ARAN en TITUS, O F Wraek en Weerwraek, T^EV^SVEL. Door JAN VOS. De» StventiendeH Druk, Overfien en van veele feuten verbeteit. t' AMSTERDAM, — - - — ______,--------------------------------------------------------------- i-----*—i—r By de Weduwe van Gysbert de Groot , Boekverkoop* Iter op dca Nieviwcüdijk, in de grootc Byhel. i «599. -* OPDRACHT, Aen d'Ernftfl en Hoog-geleerden Heer e KASPAR van BAERLE, Profcflbr der Filofofic in de doorluchtige Schoole der vermaerde Koop-fhdc AMSTERDAM. TAOORLUCHTIGE MAN, Wy noemen U. E. door de mond van allegefonde oor-deelen, met de by-name van Doorluchtig, felfsmetdePoct, Die als een Sofhakles i1Atbéen, Geboojl met foogjekurkte laerzen, Op ,t Duytfche Treur-tomeel komt treèny Daer d' Echo van jijt, yude Vaerxen Het hardjïe bardfoo ksitrrtm> maefo, Dut'/ nog een beek van tranen braekt. Met dien hoogdravende Poè't, daer hy feyd: Doorluchtige van BAERLE, Chy koficlyke pacrle, Aen Ampels Wapen-kroon. Wy offeren op 't Autaer van U. E. onpartijdige oordeel onfeeerfteling ARAN en TITUS, oWraekenWeerwraeky onfe mifgeboorte , of, om recht te noemen , onfc Wart» fchepfel, befwachtelt met de foo ware als oude fpreuck: Wacht u voor die geen die van God getekent h. Op hoop, dat onfc fchrik-dier d'oogcn van U. E. verrtand, fo verfchricken en mishagen fal, dat gy het de flralen uwer A a gunft OPDRACHT. gun ft fultwey geren, enfo't U. E. foo mishaegt, fo fullen wy door fuik een mishagen, ons niet meer met het ranke en rocreloofe fchip van ome vermetelheyt, intdc grondcloofe ïec der heylige Poëzy begeven, om niet, door de bulderende llroomen der Laftcraren, in de gevaerlykc klippen der al-gemcene oordeelcn te vervallen, want foo onmogclyk als 'tce» Vorftalde wereltv el te beheerfchen is, jaonmogcly-kcr, is 't een pen alk oordeelcn te behagen. Maer ik twyftel aenU. E. mishagen, overmits de grootfte verftanden vaek de nieuwbgierigltc, van ogen fyn; en by wykn ftairen op fchepfelendieNatuerde gevocgelykc maet der ledematen, enjuyitehooglelcnendieplëlen van hare vormen, heeft ge-¦wcygert; 't zy dat zy 'er wonders, of de volmackte omme-trek van hunne eygen leeft inlpeuren; want de Son blinkt noitklaerder dan inde omhclfingc der Wolken; dies gclyk is de volmaektheyd noit volmackter dan in de verfellinge der nüfmackte. 't Zy hierom, often minften om de Gceften tefpannen, als de hcrllencn afgellooft zyn, van de hoogte der Hemelen te meten, de diepten derZcên te omvademen, de Nature te ontleden van belielte dingen, de Poëzy, het Goddelrijklte van alle, op vafte voeten te letten. Heeft U. E. fodanigen mishagen. So *cht ons eerjleltng '* getal der laflermonden , Als d'ongenae&b're Mat» bet bafjin van de honden. Doorluchtige Man; ontfang onfe Wan-fchepfel op fuik een wijle aliiè U. E. georïcrt wordt; fooblyfick In Amflerdam, den Zl.vanWijn-tnaent, 1641. Uwer JE. aller ondcrdamgfle leerling > JAN VOS. Op het dichten JAN VOS, Gla^emafor. DE Glafemakers hand» Die jonge lauvvren pland, Aen Amftels glafe plaffen , Die t zijner ondood waflen, Toont kunftig wat hy was , In 't dichten van een Gelas. Dicht en doorluchtig waren , Haer ombachts eerfte Waren: Doorluchtigh, dicht en fijn En fpiegel glafig zijn Haer onverfienfche dichten: Sy fpiegelen , fy lichten, Sy ftrekken voor een bril, Men dichte fo men wil, My dunkt het befte dicht is, Dat helder, fijn, en dicht is. Conftanter. A 5 Op Op hcc hoogdravend TREURSPEL VAN JAN de VOS. Glafemakcr. Slet hier de kunft op 't hoogft, de Schouwburg op fyn top, Het Tteurfpel op fyn wreedft , de wraekluft vol van krop, Noyt daverd het aeloud tooneel met meer gefpooks, Noyt fag men by de Griek meer bloed gefpat noch rooks, Orejlus houd u mond. Andronikns die raeft, En dubbelt wee op wee, en wraek op wraek verbaeft. Medea ftiltu toorn, laet Thamera vol gals Uytbulderen voor 't Volck en liegen door haer hals. Boosdadig Peleps huys, fwygt van u moordery. Nu Aran hoopt op en torft fyn fchelraery. Waer was'er oyt een difch gefteurt met meer geracs ? Dan daer de kinders fien haer'moeders lactfte acs. Cajjandra wordt gefchent in Routlym gewact. Geknot van tong en hand en eer, door 's Moors verraet. Hier klaegt d' Onnoofelheyt, hier dolt een Hercules. HierkrygtdeStrengheytcnharmhertigheytfijnles. Hier ftryd de Kaifers kroon met d' ongetoomde min. Hier kyrt de Oorlogs mont met 't Geeftelyke Hofgefin. Ick fta gclyk bedwelmt en overftolpt van geeft. De Schouwburg word verfet, en Ichoeyt op hoóger leeft. Ryft Sophecles weer op ? ftampt ALfihylus weer hier: Of mzckl Euripides dit ongewoon getier? Neen 't i s een Ambachtsman, een ongelettert gaft, Die nu de gantfche Rey van Helicon verraft. Die noyt gefetcn heeft aen Grieks of Roomfche difch, Wijn nu de werelt aen, wat dat een Treurfpcl is. Athene» lashetfpel, enfprak; ickfchrijfnietmeer, Die ons door Glas verlicht; verduyftert ons al eer. CASPAR van BAERLE. Op ARAN en TITUS, O F Wraeck en Weerwraeck, VAN JAN VOS. DEn Adeker gelokt van 't Capitool beneden, Viel op aen 'e Leeuwen aes, dien drijft de Wraek tot moort, Daer 't Rooms gevogelte het naer gekerm af hoort, En fweert 't dier, met moer en jongen te vertreden; Dies dwinglandy verfchynt in grouwelijke kleden. De nijd, wiens ommetrek noit reedlijk oog bekoort, Raekt op de been, en brengt de felle bloedtdoril voort, Melpomene, de Wraek hier zijnd' in volle leden, Zou den ontaerden menfeh dit woedende gedrogt Niet fchricken, zeydz' indien 't ter Schouwburg wicrd gebrogt ? Mit vat de Vos dat woord en opent de gordijnen. Van het bebloed' tooneel der dieren wreed van aert In menfehen fchijn. Och ! wil ons 't quaet in 't hert verfchijnen In fuik gevvaed, wie bleef voor 't quaet-doen niet ver- vaert. J. VANDER BURG. A4 0P Op het Treurfpel Van JAN VOS. DcWijngod (foo de Grieck een kluchtige Poëet Vercicrd) metXanthias fijn knecht een reyfè deed Naer d' onderaerdfche Goón , om vonnis daer te hale, Wie beft Treur-fpclen fchreef, in fijne moeders tale, De wijfe Euripides, offchranderc iEfchylus, Daer van de omftander niet derfd oord'len foo of dus: Waerom dat Bafcchus, om de twift iaeck recht te fchey den, EenydersVaerzenin een juyfte weegfchael ley den, Op dat de waerheyt uy t 't gewicht der Vaerfen blecck, In iEfchylus den Kroon Euripides af ftreeck : ^Laerhadde Bacchus meteen onpartijdigooge Dit Treurfpel tegens d' oude eens ernftig opgewoge, Hyhad JAN VOS vereert met een gewijde palm, Om dat hy nu verftreckt der ouden wedergalm. liefhebbers, wiegyzyt, komt zien, van wat vermogen Een geeft is, fchoon hy niet 't fchool is opgetogen. Een Glafemaker, die niet dan fijn moeders tael En kan, verdooft de giants by na vin al te mael De Dichters. Dies wy fchier vrymqedig mogen fpreken, Wijkt Spanjen,Vrankrijk,wijkt felfRomenja wijktGceken, lek weet niet of'er wel yet grooters oyt uyt quam. Schept moed, 6 nieuwe hoop van't machtig Amfterdam, En volgt de flappen van den Droft , van Vondel, Huygen, En wilt de Hengftcbron met luft en y ver zuygen, Soo fal men t' zyner tyd noch feggen, dat uw Vaars, Mee waerdigwefenlaldc Sophoklecfche Laars. VECHTERSEN. I N- INHOUDT. TOen Titus Andronikus een dapper Veld-Overfie der Romeynen, na 't verdelgen der Gotten, hare Koninginne Thamera, te Romen op het Capttoltum, in Tnomph gevangen brocht, wierdeSaturninus, toen Keyfer van Romen, foobevtchten door de fchoonheyt der Koninginne dat hy'er de Scepter > tot loon van weermin bood , 't welck, zy hem weigerde. Ondertuffchen waren de WicheUers befig om Aran, 't welkten Moor was, in 't by zyn van Saturninus ^voor 't Omaer van Mars, te offeren, de Godfcbz Koninginne, die haer gevangen Veld overfte, wiens Boel zy was, in de handen des WicheUers fag , poogde hem , fo door haerfelfs ten tffer te bieden > als door Gebeden , te ontfetten > 't welk\ Saturninus, opvoorwaerde van haer weerliefde te genieten, bewilligde , fchoon Titus en alle de WicheUers de Moor ten offer doemden. Aran door fulckjen oorfaeckop Titus gebeten , roeyen» tot welk. f e» hulp hy Quiro en Demetrius, de Sonen des Godfche Konmgws, naer lange tegcit-ftrevitig, foo vervoerde, dat fy Baflïanus , des Keyfers Broeder, en Yryer van Rofalyna > d' eenige dochter van Titus vermoorde» en Rofalyna niet alleen febenden, maer op dat 't fchelmflukjniet gemeld fou worden, de Tong en handen affnijden, hy felf werpt Klaudillus en Gradamard, tpee Sonen van Titus, in een put > datr hy alree een Hellemet met Godt begraven hadt, endeftroyden'er voorts een fekere brief, die als ofz.e door de Moor der s ge fcbr even was, aen Pollander en IVkla-nus, dejongfte Zonen van Titus, kondfehap fou doen, hoe dat zy Baffianus, met hunne Broeders vermom hadden op de felfde pUets, daer zy de Hellemet met Goitdt, dat quan-fays't loon van defe moorden foitde zyn-t begraven hadden, om niet door de munt hekiapt te werden, lm dra. als den A 5 brief hief van Titus gevtnden , en door Saturninus gelefen, en 't Goudt yoor den dag gebracht was» werden Pollander en Melanus met defe worden beticht, waer over Saturninus hun ter doot veroordeelde. De Moor, hier mee niet vernoegt, maeckt, terwijl dat Pollander en Melanus gerecht worden > Titus de vader wijs, dat de Keyfer fijne Sonen, fo hy hem fijne rechterhandt wilde leveren, verjchoonen fal; die hy daer op afkapt en aen den Keyfer fiiert; Quintus de Staetjongen van Aran, brengt hem uyt lafi fijns Heers, in plaets van fijn Soorten > de hoofden, en fijn afgekapte, hand, Titus door fulk^een wreetbeyt aen 't rafen, doch door aenfpraeck,van Lucius , fijn oudfie Soon, die overmits dat hy fijne Broeders met ge weidt ontfetten wilden , 't Landt ontfeydt was, en Mar-tus fijne broeder weer aen 't bedaren geraeckt, fweert, op deaenbitfingvan de Geefien der vermoorden, Romen tot den gronde te verdelgen , waer op Lucius de Regementen van fijne vermoorde Broeders naer de Stadt voerde, en vind Aran verfelfchapt met Qgiro en Demetrius, die hem de hoeda-nigheyt van Rofalynas verkrachünge vertelden: Lucius hier doorgetergt, krijgt Aran, naer eenige tegenfiandt , dewijl Qyirof» Demetrius hun op de vlucht begeven, gevangen , en fiierde hem voorts, in een beflooten Koets, naer 't Hof van fijn Vader, daer Rofalyna, Afkanins, 't Soontje van baer Broeder Lucius , het Boeck^ der Herfcheppinge, overmits datfe de Vrouwe krach van Thereus fag, uyt fijnen handen poogt te nemen > maer eer het yongsken > van fijne Moeye vervolgt, na ftjn Grootvader liep, die , door Rozaly-na > aengewefen, de verkrachting van Pillomela las, en gekomen lijnde daer de Poëet feyt, en heeft de jonge maegt yerkracht , foo floeg zy haer Vader het Beeck. uyt de banden , als offy wilde feggen , dat fy op foodantgen wijs verkracht was , waer op dat fy van Maikus > 't welk a*" Oom Oom was, gcleert> de namen van die haer verkracht badden, met een ftock^in 't Zand fcbreef. Thamera, die door baer Sonen kpudfibap bait, dat Aran van Lucius gevangen was» verfchijnt Titus, met haer Zoons, die [y baer Gejpeelen noemde, in de gedaante van de Wraeck^y en [oecht htm door fulfk een middel wijs te maken, dat Lucius om de Moor te ontfetten, en hem van kant te belpen, de oorfaeck_ van alle [chelmery is. Titus, die haer aen de fpraetk_k*nde> veynft het [elfde te gelooven ? dies by haer op voorivaerde dat zy 'er in de gedaente van fijn Bode jou vervormen, om Sarurninus gierde. Soo dra als Thamera vertrocken waer, vermoorde by 'er Soonen, en dee de [pieren braden en 't bloed met wijn mengen > dat hy 'er na dat fy met Saturninus op de uytvaert van Lucius , die tot toon van 't quaet , uyt laft van fijnen Vader i [o by feyde 't hooft afgejlagen was, 't vleefch gegeten had i dee dtincken, en de hoofden door fijn dochter Rofalyna pvertonen, dien by hier op , om niet tot grooter ramp te kernen doorjleccks *> en Aran , na dat hem door tenen lo[en [ordering , in een kolek. vol vuurs dee vallen > tot ajfche verbrandende , en Thamera, in by zijn van Saturnu.us, 't hart affloot y 't welck, Saturninus Titus met gelijke munt betaalde ; waer over Lucius de Kaiferd; dootfteeckj>ee}t , en bekomt door [ulck. een wraeck^ de Roomfibe Kroon. Het tooneel is in en om Romen, het Trcurfpel begint met den dag , en cyndigt in de andere nacht. PER- PERSONAGIEN. Saturmntu, Rooms Keyfer. Markus Andronikus, Broeder van Titus Andronikus. Titus Andronikus, Veltheer der Romcynen. Lucius, outfte Zoon van Titus Andronikus. Toüander , ^ ^fT' )> Sonen van Titus. Klaudillus, 1 Gradamard. J Askanius, 't Soontje van Lucius Andronikus. Roulyna , Dochter van Titus. Bafjianus, Keyfers Broeder en Vryer van Roxelyna. Jhamera, Koningin van Godland, Keyfers Bruyd » en Arans Boel. **-' '. ?¦ Sonen van Thamera. Demetrius, i Aran, de Moor, Veltheer der Gotten. Leeuwemond , Wichelaer. Quintus* Staet-jongen van Aran. Tacitus, Bode. Roomfcbe Burgers. Tempeliers. Rey van Gotten. Roomfcbe Juffren. Androniz.enfer Juffren. SWYGENDE. Roomfcbe Raden. Roomfcbe Rechters* Vier KomeUen, MilippHS. ÏLamillus, ARAN en TITUs! HET EERSTE BEDRYF. Saturninus, Markus, Andronikus Btffianus , Roomjche kaden , Rey van Roomjche Burgeren. Sit. VT Tie fal den Adelaer fijn taje wieken fnuyken, W Jsju Titus ftrijdbre Byl de Godfe Leeu doet duyken Voor 't heylig Kapitool ? en flaetAuguftus merk In t dartle gcvclprael van's Vyands metfelwerk. Burg. Lang kef Andronikus. Sat. Hoe fchateren alle Volken t De faem draegt Titus lof door 't drift der bruine Wolken : De wijde werelt waegt van fuik een Scipioen, Die 't Roomfche Rijk beftraelt gelijk de Middag zon. Titus, Andronikus, Timmera, Quiro, Demetrius, Pullander, Melanns, Klaudillus, Gradamard. Tit. /~\ Rome Rijk van roem.' wat torft u hooft al kroonen.' ^'Watfwait uhant al gouts! wat drukt u voet al tronen! Hoe zytge ftaeg omheynt van Roomlus Ridderfchap! Gy zijt toe op den top van Alexanders trap ! HeeftGodt Augufttisoyt , beftuwtvan yferen drommelen, By 't hitfen der trompett', en't moedigen der irommelen, Den Perfiaen geparft, de buren van den Nyl > Uw' hopman heeft in 't Noord, gewapenc mei de byl, De grenfen van Euroop , zeeghaftigopgaen by ten; En keerde 't woede heyr der wetteloofe Schyten, Endreeffe met de kling, en klem van yfere vuyfr, Op 't beckeneel gefchaert, van breyn , en bloet begruyft , Tot in 'tRifeefch gebeigt , daer Tanats golven waflen Tot voedfel van Mxoi, en Pontus kille plaffen, De Godvergeten Gott': defarrende Sarmaet : En d'overvinge Vinn', befchorft met harnas plaet; Alst'faemdenkryggeruit, metd'ongerufte Ruffén: En 't norfche Moortfche yolk, heb ik de vlam doen bluffen Van 14 . ARAN en TITUS. Van God Gradivus toors , de Wraek verdelgt haer fpeer, Het Oorlog walgt van bloed , 't Latijnfche moordgeweer Heeft fig ganw fat geknaegt, de betintkomt bouliên eyffen , Het paert wil na de ploeg , de klingbuygt fich tot feyffen. 't Bofch fchrqeut vaft om de bijl, defeyffen koets foekt ruft , Het vaendcl wil te pronck, elk heeft de Vree gekuft; Dies vul de holle buyck der hongerige roeften Met glinfterend' wapentuyg, uw hand fal fepters oeften. De wereld fy uw' erf, en ftrec k u tot een troon , En 't blaeuw'Turkoifche dack, een hel gedamde kroon. Sat. Heldhaftig oorlogs Helt, Anguftus helden wagen Sal u, gelijk een God, tot aen de ftarren dragen: Ja dat de Hemel felfs van u kan zijn verheert, Dat heeft de zuyl uw 's necks al fchragende geleert. Tit. Gy die de troon bekleed van uw' vergoude ouderen, En 't Rooms gewelffel trots.als waer 't met Atlas fchouderen. Gy die de bijl van 't hey r en 's oorlogs ftandaer fvey t, En met u ftale vuyft een ooft van lijeken meyt. Heeft Argosbitfc wraek de buyck van duyfent kielen Bcfwangerd met haer zaed', die fo veel duyfent zielen In Phrygen heeft gebaert, om Menelaus gemael Te winnen, door de deugd van 't overzeefche Itael, Wie fou om fulck een Vrou geen tien jaer willen kampen ? Sat. Al fchakeldend 't geval een reex van oorlogs rampen, Soofchoor ick't harnas aen , enpreften 'theyi tevelt. O welck een tooveres heeft Titus hier geftelt! Tit. 't Is Godlands Koningin. Sat. Wat boefem fou niet blaken Om fulck een roofengaert, op lely witte kaken ? O Goon ik ben gewondt! ontbindtfe die me boeyt, En 't noyt gefengde hart in ^tnasfehoorfteen glpeyt. Tit. DaerisdcGodfche prael. Sat. O juyft gevormde leden ! Hoe dring ick door't gedrang van uwe Godlijckheden. Hierzijn tot een gefmeet, ó paerl mijns Hof-gefins! Op 'taenbeeld' van Natuur, twee groote vyandins: Dat 's fchoon, en eerbaerhey t. Ik laet de Scepter flippen, Indien ick met mijn mond op d' oever van uw lippen TREURSPEL. 15 Magftranden inec een kus, o mond vol ambrofijn , Daer duyicnt kusjes vlien op wieckjesvan robijn. Uw' voorhooft, fonder Voor y ten oogen toe gedolven, In cene goude Zee van kronckelende golven, Weerftraelt het ftralend licht. Tham. De Vorft die fy geruft, Het vuur dat vaardig brant, werd vaerdig uytgebluft. De naeuw'voldragen roos3 metd'ochtent Zon geboren, Werd door de middag Zon, op middag afgefchoren. De min is als een bloem j een bloem is haeft verdort, JWf.SoofchichtigisuRijk, dooronfeheyr, geftort. Th*. U heirkragt was wel groot, maer grooter fijn Gods roeden ; Noch grooter onfe fond: foo lang fal Godland bloeden Van uwc geeffel-fweep, tot alles is voldaen: Dies fal ick 't Roomfche juk met lytfaemheyt ontfaen, De goude lijdfaemheyt bemint de fwaerfte plagen, Hoe dat de deugt meer lijd, hoe datfe meer kan dragen $ Want lijdfaemheyd vereeld. Sat. Beeld eens Pigtnalions, Dat glans en ziel ontfing, op 't welig fwanendons; Stier my tot proef van min in d'onderaerdfche kokken. OmPlutoos fleutelring , infpytdêrhelfchcvolcken, Te Hepen voor den dag van daer noy t daegftrael blickt, En foo d' al' fiendc Son voor 't fchricklijck fchepfel fchrickt AlsinAlcideseeuw; en haer paruyek laetfinken In 't pekel van de Zee; foo fal de Zon noch blinken Van uw aenminning oog. Iburn. Hoe mijn gefigt een Zon! Ooorfaek van mijn leet; noem het een foute bron. Sn. Inkoutheytis'teenbron; maerby denAlverwinner Een Zon die my veneert. iham. DeeedenvaneenMinner Sijn vry voor's Hemels ftraf, fe werden van de wind' En Zee verflonden, dies fweer vry by Venus kindt. Sat. Kroondraegfter van mijn fiel! indien 't uw luft bcftemden Dat gy ten Bofch woud gaen langs MarjoL'jne bemden, In Hazelare fchaeuw , ik volgde onvermoeyt, In 't opgetorfte kleed, met buygfaem eelt gefchoeyt j Ick i( ARAN en TITUS, lek fou het Keyfers ampt in d' open lucht verpoofen , Gezetdt op een ftruyk, betullebant met rooien, Geceptert meteen Itock, omheynt metkuablent Vee; Dies gun dat ik het (teen van uwe boefem knee. Tham, Eenafgerechtetongisqualijk te ontflippen. ¦Sat. Maer d' ogen.van een Vrouw fijn Venus minne-knippen. Team. Ik haet, ik vloek de Min , mijn oogen zyn te ang Voor fuik een krokodil, en doodelijke Slang. Sat. Godin van't Gods'geweft ! zijt gyuytys geboren ? Geen paert fo hart van huyt of 't draeft naer Venus fporen, De wrevelige Stier, het borftelige Swijn: De logge Wallevifch , defnelledollefijn: En d' overfiere Leeuw zijn vol van minne vonken. De min is niet t' ontgaen in boflehen noch fpelonkcn. Defchrander' Olifant is 'tmiddelrift doorgrieft; De winden vlien elkaer > door onderlinge liefd , Al hygende te moet: de dik befchorfte boomen, Omhelfen ellikaer, de koele waterftroomen Vermengen haer in een: foofaeyd de Minhaer zaed , Enfpint, metChynthia, eenendeloofedraed. O grootc kracht des Mins.' mijn boefem is volbreffchen: Mijn hart is an gebrand, hetvuyr isniettclefichen, Dan door uw' wedermin. Tham. 'tlswelluftdieuquelt. Sat. Is dit fmeeken te vergeefs f foo dient 'er dan gewelt; Want die te flaeuw verfoekt, die leert een ander weygeren. Tham. Wee hen die 't heylig recht door minluft overfteigeren, Of fteunt gy op u macht die foo veel kroonen torft f De Vorft is om 't gemeen ; 't gemeen niet om de Vorft. Sat. De Vorftelijke wil mag hier als wettig fpreken. Th», De Vorft die mag 't gemeen wel buigen; maer niet breken. Want hoe hy meerder recht in fich op andre vind , Hoe hy , om recht te doen , fich meer aen't regr verbind. Sat. Daer 't graeu op 't kufTen fit, daer is men ftaeg vol dugten. Tha. Daer 't regt in 't ftael beftaet.daer moet de vryheit vlugtenj Een redelijke Vorft doormengthetzuur metfoet, Mc koop fy n gnnft voor fweet,- maer niet voor menfen bloet. Dies fie wat gy beftaet, de ftraf vervolgt de fonden. Tit, TREURSPEL. 17 rit. Wel volgtfe 't Gotfche Ryk , dat eer fo ftrijdbaer was* Maer mi door 's Oorlogs toorts bedolven ley t in d* afch. Thar». Wyfteunden, als weleer j op ons aaloude magtcn. 'tit. Die 't al verdelgen wil, die moet het al verwachten. Die tot op 'c hooglte klimt, verwacht de laegfte val. Dat tuygt het fmookend puyn van uw' gefloopte Wal. Wat lich te fwaer verheft moet door fijn fwaerte linken» Fortuyn is van gelas, wen fy begint te blinken , So bryfeltfe tot gruys. M*r. Mevrouw' fie watge doet > DeVorftcn gunftontzeyt, die flapt ryn dood te moet. 'tb*m. Een redeloofe Vorft verdelgt lijn eygen Muren, Enmaekfichfelftotroofvan VyandhjkeBuren. Sat. Omin! ómin! omin! hoeprickeltliefdenspyl InSaturninusborft' Tit. Menfaldoor's PrieftersByl Ten offer van God Mars, het hooft der Gotten flaxen, Dan fal der Goden Tolk, vol van Sibillas kragten ; Als. Delfos Wichelaer in 's Hemels Vierfchacr treên > Om d uytkomft van u min, van lit tot lit 1' ontleen* Rey van Tempeliers. Aran. Leeuw/mond. /"V Krcfionfche ff'apengodt! ^-' Die de toom des krijgs liet fiipptn , Om bet lieffclyk genot Van Vrouw-venus malfehe lippen: Fier de toonen van ttw lujlen, Hy die 'f. vuur des Krijgs ttvtblujlen j Stookt op uwen Offerdifch, 't Vuur dat Hvehevlipt is: Of» de Gotfche Moor te braden, Die wel in ,t bloed derji braden Van betjlri/dère Roomkhe Volk, Door de {net, .7. .7: vanfijn dolk. Aran.Ylouè op verfteend gefpook tot mijn verderfge-fchapfil j Geveinfac tempeliers, van God vervloekte papen: BloetdronckeWichclaersi die, wen 't ufchenfucht wil, Het plunderende gra^uw, onkondig in 't gefchil, YaaKeikeuLandbeitier, ©ntfiactvan alhiujedcnj B Es i8 ARAN en TITUS. En 't feemgerotte fchuyrn der vrygevochte Steden, Als of't den hemel wou, op'thcyligRaedhuys hitft; En't Rijk, door tempel wrok, en moordkrackeel gefplift, Ten roofgccft atendenmuyl vangceftelijkcTygcrs. tham. Is 't Aran ? Ja hy is 't, 6 prael van alle krygers! Aran. O Godfche Koningin! Sat. Wat zyt gy voor een gaft? Aran. Die 't fcherp geflepen itael, als u den fcepter paft; 'k Ben Gotlants Wapcngod,dic't Roomfe heir dê fchricken Door't donderé van mijn ftem,doorBli xem van mij n blickë 't Is Aran die gy tiet. Sat. Men geef hem voort aen 't vier. Aran. Men geef aen MavorsPacp eengroen bekranfte Stier; Of giet de grage buyck der hongerige vlammen Met Geyt en fiockenbloed,. met uytgepikte Rammen Door'sPrieftcrsMesgeflagt.T&.Wateyft de Roomfe Vorft? Is 't fuyver hartebloed ? doorprickel defc borft; Maer niet die't GotfcheRijk, alseeneWal, omheckte. O gryfe Tempelier! dat gy mijn voorfpraek ftrekte. Lemw.hiy is Gods heyl niet waerd,die't Godlijk ampt bedient Die voor 't gemecne beft dertneygen tot fijn vrient. Tham. Zijtgydan op het naerft der Baktriaenfche heuvelen, Waer datmen op de Zee, om niet in't Land te fneuvelen, Nacr het geftarnte reyft, van een Leeuwin gebraekt! Of is uw' wreede hart van harde ftecn gemaekt ? Of zyt gy op het top der ftaeg bcfiieeuwdc Alpen, Of daer Thermodeon, met ys vermengt komt fwalpcn; Met Beerernelk gevoed ? of zyt gy voortgebracht, By die van bloed bemorft, in 's aerdbodems andre nacht; Haer voeten tegen d'ons aenfetten ? zyn de kuylen Van'tWocfteBafaricn, feg, RoomfchcWichelaer, U yoedfter-fteen geweeft ? feg, Roomlche Wichelaer? O Vorft! ontfla de Moor van 't fchrickelijk Autacr. Sat. Wend u tot Mavors oor,die ons om 't bloet komt manen. iham. De wapens van een Vrouw zyn krachteloofe tranen, Hoehceft de raferny tot u iö brceden Brug ? Sat. Het eens gefproken woord kan.nimmer weer te rug; Hy is aen God verlooft, 't is billik dat hy fneuvel. Letu. Voort niel voor 't heylig mes op dees gewyden heuvel. Ar. Sta af bloctdorftige Paep. Leen. Die 's Prieftcis ham verlet, TREURSPEL. »S Die valt in 's hemels vloek, als die 't gewyd befmet. Tbam. Wiefagoyt menfehenbloedfo goddeloos vergieten; Sydiegevoedltert zijn door't fap der fuyker rieten? Hy heeft wel wreed geweeft die 't eerfte lemmer fleep, Mrer wreder was de hand die 't om te moorden greep ', Dat was de eerfte beul. Quir. Sla u Icheurfieke pootte» In Quirus ingewand. Dew. Verdelg de Gotfche looten; Hier is Demetrius borft. Th. Kom pletter Thamaras hooft. So werd het vuur des wraeks door Thamras bloed ged»ofc. Leeuw. Het noodlot eyfcht de Moor. Aran. Ik eyfch het hooft der guyten, Die in fijn herffenfchael een noodlot weet te fluyten. Of dicht hun haer een Stix, een Acheron ; Een nimmer fatte Hel een gloejend Phlegeron, Vol doodelijke pijn j en endcloofe ftraffen, Een Veerman met een boot: een rekel die met blaffen Een yfere poort bewaert, fo houd men 't volkin toom Met een vervloekte vond, een fchelmfche Papedroorn : Maerfo'erduyvelszijn , die tegensd'aerd'fich kanten, So zijn 't de Tempeliers met hunne vloek trawanten. De Vorften vreeten meer voor 't mijters dragent volk > Dan voor de fcherpe punt van een veraders dolk. Leeuw. Ogrouwelfonderga ! een marmer beeld fouw beYCB. S*t. So gy ons min erkent, foblijfde Moor in 't leven. Tham. Die lichtelijk gelooft, werd lichtelijk verleyt. Sat. Wy fweeren't byonsftaf. Th. Geen min wert u ontfeyr, Sat. Pvijs Gotlands Godenprael. Leett. U fetels fijn aen 'tkrakea So gy door Thameras min dees offerhand' doet ftaken. Sat. Ik offer fpeer en kling voor Venus elpen ftoel; Want die Vrouw Venus eerd, die eert haer dapper Boel. Tit. WyRomersfijn verpligt aen 't hooft der Oorlogs liedea, Decz' ft reng gedoemde Moor op de offer difch te bieden. S«t. So weygertfy haer min. lit. Verwindfe door de tijd. Sat. Hoe kan hy die de min fijn boefem heeft gewijd l lit. Gy kond, indienge wilt; dies geefGod Mars geen oorfaek Tot uw' en ons bederf. Sat. Gy toond" u eerft als voorlpraek Van Saturninus min, nufchynt het datgy deynfr. Tit. Mits gy den offer ftaekc, dieMavors beeir geeyfeht. B z Bc- lo ARAN en TITUS. Sat. Bekleed het wreed Autaer met tien paer gladde Stieren: Ja dubbelt het getal. Mark. God Mavors eyfchtmenfchenfpieren. Tit. Hoe dus Zeeghaftig Vorft, en fenuw* des Soldaets ? Gy brandmerk uwe deugt, en brouwt tRykveelquaets. Gy hebt als 't Roer des Ryks, ten dienft der Krygs-gefinden, Het bulderend Heyr gekeert der vier onwinbre winden, Aen d'Ifter was uw arm het yfege Noord getrooft, Op d' Oever van Bafants hethelderdagent Ooft: Rhodiaens gebiet' omhey nt met foute baren, Het overfwoede Zuyd! by Herkules Pilaren Het fomer-blafent Weft; gyhebt, gelijk een God Van 't fwalpend Pekel-Schuyin , met uwgetakeltvlot Charibdis barrenig, tot tweemael doorgelwommen, Wie heeft de Pyreneen dan uwe hengft beklommen ? Wie fchuymde 't Frans geweft ? nukomteen tenger Wigt, En dwingt die 't alles dwong met een vervroude fchicht. O tommeloofeluft? Aran. Waer zijn de oude krachte, Van mijngevreefde hand, die foo veel Romers ilagte ? Dat ik de ftoute tong die my ten offer doemt, Schoon hy voor 't Rooms gefag.met Mavors eyfch verbloemt Niet dat lijk ontrukt. rit. 'k Swcer by dees groene telgen, Dat't Aerdrijk uwe bloed, cnStixuZielfalfwelgen. Aran. O gr> fe Ich idd^bol'. is't waerheyt ? of is't droom} De wapens zijn u nut. als Phaèton den toom. Uw fpeer fv u een kruk , op Jarge niet fult kru/pen > Uw helltme' een kop, om Bai-chus uyttefuypen. Uw guide beukelaer verrtrekt ü tnt een dilch i Uw tabel tot een mes, daer 't leckre wild braed is. Deyfrefdialitchoen bekleer de leeft der handen , Op dat gy aen 't gebracn u vingeren niet (uit branden. O krachteloofcdwe'rg! T;t. Wie leydenuhet juk DanTitusopde nek ? Aran. Toen dienden u'tgïluk. Door 't vluchten van mijn volk hebt gy my vall gekregen \ Maerniet door u geweer: te llompis uwe degen j yï*. Wathoutme? lai\eraer! Mark. Hoefietgedus verwoet Dat gy het Kapitool befpaKcn wilt Wi Moet ? §teekt TREURSPEL. u Steekt 'tlemmerin de fchee} men vegt hier met de Wette» Die Saturninus hand in Roomlus handveft feiten. Aran. IkfwaerAndronikus! Bof. Ik bid u weeft geruft, Eer 't uytgetogen ftael de lamp des levens bluft. Mar. Andronikusbedaer. T&.Die'tquactdoen kan betengelen En 'tquaetdoem niet beftraft.die geeft't quaetdoen vleuglen. De vreefe door de ftraf, is vyand van het quaed. O moeder van de min! wat'ftroytge hier voor zaed ? Aran. Gy fult de flijpftcen Zyn, die elk het brey n fal fcherpen, En blijven felffo flotnp, dat elk u fal verwerpen. Voort rekel flux van hier", men vind geen quader quaed > Dan daer een Papetong wil fpreecken in den Raed. Sat. Voort Baffiaen geeft laft, om Thamrasoor teftreelen, Met wind en fnaergefpeWoorworgt met maegde keelen. Mark. Wie hier?'t is Lucius. Luc, Waer is het KoomsGefag? Sat. Wat jaegt u dus verbaeft ? Lite. Gun dat ik fpreken mag. Sat. Watis'ergaens?fegop. Luc. O eer der Saturnynen: Al 't land is op de been, een Swyn als twee paer Swynen Heeft fig in 't weft vertoont dicht aen de Ty berboord. DeBoulien zijn vol fchrik, en fchreeuwen niet dan moord. Elk geef fig op de vlucht; de kloeken zijn aen 't kleppen. Sat. Op Roomfche Ridderfchap; 't is tyd om u te reppen. Elk wapen fich met moed de nood heeft ons geperft i Al wat de nood vereyfcht dat is 't gemeene beft. Rey van Romers en van Gotten. TT" Leyne Wereld, groote Stad, -^- Die het Roomfche rijk herftelden, Voefterwieg t/ en Bakermat, Van fo veel befaemde Helden. Geef het glinfterende wapen. Tot de Gotfche val gefchapen > Aen de kaken van de Nijd, Die hetalmetroeftdoorbyt. Laet de label nu verfmede, Op het aenbeeld van de vreede, Tot een kouter voor de ploeg, Want de krijg heeft haer vernoeg, Door de val der Gotfche ftede. B $ Tegen- %t ARAN en TITUS. Tegenfan^. All' uw' roemen .somionfte; Rocm op Thamars Oorlogs togten, Op haer foetc tovcrkonll, Die den V orft foo heeft bevogten, Dathy 'troem des krygs laet Hippen, Orate krygen met de lippen, Van de Gotfchc Koningin, D' oorfaek van fijn ecrfte mm; Want dc Vcldflag van twee monde», Slact de borft vol foete wonden; Wonden, die de Mihjicgod, Door het minnelyk genot, Weet cc hcelcn op de Ipoudcn. Toefang. Scptcr drager van Europe, Die de wereld af fou lope', Die dc Gotten in het noord, Met hun ftrydbre bondgeburen, Scvenhaftig hebt verfmoort, Onder 't puyn van hunne muren, Is'er tegen min geen wapen, Kan een Vorö heh foo vergapen Aen 't blanketfcl van een hoer, Aen de mond vel parlcmoer ? O vervloeckte minnefchichten, Die de ftarkfte menfeh doet fwichten, Die den Leeuw der dieren Vorft; Weet te prickelenin fijnborlt. Dat gy om lij n Gaa gaet rafen. Wie kan uwe kracht uytblafen. TWEEDE BEDRYF. Qttiro, Demetrius, Aran. <2«*-T"\]Emetrius hou ftant.ZJrw.Eer wijken Pindas heuYeien -L'Eerdat Demetrius wijkt. Quir. Decs' hand fal u doen fheuvclen. Dem. Indien ik flerven moet, ikfterfvoorRozelyn. Quir. TREURSPEL. ïj Quir. De weerklank van die naem doet Quiro moedig lijn. Aran. SachtPrincenzyt geruft: 'k befweer u by de handen; Dieu, het middelrif, in hare min; doch branden, Dat gy het woeden Itaekt; oud Room is eerft beklad Van eygen broedermoord, al werd het niet bef pat Van Thamaras overfchoc, dat hun tot doch fo wacker In oorlogs onweer queet. Quir. Depheuix lyd geen m acker. So lyd een minnaers oog geen tweede, by de maegt Die hem , gelijck de beemd de verfte dauw, behaegt. Aran. Hoe kan u oogMe glans van Rozelyn verzwelgen, Wiens Vader 't Gotfche ryk fo fchendig quam verdelgen > En fleepten u geboeyd voor Saturninus troon ; Een hoog-geboren fiel denkt alty t aen de hoon Die hem eens is ontmoet, als waffe in een ftempel InherfTen vat gedrukt: fokrygtde wraek een drempel In het eerfuchte hert van een doorluchte borft j Dies lyd niet dat de min uw' Adeldom bemorft -. Maer mint haer als de luft uw' boefem komt befchieten j So lultge wraek door luft, en luft door'wraek genieten. Dem. Die fich te fchelms vergrypt, door ovérgeyie gloed, Diefchantvlekt fijne faem, en geefelt hetgèmoed. (fchat Ann. Het fchelms en is geen fchelms fo gy 't fchelms voor goet Verdelgt het hey lig regt; maekt Romen tot een bloedbad, Door bitfebori;er-kryg, en Schipbreuk voor 't gemeen 5 Schept luft in dwinglandy, pleeg bloedfchand, met de geen Die u ter werelt bracht, verwt uw' fcheurfieke handen Met broer en fuftermoort; ontbind de kuyfe banden Van Veftas maegdery, beftormt het Godlyk fwerk; Schaft alle Godsdienft af, en boud u felfs een Kerk; Mengt gift voor u gemael, draeytftroppenvooru Vader» Verfchopt de ware deugd; bemind de Land; verrader: Weeft fel op weeu en wees' j verkieft de wreedde menfeh Tot uwe Tempel-paep, voldoet de helfche wenfeh, Geen Schelmftuk is fo Schelms van Acheron befeten, Of't werd fo 't wel gelukt, een fchrandere deugt geheten? Ja daer de faem van waegr, 'r is een nootfakelyk quaed Dat men om beft wil doet, Ouir. Ik Cchrik voor fuik een daet. B 4 Aran, »4 A R A N en T I T U S. jtfnw.EcnedelaerdigPrins, die fteldfigin de kaken Van 't wankclbaer geluk, en wil fijn leven braken So hy.fig wreken mag. Een focte Schelmery Behoud de Goden gunft. D<£ wraek is yder vry. Die fig niet wreken kan, verzaet fijn wraek met vloeken, Gy kond indien gy wilt, doorleeft de goude boeken Van Gotlands heldenuerd, v\ at heeft die niet beftaen; Die fig in nood bevind, die mou fich laten raen. Quir. Die ïig te haeft laet raen lil tig haeft onheyl brouwen. Aran. Die felver trouweloos is, die kan ook niet vertrouwen. De tyd die draegt ons gunft, het Hot is op de jacht. De daed moet, met de raed, op een tyd zyn volbracht. Die fich te langfaem draegt om yet te overdenken, Wen 't voordeel van de tyd gelegentheyt komt Ichenken Verwacrlooft f/n geluk. Dem. So fy de fchennis meld, Vervald de Gotfche (tam in het Romeynlch geweld: Aran. Een eerlykemaegdbytliever ophaer lippen, Eer fy, tot eygen fchand, haer mond yet laet ontllippen, Hoc zytge dus verfaegt! Dtm. Ik vrees voor ongeval. dra». Ik vrees dat uwc vrees het werk berbrodden fal! Want die fijn vyandvreeft, die toont fich overrompelt, Eer dat hy met fijn heyr, 's Oorloogs moortkuyl ftrompelt. Quir. Voorfichtighcyt, innood, is moeder van't geluck. Aran.Htt is geen moedigPrins,die fig door vrees laet üio^ren, Dat fwaer fchynt in 't begin; is licht omuyt te voeren. Uw'moeders tweede bed verftrekt hem tot een wal, Dacr Titus domme kracht vergeefs op woeden fal. Qjtir. De man die draegt ons gunft. Ara*. Wat Titus in de koffer Vau fijne boefcm draegt, bleek toen hy my ten offer Van Mavors, hadgedocmt, de gunft van't hof is roet Met honing ingeleyt, die yemant vrindfehap doet, En gecne reden heeft, die hem tot vrindfehap porden, Dat is yeeltyds een fchelm, of't fal een fchelm worden , Dies wreekt u van fijn doen; maer niet door dwinglandy. Want dwang vcroorfaekt vrees. De vrees baerd veynfery. En'tveynfênqueektverraed, wie hoed fig voor verraders! o*.Hy fterkt fig met de vaders Van TREURSPEL. 25 Van't Geeftelijke Recht. Aran. Hun wieken zyn gekort. De troon van han geweld is nccrgeftort. Dem. Siet toe wat datge raed! hy heeft een ftalc wapen, Die fich geharnaft vind met korfelige Papen. Andronikus verkieft de krachten van 't Autaer. Aran. Steunt hy op 't heyligdom ? fo is'er geen gevaer Om'tvuurvanTituswraek, totinhaerkolk tebluflèn. Degeeftelyke ftoel, en't wereldlykc kuilen Syn tegens een gekant; de tabbert fchopt de kap, En draeyboomt het geweld van Mavors Priefterfchap: De rekels zyn te bits, hy muylband hen voor 't blaften, Hy lyd geen menfehen fineer op d' offèrkift te icharten, Hyflaethemuytdeburg, dicWynmet bloetgcmengt, Op Atreus moordbanket, aen fijne broeder fchenkt. Quir.Gecn Rotfen zyn fo doof,voor 't ruiffchen van de baren, Dan Quiro voor u cyfch, ik fweer u by de fcharen Van 't onderaerdfche Ryk, dat ik u meerder hact, Dan ik u heb gelieft; ik walg van uwen ract. Der». Betoom'uw'gladde tong, en oordeel fonder kennis: Demetriu5 wreekt fich niet door Rofelynas fchennis. Aran. Hier dient een kort bedrog; ik fee myn finnen fchrap. Quir. tk voegme by de Vorft. Dem. Ik by de Jufïerfchap. Aran. Sta Quiro! ita, eyfta! Demetrius kom niet nader, Want 't aerdryk braekt den geeft van u vermoorde Vader Maer niet in iülk een fchyn, als op de Gotfche troon, Of als hy was in 't heyr en floeg den oorloogs-toon. Q»«V.Hoe lact hy fig nu fien?Arem. Wat wil ons Vaders fchuym 1 Aran.Dit gy na wraek fult Qa*r. Heeft Vader fulksgefeyt t (ftaen. Aran. Sijn galm woud eerft naeuw' flippen, Hy prevelde wel wat, maer 'cfmoorde in fijn lippen. Ten laetften borft de Vorft van eedle gramfchap uyt, En dreunden in mijnoor met fuik een fchoorgeluyt, Gelijk wanneer de Zee de peyl van fijne beorden, Met euvle moet beklimt, door 't woen van 't buldrent noor-Ik fidderde van angft ! het hair rees my te berg! (den De fchrik kroop d«or mijn leen, en knaegde tot in 't merg, So gy de moortpriem vloekt; die Gotslands wedcrftelder, (So fprak hy en voer voort) deed' ylen na de kelder Van 't nevelige Seyx $ foo tnaek dat Titus huys, Tot aen de grond-veft toe, verplettert werd tot gruys, Pluk Rofafynes roos, doe all' haer broers verfuypen, En eene Zee van bloed: fic koe my wonden druypen Die TREURSPEL. 27 Die ik in 't Gotfch geweft, doorTitus raed ontfing. Van een daer toe gevloekt, en diergekochte kling. Uyt had hy en verdween. Q*/>. Heeft Titus door lijn braven In Vaders bloed gebaed! ik fal mijn wraekluft laven, Dooi 't fchenden van fijn Kind, in fpijt van Bafliaen. Aran. Die fchelm moet eerft van kant fo gy na wraek wilt ftaeB. Dem. Eer falde jammcrpoel totaen de Starren fteygeren, Eer ik mijri Vaders fchim fodaen'gen wraek fal weygere». Aran. So dra als gy de roos van Rofelina plukt, Is 't noodig dat gy haer de gladde tong ontrukt, So fal de fchendery by haer , en u verblyven. Q*;r. Het derven van de tong, fal haer de hand doen fchry ven. Ara». Snyt haer de handen af. Quir. Geen quaet fchynt my fo quaet Of ik fal 't felfs beftaen. Aran, 't Is een lofwaerde daet. Saturninus. Thamera. Titus. Marcus. Aran. Quiro. Demttritts. Sat. X TTAeris onsWildfchut ? hou, waer Thamra , met VV haer Zone ? Tham. Hier is fe met haer krooft. Sat. OdoehtervanLatone! Begunftigonfe Jacht, maek Saturninus Bruyt Verwinfter van haer Swyn : foo offert fy de buy t Op't vlak van u Autaer. Aran. Tafdrager van oud Romen» Waerishetongediert? Sat. Het is ons gins ontkomen. Tit. Pollander en Melaea komt herwaerts met u volk. Voort Lucius kom voort, befiet des modderkolk. Ma. Ik hoor mijn broeders ftem, het bos dat fchijnt vol leven». Tit. Klaudil en Gradamard loffen de Honden tevens. Bajf. Andronikushouftand. Lnc. Hier Baffianus hier. Sat. Elk wend fich weer na 't bofch, op 't fchjehtig jacht-getier. Thamera. Aran. Than*. Wat reeden heeft mijn lief dus ongerijmtte fpreeken ? Aran. GeveynfdeTooveres, 'k fweer dat ik my fal wreken. Than*. Doekondfchadvanu wraek. Aran O duldeloofe fmart f 't'sAran in den mond. maerSaturnynin 't hart- Tham. Ik bid mijn tweede Ziel! Aran So ga by Arans Swagcr s U tweeden Bruydegom den grooten hoorendrager. Hf 82 ARAN en TITUS. Hy toeft u gins in 't bofch (uw' doen is my be wuft. Ik fie den tyd te moed , dat uw' vervloekte luft, Op geylheyt afgerecht, fo buyten 't fpoor fal hollen ', Dat 's Keyfers koets, ter flayk, ftaeg warm fal zijn van pollen, Wat fal het weeldrig hof aterlingen zijn; Tkam. O woorden als fcnijn t Heb ik, door uwe raed de moordfteek niec gegeven Aen mijne Bedgenoot ? op darge na fijn leven, Teveyligerfoudzijnop's Koning* Ledekant; Daer ik u heb geltooft met hecte minnebrant. Denkt gy alreeds niet meer, hoegv dedoodontfnapte. Toen ik wou dat men my , voor u het bloed aftapte ? Ondankbie lult genoot, die Thamras gunft verfchopt, Daer uwe dertelheyt fo »aek mee heeft gepopt. Aran. Toen ik in 't Elfenbofch rnijn lippen wou verheffen Aen uw' farpfoete mond, omheynt met purper kerffen, Toe ftietge my te rug, en deyfde van my af; Dat mijn getergde min geen kley n bedenken gaf; (* jaloufy. Want * minnen-dry ver fiet (fo groot is haer vermogen) Door t veynfen van een Vrou met meer dan duifent ogen. Maer hier bleef 't nog niet by. Voorts quam het Rooms gefag, Gy ylden hem te moet met fuik een lief gelag Als Venus» vol van gloed, haer boelfchap plag te naken, Hy plukte met zijn mond de Roofen van u kaken: Ik fpoog mijn gal van fpyt. Tb*m. Al wat ik heb gedaen; Dat heeft de nood vereyfcht -, hadhy ons faem fien ftaan, Met onderling gekus, hoe fou fijn gramfchap woeden, Want y verende min wil altijd 't quaets vermoeden : Dies wees ia als geruft: want Satumyn de Vorft Die leyd my op de tong; maer Aran in de borft. Ik fweeruby mijn min! zijn hartaer af te ftooten: Eer hy op 't bruylofsbed fijn lullen heeft genooten: Indien 't mi/n Lief maer lull. Aran. Sijn dood die luftme wel Maer hieris breyn van doen, hoe men 't in 't werrik ftel. Tthatn. Doe fo 't tl beft geval. Aran. Die fonder overwegen Yetforgelijksbeftaet, die vind fich licht verlegen. En die voorfichtigis en langfaem in fijn raen, Maer vaerdig ia nee doen. Tkam. Wat kan oas tegenftacn; De TREURSPEL. ïj» De kracht ran uwen arm falu een raedsman ftrecken. Aran. Een groote fchelmery eyfcht tijd om te voltrecken. Tbam. Gebreekt het ^en u macht ? Aran. De manflag is genng, Alwaer 't in 'r vlacke Veld, met een geftroopte kling; Maer wat de Leeuwenhuyt niet voegfaem kan bekleden Zal t yoflenvelbeKleen. Hierdienen liftigheden, Dit fchelmftuk is rijp. De angel van 't verraet Bekleed men door de tijd met een beveynft gelaec Uw voorilag is te ruw', men moet het eerft bediffelen, De beytel kan een blok wel in een beeld verwiflelen ! Maer 't heeft fijn tijd van doen, de tijd die doet een fpruyt OpwafTcn van een boom ; diesftelt de neerflag uyt Van het Romey nfche hoofd, de uur is niet geboren Van Saturnimis dood. Ik heb den »al belchoren Van Titus Huvsgefin , en 'i is alrec fo var Dat het in arbêyd gaet j eer Phoebus fijne kar In d' Oceaen bedelt: fal Tbamera bemerken Wat haer gehoonde Liefaen Titus Stam fal werken. Tha. Wat heelt u breyn gedigt > Amn Ik heb uw'Soonsfoveet Door tniine raed gebracht, dat Rozalinas eer Van daeg verwelken (al, en Baffianus fneavelen: Klaudil en Gradamard fal ik van dele heuvelen Doen fmooren in dees put. 'ïkam. Hoe fal 't dan vordergaen Met hunne ïongite Broers, i'ollanderen Melaen ? Aran. Mevrouw weeft maer geruft, ik weet het fo te brouwen, Dat men de longfte Zoons voor broederbeuls lal houwen. Dies heb ik by dees put dat hem dedoodfal doen, Een Hellemet met goud begraven onder 't groen, Daer toe heeft mijn vernuft, om 't fchelnxltuk op te toyen , Een feker Briefgedicht, die ik in 'tbolchfalftroyen; Die van 't begraven goud, en vandebroeder-moort Sal melden. Ay ! fchep moet, fokrijgtdewraekeen poort. "ïham. Hoedanig is de fin ? Aran. Mevrouw die konfe lefèn. Wat dunkt u van 't bedrog ïTham. Hier is in t minltc vrefen. Het fchelmftuk beeft fchi; n; maer elk is een Soldaet; Dies wacht u voor de Broers. Aran. Noyt lukt het quaet fo quaed Alsd'agtenjogtweldugt» hoeftouter* hoe verwotder, Hoe; 3« ARAN en TITUS. Hoe braver uycgevoert, de itouthey t is te meerder Vanbloeyend'achsbacrheyd, deachrbaerheytvan macht» En macht van overhand, daer elk fijn heyl uyt wacht, Die naer de goudmijn fteekt, moet lig den arbcyt trooften. Die naer de parel duykt in 't parelijke ooiten, Ontfict fich geen gevaer: fodoetde GotfcheMoor, Die fich geprickelt vind van een wraekgierigfpoor. Ik fal tot op de troon van Saturninus klaveren, Alwaer de wet mijns wils, al donderen fal daveren In 's aerdsrijks andrc dag, maer 't heeft fijn tijd van doen; Eu wie'er tegens (treeft. faPt met fijn hals vergoen. rh. O oorfaek van mijn min! Aran. O oorfaek van mijn luiten 1 BaJJianus. Ra-uUna. Tbumer». Aran. Bof. TJTOeThamerabydcMoor? Roz>. •*-•*- lek fag dat fy hem kuiten» Baj\ Ikfag, en fie het noch, isditde Got fche telg ? Wat houtme, dat ik haer niet dadelijk verdelg f Rex- Ay, Baffianusfta. T^""». Gins fie ik yemant komen. Ar*». Vaer wel met defe kus. Tb. Verfchuylubydebomen. Ar. VaerwelVorftin.vaerwel. TA. Wieraed uitenfoitout, Te komen by de bron, daer Tbamera fich onthoud f B*T- Wie raet de Godfche Vrou de Gootfche Moor t'omvangen, Dien fy, gelijk een klis, aen fijnen mond bleef hangen. Tham. Ik fweer deB laffe Prins.' Bof. Ikfweerdegeylefnol! ~ï.h*m. Ik fweer u andermael! B«/l Sweert by u fwarte Pol. Rot,. Laet gy u eerbaerheyt om fuik een fchrik-dier flippen 5 Om fuik een Verkens muyl, met ongekrulde lippen : Wat heeft u dus bekoort, fijn oogen vol van vier? Sijn krulde Satirsbaerd, fijn backes als een Stier ? Of 't hayr als lamre wol ? of lompe ledematen; Of is 't fijn platte neus, met opgefpalkte gaten f (roet. Ik fchrik voor 't fchrickelijk beeft, befmeert met fchoorfleen- Tbant. Had ik Dianaes macht, mijn Iuft was al geboet Aen uw' vermerelheyt. Buff. Uw' magt die fal niet haperen Om Saturninus hooft met noorenen te bckaperen , Als of 't Acteon waer. Ibam. 't Sa bengel ga van hier Met uw' albafte pop. voort dartele Venus dier; Ga.flukj uyt ons gelicht, verlaetdeca' groene boffehen: Uw' TREURSPEL. jt Uw*kindsheyt isde roe noch nauwliks ontwoffchen, Hoe lang is 't wel verleen , feg opgefmokte beeld, Dat gy in 't kinderjioof met poppen hebt gcfpeelt t Roz,. Hoe lang is't wel verleen, dat gy de Gotten hoonde, Toen gy uw' Egemael het hooft met hoorens kroonde. Tham. Hoe lang is 't wel verleen, dat gy met Bafliacn, Hier in het eenfaem Bofch . uw' minluft hebt voldaen ? •Rot,. Hoe lang is 't wel verleen, dat gy uw' heifche luiten In d' uytgeftrekten arm van uwen Broeder bluften.' Tham. 't Was op den felfden tyd , dat Rozely nas moer Haer bed ontwyen liet van een Boskaenfe boer. Roz,. ' t Was toen u Vader hem by fijne Moeder voegde, Die zyn vervloeckte luft op 't bed haers mans vernoegd*. Iham. Swyg Rozelyna , fwyg, uw huys dat is berucht. Roz,. Seg alles wat gy wilt, maer fwyg niet van de vrucht Die gy by Aran hebt. Tham. Wat was uw' eerfte Va.der t Een fpeelkindvanGod Mars, een fchelm, een verrader. Een moorder van fijn broer > een die 't Sabyns geflacht In 't midden van het fpel, beladig heeft verkracht. Baf. Help Vader Romulus; Th. Help Quiro! help uw' moeder i Qtiiro. Thamara. Pemetrius. Baffianus Quiro. VT 7At eyfcht myn Moeders fchrceuw' f Tham. VV DoorftootdesKeyfersbroeder; Hy laftert onfe (tam , en boet uw' luft met haer. (waer. Roz,. Ofchellem wat is uw'doen ? Dem. Dat werdgy wel ge-Tham. Stopt Rozelinas mond, hangt 't lyk aen defe ftruyken, Verfchuyl met Rozelyn, om bare roos te pluyken. KUudillus. Thamara. Gradamard. Ara*. Klaud. ¦yT7Aerishet«ngediert? Tham. W Gins borflr het uyt een horn. En'tyld'cerftoponsaen, maerraek indefenborn. Grad. So is t in ons geweld. KI. So fal't ons niet ontworftelen. Grad. Sagt, fagt me dunkt ik hoor het ramlen van fijn bordelen. Tham. Voort Aran, nu is 't tyd. Aran. Legt daer vervloekt geflacht i So fal 't u Vader gaen, die my Knoife: bracht. *i ARAN Mït tooislicht in de vuyit te op den gront kan (lappen. Tit. Ga voor wy volgrn u. Sm. O aller (leden Stad I Die tweemael twaelf ;n;jl, met uwe muur omvat: Row-rr,t g«n mee»- op 't getal van vierd half hondert templeili Nog (even honden toornsi dees die dt hendert dreir.pelen > Va», 't hoop Kapitool, als jongde Racd. beklom i Eyfcht TREURSPEL. 33 Eyfcht een verflagen hert. Och! vroeg gcpluskte blom. Tit. O ramp! ó groote ramp, 6 fchrickelik vertoonen„ Klaudil, cnGradamard, myn levens waerde lbonén, Wie heeft u dus verdelgt? Lut. Klaudillusherflenvat Is t'eencmael gefcheurt, hier leyt het breyn gefpat; En Gradamard, ó fchrik! is 't aenficht heel aen mortelen. Tit. Op, op blocdgierigc wrack, fchjet u verwoede wortelen, In Titus ingewand, ach Markus! ach! ach ! ach. , Mark. Men beurt de lykcn op , en draegze voor den dag. Tit, Ik haet, ik vloek den dag; ja Titus fchuwt fig fel ven, Gy fult Andronikus in defen put bedelven. Mar.Klim Brocder,klim,ay !klim.7ï*. Decs' onderaerdfe My» Sal uwe Broeders lyk tot eenc grafftee zyn. Luc. So gy hier bly ven wilt, wie lal de wrack aenfehenden ? Sat. O Baffianus dood! óbronaervan ellenden; Tit. Vervloektd'afgrijiïèlik'enonverfoenbredaet, Die God, op fijne troon voor 't eeuwige voorhooft flaet! Och! kan d'alliendc Son aen 's Hemels welffel prijkem, Nu fy haer oogen flaet op deez'bcblocde lijken? O wee! A barens nood ! 6 bitter ongeval! Datall' de Romers treft, maer Titus boven all'. iSrt.Wraek hemel,hemel wrack.TÏ/.O fchrik der dwingeland* Die uws donderkloot, enblixemt'iamenfpande, En wurpfe met u vuyft op Typhonas Itorrerikat, Och! wreek uvan dit bloed, dat u in 't aenficht ipat. Mark. 't isnoodigdatgy de*ez'lielcloofe lyken, Op 't midden van de markt, aen yder een laet kyken, So worden de gemoên van'tBurgerlik gedacht, Naer eyfch van burgereed, tot fuik een wrack gebracht, Die d'overfchelle Faem fo yflik uyt fel blafèn, Dat ly met haer trompet het aerdryk lal verbafcn. Tit. Hier leyd een brief geflroyt. Mark. Men geerze't Roomfch Gelag. Op dat hy, fo 't hem luft, den inhoud lefen mag. Sat. Hierlchuyltdefchelmery. Tit. Wie heeft het ons befchoren? Sat. Verraed, (helaes!) verraed. Tü. Ik bid uket 't ons horen. C Sat. 34 ARAN en TITUS. Saturn. PollanderenMelatn, dewraekdiebeeftbaerlujli Met Bajfmnus bloed, alree een deelgeblujl, Vu? broeden %yn verdelgt daer ik tfontfangen gave» (Het loon van. defe moort jergvnidig beb bgvraven. Voor 't melden van defaem; Het bof van Satnrnyn, Heb ik ten dienft van u belooft aen Pro%erpijn; Want diejijn baet en leet, door leet doen poogt te ureeken, Die moet geen ftbelmjlmk ten halven late» fieeken. Hpc Tit us, uwc Soons ftaen die n* onlen val ? Menfoek niet na het goud: Wat braekt de tijd al gal ï Tit. Dit fchelmftuk is gedicht. Sat. Wie kan dat oordeel ftrijken ? Tit. De tijd die 't al ontdekt, die fal 't de Vorft doen blijken. Sat. Wy wachten op geen tijd, de blijken zijn te klaer. Uw' Sonen ïijn bericht; ons leven loopt gevaer, Ten fy men uwe Soons fo datelik doe grijpen, Om d'oorlaek van de moort uyt hare tong te nijpen. "Tbamera. Satttrninus. Aran. "Titus. Marcxs. Lucins. Quintus. Thara. C\ Wacrde Bruydegom! hoe is uw' Bruyt geftcurt ?, ^-* Het aengefigt doorkrabt,en 't Lijfcieraet geicheurt Sat. Wie darde fulksbcftaen? That». Twee God-vergeten Schelmen, Macr 't aangelicht vermomt met glinft erende helmen : Sai. Verhael het ttout beftaen. TA. ik fchüylde by een bron, In fchaduw yan 't geboömt >, voor 't branden van de Son; Daer ik met ecnen fchelp, een luttel water lchepte, En eer dat uwe Bruyt de rriflehe koeldrank lepte, So grecpme d'een by 't hayr, en vrurpme voort ter aerd, En fprak: ó Kayiers hoer I men fal u door het fwaerd, Doen dalen na het rijk der woede rafernyen. Wat fwom ik in e«n Zee Van alte grooten 1 yen; Ik fchreeuwde dat het klouk, op 't yflèlijk gerucht, Verlchcen de {iorfchc Moor, fy tegen op de vlucht; Macr Aran isals dol de fchenders nagevlogcn, En fonder lijn ontfet ik had mijn Zici gefpogen. Sat. Op Ridders, Riddersop, wyzijn althausverraen: Befet in aller yl de mouden van de paen. Aran. O wijdberoemde Vorti! u grondYcft is aen 't fpatten. Te» TREURSPEL, 3J- Ten fy men Titns Soons lbo dateiijk doe vatten; En ftrafFe met de dood, de wraek moet zyn voldaen. Tit. Wat oorfaek heeft de wraek na Titus Soons te ftaen ? Jr.So hacft als 't woede fwynmijnfwijnfpriet was ontkomen Sprong ik van uyt de fchauw der blader-rijke bomen, Ik ging op 'tïchrccuwcnacn, en vond Mevrouw ge va?, Dies ik, getergt tot wraek, vol gramfchap derwaerts trat: Defchclrnen acrzeldcn; maerik, geheel verbolgen, Beftond de vluchters met het naekte ftael te volgen; Sy fchuylden achter 't loof, en decn hun helmen af, Toen kon ik Titus Soons, de fchenners van u ftaf, Pollander en Melaen. Sat. Leeflangó eer der helden! Die Saturninus bruyt in hare vryheyt ftelden. Aran. Ditlemmcr is den een ontvallen. Sat. Dit geweer? Hoc! is't Pollanders kling; nutwijffelenwynictmeer, Of Titus Huyfgefin, heeft onfe val gefchapen, Ik ken't verguit geveft, dit is den fchclm fijn wapen. Th*m. Wat leggen hier voor Doón ? Sat. De letteren van dit blad Die hebben Titus Soons, met dcfe moort beklad. Thar». Hun broeders, en u broerib jammerlik doen fterven ? Sat 'k Wil dat men Titns Soons van lit tot lit doe kerven: Elk geef iïch bofchwaert in, en foek waer datfe zijn, En fleepfc ftreng geboeyt voor 't Recht van Saturnijn. Mtrk. De Vorft die fie wel toe; 't fynreddelofc dingen So oiibcwuften ftuk d'onnooflen op te dringen. Quin. Hier is het heylloos, goud. Sat. Wat feyt de Vader nu ? Tit. Ik feg gelijk als't is, datikvoor'tfchelmftukgruw', En Iwecr 't vervloekte feytop'taldcrwreetft tcloncn, Tot-focn van uwen broer, en mijn vermoorde Sonen; Macr waer het fchclmftuk fchuylt is duyfter om te raen. Sat. Het duyfter is ontdekt; Pollander en Melaen Sy n Titus «y gen Soons, Tit. , Wie heeft den brief gefchreven? Sat. Die voor't genoten gou4 decs moorden heeft bcdreyeru Tit. Een die de goadc lof van mijne Soons benijd, D.ie fy, in't Gotfchgewcftj verdienden in den ftri jd. Schooa 't waer is als gy legt, fo porren mij »e dadc n, O a Die 36 ARAN en TITUS. Die ik voor Romen deê, u wree-heyt tot genaden. Goet Romens ben ik niet, ó Roomfche burgervoogt; Maerwiekan'theldenfiuk (daer ydcr mond van boogt, JadaerdeFaemmccftoft) vanl itustongverfwygen! Gedenkt u wel dentyd van onle burgerkrygen ? Wat was 't taaloude Room een yflëlik moort-tooneel! Het Raedhuys vol verraed; de Tempels vol krackeel. Elk huysgetin gefplift, het krielden in de ftraten, Van felle plonderaers, de moord was uytgclatcn. En holden door de Stadt, och ! met hoe luelle fchrecu Quam d'onVerwachte dood het Kapitool betrcen. Mier fag men, tot veel leeds, het floopcn der gebouwen. Daer 't woeden van de mans,gins kermen van dé vrouwen. Hier 't Hepen van de doón, die men van overal Ten venfteren uy twurp, de markt was met een wal Van lyken, afgefneen daer d'aengehifte gilden, Na fchoppen van de Raed, haer'raferny op fpilden. De Ridd'erfchap befweek, het graeu was 't faem gerot; Elk vlamden op debuyt, die lijnen erfgenot In twijfel had gebracht, om hem te overleven, Werd van fyn erfgenot een mes in 't hart gedreven; 5o floegde eygen baet de handenaen lijn vrunt, D'eeh ging fijn fchuldenaers betalen, met de punt Van de vervloekte kling, een ander verwd' fyn handen, Door een verjaerde work; in 't bloed der bloed-verwandcn Een wreeder bluften 't vuer, van fijnen erf krackeel, In 't uytgelpatte breyn van 's broeders beckeneel! Sulk een dafd 't fel fte ftael in 's amptmans boefcm wringen Op hope van fig felfs in 't open ampt te dringen, Die fijne boelfchap had befwangert, door de tyt, Diemaektfig, dat te pas, defwangere boelfchap quyt. De balling, diefigvondvan 'tburgerfchap verfteken, Quam fig,met euvlen moed van 't heylig vierfchaer wreké, Geen fchennis fo vervloekt, n«ch gruwel ïb vol fchrik t Noch wreetheyt 1b gehaet, en borftfer oyt uyt Sty x, Of 't ging 'er toen in fwang. De witbcfneende hayren Verfchoone d'oude niet; noch d' onvolwaflejaren, De Bloem des jongeling*, noch d' aclitbacrheyt des mans. Daer T R.E U R S P E L. 37 Daer Romen roem op droeg, in d'oorlog met den Frans; Nociuft weenen kon de fchaer der werelofe vrouwen De breydeloofe luit des fchcnders niet onthouden: D'onnoofclhcyt quam 't kind in 't woeden niet te baet, Noch 't Godgewy dc kleed den Prielterlickcn ftaet, Het heyligdom was heel met gloejend puyn bedolven; Men fag een Zee van bloed in Kerk en Racdhuys golven. De ftaetfucht greep u ftaf, en ftak naer uwc kroon; Die dag quam Room te ftaen op dertig duyfentdoön. Wie kon de raferny, daer 't w ij dberoemde Romen Dat pas vanfwangerging, dan,Tkus tong, betomen? Ik decs'in reden ftaen: lchoon dat de raferny Na gecne reden hoort, io deêfe 't toen naer my. Is dit myn loon, dat ik uw' hardfteen, en outaren Tot noch toe hebt bewaekt voor 't woeden der Barbaren ? Dit 's u befolding dan, 6 overoude Ham! Weeg al het goed en quaed dat oyt fijn oorfprong nam Van' i itus huyigcfin, ik fweer u dat mijn degen Veel fwaerdcr dan de fout aen myne Soons fal wegen. Sat. Is "t billik dat men deugt met ware deugt bekroont ? 't Is bil lik dat men 't quaed met euvle wraek beloont. Tit. Die fig uit euvelen wreckt,dic wreekt fig niet uyt oordeel. Sat. De wreekluft van dc Vorft, die neem{ fyn macht tot voordeel. Tit. Diefichtyrannigwreekt, diefchandvlektfyneTroon, En maekt fyn onderdaen ten dienft van 's vyands kroon. ife*.Door 't wreken kan een Vorft dekrijt fyns ryks vergroten. Tit. Door't wrek.cn werd de Vorftvan fijne troon gefloten. De Vorft die wreekt fich wijs, die door vergeten wreekt, So maekt dat fijne faem tot door de wolken breekt. Sat Daer 't quaetdoen,door de ftraf,in teugel werd gehouwen, Daer kan de Vorft fijn troon tot aen de ftarren bouwen. Tit. Dewreetheyt, en de ftrafzyn ongelijk van waert. De ftreng bepacl de ftrafbeftaet in 't wettig fwaert. De wreetheyt in het hert der wreede dwingelanden. Sat. De Vorft wreekt nacr het leedt, de wraek en vierfchaer fpanden. Tit. O Vorft! eenreedlik Vorftgcbruyktin'twreekcnmaet. C 3 Sac. 38 A R A N en T I T U S. Set. Maerniet aen die fig heeft bcfoedclt met verraet. lit. Is 't foo ? de fout is groot, fo groot dat ik moet yf«n; Maer grooter de gcna die gy ons kond beWyfen .- Sat. Diefèlfgeenfchelmwilzyn, die moet defchelmcry Tot foen yan 't heylig recht, bcftrafFen na waerdy, Ook is ?t onmogelik, dat een oprecht geweten, Tot nadeel Tan het Ryk, het quaetdoen kan vergeten. lit. De Hemel is te goed, gelykwe dagelyk fien, Om yets onmogelyks aen 't flerflyk te gebien: I ndien het anders wacr fo zyner geen tyrannén, Die tegeris 't aerds geflacht fo wreed tyn ingefpannen Als d'onbepaelde God, de gever alles goets; Die, 't geen te bitter is doormengelt met veel foets. JDe Vorlt, die 't quaed vergeeft, die werd van alle tongen, Schoon hem de dood verflint, een levend lof gefongen, De blydfehap van de wraek die duert maer voor een poos, Maer de barmhertighcyt, die is ganfeh endeloos. Sat. De Vorlldie fijngemeentals ftraflèloos laetdwalen, Die laet fijn mogentheyt van fijn gemeent bepalen; Hun wraekluft heeft de fchelms in onfe dood gewrocht. tit. Uw' dood fcheen hunne wil, maer die is niet volbrocht. Sét. Een onvolbrachte wil, geneygttotföhelmerye, Die ftraft men als volbrogt.iW*r.ü Voogt der heerfchappye Vergrypt u niet, fiet toe, men twyfel aen de fout. S*t. Wietwyffeltaen't verraed? hier-is de brief, daer'tgout. Mark. Waer 't Palamedes niet, dien Phenix, dit de Grieken Beftraelde met de glans van fijn vergulde wieken: Door fo vervloekten brief, met Land-verraed beticht; Dit's een Ulyfles vond. De Vorft die is vérplicht Tot nauwer onderfoek, eer hy dit ftuk kan ftrafkn. Sat. Wy wreeken fo 't ons luft, wie dat'er tegen blaffen; rit. Heel anders blonk oud Room, toen d'elpenbeene ft af Van 't Burgermeefterfchap fich op het Land begaf, En huwden aen de fpainfehaduw van de elfen, Toen'tRaethuyscn de ploeg elkander quam omhelfen Met onderlinge trouw; toen hier in's Veldheerskas Geen nodig Huwelyks-goedt voor loon noch dochter was; Noch dat men uyt den boel fo yeel by een kon halen, TREURSPEL. 39 Om lyk-vuur van fijn heer, en doodbus te betalen. Macr zedert dat de Pruyk, vctleckcrt op <;iei*en, Met Keyferlyke gracht van parelen wierdbelaen, En dat de zydc keurs van Goud en Silver krackte, En met een Koningtijk, van helle ucencn, blaekte; Is al haerglans bcfwalkt. DeStae-Iüchtgaetinfwang, Het Racdhuys weidgevreeft,. als een getergde flang. Elk Rechter is een beul. De V ierfchaer is gelpjinnen, Van helle woekenaers. De Goud-dorft nwekt Tyrannen: De Rechter weet het recht te buygenals een was: Of fo 't lijn buosheyt wil, te bryielen als een glas. S*t. 't Ontbreekt u Spraek-lit niet ons agtbaerheyncfcheldcn Maer ons ontbreekt noch min uw' lait'ren. te Vergelden: Dies houd de w raek geen ttand, voor dat fy hare lull, Met u moordadigc.Soons, tot walgens hecit gebluft. Het oordeel is ge vel d, ty fallen 't niet ontkomen, Voort, neemt de lijken op ^ eavoertle binfïenRomen. Mark. Ik bid voor Broeders Soons, 6 Aller Vortten Vorft! Eergy uw' groote deugd met menfehen bloed bemorft. Tit. Van God gevloekte Stad, wacr zijn u roembaef ecuwen! Verduyvelt Wolve-ncft enmoortkuyl vol var* Leeuwen! Ik lie uw' val te moed', uw Oörlogs troon gedoopt, Het heylig recht onthuld, de tabbert uy t-geftroopt: 't Ontwoede Kapitool vol woede tafernyen; Vol Sphynxen van bedrog, vol HydrenerrJrjcrpyen: De Handvtft voor het grauw'het Kerkelijk gebouw, De Nacht-feyl tot een Neft, de Spin tot w^cf getouw, De Huys-Goón in hetvuur, de Huyfcn heel verlaten, Van Romulus-Burgery, de kronkelende ftratcn Belwalmt van Burger-bloed; de Kollatijnfche Poort Met lijkeniöegeftopt, de Tyber root van n oort': De Markten ruygbegroct,eriÜutaer-klcén befchimmelcn, Het eeuwig vuur gebluft, Vroü V tftas hardfteen grimmelcn Van brallend ongediert; de deugden fonder heul, Alrce fie ik den flaef fijn eygèn Mèefterï Beul: De Sutlers krans gefchend van haér fchenfrcke Broeder, De Dochter geeft vergift aen d'afgeleefde Moeder; De Vader door de Soon, de Soon doot't Vaders ftael, C 4 Van 4ö A R A N en T I T U S. Van 's levens grens gefchopr, de Vrouw haer egemael. De Man fijn bedgenoot op 't bed de ziel doet braken, De Voediter voed het Kind metdoodlikfpogvan draken: En fchaft het tengre Lam , aen 's Moeders fpit gerooft, Op 's Moeders eygen diich, die haer gebraden kroolt, Voor lecker Wildbraet kauwt ¦ hoe fal de Dondraer lyen • Als hy genaken fiet fo goddeloofe tyen, O Zon die 't al befiet ? ontdek de ichelmery, paerick, met mijne Soons, fo onverhoeds in gly. Rey vMtt Rtomfche en AndroniMnfer Joffcren. Zang. VDer voegt fich om te toyen, -*¦ Vlyd de hagel witte keurs; Sluyt de tabbert rijk van ployen , Met een gordel van veel klears j Doet de parlemoere-pruyke, iSfiet alleen naer balfem ruykc, Maer naer 't geurige himet: Streelt de hayren vleyt de rofen, Maekt de fleuyer aen 't toppet, Strikt de ft rieken op de brofen, Ciert de borft met diamanten , Spaert noch oor noch arremringen, Tooytde poefeligc handen, Net getal van vingerlingen, Ingeleyt met efmaralt, Daer het geurig' ooft mee bralt: Wat is Venus fonder gordel ? Schoonheyt neemt cieraet te vordel! Ttgen-fmg. Weg met fteenen , weg met peerelen, Hier eyicht fteen noch perelfnoer, Want de tranen die hier de weerelen, Stremmen nu tot perlemoer. Krabt het aenficht, klopt de borften, Smeekt het hooft der Roomfe Vorftcn > A1 waer 't hare als Diamant, So is 't tot mcdoog te fmedea, TREURSPEL. 4* Met de hornet van verftant, Op het aenbeeld van de reden Maer de Min nemoer versiert, Toen Adonis was gebeten, Van het woedend ongediert ? Venus heeft haer pruy k gereten» Ja haer geurde roofenhoet. Val de Roomfche Vorft te voet, 't Wapen van de Maegde-reyen Dat beftact alleen in fchreyen. loefang. Huwt de klank der fchelle luy ten, Met het fpel der dertel fluyten , Leyd de Bruytaiet fuik een galm, Met de fleep van haer gefpelen , Langs een vloet van maegdepalm; Naer de Roomfche wreek- tonelen, By haer lieve Bruydegom, Die op d' oever van fijn leven 't Laetfte kusje wenfcht te geven, Aen fijn kuyfche Maegdeblom. DERDE BEDRYE. Markus. Roulyna. Mtrk.J) Ampfalige Rofclyn! vloek waerdig zijn de Honden -^- Van u geboorte-dag, wie heeft u dus gefchonden In 't quikfte van uw' lent ? O lydeloofe fpy t.' 't Schyrit dat de woede wraek my 't ingewant doorby t. TitHS. Snturninus. Hollander. Melanus. Lucius. Roomfche Rechters. Markus. Razelyxa. Tit. J/~ An ik de Roomfche Vorft niet meuken met de tranen, -*^- Die als een foute Zee, langs 't rimplend aenfigc banen f Ik bid u om de cere van uw' doorlachte ftam, Ik bid u om de uur dat gy ter wereld quam : Ik bid u om de bord die uwe kindsheyt voede, Dat gy u niet vergrypt, door al te hevig woede. Genade Groote Vorft, genaed, och! en geen recht; C5 Er- 41 A R A N en T I T U S. Erbarm, erbarm u toch met uw' geboden Knecht. Heeft Roomlus Kinds gelchrev de v» >>lven nier bewogen? Beftrael, beftrael uitaer'mei itralcnvan mcJo^cnj Of isu hartvethertin y'er . daerdeiyt, Van mijn demoedigheyt haer tanden op verflijt f Ik geef mijn harte bloet, om 'c quaet miins ioons te boeten : JWtfrA.Andronikusllao,». 'it Ik kusde V orlt zyn voeten. Mark. Rijs Broeder^ Broeder rijs ' it. Ik laet de Voift niet gaea Voor datik voor irvn Sonnsgenadehcbomfaen. Mark. Andronikusftaop. de Rechters zijn vertrocken. 2ït. Wat woel ik in een Zee van riuyfcnr ongelocken .' Mark. Och! Broeders fie u kind Tit. JMyn uytterkorcn kroos > Hoezytge dus bebloed ? \Aark. Z'is hand en tongeloos. lit. Hoe , hant en tongeloos? Myn ingewand moet fcheuren Om 't gecn'er is gefchiet. M Ttt. Ik raes van ongeduld , ik vloek, en weet niet wien i Wie hecf'er oy t op aerd' fo wreden ftuk geiitn ? Titns. Markus. Luctus. ku^chnti. Arm. *y Eeghaftig Oorlogsheld, ik kom u tijding brengen, ^Hoe datnaen 't bloct uw 's foons,door t wettig iwaert Tit. Waer lal de flachtbank fijn ? ,'fal plengen. Aran. Dicht aen des Tybers boortj In 't aenfien van de Stad: wiens marrikt- ruyme poort By nats barftenfchyntdoord'aengedronge fcharcn , De huyfen loopen leeg •, de Vrouwen naer d' Autaren> De mannen na 't gerecht ¦, het Capitool is doots; En 't Hof van Saturnyn gelijkt een ydle loots ; De waterkant die leeft, het gri m melt op de daken; Al 't Heyr is op de been; de Popclbomen kraken Van 't opgeklomme graeuw, de Tyber is bevloert Van fchuyten, vol van volk, en over al gevoert! Een wereld vol gedrang begeeft fich in 't Boffchaedi«, So draeals uwe krooll de Roomfche wreekftelladie » Al ridderend beklom, omheyningt met een üoet Van Saturninus wacht, elk ftietze met een voet: Wat mart het hey lige Recht, begoaner een te fchreeuwen ? Men werpfe voor de Muy 1 der hongerige Leeuwen, Of hangt hun in de lucht aen een befchorfte itam, En fleep hem voort langs d'acrd, en braed hem in de vlam: En dompel hem in zee > in 't aenfien hunner tenten; So werd de woede wraek der twee paer Elementen Naer haren eyfch voldacn: een ander riep vacr voort. En ftraf de moordenaers voor hunne broeder moorr. Wy fullen 't laeuwe bloed de wraek ten offer brengen, En met de wiflend afch van hun gebeente mengen, En fuypen het, tot foen van 't vinnig moord-krackeel, Uyt d' uytgefogen fchonk, en 't breynloos beckeneel. So fal de wraek haer vuur ten deele konnen bluffen. Eenander riep fie toe, de Vader fit op't kufTen , En voerc het Roomfche Heyr, indien gy uw vergrijpt, Dat gy het moord geweer, op Titus fonen, flijpt i Ea TREURSPEL. 4Ï SonaekideRoomfcheval, die, alseenPeftf falloopen, Poor 't ingewand des Rijks, tot dat wy zijn verlopen, In 't afgetapte bloed ; ja dat de Vreemdeling, Wanneer hy herwaerts reyft, met groot verwondering Salfeggen: dit was Room; en met de vinger wijfen, Hier fag men 't Capitool, tot aen de fterren rijfen: Paer was God jannas Kerk, wel eertijdts opgerechr. Maer nu een Moort-autaer door onderling gevecht, Van deez'gefloopte trant heeft Ncroos oog gekeekenj Toen fijn vervloekte luft de Stad aen brand dee fteeken; Op dat hy fou beften, van d'opgekeeken muer, Hoe Troyen was verbrand door het Argoolfche vuer. Het graeuw' hier loor getergt, heeft op hem aengedrongCH, En d' al te lofle tonguyt fijne mond gewrongen, En trappelt hem op 't hart dat hy zi jn ziel uy t-fpoog, Enflurpten 't rentlcnt bloed, fo't uyt zijn aders vloog. En fcheurde 't ingewand, en knaegde het gebeente, Sodanig was het woen van Romulusjjemeente. Tit. O kirteloorge wraek ! o rcedeloos geflacht! Gy zyt van' t ongediert op Taurus voortgebracht. Aran. De Roomfche val fcheen toe te ftaen in haer g«boortc > Haer overftrijdbre muer, en driemael twalefpoorte, En tempels hemel hoog ontfetten fich vanfehrick j Maer lubberden in 't bloed in eenen oogenblik : Men vocht mer ftok en fteen; want die fig poogt te wreken , Die fal geen wapentuyg , in tijd van noot gebreeken. In 't midden van het woen genaekt ons eene maegt, Als of't vrouw Venus waer, daer Paphos roem op draegt; Ten kuyten toegehotft ; met purper verwdc broien -, Bemytert met een krans van uytgepikte rofen \ Gedoftmetworm gefpin, dat glimprijk neerwaertsployt: Van Pallas geborduert, met diamant beftroyt; Omgordelt met een Riem by Venus riem geleeken; De Son die fou fijn toorts aen haerparuyk ontft eiken, Haer tabbert kraekt van goud. het hayt hangt overtuyt, En gorrelt langs de rug, als 't havr van eeneBruyt. Soklomz'op't wreek tooneel. met neergeflagenoogenj Ea heeft, tot driemael toe, voor 'theylig Recht gebogen; 45 A R A N en T I T U S. Een ydcr was verfaegc. en leyde 't moord-geweer> Met een verflagen moed, voor hare voeten neer, Ofegen-rijke Vorft! (fo fprakfy in 'et midden Van 't grimmclendc volk) ik kom uw' Hoogheyt bidden! /Om Titus jongde Soon, mijn lieve Bruydegom ! De Vorft bleef fprakelocs. Hoe fcydfe , zyt gy ftom ? Gy zyt aen my verplicht, mijn eyfch beftaet in reden, Gedenckt u wel de rijd, dat Romen wierd beftreden Van 't Afrikaens geweld ? wie heeft het heyr gefchut ? De kaden waren leeg; de fteden uyt-geput; Men riep om Oorlogs-volk.aiaer 't roepen mogt niet baten ? Daer geen befoldingis , daerzijn ook geen Soldaten. Uw'Grootvaer , volgevaer, verwachten, alleuur j Het Over-zeefche Heyr voor d'onbemande muur. Dat fpeet mijn Moeders Moeyj dies {y, met d'cen der Joflren Op 't hooge Kapitool eerbicdelijk quam offeren Haer borft en hals- cieraet: de pruyken vol gefteent; De gordels daer de Son haer fchitrering van leent; Defleuyersftijfvangoud , dckeurflèn volfimbalen , De kstens (waer van wicht, dï goud' en fil vre fchalen , Met paerlen overfaeyt, die men op Bacchus fecit. Ter kimmen toe vol wijn, met forgeloofen geeft In fchaeuw'van Wijngerblaen , elkander plag te bringen, Sy gaven tot de krijg hun Oor en Arremringen. So wierd 't verlegen Rijk , door Moeders Moey , gered. D: bulderende trotn , en dreunende trompet Die kreeg terftoudgehoor. Der bond-genote fteden Die fkiden fich te werk om wapen- tuvg te fmeden , Men gefpte 't harnas aen en gorde 't fchitterend fwaert, En ftecg, met fpeeren (child, vol moeds, op r moedig Paert. Deploegmoftindefchuur, de feyffrns werden daggen; Defkivcrs van 't toppet veranderden in vlaggen ; Men floopten huys en hof; weleertotpraelgebonwt. Enbdïghcden ; uytnood, de balken , root van jjuud, Eu guide welleffels tot Schepen en Galeven , De Vrouwen fchooren't hayr, om kabels van te dreyen, Men iloeg in aller yl, al wat tot wind-vang paft, Als wand, en vloer-upijt, voor feylenaeH de maft, O oude TREURSPEL. 47 O oude goud e tijd waei zijt gy nu gevlogen ? So ('prak de doodi'che maegd , met tranen in haer oogen. Wy weten 't feyd de Vorft , al wat gy hebt gefeyt, Dies zyn w'aen u verplicht, maer in de redelijkhey11 Dat'saenuw eygenltam, maer niet aenTitus kinderen , Indienge't Roomferegrhaer kragt niet wilt veindnderen, So poog geen Moordenaer ie vryen voor 't geweer, Die woorden quetlten haer, als een gelcherpte (peer. Sy vloekte 'theyligrechtjen 't hoofi derRoomfche Vorften, Sy krabden 'taengeficht, en klopre voor haer borlten, En fcheurde 't blanke vel met hare nag 'leu op, Sy wrong haer ruy ten faem , gelijk een btullcheftrop > En gorden z' om haer hals met fulderende handen, Sy kauden hare tong en knarlten op haer tanden , Sy liep als een Bacchant. haer docht l'y f'ag de Maen, De paerden van de Son in haer garei^-" flacn. Men fag de Moeder Beul Oreftes noyi verwoeder, Op't Grickfche Treur toneel, bv zyn vermoorde moeder, Mettoorrslicht inde vuyft, quam Ipooken om fijn koets, En toonde har'- borll , bekloncert van veel bloers. De Vorll liond als een eyk, die al fijn telden kraken , Wanneer de dolle wind , mer wyrl gelpalktc kaken , Komt buldren op fijn kruvs , hv Wilt niet hoe hv louw , Nu dacht hv aen de moord, dan dacht hv , ia! de Vrouw, Den jongden van de 1 wee , al> Bruydegom verwerven, So wilt; het rechrdat ftaer na (trarf, Daerisdc Vorfi fijn ryfih. Tit. lkhoufcdaieli;kaf. Mark. Ho-Broeder^ uwe hand 1 wie fal de fabel fwajen, So gy de Roomfche Vorlt met uwc hand wilt pa jen, De nvt die is onnut. Svdiem tor kling noch fpeer. Hier Broeders hier 's de mijn . kapafmetujgeweer. Tit. De min is afgeleeft: hoe kanle beter ftryen, £)an als fy afgekapt > my n fonen fal be vryen, JUarL 4S ARAN en TITUS. Mark. Dat ftaik nimmer toe. Luc. Noch ik gedoog het niet. Dat my fo groot een hoon van my ne Vader fchiet. T/i. De my ne werd gcey fcht voor uwe Broeders leven. Luc. Schoon d'uwe werd geeyfcht; ik wil de myne geven. Mar. Sacht Lucius, hou ftand, hiet Aran hier 's de myn. Luc. Ik fweer u by myn eer het fal de myne zyn. Tit, Dit worftelen is onnut, het moet de myne wefen. Luc. Och Vader.' uwe hand, die yder een doet vrefen ? Aran. Nog gaet het na ons fin; raaer nog moet het anders gaen ter Saturninus Kroon op Arans hooft fal ftaen. 't Huys va > Andronikus heb ik al ree aen 't gypen. Het wacht de jongfte fteek, het mes is weer te flypen, Om Saturninus felf te ftieren naer het graf; So vlam ik op de Kroon en goude Scepter-ftaf. lit. Hier is de goude hand, die hand, die met den degen Ten dienft van 't algemeen, Garnaden met een regeu Van menfchenbloet begoot, diehant. die't Duytfche volk In d'Alpesheeft verheert; die hand, die Pontusklok Met lyken heeft bevloert, die hand died'Epirotten Dee fneu velen in 't gebergt ¦, die hand, die 't Heyr der Gotten Tot tweemael heeft verdelgt, die hand, die Argus muur Tenpuynhoopheeft gebeukt: die hant.die'tOorlogs-vuur Zeeghaftig heeft gebluft: die hand , die goude wetten Voor roomlus burgcrsfchreef,moet die myn Soons ontfetten Daer Aran daer 's de hand , ga geeffe nu de Vorft, En eyfcht fijn gramfchap meer ? fofal ick defe borft Ontfluyten met de kling, en 't kiement bloed aftappen, OfwilhyTitushart, ibkom weer herwaerts flappen, En fcheur het middelrif ten bangen boefem uyt, Dan fuk gy, 't Hof ten dienft, myn overtaye huyt, Ten fpieren afgeftroopt, op 't beckeneel gaen fpannen ; Want fuik een Keteltrom fal 't hooft deraerds Tyrannen Noch kietelen, wen hy fich , van breyn en bloet befpat, Op fijne zegen-koets , laet reyen door de Stad. Aran. Ik fal de ftrydbre hand, tot foen van uwe Zonen, In 't midden van 't gedrang, aen Saturnyn vertonen. tit. Kom hier myn Rozelyn, al lang genoeg verfchuylt. Wat is 'er dat udeert ? hoezytgcdasbehuylt ? 3i TREURSPEL. 49 Is 't om uw' Vaders hand, dat bey u oogen leeken, Sy knikt, öGoonfy knikt! hoe garen foufe fpreeken, Schep moed, mijn kind 1 fchepmoed; ik wis u tranen af. Noyt heeft uw' Vaders hand voor Saturninus ftaf So Riddcrlik geftreen, by 't klinken der trompette, Als nu in defe ftrijd, daer fy uw' Broers outfctce. Luc. Wie heeft dit wreede ftuk aen Rofalijn gewrocht ? fMark. Ik vondfe gins in 't bofch , en hebfe voorts gebrocht ï Doch heel en al vermomt, daer ik het bloet dee ftempen : Luc. Kon ik 'et vuer mijns wraecz in 't bloet des féhenders Ik fielden my te werk. (dempen , Quintus. Titus. Markus. Lucius. Rozelyna. Quint. /"\roem van 't Vaderland .' ^-' Ik breng (gelijk gy ziet) uw'afgekapte hand. rit. Waer blijven mijne Soons, die Aran my beloofden ? Qui». Uw'Sonen zyn onthalft; hier ziet gybey de hoofden. rit. Dat u de Donder fla. Qui». Dat ik de hoofden breng, Dat is uytlaft des Moors. Mark. Datudeblixemzcng. Luc. Vlic flucx uyt ons gelicht. Mark. Mijn wraek is niet te temmen, Voor dat ik in het bloed des Roomfchen Raeds fal fwemmen. Luc. Och! Vader.' Vader och ! wat lijd u huysal hoons! Hoe werd uw' (lam gefnoeyt, door 't flachten van u Soons l Is Vader fprakeloos f wiebeugelt uwe lippen, Dat gy geen moordgefchreeuw uyt uwe mond laet (lippen ? Mark. Hy is ganfch rocreloos, en ftaec gelijk de geen, Die door Meduzas pruyk veranderden in fteen. 'k Befweer uw' ltramme tong , by uw' mishandelt kint! By 't bloed van uwe Soons: indienge zi jtgefint, Dit heylloos fchelmftuk op 't allerwrcetft te wreken , Dat gy u mond ontfluyt, en dwingt u tong totfpreken. Lue. Sogy een Vaders hart in uwe boefem draegt, So feg ons, ofde wraek u't ingewand doorknaegtj (pen Spreek Vader, fpreek ay fpreek.' Mar. De Hemel wilonshei-De droefheyt bind zijn tong, wat ramp komt ons beftelpen. Th. O wee! 6 wee! 6 wee •' Luc. Och Vader ! wat fal 't zyn > Tit. O wee! 6 wee.' 6 wee.' Luc. Hoe pijnigt ons de pijn? Tit. O wee! ö wee! ó weel Mw.Waer zyn mijn broeder* finnen? D Tit. fo ARAN en TITUS. Ti*/. Wraek hemel,hemel wraek. Mar, Laetu reen verwinnen. Tit. Wraek Hemel, Hemel wraek. Mar. Ik bidu weeft tog Uil. T**. Wraek Hemel, Hemel wraek. Mark. Een die fich wreken wil, Beveinft fijn ongeval. Tit. Wat falmijn veynsplacts ftreckea? De weereld is te kleen om Titus lect te decken. M*rk. Het ongeluk is groot, ja overgroot ik ken't Dat gy bevochten word metallerley ellent: Maer alles heeft fijn tyd. Tit. Al waren de vlageu Van 't bulderende Noord, en dolle donderflagen, Tot een metale ftem, in Titus mond . gefmeet, So waerfe krachteloos, om d' oorfaek van dit leet Te melden na den eyfch Mar. Wy fiïllen ons nog wreken Van die dit fchelmftuk fo fchellems heeft befteeken •, Tot fchennis van uw' huys, dies roept den Hemel aen, Want fonder 's Hemels hulp werd hier niet groots beftaen, Veel minder uytgevoert. Tit. Den Hemel flopt zijn ooren, En wil my in het bloed van myne kinderen fmooren. Ik roep de hel tot hul p: komt felle raferny, Komt Dochters van de wraek, en voegt u aen myn zy: Komt onderaerds gefpook, wy moeten ons noch baden, In 't rentelende bloed van vyfmael honden Raden ; Luc. Hoe zyrge dus ontfint ? Tit. Ik ben^gelijk een Schip, Dat (ich aen fplinters ftoot, op een onfichtb're klip. Mark. Ik bid, dat gyu tong, voor dees tyt wilt betoomen ; Uw'klachten zijn vergeefs, gy klaegthetaendeboomen. Tit. Wiens lot betreur ik eerft , tot teken van veel fmarts > Pollanders, of Melaens ? Klaudils, of Gradamarts ? Of mijn bebloede hand . die't flagfwaert plag te dragen? OF Cal ik Lucius, in ballingfchap, beklagen? Of Rozalynas ramp; die kuyfche maegdebloem ? Of Saturninus broer , haer lieve Bruydegom ? Luc. Verkrop uw hertewee. Tit. O vinnige tyrannenf Och Lucius! och! zvtgyalthans verbannen? Moet gv in balling chap , na't koude Pontusgaen ? Heylooferavenaes! datudemoort moetflaen, Ofmerr! opyn! ódood.' hoe is myn hoop vct O Baffianus ziel! D z B©« fz ARAN en T I T U S. Doe kondfchap van uw' Broer, wie dat uw's levens kiel j Op d" oever van de dood, fo jammerlik dee (handen; Mark. Hout op, 't is lang genoeg, lit. o roem van alle handen j O hand.' ó dappere hand! daer 's vyands macht voor boog, De zenuw' van de Stad, on d'appel van haer oog ; Gyzijt door 's Keyferseyfch van defen arm gehouwen. O fchelm! o ryran! ik fal 't vergift noch brouwen Daer gy aen barften fult. Ween Markus, ween. ay ween! En klopt voor uwe borft met eene Keyfel lteen: Gy moet u broederszaet, gelijk uw' Broer befchreyen. Laet uw' döorluchte hand uw' hooft met afch befpreyen, En krab u aengeficht. Mark. O Roomfche maegdeichaer.' Beweent mijn Broeders zaed met ongevlochten hayr.' En maekt u aengeficht, door 't rollen van de tranen, Gelijk mijn Broeder doet, tot roofe pekelbanen ; Ik ben om Broederszaet i tot in mijn ziel, onillelt, So dat mijn bange hart by na in tranen fmelt. Tit. Hou op, elk heeft lijn deel, een yder voelt fijn lyen ! Maer al wat yder voelt, komt my alleen beftryen. Beween uw' Broeders ramp, hos zijt gy fo verfteenc, Beween uw Broeders zaed, en Broeders niet beweent ? Voort fpalk uw'grove keel, envalfonaeraen 't huylen, Dat bofchenberrig goonfich voor'tgefchreeu verlchuylen, In Kakus moordfpelonk 5 't is nu de rechte tijt, Dateik, omTitusramp, (ichfclfs aen tranen flijt. WeenRofelifii, ween, ween , ontfluytde fuyvrekranen Van uw' benaeuwde borft, en ftort de bracke tranen In dele watering, omheynt met groeyfaem lis; Tot dat de verfche beek fo fout als pekel is. So Lucius, fo, fo , laet fo veel tranen druypen, Dat Romen , in een Zee van rranen , kan verfuypen. So Markus, datgaetwel, ftilRofalyn, (lil, Ril, 't Schijnt dat het gantfche bofch met Titus treuren wil. hi*r. O roem van 't Roomfche Rijk! gy zijt van daeg gedragen Gelijk een Schipip op Ca?ïaers zegen-wagen-, Betulbant met lauwrier, begort met hand geklap, Omheyningr door 't gedrang van Roomlche Rid lerfchapj Bemantelt met de prael van Saturuiins gewaden, De TREURSPEL. T3 De Burgemeeftercn, en al de Roomfc^e Raden Geleyden uwe Koers, in 'taenfien van'de Nijd. Tit Ha, ha, ha, ha. NW. N& el hoe.' 't is nu geen lagchens tijd. Tit Ha, ha ha, ha, hoefoud'ikkonnenweenen ? Mijn boelem is verdroogt, mijn tranen zijn verdwcenen ; Mijn hert is leeg geput, mijn ingewand dat kookt, Soo heeft de wraek haer vuer in defe borft-geftookt: Een vuur vaniEtnasvuur, een vuur als 't vuur te Troyen. Ik brand helaesj ik brand , hoe kan ik tranen ftroyen ? ÏAark. Betoon nu wiege zyt, en wiege eertijds waert j Toen gy het Gotfche heyr deefneuv'len door het fwaert. Tit. Van daer,noth eens van daer, wog.weg, 't zijn beufelingcn, Sacht Markus , facht, ay facht! waerom fal Titus fingen J Wat feyt de domme loer ? hoe yllyk gilt het fwyn! Het gantfche bofch dat dreunt. Hoe legtge Rofalyn ? Swvg, fwyg, wy weten 't wel, hoor, hoor', hoe kanfe fmeken, O Hemel wat een vreugd 1 mijn Rofalyn kan fpreken. Wiark. OfinneiooleHeld! dit woeden duert te lang. Tit. Wiedaer? is't Titus ? Ja ik ken hem aen fijn gang: Sta Gradamard, fta, fta, gyfultmenietontfnappen. Vodrt, voort, Klaudillus voort, ik moet naStyxtoe ftappen, LaetlosMelaen , laetlos, hetisPollandersBruyt. Hier Aran; hier, kom hier, enkrij't uw'oogenuyt; Hoe huylt de rekel dus! wat klimmen hieralfpoken .' De Son befwijmt van angft, de hel fchynt uytgebrokert. Lnc O Vader fieu Soon. Tit, Ik bid u blijft niet ftaen', Gy moet, met Vader thans, na't Roomfche raedhuisgaen, De Vorft heeft my ontboon, en bouwt 'er felfs fo watker Aen 't huys ter Wefen bloed, op aller Weeuwen acker ; In 't midden van de zael, die overgoten is Van Weeuw' en Weefen-bloed, fult 'gy de Verft een dis, Van Weeuw' en Weefen been in aller yl, gaen llellen ; Diealfïns isbefpreet met Weeuw' en Weelen-vellen ¦, Hy heeft fijn wreede muyl en tanden al gewet, Om fijn vervloekte balg , op'tdierbaer inoordbanket, Van Weeuw' en Weefen vleefch, tot walgens vol te vreten: Dewijl hy in 'rgeraemt der Weeuwen is gele ten , En fuypt het lauwe bloed by 't holle hallen vat, D $ Van $4 ARAN en TITUS. Van een onnoofle Wees. Luc. Is Vad-.-rsbreyn befpat Van Letus domme (troom> litvreg, weg de vorlt is dronken; Hier komt de Keifer felfs, en ktiaegt noch aen de fchonken Van mijn vermoorde Soons; t bloet loopt hem uit den bek. Mar. Is Broeder herfienloos? Til. Wie ftaetdaer achter t hek ? Och 't is de Roomfche raed ! ó dood waer fal ik lopen ? De'Beid lïaet al gereet om Titusop te knopen: De ladder is gereet; de ftroppen al gedreyt. Gttia . gena, gena; werd my genaedontfeyt ? ^el boe: waer blijft de dag; my dunkt ik hoor yet fluyfleren, SwijgThamera, fwijg; fwijg, ik moet een luttel luyitcren , Ik hpor maer 'k weet niet wat. Mark. Verfet uw' ongeval: fjwrnarrtaels komt de tijd j die tquaetdoen wreekenfal. Gy ziit wel eer geweeft der radelofen rader, De Weduwen tot voogd, der Vaderloofen Vader: Den Burger tot een Burg; een Kokles daer men ftormt > Een Kato in den Raet; maer nu zijt gy vervormt. Tit. Onlydlik fchelmftuk ! ik fal de dood verraffen. ÏAark. Hou Vaders hand toch vsft. Tit. Ik wil de pekel platten Die Rozelynaweend , doormengen met mijn bloed. Inc. Leg af het wreed geweer, hoe zytge dus verwoed. Tit. Een gadeloofe ramp is qualik te verfetten ; D'esfahk, vol van wraek, mijn breyn en fabel wetten: Deweerwrackisgetergt. Mark. Uwraekhrltistegroot. Tit. Een moedeloofe ziel vreeft altijd voor de door. Mar. Eendievoorfichtigis, die foekt gebaende wegen. Tit. Geen weg is ongebaent, voor die fijn luft wil plegen. Mar. Daer'trechtis, daerisGod: vertroumaer op fijn macht. Tit. De wraek is op de been ; God heeft te lang gewacht. Mar. Die't woeden van de Zee van d'oeverkan befchouwen En ftierc fijn kiel van Land, word reddeloos gehouwen, Defaekis volgevaer. Tit. Het is geen edel hert, Dat, door de achterdocht, tot vrees gedreven wert: Ulyffesen Achil heb ik in een gefchapen; Vernuft en Itrijdbaerheyt, is't allerfterkfte wapen. Luc. Gyzijt, ioor broederfchap, aen vaders huys verplicht. Mar. Ik vrees voor wederwraek. Luc. Het Leger dat hier ligt Dan is tot Vadeis dienft; hec kan niet qualik vallen > TREURSPEL. ïS En (o het qiiaük valt, fo fal ik defe Wallen Beftormen met geweld: wie faluns weerftant bien ? De Vrouwen van haer Man ? dat wil de liefd niet fien. Mark. Ik buygme naer u wil. Tit. Geen grooter bergen leggen In d'om mering der aerd', dan tuflehen doen en feggen; Dicsfweren wy elkaer, hoe dat men 't Roomfche hof, Tot aen de grontveft toe, lal morielen tot Hor. ï itusfchryji. Mark. Watdoetge? Luc. Vader fchryfr. Tit. Ik heb den eed gefchreven. Mar. Den eed gevalt my wel. 7ï*.Het geld den vorft fijn leven> En alhethofgelïn. Mark. Dewraek verfchoont geen viunt. Schoon dathethalfcnkoft. T<2.~ Men (weer nu op de punt Van 't wreek geweer. Mark. Ik ben gereed; Leg aen. titus. Markus. Lucius. Wy iweren. De Geefien van Klaudil en Gradamard. Geeft. TT7Yfweren.7rt.Welhoe!foud'Echo wel de klank te W Men tree wat aen d' een fy. (rug doen keren t Tit. Mark.Luc. Wy fwer. G«/J. Wy fwer.7ïr,Wie baut ons na? Mark. 'k Zie menlch, noch menfeh gelyk. Tit. 't Is beft men derwaerts ga. Tit. Mark.Luc. Wyfweren. Geeft. Wyfweren. Luc. Wie mag 't zijn ? watwilons hier verroonen ? Tit. Och! 't is de naregalm van mijn vermoorde Soonen, Klaudil en Gardamard, ik ken u aen de fpraek , "Wat wiltge fpreeki?ay (preek. Ge?. Wy willé niet dan wrack. Tit Dewraek is al beftemt; meld ons uw' moordenaren ! Spreekt, fpreekr, ay Sonen fpreekt, hoe rijfen my de hay ren.' Mark. Kom voeg u tot den eed. Tie Mark. Lite Wy fweren 't Roomfche Hof, Tot aen de grontveft toe, te morfelen tot ttof: Dat ons de donder fla, dat ons de aerd moet fwelgen , Indien wy 't heyloos Hof niet tot de grond verdelgen. Tit. Nu vind ik my gekard, geharnaft om de Vortt Het fchitterende ftael te wringen in de borft. Mar. Watftaetonsnu tedoen?7»V. Een die fig poog te wreken (Sofchranderis de wraek: die Tal geen racd ontbreken. Wy ylen naer de Stad, blijft gv in uwe tent, En ftier voord avontftond uw'sBroedersRcgcment D 4 Tot it ARAN en TITUS. Tot ons verfekering, met vier van u Cornellen, Wy fullen hon de Wraek van ver eens voor gaen ftellen j En ftemmen fy de moort, fo werd u weet gedacn , Door een geheymen Brief. Luc. 'kLaetallesop uftaen : Gelukt ons defedaed , Ibis 'er niets te vrefen ; So fal me Vader Vorft ; en ik fijn Nazaet welea. Lucius, met vierCtrnellen. Manhaftige Cornels, 't is nu de rechte tijd , Dat gy voor 't Regiment van mijnen Broeder ryd , En voert het ftêwaerts in, de Yeldheer fal u wachte, Aran. Lucius. Quiro. Demetrius en vier Cornellen. Aran. T_JOe droeg haer Rofalyn, toen gy haer eer verkrachte ? Luc. -*--^Men trê wat aend'eenfy, fokrygt men beft gehoor. Aran. Hoe is Demetrius ftom? Luc. Het is de Gotfche Moor. Dem. Ik ben de eerft geweeft , die t maegderoosjen plukte, Quir. Ik ben de eerft geweeft, die haer de tong ontrukte. Dem. Ik fnee haer handen af, en tratze met de voet. Quir. Ikvcrfde'taengefichtmet't uytgefpatte bloet. Aran. Is't errenft datge fegt? Quir.Gy moogt'er op vertrouwen. Aran. So ik den ondergang van Titus Huys kan brouwen , Suit gy my byftand doen ? Quir. Die vraegt het geen hy weet Die is geen antwoort waert. Dem. Hoe fig D emetrius queet In 't fchenden van de maegd, dat kan mijn Broeder tuigen j Dies fal ik my, nade wil van uwen wille, buygen, Indien het ftrecken fal tot Titus ondergang > Luc. Op RoomfcheRidderfchap; 't gedult dat duerttelang! Me loopt voort op hen aen. Ar. Wie komt ons hierbefprin- Luc. Die hetgeftroopteftaeltotin u hert fal wringen. (gen ? Aran. Eelaerdigzaed, fchepmoed; elk weert fijn eygen lijf. Luc. Leg af, leg af't geweer. Ar. Daerismijnrydverdryf, Daer d' onverfade wraek haer kracht in heeft gefworen. Luc. Heylloofemoordenaer! tot ons verderf gebooren, Meld ons ufchelmery. Aran, 'k Sal u mijns levens boek , Eens leien fo'c uluft. Luc. Uw daden vol van vloek. Ar. Ik groey van menfehen moort;'twas Aran,die ie Nonnen In'tGodgewydekoor, haer kuysheyt heeft gefchonnen ; 't Was Aran, die fo vaek, met fijn gelaerfde voet, 'i Hey 1 Heylig Heylfgdom, befmet met menfehen bloet, Dard' TREURSPEL. 57 Dard" trappelen in 't puyn der neergeftorte daken, 't Was Aran die fich queet in 't (hopen, moorden, blaken j 't Was Aran, die fich heeft met moeder moort beklat, Toen hy haer buyk op fneed, en fag waer dat hy fat, Eer hy geboren was j 'twasAran, diedebeenen Der fuygelingen greep, en kneufdenz' op-de fteenen : 't Was Aran, die in't noord, fijn geyleminneluft, Met eenen offer ftier, voos't autaer heeft gebluft, 't Was Aran, die weleer, fijn jongfte Broeder flachten ; Wiens egemael dat hy, op 't lyk haers Mans, verkrachten ; Diehymet tfelfdemes, da t hare Man verried , Nog root van 't bloet haers Mans, de blanke borft doorflicr ; 't Was Aran, die de vru«ht uyt 's Moeders buyk darf ïy ten, En ging 't mishandelt kind in 's Moeders aenficht fmyttn, En dwong de Vader felf te knagen aen fijn zaet, 'tWasAran, die fijn beeld , dat noch in'moorden ftaet; Daer'r aengebeden word, een marm're Kerk dee bouwen ,- En liet in t hoog outaer dees' goude vaerfen houwen. Vaart veirt biosaerdig iMed, bier na isfirafnech heul. De nood verftrekt de %,ielais ,tlichaeimtot e en beul. Al wat u Vaders huys van daeg is overkomen, Dat is door my gewrocht. Luc. Hoe fal ik my betomen ? Wat houtme dat ik u niet datelik doorftoot ? Vervloekte moordenaer, u wreetheyt is te groot. f den, Ar. De wraek bewoont mijn hert: de moordlufi ftiert mijn han-De fchenfucht ftookt het vuur, dat my de luft doet branden ; DedertelOverdaed , de felledwinglandy , De vierige Stokebrant, en d' arge fchelmery , Hcbiktotedellien. hue. Ogoddeloofeftucken.' Ik fal u wreede tong uyt uwe mond doen rucken. En fcheuren 't ingewand uyt uw' verwoede borft. Oduyvelaerdigzaed ! dat ftaeg na wreetheyt dorft. Ar. Indien het duyvels zijn , diemy tot wreetheyt porden, So fal ik na my n dood, fowreden Duy vel worden, Als fich oyt heeft vertoont in het Romeynfchgeweft, En doendemenfehenvlien, als voorde heete peft. hue. Voort let de moordenaer in een befl«ote wagen; En doet hem > ftreng geboeyc, na 's Vaders woning dragen. Dj Re. fS ARAN en TITUS. Rey van Androni^enjer en Roomjche Jufferen. Z*H£. O God- vergete wolveneit, EnZeteltroon deraerds Tyrannen; Te vreefcn als de doodfctie peft. Gy hebt den roem der Koomfe Mannen, In 'tbloeyneft vanuj ugdgeknot: Hoe Kan 't oneerlik fchavot Het eerlickc bloed verfwelgen ? Al fuypt de wraek het bloed voor wyn, So is 't dier van fiilke telgen. Och! och! tewreedenSaturnyn, Indien, gelyk 't wel waer te wenfehen, Het quaed geen herreberg kreeg In't ruyme hert dcracrdlchc menfehen, So bleven al de kerkers leeg; Men wilt in 't Ryk van geen verbannen, De byl des Rechts waer voor de roeft; Men hoeft de Vierfchaer niet te fpannen; Het heylig Racdhuysblecfverwoeft, En fou van Amptenaers verminderen; De Vorften waren voor 't gemeen, Gclyk de poppen voor de kinderen, En niet om Troonen te beklcen, Daer yder voor 't gelicht moet yfen. In't Land daer't Volk in ttraf vervalt, Daer kan de Vorft fijn deugd bewyfen^ Maer Sarurninus is vergalt: 't Is waer fy leefden om te derven ; Maer nu dat hem debculfchc kling De draet des levens fou döorkerven; Hoe flurfde jonge Jongeling ? Tegtn-i^tng. Hy Iprak op't hooge wreek-tooneel: Hoe dus als uytgelate Wolven ? Indien de bron van 't moort-krackeel, Die't Borgerbloed langs d aert doet golven Te doppen fy door onie doot, SoOavrytoe, de nek is bloot. Maer TREURSPEL. Maer denk niet datwe lullen fheuvelen, AlsBroeders, Bculs, fovocr hyvoort, Al ftacn wy hier op defe heuvelen, Beticht met lo vervloekt een moort; Hoc fal de wraek haer flachtmes flypcn ! Indien de wyd beroemde Vorft, Sieh ièlfaen ons komt fo vergrijpen, Dat hy fijn hand met bloed bemorft. Het woen des wracks is quaed te toornen, Daer een getrouwe bloedverwand, Het bloed van fijne vrund fiet ftroomen; Maer God hoed u en 't Vaderland. Toen floot de Bruydegom fijn lippen, En knielde voor 't mcynë'edig fwaerd, Dat hem de ziel uyt 't lyf dec flippen , Het hoolddat rolde langs deaerd, En 't icheen in 't lauwe bloed te banen ; De Bruyt die koude 't'met haer krans, Eu filtent met een Zee van tranen, En fweem voort op het Lyk haers mans. Toe-faug. Men vangt het bloed in goude koppen, Doormengt met parlemoerc droppen, Datoverkoftelicke bloed! Men vangt het bloed van fulke bronnen, De druppelen iyn alree geronnen, Tot roièn aen tiaer Rolenhoed: Wat groeyen hier al rofeboomen ? Langs d' oever der korale ftroomen! O levendige purper-beek ! Gy levert ons uyt uwe mijnen, Een fchat van gloeyende Robijnen; Vergun dat ik mijn hulfel fteek In uw' Tirierfchc verruw-kuypen, Dié nu van dierfaem purper druypen; Vergunme daer ik u om fmeek: So fullen al de goude doppen, Veranderen in rofeknoppen, Dat anders niet in 't minft geleek. <0 ARAN en TITUS. VIERDE BEDRYF. Titus. DeHoofden vanPolUnder enMeUnui. DeGeejlen ¦van Klaudtiius en Gradamurd. KL A ndronikus Tit. Ay my! Gr ad. Andtoaikus. Tit. Ay my. /C/.-**-Op, opAndnmikus, volvoert dcwiack, diegy So dier gefworcn hebt. Tit. Wie komt fich hier vertonen ? Grad. Klaudil en Gridamard. "Iu. Waer heen, waer heen myn Sonen ? Het hayr ryft my te berg! wat is'er dat gy deyft ? Hoedanig is de wrack die gy van Vader eyfcht ? ïol. hooft Eenzoenclofe wrack Tit. Acn wiefal ik me wreken? Mel. hooft. Aen die ons' Vaders val fo fchendig heeft beiteken. Tit. Wie wrocht uw' Vaders val ? Pul. hooft. - Gy zyttenvalgedoemt Van Gotlands wapen-god; of die fich fclifo noemt. Tit. ü goddelofe Moor! gy fult voor't fchchnltuk boeten. Hoe ful ik met de kling in uwe bocfem wroeten. Markus. Askanius. Titus. Mar. TToe (tact myn broeder dus?wat is 't dat broeder peynfl? •^¦Hct is geé broeders hert, dat voor fyn broeder vcynlt. Ask. Help, help,Grootvader help rit. Wat doet myn Neefje kryten ? Ask. Myn Mocy, Grootvader lief, wil my dit boek ontryten. Daer komt fy uyt de lacl, fy lchynt op ray verftcurt: Ay lieve houdfe valt! eer fy de bladeren fcheurt. T/'i.Askanmyn waerdeNccf,gymoet voor Mocy niet vrefèn, Wat wyft myn lieve Lam! wat ill? moet Vader lefen?. Watwiltgedatiklees? is?thicrofdaergcmunt? 'tlshierrampfaligkind. Mark. Sy wyltopd'eerftepunt. Titus leejl. Ovid. e. Boek "t^J* dathy in fijn Land, met Philomela quant, tf« H«fchtp. iSBrochthy diejchoonemaegtomfynonkuyfevlam Tc bluffeben , in een huys, em'jeynt met oude hoornen; Daerjy, door vreesgefarji, terwijl datt? in dejlroomen Van baretranen fwom, om hare Sujler riep; Jtfaer Thercuswasals doof, fijn wondwasalte dief: Het TREURSPEL. 6x Hoe dat-C hatr Sujier, en baer overoude Vader, * Ro£ flatt Ti-E» boven al de Goon, tot huif riep, de verrader ^^^ uit Erbarmde niet, maer heeft de jonge Mae ff * verkracht. 7it. IsRofalynverkracht? isRolalyngcfchonden? HacrecreÜcke bandfo cereloos ontbonden ? Mar. Sy knikt, 6 (io6n,fy knikt! (hclacs!) fy is verkracht. y Wie heeft cieez' gruwelen , aenRozalyngewracht? 7<^Verkracht,vcikracht,verkracht?rampialig(t aller vrouwen Uw' fuy verhcyt bemorft, uw' handen afgehouwen ? Uw'j;allemrykeiong, uyt uwe mond, gcfcheurt? O gruwelyk bcdryf! daerGod en menfch om treurt. Verkracht? verkracht? ófpyt! Mar. Snud gy den fcfoellem wel kennen, Indienge(prekenkond, dieu fo fchellemsdard fchennen ? Kom hier myn 1 eve nicht, zijnu de handen af, So leer van uwen Oom, hoe dat hy met een (taf Saffchryveninhetzand, daerftaetmynnaem gefchreven, So gy de wrede beul, die 't Ichelmftuk heeft bedreven; Syn naem geiyk u Oom, kond fchryven in het zand, Soishykvelous. Tit. Soialik, door deez'hand, Het overgcyle bloed voort uyt fijn adrenpompen. Mar. V'at ccrlr met uwe mond; (lier nu met bey de ftompeu, Schryri niet te dicht in een. Tl*. T^.UorTkav.era, AransHoer, *~* Is Roj alijn verkracht, van Quiro enfijn Broer. Demetrius. O fpijt! ó Godvergetc luften! Die uw'vervloekte bsand, met fuik een lcheplêl, blmfenl Mar. Nu iiors'lltuk bekent. Tit. Doerlhamera Aram Hoer, 'Js Rojaliju verkracht, vun Quiro, en Jijn Broer. Demctriw. ' Ofpyt, óGodvergete luften, Die uw'vervloekte brand, met fuik een ichcpiel bluften. Mark. Nu dient uns niet dan wiaek. Tit. DoorThamer a, Arans Hoer,, Is Rofalijn verkracht, van Quiro, en Jijn hroer. Demetriw O fpyt! 6 Godvergete luften, Die vw' vervloekte brand, met fuik een fchepfcl bluften; As kan. W»t deert Grootvader liet? isu'tvcrftandontroort? Ik 6z A R A N en T I T U S. Ik lal de moordcren hun oogen uyt het hooft, JafeekerGrootvacr-lief! met dele handen fcheuren. Tit. Uw' kinshcyt is te fwak. Ask. Gy fult wel anders fpeuren. Ay! denkt niet dat Askaen voor fulke fchclmen gruwt; Heeft Hercles, in fijn wieg twee Hangen dood geduwt ? Hoc veel te meer fou ik ? ik ben de wieg ontwollèn, Ik flacp al fonder Min, ik draeg al vederboflen. Tit. Myn Ncefjcn is te jong, het ituk is ute fwaer. Ask. Ik ga, Grootvader-lief, al in myn tiende Jacr : Myn Vader heeft gefcyt, als ikfbmoykan lefen Als Alexander Neef; dan falk' een Ridder wefen, En dragen een rapkr, en ryen op een paert Met een vergulde zael: ay! geefme maer een fwaert, Ik lal de fchenners ftraks de wreede buyk op fnyen. Tit. O roemvanTitusftam! de moed fou u ontglyen Dat gy de fchenners laegt. Askkn. Meent Grootvaer dat ik fchrik ? Ik durf wel alle dacg, jayderoogenblik. Als ik voor't Aütaer lta, met onle huysgoón fpreken. lit. Het fal u niet aen moed, maer aen de macht ontbreken O Soon van Titus Soon! die in de dageraet Van uwe lente zyt; man-moedige Soldaet, Gy fult den Scepter-ftaf als Cadaers nafaet fwiercn: De parelyke Kroon lal u de kruyn vercieren. Mark. Ik ga na 't buyten hof, en pas op 't regement. lit. Ik fchry f aen Lucius, fo werd hem 't ltuk bekent. litamera. litus. Quiro. Demetrius. Tb*m. A Ndronikus. rit. Wiedaer? Th*m. -'Mkkorndoor'taerdrykbreeken, ü met my n Speelgcnoods uw' ongeval te wreek en. Tit. Wie zyt gy? Tham. Wie ik ben ? ik ben de wraekfucht felf, Geboren uyt de fchoot van't onderaerds gewelf. rit. 't Thamera met hacr Soons, hier dienen veynferyen: De fpraek heeft haer verraen, kom wreekltcr van myn lyen, Kom langverwachte wraek! zyt dricmael wcllckom! Myn overfchoone Bruyt! hier is u Bruydegom. Ik bid u om een kus, want fulke roodc kaken, Doen TREURSPEL. jy vlien gelijk een pluym. lit. Hoe, gaet gy alle dry, uw' fpeelnoots moeten blijven. So TREURSPEL. e% Soo fullen (y myn hert noch meer rot wraekMÏ dryven* Ik bid u ga alleen. Tham. Nu fal ikTitiis huys, Ter noot weer vati de Moor, verpletteren tot gruys , lit. Ga heen vervloekte hoer, nu Tal de tyd genaken . Dat ik van uwe buyck het'graf tras Soonsfal maken : Hou Markus, Tacitus, Philippus en Kamil, Kom herwaersmet u floer. (hür. &y'. Titus fwyg tog Mil. Jit. Waer blyft de kamerwacht? waer zyn de dienbre flaven? Myn lyftrauwanren hou ! Kom al t'faem herwaerts draven. Hoe is'er geen gehoor ? Markus, Titus. Quiro. Demetrius. Tacitus.PhilippMs.KantilIus. Mark. A Ndronikus, watis't? Ittus. -f*-Wie meentge , dat hier flact ? Mar. 'tZijnThamras foons. Tit. Gy mirt. Mar.Ik fweer 't zijn Thamias foons.T/r U oogen zijn benevelt Afor.'k Heb al'er doen gefien.TjJ.Swyg Markus,l'wyggy revele 'tZynfpcelnootsvan de wraek. Mar. Ik heb de Broeder felf Verfelfchaptmethun moer; fien flappen na 't gewelf. Het vevnfen heeft nu uyt, wegmetdepruyk van flangeH ; Weg met de Duyvels kleen . gy z.ijt althans gevangen. T»r. Wel Broeders.' wel hoe dus? vervormt u nu in vier > Of in een water-ftroom, of in een wilde flier ; Kond gy u felvcn verwiffelen in winden , En laet gv u althans van menfehen handen binden ? Dem. Wv bidden lyfgena Tit. Toen Rofalync bad, Wie heeft met llofalvnmedogentheyt gehad ? Dies fal ik u de neus flucx uyt uw' senficht byten, En al wat manlikis van uwe lichaems ryten ; En flropen u de buvt, al levendig van 't lijf, En fleeken u aen 't fpit, en fchaffen 't helfche wijf j O God vergere moer, de gaer gebraden ('chinken ¦, En geven hacr uw bloct, metwyndoormengt te drinken. Quir. Wyzyn, doorAransraed, totdefefoutgebrocht. Tit. 't Was u vervloekte Iu(l,die 't fchelmfluk heeft gewrochr. Mar. Nu broeder vaer maervoort.de tyt die lrdgeen recken: Oftreet gyaerfcling? Tit. Kom herwaersmet een beckenj HierRofalyn, komt hier, wreek uvan't fchelmfluk, Terwyl ik met dit mes de wreedc borll opruk'. E Hoc U A R A N en T I T U S. Hoe ftaerge dus ? wat is 't ? ontbreeken u de handen f Scheur Quiro't mid delrif met uw'bebloede tanden, Uyt d'opgefnede borft, uw' ramp heeft u verplicht, Daer, werpt 't moordadig hert in 's moordenaers aengeligt. Voort, voort Demetrius» men fal u als uw'Broeder, Door Titus mesgeflachr, doen fchaffen voor u Moeder. Daer ley t het ingewand, bedoven in het bloed , Dat tegens Titushuysfo fchendie heeft gewoed. Bode, Titus, Markus. Bode. l"~\e Vader is getrooft , ie Moor dieis gerangen, Tit. -*-^Door wien ? Bode. Do»r Lucius. Tit, 'k Sal her» lijn ftraf doen langen. Waerishy ? in wiens tent ? Bode. Hy is al binnen wals, In een befloten koets. Tit. Soisdelchelm om hals: En al die Titus huys fo wreedelik beftormen. Hoe fal ik 't Roomfche Hof van defe nacht vervormen'. Mar. Al wat myn Broer betlaet, dat fal ick mee beljaen. "Tit. Het moet'er nu mee door, 't fy hoe 't oock mag vergaen. Rey van Andrtni&enfer Jxffcrew. Zang. TsRofalynas roos geplukt ? -*¦ Haer po-.fle handen afgefneden l Ds tong ui"t hare mond gerukt . Die 't aUcrhardfte hart kon kneden 1 De glans van uw' volmaekte leeft, Heeft u dit on»eluk befchooren : Veel zaelger waer 'r mifmaekt geweeft, Dan hand en rong en eer verlooren. Te duldeloosis uwe fmert. Gv draegt de roofen op uw' koonen; Maer (laesljdedoornenin thert, Wie fal decs gruwelen belooncn ? Tegen-fang. De Vader heeft de ichelms geflacht, En d' overgoddeloofe leden , Tot loon van fuik een maegdekrachï , Al vloekend» van «0 geinvde* i En TREURSPEL. «? En om fijn wraekluft ie verfaen, _ Half levendig af n 't fpit gellceken j De vlammen weygren 't vleefch te fcraea, AI poogt haer meelter fig te wreeken. Defpitfea lillen aen het (pit! Men hoortfe fomwjrl deerlik karmen; Klaer hy die 't hert vol gramichap fit, Die weet in 't minft van geen erbarmen. Tocjtvg. Hy dekt ds difch op fuik een wys, Gelyk als Atreus voor fijn Broeder > Noytfchafte Romen vuyler fpijs, Dan 't vleefch der kinderen voor de Moeder. De galdery die is gereet Om Aran aen het vuur te geven . O oorlaek van ons herten leet; Gy naekt de Grens-pael van uw' leven. VYEDE BEDRYF. Stturninus, Tkamer*, Titus, Markus, Lucius , in feby* vanjyn Kamerling. Sat. XT TAs 't Lucius die 't hart van Bafiaen doorboorden ? *» Was hv't.diefyne broers lo jammerlik vermoorden? Was hy 't. die 't goud begroef? heeft hy een Bnet gedicht, Die zy n onnofele B' oei smet Broeder- trioort beticht ? En poogt hy nu zyn lull aen Saturnyn te toonen : Om fo gevoeglyk te raken aen dekroonen. Van het wydheerfchend Ryk>dat wilde hemel hoen , Het fy dan, wie het zv, hy fal voor het khdmfruk bloen. Tham. lkbidvoorTitus Soon , 7»/.Gy bid hier vóór fijn leven En poogt nochtans myn Soon'dtrn fteek desdoots te geven O afgerechte Hoer ! Thar». Hoe feyt de Vader daer, Tit. Dat ik mee wreken fal, dat ik denMoordtinaer, Die 'c wreede ftuk beftond , van lit tot lit fal fnven. Luc. Lang leefde Roomfche Vorft in fijne heci fchappyen ; Lang leefde fchoone Bruyt: lanj leefde ftrijdb're helt. Tit. Wat tyding yanroyn Soon-, Luc. Ik heb uw' Soongcvek, E 2 In't 6% ARAN en TITUS. In'r midden vanfijn'luft. Sat. Is JLucius verflagen ? hue. Hier is 't bebloede hooft, dat uwe kroon wou dragen. Sat. Hoedanig was fijn dóód? Luc. 'k Heb hem> doorTitus laft In d armen vanfijnboel, mct.defe kling verratt; Mits dat fijn Kamerling, de Kamer- wacht yerftierde. Sat. Was Romen vol van vpeugt, toen't hof de üytvaert vierde Van Nero ? nu is 't tyd dat men het felfde doe. Tham. Nu moet de vaer van kant, dewraekisnognietmoe, Daer na de Roomfche Vorft. Tit. Ofchelm die io vermetel Het KuflTen woubekleen van-Saturninus Zedel! Heyloofe Radebout; meyneedige Tyran ? Bloetdronken Moordenaer! die ir» uw' herflepan De val van 't Capitool, fo fchendig had befchoorca; O Helhond! die u Broers, fo fchellems dee verfmooren: Is dit de wreede tnuyl, die't Bloed van Saturnyn, Uyt Vaders beckcneel, wou llurrepen voor wyn ? Mar.Weg.weg met 't rayenaes, dé wraek heeft haer vernoegc Indien 't de Vorft gelieft, hy kan fichdifchwaerts voegen. Tit. Kom wreken wy ons leet j gy doet de Vprft veel hoons, Sogy met dis vaert komt. J^.Waer fijn vrou Tamras loons? Tit. De overdeugdelik, en hooggebooren Broeders, Die Tullen dadelik fijn in d'ommeringhaers Moeders; Mevrouw, geen hand fal u onthouden, zyt getrooft, Gyfultuw'luft verfaen , in't byzyn vanuw' Krooft, Ik Tal u Dienaer zyn; waer fijn de Mommeryen ? Daer fig de tong vernoegt, moet't oog geen honger Jyen. Sat. De dans bevalt onsooggelyk detong'tbancket. Tit. Ontfaggcticke Bruyt, ontfang, na Bacchus wet, Deez'overoude kop , ter kim vol wijn gefchonken , Daer Titus Gemalin wel eer heeft uytgedronken. De Gecjlen ven Qidro en Demetrius. That», 'k Ontfang de waerde gift, op d' uy tvaert van u Soon, Men plengt den wyn eerft toe de Vaderlickegoón , En drink dan voort, wat's dit, myn hand begint te finkenj De kop bedriegt myn mond in 't midden van het drinken: De wynfpringrfelfterug, en fypelt langs mijn kin, De tafel fju jngt van d' aerd' Stt. Wat deert ons Kayferin ? Tham. TREURSPEL. T^Hettoorsligt wert gebluft, hoor! hoorMe hemel donde. Wat of ons naken fal ? Tit. Vorftin zyr niet verwondert De Hemel lacht oos toe , de tafel danft van vreugd ! Nu 't fchelrnflukisgeftraft. Ofpiegel van de deugd ! O goddelijke Vrouw .' 't is nu een tyd van dartelen. 1bar». Ik voel yet levendigs in dele boefem f panelen. Ik w.ajlig van 't banket. Ik ben in doois gevaer; Men roept myn Sonen hier. Wel hoe ! wie hoor ik daer > Myn bange boefem fteentj maerniec van't eygen fteenen. Waerofmyn Soonen zyn? O ramp! ik hoorfe weenen. Komt hier, komt hier myn Soons, van waer boor ik fe weer, Och! och.' myn kinderen.Mar.Men fet Mevrouw wat neer. Th. Voort haelmynSpnen hier. Tit. Myn Dochter Rofalyne, Die fal hier datelik, met uwe Soons, verfchyne. (fpruyr. Mark. Daer komt de treurgcMaegt.&i. Met glans vergierde Waer fijn Mevrouw haer Soons? hoe! geeftge geen gcluyt.? Wat draegtge dus bedeckt ? hoe-' Rofaly n geen reden ? Tit.üos kan fe fpraekfaern fijn ? haer tong is uytgefneden, Gelyk gy fel fs kunt fien. Sat. Wie heeft dit werek beftaen ? Tit. Die d'evenrype Maegt haer Maegdom heeft misdaen. Sat. Is Rofalyn verkiacht ? Tit. Haer maegdelike banden, Haer minnelicke tong, en poefelige handen, Synhaer, opeenetyd, dus gruw'lik ontrokt. Sat. 't Is wonder dat dees aerd' de fchelmen niet inflokr ? Tit. Neen , Saturninus, neen, het aertryk fou 't fich belgen. Dat het de vuylen brok door d'open keel moeft fwelgen. Sat. Hoe kan Andronikus 't mishandelt fchepfel fien ? Tit. Ik fal de Moorderen de punt van t lemmer bien : En op dat Rofalyn niet Vaderloos fal leven , Soiktefneuvelenkom , fal 'k haer den doodfteeck geven. Houw' daer myn Rofalyn, en trouw met Baffiaen, Vergeefme wat ik doe , 'twertuten dienttgedaen. Sat. Wat rafery is dit ? Tit. Myn doen beftaet uyt reden, Uw'Broer, haer Bruydegom, die fal haer tegen treden, En leycn haer langs My rth , in 't hlizefc he Veld , Sat. Wie heeft u kind gefchend.' Til. O wydbefaemden Helui Die, die't doorluchtig tal van Titus huys verminderen. Sat. Wie Lucius? lit. Oneen! 'tzynThamera haer kinderen, E 4 Deuie- eg ARAN en TITUS. Demetriui en fijn broer &*.Men hael hun hier.7»'*.Hou ftalj De moordenaers, daer gy om ftuurt die zy n hier al. (gen ? Sat. Waer fijnfe? wyftfe ons Tit. Hoe heeft de Vorft geen oo- Sat. Ik fiefe hiec, noch daer. Tit. 't Gelicht heeft u bedrpogen. Hier fijn de Moordenaers, dees hebben 't quaei beftaen j Belittle wel te deeg. Th*m. O ramp ! wy fijn verraen : 7Vr. Kendgy dees Hoofden wel? dit fijn de wreede Hoofden, DieRofalynhacreer, door uwe raed, ontroofden. Tham. Hoe kan fy kondlchap doen l'y had nog tong nog hant, Tit. Sy heeft het met een ttaf gefchreven in het zand. Tham. Waer is het overfchot van myn vermoorde Soonen ? Ttt. Al wat'er over is , dat fal ik u vertoonen ; En wat'er geenroeeris , dat hebtgenual weg ; Hier is'et overfchot. Tham. Is'terrenft ? Tit. 't Geen ik feg Is waer: g'hebt felfs uw' Soons, gy hongerige raven , Door d' ingang van u keel, in uwe buyk begraven. Tham. Hoe! fijn de Kinderen in 's Moeders ingewand ? Tit. Gy hebt aen uwe Soons rei Mond geleckertand, Gekerft, geknaegt, gefcheurt, metulcheurfiekekooneti^ Geen Tyger is fo wreed, of hy (al 't jong verfchoonen; Maer gy maekrifwe balg uw' Soonen tot een graf. Stt. Voort,vat den Moordenaer, 'k fal hem voor dag fijn ftraf Doen voelen, naverdienft. 7it. Doorluchtige Cornellen ! Schiet toe, en knelt de Vorft, die Titus loektte knellen, Tham. Wee my onzalig Wijf! watquaet is hier berokt ? Heb ik myn eygen Soons fo gierig ingeflokt ? HoorTitus! TitushoorThamras Sonen karmen? Sy bijten in myn hert, en Icheuren myne darmen, En krabben aen myn borft, om door een enge baen, Al eer uyt 's Moeders fchoot in 's werelds fchoot te gaen. KomtTitus, laetuw fwaert een open vender maken In myn vervloekte buvk , ik fal de leden braken Van myn vermoorde Soons , ita felle Moordenaer, Eerick uw' gordel gryp en wurgfe met myn hayr j Verfchoon de Geelten die in 's Moeders lichaem fpooken. Hoe fal ik mvne Soons't behoorlikLyk-vuurftooken. Ik ben ganfeh redeloos, ten fy de blixem felf Tenflingeruytgegooyi, komt dalen van't gewelf. En TREURSPEL. Enfengtmynwreede borll metal haeringewanden > Want fo ik myne Sosns tot aifche wil verbranden , So moet ik ielleven verberrcnen to: af'ch. Kom helfch . en hemellch vuur, och dat de Moor hier wasl Help Aran, Aran help. Aran. Thamcra. Saturninus. Titus. Markus. Lucius. Aran. "IT Tie hoor ik Aran melde ? Xham. W.Och! Aran fiftge daer ? (bo gy u felf oyt ft«Ide Voor Saturninus Bruyt, fo komt haer nu te baet: Want Titus (telt my hier als oorfaek van al 't quaet, Dat fijn gefchonnekind , in 't bofch heeft overrrompelt; Hv heeft fijn fwaert in't bloet van myne Soons gedompelt, En 'tverfche vleefch gebraên , De Moeder voorgefteld ; De Vorft die 't keeren wou, die keert hy door geweld. Aran Al waiter is gedaen , dat is door my gebrouwen , Door my hebt gy de hand van uwen arm behouwen; Door mv is Rofalijn fo deerlik ver/crachr; . Door my zvn uwe Soons moordadig omgebracht j * Door my is BalBaenzyn hartaerafgefteeken. Sat. Hoe fal ik Broeders doot, hocial ik 't ichclinftuk wreken f Wie fal my byftand doen ? lit. Ik fal u hulpfaem zyn. Aran O vfTelicke val! odoodeiiickepijn ! HelpTirus, Titushelp! ikial ugramfchapkuffen* lit. Dewraek keert u de nek. Aran Wie fal dees' vlammen bluffen ? Tit. De tranen van uw Hoer. Ara». Gena.' gena.' gena! tit. Als 't qiiaetioen word gel'traft, dan komt berouw te fpa, Aran. O Tuus'. geef gena. Tit. De wraekluft heefc geen ooren. Aran Bepael de woede wraek van u getergde tooren. Tit. Had gy u wreede hand in al uw' doen bepaelr, De wraek die waer (