een Amsterdarnsch regtsgeleerde en dichter, re­gent van den schouwburg en oprigter van het vermaarde kunstgenootschap Nil volentibus arduum. Behalve de pier onderstaande drama's en dichtstukken, gaf hij in 1678 eene overzetting der Dichtkunst van Horatius, op onze zeden en tijden gepast, die gansch niet verwerpelijk is, evenmin als zijn Gebruik en Misbruik des Tooneels. Hij was (schreef witsen G e ij s b e e k) seer ingenomen met de Fransche tooneel­wetten en veroordeelde alles wat daarmede strijdig was. P els en zijn genootschap meende de dichtkunst op to beaten door het overschrijven van bekrompen regelen en grillige wetter, en bewerkte daardoor juist het tegendeel. Langer dan eene eeuw werden deze zoogenoemde regelen angstvallig opgevolgd, waardoor de dichtkunst natuurlijk tot werktuigelijke versen­makerij verviel. Reeds A n t o n i d e s voerde een hevigen twist met P els aangaande het wezen der podzy. P els overleed 8 Julij 1681. 
Hij schreef: 
Dido's doot, trsp. met Konstwerken, vertoont op d'Amsteld. Schouwb. Amst. 1668. 
Julius, blsp. vertoont op d'Amsterd. Schouwb. (m. d. spr.) Praevalet Librae sapientiae gutta fortunae. Gelukkige gekken behoeven Been Wysheit. Midd. 1668. 
Brief van Fhilalethes aan zijnen vriend, wegens de beschul­digingen des Ileere David van Hoogstraten ten laste van J. de Klerk enz. 
De vermomde Hollandsche Franschman, blsp. Voltooid door 
N. v. A. Amst. 1684, 2 St. kl. 80, (Ook in de werken van 
bet Konstgcnootschap Nil volentibus ardunin) 2e dr. op nieuws 
naauwk. verschikt en veel verb. 1717. Minneliederen en Mengelzangen. Amst. 1684. kl. 80. Mengelzangen.
iste D. 2e d r. verb. en 2e dl. nooit gedr. Amst. 1717. 
Q. Horatius Flaccus Dichtkunst, op onze tijden en zeden toegepast. 3e dr. overgez. verb. en met een Tijdbeschr. Kant­teekk. enz. vertu. 1705. 
Gebruik en Misbruik des Tooneels, dienende tot het vervolg 
van de Q. H. Fl Dichtk. 	Amst. 1681. 40. 1694. 40. 3e dr. naauwk. verb. Amst. 1718. Hiertoe behoort: 
J. Ouda e n, Aanmerlcingen over Q. II. Fl. Dichtk. enz. door A. Fels (uitgeg. met Bericht van D. Hoogstraten). 
Amst. 1718. Gedigten. Amst, 1768. 40. . Ondergang des Roomschen 4rends door den Noordschen 
Leeuw. w . pl. 40. Zie Wagenaar, Beschr. van Amsterdam St. III, bl. 250; Siege n-beck, Bekn. gesch. der Ned. Letterk. bl. 182 ; van K ampen, Gesch. 
d. Ned. Lett. en Wetens., D. I, bl. 364; Witzen Geijsbeek, B. A. 
C. Woordenb. o. h. w. ; De Vries, Proeve eener Gesch. d. Ned. Dichters D. I, bl. 253; Snellaert, Schets eener Gesch. d. Nederl. Letterk. bl 163, 169 ; Le Jeune, Verh. over de [olksz. bl. 39 ; An­tonides, "Ilengeld. bl. 177, 269; If oogstraten, Leven van Antoni­des ; T. A r e n t s, Mengelpoezy, bl 293 ; Cat. d. Maass. v. Ned. Let-ter;., D. I, bl. 167, D. II, bl. 516, D. III, bl. 78 ; A bcoude, Naamr. bl. 281; Aanh. hi. 161; Arrenberg, Naamr. bl. 407; Kok; Kobus en de Rivecourt; J ö cher; Navorscher, D. VIII, bl. 358, IA IX, bl. 90. 
PELS (JAN), volgens V a 1. Andreas, te Rechliachhausen in Westphalen, omstreeks 1512 geboren ; doch hij zelf liet zich als student te Leuven dus inschrijven: Joan nes Pe ls, de Alcmarih, filius quondam J o an n is Fab ri." Zijn vader heette Jan Da e m s, schrijnvverker, en zijne moeder Caner a v an San t en. Bij den doop werd hij zelve Hendrik Daems genoemd. Toen zijn vader gestorven was, werd hij door zijn bloedverwant, Jan Pe ls, Kanunnik te Utrecht, tot kind aan­genomen, en deze verwisselde zijn naam met zijn eigen. Hij werd 27 Sept. 1629 te Leuven student en legde zich op de regtsgeleerclheid toe, verkreeg d en 25sten Junij 1538 den grand van Baccalaureus in beide regten. Op St.. Hubertus (3 Nov.) van datzelfde jaar, werd hij procureur der Universiteit en omstreeks den zelfclen tijd secretaris. Hij bekleedde diem post tot in 1567 en overleed den 28sten April 1584 te Leu­ven. Hij huwde den 18den April 1542 P e troll el la van der M u e l e n van Leuven, (lie hem geen kinderen schonk. 
Hij gaf in het licht : 
Processus Judicarius. Colon 1598, 120., uitgegeven met ann-

merkingen door Chr istoph el Wintzle r, beroemd regts­geleerde en raadsheer van den Keurvorst van Keulen. 
Formularium Advocatorum et Procuratorum. Met de ver­handeling van W in tzler, De Jurisdictione Episcoporum Ger­maniae. Colon 1710. 4°. 
Zie 	Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 548; Fost. p. 53; Foppens, Belg. T. 11, p. 710; P a quo t, Mena. T. II, p. 801, 302. 
PELS (THOMAS), beroemd arts te Nijmegen, kwam te Har­derwijk ale hoogleeraar in de geneeskunde als opvolger van Cra n en in aanmerking. 
Zie Bouman, Gesch. der Geld. Hooges. D. I, bl. 266. 
PELS ( ), leeraar aan de Latijnsche school te Am-
sterdam, later rector aan het gymnasium te Hanau, werd 
aldaar door Bjornstah I bezocht. 
Zie Bjornst'ahl, Reiz. D. V, bl. 254. 
PELSAERT (FRANcus) 
gaf in het licht: 
Ongeluck,ige voyagie van 't schip Batavia nae Oost-Indien, gebleven op de Abrolhos in 1628 en 1629 onder F. Pelsaert, nevens wedervarei in 't Hof van Siam van Jeremias van Fliet en de <<ynen 1636, — alsnzede groote tyrannie van Abas van Persien. Amst. Jan Jansz. 1647, 1648. Zonder pl. 4°. 
Nieuwe vermeerderde ongeluckige voyagie enz. Amst. Jan Janz. 1648. Met 6 dubbele platen. Zie over de verschillende uitgaven Tiele, lilenz. Biogr. sur les Jour naux des Navigations A'derlandais, bl. 262 volgg. Cat. Geisweit van der Netten, p. 17, 27. 
PELSER. Groot boosdoener te Enkhuizen, bekende, toen hij, in het midden der 16e eeuw, door den sellout Lan g-w a in b e s was gevangen, 99 moorden gepleegd te hebben en beklaagde zich dat hij het getal van 100 niet vol kon ma-ken. Hij werd op een horde gezet, langs de stad gesleept en met gloeijende nijptangen dood geknepen. 
Zie Brandt, Hist. v. Enkh. Dl. I, bl. 104. 
PELT of VAN PELT (JoHANNEs), geb. te was predikant te Hooge en Lae Zwaluwen 1614, te Gie­sen Oudkerk en Giessendam 1616, te Schipluiden 1619, te
-
Schiedam 1631, stierf in 1642. Hij schreef 
klarmonia Renzonstrantium et Socinianorum et yards reli­gionis christianae dogmatibus non infirnis, quibus post singulos paragraphos opposita est sententia orthodoza ecclesiarum vere reformatarum, ex jormulis unionum earundem ecclesiarurn confessione, catechism°, canonibus Synodi nationalis Dordrech-
tanae desumpla locisque Scripturae conflrmata. L. B. ex off. Isaaci Commelini 1633. Zie Soermans, Kerk. reg. bl. 60; Rogge, Bibl. v. Contrarem. Geschrift. bl. 118. 
PELTIER (FiBmiN), Ridder van Maitha, een der verbon­dene edelen, werd een der eerste slagtoffers van Alva 's woede, en op den eersten van Zomerrnaand 1568 te Brussel ont­hoofd. 
Zie Chron. v. Antwerpen bl. 164; }lent erus, Rer. Belg. lib. XVI, 
p. 438 ; van 1sselt, Sul Temp. Hist p. 143 ; van M e t e r e n, Ned. .Hist. B. III, bl. 57; B o r., Nederl. ,Oorl. B. IV, bl. 169 ; Le Petit, Chron. L. X, p. 200; Te Water, Verb. der Edelen D. III, bl. 225. 
PEN (JACOB), een Nederlander in bijzonderen dienst van Karel II, Koning van Engeland. Hij composeerde met een rijke vinding: en paarde een juiste teekening aan schoon ko­loriet. Hij overleed te Leiden in 1680. 
Zie Kramm. 
PENART (J.), schepen te Acre, eene stad in Fransch-Vlaanderen, onderteekende de Unie van Brussel in 1 57 7. Zie J. E. de Jonge, Unie van Brussel bl. 92. 
PENCHARD (J.), beoefende de graveerknnst te Leyden, omstreeks 1678. Hij bepaalde zich voornamelijk tot titelpla­ten en andere versierselen. Hij sneed ook de anatomische platen voor de werken van R. de Graa f, met het portret van dien anthem.. Leiden 16 7 8. 
Zie Immerzeel. 
PEND.ER (J.), dichter uit de 17de eeu w, gaf in 1640 te Breda de Kleine Wereld 
Zie van der Aa, N. B. A. C. Woordenb. Abcoude, Naanal. 
PENDRECHT (BERTOLF vAN), onderteekende het verdrag tusschen Phil i p s Graaf van V laanderen en F 1 or i s Graaf van Holland, den 2 7sten Februarij 1 1 67 te Brugge gesloten. 
Zierierred. Oudeghers, Chron et Annal. de Flandres CLXXVII 
f. 134; Du Mont, Corps diplom. T. I, pag. 87; Scriverius, Leven der Graven bl. 152; Meijeri, Annals ad Annum n57 ; van Mieris, Charterb. D. I, bl. 113 ; Wagenaa r, Vad. Hist. D. II, bl. 257-259. 
PENEN (J.), 
schreef: 
Gods Tugtschool, 1665. 4°. 

Zie Abcoude, Naaml., bl. • PENSAERT (PASCHASIUS GERABDI), in 1576 predikant te Klundert, en gestorven in 1584. Hij was ook eenigen tijd te Dordrecht in dienst, en komt o. a. voor onder zeker ac-coord tusschen Herman H e r b e r t s en de overige Dortsche predikanten. 
Zie Schotel, Kerk. Dordr. D. I, bl. 103, 521. 
PENIUS (DANIEL), predikant te Noordwijkerhout, 
schreef : 
De ware aanbidder, ofte eenighe Predicatien over het Ghe­bedt der Propheten Daniels in sijn Boeck Oap. 9, vers 23, op de wekelijksche Bedestonden, gedurende den Oorlogh Las­schen Enghelandt uncle de Vereenighde Nederlanden. In 't jaar 1653 gepredickt door D. P. Hoorn, 1658. 160. 
PENN (HUBERTUS JoDocus), Med. Doctor te Dordrecht, studeerde te Leyden , werd in 1794, na het verdedigen van Theses filed. (L. B. 1794) tot med. doctor gepromo­veerd en vestigde zich te Dordrecht, vierde 15 October 1844 den vijftigjarigen verjaardag van de aanvaarding zij­ner geneeskundige praktijk. Hij had Coen den ouderdom van 76 ja,ren bereikt. Hij ontving bij die gelegenheid van den Koning de Ridderorde van den Nederlandschen Leeuw en van de Medicinae Doctores een fraai bewerkten zilveren beker. Hij overleed in 1848. 
Zie Konst- en Letterb. 1844, N". 47. Holtrop, 13ibl. need. ac chir., 
p. 423. 
PENN (JOHANNES JACOBUS), zoon van Dr. Hu be r tus Jodocus Penn en Adriana Johanna Bouduin, werd 
2lsten
den November 1812 te Dordrecht geboren, studeerde in de bouwkunde te Berlijn, in de school van Schink el , onder de leiding van den architect Nietz. In zijn geboorte­stad teruggekeerd, be werkte hij voor de pers een Handboek der schoone Bouwkunst. Breda 1840-1811, 2 Dln. 4°. Het bevat hoofdzakelijk den curses der Berlijnsche bouwkunde, doch weinig nieuws, noch in theorie noch in praktijk. 
Hij overleed te Dordrecht 22 Junij 1649. 
Zie Kramm. 
PENN (A. D.), broeder van den vorige, studeerde te Gent en promoveerde te Leyden op een Specimen med. continens nonnullas observationes practices circa pneumonzatn veram in­flammatoriarn et pleurodynen, L. B. 
Zie Holtrop, Bibl. med. chir. p. 275. 
PENNE of PENEN (J. (?) VAN), een Hollander van ge­
boorte, die te Antwerpen woonde en aldaar, wel gegoed, om­
trent 1710 in de kapel van het H. Kruis in de St. Jacobs­
kerk overleed. 
In het museum te Antwerpen heeft men van zijn penseel eene schilderij, voorstellende De koekebakster. J. de Later graveerde naar een zijner schilderijen in mezzo-tinto Een lustigen jongen boer, met glas en pijp, order een boom zit­tende, waaronder De sterke Forsheyt. In 1607 ontving bij ale discipelen Gaspard Kecheet of Hecheet, in 1695 
Louis Doneeman. 
Zijne vrouw wilde hem niet naar Antwerpen volgen, maar bleef bestendig te Amsterdam, waaruit blijkt dat van de Pen n e aldaar heeft gewoond, en waarschijnlijk is hij daar ook (omstreeks 1652) geboren. 
Zie Kramm; Catal. du Musa d'Anvers, 1857. 
PENNEMAECKERS ( ). Men gist dat hij een Franciscaner 
monnik en leerling van It u bens was. In het Museum te 
Antwerpen berust van hem eene Hemelvaart van Christus. 
Zie Kr amm. 
PENNINC en PIETER VOSTAERT, twee diehters, leef­den waarschijnlijk reeds in de eerste jaren der )(Hide eeuw, en gaven eene Hollandsche vertaling van den Roman van Walewein in rijm.. 
Zie Jonckbloet, Geschiedents der Middenned. Dichtk. Dl. 
bl. 110, 111; Cat. d. Maatsch. van Nederl. Letterk. Dl. II, bl. 517. 

PENNINCK HOOFD (A.. M.), 
schreef: 
Twee berigten aan de nationale Nederlandsche huishoude­lijke Maatschappij te Haarlem, over de kultuur der brand­garst. Haarl. 1807, gr. 8°. 
Zie Alphab. Naaml. v. Boeken bij de Gebr. v. Cleef. 
PENNINCK (LAuRENs), burger van Deventer, koopman, die handel dreef op- Spanje, schoon hij gerefortneerd was, blijkens eene brief van den prins van Ora nj e d.d. 27 Dec. 1581 aan predikanten, ouderlingen en diakenen der gerefor­meerde kerk te Deventer, ten geleide eener verklaring van Laurens Penninck. 
Zie W ag enaa r, Vad. Hist. Dl. VII, bl. 463 ; Overijss. Volks -Alm. 1848, bl. 4, 5. 
PENNINCK (J. J.), Med. Doctor, 
schreef : 
Diss. med. de medicamentorum ac corporis humani agendi ratione, eorumque adnzinistratione externa in morbis externis. Traj. ad Rhen, 1819. 
Physiologisch-therapeutisch onderzoek naar den oorsprong en den aard, de toevallen, besmettelijkheid en behandeling van de thans in een gedeelte van Europa heerschende epidemische cholera-morbus, gegrond op eene vergelijking der jongste waar­nemingen en lijkopeningen, met de aanteekeningen door oudere schrijvers, aangaande het wezen en de behandeling van soort­gelijke epidemien. Deventer 1831, 8°. 
Kritische beschouwing der theoretische en practische genees­kunde op naar tegenwoordig standpunt, inzonderheid met be-trekking tot de leer der bloedontlastingen. Deventer 1837, 8°. 
Gezondheidsleer voor het yolk, in Werken der Maatsch. tot Nut van 't Algetneen. Amsterdam 1828, Dl. XXI en afzon­derlijk (eene met goud bekroonde prijsverhandeling), 
Verhandeling van de oorzaken der koortsziekte, die in 1820 in Vriesland, Groningen en andere noordelijke provincien geheerscht heeft, en waaraan dezelve met de nieeste waar­schijnlijkheid Ian worden toegeschreven in Natuurk. Verhand. 
v. d. loll. Maatsch. v. Wetensch. 	1830, bl. 163. Zie Holtrop, Bibl. med. chir. p. 275, 276. 
PENNINGK (G.), dichter, uit het midden der i 8de eeuw. Men vindt an ziin poezy o. a. in _Parnassus Kunstkabinet of verzameling van gadelooze Dichtstojen. Awst. 1755. 
Zie Kempe, Mist v. Dicht. bl. 70. 
PENNING (NicoLAAs LODEWIJK), omtrent 1764 te 's Hage geboren, leerde de teeken- en sehilderkunst wider Dirk van d e r A a, en word een goed sehilder en teekenaar van land­schappen, stallen met vee, zeegezigten enz. Men zag van zijn sehilderwerk op tentoonstellingen, en liefbebbers bewaren zijne fraaije teekeningen net 0.-I. inkt. Hij overleed in het laatst van 1818, nalatende een zoon, Piet er A art Pen-n in g, in 1791 te 's Hage geboren, mede beoefenaar der kunst. 
Zie Immerz eel. 
PENNING (Mr. ABRAHAM ELIA), van 's Gravenhage, 
sehreef: 
Diss. Jurid. de Luxu et legibus sumtuariis ex Oeconontia politica dijudicandis. Anist. 1826. 8°. Zie Cat. d. Maatsch. v. Ned. Letterk. Dl. II. bl. 458. 
PENNINGEN of PENNINGHEN (D. M.), Nederlandsch graveur. Hij graveerde het portret van Franc is cu s He e r-mans, schrijver der Gulden Annotation, naar Suyderhoeff, de platen in G o eree, Joodsche Oudheden. Amst. 1690 in fol , den titel van het werk De MartelaarsSpiegel der Docrps­
-
gezinden. Amst. 1685, 8°., naar de teekening van L. v an der Vinne, den titel voor A.Nuck, Adenographia et uteri anatome nova L. B. 1692; het portret van Baptista Nonni, Ridder en Procurator van St. Marcus. 
Zie Kramm. PENNING H. (G.), dichter uit het midden der l8de eeuw. Men vindt zijne poezy o. a. in Parnassus Kunsaabinet of verzameling vtrn gadelooze Dichtstoffen. Amst 1735. Zie Heringa, List van Dicht., bl. 70. PENNING NIEUWLAND (J.) Uit het Soerabaaysche Nieuws en 4dvertentieblad ontleenen wij de volgende levens-
-
beschrijving van dezen generaal-majoor, op den 31sten Mei 1857 te Arnhem overleden. 
NGeboren den 30sten Januarij 1795, te Schiedam, werd hij reeds op 2 Mei 1801, dus op een leeftijd van 6 jaren, be-nomad tot cadet bij de marine; op den Pten Julij 1810 tot vlaggejonker en op 12 Dec. 1810 tot adspirant der late klasse. 
Hij hielp, onder de bevelen van den adrniraal Verhuell, in 1813 de forten aan den Helder tegen de Engelschen ver­dedigen, werd na de omwenteling in Januarij 1814 als tweede luitenant bij de artillerie geplaatst, woonde als zoodanig de belegering van Naarden bij, en werd den Pten Maart 1815 tot laten luitenant bij de artillerie benoemd. 
In Julij 1819 ging hij bij de Oost-Indische artillerie over, werd in 1820 tot kapitein, in 1828 tot majoor en in 1832 tot luit. kolonel benoemd. 
Bij zijne terugkomst van verlof in 1834, werd hij belast met het commandement van het personeel der artillerie van het Indische leger, en korten tijd daarna met de functie van waarnenaend chef van den generalen staf, welke functie aan hem, in November 1836, met den rang van kolonel, defini­fief werd opgedragen. 
In 1851 als generaal-rnajoor gepensioneerd, heeft hij, ge­durende zijne laatste levensjaren, geen oogenblik opgehouden, de belangen van het Indisch leger voor te staan, en zijne pogingen zijn gewis niet zonder uitwerking gebleven. 
De persoonlijke vriendschap van zijn hoogvereerden chef, den Hertog van S a k s e n Wei in ar, was voor hem eene groote voldoening, en herhaaldelijk ontving hij daarvan be­wijzen. 
Wanneer het leger van Ned.-Indie eens een geschiedschrij­ver vindt, clan zal, onder de verdienstelijke mannen van dat leger, de generaal-majoor J. Pe u n i n g N i e u w 1 an d eene der eerste plaatsen innemen." 
Part. berigt. 
PENNJKS ( ), door Sp as n in zijne Beschrijving. v. Rot­terdam als landschapschilder vermeld. 
Zie K ram m. 
PENNINGTON (ISAAC), 
schreef : 
Den wegh des levens en des doots openbaer geinaekt voor de mensehen Iwaerdoor gepleit wort tegens de ... pa-den des doodts ende het eene pad des levens voorgestelt in... stellingen aeny. den alval van den geest... met somm. beginselen, leidende uit den alval, ende ook in antwoorden tot... tegenwerpingen IUitgeg. in... goede wille beyde tot papisten ende alle andere secten ... die . van het geloof gedwaelt zijn door J. P. de Jonger Gedr. in 't j. o. 
H. 1661. Zie Rogge , Geschrift d. Ned. Berm perk, bl. 46. 
PENNOCK (FREDERIK WILLEMSZ.), Amsterdammer, zette uit het Engelsch over: 
De confessie des Gheloofs van de Kercke van Schotlandt. Met aenwysinge van sodanige Acten van Parleinente, als be-. quaem zijn om de eenigheyt (bier nae verhaalt) te bevestighen. Ende ondertekent . . . . int Jaar o. H. 1638. Met de rede­nen waeromme het Service-boeck op Schotlant ghedrongen, behoorde gerefuseert te worden. Gedr. voor Thomas Craffort. 
1638. Eene hollandsche vertaling van de Convenant. Een uittrek­sel hieruit en de bijgevoegde redenen vindt men bij Aitzem a. 
D. 	II, bl. 525. Zie Muller, Cat. v. portr. D. I, bl. 333. 
PENN'S (CORNELIS OVERGAAUW) van Delft, 
schreef: 
De antiquissimo urbis Delphensis Privilegio. Traj. ad Rhen. 

1786, 4°. 
Zie Astrea, 1855, bl. 178. 

PENNOKIUS (J. P.), Rector te Medemblik, was een zeer middelmatig dichter uit de 17de eeuw. Men vindt van hem een Lyek-klachte over het Christelyck overlyden van Cornelis Rhynenburgh, Chirurgyn, .Raedt, Oudt-Schepen der stad Me­demblick ende aldaer in den Heer gerust, achter het 2de DI. van C. Rhijnenburgh's Vreugdenbergh. Hoorn 1669. 
Zie V. d. Aa, N. B. A. C. Woordenb. 
PENSEMAN (JACOB). Martin e t schreef : hij besteedde veel tijd aan stille !evens (zoo noemt men papieren, boeken, doodshoofden en dergelijken, die op een tafel geplaatst zijn) en schilderde harnassen, kurassen en ander krijgstuig. Hij bloeide waarschijnlijk in het midden der Ude eeuw." 
Zie Martinet, Hist. d. Wereld, bl. 528; Kramm. 
PENTIN (JoHA.N), beroemd metaaldrijver, uit de eerste 
helft der XVde eeuw, die een aantal fraaije kunstwerken als 
images d'or et d'argent, basreliefs enz. voor de hertogen van 
Bourgondie vervaardigde. 
Zie Kramm. 
PEPENHAUSER (H.) Men heeft van hem : neurysma arcus aortae met de lijkopening, in Praktisch 
Tijdschrift voor de geneeskunde enz., door Moll en v a n Eldi k. 1638. St. IV, bl. 320. 
Zie Holtrop, Bibl. Med. et Chir. p. 276. PEPLAERS (J.) gaf in het licht: Nie a we volmaakte Fransche en Hollandsche Spraalckunst. Amst. 8'. Zie Arrenberg, Naa'nr. bl. 407. PEPIJN DE DIKKE, of gelijk hij, naar zijne voornatunste be -
Litting, Herstal, gewoonlijk genoemd worth, P e p ij n van 11 e rst a 1, was een der verrnaardste mannen van zijnen tijd. Hij fnaakte, als Groothofmeester of Majordomus van den laatsten der Frankische Rois faineants of nietsdoeners, zieh ineester van het Frankische Rijk, dat hij aan zijnen beroem­den zoon Karel den Grooten naliet. Hij was het die den begaafden Willebrord overreedde om naar Rome to reizen en die zijn kasteel onder de Friezen aan. Will e b r o rd ter be woning en tot hoofdzetel gaf. In 692 loch was de Frie­sche koning Rad bou d door P e p ij n overwonnen geworden, hoewel hij in 697 op nieuw tegen hem opstond ; echter met keen beteren uitslag, daar hij alstoen Utrecht maest afstaan. P e p ij n 's opvolger, Karel Mart e 1, voltooide de overwin­ning der Friezen in 717 en 726. P e p ij a leefde in overspe­ligen gemeenschap met Aloaid e, zuster van den edelman Jo do. 
Lie v. d. C h ij s , De Munten der Bisschoppen van de Heerlijkheid en de stad Utrecht, bl. 2, 8, 6; de Munten der ,Leenen in Braband en Limb. bl. 3, 162; de Munten der Heeren en Steden van Overijssel, bl. 11, 20 ; de Munten van Friesland, Groningen en Drenthe, bl. 5, 278, 302 ; de Munten der Frankische en Duitsch-Alederlandsche Vorsten, bl. 93 en volgende, waar ook zijne munten beschreven en afgebeeld zijn. 
PEPIJN VAN LANDEN was de grootvader van den be­roewden P e p ij n den dikken, die naar zijne bezitting Her­stal, gewoonlijk P e p ij n van Herstal genoemd worth. 
Zie v. d. C h ij s, de Minden der Leenen van Braband en Limburg. bl. 3. 
PEPIJN DE KORTE, was de kleinzoon van den beroem­den P e p ij n van Herstal. Onder hem ontstond eene groote verandering in het Muntwezen, daar hij de in onbruik ge­raakte zilveren munt weder invoerde. 
Zie v. d. Chijs, de Munten der Leenen van Braband en Limburg, bl. 3; de Munten der Frankische en Duitsch-Nedeilandsche Vorsten. bl. 93. 
PEPIJN. Aldus heette ook de tweede zoon van Karel den Grooten. 
Lie v. d. Ch ij s, de Munten der Frankische- en Duitsch-Nederland­sche Vorsten. bl. 109. 
PEPIJN. Aldus heette ook de zoon van Lod e w ij k den Vroomen. Zie v. d. Chijs, de ilfunien der Frankische- en Duitsch-Nederland­sche Vorsten. bl. 138, 139, 140, 141. 
PEPIJN (MARTEN), zoon van W i 1 le m Pep ij n, kunst­
handelaar te Antwerpen, en van Cat ha ri n a van de n 
Berg, werd in 1574 (volgens anderen in 1575) te Antwer­
pen geboren. Hij zou reeds vroeg naar Italie zijn gegaan en 
zich te Rome door zijne grootsche composities, naauwkeurige 
teekening en krachtig koloriet beroemd gemaakt hebben. Zijn 
verblijf in Italie wordt echter in twijfel getrokkeu, even als de 
legende dat hij de naijver van Ru bens zou hebben opgewekt. 
t"Men vindt van hem in de hoofdkerk te Antwerpen een St. Norbert, het H. Sacrament aanbiddeitde, en twee and ere kapitale stukken. Ook het Museum aldaar bezit twee stuk­ken van dezen meester, en de kapel van het Gasthuis een altaarstuk, voorstellende de H. Elizabeth, hare schatten aan de armen uitdeelende. P. de Baillie u bragt zijne Susanna in het bad in het koper. Zijn portret, door A. van L ij c k in 1732 geschilderd, was in bezit van koning Willem II, en werd in 1850 voor f 4,300 aan E. le R o y te Brussel verkocht. Hij huwde, volgens sommigen, te Rome, in 1601, Maria H u ybr echts. Beide zouden in 1646— 1647 over­leden zijn. Zijne dochter Ca t har ina was ook eene verdien­stelijke schilderes. 
Zie Immerzeel; Kramm; Cat. du Muscle d'Anvers, 1857. 
PER ( .. . DE) wie deze edelman, die tot de verbondene Edelen behoorde, was, is onbekend. M.ogelijk weUINico laas van G a v e r, of G a v r e, heer van Peer, 
Zie te Water, Verb. en Sineeks. d. Edelen. D. III. bl. 226. PERARCHIA (AARON), een rabijn, leefde in den aanvang der XVIIIde eeuw te Amsterdam, en gaf in het licht : Flores Sacerdotii. .Expositio in Gemaram et Tosephoth. Amst. 1703 fol. Virga Aaronis s. quaestionis. Amst. 2, 5 fol. 
Zie Jocher. 
PERCELLES (JAN), in 1597 te Leyden geboren, was een zeer verdienstelijk schilder van zee- en strandgezigten. Zijne woelende zeeen bij onweers- en stormvlagen zijn zeer natuur­lijk voorgesteld. 
Hij gaf in het licht : 
Diverses natures, dont on se sect dans les Provinces Unies. 
f. oblong. 
Icones variarum navium flollandicarurn, guarum usus maxime 
in aquis interioribus regionis. Notatae a famo8issimo navium pictore J. P. B. Cleynkens, te Haarlem excudit (een stel van 12 platen). Een latere druk verscheen in 1627 te Amster­dam, impressae apud Nicolaum J. V isscher. 
Een stel van 20 prentjes, Zeegezigten; op elk is een vis -scher in zijn bedrijf bezig afgebeeld, met den titel Verschei­den strand- en Watergezigten, met bet adres liondius en Beerendrechtsch. 
Verscheiden Hoilandsche schepen met onderschriften en verzen. Fen vervolg *van ten minste acht fraai gegraveerde platen sours aan W. v. d. V eld e toegekend. 
De dood van Jacob. 
De Verkondiging aan de Herders. 

Deze beide laatste gaan oogenschijnlijk voor zijne werken door. Volgens Balk e ma zou hij in 1641 te Leyderdorp zijn overleden. 
Zie Immerzeel; Kramm ; Percelles. 
PERCELLES (JuLIus), zoon en leerling van den vorigen, in 1628 geboren. Hij schilderde, even als zijn vader zeege­zigten, doch bleef beneden hem in penseelbehandeling en doorschijnendheid van kleur. 
Zie Immerzeel; Kramm• PERCLAES (NJcLAEs), lid der rederijkkamer Het Boeek te Brussel. Achter het Bericht op de vragen van de Amsterdamsche Academie Vie Narrenschool, ingestelt bj een Lit van de Brabantsche Kamer ghenaemt T'leliken onder de doornen. Ghedr. in 't jaer 1630, heeft men van hem een Ilollandsche `llollipodrido tot een toemate enz., onderteekend Naer dit een beter, zijn zinspreuk. Zie Muller, Cat. v. Pam, bl. 303. PEREGRINUS (JAcosus), aldus genoemd naar zijn groot­vader J a c o bus P e r e g r i n u s, predikant te Ochten, was de zoon van Paulus Pere grin u s predikant te Ingen en van ii eertr ui Schoen m en t i u s. Hij werd aldaar den 5den Nov. 1669 geboren, bezocht het gymnasium te Tie], waar hij het onderw ijs genoot van de rectoren A a l h u i z e n en Henni n-g in s. Studeerde te Utrecht onder Gra e viu s en Le usd e n, te Franeker onder V i tr in g a en van der Wage n, te Dord­recht onder van Ti 1. In 1696 werd hij te Zoelen beroepen, vervolgens te Nieuwkerk op de Velu we, Tiel en te Zwol, sloeg een beroep naar Alkmaar af, doch dat van Utrecht Dam hij aan. Den 2 5sten Junij 1719 werd hij als predikant te 's Rage beroepen en overleed den lden April 1735. Hij hu wde Johanna van Cuylenbur g, geboren te Tiel. 
H en r i cus Malcotius hield eene lijkrede op hem. A. Ft w e s t e r h o v i u s vervaardigde zijn grafschrift. Hij was een zeer geleerd man, die voor den leerstoel aan de boogeschool te Harderwijk in aanmerking kwam. 
Zie Boekz. d. Gel. Wereld, Aanh. bl. 496, 497, 640; Bouman, (Desch. d. Geld. Booges. Dl. I, bl. 96. 
PEREZ (PIERRE JEAN BAPTISTE DE), geboren te 's Her­togenbosch den lsten December 1803. In 1820 kwam hij als cadet op de Artillerie-school (en Genie) te Delft, waarop hij in 1823 tot adelborst van de lste klasse bij de Nederland-. sche Marine werd benoemd, en in December 1826 tot luite­nant ter zee der 2de klasse werd bevorderd. In dezen rang kwam hij den 13den Mei 1829 aan boord van Z. M. korvet Nebalennia in Nederlandsch Indie aan. — Na verloop van een jaar ging hij in civielen dienst over, en werd hij belast met hydrographische opnamen op Java en Sumatra. — Na in 1833 door den raad van Indio, commissaris over Sumatra's VVestkust, onder nadere goedkeuring van den Gouverneur-Generaal, tot assistent-resident van Bengkoelen te zijn aange­steld, werd hij, den 21sten April van het daarop volgende jaar, in (lie betrekking bevestigd, en bewees hij daarin vele gewigtige diensten, totdat hij in 1838 tijdelijk daarvan ont­heven en naar Batavia opgeroepen werd, ten einde als lid der commissie ter vereeniging van Bengkoelen en Palembang op te treden. — In Junij 1839 werd hij toegevoegd aan den gouvernernents-commissaris voor Sumatra, Mr. P. Mer­k u s , en in Augustus van datzelfde jaar volgde zijne benoe­ming tot resident van Ajer Bangis. Tijdelijk werd hem nu nog ook opgedragen de waarneming der betrekking van hoofd-gecommitteerde over de Batak-landen. De onderschei­dende wijze, waarop hij zich in deze verschillende betrek­kingen had doen kennen, had spoedig, en wel in het daarop volgend jaar, zijne tijdelijke bestemming als Gouverneur van 
Celebes en onderhoorigheden ten gevolge, in welke betrek­king hij den volgenden jare 1843 bevestigd en tot den 28sten December 1848 werkzaam bleef, toen hij benoemd werd tot resident van Soerabaja. Dezen belangrijken werkkring bleef hij tot den 5den Januarij 1853 bekleeden, als wanneer hij geroepen werd om als provinciaal lid in den raad van Neder­landsch Indie zitting te nemen. Zijne bevestiging in deze waardigheid had in de maand Maart daaraanvolgende plaats. In al de hem opgedragene betrekkingen of speciale com­mission onderscheidde Perez zich steeds door de meest naauwgezette behartiging van 's lands belangen. Bij verschil­lende gelegenheden mogt hij daarover de koninklijke goed­keuring verwerven, zoo als blijken kan uit zijne benoeming 
12 
gerst tot :bidder der Orde van den Nederlandschen Leeuw en later tot Groot-Officier der Orde van de Eikenkroon. Ook de Belgische regering onderscheidde hem door eene benoeming tot Commandeur der Leopolds-Orde. Hij was een uitstekend ambtenaar en een trouw dientiar van zijn vorst. Hij overleed als Vice-President van den raad van Nederlandsch Indie en Gouvernements Conimissaris voor Celebes aan eene hersen­koorts ter reede van Badjoa in het begin van 1859. 
Part. berigt. 
PERES (H.), een plaatsnijder, van wier goed gesneden prenten voorkomen in het Theor. Pract. Handb. d. Bouw­kunst, door W. C. Brad e. 's Hage. 3 d. 4°. 
Zie Kramm. 
PEREZ (MAncus), koopman te Antwerpen, beloofde den prins van Oranje in 1568 geld te verschaffen. Hierop brak deze net zijn leger op en trok over de Maas. 1)aar Perez, echter in plaats van (le beloofde 800,000, slechts 10 of 12,000 rijksdaalders kon verschaffen, kreeg de prins geld­gebrek, en was verpligt naar Frankrijk te trekken. 
Zie Viglius ad Hopper= Epist. LXVII; Cabala of Mysteries of State, p. 146; Wag enaar, Vad. Hist. D. VI, bl. 285, 589. 
PERGENS (JACOB), zwager van • P. C. Ho o f t, wiens brieven aan hem men vindt in H o o ft's .Brieven, III 191,
, 
210 (uitg. v. van V1 ote n). 
PERIANDER (A -EGunus), geboren te Brussel, studeerde te Vilvoorden onder Antonius Sy I v i u s, beoefende de Latijn­sche poezy, zette Uylenspiegel in het Latijn over. Hij begaf zich in 1560 naar Duitschland, was in 1568 te Maintz en schijnt een kerkelijk ambt bekleed of een prebende genoten te hebben. 
Hij gaf in het licht: 
Nocluae speculum ex idiomate germanica latinitate donatum. 
Francof. 1567. 8°. m. piaatjes van Jobst Ammon *). 
Germania, in qua doctissim. vzrorum elogia et judicia conti­nentur ex diversis Poetarum monumentis congests. Ib. cod. Horti tres amoris anzoenissimi poetarurni nostri seculi flos­culis et plantulis odorzferis. Partes III. Ih. eod. 80. 
Nobilitas Aloguntinae dioecesis, metropolitanaeque ecclesiae Capitularis. Uno libello complexa — access. libellus de nobi­lztate canonicorum Mogunt, 1568. 8°. 
Veneris Horti, sive Erotica, aliaque extomparanea. 
Hij was de eerste niet die den Uylenspiegel in het Lat. overbragt . Zulks deed Johannes N e m i u s uit 's Bosch in Jambische vers. mast. 
Ook in Tom III. Annal. Script. Mogunt. 1727. Carmina in Tom. III. Deliciarum. Poet. Belg. p. 800 seqq. Zie Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 18; Foppens, Bibl. Bely. 
T. I, p. 32 ; Vogt, Cat. libr. rar. p. 662 ; Freit ag, libr. rar. 
T. III, p. 453 ; Hoeufft, Parn. Lat. Belg. p. 75, 76 ; Peerlkamp, de Poet. Lat. Belg. p. 67 ; Sweertii, Ath. Belg. p. 108 ; B ii n e ­m a n n's Catal. p. 114 ; Liter. Wochenblatt. Bd. 1, St. 10 p. 150 ; Jocher; Rotermund; Paquot, Mem. T. II, p. 28; Vruchten 
v. d. Kamer, de Wiingaardranken, D. III, bl. 47. 
PERIE (JoHAN JACOB), Generaal Majoor bij het leger in Nederlandsch Indie. Den 31 Mei 1788 te Tilburg geboren, tract hij in het jaar 1808, op 20jarigen leeftijd, als huzaar bij het 2de regement in dieust, doorliep vervolgens de subal­terne ranger, woonde in 1809 de krijgsverrigtingen in Zee­land, en in 1813 de veldtogten in Silesien en Saksen bij, en werd in dat jaar tot 2de luitenant bevorderd. In het jaar 1811 was hij een der gedistingueerde onderofficieren, die den kolonel C ol 1 a e r t naar Parijs vergezelden, en tegenwoordig waren, toen deze, uit handen van keizer N a po 1 e o n, den Franschen adelaar voor het 1 le regement husaren ontving, ter gelegenheid eener groote parade voor het paleis der Tui-lerien. Met dit regement maakte hij den veldtogt in Rusland ruede en behoorde tot de officieren die, toen Nederland zijne onafhankelijkheid had terug gekregen, weigerden om op nieutw de eed van getrouwheid aan den Franschen keizer te , doen en daarom als staatsgevangenen naar de vesting Aire werden overgebragt. (Zie Jhr. J. W. van Sijpesteijn, Geschiedenis van het regement Hollandsche Huzaren. 1849). In 1815 tot lste luitenant benoemd, vertrok hij in het laatst van dit jaar naa.r Batavia, alwaar hij den 26sten April 1816 aankwam. Omstreeks 2 jaren later, werd hij tot ritmeester-instructeur bij het reg. bevorderd; in 1822 benoemd tot adjudant van den gouv.-generaal en in het volgende jaar tot inspecteur bij het korps Djajang Sekars. In het jaar 1822 werd Perie, door den gouv.-generaal van de r Capel le , naar de Pre-anger regentschappen gezonden om den resident behulp­
zaam te zijn, in de zorgen welke op hem drukten, ter gele­genheid van de ontzettende rampen, die veroorzaakt waren door de uitbarsting van den berg Galoengoeng in het re­gentschap Soemadang op den 8sten en 12den October 1822. Bij die gelegenheid bewees Per i e nuttige hulp, waarvan de resident opzettelijk gewag maakte in zijn algemeen rap­port van den Eden Febr. 1823, opgenomen in de Batavia­sche Courant van den 22sten Febr. 1823. Tot majoor bevor­derd, in 1824, cam hij in dien rang deel aan den Javascheii oorlog van 1826 tot 1830, en werd hij in 1827 in (lien rang bij het reg. huzaren No. 7 overgeplaatst. In 1828 viel hem de onderscheiding ten deel van eerie benoeming tot ridder der 
12* 
4de ki, van de Militaire Willems•Orde. In 1831 werd hij tot luit.-kolonel bevorderd, en belast met de function van militairen kommandant van Batavia. In 1837 tot kolonel bij dat corps benoemd, werd het kornmandement der eerste groote militaire afdeeling op Java hem opgedragen. Deze laatste betrekking bekleedde hij tot aan zijn overlijden, nadat hij in 1846 eervol van het bevel over het reg. 0.-I. kavallerie was ontheven. In 1849, ter gelegenheid van 'skonings plegtige 
benoemd tot ridder der orde van den Nederl. Leeuw, mogt hij ruim twee jaren llter, van Z. M. den Koning, als eene personele gunst, den rang van generaal­majoor erlangen. Hij was bovendien versierd met de medaille van het bij ,a °nen van den oorlog op Java, en met het onder­scheidingsteeken voor langdurigen Nederlandschen dienst als officier. Herhaaldelijk onderscheidde hij zich op het slagveld, en steeds werd in zijne gewone dienstverrigtingen zijn ijver geroemd. Door zijne welwillendheid en regtschapenheid, ver­wierf hij zich de achting en ioegenegenheid van alien, die hem kenden. Hij overleed te Batavia, den Pten Junij 1853, aan de gevolgen eener cholerine, binnen twee dagen. Zijn lijk werd in den namiddag van den 2den Junij, met de ge­wone militaire honneurs plegtig begraven. Aanzienlijk was de schare, die de laatste eer pewees aan zijn stoffelijk over­schot. 
Grootendeels uit Javasche Couranten van Jnnij 1853. PERIGNON, door Pierre F ou qu et een Nederlander ge­noemd. In diens Catalogus, Amsterdam 1801, Kunstboek C, Nr. 24 komt voor : Gezicht naar een ouden, vervallen, vesting­muur bij geboomte, dun met sapverwen, door Perignon. 
Zie Kramm. 
PERIZONIUS (ANToNits), uit een jegens de wetenschap hoogst verdienstelijk geslacht, dat zijn oorspronkelijken naam V oorbroek in de taal der ouden vertolkte, was de zoos van Antonius Perizonius , eerst hofprediker bij den graaf van Lippe, later leeraar te Cappel, in 1645, en van Wibbena Trop pia, in den ouderdom van 77 jaren over­leden, werd theol. doctor en rector te Appingadam, van waar hij in 1655, als professor in de godgeleerdheid en hebreeuw­sche taal, naar Ham vertrok. Hier gaf hij ook onderwijs in de philosophie en bekleedde hij het ambt van evangelie­dienaar. In 1661 werd hij tot hoogleeraar in de godgeleerd­heid en oostersche tales to Deventer beroepen, en vervulde die post tot zijn flood, den 23sten October 1672 in den ouder­dow • van 46 jaren. Zijn echtgenoot Ba 1 d u in a Wildriks schonk hem 8 kinderen, van welke vier in levee bleven. Jacobus (die volgt), Gerhardus (die volgt), Christianus 
voor zijne overige broeders overleden, en Ale i d a. Hij was in briefwisseling met den Leidschen hoogleeraar Cocc ej us en gaf in het licht : 
De ratione studii Theologici Tractatus, ad eius emendati-onem praecipue speetuns. Deventer, 1669. 4°. 
Zie Vriemo et, Ath. Fris. p. 626 ; Cocceji, Anecd. II, p. 384; Bouman, Gesch. d. Geld, Hoogesch. D. I, bl. 110; Glasius, Godgel. Nederl. 
PERIZONIUS (CHRTSTIAAN), zoon van den vorige, te Brake, in Lippe, waar zijn vader hofprediker was, geboren, werd, na den curses op de gymnasien te Dethmold en Bremen te hebben afgelegd, den 14den November 1632, als student te Groningen ingeschreven. Hij studeerde onder Fr e it a g en. Coen r. Ma t t haeu s en werd in 1639 tot med. dr. bevor­derd. Hij vestigde zich als geneesheer te Oldenzaal, vervol­gens te Groningen, de woonplaats der ouders zijner vrouw, Maria H e t s i n g e. her werd hij eerst buitengewoon en in 1647 gewoon hoogleeraar. Hij stierf den 29 8ten Sept. 1650, drie dochters en een zoon nalatende. 
Zie Prog. funebr. A. Deusingii, Orat. funeb. in obitum D. Chr. Perizonii. Gron. 1650 ; Effigies et vitae, p. 202-221 ; Mu n ti n gh e, Acta Sec. p. ; Gedenkb. d. Hooges. te Groningen, bl. 36; Vrie­moet, Ath. Fris , p. 626. 
PERZONIUS (GERaIT), broeder van den vorige, predikant te Goutum en Zwichew, in 1703 te Groot Ammers en ver­volgens in 1715 te Brielle, gaf in het Licht: 
De volstrekte Borghtogt voor de Zoon Gods. Amst. 1710. 8°. tegen Pilius Dei Sponsor, of de lof en eer van Jezus Christus, onzen borge, in zijne volstrekte borgbelofte voor alle uitver-koornen, bjzonder de geloovigen des Ouden Testaments, van Leijdecker. 
Hij werd in 1739 emeritus en overleed in 1740. Zie Vriemoet, Ath. Eris. p. 626 ; Brans, Kerk. Reg. bl. 73, 122; Glasius, Gody. Nederl. 
PERIZONIUS (JACOBUS), broeder van den vorige, werd den 2 Pten October 1651 te Appingadam geboren. Oorspron­kelijk tot de evangeliedienst bestemd, bezocht hij de illustre school te Deventer, Av aar hij onder Theophilus Hoge r-s i n s en van G i s b e r t us C u p e r u s, vervolgens de Utrecht­sche boogeschool, waar hij zich, onded o. Geo r g iu s Gra e-
u 5, in de letteren oefende. In 1674 bezocht hij die van Leyden, waar hij zich naauw aan den hoogleeraar Theod o­r us R y ck i as verbond. In het einde van 1675 keerde hij mar Deventer terug, waar hij zijne studie voortzette, terwijI hij naar een geschikte standplaats uitzag. Te vergeefs, ofschoon hij 'krachtig door Nicolaas He insius en Graevius on-
dersteund werd, waren zijne pogingen te Franeker en Leyden, om het hoogleeraararabt in het Hebreeuwsch, waarin hij zeer ervaren was, en te Groningen om den leerstoel in de Grieksche taal en geschiedenis te erlangen, ja om, aan het gymnasium zijner geboorteplaats, de plaats van C u p e r u s te vervullen. Coctier werd hem voorgetrokken, doch hij in hetzelfde jaar (1681) tot conrector te Delft, en reeds in 1682 tot hoog­leeraar in de gewijde en ongewijde geschiedenis en welspre­kendheid te Franeker benoemd. Hij aanvaardde den 'gun j a
_ nuarij zijn ambt met eene oratie de Ciceronis conditions et industria. Zijn roem vermeerderde van dag tot dag en hij ontving reeds in het volgend jaar van curatoren een blijk van tevredenheid, door de vermeerdering zijner wedde. In 1690 wenschten de curatoren van Leijden hem aan hunne hoogeschool te verbinden, doch hij bled te Franeker. IVIaar toen hem drie jaren later voor de tweede mail, op zeer ver­eerende voorwaarden, de leerstoel in de historie, Grieksche taal en welsprekendheid was aangeboden, meende hij geen vrijbeid te hebben weder te bedanken, en hij aanvaardde hem.den 7den Julij met eene redevoering: de usu Graecae, Roma­naeque linguae eloquentiae, historiae, antiquitatis in graviori­bus disciplinis. In 1702 werd hem mede bet onderwijs in de geschiedenis der Vereenigde Nederlanden opgedragen ; bij welke gelegenheid hij, op den Eden van Sprokkelmaand, v. d. j. eene redevoering uitsprak, de fide historiarum contra Pyrrhonis. mum. Sedert bleef hij nog 13 jaren, door de voortreffelijk­heid van zijn onderwijs en de vermaardheid van zijn imam, den roem der hoogeschool handhaven en vermeerderen. Op verzoek van curatoren hield hij eene lijkrede op den cloud van koningin Mari a, en redevoeringen op de veldtogten van 1702 en 1709. Zestnaal is hij openlijk in het letterkun­dig strijdperk getreden, eerst met Huber us, de praetorio, bij gelegenheid, der uitgaaf van diens Dissertatio Phil. de mai­gine significatione et usu vocam Praetorzs et Praetorie etc. 1687. Vervolgens met denzelfden H u b er u s, dien hij van 120 dwalingen in het eerste deel zijner Historia civili beschul­digde. (De CXX erroribus in Huberi Hist. civills. primo TOMO notandis. Franeq. 1693. 80.) Hub erus verdedigde zich in Epist. ad E. Aldrichs lctum et Oymnasiarcham Embdanurn. 
Perizon i us bleef hem het antwoord niet schuldig. Deze twist eindigde met bet vertrek van P e r i z o n i u s naar Ley­den in 1696, De derde oorlog werd naar aanleiding van een Grieksch gedicht van J o h. Jensius, met Pe tru s Fra n-ci us gevoerd. Een woord in een noot van Perizonius op Aelianus, gaf aanleiding tot een nieu wen strijd tusschen hem en zijn awbtgenoot Jacobus G r o n o v i u s. Deze strijd werd in 1702 en 1703 grAvoerd, en curatoren moesten zich 
met de zaak bemoeijen en het stilzwijgen opleggen aan beicle 
partijen. Met Ludo 1p h us H u be r u s streed hij nog in 1713 
de Aere gravi en over het W. W. cerno. 
Eindelijk gaf een aanteekening van J oh. C le ricu s, in zijn 
Antis Criticae, p. 111, Sect, ult. over Curt i us , aanleiding 
tot een laatsten letterkundigen oorlog. 
Hij overleed den 6den April 1715, en vond in den beroem­
den regtsgeleerde A. S c h u l t i n g een hem waardigen lijk­
redenaar. Hij vermaakte aan de bibliotheek der Leydsche 
Hoogeschool zijne schoone verzameling handsehriften en zeld­
zatue eerste drukken van oude Grieksche en Latijnsche schrij­
vers en van gecollationeerde uitgaven van onderscheidene 
kerkvaderen, welke verzameling, door bezorging an curatoren, 
in een getraliede kast behoorlijk werd ingeschikt, terwijl bo­
ven deze het afbeeldsel van den gever, door C. de Moo r 
geschilderd, werd geplaatst. Bij dit legaat voegde hij nog 
eene som van f 20,000, ten einde daaruit van tijd tot tijd 
jongelingen van goede hoop, die zich aan de letteren wilden 
toewijden, to laten studeren, onder toezegging eerier jaarlijk­
sche som van ten winste f 300, voor den tijd van zeven 
jaren, en uit de overige penningen gestadige aankoopen to 
doen van zeldzarne boeken of groote werken. 
Hij gaf in het Licht : 
Dissertationum trias ; de constitutione divina Deut. XXV : 5. 
De Lege Voconia et de variis antiquorum Nummis. 1)ay. 
1679. 80. 
Dissertatio de Aiigustea orbis terrarum Descriptione, et E. 
Lucae II: 2. Franeq. ook met de Disquisitio de Praetorio, 
quibusdam accessionibus aucta. Franeq. 1690. 8°. 
Dissertatio historica de duobus maxime insignibus Flori locis. Franeq. 1684. 4°. 
Animadversiones Ilistoricae. Arnst. 1685. 80. 
Franc. Sanctii Minerva S. de causis L. Latinae commen­
tarius, cum Notis. Franeq. 1687. 8°. Ibid. 1690. 8°. Amst. 
1702. 8°. Ibid. 1 714. 8°. (notis quam plurimis (Lucius). 
In 1809 verscheen de zevende uitgaaf van dit werk met de noten van G. Scioppius, J. Perizonius en Everardius Sch eidius, (Amt. ap. P. v. Heng el et filium. 80.) 
Diss. philol. de origine significatione et usu voctsm Prae­toris et Praetorii, veroque sensu verboruin D. Pauli. Phil. I: 
Froneq. 1688. 4°. 
Diss. philol. de Praetorio Caesarum eiusque Praefecto. 
Franeq. 1688. 4°. 
Disquisitio de Praetorio etc. cum ampl. vior. Hubero. Franeq. 1690. 8°. a Practer repetitas praecedeiites Dissertationes duos et ci. H u b e r i Comment tit. ff. de Of. Praef. Praetorio, priori 
oppositum exhibitur hic particularis H uber i de Praeforio liber singularis CUM P e r i z o n i i ad singula eius Capita Res­ponsionibus. Accedit Diss. de Discriptione orbis Terrarum, modo memorata." 
Bellum inter Perizonium et Francium. 
C. ValeriiAccincti (J.Perizonius), Epist. ad P. Fran­cium Barbarum de Novissimo ejus Carmine in scurram literariam. 
Petrii Francii, Epist. prima ad C. Val. Accinctum. — Qua vera causa abortae nuper inter illos inimicitiae et nuda et simplex facti narratio continetur. Amst. 1696. 4°. 
C. V a 1. Accincti ad P. Francium Epist. prirnam responsio, in qua origo et historia inimicitiae et hvjus jurgii verius enarratur, nullam Francio datam fan-iosa Epigrammata con­dendi causam demonstrcttur, de actione oratorurn uberius agitur, denique nova barbariei exempla contra conjugationes et Syntaxin Linguae Latinae ex ilia Epistola proferuntur. L. 
B. 1696. P. 
P. Francii Epistola secunda ad C. Val. Accinctum. — Qua ad cavillationes Ejus Grarnmaticas respondetur. Amst. 1696. 4°. 
Joannes Jensii Justissima ad publicum quereba de inju­riosa prorsus ratione, qua secant egit Petrus Francius ut et carminis sui Graeci ante triennium feriae compositi acerbissime ab eodem nuperrime exerciti Defensio. Dordr. 1696. 4°. 
Petri Francii, Epistola tertia ad C. Val. Accinctum. — Qua ad Ejus Epistolam respondetur. Amst. 1696. 4°. 
Rutgeri Herm annidae in novam editionem Pomponii Melae ab Jacobo Gronovio, viro ecleberrimo, procuratam Elegia et ad earn E•asmi .Regii Poitae laureatis Responsio. Editin altera. 1696. 4°. 
Rutgeri Hermannidae J. U. D. Justissima ad PIA. blicum Querela de injuriosa prorsus ratione qua securn egerunt Erasmus Regius, Poeta laureatus, et alter quidam homo ano­nymus ; ut et simul Carminis sui Latina acerbissima ab iisdem nuperrime exerciti, modesta defensio. Anno 1696. 4°. 
Lusus poeticus in C. Valerium Accinctum et ejus asseclas. Ad nugatores Leidenses. 4°. 
C. Val. Accincti Demonstratio Francianae Barbariei et inscitiae per omnes Phitologiae parses et ad secundam ejus Epistolam responsio. L. B. 1696. 4°. 
C. Val. Accincti ad P. Francii Epistolam tertiam Re­sponsio. L. B. 1696. 4°. P, Fr a n cii Vindiciae Censurae Graecanicae in nuperum carmen graecum ad C. Valerium Accinctum. Amst. 1696. 4°. 
Joannis J e n s i i de intolerabili Petrii Francii itnpuden­tia expostulatio et ad ejusdem Misellas Vindicias Responsio. Dordr. 1696. 4°. 
Viro lucidissimo Jacobo Gronovio S. P. D. Rutgeru8 Her­mannides. Amst. en Aug. 1696. 4°. 
Gerardi Havercampii Epistola ad Rutgerurn Her­mannidem juris utriusque Doctorem. 4°. 
Hymnus ad sesqui Gigantern ter validissimum. Tribun. Potestatis Perpetuae in Rep. Literaria, Imperat. I V, semper victorem, semper triumphatorem, semper Augustum. — L. .Papirius Carbo ad Ianurn miletem. 4°. 
.Philobaptes ad virum, clan. Jacob. Perizonium, 4°. 
In obitum C. Val. Accincti vero nomine Jacobi Perizonii in Maandel. Boekzaal Sept. 1716. p. 285. 
Diss. philol. de Censoribus populi Romani. L. B. 1697. 4°. 
Oratio de usu atque utilitate Graecae Romanaeque linguae, eloquentiae, historiae et antipitatis in gravioritus disciplines 
. 
Recusa Lipsiae ad exemplas. Lugd. 1694. 4°. Cl. Aeliani varia Historitt, cum Notis cum aliorum, turn 
J. P. L. B. 1701. 2 vol. 8°. Altera editio, ernendatior, cur. et seas annotationes adiiciente Abr. Gronovio. Ibid. 1731. 4°. 
Dissertatio de Morte Judae, et verbo Gerayxsaba, in qua explicantur et conciliantur loca Matth. XXVII: 5 et Act. I: 18, ac vindicantur, quae ad Aeliani Var. Hist. V: 8, erant notata. L. B. 1702. 8°. 
Responsio ad nuperam notitiarn de variis Aeliani aleorum­
que auctorum locis. Ibid. 1703. 8°. 
Responsio II ad notitiarn secundam de Lucae Act. I: 18 
et variis Aeliani alioruneque .ductorum locis. Ibid. 1703. 
Dissertatio de historia belli Trojani, quae Dyctyos Cretensis nonien praefert, Graeca ; et eius Interprete Latino Septimo, praefixa editioni Dyctyos et Dunetis Phrygii. Amst. 1702. 4°. 
C. Curtius Rufus in integrum restitutus et vindicatus per modnm speciminis, a variis accusationibns et immodica ac acerbo nimis crisi V. C. Iohannis Clerici. Verg. Clericus, Ars. Crit. p, III, S. ult. P e r i z., Praef ad Albinovanum. Pe r iz. Notae ad Bibl. Select. T. III, p. 171. Aetiani, p. 728. 
Oratio de doctrinae studiis, nuper post depulsa?n Curbarurn 
deligentissime denuo cultis ac desideratis, nuns vero rursus 
neglectis fere et corder -raise L. B. 1708. 4°. 
Rerum per Europam, seculo XVI maxime gestarum Com­
mentarii Historici. Ibid. 1710. 8°. 
Praefatio ad Petavii Ration. Temporum, ex edit. an . 1710. 8°. 
Origines Babylonicae et Aegyptiacae. Tomes II. Ibid. 1711. 8°. 
Edit. Sec. cui .Praefalionern et alia quaedane, quales sunt 
notae nonnullae pro defensione Perizonii contra Gull. lame­
sonum et Hadr. Relandurn ad Babylonica. et Cl. Dias, 
de Annis Judicum Hebr. Aegyptiacis praefixa addidit Car. 
Andr. Dukerus. Traj. ad Rhenum, 1736. 2 voll. 8°. 
Diss. de sere gravi, ut et Responsio ad Epistolain Andreae 
Morelli de variis farniliarum Romanarum, nummis. Lugd. Bat. 1713. 120. 
Historicae Dissertationes duae de Rep. Romana 1, de pri­mis gentiuin antiquarum Regibus 11, de Historic Romuli et Romanae Urbis origine. Amst., 1684. 8°. Ook onder de Dis­sertationes septem. (De constitutione Divina super clucenda clefuncti fratris uxore. De Lege Voconia Feminarumque apud veteres heredilatibus — de variis antiquorum num­mis — de dugustea o•bis terrarum descriptione — de aere gravi. De primis etc.) — Accedit lo. Gottl. Heineccii Fraefatio de Utilitate Antiq. in Jurisprudentia Romana L. B. 1740. 80. 
Orationes X11 varii et praestantioris arguinenti in graham cultorum elegantiorum litterarum collectae (door F. G. Wes t­
o v ills). L. B. 1740. 8°. 
(De Ciceronis eruditione et industria. Franeq. 1682. — De usu Graecae Romanaeque linguae 1693. — De Fide Histo­riarum, contra Pyrrhonurnum Historicum. L. B. 1702. — De Doctrinae studiis nuper otitis nunc vero neglectis. Ibid. 1700. De Origin et natura Imperil, inprimis Regii. Franeq. 1619. De primis novi contra Gallos et Hispanos belli aestivis, eo­rumqne victoriis. — De uethere Brittannis et Balavis militante anno 1708. — _Fancy. CUM ser. Britann. Rex With. Araus. et Regina Maria Stuarta solemniter coronarentur Franeq. 1689, — Orat. funeb. de vita et morte Cl. Abrah. Gravii. Franeq 1683. 
Notue et Observationes perpetuae ad Val. Maximum, in de edit. van then autheur door A b r a h a in us To r r en 3iu s. Leidae 1726 in 4o. 
Conjecturae ad multas Flori loca, quae ex Sehedis Perizonii subminisstratis a Io. Conr. Rungio suae Auctoris istius editions inseruit Cl. I)ukerus; una cum nonnullis ad Ampelium ab eodein notatis. L. B. 1722. 8°. A. 1744. 11. Voll. 8°. 
Annotata ad Pomponium Melam. Et guidon ad XVI tan-turn capita. Libri I, in Miscell. Observat. criticis Amst. edit. Vol. II, p. 417-460. Vol. VIII, p. 97-140, p. 201-239 cum praefixa Epistola Cl. _Dukeri ad Orvilliuin. Ook in de uitg. van Pomponius Meta van A b r. Gronovius. L. B. 1748. 8°. 
Epistola de jure suppliciorum apud Judaeos tempore Christi, ad 1 Joh. XIX: 13, in Musaeo Brern. Vol, II, p. 1. Brieven tusschen Perizonius en A. Heinsius, in Syllage Burrnanni. T. IV, p. 734-829. 
Epistolae duae de testimonio .Flavii Josephi de Jesu Christ() et Jacobo minore, en de Chronologia 450 annorum Judicu?n Iraeliticorurn, de qua Act. XIII: 20, ad Franc. Fabricium, gevoegd aan (liens Chronologiae Noachicae et Abrahamicae. 
L. B. 1727. 4°. 
Epistola de ritibus quibusdam antiquis Jurisjurandi, v66r 
Christoph. Dithrnari Commentarius ad Maim. Constitutiones de Jureiurando. Ibid. 1706. 40. Annotationes in Suetoniunz, door Phil. K o e I l n e r u s, Vratislaviae, 1725, 80. uitgegeven. Verg. Acta Lips. 1726, 
p. 217. 
In Bibl. Brem. el. III, p. 711, vindt men een Disceptatio Epistolaris inter viruin quendarn eruditissimu?n et claris­simum et Joh. d'Outrein, de loco Act. XIII: 32. Deze vir, eruditissimis was J. Pe r i zo n i u s. Zie de moot ald. 
Zie Schul tin gi i, Orat. _Plmb.; V riemoe t, Ath. Fris. p. 625-640 seqq. ; Saxe, On Ont. T. V, p. 276 ; J. G. de Chaulfepie, Nouv. Diet. 
T. III; Voc. Bauhuvi, Ijibi. 1Vunimaria, N. CII, p. 88, 89, N. CC, 
p. 224; J. G. Graevius, ad Greer. III. Off. 16; Broekhusius ad .Properties IV-XI, I; Io. Fabricii Hist. Bibl. T. VI, p.287-288; 
C. A. Dukerus, Praef. ad Periz. Orig. Babyl. et Aegypt. Cat. Bibl. Betnay., T. VII, p. 1489, VIII, p. 2161; Syll. Burm. T. IV, p. 744, 503, 504, 729, 764, 785, 797, 824, seq. ; Hu b erus, Ep. ad Eminem Aldrichs, p. 2, 3, 4; B. Menckenius, de Charlat. crud.; Te 'Wa­ter, J.Varratio p. 47, 48, 198; Ruhnkenii, Etog. ; Hemsterh., 
p.
 21, Noltenii, Lex. Lat Antibarb., T. II ; Nouv. de la Re­publ. des Lett., Juin 1685, Art. 1, Mars 1709, Art. VI, p. 324; Bibl. Choisie, T. III, Art. III; Bibl. saes. T. XVII, p. 390; Cat. Bibl., Leid. 1716, p. p. 492-494 (verg. de Orationes 1740) ; Hist. Grit. de la Rep. des Lettres, T. IX, p. 400, 401, 419, 421; Le Clerc, Bibl. Univ. T. XVII, p. 280 suiv., T. XXIV, p.188 seq,; Niceron.,mein. T. I, p.21, X, 6; ,Nouv. Dict. Biogr.i.v ; B iogr. Univ. i. v.; Journal Litt. T. VII, p. 174, 177, 178, 179; Journal de Leipsic, Janv. 1703, 

p.
 12, 16, Aofit, p. 366 ; Fabricii Bibl Ant.4 , p. 44, 486; Mor­hofii Polyhistor. III, 5, 1, , N°. 6; Graevii Cohors Musar. p. 297;Clerici Ars. Grit., V. II, P. III, S. III, p. 535 -716 ; Bibl. raisonnee, 

T.
 XV1, p. 390, 391; Lettres de Boyle, p. 310, 484, 863, 873, 998,999, 100; Jocher; Rotermund; Bauer. II. B. L. Ilandb., Th. III, 

S.
 278; Collot d. Escury, Holt. roent., A. IV (1) 15, 16,183,184,IV (1) 40, A. IV (1) 184; van Kampen, I3ekn. Gesch. d. Ned. Letterk., D. I, bl. 410, 411, 412, 413, Pars, Index Batay. p. 16, 330;Soermans, Acad. Reg., bl. 70; Siegenbeek; Gesch, d. L. II., 

D.
 I, bl. 248, 249, 255, 256, 259, 302, D. II, bl. 38 very. ; Toevoegs. en Bijl. bl. 160 very. ; Glasius, God. Ned. Moral; Kok; Hoog­straten; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt; Kunst- en Letterb. 1845, p. 37, (lets over Perizonius) ; P. 0. v. d. Chijs, Tijd­schrift voor de Penningk. St. IV, bl. 420, (./. P. penninykunclz:ge); Bauer., Levens van gedenkw. mannen en vrouwen o. h. w.; Sch ote1, Gesch. d. Leid. Bibl. Zijn afbeeld. bij de Effigies van van der Aa;Muller, Cat. v. port.; Rabus, Doekz. v. Europa, 1693, bl. 551, 552, 1694, M. 146 volgg.; Eloge de P. in Journ. Letter.1715. T. VII, 


p.
 173 ; Eloge de P. in Hist. de la Republ. des Lett. T. IX, p. 395,

T.
 X, p. 453; Elogium .1. P. in Nota crud. Lips. 1796, p. 95; F. G. Westhovius, Vita J. P., v66r P. Orat. et Kiss. L. B. 1740; B. ten Brink, lets over Pen, z. in Letterb. 1845, D. II, bl. 145. 


PERKOIS (JAcosus), in 1756 to Middelburg geboren, was aldaar ambtenaar ten kantore der 0. I. Compagnie, en be­oefende voor zijne liefhebberij de teekenkunst. Toen zijne inkomsten, door het verval der Compagnie, verminderde, werci do kunst voor hem een middel van bestaan. Hij vervaardigde niiniatuurportretten, doch beter slaagde hij in het teekenen van academiestandjes van arbeidslieden, straatmuzijkanten, rondventers enz., afzonderlijk of groepsgewijze. M. Sallieth graveerde ruim 30 stuks naar de teekening . van hem en Prins. Hij teekende met roet en zwart krijt, ook met sap­verw. I ra m e r z e el vermeldt eenige kapitale teekeningen van hem, als 3 gezigten van bet uitdiepen van het Molenwater te Middelburg in 1780, met veel stoffuadje, eene voorstelling van het Teeken -Collegie, die bij de Stads-Akademie zijuer geboorte­stad wordt bewaard. Perk ois stierf in 1804. 
Kr amm vermeldt ook de afbeelding der vermaarde kaper­kapiteins P. Le Turk en Jarri. Ook etste hij geestig, o. a. een manshoofd, met een hoed met breeders rand. Het portret van Partout (?), een paard bij een wagers en een schuur. 
Zie Immerzeel; Kramm. 
PERPONCHER (IsAAc DE), beer van Maisonneuve, de eerste van het geslacht, die in den Nederlandschen krijgsdienst wordt aangetroffen. Hij was met fransehe hulptroepen in het land gekomen en diende voorts order prins Ma u r i t s en Frederik He ndri k. Bij zijn regement diende T u re n n e als kapitein. Hij vertrok weder naar Frankrijk en overleed op zijn kasteel van Coruellie in Piccardie, 84 jaren oud zijnde. 
Hij was de zoon van Guillaume ridder en Ma rie d e Ch am bo n, en is gehuwd geweest 1 0 met Anna van Sedlnitski, 20 met Magdalena de Perponcher vrouwe van Suquet. 
Zijn zoons uit het le huwelijk : 
PERPONCHER (PIETER), geboren den 4den Augustus 1608, diende in het Nederlands ,...he leger als luitenant kolonel en overleed in 1667. 
PERPONCHER, (FERDINA.ND) vrijbeer tot Sedln itsky, geb. 26 Junij 1614. Hij diende van 1635-1647 bij het Ned. le­ger als kapitein, werd toen lid van de revering der stad Goes, doch in 1655 komt hij weder voor als kapitein der wariniers in Zeeland, kolonel van een regement infanterie en president van den hoogen krijgs•aad, gouverneur van Vlaanderen. 
Hij overleed te Sas van Gent 14 April 1684 en werd te Goes begraven. 
Bij zijne echtgenoot Anna Maria v an Watervliet liet hij 5 kinderen na o. a. Cornelis, die na den slag van Seneff 1674 benoemd werd tot kapitein, later de dienst verliet en overleed, sehepcn zijnde van de stad Goes, ongehuwd in 1714. 
Zie Bosscha, Negri. Heidend. te land. D. II, Bijl. 5, 14. 
PERPONCHER (WILLEM), van Maisouneuve, geb. 20 Aug. 1615. In 1685 konit hij voor als vaandrig in Nederlandschen dienst en werd 26 Maart 1668 bevorderd tot brigadier of sergeant majoor. • Ilij was kommandeur van Aardenburg. In 1672 had hij het bevel over de vesting Sas van Gent. Hij overleed 24 Maart 1676 en was gehnwd met. Catharina van der Steen, waarbij o. a. Isaac, geboren te Tiel, 22 April 1662 en die in 1690 majoor en later kolonel der in­faterie is geweest. Hij was gehuwd 24 October 1690 met Anna Clara van der Steen, waarbij o. a. Jacob Arend, geb. te Tiel 11 Nov. 1692, president van den souvereinen mad en leenhove van Brabant en landen van Overmaas, in 8 A.p 1727 gehuwd met Jacoba Maria van Wassenaer. 
PERPONCHER (WILLEM CAREL Baron DE), zoon van Cor­nelis en van Maria Johanna van Tuyll van Seroos­kerk e, geboren te 'sHage den 24sten Januarij 1775. Hij trad als kadet in pruissischen dienst (1798) en diende aldaar tot 1811, toen hij zijn ontslag als majoor ontving. Iri neder­landschen dienst den Wien Febt. 1815 benoemd tot luitenant­kolonel en adjudant van Z. M. Koning Willem I. In 1820 werd hij kolonel en bevelhebber van het regiment huzaren No. 8 en in 1829 generaal majoor en provinciale koinman­dant van Noord-Holland. 
Met den rang van luitenant generaal werd hij in 1841 gepensioneerd. Hij was ridder van de orde van den Nederl. Leeuw. 
Part. berigt. 
PERPONCHER (HENDRIK GEORG Graaf DE), zoon van Mr. Cornelis baron de Perponcher, heer van Ellennel­dijk, Watervliet, Everingen, Condorp en Driewegen, en raads­heer aan het hof van Holland,, en van Jonkvrouwe Johanna Maria van Tuyll van Serooskerken, werd 19 Mei 1771 te 'silage geboren en op naauw zeventienjarigen leeftijd aan­gesteld tot vaandrig bij de dragouders van van Bylandt, en reeds vier jaren later, in 1792, bevorderd tot kapitein bij dat korps. Als zoodanig en als adjudant van prins Frede­rik,broeder van koning Willem I, maakte hij den veldtogt van 1793 en dien van het volgende juar inede. Zijn destijds gehouden gedrag in onderscheidene gevechten wordt zeer ge­roewd en jegens den prins maakte hij zich verdienstelijk door hem namelijk, toen hij gewond was geworden, op het paard te houden en buiten het gedrang to geleiden. 
Na den veil der republiek ging de Perponcher met den 
prins in Oostenrijkschen dienst over, en woonde met hem de 
ti eldtogten bij van 17.96 en 1797 in Duitschland. Daar on­
derscheidde hij zich meermalen, vooral bij het beleg van de vesting Kehl, waar hij voor het eerst gewond werd, en bij den terugtogt van Klagenfiirth, den 2 9sten Maart 1797, waar hij alles aanwendde ow de in wanorde geraakte kavalerie tot staan te brengen en weder ten aanval te voeren. 
Toen de prins in 1798 naar Italie vertrok, volgde hij hem, en toen deze in 1799 te Padua stierf, stond hij hem in zijne laatste oogenblikken bij. Hij werd kort daarop bevorderd tot majoor, in welken rang hij spoedig daarna °verging bij het in Engelsche soldij staande regiment jagers van von LO w e­ste in. Met dat regiment streed hij, in 1800 in Duitschland en in 1801 in Egypte, waar hij in de slag bij Alexandria gewond werd.
r, 
In 1808 streed de Perponcher als luitenant-kolonel en kommandant van het regiment Dillon , waarmede hij vier jaren op het eiland Malta in bezetting gelegen had, in Por­tugal, en werd nog in hetzelfde jaar bevorderd tot kolonel en kommandant van het zoogenaamd Lusitanisehe legioen, joist te Oporto opgerigt. Slioedig van • het bevel daarover ontheven, zag hij zich benoemd tot chef van den staf bij het legerkorps van den generaal von Rosslijn, hetwelk deel narn aan de landing van lord Ch a ttam in Zeeland. Van daar in Engeland teruggekeerd, bleef hij daar tot na den slag bij Leip­zig, toen hij zijn ontslag verzocht, zich naar Nederland begat', en van daar, na het uitbreken der omwenteling, met den generaal Fage I, door het voorloopig bewind gekozen werd, om den prins v an Oranje het bestuur over Nederland te gaan opdragen. De gunstige uitslag van die zending is be­kend. Na de terugkeer van den souvereinen vorst werd de Perponcher tot zijnen adjudant aangesteld en in 1814 be­noemd tot generaal-majoor en gevolmagtigd minister bij het Pruissische hof, terwij1 hem in het volgende jaar de rang van luitenant-generaal verleend werd. Te gelijk werd hem bet bevel opgedragen over de tweede der drie Nederlandsche divisien, welke in de zuidelijke Nederlanden werden bijeen getrokken om aan den strijd tegen Napoleon deel te nernen. 
Als zoodanig heeft d e Perponcher zieh jegens het vader­land en Europa hoogst verdienstelijk gemaakt, daar hij het geweest die, in strijd met Well in g to n's order, op den 16den Junij 1815, aan den maarschalk Ne y bet bezetten van de zoo gewigtige stelling bij Quatre-Bras heeft belet, en zoodoenden den grootsten invloed heeft uitgeoefend op den afloop van geheel den veldtogt en op het volgeiid lot van Europa. Ten gevolge hiervan schonk de koning van Pruissen hem de ridderorde des Rooden Adelaars Pte klasse. 
Na afloop van den veldtogt van 1815 had d e P e r p o n cher zich weder naar Berlijn begeven, en was daar in hoedanig­heicl van gevolmagtigd minister werkzaam tot 1842, toen hew, 
met dankbetuiging voor zijne uitmuntende diensten aan het vaderland bewezen, een eervol ontslag verleend werd. 
Reeds door koning Willem I tot kommandeur der mili­taire Willemsorde en tot grootkruis van de orde van den Nederlandschen Leeuw benoemd en in 1825 met den titel van graaf, voor hem en zijne nakomelingen, beschonken, ver­eerde hem koning Willem III met het ridder-grootkruis der orde van de Eikenkroon en verhief hem tot den rang van generaal der infanterie. 
Als zoodanig overleed hij te Dresden, waar hij de laatste jaren zijns levens had doorgebragt, in November 1856. Zijne afbeelding ziet bet licht. Hij huwde 2 October 1816 met Wilhelmina Frederika Adelaide Gravin v. Rheede, die hem drie kinderen schonk, geb. 17 Julij 1819, Frederik, geb. II Aug: 1821, Lode w ij k, geb. 19 Junij 1827. 
Zie Gallerie Biogr. des Contemp., T. VII, p. 388; Milit. Speetaler, 1857, D. XI, bl. 289 ; Bossc ha, iVeerl. heldend. te land. D. III, bl. 50, 147, 154, 437, 447, 453 volgg. 486 volgg.; Bijv. en verb. bl. 40 ; Biograph. Album, met portret. 
PERPONCHER (WILLEM EMMERX Baron DE), Heer van Wolfaartsdijk ; zoon van Jacob Arend, baron de Pe r-p o n ch er Se dlnitzky, raadsheer in bet hof van Holland, en van Jacoba Maria van Wassenaar, werd den 14den April 1740 te 'sHage geboren. Hij genoot een zeer gods­dienstige opvoeding, waarvan de indrukken zich door geheel zijn volgend leven hebben vertoond. Door zijne stand en ver­niogen boven de verpligting, tot het kiezen van een winst­gevend beroep, verheven, volgde hij alleen zijne verpligting als mensch, en werkte, zoo veel in hem was, mede ter be­vordering van algemeen menschengelnk. Hij oefende zich aan de Hoogeschool te Utrecht in de letteren en verwierf den doctoralen graad, na het verdedigen eener dissertatie de Oni­gine dynastzarum Hollandiae (Traj. ad Ehen. 1765). In 1769 werd hij lid der stedelijke regering te Utrecht en later in de staten van dat gewest wegens de ridderschap beschreven; en schoon zijn mannelijken leeftijd in de treurige burgerge­schillen viel, waarvan juist bet Sticht het middelpunt was, heeft niemand hem echter van hardheid noch zucht tot reactie voor den tegenstand, in 1785 en later, in zijne hooge be­trekkingen ondervonden, kunuen beschuldigen ; integendeel was hij z15(5 vredelievend, dat de geringe straffen, die nij la­ter als vrederegter soms moest opleggen, hem zoo zeer tegen de borst stieten, dat hij dit ambt nederlegde. Iii ziju 72-jari­gen ouderdom werd hij, door de aftrekkende Franschen, in 1813, met andere aanzienlijke Utrechtsche burgers, als gijze­laars mede naar Frankrijk gevoerd, en aldaar in de gevau­
genis gezet, loch door de tusschenkomst van Hollands gewe-
zen koning Lode wijk , met zijne lotgenooten in vrijheid ge­steld, en weldra door de komst der bondgenooten te Parijs aan zijn vaderland terng gegeven. Hij zelf heeft dit een en ander in het 5e deel zijner Spremken, Overwegingen enz. be­schreven; loch zijne bescheidenhAd gedoode niet er bij te voegen dat zijne lotgenooten, met hem getroost, bemoedigd en versterkt werden, zoodat een hunner betuigde ll zonder Pe rpon c her zoude elk onzer onder de ramp zijn bezweken." Bij (le herstelling der Utrechtsche hoogesehool werd hem de waardigheid van curator opgedragen, die hij, hoewel hij reeds den onderdom van 74 jaren had bereikt, met alien ijver be­kleedde. Hij aanvaardde haar met eene Aanspraak aan den Aleademischen Senaat en de studerende jeugd, in 1815, met eene andere Ilan de op 's Rifts Hoogeschool te Leyden stu­derende jongelingschap, in 1816 uitgegeven, flovendien was hij bestuurder van het Utrechtsche genootschap van Kunsten en Wetenschappen, en arbeidde nog in hoogen ouderdom voor het heil der maatschappij en de vorming van uitsiekende burgers. Hij overleed den 25den Junii 1819, ruim 79 jaren 
bereikt hebbende. 
Hij huwde Agnes Clara Voet van Winsen, die hem verseheidene kinderen schonk. 
Zijne lalrijke schriften dragen alle den stempel van zuivere verliclite godsvrucht en vurige liefde voor de rnenschen, als kinderen van den besten wader. 
Als dichter heeft hij echter slechts aanspraak op weinig meer clan middelmatige verdienstcn, en haalt hij in kunst­vern3ogen niet bij zijne voor hem gestorvene vriendeti va n Alphen en van de Kasteele, in wier geest en smaak hij zijne dichtstukken opstelde. 
Hij gaf in het licht: 
Le Triornphedu Christien, traduit de l' Anglais du Dr. Young. 
Utr. 1767. 
Zedekundige Brieven over 't Geluk. Ald. 1769 1772. 2 d.
-
Grondbeginselen van de algemeene wetenschap der schoon­
held, samenstemming en bevalligheid. Aid. 1770. 
Instruction d'un pere a son fils. Aid. 1774. 
Rapsodie of 't Leeven van Altainont. Ald. 17 75. 2 d. 
(Deze alle onder de spreuk : Sendimus ad caelestam pariam 
of de eerste letters er van). 
J. D. Michaelis, Nieuwe overzettinq des Ouden Testaments, in 't Nederduitsch overgebragt. 9 deelen. Utr. 1776 1789,
-
can Job tot I Samuel ingesloten, vervolgd en voleind door professor Y. van Ham els v e Id. 
Brieven aan den .Neer van Alphen, bij geleegenheid zijner Theorie der Schoone Kunsten en Wetenschappen. Aid. 1778 1780. 8°. — 
Brief van eenen Eendragtsminnaar aan zijnen vlqend. 
Aid. 1779. 
Nieuw Nederlanclsch Speldeboek (T. 4. 0. P.). 4de druk. 
Ald. 1809. 

Lofzangen in Proza, voor kinderen uit het Engelsch ver­taald. Aid. 1783. Algemeene Catechismus voor de Burger jeugd. Aid. 1788. Onderwijs voor kinderen van drie tot zeven jaar. Utrecht, 1782. 3 d. 3 dr. Aid. 1815. 
Nieuwe Aardrijksbeschrijving voor de Nederlandsche jeugd. 
3 d. Aid. 1784-1786. De Hedendaagsche Stoicijn. 2 d. Aid. 1786-1187. Beschouwende Godgeleerdheid. Ald. 1790. Kleine lesjes voor Mimi. Aid. 1791. Vraagoeffening voor jongelieden. 2 stukken. Aid. 1792. Overdenkidgen. Aid. 1793. De Wzjsgeer der Natuur en der Openbaring. 2 d. A Id. 1797. Korte omschrijving van den Prediker. Aid. 1798. De Zuid-Bevelandsclie Dorpsleeraar. Aid. 1799. Bijbe/-0(pning. 2 d. Aid. 1803. Tafereel van Gods weg met den mensch. Ald. 1803. Aan de leeden der Beschaafde Wereld. Tweede uitgaaf.Ald. 1804. drie boeken van Salomo. Aid. 1804. De Lente, een Gedicht, naar 't Hoogd. van _Kleist. 2e dr. Aid. 1804. 
De oude Cato en de droom van Scipio, naar 't Latijn vanCicero. Aid. 1784, 1788, 1804. Gedagten over 't Sentimenteel. Ald. 1786, 1804. Dichtkundige Bespiegelingen. Aid. 1783, 1804. M:engelwerk. Aid. 1775, 1786, 1804. Het Lijden van den Messias. Aid. 1806. Het Leven van Jesus en Zijne Heer. Aid. 1808. Gedichten, Tweede vernzeerderde uitgaaf, in den deel. Aldo 1808. De verzameling bestaat ui. t oorspronkelijke en vertaalde, meest rijmlooze dichtstukken over ernstige en stichtelijke on-derwerpen, een soort van Georgica, in ‘drie zangen, getiteld :De Zeeuwsche Graanbouw, en een bijna gelijkstaand opstelPalemon, Duingedicht geheten, mede in drie zangen, en beide : door aanteekeningen opgehelderd. Deze beide gedich ten be-. heizen vele agrarische bijzonderheden, voor den practischenlandbouwer. Alle de Brieven van Paulus, in drie deelen. All 1805-1809. Spreuken, Opgaven, Overweegingen, Bepalingen, Groaden. 
Utrecht, 1809-1814. 5. D. 13 
Navolging van Iezus Christus, in 4 Boeken, deor Tho. mas a Rempis, naar 't Latyn vertaald. Ald. 2 d. 1811. Bet Oude Testament der voorbereiding van 't Nieuwe Tes­tament. Aid. 1812. 
De Geest van 't Evangel. Christend. 3 Stukjes. Ald. 1813. 
Twee Brieven aan Mr. R. Ruh bij gelegenheid der verza­meling van eenige losse stukjes van I. Greeve. AM. 1814. Joseph of de Broederhaat, Zededicht in Proza met eenige Mengelingen in 4 stuhjes. Ald. 1815, 1816. 
Aanspraak aan den Academischen Senaat en de studeerende Jeugd op Utrechtsch Hoogeschool. 1815. Benevens Jan de op 's Rifts hoogescholen studeerende jeugd. Aid. 1816. 
Wijsgeerige gronden. Aid. 1817. 
Bespiegelende wandeling door het Oude Testament ; met overwegingen rakende de wijze, op welke deszelfs boeken en clerzelver deelen met het meeste nut, nctar de order des tijds zouden kunnen geleezen worden ; benevens verklarende opga­ven van den inhoud der prophetien. Ald. 1818. 
Oproeping, Aanmoedigings-roep en Drang-roep aan Israel. 
Aid. 1818. 
Overweegend verslag van den oorsprong en voordgang, zoo der verzvildering als der beschaving onder de menschen en volken, naar den loop der geschiedenis ingerigt. 1 ste deel. Aid. 1819.  
Er bestaat ook eene bloemlezing nit zijne schriften, Zie H. Ro ij a a rds , Oratio de G. E. a Perponcher, in Anal. Acad. Rh. Traj. 1819, 1820; N. 0. van Kampen, Gesch. d. Ned. Lea. en Wetens. D. II, b1. 582; Witsen Geijsbeek, B. A. C. Woordenb. 
D. V, bl. 68 volgg.; Perponcher's ,Spreuken D. V; H. Bosscha, Gesch. d. Staatsomwenteling in 1813, D. I, bl. 222; Dagverhaal van het gebeurde geclurende de gijzelaarschap van de heeren de Perponcher, Rant, Singendonck en Buddingh, Nov. 1813 in v. d. Monde, Tijds. 
D. II, bl. 49 ; S epp, Proeve eener Pragmatische geschiedenis der Theo­logie, bl: 60, 71, 122 volgg. (2e dr.) ; Collot d'Escury, Hog. roem, 
D. IV (2) bl 353, 354 ; Ypey, Gesch. d. Christ. Kerk in de XVIII eeuw, D. VIII, bl. 266-449; Bouman, Gesch. d. Geld. Hooyes. D. II, bl. 467, 469; Glasius, Godgel. Ned. Galerie des Contemporains, 
T. VII, p. 389; Nieuwenhuis, Woordenb. der Zanzenl.; Kobus en de Rivecourt. 
PERRE (JAN VAN DE), komt ten jare 1545 voor in eene rekening van de muntmeesters der munt te Maastricht als generaaimeester van de kamer van rekening te Brussel, zijnde hij als zoodanig gecoinmitteerd geworden tot het op­nemen dier rekening met twee andere generaalmeesters to gelijk met den waardijn en de essayeurs generaal der munten van den keizer (Karel V). Wederom komt hij in de zelfde hoedanigheid voor bij het opnemen der rekening van de munt to Maastricht van 1545-1548, eindelijk, niede als zoodanig, bij het nazien der muntrekening van 1748 —1552. 
Zie v. d. Chipi, De Munten der Hertosiclorrom Brab. en Limb. 131. 392, 894, 396. 
PERRE (JAN ATA.14 DE) .gaf merle in 1506 eei verzoek­schrift aan den magistraat te Middeiburr om vrijheid vas geweten. Hij was een der vier provisioneele diakenen, aldaar 
3lsten
den Maart 1574 aangesteld, en was ook in Sat jaar lid van de magistraat dier stad. 
Zie J. W. te Water, Kort verh. der Ref. v. Zeel. bl. 119 ; Sent. van Alva bl. 64 ; 'sGravesande, Tweede Eeuwg. der Midclelb. Vrifh.bl. 55, 441, 523. 
PERRE (MELCHIOR VAN DE) komt, met twee anderen, op het jaar 1571 voor als Generael der Coninelycke Majesteyts munten, in seyn Majesteyts Nederlanden." Als zoodanig gaf hij in dat jaar eene zeer belangrijke Instructie voor de Wis­selaars, bij gelegenheid van het intrekken der oude munt­specien. Een gevolg van deze intrekking was, dat thans een groot aantal oude Nederlandsche munten uitermate zeldzaam is, ja dat sommige derzelve in het geheel niet meer aange­troffer' worden. 
Zie v. d. C hij a, De 3iunten der Graven en Hertogen van Gelder­land, bl. 244, 245. 
PERRE (PAUWELS VAN DE), was in 1574 Band der stad Middelburg. 4ie 'sGravesande, t. a. p. bl. 524. 
PERRE (Mr. PAULUS VAN DE), in 1598 te Middelburg ge­boren, werd raad, schepen, eens burgemeester, daarna seere­taris en vervolgens pensionaris zijner geboortestad. In 1652 werd hij met Jacob Cats en Gerrit Sohaap naar Enge­land gezonden, om ware het mogelijk, een vredebreuk met de toenmalige regering voor te komen. Vruchteloos liep doze bezending at In den ongelukkigen eersten Engelschen oorlog keerde hij met Nieuwpoort, van Beverningh en Jong­stal derwaarts, om tot vrede te handelen. Hij trok geenszins een gelijken lijn met de beide eerstgenoemden; maar was de belangen van den pries van Oranje meer toegedaan. Hij over­leed gedurende dit gezantschap in Engeland den 14den Dee. 1653 in den ouderdom van 55 jaren. Zijn lijk word gebal­semd en naar Zeeland vervoerd, waar het in de Oude 'of St. Petruskerk werd begraven, met zijn wapen en een daaronder aan­hangend bord, waarop men in vergulde letters een latijnsch grafsehrift leest, dat ook bij. P. de la Rue gevonden wordt. 
S m a 11 eg a n ge noemt hem een r deftig wigs heer." Zijn af­beeldsel is door K, Slab b a ert in het Doper gebragt. 
Zie, M. Smallegange, Clzr. van Zeeland, D. bl. 488; Lifst der Magistr v. Middelb. ; Aitsema, Zaak. van Stoat en Oorlog, D. VW, 13 * 
608-667; Wagenaar, Vad. Hist. D. , bl. • G. v a n Loon , Nederl. Hist. (iedenkpenn. D. II, bl. 369 ; Verbaal van haar Ho. Mo. Deputat. aan de Repub. van .Engeland, Dl. 243-253; P. de La Rue, Staatk. Zeel. bl. 77 volgg.; Scheltema, Staatk. Nederl. Schotel, Geschied-, Letter- en Oudheidk. Uitspanningen, b1.206volgg.Dez , 13. van Beverningh en Bruno van der Dussen. 
PERRE (JOHANNES VAN DE of DE), een kunstschilder, nit Nederland, die tusschen 1604-1618 te Leipzig bloeide. Hij schilderde daar vele portretten en een epitaphium der familie Meijer. Verscheidene zijner portretten bestaan in prent. 
Zie Kramm. 
PERRE (CHRISTIAAN VAN DE). In het westmonster der Abdijkerk te Middelburg bezat de St. Pieterskapel, v66r den beeldenstorm een groot stuk, voorstellende Christus opstanding van dezen meester. 
Zie 'sGravesande, Tweede eeuwfeest der Middelb. Vrijheid, bl. 
471. 
PERRE (Mr. JOIIA.N ADRIAAN VAN DE), Heer van Nieuw­veen en Welsinge, zoon van J. van de Perre, mad in de vroedschap en schepen der stad Middelburg, overleden in 1749, en van vrouwe C. O. Steen gracht, overleden in 1775, werd den 25sten December 1738 te Middelburg geboren 1 ). Na het eindigen zijner letteroefeningen op Leydens hooge­school, verkreeg hij den eertrap in de beide regten, met eene eene dissertatie de homicidio sui ipsius (L. B. 1757). Een gedeelte van dit en het gansche volgende jaar (1758) werd met reizen door een aannierkelijk deel van Frankrijk en Zwit­serland doorgebragt. In 1760 verbond hij zich in den echt met jonkvrouwe J ac oba van den Bran d e, van moeders zijde afkomstig nit het geslacht van Maria van Rei ge rs­be r g h. Kort na zijne terugkomst in zijn vaderland werd hij tot kiesheer en in 1762 tot raad in de vroedschap zijner 
geboortestad verheven, verwierf deel aan het bestuur der 0. 
I. Maatschappij en in 1768, het 30ste zijns ouderdoms, droeg hem Willem V de gewigtige post op hem als eersten edelen van Zeeland in de hooge staatsvergaderingen, te vertegen-woordigen. Na tien jaren het belang des vaderlands aan het hoofd der provincie Zeeland getrouw en onvermoeid behartigd te hebben, wettigden hem de omstandigheden en riep hem 
1 ) Hij was de oudste van 6 kinderen, uit dezen echt gesproten,Elizabeth en Nicolaas Huibert van de Perre stierven zeer jong. Jonkvrouw E. A. v an de P err e, huwde W. Thibaut, heervan Aegtekerke enz. enz., overleed in 1768 slechts 26 jaren oud.
P. F. v an de Perre, heer der Vierbannen van Oostduiveland enz. enz., stierf in den jare 1786, het 41ste zijns ouderdoms; M. J. Veth Y an de Perre, Meer van Westeapelle (die volgt). 
zijne geneigdheid om zich aan den last der staatszorgen te onttrekken en ambteloos voor zichzelven te leven. 
Hij wijdde zich sedert aan wetenschap en kunst, vooral aan de godgeleerdheid en proefondervindelijke wijsbegeerte. Bij de eerste had hij J. H. van der Palm tot gids en leidsman. Van zijne bedrevenheid in de proefondervindelijke wijsbegeerte is een gedenkteeken aanwezig in een kunstwerk­tuig, ander zijn oog en op zijne kosten zaamgesteld, waarin de loop der planeten en de beweging van ons gansche zonne­stelsel net de meest mogelijke evenredigheden zijn uitgedrukt, wel ten deele, in navolging van anderen, maar met veel groo­ter naauwkeurigheid, en door verscheiden ontdekkingen meer volmaakt dan eenig ander kunststuk van dezen aard, later door zijne weduwe aan het Middelburgsche departement van het Zeeuwsch Genootschap ten geschenke gegeven. Hij was een der stichters en begunstigers van dit departement, be­schermde de Akademie van Teeken- en Bouwkunde aldaar, en stichtte in 1785 een Natuurkundig Genootschap en later het Middelburgsche Museum. Hij overleed in 1790 en had een lofredenaar in J. H. van der Palm, die den 26sten November 1790 een lofrede op hem hield in de vergadering des Middelburgschen Departements van het Zeeuwsch Ge­nootschap der Wetenschappen te Vlissingen, te viuden in het XVe deel der Verhandelingen van het Genootschap en ander de Redevoeringen en Verhandelingen van J. H. van der Palm. Amst. 1810. 
Zie Scheltema, Staatk. Nederl.; Beets, Lev. en Kar. v. H.v. d. Palm; Kobus en de Rivecourt. 
PERM (Mr. M. J. VETII VAN DE), Heer van Westcapelle, broeder van de vorige, studeerde te Leyden in de regten en verkreeg den titel van meester in 1768 na de verdediging eener dissertatie de jure littoris. Hij was de laatste telg nit dit beroemd en bloeijend geslacht en overleed den 8sten April 1790 zonder kinderen na te laten. 
Zie v. d. P alm, t. a. p. PERRENOT (ANToINE), kardinaal van Granvelle, minister van Karel V en van Pbilippus II, den 20sten Augustus 1517 te Besancon geboren, achtereenvolgend bisschop van. Arras, aartsbisschop van Mechelen, van Besancon, en kardi­naal, was niet van zulk een loge geboorte als zijne vijan­den hebben verspreid, en geenszins de kleinzoon van een hoefsmid, gelijk sommige schrijvers, en ander dezen S trada, willen. Zijue familie, van Ornans, eene kleine stad in Franche-Comte of Opper-Bourgondie, waar zijne voorouders overheids- en andere stedelijke ambten bekleedden, oorspron­ketijk, verplaatste zich naar Besancon. Zijn overgrootvader 
was in 1482 burgvoogd van Ornant. Zijn vader, Nicolaas , was baljuw van Ornant, advocaat des konings en vervolgens raadsheer in het parlement van DOle. Hij was een kweekeling van Mercurius d'A rb ois, mede nit Franche-Comt6 en een Piemontezer van geboorte, kardinaal en minister van Karel V, die hem tot graaf van Gattinara verhief, vervolgens genoeg­zaarn bekend in de geschiedenis, en als kardinaal overleden. De graaf van Gallinara zorgde voor zijne bevordering, trok hem in het ministerie, en droeg hem de aanzienlijkste bedie­ningen op. Hij werd in de gewigtigste onderhandelingen ge­bracht, en verkreeg het vertrouwen van den keizer. Hij was bij het kongres van Calais, over de zaken van het rijk, en te Trente, bij de opening der kerkvergadering. Allengskens werd hij de plaatsvervanger van Gal 1 in ara, en verkreeg, bij diens overlijden, bijna al zijne waardigheden en bevvind en stierf in 1550 op den rijksdag te Augsburg. 
A n to n ie was de oudste zoon van 14 kinderen 1 ). Voor de kerk bestemd, werd hij reeds in zijne kindsheil met preben­den voorzien, studeerde aan de hoogescholen van Parijs, Dole, Padua en Leuven, niet alleen in de godgeleerdheid en de regten, maar ook in de geschiedenis en fraaije letteren. Hij sprak en schreef vijf talen, en werd nog zeer jong door zijn vader aan het hof gebragt, en daar hij een vlugge en schoon gevornade knaap was, had hij het geluk den keizer te bevallen, die hem in den ouderdom van 23 jaren, het bisdow. van Arras schonk, hem in de gewigtigste zaken gebruikte en zich van hem op zijn veelvuldige reizen deed vergezellen. Hij verge­zelde zijn vader op den rijksdag te Worms en Regensburg, waar beide onderhandelaars vergeefsche pogingen aanwendden, om de ontstane godsdienstige onlusten te dempen. Ook woonde hij het concilie van Trente bij en zocht Kier de Cbristenheid voor den oorlog tegen Frankrijk te winnen. Toen de Protes­tanten, na den slag bij IVIiihiberg, den vrede begeerden, werd hij met het oprnaken der voorwaarden belast, en misleide den landgraaf van Hessen, wien men zijne vrijheid verzekerd had, terwij1 hij tevens den Protestanten Cotsnitz, bij verras­sing ontnam. In 1550 werd hij staatsraad en bewaarder van het rijkszegel. Inmiddels duurden de onlusten in 1)uitsch!and voort en hadden de Protestanten den keizer te Inspruck bijna 
gevangen genomen ; doch bij ontsnapte bij nacht, en wend door Per re n ot vergezeld. Na het Passauer verdrag, dat kart daarna Duitschland redde, bragt hij het huwelijk van Don Philips met Maria van Engeland tot stand, dat Spanje's 
1) Ztjne moeder Was Nicole Bonvalot. 
magt tot het hoogste toppunt moest brengen. Dat oogmerk werd wel verijdeld, daar Mar i a kinderloos stierf, doch hij had door zijn betoonden ijver de gunst van Philips ge­wonnen, die hem, als een eerste bewijs hiervan, de beant­woording der redevoering opdroeg, die Karel V, bij het afdanken der standen van Vlaanderen hield. De wapenstilstand van Vaucellas had wel voor 5 jaar den oorlog tusschen Frankrijk en Spanje geeindigd, doch H e n d r i k IV verbrak hem en oorloogde ten laatste niet ongelukkig weshalye Per r e n o t onderhandelingen aanknoopte, en in 1559 den vrede te Cateau-Cambresis onderteekende. P hit i p s verliet hierop hoogst ontevreden het onrustige Nederland en liet Margaretha van Parma als landvoogdes en P e r r e n o t als haar staatsdienaar achter. In dezen post moest hij den haat van het yolk, dat alle gestrenge maatregelen en de on­gunstige indrukken, die den koning bijbleven tegen de voor­naamste heeren der Nederlanden, aan zijne inblazingen toe­schreef, ondervinden, terwiji zijne vijanden bij Philips voorwendden dat zijne zwakheid en toegeeflijkheid den voort­gang van de hervornaing begunstigde; doch de koning kende de talenten van zijnen minister beter, en benoemde hem tot aarts­bisschop van Mechelen. Hij had den geest en het karakter van den koning goed bestudeerd, zoodat hij diens ondoorgron-delijke gezindheid doorgrondde en zijne meening wist te ra­den. Hij kende den godsdienstijver dien Philips II altoos met zooveel vertooning deed uitblinken en beliefde hem daariri door zijne plannen en ontwerpen, die het meest ge­
schikt waren om te behagen aan den geest van gestrengheid en dwingelandij, tot Welke de vorst van nature geneigd was. Van daar die nieuwigheden in zake van godsdienst en staat, aan welker voraiing men zonder ophouden arbeidde. 
Zijn ijver in het op nieuw bijeenroepen der kerkvergade­ring te Trente en andere dienstbetooningen, verwierven hem den kardinaalshoed. Men wil dat Pius IV hem dien, op ver­zoek van Margaretha van Parma, schonk, doch dat hij de teekenen zijner waardigheid niet Wilde aanvaarden, alvo­rens hij de koninklijke toestemming had verworven. Zich ( volgens van der V ij n c k aanzienlijke schatten in 's kei­zers dienst verzameld hebbende, kocht hij de heerlijkheid van Granvelle, in het graafschap Bourgogne, of het France-Comte, waarnaar hij zich voortaan kardinaal van G ra n v elle noemde. Het blijkt echter, dat niet hij, maar zijn wader zulks deed. 
Intusschen lieten zijne vijanden niet of hem door allerlei beschuldigingen te vervolgen, en wisten zelfs Margaretha tegen hem in te nemen, waarvan het gevolg was, dat hem Philips bevel gaf in 1561 naar France-Con:106 terug te kee-
ren. Hier leefde G r an v elle, ofschoon Ma r ga r e t ha , die zijn gemis spoedig gevoelde en op zijne terugkomst aandrong, vijf jaren lang onder aanhoudende studien en in bet gezel­schap van geleerden, en woonde het Conclave bij, waarin Pius V tot Paus werd verkoren. In 1570 zond Philips hem naar Rome om met den pans en de Venetianen een verbond tegen de Turken te sluiten. Deze bedreigden Napels en de kardi­naal werd als onderkoning derwaarts gezonden, waar hij niet slechts de doelmatigste middelen tot verdediging, maar ook de uitrnuntendste verordeningen, voor de inwendige welvaart daarstelde. Nog grootere voordeelen had Napels van hem kunnen verwachten, toen bij naar Spanje ontboden werd, om een soort van regentschap uit te oefenen, terwijl de koning bezit ging nemen van Portugal, na den dood van den kardinaal Hen dri k. Had hij met vele rnoeijelijkheden te worstelen gehad in zijn onder-koningschap van Napels, hij ontmoette er wederom in Spanje, gedurende zijn regentschap, toen hij voorzitter was van den hoogen raad van Italie; het ging hem even zoo in zijn aartsbisdom van Besancon, dat hij 
in 1585 verkreeg. 
Hij was, hoe men over hem moge oordeeleu, een groot staatsman, waarvan o. a. het door hem gesloten huwelijk tusschen de infante K a t h a r i n a en den hertog van Savoye, een meesterstuk van staatkunde, waardoor de oogmerken van Frankrijk omtrent Milaan krachtdadig werden gedwarsboomd, ten bewijze strekt. In Nederland hield men hem voor gierig en staatzuchtig, zelfs werd hij verdacht gehouden, dat hij den koning had aangezet, om zich door den paus van den eed te doen ontslaan, tot het handhaven van 's yolks voorregten bij het aanvaarden der regering gedaan. Vrij zeker is het, dat hij 'svorsten oogmerken, om een onbepaald gebied over de Nederlanden te voeren, bevorderd heeft, waartoe hij alle edelen en raden, die het niet met hem eens waren, buiten bewind tracbtte te houden. Hij was een driftig vervolger der protestanten, 'tgeen hem bij dezen zeer gehaat maakte, zoodat sommigen hem waardig oordeelden, gegeeseld of gesteenigd te worden. Een zijner biografisten geeft de volgende karakter­schets van hem : le cardinal de Gr an v elle 6tait un hornme d'un grand sens, d'un esprit aussi penetrant que solide, qui avoit des vues sures et &endues, autant de fermetd que de prudence. 11 etait d'un caractere complaisant, sans flatterie, sensible aux injustices, et les tachant dissimuler, mais sans trahison ; fidele aux devoirs de l'amitie, bon par temperament et par principes, mais cruel par zele, attache a sa rdligion et 
son roi, mais se pretant un peu trop aux principes du pa­triotisme Espagnol." Na over A 1 v a, To 1 ed o en andere ra­den van Philips gesproken te hebben, zei de Venetiaan-sche gezant S u r i a a o: a Zoodanig zijn de zuilen op welke die groote machine rust, zoodanige de menschen van welke het gebied van de halve wereld afhangt. Maar geen van alien, ja zelfs alien te zamen, kunnen tegen den bisschop van Arras Diet opwegen, die, door zijn juist oordeel en geoefend­held in de behandeling der zaken, de kloekste is bij het beleid van groote ondernemingen, die hij meest met vaste hand regelt en met den meest volhardenden ijver ten uit­voer brengt." John Lothrop Motley schreef nopens hem : n There was no doubt as to his profound and varied learning, nor as to his natural quickness and dexterity. He was ready-witted, smooth and fluent of tongue, fertile in ex­pedients, courageous, resolute. He thoroughly understood the art of managing men, particularly his superiors. He knew how to govern under the appearance of obeying. He possessed exquisite tact in appreciating the characters of those far above him in rank and beneath hem in intellect. He could accommodate himself with great readiness to the idiosyncra­sies of sovereigns. He was a chameleon to the hand which fed him. In his intercourse with the king, he coloured himself, as it were, with the king's character. He was not himself, but Philip; not the sullen, hesitating, confused Philip, however but Philip, endowed with eloquence, readiness, facility." 
Hij beminde de letteren, moedigde die aan, en lokte den geleerde Arius Montanus uit Spanje, om den antwerp­schen polyglot-bijbel, onder zijn opzigt, uit te geven, dat hij met een goeden uitslag volbragt. 
Hij overleed te Madrid den 2Pten September 1586 nit een slepende koorts, in den ouderdom van 70 jaren. 
Zijne brieven en staatspapieren, en die hij had weten magtig te worden (de voordragten van Joachim Hop-p er us, die in het laatst van zijn leven in Spanje bij Philips II minister of referendaris voor de nederlandsche zaken was, met de eigenhandige apostillen van den koning) worden nog steeds bewaard in de openbare bibliotheek te Besancon en maken 80 boekdeeien nit. 
Deze gewigtige papieren zijn in de XVIIe eeuw gerang­schikt, nadat men ze uit zolders en kruidenierswinkels, waar van depeches peperhuizen werden gemaakt, nog even bij tijds had gered. De abt Boiso t schreef er in les Memoires de l' Academie een brief over, en de Benedictijner D. Grappin in 1787 eene belangrijke Memorie, maar die, welligt ook door het tijdstip der uitgave, bijna onbekend is gebleven. V on R a um er heeft zich, voor hetgeen hij in zijne Histori­sche Briefe mededeelt, enkel, naar het schijnt, van een ana­lyse der Benedictijnen, op de koninklijke bibliotheek te Parijs aanwezig, bediend. De abt Boisot gaf zijne Lettres et Me-moires in 35 deelen in folio in bet licht; dom. B er thod heeft er in twee deelen in 4'). een analyse van gegeven. Sedert 1834 hield zich eene commissie, benoetnd door Gu i-z o t, toen minister van het openbaar onderwijs, bezig met de uitgave zijner Memoires. Tusschen 1841-1852 zagen IX dee­len onder den Neer W e i s s het licht. 
De 80 deelen in fol. zijn op de volgende wijs gerangschikt Memoires et Correspondance de Granvelle. 33 v,)1. Apologie de Charles V. 1 vol. Lettres a M. Vergy. 2 vol, Ambassade de J. de Saint Mauris, en 1544, 1 vol. Amb. de San Renard. 5 vol. Amb. de Thomas de Chantonnay. 9 vol. Corresp. de Champigney. 9 vol. Lettres de Joachim Hopperus. 7 vol. Cor­resp. de Maximilien Morillon. 9 vol. Corresp. du Prieur de Bellefontaine. 3 vol. Corresp. de divers hommes d'Etat. 4 vol. 
In 1580 verschenen te Antwerpen : Afgheworpene Brieven van den Cardinaal van Granvelle, ende van den President Ponek yhescreven aan sommige personagien van de malcon-Lenten, en twee jaren later terzelfder plaatse : Afgheworpen Brieven van den Cardinael van Granvelle ende andere. Over­gheset in de Hedendaghsche Spraecke ut de Originele Copyen. Zij kwamen onder den titel van Lettres interceptdes ook in 1580 en 1582 te Antwerpen in het licht. Beide verzame­lingen bevatten vele merkwaardigheden voor de Nederland­sche geschiedenis van dien tijd. Zijne zinspreuk was Durate. 
Zie Histoire du Cardinal de Grandvelle, Archly. de Besancon, Vice­rois de Naples etc. par M. Couchetter, Censeur royal, 1761; Nobiliaire des Pays-Bas et du Comte de Bourgogne par M. D**** S. D. H** (a Louvain 1760) 1 partie, pag. 62, 63; Supplement an Nobiliaire des Pays-Bas, p. 17-19; Hopperus, Recueil des troubles des Pays-Bas, p. 35; .Les subtils rnoyens par le Cardinal Grandvelle avec ces coinplices inventez pour instituer l'abhominable Inquisition avec la cruelle observations des Placatsz contre ceulx de la Religiron. Pour ainsy dessus les Empereurs, Nuys, Seigneurs Nobles et toute Temporalite do-miner et ce faire prier et adorer. Desquelsz les Nobles du Pays-Bas avec les Payssans et Nobles, Seigneurs, leurs aliez aduertizont avec bonne et juste raison allencontre opposez ; Memoires pour servir a l' Bistoire du Card. de Granvelle par un llellieu Benedictin de la Congregation de Saint Vaine. (Dom. Prosper 1'Lvesque). Paris 1753. 2 vol. ; Nou­veau _Did. Hist.; Weiss, Biogr. Univ.; Groen van Prinste­rer, Archives de la rnaison Orange-Nassau. Prem. Serie. (Ind.);Kervyn de Volkaersbeke, Un not sur Granvelte, in Mess. Belg.
T. XVIII, p. 385 ; G ac h a rd, Corresp. de Philippe 11; D e s m. e t , Hist. de la Belg. T. II, p. 9, 12, 31, 119; Saxe, Onoin. lit. T. III, 
p.
 393; Museum Mazzuetiellianuin, T. I, p. 48-50, 57, 59, 141,Tab. LXXXVI, N°. II— IV, Tab. LXXXVII, N. I--III ad p. 385;Foppens, 131b1. Belg. T. I, p. 85, 86; Bibl. Bun. T. III, Vol. I, 

p. 
48; M. ab Isselt, Sui temporis historic, p. 4, 6, 7, 13, 14, 853seq. 871 seq.; Strada, de Belle Belg. (Index); Burgundius, litht. Belg. p. 17, 53, 54; Sarpiio, list. Concil. Trid., lib. VI, p.719-720; Burman, Analect. Belg. T. I, p. 122, 123; Hoynck van Papendrecht, Anal. Belgic. (Indices);Bor;vanMeteren;Hooft;Bent ivo glio, I,. Dinothus,_ (De bello civiti Belgico — Spieghelder gedenckw. Oorl.); Pedro Cornejo Wisteria di Fiandra, libr. 


X); Carlos Coloma, (Los Guerras de los estados); Vincentius (Relation del Caagenaar;
mino del Principe D. Felippe);W van Win; Ceresier; Bilderdijk; Groen van Prinsterer;Arend; Neuyen; Moreri; Hoogstraten; Kok; Nieuwen­huis; Woordenb. der Gamenl.; Verwoert; Kobus en de Rive-court; Brandt, Hist. der Ref. D. I, bl. 230, 238, 255, 259; Chron. 
v.
 Vlaanderen, D. III, bl. 270 ; C ari on, Chronyk, B. VII, bl. 173; Sent. van Alva, bl. 83-86; B e au fo rt, Lev. v. Willem I, D. I, bl. 214, 215, 801, 321, 322, 339, 842, 343, 364, 545, 546, D. III, Inl. bl. LXXXV; T e Water, Verbond der Edelen, D. 1, bl. 15-25, D. III, bl. 420, 427; 

D.
 IV, bl. 395; van Kampen, Vad. Karakterk. D. I, bl. 290, 295 ; v an der Vynckt, Nederl. Beroerten, D. I, bL 169 volgg.; 


J. F. Willemz, Echo van 1566, Schimpdicht op Granvelle, in Belg. Mus., D. II, bl. 385 ; Nijhoff, Bijdr. voor Vad. Gesch. en Oudhk., 
D. I, bl. 165 volgg., Aankond. en berigt. D. V, bl. 53; D. VII; bl. 14; 
D. VIII, bl. 45-48, 71; Scheltema, Staatk. Nederl., Levens van ber. man. en vrouw. D. IV, bl. 40-59; Collot d'Escury, Boll. roem, D. II, bl. 31; Chron. v. h, Hist. Gen000. D. II, bl. 49, D. III, bl. 36, 41, D. IV, bl. 198; van Loon, Hist. penn. D. I, bl. 48-50, 
57, 59, 141; P. 0. v. d. Chijs, de Munten der Bisschoppen van de Beerl. en de stad Utrecht, bl. 267; Kist en Roijaards, Archief (Serie II), D. III, hl. 479; Letteroet. 1782, St. II, bl. 329; Konst- en Letterb. 1805, N0. 47, 50; Nay. D. VI, bl. 326; Muller, Cat. v. portr.• Bauer , Ilwbuch; Raumer, Hist. Briefe, Th. I; J. L. Mot-ley, 'The rise of the Dutch Republ. p. 66, 67; Joannes Saccus, Orat. fitnebr. de laudibus A. P. Card. Granv. Anty. 1586. 8°.; Pierre Philippe Grappin, Mem. historiq. ou l'on essaye de prouver, que le Cardinal de Granvelle n'eut point de part aux troubles des Pays-Bas dans le XV1 siecle. Besanc.1788. 8°.; B. C. de Gachard, Phi­lippe H et Granvelle, Brux. 1842. 8°. ; Berthod, Analyse des Papiers de Granvelle ; Observ. Crit. sur 1' Hist. du Card. de Granvelle (.Journal Encyclop. 1761, T. V); Desmolets, Contin. des Mem. et Lett. T. 
IV, p. 26 ; Juste, list. de la revol. des Pays-Bas sous Philippe II. 
1856 ; Schiller, Hist. du Soutiv. des Pays-Bas ; irad. Chetteauyiron, 
L. 1I, Th. I; Bulletin de ltt Soc. de l'hist. du Protestandsme. Francais. 1855, p. 196 ; Papiers d'Etat du Card. de Granvelle, Introd.• P r e-s co t t, Ilistory of Philips '
11; Louis Lecour, in Nouv. Biogr. 
Gener. (Perrenot), Biogr. bniv. (Granvelle); Uffenbaachii, 
Commerc. Epist. p. III, Comment. de studio Uffenb. p. XLII; J o ch er; Rotermund. 
PERRENOT DE GRANVELLE (FREDERnc). De kardinaal de G r an velle bad drie broeders, K a r e 1, abt van Favernay, Thomas (die volgt) en Frederik , baron van Renaix, Aspre­n3ont, Champagny of Champigay, gouverneur van Antwer­pen (1571), welke stad in 1574, hij, ten gevolge van den overlast der Spaansche soldaten, moest verlaten (29 April 1574). In dit zelfde jaar werd hij door Requesens naar En­geland gezonden om de koningin te bewegen de partij van Oranje te verlaten, doch deze tending mislukte. In 1576 vluchtte hij, nadat Antwerpen door het Spaansch krijgsvolk 
was ingenomen, naar den prins van Oranje to Vlissingen, en bragt mede de pacificatie van Gend tot stand. Ook teekende hij in 1577 de Unie van Brussel. Hij was ijverig katholijk, maar te gelijk een warm verdediger van de regten en vrij­beden der Ntderlanden, eon Onoverwinnelijke vijand van het Spaansch despotisme. Zijn leven was het najagen van een hersenschim. Hij wilde het denkbeeld van vrijheid en P hilips II vereenigen ; de regten en vrijheden der Neder­landsche provincien handhaven en tegelijker tijd de eenheid van godsdienst herstellen. 
Zijne onderneming leed evenwel schipbreuk, en hij werd door beide partijen gehaat en vervloekt, te Brussel veroor­deeld, te Gend gevangen genet en te Madrid in ongenade gevallen, door den hertog van Parma de Nederlanden uit­gezet. Zijne Memoires (1573•1590) zijn, op last der Societe de l'histoire de Belgique te Brussel, door A. P. L. de Ro­lm u 1 x de Soumoy, in 1860 in het Licht gegeven. Zij bevat­ten order anderen het verhaal der plundering van Antwerpen, door de Spanjaarden in 1574 en 1576, voorts onderscheidene onuitgegevene geschriften over 1572, 1589, 1590 en 1591, eindelijk de correspondentie van Champagnay, gedurende zijne zending in Engeland. Zij vullen in vele opzigten aan, de ver­zameling van zijne brieven uitgegeven in het 3de deel van de Correspondance de Philippe lt van Gachard. Hij huwde Constance de Berchem, weduwe van Gossuin de Va­rick, ridder. Zijne dochter Helena huwde Emanuel Phi­libert de la Baume-Poupet, graaf de St. Amour, zoon van Lodewijk en Catharina van Gruithuizen. Men vindt drie gedenkpenningen ter zijner eer uitgegeven. Zijn zin­spreuk was Ni ga, Ni la. 
Zie Antwerpsch Kronykje, bl. 257; Groen van Prinsterer, Ar­chives, T. I, p. 201, T. V, p. 287, T. VI, p. 154, 166, 222, 226, 261,273, 299, 359, 403 suiv., 414, 447, 448 suiv., T. VII, p. 358 ; B u tk en s, Trophees de Brabant, T. II, p. 249; Hoynck van Piapendrecht, Catal. Praep. et Dec. Ultraj. ad annum 1543. Ser. Praeposit. St. Joan. Dez. , Anal. Belg. T. I, P. II, p. 631, 638, 682, 804, T. II, P. II, 
p. 190, 195, 201, 212, 221, 223, 244, 246, 248, 282; Ned. Spectator, 1860, bl. 125. J. 0. de Jon g e, Unie van Brussel, bl. 45 volgg. De­zelfde, Notice du cabinet des Medailles de sa Majeste, p. 68; vanLoon, Ilist. Pen. D. I, bl. 184. 
PERRENOT DE GRANVELLE (THOMAS), graaf van Can­tecroi, beer van de Granvelie, Hausincourt, Chantenay, broeder van den vorige, gezant van Philips II naar Frankrijk, en Spiers, was door Alva tot gouverneur van Antwerpen (1571) bestemd, doch niet benoemd, hield briefwisseling met Willem I en Viglius. Hij huwde Helena van Brederode, dochter van Walraven en Philippote van der Marck. Hij liet na: Octavio Perenot de Granvelle, in 1574 in den zeeslag bij Bergen op Zoom gesneuveld, Nicolaas graaf van Canticrode, gestorven te Napels ; Frans, graaf van Can­ticrode, heer van Chantenay, in 1607 te Praag gestorven ; Jan Thom as , heer van Mainches, in 1588 op de vloot gestorven, Petrone lle , gravin van Canticrode erfgenaam 
harer broeders, gehuwd met A n t o i ne D o se lay, beer van Villeneuve. Zie Strada, de bello Belgico, p. ; Butkens, Trophdes de Brabant, T. II, p. 249 ; Hoynck van Papendrecht, Anal. Belg. 
T. I, P. II, p. 458, 511, 578, 631, 647, 681, 682; Groen van Prin­ster er, Archives, T. I, p. 192, 104 suiv., 210, 220, 221, 241, 252,325, 346 suiv., 377, 392 suiv., 413 suiv., 425 suiv. ; van Leeuw en , Bat. ill. p. 889. 
PERRENOT DE GRANVELLE (HIERONYMUS), volgens T e Water, broeder des kardinaals, doch B u t k e n s vermeldt hem als zoodanig niet. Hij was leermeester en gouverneur van Prins W i 1 lem I en later een zijner veldoversten. 
Zie Te Water, Verb. d. Edelen, D. I, bl. 19. 
PERRENOT (ABRAHAM), een Zwitser, leefde van 1726-1784, en was raadsheer van den prins van Oranje. Hij maakte zich bekend door een akademische verhandeling Over de begrafe­nissen binnen de steden en kerken. Later schreef hij nog over de Vaderlifice magt der Romeinen (1775) en in het Fr. Con­siderations sur l'Etude de la Jurisprudence, Utr. 1779, ook in het Ned., Gronden der natuurlijke regtsgeleerdheid, vert. door M. F. van Breda, Gouda 1783, 2 d. Hij wordt ook voor de schrijver gehouden van een stukje, genaamd Beden­king omtrent het straffen van zekere schandelijke misdaad, Utr. 1779, en schreef in het Stolpiaansch leaaat over de volmaakte Zedekunde der Openbaring. Ook gaf hij in het licht Querela in immaturum obitum Seren. Araus. Principis, etc. Ad Culemburgenses. Traj. 1751. 4°. 
Zie Nieuwenhuis; Arrenberg, Naamr. bl. 408. 
PERRET (PETER), werd in 1549 te Audenaerde geboren, 
was graveur van Phillip III, en graveerde onderscheidene 
historische onderwerpen. Men heeft van hem, volgens Im­
merzeel, een stel portretten der koningen van Portugal. 
Nagler vermeldt 24 stuks zijner gravuren, doch maakt van 
dit stel geen gewag. 
Zie Immerzeel; Kramm. 
PERRET (STEPHANus), broeder van den vorige, vervaar­
digde in 1578 de Fabelen der Dieren in 14 platen. In 1621 
verscheen er te Delft een tweede uitgaaf van. Kra m m bezit 
er een van 1632. 
Zie Kramm. 
PERRET (SPEVEN), of, zoo als W a g e n a a r hem noemt, Steven Paret, dichter uit de laatste helft der 16de eeuw. Hij zette rich, uit Antwerpen te Rotterdam neder, toonde zich een hevig aanhanger van Ley cester, en werd in Sep­tember 1586 ona het voeren van oproerige taal, en op ver. 
rooeden dat hij de opsteller was van zekere schimpschriften tegen de staten, op hun last met al zijne papieren in hech­tenis gezet, Hij zat tot in Junij des volgenden jaars op de Voorpoort to 'sUravenhage, wordende hij toen door het hof ontslagen, (Alder belofte 11, des verzocht zijnde, binnen veer­tien dagen weder in regte to versohijnen. Twee jaren later werdhij door het hof gevonnisd, om opeulijk te verklaren, dat hij berouw had van hetgcen hij ten laste der staten had gesproken. Hij vervaardigde een werk, getiteld: 
Woudt van Wonderlycke Sinnefabulen der dieren, kunstich met levendighe ende aerdighe groote schoone Beelden gedrukt, 
waarvan in 1632, in folio, de tweede uitgaaf verseheen te Rotterdam, wederom met Sinnenrycke Gliedichten op 't nieu by ghevoecht, verbetert en vermeerdert, uitgegeven door A. van de Venn e. Van iedere plaat geeft hij in 16 regels de be­schrijving, in acht de verklaring, en besluit telkens met eene in vier regels berijmde bijbeltekst. 
Zia W genaar, Vad. Hst. D. VIII, bl- 169-172; van der Aa, 
N. B. A. C. Woordeb. 
PERRET (J. P.), med. dr., schreef: 
Diss. med. de morbis Oatarrhalibus. L. B. 1793. 
Zie Holtrop, Bibi. med. et chir. p. 276. 

PERRON (Louis Du), kolonel. Met zijnen vader, den ka­pitein der genie Jean Rocq Du P erron, van zijne ge­boorteplaats, Colombo op Ceylon, alwaar deze bij de verove­ring van dat eiland door de Engelschen krijgsgevangen was gemaakt, naar Java overgekomen, trad hij reeds op 14jarigen leeftijd, op 17 Julij 1807, als kadet bij het regiment van lithe in Hollandsche dienst. Spoedig klorn hij op tot 1 sten luitenant, en nam in Bien rang deel aan de gevechten in het Samarangsche, welke aldaar in het jaar 1811 tegen de En­gelschen werden geleverd. Hij had echter met vele anderen het ongeluk, bij de overgave van het fort to Oenarang, krijgs­gevangen te w'orden gemaakt, en word als zoodanig eerst naar Bengalen, later naar Engeland, overgevoerd, In 1813 uit die gevangenschap ontslagen, nam hij terstond weder in zijnen ouden rang dienst bij het Hollandsche leger, en streed in 1813 en 1814 tegen de Franschen voor den Helder en Bergen-op-Zoom, in 1815 in Brabant en Frankrijk. Hij yen. langde echter naar Indio terug, werd op zijn verzoek over­geplaatst bij bet Indisch leger en kwam, ria in Nederland een huweNk te hebben aangegaan met tnejufvrouw Johan n a Lucretia d e Qu art el, op 2 September 1817 als kapitein te Batavia aan. Spoedig deed hij zich als een hoogstverdien­stelijk officier kennen bij het dempen van ernstige onlusten, welke in 1820 op het eiland Banka waren ontstaan, alwaar 
hij vervolgens gedurellde eenigen tijd het civic], en militair kommandement voerde over Toboaly, dat de zetel was ge­weest van den opstand. Bij den aanvang van den Javaschen oorlog in 1825 was hij kommandant van Magelang, de hoof& plaats van Kadoe, en onderscheithie zich aldaar zoodanig, dat hij als op het veld van eer, tot belooning van zijn manhaftig gedrag, tot hoofdofficier werd bevorderd. Op dezelfde eervolle wijze bleef hij zich gedurende den geheelen Javaschen oorlog onderscheicien zijne spoedige, reeds in 1828 gevolgde be­vordering tot luitenant-kolonel, en zijne benoeming in het­zelfde jaar tot ridder der Militaire Willems-orde 4de kl., mogen daarvan ten bewijze strekken. Later maakte hij zich nog in 1836 en 1837 verdienstelijk in den oorlog op Suma­
tra's Westkust, zoodat hem deswege eene eervolle vermelding te beurt viel. In 1838 bevorderd tot kolonel, bleef hij sedert op Batavia, eerst als kommandant van het algenaeen depot in de eerste afdeeling, later als kommandant van het 6de bataillon infanterie, tot dat hij op 17 November 1846, op zijn ver­zoek, eervol, onder toekenning van pensioen, uit de militaire dienst werd ontslagen. 
Wel was die rust verdiend na eenen rvim 48-jarigen wet.-kelijken diensttijd. 
Doch de werkzame man wenschte niet op te houden nuttig te zijn voor het leger, waarvan hij zoo vele jaren een sieraad uitmaakte, voor de maatschappij, die hem reeds zoo zeer had leeren hoogschatten om zijne vele deugden, en daarpm ging hij, krachtens eene hem bij gouvernements-besluit van den 18den Januarij 1847, N0. 48, te beurt gevallene benoeming, met onverwoeiden ijver voort, als effectief lid een deel uit te ma-ken van het hoogmilitair geregtshof van Ned. Indic, waarin hij 
• reeds sedert 28 Januarij 1843 als waarnemend lid zitting had. 
Nimmer verflaauwde die ijver, al namen ook bij het klim­men der jaren zijne ligchaamskrachten af, en het was hem een grievend iced, wanneer hij, in het laatste jaar, soms door ziekte gedwongen werd zich te onthouden van bet deelnernen aan eene vergadering van he hof. 
Hij overleed den 19den September 1855 te Batavia, op 62. jarigen leeftijd De maatschappij verloor in hem een braaf man; het hook militair geregtshof een voortreffelijk lid. Zie Nieuwe Rotterdamsche Courant van den 13den Febr. 1856. 
PERS (DIRK PIETERSZ.). Volgens sommigen te Amsterdam, maar blijkens een bijschrift van V o n d e 1, onder zijne afbeel­ding, te Embden geboren. Ilij heette eigentlijk Dirk Pi e­tersz. en schijnt zijn naam Pers ontleend te hebben aan zijn bekend uithangbord de Witte Persse. Ook heette hij Direk van Bembden (Dorotheus a Bemda). Zijn geboortejaar is onbekend, doch tusschen 1620 en 1650 was hij boekver­kooper te Amsterdam, op het Water in de Witte Persse, recht over de Korenmarkt. Hij was bevriend met Joost van den Von d el, van wien hij eenige gedichten uitgaf en die twee bijschriften onder zijn afbeelding maakte. Er bestaat van hem een portret met breeden hoed op, baard en knevels, door T. M a t t h am met een vierregelig vers van G. B ra n d t. Zijn spreuk was een anagram van zijnen naam Ick strii op snoo eerde. Hij was een vrij goed dichter, doch minder goed 
geschiedschrijver, en overleed omstreeks 1650. 
Hij schreef 
Jona den Straf-Predicker. Amst. 1624, 1625, 1635. 4'. 
Bellerophon, of lust tot wijsheid, door Sinnebeelden ver­
toont; waer by zijn gevoegt de vrolycke stemmen of stichtige en vermakelycke Liedekens en Dichten, genomen uyt de ge­oorloofde vrolycleheydt tot opweckinge der goede Zeden, met konstplaten geciert en op veele nieuwe voyskens gepast. Am­sterd. voor den Aaltoon, 1626. kl. 8°. 
In 1681 verscheen te Amsterdam. 
De laatste vernieuwde Urania of Hemelsangh, synde het 1 Deel van Bellerophon of Lust tot Wijsheyd, waerin veele historische en Christelyke Gesangen, stichtelyckke Liedekens en Gedigten uyt de Schriften des Ouden en Nieuwen Verbonds, tot opweckinge des Godsaligen levens, leerryck werden voor­gestelt. Door D. P. P. Allen menschen, tot aandacht, soo wel tot lesen als singe vertoont, en op nieuws doorgaens met nieuwe gevonden Voysen vermeerdert, neffens andere treffe­lycke gesangen op de mozyck-noten gestelt. De Muzijk door Cornelis de Leeuw Gecorrigeerd. Amsterd. de Wed. Michel de Groot. 1681. 12°. Het derde deel bevat Gezangen der Zeeden. Ald. 1681. Per s droeg zijn werk aan J. Cats op. De platen zijn van J. de Boss c h er. Amst. 1695. 12 pl. 
Lucretia ofte het Beeld der Eerbaerheydt. Amst. 1624. 
Bacchus wonderwercken ; waer in het recht ghebruyck en misbruyck des wyns door verscheyden vermaecklijcke, eerlijcke en leerlijcke Historien wordt afgebeeld; en de lasteringe der dronkenschap met levende vinnen afgemaalt. Amst. 1628 12'. 
m. p1. De Romeynsche adelaer, ofte Kort verhael van Adam cif, tot de Romeynsche Monarchic, waer de loilyeke en lasterlycke daden van de Romeynsche Koningen en Keyseren tot op desert tyd toe beknopt en levendigh worden verthoond. Waer by glie­voeght iz 't leven der Turonsche Keyseren, en hare Op-komst. Waerdigh om voor alle hooge en lage Staatspersoonen gelesen 
te worden. Met borstbeelden verciert. Amst. van den auteur, 1684. 12'. 
tambert van den Bos gaf in 1689 to Utrecht een 
nieuwe uitgaaf van dit werk in 3 deelen 80. Nu door Nieuwe 
Aenmerkingen, voornamentlgek de Saaken der Nederlanden 
aengaende, vermeerdert, en verders met behoorlijcke Uytbrey­
dinge gecontinueert tot den jare 1689. Verders met ver­
scheydene Registers en curieuse Konstplaten voorsien. 
Epictetus Handboeckjen, Cebes Tafereel, Isocrates Verma­
ninghe aan Demonicum en Plutarchus van de Opvoedinghe der 
Kinderen. Amst. 1637. 4°. 
De ontstelde Leeuw of Springader der Nederlandsche be­roerten van den jare 1560 tot het eynde van 't jaar 1581. Amst. 1641. 120. 
Pers Wilde zijn werk beschouwd hebben als eene inleiding tot van R e y d s Nederl. Oorlogen en geschiedenissen, doch hij is minder oorspronkelijk en wijkt niet van zijne voorgangers af. 
De verwarde Adelaer en ontstelde Leeuw, of springader 
der Nederlandsche beroerten onder Keyser Karel V en zijn 
zoon Philippus en onder de Vereenigde Staten tot den Boot 
des Princen Willem van Oragnien. Uyt de geloofwaerdigste 
Schryvers opgesogt en vermeerdert. Amst. 1647. 4'. 
Traenen Jesu Christi gestort over Jeruzalem. Amst. 1625. 
Amsterdamsche Pegasus waer in (uyt lust) by een ver­gadert zijn veel minnelijeke Liedekens (noyt voor desen ge­druckt) gestelt op verseheyden nieuwe stemmen ; by een ge­bracht door vier liefhebbers. En by mast al d'onbekende Voyzen de Nolen of Muzycke gevoeght, Artist. 1627. Lange. 
40. Muziik. Guide Kleynoot der Kinderen Godts. 12°. De Boetveerdige Zondaer. V. met pl. Ook gaf hij een vertaling van C. Ripa's konologia of 
Uitbeelding des Verstands. Amst. 1644. 4°. 
Het 20ste Stukje van de Keur van Ned. Lett., bij W e s t er man uitgegeven (le Jaarg.) behelst gedichten van Per s. Zijn portret bestaat. 
Zie Paquot, Ifiemoires, T. IX, p. 317; Witsen Geijsbeek, Biogr. Woordenb. van Nederl. Dicht. D. IV, bl. 274, 433 ; De Wind, Bibl. van Nederl. Geschieds. D. I, bl. 450, 451; Le Jeune, Bouw­stoffen voor de Nederl. Letterk. 2e St , bl. 127; Vondels Werken door Mr. J. van L e n n e p, lets over Dirk Pietersz. Pers in Neder­land, 1853, D. I, bl. 249-298; Beknopt Biogr. Woordenb. Zutphenbij A. E. C. van Someren o. h. w.; Te Water, Verb. d. Edelen, 
D. IV, bl. 384; Brandt, Ged. D. I, bl. 91; Nieuwenhuis, K o-bus, Rotermund, Arrenberg, Naainr,; Abcoude, Naarnr. Aanh. bl. 162; lslavorscher, D. VII, bl. 288, D. VIII; Muller, Cat. v. Portr. 581, Cat. v. Voorst, D. I, bl. 198, D. III, bl. 61, Cat. Jacob, D. II, bl. 233. 
PERS (Puna Dimaz.), een niet onverdienstelijk dichter, blijkens zijn Inleydinge over den Ontstelden Leeuw voor eta 3.41-
Klinkdicht over d'Ontstelde Leeuw of Springh-ader der Neder­landsche beroerten, van zijn vader. Amst. 1641. 4°. Zie Nay. D. VIII, bl. 881. 
PERSOELS (THoMAs), Vicaris der Domkerk te Utrecht, een geleerd man en vriend van Lam b e r t u s H o r ten s i us , van wien nog twee brieven aan hem in 1565 uit Naarden ge­schreven overig zijn. 
Zie Kist en Roij aards, Kerk. Archief, (tweede serie) D. III, bl. 184, 185. PERSOON (CHRISTIAAN HENDRIK), geleerd kruidkundige, geboortig van de Kaap de Goede Hoop, genoot een jaar­geld van het gouvernement zijns vaderlands aan hetwelk hij zijn herbarium, de vrucht van vijftio. jaren arbeid en vooral rijk in cryptogamische planten, had verkoclit. Het berust tegenwoordig te Leyden. Hij overleed bejaard in het laatst van 1836 te Parijs. Zie Konst- en Letterb. 1836, D. II, bl. 353; Hasskarl, Flora, oder allgem. botan. Zeitung (Allgem. Sack. u. Namenregister). 
PERSIJN afstammeling van een der oudste en edelste geslachten in Holland, dat reeds in de 10e eeuw voorkomt. Dit geslacht was eigenaar van een aanzienlijk gedeelte van het Noorderkwartier van Holland, Waterland genoemd. Volgens eene traditie is de starnvader er van om­trent het jaar 990 uit Griekeuland herwaarts gekomen met Ludgard, gemalin van graaf Arnoud van Holland. De eerste, van wien men met eenige zekerheid gewag vindt ge­maakt is J a n v a n P e r s ij n , heer van Waterland, die omtrent 1080 leefde, en wiens zoon de bovengemelde Dirk was. Deze was ridder, heer van Waterland, in 1150 onder de baanderheeren van Holland vermeld, benevens an­dere hollandsche edelen getuige van het verdrag tusschen Flo ri s III, graaf van Holland en Philips van Vlaanderen in 1168 gesloten. 
Op deverkooping der MSS. van C. van A lk emad e en 
P. van der Sc h e l 1 i n g in 1849 te Amsterdam, was een MSS. getiteld: 
Beschrijving van den ouden adelijken huize en geslagte der heeren van Persijn, heeren van Waterland, nevens een vervolg tot het jare 1743, met de afbeeldingen der oude stamhuizen, geslachtwapenen enz. nit oorspronk. bewijsen geautlientis. en echte bescheiden te zamengesteld door K. v. 41k. en P. v. d. Sch. 2. d. 8°. 
Een rol, bevattende: 
Genealogia van PersOn, met de geslachtwapenen, met kleu. ren van 15 . . tot Mr. J. de Jong van Persijn. 1744. 
Origin. en auth. Stukken, betreffende het geslicht Peoijn, 
met de briefwisseling tusschen P. van der Schelling en J. de Jong van Persjn in 1741 volgg. De inventaris van stukken onder dezen berustende. 
De beer de Jong van Persijn schonk van der Schel­1 i n g voor het in orde brengen zijner genealogie een zilveren inktkoker. 
Zie, behalve de Genealogien bij Go u dh oeve n, Hoo gstr a ten,van Leeuwen, Kok; Commelin, Beschr. v. Amsterdam ; Van der Schelling op Pars, Katwijksche Oudh. bl. 540 ; Scriveri us, Lev. d. Gray. bl. 152 ; D. Oudegherst, Chron. et Annal. de Flan­dres, CLXXVII. f. 134; Dumont, Corps Dipiom. T. 1. P. 1. p. 87; Mieri s, Charterb. D. I. bl. 113 ; Wagenaar, Vad. Hist.D. II, bl. 259. 
PERSIJN (NIc0LAAs), ridder, heer van Waterland en Mar-ken, kleinzoon van Dirk , zoon van Jan Per sij n , ridder heer van Waterland, in 1227 overladen. Hij huwde eene dochter uit den huize van Haarlem en overleed in 1250. Ziju broeder was 
PERSIJN (WouTER), die zich in een klooster begat No-pens hem deelt de Chronijk de volgende legende mede : 
Dese heer Wouter lag tot eenen tijd in sijnen gebeden in de Kerk, onder de Missen en leide syne handen inniglyk te samen, daar quam hem een goude kruice tussen sync ham-den, tot een teken, dat syne bede van onse Lieven Here ver­hoord ware. Ende dit selve kruis bragte Alyd, Grave W i 1­1 e m wijv' van Holland, met grote weerdigheid in 't klooster, ende sy maakte het selve klooster daar toe soo veel boters, als men jaerlijks tot de keuken behoevde, ende hij story daerna in 't voorschreven klooster tot Rijnsburg. Van die tijd heeft dat geslagte der heeren vau Pers ij n aangenomen in haer wapen te dragen 9 rode slimme kruicen." 
Zie Goudhoeven, Chronijk. bl. 303, f. 196 ; v. Leeuwen, Bat. Ill. bl. 1049; Boxhorn, Toon. v. Boll. St. VIII; Alkemade en 
v. d. Schelling, Katw. en Rijnsb. Oudheden. b1.334, 335 ; Schotel, Abdij van Rijnsburg. hi. 29 volgg. 
PERSIJN (JAN), ridder, beer van Persijn en Waterland, zoon van Nicolaas Persijn en van Haarlem, muntte in aanzien en' bedrijven boven zijne voorouders uit. Toen Haarlem in 1268 door de Kennemers belegerd werd, dankte deze stad hem, wiens onderdanen zich met de Kennemers vereenigd hadden, meer dan aan andere ridders hare behoudenis. In een donkeren nacht heimelijk ter stede uitgetrokken, veroverde hij op de belegeraars verscheidene wagens, spoedde zich er mede naar Kennemerland en stale aldaar verscheidene dorpeu in brand. De opgaande vlam deed de belegeraars aan eigen huis en have denken en hen spoedig het beleg opbreken. In erkentenis van dezen dienst werd Jan Pers ij n, door den Utrechtschen bissebop, Jan v a u N a s s a u, met bewilliging van 
15 * 
graaf Floris V van Holland, met de heerlijkheid van Amster­dam begiftigd. 
In 1282 verkocht hij deze heerlijkheid met de huizen, sterkten, nevens zijne heerlijkheid in Waterland en Zeevank aan Fl oris V, voor de heerlijkheden Lier en Zouteveen, mits zijn zoon Nicol aa s voortaan Waterland als een Ieenregt van den graaf zon bezitten. In 1272 en 1275 had J a n die van Waterland van handvesten en voorregten voorzien. Hij overleed in 129 2, nalatende bij zijn vrouw Lu t g ar d van Lin den, vier zonen, Nicolaas (die volgt), Jan, de dude, vermeld in 1322 en 1325, Jan, de Jonge, ridder Dirk die volgt. Zijn broeder Simon, vermeld op 1276, was gehuwd met Machtelt Potskyn, waaruit het geslacht Bakenesse sproot. 
ZieGoudhoeven, v. L eeuwen, Hoogstra ten, Kok; Mieris, Charterb. D. I. bl. 423, 424; Soeteboom, Beschrijv. v. Waterland. bl. 46 ; Le Long, Ref. v. Amsterdam. bl. 135 ; Wagenaar, Amst. 
D. I. bl. 23, 25 ; v. Alke mad e en v. d. S chel 1 ing, Katw. en Rijnsb. Oudheden. bl. 543 ; Wag e n a an, Vad. Hist. D, III. bl. ; 
v. W ij n, op Wagenaar. D. 1II. bl. 11. 
PERSIJN (NiKoLAAs), zoon van den vorige, heer van Wa­terland, Marken, de Lier en Zouteveen, was de eerste, die Waterland als een leen van den graaf van Holland bezat. Hij sneuvelde in den scheepsstrijd in de Gouwe, tusschen de Zeeuwsche eilanden, Schouwen en Duiveland, in 1303. Hij liet twee zonen na, Jan en Nico 1 aas. 
Lie Egmonder Doodlijst ad 25 d. Martii; Wagenaar, Vad. Hist. 
D. III. bl. 161 ; Goudho eve n, v. L eeu w e n, Kok. 
PERSIJN (DIRK), broeder van den vorige, sneuvelde in 1303 in den scheepsstrijd tusschen de Hollanders en Vla­mingen. 
PERSIJN (JAN), noon van Nic olaas, heer van Waterland, in sommige oude brieven bijgenaamd van V e 1 z e n. Hij hield het in de Hoeksche en Kabeljaauwsche twisten met de laatsten, en ondersteunde hertog Willem tegen zijne moeder Maria Margaretha. Hij huwde J utte van Brederode, bijge­naamd de Goedertierene. Hij overleed in 1354 en werd in de abdij van Leeuwenhorst begraven. Hij liet na: 1) Nico­laas Pers ij n, knaap, beer van Waterland, die leefde onder hertog Albrecht van Be ij eren, graaf van Holland en in 1375 overleed, een zoon nalatende, Nikolaas, knaap, de laatste heer van Waterland, dat, door zijn kinderloos over­lijden, in 1409, met de graaflijkheid vereenigd en aan de domeinen gehecht wend. 2) Maria P e r s ij n , gehuwd met Gijsbert van Nienrode, 3) Catharina Persijn, in 1350 ueliuwd met Willem van We semale, maarschalk van Brabant. 4) G ij s b e r t Pers ij n, knaap, in 1347 door zjjn vader begiftigd met eenige goederen nit de Lier en Zouteveen. 
Hij verwekte bij zijn vrouw Anna van Diepenbrug, Nikolaas, vader van Henrik Persijn, aan wien Phi-lips v an Bourgondi 6, in 1446, zeker handvest verleende, en wiens kinderen waren: Jan en Adriaan. De laatste op het jaar 1529 vermeld en gehuwd met G e e r tr u i van der Meer. Hun zoon, Cornelis Persijn, werd in 1565 met eenige leengoederen van de graaflijkheid van Holland verlijd, en trad in den echt met Machteld Coppier van Ouwen­d ij k , die hem de hofstede en onderhoorige landerijen van Ouwendijk ten huwelijk bragrt. Hij liet een zoon na, van welke meer dan honderd jaren later nog mannelijk oir in leven was. 5) Heil w ig Persijn, abdisse van Leeuwenhorst. 
Zie Goudhoeven, v, Leeuwen, Kok, v. d. Schelling; Wa­g en a a r, Beschrijo. van Amsterd., D. II, bl. 90. 
PERSIJN (HIPPornus), noon van Jan Pers ij n, in 1530 secretaris van den Hove van Holland, en van Dig n a, doch­ter van Hipp o l y t us van Go r e u m. Hij was raad in het Hof van Holland en naderhand president van het Hof van Utrecht. Hij was even als vele andere god- en regtsgeleerden van oordeel, dat men hen, die de kerk verlieten, met alle mogelijke gestrengheid moest vervolgen, en noodzaken in den schoot der kerk terug to keeren. Hij huwde Elisabeth de J on ge , dochter van Jan de Jon ge, griffier van den Hove van Holland en overleed in 1568, nalatende Jan Persij n, gehuwd met Joanna van Heemskerk van Bekestein w o u t e r sdochter, hoogheemraad van Rijnland. Hij liet slechts eene natuurlijke dochter na, Johanna Persijn , die insge­lijks zonder kinderen overleed. 
Zie Hopperus, Mem. Livr. II. Ch. IV. p. 46 ; Wagenaar, Vad. Hist. D. VI. bl. 109 ; v. d. Chijs, de Munten der Bisschoppen van de Heerlijkheid en de stad Utrecht. bl. 247; Goudhoeven, v. Leeu-W e n , Kok; Suffr. Petrus de Scriptoribus Frisiae. p.384; Columba en Dreas, Naaml. der Pred. onder de Classe van .Dokkum. b1.160. 
PERSIJN (JAN), kleinzoon van N i k olaas Pe rs ij n, knaap, in 1360 overleden, en zoon van Jan Pers ijn en K lara 
N. J an s dochter. Hij werd in 1476 tot Raad van Amster­dam verkozen, volgens handvest van vrouw Maria v an Bourgondi 6, en bekleedde er tweemalen de burgemeesterlijke waardigheid. Hij huwde 1) Margaretha van Berk enrode, die hem schonk Elisabeth Persijn, gehuwd met Lucas van Bevervoorde, Jakobszoon, burgemeester, raad en schepen van Amsterdam, die den toenaarn Pers ij n aannam ; Nicolaas Persijn, zonder kinderen gestorven. 2) Christina van der Schelling, bij wie hij verwekte Henrica Persijn, tweemaal gehuwd, de laatste maal met V i.n c e n t van T e i-
liitgen; Elisabeth Persijn, gehuwd met Mr. Gerrit Roel; Jan Persijn, gehuwd met Aleid Gaaf, dochter van A 1 ei d G a a f, schepen van Amsterdam, na het overlij­den zijner huisvrouw, kanunnik in zijne geboorteplaats en in 1573 in de kerk der Min nebroederen begraven ; Dirk en B o u d e w ij n Per s ij n , beide jong gestorven. 
Op Cat. J. Koning (MSS.) bl. 44, komt een MS. voor ge­titeld : Originele rekening wegens een maaltijd, door de Minne­broeders gehouden, te Amsterdam, den 16den July 1570 op­gemaekt door Jan van Persijn, priester. 
Zie de aangehaalde bronnen. 
PERSIJN (HENDRIK), werd in 1572 met Antoni Geniets geheimschrijver van Willem I. Zie B o r, Nederl. Ilist. B. VI. bl. 331 (450); Wag en a ar, Vad. Mist. D. VI. bl. 399. 
PERSIJN (JAN), soon van Jan Persijn en A lei d Gaaf. Ten tijde der buitengewone regeringsverandering in 1578, schepen van Amsterdam en insgelijks van zijn post verlaten. Hij overleed in 1632 en werd begraven in de Nieuwe kerk, onder een witte zerk, waarop zijn wapen was uitgehouwen. Hij huwde Margaretha Moons, dochter van Jan Moons, Raad en Procureur generaal, bij wie hij verwekte R e ini e r (die volgt), Nicolaas, zonder kinderen gestorven ; Alyd, gehuwd met Jonathan van Luchtenburg, Raad en Rentmeester generaal van Noord-Holland. 
Zie behalve de aangeh. bronnen, Wage n a a r, Beschr. v. Amst. 
D. III. bl. 233. 
PERSIJN (RETNIER), zoon van den vorige, Raad in de Hove van Holland, gehuwd met Emeren tia van Ba nch e m, dochter van Jan van Banche m, President van den Hoogen Raad. Hij overleed, 5 kinderen, alle kinderloos gestorven na­latende en Nicolaa s, van wiens nakomelingschap geen be­scheid wordt gevonden. 
PERSIJN (LAMBERTUS) 1 ) te Franeker geboren, werd in 1657 als S. M. Candidaat te Morrha en Liversens beroepen, was in 1666 lid der Synode te Harlingen, vervolgens predikant te Hindelopen, in 1674 te Leeuwarden, waar hij in 1702 overleed. Hij was een boezemvriend van Ulricus Hube r, Hoogleeraar te Franeker, met wien hij briefwisseling 
Zie C olumba en D r e a s, Naaml. der Pred. van Dokkum. b1.140. 
I) In een noot onder zijn Biographie van Comm
u ba leest men: .Hippolitus Persinus was president in den Hove van Friesland in de XVIe eeuw, en werd in 1557 tot hetzelfde hooge ambt naar Utrecht geroepen." Niet onwaarschijnlijk is het dat Lamb. P e r s j n uit dezelide famine gesproten is. 
PERSIJN (C.), schilder. Op Catalogus van N. Nebe, Amst. 1809, komt van zijne kunst voor. Zie Kramm. 
PERSIJN (JoHAN), te 's Hage geboren, was een disci­
pel van Con stan t ij n Net sc h er, schilderde eerst por­
tretten, dock begaf zich later in Staten dienst onder de 
artillerie, en overleed als ingenieur. Hij bloeide omtrent 
1708. 
Zie Kramm. 
PERSIJN (J. DE JONG VAN). Op Cat. C. van Alkemade en P. van der Schelling. Amst. 1848, bl. 38, komt voor de briefwisselin,v, tusschen Bien peer en P. van der Schelling over zijn geslacht gevoerd in 1741 en volgg. jaren, en waar­van de laatste heeft gebruik gemaakt voor zijn vermeerderde en verbeterde uitgaaf van P a r s, Katw. en Rijnsb. Oudheden. 
PERSIJN (Mr. J. G. VAN), gaf in het licht: 
Fasciculus lamentationum Bilinguis, of Bundel van eenige zoo Latijnsche als Nederlandsche Lykdigten, op het ontydig en smertelyk afsterven van Zyne Doorl. lloogheid den Heere 
C. Friso, Prince van Oranje en Nassau, Erfstad­houder enz. ens. Door verscheide Digters en Digteressen by een verzameld en uitgegeven door Mr. J. G. v. P. 's Gray. 1752. gr. 40. 
Zie Abcoude, Naaml. 3e Aanh. bl. 15. 
PERSIJN (Mr. GERRIT VAN), Commies van den Lande in de kamer der Generaliteit Finantien van 1722-1752, Wees­meester te 's Hage, Baljuw en Schout van Munster, Poeldijk, Ter Heijde en Half Loosduinen. Hij overleed te 'silage in Fehr, 1756. 
Zie Nederl. Jaarb. 1756. D. I. bl. 190, 191. 
PERSIJN (... VAN), Luitenant ter zee, tweede officier op de Hercules, in Febr. 1784 te Port Mahon overleden. Hij beoe­fende de poezy en was sedert 1779 te Malaga met den zee­officier Cornelius de Jong in kennis grraakt. Deze heeft eenige regels aan zijne nagedachtenis gewijd in zijn Tweede Reice near de Middellandsehe Zee, gedaan in 1783, 1784 en 1785, bl. 59. 
PERSIJN (REINIEtt VAN), werd omstreeks 1600 te Am­sterdam geboren. Na het onderwijs van C. B 1 o e ma a r t en Mattha m in de graveerkunst, bezocht hij Italie en was al­daar behulpzaam in het in plaat brengen van de galerij van Justiniani. In het vaderland teruggekeerd, huwde hij de rijke erfgename van Dirk Cr a b e t h en bloeide omtrent het jaar 1640, Hij leefde nog in 1667. 
Men noemt onder het beste van zijn graveerwerk Baltha• sar, graaf van Castiglione ; driosto van Ferrara naar T tiaan kl. fol. 
De verdronken Neander door de Nereiden en Najaden uit het meer naar de kust gedragen, naar J. van S a n d r a r t; De schoone Hylas wordt door de Nereiden opgenomen, naar denzelfden, beide gr. 4°. 
Tot de door hem gesneden portretten behooren Dirk en Wouter Crabeth, dat van Johannes Goedaert schrijver over de Insecten en gekorven Diertjes in 8°. naar E v e r s d ij k ; De werken der barmhartigheid van St. Cecilia, een groot stuk van Dominikijn (Dominic° Zampieri), genaamd Do­rn enichino• viervoetige dieren, op 13 blades, naar A. Cu y p. 
'
1-Iij beoefende ook de schilderkunst. In de galerij to Wee­nen zijn voortbrengsels van zijn penseel aanwezig, zoo als, blijkens den Catalogus dier verzameling in 1786, door C. de Mech. el to Basel uitgegeven: 
Belisarius in een grot, nadat hij in ongenade was geval­len ; hij rust met zijne regterhand op een stok, en houdt in de linker een blikken bak om er de aalmoezen in to ontvan­gen ; achter hem zijn helm ; h. 5 vt. 7 dm., br. 3 vt. 5 dm. 
Zijne zinspreuk : het moot al in een PERS ZIJN doelt op zijn naam en komt voor rondoni zijn fraai maar zeldzaam portret. Zie Nagler, Immerzeel, Kramm; Le Comte, Kong -cabinet. 
D. II. 	bl. 515. PESAROVIUS (E. P.), geboren op St. Michielsdag 1645 to St. Nicola, eene kleine stad in Rusland, word beroepen tot predikant bij de Poolsehe gemeente to St. Anna in Dant­zig, voor welk beroep hij bedankte ; kwam als veldprediker onder het regiment van den overste Wilhelm Polen tz, in dienst van den prins van Oranje, in 1674 naar de Nederlanden, waar hij, na vele wederwaardigheden, den 9den Februarij 1709 als 
predikant bij de Luthersche gemeente to Purmerende overfeed. Zie S an dwijk, Beschrijv. van Purmerend. bl. 185. 
PESCARENGIS (CosMo DE), zoon van een' Piemontees, die 11 in Vlaanderen die Lombarde ofte Tafel van Leeninge opgehouden hadde," zoo als v an M e t eren schrijft. In zijn vonnis staat echter: eertijts Lombaert of Tafelhouder binnen deser stadt Leyden. Zijn portret werd door J. S to lk er geteekend, met dit onderschrift: y Cosm o Pesc a r engis, Piemonteesch, cornel op den 26 October 1587, benevens Jacob V olma er en kapitein Maul de binnen Leyden ont­hoofd, wegens eene conspiratie om aan den grave v an Leicester meer authoriteit to bezorgen. Zijne uaisnoegd­heid tegen de heeren Staten ontstond, omdat men eene com­pagnie soldaten, die hij zelf geligt had, gecasseercl had," HI 
bad zich vermeten opene brieven op zijn eigen hand uit te geven, om zijn krijgsvolk te verplaatsen, waartoe hij door L e i c e s t er scheen gebragt te zijn. Ook had hij, op last van Lei c e s t e r, krijgsvolk geworven, en hielp daarmede Hak-voort, Boxberghe en Nieuwbeek innemen. 
Bilder dij k noemt zijne ter dood brenging t een justitie-moord in den echten zip." Zie Hooft, Ned. Hist: bl. 1205 ; R e ij d, Ned. Oorl. bl. 133 ; Bor, Ned. Hist. B. bl. 20 (29), 48 (71), 63 (93), 67 (98) ; v. Meteren, Ned. Hist. B. XIV, bl. 259; Wa g e n a a r, Vad. Hist. D. VIII, bl. 
258 volgg.; Kluit, Ned. Staatsg. D. II, bl. 408-410 ; Bilderdijk, Gesch. des Vaderl. D. IX, bl. 270; Brandt, Hist. der Ref. D. I; Arend, v. H. D. III. St. I, bl. 314-318; Dr. W. Bisschop, de 
Woelingen der Leicestersche partijen; Mevr. Bosboom Toussaint, Gideon Florensz.; Nay. D. IV, bl. 163. PESCHWIZ (GODOFRTDUS edelman uit Dantzig, deed een reis door Europa en studeerde te Franeker, onder Jo h. Jac. W is s e n b a c h, onder wien hij een Disputatio ad Re­gulas iuris hield, voorkomende in J. J. Wi s s en b a ch, In extremum Pandect. titulum de Diversis Regulis iuris antiqui. Exercitia hinco Cattedranae. Franekerae, 1651. Hij zelf gaf in het licht : De Repressaliis Ube?), Leeuw. 1658. 12°. met Latijnsche gedichten van zijne vrienden er over. 
PESSEL (OKKERUS), geleerd Remonstrantsch predikant, in 1665 proponent, in 1667 predikant te Nieuwkoop, in 1671 te Alkmaar, in 1682 te Rotterdam, waar hij 28 Mei 1684 overleed, Zijne briefwisseling komt voor op Cat. van Alice-made en van der Schelling (1848) bl. 59. 
Zie Tideman, De Remonstr. Broederschap, bl. 53, 101, 242, 363. PESSELIUS (JoHANNEs), geboren te Tiel in Gelderland, trad in de Orde der Dominikanen en werd te Keulen doctor in de Godgeleerdhcicl. Hij gaf in het licht: 
Epitome Operum D. Augustini, recess. et auxit. Ace. operd ejusdem ex eodem Augustine de PH Sacramentis Tomus IV. 
Coloniae 1539. Zie Val. Andreas, Mid. Belg. p. 548; Foppens, Bibl. belg. 
PESSER (Mr. JOHAN), in 1622 te Rotterdam geboren, burgemeester aldaar, een der moedigste regenten van het stadhouderloos tijdvak. Hij werd naar Zeeland afgezonden, om de uitrusting en het vertrek der vloot te bezorgen en was een der ijverigste regenten in het tegenhouden der verheffing van prins Willem III. Hij geraakte bier-door bij de oproeren, die deze verheffing in 1672 vooraf gin­gen, in haat bij het graauw, dat hem op straat aanrandde, achold en dreigde. Hij week hierop, na zijn ambten te heb-
ben neergelegd, uit de stad, werd achterhaald, gevankelijk teruggebragt en een geheelen nacht door de burgers bewaakt. Sedert week hij naar Brabant, waar hij gerustere dagen af­wachtte. Hij overleed den 1 sten Maart 1678. De voornaamste dicliters hebben hem bezongen, en Bran dt vervaardigde twee krachtige grafschriften op hem. huwde 1) Adria n a van der Aa, 2) Geertruid Nienhoven. Zijn eenige dochter Dorothea, huwde Goderd Willem van Tuyl van S e r o o s k e r k e, heer van Welland. 
Zie Wagenaar, Vad. fist. D. XIV, bl. 77, 78,115,261; Schel­tema, Staatk. Nederl., Oudaan, Poezy. D. III, bl. 464. (Ter uit­vaart van den heer en meester J. P.) ; Brandt, Poezy, bl. 295,305;Sandbrink, de advocatorum juribus et doctrina, p. 87. 
PESSER (JAN), klerk der generaliteit te 's Hag; werd in 1670 in hechtenis genomen en voor Lien jaren het land ont­zegd, wegens verboden verstandhouding. 
Zie Holt. Merc. 1670, bl. 39, 41, 45 ; Wagenaar, Vad. Hist. D. XIII, bl. 436, 437.
• PESSER (JAN DAMMASZOON) te Rotterdam, een groot voorstan­der der Remonstranten, op wiens erf, omtrent den Schiedamschen 
dijk bij de Havensche Roo-poort, den 2Pten Julij 1619 Ca m p­huyzen predikte. Zijn zoon werd in hechtenis genomen om deze vergadering. Zijne briefwisseling met Samuel Na er a­n us berust in de Rem. Bibl. te Amsterdam. 
Zie Tideman, t. a. p. bl. 43; Cat. d. Rem. Bibl. te Amsterd., b1.19. 
PESSER (BARTHOLOMEUS), R. K. priester te Aalsmeer, gaf naamloos uit Lieue telim, dat is Lovingen Godes of Lop zangen van David, te Amsterdam bij G. van Blommen in 80., op kosten van den autheur. Volgens mondeling berigt van I. le Long aan A. A ndri e s sen, werd bijna de gansehe oplaag door brand verteerd. 
Zie v. d. As, B. A. C. Woordenboek. 
PESSIER (JoANNEs LE), geb. te Doornik in 1596, onder­wees de fraaije letteren, wijsbegeerte en wiskunde te Donay, was rector van verschillende collegian, en gaf in het licht: 
incitatio ad amplexum crucis, ex ipsis verbis Thomae de Kempis. Zie Val. Andreas, Bibl. Belg. I),, 548. 
PESTEL (FREDERIK WILLEM voN), zoon van F re d e rik Ulrichs P este 1, werd, den 7den Januarij 1724, te Rinte­len, in het graafschap Lippe Schaumburg, geboren. Na zijne studien in zijn vaderstad, vervolgens te Gottingen, waar hij hofmeester van den oudsten zoon van den geheimraad P h lipp Adolf van Miinchhausen werd, voltrokken te heb­ben, werd hij, in 1746 licentiaat, en in 1747 doctor in de beide 
regten, hem de post van hoogleeraar in de regten en in de zedekunde in zijne geboortestad aangeboden, en hij tevens tot lid der landgrafelijke Hessische regering benoemd. Tot erken­tenis der belangrijke diensten, door hem in de temelde be­trekkingen bewezen, gelijk ook van die zijner waardige en vermaarde voorouders, werd hij, benevens zijne wettige na­komelingschap, in 1792, door den keizer van het Duitsche rijk, in den Rijks-adelstand verheven. In 1763 werd hij tot gewoon hoogleeraar in het openbare en bijzondere regt to Leyden beroepen. Hij ontving door de bijzondere tusschen­komst der Staten-Generaal bij den landgraaf van Hessen-Cassel, zijn ontslag, en aanvaardde den 18den Mei zijn post met een redevoering De damnis ex neglectu Juris publici ac privati. Zijne collegian, vooral over het openbare regt werden Diet alleen door Nederlandsche maar door buitenlandsche vooral Duitsche studenten bezocht, en er ging een groote roep van zijne geleerdheid uit. Driemaal bekleedde hij de waardigheid van rector magnificus, in de jaren 1765, 1777, 1788. Bij de nederlegging er van hield hij de eerste reize eon redevoering : De communi bono, lege civitatum prima ; de tweede reize : de .Diferentiis praecipuis veteris et recentioris Gentium Europaearum Politiae, en , de derde reize : De fruc­tibus, qui ex jurisprudentia perfectiore ad populos Euro­paeos seculo .X VIII pervenerunt. Ter gelegenheid eener pro­motie met de kap, den Wien Februarij 1775, sprak hij de li­terarum studiis florentibus pro eo, quo a populorum recto­ribus cohonestantur, pretio. Na de hoogeschool, gedurende een reeks van omtrent 30 jaren, zoo door zijn voortreffelijk onderwijs, als door de uitgave van geleerde werken, belang­rijke diensten bewezen to hebben, werd hij, ten gevolge van de hitte der partijschappen, door de omwenteling van 1796 opgewekt, van zijn post ontzet, met toevoeging echter eener eerlijke jaarwedde, en vergunning om ze, ter plaatse waar hij zulks verkiezen mogt, to genieten. Hij vertrok hierop met de zijnen naar Duitschland, en vertoefde aldaar tot den jare 1802, toen hij, na het bedaren van den storm der harts­togten, op de vereerendste wijze in zijue waardigheid her­steld en herwaarts genoodigd werd. De herhaalde en harte­lijke aandrang van Curatoren en Senaat overwon eindelijk de zwarigheden, welke de vergevorderde leeftijd van den hoog­leeraar, tegen eene nieuwe verhuizing in den wag stelden, en bragt hem, in den jare 1803, tot blijdschap van alle hoog­schatters van ware verdiensten, binnen Leyden terug. Hij overrleed den 16deu October 1805. De Nederduitsche lofrede, door den hoogleeraar S. F. J. R au op hem vervaardigd, is bij den noodlottigen ramp van Leyden (1801) verloren ge­
gnat, en de La•nsche redevoering, waarmede de boogleeraav 
E. Ha geman, zelf een Duitscher, bij de nederlegging van het rectoraat, zijne nagedachtenis vereerde, is ongedrukt gebleven. Nog bezitten wij een lofrede van Bi Id erdij k op hem (1809), doch deze is minder geschikt om Pe s te 1 dan des schrijvers eigene denkbeelden omtrent staats-natuurregt en daaraan ver­wante onderwerpen to doen kennen. 
Zijne afbeelding vindt men in het tweede deel der Gesch. 
d. Leydsche Hoogeschool 	van de hoogleeraar S i e g en b e e k. Men heeft van hem : Diss. inaugur. (pro Licent.) de successione inter conjuges 
ab intestato. 	Rintel. 1745. 4°. Animadversiones quaedam ad Cornell Taciti Germaniam, 
Rintelii, 1747. 4°. en in Longelii .Notitia Hermundurorum, opera Ernesti. T. 1. .Elementa juris publ. Universals. Ibid, 1 7 4 0 -1 7 5 2. Programma, de natura legis actionum. Ibid. 1748. 4°. Pecuniam qua feudum emtum est in commune conferre de-
bere. Ibid. 1749. 4°. De charactere verae virtutis. Ibid. 1750. 4°. .De rnodo computandi prorogationem dierum fatalium. Ib. 4°. Diss. ad Edictum Carbonianu2n. Ibid. 1751. 4°. Quaest. Juris publ. de homagio. Ibid. 1752. 4°. Animadv. quaedam ad Tabulas lmmunitatum Academicarum, 
quas Ernestus, Princeps et comes Schaumburgius a Frederico V, comite Palatino impetraverat. Rintelii, 1752. 8°. .Progr. de domicilio originis ad L. pen. D. de Senator. 
Ibid. 4°. Juris criminals Universals delineationem sistens. Ib. 1753.40. Diss. foes errorum de Usurarum legitimo investigatus et 
obstructus. Ibid. 4°. Justitia et benignitas lequm Germanicarum erga peregrinos examinata. Ibid. 1755. 4°. 
Disp. explanationem furls clientelaris Schaumburgici de obligatione successoris feudalis ad solvendum aes alienum hae­reditarium. Ib. 
Progr. de justitia regnantium remunerante. Ibid. 1756. 4°. Prolegomena juris naturae et gentium. Lemgov. 1756. 4°. Diss. inaugur. de herede defunctum in debitis pecuniariis 
non simpliciter repraesentante. Ibid. 1757. 4°. Progr. de pretio permutationis numorum, vulgo 4uro. 
Rint. 1757. 4°. .Progr. de eo, quod inter jus et rationem belli interest. Ib. 1758. 4°.  • 
Principia furls publici universals de re judiciaria con­stituenda delineata. 1758. 4°. Progr. de jure actoris et rei in causis civilibus aequali. 11). 1759. 40. 
Gedanken von der Rechtmdszigkeit der 1?eichssteindischen Landposten and der Unverweiszlichkeit eines dieses ausschlies­zenden Furstl. Taxischen Reichspost-Itionopolii. (Rint.), 1759. 4°. 
Progr. de dominio math mediterranei Romanis temere ad-script°. Ib. 1760. 4°. 
Diss. de servitute commerciorum. Ibid. 4°. Lips. 1763. 4°. 
Selecta ad illustrandunz jur. publicum et privatum Lippi­acum. lb. 1762. 4°. 
Fundamenta Jurisprudentiae naturalis delineata in usunt auditorum. L. B. 1773. 8°. 1774. 8°. Ultraj. 1776. Leidae, 1788 (4a ed.), 1806. 2 vol. 8°. editio quinta, recognita et auctior. Vert. in het Fr. Utrecht, 1775. 8°. en in het Ne­derd. (Gronden der Natuurlijke Rechtsgeleerdheid. Vert. door Mr. F. van Bred a, advokaat te Gouda. Gouda, 1783. 2 d. naar de derde uitgaaf). 
Solemnia d. 1X Februarii 1775 peracta, cum ad concela­branda Academiae Lujduno-Batavae Secularia Doctore8 crea­rentur, in quibus Oratio de Literarum studils florentibus pro eo, quo a populorum rectoribus cohonestantur, pretio. 
L. B. 1775. 4°.  
Commentarii de Republica Batava.  Lugd., 1782. 8°.  recog.  
et aucti. Ibid. 1798. 3 T. 8°.  
Brevis expositio Reipubl. Batavae.  L. B. 1790. 8°.  

P e st e 1 was lid der Maatsch. v. Nederl. Letterk. Tot zijn leerlingen behoorden de erfprins van Oranje en Bi 1 der d ij k. Zijn zoon, E. von Pest el, was regeringsraad van het ko­ningrijk Hanover, commandeur van de orde van den Nederl. Leeuw en ridder van de Guelphen-orde. 
Zie S axe, Onom. Liber. T. VIII, p. 147, 148; Docta Germania Hambergero-111euseliana. T. VI, p 60, 61, edit. Vtae; J. G. t e W a­ter, Narratio de rebus Acad. Lugduno-Batavae cet. p. 52, 227; Bibl. Hagana. T. III, p. 226 ; M. S ie g en beek, Gesch. d. L. H. D. I, bl.285, 287, 310, 325, 342, 344, 345, 368-371, 374, 378. D. II, bl. 209­211, 409, 410, 416 ; Ypey, Gesch. d. Christel. Kerk in de XVIle eeuu'. 
D. III, bl. 376; t e Water, Handel. d. Maatsch. v. Nederl. Letterk. 1806, bl. 3; v. Kamp e n, Gesch. d. Ned. Lett. D. II, bl. 318, 595; Bilderdijk, Gesch. d. Vaderl. D. III, bl. 366 v. D. VIII, bl. 247. 
D. XIII, bl. 195 v. ; R o termund, Int. Bl. d. Leipz. Literatur Zeit. 1806, p. 122 ; Striedel, Hessischen Gelehrten-Geschichte; Meuse 1, Lexikon ; (Valerie contemp., Biogr. Hist., Biogr. Univ. Nouv. Biogr. Gener.; Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat v. Portr.; Boekz. 1773 673, 1778 a W. 518 ; Bibl. Hag. T. III, p. 326. 
PESTEL (Mr. COENRAAD FREDERIK), een zoos van den voorgaanden , schreef : 
Diss. de praesidiis libertatis publicae. L. B. 1788. 
Hij gaf de Fundamenta jurisprud. van zijn vader in 1806, 
te Leyden 8°. op nieuw in bet licht. Zie Rotermund. 
PESTEL (Mr. F. F. L.), naede ecu zoon van den Hoogleeraar, schreef: Dies. selecta capita Juris gentium maritimi. L. B. 1786. 
PESTERS (JoAN), Secretaris van Willem III, werd door dezen in 1676 naar Nijmegen gezonden om d'E strades te kennen te geven, dat hij ten hoogste verlangde naar een spoedig einde van den vredeliandel, en in het volgend jaar gaf hij, op last der Franschen, den Prins van Ora* heimelijk kennis, dat zij genegen waren Maastricht weder over te leve­ren aan de Staten, en een goed verdrag van koophandel met hen te sluiten. Hij was waarschijnlijk dezelfde die tot op het overgaan van Maastricht aan de Franschen het pensionaris­schap aldaar bekleedde en bij den Raadpensionaris Fa ge 1, toen nog Griffier van de Algemeene Staten, in vertrouwen stond. 
Zie D'E s trades, Lettres Mem. et Neg. Tom. VII, p. 286, 298,307, 322. Tom. VIII, p. 243 ; Wag en aar, Vad. Hist. D. XIV, bl.420, 461; v. Wijn, op D. XIV, bl. 106. 
PESTERS ( ), Utrechtenaar, Resident der Staten aan het Hof van Brussel, werd in 1723, met den titel van gedeputeerde naar Hanover, daar Koning George zich, gedurende den zomer ophield, gezonden, om zich met dien vorst ter weering der Oostenrijksche maatschappij te verstaan. Hij klaagde over het verspreiden van geheimen in onze openbare nieuwspapieren. 
Zie v. W ijn, op IT agenaars Vad. list. Aanm. D. XVIII, bl. 91, 94; Europ. Merc. Aug. 1723, bl. 114. 
PESTERS (Mr. JOHAN), Heer van Cattenbroek en deken van St. Jan, raad en rekenmeester der Domeinen, werd in 1716 te Utrecht geboren, was sedert 1751 in het Collegie van geeligeerden des lands van Utrecht, en, sedert 1770, wegens dit gewest in den Raad van Staten. Hij volgde d' A b 1 a i n g van G i e s s e n b u r g in het voeren van het meeste gezag in stad en sticht van Utrecht en stond in hoog aanzien bij den Stadhouder, door het ijverig behartigen van zijne belangen en die van zijn Huis. Hij overfeed in 1794 en liet bij zijne vrouw Adriana Everdina Godin, drie kinderen na. 
Zie Scheltema, Staatk. Nederl. ; B o u m a n, Gesch. d. Geld. Hoo­geschool. D. I, bl. 299 ; Kronijk v. h. list. Genoots. D. VII, bl. 406. PESTERS (WILLEM NICOLAAS), broeder van den vorige, kolonel komrnandant der Hollandsche gardes, was van veel invloed op de gebeurtenissen te Utrecht in zijn tijd. Hij liet zich, schrijft Scheltema, door recommandatien zeer veel gelden. Zie Staatk. Nederl. 
PESTERS (Mr. WILLEM NICOLA AS), geb. to 's Hage, sin-
deerde te Leiden en schreef eene Dissert. inaug. de rebus incorporalibus. L. B. 17 7 2. Zie Bibl. Bag. T. IV, p. 623. 
PESTERS (Mr. NICOLAAS), schreef: 
Di88. de lure maritimo Foederati Belgii. Tr. ad Rh. 1770. 

PET (NICOLAAS) 
schreef: 
De Suppressione mensium. Traj. ad Rhen. 1727 40. 
Zie Rotermund. 
PET (0.), 
schreef: 
Geneeskundige .danmerkingen over de langweilige koorisen en derselver Oorsaaken. Hoorn 1740. 40. Zie Abcoude, Naamr. bl. 284. PETER, de beeldsnider, komt in het midden der XVIe eeuw te Utrecht voor. Zie Do dt, Archief. D. VI, bl. 313; Kramm. 
PETERS (BoNlvENTuRA). Zie PEETERS. 
PETERS (GILLEs). Zie TEETERS. 
PETERS (HUGH), stichter van en eerst predikant in de Engelsche presbyteriaansche kerk te Rotterdam van 1623­1632. Steven noemt hem a man of an interprising spirit and of great notoriety." 
Zie Steven, British churches in the Netherlands. p. 833. 835. 
PETERS (HUGH) was schrijver van: 
Boertigh Leven. 120. 
Zie Abcoude, Aanh. bl. 163. 
PETERS (JAN), lid der rederijkkamer De efonge Laurieren te 'sHertogenbosch, behoorde geenszins onder de minsten der fraaije geesten, die op het blasoenfeest der Feoen te Meche­len den 3den Mei 1620 verschenen. 
Zie Witsen Geijsbeek, Biogr. Anth. Grit. Woordenb. D. V, hi. 79, 80; Schatkiste der Philos. ende Poeten. bi. 281. 
PETERS (J. H.), 
schreef: 
Diss. med. de epilepsia atque eclwnpsia. L. B. 1817. 
Zie H o 1 t r op, Bibl. Medicae Ghir. p. 276. 
PETERS (JoHANNEs). Zie PEETERS. 
PETERS (MATHIAs), een plaatsnijder, die omtrent 1660 to Amsterdam bloeide, graveerde met zijn broeder Nicolaas 
cue prenten voor den Atlas major naar de teekeningen van den uitgever Blae u. 
Zie Immerz eel. 
PETERS (THOMAS), werd den 6den April 1745 te Leeu­warden geboren en overleed den 26sten Maart 1857, dus in bijna 113-jarigen leeftijd te Arnhem. Na in zijn jeugd zijn ouders te hebben verloren, werd hij als regimentskind in het leger opgenomen en ging reeds vroegtijdig naar Zwitserland, waar hij in de hoofdplaatsen van bijna alle Cantons als soldaat heeft gediend. Vervolgens was hij bijna twee jaren in garni­zoen, en maakte in 1798 onder Napoleon den veldtogt mede naar Egypte. In zijn laatste levensdagen bezat hij nog al zijne zintuigen, en behalve dat een plaatselijk ongemak hem de drie laatste jaren zijns levens in zijne woonstede terug Meld, genoot hij eene volmaakte gezondheid. 
Zie Amst. Cour. 30 Maart 1857. PETERSEN (DAVID), beroemd toonkunstenaar te Amster­dam, in het laatst der XVII° eeuw. In de Hciagsche Mercu­rius, door H. Doedy ns, 2° dr. Amst. 1735 (de eerste is van 1697) D. I, bl. 360 wordt vermeld, dat de voortreffe­lijke musikant Petersen zulke harmonieuse variation gemaakt heeft op het vaderlandsch deuntje: Ik zag Cecilia komen met bloemtjes in haar handt." De tooneeldichter A. Ale wijn, droeg zijn Bly-Eindend Treurspel Arnarillis (Amst. 1695) aan hem op. Hij noemt hem aldaar Grootmeester in de Musyk­kunde en Snaarenspel, en zegt dat Petersen de bekoorlyke Cecilia, een werkstuk, in alien deelen doorwrocht, met Godde­lyke snaargedachten verrijkt heeft. Dit volkslied wordt in de Oude Vlaemsche Liederen, uitgegeven door J. F. Willems, Gent 1848, net de muzijk gevonden. Lie .Navorscher. D. II, bl. 124, 125, D. III. PETERSEN (GERLAcus), 0 verijsselaar, schreef: 
De lnnighe Alleen-Sprake des Eerw. Broeders Gerlacus Peterssen, Regulier tot Windesheim. Overghestelt wt den La­tyne en Duyts door Nicasium van Heese, Minnebroeder in Gorcum ends Marteluer in den Briel. Ende nu naerstelyck ghecorrigeert door Beer Jan van Gorcum, Priester tot 's Her­togenbosch. Ghy suit volmaeckt wesen ende sonder smette net den Heere uwe Godt. 'sHertogenb. 1613, 1621. kl. 8°. 
Zie Herman s, Bijdr. II, 367, 368 ; Boekerq v. N. Br. Genoots.;Cat. der Maats. v. Neerl. Letterk. D. II, bl. 448. PETERSEN (INGwoR). A rrenberg vermeldt van hem : 
Aanwijzing van de meest gewoonlijke misslagen in het pre­diken. Amst. 1773. 8°. 

I'ETERSSEN (ARYAEN) van Delft, was in 1523 munt-meester in dienst der stad Utrecht en werd toen gebezigd om deutgens to munten (die nog in de kabinetten, under an­deren in dat der Leidsche Hoogeschool, voorhanden zijn). In dat zelfde jaar werd hij ontslagen. 
Zie v. d. Chijs, de Munten der Bisschoppen, van de Heerlijkheid en de stad Utrecht, bl. 310. PETERSSEN (ERNST DE) werd den 8sten Maart 1750 door W il I em IV tot Schout bij Nacht bevorderd. Zie J. C. de Jonge, Neerl. Heldend. ter zee. D. V, bl. 279. PETERSSEN (Luis. DE), bevelhebber van de brik de Ajax, werd in 1784 gelast tusschen de Hoofden en Vlissin­gen te kruisen. De brik zonk in den nacht van den 28 en 29 October, ten gevolge van een lek onder water, op de hoogte van het eiland Wight. Ook P et erssen werd een prooi der golven. Zie J. C. de Jonge, Neerl. Heldend. ter zee; Arrenberg,Naamr. bl. 408. PEETERSEN (GERLAcH). Zie PETRI (GERLACH). 
PETERSON (HENDRIK). Zie PIETERSON. 
PETERSON (J. VAN) of PETERSOM, leefde in de XVII eeuw te Amsterdam en beoefende de dichtkunst. Hij was een vriend van Johanna koerten of van hare kunst, en vervaar­digde voor 'mar stamboek niet minder dan 6 dichtstukjes. Onder andere gelegenheidsgedichten, vervaardigde hij een uit­voerig, om meer dan eeue reden belangrijk dichtstuk: Op de Uitvaart van den vermaarden dichter Jan Taos. Ook bragt hij de Disticha van Ca to in vrij vloeijend Nederduitsch dicht over. 
Zie v. d. A a, N. B. A. C. Woordenb.; J. V os, Ged. D. II. PETHER (W.), graveur. In 1730 geboren en in 1795 ge­storven. Van hem heeft men o. a. een fraai portret in zwarte kunst van Tiberius Hemsterhuis, naar de schilderij van 
J. Palthe. Zie de Cr an e, Bijzonderhed., de familie Hernsterhuis betreffende, bl. 88. 
PETIT (A.), Arr e n berg vermeldt van hem, in zijn Naam­register, bl. 4 0 8: Beschryving der XVII provintien. 4°. 
PETIT (ALEXANDER), geboren te 's Hage, bloeide in het midden der lie eeuw, was kapitein van een burger-schutters­vaandel en beoefende de schilderkunst. De groote historie­schilder Wille m D o u d y n s, was zijn leerling, doch van hem is niets bekend. Hij was in 1656 een der drie gedepu­teerden tot de oprigting der Confrerie !miler te 
Zie Kramm. 
15 

PETIT (B. L.), leermeester van Paulus Potter. Op den Cat. van diens nagelaten kunst, 's Rage I 7 60, N). 143, komt voor: 
Het slot van Egmond op den Hoe!, gesti! eerd met beelden en beesten, door P. L. Pe ti t. Zie K ram m. 
PETIT (B. LE), geboren Hollander, die in 1650 te Rome werkzaam was. Hij schilderde landschappen , doch wel be.. paaldelijk gebouwen en ruinen, in en OM Rome. 
Zie Kramm. 
PETIT (ELIZABETH LE), doch ter van Mr. Ja cob le Pe ti t advokaat en bewindhebber der 0. I. Cornpagnie, te Utrecht, gehuwd met C. van Oversteg e, beoefende de poezy, waar. van men proeven vindt in de Poezy,, wereldlifice en geestelijlce van Karen echtgenoot. Dordrecht. 1661. 8°. 
Zie S ch e 1 t e m a, Geschied. en Letterk. Mengelw. D. III, St. III,130; Schotel, Letter- en Oudheidk. Avondstonden, bl. 154; van der Aa, B. A. C. Woordenb. 
PETIT (JAcQuEs), doctor in de godgeleerlheid, raadsheer van hertog Jan van Bourgondie, zonder vrees, en van Philips van Bourgondie. 
Op Cat. de la Bibliotheque form,de, par Messieurs Enschede, 
p. 128, vindt men de bei de volgende MSS. 
Cy commence la premiere partie de monseigneur le Duc Johan de Bourgne, Comte de Flandres snr le fait de la mart de monssr. le Duc d'Orleans propose par Maitre Jaques Petit Docteur et tGologie et conseiller du clit Due de Bourg. a Faris en lostel du Roy a Saintpol le 8e jour de Mars l'an 1407, 55 ff. — C'est cequi fut aduise sur le fait touchant le cas aduenu en la personne de feu monssgr. d'Orleans, dont Dieu ait l'ame. (Et d'autres pieces concernant cet evenement de 1418-1419) 33 gr. 4°. veau. 
MS. du XV Siecle, de 88 feuillets, la premiere initiale aux armes de Bourgogne. — 11 provint de la tamale noble de Gruythuyse. 
Comment le Roy de Honguerie escriprit an Roy de France sur le fait et estat du Roy Basaach dit Lamourach Bahy. Et comment Johan filsz aisnd du due de Bourgne alla en Honguerie et Jut chief de tonte larmee de France, qui alla an voyaege de Honguerie (1410). 4'. veau. 
du XV Siecle de 162 feuillets, initiates en couleurs. 
PETIT (JAN LE), een Hollander, bij H o e t als een italiaansch schilder met den bijnaam biche vermeldt. Hij noemt hem den roomschen Petit. 
Zie Noe t, Cat. D. I, bl. 12, 191; Kramm. 
PETIT (JEAN FRANC). LE). Hij was in 1577 griffier van Bethune in Artois, en had veel deel in het opwerpen van bet kasteel, hetwelk die plaats in teugel hield. Tussehen 1595 —1598 was hij notaris te Middelburg in Zeeland, doch vond hierin seen genoegzaam bestaan, dat hij door de uit­gave van gesehiedkundige werken trachtten te verbeteren. Hij barn dan de Hollantsche, Zeelantsche, Vryeslantsche ende Ut­rechtsche Chronicle voor zich, voegde daarbij eene Geldersche en Zutphensebe chronyk en besloot het een en ander in het Fransch over te zetten, en tot op zijnen tijd te vervolgen. Daar bij voor dit werk geen uitgever kon vinden, wendde hij zich bij request aan de Staten van Holland, Zeeland, West-Friesland en Gelderland, met verzoek ff dat het hen believe hem te beloonen en te aecordeeren in deselve costen pro rato te concurreeren," 'tgeen hem schijnt toegestaan te zijn, althans het werk verscheen in 1601 in het licht onder den titel: 
La gran de chronique ancienne et moderne de Hollande, Zeelande, West, rise, Utrecht, .'rise, Overyssel et Groeningen, jusques a la fin de 1 6 0 0, recueillie Cant des histoires des dices Provinces, que de divers autres auteurs par Jean Francois le Petit. Dordrecht 1601. 2 vol. folio. Naderhand tweemaal in Frankrijk herdrukt en in bet Engelsch overgezet. In dit werk is zijn portret, als kniestuk, door C. van Sicheri. 
Het eerste deel is slechts eene vertaling der groote Devisie Chronyk en eenige dergelijke, met bijvoeging en weglating van het een en ander. Poch het tweede deel, beginnende met 1656, is met meer zorg en naauwkeurigheid bewerkt. De Moe­dige zeeslagen van 1572-1574 en hetgeen er mede in ver­band staat, beschrijft hij naauwkeuriger dan iemand der overige geschiedschrijvers. 
Behalve deze chronyk heeft men van Le Petit in 1615, door zijn zoon te Arnhem uitgegeven, Nederlandts Ghemeene­beste, bestaende in Staeten, soo alghemeene als byzondere van 't Hertoghdom Gelre enz. in 't breede beschreven met alle haere Steden, Sterckten, Vestingen ende aenmerckelijkste plaet­sen, vergeleken met die van de Switsersche cantons, inhoudende de oirsaecken en de redenen, die beide beweeght hebben, het 
jock van 't Huys van Oostenrijck te verwerpen, ende van 
haeren hals of te schudden. langw. 4 3. Dit werk kotnt ook 
voor onder den titel van Eygentlyeke Beechryninge der Vrme 
Ned. Prov. Met de afbeeldingen der Steden Vlecken enz. Met 
gezigteu op een aantal steden er tusschen, zonder plaat of jaar op den titel. Opgedragen aan de Staten-Generaal. 
P. Pa u 1 u s en Pa quot hebben in hunne bier onder aan­gehaalde werken den inhoud opgegeven. 
Zie Pars, Naamrol, bl. 58-60 ; F. Locri Chron. Belg. III, bl. 609; van Hasselt, Geld. illaandw. D. II, bl. 407-409; v. Wijn, 15 
Biivoegs. op de Vad. Hist. St. IX, bl. 23; W. te Water, bog Adel-Zeel. bl. 69 ; Ermerins, Zeeuwsche iOudhed. (Verel, bl. 146;Te Water, Verb. d. Edelen, D. I, bl. 70 ; Paulus, Inleid. tot de Verklaring der Unie vnn Utrecht, D. I, bl. 49 ; P a q u o t , Mem. Litt. 
T. II, p. 379; De Wind, Bibl. der Ned. ('eschieds., D. I, bl. 283 volgg. ; A. Lekine in Biblioph. Belga, XII, 330 ; Kobus en d eRivecourt. 
PETIT (LOUIS JACOB DE), zoon van Willem en van 
Cat h a r i n a Edeleida Hesselberg, geboren te Maastricht, 
10 Julij 1790. Hij trad in 1809 in russischen dienst, werd 1812 
luitenant en in 1813 en 1815 met demissie als kapitein bij 
den staf. Hij had in Rusland de voornaamste gevechten tegen 
de Franschen bijgewoond, en was benoemd tot ridder der St. 
Anna Orde 3e klasse en St. Wladimir 4e klasse, versierd met 
de russische zilveren tnedaille voor de veldtogten van 1812 
tot 1814. In 1816 trad hij in nederlandschen dienst als iste 
luitenant der infanterie. Zeer kort daarna ging hij over bij 
den generalen staf en werd, alle rangen doorloopen hebbende, 
8 Sept 1852 generaal-majoor en kommandant der 4e brigade 
infanterie, tevens provinciale kommandant van Gelderland, 
Utrecht en Overijssel. 
Hij overleed te Arnhem 26 Februarij 1853. 
Hij was ridder der Militaire Willemsorde 4e klasse en van den 
Ned. Leeuw, van de Orde van St. Wladirnir 4e klasse en 
van de Orde van St. Anna 4e klasse van Rusland. 
Zijne belangrijke verzameling autographen werd te 's Gra­
venhage verkocht 1 ). 
Zie Milit. Sped. 1853. 2 S. V. 428. 
PETIT (PAULVs), rederijker, in den aanvang der lie eeuw. Zijn werk komt o. a. voor in Der Redenryckers Stichtige t'Samenkomst te Schiedam in 1603 en in Vlaerdinghs Reden­ryckberg. Avast. 1 61 7. 
Zie Witsenpeijsbeek, Biogr. Anth. Grit. Woordenb. D.V,b1.80. 
PETIT (LAMBERTUS La) of Lamber t us Pary us, priester en monnik in de Benedictijner abdij van S t. Jacob te Luik, in 1194 gestorven. Hij schreef een Chronicon, bevat­tende de algemeene geschiedenis van 988-1194, in de Col-lectio amplissima van M a r t e n e en Durand. Paris, 1729, fol. T. V, col. 5-16. 
Zie Pa quo t, Mein. T. I, p. 226. 
PETRAEUS (AEGImus), te Dordrecht geboren en opge­voed, legde zich te Leyden, vooral onder Johan van den 
1) Catalogue d'une ties belle Collection de manuscrits et lettres Auto­graphes de niedailles et monnaies et de quelques livres de Genealogie, de numisnatique etc. delaissee par son Excellence, le General major 
4. J. Le Petit. la Hoye. Chez Mart. Nijhoff 1853. 
Honer t, op de godgeleerdheid toe. Den 23 14°1 October 1739 werd hij predikant te Kapelle op Zuid-Beveland. Hij over­leed den 3den Febr. 1778, in den ouderdom van ruim 65 jaren. Jan te Water, predikant te Wemeldingen, hield eene lijkrede op hem over Ps. XXXVII : 37. Hij huwde in 1744 met Maria Jo ha n n a Vers en uw el, gestorven 20 Decem­ber 1753, en daarna met Cornelia Geertruida van Ni­veld. Zijn zoonJohannes Baldericus was in 1778 Sche­pen en Raad der stad Goes. Als godgeleerde, maakte hij zich 
bekend door: 
Drievoudige Samenspraak over den Sabbath. 
Beredeneerd onderzoek over den aard en natuur der En­gelen, strekkende om te betoogen, dat zij zoo lighamelijk als geestelijk zijn. Goes, 1777. 2 dl. 
Vrijmoedig gesprek over den waren aart van 't vierde gebod, in 16 Samenspraken tusschen de geoefende godgeleerde studenten; onder de namen van waarmend, ijveraar en vrede­lust, opgesteld door Ter Goes. Goes 1785. Amst. 1755. 4°. 
Als dichter is hij bekend door zijne Stichtelijke Gedichten. Goes 1768. 2 dl. Zie Boekzaal Febr. 1765, bl. 144, April 1778, bl. 407 volgg.; Schotel, Kerk. Dordr. D. II, bl. 187, 188, van der Aa, N. B. 
A. C. Woordenb. ; Arrenberg, Naarnl. bl. 409, Ned. Bibl. D. VII, bl. 249; A bcoude, 3de Aanh., p. 79. 
PETRAEUS (CoRNErms JACOBI), een Haarlemmer, die, in den aanvang der XVIIe eeuw, nederduitsche gedichten ver­vaardigde. Men vindt ze o. a. v6Or de werken zijner tijdge­nooten. Zoo schreef hij een Eerdicht op de Beschrijvinge en de Lof der Stad Haerlern door Samuel Ampsing. 
Zie van der Aa, N. B. A. C. Woordeb. 
PETRAEUS (JoHANNEs), predikant te Eemnes Buiten­dijks, waarschijnlijk een broeder van den vorige. Ook hij be­oefende de nederduitsche poezy. Zijne Nagelaten gedichten kwawen in 1768 in het licht. Zijn gedicht op de Uitvaart van Hulbert Kornelisz. Poot, is vrij vloeijeud. 
Zie van der Aa, t a. p. PETRAEUS (JosANNEs), regtsgeleerde, leefde in den aan­vang der 18e eeuw en beoefende de nederduitsche poezy. 
J. Spelt vervaardigde een bijschrift op hem. Zie v. d. A a, t. a. p. ; J. Sp e x, Ged. bl. 242. PETRAEUS (ANDREADES LUCTAT1US Of JACOBUS ANDRIESZ 
STYNEN), Latijnsch dichter nit het laatst der XVIe en begin der XVIIe eeuw. Zijne ouders waren uit Brabant, doch hij werd. te 's Hage geboren. Volgens Re termu nd leefde hij te Haar­lem. Hij beoefende de Latijnsche poezy en gaf in het licht 
Acanthides Apri-Colles surd Cur mina pleraque sacra et ad amicos. Mechlinae 1617. 8°. Epithalamium in naptias Joannis Nobilarii, Dom. in Gruy­senoort et Al ariae Vuytwyck, Dorn. de Melissant etc. Zie Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 629, 630 ; Hoeufft, Parn. Lat. Belg. p. 247; Retermund. 
PETREJUS (THEopoRus), werd den 17 den April 1567 te Kampen geboren, en begat' zich na de voorbereideiide studien te Zwolle en Deventer te hebben geinaakt naar Keulen, waar hij in 1586 magister artium werd. Hij begaf zich hierop in de orde der Carthuisers en legde den 1 8den Mei 1587, zijne gelofte af. In 1597 werd hij vicarius in bet klooster te Dal-men, in het bisdoni van Munster. Vier jaren later keerde hij naar Keulen terug, werd prior te Dalmen, woonde als zoodanig tvveernaal het generale kapittel zijner orde bij, en sprak er in 1616 een redevoering uit. In 1619 keerde hij wederom naar het Carthuiser klooster te Keulen, en was de oudste monnik van zijn klooster, toen hij er, den 2 Osten April 1640, in den ouderdom van 74 jaar, overleed. Hij beoefende van zijn jeugd af de poezy, en vervaardigde en vertaalde ver­scheidene werken tot verdediging der It. C. leer. 
Zijne uitgegeven schriften zijn : Carmen in detestationem Haereseos, aan bet boofd der Dia­logi septem quibus ducenti Calvinesttirunt errores retutantur. 
Colon 1594. 8°., van Francois Fe uarde n t, Cordelier en 
doctor der Sorbonne. 
Ilistoria Jonae, versu heroico, aan bet hoofd van den Corn­
mentarius in Jonam prophetam. Colon. 1595. 80., van denzelf­
den sal-Aver. 
Confessio Gregoriana, in qua continentur quid de Ortho­
doxae fidei dogrnatibus, in quibus Catholici ab haeriticis nostri saeculi dissentiunt, senserit magnus Ecclesiae Doctor ac Pon­tifex Gregorius Magnus, ex omnibus ejusclem D. Gregorii, quae quidern ad nostrum aetatem pervenerunt, operibus bona fide collecta, et eerie& a Theologis observata melba() disposiia. 
Colon. Agripp. 1569. 12°. 1605. 12°. 
Confessio Tertulliartiand et Cypriniana in quatuor digesta 
libros, veteris Ecclesiae Bontanae fidem et doctrinam a mills 
et quadringentis annis dilucide breviterque repetens Acces­
sore Antidota pro eddern confessione adversus intpias Luthe­
ranorum et Calvinistarurn criminationes. Paris 16u3. 8°. De 
Anecdota zijn van Feuarden t. 
Confessio B. Leonis Magni, primi hujus norninis Pontificis, in qua veteris orthodoxae fidei dogmata, in quibus cathotici ab haereticis dissentiunt, certis distincta capitibus, accurate ex­plicantur, summa fide et studio ex ejas operibus excerpta, et in quatuor libros digesta. Colon 1604. 8°. 
Epistoia Paraenetia religiose admodum, tied= &Inca Patris, 
D. Martini Laudunensis, sacri Carthusiensis ordinis quondam in Picardia Prioris, ex meris S. Scripturae sibi invicem con­nexis sententiis mirabili studio et artificio descripta, ac cuidam dicti ordinis novitio directa inscriptaque, atque in XIX capita distincta. Ohm quidem ante annos XC typis, sed incorrecte, ac multis cum abbreviationibus edita; nunc vero ?null° cor­rectior emaculatiorque ; additis nimirum ad marginem singu­lorum non solurn capitum, sect et versiculoruin citationibus. Studio ac labore F. Theod. Petreji. Colon, 1606. 12°. Hierop volgen (p. 121-132), Nomina Provinciarum et domorum Carthusiensis ordinis, en (p. 133, 134) Nomina omnium Generaliurn • . Ordinis Carthusiensis. 
Confe.ssio Bernardino, ex meiliflais hujus sanctissimi Patris, quotquot extant, scriptis magno labore descripta, atque ad me­thoduni aliarum hactenus a nobis editarum corifessionum in qua­tuor libros distincta. Colon 1607. 8°. 
Compendiosa Orthodoxae fidei Demonatratio, cum Antithe­6ium quarumdam solutionibus ; pulcherrimis aliquot jucundis­siwarutn hi8toriarum, exempiis de hujus sacculi haereticorum moribus ac conversatione instructa : primo quidem a R. P. Francisco Coster°, Soc. Jest, Belgice edita: nunc vero a F. Theod. Petreio Latinitate donata. Colon. 1607. 8°. 
Joannis Justi Lanspergii, Ord. Cartusiensis, Enchiridion Christianae. Colon. 1607. 12°. 
D. Petri Dorlancli Diestensis, olim Cartusiae Prioris doctis-
Chronicon Cartusiense; in quo de viris sui ordinis il­lustribus, rebusque in eodem praeclare gestis, nec non et admiranda plurimirum Cartusiarum et constructione per­tractatur ; ante annos quidem centum ab Autore conscriptum, nunc autem primo e latebris erutum, ac selectarurn quarundam aqjectione notarum illustratum, publicoque bono promulgatum, studio Th. Petreji. 1608. 8°. 
R. P. F. Cosreri, e Soc. Je3u Presbyteri Theologi, Conciones 
Faiangelia Dominica/la a Dominica I. Adventus usgae ad 

Quadragesimae, recens, ex Belgic° idioinate, Latinitate donate, e, et in Lam editae a R. P. F. Petreio. Colon. 1608. 4°. 
R. P. F. Co4eri Conicones in Euangelia Dominicalia ab inttio Qoadragesimae, uspe ad Dominicam S. S. Trini­tatis inclusive . Ibid 1608. 40. 
B. P. Franc . • Costeri . . . Cc,nciones in Euangelia a Dominica' 
I, 	post lestum Trinitatis ?ague ad Adventum. Ibid 1608. 4°. Epinicion in Iodic:es Ca,rtusianorum Martyrurn agones V. 
P. D. Arnoldo Havensio ab umantissimo suo filio F. Theod. Petrel() . . . decantaturn. Dig gedicht vindt men vO6r de Historica Relatio XII Mortyrum Cartusianorum van P. Havens ius. 1600. 12°. 
Apologia Catholica, id est Catholica 1?esponsio, Historiarum 
de hujus saeculi Haereticorum, moribus plena, ad Helium 
Gasparis Grevinchovii, Haeretici Roterodamensis; primo quidem 
a R. P. Francisco Costero soc. Jesu Belgice conscripta : nunc 
vero a P. Theocl. Petreio Latinitate donata. Colon. 1609. 12°. 
Bibliotheca Cartliusiana, sive illustrium sacri Cartusiensis 
ordinis scriptoruna Catalogus Accesserunt origines onanium 
per orbem Cartusiaruin, quasi eruerido publicarit D. dub. 
Aliraeus. Colon. 1609. 
Charles Joseph Moroti, abt van de orde der Cister­
ciensers te Turin, later bisschop van Saluces, heeft deze Bi­
bliotheca, een weinig vermeerderd, uitgegeven in zijn Theatrum 
chronologicum S. Cartusiensis ordinis Taurini 1681. fol. 
De geleerde Carthuiser M i c h el Mörckens te Keulen had 
een menigte bijvoegsels en verbeteringen op dit werk, in fol. 
Haereticus Araneus, ex (Jujus natures et indole universa Haereseos oeconomia et technae liquidb lepideque demonstrantur, authore R. P. Joanne David, Soc. Jesu Sacerdote, primum quidem Belgice editus ; nunc vero a F. Th. Petreio Latinitate donatus. Colon 1609. 120. 
Labyrinth us Haereticorum, e Belgico R. P. Joannis David
-
Soc. Jesu Latine versus. Colon. 1609. 120. 
Arnoldi Bostii Carmilitae liber de viris aliquot illustribus, sive praecipuis Patribus ordinis Carthusiahorum, editus studio Th. P., cum libris duobus Petrii Sutoris, de vita Carthusiand. 
Colon 1609. 120. 
Oratio quodlibetica, utrum tanta sit SS. Patruin auctoritas, ut in fidei dogmatibus, ac in scripturarum, sensu atque sen­tentid certain fident faciant? In Fasciculus Poenitentiae van Gnu. Li ndanus etc. Colon. 1610. 8°. 
P e t r e i u s is slechts de uitgever van deze Oratio : zij is van A r n old Haven s i u s, aan wien hij Naar opdroeg. 
Lapis Lydius, seu deliciarum spiritualium Hortus animae ad perfectionem contendentis, authore R. P. Jo. David, Soc. Belgici editus, nunc Latio sermone donatus a P. _Meth'. Petreio. Colon. 1610. 120. 
Dionysius Carthsianus de Discretione Spirituum et Regirnine Praelatorum, cum vita Authoris, curd Th. Petreii. 1620. 12°. 
Chronologia turn Romanorum Pontificum, quam Imperato­rum historica, qud eorundem vitae et res gestae, ab ipso lade dpostolorum Principe B. Petro ad modernurn usque Urbanum 
VIII, et a Julio Caesare usque ad Ferdinandurn H, acci­raid non minus quam grata brevitate recensentur. Colon. 1620. 4°. 
Catalogus Haereticorum, seu de moribus et erroribus omniurn propetnodum Ilaeresiarcharum, Haereticorum, ac Schismati­carum, quotquot ab ipso Christi aevo ad ni,stram hanc usque 
aetatem Bcclesiam Dei inquietarunt, perturbarunt, vel obscura­runt, Tractatus tam ex antiquis, quam recentibus SS. Patrurn, Conciliorum, Historicorum, aliorurnque ilutorum scriptis ad justuns Alphabeti ordinem concinnatus, studio Th. Petreii. 
Colon 1629. 4°. 
Dialogismus super annua solenzni processione miraculosi sanctissimi Eucharistiae, quod Bruxellae adservatur, Sacra­menti, olim quidem a R. P. Franc. Costero, S. J. Theologo, novae sodalitatis in collegiata D. Gedulae Ecclesioi recens institutae, Latine publicatus studio R. Th. Petreii, Cartusiae Colon. senioris. Brux. 1629. 120. 
S. Brunonis, Carthusianorum Patriarchae, Opera Omnia. 
Studio F. Th. Petreii recensita. Colon. 1640. 3 vol. fol. 

Myrothecium, id est Conclave devotorum Precanz ac Me­ditationum super Euangeliis totius anni, auctore R. P. Franc. Costero Soc. Jesu, Belgic° idiomate editarum, Inter­prete R. P. T/zeod. Petrel°. Colon 1645. 120. 
Sylvae anachoreticae libri sex, waarschijnlijk niet uitge-creven • 
Harrnonza quatuor Ecclesiae Occidentalis Doctorum Con­scssio, Augustanae, Wittenbergicae, Smalcaldicae, Mansfel­dicae, et aliis .Pseudo-Euangelicarum confessionibus opposita, 
in fol. en hands. Zie Theod. Petreii, 13Thl. Carthus., p. 298-303; Sweertii AM. Belg., p. 700, 701; Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 829, 830; M o ro tii Theat. Chronol. S. Carthus, Ord. p. 137; Foppens, Bibt. .Belg. T. II, p. 1127; Peerikamp, de poetis latinis ,ATederl. p. 314; NiCeron, Men:. T. XI, p. 223-232; Paquot, Men. T. II, p. 222, seqq. 
PETRI (D.). Deze kunstenaar bloeide in de eerste helft der 17e eeuw. Hij schilderde o. a. het portret van Si m o n E p is c o p i u s. Hiernaar bestaat een gravure van W. De lff, in klein folio. 
Zie Kramm. PETRI (GEORGE HENRIK), predikant te Zaandatn, beoefende de nederd. poezij. Men heeft van hens : 
Onderaardse stornzklok ... in een Iaardbeving op Zaan-dam ... en nog ... andere provincien geluid. 1692. Zie Rogge, Geschrift. d. iVederl. Herm kerk, bl. 107 ; Nay. D. XIV, bl. 244; Loosjes, &ant. dorpen, bl. 158. PETRI (NicoLAls). Zie HARTMAN (NICOLAAS PIETERSZ.) 
PETRI (Pima° DE), gewoonlijk Pieter Mater genaamd, werd omstreeks 1550 te Brugge, in Vlaanderen geboren, waar zijn vader, een geboren Italiaan, en waarschijnlijk ook schilder, zich ophield. In die stad vormde hij zich voor de kunst en werd een der bekwaamste meesters van zijn tijd in 
(le Nederlanden. Hij vertrok in 1574 naar Brunn, waar hij veel werk vervaardigde en vervolgens naar Mehrrisch Taibau, waar hij zich vestigde, driemaal de burgew.eesterlijke waar­digheid bekleedde en in 1611 overleed. 
Zie Nagler, Kramm. 
PETRI (CuNERus) werd ornstreeks 1530 te Duivendijke op Sehouwen, uit acme ouders, geboren en ontving het eerste onderwijs te Bronwershaven. Van daar begaf hij zich naar Leuven, waar een edelman, Elias van Shore, hem in staat stelde zijne studien te vervolgen. Hij legde zich bet eerst op de wijsbegeerte toe, en verwierf de 12de plaats bij de alge­meene promotie in 1550, Hierna wijdde hij zich aan de god­geleerdheid onder Ruard Tapper en Joost Ravestein. Na het eindigen van zijn cursus werd hij naar de abdij het Park gezonden om de godgeleerdheid aan jeugdige geestelij­ken te onderwijzen, en in 1559 werd hij Plebaan van St. Pieter te Leuven. Den 12den November van het volgende 
jaar ontving hij de waardigheid van doctor, en in 1563 werd 
hij tot rector verheven. We1dt-a opende zich voor hem de 
weg tot hooge kerkelijke waardigheden. Van de nieuwe bis­
dormer!, door Philips II opgerigt, was er een voor Leeu­
warden bestemd, en tot het bekleeden van dien zetel Re ru 
gins D i r u t i u s benoemd. Met geestdrift hadden zich echter dc Friezen , zoowel geestelijken als wereldlijken, tegen het in­voeren van deze nieuwe waardigheid in hun gewest verzet, en wel net zoo gunstig gevolg, det zij jaren lang de over­komst van den kerkvoogd verhinderden Alva's ijzeren wil besloot ook hen te dwingen,. maar, daar Remigi us intus­schen den stoel van Brugge had bekomen, word C u n e r u s Petri tot bisschop van Leeuwarden aangesteld. Ondersteund door het Spaansch bewind, deed hij, den lsten Febr. 1570, zijne intrede te Leeuwarden. Bet koste hem veel moeite in het bezit te kornen der kloostergoederen, die hem tot onder­houd van het nieuwe bisdom waren aangewezen. Het werd echter doorgedrongen. De Friezen, hierdoor verbitterd, werden het nog meer toes hij zich bet regtsgebied aanmatigde over zaken, die welter tot het hof van Friesland behoorden, en hij de besluiten der kerkvergadering van Treute invoerde; ook over zijne gestrengheid in het vervolgen en straffen der ketters en zijne weelderige levenswijze. Na de lafhartige vlugt van den graaf van Schouwenburg, in 1573, reisde hij Friesland road om de kerken, door de protestanten ontheiligd, weder te wijden, en op zijn bevel werden de lijken der ketters uit de gewijde aarde opgegraven en de levenden in den kerker geworpen. Daar de overdaad zijner gastmalen onophoudelijko uitgaven vorderde, onthield hij zich niet, op allerlei wijze, ook 
ten nadeele der kerkelijken, geld bijeen te schrapen, hetgeen een onbekende aanleiding gaf, onder den pseudoniem van Theophilus G e la si us, een satyre op hem te vervaardi­gen en in het licht te geven met den titel : 
in breve pontificis, venia dignantis Jesum, invectiva sacra, sive chronica reaargutio. 
Toen Friesland het spaanscbe juk had afgeworpen, liet de graaf van Re nnenbe rg hem in 1578 eerst op het blok­huis te Harlingen, vervolgens in het klooster te Bergum in verzekerde bewaring zet ten. Cunerus wilt echter zijnen kerker te ontsnappen en vlood naar Munster, waar hij eenigeu tijd als wijbisschop diende. Van daar ging hij naar Keulen, waar hij als prediker optrad en lessen in de theologie gaf. Hij overleed aldaar den 15den Februarij 1580, in den ouder­dom van 48 jaren. In 1611 liet een Fries op zijn grafzerk in de Domkerk het volgende opschrift plaatsen 
Pietati sacrum. Occiduae 1'risiae Cunerus _Episcopus (Hospes), Primum et exterris, dormit in hoc tumulo." 
V. d. H ey den noemt hem „een geleerd, ijverig en braaf man." Hij gaf in het licht : 
.Een seker bewijs van den Vaghevier, ende solutie van al dat men hedendaechs daer teghen is voortbrenghende. 
Leuven 1566. 12.. 
Verae ac germanae Domini nostri Jesu Christi Eccle­siae (quae columna et firmamentum est veritatis) desig­natio, atque ejusdem per quatuordecim proprietates os­tensio. Lovan. 1567, 1585. 120. 
Ook in de -van I. T.
Bibliotheca maxima _Pontificia 
Rocaberti, T. VII, p. 798-819. 
Den schilt teghen die Wederdoopers, waer in verclaert wordt die Oude ende Cathotycke leeringhe teghen sekere articulen, daar die Wederdoopers, bysonder die Menno­nisten, nu ter tyt die heylighe Kercke mede syn beroe­rende. Diinende ook teghen alle Kettergen, die nu corts opgheresen syn. Leuven, 1568. 12 0. Aan den magistraat en tie burgerij van Brouwershave'n opgedragen. 
Statuta Synodi dioecesanae _Leovardiae a Bilio.. , Cu­
nero Petri. Ann° MDLXX, die XXV, XXVI et .XXVII 
aprili celebratae. Lovan. 1570. 8°. Ook in de Ristoria Epis­
copates .Leovardiensis van van Heussen, p. 43-47. 
De Missae Sacrifieiv, traetatus Rodent authore, de 
Meritorum Christi et Sanctorum consensu. Item Quaes­
tiones Pastorales. Et, de Coelibatu Sacerdotum, Admoni­
tio: Lovan. 1572. 12°. 
De Christiani Principis officio, et quae secundum con­scientiam ex sacrie literis ei debetur obedientia. Colon. 1580. 120. Montibus 1581. 120. 
Tractatus aliquot insigniores de gravissimis Theologiae Christianae controversiis. Opus novum, doctum, et elabo­ratum ; in qua, quae de peccato originali, gratia, libero arbitrio, charitate, justificatione, aliisque hoc tempore disputantur, tuna ad confirmandos pios in doctrina Catho­lica, turn ad privatas periculosasque quorundam opiniones convellendas, eleganter et subtiliter excutiuntur. Colon. 1583. 12°. 
De curd corporis humani, pro ctericis aliisque piis ho-minibus, e Sa cra Scriptura et Patribus. Colon. 1587. Cursus B. M a r i a e V ir g i n i s in usum Religiosorurn or­dinis S. Benedicti auctus et emendatus. Ingolitudi. 1587. 
Pater Ger beron bezat een hands. door Cunerus Petri, of door een ander van zijn tijd, geschreven en voleindigd te Leeuwarden in 1571, waarin hij aantoont, dat de 76 stellin­gen, in 1567 door de but van Pius V tegen Baj us ver­oordeeld, alle kettersch zijn. 
Zie Gerberon, Bajanor. p. 202, 221, 236; Gaz et, Hist Eccl. du 
P. B. p. 494, 495 ; Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 167; Fasti Acad. 
p. 44, 116, 117; Castillion, Sacra Belgii Chronol. p. 489, 490;Van Heussen, Hist. Episcop. Leov. p. 40-43; Foppens, Bibl. Belg. t. a. p.; Aub. Miracus, Elog. ill. Belg. Script. p. 26; /list. 
v. h. Bisdom van Vriesland, bl. 74-76 ; Fr. Sweertii Sel. Christ. Orbis relic. p. 187; J. van Gaveren, Boekzaal van Mei en Junk 1706, bl. 484, 489 ; Bibl. Ultraf. Bat. T. II, p. 67; Cat. Bib/. Amste­lod. p. 105; Cat. Bibl. Du Bois, T. II, p. 195 ; Guicciardijn, Des­criptio Belgiae, p. 214; De la Rue, Gelett. Zeeland, bl. 225 volgg.;Paquot, Mem. T. I, p. 622 suiv. ; Ten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Priest. bl. 71; Diest Lorgio n, Geschied. van de Kerkherv. in Friesland, bl. 91 very., 108 very. ; Ypeij en Dermout, Geschied. d. Ned. Herv. Kerk, D. II, aant. bl. 28 very. ; Glasius, Nederl. Kerk. geschied. voor het vest/gen der herv. D. III, bl. 523; Godget. Nederl. 
W. v. d. Heyd en, Verh. v. d. verriyt. d. Jesuit., bl. 16, 21, 23, 219 ; Ypey en Dermout, D. II, Aant. 71; Eekhoff, Gesch. Beschrijv. 
v. Leeuwarden D. I, hi. 221, 226, 246; Kobus en de Rivecourt. Later gevondene berigten in de Vrye F7 ies , IX, 177 ; N. Friesche Volks-Aimanak, 1864, 85. 
PETRI (CAROLUS) of KAREL PEETERS werd omstreeks 1633 te Antwerpen geboren, trad aldaar, op achtienjarigen leeftijd, in de orde der Dominikanen en onderwees, na vol­eindigde studien, de wijsbegeerte en godgeleerdheid, waarna hij te Douay den graad van licentiaat verwierf. llierna son-den zijne overstep hem naar Rotterdam, waar hij meer dan dertig jaren eene pastoorstatie bediende. Zijne bekeeringszucht was oorzaak, dat hij eenigen tijd gevangen werd genet. Om­streeks het jaar 1690 kwam hij in zijn klooster terug en overleed er den Tisten October 1703 in het tachtigste jaar van zijn Hij gaf in het licht: 
Conciones Thomasticae; sive Discursus morales super 
omnes totius anni Dominicas. Antverpiae 1693. 80. 
Conciones Thomisticae ; sive Discursus morales in omnes 
totius anni solemnitates ac Eesta. Colon. Agrip. 1698. 8°. 
(Volgens Echar d meerendeels uittreksels van die van P. 
de Lanuza. 
Conciones Thomisticae; sive Discursus morales de Or­dinis S. Dominici lestivitatibus praecipuis. Quibus accedit Tractatus de Rosario, de Passione Domini, de septem verbis Christi in cruse. Colon. Agripp. 1698. 8°. 
Zie De Jo n g h e, Bely. Dominic. pp. 255, 427, Que t if en E char d,
T. II, p. 761, 762 ; P a quot, Main. T. II, p. 667 ; Oudheden van Zuid-Holland, bl. 461; Glasius, Godgel Nederl. 
PETRI (GERLAcH) of PETERSEN, in 1377 te Deventer 
geboren, behoorde tot de broederschap van van Geert Groete. 
Hij overtrof al de broeders in mystieken geestdrift. Onder 
het zingen, werd hij sours door zulk eene hooge geest- of 
zinsverrukking aangegrepen, dat men hem van den grond 
hemelwaarts zag opstijgen. Paqu o t durft, in zijne Memoires, 
in 1767 uitgegeven, de waarheid hiervan niet geheel in twijfel 
trekken; doch 'sFlorentius Radewijn was in 1399 van eene 
andere gedachte en zond hem nit Deventer naar het klooster 
Windesheim bij Zwolle. 
Hier trok hij niet alleen de aandacht tot zich door zijn mysticismus, maar ook door zijn onverzadelijke eetlust, de leer predikende, dat eene voile maag weer dap een ledige gesehikt is voor inwendi ge en vrome beschouwingen. Hij overleed den 18den November 1411. 
Hij heeft eene proeve zijner mystieke denkwijze achterge­laten in zijne Solologuia divina, eerst in 1616 in 240. te Keulen bij J. Kinckius in het licht gekomen met den titel: 
Alter Thomas de Xempis, sive ignitum cum Deo solilo­guium R. D. Gerlaci Petri, Daventriensis, Canonici Regu­laris, coaetanei quondam Thornae de _Kempis, etiam Cano­nici Regularis ; solidas et dilucidas docens semitas totius vitae spiritualis 
Ook met den titel: Gerlaci Soliloguia divina in Sacra Orationis Theologia van P e tr. P o ire t. Amst. 1701. 12°. Col. 1711 en Ed. J. Strange, Col. 1849, in de Bibl. mystica en ascetica van J. • M. Heberle. In bet Boll. overgezet door Nicasius H e s i u s, een der Gorkumsche mar­telaren, en naauwkeuriger door Jan van G o r k um (De in­nighe Alleenspraecke des Eerweerdighen broeders Gerlacius Petersen. 's Hertogenb. 1613, 1621. 12°.) 
De libertate spiritus cunt exerciais eo spectantibus, 
Breviloquiunt door Prof. Molt in het Nerkh. Archie uitgegeven. 
De eerste Brief aan Lubbe Peters. De tweede Brief aan Lubbe Peters. Zie S weertii Ath . Belq. p. 288; Val. Andreas, Bibl, Belq. 
p.
 287; Foppen s, Bibl,. Belg T. I, p. 365 ; Paquot, Mom. T. III, 

p.
 565 ; Chron. Windesh. Lib. II, c. 55; Delprat, Broederschap van 

G.
 Groote, bl. 37; Glasius; Godgel. Nederl.;Jocher,Rotermund; Kist en M o 11, KerIchist. Arch. D. II, bl. 145 ; Revii Day. ill. p. 63. 


PETRI (I). A.), 
schreef: 
Predication over de gaven Gods. Leeuw. 1663. 120. 
Zie Abcoude, Aanh. !:1. 163. 
PETRI NAPPIUS (EVERHARDUS). Zie PIETERSZ (EVERT). 

PETRI (J. H.) 
Abcoude verrneldt vau hem: 
De gekruyste Christus. 80. 
Zie Aanh. bl. 163. 
PETRI (JOHANNES) 
schreef : 
Verdediging der sake Gods tegen de menschelyke von-den van Heydanus en Coccejus, omtrent den dag des Hee­ren. 12°. 
Toegift op de voornoemde vonden. 120. Zie Abcoude, Aanh. bl. 163. PETRI (ThcoLAAs), te Deventer geboren, was een beroernd wiskundige. Hij onderwees cic cijferkunst en aliebra te Am­sterdam van 1567-1583. Zijn symbool was _L'Homme pro­pose et Dieu despose. 
Hij gaf in het Licht 
Practica om te leeren Bekenen, Cyfheren,Boeckhouden wet die reghel Coss, ende geonzetrie, zeer profytelycken voor alien coopluyden. 1567. 8 0. Arnst. 1583 m. portr. Van nieus geeorrigeert ende vermeerdert. Anno 1596 (rn. 
portr. door H. G o It zi u s). 1635. 80. 
De voorrede is get eekent : 
Datum t' Amsterdam vyt rnyn Comptoir. Anno 1583. 
Re v i us schrijft dat hij door den beroemden wiskundige 
A d r i anus Romanus hoogelijk weed geprezen, en geeft nog 
de volgende titels van in het Nederlandsche geschreven wer­
ken van hem op: 
Introductio, quoniodo inlelligendus et ad USZ071 revocan­dus uterque globus, tam coelectis quam terresstris, cum arithmeticis nondam et geonzetrieis demonstrationibus, nec non quo pact() quadrans sit rite construcndu 8. Adjectac 
suet Tabulae sinuum, in centies M partes computitae. Amst. Anno 1588. 
Tahulae examinis auri et argenti ad marcas Trecenses. 
Ibid. 1590. 
Commentariorum accepti et recepti rationes, juxta mo-rem ltalicam in fol. Amst. 1595. Ook achter de Practica. Zie Revii Daventr. ill. p.497; Rotermund;Muller, Cat. v. Portr. 
PETRI (RuDoLnius) of ROELOF PIETEIISZVAN NIEDEK, werd ornstreeks 1584 te Amsterdam geboren, in 1608 pre­kant bij de hervormde g,emeente te Oost- en West-Zaandam vier jaren later in zijn geboortestad. In 1618 werd hij voor eenigen tijd aan Utrecht afgestaan. Hij overleed den 4den Junij 1649. 
Men heeft van hen: : 
Scherm en schilt der kinderen Godes, voorgeseelt in gheestelyeke meditatien over den CXI Psalm. Amst. 1633. 4°. 't Lof der Kercke ende gemeynte Jesu Christi. Ald. 1629. 4°. .Enqhe poort of de wegh der saligheyt. Ald. 1652, 1639, 1653. 4°. 't Lof onses Heeren Jesu Christi. Ald. 1623, 1641, 1649. 4°. 
Korte gulden regelen eenes heyligh,en levens, uyt het 
N. 	T. Ald. 1632, 1634. 4°. Spieghel der barmhartigherl Gods, in de verghevinge der sonden aen den boetveerdigen sondaer : ende der ge­rechtigheyd Godts in het straffen der sonden van den on­
boetveerdigen sondaer. 	Ald. 1632, 1644. 40. 't Lof des Woordts Gods ofte der Heilige Schrifture. 
Ald. 1640, 1662. 
't Lof des H. Geestes. Ald. 1641. 4°. 
Den Euangelischen Arend, dat is, het Evangelium "M­
cInnes in gheestelycke bedenckingen voorgeseelt. 3 d. Ald. 
1635, 1645. 1650. 4°. 
Zie V e er i s, Kerk. Alphab. bl. 169, 173 ; Wa genaar, Beschrifv. van Amsterdam, bl. 484 ; B enthem. Hol/andischer Kirch- and Schulen-Staat. Th. II, S. 335; Paquo t, Mdm. T. 1, p. 417 suiv.; Glasius, Godgel. Nederi. Jocher, Rotermund Kobus en de Rivecourt. (Zie 2 fraage portretten bij Muller). 
PETRI (SEBASTIAAN), een geleerd Amsterdammer en Car­thuiser, bloeide omstreeks 1583 en schreef het Cartusiasticum. Zie Sweertii Atli. Bat. ; Valerius Andreas, Bibl. Belg. 
p. 807; Jiicher. 
PETRI (SuFFRIDus) or PF_:TRUS (SJOERD PIETERS), werd den 15den Junij 1527 te Leeuwarden geboren. Op twintigjarigen leeftijd begaf hij zir.b, ter voortzetting zijner studien, naar Leu-
yen, legde zich aldaar bijzonder op de oude letterkunde toe en keerde zes jaren later naar zijn geboorteplaats terug, waar hij, om zijn varier, met een talrijk gezin bezwaard, te onder­stennen, eene school opende. Na vier jaren het grieksch en latijn onderwezen te hebben, keerde hij naar Leuven terng, en Dam hij 1557 het professoraat in de oude letterkunde te Erfurt aan. 
Ofschoon er veel was, dat hem deze betrekking onaange­naam maakte, bedankte hij echter voor het hem aangeboden rectoraat te Groningen. Doch in 1562 verliet hij, tot biblio­thecaris en geheitnraad van G r an velle benoemd, Erfurt. Toen Gran velle naar Spanje was wedergekeerd, keerde hij naar Leuven terug, waar hij licentiaat in de regten werd en in het huwelijk trad. Gedurende dien tijd maakte hij een ijverig crebruik der aan de abdij van Gemblours toebehoorende handschriften, en nam later eenigen tijd het onderwijs in het grieksch en latijn te Leuven op zich. In 1577 aanvaarde hij het hoogleeraarsambt in de regten te Keulen, waar hij zijne vrouw verloor. Dertien jaren later (1590) benoemden hem de staten van Friesland tot hunnen historieschrijver en in 1585 aanvaardde hij een koninklijken leerstoel in het kanonieke regt te Leuven, waaraan een kanonniksplaats in het kapittel van St. Pieter verbonden was, Thans tract hij in den geestelijken stand. In 1587 vertrok hij weder naar Keulen, waar hij een kanonnikaat in de collegiale kerk der 12 apostelen bekwam en tevens regent werd in het collegie der tres coronae. Hij overleed den 23Wil Januarij 1597 in den ouderdom van 69 jaren en werd begraven in de kerk der 12 apostelen. Zijn grafschrift vindt men bij Pa q u o t. Vele zijner schriften vloei­jen over van fabelachtige verhalen en getuigen weinig van eenen kritisch historischen blik. 
Hij gaf in het lick: Oratio pro reformatione universitatis Ephordiensis. Erphor­diae. 1558. 12°. 
Carmen gratulatorium in electionem domini Kiliani Vogel, Regii monasterii Montis S. .Petri apud Erphordiam Abbatis. 
Erphordiae 1558. 12°. 
Plutarchi Opuscula : Septem sapientum convivium : An seni sit administranda .Respublica ; de Parentum erga liberos na­turali benevolentia ; de symbol° ei ; Latine versa : Interprete 
S. P. Erphordiae 1558. 12.. 
Plutarchi Opuscula : Utrum ignes an aqua utilior sit ; Utrum Athenienses bello wn sapientid clariores exstiterint ; Disputatio de primo frigido ; Quaestiones Platonieae. Erphor­diae 1559. 12°. 
Plutarchus de educandis liberis liber Interpr. S. P. cum eius Scholiis. Basel 1561. 12°. 
Plutarchus de hide et Osiride ; item Orationes duae de esu carnium. Latins interpr. S. P. Lovan 1564. 12°. Orationes quinque de multiplici utilitate linguae Graecae. 
Basil. 1566. 12°. 
Athenagorae, Atheniensis Philosophi, Apologia, vel Legatio, vel potius supplicatio pro Christianis ad imperatores An­toninum et Commodum, a S. P. Leovardiense, Frisio, in La­tinum ex Graeco translata, et justis Commentariis illustrata ; adjectis etiam castigationibus ejusdem, quibus textus Graecus a mendis quamplurimis repurgatur, et integritati suae re­stituitur. Coloniae 1567. 12°. 
De overzetting van S. P. is opgenomen in de uitgaaf der Apologia van A th en agoras to Oxford. 1706. 8°. In de overige uitgaven maakte men gebruik van die van Coenraad Gesnerus of van Henricus Stephanus. 
Hermiae Sozomeni Historia ecclesiastica libri tres poste­riores Latins versi cum scholiis. Lovan. 1567. 12°. 
Ook in Historiae Ecclesiasticae scriptores Graeci . . . Joanne Christophorsino, Anglo, Cisterciensi quondam Epis­copo interprets. Coloniae 1570. fol. 
M. T. Ciceronis libri de Officiis, de Seneetute et Amid-
Paradoxa et Somnium Scipionis ; ex castigatione S. P. adjectae sunt ejusdem, castigationum suarum rationes. Basil. 1568. 12°. 
Oratio de legum Romanarum praestantia. Lovanii habita. 
Antv, 1571. 12°. 
Martini Poloni, Archiepiscopi Cosentini, ac summi pon­tifices Poenitentiarii Chronicon expeditissimum, ad fidem ve­terum manuscriptorum Codicem emendatum et auctum. Antv. 1674. 120 . 
De illustribus Ecclesiae scriptoribus. Auctores praecipui ve­teres. 1°. D. Hieronymus, Siudoniensis presbyter. 2°. Genna­dius, Mctssiliensis presbyter. 3°. Isidorus, Hispalensis Episco­pus. 4°. Honorius, .dugustodumensis presbyter. 5°. Sigibertus, Gemblacensis monachus. 6`. Henricus de Gandavo, Archi­diaconns Tornacensis, Partim antes excusi, partim nunc de-mum in lucem editi. Cum annotationibus. Opera S. P. Colon. 1580. 12.. 
Deze verzameling is vermeerderd door Aub. Mira eus en 
J. A. Fabricius. 
De Frisiorum antiquitate et origine libri tres ; in quibus non modo ejus gentes propriae, sed et communes Germaniae totius Antiquitates multae, hactenus incognitae, produntur ; et obscuri veterum scriptorum loci plurimi illustrantur. Col. Agrip. 1590. 12°. Franeq. 1698. 12°. 
Dit is het bekende werk waarmede Suffridus de verde­diging op zich neemt der echtheid en geloofwaardigheid van 16 
Solko Fortenian, Cappidus, Ocko van Saari, Vly­
tarp en andere Fries,he zoogenoemde geschied-chrijvers. 
Strena ad Ordineg Frisiae, rid .•ummatim comprehenditur 
vita Frisonis Frisiorum conditoris. Franeq. 1591. 120 . 
De Scriptoribus Frisiae Decades X VI et semis ; (in quibus non modo peculiaris Frisiae sed et totius Germaniae COMM*. nis antiquitates pinrimae indicantur, et veterum Historicorum ac Geographorum loci, hactenus non intellecti, explicantur ; causaeque redduntur dilucidae, cur veteres Gerrnani, praeter meritum, rudiditatis et imperitiae a quihusdam in re literaria arguantur). Colon .grip. 1593. 120. Franeq. 1699. 16 0. 
Een nuttig werk, waarin, ja, een aantal schrijvers voorko­men, voor welker bestaan geene de minste zekerheid of waar­schijnlijkheid zelfs is, maar hetwelk daarentegen van een veel grooter aantal latere en beroemdere mannen uitvoerige en hoogst belangrijke levensberigten inhoudt. Verkeerdelijk heeft Baillet dit werk deerlijk gehavend. 
Apologia Sufridi Petri Leovard. J. U. O. et amplissimi ordinum Frisiae dun; viveret Historici, pro antiquitate et ori­gine Frisiorum : cum Bernardi Gerbrandi Furmerii. Leovard. 
J. C. et et ejus in scribendel historia successoris Peroratione contra Ubbonem Emmium Frisium Gretanum, Scholae Grunin­ganae Rectorem ; Ad ampliss, et illustres Ordines Frisiae. Ad­dita est inscriptio antiqua suis characteribus expresso, uti hodieque Romae visitur, et Frisiorum sub Carol° magno ex­peditione una cum Judiciis doctorum et illustrium virorum de inbus libris ejusdem Suffridi Petri, quos scripsit de antiqui­tate et origine Frisiorum. Franekerae. 1603. 40. 1613. 12*. 
Historia veterum Episcoporum, Ultrjectincte sedis et Co­mitum Hollandiae, explicata chronic° Joannis de Beka : et .Historiel Wilholnii Hedae. Cum Appendice usque ad annum CIO IO LXXII, a S. P. cumque actis Bernardi .Furmerii. Franeq. 1912. 40. Herdrukt met de noten van Buchelius 
(Jo. de Beka et G. Heda, de Episcopis Ultraj. recognitis et 
notis illustrati ab A Buchelio. Ultr. 1643. fol.) 
Het bijvoegsel op de levens der Utrechtsche bisschoppen 
van Beka loopt tot 1346, dat op Heda van 1529 tot 1573. 
Gesta Pont cum Leodiensium a Joanne de Ravand usque ad Erandum a Marcka. In de Gesta Pontificum Leodiensium van J. Ch apeauville (Leiden 1616. 40.) T. III, p. 69-234. 
Dit werk, hetwelk de levens van vijf luiksche bisschoppen bevat, en van den jare 1389 tot 1505 loopt is een onmid­delijk vervolg op Rodolphus a Rivo of du Ruisseau. 
Nog schreef hij: 
Proefationes in Hesiodi Opera et Dies : in Homiliam D. Bacilli Magni contra Ebriosos ; in Olympiam .Findari ; in 
Drapetas Luciani ; in Plutarchum, de educaridis libris ; in 
orationem Ciceronis pro lege Manilia. 
Praefatio in Apollodori Argonautica, et in eadem dnno­
tationes. 
Annotationes in Oracula Magica Sectatorum Zoroastris. 
Annotationes in Iliadem Homeri. 
Commentaria in Olympica Pindari. Castigationes in omnia 
Opera Ciceronis. Commentarius in Orationern M. T. Ciceronis 
pro lege Manilia. 
Oratio in laudem Universitatis Lovaniensis. 
Carm inum libri sex. 
Ordo . Quaestionum in Minoe et Legibus Platonis. 
Oeconomia in Tabulam Cebetis. 
Judicium de lnterpretatione iirastotelis. 
Disputatio contra Achillem Homericum, dicentem nullum 
animal esse miserius 
Oratio in laudem Dialectices. 
De locis dialecticis. 
Methodus legendae Philosophiae. 
Singulis aetatum gradibus peculiaria quaedam et congrua studia esse. De studio llistoriarum recte instituendo. Ecphrasis Historiae. Index Historiarum. Catalogue Historiographorum. .Diversarunt gentium atm. Silva objectionum et assentionum in dnnianos scriptores, 
Berosum scilicet et huic conjunctos de rebus Romanorum et 
aliarum gentium. 
Defensio eorurn scriptorum. 
De annis post Deluvium usque ad Abraham. 
Ca'inan in genealogiii Christi inter Sem et Abraham falso esse intrusum. Brevis et exacta Chronologia in vitam Christi. Assertio veritatis Hebraeicae in Chronologid annorum ab exordio ?nundi usque ad Christum. 
De LXX Interpretibus. 
Tabula generationis Pair= post Diluvium usque ad Abra­hamum. Secundum diversitatern Codicurn Graecorum. De annis, eorumque partibus, quibus Hebraei in temporum calculo utantur. 
Calculum textus Hebraeci verum esse. 
Clironicon Universale. 
Res Ante — Deluvianae. 
Chronicon Episcoporum Tortgrensiunz, Trajectensinm et Leo­diensium, incerti Authoris, usque ad annum Christi 1340, et a noble productum, adjecta Appendice ad annum usque 1574. 
16* 
Chronicon Dilcum Brabantiae, incerti Authoris, usque ad obitum Caroli Audcicis (1677) et a me productnm ad aetatem nostrarn. 
Castigationes in Chrodicon Sigiberti Gonb'acensis, ex autogra­pho MS., quod est Gemblaci. Door A it b. Miraens nit gegeven. 
Historia S. Guiberti. 
Vita Guilielmi Canteri. 
Oratio de dignitate juris. 
Oratio de utilitate furls. 
Oratio de facilitate juris. 
De discendi docendique juris ratione. Libri IV. 
Oratio, Jus civile sine Pontificio plane percipi non posse. 
Catalogus jnrisconsultorurn. 
De Methodo corporis civilis Justinianaei. 
De Oeconomia corporis civilis Justinianaei. 
De Harmoniii corporis civilis Justinianaei. 
Apologiae pro Justiniano, adverstts Suidarn et assecas ejus, 
asserentes eum esse illiteratunt. Catena Commentatorum in IV libros Justitutionurn. Ordinariae Disputationes in °nines titulos quatuor Librorum Iustitutionum. 
ddnotationes in IV libros Pandectirum. 
Commentaria in plures leges singulares. 
De origins Feudorunt, liber-unus. 
De Tutelis et curis libri IV. 
De origine doctrinae Eeclesiasticae libri I V. 
Conciliatio ,Lucae et Matthaei. Catena Euangelica translata 
ex Graeco in Latinum (uitgegeven door Balt h a s a r Cor­
dier, Jesuit to Antwerpen). 
De Ducibus et Comitibus, Equitibus ac Nobilibus Frisiis, qui rei bellicae gloria praestiterunt et in universali Regni Frisonici adminnstratione non fuerunt. 
Historia .Ecclesiastica Frisiae. Anuales Frisiae. 
De praesidibus et consiliariis curiae supremae in Frisia. 
Observationes aliquot in Bibliothecanz Josiae ,Semleri. 
Zie Levensschets van S. P., door H e r man Vultejus, Marparg 1787. 8°.; Emmius, de .Republ. Frisior. p. 49; Suffr. Petri, de script. Iris. ult. ed., p. 5, 22, 106, 123, 124, 144, 151, 162, 166, 167, 187, 250, 251, 260, 284, 294, 374, 375, 378, 389; Miraei, Elogia Bely. p. 182-184; S weertii, Ath. Belg. p. 819, 820 ; Tarti, p. 156; Adami, Vitae phalosoph. p. 422 seq.; Bibl. Hamb. Hist. Cent. VII, 
p.
 268; Pantaleon, Prosophoyr. T. III, p. 553; Godl. Krantzius, Sup/. ad Conringium saec. XVI, p. 171; Hartzheim, Bibl. Colon, 

p. 
300, 301; Bibl. Bunay. VI, S. II, p. 1504; Struvii, Bibl. Jur. select. p. 299; Furmerii, .Ep. nuncup. Apol. ; H. J. Arntzenius, Orat. de natal. etincrem.gymn. Leov. (1762), p. 9; Val. Andreas, Bibl. Belg. p. 819; Foppens, Bibl. Belg. T. II, p. 1110; Gab­bema, Epist., p. 238; Mollerus, hay. ad Hist. Slesvic. T. I, C 4, § 7, C 5, § 12, C 6, § 12; Magyrus, Eponym. p. 650 sq. ; V 0 s-sins, But. Lat. L. III, C. I, p. 165; Furmerius, Catal. Oper. 


Sufridi Petri ante Apolog..Saxi Onom. Lat. T. III, p. 365; G. de W a 1, de Clar. Fris. Jur,isc p. 19, 46, 425 ; Herm. Vultejus, vita 
S. Petri, 	Marp. 1737. 80. Je niche n Supplem. ad Lipenii Bibt. lurid. ' Das gelehrte
real. p.282;Jocher, Rotermund, Bauers, Tjaden, 
Ostfriesland, T. II, p. 77 sqq.; Benthem, Holt. Kirch. u. Schulen­staat, T. II, p. 286; Teissier, Eloges, T. IL p. 271 suiv.; Weiss, Biogr. Univ. T. XYXIII, p. 532; seq. ; Pa quo t, Mere. T. VII, 
p.
 272 ; Baillet, Jugem. des Savants, T. II, p. 1; Niceron, Mem. 

S. 
XXX, Go ethals, Lectures, T. II, p. 162-169 ; F. Neve, Rela­tions de S. Petri avec l'Universite de Louvain. Louvain 1848; Nonv. Biogr. gener.; Fr. Volksalm. 1855, bl. 135 ; G1 a si us, Godgel. Nederl. Gabbema, Verh. v. Leeuw. bl. 360 ; Pars. Naanirol d. Bat. schrij­vers, bl. 71, 72, 75, 81; Van Kampen, Bekn. geschied. der Nedert. Letterk. D. I, bl. 81, 247, D. III, bl. 257 ; D e Win d , Bibl. v. Neerl. Geschieds. bl. 8. 225-230, 247, 300 ; K o k, H oogs t ra t e n, Ni e u­wenhuis, Kobus en de Rivecourt, Dr. J. G. Ottema, in De 


Vrije Fries. 
PETRI (JoHANNEs), Grietman van Stellingwerf, die zich in 1588 te Medemblik beyond, wordt gehouden voor den ver­dichter van brieven uit Engeland aan Sono i, die er de zij­nen mede troostte met de hoop op spoedige hulp. 
Men wil dat het oosteinde van Twisk het Londen zou zijn geweest, van waar de nieuwe tijdingen met jagten naar de stad gehaald werden. 
Zie W ag en aar , Vad. Hist. D. VIII, bl. 276. 
PETRI (J.) was Schreef: 
Oplossing der getallen van Daniel en der Openbaringen van Johannes, alsmede der gezigten van Daniel. Amst. 1770. 8°. Zie Arrenberg, Naamr, bl. 409. 
PETRI ARNOLDINI (SEXTUS), deurwaarder des hofs van Friesland. Mr. J. I) i rk s deelde diens reis van Leeuwarden naar Londen en terug in 1651, mede in Friesche Volksalm. voor 1860. 
PETRI (ALExANDER), werd in 1642 als eerste predikant bij de Schotsche gemeente te Rotterdam beroepen van Rhynd in de nabuursehap van Perth, in Schotland waar hij sedert 1632 predi­kant was. Hij overleed den Eden September 1662. Zijn geschil­derd portret vindt men in de kerkekamer der Schotsche kerk te Rotterdam. Naar dit is de of beelding vervaardigd, die men voor het onderstaand werk van Steven vindt. Hij liet 2 zonen en drie dochter na. Alex an de r sedert 1645 predikant bij de Schotschen te Delft, den 2den Junij 1683 gestorven ; Georg e, apotheker en diaken in de kerk van zijn vader. Deze had verscheidene kinderen. Een van zijn kleinzonen ook apotheker, liet bij zijn dood in 1755 f 2000 aan de Schot­ache arraen na. Chris t i an e huwde met Andrew Saype, predikant bij de Schotsche gemeente te Kamperveen (1664— 
1686). Isobel huwde 1 met William Wallace, 2 met 
Glen koopman Robbert Allan. Elsbeth huwde met 
George Murray. 
Hij gaf in het licht : 
Chiliasto-mastix, or, The Prophecies in the Old and New 
Testamens concerning the Kingdoine of our Saviour Jesus 
Christ vindicated from the misinterpretations of the Mille­
naries, and specially of Mr. Maton in his book called ls­
raels Redemption. At Rotterdam, printed by Isack Waesbergen ; 
at the signe of France on the Steeger. 1644. 4°. 
A Compendious history of the Catholick church from the 
year 600 untill the year 1600, spewing her Deformation and 
Riformation, together with the Rise, Reign, Rage, and Begin — fall of the Roman Antichrist, with many profitable Instruc­tions, gathered out of divers writers of the several times and other Histories, by Alexander Petri, minister of the Scots congregation at Rotterdam. Hague. Pri
nted by Adrian Pluck. 
1662. fol. Zie Steven, The History of the Scottish Church at Rotterdam, p.1 volgg. ; Y a ir, Account of the Scotch trade in the Netherlands, p.276, Levenss. v. Borstius, voor zijne Predicatien in 1696 uitgegeven;Schot el, Kerk. Dordr. D. I, bl. 466. PETRIMANNUS of PEETERMANS of PETROM.ANNUS (MABTous of MARTEN), werd omstreeks 1484 te Leuven ge­boren, en in 1500 religieus in de abdij het Park van de or-de der Premonstratensen, bij die stall, legde in 1505 zijn gelofte af, en bekleedde in 1519 de betrekking van pitantia­rius. In het volgend jaar werd hij pastoor te Ter-Vueren, tussehen Leuven en Brussel, in 1522 te Archenues. In 1523 keerde hij naar de abdij terug, waarin hij aaltnoezenier werd. Hij Dana dit ambt waarschijnlijk waar tot zijn dood, den id= Maart 1557. In de genoemde abdij werden handss. van dezen geleerden monnik bewaard, o. a. 
Commentarius in Regulam S. ilugustini. Commentarius de virtutibus. Zie Miraei, Chronic. Praemonstr. p. 223; Sweertii, Ath. Bar. 
p. 
551; Val. Andreas, Bibl. Belg. T. , p. ; Paquot, Mee. 

T.
 II, p. 585. 


PETRO (Joh.NNI), of Peter Ha n s, kunstschilder uit de XIVe eeuw. Zie Kramm. 
PETRONELLA van Saksen, dochter van Dirk, hertog van Lotharingen, en v a n H. ad w i g, gravin van Norinberg en halve zuster van Lotharius, daarna Roomsch keizer, was de gemalin van de Hollandschen Graaf Floris II. Zij was de moeder van graaf Dirk VI, F lo r i s, bijgenaamd de Zwarte, Simon en V l a d e m i r of H e d w i g, echtgenoot van 0 t t o, graaf van Bentheim. Na den dood van hair gemaal was zij voogdes van den onmondigen Dir k IV. Zij deed eeus een-krijgstogt naar Vlaanderen en trok op Brugge aan, doch werd genoodzaakt te wijken. Ook stichtte zij de ver­maande abdij van Rijnsburg. 
Zie Inuit Hist. Grit. T 1, p. 1., p. 64; Dez. ad Anon., Chron. 
p. 64; Bilderdijk, Gesch. d. Vad. II, 33; v. d. Chijs, de Munten van Holt. en Zeel. bl. 31; de Munten der Bisschoppen van Utrecht, bl. 42 ; de Munten der heeren en steden v. Overijssel, bl. 37; de M. unten door de Frankische en Duitsch Nederl. Vorsten, bl. 309, 310. Van Leeu­wen, Bat. ill. p. 272 ; Schotel, Abdij van Rijnsburg, bl. 3. 
PETRONIUS (M. JAsoN). 
Men heeft van hem: 

Kettersche spinnecoppen waerin, deur de natuere der spin ne­coppe, claerlyck betvesen wort, hoe deghelyck en onboorlyck een saecke dat een ketter is en kettersche voere. Bruess. 1596. 120. 
Zie Cat. .N. Kist. bl. 49 ; Cat. J. Schouten, bl. 160. PETRUS Ibijgenaatnd v a n Al za ti e, zoon van den graaf
, 
van Vlaanderen, werd in 1167 bissehop van Kamerrijk. Hij liet door zijnen gelastigde of suffra,gaan het bisdom besturen. Daar hij de wijding niet ontvangen had, verliet hij in 1174 den kerkelijken staat en trad hij in het huwelijk met de weduwe van den graaf van Nivers. 
Zie van Gils, Kath. Meijer. Memorieb. bl. 18; van Gils enCoppens, N. Beschr.. van 's Bosch, D. I, bl. 96. PETRUS II, bijgenaaind Cir b o 1 i o, werd in 1199 door pans Inn ocen t iu s III, welken hij, te Parijs hoogleeraar zijnde, onder zijn leerlingen geteld had, tot bissehop van Kamerijk verheven. P e t r u s was eeu zeer geleerd, wijs en ijverig her­der, de raadsman der koningen en het voorbeeld der bisschop. pen. Hij heeft de ketterij der Albigenzen, die Coen in Frank. rijk en elders zeer verspreid was bestreden, en werd in 1200 aartsbisschop van Gent. Zie van Gils, Cath. Meijer. Mernorieboek, bl. 50; van Gils enCoppens, N. Beschrijv. van 's Hertogenb. D. I, bl 98. PETRUS III, bijgenaamd de Levy, ook wel Petr us van M i r e p o i x geheeten, werd in 1310 bissehop van Ka. merijk. Hij beyond zich in 1311 te Antwerpen, bij welke gelegenheid hij aan de zusters van het leprozenhuis, dat in de voorstad was gebouwd, toestond, eene bijzondere kleeding te dragen. Hij werd in 1320 door paus Johannes XVII gelast de levenswijze der Begijnen in zijn bisdom te onder­zoeken en ze onder zijne bescherming te nemen, indien zij onschuldig en vrij van de dwalingen werden bevonden, waarin sommige Begijnen van Duitschland vervallen waren. De kerk­voogd voldeed aan dien last, en gaf, na eeu behoorlijk onder-
zoek, in 1324 een herderlijken brief uit wegens het begijnhf van Antwerpen, dat hij onschuldig beyond en derhalve liet bestaan. Hij deed afstand van zijn bisdom en aanvaarde in 1324 den bisschoppelijken zetel te Rageux in Frankrijk. 
Zie van Gils, t. a. p. bl. 52; van Gils en Coppens, t. a p.bl. 102, 103; D er cks en s, Antv. Ch;isto nasc. ad ann. 1311, 1324;Miraei, Dipl. T. I, 215, T. IV, 580. 
PETRUS IV, bijgenaarnd Andreas of de Andrea, eerst bisschop van Noyon en in 1349 van Kamerijk. Knit na zijne verheffing op den bisschoppelijken stoel van Kamerijk, ver­anderde hij de geestelijke vereeniging van Groenendaals in een kloostergesticht van reguliere kanunniken der orde van den 
H. A ngustinus (10 Maart 1349). In 1365 droeg hij aan de abdij van Tongerloo de parochiekerk van Hensel bij Aerschot op. Hij heeft zijn bisdom eenigzins tot rust gebragt, en voor het behoud der kerken en kerkelijke goederen een bijzondere zorg aangewend. 
Zie van Gils, t. a. p. bl. 53; van Gils en Coppens, t. a. p.
bl. 105 ; Wichman s, Brab. Mar. p. 803, 804. 
PETRUS (CottNEus). Zie PIETER CORNELISZ. 
PETRUS (HERMANNI), en H aj o Lam b e rt, beide predi­kanten te Dokkum, zich met de stellingen der Dortsche Sy­node Diet kunnende vereenigen, scheidden zich of en stichtten een bijzonder genootschap. 
Zie Potter, Reizen door Holland enz. D. I, bl. 60. 
PETRUS (JAcoBsz.) en A b rah a m Doiresla a r, predi-kanten te Enkhuizen, gaven in 1637 een boek in het Licht, behelzende al de verschilien op last der synode van N. Holland tusschen de doopsgezinden en de andere protestanten. 
Zie G. Sulkers, 44lg. Gesch. St. VII, b1. 278 ; Brandt, Beschr. v. Enkhuizen, D. II, bl. 85 ; S ch ij n, Geschied. d. Mennonieten, D. I.bl 409. 
PETRUS A BOEXELAAR,, te Antwerpen geboren, supe­rior van het Cistercienser klooster van St. S al v at o r, schreef 1 ita Salutis en Spiritualis Conferentiae inter pastorem et overn. 
z. j. 	bij de weduwe Cnobba e r t gedrukt. Zie Miraei, Auctar. de script. eccies. in Fabricii Bibl. Eccles, 
p. 327; Rotermund. 
PETRUS BRUXELLINUS. Zie PISTORIS PERTIUS. 
PETRUS DE BRUXELLIS, genaamd Cr o c k a r t, een preekheeren monnik omstreeks 1460 of 1470 geboren, stu­deerde te Parijs, werd magister artium, hield eerst de zijde der nominalisten, doch werd later een ijverig thomist, en onderwees de philosophie en theologie te Parijs, waar hij in 
1511 de doctorale waardigheid verkreeg. Hij verklaarde eenige jaren den Thomas en verwierf veel bijval als prediker. Hij schreef : 
Summularum artis dialecticae interpretatio super texturn Petri Hispani. Paris. 1508. fol. 
Acutissinzae quaestiones in Aristotelis logicales libros, et in Thomae de Aquino opusc. de cute et essentia ; acutissimae quaestiones in Aristotelis physicortlin libros et de anima ex secunda secundae D. Thomae recognita et accurata. Paris. 1512 in 40. 
Met G e o rn i a de Br u xella, een andere Dominikaan, gaf hij in 1504 Expositio in logicam Aristotelis per omnes organi partes. 
Zijne Oratio de impendente in Clerum calamitate ob corrup­tissimos ejus mores, staat in van der H ardt, Concil. Constant. 
T. I, fol. 	Francof. et Lips. 1700. Zie JOcher, Rotermund. 
PETRUS (CouK), een beroemd sehilder uit A alst in Vlaan­deren, leerling van Bernard te Brussel, reisde door Italie en Turkije en vertaalde in het I-Igd. S e b a s t. S e rl i i de Arcizitectura et Geometria 1549. 
Zie Rot ermund. 
PETRUS (CRABBE), een Franciscaner uit Mechelen, 
schreef 
Concilia. Colon. 1551. fol. 3 t. 
Zie Rotermund. 
PETRUS (DANIEL DE ST.), stamde of uit een aanzienlijk geslacht, werd in 1646 te Brussel geboren, trad daar in de orde der Carmeliten, werd predikheer en missionaris in Hol­land en stierf te Brussel 8 Dec. 1719. 
Hij schreef: Discours funebres stir la mort salutaire de • J. C. La Haye 1694. 120. 
Paranynzphus coelestis S. Salutatio angelica, novem dialibus sermonibus exposita. Gandavi 1694. 12°. Zie Paquot, Mem. T. XIII, p. 211; Rotermund. 
PETRUS A GANDAVO, een der Franciskanen, die, in 1529 naar Nieuw Spa* vertrokken, om aldaar het Christen­dom te verkondigen. Hij overleed er, na een moeijelijken ar­beid van 40 jareu, in 1572. 
Zie Sanderus,I de erudit. Ganday. p. 104 seqq.; Rotermund. 
PETRUS VAN HERENTALS of HARENTALS uit Bra­bant, aldus naar zijn geboorteplaats genoemd, werd prior in het Premonstratenser klooster Floreffe in het graafschap Na­
men. Hij overleed in 1390. Men heeft van hem : Collectarius sive exposilio libri Psalmorum regal Prophetae. 
Colon. 1487. fol. 1456, 1480. Rotomagi 1504. 4 3 . 
Comment. in VII Psalmos poenitentiales. In IV Cantica Graduum lib. I. MS. 
Collectanea in IV Euangelia. Tom. II. MS. 
Chronicorum ingens ab orbe condito ad sua tempera (1385). 
Uit dit MS. is het een en ander overgeno men in B al u z i i 
Vitae Pontif. Avenion. 
Catalogus ac res gestae ablatum Floressiensium. MS. 
Op de Bibl. der hoogeschool te Leipzig berust van hem 
een Compendium historicum s. Biblia pauperuin ab initio mundi usque ad Wilhelmum VI Comitern Ilollandiae. MS. Zie Val. Andreas, Bibl. Beig. p. 744; Goetzii, Bib!. Dresd. 
T. I, p. 414; Jocher, Rotermund. 
PETRUS (TEcToitiNts), uit Vlaanderen, een dichter die vele versen en epitaphien heeft geschreven, en ook de ver­vaardiger is van het Epitaphium Iwani comitis Alostani, dat M e ij e r in de Anna/es der abdij Trunchin op het jaar 1144 aanvoert. 
Zie Sanderus, de erud. Flandr. p. 138; Rotermund. 
PETRUS THABORITA of PETER JACOBZ, VAN THABOR, aldus genoerad naar het klooster Thabor niet ver van Sneek, waarin hij leekebroeder was. Hij is geboren te Bolsward, en leefde waarschijnlijk tusschen 1460 en 1530. Hij schreef eene Kronyk van Friesland, loopende van 728-1527 door V is s e r en A m e r s f o ordt, in het Archie/ voor Vaderl. inzonderheid Friesche Geschiedenis (le 2e en 3e stuk, bl. 1-443. Leeuw. 4824, 1827 en 1828. 8°.) uitgegeven en met aanteekeningen voorzien. Men wil, dat hij secretaris was van Karel V. 
Zie S uffri du s P e t r i de Script. Frisiae Dec. XI, C. 6, p. 154;De Windt, Bibl. van Nederl. Geschieds. D. I, bl. 120 ; Jocher. 
PETSCH (JOHANNES), predikant bij de Hernhutters te 
Zeijst, in het midden der 17e eeuw, twistte met Ysbrand 
van Hame lsv e I d, toen nog student in de godgeleerdheid 
te Utrecht, over de vraag of in den Heidelbergschen Cate­
chisinus eene voldoening van Christus voor alle menschen 
geleerd wordt. Hij was lid der Hollandsche en Zeeuwsche 
Maatschappij van Wetenschappen. 
Hij schreef : 
Onpartydig onderzoek wegens de geloofwaardigheid der Entrevuen van den vermorraden Timotheus Perinus en .dleto­philus, onder den tytel De verborgenheid der on-gerechtigheid van de secte der Hernhutters ontdekt, waarby gevoegt is eene oplossing der vraag, wat redelyk, christelycker wyze Baer uyt te besluyten is. Amst. 1750. 8°. Te geliiker tijd verscheen dit werk in het Hgd. te Leipzig en Gorlitz, 
onder den titel van Unpartheynsche Untersuchung der enter 
dfn Titel der entdeckten Geheimnissen der Bosheit der Herm-
hutischen Secte herausgekommen in Entrevuen eunes verkapp­ten Timothei Verini and Aletophili. (1750. 8°.) 
Redding der eere en leere van Leibnitz en Wolf. Haarl. 1761. 8°. 
Proef eener Nederduitsche vertaling van de Essais de Theo­dieee van Leibnitz, behelzende de voorafgaande verhandeling, de overeenkomst van het geloOf met de reden, en de Voor­reden van den .Heere van Leibnitz, vertaald en met aanmer­kingen verrijkt door I. P. Utrecht 1763. 8°. 
Briefwisseling van Philagathos en Philalethes over de Leere van het zedelijk gevoel, uitgegeeven en met een voorbericht en uitvoerige Aanmerkingen vermeerderd door den Heere I. P. 1771. 8°. Gerigt tegen de Leer van het zedelyk gevoel, op-gehelderd en rerdedigd in eenen Briev van een geleerd man. 
Onderzoek der zedelyke gevoelens door Mozes Mendelszoon. Uit het Hoogduits vertaald door den Heere J. P. Utrecht 1769, 1774. 8°. 
Onderzoek of de Heidelb. Catechismus en derzelver opstel­lers in het gevoelen van eene algemeene genoegdoening van 's werrelds Heiland zijn. Utrecht 1766. 8°. 
Uitgezogte verhandelingen met Dr. Tollners Theologische onderzoekingen, uit het Hgd. vertaald. 4 stukken. Utrecht 1782. 
Zie Bibliotheca Hagana, Classis II, p. 181; Claseis IV, p. 629,630; Ypey, Gesch. d. Christ. kerk in de XVIII eeuw, D. VII, bl. 454-456; 
H. J. Krom, de Grond der Oneindige waardif van 's 13eilands borg­lijden, bl. 60, 61; Akadernie der Geleerden, D. I, St. III, bl. 351-368; Krafft, Biblioth. L VII, p. 780; Ypey en Dermout, Gesch. der Ned. Herv. Kerk, D. III, bl. 606; Rotermund; Abeoude, Naanir. Aanh. bl. 124; Naamr. M. 489. 
PETTEN I US (PETRus), leerling van Perizoniu s, eerst 
praeceptor in de eerste classe der Lat. school te Middelburg, 
en tevens lector literaturue, vervolgens (8 Julij 1710) rector 
te Zierikzee. Hij maakte zich als nederduitsch dichter be­
kend en overleed in 1734. 
Zie De la Rue, Gelett. Zeel. bl. 151; Vrolikheit, Vliss. Kerk­kernel, bl. 854; Hoogstraten, I, V; Middelburg (Ant. van P. De la Rue); Van der Aa, N. B. A. C. Woordenb. 
FETTER ( bloeide in het midden der 17° eeuw in Holland en was een bekwaam kunstgraveur. Men heeft o. a. 
van hem het fraai portret van K a r el van E g mon d, in Pon tan u s, Historic van Gelderland. Amst. 1639. 80. Zie Kramm. 
PETTER FEUENLING (J.), bekwaam portretschilder uit het laatst der 17e eeuw. Men heeft o. a. van hem het For­tret van Schenck, in 1697 geschilderd. 
Zie Bramm. 
PETTERS (N.), A b cou d e vermeldt van hem: 
Getrouwe Herder. 8 3. 
Onderrigting der voortrefelyke worstelkunst. Amst. 1674. 80. 

Zie Naamr. bl. 284, Aanh. bl. 112. 
PEUTEMAN (PETER), door B a l k e n a, N i c o l a a s ge­noemd, in 1650 te Rotterdam geboren, legde zich toe op het schilderen van vanitassen, jagt- en vischgereedschappen. Hij overleed, ten gevolge van een schrik, in 1692. Kr a m m ver­meldt hem ook als graveur. 
Zie Immerzeel, Kramm. 
PEUTEMANS (LENART) was, in den aanvang der XVII() eeuw, med. dr. te Middelburg en beoefende de nederduitsche dichtkunst. 
Hij schreef in den Zeeuwschen naclitegaal, waarin o. a. van hem voorkomt een dichtstuk aan de beroemde en konst­rycke Jonck-vrouwe Anna Roemer op haer onverwacht ver­treck uyt Middelburgh. 
Men heeft ook van hem een Gedicht ter eeren van den, Hooggheleerden D. Jacob Cats op syne Konst-rycke Sinne­beelden. 
Zie van der Aa, N. A. B. C. W. PEURSENS (ANTHONY, burgemeester van Aardenburg, schreef een omstandig verhaal van de verdediging van Aar­denburg (1672), medegedeeld door Sch el tema in zijn Ge­schied- en Letterk. Mengelwerk. D. V, St. 2. 
Zie Bosscha, Neerl. heldend. te land, D. II, bl. 87. 
PEVERNAGE (ANDREAS), omstreeks 1542 te Kortrijk ge­boren, werd een beroemd muzijkant. Na eerst een der direc­teuren van orchest der collegiale kerk aldaar geweest to zijn, werd hij een der eerste muzikanten bij de cathedrale te Antwerpen. Hij huwde 15 Junij 1574 eene wedu we Mari a Maen ges , en overleed 30 Julij 1584. Zijn grafschrift leest men o. a. bij P a q u o t. J o h. B o c h i u s vervaardigde een gedicht ter zijner eere. Men heeft van hem Motetten voor vier, vijf, zes en zeven stemmen. Antwerpen 1578, 1591 en Harmonia coelestis. Ibid. typ. Plant. 
Zie Paquot, Mem. T. III, p. 307; Sweertii, Atli. Bat. p.125; 
F. Hami, Poem. id. 1578, p. 239. 
PEX (J.). In 1798 verscheen te Dordrecht van J. P e x , artium magister, een geschrift, waarin verscheidene burgers van Dordrecht op eerie hatelijke wijze werden ten toon ge­steld. Hierop verscheen P. Keuls: lets voor 't Pabliek en voor J. Pex, Artium magister. Dordrecht 1798. 8°. . 
Zie Astrea 1855, bl. 173. 
PEX (J. G.), officier, heeft mede de citadel van Antwerpen verdedigd. Zie Bosscha, Neerl. Heldend. te land, D. III, bl. 755. 
PEYPERS (MATTHIAS THEODORUS), behoorde tot het Ge­zelschap van beminnaars der Dichtkunst te Rotterdam, dat in 1788 eene Gedenkzuil opgericht ter gedachtenis van Neer­lands heil en Oranjes zegepraal uitgaf. Hij nani de taak op zich van die Gedenkzuil met een dichterlijke Opdracht, toe te wijden, aan W it le m V en diens gemalinne, mevrouw Frederika Sophia Wilhelmina. Hij maakt in een nota daarbij nog gewag van een dichtstuk den 8sten Maart 1783, door hem aan Z. D. lioogheid toegewijd. 
Zie van der Aa, N. B. A. C. W 
PEYR1LHE (BERNHARD). .A r r e n b e r g vermeldt van hem: Verliandeling over de Kanker. Amst. 1775. 8°. Zie Naamr. bl. 409. 
PEYS (ABRAHAM) bloeide in het laatst der XVIIe eeuw, en was een zeer rniddelmatig tooneeldichter. Men heeft van hem: 
Hatelycke Liefde van den Gotschen Noran ende Julia, trsp. op de Camer van de Lleilige Geest der ghemeyne huys­armen deser stadt Antwerpen vertoont door de H.H. Ael-moesseniers d. 24 Aug. 1661. Antw. (1661). 
De Toverijen van Armida, of het belegerde Jeruzalem, trsp. Amst. 1695. Reinout en het betoverde Hof, zijnde het Gevolg van Armida. 
Ald. 1697. 
De Maeltyt vau Don Pederoos Geest, of de Gestrafte Vry­geest, trsp. Ald. 1699. 
De Liefde van Jupiter en Semele, trsp. Ald. 1699. 
De standvastige Minnares, met de Dood van Tancredo, Prins van Salerne, trsp. Ald. 1695. De Nachtspookende Jeer, blsp. vent. op d' Amsterd. Schouwb. 
Ald. 1670. 
Amphitrion, bly-eyn-de spel, in 't Fr. gestelt door Moliere, ende nu in 't Nederd. vertaelt. 1670. 
De getrouwen Harder, harders en harderinnen sp. ?It d' ital. Pastor fldo van J. B. Guarini. Amst. 1671. 
Scapijn, blsp. vert. op d' Amsterd. Schouwb. Ald. 
Jupiter en Amphitrion, of de twee gelijke Sosiaas, blsp. 
Aid. 1730. De vrouw, Rechter en Party van haar Man ; blsp. Ald. 1746. Klucht van de Gernaeckte Rouw, n. h. Fr. (van Corneille) vertaelt. Ald. 1680. L' Advocat sans Estude, d' Advocaet soar der stud9, door Molliere, vertaelt. Ald. 1 680. Kluchtspel van het gedwongen klouwelyck van Molliere, ver­taelt. Ald. 1680. 
Gentilhomme Bourgeois, ofte Burgerlycken Edelman ; klsp. door Moliere, ende in 't Nederd. vertaelt, door N. N. ver­toont op de Haegse Schouwb. Na de Copye in 's Gravenh. Gedr. by Levyn van Dyck. z. j. 
Gedwongen Huwelyck, Klucht-gewys verbeeld in den Ouden Grimpaert, verlieft op een Jonge Jofvr. genaemt Brindelina enz. Dendermonde, z. j. 
Clucht van George Dandin. Zie Witsen Geijsbeek, B. A. C. Woordenb. D. V, 80; J. van der Marck, Naemr. van Tooneeispelen, bl. 82; Cat. d. Maatsch. v. Ned. Letterk. D. I, bl. ] 66, 167. 
PEYSTER (ABRA.HA.m) schreef een handboekje voor dienst­boden, in rijm, getiteld: Model der vryheid in dienstbaarheid. Rotterd. 1718. Zie Wits en Geijsbeek, t. a. p. D. V, bl. 80. 
PEYTON (R.), schreef: 
Nieuwe Engelsche Spraakkunst, waarin, onder andere nood­wendigheden, de uitspraak en woordschikking, de twee moeije­lijkste stukken der Engelsche tale, op eene duidelijke en gron­dige wijs verhandeld zijn. Amst. z. j. 80. 2de dr. 
PFAFFEMATH (CHRISTIAAN LUDWIG VON), diende, in 1806, als kapitein bij de Hollandsche troepen in Pommeren en Pruissen, en onderscheidde zich vooral in het scherp gevecht van den 16den April tegen de Zweden. Vervolgens diende hij met niet mindere lof in 1808 in Spanje en werd tot luite­nant kolonel bij de Hollandsche brigade bevorderd. Hij natn deel aan het gevecht bij Durango, en onderscheidde zich in de 
gevechten bij Mesa de Ibor, bij Talavera en bij Ocana. Zie B oss cha , Nederl. Heldend. ie Land, D. III, bl. 257, 310, 315, 330, 352, 368 volgg. 
PFAFT (A.) 
Men heeft van hem: 
Memorie van het Tiendrecht. 's Hage 1760. fol. 
Zic Arrenberg, Naarnr. bl. 414. 
PFEIFFER (G. H.). 
Arrenb erg vermeldt van hem: 

De c eer des Zaligmakers gehanthaafd in III Redevoeringen. 
Angst. 1 7 84. 
Zie Arrenberg, 1Vaaml. bl. 410. 
PFEIFFER (Jon. PIETER), diende als luitenant bij de Ba­taven en werd in 1799 in Noord-Holland gekwetst. Hij is mogelijk dezelfde met den volgende. 
Zie Boss ch a, Negri. heldend. te land, D. III, bl. 195. PFEIFFER, (Vaandrig), was een der dappere verdedigers van Sluis in 1794. Zie B oss ch a, Neerl. heldend. te land, D. III, bl. 112. 
PFEIFFER (FRANcois JOSEPH), de Oude, werd in 1741 te Aken geboren, woonde langen tijd te Amsterdam, waar hij de schilder- en graveerkunst uitoefende. 
Op het laatst van zijn leven vertrok hij naar Brussel, waar hij in 1807 overleed. Men heeft van hem een aantal, ook naar het leven geteekende portretten, meestal in aqua-tinta vrij goed gegraveerd. Kra m m vermeldt de volgende gravu­ren van hem: 
H. llooft, Burgemeester van Amsterdam. In folio. Koning Lodewijk XVI; een kopy naar de Engelsche prent van J. Curies. Portretten van Nederlandsche patriotten van 1787. In 80. 
ovaal. Portret van I. Wilmet, Professor te Harderwijk. 1794. In 
80. ovaal. 
Portretten van Ward Bingley in fol., van Mejuivr. C. Wattier, eerste aetrice aan de Amsterdamschen schouwburg. 
Zie Kramm. 
PFEIFFER (FRANcoIs JOSEPH), de Jonge, den 5den Octo­ber 1778 te Luik geboren, genoot het onderwijs van zijn vader. Hij was van vele jaren directeur decoratie schilder van den Amsterdamschen schouwburg en gaf, als zoodanig, vele bewijzen van een vindingrijken geest, grondige weten­schappelijke kennis, goeden sniaak en vlugge hand. Hij ver­vaardigde ook keurige kabinetstukjes, die nu eens een Gel­dersch landschap met een oud kasteel, dan een waterkeering in den Ouden IJssel of een besneeuwd wintergezigt bij on­dergaande zon of een landschap met een openstaande schuur bij een sneeuwbui voorstellende. Hij vervaardigde ook fraaije en uitvoerige teekeningen, benevens eenige proeven in aqua 
tinta, in den trant van proefteekeningen vervaardigd, b. v. vier stuks studiebeeldjes, een Scheveninger met een vischmand op den rug, een landman met greep en spade op den schou­der, een idem leunende op een stole, een koopman, tegen den rug te zien in 120; verschillende landschappen, een Boere­jongen, met een hoed op, van ter zijde te zien in fol., eeh zit­tende en staande vischboer enz. Ook vervaardigde hij een Theatre Optique met beweegbare beeldjes, waaronder gelig­ten die zich bedriegelijk natuurlijk vertoonden, en een Cos­morama. Hij was lid der Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, en overleed den 4den Augustus 1835 te Terborg in Gelderland, waar hij den zomer van dat jaar had doorge• bragt. Zijn portret vindt men in het prentwerk van J. E. Ma rcu s. In 1845 gaf C. W e dd e p o hl te Amsterdam acht stuks door hem op steen geteekende tooneel-decoration, ver­gezeld van zijn goed gelijkend portret, toepasselijke dieht­regelen van Mr. J. van Le n ne p, en zijne levensschets door 
G. van Enst Koning in het iicht. 
Zie Immerzee1; Kramm. 
PFISTER, Zwitsersch generaal in Nederlandschen dienst, gaf in 1794 lafhartig de vesting Vent() aan de Franschen over. 
Zie Bos s ch a, t. a. p. bl. 122. 
PFLUG, Luitenant in Nederlandschen dienst, werd in de dagen van 15-18 Julij 1815 gekwetst. 
Zie Bosscha, t. a. p. bl. 25. 
PHEBENS (EGGERIK EGGES), werd in 1556 te Midwolde geboren en was de zoon van een gegoed landman in het Oldambt. Na vroeg zijne ouders verloren te hebben, bezorgde hem zijne voogden een geleerde opvoeding. Hij volbragt zijne letteroefeningen te Marburg en was een huisgenoot en vriend van den beroeinden Regnerus Sext in u s. Toen Groningen onder de Spaansche heerschappij was ; bleef hij aldaar stil wonen, was zeer gezien bij de Roomschen, doch gevreesd bij de Jezulten en liep sours lijfsgevaar door hunne lagen. Zoodra de stad aan de Staatsche zijde was overgegaan, werd hij ter­stond lid der regering, bleef er onafgebroken in, en was een der voornaamste regenten van zijn tijd. Hij bediende ver­schillende commission en ambten zoo binnen als buiten Gro­ningen, werd ten tijde van den handel tot het bestand naar 's Hage gezonden, en was een der eerste Curators der Hooge­school te Groningen. Hij schreef aanteekeningen over de regten en costumen zijner vaderstad en gewest en over de geschiedenis van zijn tijd in deftigen Latijnschen stii1; huwde 
Fr o u kj e Laners, insgelijks in het Oldambt geboren, over­leed 12 Nov. 1615 en liet kinderen na. Zie Scheitema, Staatk. Nederl. 
PHELSUM (MURK VAN), med. dr. te Bolsward, sedert 1764 
te Sneek. Hij schreef : Historia physiologica Ascaridum. Leeuw. 1762. Explicatio patrium pythographiae L. Pluknets. Harlemi, 
1769. 4°. 
Natuurkundige verhandeling over de wormen, die veeltijds in de darmen der nienschen gevonden worden. Leeuw. 1567. 
m. pl. In het Hoogd. vertaald door J o h. W ei s s e. Gotha, 1780-1682. 2 Th. 
Vertoog over de gemakkelykste wijze om geknelde Darm­
breuken binnen le brengen. Sneek 1772. 
Brief aan den Heer O. Nozeman over de Gewelf-Slekken 
of Zee-Egelen, waar achter gevoegd zijn twee Beschrijvingen, 
de eene van een seker soort van Zee-wier en de andere van 
Mad en in eene vaile verzwering gevonden. Rotterd. 1775. 
Twee Brieven rakende de Verhandeling van den Hear Tie-
sot over de vallende ziekte. Amst. 1776. 
Verhandelingen over tot de Geneeskunde behoorende onder­
werpen. FraneKer 1776. 2 d. 
Zie R o ter mund, Wochentl. Anz. 1765, Th. II, p.185 ; Gating. gel.Anz. 1772 ; Zugabe S. 55 ; Boekz. 1761, bl. 706 ; Arrenberg, Naanir 
bl. 410. 
PHERNANDUS (CARoLUs) of FERNAND (Clams) werd in bet midden der XVe eeuw te Brugge geboren. In zijne jeugd verloor hij zijil gezigt, hetgeen hem echter niet be­lette uitstekende vorderingen te makers in de muziek, poezy, welsprekendheid wijsbegeerte en godgeleerdheid. Waarschijn­lijk studeerde hij te Parijs: zeker dat K are 1 VIII hem een leerstoel in de letterkunde aan de beroemde universiteit dier stad schonk, en dat hij een reeks van jarert met veel lof onderwijs gaf. Ook wil men dat hij lessen over de godge­leerdheid zon hebben gegeven. Omstreeks 1490 trad hij in de orde der l3enedictijnen in het beroemde klooster van Chezal-Benoit. Paus I n n o ce n t i u s VIII veroorloofde hem de orde van diaken (levita) aan te nemen, zoodat hij ook als prediker op mogt treden. Hij overleed in 1496. 

Hij gaf in het licht 
Epistolae. Paris. in aedibus Ascensianis, in 4 0. z. j. 
be St. Catharind Oratio. Paris. 1505. 
Epistola Paraenetica ad Sagienses Menaches, Observationes 
Benedictinae. Ook : De Observatione Regularium Benedictinae Epistola Paraenetica. Paris. 1512, 1516. 17 
De dninai tranquillitate libri duo. Paris, 1512. 
Speculum Monasticae DiscipCinae , religiosi, docti, et per-quam. dieerti P-ttris gonedictini.Asseclue maximi, in quotuor libros distinctum. Paris. Anno 1515. XII Kal. mar-kas. fol. Mogelijk hetzelfde met 
Monusticarurn Confabulation11712 libri questvor, cum vocum et sententiarvm quarunclarn explanatione. Paris. 1515 of 1516.
. 
In dedicationem metricam Ruperti Gaguo, de purissima conceptions sacrue Dei genetricis et virginis Marine, adversus Vincentium de Castro novo, Ordinis Praedicatorum, opus elegantissimurn commentariorum lib. anus. 
De conceptione contra Vincentium, liber anus. 
Carmen iambicum de eadem, liber anus. 
Oratio de Conceptione ad Carthusienses. 
Elegiac de Contempta mundi, liber anus. 
Odarum in laudem Christi liber quatuor. 
De Beatissimei Firgine. 
Laudes ordinis Carmilitarum liber anus. 
Carmina. 
De qudtuor Novissimis. 

Zie Trithemius, Script. Eccles. ed. Fabricii, C. 935 p 205; Mi-raei, Eloyia Rely. p. 142, 143; Possevini, Apparcit.T., I, p. 298, 299; Sanderus, de Brugensib. p. 23, 24; Sweertii, Ath. Belg. p 167, 168; Val. Andreas, Bbl. Belg. p 129, 121; Foppens, Bib/. Belg. T. I, p. 152; lioeufft, Pam. Lat. Belg. p. 2; Pa­ulo t, Mein. T. II, p. 102 ; D, G r Berthblet, Traitd de l'Abstin, 
p. 220-223; D. C alm et, Comment. stir /a Regis da S. Benoit, T. I, 
p. 	78, 593. • PHERNANDUS (JoHANNEs) of FERNAND, broeder van den vorige, werd te Brugge geboren, legde zich vooral op de muziek toe en werd musieus van Koning Karel VIII. Hij 
leefde nog in 1494. Men heeft van hem: 
Horae S. Crucis et Compassionis sanctae Mariae Virginis 
(poezy). Paris. omstreeks 1492. 
.De sancto Johanne Baptista, liber onus. 
Orationes. 
Carmina et Epigrammata. 
Epistolae ad diversos• 

Zie Foppens, Bib!. Belg. T. I, p. 637 ; Trithemius, Script. Eccles. ed. Fabric. C. 936, p. 225 ; H o eu ff t, Parn. Lit. Bely. p. 3; P aqu ot, 211ein. T. II, p. 104. 
PHILARETUS (GILBERTus). Zie FUCHS (GILBERT). PHILEKLESIUS (AD.). Pseudoidem van den schrijver van 
Pleidooi over de vraag of een onergelijke onbegenadigde vrijheie heeft om het H. Avondmaal te gebruiken. Angst. 
z. j 80. Zie Arrenberg, 411. 
PHILICINUS (PETRUS) of PIETER CAMPSOON, werd om­streeks 1515 te Atrecht geboren, leerde de Latijnsche, Griek­sche en Hebreeuwsche talen en werd te Binche, eene kleine stad in Henegouwen, beroepen om de lagere klassen te on­derwijzen. Hij deed zulks nog in 1544. Sedert verkreeg hij een kannunnikaat in de collegiale kerk dezer plaats en in 1565 werd hij als procurator of gedeputeerde van zijn ka­pittel naar bet eerste provinciale concilie te Kamerijk gezon­den. Eindelijk werd bij deken van Binche en. overleed om­streeks 1568. 
Hij schreef: 
Dialogus de Isaaci immolatione, ad puerorurn capturn ac­
commodatus. Antv. 1548. 
Tragoedia Magdalena. Antv. 1544. 120. 
Tragoedia Esther. 1564. 120. 
In hands. een gedicht op de verwoesting van Binche, in 
1554 door H en drik II, koning van Frankrijk. 
Zie Val. Andreas, .Bbl. Belg. p. 756, 757; Foppens, Bib& 
T. I, Be/g. p. 100; Sweertii, Ath. Bat. p.631; Synodt Camerac. ult.edit. T. II, p. 83; B rasseni, Ill. Ilannoniae Sydera, p. 126; P quot, Mem. T. iI, p. 285. 
PHILIP (ERNST) Zu SAYN UND WITTGENSTEYN, nit het oude geslacht van Say n, een' tak van den Nassauschen scam. Hij was ongetwijfeld een klein- of achterkleinzoon van Lodewijk van Wittgensteyn, den vertrouwden vriend van Willem I, en door dezen in 1566 gebruikt om de vor­sten van Duitschland te polsen, omtrent hunne gezindheid betreffende de groote gebeurtenissen, welke Kier te laude werden voorbereid. De brieven deswege tusschen hen gewis­seld, zijn te vinden in de Archives de la maison d' Orange-Nassau van Mr. G r o e n van Prinsterer. Vol. II. Graaf Er n s t was brigadier en had het bevel over de vierde bri­gade van de tweede linie der ruiterij van den linker vleugel in den slag bij Senef 11 Augustus 1 674. 
Zie Bosseha, Neerl. heldend. te land, D. II, Bbl. 5, 12. 
PHILIPOTE VAN VALKENBURG, dochter van Heer Reinoud v an V a lk en bu r g, huwde, reeds vrij bedaagd, na haars broeders dood, He n d r i k v an V l a a n de r en, Heer van Ninove, weduwnaar van Mar gar eth a v an V i a n d e n, en stelde zich in het bezit der heerlijkheid, na hare zusters uitgekocht te hebben. Niet lang daarna verkocht zij die aan Heer Reinoud van Schoonorstt, wien Keizer Karel IV daarmede in 1354 beleende. Walra v e n van Valk e n burg, Heer van Born, Sittard en Ravestein, verzette zich tegen de-zen verkoop, bewerende dat de heerlijkheid hem behoorde,
1 7* 
dewiji vrouwen onbevoegd waren in keizerlijke heerlijkheden op te volgen. 
Zie v. d. Chijs, De Munten der Leenen in Brab. en Limb. bl. 212. 
PHILIPPA VAN HOLLAND. Zie FILIPPA. 
PHILIPPA VAN HFMNSBERG was de eehtgenoote van den Limburgschen Heer Jan van B u n d e en Bochol t, van wien waarschijnlijk nog munten zijn overgebleven. Toen J a n Philippa huwde was zij wedu we van W i 11 e m, graaf v a n W i e d. 
Zie v. d. Chijs, De Munten der Leenen in Brab. en Limb. bl. 75. 
PHILIPPE (DAVID), bekwaam graveur. Kramm kende slechts eene fiks en geestig gegraveerde plaat van hem naar de teekening van Adriaen van de Venn e, voorstellende de Komst van Karel 11, Koning van Engeland te Delft, voor­komende in Verhael in forme van Journael van de Reys en Vertoeven van Carel II, Koning van Groot-Brittanje. In 's Gravenhage bij Adriaen Vlac k, 1660. fol. 
Hij teekende ook den Titel van het werk Papegay ofte F or­mulierboeck, door W. van Alphen enz. 'silage 1682 in 4°. Zie Kramm. 
PHILIPPE (PIETER), waarschijnlijk zoon of broeder van den' vorige; werd in 1640, doch volgens Kr am m, vroe­ger, te 's Hage geboren. Hij—heeft meesterlijk gesneden in fo. piano de platen in het werk Verhael in forme (Lie het vorig artikel) naar Adriaen van de V e n n e en Jacob Toor n vlie t. In hetzelfde jaar (1660) sneed hij den titel van Leonardi Botalli Opera oinnia. L. B. 1660, 8°., naar T o o r n v 1 i e t, waarop allerlei geneeskundige operation zijn afgebeeld. Ook heeft men van hem het Portret van Lodewyk Hendrik, Prins van Nassau ; van henry Charles de la Tre­moile (Tremouille), Prince de Tarente, naar van der Banck. In 17u1 was hij nog in leven, want toen sneed hij nog den titel van .1, Rosini, .Rornanarum Antiquitaturn corpus abso­lutissimum, cum Notis doctissimi Thornae Dempster J. C. et aeneis figuris accuratissimis. Traj. ad Rhen. 1701. 4°. 
Ook bragt hij het Grafgedenkstuk, van P. d. vait der Werf in het koper. Zie Immerzeel; Kramm. 
PHILIPPEAUX (T. J.) 
schreef een 
Verslag nopens de reddinq eens drenkelings in N. Konst­en Letterb. 1794. D. II, bl. 97. lie Holtro p, Bib!. Med. et (Air. p. 277. 
PHILIPPI (JAN Louis). Ofschoon hij op 's lands vloot den rang van zeekapitein bezat, voer hij in dienst der 0. I. Maat­sehappij en had het bevel over het schip Wimmenum, toen hij in Januarij 1754 met dit vaartuig, vergezeld door het schip de Prede, kapitein Simon Boo t, en de bark Jacatra, van Batavia naar Suratte vertrok. Op de kust van Malabar door zeeroovers aangevallen, volgde er een woedend gevecht, waarin de Jacatra en vervolgens de Vrede den vijand in handeu viel. Philippi bleef zich met zijn getrouwe equi­pagie vier dagen lang verdedigen, en toen . hij eindelijk, door de geheele vijandelijke vloot aangevallen, wel vijf honderd roovers aan boord had gekregen, en voor de overmagt zou hebben moeten bukken, stak hij den brand in het kruid, ge-trouw aan zijnc belofte, dat hij zich nimmer tot slaaf zou laten waken. 
Zie Nederl. Jaarb. 1756, bl. 1392; J. Konin g, Leven van Jan Carel Josephus van Speyk, .Rant. en Bijl. bl. 157 enz.; Nan. D. VIII bl. 163, 278. 
PHILIPPINE van Henegouwen, gemalin van koning Eduar d III van Engeland, was de moederlijke moei van Willem V, graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen. Toen Wille m, ten jare 1358 van Engeland, op het open hof, d. i. bij ge­legenheid van prachtige feesten en in het gezelschap van den Hollandschen Adel, op het prachtigst gekleed verscheen, werd hij door deze zijne moei ontvangen en ingehaald. 
Zie v. d. C h y s, de Munten van Boll. en Zeel., enz. bl. 177. 
PHILIPPION (GusTAAF), een jong hollandsch officier, die zich zoowel door zijne dapperheid en militaire vorming, ale door zijne gehechtheid aan de zaak, aan wier verdediging hij zich wijdde, onderscheidde. Deze zaak was het strijden voor Don Carlos in Spanje. Hij kwam om bij den overtogt van den Ebro, in den nacht van den 28den December 1836, waarbij velen door het water werden weggesleept. Meermalen had hij gezegd overtuigd te zijn in het water te sullen omkomen, even als zijn varier bij het baden, en zijn oudere broeder, die zijn vaderland tegen de Belgische opstandelingen gediend had, in de Schelde verdronken was. 
Zie A. v. Go e b e n, Herinneringen uit den laatsten burgerkrzYg in Spanje ; het Vaandel, Tijdschrift voor Onderofficieren, D. VII, 1854, bl. 501; Nay. D. III, bl. 169. 
PHILIPPOTTE VAN BORN was de zuster van Heer Reinout van Born. Uit Naar huwelijk met den Graaf van Sol cn sproot Si m on, graaf van Salm. 
Zie v. d. C hij s, De Munten der Leenen in Brab. en Limb. bl, 72. 
PHJLIPPUS was Proost van Deventer, en korai, ale zoodanig 
op het jaar 1129 voor bij Dumbar in zijn Kerkeiijk en We­reldlijk Deventer. Zie v. d. Chys, de Lifunten der Bisschoppen van de Ileerlijkheiden de stad Utrecht, bl. 824. PHILIPS. Zie op FILIPS. 
PHILIPS van Sint Pol, werd, door de bemoeijing van een aantal Brabandsche Edelen in de The eeuw gedurende eenige jaren Ruwaard of Bestuurder van het Hertogdow Braband. 
Ook de beer van M e g e n had daartoe :nedegewerkt. Zie v. d. C h y s, de lifunten der Leenen van Brab. en Limburg. b1.44. PHILIPS JACOBSZ. (CASPER) , in 1732 te Amsterdam geboren, werd geadmitteerd landmeter voor den Hove van Holland , Zeeland en West-Friesland, maakte zich als graveur bekend o. a. van platen in den Tegenwoordigen Staat van alle Folkeren, Wagenaar's Vaderlandsche Historie en an­deren. Zijn kunstwerk is niet vrij van stijfheid. Hij gal in het licht: 
Uitvoerig onderwjs in de Perspectiva of Doorzichtkunde, 
met LX platen. Amst. 1765. Al& in het Hgd. 1767. 
Handleiding in de Spiegelperspectief om door de regels der doorzigtkunde alle voorwerpen in vlakke Spiegels over te bren­gen. Amst. 1775. Op nievw overzien en vermeerderd. 1780. 8 8. 
Iris-, Meet- en Doorzichtkundige Handleiding, volgens welke 
men, ten alien tijde en plautse, den stand der Zonne en 
Maane, de verlichting der voorwerpen door dezelve enz. 
Amst. 1786. 80. 
Zeemans-onderwijzer in de Teekenkunst, of Handleiding om door Geometrisclie, Doorzichtkundige en Perspectivische .Regekn, alle Landverkenningen, Kasten, Baaien, Havens Klippen, Porten, Kasteelen, Torens, Baaken, Schepen, Steden, en wat een Zeeman meer voorkomt, op het papier wiskundig of te teekenen. Amst. 
Handleiding om, in de kunsttafereelen, den afstand van het oog des Zienders tot dezelven, de perspectivische dieptens, der water" liggende en opstaande vlaktens, de lengte der­:elver sluytlinien horizontshoogte enz. in voorgestelde, of ook te sullen vervaardigt wordende werkstukken, als ook de per­speetivische regelen, in het teekenen of schilderen van Tonee-
door eene gemakkelifice bereekening te vinden. Amst. 178i8. 
80. Opgedragen aan den Heer Jacobus Verstegen, Kunstschl­der te Amsterdam. 

Hij bezorgde een vermeerderden en verbeterden druk van Bosbooms bouwkundig werk over de Fiji Kolomrnen. 
Iij etste ook in de manier van prentteekeningen gegra­veerd. Zoo komt een zoodanig werkje van 27 stuks met verandering voor IA. 217 van de verzameling van den baljuw 
van B uuren, Leyden 1808. Hij overleed in 1789 te Am­sterdam. Zijn portret is door F. M. La Cave in 1766 naar het leven get. en gegr. 
Zie Immerzeel; Kramm; Arrenberg, Naamr. bl. PHILIPS (JAN CASPER), oom en leermeester van den vorige, werd in het laatst der lie of -den aanvang der 18° eeuw te Amsterdam geboren. Hij heeft de graveerstift behandeld. Zoo graveerde hij in 1740 het portret van Guilielmus Maranus, Tolosds, Academiae Tolos. Decanus etc. Ook vervaardigde hij eenige afbeeldingen van leeraars der Doopsgezinden, door de in 8°. gegraveerde portretten met randen van zinspelende or­donnantion te vergrooten, en alzoo tot 40. prenten te waken. Er bestaan ook boekprenten van hem. Hij graveerde het grootste gedeelte der titelplaten van den Tegenwoordige staat van aide Volken, 40 deelen in 8°. en voor hetzelfde werk een aantal platen naar teekeningen van de Be g e r, P r on k, de Haan en anderen, bestaande in stads- en dorpsgezigten, gebouwen en dergelijken. Zijn werk is stijf en onbevallig maar net en naauwkeurig. Si m o n F o k k e was zijn leerling. Deze hood hem , in vele zijne kunstplaten de hand. Volgens Kra m m was hij een goed teekenaar. 
Zie Immerzeel, Kramm. 
PHILIPS (Is. CASPER), zoon van Ca sper P hili psz J a-c ob sz., was zijn vader behulpzaam aan het graveervverk van den Tegenwoordige Start van alle Volken. Hij schijnt vroeg overladen te zijn. 
PHILIPS (CONSTANCE), dichteres uit het midden der 18° eeuw, wier gedichten voor boekwerken verspreid zijn. Zie Schotel, Kerk. Dordr. D. II, bl. 309-310; van der As, 
N. B. A. C. Woordenb. 
PHILIPSE (Mr. ANTON' WILLEM) werd in 1766 te Mid­delburg geboren, voltrok zijne regtsgeleerde studien te Ley­den, werd in regterlijke betrekkingen geplaatst, procureur ge­neraal van het hoogste geregtshof van het rijk, en voorzitter van den hoogen raad der Nederlanden. Hij beoefende wel bij voorkeur de regtsgeleerdheid, maar bleef Been vreemdeling in andere vakken van wetenschap en letterer.. Tot zijne bijzondere vrienden behoorden van der Palm, van Roy en, Appe­lius, den oud-minister van Maauen, Donker Curtius v an Tienhoven en meer anderen. Ook werd hij lid der Maatschappij van Nederl. Letterknnde en Commandeur der Orde van den Nederlandsehen Leeuw. Hij overleed 18 Fe­bruarij 1845 in den ouderdom van 78 jaren en ruim vijf maanden. 
Zie _Handel. der jaarl. Vergad. v. d. Maats. van Nederl. te Leyden
1845, bl. 26 volgg. 
PHILIPSZ (DIRK), tijdgenoot, zoo niet voorganger, ten minste ambtgenoot van M e n n o Sim ons, in den kerke­lijken dienst werd in 1504 geboren en behoefde voor niemand onder de Mennonieten in eerwaardigheid en geleerdheid te wijken. 
Men heeft van hem: 
Een schoone vermaninghe ende eerste onderu'ysinghe van den waerachtighe kennissen Godts. Gedr. in 't j. 0. H. 
1558. 8°. 
Fen liejlicke vermaninghe uut des Heeren woort, in den welcken ondersceydelic ende ordentlick geleert wort hoe dat die christ. ghem. sal handelen net dieghene, die Naar in die gemeenschap der heyligen hebben begeven ende alsdan noch in openbaer dootlycke werken des vleysches bevonden worden. 
80. z. pag. 
Enchiridion of hantboecxken van de Christ. leere ende religion : in eerste forma begrepen, ten dienste van alle hefts. der waerheit ut die H. Schrift ghernaect,, van nieus gecorr. ende vermeerdert door D P. 
Item om alle puncten, spreuken ende vermaninghen te vin den . . . bier achter een • . register . Oock so syn de an­notacien op de veerskens gestelt en alien tot behulp van den ieser, ghedr. in 't jaer 0. H. 1574, 1578, 1579, 1600. 120. Haarl. 1627. 12°. Bij den druk van 1627 is gevoegd: We­derlegging op Twee Zendbrieven van Sebastiaan Franck. 
In dit handboekje komen elf werkjes en drie brieven voor. 
Een zeer schoone, troostryke en Christelyke Zendbrief ge­schreven en gezonden aan die huysvrouwe van J. den S., dewelke te Antwerpen gevangen lag, en heeft daarna om de getuygenisse der waarheid aldaar hear leven gelaaten. 1579. 
12°. Z. plaats of naam des drukkers. 
Ben korte bekentenisse ende belydenisse van den eenigen, almachtigen, levendigen Godt, Vader, Soon ende Heylige Geest etc. Met noch sommige andere leerachtige boecxkens — by den autoer desselvigen genzaeckt, voertyts verscheyden gedruckt, ends nu ona des leesers geryfelicheit by een gevoeghet D. P. Gedr. in 't jaer 1564. 320. 
Van den doop 0. H. J. Christi, bekentnisse door D. Phi-lips. Metg. een beantwoordinghe derselver bekentenisse door 
J. Kimedoncium . .. Middelb. by Jeroen W ullebrechts. 1589. 
Een Zendbrief, twit reine broederlyke liefde, aan de vier steeden geschreeven, om de twistigen tot den Christelyken vreede en Godzalig leeven te vermaenen. 
Een kort dock grondig verhaal van den twistigen handel, en he onschriftmaatig oordeel, dat in Vriesland, onder zommigen, die men de Plamingen noemt, gegeeven is. 
Een Appendix aan (dit) Boekje van den twistigen handel in Vriesland enz. met eene Apologia of Verantwoordinge enz. 
Deze drie stukjes zijn geschreven den jare 1566 en 
gedrukt 1567 80., ter gelegenheid en tot beslissing van zekere 
ongenoegens, welke, omtrent dien tijd, in Friesland, door 
somn]igen uit Vlaanderen' derwaarts gekomen Mennonieten 
waren veroorzaakt, wegens zeker verdrag, het verbond der 
vier steeden genaamd, hetwelk door de Mennonitische ge­
meenten in Friesland was vastgesteld. 
Pan den echt der Christenen, hoe die van God bevolen (is) 
en van de Geloovigen na de Schrift moet gehouden en ge-
bruikt worden; geschreven en voleind den 7 Maart 1568, en 
ongetwijfeld omtrent dien tijd gedrukt. Ook werd het her-
drat te Haarlem 1602 en in 1644, bij Hans P es sch i ers z. 
van Wesbus ch in 80., en te Amsterdam, bij Pieter Corn e­
lissen V. S. ook in 80. A chteraan is, in den eerste, nog 
gevoegd een Appendix over dezelfde stoffe door P. C. H. 
Catechismus, d. i. korte vyttocht uyt de H. Schrift en mede 
uyt de fundamenten of handboecxkens van Menno Simons en 
Dirk Philips. Haarl. 1631. 8°. 

In de verzameling van liederen door P. G ry s p e e r uitge­
geven, is het 3de van D. Phil i ps z, teghen de doolinghe van 
Adam Pastoor. In dit lied geeft hij een uitmuntend getuige­
nis van Jesus Christus, zijne waarachtige Godheid, eeuwige 
Zoonschap en voor de zondaar zoo hoognoodige Middelaars­
ambt, van door hem weder met God verzoend te worden. 
Hij schreef gelijk Me n n o Simons zijne werken in het 
Nederduitsch en wel in zuiverder duitsch dan die van Menn o, 
ofschoon hij vooral niet minder taalkundig was. 
Hij schreef ook nog in het Fransch een Nader Tractaat 
over den Ban dan hetgeen in zijn Handboekje voorkomt. Zijn
. 
portret vindt men bij S c h ij n, Gesch. der Mennon. D. II, bi. 324. Hij overleed in 1570 te Emden. 
Zie H. Schijn, Geschiedenis der Mennonieten, D. II, bl. 110-114 325 enz., D. 1.II, bi. 4, 7, 235; M. Simons Werken, bl. 175; MS ch age n, Leerreden over de Kerk der Nederl. Doopsgez. en dezelverReformatie vertoond, bl. 64; J. d'Outrei n, over het Nieuw Jesusalem, gebouwd op het Fondament der Apostelen, (Amst. 1712, 8°.) p. 355;
G. C a s s a n der, Praefat. Lib'', de Baptism. Parvulor. ad bal. Jul. Cliv. Oper. p. 671, 672 ; Ten Cate, Gesch. d. Doopsgez. in Friesl. -Van der A a, N. B. A. C. Woordenb. ; Rogge, Geschrift. betreff. de Ned. Hem. Kerk, bl. 53, 54; VanDoorninck, Bibl. van Nederl. Anom. en Pseudon. bl. 50, 106. Cat. d. Maatsch. v. Ned. Letterk. 
D. III, bl. 62; Muller, 	Cat. v. Portr. PHILIPSZ (OBBE), broeder van de vorige, leeraar bij de Mennonieten, die echter afvallig werd. S c h ij n noemt hem 
een Mennonitische Demas." Hij overleed in 1568. Na zijn overlijden verscheen in 1609 te Amsterdam in 8". een geschrift 
getiteld Bekentenisse Obbe Philips:. Waermede verclaert zyn Predich-atnpt sonder wettelyke beroepinge gebruyckt te hebben, beclaecht hem dies, en waerschouwt eenen yder ens. 
De imam des uitgevers, die ook do schrijver der voorrede is, wordt Diet gemeld. Uit dit werkje hebben` sommigen seer vele bewijzen ten nadeele der Mennonieten getrokken, doch Sch ij n heeft er de ongegrondheid' can aangetoond. 
Een broeder van hem was Lucas Phi l i p s z, een seer ijverig en getrouw leeraar onder de Mennonieten, die men Oude Viamingen noemde, te Haarlem. Obbe Philipsz sou, volgens B e n th e m, Davi d Jorisz., glassehilder te Delft, tot een profeet hebben aarmesteld. 
Zie Schijn, D. II, bl. 92, 93, 109-115, 387, D. III, bl, 316 ; Ten C a t e, Gesch. d. Doopsgez. in Friesland. PHILIPSZ (H.), was predikarit te Colombo tusschen de jaren 1770 en 1780. flij gaf in het licht : 
De Handelingen der Apostelen, beschreven door den Ev. Lucas, weleer in Singaleesche tale overgezet door twee Singa­leesche taalkundige Tolken onder opzigt van de wel eerw. Si­mon Cat; nu behoorlyk gereviseert, gecorrigeert, en in het ligt gegeven door de Fred. J. J. Fybrands en H. Philipsz. Colombo 's Comp. Drulek door J. F. C. Dornlieim. 1771. P. 
De Sentbrief van den H. Apostel Paulus, geschreven aan de Romynen, uyt de oorspronkelyke Griexe taale in de Sin-. galeese spraake overgezet, door H. _Philipsz, Fred. op Colombo. 
Ald. 1772. 4°. 
De sendbrieven van de H. Apostel Paulus, geschreven aan 
de Corinthen en Galaten, overgezet door H. Philipsz. Ald. 
1773. 4°. 
De sendbrieven van den H. Apostel Paulus, geschreven aan de Ephe sen , Philippensen, Kolossensen , Thessalonicensen, benevens die aan Thimoteus, Titus, Philemon en aan de Hebreen, overgeset en in het ligt gegeven door H. _Philipsz. 
Aid. 1775. 4°. 
Het eerste boek Moses genaamt Genesis, in de Singaleesche 
tale, overgeset en met de grondtext wel overeengebragt, en in 
ligt gegeven door H. Philipsz. Aid. 1783. 4°. 
Het tweede boek Moses, genaamt Exodus, in de Singal. 
tale overgeset ens. door H. Philipsz. Aid. 1786. 40. 
Kort ontwerp van de Leere der waarheid die na de God­
saligheid is, overgeset in de Singaleese Tale, ten dienste van 
de Christelyke Singal. Gemeentens, door den Fred. P. Wit­
zelius. Met het drukken een eynde gemaakt in de maand April, 
tot Colombo A° 1744, na weeder van drukf. gesuiverd door 
en herdrukt onder opzigt van den Prop. H. C. Philipsz. Co­
lombo, '8 Comp. Boekdr. by J. F. Christiaan. 1790. 8°. 
De algemeene sendbrieven der H. Apostelcn Iitcobus, Pe-
trus, Johannes en Judas, mitsg. d'Openbaring van Johannes, overgeset en in 't ligt gegeven door Hendr. Philysz. Co­lombo, 1776. 
HetIEvangelium onzes H. en Zaligmakers J. C. na de schrijvinge van Mattheus, Marcus, Lucas en Joannes, uit het oorspronkelijk Grieksch in de Singaleesche tale overgebragt, en nu weder nader gecorrigeert en van fouten verbeeterd door de Pred. Joh. Joach. Fijbrants en Henr. Pliilipsz. Colombo, 1780. En na den Brief aan de Hebreen volgt met nieuwen titel bet overig gedeelte des N. V. 
Zie Cat. d. Maatsch. van Ned. Letterk. D. II, bl. 432, 433, D. III, bl. 604. PHILIPSZ (H. C.), noon van den vorige, eerst omstreeks 1790 propenent, later predikant te ColuMbo, gaf in 1791 het Kort Ontwerp van zijn vader in het licht. 
PHILLERY ( ), een der oudste Nederlandsche bout-graveurs, die tevens drukkers waren. In de verzameling van den abt Marone s in 's konings kabinet te Parijs bevindt zich een los blad, zeker een der oudste houtsneeprenten, die in de Nederlanden met den naam des meesters beteekent, voorkomen. Het stelde voor Twee staande soldaten en .gene zittende, vrouw met een bond op hare knieen, en aldus betee­kend, Gheprent t' .rintwerpen, by my Phillery de figuersnider. 
Zie Kramm. PHILILOGUS PHILOATROS it GANDA. Zie VIVE­RIUS (J.). 
PHILLIPS (CHAS.). Van dezen kunstgraveur bestaat o. a. een fraai in bruin gedrukte mezzo-tonto prent in 40 voor­stellende het Portret van een jongeling met een hoed op en mantel om ; Corn. Polenburgh pinx., Chas. Phillips scalp. 
Zie Kramm. 
PHILSUM (M. VAN). Med. Doctor, gaf in het licht: 
Historia Physiologica Ascaridum c. fig. Leov. 1761. 
Zie Boekz. d. Gel. Wer. 1761, bl. 708. 
PHILOCLERUS (J.), waarschijnlijk een Pseudoniem, 
schreef 
Zegepraal des Predikstoels tegen de Teugel. Rott, 4°. 
Zie Abcoude, Naamr. 2e Aanh. bl. 124. 
PHOCYLIDES (JoANNEs). Zie HOLWARDA (JAN FOKKES). 
PHOONSEN (J ), was 
schreef 
insselstift van .dmsterdam. Amst., 1755. 2 d. 80 . 
Zie Arrenberg, Naamr. bl. 411. 
PHOUL (MicHIEL Du), Brahantsch edelman, was een der 
verbondene edelen in 1566. T e Water gist dat hij tot bet Brandenburgsch geslacht Ph ii 1 behoord. Zie Verb. en Smeekschrift der Edelen, D. III, bl. 226, D. IV, bl. 451. PHRISIUS (GEMMA). Zie GEMMA FRISIUS. 
PHRISIUS (VINCENTIUS). Hij werd F r i s i us toegenaamd, naar het land zijner geboorte en in 1554 van Freepsum naar Norden beroepen. Terwiji hij aldaar met M i c r o n i u s in dienst was, gaven beide in 1554 een beknopt opstel der goddelijke waarheden in het licht : 
Ein ko•t underricht vor den eentfoldigen Christen, de desz. Ileren hillich Aventmahl werdiglycken zvillen geneten,in Fragi unde Antwoerdt, nth der helligen Schrift vervatet doren Mart. Mycronium ende Vine. Phrisi um, Deners der Gemeine Christi tho Norden. Gedruck,t na het original van 1554. 8 Dec. Z. p1. (EmbdenP) kl. 8°. 
Hij overleed den 17den September 1656 aan de pest. Zie E. Meiners, Kerk. Geschiedenis v. O. Priest., D. I, bl. 337, 
D. II, bl. 386 ; Cat. der Maats. v. Ned. Letterk. D. II, bl. 186 o. h. w., Frisius (Vim ) PHYLAEUS, PHYLEUS, PHILEUS (SimoN JANSZ.), te Groningen geboren, werd in 1581 predikant te Dirksland, in 1586 te Oudewater, in 1588 te Oostzaan, doch in 1589 al­daar van zijn dienst ontslagen. Hij k warn in 1595 te Helium, vertrok in 1596 naar Slochteren, ging van daar, wegens twist, zonder ontslagen te zijn, naar Haren, waar hij den 25sten Jan. 1598 was, en na 8 maanden dienst te Meppel. Hij was scriba op de vergadering den 12den Augustus 1598 te Itolde gehouden, en werd, a na herhaalde besehuldi­ging van twistziek te zijn, met leugens en laster om te gaan," op de eerste vergadering der wester classis te Beilen,den 8sten September 1601 dadeiijk van zijnen dienst ontzet en ongeschikt verklaard hem in Drenthe weder te kunnen waarnemen, en nam zij tevens aan de dienst te vervullen, tot dat er een nieuwen predikant beroepen zou zijn, waar­tnede de gemeente gelast werd haastig voort te varen. Deze afzetting maakte veel gerucht. De synode te Groningen, in Mei en Junij 1602, verklaarde het vonnis der classis van onwaarde, hersteide hem geheel, en overal in en buiten Drenthe beroepbaar, behoudens aileen, dat hij te Meppel niet zou we­derkeeren, omdat bier reeds weder een predikant was, en hij den dienst reeds aanvaard had te Genemniden. Hij worth in de stukken over die zaak gewisseld een bedaget man ende oldt Kerckendener" genoemd, en is weinige jaren daarna, 
welligt daar, althans was H en r. J o h. S o e s t daar in 1607 in dienst, overieden. 
Men heeft van hem : 
.e'en leerachtighe Verclaringhe der Historien (fie parabel van den rycke man ende den amen bedetaer Lazaro, in twaelf Predicatien. Leyd. J. Paedts Jacobz. en I. Bouwensz. 
1588. kl. 8°. 
Zie Soermnars, Kerk. Reg. bi. • Paauw en Veeris, Vern. Kerkei. Alphab. ; bl. 143,
bl. 255 ; Ro mein, He rv. pred. te Drenthe,144; Kin s c h o t, Beschrijv. v. Oudewater, bl. ; Cat. d. Maass. v. Ned. Letterk. D. I, bl. 316. 
PH.YSICUS (L/uRENTius), ook Laure n s de physicus of geneesheer, leefde omstreeks het midden der 15e eeuw, want, nit zijn gedicht op den haring blijkt, dat men toen de kunst van die te zouten kende. Deze werd in 1416 door J a n Willem Bueckeld of Beuckeles, in 1447 to Biervliet gestorven, uitgevonden. In een iris. Chronicum Gelriae van Willem van B e r c he m, die tot 1466 loopt, worth van hem gesproken. Zeer waarschijnlijk woonde hij te Nijmegen en was hij geneesheer van hertog Arnold van E g m on d, van 1423-1473 hertog van Gelderland. Men heeft van hem een Latijnsch lofdicht op de stad Nijmegen, en een op den gezouteu haring, dat weleer, in het Theatrum Anatomicum te Leyden te lezen was. Beiden zijn te vinden bij P a q u o t. Boxho rn geeft eene Nederd. overzetting van het laatste. 
Zie M. Z. Boxhornii, Theatr. Boll. p. 40; J. Smith, Novioma­gum, p. 153, 154; Paquot, Mem. T. I, p. 584. PICARDT (JortIN), werd den 5den Febr. 1600 te Benthem, waar zijn vader, Johan, toen predikant was (overl. den 7den Dec. 1629 te Ulsen) geboren. Hij trad in 1623 te Egmond aan Zee in dienst, en werd, terwijl hij daar was, v6Or 1640 te Leyden tot Med. Dr. bevorderd. Den 19den November 1643 kwam hij te Rolde. In 1645 werd bij de visitatie medegedeeld, a dat hij over de gewone evangelische teksten niet predikte maar allerlei schriftuir plaatzen nam, 't welck de gemeinte bevonde en ordelde onstichtelyck te sijn." Toen zulks aan de synode in 1646 werd medegedeeld, was het al­gemeeu gevoelen, dat aan ieder predikant de keus van tek­sten moest vrijgelaten worden. Op de classis in October 1646 verzocht Pica rdt van examinatoren het onderzoek van zijn Tractaat over de waardigheid des predikambts. Den ;den April 1648 vertrok hij naar Koevordeu, waar hij den 20°11 Mei 1670 overleed. In 1625 trad hij te Egmond met Roeka Brederode van Egmond in het huwelijk, die hem 7 kinderen schonk, she te Egmond geboren. Hij schreef : 
Korte beschrtyving van eenige vergetene en verborgene anti­quiteljten der provintien en landen, gelegen tusschen de Noord­see, de LIssel, de Einse en Lippe, waarby gevolght zijn 
nales Drenthiae, mitsgaders korte beschrijving van Coevorden, met kaart, pl. en portr. Amst., 1660. 40. Gron., 1731. 8 0. (2e dr. zond. afb.) Gron., 1745. 8 0. Drost en Gedep. op­
poneerden zich, bij resol. v. d. 15 Febr. 1653, tegen de uit­gaaf ; doch op zijn verzoek werd hem op den landdag den 10den April 1660 eene vereering van f 200 daarvoor toege­legd, en de Staten van stad en lande vereerden hem bij resol. 
v. 14 Maart 1668 f 100. Hij handelde bet eetst over de Hunnebedden. Zijn portret bestaat in straks genoemd werk, en is in de laatste tijden herhaald. 
Zie Hoogstraten, v. h.-vv.; Schotanus, Beschrfiv. en Kronyk van Friesland, Fokke Sjoerds, D. I, St. I, bl. 312; Ypey, Gesch. d. Ned. Tale, D. II, bl. 209-219; J. van Lennep, Onze Voorou­ders, bl. 165, 180; Gron. Volksalm. 1840, bL 161; P. Pan in Drenth. Volksalm. 1842, bl. 3 en A. L. L esturgeon, ald. 1846, bl. 3; aid.1837, bl. 182; Romein, de Here. Predik. v. Drenthe, bl. 115, 242; 
Neuhusii, Poemata Juvenilia (Amst. 1644) p. 43, 215, 247; Mr.Bodel Nyenhuis, Topogr. Beschrijv. Nu. 3379, 3387, 3453; v. d. Ch ii s , lie Munten van Friesland, Groningen en Drenthe, bl. 226, 357.Toppens, Bibl. Belg. T. II, p. 700. 
PICART (ANNA), waarschijnlijk Anna Vin cen t, echtgenoot van Be r n a r d Pic a r t, (die volgt) beoefende de graveerkunst. Zie Kramm. 
PICART (BERNARD), beroemd graveur, noon van Etienne of Stephanus Picart, Romanus en A. Fournan werd 11 Junij 1673 te Parijs gebtiten en genoot het otiderwijs eerst van zijn vader, later van den beroemden franschen kun­stenaars Le Brun, J ou ve n et en anderen. Hij vestigde zich in 1708 of 1710 te Amsterdam, waar hij, als het ware een graveerschool stichtte met een aamtal leerlingen en mees­ters die bij hem volop werk vonden. Men begroot, de door hem gesneden kunstplaten op ruim 1300 stuks. Zijne in rood krijt vervaardigde akademiebeelden getuigen van een vaste en meesterlijke hand en er bestaan ook van hem schoone teekeningen van historielen aard met 0. I. inkt gewas­schen. Hij overleed te Amsterdam, den 8sten Mei 1733. 
Er ziju een aantal werken door Picart ttitgegeven, die voor zijne vinding doorgaan, zoo als Tempel der Musen enz. in fie. in verscheiden talen uitgegeven; doch Diet anders dan een copij naar de Tableaux du Temple des Muses ; tirez du Cabinet de feu Mr. Favereau, conseiller du Boy en sa Cour des ziydes, et gravez en taille-douce par les meilleurs Mais­tree de son temps etc. Avec lea Descriptions etc. par M. Mi­chel de Marolles, Abbe de Villeloin. A Paris, chez A de Sommaville etc. 1655 in fol. Kramm kocht in 1820 te Utrecht uit de nalatenschap van Ma r re t, afstammeling van 
P icart een groot kunstboek, getiteld : Dessin de noire ,Pere Bernard _heart, avec quelques estampes 8W' papier son waarin La Galerie de Luxembourg etc. naar Ruben s, corn-
pled met overschoone drukken. Picart sneed Boor dit werk : 
Le Gouvernement de la Reine 1707. 
La Felicite de la Reine. 
La Conclusion de la Paris 1703. 
Volgens I in m e r z e e 1, telt men de door hem zelven gein­venteerde prent van de Kindermoord, de Arkadische Herders en de Hermaphrodiet naar P ou ssi n, en verscheidene andere, naar Italiaansche en Fransche schilders vervaardigde, platen, onder zijne voornaamste gravures. 
Ook graveerde hij in mezzo tinto o. a. Een meisje, bezig zijnde, een kool schoon te maken enz. ; J. B. Santerre pinxit. Bernard Picart sculpsit in 40. met een vierregelig vers. 
Na zijn dood verscheen : Impostures innocentes, ou Re­cueil d' Estampes cl'apres divers Peintres illustres, par Bern. Picart, avec un eloge historique, et le Catalogue de ses ou­vrages. Amsterd., oeuve de B. Picart. 1784 gr. en fol. 30 platen en portretten. Ceremonies et coutumes religieuses de tous les peuples du monde, representee par les figures dessi. flees de la main de B. Picart, avec une Explication historique de quelques Dissertations curieuses Artist. 1723-1743, vol. 11. In Teylers-stichting te Haarlem heeft men, voor zoo ver be­kend is, een compleet stet zijner prenten. 
Zijn portret gaat uit in gr. fol. aan eene iafel staande, met bijmerk Nattier pinxet 1709, Nic. Verkolje scuip., mezzo­tinto 1710, M. des Angles pinx. 1732, 1. van der Schley, sculp., 1734, in ovaal. 
Zie Archives de d'art Francais, Abcdarin de Marlette; C. Da Ples­sis, list. de to Gravure de France; Hiber et Rost, ilianuel des Curieux ; le Mercure de France 1733, Haag, la France Prot. Nouv. Biogr. Gener. Hersching, ilist. Handb. Immerzeel; Kramm; Muller , Cat. ,v. portr. Nay. XIV, bl. 336, XVI, bl. 243. 
PICART (PIETER), kunstgraveur te Amsterdam. C zaar P e-t er nam hem in 1698 mede naar Moskou, waar hij vele fraaije prenten sneed. 
Zie Nagler, Kramm. 
PICART (STEPHANUS of ETIENNE), wider van B er na rd Pic art, in 1632 te Parijs geboren, leerde waarschijnlijk de kunst bij F. P oi Ily. Bij woonde lang te Rome en nam den bijnaam van de Bomein aan, waarschijnlijk om zich van anderen, die den naam Pi cart in Frankrijk voerden, te onder­scheiden. In 1666 was hij nog te Rome. Daarna is hij we­der naar Parijs teruggekeerd, waar hij met andere graveurs werd aangesteld om de schilderijen der koninklijke verzame­ling in plaat te brengen. Nagler noemt 43 stuks zijner gravuren. Op de verkooping van T. B. G r o e b e, Amst. 1837 was (Catal. bl. 132) eeue allerzeldzaawste met zory, 
bijeengebragte verzameling zijner werken, en 6 kunstboeken. Hij overleed to Amsterdam den 12den November 1721. Er gaat een portret van hem uit in 4°. Stephanus Picart Ro­rnanus aetatis sue 25 any, Vein pinx. Rome, B. P. sculp. 1690 ; ook eene medalje met het onderschrift : Etienne Pi-cart, dit le Romain, Graveure du Roi et de l' Academie R. de Peinture et Sculpture. Ne a Paris, le 21 Octb. 1632. Mort. a Amsterdam le 12 Nov. 17 21. 
Zie Immerzeel,Kramm. Nouv. biogr. gindr. Fueszli's Kiinstler lexicon, S. 501. 
PICHOT (DANIEL), vermaard zeeoffieier. Toen in 1751. drie oorlogschepen naar de kusten van Marocco werden ge­zonden, bevorderde P i c h o t ten sterkste (le pogingen der Ge­broeders Butle r, tot sluiting van den vrede, die dan ook 
2lsten
den November 1751 werd gesloten. In 1763 nam hij, als luitenant ter zee, de el aan de expeditie om den opstand in de Berbice ie dempen, bij welke gelegenheid hij zwaar werd gekwest. Toen er nieuwe geschillen met den keizer van Marocco waren ontstaan, werd Pi c h o t, tot schout bij nacht bevorderd, mer een nieuw eskader derwaarts gezonden (1776). 
Zie J. O. de Jonge, Neerl. Zeewezen, D. V, bl. 293, 368, 395. PICKAERT of PICART (PEETER), volgens Bryan-Stanley, een geboren Hollander. Men heeft van hem een reeks grove en onnaauwkleurige etsen, De vlugt van Jacobus II., Toning van Engeland, voorstellende en in Holland uitgegeven. Hij is waarschijnlijk dezelfde met den vorigen Peet e r. Zie Kramm. 
PICKMAN (PIETER JANSZ.) Het Journaal zijner reis, ten diensten der Groenlandsche compagnie (1638) vindt men in bet Journaal ende Beschryvinge van de reyse gedaen by den commandeur Dirck Albertsz Raven, Hoorn 1646. 
Zie Tiele, Mem. bibliogr. sur lee journaux des Naviy. Neerl. p.215, 217. PICTARIUS (J. B.) schreef: De geheime lllumineerkonst, behelsende hoe men alle verwen naar de kunst bereiden sal, alle metalen vergulden en alle inlandsche vernissen maken kan, benevens eene rare en onbe­kende verlakkunst. Leid, 1768, 8°. Zie Arr enb erg, naamr. bl. 110. A bcoude„ Tweacle Stuk, bl. 124. PIEBENA (REMMERT), opperhoofd der Grouinger vrijbui­ters in 1442. Zie Focke Sjoerde, Filet. Jaarb. D. V, bl. 239. 
PIECK (COENRAAD). Heer van Portingen, noon van W i P i e c k, A m in an, rigter en dijkgraaf van Batenburg, 
en Naletta van der Voort, werd den 8steh van Hooi­maand 1782 te Nijmegen geboren. Hij studeerde te Leiden order Vitriarius, N oodt en Perizonius, werd den l2den van Hooin2aand 1704 doctor in de beide regten, in 1707 raad en schepen, in 1720 burgemeester van Nijmegen, welk arnbt hij van drie jaren tot drie jaren bekleedde tot in 1748. In Grasmaand 1741 werd hij aangesteld tot landschrijver van het ambt tusschen Maas en Waal, welke waardigheid hij in 1743 op zijn schoonzoon, Mr. Willem Rappard, resig­neerde. Daarenboven bekleedde hij zeer aanzienlijke commissien in de regering van Gelderland. Verscheidene malen werd hij ails lid de gedeputeerde Staten van de Staten van 't kwartier Nijmegen gecommiteerd, zoo als den 1 lden van Louwtnaand 1747 om in 1750, wegens Gelderland, zitting te nemen in de vergadering der Staten Generaal. Hij mogt eehter Been zitting nemen, daar er den 1 8den van Oogstwaand 1748 een geheel nieuwe Magistraat kwam. Sedert dien tijd leefde hij ambteloos en wijdde zijne overige dagen aan letteroefe­ningen. Hij overleed te Nijmegen den 228ten van Louwmaand 1757. Uit zijn huwelijk met Johanna Margaretha Von c k, werden geboren Mr. Willem Pie c k, sedert 1763 secretaris van Nij megen, N a le t t a Pie c k, gehuwd met Mr. Willem Rappard, Mr. Hendrik Pieck tot in 1748 Groottnajoor der stad Nijmegen, en Mr. W al r a ve n P ie c k. 
Zie 1Vederl. jaarb. 1757, bl 209, 210; Schel tema, Staatk. Nederl. PIECK (Mr. WILLEM), awbtinan en afgevattrdigde wegens de Ridderschap van de Veluwe ter algemeene Staten, in 1617, om over 't houden eener Nationale of Provinciale Synode te stemroen, te handelen. Zie Van W i j n, Bijv. en Aaron. op D. XvanWagenases Vad. Hisi., bl. 73. PIECK (D), dichter uit het lichf der XVII eeuw. Men heeft van hem Op de Baugh der Burgervaanen van de 6 Regimenten Schuttery der stad Amsterdam en de Wapenschouwinge in 't jars 1688. Amst. 1689. 
Zie Cat. v. Pamfi. D. II., bl. HO. 
PIED (REGER), Kapitein ter zee, bleef na het eindigen van den oorlog tusschen Denernarken en Zweden (1675-1678), waarin de Staten de Deenen bijstand hadden geboden, met anderen in Deenschen dienst. 
Zie J. C. de Jo ng e, Need. Zeew. D. III, bl. 82. PIEK (PHILIPS), dichter uit den ranvang der 18° eeuw. Men heeft van hem, order den titel Asinus ad liram, Land­gezangen. Amst. 1719. Deze zonderlinge rijmregeis schijnen een ontboezerning van 18 
verontwaardiging te zijn over de recensie van een dichtwerk van hem of een zijner vrienden ; de dichter wordt Daphnis en de reeensent Moms genoemd. Voorts schreef hij een vers voor P. V i s s c h e r s, llerderzangen en Mengelingen. 
Zie van der A a N. B. A. C. Woordenb. PIECK (JAcos JANsz.), boekverkooper te Vlissingen, was lid der Rederijkkamer de Blaeu ilcoleye aldaar. Men vindt 
o. a. van zijn poezy v66r Vlissings•Reden•lusthof. Zijn spreuk was: Pick tzit het goede. Zie van der A a, t. a. p. PIEK DE LANGE (J.) Zie LANGE (J. PIEIC 
PIECKE TJOMMES Zie TJOMMES (PIEcKE). 
PIELAT (BARTHELEMY) schreef: 

if Oude spraek-konst verworpen, oversien, verb. verm. enz. Den laatsten druck. Amsterdam 1681. 8°. In 1748 verscheen te Amsterdam : 
L' Antigrammaire of de oude Spraek-konst verworpen, zijnde een kort begrip om de Fransche taal volkomen en korter ale ooit voor dezen te leeren. Amsterdam 1748. 120. 
Zie Arrcn berg, Naamr. bl. 413, Cal. d. Maats. v. Ned. Lctterk. 
D. III, bl. 45. 
PIELAT, (PuotAs) geboren in 1645 te Orange, werd in 1665 student te Geneve, in 1669 predikant te la Gorse, in 1674 te Villeneuve de Bier en Vivarais, vertrok van daar naar Rotterdam, en .Ovetteed 1700. 
Van hem bestaat eene of beelding in zwarte kunst door J. G ole. 
Hij schreef: 
Sermon cur Ge0Se I: 1. Saumur 1665 80. Sermon cons 
tenant de solides Consolations contre la mort. London 1. a. 12°. 
La vie et lee actions memorables de Rmyter. Amt. 1696 :24.120. 
Zie H a a g, La France Protest. K. J. R. van Harder*ij k, Naanz­
lifst en levensb. der predikk. te Rotterdam, b1.125. Muller Cats v portr. 
PIELAT (LuDovicus TimoN) geb. ornstreeks 1685, ale pro­
ponent te Belkum, in Friesland beroepen in 1709, in 1714 te 
Assendelft, in 1718 te Nijmegen en 1728 te 's Gravenbage, waar 
hij in 1750 overleed. 
Hij schreef: 
Lijkreden over den dood van Do. J. van boesburg, uyt 
Mattheus XXIV vs. 45 tot 47, Graveiihage 1185. 40. 
Zie Abcoude, Aanh. bl. 264; Paauw en Veeris, Vern. Kerkel. 
Alphab. bl. 255 ; Bran s, Kerkel. Reg. b1.144. M u 11 er, Cat. van portr. 
PIEMONT (NIc0LAAs), in 1659 te Amsterdam geboren, had tot leermeester Maarten Z a a gmolen en Mco la as Molenaar. Hij begaf zich vervolgens traar Ivalie, bleef lang te Rome, zette zich, in zijn vaderland weergekeerel, 
laudschapschilder neder en maakte rveei opgang. Zijne 
iandschappen bestaan meestal nit Italiaansche natuur-tooneelen en bebben veel overeenkomst met die van Jan B o t h. Hij overleed in 1709 te Vollenhoven. 
Zie Immerzeel. 
PIENEMAN (JAN WILLEm) werd in 1779 te Abcoude geboren, verloor, naauwelijks twee jaren oud, zijn l'ader, waarop zijne moeder zich te Amsterdam nederzette en hem voor den koophandel bestemde. 
Doch de knaap had alleen neiging voor de kunst, en wenschte in het schilderen een middel van bestaan te vinden, daar hij schaars van tijdelijke middelen was voorzien. Hij behandelde zeer gelukkig verschillende vakken in die kunst ; ontving het toen zeer gebrekkige onderwijs van de Teeken-Akademie, waar naar het naakt en leveed model werd getee­kend, en behaalde er in 1800 een gouden medaille en een vereerend getuigschrift. Een jaar later behaalde hij den door de maatschappij Felix Meritis uitgeloofden eereprijs, op een Landschap bij onweer, in waterverw, en in het volgend jaar op een bij maneschijn verlicht landschap. In 1804 verwierf hij bij de Leidsche Akademie den eersten prijs voor zijne schilderij, voorstellende Lysimachus, na door Alexander den Grooten gekwetst te zijn, door dien Forst verbonden wordende. 
Gelijke onderseheiding genoot hij in 1805 voor een zijner tee­keningen in sapverw, voorstellende eene in brand staande schuur bij maneschijn. In dat zelfde jaar werd hij benoemd tot onderwijzer aan de toen te Amersfoort gevestigde en later naar Delft overgebragte Artillerie- en Geniesehool. Hij ver­vulde deze betrekking tot in 1816, toen koning Willem I hem aanstelde tot Directeur van zijn kabinet te 's Hage. In 1820 nerd hij eerste Directeur der koninklijke Amsterdarnsche Academie van Beeidende Kunsten, welke betrekking hij tot zijn dood toe bekleedde. P i e n e m a n was een der uitste­kendste kunstenaars van zijn tijd en verwierf een Europeschen roena, vooral door zijne groote historische voorstellingen als de heldenmoed (des Prinsen van Oranje bij Quatre-bras, voet breed 'en 13 'met, hoog, te -Sotstdijk, de Veldslag van Waterloo, 18 Rijnl. voeten hoog en 27 'voeten 'breed, waar­
van de whets in bezit van den Hertog van W e 1 lin g h to n was. Driemaal bezocht hij Londen en hield er zich van 1819 tot 1821 op, ter vervaardiging van de portretten voor dit meesterstuk. W illem I koeht deft schilderij voorf 40,000 en gaf hear aan zijn zoon, den held van Waterloo, ten ge­selvenke. Zij is thans op het Pav . ijoen te Haarlem. 
Een dtrde kapitale schilderij, rtede Nan de laatste geschie­dads in ons land ontleend, de overgave der stall Hasselt, werd door Willem II ten geechenke gegeven aan de Militalre Academie, te Breda. 
l$ * 
Onder zijne portretten onderscheidden zich die van den Prins en de Prinses van Oranje, van den beroemden tooneel-kunstenaar Snoek, van zijne tijdgenoote *alder, voorgesteld in den rol van A g ri ppin a, beide op het Paviljoen te Haarlem : voorts het portret van den Hollandschen zeeheld Hebei n, het schoon en welgelijkend portret van hem zelven, die vq,n enkele zijner kinderen, waaronder dat van zijnen dochter, bekend onder den naam van het strooijen hoedje, een familie stuk, onder de benaming van het a fscheid aan de grenzen, in bezit van R e n t e Li n z e n, het sprek end en alier-ultmuntendst portret van koning Willem II met het vorste-lijk hermelijn omhangen, zoo als doze, tijdens de inhuldiging in 1848, zich in de Nieuwe Kerk te Amsterdam vertoonde, thans in de gallerij te St. Petersburg, en dat van hare Ma-jesteit de Koningin. 
Pie n em a n overleed, met eer beladen, den 8 April 1853, in den ouderdom van 74 jaren. De leden van het Genoot­schap Arti et Amicitiae, waarvan hij mede oprigter en presi­dent-honorair was, namen gedurende een half jaar den rouw aan en vergezelden zijn lijk naar de Nieuwe Zijdskapel, waar het ter aarde werd besteld, verder sprak Mr. J. van Le nne p, den 21 April 1853, in Arti et Amicitiae eene lijkrede op hem uit. Hij was lid der 4de klasse van het Kon. Ned. Inst. van de Brusseische, Gentsche en Amsterdamsche Maat­schappijen van fraaije kunsten, de eerste van welke hem, bij het opdragen van haar honorair-lidmaatschap, tevens met eene tnedaille begiftigde, Ridder van den Nederlandschen leeuw, Kommandeur van de eikenkroon. 
Er gaan een groot aantal portretten van hem uit, o. a. een door zijn zoon N i c o la as Pi en e m an geschilderd en door J. W. Kaiser gegraveerd. Ook bestaat er een fraaije medaille, door J. P h. van Kellen in zilver en brons met zijn portret, bij gelegenheid van zijn dood vervaardigd. 
Zie Immerzeel; Sramm; Kunst- Kronijk 1854, bl. 1; Schel­tem a, Geschied. en Letterk. Mengelw. D. IV. bl. 11; Leven van 
J. Scheltema, bl. 126; Nieuwenhuis; Kobus en de Rive­cour; Muller, Cat. v. Portr. 
PIENEIVIAN (NicoLA.As), zoon van den vorige, werd den 1 Januarij 1810 te Amersfoort geboren, was een leerling van zijn vader, en werd een der beste historieschilders van den lateren tijd. Hij exposeerde op de tentoonstelling te Amsterdam in 1834 de dood van den Admiraal de Rater, toen door den prins van Oranje, later koning W i 1 1 e m II, aangekocht, Z. K. IL de Prins van Oranje, te Bautersem, Czaar Peter in zijne but te Zaandam te 's Hage in 1835; Magdalena Moons, die Valdes, harem verloofde, komt smeeken het beleg van Leiden op te heffen (later in het kabinet van 
Mendez de Leon te Amsterdam), deRaadpensionaris
. 
Oldenbarneveldt, aangekondigd wordende dat hij den volgen­gen dag zal ter dood gebragt worden, te Amsterdam in 1836, Jacoba van Beijeren, omringd door hare vrouwen, denkende aan Jan van Arkel, later eigendom van den Baron v a n B re derl o, geheimraad van den Keizer van Rusland, Bert/ia in Naar vertrek, naar een der legenden van Mr. J. v a n Len n e p, in bezit van dezelfden ; te Amsterdam in 1838, Prins Willem I door Jaureguy verwond te Antwerpen, in bezit van Tey le r, Prins Maurits in zijn kabinet der Staten-Generaal aankondigende, dot hij zich belast met het beleg van Damn­kerken, in het kabinet van D u ri u g te Rotterdam ; te 's Hage in 1639, een familie stuk, en verscheidene portretten ; te Amster­dam in 1840 Prins Willem, door Jaureguy te Antwerpen, aan het hoofd gewond zynde, ligt op zijn ziekbed en wordt door Charlotte van Bourbon verpleegd, welke de genezing der wond heeft bevorderd door er gedurig hare hand tegen te houden. Op de tentoonstelling te Amsterdam 1844, was zijne inhuldi­ging van /coning Willem 1I te Amsterdam. 
In 1845 schilderde hij op last van den prins van Oranje, de levensgroote portretten van diens beide zonen, Willem en Alexander. 
Voorts schilderde hij het levensgroot afbeeldsel van Z. M. Koning Willem Il, door Willem III aan de Hoofd-Officiers Societeit The united Servis-Club, te Londen, waarvan zijn vader lid was geweest, vereerd, het levensgroot portret van Willem III voor het Gouvernementshuis te Batavia, op ver­zoek van den raad der stad Amsterdam, een dito van Z. M. Willem HI in uniform der Marine, bestemd voor het raad­huis aldaar. Deze schilderij en -die van zijn vader, mogten in 1855 de algemeene goedkeuring te Parijs verwerven. Hij ver­kreeg bij die gelegenheid de Orde van het Legioen van Eel.. In 1856 voltooide hij de hem door den koning bestelde schilderij, voorstellende het aanbieden van het Album door de kern van Utrechts burgerij, in Groot-Paushuizen, bij gelegenheid zijner intrede in die stad in September 1853. K ram m vermeldt nog de volgende portretten door hem geschilderd: dat van 
2. M. Koning Willem 1II, op last van den koning van Zweden, een dito voor den keizer van Japan bestemd, en nog anderen voor het paleis Welgelegen op Java, voor den Zoologisehen tuin te Amsterdam (kniestuk), voor de Kon. Ned. Jacht-Club te Rotterdam, voor twee hooggeplaatste per­sonen in Engeland, bij gelegenheid van het bezoek van den prins van Oranje aldaar, levensgroot de voeten uit, in burger­kleeding ; het portret der koningin, voor den koning van Wurtemburg ; van prins A le x a n d e r der Nederlanden, voor de koningin moeder ; van prins H e n d r i k der Nederlanden, aan boord van een oorlogschip, rustende op een stuk geschut, levensgroot, de voeten nit ; van prins A l e x a rid e r te paard, de voeten nit, en van den prins van Oranje, ter gelegenheid van 's prinsen afscheid van de hoogeschool te Leiden, door de koning aan den beer d e Ra a dt vereerd ; een dito voor 
de koningin, bij gelegenheid van zijn meerderjarigheid. 
Eindelijk de portretten van R oc husse n, gouverneur-generaal van Neeri.-Indien, van den baron van Hal 1, vau Boss ch a, minister van eeredienst, van den minister Sc himmelpe n­nin c k van der 0 y e, voor de Academie van burgerlijke ingenieurs, te Delft ; van Jonkheer de Casein b r o o t, gouver­neur van den prim van Oranje, later (1860) minister van oorlog. 
Tot zijne historische stukken behooren Rembrand de graveur, is het kabinet van Jacob de Vos J z. , te Amster­dam, door Mouilleron in lithographie gebragt ; de opwek­king van den noon eener weduwe door den profeet Elisa; de ontdekding van Amerika door Columbus. In 1830 be­haalde zijn Archimedes, door eene soldaat vermoord te Syracuse, de groote gouden medaille bij het Kon. Ned. Inst. Van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, van welke hij lid was, ontving hij achtereenvolgens § eere- penningen, waar­onder een voor een pleisterbeeldje. 
P i en e m a n was ridder van den Nederlandschen leeuw, 
kommandeur van de orde van Adolf van N a s s a u, van 
de Poolster, enz. Hij overleed in den nacht van 29 op 30 
December 1860, in den ouderdom van 51 jaren. 
Zie Immerzeel; Kramm; Nederl. Kunstblad 1844. Nr. 46; Han­delsblad, 15 April 1850, Bijvoegsel; Muller, Cat. v. Portr. 
PIENEMAN (FREDERICA WILHELMINA MARGARETHA. ELI-
ZABETH), zuster van den vorige, werd den 13den Julij 1817 
te 's Hage geboren en overleed in Mei 1836 te Amsterdam. 
Zij beoefende, onder leiding van haar vader, de schilderkunst 
en beloofde veel. 
Zie Immerzeel. 
PIENS (FRANCISCO HADRIANIDES), geneesheer te Hoorn, 
in de laatste helft der XVII eeuw. Hij gaf in het licht : 
Tractatus de febribus in genere et specie ex veterum et re­centiorum scriptis perpensis, Amst. 1668, 8°. Neomagi. 1669, 80. Genev. 1689, 4e. cum. annolt. Mangeti. 
Zijn portret in zijn 62e leveusjaar gaat nit, gemaakt door J. Gole. Zic Jocher; Rotermund. PIEOLET (CoRNEms), Rotterdammer, leefde in 't laatst der 1 '1de eeuw. Hij schilderde portretten in binnenhuizen loch had weinig vermaardheid. Hij was de eerste meester van Adriaan van der Werff. Zie Immerzeel. 
PIEPER (M. Ii.), schreef: 
Historisch verhaal van het voorgevallene binnen de 8tad Woerden, en van den gruwelijken moord en de plundering door de Pranschen aldaar gepleegd op den 24, 25 en 268te u November 1813. Deels tilt het getuigenis van de aanzienlykste inwonere, brieven en andere echte bescheiden opgemaakt, en dais uit blijken door M. F. .Pieper zelven alduar ten naauw­keurigsien opgeteekend. Amsterdam , M. F. Pie p e r en C o., 1813, 80. 
Zie Cat. d. Maats. v. Ned. Letterk. D. 11, bl. 532. PIEQ (JERY), beeldhouwer te Gend, in het laatst der 17• eeuw. In 1670 vervaardigde hij drie standbeelden voor de 
drie parochie kerken te Gend. Zie Immerzeel. PIER VAN HEEMSTRA. I (ook groote of lange Pier ge­
noemd), werd in de tweede helft der 15de eeuw geboren. De juiste tijd of plaats is niet te ontdekken, waarschijnlijk echter zag hij to Kimswert, niet ver van Harlingen, op Heemstra-State, het levenslicht. Op dien stins well was het dat hij zich als eigenaar beyond, toen in het jaar 1514 de gebeurtenis voorviel, die hem de loopbaan deed kiezen, welke hem later een algemeene vermaa,rdheid verschafte. 
Het is bekend, dat de twisten tusschen de vetkoopers en schieringers, in het laatst de 15de eeuw, keizer Max im M­ann tot voorwendsel dienden, om vroegere bedreigiugen te vervullen en een erfheer of erfpotestaat over Friesland aan te stellen. 
Al b recht van Saksen, en later zijn zoon G e or g, deed zich in die waardigheid huldigen. Was dit naar den zin eener partij in Friesland, die in den gewapenden vreemde­ling een magtigen hefboom zag, om de andere partij te on­derdrukken, gevoelden de verstandigen, dat het verlies hunner
. 
Ouvruchtbare vrijheden een gewenscht verlies was, indien zij 
1 Volgens cue, Sylter•Sogen, door C. P. ET a n s e n, onder den titel:
Friesische Sagen and Erztihl4ngen, Altona 1858, uitgegeven, was het totNoord-Friesland behoorend eiland Syit zijne geboorteplaats, en JacobLuc n g de naam zijne vaders, een visscher, die een knap huis bewoondeIn Kressen Jacob4dal. Gelijk naar gijne yrouw Kressen dit dal, tusschende duinen, zoo genoemd was, lhqc,tten ook zijne zonen in de wandelingKressen Jacobs jongens. Welligt waren A b b e H e e m s t r a, in denHam wonende en B ij m en of B e i n r a zijne ouders. Deze haddendrie )Linderen Me ncke 11 eemst r a, in 's lands geschiedenis Yer­maard, onder den naam van Mei ner t v an den Hain, Sapper of S appi e r, bij verkorting P ier genaamd en B a w y n a, gehuwd aan
o0191 van Munster, Hear van Ruinen en Ruinerwold, Drostvan Drenthe en slotmogd van Koevorden. 
daarmede ook hunnen bloedigen burgertwist zagen eindigen, 
toch gehoorzaamden de Friesen, zoo al niet met openbare 
weerspannigheid, echter met geheimen on wil aan den Sakser. 
De ontevredenheid nam toe, toen hij zware lasten oplegde 
en de inwoners tot betaling dwong. Toen zag men niet 
meer op onderscheiden voorregten, die hun onder het Saksisch 
bestuur waren ten deel gevallen 1 , maar velen juichten toen 
zij zich aan de zijde konden scharen van K ar e 1, hertog van 
Gelder, die aan het yolk vrijheid en vrijdom van belastin­
gen en tollen beloofde. Weder werd Friesland in twee 
partijen verdeeld. Die gunsten en posten ontving of ver­
wachtte, koos de partij van den door den keizer aangestelden 
heer ; die zich voorbijgegaan, beleedigd of verdrukt achtten, die 
van den hertog van Gelder, welke ook zijne benden, stadhou­
ders en onder•stadhouder in Friesland had. De beide over­
heerschers putteden zich uit in listen en misleidingen. De 
Sakser moest verbazende sommen besteden tot handhaving van 
zijn gezag, en toen hij, na hevigen en langdurigen tegenstand, 
in 1517 Friesland aan Karel V overdroeg, liet hij zich ont­
vallen : 
'Friesland mag wohl Fressland heissen, es hat beinahe 
Thuringen and Meissen abgefressen and nog ist er nycht 
satt geworden." Een jaar v66r die overdragt, leefde Pier 
te Kimswert, in het midden zijner betrekkingen, toen de 
Franekers, met Hessel Martena aan het hoofd, Kimswert met 
de kerk in asch legden, en vermoedelijk ook Pie rs bezittingen 
een proof der vlammen, welligt eenige zijner naaste betrek­
kingen mishandeld en gedood werden. 
Niet onwaarschijnlijk waren er ook eenige Hollanders onder 
de roofbenden, die deel 'aan deze misdaden hadden, althans 
zijn haat tegen hen bleef zoo vreeselijk, dat dit verschijnsel 
naauwelijks is te verklaren uit de bekende waarheid, dat de 
Hollanders aitoos de vijanden der Friesche vrijheid waren. 
Dorstende naar wraak, vormde Pier uit zijne dorpsgeriooten en anderen een moedige betide, dle hij onder de bevelen stelde van zijn zusters zoon Wi er d, een man, die na vele trouwe diensten aan de Geldersche bewezen, te Leeuwarden op een schavot werd onthoofd. Hij zelf rustte eenige schepen (seijn-schepen transport-schepen) uit, wapende ze met ligte stukken, bemande ze met Geldersche Friesen, nit Sta­voren, Hindeloopen, Molquerern, Sloten en Gaasterland, en koos de ruimte om op de Zaiderzee het gezag zijner Gel­dersche bondgenooten tegen de Saksers en Saksische Friesen te handhaven. De bertog v an Geld er erkende hem als 
1 O. a. behalve vele wettelijke regelingen, die handelsverkeer en regtsbedeeling gemakkelijk maakten, de indijking vau het BEd, 
gezagvoerder der kleine vloot. Zijne ondernemingen droegen het kenmerk eener bijzondere vete. Hij stoorde zich aan verdragen noch bestanden, volgde als vrijbuiter de stem zijner wraakzucht en werd weldra de schrik zijner vijanden op zee. Hiertoe werkte zijn uitwendige gestalte niet weinig mee. 
Pe tr u s van T h a b o r schreef : „hij was een groot, zwart man, met groote oogen, groote schouders en een grooten baard en gruwelijk van aanzien, bijzonder als hij toornig was, en hij was grof en plomp van spraak en wezen ; want hij kon niet bekwaam spreken voor bet regt of voor de Heeren, maar met zijn grove Friesche slagen kwam hij voor den dag, en dat ging hem zoo plomp af, dat alle mensehen die er bij stonden, werden bewogen tot lagchen," Groote Pi e r begon de vijandelijkheden met een togt naar Hoorn, waar, gelijk hij had vernotnen, eenige schepen tegen de Geldersche Friesen werden uitgerust. Hij ontmoette hun elftal den 11 Maart, en liet geen enkel ontsnappen. Terstond daarop wapende de Enkhuizers 26 schepen, onder bevel van Hier o­n y m u s S n e e s, om de betaling voor den zoogenaamden zwarten hoop, een vreemde rooverbende, die zich aan de meest­biedenden verkochten en nu door de Saksen werden in dienst ge­
houden. Zij verlieten den 13 Mei Enkhuizen. P i e r, die slechts 18 schepen onder zich had, zeilde hen te gemoet eti nam 18 schepen met 400 gevangenen, terwij1 S n e es ter naauwer­nood met de overige ontsnapte. De buit werd te Workum opgebragt en het veroverde geschut (25 halve slangen en vele kleindere stukken) op de Geldersche-Friesche vloot ver­deeld. Nu werd een vloot van eenige Enkhuizer baarsen en 34 rijnschepen (seijnschepen ?) tegen den gevreesden zeeheld uitgerust, loch ook deze werd genomen en vernield. 
Tot in de XVIde eeuw was het de gewoonte de gevange­nen, zonder genade, over boord te smijten, Groote Pier bleef zich aan deze gewoonte houden. Zoo wierp hij in 1516 de bemanning van een koggeschip (17 Hollanders op de Zuiderzee door hem genomen) over boord. Bij die gele­genheid zou hij met bitteren spot tot zijne medgezellen heb­ben gezegd : 
"Sjog, feinten, ho kenne da deals kjisten sw . omma I" Zie, mannen, wat kunnen die duivelsche kerels zwemtnen. 
Niet lang daarna, in Februarij van dat jaar, werden de vrouwen van H e s s e l Mart e n a, en zijne dochters, J u w, B o t n is en eenige burgers uit Franeker, door zijn yolk bait gemaakt, die alien gevankelijk naar Sneek werden gevoerd. 
Toen hij vernam dat zijne vrienden 0 ffingah u i s en 0 e­n e m a, die naar Gelderland waren overgestoken, te Urk, door een Hoornsch waterschip genomen waren, 0 ffin g a h u is zwaar gewond was en de buit naar Hoorn zoo worden opge-
bragt, snelde hij met 7 aehepen derwaarts. De aan boord zijnde Friesen beletten den Hollander, die hem zag naderen en wilde vlieden, de zeilen op te halen. Nu sloeg het uur der wrake, 13 Hollanders werden over board geworpen, de overigen afgemaakt. 
Doeh niet alleen op zee, maar ook te land deed groote Pier zijne krijgskundige bekwaamheden gelden. Te Workum streed hij tegen het krijgsvolk van den Bonrgondischen stad­bonder F 1 or is van E g m o n d, heer van IJsselstein , doch de groote overmagt noodzaakte hem naar de schepen te wijken. Ook werd Sneek, toes deze Geldersch gezinde stad, den 20 Januarij 1517, door talrijke krijgsbenden werd inge­sloten, hardnekkig door hem verdedigd, zoo dat de vijand, door den invallende dooi genoodzaakt, reeds den 2 8sten dier maand ouverrigter zake naoest aftreken. De zee was echter bet eigenaardig tooneel zijner bedrijvigheid. Meermalen ver­antwaardigd over het gedrag der kooplieden uit Noord‘Holland, vooral uit Medemblik, die in Friesland kwamen, am den ge­roofden buit van de soldaten af te koopen, voer bij met 150 schepen en 400 mannen, dle later nog vermeerderd werden, van de Kuinder naar Medemblik, doodde een groat aantal burgers, plunderde de stad en keerde met rijken buit naar Friesland terug. 
Niet minder gelukkig was zijn aanslag op Hindeloopen, waarin 300 Bourgondische knechten, onder welke een der­tigtal edelen, lager. Groote Pier voerde zijn yolk van Sneek in de Zuiderzee, zette het in de nabijheid van Hinde­loopen aan wal en drong er met geweld binnen. Honderd en zeven burgers bleven in den strijd, seven en zeventig werden gevangen genomen en de overigen vloden. Den burgers werd eehter geen leed gedaan. De bezetting van Nye-Klooster vlugtte van schrik naar Dockum, waar Pier ben vervolgde en de vesten vernielde. 
In 1518 zwierf hij als vrijbuiter rond met enkele en club­bele seijnschepen en kleine baarsen, maakte jagt op Harlinger schepen en klampte hulken en kameelen aan boord. Om den scbijn van zeeroover te vermijden, kocht de Geldersche stad­kinder Ark e 1 e n s hem die schepen af, en stelde ze tegen rantsoen weder ter beschikking der eigenaars. In 1519 raakte hij nabij Hoorn met de overmagtige vijanden slangs, met het gunstig gevolg dat hij elf schepen veroverde en 500 Hollanders de voeten spoelde. Hierop zeilde hij naar Hoorn, Dam bet in den vroegen morgen in, plunderde het, maakte op den terugtogt een Enkhuizer prijs, wierp het yolk in zee, zeilde met vijf schepen die sidderende stad voorbij, stale te Medemblik een aantal huizen in brand en keerde vervolgens naar Friesland terug. 
Kort daarop werd Groote Pi er bij den hertog van Ge1der ontboden, die zijne hulp verlangde in eene onderneming tegen Emmerik. Deze werd echter verrfaen en tnislukte. 
Op zijn terugtogt omstreeks 4 December 1519, had hij, volgens den Chronyk-schrijvers, de volgende ontmoeting: 
dier tijd woonde te Sneek in 't Heerenhof een dronk­aard, die tot velerlei diensten gebruikt en voor een halven gek gehouden werd. Men noemde hem uit spot graaf of beer van Ni c h le n b or g. Deze, ook vaak het voorwerp der plagerijen van P i er, werd tijdens de afwezigheid van den zeeheld, door den onderkok doodgeslagen. Pier en zijn yolk waren hiervan onbewust, maar toen hij in den dageraad zou overvaren of overgevaren was, kwam de graaf van Nichle n­bo rg hem te gernoet en speak tegen hem. Then Pier hem zag, vroeg hij graaf, zijt gij daar ?" en nam hem bij de hand met de vraag, waar bij heen wilde, waarop de nude zeide: •naar mijn Heer toe' Ook S y br en H ar t m a ns van der IJ1 s t, hoofdman van de s*sehepen, nam de ge­daante bij de hand. Toen zij te Sneek waren teruggekeerd, vernamen zij met schrik, dat die man gedood was." De Kronyk•schrijver voegt er bij dat Pier binnen een jaar over-iced en dat ook Sy b re n H ar tman s binnen de twee jaren voor Hasselt werd doodgeschoten. 
Groote Pi er overleed den 18den October 1520 binnen Seek, waar hij eenigen tijd in stills afzondering had doorgebragt. Bladz. 421 der Chronyk van W in s e.mi u s vindt men zijn of beelding. 
Zie Chr. van Worp van Thabor, aangeh. in Dr. Valksalm. 
1857, bl. 59; Winsemius, Chr. v. Friesl., bl. 441, 451, 445. Dez. 
Leb. XIV, i. f.; Ocka Scharl, J. Vlij tarp, A. C. Sta­
vriensis, Chr. van Friesland, bl. 396, 397, 398, 418, 428, 429, 431, 
432, 433, 435; E. Bening% Chr. of Hist. van Ciost.Friesl. (Mat­
thaei, Anal. T. IV) p. 550; Venus, Chr. v. Hoorn, bl. 196, 200-
202, 204-208; Goudho even, Chr.,' bi. 576, 582; Schotanus, 
Gesch. van Friesl., bl. 563 ; ebbo Emmus, hi. 710; Gab hems, 
Verh. v. Leeuw., bl. 344, 352; Oudh. en Geschiedk. van Friesl., D I, 
M. 536, 584, 558, D. II, bl. 114; Martens, Charterb. v. Friesl., 
D. II, bl. 100; Hal m a, Tooneel der Vereen. Nederl., bl. 382; W a­genaar, Vad. Hist., D. IV, bl. 390, 398, 405, 411, 420; Biogr. Woor­denb. behelsende een pity. beschrijv. v. d. Friesche dorpen enz., bl. 58; Alg. Aardrijksk. Woordenb. der Prov. Friesland, bl. 144; A lciali Tracta­tus, cui • accedit Syll. Epp. ed. A. Ma tthaeus p.320-322; Brandt, Beschrijp. V. Enkhuizen; Burger, Chr. van .:11edemblik, bl. 334; Ei­ke' enberg, ./3eschrifv. v. Alkmaar, bl 58; Bilderdijk, Vad. Hist. 
D. V, bl. H, 48 ; Friesche Yolks-Alm. 1869, bl. 334; M. de Haan Hettema, lets over Groote Pier in N. .1+. Volks-Alm. 1859, bl. 96; 
J. G. 0 ttema, Het leven en bedrijf van Groote Pier ald., 131. 96; 
J. R. D ij k s tr a, Nog een woord over Groote Pier old., 1857, bl. 71; Nog iets over Groote Pier ald. 1859, bl. 113; Lev. v. Ned. 41. en Vr. D I, bl. 45 volgg. ; C. Visser en A mer sfoordt, Archief, 2e stuk, bl. 259 ; Mengelwerk der Prov. Friesche-Courant, 1851, no. 6, 7, 8, 10; Stamboek van de Friesche Adel, D. II. Nal. en Verb. hi. 12; 
Hoogstraten,Kok,Handb. d. Zarnenl. Kobus en de Rivecourt; van der Chi's, de Munten van Friesland, Gron, en Drenthe, bl. 118; 
Chromic der Friesischen Uthlunde von C. P. Hansen in Keiturn auf Sylt, Altena 1856, bl. 81; Miillenhoff, Sagen, Ma rchen and Lieder der Herzogthumer Schleswig. Holstein, Lauenburg, Kiel, 1844, S. 39. 
PIERA (P.), van Frieschen afkomst, werd te Amsterdam geboren. Hij was een goed teekenaar, vervaardigde land­schappen en portretten. J u r r i a a n Co o t w ij k graveerde een zijner landschappen in den trant van krijtteekening, Taco Scheltem a, van Harlingen, was zijn leerling. Hij overleed in 1784 te Amsterdam. Zijne beide vroeg gestorven zonen beoefende mede de kunst. 
Zie van Eijnden en van der Willigen, D. II1, bl. 99;Kramm. PIERE, PIERRE, PIRE (JAcoBus Du), in 1701 van Kou­dum in Friesland te Heenvliet beroepen, vertrok in 1709 naar Dordrecht, om aldaar d'Outrein te vervangen. In 1710 vertrok hij naar Delft, en 1713 naar 's Hage, waar hij den Eden September 1718 overleed. Hij beminde de Nederlandsche poezij. Zijn vriend, Co r-n e lis Bo on van Engelandt, wijdde hem een zijner Her­derszangen, rolkert genoemd, en bezong zijn tweede huwelijk met Elizabeth Gr o n en. Ook was hij een welsprekend redenaar. Zie Brans, Kerk. Beg. bl. 434; Schotel, Kerk. Dordr. D. II. bl, 277; Boon van Engelandt, Ged. 2e druk (Leid. 1732), bl. 95. PIERO, Zie MORSCH (PIETER CORNELIS VAN DER). PIERKEN, Zie PISERON, PIERKEN. 
PIERLINK (J.) 
schreef 
Waternood op de Rivieren de Maas en Waal, Dordr. 80. 

Zie Arrenber g, Naamr. bl. 413. PIEROOM (HUBERT), den 2den April 1674 te Biezelingen geboren, werd in 1697 proponent onder de classic van Zuid-Beveland, predikant eerst bij het leger, naderhand, Mei 1699, te Waarden, in 1704 te Nisse, den 2 Ven Mei 1707 te Goes. In 1740 liet hij zijne levensbeschrijving voor ziine vrienden drukken, en stierf plotseling op den 1 Oden November 1741, te Wissekerke, op Noord-Beveland, terwij1 hij na het uit­spreken van de lijkrede op zijnen behuwdzoon, Ds. C. T e e­linck, aldaar, ten huize van zijn dochter, met meerderen aan tafel zat. Zijn behuwdzoon en opvolger A e g i d i u s Stockman s, gaf in 1747 te Kampen in het licht zijn: 
lerken Eendragt gestaeft met synodale voorsehriften, door alle Hervormde Fredikanten eigenhandig onderteekend, met redenen uyt de H. S., enz, aengedrongen ter afweringe van inwendige verdeeldheden der Gemeente te Nederlanden, 
Behalve dit werk gaf hij nog in het licht 
Kerkentucht in de behandeling van G. van Buytendijck, Goes, 1714. 
De Hervormde Serken-tught en deszelfs voorstanders in de afzetting van G. van Buytendijck, gebillikt uit een vertoog, zoo van zyn gedrag, als zeer gevacirlycke leerstucken, enz. Goes 1714. 
Een eenvoudig onderwijs om een natuurlijk mensch door Godsgenade tot het Christendom te brengen, Goes, 1714. Zie J. ab, Utrecht; Dresselhuis, de Here. Gem. te Goes, bl. XXIII; Republ. d. Gel. 1714, bl. 372 ; A b c o u d e, Naamr. bl. 207; Tweede Aanh. bl. 124; A r r e n b e r g, Naamr. b1.413; Cat. v. d. Gray. bl. 65; Rotermund. 
PIERRE ( ), schilder, bloeide in het begin der 15de eeuw. Hij komt in de rekeningen der hertogen van Bour­gondie in de archieven te Rijssel voor. 
Zie le Comte de La Borde, Les Dues de Bourgogne, T. I. p. 11. 
p. 36; Kramm. PIERRE (ERASME I) ELLE), een Luikenaar, bloeide omtrent 1427. Hij had groote verrnaardheid als drijver. Zie le Comic de Becdelievre, Biogr. Lieg anno 1427; Im­merzeel; Kramm. PIERRE (ABRAHAM JACQUE LA), te Leiden geboren, werd in 1795 benoemd tot lid der Hollandsche Rekenkamer, en van het Committe van waakzaamheid. In 1798 was hij agent van binnenlandsche zaken. Hij was het, die met P ey m a n, Gog el en Ta d e m a, agenten van oorlog, marine, financien en justitie, op den beruchten 12 Julij 1798, de . loshangende teugels van bet bestuur in handen nam. Volgens anderen, was hij in 1798 agent van inwendige politie en zulks nog in 1801. Hij schijut later baljuw van den Haag te zijn geweest en het huis van het plein, dat later voor het rijks­archief is ingerigt, bewoond te hebben. Zie vervolg op W a g e n a a r, D. 41 (Reg.); Nay. D. V, bl. 83, 267, 336, 363. PIERSSENAEUS (JEREmus), zoon van Jacobus en Anna G o e t h e m, werd ornstreeks 1575 te Bevere (in Delic. Poet. Belgic. wordt hij Antverpianus genoemd) geboren, studeerde te Leuven onder J. Lipsiu s, bezocht de voornaamste hoogescholen van Europa en werd te Orleans doctor in de regten. In Belgie weergekeerd, werd hij advocaat bij het hof van Vlaanderen, voorts secretaris van Iperen, eindelijk thesaurier en raadsheer van het gemelde hof. Zijn portret bestaat naar de teekening van Anton v. d. Heuve 1, gegraveer door Pontius. Hij be­
oefende de Latijnsche dichtkunst, leefde nog in 1639, en gaf in het licht : 
Carmen gratulatorium Serenie. Alberto et Isabellae, Belgil Principibus. Ganday. 1600, 40. 
1pinicia in laudem Marcliionis Ambrosii Spinulae, receptd post triennalem obsidionem Ostendd, ook in Dale-Poet. Belgic. 
Gratulatorium Carmen in adventum Serenis. Principle Fer­dinandi. 
Elegia in obitum P. Cl. J. Lipsii in Fama Posthuma J. Lipei. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg., p.442; Foppens, &U. Belg., T. I, 
p. 552; Hoeufft, Parn. Lat. Belg., p. 114; Jocher; Rotermund, 
PIERSON (FRANC DE), baron van Courval, overste, 
schreef: 
Refutation du Congo des troupes d' Hollande, La }Jaye, 

1678, 80. Zie Rotermund. PIERSON (A.). Men heeft van hem : Gezangen op het Christen-Pinksterfeest door de Herv. Gemeente, never het Zanggezelschap te Alkmaar, tinder de Zinspreuk : Jezus roem en eer te geven, is ons doel, waarnactr tmj greven, uitgevoerd 29 Illey 1803 in de Groote lierk. Alkmaar 1803. 
PIERSON (CausToPHEL), werd den 19den Februarij 1631 te 's Rage geboren, en door zijne ouders voor den koophan­del opgeleid. 
Hij had echter meer lust voor de schilderkunst, waarin hij door Bart h o 1 o m e u s M e ij b u r g, een goed portret­en historie-schilder, werd onderwezen. In 1653 deed hij met zijn leermeester een reis naar Duitschland en hield zich overal naarstig bezig met studeren en werken. Op de terug­reis hun weg nemende door het Zweedsche leger, dat toen bij Brernervorde lag, geraakten de kunstenaren in kennis met den veldmaarschalk W r a n g 1, wiens portret, gelijk ook die van verscheidene anderen legerhoofden, zij schilderden, waar­voor zij rijkelijk betaald werden. De veldmaarschalk bood hen brieven van voorschrijving aan om hofschilder te worden van .de koningin C h r is t i n a, cloth beiden waren hiertoe ongenegen en keerden naar Holland terug. 
Van Schiedam verhuisde Piers o n naar Gouda, waar hij veel geld won met schilderen van vogelkooijen en schietge­weer op behangsels, waarin hij z66 gelukkig slaagde, dat men meende deze voorwerpen wezentlijk aan den wand te zien hangen. Te Gouda hield hij zich ook met glas schilderen bezig, en ten jare 1670 volgde hij W i l l e m Tom berg (die de herstelling der geschilderde glasramen in de St. Janskerk was begonnen) in de verdere volvoering van zijn werk op. Na den dood zijner vrouw keerde hij met eene tweede vronw naar Schiedam terug, woonde er tot 1691, toen hij ander­maal naar Gouda vertrok, waar hij den 1 lden Augustus 1714 overlted. Pie r s o n beoefende ook de poky. Hij zelf schetste zee• karakteristiek ziju dichttrant, bl. 4 en 6 van zijne 
Antwoorden der Grieksche vorsten, op twaalf van Ovidius Nazoos, treurbrieven der blakende vorstinnen. Ter Goude, 1658. 
D. J. Juvenalis, eerste hekeldigt uyt het Lat. in Nederl. vaersen gebracht, door C. P. R, o t t, 1698. kl. 80. Rott. 1714. kl. 8°. 
De .Redenstrijd van Ajaz en Ulysses, orn de wapens van Achilles, Ald. z. j. k 1. 80. 
Het tweede en derde, achtste en twaalfde boek uit P. Vir­gilius Maroos Eneas, in Nederduytze vaersen. Ter Goude, 1669, kl. 80. 
Rijm-gedichten op den lof van de unjd gevreesde nood 1671. 
De versnaarde konings-harp, of de CL psalmen Davide, na den text of naasten zin verkort, en op de gewone sang­wijzen gerijmd. Ter Goude, 1679. 80. 
Ter jaargedagtenis op het alsterven der allerdoorl. maje­steit Maria Stuart, enz. Gouda, 1695. Eerste en vierde Schimpdicht van Juvenalis, door (P. (ierson), 
Rott. 1704. 
Mithridates, koning van Pontus, inp, Gouda, 1678. 
De edelnioedige Laodice, koningin van Armenien, Staat-sp. Ald. 1712. Dagobert, koning in Prankrijk, hof-sp. Ald. 1714, met pl. kl. 8°. Zie Witsen Geijsbeek, B. A. (ZWoordenb. D. V, bl. 81.A.Hou­braken, Schouwburg der schilders en schilderessen, 1). If. 131 260;I m m e r z e e 1; Kramm; bez. Goudsche Glazen van de St. Jetnskerk te Gouda, —: J. van Ipere n, Kerk. list. v. h. Psalutgez.. D. I,bl. 189 ; A n dr less en, Aanmerk. Cat. d. Maats. v. Ned. .Letterk. 
D. 1, bl. 172, 199, D. VI, bl. 167, D. 11 bl. 514, D. III. b1.65, 118; A r r e n b e r g, Naamr. bl. 413 ; Schotel, Avondst. bl. 113. PIERSON (JoHANNEs). in 1 731 te Bolsward geboren, be­zocht nog zeer jong de hoogeschool van Franeker, waar hij de lessen en omgang van Vale henaar Schrader en van L e n n e p genoot. Van Franeker begaf hij zich naar Leiden, gaf er zijne Verosinzilla in het halt en hi6ld etch vervolgens eenigen tijd te Franeker op. In 1755 wend hij tot Rector te Leeuwarden benoemd, doch stierf reeds 29 Oc-tober 1759. Hij was een zeer geacht philoloog en men had groote verwachting van hem. Hij schreef : Verosimilium libri duo, L. B 1752, gr. 8e. De laudibus humaniorum literarum et poeseos, Leid. '1155. 4°. Hij gaf een zeer goede uitgaaf van : Moeridis AttiCtstae Lexicon Atticum, L. B. 1759, 80., in het Licht. 
Zie Saxe, Onom. T. VII, p. 174; Anal. p. 283; N. G. Burin"Th. IV, S. 224-230; Hir s c h in g's, list. Liter ilandb. T. VII, 
p. 277, 278 ; Nouv. J3iogr. Genet.. D. IV; Biogr. Univ, T. IV; Nov. Acta crud. 1753, p. 271-284; Ruhnkenius, ad Timaeum, p. 229.
P. Burmanni, Anti-Klotzius, p. 13, 33. 
PIET (BOUDEWIJN VAN DER) of VAN DER PIEDT, zoon van J o r is van d e r Pied t, licentiaat in de regten en advocaat bij den raad van Vlaanderen, werd den 1 lden Au­gustus 1546 te Gend geboren. Hij studeerde in de Philosophie en regten aan de universiteit van Douay en werd in 1569 licentiaat. In 1570 ging hij naar Rome, waar hij als buiten­gewoon hoogleeraar opeubare lessen over de regten gaf. 
In Belgie teruggekeerd, oefende hij tot 1573 de praktijk als advocaat ult. Toen werd hij tot koninklijk hoogleeraar in de regten te Douay beroepen. 
In 1576 verkreeg hij de waardigheid van doctor, in 1589 den eersten leerstoel in het burgerlijk regt. Hij bekleedde dit ambt, gedurende 30 jaren, met zooveel roem, dat men pleeg te zeggen propter unum van der Pietium floret Duaculn. Hij overleed den 19den Jan. 1609. 
Hij schreef: 
Praelectiones de fructibtus. 
De duobus reis. 
De emptione et venditione. 
De pignoribus et hypothesis. 
Tractatus elegantiorum Juris Quaestionum. 
Responsa Juris, sive Consilia. 
Dictata in Titulum de acquirenda possessione ms. in fol. 
Titulus Pan,dectarum de Testibus explicates, per C. V. B. 
v. d. P. Ms. en fol. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 101, 102; Foppers, Bibl. Belg., T. I, p. 120; Sanderus, de Gatsday. p. 91; P a q u o t, Mem. 
T. III, p. 581 ; J. S i 1 vii, J?p. nuncup. libri de conserv. valet. Studios. 
PIET (LIVINUS VAN DER), oom van Gen vorige. J. Syl vius, geneesheer te Douay, roemt zijne deugd en geleerdheid in zi,jn Tract. de tuenda valet. studios. aan Philips II, op­gedragen. 
Zie Paquot 1. c. 
PIET ( ), graveur, bloeide omstreeks 1608. Hij ver-
vaardigde de platen voor : 
Le Maniement d'armes de Nassau avec rondelles, piques, espies et farges, reprisentez par figures par Adam Breen. In-primes a la Bays, 1618 in fb. Figures colorlies etc. 
Zie Kramm. 
PIET HEIN. Zie HEIN (PIET), 
PIET (A.), schreef: 
Aanmerkingen tegen de doorsnyding der schaambeenderen­vereeniging. Leid. 1778, 8°. 
PIETER (PIETER VAN ST.), was een man van groote bekwaam­heid en werd door keizer Karel V, in de gewigtigste ambten gebruikt. In 1516 werd hij secretaris van het hof van Holland en van den keizer, in 1543 rekenmeester van Hol­land. Hij was o. a. werkzaam bij het overnemen van het wereldlijk gebied van het Sticht van Utrecht en bij hct ver­drag tot onderwerping van Overijssel. Erasmus was zijn vriend, en nam dikwijls ten zijnen huize zijn intrek, zoo als 
o. a. blijkt nit het reisverhaal van Al b e r t Dur er in 1526. Hij overleed in 1549. Een zoon van hem, van gelijken 
naam, was leengriffier van Gelderland. ZieSche1tera a, Staatk. Nederland. 
PIETER (MR.) van Amsterdam, was geneeslieer van hertog Jan van Beijeren, in 1425. Zie Kronifk v. h. Hist. Genoots. te Utrecht, A°. 1851, bl. 274; Nav, 
D. II, bl. 88. 
PIETER JOBS, schepen te Middelburg. Wet en raad dier stad gelastten hem en Mic hiel van de n Eeind e, den 20 uMei 1574, een stadsbode tot zich te nemen om de burgers en ingezetenen te visiteren, en daaruit een wacht te conci­peeren, om met de schutteren en rhetorica te . waken.',) 
Zie A. Gravezande, Tweede Eeuwg. d. Middelb. Vrijheid, b1.496, 523, 524. 
PIETER GABRIELSZ. Zie GABRIELSZ. PETRUS. 
PIETER PIETERSZ., werd den 20 Jan. 1574 te Alkmaar geboren, en was meer dan 50 jaren bedienaar des goddelijken woords bij de Doopsgezinden, eerst te Rijp, vervolgens te Zaandam. Vier of vijf en zeventig jaren oud, reisde hij nog over zee, ow andere gemeenten te bezoeken. Hij overleed 14 Oct. 1651 te Oost-Zaandam. Zijn portret met vier rege­len vers van S p i n n e k e r vindt men in het 3de D. van S c h ij n' s Geschied. der Mennon. Hij gaf in het licht : 
De weg na Vreden-stad, achtmaal herdrukt, o. a. 1645 voor de 5de maal bij C 1 a a s J a c o b s z., in de Rijp, in 12°. Achteraanvolgen eenige GeestelOke Liedekens. 
Toets-steen om te proeven. 
De Hernelsche Bruilojt, zevenmaal herdrukt. 
Spiegel der Gierigheid, Hoorn, bij I z a a c W i l l e ms z. 
1638, 12°. Z. n. des schrijvers, 
Spiegel der Barmhartigheid, bij Symon C o r n e l i s z., 
in de Rijp, 1642, 12°. 
Waardigheid en nuttigheid der Christelijk,e liefde, uit 
Cor. XIiI, vs. 1-8, Alkmaar; en 
Predeschrift aan alle Doopsgezinden. Dit ontbreekt in de Opera, loch in plaats er van vindt men Verklaringen des ge­loofs en Brief tot afnemingen van alle pracht en hoovaard0. 
1 9 
Predicatien over Es. 55 vs, 1, 2, 3, Matt& 25 vs. 1-1g. 
Es. 88 vs. 1. Hoogl. 2 VS. 1-6. De Predic. over Mattb, 
is met den naam des schrijvers gedrukt, die van Es. 38 en 
het Hoogl, zonder den naam, in 120., te Haarlem, bij T h o-
mas Fonte ij n 1637, en te vinden achter het leven van 
Hans .de Ries, bij Claas Jacobs z., in de Rijp, 1664. 
Alle 's mans werken verschenen onder den titel van : 
Opera Pieter .Pietersz. Dat is : Alles, wat van den rechtzin­
nigen leeraar in eenvouwdigheid beschreven, is, kestaende in 
iicht deelen, Amst., 1650 en 1.651, bij Symon 
1661 bij Ger rit van Goedes berg, 40. 
Zie Korte beschrijv. van zijn leven v6or de Opera; Schijn, Gesch. d. Mennonieten, D. II, bl. 588, volgg. 
PIETER DIRKSZOON, van Emden, leerling von den Amsterdamsehen predikant en beroemden aardrijksbeschrijver, Pet r us Planciu s, deed de eerate reis der Hollanders, in het laatst der 16de eeuw, onder H o u t m a n mede en zon de eerste ontdekker zijn van veertien zuidelijke sterrebeelden, onder welke eater bet zuidelijke kruis bij d n zuidpool, door ongemeenen glans zoo zeer uitstekend, reeds do4r de Portugezen genoenl(1 was. De beroerude aardrijkskundige B 1 a e u gist dat deze ontdekking van F r e d e r i k H o u t m a n op den twee­den togt zou hebben pleats gehad. Pieter Dirk s z o o n, overleed op den toga. 
Zie Moll, Verh. bl. 51-56; van Kampen, de Nederl. buiten Eu­ropa, D. I, bl. 77, :78. 
PIETER SAMUELSZOON, van Dordrecht. Zie SAMUCHZ (PIETER.) 
PIETER VAN LEYDEN was, ten tijde van den Holland­schen graaf Wi 11e m III, kanunnik. In zijnen uitersten wil vermaakte hij : "den Paapen ende den gemeenen Broeders te //Leyden in wynen te drincken ten zijner jaergetijde elex jaers llthien scellinghen." 
Zie v. d. Chijs, de Munten van Holland en Zed. enz., hi. 160. 
PIETER CORNELISZ., nit den Briel, was, gedurende de beide belegeringen, predikant te Leiden (bij provisie in dienst). De magistraat was in 1579 genoodzaakt hem 'als een seditieas man ende schandelick twistmaker te verlaten van syne dienst." Hij was toen in geschil met Co o lh a e s over het regt der overheid in de kerkelijke zaken, Sedert diende hij eenigen tijd te Middelburg. In het begin van 1581 hervatte hij echter zijnen dienst te Leiden, dock voor korten tijd, daar hij 
zich in 't eind deszelfden jaars niet meer aldaar beyond en naar Delfsbaven was vertrokken. 
Zie bet art. Coolhaes; Glasius, Godgel. Nederl. o. h. w. Cool­haes; H. C. Rogge, Coolhaes, de voorlooper der Arminianen Naamlfist der Predikanten te Leiden, achter de Urde der Feest- en Lijdens-teksten, Leid. 1857; Wagenaar, Vad. list., D. VII, H. 334 (Hij wordt hier verkeerd Pi eter Pieter sz o on genoemd); Soer­mans, Berk. Reg. bl. 49. 
PIETER GERRYTS, koopman te Leeuwarden, werd in 1628 beboet omdat in zijn huis een R. C. vergadering was gehouden. Hij huwde Ne e 1 tj e B r uy n sm a. 
Zie over hem en zijn geslacht: W. v. d. He ij d en, Verh. d. verrig• tingen der Jezuiten in Friesland, bl. 72, 73, 259. PIETER FLORYSZ. In 1568 zond de hertog v a n Al v a, Cornelis R ij s w ij k, kastelein te Medemblik, naar Hoorn, om ben //die beklaegt waren nopende 't stuk van de religie en de beroerte en opposition daeruyt gevolgt" des nachts op te ligten en naar Brussel voor den bloedraad te voeren. Onder dezen was Pieter Flory sz. Hij werd echter tijdig gewaar­schu wd en nam 'de vlucht. Zie Velius, Chr. v. Hoorn, bl. 312; .4 b in g, Beknopte Gesch. van Hoorn en der G. K. bl. 33. 
PIETER FLORISZ., I dapper zeeheld, die in 1652 ale schout bij nacht met 19 schepen nit Texel liep, en tins waarschijnlijk den 29 diem maand bij den eersten zeeslag tegen de Engelschen, tegenwoordig was. In Julij van dit zelfde jaar voerde hij het bevel over een der eskaclers der vloot van den luit, adm. Maarten Harper t z. Tromp, toen het dezen niet mogt gelukken tijdig genoeg bij de haringbuizen te ko­men, oat ze tegen de Engelschen te beschermen. 
In November 1652, werd hij met den vice-admiraal J a Evertzen en den kommandeur Michiel de Ruyter be­noemd, om, onder het opperbevel van Maarten H arpertz. Tr om p, het bevel te voeren op de vloot, die spoedig daarna in zee stak, en den 10 December met de Engelschen slag leverden. Op dien dag streed F I o ri s z. aan de zijde van d e 
u y t e r tegen Blake, die gewond naar Douver week. In den aanvang van 1653 onderscheidde hij zich in den drie daagschen zeeslag (28 Febr. tot 2 Maart) bij Portland ge­leverd. Op • den eersten dag was hij de voorste der vloot liep voor T ro m p op een' der Engelsche vice-admiralen aan, lag een geruimen tijd tusscben zes Engelsche schepen, en 
1 De naam Florisz, werd zijn geslachtsnaam en is later in Floo ren eindelijk in B 1 o e m veranderd. Dezen naam voeren nog heden
zijne afstammelingen te Hoorn en te Zaandam . 19* 
verdedigde zich dapper tot dat Tromp hem te hulp kwam en ontzette. Op den tweeden dag zag men hem immer dgir, waar het grootste gevaar was, en op den derden dao. verdedig-
e'
de hij met weinige schepen de gansche vloot, en de talrijke koopvaarders tegen de overtnagt der Britten. Tot belooning van zijnen heldenmoed ontving hij een gouden keten en eere penningen. In Junij 1653 veroverde hij met de Ruyter drie kleine Engelsche schepen, en woonde, als schout bij nacht een der smaldeelen aanvoerende, den 12 van die maand den slag bij Nieuwpoort en den 13 dien bij Duinkerken bij. Indien hij (gelijk wij uit Br au d t mogen opmaken) bij het eskader van de With behoorde, was hij niet tegenwoordig bij den zeeslag van 8 Aug? 1653, maar stak met hetzelve den volgenden nacht, bij het licht van pekkransen en Ian ­tarens uit Texel in zee, om zich met de vioot van Tromp te vereenigen, en dezen in het gevecht, dat voor de Maas werd geleverd, bij te staan. In dat gevecht sneuvelde Tr o m p en streed Florisz. als een leeuw. In 1654 werd hij tot vice.admiraal van Holland voor het Noorder-Kwartier ver­heven, in 1656 met de Ruyte r, onder den luit.-adrn. W a s-s e n aar, heer van Obdam, near de Oostzee gezonden, om Dantzig to ontzetten, en twee jaren later onder denzelfden met de With. 
//De vice-admiraal P i e t e r F 1 o r i s z." (das lezen wij in den Mercurius 1658), shad ook diverse Sweden om hem, en sy en schepen nergens meer devoiren te doen, als om de hoofd-offieieren der Nederlandsche vloot te vernielen, wetende dat er vele capiteijns waren, die so al wat vreedzaem in het veehten waren. En voorwaer daar is bijna niet gevochten als met 20 schepen daervan drie wel de voornaemste holden 
'
sijn: de admiraal Op dam, vice-admiraal P. Fl o r i s z., schout bij Naght Ver hoe f, Jan pan Ca mpen en nogh 9 andere capiteij us. 
Tweemalen waren de Zweden op het schip van F 1 o r i s z., tweemaal moesten zij, volgena de Mercurius, ,,dansen de couranten buyten boort," doch te midden van den strijd sneu­velde de held, wiens geheele leven aan den dienst des vader­lands was gewijd. 
Op bevel van den koning van Denemarken, werd het deksel der kist, waarin het gebalsemd lijk van Koppenhagen naar Hoorn werd gevoerd, met zwart fluweel met zilveren en zwarte franje overtrokken en de hoeken, versierd met engelen van zilver gewrocht. Boven stond de naam van den held, in het midden zijn wapenschild, lager de dag van zijn afsterven en hierboven las men zes diehtregelen, in slecht gesteld Hoogduitsch op een zilveren plaat. Het dekzel is nog in bezit van Ciaa s M o 1, achterkleinzoon van C la as BI o e ra. 
293. 
Ook bezit deze het geschilderd portret en het geteekende 
wapenschild van den zeeheld. Zijne wapenrusting, die boven 
de graftombe hing is bij den brand der kerk beschadigd, doch 
wederom zoo veel mogeli.* hersteld. 
De Staten van Holland zonden aan de weduwen of erfg-e­
namen van beide gesne,velde vice-admiraals (d e With en 
F 1 o r is z.) ieder f 3 000 om daarmede een grafstede van 
marmersteen of een gedeakteeken ter hunner eere op te rigten. 
Dat voor Pieter Fl oris z., in de Groote Kerk te Hoorn, 
in het Heldentooneel van Bizot afgebeeld, is door den brand 
dier kerk, den 3 Aug. 1838, zeer beschadigd. 
Zie Very. der Beschrijv. van Enkhuizen, bl. 146, 171; Bra n dt, .Leven van de Ruy ter, bl. 22, 34, 41, 4S-52, 55, 57 ; Mr. J. C. de Jong e, Gesch. v. h. Ned. Zeew., D. II, 71, 73, 85, 90, 93, 101. 2i6, 260; Boll. Alexc., 1653, bl. 7?, 1658, bl. 142, 1659, bl. 260; G. van Orde n, Voorl. over P. Florisz., in het Magazijn van van Kampen, 
D. X, St. III; Bizot, Heldenbneel, bl. 19; W a g en a ar, Vad. Hist., D. ',UT, bl. 222, 468 ; Gr. A_ A bbing, Bekn. Geseh. d. stad loom en van de groote Kerk, bl. 63, volgg. Dez., Gesch. d. stad Hoorn (very. op Velius), bl. 50, 52, 55, 59; J. V o s, Ged., bl. 147; Knuivers en van der Maaten. 
PIETER CORNELISZ., werd in 1564 te Alkmaar beroepen en in 1608 emeritus om zijn hoogen ouderdotn. Hij leefde nog in 1610 te Alkmaar doch was reeds in het volgende jaar gestorven. Hij was even als Cornelius Hillenius in twist met zijn ambtgenoot A do 1 p h us Venato r. 
Zie Nootwendig h Historisch verhaal van alien swaricheden,verschillen ende Proceduren soo wel in Kercklychen als Politycken saken, etleche jaren herwaarts binnen de stadt Alckmaer voorghevallen, Alckmaer, 1611; 
F. de Paauw, Vervolg op Veerts. Kerk. Alph., b1.155; Eikelen­b or g, Alkmaar en zone Geschied., bl. 147, 148, 190, 191. PIETER CORNELISZ., doopsgezind leeraar, hield in 1592, met toestemming der regering van Alkmaar, over het raad­huis in de Lange straat, ten huize van Arent C 1 a e sz., twee dagen lang een redetwist met de Gereformeerde predi­kanten over den kinderdoop. Zie S. van Eike1enberg, Beschrijv. v. Alkmaar, bl. 4 PIETER DIRKSZ., bontwerker te Alkmaar, werd den 1 April veroordeeld eeu geheel aan alle zondagen en andere hoogtijden de boogmisse en preek te hoogen in de parochie­kerk, wider verbeurte van een caroli gulden telkenreize. Nog 5 andere personen ontvingen op dien dao. versehillende von-
nissen wegens afwijking van den Roomschen godsdienst. Zie S. van Eikelenberg, Beschrijv. v. Alkmaar, M. 98, 99. 
PIETER FOLKERTSZ, ALLE PERKS en HENDRIK BARENDS, oudsten bij de Doopsgezinden, stelden in 1732 eene jaarlijksche collecte der societyt bij de gemeente voor, ten 
behoeve de noodlijdende Doopsgezinden in Pruissen en Polen Zij werd door meest alle gemeenten toegestaan en duurde eenige jaren. 
Zie S. Blaupot ten Cate, Geschied. d. Doopsgez. in Gron., Overijss. en 0. Friesl., D. I, bl. 130, 148, 163. 
PIETER JURGENS, zoon van JURGEN THOMAS, woonde de Doopsgezinden vergadering bij, 26 Febr. 1637 te Gronin­gen gehouden, waarop gehandeld werd over de hope der zaligheid van J ud as. 
Zie S. Blaupot ten Cate, Geschied. d. Doopsgez. in Gron., Overqss, 
en 0. Friesl., bl. 68, 69. 

PIETER DE LEYDECKER, HENDRIK GLASEMAKER, en DANIEL GROP, drie Vlaamsche leeraren bij de Doops­gezinden, werden in 1575 naar Duitschland gezonden, om met de Doopsgezinden aldaar over eenige punten o. a. over den ban, die M e n n o Si mo n s, in het laatst van zijn leven wat scherper begon te drijven, te handelen. 
Zie S. B 1 a u p o t ten Cate, Geschied. der Doopsgez. in Gron. enz.,bl. 98. PIETER PETERS, Doopsgezinde te Blokzijl, de eenige uit Friesland, die met Cla as C l a a s z., leeraar bij de Vlaamsche gemeente aldaar, de belijdenis van A d r i a a n C orn el is s en, getrokken uit de vredehandeling te Dordrecht, 21 April 1632, geteekend heeft. Zie S. Blaupot ten Cate, Geschied. d. Doopsgez. in Gron., nz., bl. 62. 
PIETER JANSZ., dienaar des goddelijken woords in het dorp Wormerveer, gaf in 1686 een nieuwe uitgaaf der Be-li,jdenis des Christekken Geloofs van de zijde der Waterlanders door Hans de Ries en Labbert Gerritsz., omtrent 1580 in bet licht gegeven, met aanteekeningen en bijvoegingen. 
Zie Schijn, Genii. der Mennonieten, D. II, bL 156, D. I, bl. 238. PIETER DE KOSTER, koster te Sardam, vervolgens pre­dikant, ging te Amsterdam wonen en werd in 1535 door den schout gevangen genomen. Men hield hem verdacht van deel aan bet oproer der Wederdoopers genomen te hebben, doch het bleek uit zijne eigene geschriften, zijn belijdenis en geloofwaardige • getuigen dat hij onschuldig was. Evenwel werd hij, a. wij1 hij zich op zijn geloof had laten doopen, na Christ i ordening en daarenboven het leerambt had bediend," onthoofd. Zie van Bracht, Het bloedigb tooneel of Martelaars Spiegel, bl. 36. 
PIETER PIETERSZ., genaamd B e kj e n, schuitenvoerder op den Amstel, hield godsdienstige bijeenkomsten in zijne 
schuit. Hij werds hierop door den schout van Amster­dam, gevangen, gepijnigd eh ten vuren gedoemd 2"& Febr. 1569. 
Zie v an Br a c h t, Het bloedigh tooneel enz., bl. 481. PIETER CLAES JANSZ., van Wormer, werd in 1544 met eenige anderen te Enkhuizen, om den geloove ter dood gebragt. Zie van Brach t, Martelaars Spiegel der Doopsgez., D. I, bl. 61. PIETER DE GULICKER, een snijder. In den aanvang van Aug. 1572, hielden eenige ballingen te Nieuwvaart bij Breda eene godsdienstige vergadering. Zulks werd den sehout aangebragt, die met den rentmeester en stadhouder, gevolgd door een bende met zhikroers, hellebaarden, zwaarden enz., gewapendi hen overvielen, boeiden, ten huize van eenen G e r r i t V o r s t e r, gevangen zetten en vervolgens naar Breda voerden. Hier werd ook Pi e t e r, die mede gevangen was genomen, gepijnigd. Onder de folteringen werd Iiij afvallig, dock evenwel met den zwaarde onthoofd. Zie van Brach t, Martelaars Spiegel, D. II, bl. 604. PIETER, GERRITZ., PIETER J311,186., PIETER LEI­DECKER en JANNEKEN MELS, werden op St. Margareten dag 1536 te Zierikzee, door den baljuw om den geloove ge­vangen genomen en op den steen gezet, waar ze zes of zeven weken zaten. Vervolgens werden ze gepijnigd, en den 4 Sep­tember onthoofd. Hunne ligchamen werden verbrand en hunne hoofden op staken gezet. Zie van Brach t, Martelaars Spiegel, D. II, bl. 30. 
PIETER JANSE AL gaf in het licht 
Kort begrip of zakelijken inhoud van het doorwrogt werk van den Eerw. Heer 138. Joh, Ern. Jungius, genaamd de verborgentheid der laatste tijdeu, die aanstaande zijn, geopend, waardoor een ygelyk tot een klaar begrip van dat geheele werk komen cal enz. Amst. 1751, 4o. Er bestaan drie drukken van. 
De heerlyke staat der kerke in het laatste der dagen, of Vona Messia,s; genten op Davids throon, regeerende de vialde al­gemeene Monarchie duytend jaaren, vertoond in een verhan­deling over de wederoprigting aller dingen, wanneer God een nieuwen Hemel ende eene nieuwe Aarde maken zal. Amst. 1753, 4°. 
Tegen bet eerste verscheen: 
Dank missive van Jan Jansen Vraag-al, aan des Ileeren .Pieter Janis Al, voor zjin uitgaave van het kort begrip van de verborgentheden der laatste tyden van den Heer Jan Ernestus Jungius. Leid. 1751, 40. 
Brief van Gerrit van der Kaay, aan den Heer Pie­ter Jansz. Al, waar in zip; uytgegeven kort begrip. Amst. 1752, 4°. 
Brief van een vriend aan een vriend te Amsterdam, aan­gaande dat boek, waarover de Beer Jungius bij provisie van zijn dienst is gesuspendeerd enz. Gron. 1752, O. 
Zie Abconde, Tweede Aanh., bl. 6, 23. 
PIETERMAAT, (PIETER) was als kapitein-luitenant in het Regiment Gardes-Dragonders in de vesting Geertruiden­berg , toen deze, na ruim 22 dagen beschoten te zijn , met hare 150 vuurmonden en grooten voorraad van kruid en lood, op den 4 Maart 1793, aan de Franschen overging. 
Zie Bosscha, Nedl. Heldend. te land. D. III, bl. 24. PIETERMAAT, (MR. D. F. W.) werd den 2den October 1790 te Schiedam geboren, bezocht de Leidsche Academie en werd meester in de beide regten. In 1804 nam hij als vrij­willig jager deel aan den veldtogt in Frankrijk ; werd, na zijne terugkomst, eenigen tijd geemploijeerd bij de directie der pos­terijen te Amsterdam, doch verliet at spoedig die betrekking, om zijn loopbaan in Nederlandsch Indie te vervolgen, waarheen hij in 1820 als ambtenaar 3de klasse vertrok. Hier aangekomen, werd hij den 6 Febr. 1821 magistraat en fiskaal te Amboina, ook was hij tevens belast met het commando over de bur­gefij, en ontving dien ten gevolge den rang van Luitenant Kolonel. In 1822 nam hij, gedurende eenige maanden, de functie van Resident van Banda waar. Pie van Resident te Menado werd hem den 10 Februarij 1826 door den Gou­verneur der Molukken provisioneel opgedragen. De kommissaris­generaal de Bus benoemde hem, den 13 Aug. 1827, defini­tief tot Resident van Menado. In 1831 benoemde de regering hem tot lid van het Hoog Geregtshof, doch reeds, in Maart 1833, werd hem opge­dragen orn naar Menado terug te keeren, en den Staatsgevan­gene, Pa n ge ran Dipo Negoro van daar naar Makasser over te brengen. Terwijl hij deze commissie volvoerde, werd hem (26 Junij 1833) de waarneming opgedragen der functien van Gouverneur van Makasser. Den 22 Jan. 1834 werd hij benoemd tot waarnemend Resident • van Sainarang. Hij ver­zocht evenwel die betrekking niet te mogen aanvaarden, maar als Resident te Batavia geplaatst te worden, waarin de Gouverneur-generaal ad interim J. C. Baud toestemde. Hij bekleedde de betrekking van Resident van Batavia tot in Dec. 1837, toen een zware ziekte hem dwong met verlof naar Nederland te vertrekken. Onmiddelijk na zijne terugkomst (Maart 1839) werd hij benoemd tot Resident van Soera­baja, welke betrekking hij tot zijn dood, den 30 November 
1848, bekleedde. Pie ter maat was ridder van de Ned. Leeuw. Zie Ind. Archief. D. 1, bl. 408 volgg. 
PIETERS, (HENDRIK) te Haren, prov. Groningen, in 1595 van zijn dienst ontzet, wegens ergerlijk levensgedrag, werd Luthersch predikant te Bornhovede. Daar wendde hij zich tot den kerkenraad te Groningen, te kennen gevende, dat hij weder wilde overgaan en de Luterschen verlaten. Hierop werd hij in 1601 te Beilen beroepen. Ten gevolge van een hevig ge­sehil met den onderwijzer Johannes Jodoci (J an Jo u-k e s z n.) werd hij van zijn dienst ontzet. Hij werd hierop te Rolde beroepen, doch niet toegelaten, wederom in 1606 afgezet te Onnen en in 1611 te Dalfsen. 
Zie Romein, De _Herm Pred. in Drenthe, bl. 35, 113. 
PIETERS, (LAURENS) leefde in de XVI eeuw in Noord-Holland, waar • hij zich als teekenaar beroemd maakte en gezworen landmeter was. Op eene boekverkooping, 21 Jan. 1850, bij F. Muller te Amsterdam, kwam voor een band met door hem in kleuren geteekende kaarten, waarin voorkomen Velsen, Hello, Egmont, Heemstede, Berghen-bij-Alkmaar, Noordwijck, Oterleck, 't Geijn, en Amstelveen met omliggende bosschen, meeren enz., in fol. (1560) 
Zie Kramm. PIETERS, (MICHEL), beeldhouwer in bet begin der XVI eeuw, die door Pau w el v a n d e r S c h e 1 d e n (zie dit art.) in zuivere uitvoering der versieringen verre werd overtroffen. Zie Kramm. PIETERS, (FREERK) geboren op het eiland Fohr, Groen-landsvaarder en Kommandeur op het schip Maria, gaf, in 1770 te Amsterdam bij Karel van B ijschooten, Boekdrukker op het Water bij de Nieuwenbrug in den Delfschen Bijbel in 4°. zijn reisjournaal in het licht, met den titel: 
Journaal of reys-beachrijving op het schip de vrouw Maria gedestineert ter walvisvangst na Groenland, in den fare 1769 gehouden, door den Kommandeur ens. Een andere druk Aenteekening gehouden op het schip de vrouw Maria, gedesti­neerd ter walvischvangst naar Groenland, Commandeur Fre­derik Pletersz., bemand met 45 zielen in het jaar 1769, den tweeden druk. Gedrukt bij de erven de weduwe Jacobus van Egmont, Reguliersbreestraat, tot Amsterman. 
Zie Honig, Hist. Oudh. Letterk. stad, D. I. p. 168. 
PIETERS, PEETERS of PEIKES (NicoLAEs). Van hem heeft men: 
Hier beghinnen de sermon en oft wtlegghingen op. alle de Eudngelien writ der vasten, metier Passien., also men die in der Kercken houdt zeer costelyck wtgeleyt, onder 't motto: Leert ende oordeelt, en met. de- got-aanteekening: Gheprent in 't jaer ons Heeren 1520. Ende gemaect by den devoten Pater Broeder Niclaes Peeters Minnebroeder ende Gardiaen. Christelyke sermonen, op alle de Evangelien van alle de Son-daghen ende principael heylichdaghen in 't jaer. Oec op alle de Sondaghen ende principael heylichdaghen in 't jaer, oec op alle die dagen in de vasten ghemaect bi eenen devoten 
Christen Minrebroeder ghecorrigeert ende verbetert. 
Zie Le tong, Kerken onder 't Kruys, bl. 8; Rahlenbeck, Inq. en Belgique, p. 6; Boekzaal der Gel. Wereld, 1857 (Nov.), bl. 549; Wiard a, Hulbert Duifhuis, bl. 61; Janssen, Jac. Praepositus,b1.264; Moll en deHoopScheffer, Stud. en Bedr., b1.117,vgg. 
PIETERS (P.), was, verdienstelijk godgeleerde in Kew­penland. 
Hij schreef: 
De weg na de vredestadt, aangewesen. Amst. 1666, 8ste druk, 40. 
Toetsteen der menschen, 12 0 . 
Zie Abcoude, Naamr., bl. 164. 
PIETERS (S.) 
schreef: 
Stuurmansschool, fol. Dit werk heeft 17 drukken beleefd en is ook in de kweekschool te Amsterdam gebruikt geworden. Zie Abcoude, Naamr., bl. 164. 
PIETERS (DIGNA), burgeres te Dordrecht, werd, wij1 zij Doopsgezinde vergaderingen had gehouden, door de Kamer van Justitie, 17 Nov. 1555, ontpoorterd, en den 2'3 ( dier. maand op Puttox-toren in een vat gesloten en verdronken. 
Zie van Bracht, Spiegel der Doopsgez., D.II,b1.162,163;Balen, Beschrifv. v. Dordr., bl. 831. 
PIETERS (GEzRTJE), dienstmaagd der beroemde bloem­schilderes Mar i a v an 0 o s t er w ij k, die haar in de kunst onderwijs gaf, en haar zoo ver er in bragt dat zij te Delft in haar onderhoud‘ Ikon voorzien. Mevrouw Bosb oo rn-To as-saint spreekt van harar in hare Bloemschilderes Maria van Oosterwijk. . 
Zie Immerzeel. PItTERS (TRIJN). of TRIJN VAN HAMBURCIL Van haar wordt vermeld, dat zij een en twintig maal in hechtenis is geweest, acht malen, uithoofde van zwangerschap, van pijn­lijke ligchaamsstraf rerschoond, doch met een strop om den hals aan de galg teen toongesteld, onderseheidene malen bovendien gegeeseld, vijf malen gebrandmerkt en beide hare ()Oren afgesneden werd. Zij eindigde den 30 Dec. 1617,, te 
Amsterdam haat misdadig leveu aan de galg. Haar skelet be­rustte vrodger oti het Theatrum Anatomicus, op de Nieuw niarkt boven de St. Anthonis Waag te Amstetdam, en was met de' ketmis voor I duit te zien. Sedert eeiiige jaren is bet vow! de Rariteit.Kamer te Hamburg afgestaan. 
Zie S on i n g, Lijfstr. regtspl., te Amsterdam, bl. 31. 
PIETERSE (RoELor). Zie PETRI (RomoF). 
PIETERSEN (IzAAK). 
Men hfeft: 

Aenwijzing van verscheide misslagh en onwaarheeden door 
J. D. Verburg begaan in zijn Brief aan A. S., in het be­schuldigen van A. P. Dekker, P. de Haan, J. Matthijssen, Abr. Lernmerman, Is. Pietersen, enz. 1687. De gemelde brief voert den volgenden titel: 
Brief can A. S., of kort en waar verhaal van de opkomst en voortgang van 't weeshuys der Cellegianten tot Amst., vertoonende den eerelyken handel der regenten, mitsg. de on­gegrondheid der beschuldigingen van P. Smout. Door J. D. 
Verburg. Rott. 1686. Zie Rogg e, Geschryien betreff. de Nederl. Hery. Kerk, D1.100,101, 102. 
PIETERSON (ANTiloNY), kleinzoon van A d ri a a n Pi e­terson en Quirina de Jonge, sedert 1614 lid der ge­neraliteits rekenkamer en twintig jaren daarna overleden. Zijn vader Anthony Pi et erso n, raad, was thesaurier en bur­gemeester van 's Gravenhage. Zijne moeder heette Catharint Coen e. Hij werd in Dec. 1657 of in den aanvang van 1658 te 's Hage geboren. Reeds vroeg trad hij als vrijwilliger bij 's lands vloot in dienst en zoo men zijn grafschrift mag ge­looven was hij tegenwoordig bij de geduchte zeeslagen, door de Ruyter en Cornelis Tromp, in 1672 en 1673 aan de vereenigde magt van Groot-Brittanje en Frankrijk geleverd. Toen hij den ouderdom van' 19 of 20 jaren had bereikt, trad hij als adelborst in vasten dienst. Drie jaren later komt hij voor als buitengewoon kapitein bij de Maze, en een jaar later werd hij door Prins Willem HI tot gewoon kapitein bevorderd. Tusschen 1686 en 1689 volbragt hij, tot bege­leiding van koopvaarders, een togt naar St. Ubes en twee mar de Middelandsche zee, waarvan de laatste, die zich tot Venetia uitstrekte, twee jaren duurde. Ook werd hij in 1685 gebruikt tot bet "overbrengen van het Nederlandsche gezant­schap naar Engeland. Opp een diet togten hielp hij in 1683 de- *apenstitstand met T u-n i s sIttiten: Kort na- zijne terug­koiiist van den ia"atsten togt nit de tifiddelanctiScht zee, Was hem, nadat de tweede oorlog met Frankrijk was uitgebarSten bij de uitrusting der vloot, het gebiett Ever ten' kloek schip van oorlog, Mactgd van Dotdrecht, van 60 stukkcn, toe-
vertrouwd, met hetwelk hij dien rampspoedigen doch roem­rijken zeeslag van Bevezier bij woonde, waarin alle Neder­landers zich uitmuntend van hun pligt kweten, en waarin P i et ers o n in het bijzonder, door manhaftig den opperbevel­hebber der vloot, wiens voorman hij was, bij te staan en den vijand kloeken tegenstand te bieden, ondubbelzinnige bewijzen gaf van zijne dapperheid. 
Bij de overwinning van La Hogne, in welke de Neder­landers en Britten het verlies te Bevezier geleden, luisterrijk vergoedden, was P i e t e rs o n niet tegenwoordig, doch verder nam hij deel aan de meeste krijgsverrigtingen van dien oorlog. Zoo beyond hij rich in de vereenigde vloot van 1694 cn 1695 in de Middelandsche zee, hielp Barcelona ontzetten, Palamos belegeren en andere ondernemingen te gen den vijand doen. Het volgend jaar was hij tegenwoordig ''bij de magtige vloot, die de bondgenooten in zee bragten, waarmede St. Martin en Olinne beschoten werden. Tot belooning zijne getoonde pligtsbetrachting benoen,de koning Willem hem tot sellout bij nacht van de Maze, en vier jaren later tot vice-admiraal van bet Noorder-Kwartier. Bij het uitbreken van den derden Franschen successie-oorlog, voerde hij bevel in de vloot, die nevens de Britten te vergeefsch een aanslag op Cadix beproefde, en hielp hij met Naar bet Fransch eskader en de Spaansche galjoenen in de baai van Digos veroveren en ver­branden. In 1705 werd hem het gebied over een eskader in de Noordzee opgedragen. Brie jaren later voerde hij het gebied over een dergelijk eskader, bij welke beide gelegenheden Pi e t e rs o n op nieuw blijken gaf, dat hij berekend was voor de aanzienlijke betrekking, welke hij vervulde, door eerst den handel en zee­vaart tegen den overlast der Franschen te beschermen, en daarna binnen Duinkerken den vijand afbreuk te doen. Geen wonder, dat hij toen door den dood van P h i 1 i p van der Go e s, vice­admiraal bij de Maze, die betrekking was opengekomen, hij daartoe bevorderd werd en vier jaren later tot de waardigheid van luitenant-admiraal bij het collegie van het Noorder-Kwartier. 
Hij bleef deze waardigheid vervullen tot zijn dood, welke den 13 Julij 1722 op zijn bofstede Polanen, bij Monster, voorviel. In de kerk van welke gemeente vermoedelijk door een zijner bloedverwanten, ter zijner eere eene fraaije grafstede werd op­gerigt, door Dirk Se unties in marmer gehouwen, welke nog alclaar gezien wordt en prijkt nevens dat van een zijner neven den viee-admiraal Jacob Jan Pi e t e r s o n. 
Zie J. C. de Jong e, Geschied. v. h. Neerl. Zeew., D. IVa, b1.196, IVb bl. 100, 209, 399, 463, 489, 502, 513, 558, 563 (over het geslacht)bl. 502-507. 
PIETETISON (JACOB JAN), neef van den vice-admiraal Anthony Pie t er son. Deze werd in 1692 geboren en 
klom op tot den rang van vice-admiraal. In April 1737 met zijn schip de Beschermer, van 44 stukken, op de Afrikaansche kust kruisende, vermeesterde hij drie salctijnsche barkers met graan, olie en andere waren, met groote kloekmoedigheid, door zijne sloepen, met den sabel in de vuist. 
Hij stierf den 24 Febr. 1764. 
Zie J. C. de Jo n g e, Geschied. van Neerl. Zeew., D. IVb bl. 507. 
D. V, bl. 67, 86. 
PIETERSON ( ).
schreef: 

Zamensprauk over God en Godsdienst der H. S. 
Schilt der christenen tegen onchristenen, 80. 
Zie Abcoude, Naamr., bl. 164. 
PIETERSSOEN (WILLEm), bloeide in de eerste helft der XV eeuw te Haarlem, en was aldaar goudsmid. In 1428 vervaardigde hij o. a., het groot-zegel voor de stad. 
Zie Kramm. PIETERSZOON (ADRIAAN), beroemd orgelmaker to Delft, bloeide in het midden de XVII eeuw. Hij herstelde o. a., in 1458 het in 1455 door Jacob van Bi ls teij n vervaar­digde orgel in de Oude Kerk te Delft. Ook vervaardigde hij in 1451 het zoogenaamde kruisorgel en groote orgel in de Nieuwe Kerk aldaar. Dit laatste viel echter, wat het geluid betrof, tegen en maakte zijnen maker arm, zoodat hij in het Oude Mannen­huis stierf. Hij leefde nog, ofschoon zeer (Ad, in 1469. Zie Kist en Royaards, Archief, (eerste Serie) D. X, b1.220,221. PIETERSZ, (PIETER), molemaker in de Rijp, ging in 1607, ging benevens de molemaker Pieter C la a s z., nit de Vuile Graft, een accoord aan met de hoofd-ingelanden van de Beem­ster, om die op hunne kosten te bedijken, te voorzien met een behoorlijk getal watermolens, verbeterd naar hunne inventie, en ook het Meer droog te maken en droog te houden 9 Rijn­landsche voeten beneden het peil. Zie. Bouma n, De Bed Viking enz. van de Beemster, bl. 63. PIETERSZ. (RoELor), kunstschilder te Utrecht, in den aanvang der 16 eeuw. Hij huwde eene dochter van Dirk Moro of Al o r. Zie Kramm. 
PIETERSZ. (J /teas), opvolger van den vice-admiraal Sebald de Weer t, nadat deze op zijn reis naar 0. I, in 1603, door den koning van Candi vermoord was. Pi e t e r z. keerde den 9 Aug. Eaar Achin terug, behaalde in Vesta eene overwinning op de Portugezen voor Djohor, bezocbt Patane, Bantam en keerde den 24 April 1604 naar het vaderland terug. 
Zie Historischo verhael van de Reyse gedaen in de Oost-Iplien met 15 schepen voor reeckentnge van de Vereenichde Gheoctroje orde Oost-Indische Compagnie. Onder het beleydt van den vroomen ends manhaften 
Wybrandt van Waerzoijck, als admirael ende Sebatdde Weert, als vice­admirael. Wt de Nederlanden ghevaeren in der fare 1602. Tiele, t. a. 
p. bl. 167. 
PIETERSZ. (WILLEM), van Westzanen. 
Zie Westzanen. PIETERSZ. (CoRNELis), commies en commandeur van den Witten-en Zwarten Arend. Men heeft : 
Historisch verhael der voyagie der Hollanderen met dry schepen gedaen naer de Oost-Indian, onder het bevel van den, admirael Steven van der Hagen, in den fare 1599 ende vol-ghende. Beschreven door Jan Sas van der Goude. Daerby ghevoecht is de voyagie van twee Aachins-vaerders, onder het belegt van Cornelis Pietersz. ende Guiljam Senecal, gedaen in den jaere 1600 ende 1601. Item Extract nyt het Journael van den admirael Jacob Heemskerclex voyagie, gedaen in den jaare 1601 etc., ghehouden by Reyer Corneiisz. Stierman op den vice-admirael. Alles waerdich om to lesen. 
Zie Tiele, Mem. Bibi. sur les Journaux des Navig. Boll. p. 233. 
PIETERSZ. (CoRNELis), van dezen bezitten wij : 
Fundament van de Arilhmetica. mitsgaders de ltaliaansche Practijk, 40. 
Zie Abcoude, Aanh. bl. 165. 
.
PIETERSZ. (AART), zoon van Pieter A a r t s ens of 
Pi e t e r Arno u d s z o o n, omstreeks 1550 geboren, llschil­der& Historian en Ordenantien" en muntte vooral als portret­schilder uit. 
Hilleefde nog in 1604. 
Zie van Mander. 
PIETERSZ. (DIRK), ache jaren jonger dan zijn broeder Aart Pie tersz (zie boven), leerling van zijn vader Piet er Aa rsens beoefende de schilderkunst en begat zich naar Fontainebleau in Frankrijk, waar hij in het laatst der 17 eeuw in den oorlog omkwam. 
Zie van Mander; Immerzeel; Kramm. 
PIETERSZ. (ELIAs) stuurman op de Rave 1632. In de Bibliotheek van de Enschede's vond men een belangrijk geschrift van de hand van J oa a de Lae t, getiteld : Beschrj-vinge van de custen van Brasil en verder snide* tot Rio de la Plata ; toestand der forten ens. Getrokken nit scheeps-
journalen, officiale verklaringen ens., van 1624-1637, 
1 vol. thilin fol. Ook bet scheepsiournitai van Elias Pi e-t e r s z.,;--was hiertoe gebruikt. Zie Catal. de la Bihl. Enschede (Amst. 1869) p. 153. 
PIETERSZ. (EBBE), dienaar bij de Doopsgezinden te Har­lingen. In 1566 getuigde hij zelf dat hij nu Iangen tijd bun dienaar was geweest, vele nachten orn hunne wil had gewaakt enz. Hij werd in de twisten tussehen de Vlamingen en Vriesen getrokken, beschuldigd van logentaal en twist­makerij en hem de broederschap ontzegd. 
Zie Brandt, Hist. d. Ref. D. I. bl. 406-415. 
PIETERSZ. (FREDERIK) Van dozen walvischvaarder te Zaandam heeft men : 
Aanteekeningen gehouden op ,het schip de vrouw Maria, gedestineerd ter walvischvangst .naar Groenland, commandeur Frederik Pietersz., bemand met 45 zielen in het jaar 1769 , den tweeden druk. Gedrukt by de Erven de weduwe Jacobus van Egmont, Reguliersbreestraat, te Amsterdam. 40. 
Zie Honig, Hist. Oudh. Letterk. stud, p. 111, 268. 
PIETERSZ. (JAN), bijgenaamd Beeldhouwer, naar het vak dat hij te Enkhuizen in het' midden del 17 eeuw uitoefende. Van socinianery beschuldigd, was hi; verpligt de stud to ver­laten, en begaf hij zich naar An3stexdarn, war hij omstreeks 1665 stierf. 
Volgens Christophel San de r, verstond hij grondig het 
Hebreeuwsch. Hij gat' in bet lick Schad der christenen tegen alle onschristenen. Amst. 1660, 
1671. 40. 
De Hooghste en laatste Bedenckingen over Godt en Godde­lycke aaacken. Amst. 1661. 120. Dialogue over Godt, Godsdienst en H. Sehrifture, enz., tus­schen een Theologant en Philosooph. Amst. 1666, 1671. 120. 
ntwoorcli op de Vraege, die eenige Predicanten en andere my voorstelden, hoe naa of'te verve, deese heedendaagse Jooden met de Christenen over een komen en verseheelen, achter het vorige. 
Adams antwoord teegen Joost van den Vondel over Adam in ballingschap. ..4rnst. 1671. 120. Hij gaf nog andere werkjes in het licht, waartoe welligt behoort: 
Het oprechte gelooven, waare voorbereydinghe van den ouden Simeon, voorgestelt door joannena Beeltsnyder. Amst. 1659. 120. 
Zie Sander Bibl. Anti-Trin., p. 160 ; Benthems, Holl. Kira-' Nem. T. 111,
enst., Th. 1, S. 900; Jocher; Rotermund;Paquot, 
p. 603; Glasius, Ciodgel. Nederl. 
PIETERSZ. (JACOB), van Jisp, gaf in he licht: 
Oplossing der tegenwerpingen van den denkbeekligen wijs­geer, gericht tegen de beginselen van waerheit van wylen 
Willem Deurhof. Amst. 1719. 

Zie Boekz. d. gel. wereld., 1719. D. I. bl. 391. PIETERSZ. (J.) gaf in het licht : 
Inleydinge, om to komen tot een recht gebruyk, van de tyde­licke goederen. Wormerveer by IV. Sz. Boogaard, in den beslagen bijbel, 1649. 
Korte onderwysinge voor de jonge aenkomelingen ende andere goetmeenende Christenen. Den 2den Druck, door den .dutheur vermeerdert, aid. 1650. Het zelfde werk, 2de druck, (sic) .4mst. P. Arentsz. 1674, 120. 
Zie Cat. J. Mu lle r, (Amst. 1857), bl. 101. 
PIETERSZ. (LAMB.) 
schreef: 
Proeve op die pauselycke afcomste ende successie. Uyt vyf voorstellingen gedisput. tusschen Hormen Jansz. voor die R. Cath. ende L. P. voor die Christ. Religie. Hoorn,' voor Zack Cornelisz., op de Nieuwestraet, in den Liesveltschen Bijbel, 
1633, kl. 80. 
Zie Cat. J. Muller, (Amst. 1857) bl. 101. 
PIETERSZ. (MEEuws), behoorde tot de vroegste aanhangers van den Hervormden godsdienst to Amsterdam. Men vindt zijn naam onder de overeenkomst in 1566 tusschen de Re­gering dier stad en de Gereformeerden. 
Zie Hooft,, Nederl. Ibl. 193; Brandt, Gesch. der Ref. D. I. & D. III. bl. 199.
bl. 385 ; W a e n a a r, Amst. PIETERSZ. (JAN) Beyond zich onder de scheepsbevel­hebbers, behoorende tot de vloot die in 1628 onder het opperbevel van Piet er A dr iaans z. I t a, door de W. I. Maatschappij naar W. I. werd toegerust. Hij voerde het schip de Leeuw, groot honderd lasten, voorzien met 2 meta­len en 14 ijzeren stukken en was bemand met 73 koppen. Toen deze vloot den 1 October van dat jaar den admiraal en vice•admiraal der Hondaras aautastte, lei kapitein Pie-t e r sz., met zijn schip, dat van den Spaanschen admiraal, de St. Jacob kloekmoedig aan boord. Zij gaven op malkander. uit grof geschut en musketten dapper vuur; doch wiji de Leeuwin Been enterdreggen had, raakte ze weder van zijn boord. De Spaansche vice-admiraal lei het roer aan boord en dreef aan den grond, gelijk ook de Leeuwin, omdat zij niet kort genoeg wilde vallen. Zij naderden elkander zeer nabij, doch zoo dat de Leewin • den vijand naauwelijks met 
eenige hirer stukken kon begaan, terwij1 de Spaansche vice­
admiraal haar gemakkelijk kon treffen en ook haar mast over 
boord sehoot. Kort daarop kwam de Spaansche adtuiraal zoo 
digt naar den oval varen, dat de Leenwin tus,chen beide be­
klemd rakende, door hem zoo geweldig beschoten en af­
gewat werd, dat, na een onophoudelijkhevif.7„ gevecht van zes 
uren, behalve Jan Pi ete rsz., ook veel Yolk sneuvelde. 
Hij list te Middelburg hi de Koorkerk begraven. Op een 
gedenkteeken, voo• hem opgerigt, leest men eenige diehtre­
gels ter zijnen care. 
Zie J. de Laet, fist. der IV. I. Comp., bl. 124-130; M. Gan­gon, Walch. Anwdia, D. II, bl. 283-285; P. de le Rue, Heldh. Zeal , bl. 198, 199. 
PIETERSZ. (LimBERT of LoGIER), geboren te Kreuningen, 
op Zuid-Beveland, was eerst kapitein, vervol2ens viee•admiraal 
over de Zeeuwsche zeetnagt. Toen hij in 1595 bevel had over 
de vloot op de Vlaamsehe kusten, ontrnoette hii, den 10den 
Jauuarij, twee Duinkerksehe vrijbuiters omtrent Calais, (lie 
terstond, wijl het hoog water was, aldaar de haven inliepen. 
Idij volgde hen met voile zeilen. De Duinkerkers verlieten 
hunne schepen, vlugtten aan laud ; de Zoeuwen zetten hen na, 
doch de bezetting van Calais deed een uitval, en noodzaakte 
de Zeeuwen naar hunne schepen weder te keeren. 
Toen Frederik S pi nola zes welbernamle galeijen nit Spanje binnen de haven van Sluis had gebra.7,t, veroorzaakte hij . daardoor de Zeeuwen veel kosten en moeiten, daar zij, ter beveiliging huntier kuste  oorlogsschepen ter hun-ner beYeiliging voor het :-.3luiscite  moesten leggen, ow de galeijen bezet te houden, die eveuwel, wanneer het stil weder was, uitkwattien, en eeilige Zeenwsche schepen besprougen, wanneer die, wegens hunne kleine minute alsdan elkander niet spoedig ge1(n hulp kouden bieden. Het gebeurde nu, den i6den October 1599, dat cleze zes galeijen, een stillen en liggenden wind waarnewen,le, en boven hare gewone beinanning, nog 1200 krijgsknechten uit de bezettingen met zich voerden:le, Itiertnede het schip van L o g i e r Pie t e r s z. heftig aantastten, en het met schieten, af en aauvarende, poogden af te matten, het 
roer te listen en voorts het weg te sleepen. 
Deze galeijen hadden ineer (tin 2 8UU koppen, terwijl de Zeeuwsche vice-adintraal er maar 70 had, terwijl de daarorn­trent liggende stitatsche schepen, die geen wind en het tegen tij hadden, hem geeu hull) konden bieden. Pi e t e rsz. Inoest zich dus zelve redden. ilij kweet zich dapper, en begroette de naderende vijanden, die zijn scrip uit grof gesehut fed doornagelden, met zijue musketten zoo, dat ze na twee uren vechtens,. met schade en verlies van 250 man, de Ylugt nauien, 
20 
waarna hij zelf gewond met slechts 12 dooden en 20 ge-k wetsten, met groote eere te Vlissingen binnenliep. In No-vember 1600 hielp hij het admiraalschip van Antwerpen bij verrassin 0e'., en voorts nog twee marktsche schepen op Brussel en Mechelen nemen. In 1603 bevocht hij met den wakkeren Joost de Moor de zege tegen de galeijen van Spinol a, werd gevaarlijk gekwetst, doch lierstelde. 
Zie E. van M et e re n, Nederl. Gesch , fol. 435 ; Thy sii, 13 st. Nat., p. 135; Leven en dilden der 11°04. zeeheld, bl. 41; Not. der *oa­ten van Zeeland, 1666, bl. 238; Mauritii, Leven en bedrilf: bl 219; Flemming, Beschrijv. der beteg. van Uost,nde, bl. 382-384; Held. Zeel., bl. 201, 202; J. C. de Jonge, Gesch. v. h. .Nederl. Zeezv., 
D. I, bl. 299, 379. 
PIETERSZ. (MEEuwis), een der hoofden der hervormers in Amsterdam, ondert, ekende mede het verdrag in 1566 tus-schen de regering en de hervormden, waarbij hun vele vrij­heden werden toegestaan. 
Zie Wagenaar Beschrijv. v. Amsterd., D. III, bl. 199 ; Brandt, Ref., D. bl. 385.' 
PIETERSZ. (PIETER), of PIETER, PIETER GERBRANDSZ., volgde in 1566 Willem Di rk sz. Ba r d es als Schout van Amsterdam op. Hij verzette zich in dit jaar tegen het predi­ken der gereformeerden buiten (le stad en pongde het beelden­breken te beletten, doch werd in beide door de schutterijen belet. 
Zie Wagenaar, Amsterdam, D. I, bl. 07; D. III, bl. 168, 180. 
PIETERSZ. (PIETER), Remonstrantseh gezind burger te Am­sterdam, begon vIdaar in 1617 afgezonderde verga(leriugen te houden, en underteekencle mede een brief, waarin aan de wet­houderschap vrije godsdienstoefening verzoeht werd. 
Lie Wagenaar, Beschrijv. v. Amsterd., D. IV, bl. 275-277. 
PIETERSZ. (PIETER) en zijne broeders Aart en Dirk, waren zonen van Pieter Aartsens of Pieter Arnouds­z o o n. Zij beoefenden, gelijk hun vader, de schilderkunst. V an M a n d e r noemt Pieter Pie t e r s z., een zeer goed meester, een welsprekend, schrander en geleerd man. Hij overleed te Amsterdam in den ouderdom van 62 jaren. Hij liet een zoon na, die zijns vaders voetstappen manlijk natrad. Hij schil­derde voor de bak kers to Haarlem de (hie jongelingen in den gloeienden oven, een fraai geordonneerd stuk. Later begat hij zich aan het portretschilderen. 
Lie van Mander; Kramm. 
PIETERSZ. (A.ART), broeder van den vorige, even als deze een leerling van zijn vader. Hij was in 1604 onitrent een man van 54 jaren, had vroeger kerktorens en diergelijke or-
donnantie'n geschilderd, doch wijdde zich later aan het portret­
schilderen. 
Zie van Man-der; Kramm. 
PIETERSZ. (DIRK), broeder van de vorige, werd door zijn wader in de schilderkunst onderwezen, begaf zich naar Fon­tainebleau, waar hij in den oorlog omkwam. 
Zie van Mander; Kramm. 
PIETERSZEN (GERRIT), te Amsterdam geboren, ontving van Jacob Lenartsz en later van Cornelis van Haerlem, onderwijs in de schilderkunst. Hij onde.rscheidde zich bijzonder in natuurlijke navolging van het naakt en gaf daarvan zoo in Antwerpen, Rowe als te Amsterdam in zijne kunststukken vele blijken In 1604 schilderde hij, meldt v an Ma n d e r, ll voor den St. Sebastiaansdoel te Amsterdam een Rot oft Cor­poraeischap, waervan capiteyn is (ick meen) Jan Jan sz. Carel, dat van tronien, gelijcken, clederen, tijden en ander bijwerck uytnement goet werck is, seer aerdigh gesehildert en in soo heerlijcke gemeenplaets zijn plaets verdienstigh wel weerdigcl. Hij was tot zijn smart genoodzaakt zich met por­tretschilderen bezig te houden." 
Hij was ook graveur blijkens De Heilige Maagd met het kind Jezus in een landschap zittende, 16°. en een Landschap met een lager, die rents bij boomen naar eenden schiet, 12 0 ; drie Jugtstukken zonder naam. 
Zijn portret is door S. Fris iu s gegraveerd met een ge­dicht van Lam psonius. Men vindt het bij van Mander. 
Zie van Man:der; Immerzecl; Kramm; Muller, Cat. v. portr. 
P1ETREN, schilder te Andenaerde in de tweede heat der 15de 
eeuw. 
Zie Kramm. 
PITERSON (HENRY), een. in Atnerika geboren Engelsch­man, in 1781, 1782, laken•leveraneier te Utrecht. Men ver­spreidde dat hij aan van G o e n s de engelsche citaten nit het Gentleman's Magazine en nit de engelsche staatkundige en oekonomische schrijvers verstrekte, en alzoo diens mede­helper was bij het zamenstellen van zijn Politiek vertoog. An­deren noemden den raadpensionaris van B l e i s w ij k, Fag e 1 en van de Spiegel. 
Zie Mr. B. ten Brink, Levensscheis van R. M. van Goens. 
PEYMA (J. J. W. BEINTEMA VAN) M. D. 
Baauke Ktuassen (le Vries, Nuttelyke coilliderati ­
en of sedige aenmerkingen over het hedendaags tabak, suygen, of, in hoe verre hetselve geoorloofd zij of niet. Als ook cenige aaniner-
20* 
kingen tegen verscheiden stellingen, vervat in het Tractaat, on­langs in het licht gegeven door J. I. W. Beintema van Peyma 
M. D. tot lof van den tabak, voerrende ten tytel Tabacologia ofte korte verhandeling over den tabak, desselfs deuqd, gebruik en kennisse. Hieraan volgen clan nogh verscheiden Maat-gedich­ten over aaninerkelijke zaken. VAaisterdam, 1692. 4 ° . 
Zie Schotel, Letterlc. bijdrayen tot de Gesch. v. d. tabak, kojij en thee, bl. 59, 127. 
PEYMA (W. vAN) sehreef: 
Over de middelen van de, korenlanden van het daistyras (alopechrus agrestis) te zaiveren. Haarlem. 8°. Over het gebruik van dors ,.:hrollen. Haarlem. 8°. Zie Cat. der Bibl. v. h. Prov. Genootsch. van kunsten en wetenschap­pen in Noordbrabant, bl. 19. 
PEYROLDE (BERNARD) schreef: 
Ferhandeling over den /canker. Angst., 1775. 80. 
Zie Arren berg, Naamr., bl. 409. 

PEYS (GILLER), dichter uit de XVde eeuw, van wien een gedicht, waarin cle verweestering van het Gullen Vlies door Jason in 36 aehtregelige coupletten bezongen worth, berust in de Kon. Bibl. te 's H age. 
Zie Spectator 1865, bl. 19 volgg. 
PICTAV1US (J. B.) sehreef: 
De geheime Iclumineerkunst, behelsende hoe men alle verwen na de kunst bereiden en gebruiken zal. Item alle huren, sche­pen, landen, vogclen, visschen en alle gediertens aen te leggen en te schilderen ; alle metalen te vergulden, alle inlandsche vernissen te maken en eindelijk een zeer rare en onbekende verlakknnst. Leyden 1748. b°. 
Zie A bcoude, Naanir., bl. 125, 2e Aanh. 
PIETIN (FRANcois), regulitr-kanunnik in bet klOoster van Phaieuipin, in 1556 gestorven, godgeleerde en gesehiedkundig.,e, sehrijver van het Clironicon Fanopinensis coenobii, in l 553 vol­eindigd, en van Genealogies des Chasteluins de Lille, door van der H a e r, bij het zamenstellen zijner Ch,astelains de Lille, gebruikt. 
Hij vertaalde ook versehillende homilien. van Chrysosto­mu s en verbeterde eenige kerkelijke g.ezangen. Zie Ter Haer, t. a. p., p. 155; Buzelini, Gallo-Pandr., p, 138,261, 26:; Paquot, T. I, p. 207. 
PlGEAUD (DANIEL), waarschijniijk te Rotterdam geboren, mutate in de eerste helft der 18de eeuw uit door zijn papiereu snijkunst, in den trant van Jo hanna Koer ten BI o k. In de Diehtlievende Oefeningen van het Rotterdatusehe genootsehap 
Natura et Arte, vindt men een uitbnndige loftuiting op hem, getiteld : Eerekroon voor den kunstrijken jongeling D. Pigeaud 
(D. V, 	biz, 248). Zie Navorscher, D. V, bl. 248; Kramm. 
PIGEAUD Dz. (T.), waarschijnliik een noon van den vorige. Men vindt van hem vijf gedichten in de Proeve van poezye van het Sohiedamsch genootschap Flijt volmaakt. 
Zie v. d. A a, N. B. A. C. Woordenb. 
PIGGE (JAN), heelmeester te Oostzaandam. Daniel Raap gaf dozen het ontwerp van een verzoeksehrift aan de hand, waarbij begeert werd dat de ambagtsheerlijkheid van ant­zaanen en Oistzaandam, voor ettelijke jaren door de regering van Amsterdam gekocht, aan den prins erfstadhouder, en zijn wettige opvolgers in de stadhouderlijke .waardigheiel zott won. den opgedragen. Pigge liep rond met het verzoeksehrift en won eenige teekenaars. Men • beloofde zich daarvan groote voordeelen, met opzigt tot den scheepsbou w en den handel in gezaagd hoist. Doeh toen eenige afgevaardigden zich met het verzoeksehrift bij Zjne Hoogheid vervoegden, werden zij met verolitwaardiging afgewezen. Op Cat. .m3,3. J. v. V oors t komt voor p. 112, n. 71, Request van J. Pigge c. s. aan Burgern. van den Banne an Wesizaanen, ona gemelde heer­hjIcheid op te dragen aan den Prins van Oranje (1750) net de namen der teekenaars. 4 pag. 
Zie Art. Raap (Daniel). 
PIGGH E of PIG HIUS (ALBERT) werd omstreeks 1.190 te Kampen, in Overijssel, geboreu. legde zich in het collegie de Valk te Leuven op de wijsbegeerte toe, behaalile den eer­sten rang bij de algemeene promotie van 1509, stucleerde vervolgens in de godgeleerdheid in het door Hendrik va n H o u te r 1 e gestichtte collegie, waar hij zes jaren het onder­wijs genoot van Jan Driedo en van Adriaan.Florensz. (later pans) en bekwam de waardigheid van Baccalaurens. Op bet voorbeeld van Driedo, legde hij zich ook op de wiskunde toe, schreef eenige werken over doze wetenschap, (loch wijdde zich vervolgens geheel aan de wederleggende godgeleerdheid. In 1517 verliet hij Leuven en vertrok. naar Keulen, en werd er doctor in de theologie. 
Hij stond in huoge achting bij Ad r iaa n van Utr ech t, wien hij naar Spanje vergezelde, en die hero, toen hij den pauselijken zetel had bestegen, naar Rome riep. Ook deelde hij in de gunst van diens opvolgers Clemens VII en P a n­1 u s III, onderwees den laatsten in de wiskunde en vervaar­digde verscheidene wiskundige werktuigen voor hem. Onder zoodanige omstandigheden kon het Pi g h i u s aan geen ker-
kelijke waardigheden ontbreken. De pauses zonden hem, den ijverigen voorstander der hierarchie, naar Rheims, en volgens sornmigen verhieven zij hem tot kanunnik en thesaurier van het Utrechtsche domkapittel, volgens anderen tot deken van St. Jan aldaar. Zeker is het, dat hij in 1535 proost en aarts­diaken van St. Jan te "Utrecht was en dientengevolge beer van onderscheiden heerlijkheden. Hij kwam in een langdurig proces met de Utrechtsche revering over het zwaardregt in de heerlijkheden zijner proosdij, dat hij wel voor den hoogen raad van Mechelen won, doch dat wegens de groote onkosten, die hij had moeten waken, aanleiding gaf tot den bekrompen toe-stand, waarin l . ij zich later beyond. Hij woonde te Utrecht in een prachtig kloosterhuis, waarin hij den 26sten December 1542 overfeed, en niet, gelijk sommigen willen, in 1530, wen hij wel, bij den intogt van Karel V te Bulogne, door het instorten van een brug, in levensgevaar verkeerde, doch niet omkwam. Hij ligt begraven in de St. Janskerk te Utrecht, wadr nog in de vorige eeuw zijn grafschrift door Jacobus Latomius (bij Burman en Paquo t bewaard) werd gele­zen. Hij was een geleerd man, buitengewoon ervaren in de wis- en sterrekunde. De astrologic vond in hem een verdedi­ger, doch zij, die er rnisbruik van maakten, een ijverigen be­strijder. Veel heeft hij gedaan tot verbetering van den kalen­der en tot juiste bepaling van het paaschfcest. P i g h i u s heeft zich echter niet minder bekend gemaakt als verdediger der 
R. C. kerk, vooral ook der Hierarchie. Ofschoon zijne schrif­ten in dit opzigt door velen werden geprezen, voegden echter anderen, bij den lof, lien zij ze toezwaaiden, de waarschu wing, ze met voorzigtigheid en onderscheiding te lezen. Het schijut dan ook, dat de werken der hervormers, die hij bestreed, hem meermalen tot eene onwillige erkentenis der waarheid bragten. Zeker is het dat enkelen zijner geschriften op den index zijn geplaatst. Zijn voornaamste arbeid in deze rigting was zijne Ilierarchiae Ecclesiasticue assertio, aan pans P au I u s III opgedragen. Het 8, 4 en 5 boek, over het priwaatschap van. Pe t r us en zijne opvolgers, over het gezag van het opper­hoofd der kerk en over de wereldlijke niagt der pausen, komt ook voor in de Bibliotheca maxima Ponti/icia, vol. II. Van het 6de boek, dat over de concilien handelt, heeft een u.it­treksel het licht gezien, met den titel Apologia indicti a Paulo III Born. Pont. Concilii adversus praedictas Lutheranae conjurationts culumnias, Colon. 1538. Het eerste boek be­handelt het historisch bewijs van den christelijken godsdienst tegen de ongeloovigen en van het eatholicisme tegen de prote­stanten, bet tweede handelt over de eenheid der kerk. Ben der eerste bestrijders van deze verdediging der hierarchie was de Engelschman J. Leland in zijn iimphilarchia in Alb. Pighium. 
P i gh i u s was in briefwisseling met vele uitstekende geleerden van zijn tijd. Zijne brieven zijn in versehillende bundels verspreid. Hij gaf in het lick : 
41b. Pighli Canzpensis, Philosophi, Mathematici ac Theologiae 
Baccalaurei formali, adversus Prognosticatoruin vulgus, qui 
annuas praedictiones edunt, et se Artrologos mentiuntur, Astro­
logiae Defensio. Paris. 1518. gr. 8°. 
Dc Aequinoctiorum, Solstitiorunique inventione ad B. in 
Christo Patron D. Franciscum Moliniunz, Abtatem L. Maxirnini, 
a secretis et consilzo R. Francorum Christianiss. et piis largi­
tionibus ejusdem Praepositum primarium. .Ejusdenz de ratione 
Paschalis celebrationis, deque restitutione Ecclesiastici Calenda­
rii, ad Beatissimum Patron Leonern I. P. M. Venundantur 
Parisiis ire vivo Divi Jacobi. in fol. 
Adversus novam Marci Beneventani Astronomiam, quae po­
sitionem Alphonsinam ac rccentioruin million de motu octavi 
orbis depravavit, Apologia, in qud A/phonsina positio demon­
stratur. Paris. 1522. 4° . 
Apologia adversus novam Marci Beneventani .1strononaianz 
Defensio. Paris. 
Ilzerarchiae Ecclesiasticae Assertio. Colon. 1538. fol. Ab 
ipso Authore sub mortem difigenter recognita, novaque acces­
sione passim locupletatd. Ibid. 1544. fol. Et nunc accuratiori 
diligentzd, quam hactenus unquain typis excusa. Ibid. 1558. 
fol. 1572. fol. 
Contr. oversiarunz praecipuarum in comitils Ratisponensibus 
tractotarum, et quilius nunc potissimum exagztatur Christi fides 
et Rtligio, diligens et lucuienta Explicatio. Colon. 1542. fol. 
Paris. 1542. 8'. 1543. 8°. 1549. 12°. 
Explicationes Calholicae praecipuarum contraversiarum, qui­
bus nunc potissimum Christicsha fides et Reiigio exugitatur. 
Paris. 1586. b°. Aan 't eind van dit werk, aan pans P a 1 u s III opgedragen, zijn twee dissertaties, getiteld : Quaestio de Divortzutorum novis conjugiis, et uxorurn pluralitate sub Lege Euangetica, et Dzatriba de delis VI et VII. Synodi. 
In eeliige uitgaven vindt men: 
ludicium Deputatorum Unzversitatis, et secundarii Cleri Co­loniensis de doctrind et vocatione. Martini I3uceri ad Bonnam anno (CI0.10) XLIII. 
De Libero homsnis Arbitrio, et diving Gratid Libel I ad-versus Lutherum, Calvinum et alios. Colon. 1542. fol. 
Ratio componendorum dissidiorum, et surciendae in Religione concordzae. Col. 1542. 4°. Uitgegeven door Gerard van H a in o n t, Prior der Karthuisers to Keulen, wien de schrijver het werk had gezonden. Zie den brief van J o h. Vor stius aan dezen Prior, in Ilypodigma Bartholdi 1Vihusii in Cent. 1 ep. 71 der Epist. door G a b b ern a uitgegeven. 
Apologia 411b. Pighii adversus Martini Buceri calumnias, quas et solidis argurbentis et clarissimis rotionzbus confutat. Mogunt. 1543. 4°. Ook met Controvers. praecip. in comitiis etc. Paris. 1543. 8°. 1586. 8°. 
Pighius haalt in deze dpol, het volgende geschrift van . B u c er u s aan Coristaus Thfensio de Christiana reformatione, quam D. Hermanwis, Archiepiscopus Coloniensisium, ante pu-blicavit. Herdrukt. Genevae 1613. 4°. 
Er zijn drip brieven van Pighius onder de Epistolae ear, viror. van Ga bbem a. Hari. 1669. 8°. pp. 31, 33, 177 (1540-1542). Ook was hij in briefwisseling met den kardi-naal Jaeobus Sado1etus. Zie Sadoleti Ep. ad Alb. Pighium anno 1539. Lib. XVI, E1. 1. Lib. 1V, ep. 9. Lib. XIV, ep. 6. 
H. F. van Heussen bezat vele andere brieven van Pighius. 
Sweertiiis en Valerius Andreas schrijven hem een tractaat de Missae officio contra Lutheranos toe, loch zie Pa q not, 
AI a r d van Amsterdam sehrijft hem een werk de irnmensa Dei misertcortha toe. Zie Ga b be m a, Cod. I, ep. 18. 
Ten he( ft een Epistola AIbeiti Campensis, Moscone betref-fende, gedrukt to Venetie 1543 en in T. I der Navigotioni et viaggi raccolte da Al. Gio. Batfista Ramusio, in tre volumi divise. 'Venetia 1550— 1559. fol. 1563, 1574, 1583, 1568, 1606, 1613, 3t. fol., doch waarschijnlijk is er een font op den titel en is de brief van Albertus Pi u s, Prins van Carpi, bekend door zijn schriften tegen Erasmus. 
Zie Vita A. P. door Joh. Guntherus voor de Apolvia Alb. Fiyhit; Paul Jovii, n 105; Niraei, Illog ill. BPIqi/ script.. 
p.
 54-57; Sweertii, Ath. .p. 38-40; Foppens, Belg.; Val. Andreas; Lupin, BIN. T.XIV, p. 165-168; Burman, Tiaj. crud., p 260; V. Heussen, dist Eccl., T. II. p. 68, T. vl, p. 582-588; be.ic. Poet. Lr ly., p. 99; Matthaei H'n .Lcc/.,p 125; Saussay, ( ontin. Beller.''. de script. Feel., p. XIII; Possevinus et Theoph. Raynaud, de Mal. et bon. libr.. n. 453; Wolfii, Lection. Memoral., T. II, p. 115; J. Gerhardus, Theoi. Prof. Jen. Loc. corn., 

T.
 V ; N ihu s ii, ocliyma, quo di taintur nonnolla contra eathacos disputotoe in a )tla'tini t'actatu de Av,alysi Logica, 1548; M as sonus, Elog., T. II, p 421; Beza, in Vita Calvin/; Possevinus, Apparat. Sac., T. I, p. 26; Miraeus, de 'Script. Seculi. XVI C 76; Pope Blount, Ceps. celebr. obth.. p. 592; Freberi, Theatr. Firor. 

T.
 IV, p. 1457; van Heussen en van Rijn, B. 8.; Cent. ad Be/g.., 51; To b. N agyri, Eponym., p. 662 ; Panta-leonis, Prosopog7.,•S. III, p. 187 ; Vossius, de .Sczent. Mathew., C. LXV § 5, p. 373; C onringius, Saec. XVI, C. I, p. 151, 1. n. Krantzli (14); J. Revii. baventr , L. III, p. 257-- 201; F. D. Camusalus. ad Ciaconti Bibliothecam, p. 844; Cot. bib!. 13 ,,nay., T. I, vol. II, p 1512, 1513; 0 ff e r b au s, Comp. thst. IX, XI, § 12 o); Saxe, Onow., T. III p. 70; final. 589, 657; Index Madrit edit anni 1667; van de Water, Utr. Placaetb., D. 1, p. 253, 254; Iijst der Proosten vun Si. Jan, Aanh. op de Kerk, oudh. van Nederl., p. 168— 202; Glasius, Codgei. Ned, r1 , Mr. P. Bosseha, A.lb. en Steph, 


tit iinand Pighivs in Overips. Ivoor oudheid en leiteren 1840, 
p. 112 very. ; Nic er on, Mem., T. 39, p. 372— 386 ; B ay 1 e, Pa qu ot, Mein , T. II, p. 175-187, Nom'. Bioqr generale ; Blogr. un r., Bauer, Jacher,Rotermund M oreri, Hoogstraten, Kok, Nieuwen­huis, Kolm en de Rive court. 
VIGGHEIJS of PIGGHE (STEPHANUS of CORONA WTJNANTS), neef van den vorige, ornstreeks 1 520 te Kampen geboren, oefende zich te Leuven in de rhetorica en philosophie, werd vooral ervaren in de grieksche en latijnsche talen en in de or: gewijde ondheidk uncle, en vertrok naar Italie om zich ver­der te bek warnen. 11 ij bleef er 8 jaren, leerde er vele ..releer­den vermaarde manner) kerinen, en kwam te Rome, wegens zijne geleerdheid, in zoo groot aanzien, dat de vriend van zijn oom, de karditiad Co r v i n i, die den 5d'n A9ril 1555, onder den naam van Ma re ell u s II pans weal, hem de keuze tus-scheri verseheidene, toen juist openstaande kerkelijke bedienin-gen aanbood. Verhaasd over zulk een uitstekende gunst, en onzcker wat hij kiezen zou, besloot Pig h i u s net zijn oom te raadplegen. Doch daar M a re ell us reeds den Pten Mei daaraanvolgende overleed en ook zi,in own gestorven was, en welligt bevreest in zijne letteroefenin gen beleminerd te zullen worden, nom hij het besluit de hoop op kerkelijke bevorde­ring op te geven en een andere loopbaan te zoeken, 
In zijn vaderland weergekeerd, werd hij secretaris voor de latijnsehe briefwisseling en secretaris van den kardinaal d e Gran v ell e, eene betrekking, die • hij ruiw veertien jaren ver­vulde. Na dien tied zag hij zich een geheel nienwe loopbaan 
. geopend ; want Willem, hertog van Kleef en Gu verkoos 
hem tot mentor voor zijn ondsten zoon Karel Frederik. 
Hij vergezelde hem in 1571 op eene reis door Duitschland 
en I-1 ongerijen en kwam in 1575 te Rome, toen er het jubeljaar 
werd gevierd. Bier kwam Kare 1 te sterven, en ter gedach­
tenis van den braven jongeling, schreef zijn leerrneester het 
werk, dat te Antwerpen in 1587 in het licht kwam, onder 
den titel .Hercules Prodiclus, waarin hij al den luister van 
bet Jubelfee:A beschrijft ; maar tevens prins Karel voorstelt 
als volkomen gewapend tegen de aanlokselen der verleiding 
op deze, van die zijde, zoo gevaarlij1; e reis, even als Here u­
le s, iii het bekend verhaal van den wijsgeer Pr odic u s bij 
X en °ph o n, van de twee verschillende wegen hem door de. 
vellust en de deugd, onder de gedaante van twee godinnen 
voorgesield en aangeprezen, den laatsten koos en r‘dus den 
palm des roems verwierf. 
Nadat de jeugdige prins ter aarde was besteld, vertrok 
Pi ghius met bet gevolg naar Kleef, en daar hij reeds vroe­
ger, door den invloed van hertog W ille in, tot kanunnik van 
den Heiligen V ict or te Xante benoemd was, verkreeg hij 
daarna tevens de waardigheid van leeraar bij de school van die zelfde kerk (1 Sept. 1575), en vervolgens door den kar­dinaal de Gra n v elle, die er proost van was, mede het ambt van corm issaris. Thans wijdde hij al den tijd, die hem o‘er­schoot, aan de studie, vooral aan het zamenstellen zijner An­nales Ramanorunz et Fasti Magistratuum Romanorunz, waar­
van de beide laatste deelen na zijn dood door zijn vriend Andreas Se hot werden in het licht gegeven. Hij overleed den 18den October 1604, in den ouderawn van 84 jaren. 
Hij zelf gaf in het licht : 
rate•ii iiaxirn dictorum factorurnque memorabilium Libra; IX infinitis ntendis ex veterum exemplarium fide repurgati, (ague in meliorem ordinem restituti. Ant v. 1567. 12°. 1574. 12 ° . 
Accedunt in fine ejnsdern Annotutiones et breves notae Asti Lipsii. Ibid. 1585. 12 °. L. B. 1594. 8°. Antv. 1608. 12 ° . Themis Den, see de lege divind . . ad amplissinzum Per­renotum Cardinatem Granvillanum. Ants. 1568. 4°. 
Mythologic!. 617 ztzc 6')Ioctc, vet anni pastes. Ex symbolis an­tiqui cujusdani T“reumeats argenteis, pod extat apud Rever. Episcopum Atrebalensent. Aebter het vorige werk. Beide vindt men ook in de Anliq. G11(46C . van G r on o v i u s. T. IX, p. 1137-1204. 
Hercules prodicius sett Principis Juventutis vita et pereyri­natio . . Historza prineipis adolescentis institutrix: et anti­quitutum, rerumque scull dignorum varietale non minus wills gaunt jueunda. Accedzt rerun" et VOC UM memorabilium index accuratissintus. Antv. 1587. 8°. 
Annales. magzstratuum. et . provinciar. S. P. Q. R. ab. urbe. condita. incomparabili. labore, et. industria. ex. auctorum. antiquitatunique. varias. monementers. suppleti. per. Stephanum. 
pighiunt. campensem. in queis. rezpublicae. mutatio­nes. potestatum. ac. imperiorunt, successiones. nein. leges. chides. victoriae. muiilbiae. atg. triumphi. nee. non. industria. stemmata. familiarwmq.ue. propagines. ad . winos. et. tempora. sea. reducuntur. Antv. I oa n. M ode re t u s. 1599. fol. 
Annales .Romanorurn; qui Commentarii vzcem supplent in °nines veteres Romance histo•iae scriptures. 'foams II. Posthu­mus, opera et studio Andr. &Matti . . recensztus, anew. et itlustratus. Cum Fustis Capitolinis, a Steph. Fin. Pigghto sup-plebs, et Fustzs iSzeztlis ab eodem Schotti emendutis. Ibid. 1615. fol. Towns III. PHS4UMU8. Ibid 1615. fol. Graevius heeft onder zijti Antiq. Rom.. T. XI, p. 174-238 opgenowen Eu sti Jiagistrutuum Ramanorum a S. V. Piggttio, suppletis Capitolinis fragmentis, restzt uti. 
Mr. P. Bosse h a prijst inzonderheid P i w h i u s aanteekenin­gen op Val. Maximus, en nieldt, dat zich op de Leidsche bibliotheek nog eenige aanteekeniugen van zijne hand op dezen 
schrijver bevinden. Ook deelt hij de Ned. overzetting van 
een zijne brieven aan Li psi u s (Weenen 8 Sept. 1572) mede. 
Jo h. Win ter, kanunnik te Xante, vriend en arnbtgenoot 
van Pi gh i u s , besebreef, schoon zeer onnaauwkeurig, diens 
leven, dat men v6Or T. II der Annules vindt. 
Zie Val. A n dre a s, Bill. l3el i., p. 818 ; Popp ens, Bibl. Belg., T. II, p. 1168; Paquot, Nem., T I, p. 155, 156; Fr Sweertius, Atli. Belt', p 681; Tob. Magiri, Eponym.; Mart. Hanckius, iScript. rer. Row., C. 77, p. 259-261, L. II, P. II, C. 77, p. 392; Pope Blount, ('ens. tibr., p. 8()2-804; G. Krantzius, ad Conrnyium ,Saec., XVII, C. V p. 217 (17) ; Hartzheim, bi5t Colon., p. 300; Cat. Btlit. Bun., T I, vol. II, p 1512; P. Burman.nus, Praej. act Authol. Lat., p. XXVII; Cat,/: Cod. o„. p. Bann. qua, to, p.16, n. 2415; Saxe awn,. T. III, p. 432-433; Etiist. Burin., T. 
p. 288; Fabricii, Biblioyr. zintzq., p 76, 489; Vossius, de Hist. Lat.. L II, C. 8; Id. de Const; uct , C 25 ; Li psi us, L. II, Elect., 
C. 11; Garp. Sciopp., de .Bit. Crit., p. 12; A. Schott. Prael. An. nat. Piybii, T. II; baillet, 'Mont , T. II, p 191, n. 434; Moreri, B1097% Una, ; yendr.; Hoogstraten, Kok, Nieuwenhuis, Kolm en de Rivecourt, Mr. P. B o s s c h a in Uverifss. Alin. 1840, 
p. 121 volgg.; J ocher, Rotermund. 
PIKE (S.). Bij Arren berg (Naomi., bl. 414) kornt voor : Orde des .Heyls of samenhang en geu,iigt van sommige aange-legen waardigheden van het Evangelie. -Utrecht 1777. 8°. 
PIKMANS (PIETER), schipper van Hoorn, kwam in 1569 of 1596 op het denkbeeld, dat de spaansche schepen, op de rotsige kusten van Ierland vergaan, vvaarschijnlijk aldaar niet zoo (liep zouden zijn gezonken, als doorgaans op ooze zandige kusten plants heeft. Hij ondernarn alzoo ow aldaar met ben­gels en haken naar goederen te vissehen. Op zijne eerste reis vond hij weinig, op de tweede eehter, nadat hij zijne gereed­schappen verbeterd had, haalde hij, zoo veel goederen, seheeps-gesehut enz. op, dat hij de kosten van beide reizen dubbel vergoed zag. Ten derden male derwaarts henen gevaren, ge-lukte het hem om kisten met goud en zilver en andere kost­baarheden op to hales. Hij keerde met een grooten sehat terug, bouwde -een aanzienlijk huis te Hoorn en leefdedaar in overvloed. Hij liet 2 dockers Da, die met zonen van voor­name burgers te Hoorn getrouwd zijn, en uit zijnen of haren rijkdoui is de eerste aanzietilijke bijdrage gekomen tot het fonds dat noodig wend geoordeeld mu de bedijkiug en droog­making van de Beemster to kunnen aanvangen. 
Zie A. Beeloo, Noord-Holland en de Noord-flollanders, p. 309; Bouman, hijdijking enz. van de Beenister, p. 30, 31. 
PILAAR (JAN CAREL), zoon van Johannes Pilaw: en Mari e Le c o in tr e, werd den 3 Osten December 1798 te Goes geboren. Hij oiits'ing zijne eerste opvoeding in zijne geboor­teplaatsen, werd vervolgens can cen kostschoolhouder to Bergen­op-Zoom toevertrouwd. Toeu hij den leeftijd van veertien jaren 
had bereikt, werd hij te Goes klerk op een notaris-kantoor, en legde zich in zijne tusschenuren op de mathesis toe. Twee jaren later haven zijne ouders hem hunne toestemming om bij de marine in dienst te gain. Den 22sten Augustus 1814 werd hij als stuurmansleerling aan boord van het linieschip, onder bevel van den kapitein ter we d e Man, geplaatst. Een jaar later ontving hij zijne benoeming tot buitengewoon adelborst, 2de klasse, en kort daarna werd hij overgeplaatst op het fregat Diana, onder bevel van den kapitein ter zee Zi er v oge 1.. Niet lang daarna overgeplaatst op het fregat de Amstel, zeilde hij claarmede naar de Middellandsche Zee, legde ter reede van Gibraltar zijn examen of als adelborst der eer­ste klaqse, werd op nieuw op de Diana geplaatst en was den 27sten Augustus 1816 tegenwoordir bij het bombardement van Algiers door de vereenigde Hollandsche en Engelsche vloten, onder de bevelen van den baron v n der Ca p ellen en lord Exmout h. In het vaderland weergekeerd, werd hij den 17den Maart 1817 geplaatst op het fregat Kenau Hisse­laar, en nadat hij inmiddels tot adelborst der late klasse was benoemd, kort daarna overgeplaatst op de brik de Havilc, onder bevel van den kapitein •luitenant Bolke n. Den 23sten November zeilde hij met de brik de Zwaluw naar de West-Indien en werd aldaar den 1 sten Jantrarij 1819 tot luitenant ter zee der 2de klasse benoemd. het vaderlund terug-gekeerd, bleef hij bijna 3 jaren op non-activiteit : den 25 sten Februarij ontvieg hij eene plaatsing op het fregat Zeeland. Z jne bui-tengewone ervarendheid in de wiskundige zeevaartkunst, deed zijne chefs besluiten hem het geven van onderwijs arm de adelborsten, die hunne opleiding aan board van het wachtschip te Willemsoord ontvingen, optedragen. Dit leidde tot eene hoogere plaatsing, naruelijk die van officier-instructeur aan de artillerie en genieschool te Delft, Toen in 1828 daze school te DPIft was opgeheven en vervangen door het Koninklijk Insfituut voor de marine te Medernblik en de koninklijke militaire Aka­demie te Breda, werd hij in zijne betrekking gecontinueerd en aan de eerstgenoemde inrigting overgeplaatst. Hier onder­wees hij niet slechts de stuurmanskunst, mar gaf hij ook lessen over den scheepsbouw, de taktiek, de scheepsmanoeuvres, de inrigting van het tuig en in een gedeelte der wiskundige cursus. 
In 1840 werd hem den titulaire rang van kapitein-luitenant ter zee, na(lat hij een jaar te voren het ridderkruis van den Nederlandsehen Leen w had verk•egen, gegeven. Bij gelegenheid dat hij het. feest van zijn 25jarig leeraarsambt vierde, °raving hij (12 Aug. 1847) van zijue talrijke leerlingen een zilveren thee-servies met schenkblad met toepasselijk opschrift. Den 1 sten October 1849 verkreeg hij zijne aanstelling tot eersten ofticier 
van het Koninklijk Instituut voor de marine. Hij overleed kort daarna (16 October) in den ouderdom van 51 jaren. 
De zeeschilder P. J. Scho t el, zijn criend en ambtgenoot te Medemblik, bezor gde de uitgave van Pil a ars portret, in royaal piano. fiij zerlf had het geteekend naar eene daguer­rotype. J. W. Kaiser belastte zich met de gravure en Bu ffa en Zoon waren uitgevers. De opbrengst van dit portret zou strekken voor de oprigting van een monument op het graf van Pi 1 a ar. Dit laatste is in 1852 te Medemblik opgerigt. 
Uit zijn huwelijk met Maria Elisabeth van Baaleu, den 17 den December 1823 te Goes voltrokken, werden twee dochters en een noon (in jeugdigen leeftijd overleden), geboren. 
Hij gaf in het licht: 
_Thindleiding tot de kennis van het schip en deszelfs tuig. Delft 1826. Medemblik 1838. Tweede geheel onzgoverkte druk. Proeve van handleiding tot de kennis der zee-artillerie. Delft 1828. 
Beknopte verhandeling over de seinen bij de Nederlandsche zeernagt in gebruik. Delft 1829. 
Handleiding tot de beschouwende en werkdadige stuurmans­kunst. 2 Din. gr. 8°. In 1837 verscheen een herdruk, gewij­zigd naar de vernieuwcle inrigting van den Almanuk ten dienste der zeelieden, en in 1848 een tweede oingewerkte druk. 
Werkdadige sterrekunde. Delft, en Medemblik 1834, verta­ling van een geschrift van den sterrekundiie L. B. r a n c o e u r, waarin over de zamenstelling en het gebruik van de Coni:ais­sance des temps gehandeld wordt. 
Bekorte manier tot het herleiding van 2naansaptanden, zon­der de voorufgaande toebereidselen ; benevens iets over het yin­den der breedie, en der lenyte door tijcimeters, tusschen de keerkringen, door waargenomene hooyten mgt bij den Merifli­aan. Met de tojels tot het eerste betrekkelific. Kannende dienen tot een aanhungsel op de stuurmanskunst. Leijden en Me­demblik. 
Dit geschrift gaf aanleiding tot een pennestrijd tusschea Pilaar en den Hoogleeraar Vorsel man de Hee r. Hij werd in de Gids 1840 dour den Iloogl. Kaiser, ten na­deele van beide partijen, beslist. 
Drietal verhalen uit het zeetnansleveri, Medemblik 1837 (ver­taling). 
Over het verband der physische wetenschappen door Maria de Sommerville. Al nhein 1839 (vertaling). Darcy, door kupitein Giascock. Aledeuiblik. 2 Din. (verta­
ling). 
Twee jaren voor den mast, lotgevallen op eene zeereis naar de N. U'. kust van Amerika. 2 Din. Deventer 1.842 (verta­ling). 
Verliandeling over de platte en kloofsche driehoeksmeeting. 
Leijden 1848. 
Nieuwe manieren tot het berekenen der lengte, voorgesteld door Dr. Dontinico Prunelli, Professor in de zeevaort te Ancona. Uit het Italiaansch. Medemblik 1817. 
Logarithmen der getallen 1 tot 10.000, en der sinussen en tangenten van 15 sec. tot 15 sec. Leijden, 's Hage, Amster­dam, MPdemblik 1847. 
Vergelijkende waarnenzingen van een ancroide barometer met een gewonen zee-barometer, in Verhandel. van het Kon. Ned. Institunt. 
Hij schreef, loch zDnder zijn naam, in literarische tijdsehrif­ten, en zeevaartkundige bijdragen vindt men in ;root auntal in het Tijdschrift toegewild aan het zeewezen, onder redactie van Tromp en Verveer. 1831-1835. 
P i 1 aar was lid der eerste klasse van het Kon. Nederl. Instituut, van het Prov. Utrechtsch Genootschap en van het Ba , aafsch Genootschap van proefondervindelijke wijsbegeerte te Rotterdam. 
Zi,jn liven is gesehetst door: 
P. M. B r u t e l de la Riviere in Zeeland, Jaarboekje voor 1856, hi. 269 volgg. tn. portr. 
Zie Jaarl. verslag van het ICon. Ned. Inst., 1850; /nail. verslaq van het Pray. Genoot,ch., 1850; G D. J. Schotel, Leven van P. J. &hotel, p. 21; Muller, Cat. v. portr. 
PILEITR (HENRI ANTOINE LE), chevalier de St. Louis, se­dert 1795 uitgeweken fransch emigrant, verdienstelijk geschied­en tanikundige te Leiden, alwaar hij o. a. uitgaf: 
Tussehenregelige vertalingen of beoefenende leertvyze om het Hollandsch in het 1?, anscli over te zetten, opgesteld naar een nieutv plan (Neerd. en Fransch). Leijd. 1805. 8°. 
Elemens de la Langue hollandai,,-e en Methode analytique et neuve, pour en appendre promptement la pronontition, l'orthographe, In contexture et les prii. cipes etc. par l'au­teur des Traductions interlineaires de Holt. en Franc, Leide 1807. 8'. 
k elanges d. histoire, de litterature, de ge'ographie, de 
morale. Leide 1808-1811. 3 vol. 8°. .Tradnction interlindaire. Leide 1811. 2e edit. Men heeft ook van hem: Tableaa sNnoptique de 111018 si­
milai•es dans les langues Persane ; Samskrite, Grecgue, Latine 
etc. Paris et Amst. (tusschen 1808-1811). Hu schreef onder de letters H A. L. P. Hij keerde in 1814 naar zijn vaderland terug. 
Zie ilant. op de Br,Pliviss. van Bilderdijk met M. en I.I. W. Tyde­man, D. I, p. 371, 378, 390 en very. ; Cat. d. Illaatsch. van Ned. let­terIc., D. 1, p. 108, 129, D. II, p. 500. 
PIL1US (Mr. MARTINUS) of PYLL (MARTEN) 1), afstam­meling van een zeer aanzienlijk geslacht te Dordrecht. -werd den 10den November 1570 te Zevenbergen geboreu. Zijn va­der Jan Py 11 Nicolaa sz o o n was aldaar eerst schepen, later burgeweester, weesrneester en kerkmeester, dijkgraaf, rentmeester van den Noord-Polder, waarswan en gezworen van 't oude land van Zevenbergen. Zijne moeder heette Kristin a van Bergen, dochter van Sy mon van Bergen en van Ka tharina van Donge n. Na zich op de latijnsche school te Dordrecht, onder Franciscus Nansius, Joachim Ory­drius en Cornelius Rekenarius, op de oude talen te hebben toegelegd, liet hij zich als student te Leiden insehrij­veti en legde zich eerst op de philosophie en later op de regten toe. Reeds als student onderscheidde hij zich als la­tijnsch dichter, hlijkens de gedichten, die hij aan Justus Li p­sius, Rtidolphus Snellius,CorneliusRekenarius, Jo­hannes Polyander, Petrus en Guilieltnus Hespelius, Guiliel EMUS Verheyden, Lucas Trelcatius wijdde en door anderen, die hij voor eenige werken van Guilie 1m u s M e­rula, Aelius Franciscus van der Willies en in de albums zijner vrienden vervaardigde. H ij was dan ook zeer gezien bij Scaliger,Dousa,Boxh orn, EIrY, enhorst en anderen. Justus Lipsius noemde, hem ll Juvenis magni et acres inge­nii." In 1593 verdedigde hij, onder praesidium van den Hoog­leeraar B e y in a, eenige theses, bij Welke gflegenheid J a co b u s Eyndius enFranciscus van der Burchius latijnsche en een ongenoemde een grieksch gedicht ter zijner eere in het licht gaf. 
In het volgende jaar (IX Kalendas Novembris 1593) ver­dedigle hij eenige theses, de 6'ervitutibus urbanorum et rusti­corum praediorum, die hij aan zijn vader opdroeg, en verkreeg daarop den rang van doctor in de beide regten, bij welke gelegenheid G. Hespelius,P.Molinaeus, David Heus­sardus en Cornelius Itekenarius, ,grieksche en latijn­sche gedichten vervaardigden. Hij begat zich uit Leiden naar Huge, waar hij zijn gedicht de Ambitione in 1593 uitgaf, voorafgegaan door latijnsche gedichten van Bo n a­ventura Vulcanius, J. Dousa fil., P. Molinaeus en 
P. B e rt i u s. Zoo wel aldaar als te 'Leiden hield hij latijn­sche briefwisseling met Fran e isc us Nansius, Johannes Polyander, Albertu,s Forestus, Petrus Molinaeus, Cornelius Rekenarius, Guil. Hespelius. Flier huwde hij in 1592 Johanna Olivier Gerrits dochter, weft hu­welijk door Janus Dousa fil. en Petrus Molinaeus be-
4) Petrus Joann es Pylius, die den 12thn Jan. 1596 als bursaal to Leiden den eed aflegde, komt niet op de geslachtlijst van Pyll bij Balen voor. Zie K is t, bijdr. tot de vroegste Gesch. d. iloogesch., p. 49. 
van ;en werd.. Hij overleed. den 2 7sten Julij 1595, eerie dochter Martina den lsten November 1595, na haars vaders dood geboren, nalatenle. Zij trouwde Michiel van Rye n, dros­saard en kastelein der vriheid van Oosterhout en sticrf den 2sten September 1626. 
Behalve de gemelde gedichten, en eenige vOcir de werken van Nansius,D. Bleye n burgh en anderen, gaf Pilius nog afzonderlijk uit een Carmen gratulatorium in honorem doc­tissimi piissimique yid D. Lucae Trelcatii, summi Theologi, postquain decreto Illustrissimi senates Academici e Professore extraordinario factus met ordinarius. 
In 1633 gaf zijn neef Jacobus Pilius al de gedichten van zijn oorn in het licht, met den titel : Martini Pilii Jos de Ambitinne liber et alia ejus Poemata collegit en edidit Jacobus Pilius Martini Nepos. L. B., opgedragen aan Cor­nelis van B e v e r e n, met het Vita Martini Pilii, door M. 
Z. Boxhorn, en gedichten van Joh. Po ly an der, Dan. Heinsius, C. Barlaeus, M. Z. Boxhorn, H. Delman­horst, Martinus Hortensius, Vincentins Fabricius en Joann es W o u d a n u s. Deze bundel bevat behalve het uitvoerige gedicht de Ainbitione het gratulatoriain Lucae Trel­catio een Epithalarniu . in nuptias Jacobi Eyckii, Odarum libellus, Mi;cellanea, adoptiva gratulatori r , Theses de servitu­tibus, epi,stolae amicurum ad M. P. 
Zie Vita a Boxhornio discripia; Balen Beschriiv. v. Dordr., bl. 1200 ; Val. Andreas, Bibl Bel g., p. 653 ;' Foppens, Bibl. Belg., 
T. 11, p. 70; Sweertii, Ath. Beg., p. 551 ; Schotel, I1. school, bl. "e16; Kok; Hoeufft, Parn. Lat. Bef y p. 100, 261; Fr. Nansii, Curoe ad ,\ onnum ; '. i s 1 ij en burg h, Lento ethicus, p. 303 ; J. 1) o u­sae f., Poem., p. 65 edit. G. R a b i. 
PILIUS (Mr. JACOBUS) of PYLL, zoou van Johan Py 11, lid der regering, te Dordrecht en van Ai o n a 't J 0 n studeerde te Leiden in de regten, werd iii .1640, 1 6 41, 1 6 4 2, 1 6 5 1, 1 652 schepen, voorts cowinies-stapelier, later (1 6 4 5) schepen van de generaliteits- magazijnen t n vivres, rentmeester Van 't H. Geest-eu Pesthuis ten Groote kerk, president der weeskamer 0 65 0) te Dordrecht, huwde S usanna van der Does, dochter van Mr. Jacob van der Does, rand, secre­taris en griffier van Frederik H e n d r i k en van B e a t r i x van Z y p e s t eyn, Johans dochter, die hem verscheidene kin­deren sctionk. Hij was een beoefenaar der latunsche poezij, be­vriend met Caspar Kinschot, Schreverius, 1-1 einsius, Barlaeus. Hij gal de Puemata van z;jr) own Martinus nit. Jo h. Mic haeli us droeg he,m zijne Poemata op. 
Zie het vorig artikel en de aangeh. bronnen ; P. S e r i v e r i i, Anecd., 
p.
 231, a32; C. Kinschot, Poem., p. 175 ; D. Heinsii, Poem., p. 70; 

C.
 Barlaei, Poem., p. 117; Baden, t. a. p., bl. 1z03. 


PILLERA (Mr. H. A.) was staatsraad in buitengewonen dienst en ridder van den Ned. leeuw. Hij overleed te Utrecht den 88ten Febr. 1859 in den ouderdom van 76jaar. Zijn vrouw 
M. E. van Teyl i u g e n overleefde hem. Zie flaagsche Cour., 12 Febr. 1859. 
PILLETIJR of PELLETIER, (CAsi,ARus), te Middelburg geboren, was aldaar arts, en van 1615-1639 schepen en raad. Volgens de la It u e " was hij hooggeleerd in de ana­tomie en medicijnen, alsmede een uitnemend bedreven en ver­maard botanicus." 
Men heeft van hem: 
Flantarum turn patriarum, turn exterarum, in Walachria, Zeelandiae insula, nascentium synonymia, auctore Oasparo Pil­leterio Monspellensi Medicinae Doctore, ac inclytae M:ddelb. Resp. Medico ordinario. Middelb. excudit Rich. $childers. 
1610. 8°. 
Hij droeg dit werk aan de regering te Middelburg op en werd van haar met een zilveren schaal beschonken. ICort voor zijn overlijden verzocht hij dat het ambt van ordinaris doctor van het gasthuis, tot hiertoe door hem waargenomen, mogt overgaan op zijn zoos Adriaa n. 
Hij overleed in 1639. Zie Chr. v. Zeeland, bl. 348 ; List d. v. Ite iliddelb.; De la Rue Gel. Zeel., bl. 348, 349; Paquot Mem., T. I., p. 113. 
PILZARRO (ISRAEL), Rabbi, die te Amsterdam leefde, en een werk uitgaf onder den titel De scepter van Juda, waarin hij eene uitgewerkte verklaring leverde van de profetie aan­gaande den Schiloh, opgedragen aan de Parnissijns der Portu­geesch-Joodsche natie, een opdracht, waarin hun de vleijendste lof en den christenen de vinnigste bestrijding ten deele viel. Doch de opzieners der synagoge, vreezende dat voor hun nit het openbaar worden van een geschrift, zoo scherp tegen het christendom gerigt, aanmerkelijke zwarigheden mochten voort­spruiten, verbinderden de uitgave nog voor de verzending. 
Zie D a Ro ss i, Biblioth. Giudaica anti-christ., p. 92 ; S oene n, Gesch. der loden, bl. 335. 
PIMPERLING (L.uunwrius), te Groningen geboren, verliet omstreeks 1611 deze stad en begaf zich naar Duitschland en Italie, studeerde aan verschillende akademien aldaar in de philosophie en bet geestelijk en wereldlijk regt, begaf zich in een klooster, waarin hij gardiaan werd, studeerde vervolgens in de godgeleerdheid, verkreeg den graad van Theol. Dr. en werd "tot onderscheydelijcke officien, prelaturen ende digni­teyten verheven," vertoefde twee jaren aan 't pauselijk hof te Rome, kwam door nadenken en lezen tot andere godsdietstige overtuiging, begaf zieh niet zonder groot gevaar naar Cassel, waar hij van plan was zich te vervoegen tot den iatdgraaf van Hessen, # een tweede Josua der kercke Gods, in gewisse vertroostinge, om bij syn Hoag Vorst. Doorl. nae syn quali­teyt wel gheaecommodeert te sullen ivorden." Door echter de landgraaf gestorven was, besloot hij naar zijn eigen vaderland te reizen. 
Te. Groningen ging hij tot de gereformeerde kerk over en gaf daarna in het Licht: Dialogus ofte, T'Samenspreeckinge Desiderii ende Illuminati, waerinne kort, klaer ende grondelijck voorgestelt, ende upt Gods woordt wederleght worden de loin­cipaeltste dwalingen der Boomsche Kercke ; wesende d' oor­saecken, waeromme D. Laurentius Pimperling ghewesene Guar­diaen, etc. 't Pausdom verlaten, ende Hem tot de Gereformeerde Getneynte begeven heeft. Door denselven gestelt, ende int Licht gegeven. Tot Groningen. Ghedruckt by Hans Sas. Boolcdrucker ordinaris. Ao. 1638. 120. 
Hij droeg dit geschrift aan de Staten van Groningen en Ommelanden op. 
Nog in dit zelfde jaar werd hij in plaats van H e r m a n-nus S p i e s s i u s, in 1637 gestorven, tot predikant te Appin­gadam aangesteld. 
Eenige scherpe uitdrukkingen in gemeld geschrift jegens U ek e w alles (zie dit art.), gaf deze aanleicling tot het schrijven van Twee Brieven aen Laurens Pimperlingh, Prediker in Appingadamme, gesonden tot ontschuldinghe ende onderrich-tinge van syne ghedane lasteringhe over mijn persoone. Noch eenige Aenmerckinghe op D. Pimperlinghs Boccie gesteldt met eenige leerachtighe vermanende schrifturen: daerin D. Pimper­lingh ende die in desen .Raedt met hem eens sijn, haer mogen spiegelen om haer aelfs vlecken eerst of te tvaschen. Door Ucke 
Esar. 55, 6, an. 1645. 8°. Pimperling overleed in 1668. Zie Opdragt v. d. Dialogus; Bibl. Brem. Cl., VII, p. 105 ; C.A dame, Naaml. der.pred. te Groningen, bl. 40. 
PINA (DAVID DE), Israditisch Med. Dr. en taalkundige, die vele Gereformeerde theologen van dien tijd onder zijne leerlingen telde. D e B a r r o s vervaardigde lofdichten op hem onder den titel : Slior David de Pina, Medico Theologo y Orator famoso. 
Zie Koenen, Gesch. d. Joden, bl. 328, 329; Benthem, Holl. Kirchen- and Schulstaat, tlf. I, S. 625. 
PINA (Pion° DE), Israeliet, die uit Spa* naar Neder­land uitweek, beoefende Zoo wel de Hebreeuwsche als de Spaan­eche podzij. Van hem werd in 1624 in een der Portugesche 
synagogen, het Buis Jacobs geheeten, een dichtstuk uitge­voerd, ten onderwerp hebbende een soort van zamenspraak tussehen de zeven bergen, Sinai, Sion, Hor, Nebp, Gerezim, Karmel, Senir, the ieder hunne aanspraak op den eersten rang doen gelden, waarover koning Joza fat vervolgens de beslis­sing uitspreekt. 
Zie De Castro, Biblioteca Espanola, vol. I, p. 628; Koenen,Pesch. der Joden in Nederl., bl. 340. 
PINAS (JACOB) werd omstreeks 1601 te Haarlem geboren, leerde de kunst bij zijn broeder J a n, volgde diens stijl na, schilderde beelden en landschappen, doch zeer middelwatig, ofschoon zijn 4brahanz met Loth met een landschap (fatal. van Hoet, D. II, IA. 344, n°. 17) f 160, een dito f 100 gold. 
Zie Immerzeel; Kramm. 
PINAS of PYNAS (JAN), broeder van den vorige, werd, volgens sommigen, in 1570, volgens auderen in 1607 te Haar­lem geboren, en bragt met Piet er Las t man tot voortzetting zijner studien, eenige jaren in Italie door. Volgens H o u­br ak e n schilderde hij beelden en landschappeit doch helde zijn penseelwerk naar den bruinen kant. Men telt Joseph en zijne broeders, weleer in de kerk te Haarlem, onder zijn voor­naamste historische onderwerpen. In 1623 graveerde Mag­dalena van d e r Pa s een landschap, waarin de historie van Salmacis en Hermaphrodite naar J a n Pin a s. Zij droeg deze prent aan jaco b Cats op. Hij schilderde ook zoogenaamde huiselijke tafereelen, o. a. Eery wynkoopertje, in 1700 op de verkooping van -Philips de F lin es te Amsterdam voor f 55 verkocht. 
Op de verkooping van Golf van Frank enstey n waren twee afbeeldingen van J an Pi n as met de pen geteekend, door D. Bailly. 
Zie Ampsing, Besch4v. v. Raetlem, bl. 372; van Eynden envan der Willigen; Immerzeel; Kramm. 
,
PINAS (Jou.)een nederlandsch geschiedschrijver uit de 
16de eeuw, schreef : 
Catalogue omnium antistituni traject, et leodiensium et reruin domi 6ellique gestarum compendium. Pita St. Catharinae senensis. Pita S. Beroaldi in Meuschenii Vitae summor. viror. 
Zie Jocher; Sweertius. 
PINCKARD (G.) schreef eene Diss. • med. de Catarrho, L. 
B. 1792. Zie HoltrOp, Bibi. Med. chir., p. 277. 
PINCIER (J. L.), latijnsch dichter. Er komt eel' carmen 21* 
van hem voor, voor J. M. Göbe 1, Dim. med. de lacte ejusque vitiis, L. B. 1684. 
PINEBO (M. D.) vervaardigde een latijnsch gedicht voor Salomon Gumpertsz, Clevensis, Diss. med. de Cephalalgia. 
L. B. 1684. 
PINGRE ), in. Frankrijk geboren, werd door zijn goe-vernement, te gelijker tijd met To ur n efor t, met een we­tenschappelijke zending belast, deed uitgestrekte reizen, zoo als naar Egypte, Arabie enz., werd daarop geneesheer bif het fransche leger in Italie, en zette zich, na meer dan dertig­jarige praktijk, te Amsterdam neder. Hij schreef o. a. eene uitvoerige verhandeling over de plant Britannica, en stelde deze, op grond zijner ondervinding, ale een uitstekend middel tegen scorbuut en andere ziekten vow. Over deze bescliouwing werd hij in deel IV der Lettres serieuses et badines, door een ongenoemde, die zich later als Dr. Massuet bekend maakte, op een zeer hatelijke en ongepaste wijze aangevallen. Hij tastte daarin niet alleen zijne bekwaamheden, maar ook in­zonderheid zijn karakter en waarheidsliefde aan. P ingre gaf hierop een antwoord, waarin hij zijn aanvallen op den voet volgde en hem van stap tot stap wederlegde. Hij kon hem eater niet tot zwijgen brengen en weldra verseheen in het volgend deel der Lettres een tegenschrift, waaraan ook ande­ren deelnamen en in denzelfden hatelijken toon was gesteld. 
De beroemde J u st us van E ffe n, die Pi ngre hoogachtte en meermalen de goede gevolgen zijner raadgevingen had on­dervonden, schreef, op verzoek van een zijner vrienden te Parijs, dezen een zeer uitvoerigen brief, waarin hij bet publiek op de hoogte van den twist bragt, het de gevoelens van Pi ngre uiteenzette en het vooral weer op de onwaardige kunstgrepen door M as suet en zijne vrienden, zoo als arci n, chirurgijn te Amsterdam, en anderen in het werk gesteld om den naam van P i n g r e te bezoedelen en zijne groote talenten in min­achting te brengen. Deze brief is bet laatste geschrift van van E ffen in de fransche taal. 
Zie Biblioth. Fr. T. XIV, p. 115, 116, 120, 132, 106-133; T. XV, 

p. 120, 144, 145 etc. ; Eloge hist., p. 21; Bisscho p, Justus van E'en, bl. 155-157. 
PINHAS (BoAs). Met dezen Israeliet traden de Staten om. streeks 1699 in onderhandeling tot bevordering van den vrede met Tunis, Tripoli en Algiers, waarvoor hem eene belooning van f 400 werd toegelegd. 
Zie Wag en aa r, Vad. Hist., D. XVII, bl. 19 ; Koenen, Gesch. 
Joden in Nederl., bl. 210. 

PINKET (JAN) en J. HELLEBUSCH, twee heelmeesters te 's Hage, , die over de miltziekte van een hond twistten en boekskens sohreven. Een geneesheer te Gent gaf onder den pseudoniem V al erius Ph iliatros in 1683 te 's Hage tegen hen eep hekelschrift in het licht, getiteld : Den krayenden haene van Aesculapius ofte Kersnacht-gedachten van den jare 
1682, door den nieuw ten dageraet verrijsenden ralerius Philiatros tot Ghendt, 's Gravenh., 1683. 8°. 
Zie Blommaert, Ned. schrijv. v. Gend, bl. 339, 340. 
PINTO (A. DR), Med. Dr., studeerde te Leiden en schreef: 
Dios. chem. med. de efficacitate principii oxygenetici in cor­pus animale tam in stain sano quam in traorboso. L. B. 1802. 
Zie Holtrop, Bibl. med. chir., p. 277. 
PINTO Jr. (A. DE) schreef: 
Waarneming wegens ingeslokt glas, gedure,ide het paroxys­mus van een hysterisch toeval in Algem. konst- en Letterb. 
1812. D. XII. bl. 184. 
Waarneming betrefende de k,oepokinenting in Algem. Vad. Letteroef. 1808. D. XVIII. St. 2, bl. 281. Zie Holtrop, Bibl. med. airI277. 
PINTO (ARON DE), de Rot s c hild zijner dagen, een nit­nemend liefhebber van n nutte kunsten en wetenschappen," naar het getuigenis van Joan nes Ma rshoor n, boekver­kooper te Haarlem, die zich in 1754 genoopt vond, dezen Maecenas, den tweeden druk van T he o d. Schre velii Har­lemias of Berste stichting der stad Haarlem, op te dragen. Zijn wapen was een veld van azuur, beladen met vijf zilveren wassende manen, sierlijk geplaatst met allegorische beelden, zinspelende op de bescherming der kunsten, waarin zich d e Pi n t o zoo verdienstelijk maakte. 
Zie Nav:, D. II, bl. 332. 
PINTO (ISAAC DE). Toen in 1624 de Nederlanders Brazilie veroverden, namen verscheidene Joden dienst, om zich in bet vermeesterde gewest met hunne geloofsgenooten te vereenigen. Onder hen was een de Pint o. Deze verdedigde zich mannelijk in bet fort dos ilfogados en sneuvelde voor het door den vijand veroverd werd. 
Zie Southey, history of the Brazil, vol. II, p. 241; Koenen, Gesch..d. Joden, bl. 281. 
PINTO, (IsAAc). De Joden bewezen de kolonie Suriname veel dienst, toen zij in 1689 een aanval te verduren had van het fransche eskader, onder bevel van ,den vlootvoogd Ca s say d. Toen de Franschen in Oct. 1712, onder denzelfden vlootvoogd, de kust naderden en de rivier Commewijne tracht­ten binnen te zeilen, boden de ingezetenen, inzonderheid de 
Joden, wederom onder hunne kapitein Isaac Pinto, een hardnekkigen weerstand, doch konden niet beletten, dat de vijand het land afliep, de stad Paramaribo bombardeerde en de volkplanting op een gruwzame wijze brandschattede. 
Zie an Kampen, Gesch. d. Nederl. buiten Europa, D. II, bl• 416-420; K o en en, Gesch. d. Joden, bl. 295. 
PINTO (ISAAC DE) is autheur van De Knorrepot of de ge­stoorde Doctor, blijsp. Amst. 1695, 1753. kl. 8°. L. Bmids droeg hem zijn Knorrepot of de gestoorde Doctor, Ald. 1695, op. 
Zie van der Aa, N. B. A. C. Woordenb., Cat. der Maatsch. in Ned. Letterk., 'D. I b, bl. 168, 194. 
PINTO (ISAAC DE). Sommigen noemen hem verkeerdelijk Thomas de Pinto of Pined o, aanzienlijk 'en zeer rijk Israeliet te Amsterdam. Hij werd v de rijke jood genoemd" en woonde op de St. Anthoni-breestraat tusschen de Snoek­jesgracht en steeg. Zijn huis werd in 1696, bij gelegenheid van het biddersoproer, door het grauw geplunderd. Hij zou Willem III geld hebben gesohoten (men wil 2 of 3 miljoen) voor zijn togt naar Engeland. Het is nog niet beslist wegens zijne aanzienlijke legaten vermaird testament van deze . d e Pi n to echt of een fabel is. Er werden spotverzen uitge­geven op de vorstelijke woonhuizen van de Heeren Belmont e, Nunez da Costa en de Pinto. 
Zie Judisch-Deutsche literatur, nach einem handschriftlichen Katalog der Oppenheirnschen Bibliothek (in Oxford) mit Zusietzen and Berk& tigungen von M. Steinschneider ; No. 245 van Zawwaut (testament) des 1.sak Pinto (eines wegen senes Reichthums beriihmten Juden, welcher Christen Juden gletch wolthatig bedachte) 8°. a. aus dem Boll. fiber­setzt, 1713; Wolf, Bibl. Hebr., T. III, p. 612, no. 1259; Serapeum 
iiidische Merckwardigkeiten, Franck.'1849, S. 80 ; J. J. Schudt, 
u.
 Leipzig, 4 Th. in 40.; G. P e i g n o t, Choix des Testamens an-dens et rnodernes, I, 440; Magasin Pittoresque, T VI (1838), p. 371; Choix des Testamens remarquables; Kunst- en Letterbode, 1809, 

D.
 II, bl. 270-272; Erve Stichters Enkhuizer Almanak voor 1852; Wagenaar, Anisterd., D. VI, bl. 215; Nay., D. II, bl. 2, 331, D. III, bl. X, bl. 354; Bijbl. 1853, bl. XIII, 1854, bl. XXI, LX1X; K o en en, Gesch. der Joden, bl. 207. 


PINTO (IzAAK DE). -Rot e r mund noemt hem verkeerdelijk 
Jo s e p h, Portugeesch Israeliet, beroemd door zijne geleerd-
held, vaderlandsliefde en weldadigheid, te Amsterdath geboren 
en opgevoed. Slechts korten tijd hield hij zich te Bordeaux 
op, deed belangrijke reizen en vestigde zich te 's Hage en 
overleed aldaar den 1 laen, volgens anderen, den 1 4den Augus­
tus 1787, in den ouderdom van 72 jaren. 
In 1748 en 1750 bewees hij belangrijke diensten aan zijn 
vaderland. In het eerstgemelde jaar verschafte hij, bij het 
beleg van Bergen op Zoom, uit eigene middelen en die van eenige zijner geloofsgenooten, zeer aanzienlijke geldsommen aan den staat en • /el tegen veel lagere renten dan verleend werd, op het oogenblik, dat de schatkist geheel uitgeput was, zoodat de ontvanger-generaal van H oge ndorp aan de Pinto schreef, dat hij den staat gered had. In 175Q hielp dezelfde Israeliet de schuldbrieven van den stadhouder, die vier ten honderd waren, op 3 'percent verminderen, waartoe hij en zijne vrienden aanmerkelijke geldsommen voorschoten. 
Van zijne buitengewone kunde getuigen de volgende werken. 
Re, lexas politicos tncante a constituigaZ da NacaV Judayca. Amst. 1748. 
Baal sur le luxe. 1762. 8°. 
Reflexions critiques our le premier chapitre du septieme tome des Oeuvres de M. de Voltaire, au sujet des Juifs. Amst. 1761. Ook van. de Lettres de quelques Jails Portugais van Guenee. 
Reponse de l'auteur de l'4pologie de la nation Juive deux critiques, qui ont ate faites de ce petit icrit. 1760. (D e Pinto was aangevallen in de Monthly Review en in de Bibli-otheque des agiences et arts). 
Du Jeu des Cartes, Lettres a M. Diderot. 1768. 8°. In het Eng. vert. 
Traits de la circulation et du credit. 1771. 8°., et du Jets d'action, avec un essai ear ce luxe et une lettre sur le Jets des Cartes avec Tine table. Amst. 1751. 8°. Ook met den titel Trate des fonds de Commerce. 1772 in 12°. Door J. B oggs in het Eng. overgezet. Lond. 1771. In het Eng. 1778. 8°. 
Precis des arguments contra les materialistes avec des nou­velles refiexions sur la nature de nos connoissances, l'existence de Dieu et l'immortalite de l'ame. Sec. edit. revue etc. par l'auteur. 
A la Haye, 1775. 8°., in het Holl. Hoorn, 1775. 2de fr. uitg. La Haye, 1776. 8°. Ook in bet Hgd. Frankf., 1776. 8°., ver­volgens door Mum 1 er vert. Helmstadt, 1778. 
Lettre a l'occasion des troubles des colonies, contenant des reilexions politiques sur l'etat actual de teingleterre. 1776. 8°. 
Seconde lettre stir is me . ze sujet. 1776. 8°. 
Reponse aux observations d'un homme impartial, au suset des troubles qui agitent actuellement touts l'Amerique septem­trionale. 1777. 8°. Oeuvres. Amst. 177. 8°. in 't Hgd. Leipzig, 1777. 8 °. Zie Biogr. Univ.; Dict. d'i'conomie polit., T. II; Nouv. Biogr. ge­rdr.; Diet. der anonym. de M. Barbier prem. edit, n°. 10882; Q u erard, la France litter. ; ,
Etsch, T. III, S. 64; 411. Lit. Zeit., 1787, N°. 273, 
S. 416; Gutting, V el. Anz. 1772, S. 278; Allg. teutsche Bibl., dnhang zu dem 25' 
-26sten Bde, 5e Abtheil., S. 8203; Rotermund; K oen en, Gesch. d. Loden, bl. 8, 213, 214; Jaarboekje v. d. kraal. in Nederl. voor 1867, bl. 157-196; Nay. D. II, bl. p32; Chr. v. h. Hist. Ge• nootsch., D. II, bl. 34; Arrenberg, Naamr. 
PINTO (JosEPHus DE). Aan hem droeg Is a ac de Roc a­m ora zijne Diesertatio de diabete, Traj. ad Rhen., 1693, op. 
Zie Krona. v. h. Hist. Genootsch., D. III, bl. 56. 
PIPAR (JASPAR) behoorde met zijne vrouw, zuster en kinde­ren tot hen, wie Leicester vrijgeleide verleende, die ter zake der hervorming in . 1586 uit Antwerpen naar Middelburg vluchtten. 
Zie Chr. v. h. Rust. Genootsch., D. VIII, bl. 26. 
PIPELS (JAN), bekwaam bouwmeester, te 's Hertogenbosch geboren, leefde omstreeks 1526. Hij bouwde op de St. Janskerk een sierlijken houten toren met vier omgangen, die eene hoogte had van 300 voeten op welks spits een van koper gegoten beeld van St. Jan, wegende 150 pond, was geplaatst. In 1585 brandde deze toren, als ook die van het westergedeelte der kerk af. 
Zie Imm erze el. 
PIPENDUR of PIPART (DANIEL), predikant bij de Waal­sche gemeente te Kampen, werd in 1618 door de synode te Dordrecht bekwaam geacht tot bet werk der vertaling en her­ziening van een nicuwe overzetting van de H. S. Hij werd in 1609 predikant te Kampen en in 1640 emeritus. Te gelijk leefde Jean Pip ar t, predikant te Arnemuiden, l'Olive 1617, Zierikzee 1618, gestorven 1625. 
Zie Kist en Royaards, Kerkel. Archief, D. IV, bl. 177. 
PIPENPOY of PYPENPOY (FRANC IS DE), afstammeling van een oud en edel geslaebt, zoon van Jean de Pi penpoy en Cornelia van Ov ers tr a t e n, was een der verbondene edelen. In 1577 werd bij, bij voorraad door de prinsgezinden, in plaats van Mar t e n Bay e r t, Heer van Ganlau, die door hen gevangen was gezet, aangesteld tot grietman van Heme­lumer Oldephaert en tevens tot drossaard van het kasteel te Stavoren, van welke stad hij ook Olderman was. Het waal­sche vaandel van B a y er t werd door den stadhouder R e n­nenbe r g uit het kasteel verlegd en eene Duitsche krijgs­bende in de plaats gesteld. Door Lal aing naar de Algemeene staten gezonden, om te handelen over een hevig verschil tus­schen de Friezen, Groningers en anderen, over het betalen van het krijgsvolk van Billy, beletten de tijdsomstandigheden hem lets van belang uit te werden ; evenmin kreeg hij de beloo­ning voor dezen dienst van de staten van Friesland, niette­
aenstaande de stadhouder zelf daartoe het voorstel deed. 
Toen in 1580 de kasteelen van Leeuwarden en Harlingen door de prinsgezinden waren ingenomen, werden er commis­sarissen uit Gedeputeerden staten naar Stavoren gezonden, om ook aldaar bet kasteel op te eischen. Eerst werd hun zulks volstrekt geweigerd door den drossaard Pi p'e n p o y, die bet 
gevoelen van Re nnen berg kende en hulp van hem ver­wachtte; doch toen hij vernam, dat deze niet in staat was hem te komen helpers, stemde hij in de overgaaf toe-, zoo men hem een eigenhandig bevel van den prins van Oranje ver­toonde. Doch de commissarissen niet in bet bezit van zooda­nig geschrift zijnde, boden hem, zoo bij het kasteel overgaf, bet voortdurend bezit van zijne grietenij en een jaargeld van I 400 aan. Hij sloeg het aanbod af, maar maakte met hen een bestand, dat zoo lang duren zou, tot dat men den prins over de zaak gesproken had. Het bevel eindelijk gekomen zijnde, werd bet kasteel den 18den Februarij 1580 overgege­ven. Zeven jaren later werd P i p en p o y, wegens eigene ach­terstallige soldij en aanspraak op de soldij zijner soldaten ten tijde der overlevering van bet kasteel, alsmede wegens zijn regt op de voordeelen der grietenij en de jaarlijksche inkom­sten van het drossaardambt, in eens f2500 en een jaarwedde van f 350 voor zijn levee toegelegd. In hetzelfde jaar werd zekere Tji d t se D o u w e s, inwoner van Koudum, tot bannis­
sement van 2 jaren door het hof veroordeeld, omdat hij eenen zeebrief van den vijand had bekomen en omdat bij te voren den Grietman van Heme lu mer Oldephaert en den predi­kant van Koudum nit de kerk had gejaagd. Hij liet verschei­dene kinderen na. 
Zie Butkens, Trophies de Brabant, T. I, p. 174, 222, 489, 537, 669, 77l,' T. II, p. 426, 429, 430; Miraeus, L. II, Donat. Belgic., 
c. 
XCII, CI, CXXXI; Cristijn, Jur. Her., P. I, p. 307; Mieris, Charterb., D. II, bl. 357 ; Nohiliaire des Pays-Bas, T. I, p. 169;l'Espinoy, L. I, p. 209; Ferwerda, I, bl. 35; Noblesse 'de Brabant, 

p.
 11 (over het gesiacht); Fresinga, Vemorien, bl. 22, 25; Schota­nus, B. XVII, bl. 810, XXIII, b1.844; Winsemius, Chr. van Fries-land, B. XVIII, bl. 626, 658; Hooft, Ned. Hist.; Te Water, Verb. 

d. 
Edelen, D. III, M. 234-237, D. IV, bl. 451, 452; van Sminia, 


N. Naaml. v. Grietm., bl. 804. 
PIPENPOY of PYPENPOY (JEAN DE), heer van Merchten, burgemeester van Brussel, gehuwd 1° met Anna van 0 y e n­bru gge, 2° met /vIargareta Quarrel. Hij zou, volgens sommigen, tot het bondgenootschap hebben beboord, 'tgeen door T e Wat
er wordt warsproken. 
Zie Te Water, t. p., D. III, IA. 237. 

PIPPINCK of PEPIUN (HENDRIK). In den aanvang der 16de eeuw geboren, trad hij in de orde der Cordelieren, werd priester en prediker en verwierf als zoodanig groote Imam. Kort na het huwelijk van Philips II met Maria van En­geland, werd hij derwaarts gezonden (1655) om de Nederlan­ders, die aldaar gevestigd waren, in hun geloof te versterken of ze tot de kerk terug te brengen. In zijn vaderland terug­gekeerd, tract hij op nieuw als prediker op, werd viearius en 
gardiaan van versehillende kloosters zijner orde en in 1565 
provinciaal. In 1568 werd hij van die betrekking ontslagen 
en men wil dat hij omstreeks 1580 te Kassel, in Vlaanderen, 
waarheen hij, om. de vervolgingen der Calvinisten die hem 
wilde dooden, gevloden was, overleed. 
Hij schreef: 
Het bruylolt cleedt der Liefden Gods verclarende hoe seer 
dat een yegelijck christen mensche van noode is totter salicheyt, 
ende wat groete wonderliicke vruchten die charitate in die siele 
der rnenschen is werckende. Ghemaect bij broeder Franc Ver. 
voort, ende • int licht ghebracht bij den Eerweerdighen heere 
Broeder Hendrik Pippinck. Minister Provinciaal van Neder­
duyslant. Antw 1566. 12°. 
Het sweert des Gheloefs om te beschermen die Christen 
kercke teghen de vyanden des Waerheyta ; ghetogen wt die 
heylighe scrifture, wt die heylige concilien, ende wt de alder­
outste Faders ende Doctoren der heyligen Kercken. Gemaect 
in Fransoysche tale van B. Nicolaes 3renier, iteligois van St. 
Victors, ende overgestelt in Duytce: nu ini licht gebracht door 
B. Henrinck Pippinck, Minister Provinciael der Nederduyts­
landen. 	Antw. 1568. 12°. Sermones per totius anni circulum. 
Zie Sweertii, Bibl. Belg., p. 166; Val. Andreas, Bibl. Belg., 
p. ; Foppens, 13161. Belg., T. , p. ; Bai i,.Opera, edit. Ger­beronii, P. II, p. 65, 69, 70, 74, 147, 148; Paquot, Mem., T. III, p. 253. 
PIRE (G. Du) schreef: 
Honingh uyt den Leeuw. Amst., 1644. 8°. 
Zie Abcoude, Nam's. Aanh. bl. 265. 

PIRO. Piero alias v an der Morsch, bude der stad Leiden, was lid den kamer De witte Accoleyen Z. Liefd' is 't Fondament aldaar. Op het stadhuis aldaar wordt een boekje met gedichten van hem en zijn portret met een onderschrift bewaard. (Hij overleed. Sept 1629. Zinspr. Elk sijra tijt. Van zijn ambt verlaten in 1598.) 
Zie over hen Schotel, Gesch. der .Rederijkers, D. II, bl. 8, 52. 
PIRO (HENRieus DE), Henricus Brunonis, Hendrik von dem Birbaurn of Henricus de Colonia, werd te Keulen in het eind der 1456 geboren. Hij voleindigde waar­schijnlijk aan de hoogeschool dezer stad zijn studign in de regten, werd er doctor in de regten, onderwees er eeuigen tijd bet burgerlijk refit en werd den 'Odell November 1428 hoogleeraar in dit Yak te Leuven, bekleedde in 1429 de waar digheid van rector, legde den 18den Julij 1432 zijn ambt Le­der ,en werd kanuuik van St. Paulus te Rijssel. Omstreeks 
de*Ifden, ttijd werd hij officinal van den prevoost, der hoofd­hrk te Xeulen. Hij legde al zijn posten en waardigheden ne. (ler, werd dmstreeks 1434 monnik in het Karthuiser•klooster to Keulen, en eenigen tijd later prior van dat van Zeelhem 
Driest, vervolgens van dat te Luik, in 1447 te Wezel, vervolgens van Rutele in Lotharingen, eindelijk van dat van Troves. Vandaar begaf hij zich naar Keulen, waar hij den 19deu Febr. 1473 stierf. 
Hij schreef: 
Piro super Institut. kl. fol. Leuven, 12°. 
Quaestiones tres, de emptione Redituum. Oppenhemii. 1514. 4°. 
De au et abstinentic2 carnium. Sacrae Theol. Profess. Car-thus. in Ruremonclei . Col. 1434. 
Bartholomaeo de Mosae Trajecto.. 
Sermones de Tempore ms. 
Sermones de Sanctis ms. 
Excerpta e Malogranato cum nonnullis adjunctis. 
Statuta ordinis cartusianorum in ordinem alphabeticum re­dada, cum explicatione dubiorum. ms. Defensio pro immaculate conceptei B. Mariae. ms. Ad Novition liber unus. Consilia in diversis captus. 
Zie Trithemius, de script. Eccl. c. 835 en de script. Germ. c. 205; 
T. Loherius, Ep. dedicat. ad Dionysii cartus. cornmentarium in 3 sen­tential; Sutor, lib. II, Vitae cartus. tract. 357, p. 575; Simleri, .:pit. Gesneri, ed. 1555, p. 73 ; Petreii, Bibl. cartus, p. 137, 138; Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 366; Fast. p. 35, 156, 160; Fop-pens Bibl. Belg.; Fyen, Hist. Eccl. Leod., T. II, p. 279; Morotii, Theatr. S. cartus, ord., p. 77; Second voyage Litter. de 2 Benedict. de 
S. Maur., p. 97; Paquot, Mein., T. II, p. 239, 240. 
P1ROLE (W zoetvloeijend dicker uit het midden der 17de eeuw, van wien men eenige liedekens vindt in Jan van Doesbergh's Calliope of vermakelijke Zanggodin. 
Zie v. d. A a, N. B. A. C. Woordenb. 
PISCATOR (ANTomus), geboren te Harderwijk, studeerde te Franeker, verdedigde onder zijnen leermeester Johannes lgaccovius eene Disputatio quae est secunda de Media scientia et quaestione hac quae emergit ex Distinction# tails Divinae in Antecedentem et Consequentem. An Qharitas sit causa meritoria Electionis. Fran. 1618. 8°. 
Zie Kist en Royaards, Archief (eerste eerie), D. III, bl. 566. 
PISCATOR (BARTHOLOMAEUS Nicoul), predikaut to Ter 
Heide bij Breda, in 1616, te GOuda in 1619, te Reeuwijk 
1638, te Kuilenburg 1635, gestorven in 1667. 
Men heeft" van bcsm : 
Clare ends noodwendighe antwoord B. Nipolai . . . . op sekere 
ongefondeerde beschuldigingen, met dewelcke ofin persoon teghens alle waerheyt beswaert wordt van d' Ed. Poppio . . . . in eene sekere ghedruckte missive, ghesonden aen de remonstr. ghem. binnen der Goude, so hij die noemt. Ghedr. ter Goude voor Martin Straffintvelt. 1622 . Hierin ook de brief van Po p pi u s van 24 Oct. 1622. 
Zie Soermans, Kerk. Beg.; Rogge, Bibl. v. remonstr. geschrift.,bl. 107; Dez., Beschrip. Catal. der Pan fl. verzam., bl. 87. 
PISCATOR (NrcoLAAs, JoHANNEs), zie VISSCHER (N. J.). 
PISCATOR (PETR us) 
schreef: 
Antwoord tegen Vorstius roorbereydinge. 
Zie A bcoude, Naamr. Aanh., bl. 165. 
PISCINARTITS (JoANNEs), geboren te Grave, was een la­tijnsch dichter. Men heeft van hem Poimata Sacra. Paris. 1538. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 549; Foppens, B,ibl. Belg.,
T. I, p. 711. 
PISCIS (GISBERTuS) of PISSON, geb. te Atrecht, gaf in het Licht : 
Cornmentarius in Consuetulines Artesiae. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 292; Foppens, Bibl. Belg., 

T. I. p. 419. Rotermund. 
PISCIS (GUILIELMuS), geb. te Atrecht, was .gekroond dich­ter en gaf in het licht : 
Des Erasmi Roterodarni Eneomiurn et Epitaphia in eiusdem obitum. Lovanii et Antwerp., 1537. Zie Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 532; Foppens, Bibl. Belg., 
T. I, p. 419. 
PISO (WILLEM), natuurkundige, werd in den aanvang der 175e eeuwi waarschijnlijk te Leiden, geboren, was eerst genees­heer te aldaar, waar hij ook gestudeerd had, later te Amster­dam. Hij was daar in • 1655 inspector van het Collegium me­dicum. T u 1p meldt dat hij met anderen tegenwoordig was bij eene lijkopening gedaan door J. v a n Me ekre n. Hij werd vroeger door bewindhebbers der W. I. Compagnie uitgenoodigd, graaf Joan Ma u ri t s van Nassau tot landvoogd van Brasilie benoemd, als lijfmedicus te vergezellen. Hij vertrok derwaarts in 1636 met Georg van Mar c k g r a v e, een geboren Duit­scher, die zich in Holland ophield en als een uitstekend wis-, sterre- en aardrijkSkundige bekend was. Deze stierf, na een verhlijf van zes jaren, op een togt naar Afrika. 
Pi s o zond van tijd tot tijd zeldzaamheden over, die in het theatrum anatomic= te Leiden werden opgenomen en keerde, na een afwezigbeid van' acht jaren, terug. Waarschijnlijk ves­tigcle hij zich te Amsterdam, als boven gezegd is, waar hij in 1648 zijn werk de medicina Brasileensi uitgaf. 
Jan de Laet gaf den arbeid van Piso en Iliarckgrave met zijne aanmerkingen in het licht, met den titel: 
Ilistoria naturalis Brasileae, in qua non tantum phintae et animalia sed et indigenarum morbi -et mores describuntur et iconibus supra 500 illustrantur, contin. Guil. Pison, de Medi­cina Brasil. lib. IV. Georg. Marggrafii histor. rer. natur. Brasil., Libri VIII a Joann. de Laet in ordin. digesti. L. B. 1648. Fol. min. 
Een tweede editie verscheen met den titel Pisonis de Indiae utriusque re naturali et medica libr. Amst. 1658. fol. In 't Holl. Oost- en West-Indische warande : vervattende aldaar de leef- en geneeskunst. Met een verhaal van de specerijen, Boom-en Aardgewassen, Dieren in 0. en W.-Indie voorvallende enz. 
Amst., 1691. 
De arundine saccharifera, de melle sylvestri et de radice Mandihoca. P 1 u m i e r heeft zijn naam (Pisonia) aan een soort van plan ten van de familie der Nyciaginees gegeven. 
Zie van der Linden, De script.. p. 381; Tulp, Observ. Libr. IV;Haller, Meth., p. 127; B. Botan., T. I, p. 473; Anat., T. I, p. 474; Chin, T. I, p. 346; Boerhaave, Praef. voor Nic. Pisonis, medici Loiharingi, libros trey de cognogsendis et curandis morbis, L. B.,p.136;Be Crane, Orat. de J. M. .Nassaviae principe, p. 24,.32; Banga,Gesch. der Geneesk., D. I, bl. 268, 269; Collot d'Escury, Boll. roem, D. VII, bl. 300; Id en se e, Oude en middeleeuwsche gesch. d.Genevea, bl. 478; Linnaei, Critica Botanica ; van Kampen, J. M. van Nassau , Siegen in Levens v. ber. Nederl., D. II, bl. 286, 287;Dez , Bekn. Gesch. der Ned. Letter. en wetens., D. I, bl. 330; Ro­termund, Biogr. Univ., Bibl. gener. mod., Biogr. med. 
PISTORIS (PETaus) of PIETER DE BACKER overleed als regulier-kanunnik te (iroenendaal in 1440. Hij liet in hand­schriften na: 
De Afferentid venialium et mortalium peccatorum. 
De triplici vid in Deum. 
De pluralitate covfessariorum in regimine monialium non 
admittendd. Zie Mastelini, Necrol. vir. val., p. 162; V. Andreas, Bibl. Belg, 
p. 757; Foppens, Bibl. Belg., T. I, p. 1002; Sanderi, Bibl. Belg. 11288, T. II, p. 140; Paquot, Mem., T. Il, p. 266. 
PISTORIUS (BoNirAcths) leefde in 't begin der Bde eeuw. Hij was rector der Latijnsche school te Rotterdam en schreef eene Latijnsche Grammatica, die nog ten tijde van Gera r-d us Johannes V o s s i us op de Latijnsche scholen in ge­bruik was. 
Zie Schotel, Ill, school, bl. 3. 
PISTORIUS (F.). Van dezen heeft men eene Besehrijving van Suriname. Atost., 1703. m. pl. 4°. Zie Arran berg, Nacinti., bl. 414. 
PISTORIUS (JoHANNEs), zie BAKKER (JAN DE). 
PITHOPAEUS (LAMBEaTUS LUDOLPHUS) of HELM (LAM­BERT). Hij noemde zich Pithopaeu s, naar het ambacht van zijn overgroatvader, die kuiper te Deventer was, en L u­dolphus naar ,zijn wader L u d 0.1 f Helm, rector der groote school te Deventer, waar hij den 2 isten Maart 1535 werd geboren. Hij oefende zich met zijn broeder Basilius onder zijn wader, die hij reeds op zijn tiende jaar. (1545) verloor en onder Jan van Bronckhorst of Johannes Novio­magu s. Vervolgens Bing hij naar Rostock, waar hij bij den dichter Johannes BO cerus en den beroemden godgeleerde D a v id C b y t r a e u s zeer geliefd was. Van Rostock vertrok hij naar Wittenberg om Melanchton te ontmoeten. Daar verwierf hij zich nieuwe vrienden en onder hen Nicolaas Dobbin u s, van Rostock geboortig, vroeger hoogleeraar in de regten te Heidelberg en rand van den keurvorst van de Paltz. Na den 16den Februarij 1559 te Heidelberg den rang van meester in de vrije kunsten verkregen te hebben, keerde 
naar Deventer terug, waar hij een school opende, vele leerlingen en vele vrienden verkreeg; onder de laatsten J o­hannes Mon emiu 8, rector te Dusseldorp en Johannes O r i d ryu s of van Bergh e.y c k. Deze twee letterkundigen berigtten hem in September 1562, dat men hem te Hei­delberg wenschte te bezitten. Hij begaf zich terstond derwaarts, en vernam daar van de raadsheeren dat deze den keurvorst hem de betrekking van regent had toegedacht, doch daar er op dit oogenblik gees vacature was keerde hij in October, naar Deventer terug, doch werd in den aanvang van het vol • gende jaar naar Heidelberg ontboden, en onderhandelde daar met Caspar Olivian us, Emanuel Tremellius, Sigis­mund Melanchton en Guilielmus Xylander, die hem, namens den keurvorst, het rectoraat eener voorbereideude school (de nieuwe bursa) aanboden. Hij aanvaardde. dit ambt, dat hem eene woning en wedde van f 26 verschafte, ging tijn vrouw, zoon, een zijner zusters en een schoonzuster len, en kwam met deze te Heidelberg terug, waar hij met het onderwijs der Didactica en Grieksche taal belast werd, Kort daarna werd hij hoogleeraar in de dichtkunst en wel­sprekendheid. Zacharias Urs in u s, die veel met Pith o­paeu s op had, vertrouwde hem ook het onderwijs in de wis­kunde en in de stijloefening aan het collegie der wijsheid (Oollegium Sapientiae) toe. Op raad van den hoogleeraar T h o-
ma s Er as t legde hij zich tevens op de geneeskunde toe, doch hij oordeelde zich spoedig ongeschikt voor dit vak en bleef zich liever toeleggen om dichters en redenaars te vor­men. Toen keurvorst Lode w ij k de Lutherschen in zijn staten begon te vervolgen, en het calvinisme in zijne staten met geweld Wilde invoeren, vertrok hij met de overige hoogleeraren naar Neustadt, waar Jan Casimir, in spijt van zijn broe­der, in 1578 eene calvinistische academie opende. Na aldaar gedurende 15 jaren de fraaije letteren onderwezen te hebben, keerde hij na den dood van keurvorst Lode w ij k (12 Ooto­ber 1583) naar Heidelberg terug en begon daar, behalve met de waarneming van zijn ambt, zich met het onderwijs van jongelingen van aanzien te belasten. Hij overleed den 2 Pten Januarij 1596 en werd in de kapel der hoogeschool in de St. Pauluskerk begraven. Lang te voren had Herman Wi t t i-k i n d u s, hoogleeraar in de wiskunde, een grafschrift ver­vaardigd, dat door Pit ho p a e u s zelven geparaphraseerd en ook op zijn lijkzerk gegraveerd is. Pith o p a e us is tweemaal gehuwd geweest, ten eeiste met (1560) Adelhei d, dochter van Chris to phel Sa ur by r, burger te Deventer, doch in Turingen geboren, en Ad e 1 h e i d B ri n c k. Zij overleed den 8sten September 1586 en schonk hem eenige kinderen. Zijn tweede huwelijk met zijn dienstmaagd was niet gelukt. 
Hij gaf in het licht : 
Lamberti Pithopaei et aliorum carmina. Heidelb. 1565. 8°. 
De obitu.. Principis ac Dominae Mariae, serenissimi Ducis 

Bavariae conjugis, carmen scriptum a Lamberto Ludolpho .Pithopaeo. Franc. S tephan u s. 1669. 4°. z. n. v. pl. Oratio de studio et coals Eloquentiae, Neapoli Nemetum. 1581. 4°. 
In obitum D. Zachariae Ursini, sacrae Theologiae Doctoris, oratio ; cum .Epitaphio ejusdem; auctore Lamb. Lud. Pitho­paeo, Daverriensi. Et Ecloga in ejusdem obitum; auctore Simone Stenio, Lomacensi. Ibid. 1583. 4°. 
Ook bezorgde hij Z. Ursini Tractationes Theologicae etc. Neustadii. Palatinorum. 1584. fol., ofschoon deze uitgaaf on­der den naam van J o h. Ursinu s, schoonzoon van Zach a-r i a s, is verschenen. Deze uitgaaf is herdrukt met den titel : 
Zach. Ursini, S.S. Theol. Profess. Heidelb. opera Theologica 
edita studio Quirini Heidelb. 1612. fol. Oratio de studio Poitices. Heidelb. 1586. 4°. Oratio de Philosophiae laudibus .et utilitate. Heidelb. 4°. Oratio de ilatronomid. Heidelb. 1589. 4°. Zijn Lat. gedicht op .ZVihil en .Parvi komt, behalve onder 
zijn Poitnata, ook voor in. G a s p. Dorna v i i, Amphitheatr. Socraticae Joco•seriae. 
zio M. Ad ami, Vitae Garman. Philos., edit. 1615, n. 8, p. 411-416, 
ex Narrations M. Joannis Adami Rugenwaldensis Pimerani, generi ipsius Pithopaei; Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 615; Foppens, Bibl. Belg.; Revii, Daventr. ill., p. 537, 543 ; Paquot, Mem., T. III, p. 75-77; Catal. Bibl. Bunay., T. II, v. II, p. 1516; Saxe,
Onom., T. III; Anal., p. 651; Hoeufft, Parn. Lat. Bel y., p. 35;Peerlkamp, de Patio Neerl., p. 172, 173; Gruteri, Deliciae, T. III, p. 831-841; J. H. Andreae, de Gymnasio Heidelbergensi Heil­bron. 1762, § 7 et id. in spec. altero de Gymn., eod. p. 617; Delprat, over de Broederschap van G. Groote, bl. 60, 61; Moll, Kerkgesch. d. Nederl., D. III, bl. 237. ; lioecher, Gesch. v. d. Catech. 
bl. 275. 
PIT1SCUS (SAMUEL) of PETISKI, noon van Samuel P i ti s c u s, die naar het leeraarambt in de Paltz bekleed te hebbep, naar Holland geweken was en in 1627 predikant werd te Zeelhem en in 1637 overleed, zag den 3 Isten Maart 1636 te Zutphen het levenslicht. Na de Latijnsche soholen te Zwol en te Zutphen doorloopen te hebben, vervolgde hij zijne stu­dien te Deventer • onder J. F. G r o n o v i u s en vertrok van daar naar Groningen, om zich op de godgeleerdheid toe te leggen. Drie jaren later werd hij proponent, doch voor hij een standplaats verkreeg, werd hij tot rector der Latijnsche school te Zutphen beroepen. Dit ambt bekleedde hij tot 1685, toen hij tot rector der Hieronymus school te Utrecht benoemd werd.. Hier nam hij 32 jaren het rectoraat waar, ontving in 1717 zijn emeritaat en overleed den isten Febr. 1727 in den 
' 
ouderdom can bijna 91 jaren. Hij had een matige en eer­tame levenswijs, en besteedde zijn tijd, die hem van zijn ambts­bezigheden overbleef, aan het zamenstellen van geleerde wer­ken, die hem vecl voordeel verschaften, zoodat hij f 10,000 aan de armen kon vermaken. Tweemaal is hij gehuwd ge­weest. Zijn eerste huwelijk was ongelukkig, daar zijne vrouw niet alleen op haar huishouding geen acht gaf, maar haars mans boeken verkocht, om haar lust tot den wijn te kunnen voldoen. Zijn portret vindt men voor zijn Lexicon Antiquitatum, door P. van Guns t, naar eene schilderij van G. H o e t ge­graveerd en een Lat. bijschrift. 
Hij gaf in het licht : 
Fundamenta Religionis Christianae in usum gymnasii Zutpha-neensis. In 12°. 
Curtii Rufi Alexander Magnus et in ilium commentarius Sam. Nisei, quo .dntiquitotes Persarum, Macedonum, Phoenicum, Carthaginensium, iRomanorum, Babyloniorum, Indorurn, "Eke­niensium, ex Auctoribus idoneis fere septingentie, Graecis - et Latinis, veteribus et recentioribus, perpetua Lenore explicantur. Huic accedunt Index editionuns Auctorum, turn laudatorum, turn °biter explicatorum et notatorum, et rerum absolutissimus : Mottevayeri de Curtin: Dissertatio ; Freinshemii supplementa Figurae ex Veterum monumentis ad Historian .dlexandri illus­trandam deprornplae, illarumque exegesis: Alexandri geneislogia synopsis chronologica: et Mappae Geographicae. Traj. ad Rhen. 1685. 8°., 1693, 8°. Editio 3a prioribus ornatior et comptior. Hagae Comt. 1708. 2 vol. 8°. 
C. J. Saint' Polykistor ; cum Salrnasii geercitationibus Pli­nianis. Traj. ad Rhen. 1639. 2 vol. fol. 
C. Suetonii Tranquilli opera, et in illa cornmentarius Sam. Pitisici, quo 4ntiquitates Romanae, turn ab Interpretibus doe­anima's, Beroaldo, Sabellico, Eqnatio, Ursino, Grutero, Tor­rentio, Casaubono, Boxhornio, Graevio, Babelonio, etiam explicatae, turn ab illis neglectae, ex auctoribus idoneis permultus, Grams et Latinis, veteribus et recentioribug, perpetuo tenore explicantur. Huic accedunt Index Auctorum obiter ex­plicatorum, et rerun absolutissimus: Imperatorum, imperato­resque arctissimo gradu contingentium, Icones et Figurae ex veterum monumentis ad Hisioriam illustrandam depromptae in aes eleganter incisae. Traj. ad Rhen. Franc. Halma, 1690. 8°. 2 vol. Leovard 1715. 2 vol. 4°. De eerste uitgaaf had een groot debiet en in tied jaren werden 15,000 exemplaren ver-kocht. 
Sexti Aurelii Victoris Historiae Rotnanae Breviarium, cum cornmentarlis insignis Schotti, Machanei, Gruleri, Fabri, Vineti, et Merici Oasauboni, et iconibus virorum illustrium ex veteri Numismaturn penu depromptis et descriptis. Traj. ad Rhen., 1696. 8°. 
Rosini Antiquitatutn Romanorum corpus absolutissimum, cum notis Thomae Dempsteri ; cal accedunt Pauli Manutii libri duo de Legibus et Senatu, cum Andreae Schotti Etectis de priscis Romanorum gentibus ac pontiffs : de Tribubus Romanis XXV, rusticis atque urbanis: de Ludis Festisque Romanorum ex lialendario vetere. Traj. ad Rhen. Franc. Halm, 1701. 4°. 
Lexicon Latino-Belgicurn novum, dim idiomate ,3allico pu­blicatum a P. Guidone Tachard nunc Belgicae consuitudini communicaturn, ab auctorum veterum citationibus falsis in­numeris et versionibus malls non paucis purgatum, vocabu­lis multis et vocabulorum significationibus loquendique modis diversis auctum, libris, capitibus, versibus et paragraphis, qui­bus scriptorum laudata loca exhibentur additis, ornatum, ac­curante S. P. Amst., Franc. Halma. 1704. 4°. Dordraci et Amst. 1725. 4°. Amst. 1729. 4'. Dordraci 1738. 4 °. 
Lexicon Antiquitatum Romonarum, in quo ritus et antiqui­tates cum Graecis oc Romanis communes, turn Romanis pecu­hares, sacrae et prophanae, publicae et privatae, civiles et militares exponuntur. Accedit his Auctorum notatorum, emen­datorum et explicatorum index copiosissimus — cum figu­P18 in aes incisis. Leovard. 1713. fol. 2 vol. 
Pantheum Mythicum, seu fabulosa Deorum historia, hoc Epi­tomes eruditionis volumine breviter delucideque comprehensa, 
auctore P. Francisco Panay, e secietate ,Jesu. Editio octava, denuo r(censita, a quampla•imis erroribus repurgata,.et aeneis figuris ornata. Amst. 1730. 12°.. Er komen brieven van P iti se u s voor in Thomae Crenii ..elnirnadveriones Plailologicae et Historice. Parte XVII, p. 5. Hij arheidde ook aan een Lexicon Tibullo-Properfanum.
.
Hij gebruikte 300 schrijvers tot zamenstelling van dad it ' werk. 
Zie Burman,. Traject-erudit. -p. 268, 272; Saxe, Onom. T. V, p. P 4 2 ; Ana/., p. 6.139; J. F. Reitzii, Oral. de Orig. Grim. .eron.y . ., 
p.
 28; A. Crenii, Ana . adi Ph . lol. et H .st., P. III, p. 57; P. IV, 

p.
 24; P. XVIII, p. 5; Almelovenii,  Prom et La tens , p.44.; Arntzenii. Notae ad Caton., p. 81; Fabricius, Lae, L. II, 

C.
 17; Snakenburgius, Praef. Q. Carib; Leidae 1724; Fabricii, B. bl. twig., C. 2. § 0; Lomeyeri Disput dj. r. genit., Dec. II, p.43; Nara erud. Lips. Sept. 1685, 1690, Jan. 1714; Nova Liter. Lips. An. 1727, p. 586; Miseell. Germ. 1717, T. II1.'p. 64; A. Bandurii, Bibl. Nu . aii ., no 156 p. 131; C. A. Heumanni, ad Hist. Liter., D. VII, p. 449; J. van Vaassen. ad Fustos Roman Sac . os, 

p.
 103 ; Stolle, ad Heumannum p. 799 ; Journal des Savans, AolIt 1714, edict. d'Amst. 212-223; ia quo t, Mem.. T. HI, p. 226 seqq; btu. Broyr Lou,'. Iyener. • Baur, Hu.buch; Hirschiv, buch ; Jöcher; Glasius, Godgel Nederl.; Ekker, de Hieronyrn. school te Utrecht, D. II, bl. 11 volgg.; Schotel, Ili. school, bl. Nienwenhuis, Ko1m en de Rivecourt, Boelezaal der yel.wereld,1742, bl. 475; A b c o u d e, Naamr.; H. d e J o n g h, Naaml. van preaik.,bl. 389; Muller, Cat. van portr. 


P1TCAIRNE (ARCHIBALDUS), afstamn-. eling uit een aanzien­lijk geslacht in het graafschap Fife, werd 25 December 1652 te Edin3burg in Schotland geboren, oefende zich eerst in de godgeleerdheid, later in de geneeskunde te Montpellier en Parijs. Naauwelijks in zijn vaderland weereekeerd, of hij, reeds door zijne schriften vermaard, werd (in 1 6 92) door curatoren der Leidsche hoogeschool tot gewoon hoogleeraar in de ge­neeskunde en is het volgende jaar tot mede•onderwijzer bij het colleaium medicum-practicum benoemd, in welke betrekking ook e'hij een grooten invloed had op de vorming van Bo e r­haav e. Niettegenstaande de vele bewijzen van welwillendheid die curatoren hen bew€zen, verliet hij in 1693 de akademie, onder voorwendsel gedurende de zowervacantie een rein naar Schotland te doen. Hij werd in zijn geboorteplaats een der hevigste voorstanders der jatromaecenatische sekte en overleed 17 October 11 t3. 
De wetensehappelijke werken van Pi tcairn e zijn te zamen (Opera omnia. Venetie, 1693. 4°., Leiden., 1697. 4°.) uitge­geven. H!er onder verdienen vooral die De investoribus (1688), De eanguinis circulatione (1684 De theoria mo•borun• oculi (1693), De cal atione febriuga (16 95) en de Legibus historiae naturaliftt (1696) bijzondere vertnelding. 
Hij beoeftnde uok de Latijnsche poezij en heeft in het Hat gegeven Setecta Poenzata. 1727. 12°. Hij vervaardigde ook een 
satyriek •blijspel, The Assembly, Lond. 1722 in 8°. en een diatribe in allegnrischen vorm tegen de geopenbaarde gods­dienst (Epistola Archime(lil ad regem Cie!anent, 'Mae Graecae reperla. Edimb. 1714). 
Zie Charles Webster, Account . of his life, 1781, W.; Chalmot, Life of liuddeman, p. 24, 31 • Chan fe p t é, Nouveau Diet last. &ugr. need.; .Bioyr. ge'ner. S i e ge n b e e k Gesell. der Leidsche Hooyes., 
D. I, bl. 50; D. 11., bl. .d9 t; van Kampen, t;eschied. d. Aed. Lefler. 
D. 11, bl. 1t O, 40.i; Kobus en de Rivecourt, Bangs, Geschied. der Geneesk., Dl. 1I, bl. 066. 
PITLOO (ANTooN SHTICK), in 1791 te Arnhem geboren, werd door H. J. van Am erom in de teeken- en schilder­kunst onderwezen en bezocht tevens het stads teekerigenoot. schap. In 1803 vergezelde hij, tengevolge der gunstige be­schikking van koning Lode w ij k, den beer Zegcr Me ij er naar Frankrijk, wet plan oni zich aan het historieele vak te wijden. Reeds te Patio veranderde hij van plan en legde zich op het landschap toe. In 1818 zag men op de Awsterdainsehe expositie van zijn penseel, een Gezigt to kerne en een in het Campo vaccino aldaar. Hij huwde in Italie, vestigde zich te Nape's, werd aldaar directeur bij de akadewie van beeldende kues'en. Hij overleed in 1837, een vrouw en zes kinderen in zeer ongunstige omstandigheden nalatende. EAre loterij van kunstwerken in zip vaderland bragt ongeveer j 4500 ten be­hoeve van dit gezin op. 
Zie Immerzeel, Kobus en de Rivecourt. 
PITT (R.) gaf in bet licht: 
List . en bedrog der Med,cijnen. Rotterd. 1705. 8°. 
Zie Abeoude, Netand., bl. 288. 

PITTILTS (CAREL FREDERIK G EY VAN), geb. 'den 1 8den Mei 1790, trad in dienst els kadet der artillerie den 4den Maart 1804; na afgelegd examen voor eene courreissie, bestaande uit de generaals kraijen hoff en Mar tuche vr itz, benevens de professoren van Swinden, van Beeck Calkoen en Pier-son T ho len, went hij luitenant der artillerie en genie 8 Augustus 1608, late luitenant in Fransche dienst 1 Maart
Iota
1811, 2de kapitein der sapeurs 1 Julij daaraanvolgende, kapitein bij dat wapen 1 Januarij 1812, en kapitein bij den staf der genie 1 Julij van dat jaar. Die Bridle bevordering was bet gcvolg van talrijke diensten, in zijne betrekkirig be­
wezen. In 1811 toch naar Italie vertrokken zijride, werd bij ale commandant der genie in de Montargentaro geplaatst, ten einde dat Sehiereiland in staat van verdediging te brengen. In Maart 1812 werd hij belast met eene verkenning der kust tusschen Livorno en den mond van den Tiber; hij vertrok voorts naar La Spezzia, alwaar hij het opzigt hield over de 
22* 
daarstelling van het in de rots uitgehouwen fort, op den ruim 500 ellen hoogen berg la Castellane, welk fort er de groote en schoone baai aan de noordzijde dekt. Den 1st" Januarij 1813 naar Verona gezonden, werd hij geplaatst bij den staf van den luitenant-generaal Bertrand, kommandeerende het 4de Fransche legerkorps hij marcheerde met dat leger naar Duitschland. Den 288ten April daaraanvolgende werd hij bij gelegenheid van eerie verl;enning en een gevecht, waarbij hem zijn paard onder het lijf werd doodgeschoten, krijgsgevangen gemaakt. Men vervoerde hem naar Neisse in Silezie, waar hij in de citadel dier vesting werd opgesloten. Om het lot, van naar Saratoff gebragt te worden, te ontgaan, ontvlugtte hij 30 Junij uit die vesting naar Bohemen en reisde naar Dresden, alwaar hij 10 Julij aangekomen zijnde, weder bij het 4de legercorps, waarvan het hoofdkwartier te Spottau lag, werd geplaatst. Met dat legercorps nam hij deel aan de veld­slagen bij Grossbeeren, Dennewitz, Wartenburg, 3 dagen bij Leipzig, .Erfurt, Wacha Hanau en Hochheim. Den laten Januarij 1814 werd hij bij het 6de legercorps, onder bevel van den maarsehalk Mar m on t, als chef van den staf der genie ge­plaatst en nam deel aan de gevechten bij Brienne, Ronay, Montmirail, Chateau-Thierry, Meaux, Neuilly-St. Front, Sois­sons, Craone, Laon, Soissons (2de slag), Fere-Champenoise en Montmartre. Na den laatsten bijgewoonden veldslag voor Parijs, ( ten 308ten Maart 1814, werd hij voorloopig belast met eene commissie voor de overname van den dienst der genie, in de destijds nog niet door de Fransche bezettingen ontruimde ves­tingen Deventer, Koevorden en Delfzijl. Den 1sten September daaraanvolgende, werd hij benoemd tot 'sten luitenant met rang van 2de kapitein bij het corps Nederlandsche ingenieurs en eerstaanwezend ingenieur te Bergen-Op-Zoom. Den laten Mei 1816 vertrok hij naar Antwerpen tot uitvoering der groote werken aldaar. Hij werd late kaptein-ingenieur den 16den Augus­tus 1817. Den lsten April 1819 werd hij naar Gent gezonden tot het opmaken van een voorstel ter verdediging der provin­cie Oost-Vlaanderen en van een ontwerp voor eene nieuwe citadel, welk laatste werk naar zijne inzigten is volbragt. Het is een buitengewoon groot verdedigingswerk, dat naar een nieuw stelsel daargesteld, bekwaam is om 10,000 man bezet­ting bomvrij te huisvesten. In Julij 1829 werd Ge y van Pit ti us niajoor. Na een blokus van ongeveer 3 weken in October 1830 en de eervolle capitulatie der bezetting in die vesting, werd hij benoernd tot eerst aanwezend ingenieur te Gorinchem, ten einde die plaats, zoo mede Woudrichem en Loevestein, in staat van verdediging te brengen. Den Viten Maart 1831 werd hij benoemd tot commandant der genie te velde, nam hij deel aan den tiendaagschen veldtogt en aan de 
gevechten bij Hasselt, Bautersem en Leuven. Den i sten Janu­arij 1834 werd hij belast met den herbouw der geslechte ves­ting Geertruidenberg. Die tack volbragt zijnde, werd hij den 1 step Februarij 1838 in gelijke betrekking overgeplaatst naar Breda, welke vesting onder zijne leiding aanzienlijk is ver­sterkt geworden. In dat jaar werd hij luitenant-kolonel, en in 1849 kolonel. Den isten Maart 1850 were Ge y tot inspec­teur der fortification in de iste inspectie, standplaats Utrecht benoemd, en werd hij belast met het toezigt over het bataillon mineurs en sappeurs, terwiji hij lid werd van het comit6 van defensie en van de commissie van inspectie over het militair onderwijs. Den lsten Augustus 1852 benoemd tot generaal­majoor, werd hij, wegens langdurige dienst, met den rang van luitenant-generaal, 15 November 1859 gepensioneerd. Hij ver­kreeg 1 Januarij 1813 het kruis van het Legioen van Eer. Den 2den Augustus 1830 benoemde Z. M. Willem I hem voor zijne verrigtingen te Gent tot ridder van den Nederland-. sche leeuw en den 16 Augustus tot ridder van de Militaire Wil­lemsorde 4k1. Het metalen kruis ontving hij voor het bij wonen van den tiendaagschen veldtogt, terwiji hij in 1843 het kom­mandeurskruis der orde van St. Anna van Rusland bekwam, voor door Z. K. H. den grootvorst M i c h a e 1 gevraagde we­
24sten
tenschappelijke memorien. Hij overleed te Utrecht, den Januarij 1866 en werd volgens zijne begeerde den 2 Viten daar­aanvolgende in stilte ter aarde besteld. 
Part. berigt. 
PITTON (F.) gaf in het licht: 
Pi'incelijke Oranje Hof, cierlijk beplant met oranje gezan­gen, zijnde een versameling van de aangenaainste en uitgezog­ste gezangen, waarvan de meeste nooyt in druk zijn geweest, zoo op het aanstellen van zijn Doorluchtige Hoogheid alsmede op de jonge Graaf van Buuren. 2 Stukjes. 'sGravenh. 1748. 
Zie A b co ud e, Tweede aanh., bl. 125. 
PLA (ANDELEAs LA), waarschijnlijk zoon van den franschen predikant La PI a te Leiden, was aldaar in het laatst der vorige eeuw med. dr, en lid van Kunstliefde spaart Been vlijt en Kunst wordt door arbeid verkregen, in de werken van welke maatschappijen dichtstukjes van hem voorkomen, in den genootschappelijken toon dies dagen. 
Zie v. d. A a, N. B. A. C. Woordeub. 
PLA (P. A.) beoefende de poezij en gaf in 1784 te Rot­terdam in het Licht : Zwanenzang, laatste klaagtoonen van Jean Calas op het moordschavot aan zijne wraackzuchtige Rechteren te Toulouse, op vriien trant gevolgd naar bet Franscla van den Beer de Voltaire. 4°. Vrij vloeijend berijmd, 
• ,Zie v. 4. A a, N. R. A, C. Vf/ oordenb, 
PLA (R. LE) gaf in bet licht: 
'tart en a fenipg van 't Geloof, de Heilige wandel der Geloovigen enz. Amst. 1717. 8°. Zie Arrenberg, Naamr. Cat. v. d. Groe, bl. 165. 
PLAAT (ANDREAS HENDRIK JOHAN VAN DER), broeder van Engelber t, den 1 Idea Jan. 1761 te Grave geboren, trad reeds op zijn lade jaar als kadet in militairen dienst, werd in 177S extra-ordinair ingenieur, in 1784 luitenant der ge­nie, en giiig in 1787, tot kapitein bevorierd met den rang van majoor, in Russisehen dienst over. Hij onderscheidde zich in 1788 in den veldslag tegen de Zweden door beleid en dapperheid en handhaafde zijn verkregen roem in de togten van 17,9, 1790, 1'91 tegen de Turken. Hij was tegenwoor­dig bij het . veruveren der vestingen Benda, Akkerman, Palanka en Kilia, werd in 1789 tot luitenant-kolonel en chef van een battalion grenadiers bevorderd, en had een groot aandeel aan de bemagtiging van onderseheidene forten aan den Donau en den sterke vesting Ismail, waarbij hij 3 wonden, .en waarvoor hij later van Cathar i n a II een gouden degen ontvin2,.. Deze schonk hem ook voor zijn heldenmoed in den slag bij Matchin tegen de Turken de Wiadentir-orde Ode klasse, en na den vrede, in 1792, werd hij tot ridder dier orde 3de klasse be­noeu (I, en belast met de ontwerpen ter verdediging der mi.-delijke gewesten van Rusland en met het bestuur van 't werk aan de haven van Odessa, het bouwen van de vesting Tivarspol aan den Dniester, in 1796 voltooid en welker hoofdkerk naar zijn naam werd genoemd. In dat jaar ontving 11;.) zijne aanstelling tot directeur-generaal van 't departement der genie van L;jf­land, en verkreeg in 1797, op zijn verzoek, een eervol out-
slag met den rang van generaal-majoor. 
In 't vaderland teruggekeerd, vestigde hij zich te Vugt tot 1807, toes koning Lo d e w ij k hem tot inspeeteur van den Wa­terstaat benoemde. Na de inlijvir.7, van Holland bleef hij als ingenieur en chef van het Departement der Zuiderzee, te Am­sterdam werkzaam, tot in 1813. Toe!) trad Iiij als generaal­majoor in Nederlandsenen dienst en werd aangesteld tot gou­verneur van Breda. Hij verdedigde die vesting, ofschoon slecht voorzien, moedig tegen een aanval der Fran-chen, uit Ant­werpen gerukt. Willem I schonk hew het komwaudeurskruis der . ilitaire Willewsorde en henoemde hem in 1815 tot lui­tenant-generaal, nadat de keizer van Rusland hem in 1814 reeds voor zijne dappere verdediging van Breda tot ridder grootkruis der St. Annaorde had benoetnd. In 1815 vertrouwde de koning hem de . verdedigiug van Antwerpen toe, deed hem tot kotnwandant dier stad en tot kommandant van het 4de gene­raal kommando benoemen. Hij outsliep te Antwerpen in 1819, 
Zie K o bus en do'llivecourt. 
PLA AT (Colima) gaf in platte straattaal in. het licht : 
.Het beleg en ontzet van 211kmaar, voorgevallen in d. j. 1573, treur-bly-eyndentspel. Alkmaar, 1733. 8°. Zie Witzen Geysbeek, B. A. C. Woordenb„ D. V, bl. 84; Cat. der Maals. v. Ned. Letterk., D. 1, bl. 168. 
PLAAT (DAVID VAN DER). Zie PLAS (DAVID VAN DER). 
PLAAT (ENGELBERT GEORGE VAN DER) werd (len laten No­vember 1756 te Grave geboren, in 1760 kadet der artillerie en in 1'171, nog geen 15 jaren oud, kitenant. Van 1771 tot 1784 was hij werkzaam in Staatsvlaanderen aan verschillende pol­der- en vestingwerken en van Y786-1798 order-directeur over de helangrijke bedijkingen der Schorren tusschen Hulst, Axel en Ris van Gent en de middelen tot inundatie en ver-sterkino- der fortes aldaar tegen de Franschen. Deze werk-zaainherClen verwierven hem in 1790 den rang van kapitein. Drie jaren later werd hij belast met den aanleg der fortifi­cation van de Schelde tot den Braakman. In 1795 werd hij benoemd tot luitenant-kolonel ingenieur en verkreeg de directie der fortifintion in het departement de Waal en Zuiderzee, in welke betrekking hij veel verbeteringen maakte aan de Grebbe­linie, waarover hij verscheidene met kennis en talent geschre­vene meinorien int-Heade. Tengevolge van een misverstan:1 met den toenmaligen directeur-generaal, nam hij in Jauuarij 1800 zijn outslag. Tot in 1803 leefde hij op een buiten bij 's Bosch, in den schoot zijner familie en verloor aldaar zijn echtgeiioote, terwij1 al zijne kin,feren nog Jong waren. In Augustus 1803 werd hij weder in 's lands dienst aangesteld, als cominissaris voor de genie en in h08 als fungerend chef van divisie. Na de verceniging van Holland met Frankrijk, nam hij zijn out-slag, .loch werd in 1814 terstond benoemd tot kolonel-slirecteur van de 4de fortificatie-directie, in welke betrekking hij iu 1815 Grave, 's Bosch, Breda en Bergen-op-Zoom in staat van verdedigiug stelde. In November 1816 werd hij bevorderd tot geueraal-majoor en directeur der fortificAtaia en bleef tot in Augustus 1829 op verschillende plaatsen werkzaam. In dat jaar legde hij zijn betrekking neder en overleed in No­vember 1831. 
Hij was ridder van de orde van den Nederlandsck leeuw en der Miiitaire Willemsor,le 3de kiasse. Zie Kobus en de Rivecourt. 
PLAATS (JAN VAN DER), zoon van den bekenden Harlin­ger uitgever J. va n der Plaats en daar in 1791 geboren, studeerde in de geneeskunde te Groningen, waar hij in 1814 op theses promoveerde. Sinds was hij genees- en verloskun-dige te Leeuwarden, waar hij den 22 Augustus 1856 overleed, toen bij president was der Provinciale Commissie van ge­neeskundig onderzoek en toevoorzigt in Friesland en Ridder der orde van de Eikenkroon. Bij testament wees hij f 4000 aan tot stichting van een monument voor Dr. Simon St ij 1, den schrijver der Opkomst en Bloei der Nederlanden, dat in 
1860 te Harlingen is opgerigt. Hij schreef: 
Gezondheidslessen voor zwangere, barende en kraamvrouwen. Naar het Hoogd. bewerkt. Poor Nederlan,1ecIie vrouwen tilt den beschaafden stand. Amst. 1824. 1 pl. 8°. 
delntwoord op de bijdrage tot de helderziendheid bij eene ge­magnitiseerde in lgem. Konst- en Letterbode. 1818. D. I. bi, 40. 
Brief over den astralagus baeticus of Kootkruid all plaats­vervanger der lcoffij. Ald. 1825, D. II. bl. 244. Zie Holtrop, Bal. med. chir., p. 278 en medegedeelde berigten. 
PLACENTIUS (JoEtANNEs) of (JEAN LE PLAISANT), in het laatst der 15de eeuw te St. Truyen geboren, studeerde te Luik bij de broeders van 't gemeene leven, trad in den aan­yang der 16d6 eeuw te Maastricht in de orde der Predikhee-Ten en oefende zich vervolgens op 18jarigen leeftijd te Leuven in de godgeleerdheid. Hier was hij nog in 1529, keerde ver­volgens naar zijn klooster te Maastricht terug en overleed er omstreeks 1548. Hij beoefende de latijnsche letterkunde en de geschiedenis van ziju vaderland. 
Hij schreef: 
Catalogue omnium Antistiturn Tungurorum, Trajectensium, ac Leodiorum, et rerum domi bellique gestarum compendium. Antv., tweemaal z. j. en in de Respublica Leodiensis uitge­geven door M. Z. Box horniu s. Amst. 1633. 32°. 
Dialogi duo : prior Clericus Eques inscribitur : alter, Luciani Aulicus. .Ante. 1535. 12°. 
Pugna Porcorum per Placentium Porcium Poetam, met het werk van den monnik H n c b a u d, de laude calvorum. Lov., 1546. 12°. afzonderlijk. Basil. (uitgeg. door Gilbert Co u­s in). Colon, 1568. 12°. L. B., 1644. 16°. Insulis, 1646, 1648. 12°. 
Chronicon a scriptoribus Apostolorum ad annum 1408. Dit 
werk is in rijm. W i 11 e m Li p s e n, deken van St. Servaas 
te Maastricht, had er een exemplaar van, dat pries Maxim i­
liaan H e n d r i k van Beijeren liet afschrij yen. 
Ook schrijft men hem toe : 
Antiquitates Tungrenses et Mosae-Trajectenses. 
Arnplitudo civitatis Leodiensis. Beide in versen. 
De reliquiis Trajecti asservatis etc. mss. Ook in versen. 
Zie Sweerti i, Ath. Beige, p. 460, 461; Val. Andreas, Bibl. Belp. 
p. 
549; Foppens, Bibl. Belg , T. II, p.1771; Scriptores ord. Praed.,

T.
 I , p. 134; de Jonghe, Belgium Dominic, p. 275 ; Paquot,


I p. 286; Hoeufft, Parn. Lat. Belg., p. 257; Hoogstraten;Kok; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt. 
PLACETTE (JEAN LA), de protestantsche N i co 1 e, werd den 1 9den. Jaiivarij 1639 te Pontacq, waar zijn vader predi­kant was, geboren. Toen hij 21 jaren oud was, eindigcle hij zijne godgeleerde studie te Montpellier, na (1657), onder Marcel, een thesis verdedigd te liebben, de imagine Del in Adamo. Weldra werd hij predikant te Orthez. Vier jaren later was hij op bet punt tot predikant te Nay beroepen te wor­den (1664), toen het consistoire van Charenton hem tot leeraar begeerde te bezitten. Hij verkoos echter Nay, waar hij tot 1685 bleef. V66r de herroeping van bet edict van Nantes, ging hij te Parijs verlof vragen om naar Holland te mogen vertrekken. Hij verkreeg het, in weerwil van den tegenstand van den intendant Fo ucault. In plaats van naar Holland, ging hij echter, op uitnoodiging van den keurvorst van Brandenburg, die hem een leeraarplaats te Konigsberg aanbood, naar Pruissen. Frederik Willem bejegende hem met veel achting, dock stond hem aan Ch a r I o t t e A ma I i e, koningin van Denemar­ken, die hem te Kopenhagen wenschte te bezitten, at In 1686 vertrok hij der waarts en diende bijna 25 jaren aldaar de Iran­sche gemeente, toen de koningin wegens een vreeselijke pest uit Kopenhagen naar Oldenburg week, waar zij la P la cet te 
ontbood (1711). Het volgende jaar zond zij hem naar Holland, om aldaar twee leeraars voor de fransche kerk te Kopenha­gen te kiezen. Op. zijn verzoek stood Ch a r 1 o t te Am al i e, schoon met weerzin, toe, dat hij in Holland bleef. Na twee jaren in den Haag vertoefd te hebben, vertrok hij naar Utrecht, waar zijn eenige dochter met den kolonel d' A p re m o n t ge­huwd woonde. Deze huurde voor hem een buitenplaats, waar hij den 25 8ten April 1718, in den ouderdom van ongeveer 80 jaren, overleed. 
La PI a cet t e was een uitstekend godgeleerde. Talrijk zijn zijne schriften van welke de meeste te 's Hage en Amsterdam zijn uitgegev en. 
De insanabill romanae Ecclesiae scepticismo dissertatio. Amst., 
1686, 1696, in 't fr. overgezet door Nicolas Chalaire. 
Amst., 1712. 12°. 
Discours our la negligence du salut. Gen., 1692. 
Traite de 1' orgueil. Amst., 1692. 12°. 1693. 8°. Neuchatel, 
1694. 12°. Amst., 1700. 12°. 
Nouveaux essais de morale. T. I. Amst., 1692. 12°. T. II. 1693. 
Reimp. et augur. de deux times. Amst., 1697. 12°. 17 L6. 12°. Nouveaux essais de morale qui peuvent de servir suite aux 4utres essais du-tnOrne auleur. La Haye, 1715. 2 T. 12°, 
Amst., 1732. 6 vol. 12°., met het vorige in 't Duitsch. Jena, 1719, 1728. In 't Ho11. 1716. 
La morale chr66lenne abregde et reduite a ses principaux 
devoirs. Colo., 1695. 12°. Nouv. edit. augrn. Amst., 1701. 
2 part. in 12°. Gen., 1731. 2 vol. 12°. Rott., 1734. Vert. 
in 't Duitsch. St. Gall, 1702. 8°. 
La more des ju.tes ou maniere de bien mourir. Amst., 
695. 12°. 1696. 12". In 't Eng. Lond., 1760. 2 vol. 4°. In 
't Duitsch, Frankf., 1703. 8". In 't Holt. 1714. 
Traite de la Conscience. Amst., 1693. 12°. 1699. 12°. 
Observationes historico-ecciesiasticue, quibus eruitur veteris 

Ecclesiae sensus circa pontilicis romani potestutem in definien­dis f#dei rebus. Amst„ 1695. 120 . La Communion devote. Amst., 1696. 12°. Gen., 1724. 8°. In 't Duitsch. L,mgo, 1776. 8°. 
Divers traites sur des matieres de conscience, °it l'on trouvera 
In resolution de plusieurs cas importans. A tist., 1697. 12°. 
Trate de la foil divine. Arnst., 1697. 12°. 2° edit. revue et 
augrn. Rott., 1716. 4 vol. 12°. 
Trade de l'aurnone. Amst., 1699. 12°. 
Trade du serment. La Haye, 1700, 1701. 12°. 
Trate des bonnes oeuvres en general. Artist., 1700. 12 0. 
Trade de l'autorite des sens contre la transsubstantiation. 
Amst., 1700. 12°. 
Refiexions ehritiennes sm. divers sujets. Amst., 1701, 1707. 
In 't Duitsch. Schafft, 1711. 8°. 
Dissertations sur divers alias de morale et de theologie. 
Amst., 1704. 12°. 
Reponse a deux objections qu'on oppose de la part de la raison a ce que lu foi nous apprend sur l'origine du mal et our Is 2nystere de la Linde. Atnst., 1707. 12°. 
Re'ponse a une objection qui tend a faire voir que si Dieu a ri.olu lee 64.ittemens on peat negliger les coins que paraissent lee plus vt:essaires. Ainst., 1709. 12°. 
Ectaircissernent cur quelques difficultly qui naissent de la consideration de la libel-4 ndeessaire pour agir moralement avec une addition olt Von prouve contre Spinosa que nous sommes libres. Amst., 1709. 12% Contre Bayles 
Trade des jelix de hasard defendus. IHaye, 1714. 12°.. Nouvelles 1 ifiexions sur la pi I notion phpsique et sur lee yeux de hasard. La H ye, 1714. 12°. • Aeis sur la maniere de pi ether. Rott., 1733. 12°. In 't Hoogd. Avec des remarques par Rannft. Leipzig, 1738. 8°. Oeuvre posthume pubiie par Cartier de St. Philippe. Met 
inleiding. TraiiI de ht Justification. Amst., 1733. 12°. Vele deter werkjes ztju in het Nederduitsch overgebragt. 
Zie Saxe, Onom., T. V., p. 525; Cat. Bibl. liunay., T. I, vol. II, 
p. 1516 ; Nov. Rei .ubl. Liter. 1709, Febr. p. 191 et Mart., p. 256;Stolle, ad Heumannum Conspec., p. 428 ; Bibl. Brem., CL I, p. 286,461; T. 11, p. 295 sq 894; Cl. VII, p. 85 Mined. Duisb., T. II, p.252; Ypey, Gesch d. •hrist. kirk in de 18de eeuw, D. VIII, bl. 364;Glasius Godyel. Nederl.; Schotel, Kerk. Dordrecht, D.II,b1. 155;A bcoude, Naaml., bl 289; . , bl. 168; Carrier de Saint Phi­lippe, Vie de la Plcmette; Haag, In France Protest.; Niceron, Me-Voirex, T. II; Europe Savante, T. XVII; Nouvelles Litteraires, 'flatlet1718; Querard, La France lit ir.; Sayons, Hist. de la litter. Franc. 
retianyer, T. II, p. 211—V20; Biogr. getter. moderne Deos biogr. Biblioth. raisonne, T. 11, p. 319, 333; T. XXV, p. 155. 
PLACIUS (GEORGE), in 1584 te Leipzig geboren, moest eenigen tijd, predikant in de Paltz geweest zijnde, van daar vlugten, en te Emden aangekomen zijnde, werd hij predikant te Wesel in 't jaar 1613. Vandaar werd hij beroepen naar Appingadam, waar hij 16 jaar alleen den dienst waar nam. Hij werd wegens zijn bek waatnheid in de zaken der Neder­landsche kerk dik wed' gebruikt en was lid der synode van Dordrecht 1618, 1619. In 1620 verkozen hem die van Emden tot hunnen leeraar, en hier nam hij den dienst waar tot den
2 'sten 
April 1621, toen hij in den cuderdom van 62 jaren overleed. Hij is een jaar praeses in 't cactus binnen Emden geweest. Ziju broe Johannes Placiu s, ook predikant te Etnden, gaf in het licht: 
Christelycke Danckpredicatie uit den 126 Psalm, om de wonderbaerlijcke gbenadige verlosiinge der stadt ende kercke tot Wesel, geschiet den 9 Augusti des jaars 1629. Overgheset uit het .Hoogd. door Jan Jansz. Calckman. Leyd., 1629. i°. 
Zie Brandt, Hist. der Ref., Glasius, Gesch. d. synod te Dordr., 
D. 1 II, bl 49; Meiners, Uostoriesl. Kerk. gesch.-D. II, bl. 444 volgg.: Kist en Royaards, Kerk. Archief; 2e Serie, DI, II. bl 208, 223; Adami, Naamt. der pred. te Groningen, bl. 38, 39. 
PLAES (DAVID VAN DER) of PLAATS, werd volgens alle zijne levensbeschrijvers in 1647, doch volgens Kram m, eenige jaren vroeger te Amsterdam geboren, was een beroetnd portret­schilder, in den trant van Titiaan en Remb ra n d t, die hij zich tot modellen had gesteld. Hij zal zich eenigen tijd in Engeland hebben opgehouden, waar hij o. a. het portret van 'Joh u M i 1 t o n, thans in de National aillerij te Louden, schilderde. Onder zijn schoonste werken behooren de portretten van Prins Hendrik Casimir en van Cornelis Tromp. K ram m vermeldt oak twee levensgroote portretten van ziju penseel, 
jo . kheer Mr. Hendrik van derDoes en zijne huisvrouw Catha 
-. 
Bij Mr. Bodel Neyenhuis is van rina van 211deivereld. zijne hand, ee•i teekenisig van een zeegemcht tueschen Neder­laqd ,che en Daiakerker (?) schepen, met het jetartal 1651. Iiij beoefeude NA de etskunst en was verseheidene jam in 
dienst van den boek- en prentuitgever Pieter M or ti e r, zich bezig heudende met bet verbeteren, verteekenen en nazien der proeven van de Bilbelsche Tafereelen. Men vindt zijn portret bij Houbrak e n. Hij overleed in 1704. 
Zie Houbraken; van Eynden en van der Willigen; Im­merzeel; Kramm; Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat. van Porte. 
PLAES (S. vAN DER). R. Weigel (Catal. van Detmo ld, bl. 19), vernield van dezen schilder een Bachenaal met een sater, een nimph en kinderen van Bacchus. 
Zie Kramm. 
PLANCIUS (CoRNELIUS). 
Men heeft van hem 
Beschriiving ende wijtvermaercle Coopstede 4emstelredamme 
gedaen door Cornelius Plancius in 't jaer 1597. Zie Seheltema, Amsteld. oudhed., D. II. 
PLANCIUS (DANIEL), zoon van Pe trus Plan c i u s, als proponent heroepen te Diemen (1610), Sloterdijk (1613), Has­selt (1613) en te Kampen (1619), waar hij in Junij 1650 overleed. 
Hij schreef: 
Reden-strijdt van de ketters gheen gheloove te hoiden, wt het Decreet van Constantz: Schriftelijck ghehandelt tusschet# eenen Antwerpschen Jesuwyt ende Danielem Plancium... Door een Liefhebber nyt der Latijne overgheset. A nst., D i r c k Pi e­tersz. 1609. 
Zie V e e ri s en Paau w, Verz. kerk. Alphabeth., M. 156 ; Cat. van Pamfiet, D. 1, bl. 103. 
PLANCIUS (PETRUS), omstreeks 1550 te Dranoutre in Vlaanderen geboren, ontving zijne eerste opleiding te Hond­scote, zette in Duitschland en Engeland zijne studien voort, en legde zich, terwijl hij zich voor het predikambt voorbe­reidde, tevens op de wiskunde toe. 
In 1578 begon hij in Vlaanderen zijn loopbaan als her-vormd leeraar en predikte in den aanvang van bet volgend jaar te Bonheyden, daarna to Brussel en Leuven, in het open veld voor een onafzienbare reeks van hoorders, die duizenden en duizenden uitmaakten, en den ijverigen prediker liefhad-den en hoogachtten, te meer, daar hij in niets zich zelven bedoelde en geenerlei vergoeding voor zijne opofferingen wilde aannemen. Terwijl hij de hervorming in Vlaanderen trachtte voort te zetten, bled hij zelf niet buiten gevaar. Zelfs werd 
kleine boekenschat te Yperen verbrand, In 1578 aanvaarcld§ 
bij bet predikambt te Brussel en bekleedde bet tot deze stad, in 1585, onder de magt van Parma kwam, en hij in het kleed van een krijgsknecht naar Holland ontvlood. Naauwelijks was bij daar aangekomen, of hij werd te Amsterdam beroepen, en aanvaardde nog in hetzelfde jaar zijne bediening. P 1 a n-em u s was een streng calvinist en met een gloeijende ijver be­zield voor hetgeen hij waarheid achtte. Geen wonder, dat hij door de contra-remonstranten even hoog geaeht, als' door de remonstranten bestreden werd. Ilet is Kier de plaats niet van zijne geschillen met de luthersehen en later met V ors tius en U y t en bogaer d, te gewagen, en verwijzen den lezer naar de onderstaande bronnen. Op hoe hoogen prijs de contra­remonstranten zijne bekwaarnheden stelden, blijkt uit zijne be­noeming tot mede-overziender van de nieu we vertaling des 
Ouden Testaments. 
Op zijn kerkelijke loopbaan vergat hij echter de studie niet en oefende zich onverdroten in r'de ,aardrijks-, zeevaart- en sterrekunde en deed alles, wat zijn wetenschappelijke kennis vermigt, om de scheepvaart in de jeugdige en door Karen han­del bloeijende republiek te bevorderen en de hulpmiddelen daartoe te verbeteren. Aansporing en teregtwijzing gaf de ervaren predikant aan een aantal zeelieden, die met zijn on­derwijs hun voordeel deden, en welker mededeelingen weder­keerig door hem werden gebezigd, om zijn eigen kennis te vermeerderen. Op zijn raad en aanwijzing werd de eerste togten der Nederlanders naar China ondernomen. Ook ver­vaardigde hij paskaarten voor de reis naar Oust-Indie. Onze zeelieden volgden den daarop aangewezen weg. Zoo groot was zijn roem in dit opzigt, dat de Fransche gezant, J e a n n in, zijn koning tot de vaart op Oost-Indie zoekende te bewegen, zich meermalen naar Amsterdam begaf, om hem te raadplegen. Simon Ste vi n, Sca li ger • en anderen hebben met groote lof van hem gesproken. 
Hij overleed te Amsterdam den 25sten Mei 1622. 
Baudartius heeft een belangrijk levensberigt van hem gegeven en tevens epigrammata en epitaphia op hem vervaar­digd. Daar hij zeer tegen het begraven in kerkgebouwen was, zorgde hij dat zijn lijk op het Zuiderkerkhof werd ter aarde besteld. 
Zijn echtgenoot schouk hem 7 kinderen, van welke 5 het predikambt bekleed hebben. D a n i dl, de oudste, was eerst predikant te Diemen, vervolgens rector te Delft, waar hij in 1618 overleed. P e t r us heeft het leeraarambt bekleed te Die-men, Sloterdijk, Hasselt en Kampen en is in 1651 gestor­ven. Nopens hem vermeldt J. Vi v e ri u s in zijn Wintersche Avonden, bl. 134, 135, dat hij zich inbeelckle dood te zijn. Antonius werd in 1620 predikant te Oosterhout, in 1622 gasthuis-prediker te Amsterdam en overleed in 1624. Isa a c u 5 
bediende eerst de gemeente te Lath= (1619), Heemstede (1626), 1626 te Gouda, waar hij in 1631 overleed. 
Zie Baudartius, Memorien, 1622, bl. 84; Soermans, Ker­kel. R,g , Veeris en Paauw, Kerk ze Ibl. 157; de Jongh, Naan4l. van pred. in Gelded., bl. 390; Brandt, 1114, der lief. I). II, bl. 44, 52, 65, 88, 140, 146, 149, 216, 335, 430, 461, 947; D. bl. 53, 319, 645; D. 1V, bl. 14, 856; Philipp Niel, Verautwoord. der Ewing. ke, ken in Hoilandt teg.n P. Pioncms, p 507; Epist. eccle­*last. p 2 CO,I201, 335 515; Uitenbogaard, Hist., bl. 532,551,609, 611, 694; Dez., Leven, bl 141. 198; Taurinus, van d' onderl. ver­draegsaemheit, 1, XII, vers 19 ; S. C u rc e 11, Praefitt. S. Episc. Opera, 
p.
 3; Lpisc. ontwoordt op de pr .eve van 4. Heydonus, bl 3; Trig-land, Liist, bl. 689, 690; H. de Groot, Verantu•., IX, 91; Antwo ,,rdt op het hiscours van J. Taunnus, bl 58; Barlaei, p. 28;Regenboog, Hist. d. &moos& ; Brandt, 1, ita A,mtnii; Ypey enDermout, Gesch. d. Ned. H,rv. keg k, D. II, bl 318; Kist en Royaards, Kerk. Archief (eerste eerie), I) III. bl. 352; twe , ci• serie, 

D.
 ill, bl. 208, 223; Glasius, (,odyel. Nederl.; Wagenaar, Be­schrift,. v. Anaterd., 1). IV, bl. 168, 183 veau; Letterk. verslag van hetgene uit de londspopie,en icon wuy den !pipit, on duarna de verdren­sten van P. Plancius omtrent zeevaortkunde beter te duen wansderers in Be r. v. zeevaorik., 1845, V, Ti; 1846, VI, 69; Dirk Rembrantz van N i e r o p, Der Aertrijeks beweg ng enz ; Kramm; Collot d'Es eu­ry, Boll. ruem, D. V, hi. 213; I). VI, st 1, 157-175, 1.7; vanKampen, Gesch. der Nederl - lefteren enz., D. I, bl. 32b ; D. III, bl.116; M011, Verhand. over eenige vroege,e zeetyglen der Nederl , Amst. 1825, bl 48, 57; Moreri; Hoogstraten; Kok; Nieuwenhuis;Kobus en de Rivecourt, Chronijk L1 rst. (aenootb , V,4,499;Goet­hals. Levi., T. III, p 1,5; Notes and Queries, T IV. p. 383 (w ,reld­kafirt van P. P.); Oeuvres de Simon zitevin (edit Franc. ), T. II, p.172 ; biogr. moderne, Div,. bibbogr , bict. bloyr.-Jean n in, Menoires. Muller, Catat. ;


von portr. in voce. Kist en Roijaards, Kerk Archief, 2e Serre, D. III, bl. 208, 212. 
PLANClUS (PETRus), zoon van Jacobus Plan c i u a, als proponent beroepen te Spanbroek en Opmeer, in 1654, te Purinerend, in 1653, te Zutphen, in 1662, den 16den Julij 1673 te Rotterdam bevestigd. Hij overleed den 3liaten No­vember 1690. W. Eve r s d ij k deed op hem de lijkrede over Ps. CXVI: 15 en Thess. IV: 17, welke in 1690 in 12° werd in het licht gegeven. Zijn afbeelding bestaat. 
Hij gal in het licht: 
Ben naecte vertooninge van de gelegentheyt der Tooneelspe­len, zijnde een samenspraecke over de solve tusschen Theophi-lus en Philedonus, sarnengesteldt Door een, die van PrijseLick ende van stichtelijck FerMaeck een Liefhebber is, Rott., 1681. 4°, 
Catechisatie. Rott., 1680. Waarschijnlijk hetzelfde met hetgeen A b c o u de elders l7raa­geboekje noemt. Zie Harderwijk, Nanml. en Levensbijzonderh. der pred. te Rotterd.,bl. 49 ; De Jongh, Alphub. Naomi. der pred. in Geldert, bl. 390;Veeris en Paauw, Naaml. der Pred., bl 157; Abcoude, Nuant.,bl. 289; Aanh., bl. 168; Cat. d. Mauls. van Aed. Letterk% D. III,))1. 153. K ist en Ro ijaards, Kerk. .4rchief, 2e Serie. D. III, bi.226. 
PLANQUE 1 ) (NrcoLAs DE LA), omstreeks 1690 of iets vroeger te Keulen geboren, studeerde te Seaumur en Sedan in de godgeleerdheid, werd 18 April 1613 op de synode der Fransche kerken te Kampen tot den predikdienst toegelaten en bereids vier maanden later beroepen tot predikant der Ne­derlandsche kerk in ziine gehoortestad Keulen. In September 1618 hield hij zich tijdelijk te Utrecht op, waar hij aange­zocht werd door de regering van Tiel, zijne kruisgemeente tegen deze Geldersche te verwibselen. Nadat hij Keulen had verlaten en terwijl hij zich te Amsterdam buiten bediening ophield, werd hij den 13deu Junij 160 beroepen mar de Nederduitsche ge­meente te Kau:pen. Tijdens de jaren zijns verblijfs aldaar on­derhield de toenmalige Amsteydamsche predikant, later Leid­sche hooglceraar, Jac. Trig la ndiu s, zich met hew (1626) over de zoo..cenaamde Remonstrantsche stoutigheden. In De­cember 1631 werd hij te Hage beroepen, doch hij bedatikte voor dit beroep, even als in 1632 voor dat te Amsterdam, doch nam in November 1633 dat naar Haarlem aan, werd er den 1 sten Januarij 1634 bevestigd en overleed reeds 1 September van datzelfde jaar. Zijn noon Nicol a a s studeerde te Utrecht in de godgeleerdheid, werd predikant te Cromme­nie (1652), Beverwijk (1655), Kampen (1657), Amsterdam (1665) en overleed in Augustus 1702. Zijn portret count in kunst uit. Mr. Bodel Ny enhuis heeft, in Kist en R oy­aards ill chief voor kerkel. .geichiedenis, D. X, bl. 385 volgg., medeg,edeeld een Merkwuardig aleck betrefende de Nederduit-We Hervormde gemeente te Keulen in den fare 1619 471 bij­zonderheden over den daarin betrokkenen predikant 1Vicolaa8 de la Plangue. 
Zie K i st en Roy aard s, Kerk. Archief (2de serie, D. VIII, b1.108; Ypey en Dermont, Gesch. d. Ned. Hery kerk., D. I, bl. 254, 255; Schotel, Kerk. Durdr., D. I, bl. 254; Croese,Kerk..Reg.d. Geref.lured. te Antsterd., bl. 55, 91; Muller, Cut. v. portr. 
PLANTE (FRANciscus) werd te Bruggge geboren, studeerde te Oxford, en verwierf aldaar den read van Theol. Dr. Hij vergezelde Joh a n Ma u r i t s van Nassau-Sieben als hofpre­diker naar Brasilia, werd vandaar in 1647 naar Strien beroe­pen, vertrok vervolgens naar Breda, in 1653 tot adjunct van Erasmus Pa ludanus naar Zevenbergen en in 1 6 57, waar hij ook den titel van hoogleeraar verkreeg en in 1690 in hoogen ouderdom overleed. Als latijnsch dichter maakte hij zich, overal bekend door zijne Mauritiados libri XII cum 
1) Ook le Plane, de le Planque, le Planques, de la Plance,de la Planca, la Plana°, de in Planche en van Plancken. 
figuris elegantissimis, L. B. 1647, op charta regia. fol., door Ba r 1 a e us geprezen, cloth door anderen bespot. Men weet dat Nicolaas Heinsius, Plante en Cornelis Boey of Boy, in zijne Saturnatia onder de natnen van Fran ciscus Salt tr a en Cornelius Cossus belagchelijk heeft trachten te maken. Ongunstig is ook het oordeel van Hoeuf ft en Pe er Ikamp over dit gedicht, op kosten van Johan Ma u­ri is uitgegeven. Vroeger gebrnikte men op de Latijnsche scho­len zijne Epigram rata Sacra in Confessioem Mei religio­nis Re/ormatae et Catechesins. L. B., 1679 in 12°. in L. B. 
1679. 12. 
Ook gaf hij in het licht : 
Regis Gail. III expeditiones Britannicae, Bredae. fol. 1689. 
Bredae venerabili admodum et spectalissinae synodo Suyt-
Hollandiae Bredae jam pri;num congregatae salutem et bene-dictionem, a primo salutis et benedictionis, a primo salutis et benedictionis fonte Deo ter optima maximo, ex animo precatur senatus populusque Bredanus. Anno Domini 1686. 9 Jul. Bredae, typis Cornelii Seldenslagb, Typographi et Bibliopolae. Anno MDCLXXXVI. In piano. 
Therianthropologia No. 1645 Bojo Edita. Ook vindt men zijne gedichten hier en Haar verspreid, o. a. onder de Lijkgedichten op Huygens. Plante beoefende ook de Nederduitsche poezij, blijkens 
Verjaardagh van .... de Princesse Donariere van Oranje, ge­
viert den 18 Aug. 1675. Amst. In piano. 
Zijn portret is gegraveerd door S uy d e r h o e f. Er staat een 
Latijnsch vers van 0 e o r g i us Coromu s, Prof. Herbonensis, 
onder. 
Zie Foppens,-Bibl. Belg.., T. II, p. 770; De Crane, Oratio de Joanne Mauna° Nassaviae Principe in Annal. Acad. (ironing., 1815— 1816, p. 217, 233; Hoeufft, Parnassus Lat. Belg., p. 183, 184; Bar-TO ann i, Syllog. Epistol., T. III, p. 208, 806; Vita Heensk p. 13; Barlaei, Poem., p. 564; Peer lkamp, de Pads Lat. ..Neerl., p. 414; Schotel, Theod. Rzjckii J. Georg. Graevae cet Epp. fined., p. 97; S o e r m a n s, Kerk. Reg. ; Hermans, Bijdragen tot de Geschiedenis enz van N.-Brab., St. IV, bl. 344 volgg.• Barlaei,' Rev. in Brasilia sub Maurit. Mist., p. 331; Lj/cdicht op den Heer van Zuclichen, bl. 5 volgg.; Koecher, 1iis. v. d. Heidelb. Catechism., bl. 339; Scho t el, Kerk. Dordr., D. I, bl. 283, 533; D. II, b1.760, 773; van Xamp en, Leven van J. Maurits, bl. 193, 2.79; Beschrijv. voor Fr. Planed en 4in oudste soon Jan Fred. Plante, vaandrig, Keulen in de oude drukkerye 1681. 4°. Muller, Cat. v. Portr.-Dez., Cat. v. Painfletten, D. bl. 110; Heiblocq, Farrago, p. 157. 
PLANTINUS (JouANNEs) werd te Leeuwarden in 1692 geboren en was de zoon van een trekschipper. Hij bekwaawde zich met zooveel vrucht tot bet predikambt, dat hij achter­eenvolgens beroepen werd in 1715 te Berlikum, in 1719 te Hindelopen, in 1721 te Leeuwarden, in 1725 te threcht en 
in 1726 te Amsterdam, waar hij overleed in 1771, 79 jaren oud, nadat hij in 1765 een gedenkzuil zijner vijftigjarige pre­dikdienst met „vijf prakticale leerredenen had nit gegeven. 
Aan dezenPlantinus kkefde Schutte's hart als Nathans aen David. Hij sprak ook zijn lijkreden nit. Zoo ver ons be­kend is, heeft P 1 a n tin us in het licht gegeven : Leerredenen. Amst., 1760. 4°. 
Ook komt edn zijner leerredenen voor in Schutt e's Bundel. 
Deze vervaardigde ook een bijschrift onder zijn portret, door Quinckhard geschilderd en door Ta n j d prachtig gegraveerd, als een meesterstuk van kunst. 
Zie R. Schutte, Bundel Leerred., M. 133, 286, 312; Schotel, Kerk. Dordr., D. II, b1.264;Veeris en Paauw, Verz. Kerk. Alphab., bl. 158 ; A rr en b er g, Naamr., bl. 415 ; Bibl. Hag., CL V, bl. 204. M u 11 e r, Catal. van portretten in voce. 
PLANTIJN (CHRISTOPHEL) werd in 1514 te Saint Avertin, bij Tours geboren. Na in verscheidene steden in Frankrijk zich in de boekdrukkunst geoefend te hebben, begaf hij zich naar de Nederlanden en stichtte in 1550 te Antwerpen een drukkerij, die welhaast de beroemdste in geheel Europa werd. 
Ofschoon een tijdgenoot der Aldussen en Stephanussen, zijn het echter de geleerden eens, dat hij toen de voornaamste boek­drukker in Europa was. Het eerste boek dat hij in het licht gaf, was Institution (I' une Pe de noble maison, traduite de langue Toscane en frangois, par Jean Beller (Anvers, 1565. ki. 8°.). Hem werd belast, onder het opzigt van den geleerden A r i u s Montanu s, een nieu we uitgaaf der Biblia Polyglotta van Alcala (Biblia Sacra hebraice, Chaldaice, Graece et Latine, 1569-1573. 8 vol. in fol.) te drukken, ontving den titel van prototypographus regius en had dientengevolge het opzigt over de drukkerijen in de Nederlanden. 
Balzac schreef aan Chapelains, dat Plantijn geen kennis had van het latijn, 'tgeen echter tegengesproken wordt door zijne brieven in die taal geschreven en den brief, dien hij tot iuleiding plaatste voor l'Institution de la femme chris­tienne, traduite du latin de Louis V i v e s, Anvers, 1579. 8°. De onrust die in Antwerpen en de rust en kalmte, die in Hol­land heerschte, waar ook de handel dagelijks meer en meer bloei­de, bewoog hem ook eene drukkerij te Leiden te vestigen, en het toezigt over die te Antwerpen en te Parijs aan 'zijne schoon­zonen R, a v elin g he n en Moer en to r f overtelaten, waartoe hoogstwaarschijnlijk zijn vriend en beschermer P o u za hem aanmoedigde. Hij kocht dus in 1582 te Leiden voorf 3000 een hums op de Bree-straat en begon in den aanvang van het volgende jaar ; hij betrok zijne nieuwe woning vergezeld door Chris tiaan Porre t, de zoon van zijn broeder, die zich in dezelfde stad als apotheker vestigde. In den aanvang van 
23 
1583 liet hij een deel zijner drukkerij uit Antwerpen ko­men, liet zich in het album civium academicorurn inschrijven, werd door curatoren, in plaats van W i llem S y l v i u s, op eene wedde van f 200, tot gewoon drukker der uni­versiteit benoemd, en het eerste boek dat hij in het licht gaf was Barlandus Hollandiae comitum historia et icones. Ofschoon Plant ij n den 3Oeten April 1585 twee woningen van Elze vier in de nabijheid der universiteit had gekocht, besloo t hij echter weinige maanden later die stad ie verlaten, en in November keerde hij naar Antwerpen, door Parma ingenomen, en dus Spaansch en Catholiek, terug, terwij1 hij zijn schoonzoon Ravelinghen zijne drukkerij te Leiden overdroeg. Hij huwde Jeanne de la Rivier e, die hem, een zoon en drie dochters schonk. De oudste aan F r a n c i s-c us Rav eling hen gehuwd, viel de drukkerij te Leiden, de tweede, vrouw van Johannes M o r e t u s, die te Antwerpen en de derde, die met Gilles B e y s in den echt trad, die te Parijs ten deel. Hij overleed te Antwerpen den laten Julij 
1589 en werd aldaar in de 0. L. Vrouwe kerk begraven. Zijn portret en dat zijner vrouw is door Rubens geschilderd. 
Hij zelve heeft menige opdragt voor de bij hem gedrukte werken geschreven en zette verschillende werken uit het Fransch en Vlaamsch over, die vermeld worden in Annales de l'imprimere plantinienne van Aug. Backer en C h. Rue. lens te Brussel. Bruxelles, 1868. Hij is meermalen afgebeeld. 
Hij zeif bewerkte voor de pers : 
Thesaurus theutonicae linguae. Schat der ATederduytscher Spraken, inhoudende niet alleen de Nederduytsche woorden, tnaer oock verscherlen redenen ende manieren van spreken, ver­tacit ende overgeset uit Fransois ende Latyn. Antw. 1573, 4°. 
Thresor du langage Bas-Alman, diet vulgairemant Flaming, traduict en Frangois et en Latin. Antverpiae 1573, 4°. met een opdragt. A messeigneurs messieurs lee superintendans, doyens et honorable college de la confrerie de St. Ambroise, 
over welks hooge waarde men H u y d e c o per en Y p e ij kan raadplegen. . Hij hield briefwisseling met en stond in hooge achting bij de voornaamste geleerden van zijn tijd. De brieven van Lipsius aan hem zijn in het licht gegeven. Janus Do u z a vervaardigde een lijkdieht op hem. Te Simancas bevindt zich bij de Papeles de Flandes een lias, genommerd N°. 583, in de collectie der Papeles de Estado brieven van Plant ijn aau Gabriel de C a y a s, secretaris van staat van P h i 1 i p-p u s II, na den flood van G o n ca 1 o Perez (1566) met de Nederlandsche correspondentie belast. De Bibliotheque Royale Belgique bezit brieven van hem aan, den kardinaal Bar o­n i u 5, de Bibliotheque de l'Etranger 6 aan Joachim C 4-
merarius, M. Lempertz eenige. Plan tijn heeft zelf een catalogue der door hem gedrukte w erk en uitgegeven onder den titel van Catalogus libroruna qui in typographia 
Christ Plantini prodierunt. Ant v. 1584, 4°. 
Zie Saxe, Ononi., T. IV, p. 612; Joan Bochii, Epigramm. funeb -ad. Christ. Plantini Archityp. Regii Manes cum nonnihit eiusdem Argic mend Elogiis, Antwerp. 1590, fol. (met zijn portr.) ; J. F. Foppens,Bibl. Beig., T. I, p. 180, 181; Val. Andreas, Bibl. Belg. ; Fre­heri, Theatrum, T. IV, p. 1484 (m. portr.); T o b. Magyri, Epo­nymologia, c. V; Gott 1. K r a n t z i u s, ad Conringium, saec. XVI, c. 
p.
 181 (14); Maitterius, Annal. Typograph., T. III, p. 545 seqq;Hamberger, in Prolus. 9peris sui., P. I, § 23, p. 143, 144; Fabri­cii, Bibl. Lat., T. I, p. 891, Tom. III, p. 557, 900; Jani Dousae,Poemata (Roterod. 1704), p. 94-96 ; J. L i p s i i Opera omnia , T. II(edit. in 8°.), zie Indices Epistolarum ; T h u a n i, Hist. lib. 96 ad a. 1589 ; J. H. G. Ernesti, Woleingerichtete Buchdruckerey (metportr.);Bauer; Jocher; Rotermund; Adelung; Conyers, Lex.; Teis­sier, Eloges, S. II, p. 90-92 ; Baillet, Jugemens, T. I, p. 215-217; Listes chronologiques des Editions des plantins repandues dans la collec­tion des Msr. Crevenna, T, VI. p. 166-168; Guicciardin, Descrip­tion de touts les Pais-Bas, edit de Plantin, 1582, fol., p. 176; Weissin Biogr. Univ., M. van der Meersch, Rechercles sur la vie et les travaux de quelques imprimeurs Beiges etablis a l'otranger pendant le XV et XVI slides in Messager des sciences historiq. de la Belgiq. .Moreri; T. VII de Memorias de la real Academia de la Historia de Madrid, achter het Elogio historic° del Doctor Benito Arias Montano, 

p.
 140-144; Particularttes inedites sur Christophe Plantin et sur l'im­pression de la Bible polyglotle par M. Gachard in Bulletins de l' Aca­demie Royale des Sciences etc., T. XIX, S. III, 1852, p. 380 suiv.; Correspond. de Philippe II sur les affaires des Pays-Bas, P. II, p. 362,410; Requete de Christophe Plantin, afin d'être exempt de logement de gens de guerre, en sa qualite d'archity?ographe du roi, et decision du grand commandeur de Castille, que tut assure cette exemption 21 Janv. 1574, in Bull. Comm. d'Hist., 2e S., IX, 202 ; Annuaire de la biblioth. roy. de Belgiq. 1843, p. 219; F. Neve, Mern. hist. et lift. sur le college des Trois langues a l'uniyersile de Louvain, passim ; • F. van Hulst, Christophe Plantin in Revue de Liege, 1843, p. 270; Nouvelle Biogr. gdndr. ; Correspondance de la ducliesse de Fame avec le Magistrat d'Anvers, touchant un livret hdretique imprimd chez Christ. Plantin et les sentiments religieux de cet imprimeur et de sa famille, 28 Fevr. 17 Mars 1562 in Bull. Comm. d'Hist., 2e S. XI, 237 ; Tie 1 e, Les premiers Impr. de l' Universitd de Leide. Les Sylvius. — Christophore Plantin. — Les Ravelinghen. Extrait du Bibliophile Beige, T. IV; Dez., Christ. .Plantin et Henrik Niclaes, T. I1I; J. J. Dodt van Flensburg, 


Willem Silvius en Christoffel Plantin, drukkers in betrekking tot de Utrechtsche zaken in v. d. Mon d e, Tijdschrift, VIII, 379; Bibliotheek 
v. Nederl. Parnfietten, T. I, p. 276, 277; Huy,decoper, Proeve van Taal- en dichtk., D. III, bl. 231; Ypey, Geschied. d. Ned. tale, D. 
I. bl. 417; van Kampen, Gesch. d. Ned. Letter., D. I, bl. 215; G. 
D. J. Sc hotel, Gesch. d. Bibl. v. d. Leid. Hooges., bl. 4; Ho o g­stra ten; Kok; Nieuwenhuis; Kobus ende.Rivecourt; Woor­denb. der zamenl. ; Muller, Cat, v. portr.; v. d. Chijs, de Munten der liertogd. Braband en Liniburg, bl. 271; de Munten der Beeren en steden van Gelderland, bl. 43 ; de Munten der Graven, en Hertogen van Gelderland, bl. 212,-23]; de Munten van Friesland, Groningen en Drenthe, bl. i35; Bcidel Nij en huis, Liste di portrait de Typogr. et 
Neerlandais, Leide, 1836-1838, 0. I, II, III, IV, V, VI, VII. 
PL AS (PIETER) werd den 2den Maart 1810 to Alkmaar, 2$* 
waar zijn vader Laurens PI as (zijne moeder heette C o r— n elia Berge r) huis- en rijtuigschilder was, geboren. Tot zijn 24,te jaar was hij in het vaderlijk bedrijf werkzaam, ter­wijl hij inmiddels van den stads teekenmeester A. d e V is s e r onderwijs ontving. In 1835 vestigde hij zich te Hilversum, waar hij zich de teregtwijzingen van J. van R a v e n s w a a ij en W. Bo dem a n ten nutte maakte. Na veischillende stre­ken van zijn vaderland en in 1837 met Raven s w a a ij Dren­the bezocht te hebben, vestigde hij zich in zijne geboortestad, waar hij zich met de beoefening der schilderkunst (het land­schap) en het geven van onderwijs onledig hield tot zijn over­lijden 1 October 1853. Hij werd door het teekengenoot­schap Kunst zij ons doel, waarvan hij Directeur was, plegtig ter aarde besteld. In 1841 huwde hij Ca th ar in a Alida ten Be r g e, die hem vijf kinderen schonk. 
Zie Immerzeel; Kramm. 
PLAS (M. VAN DER), med. dr. studeerde te Leiden, en schreef eene Digs. med. de phthisi pulmonali. L. B. 1816. Zie Holtrop, Bibl. med. et chir. p. 278. 
PLAS (MICHIEL VAN DER), een schilder, van wien geene le­vensberigten bekend zijn. Nagler kencte alleen van hem een prent, voorstellende het portret van Joachim van Win d-h a g enz., mogelijk ook door hem gegraveerd. 
Zie Kramm. 
PLAS (PIETER VAN DER) heeft, volgens I m m e r z e e 1, in de helft der 17" eeuw geleefd, doch Bryan wil dat hij in 1570 in Holland werd geboren. Hij zou in 1626 in Brus­sel orerleden zijn. Er waren aldaar zeer groote historische tafereelen van hem aanwezig. Volgens Corne l i s de B ie was hij een man van groote gaven. 
Zie Immerzeel; Kramm. PLAS, PLAAS of PLAES (PIETER VAN DER), niet met den vorigen van dien naam te verwarren, was beeldhouwer, kunst­schilder en plaatetser, die ook in zwarte kunst, mezzo-tinto, heeft gegraveerd. Hij bloeide op het einde der nde eeuw te Amsterdam, waar hij ook overleed. Hij zou de volgende prenten ver­vaardigd hebben : Portret van Adriaen Dorsman, naar David van der P1 a as, zwarte kunst. Zes bladen met verschillende groepen en kinderspelen, kl. fo. 
Zijn portret gaat uit in k 1. fol. door Petrus S c h e n k in zwarte kunst gegraveerd naar de schilderij van G od fr i e d K n elle r. 
Zio Kramm, 
PLASER of PLASEER (DAVID), geboren te Zierikzee, leefde in het midden der 17e eeuw, als beroemd geneesmeester te Antwerpen; alwaar hij overleed. Hij schreefin 't Nederduitsch 11 Verklaringen over de stelregels van Hippocrates"; in het la­tijn : uEnchiridion,continens remedia contra Pestem. Antr, typ. Jac. Meesii 1603". 
Zie Val. Andreas. Bibl. Belgica, pag. 172. P. de la Rue. Gelett. Zeeland pag. 392. PLASSCHAERT (JAN BAPTIST JOSEPH GHISLAIN), den 21" Mei 1769 te Brussel geboren, volbragt aldaar zijne studien in het koninklijk collegie. Na de inlijving der Oostenrijk­sche Nederlanden in het Fransche rijk, werden hem onder­scheidene regeringsposten opgedragen, ale Raad van Prefectuur bij het Departement van de Dyle, Lid van het Wetgevend Ligchaam en eindelijk Maire van Leuven. Na de vereeniging van Belgie met Holland werd hij in 1818 Lid der Tweede Kamer van de Staten Generaal benoemd, en behoorde daar onder de ijverigste redenaars. Twee geschriften, uit zijne pen gevloeid, maakte hij door den druk gemeen ; het eene tot titel hebbende de l'influence des langues sur la civilisation, bet andere : de la noblesse, des titres et de la feodalitd. Hij onderscheide zich als staatsman en redenaar en ook ale dichter. Hij overleed in 1821. Zie Felix van Hulst, Notice sur J. B. Plasschaert, Liege. 80 (Extrait de la Revue de Liege), Konst -en •etterb., 1821, IPortrait bl. 387. PLATER (ABRAHAM AARTZEN) gaf in 1604 een liedeboek in bet licht getiteld : Dordrechts Lystertje. Zie Sehelteina Geschied en Letterk. Illengelw., D. III, St. 3, bl.53; van der Aa, 'N. B. A. C. W. PLECHELMUS, een Christen Zendeling uit lerland, die/ ten tijde van Willebrordu s, in het Limburgsche, Kleef­sche en Bergsche arbeidde, bragt zijn laatste levensdagen op den St. Pietersberg te Roermond door. Zijn naam en relieken bleven bij ooze voorouderen in eere. Hij bouwde te Olden­zaal weder eene kerk, nadat de vroegere door de Saksers ver-woest was. Deze kerk was met die van St. Lebuinus eene der oudste van Overijssel. 
Zie Moll, Kerk. geschied. v. Nederland, D. I, bl. 127 ; v. d. Chij s, de Munten des ileeren en steden van Overijssel, b1.111, 118. W e e lin g,de Plechelrnikerk to Oldenzaal, in Overijss. Alin. 1839, bl. 186. 1841blz. 159 met afbeeld. 
PLEMP (CORNELIS GISELBERTSZ.) werd den 2 5 8ten Aims­tus 1574 te Amsterdam geboren. Zijne voorouders woonden te Zaandam en schijnen visschers geweest te zijn, die hunnen naam ontleenden van de visschuiten, in dien tijd plempen ge­naamd. Te Amsterdam genoot hij het eerste onderwija van 
Pi eter Af fe r d e n, gewezen corrector der Latijnsche school, vervolgens dat van Simon So v i u s te Haarlem in de dicht­kunst en welsprekendheid, en eindelijk dat van Joan n e s G esselius te Leiden in bet Grieksch. Na zich eenigen tijd in Duitschland opgehouden te hebben, werd hij door zijne ouders naar de hoogeschool te Leuven gezonden, waar hij zich op de geneeskunde, vervolgens te Douai, waar hij zich op de regtsgeleerdheid toelegde. Eindelijk verkreeg hij te Orleans den titel van Licentaat in de regten. In het vader­land weergekeerd zette hij rich te 's Hage neder en oefende aldaar eenigen tijd de praktijk uit, waarna hij naar Amster­dam verhuisde, waar hij, met G e er trui Do bbes geliuwd, zijne dagen in aangename rust, fraaije letteren en den vriend­schappelijken omgang met V is sch e r, Coste r, Kete 1, B r e­dero, R e a e 1, Hoof t, Vonde 1 en andere dichters door­bragt. 
Vooral stelde hij hoogen prijs op de vriendschap van Hoof t, wiens eerste huwelijk met Christina van Er p, hij in een Latijnsch gedicht bezong, gelijk hij ook ongemeen veel achting voor bet geslacht van H o oft betoonde, waartoe reeds zijn vader hem vermaand had, gelijk hij zelf getuigt, en steeds met lof er van gewaagt. 
De geleerde Plemp beoefende tevens de Latijnsche en Nederduitsche poezy. In 1616 gaf hij eene verzameling van Elegien en vijftien zinnebeelden, aan H o of t opgedra­gen, onder den titel van Quisquiliae s. Blegiarum liber unus. Amst. 1616, 4°. in het Licht. Te gelijker tijd ver­scheen een ander gedicht: Amsterodarnum monogrammon, waarin de opkomst en oude gedaante van Amsterdam wordt beschreven. Twee jaren later volgde een herdruk van zijn Musius reeds in 1609 (Musius, sive Rhytmi cum Poetnatiis, 4°.) uitgegeven, waarin hij in gerijrnde, ongemeen vloeijende La­tijnsche verzen het 'even van Cornelis Musius beschreef, Al deze gedichten zijn in 1630, nogmaals vereenigd, gedrukt. Zijn voornaamste Nederduitsche dichtstuk is der iferdooperen iinslach op Amsterdam, uit het Latijn van Jan van N i e u w-veep, ook achter Lamb. H o r t e n s i u s, Oproeren der We­derdooperen, Amst. 1660, 12°. herdrukt. In 1637 verscheen zijn Orthographia Belgica. 
Ruim twintig jaren voor Goddaeu s, beproefde hij het opstellen van Nederlandsche gedichten in de voetwaten der Ouden, waarin hij gelukkiger dan deze slaagde. Plemp bleef tot zijn flood toe, in December 1638, eert ijverig aanklever van den Roomschen godsdienst. Von del vereerde hem met een grafschrift. Zijne gedichten zijn zeer middelmatig en ver­dienen den lof niet daaraan door Putean u s , S weer tius en Borrichius gegeven. 
Zie J. Wagenaar, Amsterd., fol., III St., bl. 220 ; Sweertii 44then. Belg., p. 186 ; Val, Andreas, Bibliotheca Belgica; Fop-pen s, Bibl. Belg., T. I, p. 201; Witzen Geijsfreek, B. A. C. W., 
D. V, bl. 84 volgg. ; C. Plemper, Amsterod,, p. 16, 21, Quisquil. p.95 ; A. P el s, Horat. Dichtk., bl. 33 ; V ond el, Poezij, fol., D. II, bl.77 ; Borrichius, de Poetis Lat. Dissert., V, § 184; Hoeufft, Parn-Lat. Belg., p. 110; Peerlkamp, de Poet. Lat. Neerl., p. 256, 257;Hoogstraten; Kok; Nieuwenhuis; Kolm en de Rivecourt. 
PLEMP (J. J.) gaf in het licht : 
J. B. Lauterbach, Burgerlijke Bouwkunst tot een algemeen gebruik gebraeht, in. pl. Amst. 1780, 8°. Zie Arrenberg, ‘Naamr., bl. 299. 
PLEMP of PLEMPIUS (VoPiscus FORTUNATUS), in 1601 te Amsterdam geboren, studeerde te Gent en Leuven, onder Li b e r t u s Fr o m o n d u s, in de letteren en wijsbegeerte, te Leiden, onder V or stiu s, in de geneeskunde, bezocht ver­volgens Italie, was aldaar zeer gezien, en promoveerde te Bo­logne in de geneeskunde. Te Amsterdam teruggekeerd, prak­tiseerde hij aldaar en was zeer bevriend met den beroemden T u 1 p. In 1628 was hij bij diens les in het ziekenhuis, over bet Waterhoofd gehouden, die hij uitvoerig beschreef en bij de demonstratie van de ralvula coli tegenwoordig. In 1633 beriep hem Isabella tot professor medicinae te Leuven, waar hij in 1671 overleed. Hij huwde Anna Maria van Div e. 
In 1630 gaf hij in 't Nederduitsch een beknopte verhande­ling over de spieren uit, die hem later niet schijnt voldaan te hebben, daar hij in 1638 in het licht zond : Ontleding des men­schelycken lichaems, eertijds in 't Latijn geschreven door Barth. Cabrolius. .Nu verduytscht en met byvoechselen als oock figuren verrijckt, door V. F. P. Amst. 4°. Deze bijvoegselen zijn niet onbelangrijk. 
Hierop volgde: Jinndamenta seu Institutions Medicinae. Libr. VI, Lovan. 1638, 1644, 4°. 1654 fol. 
Ophthalmographia s. Tractatus de Oculi fabrica, actione et usu, praeter communem medicorum ac Philosophorum opinio­nem. Amt. 1632, 4°. 
In dit werk zegt P 1 e m p o. a. dat de capsula lentis geen zigtbare vaten heeft, dat deze echter waarschijnlijk toch voor handen zijn, en het vocht afscheiden, waardoor de lens niet onontbeerlijk is voor het zien enz. 
In 1648 werd dit werk aanmerkelijk vermeerderd te Leu­ven in folio (editio altera, cui praeter alia accessere affectio­num oculorum curationes), en in 1659 met de aanmerkingen van G. Gutsschof, herdrukt. 
Onder den verbloemden naam van P r ot ymus schreef hij : 
Peruviani corticis defensor repulsus. Lovan. 1655. 
Avicenna canon Medicinae. Interprete et Scholiaste V. F. Ple2npio, fol. Lov. 1658. 
Dit bevat alleen 13. I en II benevens het eerste gedeelte over de koortsen. 
Dertig jaren had hij aan Avicenna gearbeid. 
De togatornm valetudine tuenda Commentarius, Brux. 1670. 
Hij heeft ook als bestrijder van Herve ys ontdekking te­gen Cartes in s geschreven, die de circulatie verdedigde. Plempius beroept zich meerendeels nog op G a 1 e n u s, la­ter echter kwam hij echter tot beter inzigt. S pr e n g e r noemt hem den bevigsten tegenstander van Herveys leer, en zegt slat Hervey de grootste zegepraal behaalde toen deze zijn tegenstander zich onder zijne aanhangers schaarde. 
Zie Beverovicii, E xercit. in Hippocratis Aph. de Calculo, L. B., 1641, p. 119, 209; Dez., Quaestt. Rott., 1644; Epist. Cartesii, Amst., 1668; Ep. 177-180; Haller, Meth., p. 857 ; Dez. B. M. Pract., T. 
p 387;. T. II, p. '
596; Sprengel, IV, S. 218; Cohen, Oude en Aliddeleeuwsche gesch. v. d. yeneesk., bl. 393; Bang a, Gesch. der Ge­neesk., bl. 248, 252, 259, 278, 414; Titsingh, Diana, p. 772; Cat. a Roy, T. IV, p. 1613, 1898. Muller, Catal. v. portr., in voce. 
PLEMPER (JONKER VAN) gaf in het licht: 
Guide spreuken, 12°. 
Zie A b coud e, Aanh. d. Naanzl., bl. 166. 

PLEMPER (P.), gaf in het licht : Beechrijving van de heerkkheid en het dorp Alphen, Lei-den 1714, met pll. kl. 8°. Nieuwe uitgaaf, aid. 1728, 8°. Mvylband voor de bloedhonden, 4°. Zie Mr. Bodel Nyenhuis, Topogr. lijst der plaatsb., bl. 96 ; Ar­r en b er g, bl. 299 ; Cat. d. Maatsch. v. Ned. letterk., D. II, bl. 124; Abcoude, Nam', bl. 209. 
PLEVIER (0.), med. en chir. en obsterv. doctor te Am-sterdan3 en schrijver van : 
De gezuiverde vroedkunst, of wijze om alle baringen gemak-kelijk te makes, de zwaare tijdig voor te komen en die, welke de handkonst vereischen, spoedig, veilig en gelukkig te helpen. Met plaaten en een voorbericht door J. D. Schlichting, Amst. 1751, 4°. 
Hier tegen 
Naauwkeurige opmerkingen of zuivere gedachten over het 
onzuivere na- en voorberigt van Docter J. D. Schlichting, ge­
plaatst in het werk : de gezuiverde Proedkunst, beschreven 
door den Heer Plevie r, Amst. 1751, 8°. 
Zie C. H. it Roy, Cat. Bibl. med., T. IV, p. 1701; Arrenberg,bl. 299 ; Boekz. d. gel. wereld, 1751,b1.205;Abcoude, Naaml, .Derde Aanh., bl. 4. 
PLEVIER (J.), med. dr., schreef : 
Specimen sistens repertum singulare, ossificatioliem praeter­naturalem inprimis spectans, Harderw. 1761, 4°. 
Zie C. H. a Roy, Cat. Bibl. med., T. II, p. 528. 
PLEVIER (JoHANNEs) geboren te Zierikzee den 28$ten Octo­ber 1685, werd den 22 8ten Januarij 1713 van Serooskerken te Middelburg beroepen en in 1754 emeritus. Hij ontsliep den 18den Julij 1762 in den ouderdom van ruim 76 jaar. Jacobus A n-d r i e s s de Waal vervaardigde een lijkdicht. Hij was eeu der uitstekendste Bijbeluitleggers van zijnen tijd, en schreef voorai de laatste jaren zijns levens verschillende werken. 
Hij gaf in het Licht: 
Over de Handelingen der H. Apostelen, beschreven door Lukas, Utrecht, 1725, (3de druk), Arnst. 1734, 4de druk. Over de Sendbrief .Pauli aan de Galaten, Utrecht, 1725, 4°., 1738, 2 dl. 
Over den Profeet Zephanja, Psalm CI en CII en van Eze­chiels gezigten aan de rivier Chebar, Leiden en Middelb. 1746, 4°, m. portr. 
Christens pligt. 8°. 
Over het overlijden van Do. Bisschop, 8°. 
Azafs twaalf Psalmen ontleed, verklaard en tot gebruik ge-brag!. Middelb. 1754, 2 dl., 4°. 
Over de XIJ eerste Psalmen, Middelb. 1754, 4° 
De viiltiende en negen volgende Psalmen uit het boek der Psalmen verklaard, en naar tijds-gelegenheid tot gebruik ge­
bragt, Middelb. 1760, 4°. 
De vhf en twintigsten en twacq volgende Psalmen ver­klaard en naar tijds-gelegenheid in gebruik gebragt, door wij­len den Heer J. Plevier, met eene Voorrede van den Heere Adr. Bruystens, Pred. te Middelburg, Middelb. 1765, 4°. 
De.,. Boekzaal voor 1762 en zijn ambtgenoot Wine m-s en kennen hem het eerstgenoenade werk toe, en op hun gezag, ook wij ; doch in eene aanteekening van B. de Moo r, in het exemplaar dat die Hoogleeraar bezat, was met ziju eigen hand geschreven ilDat deze Commentarie het werk niet is van D. P 1 e v i e r, maar van D. D. A m y a, dum vive­ret pastor Hagiensi s, verzekert mij, A. H. West ho viu s." 
D. Am y a was van Harderwijk naar 'sGravenhage beroepen, waar hid den 2den Maart 1760 bevestigd en den 1 lden Janu­arij 1771 overleden is. A. H. Westerhovius was Rec­tor te Gouda. Yp ey, noch G 1 a si u s hebben deze zaak tot klaarheid gebracht, doch op zulke losse gronden mogen wij PI e vier, die dit werk met lofdichten ter zijner eere liet druk­ken, van zulk een schandelijk bedrog niet beschuldigen. 
In den Tegenwoordigen staat van Zeeland, D. I, Hoofdst. 
Iv. (Godschenst en bijzonder Kerkbestuur der Gereformeerden in Zeeland), is ook van de hand van P levier. P. Tauj6 graveerde zijn portret, tiaar P. van D ij k. 
Zie Ypey, Gesch. der Chr. kerk in de 18de eeuw, D. VIII, bl. 405 very. ; Willemsen, Graaggetrouwe dienaar van I. C., Midd., 1777, bl. 232; Glasius, Godgel. :Nederl.; Bib?. Hag., Cl. III , bl. 426; Misc. Gron., T. I, p. 729; Boekz. d. gel. wereld, 1743, bl. 450, 567; M au­rik, Naaml.; Schijn, Gesch. d. Mennon. Voorb., bl. CXII, D. II, bl. 63; Walchii, Bibl. Theol. sel., T. IV, p. 703; Abcoude, Naaml.; Arrenberg, Naamr., hi. 416; Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat. v. portr. 
PLOEGSMA. (DIRK JACOBS), in 1769 te Leeuwarden ge­boren, ontving het kunstonderwijs van den schilder M. A c-cam a en den kunstliefhebber J. V e r r i e r. Ofschoon hij geene gele genheid had naar goede voorbeelden en werken te studeeren, rbragt hij bet echter door zijn gelukkigen aanleg en gaven zoo ver dat hij fraaije portretten en historische on­derwerpen schilderde. Er waren schilderijen van hem in de kunstnalatenschap van V eg elin van Claerberge n. Hij overleed in 1802. 
Zievan Eijnden en van der Willigen;Immerzeel; Kramm. 
PLO EN (HERTOG VAN HOLSTEIN), werd in 1689 in plaats van George Frederi k, graaf van Waldeck tot Generaal Veld­maarschalk bij het Statenleger aangesteld zeer tot ongenoegen der Staten van Friesland en Stad en Lande, die meenden dat zulks eene verkorting was van het regt en den rang van hunnen Stad­houder, Prins Hendrik Kasim ir van Nassau, die slechts tot tweeden Veldmaarschalk was aangesteld. Hij legden den 'Oen November 1693 in handen van den baron van Di er e n, kanselier van den Bisschop van Luik den eed of als Gouver­neur van Maastricht, en overleed in deze betrekking te Ploenden 2den juiij 1704. Zijn huisvrouw Dorothea Sophia van Bruns w ij c k schonk hem kinderen. 
Zie Europ. Mere., 1704, bl. 80; Wijn, Bijvoegs. enz. op Wagenaar 
D. XVI, bl. 80; D. XVII, bl. 88. PLOJART (J.) dichter, bloeide in de eerste helft der 18e eeuw. Men vindt o. a. zijn poezij in het Stamboek van J. 
Koerten. Zie v. d. A a, N. B. .A. C. Woordenb. 
PLONSKI (MAURITS), beroemd plaatsnyder en etser, volgens den een een Pool, volgens den ander een Nederlander van afkomst, bloeide omtrent 1802 en hield zich langen tijd te Amsterdam op. Volgens B r u Mot komen op den Catalogue vaa Regal bl. 286, negen stukken zijner etsen voor. In W e i g e l's Kunst­lager-catalog Ne. 16585 vindt men 60 bladen, bestaande in Hoofden, Studien van figuren en groepen, dieren, waaronder zijn eigen portret. K r a mm bezit een zestal zijner etsen. 
Zijne prenten dragen het kenmerk dat hij Re m brand t geheel heeft trachten te volgen, en welligt is er nimmer ie• mand geweest, die weer in de behandeling en den aard van diens etskunst is doorgedrongen dan hij. Zijne voortbreng­selen zijn bij de liefhebbers in hooge achting. 
Zie Immerzeel; Kramm. PLOICH (VEDAsTus Du), zie ook op PLOUIC H) nederlandsch graveur, bloeide omstreeks 1660. Hij vervaardigde o. a. Gezigten in Holland. Zij zijn netjes gesneden, doch stelselmatig en stijf. Zie 
PLOOS (PIETER), afgevaardigde van wege Utrecht naar 'sHage, om met den Prins te spreken over het afdauken van waardgelders en die ten huize van D a ni e 1 T r e s e 1, eerste klerk der Algemeene Staten bijeenkwamen. 
Zie W a g en a ar, Vad. Hist., D. X, bl. 210. 
PLOOS VAN AMSTEL schreef 
Verhandeling over het recht van Cornmercie, tusschen onzij­dige en oorlogvoerende Volleen, Amst. 1760. Zie Navorscher, D. II, bl. 151; Arren berg, Naamr. 
PLOOS VAN AMSTEL (ADRIAAN), Heer van Oudegein en Thienhoven, raad in den hove van Utrecht, was in ] 618 aewoon afgevaardigde der Staten-Generaal en geheel op de zijde van Mau r i t s,V e l i u s noemt hem onder degenen, die het vatten van Oldenbarneveld,de Groot en Hoogerbeets ordonneer­den. Zeker is bet dat hij eerst gebruikt is geweest tot het verhooren der staatsgevangenen, en dat hij later onder de regters is aesteld tot het vonnissen van deze heeren. Sommige geschiedsch''rijvers stellen hem onder de regters, die niet tot het doodvonnis van Old e n b a r n e v el d stemden. In 1621 vertrok hij naar Frank­rijk oni de overige verbindtenissen met dat rijk te vernieuwen en werd aldaar met de ridderorde van St. Michiel vereerd. Hij behoorde tot de aanzienlijkste Utrechtsche geslachten, was in 1605 kanunnik van den Dom te Utrecht, in 1610 geeli­geerde raad in het eerste lid van 's lands staten te Utrecht, in 1618 thesaurier van den Dom, in 1636 president in de vergadering der Staten 's lands van Utrecht en proost van St. Marie. Hij was eenmaal Neer van de ambachtsheerlijkheden van Thienhoven en het Gein, van het hooge en middelbare regtsgebied van het Over- en Nedereinde van Julphaas en ook van het Gein, van de dagelijksche geregten der landen van den Uithoorn en Kudelsteert en van de ridderhofsteden Oudegein, Lievendaal en Gunterstein. Het was ten zijnen be­hoeve dat F r e de r i k He n d r i k, prins van Oranje, de be­kende verklaringen van den Eden Junij 1634 en 30 Januarij 1641 gaf, volgens welke het geslacht van P 1 o o s afstamt nit het oud adelijk geslacht van A m s te 1 van M ij n d e n. Hij overleed op den 12den Maart en liet nit zijn echt met Agnes van B ij 1 e r verscheidene kinderen na. 
Zie Brandt, Rechtspl. van Oldenb., bl. 4; Grotins, Verantw., CXVI, bl. 158; Wagenaar, Vad. Hist., D. X, bl. 288, 341, 425; Kampen, Gesch. d. Nederl., D. V, Ul. 408 ; Bilderdijk, Vad. Ge-schied. D. X, bl. 309; Carleton, Lettres, Mem. et Negoc., T. III, p. 
' H. Vollenhoven, Broedersge­
417; Scheltema, Staatk. Nederl.; 
vangenisse, bl. 100; Tijdschrift voor geschiedenis, oudheden en statistzek 
van Utrecht, D. X, bl. 48-56; van Spaen, Hist. der Heeren van 
Aemstel, 94, 24; Chronijk van het Hist. Genoots., D. VIII, bl. 260; D. 
IX, bl. 424; Luiscius, Woordenb., bl. 462; Kobus en de Rive-
court. 

PLOOS VAN AMSTEL (ConNELis), zoon van J a cob C o r­nelisz. Ploos van A mstel, werd den 14dea Januarij 1726 te Weesp geboren, en te Amsterdam opgevoed. Volgens zijn eigen aanteekening leerde hij aldaar lezen bij Ma tt hij s Ber g, schrijver bij den vermaarden schrijfrneester Ger a r d Elin k. Van zijn elfde jaar kreeg hij voortdurend onderwijs van G. W a r-r e n, een goed teekenaar, landmeter en ongemeen bedreven in het teekenen, de perspectief en in de beginselen der meet­kunde, en sedert 1738 dat van den kunstschilder Nol b er t us van Blo mm e n. Deze leerde hem met rood en zwart krijt op een breede en stoute manier teekenen naar de voorbeelden van Caracce, Poussin en Corn. Vischer. 
Ofschoon voor den handel, dien hij later niet met den ge­lukkigsten uitslag beoefende, opgeleid, bleef hij de beeldende kunsten met eene hartstogtelijke liefde beoefenen, en genoot dtu omgang met de voornaamste meesters van dien tijd, als Jacob de Wit, Cornelis Troost, Isaek Moucheron en anderen. Door deze meesters voorgelicht en door eigen fijnen smaak geleid, legde hij een kunstkabinet aan, dat onder de eerste van Europa mogt gerangschikt worden. Het groeide allengskeus tot over de 5,000 teekeningen van de voor­naamste Italiaansche, Fransche, Hoogduitsche en Nederland­ache meesters van G u i do of tot op zijnen tijd aan. Ook in vreeulde en inlandsche prentkunst van vroegeren tijd en bijzonder nit de 17" eeuw was zijne verzameling rijk en keu­rig. Daaronder niuntte uit een heerlijk exemplaar der prent­kunst van Re m b r a n d t, waarvan J o s e een beredeneerden catalogus in het licht heeft aegeven. Voorts bezat hij schil­derijen, miniaturen, beeldwerken, penningen, medailles, enz. Deze rijkdom van kunst werd in Maart 1800 in het openbaar verkocht en bragt de som van f 109.406.00 op, behalve de prenten van Rem brand t, die later in veiling zijn gebragt. Hij zelf was een goed teekenaar, en het is aan hem dat men de beroemde prentteekeningen te danken heeft, waarvan de originele tot zijn kabinet behoorden. Zij werden onder zijn opzigt en zijne medewerking aanvankelijk in 1764 vervaardigd, en groeiden tot 46 stuks aan. Dit was wel niet een geheel nieu we, maar echter zeer geperfectioneerde kunstbewerkina. Daar er echter twijfel scheen te ontstaan of Ploos inderdaad de wetensehap bezat om met kleuren te drukken, vond hij goed daarvan eene proef te geven in tegenwoordigheid eerier tot dat einde uitgenoodigde commissie van directeuren en secretaris der Hollandsche Maatschappij van wetenschappen te Haarlem, die hem daarvan een volledig getuigschrift overhan­digde. Zijne teekeningen zijn uiterst zeldzaam. K r a m m ver­melde zijn Gezigt op de brouwerij de Haan, Nieuwemarkt en 
Waag te Amsterdam, door II e i n. V i n k e 1 e s gegraveerd en die voor het Nut der Tegenspoeden. Hij is meermaleu afge­beeld, was lid van vele kunst- en andere genootschappen en overleed den 201ten December 1798. 
Van zijne letterkundige verdiensten bestaan de volgende proeven : 
ilanleiding lot de kennis der Anatomie in de teekenkunst, betrekkelijk tot het menschenbeeld. Amst., 1783. Redevoeringen gedaan in de Teeken- Akademie te Amsterdam 
(waarvan hij mededirecteur was). Amst., 17 8 5. Zie van Eijnden en van der Willigen; Immerz eel; Kramm;
C. T h. de M u r r, Bibliotheque de Peinture et de Gravure, T. II, p.458; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt, Ned. Spectator,13, 14 Mei 1864. Muller, Cat. v. portr. in rote. 
PLOOS VAN AMSTEL (JAcos), med. dr. te Amsterdam, gaf in het licht : 
Aanleiding tot de uiterlijke Weleprekendheid, op den Kan­eel, voor de Balie, in 't bijzonder leven, dock voornaamelijk op het Tooneel, grootendeels eene vertaling van St. Albin e's le Comedian, een Fransch werk, uitgekomen te Parijs in 1769. De vertaler beloofde een tweede deel, 't geen echter niet schijnt gevolgd te zijn. 
Het vitmuntend karakter en zonderlinge lotgevallen van Hugo de Groot, herdacht 14 de beschouwing van het Slot Loevestein in de maand July 1772 en naderhand (voornamelijk op den 2 2sten Maart )774). By wijze van Redevoering voorgedra-gen ter gelegenheid van het vertoonen van een papieren ge­denkstuk. Amst. 1774. 
J. Pl o o s v an A m s t e l bad een papieren tempel doen vervaardigen, welke de meeste lotgevallen van H. de G r o of voorstelde, geteekend door J a co b O t t e n Hu s 1 y en ten uitvoer gebragt door Jac o b Voe r ma n. 
Rivierkundige waarnemingen uit ondervinding opgemaakt, opgegeven door M. van Barneveld. Amst. 1773. Zie Navorscher, D. II, bl. 141, D. III, bl. 151; Arrenberg,Naanzr., bl. 20, 
PLOOS VAN AMSTEL (Mr.) beroemd Advocaat te Amster­dam ten tijde van Prinses A n n a. B il der d ij k noemt hem een der bekwaamste en kundigste, (zoo Diet de eenige van zijnen tijd die deze twee hoedanigheden in gelijke mate in zich ver­eenigde). Hij was y in de volste kracht schrik der Aristocraten." aijn zoon was, volgens denzelfde, hem in braafheid van karakter zoo ongelijk, als hij in rechtsgeleerdheid hem evenaarde." 
Zie Bilderdijk, Geschied. des Vaderlands, D. XII, bl. 4. 
PLUIM (P.), dichter uit bet midden der 18de eeuw. 
Hij gaf in bet licht : 
,
Op het Jubeljaar van de Kerkdienst door den geleerden 
Hear Johan Janzonius, vilftig jaren in de gemeente Mijndrecht waargenonzen. door Ebn.-Haeser of gedenksteen der hulpe opgericht door Johan Janzonius. Gouda, 1732. 
Zie v. d. A a, N. B. J. C. Woordenb. 
PLTTIMER (JOAN), waarschijnlijk te Amsterdam geboren, bloeide in het laatst der 17de eeuw. V o n d e1 onderwees hem in de dichtkunst en hij beoefende haar in vriendschappe­lijke omgang met de eerste dichters van zijnen tijd, de Bra nd­ten, Antonides, Broekhuizen, Francius en vele ande­
ren. In 1681 werd hij, met Lodewijk Meijer en Pieter de la Croix pachter van den Schouwburg voor eene jaar­lijksche som van f 20,000. Hij arbeidde voor het too­neel en gaf (in 1692 en 1723) twee bundels Gedichten die onder geleide van weidsche lofdichten werden in het licht gezonden. Koning W it le m III schonk hem een gouden penning voor eenige ter zijner eere vervaardigde gedich­ten. Ofschoon hij. na den dood van Antoni de s, voor een der uitstekendste dichters werd gehouden, heeft het nageslacht hem op veel lageren trap geplaatst en hem gelijk gesteld met Katharine Lescaill e. Zijne versen, ofschoon goede gedich­ten bevattende, behelzen echtcr weinig meer clan loci com­
munes. Hij overleed in 1720. 
Men heeft van hem: 
J. van Broekhuizen en J. Pluimer, Gedichten, Amst., 
1677, 8°. Gedichten, Amst. 1692, 4°. 2 dl. Gedichten, a I1724, 4°. Den gewillghen hoorendraegher ofte schole der jalouzy, klsp. 
U. h. Fr. vertaelt, Ghendt Corn. M e ij e r, z. j. (Navolging van een stuk van Plui m e r, misschien door Cornelis M eij e r). 
Voorspel, vertoond ter openinge van de Schouwburg, in Sprokkelm. 1678. Amst. 1678. De bedroge vrijers, /clop. vertoont op de Amsterd. Schouwb. 
Md., 1679. 
Aenspraeken gedaen op de Schouwburg voor en na de spec-Zen door den Heere J, Piairner, 4.8. 
De buitenspoorige jaloersche, klsp. vertoond op de Amaterd. Schouwb., Aid. 1681. 
Krispijn, Poiet en Officier, klsp., Ald. 1685. 
De Vrek, blsp. u. h. Fr. van Moliere, Ald. 1685. 
De verlooren Schildwacht, klsp., (m, d. Sp.) 
uDe Min is kloek, en lacht, 
nOm Argus oogen self, als hij op .lo wacht, Ald. 4°. 1686. .De Maatsch. v. Ned. Letterk. bezit een exemplaar, met een eigenh. teekening van den Acteur M. Cory er. 
School voor de jaloerschen, klsp. n. h. Fr. van Moliere 
Aid. 1691. 
De Ezopische verdichtsels van Phaedrus enz., alstnede d' uitgelezene Tooneelspreuken van Publzus Syrus, Ald. 1693. 
Krispijn Starrekyker, blsp., Ald. 1709, 1728, kl. 8°. 
Reinout en het betooverde Slot, zijnde het gevolg van „dr-
mida, Aid. 1697, kl. 8°. De gekroonde na haar dood, de Geschiedenis van Ines de C a s tro, (tang op het ikmsterdamsch Tooneel vertoond). Zie Siegenbeek, G'esch. d. Ned. dichtk., b1.193; WitzenGeys­beek, Biogr. Anth. Crit. Woordenb. D. II, bl. 89; W agena ar, Am-
Woordenb., sterd. fol. III St., bl. 251; Catal. Tooneelspelen van W. Ilerkes, bl. 254 ; De Vries,' ' over de dichters van de 17de eeuw, bl. 260; van Kampen, Gesch. d. Nederl. letteren en wetens., D. I, bl. 360, 361; Cat. d. Maats. v. Ned. letterk , D. 1, bl. 253, bl. 168, 213; D. III. bl. 78, 169; Kok; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt. 
PLUIMER (JoosT), tooneeldichter uit de tweede helft der 17de eeuw. Hij schreef: 
De verliefde Lubbert, klsp., vertoont op de zimsterd. Schouwb, Amst. 1678, kl. 8°. Zie Witzen Geysbeek, Biogr. Anth. Crit. Woordenb., D. II, ; Cat. d. Masts. v. Ned. letterk , D. I, bl. 169. PLUMICKE (C. M.), tooneelschrijver uit den aanvang der 19de eeuw. Hij gaf in het licht: 
Fiesko, of de samensweering te Genua, Republikeinsch trsp. 
(u. h. Hoogd.) van F. Schiller, voor het tooneel bearbeid 
Atnst., 1800. Zie Cat. d. Maass. v. Ned. letterk., D. I, bl. 169. 
PLiiSCHKE (JOANNES THEOPHILIIS) werd den 28 8ten Augus­tus 1780 te Rhoustock, een dorp in Silesie, geboren, studeerde in 1798 te Halle, en vestigde zich te Leipzig, waar hij eerst privaat-docent aan de burgerschool was, en in 1817 tot bui­tengewoon hoogleeraar in de wijsbegeerte en letteren opklom en voorlezingen hield over de Hebreeuwsche taal. In 1818 gelijktijdig naar de Koningsbergsche hoogeschool en het Evan­gelisch Luthersch seminarium te Amsterdam geroepen, bedankte hij voor gene, en volgde deze roeping, den 19den April 1819 zijnen post aanvarende met eene Oratio quibus potissirnum ra. 
tionibus Scriptura Sacra si recte in usum adhibeutur, magistra 
generi humano divinitus data censeri debeat. Hij was een uit­
stekend godgeleerde, en zijne beide taalkundige geschriften, 
door hem opgedragen aan Duitschlands groote geleerden, den 
werkzamen Aug u s ti, den scherpzinnigeu David Schultz 
en den buitengewonen G e s e n i u s, handhaven zijnen roem. 
Ook was hij van plan het door hem bewerkt en in handschrift 
nagelaten Grieksche Psalmboek der 70 overzetters uit te geven, 
doch hij werd Merin door zijn overlijden verhiaderd. Hij over­
leed den 19den Augustus 1846 en werd den 24 8ten daaraanvol­
genden in de Luthersche Oude kerk begraven. De hoogleeraar 
Do m e la N i e u w en huis hragt de hulde der vereering aan 
zijnen ambtgenoot en voormaligen leermeester. 
Hij schreef: 
De verbo perfecto et de radicum linguae Hebraicae natura 
nominali commentatio grammatica, quartz lectionibus suis Aca­
demicis per sernestre aestivum h zbendis praemisit J. T. P Ph. 
Dr. Ejusdemque Professor extr. des. Theol., hacc. Collegii beatae 
Mariae virg. sodalis, scholae civicae Collega, 1817. 
De Psalterii Syriaci Mediolanensis a Cajetano Bugato editi peculiari indole ejusdemque usu critico in emendando textu Psalterii Graeci Septuaginta interpretum. Bonnae, 1835. 
De emendando Pentateucho Gram) septuaginta, interpretu2n 
et inde Hebraico addito codicum Holmesianorum recensu et 
textus Graeci denuo castigati specimine. Bonnae, 1837. gr. 8°. 
Ook onder den algemeenen titel : 
Lectiones Alexandrinae et Hebraicae sive de emendando textu veteris Testamenti Graeci septuaginta interpretum et inde He­braico. 
Hij schijnt plan gehad te hebben, om nog andere stukken te laten volgen. Zie Konst -en Letterbode, 11 Sept. 1846, N°. 36 en 38, bl. 186; H. 
F. Fockens, Godgel. Bijdrag., D. X, b1.178-193. G1 asius, Godgel. Nederl. M u 11 e r, Catal. v. poster. in vooe. 
PLUYGERS (JOH A.NNES AR N OLDUS) werd den 42 5 eten April 1778 te 'sGravenhage geboren, en na de gewone Nederduit-duitsche en Fransche seholen hezocht te hebben, op een No­tariskantoor geplaatst, doch lust tot de studie en bijzonder de godgeleerdheid gevoelende, rag bij zijne begeerte ingewil­ligd, en werd door het privaat onderwijs van den toenmali­gen rector van het Gymnasium voor de Akademie voorbereid. In 1793 vertrok hij naar Utrecht, waar hij de achting en vriendschap zijner leermeesters, inzonderheid H en n er t en H e r in g a genoot. Na tot proponent beroepen te zijn, ward hij in 1798 predikant bij de Hervormde Gemeente te Werk­hoven, vervolgens te Driebergen, Tiel, Zwolle en eindelijk in 1814 te Leiden, waar hij den 2lsten van Oogstmaand 1837 
overleed. Plu ygers muntte als godgeleerde en kanselrede­naar nit. Hij was lid der Maatsch. van Ned. Letterk. Zie Brans, Kerkel. Beg. bl. 49, Handel. der Jaarl. Verg. Maatsch. v. Nederl. Letterk. 1838, M. 5-8. 
POECKEN ( . . . VAN), landschapscliilder te Utrecht, beoefende tusschen 1830-1840 de kunst, en bragt het tot eene middelmatige hoogte. 
Zie Kramm. 
POEL (A. VAN DER, of A. POEL), graveur uit • de eerste 
helft der 17de eenw. Onder de prentjes in J. de Brune's 
Zinnewerck, Amst. 1624, komt (bl. 277) eene voorstelliug 
voor: Liefdes brand, verslint 't verstand, in den stijl van van 
de P a s, door hem gegraveerd: ook het portret van Guilielmus 
Baudartius, voor zijn Gedenkwaerdige Geschiedenissen, Arnhem 
1624, fol., is verdienstelijk gesneden. Nagler vermeldt nog 
van hem: De H. Maagd met het Kind op den school, links 
voor haar St. Joseph, naar A. E 1 s h eimer, door hem gem­
veerd. Op eene kunstverkooping te Kopenhagen, 1 IVIei 
1837, komen, onder N°. 319 en 320 van den catalogus, schil­
derijen van hem voor. 
Zie Kramm. 
POEL (DANA', PAN). Op het stadhuis te Delft wordt van 
dezen schilder bewaard eene groote schilderij, voorstellende 
De verwoesting xan Delft, na het springen van den kruidtoren in den fare 1654. Dezelfde afbeelding komt voor in W a ge­n aa r's Vaderl. Geschied., in 1755 door S. F o k k e geoTa-vcerd, naar eene schilderij in 's Rifts Museum te Amsterdam.b 
Zie Kramm. POEL (EGBERT VAN DER), te Rotterdam geboren, bloeide in het laatst der I 7de eeuw. Hij schilderde boerenkeukens met allerlei huisraad en proviand, en een of weer figuren, die zich doorgaans op eenigen afstand vertoonen. Om die reden rangschikt men deze stukjes onder de stillevens. Ken­ners waardeeren kleur en schilderina hoog. Meer zijn echter b
zijne door zon of maan piquant gedaagde strand- en dorpsge­zigten gezocht. Volgens I mm e r z e el llzou het bezwaarlijk zijn zulks natuurlijker voor te stellen, zoowel met opzigt tot de kleur en de gradatie van het licht, als omtrent de talrijke stoffaadje, die ijverig bezig is tot blussching van den brand 
en het Bergen van have en goed•" Zijne beelden zonder onbe­rispelijk en zuiver van teekening te zijn, zijn echter naar eisch gekarakteriseerd en geestig geschilderd. Het Museum te Am­sterdam, bezit van dezen meester een Boerenbinnenhuis, waarin eene vrouw baars schoonmaakt. 
Zie Immerzeel, Kramm; Ch. Blanc, Hist. des Peintres; Nouv. Biogr. generale. 
24 
POEL (JAN VAN DER), dapper zeeheld, die zich in den tweeden oorlog met Fraukrijk, 1689-1697 onderseheidde, ook nam hij een werkdadig deel aan de gebeurteniden van 1693. 14 had den rang van kapitein. 
Zie J. C. de Jonge, Gesch. van Neerl. Zeewezen. D. IV, bl. 210. 
POEL (JuRRIAAN), dapper zeeheld in dienst van Neder­land, was kapitein ter zee, toen hij, strijdende voor 't vader­land, in den tweeden Engelschen oorlog sneuvelde. 
Zie J. C. de Jonge, Gesch. van Neerl. Zeewezen. D. II, bl. 352. 
POELE (G. VAN DER), afstammeling uit een adelijk Zeeuwsch geslacht, leefde in de 13de eeuw, en behoorde tot de Zeeu w­sche edelen, die zich tegen Graaf Flor is V, die door 't ge­ven van voorregten aan de steden, de magt der edelen trachtte te verminderen, verbonden. 
Zie Te Water, Hoogadel. Zeel. bl. 83, Verb. d. Edelen. D. I, b1.11. 
POELEWAY, kapitein ter zee, diende de laude gedurende den successie-oorlog, 1702-1713. Zie J. C. de Jonge, Gesch. van Neerl. Zeewezen. D. IV, bl. 420. 
POELENBURG (ARNomus) werd in september 1628 te Hoorn geboren, legde zich eerst te Amsterdam, onder V o s-s i u s op de studie der oude letteren toe, omhelsde vervolgens de gevoelens der Remonstranten, en verlangde tot de Evan-geliebedienina bij die broederschap te worden opgeleid. Op 
b
de uitmuntende getuigeuissen, door Cur c ella eus van dezen jongeling afgelegd, besloot de Broederschap, dat hij op hare kosten' de Hoogescholen te Leiden, Utrecht en Franeker zou bezoeken, om zich vender in de Godgeleerdheici te oefenen. In het jaar 1653 werd hij onder het getal harer proponenten opgenomen, en in het volgende jaar te Hoorn beroepen, welke gemeente hij in 1653 voor die van Rotterdam verliet. Op den 21 8ten Maart 1659 werd hij tot opvolger van C u reel­1 a e u s, als hoogleeraar te Amsterdam 0.ekozen, aar hij den 
b
30sten October 1666, in den ouderdom van 38 jaren over­lerd. Zijne bedrevenheid in het Oostersch werd bijzonder geroemd ofschoon hij daarvan geene proeven heeft gegeven. 
Hij gaf in het licht. 
Epistola ad C. Hartsoekerum, in qua liber octavus sum­mae Centroversiarum Joannis Hoornbeeckii, qui est adversus Remonstrantes refellitur, at de mutua inter Christianos opini­onibus dissidentes tolerentia potissimm disceptatur. Amst. ap. Joann. Rivieriu m, 1655, 8°., met Voorr. van H a r t­soeker. 
Frederici Spanhemii disputatio inauguralis habita in acad. Laid., de quinque articling controversis: praedestinatione 
Christi mom, etc. solide oppositia antithesibus et responsionibus confutaki ab A. Poelenburg. 21djecta est refutatio argumenti Guilielmi Twissi, cui solvendo ne diabolum quidem et angelos ejua pares ease gloriatur. Amst. Ex off. J. H e n ri ci. 1659. 8°. 
Met een opdracht aan Curcellaeus, Praevostius en Huttenu s. Hornae a. Chr. 1667. De Disput. inaug. van S pa n h e im is opgenomen in zijne Opera. (L. B. Vol. II, f". 1701-1713).  -
Dissertatio epistolica qua demonstratur non posse Remonstran-tes, integra conscienticurn. Contra-.Remonstrantibus vel con­gegrationis vel 8. synaxeos communionem colere. Cui ad­juncta est meditatio seu concio in Epist. ad Hebr. X: 24& 25, qua ortenditur sacrorum caetuum utilitas ac necessitas et cui nos congregationi addicere debeamus. Amst. ex off. J. H e n­rici, 1658, 8°. 
De opdragt aan Wil lem de Gr o o t is gedacht. Hornae prid. Kal. Mart. 
Controversiarnm in belgicis eecclesiis hodie ferventium hypo-typosis dialogistica. Auth. Daniele Tileno Tileno. Cui ad-jecta est ejusdem auth. Paraenesis ad Scotos, disciplinae Ge-nevensis zelotas. Hornae. Sumpt. Simonis Poelenburgii, 1659, 8°. 
Door Poe len burg op nieuw uitgegeven, blijkens de on-derteekening der Voorr. gedacht. Roter. postrid. non. Maji. De Paraenesis onder afzonderlijken titel. Juxta exemplar impress. Londini 1620 en met nieuwe figuren. Misschien bezorgde 
P. ook de 4°. uitg. van het Syntagma Disput. theo. act. D. Tileno. 
M.IEpiscopii, Operum Theol, pars altera. Amst. 1665, fo. Door Poe 1 en van Limborgh uitgeg., met voorr. van 
den eersten. 
Curcellaei opera theol., Amst. 1675, f°. 
Hierin de Orat. funeb. op Curcel 1. van Poel e n b u r g. 
Bpistolae in Epp. erud. et praest. vir. Amst. 1684. f°. 

Zie Curcellaei, Orat. funeb. Poelenb. ; A. v. Cattenburg, Bibl. Rein., p. 115, 117 ; Paquot, Mem., T. XIII, p. 227-232; A. des Amorie van der Hoeven, Tweeds eeuwfeest v. h. Semmarie der Bern. Aant. bl. 108 ; A bbing, Vervolg op Velius Chr. v. Hoorn, B ifi. bl. 94, 95 ; Tideman, de Rem. Broederschap, bl. 11, 18, 21, 53, 229, 367; Rogge, Beschrifv. Cat. v. Panifi. bl. 50, 51. 
POELENBURG (CoRNEms), in 1686 te Utrecht geboren, had Abraham Blommaert tot onderwijzer in de schil­derkunst. Tot voortzetting zijner studien bezocht hij Italie, en te Rome (hij was 31 jaren toen hij zich daar beyond) vonden reeds zijne kabinetstukjes, ,Italiaansche en bergach­tige landschappen, met keurige meest naakte en badende vrouwenbeeldjes gestoffeerd", den grootsten bijval. Op zijne terugreis naar Holland; poogde de Groothertog van Florence 
24* 
schoon te vergeefs, hem over te halen, zich daar te vesti­gen. Hij vervaardigde echter eenige schilderijtjes voor hem. In zijne geboorteplaats vond hij van alle beminnaars der edele kunst niet minder toejuiching dan in Italie. Rub e'n s be­zocht hem aldaar, verrijkte zijn uitgebreid en kostbaar kabinet met eenige stukjes van dien meester, en prees in een brief aan een zijner vrienden, diens kleine geestig geschilderde figuurties : ook gaf hij hem den lof dat hij een man van groot talent was en met wegslepende bevalligheid over zijne kunst redeneerde. Koning K a r el I van Engeland noodigde hem aan zijn hof te Louden, liet hem verscheidene tafereelen schilderen, betaalde hem koninklijk en trachtte, schoon ook te vergeefs, hem te bewegen zich in zijn hofstad te vestigen. Hij bleef te Utrecht, en vroeger droeg de straat, waar hij woonde en R u bens hem bezoeht, den naam van Poelenburgersteeg *). Hij overleed daar den 1 2den Augustus 1660, in hoogen ou­derdom. • Er bestaan van dezen meester landscha-ppen door Be r c h e m en anderen gestoffeerd. Amsterdam bezit 4 en s'Hage 2 schilderijen van zijn penseel. Ook etste hij eenige landschappen die zeer zeldzaam zijn. B leek er, le B a s, M o­r i n, P e r i l le en anderen graveerden fraaije prenten naar zijne schilderijen. P e t r us de Jo de bragt zijn portret door An t honie van D ij k geschilderd, in het koper. Ook was zijn portret en dat zijner vrouw, in ovaal, keurig door hem geschilderd, in 't kabinet van koning Ja co bus I van Enge­land. Hij heeft ook dezen vorst driemaal en de drie kinde­ren van hem afgemaald. Deze vorst bezat acht en Jacobus II zestien stukken van dezen kunstenaar. 
Zie Houbraken, Levens der &hilders. D. I, bl. 128; Van Eyn­den en Van der Willigen, Gesch. d. Vaderl. Schilderkunst. D. I,bl. 376, 377; Hoevenaars, Redev.; Immerzeel; Kramm;Fio­rillo; Nagler, Descamps, Vie des Peintres. T. I, p. 214-216;Ch. Blanc, La vie des Peintres (Ecole Hollandaise) liv. 94 ; Nouv. biogr. gener.; Biogr. Univ.; Conyers. Lex. Waordenb. der Gamenl.;Muller, Cat. van Portr. ; Hoogstraten; Kok;Nieuwenhuis;Kobus en de Rivecourt. 
POELGEEST (Amu) of ADELHEID VAN), dochter van J a n va n Po e 1 g ee st, minnares (boele) van Hertog Al b r ech t, die jong en bevallig den hertog zoozeer wist te believen, dat zij alles ten hove naar haar zin wist te schikken, en alle gunsten door hare bemiddeling van den hertog moesten ver­kregen worden. Zij was vooral den Kabeljaauwschen zeer genegen en deze kwamen door hoar toedoen in het bewind.
0 0 Zij zelve verkreeg in Maart 1390 eene lijfrente van 300 fran-
*) Dozen naam verkreeg zij in 1643, vroeger heette zij de Ezelsteeg,later het Voetiussteegje, naar de woning van V o e tius, later die vanJodocus Heringa. 
ken 'sjaars en andere gunsten van den hertog. Dit was z eer tegen den zin der Hoekschen, die weleer in 's hertogs gunst stonden, vooral van den Graaf van 0 o st e r v a n t, 'sGraven zoon, die zelf deel aan de regeering wenschte te hebben en Al e id het minste aandeel over 's lands zaken misgunde. Zijne moeder voerdde den haat, dien hij A 1 e i d toedroeg, tot zoo lang, dat hij en sommige Edelen eenparig besloten haar van kart to helpen. Den 22sten September 1390 werd de jonkvrouw door eenige gewapenden op het hof in den Haag overvallen en met verseheidene wonden afgemaakt. Ook Willem K u s e r, 's Graven Hofmeester, die haar beschermen wilde, werd ver­moord. De moordenaars verlieten terstond den Haag en ver­volgens het land. Zij is meermalen, laatst door S t r i ck v a n Linschoten en Beets, bezongen. 
Zie Mieris, Groot Charterb. D. III, bl. 204; van Alaten, Va­derl. Chr. bl. 248, 249; J. van Leydes, Chronic. lemet. Boll. et Epore Holl. Utraj.. Lib. XIII, p. 2 ; Veld enaa r, Kronijk v. Holl.bl. 65; Goudhoeven, Chron. ; Wagenaar, Tad. fist. D. III, bl. 322 ; v an Wijn, 117a/ez. op Wagenaar. bl. 185; Arend, D. II, St. II, bl. 885; Kronijk van het Hist. Genootsch. D. VII, bl. 57, 95, 96 ; Bilderdijk, Gesch. des Vaderl. D. IV, bl. 4; Kok ; Kolm en de Rivecourt; Strick van Linschoten, Gedicht. bl 76 volgg.Aant. bl. 266 volgg. 
POELGEEST (Mr. CASPAR), Organist te Franeker. Hij behandelde het orgel, de viool en een bijzonder krijschend, schel of sterk sprekend instrument, bijzonder geschikt tot het voortbrengen van aandoenlijke, klagende en treffende toonen, destijds bekend onder den naam van Lemtumtirum of krijter. 
J. S. Starter noemt hem in een gedicht, waarin hij hem veel lof toezwaait, den ucunstrijcken Instrumentist." 
Zie Start er: 'T Vermaeck der Jungt, etc.; Leeuw. 1616, bl. 174; Koning, Het Slot te Muiden, bl. 133. 
POELGEEST (DIRK VAN), zoon van G er r i t van Po el­geest en van Beatrix van Schoonhout, heer van Ho-made, werd in 1401, in den oorlog tegen de Friezen tot rid­der geslagen en overleed in 1409 in den ouderdom van 46 jaren. Hij huwde Be rta van Naaldw ij k. 
Zie Van Leeu w en, Bat. ill., bl. 1050. 
POELGEEST (GERE,IT vAN), zoon van den vorige, heer van Homade, werd. in 1462 in den strijd bij Alphen tot ridder geslagen en overleed in 1478. Hij huwde M a r g ar e t h a dochter van Helmich van Doornik en N. van Lan­ge rak. 
Zie Van Leeuwen, t. a. p. 
POELGEEST (GERRIT VAN), zoon van Gerrit van Po e 1-g e e s t en Maria van Mal bur g, ridder, heer van Homade, behoorde tot het Verbond der Edelen. Hij zag zich genoodzaakt 
in 1567 uit deze landen te wijken, wilde hij, wegens het aandeel in het Bondgenootschap niet in gevaar komen. 
Zoodra hij kon, keerde hij naar zijn vaderland terug om voor diens heil te waken. Hij werd niet alleen lid der rid­derschap van Holland en verscheen wegens dezelve op de dagvaard van dat gewest, maar werd ook in vele gewigtige zaken gebruikt. In 1577 was hij onder de afgevaardigden der Staten van Holland en Zeeland, om den prins van Oranje te Brussel, in zijne bezigheden bij te staan, en hem verschei­dene zaken, Holland betreffende, te kennen te geven, in het bijzonder de noodzakelijkheid om die van Amsterdam tot het aanvaarden der genoegdoeninge, en, om zich aan 's Prinsen zijde te voegen, met alien aandrang te bewegen, te meer, omdat Don Jan van O o s t e n r ij k met listige woorden hen daarvan zocht aftetrekken. In de twee volgende jaren had hij ook de hand in het stuk der Utrechtsche Unie, welke hij ook wegens Holland onderteekende. Toen was hij aangesteld tot kommissaris Gen eraal van de Vivres en later werd hij Hoog-Heemraad van Itijnland, in welke betrekking hij in 1594 voorkomt. Bij zijn dood, in het jaar 1614, liet hij een zoon 'na, verwekt uit het huwelijk met van B e r ge n dochter des heeren van Grimsberge n. Zin portret door 
H. 	Goltzi u s bestaat. Zie Van L eeu wen, B. Ill. bl. 165, 768--775; Go u dh oeye 
t. a. p. ; B or, B. XI, bl. 287, B. XII, bl. 79, B. XII I, bl. 90; Bran d t en P a u l u s, over de Unie van Utrecht, D. I, bl. 20, 23, D. IV, bl. 129 ; Te Water, Verb. der Edelen, D. III, bl. 232 volgg. 
POELGEEST (JAN vAN), zoon van Dirk van Poelge es t, Heer van Homade en Koudekerk en van C 1 e to entia van N ij v e It, werd in 1365 in den. strijd tegen de Bovenlanders te Dordrecht doodelijk gekwetst en overfeed in 1390. Zijne kinderen vindt men ongenoemd bij van Le e u w e n, Bat. Ill. bl. 1060. 
Zie Go udho e IT en, Chr. bl. 190-197 Te Water, Verb. eer Ede-len. bl. 230. 
POELGEEST (KAsPER of JASPER VAN), zoon van Gerrit v an Poelgees t, ridder, heer van Homade en Koudekerk en M a ria v a n Ma lb u r g, was zoo edel van gedrag als van af­komst. Hij bragt een gedeelte van zijn leven in den krijgs­dienst door, was in 't jaar 1580 hopman onder den heer van Swiete n, woonde de belegering en inneming van Sta­voren bij, en voegde zich bij hen die Goor poogden mees­ter te worden. Te Water vermoedde, dat hij, als een der krijgshoofden, nog tegenwoordig was bij de begravenis van prins Wi 11 em I. Wat later verliet hij den dienst en werd raad ter A.dmiraliteit te Rotterdam, ,waartoe zijn huwelijk met Anna van Dorp, dochter van Arent v an Dorp, die ook onder de bondgenooten behoorde, aanleiding kan gegeven hebben. Hij overleed in 1.597 zonder kinderen natelaten. 
Zie Van Leeuwen, Bat. Ill. t. a. p.; Goudhoeven, Chron. 
t. a. p.; Bor, Ned. Oorl., B. XV, bl. 213, XVI, bl. 17, 42, XVIII, bl. 57;Te Water, Verb. d. Edelen, D. III, bl. 230; Kok, Kobus en de Rivecourt. 
POELH UIS (OHRISTIKEN). 
Men heeft van hem: 
Harpocrates ofte den Swijgaert. Eerstelyck bij een verga-dert in 't Latin, door Hippolitus a Collibus Ende nu uyt het Latijn vertaelt door C. P„ waarin de nootsaeckelyckheyt van swijgen ofte om wel te seggen, van niet ontijdigh te spre­ken, seer klaerlijck door vele, soo aangename als droevige toe­vallen, word aengewesen. Amsterdam Anno 1664. 
POELIRN (DAVID VAN), heer van Nieland en Rijsoord, behoorde tot een der deftigste koopmansgeslachten van Dord-recht, waar hij den Wen Julij 1769 geboren werd. Tot den handel bestemd, genoot hij wel geene geleerde, nochtans eene hoogst beschaafde opvoeding. Tot in 1795 was hij, voornamelijk als hoofd van een aanzienlijk handelshuis ten algemeene nutte werkzaarn, na dien tijd nam hij ook deel aan het beheer der openbare zaken. In het gemelde jaar werd hij lid van den Hove en hooge Vierschaar van Zuid-Holland, en bekleedde die waardigheid tot aan de ontbinding van dat gemelde collegie, in lentemaand 1811. Sedert 1803 was hij insgelijks lid der stedelijke Regering en tneermalen voorzitter er van. Na de vernietiging van ons volksbestaan stelde hij te hoogen prijs op zijne onafhankelijkheid om eenigen post van openbaar bestuur te aanvaarden, doch tegen het einde van 1813 toonde hij zich terstond bereid, als lid van het stede­lijk bestuur zijn vaderland op nieuw te dienen. Van 1824 tot 1827 bekleedde hij de burgermeesterlijke waardigheid, ook werd hij sedert 1815 eenige malen tot lid der Staten van Holland verkozen. Hij gaf van zijne vaderlandschliefde be­wijzen door in 1813, 1814 en 1815 's lands uitgeputte schat­kist geheel vrijwillig met aanzienlijke sommen to ondersteu­nen. Ook blank zijne milddadigheid bij vein gelegenheden. Hij was Directeur der Holl. Maatsch. te Haarlem. Lid der Maatsch. van Ned. Letterk. to Leiden en Ridder van den Nederlandschen Leeuw. overleed den nden Januarij 1829. 
Zie Handel. d. Jaarl. Vergad. der Maatsch. v. Ned. Letterk. 1830, bl. 15 volgg. ; Peestv. van 't Genootsch. Pict. 1824. Voorr. 
POELM A N (S.) schreef : 
TViskonstige Demonstratie over de mogelijkheid en onmo-
gelijkheid van het Perpetuuna mobile, ofte een altoos dunrende werktuigelyke Machine.. 'sGravenh. 1748, 4°. 
Zie A bcoude, Tweede Aanh. bl. 126 ; Arrenberg, Naamr. bl. 417. 
POELSTRA (JoHA.NNEs), predikant te Kolderwolde en Oldega, (1 736) gaf in het licht: 
Lijkrede op zijn zoon IPoelstra, uit Psalm I13---16. Gouda 17 69. Zie A rren berg, bl. 417 •, Boekz., 1737, bl. 111, 1776, bl. 246 ; B• Keppel, Naaml. bl. 123. 
POERTEN (JoHAN TEN), een rijk en aanzienlijk man, sche­pen der stad Deventer, tegen bet uitgaau der I.4de eeuw met zijne echtgenoote tegelijk "door meester G e e r t G r o et e be­keerd zijnde, en in den angste Godes. levend", voelde zich on-middelijk met zijne betrekking in den raad bezwaard. „Hem dachtte dat hij in dat ampt zijne conscientie niet bewaren kon." Zoo deed hij dan terstond moeite om zijn ontslag te verkrij­gen, en toen dit niet gelukte, zoo veinsde hij lam te wezen en ging op krukken, dat hem zeer zwaar viel, daar hij een bijzonder lang man was. Met deze geveinsdheid kwam hij uit den raad, waarover hij zich verblijdde, God dankende voor zijne verlossing. Van nu of leefde hij teruggetogen in zijne woning, maar zonder twijfel in gedurigen omgang met de devote brotders en zusters zijner woonplaats. 
Zie Moll, Johannes Brugman; D. I, bl. 46, 47; Dumb a r, Anal. 
T. I, p. 
POIS (B. DE), sehreef: 
Beekenkunst, 8°. 
Zie A bc oude, Aanh. bl. 166. 
POERAAT (PIETER), was predikant te Loenen, 
beoefende de nederduitsche poezij en gaf in het Licht : 
Lof der Rechtsgeleertheit, opgezongen ten Meesterschappe 
van Korn. Fannius, Heere van Hertenbosch. Z. pl. en j. 4o. 
Gedichten en Vervolg. Utrecht 1722, 8°. 
Printen op Deurhoff, Utrecht, 1733, 8°. 
De heerlykheid van 't laatste Huys boven het eerste, over 
Haggai H. Amst. 1737, 8°. 
Voorts heeft men; 

Jakocampoprativirigallicinio phonia; Sjaekenkampweiervelts­poehaenenkraetsrifinelaerij ; ofte P. Poeraets Hooft-schilderstuk opgehaelt, genet, verbetert naer het handschr. van J. van nun­deren, keulender, konstenaer, eenen lief hebber van sanzenzet­elingen. Huic Monstro Vulcanus erat pater. Te Utrecht voor den Auteur. z. j. 
Zie Witsen Geijsbeek, B. A. C. Woordenb. D. II, bl. 91; "Cat. 
d. Maatsch. v. Nederl. Letterk. 	D. I. bl. 298, D. III, bl. 126; A b -oude, Naamr. bl. 190. 
POINDRE (JAcQuEs DE), in of omtrent 1627 te Mechelen geboren, was een leerling van Marcus Willem s, en ver­kreeg veel verdienste in het portretschilderen en het histori­sche vak. In 1559 woonde hij te Mechelen, waar Willem de V o s zijn leerling was. Het laatst van zijn leven bragt hij te Denemarken door, en overleed daar omtrent 1570. Hij was met een' zuster van zijn leermeester Ma rcus Willem s gehuwd. 
Zie Immerzeel. 
POIRET (PIERRE), zoon van een zwaardveger te Metz, waar hij den 1 4den April 1646 geboren werd. Hij verloor in zijne jeugd zijn vader, en werd voor schilder en beeldhou­w er opgeleid. In deze vakken maakte hij zulke vorderingen dat hij later, lang na het overlijden van An toinette de Bo u r i g n o n, nog in staat was hare beeldtenis te vervaardi­gen . Welhaast ontwikkelde zich zijne zucht voor wetenschap­delijke studie, en gaf hij zich er, op dertienjarigen leeftijd, te Metz aan over. In 1664 was hij in staat zich naar Bazel te begeven, om zich in de godgeleerdheid en wijsbegeerte te oefenen. In deze volgde hij de rigting van D e s car t e s, in gene die der Akademie van Sa u m u r. Acht jaren later aan­vaardde hij den predikdienst bij de Hervormde Gemeente te Anweil of St. Anna—hoeve in het Tweebrugsche. her zette hij zijne godgeleerde studien voort, en in een werk van S a­muel Mares i u s gelezen hebbende, dat deze het V o e t i u s tot eene ketterij aanrekende, de Imitatio J. C. van Thomas a K e m p i s aangeprezen te hebben, ontwaakte bij hem de zncht om de waarheid dezer beschuldiging aan eigen onder­zoek te toetsen. Hij schafte zich het werk aan, en hoe meer hij er mede bekend werd, hoe meer het hem innam. Van dit tijdperk nam hij die rigting aan, die hem een naam on— der de mystieken deed verwerven. Nu nam hij ook T an 1 e r en andere mystieken in handen. Zijne ingenomenheid met hen steeg dagelijks, en toen hij de schriften van Ant oinet t e Bour i g n on had leeren kennen, ontwaakte bij hem het verlangen die vrouw persoonlijk te ontmoetten. Hij legde (1676) zijne bediening neder en begaf zich naar Holland, en van daar naar Hamburg, waar hij de zestigjarige vrouw vond en met zijne vrouw, CI audi a K i n, een jaar . vertoefde. In haar gezelschap nam hij vele harer steile en mystieke begrip­pen over en koesterde eene onbepaalde hoogachting voor hare deugden. Vervolgens vergezelde hij haar naar Oost-Fries­land, van daar naar Amsterdam, waar hij acht jaren ver­toefde en als schrijver optrad en wel met .zijne Cogitationes 
rationales, waarin hij de cartesianen tot' eene regte kennis van God poogde op te leiden en eene proeve te nemen om de eendragt tusschen de protestanten te herstellen. Nog in later tijd liet hij de hoop om eene bevrediging tusschen hen te bewerken niet varen, 't geen bleek nit la paix des bonnes ames dans toes les partis du Christianisme sur les matieres de religion et particulairement sur l'eucharistie, Amst. 1687. 
Diep trof hem het verlies van Antoinette de Bou r i g-n o n, die in 1680 te Franeker overleed, en het smartelijk gevoel, hierdoor te weeg gebracht, was mede oorzaak van zijne schier geheele afzondering van de maatschappij. Vrome oefeningen hielden hem slechts bezig, het cartesianisme had hij geheel laten varen en het wijsgeerige dat zijn geest eigen was, bekwam allengskens een volkomen mystieke rigting. 
,,C'est un homme d'une probite connue", schreef B ay le Net qui de grand cartesien est devenu si devot, que pour songer mieux aux chases du del, it a presqne rompu tout commerce avec la terre." Onzeker is het wat hem bewoog zich in 1688 van Amsterdam naar Rijnsburg te begeven. Was het zijn doel om zijne gevoelens onder de collegianten te ver­spreiden? dan is dat volkomen mislukt. Kalm en stil bragt hij zijne dagen te Rijnsburg door, en na er in 1689 zijne vrouw verloren te hebben, overleed hij er zelf den 218ten Mei 1719. Zijn portret bestaat door 0. de B r e e m. 
Dal Poiret een werkzaam mensch was, blijkt uit de lange reeks zijner, deels vertaalde, deels oorspronkelijke werken. Hoog liep hij met den vromen J ohan Arndt, en hield briefwisse­ling met An n a Ma ria Schur man. De Amsterdarnsche arts J. S c fi ra d er, de Haagsche regtsgeleerde G. van E w ij c k en de Hailer Hoogleeraar C h r. T h o m a s i u s behoorden tot zijne bijzondere vrienden, 
Hij gaf in het licht 
Cogitationes rationales de Deo, anima, et malo, Amst. 1677, 4°. Amst. 1683, 4°. 3e vertu. en verb. uitg., met den titel Cogitationurn naturalium de Deo, anima et malo, Lib. IV. Acoedit diss. ubi de dupliei dissindi methodo, deque simulato Potre B a e l i i contra Spinosae atheismum certamine agitur. Amst. 1715. 4°. 
Toutes les Oeuvres de .111 116 Antoinette Bourignon, Amst. 1679 et suit,. 19 vol. in 12°. In het 2de deel. Vie continued de Male A. Bourignon reprise depuis sa naissance et suivie jus­qu' a stz moat. Waarvan Poiret schrijver is. Herdr. Amst. 1683. 2 Vol. 12. 
Kempis common; ou les quatre livres de l'irnulation de J. Ch., partie traduits, partie paraphrasis salon le sens interieur et mystique, Amst. 1693. 12°. Nouv. edit. retouch. Amst. 1701, 1710, 12°. Bale 1738. 
Memoirs touchant la vie et les sentimens de Mils Antoi 
nette Bourignon, in Nouvelles de la Rep. des Lettres. (1683). 
Monitum necessarium ad Acta Eruditorum Lips. Anni 1686, mensis Januarii spectans. (Amst.) 1686 4°. tegen S e c­ke n d or f, die Bourignon had aangevallen. 
L'Oeconomie divine ou Systeme universel et ddmontre des Oeuvres et des desseins de Dieu envers les hommes ; ou l'on cxplique avec une certitude nzetaphysique les principes et les verites de la nature et de la grdce, de la philosophie et de la theologie, de la raison et de la foy, de la morale et de la religion chrestienne ; ou l'on resout lee dfflcultez sur la predestination, sur la liberti, sur l'universalite de la redemp­tion et sur la Providence. Amst. 1687, 7 vol. 8°, vert. in 't Lat. Francof. 1705, 2 vol. 4°. in 't Duitsch Berlenburg, 1'137-1742. 7 vol. 8°. 
La paix des bonnet; times dans tous les partis du Christia­
nzsme. Amst. 1687, 12°. 
Idea theologiae Chritianae, juxta principia Jacobi Bohemi, Philosophi Teutonici , brevis et methodica. Accedunt Sexti Pythagoraei Sententiae ob argunzenti praestantiam vere divinae 
Amst. 1687. 12°. • 
Les principes solides de la Religion et de la vie chretienne appliques a l'education des Enfans, et appicables a touter sortes de personnes; opposes aux idles seches et Magiennes que Von fait courir ses semblables sujets. Amst. 1705. 12°. Hgd. (Kluglzeit d. Gerechten), Holt. Lat. De christiana Liberorum e veris principiis Educatione etc. Amst. 1694. 12°. La Theologie de l' Amour, ou la Vie et les Oeuvres de St. Catherine de Genes. Nouvelle Traduction. Cologne 1691. 12°. 
De eruditione triplici, superficiaria et falsa. Libri tree ; in quibus; ostensci veritatum solidarum via et origine cognitionum, scientiarumque humanarum, et in specie carthe­sianismi, fundamenta, valor, defectus et errores deteguntur. .Praemittitur Tractatus de verd Methodo inveniendi vermin, confutationem fundamentorum Libri Belgici, de Mundo 
fascinato (van B e k k e r) in fine obiter exhibens. Subnectun­
tur nonnulla Apologetica. Amst. 1692. 12°. lnsigniter auc­
tiores. Accedit Defensio eorumdem in G. G. Titium. Ibid, 
1707, 4°. 
Hier tegen schreef Ferdinand Ernst, Graaf van Her-berstein : kthemata adversus umbratiles Petri Poireti impe­tus propugnata. Pragae 1709, 12°. 
La Thdologie de la Croix de Jersus-Christ, ou les Ouevres
. 
et la vie de la B. Angele de Foligny, traduites du Latin. Avec les Exercises sur la Passion, par Blosius, Cologne, 1696. W. 
La Thdologie du coenr, ou Recueil de quelques Traites, qui 
contiennent les lumieres les plus divines des arms simples et puree. Premiere partie 1, le Berger illmind 2. L'Abrege de la Perfection Critienne. 3. La mine de l'Amour propre. Cologne 1690. Seconde Partie, augm. et plus correcte. In 't Ho11. 1697. 2 dl. 12°. 
Recueil de divers Traitd de Theologie Mystique, qui en­trent dans la cielebre dispute du Quielisme, qui s'agite pre­sentement en _France, contenant. 1°. le Moyers court et tree facile de faire Oraison. 2. L'Explication dit Cantique des Cautiques : tout deux par Madame Guyon. 3. L'Eloge, lee Maximes spirituellis. et quelques lettres du P. Laurent de la Resurrection 4 les Moeurs et Entretiens du name F. Laurent, et sa practique de l'Exercice de la presence de Dieu. Avec une Preface, ou l'on voit beaucoup de particu­larite'z de la vie de Madame Gnyon. Cologne (Amst.) 1699. 12°. 
La Theologie re'elle, vulgairement dite la Theologie Ger­manique. Avec quelques autres Traite's de mime nature, une Lettre et un Catalogue sur lee Ecrivains Mystiques, une Preface apologetique sur une The'ologie Mystique, avec la Nultite du Jugement d'un Protestant. (Jurieu) sur la meme Theologie Mystique. Amst. 1700. 12°. 
Le Chretien reel, contenant 1°. la Vie du Marquis de Renty, par 1. B. de Saint-Jule, Jesuite. 2°. la Vie de la Mere Elisabeth de l'Enfant Jesus, pour servir de models a la vie vrayment Chretienne, et d'.Apologie effective aux maximes et voyes spirituelles de la vraye The'ologie Mysticque, vainenzent battue par lee esprits du siecle. Novelle edition. Cologne 1701, 1702. 2 vol. 
Le saint Refugie, ou la vie et la wort edifiante de Wer­nerus, mort l'an 1699. Cologne 1701. 12 0, Theologiae pacificae, itemque Mysticae, ac hujus Aucto­rum Idea brevior. Amst. 1702. 12°. Le Cate'chisnze Chretien pour la vie interieure : par J. J. Oiler, Cure de S. Sulpicc, Nouv. edit. Cologne 1703. 12°. 
Opuscules spiriiuelles de Madame Jeanne-Marie. Bouviers 
de la Mothe-Guyon. Nouv. edit. augur. de son rare Traite' 
des Torrens, et d'une Preface touchant sa personne et sa 
doctrine. Cologne 1704. 4 Tom. 12°. 
2. L'Ecole du pur Amour de Dieu,ouverte aux Scavans et aux Ignorans, dans la vie merveilleuse d'une pauvre fille idi­ote paysanne de naissance et servante de condition, Armelle Nicolas, vulgairement dite la bonne Armelle, decedde en Bre­tagne, par une Mlle Ileligieuse de sa connaissance. Cologne, (Holl.) 1704. 12°. 
Virtutum Christianarum insinuatio facilis, et quibusvis ac­commodata. Edidit et praefatus est Petrus Poiret. Amst., 1705. 12°. Correctior et auctior. Coloniae, 1711. 12°. 
.Fides et *Ratio collata, ac suo utraque logo redditae, ad-versus Principia Joannis Lockii ; insertis non paucis, quibus Revelationis Divinae, ac Religionis Christianae capita digniora profundius explicantur. Cum Accessione triplici 1. de-Ade im­plicate?, sive nudd, 2. de SS. Scripturarum certitudine ac sensu 
3. de perfectione et felicitate in hac vita. Edidit et Praefatus 
est Petrus Poiret. Amst., 1707. 12°. Practique de la vraye Theologie Mystique. Cologne, 1709. 12°. La The'ologie de la Pre:fence de Dieu contenant 1. La vie 
et les Oeuvres du F. Laurent de la Resurrection, 2. un Traite de l'irnportance de la Presence de Dieu, par P. Poiret. Cologne, 1710. 12°. 
Sacrae Orationes Theologicae. 
Le Nouveau Testament de NOtre Seigneur Jesus-Christ; avec 
des Explications et rejlexions qui regardent la vie interieure. 
Cologne, 1713. 8 vol. 8°. (Ouvrage de Mad. Guyon). 
Les Livres de l' Ancient Testament, avec des Explications 
et _Re: flexions, qui regardent la vie interieure, divise en dotize 
Tomes; comme it se voit a la fin de la Preface. Cologne 
(Roll.) 17 15. 12°. Tome premier. 
Vera et cognita omnium prima, sive de Natura Idearum ex origine sud repetita asserta et adversus Cl. Abrahamum lisngelerum defensa. Disquisitio Theologico-Philosophica in qua spinosistnus et socinianismus tut° praevertuntur : necessarium et sufficiens solius Dei Esse, caeterorum Nihilum primum ra­dicitus patefiunt : ac non paucis in Theologi'd et Philosophicl momentosis difficultatibus profundius dilucidandis via aperitur. 
Amst., 1715. 12°. 
Le Saint Solitaire des Indes, ou la vie de Gregoire Lopez ; de la traduction de M. Arnauld d'Andiily. Cologne, 1717. 12°. 
L' Amante de son Dieu, represented dans les Emblemes de Hermannus Hugo, sur ses Pieux Desire, et dans ceux d' Othon raenius sur l' Amour divin. Avec des figures nouvelles, accom­pagnees de viers, qui en font l'appication aux dispositions les plus essentielles de la vie interieure. Cologne, 1717. 12°. 
Lettres ehritiennes et Spirituelles sur divers sujets qui re­gardent le vie interieure ou l' esprit du vrai christianisme. Cologne, 1717-1718. 4 vol. 12 °. 
La vie de Madame La Moine-Guyon, dcrite par elle mime. Cologne, 1720. 12°. Petri Poireti Posthuma. Amst. 1721. 4°. Poesies et cantiques spirituels cur divers sujets qui regar­
dent la vie interieure. Par Madame Guyon. Cologne, 1722. 4 vol. 12°. 
ZieIo.Fabricii, Hist. Bibl. P. V. p. 225; Jac. Bruckeri, Hist. Crit. Philos . T. IV. Period. III. Para I. LIII. C. III § 31, 32. p. 725-735. Append. 1. vol. VI, p. 789-793 ; Moshemii Inst. Hist. 
Ecol. Saec. XVII, Sect. IL p. II. C. VII § IV. Cat. Bibl. Bunay. T. IV, Vol. IL p. 1524; Saxe, Onom. T. V. p. 244, Anal. p. 622, Thom asii, Dissert, ad Poireti libris de eriid. solida, p. 13, het Elo­glum voor zijne Posthuma ; Bibl. Brent. Cl. III, Fasc. I, p. 75; 
0. Walchii. Bibl. Zeit, Theol. T. II. p. 60; Stapferus, Th. Po­
lem. p. 446. Comment. de Vila et scraptis . Poireti, Opp. eius Posth. praef. ; Zach. Grapius, Systerna controvers-noviss; Herzog, Real. Lex.; Jocher; Rotermund; Bauer; Max. Goebel S. 464, 487, 610, ff. 688, 850; Ullroann, vor der Reform. Th. II, S. 233, ff. Arn.old, Kirch -and Ketzer -Historie. Th. III, O. XVI, § 32, Bayle, Republ. des Lettres, 1685; Niceron, Mem., T. IV, p. 141, suiv. Paquot, Mem., T. III, p. 181, suiv. ; II sag, La Prance Pro­test.; Moreri, Grand Did. Hist. ; Bégin, Biogr: de la Moselle. Nouv. Biogr. Gener.; Biogr. Univ. ; Ver/wal van qin leven en ster­ven MS. op de Bibl. d. Rem. to Amsterdam ; Ypey, Geschied. 
d. Christ. Kerk in de l8e eeuw. D. X, bl. 511, volgg.; Glasius, Godgel. Nederl. ; S cho t el, Anna Maria van Schuman, bl 33; Kist en Moll, Kerk. Arch. D. II, bl. 231; Van Berkum, Labad; en de LabadAten. D. I, bl. 187 ; Scheuchzer, Bijbel der Natuuur, door Meijer uitgegeven. D. I, St. I, bl. 288; Ypey, Gesch. d. Sys­tem. Godgel. D. II, bl. 40-61; Hoogstraten; Kok; Nieuwen­huis; Kobus en de Rivecourt; Abcoude, Naamreg. bl. 290; Muller, Cata/. van portr. 
POIVRE (PIERRE LE). 
Op den Catalogue de la rare et nonabreuse collection d' Estampes et de Dessins etc. de feu M. Pierre pouters cha­noine de l'Eglise de St. Gomer a Lierre en Brabant etc. Bruxelles 1797, p. 304, hs. komt voor shot werk van Pierre le Poivre: Architect en Ingenieur van Z. Catholijke Ma-jested en den Aartshertog Albrecht en Isabella, bestaande uit 97 bladen, waarvan de meesten aan beide zijden geteekend zijn, voorstellende: Het beleg van Steden, Veldslagen, plans van Steden, Kasteelen, Versterkingswerken, tophographische en geogrophische Kaarten, alles met de pen geteekend, met bruin en eenige kleuren gewasschen. Zij zijn door hem in den loop der jaren 1585 tot 1622 geteekend. Kramm geeft een seer uitgebreid verslag van dit werk. 
POL (VAN LIMBURG), beroemd teekenaar en illuminator uit het laatst der 14de of begin der 15" eeuw. Zie Kramm. 
POL (. . . . vAN) geboren te Amsterdam en overleden in 1740. Kra mm vermeldt van hem : Een llollandsch Zeestrand, met veel figuren, druk in bedrijf met vischhandel. 
Zie Kramm. 
POL (CHBISTIAAN VAN), den 14den Maart 1752 te Berken­rode bij Haarlem geboren, ontving zijn onderwijs in de tee-ken- en schilderkunst vooral te Antwerpen, en vertrok in 1782 naar Parijs, waar hij zich als schilder van arabesken, waarin hij bloemen, vruchten en vogels teregt bragt, gunstig bekend maakte. 
Veel nut trok hij uit het voorbeeld en de lessen van den beroemden bloemenschilder van Dae 1. Ook hield hij zich een poos bezig met het keurig beschilderen van snuifdoosdek­sels, die in lien tijd veel in zwang waren. Hij vervaardigde ook vele fraaije teekeningen, in sap- en dekverwen, schil­derde uitmuntende vrucht-, bloem- en vogelstukken en le­verde ook wel eens ordonnanties met bloemwerken voor de Gobelins. Hij is den 218ten Mei 1813 te Parijs overleden. 
Zie Immerzeel; Kramm , Kobus en de Rivecourt; Kunst­en Letterb. 1813, D. II, IA. 376. 
POL (HERMAN), in 1811 te Hengelo geboren, studeerde drie jaren aan het Athenaeum te Deventer, vervolgens bijna even lang te Groningen, waar hij in 1834 tot Docter in de letteren, met eene 'dissertatie de Aristophane comico, bevorderd werd. Door bet gebrek in zijn spraak, ongeschikt tot het be­kleeden van eene openbare betrekking, vestigde hij zich als privaat-onderwijzer te Amsterdam. Al spoedig kreeg hij eenige discipelen, wier voorbereiding tot het academisch onderwijs hij op zich nam. Voor zichzelven bepaalde hij zich niet al­leen tot de oude talen, maar was ook bekend met de letter­kundige voortbrengselen van de meeste volkeren van ons we­relddeel. Als schrijver trad hij, na het verdedigen zijner dis­seitatie, het eerst op met een bundel : Grieksche Tafereelen, die, bij eenen gunstigeu ontvangst, door een tweeden werd gevolgd. Later leverde hij het Woordenboek van Crusius op Homer u s, door hem op vele plaatsen verrij kt en verbe­terd. Hierop volgde zijn Handboek der Algemeene Geschie­denis, in drie deelen, waarin hij het resultaat zijner geschied-en letterkundige studie nederlegde. Menige recensie of bij­drage tot het mengelwerk nam de Gids van zijne hand op. 
Uitgebreid waren zijue plannen tot het schrijven van ver­schillende werken, toen hij den Ven Mei 1845 overleed. Zie Kunst -en Letterb. 1845, bl. 369, 370. 
POL (JAN VAN DE), wordt als vervaardiger van een Bun­del gedichten vermeldt in G. Tij s e n s, Herders-, Veld- en Minnediehten, bl. 96, 99. 
Zie Navorscher, D. VII, bl. 383. 
POLA (HENDRIK), zou te 'sHage geboren zijn of gewoond hebben. Waar hij echter niet als meester in de Konst-con­frerie-kamer voorkomt. Hij schilderde er zaalstukken of behangsels met levensgroote beelden, historiele en zinne­beeldige onderwerpen voorstellende. Kr a m m vermeldt van hem eene zinnebeeldige ordonnantie en _een landschap met een bevallig verschiet, krachtig behandeld, als ook eene gravure 
van P. Bout to t s naar nene teekening van zijne hand, voor­stellende een concert, waarop negen kindertjes, onder welke Apollo en Minerva, alle op verschillende instrumenten spe­lende, enz. Volgens Nagler heeft hij ook gegraveerd. 
Zie Immerzeel; Kramm en Nagler. 
POLAANE (J. vAN), van dezen kunstenaar vermeldt Kramm Ben Romeinsch krijgsoverste te paard met zwart en wit krijt geteekend. 
Zie 
POLAK (ALEXANDER). 
Tot de vlugtelingen uit Polen, en wel volgens de overle­vering tot degenen, die voor het woeste geweld van C h i e­meliuski (1653, 1654) vlugtte, behoorde Alex an d ejr Po­1 a k, de eerste Jood, die te 'sGravenhage het burgerregt ver­kreeg (1675). Hij maakte zich jegens zijne geloofsgenooten bemind, door te bewerken, dat hun een stuk gronds aan den Scheveningschen weg tot eigene begraafplaats werd afgestaan. Hij, ofschoon even als al zijne nakomelingen Hoogduitsch Israeliet, deed dit in vereeniging met eenige aanzienlijke Portugesche Joden, waaronder Mozes de Pint o. In 1694 was deze begraafplaats gereed en drie jaren later, in 1697 werd hij er op ter aarde besteld. In 1866 werd zijn graf­zerk, en die zijner vrouw, in 1700 overleden, hernieuwd. Het grafschrift leest men in de Mededeelingen van de Vereeniging ter beoefening der geschied. van 'sGravenhage, D. 1I, st. bl. 177. 
Zie t. a. p. bl. 173 volgg. ; K o en en Geschied. der Joden, bl. 205. 
POLAK (D. P.) Van deze schilder vermeldt Kramm .Eenig dood wild en een landschap. Hij woonde in 1820 te Am­sterdam. 
POLAND (THEoDowas) werd den 26sten Februarij 1793 te Alkmaar van niet onbemiddelde ouders uit den burgerstand geboren. Hij was de oudste van zes zoons en zes dochters, welk groot aantal kinderen een nadeeligen invloed op zijn opvoeding schijnt gehad te hebben, daar zij zeer gebrekkig is geweest, zoodat hij alles, wat hij geworden is, zich zelven had te danken. Na den dood zijns ouders, een kruidenier van beroep, verliet hij op 13jarigen ouderdom het ouderlijke huis en nam dienst onder het corps pupillen, in 1808 door ko­ning Lode w ij k te 's Hage opgerigt. Bij de inlijving van Holland bij Frankrijk in 1811, werd een gedeelte van dat corps, de kleinsten in gestalte, voor de keizerlijke zeemagt bestemd, en aangezieri Poland daaronder behoorde, werd hij ale scheepsjongen in de rol van het fransche linieschip Cesar geplaatst. Indien de tijd van 15 tot twintig jaren de beste leerjaren zijn, dan heeft hij aan het oorlogschip zijne vorming te danken. Den 248 Mei 1814 nam hij zijn ontslag uit de fransehe marine en den 3den Julij 1814 troffen wij hem aan als soldaat bij het 15de bataillon van linie van het Neder­landsche leger. In hetzelfde jaar ging hij over bij het 5de regement van linie, bestemd paw 0.-Indie, maakte daarmede in 1815 den veldtogt van Waterloo en de overige veldtogten van het Nederlaudsche leger in Belgie en Frankrijk en ver­trok aan boord van Z. M. linieschip de Brabant op den 
29eten October uit Texel naar Indie, loch kwam eerst den 12den Mei 1816 aan boord van Z. M. linieschip Prins .Fre­derik te Batavia aan. Gedurende deze reis werd hij den idea Junij 1816 tot korporaal en op den dag zijner aankomst te Batavia tot sergeant benoemd. In dien rang deed hij een eersten veldtogt op Java bij de onlusten, die in 1818 te Cheribon plaats grepen. Reeds het volgend jaar vonden wij hem op Bantam, om daar een uitgebarsten opstand te helpen dempen en in 1820 was hij te Riouw om de verbroken rust te herstellen. Bij al deze gelegenheden onderscheidde hij zich door getrou we dienstvervulling, voorbeeldig gedrag, dapper­heid en moed, terwiji hij zich tevens die kennis trachtte te verwerven, welke een soldaat, die op bevordering aanspraak maakt, onontbeerlijk is. Zulk een bevordering viel hem in 1823 ten deel door zijne benoeming tot sergeant-majoor, in welken rang hij den oorlog op Celebes bijwoonde. In 1825 barstte de opstand op Java uit, die tot 1830 geduurd en schatten gelds en tallooze menschenlevens heeft gekost. Na den 2den Junij van dat jaar den officiersrang te hebben be­komen, maakte hij een menigte veldtogten in die jaren mede, en bij elke gelegenheid die zich aanbood, onderscheidde hij zich door moed, c'beleid en trouw, zoodat, toen hem in 1828 het ridderkruis ten deel viel, alle zijne kameraden erkenden, dat dit eereblijk op een waardige borst werd gehangen. Se­dert nam hij werkdadig deel aan alle expedition in onze be­zittingen en klom van rang tot rang, tot dat hij den 4den Julij 1853 bevorderd werd tot kolonel-titulair, met bepaling dat hij het bevel over het 4de bataillon infanterie zou blijven voe­ren. Den 7 den November 1853 ontving hij na 36 jaren onaf­gebroken den lande gediend te hebben, zijn eervol ontslag. Hij vestigde zich sedert ter woon te Poerworedjo en later te Tjilatjap, waar hij den 19den December 1857 overleed. 
Zie Tijdschrift van Nederl. Indi'd, 1858, ]). I; Javabode, 2 Jan. 1858; H. de L an g e, het Nederl. 0. 1. leger ter westkust van Sumatra, 1852. 2 I), 
POLANEN (JENNE of JOHANNA VAN) was eene erfdochter uit het huis van Polanen in Delfland. Zij was de dochter 25 
van beer Jan v a n Po I a n en, die cell, halve broeder was van beer Otto van der Lek, uit wien de heeren van 'sHee­renberg zijn voortgesproten. Door haar huwelijk met En ge l-b er t, graaf van Nassau, stadhouder van Braband, ging de heerlijkheid van Polanen in het geslacht Nassau over. 
Zie van der Chip, de Munten der Heeren en Steden van Gelder-land, bl. 225. 
POLANEN (Mr. ROGIER GERARD VAN), geboren kort na het 
midden der I 8de eeu w, benoemd raad van Nederlandsch-Indie. 
In bet Christian Register, een Noord-Amerikaansch blad, 
dat te Boston worth uitgegeven, vindt men een belangrijk 
berigt omtrent het leven van Mr. R.. G. van Po I an e n. Als 
een blijk,, hoezeer deze ooze landgenoot in Noord-&rnerika, 
daar hij dertig jaren had gewoond, bekend en bemind was, 
wordt hier het een en ander uit bovengemeld berigt mede­
gedeeld : 
llWeinige menschen hebben meer van de wereld gezien dan 
de heer van Po Ian e n, en weinige hebben meer wijsheid 
verzameld door eene langdurige en oordeelkundige beschou­
wing der menschen en zeden. Hoezeer hij eenigszins tot de 
aristokratie overhelde, als zijnde nit eene der oudste adelijke 
hollandsche families geboren, was dit zijn vooroordeel even­
wel getemperd door zijne christelijke beginselen, en door een 
hart, dat alles, wat den naam van mensch droeg, beminde. 
In zijne zeden en omgang was niets, wat eenigzins dien ge­
boortetrots verraadde, welke het bewustzijn van eene hoogere 
afkomst zoo dikwijls doet ontstaan. Hij was lang een be-
k waam en getrouw dienaar van zijn vaderland, en zoo vurig 
was zijne Bette voor den geboortegrond, dat hij altijd zoude 
bereid geweest zijn, zijn leven voor deszelfs welzijn opteoffe­
ren. Het was niet dan na eenen langen strijd met zijne 
neiging, dat hij, toen hij voor weinige jaren, in den ouder­
dom van 74 jaren, door zijnen koning tot lid van den raad 
in de Oost was benoemd, voor dezen post bedankte ”. Men 
dacht dat hij de vermoeijenissen der reize onmogelijk had 
kunnen doorstaan. In een vroeger tijdperk van zijn leven, 
1) Toen de heer van den Bo s c h in het laatst van 1828 benoemd was tot Gouverneur Generaal, werd in Junij 1829 een nieuw regle­ment op het beleid der Indische regering vastgesteld en de raad van Indie op nieuw te zamen gesteld. De raad van Indie P. T. C h as­s é, die onder Du Bus de function van Luitenant-Gouverneur-Gene­raal vervuld had, viel nit; en tot leden van den raad werden benoemd: Goldman, Bousquet, Merkus en van Polanen. Voor de reis van New-York naar Batavia werd hem toegekend eene som vanf4000. Van Polanen bedankte echter voor de eer deter aanstel­
ling. Onder W ie s e en Da e n d e 1 s was hij vice-nresident van den 
raad van Justitie to Batavia. 
had hij Lien jaren te Batavia doorgebragt als hoofd van de 
regterlijke magt, en met der daad als Gouverneur der ko­
lonien 1). Hij verwierf de goedkeuring zijner regering we-
gens de wijze waarop hij de pligten van zijn ambt had ver­
vuld, en wegens de zeer belangrijke veranderingen welke hij 
in de bedeeling van het regt met betrekking tot de inboor­
lingen had daargesteld. In Europa teruggekeerd, gaf hij over 
dit onderwerp een werk uit, waarin hij uiteenzette en verde­
digde wat hij als de ware beginselen van een koloniaal be­
stuur beschouwde 2). 
Daarom werd hij op een zoo gevorderd tijdstip van zijn le­
van (in 1829) weder geroepen om den dienst in Indio ander­
maal op te vatten. 
Als geleerde waren zijne verdiensten veelvuldig. Vooral 
in de vakken van burgerlijke wetgeving, staatkunde en alge­
meelie geschiedenis, waren zijne kundigheden buitengewoon 
uitgebreid en naauwkeurig. Ook in de godgeleerdheid was 
hij zeer bedreven, vooral in de kerkelijke geschiedenis en de 
geschiedenis der dogma's. In den maatschappelijken omgang 
bezat hij al, wat men in eenen vriend zoude verlangen. Hij 
was gewoonlijk opgeruimd, open en opregt, en ontzag met 
de teederste zorg het gevoel van anderen. Hij beminde en 
beschermde al. wat leven bezat, en niets was grievender voor 
hem dan wreedheid jegens het nietigste van Gods schepsels. 
Zijne gesprekken waren zeer onderhoudend en leerrijk, want 
hij bezat vele kundigheden en vloeide over van persoonlijke 
anecdotes en herinneringen van menige der beroewdste man­
nen der laatste 50 jaren, waarmede hij was bekend geworden 
in de verschillende steden van Europa of in de hoofdsteden 
van Noord-Amerika. Niemand kon de guile gastvrijheid ver­
geten, die men in - zijn huis genoot. Niemand kan zich de­
zelve herinneren zonder de aangenaamste aandoeningen, noch 
een gevoel van leedwezen bedwingen, dat hij de kringen ver­
laten heeft, wier middenpunt en leven hij was." 
Ook is nog in het genoemde Christian Register een arti­
kel uit de New. York Evening post overgenomen, benevens 
een uittreksel van eene leerrede, op den zondag na het over­
lijden van den hoer van Polanen gehouden, waarin met 
t) Dit schijnt aldus verstaan te moeten worden dat hij grooten in­vloed had op den Gouverueur-Generaal W i e s e. .13b Daendels wasdit geheel anders en toen verliet hij Java. 
5) Vermoedelijk is hier bedoeld het werk, getiteld: Byieven betrej= fende het bestisur der tfolonien; 't welk, zonder vermelding van dennaam des schrijvers, in 1816 te Amsterdam bij J o h, van der Hey,uitkwam. 
25 * 
niet minder lof dan in het bovenstaande stuk, van zijn edel karakter en uitgestrekte kundigheden wordt gewaagd. Zie Javasche Courant, 4 Jnnij 1834. Zijne gelaatstrekken zijn ons be­waard gebleven. 
POLANUS (P. S.), was 
schreef : 
Leer der Waarheit, Amst. 1611, 4°. 

Van de Praedestinatie, 4°. Historie van het Concilie van Trenten, 'sHage 1641, 4°. Zie Arrenberg, Naamr. bl. 418. 
POLDERMANS (CORNBus), prior van het Cutersienser klooster Marienhof te Zierikzee , is, nadat de meeste mon­niken gedood of verdreven waren, om zijne standvastigheid in het geloof, ten jare 1572, als het slachtoffer van den godsdiensthaat, toen toomeloos in zijne woede, gevallen. 
Zis van Heussen Hint. Episcop. p. 43 ; De Kanter, Chr. v. Zierikzee, '
1)1, 92; Romer, Gesch. overzigt der kloosters en ab­dijen, D. I, bl. 321. 

POLGIER (WILLEM) leefde in de eerste helft der 16de eeuw te Gend, In 1536 werd hem eerie eerlijke boete op­gelegd, wijI hij /men liedeken op de geestlicke," gemaakt had. Ook mogt hij //coat nosh goet in rhetorycke tint laten gaan" zonder consent van schepenen. 
Zie C a n n a e r t, Bijdr. tot het oude Strafregt in Vlaenderen, bl 500; B1ommaert, de Nederduitsche Schrgvers van Gent, bl. 54. 
POLITES (JoacHim) of BURGHER, werd in het eind der 15de eeuw te Middelburg geboren, en legde zich op de fraaije letteren, vooral op de poezij toe. Eene ramp, die Zeeland overk wain, (welligt de geweldige overstrooming van 1530) noodzaakte hem naar Leuven te gaan en daar voor zijn le­vensonderhoud onderwijs te geven. Zeker is het dat hij nim­mer hoogleeraar te Leuven was, en dat hij zich gelijk I­ves, Sleidanus, Sturmius, Jacob Amyot, Cleuar­dus en andere geleerden gedaan hebben, aan het onderwijs van jongelieden uit den deftigen stand wijdde. In 1532 ging Pol it es naar Parijs, waar hij Of zich in de geneeskunde oefeude, Of haar eerst uitoefende. her ging hij vooral met ge­letterden uit Nederland, die zich daar ophielden, om, zooals met Bartholomaeus Latomus, Balthazar van Kieverin­g h e n en den beeldhouwer Jan Swerts. Hij beyond zich nog in 1533 te Parijs, doch begaf zich kort daarna met Je a n de Tar t e s en 18 andere hoogleeraren in de Latijnsche, Grieksche en Hebreeuwsche taal naar Barcelona, waar zij tot hoogleeraren benoemd waren, om de academie aldaar nit haar diep verval weder op te rigten. Waarschijnlijk was hij in 1548, toen zijne gedichten te Antwerpen het licht zagen, in 
zijn vaderland wedergekeerd. Hij werd vervolgens griffier van Antwerpen, waar hij ook overfeed. Zijne talenten ver-wierven hem de achting van den kardinaal d e G ra n v e 11 e. Hij hail eene buitengewone neiging voor de muziek, 't geen verscheidene beoefenaars bewoog, hem hunne composition op te dragen. Zijn devies was Pigilate. Er bestaat een ge-denkpenning van hem, waaruit blijkt dat hij gehuwd was met Margaretha van Oulslagen. 
Hij gaf in het licht: 
Poemata, Antv. 1548, 12°. 
Ook schrijft men hem toe: de Republica libri quatuor, 

niet uitgegeven. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 446; Fast. p. 357, 358; JaniSecundi, Opera, p 153, 284, 292; Clenardi, Lihr. 1. Ep. 17, (ed.1566) p. 73; L II, Ep. 4, p 130; Sweertii, Ath. Belg., p. 386;Foppens, Bibl. belg ; Paquot, Vern., T. 11, p. 49 ; Oudheden en qestichten van Zeeland, 131. 109 ; La Rue, Gel. Zeel., p. 251 ; Hoeufft,'Pam. Lat. Belg., p. 17; Peerlkamp, de Poetis Neerl. p. 55. 
POLYANDER, of POLYANDER a KERCKHOVEN (JO­HA.NNES), afstamrneling van een aanzienlijk geslacht te Gend, werd den 28sten Maart 1568 te Metz geboren. Ztjne ouders J o­han n es Polyander en Christina van Houten, waren genoodzaakt, toen hij sleeks een jaar oud was, Lotharingen te verlaten en de wijk naar de Paltz te nemen. Twee jaren later werd zijn vader naar de Waalsche gemeente te Emden beroe­pen, waar hij in 1573 scriba der aldaar gehoudene Nederl sy­node was. Hier ontving de zoon zijn eerste opvoeding, die hij vervolgens te Bremen en te Heidelberg (14 jaren oud), waar hij vier jaren vertoefde, voortzette. Van daar ging hij naar Geneve. In 1591 predikte hij eenige maanden van tijd tot tijd voor de Waalsche gemeente, en werd in hetzelfde jaar bij de Waalsche gemeente te Dordrecht beroepen, in plaats van G a s pa rd Uzi 11 e, en werd daar ook professor Logices. Gedurende het tijdperk van twintig jaren bediende hij dit ambt met eere en verwierf zich grooten lof wegens zijne 
geleerdheid, gematigdheid, zeldzaam in die veel bewogen da­gen. Niet, dat hij van de kerkleer afweek, maar hij was in den vollen zin des woords verdraagzaam. Trigland, zelf noemt hem : iOptimus religioni verae addictissimus et pacis anaantissimus vir." Zulk een man begeerde men aan de Leid­sche hoogeschool, 'tgeen ten gevolge had dat hij in 1611 als hoogleeraar in de godgeleerdheid derwaarts werd beroepen. Hij voldeed volkomen aan de verwachting, en leefde met Epis c o p.i us, hoezeer met hem in gevoelens verschillende, in vrede. In 1618 werd hii naar de Synode van Dordrecht afgevaardigd, bleef daar zijner zachtmoedigheid getrouw, was inedearbeider flan de Dordsche Oanons en we'd tot een der 
overzetters der vertaling van het Oude Verbond gekozen. Acht­maal bekleedde hij het rectoraat der hoogeschool en overleed den 4den Februarij 1646. Zijn zoon Jo h a n n e s v an K e r ck­h ov en liet hem, in de Pieterskerk te Leiden, een gedenkteeken oprichten. Sp an he i m hield eene lijkrede op hem. 
Hij was een der geleerdste theologanten van zijnen tijd, doch zijne schriften getuigden evenwel van geene buitengewone gaven. 
Hij beoefende de geschiedenis, letterkunde en ook de la­tijnsche poezij. Zijne vrienden te Geneve en Heidelberg lie-ten zijne Poemata Juvenilia, die zeer zeldzaam voorkomen, drukken, andere zijner gedichten vindt men voor verschillende schriften van zijnen tijd, o. a. onder de Poemata van D a n i ell Heinsius. Lofverzen hebben L, Sa n d er u s, H. Gr ot iu s, G. 
J. Vossius, D. Heinsius, C. Barlae us, S. Naeranus, 
J. R utger sins, An t. de la Faye en anderen op hem ver­vaardigd. Hij huwde J u d i t h, zuster van D a v i d N uy ts. Zijn tweede huwelijk is door Scriv eri u s bezongen. Zijne dochter Christ ina, 4 Julij 1593 te Dort geboren, huwde J o h a n ne s van der Po 11, gezegd Polli o, neef van den president E du­ardus J. Poll io, te Utrecht, bij welke gelegenheid D. H e i n-sins en G. J. Vossiu s, huwelijkszangen (epithalamia) ver­vaardigden. Zijn zoon volgt. Hij schreef: 
Vavia Poemata, Gen. et Heidelb., 1587. 
Accord des passages de la sazncte Escriture, qui semblent de prime abord estre contraires les uns aux autres, mis en ordre, par J. P., Dordrecht 1599, 12°. Latin, ibid. in 8°. 
De locis definitronis, proprii et accidentrum Dordr. 1600 4te. 
Theses logicae ague ethicae, 1602. 
Les actes mimorables des Grecs, recueillis en has Alleman par Andre' Demetre et traduicts en Frangois. Dordr., 1602, 8°. 
Dispute contre l'invocation des Saints, 1607. 
Responsio ad interpretata Anastasii Cochletii, Doctoris Sor 
bonistae, ac monachi Carmelitae sophismata, 1610. 
Cochelet antwoordde met zijn Coemeterium Calvini inferni. 
Dispute contre Ador ation des Reliques, 1611. 
Thoinae Cartwrightii commentarii succincti et dilucidi in 
Proverbia Salomonis, cum praefatione Joh. Polyandri, L. B. 1617, 4'. 1663, 4°. 
Syntagyna Exercitationum Theologicarum, 1621. 
Synopsis purioris Theologiae, J. Polyandri, A. Walaei, J. 
Thysii, F. Hommii et D. Sinapii. Oratt. inaug. habitae cum 
facultas theologica et collegiurn illustrium Ordinurn a Curato-
ribus instaurarentur. L. B. 1620, 4°. Amst. 1658, 
5de dr. Oratio de conciliations Ethnicac et Christianae, L.B. 1636, 4°. Oratio in obiturn A. Walaei. Disputationes L 11, comprehensae, ac conscriptae per Joh. Polyandrum, Anelr. Rivetum, Ant. Walaeum et Ant. Thysium, 
L. B. 1625, 8°. 
kiscellanecte Tractationes Theologicae, in quibus agitur (le 
Praedestinatione, et gratia Dei et de Coena Domini, Lagd. Bat. 
1629, 8°. 
Meditatiories sacrae in Psalmurn VI, L. B. 1630, 12°. 
Concerlatio Antisociniana, disputationibus XLVIII, in Aca­
demia Leydensi ab ipso publice agitata, Amst. 1640, 8°. 
De essentiali Jesu Christi existenti4, ac Divinti, quam 
cum Deo Patre suo habuit ab aeterno, concertatio, decem 
Disputationibus contra Johannem Crellium comprehensa, L. B. 
1645, 12°. 
Judicium et consilium de comae et vestium usu et abusu, 
L. B. 1644, 12°. 
Sermons theologiques de Jean Polyander, Doct. et Prof. en 
Thdologie a Leyde, Leyde, 1639, 12°. 
Spiegel der ware bekeeringe des sondaers tot Godt, ofte 
denmerkinge over het bode des Profeten Jona, Leyden, 1626, 4°. 
Over den sesden Psalm, Amst. 1628, 4°. 
Over Ephesen 1 en H, of grond onzer zaligheid, 4°. 
Anker der gelovigen. 
Wederlegginge eenes brief gheschreven by sekeren Doctoor 
des Ordens van S. Augustyn binnen Luyck : Mitzg. de redenen, 
ontleent van R. Bellarmyn, dienende tot bevestig. v. d. aan­
roepinghe der Heyl (Uit het Fransch) overg. Leyd. 1608 
kl. 8°. 
Vereeniging van veel passagies der Heiligen Schrifture, 8°. Van de aanbiddinge der Reliques van de afgestorven Hei-ligen, 8°. 
Ligk-Oratie over het afsterven van Festus Hommius, seer getrouwen Herder der Kercke van Leyden, Ghedaen in de Academie in het Audit. der H. Theol. tot Leyden, den 10don July 1642, Leyden, 1642. 
Orat. funeb. en obitum Lud. de Dieu 1642. Zie Saxe, Onom., T. IV, p. 107; Anal., p. 535; P. Freheri, The­atrum. Part., 111, p. 1348, 1349 ; c. icon.; Foppens, Bibl. Belg., T. II,712, 713; Io. Fabricii, Hist. Bibl. p.IV, p. 94; P. Burmannus,ad Sylt. Epist. T. I, p. 373; Bibl. Bunay., T. I, V.11, p.1363; Alma Acad. Leid., p. 63 seq Meursii, Athen. Bat., p. 242, 243; M. Z.' p.361,362;Sandii, Bibl. Anti trinit.,
Boxhornii, TheatrumHollandiae, 
p. 96, 116; Philal. Timaretis, Coll. Monument., p.94,95; Spanhe­mii, Orat. funeb. ; Tr ig 1 anti i, Orat. in obitum l'Empereur ; Sym.Litt. I, p. 489; ( Bremae 1744); B arlaei, Epist, ad L'ytenb. in Eptst.
praest. at erud. vir., p. 691, seq., J an i R u tg e r s i i, Variae lectiones, 
p. 241; D. Heinsii, Poem., p. 177 (edit. N. Heinsii. H. Grotii,Poem; C. Barlaei, Poem. Bibl. univ., Bibl. biogr. med.; Haag,La. France Protest.; Carleton, Lett. Mein. Neyoc., T. II, p. 337, T. 
p. 156, 247 ; P aq uot, Mena., T. I, p. 527 ; Catal. de la Bibl ical. 2t Leyde, supplem., IV, p. ; Brandt; Uytenbogaert; Trigland;
Baudart; Leidekker; Ypey en Dermout; J.W. te Water, Ge­sch. der _Hem kerk te Gent, bl. 166 volgg. ; Bale n, Beschrijv. vanDordrecht, bl. 136, 674 ; van G o o r, Beschrio. van Breda, bl. 187; (overzi jne boekverzarneling). Zijne brrefwisseling met B e z a, J. Crucius, 
C. Barlaeus, H. Grotius, D. Bandius. B. Lydius, en J. anBe v er wijk is gedeeltelijk gedrukt. Op de Leidsche Bibliotheek be-rust een zijner brieven aan J. C olviu s; S o erm an s Acad. Reg., bl. 26. 27 37 ;Rorie Hist. der Sijn. Nation. Inl. bl. 57 vv.; Mein ers, U. V. Kerk. Geschied., D. U. bi. 3 very.; Glasius, Godgel. Nederl.;Dez, Gesch. der Syn. to Dordr.; Schotel; Kerkelijk Dordrecht, D. I, bl. 213, 214, 245, 529 ; Dez, Geschied. der wereldl.- en geestel. k/eed., D I, bl. 39 ; Dez, Illustre School, bl 43, 217 ; Siegenbeek, Geschied. der Leids. Hooges., 
D. I, Id 100, 156,167, b1.97; Kist en Royaards, Kerk. Ar-chief, (lste Serie) D, 111, bl 547, 581, 660, D. IV, bl, 156, 165, 207, 
D. V, bl. 149, D. VIII, bl. 327, D. IX, bl. 488, D. X, bl. 272 ; (2e Serie)
D. IV, bl. 255: D. VII, bl. 33; D. VIII, bl. 375; Soermans, Acad. Reg., bl. 37 ; Hinlopen, Hist v. d. Nederl. Overz. des BVbels, bl. 77; Orlers, Beschrijv. v. Leiden, bl. 347;Wagenaar, Vaderl. Hist., D. 
D. X, bl. 54; A bcoude, Naamr. Aanh., bl. 166, 167 ; Muller, Cat. 
v.
 Pamfl., I, 271; Moreri, Hoogstraten, Kok; Nieuwen-huis; Kobus en de Rivecourt, Muller, Cat. v. Portr. ; Klioos Kraam, D. II, bl. 23 ; Young, Chronicles of the Pilgrim fathers of the colony of Plymouth, p. 40, 222 ; Mem. hist. et general, de la maison de Kerckhove, p. 20, 21; G r o e n van P r i n s t e r e r, Archives, T. II, 

p.
 146; P. Scriverii, Oper. Anecd., p. 163; Barlaei, Poem., T.I,p.1.63; D. Heinsius, Poem., p. 230;G.3'.Vossius, Epist. select, p. 253. Zijn gelaat is in de Athen ,le Batavae voor ons bewaard. Muller, Cat. 

v.
 Godgel. Werken, 	bl. 101. De bier volgende onuitgegev en brief van den Leidschen hoogleeraar Polyan de r, levert het bewijs dat de naam van dezen geleeide, ingevolge zijn bepaald in den brief uitgedrukt verlangen, niet Polyander a Kerchoven, of Kerchoven gezegd Poly an d e r, zooals hij meermalen voorkomt, maar eenvoudig Polyander moet geschreven worden. Dezelve is gerigt aan 's mans zoon Johan, heer van Heenvliet, hout­vester, groot jagermeester en groot valkenier van wege de Ed. groot Mog. heeren Staten van Holland en West-Friesland en surintendant van het hof ende affaires van Mevrouw Marie, Princesse van Groot-Brittannien, Douairiere van Oranje. Mon Filz ! II est certain que feu mon Pere m'a diet en ma Jeunesse, qu'il estait de l'ancienne et noble Race de ceux de la mai­son dite v an den K e r ch o v e n, originellement de Gand, et a este aussy recognu pour tel par de Cl airy an t, seigneur du dit Clairvant, de Montoy, de Monsieur d'Embrise, du seigneur de Groene v el t et , Monsieur Joos t Meni n, pen­sionaire et conseiller de la vine de Dordrecht, de monsieur F r a n­ciscu s N a n s i u s, autrefois Bourgemaistre du conseil du F r a n-c o n a t a, Br u g g u e s et de plusieurs autres, mesmes A n a s­tase Cochele t, docteur Carmelite, declare biers expressemeni par ses deux livres escrits contre moy l'un l'an 1608, l'autre l'an 1612, que nous sommes originellement issus de la dite Race et m'y reproche que ray change le nom originel de van den Kerchoven en celuy de Poly a nd e r. Et sifeusse voulu sui­


vre le conseil de feu monsieur A rn o u 1 d, seigneur de Gro e-novel t, Gouverneur de Nimwege, comm' aussy de Messieurs 
les pensionaires de Dordrecht M en in et B e rc k, et de mon­sieur Nan s i u s, j'eusse reprins ce nom originel de van den K e r c h oven avec declaration des raisons pourquoy ; mais considerant que ce nom de Po ly a n d e r estoit receu par-tout, et que j'eusse peu donner a quelques uns occasion de soubscon que je cerchoy par ce moyen quelque vaine gloire, j'ay estime plus conseillable de me tenir a ce nom de Po 1 y­a n der, n'estimant point qu'aucuns des miens s'en pourroyent servir cy apres. Mais si j'eusse pense a cela, it ne m'eust couste qu'un mot pour induire tous les seigneurs que je viens de nommer de confirmer par leur propres mains la cognois­sance qu'ilz avoyent de nostre dite Race. Pour mon regard je jugeoy en ce temps, qu'en ce Pays les preuves manifestes ne m'estoyent necessaires ni proffitables. Dieu soit avec vous. De Leyden le premier d'Aoust 1634. (Signe) Vostre pere 

Johan Polyander. 
POLYANDER (JouANNEs), zoon van den vorige, 24 Aug. 1594 te Dordrecht geboren, heer van Heenvliet en Sassenheim, opper-houtvester van Holland en West-Friesland, afgezant van hunne lloog Mog. bij den koning van Engeland, huwde C a­t ha ri n a W a tto n, weduwe van lord Stanhope, bij welke gelegenbeid C. Barlae us een gedicht vervaardigde. Later zon­gen B ode c h er Ban ning iu s en anderen ter zijner eere en vervaardigde Ny en d a el een gedicht in obilum Nobil. puellae Magdalenae Polyandrae, Nobil yin D. J. Polyandri, Domini in Heenvliet filiolae. Hij ligt uitgehouwen op het gedenkteeken, ter zijner eere, op last zijner weduwe, in de Pieterskerk te Leiden opgerigt. Zie hem ook in de Antives de la meison d'oran­getrayon van Mr. G r o en v an P r i n s ter (op de Table des matieres.) 
Zie Sch ot el, Kerk. Dordr., D. I, bl. 213; Dez, Ill. School, bl. 218; L. Neyendalii, Poem. p. 155; C, Barlaei, Poem, T. I. p.522 seq. ; Bodecheri Banningii, Poem, p. 70; Scriverii, Opera Anecdota, p. 153. 
POLL (HARMAN VAN DE), zoon van . Csr ij s b e r t en Jan n e­tje de V roed e, werd in 1 554 te Amsterdam geboren, be­kleedde er verschillende aanzienlijke ambten. Sedert 1614 werd hij den stadhouder minder aangenaam, en in 1618 ont­'lief hem deze van zijne regeringsposten. In 1629 werd hij wederom tot. raad benoemd -en diende op nieuw de stad met gelijke trouw en wijsbeid tot zijn dood in 1640. Hij maakte zich vooral verdienstelijk door het stichten van het Athenaeum illustre te Amsterdam, was de voorname bewerker der aan­stelling van V o ssius en B a rl aeus en had hij zijn wensch vervuld gezien, dan zou ook Gro tit! s hun ambtgenoot zijn geweest. Hij huwde R e y m a r i c h Du iv e 1, •dochter van pi r b Du iv e 1, alias Dell, den bekenden watergeus. Het 
was aim; hem te danken dat Von de 1, vooral na het uitgeven van zijn Palamede8, niet naar 's Hage werd .vervoerd. Deze dichter vervaardigde ter zijner eere een keurig en krachtig lijkdicht, en het volgende grafschrift : 
"Hier sluit de zerk den mond 
uDie voor de vrijheid dong, 
iiEn veilde nooit zijn tong, 
//Tom 't weiflen veilig stond. //De raad, het weesboek, 't recht //Elk tuigt hoe Poll zich droeg, ,Gemeenzaam en opreciat; uHij stierf dus oud te vroeg." Zie Wagenaar, Amsterdam, D. IV, bl. 427; Vaderl. Hist., D. X, bl. 280;.Scheltema, Staatk. Nederl. ; Vondel, Gedichten tuitg. v. Lennep), D. II, bl. 521; D. III, bl. 38, 39, 135 ; D. V, bl. 294,150,299; D. IV, hi. 748, 749 ; Poesy, D. II, bl. 19, 74; van 011efe n, Lev. v. Vondel; Kok; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt. 
POLL (Mr. FREDRIK VAN DE), den 28 8ten September 1780, op de hofstede Zandenhoef onder Bloemendaal, nabij Haar­lem, geboren werd in 1819 benoemd tot directeur der in- en uitgaande regten en accijnsen voor de provincie Noord-Hol­land ; in 1822 tot lid van den raad van de stad Amsterdam ; in 1823 rijks-advocaat in Noord-Holland; in 1826 lid van de provinciale staten en vervolgens lid van de tweede karuer sta­ten generaal. Van 1829 tot 1836 was hij burgemeester van Amsterdam; van 1838 tot 1840 lid van de tweede kamer staten-generaal; in 1839 werd door hem, als president der commissie van beheer en toezigt over de droogmaking van het Haarlemmermeer, de eerste spade in den grond gestoken achter Hillegom, waarmede dit grootsche werk was aangevangen ; van 1840 tot 1850 was hij gouverneur van de provincie Utrecht Hij overleed den 13den November 1853, was staatsraad in bui­tengewone dienst, kommandeur van de orde van den nederland­schen leeuw en ridder met de ster van de eikenkroon. 
Zie Gedenks. d. Maats. v. Nederl. Letterk., bl. 44. Part. berigt. 
POLL (G. JASINK VAN DE), woonde in 1827 te Amster­dam. Op de tentoonstelling te 'sHage was van hem in dit jaar eene schilderij voorstellende een gezicht op de Utrecht. fiche poort to Amsterdam, bij opkotnend onweder ; en het spreek­woord: I/ Om der wille van het smeer, Likt de kat de 
kandeleer." 
Zie Kramm. 
POLL (Mr. HERMAN VAN DE), schreef : 
Specimen Juridic. inaug. de privatione libertatis privatae, 
Amst. 1770. Zie Bibl. Hag., el. III, p. 227. 
POLL (Irmo VAN), is schrijver van 
Het ontdekt Roonhuisiaans geheim in de vroedkunde mede opgehelderd en bevestigd, Leid. 1753, 8°. 
Zie Abconde, Aanh., bl. 16. 
POLL (J, G. VAN DE). Van hem heeft men: 
Gedichten, Franeker, 1716, 4°. 
Gedichten en Gezangen. 
Zie A bconde, Naamr., bl. 29. 
POLL (JAN VAN DE), zoon van Harman v a n de Po 11 (zie vroeger) te Amsterdam geboren, werd in 1638 commissaris, in 1640 schepen, zes jaren later raad en eindelijk burgemeester. Zesmalen bekleedde hij dezen post, in 1672 voor het laatst. Hij droeg toen veel zorg voor de verdediging der stad, doch voor dit alles erlangde hij ter belooning bedreiging van plundering zijner bezittingen, bij den oploop van het graauw, over het be­waren der stads sleutels, laster ,van geheime vijanden en vin­nige schempschriften en eindelijk afzetting van wege den stad houder van zijne burgermeesterlijke waardigheid en zijn raads­plaats. Hij overleed in 16 . Bij zijn echtgenoot D uifj e van G e r wen had hij acht kinderen, waaronder een zoon, H ar m a n v an d e P of 1, secretaris van Amsterdam. Men vindt zijn portret bij Wage n a a r. Meermalen is hij door Vond el bezongen. 
Zie Aytsema, Saken van Staat en Oorloq, D. III, bl. 1205, 1206;Wagenaar, Amsterdam, D. V, bl. 220, 395, D. VI, bl. 285 ; Vaderl. Gesch., bl. 204, 209, 216, 367 ; Scheltema, Staatk. Nederl.; Von ­d el, Gedichten, (uitg. v. Len nep)., D. III, bl. 294, 299, 300, D. VI,bl. 662, 705; Hoogstraten, Kok, Nieuwenhuis; Kobus en deRivecourt; Muller, Cat. v. portr. ; Brandt, Leven van de Groot, (vervolg) bl. 76 ; Valkenier, Verward Europa, D. I, bl. 647 ; Be­roerd Nederland; Cerisier. 
POLL (Mr. JAN VAN DE), geb. 11 Augustus 1721 te Velzen, overleden April 1801, gehuwd met Ann a Mar i e Dedel te 's Hage, geb. 1 Junij 1729, overleden 31 October 1779. Hij was onder anderen burgemeester van Amsterdam in 1787 en 1795, en beide keeren door de bovendrijvende partij uit zijne betrekking ontslagen. Sedert woonde hij op het huis te Spijk bij Velzen. 
Part. berigt. 
POLL (KoRNEms VAN DE), burgemeester van Utrecht, be­hoorde tot de Stichtsche gemagtigden, die in 1618, ten huize van Daniel Tr ez e 1 bijeenkwamen om over de waardgel­ders te handelen. De G r o o t had waarschijnlijk het oog op hem in zijne Verantw., Cap. XIX, bl. 255. 
Zie Wagenaar, Vaderl. Hist., D. X, bl. 210, 217, 234 Over de van de Poll's, Chr. v. h. Utrechtsch genoots. (Reg.) 
POLL (LUKAS VAN DE) werd den 6 ,1en Februarij 1630 te 
Utrecht geboren, studeerde aldaar, werd den 11den December 
1667, lector, 24 Januarij 1670 buitengewoon en den 1 lden Mei 
1674 gewoon hoogleeraar in de regten. Hij onderwees het bur-
gerlijk regt tot zijn dood, 24 November 1713. Hij liet bij zijne 
huisvrouw Geertr ui ter Bor ch, met welke hij in Maart 1671 
gehuwd was, geene kinderen na. 
Men heeft van hem : 
Invict. .. . Regis Ludovici XIV. . . . Triumphus super 
adjecta. . . lmperio ultrajectina 25 Jun. 1672. Ultraj. in 
plano). Men vindt voorts verscheidene gedichten van hem b. v. 
A. Matt ha ei de Nobilitate, Libri IV, Amst. 1686. 
Oratio de auspicatissima expeditione Wilhelmi 111 in Hy-
berniam ejusque felici adventu in Bataviam. Carmine hero­ico. Ultraj. 1691. 

De exhaereditatione et praeteritione Romana atque hodierna, 
Amst. 1700. 4°. Zie Burman, Troj. erud., p. 272, 273; Heringa, de Auditorio, p.94, 95,132,140,203; Burman, SO. Eptst., T. I; Epast., C. XIX; Act. erud. Lips. Mart. 1702; Struvius, jur. cap., VI, § 4, XXII;Rabus, Boekz. v. Europa, 1701, bl. 285; Muller, Cat. v. Panift , D. III, bl. 2; Kobus en de Rivecourt, Bodel Nyenhuis, Topogr. List v. Plaatsb., bl. 214. POLL (PIETER VAN DE), burgemeester van Amsterdam, collonel der burgerij 1745, 1751 baljuw van Amstelland, in 1748 buitenstijds in de plaats van Mr. Derck Tr ip aan­gesteld, werd bij de buitengewone verandering in September van dat jaat van zijn post verlaten. Zie Wagen aar, Vaderl. list., D. XX, bl. 288 ; Kok. 
POLL (Jhr. Mr. WILLEM GERRIT VAN DE), zoon van Mr. J a n van de Poll, (zie boven) geb. 25 November 1763 te Amster­dam, verheven in den Ned. adelstand bij diploma van 27 Septem­ber 1817, overleed 19 December 1836. Hij was gehuwd met Agnes Johanna Hendrika Graafland,geb. 7 Maart1766 te Amsterdam, overleden 31 Jtilij 1830. Aan de hoogeschool te Leiden studerende, diende hij gedurende de vacantie als vrijwil­liger op het schip de Holland, en. nam deel aan den slag, Aug. 1781, tegen de Engelschen bij Doggersbank ; werd gedecoreerd met de officiers medaille in 1782, uitgereikt in herinnering aann dien slag. In 1807 werd hij ridder der orde van de Unie, voorzit­ter van het wetgevend ligchaam, voorts extraordinaris staatsraad van koning Lode w ij k (1810) conamandeur der orde van de Unie. In 1814 werd hij benoemd tot lid van den raad van koop­handel en kolonien ; in 1815 gekozen tot lid van de tweede kamer der staten-generaal, later tot mede oprigter en president der directie van de nederlandsche handel-maatscliappij, lid van de eerste kamer der staten-generaal, ridder van de orde van den nederlandschen leen w. 
7.4jn oudst,e zoon 
POLL (Jhr. WILLEM GERRIT VAN DE), geb. 1 April 1793, leeft nog' na onderseheidene betrekkingen bekleed te hebben. In 1814 was hij secretaris van het kabinet van den souvereinen vorst, later koning Willem I, en referendaris 28 en le klasse bij den raad van state gedurende 12 jaren, en in 1848 tevens belast met het vice-voorzitterschap van dat staatseollegie, in 1856 minister van staat. Ook is hij ridder, konimandeur van de orde van den ned. leeuw, ridder-grootkruis van de eikenkroon. 
Part. berigt. 
POLLIO (AssvERus), sedert 1617 predikant te Sluipwijk, 
en in 1619 in zijn dienst geschorst en afgezet, werd, daar 
hij (le acte van stilstand weigerde te teekenen door de sta­
ten gebannen en naar Waalwijk gevoerd. In het land terug­
gekeerd, bediende hij, 1621, net A e g. Z e ij stius Schieland, 
'
Vlaardingen, Maasland en Schipluiden; week na de ontdek­king der conspiratie nit het land, 1623; werd in 1624 met H ellinger us gesteld tot de bediening *van Alkmaar, Wormer en Schoorl, bediende Vlaardingen en Maasland 1629, 1630. In 1631 tot de bediening van Haarlem gesteld, vielen daar­over moeijelijkheden, zoodat hij in het begin van Maart 1632, daar nog niet was, en de kerkeraad hem alleen voor een' tijd wilde aannemen. Toch was hij east door hem verzocht, en werd door de directeuren van hem gezegd dat by in de heetste tyden getrouwelyck hadde gedient." Den 17clen Aug., na visitatie en berigt van Nielliu s, besloten zij hem van Haarlem te verplaatsen, en te Rhenen en Veenendaal te ge­bruiken, dock hij werd predikant te Noordwijk, 1634. In de vergad. van directeuren van 11 Nov. 1637, rapporteerden de visitatoren, dat de geweente te Noordwijk zeer afnarn en P oil i o daar niet langer moest blijven. In datzelfde jaar werd hij predikant te Buren en Beusichem. In 1641 keerde hij weder in de schoot der Ned. Herv. kerk, en werd in 1643 wederom tot den kerkedienst gevorderd te 
Hij schreef : 
aucker der zielen ofte lijdenstroost d. i. een Ichrist. t' samensprake tusschen de. ghetrouwe herder ende het verdruckte vee des Heeren, , over het christ. ende salich lijden der christ. ghelovighen nae de wille Godts om zijne h. waerheyt die na de godsalich eyt is ende die christ. vrijheyt der conscientien. De remonstr..., christenen ten Goude, Rotterdam, Leyden, den Haghe ende Alckmaer . toegheeygent . . . D'eerste deel enz. 
Der leecken wegh-wijser d. i. een eenv. reoletsinn., stichtel. ende seer bedenck. vertoogh (by forme van een ontleedinglo) over het . . . oogh•merck Pauli over het neghende cap. tot den Rom., ten hoochsten diensteligck ende bequaem voor den eenv. christ.-gheloovighen. Door een sonderlinghe lief. Is. derselver ende der alghem. christ. vrijheyt der consicentien in haesten 
inghestelt. Ghedr. tot Harderw., op Prijburgh. 1622. 
(Vooraf eenige gedichten, get. ii Poli servo (sit precor) salus ; Phil. van Honthorst de Jonghe, stud. in de h. Godheyt en Bonifacius van Vryborch). 
De verborgentheydt der voorbeelden, d. i. een stichtelick, welduydelick, eenvoudich ende bondich vertooch (dienende tot naerder ondersoeck der godd. waerheydt, die na de godsal. is) over de woorden Pauli tot den Rom. cap. 9, vs. 11, ] 2,
13. In drie deelen. Eerste deel. Ten dienste der eerw. christ.-geloovige inghestelt ende beschreven door err. de Dieu, liefh. der godd. waerheyt ende de vrifheydt der conscientien. Gedr. op Vrijburch. 1622. 
Christelijeke vrede-vaen, verthoonende . . . de ... inleydinge van een . broederl. versoeninge tusschen de .Remonstr. ende contra-Rem. (aeng. de ... praedest .) te trefen, ende dat selfs (be/soudens alle de nat. synodes Icanones schrift — matige waerheydt...)... de thien Igodts-lasterlicke positiennietIfavoriserende... Ingestelt door d. A. v. d. Pol, gezeyt Verhorst (die omtrent 22 jaren remonstr. leeraer gheweest sijnde, nu met de gheref. kercke... vereenicht enz... tot den h. dienst des Heeren beroepelijk verclaert is, dien. IChr. Ghedr. tot Leyden, bij Jan Jansz. van Dorp. 1641. 
Zie Brandt, Hist. der Ref.; T i de m an, Rem. Broeders. bl. 91, 279;Rogge, Bib!. v. Rem. Gesch., bl. 141, 247; Muller, Cat. v. Pamfletten,
D. 1, bl. 238; Soermans, Kerk. Reg., bl. 142. 
POLLIO (J.) schreef: 
Over den Catechismus. Uytr., 1674. 
Zie A bcoude, Naamr. 

POLLIO (L.) schreef : 
Spiegel van het laatste oordeel. 4°. 
Spiegel des eeuwigen levens. Amst., 1658. 12 0 . 
Zie Abcoude, t. a. p. 
POLLIONIS (Primus), was predikant te Woudenberg, 1640, emerit. en gest. 1676. Hij schreef: 
Nieuwicheydt des pausdoms, gestelt tegen Ioudheyt van 't rechte christendom . . . Eerst beschreven ... door P. du Mou-lin . . . ende overg. door P. Pollionis. Tot Utr., gedr. bij G. van Zijll en D. v. Ackersdijck. 1658. 
XX stigtelijke Predication. Atnst., 1668. 8°. 
Zie Rogge, Bibliotheek van Contra-remonstrantsche en Geref. geschrif­ten, bl. 164; Abcou de, Naaml., bl. 291. 
POLLIUS (MAGDALENA) vinden wij als dichteresse in de Bellingeweerder Uitspanningen van hare vriendin C. F. v an 
Sy t z a m a, waarin zij Naar met die uitgave begroet. Zij huwde Re gn erns Bronge rus Reen, predikant te Huizum bij Leeuwarden, en gaf in het licht : 
Stigtelijke Mengeldiclaten met een Voorreeden van hares Echt­genoot Regn. Brong. Rees, en I V. kerkelijke Redenvoeringen over bijzondere keurstofen, als Een Afscheidsreden over Jesaia XXI : 
10. Een Intreereden over Spr. XXII: 17 —19. Ter Bevesti­ging uyt Obadja vs. 21. Ter viering van de algemeene Dank-, Vast- en Beed-dag den 24 1'ebr. 1745, uit Psalm LIZ Pill : 
50. Leenw. 1745. 8°. 
Zie Abeoude, Tweede aanh., bl. 126 ; van der A a, N. B. A. C. Woordenb. 
POLLEY (3 AcoB), bouwmeester, bloeide in het midden der l8de eeuw, waarschijnlijk te Amsterdam. Hij gaf in het Licht 
Nieuwe algemeene Bouwkunde van kappa.' van huizen. 
Amst. fol. Met Tielman van Horst, Verzameling van Waterwerken, Schutsluizen en Waterkeeringen. Amst,, 1757. fol. Zie Kramm; Arrenberg, Naami., bl. 252, 318. 
POLLIUS (G.), dichter uit 11,et laatst der 17de eeuw, b. v. voor G o d e f r. van der K e e s s e 1, Dord. Bat., Disput., de Phrenitide, L. B. 1684. 
POLLY ( ), bevallige danseres in het begin der I9de eeuw, ter gelegenheid van haren solodans, in het ballet Tele­machus op het eilund van Calypso, door de vermaarde Z i e­senis bekroond. 
Zie Haug, Brieven over het Nat.Tooneel. bl. 152; Collot d'Eseury, Hotlands roem, D. IV, St. II, bl. 455. 
POLLEYT (EusTAcHius) een architect nit de 16de eeuw, die werkzaam was aan den bouw van 't schoone stadhuis te Gent. 
Zie Immerzeel. POLMAN Az. (HENDRIK), in 1780 geboren te Blokzijl en in 1840 gestorven, was catechiseermeester en krankenbezoeker te Haarlem. In die betrekking was de zeer achtenswaardige man hoogst nuttig werkzaam, en bij iedereen als Vader Palmen geacht en bemind, terwijI hij een aantal voortreffelijke leerlin­gen kweekte. Hij gaf in het licht : 
Handboek voor het godsdiensiig onderwijs. Amst., 1817. 8°. 
Schoolgezangen voor drie stemmen. Ede dr. Amst., 1828. gr. 8°. Vier voorlezingen over den menscli. Haarl,, 1 8 24. Christelijke geloofs en zedeleer. Haarl., 1826. Vruchten van den boom der kennis des goeds en des kwaads. 
Gravenh., 1840. 
Lijkoefening ter nagedachtenis van Jacob Holman, in leven 
onderwf/zer in de godsdienst en krankbezoeker te Haarlem. 

Haarlem, 1829. 
Eenvoudig god8dienstig bestuur bij het bestaan der cholera 
in ons vaderland. Haarlem, 1832. 
Jezus in Gethsemane ( en aan het kruis. Haarl., 1833. 
Zie v. d. A a, N. B. A. C. woordenb.; van Cleef, Alphab. Naaml.,
bl. 473. 
POMERE (ELIAs Du). Amsterdamsch regtsgeleerde, schrijver van een Kluchtspel, Koppelaar uit spijt of de geechaakte Boer, 1702 en van Virginia, Treurspel. 
Zie Witsen Geysbeek, B. A. C. Woordenb.D. V, b1.98;
cailje, Menye/p. D. II, bl. 385. 
POMPE VAN MEERDERVOORT (MicHIEL) , zoon van M i c hie 1 Po m p e, heere van Meerdervoord en M aria S a s-b o u t, den 22sten Januarij 1622 te Dordrecht geboren, werd door Ka r e 1 1, koning van Engeland, den 15(len Julij 1637, tot schildknaap verheven, en was beer van Meerdervoort, Kort-Ambacht enz., schcpen (1638), en veertig (1638) zijner geboorteplaats, gecommitteerde ter admiraliteit in Zeeland (1639) en overleed den 9den December 1639. Hij huwde den 17den November 1637 A dr iana v a n Be vere n, oudste dochter van Kornelis van Beveren en Kristina P ijl, die hem twee kinderen schonk. 
Zie Balen, Beechraiv. v. Dordr., bl. 1285. 
POMPE VAN MEERDERVOORD (KoaNnis), zoon van den vorige, geboren te Dordrecht den 22sten Januarij 1613, ridder, heer van Meerdervoord, Hendrik-, Ideii en Schiltmans­Kinderen-Ambachten, op bevel van Lod ewijk XIV, door Jacqu es August e de Thou, tot ridder geslagen en be­giftigd met de orde van St. 1VI ic hi el (166 i). Hij was schout en oud-raad te Dordrecht (1622), raad en rentmeester generaal van Zuid-Holland (1671), veertig (1663), bailjuw en dijkgraaf van den lande van Strijen, Bailjuw van Wieidrecht (1660), dijkgraaf van den Zwijndrechtschen waard (1661). Hij huwde (7 Februarij 1662) Ali d a van Bev ere n, dochter van Jacob van Beveren en Johanna de Witt. Hij liet kinderen 
Zie Balen, t. a. p., bl. 1286; Dez., Daglijste of Gedenkb. 
POMPE VAN MEERDERVOORD (Mr. MATTHIJS), broe­der van den vorige, werd den 3den Augustus 1621 te Dordr. geboren. Hij was heer van Slingeland, schepen (1642), veer­tig (1663), kerkmeester (1673), kolonel (1662), artillerie­meester (1672), schutmeester van den E. voetboog (1673), enz., enz, bewindhebber van de 0. I. Compagnie ter kamer van Amsterdam, wegens Dordrecht (1645). bailjuw van &id-Holland (1653), gecommitteerde ter dagvaard van de verva-dering van de staten van. Holland en West-Friesland. Obu-d e n h o v en droeg zijn Zuid-Holland aan hem op (1656). Hij huwde 1. Mondina van Beveren, dochter van Cor­nelis van Beveren en 2°. Maria Musch, vrouwe van Carnisse. Hij liet kinderen na. 
Zie Balen, t. a. p., bl. 1187; Dez., Dag-lijste of Gedenkboek;O ud en ho v e n, Z. Holl. (voorr. belangrijk voor het geslacht derPompes); Wagenaar, Vad. Hist., D. XIV, bl. 199 ; Schotel, Kei­zerl. Stadhoud. Koningl. bezoek in de Groote kerk te Dordr., 
POMPE (WALTERUS) werd te Leidt, in Noord-Brabant ge­boren, en overleed den 7 den Febr. 1777 te Antwerpen. Hij heeft zich vermaard gemaakt door zijne Christusbeelden aan 't kruis, in ivoor en palmhout. 
Zie Immerzeel. POLS (L. H.), dichter nit de 17de eeuw, gaf in het licht: Opwekkinge tot kloekmoedigheid, enz., piano, 1672. 't Licht uit de duisternis8e ofte Hollands opgaande dage-raat, Amst. 16 73. piano. Zie Muller, Cat. v. Pamfl., D. III, bl. 20, 57. PON (ABRAHAM DU), geb. te Zwartewaal Anno 1695, stierf 14 April 1747 als predikant to Vlissingen, was behalve .een groot godgeleerde -
een goed letter en geschiedkundige. Zie J. W. Rigt, ,Nederl. beroemde personen. PON (G. DE), schilder van middelmatige verdiensten, nit het laatst der 18de eeuw. IC r a m m vermeldt van hem een schoorsteenstuk, voorstellende de geschiedeni8 van J.ephtha. Zie Kramm. PON (HENaIcus DU), predikant te Zwartewaal, Brielle (1703), 'sHage (1705), doch gestorven voor het doen zijner intrede aldaar. Men heeft van hem: 
"Ifscheidsarede van de gemeente van den Briel en intree­rede te '8Gravenhage, Leiden 1705, 4°. 
Zie Abcoude, Naata., bl. 29 ; Brans, Reg., bL 122, 128. 
PONS (B.) schreef : 
Dis8ertatio de Gangraena ac Sphacelo, Traj. ad Ithen. 1754. 
Zie Cat. Bibt. Med. C. H. a Roy, T. IV, p. 1563. PONCIANI (JoANNEs) ook wel MEYSTER JAN PONCIANI), een burger van Utrecht, koos in de geschillen tusschen D a­1 id van Bourgondie en Gijsbert van Brederode, de zijde des eerstgenoemden, en werd diensvolgens in 1456 voor zijn leven lang ter stad uitgebannen ; terwijl daarbij tevena bepaald werd, dat hem nooit sou worden toegestaan, met eenen nieuwen bisschop, daar weder in te komen. Zie Burman, Utrechtsche Jaarb., D. II, bl. 313, 32. 26 
PONS (B. M. DE) schreef: 
Dissertatio de Inflammatione, L. B. 1787. 
Zie Cat. Bibl. Med. C. ff. a Boy, T. II, bl. 222. 
PONS (J.) schreef: 
Dc nimis licentiosa ac liberaliore intempestivaque Sangui­nis Missione a plerisque hodie magno aegrorum damno usur­pata, brevis tractatio, Leyd. 1600. 8°. 
Zie Cat. Bibl. Med. C. II. a Roy, T. II, p. 865. PONSE (H.), landbouwer te Geervliet, ontving van de Maatschappij ter bevordering van den landbonw te Amsterdam de gouden medaille en 20 dukaten voor zijn Landbouwkundig Schoolboek, waarvan het 3de deel in 1802 afzonderlijk en in het Vervolg van D. XIII, St. II der Verhandelingen, uitge­geven door die Maatschappij, het Licht zag, ook werd zijn ant­woord bekroond op de vraag in hoe verre zijn de middelen, door de burgers Schortinghuis, Plegte en Paulus, in drie onderschei­dene verhandelingen opgegeven, bij nadere Proefnemingen, vol­doende bevonden van het brandkoorn onder de tarwe geheel of zooveel mogelijk voor te komen en in Nieuwe verhand. v. h. Zeeuwsch Genoots., D. I, bl. 1. gedrukt Hij gaf ook een Leerboek over den landbouw. 3 Stukjes. Leijden. 8°. 
P'erhandeling over de beste en minst kostbare middelen, om de met zoutwoter overstroomd zijnde gronden tot vruchtbaar­held te herstellen. Rott., 1808. 8 °. 
Handleiding voor de landbouwers, wier landerijen overstroomd zijn, om dezelve tot vorige vruchtbaarheid te herstellen. 's Hage, 1825. gr. 8°. 
Verhandeling over den honigdaauw. Middelb., 1827. 8°. en in N. verhand. v. h. Zeeuwsch Genoots. 1827. D. IV, St. III. Zie Alphab. naaml. d. Gebr. van Cleeff, bl. 471; Holtrop, Bibl. 
med. et chir., p. 278; Saakes, Naaml. v. Ned. boeken, 1802, bl. 57,255, 256. 
PONSE (JoRis), in 1723 te Dordrecht geboren, werd door A art Schouman in de teeken- en schilderkunst onderwe­zen. Hierna begaf hij zich ter voortzetting zijner studie naar Amsterdam, keerde van daar naar zijne geboortestad terug en zette zich er als behangsel• en hnisschilder neder, doch bleef tevens de kunst beoefenen. In den aanvang dezer eeuw waren er nog behangsels, schoorsteenstukken en bloemversiersels van zijn penseel te Dordrecht, waar hij in 1783 overleed, na ver­scheidene bekwame discipalen te hebben gevormd. Hij heeft ook de poky beoefend en gaf in het Licht de Schilderkundige lessen van Dufresnoy, in Nederduitschen dichtmaat gevolgd. 
Zie van der Aa, N. B. A. C. Woordenb.; v an Eijnden en vander Willigen; Immerzeel. PONSE (JAN), glassehilder te Gouda, waarschijnlijk een 
der meesters, die de gebroeders Crab et h deze kunst leerden Hij komt in 1515 voor. Zie Kramm. PONTANUS  regulier-kanunnik, de Septem fenbibus, schreef: 
Epitome uaeremoniarum Romanae Ecclesiae.Zie Val. Andreas, Bibl. Belgica, p. 45; Foppens, Bibl. Belg.,
T. 1, p. 48. 
PONTANUS (HENiucus), geboren te Steinfort, werd in 1674, door Drost en Gedeput., in plaats van J a c. M u n c-kern s, tot predikant en rector te Meppel beroepen. In April 1678 stond hem de synode voor zes maanden of ter leen, om de hoogeschool te Lingen opterigten, waar hij in 1679 tot eerste hoogleeraar in de godgeleerdheid en akademie-prediker werd aangesteld. Hij werd den 21sten September 1699 te Utrecht beroepen en in October tevens tot hoogleeraar in de godge­leerdheid aldaar, welke betrekking hij den 14den Februarij 1700 aanvaardde; toen hem later ook het onderwijs in de kerkelijke gesehiedenis opgedragen werd. Hij is, op zijn ver­zoek, den 25sten Februarij 1704, van den predikdienst ontslaaen. Hij behoorde tot de Voetiaansche partij, en overleed °den Wen September 1714. Hij wordt niet gunstig door B ur-m a n beoordeeld, maar door Y p ey, Dermout en Glasins verdedigd. 
Hij gaf drie redevoeringen in het licht : 
De columna nubis et ignis. Traj. 1700. 
De sale sacriflciorum. 
Laudatio funebris Petri van Maastricht. Ibid 1705. 
Zie Burman, T. Ierud., p. 272-274; Io, Fabri cius, Hist. Bi-blioth. p. 98: Fabricii, Bibliotheca, Antiq., C. XI, § 11; Heringa,de Auditorio, p.143, 187; Ypey en Dermout, Gen& d. Here. Kerk,
D. III, Aant. bl. 84, (265); Glasius, Godgel. Nederl.; Romein, de fern. Predikanten in Drenthe, bl. 148. 
PONTANUS (JOHANNES Ise.Acus), zoon van I z a NA Pet r i en Margar e th a, dochter van V a le ri us van D el e n, een Gelderschman, geheimschrijver van den Grave van Egmond. I z a ak Petri woonde te Haarlem, beyond zich ale gezant der Staten of liever als afgezondene van die staatslieden, welke in het geheim de zaak der vrijheid van godsdienst bevorderde, met zijne echtgenoote op de Deensche wateren, toen deze, op zee zijnde, eer zij de reede van Elseneur bereikt hadden, van dezen zoon beviel, 't geen oorzaak is dat Barthol in u s hem on­der de geleerde Denen rekende, en hij zelve zich in lateren tijd .Pontanus schreef. Hij werd den 21sten Januarij 1571 ge­boren, studeerde in verschillende vakken van geleerdheid zoo niet te Leiden, althans te Franeker. Hij deed vervolgens keer op keer, velerlei geleerde en langdurige reizen door 
26* 
Duitschland, Frankrijk en Italie, waarop hij door het be­zoeken van akademien en boekerijen, den reeds rijken schat zijner kuridigheden vermeerderde en eene uitgebreide briefwis­seling onderhield met • geleerden. Wie ook slechts de voor­naamste zijner vrienden wilde noemen, zou een verbazend groote lijst van geleerden moeten geven. Tusschen beide keerde hij weder naar zijn halve vaderland Denemarken , waar zijn vader zich op nieuw had neergezet en de laatste twintig jaren de post bekleedde van Agent of Conimissaris der Staten-Generaal bij den Koning. De zoon stond daar drie jaren lang den grooten sterrekundigen Ty c h o B r a h e bij in zijne waarnemingen en geleerde navorschingen. Waar­schijnlijk werd hij reeds ten jare 1604 als hoogleeraar aan de Veluwsche hoogeschool aangesteld, doch eerst twee jaren later kon hij zich gehecl aan zijn nieuwe post toewijden. Zijn oor­spronkelijke beaoeming droeg hem het onderwijs in de wis­en natuurkunde op, doch weldra voegde men hem er het hoog­leeraarsambt in de geneeskunde bij; ook hield hij waarschijn­lijk openbare voorlezingen over verscheidene klassieke schrij­vers, van welke hij nieuwe uitgaven bezorgde. Ten jare 1626 werd hij tot hoogleeraar in de Grieksche taal te Groningen beroepen, doch hij verkoos te Harderwijk te blijven, en uit zijne school kwamen verscheidene mannen voort, (J ohanne s Smetiu s, Gisbert van Isendoorn) die zich later in de kerk en de geleerde wereld verdienstelijk maakten. Het groot aantal geschriften over de meest verschillende vakken van menschelijke kennis, die Po nt an u s heeft nagelaten, doen ons over zijne veelomvattende geleerdheid verbaasd staan, doch den duurzaamsten roem heeft hij door zijne historische wer­ken verworven. Het was een zeldzadne onderscheiding dat hij tot geschiedschrijver zoowel door Denemarken's koning van zijn rijk, als door Gelderland's staters van hunne provin­cie werd aangesteld. Hij verdiende dien dubbelen eeretitel door zijne Latijnsche geschiedenis van Denernarken, waarvan het begin door hem zelven, het vervolg door den geleerden Holsteinschen hofkanselier de Wes t p h a 1 e n is uitgageven, en door zijne Geldersche geschiedenis, mede in het Latijn ge­schreven, naderhand door van S l i c h t e n ho r s t in het Ne­derduitsch vertaald en aangevuld. Zijne .Historie van Am­sterdam, ofschoon ook eenigermate in eene behoefte van dien tijd voorziende, berokkende hem van verschillende zijden scherpe berisping en werd te Rome op den Index der verbodene boeken gesteld. Overigens toont het de onbekrompenheid en veelzijdigheid zijner studien dat hij, de vriend van Br ah e, die de kernel- en aardglobe van Robe Y t H u es net vele verbeteringen uitgaf, met die astronomische navorschingen ook de opzettelijke beoefening der zielkunde paarde, blijkens 
zijn akademisch proefschrift : de rationalis animae facultate, 
L. B. 1593. Onder de ,oefeningen, door den geleerden P o n­tian us beproefd, was er slechts eke, waarin zijne tijdge­nooten, of althans eenige hunner, meenden, dat hij minder gelukkig slaagde, de behandeling der Latijnsche Tier, waarom dan ook zijn gemeenzame en vertrouwden vriend Pe t r us Scriver i us hem een heuschen wenk zal gegeven hebben van zich daaraan niet meer te wagen. Hij huwde den 19den Mei 1606 te Harderwijk Anne ke van der Herd e. Zijne eenige dochter An n a, welligt in October 1615 gebo­ren, is in 1634 gehuwd met den hoogleeraar An t o n i u s Matt ha e u s. Dit huwelijk werd door B a r l a e us bezongen. Eene andere, Helena P on tan u 5, huwde den 8sten Sept. 1639 diens broeder Christophorus Matthaeus, toen nog 'conrector, later aldaar hoogleeraar , een derde S u­san n a Pontan us schonk den 24$ten Julij 1642 hare hand aan Cornelis v an der Linden, predikant te Bunnik. Vol­gens d e W estph a len oyerleed Po nt a nu s den 7den Oc­tober 1640, in den onderdom van bijna 69 jaren, doch Mr. Bodel N ij e n h n i s stelde zijn overlijden teregt op 1639. Zijn afbeeldsel bestaat door zekere Is a a k Is a a k z. geschil­derd en fraai door J. van dc Veld e geetst. . Hij gaf in het lick : 
Dissertatio de rationalis animae facultate. L. B. 1593. 
Aur. Theod. Macrobii Opera. L. B. 1597. —J. J. P. Se­cundo recens. adjecti8 ad libros ssngulos notis. Quibus acce­dunt Joh. Meursii breviores notae. L. B. 16284 
Analectorurn Libri fres in quis ad Plautum potissimum, Apuleium et Senecam, ac passim ad Historicos antiquos et Poetas censurae. Rostochii 1599, 4°. 
Plautus. L. B. 1597, 1628. Amst. 1620, 1630. 12°. 
Veterum Historicorum Latinorum Fragmenta. Rostochii, 1599. 4°. (L. B.) ap. Comnaelinum. 1622, 16m0. Theses de afectu Hypochondriac°. Basil., 1600. 4°. Itinerarium Galliae Narbonensis (carmen) cum universae Gal­
liae descriptione et Glossario prise° Gallico. L. B. 1606, 12 9. Rerutn et Urbi8 Anastolaedamensis Historia. Amst. 1611, fol. In 't Nederd. vert. door P. M o n t a n us. Amst. 1614. fol. 
Disceptationes chorographicae de Rheni Divortiis atque °s­tile eorunique accolis adversus Phil. Cluverium. Amstelaed. 1614. 4°. 
Disputationes chorographicae adversus Phil. Cluverium. Nova Sylloge. Harderov. 1617, 4'. 
Origines Francicae. Harderov., 1616. 4°. 
Observationes in Tract. de Globis, coelesti et terrestri., auctore Rob. Huesio, Anglo. Amst. 1617, 1624. 4°. Oxford. 1663. 8°. 
Seneca Tragicus ex recens. P. Scriverii, L. B. 1619, 1620. 
Notae et Observata Politica ad Lib. 1. L. Flori, una cum ora-

tione isagogiea ad eumdem Florum. Amst., 1626. 16m0 1627. 12°. Maritalis ex Musaeo P. Scriverii. L. B. 1619. 12°. Epistola Apologetica pro its quad Historiae suae Am-
stelaedamensi ingeruit excursionibus. Amstel., 1628. 4°. 1634. 4°. Q Curtius. Amst. 1628 (ook Suetonius.) Zie zijn brief aan 
zijn neef M. Z. Boxhorn, in Epistol. Sylloge, p. 379. Petronius, Genev., 1629. 4°. Tacitus ex recens. J. Lipsii et J. I. Pont. Amst., 1632. 
16m0. 
Falerius _Maximus. Amst., 1632. 17m° . 
Theoremata, tegen het bestaan van een yolk van dwergen. 

Harderw. 1619. 4°. Poemata, Libri VI. Amst., 1634. 12°. Rerun; Danicarum Historia usque ad domum Oldenbur­
gicum deducta. Amst., 1631. fol. 11 Claus Historiarum Dani­carum Tomum secundum, nondum editum, et. Libris VI, res gestas Regunz Domets Oldenburgicae ad ea fere tempora qui­bus Christianus IV .Regni habenas suscepit continentem ipsi­usque Pontani manuscript= viri amplissimi, Gerardi Mun­niksii, Curiae Traiectinae senatoris dignissimi, scrinia servant." 
Dit tweede deel beslaat 617 bladz. in fol. van W e s t-p b a l e n 2de deel zijner Monunzenta inedita, loopt van 1448 —1588 en bevat alle de eesrste koningen nit het Oldenburg­sche Huis tot den dood van Frederik II. 
Discursionum historiarum Libri II, quibus praecipue qu­quatenu8 et quodnam mare liberum vel non liberum, clausum­que accipiendum expenditurque. Harderov. 1637. 8. 

Historiae Geldriae Libri XIV , praemissel Ducatus Geldriae et Comitat. Zutphaniae Chorographia Descriptione. Amst., 1639. 1
fol. Door A. van Se ht en horst vertaald en met bij voeg­selen en aanteekeningen uitgegeven. Arnhem, 1654, fol. 
In 1702 werd zijne Verhandeling over de mogelijkheid van bet vinden van een N. 0. doortogt naar 0. I. en de middelen daarheen strekkende, ingelascht in Recueil des voya­ges, qui ont servi u l'etablissement de la compagnie des Indes orientales formed dans les Provinces des Pays-Bas. 
Vita Christiani III, Daniae et Norvegiae regi8, door L. Hubner uitgegeven ten fare 1729. 
Ann A n t. M at t ha e us hebben wij nagenoeg 100 brieven van zijn moederlijke grootvader geschreven to danken : 27 in de Sylloge Epist. achter Alciatus, L. B. 1695, 1708, 8°., Hagae Comit., 1738, 4°. 21 Brieven door denzelfden Mat th aeu a uitgegeven in deel X zijner Analecta, L. B. 1710, 80. ; en met dezen weder herdrukt Hagae Comit. 1738, in D. V der 
gemelde Analecta Matthaeana in 4°, voorts waren 2 onuit. geg,even brieveu van P. Ser iv erius van den jare 1629 in de colleetie van J a c o b u s Konin g, waarvan een verkocht is aan Ds. J. J. van Voors t. In de eerste verzameling, die van den jare 1695 gaf de uitgever mede de antwoorden Bier geleerden op vele brieven van P. aan hem gerigt, in het licht. Behalve deze vindt men nog brieven van P. in het 2e D der nieuwste uitgaaf, der Analecta van Matthaeu s, 
p. 365, (seqq.) Brieven aan hem van P. Seri v e r i u s, vindt men in D. 1, bi. 355 volgg., en in het Archief van Kist en Roy-aard8, D. IV, bi. 181 volgg., en in 194 volgg. Zie ook Baud i i, Epp. (ed. Amst. 166 2) cent. III, ep. 97. C. Barlae Epistt. (Amst. 1 667 2 part.), p. 290, 401, 435, 742. Hij stond ook met voorname staatsleden in betrekking. Zie v. d. Ca pelle n, Gedenksch. D. I, bl. 377. Zijn album amicorum is in bezit van Mr. v an Dam van No or delOos to Rotter-dam en gaf Mr. Bodel Ny e n h u i s aanleiding tot het schrij­yen eener verhandeling van Pontanu s.• 
Zie Saxe, Onotn„ T. IV, p. 139; Anal., p. 578: Val. Andreas, 
• 
Belg.; Foppens, Bibl. Belg., T. II, p. 670, :671; Crenii, Animad. Phil. P. VIII, p. 177 ; P. IX, p. 15, 82, 83, 99 ; P. XI, 

p.
 180; P. XII, p. 103; P. XVI, p. 270 ; P. XVII, p. 2, 3; Pars, index. Batay., p. 144, 149; Tob. Magyri, Eponym., b. i. v;Gottl. Kr antzins, ad. Conringium, Saec, XVII, C. V, p. 223; Duckeru s, Praef. ad Florum.; Cat. Bibl. Bunay., T. I, Vol. II, p. 1527; Vrie­moot, Ath. Fris., p. 100, 126; P. Cunaei, Epp., 138; Vita et obitus J. I. Ponlani - cum adjunctis XV epiuediis ab amicis in obitum ejus conscriptis in E. J. de Westphalen, Monumenta inedita rerum Ger­manicarum praecipue Cimbricarum et Megapolensium. (Lips.1739, 4 vbl., 


T. II, Praef, p. 48-52; Bartholinus, de Scriptis. Danorum, i. v.; 
G. J. Vossius,Epist. 117, (p. 218); Syll. Matthaei, 1740; Borrechii, de poetis. p. 50; P. Burmanni, Syll. Epist., T. II, p. 523; Petr.Scriverii, Opera Anecd., p. 252 sq.; Jam Dousae, Poem.; Hein­sii, Poem.; Baudii, Poem.; J. Bodicheri, 13a ningii, Poem., p.180; M. Z. B ox h o r n i i, Poem. Zie verder : Adoptivi amicornm Versus seu fiber carminum adoptivus achter Pont, Poem.; Ampzilng, Be­schrijv. van Haarlem, (1628), bi. 116 ; Vonck. op Ilaygen's Beschrij­ving der stad Doesburg, (1753) voorr. ; G. Outhof, Levensbeschrifv. van beroemde en Geleerde Mannen met hedend. sterfgevallen enz., St. III, No. 5, M. 603; Collot d'Escury, Holt. roem, D. IV, p. 234 aanteek.; van Kampen. Beknopte geschied. d. Nederl. Letterk. en VVetensch. D. 
bl. 149, 250; D. III, bl. 78; de Windt, Bibl. v. Ned. Geschiedschr., bl. 434 volgg.; Wagen a ar, Beschrijo. v. Amsterd. voorr-, bl. II en. VI; van Hasselt. Chronijk van Arnhem, bl. 280 ; van S p a e n, Oor­deelk. Inleid. D. I, bl. 30; D. II, bl. 13; Levensbijzonderheden van den Nederl. Geschiedschr. J. I. Pontanus, door Mr. I. T. Bodel Niienhuis in A. Nijhog; Bijdragen voor Vaderl. Geschiedenis en Oudheidlcunde. 
D. II, St. 2, (voornamste bron over P.); Dezelfde, Topogr. test van plaatsb., Burman, Geschied. d. Geld. Llooges., D, I, bl. 24, 37, 40, 108; 
D. II, bl. 604, 605, 622, 642 Kist en Royaards Kerk. Archief; (eer­ste serie) D. IV, bl. 124, 132, 178, 181, 183, 185, 194; (tweede serie)
D. V, bl. 157; D. VIII, b1.434; Kok; Hoogstraten;Nieuwen­huis; Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat. v. Portr.; Cat. Em., 
T. III, p. 501; T. IV, p. 378;Meerman, Cat. T. II, p 77;Ho eu f f t, Cat., p. 217; J. Konin g, Cat., D. I, bl. 88; v an Voorst 
Cat., mss. bl. 191; Ni c er o n, Mdmoires, T. XXXIII, p. 271 ; B oil­1e t, Jugetnens, T. IV,; Poetes modernes, p. 227. N°. 1447 ; Biogr. Univ. Biogr. bigr. JOchero, Baur, Mireri, B.G. Struvius, Ob­servatio de Joh. Is. Pontano, et ejus Origin. Francicarum I. VI, en Observ. Halens. VI, N°. VIII, 63 ; van der Ch ij s, de Munten der Graven en Hertogen van Gelderland, bl. 1, 2. 264 ; de Munten der Leenen van Braband en Limburg, bl. 30, 62; de Munten der Heeren en Steden van Overijssel. hi. 79, 99, 100, 103, 106 ; Abcou de, Naamr. bl. 291; Aanh. bl. 166. 
PONTANUS (IsA.Acus), in 1648 tot proponent bij de Re­monstranten bevorderd, vertrok hij in het volgend jaar als predikant naar de gemeente te Frederikstad aan den Eider. In 1652 keerde hij naar zijn .vaderland terug en werd eerst als predikant naar den Briel, vervolgens naar Amsterdam be­roepen. Na i den dood van Po e len burg (1666) werd hij tot hoogleeraar aan het seminarie benoemd, doch acht maan­den later verzocht hij van de groote vergadering der broe­derschap onverwijld zijn afscheid. In 1703 werd hij emeritus en hij overleed in 1711. Hij was een zees welsprekend leer­aar en is als zoodanig geschetst door Corn. de Wi t, pre­dikant te Berkel, in diens belangrijke voorrede voor Pont a­n u 5, twintig predikatten over de gelijkenissen tan den ver­loren zoon, en den rijken man en den armen Lazarus, lang na zijn dood (Rott. 1721, 4°.) uitgegeven. 
Verder schreef hij : 
Tractaat van de zichtbare Kerke Christi op aerde, mitsga­ders de Ampten, Diensten en Ceremonien derzelve, tot weder­legginge van het gevoelen door Dr. Galenus en David Spruyt 
voorgestelt, in haar XIV artikelen, ende nader verklaringe 
derzelve; benevens een Aansprake tot de vereenigde Duitsche, 
Friesche en Waterlandsc/e gemeente; ook van de vrijheid van 
spreken in de gemeente der geloovigen tegen Laurentius Klink­hamer, te Amsterdam, 1664. 

Bedenkingen over verscheide stoffen van het H. Oud Ver­bond, eindigende met de Historic van Josephs leven. Amst., 1702. 4°. 
Davids bespiegelingen van Maan en Sterren, mitsgaders zijn verwondering over 's menschen heerlijk hert, verhandelt in eene bedenking over Ps. VIII : 4, te Rotterdam, 1717. 8°. 
Van de zigtbare Kerk op aarde. Amst. 1660. 
XLII Bedenkingen over verscheiden stolen, uitgegeven door 

P. Brandt. Amst. 	1702, 8°. XL PredikatiJn over het 0. Testament. Amst. 1702. P. Zie Cattenburg, Bibl. Rem., p. 117, 118; Gedenksch. van het Semin. d. Remonstr., 131. 112 volg.; Leven van G. Brandt, achterzijne Een en twintig Predikatien, Rott. 1705, 40 ; Levensb. van eenige
voorn. rneest Nederl. Mannen en Vrouwen, D. IV, bl. 71, 72; Tide-man, Rem. Broederschap, bl. 18, 21, 202, 229, 280, 360. A bcoude. 
Naaml., 131, 291; Arenberg, Naamreg., bl. 418. 
PONTANUS (LAEviNus), te Gent geboren, onderwees eerst hier, later aan de hoogeschool te Douay, het Grieksch en Latijn, werd vervolgens doctor in de regten en gaf onderwijs in deze. Hijs beoefende ook de Latijnsche poezij en gaf in het licht : 
Europae querela, versu heroico ad Mathaeum Donsanum praeceptorem suum. Gandavi, typis Joa. Lamberti. 
Moscholatria, .Tragicornoedia. Ibid 1551. 
Synopsis Decretalium furls canonici. Duaci. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 909 ; Foppens, Bibl. Belg. 
T. II, p. 793. 
PONTANUS, of DE PONTE (PETRUS), eigenlijk Piet er van d en Brugge, bijgenaamd de blinde, wijl hij in den ouderdom van drie jaren het gezicht verloor, werd in de 15de eeuw te Brugge geboren. Zulks belette echter niet , dat hij zeer veel kennis bezat. He reisde door verschillende provin­cien, dan eens gebrek lijdende, dan wederom zijn brood met het geven van onderwijs verdienende. Eindelijk vestigde hij zich te Parijs, waar hij zich met letterkundigen arbeid bezig hield. Hij bloeidde er omtrent 1514, en huwde er eene wel opgevoedde vrouw. Dagelijks gaf hij zes urea openbaar on­derwijs aan de hoogeschool en had reeds 30 werken in bet licht gegeven, zonder in Frankrijk een M a e c e n as gevonden te hebben. Ofschoon hij de grootsten zijner werken, fiaai in­gebonden, had ten geschenke gegeven, had hij echter niets van hen ontvangen, wijl hij niet kon vleijen. Hij .plagt te zeggen, dat hij geen anderen beschermer had dan Jesus Christ us. 
Hij gaf in het licht: 
Annaei Lucani Pharsalia: cum adnotatione familiari et perlucida. Paris, 1512, 120. 
Petri de Ponte, ceci, Brugensis , incomparanda Genove­fewn ; Patna de laudibus divae Genovefes. Paris, 1512. 4°., ook Genefeveon libri IX, carmen. Paris. 1512, 12°. 
Eclogae X, hecatostichae, ad Carolum .drchiducem Austriae. 
Gandavi, 1515, 4°. 
Prima et securida Gramrnaticae Arils isagoge; ad Felicem de Ponte, suum primogenitum, Paris, 1514. 4°, Duplex Grammaticae artis isagoge ab eodem maids locu­pletata schematibus. Paris, 1527. 4°. 
Gramaticae artis pars prima, octo succinctis dirempta 
capitibus; ejusdem nuper locupletata curd, adjectisque quarto 
(capite) ubi opus visum est, testimoniis. Paris. 1528, 4°. 
Ejusdem secunda pars Grammaticae, undicim dirempta li-
brie. Paris, 1529. 4°. 
Apologia in eos qui pleraque divini sacrificii vocabula et 
sensa perperam usurpant, et obstinatis suis erroribus pertina-alter inhaerent. Paris, 1516, 4°. 
Ars versi/icatoria, simul et Accentuaria ; ad studisoum lernonii. (Grammatici) laboris juventam. Paris. 1520, 1529, 1538, 1543. 
Liber Figurarum. tam Oratoribus quam Poetic, vet Gram­matcis necessaririum, duo succincte complectens capita ; cum recriminatione en .ddversariutn. Paris. 1529. 40. 
Carmen de abitu et reditu Facia. Paris. 
Salutiferae Confessionis Eruditio Petri Pontani, caeci, Brugensis, decem et octo partita considerationibus, ad Fell­cem Pontanum, suum primogenitum. Paris. 4°. 
Paraemiae, Gallico et Latino 8ermone contentae. Paris. 4°. 
Zie Sanderus, de Brugens. p. 58; Sweertii, Ath. Belg., p. 632.; Valerius Andreas, Bibl. Belg., p. 757, 758; Foppens, Bibl. Belg., T. III, p. 1; Moreri; Paquot, Mem, T. I, p. 565; D. Li­r o n, Singularites, list. et Litt., T. III. 
PONTANUS (RovEarus), te Brussel geboren, werd carme­liet, studeerde te Keulen in de godgeleerdheid, verkreeg er den graad van Baccalaureus. gij onderwees deze wetenschap tot 1578 en overleed in geen hoogen ouderdom in 1567 te Brussel. 
Men heeft van hem: 
.serum memorabilium jam inde ab anno M.D., ad annum fere LX, in Rep. Christiana' gestarum libri quinque, ex ple­risque nostrorum temporum Historiographis, praecipue autem 
D. Fontano, Theologo parisiensi et Joanne Sleidano, collecti cum diligenti Annotatione eorum, quae Sleidanus ex afectu potius quam veritatis studio conscripsis:e deprehenditur. Interprete F. Rovero Pontano, Carmelita, Colon., 1559, fol. 
Zie Sweertii, AIL Belg., p. 656; Val. Andreas, Bibl, Belg.; Foppens, Bibl. Belg., T. II, p. 1084 ; Miraei, Scriptores seeculi, XVI; edit. ult., C. 78, p. 174; Cosmus de Villiers, T. p. 701, 702; Paquot, Mem., T. III, p. 208. 
PONTE (OcTAvio DEL) vereerde in 1626 aan het St. Hiobs gasthnis te Utrecht eene schilderij met dood wild. Hid was mede-regent van dat gesticht van 1639-1645. Mogelijk is hij dezelfde met V erbrugg e. 
Zie Immerzeel; Kramm. 
POOK (JAN) tijd- en kunstgenoot van Jan van G ij z e n, Jacob It o s s e a u en' dergelij ke volksrijmers, gaf in 1709 te Amsterdam in bet licht : 
Rommel-zoodjen, bestaande in verscheide en boertige helden-
zangen ; nevens deszelvs drie Harlequins met de Rarekiek, 

enz, kl. 8°. 
Voor het tooneel dichtte hij: 
De dood van Eigenbaat, uytgeg. door het kunstg. Niel Vol. Ard. enz., zinnesp., zijnde een vervolg op het zinnesp. de Tieranny van Bigenbaat, nytgeg. door het kunstgen. Niel Vol. drd. enz., Amst. z. j. 
-Tymon, of de Schyn-menschen-hater, zinnesp. 	Ald. 1710. Hans Koekop, of de gemaakte Waterzucht, klsp. Aid. 1712. De gelukte list, op Driekoningen Avond, klsp. Ald. 1715. De llollebollige lagchende Dokter, of de de bereysde Hans 
Zing-Zang, verhalende al de gevallen van zjne reise door de wereld, kamerap. 2den dr. verm. met den verrezen Pas­quyn. Ald. 1710. 
Harlequyn, reysende met zijn Rarekiek van Wijnendaal en Rijssel naar de Amsterdamse Kermis, en van daar terng naar de grensen van Vrankrijk, laatende op een geestige wijs in drie vertooningen zien, het voorgevallene van den 28 Sept. tot het eynde van 't jaar 1708. Agter aan zijn gevoegt eenige Vreugdeliederen en Zegesangen, over de gelukki;qe Feldtocht van 't zelfde jaar door verscheyde Lief hebbers saamgesteld. Met Figuren. Amst. 1709. 
Harlequin, reysende met zijn fraai Curieus, van het Sois. sonse Congres naar de Nederlanden, laatende op een geestige wijze, in drie vertooningen zien, al het gene zoo daar als in Spanjen, in den jaar 1727, 1728 en in den beginne van i 729 voorgevallon is. Waar achter.gevoegt zijn eenige Nieuwe Liederen, ter materie dienende. Te zamen gesteld door een voornaam Patriot. Met fradje plaatjes versierd. Ald. 1729. 
De Harlequin reisende met zijn Fraai Curieus door Hol­land, Zeeland. ens., vertoonende in drie stukken, het voorge­vallene in de Belegeringe vau Bergen op Zoom, de Verkie­zinge van Zijne Doorl. Hoogheid den Heera Prince van Orange en Nassau, tot Stadhouder, Capiteyn-Generaal en Admaraal der seven vereen. Provinciin, van Zeeland, Hol­land. enz. nevens eenige Illuminatien bij die gelegenheit gezien, alsmede wat voorgavallen, i8 in de Worn berugten beweegingen onder de Burgerij van Amsterdam in de Maanden Angustus en September 1748, en laatstelijk de kornste, verblijv en nit­leidinge van onze zeer geliefde Erf-Stdhouder, verrijkt met verscheide vaarzen daarop toepasselijk enz. Vercierd met fraage platen. Ald. 1749. 
De beide laatste stukken zijn denkelijk Diet van P o o k. 
Eerste Heke&Dicht, aan Reinhart, toegepast op de verge­noegzaamheit. Ald. 1712. 
S. S t o 1, Hekel-Dicht, waarachter gevoegt is Jan Pooh ver­welkomt in de Blizeesche Velden, door boost van den Von­del. Amst. z. j. kI. 8°. 
Zie Witzen Geysbeek, B. A. C. Woordenb. D. V, bl. 05; 
Naemrol van Tooneelsp. van J. van der Maack, Aez., N°. 1274; Cat. 
d. Maatsch. v. Nederl. Letterk., D. I, bl. 169; D. III, N. 300; Ab. coude, Naamr. bl. 291. 
POOL (GERARDUS J ACOBUS), geboren 1787, was med. dr. te Hillegom, later te Amsterdam, en overleed 15 Nov. ] 854. Hij was lid der Maats. v. Letterk. te Leiden, 
en gaf in het lieht: 
Verhandeling over de bloedovergieting (transfusio sangui­nis) in Nat. verh. der Boll. Maats. 1834, bl. 1. 
Het geschrijf van J. van Geuns, wat het is, en wat het niet is eene bijdrage tot de kennis van het ontstaan van ziekten it& droogmakerijen. Amst., 1839, 8°. 
De droogmaking der Haarlemmer-meer, mits net de noo­dige voorzorgen in het werk gesteld, voor de gezondheid der nabnrige bewoners en arbeiders niet sehadelijk; Amst., 1838. 8°. 
Voorloopige toelichting van mijn werkje de droogmaking van het Haarlemmer-meer enz., naar aanleiding van eene re-censie van J. van Geuns, op dit werkje gemaakt. A.mst., 1838; 8°. 
Onderzoek naar de oorzaken en voorbehoedrniddelen der hersenvlies-ontsteking bij kinderen. Nieuwe werkk. van het Prov. Utr. Genoots. D. VII, (1830). 
Verhandeling over de verzwering van het heupgewrieht i n Nieuwe Prijs.Verhand. v. h. Genoots. ter bevord. v. Heelk. to .4msterd. 1825, D. VII, bl. 1. 
Brief aan A. Potgieter. behelzende aanmerkingen over zijne Verhandeling : onderzoek naar de oorzaken, den aard en de kenmerken der Kraamvrouwenkoorts in Recensent ook der Recensenten 1829, D. XXII, n°. 1, bl. 21. 
Handleiding tot de erkenning en genezing der kraanwron­wenkoorts, Amst. 1828. So. 
Over de Kwikzilver-ziekte. Uit het Hgd. in Prakt. Tijds. voor de Geneesk. D. VI, St. 1, bl. 119, D. VI, St. 2, IA. 121. 
Zie Holtrop, Bibl. med. et chirurg., p. 280; Gedenks. d. Maats. v. Nederl. Letterk. te Leiden, bl. 44, 45. 
POOL (JURRIAAN of GEORGE), munt— en stempelsnijder, 
vermoedelijk leerling van een der Vianen's te Amsterdam, 
waar hij waarschijnlijk is geboren. Hij vervaardigde "o.a. een gedenkpennzng ter eene van den Admiraal M. Harpertz. Tromp, wuarvan de stempel thans nog in 's Rijks munt te Utrecht bewaard wordt, en op welken in 1851 op nieuw ex­emplaren in zilver en brons zijn geslagen. Ook heeft men van hem den fraaijen gedenkpenning op de inwijding van het Sladhuis te Amsterdam, alsmede op den vierdaagschen zee­slag en op den vieriarigen Prins Willem 111, Anno 1655. 
Zie Immerzeel; Kramm; van Loon, D. II, bl. 383, 399; Dr. Wap, Astrea, IVe Jaarg., 1855, bl. 64; D. II, bl. 376; v. d. C hij s, Tijdschrift voor Algem. Aunt- en Pennitigk. D. I, bl. 71 ; van Loon, Nederl. Historiep. 
POOL (JuRRI.A.AN), welligt zoon van den vorige, in 1666 
te Amsterdam geboren, werd in 1701 te gelijk met zijne 
vrouw de beroemdc Ita c he 1 Ruysc h, lid van de ka­
mer van Pictura te 's Hage. Hij muntte als portretschilder 
uit. De afbeelding van hem, zijne vrouw en hun zoontje, 
op verzoek van zijn begunstiger, den keurvorst van den Paltz, 
vervaardigd, is een der beste voortbrengselen van zijn penseel. 
Ook beoefende hij de graveerkunst, b. v. in mezzo-tinto het 
portret van den hoogleeraar Fredericus Ruysch (1702 fol.) 
zijn schoonvader, naar een door hem vervaardigde schilderij. 
Ook dat van David van der Mije, R. K. pastoor te Am­
sterdam, in gr V. Later begaf hij zich in den koophandel, 
en overleed in 1745 in den ouderdom van 80 jaren, Zijn 
portret vindt men bij v a a Goo 1. 
Zie van Gool; van Eijnden en van der Willigen;Immer­zeel ; Kramm; Muller, Cat. v. portr. 
POOL (MATTlius), een bekwaam plaatsnijder, in 1670 te Amsterdam geboren, oefende zich in Frankrijk in de kunst en huwde met de dochter van Bar end Gra a t. Hij gra­veerde land- en watergezigten, portretten env., veelal naar zijne eigene teekeningen. Bekend zijn zijne drie afbeeldingen van de Roomsche Schilderbend in 12 stuks scbetsen naar Rembrandt en Beeldsnijders Kunstkabinet door den ver­maarden beeldsnijder Frangis van Bossuit, in ivoor gesneden en geboetseert, in 't koper gebragt naar de teekeningen van Barent Graat. Amst. 1727, met 103 gravures. 
Zie Immerzeel; Kramm; Muller, Cat. v. portr.; Passim. 
POOL (M.) was 
ij schreef: Nietigheit van het Roomsche gcloof. 'silage, 1734, 80. De Geloofsbelijdenis der Roomsch-gezinden van Dwalingen 
overtuigd. Amst. 1 748. Zie Arrenberg, Naamreg., bl. 418; Abcoude, bl. 291. 
POOL (RACHEL), zie RUYSCH (RACHEL). 
POOLSUIV1 (PIETER Boor vAN), werd geboren te Utrecht, den 1 3den Maart 1790. Op den 12den Maart 1806, naau-welijks 16 jaren oud, tray hij vrijwillig in militairen Holland­schen dienst bij het regement garde-jamers; ruim twee jaren later; 25 Oct. 1808, ging hij over in den rang van korporaal bij het regiment grenadiers. Den 1 0te1 Januarij 1809 werd 
hij gekozen tot lijfwacht van koning Louis Na pole o n van Holland. Bij de inlijving van Holland in het eerste Fran­sche keizerrijk, ging hij, op den Pten October 1810, over als velite bij het 3" regiment garde-grenadiers, en op den leten Nov. van dat jaar, bij het 2de regiment lanciers der garde. Den 238ten Jan. 1811 werd hij bevorderd tot 2den luitenant bij het 176ste regiment van linie, den Pten Mei 1813 tot Paten luitenant, en den 3den Dec. van dat jaar tot kapitein. Den 15den Aug. 1814 keerde hij naar Nederland terug, en 
op den 24gten Sept. ontving hij zijne door hem gevraagde de­naissie uit den Franscheu dienst. Onmiddellijk hood hij aan zijn Vaderland en Souverein zijne diensten aan. Sedert 25 Aug. 1814 op halve soldij gesteld, ontving hij, den 'sten April 1815, zijneaanstelling als kapitein bij het 38ste batailjon nationale militie bij de reorganisatie Op 1 Jan. 1819 werd hij ge­incorporeerd bij de 17de afdeeling infanterie en 16den Aug. 1829 benoemd tot majoor A la suite, bij de 4de afdeeling infanterie. Bij de ontbinding dier afdeeling, ten gevolge der onlusten Belgic, werd hij 17 Oct. 1830 overge-plaatst bij de 5de afdeeling infanterie, en op 10 April 1831 in zijnen rang en ancienniteit bij de 94e afdeeling infanterie. Zijne bestemming echter voerde hem naar het corps terug, waarmede hij zijne eervolle loopbaan begon. Den 13den Julij 1833 ging hij over bij de afdeeling grenadiers, bij welk corps hij den 7den Julij 1840 zijne aanstelling bekwam tot luitenant kolonel. Den 5den Jan, werd hem het bevel over de 9de af­deeling infantrie opgedragen. Z. M. den koning benoemde hem, 24 Oct. 1843, tot kolonel en kommandant van het 2de regement infanterie. Ruim 9 jaren stond hij aan het hoofd van dat schoone regiment, dat zijn bevelhebberschap nog al.. tijd met achting herdacht, toen Z. M, de koning hem tot nog gewigtiger diensten riep. Den 22sten April 1852 werd hij benoemd tot generaal majoor. kommandant van de 2de bri­gade infanterie en tevens belast met de waarneming van het provinciaal kommandement van Noord-Brabant. Zijne ver­diensten als soldaat en dapper krijgsman, blonkon spoedig Reeds in 1809 maakte hij den veldtogt in Brabant mede en in de jaren 1811, 1812, 1813 en 1814 was hij in de velden bij de armee van Arragon (Spanje) en in laatstgemeld jaar bij het leger van Lyon in Frankrijk. Zijne vaderlandsliefde deed hem echter den Franschen dienst verlaten, om zijn de-. gen aan zijnen wettigen Vorst aan to bieden zoo beyond hij zich in 1830 ter gelegenheid van den Belgischen opstand in de vesting Doornik, in 1831 en 1882 in Staats-Vlaanderen en in 1833 en 1834 bij het mobiele leger. 
In de bataille van Catella (Spanje), 13 April 1813, mat-ring hij eene aware kneuzing aan het linkerbeen, in de af-
faire van Lyon, 1 Febr. 1814, een bajonetsteek in het regter­scheenbeen. 
De maarschalk S u c h e t, aan wien 's mans verdiensten niet ontgingen, benoemde hem in Januarij 1814, voor uitste­kende daden, tot ridder van het Legioen van Eer, welke noeming koning Lode w ij k Philips van Frankaijk eerst den 15des Sept. 1841 bevestigde. 
Z. M. de koning schonk hem de Militaire Willemsorde 
4de 
ki., ter gelegenheid van den Tiendaagschen Veldtogt in Belgie den 2den Nov. 1831. Den 2 8 den Maart 1832 ont­ving hij het Metalen Kruis van aandenken aan dien veldtogt. Den llden Nov. 1846 benoemde hem Z. M. tot ridder der orde van den Nederlandschen Leeuw, op 10 April 1849 tot ridder der orde van de Eikenkroon met (le ster en eindelijk op 15 Sept. 1854 werd hij door den koning benoemd tot HD. adjudant in buitengewone dienst. 
Hij overleed te 'sHertogenbosch den 10den Dec. 1855. 
Zie Arnst. Cour. 12 Decemb. 1855. 
POORT (A LLERT JACOBS VAN DER) werd in 1771 te Dok­kum geboren, oefende zich onder H. W. Beek k e r k te Leeu­warden in het portretschilderen, en vervaardigde ook behang­sels met beelden en landschappen. Hij overleed in 1807 te Leeuwarden in den ouderdom van 36 jaren. 
Zie Immerzee1; Kramm. 
POORT (J . VAN DER), vermoedelijk de vader van den vo­rigen, was ook portretschilder, blijkens de opgave van K r am m. 
POORTEN NOKIA VAN DER), voorstander en beoefenaar der nederduitsche poesy, in het midden der 18de eeuw. Den­kelijk was hij dezelfde met zijn naamgenoot, die volgt. 
Zie Dichterl. Oefeningen, Rotterd. 1741; van der A a, N. B. J. C.
Woordenb. 
POORTEN (JOSUA. VAN DER), koopman te Amsterdam, werd in 1748 van wege een groot aantal kooplieden naar prins W i 1 le m IV afgevaardigd om hem bij zijn komst in die stad te begroeten en zijn gunstige bescherming van den handel te verzoeken. Het volgende jaar stelde de prins hem en Philip s van der Ghiesen tot zijne representanten bij de 
O. I. Compagnie 	aan. Zie Wag enaar. Vaderl. Hist., D. XX, bl. 290-334. POORTER (J. D.) is dichter van het Triomfgezang op
de blijde lntreede van Willem III, binnen a' Graven/age,Leiden 1691. Zie Muller, Cat. v. Pamfi. D. III, bl. 274; v. d. As, N. B. A. C.Woord.b. .Dichterl. eefen. Rott. 1740. 
POORTER (VVILLEm DE) was een verdienstelijk historie­schilder nit de 17de eeuw. H o u br a k e n vermeld van hem: de Koninginne van Scheba bij Salowon. Hij sehilderde ook stillevens. 
Zie Houbraken; limmerz eel. 
POORTUGAEL (Mr. JACOBUS CATHARINUS CORNELIUS DEN BEER), werd den Pen Februarij 1775 te Schiedam, waar zijn vader, Leon ar d d en B e er, burgemeester was, geboren. Hij studeerde te Harderejk, en verwierf aldaar in 1793 den graad van doctor in de beide regten. Bij de staatsomwenteling van 1795 gedroeg hij zich als een warm voorstander er van en be­kleedde verscheidene aanzienlijke magistraatsposten. In 1797 werd hij procureur der gemeente van Amsterdam, dock op den beruchten 12den Junij 1798 van alle politieke betrekkingen ont­slagen. Van 1807-1810 was hij chef der divisie van het ministerie van justitie en politie, en overleed in 1813 ats lid der stedelijke regerina te Gouda. In 1793 gaf hij te Amster-
b
dam een bundeltje gedichten in het licht met den titel: ledige wren, waarin De onsterfelijkheid, op 17jarigen leef­tijd vervaardigd en aan zijne bruid Anna C l a r i s s a Mar i a Wass en b e r g h toegewijd. Dit niet onverdienstelijk bundeltje werd twee jaren later gevolgd door een krachtigen lierzang, bij de vermeestering dezer gewesten onder P 1 c h t e g r u, getiteld Ann het Volk van Nederland bij zijnen overgang uit den staat der verdrukking tot dien van Vrijheid en Gelijkheid, gr. 8°. Deze werd in 1799 gevolgd door zijne Dichtpogtngen, Amst. 85.; Aan de J3ataaven, bij den inval der Engelschen en Russen, Amst. 1800, gr. 8°. ; Aan den Koning en het Paderland. 2 e dr., z. drukpl., 1809, 8°. Ook gaf hij eene Redevoering aan Volk van Nederland, bij gelegenheid van de eerste verjaring der Bataafsche Revo­lutie, 19 v. Louwmaand 1796, Amst. gr. 8°. in het licht. In 1826 verschenen bij J. I mmerzeel te 'silage zijne Nage-Zaten Gedichten en Verhandelingen, gr. 8°. Witzen G e y s-b e e k, die een uitvoerig verslag van de beste zijner dicht­stukken geeft, roemt hem zeer als dichter, 
Zie B. A. C. Woordenb. D. V, bl. 98 volgg.; B o u m. an, Gesch, d. Geld. Hooges., D. II, bl. 568. 
POORTVLIET (MA TTHIAS), abt van Oldeklooster, gelijk vroe­ger van Syon, in Oost-Dongeradeel, leefde in het midden der 15de eeuw. Hij wilt bij zijne religieuzen, die zich in de twis­ten der Schieringers en Vetkoopers hadden gemengd, een bete­ren zin te verwekken, hervatte den nuttigen arbeid der indij­kingen, reeds vroeger op groote schaal ondernomen , stichtte en verrijkte de bibliotheek en verfraaide zijne abdij. Hij over­leed in 1579. 
Zia van der. As, lardrijksk. Woordenb. D. VIII, bl. 415 v. ; N. Priesche Trolksains., 1860, bl. 42; Oudh. v. Fried., D. II, bl. 13, 24 vv.Moll, Kerlegeseh. v. Nederl. D. II, bl. 22. 
POOT (HVBEILT .KORNELISZ.) werd den 29 sten Januarij 1689 te Abtswoude geboren. Zijne ouders waren K o rn e 1 is Po ot en Katharina Groenh eide, die hem in zijn jengd naar Schipluiden ter schole zonden, werwaarts hij schoorvoe­tende en met weerzin ging: Vervolgens door zijne ouders te huis gehonden, om geheel tot den landbouw opgeleid te worden; oefende hij zich in zijne tusschenuren in het schrij­yen on rekenen, een inwendig gevoel van het ware schoone der fraaije kunsten, een rustelooze drift om zich op eene der­zelve toeteleggen, bragten hem eerst tot de toonkunst, daarna tot de teekenkunst, totdat hij eindelijk tot de dichtkunst, zijne eigenlijke bestemming, overgi dit laatste yak bleek dat Poo t zijn de woorden van zijn levensbeschrijver) door 
. 
de natuur als met eigen handen in den schoot der zanggo­
41innen werd nedergezet". Hij zocht verkeering met de rederij­
kers te Ketel, Schipluiden en omliggende plaatsen, doch spoedig 
walgde hem de wansmaak dezer rijmelaars en begou hij de werken 
van H o o ft, Vondel en Anton id e s te lezen. Nu ont­
vlamde op eens zijn kunstgevoel. Zijn leerlust had thans het regte voedsel ontvangen, hij leerde de Ouden uit vertalingen kennen en maakte in zijne gedichten van hunne schoonheden een gepast en kiesch gebruik. In 1716 gaf hij te Rotterdam eenige Afengeldichten uit, die veel opzien baarden. en hem vrienden en begunstigers bezorgden. Ondertusschen hield hij zich aan het akkerwerk, en wijdde de uren van tusschenpo­zing slechts aan de beoefening der poezij. Hij droeg zorg voor de uitgave van het vervolg der Polzy van A. Afoonen, (1719) en der Gediehten van 1. Zeeus, (1721), overzag zijne eigene uitgegevene gedichten, voegde er een anderen bundel bij, en gaf ze in 1721 te Delft in bet Relit, terwijl ze in 1722 te Rotterdam op nieuw werden nagedrukt. Inmiddels had hij ook de taak op zich genomen van het Groot Natuur­en Zedekundig Wereldstooneel in zuiver Nederduitsch te stellen, en de voornaamste zinnebeelden met toepasselijke gedichten te versieren. Dit werk, een schatkamer van ge­leerdheid, kwam met fraaije platen in 3 deelen in folio in 1743 in het licht, 
In 1723 had hij reeds het landleven vaarwel gezegd en zich te Delft gevestigd. her onthield hij zich een jaar en gaf zich aan sterken drank en ongebondenheid over. Doch hij zag het verkeerde van zijn gedrag in, redde zich nit dien verderfelijken maalstroom en keerde mar het land terug. Gedurende zijn verblijf te Delft had hij zich met bet uitgeven van eenife no ongedrukte Gedichten van .1 .Oudaan bezig, 
27 
gehouden. Acht jaren lang leefde hij nu onberispelijk On in 
stille rust in zijne onde wooing en bezorgde in 1727 eene 
nieuwe uitgaaf zijner Gedichten , 2 dl. 4°. Den llden Mei 
1732 gebuwd zijnde met N e e It je 't Hart, dochter van 
Jacob 't H ar t, burgemeester van 's Gravezande, verkoos 
hij Delft op nieuwe tot zijne woonplaats, en leefde daar tot 
dat hij op den laatsten dag van 1733 overleed, en te Delft 
in de Oude-kerkwerd begraVen. Na zijn dood verschenen 
er verscheidene lijkdichten ter zijner eere, en in 1735 ver­
scheen bij It. 13 a s t e t een vervolg zijner Gedichten met het 
Leven des Dichters, in 4°. in 1780 te Amsterdam oen 
sierlijke druk van al zijne Gedichten, 3 dl., 8°., in 1823 gaf 
Mr. D an iel H ooft een Bloemlezing der Gedichten van 
dezen bevalligen zanger, Amst., 2 dl. 8°. AlIe schiijvers over 
onze -Viiderlandsche Letterkunde hebben P o o t als dichter ge­
prezen. Zijne afbeelding bestaat met een gedicht van Mr. 
Jo ha n de Wit t, Secretaris van Amsterdam. 
Zie Leven van Poot voor het vervolg in 4o, en achter de 8e uitgave;
Leven van Nederl. Mannen en Vrouwen, D. II, bl. 239; G. Sax ii, 
Onom., P. VI, p. 143; Biornstaihrs Reizen, D. V, bl. 393, 396;
Paquot, Mem., T. V, p. 235 ; B. Huidecoper, Proeve van Taal-
en Dichtk., (Reg.) H. K. Pool, geschetst uit vine Dichtwerken in Va­
derl. Letteroef. voor 1820, D. II, bl. 615 ; Magaziln van Wetenschap, 
Kunst en &mak, D. III, bl. 285; van Kampen, Geschied. der Let­
terk. en Wetens.. D. II, p. 35 ; J. de Vries, Geschied. d. Dichtk. D. 
II. bl. 36; Wit s en Geysbeek, B. A. C. Woordenb. D. V, bl. 115volgg; Collot d'Escury, Roll. roem, (Reg.); Si egenbeek,Geschied. d. Nederl. Letteak. bl. 237-239; Mr. D. Ho oft, Voorr.voor de Bloemlezing; J. Bo wr in g, lets over de Boll. Taal- en Let­terk., bl. 56; Huberts, Chronol. Handl. tot de beoefening v. d. ge­schied. d. Ned. Lettcrk., bl. 90, 91; Kok; Nieuwenhuis; Kobusen de Rivecourt; Muller, Cat. van Portr. 
POOT (ABRAHAM vAi), med. dr. te Amsterdam, geboren v66r bet midden der 18" eeuw. Hij was een der leiders van de vergadering aldaar in 1672, in den Doelen gehou­den, ten einde eene verandering in de stedelijke regeering te bewerken. Toen de prins eenige regenten voorsloeg, gaf deze vereeniging eene nolpinatie, door Dr. van Poo t, die zich als secretaris liet gebruiken, onderteekend. Zijn broe­der H e n dr i k v an Poo t stolid hem hierbij ter zijde. 
Hij gaf in het licht : 
Naauwkeurig verhaal van de vervolginge aangerecht tegens de euangelische leeraren in .HungariJn, nevens een bewijs van derselver onschuld en rebellie. Met last van de Stat. Gen. 
d. Vereen. Nederl. Vertoont aan den roomsen keizer Le­opoldus de .1, door derselver resident de beer .Hamel Brui­ninx, in 1675, tot Weenen. Door Abr. van Foot. Met koo­pere platen. te Amsterdam bij Tim. ten Hoorn. 1684. 
Het ei9entljjk gevoelen van I. Coccejus, vervat in zyn breed 
uitgettrukie stellingen, zoo als die in zijn werken gedrtikt zijn,
dote de' ra gman& godgeleerdheia. Pert. door Abr. van Foot. 
ltott, 1688, 8°. 
ilrgeeneene bladwijier van de Historie van Pieter Bor Chris­tiaanst. Li'n de daarbij gevoegde stukken, opgesteld om tot de' &Ude en nieuwe druk gebruikt te worden. Amst., 1684, fol. 
Rqforrnatie van Hungarijen en Sevenbergen. Amst., 1711, 4°., 'bet pl. 
Vervolginge der Gereformeerde Leeraren in Hungarijen. 
Amst., 1684, 4°. 
Atalabaarsehe Kruidhof, vervattende het raerste slag van ullerlei soorten van planters enz. Met aanteekeningen van Abraham Lyen, uit het Latin door Abr. van Poot. Amst., 1869, 2 Bin., fol., m. 113 pl. 
Engelandsch godsdienst en vrijheid hersteid, door den prins van Oranje. Amst. 1689-1690, 2 Dln., 4°. 
Door zijne zorg vverd ook de tweede uitgaaf van B o r ' s, Nederl. Oorl. tot stand gebragt (1679). Hij schijnt overleden in of na 17114 -
tie Novorscher, 111. IV, bl. 40, 338; D. IX, bl. 332; D. X, bl. 79,861; Wagenaar, Amst. Geschied., D. XIX, bl 389; Arrenberg,iVaamreg. ; Rog g e, Bib!. v. Contr. Rem. en Geref. Geschryten, bl.
257, 258. 
POPMA (Ausomus of A.ESGE VAN) oVertrof zijne beroemdebroeders in schranderheid en geleerdheid. S u ffrid a s Petr i, Lycklama, Barthius, Sicca,'raa, J. I. Pontanus en anderen wedijveren om hem alien lof toetezwaaien. P i 6-r ius Wins em i u s bejammert het dat hij tot geen akademi­schen leerstoel weed bevorderd. Hij overfeed in 1621 te IJ1st aan eene uitterende ziekte. 
Hij gaf in het licht : 
M. Terentii Varronis fragmenta, adjecto confecturarum libro. 
Francq. 1589-1590. 80. 
M. Porch Catonis de agricultura sive de re rustica liber. 
Antv., 1590 Lugd. 1598 (Ed. 2), Franeq. 1620 8 °. Adjecto libro de instrumento funcli. (Ed. 3.) Fragmenta Satirarum Menippearum Logistoricorum, etc. libri 
II. De philosophia liber unus. Francq. 1590. 
M. Terentil Varronis operum, quae exstant, nova editio. Antv., 1601, 8°. 
De-diferentiis verborum libri IV. Antv. 1606. J. V. H e-kelius bezorgde in 1'108 te Leipzig en Dresden een nieuwe uitgaaf. 
De usu antiquae locutionis, Libri II. Lugd. Bat. 1600, 8°. meermalen uitgegeven, en door H a v e r k a mp bij zijne nit. gad van Sallustius (1742) gevoegd. 
Ciceronis epistolae ad Atticum, cum commentario. Antv. 1607,
2 7* 
De ordine et usu judiciorum. Leov. 1617. 4°. Met.voorrede van Winsemius en gedichten van Hector Bouricius. 
T'elleji Paterculi Historia Romans. Francq. 1620, 12°. De aanteekeningen hierop werden door Pet r us Bu r m an nu s geprezen. Dit werk wordt verkeerdelijk door Saxe aan Ti­tu s van Poptna toegeschreven. (Onom, T. III, p. 448.) 
Pragmenta Historicorum veteru m Latinorum collecta, emen­data et schollis illustrata. Amst., 1620. 8°. Vossiu s, C u r­tius en H a verkamp hebben deze Pragmenta bij hunne uitgaaf van Sallustius gevoegd. 
Sallustius cum vita Sallustii a Chrysost. Soldo et Pomponio Laeto scripta, moulds politicis, tnilitaribus aliisque, cum ticor­nis Catalinarus orationibus et Historicorum veterum frogmen.. tie. L. B. 1634. 12e., en later meermalen. 
Hij liet nog vele werken in hands. na, o. a. Causarum naturalium libellus, ex optimis auctoribus concinnatus. W in-semi Ti s prijst 's mans geleerdheid in zijne Beschrijving van Bolsward. 
Zie Saxe, Onom., T. IV, p. 26, sq.; Franc. S weer tii, Epony-mol; Valerius Andreas, Bibl. Belq., p. 96; Foppens, Bib., Belg., T. I, p. 114 ; Fried. Godth. Frey tag, Apparat. Literar., 
T. III, No. XII, p. 50-52 ; Catal. Bibl. Bunay., V. II, p. 1528; Joh. Christop. Strodtmanni, Centuria digerentium apud La­tinos vocum ab Ausonio Popma vel omissarum vel cuiatius explican-darum in Actis Societatis Latinae lenensis I. II, N°. V, p. 51-103; Lyclam.a, Membran. L. VII, Eel. 23, p. 291; Barth' s, Advers, 
L. XVI, c. y., p. 833; L. c. 9, 2336; VIII, 19, p. 404; Siccama, Epist., p. 162 ; P, Winsexnius, Epist. ad Senat. et Frisia ordin., praemissa libris de ordine, et usu judador.; J o. Fungerus, Symbol. 
p. 159; Suffridus Petri, Dec, I, p. 944; Havercampii, Sal-
lustius, (ed. a 1742) Praef. Sy n. Epist. ap. Matthaeum, p. 180; F abricii, Bibl. Lat. L. I. c. -9; Programma de vita et scriptisque Ausonii a Popma a Dan. Richter, Annaberg 1746 ; v an K am p en, 
Gesch. d. Wetensch. ens., ; De W al, 1. c. p 87 seqq, 427 ; H o o g­straten; Kok; Jocher; Rotermund; .Bibl. Univ., T. XXX, 
p. 405 seq. -; van d er Chijs, de Munten van .Friesland, Groningen en .Drenthe, bl. 41. 
POPMA (CYPRIANUS Of SYBOLT VAN), broeder van den vo­rige, in 1550 geboren, waip een uitstekend beoefenaar der oude letterer' en geschiedenis. Hij huwde His v an Bo o t s m a, die hem twee kinderen schonk, voor zijn dood (1582 to Ulst) overleden. Hij gaf in het Licht :
Henrici Mediolanensis libri de controversies hominis et for-tunae, cum commentariis. Colon. 1570. Sallustii Opera e membraneis emandavir et emendationum rationed adjeoit. Lo van., 1572. Zijne Historia fraotuum civiliurn qui en Frisia facti shat post A. 1570 zijn waarschijnlijk verloren. Zie Andreas, Bibl. Bag., p. 168; Foppens, Bibl. Belt',. 
T. I, p. 223; Sch war tzenbe rg, Voorrede tot het Friesch Charter­boek, D. II, bl. LXXXIII; de Wal, 1. c. p. 86. POPMA (Sims of SYDS vAN), medeafstammeling van een der oudste en aanzienlijkste Friesche geslachten, omstreeks 1460 in bezit van het eiland Ter Schelling, en later te Ylst en. Warrega gevestigd. Hij was de noon van A u s o n i u s van Po .p­ma en Ymck van Hetting a. en werd, na den dood 'van zijn vader, met zijne broeders T i t u s, C y p r i a nu s. A u-so n i us en R e n i c us met de teederste zorgvuldigheid opge­voed. Na de eerste opleiding in Friesland genoten te hebben, werden zij te Groningen door N i c o l a u s N a u p e g u s in de Grieksche en Latijnscbe talen onderwezen en gingen vervol­(rens met hunne moeder naar Keulen. her werden de drie oudsten meesters in de vrije kunsten en de vierde, A u s o­n i u 5, baccalaureus. Van daar vertrokken zij naar Leiden, om zich op de regtsgeleerdbeid toe te leggen en keerden ver­volgens naar Friesland terug. S ixt u s, de jongste, werd na 1550 geboren, vervolgde, toen zijne moeder met zijne broeders naar . Friesland vertrokken waren, zijne studiiin te Douay en legde zich daar op de wijsbegeerte en regtsge­leerdheid toe. In 1592 beyond hij zich in Friesland en in 1607 leefde hij nog, blijkens een brief van Tit u s, v66r het werk de Operis servorum. Hij overleed in 1611 te Ylst en ligt aldaar in de St. Maartenskerk begraven. Hij huwde H a u c k Ha e r s m a, die hem een noon en dochter schonk. A u s o n i us huwde met J el van Gala ma en zijne dochter Saeck met Lone van Ep ema te Koudum. Hij gaf in het licht : 
Cornelii Oelsi Liber de arte dicendi. Colon., 1569. Commentarii in libros quatuor Institutionum Imperialium, 
niet uitgegeven. 
Zie Saxe, Onom, T. III, p. 448; Magiri Eponomol., p. 684; Suffridus Petri, de Script Fris., dec. XV , no. 4, p. 438, seqq.;Franc. Sweertii, "'then. Beiq., 679; Foppens, Bibl. Belg.,
T. U, p. 1160; Io. Alb. Fabric'',1, Bibl. Lat., T. IV, c. 8; p. 758-773: Des, Bibl. Lat. Med. aevi, T. IV, p. 597, Sciop­p it's, de arte Grit., j). '18; Huberi, Oper. Min., T. I, p. 127 seq., 
G. de Wal, Orat. de claris Frisiaejurec.. p. 23, 81; Hoogs tr a-ten, Kok; Nieuwenhuis; Prisia Nobilis, p.65; Froisset, Biogr. Univ., T. XXXV, p. 208; Iselin, Worierb., T. III, p. 99. 
POPMA (Taus of TIETE VAN), broeder van de vorigen, v6Or 1550 geboren, verliet met zijne moeder Friesland, doch keerde later in het vaderland terug. Hij beoefende, behalve de oude letteren, tevens de oudheidkunde, regtsgeleerdheid en wiskunde en overleed in 1620. Hij huwde in 15 86 Fronk qv an Boots ma, daarna Anna van Feitsm a, die hem drie kinderen schonk, Rienk en, Hesse 1, die ongehuwd overleden en Fr ouk gehuwd met Aelt ze v an Ja ersm a. Zijne zo-, nen volgden zijn voetspoor niet na. 
Hij gaf in het licht : 
Tabulae in Sphaerstm et prima •altronomiae elementa, Colon. 
1569, 4°. 
Castigationes in Ciceronis epistolas ad Familiares (met de Epistola e Oiceronis. Antv, 1672, 16°. Notae in Q. Asconium Fedianum. Colon., 1578. De Operis Servorum liber singularis. Antv., 1608, 8°. 
Amst., 1672, 12°., en in Thesaurus Poleni, T. III. p. 1319 seqq. 
Notae in Q. Ourtium Rufum. L. B. 1622, 1623, 1683. 
Zie Saxe, Onom., T. III, p. 449; Tob. Magiri, Eponymol.; Val. Andreas, Bibl. Belg„ p. 841; F o pp en s, Bib!. Belg., T. II, p•
1145; Fr. Sweertii, Ath. Belg., p. 697; Barnet, Jagement, T. n, 
p. 174, ue. 390; J. Pontanus, in Syll. Epist., achter Alciatus, de Vita monast. Epist., 83, p. 152 seq. ; Scho t a nu s, Beschrijv, 
v.
 Vriesl., bl. 275: Fabricii, Bibl. Lat. Suppl., p. 717; I3arthius,Advers., L. IX, c. I, p. 413; Majans ius. Episa., p. 262; Suf­fre d Petri, dec., I, p. 442 ; J. Fungerus, Praef. ad sacr. carm. Syll.; de Wal, 1. c. p. 85, 86, 227; Hoogstraten; Kok; vanKampen, Gesch,, ens. ; 11/43tamboek v. d. Fries. adel, D. I, bi. 299,

D.
 II, hi. 197. POPPES (EELKJE), den 9den Februarij 1791 uit een ach­tingswaardig Friesch geslacht te Lemmer geboren, beoefende ook somwijlen in jeugdige jaren de dichtkunst, In 1814 verschenen van Naar een thietal gedichten, onder den titel van: Eerste­lingen aan mijn Vaderland, die van een gelukkigen aanleg getuigen. Zij huwde in 1815 aan mr. Chris ti a a n Pe trus E l i s a Ito bide van der A a en overleed den 288ten Sep­


tember 	1828. Zie van der Aa, N. B. A. C. Wb. 
POPPES (LiEuwE) verdedigde bij den aanval der Gala­maas op het St. Odolphus-klooster te Hemelum in 1485 het Spijker. Later werd hij zanger bij de Roomsche cu­rie en was een vermaard toonkunstenaar ten tijde van paw; Leo X. 
Zie den Proeliarius of Strijdboek van broeder Paulus Rodolphi, uit-geg. door het Friesch Gonoots.. 1855, p. 10; Maats. ter bey. der Toonk., bl. 50. 
POPPINGA (TAEQunuus), werd in 1672 predikant in het Friesche dorp Pietersbierum en gaf als zoodanig nit vier ge-schriften : 
Heerlijkheid Gods, die daar schijnt in 't aangatigt van 
Christus, 1686. 
Ontknooping der swarigheit over de Drie-eenheit, 1687. 
Proeve op de Proeve van Becius, Raad des Freda, en in, 
1688 nog een latijnsch theologisch traktaat, waarin hij deb welligt aan ketterij had schuldig gemaakt, dewijI het op last van Gedeputeerden onderzocht werd en bij zich verpligt zal 
gezien hebben in 1689 zijn dienst neder te leggen. Zijne vrouw A n tj e Ha a n tj e s wordt in 1702 weduwe genoemd. iZie Greidanus, Predd. v. d. Froneker Class., bl. 91; Abeoude. Aanh., bl. 167. 
POPPIUS (CoRtEms) van Roster- of Oosterhaule, in het naamregister van Sneek Cornelius Rost er haulius ge­noemd. Hij was predikant te Sneek, toen hij in 1567 het land moest ruimen. C o l u m b a en D r e a s gissen dat hij de broeder van M en so was. Hij was lid der Synode te Wezel in 1568, en onderteekende het Project van een bequame Ker­ken-ordening, na welke de Nederlandsche Kerken bequamelijk zouden konnen geregeert worden. Zijn zoon Po p p i us Cor­n e 1 i i was in 1599 predikant te Aalsum en Wetsens, in 1603 lid van de Synode te Harlingen, in 1615 van die te Bolsward, overleden 25 Mei 1625. 
Zie Trigland, Kerk Geschied., bl. 61; 'sGravesande, Twee. honderdj. Gedachtenis, bl. 223 ; Kist en Royaards, Kerk. Archief, 
D. V, bl. 459 ; Columba en D r e a s, Naaml. der Predd. onder de 
Cl. van D9kkum, bl• 2, 163. 

POPPIUS (EDUARD), omstreeks 1577 te Enkhuizen geboren; studeerde te Leiden in het Staten-Collegie, werd proponent en in 1599 predikant te Amstelveen, van waar hij in 1607 naar Gouda werd beroepen. De partij van Arm i n i u s toe­gedaan, onderteekende hij in 1610 de remonstrantie, werd van nabij in de kerkelijke twisten, die toen het vaderland verscheurden, betrokken. Hij stond om zijne geleerdheid en ijver in hooge achting bij de Remonstranten, doch laadde vooral door zijn bekend werk : de enge Poort het misnoegen der contra-remonstranten op zich. In dit werk sprak hij niet slechts rondweg zijne overtuiging uit, maar verdedigde ook in de voorrede, de beschuldigingen, die men tegen hem en zijne broeders had ingebragt ; overigens was het stichtelijk van inhoud. T r i gland nam in zijn Cracht der Godsalig­fleid de pen er tegen op, doch Poppius beantwoordde hem in drie stukjes, na zijn dood gedrukt. Door de Staten van Holland, aan het vacante Oudewater voor eenigen tijd bij leening toegewezen, werd hem, in weerwil der regeering, het prediken met geweld belet. Voor dc Synode te Dordrecht ge­daagd, nam hij een werkzaam deel aan al hetgeen de Remon­stranten op die Kerkvergadeting verrigtten. Den 6den Julij 1619 werd hij buiten de grenzen der republiek gevoerd. Weinige maanden later (4 October) nam hij de aanstelling tot mede­directeur der Societeit aan en belastte zich met de sbestelling der kerken". In het vaderland teruggekeerd, wenschte hij zijne geloofsgenooten, vooral die zijner vorige gemeente, mon­deling te troosten, , gelijk hij zulks reeds schriftelijk gedaan had, doch zijne terugkomst vond geen gunstige voorteekenen. 
Hij had Naar laten vergezellen door een brief aan den Goud­schen predikant B a r t h o 1 o m e u s Ni cola i, die zoo hoog werd opgenomen, dat de magistraat van Gouda den 18den November 1621 een plakkaat tegen hem, zijne huisvronw en kinderen deed afkondigen, waarbij voor zijne gevangenneming, behalve de reeds door de Staten uitgeschreven f 500, nog; f 300 werden toegezegd. Hij bleef echter de Goudsche Re­monstrantsche gemeente heimelijk bedieneu. In Januarij 1623 werd hij, gelijktijdig met Niöllius die, even als hij, bin-
'
nen-directeur was, door laag verraad in hechtenis genomen, 
en in Mei tot eene eeuwige gevangennis veroordeeld, naar 
Loevenstein vervoerd, waar hij den Pen Maart 1624 overleed. 
Hij gaf in het Licht : 
Monodia. 1597. 4°. 
Christelijke Religie, 12°. 
De enge Poort ofte Predikatien over eenige voortrefelijke 
Texten ofle Spreuken der H. Schrifture, in de welcke voor­namentlyck gehandelt wordt: 1°. Van de Gheboden Godts en Christus, die de menschen uehoorsamen moeten om sally te worden. 2°. Van de ware gehoorsaemheyt der gheboden Gods en Christi. 
3°. Van de nyeuwe Creature ofte wedergeboren mensche en van 
de nyeuwe scheppinge ofte wedergeboorte zelve, waardoor de men­
sche bequaam wordt om God en Claristus gehoorsaam te zijn. 
4°. Van de strijdt des Vleesches ende des Geestes in 't vol­
brengen van dit werk der gehoorsaamheit. 
5°. Van 't eevwige leven, hetwelke Godt in Christo belooft 
heeft, en geven zal den geven, die Zijn geboden na Zijn 
wale gehoorsaemt zullen hebben. ter Goude, 1616, in 4°. 
Midtsg. het Aenhangsel van de Enge Poorte ende een Trac­taat van de erghernissen. .otterd. 1630. 
'

Tegen deze hernieuwde uitgave deed Tr i g 1 a n d in het Hat verschijnen: 
De cracht der Godsaligheit. — Midtsg. een Handtboexken, 
alsmede Siecken-troost. Mlles net groote vlijt ende neerstig­
kept te samen gestelt door Ed. Tot Rott. bij J. Naer a­
n u s, 1649. 
Ontdeckinghe van den oproerighen gheest der Contra-Re­
monstr. ghee. binnen Oudewater. Vervatende een Verhael 
van 't ghene ghepasseert is.... de Stat. v. Holl. schriftelijck 
overgelevert 22 Jan. 1618.... Met een Voor-r. ende Na-reden, enz. 
Christel. vermaninghe van de ghetrouwe herders (teghenw. 
uytlandich....) aen haer gemeente enz., 1619. geschreven in 
faraelwijck desen 31 Juk." 
Ghebedt der Verdruckte.... ghemeinte J. Oki —. in de pro­
vintie van Hollant tot Godt, enz., 1619. 
Troostlijck Nienwejaer.... 162,0. -
.dntwoordt op de' calumnie der Contra-Rem„ daermede sjj de Remonstr. predicanten om voorstandt van de evang., waerheydt ende vrijheijdt der Consicientie ghebannen zijnde, valschelijck beschuldighen, dat sij papisten ztijn, enz., 1620. 
Christelicke vermaninghe van de ghetrouwe Herders (tegen­woordigh uytlandich sijnde) aen hare bedruckte Gemeente Ghedruct in 't jaer 1619. ondert. IWaelwijck" desen 31 Julij 1619. 
Troostlick Nieuwe-jaar, den christelijcken Gerneynten der Re­monstranten, die in de vereenichde Neder-landen vervolghingen lijden, toeghesonden van weghen hare Herders ende Leeraers, om voorstant van waerheyd ende van vrijheyt der conscientie in ballinghschap verdreven zijnde. Ghedr. in 't jaer 1620. 
Aenhangsel van de Enge-Poort, vervatende de verclaringhe over de woorden des .dp. Pauli, 1 Con 16: 13. By forme van predicatien gestelt, ende in twee predicatien af'-gedeylt Mitzg. een Tractatien inh. de wercinghe tot de oprechte chris­telijcke Godsdienst behoorende ens. Tot Enghuysen, 41 Deo­datus Waermondt. 
Brief van Eduardii Poppii voor desen predicant der ghe­
, 
meenten binnen der Goude, ghevangen om de waerheyt Chr. 
tot Haerlem. Uyt de .ghevangen isse ghesonden aen zijn Huys­
vrouwe Fransoyse van Wassenhove. Ghedruckt buyte Haerlem, 
in 't jaer o. H. 1623. 
Nieuwe-jaer, vervatende stole tot goede ende vreedsame be­
denkinghen ende Raetpleginghen over Religions-saken, in dese be­
droefde tijden. Voor magistraten, .Leeraers en de gemeene inge­
zetenen van de vereenighde. Nederlanden. Anno 1621. B ran d t, 
425. 
E. Poppii Twee Brieven, Veen° aen Bartholonenm Ni­colai, Contra-.Remonstr. prod. binnen ter Goude, daerop een swaer vonnisse van de B. Magistraet ders. Stede op den 18 November teghen Poppium gevolght is. D'ander aen de Re­monstranten Ghemeynten binnen ter Goude, daer in van de eerste Brief ende 't vonnisse daerop ghevolght ghesproken wordt. Ghedruckt in 't jaer o. H. 1621. 
Nieuwe-jaer vervattende Twee Brieven. 
ilenwzysinghe van de misslaghen van B. Nicolai van hem 
tegen waerheyt ende liefde begaen in sijn Clare ende nootw. 
antwoorde, etc. ] 622. 
Brief van Ed. Poppii . . . . ghevangen . . . . tot Haer­
lem . . aen syn huysorouwe Franfoyse van Wassen­
'Love, 1623. 
.denhanghsel. 
Bieckentroost. 
Perklaringhe over de woorden des H. Euang. Matthei 

XVIII vers 7 in forme van predic. ghestelt, ten dienste van de remonstr. ghem. Christ. binnen der Goude, ende alle Re-monstr. gez. Christenen in wat plaetse se sijn. Ghedr. 1622. 
Handt-boecxken van de gheboden Godts ende J. Mr. 1621. 
Kleynoodt, vervatende eenige schriftgens, d. Eg. Poppii, deivelcke nae sijn overlijden ghevonden sijnde etc. Amst., 1647, 8°• 
Sieckentroost, dat is : Aenspraecke, Onderwijzinghe ende Vertnaninghe aen de crancke luyden van allerley soorten on­der de Christenen, enz.. door Ediardum Poppium. zalgr. gheda. In sijn leven Bedienaer des H. Euangelii binnen der Goude. Ghedrncct in 't jaer o. H. 1625. 
Poppius Eurypylus, ofte korte Ontdeckinghe der bedrieghe­lijckheydt van de oogh-schijnenden Enghe poorte Eduardi Pop­pii.... tot bewijs dat daerinne den eenvoudighen in de handt gesteken words de grond van de leere der Sociniaensche Weder­dooperij... voor.... loopers Wyse gestelt ende uytgegheven door lohannem Cloppenburgh, Dien. J. C. in zijne Glam. tot Am­stelredam, voor M. h. Bra n dt. 1628. 
Aenteyckeningen, ofte historisch verhael van 't gene tusschen den Syn. Nat. ende de gecit. Remonstranten in ende buyten de Synod. Vergaderingen is ghepasseert ; mitzg.'t gene daerop gevolght is. Amst., 1649. Met voorrede van C.- de Leevw, te vinden achter de Kerck. Ristorie van Uytenb. 1649. 
Hetzelfde en eenige dingen meer. Met een voorrede, die­nende tot wechneminghe van scheuringhen. Amst,, 1 649. 8°. Zie Cattenburgh, Bibl. .Remon., p. 118 seqq. ; Brandt, Hist. d. Ref., (Reg•); Ticiem an, Rem. Broeders, bl. 16, 30, 71 blad 232;Veeris, Kerk. dt ph. , bl. 159; Paquot, Mena., T I, p. 86 suiv.;Muller, Bibl. van Pamji. ; Rogge, d. Rem. Geschr., bl. 104, 129;G lasi us, Godgel. Nederl.; Muller, Cat. v. Porlr. 
POPPIUS (MENso) werd te Oosterzee in de grietenij Lem. sterland geboren, en bekleedde in de eerste helft der 16de eeuw de priesterlijke waardigheid in Friesland. Vroeg reeds de hervorming toegedaan, legde hij in 1542 zijn ambt neer. Hij zwierf eenigen tijd in zijn vaderland om en begaf 'zich eindelijk naar Oost-Friesland, waar hij in 1550 het predik­ambt te Manslagt aanvaardde. her was hij zoo ijverig een voorstander der hervorming, dat hij, naar 't schijnt, niet zon. der gevaar bet orgel en de beelden uit de kerk heeft wegge-ruimd. Te Utrecht was hij gevangen geweest, will hij zich over het celibaat der priesters afkeurenct had uitgelaten. Te Leeuwarden kwam hij in 1559 in handen der inquisitie, daar hij het gewaagd had Pieter Dek am a, ridder en raad des ko­nings, een ijverig vervolger der hervormden, in-een gedicht ern­stig over zijne handelwijs te onderhouden. Men wil dat hij de eerste hervormde predikatie te Sneek zou gedaan hebben in 
1566. Zeker is het, dat hij een zees geleerd man was, die 
ook bij calvyn, die eep brief gall hem rigtte, in hoog aan-zien stand. Hij beoefende de Latijnsche poezy, blijkens eeu paar gedichten door heni vervaardigd bij gelegenheid van het huwelijk van den graaf van Oost-Friesland.  heeft men van hem 
• • •.
• •
Septem Cyclopeidon libri, origneetn, angenzum, znststuttonem, leges et regnutn fatale bianati Cyclopis, jucundo satyrici gene ris figmento repraesentantis ; olim in gratiam. Interim coepti nuns antem demum Heroic° carmine eleborati, recens que editi per Mensonem Poppium Eurothalasseum, alias Oosterseinsem Frisium, verbi ministrum i Mannslagt Prisiae Orientalis. 
Embd. '1569. 
Hij stelde ook een register op der namen van de predi­kanten, die, tijdens de hervorming, naar Oost-Friesland wa­ren gevlucht achter zijn werkje de miry Dei opera A° 1566 in terris occidentis visa. Hij was de Calvinistische rigting toegedaan, doch zeer verdraagzaam. Meiners deelt een brief van hem mede. 
Zie Meiners, Oost -Priesl. Nerk. Gesch., D. I, bl. 399 vv.; DiestLorgi-on, Geschied. d. Bervortn. in .P3ies1., bl. 41; Boeks. Julij1731,bl. 575 597 ; Columba en Dreas, Naomi. der Predd. van Dokkum,bl. 2; Ha rken r oth, Oost.Fr. Oorspronkeltfich., D. I, bl. 450 volgg.;D e z., Kerk. Geschied. ; Gabbema, Verhaal van Leeuwarden, bl. 402; G las ius, Godgel. Nederl. 
POPTA. (A,), .med. dr, te 
schreef: 
Disc. med. de opthalmitide inter milites exercitus Belgici grassante. Traj. ad Rhen., 1820. Zie Holtrop, Bibl. med. et chir„ p. 280. 
POPTA (L.), med. et chir. doctor, 
schreef: 
Disc. chir. de praecipuis herniis spuriis, Francq., 1806. 
Diss. physiol. de functions renum, Gron., 1826. 
Waarneming wegens eene geopereerde vleeschbreuk in Al-gem. Vaderl. Letteroef. 1805, D. XV, St. 2, bl. 279. Zie Holtrop, 1. c. 
POPTA (L. S.) n3ed, dr. te 
schreef: 
Waarneming van eene watervrees, gevolgd op den beet van een doyen Bond, in illgenz. Vaderl. Letteroef.,1§03, D. XIII, St. 2, bl. 10. 
POPTA (S.), med. dr. le 
schreef 
De blaas boven de zamenvoeging der schaambeenderen door­boord, in eene hardnekkige opstopping van water, in Verb. 
v. h, Gen, Servandis Civibus, 1792, bl. 152. 
Waarneming van eene onwillige pisontlasting in •lg. Vad . 
Letteroef., 1804, D. XIV, St. ,2, bl. 12. 

Gelukkige genezing van eene pisopstopping, welke te weeg gebracht was door eene kneuzing aan den bal, zak-balnaad en pens, Ald. 1800, D. X, St. 2, bl, 63. 
Waarneming betrerende het doorslikken van eenige spelden en derzelver outlasting uit de borst, Ald. 1804, D. XIV, St. 2, bl. 393. 
Radicale, dock toevallige genezing van een waterbreuk, Aid. 1801, St. 2, bl, 200, Zie Holtrop; t. a. p. 
PORJEERE (C. P.) geb. van Sant e n, bloeide als dich­teres in het laatst der vorige eeuw. Men heeft vruchten van haren geest in de werken van het Genootschap : Kunst wordt door arbeid veokregen. 
Zie van der Aa, N. B. A. O. Wb. 
PORJEERE (OLIVIER) werd in 1736 geboren. In 1760 werd hij predikant te Abcoude, vervolgens te Delfshaven (1780), Alkmaar (1780), Wijkel, Winkel en laatstelijk wederom te Alkmaar, waar hij den 18den Julij 1818, in den ouderdom van 82 jaren, overleed. Hij beoefende de Nederduitsche po­ezy. In 1776 behaalde hij bij het Haagsche Dicht-Genoot­schap de tweede zilveren medailje met zijn vers : De heilzame invloed der Dichtkunst op den Godsdienst. In 1792 wees hetzelfde Genootschap hem de gouden medailje toe voor zijn dichtstuk De Nederlaag van Sanherib, terwijl hij inmiddels bij het Leidsche Dicht-Genootschap insgelijks de gouden me­dailje behaald had met het dichtstuk getiteld : De voortref­felijkheid van den Christelijken Godsdienst en in 1780 bij hetzelfde Genootschap een zilveren medailje met het bezingen van Gods wijsheid in Zijne werken. In 1778 (rat hij te Am-
''
sterdam een bundeltje , gedichten nit onder den titel van: Zanglievende Uitspanningen, die in 1792 gevolgd werd door Dicht-Mengelingen. 
Zie Witsen Geysbeek, B. A.IWoordenboek, D. V, bl. 125vol .; Proeven van Poet. Mengelstoffen. D. IV, bl. 249, Dichtst. v. 
h. aagsch Tael-Genoots. en Dichtk- °elm. D, III, bl. 8. D. IV, bl.23 ; Helmers, Socrates, Voorr., bl. XXI. 
PORK (P.) bloeide ornstreeks de helft der 17ae eeuw. Kram m vermeld van hem eene teekening voorstellende eene 
Boschnymf aan een boom gebonden, die door Pan dapper wordt gekastildt, pl, 4; in 1647 vervaardigd. 
PORQUIN (BARBS DE) te Luik geboren, muntte door hare kennis, nog meer door hare vroomheid uit. Zij was de doch­ter van Be r na r d i n o de P o r chi n i, Italiaanseh edelman, die in 1566 het hospitaal van S. Dizier bij de poort van St. Leonard te Luik stichtte en van Ma r g a re ,t h a Rust i q n 6. Zij huwde J a n, heer van Roily, bij Philippeville. Zij over­leed omstreeks 1622. Men heeft van haar, behalve vele andere werkjes, le Jardinet de l' Ame emaille de diverses °raison& 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 103, 104; Foppens, Bibl. Belg., T. , p, ; .Recueil herald. dee bourguem. de Liege, T. I. p. 843,349; Paquot, Mem., T. I, p. 597. 
PORQUIN (LowYs), leefde in het midden der 16 ,18 eeuw. Zijn werkje : De wtersten wile van L. Porquin, door hem, by maniere van een lie, Itestament gestelt tot onderwijs entle stichtinge van zijne kinderen Iin dichte gestelt bij dntonis Perensis, Antw. 1582 en meermalen o. a. Antw. 1603. in 4°. Amst. 1590, nog te Amst. 1726 herdrukt. Het werd op de scholen gebruikt. 
Zie Schot el, Ill. School, bl. 213; van der Aa, N. B. A. C. Wb. 
PORT (Toms). schipper of luitenant van kapitein Ad r 
an de Ha e s e, die in den strijd tusschen de Nederlanders, 
verdedigers der Smirnasche vloot en de Engelschen in 1672 
gesneuveld was. Du B o i s, die, na de H a e s e 's dood, het 
opperbevel op zich had genomen, gelastte Port den wimpel 
van den steng te blijven voeren. Deze °fader betoonde zich 
dat vertrouwen den volgenden dag ten voile wa7rdig, streed 
als een eerlijk soldaat en hem werd daarna tot4efooning, in 
plaats van de Haese het opperbevel toevertrouWd. 
Zie J. C. de Jonge, Gesch. v. Neer!. Zeew., D. III, a. bl. 59. PORT (CoRNELTs VAN DER), geboren in het midden der 17d0 eeuw, vertaalde D. Erasmus Lof der Zotheid, met den. titel : D. K, Lof der Zotheid, nu digtkundig met eenige ver­anderingen van mengelstobren gesteld, Leijd. 1706, 8°. Zie A b c o u d e, Nuamr.. bl. ; Cat. d. Maats. v. Nederl. Letterk., 
D. III, bl. 81. 
PORTA: (NnioLAAspastoor te Helmont, vervolgens de-ken van de collegiale kerk kapittel te Eindhoven, verkreeg den Pten Februarij 1523 van pans Adria an VI de kanun­niksdij der 0. L. V. Berk te 's Bosch. Hij overleed in 1526 en wordt in het testament van gemelden pans als getuige opgenoemd. 
Zie Val. Andreas, Fasti Acad., p. 289 ; van Gils en Coppens, 
N. Beschr. van 's Bosch, D. II, bl. 126, D. III. bl. 74; Utr. Volks­Alm•, 1849, bl. 74. 
PORTA (PETaus DE LA) een Spanjaard van afkomst, werd in 1575 te Amsterdam gebo
ren, studeerde in de regten, trad in 1601 te Salamanca in de orde der Jezuiten en overleed den 7den Julij 1628 te Arevalo, Men heeft van hem eene 
sp‘ansche overzetting van L e s s i u s, de eligendo vitae daft, Vatiadodid. 1628, 12°. Zia . Paqtgot, Mem., T. III, p. 531. 
PORTA (JoilANNEs a), zie VERPOORTEN (JoHANNEs). 
POIITAISE, PORTAIZE, PORTHAIS, PORTHAESIUS, PORTAESTUS, PROTASIUS (JotiANNEs) werd to St. Dertis de Gartines, drie rnijlen van Laval, omstreeks 1530 geboren. Hij trad in zijn jeugd in de orde van St. Franciscu s, en legde zich z66 op de godgeleerdheid toe, dat hij weldra daarin, als ook In de Latijnscht, Grieksche en Hebreeuwsche talen zeer ervaren werd, Daar hij ook een uitstekend prediker was, werd hij na eenigen zich zoodanig in. Frankrijk
, 
onderscheiden te hebben, naar de Nederlanden gezonden. Hij hield zich eerst in eenige Waalsche steden op, en begaf zich vervolgens naar Antwerpen, waar hij niet alleen tegen de Hu-. genoten predikte, maar ook disputers en conferentien met hen hield. Zulks had ten gevolge dat de Calvinisten hem vervolg­den en hem beschuldigden, doch W ill em I nam hem in zijne bescherwing. In 1566 hield hij een dispuut met de protestantsche leeraars te Antwerpen, en haalde een on­derling der luthersche gemeente, een rijk en geleerd man, die driemaal de burgemeesterlijke waardigheid had bekleed, en Ruben s, eerste raadsheer der stad, een der geleerdste Calvinisten, tot zijne zijde over. In 1567 keerde hij naar Frankrijk terug en werd er lector in de godgeleerdheid, later, omstreeks 1 5 80, werd hij prediker, bij de cathedrale 
, 
kerk van Poithiers, welk ambt bij gedurende zijn geheele leven bekleedde. Hij was zeer gezien bij koning H e n­dr i k III, en leefde nog in 1603 P a qu o t. geeft een lijst der door hem in het licht gegeven geschriften. Onder de brieven van C a s a u b o n u s is er een van hem d.d. 30 Ja­nuarij 1608. 
Zie Jean le Masi e, Poeme succincte de la vie de F. J. Porthais met zijn Discours de l' origine des Angevins et Maneeaux, in 1575 a la FM­che chez .Rene Trois Moieties, uitgegeven en herdrukt te Parijs 1580,la crnix de Maine, p. 259 ; Du Verdier. Biblioth, p. 749; Journal de Henri III, D. V, p. 314; '
Singularitichistor. et litter. de D. LironBenddictin. T. III; C as aubo n i, Epist., 394 ; P a quot, Mem., T. II, p. 242. 
PORTAL (A.) 
schreef 
Verhandeliny over het maaksel en het gebruik van den blaas­band, in Verh. v. d. Holt. Maatsch. te Haarlem, 1770, bl. 1. Zie Holtrop, p, 281. 
PORTAL (P.) 
schreef : 
Trak* der P'roedtneeeteren en Proedvrouwen;') m. pl., Amst. 1690. Zie Abeonde, Naamr., bl. 1 Arrenb erg, Naamr., bl. 419. 
PORTEGIES (TEuNIs), bevelhebber van St. Francisco di Paulo van 12 stukken, een der straatvaarders, die onder ge­leide van kapitein Tomas Tobias en den kommandeur Kin d t in 1677 een scheepstrijd streden met een Fransch eskrder. Na een dappere verdediging werd zijn schip in den grond geschoten. 
Zig J. C. de Jon ge, Gesch. v. Neerl. Zeew., D. III, bl. 284. 
FORTIER (HERMANNUS), te Harlingen, 
schreef: 
Omstandig berigt nopens het suspendeeren van yPytze leen en Pieke Tjomme8, Doopsgezinde leeraren, op Ileereveen, Harl., 1742. 
Zie Bal. Th. v. d. Groe, p. 185; Blaupot ten Cate, (esch. d, Doopsgez. in Friesland, bl. 209, 352. 
PORTIELJE (mr. D. A.), in 1814 te Amsterdam geboren, was verscheidene jaren plaatsvervangend regter in zijne ge­boorteplaats, (loch zich weer door een politieken werkkrino-aangetrokken gevoelende, maakte hij van de staathuishoug kunde een voorwerp van grondige studie. Hiervan getuigt zijn met prof. V i s s e r i n g uitgegeven werk : over de Engel­ache graanwetten en zijne bijdragen tot de Staathuishoudkun­dige Jaarboekj es, waaavan bij mede oprigter was. Hij paarde aan strikte nauwgezetheid van beginselen, liefde voor orde, onaf hankelijkheid en vrijheid, helderheid van oordeel en een groote kennis. Hij was lid der Gedeputeerde Staten van Noord-Holland en overleed in 1852, 
Zie Kobus en de Itivecourt, 
PORTEN (SIMON VAN DER), beeldhouwer te Oudenaarden. Komt voor in 1461, 1462. Zie Kramm. PORTENGEN (LiimAN), Utrechtsch schilder in de eerste helft der 1'7" eeuw. Zie Immerzeel. 
PORTENGEN (PIETER), tijdgenoot van den vorige, leer-ling van Moreels e. Hij schilderde landschappen in den trant van J. Bot h. Hij was in 1638 lid van het St. Lu­k as-gild te Utrecht, 
Zie Immerzeel; Kramm. 
PORTMAN (LopEwm. 'GOTLIEB), werd in 1772 te Darm­stadt, in het Groot-Hertogdom Hessen, geboren, en was een leerling van G o ep f e r s uit de school van Rijland. Hij kwam op
, 
aim 18de jaar te Utrecht, en zette zich vier jaren daartia als plaatsnijder te Amsterdam neder. Behalve een menigte boek-. prenten near teekeningen van Jacques Kuy per en andere meesters (o. a. in de Romeinsche Geachiedenissen en de 
M'ensch van M. S t u a r t), heeft hij een menigte portretten van beroemde, aanzienlijke en geleerde manneu,. o. a, van den raadpensionaris Schimmelpenninck, Bilderdijk, de doctoren D e i m a n, B o n n, Y p e y. a Ito y enz. gegra­veerd. Ook heeft men van hem een Monument van Pins VI en een dergelijk van Jan Ni eu w en haize n, stichter der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. In den tijd der Fransche revolutie begaf hij zich naar zijne geboorteplaats, keerde van daar naar Nederland terug en vestigde zich te Amsterdam als kunst- en boekhandelaar. Hij werd den 18 den 
Julij 1808 lid der 4de klasse van het Kon. Ned. Instit., doeh bedankte 20 Nov. 1815. Uit zijn huwelijk met Antoinetta Catharina P rediger sproot de beroemde historieschilder Christiaau Julius Lo de w ij k Portman. Zijn portret bestaat. 
Zie Immerzeel; Muller, Cat. v. Portr., Alpha& Naomi. der 1 e den v, h. Kon. Ned. Instil., bl. 71. 
PONTZ (J. DAVID DE) gaf in het Edit : Doolhof der Me­dicijnen, Leeuw., 1694, 12°. Zie Abcoude, Naaml., bl. [68. 
POST (ELISABETH MARIA) werd in 1735 geboren. In 1788 verscheen van haar, loch zonder haar naam, een bij uitstek fraai gesehreven werk onder den eenvoudigen titel van : Het Land, in Brieven, met eene aanprijzende opdragt van den Arnhemschen predikant A, van den Berg. Dit werk werd viermaal herdrukt. Bij de uitgavc van een tweede geschrift: Poor Eenzamen, maakte zij zich als schrijfster van Het Land en als dichteres bekend. Hierop. volgde : Reinhart, of Natuur en Godsdienst. 3 dln., m. pl. en portr., Amst., 1793 in een eenvoudigen schoonen stiji gesshreven. Reeds was jufvrouw P os t de lievelingc van het publiek, toen zij (Rott., 1793) Mijne Kinderlijke Tranen in het licht gaf, waarin zij den dood harer moeder betreurde, gelijk zij dien haars vaders in haar Poor Eenzamen beweend had. In 1794 trad zij met den Noordwijkschen predikant O v e rd or p in den echt, en gaf bij die gelegenheid hare Gezangen der Liefde (Gron., 1794) in bet licht. Hierop volgde : Gezelschap en Eenzaamheid, Gron. ; Het waar genot des Levens, in brieven. m. pl ., Amst. 1796, G. W. C. Starke, tafereelen nit het huiselijk leven, uit het .1Igd. vertaald, Amst., 1804, 2 dln.; Don Karlos, 1Croonprins van Spanje, door Schiller, 
n. 
h. lloogd. Amst., 1789, gr, 8°. .Frederika Weisz en hare dochters, uit het Hgd., Amsterd., 1806 en eindelijk Ontwaakte Zanglust, 's Hage, 1807. In 1810 liet zij voor hare vrienden drukken : Ter gedachtenis van mijnen waardigen broeder 

B.
 Post, in 1809 te Demerari overleden. Deze was de man dien zij vroeger in haren Reinhart geschetst heeft, Zij over­leed te Epe, in 1812 in den oaderdom van 57 jaren. Haar portret is door V i n k e 1 e s gegraveesd. 


Zie Siegenbeek, Bekn. Geschied. d. Ned. Letterk., bl. 275; van Kampen, Bekn. Geschied. d. Ned. Letteren, D. II, bl. 433) W it­sen Geysbee k, Biogr. Anth. Cerit. Woordenb., D. V, bl. 28 volgg. ;Collot d'E scary, Holt. Rom. D. IV, (1) bl. 95-98; Fader!. Let­teroel, 1794, bl. 603-605: Muller, Cat. v. Portr. ; Gebrs. v an Kleef, Alph. Naaml., bl. 476; Navorscher, D. VI, bl. 309 ; Nieu­wenhu is; Kobus en de Rivecourt. 
POST (G.), middelmatig dichter in den aanvang der 18de eeuw, b. v. voor den berijmden .Ueidelbergschen Oatechismus van It. van der Vi s, 's Hage, 1716, 
Zie Heringa, Naaml. v. Dichters, bl. 71. 
POST (H.), dichter in de eerste helft der 18de eeuw. In 1754 schreef hij een Lo/oJ'er toegewijd aan het Pan Poets"-cum Batavum van A. van Halen. 
Zie van der Aa. N. B. A. C. Woordenb. POST (JAN), zoon van Herman us en van E v a r in a van Rie msd ij k, geboren te Tiel den 288ten Aug. 1778. Als kadet bij de kavalerie in dienst getreden in 1796 werd hij in 1803 benoemd tot 2de luitenant, en 2 jaar later geplaatst bij het 2de regiment (Bataafsche) hussaren. Bij de inlijving van het koningrijk Holland in het Fransche keizerrijk ging hij bij het fransche leger over als ritmeester van het regi­ment lanciers van de garde en kwam in 1814 in het vader­land terng. Als luitenant-kolonel msgeplaatst bij het regiment hussaren no 6 werd hij spoedig bevelhebber van het regiment kurassiers n° 3. In 1826 tot generaal-majoor bevorderd, werd hij belast met de inspectie over de zware kavallerie, en n a de Belgische omwenteling kreeg hij het bevel over de 10 bri­gade kavallerie. Na in 1836 op nonactiviteit te zijn gesteld, werd hij drie jaren later gepensionneerd. Post bad in alle rangen de verschillende veldtogten in Noord-Holland 1799, in Oostenrijk 1805, in Pruissen 1806, Zeeland 1809 en in Rusland 1812 medegemaakt. Hij was voorts in 1813 in Duitsehland, werd in den slag van Leipsig gewond, in Frank­rijk in 1814 en in 1815 in de Nederlanden. Hij was ver­sierd met het Legioen van Eer, de Militaire Willemsorde 3" klasse en de orde van den Nederlandschen Leeuw. Post overleed te Utrecht den 18den September 1841. 
(Part. berigt.) 
28 
POST (H.), kunstgraveur uit de eerste helft der 18d6 eeuw. Hij vervaardigde boekprenten o. a. De geestelijkheid en re-Bering uit de stad Anasterdam geleid, A° 1578, door hem ge­graveerd in 1728. Ook sneed hij de Nieuwe Kaart van Gooiland in 't koper. 
Zie Kramm. 
POST (JAN) een Haarlemsch glasscbilder, Hij stierf aldaar 
11den -November 1614. Hij was de varier van F r a n s en 
Pieter (die volgen). 
Zie Immerzeel, Kramm. 
POST (FRAMs), zoon van Jan P o s t, broeder van Pie t e r 
Post (die volgt), werd omstreeks 1620 te Haarlem geboren 
en kwam door zijn broeder in aanraking met prins Joan 
Maurits, die hem, in 1637, met zich naar de West-Indien 
nam. waar hij vele landschappen met de volksgebruiken heeft 
afgeteekend en gescliilderd. Hij keerde in 1644 met den 
prins terug, en schilderde in 1668 verscheidene dier afbeel­
dingen op het huis Rijksdorp bij Wassenaar. Ook voor an­
deren bragt hij West-Indische landgezichten op doek. Ook 
was er een groot stuk van zijn penseel te Honsholredijk. In 
1816 werden er op de kunstverkooping van Vincent v an 
der V in u e te Haarlem 18 stuks schilderijen, TVest-Indische 
andechappen voorstellende, van hem verkocht. Ook etste hij 
eenige platen. Er zijn o. a. 48 door hem geestig geetste in 
C. Barlaei rerun; per octennium in Brasilia et alibi nuper gestarum, sub praefectural illustr. comitis J. Mauricii etc. historia. Amt. ex typis J. Blaeu, 1647, gr. fol. Hij is volgens H o u b r ak e n, den 17den Februarij 1680 in de G-roote kerk te Haarlem begraven. Hij is meermalen afgebeeld door Corn elis Vis sc her geteekend, Fr an s Ha is ge­schilkerd en J. Suyder hoe f gegraveerd. 
Zie Houbraken ; van Eynden en van der Willigen; Im­merzeel, Kramm; A. van de r Will i g e n, Pzn., les Artistes de Harlem, p. 248. 
POST (PIETER), zoon van Jan Pos t, beroemd bouwmeester, werd te Haarlem in 1608 geboren. Hij deelde in het vertrouwen van Graaf Joan Maurits en vergezelde hem op zijn togt naar Brazilie, waar hij de kerken en andere gebouwen van Olin da, in vestingwerken en huizen voor de Maurits-stad (Fernam­buco) herachiep. Ook in ons Vaderland heeft hij verscheidene voortreffelijke gebouwen gesticht o. a. het huis Zwanenburg, van ouds het Htli8 ter Hart, aan de Haarleromer trekvaart, bet Stadhuis te Maastricht (1659-1663), de firaag te Gouda, het kasteel Vredenburg in Noord-Holland, het Prins Mau,-rite huis te 'sHage en de Oranje-laal in het huis in 't Bosch 
aldaar. Hij was architect en schilder van Zijn Hoogheid 
Frederik Hendr ik. In 1651 vervaardigde hij de af­beelding der begrafenis van F r e de ri k Hendrik, in druk uitgegeven met den titel Begraeffenisse van Sfine Hoogheyt Frederick Hendrick, oty der gratie Godts enz. Gheteekent en uytghegheven door Pieter Post enz., ende ghesneden door Pie­ter Nolpe, Amst. 1655, gr. fol., bevattende 29 platen. Zijne bouwkundige werken zijn te gelijk met die van P hi lips Vingbooms (zie aldaar) in 1715 te Leiden uitgekomen. Hij heeft zich ook als schilder bekend gemaakt. Hij woonde te s'Hage op de Amsterdamsche Veerkade, waar zijne nage­latene boeken en platen den 17den December 1669 verkocht 
werden. Zijne dochter was gehuwd met Fre dericus Ru y sch (zie aldaar). Zie Houbraken, Immerzeel, Kramm, van der Does, Be­schrijv. van 's Hage, bl. 69 ; Navarscher, D. VI, bl. 214 ; A. v an de r Wil1 ige n, Pzn., les Artistes de Harlem, p. 246. 
POST (TomAs), whipper of luitenant van den opperbevel­bebber onzer vloot, A d r i a a n de H a e s e. Toen de Britten in 1672 voor de oorlogsverklaring de Smyrnasche vloot aan­tastten, en de H a e s e gesneuveld was, gaf diens opvolger, d u B o i s, aan Post bevel, den wimpel van den steng to blijven voeren. Deze betoonde zich dat vertrouwen den vol.-genden dag ten voile waardig, streed als een eerlijk soldaat, en werd daarna in de plaats van de H a e se tot kapitein benoemd. 
Zie J. C. de Jon g e, Gesch. v. Negri. Zeew. D. III a. bl. 59. 
POST (J.) was schrijver van : 
Bet Masker der Hattemisten, Amst., 1734, 8° en 
Aanmerkingen, Amst., 1734, 8°. 
Zie A bcoude, Naanal. bl. 292. 
POST (P.) van dezen dichter, die in het laatst der 18d• eeuw bloeide, vindt men gedichten in het Taal-, Dicht- en Letterkundig Kabinet van van Brender a B r e n d i s D. IV, bl. 240, D. V, bl. 108, 109, 110. 
Zie Heringa, Naaml. v. Dichters, bl. 71. 
POST (SEBASTIA.A.N), portretschilder, in 1777 te Tiel gebo­reu. Hij gaf te Nijmegcn les in de teekenkunst. Zie Immerzeel. 
POST (MARGARETHA VAN DEN) was de moeder der bast--aarden Filips en Da v id van Bo urgondi 8, beide daarna beroemde bissehoppen van Utrecht. 
Zie v. d. Chij g, de Molten der Bisschoppen van de Heerlijkheid en de stad Utrecht, bl. 234. 
POST BRANS (JOHANNES ROBERTUS), portretschilder, den leten April 1811 te 'a Hage geboren, werd door C. K r u s e-28* 
m an in de kunst onderwezen, vertrok in 1843 naar Curacao, waar hij in 1848 nog met goed gevolg portretten schilderde. Zie Immerzeel, Kramm. 
PORTELMAN (A.), dichter nit de eerste helft der 18de eeuw, gaf In diaansche Mengelstoffen, Amst., 1724, 8°. in het licht. Hij had ze evenzeer Groenlandsche kunnen heeten, want ze hebbeu Diets geween met de Indian. Ook heeft men van hem : Leven van Pythagoras, Amst. 1724, 8°. 
Zie J. E. W. Le J e u n e, Bouwstoffen voor de Nederl. Letterk. St. II, bl. 53; van der A. a, N. B. A. C. Woordenb., bl. 50; A rr e n -berg, Naaml. hi. 419. 
POSTHUMUS (GosLING), kunstschilder, leerling van Otto de Bo er, deed in 1824 een kunstreis door Frankrijk en Italie. Hij overleed in 1832, kort na zijn terugkomst te Dokkum, zijne geboortestad. 
Zie Immerze el. POSTHUMUS (ANDREAS), dichter, tijdgenoot en vriend van H e n r i c u s Br u n o, bloeide in het midden der 17 de eeuw en vervaardigde gedichten voor die van zijn vriend. Hij 
was de zoon van C. Posthumu s, predikant te Medemblik, op wiens overlijden (1658) R h ij n e n b u r g h een lijkdicht vcrvaardigde. 
Zie Rhbnenburgh, Vreughde -berg, bl. 156, volgg.; Hering a, bl. 71. 
POSTHUMUS (ANDREAs), predikant te Aalsmeer, dichter en tijdgenoot van W, S 1 u i t e r, voor wiens berijming der Klaagliederen van Jeremias hij o. a. een gedicht plaatste. 
Zie v. d. Aa, N. B. A. C. Woordenb. ; Soerm a ns, 
POSTHUMUS (RINSE) werd den Wen October 1790 te Ternaard, in West-Dongeradeel, geboren. Zijn vader, die het landbouwersbedrijf nitoefende, had het voornemen ook zijn zoon daarin op te leiden, doch hemerkte spoedig diens geheele ongeschiktheid daarvoor. Zelfs bij den arbeid op het land hield de knaap zich met letterkundige studien bezig en niet zelden offerde hij er een gedeelte zijner nachtrust aan op. De vader besloot daarom de neiging zijns zoons niet lauger tegen te gaan en, na een weinig voldoend schoolonderwijs te hebben genoten, werd hij toevertrouwd aan de zorgen van den Heer W. Me b i u s, destijds predikant te Reitsum, 'die hem voor de academische lessen opleidde. Naar de hoo­geschool te Groningen gezonden, koos hij aanvankelijk het vak der geneeskunde ; lanazarnerhand gevoelde 'hij lust voor 
°
het leeraars-arnbt bij zich ontwaken, zoodat hij ua verloop van een jaar tot de theologie overging. Met lust en ijver wijdde hij zich nu aan zijnen nien wen werkkring en weldra kon hij dan ook met de noodige bekwaamheden toegerust de academie verlaten. In 1813 gekozen tot hulpprediker to Waaxens, werd hij twee jaren later tot predikant van Waaxens en Brantgum beroepen. Tot aan zijn dood bleef hij die be-trekking bekleeden, Ofschoon somwijlen miskend wegens zijne vrijzinnige denkbeelden, werd hij echter door verreweg de meesten hooggeacht en bemind. De gemeente bezat in hem een eerlijken en oprechten voorganger, die zonder aan. zien des persoons handelde, en de geringere klasse, onver­schillig van welke godsdienstige gezindte, een steun en he'. per in den nood. Groot en veelzijdig waren zijne talenten, die door onderscheidene geleerde genootsehappen werden ge­huldigd, zoowel in het binnen- als buitenland. Daarbij was hij rusteloos werkzaam, waarvan het groot getal der door hem uitgegeven werken en bijdragen in tijdschriften over godgeleerdheid, staatkunde, staathuishoudkunde, letterkunde, geschiedkunde, schoolwezen enz., ten bewijze kan strekken, Hij was tevcns een warm beoefenaar der Friesche taal, waarin hij drie tooneel— en blijspelen van Shakespeare heeft over-. gezet, terwijl hij, nog op het laatst van zijn leven eene ver­taling van diens Tempest voor de pers had gereed gemaakt.Hij overleed den 29sten November 1859. 
Hij gaf in het licht: 
De Keapman fen Venetien in Julius Cesar, twa Tooneel­stikken fen kr. Shakespeare, uut it Ingels foarfrieske.
Grinz 1829, 8 °. Prieuwcke fen Friesche .Rymmelerye Grinz. 1824, 8°. In Jouwerkoerke fol frysk griernank, ree makke in de
Friesen oonbean. Grinz 1836. 8 °. Jhr. Mr. M. Hettema en R. Posthutnus, onze. Reis naar Sagelterland, benevens deszelfs geschiedenis, eene besehrijving van den aard, de zeden, de gewoonten enz. van deszelfs be­woners en eene korte schets en woordenlijst van hunne taal; met eene kaart en (geld.) pl, Fran. 1836, 8°. Eenige Aanmerkingen over de dubbelde en enkelde Kiln­kerspelling in de Ned. Taal, in een brief aan Jhr. Mr. deHaan Hettema. Dockum 1839, kl. 8°. Het Antwoord van Mr. M. de Haan Hettema verscheen terzelfde plaats. 
jiemtne it lye meie, in Blijspul, uut it angels fen W. Shakspeare, forfryske in mei orkleerjendenoten jorsjogn. Doc­kum 1842, kl. 8°. 
Onder het beste werk van Posthumus behoort gewi de Friesche Woordenlijsten, welke hij met Nederlandscheverklaringen in de Frye Fries heeft geplaatst. Post h u-m,u s was lid van 't Friesch Genootschap en der Maatsch. 
v. Ned. Letterk. Zie Levensberigt van R. P. door Ha 1ber tams, in Hand der 
Maims. voor 1861, Versl. v. h. Fr. Gen.1859-1860, bl. 353 ; Handels­blad 14 Oct. 1859, maar vooral de uitvoerige levensbeschouwingen vanDr. J. Halbertsma en Do. J. van der Zwaag in de vrge Fries,
D. IX, bl. 207 en 272, beide belangrijke stukken. POSTHUMUS (NicolaAs), geboren te den studeerde te Leiden, en werd, na het ver­dedigen eener dissertatie de Cratete, Litt. Hum. et Phil. Theor. Doctor en Conrector aan de Latijnsche school te Haarlem, waar hij den 18den April 1840, in den ouderdom van 42 jaren, overleed. Hij beoefende behalve de klassieke­ook de hedendaagsche letterkunde, gaf nameloos verscheidene vertalingen in het licht en bijdragen, zoo in proza als poesij, tot de Vruchten van de .Rederijkerskamer: de Wijngaardran­ken , waarvan hij lid was. Zie Kunst -en Letterb. 1840. D. I, bl. 273. POT (DIRK VAN DER) was lidmaat der Ge reformeerde ge­
meente te Rotterdam. Hij schreef : 
Kort ontwerp van den Christelijken onderwijzer, in twee­en-vijftig stigtekke gezangen in de orde van den Hcidelb. Catechisms. Rott., 1730. 
Zie v. d. A a, N. B. A. C. Woordenb.; A bc o ud e, Naaml. bl. 293. POT (WILLEM VAN DE-a) werd den Eden Januarij 1704 te Rotterdam geboren en beoefende de poezy. In 1768 ver­scheen zijn hoofdgedicht Endeldijk (zijne buitenplaats) gedicht en andere Gedichten in 4°. Vooraan zijn portret, door R. V in k e 1 e 5, naar G. van N ij m e g e n, achteraan belangrijke historische aanteekeningen. In 1772 gaf hij Vervolg op het hofdicht Endeldijk met het portret van Maria van Utrecht, egtgenoote van Johan van Oldenbarneveld. Pit hofdicht haalt niet bij de hofdichten van de Marre : ook is zijne poezy veel minder dan die van zijn vriend en stadgenoot D. S m its. Hij was lid der Maats. van Nederl. Letterk. en gaf in hare werken een gedicht "Ian Z. D. H. Nederlands Erfstad­houder Willem den Vdeo Beschermer van de Maats. Zijn huwelijk met Sara Bosch werd door verschillende dichters bezongen. Ook gaven zij bij haar overlijden Lijkzangen ter harer nagedachtenisse. Rott., 1777. 4°. Hij zelf overleed den 2 8 8ten Januarij 1783. Zie Band. d. Maatsch. van Nederl. Letterk. 1768, bl. 4, 5, 1770;bl. 10; Witzen Geijsbeek, B. A. C. Woordenb. D. V, bl. 184,Siegenbeek, Gesch. d. Ned. Letterk. bl. 252 ; v. Kampen, Bekn. Gesch. d. Ned. Lett., D. II, bl. 205; de Vries, Gesch. der Nederl. Dichtk., bl. ; A r r e n b e r g, Naamr., bl. ; Muller, Cat. v. Portr.; Kobus en de Rivecourt. 
POT (HENDRIK GERRITZ.), geboren te Haarlem in 1600, kunstschilder in den aanvang der ride eeuw en overleden in 1656. Hij schilderde o. a. het portret van Bernardus Palu-dam's, door J. van de Veld e in fo. gesneden. Zijne schil­derij Judith en Holophernus worth voor een meesterstuk ge­houden. 
Zie Bokt et, Beschr. van Delft. Delft, 1729 ; Kra m m. 
POT (JEAN en Nicolas) glasschilders en beeldhouwers nit 
Vlaanderen, van welke de eerste zich in 1500 te Beauvoir 
neerzette en vele werken uitvoerde. Hij schilderde zeer 
schoon in graauw (en camaieux) en overleed in 1563. 
Zie Kramm• 
POT (CoRNELis VRN DER) koopman te Rotterdam en broe­
der van Willem van der Po t, dichter in het midden der 
18de eeuw. Hij was lid van Kunstliefde spaart Been vlijt 
en was de opsteller van "Ida, Gravin van Holland en Zee­
land, aan de voeten van hare moeder Adelheide en van de 
Klagte van Jacoba van Beijeren. 
Zie v. d. A a, N. A. B. C. Woordenb. 
POT (BAREND VAN DER), geboren te Schiedam, was kapi­
tein ter zee en een moedig en geoefend zeeman. Hij voerde het bevel over het schip Dordrecht, voerende 72 stukken, toen in de Successie-oorlog, de Fransche schepen en de Spaan­sche galjoenen in de baai van Vigos vermeesterd werden (1702). Hij overleed in 1711. 
Zie Europ. Mere. 1702, bl. 315; J. C. de Jong e, Gesch. v. h Ned. Zeew., D. IV, a. bl. 227. POTEAU (DAvID), dichter van Sommighe nieuwe en Ghees­telijcke Liedekens met 2 referegnen en Salomons ghebedt, Rott. 1591, 12°. Zie H erin g a, Naomi. van Dicht., bl. 71; Bibl. Heringiana p. 289.POTGIETER (Mr, BARRND JANSZ.) geb. in 1574 te Mun­ster. Was scheepschirurgijn op het schip van Se b a s t i aan de %T e e r d t en voer als zoodanig op eerie ontdekkingsreis in in 1498 de straat van Magellaan door waarvan hij met d e
, 
Weerd t eene kaart gaf, ook bij O r telius opgenomen. 
In zijn portret, door H. L. Rogman gesneden, heet hij Be-minder des Vreeds. En zijn zinspreuk daarop voorbanden, was : Mign hoop staat vast' in Christus den Gekruisten, 1627. aetatis 53. • Misschien is dit zijn sterftijd. A'an het scheepsjournaal van de W , e e r d t zal hij ook niet vreemd ge­
weest zijn. Zie Tiele, Memoire &e. pag. 21-25: Muller, Catal. van Por­
tretten, in voce. 
POTGIETER (PETRUS BERNARDUS) of OLLULARIUS, heel­meester te Amsterdam, kon, volgens B a n g a, door kunde, beleid en beraden stolitmoedigheid gelijk gesteld warden met de uitnemendste operateurs van lateren tijd. N. Z a s noemt 
hem ustads Vroed-vaer, die van de stad eene jaarwedde ont-ving, waarvoor hij, en voor Diets anders, de doode vruchten der barende vrouwen, die door ontbering van krachten e n ophouden der vlagen te kort schoten, moest helpen." V a n der Linde n, noemt hem "Chirurgus amstelodanensis peri­tissim us," en verhaalt een belangrijk geval van eene door hem verrigte gedeeltelijke castratie. N. Fontanus noemde hem "chirurgus dexterrimus" en nam hem mede, toen hij te Utrecht om hulp werd geroepen bij eene moeijelijke baring. Ook T u l p achtte hem hoog. Volgens T i t s i n g h was hij echter een stumper. 
Zie Tu p, Observ. L. III, p. 33, L. IV, p. 58 F on tan n s, de Unco. in Praef.; T it s in gh, Diana, p. 154, 240 : Bangs, Gesch. d. Geneesk. bl. 242, 272, 274. 
POTGIETER ( 
schreef : 
Onveranderlijkheid der Genadegifte, 'sGravenhage. 
Zie A bcoude, Naaml. bl. 293. 
POTHOFF (J.) beroemd organist en klokkenluider, werd in 1726 te Amsterdam geboren. Zeven jaar oud, verloor hij zijn gezicht door de pokken. Twee onbekende meesters, 
it v o g e 1 en U n h o o r n, gaven hem onderwijs op het or-gel, en in 1738 (hij had toen den ouderdom van twaalf ja­ren bereikt) werd hij, na gehouden wedstrijd, organist in de Zuider-Kerk. In 't volgende jaar werd hij organist van het Stadhuis en in 1760 der Oude-Kerk. Hij overleed tegen het einde der 18de eeuw. Hij gaf in het licht 12 sym­phonien voor den hoorn en viool, 2 violoncelles, alto en contra-bas, in 1748 door hem toegewijd aan het Collegium Musicum Vltrajectinum te Utrecht. Dr. Ch. Burney, die in 1772 de gelegenheid had hem te hooren, prijst zijn talent in zijn General History of Music. 
Zie Grego i r, Biogr. des Music. Neerl. p. 144. 
POTHOFF (Mr. CORNELIS) werd den 2lsteu Februarij 1766 geboren. Zeventien jaren oud, verliet hij met den eersten prijs de Latijnsche school, bezocht de Groninger Hoogeschool en was, in de schatting van zijn leermees­ter Rua r d i welhaast dilectus inter dilectos. In 1789 werd hij conrector te Oldenzaal en in 't zelfde jaar rector te Meppel, welke post hij den 208ten Julij 1789 aanvaardde met eene Or. de Juventute Scholastica, propter praestantiam literarum ad priseam elegantiam. formanda, (Gron. 1789). Meermalen bedankte hij voor andere rectoraten, als ook 25 en 30jaren later voor dat van Groningen. In 1795 begon een nieuw tijdperk van zijn leven, Vurig patriot, werd hij gekozen onder de representanten des yolks van Drenthe, die 't eerste Comae Revolutionaire der omwenteling vervingen. 
Hij had zitting toen, den 1 9dea Februarij 1798, de vergade­ring van gecommitteerde repraesentanten, namens 't uitvoe­rend bewind, werd ontbonden, en hiervoor werd aaugesteld 't Intermediair administratief Bestuur van Drenthe. Onder de nieuw bencemden was Potho ff, die aanstonds tot voor­zitter, voor de eerstkomende 14 dagen werd gekozen, terwijl tegelijk het secretariaat . aan den' burger W. Singenberg voorloopig werd opgedragen. Den listen Junij daaraanvol­gende trad hij af, doch werd nog voor 't einde des jaars tot landschrijver benoemd bij den Etstoel, 't geregtshof van Drenthe. Dat was eene vaste regterlijke betrekking. Hij leidde nu het rectoraat te Meppel neder met eene holland­sche redevoering over 't Bestuur der Voorzienigheid zigtbaar in de lot- en standwissel der menschen. Al vroeger schijnt hij deze nieuwe rigting van zijn Leven iu 't oog gehad te hebben, hij toch was, den 7den Augustus 1797, te Gro­ningen tot docter in de regten bevorderd, In Februarij 1800 werd de Etstoel ontbonden en zijne jurisdictie overgedra­gen aan het toenmalige hof te Kampen. P o th o f f eerst ontslagen, eenige weken later hersteld, bleef om, voor zoo­veel 't voormalige hof van Drenthe betrof, onder den ou­den naam van landschrijver, 't werk van officier van ju­stitie waar te nemen, en nam tevens zitting als lid van het wetgevend ligchaam der Bataafsche republiek. De nieuwe staatsregeling van dat jaar bragt het getal der Vertegen­woordigers op de helft. Po th off nam zijn ontslag en raakte geheel buiten betrekking, doch aanvaardde in het najaar van 1802 het hem opgedragen schoutsambt van Emmen en Ros­winkel. Toen den 1 (yen October 1804, door den invloed van Mr. P. Ho fs t e d e, 43 Drenthenaren zich vereenigden om bet landschap weder tot een afzonderlijk departement te maken, was Pot hoff onder hen. Na de oprigting van het koningrijk Holland, vereende hij met zijn schoutambt de be-trekking van onderinspecteur der middelen te lande. Onze inlijving in Frankrijk deed beide posten ophouden, en . werd Po tho ff tot vrederegter benoemd van het Canton Dalen. De overlast dien hij hier leed gedurende het beleg van Koe­vorden, 1813, 1814, de gewalige brand van 1816, waarbij hij al zijne bezittingen verloor, maakte Dalen tot een minder geliefde verblijfplaats voor hem. Hij nam dus zijn verblijf te Koevorden, en bleef daar tot in 1834. Hij stichtte hier met B. S in g e n b e r g en J. W o lthusum het departement van bet Nut van 't- Algemeen. Ook bekleedde hij tot zijn dood toe het ambt van schoolopziener. Hij overleed den 1 den September 1844. 
Zie Drentsche Volks -Alm., 1845, bl. 157 volgg. 
POTHOVEN (HENDRIK), in 1725 te Haarlem geboren, 

was een bekwaam portretschilder uit de school van Ph Ili p van D ij k. Hij had een goed penseel en een niet onbeha­gelijk koloriet in het naakt. De onderscheidene stollen der kleedij wist bij eigenaardig na te volgen. Hon b r a k en en andere graveurs hebben vele portretten naar zijne schilderijen en teekeningen gegraveerd, zoo als de gemalinnen der Stad­houders uit het huis van Oranje, Nicol a a s Simon van Winter en diens echtgenoote Lucretia Wilhelmi n a van M er ken, Fe i t ama, den hoogleeraar Ruhukenius en anderen. Hij vervaardigde ook kabinetstukjes en kolos­
sale teekeningen. Zoo vindt men in den catalogus der kunstverzameling van PI o o s van Am s t e 1 (n°. 14) de Maaltijd, gehouden in de Schutters Doelen, op het eeuwig 
Vree-Verbond, door de opperbevelhehber der burgerij van Amsterdam, uitvoerig met 0. I. inkt geteekend naar de origineele schilderij door B. van der H e 1 s t, berustende op de groote krijgsraadskamer en (n°. 19) de Optogt van een Burger-Nachtwacht met derzelver ogicieren, :gevolgd 
van verscheidene gewapende burgers en andere aanschou­wers, meesterlijk, uitvoerig met zwart krijt geteekent, naar de beroemde schilderij van R e m b r a n d t, berustende op de Krijgsraadkamer in het Raadhuis te Amsterdam. Hij gra­veerde ook in mezzo-tinto. Hij schilderde zelve zijn por­tret, levensgroot, waarnaar P. Tanje een gravure heeft vervaardigd op een blad met dat van Jacobus Bu ij s en van Jan de B e i j e r. Hij overleed omtrent 1795. 
Zie Immerzeel, Kramm. 
POTHUYZE (S.) 
schreef : 
Sleutel der Kennisse of Verklaring over den Catechismus, 
Utrecht 1728, 8°. 
Zie A rrenberg, Naarnl. bl. 419. 

POTHUYZE (W.) 
schreef : 
Over de drie eerste Capittelen van de Openbaring van Jo­hannes. 
Zie A bcoude, "lank 168. 

POTMA (JACOB), een Fries, te Workum geboren, was leerling 
van W y b r a n d de Gees t. Hij onderscheidde zich als his­
torie- en portretschilder. Volgens Immerzeel overleed hij 
te Weenen, in 1684, volgens De scam p s op eene rein der­
waarts, in den ouderdom van 74 jaren, doch volgens N a g­
1 e r schilderde hij in 1690 een altaarstuk voor de kerk' te 
Pfreimdt. 
Zie Immerzeel, Kramm. 
POTMAN (PAtmus), geboren te Maastricht, was rector der scholen van St. Servaas en bloeide als taalkundige in de 1846 eeuw. 
(Part. berigt.) 
POTS (ADRIAAN), griffier bij den Hove van Holland. Ter­wij1 het Hof, daar de Ruwaard Co r ne 1 is d e Wit t op de pijnbauk geen schuld beleden had, raadpleegde, over de mis­daad, waarvan men hem in de sententie zou beschuldigen, gaf Pots te kennen, dat er eon voorbeeld was, dat het Hof iemand ter straf had verwezen, zonder belijdenis of misdaad uit te drukken in de sententie. Bij Wag en a a r komen hiervan twee voorbeelden voor, namelijk in de sententien van Ui t en b ogaart en Tr esel (1619), dock deze waren niet van het Hof, maar van gedelegeerde rechters. 
Zie Wagenaar, V. H. D. XIV, bl. 155. POTS (HENDRIK), griffier bij den Hove van Holland, was bij de ondervraging van O l d e n b a r n e v eld, H o g e r b e e t s en de Gro o t tegen woordig in 1618. Zie Brandt, Regtspl. van Oldenb. bi. 4.; Wagenaar, V. H. D. X, bi. 281. POTS (THoMAs), zoon van Tho m a s Po t s, eerst predikant bij de Engelsche gemeente te Vlissingen, later te Amsterdam, waar hij in 1685 stierf en van S a r a de M a a g d, werd pre­dikant van de Engelsche gemeente te Vlissingen, vervolgens in 1651 te Utrecht en sedert 10 November 1654 der Nederduit­sche gemeente ter eerst gemelde plants. In September 1684 geraakte hij in groote ongelegenheid, omdat hij de onvoorzig­tigheid had gehad K oelma n, die te Sluis afgezet was, voor zich te Vlissingen te laten prediken, niettegenstaande de Staten van Zeeland te voren aan K o elm an verboden hadden binnen de provincie van Zeeland te prediken of de Sacramenten te bedienen. Po t s werd daarover voor de Sta­ten van Zeeland ontboden, doch hij verontschuldigde zich "vermits hij aan het flerezijn laboreerde". De staten namen hierin geen genoegen, en ontboden hem op nieuw. Pots verontschuldigde zich op de beste wijze en betuigde onkundig te zijn van hun resolutie van 1674 omtrent K o e 1 m an en dat hjj ook voor zijn collega Be r na r du s van Deinse had gepredikt. Het gevolg hiervan was dat aan beide heeren drie maanden het prediken werd verboden en hun tractement voor lien tijd den armen van Vlissingen toegewezen. Hij sloeg in 1659 een beroep der Engelsche gemeente te Am. sterdam en in 1663 een der Nederduitsche gemeente te Utrecht af. Hij overleed in Julij 1689. Uit een geschrift dat op hem werd vervaardigd en onder het yolk verspreid is, blijkt, dat hij te Vlissingen niet zeer bemind moet zijn geweest. Het begint dus: 
"Hier ligt begraven Schotsche T o m 
"En niemand is 'er rouwig om." 
Hij huwde I. Nikoletta Kommersteijn in Febr, 1666 overlede en II. A 1 i d a de It u i t er, dochter van den Admi­raal M. A. de Rniter, weduwe van Johan Schorer, Schepen te Vlissingen. 
Zie V e e rs, Kerkel. Tijdtreg. op de Engelsche Kerk te Amsterdam, bl. JO; van Rheenen, Reg. der Utrechts. Pred. bl 65 ; Hunnius, Zeeuwsche Buyse ; Bran d t, Leven van de Rutter, bl. 990; V r ol k-h er t, Vlis. Kerkh. bl. 133 volgg. ; Steve n, Hist. of the Scottisch Church. p. 279, 301-2, 306, 341-344; Kobus en de Rivecourt. 
POTEUK (J.), portretschilder nit de helft der 17" eeuw. Men heeft van hem eene schilderij met de portretten der Regenten van het Pesthuis te Leiden. 
Zie Imm erzeel. POTTGIETER, of POTTENGIETER, (HENDRIK), kunst­schilder, die omstreeks 1641 bloeide. Op Catal. Ter Wes­ten komt van hem voor E'en Huwelyk. Zie Kramm. 
POTTEBACKER (JAN Sims) van Harlingen. Omstreeks 1676 verscheen : 
Ben lid van onse Reyse gedaen na Pruyssen tot Polen toe met Gerrit Roosen en lck, Jan Sibes Pottebacker van Hair. lengen in 't jaer 1676. Den, Vett Augusty, oude stijl, daer gekomen en den 16deu September ben iek Jan Sibes, -weer vertrocken, zijn 'tsamen 42 dagen in Pruyssen omgereyst, en tot Dantsick getve,est, opgesteldt om de groote liefde en vriendschap die ons alom betoont is. z. pl. 
Zie S c h ij n, Gesch. der Mennon. D. III, El, 348, 349. POTTELSBERGHE (RicHARDus), uit een aanzienlijk ge­slacht te Gendt, gaf in het licht : 
Epicedion in obitum V. N. Joannis Blaserii, Equitis Hie­rosolymitani. In adventutn Generosi, V. Nroli ac Burqundia, Dejaculatio­netnque psittaci fistuld ab comnie,ntaria eodem Gandavi factum. Encomaurn Gymnasii Regii eruditionis publicae Neapoli a Rege catholic° ercitati. Zie Val. An dr e'a s, Bibl. Belg. p. 794; Foppens, Bible Belg. p. 1069. 
POTTER (DIRCK), een hollandsch edelman, minstens se­
dert 1402 tot zijn dood 31 April 1428, geheimschrijver der 
verschillende elkander opvolgende graven van Holland. Ook 
was hij een tijd lang baljnw van 'sGravenhage. Zijne mees­
ters van Willem VI of tot Filips van Bo urgondie toe, 
schijnen veel vertrouwen gesteld te hebben in zijn diploma­
tiek, daar zij hem bij herhaling gewichtige zendingen opdroe­
gen, o. a. in 1409, en zeer waarsehijnlijk in 1412 naar Rome. 
Gedurende zijn eerste verblijf aldaar (langer dan een jaar) vervaardigde hij in een lossen en ongedwongen stijl een ge­dicht, Der Minneloep getiteld, door P. Le endert z, Wz: bewerkt en in 3 deelen (Leiden 1845, 1846) opgenomen onder de Werken, uitgegeven door de Vereeniging ter bevor­dering van oude Nederl. Letterk. 
Zie Kluit, Gesch. d. Staatsregering, enz. D. V, bl. 278; Jonck-bloe t, Gesch. d. Nederl. Letterk. D. I, bl. 343, 344 ; lnleid. voor de Uitg. v. d. Minneloep ; Mr. L. Ph. C. v. d. Bergh, Nederl. Athe­naeum. 'sGray., 1853, bl. 149, 150 ; Nay. D. VIII, bl. 239. 
POTTER (DAVID DE) Lodewij k sz. Van dezen dichter bezitten wij eene vrij losse en vloeijende vertaling van de Pastor fido van G u a r i ni 1), die zich gunstig van de overige, vertalingen die wij bezitten 2), onderscheidt. Zij voert tot titel: Den getrouwen Herder Blijeindend, Treursp. en is meerma­len herdrukt, o. a. Amst. 1678, 1695 m. p1. van G o er e e. In de Bibl. der Maats. v. Ned. Letterk. (D. I 6 bl. 163, 170, 171), komen nog van hem voor: 
Dorinda, hardersp., n. h. Hoogd. van Guarini, door D. 
de Potter en anderen, 'sGravenh. 1735. 
D(e) P(otter), Samenspraak tusschen Pasqusn en Belzeboe, 
op het vervolg van de Nieuwe tijding uit de .Elizeesche eel-
den, onder de zin : Bole, Bok, eta vast, of gij krijgt wat tot 
U last, Rott. 1738, gr. 8°. 

Zie Witsen Geijsbeek, B. A. C. Woordenb. D. V, bl. 135 ;H u y d e c o p e r, Proeve van Taal- en Dichtk. (Reg.) POTTER (HEBELIUs), te Dokkum geboren, studeerde te Franeker, en werd predikant to Peins. In 1803 werd hij predikant aan de Kaap de Goede Hoop ; doch de oorlog ver­traagde zijn vertrek, zoodat hij eerst in 1805, en w el zonder zijn gezin, de reis aanvaardde. Omstreeks St. Helena werd het schip, waarop hij zich beyond, door een Engelsch schip genomen, vervolgens in een zeegevecht met de Franschen gewikkeld en viel eindelijk, daar het het kanaal wegens te­genwind niet kon binnenloopen, in October 1805 to Plymouth binnen. Na een verblijf aldaar van ruiin een maand vertrok Potter naar London, waar hij zich wendde tot Ds. W e r-nine k. predikant der Hollandsche kerk, door wien hij vrien­delijk werd ontvangen en gehOlpen. In het begin van 1806 ging W er n i n c k naar Holland, waar hij tot het laatst van Maart bleef, gedurende welken tijd Potter den dienst in de Hollandsche kerk to Londen waarnam. In het volgende jaar keerde hij nlar het vaderland terug, on vestigde zich to 
1) De origineele MSS der Pastor fido berusten te Ferrara, zie By-ron's Notes to the Lament of Tasso. 2) o. a. Hendrik Bloemaert, Roelant van Engelen, Jvan Someren( 1-bl. 293).
Jytsp, d. Vernuften, 
Dokkum. Den 2den September 1807, den verjaardag van ko­ning Lode w ijk, werd hij hulpprecliker te Amsterdam. In het volgende jaar predikte hij op beroep te Norden, doch zonder gevolg. In 1810 werd hij als predikant te Hanau beroepen en van daar in 1817 te Soerabaya, waar hij den 10den April 1824 overleed. Er is van hem eene silhouette. 
Hij gaf in het Licht : 
Lotgevallen en Ontmoetingen op eene mislukte reize naar de Kaap de Goede Hoop in 1804 tot 1806, in brieven aan een vriend. Met platen. Haarl., 1806. 4 dln. 
Wandelingen en kleine Reizen door sommige .gedeelten van het vaderland, als : in Friesland, naar het eiland Schier­monnikoog, in Groningen, in de Friesche Zevenwouden en het landschap Drenthe, door Amsterdam, en van daar naar Muiderberg en het Gooiland, enz. Haarl., 1808. 2 dln. 
Reize door de oude en nieuwe oosteligke Departementen van het koningrijk Holland, en het .Hertogdom Oldenburg, gedaan in den fare 1808. Haarl. 1808. Met een kaart en pl. 2 dln. 
Reizen door een groot gedeelte van Zuid-Holland, gedaan in de jaren 1807 en 1808. Amst. 1809. Met platen. 
Reize van Amsterdam naar Rattan, door een groot ge­deelte van Duitschland, gedaan in den jare 1810. Amst., 1810. Met platen. 
Wandelingen en kleine Reizen in den omtrek van Hanau, .Frankfort en andere voorname gedeelten van Duitschland. 
Amst., 1811. 
Lotgevallen op eene reis van Friesland door Westfalen en het Waldeksche naar Hanau, in Sept. 1813. Amst., 1816. Vruchten der eenzaamheid. Gron. 1819 en volgg. 4 stuk-,
ken, waarin o. a. Reizen door de Wetterau en tangs den 
Lahnstroom, Verhaal van het voorgevallene in en bij Hanau, 
in de maanden October en November 1813. Amst., 1814. 
Een winter in Londen, door T. S. Surr, vert. door H. 
Potter. 3 dln. Met platen en vignetten. 1810. 
Zestal Leerredenen, uitgesproken in de Nederduitsche kerk 
te Londen. Haarl., 1808. 
Het godsdienstig vieren van onzen geboortedag, de schul­
dige pligt van elken Christen, voorgesteld aan Amsterdarns Gereformeerde Gemeente, in de Ellandskerk,, ten plegtigen ver­jaardage van Lodewijk Napoleon, koning van Rolland, op 
den 2den Sept. 1807. Amst.. 1807. 
Lijkrede op L. H. Schippers Paal, S. S. Th. Dr. Gehou­
den den loten Maart 1806, in de Nederduitsche kerk te 
Londen. Londen, 1806. 
Zie Kunst- en Laterb. 1824, D. II, M. 273 Aanh. op Nieuwenhuis Alg. Woordenb.; Bekn. Biogr. Handwoordenb. van Nederl. bl. 568; Kobus en de Riv ecou r t; Glas i u s, Godgel. Nederl. D. III, N. 119 ; Nay. D. VI, bl. 44, 209, 375. 
POTTER (LuDoLPHus) of POTTERUS, wend te Otronin gen geboren en was in 1585 rector der Latijnsche school te Alkmaar. Hij was de leermeester van Cornelis D r e b b e 1 en A drianus Met i u s. Reeds in 1605 zou hij overleden zijn. Hij beoefende de Gr. en Lat. poezy, blijkens een Grieksch gedicht ter eere van Pieter F or e e s t, Med. Doctor te Alk­maar, achter diens Observationum et curationum Medicina­lium etc. Libr. duo L. B. ex off. Plantin. ap. Fr. Raphelin­gium. 1596. 8°. 
Als beoefenaar der Hollandsche taal, maakte hij zich be­kend door de uitgaaf van bet Etymologicon Teutonicaet lin­guae (quarta ed. op. L. Potteri. Alcm., 1605. 8 .) van C. 
s. Ach ter de uitgave door van Hassel t, is ook de Toegift van Potter u s, over de eigen-namen van vrou­wen in de naamlijst van viervoetige dieren, vogelen en vis­schen opgenomen. Hij was J. U. D. blijkens de opdragt der dissertatio of theses de Posesssionibus van den Alcmaarder Jacob Coeren. 
Zie C. van H e r k, Alcmar. Liter.: Vriemoet, Ath. Frig, p. 100;Kiliaan, uitg. v. Hasselt Praefi ad ; ;• J. P. v. Uappelle, B v. tot het leven van Drebbel ; Nay. D. I, bl. 314, D. II, bl. 144, 227,332; Bijbl. 1855, CIV. 
POTTER (PIETER) Sim ons z., bekend als dichter, o. a. door zijn Eer-dicht, over de Gezangen en leerrijcke Historian, berifint door C. J. Wits. 
Zie van der Aa, N. B. A. C. Woordenb. C. V. 
POTTER (PIETER), zoon van Pieter Simons z., beoe­fende te Enkbuizen, volgens Ho u brak en te Alkmaar de schilderkunst, vervolgens te Amsterdam, waar hij bet burger­regt kocht (4 Oct. 1631) en in 1692 (?) stierf. Kramm echter betwijfelt de echtheid van dit laatste jaartal, en gist dat de sterfdag van den zoon (ook Piet er) voor dien van den vader is genomen. Hij schilderde landschappen, meestal met historische onderwerpen, zoo als in de vier elementen, een ruim gebouw waarin een krygsman, zijne vrouw en be­dienden toebereidselen maken tot verhuizen. Ook was hij een goed graveur, blijkkens de vier Jaargetyden, in fo piano. Hercules door de deugd den waren weg des levens aangewe-zen ; de groote Cavalcade, bij gelegenheid der Blijde inkom-ste van H. M. van Groot-Brittannien te .Amsterdam, den 20sten Mei 1643 te *Amsterdam, in 3 bladen, schoon en gees­tig bewerkt Een Binnenhuis met acht vrolijke boeren en boe­rinnen, in den stijl, van A. van Ostade is door Cloem de J o n g h e naar hem gegraveer 1. Kra mm gist dat er veel werk van Dirk Raphae is z. Camp huy se n, zijn leerling, voor het zijne doorgaat. 
Zie Immerzeel, Kramm, S. Corten, Besehrifv. d. lnkomste 
enz., bi. 15 ; Cat. Leipzig, Sept. 1850, n.. 1628; Cat. Kleinenberg to Leiden, 1841, n. 189. POTTER (Runts), zoon van den vorige, werd in 1625 te Enkhuizen geboren en ontving onderwijs in de kunst van zijn vader. Reeds als jongeling vestigde hij zich te 's Hage, waar hij in het jaar 1650 in het huwelijk trad, (volgens Kramm) met Adriana van Balkenende, dochter van een zeer bemiddeld bouwmeester aldaar. In 1652 begat hij zich naar Amsterdam ter woon, waar hij reeds in Januarij 1654 overleed en in de Groote Kapel begraven werd. Zijne weduwe keerde met een dochtertje van slechts 31 jaar terug en hertronwde er met van Rheen en. Ofschoon Po t t e r op jeugdigen leeftijd stierf, heeft hij echter veel gedaan. Hij was ook altijd werkzaam. Dagelijks zag hij de zon op- en ondergaan, de avond was aan het tee­kenen en etsen gewijd. Zelfs zijne wandelingen maakte hij cijnsbaar aan zijne 8tudie, daar hij altijd een teekenboekje bij zich had, waarin hij, hetgeen hem opmerkelijk voorkwam afteekende. Groot, waren zijne kunstgaven ; alle in- en bui­tenlandsche schrijvers over de kunst hebben ze is nit eenen mond geroemd. Teregt noemt Kr amm hem met R em bran dt en Hob bema het ,, klaverblad van Hollands onovertroffen kunstenaars." u Wat hij geworden is" schreef I m m e r ze e 1, werd hij door de kracht zijner eigen onaf hankelijke genie, die hem deed beseffen, dat men, om groot in de kunst te warden, zich op gemoedelijke navolging der natuur toeleggen moet; en dit deed Pot t er met zulk een gelukkig gevolg, dat hij in dit opzigt onder de dierenschilders den hoogsten trap van volkomenheid bereikt heeft." — # De natuur had hem tot schilder geschapen ; de ondervinding zou hem ook tot dichter gemaakt hebben." Jo an Ma u r it s, landvoogd van Brazilie bezocht hem dikwerf in zijn atelier en zag hem 
o.a. de beroemde pissende koe schilderen. Dat stuk was, volgens Houbr a k en, voor de princes Amelia van Solms bestewd, maar werd om bet onkiesch onderwerp, afgekeurd en kwam in andere handen. Vele jaren was het bij de fa­milie van den Schepen M u c a r t en werd daarna voori 2000 door den kunsthandelaar J a co b van Hoek aan den kunst­handelaar v an Biesum verkocht. K r a m m betwijfelt echter dit bericht. Zeker is het dat deze schilderij werd gevonden in de verzameling van Mevr. de douairiere de R e u v ens, welke verzameling voor f 40,000 aan den prins van Hessen-Cassel is verkocht. Napoleon I deed haar uit Cassel naar Parijs vervoeren. Keizer A lexande r kocht haar uit de galerij van Malmaison voor f 190,000. Zij versiert thans het Mu­seum 1'Hermitage te St. Petersburg. 
Wereldberoemd is ook de Stier van Pot t er. De schilderij 
stelt voor een jonge stier, a staande bij eene liggende koe en twee schapen met een staanden ram en achter een hek, boomen en een bejaarden landman," alien levensgroot. Men rangschikte haar onder de eerste meesterstukken der wereld. Zij draagt het jaartal 1647 (het vorige 1646) en men wil dat zij voor A malia, weduwe van Fred erik Hendrik, zou vervaardigd zimn, in plants van de pissende koe , doch daarvoor diende de beroetnde Ossendri ft. Waarschijnlijk heeft hij ze voor zijn huisheer geschilderd. Napoleon liet ze naar het Louvre vervoeren en stelde er zoo veel pr ij s op, dat hij Hever het Louvre wilde vernietigd zien, dan dit juweel er op missen. Thans versiert zij wederom het Haagsch Mu­seum. Smith stelde de waarde er ,Tan op 5000 guinjes, maar Burger schreef: u L'Angleterre le prendrait bien au­jourd'hui et la Hollande ne le donnerait pas pour un demi­million." Op de verkooping (12 Dec. 1836) te Amsterdam, in het Huis met de Hoofden werd een teekening van V i n-c e n t van der Venn e, naar de Stier verkccht, waarachter men las, dat deze schilderij in 1749 te Haarlem verkocht is op de verkoopina van Fabric i u s voor W. G. H. Fri s o, 
b
voor f 630.00. Een der schoonste kunstjuweelen van P o t-t e r berust in de galerij van den hertog v a a A r e n b er g, te Brussel, voorstellende een kabinetstukje, zijnde een boeren­werf vol beestjes, boer en boerin, spelende met haar kinderen, eene meid, die melkt, • enz. Het behoorde weleer, gelijk de Stier, aan Fa brici us, werd met 375 betaald, gold te Londen in 1816, 330 Guinjes en heeft thans eene waarde van tienmaal zooveel. Burger schreef: c'est un des Pau I Po t te r, les plus purs, les plus perles, les plus argentins, les plus lumineux, qu'il y ait." Het museum te 's Hage be-zit nog van dezen meester, het Spiegelend koeltje en een Landsehap met ossen en varkens, dat te Amsterdam een heu­velachtig tandschap met ossen, kalveren, schapen, paarden en ezels, dat op de verkooping van v an der Lind en v a n Slingeland f 8,010.00 gold, alsook een bergachtig en, boomrijk Landschap, waarin men 0 r p h ens spelende voor­gesteld vindt, terwijl allerlei soort van dieren rondom hem naar zijne lierklanken schijnen te luisteren, in 's meesters besten tijd geschilderd, voorts een Hertenjagt, van groote verdiensten, en een Landsehap, waarin een veehoeder met eenige schapen en eerie koe; Smi th heeft in zijn Catalogue raisonni 120 stuks schilderijen van onzen Po t t e r beschre­ven alle in het tijdvak van 25 jaren door hem vervaardigd, die verscheidene miljoenen vertegenwoordigen. Tot deze be­hooren een weide met vee, op de verkooping van Cremer voor f 53,100.00 een heuvelige weide met vee, bij woningen en geboomte, op die van Loc qu e t voor f 7,500.00, de 
29 
groote Ossendrift, in 1754 te Amsterdam voor f 3,110.00, op die van Br aa m cam p voor f 9,050.00 verkocht. Zijn Landschap bij zonnelicht, met vee, thans in het kabinet van lord P e e 1, gold op de verkooping van lord G w y i r te Lon-den (in 1829) f 15,180.00. Zij werd in 1654, het jaar van zijn overlijden, voltooid. P o t t er muntte ook als etser uit. Al zijne bekende etsen zijn door Nag 1 er en Kr am m be­schreven. Ook deze worden zeer goed betaald, zoo schat W e i gel zijne Schendrnerrie, waerbij een dood paard ,en een hond op 80 Thlr. Ook zijn er een groot aantal platen naar zijne teekeningen en teekeniugen naar zijne platen vervaar­digd. Hij zelve schilderde zijn portret, waarnaar vele gra­
vures bestaan. 
Zie Houbraken, Jacob Campo Weyerman, de Piles,le Comte, Hoet, van Ein den en v.d.Willigen, Immerzeel,Kramm, Nagler, Weigel 's Kunst- Catalog. ; Taillasson, Obser­vations sur quelques grands ,peintres, Paris, 1807 ; Galdrie Lucien Buo­naparte; Catalogue raisonne of the works of the Dutch and Flemish Painters, IV. p. 165 en supplement; W. B„u'rg:er, Galerie d'Arenberg. Paris, 1859; Barhih, Weigel, Supplement au Banhih, Leipzig, 
1843; Burger, Muscle de la Haye. Kramm, in Hist. Gen. Ber. I. 1 St. 50, vooral T. van Westhreene Wz., Paulus Potter, sa vie et ses Oeuvres. La Haye 1867. 8 0. La vie des Peintres. Paris 1754. 
T. II. Handbuch der Aunstgeschichte. Stuttgart 1859. T. II. p. 806; Htst. des Peintres de toutes les dcoles, Paris 17e, Jules Re nouard. 
POTTER VAN DER LOO (Dim) was klerk of secretaris van hertog F i 1 i p s van Bourgondie. Als zoodanig werd bij door den vorst gelast om te Dordrecht op den 13den No­vember 1425 te zamen met den raad R o elan t van W t. k er c k e en den tresaurier B o u d e w ij n van S w let e n de rekening der muntmeesters optenemen, wegens de door deze vervaardigde schilden en andere gouden en zilveren pennin­gen ; alles now tijdens het bewind van J an v an Be ij e r en
• 
°
vervaardigd. Het loon van den secretaris was honderd gou­den schilden. Zie Mr. v. d- Bergh, Nederl. Athenaeum, bl. 140, 150; Nay. D. 
VIII. bl. 239 ; van der Chijs, de lthinten van Holt. en Zeel. enz., bl. 371, 374 POTTERE (MARIA. DE), afstammelinge van een oud en ach­tingswaardig geslacht dat, wegens godsdienstige vervolgingen uit Braband was gevlucht en zich te Zierikzee had gevestigd. Zij huwde John Cony er s, baronet, generaal, gouverneur van Berwick en van den Tower te Londen, in 1658 in den ouderdom van 72 jaren gestorven. Zij overleed te Noordgouwe den 15den Julij 1650 en werd in de groote kerk te Zie­rikzee, in October 1832 verbrand, begraven. Hare deugden en verdiensten stonden vermeld op hare tombe, die met de 
kerk werd vernietigd. Zie St ev en, Hist, of the Scotch. Church. u. s. f. p. 376-878. 
POTTERUS (LuDovicus), te Groningen geboren, was een handig rector aan de Latijnsche school te Alkmaar en heeft zich o. a. als schrijver doen kennen door een Auctuarivm proprier. nomen. Hij overleed te Alkmaar in 1615. 
Zie Nay. D. I. bl. 314; D. II. bl. 144, 229, 233; Bijo1.1855, bl. CIV. 
POTUIL (HENDRIK) weinig bekend Nederlandsch schilder ; van wieu maar eerie schilderij voorkomt in den catalogussen van H o e t en Ter w e s t e n. Het stelt een boerengezelschap voor en is in den trant van Gerard Do u. 
Zie Nieuwenhuis; Immerzeel; Kramm. POTUYL (J.) Men weet alleen dat hij een Nederlandsch kunstschilder was, van wien Kramm vermeldt twee stuks met vrolijke en danzende boeren. Zie Cat. van Barckman Wuytiers, Utr. 1792, bl. 108; K ram m. 
POTTEY (ENocH), predikant te Middelburg, zijne geboor­testad, waar hij, na een veertigjarigen dienst, in 1687 over­leed. Hij werd hevig aangevallen over eene door hem gehon­den leerrede in een geschrift van van der W a e ij e n, dat in brieven, onder den naam van Elkatan Ree Almelech aan. Gamaliel Conradinus, voorstander der gemeente van Philadelphia, Mid­delb. 1675 in het Licht kwam. Hij verdedigde zich in eene 
Modeste en sedige verantwoordinge, op seecker pasquilleus boecxken van een onbekend auteur, abusive genaemt, de heerlijck­heyt Christi, over syn predicatie gedaen op Donderdagh avont over Coll. II vs. 8, 9, 10, Middelb. 1675. 
Zie La Rue, Gel. Zeel., bl. 251; G la sius, Godgel. Nederl. ; A b­coud e, Aanh., bl. 168. POTTEY (JAN) geboren te Haarlem, 20 Nov. 1615, on­derscheidde zich als kunstschilder. 
POUDROYEN (CcRNEtaus VAN) werd in 1642 predikant te Crevecoeur bij 's Hertogenbosch, en overleed in 1662. Hij was een ijverig aanhanger van ziju leermeester G. Voetiu s, 
die een aanprijzende voorrede plaatste voor de ook aan hem opgedragene Catechisatie, dat is een grondige ende eenvou­dige onderwijsinge over de leer des Christelicken Catechismi: Bestaendc in Vragen en Antwoorden. Tot dienst van den­genen, die haer in de catechisatie, hies te lande gebruyckelick, willen oeffenen, waarvan de vierde druk te Dordrecht, in 1662 bij A b r a ha m A ndries z., in 12 0. verscheen. (Er zijn ook uitgaven van Utr. 1655, 1659). Deze Catechisatie is zeer berucht en strekt ten bewijze van den lagen trap, waarop toen bet godsdienstig onderwijs stood. Hij werpt o. a. de vraag op : of men op vastenavond pannekoeken mag bakken? Ook verscheen van hem . Rijkdom van Gods genade, 1654, 8°. 
Zie Soermans, Kerk. Reg. , bl. 100 ; Ypey, Geschied. d. Christel. Kerk sn de 18e eenw, D, VIII, b1. 747; Koecher, Hist. v. d. Heidelb. 29* 
Catech., bl. 324; v an A 1pen, Hist. v. d. Heidelb. Catech. bl. 
Sch t el, (Jeschied. v. d. Heidelb. Catech.; Dez. Geschied. v. d. 
fiery. Eeredienst; Glasius, Godgel. Nederl.; van Alphen, Prot. 
Oec. Catech. Pal. 941. 

POURBUS (FRANS) de oude, soon van Pieter Pourbu s, werd in 1540 te Brugge geboren, en door zijn vader en Frans Fl or i s in de kunst onderwezen. Hij overtrof zijn vader verre in verdiensten en was de derde uit de school van F 1 o­r i s, die hem weleens zijn meester noemde. Hij trad in 1564 in het schildersgild te Antwerpen. Op het punt eene kunst­reis door Italie te doers, verliefde hij op de dochter van C or-n e 1 i s Floris, en werd daardoor in zijn plan verijdeld. was een goed beesten- doch nog beter portretschilder. Ook zijn vooral zijne historiele stukken zeer vermaard. Tot de laatste behoorden de altaarstukken in de . St. Jans- en St. Bavokerk te Gouda, de Kersnacht en de Aanbiddang der Ko­ningen, in het klooster te Audenaerde de Marteldood van St. Joris door hem geschilderd voor eene confrerie te Duin­kerken geschilderd. Dit laatste stuk is nog te Gend aanwezig. 
Veel zijner portretten vindt men in Engeland, vooral, op het kasteel Howard te Luton. De keizerlijke galerij te Weenen bezit 5 portretten van zijn penseel. Op de kunstverkoopiug van. graaf Despinoy te Versailles (1850), komen van zijne por­tretten voor Marguerite de Valois en Marie van Swaanenburgh. 
Zijn voornaamste werk is echter Christus onder de Schrift­geleerden, met 40 levensgroote beelden, waarvan de meeste portretten zijn. Deze schilderij, onder Nap oleon naar Parijs gebragt, is door Landon (Annales XVI, 13) afgebeeld. Vol­gens van Mande r, was hij vaandrig der schutterij te Ant­werpen. Op zekeren tijd te waeht trekkende, verhitte hij rich door het zwieren met het vaandel, ademde in het wachthuis nit een gevaagde stinkende goot een kwade lucht in en over­leed, tehuis gekornen, plotseling (1580); hij liet zijne tweede vrouw als weduwe na. Later trad zij in het huwelijk met Hans Jordaens, leerling van Marten van Cleef. Men 
Ludt zijn portret bij van Mande r. Zie van Mander, Houbraken, van Eijnden en van derWilligen; Immerzeel; Kramm. 
POURBUS (FRANS), de jonge, soon van de vorige, werd in 1570 te Antwerpen geboren. Toen hij ter volmaking in de kunst door Frankrijk reisde van plan was verder naar Italie te gaan, werd hij zoo overladen met werk, dat hij, ook van hooger hand aangezocht, oin te Parijs te vertoeven, besloot rich daar te vestigen, en schilderde o. a. de geheele vorstelijke familie en vele edelen. In de Louvre vindt men, behalve an­dere stukken van zijn penseel, het portret van Hendrik 117 in 
wapenrusting en zwart fluweel, Maria de Medicis, in een blaauw fluweelen kleed, met lelien bezaaid en met paarlen en diaman­ten verrijkt. Ook in Engelands knnstverzamelingen outmoet men zijne portretten. Bijv. te Hamptoncourt Hendrik IV en Maria de Medicis. Het portret van Hendrik 1V ten voeten uit te Althorp, wordt door sommigen voor dat van den Rertog de Guise, bijgenaamd is Baloire, gehouden. 
Ook de koninglijke galerij te Madrid, in de Pinakotheek te Munchen, bezitten portretten door hem geschilderd : het koninglijke Museum te Berlijn de afbeelding van Hendrik 1V op zijn doodbed. 
Vele anderen worden door Kra m m vermeld. Poch Fr a n s Pour bus was niet slechts een uitstekend portret-, maar ook een niet minder verdienstelijk historieschilder. Vele zijner mees­terstukken vindt men in de kerken en op het stadhuis te Parijs, zoo als in de Jacobijnenkerk de Aankondiging en een stuk van St. Franciscus, in de kerk van St. Leu (thans in de Louvre) het laatste Avondmaal, de Minder- en Meerderjarigheid van Lodewijk XIII op bet stadhuis. Sommigen kennen het portret van Elisabeth, koningin van Engeland, op 's Rijks mu­seum te Amsterdam aan hem toe. Zijn portret berust in de beroemde galerij te Florence. Hij overleed in 1622. 
Zie de bij het vorig artikel aangehaalde bronnen. 
POURBUS (PIETER) de oude, stamvader van al de overige schilders van dien naam, werd omstreeks 1465 te Gouda ge­boren. De galerij te Weenen bezit drie portretten, levensgroote borstbeelden van hem, Hij was niet alleen een goed schilder, maar tevens een bekwaam mathematicus en bouwineester. Overigens vindt men bij K r a m m een uitvoerig berigt nopens hem, over wien C. L. Carton een belangrijke notitie heeft gegeven. 
Mich i e 1 s noemt in zijn Histoire de la Peinture Flanzande et Hollandaise een vijftigtal schilderijen van dezen meester, benevens eenige dichterlijke beschrijvingen zijner voornaamste altaarstukken. Ook gaat er werk van dezen Peter op dat van Frans door. Hij overleed den 30 0ten Jan. 1584 te Brugge. 
Zie van Mander; Houbraken; van Eijnden en van derWilligen; Immerzeel; Kamm. 
POURBUS (PIETER), de jonge, werd te Gouda geboren, woonde van jongs of te Brugge en huwde er met de dochter van den schilder Lancelot Blond e el. Hij was een goed schilder van beelden en portretten en ook van zawengestelde ordon­nanties van historielen aard voor kerken. De Geschiedenis van St. Hubrecht in de groote kerk te Gouda, was een zijner beste werken. De Academie te Brugge is in bezit van twee door hem in 1661 vervaardigde portretten en van eerie kruisdraging in een kastje met twee deuren, waarop eene kruisdraging en opstanding zijn afgebeeld. Dit stuk draagt de jaarteekening van 1570. Men hield het portret van den hertog van Alencon, door hem te Antwerpen geschilderd, voor zijn laatste en tevens voor zijn beste werk. Hij schilderde ook kaarten ; b. v. eerie zeer groote kaart van het Vrije Brugge. 
Zie Kramm. 
POURS of POURRIUS (KAREL VAN), letterkundige, tijd­genoot en vriend van Jacobus Sluperiu s. Ben brief van hem vindt men p. 430 der Poemata Sluperii, Antv. 1574. 
Zie -Paquot, Mem., T. II. p. 320. 
POUS (BoraFAcrus MATTHIAS), Z0011 van Mr. Pieter Po u s, Schepen en Raad van Middelburg, in 1748 gelicen­tieerd en van Sara Catharina Matthias, werd in 1744 te Middelburg geboren ; kwam in 1765 eerst in de regering zijner geboortestad, klom tot de waardigheid van burgemeester op, bekleedde verscheidene gewigtige stads- en staats-commis­sib), ook buiten Zeeland, en werd in 1786 benevens afgevaar­digden uit de andere gewesten, tot de herziening der quata's benoemd. In 1787 werd hij van al zijne bedieningen ontsla­gen, dock in 1795 op nieuw geroepen ter bezorging van de belangen van zijn vaderland. Hij was destijds een voornaam lid van de vergadering der Staten-Generaal en een der gevol­magtigden tot den handel met de afgezondenen leden van het Fransche gouvernement en sloot met deze den 16"n illei het tractaat van' alliantie. Vervolgens gaf hij blijken van zijne bekwaamheid en welsprekendheid bij de daarstelling eener Nationale vergadering. 'In 1796 werd hij gekozen tot lid van het committe tot de 0. I. zaken. Ligchamelijke ongesteldheid 
belette hem zitting te nemen in de Nationale vergadering, 
waartoe hij als lid der commissie van constitutie was opge­
roepen. Na vruchteloos de baden te Aken gebruikt te hebben, 
overleed hij in 1797 te Breda. 
Hij huwde 1) Johanna Catharina de Bevere; 2) 
Anna Maria S te engrach t, en liet kinderen na. Zijn por­
tret kotnt voor in het vervolg op W a g e n a a r. 
Zie Seheltema, Stactik. Ned. 
PODS (B. MOGGE), Zierikzeeenaar, schreef eerie Dias. med. de multiplici emeticorum in medicina agendi ratione atque usu, L, B. 1817. 
Zie Holtrop, Bibl. med. et chir. p. 281. 
POUS (Mr. BOIFICIUS MOGGE), geboren te Utrecht, 16 April 1732, word pensionaris honorair, raad en burgemeester 
te Zierikzee, waar hij 19 Aug. 1812 overleed .
. Zijn vrouw was Johanna Kmtrentia van Stapele, geboren te Dendermonde, 18 April 1732, gestorven 9 April 1772. 
Part. ber. 
POUVILLON (ANTHOINE DE), in 't midden der 17de eeuw 
te Bethune geboren, nam het kleed van regulier-kanunnik in 
het klooster van St. Aubert te Kamerijk aan, en volgde den 
abt Michel Lac caer t, als zoodanig op (1596). 
.Hij gaf in het licht: 
Traicte de la nature et qualite des aliments et breuvages. 
Liste des evegues de Canzbrai avec leurs vies en abrege. 
Chronique de l'abbaye de St. Aubert. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg , p. 72 ; Foppens, Bibl. Belg., T. 
p. 72; Gallia christ. T. 1II, p. 153, 156; Paq uot, Mem. T. II, p. 418. 
POUWELSZOON (CLAAS), teekenaar en graveur. Kr am m vermeldt van hem een prent, voorstellende : de vlugt in Egypte ; Maria, met het kindje in de armen, zit op een ezel, die door Joseph wordt geleid, met het volgende onderschrift : Messiae genetrix fugit etc. en A. Jekerman. P Goos exc. 
Zie Kramm. 
POZZO (LODEWIJK SERRATO) of To e p u t, Vlaamsch kun­
stenaar in het begin der 17de eenw. Hij hield zich te Venetie 
en Treviso op en slaagde bij uitstek in het schilderen van 
ver verwijderde voorwerpen, ook schilderde hij stormen en 
orkanen en verdienstelijke altaarstukken. Hij leefde nog in 
1587 en overleed in 6Ojarigen ouderdom. 
Zie Kramm. 
PRAALDER (LAuRENs) werd vermoedelijk omtrent het mid­
den der maand October 1711 geboren. Hij was lector in de 
wiskunde aan de fundatie van Renswoude te Utrecht, alwaar hij den 18den April 1793 overleed. Als wiskundige heeft eenigen naam gernaakt door zijne oplossingen van de Konstige vragen van L udolph van K e ii 1 e n, een werk, dat in 1777 te Amsterdam bij J. Mor t e r r e in het licht is verschenen, onder den titel Mathematische voorstellen, verrijkt met aan­merkingen en uitbreidingen door Lau rens Praa lde r, mathe­maticus te Utrecht. Voorts heeft men van hem: Gronden der wiskonst, behelzende eene klaere fondamentele instructie van de Matliesis. late stuk, Rotterdam, 1753, in 4°. Zijn portret door J. H. J o n a i s, ziet het licht. 
Zie lionst- en Letterbode, 1793, Dl. X, blz. 137 ; Moll, Bijdrage tot de geschiedenis der wiskundige wetensehuppen, blz. 114; C ollot d'E s cury, Holt. roem, Dl. VI, St. I, blz. 98; Navorscher,12deJaar­gang, blz. 114; Catalogus der boeken van het Amsterdamsche wiskundig genootschap: Len onvermoeide arbeid komt alles te boven, blz. 94, N°. 455. 
G. M o 1 1, uit het leven van Baron Utenhov e, van Iieemstede, Letterb. 1839, bl. 86, 87. 
PRAEDINIUS (REGNERUS) werd te Wirsum in het jaar 1510 geboren en stierf te Groningen in 1559. Zijne eerste opleiding ontving hij in het Fraterhuis te Groningen, later stu­deerde te Leuven en was daarna in den bloei zijnes levens rec­tor der St. Maartens-school te Groningen. Volgens den geest zijner eeuw, legde hij zich ook bovenal toe op de godgeleerde wetenschappen, welke hij uitsluitend uit Godswoord putte en hem vele misbruiken in de R. Katholijke kerk-inrigting ont­waren deed, die aan Jezus en de Apostelen, ja zelfs aan de kerkvaders der eerste tijden geheel vreemd waren. Van zijne tijdgenooten stond niemand bij hem in hooger aanzien dan D e s. Er a s in u s. Reeds als jongeling hadden zijne leer­meesters hem dezen doers kennen uit diens geschriften ; vervolgens deelde hij in het licht dat Er a s m us te Leuven had laten schijnen en genoot later waarschijnlijk het voorregt, op eene reis den grooten man zelven van nabij te bewonderen. Overal komt zijne voorliefde ten opzigte van Erasmus sterk uit, zoodat met regt gezegd mag worden, dat Pra e di n ius door den geest van Erasmus gevormd is. Hieruit laat het zich ook verklaren, dat zijne boekerij niet alleen met de wer­k en van E rag m u s voorzien was, maar dat hij ook later van elke gunstige gelegenheid gebruik maakte, om zich de boeken te verschaffen, die eertijds aan Erasmus toebehoorden, niet­tegenstaande hij van sommige . werken reeds eene betere uit­gave bezat. Zoo door diens geest gevormd, was hij gelijk Eras m us, van cenen meer zachten card, dan vele voorstan­ders der hervorming in zijnen tijd. 
Hij Wilde de kerk in de kerk hervormen, en wel door de waarheid, zoo als deze in de H. Schrift bevat is, helder in het licht te plaatsen, alsmede dour te werken aan de ontwik­keling des opkomenden geslachts. Steeds scherpte bij zijne leerlingen in, n dat God ons Zijn Woord Diet gegeven had om te twisten, maar om uit hetzelve Hem te leeren kennen en tot een onwrikbaar geloof en heiligen levenswandel te gera­ken," (0 non esse nobis traditum ad contendendum et dispu­tandum, sed ut ex eo Deum cognoscamus, ipsi firmissime credamus ac pie sancteque vivamus," Acron. in Epist dedicat). Hoewel hij als rector zich vergenoegen konde, met het on­derwijs der talen, geschiedenis enz. mede te deelen, verbond hij nogthans daarbij op de feestdagen het onderzoek des Evan­geliums en werkte aim) in stilte aan het groote werk der Hervorming. Zijn naam verspreidde zich heinde en verre, zoodat Diet alleen jongelingen, maar zelfs geleerde mannen aan zijn onderwijs deel narnen, nit het geheel toenmalige Vriesland, uit Duitschland, Frankrijk, Italie, Spanje en Polen. In huis­selijken arbeid was hij tevens onvermoeid, hetgeen blijkt uit zijne godgeleerde geschriften, welke na zijnen dood door J o h
. 
Acronius te Basel in 1563 zijn uitgegeven. Zijne letter­kundige geschriften mogt de wereld niet behouden, dewijl hij deze met eigen hand aan de vlammen prijs gaf, waar­door vele belangrijke aanteekeningen op P la to, A ris tot e les, Demosthenes,Xenophon,Galenus, Cicero en Quinc­t i 1 i a n u s verloren gingen. Eveneens is dit het geval met zijne levensbeschrijving van W es s e 1 G a n s e v o r t en Ru d. A g r i c 61 a, Welke misschien . in deze of gene fawillie verloren geraakt, althans den nazaat niet is overgeleverd, terwijl velen met ons tevens zullen betreuren, dat de man door den vroegen dood misschien verhinderd werd in zijn plan, om der wereld in te lichten 11 Quid quoque tewpore ir. Ecclesia aut ortum sit, ant desierit, et qua quidque causa et quibus auctoribus" (P r a e d. Opp. p. 34). Onder zijne leerlingen wareu met roem bekendJohannes,Acronius, Johannes Nrcerius, The­odoretus Gerardus Loppersum, Everardus en Fri­dericus Coenders, Menso Alting, Rudolphus Bat­ting, Day id Chyt ra e u s. Hij was een groot bewonderaar van alien, die licht, waarheid en heiligheid aan den dag hadden gebragt of nog bragten en verstonden, en uit dien hoofden bovenal van W e s s e 1 Ganse v o r t en A g r i c o l a. Omtrent deze hoorde hij nienige bijzonderheid uit den mond van ouden, die hen nog gekend hadden (P r a e d. Opera, p. 
198). Eene uitboezerning van hunnen lof, door hem geslaakt, leest men in eene met eigen hand geschrevene aanteekening op het Nieuwe Testament van E r a s m u s, uitgegeven ten jare 1527, en thans op de Akad. Bibliotheek van Groningen aan­w ezig 1). 
1) Het schijnt, dat Erasmus dit exemplaar zelfs eenigen tijd tot eigen gebruik bestemde. Later kwam het in handen van den Duit­schen kerkhervormer Martinus Luther, die eigenhandig voor in het werk zijne bekende spreuk schreef: 
„ Pestis ero vivens, moriens ero mors tua, Papa. 
D. M. Luth." en verder in hetzelve eenige zeer korte en soms scherpe aanmerkingen op de denkwijze van E r a s mu s. Wij willen de getuigenissen, die achter en voor in het werk gevonden worden, en die, wegens eene opgave aangaande deszelfs vroegere beroemde bezitters gedurende den tijd van bijkans twee eeuwen, waarlijk merkwaardig zijn, mededeelen. Achter in hetzelve leest men het volgende : 
If Unico Manningha 
anno Salutis 1550. 
Hunc librum a filiis D. Mart. Lutheri Wittenbergae dono 
datum accepi quem Lutherus (piae memoriae) propria manu
conscripsit." 
Van dezen kwam het in handen van Christophorus van E n sum, later in die van Pr a e d i n i u s, blijkens onderstaande aanteekening : 
„ Ab Uncone vere Maningha jam in patria reverso, postquam accepisset D. Christophorus ab Eusum, mihi,porro dono dedit.1555." 
Rag." Praed." 
Wij zien daaruit zijne hooge ingenomenheid met deze man­nen, en met de voortgaande verlichting, tot welke zij kracht­dadig medewerkten, maar ook tevens eene treurige whets van den tijd, waarin hij leefde, toen velen niets liever wenschten, dan den ondergang van alle wetenschap en deugd. Wegens zijne honeachting voor Wessel Gansevor t, bewaarde hij zorgvuldig eenige boeken en overblijfselen, welke aan dezen hadden toebehoord (zie daarover H a r d e n b e r g in Paralip. ad Ursperg. chron. cit. ante Opera Wessell en het getuigenis van Da v id C h y t r a e us in Continuatione Hist. Saxon. Lipsiae 1611, p. 520). Men vindt op de Akad. Bibl. te Groningen nog een werkje in H.S., zijnde Cicerones Offi­ciorum libri tres, hetwelk eens in de boekerij van W es s e 1 G a n s e v or t, daarop in die van P r a e di n i u s geplaatst was, en eindelijk acht dagen voor zijn dood door Pr a e d i n i u s aan C h r. A 1 t i n g, Med. Dr., vereerd werd. Dit wordt door de volgende getuigenissen, achter en voor in het werkje geplaatst, gestaafd Quae minutis his literis sunt annotata, ea sua manu scripsit magnus ille Wesselus Gronigensis, nam ejus fuit bin libellus." wSummus ille sir Wesselus Gronegesis utebatur hoc libello queadmodu nun est." 
D. Regnero Praedinio 
(cujus iste manus est :) acceptum refero : 
C. Alting. 
4.10.59. obiit 4.18.59. 
Hierop volgt eene verklaring van lateren tijd: ,, Librum hunc quantivis pretii, ex bibliotheca viri clay. Salo­monis van Til, prof. Lugd. Bat. mihi comparavi, aO 1714.Albertus Alberthoma, Eccls. Lugd. Bat:' In het begin des Testaments vindt men nog het volgende: Possidet ab Anno MDCLXVI Salomon van Til. Ex bibliotheca Salomonis van Til hunc sibi:librum comparavitA Alberthoma, Eccl. Leid. 1714. 
Hunc ego codicem rarissimum, licet in Catalogo Bibliothecae meae typis exprimendum, destinarem ego Bibliothecae pu­blicae Academiae Groningo-Omlandicae quae Praedinii mea­que patria est. 
Alberthoma. 
In dit werk nu van Erasmus heeft Pr a e d i n i u s eene menigte aanteekeningen gemaakt, welke echter bij naauwkeurige vergelijking blijken, meerendeels gedrukt te zijn, zoo als reeds Al berthom a, blijkens eene verdere aanteekening voor het werk, getuigt. Sommigen echter zijn niet onder zijne gedrukte aanteekeningen op de Evange­listen en enkele brieven opgenomen, waaronder ook eene, in welke hij den lof van Wessel G a n s e v o e t, Agricola en anderen, vooral door eene scherpe tegenstelling van den deerniswaardigen toestand en den schandelijken aard der geestelijkheid van zijn tijd, verheft. Deze aanteekening is te vinden in het gemelde N. T. van E r a s m u s, p. 13 en behoort tot opheldering van Matth. VII: 15-18 
Voor in hetzelve leest men : a Officia haecce Ciceronis ma­nuscripta ex Bibliotheca Regneri Praedinii ad Altingianam translato familiam Almae Groninganae Sacra vult 
Alting 
m. dr." 
Ofschoon Praedinius, voor zoover gebleken is, nimmer de R. Kath. godsdienst verlaten heeft, stond hij bij hare voorstanders in geen hoog aanzien en werden zijne geschriften beschouwd als 
quae ut ab homine novae religionis profecta et doctrinae non sanae merito hinc exulent." t. w. door J. Fr. Fo p pen s, Bibl. Belgica etc. Brux. 1739, Tom. II, pag. 1058 en op pag. 1210 in bet Register, wordt hij genoemd Theologus Acatholicu s. H ij overleed in 1559. Zijn grafzerk werd door het Nut van 't Algemeen in 1810 hersteld. 
Zie over hem vooral Johannes A cronius in de voorrede voor de werken van Praedinius, Bazel, 1563; Kempius, de orig. sit. qual. et plant. Fris. etc. p.143 sq.; Suff. Petrus, De script. Frisiae etc., Francq. 1699, pag. 164-170, 387, 388; Effigies et Vitae Profess. "'cad. Gron. etc. 1654, in praefatione et pag. 36, nec non inter omissaac commissa; D. Gerdes, Hist. Reform. Gron. et Bremae 1749, Torn. III, p. 192– 202; Ypey, Leerrede enz., bl. 66-70; Saxe, Onom., 
T. V, p. 540; Konigii, Bibl. Vet. ac Nova voc., Gerdes, Floril. 
p. 
282; Catal. Bib!. Bunav, T. I, Vol. II, p 1551; Muntinghe, act saes., p. 39 ; P aqu ot, Mem., T. II, p. 331; Fopp en s, Bibl. belg. 

T.
 II, p. 1050; Delprat, G. Groete, bl. 117 very.; Hofstede de Groot, Gesch. der Bi oederkerlc te Gron., bl. 27, 115 ; Diest Lor­gi on, Kerkh. in Fries!., bl. 17; Gron Volks-alm. voor 1044, M. 3 very.; Brucherus, Gesch. d. Kerkh. te Gron. ; Maandschrift tot Nut van 't Algem., Gron. 1810, hi.. 184 ; G1 a siu s, Godgel. Nederl.; Luiscius; Moreri; Hoogstraten; Kok; Nieuwenhuis; Kobusen de Rivecourt; Verwoert; J. J. Diest Lorgion, Verh, over Regn. Praed, Gron. l 862 : A h b o Emm iu s, de Tresiae ayro, p. 10; Bericht aany. den grafzerk van R. Praed.; Muller, Lijst van For­tretten, in de Na,. 1871. 


PRAEGER (HEINRICH AUGUST), gesproten uit eene fa­milie die zich meermalen door het voortbrengen van mu­zikale talenten heeft onderscheiden, werd in 1783 te Am­sterdam geboren. Na van zijne vroege jeugd of in zijne geboortestad de toonkunst grondig en met succes bestu­deerd, en zich met de uitoefening daarvan reeds aldaar een aanzienlijken naam verworven te hebben, vertrok hij naar Brunswijk , al waar hij gelegenheid vond den vermaarden viool-virtuoos L. Snob r, dik werf te hooren. De stijl van compositie en spel van dezen toonkunstenaar, schijnt eenen bijzonderen indruk op Praeger te hebben gemaakt, volgens getuigenis zijner uitgegeven muzikale werken.. In 1 816 werd
. 
hij benoemd tot muziek-directeur aan den stads-sch.ouwburg te Maagdenburg, later in die zelfde betrekking te Koningsbergen en te Leipzig en vervolgens tot kapelmeester van den hertog van Cambridge te Hanover. Sedert een tiental jaren leefde hij in stile afzondering te Koblentz en omstreken. P ra e g e r was een degelijk violist, een voortreffelijk guitarist, een uit­muntend orkest-dirigent en een goed componist. De van hem in het licht gegeven werken, zoo als Etudes, Caprices, Rondo's, 
Variation enz., zoo voor viool als guitar, alsmede Duetto's, Trio's enz. voor strijkinstrnmenten, getuigen van degelijke kunde, routine en gezonden fantaisie ; zij zijn bevallig, doel­matig en houden het midden tussehen het gemakkelijke en het moeijelijke, zoodat zij aan de gevorderde leerlingen bij­zonder aan te bevelen zijn, en ook op onderseheidene conser­vatoires gebruikt worden. Insgelijks zijn er missen en opera's (zoo als onder anderen der Kyffhauser Berg), van zijne corn­positie indertijd met bijval nitgevoerd. Of zij in druk versche­nen zijn, is ons niet bekend. Praeger overleed den 4den Augustus 1854 te Koblentz, en liet bij zijne echtgenoote, zoons en dochters na. Een zijner zonen is erd in an d P r a e g e r, pianoforte-virtuoos, muziek-onderwijzer, muziekale sehrijver enz. te Londen. 
Zie Algemeen Ilandelsblad van 28 Augustus 1854, 2de editie. 
PRAET (DANIEL VAN). 
Zie op. Vranck v. P. 

PRAET (LonEwIJK VAN), Heer van Moerkerken bij Brugge. Hij kocht van vrouwe Margaretha van de Merwede, zijne halve zuster en Heer Willem v an B re de r od e, haar man, den 14 Mei 1424 de baanderij van de Merwede met haar toebehooren. Zijne weduwe Mar g a r e t ha van H ey­n en, was gehuwd met Daniel van de Merwede, Heer van Rep, Poelwijk en Leer-ambacht. St.erf in 1803. Hij liet twee dochters na. 
Zie v. d. Oh ii s, de Munten en Leenen in Braband en Limb. bl. 311;Hoynck van Papendrecht, T. I, p. 1, p. 22, 155, 156; T. II, 
p. 1, 303, T. III, p. 11, 313; Balen, Beschrijv. van Dordr., bl. 1108,1109 ; Te Water, Verb. d. Edel, D. IV, bl. 329, 330; van Lee u-w en, Bat. ill. 1108. 
PRAET (MARGARETHA VAN). 
Zie op Vranck v. P. 
PRAET (PETRONELLA VAN) van Moerkerken, dochter van Lod e w ijk van Praet en van Ka tharina, Bastaard van Egmond, was gehuwd met Heer Herman va n Batenbur g. Zij staat als Bannervrouw op de Ridder-Cedulle van 15 65, Zij overleed in 1594 in den ouderdom van 93 jaren en was alzoo in 1501 geboren. Zij was gehuwd met Phil ip s van Cats en liet 7 kinderen, 4 zoons en 3 dochters, na. 
Zie v. d. Chij s, de Munten der fleeren en Steden van Gelderland, bl. 157. 
PRAM OTEPHANDS DE), een Nederlandsch graveur van 
weinig verdienste, van wien o. a. een prent uitgaat : Het Hoofd 
van een Joodschen Rabbijn, naar G. H o n di u s. 
Zie Kramm. 
PRAET (VRANCK VAN), ridder, Heer van Moerkerken, ter Merwede en Moerkerkenland bij Dordrecht, droeg ten jare 1473 Merwede over aan zijnen zoon D a n i 61, die als titels voerde ridder, Heer ter Merwede en van Moerkerken, Bailluw van Zuid-Holland en Kamerling van Hertog Karel van Bour­gondie. Deze overleed in 1512, nalatende eene dochter, M a r-gar e tha van Pra et van Moerkerken, vrouwe van ter Merwede, gehuwd (1512) met Gerrit van Ark e I, welken echtgenoot zij in 1547 door den dood verloor. Zij stierf zeer oud in 1560. Haar echt was kinderloos. Zij legate erde de Merwede aan haren neef Dani61 van den Boetzelaar. 
Zie v. d. C h ij s, de Munten der Leenen in Brab. en Limb., bl. 312;Kok, Gen. v. Arkel, 25e Gener.; van Leeuwen, Bat. ill. p. 1108. 
PRAETORIUS (PETRUS) schreef: 
Mare saevum, rursusque Batavorum virtute tranquillu9n et pace inter Potent. Angliae et Belgii Respubl. triumphante ltxe-tum. Amst. 1654. 
Een latijnsche redevoering, opgedragen aan E I b. S p i e g et en Luc. van Neck J. U. D. Zie Bibl. v. Pam 1., D. II, bl. 79. 
PRAEVORTIUS of PREEVOORT (BARTHOLOMEUS), vol­gens sommigen den 1 1 den September 1587 te Amsterdam ge­boren, werd predikant te Vreeswijk en nam met geheel zijne ziel de gevoelens der remonstranten toegedaan, de predikbeur­ten van Nielliu s, terwijI deze zich bij de Synode te Dord­recht beyond, in de Waalsche kerk te Utrecht waar. Den 9den Februarij 1619 werd hem zulks door de regering dier stad verboden, en den 19 den Julij daaraan volgenden verboden hem de staten alle kerkelijke diensten. Weinige weken later (19 Aug.) ontzette hem de Utrechtsche synode van zijn dienst en weinige dagen daarna (27 Aug.) werd hij gebannen. In den vreemde verkoelde zijn ijver niet. Niet alleen woonde hij de vergaderingen in September en October 1619 te Antwerpen bij, maar predikte voor zijne geloofsgenooten in het vader­land, en bleef daarin volharden tot dat de zamenzweering der zonen van Olden bar n eve Id tegen het leven van prins Ma u r i t s de gevaren voor de ballingen toenamen. Toen de zaken der remonstranten een gunstige wending hadden gene— men, bediende hij sedert 1630 de gemeente te Amsterdam en sedert 1 Maart 1632 in vaste bediening. 
Hoe zeer men zijne geleerdheid op prijs stelde, blijkt uit de opdragt aan hem, nevens Nie 11i u s en Hutte nu s (1644), den hoogleeraar Cu rcellaeus in de opleiding van aan­staande godsdienstleeraren te ondersteunen. Na lang aan ge­zigtsverzwakking geleden te hebben, werd hij eindelijk blind en ontsloeg zich van het onderwijs, dock hij predikte tot in hoogen ouderdom. In 1667 moesthij bij de waarneming van
, 
zijn predikambt ondersteund worden. Hij overleed den l sten Augustus 1669, na een 82jarig vaak moeijelijk altijd werkzaam leven. Hij was meermalen directeur der Societyt. 
Hij gaf in het licht : 
Nieuwmeegsch accoort of bedenkingen over de vereeniginge tusschen de gedeputeerden der Geldersche Synode en de afge-zetten predikanten van Nieuwmegen beraemt. Harderwijk 1623. 40. 
Predikatie over den CXXII Psalm tot opweckinge van dank­zegginge tot God wegen de gepubliceerde eeuwige vrede en tot betrachtiny van het gemeene beste gedaan etc. Amsterdam den 10 Junii voormiddag enz, Amst. 1668. 8'. 
Onderwijs in de christelijke Religie bij vragen en antwoorden ingestelt tot dienst der jonge aenkornelinge en bejaarde eenvou­diger?, mitsgaders de kleine vragen en antwoorden aengaende de Religie voor de kleine kinderen na jaar 1640, dikwils herdrukt in 8°. Hoorn 1666. Rott. 1679. Amst. 1741, 1751, 1776. 
Ook leverde hij met zijn delftschen ambtgenoot Nicolaus Loedengius het Verkorte kerkelijke formulier. 6 Aug. 1652. Zie Cattenburgh, Bibl. Rem., p. 123 seqq; Paquot, Mein., T. I, 
p. 519; J. Tideman, Gesch. d. Rem., bl. 17, 228 ; de Catech. 
d. Remonstr., bl. 27; Glasius, Godyel. :Neder1.-Arrenberg, Naamr.,bl. 420 ; Rogg e, Bibl. v. R. geschriften, '
bl. 105, 107 ; van Do or­ninek, Anom. en Pseudom. p. 131. 
PRATENSIS (JASON), eigenlijk van de Veld e, ook wel 
van der Meersche of de Praat genoemd, was de zoon 
van Thomas Prat en si s, een bekwaam geneeshcer te 
alwaar ook Jaso n aan het einde der XVde eeuw werd 
geboren. In zijn bedrijvig leven, bloeide hij vooral in 1520, 
en daar hij zich met den gelukkigsten uitslag op de fraaije 
wetenschappen had toegelegd, zoo beschouwde men hem als 
iemand, die veelzijdige kennis en onderscheidene talenten be­
zat, waarvan hij de sprekendste bewijzen gaf. Eerst oefende 
hij de geneeskunde te Zierikzee nit, doch werd later door 
A d off van Bourgondie, markgraaf van Veere en Heer van 
Beveren, tot lijfarts en eersten geneesheer van dat hot' en van 
de stad Veere benoemd, welke betrekking hij met eere ver-
vulde, maar ook daarbij zijne geneeskundige wetenschappelijke 
kennis zocht uit te breiden. 
Zijne grondige kennis der latijnsche taal was hem voorzeker 
hierin behulpzaam, en er wordt zelfs vermeld, dat niemand sierlijker latijn schreef, noch betere latijnsche verzen maakte, dan hij. Een verzameling van dezen heeft hij onder den titel van Sylvia Carrninum ildolescentiae D. Jasonis Pratensis, Antv. 1530. 8°. 
Daaruit vindt men een vers, geplaatst voor de Chronijk van Zeeland, door Johan van Reigensb er gh uitgegeven, waarin hij Zeeland en zijn ongezonde Zeeuwsche lucht, die aanstoot voor zoo vele vreemdelingen, bezingt, en dat door G. de Wind in 't Nederduitsch is overgezet. 
Hij overleed den 2 2 8ten Mei 1558 te Zierikzee eLi werd in de boofdkerk aldaar begraven en een gedenkschrift tot eer van zijne vele voortreffelijke begaafdheden geplaatst. Er be­staan van hem portretten. 
gaf in het licht : 
De uteris libri duo, in quibus opulentissirnana simul ac lau­datissimam vaturaliuw rerum et historiarum supellectilem invenies. 
Antwerp. 1524 in 4°. Amstelotl. 1657 in 12°. De parturiente et parte liber. Antv. 1527. 8°. Amstelod. 1651. 8°. De sterelitate arcendll et pro gignendis liberia. Antv. 1531. Amstelod. 1657. 12°. 
De tuendd sanitate libri quatuor. Antv. 1538 en 1558. 4°. 
De cerebri morbis, hoc est omnibus fere curandis, liber. Ba­
sileae. 1549. 8°. Zie W. v. Gouthoeven, Chron., bl. 221; Val. Andreas, 13161. Belg., p. 441; J. A. Merck 1 in i, Lindenus Renov., p. 505 ; F o pp ens, Bibl. Belg., T., I p. 551 ; de la Rue, Gel. Zeel., bl. 193; Hofferi, Poem., p. 71; Haller, Bibl. Anatom., T. I; Biblioth. Chirurg, T. I; 
G. de Wind, Diss. de Aere Zelandico Verhand. v. h. Zeeuwsch Genoots., D. XIII; Baldin ger, Neues 1Vlagazin fur Artzte, B. IV,
S. 346; K. Sprengel, Th. III, S. 331; van Kampen, Gesch. d. L.,
D. III, bl. 55, 56; A. Roy, Bibl. med., T. V, n°. 329; W.E. Lude. kin g, Levensb. en Lettervr. v. Nederl. Geneesk., bl. 97; Ban ga, Gesch. d. Geneesk., D. I, bl. 32, 52, 309; Isensee en Ali Cohen, Oude en middelgeschiedenls van de Geneesk., bl. 49 ; Biogr. med. i v. ; Ho og­straten; Luiscius; Kok; Nieuwenhuis; Kobus en de Rive-court; Muller, Catal. von Portretten, in voce. 
PRATENSIS (JoANNEs) zie DES PRETZ (JoANNEs). 
PRE (DANIEL Du), in 1752 te Amsterdam geboren, legde de gronden der teeken— en schilderkunst bij J. v an D r e g t en J. An drie ss e n en op de stadsteekenschool, bezocht ter voortzetting zijner landschapstudien Zwitserland, reisde later langs de boorden van den Rijn en bezocht de koninklijke gale­rijen te Mannheim en te Dusseldorf. In 1786 zond hij aan den oeconomischen tak der Holl. maatschappij van wetenschappen te Haarlem een geschilderd landschap, waarop deze den kun­stenaar, gedurende 3 jaren, een toelage van 50 ducaten ver-leende, om zijne kunstoefeningen in Duitschland en Rome voort te zetten. Na een verblijf van vijfjaren in het buitenland, zette hij zich te Amsterdam seder, en maakte zich verdienstelijk door het schilderen en teekenen van landschappen. Hij was lid der Ode klasse van het Kon. Ned. Inst. en van onder­scheidene buitenlandsche teeken-akademien. Ook van die te Parma. Hij overleed in 1817. 
Zie van Eijnden en van der Willigen; Immerzeel; Verslagder 4de c/. v. h. Ron. Ned. Inst.; Kobus en de Rivecourt. 
PRE (F. P. H. Du) schreef: Diss. med. de angina tracheali polyposa. Traj. ad Rhen. 1809. 
Zie Holtrop, Bibl. med. et chir., p. 281. 
PRE (J. D. P. Du), beoefende de poezij, blijkens zijne dicht­stukken in de Kleine dichterlijke Handschriften. 
Zie van der Aa, B. A. C. Woordenb.; Kobus en de Rivecourt. 
PRECHTE (J. J.) is schrijver van: 
Verhandeling over de natuurkennis van het vuur, de voort­brenging van hitte of warmte en over de verbetering van vuur­haarden, fornuizen enz. met afb. in Natuurk. Verh. v. d. Holl. Moats. 1806. bl. 1. 
Zie Holtrop t. a. p. 
PREESMAN (A.) is schrijver van: 
De Westlandeclie vlasser, met een specieboekje. Rott. 1808. 8°. 

PRESBYTER (JoANNEs) bloeide omtrent 1350 en schreef: 
Gesta Pontificum Leodiensium, orsus a morte Henrici III de Geldria. Zie Val. Andreas,. Bibl. Belq. , p. 550; Foppens, Bibl. Belg. 
PRESTINIEN (JEHAN DE), beroemd Miminateur nit het raidden der 15de eeuw. Zie Kramm. 
PRET (CHARLES DU) teekende de Unie te Brussel 1577. 
Zie J. C. de Jonge, t. a. p., bl. 121. 
PRET (QUENTIN DU), uit een aanzienlijk geslacht, stond aan het hoofd der schepenen te Bergen in Henegou wen en teekende (1576) de pacificatie van Gend. Mogelijk teekende hij ook de Unie van Brussel in 1577. 
Zie J. C. de Jon g e, de Unie van Brussel, bl. 52. 
PREY (J. Z. ) in '1744 te Praag geboren, legde zich op het historiele vak toe, en . begat'. zich, 16 jaren oud, mar Duitschland. Te Presburg was hij behulpzaam aan het be­schilderen van eenige zaleu in het keizerlijk slot. Vervolgens bezocht hij Dresden en, Frankfort, kwam omstreeks 1770 in Holland en vestigde zich te Rotterdam, waar hij onderwijs gaf. Zijne teekeningen zijn stijf en treuzelachtig (volg ens I m­merze e 1). Ook vervaardigde hij portretten. Hij overleed in 1823 te 's Bosch. 
Zie van der Eijnden en van der Willigen; Immerzeel;Kramm. 
PREYS (PIETER DE), Heer van Ledasle, nam deel aan het verbond der Edelen in 1566. Hij huwde Helene Den n e­tiere s, die, na zijn dood, in 1574 hertrouwde met Paul de Car on d. el e t, ridder, Heer van Maulde. 
Zie Suite du Supplement au Nobil. des P. B., T. IV, g. 225 ; TeWater, Verb. d. Edelen, D. III, bl. 557, 558. 
PRICE (JOHN), predikant bij de Engelsche gemeente te 's Hage van 16 61-- 1670, toen hij naar Guiana vertrok, gaf in het. licht een t wistschrift tegen J. Rott e, getiteld : 
Satan in een Engel des Lichts ofte ondersoeck, raeckende 
de waerschijnelijckhe,2it en aert van alle hedendaegse Prophe­tien en openbaringen. Met een ontledinghe enz., 1674. 

Klaer beivijs dat alle bekende prophecien sin valsc/i. Met een 
antwoort op J. Rottes Zeedige en Christen-beantwoordinge. 167 4. 
Een kort vertoogh van de colonie, die de Staten hebben ge­
resolveert uyt te setten op de kuste van America. 1676. Zie Tiele, D. III, bl. 115; Steven, Hist. of the scottish church., p. 311; Rogge, Contra Rem. geschrift, bl. 225, 226; 13 oer-mans, Kerb. Reg., M. 129; Steve n, Hist. of the Scot. church. p. 311. 
PRICE (WILLIAM), prcdikant bij de Engelsche gemeente te Amsterdam, sedert 1648, overleden 1666. Hij schreef : 
Constellatzo coelestis ubi gratia Dei et resipiscentia fusius tractatur. Amst. 666. 8°. Zie Steven, t. a. p. bl. 299; Rogge, t. a. p. 
PRICELS (GEoRGIus), J. U. Licentiaat, was in de 2de helft der 16de eeuw hoogleeraar in de regten te Leuven. Als zoodanig werd hij met drie zijner ambtgenooten ten jare 1563 geroepen om uitspraak te doers in het geschil over de munt­geregtigheid der stad Nijmegen en gaf hij daarover met zijne ambtgenooten een stuk uit, getiteld : Consultatie van Loeven aingainde die Mott. 
Zie v. d. ChOs, de ilunten der Heeren en Steden van Gelderland, bl. 8-16. 
30 
PRIEQUIUS (JAcoBus) was seder% 1648 prediktnt te Veen­huijzen en overleed in Nov. 1663. 
Hij schreef: 
Geestelijke koopman. Enkh. 1655. 8°. 
Schoole Gods of .4postolische lessen. Enk. 1653. 8°. 
Over an Timotheum IV : 17. 8°. 
Zie Abcoude, Aanh., bl. 168; Pauw en Veeris, Kerk. Reg., bl. 161. 
PRIESCHENCK (j. G.) 
schreef: 
Geestelijcke Medicijne. Rott. 1639. 8°. 
Zie A bcoude, Aanh., bl. 168. 
PRIESTER (A. v. S.). Abe on de noemt zijne Bijngedich­ten en Gezangen. Uytr. 1709. 4°. Zie Naamr., bl. 294. 
PRIGGE (Jos.) 
schreef : 
Getuygenisse eener aanstaande Heerlijkheid. 8°. 
Zie Abcoude, Aanh., bl, 169. 
PRIJS (MARGARETHA). Men heeft: 
Requeste van Jonkvr. M. P. over de rigoureuse behandeling 
haer aengedaen in een vergadering van Remonstranten te Noord­
wijck. 1620. Met and. stukken daertoe behoorende. MS. 
Cat. d'une collect, ren. de MSS. d'autogr. 1-3. Dec. 1862. 
it la Haye. p. 23. 
PRILLEVITS (DANIEL) was een zeer ervaren heelmeester te Zalt-Bommel, die den 2den Julij 1833 aldaar, in den ouderdom van '74 jaren gestorven is. Zie Konst -en Letterb., 1833, D. II, bl. 17. 
PRIMAEUS (HENnicts) of PRIEM, te 's Hertogenbosch. 
geboren, werd rector der Latijnsche school te Munster in 
Westphalen. Men heeft van hem Scholia in Erasmi libellum 
de octo orationis partium. conetructione. Tiguri. 
Zie Val. Andreas, Bibl. Belg, p. 366; Foppens, Bibl. Belg., 
T. I, 	p. 461. PRINCE (FRANcois LE) was architect in de tweede helft 
der 16de eeuw te Doornik. Zie Kramm. PRINCE (CAREL), dichter uit het midden der 17de eeuw, 
van wien men verschillende dichtstukken vindt 	in Klioos Kraam. Zie .Klioos Kraam, D. II, bl. 31, 170, 249, 327 ; van der Aa, 
N. B. A. C. 	W. 
PRINCE (SAMUEL DE), zie PRINSE (SAMUEL DE). 

PRINCE (VC) 
schreef : 
Verbroken geest en verslage herte. 4°. 
Zie Abeoude, Aanh., bl. 169. 
PRINGLE (Join4), een Schot van geboorte, zag in April1707 het levenslicht te Stiehelhouse, in het graafschap Roxburg­shire. Hij werd in 1730 med. doctor te Leiden, en later (1730-1742) praktiseerde hij als zoodanig te Edinburg, alwaar hij tevens het hoogleeraars-ambt bij de universiteit aldaar waarnam. Vervolgens was hij geneesheer bij de Engelsclie armee, en maakte in die betrekking de veldtogt mede in Duitschland en Holland. Daarna werd hij benoemd tot lijfarts van den hertog van Cumberland en van de koningin, en laatstelijk in 1763 in gelijke betrekking bij den koning. In 1773 werd hij gekozen tot president van de Koninklijke so­cieteit, en stied te Londen in Januarij 1782. Behalve eenige geneeskundige werken gaf hij in het licht: 1) On substances resisting putrefaction (Phil. Tr. 1759). 2) Agitation of the water at Tunbridge, (ibid. 1755). 3) Earthquakes at Brussels, and agitation of waters in Scotland and Hamburgh (ibid. id.). 4) A Fiery meteor seen in Britain (ibid. 1758). 
Zie .Poggendorff, Handworterbuch zur Geschichte der exacten 
Wissenschaften. 

PRINS (Aim), den 2 Eiden Augustus 1810 te Schiedam ge­boren, kwam, nadat hij in de beide regten gepronaoveerd was, den 10den Maart 1838 in Ned. ladle aan, en trad reeds den . 
1 5den 
April in 's lands dienst als gezworen klerk bij den raad van justitie te Soerabaya. Na achtervolgens de betrekkingen van secretaris en fiskaal bij de regtb,ank van =gang in de Sourabaysche afdeelingen, griffier bij den 'rand van justitie te
, 
Padang en viskaal bij den raad, lid in de radon van justitie 
te Soerabaya en te Batavia en griffier bij het hoog geregtshof 
in N. I. bekleed te hebben, word hij in het jaar 1849, nog, geen voile tier jaren na zijne indiensttreding, reeds tot de ge­wigtige betrekking van raadsheer in genoemd opperregterlijk kollegie benoemd. 
Als zoodanig mogt hij nog in dat zelfde jaar een vleijend bewijs van 's gouvernements ingenomenheid met zijne toes, reeds aan den dag gelegde nitstekende bekwaamheden vinden,, in de hem destijds opgefdragen taak, om als gouvernements­commissaris, naar, Riouw te vertrekken, ten einde een onder­zoek te doen naar en orde te stellen op den minder bevre­digenden stand van zaken aldaar. Van die zending terugg,ekeerd, zag hij zich nckg geen twee jaren daarna geroepen tot de waarneming . der hoQgst gewigtige function van algemeeneu 
30 
secretaris. Pat Pr i n s in alien opzigten aan het in hem ge­stelde vertrouwen beantwoordde, bewees zijne definitieve be­noeming tot algemeen secretaris in het jaar 1851. 
Ook als zoodanig viel hem de onderscheiding te beurt van door de regering met commerciale magt te warden bekleed, en wel tot regeling der politieke aangelegenheden ter west­kust van Borneo, na de aldaar plaats gehad hebbende on­lusten onder de Chinesche bevolking in de jaren 1850-1854. In die hoedanigheid, tot drie malen toe, naar gemelde kust gezonden zijnde, bragt hij aldaar in de jaren 1853, 1854 en 1855 de meest doeltreffende en heilzame regelingen tot stand en ontzag hij vermoeijenis, ontbering noch gevaren, om zich te kwijten van de vereerende, doch hoogst moeijelijke taak, hem door de regering opgedragen. 
Kort na zijne terugkomst van zijne laatste reis naar de Westafdeeling van Borneo, viel hem de onderscheiding ten deel van door Z. M. de Koning tot lid van den raad van Ne­derlandsch Indie benoemd te worden, in welke hoedanigheid hij ongeveer een jaar daarna (Julij 185'1) wegens ziekte genoopt werd voor korten tijd naar het vaderland terug te keeren. 
Na terugkomst op Java en wederaanvaarding van zijne betrekking, werd hij in het jaar 1859 belast met de waarne­ming van het ambt van vice-president van den raad van Ned. Indio tot welke hooge bedienino. de Koning hem in dat-
°
zelfde jaar definitief benoemde. Ook werd Prin s in dat jaar benoemd tot president van de hoofdcommissie van OD.. derwijs in Ned. Indie en tot vice-voorzitter van het colle­gie van curatoren van het gymnasium W i 1 le m III, nit welke eerstgenoemde betrekking hij evenw el het daaraan volgende jaar op verzoek eervol werd ontslagen. Als vice-president van den raad van Ned. Indie, herhaalde malen belast met de waarneming van het bestuur over Ned. Indio, kweet Prins zich van die boogst gewigtige taak steeds op zoo uitste-kende wijze, dat hem daarvoor , telkens de meest vleijende betuigingen van de tevredenheid der regering ten deel vielen. 
Mogt de Indische regering, zooveel zij vermogt, daardoor steeds openlijke hulde hebben bewezen aan zijne hooge ver­diensten, ook Z. M. de Koning gaf hem bewijzen, die ver­diensten op hoogen prijs te stellen door zijne benoeming tot ridden der orde van de Nederlandschen leeuw in 1865, tot commandeur dier orde in 1864 en tot groot officier der Luxem­burasche orde van de eikekroon in 1861. 
Met niet weinig leedwezen zag dan ook de regering den hoogst verdienstelijken staatsdienaar in het jaar 1864 's lands­dienst verlaten, waaruit hij, op verzoek, op de meest eervolle wijze en onder dankbetuiging voor langdurige en belangrijke diensten aan den laude bewezen door den Koning werd. ontslagen, 
Kort daarop in het genot van het hem aankomende pensioen gesteld en naar Nederland teruggekeerd zijnde, werd hij even­wel reeds in de maand Februarij 1865 op nieuw door den Boning benoemd tot vice-president van den raad van Ned. India. Met dezelfde belangstelling, denzelfden ijver, met de­zelfde beginselen van strenge regtvaardigheid en goede trouw, welke steeds de kenmerken van zijne handelingen waren, wijdde P r i n s, naar Ned. India teruggekeerd, zich op nieuw aan de behartiging der hooge belangen hem in zijn gewigtig ambt toevertrouwd. 
Doch de staat mogt zich niet lang in het bezit van dien bekwamen ambtenaar verheugen. Nadat hij, bij het vertrek van den afgetreden gouverneur-generaal, baron Sloet van de B e e l e, als waarnemend gouverneur-generaal van Ned. India, was afgetreden, werd zijne gezondheid, die reeds te voren veel te wenschen had overgelaten, z66 zorgwekkend, dat hij zich genoodzaakt zag den l Oden Dec. 1866 het dage­lijksch bestuur den zaken op te dragen aan Mr. A. Loudon, lid van den raad van Ned. Indio, en naar Lissupomg, boven Buitenzorg, te vertrekken, waar hij den 280ten Januarij 1867 overleed. 
Zie Dagblad v. Zuid -Holland, 1867, N. 65. 
PRINS (EwouT), burger van Rotterdam, grootvader van A d r i a e n P r i n s, burgemeester dier stad, die "met zijn koop­manschap van haering en vis op Antwerpen varende, sagh daer eenigen om de religie ter doodt brengen, met sulk een schrik en afgrijsingh, dat hij, t'huis komende, daer van sprak met zijne medeburgeren, als van een' wreedtheit, die in zijn oog onmenschelijk was." Het voeren van zulk een taal, maakte hem zoo verdacht van ketterij, dat hij zich voor eenige gees­telijken moest instellen, om op zijn geloof ondervraeght en ondersocht te worden." De pastoor Hubert Dui fh ui s, die bij dit onderzoek tegenwoordig was, hield zich langen tijd stil, tot dat P r i n s, met de zaak verlegen, op alle vragen naar zijn geloof slechts antwoordde : De kreuple sey tegen den blinden , die wel doet sal wel vinden. 
Einde
lijk stond Duifhuis op, legde hem de hand op 't hoofd en zeide : Wel soon, gae coo voort, dat geloof is goedt, houdt u daer en doet 'er na. Voorts wilt hij met behen­digheid het zoo te schikken, dat het onderzoek gestaakt en de beschuldigde zuiver verklaard werd. 
Zie Brandt, Hist. de Ref., D. I, bl. 613, 614. 
PRINS (Mr. GIJSBERTIIS), zoon van Simon Prins, deken­fabrikant te Leiden, en van Judith Johanna Lode w ij k, werd aldaar 20 Febr. 1749 geboren, studeerde aan de hoo­geschool zijner geboortestad, vooral onder B a v i u s Voord a, in de regten, tot dat hij in Julij 1778 bevorderd werd tot .doctor in de regten, na verdediging eener dissertatio de Eire, ptore vel Venditore , pretii inaequalitate laeso. Hij zette zich eehter niet als advo
kaat neder, maar beheerde de vaderlijke 
fabriek en bekleedde de betrekkingen van ouderling der Herv. 
gemeente en van regent van 't weeshuis (1787-1795). 
In 1788 werd hij veertig in rade zijner geboortestad, welke betrekking hij in 1795 moest nederleggen. Na de omwente­ling werd hij tot stedelijken raad en in 1817 tot burgerneester aangesteld. Hij overleed 24 Jan. 1821, bij zijne echtgenoote, A d r i a n a Cor nelia Hubert, twee zonen (waarvan de oudste Isaac Prins te Amsterdam, in 91jarigen ouderdom, de oudste dienstdoende Pred. bij de Herv. kerk in Ned. is), en eene dochter nalatende. Hij was lid der Maatschappij Nan Nederlandsche Letterkunde. 
Zie Handel. d. Jaarl. vergad. van de Maatsch. v. Letterk., 1821, bl. 7-8. 
PRINS (Mr. HENDRICK JANsze), organist en voorzanger te Medemblik, gaf in het licht 
Medemblicker Scharrezoodtje. Ghevangen en ontweydt van verscheyden visschers : Over-goten met een Sanghers-saussen. Tot Medemblick voor Mr. Hendrick lansz. Prins. Anno 1650. Langw. form. 
Zie over dit boekje en de verschillende nitgaven er van : J. K o­
n i n g, Slot te Muiden, bl. 134; Cat. v. J. Boning, D. II, bl. 357; .Konst- en Letterb., 1850, N°. 37; van der As, N. B. A. C. Woor­den.; Nay., D. X, bl. 357 ; Schotel, 0. ,Boll. Brisk. 
PRINS (JACOB), een verdienstelijk geneeskundige, werd den 
isten Januarij 1784 te Deventer geboren, uit doopsgezinde 
ouders, tot den deftigen burgerstand behoorende. Hij ontvince 
zijne opleiding op de Latijnsche school van het Geldersche 
stedeke Lochem, onder de leiding van de rectoren W a s s e n-
b e rg h en Le e n. Het aanvankelijk voornemen om in de 
theologie te studeren, maakte plaats voor zijne neiging, om 
zich aan de geneeskunde te wijden. 
Tijdsomstandigheden gaven aanleiding dat hij de Duitsche academien te Heidelberg, Giessen en Jena bezocht, alwaar hij . vooral de lessen van de Hociglieraren S e b as t i a n en Ritgen 
bijwoonde. 
Hij verwierf er den graad van Med. doctor, meenende dat 
het hem niet moeijelijk son vallen, ook in Nederland de be­
vestiging te ontvangen van dien titel. Al zijne pogingen om 
bij zijn terugkeer tot het doctoraal examen te worden toege­
laten, leden schipbreuk op het ontbrekend vereischte van aan eerie blinasche hoogeschool de voorbereidende studien to hebben volbragt. Zijne geringe eerzucht stelde zich • tevreden met het afieggen van een examen in de heel- en verloskunde, dat hem regt gaf op het nitoefenen der praktijk. Gedurende acht-en-twintig jaren was hij als zoodanig werkzaam op het eiland= Schiermonnikoog, waar hij tevens jaren lang lid van
, 
de gemeenteraad en assessor was. Zijne naauwgezette zorg 
voor de • kranken, zijne hulpvaardigheid jegens behoeftigen, 
zijne stoorlooze opgeruimdheid in den omgang en zijn onbe­
sproken wandel maakten hem bemind bij alien, die zulke 
hoedanigheden op prijs stellen. 
Bovenal was de brave, gezellige en tevredene arijsaard innig 
geliefd in den huiselijken kring. Gereed om het eiland met 
den vaster wal te verwisselen, werd hij door afmattende 
koortsen aangetast. Hij voorspelde met dankbare onderwer­
ping het naderend uur van zijn dood en behield tot het laatst 
toe het voile genot van al zijne zintuigen en vermogens. Hij 
overleed der, 22sten November 1858, op het bevallig gelegen 
Duinzigt, dat .hij zelf naar zijn smaak en wensch op het eiland 
had laten bouwen. 
Zijn stoffelijk hulsel werd, op zijne uitdrukkelijke begeerte, naar Anjum vervoerd, en aldaar op de algemeene begraaf­plaats, ter 'aarde besteld. Hij was gehuwd met Jo h a n n a v an M a r l e W i nkle r, die hem twee dochters en. een zoon schonk, Welke laatste thans gevestigd is te Veendam als leeraar der doopsgezinde gemeente. 
Zie Provinc. Friesche Courant, Decenib. 1858 en Particuliere berigten. 
PRINS (jonANNEs), koopman te Leiden, lid van 't kunst­genootschap K. W. D. A. V., beoefende de Nederlandsche letterkuncie, Men heed , van hem een viffde druk met nieuwe aanteek. en nieuwe platen van A. Severinus, Oorspronckelficke beschriping van de vermaerde Belegering en '1 ontzet der stad Leiden. Leiden, z. j. (1171) en Leven van Ph. van Marnix. Leiden, .17S2. 80. De bibliotheek der Maatsch. van Ned. Let. terk. bevat een exemplaar met .MSS. aanteekeningen van dezen sehrijver. 
Zie Cat. d. Maatsch. van Ned. Letterk., D. III, bl. 819, 450. 
PRINS (JoHANNEs) was waarsehijnlijk dezelfde ale de vorige. 
Hij sehreef: 
Proeve van Bijbelbloemen, opgezameld in den llof der Kerke of gemengde Aanmerlcingen over eenige, plaatsen der H. S. 
Leiden, 1774. 80. Zie Arrenberg, Naaml., bi. 621. 
PRINS (JaRrAtN)` schreef, 
Ammo/ ofte Dagh.register, van de Reyse die gedaen is 
door '8 Landis vloot, order den Admirael Michiel A. de Ruyter : bevatt al 't Bunt is voorgev. in de Middelandise Zee. Cabo 
Verde, de kust van Guinea, Conlise Eylanden en Terra Nova tot hare wederkomst in 't vaderlandt. Beschreven door 1. P. Amst., Sam. Imbrechts. 1666. 
Opgedragen aan Joh. .Nicolaas Witzen, der Leyden Rechten Doctor, die thans gelukkelijk van de ongeruste Rumen en 't Norma Noortse yolk in ruste het lime vaderlandt geniet enz. Met een uitslaande koperprent die de forten Del Mina en St. Jago, waarvoor de vloot op de ree ligt, en afzonderlijk het fort Cormantijn en een ander ongenoemd fort voorstelt. 
Zie Tiele, Pamfl., II, bl. 184. 
PRINS (JOHANNES HUIBERT) werd den 8sten Junij 1757 te 's Gravenhage geboren, had van kindsbeen of liefde voor (le kunst, doch zijn vader begeerde dat hij zich op de geneeskunde zou toeleggen. Na aan de universiteit te Lei-den tot Philos. Dr. en Art. lib. mag. te zijn gepromoveerd, gaf hij zich geheel aan de kunst over, werd, wegens zijne bekwaamheden, in 1783 in de regering, in 1785 tot regent der teekenacademie en tot secretaris der confrerie kamer te 's Hage verkozen, vertrok in 1792 van daar naar de Delfsche trekvaart bij een molenaar, na voor zijn eereposten bedankt te hebben. 
In zijn later verward en dolend leven, hield hij zich ook te Utrecht op, waar de hoogleeraar Jan us Bleuland zijn lot zich aantrok, en hem onderscheiden teekeningen liet vervaar­digen. Hij werd in 1806' op de weg naar Vleuten bij Utrecht verdronken gevonden. Hij was een beroemd stadsgezigtschilder en een uitmuntend etser. Ook etste hij zijn eigen portret. 
Zie van Eijnden en van der Willigen; Immerzeel;Kramm; Kobus en de Rivecourt. 
PRINS (SAMUEL DE) of PRINCE werd als predikant van Baardwijk, door de synode van Dordrecht 1618, 1619, afge-zet. Hij decide ruimschoots in al de vervolgingen, die zijne broeders troffen. Zoo werd hij in 1619, op den wagen tus schen Heusden en Baardwijk, door drie ruiters aangehouden. Men wilde hem binden en naar Geertruidenberg voeren, doch hij, door de huisluiden geholpen, yowl gelegenheid te ont­snappen en begaf zich naar Waalwijk. In lentemaand van 't volgende jaar werd hij in 't land van Voorne ontdekt, en in 't eiland Goedereede, werwaarts hij zich begeven bad, door den schout in hechtenis genomen, door den baijuw van Voorne, onder geleide van eenig krijgsvolk, naar den Briel gebragt, sterk gekneveld en naar 's Hage e gevoerd, waar hij op de ge­vangenpoort werd gezet. naar 'werd bij door eenige raads-
• 
heeren van 't hof verscheidene malen ondervraagd en met de pijnbank gedreigd. Hoe naauw took bewaakt, wist hij brieven naar de gebannen predikanten, die zich te Antwerpen bevon-den, te verzenden. Sijn gevanghenis en kloekmoedigheit (scl;rijft Bran d t) vermeerderde grootelijk den ijver der re­monstranten, Boo wel der leeraeren als der gemeenten ; want men maekte den inhoudt van Sijn schrijven alomme bekent. Ook schreef hij in een van syn brieven, dat hij getroost was in Godt en bereidt als een goed krijgsknecht van Christus sijnen Heere tot ,den bloede toe te strijden, ja ook voor synen naeme te sterven." Na den lbden van zomermaand een schrif­telijk tot zijne verontschuldiging te hebben ingele­verd, voerde men hen naar het tuchthuis te Amsterdam, om daar met G r a e vi us zijn leven lang bewaard te worden. Hier werden zij streng behandeld en geplaagd, zelfs werd hun, blijkens een brief van hem en Gra ev i us aan Veze­kius, het noodigste onthouden. Toen bekwamen zij van de wethouders eenige verligting, werd hun het vrij gebruik van 't schrijfgereedschap vergund en hun toegestaan dagelijks op de plaats van het tuchthuis lucht te scheppen en zich te ver­treden. Het was ook in het tuchthuis dat Pr in c e een gesprek hield met den koning van Bohemen, bij gelegenheid dat deze het met graaf Ernst van N a s s a u, stadhouder van Fries-land, den Heer van Bred e r o d e, diens zuster en den Engel­schen gezant Carle t o n, bezocht, dat door Prins zelven is opgeteekend. Men wendde pogingen aan de beide predikanten te verlossen, doch ze mislukten, even als een tweede poging. Eene derde had echter beter gevolg, en beide, Prins en G r a e v i u 5, ontsnapten. 
De Remonstranten kwamen nu op verscheidene plaatsen bij­een om God te danken. Prins hield zelf in November een dankpredikatie te Amsterdam en werd eenigen tijd te Rotterdam gebruikt i, dan (schreef Brand t) het duurde niet lang, ter saecke van sijne onstichtelijke seden en ergerlijken wandel, daer men haest blijk van sagh." 
Zie Brandt, Hist. de Ref., D. IV, bl. 36, 37, 219, 220, 243, 244. 579, 580, 581, 582, 588; Nulliteyten van de Synode, D.11, bl. 163; 't Onderzoeck der Plakkaeten, bl. 138, 145; Spongia Erasrni, 131. 48; J. Gr a e vi i, . Praef. ad Lectorern voor zijn Liber de Tortura; Wag en as r, Vad. Hist., D. X, bl. 411, 413 ; Regenboog, list. der Rem.; Ce­risier; Bilderdijk; Arend; Tideman, Rem. Broeders, bl. 224, 237. 
PRINSEN (PIETER JOHANNES), zoon van Cornelis P r i n-s e n en Yda Krie k, werd den 6den Junij 1777 te Stolwijk in Zuid-Holland geboren. In zijn jeugd oefende hij zich in het timmermansvak, doch daarbij vond zijn steeds toenemende zucht naar kennis geen voedsel. Eindelijk begreep hij die zucht naar zijne ornstandigheden -niet beter te kunnen bevre. digen, dan door zich op het onderwijs toe te leggen. Hij werd ondermeester aan de stadsschool te Schiedam, (en nam tevens des zaturdags de lessen van den remonstrantsohen leeraar 
W. G o e d e, te Rotterdam, groot voorstan der van het verbe­terd onderwijs, getrouw waar) ; onder V e r b o o n, die sedert 1790 aan het hoofd der stadsschool te Schiedam stond, oefende hij zich ook in de stel-, meet- en stuurmanskunst, en be­steedde daar menig nachtelijk uur aan. Later kwamen de vruchten dier zelfoefeningen aan het licht, door de uitgave van door hem voor schoolgebruik gebruikte geschriften. Na drie jaren bij Verboon werkzaam geweest te zijn, waagde hij het in 1798 self te Schiedam school te houden. Hij opende zijn school met een klein getal kinderen, en slaagde zoo zeer, dat hij binnen het jaar een grooter lokaal moest aanschaffen. Maar zijn roem had zich bereids naar elders verspreid ; Haar­lem's departement tot Nut van 't Algemeen, beriep hem voor de opengevallen plaats van schoolonderw ijzer. Aan deze, even als aan vele andere departementscholen, werden toen alreede kweekelingen tot onderwijzers opgeleid. Prins en aanvaardde deze betrekking in Mei 18Q1, in den ouderdom van bijna 24 jaren. In den aanvang telde Prin SQ11, in de departement­school, 42 kinderen en 8 kweekelingen. Weinig tijds daarna was het getal leerlingen verdubbeld, terwijl de jaarlijksche examens uitstekende proeven leverden voor den goeden gang van het onderwijs. Thans zette hij zijne stndien krachtdadig voort wat Duitschlands voorname opvoedkundigen aan het licht bragten en met name wat op Pestalozzi betrekking had, werd door hem met oordeel onderzocht, en zoo nam hij steeds toe in paedagogische kennis, maar ook in ervaring. De oude langwijlige spelmethode was wel reeds in sommige scho­len naar de leerwijze van W es t e r in Groningen verkort en vereenvoudigd, de klankmethode van D e l l e b a r r e te Leiden gewijzigd door Ni e u w old in Friesland, had hier en daar, maar vooral in laatstgemelde provincie, ingang gevonden ; dock op een meer eenvoudige leest geschoeid, is die van P r i n se n boven de andere leerwijze navolgenswaardig bevonden, en heeft zij dan ook met de leestafels, leesmachines, letterhoutjes ens.. den meesten opgang gemaakt hier te laude niet alleen, niaar ook in onze overzeesche bezittingen. Zestien jaren was hij aan de departementschool werkzaam geweest en heeft er vele jongelieden tot bekwame onderwijzers opgeleid. Gedu­rende dien tijd ontving hij van de commissie menig blijk van tevredenheid over zijne bekwaamheid en ijver, en hoezeer zijne verdiensten ook meer algemeen erkend werden, is onder an­deren hierin gebleken, dat hij in 1806 benoemd werd als lid 
der plaatselijke schoolcommissie, in 1809 en 1810, op 'nit­noodiging -van A. van den En d e, deze behulpzaam was bij , het vervaardigen van de algemeene boekenlijst voor de scholen, en ook later bij hare vernieuwing en aanvulling in 1816 ; dat hij in 1810 namens den Minister van Binnenland­sche Zaken, op voordragt der commissie van onderwijs, in het departement Amstelland, eershalve . den eersten onderwijzers­rang ontving, en, na de verlossing des vaderlands van de Fransche heerschappij in 1814 van den Koning, ten blijke van goedkeuring voor zijne aan het onderwijs bewezene dien­sten, vereerd werd met het geschenk van een net, ingebonden exemplaar van W e i l a n d s Nederduitsch taalkundig woorden­boa. Doch het voornaamste bewijs, dat zijne paedagogische bekwaamheid erkend werd, is hem in 1817 gegeven, toen hij tot directeur en onderwijzer der rijkskweekschool van onder­wijzers werd benoenad. Meer dan 400 kweekelingen zijn door hem gevormd. 
P r i n s e n was lid van het Taal- en dichtlievend genoot­schap te Antwerpen, corresponderend lid van het Bataviasche genootschap, lid der Maatschappij van Nederlandiche letter­kunde en ridder der orde van den. Nederlandschen leeaw. 
Hij huwde in ,Augustus 1801 F r .a ncina .van Ey k, bij wie hij een tiental kinderen verwekte. Hij overleed den 6den. Januarij 1854. • 
Zijne schaten zijn alle opgegeven in zijne levensschets, door H. W ij n b e e k, voor de Handel. der Maatsch. van Ned. letterkunde voor .1854. 
Zie verder Bonet-en Letterb. 1854, N°. 2. 
PUINSTERER (FETUS JACOBUS GROEN VAN), in 1764 te Heusden geboren, was Mod. Dr. te 's Hage, staatsraad in buitengewonen dienst, lid der staten van Zuid-Holland en van den rand der stad 'sGravenhage. In 1793 werd hij tot bui­tengewoon - Rijks Medieinae Doctor, en in , 1808 door koning Lod e wij k lot inspecteur van. den, geneeakundigen dienst en ridder der orde van de Unie aangesteld. Will e m I benoemde hem in 1813 tot staatsraad in buitengewonen dienst en ridder der orde van den Nederlandschen Leeuw. Hij was lid van onderscheidene geleerde maatschappijen en overleed te 's Hage den 2den Maart 1837: 
Zie Verwoert. 
PRINTERE (Gnus DE) te Brussel, leerling van J a n van den Bergh e, bloeide in het midden der 15de eeuw. Hij was een kunstwerker, doeh uit de archieven van A u­denaar de op het jaar 1462-1463, waar bij voorkomt. blijkt niet, Welke. kunst lit beoefend heeft. 
Zie Kramm. 
PRIOR (J.) gaf in het licht : Beschrijving eener refs naar de lndische zee, de Kaap de Goede Hoop, de eilanden Bourbon, Mauritius, Java enz. in de jaren 1810 en 1811. Amst. 1820. gr. 8°. Zie Naaml. d. Gebr. van Oleef, bl. 483. 
PRIOR (THOMAS). Men heeft George Berkeley, Perhande­ling over de genesende kragten van het Teerwater, gestaaft, door een eqt verhaal van desselfs gelukkige uytslag in het genezen van verscheydene ziektens. Samenge8telt door Thomas Prior. Amst. 1748. 8°. 
Zie Abcoude, Tweeds Aanh., bl. 26; Arrenberg, Naaml., bl. 
421. 
PROBSTINGH (ERNESTUS ENGELBERTUS) was predikant te Aardenburg, Heenvliet (1717), Heusden (1729), werd emeri­taat in 1669 en overleed in 1781. 
Hij gaf in bet licht : 
De Christelijke opzienderen bestierdt door Godt den Heiligen Geest in de Kerkvergaderingen, of Synodale slotpredicatie in den Briel. Leyden 1742. 4°. 
Zie Brandt, Kerk. Reg., bl. 110, 130; Abcoude, Naamr., bl. 295;Boekz., 1738, bl. 257. 
PROCURATOR (WiLHELmus), geestelijk beambte van het klooster te Egmond, leefde in de eerste helft der 145e eeuw. Hij vervolgde het Chonicon Egmondanum, dat tot 1200 liep, tot 1332. Ant. Matthaeus gaf dit vervolg het eerst uit in zijne Analecta veteris aevi, T. II, P, II, p. 423-718, waaronder dan de Bgmonder ICronijk, bl. 423-426 begrepen is. Ofschoon de still en het latijn slecht, duister en onver-staanbaar is, is het echter onschatbaar voor de geschiedenis van Holland en Zeeland. 
Zie De Wind, Bibl. der Nederl. Gesch., bl. 49, 50 ; Ypey, Gesch. 
d. Ned. tale, D. I, bl. 352 ; Glasius, Godgel. Nederl.; Kobus en de Rivecourt; Verwoert. 
PROELIUS (PETRus), zoon van H e n r i c u s, (pred. te Burg op Texel 1595, Assendelft 1599, Pijnakker 1605, emer. 1640) werd achtereenvolgende predikant te Pijnakker 1640, Gouda 1646, Amsterdam 1651, waar hij den 25sten Augustus 1661 in den ouderdom van 45 jaren overleed. Zijn portret, naar 
J. van Noord t. door J. de Vi ss c h e r, fol., is uitgegeven 
met een 8 reg. Lat. en Holl. vers van H e i b 1 o c q. Zie Soermans, Kerk. Beg. ; Paauw en Veeris, Kerk. Alp.
tab., bl. 161; Muller, Cat. v. .Port. 
PROEYS (Rum)) TOT GERVERSKOP, uit een aauzien-
lijk geslacht te Utrecht geboren, was in 1402, en welligt reeds vroeger, schont in zijn geboorteplaats, en woonde in 1405 de belegering bij van het slot Everstein, koos de partij van Gaesbeek tegen Br ederod e, en moest daarvoor den raad om vergiffenis bidden. In 1410 werd hij in een boete verwezen van 50 pond met verlies van zijn burgerschap, en 
3. jaren later met vrouw en kinderen uit de stad geleid. Hij begaf zich naar Willem VI, graaf van Holland, die hem vrijgeleide schonk, en wien hij zijn huis Proeysburg opdroeg, om het op nieuw van hem ter leen te ontvangen. 
In 1416 werd hij naar Utrecht teruggeroepen, lid van den raad en later burgemeester. Hij berokkende zich den bitteren haat der aanhangers van bisschop Z w e d er van Culemborg, wijl hij sterk ijverde voor de verkiezing van Rudolph van Di ephol t. Zoo geweldig was die haat, dat toen Z wed e r in 1425 Utrecht innam, eenige vleeschhouwers en booswichten beval den burgemeester te dood en. Hij lag ziek op zijn bed, en een priester was bezig hem het laatste sacrement toe te dienen, deze werden door de fielten op zij gestoten en Pr o e y s deerlijk vermoord. 
Zie Burman, Utr. laarb.-van Mieris, Charterb.; Malthae us, de Nobil, p. 468; de Jure glad., p. 30; Scheltema; Staatk. Nederl.; Nieuwenhuis, Verwoert; Kobus en de Rivecourt. 
PRONGS. (JOH. PETIt.), in de eerste helft der 18" eeuw, rector te Tiel, beoefende de latijnsche poesy. Zie Boekz. d. Gel. wereld, 1730, bl. 95, 96. 
PRONK (CoRNELIs), den 10den December 1691 te Amster­dam geboren, werd door Jan van Houten in het teekenen en later door Arnold Boon en in het portretschilderen on­der wezen. Na drie jaren het onderwijs van den laatste ge­noten te hebben, begon hij welgelijkende portretten te schil­deren, vooral voor aanzienlijken in Noord–Holland, meest in Alkmaar. Hij self echter vond meer lust in het teekenen met sapverwen en 0. I. inkt, zoo van landschappen, stads- en dorpsgezigten als van kopijen naar schilderijen van andere meesters; die hen goed betaald werden door de liefhebbers en uitgevers van boekwerken, die ze in 't koper deden bren­gen. Voor een teekening met waterverw naar M. de Ho n­dekoeter ontving hij f 100. Talrijk zijn zijne land- en watergezigten en afbeeldingen van dorpen, kasteelen, kerken, buitenplaatsen enz. Onder de voornaamste werken, waarin zijn werk voorkomt, telt men: 
Het verheerkkt Nederland, of kabinet van hedendaagsche gezigten van steden, dorpen, slooten. adelijke huizen, kerken, torens, poorten enz. te 4msterdam. Amsterdam, 1745-1774. 
9 din. 4°., be*attende 900 afbeeldingen door C. .1)te 0 n Abraham de Ha en en Jan de Be ij er geteekend en door H e n r i e u s S p i 1 man in het koper gebragt. 
P r o n k en Schouman Ben en twintig gezigten der stem­mende steden van Zeeland en derzelver voorname gebouwen. 
Hij maakte deze afbeeldingen meestal op voetreizen, en wel in gezelschap van kunstvrienden als Andries Soho e­mak e r en anderen, waarvan Kramm dagverhalen bezit. Qnder de door hem vervaardigde portretteu munt 0. a. dat van den geschiedschrijver Simon van Eikelenberg. 4°. Kra m m geeft een breedvoerig berigt nopens zijne afbeeldingen, waar­van ook Muller een lijst geeft. Zijn leerlince en vriend was 
b
Abraham de Ha e n, die menig dichtstuk ter zijner eere vervaardigde. Ook tokkelde hij zelf nu en dan de Tier, blijkens zijn rijmregelen op Booms Buitensingels. Den 29sten September 1759 was zijn sterfdag te Amsterdam. 
Zie van Eijnden en van der Willigen; Immerzeel;Kramm;Nieuwenhuls; Verwoert; Kobus en de Rivecourt;Muller, Cat. v. Portr.-de Haen, Herderszangen en Mengelctichten,1751 in 8°., bl. 377 ; Wagenaar, Avast., XI, bl. 233 ; van derAa, N. B. A. C. W. 
PROOST (JAN PIETERSZ.), gel). te Enkhuizen, was een voornaam schipper. In 1611 raakte hij met schipper C. A. Brou w e r van Medemblik in gevecht tegen 5 groote galeijen van Tunis, die kloekmoedig door hem geslagen werden, waarbij het schip van Brou w e r in brand geraakte en het yolk door Proos t werd gered. 
Zie Brandt, Beschrifv. v. Enkhuizen; Kok; Verwoert. 
PROOYEN (ADRIAAN GERRIT VAN) , den 11 den Febr. 1796 te Wissenkerken op Waicheren geboren, werd door Bendorp te Dordrecht in de graveerkunst en in de teeken­kunst door P. G a a 1 en aan de Academie te Middelburg on­derwezen. Hij was in die stad late commies ten kantore van den ontvanger der plaatselijke • belastingen en lid der ver­schillende stedelijke en kerkelijke inrigtingen. Zijn werk heeft weinig kunst waarde. Kr am m vermeldt zijn Triomphe, des ar­mes, ou le Retour solemnel des objets de sciences et des Beaux-arts. Hij overleed te Middelburg den 9den December 1854. 
Zie Immerzeel; Kramm. 
PROPER (HERMANUS), zoon van Jan Pro p e r, predikant te Vorgten, op de Veluwe, in 1755 geboren. Op de latijnsche school te Zwolle ontving hij onderwijs in de oude talen, ook genoot hij het bijzonder onderwijs van den hoogleeraar E n s, aldaar woonachtig, vervolgens legde hij zich te Harderwijk op de godgeleerdheid toe, werd predikant te Dalen, in Drenthe, to 
VolienhoSe, te Hien en Doodewaard, sloeg een beroep voor Amsterdam af, bekleedde een half jaar het predikambt te Leiderdorp, en nam in 1797 het beroep te Leiden aan, waar hij tot het begin van 1833 een der meest geachte leeraars was. In den aanvang van dat jaar verkreeg hij zijn emeri­taat, en overleed den 8sten Februarij 1842, in den ouderdom van bijna 87 jaren. 
Hij gaf twee leerredenen in het licht, de eerste op Leiden., ramp, in 1607, gedrukt in den Bundel van leerredenen, door verschillende kerkredenaren , te dier gelegenheid gehouden, de tweede ter gedachtenisviering van zijne jarige Evan ,-geliedienst, in 1828 uitgesproken. 
Hij was lid der Maatschappij van Nederlandsche letterkunde. Zie M. Siegenbeek in .Handel. der Maatsch. v. Ned. letterk• 1842, blz. 28 volgg. 
PROUNING (GERARD), gezegd DEVENTER, te 's Herto­genbosch geboren, vertrok, na de overgaaf dier stad aan de Spanjaarden, naar en vestigde zich te Utrecht, waar hid , als vreempleling, van alle regeringsarnbten was uitgesloten. Bij de komst van Leicester, wist hij zich in diens gunst te dringen en werd eerlang een der drie personen, die den graaf naar hun welgevallen leidden, en maakte zich benevens It e i n g o u t, en de Burg gr a v e een geweldigen aanhang. Ongeacht de privilegWn van Utrecht, stelde Leicester Jon­ker Charles de Tr e 11 o tot schout in Utrecht aan, en bragt, rich de omstandigheden ten nutte makende, eene wille­keurige omkeering in het bestuur, tengevolge waarvan G. Prouning tweede burgemeester werd. Tot de vergadering der staten•generaal afgevaardigd, werd bij door die van Holland en Utrecht afgewezen. Te vergeefs troll Leicester zich zijne zaak aan ; hij was genoodzaakt naar Utrecht weder te keeren. Geepszins de man om zich zoo spoedig te laten af­wijzen, zocht hij, schoon te vergeefs, hulp en bijstand bij die van Utrecht zelf. Al deze teleurstellingen vermeerderden zijne woede en wraakzucht en deden hem zich te naauwer verbinden met Leicester. Hij stood de belangen van deien, zoo hij rneende, voor door eene verdediging der Engelschen, nopens het ver­rgtad van -Y. or k en Stanley te schrijven. Die van Gelder­land, Friesland, Overijssel en Groningen stookte hij, onder het masker van voor de godsdienst en de koningin van En­geland te waken, op, nam vele heethoofdige kerkelijken in den arm en bragt de gemoederen zoo in gisting, dat hij alles durfde onderstaan, Hij liet verscheidene edelen gevangen no-mop; verdedigde zich en zijne zaak jegens Olden barn eveld, Frit nQkg n, en IknelOren. Na vele andere bedrijven, voorat het ver­krachten der secretarie, schreef hij een blaauw boekje ter verdel 
diging van Sonoi, waarin hij de staten vinnig doorstreek, kuipte om het behoud van het burgemeesterschap, doch werd door den graaf van Nieuwenaar gevat en op 't stadhuis in bewaring gesteld. De staten van Holland bragten tegen P r o u n i n g verscheiden bezwaren in, waarop zij begeerden dat hij gehoord werd. Zij 131.agten 31 punten tegen hem in, en de schout D r a k e n s t e in stelde een schriftelijke eisch in, die uit 400 leden bestond. P r o u n i n g, a een schrandere geest," wist zich nogthans op de meeste beschuldigingen ten zijnen laste, te ver­dedigen. Z66 groot was echter de haat jegens hem, dat hij er zijn hall, die de schout geeischt had, bezwaarlijk zou af­gebragt hebben, zoo niet de koningin van Engeland, haar geheimschrijver W a l s i n gh a m en andere Engelschen, zoo ernstig voor hem geschreven hidden, dat hij alleen uit de stad en vrijheid van Utrecht gebannen en tot alle ambten onbekwaam verklaard werd. Hij zat tot in Hooimaand 1589, wanneer dit vonnis geveld werd. Hij begaf zich terstond naar Engeland. Naderhand deed hij nog eene poging om bier te lande, immers in Holland, wederom in zijn achting hersteld werd. Het heeft hem echter niet mogen gebeuren. In den aanvang van 1590 keerde hij naar Holland, met brieven der koningin, welke hij aan de staten zou overhandigd hebben. Doch men weigerde hem deze gunst. W a g e n a a r gist dat hij tot zijn dood toe in Holland, doch buiten openbare be­diening, geleefd heeft. Doch waar en wanneer hij gestorven is, bleef hem onbekend. Uit het archief van C u 1 e m b o r g h blijkt, dat hij ten minste in 1591, 1592, 1593, 1594 te Culemborg heeft doorgebragt, zich bezig houdende met het onderwijzen zijner zonen Jacobus en H e n r i c u s (die te­gelijk met den jeugdigen graaf van Culemborg, Floris II van Pallan t, werden opgevoed) in boekoefeningen. Hij zou in 1610 gestorven zijn. Volgens H o oft ii zaghen hem de boogmoed en verwaandheid ter ooghen uit, zijn teal, zijn tred en al zijne zeden sweemden daar naar en getuigden eenpaar­lijk van overmatige grootsheid." Er is nog een brief van hem aan Floris I van Pallant aanwezig. Hij gaf in bet licht : 
Meditations sur l'oraison de nostre Seigneur J. Christ. Leide, 1600. 8°. In 1605 in het Nederd. onder den titel Over de uit­neemendheld van het gebed der Heeren vertaald en gedrukt. In 1601 vereerden hem de staten van Holland f 200 voor de opdragt. 
Een torte errinneringhe ende waerschouwinghe opt schwa­delijck verraedt daer met de Collonel Stanley ende Hopman Jorck de stadt Deventer ende schanse teghens Zutphen den Spaengaerden, om gelt verraden ende ghelevert hebben. Utrecht (1587). 4°, 
Ben treffelficke waarschouwinghe ende vermaninghe voor den inwoonderen der Ghevn. Provincien teghens den ghenen die sich roemen ende noemen Soeveraine Heeren van de seule, wet accorderende op de veranderinghe van den jare 1588. z. pl. (Utrecht, Jan Cornelisz). 
Extract wi sekere Brieven den 24 Mrt 0. S. geschreuen ende ghesonden aen een Edelman tot Bremen trouwelijc wten Hoochduytschen overgheset. z. pl. (Utrecht, Cornelisz). 
Zie Reyd, Ned. gesch., bl. 76; Hooft, Ned. Hist. bl. 1050 enz. 1100-1107; B or, Ned. Hist., B. XXI, bl. 40 (735), 76 (772), 78 (775); B. XXII, bl. 3 (856), 22 (883), 38 (907), 38-46 (907-918);
B. XXIII, bl. 42 (63), 58 (86), 60 (88); B. XXIV, bl. 37, 39 (199,201), 114 (304) ; B. XXV, bl. 14 (329), 24-36 (343-360); B. XXVII, bl. 17 (513); Wagenaar, Vad. Hist., D. VIII, bl. 146, 168, 248, 180, 181, 182, 191, 199, 211, 212, 214, 250, 275, 297, 298, 299, 300, 302, 303, 304; Cerisier-Bilderdijk; Arend; Hermans, Conspect. Onom. liter.; S ch ot el, 'Floris 1 en Ilvan _Nikita, bl. 37, 38; Sch el­tema, Staatk. Nederl. ; Kronijk van het list. Genootsch., D. V, bl. 31, 32, 408-409, 410, 411; Verwoert; Kobus ende Rivecourt;Tie­1e, Cat. v. Fame., D. [, bl. 40, 43; v. Doorninck, Anon. en Pseud., N°. 1435, 1457, 5251, 6037; Brandt, Last. de Ref., D. I. 
PROUNING (JAcoBus), gezegd VAN DEVENTER 1), zoon van den vorige, was met zijn broeder Henri cu s, op begeerte van den ouden graaf van Culemborg, deelgenoot der lessen en uitspanningen van diens zoon. Van beide broeders komen, gelijk ook van hunnen varier, eenige latijnsche Brieven voor in 1593 nit Leiden, waarheen zij in den aanvang van dat jaar, tot voltrek­king hunner studien, vertrokken waren, geschreuen. Tijdens bet verblijf van de Groot en H o ger beets op Louvestein, was Gi-d e o n, baron van den Boetselae r, heer van Langerak, aldaar slotvoogd, en gedurende zijn afwezen, als afgezant in Frankrijk, had Willem B ur chouts z, in de resol. der staten-generaal sergeant Major genoemd, het toezigt, de sleutelen en de be­waring van het slot, zoodat dan ook de gevangenen bij hunne komst, aan zijne zorg werden toevertrouwd. Vermits hij hen evenwel te beleefd behandelde, werden zij, drie weken later, onder de bewaring gesteld van den luitenant der bezetting 
J. Proun in g, genaarnd Deventer, en werd de commissa­ris der monstering F. Doublet h, bij missive der Staten­generaal, dd. 27 Junij 1619, gelast, n omme, met alle gevoe­gelijcke middelen den sergeant Major over te doen leveren aen den lieutenandt-commandeur aldaer D e v e n t e r, de sleutels van het huis Louvesteyn" enz., hetgeen, hoewel met tegen­zin van W. Burchouts z, plaats had. Over zijn betrekking tot en gedrag omtrent de gevangenen leze men, behalve Brand t, 
1) IIij teekende zich echter I, Frowning. 81 
Burigny, Luden: Broeders Gevangenisse, Dagboek van Wil-lem de Groot van Mr. H. Vollenhove n, en Mr. H. V ol-lenhoven en G. D. J. S c h o t e 1, Brieven van M. v. Rei-#ensbergh, en Floris I en Iry a n Pallant van dezen laatste bl. 137, en bl. 38 der .dant. 
De laatste afstammeling der P r o u n i n g s was in 1838 te Brielle nog in leven. 
PROUIJN (CHARLES DE), afstammeling van een Vlaamsch geslacht, innvoner van Brugge van 580-1692 en Burgemees­ter van 't Vrije, teekende de Unie van Brussel, 1677. 
Zie Sanderus, Flandr. illustr., T. II, p. 187; 3. C. de Jonge,Unie van Brussel, bl. 198, 199. 
PROVIJN (IsABALD) of DE PROVIJN, pensionaris van het vrije van Brugge, teekende de unie van Brussel in 1677. Zie J. C. de Jon ge, t. a. p., bl. 34. 
PROVINK (GERARD) zie PROUNING (GERARD). 
PROYSS (BERNARD), PROESS, of PRUIJSS, was een Arnhenisch muntmeester uit de I Sde eeuw en wel uit het laatste gedeelte dier eeuw. Hij vervaardigde order anderen, de kleine munten, die ten behoeve der hoofdkerk te Arnhem alstoen zijn geslagen geworden. In 1480-1482 troffen wij hem aan als meester particulier van de hertogelijk Geldersche 
-munt. Hij sloeg toen geldstukken te Nijmegen en te Arnhem, zoo van goud als van zilver. Er bestaan nog de rekeningen en verantwoordingen van de door hem alstoen vervaardigde munten. Van 1482-1484 sloeg hij, behalve te Arnhem en te Nijmegen, ook geld te Zalt-Bommel. Ook van de toen vervaardigde stukken wordt de rekening en verantwoording nog aangetroffen. 
Zie v. d. Chijs, de Munten den Heeren en Steden van Gelderland, 
bl. 113, 114, 115; de Munten den Graven en Hertogen van Gelderland, 
bl. 92, 283, 286. 

PRUDHOMME (ANTOINE DANIEL), in 1745 te Zwolle ge­boren, was aanvankelijk voor de letteren bestemd, had echter weer neiging voor den koophandel en deed met het voorne­men zich daarop toe te leggen een rein naar Demerary. Na een kort verblijf aldaar, keerde hij naar Nederland terug, zette zich te Amsterdam neder, waar hij, gedurende tien maanden, de teeken- en schilderkunst tot uitspanning be­oefende. Naar zijn geboorteplaats teruggekeerd, bleef hij de kunst voortzetten en vervaardigde land-, zee- en stadgezigten, 
als ook portretten, gelijk dat van den hoogleeraar E. S. Greve 
te Pronetier. Ook gaf hij nu en dan onderilijs. T. S c ho e n-maker Do y.,e r behoorde tot 4jn leerlingen. Hij overleed in 1826. 
Zie Immerzeel; Kramm; Kobus en de Rivecourt. 
PRUIMERS (CoRNELIA) was zeer ervaren in de zang­kunst. A. Ale w ij n zcng van Naar, den 28 Febr, 1696, toen zij 15 jaren oud was : 
ii Aardig Amstels Filomeeltje, 
Dat met orgels van uw keeltje, 
Een betoverend geluid, 
Trekt de ziel ten ligchaam uit, 
I, Dot ze op galmen schijnt te sweeven." Zie Ale w ij n, Poezij, blz. 184; van der As, N. B. A. C. Woordenb. 
PRUIMERS (Mr. JANUS CONRADUS) overleed te Zwolle, den 31 Januarij 1822 in den ouderdom van nog geen 23 jaren, na te Utrecht tot meester in de regten te zijn bevor­derd. In 1821 gaf hij te Amsterdam een bundeltje met 33 dichtstukjes, onder den titel van Rymen in het lieht. 
Zie Witsen Geijsbeek, B. A. C. Woordenb., D. V, bl. 135; V erwoert; Kobus en de Rivecourt. 
PRUSCHENNECCIUS (JOHAN GEORGIUS), preclikant to Rotterdam, schreef : 
Geestelycke Medicynen. Tliegen de Melancolye ofte Swaer­moedicheydt voorgheschreven door bedroefden, benauden ende aengevochtenen texten. Den vierden Druck vermeerdert met Een Geestelyck preservatyf teghens den Eeuwigen hoot, uytJoh. 8 vers 51. (Midtsgaders Len Antwoordt op de Vraghe : Of een Mensche zelfs 8yn Leven verlenghen ofte verkortenkan. Rotterdam, 1646, 16°. 
PRUYMST (GEERTRUID), eene aanzienlijke vrouw to Leeu­warden, leefde in den aanvang der 17e eeuw. Door pater joannes de T olle naer te Leuven tot de A. C. gods­dienst bekeerd, verbond zij zich bij hare tehuiskomst (1610), ten teeken van dankbaarheid, tot eeuwige onthouding, en hield zich bezig met het onderwijzen der nieuwe aankomelingen, het bezoeken van kranken, enz. 
Zie W. v. d. H e ij den, Verhaal v, d. verrigtingen der Jeauiten, bi.
33, 244, 49. 
PRUYS (J. J.) gaf in 1604 te Alkmaar een Liedboeksken in het licht. 31* 
PRUYS (J. W.), boekbandelaar en dichter nit de 18e eeuw. Men vindt o. a. van zijne poezy in Dichtkundiqe Cypressenbladen en in Het vervolg der gedichten voor en tegen W. v. Ekren. 
Ook schreef hij 
Nuttig Huis-gebruik of 8tigtelyke Gebeden en dankzeggin­gen tot God op elken dag der weeke en in byzondere ornstan­digheden, met toepasselyke Gezangen vermeerderd door J. Jr Pruys. Amst., 1753. 8°. 
Zie Abcoude, Derde Aanh., bl. 8; van der Aa, t. a. p. 
PRUYSSEN (GERARD VAN) 
gaf :
'a Soopmans .Rekenkonst, ten gebruike der Liefhebberen en ter oefening der Leergierigen, naar de Iledendaagsche Ma­nier uytgegeven. Amst,, 1748. 8°. 
Zie A bcoudo, Tweede Aanh., bl. 117. 
PRUYSSENAAR (R. M.) was, in den aanvang der 19e 
eeuw, een beoefenaar der teekenkunst en vervaardigde teeke­
ningen naar beroemde uieesters, o. a. een bevallig meisje in 
een keuken bezig met meel te beslaan, voorkomende op Cat. 
Stinstra. Amst., 1828, bl. 8 N°. 10. 
Zie Kramm. 
PUI (J. Do), heelmeester te Enkhuizen, 
schreef : Vermaaklijkheden der Heelkunde. Leiden, 1737. 8°. 
Zie A.rrenberg, Naand., bl. 415. 

PUI (MEINARD SIMON DU) werd den 21 April 1754 te 
Enkhuizen, waar zijn vader geneesheer was, geboren. Na de 
scholen zijner geboorteplaats bezocht te hebben, werd hij te 
's Hertogenbosch voor bet academisch onderwijs voorbereid. 
Na een zesjarig verblijf aldaar, vertrok hij naar Groningen, 
waar hij zich op de letteren en wijsbegeerte toelegde, en na 
bet verdedigen eerier Dissertatie de formulis mechanicis et 
nonnullis earum usibus, den graad van Art. Lib. Mag. Phil. 
Doctor verkreeg. Dus voorbereid, genoot hij het genees- en 
heelkundig onderwijs van de Hoogleeraren Munniks en P. 
Camp e r en oefende zich verder onder de leidi ug van den 
• geneesheer Matthias van Geun s. Na eenige jaren te Groningen gestudeerd te hebben, bezocht hij andere hooge­scholen. • Eerst begaf hij zich naar Leiden, waar hij vooral de lessen van van Douveren bijwoonde, vervolgens naar Londen, waar hij de beide H u n te r's, P o t t en Lowder hoorde, en eindelijk naar Parijs, waar hij,. nevens het heel­kundig onderwijs van Moreau, Pe llet an, Le w is en Des-
Saul t, zich vooral ook de verloskundige lessen van Baud e­lacqu e, ten nutte maakte. Van bier keerde hij naar Leiden terug om de doctorale waardigheid in de geneeskunst te ver­krijgen. Terwijl hij zijne dissertatie schreef, heerschte er eene k waadaardige koorts, die vooral te Kampen woedde, waar behoefte bestond, zoowel aan goede geneeskundige inrigtingen als aan geneeskundige hulp. Dus werd du Pui, door toedoen van van Geuns, die zijne bekwaamheid kende, uitgenoo­digd zich daar te komen vestigen, met aanbieding van den post van Stads geneesheer en van Lector in de Ontleed-, Heel- en Verloskunde. Du P u i aanvaardde deze betrekking, na het verdedigen eener dissertatie de homine dextro et sinistro. Na gedurende 8 jaren de Heelkunst te Kampen uitgeoefend te hebben, werd hem dezelfde betrekking, met den titel van Pro­fessor honorarius te Alkmaar aangeboden. Hij verleende ge­boor aan deze roeping en aanvaardde Naar met eene oratie 
de opinionibus praejudicatis, Medicinae progressuum obstaculo perpetuo. Drie jaren later droegen hem Curatoren der Leid­sche Hoogeschool de nieuw daargestelde Hoogleeraarsplaats voor de Heel- en Verloskunde op, in welke vakken er vroe­ger geen afzonderlijke leerstoel bestond. Du Pui aanvaardde zijn buitengewoon hoogleeraarsambt den 27 sten. September 1791 met eene Oratio de legum naturalium vi et ratione in usum artis chirurgicae et obstetricae prudenter adhibendis. 
Te Leiden betreurde hij dat de bekrompenheid van het zie­kenhuis der Hoogeschool en de geringe onderstand in geld, die bet genoot, hem de handen bond, en hem buiten staat stelde zijn practisch onderwijs naar behooren in te rigten. Hij spaarde dus geen moeite ter bereiking van zijn edel doel, de verkrijging van een nieuw of vergrooting van het bestaande ziekenhuis, eerst in de redevoering, die hij hield bij de aan­vaarding van het gewoon Professoraat in 1795 de novissimis quae artem chirurgicam et obstetrician illustrarunt, inere­mentis, en later bij elke geschikte gelegenheid. Intusschen duurde het tot- in 1799, eer er aan zijne wenschen eeniger­mate voldaan werd, door vergrooting van het ziekenhuis en vermeerdering der geldelijke toelagen ; en het was niet voor 1816, dat op last van Willem I, de geheele inrigting tot 
*practisch onderwijs in de Genees-, Heel- en Verloskunde naar elders verplaatst en op den tegenwoordigen voet ge­bragt werd. Bij gelegenheid der uitbreiding van het practisch onderwijs in 1799 hield hij eene redevoering de vera quae Medicorum est experientia, en bij het neerleggen van het Rectoraat in 1800 de as quae in exercenda praxi medica otnnium partium utile ac necessarium connubium admittunt vel prohibent (nooit uitgegeven). Bij eene gelijke gelegenheid (1820) sprak de prosperis atque adqrsis, quae Acade-
marts Lugduno-Batavae anno daps° contigerunt. In 1826 ver­
kreeg hij wegens zijn hoogen ouderdom, zijn emeritaat, Hij 
leefde tot den 14 Junij 1834, toen hij door den dood aan 
de wetenschap ontrukt werd. Hij was 'Bidder van de orde 
van den Nederlandscben Leeuw, lijfarts des Konings, en lid 
consultant van het Bataafsch Genootschap der Proefondervin­
delijke wijsbegeerte te Rotterdam, enz. 
In zijn jeugd vertaalde du P u i het werk van P ot t Over 
de verlamming der onderste ledematen, verrijkt met Waarne-
m,ingen over de versterving van teenen en voeten. Leiden, 
1779. 8°. 
Ook schreef hij over dit onderwerp eenige Aanmerkingen in Genees—, Heel-, Artsenij- en Vroedkundig Maga* te Rot­terdam. 1783, benevens Waarnemingen over het bevestigde gebruik van het Heulsap in eene versterving van teenen en voeten. Voorts heeft men van hem eene Verhandeling over de wijze van steensnijden van den Seer Mercau, met deszelfs beoordeeling en verbetering enz., in Verhandelingen van het Prov, Utrechtsch Genootsch. van Kunsten en We­tenschappen, 2 Dl. 1784; Antwoord aan J. van Breda over eene verstopte dijebreulc, bij eene zwangere vrouw, in het laat­ate ti)dperk van haar dragt, wanneer er rich reeds eenige baringsweeen vertoonden, in Werken van het Zeeuwsch Ge­nootsch. 1786. D. XIII, bl. 304; Uitneming van het knie­gewricht tot gulling van een aanwezig beenbederf, in Algem. Kunst— en Letterb. 1810, D. I, bl. 149 ; Verhandeling over de ontbinding van de verduisterde lens crystallina en het wa­terachtig vocht van ons oog, en de voordeelen, welke daar­door verkregen worden in de bewerkinge van de herstellingen van het gezicht, in Verh, v. d. Boll. Maatsch. v. Wetensch. te Haarlem, 1810, D. I, bl. 149 ; en eenige andere Verhan­delingen in de werken van onderscheidene Maatschappijen en tijdschriften geplaatst, alle opgenoemd, achter de oratie van den Hoogl. J. C. B r o e r s : de Puteano, Chir. et Obstr. Doc-tore et Professore, in de .dnnales Lugd. 1835. 
Zie verder Te Water, Narratio, p. 241, 242;. Siegenbeek, Ge­schied. d. Leidsche Hooges., D. I, bl. 348, 367, 446; D. II, bl. 114; 
T. en B, bl. 234, 235; G. C. R. Suringar, Praktisch verloskundig
-
onderwijs van M. S du Pui enz. in Nederl. Tijdschrift voor Genees­kunde, Jaarg. 1869; 1:1 o 1 trop, Konst- en Letterb., 1834, D. I, bl. 435 ; Bibl. Med. et chir., p. 283; Nieuwenhnis; Kobus en de Rive-court; Verwoert; Muller, Cat. v. Portr. 
PULLEN (PEREGRINIIS vAN of PELLGRIM PULLENIUS), afkomstig uit Stralen in Gelderland, werd te Venray in Lim­burg, waar zich zijne moeder beyond om een geschil te vereffe­nen, geboren. Van zijne jeugd af, legde hij zich op de letteren toe, studeerde in de godgeleerdheid, hield zich steeds met de lezing 
der kerkvadeq,en ascetische schriften onledig. W i lh el mu s Li n­danu s, bisschop van Roermonde, wien zijne verdiensten bekend waren, gaf hem het bestuur over zijn seminarie en bood hem ver­schillende kerkelijke bedieningen aan, die hij echter weiaerde, doch hij aanvaardde het bestuur over het bagijnhof ian r'Roer-monde. Toen Lin da n us in 1584 verpligt was zich voor zaken zijn bisdom betreffende naar Rome te begeven, vertrouwde hij van Pullen het bestuur van zijn bisdom toe. Toen Lin d an u s bisschop van Gelid was geworden, volgde hij hem derwaarts. De nederige man, verliet echter deze stad, waar hem, naar zijn oordeel, te veel eer werd bewezen en keerde naar Roer­monde terug. Van daar begaf hij zich naar Keulen, waar hij eenigen tijd biechtvader van verscheidene aanzienlijke vrouwen was. Doch ook hier werd hij naar zijne schatting te seer ge­eerd, en hij vertrok naar 's Bosch, waar hij in een but of 
stal, als een heremiet leefde. Bisschop Gij sb er tus Ma sius achtte hem zeer hoog, noodigde hem aan zijnen disch en gaf hem verlof in zijn bisdom te prediken en de biecht af to nemen, doch weigerde H e n r i c u s C u y c k i u s, bisschop van Roermonde, die hem bij zich begeerde, hem af to staan. Hij overleed te 's Bosch den 20sten Juli 1608. Hij schreef vele geestelijke werkjes in het Hollandsch, die echter niet gedrukt zijn, doch van welke den, in het Latijn overgezet, (Dialogus Peregrini et Clusinae Begginae) in het Vita S. Beggae van den abt Joseph Geldolphe de Rijckel, p. 476-488 voorkomt. Zij zijn alle van mystieken inhoud. 
Zie Vita S. Beggae van ROckel, p. 651—.657; SweeKtii Ath. Belg. p. 596; Val. Andreas, Bibl. Belg, p. 718; Paquot, 
T. II, p. 55-57; Foppens, Bibl. Belg., T. X, p. 946. 
PTJLS (JAvEmArr) beoefende de drijfkunst te Rijssel in de eerste helft der 1 5" eeuw. Zie Kramm. 
PUNT (JAN), den 2den April 1711 te Amsterdam geboren, had reeds vroeg neiging voor de teeken- en graveerkunst, en genoot het onderwijs van den beroemden plaatsnijder v a n der La a n. Ook zag hij den vermaarden schilder Jacob de 
dies; hij menigmaal op zijn schilderkamer bezocht, de kunst af plafonds en .graauwen te schilderen, die met die van 
o°inen veel overeenkomst hebben. Om zijn geest te ont-spannen, bezocht hij van tijd tot tijd den schouwburg, kreeg kennis aan de vermaarde tooneelspeelster Ann a Ma r i a de Bruin en trad eerlang met haar in het hawelijk. Dit baande hem den weg ten tooneele, waar hij, nevens Isaac Dui m, boven alle de overige tooneelspeelers werd toegejuicht. 
Na het overlijden zijner vrouw, in Mei 1744, verliet Punt 
het tooneel en vatte op nieuw het graveerijzer op. De vruchten van zijnen arbeid waren, behalve mindere stnkken, de platen tot het dichtwerk van Arnold Hoogv i i e t, Abraham de dartsvader, gewrochten van eigen vinding, die hem veel roetn verwierven, nog weer nogtans de 36 kunstplaten of plafonds van de kerk der Jesuiten te Antwerpen, voor den brand, door Jacob de W i t, naar de schilderijen van R u­bens creteekend. In 1753 begaf hij zich in een tweede hu-welijk, bbetrad op nieuw het tooneel en werd twee jaren later met den voordeeligen post van kastelein van den schouwburg begiftigd. Even wel bleef Punt de graveerkutist voortzetten en vormde verscheiden voortreffelijke plaatsnijders, onder welke Reinier Vinkele s. In 1771 wederom weduwnaar gewor­den zijnde, hertrouwde hij in het volgende jaar met de be­roemdste tooneelspeelster Ca tharina Elizabeth Fokk e. De brand van den Amsterdamschen schouwburg beroofde hem van al zijne bezittingen, stortte hem in armoede, en noodzaakte bem zich met het bestuur van den Rotterdamschen schouwburg te belasten. In 1777 keerde hij naar Amsterdam terug, waar hij den 18den December 1779 in den ouderdom van 68 jaren 
overleed. Kramm geeft belangrijke uittreksels uit de berigten van Punt's tooneelvriend M. C o r v e r, voorkomende in diens 
Tooneel-aanteekeningen , vervat in een omstandigen brief aan den schrijver van het Leven van Jan Punt, geplaatst in het leven van eenige beroemde Nederlandsche mannen en vrouwen. 
Zie, behalve dit leven, van Eijnden en van der Willigen;Immerzeel; Kramm; Kok; Nieuwenhuis; Verwoert; Ko­bus en de R i v e c o u r t; Muller, Cat. v. Purtr. Eerste verschijning van Jan Punt op het Amsterdamsch tooneel in Letterb. 1813, II, 148; Lev. v. N. M. en Vr., D. IX, bl. 1. 
PUPELEIt (ANTOINE), Vlaamsch schilder, die omstreeks 1530 bloeide. Ph i 1 i p s II, die hem in Nederland had lee­ren kennen, riep hem naar Spanje, en gaf hem een jaarwedde van 350 daalders. In 1556 was hij in Spanje werkzaam, doch alles dat door hem vervaardigd is, werd bij den zwaren brand van het paleis Del Prado vernietigd. In Mei 1563 kreeg hij voor negen maanden verlof naar zijn vaderland te rei­zen en het beroemde altaarstuk te Leuven te copieeren. Hij moet een kuustenaar van baitengewone bekwaamheid zijn geweest. 
Zie Kramm. 
PUPPIUS (GERAEDus), soon van den volgende, werd in 1615 
als proponent beroepen te Woggenum en Watwey, in 1620 of 1622 te Breukelen, in 1625 te Hoorn en is aldaar gestorven in 1665. Hij gaf in 1627 de Poemata van zijn vader in het licht. 
Zie Brandt, Dist. d. Ref., D. III, bl. 926; Paauw en Veeris, Term. Kerk. Alphab., bl. 161; Navorscher, D. V, bl. 225, 226. 
PUPPIUS (Guniumus), de eerste predikant te Doesburg, van daar in Augustus 1585 te Edam beroepen, waar hij om­streeks December 1618 is overleden. Behalve Robert us en G e r a r d u s had hij nog een zoon, met name Johan ne s. Deze werd in 1619 als proponent beroepen te Oosthuizen en Warder; in December 1620 predikant te Enkhuizen en overleed aldaar in 1651. Hij heoefende de latijnsche poezy : Hoeu fft gewagt over de uitgave zijner Poginata, vereenigd met die van Henricus Stromberg (Hag. Comit., 1625) en zegt daarvan : infra omnem censuram pessirna." Peer 1-kam p stelt ze gelijk met den onzin van Frans Balt ens z. 
Ook gaf hij afzonderlijk in het licht Epithalamium in ho­norem nuptiarum J. Arminii et Elisabethae Laurentii. L. B. (1591). 8°. 
Zie Hoeufft Pam. Lat. Belg., p. 75; Peerlkamp, de Poet& Lat. Neerl., p. 273; de Jon gh, Naaml. v. d. Pred. Geld. Syn., bl. 393; P auw en Veeris, Venn. Kerk. Alphab., bl. 161; Navorscher, 
D. V, bl. 61, 225 ; Bijbl. 1855, bl. CI. 
PUPPIUS (HERmANNus), in of nabij Spiers geboren, stu­deerde van 1594-1611 in het staters-collegie te Leiden, na te Amsterdam zijn ppleiding gehad te hebben bij Hubertus Salignac. Hij had drie broeders Gerard, Robber t, die in 1609 te Middelburg en Eduard die te Oudewater pre­dikant was. H e r m. P u p p i u s, van 1598 tot 1602 predi­kant te Hemelum c. a. in Friesland schijnt een ander te zijn geweest. 
Hij schreef : 
H. Puppil Guiielmi soons van Puppenbach, Steinkoul ende Erckralh etc. van den waeren lof des heeren Mauritio, Prince van Orangien. Oratie of to wtspraecke aen mijne heeren der 
Vereen. Nederlanden stat.-gen. ?And. bij Herman de Buck. 
1601. Zie Rogge, Bibl. v. Contrarem. Gesch., bl. 10. 
PUPPIUS (RoBErrus), zoon van G ui lielmus Puppiu s, werd als Proponent beroepen te Midlie en Quadijk, in 1609 te Edam, en overleed aldaar in 1619. 
Hij gaf in het licht. 
Bewye van den Kinderdoop, dat deselve uyt Gode is, ende niet uyt! den Mensch. Teghen den Mennisten ghestelt, bearbeyt,, eude uytghegheven door B. P., Dienalr der Gherneynte Christi tot Middelye. Dit boekje, opgedragen aan gecommitteerde Baden der Staten van West-Friesland en het Noorderkwartier, resideerende te Hoorn, is, aldaar in 1621 in 8°. herdrukt. Hier tegen schreef An t honi Jacobsz. in 1617 Wederlegginghe. des kinderdoops, waarin betoont wort, dat deselfde niet uyt Godt is, maer wel uyt den Menschen, teghen B. P., ook aan de gecommitteerde Baden opgedragen., Hierop liet P u p p i u:s volgen Bescherminghe des Binder-doops teghen Anthoni J a­cobsz. M. Doctor, tot verdediginghe der XXVI Argumenten die Bobertus voornoemt in syn Bewys yam den iinderdoop byghebracht hadde. Amst., 1629i 8°. 2e druk. 
Zie Schijn, Geschied. der Mennon., D. III, bl. 280, 281, 283; l'aauw en Veeris, Very. Kerk. Alph, bl. 161; de Jongh, Naanal. 
d. Fred. in Gelderl., bl. 394. 
PURMERE10 (CORNELIS CLAESZ. VAN), geboortig van Pur­merend, stuurman op het schip Bantam, dat d. 20 April 1606 uit Texel naar 0.-I. voer. Hij kwam den 9den Aug. 1609 terug : zijn Journael ofte ten Oost-indische .Reys-beschrijvinghe is in 1651 in 4° uitgegeven voor Gerrit van Go ed es bergen te -Am­sterdam. 
PURSE of POORS (JoRis VAN), een glasschilder te Brus­sel, bloeide in het midden der 15e eeuw. Zie Kramm. 
PUTEANUS (ERYCIUS), of Hendrik van der Putt e, werd den 4n November 1574 te Venlo geboren. Zijn vader, Jan van der P u t t e, was een afstammeling van het aanzien­lijk geslacht der Bam elro de s, en burgemeester dier stad: de vader zijner moeder, G e e r t r u i S e g er s, was Baljuw. 
In zijne jeugd wenschte P u t e a n u s zich in den krijgsdienst, 
waarin zijne voorouders hadden uitgemunt, te begeven, en 
zocht meer den omgang van soldaten, dan van kinderen van 
zijn leeftijd. Toen hij tien jaren oud was verloor hij zijne 
moedei en werd hij te Dordrecht ter Latijnsche schole be-
steed. Hier genoot hij het onderwijs van N a n si u s en V os-
s i u s, en maakte buitengewqne vord'eringen. Vali Dordrecht 
vertrok hij naar Keulen, waar hij in het collegie de drie Krui 
sen, in de rheiorica en in de philosophie door den Jezuit 
le m van Arnhem, werd onderwezen. Den 2 88twl Februarij 
1593 bevorderde hem Pater H i n n e u s Cone s i u s tot doctor 
in de Vrije Kunsten. Sedert legde hij zich op de wis­
kunst, muziek en schilderkunst toe, vervolgens te Leuven op 
de regtsgeleerdheid, waarin, hij, den 1 Julij, 1597 het Bacca­
laureaat verkreeg. Het was ook to Leuven , dat hij Lips i u s 
hoorde, en in diens vriendsohap mogt deelen. Na twee ja-
ren to Leaven yertoefd to hebben, begafrhii zich , naar en bezocht het eerst Milaan, waar de.GouverneuriJ am R e r n an des de Ve la sc o, hem met vele aanzienlijken, in kennis 
bragt, doch Puteanus stelde, weer prijs op de kennismaking 
met uitstekende geleerden, zooals de beide S e p t a l iv 's, J a n 
Baptista Sacco, Jan Baptista Selvaggio,.cla Mer-, 
.4 qua p e n d ente s, enz, Vooral dong bij naar de vriendschap van Frederik Borromaeus, neef .van Karel Borromaeus, en diens. onyolger in, het bisclom Milaan. Van daar begaf hij zich naar Padua, waar hij zijn intrek nam bij den beroemden Jan Vino e i t Pin el 1 i en de lessen aan de Universiteit. bijwooncle. Zijne verdiensten, ,en het gerucht dat er van zijn geleerdheid uitging bezorgden hem een leerstoel in de welsprekendheid te Milaan (1601) en de waardigheid van geschiedschrijver van Philips II. Ook werd hij in 1603 ro­meinsch burger en patricier mct het regt, dat ook zijne na­komelingschap die itels mogt aannemen. Milaan verkreeg hij den rang. van Doctor in de Itegten en daar hij besloten bad zich in die stad to vestigen, huwde hij er den 20 Fe­bruarij 1604 Maria Magdalena Catherina de la Torr e, afstammelinge der oude prinsen van Milaaa. Hij bleef echter niet lang aldaar,, daar de Aartshertog Albert hem den leerstoel, van L i p.s i u s, .deu 23 Maart 1606 . to Leuven gestorven, aanbood. Twee jaren later (1608) werd hij to Bologne beroepen, doch hij sloeg dit beroep af, daar de Aartshertog hem tot zijn geschiedschrijver had benoemd 
en hem beloofde zijn inkomsten te zullen vermeerderen. In­
derdaad, de vorst vermeerderde ze in 1612 tot 200 dukaten 
en gaf hem in 1614 de survivance van de post van Gouver­
neur van het kasteel van Leuven, die vijf jaren later, door 
het overlijden van J o r i s lI ey.p a c k e,r open k warn. Sedert 
1619 bewoonde Puteanus dit kasteel, doch ging voort da­
gelijks in het collegie der . Brie talen onderwijs te geven. In 
dit kasteel bragt. bij de Academie, in 1610 door hem gesticht, 
en Palaestra bonae mentis gendemd, over. In deze Academie 
oefende zich een keur van jongelingen, onder zijn oog, in de 
uiterlijke welsprekendheidc en gaven hem rekenschap van hunne 
vorderingen in de letterkunde. Hij noemde het Ara Palladis. 
.Hij overleed den 17 Sept. 1646 en werd naar zijn begeerte 
in de kapel van den H. Karel Borromaeus in de St. Pieters­
kerk begraven. Hij ver . aardigde zelf zijn grafsc hrift. Zijn 
vrouw overleed eerst den 14 Februarij 1663 en werd te Gem­
blours begraven. Zij had hem 8 zonen en 6 dochters ge­
schonken. 
. Hij gaf in het licht: 
Reliquiae convivii prisci, turn ritua Icensurae. Mey diol. 1598, 40. Ook met den titel Genialium Sermonum li 
ber. Francof. 1601, 120. Hanoviai 1602, 12°. in zijne Opera. 
T. II, 1-108 en in Graevii Antig. Born. T. XII, col. 233-280. 
Modulata .Pallas, sive septern descrimina vocum ad Harmo­nicae lectionis usum aptata philologo quodam filo. 1599, 12°. Ook met den titel : Musathena, seu Notarum heptas, ad Hartnonicae lectionis usum. Francof. 1602. 12 0. en Oper. T. II, p. 109-197. 
Pleias Musica. Venet., 1600, 12°. Ook met den titel : lter Nonianum, seu Dialogus, qui Musathenae Epitomen com­prehendit, ad clar. V. Ludov. Septalium Patricium et medi­cum Mediol. Francof. 1601. 12°. en in Oper. T. II, p. 108-209. 
cixp.rc, sive de Interpunctione. Mediol. 1600. 12°. Ook met den titel : De Distinctionibus schediasma, in quo ratio et norma interpungendi, e vetere, nostroque more. (Met eene verhandeling van Ju stus Lip si u s, over het­zelfde onderiverp). Hanoviae, 1602, 12°. en met die van Valerius Andreas, de Orthographio. Edit. II% altera parte auctior Lovctn, in 24°. Ook met den titel : Fa­cula Distinctionum, ad omnem lectionem et scriptionem necessaria. Ejusdem (P u t e a n i) de eisdem Syntagma, tam­guam Epitome, in tertid hac editione correcturn. Lovanii, 1610. 16°. in Opera. T. II, p. 210-306. Jenae, 1652, 16°. Willebergae, 1611, 16o. 
Panegyricus Praesidi, Senatuique Mediolanensi dictus. Mediol. 1601. 12°. Ook met dezen titel Pro titulo Professorio, Gra­tiarum actio, sive Eloquentiae Auspicia. Ibid 1602. 4 3. 
Ook achter Erycii P u t e a n i Epistolarum promulsis ad clar. virum Justum Lipsium, Historiographum regium. Item Panegyricus Praesidi senatuique Mediolanensi dictus. Francf., 1601. 12°. Lovanii, 1612. 4°. 
Biennii Apologismus, de perfecti Rhetoris officio; sive Elo­quentiae .duspicia secunda. Mediol. 1602. 4°. 
Epistolarum Fercula secunda. Adjecta Eloquentiae Auspicia secunda. Hanoviae, 1603. 12°. Ook met den titel Epistolarum Atticarum Missus secundi, in centurias tres divisi. Colon. 1617. 12°. Deze brieven vormen het 4" deel der Opera van P u­tian us. 
De Rhetoribus et Scholis palatinis Mediolanensiurn. Mediol. 
1603. Epidigma Historicum. Comt. 1604. Pro libertate Litterarum. Mediol. 1604. 12°. Tesserae amoris. Mediol. 1604. 16°. Ook met den titel 
Thyr8i Philothesii, szve Amor laconissans. Stili et amoris acu­lei, in centuriam collecti. LOV311. 1609. 12°. Ook in Oper. 
T. II, p. 455-511. Ook aehter Martyremata Academica. Antv. 1645. p. 153-257. 
Methodus litterarum, sive sermonis et rerum lineae, quae ad 
eruditionem faciunt. Lovan. 1605. 12°. 
Raphage Montorphano, oratiuncula ad Petrum Enri­
ques, comitem Fontanum, Alexandriae statiellorum Felix Mottus 
(eenige exeMplaen hebben Hercules Quinctianus). 1605. 4°. 
De facillitate Linguae Graecae. Mediol. 1605. 12 0. 
Historiae Mediceae Epideigma, sive de vita et rebus gestis 
Jvannis Jacobi Medicaei libri duo. Mediol. 1605. 4°. Ook 
met den titel Historiae Cisalpinae libri duo ; res potissimum 
circa Lacum Larium a Joanne Jacobo Mediceo gestae. Acces­
sit Galeatii Capellae, de Bello Massia no , liber singularis hacte-
nut; non editus. Lovan. 1614. 4°. Mediol. 1629. fol. Antv. 
1634. 24°. Ook in Thesaurus .dntiquit. ltaliae van G r a e-
v i u s. T. III. vol. 1157 seqq. 
.De Erycio nomine Syntagma nec non de Julia* Paridis, de Nominibus, Epitome. Hanon. (en Francof.) 1606. 12°. .De Laconismo syntagma. Mediol. 1606. 12°. Francof. 1606. 12°. Met de Thyrsi Philothesii. Lovan. 1609. 240. in Opera, 
T. II, p. 367.-449. 
De Jurejurando Antiquorum, schediasma ; in quo de Pu­teani Libonis. Annexa sunt seria Phaleucia. Mediol. 1606. 12°., ook in de Antiq. Rom. van Gr a eviu s. T. V. Col. 885-900. 
Suada iluspicalis, sive orationum selectarum Praemetium 
Cum Epidigmate historico. Hanoviae, 1606. 12°. 
De usu fructuque librorum. Mediol. 1606. 12°. 
De bibliotheca Ambrosiand, aebter het vorige. 
Lipsiomnema anniversarium, S. Justi Lipsii, P. C., Lauda­tio fudebris, die anniversario habita. Antv. 1607. 4°. Lovan. 1609. 16°. Ook in Lipsii llama posthuma (uitg. v. 1613, p. 184-204). 
Juventutis . Belgicae laudatio. Lovan. 1607. fol. Ook in Suada Attica, in 't Nederd. vert. door Jan Scheppe r. 
Comus Cornmerius, Somnium. Lovanii, 1608. 18°. Verm. onder den titel : Comas, sive Phagesiporia Cimmeria ; somnium. Aid. 1608. 1S°. Oxonii, 1634. 16°. in het Vlaamsch door J a n Sol e p p e r 'van Gent. In het Fr. Comus, ou le Banquet dissolu des Cirnmeriens; songe, on par une infinite de belles feiutes les moeurs depravees de ce siecle, et principalement aux banquets, sont descrites et condamnees ; traduit du Latin d'.Erybius Puteanus par Nicolas Peloguin. Paris, 1613. 12°. 
De luxu conviviorum Epistola ad C. V. Joannern Hallan­tium. Lovanii, 1608. 12°. 
Hispaniarum Vindiciae tutelages, in duos libros divisae, venisse in haec regna Jacobum Apostolum fideiqui lumen in­tulisse, adversus cardinalis Baronii, aliorumque opinionem e Bibliotheca Johannis Ferdinandi Velasci, Comitio stabuli 
castellae etc. Hispanics deprompta, ab Erycio Futeano Lail­nitate donata. Lovanii 1608. 4°. Epicuri sententiae aliquot aculeatae ex Seneca Achter de Thyrsi Philothesii. 1609. p. 5 etc. ed. 1645, pp. 232-237 in. Opera, vOl. II. p. 512-515. Consolatio Caecitatis, ad amplissimum virum Guilielmum Cripium (G-eldriae) cancellarium. Lovan. 1609. 12°. Ook in 
T. II. zijner Opera, p. 697-753. 
Selopus Falladis, sive Declarnationes duce, quibus delibe­ratur an uti hoc armorum genere litterarurn studiosi debeant, habitae Lovanii in collegio Trilingui Buslidiano. Lovan. 1609. 160., Ook in Casparis Dornavii Amphitheatrurn sapientiae Socraticae proseriae. Hanoviae, 1631. fol. T. I, p. 264 seqq. 
In Cornelium Taciturn Affectus, sive Praefatio.. Lovanii, 1609. 4°. 
.De Libris . et Libellis. Lovan. 1609. 12°. 
Palaestra bonae • mentis; in honorem principis, splendorem Patriae, usum efuventutis ab Erycio Putiano. Lovanii, wino 1610 instituta et his legibus j'undatue. in 4°. .Palaestra bonae mentis, auctoritate serenissimorum Principutn in dthenaeo Lo­vaniensi instituta, in qua ad civilem litteraturam et eloquentiam Juventus dticitur. Lovan,, 1611. 4°.' -Palaestra bona mentis, Eloquentiae et Sapientiae officina, met de Suada attica. 
De iissumptione Virginis Matris, Oratio. Lovan., 1610. 12°., 
door Philippe d e l'Es c ale in het Fr. vertaald. 
Stimulus ; Exercistatio ad Litterarum stadia. Lovan., 1610. 120. 
De Purificatione Virginis Matris, Oratio Lovanii in aede 
Sodalitatis habita, postridie Kal. Februar. 1612. Lovan., 1612. 4°. Monaci; 1616. 24°. m. pl. 
Philippi Beroaldi Ludus Oratorius de Philosophi, Medici et Oratoris praestantid. Item scortatoris, aleatoris et ebrosi foeditas. Editio castigatissima. Lovan., 1612. 8°. Het eerste werkje verscheen afzonderlijk. Bohoniae, 1497. 4°. Paris, 1517. 4°., bet tweede Bononiae, 1499. 4°. Zij zijn meermalen her­drukt, o. a. met den titel Anti-Categoriae, id est multae accusationes scortatoris, aleatoris et ebrii. Col. ap. Gymni­cum. Ca 1 v d e la Fon t ain'e zette het over in het Fr. Trois Declamations, esquelles d' Yvroigne, le Putier, et le Joueur de des, freres, debattent lequel d'eux trois, comme le plus vicieux, sera prive de la succession de leur pere. Inven­tiori Latine de Philippe Beroaldi, poursuivie et amplifiie par le traduction. Pads, 1556. 16°. Gi lb ert d'A m all s zette het in Fransche verzen over, met den titel Proces des Trois .Freres. 
In Isaaci Casauboni ad Frontonem Ducaeum, societatis Jesu 
Theologum, virum clarissirnum, Epistolam, stricturae. Liber 
prodromus. Lovan., 1612. 4°. 
°ratio, vito' Itun vivendum else. 'Lovanii in 'Maestra bonae tunas public habitd a IOanne Humiecki a 'Rychty, Equite Polon°. Lovan., 1612. 
Democritus, sive de risu. Dissertatio saturnalis.Lov ., 1612. 12°. 1614. 4°. Ook in ;Ca s p. Dorna vii Amphiatrum sapien­tiae socraticise Joco-seriae. T. I. p. 777 seq. 
Cornelii Bredae Errores per Germaniar . . Lov., 1612. 4°. 
Cryptographia Epistolica achter Epistol. Promulsis. 1612. 4°. 
Lucerna Diogenis quae homines ostenda, qua homines aunt. 
Lovan., 1614. 
.Historiae Insubrioae libri sex, qui irruptiones Barbarorum in Hallam continent. Rerum ab origine goal's ad Ottonem Magnum Imp. _Epitome. Lovan., 1614. 12°. Plenis commenta­riis illustrati. Fax Barbarici temporis. Lovan., 1630. fol. Antv., 1634. 32°. Libri sex, qui irruptiones Barbarorum in Ita­liam, occasunz Imperil et res insubruni continent. Ad haeret Barbarorum Encomium, ad Emin. Principem Franc. Bar­berinum S. B. cardinalem. Oxonii, 1634. 16°. - E r. P u t. Historiae Insubricae libri sex. . . Rerum ab origine gentle ad Othonem Magnum Epitome. Iccessere .Additiuncu­lae ex libro Andreae Alciati de Formuld _Romani Imperil et Erycii Puteani Chronologia insubrica. Helmstadii, 1669. 4°. 
Georgii Ossolinsky de Ossolin, Palatinidis Podia­
chiae, Monarchia, sive de optimo Reipublicae statu, Oratio 
Lovanii in Auditorio Trilingui Palaestrae bonae mentis habita. 
Accedunt duae e multis selectae: I. .Historiam Politicae off , 
II. Quod Anima in corpore, Mc Ethica in .Phi-cinam esse ; losophia. Lov., 1614. 4°. 
Flores cacti, Epithalamium Biquebourg Trigaultianum Davi­dis Floritii et Joannae Florentiae, clarissimique, virginas lectissimae, in 1615 zamengesteld en ook in Opera 
T. II, p. 794-801. 
Luei Torri Felicitas Litterarum, sive Scholae et Palaestrae 
Puteanicae Encomium. Lovan., 1615. 4°. 

Suada Attica, sive orationum selectarum Syntagma. Lovanii. 
Francof. Lugd., 1615. 12°. Lugd. Bat., '1623. 12°. Amst., 
1644. 12°. 
De Symbolo. Lovan., 1615. 12°. 
Ovi Encomium, quo summum et unicum Naturae miraculum 
describitur. Loran. 12°. Monaci, 1627. 24°. in Dorna v 
Amphitheatrum Sapientiae. socraticae. T. I, p. 420. 
Epistolarum Atticarum Promulsis, in centurias tree distri­
bute. Operum omnitim Tomus 1II. Coloniae, 1616. 12°, 
BO et Gibberi Perjurium in caussd Coronario. Een. Apolo­gie:. van. Pu t e a n u s, wier men valschelijlE toeschreef: lsaaci Casauboni Corona Begia, id est Panegyrici cujusdam vere aurei,' 4utun elacobo I, Magnae Brittanniae ,Begi r Fidel Defen-
sori, delinearat, Fragmenta, ab Euphormione inter schedas Ter pcouxpiTou inventa, collects et in lucem edita. Londini. 1615. 12°. Herdrukt door C. Tho m a s i u s in zijn Historia Sapien­tiae et stultitiae. Halae Magdeburg. 1693. 12°. 
De Induciis Belgici8 Dissertatio politica, hactenus ab Auctore suppressa, sed nunc bono publko in lucem anima. Adjecta est Justi Lipsii, ob argumenti similitudinem, de lnduciis, Epistola, anno Domini. 1617. 40. 
Pietatis Thaumata in Bernardi Bauhusi e Societate Jesu Proteum Parthenicum, unius libri versum, unius versus librum, stellarum numero, sive formis M. XXII variatum. Antv. 1617. fol. 
Sanctae Genovefae, Duds Brabanticte filiae, Iconismus. Lovan., 1618. 4°. 
De Annunciatione Virginis Marine Oratio. Lovanii in aede sodalitatis habita VII Sal. Apulis 1618. 4°. Antv. 1618. 4°. Ad Urbanum VIII. PontOcem Opt. Max. oratio ; Astraea Lovaniensis. Lovan., 1618. 4°. 
Martyrematurn Academicorum formulae in centuriam col­lectae ; quod novum Epistolarum genus est, virtutis ac doctri­nae testimona complectens. L. B. 1618. 12°. Ant. 1645. 12 °: 
Bruma, chimonopaegnion. Monachii 1619. 16°. fig. It. cum Pal. Andreae Notis. Lovanii, 1622. 16°. De Cometti anni 1618, novo mundi spectaculo, Paradoxolo­
gia. Lovanii, 1619. 16°. 
De Officio Iudicis. Lovan., 1619. 12°. 
Joannis Cuyermanni Disputatio de Magistratibus ex tertio, 
quarto, quinto, sexto Politicorurn dristotelis. De ecidem Erycii Puteani et Petri Castellani Judicia. Brux., 1619. Arx Lovaniensis a Principibus lustrata eorum, quae Mc dicta et faeta banynpacztoy (Narratiunculu). Lovan., 1619. 16 °. 
De Stipendio militari apud Romanos syntagma, quo modas 
ejus, hactenus ignoratus, constituetur. Lovan., 1620. 18°. Co­
lon., 1620. 18°. Ook in de Antiq. Rom. van Graeviu s. T. 
X, Col. 1490-1510, gevolgd van Vincentli Contareni de mi­
litari Romanorum Stipendio Commentarius. Col. 1513-1525. 
Enchiridion Ethicum, ex Aristotelis olim collectum. Lovan., 
1620. 12°. 
Pecuniae Romanae ratio, factilimo ad nostram calculo revo­cata in gratiam Juventutis. Lovan., 1620. 18°. Col. 1620. 18°. Achter Claudius Cheffletius, de Nurnismate antiquo. Lov., 1628. 12°., en in de Antiq. Rom. van Gr aevi us. T. 
III. p. 	1169-1192. 
Specilegium . Apulejum. Francof., 1621. 12°.

.
De •Eloquentiae studiis Dissertatio, qua Suadae Francini 
Wowerii, Joannis, filii duodecennis, applauditur. Antv., 1622. 4°. 
Musarum Ferculum. Carmina ejus selecta complectens. Lo-
van., 1622. 12°. Met Bruma aan het einde. Colon,, 1622. 12°. 
Romae !ladle Iconismue ; adjunetc1 Methodo Litterarum, et Instructione Principis. Lovan., 1622. 16°. De Instructio Principis is slechts een fragment van het Simulacrum politicum. 
Phoenix .Principum, sive Alberti Pii morientis, vita. Lo-van., 1622. 4°. -Le Phoenix des Princes, ou la vie du -pieux Prince Albert mourant, depeinte par l'Epitre d' Andre Trevise et par la Paraphrase d'Eryce Putean, traduite du Latin par Philippe Chifilet. Deze vertaling vindt men in de .Pompa 
funebris Alberti Pii, Belgarum Principis, a Jacobo Franguart imaginibus expressa. Brux., 1625. gr. fol. oblong. Bibliotheca sive omn ium operum, quae ecripsit hactenus, edidit, designavit, Catalogus. Lovan., 1622. 12°. 
Urbano 7111, Pontifici Optimo Maximo, E. P. 1625. 4°. 
Aenigma Regium, infantiam Populi Romani complectens. 
1623. 16°. met pl. van Sadele r. Men vindt dit werkje ook achter Familiae Regum Romanorum e Syntagmate Heroico van Putean us, p. 25-110. 
Unus et Omnis, amoenitas bonae mends. Adjunctus est Se­verini Boetii libellus de Unitate et Uno. Lovanii, 1623. 4°. 
Epigrammatum fasciculus, quae in morbo eft; dit, cum in­signium virorum imaginibus oculos suds et affectum oblectaret. Edente Fausto, Auctoris filio. 1624. 12°. 
Epistol„ Atticarum Centuria singularis et nova. Lovan., 1625. 4°. 
Olympiades soles mane, ut vere annis mundi respondent, computatae. Lovan., 1610. 4°. Ook in de Antiq. Graecae van Gronovius. TAX. col. 1297-1328. 
Blementa Basilica, quaus educatio Principis continetur. 
Lovan., 1626. 4°. 
Doctrinae Politicae fontes, ex Aristotelis libro I et 11 de Republica, perpetuis Aphorismis descripii. Lovanii, 1627. Duinkerk, 1646. 16 °. 
Censorini de .Die natali liber. Doctrinae rarioris Thesaurus, ab E. Puteano Bamelrodio publics Lovanii explicandus. Lo­vanii, 1628. 4°. 
Bibliotheca Parthenica, Jurisconsultorum et Medicorum, Divae Virginis Purificationis titulo sodalium, munifica pietate excitata. Lovan., 1629. 4°. 
De S. .Flavid Dornitillei, clarissima Martyre, observatiuncula ,epistoltca ad locum Martyrologii Romani. Nonis Mali. Lovan., 1629. 4. 
Salus Beipublicae, sive aerarium Pietatia novum et militare, sine tributo, vectigale, onere, facile, perpetuum, honestum ; ab Othone de la Garbe inventum, Michaele Florentio Langreno adjutum, Erycio Puteano descriptum. in 4°. (Brux. 1630). 
Indigitamenta temporum ; sive _Pod perpetui, digitorum articulis computati. A.vty. 1630. 4°. 32 
Genealogia Puteanae Barnelrodiorum Venknensium, ab origine 
urbis, sive anno 1343 deducta. Lovan., 1630. fol. 
Diva Virgo Bellefontana in Sequanis. Loci ac pietatis De­criptio, originem, incrementa, seriemque Hierotoparcharum corn­plectens ; edita a Julio et Joanne Chiffletiis. Antv. 1631. 4°. uit bet Fr. van Philippe Chiffle t, prior en peer van Belle,Fontaine in Fra,nche-comtd. 
De Begginarurn apud Belgas instituto et nornine, sera­
gium, quo controversia recens excitata sopitur. In bet Vita 
S. Beggae van J. G. R ij ck el. Lovan. 1631. 4°. p. 67-84. Ook in het Leven van S. Begga, door Elias van de H. Theresia. 
De quatuor principiis Diei ab A. V. (Joanne) Boyvinio. 
Consiliario .Regio, ingenii causd propositis, Theoresis ; qud 
Unum et Urbanianum, uno coelo, and limed constituturn stabi­
litur. Lovan. 1632. 4°. 
Circulus Urbanianus, sive Linea ecprpsetA compendio de­scripta ; qua dierum civilium principium hieraticum, in orbe 
terrarum hactenus desideratum, constituetur. Ad Urbanum VIII. 
Pontificem Max. Lovan. 1632. 4°. 

Belli et Pads statera, qud Inducia auspicio Regis, inter 
Provincias regias et foederatas tractari coeptae expenduntur. 

Lovan. 1633. 4°. L. B. 1633. 4°. Brux. 1684. 12°. 
Dit werk werd aangevallen door Caspar Bar 1 a e u s in 

Anti-Puteanus, sive Politico-catholicus , stateram Puteani, Inducias expendentis, aclia staters expendens. Cosmopoli, apud Belgatn Fidelem, anno 1633 in 4°. Schier tegelijker tijd ver­`schenen Belli et Pads Statera, a Justi Lipsii manibus ex Elysio adaequata en Viri cujusdam primarii Judicium de staters Belli et Pads Eryc. .Puteani. L. B. 1633. V. Deze 'stukjes werden Dort daarop herdrukt met den titel: E. Puteani statera Belli et Facie; cum stateris aliis eam expendentibus, nec non Judiciie clarorunz virorum in Batavid. Cosmopoli, apud Batavum patriae libertatis et pacis amantissitrium. Circuli Urbaniani T7indiciae, adversus Jacobum Michalorum, Urbinatern. Lovan. 1633. 4°. V. Append. postham. Epistol. Ep. 85. cent. 1. 
Idea heroica Principle unius omnium optimae, •sabellae Chirac Eugeniae, vita et morte in exemplum delineata. Ad­juncta 'est Balthasaris Nardi, ejusdem argumenti, Epistola. 
Lov. 1634. V. 
.Purpura Austriaca hierobasiltca, sacram et regiam Sereniss. -Principis .Ferdirtandi, Hiepaniarum Infantis, S. R. B. cardi­nails, imaginem colore panegyrico repraesentans. Ant. 1635 in A°. 
Eistoriae Eelgicae liber singularis de obsidione Lovaniensi anni 1636; novi sub Ferdinando IAuspicia. Antv. 1636. 
24°. Met Pontus Heuterus, de obaidione .Rosaemian‘ anni 1542. 
Lib. II rer. Belgic. De Bissexto, Liber ; nova temporis facula, qua Intercalandi arcana, hactenas obscura illustran­tur. Lovan. 1637. 4°., 1654. 4°. Ook in de Antiq. Rom. van Grae vius. T. VIII. Col. 419-466. 
Corona radiata, sive Dierum apud Indos Diorthosis, Pastis 
exaequandis necessaria. Lovan. 1637. 4°. 
Epistolarum selectarum Apparatus miscellaneus et novus, officio; familiaria, negotia, studia continens. Centuria prima. Antv. 1637. 12°. 
Epistolarum Apparatus miscellaneus et novus, in quo prae­
ter ogicia familiaria, negotia, studia, varia amoris ac benevo­
lentiae significatio. Centuria II. Ibid. 1637. 
Epistolarum Apparatus novus et miscellaneus. Centuria III. 
Ibid. 1639. 32°. Centuria IV. Ibid. 1639. 12°. 
iluspicia Bibliothecae publicae Lovaniensis. Accedit Catalogue 
Librorum prime collectionis, a Curatoribus ejusdem Bibliothe­
cae editus. Lovanii, 1638. 4'. 
Pompa Prosphonetica, sive Praefationum syntagma. Lovan. 
1639. 8°. 
Munitionum Symmetria, facillimis lineis constituta, Archi­
tecturam Militarem compendio exhibens; ad usum aevi et mi­
litiae nostrae cum antiqucl comparata. Brux. 1640. fol. Lovanii, 
1645. 16°. 
Tormentum bellioum trisphaericutn, quo fres ordine globi ex 
eodem tubo, distincto incendio et tempore, exploduntur, a Mi­
chaele Florentio Langreno inventum, ab Erycio Puteano de­
scriptum, achter de tweede uitgaaf van het vorige werk, p. 
89-119. 
De Anagrammatismo, quae Cabalae pars est. Diatriba. Brux. 
1643. 1e. 
Theatrum Heroicum Imperatorum Austriacorum, Ducum 
Burgundiae et Regum llispaniarum. Brux. 1644. fol. fig. 
Vitae humanae Bivium, virtutum et vitiorum lineae, notis 
ethicis distinctae, Libri tree: primus accessum ad virtutem et 
vitia continet : secundus, viam virtutum : tertius, vitiorum, e 
Platone, Aristotele aliisque Philosophic antiquis. Lovan. 1645.16°. 
Civilis doctrinae lineae, quibus Aristotelis Politicorum libri 
tree priori ad perpetuos reducti Aphorisms. Latine, breviter 
ac dilucide repraesentantur. Alibi Elul, Hic Fontes. Lovan. 1645. 
12°. Duinkerk, 1646. 24°. 
De Nundinis Romanis, Bar ; nova Fastorum velut Facula. 
Accessit Mantissa de Nundinis et Mercatibus, e Gregorii To­
losani Syntagmate Juris. Lovan. 1646. 12°., ook in de Antiq.
Born. van Graevius. T. VIII. Col. 641-696. 
Bruxella, incomparabili exemplo, Septenaria : Gripho Falla-
32* 
dio degertpta, luminibus historicis, politicis, miscellaneis dis­tincta et explscata. Plenum item urbis Elogium, velut loquens imago. Brux. 1646. fol. Met platen van H o 11 a r. 
Ad Constantinum Hugenium et Danielem Heinsium Episto­lae; edente Marco Zuerio Boxkornio. Lugd. Bat. 1647. 12°. 
Janus Vlitius.nam in zijn Scriptores rei Venaticae. L. 
B. 1653. 16°. • de aanteekeningen van Pu t e an u s op Lat. schrijvers, die over de jagt handelen, over. 
Epistolarum Apparatus .Posthumus in Centurias quatuor distributus ; operci et industries Xysti Antonii Milgeri, Auctoris generi. Lovan. 1662. 12°. 
Apparatus posthumi Toms secundu8, tre8 centurias com­plectens. Ibid. 1662. 12°. Epistolarum posthumarum Centuria quanta, ad /llios, cOgnatos et affines. Ibid. 1662. 12°. Epistolarum Centuria quinta,,miscellanea; ad omnis generis, statiss, conditionis. viros posthumarum. Ibid. 1662, 12°. 
Epistolarum postliumarum Centuria sexta; ad nobile par Atnicorum. Ibid. 1663. 12°. (am Wil' em v an B 1 i t t e r s­wijck en aan Elias de Bie). 
Epistolarum posthumarutn Centuria septima, ad nobilissi­mum et amplissimurn virum D. Guilielmum de Blitterswisk, in magno Belgicae senatu Consiliarium, Libellorum supplicum Magistrum. Ibid. 1663. 12°. 
Epistolae ad Grotium, in de Praest. ac erudit. viror. Epist. van Philippus Limborch (1684), p. 657. Ad F. Corne­lium Curtiurn Epistola, achter Corn. Curtei, Augustiniani, de clavis Dorninicis Liber, Curae Sec. Antv. 1634. 24°. p. 247.-250. Ook schreef hij een voorrede voor H. C. de Do n­gelberge's Praelium Woeringanum. 
Pate anus heeft nog verschillende werken en handschriften nagelaten, waarvan de lijst bij P a q u o t voorkomt., Ook was bij in 1615 begonnen aan het verzamelen van al zijn werken. Er zijn . twee deelen in 12° van verschenen, waarvan de in­houd ook door P a q u o t is vermeld. Zijn portret vindt men in de Bibl. Belga van F o p p e n s. Ook voor Epistol. Appar. posth. opera Milgeri met drie Lat. verzen van D. Hein si u s. Het. beste. portret, door P e t. de Jode naar van Dij c k, staat voor zijne Geneal. Puteani. 
Zie E. Puteani, Geneal. Puteana Bamelrodiorum, Lovanii, 1630. egig., p. 28 ,(Colon. 1650. 4°) seqq; Yernulaeus, Orat. in funere 
E. Put., Lovan., 1646, 40 ; J. K. Broers, Orat. de E. Putean., L. B., 1835, 40; Henning Witten, Memor. Philos.; Saxe, Onom., P. 
p. 91-94; &al. Sec. i. v. E. Puteanus; V o ssius, de Scientils Matheinaticis, p. 406; Sweertii, Ath. Belg., p.230-233; T. Magiri, Eponymolog. i. v. Puteanus ; Pope Blount, Censura celeb. auth., p. 81-84; M. Hanckius, de Roman. rer. scriptoribus, L. II, P. I, c. 49; Paquot, Hist. litt. d: P.-B., T. XIII. edit. 8°., bl. 373-428; Is. C a s sub., Praef. ad Hist. Aug. ; Lipsius, Cent, II ad Belgas 
Ep. 70, Epist. 57, Cent. ad halos et Hisp. J. Im perialis, Pa-reg. vir, ill.; J. Crucii, Mere T. I, p. 409-414; Matthaei, Anal., 
T. I, p. 371; Morhofius, Polyh litter., p. 192, 294, 977, T. I; Po-
Pract„ p. 492, T. II; Pars, Index Batay., p. 344-346; Schurtz­fleischii, Elogia, p. 79, 80; Gottl.Krantzius, ad Conringium Saec.XVII, CXI, p. 219 (29); Foppens, Bibi. Belg., T. I, p. 264-269;Val. Andreas, Bibl. Belg.,; Freijtag, Ad par. Litter., T. II, n.CLIX, p. 1249-1254; Cat. Bibl. Bunay., T. I, V. II, p. 1535;Hoeufft, Pam. Lat. Belg., p. 106, 107; Peerlkamp, de Poetis Neerl., p. 337 ; Niceron, Mem., T. XVII, p.299; Paquot, Memoir., 
T. XIII, p. 373; Coupe, Soirees litter., P. VIII, p. 177-185; La Biogr. Univ., T. XII, p. 322; Bailie t, Jugemens, T. II, n. 503, p.226; de Puteano et Ant i-Pu
teano, T. VI, des Anti, n. 158, p. 188;Bayle, Diet., T. III, v. (E. P); Is. Bullart, Acad. scientif., Paul, Colom.es. Opusc. p. 125 ; D. Carleton, Lettres et Negog., T. I, p.278, 279; Biogr. gener. mod.; Balen, Beschrijving van Dordrecht, bl. 674, 1179 ; Schel te ma, Geschied. en Letterk. Mengelw., D. III, St.III, bl. 47; Schotel, Franc. Nansius, in Konst• en Letterb.; Dez, Ill. school, bl. 215; Hooft, Briev., D. III , bl. 324; van Kampen,Bekn. gesch. d. Ned. Lett., D. I, bl. 268, 269, C o 11 o t d'E scury,Boll. roem, A. IV, 257; Edward van Even, E. Puteanus als lief­hebber der moedertaal en Nederduitsch dichter ( Geed) overgenomenuit de Eendragt; Rogge, Geschriften d. Ned. Herm kerk, bl. 115;Rabus, Boekz. v. Europa, 1701, a. 275; Moreri; Hoogstraten;Kok; Nieuwenhuis, Woordenb. der zamenl.; Verwoert; Kobusen de Ri vec ourt; Muller, Cat. v. Portr.; Astrea, 1855, bl. 388. The court and times of James first. T. I, p. 436. 
PUT (AEGIDIus VAN DE), predikant to Utrecht, gaf zijn lijkrede op zijn ambtgenoot Mr. Cornelius Boot h, 1713, in het Halt. 
Zie Vrol ij khert, Vliss, kerkh., bl. 206, 207. 
PUTMAN (ABRAHAM), als proponent te Staphorst beroe­
pen, overleed aldaar in 1757. 
Hij schreef: 
Dadelijke Godgeleerdheid en christehjke zedekunde. Amst., 1738. 8°. &alien en .danteekeningen over Matthews 26 en 27. 4°. Leerreden over Ezra VI: vs. 14, 15 en 16, ter inwijding 
der nieuw gebouwde kerk te Staphorst, nevens een Aanhang­sel, behelsende de oudheid, gelegentheid, lotgevallen van Slap­horst. Amst., 1753. 4°. 
Zie Moonen, Naamr., bl. 73; Abcoude, 3de Aank., bl. 16 ; Naamr,,bl. 297; Aanh., bl. 170. 
PUT1VIAN (HENRIK), Amsterdammer, predikant der nederd. here. gemeente to London, van 1751 tot zijn dood, is schrij­ver van Londens tweemalige Nedenduitsche Psalmberijming, be-schouwd in eene leerrede over Col. III : 16. Leiden, 1784., met
•
geschiedkundige nalezingen. 8 0. Zie Armtberg, t. a. p. 
PUTTE (CA.REL VAN DE), afstammeling uit een geslacht, 
oorspronkelijk uit Thienen in Vlaanderen, zoon van It einie r Pietersz. van de Putte en Catharina van Gogh, werd te Vlissingen, de wieg en bakermat van zoo veel zeehelden, omstreeks den jare 1630 geboren. Hij werd in 1666, op voor­dragt van de Admiraliteit van Zeeland, die hem aanbeval, a als een persoon van goede comportementen en kennisse" tot kapi­tein ter zee aangesteld, en als zoodanig op het schip van den Schout bij Nacht J an Ma t h ij s e n geplaatst. Na het uitbreken van den derden Engelschen oorlog was hij bij de vier groote zeeslagen tegenwoordig, welke aan de vereenigde vloten van Groot-Brittanje en Frankrijk geleverd werden, en deelde in de gevaren, maar tevens in den roem der Nederlanders. Ook woonde hij den togt naar Martinique bij, welke door d e 
y t er na het sluiten van deu Westmunsterschen vrede volbragt werd. In December 1679 werd hij door den stad­houder tot Schout bij Nacht van Zeeland benoemd, ten ge­volge van het overlijden van den vice-admiraal Co r n e l i s E v e r t se n, eenig overgebleven zoon van den in 1666 ge­sneuvelden tuitenant-admiraal J o ha n E v e r t z e n. In 1684 werd hij vice-admiraal en voerde in 1686 het bevel over een der beide eskaders tegen de rooverijen der • Algerijnsche ka­pers. In 1688 was hij bij het tweede eskader der vloot, die de prins van Oranje naar Engeland overvoerde, en in 't jaar 1690 gaf hij nevens den luitenant-admiraal C o r n e I is E v ert-. s e n, proeven van uitstekende heldhaftigheid in den vermaar­den zeeslag bij Bevezier, daar de Franschen wel de overwin­ning, doch de Engelschen, door de schuld van den admiraal T o r r in g ton, de schande en de Nederlanders den roem be­haalden. Het schip de gekroonde Burght, dat de vice-admiraal IT an d e Put te gevoerd had, was in dit hevig treffen (daar het zijn groote en bezaans mast verloren had) zoo gehavend, dat hij op een ander moest overgaan, en dat daarna, om Riet in 's vijands handen te geraken, verbrand werd. Toen L o-d e w ij k XIV, tot herstelling van J a c o bus II op den En­gelschen troon in 1692, eene landing in dat rijk wilde doe; en tot dit doel een magtige vloot uitrustte, vereenigden zich de Engelsche en Nederlandsche vloten, onder bevel van den admiraal Russ el. De luitenant—admiraal Alm o n d e en de vice-admiralen van de P u t t e en Ca 11 en b er g voerden de Nederlandsche vloot aan. Zij verlieten den 27 8ten Mei van dit jaar de baai van St. Helena, twee dagen later, tegen den middag, begon het gevecht, waarin de Fransehen de nederlaag kregen en ettelijke hunner schepen vernield werden. V an de Pu t t e overleed te Vlissingen den 17 den April 1695. Met groote staatsie werd zijn lijk in de groote of St. Jacobskerk ter aarde besteld. 
Hij huwde Johan na C ons t an ti a Bisco p, dochter van 
Samuel Biseop en Johanna Constantia Can, die na 
den dood van haren eersten echtgenoot, in 1672, een tweede huwelijk aauging met den luitenant-admiraal A b fin. A dr. v a n Tr ap p e n, gezegd Ban c kers, welke betrekkince op het lot 
b
en de vorming van den vice-admiraal van d ePutte niet zonder invloed zal gebleven zijn. Hij liet onderscheidene kin­deren na. 
Zie Smallegange, Chron. van Zeeland, D. I, bl. 772; Brandt, Leven van M. A. de Ruyter, bl. 653, 786, 813, 896; Neufville, Hist. 
v.
 Holl. , D. III, bl. 126 ; G. van Loo n, Beschrijv. d. Nederl. Hist. Penningen, D. III, bl. 482; D. IV, bl. 30; Sylv iu s, Vervolg op Aitzema, D. III, bl. 127, 128, 129 enz. ; D. IV, bl. 75 volgg. ; La Rue, Staatk. en Heldh. Zeeland, bl. 202, 203 ; J. C. de Jon ge, Gesch. 

v.
 h. Ned. zeewezen, D. Mb, bl. 395, 409, 426; D. IVa, bl. 127, 176, 193, 276, 371, 408, 459, 478, 510; D. IVb, bl. 11, 571. 


PUTTE (SAMUEL VAN DE), zoon van den vorige, en J o­h a n n a Con s t a n ti a Bisscho p, werd te Vlissingen geboren, en in 1715 schepen en raad in zijne geboortestad. In 1718 ging hij naar Italie, van daar naar Constantinopel en Egypte, kwam door Perzie en Indie, in 1726 op Ceylon, reisde ver­volgens eenige jaren in Moorsche kleeding ; vele waren in de verbeelding dat hij een Moor was. Hij doorkruiste de Mogol­sche landen naar Thibet in Groot-Tartarijen en kwam eindelijk in Chineesche kleeding door de groote woestijn, aan de muur, welke China van Tartarijen scheidt, tot, Peking, en na ver­loop van 14 jaren te Dhely terug, welke plaats hij tweemaal bezocht, en ooggetuige was van de verwoestingen door T ha­mis-Koul i-K a n aldaar aangericht. Hij zeilde vervolgens A°. 1743 met het 0. I. C. schip 't Hof niet altijd winter, nit Bengalen naar Batavia en daarna in 't begin van September naar Malacca, met voornemen van daar naar Perzie en dan verder te land naar Europa te keeren ; doch bij veranderde van gedachten en kwam, na daar nog naar den vermaarden berg Ophir, een binnenlandsch reisje te hebben gedaan, den 25 0ten Augustus 1745 met het 0. I. Comp. schip !Mord-
, 
Trolfsberg voor de tweede maal te Batavia aan, voornemens zijnde om over Mocha of Persia, na de gelegenheid zich het beste zoude aanbieden, naar Europa weer te keeren. 
De dood (hij overleed den 26sten September 1745 in 't 55ete jaar zijns levens) verhinderde hem in de uitvoering van dit voor­nemen. Zijn levenswijze was zoo matig, dat de Heidenen hem voor een heilige hielden, en de Oostersche talen was hij vol­komen magtig. Hij beval bij testament dat al zijne papieren zouden verbrand worden. 
Zie Nay. D. V, bl. 08; D. VI, bl. 113, 175; D. VII, bl. 141; D. VIII, W. 328; D. IX, N. 40; gandd.4. Maatsch. Ned. Lett.1871. W. 51. 
PUTTE (HENDRIK VAN DER) zie PUTEANUS (Dams). 
PUTTE (JOACHIM VAN DEN), of a PUTEO, bloeide in het midden der 16de eeuw. Waarschijnlijk was hij de zoon van Jan van den Putt e, rijk koopman te Antwerpen, in 1530, in den ouderdom van 66 jaren gestorven en Maria van L e e fd a e 1. Hij werd religieus der orde van St. Franciscus en prior in zijn klooster te Antwerpen. Later bekleedde hij denzelfden rang te Middelburg. Ook was hij eenigen tijd biechtvader der bagijnen te Geertruidenberg. Hij overleed in zijn klooster te Antwerpen, waar zijn grafschrift te le­zen was. 
Hij gaf in het licht: 
Contemplatien op de seven bloedtstortinghen Christi. 
De seven wean van 0. L. V. 
De Bereydinghe tot de FT. Communie, Eenen claren Spiegel der warachtiger christ. maeghden, waerinne is voloomelijcken mueghen mercken, hoe si dat innerleycke aensicht haerder sie­len moeten verchieren. Nu anderwerven ghecorrigeert ende vermeerdert. Antv. 1551, 1562. M. houtsn. 
Zie J. G. a Rijckel, Vita S. Beggae, p. 499; Elias, a S. Tere­sia, Leven van S. Beggae, p. 500; Sweertii, Monum. Sepulcr. p.175, 176; Paquot, Mem. T. II, p. 418; v. Doorninck, Anon. en Pseud., n. 4164; Cat. d. ifaats. v. Ned. Letterk., D. II, bl. 511. 
PUTTEN (A. DE), graveur, vervaardigde o. a. den titel van den Bijenkorf der Roemse kerk, door A 1 d e g o n d e. Amst., 1735. 8°. en de afbeelding van het stadhuis te Amsterdam, voorkomende in Architecture, Peinture et sculpture de la 'liaison de vile a Amsterdam. D. M o r t i e r. 1749. in fol. 
Zie Iiramra. 
PUTTEN (A. VAN), teekenaar en schilder. Weigel ver­meldt van hem eene teekening, voorstellende twee paarden in een Landschap. 
Zie Kranim: 
PUTTEN (GERARD VAN), afstammeling van het adelijk ge­
slacht van dien naam, hielp graaf D i d e r i k IV in 1048 
Dordrecht heimelijk bemagtigen, waardoor de bisschoppen van 
Luik, Keulen, Utrecht, Metz en E g b e r t, markgraaf van 
Brandenburg, verslagen werden. 
Zie Hermann. Contract.adannum 1049; Balen; Goudhoeven ; Scriverius; Wagenaar, Vad. Hist., D. II, bl. 163. 
PUTTEN HERBERN VAN), Heer van het huis Puttenstein op de Veluwe, beoorloogde in 1374 de stad Kampen ; ver-eenigd met Heer G ij sbert van BOY 0111 0. Bissehop A a r­noud van H o o r n e, in 1375 vrede met Holland gemaakt hebbende, bezigde toen zijne benden onder anderen ten be­oorloging van den hem ongehoorzamen Heer Herb ern en verwoestte diens slot Puttenstein, waaruit deze in 't bijzonder die van Kampen gekweld had, ten gronde toe. 
Zie v. d. Chijs, de munten den Heeren en steden van Gelderland,bl. 251; de munten der Bisschoppen van Utrecht, M. 129, doch vooral de munten den Heeren en Steden van Overijssel, W.. 67, 68 en de Alma­nakken veer oudh. en letteren van Overijssel, 1838 en 1843. 
PUTTEN (J. S.) 
schreef: 
De eenige weg tot ware gelukzaligheid, waarvoor een . mensch vatbaar is. Gron., 1780. 8°. Zie Arrenberg, Naamr., bl. 425. 
PUTTEN (N. VAN) schreef: 
Bijdrage tot de verloskunde aangaande de hellingen der 
baarmoeder in Hippocrates. D. II, St. 4, bl. 434. 
Benige aantnerkingen en waarnemingen ads bijdragen tot 
de verloskunde. Ald. D. I, St. 4, bl. 389. 
Zie Holtrop, t. a. p.;283. 

PUTTEN (NICOLAAS VAN), Heer van Patten en Strijen, een der edelste en dapperste helden uit de 14ae eeuw. Omstreeks 1292 werd hij van de voogdij ontslagen, en komt van dien tijd voor aan de zijde der graven. In 1295 was =hij te Parijs, en hielp het gewigtig verdrag ten behoeve van Frankrijk en Engeland, 'twelk graaf F 1 o r i s sedert het leven kostte, slui­ten. Na den moord van den graaf, verzette hij zich tegen Velzen en zijn aanhaug, en onderscheidde zich in den Vlaam­
‘schen oorlog, ook die der ballingen genoemd. In 1304 werd 
hij te gelijk met graaf Willem van Oo st ervan t, zijn 
neve, tot ridder geslagen, door de Vlamingers gevangen ge­
nomen, doch gelost en stood weldra aan het hoofd der Dor­
tenaren, toen hunne stad door Vlamingers en Brabanders be­
legerd werd. Aan het hoofd der burgerij deed hij uitvallen, 
drong tot 's Hertogenbosch door, al wat hij ontmoette ver-. 
brandende en vernielende. Toen hij de Brabanders aan die zijde 
verdreven had, trok hij naar Geertruidenberg, waar het hoofd­
kwartier des hertogs was, doch deze was reeds ijlings ge­
vloden. Zoo verdreef hij den vijand uit Zuid- en Noord-Holland 
en verloste Nederland van zijn vijanden. Sedert het land, na 
den Vlaamschen krijg, rust kreeg, komt ,Nie o 1 a a s van 
P u t t e n zeldzaam voor en het laatst als een der legeraan­
voerders tegen de Friezen in 1311. Kort na zijne wederkomst 
overleed hij (den 27 0ten October), bij zijne echtgenoot A le i d geen zonen nalatende. Zijne graftombe, in het koor der kerk te Geervliet, is door van W ij n beschreven, die ook een be­
langrijke levensschets van N i c o l a a s zelven heeft gegeven in het Vde deel der Werken van de Maatschappij der Nederl. Letterk. Leid., 1781. 4°. 
PUTTEN Meer PELGRIM VAN), d. i. van Putten op de Veluwe, komt op het laatst der 14de eeuw in de geschiedenis voor. Hij was gehuwd met Katharina van Z in dere n. Er bestaat van hem een magescheid (waarin ook Heer G ij s b e r t van Batenb ur g voorkomt) tusschen hem en zijne kinderen. 
Zie v. d. Chijs, de gammen den Heeren en Steden van Gelderland,bl. 251. 
PUTTER (K. DE), plaatsnijder, bloeide omstreeks 1729, blijkens een groote boekprent in folio, voorstellende een Ge­ziclit van de Stadt en Haven van Tripoli in Byrie. 
Zie Kramm. 
PUTTERSHOEK (EvERARD), notaris te Gouda, in het mid­den der 17de eeuw (1640), beoefende de poezij. Zie Walvis, Beschrijv. v. Gouda, voorr.; Wap, Astrea, bl. 203. 
PUTTHEM (JAN VAN), priester en schoolmeester der stad Thielt, een man van vaste beradenheid en schranderen geest, oprigter van het gild van Rhetorica te Thielt. Overleed in 1470. 
Zie Serrure, Vad. Mug., V, 41. 
PUY (PIETER PHILIP Du), geboren te Londen, begaf zich in 1780 per de Patriot naar Batavia, was daar in 17 9 8 onder­koopman en werd in 1808 als resident van Bantam om het le­ven gebragt, volgens het bekende werk van D a en d el s, 0. I. Bezitt., D. II, bl. 1. 
PUYL (G. VAN DER), omstreeks 1751 te Utrecht geboren, oefende zich vijf jaren onder H. van V eldho v en in de teeken- en schilderkunst, ging vervolgens als portretschilder op reis en verkreeg een niet onaanmerkelijken trap van kunst­bedrevenheid in zijn yak. Na verschillende landen doorkruisd te hebben, keerde hij na eene uitlandigheid van 34 jaren, in 1804 in zijn geboortestad terug en werd toen lid van het schil­derscollegie en directeur-generaal van de teeken-akademie der stad Utrecht. 
Zie Immerzeel; 
PUYN (JAc0BUS), stads heel- en vroedmeester te Haarlem, was lid van de Provinciale commissie van geneeskundig on­derzoek en toevoorzigt aldaar gevestigd en sedert 1804 van de Hollandsche Maatschappij der weteuschappen aldaar. Hij overleed te Haarlem den 16den Januarij 1826, in den ouder­dom van 60 jaren. Men heeft van hem: 
Waarneming van de nieren door steenen opgevuld, bij een jongen van vijf jaren in Natuurk. Verhandel. v. d. Moats. der Wetens. 1813, D. II, St. 2, bl. 14. 
Beschrijving van eene aantnerkelijke verbetering van den breukband van den grooten Petrus Camper, waarvoor hij den zilveren eerepenning en de premie verwierf. Aid. 1817, bl. 247. 
Waarnemingen bij afzettingen in Nieuwe Verhandel. van het Genoots. ter bevordering der &elk. te Amsterdam. 1813. 
D. II, St. 2, bl. 1. 
Waarneming eener aanmerkelijke breuk van een der opper­hoofdbeenderen, zonder trepaan genezen. Ald. D. II, St. 2, bl. 14. 
Betoog dat de buigbaarheid der beenderen bij kinderen in zware beleedigingen nuttig is. Ald. D. II, St. 2, bl. 12. 
Waarneming eener vermoedelyke indrukking van het regter opperhoofdsbeen, door een val veroorzaakt. Ald. D. II, St. 2, bl. 10. 
Waarneming eener niet gekende en verzworene liesbreuk, onder de eenvoudigste behandeling volkotnen ,genezen. Ald. D. II, St. 2, bi. 14. 
Waarneming eener aanmerkelijka wond aan de roede. 
D. II, St. 2, bl. 17. 
Waarneming van eenen aanmerkelijken steen uit den pisweg ontlast bij een man. Ald. D. II, St. 2, bi. 19. Bericht van eene gelukkige steensnijding in Algem. Konst- en Letterb. 1802. D. II, bl. 16. Zie Nieuwenhuis (Aanh.); Verwoert; Konst- en letterb., 1826,Dl., bl. 113; Holtrop, 1. c., bl. 283. 
PUYSTER ( ) Op den Catal. der nagel. kunst van P i e-t er Testa s, 29 Maart 1757 te Amsterdam verkocht, komt van dezen meester voor : Ben Boeren-binnenhuisje met eenige beelden en verder kwerk, zeer uitvoerig geschilderd. 
Zie Eramm. 
PUYT (J. DE) schreef: 
Vroedkundige wacirnetning van tweelingen, die het water en vliezen gemeen hadden. Met of b. in Verb. v. h. Zeetiwsch Genoots. 1782. D. IX, St. 2, bl. 423. 
Bericht en afbeelding van een wanschapen kind, zonder hersenpan of hersenen geboren. Ald. 1790. D. XIV, bl. 461. Zie Holtrop, 1. e., p, 284. 
PUTT Jz. (J. DE) 
schreef: 
Verhandeling over de kwade gesteldheid van het bekken bij vrouwen, en een nieuw middel, hetwelk de kunst aan de hand geeft, om in sommige dezer gevallen, de verlossing zeer veilig, met behoud van moeder en kind te kunnen bewerken in Verh. v. h. Genoot8ohap ter bevord. v. Heelk. te Amster­dam. 1802. D. VII, bl. 230. 
Verhandeling over de wederhoudende schouders van een kind in deszelfs geboorte en verlossing in Konst- en Letterb. 
1808. D. I, bl. 81. Zie Roltrop, 1. c., p. 284. 
PUTT (S. J. DE) schreef: Grondbeginselen der Meetkunde. Dordrecht, 1784. in. p1. 2" dr. 8°. Zie Arrenberg, Naamr., bl. 425. 
PUTTLINCK of PUITLINK (OHRISTOFFEL), waarschijnlijk te Roermonde, waar hij zich na zijn wederkomst uit Italie neerzette, geboren. Hier werd hij in 1678 de leermeester van zijn neef Johan Francois Douve n. Hij schilderde landschappen en beesten, zoo wel levend als dood. Te Rome had hij den bijnaam de Trechter. 
Zie 11 o u br a k en, Schouwb., D. II, bl. 359; D. III, M. 349; K r am m. 
PUBES DE ADAMA (ThEoDoEus), afstammeling eener aanzienlijke familie te Roermond, studeerde te Leuven in de philosophie, te Rome in de godgeleerdheid, en werd na een zevenjarig verblijf in het Duitsch collegie, doctor in de laatste. In zijn vaderland weergekeerd, onderwees hij eenige jaren de godgeleerdheid aan de Reguliere kanunniken van Sonnebeeck, in de parochie van Iperen, waarin een zijner broeders monnik was. Vervolgens werd hij pastoor te Duin­kerken, doch zijne neiging tot een strengere levenswijs bewoog hem zich in de orde der Cisterciensen te begeven. Hij werd monnik in het klooster Des Dunes bij Brugge. In 1629 schonk hem de koning de priory van Waerschot bij Gent. Slechts kort had hij er genot van, daar hij den 5den November 1632 overleed. Hij gaf in het licht : 
De admirandc2 pariter et miraculosd prima Inventions bead Idesbaldi, guinti _Abatis monasterii B. Mariae` de Dunis in Eandria et a recepto ibidem ordine Cisterciensi tertii. Brugis, 1624. 4°. 
Ook liet hij verschillende haftdschriften na, die zoo to Dunes als te Sonuebeeck bewaard werden: Zie" Be Visa, BibliOth. Olsten., p. 305; Paquot, Mdm., T. I, 
p. 167. 
PIJCKE (LEYN), Vlissinger, legde in den eersten Engel­schen oorlog, 1652-1664 in de Kaapvaart, een bijzonderen ijver en dapperheid aan den dag. 
Zie J. C. de Jonge, Gesch. v. h. Neerl. zeewezen, D. II, bl. 80. 
PIJL (AREND), portretschilder, te Leiden geboren, leefde omstreeks in de eerste helft der 18de eeuw (1700-1736). Zijn portret komt voor op Cat. v. Johan van der Marc k te Leiden (Amst., 1777), door hem zelf geschilderd. 
Zie Immerzeel; Kramm; Nay., VII, bl. 169. 
PIJL of PYLL (JACOB), welligt de wader van den vorige, te 's Hage geboren, leerling van Anthonie van der Croos t, legde zich op het landschapschilderen toe, was mede-oprig­ter van de nieuwe kamer van Pictura te 's Hage en leefde nog in 1665. 
Zie Immerzeel; Kramm, 
PIJL (MATTHYS), dappere zeeman, die in 1673 in de Ne­derlandsche vloot het bevel voerde over een schip van 44 stukken. Hij trad later in Deenschen dienst. 
Zie J. C. de Jonge, Gesch. v. h. Ned. zeewezen, D. DI, bl. 826. 
PIJL (REINTER VAN DER), voortreffelijk onderwijzer en kost­schoolhouder te Dordrecht, in het begin der 19de eeuw, doch in het krankzinnigengesticht te Geel gestorven. Hij maakte zich (1810-1826) door een reeks van schoolwerkjes bekend, die herhaalde malen vermeerderd, verbeterd en omgewerkt zijn, in het licht gegeven. Zij worden vermeld door Dr. S c h o­f e 1 in Blustre school te Dordrecht, bl. 236., 
PUN (Kapitein) dapper zeeman, in het laatst der 17de eeuw. In 1687 behoorde hij tot de eskaders naar de Mid­dellandsche zee gezonden, ter beteugeling der Algerijnen. Hij en kapitein Adriaen V i sh o 1 schroomden niet den 18den Mei van dat jaar tegen 3 Algerijnen het gevecht aan te vangen, met bet gevolg, dat de roovers afhielden. Zijn schip, de Admirael de Ruyter, bad 6 dooden en 12 gekwetsten. In den Holl. Mer­curius 1687, bl. 182, 183, komt een brief van P ij n voor, aan boord van 't genoemde schip geschreven, waarin hij zelf ver­slag geeft van het gevecht. 
Zie ook Sylvius, D. III, bl. 57; J. C. de jonge, Gesch. v. h. Neerl. zeew., D.IIIb, bl. 42. 
PIJNACKER (ADAM), in 1621 te Pijnacker geboren, begaf zich, even als Claude L o r r a i n, naar Italie, om aldaar de natuur te bestuderen Drie jaren hield hij zich onledig met 
het afteekenen der natuur, en reeds toen waren zijne kun.st­gewrochten kenbaar aan eene pikante daging, een warm en aangenaam koloriet en een geestigen penseeltoets." Hij bezat een bijzondere begaafdheid in het natuurlijk of beelden van onderscheidene boomsoorten en hare verschillende takmaking en mijing. Vaak bragt hij in zijne ordonnantien beukenstam­men te pas, met dartel springend groen omsingeld, die een verwonderlijk schoon effekt teweeg brengen tegen afgelegen en in luchtkleur gewikkelde rotsen. Menigmaal stelde hij ook schilderachtige streken voor, waar men, bij op- of ondergaande zon, in binnenvaarten, transportschuiten, met verscheidenheid van goederen beladen door het naauwelijks bewogen en de voorwerpen afspiegelende water ziet voortboomen, of stil lig­gen aan den oever. Niets behagelijker in deze betooverende tafereelen dan de tintelende lichtvonken, die, tegen een ne­velachtig verschiet, al wat zich op den voorgrond bevindt, overspelen. Men waant inderdaad de natuur zelve door een verkleinglas te bespeuren. De Musea te Hage en Amsterdam bezitten uitstekende landschappen van dezen meester. Op de verkooping van Mu 11 er gold een bergachtig landschap van dezen meester f 1.435.00, op die van van der Po t, een Ryngezigt I 1.800.00, op die van Verbrugge een land­schap met figuren en vee f 2.035.00, op die van G oll een Italiaansch landschap f 2.510.00, voor een Italiaansch land­gezigt met een oud gebouw en verschillende figuren met 0. I. 
geteekend, op de verkooping van van E ij 1 S 1 u ij t e r, f 100.00, een dito bergachtig landschap met veel stoffaadje op de ver­kooping van de V o s f 350.00. Er komen twee door hem geetste prenten voor. Hij overleed. in 1673. Men vindt zijn portret bij Houbraken, Descamps en Immerzeel. 
Zie Houbraken; Descamps; van Eijnden en van der Wild 'igen; Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Nieuwenhuis; Muller, Cat. v. Portr. 
PIJNACKER (CoRNEus), alzoo genoemd naar het dorp van dies naam bij Delft, waar hij den 5den Julij 1570 was geboren. Zijn ouders waren Adam van Kerckhoffe en Johanna van Polane n. Van zijn zevende jaar of werd hij op de latijnsche school te Delft in de latijnsche en griek­sche taal onderwezen, vervolgens beoefende hij aan de Leid­sche hoogeschool de godgeleerdheid, hield er een openlijk dispuut de Pontifice Romano en vertrok in 1590 naar Heidel­berg, ten einde zijne studien in dit vak voort te zetten. Weldra vergezelde hij E l b e r t u s van Pallan d, een Kleefsch edel­man, op eene reis door Italie, Boheme, Duitschland en aangren­zende rijken. Te Leiden teruggekeerd, ging hij er tot de studie der regten over en verwierf den 16deu Mei 1597 den doctoralen 
ti el, na eene dissertatio de juris Aran& to hebben verdedigd. Naauwelijks als advokaat bij het hof van Holland ingeschre­ven, beklom hij als opvolger van J u 1 i u s van Bey m a, den leerstoel in de regten te Leiden, .waar hij weldra in den echt trad met Su zann a van Tr e s 1 on g, dochter van den ver­maarden admiraal Willem Blois van Tr eslon g. In 1614 verwisselde hij zijne standplaats met Groningen. Ofschoon hij zich niet Het bewegen tot het uitgeven zijner talrijke adviesen of van aanteekeningen over het Itomeinsche regt, gaf hij ech­ter een Index ad controversiarum corpus Andr. Fachinaei in het licht. Eene geschiedenis van Drenthe zou ter perse zijn gegaan, ware het niet dat eene diplomatieke zending naar de Beys van Algiers en Tunis zijne vreedzame studien eerst in 1622, andermaal in 1626, afbrak. Wegens zijne ervaring 
in de Italiaansche, Spaansche en Oostersche talen, achtten de algemeene staten hem namelijk bijzonder geschikt om met de Algerijnsche staten over de teruggave van een aanzienlijk aantal onzer koopvaardijschepen door hunne kapers genomen en over de vrijlating der gevangenen te onderhandelen. Na deze taak met gelukkigen uitslao. te hebben volbragt, keerde 
b
P y n a c k e r het volgend jaar weder naar het vaderland terug ; maar in 1626 vertrok hij wederom als gezant van de al­gemeene staten derwaarts, echter voor een langeren tijd. Hij vestigde zich na zijn terugkomst te Meppel, vanwaar hij, in 1636 als hoogleeraar naar Franeker vertrok. Schoon reeds 70 jaren bereikt hebbende, trad hij in 1641 in een tweeden echt met S y bi 1 la Bo t er pot, van Vianen, en, ten bewijze hoe weinig zijne liefde voor de wetenschap was ver­flauwd, bleek nit zijne in 1640 uitgegeven Primord. Juris Justinianei demultia. Hij overleed den 12den Jan. 1645. De hoogleeraar W is s en b a c h hield eene lijkrede op hem. H e n­ri c us Neu husiu s, pensionaris te Workum, vervaardigde 
eenige dichtregelen bij zijn overlijden. Minder bekend is het dat P y nack e r ook de latijnsche pazij beoefende 1) in eene kaart van het landschap Drenthe opnam en vervaardigde, ge­plaatst in den Atlas van J o. J a n t z o n i u s, en gegraveerd door A. van d en Br o e c k. Zij was vervaardigd voor den bovenvermelde Geschiedenis van Drenthe. Zijn afbeelding vindt men bij Men rs i u s; in de Effigies et Vitae, en elders. 
Zie Alma Acad. Leid., p. 100; Meursii, Ath. Belg.; Ejigies et vitae Profess. Acad. Gron., p. 63; Revius, Daventr. ill. , p. 512; S 0 e r-mans, Acad. Beg., bl. 15 ; Baudartius, Mem., B. XV, bl. 116; Aitzema, Sak. v. staat en oorl., D. I, B. 2, bl. 148, 150 ; B. VI, bl. 518, 519; Epist. Jac. Hovii in Syll. J. G. Meelii, p. 90; Val. Andreas, Bibl. Belg.; Foppens, Bibl. Belg., T. I, p. 217; 
1) Men vindt o. a. van hem een Epicedium in obitum Fred. Coen­dere, achter de Oratio funebris van dezen door N. Muleriu a. 
P. Cunaeus, Epp. LXXIX ; Vriemoet, Ath. Fris., p.288-292; wagenaar, Vad. list., D. X, b1.446; Scheltema, Staatk. Nederl.; Gedenkb. d. Gron. Hooges., bl. 9; Siegenbeek, Gesch. d. Leidsche floogesch., D. I, bl. 92, 102; D. II, bl. 82; Hoogstraten; Kok;Nieuwenhuis; Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Muller, Oat. v. Portr.; Grotii Poem.; Heinsii Poem.; H. Neuhusii, Eatemporalia Poemata; Kist, Feestgave voor de Leidsche Iloogeschool,1850. bl. 59, 60. 
PIJNACKER (JOHAN CHRISTIAAN LAMBERT), in 1815 te Amsterdam geboren, werd voor een handwerk opgeleid, doch liet, 18 jaren oud, zijn bedrijf varen en begon zich aan de koninklijke akademie zijner geboorteplaats in de teekenkunst te oefenen, waarna hij een leerling van J. A. K r u s e m an werd, en binnenkamers en portretten schilderde. Hij overfeed omstreeks 1848. 
Zie Immerzeel; Kramm. 
PIJP (CoRNEws), Nederlandsch kunstschilder, vestigde zich te Napels en was aldaar leermeester van A a rt M ij tens (1565). Deze hertrouwde met de weduwe van zijn meester. 
Zie Kramm. 
PIJPENPOY zie PIPENPOY. 
PIJPER (J.), dichter nit de 18de eeuw, gaf in het licht. Rou­klagte over het ontijdig af8terven van Prins W. C. H. Friso. 
Zie v a ti der Aa, N. B. A. C. Woordenb. 
PJJPERS (F. B. HOLLINGEBUS), neef van den volgende, prorector der latijnsche scholen te Breda, beoefende de poezij. n 1814 liet hij drukken : Bij de verlossing van mjn va­derland. 
Zie van der As. 
PIJPERS (PIETER), den 14den December 1749 te Amers­foort geboren, ontving onderwijs in het Fransch, Latijn, Grieksch en Italiaansch. Zijne ouders wilden hem tot R. C. priester op­leiden ; hij gaf ronduit zijn of keen van dien stand te kennel': zij weigerden hem van hunne zijde het genot van het aca­demisch onderwijs. Genoodzaakt een beroep te kiezen, begaf hij zich naar Amsterdam, en werd eenige jaren kantoorbe­diende bij den beroemden voorstander der letteren en weten­schappen P. A. B ol o n g a r o. Vervolgens nam hij den tabaks­handel -bij de hand, waarin hij een eerlijk bestaan vond. Van 1,780-1780 was P y p e r s een ijverig voorstander van de zaak der Patriotten. Dadelijk na de omwenteling van 1795 werd hij benoemd tot lid der Municipaliteit van zijne geboortestad, en vervolgens tot afgevaardigde wegens Utrecht ter vergade­ring van het provisioneel staatsbestuur, van welke hij ook 
voorzitter; was_ -ten.tijde der behandeling van het-groote;vraag­stuk, wegens de bijeenroeping eener-nationale conventie, waar­toe sommige gewesten niet geredelijk konden verstaan. Zijn gedrag in . dezen heeft de gesclaiedrol voor de nakomelingschap bewaard. Tot contralcur-generaal der convooijen en lieenten te Amsterdam benoemd, werd hij tot lid der Municipaliteit dier stad verkozen, doch bedankte eerlang voor dezen post, en hield zich, althans des zomers, slechts met zijne letter­oefeningen op zijn stil landverblijf Puntenburgh,. even buiten Aniersfooft, onledig. Reeds in zijn jeugd had Pij pers nei­ging tot de poezy, die aangewakkerd werd door P. A. B o lo n­garo C r e v e n n a. Hij leverde een aanzienlijk getal, meest uit het Fransch overgezette tooneelspelen aan den Franschen Schouwburg, een menigte pieces fugitives, doch zijn hoofdwerk is zijn Eemlandack Tempe of Clio op Funtenburgh, twee deelen, met platen. Amsterdam 1803. Hij had dit dichtwerk aan de burgerij van Amersfoort opgedragen, en het Gemeentebestuur dezer stad erkende deze hulde door een aanzienlijk zilver ge­schenk, waarop 's lands wapen kunstig was uitgebeeld. • 
Nog geen jaar mogt Pij p e r s zich in dit .vereerend blijk van erkentenis verheugen, of zijn leven werd op eene zoo onheusche als gevoelige wijze verbitterd door een vuilaardig schimpschrift op dit dichtwerk. Het kostte hem geringe moeite den laaghartigen opsteller uit te vind.en en prijs te geven aan de verachting van al at weldacht ; maar de slag was te hevig voor' den • eerzuchtigen en gevoeligen P ij p e r s, hij wierp de her weemoedig seder, verviel in eene zwaarmoedigheid en vervolgens in eene hevige ziekte, die hem den 20sten Junij 1805 op zijn b.Uitenverblijf Puntenburgh in het graf rukte. Wit s e n G e ij s b e e k vervaardigde een lijkzang op hem. P ij p e r s is meermalen afgebeeld, o. a. voor het Boni. Tempe. 
Men heeft behalve dit werk van hem : 
Het mislukt verraad op Amersfoort. trap. (le dr.) Amst., 

1776. Met titelpi. en uitleg. door J. Fokke. 2e dr. Aid. 1776. Lausus en Lydia. trsp. Arcot., 1777. met pl. Beverlei; burgerlyk trap. gev, n. h. Fr. Aid. -1781. Zemire en Azor, Zangsp. met kunstwerken en balletten, 
gev. n. h. Fr. Ald. 1783. 
De Karavaan van groot Kairo, zangsp. met balletten. 
Ald. 1788. 
De Graaf van Comminge, of de ongelukkige gelieven, Trap. 
Met voorafg. Beschrijv van de Abdije La Trappe. Ald. 1788. Merinval, of de, gevolgen der Wraakzueht. trap. Ald. 1788. Pepijn, koning der 'Franschen. trap. Ald, 1790. Felix, of de Vondiling. Zangsp. Ald. 1790. De Malabaarse Weduwe, trap. Ald. 1789. Stephanus, de eerste Christen Bloedgetuige. trsp. Ald. 1790. 
38 
Euphonnia of de Zegepraletade Godsdienst. Trsp. Aid. 1793. 
Adelaide van Hongarije. Trsp. Ald. 1793. 
Neptha, koningin van Egypte. Trsp. Ald. 1794. 
.De Akademiegvrienden. Trsp. n. h. Fr. v. Picard. Ald. 1801. 
Semiramis. Trap. n. h. Fr. van Voltaire. Aid. 1801. 
Liereang k de tooneelsluiting two de Amsteld. &ad. 

Sehouwburg op 5 Mei 1804. • 
Spartaeus. Trap. .n. 11. Fl, van Sauvin. Ald. 1805. 
Vaderlandsche Gedichten. Ald. 1784-1787. 
Anonietn en Pseudoniem : 
Mijn aandenken aan Nederlands dlliantie met Vrankrijk, 
door P. St,ichtenaar. 2 pl. (Utr. P) 1 1186. $0, 
Brief van den Heere _Petrus Patriot aan den Heere G. 
R. betregende de8zelf8 Jnsolvende Boedel. Z. pl. en jr. Utr., 1781. 8°. 
G. R. beteekent Georgius Rex. 
Zeer .aanmerkelijke Drown, ter uitlegging aan Neerlandsch inwoonderen voorgesteld, door P. Patriot, een geboren Hol-lander. Utrecht, 1781. 80. 
Frijheidslievende Lierzang, ter eere van het Genootschap voor stad, land en vrheid, Coen aan diens bevelhebber Ste-ven Camp een gouden medaille vereerd werd. Door P. Stich-tenaar. Z. pl. en Jr. (Utrecht, 17 ..) 
Ode aan de Edel Manhafte HE. Officieren en laden van het achtbaar Exercitie Genootschap voor stad, land en vrij-heid binnen de stad Amersfoort. Amst., 1781, 8°. Ondert. 
P. Stichteuaar, 
Zie (Jalerie historique des contemporains, T. VII, p. 402; Witsen Geysbeek, B. A. C. Woordenb., D. V, bl. 136 volgg. ; Vad. Hist., very. op 'Wagenaar, D. XXXIV, bl. 206-218 ; Alg. vad. Letteroef. voor 1804, St I, bl. 35, 77; voor 1806, St. I, bl. 276; Kleine dicht. Bands. XVII Schak., bl. 134; Cat. d. Maats. v. Ned. Letterk., D. I, bl. 167; D. II, bl. 541; D. III, bl. 95., 122; v. Doorninck, Anon. en Pstud., no. 28, 868, 834, 1348, 2786, 3198; Nieuwenhuis; Ver­woert; Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat. v. Portr. 
PIJTAK (O. C. W.) ontving onderwijs op de Stads-svhool van teeken- en bouwkunde to Utrecht, waar zich zijne ouders hadden neergezet. Hij maakte vooral gebruik van de bouw­lcundige lessen van den diiecteur C. K r am m, en behaalde, in 1840 den 3den prijs bij de le klasse. Hij werd architect hoofd-opsigter bij den Akensch•Maastrichtschen Spoorweg en gaf in bet licht 
Boutekundig. Foordenboek of verklaring van de technische benamingen, voorkomencle bij burgerlijke bouwkunde, water­bouwkunde ekepprwegen,.. 's Hertogenbosch, 1848. 
Kort daarop werd l ij tot bouwmeester der stad Maastricht en tot ouderwijzer in de bouwkunde aan het Kon. Athenaeum 
aldaar benoemd. Hij overleed in 1856, in den bloei zijner jaren. Zie Kramra. 
PYTHOPHAEUS (LAMBERTUS LUDOLPHUS) van Deventer, 
in 1596 in den ouderdom van 73 jaren overleden. 
Hij schreef: 
Orationes 'de Philosopkiae Laudibus et Utilitate. Heidel­berg. 4°. De studio et causis Eloquentiae. 1581. 4°. De studio Poetices. 1586. 4°. De Astronomia, 1589. 4°. 
Tobin, carmine Elegiac°. 1565. 8°. 
Carmen de niliilo. 
Zie Aral. Andreas, Bahl. Belg., p. 615; Foppens, Bibl. Belg., T. 
II, p. 801. 
PARRA (PETRUS ALBERTUS VAN DER), zoon van Corn elis van der Parra en Geertruy SusalinaSpannyt,werdden 29sten September 1714 te Ceylon geboren. Hij begon zijn loopbaan op veertienjarigen ouderdom, door in dienst te treden bij de 
0. I. Compagnie, onder de toen gewone benaming van Soldaat aan de penne. Reeds in 1737 werd hij onderkoopman, in 1740 koopwan, -in 17 41 tweede secretaris van de Hooge Rege
ering, 1746 eerste secretaris, in 1748 extra-ordinair mad van policie, in 1750 ordinaire raad, in 1755 eerste raid en directeur­generaal, in 1761 gouverneur-generaal van N. I. Deze schie­lijke opkomst tot de hoogste waardigheden, getuigen voor zijn 
-vlug oordeel en werkzaamheid, die gepaard gingen met de edelste, deugden en begaafdheden. Hij bekleedde de betrekkiug van gouverneur-generaal tot 1775 en dus gedurende een tijd­vak van ruim 14 jaren, waarin hij te worstelen had tegen den euvelmoed en de twistzoekende aanmatigingen der La­gelschen, welke geschillen voor zijn dood werden, vereffend, terwijl de gelukkige oorlog tegen den koning van Candi op Ceylon, en de voordeelige vrede, daardoor verkregen, zijn be­stuur Diet weinig luister bijzette. Hij huwde 30 Sept. 1738 Elizabeth Petron ella van Arden, ev na haar dood, den 1lden Juuij 1743, Adriana Johanna Bake, weduwe van den commandeer en eerste equipagiemeester An t h o n i s Guldenarm, dochter van David Johan Bake, raad extra­ordinair van Neal. Indie. Zijne drie kinderen uit het eerste huwelijk overleden long, en na 17 jaren gehuwd te zijn, ver­wekte hij in zijn tweede echt een zoon, die hem overleefde. Hij overleed te Weltevreden den _28 8ten Dec. 1775. Er bestaan twee lijkredenen op hem, de een van J. Ho oy m a n, Batavia 1776. V., 4e andere van Tbeodorus Vermeer, Utrecht 
83* 
en Amsterdam 1777. Er bestaan drie gedenkpenningen op hem en een fraai portret door J. H o u b r a k e n. Zie de Beschrijv. v. Ned. Historiep. door het Inst. ten vervolg6 op van Loon. 5e stuk, no. 369; Alg. Konst -en letterb., 30 Aug. 1856, N°. 35 ; Citron. v. h. list. Genoots., 1856, bl. 324 volgg. 
PASPOORT (Mr. ZACHARIAS), beer van Grijpskerke en Pup­pendamme, werd geboren te Middelburg den 3den Maart 1759 en behoorde tot een der aanzienlijkste geslachten van Zeeland( Zijne ouders waren Mr. Cornelis Galenus Paspoort, schepen, raad en burgemeester der stad ,Middelburg en be­windhebber der 0. I. Compagnie ter kamer Zeeland en vrouwe Elizabeth Maria Schorer. 
Hij trouwde te Breda den 8sten October 1791 met vrouwe Cornelia de Vri es e., gel). te Delftzijl den 4den Oct. 1756, overleden te Middelburg 13 Nov.1820. Zij was de dochter van Cornelis Daniel en Magdalena Adriana Rader­ma c h e r, bij welke hij verwekte denen zoos, jonkheer Mr. Marinas Cornelis Paspoort van Grijpskerke, lid van de eerste kamer der Staten-Generaal en burgemeester der stad Middelburg, ridderder orde van den Ned. leeuw. 
Hij was een man, die eene bijzondere keunis van zaken met eene voorbeeldelooze werkzaamheid paarde en van eene groote gematigheid, waardoor hij gedurende de verschillende omwentelingen van zijnen tijd aan het bestuur bleef deel nernen, en de belangen van het algemeen met de zuiverste beginselen behartigde. 
Reeds kort na zijne bevordering tot doctor in de regten aan de Hooge school te Leiden (1779), werd hij door de kie­zers zijner geboortestad tot schepen en raad verkozen, welke betrekking hij tot het jaar 1795 bekleedde. Na de ouiwente­ling van dat jaar werd hij achtereenvolgend benoemd tot lid van den Provincialen raad van Zeeland, van de Commissie van Finantien, van bet Departementaal bestuur en assessor van het Landdrostampt, en legde deze laatste betrekking neder bij de inlijving van ores vaderland in het Fransche keizerrijk, gedurende welken tijd hij die van Maire der gemeente Ritthem bekleedde. Bij de herstelling van zaken in 1813, werd hij door Z. M. Willem I benoemd tot lid der Staten van Zee­land en van de regtbank van eersten aanleg te Middelburg, welke laatste betrekking hij bekleedde tot zijneu dood, die voorviel te Middelburg den 29sten Junij 1524. 
In het jaar 1820 gaf hij in druk Beschrijving van Zeeland. ten vervolge op het negende en tiende deel van den tegenwoordigen staat der Nederlanden. 
Part. berigt. 
PERNER (A.), schoonschrijver nit de XVIIde eeuw. 
Men heeft o a. van hem: 
Koning Willem te paerd, op een zeer konetige wijze op per aament met worden afgebeeld, en met trekken van bijna on­leesbaar .fijnschrift geschreven. 1688. 
Zie Cat. van Or. J .Reeland (1756), bl. 54. 
PETRI (kW.), sedert 1667 pastoor der R. K. kerk in de Speelmanstiaat te Leeuwarden, gaf in het Licht : 
Het heerlijk eleven en sterven van den wytheroemden nzarte laar en bloedgetuygen den H. Vitus, Patroon van de over­treffekke 'gad Leeuwaerden, aengendmen om big' God en Christus Baer tot een voorname voorspraek, en tot een besonder voorbeeld van deugden te dienen. Amst. 1687. Met platen, gevolgd door drie lofdichten, gebed en litanie. 24°. 
Zie Eekhoff, Geschiedlc. beschrijv. v. Leeuw., D. I, bl. 329 ; Cat. over stedel. Bibl. van Leeuw., bl 244. 
PETTER (N.) sithreef: 
Over de wortelkanst met figure?' van R. de Hooge. 
Zie Beg. v. een partij Ital. Prentkonst, Haarl. 1756, bl. 106. 

PFOCHEN (SEBASTIAAN) studeerde te Franeker, en stond in hooge gunst bij George Pas o r. Volgens Rotermund schreef hij aus Eifersucht wider den Jo h. Cocceju s, den Si xtinus A m a ma sehr liebte," een Diatribe de linguae Grae­cae N. T. puritate. Amst. 1629, 1635. 12°. Francf. 1691. 4°. Hierin zocht hij te bewijzen, dat de in het N. T. voorko­mende # Hebraisme vielmehr Redenarten" waren, welke de beste Gr. schrijvers in denzelfden zin gebruikt hebben, waar­over, voor en tegen door Heinsius, Musaeus en Ga tack er geschreven werd. 
Zie Konigii Bibl. Vet. et Nova voc.; J. Rhenferdi, Praef. ad Syntagm. Dissert. de Stylo N. T., Leov., 1701. 4°. ; Saxe, Onom., T. IV, p. 357; Jocher; Rotermund. 
PHILIPPE EVAN GELRE, dochter van hertog Adolf van G e l r e en Ka t h a r i n a van Bourbon en zuster van den be­roemden Karel van Egmond, die ten jare 1538 kinderloos overleed, was gehuwd met R e n e van Lotharingen. Vandaar dat zij na K a r e l's dood aanspraak had op de opvolging in Gelderland, hetgeen, haar door keizer Karel V betwist werd. Op vele Lotharingsche munten van lien tijd komt dan ook voor, dat de vorsten van dat land zich hertogen van Gelre noemden. Tijdens den dood van den Utrechtschen bisschop, F i lip s van Bourgondie, wenschte Karel van Egmond een zoon van P hi lippe te vergeefs in diens plaats gekozen zien. 
Zie v. d. Chijs, de Munten der Graven en Hertogen van -Gelderland, bl. 189; de Munten den Ileeren en Steden van Overijssel, bl. 125. 
PIEPERS (MARINus) werd geboren to Middelburg op den 
19dm November 1771. Zijne ouders waren Johannes Pi e-p e r s en Leen tj e L a m p e r t, behoorende tot den gegoeden burgerstand dier stad. Hoewel M a r i n u s Pieper s aanvan­kelijk niet bestemd was om voor openbare betrekkingen te worden opgeleid, zoo werd hij evenwel ten gevolge -der tijdsomstandigheden, bij het bezetten van het eiland Walche­ren door de Franschen in de maand Februarij 1795, op 24-jarigen ouderdom, benoemd tot Secretaris der Commissie tot verpleging der Fransche troepen ; zijnde dit zijne eerste be-trekking, welke op den 30sten Junij werd gevolgd door zijne aanstelling tot thesaurier der stad Middelburg door de Mu­nicipaliteit dier plants. Op 21 Januarij 1796 werd hij door het Commits te land benbemd tot Betaalmeester van de Fran­sche troepen in de proviiicie -Zeeland, en later, nadat hij den 'den November 1797 was opgetreden als Lid van le Volks­vertegenwoordiging, werd hij in 1798 en 1799 achtervolgens door het uitvoerend bewind tot administrateur en lid van de finantieele commissie van Zeeland aangesteld. In deze betre .--kingen vergezelde P. herhaaldelijk de afgevaardigden, welke uit Zeeland naar 's Gravenhage werden gezonden, tot regeling der verwikkelingen van 4nantieelen aard, in die tijden tus­schen Zeeland en Holland ontstaan, en waarin hij zich deed kennen als een uitstekend administrateur. 
Op 11 Junij 1600 werd them door den Agent van Oorlog opgedragen de betrekking van Hoofdcommies bij zijne agent­schap, waarna hij later, en wel den 26sten October 1804, door het Hoofdbestuur van de Bataafsche Republiek werd benoemd tot Super-intendant van het Bureau van Oorlog. 
Onder koning Lod e w ij k Napoleon werden de kundig­heden van P. zeer op prijs gesteld en hem menigvuldige betrekkingen opgedragen, als Raad van den Minister van Fi­nantiiin ; lid van den Raad van Judicature van 's Rijks mid­delen te water en te laude; R,ekenmeester der nationale do­meinen en lid van de Hoofdcommissie tot de zaken der ver­ponding. Op 25 September 1806 werd hij benoemd tot Secretaris-Generaal bij het Departement van Oorlog, welke betrekking hij behield tot op de inlijving van ons land bij Frankrijk. 
Hoewel P i e p e r s in het tijdvak der Fransche overheer­sching niet ambteloos bleef, dock de hem aangeboden betrek­king van Betaalmeester in het Departement der monde') van de Maas aannam, zoo was hij evenwel een dergenen op wie Gijs.bert Karel van Hogendorp, toen hij zijn voorne­men om het vaderland weder te doen herleven ten uitvoer wilde brengen, aanstonds de oogen vestigde, als den meest geschikten om hem in een der moeijelijkste takken van be­stuur bij te staan, namelijk het scheppen van eene legerorga-
nisatie ;air • waar letterlijk alle bes'anddeelen, geld, wapenen 
en manschappen, ontbrakeu. P. nam die moeijeWkeztaak op 
zich en :vervulde die op voortreffelijke wijze. Op den avond 
zelven' na zijne komst op 30 November 1813 had tie prins van 
Ora*, later koning Willem I, P. bij zich ontboden tot een 
onderhoud over de te neaten maatregeilen. 
Ingevolge de door hem gemaakte voorwaarde, werd P. uit 
zijne moeijelijke en rustelooze betrekking ontslagen, zoodra het 
gevaar genoegzaam geweken scheen, eu benoetnd tot lid van 
de Rekenkamer; hij bleef even wel in Commission werkzaam, 
zooals die voor de inrigt.ing van het materieel der Neder­
landsche Armee, die tot examinatie en liquidatie der preten­
tie!) wegens gedane leverancien ten dienste der geallieerden 
en meer anderen. Weldra werd hij ook president van de 
Gemeene Rekenkamer. 
Toen in. 1815 Napo l e o n, na zijn zegevierenden intogt in Frankrijk, voornemens scheen met zijn legermagt in Belgie te vallen, sloeg men wederom de oogen op P i e p e r s. Bij be­sluit van 17 Maart 1815 werd hij benoemd tot buitengewDon Staatsraad en nam hij de betrekking op zich van Inspecteur-Generaal der administratie hij de armee en op 29 Junij die van Intendant-Generaal van de administratie van Oorlog. Op den Pten Maart 1818 kwam hij als Secretaris van staat voor de zaken van Oorlog aan het hoofd van dat Depjrtement. 
Zijne gezondheid, welke door de afmattende werkzaamheden 
vat) de laatste jaren veel had geleden, tioodzaakte hem even­
wel weldra op zijn ontslag aan te dringen. 
Gedeeltelijk slechts gaf. men aan zijn verlangen gehoor en werd hij benoemd tot lid van den Raad van State en tevens tot Kommandeur van de Orde van den Nederlandschen Leeuw, van welke orde hij in November 1815 het rfrdcler­kruis' mogt ontvangen. In deze betrekking werd hij, o. a. be-, last met het voeren van onderhandelingen met het Hof van Weenen over oude schuldvorderingen, en door zijn toedoen werd , de conventie , daaiover op den Oen Maart -1828 getee-kend, waarvoor hij door den keizer van Oostanrijk met, een aanzienlijk bewija van onderscheiding werd versercl. 
In 1832 werd hij door koning W i l l e m I nog benoemd in eene geheime Staatscommissie met de Staatraden v a n Ito y en en C a ni n e man, belast met het ontwerpen eener ge­wijzigde Grondwet. Het door die Commissie ingediende ont. werp mogt waarschijulijk konings goedkeuring niet wegdra­gen, althans daaraan is geen verder gevoig gegeven. 
In 1838 overleed zijne echtgenoote Gera rain a Ude. m an s, met wie hij den Val Mei 1792 in het huwelijk was getreden.. De schok, dien daardoor in zijne gezondheid ontving, gevoegd bij de gebreken des ouderdoms, drQng hem 
in . het jaar 1841 zijn finaal ontslag uit 's lands dienst te vragen. Boning W i 11 e m II ongaarne zijnen read geheel willende missen, bewilligde wel hierin, doch benoemde hem te gelijk tot Staatsraad in buitengewone dienst en lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal. Toen deze in 1848 werd ontbonden, heeft Pi e p er s aan alle verdere ambtsbe­
trekkingen vaarwel gezegd. 
Behalve de hierboven genoemde onclerscheidingen, was hij ook onder Lo d e w ij k Na p o 1 e o n, ridder der orde van de Unie en onder het keizerrijk ridder der reunie geweest. P i e. per s ontsliep zacht in den nacht van 23 op 24 Jannarij 1861, in den hoogen ouderdom van ruim 89 jaren, na tot zeer weinige dagen voor zijnen dood in het voile bezit zijner heldere geestvermogens te zijn gebleven. 
PIEPERS (WILLEM JOHANNES) werd geboren te Middel­burg den 26"1 Junij 1794, en was de tweede zoon van Marinus Piepers en Gerardina Udemans. Op den 248ten Maart 1814 werd hij, bij besluit van den souverein vorst, benoemd tot tweede commies bij het Departement van Oorlog, bij welk Departement hij werkzaam bleef tot Decem­ber 1822, toen hij werd aangesteld tot Referendaris der tweede klasse bij den Raad van State. Op den 2 7 sten December 1815 was hij intusschen in bet •buwelijk getreden met zijne nicht H en drica Clara Haring ma n, jongste dochter van wijlen den schout-bij-nacht Jan Schreuder H aringman. 
In zijne bettekking bij den Raad van State was hij tevens secretaris van onderscheidene stamscommissien, waaronder een der belangrijkste was, die aanvankelijk ingesteld was bij konink­lijk besluit van 1 October 1830 en bestaande uit leden van den Raad van State en van de beide kamers der Staten-Ge­neraal, voor de helft uit de noordelijke en voor de helft nit de zuidelijke provincien gekozen, met den last om de wijzi­gingen voor te dragen in de Grondwet en andere wettelijke bepalingen, welke noodig waren geworden ten gevolge van de veranderde betrekkingen tusschen de twee groote afdeelingen van het rijk. Als een bewijs van 's konings tevredenheid ont­ving Pi e p e r s na afloop de ridderorde van den Nederland­schen Leeuw. 
In Junij 1838 werd Pi e p e r s bevorderd tot secretaris van den Raad van State en maakte in 18'40 deel uit van eene zest belangrijke staatscommissie tot onderzoek van ingekomen bezwaren tegen het lager onderwijs, waarvan verder leden waren de Secretaris van Staat, baron van der Cape lle n, als voorzitter, de bisaihop v a a sC ur i u m, de heeren G r o en van Pr i nst ere r, baron van Hugenpoth, de hoogleeraren
, Des Amorie van der Hoeven en Kist. 
Bij koninklijk besluit van 26 Januarij 1841 werd P i e-p e r s benoemd tot lid van den Raad van State ; in die be-trekking ontving hij in Mei 1849 eigenhandig van koning W it 1 e m III de onderscheidingsteekenen van Kommandeur van de orde van den Nederlandschen Leeuw. 
Na sedert de maand April 1855, als oudste van de toes aanwezige staatsraden, belast te zijn geweest met de waarne­ming van het vice-voorzitterschap van dat hooge staatscollegie, overleed hij op den 15den October 1861 ten gevolge van eene noodlottige beenbreuk, in den ouderdom van ruim 67 jaren. 
Part. berigt. 
PIETER MATTHIJSZ. schreef: 
Schilt ofte bescherminge der waerheyt tegen den brosen lichte Wen van eenige ge8choten of een ongrondighe beschrijvinge van den eenwesenden Godt. 1607. 4°. 
Zie v. Doorninek, Anon. en Pseud., n. 426. 
PLACIUS (JoHANNEs), predikant te Emden, schreef: 
Christelijcke Danck-predicatie wt den 126 Psalm. Over de wonderbaerlijcke ghenadige verlossinge der Stadt ende Kercke tot Wesel, geschiet den 9 August des jaers 16 29, overgheset wt het Hoogd. door Jan Jansz Calckman. Leyd. 1629. 4°. 
POEL (DANIEL VAN DER), bastaardzoon van Grave W i 1­1 e m IV van Henegouwen, Holland en Zeeland en van A 1 y t van der M er weed e, wonende te Geertruidenberg. Hij was ridder, en werd in 't jaar 1408 van de 'Luikenaars met Heer He ndrik -van Wassenaer, ridder en andere edelen bij Oh& verslagen. Hij is de stamvader van het ridderlijke ge­slacht van der P c el. 
Zie Goudhoeven, Chr., bl. 381; Nay. D. IX, bl. 187. 
POST (HAEmEN), Burger-hopman en boekdrukker te Leeu­warden, waar hij in 1800 overleed, was schrijver van Lessen over de Ned. Spelkunde en uitgever van het 5de deel van het Friesch Charterboek. 
Zie Eekhoff, de Stedelijke Bibliotheek van Leeuwarden, bl. 184,216, 444. 
POT (ADEIAAN), uitviuder der ijzeren molenroeden, over­
leed den 12den Sept. 1868 te Elshout aan den Kinderdijk, in 
den ouderdom van 57 karen. 
Zie N. Bott. Cour. 17 Sept. 1868. 
PRAKKEN (BEItEND), sedert 1850 wethouder en raadslid van de Friesche gemeente Ooststellingwerf, in 1855 kerkvoogd, in 1864 lid der Prov. Staten van Friesland, maakte zich in die betrekking, en als opzigter der Compagnons-vaart en veenen, verdienstelijk door het sbbrijven van een werkje en plan tot een kanaal tusschen Groningen en de Lemmer ; alsmede door op zijne kosten uitgebreide ontginningen in de zandstreken van Appelscha tot stand te brengen. Hij was vele jaren voor­zitter van de eerste afdeeling der liberate kiesvereeniging Ont­wikkeling. Hij overleed 23 Jan. 1871 te Oosterwolde, in den ouderdom van 63 jaren. 
Part. berigt. 
PROT, kapitein-bevelhebber te Bourtange in 1672. 
Mar t e 1, Commissaris van Oorlog van den Munsterschen bisschop C hris to ph el Bernard, deed uit zijnen naam schitterende aanbiedingen, om het fort over te geven. Hij toonde hem zelfs een door den bisschop onderteekende aan­wijzing op een som naar welgevallen in te vullen. Prot ant­woordde dat hij de Munsterschen door zijn geschut antwoord zou geven. Het fort werd geblokkeerd. 
Zie Valkenier, Verwerd Europa, bl. 600. 


AANWIJZING 
DER 
PERSONEN 

IN DIT FEEL VERMELD. 
•••••••¦••••••••••••¦¦•••¦••••¦••••¦•• 
blz. Paan of Paen (Louis) . • . 1 Paap (Simon Jane) Paape (Gerrit) . .. .   -(Maria) . . 6 -(Adriaan de) • . Paats. Zie Paets. Paauw (Hermannus). Zie Pauw (Hermannus). Paauw (Maria), Zie Pauw (Maria). Paauw, Paau, Pau (Pieter). Zie Pauw (Pieter, Rei­flier). Paauw (Andreas) • • --- (Johannes)  7 -(Frauciscus de). .   
— (Pieter van der Breg­gen). Zie Breggen Paauw (Pieter van der). 
Paauw (S. van der) . • • . Pabst (Johan Christiaan). • -- van Bingerden (Mr. baron Rudolf Willem Ja-
cob van)  Pabst (Paul)  8 -- (Mr. J. M. van) • • 9 Pabus (Quintyn)   
-(Bad.) .... • • • •••••• 
blz. 
Pacheco (Pedro Alvarez). • 9 -(Isidoro) 11 
Paciotto (Franciscus). • • • Pachieco. Zie Pacheco. Paeque (Antony)  12 Padbrugge (Rob.)   Paddenbrugge (H.) of Padt-
brume .   Paddenburg (G. G. van) • — Paedz (of Paidx) • • . . — Paedsen (Jan Heyprick)• . Paeds (Jan Cornelisz) of 
Paeds• , . . Paehlig (Carel Christiaan)• 13 Paelinck (Jacob). . , Paenderen of Panderen (Eg-
bert van)• • ..... 15 
Paep (Andries de) of Papius (Andreas)   Paesmans (Nobenus Aege-
dius).   , L6 Paeis (Adriaan) • .  J17 
— (A• J•)• ...... SO -- of Paedts (Jan Cor­
nelisz) . ..... . — -- (Maarten) . • . 21 -- (Walter Hendrik) . 
.• 
• 
524 
bk. Paets van Troostwijk . . . 21 Paffenrode (Jan van). .. . 22 — -- (Jacob van) . . 23 Pafraet, Pafraed of Pafraed (Richardus) . .   • • • Pafraet (Albertus)   
-(Johannes) •• Page (Antoine le)   
• • .1.. • .• 
Pagendarm (Herm   Henri-cus)   24 
Pagenstecher(Alexander Ar­nold) ... (Henricus The­
odorus)  27 (Ernestus Alexander) 28 
•• m.•¦•• • .¦¦• • 
1 • •1. 
(Bernardus 
Everwyn) --- (Ernst Phil.). ----- (Johannes Fre­
dericus Williehmug) . . 29 ------ (Alexander Wilhelmus)  30 (Johannes Alexander Wijnandus). . 31 (Theodorus Jo-harm es).   
••¦¦¦• 
Paget (John), M. A. ..   32 --- (Robert), M. A. .   -- (Thomas), A. 'M. Paghenherdt (Johan). • • • Pagniet (0. L. de) . . . . 33 Pagius (Arnold us) . . • . 
.•• M. 
---- (H.)  Paige (A. J. le). .   • • • Pailt (Meister 'Johan). .. — Pain et Vin (Moise) ... 34 Palliche (Dbri &Simnel). . . — Palaedorpius of Palaedorp 
(Joh.)   Palaeonydorus bf Oude wa-ter (johgnhe's).   Palairet (Elie)  35 
(JeaA) .   PalenAteyb (Jan)  36 Palki (Hendrik)   
blz Palier (Johan Carel). . • • 38 
-
(J. C.)  39 Paling (J. H.) 
.1 • 
Palingh (V)raham) 
Pallant (Werner ran) . . 40 

-(Erard of Everard 
van)   41 (Floris van). . .   42 (Floris II van) .   46 (Carsilius van) .  51 
-(Johan van). . . • ­---- (Karel Willem). • -(Johar, Werner van). 52 --- (Adolf Werner van). -- (Adolf Werner van). 5 3 
(Adolf Werner van). — --- (Andreas van). . . 54 --- (Frederik Willem 
Floris Theodorus baron 
van)  •  – -Palm (Franciscus)  57 -'(KoTnelis• van der).   --S- (Johannes Henricus 
van der) 5 8 Palniboom (J .) . I68 Palmburg (Gerrit)   Palmerius (Janus Millerus 
of Palmier. . . . . . . • — Pals (Gerrit van der) .. Paithe (Gerard Jan). . . . 69 -(J an)   
1••••••I 
-(Anthonie) (Adriaan).  70 
Paludanus (Godefridus) .   (Theodorus) .   (Bernardus). Zie 
Broeke (Berend ten). 
 (Crispijn)• of van den Broecke   
 --- (Barbara) of van den Broeke  71 (H endrik). • • • -- (Willem) of van den Broecke  
(Lambertus). Zie Braek (Lambertus v. d.). 
blz. 
Paludanus (Arnoldus) . .. 7 t 
ri drik), (Des-
Maret s 5 vean dler Poel, v. d. 
Broeek•of von dem Broicli) 
(Theodorus) . . 72 
(Ituthgerus). . • --
(Petrus). .. . . 73 Palude (J•annes de) of Beer 
(Jan). •. •. •. •. •., . a .  — Pamans. (Geesje) . . . .   — Pam Ero - (Johan. Gottlieb).   
s (Jacobus)  74 Pan (Made).  s•••  75 Panagathus (Laevinus) of 
Goethals• . . .. . . . . 77 
Pandelaert-(Drs Bernardus). — 
Panderen (Egbert van)  78 
Panders (Albert van) . .   
(J. van).  — Pandibus (Johannes).   Paneels (Willem)  79 Panhuys •Willem Benjamin 
can} . .   (can).
(B. van) 
••¦•¦•• 
1¦¦•••
— (Caspar van) .. . 
— — (•ntonie Carel). . 

•••¦• 
Panhuysen of Panhusius (Pe 
trus)   
-	--- • (A. van)   • • • 
Panne. (Pieter). . . • • • 80 
Panuebakk-er (M.) . . .. . 
Panneboeter (Johannes) . . 
Panneel •(Michiel)  81 
-	- (Johannes) 
PanneEtkoeck of Pannen-
koieh (Gobert). . • . . 82 
Panser (Ss) . . . . . . — 
Pant- (Francois David Julien 
van- der). • 83 
Pantekoek (Carolus) . . .  — 
•Papa (Jacobus)  . 84 Pape -.(Gerrit). Zie Paape (Gerrit). • • 
-	•Adriaan de): Zie Pape 
(Ariaan de). 

blz. 
Pape(Abraham van of de). 84 
.(J H )   --(,Todocus of Josse de)   -----(Simon de). .. .  85 --(JohannesBaptiste, de) 
.(Jan)• •. •. • • Papenbroeek (Gerard van). Papendreeht (Hoynok van). 
Zie Hoynok van Papen-
drecht. . . . Papevelt .(Jan . van) . ...• 86 Paping. (R. J.) ..... . Papileon . (Jean David) . . Papius (Andreas).Zie Paep. Pappus. (Peter von Tratz-
berg) Paquot. (J can Noel). . • • 87 Paradys (Nicolaas) . . . . Parduyn (Adriaan Casper). 89 ------ (Simon)   ---- of .Perduy.n (Gisle-
nus)   90 
Pareau. (Anton Henri) .   
(Jean Henri) . .   91 
(Lodewijk Gerlw1)  96 
Papenvelt (Johan van) .   97 
(Franck Aerntz   
van)  
(Vrank. van). . 98 
— (Frans van) .. 
Paravieill i di Ca pelli (Bart-
holome Eduard de) . . 

han Caspar)  99 
•¦•••=¦•••,. ...••••• — (Wil-
lem Bartholome Eduard 
de) 
Parcerus   100 
Parent. (Louis) . . . • • 
Paringet (Diderik) . .. . 
Paris Vohannes . Wilhel-
mus) . 
Parival (Jean Nicolas de). — 
Park. (James)  102 
Parmantio (Jacob). . . .  — 
Parmentier (L.)  103 
biz. biz. 
Parra. (P. A. van der)  515 Pater ( A,driaan Janszoon)  119 Parre (Mattheus) . . 103 Patoir (Louis)  
Pars (Adriaan)   
Partoes.(Hendrik Lode wijk 
Franciscus)  106 
Partout. . . .  107 
Parva (Mr. Jan Frederik)   
(Daniel Johan) .   
Parija (Guillaem of Wil-
lem van)   Pas (...)   -- (J.) ..... • • • -- (G. van)   -- (Hendrik AO 
— (L. F. P. van der).. 108 (Dirk)• • .   
(C. van der)   Passaeus (Christiaan). . Paschasius, Pascha, Pasqua 
vanPaesschen(Johannes). — Paschen Gtz. (W.) . . . . 109 Pasor (George) .  110 
—. (Matthias)  111 Paspoort, (Zacharias) ..  516 Passchier de Fijne. Zie Fijne 
(Passchier de). Passe (Karel)   Passe of, Pas (Barbara van 
de. of de) 113 
Passe of Pas (Crispijn van de of de)   -Passe of Pas (Crispijn van 
Patras (Lambert)   -- (Abraham). . ..   Patriophilus (Pseudonieln)  120 Patijn (P. J.). . . ... -(Jojiannes) .   Patzer (Karel)  121 Patzlce (J,   Pau „ (Peter). „  — Paubel (G. D.)   Pauclets„ (Christophel). . Pant (...) . . . .... -- (Bernard)   
(1 .). . 9. . .  . 122 Pautaerts (A. F.).  . . Pauli of Pau w els (Andreas). 
Oegerus). Zie Pau-w,ets ,(Zyer). -(Suffridus) of Suffri-this Regius  123 -- (G. J )   
-v 
(J. H ) 
0.••••••
(Jacob)  
v 
-(Theodorus), . • • • — Paulinus (Henricus). . . . 124 Paulus Secundus . . . . . --- van Middelhurg of 
Middelburgius (Paulus). 125 -(Pietersz.) . . • . (Aug4stijn). . . 126 -(J. W.). 
cie of de)  114 ---- (Pieter)   
Passe of .Pas (Crispijn van 
der of de) . . ..... 115 ---- (Magdalena, van de a de) . . — . -- (Simon . van 
de, of de). 
(Willem van 
de of de) Passeraat (Johannees.) . . 116 Passius (Jaoobus). . . . . Pasteur .(Jan .David) . • . P-astoor of. Pastor (Adam). 117 Pater (Lucas) ..... . . 118 
Paulusz (Zacharias) . . . . 127 Pau w„ (Nicolaas)   -(Gerard) ..... .  128 -(Adriaan) 
— , (Pieter)  130 -- (Jacob) . . . .. ----y(11cinier) 131 
(Petrus) of Pavius  132 -(Iteinier) . . . • 134 -(Adriaan) . • • , •   
(Cornelis). . . . .  137 (Jakob) . 138 
— (Michel). . 
• • 
Pauw (Isaac).  139, 
— 
(Cornelius) • . . .   140 

.(Joh.. Corn. de). . 141 (Willem) • • • • • • 141 

— 
(Hermanuus) . 


-(,T, , -(Anna Maria) . Hadrianus Pauw  143 Pauw (Mr. Willem van der)   ••¦•• -- (Maarten). , •• • • — (Lievkn de). • . • • 144 -- (Jan de) . • • • . 
.•••••• 
— (Mr. Maarten Iman). Pauward (Anton).. .. . 1)auwels van $'0ineren — - kGilles) . •
(Pieter:.)   
Ltetrus) . . . 14& 
P. C. G. V.   Pay, en (Antoine A. J.) -(Ituguste) . . . 
(PQutus)  
•••••1, 
=MON.
Pe (Hendrik van) of,Peede   
Pechlin (Jan) ,----,(4-4ann•Nicolaas). 146 Pecker Pz. are de). . 147 Peckius (Pettus).. 
; . 
¦ •¦••••¦¦ ..¦•¦• 
148 Pedel. (Jacob). . . . . . . 14.9 Pee (Engelhart van) . • 
../..,
e 
blz. 
Peetermans, Petriinannus of Pe t re an nus (Marti-nus). . . . . . . . . .. 165 
Peeters (Caspar). . .. . .
. 
(Theodorus). Petricus (Theod.). -(Barthelomeus).Zie Petri (Barthol.). --- (Karel). Zie Petri 
-
(Karel). (Canerus). Zie Pe­tri (Canerus). (Suffridus). Zie Pe-(Suffridus). (Bonaventura) .. 156 
•¦¦¦••••
— (C.)   
•••••¦¦¦•
— (Catharina). . . 
--- (Clara)   ---- (Gillis). • . ir • • • 157 -(Jacques of Jacob). 
(Johannes). • . . 
••¦¦¦¦• ••••••••¦•••••••••• 
••••¦•¦ , 
(Jesse). .• . . 15 8 Pietrs of Petri (Martin) . . .. 
.... 
(Nicolaes) . • • . 
— (J. B   Peterssen of Petri (Nieo­
laas) . . ..... • • — Peeterssen (Hendrik) .  • 159 
--, (Jan. van) . . . . — Pfeiffer (Willem) . . 
-- (Theoderus van) .. • — -- (Henriette van) . . . 150 Peeckeps (Johannis). . . ... -.— Peden (B.) . .. . . , . _ Peenen (Marcus van)... ...____— --,---i (P4iel van) of 
Veenius. . •¦¦¦••h. Pegperstaart. f . 151 Peer (Mr. Hendrik) ... --Peerebpom of Pereboom Peerl4anap (Dr. Jacobus 
Venhuizen)  152 
(Isaac),.  _155 H.) t, • • 
Peiffers (Cornelis) .  • 160 Peil (J. G.). Peissmann (L. F.) . . • ,— Pel. „ , • • • 161 Pelgrial   Pelgrorn of P.ellegromius 
(Simon). Pelichy (Joh. Phil. de) . 162 Pelkwijk (J. ter) .  . Pell (Johannes) .. . . . 163 -- (G.)  Pelle (DO . Pellecom (Abraham Nico-
laas van).   164 Pellemonta,nus (Johannes). 
blz. I blz. 
Pelletier of Peletier. (Cas-Peplaers (J.)  174 parus)  164 Pepijn de Dikke .. . .  
(J.). •• • 
165 —r-- van Landen . • • • 
Pels (Andries) . ... . • • - de Korte --- (Jan) 166 , --- (Thomas) 167 ... 175
•• • . 
-( — (Marten) .  Pelsaert (Francus) . Per(... de) 
 
Pelser  Perarchia (Aaron). • • Pelt of van Pelt (Johannes)  Percelles (Jan)  Peltier (Firmin) 168 (Julius)  176 
Pen (Jacob). . . • • Perclaes (Niches)  Permit (J .) Peregrinus (Jacobus) .
 
Penchard (J.). . • • Perez (PierreJean Baptiste 
Pender (J.). de)   177 Pendrecht (Bertolf van) . Peres (H.)  178 Penen (J,) Perez. (Marcus)  Pensaert (Paschasius Ge-Pergeas (Jacob) 
rardi) . . — Periander (Aegidius) Penius (Daniel) 169 Perie (Jo an Jacob) . . . 179 Penn OD bertus Jodocus) — Perignon   180 -- (Johannes Jacobus) — Perizonius (Antonin* . • --- (A. D.). • • • • • • (Christiaan) . 181 Penne of Penen (J. van). — Perzonius (Gerrit) Pennercaeckera .. . 170 Perizonius (Jacobus) . .  Pennine en Pieter Vostaert. — Perkois (Jacobus)  187 Penninck Hoof4 (A. M.). Perner -(A  516 ---- (Laurens) . . . -Perponcher (Isaac de) . 188 ----- (J. J •)I - (Pieter). . . Penningk (G )  171 ----- (Ferdinand). . Penning (Nicol. Lodewijk.) - (Willem) . . . 189 _—(Mr•AbrahamElia). ----- (Willem CarelPenningen of Penninghen 
(D. • • • • --- (Hendrik GeorgPenningh . . . • • Graaf de)  Penning Nie.uwland. (J.) I .1••• (Willem Em-
Penniks )  172 mery Baron de) .. 191 Pennington (Isaac) . Perre• (Jan van de) . 194
OWNED 
Pennock (Frederik. Wil-) • • 
195 lemsz.) . . . . .  173 -(Melchior van de) .Peinis .(Cornelis Over!. -(Pau w els van de). .
gaau.w) . . — (Mr. Paulus van de).
Pennokius . (J. P.) 

• —(Johannes v. de of de). 196 
Penseman (Jacob) 
(Christiaan van de).
Pentin . (Johan). .. . . 

-(Mr., Johan Adriaan Pepenhauser (H )  van -'e).  
Perre (Mr. M. J. Beth 
van de)... . . 197 Perrenot (Antoine) . . . — ---- de Gran velle (Fre-
derik) 203 
(Th o-
mas) 	- 204 
---- (Hie-
ronymus) . . . .. . . 205 Perrenot (Abraham) — Perret (Peter). .. .. -(Stephanus) • • . -.(Steven) 
P) 206 Perron .(Louis du) . ... — Pers (Dirk . Pietersz.) . . , 207 
(Pieter Dirksz.). . . 209 Persoels (Thomas) .. . . 210 Persoon (Christiaan Hen-
drik) . . . . .. • Persijn (Dirk) (Nicolaas) . 211 -(Wouter) 
— 	(Jan) (Nikolaas) . . , 212 
----- (Dirk) (Jan) 
••••••¦•¦ 
. 
— 	(Hippolytus). . . 213 
(Jan)• • ... . — --- (Hendrik) .. • • 214 -(Jan). 
(Reinier). . • • • -(Lambertus) . • • ---
-	(C.). 
(Johan). • • • • • --- (J. de Jong van). --- (Mr.' J. G. van). (Mr. Gerrit van). (. • . van). • • • • --(Reinier van) . 
215 
¦•¦•••• 
• 
Pesarovius (E. P.) . . . . 216 -Pescarengis -(Cosmo de) . 
Peschwiz (Godofridus, i) . 217 
Pessel.(01aertes) . . . 
11¦¦••••• 
Pesselius (Johannes) Pesser. (Mr:., Johan). . . 
bls. 
Pesser (Jan)... . . . 218 --- (Jan Dammaszoon). 
(Bartholomeus) . . Pessier (Joannes le) . Pestel (Frederik Willem 
von) -- (Mr. Coenraad Fre-
derik). • . . . . . 221 -- (Mr. F. F. L.)• • • 222 Pesters .(Joan) 
..••••••• 
--- (Mr. Johan). . (Willem Nicolaas). --- (Mr. Willem Ni-
colaas) ...... .. . -----(Mr. Nicolaas). . 223 Pet (Nicolaas) 
Peter Peters (Bonaventura). Zie 
Peeters. --- (Gilles). Zie Peeters. ---- (Hugh) 
.111.1¦0 
(Jan).. • • • • • • • ---(J. H.) .
... (Jphannes). Zie Pee-
rs.. ----- (Mathias) • • . . -- (Thomas) • • . . . 224 Petersen (David) . . . . ----.(Gerlacus). . . -. (I ng wor) ... . 
MOM= 
Peterssen (Aryaen) ... . ------ (Ernst de) . • • 225 (Luit. de) • 
0.1.111,0
•. 
Peetersen (Gerlach). Zie Petri .(Gerlach). Peterson. (Hendrik). Zie Pieterson.. --:— (J. van) of re­
tersom. . Pettier. (W.). Petit (A.) . . -- (Alexander) • . • • 
(B. .1,„,) 	. . .... 226 34 
blz. 
Petit (B. le) • • • • 226 -.(Elizabeth le). . • • -.(Jacques) . -- Van le) -- (Jean Franc. le) • • 227 -. (Louis .Jacob de). . 228 -- (Paulus). . . . .• . 
— (Lambertus .le) of 
Lambertus Parma.. . • Petraeus ,(A.egidius). . . • --,--.(Cornelius Jacobi). 229 
(Johannes) . . . . (Johannes) .. . • 
-(Andreades Lucta-tins ofJaaabus•Andriesz Stynen) 
Petrejus (Theodorus) • . • 230 Petri. (D.) . • ••. • 233 -- (George .Henrik) . . -(Nicolaas). Zie Hart-
man (Nicolaas Pietersz.)• -- (Pietro de) • . • . • — --. (Orman's) • 234 -(Carolus) of Karel 
Peeters.. . ..... 236 --. (Gerlach) of Peter-sen • • • • • . • . . . 237 
— (D. A.). . . . . 238 -Nappius (Everhar• 
dus).Zie Pietersz (Evert). • (J. H.) • -(Johannes) -(Nicolaas)• . . . . • ••¦
•••¦•¦
-(Rudolphus) of Roe-lot Pietersz van Niedek. 239 
(Sebastiaan) • . . 
-(Suffridus) of Petrus 
(Sjoerd Pieters) . . . . 

(Johannes). .. 245 . -- (J.)• • • • •• • • • • — -Arnoldini (Sextus) -(Alexander). • — 
• • • • . • • • • 617 
Petrimannus of P( etermans of Petromannus (Marti-nus of Marten). . • • . 246 
• 
bk. 
Petro (Joanni), of .Peter 
Hans . . 246 Petronella van Saksen . Petronius (M. Jason). . 247 Petrus I, . bijgenaamd van 
Alzatie • ..... . • -U,. bijgenaamd Cir-bolio .. --- III, .bijgenaamd de Levy . • • 
1010.1110 
-Iv, bijgenaamd An­dreas of de Andrea .. 248 -(Cornelis). Zie Pie­
ter. Cornelisz. . -(Hennanni) . • -(Jacobsz.) . . . • --- a Boexelaar . • • 
111••¦••111 
-Bruxellinus• Zie Pistons Pertius• -de .Bruxellis, ge-
naamd, Crockart . . • • -(Couk) . ... 249 -(Crabbe) --- (Daniel de St.) --- a .Gandavo 
ONNINIM 
. 
van Herentals df 
Harentals. . . . . . . • (Tectorinus) . . . . 250 Thaborita. of Peter 
Jacob& .van Thabor . Petsch (Johannes). . • . Pettenius (Petrus) . • • . 261 Patter (. ) 
Feuenling (J.) . 252 -.(N.) . • • • • • • 517 Petters (N ..
) 
Peuteman (Peter) Peutemans (Lenart) • • • 
MUM. 
Peursens. (Anthony). • 
Pevernage (Andreas) • • • — 
Pex .(J.). , 253 
-(J. G.) 
Peypgrs (Matthias Theod.) 
Peyrilhe . (Bernbard)• • • • 
Peys. (Abraham). . . 
Peyster (Abraham). • • • 254 

• 
blz. 
Peyton (It:). „ 254 Pfaffematb(Christiaan Lud-
wig von) — Pfaft- (A ) 254 Pfeiffer (G. H 255 
— (Joh.. Pieter). . 
(Vaandrig). . • -- (Francois Joseph). --- (Francois Joseph), 
de Jonge Pfister. . . ... . 256 Pflug.. 
. 
Pfochen (Sebastiaan) . . 517 Phebens (Eggerik Egges) Phelsum (Murk van). 257 Phernandus (Carolus) of 
Fernand (Charles) — Phernandus (Johannes) of Fernand 258 Philaretus (Gilbertus). Zie 
Fuchs (Gilbert). Philekleiius (Ad.) Philicin us (Petrus) of Pie-
ter Campsoon 259 Philip (Ernst) zu Sayn and 
Wittgensteyn . Philipote van Valkenburg Philippa van Holland. Zie 
Filippa. 
Philippa van .Heinsberg 260 
Philippe (David) 
van Gelre . . 517 
---- (Pieter) .. • • • -----
Philippeaux (T. J.). • • — 
Philippi (Jan Louis) . . . 261 
Philippine v. Henegouwen. 
Philippion (Gustaaf) . . . 
Philippotte van Born. . . 
Philippus, Proost van De-
venter 
Philips. Zie Filips 
van Sint Pol .. 262 
-Jacobsz. (Casper). 
{Jan Casper).. . . 263 
-- (Is. Casper) .. . 
••¦¦•• 
-.(Constance) .. . •¦¦••¦•• 
blz. 
Philipse (Mr. Antoni Wil-lem) ..... . . . . . 263 Philipsz (Dirk) 264 
(Obbe) 265 -- (H.) 266 Philipsz (H.. C.) . . 267 Phillery ). 
••¦••¦•¦ 
Phililogus - •hiloatros 
Ganda. Zie Viverius (J.). Phillips (Chasi.). . • • • Philsum (M. van) . . . . Philoclerus (J.) . Phocylides (Joan nes). Zie 
Holwarda (Jan Fokkes). Phoonsen (J. ) .. . Phoul .(Michiel du)... . 
11.1•Ple 
Phrisius (Gemma).Zie Gem-
ma Frisi us. Phrisius (Vincentius) . . • . 268 Phylaeus, Phyleus, Phileus 
(Simon Jansz.). . . • . Physicus (Laurentius). . . 269 Picard( (Johan), . • • • --Picart (Anna). .. 270 -(Bernard) . • . • • -(Pieter) . 271 -- (Stephanus of Etien­
ne) Pichot (Daniel) 272 Pickaert.of Picart (Peeter) Pickman (Pieter Jansz.) Pictarius (J. B.). • . Piebema (Remmert). • • . Pieck (Coenraad) . . • • • -­----- (Mr. Willem). . . . 273 
— (D.). • • .11 • • • • Pied (Reger) 
• .... 
Piek (Philips). . • • — 
Pieck (Jacob Jansz.) . . 274 
Piek de Lange (J.). Zie 
Lange (J. Piek de). 
Piecke Tjommes. Zie Tjom-

mes (Piecke). Pielat (Barthelemy). . . . -(Phineas). . . 
(Ludovicus Timon). 
34* 
blz. 
Piemont (Nicolaas) . . . 274 
PienemAn (Jan Willem) . 275 (Nicolaas) 276 (Frederica Wil-
helmina Margaretha Eli-zabeth. . . . . . 278 Piens (Franciscus Hadri-
anides) . . . . .• • • • Pieolet (Cornelis). • • • • Pieper (M. F.) . • . . . . 279 Piepers (Marinus). . . . . 517 ---- (Willem J()ban-
nes) 520 Pieq (Jery). . . . . . . 279 Pier van Heemstra . . — Fiera (P,). . . . . . . • 284 Piere, Pierre, Pire (Jaco-
bus du) 
Piero. Zie Morsch (Pieter 
Cornelis van der). 
Pierken. Zie Piseron, Pier-

ken. Pierlink (J.). . ..... . Pieroom (Hubert). . . . . — Pierre ( ) . . . . . .. 285 -(Brame Delle) .. — — (Abraham Jacque la). — Pierssenaeus (Jeremias). . — Pierson (Franc de). . . . 286 -— (A.) • • 
(Christophel). . . --- (Johannes) . . . 287 Piet (Boudewijn van der) 
of, van der Piedt. ... 288 Piet (Livinus van der). . 
)•••••••. -Hein. Zie Hein (Piet). -- (A.) • . ..... . • — Pieter , Matthijsz 521 --- (Pieter van St.). 288 --- (Mr.) • • • • • . • 289 
Jobs • ...... • ----Gabrielsz. Zie Ga-brielsz, Petrus. 
IMMO
--r Pietersz. . • • • . Dirkszoon . . . . 290 
bls. 
Pieter SamueJszoon. Zie Sa­machz (Pieter). -van Leyden . . . . 290 Cornelisz, gpI
• • •I'""'"'' 
••••¦••• 	Gerry . . . . . . 291 Flory sz• • • • • • • — yiorisz. • • • • • • 293 
-	Cornelisz. . . . . . 
-Dirksz. • • • • • • Folkertsz. . . . . . Jnrgens • • • • • 294 
.11.011D
.de Leydecker .. . --- Peters • • • • • • • -Jansz...... • • ---- de Koster • • • • • 
Pietersz• • • . . • • ---- Claes Jansz. . . . 295 -- de Gulicker . • • — 
Gerritz. 
. 
Janse Al • • . • • Pietermaat (Pieter). . . . 296 ----------- (Mr. D. F. W.). Pieters (Hendrik). . . . 297 

. 
(Laurens)• • . • . 
-- (Michel) .. • •• 
-(Freerk) • • • • • 
Pieters, Peeters of Peikes 



(Nicolaes). . . • • . • • ------- (P.) , •• • . . 298 """"""7"".""' (S.) • . • • • . . 
(Digna) . . 
(Geertje). . . . . 
-(Trijn) of Trijn van 
Hamburch . . . . . 
Pieterse (Roelof). Zie Pe-

tri (Roelof). Pietersen (Izaak) ... . . 299 Pieterson (Anthony) . . --- (Jacob Jan) . 300 
301 Pieterssoen (Willem) . 
• I 
Pieterszoon (Adriaan). . . 
Pietersz. (Pieter) . . . . • 
(Roelof) . . • . . 
(Jacob). . . . . • 

blz.
blz. 
Pietersz. (Willem).. • • . 302 Pilius (Mr. Jacobus) . . 320 ----.--• (Cornelial. • • • . — Pillera .(Mr. H. A ) . . 321 ............... (--_. • . • • ...... Pilletier of Pelletier (Cas-
111............ (itarl . • • • • parus) — ---. (Dirk • • • • • 
• ..-...
INIPMINIMP•wwwip 
(Elias) _ Pimperling (Laurentius) , ...... 
-Ebbe) 303 Pina (David de) 322 merwreinoms• Frederik) . • . . _... ........ (Paulo de) . . . . • ........ 
Olimmege.r qr..% 
.....
.....—....... Jacob). . . • • . 304 -- of Pynas (Jan). . . 

•••••••¦•.. ... ......
J.). . .. .. . _ (Joh.) ... .. • • • 
_ Pinebo (M. D.)., • . , . . 324 ) Pingrd ( gier) 305 Pinhas (Boas) . Pink e t (Jan) ... . • _ -- (-Pieter); of Pieter 325 
---- (Pieter). . . • . . _ -- (Isaac de) — --- (Aart) • .. . —
_ 
Pieterszen. (Gerrit) . . . . -- (Isaac de). _ 
_
Peyma (J: J. W. Beinte-Pipar (Jaspar) 
ma van). — Pipels (Jan) ...... Peyma (W. , van) . . . -. . 308 Pipendur ofPipart(Daniel). _ Peyrolde (Bernard) . • • • — Pipenpoy of Pypenpoy 
(Je-Pietin •(Francois) . . . . • _ an de) . 329 Pigeaud -( Daniel) — Pippinek. of Pepiun (Hen-................._ .Dz, ( T.) 309 drik) . ........ 
_
Pigghe ofPighins (Albert). — Piro. . • 
Piggheus of Pigghe (Ste-— (Henricus de). • • • ----phanus of- Carona Wij-nants) 313 Piscator (Autonius). • • ., _ 
Pike (8.) . • • 315 -- (Bartholomaeus 
Pilaar (Jan -Carel) . . • . — ---- .(Nicolaas Johan-Pileur -(tienri Antoine le). 318 nes). Zie Visscher (N.J.). Pilius {Mr. Martinus) of getrus) • • • • 332 
Pyll (Marten). . . . . . 3191 Piscinarius (Joannes).. 
• 
blz. 
Piscis(Gisbertus) ofPisson. 332 
(Guilielmus) . . . Piso (Willem) Pistoris (Petrus) of Pieter 
de Backer Pistorius (Bonifacius). . --- (F.). . . . . . ----- (Johannes). Zie 
Bakker (Jan de). 
Pithopaeu.s(Lambertus Lu-dolphas) of Helm (Lam-bert). . • . 
Pitiscus (Samuel) of Pe-
tiski . Pitcairne (Archibaldus). Pitloo (Antoon Sminck) Pitt (R.) Pittius (Carel Frederik Gey 
van) ... . 
Fitton (F.) ..... . . 
Pla (Andreas la)

(P. A.). • • • • • • • . -- le). Plaat (Andreas Hendrik 
Johan van der) . . . . -- (Cornelis). . . . . . -(David van der) . . -(Engelbert George 
van der) ....... Plaats (Jan van der). . Placentius (Johannes) . . Placette (Jean la). . . . . Placius (George) . . . . . --- (Johannes). . Plaes 1 David van der) . -- (S. van der) . . . Plancius (Cornelius) . • ---- (Daniel). . • • 
(Petrus). . 
(Petrus). . . . . Planque (Nicolas de la) . Plante. (Franciscus). .. . Plantinus (Johannes). Plantijn (Christophel) Plas (Pieter) -- (M. van der). . . 
•••¦111 
333 
— 334 
— 
336 338 339 
— 341 
-
tds. 
Plas (Michiel van der) . 356 -- (Pieter van der) .. Plaes of Plaes (Pie-
ter van der) Plaser of Plaseer (David). 357 Plasschaert (Jan Baptist 
Joseph Guislain). .. . Plater (Abraham Aartzen) Plechelmus Plemp (Cornelis Gisel-
bertsz.) . . . 
(J. J.). , • • . • • 359 --- of Plempius (Vo-piscus For4matus) --Plemper (Jonker van) 360 (p.) Plevier (0 ).
( J.). 361 -- (Johannes). • . . — Ploegsma (Dirk Jacobs) . 362 Ploen (Hertog van Hol-
stein). . .. . .. . • • 
342 Plojart (J.) Plonski (Maurits) • 
111..¦ 
Ploich (Vedastus du). . 363 343 Ploos (Pieter). 
— Ploos van Amstel. . . . 
(A.dri..  
aan)  
(Corne- 
344  lis)  364  
345 347  -(Jacob). ( r.) 365 366  
521  Pluim (P.)  ••••••••¦  
347  Pluimer (Joan)  • • • • •  ---- 
348  (Joost)  361  
Plumicke (C. M.). . . . .  
Pliischke (Joannes  Theo- 

wr 

philus) 350 Pluyge.rs (Johannes Ar-351 noldus). . . . . . • . 368 
Poecken (. . . van). -. . 369 352 Poel (A. van der) .. • 353 -- (Daniel van). 355 -.-.—, (Daniel van der). 521 -356 (Egbert . van der) 369 
• 

Poll CHerman van ire). .. 893 
— (Mr: Predrik van de). 394 ------ (G. • Jasink vati de). ---- (Mr. Herman van de). 
— ---- (Hugo van) .395 ------ (J. G. van de). . . -- •(Jan van de). . . . -{Mr. Jan van de) . --- (Karnelis ran de) . 
— (Lukas van de) . . -(Pieter van de). , . 396 --- - (Jhr.• Mr. Willem 
Gerrit van de) 
— 

---(Jhr. • Willem Gerrit van de) 397 Pollio (Assverus). — 
--- (J.).398 ------- (L.) 
Pollionis (Petrus) 
Pollius (Magdalena) . 
Polley (Jacob) ...... 399 
Pollius (G) 
Polly( • ) 
Polleyt • (Eustachius) .. . 
Polman Az. (ldendrik) .. — 
Pomere (Elias du) ... 400 
Pompe van Meerdervoort 

(Miehiei) ------Meerdervoord 
—
(Kornelis) 
(Mr. Matthijs) Pompe (Walterus) . . 401 Pols (L. H:) • --Pon (Abraham du) ----^— G. de) ------- Henricus du) ---Pons B.) ... --Ponciani (Joannes) ^— Pons B. M. de) 402 -(J.). 
w 
...... 
Ponse -(H:) 
----- (Joris) 
----- (Jan). •. •. 
Pontanus (Ambrosius) •. . 403 
----- --i-• (Henricus). 

• 
blz. 
Poet (Jan• van der):... 370 -=— (Juvriaan) Poele <a van .der). -
-
Poeleway . 
Poelenburg (Arnoldus) .. ---------- -w (Cornelis)... 371 Poelgeest (Aleid of Adel--
heid van) 372 - ---. -- (Mr. Caspar) 373 
van 1. . . -----^- -- (Gerrit vaii). . ------_--- (Gerrit van). . -------- (Jan van) .. . -- (Kasper of Jas-
per van) poelhais (Christiaen). . Poelien (David van) .. Poelman (S) Poelstra (Johannes) Poerten (Johan ten) .. Pois (B, de) Poeraat (Pieter) Poindre (Jacques de). . Poiret (Pierre) ..... Poi rro (Pierre le). Pol (van Limburg). .. ---- (.... van) -(Ghristiaan van) .. -- (Herman). .. •.. . -- (Jan van de). Pola (Hendrik) Polaane (J, van) Polak (Alexander) ----- (D. P. • Poland ( Theodorus). . Polauen (Jenne of Johan­
na van). ------ (Mr. Rogier Ge-
rard van). Polanus (P. S.). Poldermans ( Cornelis) . Polgier {Willem) Polites (Joachim). ... Polyande4 of Polyander 
a K.erckhoven ----------• (Johannes) . . 
535 

-------- (Dirk 
874 

375 
376 — 
877 

382 

383 

— 
384 

— 
385 

386 
388 

— 
389 
s93 

• 

bls. 
Pontoons (Johannes Isaa­
cos). • • • • • • • . • • 403 (Isaacus)• • 408 (Laevinusl.. • . 409 
of de ante
. 
(Petras). • • • • • • • • 
(Roverius)• • . 410 Ponte (Octavio del) . . Pook (an) • • • • • • • • Pool (Ge412
rardus Jacobus). 
Ourriaan of George). Jurriaal. • •• • . . 413 Matthiis • • • • •
••••••••• •¦•••¦¦ •¦•¦¦¦¦• 
M.)• • • • • • • • • 
..••¦•¦¦• 
Rachel) Zie Rn• ysch 
(Rachel); • Poolstini (Pieter Booyvan). Poort (A(lert Jacobs van 
der). • • • O * ** • • 415 ------j. 'van. der) . . . . Poorten Josua van der). 
JOsna. van der) Poorter • D • 
•••¦••¦¦•• 
Yllem de .. • 416 
Pourtngael (Mr. Jacobus CatharinusCornelius den Beir)• .. . . . ..... 
l'oortvliet (Matthias). • . foot (1ltibert Korn' elisz.). 417 ----- (Abraham van). . • 418 Popma (Ausdniui ofAesge 
van) 419 --- (Cy kianus of Sy-
bolt van) .. 420 ---:(Siktui of Syds van 421 ----: (Titus of Tiete van — PoppeS (Eelkje). . . . . 422 ----*-- • (Lieu we). 
ANN., 
Poppinga (Tarquinius) . . _ Poppius (Cornelis) . • 423 ------- (gdUard) • • • — ------: Men. s'o) ... • 426 Popta •- (A • • • . •• • • •• • : • • • • 427 ------- (.L. . .• .• •• .. .. . 
---- f,. ., S..) • • • • • • 
•••¦•¦ 
— (S.): • • • • • • 
• 
536 
bls. 
Porjee.re. (C. P.) . . . . • 428. 
!NI
(Olivier) . • • • Pork R.). . • • • • , •• Porquin. (Barbe. • • ----(Lowys) . . . • • 429 Port (Tobias). . . . . . • 
— (Cornelis van der) . 
Porta .(Nikolaa.s .. • 
-.(Petrus de la) .. • 
(Johannes a). Zie 
Verpoorten (Johannes). 

Portaise, Portaize, Port. hais, .P.orthaesius, Por­taestus, Protasius (Jo­hannes) . . . 430 
Portal (A.) • ..... . •0? ) Portegies (Tennis) . . . 431 Portier ermannus) . • • Portielje (Mr. D. A.) . . Porten (Simon van der) • Portengen cr4iiman). • . (Pieter) . • • . Portman .(bodcwijk Got-lieb) • • 
Pontz. (J., David de) . . . 432 Post (Elisabeth Maria).. 433 
--(H) . . . .(1.1a.rmen)-. 521 
• 0 • • . 433 
. 434 --• • • • •.• (Frans). . •• -(Pieter) . 
.. .. 
— (Tobias) 435 
•¦¦•¦¦¦•¦
.. . • . • -(Sel?astiaan) . • . • Ofargaretha v, den). — -- Brans (Johannes Ito-
bertus) Portelnaktn. (As) . . . • . 436 Posthum us (Gosling) • • • 
(Andreas)
1 
— (Andreas) .. 

. 
bli. 

Posthumus (Rinse) .... 436 
(Nicolaas) . . 438 Pot (Adriaau) „ 521 -- (Dirk van der). ... 438 -- (Willem van der) . • _ -- (Hendrik Gerritz.) . 439 -- (Jean en Nicolas) . -- (Cornelis van der) -(Barend van der) 
•••••¦ • 
Poteau (David) 
Potgicter (Mr. Barend 
Jansz.). . 
. (Pctrus Bernar-
dus) of 011ularius ... 

440 Pothoff. ---(Mr. Cornelis). --.Pothoven (Hendrik) . . . 441 Pothuyse (S.) . . . . . .. Pothu,yze (W.) . .. .. Potma (J•eob) Putman (Paulus) • • • • 443
4_ Pots (A dria an) --(Hendrik) -("Thomas) Poteuk (J.) . . ..... 444 Pottgieter of Pottengieter 
(Hendrik). ... 
¦I¦• 
Pottebacker (Jan Sibes) Pottelsberghe Richard u s) — Potter (Dirck) ----------(David de). • • • • 446 -(Ilebelius) -- (LudAphus) of Pot-
terus ........ . 447 --- (Pieter Simonsz.) --- (Pieter) -(Paulus) 448 ---van der Loo (Dire) 450 Pottere (Maria de) . . Potterus (Ludovicus) . • 451 Potuil (Hendrik) — Potuyl (J.). Pottey (Enoch) 
-(jap) 
Poudroyeu (Cornelius van) — 

• 
bls. 
Pourbus (Frans) 452 
(Frans). . --- Pieter) 453 ------- Pieter) . . . Pours of Pourrius (Karel 
van). . 454 Pous(13onifacius Matthias). — -- (B. Mogge). . . -- (Mr. Bonifaci us Mog-
ge) Pouvillon (An thoine de) . 455 Pouwelszoon (Class) .. . — Pozzo (Lodewijk Serrato). — Praalder (Laurens) .. . . — Praedinius (Regnerus). . . 456 Praeger (Heinrich August). 459 Praet (Daniel van) . . . . 460 -- (Lodewijk van). . . — 
_ __ Petronella van) . . _ Stephanus de) . . . 461 
— 
(Margaretha van) 

— 
Vranek van) . . .. . _ Praetorius (Petrus) . . . . — Praevorsius of Preevoort 


(Bartholonieus) — Prakken (Berend). . • . 621 Pratensis (Jason) . . . . 462 ----,— (Joannes). Zie 
Des Pretz (Joannes). Pry (Daniel ou) -- F. P. H. du) . . . . 463 
-- (J. D. P. du) . . . . — Prechte (J. J.) 
_ Preesman (A.). . . . .. — Presbyter (joannes). . . — Prestinien. (Jelian de) . — Pret, (Charles du). . • • • ­
-Quentin du). . . — 
Prey ( . 2.). 465 
Preys (Pieter de). . . • • 
Price (John) 
-- (William) 
Pricers (Georgius). • . . 

••¦•.•¦••• 
Priequius (Jacubus. • • . 466 Pricschenek J. G. • . . • — Priester. (A. •.. S.) • • . . 
• 
taz. Prigge (Jos), .. . 466 Prijs (Margaretha) . . • . — Prillevits. (Daniel). . . . — Primaeus. (Henrieus) Priem — Prince (Francais. le). .- . -— ---. (Carel) . ---- .(Samuel de).. Zie Prinse (Samuel de) ---, (W.) .,. .• .. , „ •• •- • 467 Pringle (John) . . . . • • _ Prins . Arie) — Ewout) . . . . .. 469 . Mr..Gijsbertus) —(Mr.HendrickJansz.) 470 -- (Jacob) ---- . (Johannes) . • • . 471 ---• (Johannes) . • • . -----.(juriaen) 
...... 
— .(Johannes Hulbert) 472 --. (Samuel de) of Prin-
ce.. .. ........ Prinsen. (Pieter Johannes). 473 Prinsterer (Petrus Jacobus 
Groen ,van). . . . . . . 475 Printere .(Gilles de) . . . Prior .(.1.) ....... 476 -- (Thomas) Probstingh (Ernestus En-
gelbertus).. . . . . . . . Procurator .(Wilhelmus).— Proelius (Petrus) .. ..... Proeys (3erend) tot. Ger-
verskop .... .. .. .... Pronck .(Joh. Petr.). . . 477 Pronk (Cornelis) Proost (Jan Pietersz.) 478 Prooy.en .(Adriaan Gerrit 
van)............. — • • • Proper (fiermanus) . . 
6 • 
Prot ., •, •. •. •. •. • . • • • • . 522 Prowling, (Gerard) . • • • 479 ---7---, (Jacobus) • • • 481 Prouijn (Charles de) .. . 482 Provijn. (Ise-bald) of de 
••••••¦
Proviju ... . . • • • • • 
538 
.
• 
Provink (Gerard .Zie Prou­ning .(Gerard). Proyss (Bernard), Proess, of Pruijss. . . • . . . 482 Prudhomme (Antoine Da-niel) •. . . . . . . . Pruimers (Cornelia). . . 483 (Mr. Janus Con-radus). Pruschenneccius (Johan 
Georgius) . . . . . Pruymsat (Ge.ertruid). . . Pruys J. J.) 
W.) 484 Pruyssen. (Gerard van). Pruyssenaar • • • Pui (J. du)
. 
(Meinard Simon du) Pullen .(Peregrinus van of 
Pellgrim. Pullenius) • 486 Puls (Jaqueulart). • . • 487 Punt ,(Jan). ..... • • — Pupeler (Antoine) . . . . 488 Puppius (Gerardus). . • • — 
„ (Guilielmus). . . 489 
. (Hermannus) . 
(Robertus). . . Purm.erend(CornelisClaesz 
van) 490 Purse of Poors (Joris van) — Putea.nus. (Erycius). • . — Put (Aegidius van de). 501 Putman, (Abraham). . . . 
(Henrik) . . . Putte. (Carel .van. de)... , —, (Samuel van de) . 503 --. (H.endrik .van der), 
Zie. Puteanus (Erycius). Putte (Joachim van den), of a .Puteo ..... . . 504 Patten .(A. de) . . . • 
(A. van) . . . . . (Gerard .var). . . . (klerbern van) . . 
• (J- S.). „ • • . • . 505 
(N. van) 
Patten (Nicolaas van) . . (Heer Pelgrim 
van). . ....... . Putter (K. de) Puttershoek (Everard) . Putthem (Jan van). .. Puy (Pieter Philip du) • Puyl (G. van der) . . Puyn (Jacobus) . Puyster ( ). . Puyt (J. de) 
Jz. (J. de) . • • 
(S. J. de). . . . . Puytlinck of Puitlink (Christoffel). . . . . . . Pijbes de Adama (Theo-
dorus) . . . . . . .. . Pijcke (Leyn). . . . • . . 
• 
539 
blz. blz. 505 PT. (Arend) • • • • • . . 509 — of Pyll (Jacob) . . . ........ 
506 	— (Matthys). . . . . . ----(Reinier van der) .Plin . . . . . ...... _ 
Pijnacker (Adam) . . . . _ (Cornelis) . . . 510 
•¦¦••¦¦• 
(Johan. Christi-
11¦¦•¦¦¦ 
aan Lambert). . . • • 512 507 Pijp (Cornelis) _ Pijpenpoy. Zie Pipenpoy 508 Pijper (J.) Pijpers (F. B. Hollinge-
rus) . — (Pieter). . . . . . — Pijtak (G. C. W.) . . . . 514 
••••••¦• Pythophaeus (Lambertus 509 Ludolphus) . . 515 

BIOGRAPHISCH WOORDENBOEK 
DER 
NEDERLANDEN. 
Q. 
QUACK (JACoB), geboren te Brielle, werd den 20sten April 1654 schepen te Rotterdam en bleef zulks tot 1662. Den 10den October 1665 werd hij aangesteld tot postmeester op Engeland en verdronk ongelukkig in een zwaren storm in Januarij 1668. Hij was een verstandig en geoefend zeeman. Hij vervaardigde de volgende kaarten. 
.De Mont van de Maes. Met eene op-rechte afbeeldinge van alle de Actien die bij het Postiacht, de lootsboots en andere 8chepen in het viit en in seilen oock van het posthuys en postillions werden gedaen. In 't licht gebracht enz. 1665. 
Hiervan is een tweede drnk, zonder adres, die zeldzaam voorkomt. 
Afbeeldinge van de Maes, van de 8tadt Rotterdam tot in Zee, met de aengelegen steden en plaetsen, 8anden, droogh­ten en coereen, soo ale die tegenwoordigh bevaren wert. In 't licht gebracht door, enz. 1665. 
De tweede druk werd verbeterd en uytgegeven door. R. en 
J. 011ens, Kaartverkooper8 te Amsterdam. 1740. Even als de eerste in 4 bladen. Ook is van "hem de plaat van de prijzen voor de nood­lijdenden op Terschelling. 1666. Zie Roterod. illustr., bl. 121, 122, 123; de Jonge, Gesch. v. h. Ne­derl. Zeew. (Tweede druk), Dl. I, bl. 74; Mr. Bodel Nijenhuis, 
Topogr. lijst, bl. 107; Nay. 1866, bl. 306; Muller, Cat. v. vaderl. ilistorieprenten, bl. 329, n. 2246. 
QUACK Jaz. (JAN DE) bloeide in den aanvang der 18de eeuw. Hij vervaardigde de volgende tooneelstukken, proza met zang. 
Het gewaand Consult, bl8p., het Fr. van Durvigny vrij gev. 
In den Haag en Amst. 1799. 
De Edelmoedige schoenlapper, trap. met zang doormengd, niet vertaald. Aldaar 1800. .De knegt van twee meesters, vrolijk zangsp. gev. n. h. Fr. van Solgur le Jenne en Em. Dupaty. Ald. 1802. 
Het bankroet van den schoenlapper, blsp. met zang door­mengd, het Fr. van A. Martinville vrij gev. Ald. 1804. Oordeel niet voor dat het tyd is, blsp. met sang, n. h. Fr. van J. Palma. Ald. 1804. De Duivelsbrug, trsp. n. h. Fr. van M. Hapde, in het Zedelijk Schouwtooneel d. Mensch. Hartstogten. D. XV. Met B. A. Fallee: 
.De drie Fanchons, of Dat sal nooit eindigen, blsp. met zang, n. h. Fr. In den Haag, 1804. .De Prins op het Bal, of de Chineesche Lantaarns, blsp. het .Hoogd. vrij gev. Ald. 1804. 
.ddelle, of de Hut, met zang, n. h. Fr. Ald. 1804. 
De blinde Cassander, of het Concert van Arlequin, blsp. met sang, n. h. Fr. Ald. 1804. 
Zie Cat. v. d. Maas. v. Ned. Letterk., B. I, bl. 171, 172. 
QUADE (MERTEN DIE) komt # met synen vennoit" in de rekening van den hertogelijken Muntmeester van K arel van Egmond, Herman van Nassau, op het jaar 1499 voor, als hebbende te. Zutphen vorsteliike muntstukken vervaardigd. 
Zie v. d. Chijs, de Munten der Graven 'en Hertogen van Gelderland,bl. 307, 308. 
QUADUS (MATTHEus), uit Deventer, leefde omtrent 1620. Hij gaf in het Hoogd. een Hymne over Psalm CXIX ((XVIII) van F r e d e r i k IV, keurvorst van den Paltz, met de Hoogd. vertaling der Psalmen voor A mb r osius Lob wasser, raad van den keurvorst van Brandenburg. Sedan, 1629. 
Zie Revii Daventria ill., p. 681; Paquot, Mem., T. I, p. 176. 
QUAECELBENUS (GUELIELMUs), een geneesheer to Kerk­wijk, leefde in het midden der 16e eeuw. Hij ging als lijf­arts van den keizerlijken gezant Bus b e c q naar Constantino , 
Epistola de plantis pel, waar hij stierf. Hij schreef een quibusdam exoticis aan Petrus Andreas Matthiolus, die voorkomt in Mat t hi o l i, Epist. med. T. III. 
Zie Val. Andreas, Bal. Belg., p.354; Foppens, Bibl. Belg., 
T. I, p. 420. 
QUAECKENAECK (JACOB JANSZ.), beveihebber van het schip de liefde, behoorende tot de expeditie van J a co b Ma h u en Si m on de C o r d e s, naar Japan, over welke ex­peditie verg. Memoirs of the empire of Japan, in the XVI and XVII century, publ. by Th. Randall 1850, aangehaald bij Tiel e, Mlm. sur les navig. p. 23. 
QUAEBEKE (ARNOLD, Heer van) en Rummell, leefde in 15de eeuw, en sloeg mutt in zijn domein van Rummen. 
Zie v. d. Clikjs, de Munten der Leann in Brab. en Limb., bl. 261 
QUAEDT VAN WICKRAEDT (WILLEM DE), Baron, had ten jare 1557 de heerlijkheid Rekheim in Limburg in zijn bezit, als verkoopende het in dat jaar aan Heer H e r m a n van Aspremont-Lijnden. Deze Lijnden was het hoofd van den Roomsch•Katholijken tak van de Lijndens. 
Zie v. d. Chij s, de Munten der Leenen in Brab. en Limb., bl. 289, 290, 291 en 295. 
QUALBERGEN. De commandeur Q u alb e r g e n had het bevel over 13 compagnieschepen, door R ij k 1 o f van Go ens naar Mazulapatnam, een belangrijk kantoor, noordelijk van St. Thome, op de kust van Coromandel, gezonden. Hij oat­moette 1 Sept. 1673, op 5 of 6 mijlen van genoemde plants de Britsche vloot. Spoedig nam het gevecht een aanvang, dat drie of vier uren van weerskanten met dapperheid werd vol­gehouden, doch waarin de Nederlanders ten laatste een luis­terrijke overwinning behaalden. 
Zie J. C. de Jonge, t. a. p., D. III, a bl. 375. 
QUANT (G.) woonde in het midden der 18de eeuw te Oud-Beijerland en vervaardigde lofdichten op zijn tijdgenooten. Zie v. d. Aa, N. B. A. C. Wb. 
QUANTZ (J.) is schrijver van Grondig onderwijs in de Dwarsfluil. Amst., 1765. 4°. Zie Arrenberg, bl. 426. 
QUAREBBE (PETRUS A.) of Qua d e r e w e, ridder, Heer van Berchem, gehuwd met Jo hanna Ts e era ert s, dochter van Jacob Ts e er a er t s, drost van Breda. Hij was in 1562 schdut van Leuven, volgde als stad- en slotvoogd van Breda, in 1568, den Heer van Schouwe a berg op, en werd in 1572 divevolgd door A dria a n d' Etourn el, Heer van St. Remy. Na de verovering van den Briel, zond Al v a hem naar Dordrecht, om B o s s u te helpen, doch daar deze reeds vertrokken was, stierf hij aldaar, werd na den overgang dier stad aan den Prins gevangen genomen, en den 1 °den Julij 1572, naar het kasteel van Buren gevoerd, waar hij, en niet, gelijk d e Tassis schrijft te Gorcum, na een langdu­rige gevangenis overleed. 
Zie Hoynck van Papendrecht, Anal. Beig., T. I, p. 149, 150, 
P. II, p. 697, P. II, T. II, p. 148; To Water, Verk. en smeekachrift 
der Edelen, D. IV, bl. 454; van Go o r, Beschriiv. v. Breda, bl. 64; Schotel, Kerk. Dordr., D. I, bl, 47, 58. 
QUARRt ( ). A b c o u d e vermeldt van hem den geeste­lijken SAW. 12°. Zie stank., bL 172. 
QUARRE (ANTOINE), Heer van Salmslach, schepen der stad Brussel, behoort tot de onderteekenaars der Unie van Brussel in 1577. 
Zie Nob. d. Pays-Bas. Suppl. IV, p. 223 ; VI, p. 231; Butk ens, Trophies de Brabant, T. II, p. 453; de Jon g e, Unie van Brussel, bl. 50. 
QUARR] (Lots) was raad en ontvanger-generaal • van alle den financien mijns aldergenadichsten heeren des Rooms conynck [Maxi m ia a la] ende hertoge Philippus zijnen noon [Filips den Schoonen]." 
Zie v. d. Chijs, de Munten van .Boll. en Zed. enz., bl. 499. 
QUARR] (WILLEM), uit een edel geslacht gesproten, Raad van Brabant, behoorde tot de verbondene Edelen. Hij • huwde in 1652 Margaretha van der Ee, en naderhand Maria v a n Oii en b r u g g e. Hij liet bij de eerste vrouw kinde­ren na. 
Zie Suite der Supplement du Nobil des Pays-Bas, T. III, p. 176;Te Water, Verb. d. Edelen, D. III, bl. 238, 239, 537. 
QUAST (HILLEBRAND GERRITSZ.) van Enkhuizen, verscheen in 1618 als Vice-admiraal met een vloot van 25 schepen voor Algiers om het roofnest ontzag in te boezemen en vele Ne­derlanders uit de slavernij te verlossen. Op zijn terugtogt raakte hij slaags met eenige Turksche roovers, van welke hij een schip veroverde en nog meer christen slaven bevrijdde, waaronder ook Spanjaarden, Portugezen, Franschen en En­gelschen. Ook streed hij moedig onder Pi et H e i n, tegen de Duinkerkers, ten jare 1629. Terwiji deze de vijandelijke vloot opzocht, ontving Q u a s t het bevel in zee met 12 sche­pen de haven van Duinkerken te bezetten en het uitloopen van 's vijands schepen te verhinderen. Toen Piet Hein sneuvelde, viel aan Qu as t de eer ten deel om den admiraal te vervangen en den oorlog tegen de Duinkerkers voort te zetten, totdat over den post van luitenant-admiraal zou be­schikt zijn. In 1631 rustten de Staten eene vloot uit van 85 
oorlogschepen en 10 jagten, en werd andermaal aan Q u a s t de taak opgedragen om de Vlaamsche kust te bewaken, en op de, vloot te passen, die In Spanje werd uitgerust, welke last hij met veel beleid volvoerde. 
Zie Brandt, Beschr, v. Enkh., Lev. d. doorl, Zeeh.• Van Wijn,Bjjvoegs. en Nalez. op Wagenaar, D. XI, b1.42; D. XI, bl. 83; Ohr. 
v.
 h. Hist. Genoots., D. V, bl. ; J, C. de n g e, Neerl. Zeew., D. I,

M.
 336, 379. QUAST (J.), kunstschilder nit de 2e helft der 17de eeuw. Kra m m vermeldt een mansportret van dozen schilder. 


QUAST (PIETER), zou (volgens Nagle r. en B rya n) in 1620 te 's Hage geboren zijn. Zijne schilderijen zijn zeldzaam. 
Kramm vermeldt er een, namelijk eerie vrouw, geknield bij een Crucifix, waarvoor eene versierde brandende• kairS staat. Hij ziet er Maria Stuart in met Chat e le r, haar secretaris, in een bidcel, een fraai geschilderd stuk, naar R e m b a n d t school zwevende. Meer bekend is zijn etskunst, die P:N o 1 p e, 
S. Saverij, H. Hondius, Ch. Schmidt, Prenner en 
anderen hebben gecopieerd. 
Kramm vermeldt: 
12 bladen, de Modena, in den smaak van Ca 11 o t, in 4°. 
26 dito, met den titel, 't Is al verwaert gaeren, in 4°. 
42 dito, capricen en groteske figuren, in 4°. 
6 dito, risif sinner' te troop. 4°. 
De vier jaargetijden. 4° . 
Een chirurgijn, die den voet van een boer opereert, 4 drin­
kers in een herberg, waarvan een slaapt, in 4 0; zes' boeren, die ziehe vermaken, in 40 ; de Herder, 2 bladen, 4° ; een boe­ren-fmnilie van vier personen, de vader met het kind op den schoot; een Turksch oificier, enz. 
Zie Immerzeel; Kramm; Nay. D. XX, bl. 511. 
QUATREMONT (GAsPmt), in 15 .56 te Binch, in Hene­gouwen, geboren, was wereldlijk priester, toen hij in 1583 in de orde der Jezulten trad. Na gedurende 14 jaren de poe­sie en rhetorica onderwezen te hebben, was hij 7 jaren re­petitor der jonge Jezulten. Overigens bragt hij 12 jaren door met prediken en cathechiseren ten platte lande, geen vermoeijenissen noch ontberingen ontziende. Hij overleed den 4den Febr. 1624 te Huy in den ou.derdom van 68 jaren. Hij vertaalde het Vita. B. P. Ignati in het Latijn uit het Spaansch van Petrus Rib adeneir a. Ipris, 1612. 12°.. De geleerde J ezult George Ma y r zette het in he Grieksch over. Augsburg, 1616. 16°. 
Zie Joeher; Paquot, Mimi, T. 1, p. 168. 
QUEBORNE (LowYs VAN DEN), een Hagenaar, biocide in de eerste helft der 17de eeuw, en was een beeldhonwer in steen. Zijn werk is onbekend. 
Zie Kraram. 
QUEECBORNE of QUEBORN (CHRIsPiaN of CHRISTIAN VAR of VAN DE), een Hollandsch teekenaar en graveur, in 1604 te 's Hage geboren en aldaar gevestigd, doch in 1623 te Utrecht woonachtig. Men vindt van hem een groot aantal kleine prenten naar zijn eigene compositie in verschillende letterkundige werken. Hij werkte echter ook naar andere meesters en sneed vele portretten, die zeer groote verdiensten hebben. Hij was ook een goed portretsehilder en • Tervaar-
86 
digde o.a. de portretten van Johan St a m pi o e n, Dion. Spran chu y se n en anderen. Zie ImmerzeeI; Kramm. 
QUEECBORNE of QUEBORN (CHRISTIABN VAN DE). V a n M a n d e r noemt een voornaam kunstenaar van dien naam ire het levensberigt van Ad riae n de.Woerdt en meldt n dat deze in zijne jeugd had geleerd bij Christiaen van de 
Q.0 eecbo rn e, een goed landschapschilder, wonende bij de Beurs te Antwerpen en was de vader van meester Dan i e 1, schilder van zijne excellentie (grins M a u r i t s) in den Haghe." Dit onderwijs moet ornstreeks .1546 plaats gthad hebben, waarschijnlijk was hij de grootvader van C h r i s p ij n. Men vindt zijn portret bij van Mande r. 
Zie van Maunder; Kramm. 
QUEEJBORNE of cfEECBOIIN (DANIEL. VAN DE), zoon van Christiaen van de Qu eecborne, werd in de 2de helft der 16de eeuw, waarschijnlijk te Antwerpen geboren. Hij werd schilder van priris Ma u r i t s te 's Hage, en was waarschijnlijk de vader van C h r i s p ij n. 
Zie Kramm. 
QUECKEL (GiIJSBERT) was, ,tijdens de regering van her-tog F i 1 i ps van Bourgondie, ontfanger der sculdenaren van dordrecht." In 1430 werd hij, met anderen van wege de re­gerin„0. van Dordrecht gemagtigd om de helft te ontvangen uit den Sleischut der hertogelijk—grafelijke munt dier stad, wegens voorschotten indertijd aan J a n van Beijeren gedaan. 
Zie v. d. Ch ij 0,, de Munten van Holl. en Zeel. enz., bl. 874,376,567.
• QUELLENBURG (HENS. VAN) leefde in de 17de eeuw. Men heeft van hem : Vindiciae Bataviae ofte Refutatie van een tractaet vats 
J. B. Tavernier. 	Anist., 1684: 4°. Zie Rotermund, Ada erud. 1685. 
QUELLINUS of QUELLIN (Anus of ARNOLDUS), zoon van Erasmus Quellin, den oude, en van Elizabeth. van U d en, in 1609 te Antwerpen geboren, was een beroemd beeld­houwer, leerling van zijn vader en zijn landgenoot F r a n­gois Duque sn oy in Italie, en werd in 1640 als meester beeldhouwer in het St. Lukasgild zijner geboortestad inge­schreven. Zoo er eenig kunstenaar een wereldberoemd mo­nument heeft helpen tot stand brengen, waarmede zijn roem door de faam verbreid werd, zoo is het A r t u s, namelijk het Stadhuis (thans Paleis) te Amsterdam. Onder zijn door R. Collin in 1662 gegraveerd portret staat dat hij Statuaire de la yule d' 4msterdam was. Hij was toen 63 jaren oud, 
zooals daarop verwldt staat, en C. de B i e teekent aan dat hij in Holland, behalve alle de bedongene belooningen, nog een gouden halsketen ontvangen heeft 11). 
Vondel en Vos bezongen hem, de eerste noemde hen 
Arthus Phidias. 
Gedurende zijn verblijf te Amsterdam vervaardigde Q u el-Enna nog ander werk, b.v. de baste van den Amsterdam­schen burgemeester A n d ri e s de G r a e ff, van eenen H u y-de co p er van Maerseveen en anderen. Hij huwde Mar­guerite Verdu ssen, in 1669, zes maanden voor hem over­leden. Zijn levensgroot portret, door F erdin an dBol <1663) geschilderd, berust op 's Rijks Museum te Amsterdam. Ook is het, door Huber t u s Quel 1 i n u s gegraveerd, geplaatst voor het werk over het Stadhuis te Amsterdam. 
Zie Wagenaar, t. a. p.; Immerzeel; Kramm; Muller, Cat. v. portr. ; Alle de werken van J. Vos (2de dr.), bl. 478. 
QUELLINUS of QUELLIN (HUBERTUS of HUYBRECHT), 
broeder van den vorige. In het St. Lukasgild te Antwerpen 
leest men : illubertus Quelinus, Meertenszoon, 
Plaetsnijder" in 1668 ingeschreven. Hij teekende en gra­
veerde , portretten en hanteerde het penseel. 
Hij hield zich te Amsterdam, terwij1 zijn broeder Artus 
daar werkzaam was, op, blijkens: 
Les Figures et ornaments de la . Maison-de-ville cr./tinnier­dam,' la pluspart en marbre par Arius Quellin. Premiere partie de la Description de la Maison de villa d'Amsterdam, dessines et graves par Hubert Quellin et inprimes clans la maison d'Artus Quellin, en 1655 in f. 
Zie Immerzeel; Sramm. 
QUELLER1E of QUEVELLERIE (CHRESTIEN DE LA), to Zelle geboren, was legerpredikant bij de Fransch.e troepen die to Oudewater in garnizoen lagen, toen die stad 157 5) door de Spanjaarden belegerd werd. Doze namen hem, die zich als • soldaat vermomd en den naarn van Antoine de la Qu e 11 e ri e aangenomen had, gevangen, dock hij werd vijf maan­den later voor honderd kroonen door den prins van Oranje vrijgekocht. In 1581 was hij nog te Oudewater, in 1 5 82 pre­dikant te Gent, in 1583 kreeg hij van de stad Utrecht /12 voor huishuur, als zijnde nu te dier stede a lezer eu school­meester der Waalech-Gereformeerde gemeente." In 1588 werd 
1) Bij Wagenaar vindt men, in het 7de deel van zijn Amsterdam, 
als een staaltje van wat hem voor een kapitaal gedeelte zijner taak
werd toegelegd, beschreven, dat de frontespies van den achtergevel
hem is aanbesteed !geworden voor /9,500.00, met toezegging eener
belooning van nog f 500.00, als hij het werk apoedig en naar genoe­
gen irfwerkte. 
35* 

hij wederom Ministre entre les gens de guerre. Later vond men hem wederom als predikant te Utrecht, en eindelijk nogmaals parmi lea gens de comp. Op het synode van Delft, 1618 werd hij verklaard tot de Remonstrantsche dwaalbroe-ders te behooren. Daar hij zich evenwel onderwierp aan de hem voorgeschreveue nieuwe belijdenis, nam de synode van Middelburg, 1618 hem wedei aan; De Waalsche synode van Amsterdam verleende hem vrijstelling van de verpligting om ter kerkvergadering te verschijnen, uit hoofde van zijn hoo-
gen ouderdom. 
In 1622 woonde hij te Leiden, en wet ten huize van den boekverkooper Jan de la Quelleri e, denkelijk zijn zoon. Een andere zoon G u i llaum e, te Oudewater geboren, huwde den 3den Januarij 1614, te Leiden, waar hij goudsmid was, met Anna van Brouckhuysen, geboren te Utrecht. Zijn derden zoon was A b r a h a m de la Q u e l l e ri e, Waalsch predikant in het Nederampt van het land van Kuik, ver­volgens te Grave, waar hij zich, in weerwil der tegenkantin. gen der beide predikanten, tot derden predikant liet beroe­
pen. 1-lij vertrok in 1619 naar Rotterdam, waar hij in 1630 
overleed. Zijn vader was omstreeks 1623 gestorven. 
Zie Hoo ft, Nederl. Hist., B. X, bl. 602; Bor, Nederl. Beroerte, 
B. VIII, fol. 121, 130; B. Haraeus, de tumult. Belg. L. I, p. 139,140 ; Kinschot, Beschrijv. v. Oudewater, La. 259; T e Water, Tweede eeuwgetjde, bl. 35 ; Dez., Hist d. Herv. kerk te Gend, bl. 71; Kisten Royaards, Nederl. Archief van kerkel. geschied., D. VII, bl. 302; Harderwijk, N aaml. en levensb. der pred. te .Rotterd., bl. 123; Brandt, Ref., D. II, bl ; A. van Duyn, Beschrijv. v. d. moord te Oude­water; La confession de la Foy des Eglises rel. des Pays-Bas, Leyde,1769; Nay., D. IX, bl. 6, 155, 183, 218, 347, D X, bl. 41, D. XV, p. 296. 
QUENTIN (BLEVILLE DE), glasschilder, bloeide te Amster­dam in de eerste helft der 16de eeuw. In 1627 schilderde hij schoone glasramen boven het Hoog-altaar in de Collegiate kerk aldaar. 
Zie De Reiffeberg, de la Peinture sur verre in Nouv. Min. de I' Acad. Royale de Bruxelles, 1832; Kram.m. 
QUENTIN of QUENTIUS (JAN), volgens Guicciard ij n zoon van Q u en ti n van Leuven, en door hem onder de kunstschilders vermeld. 
Zie Beschrijv. d. Nederl. (Arnhem, 1617), bl. 125; Kramm. 
QUERCU (SIMoN 0, Du Quesne, van der Eyck en, volgens sommigen te 's Hertogenbosch, voor het einde der 15de eeuw, geboren, legde zich toe op de muziek en stond als zoodanig in achting bij de hertogen van Milaan, waarschijnlijk van L u­dovicus Sforza, dien Lodewijk XII in 1508 gevangen nam, en van zijn zoon Ma x i m i 1 i aan Sfo r z a, die te Milaan 
hersteld, vervolgens door Frans I verdreven werd. Die her­togen benoemden Q u ercn tot hun cantor. Hij gaf in bet _Licht : 
Opusculum Murices de Gregoriana et Tigurate et Contra­puncto simplici cum exemplis. Laudstuti (in Beijeren). 1518. 
Zie Simleri, Epit. Gesneri, ed. 1555, fol. 166 recto; Gazei, Bibl. Ecci., du P. B., p. 110; Val. Andreas, Bibl. Berg., p. 813; Paquot,Clem., T. II, p. 403. Nay. 1872, bl. 78 ; F e tis, Btogr. Univ. ; S weer. ting, Ath. Belg. 
QUESTIERS (OATBARINA), dichteres, werd den 21 No­vember 1637 te Amsterdam geboren. Zij was bevriend met de voornaamste dichters van haar tijd, die haar ore strijd be wierrookten, onder welke Vondel en Hu y g en s. De eerste noemde haar de tweede Sappho, anderen be­groetten haar als Amstelnyrnph, M. V i v e r i u s noemde haar a jonge dochter, waarin de gheesten van d'overleefde T e s­selscha schijnen te leven." In 1665 verscheen te Amster­dam een boekske, getiteld : Lauwer-stryd tusschen Catharina Questiers en Cornelia van der Veer. Met eenige Bijdichten aan en van Naar geschreven. Het bevat, behalve gedichten van beide vriendinnen, meest alle tot elkanders eer, niets dan lofverzen van hare tijdgenooten. Ook vindt men haar podzy voor Blasiu s, Fidamantskusjes. Amst., 1663, en andere werken Klioos Kraam, D. II, bl. 60, 149, 256 en in Bloemkrans van verscheide gedichten, bl. 422, 423, 544. Zij ar­beidde ook voor het tooneel en vervaardigde drie tooneelstukken. 
Den geheimen Minnaar, blsp., uit het Spaansch van Lope de Vega. Amst., 1655, met pl. 4°. Hoogst zeldzaam. Casimier, of gedernpte lloogmoet, blsp., tett het Spaansch, van Lope de Vega Carpio. Aldaar, 1656. 4°. De ondanckbare Fulvius of getrouwe Octavia, blsp. Aldaar, 1665. Alle gespeeld op den Amsterdamschen. Schouwburg. Zij teekende, boetseerde en graveerde en beoefende de zang­en speelkunst. 
K r am m prijst haar graveerwerk zeer. Men vindt o.a. een plaat van hare hand in Den geheymen minnaar, stout en meesterlijk geetst. Ook korner. in het werk van de koddige Olipodrigo, oft nieuwe Kermiskast, enz., Amst. 1655, 2 dln. in 12°. een aantal zeer geestig, stout en luchtig geetste prent­jes van haar hand voor. 
Zij huwde den llde Mei 1664 Johannes de Hoest. 
Vondel en T r a u d e n i u s vervaardigden gedichten op Naar 
of beeldsel, dat van de laatste luidt : 
Hier kan Apollos handt alleen meer lof behalen 
• Dan all de hoofden van, het groote dichters gilt. 
Op Catharin a es breyn wert tijt en inct verspilt, De voncken nan Naar geest zijn met geen pen te malen." 
Haar zinspreuk was : Ick min myn vryheid. 
Zie Witsen Getsbeek, B. A. C. Woorden6., D. V, hi. 143; R, van Eijnden en .A. van der Willi,gen, Geschied. der vad. Schil­dark., D. I, bl. 81; Immerzeel; Kramm; Vondel's Poezij, D. I. 
bl. 603; D. II, bl. 362; Klioos Kraarn, D. I, bl. 254; S chot el, Avondst., bl. 76; Viverius, Wint. Avond., bl. 506, 507; Hoogstraten; Kok;Nieuwenhuis; Verwoert; Kobus en de Rivecourt, Cat. d. Maats. v. Letterk.; Muller, Cat. v. portr. Nay. Alg. Beg. 2e Deel. 
QUESTIERS (DAVID), dichter uit de eerste helft der 17de eeuw. Men vindt o.a. zijn poezy in Klioos Kraam, D. II, bl. 134, 264, 346. 
QUERTIERS (SALOMON DAVIDSZ.), mogelijk de broeder van, Ca t h a r in a, was dichter van het Treurspel De Grieksche Amadis, Amst., 1633, en van eenige liedekens en puntdich-ten in het eerste deel van de Amsterdamsche Illengelmoes. Amst., 1658. 
Zie Witsen Geijsbeek, t. a. p., bl. 166; v. d. A a, N. B. A. C. W. 
QUESNEL (Mr. PETRUS), advocaat te Middelburg, schreef ter verdediging van den nagedachtenis van prins Ma u r i t s: 
Den strik van den openbaren lasteraar, oft wederlegginghe 
van den Hollandschen Apacalypsis. Delft, 1620. 4°. 
Zie de la Rue, Gel. Gael., bl. 85. 

QUEVIN (Mr. JAN), was rekenmeester of meister van de rekeningen" van hertog Filips den goeden. Als zoodanig werd hij met anderen gecommitteerd om in dat jaar de munt­bus te Dordrecht te openen en de rekening der muntmeesters te helpen hooren. Zulks had ook door hem plaats in 1445. 
Zie v. d. Chijs, de Munten van Hell. en Zed., bl. 434, 435. 
QUEYSEN (Mr. WILIIELMUS), in 1754 te Zwolle geboren, iegde zich op de regtsgeleerdheid toe, zette zich in zijne ge­boortestad als advocaat neder, werd lid van den stedelijken raad en (1795) der Provinciale Staten. Als gedeputeerde bij de Nat. Vergadering der Bataafsche Republiek, onderscheidde hij zich door gematigdheid, regtsgeleerde kennis en schran­derheid. Men benoemde hem tot lid van de comniissie ter ontwerping eener constitutie, terwiji hij bij de 2de vergade­ring der Nat. Staten werkzaam was in de commissie voor buitenlandsche zaken. In Febr. 1798 werd hij door een an­dere partij in zijne bedoelingen tegengewerkt, uit zijne pos-
ten ontslagen en tot in Junij van dat jaar gevangen gehou­den te Hoorn. Toen zijne gematigde partij de overhand kreeg en hij in vrijheid was gesteld, onttrok hij zich aan rile openbare betrekkingen, doch voor de 3de maal tot lid benoemd van 't Wetgevend ligchaam, gaf hij eindelijk aan die roeping gehoor en werd onder 't bestuur van Schim­me l p en ni n c k lid van den Raad van State en behield die betrekking onder koning Lode w ij k, die hem tot komman­deur der Unie-orde en in 1809 tot Directeur-generaal der posterijen en in 1809 tot Gouverneur van 0. Friesland be­noemd. Na onze inlijving bij Frankrijk, riep men hem naar Parijs als lid van 't Wetgevend ligchaam. 
Bij de herstelling van ons volksbestaan, zag hij zich aan­gesteld als Staatsraad, vereerd met de orde van den Nederl. Leeuw en benoemd tot lid der commissie, belast met het ont­werpen eener grond wet. In haar naam verdedigde hij met kracht en vuur de vrijheid der drukpers en de openbaarheid der be­raadslagingen van de Tweede limner der Staten-Generaal. Hij overleed in 1817 op zijn buitenverblijf Zorgvliet bij 's Hage. 
Zie Kobus en de Rivecourt. 
QUICKE (Mr. JOHN) van Londen, waar hij des zondags voor de Schotsche gemeente, w in Bridge's street, Coventgardee, optrad. Van daar werd hij beroepen bij de Schotsche gemeente te Middelburg, waar d. 5 Jan. 1681 werd bevestigd. Ofschoon hij de Formulieren van Eenheid onderteekende, week hij ech­ter of in den vorm der uitdeeling van de sacramenten, zoo als zulks gewoonlijk in de Nederduitsche kerk plaats greep, waarop hij door de Staten van Zeeland en den Magistraat van Mid­delburg van ziju wedde beroofd werd, tot dat hij zich hier­omtrent naar het gebruik schikte. Den 27sten April van dat jaar maakte hij zijn kerkeraad bekend, dat hij een beroep had als kapellaan bij de gravin van Donegall en Langford. Dit beroep Dam hij, in weerwil van alle pogingen om hem te be­houden, aan. Hij bleef het overige van zijn leven te Londen, werd later predikant der Schotsche kerk uBartholomeus-close", en overleed den 29 8ten April 1706. 
Q u i c k e was een geleerd man en schreef Synodicon in Gallia Reformata, en een onuitgegeven biografisch werk in MS. aanwezig in de Red.-Cross-street-library. Ook vervaar­digde hij Latijnsche verzen. 
Zie Wilson, Dissent. churches, vol. III, p. 372-377; Steve n, Hist. of the Scott. church., p. 318. 
QUICKELENBERGH (JOHANNES FREDERIK VAN), te 's Hage omstreeks 1686 geboren, was een zeer uytmuntend meester in de fiool en andere instrumenten," en onderwijzer in de muziek te Rotterdam. Hij ontving in 17 16 van stadswege een pensioen 
van f200 'sjaars. Hij huwde Aleida Vergulden van Rot-. terdam. Poo t maakte een bijschrift op zijn portret. Zie P. van Re ij n, Geschiedk. beschrijv. v. Botterd., bl. 268; Rot­
terd. Historieblaen; Po ot, Ged., Delft, 1722. 40., bl. 441; Na,,,. D. XX,bl. 361, 517, le Jaarboek voor de Nederl. Muziekgeschiedenis, bl. 12. 
QUIGNARD ( ), waarschijnlijk een Nederlandsch '-unst­lief hebber. Hij schilderde o.a. Ben doode Spreeuw, op een tafel liggende, weleer in bezit van V e g e l i n van C laer­bergen. 
Zie Kramm. 
QUINAU ( ), teekenaar en g tveur, was in den aan-yang der 18de eeuw te Amsterdan werkzaam, zooals blijkt nit den titel van Het groot Fransch en Nederduitsch Woor­denboek, te Amsterdam bij F r a n ç o i s Halm a. 1708. 4°. 
Zie Kramm. 
QUINCHARD (JAN MAURITS ), zoon en kleinzoon van be­kwame Kleefsche portretschilders, werd in 1688 t(3 Rees ge­boren. Hij werd eerst voor den geleerden stand besiemd, doch legde zich later, eerst onder zijn vader, vervolgens on­der Arnold_ Boonen, Lubinietski en Nicolaas Ver­k o lj e, op de schilderkunst toe. 
Hij schilderde aardige binnenhuisjes met moderne kostu­men en ook wel iets historisch, doch het was vooral als por­tretschilder dat hij uitmuntte. Te Amsterdam, waar zijn kunst zeer gewild was, vervaardigde hij levensgroote portretstuk-ken van de overlieden der chirurgijns- en e'kuipers-gilden, van de regenten van het nude mannen- Rasp-, Spin- en Lepro­zenhuis, van commissarissen van den Waterstaat, enz. te Utrecht, die der regenten van bet Stads-kinderhuis. Vele zij­ner afbeeldsels zijn uitmuntend in het koper gebragt door Jacobus Houbraken en Tanje. 
Toen hij 75 jaren oud was schilderde hij nog het portret van Ds. Rutgerus Perizonius, en toen hij 81 jaren had be.-reikt dat van Ds. Th. van Schelluijnen. Hij overleed in 1772. Zijn portret bestaat. 
Zie Wagenaar, ilmsterd., D. , bl. ; Houbraken; van Eijn­den en van der Willigen; .van Gool; Immerzeel; Kramm;Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat. v. portr. 
QUIN CKHARD (Jumus), zoon van den vorigen, oefende zich, onder de leiding zijns vaders, in de schilderkunst, doch begaf zich later in den handel. Hij had minder verdiensten als schilder dan als etser en teekenaar. Hij bereik te slechts den ouderdom van veertig jaren. 
Zie Immerzeel; Kramm. 
QUINETUS (AEGIDIUs), een teekenaar en schilder. P h. Gall6 graveerde in 1572 naar hem De vier jaargetijden'. 
Zie Kramm. 
QUINT (CoRmis), zoon van C o r n e 1 is Q u in t, secretaris van Utrecht, en van Alet t a v an V e1d hu ys en, werd al­daar geboren. In 1694 tot de regering geroepen, voerde hij, na den dood van W ill e m III, gedurende het atadhouderlooze tijdvak, het voornaamste bewind. In dien tijd was de raad der stad verdeeld in eene, zoo als men ze heette, bovenlig­geRde, .waarvan hij. het hoofd was, en eene onderliggende partij. Doch Qui n t, een man van buitengewoon verstand en men­schenkennis, en daarenboven zebr ervaren in staatszaken, be­stuurde beide partijen, en beschikte naar welgevallen met zijn aanhang over alle bij den raad te begeven commission en ambten. Door zijne innewende vriendelijkheid jegens de lage­zen standen, verwierf hij ook de guest van 't yolk. Hij stierf in 't laatst van 1743. Niemand was toen in staat zijn plaats te vervangen ; nie,nand wierp zicli het hoofd op, en de taken bleven dobberen, tot dat eindelijk, na de verheffing van W i 1­1 e m IV tot stadhouder, alles wederom op den voet, zoo als het v66r 1702 was ge weest, terugkeerde. Hij huwde N. d e Lan d ma n, dochter van den bekenden predikant T h a ti d a e u s. 
Zie Scheltema, Staatk. Nederl.; Kobus en de Riv ecourt. 
QUINT (P.), boekverkooper te U*recht, is. schrijver van 
Beknopte Beschrijving der prov. Utrecht, benevens eene bij-zondere beschrijving van alle steden en dorpen enz. in dezelve. 
Utr. 1799. 4°. Zie Mr. Bodel Nijenhuis, Topogr. lijst, N°. 2295. 
QUINTIUS. Op Cat. de Groe, bl. 160, komt van dezen voor : 
Zamenspreking over eenige Poincten der Gereforrneerde re­ligie. Leijden, 1676. 8°. 
QUINTIUS (JoHANNEs), predikant te Aerlanderveen, gaf in het Licht 
Raet voor het verdrukte, ontcierde n bedroefde Nederland, waer ingetoont werd de rechte oorzaken van dese tegenwoor-dige onheylen, met een naerder bericht wat te doen om daer uyt gered te worden, i'samengestelt door. A.mst, 1673. 
Zie Tie 1 e, Pamfl., D. III, bl. 77. 
QUINT() (NicoLAAs) een kunstenaar, van wien niets be-'
kend is als dat hij, na de g€:broeders van E ij c k, in Belgib, bloeide. Zie K ram m. 
QUINTIJN (Gnus JAcoBsz.), in 't laatste gedeelte der 
16d? eeuw te Haarlem geboren, vervnardigde een dichtstuk, 
getiteld Oraeniens Grolsgewin (in dichtmaat, Haarl. 1627, m. 
pl. 8°.), 'twelk hem de tusschenkomst bezorgde van Prins F r e-
de ri k Hen drik in zekerre regtszaak wegensf 4939: 5 : 8, waar­
voor zijne moei Cornelia Koeymans, Wed. A. de Vi s­
eche r, hem te Haarlem had doen gijzelen, waar hij, na de 
betaling, nog 3 jaren weder regtelijk gevangen gehouden werd. 
Na zijn ontslag ging hij in den Haag wonen en gaf daar nog 
twee dichtwerkjes uit. 
Oranien8 overwinning yam '8 Hertogenbos. 's Gravenli., 1629. 
De Hollandsche Lip met de Brabandsche Bely. Reetischer 
wijse voorgestelt en gedicht. 's Gray. 1629. Met platen. lang 
12°. of 8°., behelzende eene schilderij der zeden der Haarlem­
sche jonge lieden van zijn tijd. 
Zie Scheltema, Mengelw., D. IV, 3, 261; Bodel Nijenhuis,
Topogr. lags; No. 446,86r; WitsenGeUsbeek, B. A. C. Woordenb.,
D. V, bl. 144; Kobus en de Rivecourt; Verwoert; Cat. J. Ko­ning, D. II, bl. 356, 364; Cat. van Voorst, D. III, bl. 62; Cat. Jacobs,
D. II, bL 230. 
QUINTIJN VAN LEUVEN. Zie LEUVEN (QuIrmus VAN). 
QUIRIJN DIRKSZOON (Mr.) of Quirin us T a,l esiu s, een man van groote geleerdheid eertijds Erasmu s' van Rotter­dam, schrijver, huisgenoot en vriend", was oud-burgemeester van Haarlem, toen de burgers, gedurende het bele% hers en zijn ambtgenoot Mr. Lambert J a c o b s z o o n, na beide, we-gees kwaad verinoeden, gevangen gezet te hebben, zonder vorm van proces aan een galg op de wal, in 't gezigt dat Spanjaarden, ophing. 
Zie Epist. gram, p. 1162, 1947, 1658; Boxhorn, Toon. v. Holt, 
p. 119; Hooft, B. ,VII, bl. 290; Bor, B. VI, bl. 316; Strada, L.VII, p. 446; Brandt, fist. d. Ref., D. I, bl. 540. 
QUIRIJNSSEN (W.), Latijnsch en Nederduitsch dichter uit de 17" eeuw. Zijne poezij is echter verspreid, b. v. voor J. de Brune 's Banketwerk. Middelb., 1660. 
Zie He rings, Naaml. v. Ned. dichters, bl. 71. 
QUISPEL (MATTHIJS) werd den 2laten November 1805 te Numansdorp geboren, oefende zich te Dordrecht, eerst onder den zeesehilder M. S c h o u w m a n, later onder den landschap­schilder G. 43 mak Gre goo r. Hij deed - verschillende studie­reizen door Duitschland en leverde steeds van zijn werk op tentoonstellingen, het laatst op die te Amsterdam in 1 85 2, Een bergaci,tig landschap met vee. Hij overleed te Dordrecht, waar hij gevestigd was, den 17dea Januarij 1858. 
Zie Immerzeel; Kramm. 
QUITER (HERMAN HENDRIR), volgens F io r i 11 o een Duit­scher, leerling van Carel Ma rat t i te Rome, overleden te Brunswijk in 1711. Hij hield zich langen tijd in Friesland op, waar hij schilderde, teekende en in zwarte kunst gra­veerde. Hij schilderde en raveerde o. a. het portret van Willem van Hare n. Zijn voornaamste werk zijn de por­tretten der gezanten op het vrede-congres te Nijmegen. 28 bladen. fol. 
Zie Nagler, Klinstler Lexicon, Th. XII, S. 177; Kramm; Nov.,
D. XVIII, bl. 222 ; D. XIX, bl. 184, 448. 
QUITER (M. D.), kunstschilder. 0. a. schilderde hij het portret van Joan Willem Friso, w.aarvan een fraaije gravure uitgaat van u brit ke n naar de teekening v tn H. Po t­hov e n. in fol. 
QUOINTE (P.), geestelijke, en ijverig componist, bloeide in 1720. Hij heeft missen, psalmen enz.- gecomponeerd, al le in Amsterdam gedrukt. 
Zie Gregoir, Music. Neerl., p. 145. 
REGISTER. 

biz. 
Quack (Jacob) . .. . . . 541 --- Jsz. (Jan de) . . Quaden (Merten die). . . 542 Quadus (Matthews). . . •••¦•••••••
• 
01•11.1.11.
Quaecelbenus (Guil.). . . 
.¦•¦¦•••
Quaeckenack (Jac. Jansz.). 
¦•¦¦¦¦
Quaebeke (Arnold). .. . 
Quaedt van Wickraedt 
(Willem de). 543 Qualbergen .. --Quant (G.) .. . _ Quarebbe (Petrus a) . . 
_ (Iuarre. . . . . . . • ••.• ------- (Antoine). • . . . 544 (Loy s) 
. . 
-- (Willem) — Quart (Willem). . • • •
(j.)• . --- (Pieter) . . . Quatremont (Gaspar). 545 Queborne (Lowys van den). Queecborne (Chrispijn var). 
(Christiaen van 
de) . . . . . 546 ----(Daniel van de). Queckel (Ghijsbert). . . . Quellenburg (Henr. van) 
IMMO 
Quellinus (Artus) 
(Hubertus) 547 Quellerie(Christiaen de la) Quentin (Bleville de) . 548 
bis. 
Quentin (Jan) . . . . • . 548 Quercu (Simon .. Questiers (Catharina). . • 549 ---- (David) . . • . 550 --- (Salomon Da-
vidsz.). Quesnel (Mr. Petrus). . Quevin (Mr. Jan) . . . . 
¦¦¦••¦•• 
Queysen (Mr. Wilhelums). Quicke (Mr. John). . . 551 Quickelenbergh (Johannes 
Frederik van) — Quignard ( ) 552 Quinau ( ..... . Quinchard (Jan Maurits), Quinckhard (Julius). . Quinetus (Aegidius) 553 Quint Cornelis) 
--. ...I•••••• 
Quintius. ...... . . . ---- (Johannes) .. — Quint° (Nicolaas). . . . . 
•¦¦¦•111 
Quintijn Jacobsz.). 554 Quintijn van Leuven. Zie Leuven (Quintijn van). Quirijn Dirkszoon (Mr.) . 
1111•1•MII 
Quirijnssen (W.) . . . . Quispel (Matthijs) . . Quiter (Herman Hendrik). 555 
(M• D.) e • • • • Quointe (P.). . . . •• 
.