Gedichten. Deel 1. Teksten
               Gerrit Achterberg
               Editie P.G. de Bruijn
           
           
               
                   Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Gedichten. Deel 1. Teksten van Gerrit Achterberg, in een editie van P.G. de Bruijn uit 2000. De complete uitgave bestaat uit vier delen.
               
               
                   
                       Door het hele werk zijn koppen tussen ronde haken aangevuld.
                       Achter elke kop is de aanklikbare verwijzing ‘(aant.)’ toegevoegd, die doorverwijst naar het bijbehorende apparaat in deel 3a of 3b.
                       p. 531-544: accolades verspreid over meerdere regels kunnen in deze digitale versie niet weergegeven worden. Daarom worden de accolades hier, met bijbehorende tekst, op iedere regel herhaald.
                   
               
           
           
           
               acht003gerr02_01
               DBNL-TEI 1
               
                   2018 dbnl / erven Gerrit Achterberg / P.G. de Bruijn
               
           
           
               yes
           
           
               
                   
                   eigen exemplaar dbnl
               
               Gerrit Achterberg, Gedichten. Deel 1. Teksten (ed. P.G. de Bruijn). Constantijn Huygens Instituut, Den Haag 2000
               
           
       
       
           
               Wijze van coderen: standaard
               
           
       
       
           
               Nederlands
           
       
       
           
               Gedichten. Deel 1. Teksten
               Gerrit Achterberg
               Editie P.G. de Bruijn
               
               
               
                   
                   
                   
               
           
           
           
           
               
           
           
               
               
           
           
           
           
       
       
           
               Gedichten. Deel 1. Teksten
               Gerrit Achterberg
               Editie P.G. de Bruijn
               
               
               
                   
                   
                   
               
           
           
           
           
               
           
           
               
               
           
           
           
           
       
       
           
               2018-11-02
               
                   KE
               
               colofon toegevoegd
           
       
   
   
Verantwoording 

Dit tekstbestand is gebaseerd op een bestand van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (https://www.dbnl.org)

Bron: Gerrit Achterberg, Gedichten. Deel 1. Teksten (ed. P.G. de Bruijn). Constantijn Huygens Instituut, Den Haag 2000
 
Zie: https://www.dbnl.org/tekst/acht003gerr02_01/colofon.php

In dit bestand zijn twee typen markeringen opgenomen: paginanummering en illustraties met onderschriften. Deze zijn te onderscheiden van de rest van de tekst door middel van accolades: {==13==} {>>pagina-aanduiding<<} {==Figuur. 1: Onderschrift van de afbeelding.==} {>>afbeelding<<} 





{==I==} {>>pagina-aanduiding<<}

GERRIT ACHTERBERG / GEDICHTEN

{==II==} {>>pagina-aanduiding<<}

monumenta literaria neerlandica xi, i

Dit is een uitgave van het Constantijn Huygens Instituut voor tekstedities en intellectuele geschiedenis (chi) van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (knaw)
Adres: Prins Willem-Alexanderhof 5, 2595 be Den Haag
Postadres: Postbus 90754, 2509 lt Den Haag
Telefoon: 070-33 15 800
Telefax: 070-38 20 546

Copyright van deze uitgave © 2000 Constantijn Huygens Instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen

Vormgeving: Frederik Bos, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Amsterdam
Druk: Orientaliste, Herent

isbn 90-76832-01-3

{==III==} {>>pagina-aanduiding<<}

KONINKLIJKE NEDERLANDSE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN
Gerrit Achterberg Gedichten
Historisch-kritische uitgave, verzorgd door P.G. de Bruijn
Deel 1 / Teksten
Constantijn Huygens Instituut, Den Haag 2000

{==IV==} {>>pagina-aanduiding<<}

Projectcommissie: G.J. Dorleijn, Groningen; R.L.K. Fokkema†, Utrecht; A.L. Sötemann, Utrecht; H.T.M. van Vliet, Den Haag

{==1==} {>>pagina-aanduiding<<}

Beknopte inhoudsopgave
Teksten	
1924-1930	3
1931-1936	61
1937-1939	93
1940-1941	157
1941-1945	199
1945-1946	273
1946-1948	333
1949-1953	397
1953-1962	465
Appendix a	529
Appendix b	545

Alfabetisch register van titels en beginregels	549

Gedetailleerde inhoudsopgave	601


{==2==} {>>pagina-aanduiding<<}








{==3==} {>>pagina-aanduiding<<}

1924-1930


{==4==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==5==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1] 't Wonder(aant.)


't Brekend oog op 't licht Jeruzalem geslagen 
Vocht de Smart-man 't lijden uit. 
 
En toen 't donker werd rondhenen 
Stond schimmig om den rand van Golgotha 
de Jodenschaar, 't donk're volk, 
dat hardde'in 't ongeloof; toch zwaar 
was hun 't gebeuren van de gaande jaren 
en nu voer het begrijpen op hen aan, 
maar 't was te laat, 
de Zoon van God was heengegaan. 
 
't Wijs hoofd van den Schriftgeleerde 
maakt een moe gebaar 
en op den heuvel waar de dood nam 
wat God gaf, stond nóg de Jood, 
bepeinsde 't wonder... 







[2] Avondkerk(aant.)


In 't kerkje gaan de kronen aan 
een voor een, 't is of er banen 
van licht de duisterniskolommen wegschept 
en drinkt in zich, nu staan 
 
op afstand van elkaar de lichten 
en daardoorheen beweegt des herders woord 
de harten der menschen, die 
in rijen zwijgen... omboord 
 
van licht-juweelen wielen 
hangen de lampen van de zold'ring neer 
en spetter-vonkjes schieten van het koper 
in minder helle leegte neer. 








{==6==} {>>pagina-aanduiding<<}

[3] Avond(aant.)


Duldig staan in avondgrijzen 
boom naast boom, een verre laan; 
't licht veegt van d'omlijnde beelden, 
'k hoor de schaduw henengaan. 
 
Rust in 't land, en om de velden 
walmt nog hitte van den dag; 
in een weggedoken boschje 
hoor ik eenzaam, tortelslag. 







[4] Regen(aant.)


't Begon al vroeg; 
in stom zwijgen 
de hemel kloeg 
van regen-hijgen... 
 
Lang speelt regen 
met bleeke bloemen, 
tot ze verlegen 
't spel moe noemen 
 
en sterven gaan 
Regen, ontdaan, 
gaat smart-belaân 
op harde rotsen slaan! 








{==7==} {>>pagina-aanduiding<<}

[5] De wind lacht...(aant.)


De wind waait, wijd 
uitgespannen zijn vleugelarmen, 
Hij lacht tegen bosschen 
beneden uitgespreid. 
 
Soms hoor ik klaagzang, 
soms stemmengerucht; 
dan weer is 't zefir: 
een windezucht. 
 
Maar altijd lacht hij 
Om 't leven hoog, 
waar hij voor niemand 
't hoofd nog boog. 
 
Hij wil de wereld leeren lachen 
met hem in 't leven ver, 
want 't is nog lachloos daar, van onder 
schittert geene ster. 
 
Maar boven welft zich sterrenkoepel 
in lichte deining uit. 
Daar boven lachen sterren 
met wind 't menschdom uit. 








{==8==} {>>pagina-aanduiding<<}

[6] De reiger(aant.)


Daar in de blauwe lucht 
plekt langzaam vervloeiend 
een verre reiger; 
 
hij is koning van de lage landen, 
blauw is de trouwe kleur 
van hem en van z'n rijk. 
 
Hij wiekt bewust langs d'ijle stroomen 
als een koning pleegt te gaan 
en machtig in de hooge luchten 
is blauw hij, stadig vleugel-wiegend, 
naar 't goud der avondzon gegaan. 







[7] Liedje(aant.)


't Geklik-klak van de machines 
aan de nijvere oever 
verzacht in den avond. 
 
De mannen en meisjes van de fabriek 
trekken zingend door de mist 
in den avond. 
En de mannen rooken hun pijpen 
en de meisjes droomen wat heen 
tusschen de boomen. 
 
Maar de eenzame zwerver 
strompelt weg langs de huizen 
en z'n hart klaagt 
zacht in den avond: 
 
't Kinderlijk kennen van zijn eigen dorpje 
doemt voor hem op 
in den avond. 








{==9==} {>>pagina-aanduiding<<}

[8] De verlaten reiziger(aant.)


De verlaten reiziger 
wacht aan d'eenzame oeverkant 
en 't zwijgend water 
plakt heen in stukken 
effen vlak. 
De veerman komt op - 
't halend lijf in heen en weer gezwaai 
tegen den donkeren nacht, 
waar de zwerver wacht... 
en de vriendelijke overoever 
omarmt hem zacht, 
in warmte van thuis weten 
in den bangen nacht. 







[9] Herfstgedachte(aant.)


De droeve dag nog nauw geboren 
Spreidt zich over de landen uit, 
De velden liggen ver-verloren 
In 's ochtends nevel-wazigheid. 
 
Een ranke boot glijdt stille verder, 
Een ragfijne streep splijt de plas; 
Langs onbekende spiegeldiepten 
Verzwindt, verliest hij zich ras. 








{==10==} {>>pagina-aanduiding<<}

[10] 't Leege huis(aant.)


Zij draait de wekker knarsend op 
en hijscht zich naar de bedsteê op 
en ligt lang in den nacht... 
Zoolang dat lange in de nacht 
is heel haar leven ééne wacht 
maar kil en grijs 
de and're dag 
ziet stom haar in de oogen; 
leeg is haar leven heengegaan, 
leeg zal zij telken avond 
voor de bedrand staan, 
totdat een leege kist 
haar hulsel zal omsluiten; 
- want 't hoort toch immers zoo 
alle menschen gaan toch dood - 
Niets schoons: geen zon, 
geen bloem, geen kind 
kon z' ooit als 't hare 
in liefdeomarmen, warmen; 
zij worstelt met den leegen tijd, 
die door zijn massa 
onerbarm'lijk met haar speelt 
en alles in dit oude huis 
klaagt leeg om 't niets 
waarin het is gevangen 
en starend starend 
met verglaasde oogen 
waar niets in leeft 
zal deze tijd nog 
jaren hangen... 








{==11==} {>>pagina-aanduiding<<}

[11] De zwijgende rivier(aant.)


'k Ben thans vertrouwd met 't water van den Rijn, 
ik zie het kortjes langs mijn boezem glijen, 
waar 'k lig in droome-land verloren; 
eind'loos trekken schepenrijen. 
 
het schuivende water volgt breed zijn weg, 
een zwijgend voortspoeden naar zee; 
meevoerend een stilte, die tot mij spreekt, 
als droeg het een lang, diep geheim met zich mee. 







[12] Altijd maar door...(aant.)


Somber slaat de 
klepel in de toren, 
altijd maar door... 
altijd maar door... 
 
Er is er weer een gestorven 
altijd maar door... 
altijd maar door... 



De gang naar 't graf is zoo langzaam, 
De geliefde... men scheidt met wee, 
Een namelooze ellende hangt over de wereld, 
Klaagt met het gelui van de klokken mee... 
 
De schimmen van den dood verglijden aan mijn venster 
Naar het geheim van het eeuwige graf 
En niets blijft dan wat snikkend gestamel 
Waarom God toch ééns liefde gaf? 
 
Ze sleepen de liefde van mij óók mee, 
Z'is ook gestorven, een schoone doode, 
Met nog een glimlach van verheuging 
Liggen de rozen, bleeke en roode. 
 
Vurige liefde, die dood is gegaan! 
De klokkenstemmen, doodsgedachten, 
Bevrachten de ziel met meerder smart 
Om 't mysterie van een doode, 
In 't graf rijzen de eeuwen als één tijdmassa 
Waar hij 't leven overdacht, 
Toen het zoet nog noodde. 








{==12==} {>>pagina-aanduiding<<}

[13] Dood(aant.)


Star, zonder blikbewegen, 
ligt 't strakke lijf in nauwe kist; 
daar ligt 't harde lijklichaam, 
de nagels grissen langs de kist, 
in nog wat nabewegen 
van 't lieve leven. 







[14] ............(aant.)


Er trilt een snaar 
één snaar maar, 
Maar heel een leven ligt er 
in dat treur-trillen, daar; 
Een woeste lach om verloren geluk, 
Een nijpende greep, een verdwaasde ruk, 
Jong leven glijdt opzij... 
Voorbij... voorbij... 







[15] Liefde's macht(aant.)


De Liefde komt mij ingehouden nader 
en werpt vooruit een vlamgevoel; 
zou trouw deez' Liefde blijven willen? 
't Vragen van mijn harte stil-verstillen? 
 
Als zacht mijn hoofd in 's Liefdes armen rust, 
als 't donker licht van wonderbeelden 
in vreemde vrouwenoogen zweeft, 
dan blijft voor mij 't zich overgeven. 








{==13==} {>>pagina-aanduiding<<}

[16] 'k Zal haar gaan zeggen...(aant.)


'k Zal haar gaan zeggen 
dat ik van haar houd, 
'k zal haar gaan zeggen 
dat niets me onthoudt. 
 
En, als ik lig verkoud 
Is 't haar adem, warm-bedauwd, 
die het mij komt zeggen, 
dat haar ziele rouwt. 







[17] Haar afzijn(aant.)


Onmetelijke uren rijen tusschen 
ons een eigen tijd. 
Bij verlaten vuren 
zit de leegheid neer 
en schreit... 







[18] De liefde(aant.)


O zonne-minnig kind, 
O lief verlangen 
dat uit uwe oogen blinkt, 
wat zijt ge schoon, gij liefdekind! 







[19] Ezelke(aant.)


Ezelkarke; 't jonkske ‘ho!’ roept, 
't Ezelke blijft stille staan. 
't Nukkig ventje brult ‘vooruit dan!’ 
't Ezelke trekt moeizaam aan. 








{==14==} {>>pagina-aanduiding<<}

[20] Het schooiertje(aant.)


Ver van hier, daar slaapt mijn vader 
Onder de kastanje-boom, 
Ik tokkel maar mijn droeve wijsjes, 
Ik speel maar, treur en droom... 
Zoo glijdt thans het leven in leêgheid voorbij 
Tot ik me naast vader vlij... 







[21] Ik ween...(aant.)


Ver kermisgerucht waait weenensweemoed 
Door droef-verscholen avondlanden heen. 
't Wordt over zachte scheem'ring heengedragen; 
O, lieve levensweemoed, 'k ween met u, ik ween! 







[22] Memento mori(aant.)


Deez' klok, die tijden mat in kleine meting, 
toch met de tijd mee, groot, 
staat op de kast te dommelen in vergeting, 
tik-takt het leven in den dood. 


    
        
    






{==15==} {>>pagina-aanduiding<<}

[23] (Als 't opendubben van de tulpen,)(aant.)


Als 't opendubben van de tulpen, 
strak en rond van wellust met het licht, 
staan wij naar elkaar open... 
 
De voelende mond 
der vleezen bloem 
drinkt zich den gloomen hemel 
dag aan dag dicht. 
 
Wij zijn door staal gestengeld 
en iedren morgen 
weer als een rooden mond gericht. 







[24] Zomermorgen(aant.)


In den hoogen zomer 
als de nacht zich inlauwt 
komt ver koud goud 
op dun blauw open. 
 
Mijn goud is gebleven 
achter den nacht 
Mijn oog zweeft aan 
verts verlatensklacht 
 
Steenenstil goud 
 
Morgendoem... 








{==16==} {>>pagina-aanduiding<<}

[25] Avond(aant.)


Het licht pulpt op de boomen, 
vroom en zuiver dienen de lampen 
in stil-strengen neerhang: 
blanke waak 
boven het drijvend avonduur 
dat heenlekt bij de klok. 
 
Ik zit met de zoete motten 
die neervlinderen; 
onder de zacht gekapte helheid 
van lampen 
en een eeuwige verstilling 
spreekt aan het open raam 
 
Rust vult de openheid 
tusschen zwaaravondsche muren... 







[26] (Het hunkerings hoogrood)(aant.)


Het hunkerings hoogrood 
joeg op je sappenzware leden 
die in hun volte lagen uitgegleden 
door 't onweerstaanbaar stuwen van den gletsjer van den nood. 
 
De strakgerukte strengen van mijn vleesch 
hebben mijn kracht naar buiten uitgepuild. 
... Een doffe plof van lijf op lijf 
zich door den nacht opheesch... 
 
bij 't kraaiend juichen van een vrouw. 








{==17==} {>>pagina-aanduiding<<}

[27] (Mijn meisje met de koninklijke beenen,)(aant.)


Mijn meisje met de koninklijke beenen, 
blanke pilaren in uw rokkenhol. 
Uit hun geweldig samenzwellen komt 
het rose klufje haren groeien. 
 
De weeke modder 
van uw lendnen 
is het hulpeloos moeras 
binnen gedegen bergen. 
 
Twee groote druppen dauw 
die aan uw lijf beven, 
uw borsten - 
 
Uw borsten zijn de koele schepen, 
die onder uw blouse schuiven. 
 
Je armen leggen 
als lange slangen 
zich om mijn hals. 
 
Je oog is de vochtige grond 
onder diepe dennen. 
 
Ik baad me 
bij den nachtlijken boschvijver 
van je buik 
in zijn blinkloos licht - - 
waar 
als lange loten op de naakte aarde 
de luwe haren siepelen. 
 
Je schoot moedert zich dicht. 
De tusschenbeensche broeiing 
doet de haren uitkruiven 
als warme bloemen, getemperd op donker. 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
Je welt, meisje, 
je ontwelt aan het vocht der aarde, 
mosmeisje, 
je ligt op de aarde 
als een welling van schoonheid. 








{==18==} {>>pagina-aanduiding<<}

[28] (Ik en de straten)(aant.)


Ik en de straten 
hongeren naar haar. 
Zoete straten, 
wordt het nu waar? 
 
Mijn stap sist de steenen 
trap op... 
huis met hangende armen... 
leege deurbel... 
droom van zwarte zon in ramen... 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - 
Ik en de straten 
hongeren naar haar. 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - 
Ik bewaak m'n ziek zelf 
in 't witte bed 
stroomende vol manesneeuw - 
maar ik sterf 
den gifdood van mijn gedachten. 







[29] (In deze schemerhuis)(aant.)


In deze schemerhuis 
wil ik je hoofd bewaren, 
wit in het zwart der haren 
 
Mijn kindernajaarlach 
is in den najaaravond, 
waar vijvers diepen 
om mijn dorp. 
 
Alle dorpen gieten 
licht uit in den hemel: 
statie wankel 
van lichtstellage. 
 
haar moord aan mij 
doet me iedren dood... 








{==19==} {>>pagina-aanduiding<<}

[30] Dauw(aant.)


Het bosch drijft op een hooge zee van dauw 
als 's arken Noachs droge huis 
en in zijn donkre, onderkruinsche leegte 
schuimlachen late lijsters 
als geschudde schellen van zilver, 
tempoloos - - 
 
De enkelingen der boomen 
drijven voetloos verloren - - - 
 
De vruchten rijpen, dik omdauwd. 
 
De dauw klimt tot de lendenen 
het bosch om op. 
 
Een koe kloort, 
plaatsverloren - - - 




    
        
    
[31] (Den rooien loozer van mijn zaad)(aant.)


Den rooien loozer van mijn zaad 
heb je den kop omkneld. 
Je vingeren beten zich om hem. 
 
Daarin tuierde 
het korrele zaad op. 
 
In mijn mond. 
bracht ik je mijn manlijkheid 
waarin je brooden lippen kusten 
kus op kus. 








{==20==} {>>pagina-aanduiding<<}

[32] (In den hoogen feestvlag,)(aant.)


In den hoogen feestvlag, 
zeilend uit den toren, 
ruischt de tocht van mijn donker hart, 
golf ik van mijn stang af en verwaai 
en klots verloren, 
en gij verneemt den hardnekkigen slag 
van het dundoek van mijn hart, 
dat waaiende uitslaat op zijn toren. 







[33] (Uw hulk voer zonder vracht.)(aant.)


Uw hulk voer zonder vracht. 
Gij hadt haar lang voor iemand sterk gedacht, 
Dien gij zoudt mogen varen uwe vracht. 
 
Ik ben gekomen. Bijna nog onverwacht, 
om 't wachten dat nu brak, weende gij zacht 
de kentering van uwe vrome wacht. 
 
Ik heb voorgoed geweten hoe gij lacht. 
En nu de wanden wiegen om uw vracht, 
ben ik de stilte voor uw rijke lach. 







[34] (Iedre winter blinder,)(aant.)


Iedre winter blinder, 
Iedere winter meer er van verloren, 
zoeken wij het roodbevroren 
kinderlijfje, klaagt in ons een kinder- 
roepen: 't zachter, zachter schreien, 
door het eenzaam sneeuwen, 
van het verder, 
altijd verder liggend lijfje. 








{==21==} {>>pagina-aanduiding<<}

[35] (Mijn liefdevogel vliegt zoo nauw)(aant.)


Mijn liefdevogel vliegt zoo nauw 
en ijl voorbij, 
zoo gauw... 
o, als zijn vleugelen geraken, 
straks in het warrig bosch 
of tegen hooge staken, 
en breken zijn teer-veeren stuk... 







[36] (Het late, late winterpark)(aant.)


Het late, late winterpark 
met uitgestorven paden glee 
van sneeuwen dicht, van sneeuwen dicht 
en onder het lantarenlicht 
in witten dood het winterpark verglee. 
 
Een zachte dooding droeg 
ons uit dit eenzaam leven over. 
Ik hoorde nog hoe je iets vroeg, 
maar sneeuwenzacht en blijde vroeg 
gedekt lag ik: een afgevallen loover. 







[37] (Mijn heldre scherpte spant,)(aant.)


Mijn heldre scherpte spant, 
strak getrokken, 
de touwen van de klokken 
der gedachte, altijd weer 
wakker geschrokken. 
 
En toch, spijts mijn behoeding 
schommelt die eene klok droef in den avond 
Ik breng u een gehavend 
hart en zijn lijden, armeroffring. 








{==22==} {>>pagina-aanduiding<<}

[38] (Niets dan mijn eenzaam zelfbeleven,)(aant.)


Niets dan mijn eenzaam zelfbeleven, 
Een toren aan zijn eigen uren 
overgegeven, 
kabbel ik, een torenhaan 
tegen de hooge stilte aan. 
 
Moeder-nacht. 
Kille nachttongen koelen mij, 
zacht slieren uw haren over mij, 
neem den spalk uit mijn hoog open ooge. 







[39] (Open schulpen uw beenen)(aant.)


Open schulpen uw beenen 
een trillerende morgenbloem. 
 
Een dauwdrup kom ik op u neer 
in aarzel-zalig begeer 
dender ik zachjes van zilver. 
 
Ik durf u bijna niet aanraken. 
Ik krimp mijn druppel van u af. 
Door 'n zachte bungel van uw stengel 
glij ik in uw koel bloemendonker af. 







[40] (Over dit land alleen)(aant.)


Over dit land alleen 
zwierf ik, maar dit land heeft geen einde 
En nu dool ik bij U binnen. 
O oude wonde die ons pijnde, 
zult gij beginnen 
te heelen hier 
of nog te heeter schrijnen? 








{==23==} {>>pagina-aanduiding<<}

[41] (Te sterven, liggende aan U)(aant.)


Te sterven, liggende aan U 
die met uw melkblank lijf 
dit leven hebt verguld, 
duld dat ik nu naast U blijf. 
 
Maar dat ik, voordat 'k aan U ben verteerd, 
van uwen droeven mond niet het verwijt zal vreezen, 
en dat ik uit uw stomme oog 
steeds d'eendre smeeke leze. 







[42] (Niet de gekapte non ben ik,)(aant.)


Niet de gekapte non ben ik, 
die hare Heer bewaart 
haar ziel een zuiver vlamke. 
 
Ik 
ben de bedelaar 
die ik zag aan de deuren vragen 
Ik grinnik en ik vloek, 
soms geef ik ook Gods goeden zegen. 
 
Ik 
ben de goddelijke acrobaat, 
ik glimlach en ik nijg. 
 
Ik 
ben de Paljas menschen, 
ik spring, wanneer gij maar 
trekt aan het touw, mijn lach is raar 
met rooie strepen overschilderd. 








{==24==} {>>pagina-aanduiding<<}

[43] (Scheeve schuift het rietsel heen,)(aant.)


Scheeve schuift het rietsel heen, 
maar bij stiller winde kommen 
alle stengels rank weeromme: 
scheeve schuift het rietsel. 
 
Scheeve schuift mij 't leven heen, 
maar als stiller winden kommen 
strekt mijn ziel zich rank weeromme: 
scheeve buigt mij 't leven. 







[44] (Meisje, hoe zwaar zoenen uw lippen)(aant.)


Meisje, hoe zwaar zoenen uw lippen 
De maan wordt aan de verte rood geboren. 
Goudig duister ligt naar hem verloren. 
Stilten zijn geheime woorden van Uw lippen. 







[45] (Ik draal ter deure van mijn eigen duister huis.)(aant.)


Ik draal ter deure van mijn eigen duister huis. 
Ik dacht daar binnen goed den weg te weten 
doch 'k stiet mijn handen aan al muren stuk. 
Nu keer ik er niet weer, ik draal 
ter deure, die ik achter me zal sluiten. 
 
- Wel dat de zon er binnenvallen kon 
en dat het ook wel licht bleef tot den avond, 
maar o de nachten waar ik dwalend 
aan blinde muren liep en eindigde 
me zelve schreiend in een hoek te vlijen. 
 
En als het schriele morgenlicht kwam in de gangen glijen, 
vond ik mijzelve in een nooit gekende hoek, 
Ik wil dit dwaalhuis uitgaan. 








{==25==} {>>pagina-aanduiding<<}

[46] (Zij ging van mij vandaan)(aant.)


Zij ging van mij vandaan 
Het licht van den lantaarn tegen 
Haar lange schaduw lag tot aan mijn voeten 
Zóó heeft zij voor het laatst mij willen groeten 
met 't dierbaarst dat ik van haar had gekregen: 
haar hoofd - en is toen in het licht vergaan. 







[47] (Achter hooge boomen kwam een)(aant.)


Achter hooge boomen kwam een 
bloot koud cirkeltje in 't grijs, 
door de kruinen was het als een 
liedje zonder zin of wijs. 
 
Rinkelden de punten nimmer 
tegeneen, mijn leven hing 
als een liedje, blauw en immer 
zonder volle cirkeling. 







[48] (Zal dan uw liefde grooter wezen dan mijn vrees?)(aant.)


Zal dan uw liefde grooter wezen dan mijn vrees? 
Gij kwaamt terug onverwacht en vond mij slapen. 
Mijn oogen beefden open - vrees overgleed 
glans dien gij niet kende... Slapen 
 
moet ik nu... Zie ik slaap zonder vrees. 
Gij bidt u in den hof voor mij ten bloed. 
Een haan driemalen kraaide, hoog en heesch. 
Ik kom u als een Petrus tegemoet. 




    
        
    

{==26==} {>>pagina-aanduiding<<}

[49] (Wat is dit een zoete verbintenis,)(aant.)


Wat is dit een zoete verbintenis, 
u en de dood en ik. 
Dat liefde er niets bij heeft ingeboet, 
te geraken tot deze rust. 
 
Nu al de vuren zijn gebluscht, 
gaan we over de zachte asch 
en denken wat geleden moest, 
voor ieder tevreden was. 







[50] (Zij, die hun liefde tot haar einde gingen,)(aant.)


Zij, die hun liefde tot haar einde gingen, 
die donker werd en kronkelend en dood, 
vonden bij 't opslaan van hun tenten 
een nieuw, oneindig morgenrood. 
 
Aan nieuwe verzen mogen zij beginnen, 
zij gaan van stad tot stad steeds voort; 
lang achter hen ligt zij vermoord 
van wie zij nochtans helder zingen; 
 
die hen bewoont, die hun behoort, 
die hen geleidt langs deze dingen 
der aarde naar het ander oord, 
zonder omzien of bezinnen. 








{==27==} {>>pagina-aanduiding<<}

[51] (Ik had met u terug willen gaan)(aant.)


Ik had met u terug willen gaan 
onder den eersten regen 
toen wij naakt waren en zonder naam 
als adam 
en eva. 
 
dan hadden wij geweten 
der bloemen naam 
en al het eerdere 
dat nu is vergaan 
en voor eeuwig vergeten. 
 
Laat mij nog eenmaal met u samenliggen 
onder dat geele onweer, dat de eenzaamheid 
over ons heen kwam zingen 
en hoor dan 
voor altijd 
hoe wij elkander binnengingen. 







[52] (Zij die bijna aan het bloed raakten)(aant.)


Zij die bijna aan het bloed raakten 
groetten haar 
met een innige zwier 
van hun hoed. 
 
maar zij die door haar donkere lanen dwaalden 
en omzagen 
weenden om haar 
met een droef gemoed. 








{==28==} {>>pagina-aanduiding<<}

[53] (Er ligt in de zon een vrouw te lachen)(aant.)


Er ligt in de zon een vrouw te lachen 
Er ligt in mijn hart een vrouw begraven 
Er is in mijn bloed een vrouw verdronken. 
Eeuwig staat ergens een vrouw te wachten. 
 
Er is een vrouw vóór mij weggevaren 
Ik moet wachten voordat ik ga 
op een vrouw die mij nog in zal halen, 
het werd eenmaal beloofd door haar. 
 
Deze verwarden in mij, tot den dood 
met mij bevriend, in hun midden leef ik. 
Maar om een, die zonder afspraak ontvlood 
en mij mijzelve alleen liet, ween ik. 







[54] (Toen, dat de dood het won van mij)(aant.)


Toen, dat de dood het won van mij 
heb ik mijn handen in zijn schoot 
gelegd en hij beloofde mij 
een donker woord, dat leeft in mij 
en nu, langs alle eb en tij 
ga ik om antwoord voort. 
 
Wat is er aan gelegen mij 
of er iets anders wordt gehoord? 
‘Weder is er een trein ontspoord’ 
‘Vannacht werd iemand wreed vermoord’ 
Wat is er aan gelegen mij? 
 
Met uw kus tusschen mijn oogen 
en uw handslag in mijn hand, 
o dood laat mij het antwoord weten 
achter uw kust, aan uw andere kant. 




    
        
    

{==29==} {>>pagina-aanduiding<<}

[55] (De regen deelt het donker hart)(aant.)


De regen deelt het donker hart 
zijn weenen mede en beide weenen 
om evenveel in een zelfde meenen 
van zuivere smart. 
 
Want toen zij in den regen heenging 
was het de regen die haar omhing 
en haar omhulde, een eeuwig ding: 
dit wat ik weet, weet ook de regen. 
 
En het wordt niet meer tusschen ons verzwegen 
sinds een uitwisselen ontstond 
zoo zoet, dat het hart een vrede vond 
uit pijn en wanhoop weggeheven. 




    
        
    
[56] (Wij die in de zon gezongen)(aant.)


Wij die in de zon gezongen 
met ons hart de schaduw zochten 
van het donker en het dronken 
tot wij leeg en helder waren 
werden blinkend als het water 
dat de aarde houdt omvat. 
 
Tot dit zoet bedrog besloten 
schrijft hij zijne hooge wegen 
in de spiegels van ons hart; 
glanzend geven wij hem weder 
wat hij in een diep en eeuwig 
stralen met ons houdt verstand: 
 
Een verloren achterland 
spiegelende in de vlagen 
van een licht, voortijdig hart. 








{==30==} {>>pagina-aanduiding<<}

[57] (De lente en de dood gaan saam)(aant.)


De lente en de dood gaan saam 
een vriendschap zonder vorm of teeken 
wie aan de eene is bezweken 
zal aan de ander ondergaan. 
 
Wie háár ontmoette voor de ziel 
afstand gedaan had van het bloeien 
zal zij met zooveel licht vermoeien 
als aan geen bloem geviel. 
 
Wie hém vergat voordat het laatst 
uur zich voltrok in donk'ren nood 
heeft zich vergeefs van roos tot roos 
als een hommel gehaast. 
 
De lente en de dood gaan saam 
een vriendschap zonder vorm of teeken 
wie aan de eene is bezweken 
zal aan de ander ondergaan. 







[58] (Het was een nacht die in mij overwoei)(aant.)


Het was een nacht die in mij overwoei 
De boomen stonden in een scheeve ademhaling, 
hijgende naar het verhaal van haar 
dat naderen ging 
met donkere, langzame slagen. 
 
Wie kan het aan het hart verdragen 
als, wat er uit verloren ging 
weer binnen komt, afstand-beladen, 
een ruimte-geurend eeuwen-ding, 
 
dat van de tijd geen verhindering 
meer ondervindt en van de namen, 
die wisselend over ons kwamen 
geen leed en geen vermindering, 
 
en zóó herkend werd, dat de woorden 
verzwegen werden en geen lied 
dit stom geluk zingend verstoorde 
waar het zich niet aanranden liet? 








{==31==} {>>pagina-aanduiding<<}

[59] (Over de dood verging het lied)(aant.)


Over de dood verging het lied 
daar bleef het in zijn eigen wezen 
leven, bevend en verwezen; 
zong het om niet? 
 
Het zong om niet, maar in zijn stem 
in jubeling gestrekt naar hem, 
hoort, wie het hooren moge 
zijn goddelijk vermogen. 
 
Het zong het al aan zich voorbij 
De held're heirweg dreef voorbij 
Zingend zijn in den dood gegaan 
die bleven zonder vorm of naam. 




    
        
    
[60] (Misschien dat ge nog aanwezig zijt)(aant.)


Misschien dat ge nog aanwezig zijt 
op de plaats waar gij gebleven zijt 
waar ik van u ben weggeleid 
zijwaartsche bosschen in 
door een die mij niet meer bevrijdt 
dan op uw woord 
 
o dit eenzame land 
 
en niet te weten of gij zijt 
alleen gegaan naar 't eeuwig eind 
of dat ge vóór de dood 
mij hier nog zingende bevrijdt 
 
Misschien dat ge nog aanwezig zijt 
op de plaats waar gij gebleven zijt, 
weenend het hoofd in uwe schoot. 








{==32==} {>>pagina-aanduiding<<}

[61] (Nu strijdt het hart zijn laatste slag)(aant.)


Nu strijdt het hart zijn laatste slag 
de jaren trekken hun legers samen 
de zomers gaan vooraan, vlag aan vlag 
vanen aan vanen 
 
Ver aan de einders van den dag 
komen de winters, o grijze mannen 
met sneeuwen manen en stilte van hart; 
zij scharen zich ter linker kolonnade 
 
Maar achter de bergen, in reserve 
wachten de gouden paarden van de herfst. 
Een kind van lente houdt daarbij wacht 
 
... en zich bezinnend, neuriënd zacht 
gaat ongewapend naar uwe tenten 
onder den ademloozen hemel van den dag. 







[62] (Toen stond in uw laatste naam rondom)(aant.)


Toen stond in uw laatste naam rondom 
de wereld op, de kimmen braken 
en een land dat verloren was kwam weerom; 
Schijnende over de gulden daken 
van een oud dorp aan de horizon, 
de zon met haar gebroken stralen. 
En toen hij er eenzaam binnenging 
ontdaan van droefenis en wrake 
is hij tot haar weer kunnen raken, 
vrij en als in een herinnering. 








{==33==} {>>pagina-aanduiding<<}

[63] (Gij stondt met een hoog hopen)(aant.)


Gij stondt met een hoog hopen 
tegen mij aan 
Ik was het zelf die stond 
tegen uw hopen aan. 
 
O dat in deze zuivere waan 
zoo groote eerlijkheid beleefde 
het bloed en dat het blinde weten 
voortaan 
alleen het eene licht blijft zijn 
Sluimerend in uw hart, Cathrien. 







[64] (Het was een avond in de winter - vuur)(aant.)


Het was een avond in de winter - vuur 
brandde aan onze voeten, zij zat tegenover 
de schoorsteen, maar het bloed ontmoette 
het weten hoe het was, - toen dreef het over. 
 
Het is de ramen doorgegaan, waar sneeuwen 
den haard inviel, die daar in weerschijn brandde 
En in haar schoot lagen haar witte handen. 
Zij stond op, zag me aan en ging toen henen. 







[65] (Aan het roer dien avond stond het hart)(aant.)


Aan het roer dien avond stond het hart 
en scheepte maan en bosschen in zich in 
en zeilend over spiegeling 
van al wat het geleden had 
voer het met wind en schemering 
om boeg en tuig voorbij de laatste stad. 








{==34==} {>>pagina-aanduiding<<}

[66] (De klok regeert de kamer)(aant.)


De klok regeert de kamer 
monotone wetten 
murmelen in den avond 
niemand kan zijn regelen verzetten 
niemand wordt hier doorgelaten. 
 
Vandaag ben ik beschuldigd 
vanavond lig ik voor 't gericht 
stilte in de zalen 
alleen het ademhalen 
van de kast, een moeder die mij ziet. 
 
Wind en regen buiten 
pleiten en verdedigen 
wind en regen buiten 
pleiten en omsluiten 
den rechter met hun redenen. 
 
Rinkelend verschrikken 
minuten minuten 
uren hijgen voort 
en vier muren klagen 
om een enkel woord 
van vergeven, vóór den morgen, 
om een antwoord van vergeven, 
om een antwoord vóór den morgen. 







[67] (De wereld is vergaan)(aant.)


De wereld is vergaan 
haar naam spelde een nieuw getal 
het licht viel van de sterren af: 
verdwaald 
 
Eenzaam lag de goede grond te weenen 
over zooveel wederkeer 
van liefde en haar weelde 
sloeg in lentebloemen neer. 
 
En de vogelen vervolgden 
het lied dat lang geleden was gestaakt 
zóó ongemerkt, dat wij vergaten 
hoe het tot zwijgen was geraakt. 








{==35==} {>>pagina-aanduiding<<}

[68] Het eiland der ziel


I(aant.)


Eens stond uw adem in mij stil 
en mijn bloed onder uw hartslag 
Uw borsten waren sterk, een wil 
waarover mijn donker hart lag. 
 
Alleen de helle wendingen der oogen 
vingen het vuur der over-oogen: 
een vierend registreeren 
van oogenblik tot eeuwigheid in het gemoed 
en van elkanders eigenheden zoet - 
aandachtig accepteeren. 
 
En in een alom wervelend verliezen 
van bloem en zon en horizon, 
stegen uw stille zielekimmen 
blauw aan het hart rondom. 







[69] (Het eiland der ziel)


II(aant.)


Gij zijt met zooveel schemer heengegaan, 
dat ik uw naam 
kan vinden met mijn oogen in het donker. 
 
De ziel heeft aan de duisternis 
dien gij geschapen hebt voldoende 
om daar in om te gaan. 




    
        
    

{==36==} {>>pagina-aanduiding<<}

[70] (Gij waart mij nauwelijks nabij)(aant.)


Gij waart mij nauwelijks nabij 
of ik ontstond in uw heelal, 
ster, om u, zon, opgaan en val 
dreven‿in verwondering om en om. 
 
O baan, o gouden bal, waarom, 
hebt gij mij zuiver uitgestrekt 
en tot uw eigen vorm gewekt 
buiten u om, 
 
anders dan om aan uwe straal 
waarvan gij lengte‿en went'ling weet 
loodrecht in een vuren vergaan 
te keeren tot uw middelpunt? 




    
        
    
[71] (Weenen is even eenzaam)(aant.)


Weenen is even eenzaam 
als sterven en even ver 
als sterren en het zwerven 
onder avonden ver. 
 
Lachen is even oud als 
het leven en even leeg. 
De tijden zijn even koud als 
ijsland, waar de zon achter neeg. 
 
Schepen schenen te varen 
naar een doel, maar de horizon zweeg. 
Wij blijven hier allen op aarde 
alleen en van onszelve vervreemd. 




    
        
    

{==37==} {>>pagina-aanduiding<<}

[72] (In dit doodzieke lentebegin,)(aant.)


In dit doodzieke lentebegin, 
waar de winter nog midden in 
het hart legert, wordt gehoord 
een eerste tekort aan verdediging: 
op de poort, 
die eeuwen geleden openhing, 
maar gesloten werd op een moord, 
die hij een avond aan haar beging, 
worden zachte vingertoppen gehoord: 
de eerste sidderingen van den dood, 
die nameloos tot het leven weer openging 
en bewijs van alvergeving. 
 
O bloem, die maar eens in de eeuwen groeit, 
uw geur verzadigt mij van overdoodsch geluk. 
Als ik u aan mijn lippen hef, dan wordt bedrukt 
mijn ziel van u, drinkend uw hemelmoed. 




    
        
    
[73] (Ver in de zee verging een stem.)(aant.)


Ver in de zee verging een stem. 
Zij die hem hoorden leven voort 
en worden door geen waan bekoord 
Geen valsch geheim betoovert hen. 
 
Zij zijn op zoek naar 'n schip dat hen 
voeren zal over de horizon. 
Waar eenmaal een droom in de mensch begon 
duurt hij voorbij der werelden end. 




    
        
    

{==38==} {>>pagina-aanduiding<<}

[74] (Nooit was de dood een naakter man)(aant.)


Nooit was de dood een naakter man 
dan toen hij op mijn leger lag 
en zei, terwijl hij naar mij zag: 
‘ik lig, waar gij gisteren lag’ 
 
‘Wees onvervaard en immer meer 
gereed, ledig en groot. 
Mijn vriendschap duurt tot aan de dood 
Geen vriend is ooit zoo trouw geweest’ 
 
‘Maar blijf bij mij, er was er geen,’ 
(toen klaagde de dood en trilde z'n stem) 
‘er was er geen, die niet verging 
van angst, of die mij niet ontvlood.’ 
 
‘En heb me lief,’ hij fluisterde. 
En eenzaam ging de hemel open. 
Hij weende en ik huiverde. 
‘Geen mensch is eenzamer dan ik.’ 
Ik kon de zaligen zingen hooren, 
één ééuwig oogenblik. 







[75] (Het leven loopt in droomen dood.)(aant.)


Het leven loopt in droomen dood. 
Tusschen slaap en slaap staat een toren rood. 
Een mensch speelt op zijn instrument 
het lied dat zijn geliefde kent, 
die hem voor jaren terug ontvlood. 
 
Hij weet dat er een dag bestond 
waarin de dood niet werd gehoord, 
waarop zijn hoofd lag in haar schoot 
en engelen-honger om haar mond 
en de zon als een ster in haar oogen stond. 
 
Wie dit een oogenblik verstond, 
wat tusschen twee menschen mogelijk is, 
hij sluit zijn oogen 's avonds dicht 
en wacht en weet het einde goed. 








{==39==} {>>pagina-aanduiding<<}

[76] Overgave(aant.)


Hoe zijt gij vergaan, o lieveling, 
o schoone tranen, waarvan ik zing, 
lang na uw ondergaan. 
 
't Is of ik u voor het laatst zie staan, 
aan de deur, een levend' herinnering 
die niet meer zal vergaan. 
 
Moge uw oogen vol tranen staan 
als ge mij gedenkt in herinnering, 
zóó als ge eenmaal van mij ging, 
zoo is het goed, al werd het leven arm. 







[77] (Ik herkende u uren er na.)(aant.)


Ik herkende u uren er na. 
In mijn hart bleef uw hand geheven 
over mijn haar. 
De vraagteekens 
mijns bloeds 
hebben de uitroepteekens geroepen 
van uw bloed: 
Bevestiging vond wat zocht en zweefde 
boven den chaos van uw mond. 
 
En een licht ontstond, 
dat zijn dans begon met het kind, 
gevoed met het gras van de horizont 
en den wind. 
 
In het hart van ons 
jubelt een vogel zijn oogen blind. 








{==40==} {>>pagina-aanduiding<<}

[78] (De doove wind staat om de blinde muren)(aant.)


De doove wind staat om de blinde muren 
van deze nachtkamer van hout gebouwd. 
Het kan wel uren duren 
voordat de tijd de stilte 
als zijn wil kind in de armen houdt. 
 
De nacht is voor wie luisteren een wilde 
strijd van de tijd met de wind totdat 
de in de slaap vergetenen hervinden 
hun morgenrood en lot. 







[79] (Mijn droomen staan in scharen voor de ramen.)(aant.)


Mijn droomen staan in scharen voor de ramen. 
De wereld noemt gewone namen 
van dag en licht voor zijne daden. 
Mijn droomen noemen mij hun donkere vader. 
 
Zij vragen waar hun moeder is gevaren 
en ik treed nader en doe een stom verhaal. 
Maar zij schudden hun mismoedige gelaten 
en blijven staren 
de wereld en de dood voorbij 
als kwam vandaar ooit iemand weder nader. 








{==41==} {>>pagina-aanduiding<<}

[80] (Uw lijf was zoo lang met bloemen omwonden)(aant.)


Uw lijf was zoo lang met bloemen omwonden 
en mijn mond met zooveel talen vermoeid, 
dat wij elkander niet weten konden 
aleer de dood er mee was gemoeid. 
 
Nu worden van alle horizonnen 
met vreemde talen wij immer begroet 
en witte bloemen wiegelen onder 
een avondwind rood als bloed. 
 
Uw lijf ligt er tusschen verlaten bevonden 
Soms waait de wind haar omtrek bloot 
en wij weten goed en kennen den dood 
en het hart is van een weenen geschonden. 
 
En de wind beweegt op uw lichaam bloot 
het weemoedkleed, dat donkerrood, 
gelegd van uw voet tot over uw mond 
de oogen vrij liet, mild en groot. 







[81] De witte tocht(aant.)


Er zijn stille strijden in mij ontstaan 
sinds het zoo doodstil sneeuwde. 
Ik zou naar alle menschen willen gaan 
en zeggen: ik was niet, zooals gij meende. 
 
Ze zijn misschien niet om mij begaan, 
ze hebben hun eigen bezigheden. 
De donkerheden minderen, witter gaan 
de boomen worden rondom mij henen. 
 
Er blijft een mensch in eenzaamheid gaan. 
En wensch en weenen vergaan, zijn schreden 
vergaan in de sneeuw, aan het eind van de nacht 
wacht het witte kind, in lachen en weenen. 








{==42==} {>>pagina-aanduiding<<}

[82] (Mijne gedachten zijn gebleven.)(aant.)


Mijne gedachten zijn gebleven. 
Die mogen naar u gaan en verwijlen 
rondom uw hoofd, het lichte, ijle 
aangezicht blijft zoo trouw geheven. 
 
Niet in de straten zal ik vinden 
wat eenmaal verzwond uit de werkelijkheid. 
Maar binnen denken en droomen beminnen 
er twee elkaar in der eeuwigheid. 
 
Droom het verhaal, het is beter dan dat ge 
leeg en verloren uw tijd verschreit. 
Bezie de roos, die haar eenmaal behoorde 
en die ze u gaf voor de eeuwigheid. 







[83] (Geheel den dag hebt gij mij gaande gehouden,)(aant.)


Geheel den dag hebt gij mij gaande gehouden, 
dood, draaiend in mij. 
Maar toen de avond in u vergoudde 
zeegt ge uit mij terzij 
 
en in een rust die ik nimmer vertrouwde, 
klonk zingende van de overzij 
van de wateren die zich openvouwden, 
de eerste heldere melodij. 








{==43==} {>>pagina-aanduiding<<}

[84] (Nu waaien de nooit te weten,)(aant.)


Nu waaien de nooit te weten, 
nameloos late geheimzinnigheden 
met de wind mee dit dorp naar binnen. 
De boomen, waaronder ik zelf kan gaan 
in den dag, en 's nachts alleen blijven staan, 
beginnen 
mede te doen, vlak bij mijn huis. 
Was het zoo dicht bij? Een oud hooren 
maakt zich los uit mij, verloren 
weer luisterend naar het nachtgetij, 
dat trekt in nabijer vlagen voorbij 
dan ooit te voren. 







[85] (Zwaar en verschaald ligt het avondjaar)(aant.)


Zwaar en verschaald ligt het avondjaar 
aan de kim van het einde, het hart woog zwaar 
van alle werelden en van haar. 
 
En het is genezen van hen en haar 
op het ééne laatste raadsel na, 
hoe ze vergaan zijn en naar waar. 
 
Met nog het eenige van haar 
door de mineuren van den tijd: 
alsof er achter ons iemand schrijdt 
met een weenende wereld achter haar, 
glinsterend tegen de eeuwigheid. 








{==44==} {>>pagina-aanduiding<<}

[86] (Het spel, dat kranke zinnen spelen,)(aant.)


Het spel, dat kranke zinnen spelen, 
die onder elkaar den dood verdeelen. 
 
Lachend begaan om wat nog weet 
de ziel van een, die speelde met 
 
leven en licht zoo zuiver als 
de wind met bloemen en zomergras. 
 
Een door het einde ingenomen 
aflaten van wat zijne droomen 
 
vermochten over stof en steen, 
hangt er een ziel te midden van 
 
het spel, dat kranke zinnen spelen, 
die onder elkaar den dood verdeelen. 




    
        
    
[87] (Ik beproefde u op bloed en nacht)(aant.)


Ik beproefde u op bloed en nacht 
maar in uw oog dreef de dubbele pracht 
van goud en donker, 
de sterren zonken 
tot in uw hart. 
 
Toen hebben mijn duistere handen 
u den ruischende dood ingehouden 
aan de rand dier afgronden 
brak mij het hart. 
 
Maar uw ziel zong zonder 
onderbreken verder 
aan het lied dat begonnen 
was onder de sterren 
van uw eerste nacht. 




    
        
    

{==45==} {>>pagina-aanduiding<<}

[88] (Ik weet wel dat ik u niet weervinden zal)(aant.)


Ik weet wel dat ik u niet weervinden zal 
als ik hier blijf liggen, 
maar o de plaats, waar gij afscheid nam; 
de winden 
zal ik in den vreemde niet meer herkennen 
buiten deze stilte die hier eeuwig schijnt, 
waar zal ik mijn oogen op richten, de blinde, 
buiten deze doodstille helderheid? 
waar zullen mijn handen vinden? 
 
O gij die al eeuwen voor mij schrijdt 
onbekommerd om dezen tijd, 
zie nog eenmaal om naar dit afscheid, 
dat ik den wil vinde 
dit te laten aan zijn eigen eeuwigheid 
en de smart besta van dit tweede afscheid 
om onder uw oogen den weg te vinden. 




    
        
    
[89] Het lied om doodswil(aant.)


Zoo zingt een mond, die eenmaal riep 
het heldere verhaal nabij 
dat in de horizonnen sliep 
was het een eeuw of slechts een wijl 
dat ik met u de dagen liep 
aan uwe glinsterende zij 
alsof de dood mij nimmer riep - 
zoo zingt een mond het laatste lied 
en ik verblijf nóg aan uw zij -: 
‘Dat van de dood de overkant 
en van het lied de binnenkant 
over mij kome en de brand 
der wereld uitbreke door mijn bloed; 
dat voor het laatst het leven neme 
bezit van handen, hart en voet 
en wij afscheid naar het einde heen en 
wij afreis nemen - en voorgoed.’ 




    
        
    

{==46==} {>>pagina-aanduiding<<}

[90] (O ruiten mijner eenzaamheid)(aant.)


O ruiten mijner eenzaamheid 
waarlangs de avondstroomen nemen 
hun beddingen, water en licht 
vermengen zich voor mijn gezicht 
geruischloos tot een glanzenvolle schemer; 
alles in alles vloeit ter neder; 
ik nog alleen blijf opgericht: 
een in zich zelf versomberd teeken. 







[91] Wachtende(aant.)


O groote dorst naar duisternis en nacht; 
de vreemde huizen, om er langs te loopen 
de jaren terug en weer opnieuw te hopen: 
dit kan nog, als zij mij maar wacht... 
De klokken worden niet geacht. 
De tijden kunnen gerust terug 
hun uren gaan en zon en maan 
hun banen terug door dag en nacht, 
tot ik haar weer voor 't eerst zie staan: 
een die op 't laatste heeft gewacht. 







[92] Sneeuw(aant.)


De straten zwierven met het sneeuwen mede, 
de huizen dansten een doodstille maat. 
De steenen kwamen een voor een mijn schreden 
droomend bewegen, maar het was te laat 
 
om naar een doel te gaan, de eeuwigheden 
lagen geopend en een oud verraad 
doorbrak de smaad der aarde tot het hart, 
dat zich dien stond herkende en sneeuwwit weende. 








{==47==} {>>pagina-aanduiding<<}

[93] Wederkeer(aant.)


Hoe keer ik zoo in uw geheimnis weer? 
Langs welke wentelingen ben ik u ontstegen? 
En nu loodrecht gedaald, gelijk de regen 
die keert naar d'aarde weer, 
keer ik ter plaatse waar uw lichaam heeft gelegen 
en leg ik me in de rondingen neer 
die in het donzen gras zijn nagebleven, 
beluister ik dezelfde blaad'rensfeer, 
die na ons heengaan ruischend is gebleven, 
gij zijt er weer, al zijt ge er niet meer. 







[94] Afscheid(aant.)


Ik zie haar klein geworden schreden in de verte; 
nog een kwartier en zij is aan de waat'ren, 
ik kan het nu niet meer beletten. 
 
Dwalende zal 'k haar nagaan als de verten 
haar hebben ingeademd uit mijn oogen; 
de weg ligt van een heengaan overtogen, 
wij zagen het onzichtbaar wenken. 







[95] Onrust(aant.)


Want aan de aarde staan de geuren 
en aan de hemelen de kleuren, 
ik ben daar eeuwig tusschen in, 
gezweefd en stil gemaakt door iets, 
een lied, waarop ik sidderend bleef teeren 
sinds mij het eerst geheim verliet 
waarin ik niet kan wederkeeren 
en mij het tweede niet ontving. 
O kieviets eenzaam vleugelscheren, 
o onrust... en alleen een lied. 








{==48==} {>>pagina-aanduiding<<}

[96] Het leger(aant.)


De avond houdt de lauwe vlag 
der zomer op den berg omhoog, 
de dag hing neer met dorre handen; 
droog droeg de wind de cimbelslag der morgen 
de middag over, maar het heir 
verstoof, alleen de kleine vaandrig landde 
aan d'avondkust, die roerend zich bewoog. 







[97] Achtergebleven(aant.)


Ze lachte traag, haar lach weende beneden 
en aan de onderzijde blonk de dood. 
Zij was hier tusschen ingegaan, vervreemdde 
meer van zich zelf naardat haar leven vlood. 
 
Zij had het beste van haar hart vergaderd 
om een, die zij ten doode toe verkoos, 
te redden, maar de storm had hem beschadigd, 
die in haar bloed zijn oorsprong koos. 
 
Nu zit zij neder als achtergelaten 
en telt de uren in haar stille schoot 
die haar nog scheiden van het laatste: 
zijn keeren op de winden van den dood. 







[98] Samengang(aant.)


De stormen nemen toe, de avond 
wordt warm aan onze handen en wij schijnen 
verzameld uit de jaren tot dit einde, 
alsof wij nimmer leefden voor dit uur. 
En bloed en oogen worden sterk, uw naam 
keert ongehavend onder het vuur 
dat uit den hemel breekt en mede 
het duister doorbreekt tusschen onze schreden; 
o onuitwischbaar samengaan van u 
met een, die donker doorging onder uwe sterren. 




    
        
    

{==49==} {>>pagina-aanduiding<<}

[99] (Een oud en donker schilderij)(aant.)


Een oud en donker schilderij 
boven mijn ledikant 
Bij nachten blijft het licht opzij 
tot aan den rand. 
 
Van de figuur is niet te zien 
het is nu donker in dat land 
o schilderij, o schilderij 
boven mijn ledikant. 
 
'k Herinner me nog uit vandaag 
het zijn twee menschen hand in hand 
liggende op een bloemenwei 
 
het is voorbij, het is voorbij 
het is een donker schilderij 
gehangen aan den wand. 




    
        
    
[100] (De wind en haar kleeren lagen nog saam)(aant.)


De wind en haar kleeren lagen nog saam 
maar het was al over; 
ergens tegen de sterren aan 
sloeg het raadsel uiteen, maar wie gelooft er 
dat het hiermee eindigt, wat zoo begon, 
dat het de elementen verzamelen kon 
in éénen greep, binnen één bloed? 
dat zoo begon, 
dat ik het zelf niet gelooven kon, 
dat ik niet wist waarom het begon 
dan dat het niet anders eindigen kon 
dan in de eeuwigheid. 




    
        
    

{==50==} {>>pagina-aanduiding<<}

[101] (De torens hadden een stilheid bereikt)(aant.)


De torens hadden een stilheid bereikt 
die niet was uit te spreken. 
Ergens oneindig ver in mij 
werd deze toestand vergeleken 
met wat daar groeit en niet weerkeert: 
een liefde in zijn eigen staat 
bloeiend en ongemoeid gebleven, 
en die der wereld niet meer raakt 
en waarvan woorden niet meer weten. 




    
        
    
[102] (Ik ben geheel terug gekeerd.)(aant.)


Ik ben geheel terug gekeerd. 
Mijn lijf is nergens bezig. 
Ik ben een open morgen. 
Zoo lig ik bij het klokgetik 
koel in 't heelal. 
Zooals een leven, pasgeboren, 
uitligt. Alleen het uur 
deelt bloed en adem mede aan het staren 
naar oogen, die nog sterren waren 
in een vorig uur. 




    
        
    
[103] (Een schuine muur van sneeuwen)(aant.)


Een schuine muur van sneeuwen 
komt leunen aan mijn schouder, 
geduwd door broeder winter 
en zuster stilte, - zou er 
nog tijding wezen, ginter 
achter het witte scherm, dan vlokken, 
sneeuwvlokken, klokken, koele kilte 
over de wereld en een hart, 
elkaar gelijk in den winternacht. 








{==51==} {>>pagina-aanduiding<<}

[104] (Dit is het blinkend loopen)(aant.)


Dit is het blinkend loopen 
tusschen het weten en het hopen 
van nergens en naar niets. 
Dit is de tijd gesteenigd 
met iedere voetstap en alleenig 
het loopen, blinkend en om niet 
onder de wolken van den hemel, 
op de wegen, met een eeuwig 
gevoel, dat zich herkennen liet. 







[105] (Soms als de weg het wil zijn wij)(aant.)


Soms als de weg het wil zijn wij 
weer samen en het opgelost 
geheim komt weder voor mij vrij, 
glanzend ontstoken aan den grond 
alsof geen element bestond 
waaraan het zich gebonden houdt 
tot aan dit breukeloos bevrijden 
in zijn oorspronkelijkheid. 
Alsof ge u niet gansch aan mij 
voltrok komt dit uw overdeel 
bevrijdt van ruimte en van tijd 
en maakt den wil 
brandend tot leven en tot dood. 








{==52==} {>>pagina-aanduiding<<}

[106] (Die kalmte sloeg mijn oogen dicht)(aant.)


Die kalmte sloeg mijn oogen dicht 
toen hebt ge uw edel werk verricht: 
mij weggegeven aan het licht. 
 
Ik ben een zoon van zon en zal 
langzaam omgaan in het heelal 
om te bezien uw zusteren al. 
 
Ik ben een zoon van zon en zal 
vergaan, maar mijn naam en getal 
zullen zich scharen om uw naam 
en onze som voltooien in het al. 







[107] Het schuldig lied(aant.)


Nu heen te gaan met een lied in mijn mond, 
nu een klok voor eeuwig bonst in uw keel; 
nu gij geschonden zijt en gewond 
 
en ik bleef heel, 
maar niet dan door uw zuivere wond. 







[108] (Ik leef bij dezen als het vuur:)(aant.)


Ik leef bij dezen als het vuur: 
Gij zijt het blindelingsche doel 
waartoe de vlam zich kromt en hoe 
al wat ze raakt verzengt 
tot grijze haat, geen wil weerhoudt 
de wil die recht 
tot u ingaat. 








{==53==} {>>pagina-aanduiding<<}

[109] (Mijn geest gaat met een bonzend hart)(aant.)


Mijn geest gaat met een bonzend hart 
over de dagen, want ergens wordt 
haar naam bewaard en haar lichaam 
is daar ook bij en het verhaal, 
slapende, van ons, aan haar zij. 
 
Slapende zonder medelij 
en zonder onrust in de armen 
der eeuwigheid nu haar volein- 
ding openligt naar alle zijden. 




    
        
    
[110] Moordballade(aant.)


O gij die ik had omgebracht. 
Ik bond den wind om uwen hals 
in verre sterrenacht, ik brak 
uw dansen af tot op den grond, 
uw lachen vond 
den dood in mijnen lach. 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
De huizen werden blokken nacht. 
De hemel was een zwarte doek 
over de rouwhuizen heengebracht, 
en in mijn mond 
de regen regende lang en zwart. 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
Toen stond gij op en vond 
mijn handen, waar uw bloed afdroop. 
Met nooit zoo ondervonden handen 
sloot gij mijn opgebroken oog. 
 
Gij hield mijn hoofd in wind en licht 
en woei mij uit en liet doorstralen 
dit moegebeefde vleesch, het lijf 
lag in uw schoot adem te halen. 
 
En in uwer oogen spiegelzalen 
braken de eerste tranen los. 
Gij kunt uw dansen weer herhalen. 
Ik ben, o droomenbond, verlost. 




    
        
    

{==54==} {>>pagina-aanduiding<<}

[111] (Wat moest die stad,)(aant.)


Wat moest die stad, 
als een voor jaren aan mijn hart vervreemd bericht, 
beteekenen? 
Zou zij in deze huizen schuilen? 
Het licht lag geheimzinnig op de steenen. 
O zwijgen... tot mijn stem het uit moet schreeuwen: 
aanwezig, diep aanwezig, deze schreden 
gaan als vanzelve in een voortijds vinden binnen; 
nu word ik blind en eeuwig onverhinderd; 
uw wezen schiet mijn wezen weer te binnen, 
ik moet u aan de laatste muren vinden. 




    
        
    
[112] (De hemelen houden mijn gelaat geloken,)(aant.)


De hemelen houden mijn gelaat geloken, 
de tijden glanzen over mijn 
handen voorbij, ik blijf ontbroken 
aan ieder noodlot, omdat gij mij 
met een droom bedwelmde, die is uitgekomen: 
hoe lang lig ik hier, dat ik u verbei, 
als een bloem aan de eeuwigheid ontloken, 
terwijl ge naar uw horizon zijt overgestoken, 
waarvan ik het land voel bewegen in mij. 




    
        
    
[113] Vrouw(aant.)


Stil zit zij over uren heengebogen; 
haar naam is wil van haar getogen, 
tot een bezit van die hem hebben moge. 
 
En in het leege nalicht van haar staat 
wordt de stilte een groot gelaat: 
 
bestaard en tot een rust geraakt 
in den volkomen vrede van het einde, 
nu er een ander is die in haar eigen 
bloed zich behield in duizenderlei staat 
ligt zij terneder, groot en naakt. 




    
        
    

{==55==} {>>pagina-aanduiding<<}

[114] (Maar ik heb eenmaal geloofd)(aant.)


Maar ik heb eenmaal geloofd 
in een lichaam, in twee oogen 
vond ik mijzelve eeuwig. 
Daarom is er geen genade 
of andere vrede mogelijk, 
dan door uw lichaam koninklijk 
tot mijzelve in te gaan. 




    
        
    
[115] (Toen hij zoo smal was dat de dood het niet meer wist)(aant.)


Toen hij zoo smal was dat de dood het niet meer wist 
dat hij bestond, heeft hij zich vergewist 
voor het laatst van hare liefde en proefde 
in hare mond nochtans de groeve 
en wist: 
dit is het onontkoombaar behoeven 
van die zich om het leven nog vergist; 
maar toen haar oogen eindelijk niet meer vroegen 
zag hij zich in geen spiegel meer betwist. 




    
        
    
[116] Kleine ode aan het water(aant.)


Zoo staat de regen als een raam 
over de bloemen, mond en maan 
leggen er groot en rond zich aan, 
liggen er groot en rond om dicht, 
o teug, waaraan ik lig; 
met mijn gezicht in maan en water 
staan bloemen in mijn oogenwater 
gespiegeld, sta ik spiegelend in 
waterramen en maanbloemen. 




    
        
    

{==56==} {>>pagina-aanduiding<<}

[117] (Soms zijt ge in mij teruggekeerd)(aant.)


Soms zijt ge in mij teruggekeerd 
oorspronkelijk en ongebeurd 
en het bloed wankelt in zijne voegen; 
o donkere blijdschap van die verre groeve 
 
waarin ge dan niet ligt; 
de aarde blinkend wit 
en onze lichamen zonder vroeger 
wandelend in dit. 




    
        
    
[118] (De doode regen heeft de plaatsen aangetast,)(aant.)


De doode regen heeft de plaatsen aangetast, 
waar ik u heb betast met handen die nog beven; 
mos en gras, achteloos achtergebleven 
zijn verstard met de plek struikgewas. 
 
Dezelfde wil heeft mijn hart verhard, 
dat nog slaat op plaatsen, door geen woord omschreven; 
en deze doode regen heeft het aangetast, 
waar gij het hebt betast met handen die nog leven. 




    
        
    
[119] (Op uw opnieuw bewegen wacht)(aant.)


Op uw opnieuw bewegen wacht 
het hart zijn heldere doodenwacht. 
Uw lichaam ligt nog ongestorven, 
maar haalt geen adem meer tot aan den morgen. 
 
In dit voor-dood bestaan van u 
ken ik de aarde niet en haar vergaan, 
ben ik als licht gebleven en u toegedaan. 
 
Reeds vangt uw spiegelend lichaam andere uren, 
die ik nog niet verdragen kan: 
mijn oogen kaatsen blinkend en afwerend 
al de ontstorven liefde van uw ziel, 
omdat ik niet weet of gij het wil, 
dat ik uw landschap en uw naam 
zal nemen uit de zon en maan. 




    
        
    

{==57==} {>>pagina-aanduiding<<}

[120] (Loopende over de dood te denken)(aant.)


Loopende over de dood te denken 
onder de sterren, met om mij heen 
het voorbijgaan van de horizon, 
omdat eenmaal alles bijeen moet zijn 
waar het begon, 
ook al komt ze niet en ik het enkel 
blind in dit zingen verliezen zal, 
moet ik nochtans blijven denken 
dat ze er wezen zal. 




    
        
    
[121] Liggende onder een boom(aant.)


En de blaren brengen bij tusschenpoozen 
haar heugenis over mijn hoofd. 
O ademen, waarin ik heb geloofd, 
o verhalen, die wij zelve waren 
eens in die wereld, die is uitgedoofd 
in de wind, die het over me komt vlagen, 
waar ik hier lig en mijn oogen sluit, 
en een boom zie waaien over een leege 
plek der aarde die overblijft. 







[122] (Al deze zachtheid in mijn avondbed)(aant.)


Al deze zachtheid in mijn avondbed 
sterft en herleeft - een golf aan iedere muur, 
maar vindt geen uitweg meer en het besef 
legt zich sereen en bijna schoon terneer. 
 
Dan groeit uit dit onvatbaar overleg 
en komt zoo naderbij van u het laatste, 
dat ik me in geen jaren hoef te haasten 
omdat het hier is, ieder uur, 
 
maar slaapt onder mijn slapen, dat vergeefs 
zich ophoopt aan de wanden van de ruimte, 
totdat het weerkeert in een droomen zoo verruimend, 
als was er niets onmogelijk dat uur. 








{==58==} {>>pagina-aanduiding<<}

[123] (Misschien ligt uw lichaam weer bij mij)(aant.)


Misschien ligt uw lichaam weer bij mij 
wanneer ik uit deze droom ontwaak, 
maar ik weet niet hoe ik meer van u raak, 
ik stroom in u aan mijzelf voorbij 
 
en laat me zonder medelij 
achter tot aan de dageraad; 
want misschien ligt uw lichaam nog bij mij 
wanneer ik uit deze droom ontwaak. 







[124] (De avond valt grondzwart onder de sterren,)(aant.)


De avond valt grondzwart onder de sterren, 
de keien zijn zoo heimelijk en week 
of het haar eigen aangezicht geleek 
dat daar uit op is komen wellen. 
Oogen, waarin het streven stond 
mij tot den dood te vergezellen, 
zijn in de steenen vastgeweest; 
maar zweven nu zonder ontstellen 
over de kerkhoven der streek. 







[125] (Toen haar gestalte zich in mij herstelde)(aant.)


Toen haar gestalte zich in mij herstelde 
maakte zij zich windgewijze los 
en ging naast mij, woordloos ontstelde 
schimmengeheim, uit een rijk verlost 
waarvan het zwijgen brandde in haar oogen, 
tot zij zong in een taal, die ik niet meer weet, 
maar die 'k me zal herinneren wanneer 
ik tot haar inga met eender vermogen. 








{==59==} {>>pagina-aanduiding<<}

[126] (Bij het verlaten luisteren naar radio beneden mij)(aant.)


Bij het verlaten luisteren naar radio beneden mij 
word ik zoo eenzaam en onwezenlijk als zij, 
lig ik naar alle zijden open, 
Parijs, New-York, Kalundborg en Europa, 
zingen vanuit mijn ronde hart 
al de spanningen van land en stad, 
die zich tot horizonnen eindeloos vergrooten, 
 
en uit de verste stilte komt haar stem naar voren 
zoo helder en vlakbij en in de kamer, 
dat alle hemelen zich keeren in de kamer 
en alle sfeeren luisteren om haar aan te hooren. 







[127] (Deze nachtregelen zijn voor u,)(aant.)


Deze nachtregelen zijn voor u, 
geschreven in gedachtenis aan u 
in uren die dezelfde waren, 
dat ik bij u lag, naakt en schuw 
geopend naar het wedervaren 
van al het vele licht van u, 
dat uit uw lichaam kwam gevaren, 
een vuur ouder dan mijne jaren, 
onaangetast van ondergang, 
een oerheldere, blinde vlam, 
die zich neerlag in mijne armen 
en aan mij brandde, overlang, 
en de sterren aan mij toevertrouwde, 
die in mijn hart gezonken staan; 
waarmee het als een diepe spiegel 
uw laatste wil ontvangen zal. 








{==60==} {>>pagina-aanduiding<<}

[128] (Ik denk aan u.)(aant.)


Ik denk aan u. 
Ik kom wanneer de anderen zijn gestorven 
weder tot u, 
met wat ik ondertusschen heb verworven. 
Als allen uw stad hebben verlaten 
kom ik het aan u overlaten, 
of gij 't zult beminnen of verlaten, 
of ge uw schaduw wilt aanvaarden 
en den dood kussen in mijn oogen. 







[129] (Een kou die mij herinnert dat ik niet zal sterven,)(aant.)


Een kou die mij herinnert dat ik niet zal sterven, 
en dat de sterren eeuwig zullen schijnen, 
en zij aan mijne zijde, 
verblijd omdat de sterren schijnen 
en dat wij eeuwig zullen leven, 
gelijk zij zei 
eeuwen geleden. 








{==61==} {>>pagina-aanduiding<<}

1931-1936


{==62==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==63==} {>>pagina-aanduiding<<}

[130] In uw bloed(aant.)


In uw bloed moet nog het weten stroomen, 
dat het goed had kunnen zijn, zooals het is begonnen; 
dat het nog goed kan worden onder vier oogen, 
tusschen vier handen en twee monden, 
met de lichamen, waar het niet mee is gelogen, 
dat ze als zusters lagen in elkanders armen, 
terwijl zij zwoeren bij hun ademhalen, 
dat zij elkanders eeuwigheden waren; 
en met het andere, waarom gij neergebogen, 
knielde en bad, dat het niet zou verarmen. 







[131] (Nu ik hier loop, ik weet het niet waarom,)(aant.)


Nu ik hier loop, ik weet het niet waarom, 
zie ik de steenen aan, zij zien naar mij weerom. 
Boven de huizen schijnen regens al te sluimeren 
en de plavuizen liggen smijig saamgeregen. 
Onder de huizen schijnen wateren te ruischen; 
zal deze stad gaan breken 
en in zichzelve schuimende verdwijnen, 
om voor mijn voeten te ontsluiten 
de naakte aarde die ik heb beleden 
aan een lichaam en zijn zekerheden? 







[132] (Wanneer ik bij u ben gebracht,)(aant.)


Wanneer ik bij u ben gebracht, 
met de laatste nacht over de aarde, 
bij uw graf, of hebt ge nog gewacht? 
zal ik het met u dansen in de ongeëvenaarde 
bewegingen, die niet meer zullen zijn 
van deze aarde en haar pijn, 
maar van de lichamen die wij waren 
in elkanders oogen, die dan open zijn. 








{==64==} {>>pagina-aanduiding<<}

[133] Dronken nachtliedje(aant.)


De huizen staan zoo doodstil thuis. 
Het is vannacht om hallef twee. 
Als ik hier liggen ga, slaap ik meteen. 
 
Maar ik ga niet liggen; ik ben niet thuis. 
Daar staat de maan, en daar, en daar, 
en een en een is twee. 
 
Ik loop door de straten als een muis. 
O wee - daar was ik, geloof ik, thuis? 
Kom mee, we gaan maar weer op reis 
naar het café - en dan naar huis. 







[134] (Door een chauffeur omver gereden)(aant.)


Door een chauffeur omver gereden 
voordat de dood hem had bereikt, 
op zijn eigen leven uitgegleden: 
wat glibberig bloed en slijk, 
 
heeft hij met oogen dicht gezegd, 
met een mond die dood was sprekende: 
laat mij met rust, het is niet erg; 
ik heb den tijd voor duizend eeuwen. 




    
        
    

{==65==} {>>pagina-aanduiding<<}

[135] (In de zon is de dood begonnen,)(aant.)


In de zon is de dood begonnen, 
hij heeft het zoete vreten aangevangen, 
de warme velden worden donker overronnen. 
 
Wij loopen nu met vrome voeten over naakte wegen, 
en zijn van zijne majesteit doorzegen, 
ergens is er een onderspit gedolven. 
 
En iedere vrouw is ons genegen 
haar bloed te mengen met de zwarte zonnen 
die van de zoomen van ons bloed zijn opgestegen. 
 
De lente is een spelend kind 
dronken gemaakt en overrompeld. 




    
        
    
[136] (Gij wist, dat ik niet anders was,)(aant.)


Gij wist, dat ik niet anders was, 
dan wat ik worden zou met u; 
gij hieldt mij aan uw hart en schuw 
beleedt ge in uw heerlijkheid, 
dat gij niet anders had verwacht; 
en nu aan deze eerlijkheid 
te bloeien staat uw schoon lichaam, 
en mijne ziel het gadeslaat 
en met uw ziel tesamen raakt 
iedere maal, 
is het of wij van eeuwigheid 
gekend zijn bij elkaar. 




    
        
    

{==66==} {>>pagina-aanduiding<<}

[137] (Terwijl hij onder den vleugel sliep)(aant.)


Terwijl hij onder den vleugel sliep 
alsof geen morgen hem meer riep, 
begonnen zacht op 't wit en zwart 
van 't doodstil glanzend mechaniek 
de snelle maten van het lied 
dat in zichzelf verdronken sliep, 
dat in zichzelf verzonken zag 
naar wie het riep 
met klare, jubelende kracht. 
 
Haastig en diep gelukkig schiep 
Mozart zijn kleine nachtmuziek. 




    
        
    
[138] (Het land wordt ingekort op dood en dierbaarheden;)(aant.)


Het land wordt ingekort op dood en dierbaarheden; 
de mogelijkheid, dat eenmaal nog de weg 
uitloopen zal op het doorleden 
lichaam van haar dat ergens stralen bleef, 
wordt groot naarmate eenzamer en later 
de wil geen doel meer heeft 
dan om zichzelf in haar te achterhalen. 




    
        
    
[139] (Gekwetst in de onuitspreekbaarheden,)(aant.)


Gekwetst in de onuitspreekbaarheden, 
die stolden aan zijn mond 
tot harde logen, die zich richtte tegen 
hetgeen hij later op den zielsgrond vond... 
eeuwig gezwegen; waar hij nu omzichtig 
wegen mee zoekt, om in de eenzaamheid 
terstond en snel te zingen tegen 
de wateren der eeuwigheid. 




    
        
    

{==67==} {>>pagina-aanduiding<<}

[140] Treincoupé(aant.)


Deze menschen hebben een rust bereikt, 
die zich in mijn oogen weerspiegelt. 
Wij zijn te samen en niemand ontwijkt. 
De vreezen voor elkaar zijn stilgewiegeld. 
 
Ik vind in mijn geheugen weer den tijd, 
dat ik niet wist dat zij rondom mij waren. 
Ik zie een glimlach sterker dan de jaren 
en ik glimlach naar u terug, bevrijd. 




    
        
    
[141] Tochten...(aant.)


Tochten die met mijn bloed beginnen 
maken zich roekeloos los, 
om in de dunne zenuwen te zingen. 
O gelukzaligheid, dien jubel af te dwingen 
van knoop tot knoop, totdat hij zwevend wordt 
om eens, o blind heelal, in haar te trillen. 





        
    
[142] Middernacht(aant.)


Geluiden dooven in geluiden 
en lichten staan in lichten blind. 
Vreezen, die niets meer hebben te beduiden, 
nu ik me één stap van den dood bevind 
 
tergen nog uit gewoonte bij het buigen 
om late hoeken, tot ik me hervind 
te middernacht, mijn eigen ooggetuige, 
een wezen, dat zichzelf niet meer bemint. 




    
        
    

{==68==} {>>pagina-aanduiding<<}

[143] Vuurtoren(aant.)


Hevig hart van lampen in kristallen keelen, 
zeldzaam samenstel van glas en licht, 
ingeboren eeuwigheden. 
Doel en wil bijeen gebleven, 
in een diep eendrachtig streven 
om zichzelve te beleven 
in een schaduwloos geheel. 
Met aan uw voet het zuiver duister 
van de zee tot uwen luister. 




    
        
    
[144] Om een donker lichaam(aant.)


Lichamen komen roze open 
in late, voze pracht, 
uit den vallenden nacht. 
Aan parelgrijze straten, 
gehuld in broze, paarse schemers, 
staan huizen met lichamen open, 
om weemoedig langs te loopen, 
want ik ben niet van dezen, 
die naakt en zichtbaar achter glas, 
tusschen de koele rozen, 
als in een droom verloren, 
eeuwigheidje spelen, 
zoo ernstig en volkomen, 
dat zij het met den dood bekoopen 
als de hemel zwart zal worden voor hun oogen. 
 
Ik ben van mijzelf het laatste hopen 
dat in haar lichaam nog de nacht 
van mijn woord niet is verbroken; 
dat ik eenmaal aan haar stralen mag 
met al het donker open 
waarin haar bloed ontstoken lag; 
waarover onze oogen samensloten 
voor jaar en dag. 




    
        
    

{==69==} {>>pagina-aanduiding<<}

[145] Gij die mij voert...(aant.)


Gij die ik heb gekozen buiten deze 
tijden, waarin ik lig verscholen, 
enkel maar op u aangewezen, 
houdt u voor mij verholen zonder vreezen. 
Ik heb van u niet meer vernomen 
dan teekenen, misschien vergeefs gelezen, 
maar in mijn wezen vastgesnoerd 
voordat ik dit kon overwegen; 
een blinde richting voert 
mij in geheim langs aarzellooze wegen. 




    
        
    
[146] (Een lichaam, liggend in de najaren)(aant.)


Een lichaam, liggend in de najaren 
zonder sterven of ademhalen; 
de dieren die er komen dwalen 
herkennen het en staren... 




    
        
    
[147] De verloren zoon(aant.)


Ik word teruggevoerd in eenen vroegsten staat: 
kinderen gaan hand aan hand over de boerderij; 
ik ben daar bij, ik weet het groote paard, 
de hond, de koestal en het melkgerei; 
dit is het huis mijns vaders, dat niet meer vergaat. 
 
's Morgens wanneer ik mijn bed verlaat, 
steunen de bruine wanden mij 
en ik word opgenomen in het koel beraad, 
dat in de deuren en open oogen staat 
van dit het huis mijns vaders, dat nu weer voor mij 
 
zijn diepe teugen ademhaalt. 




    
        
    

{==70==} {>>pagina-aanduiding<<}

[148] Moeder


I(aant.)


Mijn moeder is een grijze Vrijdagmorgen; 
zij moet de kamer doen, stof beeft; 
dan dweilen, voor het eten zorgen, 
zien wat er van gisteren overbleef... 
 
Ik ben in haar liefde geborgen, 
die elk verraad der wereld overleeft; 
ik ben een moordenaar, maar overmorgen 
eten wij koek, die zij gebakken heeft. 
 
Wanneer de Zondagmorgen is ontloken 
staat heel haar wezen in de blijde bloei, 
waarin mijn wezen moet zijn aangebroken; 
 
omdat ik dan niet meer gevoel, 
hoe door de dood is aangestoken, 
wat bij een andere vrouw begon. 




    
        
    
[149] (Moeder)


II(aant.)


Ik zat met moeder aan de haard, zij breide 
en ik deed niets dan sigaretten rooken. 
Ze zei: jongen, je moet niet zooveel rooken. 
Ik zei: ik zal er morgen mee uitscheiden. 
 
Ik ben het haardvuur nog wat op gaan stoken. 
Ik hoorde hoe het zachtjes in mij schreide, 
omdat het nooit zou worden uitgesproken, 
wat zich vlak bij voor eeuwig wou bevrijden. 




    
        
    

{==71==} {>>pagina-aanduiding<<}

[150] Nu ik...(aant.)


Nu ik mijn weg alleen weer ga 
zonder gena en zonder hinder 
der anderen, een paria, 
kan ik het alles weer beminnen 
als in die eerste stadia 
mijns levens, kind onder de kinderen. 




    
        
        
    
[151] Hulshorst(aant.)


Hulshorst, als vergeten ijzer 
is uw naam, binnen de dennen 
en de bittere coniferen, 
roest uw station; 
waar de spoortrein naar het noorden 
met een godverlaten knars 
stilhoudt, niemand uitlaat 
niemand inlaat, o minuten, 
dat ik hoor het weinig waaien 
als een oeroude legende 
uit uw bosschen: barsche bende 
roovers, rans en ruw 
uit het witte veluwhart. 




    
        
    
[152] Morgenmist(aant.)


Hier is het nog aanwezig, 
wat nergens meer kon leven: 
liefde, wereld ontheven, 
en enkel met zichzelve bezig. 
 
Doodstille morgenmist, ik ben 
gelukkig en gelaten en 
gevonden door de zekerheden 
die eens het lichaam dansen deden, 
 
die straks het lichaam nederleggen 
binnen de groene kerkhofheggen 
van dit dorp. 




    
        
    

{==72==} {>>pagina-aanduiding<<}

[153] In den regen(aant.)


Laat dit, omdat ik eenzaam ben, 
een stem verwerven als de regen; 
die heb ik van u meegekregen, 
zoover ik van u ben. 
 
Het is hetzelfde als uw leden, - 
kuisch en nabij -, waarmee de woorden 
sidderen en worden geboren; 
waarin uw liefde heeft gezwegen. 
 
Zoo sneeuwt de dood het leven dicht. 
Er is geen angst meer en geen naam. 
Ik lig weer met mijn ziel tesaam 
in onverstoorbaar evenwicht. 
 
Ik heb u lief, al zijn vergaan 
de verten, die ik met u deelde, 
wat gij mij nimmermeer verheelde 
vangt immer in den regen aan. 




    
        
    
[154] Het namelooze...(aant.)


Het namelooze, doelverlatene van dit: 
tusschen de menschen in te zijn als een 
tusschen de steenen van de straat verloren steen; 
o dood getal in leege som alleen. 
 
Herfst neem mij bij uw blaren, 
deze September is te wit 
om alleen in te dwalen 
en ik ben als een blad alleen. 
Laat mij weer worden aarde 
met aarde over mij heen; 
de eene vorm die mij bewaarde 
is heen. 




    
        
    

{==73==} {>>pagina-aanduiding<<}

[155] De verdronkenen(aant.)

(Naar een prent van Steinlen)

Hun hoofden hebben zij bijeengelegd 
dien laatsten nacht. 
Voor zij te water gingen hebben zij gezegd: 
vaarwel en wacht. 
En ieder is toen voor zich zelf verdronken, want een ander 
kan niet voor mij verdrinken, maar zij kwamen 
weer boven en toen vonden zij elkander 
onder de bruggen drijven met hun hoofden. 
Onder bruggehoofden door met hun gelaten 
is het water zeer voorzichtig, zijn de stroomen 
aan de kanten bijna hooger, dat de steenen 
hun geen kwaad meer zullen doen; 
zien zij niet den onderkant der straten 
over hunne oogen glijden, 
zien zij niet hoe te benijden 
of ze zijn - de bruggebogen 
worden kleiner en ik grooter 
waar ik sta en zie hoe hij 
ligt naar haar gezicht gebogen, 
dat gericht is naar omhoog en 
alles weet van onder water, 
dat de lichamen nu zonder 
bed meer zijn en schuin naar onder 
in het diepe steenelooze; 
maar wat zullen handen vinden 
in een einde, zelf gekozen, 
anders dan de handen in de 
eerste nacht vanzelf ontdekt, 
o de grondelooze sponde 
van dit slapen, zóó volstrekt, 
dat de bruggen er in sluiten 
tot een weifelooze stip 
en de wereld buitensluiten 
zonder wuiven, zonder snik. 




    
        
    

{==74==} {>>pagina-aanduiding<<}

[156] Zomeravond(aant.)


Dien dooden zomeravond aan het raam, 
zuster, met u en met het leed te saam; 
dat geen gestalte meer had en geen naam. 
 
Maar mee familie werd en zich ontspon 
in 't donkere relaas, waarvan de bron 
bij die andere, verre vrouw begon. 
 
Was zij niet zelve in het huis aanwezig, 
en tusschen onze moede woorden bezig 
als balsem, dat het niet meer wonden kon? 
 
Ik ben gegaan met een te laten vrede; 
achtergelaten in den nacht, 
bij een vrouw die niet mijn vrouw kan wezen, 
al wat ik van een lichaam heb verwacht. 




    
        
    
[157] De bruid zingt(aant.)


Ik heb mijn lichaam prijs gegeven, 
en prijsgegeven zal ik zingen 
de nooit-gekende sidderingen, 
waarmee de ziel het bloed 
binnen voer en voor goed 
mijn lichaam dansen doet, 
mijn lippen kussen doet, 
mijn handen streelen. 
 
O dalen zonder vallen, zóó verheven, 
dat men op alle bodem engelen ontmoet. 
O vallen en verworden, zóó om 't even, 
dat men zich van zichzelve gansch ontdoet. 
O vinden van een nooit gevonden leven, 
tusschen zichzelve en de engelen begroet. 
 
Ik weet dat hier de dood mee is gemoeid. 
Maar des te meer ontbloei ik van de vele 
uitstortingen van vrede en van leven: 
dit is het groote voorspel, het is goed 
voor u te zijn geboren, mijn beminde, 
die ik zich in mijn lichaam voel bevinden. 




    
        
    

{==75==} {>>pagina-aanduiding<<}

[158] (Vaarwel, wereld, dit is de woestijn.)(aant.)


Vaarwel, wereld, dit is de woestijn. 
Er zal een zachte ronding zijn van zand, 
o zinnen, nimmer uitgebrand; 
maar dorst en dorens geven goede pijn. 
 
Ik zie het wuiven van een kleine hand, 
die voor mijn oogen was als een gordijn; 
achter verborgenheden, als een sein, 
zie ik het wenken van dezelfde hand. 
 
En dit zal voor het lied voldoende zijn, 
de eeuwigheden uit het eene land 
over te zingen in het ander land, 
waarheen ik nu onaangerand verdwijn. 




[159] (O donkere, woeste ruiten voor den dood.)(aant.)


O donkere, woeste ruiten voor den dood. 
De landen spiegelend, waaruit ik vlood. 
Voordat ik u verbrijzel haal ik adem 
met dit kwartrijn, zingende deelgenoot. 




[160] (Wie zóó vermoeid zijn leden nederlegt)(aant.)


Wie zóó vermoeid zijn leden nederlegt 
weet niet meer wat hij zegt, wanneer hij zegt: 
laat deze nacht de droom zich niet ontvouwen, 
laat af van uw bedrog, o liefde laf en slecht. 




[161] (Ik heb de grond onthouden waar wij waren;)(aant.)


Ik heb de grond onthouden waar wij waren; 
zij is verschrompeld en geslonken met de jaren. 
Gelijk de aarde zelf inklinkt, en op de maan 
groeven en doode kraters liggen staren. 





{==76==} {>>pagina-aanduiding<<}

[162] (Achternamiddag leeg en uitgeloogd)(aant.)


Achternamiddag leeg en uitgeloogd 
op dit vertrek, aan dood bloed uitgedroogd. 
Kamer, ik kan de lijken niet verlaten, 
want ik heb in de lichamen geloofd. 




[163] (Donker op donker lig ik opgetast.)(aant.)


Donker op donker lig ik opgetast. 
Oogsten bij nacht, van 'n koren dat niet wast 
in deze aarde, maar zich wuivende verliest 
op velden van den dood, in liefde's asch. 




[164] (Avondhemel, toegegrendelde geheimen.)(aant.)


Avondhemel, toegegrendelde geheimen. 
Muren om mij henen om aan te bezwijmen. 
Lied, vurige vogel, boven uzelve uit,... 
stervend in het nest van oude rijmen. 




[165] (Morgen, en het onthutste kraaien van de hanen,)(aant.)


Morgen, en het onthutste kraaien van de hanen, 
De nanacht loopt over verzworven handen 
van donker leeg, gesloten oogen wanen 
de kusten nog te zien van weggegleden landen. 





{==77==} {>>pagina-aanduiding<<}

[166] (Ik weet haar naam niet meer; die is verloren.)(aant.)


Ik weet haar naam niet meer; die is verloren. 
Alleen de wind kan hem nog hooren, 
in een taal, waarvan de klanken geen 
trilplaats meer vinden in mijn ooren. 
 
Maar wat de regen later op de avond 
windstil en zijig fluistert aan de ramen, 
is verder voor geen ander te vertalen 
en voor mij zelve doodelijk beschamend. 




[167] (O dit eenzelvig binnenvaren van het lied)(aant.)


O dit eenzelvig binnenvaren van het lied 
in zijne rijmen, of het lichaam niet 
doodelijk deelneemt, o het dansen later 
veler lichamen op hetzelfde lied. 




[168] (Muziek van sneeuw in winterkinkhoorn dezer stad)(aant.)


Muziek van sneeuw in winterkinkhoorn dezer stad 
en op de binnenplaatsen van mijn hart 
uwer liefde diep-gedempte schreden. 
Een eeuwige resonans is dat. 




[169] (De vruchten in de hof hadden zich stil bezonnen)(aant.)


De vruchten in de hof hadden zich stil bezonnen 
gelijk haar mond te worden, druiven, dauw-omronnen, 
frambozen, perziken en abrikozen, 
geen die het van haar vorm en zoetheid heeft gewonnen. 





{==78==} {>>pagina-aanduiding<<}

[170] (De zomerwijn klimt in de beken en de boomen,)(aant.)


De zomerwijn klimt in de beken en de boomen, 
en door mijn aderen omhoog tot in mijn droomen. 
Heldere, godgelijke dronkenschappen 
doen beeld en werkelijkheid tesamen komen. 




[171] (Hoofd werd verlangens edelste existenz)(aant.)


Hoofd werd verlangens edelste existenz 
en daarvan weer de mond de zoetste wensch. 
Oogen intusschen lieten schuw bemerken, 
razende angst voor hun kristallen lens. 




[172] (De vroegte van mijn leven, die ik wedervind.)(aant.)


De vroegte van mijn leven, die ik wedervind. 
Mijn lichaam wordt een meisje en mijn ziel een kind. 
Het licht is onbevrucht gebleven van den tijd. 
Het lied is wit en stil van 'n uitgewaaide wind. 




[173] (Er is een wenschen, dat ik kus met mijn gedachten:)(aant.)


Er is een wenschen, dat ik kus met mijn gedachten: 
doe eenmaal nog uw handen in mijn handen overnachten. 
Schuldeloos is de avond en alleen vervuld 
van uw zachte, onveranderlijke krachten. 





{==79==} {>>pagina-aanduiding<<}

[174] (Jacht op de vonk der verzen en een vrouw:)(aant.)


Jacht op de vonk der verzen en een vrouw: 
eenzelfde wezen, dat, de horizonnen trouw, 
ontwijkt, o nachten van genade, 
waar ik het eeuwig wild in de oogen schouw. 




[175] (Ik heb geen naam tusschen u noodig en mijn eer)(aant.)


Ik heb geen naam tusschen u noodig en mijn eer 
moogt gij gebruiken voor schoensmeer. 
Het lichaam kunt gij dooden, dit kwartrijn 
slaat u na duizend jaar nog bij duizenden neer. 




[176] (Dit is de idylle van het nichtje op bezoek:)(aant.)


Dit is de idylle van het nichtje op bezoek: 
vroeger was je klein en onoogelijk als je kwam, 
maar nu ben je een vlam en ik verlang 
je in mijn armen te nemen, goed en kloek. 
 
Op elke glimlach reageer je, elke hoek 
waaronder ik aan je denk complementeer je; 
o jong leven in dit oude labyrinth van zinnen, 
hoe zou ik op een eiland in de zuidzee herbeginnen 
met jou, en van mij wentelen de vloek 
om een vrouw die ik over de wereld zoek 
... ik kan je niet beminnen. Ik vereer je. 





{==80==} {>>pagina-aanduiding<<}

[177] (Wij zijn volslagen idioten)(aant.)


Wij zijn volslagen idioten 
en loopen hier als dieren door elkaar. 
Ons denken cirkelt vruchtloos om één punt. 
Dat is ons in het hoofd geschoten. 
Lengte, breedte, diepte is het niet vergund. 
En daarom zijn wij opgesloten. 
Lach en grimas staap'len zich op elkaar. 
Een epilepticus valt achterover. 
De zuster komt te laat om... zand er over. 
Straks is hij dood, beter voor hem en haar. 
Beter voor mij, als 'k viel en brak mijn nek. 
Of stortte mij voorover in dit mes. 
Waarom is het niet weggelegd, ze weten best 
dat 'k er nu al een half uur lang op staar. 
Ik sluip vanavond stilletjes naar boven 
en werp mij van de tinnen van het huis. 
Zal zij, wanneer ik naar de steenen suis, 
op dat moment in mij moeten gelooven? 
Dan word ik opgevangen, hoe dan ook. 
Want 'n engel of zijzelve is het zelfde. 
Is er 'n liefde grooter dan ter elfder 
ure inkeerend, scheerlings langs de dood? 




[178] (In deze zuivere duisternis,)(aant.)


In deze zuivere duisternis, 
kamer, die alleen nog over is 
om neer te liggen zonder angst, 
dat alles misschien verloren is - 
drijven hier niet haar atomen wit 
en dicht als sterren en zwart als git - 
wordt het op eenmaal voorgoed beslist: 
ik laat mij varen op uw vangst. 





{==81==} {>>pagina-aanduiding<<}

[179] (Vol van avonddauw en donker)(aant.)


Vol van avonddauw en donker 
staat in mij de dood te flonker, 
omdat een, die niet verging 
op wegen van herinnering, 
ziel en luister om hem hing. 
 
o diepe rust rondom wat asch. 
Want vuur en vlam en zonneschijn 
zullen niet worden wat zij is: 
geheime terugkeer in de nis, 
die achter ons, voor ons leven is; 
zullen niet wezen wat zij was: 
een wind over het zomergras, 
een hert voorbij de oogen, ras, 
een schip tegen de horizon; 
omdat niet eindigt wat begon 
met liefde, en die verlaten kon. 




[180] (Weemoed omdat de dood het weet,)(aant.)


Weemoed omdat de dood het weet, 
dat ik van u verwijderd werd. 
Nu werpt hij tusschen mij en u 
zijn schaduw en zijn net. 
 
Nu moet 'k door zijn gebied tot aan 
de wrong van mijne vingers om 
Uw keel, die stik-fluisteren zal: 
waarom? 
Omdat gij niet gekozen hebt 
toen het nog kon. 
Dan lag er nu geen schip 
verschimmeld aan de horizon, 
Dan was er nu geen kind 
gebleven zonder vorm. 
Dan was er nu geen koninkrijk 
verschrompeld tot een som. 





{==82==} {>>pagina-aanduiding<<}

[181] (Het wordt míj́n laatste, grootste avontuur:)(aant.)


Het wordt míj́n laatste, grootste avontuur: 
u zóó te zoeken, dat ik u vind op den duur. 
De aarde is rond, maar uitgebreid en dicht 
liggen haar bosschen en moerassen en wellicht 
houdt ge u daar verscholen of in 't hart 
van een bij naam niet eens bekende stad 
in een vreemd land en zijt ondergedoken 
tusschen de vale velen⁀en hebt u zóó gewroken, 
u zelve te verliezen uit mijn lied, 
waarvoor ik ben geboren, maar ik kan niet 
leven meer zonder dit, gij zijt geworden 
adem en rijm, het bloed der woorden, 
en het vergaat, o laatste avontuur, 
of ik u zingend nog zal vinden op den duur. 




[182] (Tuin van herfstdag bij haar thuis.)(aant.)


Tuin van herfstdag bij haar thuis. 
Boomen die het hebben moeten weten, 
dat ik verlangde nooit te sterven, 
zoo ze nu nog waaien in mijn hoofd; 
stilte die ik niet kan vergeten 
tusschen de stammen als in oogen, 
en het zwerven 
uitgeloopen op deze woning, 
waar ik gebleken ben de koning, 
die ik geweest ben van het begin 
maar zonder kenteeken, 
en nu over een onvergankelijk rijk 
uw naam in diepe majesteit. 





{==83==} {>>pagina-aanduiding<<}

[183] (Omdat het niet ontwaken kan)(aant.)


Omdat het niet ontwaken kan 
dan aan die eene witte vlam, 
die van mij wegwoei in de zon, 
verdoet het bloed 
de roode vonken, 
die sterren hadden kunnen worden, 
in slaap en droom 
tot asch en slakken. 




[184] (Gíj́ zijt bij míj́ den nacht, den dag, den nacht.)(aant.)


Gíj́ zijt bij míj́ den nacht, den dag, den nacht. 
Eens hebt gij het heelal mij toegedacht. 
Maar dat is tot dit lichaam teruggebracht. 
Gelijk de wind die om de huizen is, 
zoo zijt gij mij een wenscheloos gemis. 
Ik heb u lief, het is zooals het is. 




[185] (Ik ga naar de stations waar de atomen zweven)(aant.)


Ik ga naar de stations waar de atomen zweven 
van haar verdwijnen, ik zit neder 
als in de wachtkamer van mijn leven, 
en als er treinen binnenbeven, 
worden mijn zenuwen dezelfde, 
als toen zij afscheid nam, bereden 
door liefde's laatste mogelijkheden, 
- maar het zijn altijd weer dezelfden 
die binnenkomen, behalve eene. 





{==84==} {>>pagina-aanduiding<<}

[186] (Stuk laten liggen wat niet is te heelen,)(aant.)


Stuk laten liggen wat niet is te heelen, 
al deelt de wil zich tot een waaier, en al zijn 
de bloemen en de sterren eender 
gebleven in den tuin, 
waar ik met u heb neergelegen, ook al gaan 
de voeten altijd weer de wegen 
waar zij met de uwe zijn gegaan. 




[187] (Ik bloei van binnen met de dood tot bloem,)(aant.)


Ik bloei van binnen met de dood tot bloem, 
wiedend het andere kruid, dat ik verdoem. 
Ik mest haar met mijzelve, eenmaal zal 
de vrucht vallen in dit kwartrijn, dat 's al. 




[188] (Ik ben alleen met lied en wind,)(aant.)


Ik ben alleen met lied en wind, 
en die ik er in begroef. 
Zij wiegen beide eensgezind, 
die in de grond geen graf behoeft. 
 
En ik moet enkel luisteren hoe 
haar lichaam daar het rythme vindt, 
dat in mijn lied de dood ontbindt, 
om wind te worden, naar haar toe. 





{==85==} {>>pagina-aanduiding<<}

[189] (Misschien staat in mijn naam alleen de dood.)(aant.)


Misschien staat in mijn naam alleen de dood. 
Dan moet ik ook geen schreden meer verliezen, 
op wegen waar haar lichaam mij ontvlood. 
Want dan is dit mijn laatste analyse, 
(o lied, dat sterft of staat met mijn geloof) 
zij was een engel en heeft willen wezen, 
vrouw, om uit 't diepste van mijn bloed, 
dit lied te lokken als het eenigst goed. 
En mij van verdere wanen te genezen. 




[190] (Nu het einde zich nog bezint,)(aant.)


Nu het einde zich nog bezint, 
begint het lichaam weer te leven, 
als ging er geen geheim verloren 
dat bloeide boven dood en leven; 
als werd het weer opnieuw geboren, 
voelt het zich als een bruid bemind, 
van grond en bloemen zóó omringd, 
alsof het straks haar lichaam vindt 
gelijk te voren. 




[191] (Nu is het tijd om naar uw hart te reizen.)(aant.)


Nu is het tijd om naar uw hart te reizen. 
De avond verft zich dicht met fijne grijzen. 
De dauw is als een eiland op de weide 
Het is den tijd, om naar u toe te reizen. 





{==86==} {>>pagina-aanduiding<<}

[192] (De dingen zijn nu zoo dichtbij dat ik)(aant.)


De dingen zijn nu zoo dichtbij dat ik 
mijzelve met hun eenvoud samenschik 
tot eindelijk geluk van 't oogenblik. 
 
Ik weet wel dat de vogel van mijn leven, 
moe en verziekt naar huis toe werd gedreven. 
Maar misschien is hem eenmaal nog gegeven 
 
in 'n zelfde jubel zingend uit te slaan 
waarop haar hart eenmaal heeft stil gestaan 
dan begint alles weer van voor af aan. 
 
Ik weet niet of zij dan zal komen, om het even. 
Wat wezenlijk geschiedt wordt zoolang opgeschreven 
en neemt in dood's gebied gestalte aan. 




[193] (Weenen omdat zeilen zoo verrukt)(aant.)


Weenen omdat zeilen zoo verrukt 
Het lichaam als een vlam gebukt 
op het witte waterstuk. 
Stroomen en volkomen zijn 
vrouwelichaam achterover 
naar beneden naar beneden 
met het blinken rug aan rug 
en de ziel het helle zeil 
als een vogel over mij 
hemelsnede 
heil. 





{==87==} {>>pagina-aanduiding<<}

[194] (Nu mijn leven verloopen moet:)(aant.)


Nu mijn leven verloopen moet: 
euvel- en overmoed, 
twee eendere golven van het bloed, 
gaande gebleven uit de vloed, 
die terugebde over uw zinken, 
weet ik dat het er niet toe doet, 
in welke ik moet verdrinken: 
‘het kwade is maar de zuster van het goed’. 




[195] (Het is van zijnen heer, al wat hem is gegeven)(aant.)


Het is van zijnen heer, al wat hem is gegeven 
om te gedijen in zijn handen, in dit leven 
is hij zichzelf een namelooze, bij den dood 
worden nog zijn atomen er mee saamgeweven. 




[196] (Bij perioden was hij demon en weer dichter.)(aant.)


Bij perioden was hij demon en weer dichter. 
Beurtelings al-omvatter en weer zelf-ontwrichter. 
Tot stof en tijd nog eenmaal samenstonden 
in haar heelal, en deze tegenstelling zwichtte. 





{==88==} {>>pagina-aanduiding<<}

[197] (In welk dorp zijt gij verdronken,)(aant.)


In welk dorp zijt gij verdronken, 
gevallen, 
in handen donkerer bevolking, 
inplaats van op de verste wallen, 
van deze stad, 
waarin mijn lied is ingevat 
als een karbonkel, 
met mij te staan, mijner ontvonking, 
of in de laatste burcht 
het lied te dooden en uzelf? 




[198] (O wind die mij onwetend houdt)(aant.)


O wind die mij onwetend houdt 
van wat de dag in zich verbergt 
aan duister goud, het is niet erg, 
als ik maar in mijn handen houd 
uw goddelijke waaien 
om door het haar te aaien 
van deze vrouw; 
als ik met lied op lied herstel 
uw altijd dwingender bevel, 
leeg en bereid te liggen onder 
uw stem, om stem te vinden zonder 
ander gerucht dat hinderen zou 
dan het fluisteren van deze vrouw. 




[199] (Ik wil met haar begraven worden in één graf.)(aant.)


Ik wil met haar begraven worden in één graf. 
Opdat éénzelfde aarde worde wat ik gaf 
en wat ik kreeg, bloed binnen bloed begonnen, 
moge één water zijn, die laatste heuvel af. 





{==89==} {>>pagina-aanduiding<<}

[200] (Zij zullen alles doen, haar te verdonkeremanen.)(aant.)


Zij zullen alles doen, haar te verdonkeremanen. 
Zij draagt misschien een bril, of woont bij indianen. 
De liefde heeft geen teeken noodig tot herkennen, 
van graf tot graf gaat nog een fluisterend vermanen. 




[201] (Ik droomde dat zij bij mij zat en met mijn handen speelde)(aant.)


Ik droomde dat zij bij mij zat en met mijn handen speelde 
die 'k argeloos geopend had, onderwijl zij ze streelde. 
Maar zij, nog argeloozer, sprak, 'k heb anders niet te geven; 
een ingehouden jubellach, waarin haar ziel uitkweelde. 




[202] (De oogen, uitgezien, zijn hard en bitter.)(aant.)


De oogen, uitgezien, zijn hard en bitter. 
De mond, en wat hij zong van zijn bezitter, 
wordt stroef en stroever, nader komt de dood, 
want ook het bloed wordt eenzamer en witter. 




[203] (Alles zinkt van mij af, ik draag geen wereld meer.)(aant.)


Alles zinkt van mij af, ik draag geen wereld meer. 
Uw armen zijn om mij, gelijk een engelenheir. 
Uw mond besluit het woord en antwoord van mijn vragen. 
Uw lichaam leunt aan mij als Venus in de sfeer. 





{==90==} {>>pagina-aanduiding<<}

[204] (Dien nacht stonden machines in het donker.)(aant.)


Dien nacht stonden machines in het donker. 
Woorden werkten nooit ontgonnen taal 
en beelden bloeiden magistraal 
op uit het suizelend ontvonken 
van heel het neergelegde materiaal 
der ziel, alles wat ging verloren: 
haar naam, haar lichaam uitverkoren, 
een kind, nog voor het was geboren 
verneveld, het werd allemaal 
lied - ik bleef grondeloos en licht 
liggen tegen het morgenlicht. 




[205] (Wat van uw lichaam bleef voorhanden:)(aant.)


Wat van uw lichaam bleef voorhanden: 
glanzen, bereikbaar met de handen, 
om ze te leggen in onsterfelijke gedichten, 
is vuur geworden om mij te verbranden. 
Dies is het tijd om voor het lot te zwichten. 
Vaarwel. De dood woedt in mijn ingewanden. 




[206] (Regen, haar lichaam heeft geen schuld, want ik was zonder)(aant.)


Regen, haar lichaam heeft geen schuld, want ik was zonder 
lied, toen ik bij haar lag, nu ga ik onder. 
Regen, lichaam en ziel groeien als gras ineen; 
regen, als gij haar vindt, zegen haar dan meteen 
met deze woorden, die uit u gebeuren, 
als uit de bloemen de verwelkte geuren; 
dit voor het leven wel te laat gekomen lied, 
voor de dood misschien niet. 





{==91==} {>>pagina-aanduiding<<}

[207] (Zij slaapt, zooals een heel jong kindje slaapt.)(aant.)


Zij slaapt, zooals een heel jong kindje slaapt. 
Loutere rozen heeft zij warm gemaakt. 
Geuren uit droomen los gemaakt 
liggen in plooi en kreuk gezonken, 
en als ik nu niet was ontwaakt, 
lag ik nog in haar lichaam blind 
van bloeigeluk en moederdonker, 
haar eigen, ongeboren kind. 
 
Slaapkamer, zie, ik ben geboren. 
Uwe gordijnen wimperen aan de nacht. 
Om deze vrouw mag ik verloren 
gaan, want ik ben door haar voortgebracht. 




[208] (De nacht wordt transparant als een septembermiddag.)(aant.)


De nacht wordt transparant als een septembermiddag. 
Een vrouwenlichaam maakt zich los, verblindend. 
Ik voel dat mijn verlatenheid vermindert. 
Zij neemt mij bij de hand, ik roep: ik ben verwilderd, 
raak me niet aan. Maar zij omhelst mij innig. 
Wij breken water door, dat siddert, siddert. 
Dit is haar rijk, dat zich zijn koning weer herinnert. 




[209] (In déze nacht laat ik u niet meer los.)(aant.)


In déze nacht laat ik u niet meer los. 
Omdat het buiten eerlijk regent, 
heeft gisteren geen zin gehad. 
Liefde's oerbestanddeelen 
zijn om het huis en in het bed, 
o uren zonder wet... 
met element op element 
hecht ik me in u vast, 
gij plant uw bloed in mij als gras, 
ik laat u déze nacht niet los, 
morgen begint opnieuw de wereld. 





{==92==} {>>pagina-aanduiding<<}

[210] (Hij legt het spantouw om de pooten van het beest.)(aant.)


Hij legt het spantouw om de pooten van het beest. 
Hij zet zich op het melkblok, plaatst de emmer 
onder de uier en omvat de memmen, 
waarna de eerste melkstraal op de bodem sjeest. 
 
Koe-aardig herkauwt oogendicht het beest. 
Vliegen verslinden onderwijl zijn huid. 
Met 'n luie staartzwaai is het al weer uit. 
Hij heeft van alle dier ‘Geduldichkeit’ het meest. 
 
En in de emmer rijst het zachte feest 
van zingend schuim op witte overvloed. 
Het is vandaag weer goed en veel geweest. 
Hij geeft zijn melk als dichteren hun bloed. 




    
        
    

{==93==} {>>pagina-aanduiding<<}

1937-1939


{==94==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==95==} {>>pagina-aanduiding<<}

[211] Het onweer(aant.)


Met het onweer heb ik u thuis getroffen. 
De herinnering aan een doodgeloopen, 
maar nimmer, nimmer meer om te koopen 
liefde lag op uw gelaat verraden, 
nu de bliksemen het beslopen. 
Ik heb mij bij u neer gelaten, 
en in dat uur is het huis getroffen. 
 
In dat uur gaf het verleden over, 
van lichtjaren ver, de sidderingen 
onzer eerste, eerste verteederingen. 
Loodrecht en wit, niet te verdragen 
voor een vager en vager geworden zingen, 
is dat licht door mijn lichaam heengeslagen, 
via het uwe, dat lag als een offer. 
 
Wij hebben die kamer alleen gelaten. 
Achter geschroeide horizonnen 
weerlichtte het, het is begonnen 
te regenen over een nieuw geboren 
aarde tot den dood bezonnen, 
want door twee lichamen bezworen 
in hun verrezen staten. 




    
        
    

{==96==} {>>pagina-aanduiding<<}

[212] Met dit gedicht...(aant.)


Met dit gedicht vervalt het vorige. 
Ik blijf mijn eigen onderhoorige. 
 
Tot het in 't einde blijken zal, 
wie meester is, en wie vazal. 
 
Tusschen mijn leven en mijzelve 
is enkel nog een graf te delven. 
 
Maar buiten deze laatste dingen 
is enkel nog het lied te zingen, 
- is enkel nog den dood t'ontwringen 
 
het lied dat van haar lichaam is, 
het lied waarvan haar lichaam is 
de onbevlekte ontvangenis 
 
en dat den dood niet toebehoort 
binnen dit woord. 




    
        
    
[213] (Nu ik zoo zuiver thuis ben met mijzelf)(aant.)


Nu ik zoo zuiver thuis ben met mijzelf 
zie ik de bodem van mijn zelfbesef. 
Tijd en vertrek verdwijnen in 
een ongevormd begin. 
Woorden ontwaak, ik ben uw naam, 
ik ben uw eenige bestaan. 
Ik zie mij ongeboren aan. 
O kern, hoe ben ik u nabij. 
alleen de dood is tusschen u en mij. 




    
        
    
[214] (Ik wist niet dat hij al sprak in de taal van den dood.)(aant.)


Ik wist niet dat hij al sprak in de taal van den dood. 
Hij zei: vannacht ben ik weer geweest, 
waar je je naam in spiegelschrift leest, 
een armlengte boven je hoofd. 




    
        
    

{==97==} {>>pagina-aanduiding<<}

[215] De stad(aant.)


De stad staart in de stad. 
Huizen, beursch en bodemloos, 
sneeuwen zorgzaam dicht. 
Wat hier nog aan gelegen ligt? 
Mijn lot heeft vlam gevat. 
Uit een bedwelming voor altoos 
veeg ik de sneeuw uit mijn gezicht, 
hef ik mijn oogen naar de troost 
van 't onvergeetbaar vergezicht, 
dat mij tot straalpunt koos en wachter; 
laat ik versteend en ongericht, 
mijn spiegelbeeld in 't asphalt achter. 




    
        
    
[216] De gek en de spiegel(aant.)


Ik heb mijzelve met mijzelve waargenomen 
en beiden lachten achter elkanders rug, 
om het gezicht, gezet, het quasi-vrome, 
want voor de ernst van 't andere beducht. 
 
Maar nu is dan de derde aangekomen. 
Hij kwam van eeuwen ver bij dezen terug. 
Dit ben ik niet, maar ik begin te droomen 
van een verhaal, dat altijd verder vlucht. 




    
        
    
[217] Grafschrift(aant.)


Laat mij dit oversterven 
met dood-gekoelde woorden; 
Zij dachten, als wij hem vermoorden, 
zal hij het zingen moeten derven. 
 
Eens zult gij op de bodem van 
mijn graf letters van stof zien staan: 
het lied waartoe mijn lichaam is vergaan. 
Maar dat gaat u dan niet meer aan. 




    
        
    

{==98==} {>>pagina-aanduiding<<}

[218] Over een leven...(aant.)


Over een leven, weerstandloos, 
houd ik mijn leden opgericht; 
het graf ligt dicht, 
waarin ik mij den dood verkoos, 
 
omdat, wanneer de vlam zich richt, 
ik hier moet zijn en ademloos 
moet ondergaan de sterrenhoos, 
neerslaand in mij tot een gedicht. 




    
        
    
[219] Laat mij...(aant.)


Laat mij u tot een lied herleiden, 
dat er in zal geborgen zijn, 
uw nameloos verblijden, 
opdat het zal voorhanden zijn 
als ik niet meer kan onderscheiden 
wie ik tusschen de menschen ben. 




    
        
    
[220] Laat ik u langzaam...(aant.)


Laat ik u langzaam, ongeweld- 
dadig ontdoen van duisternis, 
nu uw verleden verloren is, 
waaruit geen naam meer welt. 
 
En zij voor uw vege mond gesteld, 
pril van den dood, dit naakte lied, 
en zing, want anders is u niet 
gegeven - en wordt niet ontsteld 
 
voor de komende tweede duisternis. 




    
        
    

{==99==} {>>pagina-aanduiding<<}

[221] Wij moeten slapen(aant.)


Wij moeten slapen en ook deze nacht ontwijken: 
in ons is geen geheim meer over om te vergelijken 
hoe nu de maan bloeit boven dood en leven: 
ik zie de naden op de bodem van mijn leven. 
En hierop is dit eenzaam lied geschreven: 
Wij moeten slapen en ook deze nacht ontwijken, 
om niet aan eigen wanhoop te bezwijken. 




    
        
    
[222] De dichter is een koe(aant.)


Gras... en voorbij het grazen 
lig ik bij mijn vier pooten 
mijn oogen te verbazen, 
omdat ik nu weer evengroote 
monden vol eet, zonder te loopen, 
terwijl ik straks nog liep te eten, 
ik ben het zeker weer vergeten 
wat voor een dier ik ben - de slooten 
kaatsen mijn beeld wanneer ik drink; 
dan kijk ik naar mijn kop, en denk: 
hoe komt die koe onderste boven? 
Het hek waartegen ik mij schuur 
wordt glad en oud en vettig op den duur. 
Voor kikkers en voor kinderen ben ik schuw, 
en zij voor mij: mijn tong is hen te ruw, 
alleen de boer melkt mij zoo zalig, 
dat ik niet eenmaal denk: wat is hij toch inhalig. 
's Nachts, in de mist, droom ik gansch onbewust 
dat ik een kalfje ben, dat bij de moeder rust. 




    
        
    

{==100==} {>>pagina-aanduiding<<}

[223] Bloemen(aant.)


Bloemen, waarin wij bloeien zonder bodem, 
zijn onze leden in elkaar gevouwen 
en ons gelaat is niet meer te benoemen. 
Wij worden koning in elkanders bloed. 
Gronden, in schemering gehouden, 
met wind en eenzaamheid gevoed, 
vlijen zich open, horizonnen 
wijken en worden afgesponnen, 
er is geen landschap meer behoed 
voor deze eenige getrouwe, 
die overal zijn intocht doet. 




    
        
    
[224] Graflegging van een oud vriend(aant.)


Ontvouw het witte kleed, 
de doode doet niet mee. 
Zie hoe hij slaapt voor twee. 
Hij weet niet hoe hij heet. 
 
Hij wil alleen maar mee 
op deze laatste rit. 
En zie niet om, hij zit 
als die te Naïn dee. 
 
En bij zijn graf, besteed 
geen woord aan zijnen vree. 
Hij neemt ons nu voor eeuwig beet. 
't Is water in de zee. 




    
        
    
[225] Bloed(aant.)


Bloed, drinkplaats van engelen en hinden. 
's Morgens is geen spoor van hen te vinden. 
Dan enkel deze nagebleven woorden: 
dat ik vannacht toch duidelijk zingen hoorde. 
Om welke blijdschap is niet meer te weten: 
onder het vuilnis van den dag vergeten. 




    
        
    

{==101==} {>>pagina-aanduiding<<}

[226] Graalridder(aant.)


Uit mij wordt opgeborgen, 
in Christus' arsenaal, 
het radelooze zorgen, 
dat ik mij voor den morgen 
het vers van heden haal: 
 
tijd en dood liggen egaal 
binnen elkaar ontbonden: 
dwalende door mijn zonden, 
heb ik den graal gevonden 
van zijn laatste avondmaal. 
 
In den eeuwigen ademhaal 
dier hijgende seconden 
op den heuvel Golgotha, 
moge ik zingen vinden 
met hemelsch materiaal 
voor dieven, hoeren, honden, 
moordenaars altemaal..., 
... en mij zelve in het bijzonder. 




    
        
    
[227] (Ambacht achter oogleden)(aant.)


Ambacht achter oogleden 
om deze duisternissen 
in liederen te smeden 
die over ze beslissen 
met liefde's eeuwigheden, 
het eenige wat tusschen 
ons nog ligt in de rede, 
nu alle zekerheden 
des lichaams moesten blusschen 
tot tevergeefsche kussen 
en verzen mede. 




    
        
    

{==102==} {>>pagina-aanduiding<<}

[228] Misgeboorte(aant.)


Van poëzie bezeten, 
door demonen besprongen, 
rotten de woorden 
bij hun geboorte, 
en liederen worden aas voor honden. 




    
        
    
[229] Surplus(aant.)


Surplus van liefde, waar moet gij nu heen? 
Hul u in eigen hoede 
en slaap ten overvloede, 
en in de morgenstonden... ween. 
 
Maar neen, laat nog de ziel vermoeden, 
achter den horizon van steen, 
het landschap dat niet kan verbloeden 
omdat het ligt te spiegelen. 




    
        
    
[230] Henry Rousseau(aant.)


Met bladeren gebouwd tot op den grond 
dit oerwoud, openingen blijken 
oogen van tijgers die bekijken, 
hoe groote vreemde bloemen prijken 
boven een vrouwenlichaam, dat ontstond 
uit stilte en eensgezindheid tusschen rijken 
die deze schilder weer verbond: 
mensch, dier, plant, 
en zoo het paradijs hervond. 
o meesterhand. o godgelijke. 




    
        
    

{==103==} {>>pagina-aanduiding<<}

[231] (Liefde, ik blijf u loven)(aant.)


Liefde, ik blijf u loven 
vanuit de duisternis 
in deze steenen nis, 
ver van uw zoete alkoven. 
 
Ver van de groene hoven, 
waar aangevangen is, 
blind over het gras 
de vlam van uw beloven 
 
Ver van 't zich veroorloven 
in uw geheimenis 
van wat doodelijk is 
buiten uw ban en toover: 
 
te nemen in zich over 
hetgeen het andere is, 
gevend zonder gemis 
het eigen daarenboven. 
 
En zoo ik mij nog vergis, 
ziende op de kerkhoven, 
liefde, doe mij gelooven 
dat het niet over is, 
 
nu wij uit u begroeven 
dit lichaam, puur en wit, 
zij het u ten behoeve, 
en noode doen wij dit. 
 
Wil ons niet gansch berooven 
maar blijve het zwart op wit 
door uwe hand geschreven 
in dit onsterfelijk lied, 
 
dat gij hebt toegeschoven 
over ons laatst bezit 
den steen van deze strophen. 
Dat gij dit lied zijt. Dit. 




    
        
        
    

{==104==} {>>pagina-aanduiding<<}

[232] Jan Toorop(aant.)


Lijnen, ik laat u niet meer los, 
voor dat ge deze handen legt 
tot een gebed, dat recht 
den hemelen gewordt. 
Vóór dat ge deze vrouwenborst, 
de kleinste die ik zag, 
ten offerande heft 
in eene spitse hand, 
met eendere adel van verlangens los. 
En vóór ge deze Christus kruist 
tegen de einders van de slanke stad 
zóó mathematisch juist 
dat ze in al zijn stralen ligt gevat. 




    
        
    
[233] Grafschrift(aant.)


Van dood in dood gegaan, totdat hij stierf. 
De namen afgelegd, die hij verwierf. 
Behoudens deze steen, waarop geschreven: 
De dichter van het vers, dat niet bedierf. 




    
        
    

{==105==} {>>pagina-aanduiding<<}

[234] (Het blinde komen)(aant.)


Het blinde komen 
aan doove muren 
van de seizoenen, 
ik sta te duren 
als stomme dieren 
voor dichte deuren 
al duizend jaren, 
als boomen in den 
grond geklonken, 
mij is de zware 
ziel ontzonken, 
mij is het pure 
woord ontnomen. 
 
Ik kan niets doen en 
wat moet gebeuren 
met dit ontzinde 
na eeuwen uren 
zal God bestieren 
in zijne droomen. 




    
        
    
[235] (Toen ik het einde had bereikt)(aant.)


Toen ik het einde had bereikt 
van mijn verdorvenheden, 
stond God op uit het slijk, 
en weende; 
en ik stond naast hem, ziende neder 
op een verloren eeuwigheid. 
 
En hij zei: je had geen gelijk; 
maar dat is nu voorbij, van heden 
tot aan die andere eeuwigheid, 
is maar één schrede. 




    
        
    

{==106==} {>>pagina-aanduiding<<}

[236] (De donkere morgenregens)(aant.)


De donkere morgenregens 
verwilderen de bloemen, 
zij gaan voorgoed verloren; 
en ik kan ook niet nog eens 
van voren⁀af aan beginnen 
haar lichaam toehooren 
dat ligt begraven ergens. 




    
        
    
[237] (Het huis is leeg, uit het hooren)(aant.)


Het huis is leeg, uit het hooren 
zijn uw woorden genomen, 
uit het zien 
al uw zorgvuldig doen 
met de dingen 
als gingen 
zij nimmer verloren, 
uit de handen 
uw lichaam, als was het nooit geboren. 




    
        
    

{==107==} {>>pagina-aanduiding<<}

[238] (Zooals het water smaakt des nachts,)(aant.)


Zooals het water smaakt des nachts, 
ontzield en onbekend 
aan dat van overdag 
en nochtans voor de dorst van kracht, 
wordt mij uw dood een element, 
aan geen leven meer inharent, 
en nochtans van dezelfde macht. 
 
Loodrecht in mij staat overend 
het bloed dat naar u lacht 
en nog niet weet, het wankelend; 
terwijl dit lied het niet meer acht 
zijnde uw blind equivalent 
aan deze zijde van den nacht, 
geheel van uw vergaan bevracht, 
en daarvan stamelend. 




    
        
    
[239] (De dood laat geen gedicht meer toe)(aant.)


De dood laat geen gedicht meer toe 
dan vóór ik met mijn handen, 
die het leven aanrandden, 
in dit de anderen te niet doe, 
 
die zongen van haar dansen, hoe 
leden tot lied zich spanden 
binnen eeuwige standen: 
het lichaam doet er niet meer toe. 
 
Tenzij, maar ik besef niet hoe, 
van tusschen houten wanden, 
- o, keelgekropte schande - 
zij opstaat, het verworden moe. 




    
        
    

{==108==} {>>pagina-aanduiding<<}

[240A] (Wie ik verder zal worden)(aant.)


Wie ik verder zal worden 
is eender, en wanneer 
de dood mij op den schouder 
tikt: gaat u mee mijnheer. 




    
        
    
[241] (Om te vergaan)(aant.)


Om te vergaan 
dood, maak mij zoet; 
ik ben een lichaam zonder naam, 
neem het, wanneer het moet; 
die mij in u is voorgegaan 
bezit mijn bloed. 
 
Dood, maak mij voor de aarde goed, 
waarin zij ligt: 
geef ons hetzelfde soortelijk gewicht, 
opdat ik ben geboet, 
en met haar stof in evenwicht 
bij het opstaan; 
wij waren samen één gedicht, 
doe het om deze waan, 
doe het met oogen dicht. 




    
        
    

{==109==} {>>pagina-aanduiding<<}

[242] (Vannacht, den droom, liggend onder een tafel,)(aant.)


Vannacht, den droom, liggend onder een tafel, 
hurkte een vreemde vrouw bij mijn gezicht. 
Ik heb mij langzaam aan haar opgericht, 
zeggend: zag je voor gindsche doode ramen 
ooit nog bewegen? Zij moest dit beamen. 
Toen heb ik uitgeroepen: zij ligt boven, 
en ging op weg, een waterscheiding over. 
Maar hooge gazen noopten mij te keeren 
en ook een schuit ging tergend maar een meter. 
 
In dit ontwaken, als uit een vergeten 
kan ik u bijna aankijken en -raken 
en moet u nochtans onbereikbaar weten. 




    
        
    
[243] (Achter den dood verschanst)(aant.)


Achter den dood verschanst 
en in mijn lied verscholen, 
o ongedoofde dans 
o doode, 
ik ben de namelooze kans 
voor uw ontvangst 
aan deze zijde van de zoden. 




    
        
    

{==110==} {>>pagina-aanduiding<<}

[244] (In deze morgen zonder schuld)(aant.)


In deze morgen zonder schuld 
gevat in het geduld der dooden 
voel ik mij van het vers vervuld, 
dat uw geheim geheel onthult, 
gij komt gelijk een bloem naar boven. 
 
Gij hebt mij in uw nacht geduld, 
ik had u voor het donker noodig, 
nu is het leven overbodig 
want mijn gedicht 
verzadigt zich 
aan licht uit uwe hoven. 




    
        
    
[245] (Des morgens kruipt een beest van vrees)(aant.)


Des morgens kruipt een beest van vrees 
door aderen en ingewanden, 
en maakt mij weder tot een ander, 
dan die ik slapend ben geweest. 
 
Riep ik vannacht uw verten heesch 
om mij te vinden en ontvangen? 
Ik weet het niet, het woord is anders 
dan het in donker is geweest: 
 
brandend van den heiligen geest 
om uwe allerlaatste gangen 
nog in te lijven bij de lange 
verhalen die wij zijn geweest. 
 
Mijn vreemde handen gaan vergeefs 
den dag aanvangen. 
Zoo vindt van 't uitgedoofde feest 
de wind de doode bloemen hangen. 




    
        
    

{==111==} {>>pagina-aanduiding<<}

[246] (De wijlen dat zij het verkoos)(aant.)


De wijlen dat zij het verkoos 
zich prijs te geven aan het boos 
opzet der zinnen, 
om te winnen: 
een kind, 
een wind, 
een sterrenhoos, 
lag ik bij haar om te beminnen 
dit zoete streven, dit van binnen 
verbonden sluiten tegen een, 
die met ons twee te samen scheen 
in den beginne, 
maar die wij mochten onderkennen 
en stellen in zich zelve zonder 
nog deel te hebben aan het wonder, 
dan 'n weinig wederzijdsch geween 
als wij opstonden - 
 
o staan binnen elkanders handen 
als kostbaarheden, onomwonden 
van schaduwen en zonden, 
met oogen, die beseffen konden 
wat zij stralend verpandden 
aan 't nu ontbloeid kamergeheim 
dat met uw zoet aanwezig zijn 
de dagen door was ingegroeid 
aan meubel, deur en raamkozijn 
en al wat met u was gemoeid 
lag uit zijn sluimering ontboeid 
aan uwe voet - o soeverein - 
- o schreden uit en tot elkander 
in het geluksgebied, waarvan de randen 
als water in de wereld stonden, 
tot op hun bron gespannen en bezonnen. 




    
        
    

{==112==} {>>pagina-aanduiding<<}

[240B] (Wie ik nu nog zal worden)(aant.)


Wie ik nu nog zal worden 
is eender, en wanneer 
de dood mij op de schouder 
tikt: gaat u mee, mijnheer; 
 
en waar, en wat de koude 
wereld maar al te zeer, 
binnen haar leege sfeer, 
uit mij zal doen verouden. 
 
Ik was de geheimhouder 
van leven in eigenbeheer, 
opdat ik des te meer 
mijzelve wezen zoude 
 
den God-gegeven keer, 
dat ik in u aanschouwde 
mijzelve, zonder meer 
en zonder het u berouwde. 
 
Het beeld, dat gij mij bouwde, 
is in geen spiegel meer. 
Het licht, dat zich ontvouwde 
keert in geen oogen weer. 
 
Ben ik nochtans behouden 
uit het gedoofd weleer, 
dan lig ik bij u neer 
in alle eeuwen gouden. 
 
Wie ik nu nog zal worden 
is eender, en wanneer 
de dood mij op de schouder 
tikt: gaat u mee mijnheer. 




    
        
    

{==113==} {>>pagina-aanduiding<<}

[247] Reiziger ‘doet’ Golgotha


I(aant.)


Ze hebben Hem, zonder zich af te vragen, 
of Hij het kon verdragen, 
met nagels aan een kruis geslagen. 
 
En toen Hij daar te lijden hing - 
een spijker is een leelijk ding - 
zei Hij: Vader vergeef het hun. 
 
Zei Hij: ze weten niet wat ze doen. 
't Was hun er immers om te doen, 
te zien wat of Hij nu zou doen! 
 
Ik stond van verre quasi wat te praten 
met 'n paar onnoodige, onnoozele soldaten. 
Ze deden toch wat zij niet konden laten. 
 
Maar Hij beriep zich op het allerlaatste: 
Zijns Vaders armen... nog voor Paschen 
moest ik me naar mijn schip in Jaffa haasten. 




    
        
    
[248] (Reiziger ‘doet’ Golgotha)


II(aant.)


Toen heb ik - 't was op Cyprus - in de krant gelezen: 
Jezus v. Nazareth - Christus geheeten - 
is, na voor drie dagen gekruist te wezen, 
zooals onze geachte lezers weten, 
 
niet in zijn graf gevonden: 't graf was open. 
Hardnekkige geruchten loopen, 
dat zijn discipelen de wacht beslopen, 
 
toen deze sliep, en zoo het lijk ontvreemdden. 
Geëxalteerde vrouwen meenden, 
dat zij hem zagen wandelen door de beemden; 
 
Maria moet gestameld hebben: Heere! 
Er zijn ook visschers, die beweren: 
Hij heeft met ons gegeten bij de meren. 
 
Maar dit is van bevoegde zijde wedersproken; 
men late zich geen knollen voor citroen' verkoopen. 




    
        
    

{==114==} {>>pagina-aanduiding<<}

[249] (Evenwijdig aan deze schreden)(aant.)


Evenwijdig aan deze schreden 
gaan in den dood, geheel bevrijd 
van onmacht binnen ruimte en tijd, 
zij, wier lichaam ik heb beleden 
als mijn heelal en eeuwigheid. 
 
Ben ik langs deze weg geleid - 
ik weet niet waar hij wordt gesneden 
van gene - maar ik ben bereid, 
dan ga ik over in de leden, 
waarom zij eenmaal heeft geschreid, 
zeggend: ik neem je later mede; 
bedoelende de eeuwigheid. 




    
        
    
[250A] (Woordenbloeisel:)(aant.)


Woordenbloeisel: 
bloedgenoot... 
Arm vermoeisel, 
want zij is dood. 
 
Poëtisch blijfsel: 
doodenrag 
over den brijzel, 
zig-zag. 
 
Verzenvindsel 
nog op tijd: 
doodenwindsel 
in eeuwigheid. 






    

[251] Vincent(aant.)


Zijn zonnen schroeiden zóó genadeloos: 
hij bracht een vrouw zijn oor gelijk een roos. 
Als hij penseel verwisselt voor revolver, 
acht hij zijn lichaam verder waardeloos. 



    
        
    


{==115==} {>>pagina-aanduiding<<}

[252] Reiziger ‘doet’ Golgotha


III(aant.)


Rome. - Het anker valt. Wij varen thuis. 
Ik spoed mij naar de thermen, word ontluisd 
van reis en roes en in mijn eigen huis 
 
bij vrouw en vuur en radio gezeten, 
ben ik alras Christus en kruis vergeten. 
...Toen heeft een S.O.S. mijn ziel doorreten: 
 
‘Mijn Geest wordt uitgestort op alle vleesch. 
Wie niet vóór Mij is, is tégen Mij geweest’, 
seint een Geheime Zender wit en heesch. 
 
Weer onder zeil, over de eenzaamheden 
van oceanen die mij van U scheiden, 
Christus, wil mij verschijnen aan den einder. 




    
        
    
[253A] (Ik blijf u binnen mij bereiken)(aant.)


Ik blijf u binnen mij bereiken 
met stilten, die de uwe reiken, 
woorden, ontdaan van zon en maan; 
een evenveel met u bezwijken 
aan leven en den dood ingaan 
is als een laatste, zoete waan, 
huiverend in hen neergestreken, 
vanuit verleden zekerheden; 
om u volkomen te gelijken; 
- - - - - - - - - - - - - - 
welk zingen zal dán zijn ontstaan? 
- - - - - - - - - - - - - - - - - 
Maar zij bezitten naar de zijde 
van licht en lucht nog mijn bestaan, 
en moeten weer bij u vandaan 
dit lichaam in en deze naam; 
wankelend tusschen ons beiden 
vangt een verloren dansen aan 
van dood en leven, elkanders waan, 
en van elkander niet te scheiden. 




    
        
    

{==116==} {>>pagina-aanduiding<<}

[254] (Eeuwigheden van mond en schoot)(aant.)


Eeuwigheden van mond en schoot 
liggen in deze regels te bederven. 
De blaren vallen op de najaarswerven. 
Ik ken geen zekerheden dan de dood. 




    
        
    
[255] (Blijf in mijn oogen, die u zien, gelooven.)(aant.)


Blijf in mijn oogen, die u zien, gelooven. 
Als gij me nu aanraakte zou ik niet 
schrikken en daarmee te niet doen 
uw naderen, naderen, naderen uit de doove 
deurslag des doods, ik zou uw zoen 
niet kunnen onderscheiden van dit lied. 




    
        
    
[256] (Binnen het stugge duister van den dood)(aant.)


Binnen het stugge duister van den dood 
drijven de witte nevels uwer liefde 
zóó in zich zelf gekeerd, of nooit ontriefde 
het leven haar het lichaam, dat zoo groot 
liefhad het andere lichaam, dat haar griefde... 
Wij waren beide blindelings en bloot. 




    
        
    

{==117==} {>>pagina-aanduiding<<}

[257] Niemandsland(aant.)


Van voor dat ik u kende 
zijt gij de afgewende; 
ik blijf u blind ontberen. 
Gij kunt u niet vermeeren 
tot in dit leven. 
Ik kan mij in den dood begeven, 
maar ik heb te beheeren 
een ingegaan gebied, 
dat van u weet, grond voor het lied, 
dat ik moet transformeeren 
tot de verstaanbaarheid 
aan beide zijden van den tijd. 




    
        
    
[258] Stem(aant.)


Dit wordt niet meer door u gehoord: 
de parelvisschers en Zarah Leander, 
de serenade van Toscelli enz.; 
als het begon, dan riepen wij elkander. 
 
Nu fluister ik tegen de dood: 
dat ik het door mij heen voor haar verander' 
van eeuwigheid, zoodat het woorden wordt, 
als eens, een roepen, onverkort; 
donker genoeg om bij haar aan te landen. 




    
        
    

{==118==} {>>pagina-aanduiding<<}

[259] Woord(aant.)


Gij zijt den grond gelijk gemaakt. 
Regen is tot u ingegaan, 
en sneeuw zinkt in u saam. 
Winden waaien u naakt. 
 
Het licht blijft in uw oogen staan, 
alsof gij heden zijt ontwaakt. 
Maar zij volgen zon noch maan. 
Geen ster wordt aangeraakt. 
 
Voorzoover het mijn bloed aangaat, 
zijt gij van ieder element 
verzadigd en voldaan. 
 
En nochtans moet het woord bestaan, 
dat met u samenvalt. 




    
        
    
[260] Bezinning(aant.)


Heen zijn, vers worden en verblijven 
bijeen als in levende lijve; 
handen die streelen, schrijven, schrijven... 
 
Wat monden bij elkaar ontdekken, 
gaat zich in landschappen uitstrekken, 
om verder leven te verwekken. 
 
Wat oogen voor elkaar verzwegen, 
wijl de leden er over negen, 
staat in het sterrendiep gestegen. 
 
Alleen met u in de gedachte 
gaan de avonden overnachten, 
om op uw wederkomst te wachten. 




    
        
    

{==119==} {>>pagina-aanduiding<<}

[261] Geest(aant.)


De wind laat in zichzelve binnen 
het waaien, dat geen huis meer heeft 
om het met vlagen te omringen 
de nachten over, - onbestreefd 
staan de beginsels van beminnen 
tusschen de leeggehaalde dingen; 
lichaam wordt aarde; en de geest, 
zinnende op het weggerukte, 
in het in dit gedicht gelukte 
aan eeuwigheid, beseft: 
wat moet ik zonder haar beginnen, 
bloot in de tijd, die rest? 




    
        
    
[262] Wederkeer(aant.)


Een bijna blind verleefd gedacht 
legt zich als weten in mij open, 
uit schemer van verloren zijn: 
 
eenmaal zal ik weer bij u zijn; 
ik doe de deuren naar u open 
en zie dat gij mij hebt verwacht. 
 
Gij legt uw handen in de mijn', 
staande duizelt het in de hoofden 
van blijdschapbloed, het uw en mijn 
in eender zoet met het geloofde 
bijeen, gij voelt de vele hinden 
van het verlangen overloopen 
naar verten, die met ze verzwinden. 
 
Uit eeuwen gaan uw oogen open 
voor het ontvangen van het vinden. 




    
        
    

{==120==} {>>pagina-aanduiding<<}

[263] Nacht(aant.)


De mantel dood is om mij heen. 
De wind ontwaakt buiten de muur. 
De eeuwigheden van dit uur 
meten uw mateloosheid af 
aan mij, die in hen duur 
en wacht op u alleen. 
Ik ben niet verder van u af 
dan de dikte van deze steen 
en die boven uw graf. 




    
        
    
[264] Contract(aant.)


Lichaam, ik ben met u alleen, 
zooals wij samen zijn geboren. 
Zij heeft ons beide liefgehad 
uit een geheel, 
als wij elkander niet te voren. 
Elk voor ons eigen blinde deel 
zijn wij verloren zonder dat. 
 
Nu is zij heen. 
Daarom wil mij aanhooren: 
strek van haar wezen in mij uit 
al de geheimen, die gij weet 
met oogen, hand en huid, 
gevonden in het wit gebied 
van overnacht, de overvloed 
verteederingen in uw bloed, 
en dat, waarom zij heeft geschreid, 
waarom weten wij niet, 
omdat ze zei: ik weet het niet... 
 
dat ik het zegge in een lied; 
ik geef u eeuwigheid voor tijd. 
 
Dit is het allerlaatst verbond, 
dat God tusschen ons sluit. 




    
        
    

{==121==} {>>pagina-aanduiding<<}

[265] Bolero van Ravel(aant.)


Boven dit eindeloos moeras: 
helblauwe vogel, af en aan. 
 
In de eeuwige woestijn: 
o karavaan. 
 
Over de zee een schip, alleen, 
van horizon in horizon. 
 
En in mijn leven het gedicht, 
waarin gij danst met oogen dicht. 




    
        
    
[266] Ontworden(aant.)


Uw hand, die als een vrouw zich gaf, 
ligt op uw andere hand in 't graf; 
nooit staat de eeuwigheid hem af. 
 
Toevluchten van uw armen zijn 
geslonken tot de starre pijn: 
mijn leege armen zijn de mijn'. 
 
En waar uw oogen zijn geweest 
is van verlies het licht bevreesd; 
binnen mijn oogen het allermeest. 
 
Uw bloed, dat woord werd in mijn hand, 
stroomde buiten het zinsverband, 
verloren in het zand. 




    
        
    

{==122==} {>>pagina-aanduiding<<}

[267] Doodbloei(aant.)


Uit het versteend gebeuren 
met u en mij maken zich los, 
beweening achteraf 
van het bijeenbehooren, 
dat voortaan woord en graf 
beschoren blijft; 
 
wat u betreft: 
uit het verstard bezit 
breken ontdane rozen 
hun wit, 
dit is het broze 
nasterven, dat nu openstaat, 
in doodklimaat. 




    
        
    
[268] In profundis(aant.)


In dit bitter heldere, de dood, 
kelder aan kelder grondlicht dwaal ik rond, 
een zwemmer onder water, een verbond 
met bodemen die nimmer zijn ontbloot. 
 
Ik draag gestorven zonlicht in mijn mond, 
waardoor, uit het weleer, de tijd 
de beelden in de wanden bijt, 
die wijken voor mij uit; 
verbruikend deze zekerheid, 
worden de woorden afgerond 
tot eeuwigheid. 




    
        
    

{==123==} {>>pagina-aanduiding<<}

[269] Cirkel(aant.)


De aarde draait met uw graf om haar as 
en zijn geheim is wentelend ingelascht 
bij dat van sterren die ik nimmer heb gezien, 
en van het bloed de ronde blinder bovendien. 
 
Gij bliksemde het open en ik zag, 
hoe gij in paradijzen lag, 
waarvan de wegen raakten aan mijn ziel. 
Welk ongetroffen donker overviel 
dit klare schouwen?, schroeiend sloeg 
de dood naar binnen tot dit gebied, 
dat zich verweert met tand en lied 
om wat het weet aan eeuwigheid 
binnen zijn laatste cirkel tijd. 




    
        
    
[270] Contact(aant.)


Vanuit het oord 
in donkerheid, 
het dicht gebied 
van leven niet, 
waarin gij zijt 
met dood omkleed 
en zonder tijd, 
plant gij u voort 
door media 
die ik niet weet 
tot in mijn hart; 
ik smeed het woord 
dat naar u heet, 
en ik besta 
bij de gena 
van deze blinde bezigheid. 




    
        
    

{==124==} {>>pagina-aanduiding<<}

[271] ‘Beumer & Co.’(aant.)


Hoeken met huisgeheimen 
komen bloot. 
De vloeren schamen zich dood. 
De lamp hangt laag en groot, 
want de tafel is weggenomen. 
 
Zij, die naar boven komen, 
breken blind kapot 
wat was in slot, ontnomen 
wordt elk ding aan zijn lot; 
maar de liefde is uit God, 
en God is liefde. Amen. 
 
De deur die binnen was, 
is buitendeur geworden. 
Onder de hand der horde 
sterft het glas. 
 
De spiegel met eeuwig licht 
zwicht langzaam voorover, 
en doet de kamer dicht. 
Er ligt spinrag over. 
 
Waar divan en donker stonden 
is, hun geheim ten spot, 
een vrouwenschoen gevonden; 
maar de liefde is uit God. 
En buiten zullen staan de honden. 


    
        
    


    
        
    

{==125==} {>>pagina-aanduiding<<}

[272] Zestien


I(aant.)


Wezen buiten de wet. 
Afspraken met 
sterren en eigen leden, 
voor eeuwig, en zonder reden. 




    
        
    
[273] (Zestien)


II(aant.)


Van het meisje van zestien jaar 
zijn dit de borsten, neem ze maar, 
zegt ze, je handen dorsten er naar; 
en mij is het even wonderbaar; 
hoe door mij heen een verte valt 
met een zoetheid zonder oponthoud, 
die zich tot firmament versmalt, 
's nachts buiten mijn raam. 




    
        
    
[274] (Zestien)


III(aant.)


Nu ik het samenzijn beleef 
met het meisje van zestien jaar, 
o beginsel des levens, geef, 
dat ge nog in mij klaar 
ligt, nu zij het stof wegveegt 
uit mijn haar met haar handen en haar. 




    
        
    

{==126==} {>>pagina-aanduiding<<}

[275] (Zestien)


IV(aant.)


Om het bloed dat in haar parelt, 
heilig u, mijn handen. 
Dit is het eerste in de wereld. 
Hierom is niet veranderd 
het paradijs: Adam wandelt 
met God, noemt, slaapt en vindt 
het zelfde lichaam dat ik vind. 




    
        
    
[276] Bolwerk(aant.)


Een uitgeput geheim 
gaat in mijn leden onder; 
het had kind kunnen zijn, 
denk ik, of ander wonder; 
maar in u werd het dood. 
 
Om donker dat ik met u deel, 
blijven de sterren in mij staan 
en worden steen; 
vluchten de dieren van mij heen; 
alleen het woord houdt aan 
u te groeten met eeuwigheid, 
nagebleven in bloed en tijd. 




    
        
    

{==127==} {>>pagina-aanduiding<<}

[277] Kind(aant.)


Terwijl we het niet laten blijken 
dat werelden in ons bezwijken, 
kijkt het kind ons aan. 
 
Het weet er alles van 
en vindt vanzelf een naam, 
bewaard binnen zijn koninkrijken, 
 
en vangt met ons het spelen aan 
als zijnsgelijke. 
 
Een gansch heelal is eeuwig voor zoolang. 




    
        
    
[278] Huis(aant.)


Huis, ik bewoon u nog. 
Uw lampen schijnen in mijn ziel, 
alsof ze met u samenviel, 
en geen ruimte vermag 
zijn duisternissen in te doen 
tusschen het licht van nu en toen. 
 
Uw dingen glanzen zwaar in mij 
van eeuwigheid, er is voorbij 
de dood geen onderscheid met dit, 
behalve dat ik nog bezit 
de tijd, waarin het nederligt 
tot een gedicht. 




    
        
    

{==128==} {>>pagina-aanduiding<<}

[279] H.v.B.(aant.)


In dit huis van bewaring 
houdt niemand meer bij ons de wacht. 
 
In dit huis van bedaring 
ontketenen zich vloek en klacht. 
 
In dit huis van bezwaring 
gewogen maar te licht geacht. 
 
In dit huis van beharing 
wordt vlijmscherp onze ziel ontvacht. 
 
In dit huis van bestaring 
o leege, leege sterrenpracht. 
 
In dit huis van verklaring 
tuimelt de dag in de nacht. 
 
In dit huis van verjaring 
worstelt de dag met de nacht. 
 
In dit huis van vervaring 
ontdoet de dood ons ongedacht 
van elke angst, onder zijn lach 
liggen wij als een lam zoo zacht 
verloren voor zijn overmacht; 
in dit huis van bewaring. 




    
        
    
[280] Het ademlooze(aant.)


Nu gij bij mij ontbreekt 
met stem en hand en oogen, 
en al het andere ongelogen, 
hoor hoe dit zingen smeekt 
te worden naar u neergebogen, 
 
om deel te hebben, als voorheen, 
aan uw bestaan, het ademlooze 
uit de verrukkingen van eens. 




    
        
    

{==129==} {>>pagina-aanduiding<<}

[281] Requiem(aant.)


Gij zijt voorgoed verloren 
uit oogen, mond en ooren, 
uit handen, huis en horizon. 
Er is een holte over 
waarin alleen maar wezen kan 
het binnensmondsche, uit den doove 
en in den blinde requiem. 




    
        
    
[282] Onmacht(aant.)


In uw zoet zijn van haar en oogen 
nestelt de dood zich onbewogen. 
Dit houdt mijn bloed met smart betogen. 
 
Dit doet mijn leed in bloei ontsteken, 
waarmee de bloemen vergeleken 
vergeefs in zonlicht openbreken. 
 
Dat gij de grond met u vermeerdert, 
vermindert mij voor deze wereld 
tot op de kreet die God verteedert. 




    
        
    

{==130==} {>>pagina-aanduiding<<}

[283] Pharao(aant.)


Ik wil met wat mij is geworden, 
in de volgende orde, 
in ééne plaats begraven zijn: 
 
De deken waar ik onder lag 
tot aan mijn kin, 
dewijl haar hand hem alzoo lei; 
- heengaande zag ze om en zei: 
nu is de nacht niet zonder mij - 
 
de dingen van den dag: 
geluk en stof in evenwicht 
door liefde's overmacht, 
til ze voorzichtig uit het licht 
in deze schacht; 
 
zet ook de avondstonden bij: 
de steenen niet aaneen, dat zij 
eeuwigheid houden rondom mij; 
 
en van den gulden morgenstond 
breng wijn bij mijnen mond. 
 
Wat haar lichaam betreft, volsta 
met deze kruik vol asch, weldra 
is dit het waartoe ik verga. 
 
Doe aan dit lied niet toe of af, 
richt niet over een graf, 
opdat geen doode u bestraft; 
 
maar leg als laatste wat gij doet 
al mijn gedichten aan mijn voet; 
krachten, waarmee ik opstaan moet. 




    
        
    

{==131==} {>>pagina-aanduiding<<}

[284] Fantoom(aant.)


Ontsta als mond en oogen, 
gedaante van vannacht. 
De zekerheid, waarmee ik wacht, 
doet het misschien gedoogen. 
 
Heb met uw nagebleven pracht 
in dit geheugen mededoogen. 
Ik lig tegen u afgewogen 
met bloed dat u betracht. 




    
        
    
[285] Tekort(aant.)


Ik ben het bitter overschot, 
aan deze zijde Gods, 
van ons in u voltrokken lot. 
 
Dat ik bij machte ben te vinden 
een laatste naam voor de beminde, 
om dit heelal mee te verblinden, 
voordat ik zelve naamloos word. 
 
Het is mijn eenige tekort. 
 
Het woord was God in den beginne. 




    
        
    
[286] Aarde(aant.)


Dit is uw aarde: 
wat dood van u ontdeed 
en op zichzelve liet 
van geene waarde, 
buiten wat gij mijn lied toemeet 
aan liefde (zijn bestaansvoorwaarde) 
middels haar beeld. 




    
        
    

{==132==} {>>pagina-aanduiding<<}

[287] To be or not to be(aant.)


Dit is het verst gegevene van u: 
dat ik mij voel verevenen met u; 
 
grond worden in hetzelfde wedervaren 
van overgangen tusschen zien en staren. 
 
Aarde en hemel dekken eender toe 
uw donker en het mijne, ik ontdoe 
 
mij langzaam van de beelden van den dag; 
tegen dit zeer verminderen vermag 
 
geen leven meer zijn zonnen in te doen, 
hoe ook de sterren door hun banen spoên. 
 
Ik ben van de bevinding overmand, 
dat ik ontbonden word en naar u voortgeplant. 




    
        
    
[288] Reflex(aant.)


De nacht liet het verlies in droom genezen 
en van uw lichaam de verteederingen lezen. 
 
Maar 's morgens heeft het licht zich weer verzet 
tegen een liefde, die zoo nauwgezet 
omhelzingen herhaalde, of geen graf 
u enkel maar voor deze stonde gaf. 




    
        
    

{==133==} {>>pagina-aanduiding<<}

[289] Bede(aant.)


Toen gij uw armen om mij sloeg 
hebt gij de vuren van de dood 
overgenomen in uw bloed, 
hebt gij het licht in mij gelegd, 
waarvoor ik in het donker vecht, 
het is mijn recht; 
waarvoor ik in het donker bid 
dat het niet wordt geslecht; 
het is mijn allerlaatst bezit. 
Leven, ontlaadt mij niet. 




    
        
    
[290] Tendresse(aant.)


Huisteederte der morgen, 
vrucht van een nachtgeluk, 
gerijpt in liefde's orde: 
 
oorschelpen luisteren verrukt 
naar het gevederd kamerduister, 
dat stil tot licht te worden staat; 
 
dat van de vooravond de fluister 
der wel-te-rustens liggen laat 
om mond des kussens... om de milde 
herkenning niet te verontrusten 
van het onthulde, in de nieuwe 
vermengingen die het aangaat, 
voor oogen die er over rusten, 
met eeuwigheid en dageraad. 




    
        
    

{==134==} {>>pagina-aanduiding<<}

[291] Jericho(aant.)


Nu zich uit mij verwijderen 
de legertochten van den dood, 
voor een ontvlamd begeesteren: 
de gebieden te overmeesteren 
waarin gij zijt, o lichtgenoot, 
 
worden uit donker opgewekt 
zonnen, verzadigd van uw bloed, 
vanen van moed ontvouwen zich 
om de bazuinen van het woord 
tegen de ringmuur van uw oord 
te steken, tot hij zwicht. 




    
        
    
[292] Smart(aant.)


Smart, ik ontzeg 
de zon haar licht, 
den ziende zijn gezicht 
en dit heelal het evenwicht, 
den dood het recht 
op elk gericht, 
dat mij van haar onthecht. 
 
Ontwijk me niet, maar leg 
het kleed gereed der eeuwigheid: 
 
ik lig in donker haar gelijk 
op adem na en oogenblik. 




    
        
    

{==135==} {>>pagina-aanduiding<<}

[293] Projectie(aant.)


Ontstoken van een licht, 
dat in mijn bloed voorover ligt, 
met beide oogen dicht, 
ontwerpt het woord u in het wild 
tegen het niet van ruimte en tijd, 
tot uw gestalte zoet en mild 
achter de sterren schrijdt. 




    
        
    
[294] Rytme(aant.)


Wat van geheim ging in geheim, 
zich in mijn armen neergevlijd, 
met oogen dicht geademd heeft 
van eeuwigheid tot eeuwigheid, 
is lied geworden tot 
vervulling van mijn lot. 
Het moet wel op de wijze zijn, 
waarmee gij dansende vergat 
lichaam en sterveling te zijn. 




    
        
    
[295] Accomodatie(aant.)


Uw dood herhaalt zich in mijn hart 
met steeds minder verschil 
tusschen uw stilte en mijn wil, 
ik kom heelal te kort 
nu zintuig en orgaan 
verand'ren in hun tegendeel: 
oogen doen horizonnen aan, 
die in de uwe overgaan, 
de sterren glijden als in spel 
uit mijn handen vandaan. 




    
        
    

{==136==} {>>pagina-aanduiding<<}

[296] Doodlied(aant.)


Lied van den dood, 
verstom niet voor het gansch ontbloot 
heelal, dat haar niet vinden laat 
in straat na leege straat; 
het is alleen maar rond. 
 
Neem het alleen zoolang te baat 
als beeld, hoe blind en desolaat, 
opdat niet hare staat 
onkenbaar wordt voor dit verstand. 




    
        
    
[297] Windmorgen(aant.)


Windmorgen, gij beweegt in mij 
met boomen de vergetelheid; 
het dwalend woord raakt aangeroerd, 
eeuwig bereid 
te vinden wat het toebehoort, 
gelijk een kind, de moeder kwijt, 
zoekt met de gansche zekerheid 
van vinden, tegelijkertijd 
verloren en verblijd. 




    
        
    
[298] Kaïn(aant.)


Wind, waarom streel je dit lichaam nog? 
Uwe ontfermingen zijn te groot 
over mij heen, dan dat ik nog 
ween in mijn nood, 
alleen. 
 
Nacht, ik lig in u over 
als een verdonkerd deel; 
wentel het in het meer 
en sluit het water toe van boven. 




    
        
    

{==137==} {>>pagina-aanduiding<<}

[299] Stof(aant.)


Alsof ik nimmer bij u sliep, 
werd gij weer het materiaal 
van voor dat God u schiep: 
wind, grond, taal 
voor een nog niet geboren lied; 
 
ten overstaan van een heelal, 
dat wacht tot Hij opnieuw gebiedt; 
 
omdat ik hier nog ademhaal. 




    
        
    
[300] Fata morgana(aant.)


Uit leegte's hinderlagen 
komen de jakhals tijd 
en de hyena vergetelheid 
aan heugenissen knagen, 
die ik mij, wil het God behagen, 
moet dragen naar de eeuwigheid; 
 
- totdat het woord hen weer bevrijdt: 
in een al fonkelender vragen 
dijt het gedenken uit tot sage, 
waarin de liefde houdt gespreid 
sluimering over zaligheid 
waarmee wij bij elkander lagen. 
 
Maar als ik deze zekerheid 
ook kwijt moet worden en versagen, 
in een al hachelijker wagen 
van beeld en rijm, in stagen strijd 
tegen het niet, als wijd en zijd 
zijn woestenijen mij vervagen 
en geen teeken mij onderscheidt 
van zand en stof... Heer, hoor dit klagen: 
ik houd U aan uw eigen beeld, 
dat we in elkanders oogen zagen. 




    
        
    

{==138==} {>>pagina-aanduiding<<}

[301] Nadood(aant.)


Ontleeningen aan duisternis, 
met ademhalen toegerust, 
- het eenige, waarmee ik wacht - 
worden in mij nog eens bewust 
het lichaam dat zij zijn geweest; 
 
voorposten, door den geest bezet, 
beluisteren het net, 
dat eeuwig-ongerust vibreert 
tot in het hart der wet 
waarmee gij onbereikbaar zijt 
van deze kant; 
 
vertalen tastend en bedeesd 
de doodsberichten uit de nacht: 
een wind? een lach? 
totdat de morgen ze verteert, 
omdat geen licht ze weten mag. 




    
        
    

{==139==} {>>pagina-aanduiding<<}

[302] Liefde


I(aant.)


Liefde, ik blijf u loven 
vanuit de duisternis 
in deze steenen nis, 
ver van uw zoete alkoven. 
 
Ver van de groene hoven, 
waar aangevangen is, 
blind over het gras, 
de vlam van uw beloven. 
 
Ver van 't zich veroorloven 
in uw geheimenis 
van wat doodelijk is 
buiten uw ban en toover: 
 
te nemen in zich over 
hetgeen het andere is, 
gevend zonder gemis 
het eigen daarenboven. 




[303] (Liefde)


II(aant.)


En zoo ik mij nog vergis, 
ziende op de kerkhoven, 
liefde, doe mij gelooven 
dat het niet over is, 
 
nu wij uit u begroeven 
dit lichaam, puur en wit, 
zij het u ten behoeve, 
en noode doen wij dit. 
 
Wil ons niet gansch berooven, 
maar blijve het zwart op wit 
door uwe hand geschreven 
in dit onstervelijke lied, 
 
dat gij hebt toegeschoven 
over ons laatst bezit 
den steen van deze strophen; 
dat gij dit lied zijt. Dit. 


    
        
    


    
        
    

{==140==} {>>pagina-aanduiding<<}

[304] Ode(aant.)


Voorwerpen, in mijn lied 
vereeuwig ik u, niemand weet 
het einde van dit wreed gebied 
en wat er nog met u geschiedt, 
hoor, hoe ik u heet: 
 
Penduulslag, zoete snik, 
bloedleeuwerik; 
van 't gonzend bloeiveld jij-ik 
loodrecht oogenblik. 
 
Muren, als moeder zoo volkomen 
geboortelijk benomen 
rondom die in u wonen. 
 
Keuken, zooals zij is 
wanneer zij er niet is: 
aanrecht, kraan, servies; 
het boordevolle niets; 
o dit subliem verlies, 
zoolang zij er niet is. 
 
Vloerkleed bereikt als sterven: 
elkander overerven 
tot in de nauwste nerven. 
 
Tafel, waaroverheen 
gelaat, ga nooit meer heen. 
 
Deur dierbaar toe; 
dierbaar open, dierbaar toe. 
 
Er waren herten in het bruin behang, 
voor achtervolging van gedrochten bang 
tot in hun pooten; 
ik heb het je gewezen en je groote 
oogen onthielden zoet en lang 
de schemer waarin zij verschoten. 
 
Voorkamer, wij zijn hier; 
voor deze zondag zijn wij hier; 
huiskamer, er is niemand thuis; 
wij komen enkel nog gewoon 
eten in u, want het is schoon 
moeder en zoon te zijn in u. 

{==141==} {>>pagina-aanduiding<<}

Nachtkamer, gij zijt ons; 
zijde, bloed, dons; 
een mond van liefde frons. 
 
Spiegel, om uwentwil 
verdubbelt dit heelal; 
wij hebben in u lief, 
spiegel dat alstublieft. 
 
Zijkamer, waar is zij? 
Zij is hier neergelegen, 
zijnde van uwentwege 
verzonken in geschrei. 
 
Portaal, doe in u toe 
al dit voor nimmer moe 
bijeenzijn in zichzelve; 
ik kom weer uit u delven 
een volgend rendez-vous. 




    
        
    
[305] Dichter(aant.)


Toen hij zich op zijn knieën neerliet bij het kind 
zagen hun oogen dingen van voor duizend jaren: 
een bal, een bouwdoos, koekkruimels, een lint, een cent; 
hij wist niet waarvandaan de wilde vreugden waren, 
die ze elkaar toelachten, redeloos als het ware. 
Was niet van Plato het Symposion gekend, 
alsmede die Kritik der reinen Vernunft van Kant, 
en van de dood het wezen als der dingen eind? 
Maar het moment laat alle zekerheden varen, 
die het der wijsheid ons te geven is vergund, 
om oog in blinkend oog met het geluk te staren, 
dat nog geen middel heeft om zich te openbaren; 
waarvan alleen de dichter de formule vindt, 
als bij de gratie van een plotseling verklaren 
weerzijds het blind en zeker stamelen begint. 




    
        
    

{==142==} {>>pagina-aanduiding<<}

[306] Dialoog(aant.)


Het leven zegt: ga met me mee, 
ik heb gebieden, fonkelnieuw, 
met vogels aan een gouden zee 
en zoete dieren, 
ik heb blauwe rivieren 
en duizend vrouwen om te kussen, 
je zult je niet in mij vergissen... 
 
Ik heb gefluisterd: laat in vree, 
tusschen vier muren, 
lied worden wat de dood kan missen. 




    
        
    
[307] Medium(aant.)


Wat nooit meer ademhalen zal, 
en nog in geen gedicht begon, 
vinden in mij elkanders bron 
en onveranderd kengetal. 
 
Zoolang ik hier vertoeven moet 
ben ik het verste rendez-vous 
voor dood en leven: wees gegroet, 
fluisteren zij elkander toe. 
 
En gaan in liefde's laatste naam 
omhelzing aan, tot klaar en stil 
het zingen in mij worden wil, 
waarmee zij samen voortbestaan. 




    
        
    
[308] Chaos(aant.)


Waar gij uw oogen over sloot, 
werd alles dieper dan de dood, 
stond aan geen eeuwigheid zoo bloot 
het leeggebleven avondrood; 
 
lig ik in een geheim geknield, 
waarvoor de sterren staan ontzield; 
waarvan mijn zingen overhield, 
een rytme, dat mijzelf vernielt. 




    
        
    

{==143==} {>>pagina-aanduiding<<}

[309] Wachtwoord(aant.)


Gebogen over haar zorggebied, 
houdt, aan den rand van dit heelal, 
de ziel bespreking met het niet: 
 
of het nog uitleveren zal, 
het krachtens liefde's protocol 
bij haar behoorende verschiet, 
waarvoor de dood zijn halt gebiedt; 
 
tenzij mijn lied het wachtwoord vindt, 
dat hem verblindt. 




    
        
    
[310] Sneeuw(aant.)

... het oude is voorbij gegaan, ziet, het is alles nieuw geworden. (2 Cor. 5:17b)

Toen sneeuw openbrak de oogen, 
dien verschen morgen, 
voelden mijn kleeren vreemd en koel 
bij het aankleeden, een geluksgevoel 
maakte elke handeling ingetogen: 
bedachtzaam en overwogen 
heb ik me langzaam gewasschen, 
of iets heiligs me zou verrassen. 
 
Ik vond je beneden al aan 't zorgen. 
Je stond voor de open kachel gebogen, 
waarin houtjes waren geborgen, 
klaar om te worden aangestoken. 
Je had dezelfde gedachte. 
 
De kamer stond op een wonder te wachten; 
het plafond lag betogen 
van blauw ontwaken; 
het bleef eeuwig bij achten. 
 
We hebben bezit genomen 
van elkanders huivering, 
achtgevende op de hunkering 
daarachter... 




    
        
    

{==144==} {>>pagina-aanduiding<<}

[311] Remplacant(aant.)


Voor één uur leven in haar terug: 
heelal, houd u gereed; 
stad, kamer, kleed. 
bed, hand, lucht. 
 
En is dit niet genoeg: 
bloed, stroom uit; 
adem, stuit; 
hart, splijt. 




    
        
    
[253B] Dans(aant.)


Ik blijf u binnen mij bereiken 
met stilten die u overreiken, 
woorden, ontdaan van zon en maan. 
 
Zij willen met u zijn vergaan. 
Maar zij bezitten naar de zijde 
van licht en lucht nog mijn bestaan - 
 
en moeten weer bij u vandaan; 
weifelend tusschen de twee rijken, 
vangt hun verloren dansen aan: 
 
zonder oorsprong, zonder einde, 
binnen het rhytme van ons beide, 
dat geen lichaam meer vinden kan. 




    
        
    

{==145==} {>>pagina-aanduiding<<}

[312] Vrucht(aant.)


De morgens stonden hecht 
in elpenbeenen licht. 
De nacht was een gedicht 
op tafel neergelegd. 
 
Waarin het was verricht 
wat donker ongezegd 
binnen u had gesticht. 
Het bloed bonsde echt. 
 
Uit duisternis terecht 
glansde je aangezicht. 
Het is de zelfde vrucht, 
heb je er van gezegd. 




    
        
    
[313] Bloei(aant.)


Vogels blijven ontwaken 
tegen uw zwijgen in. 
 
In tuinen tusschen bloemen, 
die al uw donker wraken, 
lig ik u te verzaken 
dag uit, dag in. 
 
Maar elk ontkennen is u noemen 
in den voor u volkomen zin. 




    
        
    

{==146==} {>>pagina-aanduiding<<}

[314] Weerdood(aant.)


Ik lig in weerdood, buiten regent het 
als na mijn leven. 
Vanuit het eind der eeuwen 
staart God op dit 
en kan er zich niet van bevrijden, 
omdat ik niet kan weenen. 
Het leven heeft mij niet gescheiden 
van uw versteenen. 
Ik moet het tot het niet herleiden 
terwille van dit eene. 




    
        
    
[315] Somnambule(aant.)


Tegen het zijn ontstoken 
met uw vernietiging. 
Roos-van-verlies ontloken 
in mijn verschrompeling. 
Pijnen tot licht gerokken, 
waarin ik u bezit, 
hoewel gij zijt vertrokken. 
Dooddoelwit. 




    
        
    
[316] Vrouw(aant.)


Uw lichaam lag voltooid van nacht: 
het donker droeg gevleugeld vuur, 
gevonden in uw bloed dat uur. 
Twee zwarte ramen hielden wacht 
 
dat geen geheim zich mengen zou 
met dit vergaarde: vrouw en licht, 
dat zich verklaarde tot gedicht 
binnen der wereld morgengrauw. 




    
        
    

{==147==} {>>pagina-aanduiding<<}

[317] Geduld(aant.)


Er hangt in mij een vleermuis van geduld, 
geschapen uit het zoete donker, 
waarmee uw lichaam lag te flonker; 
mijn leden liggen van een zijn vervuld, 
waarvoor verloren gaan alleen beduidt 
zich om te zetten in uw eeuwigheid. 




    
        
    
[318] Vergif(aant.)


Een brakke droom vannacht: je nichtje had omstandig 
geschreven, dat je na veel lijden 
was heengegaan (om van mij af te wezen). 
Je had de enveloppe eigenhandig 
gesloten en in de bus laten glijden. 
Toen plotseling, geslingerd tusschen hoop en vreezen, 
ben je 't epistel achterna gaan reizen, 
maar zijn vergif was al in mij gerezen 
en ik doorzag het. Kon ik dit bewijzen? 
Liefde's orgaan beseft zijn duisternissen 
in volle zon: 
je kwam de trappen op - ik kon 
me niet losmaken van de leuning boven; 
zul je het niet gelooven 
zul je het niet gelooven, 
baden je oogen - doch een schot weerklonk 
uit het verleden, toen je nederzonk. 




    
        
    

{==148==} {>>pagina-aanduiding<<}

[250B] Overspel(aant.)


Poëtisch bloeisel: 
overspel 
van dood en leven; 
een arm vermoeisel 
en blind gegeven, 
ik weet het wel 
- o zielsverraad 
aan liefde's al- 
genoegzaamheid - 
maar ik sta of val 
bij dit appèl, 
ik ben u kwijt, 
wanneer ik niet 
u overhaal 
vanuit het niet 
met woorden, wit 
van uw vergaan; 
het eenigst, dit, 
en toegestaan, 
zooals eenmaal 
het zoet bezit 
van uw lichaam. 




    
        
    
[319] Duur(aant.)


Vanuit een lente achter glas 
verdwalen bloemen in mijn bloed, 
geluiden van het heesche gras 
dooven uw laatste groet. 
 
Nachtvlinders breken door de muur 
en blinken in mijn oogen; 
ik zeg: het is gelogen, 
ik ben alleen nog duur 
voor woorden, die vermogen 
te reiken tot het uur, 
waarin zij voor mij is verborgen; 
ik kan voor geen heelal meer zorgen: 
ik ben het verste vuur. 




    
        
    

{==149==} {>>pagina-aanduiding<<}

[320] Schijnwerper(aant.)


Tegenover het liedgeheim 
ontsluiert zich de dood; 
meter na meter komen bloot, 
en in refreinen aan refrein 
leggen zich open in den schijn 
van deze zon: verlies en asch 
en van mijn keel de echo heesch, 
al wat de liefde aan zich ziet 
verdonkerd, komt in het verschiet, 
verstard in krijtwit overschot 
uw onvoltooide lot. 




    
        
    
[321] Slaap(aant.)


Uw doodgedeelte blindt 
zintuigen en seizoenen; 
wat ik nog van u vind 
is eeuwigheid te noemen: 
geheugen en geheim 
wisselen dierbaarheden 
als lichamen voorheen, 
en slapen zeker in. 




    
        
    
[322] Bruiloftslied(aant.)


Gij diept de dood in het verborgen uit, 
tot hij mij in een punt met u besluit: 
ik ben uw bruidegom, donkere bruid. 
 
De tijden zetten zich in teeken om 
door alle ruimten die ik naar u kom: 
donkere bruid, ik ben uw bruidegom. 




    
        
    

{==150==} {>>pagina-aanduiding<<}

[323] Negatief


I(aant.)


Aan handen ingeschapen, 
tast ik u aan de leegte af. 
 
Aan oogen ingeslapen, 
sla ik u gade langs het graf. 
 
Gloei in mijn bloed van u 
loochent den dood aan u; 
verhevigt u, verhevigt u 
tot een volkomen nu. 




    
        
    
[324] (Negatief)


II(aant.)


Hulsel, van licht ontladen, 
hoe houw ik uit 
klanken een beeld van wat 
gij eenmaal zelf bezat 
in bloed en huid, 
niet te verzaden. 
 
Vulsel, gevonden vers, 
wij zijn overgebleven: 
het bitterst en het verst, 
den mensch gegeven. 




    
        
    
[325] (Negatief)


III(aant.)


Ik kan uw hart vernemen 
kloppende in de steenen, 
geheimer dan voorhenen. 
 
Uit uw lichaam tevoren 
is een dwaallicht geboren, 
dat mij wil toebehooren. 
 
Van uw bestaan verwijlen 
phantoomen aan mijn zijde, 
die mij het bloed benijden. 




    
        
    

{==151==} {>>pagina-aanduiding<<}

[326] Kosmos(aant.)


Zoolang er morgens zullen zijn, 
die in mijn oogen komen staan, 
ben ik niet tot u ingegaan; 
 
alleen om lied te maken 
van doodelijke zaken, 
moet ik de dag doorwaken: 
 
een blij, eentonig licht 
sluit alle bloemen dicht; 
 
doet in het donker derven, 
leven, wat niet kon werven 
de liefde om te sterven; 
 
legt in de nachten open, 
aan handen die het hopen, 
leden, den dood ontslopen; 
 
tot hun ontsteld bezit, 
buiten getal en wet. 




    
        
    
[327] Job(aant.)


Vrienden verbitteren het vuur; 
ze zeggen God - en maken rook 
tusschen mij en de muur; 
wij knielen neder in de smook, 
zondaren van natuur. 
 
Maar als zij weer verdwenen zijn 
herbid ik om het helder uur, 
waarin die allerlaatste strook 
opnieuw tot tuin ontlook, den duur 
der woorden die mij vlam doen zijn, 
en van de liefde puur. 




    
        
    

{==152==} {>>pagina-aanduiding<<}

[328] Golf(aant.)


Hoe zijn mij ingevallen, 
met 100000-tallen, 
ontbloeiingsoogenblikken, 
- als evenzooveel schrikken - 
van woorden, die u wekken 
bij hun geboorte, u betrekken 
op hun bestemming: samenschikken 
tot rhythme en u overdekken 
met stilten, aan het oord gelijk 
waarin gij zijt, onnoemelijk. 




    
        
    
[329] Joseph Schmidt(aant.)


Gij hebt mij nagelaten 
van Joseph Schmidt het zoo bezonken zingen, 
dat het misschien nog tot u door kan dringen, 
omdat wij het bezaten 
in stilten, die het bloed vervingen 
in dier mate, 
dat wij elkanders dood ontvingen 
uit handen die vergaten 
te streelen in hun sidderingen 
onder der liefde diepste baten. 




    
        
    

{==153==} {>>pagina-aanduiding<<}

[330] Onteigening(aant.)


Het licht is uit u weggegaan, 
wit en ontdaan. 
De winden hebben zich bevrijd 
uit uw ineengevallen kleed. 
En dat wat leven heet 
hebt gij verminderd met uw naam. 
Gij nam de laatste phase aan 
 
des zijns, een lichaam dat versteent; 
waarin de dichter nog vermeent 
gefluister aan te boren 
bezit in lied verloren. 




    
        
    
[331] Gedaante(aant.)


Ik kan de morgens enkel in, 
zoolang nog een gedaante staat 
tegen de verre avondkim, 
die tegen beter weten in 
om mij den dood verlaat. 
 
Het is het nachtelijk geding 
tusschen mij en den dood, 
dat zij, alleen omdat ik zing 
haar namelooze mindering, 
niet meer voorgoed de oogen sloot. 




    
        
    

{==154==} {>>pagina-aanduiding<<}

[332] Lente


I(aant.)


Naar een ontbloeien buiten, 
het staren door de ruiten; 
om er de oogen voor te sluiten. 
 
Nu een verwelken binnen 
de zinnen is begonnen 
het bloed te ondermijnen. 
 
Uw lichaam is ontbonden 
in aarde en geheim. 
Zonder dat zij u schenden, 
moet ik de woorden vinden, 
die beiden zijn. 




    
        
    
[333] (Lente)


II(aant.)


Het is op deze aarde allerwege 
lente geworden, bloem en zon 
zijn in elkander bezig, 
of liefde voor het eerst begon. 
 
Een donker-zoete regen 
gaat tot de boomen neder, 
op zoek naar zijn oorsprong. 
 
Behoorend bij het bitter licht, 
dat in de avondkimmen ligt, 
bestendigt zich in mijn gedicht 
de roerloosheid van uw gezicht. 




    
        
    

{==155==} {>>pagina-aanduiding<<}

[334A] (Lente)


III(aant.)


Wat nimmermeer begint 
is nu bijeen met bloem en wind 
in nachten, ver van hier; ik wil 
betrachten elk verschil, 
dat zich nog tusschen ons bevindt 
over te nemen in het woord, 
vaarwel aan dit verlaten oord, 
en er niets is 
dan uw verlies. 




    
        
    
[335] Roep(aant.)


Nu ik nogeens van u verschil, 
en mij hetzelfde ongeduld 
van voor dat ik u heb gekend: 
te worden in u omgezet - 
opnieuw vervult, maar nu verstild 
tot wil 
terrein te houden in den nacht, 
die ons was toegemeten: 
voor den laatsten M2 
God, geef acht. 




    
        
    

{==156==} {>>pagina-aanduiding<<}

[336] Versteening(aant.)


In stilten die versteenen 
tegen uw rijk, 
komen begin en einde 
van het in u gekende 
tot een laatste vergelijk: 
 
ik moet dit land verkennen 
tot aan mijn dood, 
al zal ik nimmer weenen; 
de inzet was te groot, 
dan dat ik prijs kan geven 
aan de verlorenheid, 
liefde's onzichtbaarheden 
achter den tijd. 




    
        
    
[337] Illusie(aant.)


Liefste, de wissels van het hopen, 
mij in u uit te roepen 
binnen de verste zenuwknoopen 
en bloedgroepen, 
zijn weenende verloopen; 
gij zijt alleen nog om te koopen 
met zekerheden, zelve blind 
van donker dat ik voor u vind; 
waarmee een samenzijn begint, 
aan geen relatie meer verwant 
van wat hier wordt tot kind en land. 


    
        
    


    
        
    

{==157==} {>>pagina-aanduiding<<}

1940-1941


{==158==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==159==} {>>pagina-aanduiding<<}

[338] (Dicht bij de dingen die u kennen)(aant.)


Dicht bij de dingen die u kennen 
lig ik mij aan de dood te wennen. 
 
De fluistering is niet verbroken, 
waarmee wij aan elkaar ontloken. 
 
De eeuwigheid is niet verloopen, 
waarmee de liefde weet te hopen. 
 
Alle beteekenissen hielden 
de zekerheid van het bezielde. 
 
De vlinder van uw mond beweegt 
over mijn lied, dat naar u hijgt. 




    
        
        
    
[339] De verdronkenen(aant.)


Misschien zijn ze niet meer voorgoed verdronken, 
Eduard Hoornik, nu je hebt gezegd, 
dat je kon zien hoe hun gezichten blonken, 
onder die laatste brug, waaroverheen jouw weg 
de hunne kruiste, voor de zee ze recht 
nam in zijn stroom, het wereldwater in. 
 
Misschien weet je een land van zooveel licht, 
dat hun verstarring er niet tegen is bestand, 
en drijven zij daarheen uit ons gezicht. 




    
        
    

{==160==} {>>pagina-aanduiding<<}

[340] Manifest(aant.)


Geef mij te eten van uw brood; 
tegenover me zit de dood. 
 
Reik het door deze traliën, 
maar laat u zelf niet zien. 
 
Tusschen ons is geen taal, 
zoolang ik met hem avondmaal. 
 
Nooit was de kans zoo groot 
op een bericht, zoo regelrecht, 
als in geen zingen is gezegd; 
een koning, die zijn knecht gebood. 
 
Maar dit verzoek ik u als laatste: 
breng mij vergif, wanneer geen brood kan baten. 
 
Wil u dan haasten. 




    
        
    
[341] Wacht(aant.)


Ik toef in schemer aan de randen van uw oord, 
totdat de dood mij naar u toe zal brengen. 
Hij wil probeeren om het nog te lengen 
in tijd en ruimte, opdat geen tekort 
achter zal blijven, dat ik niet kan dekken, 
door het al zingend op u te betrekken. 
Maar eenmaal valt de levensdeur in 't slot. 
 
Zullen je eerste kussen 
niet wezen of er tusschen 
donker en licht alleen verliep 
de stonde, dat je lippen 
aflieten om te roepen 
mij bij mijn naam, als een die sliep? 




    
        
    

{==161==} {>>pagina-aanduiding<<}

[342] Visioen(aant.)


De avonden gaan in u neer 
en ondervinden geen verweer. 
Gij zijt gestorven, meer en meer. 
 
Ik achterhaal dit heengaan niet, 
tenzij de bliksem mij doorschiet, 
die ons tezamen stiet 
 
en ziet - 
 
landen van dood en leven liggen 
aaneengeschoven, bruggen heffen 
hun bogen om u aan te treffen; 
 
tot in de sterren torens reiken, 
schachten boren in koninkrijken, 
 
en woorden gaan u vergelijken 
met wat gij hun aan waarheid liet. 




    
        
    
[343] Steekvlam(aant.)


Geladen uit den dood 
met uw vergaan, het woord. 
Steekvlam tegen het niet, 
dat zijn metalen platen 
tusschen ons schiet, 
om ons afzonderlijk te laten, 
ten bate van een lied. 




    
        
    

{==162==} {>>pagina-aanduiding<<}

[344] In hoc vincit


I(aant.)


Uw dood waait in mij aan en uit; 
noodseinen naar een leven, 
dat achter is gebleven 
onder mijn huid. 
 
Ik kan geen ander teeken geven 
dan de limiet van dit geluid. 




    
        
    
[345] (In hoc vincit)


II(aant.)


Mij wordt in dit doodonderdeel 
levenvergeten toegemeten 
schaduw van weten, een teveel, 
waarvan gij nu moet zijn bezeten, 
zoekt in mijn hersenvliezen heil, 
zich aan die cellen te ontsteken; 
ik geef al mijn organen veil. 




    
        
    

{==163==} {>>pagina-aanduiding<<}

[346] (In hoc vincit)


III(aant.)


Dood, in mijn donker drijven 
deelen uit uw gebied, 
die ik niet kan beschrijven; 
taal verdragen zij niet. 
 
Aanrakingen van vermoeden 
wat ze eens zijn geweest, 
doen ze opnieuw verbloeden 
naar lichaam en geest. 
 
Aan dit innerlijk teeken 
communiceeren nog, 
die voormaals konden spreken 
binnen elkanders nacht. 




    
        
    
[347] (In hoc vincit)


IV(aant.)


Zij heeft zich zonder iets te zeggen 
ontheven van het samenliggen; 
ik loop in dit heelal te dreggen 
en sla in alle muren wiggen. 
 
Er is een leven in mij over, 
dat zijnen dood niet kan bereiken; 
ik ben daar tusschen in geschoven 
met het misschien onmogelijke: 
 
aan deze verzen te bezweren, 
liefde's eenmaal gegeven woorden; 
waarbij de eeuwigheden hoorden, 
die zich nu tot stof deformeeren. 




    
        
    

{==164==} {>>pagina-aanduiding<<}

[348] Thebe(aant.)


Met leven toegerust voor beiden, 
liep ik vannacht de gangen in, 
die naar u leiden. 
Het ondergrondsch geburchte droeg 
een stilte, die met tegenzin 
mijn tred verdroeg. 
 
De muren stonden als verzadigd 
van ruige schimmel; lucht en licht, 
voorgoed beschadigd, 
beten mij uit; de wil alleen 
bij u te zijn in 't jongst gericht, 
hield mij ter been. 
 
Het labyrinth verliep in schroeven 
van eender, blinder cirkeling. 
U ten behoeve? 
Ik weet niet meer hoe lang ik ging. 
Hoe brachten zij, die u begroeven, 
zoover een ding? 
 
Totdat mijn voeten op u stuitten: 
uit een volslagen duisternis 
zag ik uw oogen opensplijten; 
uw handen die ik niet kon tillen, 
voelde ik langs het leven streelen, 
dat in mij sloeg; 
uw mond, in dood verholen, vroeg. 
 
Een taal waarvoor geen teeken is 
in dit heelal, 
verstond ik voor de laatste maal. 




    
        
    

{==165==} {>>pagina-aanduiding<<}

[349] Pinksteren(aant.)


Ontvang den vlam des Heeren: 
Hij heeft u rijp bevonden 
om midden uit uw zonden 
van Hem te profeteeren. 
 
En voel het blinde wonder 
op uw tong preludeeren: 
gij kunt de taal schakeeren 
naar alle spraak en monden. 
 
Onder het samenkomen 
van klank en wezen moeten 
zin en begrip verdwijnen; 
 
onder het heete schijnen 
van dit vuur Zijner droomen, 
laat God zich door u groeten. 




    
        
    
[350] Psychiater(aant.)


Leg uw ge-‘weten’ bij mij aan 
als thermometer, blijf niet staan 
op een verschil van zeven meter 
met de normaal. 
‘Morgen gaat het beter, beter, beter...’ 
en laat mij weer naar huis toe gaan. 
 
Je kunt nog beter henengaan 
en haal voor zeven gulden aether; 
of doe iets door het middagmaal. 
‘En trek je van de zaak niets aan.’ 
Ik ben misschien allang vergeten, 
dat ik nog altijd moet bestaan. 




    
        
    

{==166==} {>>pagina-aanduiding<<}

[351] December(aant.)


Het is dezelfde December 
van je dood. 
You don't remember... 
Weer ligt die straat 
aan beide einden 
in mist gevat; 
geen ander gaat 
voorbij, dit kwaad 
met zijn gelaat 
verhinderende: 
het onheil vat 
post in mijn lot. 
Ik sta verstard. 
O deur, bestemde 
voor komst en keer 
in liefde's blinde 
armenpaar, 
ik ga u binnen 
als breker in 
wildvreemde huizen, 
wederzin 
opent zijn sluizen 
op mijn klim. 
Ik sta te suizen, 
bloed uit, bloed in. 
Het oude duister 
wil dat ik luister 
naar zijn geheim 
van nacht's gekende 
slaapfestijn, 
het fluisterende... 
maar het kan niet zijn: 
ik ben beneden 
het laagste peil 
van zin en rede, 
ik ben beneden 
mijn levensreden, 
trede voor trede 

{==167==} {>>pagina-aanduiding<<}

wordt in mij groot 
een hamer, hamer. 
Is dit de kamer? 
Dit is December, 
die van je dood. 
You don't remember... 




    
        
    
[352] Houtsnede(aant.)


Witte sneeuw, ik ben u schuldig 
nachten, uit u vandaan 
in bloed ondergegaan; 
en duizeling, onkundig 
daaraan. 
 
Ze waren even enkelvuldig 
als gij gekomen, gespannen aan 
stilte en maan, zorgvuldig, 
onmondig, diafaan. 
 
Oogen begrepen donker 
als flonkeringen Gods; 
haar lichaam stond in trots 
tegen dit zwart te pronken. 
 
Waar is het heengezonken, 
sneeuw, die de sporen vult 
tot op dit kerkerraam, 
met bovenmenschelijk geduld. 




    
        
    

{==168==} {>>pagina-aanduiding<<}

[353] Gebed aan de stof(aant.)


O molecuul bijzonder, 
atoom, teeder geschikt: 
neutronen, welgewikt 
het proton in den ronde. 
 
Naar ingeschapen wet 
waart gij het opgebouwde: 
vrouw, krachtveld, dat met 
het leven huwen zoude. 
 
Wat is in haar geschied, 
dat gij verenkelvoudde? 
en mij het zijn berouwde 
tot op dit lied. 




    
        
    
[354] Gebed aan het vuur(aant.)


Vrome vuur, breng in mij over 
uwen duur en toover; 
ik ben een leege schuur, 
een loover, 
een landweg op het middaguur, 
een afgezette passagier, 
een in beslag genomen koffer, 
offer- 
dier. 




    
        
    

{==169==} {>>pagina-aanduiding<<}

[355] Paschen(aant.)


De avond laat zich met mij in 
lichaamsgewijze, al mijn bloed 
wordt sterk en zoet betrokken in 
wat met de tuin het maanlicht doet. 
 
De schemer heeft uw kleeren aan. 
Zachte substantiën van vleesch 
schijnen uw vormen aan te gaan. 
Gij zijt voor heden opgestaan. 
De vijver is volkomen grijs. 




    
        
    
[356] Monade(aant.)


De wind in de winterhagen 
zegt: er is niets meer over 
van liefde's welbehagen; 
ik heb het weggedragen, 
de wereld uit en de sterren over. 
 
De zeeën door, in achterlanden, 
bij de nog nooit genoemden, 
staat het tusschen de bloemen. 
 
In der wateren binnenlanden 
is het de eene golf geworden 
over de andere. 
 
Het woont bij de verdoemden 
van Dartmoor en Leeuwarden. 


    
        
    


    
        
    

{==170==} {>>pagina-aanduiding<<}

[357] Gebed aan God(aant.)


Laat in mijn leven van haar over, Heer, 
wat niet geheel aan U is toegevallen: 
er gaan nog witte vogels heen en weer, 
die in mijn bloed hun nesten bleven bouwen. 
 
En zwarte vlinders komen telkens meer 
uit de coconnen van verzonken dalen 
de bloemen vinden, die zich openvouwen 
onder de stergewelven van weleer. 




    
        
    
[358] Waarheid(aant.)


Doode, ik ben bedorven 
tot op het lied dat ik nog moet schrijven: 
geen eeuwigheid kan beklijven, 
die ons niet wordt ingekorven. 
 
Ik heb niets meer verworven, 
dan deze waarheid der sferen; 
en van een paar hollandsche heeren 
de verzekering: het kan verkeeren. 
 
Maar gij zijt gestorven. 




    
        
    
[359] Zwerver(aant.)


Dien avond kwam ik later dan gewoonlijk 
naar boven. In de huiskamer was licht 
zag ik door de gesloten deur. Een schicht 
van vreugde maakte terstond persoonlijk, 
al wat zich uit mij had ontsticht 
in stad en menigte. Ik stond koninklijk 
in het vernieuwde donker van den nacht, 
binnen mijzelve opgericht. 
 
‘Ik heb op je gewacht’, zei je aandoenlijk, 
en kuste mij de dood van het gezicht. 





    




{==171==} {>>pagina-aanduiding<<}

[360] Marsman


I(aant.)

Mei 1940

Red Marsman, die in Frankrijk woont, o God. 
Geef hem een tempel om naar toe te vluchten. 
Een kruis om het te kussen, als het moet. 
Gij kent de kogels en parachutisten, 
die springen in zijn lot. 
Wie eens met Uw soldaten heeft gevochten, 
is voor een andere overmacht te groot. 
Schrijf zijn gedichten tegen Uwe luchten 
en leg Uw vingers voor dit domme lood. 





    



[361] (Marsman)


II(aant.)

Juli 1940

Misschien dat eens de parelvisschers van Bizet hem vinden, 
zooals hij neerligt op den bodem van den Oceaan 
met centenaren water boven zich. Hij ziet de booten gaan 
van Duitschland, Engeland, Amerika en Insulinde 
binnen zijn oogen als het ware; tot het jongst gericht. 
 
Dan zullen wij hem op de waterheuvelen zien staan, 
zeggend tegen de hoogste sterren dood's diepzeegedicht. 





    


[362] (Marsman)


III(aant.)


Het ware beter, dat ik voor hem was gestorven, 
want aan mijn wezen is niet anders meer gelegen 
dan doodgebied te voegen bij het verste licht; 
dat kan van gene zijde even goed wellicht. 
Maar hij stond midden in zijn voltooiing opgericht: 
een kathedraal van levenswil, ons ten behoeve. 
 
‘Wij zien elkander zéker eens’, heeft hij me nog geschreven. 




    
        
    

{==172==} {>>pagina-aanduiding<<}

[363] Columbus


I(aant.)


De dagen gaan uit u verloren, 
de nachten laten u alleen. 
Gij kunt geen wisseling behooren, 
dan die van steen in steen. 
 
Zijn het seizoenen als te voren? 
Uw schijngestalten om mij heen, 
houden mij in den ban bezworen 
van een bestaan, dat ik niet ken. 




    
        
    
[364] (Columbus)


II(aant.)


Om de zielsverrassing te hervinden, 
die het bloed van u bewaart, 
sinds gij keerde in het hart der dingen, 
ga ik naakt; 
 
kan ik u alleen herkennen 
in de kern van zon en zaad; 
moet ik mij aan donker wennen, 
dat geen licht meer overlaat. 
 
Om de tegengolfslag op te wekken 
van uw dood, 
stel ik mij aan stroomen bloot 
die geen gronden meer bedekken. 




    
        
    

{==173==} {>>pagina-aanduiding<<}

[365] Binnenhuisarchitectuur(aant.)


Ik zal een kamer in de wereld zoeken, 
en suite met de dood, 
om uw gestalte op te roepen 
aan in te richten hoeken 
uit het vertrek, dat zich voor eeuwig sloot. 
Plafond, binten en stoepen 
moeten het oud intérieur 
naar vorm, bestek en kleur 
herhalen binnen alle groepen. 
Betimmeringen, bonte doeken, 
een zilver olifantje zullen 
de linkerschouwzij vullen; 
nog veel verlatenissen kunnen 
te koop zijn bij een antiquaire. 
De andere kant is zonder licht, 
voor radio en donker; 
opdat een laatste zielsgezicht 
tusschen ons zal ontvonken. 
De ramen zijn bestemd te wezen: 
uitzicht op huizen, achtertuinen, 
antennen, vogels, afvoerbuizen; 
als in uw oogen stond te lezen. 
Met de belendende perceelen 
moet ik het stadvermogen deelen, 
dat uwe ruimtelooze schreden 
straat en huisnummer doet gewennen. 
De waschtafel zij van het wit, 
dat nog in mijn geheugen zit, 
zooals gij eenmaal fonkeldet; 
blauwe en goudene gordijnen 
behooren dit te onderlijnen. 
Paneel, peluche, festoen 
blijven het hunne er toe doen 
om werkelijkheid te schijnen. 
 
De zoldering mag niet te hoog, 
omdat ik geen geheim gedoog 
tusschen uw afscheid en mijn oog. 
Dit overzicht ontbreekt 
mijn hongerdiep verlangen 
van u te zijn ontvangen, 
waarmee het breekt. 




    
        
    

{==174==} {>>pagina-aanduiding<<}

[366] Sphinx(aant.)


Nu gij zijt overleden, 
kan ik een cultus van u maken, 
als de Egyptenaren deden 
met hunne dooden; 
ik kan slaken 
klachten, gelijk de Joden 
aan den klaagmuur; verzaken 
dit aardsche met de heremieten; 
mij voor het voorhoofd schieten; 
u om een ander leven 
verloochenen daarneven... 
................................ 
Ik moet over u waken 
in horizonnen, die ontstonden 
het uur, dat wij elkander vonden. 




    
        
    
[367] Don Quichot(aant.)


Rooftochten in het niet. 
 
De spiegels die gij achterliet, 
- herinnering en droom - 
roepen mij op, ik lees uw naam 
in visioen en teeken. 
 
Ik moet mij door het blinken breken. 
 
Dit is een ander donker, 
dan aan de voorkant ligt verdronken. 
 
Hier vangt een voetspoor aan, 
dat in geen aarde heeft gestaan. 
 
Stilte wenkt naar de stilte heen, 
dat wij voorgoed in aantocht zijn, 
nu alle schijn is weggezonken. 




    
        
    

{==175==} {>>pagina-aanduiding<<}

[368] Angriff(aant.)


Eenheden van den dood 
staan in mijn bloed gereed 
om u te overvallen, 
bij millioengetallen; 
nu gij het water zijt, 
kruid, wind, land; 
en in de sterren brandt 
met witte kwetsbaarheid; 
nu gij uw eeuwigheid 
tegen mijn oogen legt, 
soldaten van den tijd: 
vecht. 
Huurlingen van het lot: 
legt aan op God. 




    
        
    
[369] Vlinder(aant.)


Sneeuwwitte vlinder van den dood, 
sinds ik u heb zien dansen 
is elke bloei te groot 
en elk ontwaken hinder; 
dat ik zooveel verminder' 
aan wil en zwaart', 
om nog het woord te vinden 
- o wankelende kansen - 
dat vederlicht en onvervaard 
uw vluchten evenaardt. 




    
        
    

{==176==} {>>pagina-aanduiding<<}

[370] Retraite(aant.)


Van licht genoeg 
de oogen dicht 
tot morgenvroeg, 
beleeft het toegesloten hart 
herinneringen aan uw leden, 
als een opnieuw geworden heden; 
of ik u voor het eerst bezat 
doorstroomt mijn lichaam heel de vrede 
uit de weleeren zonder schuld; 
in rook vergaan verleden 
opent op het geduld 
waarmee ik om geen zon meer vecht, 
nu gij in donker zijt gelegd. 
Gij hebt in het gemoed 
uw eeuwigheden voortgezet; 
de ruimte smelt en doet 
teniet, wat niet meer telt: 
huis en hof, geld en goed, 
vriendschap en eigen bloed. 
De aarde heeft zich stilgezet. 




    
        
    
[371] Rouw(aant.)


Wind, van gestorvenheden vol, 
doet aan de boomen zoete dood 
der stilte en rumoert om mij 
met duizelende verten; 
die kenbaar willen worden over 
de wegen van geheugen naar 
landen achter mijn schreden. 
Blindelings vereenzelvigen 
met oude dierbaarheden 
heeft plaats, ik sta te delven 
goud zonder eind; edelgesteent 
dooradert bloed en beemd. 
Het ademt tusschen u en mij 
in dit voortdurend heden. 
Een kleine tijd is nu voorbij. 




    
        
    

{==177==} {>>pagina-aanduiding<<}

[372] Kerkhof(aant.)


Er is geen plaats om over u te weenen, 
tenzij het zou geschieden in uw armen: 
ik blijf verstoken van dit laatst erbarmen, 
verhinderd door de rede en de steenen. 
 
Alleen verlies en heugenis 
ruilen in mij hun groetenis; 
gij hebt uw deel aan dit proces. 
Het bloed bedrinkt zich aan zichzelf 
in stergewelf na stergewelf, 
tot het u weer beseft. 




    
        
    
[373] Balans(aant.)


Liefste, zoover ik u verlies 
begint het nu te sneeuwen; 
zoover ik u bezit 
staan achter mij de eeuwen 
wit. 
Zoodicht ik bij u lag 
ontstonden de poëmen, 
van slaap en liefde naakt. 
Sinds ik u niet meer zag 
schrijf ik het vers dat wacht en waakt. 




    
        
    

{==178==} {>>pagina-aanduiding<<}

[374] Vampier(aant.)


Melaatsch van een bemoeienis, 
die langs mijn nachten sluipt; 
die met de morgen binnenbreekt; 
zich over mijn huid 
uitstrekt, gelijk een bruid, 
en kust het vleezen woord, 
dat in mijn keel geboren wordt. 
 
Voeten gaan zwaar en leeg 
door het deeg van den dag; 
de helleveeg glimlacht 
tegen den engel, die niets vermag. 




    
        
    
[375] Nachtmerrie(aant.)


De deur had geen geluid gegeven; 
anders dan gewoonlijk. 
Langs de trapleuning, in het donker, 
stootte ik op iets liefelijks, 
van God gevonden. 
Dat zich terstond verstrakte 
tot kwaad: een koude, ronde 
gespannen dikte, paddeachtig. 
Wie was ooit zoo onmachtig 
te roepen? Zacht gegrinnik 
en spreken in gelei 
bij walgelijk verstandhouden met mij. 




    
        
    

{==179==} {>>pagina-aanduiding<<}

[376] Slaapliedje(aant.)


Gij licht in mijn geheugen op 
als zachte bliksems in de nacht. 
Ik zie een landschap zonder hoop 
secondenlang in pracht. 
 
Elke verbinding is volbracht. 
Mijn armen worden zwaar en moe. 
De zachte bliksems van de nacht 
dekken u toe. 




    
        
    
[377] Nazomer(aant.)


Wanneer de herfst zal komen moet ik rijp zijn voor de dood. 
Reeds staan zijn witte stilten aan de poorten van mijn ziel. 
De blauwe bovenloopen van het bloed spiegelen heel 
de hemelkoepel, waarin wolken als cameeën groot 
gesneden staan, in roerlooze herinnering aan u; 
zooals gij waart de najaren, voordat de winter kwam: 
een koude vlam, die aan de zon het verste vuur ontnam 
met koele, volle huiveringen, tot het donker viel. 




    
        
    
[378] Openbaring(aant.)


Ik ga de morgenkamer in: 
het donker is bijeen gebleven 
boven den engel van uw leden; 
geen dood heeft dit begin. 
 
De eeuwigheid is zonder zin, 
wanneer ze u niet zal bekleeden 
met al de heerlijkheid, omschreven 
in 't boek der openbaringen. 




    
        
    

{==180==} {>>pagina-aanduiding<<}

[379] Opstanding(aant.)


Sneeuw in de nacht gekomen, heeft vanmorgen 
de kracht om dooden op te wekken. 
De balken donker, die u borgen, 
veranderen in nevelvlekken. 
 
En vrome huiveringen loopen 
over uw leden, die zich strekken. 
Uw oogen gaan voorzichtig open. 
De ramen worden blauwe zerken. 




    
        
    
[380] Lichaam(aant.)


Lamp van den vrede uwer handen, 
die de gordijnen hebben toegeschoven 
tot een beloftenis; o witte onderpanden 
uit nachten, onder liefde zóó bedolven, 
dat uwe armen mij omnamen 
of zij uit groote nooden kwamen, 
als niet uw mond al zijn geluk 
aan bloed en bed besomde 
en uwer borsten morgenstonden 
boven den vijverschijve van uw buik 
het tot den dood afrondden en beaamden. 
Beenen, die het den dag indroegen, zóó verrukt, 
dat ik mijzelf verloren waande; 
maar in den avond stond gij over mij gebukt 
met nieuwe vrachten donker in uw haren. 




    
        
    

{==181==} {>>pagina-aanduiding<<}

[381] Erfdeel(aant.)


Doode, van lichaamswege 
komen mij van u toe, 
gebeente en gebit, 
het zwarte haar, het witte kleed 
en al wat zich verdeelt 
in onnaspeurbaarheid. 
O bitter attribuut, 
dat eens bewoog en lachte. 
Ik bid en ik kan wachten. 




    
        
    
[382] Sterren(aant.)


Vannacht is het zoo stil geworden, 
dat ik de sterren hoorde gaan. 
Ze zijn uw bloedsomloop geworden. 
Gij zult dit in den dood verstaan. 
Onder uit uw bestaan 
schoven hun oergeheimen aan; 
die ik nog nimmer had gekend. 
Heb ik u niet genoeg bemind, 
 
dat ik deze gedachte vind? 
Want alle eeuwigheid van eerst 
tusschen twee aangezichten, 
is eindeloozer weergekeerd 
bij deze hemellichten. 




    
        
    

{==182==} {>>pagina-aanduiding<<}

[383] Reïncarnatie


I(aant.)


Gij gaf uw leven in mijn hand: 
een vogel, vrij naar alle kant. 
Waarom sloop in mijn arm de dood, 
en sloot de vingers tot een knoop? 
Het zand, dat door mijn vingers glijdt 
is warm en wild van eeuwigheid; 
en als uw lichaam naakt en wit. 
Woestijnen liggen van u vol 
over de blinde wereldbol. 
Er is geen ander spel dan dit, 
en alle zeeën spelen het 
met golven aan het strand. 




    
        
    
[384] (Reïncarnatie)


II(aant.)


Een vereenzelviging van taal en dood 
maakt alle woorden evengroot 
en ieder antwoord overbodig; 
er is geen onderscheid meer noodig 
tusschen de wind en uw vergaan, 
de regen en uw voortbestaan; 
ik ben een leven ingegaan, 
grondeloos van uw naam. 
De bloem herbeeldt uw bloed en mond, 
een helderheid uit dood en grond. 
De dieren zwijgen zoet, 
uit liefdevolle overvloed. 
Ik ben bevriend met elementen, 
die zich in mij tot u versmelten. 
De sterren razen door uw graf 
en zwaaien weer naar boven af. 
De nacht danst in mijn donker hart 
op melodieën, oud en zwart. 




    
        
    

{==183==} {>>pagina-aanduiding<<}

[385] Franciscus(aant.)


Heere 
sege 
deze 
spijze 
ame. 
(oud lied) 



Gezegend zij het brood 
ter langzame verbranding, 
opdat mijn ademhaling 
geschiede tot den dood. 
 
Gezegend ieder uur, 
en dat ik weer verbeur, 
als ik het niet secuur 
in verzen registreer. 
 
Gezegend al het zand, 
waarin gij ligt begraven; 
met sidderende hand 
blijf ik de stof boekstaven. 
 
Gezegend wind en water, 
waarmee gij u uitbreidt 
in ongekende mate 
van menigvuldigheid. 
 
Gezegend ook het paard, 
dat uwe oogen heeft; 
de warmte van uw huid. 
Gezegend al wat leeft. 
 
Gezegend al wat sterft 
en deel heeft aan de blinde 
geheimen van het vinden 
der tweede eeuwigheid. 




    
        
    

{==184==} {>>pagina-aanduiding<<}

[386] Heimwee(aant.)


In den najaarshoek van den omtrek 
verstillen de boomen tot vrucht. 
Nevelen vervreemden het gehucht 
van den heirweg, waar het leven langs trekt. 
 
En ik weet niet wanneer ik terug 
keer in de wereld van licht 
der groote avondsteden, 
die geheimzinnig branden beneden 
de horizon, als in mijn jeugd. 




    
        
    
[387] Delphi(aant.)


de doove: 
Ik ben gaan zoeken naar het laatste woord. 
Het heeft gesproken met uw mondbeweging. 
Maar ik heb geen ander geluid gehoord 
dan in de canon van mijn hart 
de duizend orgels van geluk en smart. 
de blinde: 
En aangetrokken door het stralend licht, 
dat bloeide in de afgrond van uw oogen, 
vielen de mijne dicht uit onvermogen. 
Maar sedert houdt mijn hand de wacht 
bij het prisma van dag en nacht. 


    
        
    


    
        
    

{==185==} {>>pagina-aanduiding<<}

[388] Druïde(aant.)


Formule in den morgenstond, 
uit donkere bezwering afgerond, 
bereik haar mond. 
 
Ik teeken in dit hout 
stand, inhoud, tijd. 
En leg het vuur aan op den grond. 
 
Zoo keer, geladen met 
antwoord van eeuwigheid, 
in wind en woud. 
 
Het witte, smettelooze paard 
staat voor den nacht gereed. 
Hier ligt het zwaard. 




    
        
    
[389] Herculaneum(aant.)


Een gele achterstand van licht 
in groene morgen, sedert jaren. 
De kelken van uw aangezicht 
bloeien zich dood onder de zware 
 
schil van den tijd, in steenen blaren 
staat het seizoen buiten de muur. 
Geen sterven kan dit achterhalen, 
geen leven geeft het vuur. 
 
Ben ik met u in evenwicht? 
Of zult gij met de laatste krachten 
van een ontembaar tegenlicht 
doorboren deze schachten? 




    
        
    

{==186==} {>>pagina-aanduiding<<}

[390] Afspraak(aant.)


Nu de lantarens aangaan in de schemer, 
wordt ieder huis zachtzinnig als een vrouw. 
Ik adem vroegere verwachting, die zich nog weer 
tot d'oude werklijkheid vervullen wou. 
 
Gij hebt mij bij het kerkhof afgesproken. 
Met kloppend hart ga ik de laatste straat. 
O uur dat nooit vergaat, hoewel ik word bedrogen, 
O hart dat klopt, hoewel het niet meer slaat. 




    
        
    
[391] Welkom(aant.)


Ik hang mijn jas op aan de kapstok naast de deur 
en blijf in mijn geluk verzonken staan. 
Hier vallen van mij af getal en kleur, 
waaronder ik bij vreemden moet bestaan. 
 
Vermenigvuldigd tot oneindigheid 
en teruggebracht tot ongebroken licht 
ga ik naar binnen toe; je breidt de armen uit; 
terwijl je kust liggen je oogen dicht. 




    
        
    
[392] Dooi(aant.)


Ik heb geen ander bloed dan dit, 
doortrokken van de strengen licht 
uwer onsterflijkheid, 
gebroken in een doodsbericht. 
 
Soms staan de vlammen weer gericht 
als eens, en ik verlies den tijd 
in de dubbele eeuwigheid 
van lichaam en gedicht. 
 
Maar plekken zwart vallen terug 
onder de sneeuw van uw afscheid, 
en vormen wakken in het wit: 
bederf, dat langzaam verder bijt. 




    
        
    

{==187==} {>>pagina-aanduiding<<}

[393] Baaierd(aant.)


De maan heeft u vannacht bestraald. 
Hebt gij een adem nog gehaald, 
zóó eenzaam uit den dood gelicht, 
dat geen geheim u meer bepaalt, 
en geen gedicht meer noodig is, 
nu ook de schepping is gezwicht 
en weer het ledig openligt 
van voor het eerste licht? 




    
        
    
[394] Gevecht(aant.)


Door de kieren van de morgendeuren 
steken speren 
ijskoud licht. 
Het bloed verschiet van kleuren. 
Lichaam wordt visch. 
Ik kan niet terug. 
Ik moet door dit kristal heenscheuren 
de witte bliksem van mijn vlucht 
naar avondlanden, onder groene lucht, 
waar het weer zal gebeuren, 
dat uw gestalte zichtbaar is, 
aarzelend op de grens 
van stof en geest. 
Ik ben een avondmensch. 




    
        
    

{==188==} {>>pagina-aanduiding<<}

[395] Fatum(aant.)


Plaatsen, waar ik nooit meer aan dacht, 
staan soms ineens geduldig open. 
Als ik er in zou kunnen loopen, 
was ook de tijd teruggebracht 
 
tot onverbruikte mogelijkheden. 
Maar ik ben met mijn lot op weg, 
dat mij de pas heeft afgesneden 
naar hun vervulling in heg en steg. 




    
        
    
[396] Retrospectie(aant.)


Het is misschien niet meer te zeggen, 
waarom ik langzaamaan binnen uw oogen 
veranderde van vreemde in bekende, 
- bleef ik dezelfde onder uw vermogen? - 
maar toen was ook uw liefde volgetogen 
van kostbaarheid, om aan mij weg te schenken. 
En sedert sta ik zingend afgewogen 
tegen die kracht in haar begin en einde, 
zooals ze door mijn lichaam ligt bewogen. 




    
        
    
[397] Osmose(aant.)


Nu ik hier nog herhaal, herhaal als regen 
mijn ademhaal, opdat zal óverwegen 
het bloedverhaal boven uw doodsberichten, 
- want voor mijn lichaam bleven zij verzwegen - 
worden de talen in elkaar geregen 
en plaatsen van verwondering ontstaan 
over herkenbaarheden allerwege; 
weerkaatst zien wij onze gezichten 
in spiegelbeelden samengaan. 




    
        
    

{==189==} {>>pagina-aanduiding<<}

[398] Verbond(aant.)


Uw dood is in mij opgenomen 
om met het leven te geraken 
tot overeenstemming in zake 
voltooiing van de oude taken, 
die onzer liefde autonome 
wil zich gesteld had: bloed en droomen 
elkanders eigendom te maken, 
maar van uw zijde moest verzaken: 
millioenen cellen zijn ontkomen 
en alle nachten liggen wakker. 




    
        
    
[399] Spiegeling(aant.)


Langs de gewesten van het zijn 
drijven de resten van uw wezen 
als vlijmen pijn en vleugen vreezen. 
 
Het is misschien alleen de schijn 
van eigen overblijven tegen 
zijn einde, uit de rijke mijn 
van het geheugen saamgelezen. 




    
        
    
[400] Waanzin(aant.)


Een zoet ontsteld zijn dagelijks, 
als vele messen in mijn bloed 
langs het verstand heen rakelings, 
uwe ontstentenis mij doet. 
 
Alsof daarin nog distilleert 
geweld achter glazen geheimen, 
waarmee geen rede is te rijmen, 
omdat elk noemen haar bezeert. 




    
        
    

{==190==} {>>pagina-aanduiding<<}

[401] Monomaan(aant.)


Van haar verlies volmaakt 
is deze aarde rond. 
Over uw dood ontwaakt, 
een maan in mij ontstond. 
 
Het drietal wijzen vond 
Bethlehem op een ster. 
Misschien is even ver 
en zeker ons verbond. 




    
        
    
[402] Gebed aan de schrijfmachine(aant.)


Machine, die het lied bevat, 
dat aan mijn vingers moet ontvallen: 
vergeef hun een voor een en allen 
het in u aangerichte kwaad. 
 
Mogen zij zich tot vuisten ballen 
en samenvouwen in gebed 
over uw toetsen en getallen 
en leeren uwe blinde wet. 




    
        
    
[403] Wodan(aant.)


Over de jachtvelden van den dood 
sneeuwt het, ik rijd spoorverloren 
de schim achterna der eeuwigheid, 
die met u is geboren. 
 
Geef mij den tijd, geef mij den tijd 
om u toe te behooren 
aan deze zijde der zekerheid. 
 
Laat mij niet in rampzaligheid 
terugkeeren naar het bevroren 
lichaam, dat mij van de aarde scheidt, 
die bloeide, een lied te voren. 




    
        
    

{==191==} {>>pagina-aanduiding<<}

[404] Exil(aant.)


Dood in, dood uit verspil ik u 
aan doel en duur 
en telkens zijt gij weer 
even verhevigd nu. 
 
Het donker dat zich samenstoot 
tot uw gestalte, neemt de wijk 
zoodra ik u mijn handen reik, 
alsof gij nimmermeer besloot 
te overnachten in het rijk 
waarin gij mij tot u ontbood. 




    
        
    
[405] Ontslapen(aant.)


Gij zijt in kou geklonken; 
zon noch wind 
kunnen u meer ontvonken 
tot de bewegingen, bemind 
in ieder lid, van leven warm; 
tot bloed, geproefd als zelfbezit; 
tot groet, te zeggen: ik ben het. 
Ik heb geen fluistering zoo blind, 
dat gij haar zoudt verstaan. 


    
        
    


    
        
    

{==192==} {>>pagina-aanduiding<<}

[406] De vliegende Hollander(aant.)


Langs de nachtkim 
van de doodzee, 
op een lichtglim 
in het bootzeil, 
zooals scheepslui 
op de poolster, 
getrokken uit het hart van dit heelal, 
 
zonder weerkeer 
naar den oorsprong 
van de oercel 
onzer bloedsom, 
met het hartzeer, 
dat ik omkom, 
ben ik op weg achter uw laatst vaarwel. 




    
        
    
[407] Ontslag(aant.)


De straten doen zich voor, 
alsof ik weer behoor 
bij deze zichtbaarheden: 
melkboer en bode rijden; 
daar is het postkantoor. 
 
Ik kan weer brieven laten glijden 
in gleuven, en gedichten schrijven 
op trambalcon en corridor. 
De overtuiging is gebleven, 
dat ik u nog ontmoeten zal 
in avondpark of winkelhal. 
 
Het nieuwe stadsdeel schijnt de ziel; 
of gisteren een vesting viel 
zijn de glazuren steenen, 
als stolde er mijn weenen. 
 
O woud van tijd, verhelder 
dit oerbeeld voor mijn oogen; 
ik ben beroofd van luister 
en door den dood bedrogen. 




    
        
    

{==193==} {>>pagina-aanduiding<<}

[408] Pastiches


I(aant.)


Benjamin Franklin-hoofd. Braamzwarte oogen. 
Gelaatsuitdrukking H2O. 
Van nikkel hand en blik. 
 
De driehoek van een glimlach trekt 
al zijn verbittering naar boven, 
als hij zijn ketenen ontdekt. 




    
        
    
[409] (Pastiches)


II(aant.)


De armen hangen als lianen neer. 
Het bovenlijf loopt stelten op de beenen. 
Het kinderhoofd is kogelrond. 
 
Een bril kijkt op de dingen neer, 
of hij het niet de moeite vond 
het nog met dit bestaan te meenen. 




    
        
    
[410] (Pastiches)


III(aant.)


Wandluis van God. Gebraden spek-gezicht. 
En leege metselaarsoogen, 
die iedereen hebben belogen. 
Een knevel groeit het prevelmondje dicht. 
 
Hij loopt misdadig vlug en licht 
achter denkbeeldige belangen, 
waarin zijn geestje is gevangen, 
door al de gangen van 't gesticht. 




    
        
    

{==194==} {>>pagina-aanduiding<<}

[411] Ambtman(aant.)


Zij hebben zich God- en versvergeten 
over papieren heengebogen, 
waarin de leugen lag te drogen 
van wat men van hem dacht te weten. 
 
Zij hebben zich opnieuw vermeten 
vonnis te wijzen als te voren, 
zonder de eeuwigheid te hooren; 
zonder de nachten aan te boren, 
in deze muren uitgezeten; 
zonder de echo aan te hooren, 
in deze steenen vastgebeten; 
zonder te knielen bij de sporen, 
in deze vloeren uitgesleten; 
zonder zich aan den dood te storen, 
die van de nap zit mee te eten. 
 
Zij kennen Vondel aan z'n plein 
en Sophocles uit den foyer; 
zij moeten eenmaal hun venijn 
spuwen op een risée. 
 
Dies zal hij nog gevaarlijk zijn, 
zoolang register en dossier 
beslissen over lijf en ziel. 




    
        
    

{==195==} {>>pagina-aanduiding<<}

[412] Droomschuim(aant.)


Droomschuim was deze nacht 
een gaaf gezicht en warme kleeren. 
Wij spraken veel en vlug, 
omdat het niet kon duren. 
 
Je was hertrouwd, hij zag 
onze intimiteiten. 
Hij sloeg zijn oogen neer 
zonder verwijten. 
 
Je sloeg op hem geen acht, 
herroepelijk bevonden 
de oude plattegronden 
in vogelvlucht, in vogelvlucht. 
 
Je zei: nu moet ik terug. 
Je mantel en haar werden stug. 
Toen ben ik wakker geschrokken: 
op de scharnieren der eeuwigheid 
draaide de tijd 
dicht als een deur achter je lokken. 




    
        
    
[413] Winteravond(aant.)


Mocht deze winteravond zijnen toon behouden. 
De wind is oud en goed. Ik zit neer bij het vuur, 
dat het weleer herleven doet, het is het uur 
waarop je vroeg of wij de koffie drinken zouden. 
 
Je hebt gezegd: ik zal de radio aanzetten; 
ik hoop nu maar dat er geen mensch meer komen zal. 
De schöne blauwe Donau zong vanuit de verte 
en de comedian harmonists maakten je glimlach vol. 
 
Uit deze vrede is de teederheid geboren, 
die ons vervulde van verlangen naar elkaar. 
Wij zijn gaan liggen voor de vlammen en behoorden 
toe aan het vuur, de wind, de kamer en elkaar. 


    
        
    


    
        
    

{==196==} {>>pagina-aanduiding<<}

[414] Dood paard(aant.)


Hij is ineens van hout. 
De warme buik is koud. 
Zoo wordt de wereld oud. 
Zijn pooten zijn te kort. 
Er ligt haver gemorst 
buiten de bek, die nog voor kort 
je vingers fijn kon malen. 
Zijn gele tanden briesen 
tegen die hem den dood in bliezen. 
Oogen als eierschalen. 
De vilder komt hem halen. 




    
        
    
[415] Membraan(aant.)


Ik blijf u met dit leven overtreffen: 
een blind verschil ligt in mij wakker, 
gebonden aan de doodenakker. 
Tot engelen hun vleugels heffen, 
 
om over één geheel te waken. 
Wie is de ander tegemoet gekomen? 
De windselen zijn weggenomen. 
Ik zie uw oogen stralen. 




    
        
    

{==197==} {>>pagina-aanduiding<<}

[416] Graf(aant.)


Gij laat mij tot de steenen toe 
met dezelfde teederheid, 
als eenmaal tot uw huid. 
Mij is te moede of de dood 
u maar verwisselde van kleed. 
De plaats, die gij geworden zijt: 
grint, 
blind zand, 
kruid: 
gebenedijd. 
Gebenedijd. 




    
        
    
[417] Opstanding(aant.)


De wind heeft zich verkoren 
boomen, die bij u waaien, 
grashalmen, die u aaien, 
en mij om het te hooren. 
 
In verzen, die bezwoeren 
zich aan u te verzaden, 
bewegen de gewaden, 
die aan u toe behooren. 



{==198==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
        
    


    
        
    

{==199==} {>>pagina-aanduiding<<}

1941-1945


{==200==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==201==} {>>pagina-aanduiding<<}

[418] Heul(aant.)


Onangstig kon ik bij je in de kamer 
leven, een vast ontfermen 
ging van je handen over 
en uit de diepten van je armen 
op al mijn leden, die gekneveld stonden 
van zenuwen, des daags, door and'ren, 
die mij betrokken in 't elkander 
meten met zelfverblinde machten. 
Aan ijzerharde schijn gebonden 
beheer van steeds parate krachten, 
martelde en ontmande mijn gedachten; 
de tijd verdorde tot seconden. 
En ik kwam elke dag bedorven 
binnen bij u, een vat vol zonden. 
Hoe is het dan geworden in de nachten 
wit van een feest, nadat uw zachte 
stem had hersteld tumult en teister 
en uwe mond zijn zoete pleister 
had neergelegd op alle wonden. 




    
        
    
[419] Cel(aant.)


Heb ik mijn hoofd nog in mijn hand, 
of sta ik al weer in de hoek, 
zoojuist verlaten met een vloek 
tegen de schaduw aan den wand? 
 
Binnen den steen van dit bestaan 
is geen heelal meer ingelast 
tusschen dit wezen en zijn gast, 
die dragen mijnen naam. 




    
        
    

{==202==} {>>pagina-aanduiding<<}

[420] (Rokken, waarin gij hebt geloopen,)(aant.)


Rokken, waarin gij hebt geloopen, 
hangen languit. 
Een kous ligt neergedropen 
op het tapijt. 
Uw schoenen staan verschrompeld 
onder het bed. 
 
Gij zijt met mij ineengeschoven 
en elke schrede meet u uit. 
Ik ben het ruimtelijk vermogen 
uwer onstoffelijkheid. 
 
En door mijn uren loopt uw tijd 
met leege manen langs de dingen; 
waarmee zij zich doen ondervinden 
in omgekeerde kenbaarheid. 
 
Ik ben uw allerlaatste ruit 
om door te zien; een trommelvlies 
tusschen luisteren en geluid; 
tong, tand, kies 
tusschen honger en fruit; 
keel en huig; 
zesde zintuig; 
getal dat staat tot u 
als een tot nul; 
een nimmer uitgevoerd besluit 
van wil tot iets; 
een immer aangevuld verlies 
van alles boven niets. 
 
Want mijn herinnering formeert 
vleesch en gestalte, stem en lach. 
De zinnen, binnenwaarts gekeerd, 
brengen u aan den dag. 




    
        
    

{==203==} {>>pagina-aanduiding<<}

[421] Schaatsenrijder(aant.)


Over zijn strenge cirkels heengebogen 
eigent hij zich de middelpunten toe. 
Hun trotsch bezit staat in zijn harde oogen. 
Hij wordt de matematica niet moe 
 
waarmee elk nieuw uitvieren zich voltrekt 
om elke nieuwe inkeer op te vangen. 
Zie hem in rustige beslissing hangen 
boven het tijdelooze, dat hij wekt 
 
en kantelend in tegenkringen leidt 
voor het een snelle, ronde dood zou vinden. 
Hij heeft zich van de wereld al bevrijd; 
enkel de smalle ijzers die hem binden 
 
aan 't evenbeeld. Een laatste trouw misschien? 
Wat kan hij in de spiegel nog verwachten? 
Of houdt een vrouweschim, die wij niet zien 
hem vast binnen dit veld van krachten? 
 
IJskoude liefde, die niet sterven wil, 
omdat de doode lelies onder water 
haar eenmaal droegen in hun gouden harten, 
waarmee de vijver vollag, zwaar en stil. 




    
        
    

{==204==} {>>pagina-aanduiding<<}

[422] Luchtaanval(aant.)


Sterke formaties luchtstrijdkrachten 
vielen vannacht den vijand aan; 
een donkere vloot onder de maan, 
of ze een koning overbrachten. 
 
O zwarte zwanen van den dood, 
in de geheimzinnige hoogte; 
wij hebben geen doel zoo groot 
aan opdracht en gelofte; 
misschien vlieg je wel tot 
de eerste engelenwachten. 
 
En naar de steden gaan mijn gedachten, 
waar ze in duikvlucht zichtbaar zijn: 
monsterlijk binnen de spalkpupillen 
van menschen die niet meer kunnen gillen; 
 
God weet, waarom ze veranderd zijn 
van richting en creatuur: 
een voorverraad in het hoogtestuur 
of de aantrekkingskracht der aarde? 
 
Maar al wat het leven bewaarde 
gaat onder in bloed en vuur. 




    
        
    
[423] Memphis(aant.)


Ik moet de doode sporen volgen. 
Hiëroglieven van leven. 
Liefdefossielen, die zijn gebleven, 
waar een zondvloed haar heeft verzwolgen. 
 
Verloopen morgens, als droge kreken. 
En nachten, tot web vergaan. 
De zachte steenen breken. 
Ik ben de vorscher naar dit bestaan. 
 
De wereld is achter mij dichtgebouwd 
met jong hout en nieuwe leuzen. 
Om een, die het zingen tesamen houdt, 
de ténébreuze, 
plant ik een vlag over dit dal 
tegen der volkeren overval. 




    
        
    

{==205==} {>>pagina-aanduiding<<}

[424] Mijn moeder sterft(aant.)


Er wordt om mij geroepen: 
mijn moeder sterft. 
Ik moet de valleiën opzoeken, 
die ik erf. 
 
Bloemen van voor zestig jaren 
bloeien over. 
Het is niet te gelooven, 
o grijze haren, 
 
dat ik er nog niet was, 
toen zij neerlag in het gras, 
hunkerend naar het leven, 
dat ik ben gebleven. 
 
Het is niet te denken, 
dat zij me straks niet zal wenken 
op het terras 
dier andere weide 
aan gene zijde 
van stof en asch. 




    
        
    
[425] Chanson triste(aant.)


De dag is buiten u begonnen. 
Hij levert niets anders op 
dan de eeuwige slagersjongen, 
die tegen de wind intrapt. 
 
Die bij een auto stopt, 
die om niets is opgehouden. 
O God, hou op, hou op. 
Ik kan het niet langer houden. 
 
Wie naast mij loopt is een ander 
en wij komen vanavond terug 
met dezelfde stomme tanden 
achter elkanders rug. 
 
Beladen met de leegte 
van een vijandige stilte, 
waarin geen kiem kan vinden 
de noodige moederwarmte. 




    
        
        
    

{==206==} {>>pagina-aanduiding<<}

[426] Wandeling(aant.)

(voor Eddy)

Wat nimmer vers geworden was 
heb ik den vriend beleden 
in woorden, stroef en wars 
als hars, en zeer ten deele. 
 
Met mij in het moeras 
ging hij tusschen de steelen 
van een helwit albast. 
 
Ik weet niet, hoe ik genas 
achter zijn dichte oogleden, 
van angst om dit gewas. 
 
Maar toen hij weer ziende was, 
stonden er bloemen, vreemde, 
nog zonder naam in het gras. 




[427] (Nachtwind en ritseling)(aant.)


Nachtwind en ritseling 
verhinderen het sterven. 
Ik voel de vroegste vleugen 
van over onze hoofden 
eerste woorden verwerven; 
de bijna uitgedoofde. 




[428] (De binnenzoomen van den dood)(aant.)


De binnenzoomen van den dood 
volvoeren hun begin: 
gij zijt nergens meer dan 
in de contouren van het kleed, 
dat u omhing. 
En in de ronding van mijn hand, 
die uw gelaat omving. 





{==207==} {>>pagina-aanduiding<<}

[429] (Het fluisterbosch)(aant.)


Het fluisterbosch 
laat kennis over u los: 
een zee van syllaben, 
voor ieder vers te bros, 
wordt door mij heen vermorst. 
Vrees en schamen 
vermengen zich tot vlucht. 
 
Ik kom in droom terug 
en uw glimlach 
hangt in de blaren. 




[430] Narcissus(aant.)


Ik heb mijn lichaam dubbel lief. 
Het was uwe vertrouwde 
in dingen die geen naam behouden, 
zoo toegedekt en diep 
en die zich nu aan mijn besef 
voordoen als ingebouwde 
streelingen, niet meer opgehouden. 
Ik heb mijn lichaam dubbel lief. 




[431] (Mijn hoofd ligt in een holte van muziek.)(aant.)


Mijn hoofd ligt in een holte van muziek. 
Moeite wordt glans en geest. 
Ik breek aan alle hoeken af. 
In ronde vlakken straf, 
ben ik overal even diep. 
Zoo was het eens 
een cel, die sliep. 





{==208==} {>>pagina-aanduiding<<}

[432] (Alle deurknoppen)(aant.)


Alle deurknoppen 
van uw huis 
liggen geschapen 
in mijn vingertoppen. 
Uwe uitwendigheid 
staat in mij uitgebreid. 
Ik open en niemand sluit. 
In het verlengde van 
mijn oogas ligt uw gang. 
Tegen mijn vlakke hand 
spant de deurspant. 
Mijn voorhoofd snijdt uw ruit. 
Ik open en niemand sluit. 




[433] (Vannacht werd je gestalte)(aant.)


Vannacht werd je gestalte 
van het oude bloedgehalte, 
waartegen het mijne sloeg: 
nooit genoeg; nooit genoeg. 
Je sprak met een keelen stem: 
bezit, omdat ik ben 
bijeen in deze droom 
met ziel en chromosoom. 




[434] Volk en Vaderland(aant.)


Land, ik honger naar u. 
Geef mij te eten. 
Volk, ik ben rijp voor u. 
Geef mij voldoende breedte; 
om onder u te strijden: 
ik heb krachten uit te meten 
die zichzelf overschrijden. 





{==209==} {>>pagina-aanduiding<<}

[435] (Ik sprak alleen tegen uw mond)(aant.)


Ik sprak alleen tegen uw mond 
en de werkelijkheid der tranen, 
waarin hij te beven stond, 
vol warm en zoet beamen. 
Ik wil naar u toe onder den grond. 
Ik wil niet langer verarmen. 




[436] (Nu gij u weer verbindt)(aant.)


Nu gij u weer verbindt 
met al wat noembaar is, 
bereik ik mijn gemis 
bij ieder woord terstond; 
vindt het zijn eigen grens 
en brandt met u ineen 
tot een beteekenis 
over zichzelve heen. 




[437] (Uw leden strekken zich in boomen)(aant.)


Uw leden strekken zich in boomen 
eindelijk uit. 
Gij gaat in paarden vooruit 
en kunt overal komen. 
Uw stilte is toegenomen 
met dit geluid. 
Wees voorzichtig, woorden, en wacht 
tot alles volkomen sluit. 





{==210==} {>>pagina-aanduiding<<}

[438] (Nu ik u nader zonder tusschenstof)(aant.)


Nu ik u nader zonder tusschenstof 
- want ieder woord heeft in het lied 
zijn eigen, plotseling verschiet, 
dat als een nieuwe dood verrast - 
o dichterbij gelokt gebied 
met sprongen dezer kant, 
is ieder vers een vacuum 
opdat uw ademhaling 
ontsta over den rand. 




[439] (Hermetisch huis.)(aant.)


Hermetisch huis. 
Ik boor naar u door tegenstand 
van tijd en tand 
een buis 
gebeurtenissen onder nul: 
bevriezen van gevoel 
tot taalkristal, - 
het oude doel - 
maar nu gestold 
tot zooveel lied, 
dat het geen melodie bezit 
om vleugels uit te slaan 
in zon en maan. 




[440] (Het beste glas staat in het volgende café,)(aant.)


Het beste glas staat in het volgende café, 
zegt Gerard den Brabander, en hij drinkt gedwee. 
Wij moeten drinken om het te bereiken. 
Wij zijn alleen het vers waarnaar wij reiken, 
ten spijt van onze verzamelde werken 
in vele, zware deelen en verguld op snee. 





{==211==} {>>pagina-aanduiding<<}

[441] (De morgen heeft vaste onderdeelen)(aant.)


De morgen heeft vaste onderdeelen 
uit den nacht overgehouden, 
waarmee de droom ons bouwde 
tot glanzende geheelen. 
 
Boomarmen voor het raam 
en bundels van de zon 
sluiten in mijn gedachten. 
Maar ik ben niet bij machte 
ze weer ineen te doen. 




[442] (Inktzwart loover loopt over grijze paden)(aant.)


Inktzwart loover loopt over grijze paden 
en woekert gierig met het dunne licht 
dat op de bodem staat van dit gesticht, 
vergeten door de nachten en de dagen. 
 
Zuur voor de ziel, waaraan de wormen knagen, 
vermindert het ons in elkanders oogen 
tot vluchtige verschijning onder hooge 
steenbogen, die den dooden hemel schragen. 




[443] (Vannacht zijn ze weer begonnen,)(aant.)


Vannacht zijn ze weer begonnen, 
de oude oliebronnen. 
Ik heb aangeboord 
aderen ongehoord. 
Wilde toevoeging schuimt 
in de tank der werkelijkheid. 
Ik heb wegen verzuimd, 
rechtuit, rechtuit. 
Ik rijd in op den tijd 
en den toekomenden tijd, 
die mij tegen wil liggen. 
Zijn geboorte vooruit 
is dit de inrit 
naar den dood. 





{==212==} {>>pagina-aanduiding<<}

[444] (Uit de trompet)(aant.)


Uit de trompet 
ontstaat uw lijf 
staalklaar en wit 
van leven baar. 
Ik houd mijn oogen stijf 
dicht: het is waar: 
het gaaf ivoor, 
waarvoor ik sterf, 
klinkt in mijn oor; 
gij triumpheert 
over bederf 
en ik beleef 
u nerf voor nerf, 
huid, hand, haar. 




[445] (De ruimte, die u verliet,)(aant.)


De ruimte, die u verliet, 
om zich op mij te enten, 
heeft haar eigen verschiet 
en dieptepunten 
achter iedere verte; 
een rechte kromming in het niet 
uit mijn momenten. 
De dingen krijgen 
hun laatste leegte. 
Ik zie u liggen 
onuit-te-zeggen. 




[446] (Het donker, dat u dekt,)(aant.)


Het donker, dat u dekt, 
gaat zonder dood in verzen over. 
Mijn leven ligt u tegenover, 
zoover het strekt. 





{==213==} {>>pagina-aanduiding<<}

[447] (Binnen u, o lied, kan het niet hinderen,)(aant.)


Binnen u, o lied, kan het niet hinderen, 
wat of de wereld aan mij doet verminderen: 
vrijheid, naam, vriendschap, lot. 
Te dieper word ik van u volgestort 
naarmate ik leeger onderga 
de rijkdom van uw glorie en gena. 
En deze zee komt geen golf te kort. 




[448] (Samengesteld met dood)(aant.)


Samengesteld met dood 
kan ik u enkel nog ontleden 
voor wat scheikundigen reeds weten: 
zand, zink, lood. 
 
Het andere reageert alleen 
op vreemde indicatoren, 
die tot geen wetenschap behooren: 
waan, schijn, droom. 




[449] (Het is Zondagavond in Avereest.)(aant.)


Het is Zondagavond in Avereest. 
Al wat moet komen is al geweest. 
En Salomo heeft dit reeds gezegd. 
Waarom leg ik dus mijn pen niet weg? 
En sterf liever, dan in te gaan 
op de verlokking van droom en waan? 
 
Een bladstil overgebogen vlam 
beheerscht het plan buiten mij om. 





{==214==} {>>pagina-aanduiding<<}

[450] (Ik ga iedere morgen ten gronde)(aant.)


Ik ga iedere morgen ten gronde 
aan den ander, een snel bezwijken 
van nachtelijk zelfbereiken, 
onder het dom, aandachtig kijken 
over de boterhamborden. 
Ik wil alles nog indijken 
achter gesloten oogen, 
maar de woorden, die mij bestrijken, 
storten zich onbewogen 
binnen die stille koninkrijken 
en vormen banken van rumoer, 
waarachter ik niets meer hoor. 




[451] (Oogen, die in mij rusten,)(aant.)


Oogen, die in mij rusten, 
ben ik doel. 
Aan het onderbewuste 
onttrekken zij de resten 
ziel en gevoel 
opdat zich gansch en al 
de leden zullen sluiten. 
Maar ik kan nog niet buiten 
dit laatst voedsel 
voor vers en wil. 




[452] (In welk riool ben ik terecht gekomen.)(aant.)


In welk riool ben ik terecht gekomen. 
Dit is de ter beschikking stelling der regeering. 
Wij vormen met elkander één legeering 
ziektebezinksel en vergiftigingsphantomen. 
Afval van vorig leven, nimmer weggenomen, 
veroorzaakt in de ziel een doffe fermenteering, 
die zich wegvreet door de grondwaterkeering. 
Modder en vuilnis staan in onze droomen. 





{==215==} {>>pagina-aanduiding<<}

[453] Watermolen(aant.)


Uit de Middeleeuwen van Ary Prins 
is deze molen overgebleven. 
Hout, water en leven 
hielden dezelfde, eensgezinde kracht. 
Samen verheffen zij zich boven hun macht 
en dalen in elkanders zegevieren af. 
Rustpunten, op en af, 
voltooien de inwendige beweging. 
O balkenhart, dat in het water klopt. 




[454] (O zielsterreur in deze huizen.)(aant.)


O zielsterreur in deze huizen. 
Elke begonnen vlucht valt weer in gruizen, 
zoodra zij zich verheft naar de paleizen, 
die loodrecht zweven boven muur en deur. 
Iedere schreeuw maakt weer een scheur 
in de voorzichtig opgebouwde mazen 
der droomen, die ons samenlazen. 




[455] Soldaat(aant.)


Ik kan niet denken aan de doodgewonde 
soldaat die achterover zijgt, 
of in mij slaat op die seconde 
hetzelfde lood, beider vloek stijgt 
tot een oeroud godverdomme 
uit ons tesamen. De hemel zwijgt. 
De mond krampt open op een naam, 
nimmermeer uitgezegd; 
die zoo moet blijven staan. 
De eeuwigheid is ingegaan 
voortijds en slecht. 





{==216==} {>>pagina-aanduiding<<}

[456] (Ziekenhuis. Wiekenzuis.)(aant.)


Ziekenhuis. Wiekenzuis. 
Dood en waanzin. Kind aan huis. 
Zonder aanzien des persoons 
leggen w'ons, iets doodgewoons, 
naakt en broos te vondeling 
in twee witte handen, 
voor een einde of begin; 
Prometheus ontbonden. 
Prometheus ligt in de doos, 
waarin Mozes is gevonden 
door een vrouw der Pharao's, 
en die naar het hof gezonden, 
volk'ren richtte voor altoos. 
Is verzwonden graveloos; 
weggenomen door Gods handen. 




[457] Embryo(aant.)


Onder den morgen liggen wij bijeen. 
Ik kan u uit het donker nemen, 
dat naast mij staat, zonder gewin; 
er gaat geen stroming naar u henen. 
Alles is stil. Wij moeten menen 
elkaar te zijn, te wezen in 
dezelfde bladen van een bloem; 
het ongebroken samenschap 
van vezel, geur en sap. 
Elkander noemen en bezien 
zonder verschil in zijn. 
Geen dood arduin 
of steenen traan 
omvat de kern 
der teelaarde tusschen ons. 
Bladmoes en mos. 
Ons bewustzijn: 
humus; 
spons. 





{==217==} {>>pagina-aanduiding<<}

[458] (De avond overmant uw dood)(aant.)


De avond overmant uw dood 
met transparante krachten; 
aartsengelen slachten 
den hemel rood, 
om dit gebied, het tweede paradijs, 
weer in te lijven bij het leven, 
sedert het is begeven 
van graf en zerk. 







[459] Reimerswaal(aant.)


Een, die zichzelf niet meer bezit, 
is aan de mist geschonken. 
Klokken zijn mee verdronken 
en luiden dit ononderbroken; 
maar niemand weet of ziet 
de plaats, waar alles ligt gezonken. 




[460] (Herinnering en dood)(aant.)


Herinnering en dood 
mengen zich ondereen. 
De avond is te groot 
voor elk alleen. 
De zachte dubbelstoot 
van beeld en schim 
klinkt door mij heen. 





{==218==} {>>pagina-aanduiding<<}

[461] (Staar in mij zonder sterren,)(aant.)


Staar in mij zonder sterren, 
het donker is uw licht. 
Gij zijt een lichaam verder, 
zonder gewicht. 
 
Dood en eeuwigheid grooter, 
nadert stervensdicht 
de baan uwer zielsschicht. 
Ik voel mij aangestooten. 




[462] (Terwijl het regent tusschen u en mij)(aant.)


Terwijl het regent tusschen u en mij 
is elke afstand bezig te vermind'ren. 
Ieder figuur aanschouwt zijn overzij 
zonder zich door de stof te laten hind'ren. 
 
En vage sluiers nemen omtrek aan. 
Ik zie uw oogen in den regen branden. 
Om mijn gelaat liggen uw natte handen. 
Ga niet meer heen. Of laat mij medegaan. 




[463] (Gij hebt uw kussen koel gemaakt)(aant.)


Gij hebt uw kussen koel gemaakt 
en tot een droomgebruik verheven, 
waarbij de slaap aandachtig waakt 
of het uitwisselen van leven 
en dood mocht wezen opgeraakt. 
 
Wij liggen in het maanlicht samen: 
een witte stilte, zonder namen. 
 
Begin, dat in het einde haakt. 





{==219==} {>>pagina-aanduiding<<}

[464] (Er waren vaste kernen in uw huis.)(aant.)


Er waren vaste kernen in uw huis. 
Er stonden witte sterren in uw bloed, 
waartegen zich mijn verzen konden bouwen. 
Sedert verging de wereld, uit het gruis 
klinken brokstukken lied, niet in te houden; 
en dwaal ik in een cirkel om den dood. 
 
Er liggen parels in uw huis. 
Er staan in mij gedachten stil. 
Hoe wordt de handeling volbracht, 
te vinden wat elkander wacht? 
Een verre glimlach is op til 
van eigendom en levenswil. 
En glanzen breken door de nacht. 







[465] Nijhoff(aant.)


God zal hem eindeloos goedgunstig blijven, 
die een stoel weggeeft om 'n vers te mogen schrijven; 
en deze terughaalt als het is geschied. 
Maar wie zal hier de laatste kansen krijgen? 




[466] (Tusschen de engelen en klieren)(aant.)


Tusschen de engelen en klieren 
van vreemde heeren wordt beslist 
- strijd tusschen licht en mist - 
over de mate mijner uren. 
Afscheidingen van vocht en sterren 
wedijveren om de ruimte, 
die ik krachtens mijn geboorte 
inneem naar alle verten. 
Maar die door plaatselijke grooten 
zijn volgezet met muren. 
 
Fotonen tegen papieren. 





{==220==} {>>pagina-aanduiding<<}

[467] (Ik schrik wanneer mijn naam weerklinkt,)(aant.)


Ik schrik wanneer mijn naam weerklinkt, 
want zijn beteekenissen zijn verminkt 
tot gruwelijk geluid en beurt 
bij bed en bord, er zijn dingen gebeurd, 
die niemand achterhaalt, ik ben 
gevangen tusschen slijmvliezen 
en kiezen, die langzaam vergaan; 
een levend graf, dat zal bestaan, 
zoolang dit speeksel zich afscheidt 
in de mondholte van den tijd. 




[468] (De dood brandt u uiteen.)(aant.)


De dood brandt u uiteen. 
Maar gij kunt nergens heen 
in uw ondeelbaarheden. 
 
Ik moet manieren vinden 
uit de chemie 
om u opnieuw te binden 
aan ganglie en kraakbeen. 
 
Aan deze hersenschim 
van de diepste gedachte, 
waarop wij beide wachten. 
Ik samen. Gij alleen. 





{==221==} {>>pagina-aanduiding<<}

[469] (De bevende binnenkomst)(aant.)


De bevende binnenkomst 
van het eerste tusschen ons; 
als een bloem, die zich opricht 
dwars door het laatste gedicht. 
 
En het laatste tusschen ons, 
als een donkere golf brons 
bloed, verstart voor mijn aangezicht. 
 
Waartegen een nieuw gedicht 
ademt en bonst. 




[470] Danaïde van Rodin(aant.)


Welvende vrouw, uit steen geheven, 
wij hebben om u berouw 
nog vóór wij iets bedreven. 
 
Gij zijt in onze ziel de vouw, 
waar nimmer is gelezen. 
 
Een ongeopend land met dauw, 
waarin herten staan te vreezen. 





{==222==} {>>pagina-aanduiding<<}

[471A] (Wij stonden huid aan huid)(aant.)


Wij stonden huid aan huid 
met geschrokken beenen 
en vlijmende keelen. 
Het sneeuwde besluit; 
menigvuldig voornemen 
voerde niets uit 
dan innerlijk weenen, 
omdat de tijd 
tekort schoot voor zooveel 
weelde op eenen: 
een vurige oven 
zonder sterven 
een uitverkiezen 
van holten en liezen 
in alvermogen, 
en duizend regenbogen, 
getrokken over elkanders land. 
Wij stonden hand in hand. 




[472A] (Ik blijf met u verbonden)(aant.)


Ik blijf met u verbonden 
door wind en cellulose. 
De namen, die wij kozen 
voor elkaars hart als rozen, 
gaan er langzaam in onder. 





{==223==} {>>pagina-aanduiding<<}

[473] (De honden in mijn hoofd)(aant.)


De honden in mijn hoofd 
jagen achter het woord, 
diep in de kloof der slaap. 
De droom wordt toegeschroefd. 
Het uur verjaart. 
- - - - - - - - - - - - 
Ik word nooit meer geheel 
wakker uit deze nacht, 
hoe ook het morgenlicht 
klopt aan de doove pracht. 




[474] (Ik kan alleen woorden ontmoeten, u niet meer.)(aant.)


Ik kan alleen woorden ontmoeten, u niet meer. 
Maar hiermee houdt het groeten aan, zoozeer, 
dat ik wel moet gelooven dat gij luistert; 
zooals ik omgekeerd uw stilte in mij hoor. 




[475] (Een engel, die de aarde niet meer ziet,)(aant.)


Een engel, die de aarde niet meer ziet, 
vaart soms nog door mijn hart en merkt 
aan blinder jubelingen dat zijn lied 
zich aan mijn tegenwoordigheid versterkt. 
 
Scherend over het bloed met zijnen vlerk 
raakt hij al verder in vergetelheid, 
een vlucht rakelings langs den tijd, 
tot hij zich blinkend neerzet op een zerk. 
 
Hij veegt de sterrewolken uit zijn oogen 
maar wordt met dieper hemelen bedrogen. 





{==224==} {>>pagina-aanduiding<<}

[476] (Ik laat de avond sterven)(aant.)


Ik laat de avond sterven 
tot ook de kamer dood is. 
Uw beeld, dat levensgroot is, 
vindt zijn verloren verve. 
Een angst, die in mij groot is, 
omdat de ander snood is, 
gaat liggen als een vijver. 
Als hij mij aan komt randen 
zal ik onder zijn handen 
alleen nog overblijven 
als dit onwederstrevend 
water, waarin niets staat, 
dan voor mijn oogen uw gelaat. 




[477] (Ik ben van zooveel glas,)(aant.)


Ik ben van zooveel glas, 
dat elke harde stem 
een steen is en een barst. 
Ik moet u spiegelen 
zoo breekbaar ver, 
dat ik met ster aan ster 
versmelt tot schuim en dras, 
om in de morgen op te gaan 
een zeepbel, zonder naam. 





{==225==} {>>pagina-aanduiding<<}

[478A] (Je lag half over een muur)(aant.)


Je lag half over een muur 
te neuriën. 
Ik zag dezelfde poriën 
in huid en steen. 
Het was het oude uur. 
Beneden vouwde het water 
voorhangen, hoeken en vlakken. 
Daar liepen wij later 
onder onszelve heen. 
De droom heeft zijn temperatuur. 
Hij wordt meermalen wakker 
en slaapt in bij het strakke vuur. 
Wij vormden zijn structuur 
met onze zware gelaten, 
en het eendrachtig praten, 
dat dag werd op den duur. 




[479] (Mijn hand strijkt over uw deur.)(aant.)


Mijn hand strijkt over uw deur. 
Telkens weer 
wijkt op de oude manier 
plint en paneel. 
Ik ga binnen en ben niet meer 
dan kloppend hart en nier. 





{==226==} {>>pagina-aanduiding<<}

[480] (Ik kan met deze grovere organen)(aant.)


Ik kan met deze grovere organen 
u enkel nog ontmoeten in den nacht. 
Al uw bewegingen zijn korte banen 
rondom der liefde naakte oppermacht. 
 
Gij doet u in het donker weer bekwamen 
tot wat eenmaal met oogen openlag; 
tot wat ik eenmaal met mijn oogen zag; 
deze nu zooveel grovere organen. 




[481] (Gij dringt door alles heen:)(aant.)


Gij dringt door alles heen: 
omstandigheid en steen, 
hout, toeval, tijd, 
gedachte, merg en been. 
Het radium van uw ziel 
straalt naar een doel 
dat uit mij viel. 




[482] (Koorts weekt u los)(aant.)


Koorts weekt u los 
uit korsten stof en tijd. 
Ik voel uw krullendos 
die over mijn wang glijdt. 
Uw huid gloeit als een zon. 
Ik ben dicht bij het leven, 
dat niet meer blijven kon. 





{==227==} {>>pagina-aanduiding<<}

[483] (Mijn regen,)(aant.)


Mijn regen, 
ik ben eigenaar 
van droge terreinen 
die in Utrecht liggen; 
de toegangswegen 
zijn dichtgeschroeid. 
Wil u daar 
overheen leggen 
als een zegen. 
Ik ben gemoeid 
met een eenzaam huis. 
Het heeft zinken daken, 
om een geruisch 
op gaande te maken, 
tot een diepe nacht. 




[484] Herfst(aant.)


Roestbruin wordt deze herfst. 
Ik wil nu liever verf, 
om even dood te gaan. 
De stof roept tot de stof 
zich te vereeuwigen. 
Ik roep u aan, 
mij uit den gouden ledigen 
kooi te ontslaan. 




[485A] (Ik ben al lang Napoleon geweest,)(aant.)


Ik ben al lang Napoleon geweest, 
en Alexander is een schim in mij 
bij deze veldtocht naar de overzij 
om doodruimte voor den geest. 





{==228==} {>>pagina-aanduiding<<}

[486] (Morgen van zijde en zonder vrees,)(aant.)


Morgen van zijde en zonder vrees, 
dat het des nachts geschiede 
in leugen zal ontvlieden. 
Er is geen donker tevergeefs. 
 
Ik kan u niet bedieden, 
dan in een wit ontwijken 
van elk beslissend teeken, 
waaraan gij zoudt bezwijken; 
 
hoe ook de woorden smeken 
om bloed en vleesch. 




[487] Embryo(aant.)


Oorsprong, die ik bereik, 
na aftrek van het licht 
en aller dingen blijk. 
Volstrekt gedicht. 
 
Bloot enkelbeschik, 
buiten het gril bestek 
van willekeur en plek, 
der aandacht - doodgelijk - 
 
Over het oogenblik, 
als duizendjarig rijk; 
en punt, dat openbreekt 
in vorm, jonkvrouwelijk. 




[488] (Vannacht ging je verhouding met mij aan.)(aant.)


Vannacht ging je verhouding met mij aan. 
Wij spraken af de laatste trein te nemen. 
Je zei: wij zien elkaar bij het station. 
 
O groot en positief beslissen op een plein, 
dat in mij ligt nu ik weer wakker ben; 
zoodat het geen vergissing wezen kan. 





{==229==} {>>pagina-aanduiding<<}

[489] Emmaüs(aant.)


In wijn verloren ligt de avondstond. 
Hiertoe wordt het geheim verhelderd, 
waarmee de dood u heeft gekelderd: 
ik proef de lauwe bloemen van uw mond. 
 
Over den landweg komen een paar menschen 
en gaan voorbij, zacht in het stille gras. 
Dat gij nu spreken ging en breken deze floersen, 
als Een, die met de Emmaüsgangers was. 




[490] (Verloren eigendom. Ter dood veroordeeld leven.)(aant.)


Verloren eigendom. Ter dood veroordeeld leven. 
Ik kan alleen met neergeslagen oogen 
glimlachen en de voorgeschreven 
woorden prevelen, het hoofd gebogen 
voor zijne majesteit den derde, 
wien alle zekerheden werden, 
die uit mijn hart zijn weggezogen. 
 
En met dit lied ga ik me weer te buiten 
en stel mij bloot aan de voltrekking van 
vonnis en vlam zijner besluiten. 
Maar een geboorte is niet meer te stuiten, 
hoe ook de wolf verscheurt het lam. 




[491] (Gij zijt weer toegevoegd)(aant.)


Gij zijt weer toegevoegd 
aan vocht, nacht en slaap; 
het is nog vroeg genoeg; 
ik lig in ochtendwaak 
de zoete bloemstof van het woord 
te mengen met uw wezen. 
Wat zoo ontstaat moet levend wezen; 
licht en vleugel, kind en kern. 
De dood maakte mij arm, 
maar gij ontmoette deze 
zoekende zwerm. 








{==230==} {>>pagina-aanduiding<<}

[492] Ter Braak(aant.)


Ter braak geboren 
zonder het brood 
dat God tevoren - 
‘dit is Mijn dood’ - 
Zijn uitverkoren 
jongeren bood, 
 
is hem beschoren 
in eeuwigheid 
toe te behooren 
den Babeltoren- 
bouw der tijd. 




    
        
    
[493] Koorts(aant.)


Koorts weekt u los 
uit de aardkorst. 
Mijn mond is droog en goud 
van bloeddorst. 
 
Gij zijt het vocht 
dat in mij glijdt 
uit deze flesch 
de zoete cellulose, 
waarmee de bloemstof van den geest 
zich mengt tot rust en rozen. 
 
Ik ben de tuberculose, 
die u besmet 
met een ontijdig, tweede leven. 
 
Nachtwind en ritseling 
verhinderen het sterven. 




    
        
    

{==231==} {>>pagina-aanduiding<<}

[494] Kleine kabbalistiek voor kinderen(aant.)


de 4 is vierkant manlijk 
de 3 rond en vrouwelijk 
de 9 is een verre nicht 
van 6 meer in het licht 
de 8 twee nullen op elkaar 
lacht maar lacht maar 
de 7 staat appart 
tegen zijn stok verstard 
hij zal wel heilig wezen 
wij hebben niets te vreezen 
de 5 is laf en stijf 
een weifelachtig wijf 
de 2 is blij en wittig 
blond kindje van de twintig 
de 1 is gansch alleen 
maar huwt ze later alle tien 
10 
volkomen ongezien 
11 
huishouden op zichzelf 
de 12 is hemelsblauw 
de allerjongste vrouw 
o twee, waar blijf je nou? 
13 met veel krakeel 
wat zijn we veel wat zijn we veel 
14 de stille knaap 
Jozef droomt en slaapt 
15 quinze 
16 seize 
17 een vlug sergeant 
voor volk en vaderland 
18 is vaders dochter 
het mag in huis niet tochten 
19 ligt te weenen 
want hij ging bitter henen 
20 is duizend weken 
kun je dat ook uitrekenen 
30 gevraagd een flink chauffeur 
met een kleur als een bellefleur 

{==232==} {>>pagina-aanduiding<<}

40 dat is mijn vader 
bloed- en slagader 
kom niet nader 
50 is oom frits 
ferm en fiks 
alles of niks 
60 een grijs geheim 
van rokken en satijn 
70 monter en sterk 
wandelstok kerk 
80 nu gaat het komen 
hij is nog kras goddome 
90 nog 
100 toch 
140 een krantenbericht 
van een vuile turk met een geel gezicht 
en onze methusalem dan 
ik hoor je weet er weinig van 
hij noemde een maand een jaar om fijn 
960 keer jarig te zijn 
wij gaan alleen tot 100 kinderen 
hoe bedonderd je 't ook moogt vinden 



    
        
        
    
[495] (De koudepunten van uw dood)(aant.)


De koudepunten van uw dood 
trekken over mijn huid 
in heete hongersnood 
naar oppervlakte, om zich uit 
het niet te redden in de lijn 
waarmee uw wezen was 
beweging om zijn as. 




    
        
    

{==233==} {>>pagina-aanduiding<<}

[496] (Gij hebt het hoog geheim doorbroken, Heere Jezus,)(aant.)


Gij hebt het hoog geheim doorbroken, Heere Jezus, 
tusschen ons en den Vader, naar Uw Woord 
mogen wij zonder zonde zijn en nieuwe wezens, 
wat er ook in ons leven is gebeurd. 
 
Ik deed, van alles wat gedaan kan worden, 
het meest misdadige, en was verdoemd. 
Maar Gij hebt God een witte naam genoemd, 
met die van mij. Nu is het stil geworden, 
zooals een zomer om de dorpen bloeit. 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
En moeten ook de bloemen weer verdorren: 
mijn lenden zijn omgord, mijn voeten staan geschoeid: 
Uit Uwe hand ten tweede maal geboren 
schrijd ik U in het donker tegemoet. 




    
        
    
[497A] Bekeering(aant.)


God scherpt zijn wet op deze steen, 
die mijn bestaan geworden is. 
Maar Jezus Christus geeft ons vis 
en droogt de tranen van geween. 
 
Heeft een van beide zich vergist? 
Wij zijn een duister phenomeen 
zoolang niet in ons leven rijst 
het licht van den heiligen geest. 




    
        
    
[498] Aardrijkskunde(aant.)


Koude is tusschen ons 
als een ijstijd, mensch. 
Gij zijt rotssteen. 
Ik ben alluvium. 
 
Gij zijt wet en staat. 
Ik verander dagelijks, 
om eenmaal, ergens, 
nieuw land te zijn, 
buiten de kaart. 




    
        
    

{==234==} {>>pagina-aanduiding<<}

[499] Taal(aant.)

voor doktoren


en professoren


in ziel


en taal

God in den hemel, beesten van menschen 
hebben mij in hun macht. 
Zij komen samen ter conferentie 
en spreken zacht 
in gebroken talen, niet thuis te brengen; 
maar ik schreeuw tegen ze, op zielsgezag, 
een woord uit een vreemde grammatica: 
dat ik godverdomme verga 
en tot een vod lig te verslenzen. 
 
Gramschap springt als een panter over 
en mijn keel is een vat met bloed. 
Een ziedende eb en vloed 
onmacht en haat tegen deze doven, 
die alleen in hun hooge hoed gelooven 
brandt in schuim over de tafel. 
 
Binnen hun ijdele monologen 
worden de woorden niet afgewogen 
op kerngewicht en draagvermogen, 
geboorte of richtingskracht, 
maar gehuurde zinnen, te pas gebracht, 
verhind'ren de begripmatigheid, 
waarop het redelijk inzicht wacht; 
 
en de hoop is een krijtwit kind, dat lacht 
tegen den roover, die het slacht. 




    
        
    

{==235==} {>>pagina-aanduiding<<}

[500] Fotografie(aant.)


Hedennacht heb ik bij je verwijld. 
Maar de plaats is alweer vereelt. 
Je lag op de vloer, languit. 
Wij hebben samen gespeeld 
in een diepte, door niets gedeeld. 
Mijn armen pasten nog om je heen 
en mijn hand gleed over het origineel, 
voorgoed verloren geraakt; 
waar de foto van is vergeeld. 
Het heeft weinig gescheeld 
of ik ging nimmermeer heen, 
zoo in de gebeurtenis vastgehaakt 
tot eenzelfde negatief gemaakt 
onder het droomlicht dat ons bescheen. 




    
        
    
[501] Gramofoon(aant.)


Als ik de naald zet op het eboniet, 
begint de stof in steile drift te schallen. 
Een jubel, die geen adem hoeft te halen, 
stijgt uit het zwarte landschap van het niet. 
 
Binnen de donkere groeven van het lied 
zijt gij beveiligd voor de overvallen, 
welke de tijd op de gedaante doet, 
die nog in mijn geheugen loopt te dwalen. 
 
Ik kan mij niet begeven in die vale 
gevechten, onbereikbaar voor mijn moed. 
Ik kan u niet meer redden met een gloed, 
die zon en maan zou moeten overstralen 
om alle blinde vluchten in te halen, 
gelegen tusschen dit uur en uw dood. 
 
Maar in de donkere groeven van het lied 
kan u de tweede dood niet overvallen. 
Een jubel, die geen adem hoeft te halen, 
stijgt uit het zwarte landschap van het niet. 




    
        
    

{==236==} {>>pagina-aanduiding<<}

[502] Standbeeld(aant.)


Een lichaam, blind van slaap, 
staat in mijn armen op. 
Ik voel hoe zwaar het gaat. 
Doodepop. 
Ik ben een eeuwigheid te laat. 
Waar is je harteklop? 
 
De dikke nacht houdt ons bijeen 
en maakt ons met elkaar compact. 
‘Om Godswil laat mij niet meer los; 
mijn beenen zijn geknakt’, 
fluister je aan mijn borst. 
Het is of ik de aarde tors. 
En langzaam kruipt het mos 
over ons standbeeld heen. 




    
        
    
[503] Étalage(aant.)


Doozen van voor uw dood 
staan in de winkelramen, 
met inhoud uit uw tijd. 
Hier werd gecomprimeerd 
in vierkant, vast verzamen 
en volle veiligheid, 
wat ik niet kon omvamen. 
Ik wist wel: ons afscheid 
is niet voor eeuwig; 
enkel het feit 
van deze harde spiegelruit 
houdt mij nog bezig. 


    
        
    


    
        
    

{==237==} {>>pagina-aanduiding<<}

[504] Foxtrott(aant.)


Zoet als het bloed is deze foxtrott. 
Ik voel mij gegroet in mijn voeten 
en tegengehouden mijn borstkas 
door je twee teedere borsten. 
Ik voel hoe je knieën mij betasten 
en in mij knielen, een oogenblik; 
maar dit gebed vrijwillig vernielen 
- en van je lenden de diepe knik - 
voor de werveling uit je hielen, 
die je leeg maakt van geluk. 


    
        
    


    
        
    
[478B] Muur(aant.)


Je lag half over een muur 
te neuriën. 
Het was het oude uur. 
Ik zag dezelfde poriën 
in huid en steen. 
Dezelfde grondstof naar het scheen. 
Met evenveel caloriën. 
 
En evenveel ontroeringen 
bijeen. 
 
Beneden vouwde het water 
voorhangen, hoeken en vlakken. 
Daar liepen wij later 
onder onszelve heen. 
 
De droom heeft zijn temperatuur 
en wisselstaten. 
Hij wordt meermalen wakker 
en slaapt in bij het strakke vuur. 
 
Wij vormden zijn structuur 
met onze zware gelaten 
en het eendrachtig praten, 
dat nacht werd op den duur. 
 
Maar de verklaarde morgenstraten 
stonden nog in de kleur 
binnen mijn oog overgelaten. 
In zelfde geuren en figuur. 


    
        
    


    
        
    

{==238==} {>>pagina-aanduiding<<}

[505] Sprookje(aant.)


Toen ik haar voorlas van de kleine Muck, 
waren haar oogen groot als avonturen 
en zoo dichtbij dat ik niet kon verroeren. 
Een zoete dwang, een redeloos verzoek, 
een eerste wil onmachtig te verduren, 
stapten wij door de bladen in het boek. 
 
En zijn terstond getrouwd, Koning en koningin. 
Geheel het bont gebeuren kreeg zijn menschelijke zin. 
Al wat te wachten stond werden wij van nature 
en als een noodlot traden eeuwigheden in. 
 
Zij heeft oprecht en koninklijk geschreid 
wijl een van hare pages viel al in de strijd. 
 
Des nachts in kameren is het gerucht vernomen 
van goede geesten, kobolden en gnomen. 
 
Maar ook de heksen rijden door de lucht. 
Dan slaakt de hooge vrouwe zoo menig diepe zucht. 
 
Soms brachten zij een sterk rabauw naar binnen. 
Tegen de avond werd hij in de slotpoort opgehangen. 
 
De heer gemaal ging eenen kruistocht varen 
men heeft hem weergezien na negen volle jaren. 
 
Toen leefden zij nog lang en gelukkig bij elkaar, 
waarna zij zijn gestorven en begraven op een baar. 




    
        
    
[506] (Erbarmelijk geboren,)(aant.)


Erbarmelijk geboren, 
een naam, die straks zijn nummer heeft, 
het burgerlijk wetboek nageleefd, 
komt een lichaam naar voren. 
 
Armzaliger gestorven, 
geschrapt en uitgeveegd, 
wordt een lichaam geborgen 
want het begraven is verplicht. 




    
        
    

{==239==} {>>pagina-aanduiding<<}

[507] (O blinde mol, die moeite)(aant.)


O blinde mol, die moeite 
voor een verdienste rekent, 
en niet de ster, geteekend 
in de azuren bloeite, 
 
maar, in uw rit verloren, 
blijft naar de wormen boren, 
die zich weer met u voeden. 




    
        
    
[508] (Vanmorgen heb ik hem zien fietsen door de lanen.)(aant.)


Vanmorgen heb ik hem zien fietsen door de lanen. 
Zijn bril flikkerde in de zon. 
Er schoot een scherpte door mijn ingewanden, 
omdat hij mij gevangen houden kan, 
 
zoolang hij wil, want duizend wegen leiden 
naar Rome, één verkeerd gekozen woord 
staat nog dezelfde avond in 't rapport 
en blijft bewaard tot aan het eind der tijden. 
 
Onmacht en rechtloosheid ontbinden 
de ziel, die langzaam onpersoonlijk wordt. 
Zoo zal ze beter passen in het blinde 
systeem van kaarten dat zijn kasten torscht. 
 
Verraden krachten richten zich op deze 
mensch, met het eenige tekort: 
dat hij mij zóólang zal genezen 
tot ik mij op hem stort. 




    
        
    
[509] (Hoe zal nu in het huis de stilte zijn)(aant.)


Hoe zal nu in het huis de stilte zijn 
wachtende, wachtende als weleer 
op mij, op u, op onze wederkeer 
en met dezelfde zekerzoete pijn. 




    
        
    

{==240==} {>>pagina-aanduiding<<}

[510] Het meisje en de tijd(aant.)


Tijd, laat dit toe: 
loop naar het doel. 
Ik ben niet moe 
in eeuwigheid. 
 
Versplinter niet 
uzelf met mij, 
want ik ben vrij 
van uw bezit. 
 
Mijn hooge gang 
houdt u omhoog 
en in bedwang. 
Mijn borsten span- 
nen tot een boog, 
om het verlan- 
gen dat ik draag. 
 
Om de verruk- 
king in mijn rug, 
val met uw golf 
niet van mij terug. 
 
De glanzen om 
mijn heup en hals 
trekken u krom 
tot deze dans. 
 
Wij zijn elkaar 
het tegendeel 
van een geheel 
dat ik bewaar. 
Zie hoe u streelt 
mijn lange haar. 
 
Tijd, laat dit toe: 
loop naar het doel. 
Ik ben niet moe 
in eeuwigheid. 





{==241==} {>>pagina-aanduiding<<}

[511] Glazenwasscher(aant.)


Hij laat zichzelve leunen in het licht. 
Zijn lichaam houdt heelal. 
Om hem is elke val 
met vleugelslag in evenwicht. 
 
Handen- en voetental 
verrichten in de lucht 
een klein gebarenspel, een klucht 
die hij alleen begrijpen zal; 
het mene tekel en getal 
van roekelooze hemelzucht. 




    
        
    
[512] Dorp(aant.)


De wateromval bruist. 
Gebogen glazen platen, 
die heel de nacht niveau verlaten, 
vallen tot morgenvroeg in gruis. 
 
Matglazen avonddorp. 
Mijn fiets glijdt door een stolp. 
De mist is van albast. 
De maan een gouden worp. 




    
        
    
[513] Merel(aant.)


De morgenmerel gorgelt 
bekers bittere wijn: 
droom, die tot pijn verkorrelt 
in vogelkeelen, 
omdat het dag moet zijn; 
omdat het groote heele 
donker niet langer dicht kan zijn. 




    
        
    

{==242==} {>>pagina-aanduiding<<}

[514] Plateel(aant.)

(Wassenaar)

Citroenen uitzicht in de gele tram. 
Gebakken hemel om de boomen. 
Koeien kunnen niet verder komen; 
gesmolten in het dikke porcelein. 
 
Taai licht trekt ons in 't rond; merry-go-round. 
Een zonnerand omzoomt de oogen. 
De tijd verduurzaamt tot een droge 
stremsel geluk, dat ligt als korsten oud. 




    
        
    
[515] Indicht(aant.)


Er is geen wederkeer uit dit gedicht, 
omdat een lichaam op de bodem ligt, 
waaruit geen droom zich meer opricht. 
 
Woord, tegen zichzelf gericht, 
achter gesloten aangezicht. 
 
Inteelt van zinnen en de vrucht 
in zijn beginsel omgebracht. 
 
O strophen zonder nageslacht. 




    
        
    
[516] Watertoren(aant.)


Dit is de ruimte rond. 
Tegengekomen einde 
omheen het van den grond 
in steenen ophef zijnde. 
De hemeldiepte vond 
loodrechte binding, blinde 
bemiddeling, die bond 
het blauw aan deze blonde 
centrale tot een fond. 
De lucht, van ver en heinde, 
staat open als een mond. 




    
        
    

{==243==} {>>pagina-aanduiding<<}

[517] Globe(aant.)


Onder het net der sterren 
leggen meridianen 
zich over parallellen 
in lange leege ruiten 
tot dichte spinnewebben, 
lijnen, die alle sluiten 
op aderen en draden 
van snaren zenuwstrengen 
en stelselen haarvaten, 
waarin ik ben gevangen 
en die gij hebt verlaten 
langs melkweg en spiralen. 




    
        
    
[518] Klok(aant.)


De klok verheft en daalt 
zijn ademing, de tijdsoldaat; 
een leege slik van wat vergaat 
in mijn aanwezigheid; hoe laat 
het heden is is lang voorbij, 
ons raderwerk doet eenderlei, 
tand tegen tand bewegen wij; 
nooit laten wij elkaar meer vrij 
binnen dit doodlijk apparaat. 




    
        
    
[519] Code civile(aant.)


Gij kunt mijn naam doen schrappen uit de burgerlijke stand. 
Al wat aan mij herinnert zij vergeten en verbrand. 
Wanneer dit lied u nog bereikt, verneem het enkel 
als wind en eeuwigheid, een bloem in uwe hand. 


    
        
    


    
        
    

{==244==} {>>pagina-aanduiding<<}

[520] Daemon(aant.)


Huizen waar ik woon gaan onder, 
en de verlatenissen klagen zeer. 
Op mijn tastende wederkeer 
ruischen uilen er van onder. 




[471B] Embryo


I(aant.)


Wij stonden huid aan huid 
met geschrokken beenen 
en vlijmende keelen. 
Het sneeuwde besluit. 
Menigvuldig voornemen 
brak de ruit 
der innerlijkheden, 
nu de tijd 
volliep van zooveel 
weelde op eenen: 
een vurige oven 
zonder sterven, 
een uitverkiezen 
van holten en liezen 
in alvermogen 
en naamverliezen 
en duizend regenbogen 
getrokken over elkanders land. 
Wij stonden hand in hand. 





{==245==} {>>pagina-aanduiding<<}

[521] (Embryo)


II(aant.)


Slanke cherubim, 
te vroeg voor een naam, 
gij roept de engel aan, 
die in mijn dijen rust, 
bijna een man, 
 
en hij is opgestaan 
met vleugels, zwaarbewust 
hun uur en opengaan. 
 
Hij vliegt met u terug 
mijn dood uit en mijn oorsprong in, 
waar ik u ken, o cherubim. 




[522] (Embryo)


III(aant.)


Morgen. De stad ontstaat. 
Ik loop in haar geboorte 
met zoete ruggegraat. 
Een donzen perzikhuid 
van jonge ochtendvochten 
ligt op het asphalt uit. 
De schoenen aan mijn voeten 
geven een kusgeluid. 
De tram, mijn gele bruidegom, 
blijft voor mijn kleine voeten staan 
en ik bestijg het voorbalcon. 
De conducteur kijkt achterom; 
de directeur, de handelsman 
zijn ook van gisteren weerom. 
Een paar kruimels beschuit 
tip ik nog van mijn lippen, 
die ik naar voren tuit. 




    
        
    

{==246==} {>>pagina-aanduiding<<}

[523] Orpheus(aant.)


De strenge grenzen van den dood 
zijn overschreden zonder licht. 
 
Ik heb gevoeld een vederlicht 
weerstaan, dat in mij zonk als lood. 
 
Ik buig het doode uit elkaar 
en dieper gaat mijn wezen in 
de verre staar, de bleeke kim. 
 
Achter mij sluiten zich als haar 
verhindering en siddering. 
 
Het laatst, elastische gebaar 
der nu verlaten levensring. 




    
        
    
[524] Eigening(aant.)


Ik ben vannacht doortrokken van uw leven. 
Het vond mij en verbrak de vliezen 
van eenzaamheid en blind verliezen. 
Het schoof zich in de overgebleven 
verlangens met hartstochtelijk believen 
en gloeide alle vaten open, 
die dood waren geloopen. 
In mijn geheugen groette gij uzelf. 
Het bloed ontstak een gonzend feest 
van hart tot huid, in ieder celgewelf 
schuimde uw komst; 
overal waar gij zijt geweest 
wisselden wensch en vondst 
van plaats en vleesch en geest. 


    
        
    


    
        
    

{==247==} {>>pagina-aanduiding<<}

[525] Stad(aant.)


Misschien heeft u een heer gegroet 
en op dien stond uw beeld 
zich ingeprent, voorgoed. 
Waar is die heer; ik moet 
hem vinden vóór hij sterft; 
zien hoe gij op zijn netvlies drijft. 
 
Gij hebt met kinderen gespeeld. 
Zij zullen tot mij komen 
wanneer gij onverdeeld 
vrijkomt in hunne droomen. 
 
Huizen, van u beseft, 
sluimeren in dat web. 
 
Straten vermoeden u 
in andere straten en roepen u: 
avondbladen. 
Aardbeien. 
 
De stad ging over in eigendom 
van een met haar begonnen plan. 




    
        
    
[526] Eigendom(aant.)


Er liggen parels in uw huis. 
Er staan in mij gedachten stil. 
Hoe wordt de handeling volbracht, 
te vinden wat elkander wacht? 
Een verre glimlach is op til 
van eigendom en levenswil. 
En glanzen breken door de nacht. 


    
        
    



{==248==} {>>pagina-aanduiding<<}

[485B] Todesraum(aant.)


Ik ben allang Napoleon geweest 
en Alexander is een schim in mij 
bij deze veldtocht naar de overzij 
om doodruimte voor den geest. 
 
De bataljonen van het vleesch 
rukken op naar de barrière, 
bevolkt met bittere chimaeren, 
die leefden en stierven tevergeefs. 
 
En slaan een bres. Gevleugelte begeeft 
zich windgewijze verder op den tast 
der liefde, en is niet verrast 
als het naar alle zijden ingang heeft. 




    
        
    
[527] Bruidslied(aant.)


Bruid van den dood, gij zijt geschonken 
aan handen, die u overheeren 
van eigen schaamteloosheid dronken. 
Ik kan alleen nog samenzweren 
met vuur en water, lucht en sterren, 
die eenmaal in uw oogen blonken, 
door ze tot lied te transformeeren: 
beeld van hun beeld, met u verzonken. 




    
        
    

{==249==} {>>pagina-aanduiding<<}

[528] Dans(aant.)


De blanke vloeren van den morgen drijven 
tegen uw voeten en gij staat 
tusschen blauwe planetenschijven, 
duizelend van den dood. 
 
De lange winden, die u verder schuiven, 
doen u bewegen uit het lood 
en diepte krijgen en vanzelve heffen 
het hoofd, de armen, het gelaat. 
 
Wij zijn teveel seconde om het te beseffen 
wat wakker worden gaat; 
wat nooit gestorven is binnen de effen 
opstandingen aan den anderen kant. 




    
        
    
[529] Verrijzing(aant.)


In den mond van den morgen 
ligt uw graf geopend. 
Wij zijn doorloopend 
bijeen, als vroeger. 
Het is niet mogelijk 
dat tusschen ons 
dood herbegint. 
Een jonge leegte, 
die u niet kent, 
heeft ingenomen 
zijn hard cement. 




    
        
    

{==250==} {>>pagina-aanduiding<<}

[530] Distantie(aant.)


Het donker, dat u dekt, 
gaat zonder dood in verzen over. 
Mijn leven ligt u tegenover, 
zoover het strekt. 
 
Hoe zal nu in het huis de stilte zijn, 
wachtende, wachtende als weleer, 
op mij, op u, op onze wederkeer 
en met dezelfde zekerzoete pijn. 




    
        
    
[531] Leegte(aant.)


Leegte, die liggen bleef, 
toen gij zijt heengegaan, 
is vlot geworden, heeft 
als een verlaten maan gezweefd 
en brak tegen mij aan. 
Ik heb gedacht aan iets dat leeft, 
pulver en haren val. 


    
        
    


    
        
    
[532] Distillatie(aant.)


Een nieuwe stof is uit uw dood ontstaan, 
met eigenschappen, die ik nog niet ken. 
Atomen van de tijd verbrijzelen 
onder de zwerm eenheden van uw naam, 
die snelle cirkels om mijn woorden slaan, 
opdat zij reageeren zonder waan. 
De ruimte neemt geen afmeting meer aan 
dan binnen werklijkheden van hun baan. 




    
        
    

{==251==} {>>pagina-aanduiding<<}

[533] Telefoon(aant.)


Geen dood ontstaat in het getal, 
dat mij met u verbonden heeft. 
Er is niets meer in het toestel 
dan het suizen van de eeuwigheid. 
 
Misschien dat zich nog eens herhaalt 
een oogopslag, een siddering 
van zijde, die nog niet verging, 
en dat het hoorbaar wezen zal, 
 
o teeken, dat u overleeft, 
om zich te voegen in de ring 
cijfers mijner verzekering. 




    
        
    
[534] Lasscher(aant.)


Woordbreuken autogenisch lasschen, 
om de verbinding achterwaarts 
niet te verliezen met het protoplasma, 
dat ik geweest ben en voorwaarts 
richting te houden in 't verlengde 
van de kortstondige lijn, 
- die als een haar verzengde - 
waarmee uw leven zijn 
versnelde curve trok door mijn miasma. 




    
        
    

{==252==} {>>pagina-aanduiding<<}

[535] Klankleer(aant.)


Tusschen de doodgordijnen bleven 
al uw hoedanigheden achter: 
de stomme voornaamwoorden, het verkrachte 
lidwoord en de leege adjectieven. 
 
Verbum en voegwoord drijven 
in zeeën zonder oever. 
Ik kan alleen nog klanken schrijven, 
die geen grammatica behoeven. 
 
O vele onomatopeeën, 
die mij doorschreeuwen, uitroepteekens, 
als bliksems slaande hun lidteekens 
tegen de stof tusschen ons tweeën. 




    
        
    
[536] Gruis(aant.)


Er waren vaste kernen in uw huis. 
Er stonden witte sterren in uw bloed, 
waartegen zich mijn verzen konden bouwen. 
 
Sedert verging de wereld, uit het gruis 
klinken brokstukken lied, niet in te houden; 
en dwaal ik in een cirkel om de dood. 




    
        
    

{==253==} {>>pagina-aanduiding<<}

[537] Corrosie(aant.)


Gij viel in korrelen uiteen, 
die zijn verdwenen, een voor een. 
Kruim, dat niet dood kan gaan, 
verstrooide zich voortaan. 
Misschien kwam er een dierenmond 
die u verslond, 
of werd gij op een stille plek 
uit windvlagen gewekt 
tot nieuwe grond, 
waarop een huis gebouwd zal zijn, 
dat ik zie staan vanuit de trein, 
later, op een vergeefsche reis, 
naar een vergeefsch tehuis. 




    
        
    
[538] Eindmoraine(aant.)


Uw middelpunten vloden heen. 
De kernen lieten uit u los 
van massa en cohesie. 
En ook de zwaartekracht verdween. 
Gij zijt toegankelijk en bros 
als strand, waarlangs de zee viel. 
Een doode visch. Een drooge spons. 
Het broze mos en specie 
tusschen de steenen van een huis. 
Borstplaat en lenteijs. 
Kroos, mortel, spijs. 




    
        
    

{==254==} {>>pagina-aanduiding<<}

[539] Close-up(aant.)


Ik ben haast heelemaal dood; 
doode, uw naamgenoot. 
Er staat een foto in mijn ziel: 
ik zie mijzelve, en profiel 
gaande met u, vergroot 
door de immense lens, die schoof 
achter mijn hard voorhoofd, 
nadat gij mij ontviel. 
Toen al bestonden wij bijeen 
als een dubbele dobbelsteen. 
God wierp ons verder uit elkaar 
dan Oost en West, uit dit gebaar 
is niets meer dan een grafgewelf 
en zingen, zingen in zichzelf. 




    
        
    
[540] Rondeau(aant.)


Gij loopt nu snel uiteen: 
een kleurencaroussel 
tegen mijn schedelbeen: 
een bonte vlek benzine, 
lachende aniline, 
een hemel van pastel, 
vervloeiend aquarel; 
ik kan mij niet bezinnen 
in deze blonde hel 
van zoete mouseline; 
het schiet me niet te binnen 
wat of ik moet beginnen 
bij dit waanzinnig spel. 




    
        
    

{==255==} {>>pagina-aanduiding<<}

[541] Hoorbaarheid(aant.)


Waarom ga ik uw dood te buiten 
met woorden van tijd en toen? 
Dan moet ik 't ook de woorden doen, 
opdat zij u zullen besluiten 
en stilte zeggen, zóó beschroomd 
voor schorre ruchtbaarheid, 
dat zij zich over u betoomt 
tot ingekeerde hoorbaarheid - 
en heden zeggen, zóó beslist, 
dat zich geen oogenblik vergist. 




    
        
    
[542] Retrograde(aant.)


Gij hebt een voorsprong in het niet. 
De doodelijke achterstand, 
die zich met ieder uur vergroot, 
verhindert niet dat ik uw hand 
terug kan vinden in mijn hand. 
Achter mij volgt een dubbelspoor 
voetstappen in het zand, 
hoewel ik u naast mij verloor. 




    
        
    
[543] Backward(aant.)


Om aan u toe te blijven 
moet ik u overleven 
met omgekeerde hartslag 
en onbestelde brieven, 
teruggekomen voetstap 
en ingekeerde proeven 
op alles wat ik vroeger 
naar voren gericht zag. 




    
        
    

{==256==} {>>pagina-aanduiding<<}

[544] Zeitlupe(aant.)


In al je straten staan mijn schreden stil. 
De deur, die opengaat voor een mevrouw, 
is van dezelfde keer met jou. 
Haar hond staat aan het strakgebleven touw. 
De dood keert terug wanneer hij wil. 
Ik word gedreven door de gril, 
die ons het park deed binnengaan. 
Hier zaten wij. Die menschen daar, 
staan nog te praten met elkaar. 
Er is geen uiterlijk verschil, 
want innerlijk zie ik je aan. 


    
        
    


    
        
    
[545] Morendo(aant.)


De dood schokt zijn kristallen in mij vast 
uit 's levens moeizame verzadiging. 
Een ver verhaal, dat nimmer overging 
wordt hier in zijn kernen verrast. 
 
Zóó zuiver waart gij en zóó bovenaardsch 
dat, sinds ge weer in donker overging, 
ik zorgeloos het leven binnenging; 
zeker van uwe wederkeer in 't laatst. 
 
Nu ben ik aangekomen op de plaats 
waar het zal moeten zijn waar ik van zing. 
Ik ben een vijver zonder rimpeling 
met alle hemelen in mij weerkaatst. 




    
        
    
[546] Slaapwandeling(aant.)


Ik heb vannacht met u gewandeld 
in de doove lanen van de slaap, 
en nu het morgen is geworden 
is er niets veranderd, 
dan dat die twee, die in den nacht tesaam 
volkomen bij elkander waren, 
mij weer alleen gelaten hebben in den morgen, 
en samen verder zijn gegaan. 




    
        
    

{==257==} {>>pagina-aanduiding<<}

[547] Slaapliedje


I(aant.)


De wind is deze nacht weer lang, 
ik zie uw slapende gezicht, 
boven den ouden droom verlicht, 
die eenmaal in uw leven kwam. 
 
En ik aan deze zijde, lig 
wakend en wonderlijk beroerd, 
alsof gij weder bij mij ligt, 
had niet de wind u meegevoerd 
 
naar een land dat ergens zeker ligt, 
o, als ik daar niet was geweest 
met u - maar nu slaapt onbevreesd 
uw hoofd in dezen droom verlicht. 




    
        
    
[548] (Slaapliedje)


II(aant.)


'k Weet hoe haar oogen zullen zijn 
als zij gaan slapen is: vervreemd 
van leed, en wat het leven neemt 
is weggenomen zonder pijn. 
 
Sterren bewakend van 't heelal 
dat ligt gezonken in den schrijn 
dier oogleden, glimlacht zij smal: 
zoo zuiver heeft het kunnen zijn. 
 
En ik lig ergens anders over 
dit beeld gebogen en besef: 
al wat zich niet meer spiegelt is gelogen 
en al wat hier in spiegelt ben ik zelf. 




    
        
    

{==258==} {>>pagina-aanduiding<<}

[549] Wil(aant.)


Waarom werd zij zoo zacht, 
dat ik mijn kracht weenend terzij 
lei, wetend dat ik niet winnen zou 
op deze mond, die niet meer sprak, 
maar in een beweging openbrak, 
die mijn mond toesnoerde en mijn wil 
tesamen legde met haar wil, 
binnen één nacht? 




    
        
    
[550] Bloei(aant.)


En het gras lispelt naast het gras 
en de bloemen bloeien hun geheim, 
waarvan ik nog niet gescheiden ben, 
als ik maar ga liggen in het gras 
en met haar samen bloem mag zijn. 




    
        
    
[551] Illusie(aant.)


Dit zijn de herfsten met de lange grassen 
en de onnoembare herinneringen, 
daar wuivende bovenuit gewassen 
in de voetstappen die vergingen. 
 
En deze herboren sidderingen 
komen in eeuwenoud verrassen, 
zich weer in bloed en adem passen, 
alsof wij heden samengingen. 




    
        
    

{==259==} {>>pagina-aanduiding<<}

[552] Kleed(aant.)


Ik ben de dunne zijde om uw huid. 
Het dansen van uw lichaam doet mij glanzen, 
zoo rek ik om uw leden uit. 
's Nachts in het donker 
hebt ge u gansch van mij bevrijd 
en ligt in eigen, witte flonker; 
een zoetgestorven bruid. 




    
        
    
[553] Spinrag(aant.)


Het open raam, de lente die ik drink, 
de wind een hand, die op mijn oogen zinkt. 
Waar heb ik dit bezeten en hoe vindt 
het mij in 't stof, vergeten en verblind. 
 
Want wat de regen later op de avond 
windstil en zijig fluistert aan de ramen, 
is voor geen ander verder te vertalen 
en voor mijzelve doodelijk beschamend. 




    
        
    
[554] Souverein(aant.)


Tusschen deez' zinnende accoorden 
zijt gij mijn souverein, 
zingend, sinds ik u hoorde 
worstel ik met de woorden, 
om uw antwoord te zijn. 
Moet ik mij gaan begeven 
in de verlatenis en mijn 
verzoekingen overleven; 
dat gij niet uit mijn lied verdwijn'; 
moet ik om u gestorven zijn 
om zingend te beleven 
doods opgelost geheim. 


    
        
    



{==260==} {>>pagina-aanduiding<<}

[555] (Een lichaam door geen lied te deren)(aant.)


Een lichaam door geen lied te deren 
heeft zich ontvouwen in mijn zingen; 
voordat mijn woorden haar bezeeren 
vlucht zij tusschen de zinnen; 
voel ik haar langs het rhythme scheren 
en in de rijmen binnendringen, 
tot zij de beelden gaat regeeren 
en naar haar strenge leden dwingen; 
- zij zal mij haar gelaat toekeeren, 
maar onzegbare herinneringen 
doen haar in 't einde nog bezinnen. 
Ik moet haar weer opnieuw formeeren. 




    
        
    
[556] Venster(aant.)


Stonden, in mij gestorven, 
liggen jaar in jaar uit 
in een vergeeld geheim. 
Ik heb niets meer verworven; 
ik heb niets kunnen zijn 
dan voor dit landschap: ruit, 
bestoven en besterd. 
Al wat hierbinnen werd 
zal later eeuwig zijn. 


    
        
    


[557] (Herinnert gij u nog het zoete uiten)(aant.)


Herinnert gij u nog het zoete uiten 
waaraan wij onze ziel gingen te buiten 
o lied, dat met de dood moet sluiten. 
 
Wij lagen mond aan mond en nochtans gingen 
de lichamen uiteen voor immer, immer. 
O bloed, dat vloeien moet naar buiten. 
 
Maar ergens zullen deze stroomen stuiten, 
vormend elkanders eeuwige fonteinen. 




    
        
    

{==261==} {>>pagina-aanduiding<<}

[558] Woord en Dood(aant.)


De woorden, die ik noodig heb 
voor het ontstaan van dit gedicht, 
zijn in uw lichaam neergelegd, 
zijn in uw haren vastgehecht, 
zijn in uw oogen licht. 
 
Maar dit alles, hebt gij gezegd, 
wordt vormeloos, wanneer ik zwicht; 
en ik: alleen met dit besef 
is mijn zingen in evenwicht. 




    
        
    
[559] Gelaat(aant.)


Borsten rijzen als sterren in 
het zenith van mijn levenszin. 
 
Beneden in de nacht, die gromt, 
is er geen dier, dat zich niet kromt. 
 
Maar een gelaat hierboven zegt: 
dit lichaam wordt alleen gedicht 
als ge het in de aarde legt. 




    
        
    
[560] Handen(aant.)


Ergens moeten uw handen nog bezig zijn 
te zorgen dat ik niet verloren ga. 
Woorden, aan dit besef ontstaan, 
willen zingend en eeuwig zijn, 
en zoo den dood ontgaan. 




    
        
    

{==262==} {>>pagina-aanduiding<<}

[561] Kamer(aant.)


Want deze kamer is uw zuster. 
Haar geuren zijn de uwe. 
Ik zal mij met haar huwen 
en in het zoete duister 
meubels en muren kussen. 
 
Mijn lichaam zal niet rusten 
voordat de wind het laatste 
van u heeft weggewaaid 
uit deze plek, bezaaid 
met uw ontslapen plaatsen, 
die elkaar doodstil kaatsen 
de klaarte die gij waart. 


    
        
    


[562] (Hij die het spoor verloren is)(aant.)


Hij die het spoor verloren is 
van 't lied dat hij najaagt, bezit 
geen onderdak voor zijn gemis 
waarmee hij onderweg is; 
deuren slaan voor zijn schreden dicht 
en de gelaten wenden zich. 
O dagelijksche verdoemenis. 




    
        
    

{==263==} {>>pagina-aanduiding<<}

[563] Oppervlaktespanning(aant.)


Ik lig aan u te denken in de dood. 
De oppervlaktespanning van mijn wil 
zet binnen dit heelal 
elke beweging stil: 
de parabool, de vrije val, 
de rechte klimming en 't getal 
dat altijd anders worden wil - 
stulpt buiten mijn bestaan 
onderbewustzijn naar u uit. 
Dit automatische besluit 
(de spanning aan mijn oppervlak) 
ontgaat het brein zooals een cel 
zich van de moeder scheidt. 
Geboorteplooien trekken strak. 
 
Een goddelijk bevel 
is overal. Een omloopbaan 
wordt autonoom. Daar tegen aan 
ontstaat de groei, de eerste zoom 
van druiventrossen leefbegin, 
zoekende middelpunt en zin 
de leegte in, tot een geheel 
zoo vol is, dat een hart 
gaat kloppen, onvervaard. 


    
        
    


    
        
    
[564] Rina Ketty(aant.)


Zoo heeft het bloed door u gestroomd: 
Rina Ketty zingt Montevideo, 
ononderbroken donkerrood. 
Ik heb met een stad in uw hart gewoond 
en sliep in de zuidzee van uw schoot. 
Mijn verlangen ligt naar u uitgestrekt 
met scheepvaartlijnen, opgewekt 
uit hongercentra, boot na boot 
ligt in uw richting onderweg 
op de leege landkaart van mijn hart. 




    
        
    

{==264==} {>>pagina-aanduiding<<}

[565] Spirogeet(aant.)


Ik zal u naderen door de riolen 
en langs de voegen van de muur 
in leege middagen, het uur 
dat ergens in de straten wordt gestolen. 
 
Gij zult alleen zijn en de deur 
staat op een kier. Ik kom naar boven loopen. 
Uw hart gaat hameren om het onmooglijke, 
dat oogenblikkelijk gebeurt. 
 
Ik zal op u in 't holste van de nacht 
plotsling een zaklantaren laten schijnen. 
Uw leden zijn verlamd; uw keel ontkracht. 
Ge blijft staroogen lang na mijn verdwijnen. 
 
Ook overdag ontkomt ge mij niet meer. 
Mijn blik rust op u uit verborgen hoeken. 
Gij gaat zóó zenuwslopend aan het zoeken, 
dat ik u tot de avond enerveer. 
 
Ik tik tegen de binnenkant der deuren 
van kamers, die gij uitgegaan zult zijn. 
Gij durft niet om te keeren; om de schijn 
en uw figuur te redden hoor ik neuriën. 
 
O spirogeet van onrust in het huis. 
Jicht van onvrede langs de binnenwanden. 
Pijnpunten, die kathodestralen zenden 
en overal een perforatie branden, 
waarmee eerlang de woning valt aan gruis. 




    
        
    
[566] Aluminium(aant.)


Engel van aluminium, 
in mijn hart geklonken; 
tot metaal geslonken 
en een dunne jubeling, 
in u saamgetrokken. 
Fetisch en maskotte 
op mijn doodentochten. 




    
        
    

{==265==} {>>pagina-aanduiding<<}

[567] Meel(aant.)


Wind van wol aan de ramen, 
en je lippen gloeien nog. 
Wij zijn als tarwe samen. 
Morgen, kom niet te vroeg. 
Je oogen: rijpe bramen, 
en woorden, hoog en ijl, 
suikeren in je keel. 
Wij hebben evenveel, 
hoe langer hoe zeldzamer, 
van dit ontzaglijk meel. 
Diep binnen onze armen 
verwarren wij en vinden 
de eene voor de ander 
in zijn ontelbaarheden 
vermeeren en vermindren. 




    
        
    
[568] Arbeidsvermogen van plaats(aant.)


Gij zijt aan mij gebonden met het al. 
Elke steen bezit uw val 
en ieder cijfer uw getal; 
de mededeeling uw verhaal; 
tong uw taal; 
de veelheid uw geval. 
Gij hoopt u in mij op 
met doodgewicht aan regendrop. 
Iedere vleugel heft u op. 


    
        
    


    
        
    

{==266==} {>>pagina-aanduiding<<}

[569] N.V.(aant.)


Ik ben uw richting in den dood 
en geef verslag van elke stap 
met ruggespraak en dieptelood, 
opdat, wat in u resulteert, 
volkomen zij en ongedeerd. 
Gij vraagt nauwkeurig rekenschap. 
Wij houden voeling als vennoot, 
bij de voldoening van den dag, 
van ons doorloopende verdrag. 
Ik doe de avond dicht met lak, 
dat in de horizonnen stak. 
De nachten zijn tweemaal zoo groot 
voor ons gezaamlijk overzicht. 
Gij staat bij me, de oogen dicht. 
Uw handen gaan door het rapport 
en vinden debet noch tekort. 
De morgen is een nieuw exploot 
tegen het heden uitgebracht. 




    
        
    
[570] Dossier(aant.)


In mijn geheugenoverzichten 
moet een staat verscholen liggen 
van uw toestand op het oogenblik. 
 
Om alles beslissend door te lezen 
is het noodig niets te wezen 
dan een accountant, scherp en strikt. 




    
        
    

{==267==} {>>pagina-aanduiding<<}

[571] Burcht(aant.)


De nacht doet nog geen oogen dicht. 
Het is zoo doodstil op het dak. 
Ik lig te wachten als gebak, 
voorzichtig, broos en licht. 
 
IJlbode met een rood bericht 
donderend op de brug. 
Je wordt van nieuwe glanzen strak. 
Ik zie je heupen en je rug. 




    
        
    
[572] Ontlading(aant.)


Onder de lamp vond ik uw handen terug; 
uit de oneindigheid gevlucht 
naar deze witte, vaste plek 
van waaruit ik het dood bestek 
geteekend had van uw vertrek, 
met zijn verdwijnpunt in het niet. 
Uw vingertoppen, waar ik tegen stiet, 
trilden. Afstanden sloegen uit u neer, 
van alle lijnen in hun wederkeer. 
IJlings liep ik de tafel om en ving 
uw lichaam op, dat achterover hing. 




    
        
    

{==268==} {>>pagina-aanduiding<<}

[573] Mantel(aant.)


Ik woonde weer vannacht. 
De buitendeur was dicht. 
Je gansche wezenskracht 
stond in de muur en schraagde 
dit eeuwiglijk behaagde. 
De trap liep voor me op 
en op de overloop 
vond ik aan de kapstok 
je mantel hangen. Even 
beroerde ik een knoop. 
Ik zag je zachtjes leven. 
De kamer keek mij aan: 
oogen, niet dicht gedaan 
sinds ik ben weggebleven. 




    
        
    
[574] Elpenbeen(aant.)


Een kamer in de maan. 
Een vrouw van elpenbeen. 
De spijlen van het raam 
over haar heen. 
 
Aandachtig blijf ik staan. 
Het leven rondt zich af 
ver over een graf. 
Van een planeet belicht, 
dood in het sterrelicht. 




    
        
    
[575] Brons(aant.)


Sombere sparren, wij zijn gedood. 
Uw kerkhof is over ons. 
Langzaam worden wij brons 
en beelden, reuzengroot. 
Tombe van wind en bosch. 




    
        
    

{==269==} {>>pagina-aanduiding<<}

[576] Rook(aant.)


Rook van uw wezen, 
gebeurtenis 
in het lichaamlooze, 
waar niemand is. 
Eigener broze 
bekentenis 
in blauwe logen, 
nu het herfst is. 




    
        
    
[577] Rood(aant.)


In deze morgen van Augustus 
bereikt mij weer het rood, 
dat eens op uw gelaat gekust is; 
dat van u losliet en een groot 
omgaan begon door duisternissen, 
om in dit eindelooze oosten 
van alle vreezen uit te rusten. 




    
        
    
[578] Bloem(aant.)


De bloemen van uw leven bloeien nog. 
Ergens staan de geheime kelken open, 
wier reuk ik ken, die ik zal doopen 
met een nog nooit gehoorde naam, 
b.v. ledozame, 
de z.g. dolybloe, 
uit het geslacht der gelyroe, 
behoorend bij de dolydroomen. 




    
        
    

{==270==} {>>pagina-aanduiding<<}

[579] Cellophaan(aant.)


Aquarium van licht. 
Gefilterd voorbestaan 
tegen de ramen aan. 
Parkzicht. 
Gestolten openstaan 
tot u toe, hiervandaan. 
IJzeren ingang, oprijlaan. 
Niet om binnen te gaan. 
Verboden toegang. 
Luchtdicht 
mica met cellophaan. 




    
        
    
[580] Zestien(aant.)


Laat mij aan u ontstaan, 
wezen van zestien jaar. 
Ik heb nog niet geleefd 
dan enkel maar om dood te gaan, 
als ik mijn naam niet heb gegrift 
onder het vers, dat in u ligt. 
Het vangt met deze strophe aan. 




    
        
    
[581] Kraakbeen(aant.)


Je hebt je van mij losgemaakt 
met elleboog en schouderblad. 
Het zoete been heeft zacht gekraakt 
en ook mijn armen deden dat, 
alsof ik brak tot deze twee, 
die in mij waren zoek geraakt. 




    
        
    

{==271==} {>>pagina-aanduiding<<}

[582] Rok(aant.)


Zij nam zich aan haar lichaam voor 
te ondervinden wat haar kleed 
reeds eerder hunk'rend wedervoer 
met leliewind en lieflijkheid. 
De rok om het middel gesmeed, 
het milde loopen van de beenen, 
het sterke staan der dunne schenen 
in kuische saamgeslotenheid, 
hebben haar langzaam voorbereid. 
Zij heeft de spangen afgelegd, 
de elastieken kousenbanden, 
een zoete knel, die zich ontspande 
in dijen, heup en rug; 
ik ben de bruid, heeft ze gezegd; 
ik ben gereed. Dit is mijn huid. 



{==272==} {>>pagina-aanduiding<<}



    
        
    

{==273==} {>>pagina-aanduiding<<}

1945-1946


{==274==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==275==} {>>pagina-aanduiding<<}

[583] Linoleum(aant.)


Als ik de draden onderzocht, 
die naar de radio leiden, 
- omdat er geen muziek meer was - 
knielende (voor ons beiden?) 
beving een groote beving 
mijn handen, armen en gezicht. 
Tranen, nimmer gekend, 
braken op het linoleum: 
loodleiding naar de dood, 
ik had u blootgelegd. 
Je kwam als in een ommezien. 
Een kus, jong van je mond, 
vochtig en vlug gegeven... 
Het belde tegen wil en dank. 
Omarmde onmacht op de grond. 
En plotseling niet meer gezien, 
toen de muziek te spelen stond. 




    
        
    
[584] Groen(aant.)


Zomer. Een groen vergeten 
van al uw medeweten, 
maakt u weer tot de vreemde vrouw, 
die ik eenmaal ontmoeten zou. 
Gij zijt verschoven in de breedte, 
voorbij de verticale houw. 
Ik sta weer voor mijn lotgeval 
en vind de eerste teekens 
van uwe liefde overal. 
En nooit beminde ik u beter. 




    
        
    

{==276==} {>>pagina-aanduiding<<}

[585] Blauw(aant.)


Het blauw van deze maand kan u bereiken, 
omdat ik als een maagd geworden ben. 
Mijn oogen kunnen zoover naar u kijken, 
dat zij zichzelf in u weerspiegelen. 
Strekkende grond voor 't onveranderlijke. 
In rechte lijn het van elkanderlijke. 
Wij zijn bijeen van einde tot begin. 




    
        
    
[586] Lithosfeer(aant.)


Waarmee gij lichaam had, 
wordt met de dingen hard. 
Verdikking der natuur. 
Verdichting van azuur. 
 
Niet langer meer apart 
is 't kloppen van uw hart. 
Gij merkt uzelf niet meer 
in deze lithosfeer. 




    
        
    
[587] Email(aant.)


Een mist om te bezitten, 
wat gij hebt nagelaten: 
de onberoerde staten 
ochtend: vergeetmijnieten 
stonden in onze oogen. 
Email hing onbewogen 
boven het ledikant. 
Wij lagen in een rand 
van parelmoer ontwaakt. 
Er was een zee te hooren 
ver binnen onze ooren, 
aan deze schelp geslaakt. 




    
        
    

{==277==} {>>pagina-aanduiding<<}

[588] Brei(aant.)


Mijn buikweek brein zoekt de verzengde 
sluitstukken brei, dun en doorzichtig. 
En ik hanteer ze zeer voorzichtig. 
Ze zijn de met u aangelengde 
stollingen, die aaneengepast, 
u doen herrijzen in albast. 




    
        
    
[589] Asbest(aant.)


Met lippen van asbest 
kust gij de grijze lagen, 
die u omgeven, aangetast 
door hun verharding, past 
uw lichaam in die sarcophagen, 
alsof gij nimmer iemand was, 
die kon bewegen, pas voor pas, 
naar eigen welbehagen. 




    
        
    
[590] Albast(aant.)


Uw mond, over mijn mond gepast, 
is plotseling een harde bast. 
Uw hand, gebleven in zijn tast, 
houdt ons tesamen, ijzervast. 
Gij doet mij deze overlast, 
zijnde mijn koude, glazen gast 
binnen een wereld van albast. 




    
        
    

{==278==} {>>pagina-aanduiding<<}

[591] Crêpe(aant.)


Een gloed, die rozerood 
in hare leden heeft gedanst 
en in haar woorden heeft gebloosd, 
is tot dit zwart teruggeglansd, 
de doffe crêpe des doods. 




    
        
    
[592] Steen(aant.)


Wij zijn als beeldhouwwerk bijeen. 
Ik ben niet levend meer alleen. 
Uw dood gaat door ons beide heen. 
Een harde, koude staat 
van liefde, die ons overlaat 
aan deze houding van voorheen, 
neemt onze lichamen te baat, 
zich uit te drukken in de steen. 




    
        
    
[593] Zog(aant.)


Kunt gij uzelve controleeren? 
Is er een innerlijk gebeuren, 
waarvan ge zegt: dit ben ik nog? 
spoor van geheugenzog, 
dat uw vergaan blijft kleuren? 
of aan een eeuwig zelfbedrog 
u nochtans constateeren? 
om dood te zijn maatstaf genoeg 
voor ieder uiterlijk gebeuren, 
u te reconstrueeren 
naar de gestalte die gij droeg? 




    
        
    

{==279==} {>>pagina-aanduiding<<}

[594] Poeder(aant.)


De maan houdt u omhoog. 
Sterren staan wit en droog: 
poeder van Houbigant, 
gelegen op uw wang, 
is in het ruim gestort. 
Ik kom oogen te kort. 
Mijn reukorgaan bereikt 
elke gedachteplek, 
van uw lichaam geijkt; 
de diepe moet, het basrelief, 
waarin mijn vinger u beseft. 




    
        
    
[595] Huid(aant.)


De tijd vouwt u naar binnen. 
Ik breid mij om u uit 
met het geheiligd linnen 
mijner onsterflijkheid. 
Er kan geen dood beginnen 
in deze nieuwe huid. 




    
        
    
[596] Bakeliet(aant.)


Gij zijt niet gangbaar meer, 
de kamer op en neer. 
Loopen hield in u op. 
Het toestel zette stop. 
Waar is de roode knop 
van bloed en bakeliet, 
die u bewegen liet? 




    
        
    

{==280==} {>>pagina-aanduiding<<}

[597] Baarmoeder(aant.)


De zomerwind verwekt u uit het niet, 
waarbij mijn handen groote stilten zijn. 
Ik voel van deze lust alleen de pijn: 
een snelle zwangerschap die mij doorschiet 
en u voldraagt in minimum van tijd; 
baarmoeder van het woord die opensplijt 
om u te laten vlieden in een lied. 




    
        
    
[598] Celluloid(aant.)


Zij heeft altijd naast mij geloopen. 
Nu zie ik het 
op deze film, waarin mijn stappen 
gelijke tred 
houden met haar, de levensgroote 
metgezellin van celluloid. 




    
        
    
[599] Kerk(aant.)


De kerken ochtend bouwt 
ramen tegen het licht. 
In gouden medeplicht 
opent de kamer zich. 
De droom wordt rond en oud. 
Je houdt je oogen dicht 
tot op een nauwe spleet 
en weet wat je vergeet 
voor wat je weer aanschouwt. 




    
        
    

{==281==} {>>pagina-aanduiding<<}

[600] Bazalt(aant.)


Graniet en gneis glimmen in u, 
veldspaat en kwarts. 
Dat zijn uw oogen nu 
en hart van hars. 
Geen lichaam meer apart, 
leven en dood te hard, 
ligt gij in het bazalt, 
dat om u samenbalt. 




    
        
    
[601] Hersenschors(aant.)


De sneeuw daalt in uw schedel neer: 
al jaren her een holte meer. 
Al wat ik aan gedachte was 
binnen uw grijze hersenschors, 
die doolhof van geluk, 
trok samen tot een verre stip, 
die zich rechtlijnig voortbeweegt 
door elk gebogen vlak. 




    
        
    
[602] Gummi(aant.)


Dit van u afgestroopt heelal 
spant zich alleen weer heelemaal, 
als ik het vul met uw geval: 
ik zet mijn lippen aan de wond: 
gummi en mond groeien ineen; 
alles, waarmee gij eens bestond, 
ijlt door mijn stem in zijn bestaan. 




    
        
    

{==282==} {>>pagina-aanduiding<<}

[603] Vilt(aant.)


Het is een nacht van huid. 
Zeemleeren slaapgenoot. 
Vilt, dat overal sluit. 
Velouren maan gegleden 
over suède leden. 
Uw lippen proeven taf 
in dit fluweelen graf. 




    
        
    
[604A] Papier(aant.)


Zij had een heup, waar ik niet omheen kon 
in mijn droom, met mijn hand, en een kerm van weedom 
brak uit haar mond tegen mijn mond. 
Is zij gestorven? Is dit een grond 
om te gelooven de dingen in boeken: 
dat onze geliefden loopen te zoeken 
en het papier van hun dood verlaten, 
om ons te vinden in tusschenstaten, 
waar nog gekust wordt en ademgehaald, 
maar aan welke kant? en gelag betaald 
met een liefdebrand, zóó overreëel, 
dat ik mijn eigen belevenis heel 
scherp in drukletters voor me zie staan, 
geschiedenis al, met naam en toenaam, 
en bij het ontwaken terstond het woord 
de plaats inneemt die het toebehoort. 




    
        
    
[605] Sextant(aant.)


Met de sextant van mijn gevoel, 
(de stethoscoop van mijn verstand) 
kan ik uw ligging nog bepalen 
in de bewustelooze dalen 
achter mijn denken, in een land 
waarom de zee van het vergeten spoelt. 




    
        
    

{==283==} {>>pagina-aanduiding<<}

[606] Telefunken(aant.)


De radio-engelen zingen 
magneten in mij wakker 
op golflengte van de dood; 
een ebonieten vloot 
gelijkgerichte krachten, 
die met u wisselstroomt, 
onmeetlijke afstanden. 
 
Hun diamanten kelen 
geven in mij de stoot 
tot duizenden juwelen, 
waaraan uw sferen hangen. 
Ik voel mij overgroot 
van ruimte overmannen. 
Uw wezen overkomt 
het mijne ultra-kort. 




    
        
    
[607] Klankbord(aant.)


Tegen het klankbord van de nacht 
bewegen nog uw woorden. 
Al wat gij hebt gezegd 
is blijven leven in accoorden, 
die ik alleen in donker tref, 
wanneer de stilten hooren, 
die tusschen ons staan opgericht. 




    
        
    

{==284==} {>>pagina-aanduiding<<}

[608] Afspraak(aant.)


De zomeravond en de dood zijn in de kamer 
en ik ben diep gerust om dit. 
Ik lig terzijde op mijn bed en adem 
en langzaam nemen wij de dingen in bezit. 
 
Hierop alleen blijven de oogen open: 
of een van buitenaf de ramen vindt, 
die zich zou voegen bij dit samenwonen, 
alsof het afgesproken werd. 




    
        
    
[609] Volmacht(aant.)


Het was vannacht een vrouw, ik wist niet wie, 
die zich ophield in mijn nabijheid. 
Zij schonk mij volmacht en volkomen vrijheid 
zelfstandig te beschikken over ons twee. 
 
Om bij het samenzijn te ondervinden 
dat ik dit kende uit mijzelf, 
deze gedeelten in mijn handen: 
armronding, voorhoofd, voetenwelf, 
rugwervel, knieschijf en oorschelp. 
Alsof ik u ontwierp ten brande 
eener omhelzing die u stielp 
elke verstrooming in het andre. 




    
        
    

{==285==} {>>pagina-aanduiding<<}

[610] Intermédiaire(aant.)


Ontroeringen uit dit heelal, 
die nauwelijks het woord aandoen, 
zetten zich ijlings naar u om 
in oergetal, de blinde som 
van voor gij tot uw vormen kwam. 
 
Ik kan er verder niets aan doen, 
o wezen zonder tegenwicht 
van levend bloed en licht, 
vervloeiend aan de buitenzijde 
van 't binnenst ingewijde, 
door uwe spanningen gesticht. 
 
Geen morgen meer bereikt uw oogen. 
Gij zijt in eeuwig onvermogen. 
Als doode bloemen is uw huid 
ineen gegaan en uit. 
 
Nu ik moet ademen voor twee, 
levende voor u mee, 
verscherpen zich de sterren, 
tot ik u zie van verre; 
betrekken dag en nacht 
hun dubbeldiepe wacht. 




    
        
    
[611] Dualis(aant.)


Gij kunt u nimmer overgeven 
aan de verstomming, in mijn stem 
staan uw stembanden aangedreven 
van een aanhoudend jubelen. 
 
Binnen elkander uitgebreid 
ben ik de twee van ons voorheen, 
verdubbeld tot een nieuw geheel: 
leven en dood gelijkertijd. 




    
        
    

{==286==} {>>pagina-aanduiding<<}

[612] Oogst(aant.)


Dat nimmermeer de dag ontvonke: 
de nacht hangt vol met trossen donker. 
O blauwe druiven van de dood, 
tot in mijn handen neergezonken. 




    
        
    
[613] Oceaan(aant.)


Het begon zacht te regenen bij u 
voor heel de nacht. 
Kou stroomde van 't balcon 
de kamer in, die week uiteen. 
Versteend en schuw 
werden wij in elkanders wacht 
dezelfde avondeeuwigheid. 
Ik heb mij bij u neergevlijd 
als aan een oceaan. 


    
        
    


    
        
    
[614] Arenden(aant.)


Als ik aan u begin te denken, 
hoe of het met u zijn moet volgens levens 
onwederlegbare gegevens, 
voel ik in mij de vogels zwenken, 
want uwe verten vallen dicht. 
Maar in de droom verheffen zich 
arenden allerwege 
en vliegen naar u weg. 




    
        
    

{==287==} {>>pagina-aanduiding<<}

[615] Dracht(aant.)


Er is een mensch in mij geweest, 
en nu beweegt een doode zich 
van strottenhoofd tot middenrif 
en vindt een weg naar hiel en wreef; 
stijgt in het ruggemerg omhoog; 
hartkleppen laten uit en in 
wat voortaan zonder ziel of zin 
moet circuleeren in een boog 
binnen het wezen dat ik ben, 
als ik niet wederbaren kan 
wat eenmaal buiten mij bewoog. 
Dit is er de potentie van, 
o lied, dat nimmer loog. 




    
        
    
[616] Hechting(aant.)


De engelen hebben zich aan u gehecht 
en gij zijt bijna onvindbaar meer. 
De groote perspectieven van weleer 
staan in mijn oogen, leeg en recht. 
 
Blauwe zoeklichten van de ziel bij nacht 
schuiven hun cirkel het geheugen door: 
vleugels bewegen in het witte spoor; 
overal is het vol van uw gezicht. 




    
        
    
[617] Anjers(aant.)


Bloeiende anjelieren in de nacht 
maken het donker vrouwelijk en diep. 
Gij zijt tot uw beginsel teruggebracht. 
Het is dezelfde, zeer verdunde macht, 
waarmee gij eenmaal in mijn armen sliep. 
Ik ken u nog als kamer en geslacht. 




    
        
    

{==288==} {>>pagina-aanduiding<<}

[618] Vervulling(aant.)


Het beste van voor jaren dringt vanavond tot mij door. 
Al je gewone vragen vinden weer gehoor. 
Regent het. Ja het regent. Goede nacht. 
Laten we nu gaan slapen, zeg je zacht. 
Wij luisteren en liggen. Wind beweegt het raam. 
Blijf zoo maar liggen, zeg ik, en ik noem je naam. 
Alles wat antwoord is gaat van mij uit. 
Je wordt vervuld van de oneindigheid. 


    
        
    


    
        
    
[619-620] Petertje

[619] Kiem(aant.)


Ik ben van binnen kind, 
naar buiten toe koralen, 
die mijn begin herhalen: 
1 tot de n-de repetent, 
 
vermenigvuldiging in 't wild 
omdat ik moet bepalen 
hoever mijn moeder zich bevindt. 




    
        
    
[620] Embryo(aant.)


Ik kan nog niet geboren zijn. 
De hemel zet zich in mijn voorhoofd voort, 
een vlies, dat tot mijn groei behoort. 
Mijn voeten dansen in de pijn, 
die baren heet, zie hoe ik hang 
aan snoeren, levenslang. 
Een groot mariablauw 
volmaakt mij binnen deze vrouw. 




    
        
    

{==289==} {>>pagina-aanduiding<<}

[621] Kus(aant.)


Uw lippen stulpen 
hun sterke schulpen 
van geluk 
tegen de schelpen 
van mijn lippen 
en de stippen 
in uw oogen 
worden hard. 
Onbewogen, 
onbenard, 
staat het oogen- 
blik gebogen 
uit het leven 
als het doode, 
adempauze, 
tusschenpooze; 
wordt het drooge 
vuur gezogen 
naar de wegen 
van het hart. 
 
Een zwarte fijne 
regen daalt 
uit uw blik, 
die weer verdwaalt. 




    
        
    

{==290==} {>>pagina-aanduiding<<}

[622] Pullover(aant.)


In je pullover staan 
je borsten, proefgeboren, 
dwingend, horizontaal 
tegen het weefsel aan. 
Ik voel een kleine kraal 
bij elke top behooren. 
Bevrediging van goed en huid 
in hun vereeniging rondom 
de jonge driehoekvorm, 
die in mijn handen sluit. 






    

[623] Hercules Seghers(aant.)


Dit is de winter doodstil in elkaar. 
Wij zijn zonder beginsel. Ephemär 
liggen de dorpen en de vijvers tegen 
elkander op. Hercules Seghers. 
 
De wegen knoedelen tot knotten haar. 
De dag is dicht. Van deuren star en zwaar 
hangen de hemelen gesloten. IJzer 
paart zich aan ijzer als een liefdespaar. 




    
        
    

{==291==} {>>pagina-aanduiding<<}

[624] Microben(aant.)


De stad is overvol van uw microben. 
Van alle zijden dringen op mij aan 
woorden, die met u in betrekking staan: 
sigarenmagazijn, abdijsiropen, 
 
spekslagerij, Van Houten, levertraan. 
Hoe zal eenmaal het raadsel zich ontknoopen, 
dat alle namen naar u uit doet gaan, 
alsof gij in de dingen zijt gekropen. 
 
Ik kan nog uren door de straten loopen: 
de taal houdt u in 't alphabet bijeen 
tegen reclamezuil en uithangborden. 
 
De dooden spreken nimmer meer maar worden 
artikelen, die wij in winkels koopen 
voor 'n fluistering over de toonbank heen. 




    
        
    
[625] Raspoetin(aant.)


Hij ligt met vrouwen in de bosschen te hoereeren. 
Onder zijn handen wordt hun lichaam zóó volkomen 
in 't ritueel der lusten opgenomen, 
dat zij zich wanen in een tempel te verkeeren. 
 
In Petersburg moeten de hooge heeren 
den heil'gen moesjik boven zich gedogen: 
hij heeft den csarewitsj genezen met zijn oogen. 
Hij kan het kwade met zijn blik bezweren. 
 
Vorst Joessoepof, muziek, dans, wijn en vrouwen. 
Zeven bekers vergif en twintig kogels. 
Gebonden wordt hij uit de Newa opgevischt. 
 
Nóg maakte hij een arm vrij uit de touwen. 
Zijn longen zijn met water volgezogen... 
Dan is het lot van Tsaar en keizerrijk beslist. 





 


{==292==} {>>pagina-aanduiding<<}

[626] Vestdijk(aant.)


Hij heeft het vat der Danaïden eindelijk gevuld, 
want zijn geduld was op. Hij heeft de tijd gekuld, 
door deze dames dood te laten lopen... 
Als schim teruggekeerd is er toen één geslopen 
naar 't eind der tuin, waar 't ding te roesten lag 
al zóóveel eeuwigheid, dat men een bodem zag. 
Zij nam een emmer water, met een botte lach 
gooide zij 't vaatje vol tot aan den rand 
en zag zichzelf voor 't eerst binnen den wand 
van 't element, dat haar had voortgedreven 
door alle uren van haar bodemlooze leven. 
En zei: ziezoo, die zaak is dus aan kant. 
Ik ga mijn zusters halen om te spelen 
in deze spiegel met de spiegelbeelden. 






    

[627] Spinoza(aant.)


Diep in de deken van de tijd 
ligt gij gebed, niets onderscheidt 
u van de grond, die u omvat, 
alsof gij nimmer lichaam had. 
 
Volgens de wet van Lavoisier 
doet gij op deze wijze mee 
aan de bestendiging der stof, 
die gij met denken overtrof. 
 
Maar beide attributen Gods 
doordringen nog elkander: trots 
gaat gij door mijn geheugen heen 
en nergens zijt gij hier van steen. 


    
        
    


    
        
    

{==293==} {>>pagina-aanduiding<<}

[628] Mozes(aant.)


Herinnering, een groote hommel, gaat 
stuifmeelbeladen, honigdoof, 
over het koren in mijn hoofd. 
Gij hebt het grond en land beloofd; 
het is ontkiemd aan deze kant. 
 
En de gedachte wordt bezwaard 
met oud geluk - een volle schoof, 
die rechtop in mijn lichaam staat. 
Gij zult het nemen zonder graf. 




    
        
    
[629] Potlood(aant.)


Ik kwam een vrouw tegen van J. Bendien, 
loopende in een legende. 
Ik ben van dezelfde schemer misschien, 
want zij ging door mij heen zonder op te zien; 
zij vond met zichzelve geen verschil 
en toen zij voorbij was kende 
ik lichaam en ziel en bovendien 
stonden we beiden in potlood stil. 




    
        
    
[630] (Als vele microben op ruiten en ramen)(aant.)


Als vele microben op ruiten en ramen 
dringen de woorden om mij te samen 
van de levende taal, die zij eenmaal sprak. 
Zij verleenen haar tijdelijk onderdak; 
zij wordt in hun functie opgenomen, 
zijnde zoodoende haar eigen reclame, 
die me een winkel doet binnen loopen, 
waar ik haar op haar woord kan koopen, 
omdat zij het eenmaal tegen mij sprak. 




    
        
    

{==294==} {>>pagina-aanduiding<<}

[631] Vogel van waanzin(aant.)


Vogel van waanzin in dit zenuwhuis 
duikt in vervoering donkerheden binnen, 
die zij heeft weten te beminnen, 
maar vindt haar hand niet meer, wijkt uit 
ten venster, waar onroerbaar zwart 
de horizonnen liggen, 
die zij heeft liefgehad - 
maar vliegt zich in het glas te blinde 
en legt zich neer in 't midden van de kluis, 
waar ik begin te bidden: 
geef nu een zacht vergif dit dier en 't huis, 
o dood, uw laatste zuiverende winden. 




    
        
    
[632] Directeur(aant.)


Gij telt. 
Ik noem. 
En met één naam heb ik u in uw millioenen geraakt. 
Ik maak de wet. Ik beweeg mij sprongsgewijze. 
De wet maakt u. Gij gaat ruggelings verder. 
Er is tusschen ons een ondempbare diepte. 
(Gezien van uw kant.) 
 
Gij rangschikt. 
Ik ben altijd weer mijn eigen winst. 
(Die gij rangschikt.) 
Ik ben mijn eigen verlies; het nulpunt, waarop gij 
loert en roept: o moeder der getallen. 
Maar als ik met kristallen 
volschiet, staart gij en wendt u af. 




    
        
    

{==295==} {>>pagina-aanduiding<<}

[633] Dagboek(aant.)


Soms komen kinderen in de cel en spelen 
gevangenisje, water en brood genoeg 
om levenslang te zitten; als ik vraag 
ook mee te doen, zeggen ze: da's een boef; 
pas op! want hij vermoordt je en besteelt je! 
 
Eén zit naar huis te schrijven: lieve pa en moe, 
ik mag nu al, voorloopig evenwel 
onder geleide, vuilnisvaten doen. 
De groeten aan oom Piet en tante Nel. 
 
De tweede weet bewakers om te koopen 
met chocolade, van bezoek gekregen, 
om 's morgens tusschen acht en hallef negen 
op de luchtplaats een cigaret te rooken. 
 
De derde gaat vanavond naar de kerk. 
Hij krijgt een hokje waar hij juist in past 
en dat van binnen vol met namen is gekrast 
en vreeselijke woorden als: verrek. 
 
De vierde begint in zichzelf te praten, 
omdat hij gek wil worden in zijn hoofd. 
Eens kijken of de dokter het gelooft, 
dan kunnen we altijd nog weer verder praten. 
 
De vijfde zal het voor vandaag verdommen. 
Zeven cipieren slaan hem in 't cachot. 
Daar bidt hij voor het eerst oprecht tot God 
of toch de hoofdbewaker eindelijk wil komen. 
 
De zesde is gevlucht, drie dorpen ver, 
zonder voldoende rekening te houden 
met Hilversum: de eerste avondster 
vindt hem, bewaakt door twee politiehonden. 
 
De zevende vouwt enveloppen voor het Rijk 
en stuurt ze maar gelijk door aan den Koning, 
om hem alvast zijn goede wil te toonen 
in 't schrijven van requesten, zonder eind. 




    
        
    

{==296==} {>>pagina-aanduiding<<}

[634] Slagveld(aant.)


De schemer valt als grond. 
In Holland loopt een hond. 
Een hond met lange tanden. 
Er gaat door alle landen 
een groote zwarte hond. 
 
Wij liggen in het rond. 
Niet langer van elkander. 
Wat ons tesamen bond 
stierf tusschen onze tanden. 
De schemer valt als grond. 




    
        
    
[472B] Symbiose(aant.)


Ik blijf aan u verbonden 
met wind en cellulose. 
De namen, die wij kozen 
voor elkaars hart als rozen, 
gaan er langzaam in onder. 
 
Natuur en geest, vermalen, 
planten zich in elkander voort 
door einders en centralen, 
langs vezels en metalen, 
om nog te achterhalen, 
bij de gratie van een woord, 
momenten van ontmoeten, 
die eenmaal zijn geweest, 
op wandelende voeten, 
eenheid van tijd en vleesch. 




    
        
    

{==297==} {>>pagina-aanduiding<<}

[635] Quantiteit(aant.)


Gij ligt niet meer zoo dicht opeen. 
De treinen rijden in u rond, 
zonder dat het u wondt. 
De dood heeft onvoldoende steen. 
De steen heeft onvoldoende dood, 
gij werd uzelve veel te groot, 
gij werd uzelve veel te veel. 
Wat gij aan enkelvoud bezat 
kan ik nu tellen één voor één 
lichtjaren om mij heen. 




    
        
    
[636] Tableau mourant(aant.)


Ik sta met u in scène. 
Wij kunnen niet verdwijnen, 
want één van ons is dood 
en houdt den ander groot. 
 
En de tooneelgordijnen 
zijn eeuwig avondrood. 
 
De zon is blijven schijnen. 
De boomen worden hoog. 
Hoe zouden wij bezwijmen 
als één van ons bewoog. 




    
        
    

{==298==} {>>pagina-aanduiding<<}

[637] Onderlinge(aant.)


Ik deel u met de dood 
en duid u dubbel aan: 
de vraag staat aan het antwoord bloot, 
het weten aan de waan. 
 
Het dubieuse van 
dit onderling bezit 
doet wensch en werklijkheid 
binnen elkaar bestaan. 




    
        
    
[638] Constante(aant.)


Een doelgehouden immerheid 
zijt gij mij tegenwoordig, 
los van verleden tijd; 
geen heden onderhoorig; 
geen toekomst toegewijd; 
naar leven evenboortig 
en tegelijkertijd 
ten doode gelijksoortig. 




    
        
    
[639] Inter ego(aant.)


Gij zijt uzelve voor 
en even ver ten achter; 
te boven en te na; 
op 't spoor en weer te wachten; 
loopende door elkaar. 
Intermoleculair 
neem ik uw werking waar, 
gespannen als een snaar. 




    
        
    

{==299==} {>>pagina-aanduiding<<}

[640] Woeker(aant.)


De dagen hebben bladeren gekregen. 
In mond en bloed hangt loover: 
woeker buiten mij om, 
en buiten deze regelen, 
van leven, dat u overwon. 
 
Nachten staan krom geheven over 
het wit van nieuwe, vreemde bloemen, 
waarmee ik u niet kan benoemen. 




    
        
    
[641] Localisatie(aant.)


Mijn bloed krioelt van u. 
Gij reageert op elke duw 
met een ontkleuring van de huid, 
alsof gij u verwijderdet 
en koud wordt, maar naar binnen toe 
blijft alles zalig, warm en moe. 
Daar leven plaatsen van weleer 
in ongekende wederkeer 
en nemen oord en omtrek aan 
alsof gij niet zijt heengegaan. 




    
        
    
[642] Topografie(aant.)


Waar hebt gij u opnieuw gehecht? 
Op welke plaats in Nederland 
manifesteert zich uw verstand, 
denken, waarmee gij samenvlecht, 
inhalende uw achterstand? 
En is uw lachen weer ontbrand 
aan lippen en de blonde vlecht 
van uwe haren neer gelegd 
rondom een hoofd met eene hand, 
waarin uw hand reïncarneert 
en gij de dood neutraliseert 
tot overgang en achterland? 




    
        
    

{==300==} {>>pagina-aanduiding<<}

[643] Janus(aant.)


De dubbelzinnigheden, 
die tusschen ons ontstaan, 
omdat ik om moet gaan 
met heden en verleden 
binnen hetzelfde raam, 
- het raam van uw verscheiden - 
houden in mij tesaam 
leven en overlijden, 
ik zie naar beide zijden 
uw voetstappen vergaan. 




    
        
    
[644] Steenlied(aant.)


Woorden achterstevoren 
zijn naar u onderweg: 
om ze gewoon te hooren 
zijn uwe ooren weg. 
 
Zinnen binnenstebuiten, 
want uw verstand is heen. 
Lied om op u te stuiten: 
steen tegen steen. 




    
        
    

{==301==} {>>pagina-aanduiding<<}

[645] Volume(aant.)


Met u is toegenomen 
het niet en ik bleef achter: 
blinde volumewachter 
der duizende atomen, 
die u tesamen brachten 
en die elkaar ontkomen 
buiten denken en droomen, 
waarin zij u betrachtten 
met d'oude eigenmachten 
waarover zij beschikten 
toen gij in diepte en dikte, 
lengte, breedte en hoogte 
bestond voor mijn zintuigen, 
die u naar binnen zogen. 




    
        
    
[646] Qualiteit(aant.)


Hebt gij volgorde nog 
van boven naar beneden, 
van links naar rechts, alsmede 
totaalgetal en samenhang? 
Bleven de maten even lang, 
die ik op u heb aangebracht? 
Zijt gij uzelf de eerste nog 
en eenige, of alreede 
zevende, negende, ongeacht 
welk ranggetal in reeksen, 
die u vermeesterden, in 't zog 
trokken der quantiteit... en toch 
hield gij daarin het teeken, 
dat u bewaart en duidt tot in 
verste verandering? 




    
        
    

{==302==} {>>pagina-aanduiding<<}

[647] Oorlog(aant.)


Raket en mitrailleur 
spannen over mij heen. 
Ik leun in deze bogen. 
Met seconde en kogel 
zijt gij in oerbestaan 
van hetzelfde vermogen: 
atoomkracht, die gebeurt 
en door het leven scheurt. 




    
        
    
[648] Camera Obscura(aant.)


Steeds scherper en bekwamer, 
naar wezen herontstaner, 
ontwikkelt zich uw beeld 
in de donkere kamer 
mijner voorstelbaarheid. 
 
Steeds vager en verdaner, 
naar lichaam meer verganer, 
wordt uw leven verdeeld 
onder de cryptogamen 
der praehistoriewereld. 




    
        
    
[649] Landschap(aant.)


Ik loop in schilderijen rond. 
Plekken, ouder dan God, 
liggen hier op den grond. 
Geboorteplaatsen komen bloot; 
een bodem, bijna uitgesleten, 
waar ik het zand heb uitgebeten 
met 't zoutzuur van mijn geest, 
om terug te vinden wat gij zijt geweest. 




    
        
    

{==303==} {>>pagina-aanduiding<<}

[650] Energie(aant.)


Het vuur, waarin gij nu verkeert, 
verwarmt mijn voeten, ik bezin 
mij op het feit hoe onverteerd 
gij nu geworden zijt tot in 
uwe verkolingen, hoe on- 
ophoudlijk deze reis begon 
door de stofwisseling - en zal 
kleiner dan een bekend getal 
uw wezen zijn of grooter dan 
de som van alle, uw bestaan 
is onuitwisbaar in de brand 
der wereld, die de and're kant 
van ademhalen is, de mensch 
verlaat zichzelf tot aan zijn grens 
en wordt zijn eigen energie, 
zonder te weten wat of wie 
hij voedsel werd en levensbron, 
maar in dit zingen slaat gij om 
en gij vergeestelijkt tot vorm, 
die triompheert over de worm. 




    
        
    
[651] Diaspora(aant.)


Al zijt gij in onnoembaarheid, 
glanzende scharen van mijn wil 
zijn uitgegaan om u te tellen: 
een prevelen, niet te verstaan, 
zal eenmaal samenvallen 
met onze kennismaking 
diep in de taal. 
 
Dan treedt uw lichaam uit mijn som, 
want alle moleculen 
roep ik weerom 
uit hun verstrooiing. Alle. 




    
        
    

{==304==} {>>pagina-aanduiding<<}

[652] Verzet(aant.)


Vervallen van uzelve, 
ligt gij in grafgewelven, 
zonder persoonsbewijs, 
in het egale grijs 
dier ondergrondsche ruimen 
uw vormen te verzuimen; 
een illegaal verweer 
tegen het machtig heir 
der bovengrondsche krachten, 
die u te vinden trachten; 
een illegaal bestaan 
tegen de wetten aan 
der waarheid, die gij zijt 
binnen het alphabet. 




    
        
    
[653] Omsingeling(aant.)


Voorstellingen aangaande 
het nog van u bestaande 
verschemeren onderling. 
 
Wat is er verder aan een ding 
te onderkennen dan zijn gaande 
en komende verandering 
van plaats met evenzoo genaamde? 
 
Maar desniettegenstaande 
trek ik om u tesamen 
in een al nauwer ring. 




    
        
    

{==305==} {>>pagina-aanduiding<<}

[654] Aanspraak(aant.)


Doode, gij zijt verdeeld 
tegen uw evenbeeld, 
dat in mijn geheugen ligt. 
 
Ik weet niet hoeveel gezicht 
beantwoordt aan de vlek, 
waarin ik u herontdek. 
 
Ik weet niet hoeveel helft 
nog behoort bij deze helft 
van het geheel van eens. 
 
Welke aansprakelijkheid 
gij hebt op het harde feit, 
dat ik u niet vergeet. 




    
        
    
[655] Totalisator(aant.)

(Want wij zien nu door eenen spiegel in eene duistere rede, maar alsdan zullen wij zien aangezicht tot aangezicht; 1 Kor. 13:12a)

Ontbonden in factoren 
ligt gij naar korreltal 
uzelve te behooren 
totaal en overal. 
 
Van achteren en voren, 
opzij en in het rond 
weet gij hoeveel gij vond 
waarmee gij zijt geboren. 




    
        
    

{==306==} {>>pagina-aanduiding<<}

[656] Autogram(aant.)


Die van het lichaam niet meer weet, 
tenzij in ieder onderdeel 
de rotaprint van het geheel 
behouden blijft, een automaat 
of autogram met evenveel 
functie en vorm, wij weten niet 
hoe diep gij u verliet, 
merkteeken latend in het rond: 
de zoete ijk van uwe mond 
op alles waaruit gij bestond. 
Hebt gij u goedendag gekust 
en waarborgsom en statiegeld 
gestort en wordt gij ingeruild, 
wanneer de eigenaar u mist? 




    
        
    
[657] Paradijs(aant.)


De witte boomen van het paradijs 
klimmen achter elkander aan de ronde 
horizon, die ze eenmaal heeft verslonden, 
omhoog tot voor mijn voeten, ik vergrijs 
voor deze plotselinge muur van ijs. 
Geuren bewerken in mijn hart het wonder 
waarmee vermoedens gloeien tot bewijs. 
Dit is uw bloei, die mij heeft teruggevonden. 




    
        
    
[658] Wichelroede(aant.)


Gij hebt uzelve saamgesteld met dit, 
wat om mij heen de wereld heet; 
naald in een hooiberg, die ik vind 
op ieder punt waar ik het lied 
beginnen laat, gij hebt u niet 
verborgen voor mijn oog en hand: 
starende tast ik door den brand 
der stof om u geheel en al 
te isoleeren van 't heelal. 




    
        
    

{==307==} {>>pagina-aanduiding<<}

[659] Mier(aant.)


Het blauw, dat aan de hemel bleef, 
nadat gij uit mijn oogen dreef, 
bezit vliegtuig en vogel vast 
en sterrenstroomen ingekrast; 
netwerk van leven sluit mij in, 
ik ben een mier en ren en ren 
in deze groote bogen rond, 
of ik nog iets van u hervond. 




    
        
    
[660] Aureool(aant.)


Mijn ziel is nergens naar gaan staan. 
Ik ben geen ander ingegaan. 
 
De poorten van het paradijs 
staan open in het avondgrijs. 
 
Het eerste licht uit mijn bestaan 
houdt zich over mijn haren saam; 
 
waaraan ik kenbaar wezen zal 
tegenover mijn oergetal. 




    
        
    
[661] Duel(aant.)


Waar steekt uw hart zijn laatste vlag? 
In welke stilte stuit het sterven 
van deze ingekrulde dag? 
De avond heft zijn roode nerven 
over de boschlucht op, uw bloed 
staat van mijn bloed doorstreept - voorgoed. 
Het donker komt over ons verven 
met sterrenschroei en hemelroet. 




    
        
    

{==308==} {>>pagina-aanduiding<<}

[662] Kristal(aant.)


Tusschen heuvelen van den tijd 
ligt het verre water samen, 
op het niveau der eeuwigheid, 
in een windloos hemelvlak, 
vreemd aan de aarde. 
 
Vreemd aan het bloed. Een wit kristal, 
helder en zich voortaan gelijk. 
 
Nadat het wonderlijk ontsprong 
ten bodem van het duister dal 
van mijn begeeren, 
ging het een snelle went'ling aan, 
onder de donkere dans der maan, 
met nacht en sterren 
en toen het uur voltooide in den morgen 
lagen de koude, gouden 
scherven van het festijn tesaam. 
 
Maar zij lag zonder bitterheid 
in mijne arm en sprak: 
nu weet ik wat er brak, 
en schreide en hief te zingen aan: 
 
Op het schip van nu en morgen 
staan der ziele onbezorgde 
schepelingen, die den tijd 
in zich voelen overhellen 
naar het uur, dat snel en diep 
in het dansen om hen riep. 
 
Want het water is waarachtig, 
rustend in zijn middelpunt; 
en der horizon indachtig, 
die het zoet omhult. 




    
        
    

{==309==} {>>pagina-aanduiding<<}

[663] Afscheid(aant.)


Nu het weer is bijeen gebracht: 
een afscheid en een nacht 
tot aan haar bronnen toe verkracht; 
een teruggeloopen donker in het licht; 
uw lichaam teruggeslonken tot dit vederlicht 
vaarwel, dat uit mijn armen zwicht; 
een ster, die zich herstelt aan verre trans 
- met welke wet in evenwicht? - 
o strak en hel heelal, waarin zij was 
het vrije vuur - donker en asch 
waaien in mijn gezicht. 




    
        
    
[664] Registratie(aant.)


Wie van de droom geneest, 
die hij de zijne wist, 
voelt zich, nu er geen roep meer is 
naar dat gewest, 
wel overal vergist, 
maar niet meer tot den dood bevreesd, 
alsof hij iets voor eeuwig mist; 
hij keert naar lied en text, 
waartoe het nu verworden is 
en peinst en leest. 




    
        
    

{==310==} {>>pagina-aanduiding<<}

[665] Herdenken(aant.)


O gij, die ik gedenk met zuiverheden, 
waaruit de sterren en kristallen zijn gesneden, 
gelijk uw lichaam mede. 
 
Waarom is het niet bij elkaar gebleven? 
Dan had ik het gedicht geschreven 
dat in uw bloed stond door te breken, 
dat met uw heengaan is gebroken, 
omdat het nog niet in mij leefde; 
ik heb het zegel van uw bloed niet durven breken. 
 
Onuitgesprokenheden 
staan in mijn mond ontstoken. 




    
        
    
[666] Afval(aant.)


Armte, die over is: 
uitstervende eenzaamheid, 
afval van bitterheid, 
berusting, die dit lied 
zijn schamelheid verleent. 
Ik ken de avond als voorheen 
omwonden van een donker land, 
maar ik ga er niet meer heen. 
Wiens vuur tot aan het eind opbrandt 
zit bij de asch alleen en weent 
terwijl zijn droom de wegen gaat 
door een helder, onverwoestbaar land, 
glinsterend in de doode haard. 




    
        
    

{==311==} {>>pagina-aanduiding<<}

[667] Diepgang(aant.)


Oude gevoelens in het donker vinden, 
alleen bereikbaar met gesloten oogen, 
en lichaam onbewogen, 
opdat de ruimte niet zal hind'ren. 
 
De uren glijden doof voorbij 
langs blijdschappen, die zij niet weten; 
het licht heeft het donker vergeten, 
dat ligt in huis bij mij. 
 
Dat stijgt als water - en het laat 
oogen vanbinnen openslaan 
in landschappen, vergaan, vergaan, 
maar eigen, en het achterhaalt 
een schaduw die er vlucht tot in 
het verst verwijderdste, waarin 
het overgaat in uw gelaat. 




    
        
    
[668] Claude Monet(aant.)


Een weeke maan, bijna om uit te wisschen, 
zooals Claude Monet ze schildert, 
met wolken, niet meer overrompeld door het licht, 
maar mauve en met de oogen dicht, 
zoo zie ik je gezicht 
en bij dit stille vergewissen 
wordt tot eenzelfde vreê vermilderd 
mijn lied, bleek en om uit te wisschen; 
maar overal rondom waken uw wachten, 
de zachte, onveranderlijke krachten 
van uwe liefde, sluimerend intusschen. 




    
        
    

{==312==} {>>pagina-aanduiding<<}

[669] Maria(aant.)


Toen ik ingeslapen was 
in zonneglas, in zonneglas, 
waarvan de kamer was - 
ongeboren in diamant 
van glinstervliezen, ingekeken 
door ongestoorde moederoogen - 
heb ik haar lichaam weergezien: 
een licht met het vermogen 
te kunnen worden kind of ster 
en nu ik me heb bewogen 
moet er een droom geboren zijn 
waarvoor een koning ligt gebogen. 




    
        
    
[670] Maria Magdalena(aant.)


Mijn lichaam ligt bereid tot Paschen. 
Ik keer met u de zoete zalen in 
dier witte, laatste maanden. 
O tuin der aarde, die ik nu bemin 
meer dan mijn eigen ademhalen, 
omdat mijn bloed er in verging. 
O bruid, die na mijn hemelvaren 
zal zingen in Jeruzalem. 




    
        
    

{==313==} {>>pagina-aanduiding<<}

[334B] Verkenning(aant.)


Gij zijt bijeen met bloem en wind; 
een toestand, onbekend; ik wil 
betrachten elk verschil, 
dat zich nog tusschen ons bevindt, 
over te nemen in het woord; 
tot er in dit verlaten oord 
niets anders is dan uw verlies 
en deze winst, dat ik precies 
de grenzen weet van mijn gemis. 




    
        
    
[671] Trance(aant.)


Gij gaaft het huis de stilte. 
Aan de muur van uw afzijn 
liggend, voel ik niet de kilte 
noch de hardheid van de steen. 
 
De elementen zâmen 
zich tegen haar omhoog. 
Het dondert voor de ramen. 
De bliksem boogt. 
 
En zon en sneeuw vergaan er 
tot avond en tot asch. 
De tijd wordt telkens later 
dat ik was. 
 
Van eeuwigheid beslapen 
de kamer, waarin diep 
onder de sluimer uwer name 
wie hier om u insliep. 




    
        
    

{==314==} {>>pagina-aanduiding<<}

[672] Doodlied(aant.)


Bijeen te dichten, woord na woord, 
het lied, waartoe gij nu behoort. 
 
Beteekenissen, die zich strekken 
ver buiten de gewestelijke 
 
der aarde en die landen vinden, 
waarom te weenen in den blinde 
 
het lachen hier vergeten wordt 
en bloed en bloem en bloei verdort. 
 
Om in haar oogen aan te treffen 
de spiegeling van dit beseffen, 
die jubel wordt: 
 
‘o landschap van het licht, ik sta 
hier zingende bij de gena 
 
van dit lichaam, waarin gij zijt 
wuivende vlam en zaligheid, 
 
waarin het lied wordt ingehaald, 
dat met mijn lichaam is betaald’. 
 
Is dit het lied en is zij dan 
dat witte licht, die eene vlam, 
 
dan zullen wij hetzelfde zijn 
bij 't breken van den schijn. 




    
        
    

{==315==} {>>pagina-aanduiding<<}

[673] Diagnose(aant.)


De dingen komen nu vertrouwlijk bij de sêrre: 
de hond, de avond en de verre 
horizon. 
Ik wou dat ik nu kon 
sterven; 
of dat nog eens begon 
leven; 
dan viel dit wel aan scherven, 
wat van de liefde is gebleven; 
waarin alleen nog waanzin wonen kan. 




    
        
    
[674] Aarzeling(aant.)


De wind heeft het leed vernield. 
Nu is niets over 
dan onbekend land, 
waarover 
regen, een nieuw gebied, 
maar ik weet het niet, 
ik weet niet, 
ik dwaal aan den rand, 
ongeloovig, 
ongeloovig. 




    
        
    

{==316==} {>>pagina-aanduiding<<}

[675] Arceering(aant.)


Strepen van lente en maan aan het raam 
van het bosch, waar de boomen de spijlen zijn. 
Ik ben een grijze gevangene van 
den tijd, geleund in het venster der maan. 
 
Dit zwaargeketende landschap rust. 
Ik glimlach en zie de sterren gaan. 
Ik glimlach en zie mijn naam vergaan, 
op eendere wijze uitgebluscht. 




    
        
    
[676] Kafka(aant.)


Ik heb naar je gevraagd vannacht. 
Huiseigenaren liepen 
naar boven en die sliepen 
deden hun deuren open 
om door elkaar te loopen. 
Ik ging een datum binnen, 
die niet meer kon beginnen. 
Vroeger en later stonden 
bijeen met honderd ponden. 
Zoo geurde ook je haar. 
Alles woog even zwaar. 
Tevoren droeg ik nimmer 
zoo'n boordevolle emmer 
toestand en commentaar. 
Maar waar was je? Waar? 




    
        
    

{==317==} {>>pagina-aanduiding<<}

[677] Schakelbord(aant.)


Met geen heden gemengd, 
kan ik u niet meer weten. 
Gij zijt terstond vergeten, 
zoodra ik aan u denk: 
de stop is doorgesleten. 
Alleen een draad van dood, 
buiten de meter om, 
levert nog clandestiene stroom, 
langs zegeling en lood. 


    
        
    


    
        
    
[678] Einstein(aant.)


Uw diepe voeten in de grond 
maken mijn gang van gisteren. 
Ik voel de aarde knisteren, 
onder mijn schoenen terug gerold. 
 
Wij zijn draaiing ten achter 
en maken helling met de zon. 
Bij elke voetstap krimpt de tijd 
en trekt de ruimte krom. 
Langzamerhand ontkom 
ik aan de blinde oneindigheid, 
met haar zuigende krachten, 
voor uw beweging, die de wet 
volgt van de relativiteit. 


    
        
    


    
        
    

{==318==} {>>pagina-aanduiding<<}

[679] 4e Dimensie


I(aant.)


Er zijn geen data in uw dood. 
Ik kan niet zeggen: hedennacht. 
En overal is evengroot. 
Want voor en achter schoven 
ineen; onder en boven. 
Gij kunt alleen nog engte 
bezitten in de lengte, 
waarmee ik op u wacht. 




    
        
    
[680] (4e Dimensie)


II(aant.)


De lagen van uw huid 
schuiven onder elkander uit. 
Onophoudelijk glijdt 
een vlak de tijd naar binnen, 
dat mijn positie snijdt 
en met de uwe samenstelt 
tot er geen voor- of achteruit 
meer is tusschen de dingen. 


    
        
    


    
        
    
[681] (4e Dimensie)


III(aant.)


Ik overleef u met het doel 
uwe gestalte tot mijn dood 
in stand te houden, zielsgenoot, 
in mijn gedachten en gevoel, 
opdat gij ergens nog geheel 
zult kunnen zijn, als nergens is 
omvang in uw verlatenis, 
voor uw gedeelten, die gij mist. 




    
        
    

{==319==} {>>pagina-aanduiding<<}

[682] (4e Dimensie)


IV(aant.)


Ik houd u dicht van binnen. 
Gingend in mij beginnen, 
nu er geen uitweg is, 
deel tegen overdeel 
elkander te doordringen 
met evenveel ontvangen 
en evenmin gemis. 




    
        
    
[683] (4e Dimensie)


V(aant.)


O inhoud van uw zijn. 
Kubieke macht om plaats te nemen, 
die met u is verschenen 
en die niet mind'ren kan, 
hoewel ge niet kunt zijn. 
De steenen 
sluiten zich naadloos aan elkaar. 
Waar woekert nog uw ruimte 
van vrouwenhoofd met hangend haar, 
de schouderbladen en de schuine 
hellingen naar het middel toe; 
liggingsgeluk en loopenspracht, 
het staan op beenen en de kracht 
te bukken naar uw schoen? 




    
        
    

{==320==} {>>pagina-aanduiding<<}

[684] Tromboze(aant.)


De tijd hangt naar u toe 
met slingers van papieren rozen, 
die zijn gebleven in hun bloei. 
Zij vormen in uw dood tromboze 
en in mijn bloed chloroze 
en ik ben moe 
van deze groote pauze. 


    
        
    


    
        
    
[685] Tegenwoordigheid(aant.)


De steenen merken u van deze straat. 
Voor het verleden is het niet te laat 
heden te zijn waarin gij gaat. 
 
Een lijn van gelijktijdigheid 
doet mij u vinden overdag. 
Gij doet een boodschap in de stad 
en keert terug t.z.t. 
De lijn gaat door het bed bij nacht. 




    
        
    
[686] Verrekijker(aant.)


Hoe ver ligt in mijn hoofd uw beeld. 
Centra van zien televiseeren 
u van mij weg. Oog, dat u teelt... 
Ik zal het trachten om te keeren. 
 
Dan trek ik u uit alle sferen 
weer naar mij toe en gij vergroot 
uit al dit donker divergeeren 
tot de gestalte voor uw dood. 




    
        
    

{==321==} {>>pagina-aanduiding<<}

[687] Continuïteit(aant.)


Gij gist in mij met ongestorvenheid. 
Wie gij zonder uw dood had kunnen zijn 
wil met zijn voortzetting tesamen zijn, 
volgens de wet der continuïteit. 
 
Aan beide zijden van de spa die splijt, 
kronkelt de worm en weet zich zonder eind. 
En de geamputeerde voelt nog pijn 
in voet of hand die hem is afgezet. 
 
Zoo ook beweegt zich langs dezelfde lijn 
van onze zielen de saamhoorigheid, 
stip en gedachtestreep ten spijt. 




    
        
    
[688] Film(aant.)


Film over het graf. 
Gij teekent er op af 
met de verlatenissen, 
die lichaam moeten missen. 
Gij komt uzelf tekort. 
Dit is het negatief, 
waarop gij zichtbaar wordt: 
een levend oppervlak, 
waarin gij positief 
ontbreekt, een helle vlek, 
die door het donker trekt. 




    
        
    

{==322==} {>>pagina-aanduiding<<}

[689] Conserven(aant.)


Tijd, in het zand begraven, 
ik zal u eenmaal leven; 
eten van uw conserven. 
Gij kunt niet meer bederven. 
Gij zult mij eenmaal laven 
met duurzaamheid in blik. 
Ik ben achtergebleven 
bij ieder oogenblik. 




    
        
    
[690] Punt(aant.)


Het raam is dood aan deze kant. 
Het heeft geen andere kant. 
De wereld werd een wand, 
waartegen ik beweeg, 
een vlieg, een dunne veeg. 
 
De muren komen op mij toe; 
de zolder en de vloer: 
plat parallelopipedum, 
vertrapt lucifersdoosje en 
de put van Edgar Allen Poe. 
 
Gij nam dimensie met u mee 
uit mijn bestaan. Ik ben alleen 
het onveranderlijke punt, 
waarop gij u verlaten kunt. 




    
        
    
[691] Ganzebord(aant.)


Ik haal u in met achterstanden. 
De dingen komen weer 
als ballen in mijn handen. 
Beurten gaan op en neer 
van 'n spel met oude panden. 
Wanneer ik u passeer, 
moet ik opnieuw beginnen. 




    
        
    

{==323==} {>>pagina-aanduiding<<}

[692] Convexe(aant.)


De rubber van uw leven rekt zich uit 
ver buiten de opperhuid, 
die eenmaal om uw lichaam sloot. 
Gij zijt binnen en buiten kwijt. 
De randen van 't heelal, 
die nergens zijn en overal, 
bekleeden u, o bruid. 




    
        
    
[693] Zijn(aant.)


Uw zijn is toegenomen 
met niets. Nu kunt gij komen 
voor uw begin en achter 
het eind van uw gedachten. 
 
Overal breekt gij uit 
uw inhoud, nergens stuit 
iets tegen u aan, 
waarmee gij zoudt bestaan. 




    
        
    
[694] 13(aant.)


Ontdaan van aanvang en vergaan, 
moet gij mij tegenwoordig zijn; 
val ik tesamen met uw lijn: 
wij hebben twee punten gemeen: 
geboorte en kennismaking. 
Bij de derde aanraking, 
die in het lichaam zich voltrok, 
lig ik met u in 't zelfde vlak. 
De vierde keer dat ik u vind 
is bij mijn dood, dan zijn wij in 't 
kubiek bijeen en nergens is 
de een den ander een gemis. 




    
        
    

{==324==} {>>pagina-aanduiding<<}

[695] Tijdnood(aant.)


De dingen hebben een naamgenoot 
gekregen met uw dood; 
een diepe deelgenoot 
aan holte zonder hart, 
aan volte zonder vat; 
ruimte, die ramen mist; 
schuim, dat tesamen sist. 
Aan uwe buitenkant 
ontbreekt de binnenkant 
en andersom, gij zijt 
met geen geheel op tijd; 
waarmee gij levend was, 
als ieder sprietje gras. 
Zoo zinkt de zon in zee 
en neemt het daglicht mee. 
Ik sta met een gebaar 
voor uw verdwijnen klaar. 
Morgen is nog het meest 
van uw vergaan bevreesd. 
Ik kom in tijdnood met 
mijn allerlaatste zet. 


    
        
    


    
        
    
[696] Positie(aant.)


Hel naar mij over als gij kunt. 
Ik ben uw vaste punt. 
 
Begin een lijn en ik zal weten, 
uw ligging achter het vergeten. 
 
Coördineer u tot de staat, 
die elke ingang openlaat. 
 
Verga niet verder zonder mij, 
want dit gedeelte hoort er bij. 




    
        
    

{==325==} {>>pagina-aanduiding<<}

[697] Spiraal(aant.)


De wind laat in mij leeg 
de holte van uw dood; 
die melodie verkreeg: 
‘ik raak al verder weg 
en nauwelijks terug; 
voortdurender ontbloot 
en nimmermeer terecht; 
steeds dieper uit het lood 
van 't woord, dat mij nog aan u hecht; 
u overal vooruit, 
een cirkel, die niet sluit, 
in ronding, op en af; 
ik dans boven mijn graf, 
een levende spiraal, 
en zonder dat ik ademhaal’. 




    
        
    
[698] 0, 1̸(aant.)


Gij repeteert u als een breuk, 
die niet kan komen tot de som 
waartoe hij strekt, gij onderbreekt 
uzelf in elk bereikte, om- 
dat doodgaan nooit geheel geschiedt 
tegenover het niet. 




    
        
    

{==326==} {>>pagina-aanduiding<<}

[699] Nirwana(aant.)


Waar gij nu zijt is anders niets 
dan wat u onderscheidt van iets, 
een eigendom, zonder bezit; 
doelstelling zonder wit; 
beginsel zonder pit. 
 
Gij keerde in uzelve om 
tot u geen mensch meer tegenkwam. 
Het minste werd het meeste 
tegen het nooit geweeste. 


    
        
    


    
        
    
[700] Acrobate(aant.)


Dan ben je bijna een bol. 
Je brengt je hoofd in het hol 
van je voeten en overal 
ontmoet je het ronde heelal. 
 
Lange strengen van wil 
houden je lichaam stil 
als een stalen veer, die staat 
in zijn eigen overdaad 
 
gebogen boven het punt 
waar hij eindigt en begint; 
moment van dood, in balans 
met 's levens uiterste kans. 




    
        
    
[701] Overdood(aant.)


De dood is om, gij buigt 
tegen uw uitvaart in, 
die tegen u getuigt; 
een lange insnoering 
door het eentonig heir, 
tot het tesamen zijgt. 




    
        
    

{==327==} {>>pagina-aanduiding<<}

[702] Concave(aant.)


Liggend twee heilige heelallen in elkander, 
hoor ik mijn hemel in uw hemel schallen, 
voel ik mijn ronding in uw ronding ballen, 
schuif ik bedachtzaam bolsegment 
na bolsegment langs uwe klingen, 
zonder in u te dringen; 
wij hebben eender middelpunt. 




    
        
    
[703] Cartografie(aant.)


Verten, die fluweel zoomden in onze harten, 
voor het verlangen, om in te rusten, 
totdat de tijden zouden ontbranden, 
(maar onze lusten brandden naar binnen 
terwijl wij wachtten en onze zinnen 
bezaten ons zonder verraad, wij kusten 
een verzuim in slaap en wij gerusten 
gingen de weg in waar de resten 
des levens blijven, de zeer gesusten) 
- hebben het weder tot zich geroepen 
en het afscheid is ons laatste bezit, 
met de bezwering, biddend en wild: 
teeken te laten in onze handen. 
 
Verten, die fluweel zoomden binnen ons hart, 
voor het verlangen om in te rusten, 
werden tot continenten en kusten, 
bereikbaar met een blik op de kaart. 


    
        
    



{==328==} {>>pagina-aanduiding<<}

[497B] Triniteit(aant.)


God scherpt zijn wet op deze steen, 
die mijn bestaan geworden is. 
Maar Jezus Christus geeft ons visch 
en droogt de tranen van geween. 
 
Heeft Eén van beiden zich vergist? 
Wij zijn een duister fenomeen, 
zoolang niet in ons leven rijst 
het licht van den Heiligen Geest. 
 
Heilige Geest kom in het vers, 
waarin gij drieën, één voor één, 
hetzelfde zijt en ik alleen 
nog zingende van U verschil. 
 
Heilige Geest vervul het vers 
zóó gansch dat er geen vezel is 
die niet van Uw belevenis 
vibreert als van de liefde vleesch. 
 
Moeder van Jezus is het vleesch. 
Zuster van Christus is het vers. 
Vader die in de hemelen zijt, 
kome Uw koninkrijk. 





{==329==} {>>pagina-aanduiding<<}

[704] Damascus(aant.)


Er is geen baan voor uw beweging. 
Nadat de ruimte bij u binnensloeg 
naar alle hoeken en u ver genoeg 
inkrimpen kon, dat geen omgeving, 
 
waarin gij om uzelve heenging, 
nog overbleef, geen opening of voeg, 
die u misschien een meter overdroeg, 
ligt gij gesteenigd in versteening. 
 
Ik stond er bij in de realiteit, 
uw mantel toegevouwen op mijn arm. 
Maar later op den weg sloeg God alarm: 
 
‘Ga naar Damascus. Daar wordt u gezegd 
wat ge moet doen. Ga naar Damascus. Recht’. 
Nu wacht ik op het woord dat u bevrijdt. 




[705] (Gij ligt in craquelé verloren.)(aant.)


Gij ligt in craquelé verloren. 
Deellijnen duizelen door u heen 
en maken u tot meer dan een 
en telkens minder dan te voren. 
 
Binnen dit mozaïek bezworen, 
gaat het gedeelde niet van een. 
De breuken geven ook meteen 
uw grondgetal om te behooren. 
 
Want God is groot genoeg om geen 
grenzen te hebben, waar gij buiten 
zoudt vallen en een plaats bereiken, 
 
die Hij niet zou kunnen bestrijken. 
Gij moet met stukken in Hem sluiten, 
maar Hij deelt u voorgoed door 1. 




    
        
    

{==330==} {>>pagina-aanduiding<<}

[706] Code(aant.)


De levenskracht die gij eenmaal bezat 
verdeelt zich nu over het a b c. 
Ik combineer er sleutelwoorden mee 
en open naar uw dood het zware slot. 
 
Het is, in 't vers, de figuratie: God, 
te vinden met de letters g-o-d, 
in deze volgorde, maar niet per se, 
ook andere formaties kunnen dat. 
 
Iedere serie, elke schakeling, 
uit welke taal genomen, is geschikt, 
zoolang ze in de juiste spanning staat. 
 
De dichter, onder 't schrijven, weegt en wikt, 
op dood en leven een schermutseling, 
totdat de deur eindelijk opengaat. 


    
        
    


[707] (Ik vul met mijn gedachten)(aant.)


Ik vul met mijn gedachten 
de tusschenruimte op. 
Ze zijn dezelfde stof. 
Ge krijgt dagen en nachten 
en menschelijke krachten. 
Misschien wandelt ge al, 
een maanlicht waterval 
bewonderend en trekken 
uw voeten verder, wekken 
de wegen op naar God 
en uw voormalig lot. 




    
        
    

{==331==} {>>pagina-aanduiding<<}

[708] Avondmaal(aant.)


Dooiwater in de Mei 
van Uwe liefde, o Heer, 
wordt mij het strenge weer 
der menschenmaatschappij. 
 
Wien Gij Uw vrede zegt 
is vijand vriend gelijk 
binnen het koninkrijk, 
door Uwen Zoon gesticht, 
 
waarin wij allen zijn 
van eender doen en staat, 
nemende brood en wijn 
voor Zijn Godlijk gelaat. 
 
Beker en schotel gaan 
van hand tot mond en hand. 
Christus wordt voortgeplant 
door Zijn gemeente heen. 
 
Adam is hier, voordat 
de appel bitter werd. 
Die ons heeft liefgehad, 
vervult vannacht de wet. 




[709] (Jezus schreef met zijn vinger in het zand.)(aant.)


Jezus schreef met zijn vinger in het zand. 
Hij bukte zich en schreef in 't zand, wij weten 
niet wat hij schreef, hij was het zelf vergeten, 
verzonken in de woorden van zijn hand. 
 
De schriftgeleerden, die hem aan de tand 
hadden gevoeld over een vrouw, van heete 
hartstochten naar een andere man bezeten, 
de schriftgeleerden stonden aan een kant. 
 
En hij stond recht. De woorden lieten los 
van hun figuur en brandden in de blos, 
 
waarmee zij heenging, als een kind zoo licht. 
Zoo geestelijk schreef Jezus zijn gedicht. 




    
        
    

{==332==} {>>pagina-aanduiding<<}

[710] Creatie(aant.)


Uit 'n overrompelende slaap ontwaakt 
in de holen van de nacht. 
De muren suizen. Spiegel die blaakt 
van een geheimzinnig vuren op haar ziel. 
Uit welk heelal? En met welk licht? 
Wat wordt hier al uren verricht? 
Er viel 
iets uit de hoeken naar omlaag. 
De kamer snikt, omdat er traag 
en eindeloos iets uit haar glijdt, 
dat zich genadeloos bevrijdt, 
waarna de grauwe morgen daagt. 




    
        
    

{==333==} {>>pagina-aanduiding<<}

1946-1948


{==334==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==335==} {>>pagina-aanduiding<<}

[711] Doornroosje(aant.)


Houthakkers, die zich in het bosch verklikken. 
Slooten, die op hun bodem staan te roesten. 
Je eigen in de hoogte hooren hoesten. 
Een edelhert met plotselinge schrikken. 
 
Spechten, als zachte mitrailleuren, tikken 
tegen de honderd jaar in eikeknoesten. 
Dat wij elkander tegenkomen moesten 
was te voorzien met langgeworden blikken. 
 
Hier is het uur. Op deze ronde plek 
heeft het tusschen ons plaats, een vuur, 
dat niet verglaast. De groene diepte drinkt. 
 
Terwijl de stilte verder openspringt, 
met boomen van verbazing opgewekt, 
omklemmen wij het eeuwig avontuur. 




    
        
    
[712] (Ik sta verslonden van het oogenblik.)(aant.)


Ik sta verslonden van het oogenblik. 
Kortsluiting met de eeuwigheid 
houdt u bijeen in tijd. 
Met mijn bestaan bestendig ik 
uw statica. Op elke plek 
bevestigt gij uw feit. 
Waarop ik samentrek. Gij zijt 
in 't oog van God de blinde vlek, 
boven mijn tegenwoordigheid. 
Ik heb geen lot. Een woeste bloei 
springt op achter mijn tred. 
Nooit worden wij verleden tijd. 
Zoolang ik mij met u bemoei 
zijn dood en leven zonder wet. 




    
        
    

{==336==} {>>pagina-aanduiding<<}

[713] Complementariteit


I(aant.)


Gij wordt u nog alleen door mij gewaar, 
nu alle dingen met u samenschoven 
tot zware nullen, die elkander dooven 
in eindelooze botsing op elkaar. 
 
Ik ben in dit proces de makelaar 
en mijn u af naar onderen en boven. 
En voor de duur van een gedicht gelooven 
woorden en waarheid zich uw eigenaar. 
 
Dan krijgt ge uw oorspronkelijk getal, 
omdat de eenheid tusschen u verschijnt, 
met zijn geheel aan zijn, dat overal 
zichzelve midden is, begin en eind; 
een bel van lucht, die aan mijn lippen deint, 
plotseling volgeloopen van heelal. 




    
        
    
[714] (Complementariteit)


II(aant.)


Uw deelen leven door, alleen verdween 
hun onderling verschil, zoodat ontstond 
eenheidsaspect, eendere achtergrond 
kreeg uwe dood door deze regels heen. 
 
Een groote vereenvoudiging verscheen 
binnen het andre, dat gij aan u bond 
met uw gemiddelde, het maakte rond 
hemel en aarde, horizon en steen. 
 
Gij kunt niet eindigen, want iedre morgen 
draait gij uzelve glanzend tegemoet 
en elke avond daalt gij in de sterren, 
 
zonder dat zich uw oogen opensperren. 
Er zijn geen vliezen noodig om te zorgen 
voor de verbinding tusschen ziel en bloed. 




    
        
    

{==337==} {>>pagina-aanduiding<<}

[715] (Complementariteit)


III(aant.)


De grond heeft droom gehouden waar gij ligt. 
Beelden verdwijnen niet. Eenmaal gebonden 
aan een substraat, dat ze heeft afgewonden, 
zweeft het geziene over uw gezicht; 
 
maakt het gehoorde in uw oor gerucht; 
geuren verdringen zich voor neus en mond en 
alle handdrukken die zij ondervonden 
doen met een zelfde druk uw handen dicht. 
 
Dit is gelijk aan slapen wat gij doet; 
alleen maar uitgebreider en volstrekter: 
de stof wisselt nu een proces directer: 
de zuurstof brandt onmidlijk op uw bloed; 
het kloppen van uw hart gaat door het hout, 
dat al zijn kamers bij u binnenbouwt. 




    
        
    
[716] (Complementariteit)


IV(aant.)


Ik leef van binnen eender met u door. 
Voor mijn gevoelens maakt het geen verschil 
of geen orgaan u meer bereiken wil. 
Ze zijn d'ervaring een ontmoeting voor. 
 
Gij ligt in het gezicht en in 't gehoor. 
Gij ligt me op de tong als een papil. 
Ik voel u aan in elke zenuwtril. 
Door elke reukcel loopt uw versche spoor. 
 
Om u te ondervinden heeft de tijd 
dood noodig, halt, moet hij discontinu 
langs deze beeldverschijnselen verloopen; 
ze abstraheeren van zijn eigen feit. 
 
Want in de werklijkheid verloren u 
alle zintuigen; is er niets te hopen. 


    
        
    


    
        
    

{==338==} {>>pagina-aanduiding<<}

[717] (Gij hangt alleen met draden aan elkaar.)(aant.)


Gij hangt alleen met draden aan elkaar. 
Binnen u bleef geen zwaarte over, 
waarvan ge zoudt kunnen gelooven: 
dit is mijn hart, dit is mijn hangend haar; 
 
dit zijn mijn armen- en mijn borstenpaar; 
beenen, die van geluk verdooven; 
en voeten, van het stof bestoven 
der wegen, die zij gingen naast elkaar. 
 
De ruwe lijnen in dit fotogram 
geven alleen de holten van de oogen, 
waarin de wereldruimte ligt bedrogen; 
de dunne flanken, waar de wind in kwam. 
Flarden japon houden zich aan u vast, 
alsof gij nog met schouders in hen past. 




    
        
    
[718] (Ik raak de tijd in 't vore, toekomst is)(aant.)


Ik raak de tijd in 't vore, toekomst is 
hierdoor ten achter, het verleden 
krijgt een teruggetrokken heden, 
waarmee het iedere gebeurtenis 
 
gaande doet blijven, ieder voorval is 
bezig en alles wat wij deden 
doet met dezelfde feiten mede 
om te geschieden in geschiedenis. 
 
Wat eenmaal plaats gehad heeft kan niet meer 
ontkomen aan 't verbruikte kwantum tijd, 
dat het gebonden houdt als water zuurstof. 
 
Maar als de stroom van het gedicht haar vuurslag 
door de verbinding slaat wordt gij bevrijd 
van 't eeuwig onherroepelijk weleer. 




    
        
    

{==339==} {>>pagina-aanduiding<<}

[719] Optiek(aant.)


De herfst wordt weer met boomen geel en rood; 
bloedbosschen tegen blauwe luchten, 
waarin de herten langzaam vluchten, 
gestremd door het opaal dat hen vergroot. 
 
Zóó naderbij staat alles met een stoot, 
- in alle tuinen hangen vruchten -, 
dat ik geen grenzen hoef te duchten 
tusschen mijn rijpe droomen en uw dood. 
 
Zonder verwondering zou ik u hier 
zien loopen, nu mijn oogen glanzen 
van een direct geluk, als bij een dier. 
 
Om met u in dit afgerond kristal 
samen te zijn, liggen mijn kansen 
ver boven hun waarschijnlijkheidsgetal. 




    
        
    
[720] Proteïne(aant.)


Achttien aminozuren waren 
het eiwit, waarmee gij begon, 
lees ik in deze lexicon. 
Het doet me door de ruiten staren. 
 
Tellen behoort bij uw verklaren 
en de millioenen zwermen om 
van de uiteengevallen som 
uwer totale aantal jaren. 
 
Groeiringen teekenen zich af 
aan binnenkanten van de stof. 
 
Meting en mooglijkheid bevatten 
de eenheid om uw dood te schatten. 
 
De statistieken loopen door. 
Ik ben u graphisch op het spoor. 




    
        
    

{==340==} {>>pagina-aanduiding<<}

[721] (Koude noordzeeën zijn in mij ontstaan)(aant.)


Koude noordzeeën zijn in mij ontstaan 
en lange nieuwguineawolken rekken 
hun leden uit en willen niet vertrekken, 
zoo vast liggen ze in het blauw tot aan 
 
amerika over de oceaan, 
dat geen columbus meer hoeft te ontdekken. 
Er zijn geen horizonnen op te wekken, 
want ieder oord heeft zijn meridiaan. 
 
Met binnenmeren tusschen rots en licht, 
steil water, gepolijst en trotsch gesticht 
 
op een plateau boven de tijd, dat bloot 
schoof uit de zware gletscher van uw dood, 
 
bitter gebied tegen het ijsmassief, 
heb ik u in de zwarte spiegels lief. 




    
        
    
[722] Raster(aant.)


Ik ben voor u het laatste oponthoud, 
raster, dat u verdeelt in vele 
vierkanten, om u tot de heele 
figuur te voegen, die u openvouwt. 
 
In ieder vakje blijft gij even oud. 
Ik kan afdrukken van u telen 
zooveel ik wil en met u spelen 
zoolang de tegenstand u samenhoudt. 
 
De tijd staat stil. Gij duurt bij deze woorden. 
Ik ga uw gansche leven met ze binnen. 
Gij wordt geboren. Ieder feit heeft plaats 
 
alsof het bij dit oogenblik behoorde, 
zonder zich maar een oogwenk te bezinnen, 
want de herinnering ligt buitengaats. 




    
        
        
    

{==341==} {>>pagina-aanduiding<<}

[723] Willink(aant.)


De buitenmuren van uw dood verrezen 
van morgen bij 't ontwaken voor de ramen. 
De wijzers op de wekker liepen samen 
boven de cijfers, die ik niet kon lezen. 
 
En door mijn lichaam sloegen vreemde vreezen. 
Ik keek de krant in: alle eigennamen 
waren vergeten, in annonces kwamen 
adressen voor, die nergens konden wezen. 
 
Toen ik beneden vroeg, spraken de buren: 
alle huizen staan andersom, wij kunnen 
niet telefoneeren. Het verkeer ligt stil. 
 
Op straat gekomen hoorde ik het schuren 
van steenen tegen steenen en de dunne 
gil van een vrouw, die nog niet sterven wil. 




    
        
    
[724] Excentriek(aant.)


Krachtoverbrenging, sterkteleer, constructie, 
behielden stelsel tusschen u en mij. 
Ik blijf omgeven van een overzij, 
die zich doet onderkennen bij conductie. 
 
Wij staan voortdurend met elkaar in fluctie, 
als eens op bed, in 't bosch en in de wei. 
Dezelfde volzin trekt aan ons voorbij 
in deze vlotgeworden interpunctie. 
 
Verdwalen is tesamenkomen buiten 
binnenbegrenzing, grootte gaat te niet 
tegen zijn overschrijding, wij vergaan 
 
om verder aan elkander te ontsluiten. 
Wij zijn het tijdstip voor met een verschiet, 
waarin geen ruimte om ons heen kan slaan. 




    
        
    

{==342==} {>>pagina-aanduiding<<}

[725] Devaluatie(aant.)


Gij hebt hoeveelheid aangenomen, 
waarbinnen het getal zijn kracht verliest. 
Elke vermenigvuldiging bevriest, 
voor ze tot een product kan komen. 
 
En geen quotiënt, dat uw atomen 
bijeenhoudt, welke termen of het kiest. 
De cijfers loopen door. Som overvliest 
verschil. Teller en noemer stroomen 
 
tegen elkander in. De beide helften 
van het geheel zijn niet meer even groot. 
Ieder totaal ontdoet zich van zijn vracht. 
 
Grootste gemeene veelvoud van uzelve, 
kleinste gemeene deeler van uw dood, 
verheft geen exponent u tot een macht. 




    
        
    
[726] (Nu regent het ook in uw nacht.)(aant.)


Nu regent het ook in uw nacht. 
Wij weten niet aan welke druppels 
het is gegeven om de stippels 
te kussen, waarbinnen gij wacht 
 
op de centripetale kracht, 
die u zal wekken, tot gij huppelt 
naar huis, omdat de regen druppelt; 
een kind, dat om de regen lacht. 
 
Wie zal het merken als er eentje 
naar binnen glipt, die er niet was, 
bij zooveel leven in het groot? 
 
Wie zal het merken in de dood, 
dat er iets minder aan gebeente 
en stof ligt onder zooveel gras? 




    
        
    

{==343==} {>>pagina-aanduiding<<}

[727] Descartes(aant.)

cogito ergo sum

Gij nam zelfstandigheden aan, 
tegen uw eigen lichaam in; 
doorbrak uzelve met begin 
en liet het einde van u gaan; 
 
verloren in zijn eigenwaan. 
Met alle stof in wisseling, 
zijt gij het onbekende ding, 
dat altijd voor u had gestaan; 
 
bereikte gij de buitenkant 
der huid, die in u overging 
tot waar gij zegt: ik denk, ik ben. 
 
Nu staat gij voor uw eigen zin 
met geen bewustzijn in verband, 
dat zeggen kan: ik zie, ik ken. 




    
        
    
[728] Perpetuum mobile(aant.)


De krachten, vrijgekomen met uw dood: 
pols, hartslag, bloeddruk en convulsie, 
behielden spanning en impulsie 
in de contractie van het strakke woord, 
 
dat zijn reflexen door het denken stoot, 
opdat het zijn laatste conclusie 
zal trekken over de emulsie, 
waarmee gij aan de aarde toebehoort. 
 
Rijmen bereiken uiterste omarming, 
terwijl de logica de plexie 
van dit labiele minimum forceert. 
 
Bij deze wederzijdsche sectie 
om 't absolute nulpunt der verarming, 
wordt gij constant in verzen gefixeerd. 




    
        
    

{==344==} {>>pagina-aanduiding<<}

[729] Beklemrecht(aant.)


Al deze goederen in de doode hand: 
karpet en lampekap, buffet en boeken, 
ganglooper, tafellaken, schoorsteendoeken, 
keukengerei, verlaten ledikant, 
 
hielden na elke boedelscheiding stand. 
Ik loop hier tusschen als een hond te zoeken. 
Misschien vertoeft gij nog in een der hoeken, 
want ieder pand wordt tot een onderpand. 
 
De steden breiden uit, het net wordt dichter, 
waarin uw huizing opgeteekend ligt 
alsof er al een streep door is gehaald. 
 
Maar onvervreemdbaar gaat het van de stichter 
op eigenerfde; bij het veemgericht 
van dit gedicht is het opnieuw bepaald. 




    
        
    
[730] Hameln(aant.)


Gij zakt tot aan uw enkels in de steenen. 
De gang van mijn verbeelding is te zwaar. 
De metaphoren vallen uit elkaar, 
voordat zij u de laatste steun verleenen. 
 
Maar al uw zusters loopen op hun teenen. 
In alle spiegelruiten waait uw haar. 
IJler en dunner fluit de vogelaar, 
die om de hoek der woorden is verschenen. 
 
Hij lokt u langzaam over het trottoir 
van deze stad naar huis, buiten de dood. 
Hij voert u langs zooveel herkenningspunten: 
 
de Overtoom, het Leidsche Plein, de Munt en 
de Kalverstraat, dat ik u word gewaar, 
winkelend bij Van Zanten & De Groot. 




    
        
    

{==345==} {>>pagina-aanduiding<<}

[731] (In deze sneeuw ben ik een teekening.)(aant.)


In deze sneeuw ben ik een teekening. 
Een plaat, waarop ik langzaam levend ben. 
Er is geen onderscheid tusschen de boom en mij 
dan dat ik hier en daar bewegend ben. 
 
Verzonken in het eindelooze wit, 
dat om mij ligt geopend, ben ik dit. 
Bevangen door de zelfde zuiverheid, 
waar in de verte ook een kraai op zit. 




    
        
    
[732] Adam(aant.)


Zoete vergiffenis in denneboomen 
van nooit bedreven kwaad. 
Het is hier donker als bij regen, ik verlaat 
de groote weg om tot mijzelf te komen. 
 
Hier hoef ik niet van het geluk te droomen, 
omdat het voor mij staat 
met open oogen, tot het al maar dieper gaat 
het bosch in, langs fluweelen zoomen. 
 
Het paradijs was zacht, omdat het lam 
de leeuw omver kon stooten, toen zij speelden. 
De dood lag nergens op de loer. 
 
Ik raak verdwaald in 't donkerblauwe moer 
en kan niet laten om mij te verbeelden 
dat ik alleen ben op de wereld als Adam. 




    
        
    

{==346==} {>>pagina-aanduiding<<}

[733] Dichtkunst(aant.)


De dikke dronken zwermen van gevoelen 
krijgen kristal, wanneer ze in de taal 
op woorden samentrekken, die ze schaal 
geven, zoodat ze tot geluk verkoelen. 
 
De dichter weet het tijdstip te voorvoelen 
waarop zich deze werking integraal 
voltrekken zal, het woordmateriaal 
wentelt in hem met een donker bedoelen. 
 
Aan beide kanten worden kansen wakker. 
Begrip en lust bewegen naar elkaar. 
Hartstocht en rede komen in contact. 
 
Het scala schokt. De symmetrie verstrakt. 
Uit alle lijnen klimmen steile vlakken 
rondom een nu gegeven evenaar. 




    
        
    

{==347==} {>>pagina-aanduiding<<}

[734] Zelfmoordenaar(aant.)


Toen, in die nacht, kraaide de haan, er hing 
een voorgevoel, dat morgen worden ging. 
 
Een groene boel, zag ik door 't venster heen. 
Een doodstil doel, dat nog te wachten scheen. 
 
Mijn voorhoofd, koel, vel over been, aan 't glas 
dacht, dat daar buiten iemand nog niet was, 
 
of dat er iets gebeurd was, wat niet meer 
hersteld kon worden zonder tegenweer. 
 
Er stonden strepen in de lucht, zoo dreigend. 
Het groene kwaad vertrok een ooglid, zwijgend. 
 
Ik kreeg, als in mijn jeugd, uren geduld 
met een geheim, dat nimmer werd onthuld, 
 
maar met de doovenetels en het gras bedroefd 
beneden in het midden van de nacht vertoeft. 
 
De klokken hebben keer op keer een waarschuw. 
Over mijn witte vingers loopt een haargruw. 
 
Iemand, die ligt begraven, weet zooveel. 
Ik grijp mijzelve langzaam bij de keel. 
 
Mijn hals schiet als een stengel uit mijn rug, 
nu ik hier bengel aan de buitenplug. 




    
        
    

{==348==} {>>pagina-aanduiding<<}

[735] Olifant(aant.)


Gedicht, ik moet u baren in 't bestek 
van eten, werken, slapen en ontwaken. 
Ik weet niet hoe de anderen u maken 
en of gij niet ontijdig zijt gewekt. 
 
Maar als gij niet geboren wordt verzaken 
plicht en emplooi hun toegewezen plek. 
Ik kan niet meer in het gareel geraken 
zoolang ge mij de afgrond over trekt. 
 
Tiran en God, leer mij u op te schrijven 
onder de oogen van mijn principaal, 
op de w.c. of waar men u ook vindt. 
 
Een olifant moet jaren zwanger blijven. 
Leer mij de tijd te hebben, duizend maal. 
Er staan toch negen maanden voor een kind? 




    
        
    
[736] Inflatie(aant.)


Gij hebt de dingen doorgedeeld. 
Alles is tweemaal; uit elkaar. 
Het tellen wordt mij openbaar. 
Ik word de doode beeldenaar 
van het oorspronkelijke beeld, 
dat ik mij uit u had geteeld, 
op elk betaalmiddel gewaar. 
Gij zijt voor immer uitgespeeld 
aan iedereen, met huid en haar. 




    
        
    

{==349==} {>>pagina-aanduiding<<}

[737] Kegelsnede(aant.)


Ik houd u in beraad. 
Een stuk van uw gelaat 
staat in mijn achterhoofd. 
De wereld ligt gekloofd 
met deze bijlslag in 
elke verandering. 
Gij brengt uzelve aan 
tegen de nieuwe maan. 
Het donkere ovaal, 
waarmee ik u bepaal, 
komt door de muren heen, 
overal waar ik ben; 
schuift voor de volle zon; 
o blinkend medaillon, 
bleeke camee en wit 
geldstuk dat ik bezit. 




    
        
    
[738] Kinderangst(aant.)


Ik durfde niet omzien, doch wist dat het er was: 
een witte heks voor het vensterglas. 
 
Nachten genoeg, dat je haar niet ziet, 
maar juist als je bang bent, zij je ziet. 
 
Ik lig met mijn rug naar het raam, zij kan 
niet zien wat ik denk, maar ik voel een vlam 
 
steken van angst in mijn rug, o dat 
iemand mijn mond openriep, want dat 
 
een witte heks voor het venster danst, 
achter de angst van mijn hart verschanst, 
 
die mij met tintelend tarten verraadt 
aan de maan, waarmee zij te lachen staat. 




    
        
    

{==350==} {>>pagina-aanduiding<<}

[739] Het weer is goed(aant.)


Ik dacht bij haar te vinden wat ik zocht. 
Ik klopte op haar deur. 
Ze liet me in. Ze zat alleen. 
De lamp hing in een strakke schijn. 
Ik dacht: hierbinnen zal het zijn. 
 
En 't heeft een oogenblik geleefd. 
Was hare hand niet witter dan het licht? 
En stiller dan de stilte van 
't vertrek, dat hield den adem in? 
 
Maar het verwerd, en gaande-weg 
kwam ze op me toe als iedereen. 
Ze zei: we zullen wandelen, zeg. 
Het weer is goed. De weg is recht. 




    
        
    
[740] Herzelving(aant.)


Ik zie mij in de winkelruiten gaan. 
Er is geen duidingsteeken meer 
dat ik met hem heb uit te staan. 
Ik groet u niet, vreemde mijnheer. 
 
Maar nu ik op mijn kamer zit 
dwingt hij mij naar de spiegel en 
zien wij elkander zonder hem, 
die 'k in de straten achterliet. 




    
        
    

{==351==} {>>pagina-aanduiding<<}

[741] Dorp(aant.)


Ik wandel op een ansichtkaart. 
De huizen worden aangestaard, 
achter hun lijm bewaard. 
 
Gelegen onder een vernis, 
dat van vervlogen jaren is, 
blijft ieder ding zooals het is, 
 
binnen een vlak horizontaal, 
met geen andere verticaal 
dan deze dikke patina. 
 
Van morgenrood tot avondrood 
staan wij aan scherpe schijnen bloot, 
maar geen belichting brandt ons dood. 
 
Wij glanzen de illusie terug 
tot een spiegeling in de lucht. 
Wij komen niet over de brug. 




    
        
    
[742] Lente(aant.)


Het blauw is in de lente aan 't gebeuren 
als bij een vrouw het zuiver openbaren 
van haren maagdelijken staat. 
Scherp ligt het wit aan de bevruchting bloot 
van rood en goud, de dag hangt achterover 
met oogen van een kind dat kan gelooven 
in al de sterren en de warm geworden nacht. 
De eeuwige verblinding is volbracht. 




    
        
    
[743] Woestijn(aant.)


Door eenzaamheden in woestijn herschapen, 
ben ik mijn eigen kemel en oase. 
Onder de sterren tusschen oost en west 
lesch ik mijn dorst aan oorspronkelijk water. 






    


{==352==} {>>pagina-aanduiding<<}

[744] Twee sonnetten voor Spanje


I(aant.)


De spoorbaan langs, onder het viaduct 
tast hij de steenen af tot aan een spleet, 
die hij nog van vandaag te zitten weet 
en brengt de lading aan. Het is gelukt. 
 
Dan staat hij voor een oogenblik gebukt 
en wordt van binnen heet en koud en heet: 
het is te laat, de ander heeft hem beet 
en houdt zijn voorhoofd op den grond gedrukt. 
 
De cel omspant hem in een harde stilte. 
Ik krijg den kogel, denkt hij zonder angst. 
Wat ik moest doen heb ik gedaan, omdat 
 
het vaderland mij hiervoor noodig had. 
De deur gaat open. In de ochtendkilte 
is kort het schot, maar Spanje leve lang. 






    

[745] (Twee sonnetten voor Spanje)


II(aant.)


Trekt een cordon om het schiereiland heen 
en laat geen goudfazanten meer ontsnappen, 
Franco, die als een ekster staat te klappen 
en voor diktator speelt, vang je meteen. 
 
Geen laars blijft langer aan een nazibeen 
om op het lichaam van een mensch te trappen. 
Hoe zullen ze naar adem loopen happen, 
wanneer ze zwoegen tusschen puin en steen, 
 
dat wij hen laten ruimen, want wij bouwen 
een nieuw Europa op, iedere stad 
zal als een phoenix uit haar asch verrijzen. 
 
Wij zullen ze aan onze kind'ren wijzen 
en in de nachten fluist'ren tegen vrouwen 
den naam van Rotterdam en Leningrad. 






    


{==353==} {>>pagina-aanduiding<<}

[746] Voor Spanje


I(aant.)


Achter de Pyreneeën hurkt het beest. 
Gevlucht over de Alpen uit Germanje, 
vond het een schuilhoek in 't perfide Spanje, 
doortrokken van de veile Philipsgeest. 
 
Uit wraak en angst martelend om het meest 
wie in zijn klauwen valt aan vel en franje, 
staat in de keel van elk een bloedkastanje, 
die daar zijn noodlot in de loopen leest. 
 
Stalin waar zijt ge? Waar is Roosevelt? 
Mannen van Albion, Amerikanen, 
verlaat opnieuw kantoor, fabriek en veld. 
 
Haalt voor den dag de opgevouwen vanen. 
Weet dat voor geen van ons de vrijheid geldt, 
als wij niet oogenbliklijk toeslaan samen. 






    

[747] (Voor Spanje)


II(aant.)


Goya, luguber zijn uw creaturen. 
Gij bondt ze aan uw doeken, naar de wet 
van de schoonheid, die het penseel bestuurde. 
Zie het Iberië bevolken met 
 
moordenaars van het noorden, die nog net 
konden ontkomen aan de dioscuren; 
Germaansche wolven, huilend met d'ongure 
monsters van Barcelona en Madrid. 
 
Tusschen de siërra's legeren de helden 
van de guerrilla, hun gering getal 
slinkt zienderoogen, nu de tijd verstrijkt. 
 
Wanneer komen de groote grijze velden 
vliegtuigen van de vrijheid met hun val- 
schermtroepen helpen, voordat het bezwijkt? 




    
        
        
    

{==354==} {>>pagina-aanduiding<<}

[748] (Is Eelco Sötemann voor niets begonnen?)(aant.)


Is Eelco Sötemann voor niets begonnen? 
Dat kan niet meer; elf dagen duren lang. 
Wat weten wij op onze leeftijd van 
de tijd, gemeten aan de wiegezonnen, 
 
die uit de zijde in zijn oogen stonden 
met zooveel bloemen tot het niet meer kon 
en hij ze toe deed over deze bron? - 
Kleine cocon onder een blad gevonden... 
 
Moeder van Eelco, laat het hoofd niet hangen. 
Uw zoon is om u. Gij staat midden in 
de rechte vlammen van zijn voortbestaan. 
 
Vader, begin vandaag met zijn begin, 
dat uit u in de wereld ligt ontvangen; 
gij zijt met hem uit wandelen gegaan. 




    
        
    
[749] Doodbeeld(aant.)


Gij zijt geheel uiteen gegaan en liet 
geen punt centraal, dat niet werd opgeheven. 
Ik heb de lange stippellijn geschreven 
van uw beëindiging tegen het niet. 
 
Het is de verste kans die gij mij biedt 
om u te volgen onder in het leven: 
ieder verdwijnen aan mij door te geven 
met elke nieuwe ster die weer verschiet. 
 
De dood laat uw ontzielde plaatsen achter, 
maar sterren vallen in de horizon 
en snelle wenschen reiken voor mij uit. 
 
Het is de oude afstand uit de nachten, 
dat ik u in mijn armen nemen kon. 
Dezelfde woordschema's hielden het uit. 


    
        
    


    
        
    

{==355==} {>>pagina-aanduiding<<}

[750] Verwildering(aant.)


Steeds meer bij zich vandaan is aangevangen 
uw voortbestaan, een stergewijze vlucht. 
Reeksen bestanddeel, afgesnoerd, bevrucht, 
zie ik als dril in voorjaarsslooten hangen. 
 
De sterrebeelden slaan hun witte slangen 
tegen de nacht, krioelen doet de lucht 
van kleine dieren in hun paringszucht. 
Gij existeert met omgekeerd verlangen. 
 
Hoe zal ik u nog volgen op uw tocht? 
Gij hebt mij met uw onmacht overmocht 
uzelf te blijven tegenover mij. 
 
Tot aan uw onbekende overzij 
ligt tusschen ons de generatie in 
uwer voortdurende verwildering. 






    

[751] Auschwitz(aant.)


De wind vertelt het zonder het te weten. 
Er is geen zegsman of gehoor gebleven 
die u vermonden. Gij zijt opgeheven. 
Ik weet opnieuw, dat ik u ben vergeten. 
 
Linten van lucht, in trilling weggedreven, 
kwamen de woorden niet weerom, de feiten 
konden geen taal behouden en versleten. 
Ieder bewustzijn bracht zich om het leven. 
 
Met geblindeerde treinen meegegeven, 
grauwe wagon op dood spoor afgehaakt 
ergens in vreemde oorden staat gij daar. 
 
Krijtletters door mijn eigen hand geschreven 
bestemmen u van buiten koud en klaar 
voor deze plek, waar gij werd afgemaakt. 




    
        
    

{==356==} {>>pagina-aanduiding<<}

[752] Permanent wave(aant.)


Gij staat uzelve af aan de omgeving 
zonder over te blijven op de plaats 
waar ik u vast wil leggen, inderhaast 
met verzen, tot een durende beleving. 
 
Zij komen in afzonderlijke zweving, 
nu er geen tijd meer is die hen beslaat. 
Woorden verwateren vóór uw gelaat 
zich kan bestendigen aan hun bestreving. 
 
De golven geven u gebroken weer. 
De spiegels plooien zich voor uw verdwijnen. 
Plaatijzer kruipt over de daken. 
 
Rukwinden doen uw rokken haken; 
maar in uw armen staat de dood te deinen 
tusschen de open deuren naar 't weleer. 




    
        
    
[753] Blokkeering(aant.)


De circulatie van uw roerend goed 
maakt mij van binnen tot kantoor. 
Ik moet trefwoorden vinden voor 
de daaglijks wisselende overvloed 
 
waarmee uw lichaam bij mij staat te goed. 
De verzen registreeren door- 
loopend het saldo. Ik bevroor 
al wat met u te maken hebben moet 
 
in deze bank. De kluizen liggen vol 
certificaten van uw wezen, 
in welke bindingen het zich onttrok 
 
aan de directe duiding; op de rol 
van het register staat te lezen 
de nominale waarde van het blok. 


    
        
    


    
        
    

{==357==} {>>pagina-aanduiding<<}

[754] Klerk(aant.)


Het ruischt van morgenstond tegen mijn slaap. 
Blessuren zang, beneden in de straat. 
Wandelvereeniging. Het is te laat 
om mee te gaan. Vaarwel meisje en knaap. 
 
Ik lig voor elke mooglijkheid te raap 
in deze zondagochtend, die vergaat 
langs wijzerplaten, waar geen tijd op staat, 
zoo houdt de eeuwigheid mij voor de aap. 
 
Noodzaak en uur hebben elkaar gemist. 
Er gaat geen trein vandaag. Op het kantoor 
komen de dagen zich een datum voor, 
in alle stilte, waar niemand van wist; 
want maandagmorgen, des te ongewender, 
zien wij de zoete fout op de kalender. 




[755] Status nascendi(aant.)


De lauwe visschen van de warme morgen 
suizen dooreen, de atmosfeer 
houdt duizend lichamen verborgen 
en geeft ze weer. 
 
Geboorten liggen onbestorven 
in nieuwe moeder neer 
en worden iedere keer verworven, 
zetten zich af en ik bezweer 
volgende vormen met de zorgen 
van een voorzichtig dier. 





{==358==} {>>pagina-aanduiding<<}

[756] Status morendi(aant.)


Ik ken u niet dan in de naaste dood, 
want uw verschijnen staat aan zooveel bloot, 
dat het u doet verdwijnen in de schoot 
der ijzermijnen van uw lot. 
Gij kunt niet duren buiten dit. 
Voordat gij ademhalen wordt, 
heeft zich uw lichaam opgeschort. 
Gij komt een mensch te kort. 
 
Als ik bedenk, hoe het zou zijn 
wanneer gij plotseling voor mij stond, 
met onder uw voeten grond, 
en voor uw oogen al het mijn 
der wereld weer het uwe werd, 
 
ontbreekt een onbekende wet 
waarom het niet gebeurt. 
Ik heb er alles op gezet. 
Ik pas u op het heden toe, 
dat tot uw wezen reduceert. 
Uit elke samenstelling, hoe 
heterogeen, gij resulteert. 
Maar uwe oogen vallen toe, 
zoodra ik me heb omgekeerd. 




[757] (O minimum dat zonder menschen is)(aant.)


O minimum dat zonder menschen is 
en vol van u alleen. 
Naar deze kleine vensternis, 
die van de wereldruimte de essence is, 
leid ik u heen. 
 
En gij zijt nimmer weggegaan. 
Maxima verten krimpen saam 
tot maan, die oog in oog komt staan 
met dit aandachtig raam. 





{==359==} {>>pagina-aanduiding<<}

[758] (Nu zijn wij eindelijk bijeen)(aant.)


Nu zijn wij eindelijk bijeen 
in de gebogen banen. 
Duizendmaal ga ik langs u heen 
of loopen wij tesamen; 
kom ik u tegen en verdwijn 
om u weer in te halen; 
en vroeger was het eenderlei, 
alleen op kleiner schalen. 




[759] (Gij hebt u uit mij weggenomen.)(aant.)


Gij hebt u uit mij weggenomen. 
Er is geen ruimte vrijgekomen. 
Ik droom dezelfde droomen. 
 
Gij zijt gestorven in uw leden, 
maar deelt u aan mijn lichaam mede, 
alsof gij niet zijt overleden. 




[760] (Al sta ik in uw vleesch geaderd)(aant.)


Al sta ik in uw vleesch geaderd 
en in uw hoofd gemarmerd 
en in uw hart gehamerd, 
 
uw oog met honderd, honderd 
verwonderingen donkert 
wanneer ik u benader. 




    
        
    

{==360==} {>>pagina-aanduiding<<}

[761] Hoonte(aant.)


Vlak voor de ramen staat het boomtheater. 
Insecten trekken strepen langs de ruit 
en vlinders buit'len om elkanders buit. 
Een dikke duif vliegt in de groene krater 
 
van bladeren, een duiker onder water, 
en komt er aan de andre kant weer uit. 
Het leven, tegen dit decor gestuit, 
wordt speeltoneel terwijl ik kijk en staat er. 
 
Ik heb van de natuur nog nooit genoten 
als hier op Hoonte in de Achterhoek. 
Mariahoeve heet het hooge huis. 
 
Hier krijgt het oogenblik voldoende grootte 
en achtergrond, een eeuwig open doek 
voor de verbeelding van het paradijs. 




    
        
    
[762] Autodroom(aant.)


Onder carbidlantarens, 
in een ovaal verloren, 
van avondstond omzoomd, 
snorren miniaturen 
automatieken rond. 
Meisjes met open mond 
roepen achter de sturen 
de andere mechanieken, 
waarin de poppen knikken. 
Ik kan de kreet niet hooren, 
door het geraas verdoofd. 
Toeschouwers staan verchroomd 
tegen elkaar gevroren, 
van aangezicht gekloofd. 
En het gras schijnt legendarisch, 
alsof, wat hier gebeurt, niet waar is. 




    
        
    

{==361==} {>>pagina-aanduiding<<}

[763] Quadratuur(aant.)


Een hooge, harde loop over de steenen 
heeft mij vanavond toegeschenen 
haar gang te zijn, ik stormde naar 
de deur: een leege straat, alleen 
een been, dat om de hoek verdween. 
 
Zoo zal het altijd wezen waar 
ik woon: een eenzaam huis en gij 
komt midden in de nacht voorbij 
als van een afgelegd bezoek: 
uw werklijkheid, die gaande is, 
- ik weet, dat ik mij niet vergis -, 
maakt plotseling een rechte hoek, 
het uur, waarop ik u vervloek: 
ik hol de huizenblokken om: 
hetzelfde been staat andersom 
en lange stukken muur van steen 
staan vierkant om mijn voeten heen. 




    
        
    
[764] Treinnimph(aant.)


Het leven ligt te bloeien aan haar wang. 
In zoete welving steekt de kin naar buiten 
om met een gleuf tegen haar lip te sluiten, 
die met de bovenlip staat in ontvang 
 
van kussen, die als koele winden fluiten. 
Wat zijn haar beenen rank en recht en lang. 
Knieën en enkels en de slanke kuiten 
staan met het rokje strang en in bedwang. 
 
Zijn wij in Amsterdam, vroeg ze tenslotte. 
Ik stotterde. Ik kon geen antwoord geven. 
Een ander was mij voor en kreeg haar blik. 
 
Toch valt er met een dichter niet te spotten: 
omdat hij alles al heeft opgeschreven 
maakt hij zich achteraf niet dun of dik. 




    
        
    

{==362==} {>>pagina-aanduiding<<}

[765] Dief(aant.)


De kamer kraakt met kreten in het hout. 
Langzame voeten schuiven langs de stoelen 
en mijn gedicht verandert van bedoelen, 
dat stond te rijmen op het woord vertrouwd. 
 
Zijn vorige intenties worden oud, 
want ik hoor handen op de tafel voelen. 
Voor alle beelden, die tesamenspoelen, 
verrijst dit eene, hard en heet en koud: 
 
een dief in 't donker. - Ik beweeg mij niet. 
Ik moet het aan de dichtkunst overlaten, 
wat er het volgend oogenblik geschiedt; 
 
een dief alleen zal niemand kunnen baten; 
gevangen in het vers kan hij geen kwaad en 
is hij de schrik der schoonheid die verschiet. 




    
        
    
[766] Democraat(aant.)


In deze kamer ben ik eindlijk thuis. 
Ik zal geen vers meer schrijven dat mijn leven 
uiteen moet rukken om te zijn geschreven. 
Ben ik een dichter, dan is 't per abuis. 
 
Ik lees het nieuwe boek. De kachel suist. 
Geertruida staat een overhemd te strijken. 
Ik hoef maar van de bladzij op te kijken 
om te beseffen welk geluk hier huist. 
 
Zoo zal het door de jaren blijven duren. 
We krijgen straks een kind en mijn pensioen 
zal voor onze ouwe dag het zijne doen. 
 
We hoeven niet voortijdig te verzuren. 
Ook leven wij in vrede met de buren. 
De eene heet Van Brakel, de ander Griffioen. 






    


{==363==} {>>pagina-aanduiding<<}

[767] Draaideur(aant.)

voor A.A.M. Stols

Nu gij niet meer afzonderlijk bestaat, 
maar uw hoeveelheid in de doode sommen 
van al het andere wordt opgenomen: 
een rijk van nullen dat gij binnengaat; 
 
totaliteit, die gij alleen verlaat 
de keeren, dat ik van u lig te droomen, 
om tot het oude onderscheid te komen: 
een vrouw die voor en in de spiegel staat; 
 
wandel ik slapend langs de winkelramen, 
opdat zij u weerkaatsen in de straten, 
 
doe ik de glazen toegang langzaam open, 
of ge me achterop zoudt komen loopen, 
 
en in de draaideur kijk ik achterom: 
ik zie uw lippen zeggen: ja, ik kom. 




    
        
    
[768] Ovoïde(aant.)


Ik ben een ei in 't midden van voorheen. 
Een bril, die door mijn dooier ziet, bemerkt 
de dikke slierten van begin, dat werkt. 
De stilte staat met randen om mij heen. 
 
De handen, die mij vinden, worden steen. 
Binnen en buiten, wederzijds beperkt 
langs de ovale schaal, zijn even sterk 
en hebben met elkaar geen punt gemeen. 
 
Ik kan niet breken, want er is geen stoot. 
Ik kan niet sterven, want er is geen dood. 
 
Gestadig gaan de bloedmillioenen rond, 
schuimend van hart tot hart, van mond tot mond. 
 
Columbus ligt te kraaien in zijn graf, 
als kwam de ronde aarde op hem af. 




    
        
    

{==364==} {>>pagina-aanduiding<<}

[769] Het meisje en de trom(aant.)


Zij had een trom gevonden om te slaan. 
Toen werd zij van metaal en kreeg haar handen 
opnieuw van God oorspronkelijk in handen 
om op de trommel met stokken te slaan. 
 
Om met de trom op het tooneel te staan 
achterovergebogen aan de banden 
die haar verbonden met de bonzen van de 
gespannen wanden van dit gromorgaan. 
 
Haar oogen zijn gesloten, want zij voelt 
het rhythme door haar lichaam zegevieren, 
een drift, die zich op de roffelen koelt. 
 
Offer en overmacht slaan om en om. 
Meisje en instrument paren als dieren; 
het levend meisje en de doode trom. 






    

[770] Topaas(aant.)

voor A.A.M. Stols

Vazen van zondagmiddag. Stilteslot, 
voorbij onze topazen wandeling; 
langzame verte en herinnering, 
die er doorheen komt als een open stad. 
 
Mengsel van macht en onvermogen, dat 
de werklijkheid doorbreekt, een schuwe schim 
met blauwe flanken in zijn volle klim. 
Mijn leden loopen in een oliebad. 
 
Ik zal het doel bereiken, nu het al 
gedeeltelijk vandaag geworden is, 
gisteren tegemoet, over mij heen. 
 
Het is of God zich met de tijd vergist: 
leven en dood schuiven een dag ineen, 
die voortaan voor ons tweeën wezen zal. 




    
        
    

{==365==} {>>pagina-aanduiding<<}

[771] Foetus(aant.)


Dit is het leven, veilig en voldaan. 
Binnen een vrouw ontstaan ze bij elkander: 
twee oogen en twee ooren om den ander 
of tegelijkertijd, een neus komt staan 
 
tusschen de wangen en een mond vangt aan. 
Het bloed, die donkre, ingebouwde brander, 
houdt overal zijn uitloopers voorhanden, 
om nieuw gebied te voegen aan lichaam. 
 
Misvormde voetjes voelen nergens grond. 
Stomphandjes stulpen hulpeloos naar buiten. 
Het rompje is een klompje kindervleesch. 
 
Maar vocht en vliezen van de moeder sluiten 
het onvoltooide toe in deze geest, 
dat er een mensch langzaam wordt afgerond. 




    
        
    
[772] Bruidegom(aant.)


De weg is ochtenddicht. Mijn fiets rijdt snel 
al maar hetzelfde grijs in. Achter mij 
volgt een loodrechte muur van mist. 
Bodem en berm worden alleen gegist. 
Ik ben een donkre sleuf door deze versche 
zalen van jong metaal, dat bruist 
met zachte zeeën in mijn ooren, sleep 
een diepe reep verrassing door die stille 
bruidschat der morgen. Zie de bruidegom komt. 




    
        
    

{==366==} {>>pagina-aanduiding<<}

[773] Vendutie(aant.)


Te huur. Hartkamer. Ongemeubileerd. 
Inboedelveiling. Makelaar Mak van Waay. 
Oude illusiekast. Bijzonder fraai. 
Stilleven van Jan Sluyters. Gesigneerd. 
 
Old Finish, dat in goede staat verkeert. 
Een in zichzelf verzonken papegaai. 
Een microscoop. Restanten Heerenbaai. 
En wat u verder wordt gepresenteerd. 
 
Kijkdagen elke dag op dit adres. 
Genegen om te ruilen tegen zes 
werkdagen en een zondag in de week. 
 
Ouderdomsrente, een begrafenis 
en nog een steen, waarop te lezen is: 
hier liet de dood zichzelve in de steek. 




    
        
    
[774] Winnetou(aant.)


O oude boek met zijn aparte geur. 
Zoet en verzaligd uur, 
dat ik u las en zat in suizen neer, 
om ons tesaamgetrokken tot een muur... 
 
Sinds braken de gebeurtenissen door 
des levens en te loor 
ging uw verhaal in het wereldrumoer. 
En mijn geheugen wist uw woord niet meer. 
 
Hier vinden wij elkaar eindelijk weer. 
Gij hield dezelfde kleur. 
De blanke toovercirkel van weleer 
opent zich en ik sluit de deur. 
 
Opnieuw begint het zoeken van het spoor. 




    
        
    

{==367==} {>>pagina-aanduiding<<}

[775] Extemporeetje(aant.)

in vino veritas

Ik weet niet in welke richting ik lig. 
De deuren staan achterstevoren. 
Ik kan met mijn haren de hoogte hooren 
en zien met mijn tweede gezicht. 
 
Dit wordt op den duur toch weer een gedicht, 
wanneer je het later door een 
expert, die je nu niet mag storen, 
laat beoordeelen; zien wat hij zegt. 
 
Lange loodlijnen lodderen 
tegen de diagonaal 
waar ik eenvoudig een streep door haal, 
 
om niet langer te moeten modderen 
in deze kubus, nu mijn gehoorbeentjes 
rollen over mijn wentelteentjes. 






    

[776] Werkster(aant.)

voor ds Buskes

Zij kent de onderkant van kast en ledikant, 
ruwhouten planken en vergeten kieren, 
want zij behoort al kruipend tot de dieren, 
die voortbewegen op hun voet en hand. 
 
Zij heeft zichzelve aan de vloer verpand, 
om deze voor de voeten te versieren 
van dichters, predikanten, kruidenieren, 
want er is onderscheid van rang en stand. 
 
God zal haar eenmaal op Zijn bodem vinden, 
gaande de gouden straten naar Zijn troon, 
al slaande met de stoffer op het blik; 
 
symbolen worden tot cymbalen in de 
ure des doods - en zie, haar lot ten hoon, 
zijn daar de dominee, de bakker en de frik. 






    


{==368==} {>>pagina-aanduiding<<}

[777] Veewagen 1945(aant.)


Hoe kwam ik weer in mijn dijen te staan? 
Ik stond vastgeschroefd op mijn tenen. 
Er drong een juffrouw tegen mij aan. 
Het heeft bijna liefde geschenen. 
Ik was er misschien nog op in gegaan, 
doch mijn buik brak boven mijn benen. 
 
Een heer zei tot een vreemde mijnheer: 
mag ik u eventjes plagen. 
En hij nam twee centimeter meer, 
ten koste van de hele wagen. 
 
Dat duurde drie dagen. De geest hing neer 
in rafels, die rafels kregen. 
Ik ging middendoor, maar het deed geen zeer, 
want de anderen hielden het tegen. 
 
Ik keek tussen kragen en achter in ogen 
en zag het leven aan vel en vernis. 
Wij voelden ons in elkander bedrogen 
tot op het canvas, geen vlees en geen vis, 
maar borende botten en ellebogen, 
een massa, waarin de mens een logen 
en stuk voor stuk ongelukkig is. 
En de wielen joegen over de rails... 




    
        
    

{==369==} {>>pagina-aanduiding<<}

[778] Atoombom(aant.)


Vannacht was het noorden hier 
en vroeg aan mij om kwartier. 
Ik zei: mijn horloge is hard. 
Maar neem gij een vierde part. 
 
Het oosten kwam bij mij op 
met de helft van de maan er op. 
Ik keek naar de kazen om: 
zij lagen nog vol en dom. 
 
Het zuiden ook staat in huis 
met zijn geboortebewijs. 
De zonnewijzer belandt 
niet in het derde kwadrant. 
 
Het westen, terug van de reis, 
brengt zandloper mee en zeis. 
Ik hoor een schurend geluid 
en buiten voortdurend gefluit. 
 
Nu slaat de bom uit elkaar 
de dingen, de dichter, de taal. 
Een reflex in mijn vingers schrijft 
dit af terwijl het verstijft. 




    
        
    

{==370==} {>>pagina-aanduiding<<}

[779] Amethist(aant.)


Er komen zieke plekken in de boomen. 
De avondzon verpluist in zachte mist. 
Aardappelloof-rookwolken-amethist 
staat als een steen, met neergezonken zoomen. 
 
Ik zie een boer er in naar huis toe komen. 
Hij is van aardewerk, zoo langzaam is 't 
dat hij beweegt binnen de loome lijst, 
die hem al wandelend houdt opgenomen. 
 
De prent veroudert en valt uit elkaar. 
De steenen weenen en verdwijnen tusschen 
de watten, die daar hangen als een kussen 
 
donzen grisaille groeisel. Hier en daar 
steekt nog een pijn van licht over de vacht 
uit de foedralen van de zware nacht. 




    
        
    
[780] Ectoplasma(aant.)


Wat uw materie heeft 
contact met mij beleeft 
in de metalen maan, 
in de vergulde zon, 
in 't zilver sterrespoor; 
een glinsterend koïnoor, 
dat aan mijn ogen kleeft; 
hun wimperen verstijft. 
Als voor de film gespeeld 
staan beide blikken strak 
tegen het glanzend vlak, 
dat mij van u omgeeft; 
een koepelglazen dak 
waarin het licht verstuift, 
dat langs mijn leden kruift. 
Het ijzervijlsel beeft, 
waar ik als een magneet 
wandel door uw vergaan. 
Vegen en strepen staan 
of gij wordt afgebeeld. 




    
        
    

{==371==} {>>pagina-aanduiding<<}

[781] Hangkast(aant.)


Kleren, die van u waren, 
behielden mode en profiel 
als om u uit te sparen, 
hoewel gij samenviel. 
 
Als ik de deuren open komt mij tegen 
het ongeleefde, zoudende zijn gegaan 
in winter, zomer, zon en regen 
met deze tooi van uw bestaan, 
o wezen, dat ik onderken, 
maar dat zich niet laat wisselen 
voor de illusie die ik bouw; 
hier werd de tijd zichzelf te nauw. 
 
Gij groeide van uzelve weg, 
buiten centuur en sjaal 
en alles wat ik van u zeg 
blijft hangen als een voile. 




    
        
    
[782] Mamré(aant.)


De wind staat in de eiken als een zee 
van marmora, een harde mijmer bleef 
sedert uw sterven over in de dreef 
der hersenen, waar ik u denk aan twee. 
 
Waar de memoiren zich van lieverlee 
losmaken van de zin die ze beschreef 
en het verstand ze doorlaat als een zeef, 
te ruim geworden in zijn dwarsdoorsnee. 
 
En buiten mij het andere verlies 
uwer versnippering in de natuur, 
spreiding waarin ik u niet volgen kan. 
Hoofd en heelal bezinken op den duur. 
Alsof een god door deze holten blies 
ontstaat het vers en waait de boom er van. 




    
        
    

{==372==} {>>pagina-aanduiding<<}

[783] Overjarig(aant.)


Geweken uit de wereld van vandaag, 
houd ik u op met gisteren. Gedichten, 
die zich met uw geschiedenis bevruchten, 
telen hieruit een altijd jonger zaad 
 
van woord, waaraan gij u vernieuwen laat, 
zonder verbastering te moeten duchten. 
Gij zijt uw eigen soort in de opzichten 
waarmee gij in uw wortelstokken staat. 
 
Overgebleven plant onder de grond, 
komen uw bloemen telkens weer naar boven, 
verschillend en dezelfde, jaar op jaar. 
 
Bloei die zich aan de stengelstukken bond, 
beneden mij in 't donker meegeschoven, 
knopen zich dood en leven aan elkaar. 




    
        
    
[784] Smaragd(aant.)


De avond ligt in flessengroen gesloten. 
De dingen buigen langzaam van elkaar. 
Het leven stolt tot koel-aparte moten. 
Mijn ledematen worden van ivoor. 
 
De zekerheid waarin ik sta gegoten 
gaat niet in het omliggende teloor. 
Een diepe weerstand houdt mij opgestoten, 
waarmee ik aan mijzelve toebehoor. 
 
Ik ben een harde, ronde esmeraud, 
vervuld van licht, dat niet kan overlopen; 
volkomen glad; volkomen enkelvoud. 
Mijn innerlijk staat in mijn ogen open. 




    
        
    

{==373==} {>>pagina-aanduiding<<}

[785] Reflexie(aant.)


Een naam van iemand die niet meer bestaat 
blijft soms nog lang onder de mensen, 
hoewel er niets meer is te wensen, 
wat wederzien of werklijkheid aangaat. 
 
En de gedachten die hij achterlaat 
verliezen hun reminiscenzen. 
Maar ik bezit u in de lenzen 
van dit volmaakt projectieapparaat. 
 
De woorden draaien om hun as en brengen 
u automatisch op de wereldwand, 
waartegen gij onmiddellijk gaat leven. 
 
Zonder zich met de tijd te moeten mengen 
is hun betekenis intact gebleven. 
God heeft een buiten- en een binnenkant. 




    
        
    
[786] Risico(aant.)


Nacht, zult gij duren in de dag? 
Dan hoef ik mij niet te verhuren 
aan iedere vreemde oogopslag; 
om 's avonds bij u terug te keren 
een ander, die niet meer vermag 
zich te hervinden in uw vacht. 
 
Er zijn te veel onguren 
waaraan ik mij bezeren zag, 
dan dat ik niet binnen uw muren 
liever de kansen zou riskeren 
van slag op slag 
het bij mijzelve te bezuren 
tot een volslagen nederdracht. 




    
        
    

{==374==} {>>pagina-aanduiding<<}

[787] Castrup(aant.)


Grace Moore en Engel zijn nu samen as. 
Ontsteek een vuur en dans een vrede 
over de resten van de prins van Zweden, 
die nog een uur geleden 
met zijn gedachten bij het speelgoed was, 
dat hij zijn kinderen in Holland kocht, 
maar dat niet spelen mocht. 
 
De engelen zingen tevreden 
in glazen pijn en schrik: 
het vallen naar beneden 
duurt maar een ogenblik. 




    
        
    
[788] Sloot(aant.)


Tussen de vissen staat uw heden in: 
eeuwige schede van bevrediging. 
Het water nam u in zijn lichaam op 
als bloedverwant en samenloop, 
met elke vinbeweging 
wordt uw symbool beleving, 
verdronken bol, geloken oog, 
licht dat naar binnen boog. 
Rietstengel door u heen. 
Ik sta van top tot teen. 




    
        
    

{==375==} {>>pagina-aanduiding<<}

[789] Rath & Doodeheefver(aant.)


Op het behang van Rath & Doodeheefver 
staan de figuren die gij hebt gekend: 
een hart, een hand, een boomtak, bloesemend 
en kinderschommels die naar voren zweven. 
 
De randen, door de ratten aangevreten, 
krullen aan de vier hoeken overend. 
Oud en verschoten, in zichzelf frequent, 
raakt het motief tegen de muur vergeten. 
 
Maar deze beelden stonden in uw ogen 
en deze ogen zijn uiteen gegaan. 
Hoe hoog en ver werden de schommelbogen. 
 
Het hart kreeg alle ruimte om te slaan. 
De hand wees mij de wegen naar het leven. 
De wereld bloeit. De dood is opgeheven. 




    
        
    
[790] Afreis(aant.)


Dat het hier dag zal worden zonder mij... 
Over een uur zit ik tussen de wielen 
al de genegenheden te vernielen, 
die bij mij staan te wachten aan weerszij. 
 
De bomen ruisen eenzaam in de rij 
buiten het raam; roze kastanjes vielen 
vannacht in 't gras; de donkere profielen 
van dingen in de morgen komen vrij. 
 
Maar door mijn hoofd trekt langzaam al de reis, 
die waanzin is: waar zou het anders zijn 
dan in dit barnstenen, glaciale licht, 
de bruine vroegte van een paradijs? 
 
Ik maak mij klaar in trance en voor de schijn 
sluit ik de voordeur en het landhek dicht. 




    
        
    

{==376==} {>>pagina-aanduiding<<}

[791] Kermesse d'été(aant.)


Ik liep met Mok gelukkig op de brink 
van Laren waar de zomerkermis krijste. 
Wij wilden in de rutschbaan, maar ik was de wijste: 
er zat toch immers ergens al een kink? 
 
Ik zei: kijk liever door je bril hoe of het blinkt. 
Hij keek geamuseerd naar omgevallen meisjes, 
die lagen op de roltrap, bloot en wijdbeens, 
van monstrueuze raderen omringd. 
 
En blikken spiegels klaterden gelei, 
waartegen dikke mannen moesten lopen. 
Een jongedame stond mij om te kopen, 
maar een geheime wenk waarschuwde mij. 
 
Heilige tenten met gordijnen om 
maakten de boeren dom, zij waren stil 
aan 't overleggen met hun eigen wil 
of een van hen naar binnen stappen kon. 
 
Zweefmolens zwaaien open en weer dicht 
hun rok van kralen en de schommelschuiten 
voelen bij iedere bel hun bodem stuiten 
tegen een rug die zich heeft opgericht. 
 
Het hengelen naar flessen met een ring 
is een heel ding voor kleine kinderen. 
Hemel noch hel kan hen verhinderen 
te vissen in die zware glinstering. 
 
Het peloton staat voor de schiettent klaar 
om alle poppen te executeren. 
De eigenaar reikt rustig de geweren. 
Hij lijmt de stukken wel weer aan elkaar. 
 
Gruwelen op sterk water. Mensenvlees. 
Vooral verloofden moeten er naar toe, 
om eindelijk te weten wat en hoe. 
Zie eens zo'n ding, fluisteren vrouwen hees. 
 
Sla op de kop van jut, zijn hersens 
krijzelen langs een liniaal omhoog, 
waar ze uiteen slaan, driemaal, kort en droog 
en zich verspreiden in het universum. 
 

{==377==} {>>pagina-aanduiding<<}

De cake-walk karnt de mensen, voet wordt knie 
en knie wordt kin, het hoofd tolt in je borst. 
Voordat de laatste glijvlucht je verlost 
ben je God mag het weten wat of wie. 
 
Later over de Hilversumse hei 
naar huis toe lopend, beten door de nacht 
de valse tanden van het geile licht 
vale kwetsuren op de blauwe lei, 
die ver over ons heen het Gooi in lag. 
Ik weet niet meer wat Mok er nog van zei. 




    
        
    
[792] Weerbericht(aant.)


De wolken hangen in een net van licht 
tegen het westen, koele dominanten, 
die zich langzaam als grote dril voortplanten. 
Een zaad trekt heel de witte hemel dicht. 
 
Waarschijnlijk regen, zegt het weerbericht. 
Zegen des Heren, van langs alle kanten 
komend over de dieren en de planten 
en waar gij met uw lichaam tussen ligt. 
 
Ik ben het leven uw bestaan verschuldigd, 
maar kreeg de elementen met mij mee. 
De stenen dorsten naar verzadiging. 
 
Nu gij u in de dood met ieder ding, 
of ik het ben zo vrij vermenigvuldigt, 
heb ik met God en alle mensen vree. 




    
        
    

{==378==} {>>pagina-aanduiding<<}

[793] Euclides(aant.)


Gij zijt aan het bestaande tegenstrijdig. 
Buiging en ronding, om u heen gelegd, 
eenmaal uw beeld te buiten, trokken recht 
en maakten u aan alles evenwijdig. 
 
Binnen die lijnen werd de tijd ontijdig 
en schoof de ruimte uit uw lichaam weg. 
Ieder begrip dat nog iets van u zegt, 
krijgt doel te veel en middelen te weinig. 
 
Ik kan u niet met Euclides beschrijven, 
want de figuur waarmee gij congrueert 
heeft punten nodig der oneindigheid. 
 
Nochtans moet gij binnen de perken blijven 
van het gedicht dat u verdisconteert 
in de caesuur die ieder woord geleidt. 




    
        
    
[794] Verzoendag(aant.)


Het heilige gebeurt. Ik heb geraakt 
grenzen van God en mens en dier. 
Voorhangsel scheurt. Het heilige is hier. 
Het heilige der heiligen ontwaakt. 
 
Ik word geheel met u gelijk gemaakt. 
Leven en dood staan niet meer op een kier. 
De wanden draaien open van de vier 
hemelgewesten. Gij zijt losgehaakt 
 
van het papier, dat u gebonden hield 
aan lettertekens, die tesamen stonden 
om wat zij wisselend van u bevonden; 
 
spel door zichzelve ritselend bezield 
tot zoveel vuur, dat er geen vezel blijft 
tussen wat is en wat er over schrijft. 




    
        
    

{==379==} {>>pagina-aanduiding<<}

[795] Ondertrouw(aant.)


Er is een sneeuw begonnen in de straat. 
Ik voel hoe of het werkwoord overgaat 
in zijn verleden tijd. De wil verdwijnt 
om nog vandaag te zijn en zonder eind. 
 
De stilte die buiten het huis bestaat, 
geeft aan het lege hart hilte en baat. 
Alles wat niet meer wezen kon omlijnt, 
tot uw gestalte voor het raam verschijnt. 
 
Ik had u eerder ook niet horen komen. 
Dit is de deur. Een zoete streem van kou 
gaat u vooruit, terwijl gij binnentreedt. 
 
Zolang ik het niet beter van u weet, 
zijt gij weer met uzelve toegenomen 
en staan wij tot elkaar in ondertrouw. 




    
        
    
[796] Ban(aant.)


Wanneer ik met u samenzat vergingen 
alle omstandigheden die zich aan 
mij in het leven hadden voorgedaan, 
omdat zij niet naar binnen konden dringen. 
 
De raamgordijnen met ivoren ringen 
schoven vanboven op het hout tesaam, 
zodat er zware plooien kwamen staan 
tussen ons en de overige dingen. 
 
Lamp van geluk, wat is uw cirkel sterk. 
Getrokken binnen ieder tafelvlak 
waarvoor ik zit, houdt gij me in de ban 
 
van het verleden, zonder dat ik merk 
dat draad voor draad van de verbinding brak 
en niemand in die kamer komen kan. 




    
        
    

{==380==} {>>pagina-aanduiding<<}

[797] Sexoïde(aant.)


Ik ben een man geworden met twee lijven, 
nl. dat van mij en van mijn vrouw. 
Als ik het voor het zeggen hebben zou 
moesten zij eeuwig bij elkander blijven 
 
en buiten in de nacht de engel dauw; 
moest ik het argloos kunnen nederschrijven... 
Na enkle diepe schokken doet zich blauw 
gelukkig licht bij haar naarbinnen drijven. 
 
Sperma en sterren zilveren dooreen. 
De hemel valt met vlagen door ons heen, 
maar laat mij in mijn beenderen alleen. 
 
Kind dat geboren wordt, ik ken u niet. 
Wij zijn elkanders omgekeerd verschiet. 
Tussen ons staan twee borsten van graniet. 




    
        
    
[798] Robot(aant.)


Ik ben het, boven aan mijn keel; 
koker van kraakbeen en daar op 
een halfbehaarde, benen knop 
met kakementen en monddeel. 
 
Wanneer ik een dichtregel kweel 
stijgen kettingen in mij op; 
tandraderen slaan in galop 
en woorden worden haastig heel. 
 
Buiten dit ogenblik bestaat 
alleen de stilte naad voor naad. 
Dekschilden pantseren mij in. 
 
Op kogellagers draait de nek 
conisch van plek tot plek. 
Mijn kieren kijken boven in. 






    


{==381==} {>>pagina-aanduiding<<}

[799] Bruiloft(aant.)

Voor Miesje Bouhuys

Het is een bruiloft; allen bij elkaar. 
Het ouderhuis zit vol nieuwe gezichten, 
die tussen de van ouds bekende oplichten 
als vreemde rozen in een rozelaar. 
 
Een ogenblik verpozen bij 't altaar 
de bruidegom en bruid om Gods gerichten 
over te nemen, bijbel, ring en plichten 
en dan is dit gedeelte kant en klaar. 
 
Nu gaat de dans beginnen, wijn en zang 
stromen elkaar voorbij in milde kelen, 
vreugde verbreedt zich tot egaal geluk. 
 
Familie duurt een mensenleven lang. 
Door deze avond trekt het grote telen 
waaraan wij zijn te danken, stuk voor stuk. 






    

[800] Vestdijk(aant.)


Toen hij het boek geschreven had: De Overnachting, 
moeten hem 's morgens bij 't ontwaken zijn verschenen 
de liefelijke ogen van het kind. 
Langs de limieten en door alle paradoxen 
heeft het hem aangezien in stijgende verwachting, 
of hij liever het vlees zou hebben dan de benen... 
Nu staat hij nog om 't heil met dominees te boksen, 
maar onderwijl glimlacht en knikt het kind. 






    


{==382==} {>>pagina-aanduiding<<}

[801] Groeten uit Neede(aant.)


Er komen gouden randen langs de wegen. 
De wereld wordt een kaart uit Canada. 
De vogels gaan de vogels achterna. 
Ik kwam vandaag een oude kennis tegen. 
 
Wij deden beiden enigszins verlegen: 
boven ons hoofd het blauw in gloria 
en wij een stuk verouderd en weldra 
niet meer te vinden over 's Heren wegen. 
 
Er viel niet veel te zeggen, want de woorden 
waren ook al op reis. Wij namen afscheid 
en voelden ergens nog een laatste lafheid. 
 
Toen bleef ik in mijn eigen vierkant over 
en ging de ansicht binnen met de tover 
in het verschiet van verre vreemde oorden. 




    
        
    
[802] Aanhalingstekens(aant.)


‘Ik ben geen lichaam meer. 
Mijn ogen zijn een vergezicht, 
mijn oren straatgerucht, 
mijn handen tegenwind en -weer. 
 
Mijn voeten zijn van het weleer 
de afstand en de vlucht. 
Hoe kom ik in het woord terecht, 
bij alle willekeur 
 
van weg en zintuig? Deel voor deel 
ontviel ik mij als een teveel, 
maar het geheel, waaruit ik wies, 
heeft geen orgaan om dit verlies 
te ondervinden: been en merg 
werden tot boom en berg.’ 




    
        
    

{==383==} {>>pagina-aanduiding<<}

[803] Spellbound(aant.)


Gij breekt tesamen als beschuit. 
Van buitenom tot binnenin 
storten de ruimten op u in 
en leveren u uit. 
 
Gij zijt overal buit 
nu einde en begin 
stuivertjewisselen 
hetgeen u buitensluit. 
 
Het is een vast gebod: 
gij moet hem eeuwig zijn. 
Het spel wordt voortgezet. 
De deuren gaan op slot. 
 
Kinderen in hun bed 
dromen het zonder pijn, 
dromen het zonder slot. 
 
O wij, die schuldig zijn. 
O kleine zoon van God. 




    
        
    
[804] Slagzij(aant.)


In deze nacht was alles weer gewoon. 
Tot mijn verbazing werd ik bij u wakker 
en keek de kamer in, waar doodgewoon 
de tafel stond gedekt om kwart voor achten. 
 
Ik hoefde nog niet op te staan, ofschoon 
de morgen al genoeg vernieuwde krachten 
gereed had liggen om mij op te wachten 
en op te nemen in zijn mantelzoom. 
 
Waarom trekt alles aan uw huis voorbij 
en word ik meegesleurd en raak verzonken - 
als de azijnflacon zijn harde flonker 
 
tegen het zoutvat stelt, het licht slagzij 
maakt met het bed, een deur geopend staat 
en gij naar binnen komt en met mij praat? 




    
        
    

{==384==} {>>pagina-aanduiding<<}

[805] Monogram(aant.)


Uw hoogspanning moet eindlijk aarde maken. 
Wij kunnen in elkander overgaan. 
Ik loop rechtop onder het witte laken, 
dat in de hoek gemerkt is met uw naam. 
 
Van kruin tot voetzool voel ik door mij slaan 
de zekerheid van onbereikte zaken. 
U met de vingertoppen aan te raken, 
mijn handen zullen het eenmaal bestaan. 
 
Dan leg ik u voorzichtig op het bed, 
waar de vier hoeken van de wereld stonden 
aan de vier einden van die grote sponde, 
 
als wachters in de kamer uitgezet. 
Het rode monogram vlak bij uw hoofd 
wordt in het donker langzaam uitgedoofd. 




    
        
    
[806] Reincultuur(aant.)


Waar bleef van u het laatste om te zijn? 
Aangrijpingspunt voor de gedachten, 
opdat een wet u zou betrachten, 
al was het dan voorlopig in het klein; 
 
uw wezen overmeesteren, uw kern 
bereiken en u iemand achten 
om op een afspraak te verwachten; 
of werden uw partikelen te fijn? 
 
Werkhypothese aan uw komst besteed... 
Ik heb laboratoria gereed. 
In reinculturen reageert gij wel. 
 
Is het de schuld van deze dove uren 
dat gij de krachten niet kunt overduren, 
die in de kolven kloppen als een bel? 




    
        
    

{==385==} {>>pagina-aanduiding<<}

[807A] Transplantatie(aant.)


Gij hebt u uit mij weggenomen. 
Er is geen ruimte vrij gekomen. 
Ik droom dezelfde dromen. 
 
Gij zijt verdwenen met uw leden, 
maar deelt u aan mijn lichaam mede, 
alsof geen dood is ingetreden. 
 
Al sta ik in uw vlees geaderd 
en in uw hoofd gemarmerd 
en in uw hart gehamerd, 
 
uw oog met honderd, honderd 
verwonderingen donkert 
wanneer ik u benader. 
 
Liefste, de breuken helen. 
Het weefsel van uw leven 
slaat om de aarde heen. 
 
Met diepe sterke stelen 
groeit gij door mijn gehelen 
en maakt ons homogeen. 




    
        
    
[808] Oculair(aant.)


Ik ben bij u gekomen, binnendoor. 
De grote omweg ging voor ons verloren 
langs de weilanden en het kantelend koren 
op lenteweg van gras en karrespoor. 
 
Het onbekommerd lopende teloor 
naar een verschiet met horizon en toren 
is nu een brillebeeld, achterstevoren, 
dat in het holle van de lens bevroor. 
 
Over de breedte van een kijken ligt 
open wat jaren heeft om te bereiken 
randen van terugkeer naar het uitgangspunt. 
 
Een oogopslag doet alle afstand wijken, 
omdat het in de glazen staat gesticht, 
waar altijd weer de wandeling begint. 




    
        
    

{==386==} {>>pagina-aanduiding<<}

[809] Roltrap(aant.)


Ik heb de sneeuw teruggevonden, laat 
in de omgeving van je stadskwartier. 
Blauwe voetstappen lopen langs de muur. 
Het zijn die van mijzelf, nu gij bestaat. 
 
Tegen de deur, die nog niet opengaat, 
lees ik je letters op het wit glazuur 
van tanden en oogappels: pedicuur, 
notaris, arts, massage - maar dan slaat 
 
de knip los door het touw waaraan je trekt. 
De mat wordt zichtbaar en ik blik omhoog. 
Je staat gebukt te kijken wie er is. 
 
En alle treden tussen ons gestrekt, 
met boven naar je toe een flauwe boog, 
bereiken je of het een roltrap is. 




    
        
    
[810] Halo(aant.)


Gij brandt in mij uw eindeloosheid op. 
Focus van sferen die geen omtrek halen, 
ben ik hier over om u te bepalen, 
te midden van uw halo deze stip. 
 
De camera zegt onophoudelijk klip. 
Dat is mijn hart en met millioenen malen 
druk ik u af in stenen en metalen, 
letteren stichtend op mijn onderlip. 
 
Donkere kamer van de dood, uw spleet 
laat alle lijnen toe die haar behoren. 
Vergeten licht keert in mijn ogen weer. 
 
Hoe verder weg hoe feller wordt de beet 
in 't broomzuur uwer wand; de zilversporen 
van een, die eenmaal met mij schaatsenreed. 




    
        
    

{==387==} {>>pagina-aanduiding<<}

[811] Inclinatie(aant.)


Ik sta hier te vergaan, terwijl de wegen 
voorbijschieten tegen mijn voeten 
voordat het vlak van het ontmoeten 
nog in mijn lichaam helling heeft gekregen; 
 
waarmee het lopen zou en niets gelegen 
meer was aan deze plek van boete. 
Doch hier alleen kan ik u groeten 
de zijweg in die gij zijt opgestegen. 
 
Ik zie u klimmen tegen wolken aan. 
En onderwijl wentelt de aarde blind 
met punt en al waarop ik mij bevind. 
 
Maar dit verhindert niet dat bliksems staan 
over u heen, een net dat u inspint 
achter de maan en alle sterregrint. 




    
        
    
[812] Jean Giono(aant.)


Als ik Jean Giono lees krijgt het leven 
opnieuw een plaats in mij, vol snelle vissen 
schiet het lichaam, ik hoef niet te beslissen, 
maar word aan de rivieren meegegeven. 
 
Regen en zonneschijn zijn grote zeven 
waar ik doorheen val en de waterlissen 
slijpen hun zoete messen aan de vliezen 
waarmee ik in de hoogte word geheven. 
 
De zalmen staan gekruld tegen mijn rug. 
Ik ben de grondeling van deze streek, 
Languedoc, een eendekooi, die bleek 
 
maanlicht bewaart onder de ronde brug 
van lover, urenlang, tot aan de zee. 
En alle apen klimmen met ons mee. 




    
        
    

{==388==} {>>pagina-aanduiding<<}

[813] Leliën(aant.)


Jeugdvoorvallen drijven als lijken boven. 
Ik staar de gracht in van mijn eigen kwaad. 
Hoe is het mogelijk, dat dit nog bestaat 
en als een vegetatie ligt te stoven 
 
in zon die uit mijn zenith is verschoven 
naar deze plek en langzaam ondergaat. 
Leliën van bederf, lachend gelaat, 
waarin het leven niet meer kan geloven. 
 
Over de stenen balustrade leunend 
gaan mijn gedachten naar een oud weleer; 
ben ik het kind, voor iedere daad gereed 
 
en dat niet wist wat het spelend misdeed; 
zich om geen god of ander goed bekreunend, 
meester op zijn terrein en eigen heer. 




    
        
    
[814] Robot(aant.)


Ik ben een staande Friese klok, 
met om het uur een klein krakeel 
tegen de eeuwigheid te veel 
en dan een lange, blauwe slok; 
 
een stille beker, vol van niets, 
die iemand in zijn handen neemt. 
Mijn lippen branden koud en vreemd 
tegen dit drinkend, volbloed iets; 
 
een aan de muur gezette fiets. 
De lege buizen van het frame 
seismograferen door mij heen 
het manifest geworden niets. 
 
Ik kom de stoep op bij mevrouw 
van Dorresteyn. Ik sta een uur 
in haar spionnetje en gluur. 
Zij gluurt naar mij, die ouwe vrouw. 
 

{==389==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een vrijend paartje achterna. 
Afluisteren tussen de struiken 
de woordenschat die zij gebruiken. 
Ik sla het wel in Koenen na. 
 
De bomen van het park omhelzen. 
Mij schuren tegen deze pelzen. 
Danse vulcan-fibre op een plein, 
waar de lantarenpalen zijn. 
 
Ik ben de etalagepop 
bij Brenninkmeyer, kijk niet op. 
De etaleur is met mij bezig 
en denkt beschaamd: wat ben ik vlezig. 
 
Ik ga naar het museum toe. 
Wie zich aan het bestaande meet 
en overal weerhouden weet, 
hij wordt het wisselspelen moe 
van schijn en schaduw met zichzelf 
en anderen, hij confronteert 
zijn kunstgebit met wat verteert 
binnen het donkere buikgewelf; 
hij geeft de scheikunde gelijk: 
het zet geen zoden aan de dijk. 
 
En de concierge zegt: welaan, 
wat deed je ook in dat gedoe. 
Ga hier maar bij het harnas staan. 
Het harnas knikt me rustig toe. 
 
Maar in de holte van 't vertrek 
ontstaat opnieuw een nevelvlek - 
Het is de zaklamp van de wachter. 
Zijn stappen worden zacht en zachter. 




    
        
    

{==390==} {>>pagina-aanduiding<<}

[815] Kindergraf(aant.)


Hier ligt het grafje, met de zoden glad. 
Het is het sluitstuk na een kort ontwaken: 
een meter aarde om gelijk te maken 
wat voor een ogenblik verheffing had 
 
tegen een moederarm, niet meer dan dat. 
En beide armen langs het lichaam slaken 
en denken, denken: waar moet ik geraken 
met kinderstoel, commode, wieg en bad? 
 
Ruimteverlies in rekening gebracht 
voor doodkist, lijkkoets en gemeentegrond. 
Mijn hart krimpt samen als ik overweeg 
hoe alles om mij heen voldoening kreeg. 
 
Ik loop met een paar volle borsten rond, 
die men nu langzaam leeg te kolven tracht. 






    

[816] Hoornik(aant.)


De gruwelen van Dachau hangen tegen 
de planken van zijn denken, in de stad 
glijen de tramrails in een open gat. 
Op elke straathoek kan het zich bewegen 
 
en poten hebben als een grote pad, 
of heeft het plotseling getal gekregen: 
rijen marcheren op hem aan, zodat 
hij nauwelijks ontkomt door tussenstegen. 
 
Ergens voor een boekhandel blijft hij staan 
en leest verstrooid hoe al de boeken heten, 
onderwijl peinzend: wereld, waar behoor ik? 
 
Als hij zijn hoofd weer opheft om te gaan, 
kijkt hij in ogen, die het antwoord weten: 
daar binnen staat: Ex Tenebris, Ed. Hoornik. 




    
        
    

{==391==} {>>pagina-aanduiding<<}

[817] Spel(aant.)


Gij zijt niet langer individueel. 
Een aantal stoffen dat tezamenhing 
zodanig, dat het leven u beving 
en gij kon zeggen: ik ben dit geheel, 
 
verviel weer in zijn oude evenveel 
van overal hetzelfde ronde ding. 
Het feit alleen dat ik ze samenzing 
maakt u weer voor een vers lang personeel. 
 
Misschien sta ik al vol van de bacil, 
die u doet woekeren door alles heen 
en kan mijn stem enkel nog klinker zijn, 
 
alsof er knikkers rollen door mijn ziel; 
waarmee ik met u in het spel verdwijn; 
spel zonder speler in de zonneschijn. 




    
        
    
[818] Verdemen(aant.)


Er staat Verdemen, aan de spoorlijn van 
Arnhem naar Utrecht komende, & Zonen. 
Ik kan het u gemakkelijk aantonen: 
links bovenaan, tegen een gevel an. 
 
Ik weet van deze man niets anders dan 
dat hij Verdemen heet en hij heeft Zonen; 
en dat hij aan de spoorlijn is gaan wonen; 
waar ieder zich van overtuigen kan. 
 
Ik zou hem voor de aardigheid misschien 
eens op kunnen gaan zoeken in zijn huis 
en kijken wat hij in het leven doet. 
 
Verdomme, als ik Verdemen niet ontmoet. 
Het is van uit de trein een pas of tien. 
Natuurlijk zit er ergens een abuis. 




    
        
    

{==392==} {>>pagina-aanduiding<<}

[819] Asbelt(aant.)


Dingen die weggeworpen zijn, te oud 
voor een bestemming, maken u compleet. 
Het is omdat gij nu hetzelfde heet. 
Het eind laat ieder lichaam even koud. 
 
Een oude emmer, rommel, scherven, hout, 
alles waartoe het leven zich versleet, 
koolstronken, fietsband en een stuk vloerkleed: 
een hond licht er z'n poot, een kat miauwt. 
 
De vuilnishoop verspreidt een scherpe lucht 
van as, ammoniak en peterselie. 
Brandnetels groeien aan de rand, een lelie 
 
heft zijn doodwitte bloem omhoog, een zucht 
gaat door de zompen waar ik loop, het zakt 
en veert terug met dodelijk gemak. 




    
        
    
[820] Elckerlyc(aant.)


De dood deed ons uiteen. 
Ik ben weer iedereen. 
 
Mijn eigen variant 
en domme winkelklant. 
 
Het zoveelste portret 
er tussenin gezet. 
 
Vandaag, 19 Maart. 
Helsinki op de kaart. 
 
5th avenue, 2nd street. 
Rijmwoord en arbeidslied. 
 
Besproken plaats. Loket. 
Annonce. Raambiljet. 
 
Meervoud en mogelijkheid. 
Voltooid verleden tijd. 
 
Nu ben ik weer alleen 
en gij zijt iedereen. 
 
Tenzij ge mij begroet 
aan 't eind van deze stoet, 
en het er niet toe doet. 




    
        
    

{==393==} {>>pagina-aanduiding<<}

[821] Robot(aant.)


Ik ben het, boven aan mijn keel; 
koker van kraakbeen en daar op 
een halfbehaarde, benen kop 
met kakementen en monddeel. 
 
Wanneer ik een dichtregel kweel 
stijgen kettingen in mij op; 
tandraderen slaan in galop 
en woorden worden haastig heel. 
 
Buiten dit ogenblik bestaat 
alleen de stilte, naad voor naad. 
Dekschilden pantseren mij in. 
 
Op kogellagers draait de nek 
conisch van plek tot plek. 
Mijn kieren kijken boven in. 
 
Ik ben een staande, friese klok 
met om het uur een klein krakeel 
tegen de eeuwigheid te veel 
en dan een lange, blauwe slok; 
 
een stille beker, vol van niets, 
die iemand in zijn handen neemt. 
Mijn lippen branden koud en vreemd 
tegen dit drinkend volbloed iets; 
 
een aan de muur gezette fiets. 
De lege buizen van het frame 
seismograferen door mij heen 
het manifest geworden niets. 
 
Ik kom de stoep op bij mevrouw 
van Dorresteyn. Ik sta een uur 
in haar spionnetje en gluur. 
Zij gluurt naar mij, die ouwe vrouw. 
 

{==394==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een vrijend paartje achterna. 
Afluisteren tussen de struiken 
de woordenschat die zij gebruiken. 
Ik sla het wel in Koenen na. 
 
De bomen van het park omhelzen. 
Mij schuren tegen deze pelzen. 
 
Danse vulcanfibre op een plein, 
waar de lantarenpalen zijn. 
 
Ik ben de etalagepop 
bij Brenninkmeyer, kijk niet op; 
de etaleur is met mij bezig 
en denkt beschaamd: wat ben ik vlezig. 
 
Ik ga naar het museum toe. 
Wie zich aan het bestaande meet 
en overal weerhouden weet, 
hij wordt het wisselspelen moe 
 
van schijn en schaduw met zichzelf 
en anderen, hij confronteert 
zijn kunstgebit met wat verteert 
binnen het donkere buikgewelf; 
 
hij geeft de scheikunde gelijk: 
het zet geen zoden aan de dijk. 
 
En de concierge zegt: welaan, 
wat deed je ook in dat gedoe. 
Kom hier maar bij het harnas staan. 
Het harnas knikt mij rustig toe. 
 
Maar in de holte van 't vertrek 
ontstaat opnieuw een nevelvlek -. 
Het is de zaklamp van de wachter. 
Zijn voetstap wordt zachter en zachter. 




    
        
    

{==395==} {>>pagina-aanduiding<<}

[822] Dronken nachtliedje(aant.)


De huizen staan zo doodstil thuis. 
Het is vannacht om hallef twee. 
Als ik hier liggen ga, slaap ik meteen. 
 
Maar ik ga niet liggen; ik ben niet thuis. 
Daar staat de maan, en daar en daar; 
en een en een is twee. 
 
Ik loop door de straten als een muis. 
O wee - daar was ik, geloof ik, thuis? 
Kom mee, we gaan maar weer op reis 
naar het café - en dan naar huis! 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - 
Door een chauffeur omver gereden 
voor hij zijn woning had bereikt, 
op zijn eigen leven uitgegleden, 
wat glibberig bloed en slijk, 
 
heeft hij met ogen dicht gezegd, 
met een mond die vol stond van jenever: 
laat mij met rust, het is niet erg; 
ik ga terug naar De Twee Leeuwen. 



{==396==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
        
    


    
        
    

{==397==} {>>pagina-aanduiding<<}

1949-1953


{==398==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==399==} {>>pagina-aanduiding<<}

[823] Gobelin(aant.)


Of ze vanuit een blauw gordijn begonnen, 
zongen die morgen vogels voor het raam. 
Tapijt, diep in een middeleeuw gesponnen, 
nam weer natuur en wereldwording aan. 
 
Maar heel het uur lag door de hand bedwongen, 
die het in zijn patronen deed bestaan. 
Tijdeloos klaterden de waterbronnen; 
kweekte het licht een doodstil filigraan. 
 
Zo is mij uwe tegenwoordigheid: 
op het stramien van wat niet wederkeert 
weven de feiten onzer liefde voort, 
omdat het een bij 't andere behoort, 
zoals het in de boeken wordt geleerd 
over de wet der simultaniëteit. 




    
        
    
[824] Pand(aant.)


Gij hoeft alleen maar bij mij terug te keren. 
Alles is zo gebleven in de buurt: 
de woning op de hoek nog niet verhuurd, 
de straatlantaren is dezelfde scheve; 
 
hetzelfde woord op de schutting geschreven, 
verwachting die de geest met glans ommuurt; 
het rijden van de tram dat duurt en duurt; 
de vuilniswagen op gezette keren. 
 
Ik doe een boodschap in het vol besef, 
dat ik u straks weer in het pand aantref 
om samen uit te gaan over een uur 
en in de stad te eten bij Verschuur. 
 
De schouwburg is laat uit. Wij lopen maar. 
Iedereen slaapt. Ik houd de sleutel klaar. 




    
        
    

{==400==} {>>pagina-aanduiding<<}

[825] Huiszoeking(aant.)


Omdat ik in de wereld loop volstaan 
de horizon, de landen en de wegen 
alleen maar voorzover zij opengaan, 
omdat uw rijk daarachter is gelegen. 
 
Daarom klop ik bij alle deuren aan 
en vraag of men zou willen overwegen 
dat ik de zolder zie, de ladder en het raam, 
waarlangs gij kon ontkomen naar de stegen. 
 
Niet lang geleden hebt ge hier verwijld. 
Ik merk het aan de mensen. Maak gewag. 
Zij gaan naar binnen om te informeren. 
 
Hoe zij zo gauw de bressen camoufleren 
is iedereen een raadsel; als het mag, 
vind ik geen enkele tralie doorgevijld. 




    
        
    
[826] Parhelium(aant.)


De gouden morgen waast tot werklijkheid. 
Hier voor mijn voeten sta ik afgebeeld, 
zo dun van leven, dat het weinig scheelt 
of ik kan nog verwisselen en tijd 
 
uitschakelen, voordat ik weer verslijt 
aan deze schaduw, die mij mededeelt 
aan heel de wereld, tot ik ben verspeeld 
naar alle kanten en mijzelve kwijt. 
 
Ogenblik van de dag, waarop het licht 
nog dubbelzijdig en doorzichtig is, 
zodat het lot aarzelt om in te gaan 
bij het bekende beenderengewricht; 
 
om weer vanouds het hart te laten slaan 
en weer het hoofd doen gissen wat het is... 




    
        
    

{==401==} {>>pagina-aanduiding<<}

[827] Mascotte(aant.)


Gij hebt uzelve in mij losgesteld 
en kunt deelhebben aan de vogelvlucht. 
De afstand naar het zuiden is geducht, 
maar gij hebt alle steden opgeteld. 
 
Gij kent van elke gorge het geweld 
en van de dalen het kleinste gehucht. 
Een reis is als je terug bent maar een zucht, 
doch in uw adem nimmer uitverteld. 
 
Dal van de Loup, de Var en de Tinée; 
ingangen die ik open heb zien gaan... 
Spin langs de draden der téléférique 
klom ik uw duizel in tot bij de sneeuw 
en gleed op ski's de lange witte baan 
u tegemoet in suizende muziek. 




    
        
    
[828] Plexus solaris(aant.)


Soms heeft de weg een ruimte die ik weet 
uit baarmoederverblijf en celbestaan 
binnen het sperma van een vroeger man, 
die mij na hem op aarde komen deed. 
 
Iets wat ik om het leven niet versleet 
neemt dan voortdurende verrukking aan. 
De verte stelt bij elke zon een maan, 
bij elke vrouw een man die haar vergeet. 
 
Aan kruispunten staan handwijzers gereed. 
Ik ben naar u op weg, van u vandaan. 
Een wit kasteel achter een oprijlaan 
kan al het vaderhuis zijn dat zo heet. 
 
Diep door een dal, omhoog in een bergspleet: 
voor op de bumper houdt de kleine vaan 
koers naar het einde, iedere douaan 
sluit de slagbomen achter onze rit. 




    
        
    

{==402==} {>>pagina-aanduiding<<}

[829] Vercors(aant.)


't Massief gaat van elkander naar het hart 
der korreling, der onverschenen wet, 
die nog geen naam of noemer heeft gezet 
onder de macht die ieder meten tart. 
 
Schrik in de benen en het bloed benard, 
zie ik de wanden wijken uit het bed 
van het riviertje, dat meandert met 
de muren, wier geweld het dartel tart. 
 
Verkleind tot mier in deze majesteit, 
kruipt onze auto langs de richels rond. 
Een nagel kan ons hier verwijderen. 
De afgrond gaapt in onverschilligheid. 
Alleen een kijker ziet ons vorderen 
op de corniche; dan knipt een tunnelmond. 




    
        
    
[830] Bloedwraak(aant.)


Een zonneschimmel hangt in 't eikenbos, 
die zich tussen de bomen door verplaatst. 
Zij maakt de stammen wit en bovenaards 
en ligt in blauwe gloor over het mos. 
 
Het zou me niet verwonderen als plots 
uw lijk gevonden werd, eens inderhaast 
geborgen onder blad, 't donker inwaarts, 
op doortocht naar het laatste oordeel Gods. 
 
Engelen rotten op de grond of dansen 
hoog en verdroogd tegen de kruinen aan. 
Het is te laat om iets te ondernemen. 
 
Er zweven geuren die naar liefde zwemen. 
Ik ben omsingeld door de gouden lansen 
der stilte, die mij naar het leven staan. 




    
        
    

{==403==} {>>pagina-aanduiding<<}

[831] Ets(aant.)


De bomen waren tot een staalgravure 
gebeten tijdens mijn afwezigheid. 
Toen ik terugkwam stonden zij de tijd 
tegen te houden en verscherpt te duren, 
 
in droge naald gezet voor de azuren 
avond, aftekenend hun takken wijd. 
Daaronder lag het huis in veiligheid 
en kon ik doorgaan met dezelfde uren 
 
aan u besteed; zij bleven uitgespaard. 
Ik had alleen de plaat binnen te treden; 
de voordeur achter mij op slot te doen. 
 
De kamers hielden u bijeenvergaard. 
Er hing een geur lavendel, onversneden. 
Een grijze braam besloeg de ruit als toen. 




    
        
    
[832] Fructidor(aant.)


De wereld wordt van binnen een meloen. 
Een blauwe doezel uit den einder maakt 
dat ieder schitteren zijn branden staakt 
om ze in nevelen te niet te doen. 
 
Weldadig is wat mijn gevoelens doen 
met blik en reuk en van de mond de smaak 
en wat met handen koel wordt aangeraakt. 
Ik ga een najaar in van geel katoen. 
 
Over de bomen heen en op het land 
krijgt het een licht van zachte lampions, 
onzichtbaar opgehangen boven ons. 
 
Wij schijnen door tot op het witte dons 
van de zaadlijsten waar de pitten brons 
geheven staan tegen de klokhuiswand. 




    
        
    

{==404==} {>>pagina-aanduiding<<}

[833] Nevelheim(aant.)


Er woonde liefde diep bij u in huis. 
De jaren maken hoeken in een mens, 
zodat hij eenmaal komt te staan ergens 
op een van God verlaten wegenkruis, 
 
waar hij geen richting weet. Hij is abuis. 
Eenzaam en leeg, zonder enig agens, 
bekruipt hem daar de fluisterende wens: 
ik ga weer op mijn schreden terug naar huis. 
 
Reeds hebben wind en regen uitgewist 
het spoor dat kronkelde door stad en land 
en staan de sterren anders dan voorheen. 
 
Maar 's avonds op een landweg in de mist 
verrijzen de kastelen aan de kant, 
die hij herkent tot op de laatste steen. 




    
        
    
[834] Nabeeld(aant.)


Bomen, die uit het beeld bestaan, 
dat gij eenmaal hebt opgevangen, 
zie ik nog van het vocht omhangen, 
dat lag tegen uw wimpers aan. 
 
Zo bleven ook de huizen staan 
vol irisblauw geluksverlangen. 
Overal komt een glimlicht hangen 
op wat uw kijken kon beslaan. 
 
De mensen gaan de straten door, 
luifelend tussen uw oogleden 
en pleinen staren in het rond. 
 
De tramlijn trekt een rechte voor 
binnen uw blik. Het blinkend heden 
vindt diep in uw pupil zijn grond. 




    
        
    

{==405==} {>>pagina-aanduiding<<}

[835] Plastic(aant.)


Gelakte aanblik uit de ramen. 
Plastic, dat u betogen houdt 
buiten mijn ogen, even oud 
als toen wij bij elkander kwamen. 
 
Sedert de stoffen zich verzamen 
tot uw synthetische behoud, 
bekomt uw veelheid enkelvoud, 
onder gecomprimeerde namen. 
 
Opperhuid van het licht bedekt 
de lymphe van uw wezen, 
tot witte schemers uitgerekt. 
 
Ik kan u bijna lezen 
onder het hoorn van deze dag. 
De vraag of ik het weten mag. 




    
        
    
[836] Katalisator(aant.)


Voor hoop en vrees immuun in eendre mate 
ga ik het donker tegen waar gij zijt; 
katalisator om u wagenwijd 
niet zonder dit bevestigen te laten 
 
van ons bijeenzijn in grotere staten 
dan in 't gestrekte raam van ruimte en tijd 
bezwijken moest, nu zoveel eeuwigheid 
naar binnen sloeg met een paar handgranaten, 
 
dat de soldaten hun slagorde sluiten 
als de commando's worden doorgegeven 
om in de bressen naar u op te dringen. 
 
Ik hoor ze achter deze regels zingen 
van dood en liefde die zich gaan te buiten 
aan een illusie sterker dan het leven. 




    
        
    

{==406==} {>>pagina-aanduiding<<}

[837] Sneeuwwitje(aant.)


Sneeuwwitje ligt in glas gekist, 
bij alle spiegels uitgewist 
en opgegeven als vermist. 
 
Omdat zij van de appel at, 
de mooiste die zij ooit bezat, 
ligt zij in dit gestolde bad. 
 
De jager, die haar in het bos 
ombrengen moest, liet haar weer los; 
de jager met zijn vederdos. 
 
Gifsnoer en haarkam konden niet 
bewerken dat zij ons verliet; 
de dwergen joegen door het riet. 
 
Alleen een appel is te zoet, 
dan dat een dwergenmond vermoedt 
wat hier de dood Sneeuwwitje doet. 
 
Zij droegen haar tot op een berg. 
Onderweg struikelde een dwerg 
tegen de kist aan, zonder erg. 
 
Zij ligt met hoge kleur totdat 
de prins haar twee ijshanden vat, 
diep met zijn armen in het nat. 
 
Dan schiet de appel uit haar keel 
en stroomt het bloed weer als fluweel 
door lichaam's fonkelend juweel. 
 
Hij zet haar voor zich op het paard. 
Als zij hem in de ogen staart 
ziet ze haar beeld daarin bewaard. 
 
Nu gaat het in gestrekte draf. 
Op vuurpantoffels danst voor straf 
de boze koningin naar 't graf. 




    
        
    

{==407==} {>>pagina-aanduiding<<}

[838] Röntgen(aant.)


De maan heeft u vannacht bekend gemaakt. 
Dunne lichtvloeden breken door u heen. 
De volheid van het zoete vlees verzaakt 
met kleed en al tot op het naakte been. 
 
Skelet dat hangt en haast de aarde raakt; 
wandelgewoonte in uw knie en teen; 
oogkassen waar het holle hoofd mee waakt, 
zo deint ge langzaam verder in het veen. 
 
Toch tekent gij u af gelijk vanouds 
en kan ik u herkennen aan de gang 
die g'in uw lichaam altijd hebt gehad. 
 
Lang blijf ik u nog volgen tot de dwang- 
voorstelling overgaat en er iets kouds 
tegen mij aankomt. Mijn gezicht is nat. 




    
        
    
[839] Vroegkerk(aant.)


De sneeuw voedt het plafond met wit, 
dat ook bij de oogappels zit 
van de bezoekers. 
Er is een rust van wet en wonder. 
Tot boven toe en onder 
de vloer langs in de verste hoeken 
begeeft het licht zich als een hal. 
Het spreken krijgt een blanke schal. 
Wij zijn iets groter dan gewoonlijk, 
want iedereen is zo persoonlijk, 
dat hij zich aan de ander meet 
en hem terstond vergeet 
om op te gaan in het geheel, 
waarmee hetzelfde evenveel 
voldoende blijft voor elk, 
die zit te wachten op de melk. 




    
        
    

{==408==} {>>pagina-aanduiding<<}

[840] Maréchaussée(aant.)


De hanen kraaien onraad, simultaan. 
Dieven tussen de boerderijen 
horen diep in hun hart de vrije 
middernachturen op de dorpen slaan. 
 
De doos staat open van gebouw en laan. 
Melkwagens zijn al aan het rijen. 
Hofhonden sluipen naderbij en 
als het gebeuren moet, moet het gauw gaan. 
 
In deze toestand was ons samenzijn 
een uiterste aan bij elkander blijven. 
Ik droeg u nog op tijd de struiken in. 
 
's Middags verschenen in de blauwe zon 
maréchaussée's en stonden op te schrijven 
wat ik u niet meer toevertrouwen kon. 




    
        
    
[841] Kloosterhofje van Fréjus(aant.)


Hier kan de geest de stof direct bereiken. 
Een vierkant valt voortdurend uit het licht 
en zet zich om in zuilenevenwicht 
met bogen die de ruimtevloed indijken. 
 
Lichaam en ziel doen hier elkander blijken. 
En duiven waaien alle ogen dicht, 
die niet op u naar binnen zijn gericht, 
die niet naar u als laatste doelwit kijken. 
 
Koningen leunen tegen een pilaar 
op hoeken van de tijd. Monniken lezen 
in diepe nissen uit het bijbelboek. 
 
Een vrouw kamt bij de bron het stenen haar. 
Een paar cypressen staan omhoog gerezen. 
Een schilder brengt het over op zijn doek. 




    
        
    

{==409==} {>>pagina-aanduiding<<}

[842] Chrysoliet(aant.)


Bergwandbewoners met rotskiezelogen, 
gezet in het porfier van hun gezicht, 
kijken tot aan het einde van het licht, 
dagreizen ver de wereld ingebogen. 
 
Binnen hun bergen, groot en onbewogen, 
doen zij hun wezen voor geen diepte dicht. 
Vleugels vermoed ik in het evenwicht 
waarmee zij klimmen naar het hemelhoge. 
 
Wij houden stil en vragen naar de weg. 
Onder de loupe van hun kristallen blik 
staat onze auto als een raderdier. 
 
Ik hoor heel in de verte wat ik zeg. 
Ik ben een vreemdeling. Een vreugdeschrik 
slaat door mij heen: hoe kwam ik ooit tot hier? 




    
        
    
[843] Jeanne d'Arc(aant.)


Die morgen, door het land van Jeanne d'Arc, 
begon de weg te golven en de wagen 
kreeg lange sprongen, om ons af te vragen 
wat zich nog in de nevelen verstak 
 
bij Domrémy. Een vege zon verbrak 
de vage sluiers. Achter witte ragen 
verscheen de maagd van Orleans. Wij zagen 
haar rijden op een paard in rood schabrak. 
 
Kuras, maliënkolder, helm en schild 
verborgen haar jonkvrouwlijkheid. De stemmen, 
die zij gehoord heeft, hebben het gewild. 
 
Luchtspiegeling, waar wij langs snellen, mild 
na zoveel eeuwen... Jonge zonnevlammen 
verslinden het. De wereld ligt verstild. 




    
        
    

{==410==} {>>pagina-aanduiding<<}

[844] Avond(aant.)


Gij brandt in wolken op tegen het westen. 
Het oosten staat in lood ten langen leste. 
Ik op de grond ben een figuur zo klein, 
dat ik er eigenlijk niet zou moeten zijn. 
 
En dat was dan misschien nog maar het beste. 
Maar dit heelal blijft zich op mij grondvesten, 
draaiend met alle stelsels om mij heen. 
En strak in stand gehouden wordt de schijn. 
 
Want ik beweeg en langzaam komt de nacht. 
De uitzichtloze einder is een norse 
mondstreep geworden. Zie de maanschijf vorsen 
 
over het bos heen naar wie nog verwacht 
te vinden in het hart van de natuur 
wat verder weg is ieder volgend uur. 




    
        
    
[845] Metronoom(aant.)


Gij hield uw doodgewicht en dode hoek. 
Hoe ik ook bezig ben met vergelijken, 
de lijnen moeten uit elkander wijken, 
die naderen tot een gestrekte hoek. 
 
Ik heb van 't licht gelezen in een boek, 
dat het gaat buigen en u kan bestrijken 
op afstanden die wij nog niet bereiken. 
Gij zijt voor onze instrumenten zoek, 
 
zolang ze uit materiaal bestaan, 
waarvan de kleinste deeltjes trager gaan 
dan zoveel km per seconde. 
 
Maar door mijn hersens jagen de jachthonden 
razender dan enig bekend atoom, 
terwijl mijn hart tikt als een metronoom. 




    
        
    

{==411==} {>>pagina-aanduiding<<}

[846] Velodroom(aant.)


Vannacht sloeg in mijn hart 
een oude klop weer los: 
(alsof ik werd getart) 
 
ik keek in het vertrek 
waar ik niet kijken dorst 
tot op dat ogenblik 
 
en zag je niet direct 
(de deur nog voor mijn borst). 
 
Er lag een zwarte korst 
pap voor jaren gemorst 
 
en jij had je verdekt 
opgesteld in een hoek, 
 
die men pas werd gewaar 
wanneer men helemaal daar 
 
naar binnen toe gegaan 
de deur had dichtgedaan. 
 
Je was zo goed als zoek 
achter een spinneweb. 
 
Alleen je oog, een plek 
glinster van glas, bewoog 
in zachte wiebeling 
 
of je niet stond maar hing 
en mij daarmee bedroog. 
 
Je zou nu zijn getrouwd 
en wonen in een straat 
met bel en brievenbus 
 
en ergens in de stad 
boodschappen doen misschien 
 
of fietsen in het land 
naar een familielid, 
door iedereen gezien. 
 
Wat werd er van de fiets 
die met je mee versleet? 
 

{==412==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zij roestte langzaam op, 
een broos karkas, waar niets 
meer aan verloren is 
 
nu voor- en achteras, 
bagagedrager, lamp, 
spatborden, kettingkast, 
pedaal, ventiel en bel 
 
je niet weerspiegelen 
bij elke zonneschamp 
 
onder het suizend feest, 
dat rijwiel is geweest. 




    
        
    
[847] Erfvijand(aant.)


Ik heb vannacht nog met hem afgerekend, 
hoewel een stier hem doodgestoten heeft. 
Alleen om mij heeft hij langer geleefd 
dan nodig was, want hij stond opgetekend 
 
en mijn onderbewustzijn werkt uitstekend 
wat dergelijke noodzaken betreft. 
Maar nooit heb ik zo duidelijk beseft 
hoe ver een daad zijn laatste kans berekent. 
 
Zijn vlees groeide tegen mijn handen in, 
een dierlijk woekeren van oerbegin 
en almacht tot ik hem vernietigd had. 
 
En toen ik eenmaal in de kamer zat 
stak hij een mes van buiten door de reten. 
Mijn zuster zei: ‘'t Is morgen. Hier is eten.’ 




    
        
    

{==413==} {>>pagina-aanduiding<<}

[848A] Vrijgezel(aant.)


Ik ben niet langer bang meer voor een ander. 
Ik kijk hem fier in zijn verdommenis. 
Zodra hij merkt waar 't om begonnen is 
gaan onze blikken langzaam van elkander. 
 
Of wordt hij pas mijn ware tegenstander: 
lagen van spervuur, tot verstommen is 
alles wat aan mij op te sommen is. 
‘Mijnheer De Visser’. ‘Mijnheer Kolenbrander’. 
 
Meisjes niet meer. En vrouwen kijken niet. 
Alleen een enkele heeft kinderogen, 
waardoor ik mij terstond bedriegen laat. 
 
Of die zich later door mij voelt bedrogen, 
wanneer het weer dezelfde kant opgaat. 
Reden waarom er weinig overschiet. 




    
        
    
[849] Zoekplaat(aant.)


Ik loop door uw gelaat van grond en land 
in deze grote zoekplaat van het leven. 
Op een afstand is het mij soms gegeven 
u te ontdekken: met een harde kant 
 
leunt dan uw voorhoofd aan de heuvelrand; 
staan beide slapen tot een wolk geheven; 
liggen uw lippen tegen de bosdreven 
en steunt uw kin als van een sphinx in 't zand. 
 
Ik ben te klein om naar u op te zien. 
Gij kunt me niet tussen de korrels vinden. 
Uw ogen staren hoog over mij heen. 
 
Al volg ik met mijn vinger lijn voor lijn, 
geen enkele die ons nog kan verbinden. 
Gij zijt te wijd. Ik ben te dicht opeen. 




    
        
    

{==414==} {>>pagina-aanduiding<<}

[850] Pastorale(aant.)


De stille motten hangen om de lamp 
en in de tuin groeien de bomen door. 
Al wat gij aan lichaamlijkheid verloor 
wordt voor mijn ogen avondstond en damp. 
 
Een koe staat te herkauwen in zijn kamp 
en schapen lopen in de dauw teloor. 
De hond ligt voor het hondehok. Ik hoor 
van paarden in hun stal het hoefgestamp. 
 
Dit is het uur om naar u toe te gaan. 
Ik zal mijn fiets oppompen en vertrekken. 
Het is niet nodig dat ik iemand groet. 
 
Ik kan me niet aan het gevoel onttrekken 
dat het een afspraak geldt waar de zijlaan 
met 'n flauwe boog de grote weg ontmoet. 




    
        
    
[851] Nachtvlucht(aant.)


Er zijn vannacht vogels overgegaan 
waar 'k niet van wist dat hun geluid bestond: 
op zilveren bosfluiten een goudmond, 
bellen van arresleeën bij de maan. 
 
Zeker en doelbewust snelden ze aan; 
werd heel het huis plotseling ondergrond. 
Een ogenblik was zonder levenswond 
over zijn ganse lengte mijn bestaan. 
 
Waar zullen ze nu zijn? De dag breekt aan 
met vroege straten in een grijze stad. 
Nieuw van gevoel ben ik achtergelaten. 
 
Je moest er eigenlijk niet over praten, 
maar 'k vraag mezelve af bij het opstaan 
hoe lang het duren zal dat ik het had. 




    
        
    

{==415==} {>>pagina-aanduiding<<}

[852] Ballade van de winkelbediende


I(aant.)


Er ligt een jongen in de lucht, languit, 
recht op zijn rug. Hij houdt de armen strak 
tegen het lichaam of het anders brak. 
Boven zijn ogen schommelt de maanschuit. 
 
Vrede des avonds die op hem afstuit, 
zoals hij zweeft in het zondagse pak 
waarin een modemagazijn hem stak. 
Hij gaat geen meter voor- of achteruit. 
 
Wij fietsen ver onder hem door naar huis, 
steken het licht op en gaan zitten lezen. 
Ik voel dat hij er altijd nog moet zijn: 
 
eenzaam, onaards, verheven, dood en kuis. 
Hij was winkelbediende in Terneuzen 
bij P. de Gruyter of bij Albert Heijn. 




    
        
    
[853] (Ballade van de winkelbediende)


II(aant.)


‘Je moet hem niet verknoeien’, zei mijn vrouw. 
‘Winkelbediende is te veel gezegd. 
Laat staan De Gruyter. Die kan bij 't gerecht 
een klacht indienen wegens kwade trouw.’ 
 
Van de weeromstuit wees ik op zijn vrouw, 
radeloos zoekend of hij nog terecht 
zou kunnen komen. Men heeft al gedregd 
en heel de luchtbescherming kwam in touw. 
 
‘Dan wil ik’, zei ze, ‘dat hij wordt gevonden; 
dat je hem langzaam brengt waar hij behoort, 
voorzichtig en slaapwandelend en wel. 
 
Wanneer zijn vrouw dan terug is zal ze snel 
de wekker zetten en vanaf die stonde 
gaat weer het oude lieve leven voort.’ 




    
        
    

{==416==} {>>pagina-aanduiding<<}

[854] (Ballade van de winkelbediende)


III(aant.)


Zij eiste iets onmooglijks. Aan een beeld 
kun je niet willekeurig doorborduren. 
Het heeft al meer dan goed is te verduren 
van alle associaties die het teelt. 
 
Het had daareven maar een haar gescheeld 
of hij stond weer voor jaren te verzuren 
tussen de vijgen en de confituren, 
bij eindeloze ponden uitgedeeld. 
 
Wij keken buiten. Hij lag in het zoet 
van myriaden sterren te verteren. 
De nevelvlekken maakten hem melaats. 
 
Melkwegen spoelden door hem heen, op 't laatst 
konden wij hem niet langer observeren: 
het firmament trilde ons tegemoet. 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
Van de politie brengen ze zijn kleren, 
vol mieren en door schimmels aangetast. 
Hij was direct begraven, zwart als roet. 
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
‘Hij staat zich in de spiegel al te scheren. 
Zijn vrouw pakt boterhammen, inderhaast, 
omdat hij 's Maandags vroeg beginnen moet.’ 




    
        
    

{==417==} {>>pagina-aanduiding<<}

[855] Cartering(aant.)


Het witte van de kaart gaat voor ons open. 
Een vage aardrijkskunde krijgt bestand. 
Schaal 1:1 ontwikkelt zich het land 
met zijn verkeersaders en spoorwegknopen. 
 
Wij volgen wegennet en waterlopen; 
zijn opgenomen in het ver verband 
van tegenligger, toren en passant, 
als stippen uit de horizon geslopen. 
 
Diep onderweg over Europa heen 
welven wij langzaam met de aarde mee. 
Alles komt overal waar het moet zijn. 
 
De cartograaf zoekt naar een pen zo fijn, 
dat hij ons in kan vullen en daarmee 
bij God niet doen ontbreken, een voor een. 




    
        
    
[856] Equinox(aant.)


De nacht is in de hond en in het huis. 
Ik zit vol ebbenhout aan u te denken, 
hoe de ivoren ballen elkaar krenken 
met open klikken door de spreektrombuis. 
 
Ik heb nog duizend dikte, zonder gruis, 
voor onvoltooide lengte, nu de zinken 
teilbodemen het verre donker drinken, 
totdat de waters passen in de sluis. 
 
Dan gaat de hoogte langzaam naar beneden 
en dalen wij met trappen zonder treden 
langs overlopen naar de buitendeur, 
 
die openstaat op alle sterrebeelden, 
waarin wij elkaars hemelen verdeelden 
en geen verwisseling stelt ons teleur. 




    
        
    

{==418==} {>>pagina-aanduiding<<}

[857] Hélicoptère(aant.)


Uw stilte suizelt als een discus binnen 
en blijft in dunne platen op het licht 
geslepen hangen, wild van evenwicht, 
vol sidderingen van gespannen linnen, 
 
om 't Godsonmooglijke dat wil beginnen; 
een in zijn vaart steken gebleven schicht, 
geschoten uit de boog van het weerlicht; 
een diepvis, staande met doodstille vinnen. 
 
Gij kunt geen aarde maken door mij heen 
omdat ik niet geleid, ik ben uw einde. 
Tot in mijn voeten heb ik aan u deel. 
Maar gij bemerkt het niet en blijft alleen. 
 
Hélicoptère, die nergens meer kan landen 
en in de hemel als een ding te veel. 




    
        
    
[858] Droomlot(aant.)


Je toonde me vannacht de kamers weer; 
geheel dezelfde. 't Werd de eerste keer 
dat ik ze zag van duizend malen meer. 
Jij was toen nog mevrouw en ik meneer. 
 
We stonden waar wij later zouden leven. 
Er was nog niets over ons heen geweven. 
Zo is het tussen ons een tijd gebleven 
en daarna kwam je voornaam op een keer. 
 
In deze doodslaap heb ik terug gekund 
door andere adressen voor te geven 
en weg te gaan eer ik ontwaken zou. 
 
Dan was ik nu misschien handelsagent 
of bij mijn vader op het dorp gebleven 
en trouwde later een gewone vrouw. 
 
Maar nu ik wakker ben is om het even 
wat op die drempel wankelde en wou 
en heeft het noodlot mij geen stap gegund. 




    
        
    

{==419==} {>>pagina-aanduiding<<}

[859] Nocturne(aant.)


Doodovertroffen staan de nachtbomen 
achter het raam, er is een streep maanlicht 
tussen de wolken, verder alles dicht 
tot in de kamer toe met duister en 
 
zo onbewegelijk, alsof ik ben 
verlaten van mijzelf, zonder gezicht 
geen ledematen, tijdelijk ontwricht 
de hartslag en de stroom der bloedvaten. 
 
Misschien dat ik mij nimmermeer herken, 
wanneer ik morgen opsta en het raam 
open op nieuwe werelden, ik ben 
bijna bij u, alleen de eigen stem 
komt uit de verte ergens nog vandaan 
en blijft het onderwijl belemmeren. 




    
        
    
[860] Heraldiek(aant.)


Maan, ik verkoel met u, gij zijt 
- stoel u in eeuwigheid - 
de lang verglommen tijd 
 
in d'ooghoek van de nacht. 
Een vonkend voorgeslacht, 
dat mij heeft voortgebracht, 
 
verbleekt in uw blazoen; 
een goud geworden bloem. 
Ik laat het dode doen 
 
tegen het leven in 
- weerstreven heeft geen zin 
en wat is meer of min? - 
 
aan ouderdom en naasting. 
In uw blanke weerkaatsing 
en zonder overhaasting, 
for ever, everlasting 
 
vergulden lied en lot 
tot wereldgalm en God. 




    
        
    

{==420==} {>>pagina-aanduiding<<}

[861] Riviéra(aant.)


De helling schuift met bloemkastelen dicht. 
Wegen die ik niet wist dat verder konden 
hebben hun col de wolken in gevonden 
naar deze zee waaraan het zuiden ligt. 
 
Ik overstroom van louter vergezicht. 
Tegen het Estérelle-gebergte ronden 
de blauwe baaien zich op kristalgronden. 
Tot in Italië schijnt het zonlicht. 
 
De auto klimt en daalt in de rotonde 
en open galerijen van de lucht, 
spiralen trekkend door het hemelhuis. 
 
De lange vasteland-cadans ontbonden, 
komt het reisbeeld tot staan onder zijn vlucht. 
Wij stappen er in uit. De wereld ruist. 




    
        
    
[862] Autoclaaf(aant.)


Diep in de kelders van het onbekende 
gaat een reuzin de muren in het rond, 
groter naarmate zij geen uitweg vond; 
de ruimte etend met haar lange tanden. 
 
Waar zal zij door de gangen heen belanden? - 
weer bij zichzelve waar zij eenmaal stond. 
Zij groeit, de tijd wordt vlees, een open wond 
van 't schuren langs de rauw-cementen wanden. 
 
Tegen elkander opgestaan en slaags 
geest en materie, wil en werklijkheid, 
ben ik het slagveld van fatale machten, 
die u elkaar betwisten in de nachten 
en met dichte vizieren vechten 's daags; 
een eeuwig onbeslecht gebleven strijd. 




    
        
    

{==421==} {>>pagina-aanduiding<<}

[863] Apostrophen(aant.)


Soms ben ik aan de apostrophen toe, 
zoals ze ook verschijnen bij Dèr Mouw. 
Wat hij te zeggen had staat aan een touw, 
want elke waarheid werd bij hem een koe. 
 
Hij wist zich door het hele parlez-vous 
te dringen met zijn horens naar het blauw, 
dat zonder woorden is en uit de vouw. 
Zo ligt een vrouw languit en luistert hoe 
 
haar minaar spreekt; het is haar wel te moe. 
Zij kende immers wat er komen zou. 
Het is volkomen wat zij horen wou. 
Hij doet er niets aan af en niets aan toe. 




    
        
    
[864] Histologie(aant.)


Ik hoor zingen in de wonderen daarbuiten. 
Aangedaan bij het middelrif begint 
mijn organisme er op aan te sluiten, 
waardoor het vlees vibratie ondervindt. 
 
De lymphe-vaten stuwen wit en blind 
haar dunne bloedwei naar de roze tuiten, 
die met een vliesje op de wereld stuiten, 
dat mijn gebeente met het al verbindt. 
 
O vertebraten die het antwoord geven 
op schal van holten tussen stof en geest, 
interstellaire ruimte die u draagt 
tot voor de openingen van mijn leven, 
zoals het eenmaal werklijk is geweest: 
een mond waaraan een mond vervulling vraagt. 




    
        
    

{==422==} {>>pagina-aanduiding<<}

[865] Ontvoering(aant.)


Bevroren zomeravond uit de bus. 
Het landgoed ligt alsof ik in een boek 
gelezen heb dat de bewoner zoek 
en later langzaam opgegeven is. 
 
Diep in de kamers hangt een oude flits 
van zilver voor de dieven. In een hoek 
staat iets gedrochtelijks onder een doek. 
Dan gaat het schuil, zodat ik mij vergis. 
 
Lagunen licht waaronder bloedsteden. 
Haffen vol koudgeworden dageinden. 
 
De avond valt met een immense lus. 
Ik rij achter de ruit der autobus. 
 
Signalement dat meer en meer vergrijst. 
Op last van de politie ingelijst. 




    
        
    
[866] Gehenna(aant.)


Ik ben de zwakke plek in het heelal. 
Het blinde lek, tijdens uw dood ontstaan, 
doet het verslappen en naar binnen slaan, 
waar ik mij verder ook bevinden zal. 
 
Overal in het rond verrijst een wal, 
wentelend met zijn helling op mij aan. 
Onder mijn voeten voel ik de grond gaan. 
Ik loop mij dood omdat ik anders val. 
 
En kom geen stap vooruit. De sterren gaan 
vrij en vanzelf hun voorgeschreven baan. 
 
Winden en dieren trekken om mij heen. 
Ik blijf in deze tredmolen alleen. 
 
God wil een deuk verdrijven uit zijn bal, 
waarbij ik wedloop met zijn vingertal. 




    
        
    

{==423==} {>>pagina-aanduiding<<}

[867] Grint(aant.)


Het grint in van mijn jeugd, de kiezelstenen. 
Nalatig ben ik boven ze uit gegroeid 
tot op de hoogte waar het niet meer boeit. 
Men gaat er over naar iets anders henen 
 
en staat een tijd te gapen op z'n tenen 
hoe of het in de werelden krioelt. 
Men laat zich neder, dodelijk vermoeid 
en zie het zijn dezelfde kleine stenen. 
 
Allerlei soorten liggen op mijn hand, 
zeldzame kostbaarheden, hard en rond; 
een weelde dichterbij dan ooit te voren, 
 
maar ontoegankelijk. Dieper bevroren 
kwijnen de kleuren en hun koude brandt 
klevend tegen mijn schaamteloze mond. 




    
        
    
[868] Zeegezicht(aant.)


Lange meerschuimstrepen trekken tegen mijn tong. 
Ik word geknepen tussen zandschaamheuvels. 
Zee lekt mijn voetzolen. De hoge teugels 
van meeuw naar mij mennen hart en long. 
 
Pal op mijn oorvliezen staat de gong 
der wateren tot in deze versregels 
en de wind legt zijn vochtige sluitzegels 
over mijn mond heen tot een trom. 
 
En een die ik nergens terugvinden kon, 
loopt door mijn vingers en zenuwvezels 
en gaat daarginds achter verre zeenevels 
als een visioen aan de horizon. 
 
Dicht bij mijn oogappels, waar het strandkiezel 
ligt te weerschitteren in de zon, 
zie ik u breken in die brandspiegels. 
Hard en honderd komt ge weerom. 




    
        
    

{==424==} {>>pagina-aanduiding<<}

[869] Tantalus(aant.)


De dag heeft in de verte aan u deel. 
Zoek voor uzelve bij de ronde blinde 
roep van de koekoek die het niet kan vinden, 
verloren en behouden evenveel, 
 
verbergen u de bossen van fluweel 
en openbaren u de snelle hinden, 
verschenen en verdwenen op de winden, 
die golven als de wolven in 't struweel. 
 
Gij duizelt langzaam tussen plaats en tijd, 
nu ze afzonderlijk voor u bestaan. 
Er is geen nieuwe afspraak meer te maken. 
Ze zijn u samen en elkander kwijt 
en blijven u op hun wijze genaken, 
gelijk aanwezig, elke kant, altijd, 
om in de oude toestand te geraken: 
als situatie in u op te gaan; 
trefpunt en stonde, bed en nieuwe maan, 
zonde en zaligheid opnieuw gedaan, 
God en de eeuwigheid ten overstaan. 




    
        
    
[870] Déjà-vu(aant.)


Het zachte water, dat gezonken staat 
in alle laagte, die het liggen laat 
bij de witte kastelen langs de straat, 
blinkt op als uit een droom. De auto gaat. 
 
Afkomstig uit een boek is wat ik zie. 
Tot werklijkheid geworden fantasie 
verandert in een dwingend déjà-vu. 
Gij kunt u niet onttrekken aan het nu. 
 
Wij rijden in ovale spiegels rond; 
herkennen aan onszelf de achtergrond 
en weten dat dit eenmaal ook bestond. 
 
Dezelfde zijkanten komen en gaan. 
Het hart is vol van 't oude amalgaam 
waarmee wij tot elkander blijven staan. 





{==425==} {>>pagina-aanduiding<<}

[871A] Ballade van de gasfitter


I(aant.)


Gij hebt de huizen achterom bereikt. 
Aan de voorgevels, tussen de gordijnen, 
blijft ge doorlopend uit het niet verschijnen 
wanneer ik langs kom en naar binnen kijk. 
 
Al moet ge in 't voorbijgaan weer verdwijnen, 
het volgend raam geeft me opnieuw gelijk. 
Daar wonen ene Jansen en de zijnen, 
alsof ge mij in deze naam ontwijkt. 
 
Maar dat zegt niets. De deuren zijn geduldig; 
hebben een bel, een brievenbus, een stoep. 
De appelkoopman lokt u met zijn roep. 
En valse sleutels zijn er menigvuldig. 
Ook kan ik binnen komen, doodonschuldig 
en tot uw dienst, gasfitter van beroep. 




[872A] (Ballade van de gasfitter)


II(aant.)


Dan, op klaarlichte dag bij u aan 't werk, 
vermomd als man van de gemeente, gaan 
mijn ogen in het rond en zien u staan. 
Tussen ons wordt een hoogfrequentie sterk. 
 
De stoppen echter schijnen door te slaan. 
De kamer heeft gelijkstroom, naar ik merk. 
Het kan ook niet. Ik draai de schroeven aan. 
Zolang ik mij tot deze taak beperk 
 
blijven we voor elkaar incognito, 
terwijl ik bezig ben, gebukt, geknield, 
of op mijn buik naga wat er aan scheelt. 
En al maar denken: het is beter zo. 
Doodzwijgen, door een hamerslag vernield. 
Doodstilte, die de hamerslagen heelt. 





{==426==} {>>pagina-aanduiding<<}

[873A] (Ballade van de gasfitter)


III(aant.)


Zal ik de woning onder water zetten? 
Of gaten in de gasgeleiding slaan? 
Ik zie de val, moet op de fittings letten 
en maak de denkfout haastig ongedaan. 
 
Dan zou er later in de kranten staan: 
‘Door onbekende oorzaak vond een fitter 
de dood door gasverstikking, in het aan- 
grenzend gedeelte was hetzelfde bitter 
 
lot aan de huiseigenares beschoren; 
zij lag voorover met een hand naar voren, 
welke een brief omklemde, die begon: 
“Hoe groot de wereld is, ik kom weerom”. 
Blijkbaar werd zij verrast tijdens het lezen 
en kan van overspel geen sprake wezen’. 




[874A] (Ballade van de gasfitter)


IV(aant.)


Eindelijk is het kleine lek gedicht. 
Ik zoek de spullen langzaam bij elkaar. 
Mijn benen zijn als buizen lood zo zwaar. 
Zweetdruppels lopen over mijn gezicht. 
 
Of ik iets bovenmenselijks verricht, 
keer ik met een verklarend handgebaar 
mij naar u om, maar gij zijt niet meer daar. 
Er is alleen het late middaglicht. 
 
Ik beur de bak gereedschap van de vloer 
en til hem op mijn schouder. Door de gang 
wekken mijn voetstappen een hol gezang. 
De deur valt in het slot. Het straatrumoer 
lijkt verder af. Er hangt een dikke mist. 
Ik heb me dus voor deze keer vergist. 





{==427==} {>>pagina-aanduiding<<}

[875A] (Ballade van de gasfitter)


V(aant.)


Maar, als ik thuisgekomen, goed en wel 
te eten zit, rinkelt de telefoon. 
Ik pak de horen op en doodgewoon 
klinkt aan de andere kant een nieuw bevel. 
 
Het is de directeur. Zijn stem is schel, 
met een verborgen, weke ondertoon. 
‘Ga morgen naar dezelfde straat, mijn zoon. 
Je weet hoeveel belang ik in je stel’. 
 
Geen ezel stoot zich tweemaal aan een steen. 
Het beste was, ik bleef hier niet alleen, 
maar nam vanavond vast in ogenschouw 
het uit de grond verrezen flatgebouw 
daartegenover, bij de nummerborden 
zal het me dan vanzelf duidelijk worden. 




[876A] (Ballade van de gasfitter)


VI(aant.)


Die nacht kwam ik alleen nog maar te weten, 
dat de concierge sliep. Hij was vermoeid 
en had de nummers in zijn hoofd vergeten. 
Het lag gekanteld op een arm. Geboeid 
 
keek ik van buiten door het raam. Er woei 
een zachte wind. Het ritselde een beetje 
over de grond en vlakbij, godvergeten, 
een levend mens, en die mij uit de knoei 
 
zou hebben kunnen helpen, als het niet 
zo eenzaam was geworden en te duister 
dan dat ik hem mocht wekken met gefluister. 
Hij zou het hoofd verliezen. Dat kon niet. 
Dat kostte ook de directeur zijn kop. 
Niemand hoorde me heengaan. Keek hij op? 





{==428==} {>>pagina-aanduiding<<}

[877A] (Ballade van de gasfitter)


VII(aant.)


Bij 't krieken van de dageraad op pad, 
de slaap nog in de ogen, schijnen mij 
het eerste uur de straten vogelvrij, 
al heeft het einddoel ergens post gevat. 
 
Een ongekend veilig gevoel is dat. 
Iemand van de directie fietst voorbij. 
Ik groet, doch hij kijkt nauwelijks opzij. 
Zeker weer ruzie met zijn vrouw gehad. 
 
Misschien vindt hij het enigszins verdacht, 
dat hij me aantreft in gemeentewijken, 
waar voor een fitter niets valt te bereiken. 
Er woont een jong en roekeloos geslacht 
bij ander licht. Ik ben gesignaleerd. 
Daarom mijn schreden naar de stad gekeerd. 




[878A] (Ballade van de gasfitter)


VIII(aant.)


Nu nader ik de laatste mooglijkheid. 
Witte drukknoppen, fel in het gelid, 
tarten als tanden in een vals gebit. 
Mijn vingers voeren een verbeten strijd. 
 
Terwijl ik sta en op mijn nagels bijt, 
springt onverwacht de deur los, een daghit 
zet de asemmer buiten, zonder dit 
had ik nimmer besloten, maar de tijd 
 
is kort, ik vraag gejaagd waar het gat zit. 
Zij wijst naar boven met een vage spot, 
dat kan betekenen: je bent getikt, 
- wat ik wel weet, waarom ik tot God bid - 
de lift beweegt zich opwaarts naar het slot 
van wat op aard geen fitter ooit gelukt. 





{==429==} {>>pagina-aanduiding<<}

[879A] (Ballade van de gasfitter)


IX(aant.)


Hoe hoger of ik stijg hoe groter wordt 
de ruimte tussen u en mij, het leven 
voelt zich door nikkel en door staal omgeven. 
Het bouwsel komt geen nagelbout te kort. 
 
Hier zit geen gas, God is het gat en stort 
zijn diepten op mij uit om te beleven 
aan een verwaten fitter hoe verheven 
hijzelf bij iedere étage wordt. 
 
Verdieping na verdieping valt omlaag. 
Ik weet niet waar of wat ik moet beginnen. 
Misschien schiet mij een laatste woord te binnen 
als ik hem naar de eerste oorzaak vraag. 
Het rode licht gaat aan. Ik moet er uit 
en geef mij over aan zijn raadsbesluit. 




[880] (Ballade van de gasfitter)


X(aant.)


Op elke drempel staat een flatbewoner 
in rok, jacquet of in geklede jas 
met een kwitantie klaar, ik kom van pas 
en haal de huur op. Rekening aan toonder. 
 
Maar iedereen verandert in een honer 
als ik weer afdaal in de put van glas, 
onder mijn arm de volle aktetas. 
Een boon komt overal om zijn beloner. 
 
Ik neem de kortste weg naar het kantoor. 
De directeur persoonlijk laat me binnen 
en onderwerpt mij aan een mild verhoor. 
Ik hoef verder geen leugens te verzinnen. 
Diep in zijn ogen is het of hij huilt. 
Hij drukt mijn hand, vermant zich en meesmuilt. 





{==430==} {>>pagina-aanduiding<<}

[881A] (Ballade van de gasfitter)


XI(aant.)


Na jaar en dag hervinden wij de fitter 
in 't ouwemannenhuis. Zijn haar is wit; 
een kindse vent, die in een stratengids 
namen te spellen zit, letter voor letter. 
 
Tafel en bed heeft hij te delen met 
postbode, wisselloper en loodgieter. 
Hij krijgt gedurig op z'n sodemieter, 
omdat hij altijd op het eten vit. 
 
Er is tot aan zijn dood voor hem gezorgd. 
Begrafenis- en ziekegelden lonen 
de moeite om weldadigheid te tonen 
en maken dat de vader hem niet worgt. 
Publieke werken gaf hem onderdak. 
Hij mag beschikken over pruimtabak. 




[882A] (Ballade van de gasfitter)


XII(aant.)


In 't eind sloten zijn ogen zich voorgoed. 
De mond viel open, maar werd opgebonden. 
Hij werd gemeten en geschikt bevonden 
een doodkist op te vullen van zes voet. 
 
En allen brachten hem een laatste groet: 
Jansen, daghit en directeur, zij stonden 
eendrachtig met die van de flat verbonden; 
als ik in 't zwart, met stok en hoge hoed. 
 
Aan 't graf hield verder iedereen zijn mond. 
Men trad vooruit en schouwde critisch hoe 
de fitter langzaam wegzonk in de grond, 
als om hem nog op fouten te betrappen, 
nu hij zijn laatste gat had op te knappen. 
Hij rust in God. De aarde dekt hem toe. 




    
        
    

{==431==} {>>pagina-aanduiding<<}

[871B] Ballade van de gasfitter


I(aant.)


Gij hebt de huizen achterom bereikt. 
Aan de voorgevels, tussen de gordijnen, 
blijft ge doorlopend uit het niet verschijnen 
wanneer ik langs kom en naar binnen kijk. 
 
Al moet ge in 't voorbijgaan weer verdwijnen, 
het volgend raam geeft me opnieuw gelijk. 
Daar wonen ene Jansen en de zijnen, 
alsof ge mij in deze naam ontwijkt. 
 
Maar dat zegt niets. De deuren zijn geduldig; 
hebben een bel, een brievenbus, een stoep. 
De appelkoopman lokt u met zijn roep. 
En valse sleutels zijn er menigvuldig. 
Ook kan ik binnen komen, doodonschuldig 
en tot uw dienst, gasfitter van beroep. 




    
        
    
[872B] (Ballade van de gasfitter)


II(aant.)


Dan, op klaarlichte dag bij u aan 't werk, 
vermomd als man van de gemeente, gaan 
mijn ogen in het rond en zien u staan. 
Maar langzaam wordt de zoldering een zerk. 
 
De muren zijn van aarde. Wij beslaan. 
De kamer is verzadigd, naar ik merk. 
Het kan ook niet. Ik draai de schroeven aan. 
Zolang ik mij tot deze taak beperk 
 
blijven we voor elkaar incognito, 
terwijl ik bezig ben, gebukt, geknield, 
of op mijn buik naga wat er aan scheelt. 
En al maar denken: het is beter zo. 
Doodzwijgen, door een hamerslag vernield. 
Doodstilte, die de hamerslagen heelt. 




    
        
    

{==432==} {>>pagina-aanduiding<<}

[873B] (Ballade van de gasfitter)


III(aant.)


Zal ik de woning onder water zetten? 
Of gaten in de gasgeleiding slaan? 
Ik zie de val, moet op de fittings letten 
en maak de denkfout haastig ongedaan. 
 
Dan zou er later in de kranten staan: 
‘Door onbekende oorzaak vond een fitter, 
bij de uitoefening van zijn bestaan, 
de dood door gasverstikking. In het aan- 
grenzend gedeelte was hetzelfde bitter 
 
lot aan de huiseigenares beschoren. 
Zij lag voorover met een hand naar voren, 
welke een brief omklemde, die begon: 
“Hoe groot de wereld is, ik kom weerom”. 
Blijkbaar werd zij verrast tijdens het lezen 
en kan van overspel geen sprake wezen’. 




    
        
    
[874B] (Ballade van de gasfitter)


IV(aant.)


Eindelijk is het kleine lek gedicht. 
Ik zoek de spullen langzaam bij elkaar. 
Mijn benen zijn als buizen lood zo zwaar. 
Zweetdruppels lopen over mijn gezicht. 
 
Of ik iets bovenmenselijks verricht, 
keer ik met een verklarend handgebaar 
mij naar u om, maar gij zijt niet meer daar. 
Er is alleen het late middaglicht. 
 
Ik beur de bak gereedschap van de vloer 
en til hem op mijn schouder. Door de gang 
wekken mijn voetstappen een hol gezang. 
De deur valt in het slot. Het straatrumoer 
lijkt verder af. Er hangt een dikke mist. 
Ik heb me dus voor deze keer vergist. 




    
        
    

{==433==} {>>pagina-aanduiding<<}

[875B] (Ballade van de gasfitter)


V(aant.)


Maar als ik thuisgekomen, goed en wel 
te eten zit, rinkelt de telefoon. 
Ik pak de horen op en doodgewoon 
klinkt aan de andere kant een nieuw bevel. 
 
De directeur. Zijn stem is hard en schel, 
met een verborgen, weke ondertoon. 
‘Ga morgen naar dezelfde straat, mijn zoon. 
Je weet hoeveel belang ik in je stel’. 
 
Geen ezel stoot zich tweemaal aan een steen. 
Het beste was, ik bleef hier niet alleen, 
maar nam vanavond vast in ogenschouw 
het uit de grond gerezen flatgebouw 
daartegenover. Bij de nummerborden 
zal het me dan vanzelf duidelijk worden. 




    
        
    
[876B] (Ballade van de gasfitter)


VI(aant.)


Die nacht kwam ik alleen nog maar te weten, 
dat de concierge sliep. Hij was vermoeid 
en had de cijfers in zijn hoofd vergeten. 
Het lag gekanteld op een arm. Geboeid 
 
keek ik van buiten door het raam. Er woei 
een zachte wind. Het ritselde een beetje 
over de grond en vlakbij, plichtvergeten, 
een levend mens, en die mij uit de knoei 
 
zou hebben kunnen helpen, als het niet 
zo eenzaam was geworden en te duister 
dan dat ik hem mocht wekken met gefluister. 
Hij zou het hoofd verliezen. Dat kon niet. 
Dat kostte ook de directeur zijn kop. 
Niemand hoorde me heengaan. Keek hij op? 




    
        
    

{==434==} {>>pagina-aanduiding<<}

[877B] (Ballade van de gasfitter)


VII(aant.)


Bij 't krieken van de dageraad op pad, 
de slaap nog in de ogen, schijnen mij 
het eerste uur de straten vogelvrij, 
al heeft het einddoel ergens post gevat. 
 
Een ongekend veilig gevoel is dat. 
Iemand van de directie fietst voorbij. 
Ik groet, doch hij kijkt nauwelijks opzij. 
Zeker weer ruzie met zijn vrouw gehad. 
 
Misschien vindt hij het enigszins verdacht, 
dat hij me aantreft in gemeentewijken, 
waar voor een fitter niets valt te bereiken. 
Er woont een jong en roekeloos geslacht 
bij ander licht. Ik ben gesignaleerd. 
Daarom mijn schreden naar de stad gekeerd. 




    
        
    
[878B] (Ballade van de gasfitter)


VIII(aant.)


Nu nader ik de laatste mooglijkheid. 
Witte drukknoppen, fel in het gelid, 
tarten als tanden in een vals gebit. 
Mijn vingers voeren een verbeten strijd. 
 
Terwijl ik sta en op mijn nagels bijt, 
springt onverwacht de deur los. Een daghit 
zet de asemmer buiten. Zonder dit 
had ik nimmer besloten, maar de tijd 
 
is kort. Ik vraag gejaagd waar het gat zit. 
Zij wijst naar boven met een vage spot, 
dat kan betekenen: je bent getikt. 
Wat ik wel weet; zodat ik tot God bid. 
De lift beweegt zich opwaarts naar het slot 
van wat hem nog geen fitter heeft geflikt. 




    
        
    

{==435==} {>>pagina-aanduiding<<}

[879B] (Ballade van de gasfitter)


IX(aant.)


Hoe hoger of ik stijg hoe groter wordt 
de ruimte tussen u en mij. Het leven 
voelt zich door nikkel en door staal omgeven. 
Het bouwsel komt geen klinknagel te kort. 
 
Hier zit geen gas. God is het gat en stort 
zijn diepten op mij uit om te beleven 
aan een verwaten fitter hoe verheven 
hijzelf bij iedere étage wordt. 
 
Verdieping na verdieping valt omlaag. 
Ik weet niet waar of wat ik moet beginnen. 
Misschien schiet me een laatste woord te binnen 
als ik hem naar de eerste oorzaak vraag. 
Een schok gaat door mij heen. Ik moet er uit 
en geef het over aan zijn raadsbesluit. 




    
        
    
[883] (Ballade van de gasfitter)


X(aant.)


Van alle kamers gaan de deuren open. 
Heren in rok, gesteven boord en das 
roepen mij toe, of 'k een verschijning was: 
je hoeft ons hier geen smoesjes te verkopen. 
 
Ben ik daarvoor onder de grond gekropen? 
Bij het afdalen in de put van glas 
staat aan mijn voet een zak met vuile was. 
Hoor hoe ze boven door elkander lopen. 
 
In de omgeving hang ik nog wat rond. 
Het werd intussen middag zie ik wel. 
Scholen gaan uit. Het spitsuur is gekomen. 
De kinderen, door moeders meegenomen, 
vertellen. Fietsen bellen. Auto's snel- 
len langs mij heen, of ik daar jaren stond. 




    
        
    

{==436==} {>>pagina-aanduiding<<}

[884] (Ballade van de gasfitter)


XI(aant.)


De gasfabrieken draaien op hun as. 
Er moet een vacuum zijn ingeslopen. 
Denk lezer, dat een bladzij vroeger pas 
zijn oogmerk in het honderd zag verlopen, 
 
zonder ook maar op iets te mogen hopen 
en als een bange hond is afgedropen, 
die uit de flitsen in uw ogen las, 
wat de verwachting van een fitter was. 
 
Ik neem de kortste weg naar het kantoor. 
De directeur persoonlijk laat me binnen 
en onderwerpt mij aan een mild verhoor. 
Ik hoef verder geen leugens te verzinnen. 
Diep in zijn bril wemelt het, of hij huilt. 
Hij drukt mijn hand, vermant zich en meesmuilt. 




    
        
    
[885] (Ballade van de gasfitter)


XII(aant.)


Het hoofdbestuur van 't christelijk vakverbond 
roept alle gas- en waterfitters heden 
in spoedvergadering bijeen, deelt mede 
dat een van hen de reglementen schond 
 
door met zijn instrumenten op te treden 
op alle plaatsen waar hij zich bevond 
en eist, nu 't hele lichaam heeft geleden, 
belijdenis van schuld op deze grond. 
 
Voor 't eerst in de historie van het vak 
knielen de gas- en waterfitters neer, 
zonder intussen naar een gat te zoeken; 
tesamen solidair in alle hoeken. 
Dan zegt de voorzitter: zondig niet meer. 
En zij vertrekken, dood op hun gemak. 




    
        
    

{==437==} {>>pagina-aanduiding<<}

[881B] (Ballade van de gasfitter)


XIII(aant.)


Na jaar en dag hervinden wij de fitter 
in 't ouwemannenhuis. Zijn haar is wit; 
een kindse vent, die in een stratengids 
namen te spellen zit, letter voor letter. 
 
Tafel en bed heeft hij te delen met 
postbode, wisselloper en loodgieter. 
Hij krijgt gedurig op z'n sodemieter, 
omdat hij altijd op het eten vit. 
 
Er is tot aan zijn dood voor hem gezorgd. 
Begrafenis- en ziekegelden lonen 
de moeite om weldadigheid te tonen 
en maken dat de vader hem niet worgt. 
Publieke werken gaf hem onderdak. 
Hij mag beschikken over pruimtabak. 




    
        
    
[882B] (Ballade van de gasfitter)


XIV(aant.)


In 't eind sloten zijn ogen zich voorgoed. 
De mond viel open, maar werd opgebonden. 
Hij werd gemeten en geschikt bevonden 
een doodkist op te vullen van zes voet. 
 
En allen brachten hem een laatste groet: 
Jansen, daghit en directeur, zij stonden 
eendrachtig met die van de flat verbonden; 
als ik in 't zwart, met stok en hoge hoed. 
 
Aan 't graf hield verder iedereen zijn mond. 
Men trad vooruit en schouwde critisch hoe 
de fitter langzaam wegzonk in de grond, 
als om hem nog op fouten te betrappen, 
nu hij zijn laatste gat had op te knappen. 
Hij rust in God. De aarde dekt hem toe. 




    
        
    

{==438==} {>>pagina-aanduiding<<}

[886] Valuta(aant.)


De wegen liggen in een reis. Wij gaan. 
De onrust van een dier om u te vinden, 
doet mij weer voor de werklijkheid verblinden 
en geeft mij over aan de vaste waan, 
 
dat niets van u geheel is doodgegaan; 
dat gij u in het buitenland kon binden 
aan een bureau en mij brochures zenden, 
alleen maar door de rede misverstaan. 
 
Harde valuta houdt uw lot in stand. 
Ik krijg deviezen om u te bereiken, 
doch moet terug zodra ik niets meer heb. 
 
Hoewel ik dan nog brieven onderschep 
en in de postkantoren sta te kijken, 
op elke envelop ontbreekt uw hand. 




    
        
    
[887] Ajalon(aant.)


De steendeuk zit nog in de vloer. 
Sedert is het hier maan geweest 
als in het dal van Ajalon. 
Een kever kruipt zijn vlugge toer 
van hoek naar hoek. Haar witte geest 
staat in een lange nachtjapon 
met blote voeten op het zeil 
en wolken hangen voor het raam 
gebeeldhouwd tegen het azuur. 
 
Er ligt een omgekeerde teil 
van zink op het zinken balcon. 
Als ik er tegen tikken kon, 
weerklonk het zingen van een vrouw 
en waren wij opnieuw tesaam 
in volle zon, van uur tot uur. 
Maar nu is alles donkerblauw. 
Ik heb geen toverstaf zo gauw. 




    
        
    

{==439==} {>>pagina-aanduiding<<}

[888] Necrologie(aant.)


De tranen over Gerard Temme zijn. 
Hij was de joviaalste uit ons midden, 
bracht beelden samen op een stadsterrein, 
schilderde schoenen, liet figuren bidden 
in glas in lood. Nu is hij dood en klein 
en zonder ons. Wij hebben Gerard minder, 
die op vergaderingen groot kon zijn: 
leider, promotor, zoeker, samenbinder. 
God werd van hem gemakkelijk de vinder. 
En dat gezelschap zal voor eeuwig zijn. 




    
        
    
[889] Myopie(aant.)


Ik tref u nog alleen plaatselijk aan. 
De bochten in de weg met struikgewas 
lijnen u af maar ik bemerk het pas 
bij het omzien, een eind van u vandaan. 
 
Het kan ook zijn dat op een plein spontaan 
uw voetstap klinkt met een bekende kras. 
Als ik mijn ogen opsla gaat gij ras 
verloren in een anders vol bestaan: 
 
een vrouw doet boodschappen, doch in uw tijd. 
Zij is bij deze bezigheid in strijd 
met de waarnemingswetten. Als zij niet 
verdwenen was en gij haar niet verliet 
zou ik u naderen en vragen om 
persoonsbewijs of ander eigendom. 




    
        
    

{==440==} {>>pagina-aanduiding<<}

[890] Tracé(aant.)


Diep in de middag wordt het licht secuur. 
Een griffel kan nog mijn geboorte schrijven 
op het leisteengebergte van de Eifel 
binnen de randen van een brilmontuur. 
 
De kartelingen waar ik tegen tuur 
zijn vreemde streken die constant verblijven 
in het gezichtsveld als een verre twijfel 
maar in 't geheugen schuiven op den duur. 
 
Nooit was ik zo geheel en zo bijeen. 
Het reizen gaat verbintenissen aan 
met wat zich in de tijd verscholen houdt. 
Ik ben toekomend en voorbij meteen. 
En voel mij door de ogenblikken gaan 
als eeuwigheid. God is mijn enkelvoud. 




    
        
    
[891] Keldergat(aant.)


Fluistering tussen ons in, grondwind 
over de weg, tegen de buitenmuur. 
Vindplaatsen van dood blad en oud papier 
gaan stil te keer, alsof gij weer begint. 
 
Krankzinnigheid, waaraan ik mij opwind 
met zachte feesten tot in elke kier, 
nadert, verwijdert zich, vat bijna vuur; 
brand, die het dor gedachtehout verslindt. 
 
Gij die ik met hetzelfde oog aanschouw 
en de vanzelfheid waar 'k een overbuur 
of boom mee ken, moet blijven in de kou; 
 
kunt u niet van het ritselen ontdoen 
en om het huis heen lopen naar de deur, 
uw hand uitsteken en hem opendoen. 




    
        
    

{==441==} {>>pagina-aanduiding<<}

[892] En route(aant.)


Landstreken liggen als in mij vergeten. 
Bestemmingen, misschien nog wel bereikt, 
had ik de richting en het doel geweten, 
passeren hemelsbreed en staan geijkt 
 
in torenspits en aantal kilometers. 
Ontstentenis van wat kon hebben heten 
bestaansvervulling, lotsbedeling, blijkt 
aan lege zijwegen. De wagen wijkt 
 
geen haarbreed uit zijn koers. Wij rijden door, 
raken verloren uit het oog en komen 
waarschijnlijk in dit leven niet meer langs. 
 
Wat doet een onbenut gebleven kans? 
Even een zoet bevreemden, waargenomen 
op buikvlieshoogte, of er iets bevroor. 




    
        
    
[893] Recherche(aant.)


De wereld houdt met u bemoeienissen. 
Het bodemonderzoek wordt voortgezet. 
De hemel krijgt langzamerhand een net 
van luchtvaartlijnen om u niet te missen. 
 
En de historie zal zich niet vergissen. 
Met elke vinger blijft er op gelet 
tijdens het lezen en een streep gezet: 
renvooi en fout die over u beslissen. 
 
Als de gegevens bij elkander zijn 
zullen geleerden zich daarover buigen 
en u bewijzen uit het ongerijmde. 
 
De lege plekken in het ondermijnde 
materiaal komen op tafel en 
een heer staat op om van u te getuigen. 




    
        
    

{==442==} {>>pagina-aanduiding<<}

[894] Silhouet(aant.)


De nachten doen u langzaam in elkaar, 
totdat ik u op mijn netvliezen vang. 
Ik zie u groeien op het maanbehang. 
Gij komt weer met uw eigen lichaam klaar. 
 
Het krijgt de oude omtrek. Kleed en haar 
zijn nog dezelfde, even los en lang 
als van de mode, voor uw dood in zwang. 
Er is bij dit herleven geen gevaar. 
 
De morgen kan geen vinger van u vinden, 
al heeft de zon de kamer volgezet 
met licht, dat u direct zou moeten binden 
aan 't zelfde oog, volgens dezelfde wet. 
 
Om u niet door de schijn te zien verslinden 
hebt gij u tijdig in het niet gered. 




    
        
    
[895] Daggelder(aant.)


In een wijde vang van zomeravond 
zit de boer op het aardappelveld. 
Paars is 't alreeds met zijn kiel gesteld; 
het gezicht in schaduw zwaar gehavend. 
 
Met zijn handen in de aarde gravend, 
wordt hij bij de kevers opgeteld. 
In het handboek staat van hem vermeld: 
heel een leven om den brode slavend. 
 
Eindelijk komt hij langzaam overeind; 
wankelt op de beide achterbenen 
naar zijn vrouw en kinders, vaal en moe. 
 
's Nachts opnieuw door glanzen Gods verblind, 
vindt hij schatten gouds en edelstenen; 
manden vol tot aan de morgen toe. 




    
        
    

{==443==} {>>pagina-aanduiding<<}

[896] Clair-obscur(aant.)


Donkere schilderijen van de nacht 
hangen tentoongesteld buiten het raam. 
Het licht is sterk onderverdeeld; spaarzaam 
heldert een enkel eiland op in kracht. 
 
Want zwarte vakken houden zwaar de wacht; 
maken het doek voor 't evenwicht bekwaam 
tussen mijn onbevangen gadeslaan 
en d'eigen ingekeerde oppermacht. 
 
Ieder detail voldoet aan wat ik denk. 
Het kan marmer of onder water zijn, 
een sein, de zee, een celkern in het groot. 
 
Het is een raadselachtig oergeschenk; 
vol van uw lichaam ergens in 't geheim, 
waarvan een deel zich af en toe ontbloot. 




    
        
    
[897] Contrapunt(aant.)


De bergen dalen bij mij in met treden, 
die klimmen uit de diepte van uw dood. 
Ik voel mijzelve middelevenreden 
tussen wat aldoor nadert en ontvlood. 
 
Het hoge komt dichtbij, het lage bloot. 
Onder mijn voeten met de helling mede 
verwisselen het heden en verleden 
begane grond en blijven even groot. 
 
Tegen de hemel ga ik door u heen, 
word ik van u gesneden en besta 
dank zij dit punt naar boven en beneden. 
Begin en eind worden dezelfde steen. 
Wij zijn alleen, terwijl ik niet verga 
binnen uw alomtegenwoordigheden. 




    
        
        
    

{==444==} {>>pagina-aanduiding<<}

[898] Gorge de Loup(aant.)


Omhoog tegen de bergwand aangebracht 
ogen zonder gezicht en wolvensnoeten, 
lege fossielennissen en de moeten 
van een voorwereldlijk faunageslacht, 
 
dat in zijn nagelaten vormen tracht 
hier uit te monden en ons te ontmoeten, 
maar vastgehecht zit aan de verre macht 
van steen en tijdperk, beren en mammoeten. 
 
Lucht van oud hooi met water aangelengd, 
die mij de praehistorie naderbrengt. 
 
Hier komen niet veel mensen. Even blind 
als voor dat zij bestonden ligt de weg. 
 
De woorden die ik tot mijzelve zeg 
klinken voor 't eerst of God opnieuw begint. 




[899] Vervaldag(aant.)


Het oud aroom dat om de dingen hing, 
is langzaam van hun wezen afgegaan 
sedert ge niet meer zijt voorbijgegaan, 
zoals Saturnus wandelt in zijn ring. 
 
Bij het verbreken van dezelfde kring 
waarin de sterren reizen op hun baan 
zijn mijn gedachten naakt komen te staan 
in het portaal mijner bewustwording. 
 
Ik moet de wereld in zonder respijt 
en zou niet weten uw verblijf te noemen. 
De woorden gaan vooruit en wenken mij. 
 
Hier valt geen enkel feit meer te verbloemen. 
Maar elke waarheid heeft zijn overzij. 
Ik ben u aan de buitenkanten kwijt. 




    
        
        
    

{==445==} {>>pagina-aanduiding<<}

[900] Souvenir(aant.)


Schip van brillanten voor de cap d'Antibes; 
lust om te liggen in de blauwe nacht; 
onder de kust, boven zijn eigen pracht, 
waarop de spiegelingen het verhieven. 
 
Langs de landzijde tot aan Nice de dracht 
der paarlen die de zachte verte klieven; 
verkoren snoeren, naar hun vrij believen 
dalend en rijzend over berg en schacht. 
 
Dit is de côte d'azur, een flonkerhal. 
De lange limousine in 't fluweel 
wordt zelf een diamant bij dit geheel; 
een broche tussen de gitten op het kleed 
van zilver, dat de hoogte zich aanmeet 
en reikt tegen der sterren goudgetal. 




    
        
    
[901] Nachtpauwoog(aant.)


Avond van schapevacht en pauwenogen. 
Over mij heen de lauwe vleugelslag 
der vogelen naar 't einde van de dag, 
tot voor mijn voeten langzaam omgebogen; 
 
terwijl zijn uren worden afgewogen 
tegen wat gij met heel de tijd vermag, 
verlopen sedert ik u niet meer zag 
en aan mijn ondervinding was onttogen. 
 
Dichter dan ooit is het geluk nabij. 
Ik voel het in de armen en de benen 
die meebewegen en ook aan het hoofd 
wordt het met duizend wimpers uitgedoofd 
en blijft het zwevend voor mij uit verschenen, 
komt weer terug en is nog niet voorbij. 




    
        
    

{==446==} {>>pagina-aanduiding<<}

[902] Conjugatie(aant.)


Je was niet langer doodgegaan vannacht, 
heb ik gedroomd, maar verder blijven leven. 
Wat niet kon zijn werd mij opeens gegeven 
in een versnelde, zalige toedracht. 
 
Als had ik op dat ogenblik gewacht 
laat het mij u ten uiterste bestreven 
om al dit plotselinge te beleven 
in langzame verheffing tot zijn macht. 
 
Nu heb ik weer voor dagen lang genoeg. 
Het kan weer eenzaam worden en gewoon 
en zonder wissel op de eeuwigheid. 
 
De eenmaal toegevoegde ondertoon 
doet mee aan het bestaan en ik vervoeg 
de woorden in een onbepaalde tijd. 




    
        
    
[903] Acoustiek(aant.)


Het luistert aan uw dood; ik luister mee. 
Op alle wegen door u afgelegd 
zijt gij over de hele wereld weg; 
werd ieder dorp en elke stad gedwee. 
 
In deze echo sta ik bij de zee 
mijner verlatenheid; hoewel onthecht, 
hebt gij mij eens uw lichaam toegezegd 
en daarmee is dit gans heelal tevree. 
 
De woorden zullen er genoeg van zijn 
om onze oude afspraak waar te maken; 
te klinken in de koren van refrein, 
die overal uw oren moeten raken - 
en tot mij weer te keren, een voor een, 
wanneer ik zelf gehoor geworden ben. 




    
        
    

{==447==} {>>pagina-aanduiding<<}

[904] Autisme(aant.)


Morgens staan dood in huis, zonder begin. 
Het opstaan is een kruis. Ik kleed mij aan 
en blijf me zelf nauwlettend gadeslaan, 
anders verval ik tot vertwijfeling. 
 
Overgeleverd aan dwanghandeling, 
moet ik het streng autisme ondergaan 
elk manuaal nauwkeurig na te gaan. 
En de minuten hebben slot noch zin. 
 
Terwijl ik u verzuim, die verder sterft, 
geen kleed meer hebt, geen huid, geen ogenblik 
om op u te betrekken zoals ik 
 
en elk aangrijpingspunt of doelwit derft 
waarmee de ziel zich aan het lichaam hecht 
om te bestaan. En buiten lacht de specht. 




    
        
    
[905] Telex(aant.)


Bomen die buiten zijn, een nacht vol blad 
dat aan elkander grenst, houden u bij. 
Gij kunt zo ver niet gaan of aan weerszij 
verzellen u de stammen langs het pad. 
 
En in de steden doen de huizen dat; 
nemen u over van de laatste rij. 
Water en wolk geleiden enerlei. 
Al wat natuur is heeft u ingevat. 
 
Wij volgen u over het wereldrond. 
Ik krijg bericht uit onbekende streken, 
dat daar van uw voorbijgaan is gebleken. 
 
Het was te merken aan de morgenstond, 
stiller dan ooit. Een bovengrondse lijn 
doet van uw gangen op de hoogte zijn. 




    
        
    

{==448==} {>>pagina-aanduiding<<}

[906] Cumuli(aant.)


Binnen de engelen, een wolk aaneen, 
die altijd zonder einde is gebleven, 
zijt gij nu opgenomen uit het leven. 
Soms, aan de onderkant, bengelt een been. 
 
Het zal cumuli zijn, over mij heen. 
Dan heb ik dit natuurlijk niet geschreven. 
Misschien ook wel. Ik werd er toe gedreven 
omdat het zo aannemelijk verscheen. 
 
Wat is de werklijkheid zonder een beeld, 
waarmee ze uit zichzelve treedt en krijgt 
verbinding met bewustzijn en het wordt 
iets anders dan het is, zonder tekort, 
terwijl de tijd, die alle wonden heelt, 
illusie en verlies tesamenrijgt. 




    
        
    
[907] Planimetrie(aant.)


Uw aanzijnskromme heeft zich uitgerekt. 
Rondte verliet uw dijen en uw wangen, 
zonder het leven lachend te omprangen. 
Uw lichaam ligt in plano uitgestrekt. 
 
Waterpas houdt de steen u toegedekt. 
Uw oog verloor de bolvorm van verlangen. 
Geen holte kan bevrediging ontvangen 
binnen de rechte lijnen die gij trekt. 
 
Gij zijt geheel te achterhalen met 
planimetrie, de leer van 't platte vlak, 
waarop gij nu in elke richting past. 
 
Maar als ik een paar hoeken heb gezet 
worden het wegen, staat de wereld strak 
in perspectief, een diepte die u tast. 




    
        
    

{==449==} {>>pagina-aanduiding<<}

[908] Weerkunde(aant.)


Gij hebt alleen gemiddelde gehouden. 
Uw termen werden onberekenbaar. 
Tussen mij en de absolute koude 
schommelt gij heen en weer met hangend haar, 
 
dat zich over het wit papier ontvouwde; 
een net van isotherm en isobaar, 
waarin gevangen bleven al de oude 
data gelijk geluk van jaar op jaar. 
 
Ik sla de kaarten op en volg het spoor 
tussen de plaatsen van depressie door. 
De Bilt weet u nauwkeurig te voorspellen 
op basis van wat is geregistreerd. 
Het schijnt een kwestie van meten en tellen 
waar of gij in mijn leven wederkeert. 




    
        
    
[909] Tuinbeeld(aant.)


Mijn leven tussen deze misten in - 
bosrand en weide die hetzelfde blijven, 
de zon, de maan, eendere dode schijven 
achter mij om, bijna met tegenzin, 
 
het licht verschoten en de ruit van tin - 
mijn leven moet voor dit decor verstijven. 
Vanbuiten gaat de hand zelfstandig schrijven 
dat ik een stenen beeld aan 't worden ben. 
 
Wanneer het aan de oppervlakte komt 
houden mijn vingers op en staan gekromd 
over het woord uitlopend op een streep. 
 
Een tuinbeeld in een tijdperk naderhand 
hurkt ongezien en urenlang in 't zand 
en heeft genoeg aan deze lettergreep. 




    
        
    

{==450==} {>>pagina-aanduiding<<}

[910] Grafwinkel(aant.)


Ik was vannacht weer toe aan uw bestaan, 
waarin de dood nergens viel op te merken. 
Bij de steenhouwer stonden de grafzerken 
nog overeind zonder letters er aan. 
 
En ook met die van u was niets gedaan; 
een spiegelvlak, gereed om te bewerken, 
zo beitelnieuw, dat hij bij alle kerken 
zou kunnen liggen onder elke naam. 
 
Ik heb niet meer geweten wie hem kocht. 
Wij zagen ons een ogenblik weerkaatst, 
maar liepen door, dieper het leven in. 
 
Later, alleen, keerde ik terug en zocht 
ergens vergeefs een verse opening; 
geen steen was ogenschijnlijk van zijn plaats. 




[911] Ichthyologie(aant.)


Er is in zee een coelacanth gevonden, 
de missing link tussen twee vissen in. 
De vinder weende van verwondering. 
Onder zijn ogen lag voor 't eerst verbonden 
 
de eeuwen onderbroken schakeling. 
En allen die om deze vis heenstonden 
voelden zich op dat ogenblik verslonden 
door de millioenen jaren achter hen. 
 
Rangorde tussen mens en hagedis 
en van de hagedis diep in de stof, 
verder dan onze instrumenten reiken. 
 
Bij dit besef mogen wij doen alsof 
de reeks naar boven toe hetzelfde is 
en kunnen zo bij God op tafel kijken. 






    


{==451==} {>>pagina-aanduiding<<}

[912] Begrafenis op Westduin(aant.)

Twist met ons, twist met ons, twist niet met mate.


M. Nijhoff

Twijfelend bij een halte in de stad 
vroeg ik een aanspreker de kortste weg. 
Ik moet er ook naar toe, heeft hij gezegd. 
De tuinman en de dood, heb ik gedacht. 
 
Hij wist niet wie hij te begraven had. 
De naam van Nijhoff had hem niets gezegd. 
Ieder komt evengoed bij hem terecht. 
Geen mens bestaat zonder zijn eigen vracht. 
 
Doodbidders, vier aan vier, gaan voor de kist. 
Een zwart quadraat schuift naar een dito gat. 
En kleiner wordt het laatste ogenblik. 
 
Ruimte en tijd kortsluiten op het pad. 
Het touw gaat liggen met een losse knik, 
wijl God niet eeuwig met zijn maaksel twist. 







[913] (Ik loop in doodvacantie door den Haag.)(aant.)


Ik loop in doodvacantie door den Haag. 
Het uitgestalde wordt mijn eigendom. 
De dorst naar u slaat op de wereld om 
zonder dat ik de dingen overvraag. 
 
Zij liggen daar geprijsd van hoog tot laag. 
Niemand behoeft hun absolute som 
meer te begroten. Ieder ding alom 
vertegenwoordigt u tot op vandaag. 
 
De winkelieren knikken bij mijn komst. 
Wij overleggen in geheime hoeken, 
rijk en gelijk aan wederzijds geluk. 
 
De meisjes hebben het bijzonder druk 
om alles in de dozen op te zoeken. 
Hun ogen glanzen en de winkel gonst. 





{==452==} {>>pagina-aanduiding<<}

[914] (De ogen glanzen en de wangen gloeien.)(aant.)


De ogen glanzen en de wangen gloeien. 
Een zachte brand staat om de handen heen. 
De klanten worden koningen meteen 
en laten zich door allerhande boeien. 
 
Een etaleur staat met een pop te stoeien 
en waant zich met zijn eigen vrouw alleen. 
Wij kunnen ons er kwalijk mee bemoeien. 
De vreugde is vandaag aan elk gemeen. 
 
Naar alle kanten gaan vitrines heen. 
Staande als grote prisma's opgesteld 
achter elkaar, verdichten zij het niet 
 
tot op het voorwerp dat men liggen ziet. 
Zij halen u naar hier met lichtgeweld 
en variëren u voor iedereen. 




[915] (De diepten van de warenhuizen in)(aant.)


De diepten van de warenhuizen in 
ben ik op weg gegaan om u te vinden. 
Ik laat mij door de menigte opwinden 
tot zachte haast en voetenschuifelen. 
 
De liften zoeven, breken open en 
ontlasten zich. Tientallen dringen binnen. 
Dicht op elkaar, bij 't stijgen, ondervinden 
wij allen dat gevoel der vogelen. 
 
Op de bovenverdieping weer uiteen, 
tot zwevende zelfstandigheid verdund, 
lopen wij kristallijnen paden af, 
 
bijna bij engelen. Het is vergund 
een blik te werpen in het massagraf, 
leunend over de balustrade heen. 





{==453==} {>>pagina-aanduiding<<}

[916] (Stippen bewegen in een oertoestand.)(aant.)


Stippen bewegen in een oertoestand. 
De mensen gisten om u op te brengen 
met vitusdansen. Hogepriesters plengen 
de rode wijn, steken offers in brand. 
 
Kikker en krokodil klimmen aan land. 
Winkeldieveggen, zakkenrollers mengen 
zich in 't gedrang. Aan lange navelstrengen 
speelt jong en oud patertje langs de kant. 
 
Namen weerklinken door een microfoon. 
Mijnheer Van Dam bevindt zich in de massa. 
Elk ogenblik kunt gij er onder zijn. 
 
Dan zal ik mij vervoegen bij de cassa 
en naar u informeren voor de schijn 
en aan de juffrouw zeggen waar ik woon. 




[917] (Soms, in een etalage, komt gij voor,)(aant.)


Soms, in een etalage, komt gij voor, 
tussen geslachtgenoten opgesteld, 
bekleed met nieuwe kleren en vermeldt 
het kaartje op uw borst de prijs waarvoor. 
 
Dan weet ik weer hoeveel ik u behoor. 
Het enige wat in mijn leven geldt 
wordt binnen op de toonbank neergeteld. 
Wij gaan er samen voor een uur vandoor. 
 
's Avonds na zessen is de winkelruit 
van binnen manshoog met een doek bespannen. 
Gij komt er met uw ogen bovenuit. 
 
Vale personen maken zich gereed 
de boze geesten bij u uit te bannen, 
opdat geen pop zich met een man vergeet. 





{==454==} {>>pagina-aanduiding<<}

[918] (De stilte staat geschilderd in de straat)(aant.)


De stilte staat geschilderd in de straat 
om drie uur in de nanacht. Op de fiets 
nadert de eerste conducteur en iets 
waarschuwt aanhoudend met een wit gelaat. 
 
Hij ziet het niet. Ik weet niet of het baat 
om hem tegen te houden. Er is niets 
dat zo hardnekkig is als deze fiets, 
waarmee een man weer naar zijn werk toe gaat. 
 
Hij gaat zijn gang. Straks, na een klein verdriet, 
zal ik tussen ander ontwaken in, 
de eerste tram de bocht om horen komen. 
 
Hij had op 't voorbalcon niet kunnen dromen 
van deze lange nachtelijke schim, 
die langzaam afneemt en de ramp ontvliedt. 




[919] Kerstmis(aant.)


Klokken haalden mij uit de slaap vandaan. 
Kerstmis over den Haag om middernacht. 
Hij, die ik altijd weer te wezen placht 
trok uit mij weg en kwam alleen te staan. 
 
Ik keek tegen mijn eigen leven aan, 
alsof een ander het had doorgebracht. 
Een lege helderheid betrok de wacht 
tussen mij en het opgeschoven raam. 
 
De stad verstomde. Mijn verbeelding ging 
over de torens heen naar Bethlehem. 
2000 jaren her is daar een kind 
 
zojuist geboren en de moeder windt 
het in een doek. De ezel en de man 
kijken verlegen toe. De engel zingt. 





{==455==} {>>pagina-aanduiding<<}

[920] Gemeentereiniging(aant.)


De kelder van de morgen ingedaald, 
zet ik eerste voetstappen op de straat. 
Er is met gisteren geen rode draad. 
Gij hebt me bij de deur niet afgehaald. 
 
Tussen ons bleef niet anders meer bepaald 
dan wat de melkboer met zijn klanten praat 
en de verkeersagent passeren laat. 
Ik ben door 't oog gekropen van een naald. 
Hetgeen ik had moet worden afbetaald. 
 
De heren van den Haag zijn onderweg. 
Voorzien van handschoenen en aktetas 
zwermen zij uit, bezetten zij de stad, 
 
om ongedaan te maken wat ik zeg 
en uit te wissen wat er gaande was. 
Voor elke woning staat een vuilnisvat. 




[921] (De blikken van voorbijgangers braveren.)(aant.)


De blikken van voorbijgangers braveren. 
Doen of ik iemand ben bij elke stap. 
Zoals ik deed als knaap en voor de grap 
om mij daarmee allure aan te leren. 
 
Doen of ik niemand ben en zo riskeren 
te zweven tussen schouderklop en trap 
tussen verlakkerij en achterklap, 
maar altijd dupe van de hoge heren. 
 
Voor obers en portiers ben ik het bangst. 
Een klein vergrijp tegen de etikette 
moet ik bekopen met een blik die kwetst. 
 
Ook al beweeg ik me op 't allernetst, 
ze blijven uit de verte op mij letten. 
Het eind waaraan zij trekken is het langst. 








{==456==} {>>pagina-aanduiding<<}

[922] Innemée(aant.)


Ze worden hier begraven met een haast 
alsof de dood hen op de hielen zit. 
En wat een buitenman het meest verbaast 
is dat de stoet bijna geen staart bezit; 
 
natuurlijk weer een ver familielid 
waarmee men even naar de groeve raast 
om gauw terug te wezen van de rit, 
want ieder blijft zichzelf het allernaast. 
 
Bij ons luiden ze urenlang de klok. 
Een kind beseft wat te gebeuren staat. 
Men schaart zich achter 't lijk in diepe stilte. 
 
En lang daarna hangt in het dorp een kilte, 
die iemand door de schouderbladen gaat; 
als het herstellen van een zware schok. 




[923] Zieken(aant.)


Soms denk ik dat het niet meer om u gaat 
en loop u in mijzelve kwijt te raken. 
Maar in de muren vallen grote gaten; 
verderf-engel die niemand overslaat. 
 
Een doorkijk in een straat is een visgraat. 
Grondroosters vreten weg. De voeten haken. 
Groen zien de brievenbussen en naamplaten, 
waarop geen letter meer te lezen staat. 
 
Dood overal; skelet van stad die sterft, 
omdat het leven overbodig wordt 
zonder uw tred tegen de gevels aan. 
 
Wanneer uw beeld van binnen uit bederft, 
moeten mijn verzen als een huis vergaan 
waarvan de zolder in de kelder stort. 





{==457==} {>>pagina-aanduiding<<}

[924] Nachtwaker(aant.)


Hij gaat geagiteerd portieken in 
en doet iets aan de deuren wat niet mag; 
steekt telkens over met een vreemd gezag; 
een zigzag in de leegte zonder zin. 
 
Hij schijnt een man te zijn van overdag, 
maar altijd met de nacht er tussen in. 
Doodzijde van het leven legt beslag 
op deze nameloze zonderling; 
 
handlanger van zichzelf en dubbelganger 
als dr Jekyll of een rattenvanger. 
 
Verloren in systemen van de spin, 
weeft hij zijn web en spint zich verder in. 
 
De grote val staat in de steden open. 
Geen sterveling kan door de draden lopen. 




[925] Schuddegeest(aant.)


Verre verlichte pompen van de shell 
lijken een slachtgelegenheid bij nacht; 
bloedbruiloft in het klein, gestolde schal 
binnen de stilte van de stratenschacht. 
 
Het zijn tinnen soldaatjes uit een spel. 
Vlak naast elkander staan zij pal op wacht 
voor speelgoedhuizen. Bomen worden zacht 
papier-maché. Ik voel mij in de val. 
 
Het infraphile bloedbelopen oog 
van Philipslampen loert uit winkelkasten. 
Politie als een decimeter nadert. 
 
Terwijl het leven door mijn lichaam adert 
loop ik op luiken naar de weg te tasten. 
Mijn benen zijn van hout en veel te hoog. 





{==458==} {>>pagina-aanduiding<<}

[926] Leica(aant.)


De middag maakt een blauwdruk van de stad. 
Langs witte lijnen wordt ze doorgelicht. 
Vensterkozijnen schuiven in 't gezicht. 
Mijn lege leica-ogen filmen dat; 
 
tot gij verschijnt, de flanken afgeplat, 
uw ogen constant op de lens gericht. 
Wij doen ze voor elkander niet meer dicht 
nu d'een geheel de andere omvat. 
 
Het blauw staat in de avond doorgesteend 
van sterren die dezelfde hoeken maken. 
Gij zijt vereeuwigd in dezelfde ruiten 
van overdag. Zij blijven u omsluiten, 
hoe ijl ze in het eindeloze haken; 
een glinstering die u bestaan verleent. 







[927] Passage(aant.)


Den Haag, stad, boordevol Bordewijk 
en van Couperus overal een vleug 
op Scheveningen aan, de villawijk 
die kwijnt en zich Eline Vere heugt. 
 
Maar in de binnenstad staan ze te kijk, 
deurwaardershuizen met de harde deugd 
van Katadreuffe die zijn doel bereikt. 
Ik drink twee werelden in ene teug. 
 
Den Haag, je tikt er tegen en het zingt. 
In de passage krijgt de klank een hoog 
weergalmen en omlaag een fluistering 
tussen de voeten over het graniet; 
rode hartkamer die in elleboog 
met drie uitmondingen de stad geniet. 




    
        
    

{==459==} {>>pagina-aanduiding<<}

[928] Baedeker(aant.)


Terwijl de auto langs de wegen snelt, 
kijk ik de dalen in, tegen de bergen aan 
en merk niet anders meer van uw bestaan 
dan hoogte, diepte en natuurgeweld. 
 
Zo was het vroeger ook met ons gesteld. 
Vlak bij uw mond en ogen vingen aan, 
de stenen vergezichten van de maan 
en open hemelen, gelijk voormeld. 
 
Reizen verenigt. Het heelal is dood, 
behalve dat het uit elkander dijt 
en mij met nieuwe afstanden omringt 
en God zijn oude grenzen overschrijdt. 
Wat hier is wordt naar alle zijden groot, 
al is het in het lege dat het dringt. 




    
        
    
[929] Topografie(aant.)


Met glas en lak en nikkel afgedekt, 
kijken mijn opel-ogen in het rond. 
De wereld heeft nergens een open wond, 
zover mijn blik lange ovalen trekt. 
 
Landschappen worden langzaam opgewekt, 
krijgen reliëf, staan scherp op de voorgrond, 
blijven ten achter en zijn avondstond 
wanneer wij stoppen bij de lichte plek 
 
van het hotel, een eiland in de nacht. 
Diep in de slaap verschijnen boom en beek, 
brokstukken van de weg, maar stil gezet 
 
en zeer vergroot, iemands geboortestreek, 
waaraan hij elders nooit meer had gedacht, 
om nog op tijd te komen voor daarnet. 




    
        
    

{==460==} {>>pagina-aanduiding<<}

[930A] Deïsme(aant.)


De mens is voor een tijd een plaats van God. 
Als je die som aftrekt van iedereen, 
blijft er een kerkhof over met een steen, 
waaronder ligt die was gekomen tot 
 
deze voleinding, dit abrupte slot. 
Maar God gaat verder, strijkt over hem heen 
in zijn millioenen. God is nooit alleen, 
want hij bestaat uit levensoverschot. 
 
Wij zijn voor hem een vol benzinevat, 
dat hij leeg achterlaat en zonder spijt. 
 
Sedert hij voortbeweegt en zich verspreidt 
gingen wij dood en liggen langs het pad. 
 
Als niet de herder Jezus Christus kwam 
om ons te vinden als verloren lam. 




    
        
    
[931] Rorschach(aant.)


Misschien zal ik nog sporen van u vinden 
achter in Engeland of vlak bij huis. 
Wij weten niet precies waar het doodgruis 
zich met bestaande stoffen kan verbinden, 
 
noch onder welke breedte de beminde 
zich gelden laat. Ik moet tot elke prijs 
vrij blijven voor de eerstvolgende reis 
en leef bij het bekende in den blinde. 
 
Eens doemt een vreemd gebergte voor mij op 
met ketenen die ik kan tekenen, 
de toegangswegen naar de hoogste top, 
de ligging van het dal waar gij vertoeft; 
een dubbelvouw naast het geblekene; 
een Rorschach-test die geen uitleg behoeft. 




    
        
    

{==461==} {>>pagina-aanduiding<<}

[932] Comptabiliteit(aant.)


Blauwe toornruit, waar 'k u dood in sla. 
Witte maanschuit, wild u achterna. 
 
Goudgalon, onder de avond uit. 
Groene dieren kruipen achteruit. 
 
Levenloosheid van het proefstation. 
Opgetelde, afgetrokken som. 
 
Zwarte nacht met nauwelijks een spleet, 
die de wereld omkeert en vergeet. 
 
Op zijn handen komt de dood voorbij 
aan de kamer, een kristallen ei, 
 
met de lamp, de boeken en het brood, 
waar gij levend zijt en levensgroot. 




    
        
    
[933A] Stenografie(aant.)


Nu gij geen ander lichaam hebben kunt 
dan punt voor punt verwijderend van wat 
ik eenmaal in mijn armen heb gehad, 
waarmee gij u ten einde toe verdunt, 
 
wordt mij het stationnaire woord misgund 
over uw toestand. Alles wat ik had 
aan overzicht veroudert op het blad. 
Ik volg u stenografisch, stuntelend 
 
en streep u door of laat u staan en scheid 
u van het vorige in streng beleid, 
want onverbiddelijk vergaat de tijd 
 
en groter wordt de wereld om mij heen 
te inventariseren, steen voor steen, 
want niets in de natuur liet u alleen. 




    
        
    

{==462==} {>>pagina-aanduiding<<}

[934] Aurora(aant.)


Het land gaat liggen in het blauw vandaag. 
Op u na is de morgen zonder dood. 
En met u zou hij even wijd en groot 
gekomen zijn over de rozenhaag. 
 
Daarom zijt gij aanwezig in de waag, 
waarmee de nieuwe dag zich weer ontsloot 
aan het verlorene en blijven rood 
de rozen en de velden blauw omlaag. 
 
De verte wemelt van uw mooglijkheid. 
Met kleine grijze vonken door elkander 
sluit u de ruimte aldoor in en uit. 
 
Er kan daarbij niets anders wezen dan er 
overal gaande is. Het licht verblindt 
u nog te veel alvorens ik u vind. 




    
        
    
[935] Nostalgie(aant.)


Eindpunten op het land hebben de tijd. 
In 't stadje waar ik slaap klinkt mannenzang 
van een vereniging, nog aan de gang 
met oefeningen; telkens uitgebreid, 
 
van het begin af aan hernomen, sluit 
de melodie u verder in en kan 
gedurig komen tot uw volle omvang, 
maar loopt weer op de oude stilte uit. 
 
Ik hoor niets meer. De mannen zijn naar huis. 
Ze worden door hun vrouwen opgewacht, 
krijgen koffie en gaan met ze naar bed. 
 
Provinciewind maakt in de bronzen nacht 
een laatste resonantie tot geruis. 
Gefluister bij het oor heeft ingezet. 




    
        
    

{==463==} {>>pagina-aanduiding<<}

[936] Villégiatuur(aant.)


Een dorpsstraat in de middag, wezenloos. 
Bij alle stoepen is hetzelfde dood 
wat zich tegen de gevels op vergroot 
en aan de gang schijnt al een hele poos 
 
in ieder huis, een lege blokkedoos, 
waar niemand woont, die iemand eenmaal sloot, 
nadat hij zich tevoren had ontbloot 
- zijn lichaam werd hem plotseling te groot - 
en in de velden vluchtte voor altoos. 
 
Over het wegdek zit een lange scheur 
van de notaris naar de pastorie. 
De burgemeester is een bolleboos, 
want hij bezweert het dagelijks gezeur. 
Het meisje van de secretaris, Toos, 
loopt met haar mandje in de pas van drie. 




    
        
    
[937] Tuinarchitect(aant.)


Hij kent zijn bomen al na zestig jaar 
als hij ze plant of legt een appelpit. 
Dan wonen andre mensen waar hij zit 
te meten met een indirect gebaar. 
 
Hij maakt nu vast hun wandelingen klaar; 
een in de tijd vooruitgeschoven lid 
van 't leven, strevend naar een ver doelwit, 
alleen voor deze ogen openbaar. 
 
De ruimte in zijn hand voldoet aan God 
die, toevend aan de border van vandaag, 
zichzelf onledig houdt, in de natuur 
de schepping door te zetten op den duur 
met nieuwe creaturen, laag op laag; 
loodrecht gebonden aan het eigen lot. 



{==464==} {>>pagina-aanduiding<<}



    
        
    

{==465==} {>>pagina-aanduiding<<}

1953-1962


{==466==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==467==} {>>pagina-aanduiding<<}

[938] Mania religiosa(aant.)


Zeven agenten hebben hem besprongen. 
Hij gooide melkbussen over het huis, 
vol veertig liter elk. Het was niet pluis 
in deze bovenkamer. Cellen drongen 
 
te veel opeen. Hij voelde zich gedwongen 
de orde te herstellen door de sluis 
der kracht open te zetten. Per abuis 
smeet hij de bussen zo hoog dat zij zongen. 
 
Hij had een meisje, maar het ging niet door, 
zodat zijn leven tot een bus bevroor. 
En bijbelteksten lagen op de loer: 
de hoer van Babylon, de goede werken. 
God heeft ze hedenmiddag kunnen merken. 
Daarvoor is hij tenslotte ook een boer. 




    
        
    
[939] Brood en stenen(aant.)


't Woord heeft het eerste en het laatste woord. 
Daartussen liggen daden te bederven, 
planten zich reeksen generaties voort, 
wier eigenschappen ik moest overerven. 
 
Ik ga met geen gebeurtenis accoord 
die niet in mij het jawoord kan verwerven 
om voor te leven of om voor te sterven. 
De kleine vissen gaan weer over boord. 
 
Een brood is brood en stenen zijn van steen. 
Hij die het ene weggeeft voor het ander 
zal hongeren, hard worden en vergaan. 
 
Maar beide zijn dezelfde offerande: 
een kind een hinkelsteen, volkeren graan. 
En elke derde hond loopt met een been. 




    
        
    

{==468==} {>>pagina-aanduiding<<}

[940A] Buitengoed(aant.)


In de verblijven buiten, in de zalen 
van zomerdag, tussen de boomgehelen, 
egale ruimte waar de stammen rijzen, 
zijn in mij over eerste lotsbewijzen, 
voel ik een vrede nederdalen 
van vele duiven, stuiven op hun stelen 
bloemen het zaad, onderverdelen 
de takken zich tot schemergrijze 
zachtzinnigheden, achterhalen 
holten in mij het homogene 
begin met u. Gij kunt er in herrijzen 
tot op uw wankelende benen 
en wandelen daarhenen 
langs kilometerpalen, 
de vogels horen kwelen 
en uit mijn oog verdwalen. 




    
        
    
[941] Risico


I(aant.)


Nacht, laat mij over aan de dag. 
'k Heb het in donker te verduren 
met nederlaag op nederlaag 
het eigen wezen toegebracht 
totdat de morgen daagt 
en moet het voor mijzelf bezuren. 
Nacht, laat mij over aan de dag 
en liever avonturen 
bij anderen te verkeren 
in 'n vreemde, die niet meer vermag 
te zijn die hij verwacht. 
Ik zit tussen twee vuren. 
Nacht, laat mij over aan de dag. 




    
        
    

{==469==} {>>pagina-aanduiding<<}

[942] (Risico)


II(aant.)


Dag, laat mij over aan de nacht. 
Bij daglicht moet ik mij verhuren 
aan veler oogopslag 
en ben een ander dan ik dacht, 
om 's avonds weer te keren 
een wezen, door zichzelf veracht. 
Dag, laat mij over aan de nacht 
en liever hier de kans riskeren 
in eigen hinderlaag 
te vallen slag op slag 
en zo betalen het gelag. 
Ik zit tussen twee vuren. 
Dag, laat mij over aan de nacht. 




[943] Hallucinatie(aant.)


De schemer tekent u ten voeten uit. 
Namiddag liet u binnen en begon 
het grote sleepnet van de horizon 
samen te trekken voor de vensterruit. 
 
Te midden van het grijs, donkere buit, 
die niet meer aan de ban ontkomen kon, 
wandelt gij heen en weer op het gazon, 
beslissing nemend zonder vast besluit. 
 
De avond is nog lang genoeg en groot. 
Evenveel massa als in werklijkheid 
bestaat uit u, op dezelfde manier 
 
en laat de deuren open van de tijd. 
De afstand tussen ons is maar een kier, 
ter elfder uur, die nooit helemaal sloot. 




    
        
    

{==470==} {>>pagina-aanduiding<<}

[944] Sympathicus(aant.)


Soms wil het voortbestaan, een oud geluk, 
bij avond als het waait en ik alleen 
nog opgebleven ben. Een beeld van steen 
treedt met mijn leven overlangs uiteen 
en hij verlaat het huis nadrukkelijk. 
 
Ik heb geen inhoud een moment. Wind rukt 
om deze vrijplaats. Dan trekt het voorheen 
door de sympathicus in merg en been 
en merktekent het muur en meubelstuk. 
 
Mijn ogen vestigen zich op de kruk 
der kamerdeur, die te bewegen scheen. 
Laat het snel gaan. Zou het een wonder zijn 
wanneer je binnenkwam per ongeluk? 
 
Terwijl de warme gronden van weleer 
over de vloer schuiven, zie ik ons weer 
lopen in nieuwe kleren, vroom en strak. 
 
De winkel staat nog in mijn daagse pak. 
Ik trek het langzaam uit en ga naar bed, 
waarbij ik rustig op de voordeur let. 




    
        
    
[945] Tijdbarrière(aant.)


De avond heeft een achtergrond van groen 
zo oud en zo veraf, om in te lijven 
de tijd van u, die dan niet hoeft te blijven 
voorgoed verleden, maar zich voor zal doen 
 
in dit oneindig heden en bedrijven 
- zijnde tegenwoordige tijd van toen - 
weleer en nu over dezelfde schijven 
tot gij de stip zijt op de horizon. 
 
Ik kan het door een glas misschien aanschouwen 
wat boven de gezichtseinder gebeurt 
aan ondernemen en naar binnen bouwen 
zonder dat mijn gevoel door midden scheurt, 
als mijn vermoeden overgaat in schrik 
en ik weersta het dubbel ogenblik. 




    
        
    

{==471==} {>>pagina-aanduiding<<}

[946] Flash-back(aant.)


Ik hoor de treinen weer als vroeger fluiten; 
lokvogels van geluk uit verre jeugd. 
En voel het schrijnen om de wrange vreugd 
dat alles nog hetzelfde is daar buiten. 
 
Naar binnen toe gaat zich de wereld sluiten 
op deze kooi van overzicht en deugd. 
Alsof de tijd zich mijner echo heugt 
komt hij met grote vleugels voor de ruiten. 
 
Wat heeft een mens gewonnen in het leven, 
terugziend op hetgeen hij achterliet? 
Goed of verkeerd, hij moet het overgeven. 
 
Het wordt een hard massief dat hem verstiet 
en voor zich uit drijft naar de andere muur, 
die nadert onweerhoudbaar, ieder uur. 




    
        
    
[947A] Stenose(aant.)


Er komen lege stukken in mij staan, 
waarover ik niets meer te zeggen heb; 
alsof ik langzaam plaatselijk verlep 
en in m'n eigen bijzijn moet vergaan. 
 
Verbindingsbuizen sluiten met een klep, 
die aan de buitenkant werd dichtgedaan. 
Waar ik het licht niet langer onderschep 
breken de dagen nog bij toeval aan. 
 
Vooral bij het betreden of verlaten 
der kamers, op de trap, in het portaal 
trekt een gevoel van anonimiteit 
naar het bewustzijn en ik sta een tijd 
in tussendeuren voor geheime gaten. 
Momentenlang is er geen overhaal. 





{==472==} {>>pagina-aanduiding<<}

[948] Risico(aant.)


Nacht, laat mij over aan de dag. 
'k Heb het in donker te verduren 
met nederlaag op nederlaag 
het eigen wezen toegebracht 
totdat de morgen daagt 
en moet het voor mijzelf bezuren. 
Nacht, laat mij over aan de dag 
en liever avonturen 
bij anderen te verkeren 
in 'n vreemde, die niet meer vermag 
te zijn die hij verwacht. 
Ik zit tussen twee vuren. 
Nacht, laat mij over aan de dag. 
 
Dag, laat mij over aan de nacht. 
Bij daglicht moet ik mij verhuren 
aan veler oogopslag 
en ben een ander dan ik dacht, 
om 's avonds weer te keren 
een wezen, door zichzelf veracht. 
Dag, laat mij over aan de nacht 
en liever hier de kans riskeren 
in eigen hinderlaag 
te vallen slag op slag 
en zo betalen het gelag. 
Ik zit tussen twee vuren. 
Dag, laat mij over aan de nacht. 




    
        
    

{==473==} {>>pagina-aanduiding<<}

[949] 10 Mei


I(aant.)


Als op de 10e Mei moeders en meisjes gaan 
naar 't heldenkerkhof op een duin bij Bloemendaal, 
moet het een algemene dag zijn van gedenken. 
Die zal de Landsvorstin haar onderdanen schenken. 
 
Al brak reactie zich met nieuw geweld ruim baan 
en lonkte weer van ver 't aloude kapitaal, 
nog zouden wij de armen in de aarde krenken, 
mocht niet een dag van rouw zijn rijkdom overdenken. 
 
Want wie zijn leven gaf voor anderen in nood, 
hem komt het laatste toe wat tijd- en lotgenoten 
op kunnen brengen als de schuld der dankbaarheid: 
 
een handvol bloemen en een woord te rechter tijd, 
gezwegen van de traan in eenzaamheid vergoten 
op bed of bij het breken van het dagelijks brood. 




    
        
    
[950] (10 Mei)


II(aant.)


De collaborateurs, de snorkers van vandaag, 
al lang weer aan de macht, op jacht naar geld en goed, 
zouden uit winstbejag die dag van goed en bloed 
het liefst verdonkeremanen, kregen zij hun zin. 
 
Nooit ging de tijd tegen het volksgeweten in. 
En wat het buitenland moest zeggen als het zag 
dat ere dierf en geen saluut verwierf de stoet 
soldaten die in onze grond begraven lag? 
 
Die rusten in Margraten, op de Grebbeberg, 
getroffen door stengun of handgranaten, 
hebben hun deel aan deze nationale dag: 
 
halfstok boven hun stof de Nederlandse vlag, 
'dat in de wereld wij de vrouwen niet vergaten, 
gefolterd om hun doden op de Holterberg. 




    
        
    

{==474==} {>>pagina-aanduiding<<}

[951] Wandeling met tante(aant.)


Als ik met tante op de weg loop is het net 
alsof er iets in scène wordt gezet. 
 
Wij gaan de kamer uit, maar bij de buitendeur 
aarzelt ze uit instinct en krijgt een kleur. 
 
Ze heeft een hart van goud, boordevol kleine spelden, 
die zich doorlopend op mijn lichaam melden. 
 
Ze zegt: Napoleon, dat was nog eens een held 
en slaat mij een kwartiertje uit het veld. 
 
Tot ik haar troef met Kenau Simons Hasselaar. 
Dan krimpt het vrouwtje verder in elkaar. 
 
Ze reikt, met hoed en al, nauwelijks tot mijn schouders 
en spreekt daarom zo dierbaar van mijn ouders. 
 
Ik zou haar in een bos kunnen verdonkeremanen 
tussen de balken van twee zonnebanen. 
 
Waar het moest wezen of zij nimmer had bestaan. 
Zo weinig ruimte kan een mens beslaan. 
 
Ze werd heelhuids in 't rijk der elfen opgenomen 
en hoorde voortaan bij de kwade dromen. 
 
Alleen op weg naar huis kraaide misschien een haan. 
Maar dat had dan Napoleon gedaan. 




    
        
    

{==475==} {>>pagina-aanduiding<<}

[952] Terra incognita(aant.)


Gij staat aan elke plaats in mij voldongen. 
Ik ben u blijven volgen op de voet. 
Niets wat ons van elkander raken doet 
dan tijdsverloop, tot ommezien bedwongen. 
 
Ik heb mij zo ver aan u opgedrongen, 
dat gij onwillekeurig mee gaan moet. 
Over hoogvlakten en voorbij landtongen 
werd gij uw eigen kronkelende stoet. 
 
Een karavaan trekt om de aarde heen 
en krijgt haar wegen op de wereldkaart, 
diep in het lege nog een stippellijn. 
 
Schimmen en evenbeelden lichten na, 
door reizigers tot raadselen verklaard 
en overlevering van lieverlee. 




    
        
    
[953A] Ad interim(aant.)


Wereld na u gebleven, dag en nacht; 
dezelfde mensen nog; willen niet dood. 
Leven houdt stand. Kinderen worden groot. 
En elke lente heeft zijn oude pracht. 
 
Het denken, al die tijd op u bedacht, 
stond aan geen tegenstrijdigheden bloot. 
Hoewel ik deuren opendeed en sloot 
heb ik er geen gevoelens doorgebracht. 
 
Ik kan een brief ontvangen en vertrek. 
Een oproep door de radio volstaat. 
Een advertentie plaatsen is genoeg. 
 
Alles wacht af of zich bij mij vervoegt 
degene, die aanwijzingen verstrekt 
die leiden tot volledig resultaat. 




    
        
    

{==476==} {>>pagina-aanduiding<<}

[954] Lucifer(aant.)

naar een schilderij van Johannes Franciscus

Uit God gevallen onheil, eenmaal hoog 
en onlosmakelijk met hem verbonden; 
toen afgestoten en zijn weg gevonden 
pal naar omlaag, langs een verlaten boog. 
 
De aarde, die het naar beneden zoog, 
naderde snel; het heeft zich diep omwonden 
met wat de armen samennemen konden 
aan flarden licht, waarop het nog bewoog. 
 
Tegen een telefoonpaal aan de straat 
terechtgekomen, ogen wijd uiteen; 
embryonaal het lichaam, van de schrik; 
 
een hoorn gevormd, het laatste ogenblik. 
De veevoederfabriek, iets verder, laat 
het wrak van plastic met zichzelf alleen. 




    
        
    

{==477==} {>>pagina-aanduiding<<}

[955] November(aant.)


De nederige dagen van November 
zijn weer gekomen, grijze als een emmer; 
 
tevreden met het licht dat minderde 
op de gezichten van de kinderen. 
 
De wereld heeft derde dimensie over. 
Stakerig staan de bomen zonder lover. 
 
Door iedereen van ver te onderkennen, 
moeten wij aan het nieuwe platvlak wennen 
 
en lopen hoog voorbij de kale heg. 
De fietsen rijden groot over de weg. 
 
Verwintering gaat zienderogen door. 
De eerste kouwe handen komen voor. 
 
Geslachte varkens hangen te besterven; 
ontnuchteren de paarse boerenerven. 
 
De protestantse dagen van November 
wijken een stuk uiteen op de kalender; 
 
weduwen, terend op een schraal pensioen; 
gemeentewoningen, die weinig doen; 
 
een rij weesjongens met gelijke trekken; 
in 't lege land opengebleven hekken. 
 
Toon van November knalt het jagersschot. 
Verder en verder valt een deur in 't slot. 
 
Eerlijke kerken houden voor 't gewas 
dankstonden achter dun, armoedig glas. 
 
Alles wordt enkeling. Een eigen graf 
wacht op het kerkhof zijn bewoner af. 
 
Huizen verwijderen zich van elkaar. 
Wij kijken in de gaten van het jaar. 




    
        
    

{==478==} {>>pagina-aanduiding<<}

[956A] Aquarium(aant.)


Goudvissen, een phalanx van schijn, 
louteren als lover 
onder de waterlijn; 
kabouterend om een hoek, 
schokschouderend op zoek. 
Gezeten aan hun middelloodlijn 
komen zij toegeschoven 
in al het ondersteboven 
van kamer en raamkozijn. 
Tegen de zwaartekracht in 
randen zij bovenin 
even het droge aan, 
alsof van hun uit gezien 
en met ons oog bovendien 
buren aan 't bekvechten slaan. 
Maar beide realiteiten 
zullen elkaar niet bijten. 
God scheidde water en land 
en stapte voor 't eerst aan land. 
Het spiegelbeeld kwam tot stand. 
Jezus liep over het water, 
maar dat was terug en later; 
een spooksel, dachten ze, staat er. 
Wij zijn hier niet aan het strand. 
Wij zijn hier bij de interne 
vraagstukken van de moderne 
hydrodynamische wetten, 
die het ons voorlopig beletten. 
De watervracht naar omhoog 
en de evenwichtelleboog 
grondvesten iedere vis 
waar hij toevallig is. 

{==479==} {>>pagina-aanduiding<<}

Met minder kan hij niet toe 
en meer wordt hij nimmer moe 
diepzinnig te verplaatsen 
in een voorzichtig haasten; 
een vrijheer onbetwist, 
als hij niet beter wist; 
de staart met zachte zwenking 
aanhoudend in bedenking. 
O vis waarmee het bezig is 
wat ik niet heb: verheffenis 
op eigen kracht en zinken 
door drempels van verdrinken; 
symbool van God de Zoon 
om ons verdiende loon. 
Er is daar nooit iets te horen 
onder die heldere toren. 
Al dreunen straaljagers over, 
zij vallen nimmer voorover, 
beveiligd binnen hun tover. 
Aan één stuk door verkiezen 
zij vlak voor hun neus precieze 
punten aan doofstom glas, 
kauwende op hun kiezen 
of water wittebrood was; 
scheelogend langs het niets; 
zichzelf het enige iets; 
om plotseling, zonder reden, 
te vluchten uit het heden 
terug naar het verleden, 
weg door het weerstandloze 
en doen de namiddag blozen; 
het weerlichten van de geest 
waarvan je in Genesis leest. 




    
        
     

{==480==} {>>pagina-aanduiding<<}

[848B] Kaïn(aant.)


Hij is niet langer bang meer voor een ander 
en kijkt hem recht in zijn verdommenis. 
Als deze merkt waar 't om begonnen is, 
wijken hun blikken langzaam uit elkander. 
 
Of treft hij pas zijn ware tegenstander: 
lagen van spervuur, tot verglommen is 
alles wat aan hem op te sommen is. 
‘Mijnheer De Visser.’ ‘Mijnheer Kolenbrander.’ 
 
Meisjes niet meer. En vrouwen kijken niet. 
Alleen een enkele heeft kinderogen, 
waarmee hij zich terstond bedriegen laat. 
 
Of die zich later door hem voelt bedrogen, 
wanneer het weer dezelfde kant opgaat. 
Reden waarom er weinig overschiet. 
 
Hij woont, door een Ausweis gedekt van God, 
vlak bij het paradijs, in het land Nod. 


    
        
     


    
        
     
[957] Longitude(aant.)


Bekend geraakt bij honderdduizend man, 
ben ik voor evenveel met u verminderd; 
ofschoon het van de andere kant niet hindert, 
omdat aan u geen einde komen kan. 
 
Hoe verder ik verdeel, hoe meer versplinterd 
ik u bezit, die vast en diaphaan 
de fijne korrels blijft te boven gaan 
waarmee gij door mijn situatie zindert. 
 
Des te vager gij wordt in het verleden, 
zoveel te scherper zich de plek aftekent 
waar het bewustzijn altijd op u rekent. 
 
Zoveel te zeldzamer in mijn gedachten, 
des te vanzelver komt gij overnachten 
en strekt de droom zich uit onder het heden. 




    
        
     

{==481==} {>>pagina-aanduiding<<}

[958] Cataclysme(aant.)


Gij gaat in alle delen bij u dood. 
De hele wereld staat van u vergroot. 
Zo vol is uw geheel en absoluut, 
zo uitgesloten word ik per minuut, 
 
dat ik tenslotte op mijzelve stoot, 
overgeleverd aan de hongersnood, 
die door de woorden heen naar buiten woedt 
en bij mijn mond het leeg heelal ontmoet. 
 
Ik kan niet eten en verzadigen; 
alleen krachtmeten en beschadigen; 
verminderen tegen uw meerderheid. 
 
Stap voor stap wijk ik terug en breidt 
het areaal zich uit onzer verschuiving: 
instorten, overstromen, zandverstuiving. 




    
        
    
[959] Gravure(aant.)


Een hemel uit de tijd der romantiek, 
waarin het westen kalme wolken bouwt 
boven een ondergaande zon van goud 
en op de voorgrond landelijk publiek: 
 
boeren, sinds Floris V met een riek; 
jager en hond, verstard in 't kreupelhout; 
vrouwtje, strompelend naar de rand, stokoud; 
jongen en meisje tegen elkaar, minziek. 
 
Dit is te zien op mijn 50e jaar 
buiten het raam, onwerkelijk en waar. 
 
Binnen de dode hoek van mijn verlangen 
valt er vandaag niet veel mee aan te vangen. 
 
Eigenlijk hoort het aan de muur te hangen 
in de salon bij een bejaard echtpaar. 




    
        
    

{==482==} {>>pagina-aanduiding<<}

[960] Ebenhaëzer(aant.)


Verdronken Zaterdagavond bij ons thuis. 
Mistvoeten liepen sluipend langs de schuur. 
Er was geen ander dan hetzelfde uur, 
de blauwe boerderij een dichte kluis. 
 
Daar woonden wij bijeen met man en muis. 
Door koestalraampjes viel een richel vuur 
uit goudlampen op deel, eeuwig van duur 
en stil van lijnkoeken en hooi in huis. 
 
Mijn vader celebreerde er de mis: 
de koeien voeren, plechtig bij de koppen; 
een schim met schaduw boven in de nokken. 
De koeientongen krulden als een vis. 
 
Godsdienst hing zwaar tegen de hanebalken. 
Zijn aderen beginnen te verkalken. 




    
        
    
[961] Komaf(aant.)


Vertoeven in familie voor een keer. 
Wij zitten om de tafel bij elkaar. 
Hetzelfde woordgebruik en handgebaar 
komen nog op dezelfde dingen neer. 
 
Ik moet voorzichtig zijn of ben al weer 
van vroeger en voortdurend in gevaar 
dupe te worden van de evenaar 
die alles afweegt op een vast weleer. 
 
Ik wil niet meer. Het heeft te lang geduurd. 
De wereld schoof zich tussen toen en nu. 
Zo luchtig mogelijk ga ik vertrekken. 
 
Om niet voortijdig argwaan op te wekken 
zeg ik in 't dode idioom aju 
en fiets hermetisch door de strenge buurt. 




    
        
    

{==483==} {>>pagina-aanduiding<<}

[962] Litteken(aant.)


Engelien Hartveld-bos. Eerste symptomen 
van sexualiteit. Litteken later. 
Na vijftig jaar speelt ongestoord een sater 
dezelfde spelletjes onder de bomen. 
 
Het meisje groot geworden in mijn droom en 
zwaar van de liefde, licht als onder water. 
Vanmorgen de uiteindelijke kater, 
waaraan ik vroeger nooit ben toegekomen. 
 
Mogelijk is de echte nog in leven, 
niet te herkennen uit die schoolmiddagen 
dat de natuur moeite aan ons verspilde 
 
en loopt zich wederkerig af te vragen 
waar ondergetekende zou zijn gebleven, 
die deze nacht haar jeugdverlangen stilde. 




    
        
    
[963] Station(aant.)


Ik voelde me bezoedeld in zijwegen 
en vroeg de weg aan kinderen. Zij wezen 
en noemden namen, die ik had gelezen 
in oude kranten; keken schuw-verlegen, 
alsof ze me wantrouwden. Ik moest wezen 
bij 'n school, maar alles was al bos. We kregen 
een meisje op de fiets. Zij liet zich deze 
kwestie uitleggen, bloosde toegenegen 
en stapte op. Ik kwam houtwagens tegen 
en zag de wereld openstaan, genezen. 
Gevelde bomen lagen aan de kant 
klaar voor de meubelindustrie van 't land. 
Onder mijn eigen naam en zonder vrezen 
heb ik die middag op een bank gelegen 
en ben vertrokken van een klein station, 
dat niet in mijn geheugen blijven kon. 




    
        
    

{==484==} {>>pagina-aanduiding<<}

[964] Fait accompli(aant.)


De avond krijgt metaal om zich te sluiten. 
Gij kunt niet meer naar binnen of naar buiten. 
Ik zie het stipje van de reiger stuiten. 
Dit is het uur van de grote besluiten 
en om het leven op u uit te buiten. 
 
Onder de wolken ligt een witte kier. 
Bijna een oog dat slaapt voor zijn plezier. 
Het licht verlegt zijn grenzen al tot hier. 
Mijn schaduw is een lange populier. 
De hemelkoepel wordt van pakpapier. 
Nog houden wij elkander in 't vizier. 
 
Over de heide, door de ijle mist, 
rinkelt de nacht aan kettingen omlaag 
en gaat het deksel van de wereld dicht. 
 
Tussen ons is vandaag alles beslist. 
Morgen verschijnt Bert Bakker uit Den Haag. 
Vannacht rijdt Eddy Hoornik naar Maastricht. 




    
        
     
[965-966] Twee bergen

[965A] Tabor(aant.)


Weilanden hebben avond. 't Is het uur 
dat aan de dauw behoort, al uren lang. 
Heilige geesten liggen in het lang 
even boven de grond, van zweven puur 
 
en afgerond, vol innerlijke duur; 
met elke volgende in samenhang 
door een vallei waar ik het vee zien kan, 
een torenspits, verdronken bos en schuur. 
 
De sterren staan tussen ons ingezakt. 
We vinden bij de hemel onderdak; 
verzamelen elkaar van alle zijden. 
 
Er is een cosmisch, onbegrensd verblijden. 
Ik kom weer bij m'n eigen oorsprong aan 
en nam u uit het andere vandaan. 




    
        
     

{==485==} {>>pagina-aanduiding<<}

[966A] Nebo(aant.)


Verstillen met de avondauto's, ver 
naar andre dorpen en de kamer leeg 
van lichaam voelen worden, elke keer 
dieper betrokken bij wat na u zweeg, 
 
sinds gij de ruimte tot uw woning kreeg, 
die ik moet vullen om u telkens weer 
te ondervinden in de oude sfeer. 
Ik breng u bijna woordeloos te weeg. 
 
Naarmate mijn gedachten u bereiken, 
raken de nachten uit hun hechte voegen 
en komt een ijlte in mijn ogen staan. 
 
Verbouwereerd zie ik de sterren prijken 
boven een land, overbekend van vroeger 
en wil zonder verwijl naar binnen gaan. 




    
        
     
[967] Draaiboek(aant.)


Uit verre aanvang met u, 
het lichaam gebleven geluk, 
komen tot heden toe, 
hartkloppend stuk voor stuk, 
strips herbelevingen aan 
en ik voel een bundel zoeklicht 
door mijn huidige bloed heengaan 
naar dit oud ogenblik, 
dat uit zijn lood wil slaan. 
Een vergeten vuur breekt baan 
in vlijmende jubelschrik. 
Het komt er misschien nog op aan 
bij deze ontsteking, dat ik, 
ondanks afstand en ouderdom, 
mij met u kan blijven verstaan 
achter de feiten om. 
Doch misschien is het maar een tic 
van 't geheugen, een beeldroman. 




    
        
     

{==486==} {>>pagina-aanduiding<<}

[968A] Depersonalisatie(aant.)


Het schijnt verleden week in Amersfoort. 
Een middag voor een ander; van opzij. 
De zakenlui. De wereld zonder mij. 
Een bakkersjongen in de Koppelpoort. 
 
Het zet zich binnen stadsgezichten voort. 
Bijna de dood; aan mijn leven voorbij. 
Zo zal het zijn als ik hier niet meer rij. 
Dan heeft de afzender het laatste woord. 
 
Letters figuurtjes op de winkelruiten. 
Mijn naam en ik gescheiden van elkaar. 
Er zit al speling tussen hier en nu. 
 
Agenten wenken dat ik moet besluiten. 
Vrachtwagens met inboedel ronken zwaar. 
Ik stuur u nog vanavond het reçu. 




    
        
    

{==487==} {>>pagina-aanduiding<<}

[848C] Kaïn(aant.)


Hij is niet langer bang meer voor een ander 
en kijkt hem recht in zijn verdommenis. 
Vaak, of het nergens om begonnen is, 
dwalen de blikken dan weer van elkander. 
 
Maar soms treft hij zijn ware tegenstander: 
lagen van spervuur, tot verstommen is 
alles wat aan hem op te sommen is. 
Meneer De Visser. Meneer Kolenbrander. 
 
Wat vrouwen aangaat, deze kijken niet. 
Alleen een enkele heeft poppenogen, 
waardoor hij zich terstond bedriegen laat; 
 
die echter langs hem heen zien, onbewogen, 
naar een geluk dat voor geen mens bestaat. 
Reden waarom er weinig overschiet. 
 
Hij woont, door een Ausweis gedekt van God, 
vlak bij het paradijs, in het land Nod; 
bekent zijn huisvrouw, volgens het gebod; 
wint Henoch; (niet, die wandelde met God 
terug naar Eden, engelen ten spot; 
dat komt nog) bouwt een stad rondom zijn lot. 
In hoge ouderdom gaat hij kapot. 
Voor God en iedereen een batig slot. 





{==488==} {>>pagina-aanduiding<<}

[969] Kroondomein(aant.)


Grootgrondbezit heeft u veilig gesteld. 
Beschermd natuurschoon doet u voortbestaan. 
Ook in de meest verafgelegen laan 
gebeurt geen daad van schennis of geweld. 
 
Wel wordt er soms een bosperceel geveld 
en planten ze weer jonge bomen aan. 
Maar dat is dan op hoog bevel gedaan 
en aan de heidemaatschappij gemeld. 
 
Afrastering, brandsingels en een wal 
van eikenhakhout lopen dagen lang 
concentrisch om de eigendommen heen. 
 
Borden verboden toegang weren streng 
verkeerde elementen, opdat geen 
verbastering zich bij u voordoen zal. 




[970] Folklore(aant.)


Indachtig herkomst en geboorterecht, 
loop ik nieuwsgierig langs de groene hagen, 
waar eenmaal onze wandelingen lagen. 
Wat is hier toen in moedertaal gezegd, 
 
dat zich nog altijd met de streek vervlecht 
en zijn gebruiken heeft? Een welbehagen 
doet mij naar de bekende wegen vragen. 
Toponymie houdt alles oud en echt. 
 
Kleine gehuchten lieten u in leven, 
achterkanten van dorpen, binnenwegen 
en boerderijen met een naam op 't hek. 
 
Folklore zal behoedzaam overwegen 
hoe of de woorden in uw tongval zweven 
en wat bleef klinken in het dialect. 





{==489==} {>>pagina-aanduiding<<}

[971] Dryade(aant.)


Ik heb de linde heilig doen verklaren, 
die 'k in de verte voor een vrouw aanzie. 
Op een afstand is hij het bovendien: 
de stam een lichaam, klederen de blaren. 
 
Kon ik het juiste ogenblik uitsparen 
van de verandering, dan zou ik zien 
hoe zij terugtrekt in haar effigie 
en dat fotograferen en bewaren. 
 
Daarvan een film opnemen, het proces 
was dan omkeerbaar, ik kon eigenmachtig 
bedoelde phase zoveel snelheid geven, 
 
dat zij opeens de boom voorbij ging leven, 
de schijn ontsnapte en onzer indachtig 
mij tegemoetliep uit die blinde bres. 




[965B] Tabor(aant.)


Weilanden hebben avond. 't Is het uur 
dat aan de dauw behoort, al uren lang. 
Heilige geesten liggen in het lang 
even boven de grond, van zweven puur 
en afgerond, vol innerlijke duur. 
 
Een dieptewerking, die ik meeontvang 
op het balkon, tegen het groot azuur, 
blijft in het panorama aan de gang; 
houdt het omhoog, met mij in samenhang 
en brengt de aarde op een lager plan; 
een blauw laken, waar ik nog vee zien kan, 
een torenspits, verdronken bos en schuur. 
 
De sterren staan tussen ons ingezakt. 
We vinden bij de hemel onderdak; 
verzamelen elkaar van de vier zijden. 
 
Er is een cosmisch, onbegrensd verblijden. 
Ik kom weer bij m'n eigen oorsprong aan 
en nam u uit het andere vandaan. 





{==490==} {>>pagina-aanduiding<<}

[972] Jachtopziener(aant.)


Ik kwam vandaag de jachtopziener tegen 
en vroeg hem naar de stand van het roodwild. 
Hij draaide er om heen en trok verlegen 
met een schoenpunt figuren in het grint. 
 
Ik was hem sinds zijn aanstelling genegen 
en hij mij wederkerig goedgezind. 
Waarom werd ik opeens geheel ontsteld, 
of hij al jaren iets had doodgezwegen? 
 
Er is er altijd één meer dan ik tel, 
zei hij bezorgd en keek me in de ogen. 
Waanzin en waarheid lagen in de zijne 
voortdurend voor elkander te verschijnen. 
De bomen stonden naar ons toegebogen. 
Toen klonk ginds op het huis de etensbel. 




[973] Diana(aant.)


Tijdens de middagpauze inderhaast 
oververteld met wind en zaligspreken, 
gaat ons gesprek de stilte ruggespreken, 
buigen de struiken op het eerste teken, 
leven de lovers, fluisteren de beken, 
tot plotseling de waldhoorn wederkaatst. 
Dan moet de haas zijn boodschap onderbreken; 
luistert het zwijn, secondenlang verbaasd. 
 
Terwijl ik sliep of het een doodsslaap was 
woedde een tekenfilm: Diana joeg 
over het doek achter de meute aan. 
Maar voor de honden uit rende het gras; 
groeide reusachtig om het huis. Ik sloeg 
mijn ogen op en zag de huisknecht staan. 





{==491==} {>>pagina-aanduiding<<}

[974] Huisknecht(aant.)


Meneer al wakker?, vraagt hij opgeruimd. 
Dienstvaardiger dan ooit komt hij getreden 
tot bij mijn stoel, met zijn bestaan tevreden 
en heden wel bijzonder goed geluimd. 
 
Hij heeft z'n leven lang geen dag verzuimd, 
denk ik verwonderd, is op tijd beneden, 
wijdt zich geregeld aan zijn bezigheden, 
verschijnt op iemands wenken en verdwijnt. 
 
Hij moet van alles op de hoogte zijn. 
De muren hebben oren. Nog vandaag 
zal ik me met de tuinbaas occuperen. 
 
Het personeel is aan het samenzweren 
en lokt me langzaam in een hinderlaag; 
zaak, de omstandigheden voor te zijn. 




[975A] Tuinbeeld(aant.)


Zoëven, zegt hij, starend in 't verschiet, 
heeft zich iets eigenaardigs afgespeeld. 
Het tuinbeeld nl. dat u plaatsen liet, 
omdat het voor uw dwaalbegrippen scheelt - 
in 'n onbewaakt moment zag ik het niet. 
Hetzelfde ogenblik werd aangebeld. 
Ik ben terstond naar de voordeur gesneld, 
hoewel een stem van binnen het ontried, 
alsof u riep, heb ik me nog verbeeld. 
 
Bij 't opendoen was er geen mens te zien. 
De zon scheen onnatuurlijk op 't gazon. 
Nooit stond een dode mij zo voor de geest. 
 
Later keek ik door 't raam in de salon: 
het oude uitzicht op de vrouw van steen 
had zich hersteld; - natuurlijk niks geweest. 





{==492==} {>>pagina-aanduiding<<}

[976] Tuinbaas(aant.)


De tuinbaas, met zijn valse bakkebaarden 
en roodgeverfde konen, dribbelt rond 
tussen de kassen en de kouwe grond; 
een bolhoed op zoals vroeger mijn vader. 
 
Als ik hem spreken wil doet hij bedaarder 
dan nodig is. Waarschijnlijk ruikt hij lont. 
We lopen samen op. Ik hou m'n mond, 
machtig in mijn gevoel van eigenwaarde. 
 
Dan grijp ik onverwacht met beide handen 
de bakkebaarden; schud hem heen en weer. 
Ze zitten vast. Hij bijt zich op de tanden 
en lacht zowaar. Hij roept: schei uit meneer. 
 
Ik draai mij om en laat hem bij de bloemen, 
die hij zo goed in het latijn kan noemen. 




[977] Rentmeester(aant.)


Duistere cijfers in zijn brilleglazen, 
kijkt de rentmeester op vanuit zijn boeken 
wanneer ik binnenkom. Hij zit te zoeken 
naar 'n deficit, verloren in de mazen 
 
van het ruitjespapier; de oude phrase. 
Ik moest hem eigenlijk meteen opdoeken, 
denk ik, maar kan me niet verkloeken, 
nu ook mijn hersenen opnieuw verdwazen. 
 
Wij buigen over oude rekeningen 
en controleren uitkomsten. Zij kloppen. 
Tenslotte volgt het totaal-generaal. 
 
Tekort springt in het oog. Verzekeringen, 
elkaar gegeven, helpen niet. Wij stoppen 
de stukken weg; maken proces-verbaal. 





{==493==} {>>pagina-aanduiding<<}

[978] Verslaggever(aant.)


In 't oude koetshuis is het feest begonnen. 
Ondergeschikten zijn niet meer te kennen. 
Heren in rok, dames in baljaponnen, 
ze moeten even aan elkander wennen. 
 
Houtvesters in manchester doen de ronde. 
 
Boswachters, koddebeiers, polderjongens 
dansen met keukenmeiden, pachtboerinnen. 
Staatsbosbeheer heeft zich niet laten kennen 
en uit zijn midden waarnemers gezonden. 
 
Het tuinbeeld staat op tafel voor de gijn. 
De heer van allen zit mee aan de dis. 
Hij heeft geen schuld aan de geschiedenis. 
 
Mijn vingertoppen zijn met inkt besmeurd. 
Voordat er weer iets ongewoons gebeurt 
nemen wij afscheid en de laatste trein. 




    
        
    
[979] Beau lieu(aant.)


Bij een zondagnamiddagwandeling 
liep ik de buitenplaatsen in te kijken. 
Achter droomramen leefden daar de rijken, 
verdronken met hun meubels en gezin. 
 
De weeldemeisjes misten het orgaan, 
onraad te speuren over de bloemperken. 
Ik stond een tijd voor prachtige hekwerken. 
Er viel me verder niets bijzonders in. 
 
Een merel nam een loopje op 't gazon. 
De lijsterbessen hingen zwaar en rood. 
Waarom, dacht ik, ben ik niet ook vergroot 
in deze fotoglans, diepe ondood 
vol afgewogen plans, open en bloot; 
een toverspreuk nochtans. Maar de illusie 
vervloog in rook. Ik kwam tot de conclusie 
hoe makkelijk men hier brandstichten kon; 
inbreken langs de pijpen naar 't balkon. 




    
        
    

{==494==} {>>pagina-aanduiding<<}

[980] Reservaat(aant.)


Ik heb u in de bossen teruggebracht, 
wild van de dood uit mijn gedicht vandaan; 
hoorde het helder tienminutenslaan 
der vinken. Duiven driekwartierden zacht 
 
en chlorophyll. Sindsdien houd ik de wacht. 
Roestige roep van een fazantehaan 
is af en toe het sein van uw bestaan, 
terwijl de specht er tussendoor spotlacht. 
 
In wijde cirkels trekt de eeuwigheid. 
Woudhonger waakt. Het landschap laat u open; 
misschien eenmaal een mens na zoveel tijd, 
de stenen stadia opnieuw doorlopen. 
 
Het middelpunt, onder mijn pen, verplaatst 
zich altijd ongemerkt en op het laatst. 




    
        
    
[981] Zwevende claim(aant.)


Ge zijt bij stroken in de mist betrokken. 
Een dunne wereld tussen u en mij 
heeft verderop zijn vage overzij, 
met staten waar het donker is gebroken 
tot schijngebouwen, los van makelij, 
en lichte neteldoeken tunnels lokken. 
 
Ik fiets een eind voorzichtig naderbij 
en stuit bij trillend schrikdraad op een wei, 
rechthoekig door een elzenheg omtrokken. 
 
Zo vrij komt dus een woning na de dood, 
dat men een kamerruimte aan kan treffen 
ver buiten de oorspronkelijke muren 
onder de blote hemel, en de effen 
herinnering ziet voor het oog verpuren. 
Het sterrendak weerspiegelt in de sloot. 




    
        
     

{==495==} {>>pagina-aanduiding<<}

[965C] Tabor(aant.)


Weilanden hebben avond. 't Is het uur 
dat aan de dauw behoort, al urenlang. 
Heilige geesten liggen in het lang 
even boven de grond, van zweven puur 
en afgerond; substantiële duur, 
stereoscopisch onder sterk bedwang. 
 
De dieptewerking, die ik mee ontvang 
op het balkon, tegen het star azuur, 
blijft in het cosmorama aan de gang; 
houdt het omhoog met mij in samenhang 
en brengt de aarde op een lager plan: 
gestrekt laken, waar ik nog vee zien kan, 
een torenspits, verzonken bos en schuur. 
 
De sterren staan tussen ons in gezakt. 
We vinden bij de hemel onderdak. 
Er is hier plaats en tijd genoeg voor beiden. 
 
Verheerlijking begint zich af te scheiden; 
formeert een wolk van lichte duizelsteen 
en laat ons bovenwerkelijk bijeen. 




    
        
     

{==496==} {>>pagina-aanduiding<<}

[975B] Tuinbeeld(aant.)


Zoëven, zegt hij, starend in 't verschiet, 
heeft zich iets eigenaardigs afgespeeld. 
Het tuinbeeld nl. dat u plaatsen liet, 
omdat het voor uw dwaalbegrippen scheelt 
(waarmee je ons nu lang genoeg verveelt), 
vanuit uw slaapvertrek zag ik het niet. 
Ik schoot een bok: daar staat het immers niet. 
Hetzelfde ogenblik werd aangebeld. 
Een vrome wens heeft me parten gespeeld. 
Ik ben direct naar beneden gesneld, 
hoewel een stem van binnen het ontried, 
net of u riep, heb ik me nog verbeeld. 
 
Bij 't opendoen was er geen mens te zien. 
(Daar ben je dan ook huisknecht voor misschien.) 
De zon scheen onnatuurlijk op 't gazon. 
Nooit stond een dode mij zo voor de geest. 
 
Later keek ik achter, in de salon: 
het klare uitzicht op de vrouw van steen 
had zich hersteld; natuurlijk niks geweest. 






    

[982] Dwingelo(aant.)


In het nooit, dat nog komt, zie ik u weer. 
Blauwe absentie houdt het weten wakker 
en doet october tot een lens verstrakken. 
De dagen hebben haast geen wolken meer. 
 
Cassiopeia en de grote beer 
laten bij nacht hun witte tekens knakken 
om op het onbestaande in te hakken. 
't Zevengesternte gaat zachtjes te keer. 
 
Afwachten is 't consigne; luisteren. 
In Dwingelo hoor je het fluisteren 
der leegte in de radiotelescoop. 
 
Daar lopen ook uw trillingen te hoop. 
Verschijnen grafisch op een stuk papier. 
Misschien niet ongelijk aan deze hier. 




    
        
    

{==497==} {>>pagina-aanduiding<<}

[983] Aanstalte(aant.)


Buiten valt zijdeachtig licht naar binnen. 
Een ding is met u gaande in de nacht. 
't Kan zijn een rompbeweging, bij het zacht 
u op een aangelegenheid bezinnen, 
 
welker tenuitvoerlegging wil beginnen; 
een speldeknop die in het donker wacht 
tussen het stiltestof, om tijd te winnen, 
of ik bereids hetzelfde overdacht. 
 
De kruinen van de bomen waaien mild. 
Een zee gaat door me heen van zekerheid. 
De vensters krijgen ogen in het grijze. 
 
Te zijn begoocheld maakt geen onderscheid 
met wat ik vroeger ook niet kon bewijzen. 
Voormorgen staat in voornemen gehuld. 




    
        
    
[984] Reikwijdte(aant.)


Ik kan u blijven herontdekken 
aan steeds verdere nevelvlekken. 
 
De hersencellen zijn getrouw 
in hun perceptieweefgetouw. 
 
Helioscopen wentelen tegen 
gedachtenissen allerwegen 
 
en ik noteer het nieuwe woord 
dat bij hun oud bestaan behoort. 
 
Coördinaten beeld en feit 
verlenen u bereikbaarheid. 
 
In deze passer van mijn leven 
zijt ge op tijd en plaats gebleven. 




    
        
    

{==498==} {>>pagina-aanduiding<<}

[985] Recreatie(aant.)


In de gekromde morgen 
- kou staat met appelwangen 
en heraldieke welpen 
tegen mijn nachtlichaam; 
de vroegte houdt verborgen 
vogelenzang, 
op punt van overstelpen - 
probeer ik, slapelaar, 
in waakzaamheid gevangen, 
weerstanden op te heffen, 
onder een preveldwang; 
maatregelen te treffen, 
dit ongebeelde, ronde, 
nog aan de nul gebonden, 
van linkerkanten volle 
en bijna zessenklaar, 
achter mijn droom gevonden, 
gedurende het stollen 
dragen over de gang 
andere kamers in; 
't al-enige en zware, 
tijdens het woordbedaren; 
tegen het licht bekijken 
of trosvormingen blijken: 
dan heeft de proef geen zin. 
De dag kan niet beginnen. 
Randen omringen u. 
Ge hebt geen kernschaduw 
of breukteken van binnen. 
Ik zie het raam beslaan. 
De zon gaat buiten aan. 
De levenskier staat aan. 




    
        
    

{==499==} {>>pagina-aanduiding<<}

[986] Potentieel(aant.)


Hoe ook de schikgodinnen u onthemen, 
ik blijf u abstraheren als voorheen, 
krachtens het standpunt dat ik in moet nemen 
tegen het standpunt in van iedereen, 
 
dat gij, hoewel alles veranderd scheen, 
dezelfde zijt, dat ge niet kunt verkleinen 
binnen de eenmaal vastgestelde lijnen, 
waaruit alleen de achtergrond verdween. 
 
Over de hongervlakte van de tijd 
roteert de ruimte om een oud profijt. 
Uw koudefronten naderen vannacht. 
 
De ijzel buiten laat zijn spelden vallen. 
Diep in het huis waken de priemgetallen 
en heeft het fundament zijn dommekracht. 




    
        
    
[987] Anaconda(aant.)


Elke zaterdag stuurt de Boazbank 
het weekbericht. Ik vergelijk aandelen 
met wisselkoersen, grootboek en de vele 
pandbrieven, niet-aflosbaar, ondershands; 
 
de agio van dollar, pond en franc; 
stockdividend, à pari te verdelen. 
Schatkistpromessen kunnen wel iets velen 
bij zware schommelingen buitenslands. 
 
Activa liggen in u opgehoopt. 
Staffelmethoden leveren u uit. 
Rente op rente kan ik me verrijken. 
 
Percentsgewijs moeten uw schatten blijken, 
zolang de premielening niet verloopt 
en Wall Street met vaste stemming sluit. 




    
        
    

{==500==} {>>pagina-aanduiding<<}

[988] Makelaar(aant.)


Aan de morgen is nauwelijks begonnen. 
Voetstappen buitenshuis weerklinken licht. 
Verzen, gedeeltelijk in hun coconnen, 
zoeken aangrijpingspunt en tegenwicht. 
 
De meester gaat al met een nieuw gezicht 
het raam voorbij. Hij heeft het overwonnen, 
wat hier nog voor de helft ligt ingesponnen. 
Melkslijter en besteller doen hun plicht. 
 
Gedicht en dag schommelen om elkander 
en beide willen dat ik mee verander. 
Ik heb geen tijd of woord meer te verliezen 
bij deze wedijver en pak m'n biezen; 
hol naar de halte. Op het hoofdkantoor 
tik ik het vers tussen de regels door. 




    
        
    
[989] Cross-country(aant.)


Dwalend onweidelijk door bos en beemd, 
kruiselings op de aangelegde paden, 
kom ik u in de hemelsbreedte nader, 
maar blijf u altijd een armlengte vreemd. 
 
Boomstammen blijken dan zo dicht vereend, 
dat ze een muur vormen. Gij slaat het gade 
tussen de cryptogamen en nachtschade, 
hebbend een handgebaar, om mij te raden 
de laatste stap te zetten, onversteend, 
alsof het aan een sprookje werd ontleend. 
 
Gij staat onder een hoog beschermheerschap. 
De dennenaalden dempen 't houtgeknap. 
Ik hoor u heengaan, bijna voor de grap. 
 
Meidoorn en kamperfoelie geuren zoet 
bij drinkplaatsen, waar ik uw mond ontmoet. 
 
Aan gene zijde van het avondlicht 
steekt uit een gleuf een stuk van uw gezicht. 
 
Er staat een pyramide opgericht 
aan deze zijde, in zijn doodgewicht; 
die so wie so tot omkeren verplicht. 
En onbezoldigd gaan de bossen dicht. 




    
        
    

{==501==} {>>pagina-aanduiding<<}

[990] Hecate(aant.)


Een witte nevel hangt boven het veld. 
't Sylphidenheir is met u heengesneld. 
De viersprong onderweg kijkt recht vooruit 
en neemt van boom tot boom een kort besluit. 
 
Nu Hecate zich daar heeft opgesteld, 
ben ik de ongewijde voor wie geldt 
wat op de paddestoelen staat vermeld. 
Met zwarte runen wijst een woord me uit, 
waarbij 't getal de kilometers duidt 
van de bancirkelslag in de natuur. 
De bossen worden overal taboe. 
 
Ik overweeg, haar in het geestenuur 
't offer te brengen van een wild konijn. 
Misschien zal de godin ons gunstig zijn 
en komt ge van vier kanten op me toe. 




    
        
    

{==502==} {>>pagina-aanduiding<<}

[991] Trivia(aant.)


Heilige Hecate, daar ben ik dus 
en leg een pluimstaart voor uw beeltenis. 
Myxomatose joeg hem in de lus. 
Wilddieverij, speciaal tegen Kerstmis, 
tot jachtopzieners grote ergernis. 
 
Al werd hij tweemaal achtereen gestroopt 
en de intrige gordiaans geknoopt, 
het is geen kat die men in zakken koopt, 
omdat de wisseldaalder toch verloopt. 
 
Eet smakelijk en bijt niet op uw tong. 
Ik dans tot uw vermaak de zevensprong. 
 
Hef dan de fakkel namens Artemis. 
Die kon helaas onmogelijk; had les 
van de mythische jager Orion. 
De sterrehond zit op de horizon. 
 
Ik zag u staan in d'encyclopedie, 
heilige Hecate, gij alle drie. 
Geef me de vijf. En wel bekome het u. 
 
Het is nu volle maan. Hemel en hel 
plus onderwereld wachten uw bevel. 
 
Maak niet de hele santenkraam te schand 
bij d'onbekende God in Griekenland. 




    
        
    

{==503==} {>>pagina-aanduiding<<}

[992] Onland(aant.)


In 't onland stond een hert zo groot als God. 
Men kon ook zeggen klein als duimelot. 
Tussen zijn horens flikkerde een kruis. 
Het sprak, en ik werd minder dan een muis: 
 
Geen jager ooit spandeert aan mij een schot, 
want ik zit kogelvrij in het komplot. 
Hoe meer je op me schiet, des te meer kruis 
er in mij opschiet. Lever het bewijs. 
 
Ik legde aan. Maar uit de struiken trad 
de heilige Hubertus die daar zat. 
Hij schreeuwde lachend: Zonde van je kruit. 
De jacht is niet meer open. Weg die spuit. 
 
Ik zette het geweer tegen een boom; 
een achterlader, nog van mijn oudoom. 




    
        
    
[993] Horeb(aant.)


We zijn er bij gaan zitten op het mos 
en deden alle twee de schoenen los. 
Er klonken een paar woorden over 't weer, 
die snel verzwonden in de atmosfeer. 
 
Onder het kreupelhout verschoot een vos. 
Ik zag de bomen niet meer door het bos. 
Het hert sprong naar ons toe, licht als een veer, 
en legde zich voor St. Hubertus neer. 
 
Hij zei: Aanbidden wij op deze plek. 
En ook het dier boog daar de ranke nek. 
 
Belijden wij. En we beleden schuld, 
getroffen door Gods kinderkatapult. 
 
Geef Gode eer. Wijd open mond en bek, 
hebben we daar staan zingen als een gek. 




    
        
    

{==504==} {>>pagina-aanduiding<<}

[994] Watersnood(aant.)


Beelden van Zadkine stonden moeders daar 
babies boven de springvloed uit te beuren. 
Zonen zagen hun vaders medesleuren 
- wat wordt een ouder in je handen zwaar; 
de schuren van de boerderijen scheuren. 
Ratten en mensen klommen door elkaar. 
Een kind zat om haar stenen pop te zeuren 
en was het ogenbliklijk zelf nog maar. 
 
Het water steeg tegen het vee omhoog. 
De koppen groeiden van geluid en dood. 
Het wurgde zich; de balg ondersteboven. 
Kippen vlogen als sneeuw de golven over. 
 
Padvinders vonden later, vals en droog, 
katten in bomen; een portret, een brood. 




    
        
    
[995] Chauffeur(aant.)


Het tweede meisje gaat met de chauffeur. 
In gala stelt de kerel niet teleur. 
Gezeten als een god onder de goôn 
achter het stuurrad, legt hij zijn geboôn 
met richtingwijzers op aan het verkeer 
naar eigen souvereine willekeur, 
verheven boven noodlot en malheur. 
 
Zonder livrei een bleke souteneur, 
valt-ie bij de omgeving uit de toon. 
Mozes in burger. Doet mij te gewoon. 
Wat weet ik eigenlijk van zo'n sinjeur 
dan uit de advertentie: Net persoon, 
PvdA, EHBO -? Niet meer. 
 
Drees en trawanten zorgen voor pensioen. 
Daar moeten ook de mijnen het mee doen. 
Hoe kom je anders rond met goed fatsoen? 
 
Al stam ik af van Jan van Schaffelaar, 
ik kan hoog springen of laag springen, maar 
de fiscus vreet me op met huid en haar. 




    
        
    

{==505==} {>>pagina-aanduiding<<}

[996] Tweede meisje(aant.)


Het tweede meisje gaat met de chauffeur. 
Het nihil obstat gaf de schutspatroon. 
Haar wangen kleuren als een bellefleur. 
Zij ruikt naar kruizemunt en duizendschoon. 
Vaak, bij het uitbetalen van het loon, 
staan ze te stoeien in de tussendeur. 
 
Zij trouwen straks in alle eer en deugd. 
Dat doet een dominee uit 't dorpje hier. 
Versierde zwepen, rijtuig en koetsier, 
daar heeft ze zich van jongs af op verheugd. 
 
De Godspenning heeft haar geluk gebracht. 
't Jus primae noctis is niet meer van kracht. 
A la bonne heure. Ik ben geen dertiger. 
 
En voor een bastaard staan de borden er. 
Daarom wens ik ze samen veel plezier 
onder het alziend oog en goede nacht. 




    
        
    
[997] Sluitrede(aant.)


Vannacht liep ik nog eens tegen u aan; 
hetgeen een doodenkele keer gebeurt. 
Deze premissen, die op schildwacht staan, 
zelfstandig op hun basis weergekeerd, 
hebben het achteraf geverifieerd. 
 
Zinsnede, aan de waarheid toegedaan, 
dat wij als bloemen waren opgefleurd 
en niet meer uit elkander zijn gegaan, 
ontving zijn onafhankelijk bestaan; 
infinitief, in u verdisconteerd. 
 
Het vliegtuig schrijft onhoorbaar langs de lucht 
abstracte tekeningen. Condensgas 
komt er met spanningslijnen bij te pas. 
Daartussen slaat het rose op de vlucht: 
 
oneindigheid in spinneweb gevangen; 
een bruidssluier over u heen gehangen. 




    
        
    

{==506==} {>>pagina-aanduiding<<}

[998] Hyade(aant.)


Een stoet van aanbeeldwolken brengt de stille 
middag tot macht. Het norse dennenbos 
gaat over stag. Het maakt zich nog niet los; 
zou evenzeer de andere kant op willen. 
 
Wind wervelt. Adem stokt. Hefbomen tillen 
u uit onwrikbaarheden, hoos en hars. 
Gij staat op eigen benen na te trillen. 
De vijver kantelt in zijn schommeldoos 
en heeft u vrijgelaten voor altoos. 
 
Figuur in de gezichtslaan wordt een streep, 
de spijlen van het inrijhek gelijk. 
 
Een auto stopt. Gij lift. Vaarwel. Uw hand 
duidelijk als een dubbeltje op z'n kant. 
 
Vaarwel en au revoir voor deze keer, 
die God u geeft, mompelt de oude heer. 




    
        
     
[966B] Nebo(aant.)


Morendo met de goederentreinen ver 
achter de bergen en het landgoed meer 
onteigend voelen worden, elke keer 
definitiever aan het wanbeheer 
onttrokken door het rijk; de wildbaan leeg. 
Landmeters in d'oranjerie. Ik kreeg 
wegwerkers in het poortgebouw; en zweeg. 
Ik breng u met geen woorden meer te weeg. 
 
Naarmate mijn gedachten u vermalen, 
breken de nachten uit hun lange spleten 
en komt een ijlte in mijn ogen staan. 
 
Verbouwereerd zie ik de sterren stralen 
op landen van belofte, ongemeten, 
en wil zonder verwijl naar binnen gaan. 




    
        
    

{==507==} {>>pagina-aanduiding<<}

[999] Refractie(aant.)


Complementair is het de vaste som 
van toen het eenmaal tussen ons begon, 
die mij bepaalt in wisselende vorm, 
tegenover de veelheid polynorm. 
 
Kleiner en groter lijken aan de vis, 
waarmee het onder water idem is; 
verloren en gevonden op de gis; 
luchtspiegeling boven de reizigers. 
 
Eerste kwartier, de voorkant van de maan, 
nam het doorlopend schijngestalte aan. 
 
Zich door de middelstof bestendigen; 
verinnigen en veruitwendigen, 
 
en zo hetzelfde blijven met u mee, 
ondanks de dagelijkse dwarsdoorsnee. 




    
        
    
[1000] Theater(aant.)


Gij kunt op een toneel naar voren treden 
en doen alsof. Er zijn zo lang het duurt 
planken geschoven pal tegen het heden. 
Felle schijnwerper houdt u vast en vuurt 
 
aan tot prestatie van uzelf. Gij stuurt 
het diamanten oog naar boven en beneden 
de ganse zaal door, waar ik zit gemuurd 
met onbekenden uit de wereldsteden. 
 
Ik heb voor vier gulden een plaats gehuurd 
en kan twee uur aan ons alleen besteden, 
dood en vereeuwigd door u aangetrokken 
tot in de nok de rijen ledepoppen, 
engelenbak waar ze onkenbaar proppen. 
 
Avond aan avond is het uitverkocht. 
Een derde heeft mijn plek al opgezocht. 
 
Wie zou het zijn, heb ik nog wel gedacht, 
die na de voorstelling werd opgewacht 
bij de artisteningang, middernacht? 




    
        
    

{==508==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1001] Rochade(aant.)


De dag schiet vol aparte ogenblikken 
uit uren bij u doorgebracht. De tijd 
kan u alleen aan mijn opwachting kwijt 
en penetreert het heden met valstrikken; 
 
gaat op een zijdeur van de ruimte tikken, 
die 'k door de perspectief niet onderscheid, 
om zich uw stip opnieuw te onderschikken 
zodra ge aan het licht gekomen zijt. 
 
De modehuizen staan wagenwijd open 
en ook de kerken kunt ge binnenlopen. 
 
Precisieseinen interveniëren 
wanneer de dode punten u passeren. 
 
Politie geeft een stopsignaal; beduidt. 
De zebrastrepen schaken u vooruit. 




    
        
    
[1002] Zonneleen(aant.)


Het najaarsgoud is uitgebroken tegen 
het hemelblauw. Een middeleeuw begint. 
Ik ga te paard over de bronzen wegen 
en denk dat ik u eenmaal wedervind. 
 
Gestoken in het harnas en gezind 
tot kruistocht, met de pauselijke zegen, 
is mij aan huis en hof niets meer gelegen; 
rij ik door deze stilte van een kind. 
 
Voor hen die achterblijven werd ik al 
initiaal. 's Winters zullen ze lezen 
over ridders, getreden in het krijt. 
 
Ik echter, onder het vergrootglas tijd, 
ben uit de dode letter opgerezen. 
Het dorre blad krijgt een metalen schal. 




    
        
    

{==509==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1003] Microcopie(aant.)


Er is naar u geen vingerwijzing meer 
dan door mij heen. Gij meet u af aan mijn 
belevenissen, langs de rechte lijn 
die ons verbinden bleef uit het weleer, 
al wordt een meter in uw richting klein, 
door Einstein voor het eerst geconstateerd. 
 
De nadering van dame of meneer 
op de momenten dat ik juist verschijn, 
valt waar te nemen tegen het gordijn 
gehangen in de breedte van 't verkeer. 
De heer beweert er nog te moeten zijn. 
De dame zet haar koffers even neer. 
 
Gebeurtenissen krijgen bas-relief 
aan openbare wegen. De stations 
communiceren in drukke perrons 
extatisch voor de goudpet van de chef. 
 
Hoofdconducteurs met rooie banden om 
sluiten de deuren. Fluiten. Het is om. 
Buiten de kap trekken de spoorrails krom. 




    
        
    
[1004] Rollend materieel(aant.)


Reizende op u aan ben ik per trein. 
Komen en gaan hebben elkaar gevonden. 
Ik word door ijzer met het doel verbonden 
en de beweegreden moet daar al zijn. 
 
Zodoende kan ik voor het raampje mijn 
aandacht bepalen bij het grote wonder 
der vele schijnbewegingen, waarzonder 
ik trouwens nimmer zou vertrokken zijn. 
 
Woonsteden balanceren om een spil, 
die zich verzet waarheen mijn oog het wil. 
 
Seinwachtershuisjes dobbelen voorbij; 
de teerling van de spoorwegmaatschappij. 
 
Tegen de horizon schuiven de bossen 
alvast naar voren om u in te lossen. 




    
        
    

{==510==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1005] Oreade(aant.)


Een oreade, bergen, die ik ken, 
bevindt zich in uw binnenste van goud. 
Gisteren reed ik in het Zwarte Woud 
met voorgevoelens door de nevelen. 
 
Dan opende zich Zwitserland, lag oud 
een zilverveld over uw kegelen 
de ongenaakbaarheid te zegelen 
van wie ge voor mij opgesloten houdt. 
 
De weg verdwijnt achter een kartelrand 
en stippelt nog aan uw benedenkant. 
Langs onder moet ik wezen: via holen 
voorvaderbeenderen, schatten gestolen, 
de draak verslaan met harde hyperbolen, 
en trappen op tot bij uw zwaartepunt; 
indien de elfenkoning het vergunt. 




    
        
    
[1006] Ultra montes(aant.)


Ik rijd weer aan de voet van het heelal 
en kan u aan de bovenkant bereiken. 
Als een forel tegen de waterval 
springen de haarspeldbochten uit het dal. 
Hand over hand moeten de hoogten wijken. 
Een speelgoedwereld ligt ons na te kijken 
tot het verglimt. De kronkels worden smal. 
Wij rollen op het platform als een bal. 
 
Hard staat de tijd met grote stiltemonden 
het eind aan het beginsel te verkonden. 
Wezens van lucht reidansen in graniet 
en omgekeerd; stof die de geest ontbiedt 
en andersom. Blindstenen vogels zweven 
over mijn haar; uit de zondvloed gebleven 
en landen niet. Onder handhoge hemel 
gaat door het naaldenoog dezelfde kemel. 




    
        
    

{==511==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1007] Isotopen(aant.)


Kettingreacties hebben u gespleten. 
Uw plaatsen trekken weg uit mijn gemoed. 
Wat overblijft, een onbestemde moet, 
heeft daar van de geboorte af gezeten. 
 
Vacantieganger, vreemdeling op heden, 
zwerf ik door Afrika en maak het goed 
schrijf ik naar huis, waar niemand iets vermoedt. 
In de practijk is iemand gauw vergeten. 
 
't Voornaamste is mijzelf hier kwijt te raken; 
in de woestijn me eindelijk uitbraken; 
een ander worden, van zijn vlees en bloed, 
pas, portefeuille, pak, horloge, hoed, 
stropdas, bretels, lakschoenen, ondergoed, 
en zand er over; tot ik voor zijn zaken 
een witte stad bereik en zonder wraken 
u in de hal van het hotel begroet. 




    
        
    

{==512==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1008] Huisbewaarder(aant.)


De huisbewaarder van het hol kasteel 
- de adel zit op flatjes in de stad 
zolang de staat zich aan hun bloed bezat, 
het blauwe, dat ik rechtens met ze deel - 
 
de huisbewaarder hokt voor evenveel 
als mol in 't souterrain. Boven hem staat 
de doem van zestig kamers. Grauw en geel 
beschimmelt in de hal het tafereel 
‘de wilde jacht’ waarover ik het had. 
 
's Nachts daalt een vrouwenschim de trappen neer, 
bekijkt nauwkeurig ieder onderdeel 
en lost volledig op in het geheel. 
Onder de hoezen giegelt meubilair. 
Ik hoor een jachthoorn achter het paneel. 
Het is een haan die kraait; een haan van keel. 
 
Spookhuizen staan langs stille weteringen, 
hun dode ogen binnenwaarts gekeerd; 
tot conferentieoord gedegradeerd 
voor volksdans en wereldverbeteringen. 
 
Had ik het mijne toch bijtijds verkocht 
en in Amerika m'n heil gezocht. 




    
        
    

{==513==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1009] Mon trésor(aant.)


De groene duiventil voor ‘Mon trésor’, 
op hoge palen in het land gezet 
- sinds jaren door geen duiven meer bezet - 
wandelt nog laat, als niemand op hem let, 
de rijksweg uit. Zijn poten stoten schor 
tegen de straatstenen. Hij gaat naar Cor, 
de nieuwe bouwkeet, waar een wegennet 
wordt aangelegd; verkneukelt zich van pret. 
De lampen gaan al uit, dat zit wel snor. 
Over een uurtje geeft-ie 'm van jet. 
 
't Is anders elke keer een hele sjor 
tot aan de stadsrand. Hij vertraagt zijn tred 
en loert in bovenhuizen door het hor. 
Vrouwen verrijzen naakt uit hun corset; 
staan voor de spiegel: dubbel opgelet. 
Over zijn bast schittert een blauw fosfor. 
Inklimming is verboden bij de wet. 
Diep in zijn corpus resoneert een knor. 
Affijn, de meesten zijn hem ook te vet. 
Dan moet het maar weer in de kou met Cor 
tussen de steigerpalen, zonder bed. 
 
Zij paren tot de morgen hen verrast. 
Hout zit op hout, ijzer aan ijzer vast. 
Een plank schiet los, die uit zijn naden barst. 
Carpe noctem, het koste wat het kost. 
 
envoi 
 
Vroege dienstmeisjes fietsen al naar 't werk. 
Hij denkt: weer als de bliksem op mijn post, 
voordat Baron van Beukelaar het merkt; 
want die is binnen met de dageraad. 
De Barones weet van de prins geen kwaad. 




    
        
    

{==514==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1010-1013] Ballade van de tijd

[1010] Memorandum(aant.)


Punt waar de nacht zijn rooster opendoet: 
een put met roet en kabbelende slijken. 
Maar u regel na regel weer bereiken, 
als treden van een ladder voor mijn voet. 
 
Onder het klimmen naar de bodem kijken, 
hoe zich de spiegel in het donker spoedt. 
Me langs de stenen wand voelen ontwijken. 
Staan op de rand vol nieuwe overmoed. 
 
Het zonlicht binnen de zoveelste keer, 
heb ik vandaag een andere datum voor, 
in een dagboek geschreven en vergeten. 
 
Nergens te achterhalen in 't weleer, 
ga ik tussen de middag bij u eten, 
gewoon een heer die komt van zijn kantoor. 




    
        
    
[1011] Tête à tête(aant.)


Bij het weerzien valt niets aan je te merken 
van misverstand. Wij gaan de kamer in. 
Elk ander feit houdt zijn voetstappen in. 
Dan sluiten zich de deuren als grafzerken. 
 
Je was, voordat ik kwam, aan het handwerken. 
Er ligt van een pullover het begin. 
Je houdt het stuk omhoog onder je kin. 
Of het er, dacht ik, op begint te lijken? 
 
De buren tegenover knikken ons 
vriendelijk toe. Wij, van gedreven brons, 
zitten aan tafel, druk gesticulerend, 
het ene woord het andere proberend. 
 
Het dia-positieve cirkelt juist 
tegen de wijzerplaat. De leiding suist. 




    
        
    

{==515==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1012] Dies irae(aant.)


Zo gauw ik weg moet is het niet meer goed. 
De maaltijd brokkelt af, muren ontwrichten 
tot in hun wortels en mij staat te duchten, 
dat ik de tijd van Pontiac ontmoet. 
 
Gedaantes trekken voort, een lange stoet; 
het stempel van de dood op hun gezichten. 
Uit hoge megafoons klinken berichten 
waar elk zijn meervoud achterlaten moet. 
 
Vijfuurgevoel, een soort examenvrees, 
maakt in het huis onderafkoeling gaande; 
een paralyse onze stemmen hees. 
Het oordeel groeit en wij bevriezen staande. 
 
Diep in de bouwput steunt nog het beschot 
primordiaal op centimeters God. 




    
        
    
[1013] 0.00(aant.)


Het groot horloge is al in de straat. 
Rechtstandig op een auto aangebracht, 
schuift het vooruit en vult de hele schacht; 
convexe cijfers op zijn bol gelaat. 
 
De afgod lacht. Uurwerken leven zacht 
in vestzakken, aan polsen en gewaad; 
aan gevels, tegen torens, in de maat 
met deze vader die ze onderbracht. 
 
Hij drukt de menigte voorzichtig plat, 
bang als hij is zijn kinderen te kneuzen. 
De mensen moeten in het schema passen. 
 
Mogen zij ook op snipperdagen vlassen 
om in andermans woning rond te neuzen: 
op alle uren rijdt hij door de stad. 






    


{==516==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1014] Drieluikje voor Jany(aant.)

I


Leeuw van oud licht onder de fabeldieren, 
zit hij zijn goud verjaringsfeest te vieren. 
Wat zouden uur en feit. Ver over zee 
houdt een gevleugelde hem in de kieren. 



II


Ik liep met een collega achter hem. 
Hij taalde niet naar ons. 't Elysium 
lag voor hem uit. Over de lage duinen 
zagen en wenkten de gebroeders hem. 




III


God, die in één van zijn gedichten zei: 
... nu blijven / zij beiden weer bij mij, 
zal eenmaal zeggen: daar is Roland Holst. 
Vindt hij het hier niet op z'n allervolst? 





    
        
    
[604B] Papyroline(aant.)


Zij stond voor een krant, waar ik nog bij kon 
in de droom met mijn hand, en een zucht van vrijdom 
slaakte haar mond tegen mijn mond, 
toen ik hem wegnam, voor zij het vond. 
Is zij gestorven? Is dit een grond 
om te geloven de dingen uit boeken: 
hoe onze geliefden lopen te zoeken 
en het papier van hun dood verlaten, 
om ons te vinden in avondstraten, 
waar nog opnieuw van de trein wordt gehaald, 
het bijeenzijn als vorige keren bepaald 
door een liefdebrand, zo overreëel, 
dat ik mijn eigen belevenis heel 
scherp in drukletters voor me zie staan, 
bewijsstuk al, met naam en toenaam; 
op het andere lichaam terugvertaald 
tot braille, als de ogen zijn dichtgedaan; 
en bij het ontwaken terstond het woord 
de plaats inneemt die het toebehoort. 




    
        
    

{==517==} {>>pagina-aanduiding<<}

[807B] Transplantatie(aant.)


De tijd staat met u afgenomen. 
Er is geen ruimte vrijgekomen. 
Ik droom dezelfde dromen. 
 
Uw lichaam kwam buiten het heden, 
maar deelt zich aan het mijne mede 
als een moment geleden. 
 
Want ik ben door uw vlees geaderd 
en op uw tong verzadigd; 
binnen uw hoofd gemarmerd 
en in uw hart gehamerd; 
 
over uw huid met honderd, honderd 
vindplaatsen uitgezonderd; 
tegen uw oor gekamerd 
en bij uw oog verzameld; 
 
tussen de sterren neergeschreven, 
die boven ons verbleven. 
Het weefsel van uw leven 
slaat om de aarde heen. 
 
Langs diepe, sterke stelen 
herstelt zich het gehele 
en houdt ons homogeen. 
 
De hechtingen vergelen. 
Hetgeen had kunnen delen 
vlecht ons weer ondereen. 
 
En aan de luchtkastelen, 
waarmee de wolken spelen, 
ontbreekt geen steen. 




    
        
    

{==518==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1015] Critische massa(aant.)


Omhelzing in het zwart bij het passeren. 
Een onderons voor alle twee te snel. 
Mijn hoed hopeloos weg. De hemel schel, 
waartegen schuin de straat aan het omkeren. 
 
Wij nochtans bij elkander persisteren 
op staande voeten, als een vast bevel. 
De eeuwigheid gedreven in de knel 
van nu of nooit, zonder ons te verteren. 
 
Omdat ik u in feite pas ontdek 
wanneer het bovenstaande zich voltrekt, 
moet het een toeval blijven alles samen, 
(Ik liep hier toch. De rest is ja en amen.) 
dat ik u in de massa niet direct 
verslijten ging voor een wildvreemde dame, 
die verder wandelt en geen spier vertrekt. 




    
        
    

{==519==} {>>pagina-aanduiding<<}

[848D] Fall-out(aant.)


Kaïn, vervloekt na broedermoord, terstond 
van de aardbodem, van de grond verdreven, 
die hem de vrucht des velds niet meer wou geven, 
Kaïn was bang dat doodsloeg wie hem vond. 
Hij riep het uit: mijn zonden zijn te groot. 
 
Maar God stelde een teken, dat geen hond 
hem aan zou raken op straffe van zeven 
keren vervloekt te worden, een verbond 
om in 't verborgen verder mee te leven. 
 
Hij woont, door een Ausweis gedekt van God, 
onder het paradijs, in het land Nod. 
Bekent zijn huisvrouw volgens het gebod. 
Wint Henoch. (Niet die wandelde met God 
z'n eigen dood voorbij, cherubs ten spot. 
Dat was een neef. Van hem stamt Christus af, 
die voor ons stierf en oprees uit het graf.) 
 
Hij bouwt Henoch, een stad, rondom zijn lot. 
Uit deze linie komt het orgel voort 
en worden voor het eerst harpen gehoord; 
reuzen gezien; mannen van naam, Nimrod. 
Totdat de zondvloed zich erover stort. 
Babel en Ninevé. De spraak verwart. 




    
        
    

{==520==} {>>pagina-aanduiding<<}

[930B] Deïsme(aant.)


De mens is voor een tijd een plaats van God. 
Houdt geen gelijkteken nog iets bijeen, 
dan wordt hij afgeschreven op een steen. 
De overeenkomst lijkt te lopen tot 
deze voleinding, dit abrupte slot. 
 
Want God gaat verder, zwenkend van hem heen 
in zijn millioenen. God is nooit alleen. 
Voor gene kwam een ander weer aan bod. 
 
Wij zijn voor hem een vol benzinevat, 
dat hij leeg achterlaat. Hij moet het kwijt, 
al de afval, met zijn wezen in strijd. 
 
Sinds hij zich van de schepping onderscheidt, 
gingen wij dood en liggen langs het pad, 
 
wanneer niet Christus, koopman in oudroest, 
ons juist in zo'n conditie vinden moest; 
alsof hij met de Vader had gesmoesd. 




    
        
    
[933B] Stenografie(aant.)


Nu gij geen ander wezen hebben kunt 
dan tegenover mij aan tafel zat 
zich punt voor punt verwijderend, zodat 
gij door de muur tot op een waas verdunt, 
 
is mij het stationnaire woord misgund 
omtrent uw toestand. Alles wat ik had 
aan definitie brokkelt op het blad. 
 
Om adequaat te blijven, hic et nunc, 
volg ik u stenografisch in het klad 
 
en rekt het teken zich reikhalzend uit 
bij deze wedloop tussen taal en tijd. 
 
Eens trekt de letter in het eindgedicht 
zijn laatste vrije ophaal om u dicht. 




    
        
    

{==521==} {>>pagina-aanduiding<<}

[940B] Buitengoed(aant.)


Denkend aan mijn bezitting, aan de zalen 
van zomerdag, midden de boomgehelen, 
harige ruimte waar de stammen rijzen 
in alle eeuw - a.s. kroongetuigen 
van het plaatsgrijpen - en de sappen stijgen 
bij elke tel... onderverdelen 
de takken zich tot schemergrijze 
stenen verwulfsel, achterhalen 
omheiningen het homogene 
van ons begin. Gij kunt er in herrijzen 
tot op uw wankelende benen 
en wandelen daarhenen; 
neerzitten in priëlen, 
de vogels horen kwelen 
en uit het oog verdwalen 
langs kilometerpalen. 




    
        
    
[947B] Stenose(aant.)


Er komen lege stukken in mij staan 
binnen 's levens decorverwisseling. 
Zoals de lampen worden uitgedaan 
in een lokaal, na een vergadering. 
 
Buiten hoor ik nog wel de ander aan, 
maar ben gelijk m'n eigen sterveling; 
met in de rug het vreemde ruimteding, 
dat nu zijn ogen naar me op kan slaan. 
 
Vooral bij het betreden of verlaten 
der kamers, op de trap, in het portaal 
trekt een gevoel van anonimiteit 
 
door mijn vermogens en ik sta een tijd 
in tussendeuren voor geheime gaten. 
Momentenlang is er geen overhaal. 




    
        
    

{==522==} {>>pagina-aanduiding<<}

[953B] Ad interim(aant.)


Tekenen aan uw wand glijden voorbij; 
dezelfde mensen nog, op een afstand. 
Het leven rekt zich. Kinderen hand aan hand 
rijgen uw leegte door de jongste mei. 
 
Denken aan u verliep in zand en hei; 
tochten in de omgeving onderhand. 
Postduiven zijn gelost, schepen verbrand. 
De oudste hypothesen komen vrij. 
 
Ik kan een brief ontvangen en vertrek. 
Een oproep door de radio volstaat. 
Een advertentie plaatsen is genoeg. 
 
Stel het geval dat zich bij mij vervoegt 
degene, die inlichtingen verstrekt, 
die leiden tot volledig resultaat. 




    
        
    

{==523==} {>>pagina-aanduiding<<}

[956B] Aquarium(aant.)


In het aquarium 
bewaren vissen de schijn 
zo pas geschapen te zijn; 
kabouterend om een hoek, 
schokschouderend op zoek. 
Gezeten aan hun middelloodlijn 
komen zij toegeschoven 
in al het ondersteboven 
van kamer en raamkozijn. 
Tegen de zwaartekracht in 
randen zij bovenin 
even het droge aan, 
alsof, van daar uit gezien 
en met ons oog bovendien, 
buren aan 't bekvechten slaan. 
Doch beide realiteiten 
zullen elkaar niet bijten. 
God scheidde water en land 
en stapte voor 't eerst aan land. 
Het spiegelbeeld kwam tot stand. 
Jezus liep over het water 
op een scheepje af, eeuwen later; 
een spooksel, dachten ze, staat er. 
Simon Petrus riep in de storm: 
Heer, indien gij het zijt, 
beveel dat ik tot u kom. 
De wonderen zijn de wereld niet uit, 
want het ging een paar stappen goed. 
Maar toen ontzonk hem de moed. 
Hij zakte als lood omlaag, 
greep Jezus hem niet bij de kraag. 
We zijn hier niet aan het strand. 
We zijn hier bij de interne 
vraagstukken van de moderne 
hydrodynamische wetten, 
die het ons voorlopig beletten. 
Dan komt het wel in de krant. 
De watervracht naar omhoog 
en de evenwichtelleboog 

{==524==} {>>pagina-aanduiding<<}

grondvesten iedere vis 
waar deze toevallig is. 
Met minder kan hij niet toe 
en meer wordt hij nimmer moe 
diepzinnig te verplaatsen 
in een voorzichtig haasten; 
een vrijheer onbetwist, 
als hij niet beter wist; 
de staart met zachte zwenking 
aanhoudend in bedenking. 
O vis waarmee het bezig is 
wat ik niet heb: verheffenis 
op eigen kracht en zinken 
door drempels van verdrinken; 
symbool van God de Zoon 
om ons verdiende loon. 
Door een zondvloed eenmaal gespaard, 
voelen vissen zich onbezwaard. 
Al dreunen straaljagers over, 
zij worden geen duimbreed verschoven, 
beveiligd binnen hun tover. 
Aan één stuk door verkiezen 
zij vlak voor hun neus precieze 
punten aan doofstom glas, 
kauwende op hun kiezen 
of water wittebrood was; 
scheelogend langs het niets; 
zichzelf het enig iets; 
om plotseling, zonder reden, 
te vluchten uit het heden 
terug naar het verleden, 
weg door het weerstandloze 
en doen de namiddag blozen; 
het weerlichten van de geest 
waarvan je in Genesis leest. 




    
        
     

{==525==} {>>pagina-aanduiding<<}

[968B] Depersonalisatie(aant.)


Het schijnt verleden week te Amersfoort. 
Een middag voor een ander; van opzij. 
De zakenlui. Gewinkel zonder mij. 
Het zet zich binnen stadsgezichten voort. 
 
Een bakkersjongen in de Koppelpoort. 
Iets aan de hand, is hij van de partij 
en brengt een tweede bakkersjongen voort, 
het fietsje echter in de kiem gesmoord. 
Zo zal het zijn als ik hier niet meer rij. 
Belichtingstijd. De klik wordt nooit gehoord. 
 
Woorden buiten het mondeling op ruiten. 
Mijn naam en ik gescheiden van elkaar. 
Er zit al speling tussen hier en nu. 
 
Agenten wenken dat ik moet besluiten. 
Vrachtwagens met inboedel ronken zwaar. 
Ik stuur u nog vanavond het reçu. 




    
        
    

{==526==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1016A] Anti-materie(aant.)


Onder de laag van het verhuurde, 
in het oorspronkelijk gemuurte, 
knip ik de lichten aan. Het pand 
doemt voor mij op, naar alle kanten 
intact; het toegewezen quantum 
huisvesting van destijds, 
zoals het uitgemeten stond 
volgens de leggers bij 't kadaster: 
eigendom, particuliere grond. 
Van het plafond valt een stuk pleister 
en het behang krult op. De beits 
aan radio en tafelvlak 
vertoont de wasem mijner hand, 
het vloertapijt een dameshak, 
krassen de kachelglans; 
de politoer schemertoestand 
tussen weefselstructuur en geest. 
Deurknoppen werden sleets, 
drempel en sleutelgat aftands. 
Gangmatten rafelen nog steeds 
bij deze stage vitusdans. 
Mijn elleboog leunt in de muur. 
Vingers bespelen richelstof. 
Knieschijven liggen voor het vuur 
of het de afgoden betrof. 
Stoelkussens hielden vast 
bekken en schouderkast. 
Hoog op de tenen gaat een spoor 
tussen de kamerdingen door. 
Tegen het raam een pluis gevonden, 
zojuist per luchtpost afgezonden. 
Een blad zit omgevouwen waar 
je bent gebleven in een boek. 
Toen kwam er onverwacht bezoek. 
Daar houdt zich de romanheld klaar 
en zal ingrijpen aan het eind. 
Over de rustbank mijn profiel 
van achterhoofd tot hiel; 
-ik, zo duidelijk omlijnd, 
dat hij alleen hoeft op te staan 
en naar de slaapvertrekken gaan 
om u te vragen of het licht 
uit kan, de antichambre dicht. 




    
        
    

{==527==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1016B] Anti-materie(aant.)


Onder de laag van het verhuurde, 
in het oorspronkelijk gemuurte, 
knip ik de lichten aan. Het pand 
tekent zich af, naar alle kanten 
intact; het toegewezen quantum 
huisvesting van destijds, 
zoals het uitgemeten stond 
binnen de leggers bij 't kadaster; 
een strook particuliere grond. 
Van het plafond valt een stuk pleister, 
eens in de zoveel jaar. De beits 
aan radio en tafelvlak 
vertoont de wasem mijner hand, 
het vloertapijt een dameshak, 
krassen de kachelglans; 
de politoer schemertoestand 
tussen weefselstructuur en geest. 
Handvatten zijn ontvleesd, 
drempel en sleutelgat aftands. 
Gangmatten rafelen nog steeds 
bij deze starre vitusdans. 
Mijn elleboog leunt in de muur. 
Vingers bespelen richelstof. 
Knieschijven liggen voor het vuur 
of het de afgoden betrof. 
Stoelkussens hielden vast 
bekken en schouderkast. 
Oogappel dwaalt. Een vliegtuig ronkt 
boven het theeservies, dat vonkt. 
Hoog op de tenen gaat een spoor 
tussen de kamerdingen door. 
Glasachtig lichaam, okselpaar 
dobberen op de serreruit. 
Verhemelte en alfabet 
roteren om elkaar. 
Roodgloeiend oor steekt uit de brief; 
het wederhoor, de vocatief. 
Keelholte, als bij toverslag, 
vol telefoon en jongste dag. 
Tegen de deur een pluis gevonden, 

{==528==} {>>pagina-aanduiding<<}

zojuist per luchtpost afgezonden; 
het eerste ruimteonderzoek. 
Een blad zit omgevouwen waar 
je bent in het gesloten boek. 
Daar houden zich de helden klaar 
voor de beslissing aan het eind. 
Over de rustbank mijn profiel 
van achterhoofd tot hiel; 
min-ik, zo duidelijk omlijnd, 
dat hij alleen hoeft op te staan 
en naar de slaapvertrekken gaan 
om u te vragen of het licht 
uit kan, de antichambre dicht. 





{==529==} {>>pagina-aanduiding<<}

Appendix A


{==530==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==531==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1] ([zij stonden op hetzelfde grondgebied])(aant.)

	^treindood	^bioscoopdood	

(1)	zij stonden op hetzelfde grondgebied.	
(2)	[xxx] onder[?] [xx] de grond lag als voorheen	
(3)	O woord en dood[?] in deze stand bijeen.	[of: daad]



[2] (De dag is als een lei, dof en gewoon)(aant.)

1	De dag is als een lei, dof en gewoon
2	
3			het vastgestelde uur
4		dat met u te maken heeft



[3] (windstrepen Bloed[vaten] liggen in de lucht,)(aant.)

				{ vaten }	
1	windstrepen	Bloed	{ vinnen }	liggen in de lucht,
				{ nerven }	
2		gloeiende anthraciet	
3					een grot	




{==532==} {>>pagina-aanduiding<<}

[4] Kerstengel(aant.)

1	Zij was nog	{ lichaam },	maar een engel hing
		{ meisje }		
2	al in haar vormen, rafelde het kleed
3	tot witte geest en gaas, van binnenuit
4			versleet	
4/5	
5	Haar vlees werd ingenomen blij verbaasd
6				bij C&A
7	door wat met		



[5] (Koren staat rechtop in het land gegrift)(aant.)

1	Koren staat rechtop in het land gegrift
2		uit de trein	donker
3	{ Voorzomer heeft geen naam. April is }
		{ April is nog te huur }



[6] (Plunderend raast de wind [voorbij het raam])(aant.)

				{ voorbij het raam }
(1)	Plunderend raast de wind	{ de tuinen door }
				{ het raam voorbij }
(2)	
	{ dingen komen bij anderen terecht }
(3)		{ komt bij anderen terecht }
	{ dingen van niets, wat ik niet heb gezegd }
(4)	wordt door de	{ buren }	anders uitgelegd
			{ massa }	




{==533==} {>>pagina-aanduiding<<}

[7] ([Bij nacht] komen de vuilnismannen vegen.)(aant.)

(1)	{ Bij nacht }	komen de vuilnismannen vegen.
	{ Des nachts }			
(2)	De ratten van de grote stad verschijnen.
(3)	
	{ rolluiken voor de juwelierszaken }	
(4)	{ ^speelgoedwinkels }	
	{ [verplaatst naar r. (7)?] }	
(4/5)	
(5)	Witte agenten stonden nog op wacht:
	{ Haile Selassies met hun	{ dracht }	verlegen }
(6)		{ { pak } }
	{ lange [Haile Selassies] }
(7)	De juwelierszaak enz.?	



[8] ([God heeft u elke dag] voor mij vervroegd)(aant.)

	{ { God heeft u }	{ elke }	dag }	
(1)	{ { Gij wordt met }	{ alle } }		voor mij vervroegd
	{ Gij hebt u dagelijks }	
(2)	
(3)	
(4)	de voorjaarslanden liggen omgeploegd
(4/5)	
(5)		gezwoegd




{==534==} {>>pagina-aanduiding<<}

[9] (In Juni heeft het groen de oppermacht;)(aant.)

(1)	In Juni heeft het groen de oppermacht;
(2)	een opium rondom het huis, te drinken
(3)	bij het balcon, en als	{ de }	vogel zinken
				{ een }	
(4)	in zijn afgrond en van dezelfde vracht
(4/5)	
(5)	die door de bladeren wordt voortgebracht
(6)	{ en opgelicht }	zodat de bomen blinken
	{ omhoog [gelicht] }	
	{ tot in hun	{ binnenste }	{ waar nacht } }
(7)		{ [binnen]zijde }	{ waar een [nacht] } }
	{ tot in hun krochten wortelt de nacht }
(8)					slinken
(8/9)	
(9)	De bomen hebben	{ u bij licht onthouden }
			{ uw }
(10)	{ en } { laten }	het tussen elkaar verouden
	{ ze } { [l]ie[ten] }	
(11)	tot	



[10] (Nest van het niets boven de bosrand)(aant.)

1	Nest van het niets boven de bosrand
2	onder de nachtrichel



[11] (Al wat nu waait is Januariwind)(aant.)

1	Al wat nu waait is Januariwind
2	wij blijven tijd ontvangen




{==535==} {>>pagina-aanduiding<<}

[12] ([Verzinken in harmonicamuziek])(aant.)

1	{ Verzinken }	in	{ harmonicamuziek }
	{ [Verz]o[nken] }		{ electronische [muziek] }
2	zee van hetzelfde dat uw wezen was:
3	wind in het bos, een wei met golvend gras,
4	vogels over het huis op snelle wiek
4/5	
5		zonder te breken	identiek
6	met wat ik in uw grijze ogen las:
7	's levens vervulling	
8					symboliek



[13] (De naden der natuur komen weer bloot)(aant.)

1	De naden der natuur komen weer bloot



[14] ([Het bos is in het vers teruggegroeid])(aant.)

1	{ Het bos is in het vers teruggegroeid }
	{ Het bos is met het verslichaam vergroeid. }
2	{ Ik ben met beide evenveel gemoeid }
	{ Letters en takken haken in elkaar }
3	Natuur en geest	{ worden elkaar gewaar }
		{ staan voor elkander klaar }



[15] ([Onder de vloeipapieren van het licht])(aant.)

	{ Onder de vloeipapieren van het licht }
	{ op de parketvloer van de beukenlaan }
1	{ op het parket }
	{ onder het rode vloeipapieren licht }
2	krijg ik een brief, het volgende bericht:




{==536==} {>>pagina-aanduiding<<}

[16] Boelhuis(aant.)

1	Deurwaarder en afslager zijn gereed.
2	Onder de hamer komen	{ spiegel }	kasten
		{ kussen }	
3	en eikenhouten huisraad bij de vleet.
4	Het hele voorplein wemelt van de gasten;
5	de buitenwereld die terstond vergeet.
5/(6)	
(6)	Op een verhoging zitten stille klerken
(7)	elk bod in koopmansboeken te noteren



[17] ([Ik laat de avond in u] overstaan)(aant.)

	{ Ik laat de avond }	{ in u }	
1	{ De avond voelt zich }	{ met u }	overstaan
	{ bij [u] }	
2	{ crediet }	voor later als het zover is
	{ voorschot }	
3	dat ik de vroegere verbintenis	
4	continueren kan	



[18] (Het huis [draagt] weer een roos achter het oor)(aant.)

1	Het huis	{ draagt }	weer een roos achter het oor
		{ heeft }	



[19] ([De wolken staan verjaard] in het toneel)(aant.)

1	{ De wolken staan verjaard }	in het toneel
	{ Wolken verjaren }	




{==537==} {>>pagina-aanduiding<<}

[20] (De stilte staat geheiningd [door u heen])(aant.)

1	De stilte staat geheiningd	{ door u heen }
		{ in het land }
2	een gordel	
3	met ijzerwinkels	



[21] (Diep [vat van honig] de herinnering)(aant.)

		{ vat	{ van }	honig }	
			{ { met } }	
1	Diep				de herinnering
		{ honigvat van }	



[22] (De zon hangt [portretten aan de bomen])(aant.)

		{ portretten	{ aan }	de	{ bomen }
					{ { in }		{ stammen } }
1	De zon hangt	
		{ [ { aan }	de	{ bomen }	] [portretten] }
			{ { in }			{ stammen }	



[23] (De holle vaten van het najaar klinken)(aant.)

1	De holle vaten van het najaar klinken
2	midden	{ in Juli al }
		{ in het gewone }




{==538==} {>>pagina-aanduiding<<}

[24] (Ik loop weer vol met mos en ander kruid)(aant.)

1	Ik loop weer vol met mos en ander kruid
2	van binnen bloementuin, van buiten licht
3		huid



[25] (Mijn eerste weemoed heb ik daar geroken)(aant.)

1	Mijn eerste weemoed heb ik daar geroken
2	maar kwam er later overheen (heb ik gedacht)



[26] (Het huis [staat] voor mij uit zijn jaartal op)(aant.)

			{ staat }	
1	Het huis	{ stond }	voor mij uit zijn jaartal op
	{ rijst }	
2	Ik	{ heb }	deel aan de ouderdom der stenen
		{ had }	



[27] (Dichtgemetseld in mist zijn de vogezen)(aant.)

1	Dichtgemetseld in mist zijn de vogezen
2	de blauwe voorportalen van het zuiden




{==539==} {>>pagina-aanduiding<<}

[28] (Dauw legert om het huis de ganse nacht)(aant.)

1	Dauw legert om het huis de ganse nacht.	
2	Blanco	{ verstomming }	buitenaf	{ draagt }	lichte
			{ blokkade }			{ bouwt }	
3	rotondes langs het raam, waar uw gezichten	
4	tevoorschijn drommen uit de witte schacht	
4/5	
5	De tegenwereld in stelling gebracht.	
6	Pupillen, die hun cirkels op mij richten	
7	en mij bezaaien met een zee van	
8	impulsen, in formatie overdacht,	
8/9	
9	die ik moet steken in de taalmachine	
10	om binnen 't etmaal	{ jawoorden }	te krijgen,
					{ ja of nee }	
11	waar anders een congres een jaar op zit.	
11/12	
12	Terwijl koralen zich tot ketens rijgen,	
13	parel[?] ik	in mijn haemoglobine.	
14	Het laken is een kaart van holerith.	

(15)	^			{ schuift }	zijn poolgebieden	
				{ legt }	
(16)	^	{ tot in }	het raam,	{ schuift }	uw fotografieën
		{ onder }			{ brengt }	
(17)	^constant	{ naar binnen }	op de koude tast	
				{ ter wereld }		
(18)	^	{ over de tafel }	en de boekenkast	
		{ langs de gordijnen }		




{==540==} {>>pagina-aanduiding<<}

[29] (op [dienstreis] onder in de gloed der lanen)(aant.)

1	op	{ dienstreis }	onder in de gloed der lanen
		{ doorreis }	
2	- de lijsterbessentijd gaat nooit verloren -
3	doe ik de ronde. In hotels bevroren
4	zal ik de gasten een voor een uithoren
5	over het jaar tevoren en tevoren
(6)	
(7)	
(8)	
(9)	
					{ de tijdfabriek }
(10)	Het fijne naaldwerk van	{ [de] middagstond }
					{ het [middag]uur }
(11)	splintert open en sluit achter de wagen
(12)	De verte stroomt vlakbij over mijn
(13)	
(14)	
(15)						statistiek

(16)	^	{ door }	regenbogen en absorptielijnen
		{ langs }	
(17)	
		{ en stop voor	{ het }	hotel, het opgestane }
				{ { een } }	
(18)	^	{ uit illustraties }
		{ en uit de illustraties opgestane }
(19)	^					oranje tennisbanen




{==541==} {>>pagina-aanduiding<<}

[30] (De ruilverkaveling [heeft] aangevangen)(aant.)

1	De ruilverkaveling	{ heeft }	aangevangen
			{ is }	
	{ Ik weet met waar uw	{ stappen zullen blijven } }
2				{ { voetstap } }
	{ Ik weet niet meer waar al uw stappen staan }
3	ze gaan met de percelen mee en krijgen
4	andere eigenaars, een hiel[?]	
5	waterhuishouding overlast	
6	achtergebleven	{ gebied }
		{ [gebied]en }



[31] (Novemberland van lood, de herfstman gaat)(aant.)

1	Novemberland van lood, de herfstman gaat
2	er dwars doorheen, de dunne dradenman.
3	Op hoge stelten weeft hij aan een plan
4	dat in mijn hoofd	{ geschreven }	staat
		{ uitgestippeld }	
4/5	
5	Hij zal u vinden, waarschuwt mij en dan
6	tast ik de lijnen af tot waar gij staat	
7	De bossen om ons sluiten hun brokaat



[32] (Vannacht is zij de weg weer uitgekomen)(aant.)

1	Vannacht is zij de weg weer uitgekomen
		{ Laat ik het hebben dromen }
2		{ Heb ik het	{ moeten }	dromen }
			{ { liggen } }	
3	Toen ik vanochtendvroeg poolshoogte nam
	{ waren er	{ al luchtfoto's van genomen } }
		{ { ter plaatse } }	
4	{ heb ik de situatie opgenomen }	
	{ waren de bomen ietsjes toegenomen }
5	en opgezonden	




{==542==} {>>pagina-aanduiding<<}

[33] (Kiezel en kosmos hebben u gemeen)(aant.)

1	Kiezel en kosmos hebben u gemeen
2	ijler wordt uw grondstof om mij heen
3	te inventariseren



[34] (['k Verlies u geen moment meer uit het oog])(aant.)

1	{ 'k Verlies u geen moment meer uit het oog }
	{ Ik mag u niet meer uit het oog verliezen }



[35] (De zaterdag staat nog helemaal open)(aant.)

1	De zaterdag staat nog helemaal open



[36] (Gij, uit gedichten opgebouwd, vertelde)(aant.)

1	Gij, uit gedichten opgebouwd, vertelde
2	2e persoons en uit de 1e hand
3	hoe het verliep bij mijn afwezigheid
4		achterstand



[37] (De wereld over mijn jeugd gaat weer dicht)(aant.)

1	De wereld over mijn jeugd gaat weer dicht
		{ herkr	{ ij }	gen }	
2	Huizen		{ { e } }		hun eigendomsrecht
		{ hebben }	
3	{ Ze staan weer in de eigen tuin en regen }
	{ en [Ze staan weer in de] dons [en regen] }
4	met toebehoren	




{==543==} {>>pagina-aanduiding<<}

[38] (Nevelkamer van Wilson is)(aant.)

1	Nevelkamer van Wilson is	
2	Het ongeweeste	parelsnoer



[39] (Vergeestlijkt staan de [lariksen])(aant.)

1	Vergeestlijkt staan de	{ lariksen }
		{ lorken }



[40] (Bomen [stonden] het water in te spoken)(aant.)

1	Bomen	{ stonden }	het water in te spoken
		{ staan }	



[41] (Het is de morgen nog van ommekeer)(aant.)

1	Het is de morgen nog van ommekeer
2	en koperkleur



[42] Lage flux(aant.)

1	Uren van sneeuw zaterdagmorgen vol
2	tot diep achter de zondag blijft het vlokken
3	Ik ben decennia teruggetrokken
4	en veilig in dit praehistorisch hol
5	Buiten gaan reuzen langs met stenen blokken
(6)	
(7)	
(8)	
(9)	In deze lage flux reactor komen
(10)		helder aan de dag




{==544==} {>>pagina-aanduiding<<}

[43] (Dun glas tussen de bomen uitgespannen)(aant.)

1	Dun glas tussen de bomen uitgespannen
2	het water opgehoogd, mannen als bruidegommen
3	staan in de dorpen



[44] (De stille muren van de mist verrijzen)(aant.)

1	De stille muren van de mist verrijzen
2	loodrecht op korte afstand	{ van }	de hoeve
		{ om }	
3	op kousenvoeten	



[45] (De haringvrouw was vriendelijk vandaag)(aant.)

1	De haringvrouw was vriendelijk vandaag	
2	De fietsemaker had een aantal woorden	
3	buiten het strikte aanbod en de vraag.	
4	Of wisten zij te goed hoe of het hoorde?	
4/5	
5	Het klonk in elk geval niet afgezaagd	
6	en zonk in mijn geheugen met akkoorden	
7	die ik hierbij weer op te halen waag	
	{ Misschien dat er een heilstaat achter }	
8	{ Of er misschien een heilstaat }	gloorde.
	{ [Of] dat er [misschien een heilstaat] }	
8/9	
9	{ Dan lekt er wel iets uit, wat anders geen }
		{ gebeurde door de regen, }
10	{ kans krijgt }	
	{ gelegenheid vindt }	




    






{==545==} {>>pagina-aanduiding<<}

Appendix B


{==546==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==547==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1] De duidelijke Dr of Geharrewar met Zeydje(aant.)


Mej. Ida Gerhardt schreef gedichten 
over revieren van ons vaderland 
en Dr Van der Zeyde in de krant: 
die Achterberg is een bijzonder dichter. 
 
Dat schreef ze om haar Ida op te richten, 
die lag te bijten in het oeverzand. 
Maar de commissies hebben geen verstand 
en kunnen enkel misverstanden stichten. 
 
Over niveau's gesproken: deze zijn 
gelijk, zoo zegt het oude chagerijn. 
Hoornik en Aafjes moesten wijzer wezen: 
 
in plaats van op caféterrassen 
hun laatste guldens te verbrassen, 
liever een vers van Ida Gerhardt lezen. 



{==548==} {>>pagina-aanduiding<<}




{==549==} {>>pagina-aanduiding<<}

Alfabetisch register van titels en beginregels

A


Aan de morgen is nauwelijks begonnen 500

<Aan den dood> 108

<Aan den regen> 90

Aan handen ingeschapen, 150

Aan het roer dien avond stond het hart 33

Aanhalingstekens 382

Aanspraak 305

Aanstalte 497

<Aanval> 175

<Aanwezigheid> 83

Aarde 131

Aardrijkskunde 233

Aarzeling 315

Accomodatie 135

Achter de Pyreneeën hurkt het beest 353

<Achter den dood> 109

Achter den dood verschanst 109

<Achter het einde> 49

Achter hooge boomen kwam een 25

Achtergebleven 48

Achternamiddag leeg en uitgeloogd 76

Achttien aminozuren waren 339

Acoustiek 446

Acrobate 326

Ad interim 475, 522

Adam 345

Afreis 375

<Afscheid> (Het was een avond in de winter - vuur) 33

Afscheid (Ik zie haar klein geworden schreden in de verte;) 47

Afscheid (Nu het weer is bijeen gebracht:) 309

Afspraak (De zomeravond en de dood zijn in de kamer) 284

Afspraak (Nu de lantarens aangaan in de schemer,) 186

<Afvaart> 33

Afval 310

Ajalon 438

Al deze goederen in de doode hand: 344


{==550==} {>>pagina-aanduiding<<}

Al deze zachtheid in mijn avondbed 57

Al sta ik in uw vleesch geaderd 359

Al wat nu waait is Januariwind 534

Al zijt gij in onnoembaarheid, 303

Albast 277

Alle deurknoppen 208

<Alleen> 84

Alles zinkt van mij af, ik draag geen wereld meer 89

Als ik aan u begin te denken, 286

Als ik de draden onderzocht, 275

Als ik de naald zet op het eboniet, 235

Als ik Jean Giono lees krijgt het leven 387

Als ik met tante op de weg loop is het net 474

Als op de 10e Mei moeders en meisjes gaan 473

Als 't opendubben van de tulpen, 15

Als vele microben op ruiten en ramen 293

Alsof ik nimmer bij u sliep, 137

Altijd maar door... 11

Aluminium 264

<Ambacht> 101

Ambacht achter oogleden 101

Ambtman 194

Amethist 370

Anaconda 499

Angriff 175

Anjers 287

Anti-materie 526, 527

Apostrophen 421

Aquarium 478, 523

Aquarium van licht 270

<Arbeidsvermogen van beweging> 209

Arbeidsvermogen van plaats 265

Arceering 316

Arenden 286

Armte, die over is: 310

Asbelt 392

Asbest 277

<Asyl> 201, 213, 214, 294

<Asyl i> 220

<Asyl ii> 214

<Asyl iii> 229

<Asyl iv> 233


{==551==} {>>pagina-aanduiding<<}

Atoombom 369

Aureool 307

Aurora 462

Auschwitz 355

Autisme 447

Autoclaaf 420

Autodroom 360

<Autografie> 449

Autogram 306

Avond (Duldig staan in avondgrijzen) 6

Avond (Gij brandt in wolken op tegen het westen) 410

Avond (Het licht pulpt op de boomen,) 16

Avond van schapevacht en pauwenogen 445

Avondhemel, toegegrendelde geheimen 76

Avondkerk 5

Avondmaal 331



B


Baaierd 187

Baarmoeder 280

Backward 255

Baedeker 459

Bakeliet 279

Balans 177

Ballade van de gasfitter i 425, 431

Ballade van de gasfitter ii 425, 431

Ballade van de gasfitter iii 426, 432

Ballade van de gasfitter iv 426, 432

Ballade van de gasfitter v 427, 433

Ballade van de gasfitter vi 427, 433

Ballade van de gasfitter vii 428, 434

Ballade van de gasfitter viii 428, 434

Ballade van de gasfitter ix 429, 435

Ballade van de gasfitter x (Op elke drempel staat een flatbewoner) 429

Ballade van de gasfitter x (Van alle kamers gaan de deuren open) 435

Ballade van de gasfitter xi (De gasfabrieken draaien op hun as) 436

Ballade van de gasfitter xi (Na jaar en dag hervinden wij de fitter) 430

Ballade van de gasfitter xii (Het hoofdbestuur van 't christelijk vakverbond) 436

Ballade van de gasfitter xii (In 't eind sloten zijn ogen zich voorgoed) 430

Ballade van de gasfitter xiii 437

Ballade van de gasfitter xiv 437

Ballade van de tijd 514, 515


{==552==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ballade van de winkelbediende i 415

Ballade van de winkelbediende ii 415

Ballade van de winkelbediende iii 416

Ban 379

Bazalt 281

Beau lieu 493

Bede 133

Beelden van Zadkine stonden moeders daar 504

Begrafenis op Westduin 451

Bekeering (God scherpt zijn wet op deze steen,) 233

<Bekeering> (Gij hebt het hoog geheim doorbroken, Heere Jezus,) 233

<Bekeering i> 233

<Bekeering ii> 233

Bekend geraakt bij honderdduizend man, 480

Beklemrecht 344

<Belijdenis> 65

<Bendien> 293

Benjamin Franklin-hoofd. Braamzwarte oogen 193

Bergwandbewoners met rotskiezelogen, 409

‘Beumer & Co.’ 124

<Bevrediging> 55

Bevroren zomeravond uit de bus 422

<Bezinning> (De dingen zijn nu zoo dichtbij dat ik) 86

Bezinning (Heen zijn, vers worden en verblijven) 118

Binnen de engelen, een wolk aaneen, 448

Binnen het stugge duister van den dood 116

Binnen u, o lied, kan het niet hinderen, 213

Binnenhuisarchitectuur 173

Blauw 276

Blauwe toornruit, waar 'k u dood in sla 461

Bloed 100

Bloed, drinkplaats van engelen en hinden 100

<Bloedgehalte> 208

Bloedwraak 402

Bloei (En het gras lispelt naast het gras) 258

<Bloei> (Ik bloei van binnen met de dood tot bloem,) 84

Bloei (Vogels blijven ontwaken) 145

Bloeiende anjelieren in de nacht 287

Bloem 269

Bloemen 100

Bloemen, waarin wij bloeien zonder bodem, 100

Blokkeering 356


{==553==} {>>pagina-aanduiding<<}

Blijf in mijn oogen, die u zien, gelooven 116

Boelhuis 536

Bolero van Ravel 121

Bolwerk 126

Bomen die buiten zijn, een nacht vol blad 447

Bomen, die uit het beeld bestaan, 404

Bomen [stonden] het water in te spoken 543

Borsten rijzen als sterren in 261

Boven dit eindeloos moeras: 121

<Branding> 221

Brei 277

<Bron> 211

Brons 268

<Brood en spelen> 467

Brood en stenen 467

Bruid van den dood, gij zijt geschonken 248

Bruidegom 365

Bruidslied 248

Bruiloft 381

Bruiloftslied 149

Buiten valt zijdeachtig licht naar binnen 497

Buitengoed 468, 521

Burcht 267

Bij een zondagnamiddagwandeling 493

Bij het verlaten luisteren naar radio beneden mij 59

Bij het weerzien valt niets aan je te merken 514

[Bij nacht] komen de vuilnismannen vegen 533

Bij perioden was hij demon en weer dichter 87

Bij 't krieken van de dageraad op pad, 428, 434

Bijeen te dichten, woord na woord, 314

<Bijenkorf> 453




C


Camera Obscura 302

Cartering 417

Cartografie 327

Castrup 374

Cataclysme 481

Cel 201

Cellophaan 270

Celluloid 280

<Centrifuge> 209


{==554==} {>>pagina-aanduiding<<}

Chanson triste 205

Chaos 142

Chauffeur 504

<Cherubijn> 245

Chrysoliet 409

Cirkel 123

Citroenen uitzicht in de gele tram 242

Clair-obscur 443

Claude Monet 311

Close-up 254

Code 330

Code civile 243

<Cogito ergo sum> 343

Columbus i 172

Columbus ii 172

Complementair is het de vaste som 507

Complementariteit i 336

Complementariteit ii 336

Complementariteit iii 337

Complementariteit iv 337

Comptabiliteit 461

Concave 327

Conjugatie 446

Conserven 322

Constante 298

Contact 123

Continuïteit 321

Contract 120

Contrapunt 443

Convexe 323

Corrosie 253

Creatie 332

Crêpe 278

Critische massa 518

Cross-country 500

Cumuli 448




D


Daar in de blauwe lucht 8

Daemon 244

Dag, laat mij over aan de nacht 469

Dagboek 295


{==555==} {>>pagina-aanduiding<<}

Daggelder 442

<Daimon> 244

Damascus 329

Dan ben je bijna een bol 326

Dan, op klaarlichte dag bij u aan 't werk, 425, 431

<Danaïde> 221

Danaïde van Rodin 221

Dans (De blanke vloeren van den morgen drijven) 249

Dans (Ik blijf u binnen mij bereiken) 144

Dat het hier dag zal worden zonder mij... 375

Dat nimmermeer de dag ontvonke: 286

Dauw 19

Dauw legert om het huis de ganse nacht 539

De aarde draait met uw graf om haar as 123

De armen hangen als lianen neer 193

De avond heeft een achtergrond van groen 470

De avond houdt de lauwe vlag 48

De avond krijgt metaal om zich te sluiten 484

De avond laat zich met mij in 169

De avond ligt in flessengroen gesloten 372

De avond overmant uw dood 217

De avond valt grondzwart onder de sterren, 58

De avonden gaan in u neer 161

De bergen dalen bij mij in met treden, 443

De bevende binnenkomst 221

De binnenzoomen van den dood 206

De blanke vloeren van den morgen drijven 249

De blikken van voorbijgangers braveren 455

De bloemen van uw leven bloeien nog 269

De bomen waren tot een staalgravure 403

De bruid zingt 74

De buitenmuren van uw dood verrezen 341

De circulatie van uw roerend goed 356

De collaborateurs, de snorkers van vandaag, 473

De dag heeft in de verte aan u deel 424

De dag is als een lei, dof en gewoon 531

De dag is buiten u begonnen 205

De dag schiet vol aparte ogenblikken 508

De dagen gaan uit u verloren, 172

De dagen hebben bladeren gekregen 299

De deur had geen geluid gegeven; 178

De dichter is een koe 99


{==556==} {>>pagina-aanduiding<<}

De diepten van de warenhuizen in 452

De dikke dronken zwermen van gevoelen 346

De dingen hebben een naamgenoot 324

De dingen komen nu vertrouwlijk bij de sêrre: 315

De dingen zijn nu zoo dichtbij dat ik 86

De donkere morgenregens 106

De dood brandt u uiteen 220

De dood deed ons uiteen 392

De dood is om, gij buigt 326

De dood laat geen gedicht meer toe 107

De dood schokt zijn kristallen in mij vast 256

De doode regen heeft de plaatsen aangetast, 56

De doove wind staat om de blinde muren 40

De droeve dag nog nauw geboren 9

De dubbelzinnigheden, 300

De duidelijke dr of Geharrewar met Zeydje 547

De engelen hebben zich aan u gehecht 287

De gang naar 't graf is zoo langzaam, 11

De gasfabrieken draaien op hun as 436

De gek en de spiegel 97

De gouden morgen waast tot werklijkheid 400

De groene duiventil voor ‘Mon trésor’, 513

De grond heeft droom gehouden waar gij ligt 337

De gruwelen van Dachau hangen tegen 390

De hanen kraaien onraad, simultaan 408

De haringvrouw was vriendelijk vandaag 544

De helling schuift met bloemkastelen dicht 420

De hemelen houden mijn gelaat geloken, 54

De herfst wordt weer met boomen geel en rood; 339

De holle vaten van het najaar klinken 537

De honden in mijn hoofd 223

De huisbewaarder van het hol kasteel 512

De huizen staan zo doodstil thuis 395

De huizen staan zoo doodstil thuis 64

De kamer kraakt met kreten in het hout 362

De kelder van de morgen ingedaald, 455

De kerken ochtend bouwt 280

De klok regeert de kamer 34

De klok verheft en daalt 243

De koudepunten van uw dood 232

De krachten, vrijgekomen met uw dood: 343

De lagen van uw huid 318


{==557==} {>>pagina-aanduiding<<}

De lauwe visschen van de warme morgen 357

De lente en de dood gaan saam 30

De levenskracht die gij eenmaal bezat 330

De liefde 13

De Liefde komt mij ingehouden nader 12

De maan heeft u vannacht bekend gemaakt 407

De maan heeft u vannacht bestraald 187

De maan houdt u omhoog 279

De mantel dood is om mij heen 120

De mens is voor een tijd een plaats van God 460, 520

De middag maakt een blauwdruk van de stad 458

De morgen heeft vaste onderdeelen 211

De morgenmerel gorgelt 241

De morgens stonden hecht 145

De nacht doet nog geen oogen dicht 267

De nacht is in de hond en in het huis 417

De nacht liet het verlies in droom genezen 132

De nacht wordt transparant als een septembermiddag 91

De nachten doen u langzaam in elkaar, 442

De naden der natuur komen weer bloot 535

De nederige dagen van November 477

De ogen glanzen en de wangen gloeien 452

De oogen, uitgezien, zijn hard en bitter 89

De radio-engelen zingen 283

De regen deelt het donker hart 29

De reiger 8

De rubber van uw leven rekt zich uit 323

De ruilverkaveling [heeft] aangevangen 541

De ruimte, die u verliet, 212

De schemer tekent u ten voeten uit 469

De schemer valt als grond 296

<De slag> 32

<De slaper en de dood> 38

De sneeuw daalt in uw schedel neer: 281

De sneeuw voedt het plafond met wit, 407

De spoorbaan langs, onder het viaduct 352

De stad 97

De stad is overvol van uw microben 291

De stad staart in de stad 97

De steendeuk zit nog in de vloer 438

De steenen merken u van deze straat 320

De stille motten hangen om de lamp 414


{==558==} {>>pagina-aanduiding<<}

De stille muren van de mist verrijzen 544

De stilte staat geheiningd [door u heen] 537

De stilte staat geschilderd in de straat 454

De stormen nemen toe, de avond 48

De straten doen zich voor, 192

De straten zwierven met het sneeuwen mede, 46

De strenge grenzen van den dood 246

De torens hadden een stilheid bereikt 50

De tranen over Gerard Temme zijn 439

De tuinbaas, met zijn valse bakkebaarden 492

De tijd hangt naar u toe 320

De tijd staat met u afgenomen 517

De tijd vouwt u naar binnen 279

De verdronkenen (Hun hoofden hebben zij bijeengelegd) 73

De verdronkenen (Misschien zijn ze niet meer voorgoed verdronken,) 159

De verlaten reiziger 9

De verlaten reiziger 9

De verloren zoon 69

de 4 is vierkant manlijk 231

De vliegende Hollander 192

De vroegte van mijn leven, die ik wedervind 78

De vruchten in de hof hadden zich stil bezonnen 77

De wateromval bruist 241

De weg is ochtenddicht. Mijn fiets rijdt snel 365

De wegen liggen in een reis. Wij gaan 438

De wereld houdt met u bemoeienissen 441

De wereld is vergaan 34

De wereld over mijn jeugd gaat weer dicht 542

De wereld wordt van binnen een meloen 403

<De wil der wegen> 51

De wind en haar kleeren lagen nog saam 49

De wind heeft het leed vernield 315

De wind heeft zich verkoren 197

De wind in de winterhagen 169

De wind is deze nacht weer lang, 257

De wind laat in mij leeg 325

De wind laat in zichzelve binnen 119

De wind lacht... 7

De wind staat in de eiken als een zee 371

De wind vertelt het zonder het te weten 355

De wind waait, wijd 7

De witte boomen van het paradijs 306


{==559==} {>>pagina-aanduiding<<}

De witte tocht 41

De wolken hangen in een net van licht 377

[De wolken staan verjaard] in het toneel 536

De woorden, die ik noodig heb 261

De wijlen dat zij het verkoos 111

De zaterdag staat nog helemaal open 542

De zomeravond en de dood zijn in de kamer 284

De zomerwind verwekt u uit het niet, 280

De zomerwijn klimt in de beken en de boomen, 78

De zon hangt [portretten aan de bomen] 537

De zwijgende rivier 11

December 166

Deez' klok, die tijden mat in kleine meting, 14

Deïsme 460, 520

Déjà-vu 424

Delphi 184

Democraat 362

Den Haag, stad, boordevol Bordewijk 458

Den rooien loozer van mijn zaad 19

Denkend aan mijn bezitting, aan de zalen 521

<Densiteit> 210

<Deoïde> 330

Depersonalisatie 486, 525

Des morgens kruipt een beest van vrees 110

Descartes 343

<Deur> 225

Deurwaarder en afslager zijn gereed 536

Devaluatie 342

Deze menschen hebben een rust bereikt, 67

<Deze morgen...> 110

Deze nachtregelen zijn voor u, 59

Diagnose 315

Dialoog 142

Diana 490

Diaspora 303

Dicht bij de dingen die u kennen 159

Dichter 141

Dichtgemetseld in mist zijn de vogezen 538

Dichtkunst 346

Die kalmte sloeg mijn oogen dicht 52

Die morgen, door het land van Jeanne d'Arc, 409

Die nacht kwam ik alleen nog maar te weten, 427, 433


{==560==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die van het lichaam niet meer weet, 306

Dief 362

Dien avond kwam ik later dan gewoonlijk 170

Dien dooden zomeravond aan het raam, 74

Dien nacht stonden machines in het donker 90

Diep in de deken van de tijd 292

Diep in de kelders van het onbekende 420

Diep in de middag wordt het licht secuur 440

Diep [vat van honig] de herinnering 537

Diepgang 311

Dies irae 515

Dingen die weggeworpen zijn, te oud 392

Directeur (Gij telt) 294

<Directeur> (Vanmorgen heb ik hem zien fietsen door de lanen) 239

Distantie 250

Distillatie 250

Dit is de idylle van het nichtje op bezoek: 79

Dit is de ruimte rond 242

Dit is de winter doodstil in elkaar 290

Dit is het blinkend loopen 51

Dit is het leven, veilig en voldaan 365

Dit is het verst gegevene van u: 132

Dit is uw aarde: 131

Dit van u afgestroopt heelal 281

Dit wordt niet meer door u gehoord: 117

Dit zijn de herfsten met de lange grassen 258

<Dodenherdenking i> 473

<Dodenherdenking ii> 473

Don Quichot 174

Donker op donker lig ik opgetast 76

Donkere schilderijen van de nacht 443

Dood 12

Dood in, dood uit verspil ik u 191

Dood, in mijn donker drijven 163

Dood paard 196

Doodbeeld 354

Doodbloei 122

Doode, gij zijt verdeeld 305

Doode, ik ben bedorven 170

Doode, van lichaamswege 181

<Doodendans> 107

<Doodenwacht> 56


{==561==} {>>pagina-aanduiding<<}

Doodlied (Bijeen te dichten, woord na woord,) 314

Doodlied (Lied van den dood,) 136

Doodovertroffen staan de nachtbomen 419

Dooi 186

Dooiwater in de Mei 331

Door de kieren van de morgendeuren 187

Door een chauffeur omver gereden 64

Door eenzaamheden in woestijn herschapen, 351

Doornroosje 335

Doozen van voor uw dood 236

Dorp (De wateromval bruist) 241

Dorp (Ik wandel op een ansichtkaart) 351

Dossier 266

Draaiboek 485

Draaideur 363

Dracht 287

Drieluikje voor Jany 516

<Drievoudig verbond> 26

Dronken nachtliedje 64, 395

<Droom> 109

<Droomballade> 53

<Droomgebruik> 218

<Droomgericht> 34

Droomlot 418

Droomschuim 195

Droomschuim was deze nacht 195

Druïde 185

Dryade 489

<Du vieux Doelen> 455

Dualis 285

Duel 307

Duistere cijfers in zijn brilleglazen, 492

Duldig staan in avondgrijzen 6

Dun glas tussen de bomen uitgespannen 544

Duur 148

Dwalend onweidelijk door bos en beemd, 500

Dwingelo 496




E


Ebenhaëzer 482

Ectoplasma 370

<Eelco> 354


{==562==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een brakke droom vannacht: je nichtje had omstandig 147

Een bijna blind verleefd gedacht 119

Een, die zichzelf niet meer bezit, 217

Een doelgehouden immerheid 298

Een dorpsstraat in de middag, wezenloos 463

Een engel, die de aarde niet meer ziet, 223

Een gele achterstand van licht 185

Een gloed, die rozerood 278

Een hemel uit de tijd der romantiek, 481

Een hooge, harde loop over de steenen 361

Een kamer in de maan 268

Een kou die mij herinnert dat ik niet zal sterven, 60

Een lichaam, blind van slaap, 236

Een lichaam door geen lied te deren 260

Een lichaam, liggend in de najaren 69

Een mist om te bezitten, 276

Een naam van iemand die niet meer bestaat 373

Een nieuwe stof is uit uw dood ontstaan, 250

Een oreade, bergen, die ik ken, 510

Een oud en donker schilderij 49

Een schuine muur van sneeuwen 50

Een stoet van aanbeeldwolken brengt de stille 506

i3 323

Een uitgeput geheim 126

Een vereenzelviging van taal en dood 182

Een weeke maan, bijna om uit te wisschen, 311

Een witte nevel hangt boven het veld 501

Een zoet ontsteld zijn dagelijks, 189

Een zonneschimmel hangt in 't eikenbos, 402

Eenheden van den dood 175

Eens stond uw adem in mij stil 35

<Eenzaamheid> (O ruiten mijner eenzaamheid) 46

<Eenzaamheid> (Weenen is even eenzaam) 36

Eeuwigheden van mond en schoot 116

<Eeuwigheid> 60

<Eigen zee> 213

<Eigenaar> 227

Eigendom 247

Eigening 246

<Eiland der ziel i> 35

<Eiland der ziel ii> 35

<Einde> 63


{==563==} {>>pagina-aanduiding<<}

Eindelijk is het kleine lek gedicht 426, 432

Eindmoraine 253

Eindpunten op het land hebben de tijd 462

<Eine kleine Nachtmusik> 66

Einstein 317

Elckerlyc 392

<Electrolyse> 338

Elke zaterdag stuurt de Boazbank 499

Elpenbeen 268

Email 276

Embryo (Ik kan nog niet geboren zijn) 288

Embryo (Onder den morgen liggen wij bijeen) 216

Embryo (Oorsprong, die ik bereik,) 228

Embryo i 244

Embryo ii 245

Embryo iii 245

Emmaüs 229

En de blaren brengen bij tusschenpoozen 57

En het gras lispelt naast het gras 258

<En Jezus schreef in 't zand> 331

En route 441

En zoo ik mij nog vergis, 139

Energie 303

<Engel> 223

Engel van aluminium, 264

Engelien Hartveld-bos. Eerste symptomen 483

Equinox 417

Er hangt in mij een vleermuis van geduld, 147

Er is een mensch in mij geweest, 287

Er is een sneeuw begonnen in de straat 379

Er is een wenschen, dat ik kus met mijn gedachten: 78

Er is geen baan voor uw beweging 329

Er is geen plaats om over u te weenen, 177

Er is geen wederkeer uit dit gedicht, 242

Er is in zee een coelacanth gevonden, 450

Er is naar u geen vingerwijzing meer 509

Er komen gouden randen langs de wegen 382

Er komen lege stukken in mij staan 521

Er komen lege stukken in mij staan, 471

Er komen zieke plekken in de boomen 370

Er liggen parels in uw huis 247

Er ligt een jongen in de lucht, languit, 415


{==564==} {>>pagina-aanduiding<<}

Er ligt in de zon een vrouw te lachen 28

Er staat Verdemen, aan de spoorlijn van 391

Er trilt een snaar 12

Er waren vaste kernen in uw huis 219, 252

Er woonde liefde diep bij u in huis 404

Er wordt om mij geroepen: 205

Er zijn geen data in uw dood 318

Er zijn stille strijden in mij ontstaan 41

Er zijn vannacht vogels overgegaan 414

Erbarmelijk geboren, 238

Erfdeel 181

Erfvijand 412

Ergens moeten uw handen nog bezig zijn 261

<Erker> 358

Étalage 236

Ets 403

Euclides 378

Evenwijdig aan deze schreden 114

Excentriek 341

Exil 191

Extemporeetje 367

Ezelkarke; 't jonkske ‘ho!’ roept, 13

Ezelke 13




F


Fait accompli 484

Fall-out 519

Fantoom 131

Fata morgana 137

Fatum 188

Film 321

Film over het graf 321

Flash-back 471

Fluistering tussen ons in, grondwind 440

Foetus 365

Folklore 488

Formule in den morgenstond, 185

Fotografie 235

<Fotogram> 338

Foxtrott 237

Franciscus 183

Fructidor 403





{==565==} {>>pagina-aanduiding<<}

G


<Galeries modernes> 452

<Gang> 114

Ganzebord 322

Ge zijt bij stroken in de mist betrokken 494

<Gebed> 170

Gebed aan de schrijfmachine 190

Gebed aan de stof 168

Gebed aan God 170

Gebed aan het vuur 168

Gebogen over haar zorggebied, 143

Gedaante 153

Gedicht, ik moet u baren in 't bestek 348

Geduld 147

Geef mij te eten van uw brood; 160

Geen dood ontstaat in het getal, 251

<Geest> (Blijf in mijn oogen, die u zien, gelooven) 116

Geest (De wind laat in zichzelve binnen) 119

<Geheel den dag...> 42

Geheel den dag hebt gij mij gaande gehouden, 42

Gehenna 422

<Gekwetst...> 66

Gekwetst in de onuitspreekbaarheden, 66

Gelaat 261

Geladen uit den dood 161

Gelakte aanblik uit de ramen 405

<Geloof> 55

Geluiden dooven in geluiden 67

<Geluk> 111

Gemeentereiniging 455

<Geologie> 233

<Gerard den Brabander> 210

<Gerzon> 452

Gevecht 187

Geweken uit de wereld van vandaag, 372

Gezegend zij het brood 183

<Gezicht> 58

<Glas> 224

Glazenwasscher 241

Globe 243

Gobelin 399

[God heeft u elke dag] voor mij vervroegd 533


{==566==} {>>pagina-aanduiding<<}

God in den hemel, beesten van menschen 234

God scherpt zijn wet op deze steen, 233, 328

God zal hem eindeloos goedgunstig blijven, 219

Golf 152

Gorge de Loup 444

Goudvissen, een phalanx van schijn, 478

Goya, luguber zijn uw creaturen 353

Graalridder 101

Grace Moore en Engel zijn nu samen as 374

Graf 197

Graflegging van een oud vriend 100

Grafschrift (Laat mij dit oversterven) 97

Grafschrift (Van dood in dood gegaan, totdat hij stierf) 104

Grafwinkel 450

Gramofoon 235

Graniet en gneis glimmen in u, 281

Gras... en voorbij het grazen 99

Gravure 481

Grint 423

Groen 275

Groeten uit Neede 382

Grootgrondbezit heeft u veilig gesteld 488

Gruis 252

Gummi 281

Gij brandt in mij uw eindeloosheid op 386

Gij brandt in wolken op tegen het westen 410

Gij breekt tesamen als beschuit 383

Gij die ik heb gekozen buiten deze 69

Gij die mij voert... 69

Gij diept de dood in het verborgen uit, 149

Gij dringt door alles heen: 226

Gij gaaft het huis de stilte 313

Gij gaat in alle delen bij u dood 481

Gij gaf uw leven in mijn hand: 182

Gij gist in mij met ongestorvenheid 321

Gij hangt alleen met draden aan elkaar 338

Gij hebt alleen gemiddelde gehouden 449

Gij hebt de dingen doorgedeeld 348

Gij hebt de huizen achterom bereikt 425, 431

Gij hebt een voorsprong in het niet 255

Gij hebt het hoog geheim doorbroken, Heere Jezus, 233

Gij hebt hoeveelheid aangenomen, 342


{==567==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gij hebt mij nagelaten 152

Gij hebt u uit mij weggenomen 359, 385

Gij hebt uw kussen koel gemaakt 218

Gij hebt uzelve in mij losgesteld 401

Gij hebt uzelve saamgesteld met dit, 306

Gij hield uw doodgewicht en dode hoek 410

Gij hoeft alleen maar bij mij terug te keren 399

Gij kunt mijn naam doen schrappen uit de burgerlijke stand 243

Gij kunt op een toneel naar voren treden 507

Gij kunt u nimmer overgeven 285

Gij laat mij tot de steenen toe 197

Gij licht in mijn geheugen op 179

Gij ligt in craquelé verloren 329

Gij ligt niet meer zoo dicht opeen 297

Gij loopt nu snel uiteen: 254

Gij nam zelfstandigheden aan, 343

Gij repeteert u als een breuk, 325

Gij staat aan elke plaats in mij voldongen 475

Gij staat uzelve af aan de omgeving 356

Gij stondt met een hoog hopen 33

Gij telt 294

Gij, uit gedichten opgebouwd, vertelde 542

Gij viel in korrelen uiteen, 253

Gij waart mij nauwelijks nabij 36

Gij wist, dat ik niet anders was, 65

Gij wordt u nog alleen door mij gewaar, 336

Gij zakt tot aan uw enkels in de steenen 344

Gij zijt aan het bestaande tegenstrijdig 378

Gij zijt aan mij gebonden met het al 265

Gij zijt bijeen met bloem en wind; 313

Gíj́ zijt bij míj́ den nacht, den dag, den nacht 83

Gij zijt den grond gelijk gemaakt 118

Gij zijt geheel uiteen gegaan en liet 354

Gij zijt in kou geklonken; 191

Gij zijt met zooveel schemer heengegaan, 35

Gij zijt niet gangbaar meer, 279

Gij zijt niet langer individueel 391

Gij zijt uzelve voor 298

Gij zijt voorgoed verloren 129

Gij zijt weer toegevoegd 229





{==568==} {>>pagina-aanduiding<<}

H


Haar afzijn 13

Hallucinatie 469

Halo 386

Hameln 344

Handen 261

Hangkast 371

Heb ik mijn hoofd nog in mijn hand, 201

Hebt gij volgorde nog 301

Hecate 501

Hechting 287

Hedennacht heb ik bij je verwijld 235

<Heelal> 53

Heen zijn, vers worden en verblijven 118

Heilige Hecate, daar ben ik dus 502

Heimwee 184

Hel naar mij over als gij kunt 324

Hélicoptère 418

Henry Rousseau 102

Heraldiek 419

<Herboren> 50

Herculaneum 185

Hercules Seghers 290

Herdenken 310

<Herfst> (Eeuwigheden van mond en schoot) 116

Herfst (Roestbruin wordt deze herfst) 227

Herfstgedachte 9

<Herinnering> 56

Herinnering, een groote hommel, gaat 293

Herinnering en dood 217

Herinnert gij u nog het zoete uiten 260

Hermetisch huis 210

<Herschepping> 34

<Hersenschim> 220

Hersenschors 281

Herzelving 350

Het ademlooze 128

Het begon zacht te regenen bij u 286

Het beste glas staat in het volgende café, 210

Het beste van voor jaren dringt vanavond tot mij door 288

Het blauw, dat aan de hemel bleef, 307

Het blauw is in de lente aan 't gebeuren 351


{==569==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het blauw van deze maand kan u bereiken, 276

Het blinde komen 105

[Het bos is in het vers teruggegroeid] 535

Het bosch drijft op een hooge zee van dauw 19

Het donker, dat u dekt, 212, 250

Het eiland der ziel i 35

Het eiland der ziel ii 35

Het fluisterbosch 207

<Het gericht> 34

Het grint in van mijn jeugd, de kiezelstenen 423

Het groot horloge is al in de straat 515

Het heilige gebeurt. Ik heb geraakt 378

Het hoofdbestuur van 't christelijk vakverbond 436

Het huis [draagt] weer een roos achter het oor 536

<Het huis is leeg> 106

Het huis is leeg, uit het hooren 106

Het huis [staat] voor mij uit zijn jaartal op 538

Het hunkerings hoogrood 16

Het is de morgen nog van ommekeer 543

Het is dezelfde December 166

Het is een bruiloft; allen bij elkaar 381

Het is een nacht van huid 282

Het is misschien niet meer te zeggen, 188

Het is op deze aarde allerwege 154

Het is van zijnen heer, al wat hem is gegeven 87

Het is Zondagavond in Avereest 213

Het land gaat liggen in het blauw vandaag 462

<Het land wordt ingekort...> 66

Het land wordt ingekort op dood en dierbaarheden; 66

Het late, late winterpark 21

Het leger 48

Het leven ligt te bloeien aan haar wang 361

Het leven loopt in droomen dood 38

Het leven zegt: ga met me mee, 142

Het licht is uit u weggegaan, 153

Het licht pulpt op de boomen, 16

Het lied om doodswil 45

Het luistert aan uw dood; ik luister mee 446

Het meisje en de trom 364

Het meisje en de tijd 240

Het najaarsgoud is uitgebroken tegen 508

Het namelooze... 72


{==570==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het namelooze, doelverlatene van dit: 72

Het onweer 95

Het open raam, de lente die ik drink, 259

Het oud aroom dat om de dingen hing, 444

Het raam is dood aan deze kant 322

Het ruischt van morgenstond tegen mijn slaap 357

<Het schilderij> 49

Het schooiertje 14

Het schuldig lied 52

Het schijnt verleden week in Amersfoort 486

Het schijnt verleden week te Amersfoort 525

Het spel, dat kranke zinnen spelen, 44

Het tweede meisje gaat met de chauffeur 504, 505

<Het vuur> 52

Het vuur, waarin gij nu verkeert, 303

Het ware beter, dat ik voor hem was gestorven, 171

Het was een avond in de winter - vuur 33

Het was een nacht die in mij overwoei 30

Het was vannacht een vrouw, ik wist niet wie, 284

Het weer is goed 350

Het witte van de kaart gaat voor ons open 417

Het wordt míj́n laatste, grootste avontuur: 82

Het zachte water, dat gezonken staat 424

Heul 201

Hevig hart van lampen in kristallen keelen, 68

Hier is het nog aanwezig, 71

Hier kan de geest de stof direct bereiken 408

Hier ligt het grafje, met de zoden glad 390

Histologie 421

Hoe hoger of ik stijg hoe groter wordt 429, 435

Hoe keer ik zoo in uw geheimnis weer? 47

Hoe kwam ik weer in mijn dijen te staan? 368

Hoe ook de schikgodinnen u onthemen, 499

Hoe ver ligt in mijn hoofd uw beeld 320

Hoe zal nu in het huis de stilte zijn 239

Hoe zijn mij ingevallen, 152

Hoe zijt gij vergaan, o lieveling, 39

Hoeken met huisgeheimen 124

Hoofd werd verlangens edelste existenz 78

Hoonte 360

<Hoop> 57

Hoorbaarheid 255


{==571==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hoornik 390

Horeb 503

Houthakkers, die zich in het bosch verklikken 335

Houtsnede 167

<HTM> 454

Huid 279

Huis 127

Huis, ik bewoon u nog 127

<Huis. Ode> 140

Huisbewaarder 512

Huisknecht 491

Huisteederte der morgen, 133

Huiszoeking 400

Huizen waar ik woon gaan onder, 244

Hulsel, van licht ontladen, 150

Hulshorst 71

Hulshorst, als vergeten ijzer 71

Hun hoofden hebben zij bijeengelegd 73

H.v.B. 128

Hij die het spoor verloren is 262

Hij gaat geagiteerd portieken in 457

Hij heeft het vat der Danaïden eindelijk gevuld, 292

Hij is ineens van hout 196

Hij is niet langer bang meer voor een ander 480, 487

Hij kent zijn bomen al na zestig jaar 463

Hij laat zichzelve leunen in het licht 241

Hij legt het spantouw om de pooten van het beest 92

Hij ligt met vrouwen in de bosschen te hoereeren 291

Hyade 506




I


Ichthyologie 450

<Identiteit> 400

Iedre winter blinder, 20

Ik ben al lang Napoleon geweest, 227

Ik ben allang Napoleon geweest 248

Ik ben alleen met lied en wind, 84

Ik ben bij u gekomen, binnendoor 385

Ik ben de dunne zijde om uw huid 259

Ik ben de zwakke plek in het heelal 422

Ik ben een ei in 't midden van voorheen 363

Ik ben een man geworden met twee lijven, 380


{==572==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ik ben een staande Friese klok, 388

Ik ben gaan zoeken naar het laatste woord 184

‘Ik ben geen lichaam meer 382

Ik ben geheel terug gekeerd 50

Ik ben haast heelemaal dood; 254

Ik ben het bitter overschot, 131

Ik ben het, boven aan mijn keel; 380, 393

Ik ben niet langer bang meer voor een ander 413

Ik ben uw richting in den dood 266

Ik ben van binnen kind, 288

Ik ben van zooveel glas, 224

Ik ben vannacht doortrokken van uw leven 246

Ik ben voor u het laatste oponthoud, 340

Ik beproefde u op bloed en nacht 44

Ik bloei van binnen met de dood tot bloem, 84

Ik blijf aan u verbonden 296

Ik blijf met u verbonden 222

Ik blijf u binnen mij bereiken 115, 144

Ik blijf u met dit leven overtreffen: 196

Ik dacht bij haar te vinden wat ik zocht 350

Ik deel u met de dood 298

Ik denk aan u 60

Ik draal ter deure van mijn eigen duister huis 24

Ik droomde dat zij bij mij zat en met mijn handen speelde 89

Ik durfde niet omzien, doch wist dat het er was: 349

Ik en de straten 18

Ik ga de morgenkamer in: 179

Ik ga iedere morgen ten gronde 214

Ik ga naar de stations waar de atomen zweven 83

Ik haal u in met achterstanden 322

Ik had met u terug willen gaan 27

Ik hang mijn jas op aan de kapstok naast de deur 186

Ik heb de grond onthouden waar wij waren; 75

Ik heb de linde heilig doen verklaren, 489

Ik heb de sneeuw teruggevonden, laat 386

Ik heb geen ander bloed dan dit, 186

Ik heb geen naam tusschen u noodig en mijn eer 79

Ik heb mijn lichaam dubbel lief 207

Ik heb mijn lichaam prijs gegeven, 74

Ik heb mijzelve met mijzelve waargenomen 97

Ik heb naar je gevraagd vannacht 316

Ik heb u in de bossen teruggebracht, 494


{==573==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ik heb vannacht met u gewandeld 256

Ik heb vannacht nog met hem afgerekend, 412

Ik herkende u uren er na 39

Ik hoor de treinen weer als vroeger fluiten; 471

Ik hoor zingen in de wonderen daarbuiten 421

Ik houd u dicht van binnen 319

Ik houd u in beraad 349

Ik kan alleen woorden ontmoeten, u niet meer 223

Ik kan de morgens enkel in, 153

Ik kan met deze grovere organen 226

Ik kan niet denken aan de doodgewonde 215

Ik kan nog niet geboren zijn 288

Ik kan u blijven herontdekken 497

Ik kan uw hart vernemen 150

Ik ken u niet dan in de naaste dood, 358

Ik kwam een vrouw tegen van J. Bendien, 293

Ik kwam vandaag de jachtopziener tegen 490

[Ik laat de avond in u] overstaan 536

Ik laat de avond sterven 224

Ik leef bij dezen als het vuur: 52

Ik leef van binnen eender met u door 337

Ik liep met Mok gelukkig op de brink 376

Ik lig aan u te denken in de dood 263

Ik lig in weerdood, buiten regent het 146

Ik loop door uw gelaat van grond en land 413

Ik loop in doodvacantie door den Haag 451

Ik loop in schilderijen rond 302

Ik loop weer vol met mos en ander kruid 538

Ik moet de doode sporen volgen 204

Ik overleef u met het doel 318

Ik raak de tijd in 't vore, toekomst is 338

Ik rijd weer aan de voet van het heelal 510

Ik schrik wanneer mijn naam weerklinkt, 220

Ik sprak alleen tegen uw mond 209

Ik sta hier te vergaan, terwijl de wegen 387

Ik sta met u in scène 297

Ik sta verslonden van het oogenblik 335

Ik toef in schemer aan de randen van uw oord, 160

Ik tref u nog alleen plaatselijk aan 439

Ik voelde me bezoedeld in zijwegen 483

Ik vul met mijn gedachten 330

Ik wandel op een ansichtkaart 351


{==574==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ik was vannacht weer toe aan uw bestaan, 450

Ik ween... 14

Ik weet haar naam niet meer; die is verloren 77

Ik weet niet in welke richting ik lig 367

Ik weet wel dat ik u niet weervinden zal 45

Ik wil met haar begraven worden in één graf 88

Ik wil met wat mij is geworden, 130

<Ik wist niet...> 96

Ik wist niet dat hij al sprak in de taal van den dood 96

Ik woonde weer vannacht 268

Ik word teruggevoerd in eenen vroegsten staat: 69

Ik zal een kamer in de wereld zoeken, 173

Ik zal u naderen door de riolen 264

Ik zat met moeder aan de haard, zij breide 70

Ik zie haar klein geworden schreden in de verte; 47

Ik zie mij in de winkelruiten gaan 350

Illusie (Dit zijn de herfsten met de lange grassen) 258

Illusie (Liefste, de wissels van het hopen,) 156

In al je straten staan mijn schreden stil 256

In de gekromde morgen 498

In de verblijven buiten, in de zalen 468

In de zon is de dood begonnen, 65

In den hoogen feestvlag, 20

In den hoogen zomer 15

In den mond van den morgen 249

In den najaarshoek van den omtrek 184

In den regen 72

In deze kamer ben ik eindlijk thuis 362

In deze morgen van Augustus 269

In deze morgen zonder schuld 110

In déze nacht laat ik u niet meer los 91

In deze nacht was alles weer gewoon 383

In deze schemerhuis 18

In deze sneeuw ben ik een teekening 345

In deze zuivere duisternis, 80

In dit bitter heldere, de dood, 122

In dit doodzieke lentebegin, 37

In dit huis van bewaring 128

In een wijde vang van zomeravond 442

In het aquarium 523

In het nooit, dat nog komt, zie ik u weer 496

In hoc vincit i 162


{==575==} {>>pagina-aanduiding<<}

In hoc vincit ii 162

In hoc vincit iii 163

In hoc vincit iv 163

In je pullover staan 290

In Juni heeft het groen de oppermacht; 534

In mijn geheugenoverzichten 266

In profundis 122

In stilten die versteenen 156

In 't eind sloten zijn ogen zich voorgoed 430, 437

In 't kerkje gaan de kronen aan 5

In 't onland stond een hert zo groot als God 503

In 't oude koetshuis is het feest begonnen 493

In uw bloed 63

In uw bloed moet nog het weten stroomen, 63

In uw zoet zijn van haar en oogen 129

In welk dorp zijt gij verdronken, 88

In welk riool ben ik terecht gekomen 214

In wijn verloren ligt de avondstond 229

Inclinatie 387

Indachtig herkomst en geboorterecht, 488

Indicht 242

Inflatie 348

Inktzwart loover loopt over grijze paden 211

Innemée 456

<Instrument> 90

<Inteelt> 90

Inter ego 298

Intermédiaire 285

Is Eelco Sötemann voor niets begonnen? 354

Isotopen 511




J


<Jacht> 223

Jacht op de vonk der verzen en een vrouw: 79

Jachtopziener 490

Jan Toorop 104

Janus 300

Je hebt je van mij losgemaakt 270

Je lag half over een muur 225, 237

‘Je moet hem niet verknoeien’, zei mijn vrouw 415

Je toonde me vannacht de kamers weer; 418

Je was niet langer doodgegaan vannacht, 446


{==576==} {>>pagina-aanduiding<<}

Jean Giono 387

Jeanne d'Arc 409

Jericho 134

Jeugdvoorvallen drijven als lijken boven 388

Jezus schreef met zijn vinger in het zand 331

Job 151

Joseph Schmidt 152




K


'k Ben thans vertrouwd met 't water van den Rijn, 11

['k Verlies u geen moment meer uit het oog] 542

'k Weet hoe haar oogen zullen zijn 257

'k Zal haar gaan zeggen 13

'k Zal haar gaan zeggen... 13

Kafka 316

Kaïn (Hij is niet langer bang meer voor een ander) 480, 487

Kaïn (Wind, waarom streel je dit lichaam nog?) 136

Kaïn, vervloekt na broedermoord, terstond 519

Kamer 262

<Kandinsky i> 232

<Kandinsky ii> 212

<Kandinsky iii> 228

<Kastrup> 374

Katalisator 405

Kegelsnede 349

Keldergat 440

Kerk 280

<Kerker> 105

Kerkhof 177

Kermesse d'été 376

Kerstengel 532

Kerstmis 454

Kettingreacties hebben u gespleten 511

Kiem 288

Kiezel en kosmos hebben u gemeen 542

Kind 127

Kinderangst 349

Kindergraf 390

Klankbord 283

Klankleer 252

Kleed 259

kleine kabbalistiek voor kinderen 231


{==577==} {>>pagina-aanduiding<<}

Kleine Ode aan het Water 55

Kleren, die van u waren, 371

Klerk 357

Klok 243

Klokken haalden mij uit de slaap vandaan 454

Kloosterhofje van Fréjus 408

Komaf 482

Koorts 230

Koorts weekt u los 226, 230

Koren staat rechtop in het land gegrift 532

Kosmos 151

<Kou> 89

Koude is tusschen ons 233

Koude noordzeeën zijn in mij ontstaan 340

Kraakbeen 270

Krachtoverbrenging, sterkteleer, constructie, 341

Kristal 308

Kroondomein 488

Kunt gij uzelve controleeren? 278

Kus 289

<Kwatrijnen> 114, 243, 244

<Kwatrijnen i> 75

<Kwatrijnen ii> 75

<Kwatrijnen iii> 75

<Kwatrijnen iv> 76

<Kwatrijnen v> 76

<Kwatrijnen vi> 76

<Kwatrijnen vii> 76

<Kwatrijnen viii> 77

<Kwatrijnen ix> 77

<Kwatrijnen x> 77

<Kwatrijnen xi> 77

<Kwatrijnen xii> 78

<Kwatrijnen xiii> 78

<Kwatrijnen xiv> 78

<Kwatrijnen xv> 78

<Kwatrijnen xvi> 79




L


Laat dit, omdat ik eenzaam ben, 72

Laat ik u langzaam... 98

Laat ik u langzaam, ongeweld- 98


{==578==} {>>pagina-aanduiding<<}

Laat in mijn leven van haar over, Heer, 170

Laat mij... 98

Laat mij aan u ontstaan, 270

Laat mij dit oversterven 97

Laat mij u tot een lied herleiden, 98

Lage flux 543

Lamp van den vrede uwer handen, 180

Land, ik honger naar u 208

Landschap 302

Landstreken liggen als in mij vergeten 441

Lange meerschuimstrepen trekken tegen mijn tong 423

Langs de gewesten van het zijn 189

Langs de nachtkim 192

Lasscher 251

Leegte 250

Leegte, die liggen bleef, 250

Leeuw van oud licht onder de fabeldieren, 516

Leg uw ge-‘weten’ bij mij aan 165

Leica 458

Leliën 388

Lente 351

<Lente i> (Het is op deze aarde allerwege) 154

Lente i (Naar een ontbloeien buiten,) 154

Lente ii (Het is op deze aarde allerwege) 154

<Lente ii> (Naar een ontbloeien buiten,) 154

Lente iii 155

<Lente en Dood> 30

<Leven> 91

<Liberty> 453

Lichaam 180

Lichaam, ik ben met u alleen, 120

Lichamen komen roze open 68

<Licht> 33

<Lichtslag> 219

Lied van den dood, 136

Liedje 8

<Liefde> 103

Liefde i 139

Liefde ii 139

Liefde, ik blijf u loven 103, 139

Liefde's macht 12

Liefste, de wissels van het hopen, 156


{==579==} {>>pagina-aanduiding<<}

Liefste, zoover ik u verlies 177

<Liezen en regenbogen> 222

Liggend twee heilige heelallen in elkander, 327

Liggende onder een boom 57

Linoleum 275

Lithosfeer 276

Litteken 483

Localisatie 299

<Longa palus> 462, 463, 471, 474, 482, 483

Longitude 480

Loopende over de dood te denken 57

Luchtaanval 204

<Luchtslag> 217

Lucifer 476

Lijnen, ik laat u niet meer los, 104




M


Maan, ik verkoel met u, gij zijt 419

Maar als ik thuisgekomen, goed en wel 433

Maar, als ik thuisgekomen, goed en wel 427

Maar ik heb eenmaal geloofd 55

Machine, die het lied bevat, 190

<Majesteit> 260

Makelaar 500

Mamré 371

Mania religiosa 467

Manifest 160

Mantel 268

Maréchaussée 408

Maria 312

Maria Magdalena 312

Marsman i 171

Marsman ii 171

Marsman iii 171

Mascotte 401

Medium 142

<Medusa> 214

Meel 265

Meisje, hoe zwaar zoenen uw lippen 24

Mej. Ida Gerhardt schreef gedichten 547

Melaatsch van een bemoeienis, 178

<Melkknecht> 92


{==580==} {>>pagina-aanduiding<<}

Membraan 196

Memento mori 14

Memorandum 514

Memphis 204

Meneer al wakker?, vraagt hij opgeruimd 491

Merel 241

Met bladeren gebouwd tot op den grond 102

Met de sextant van mijn gevoel, 282

Met dit gedicht... 96

Met dit gedicht vervalt het vorige 96

Met geen heden gemengd, 317

Met glas en lak en nikkel afgedekt, 459

Met het onweer heb ik u thuis getroffen 95

Met leven toegerust voor beiden, 164

Met lippen van asbest 277

Met u is toegenomen 301

Metronoom 410

Microben 291

<Microben (variant)> 293

Microcopie 509

Middernacht 67

Mier 307

<Mimicry> 224

<Minister> 294

Misgeboorte 102

<Misschien...> 31

Misschien dat eens de parelvisschers van Bizet hem vinden, 171

Misschien dat ge nog aanwezig zijt 31

Misschien heeft u een heer gegroet 247

Misschien ligt uw lichaam weer bij mij 58

Misschien staat in mijn naam alleen de dood 85

Misschien zal ik nog sporen van u vinden 460

Misschien zijn ze niet meer voorgoed verdronken, 159

Mocht deze winteravond zijnen toon behouden 195

Moeder i 70

Moeder ii 70

Mon trésor 513

Monade 169

<Mond> 209

Monogram 384

Monomaan 190

Moordballade 53


{==581==} {>>pagina-aanduiding<<}

Morendo 256

Morendo met de goederentreinen ver 506

Morgen. De stad ontstaat 245

Morgen, en het onthutste kraaien van de hanen, 76

Morgen van zijde en zonder vrees, 228

Morgenmist 71

Morgens staan dood in huis, zonder begin 447

<Mozaïek> 329

Mozes 293

Muur 237

<Muziek> 207

Muziek van sneeuw in winterkinkhoorn dezer stad 77

Mij wordt in dit doodonderdeel 162

Mijn bloed krioelt van u 299

Mijn buikweek brein zoekt de verzengde 277

Mijn droomen staan in scharen voor de ramen 40

Mijn eerste weemoed heb ik daar geroken 538

Mijn geest gaat met een bonzend hart 53

Mijn hand strijkt over uw deur 225

Mijn heldre scherpte spant, 21

Mijn hoofd ligt in een holte van muziek 207

Mijn leven tussen deze misten in - 449

Mijn lichaam ligt bereid tot Paschen 312

Mijn liefdevogel vliegt zoo nauw 21

Mijn meisje met de koninklijke beenen, 17

Mijn moeder is een grijze Vrijdagmorgen; 70

Mijn moeder sterft 205

Mijn regen, 227

Mijn ziel is nergens naar gaan staan 307

Mijne gedachten zijn gebleven 42

Myopie 439




N


Na jaar en dag hervinden wij de fitter 430, 437

Naar een ontbloeien buiten, 154

Nabeeld 404

Nacht 120

Nacht, laat mij over aan de dag 468, 472

Nacht, zult gij duren in de dag? 373

Nachtmerrie 178

Nachtpauwoog 445

Nachtvlucht 414


{==582==} {>>pagina-aanduiding<<}

Nachtwaker 457

Nachtwind en ritseling 206

<Nacht-woorden> 59

Nadood 138

Narcissus 207

Nazomer 179

Nebo 485, 506

Necrologie 439

Negatief i 150

Negatief ii 150

Negatief iii 150

Nest van het niets boven de bosrand 534

Nevelheim 404

Nevelkamer van Wilson is 543

Niemandsland 117

Niet de gekapte non ben ik, 23

Niets dan mijn eenzaam zelfbeleven, 22

Nirwana 326

Nocturne 419

Nooit was de dood een naakter man 38

<Noordeinde> 451

Nostalgie 462

November 477

Novemberland van lood, de herfstman gaat 541

Nu de lantarens aangaan in de schemer, 186

Nu gij bij mij ontbreekt 128

Nu gij geen ander lichaam hebben kunt 461

Nu gij geen ander wezen hebben kunt 520

Nu gij niet meer afzonderlijk bestaat, 363

Nu gij u weer verbindt 209

Nu gij zijt overleden, 174

Nu heen te gaan met een lied in mijn mond, 52

Nu het einde zich nog bezint, 85

Nu het weer is bijeen gebracht: 309

Nu ik... 71

Nu ik het samenzijn beleef 125

<Nu ik hier loop...> 63

Nu ik hier loop, ik weet het niet waarom, 63

Nu ik hier nog herhaal, herhaal als regen 188

Nu ik mijn weg alleen weer ga 71

Nu ik nogeens van u verschil, 155

Nu ik u nader zonder tusschenstof 210


{==583==} {>>pagina-aanduiding<<}

Nu ik zoo zuiver thuis ben met mijzelf 96

Nu is het tijd om naar uw hart te reizen 85

Nu mijn leven verloopen moet: 87

Nu nader ik de laatste mooglijkheid 428, 434

Nu regent het ook in uw nacht 342

Nu strijdt het hart zijn laatste slag 32

Nu waaien de nooit te weten, 43

Nu zich uit mij verwijderen 134

Nu zijn wij eindelijk bijeen 359

0, 1̸ 325

0.00 515

N.V. 266

Nijhoff 219




O


O blinde mol, die moeite 239

O dit eenzelvig binnenvaren van het lied 77

O donkere, woeste ruiten voor den dood 75

O groote dorst naar duisternis en nacht; 46

O gij, die ik gedenk met zuiverheden, 310

O gij die ik had omgebracht 53

O inhoud van uw zijn 319

O minimum dat zonder menschen is 358

O molecuul bijzonder, 168

O oude boek met zijn aparte geur 366

O ruiten mijner eenzaamheid 46

O wind die mij onwetend houdt 88

O zielsterreur in deze huizen 215

O zonne-minnig kind, 13

Oceaan 286

Oculair 385

Ode 140

Of ze vanuit een blauw gordijn begonnen, 399

<Offerande> 116

Olifant 348

Om aan u toe te blijven 255

Om de zielsverrassing te hervinden, 172

Om een donker lichaam 68

Om het bloed dat in haar parelt, 126

Om te vergaan 108

Omdat het niet ontwaken kan 83

Omdat ik in de wereld loop volstaan 400


{==584==} {>>pagina-aanduiding<<}

Omhelzing in het zwart bij het passeren 518

Omhoog tegen de bergwand aangebracht 444

Omsingeling 304

Onangstig kon ik bij je in de kamer 201

Onder carbidlantarens, 360

Onder de laag van het verhuurde, 526, 527

Onder de lamp vond ik uw handen terug; 267

[Onder de vloeipapieren van het licht] 535

Onder den morgen liggen wij bijeen 216

Onder het net der sterren 243

<Onderdeelen> 211

Onderlinge 298

Ondertrouw 379

<Onderweg> 51

<Onheil> 341

Onland 503

Onmacht 129

Onmetelijke uren rijen tusschen 13

Onrust 47

Ontbonden in factoren 305

<Ontbijt> 214

Ontdaan van aanvang en vergaan, 323

Onteigening 153

Ontlading 267

Ontleeningen aan duisternis, 138

Ontroeringen uit dit heelal, 285

Ontslag 192

Ontslapen 191

Ontsta als mond en oogen, 131

Ontstoken van een licht, 135

Ontvang den vlam des Heeren: 165

Ontvoering 422

Ontvouw het witte kleed, 100

<Ontwaken> (Des morgens kruipt een beest van vrees) 110

<Ontwaken> (Misschien ligt uw lichaam weer bij mij) 58

Ontworden 121

Oogen, die in mij rusten, 214

Oogst 286

Oorlog 302

Oorsprong, die ik bereik, 228

op [dienstreis] onder in de gloed der lanen 540

Op elke drempel staat een flatbewoner 429


{==585==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op het behang van Rath & Doodeheefver 375

Op uw opnieuw bewegen wacht 56

Open schulpen uw beenen 22

Openbaring 179

Oppervlaktespanning 263

Opstanding (De wind heeft zich verkoren) 197

Opstanding (Sneeuw in de nacht gekomen, heeft vanmorgen) 180

Optiek 339

Oreade 510

Orpheus 246

Osmose 188

Oude gevoelens in het donker vinden, 311

Over de dood verging het lied 31

<Over de Jabbok> 105

Over de jachtvelden van den dood 190

Over dit land alleen 22

Over een leven... 98

Over een leven, weerstandloos, 98

Over zijn strenge cirkels heengebogen 203

Overdood 326

Overgave 39

Overjarig 372

Overspel 148

<Overstorven> 107

Ovoïde 363




P


Pand 399

Papier 282

Papyroline 516

Paradijs 306

Parhelium 400

Paschen 169

Passage 458

Pastiches i 193

Pastiches ii 193

Pastiches iii 193

Pastorale 414

<Paviljoen> 80

Permanent wave 356

Perpetuum mobile 343

Petertje 288


{==586==} {>>pagina-aanduiding<<}

Pharao 130

Pinksteren 165

Plaatsen, waar ik nooit meer aan dacht, 188

Planimetrie 448

Plastic 405

Plateel 242

Plexus solaris 401

Plunderend raast de wind [voorbij het raam] 532

Poeder 279

Poëtisch bloeisel: 148

Positie 324

Potentieel 499

Potlood 293

<Principaal> 294

Projectie 135

Proteïne 339

Psychiater 165

Pullover 290

Punt 322

Punt waar de nacht zijn rooster opendoet: 514




Q


Quadratuur 361

Qualiteit 301

Quantiteit 297




R


<Radium> 226

Raket en mitrailleur 302

Raspoetin 291

Raster 340

Rath & Doodeheefver 375

<Reagens> 213

Recherche 441

Recreatie 498

Red Marsman, die in Frankrijk woont, o God 171

Reflex 132

Reflexie 373

Refractie 507

<Regen> (De regen deelt het donker hart) 29

Regen ('t Begon al vroeg;) 6


{==587==} {>>pagina-aanduiding<<}

Regen, haar lichaam heeft geen schuld, want ik was zonder 90

<Regendroppels> 342

Registratie 309

<Reglement> 229

Reikwijdte 497

Reimerswaal 217

Reïncarnatie i 182

Reïncarnatie ii 182

Reincultuur 384

Reizende op u aan ben ik per trein 509

Reiziger ‘doet’ Golgotha i 113

Reiziger ‘doet’ Golgotha ii 113

Reiziger ‘doet’ Golgotha iii 115

Remplacant 144

Rentmeester 492

Requiem 129

<Research> 441

Reservaat 494

<Resurrectio> 32

Retraite 176

Retrograde 255

Retrospectie 188

<Rhythme> 135

Rina Ketty 263

<Riool> 214

Risico (Nacht, laat mij over aan de dag) 472

Risico (Nacht, zult gij duren in de dag?) 373

Risico i 468

Risico ii 469

Riviéra 420

Robot (Ik ben het, boven aan mijn keel;) 380, 393

Robot (Ik ben een staande Friese klok,) 388

Rochade 508

Roep 155

Roestbruin wordt deze herfst 227

Rok 271

Rokken, waarin gij hebt geloopen, 202

Rollend materieel 509

Roltrap 386

Rome. - Het anker valt. Wij varen thuis 115

Rondeau 254

Röntgen 407


{==588==} {>>pagina-aanduiding<<}

Rood 269

Rooftochten in het niet 174

Rook 269

Rook van uw wezen, 269

Rorschach 460

Rouw 176

Rytme 135




S


Samengang 48

Samengesteld met dood 213

Schaatsenrijder 203

Schakelbord 317

Scheeve schuift het rietsel heen, 24

Schip van brillanten voor de cap d'Antibes; 445

<Schrik> 220

Schuddegeest 457

Schijnwerper 149

Sexoïde 380

Sextant 282

<Sferoide> 218

Silhouet 442

<Slaap> (Al deze zachtheid in mijn avondbed) 57

Slaap (Uw doodgedeelte blindt) 149

<Slaapkamer> 91

Slaapliedje 179

Slaapliedje i 257

Slaapliedje ii 257

Slaapwandeling 256

Slagveld 296

Slagzij 383

Slanke cherubim, 245

Sloot 374

<Slootkant> 374

Sluitrede 505

Smaragd 372

Smart 134

Smart, ik ontzeg 134

Sneeuw (De straten zwierven met het sneeuwen mede,) 46


{==589==} {>>pagina-aanduiding<<}

<Sneeuw> (Een schuine muur van sneeuwen) 50

<Sneeuw> (In deze sneeuw hen ik een teekening) 345

Sneeuw (Toen sneeuw openbrak de oogen,) 143

Sneeuw in de nacht gekomen, heeft vanmorgen 180

<Sneeuwgang> 41

Sneeuwwitje 406

Sneeuwwitje ligt in glas gekist, 406

Sneeuwwitte vlinder van den dood, 175

Soldaat 215

Sombere sparren, wij zijn gedood 268

Somnambule 146

Soms als de weg het wil zijn wij 51

Soms ben ik aan de apostrophen toe, 421

Soms denk ik dat het niet meer om u gaat 456

Soms heeft de weg een ruimte die ik weet 401

Soms, in een etalage, komt gij voor, 453

Soms komen kinderen in de cel en spelen 295

Soms wil het voortbestaan, een oud geluk, 470

Somst zijt ge in mij teruggekeerd 56

Souvenir 445

Souverein 259

Spel 391

Spellbound 383

Sphinx 174

Spiegeling 189

Spinoza 292

Spinrag 259

Spiraal 325

Spirogeet 264

<Spreekuur> 234

Sprookje 238

Staar in mij zonder sterren, 218

Stad 247

Standbeeld 236

Star, zonder blikbewegen, 12

Station 483

Status morendi 358

Status nascendi 357

<Status quo> 335

Steeds meer bij zich vandaan is aangevangen 355

Steeds scherper en bekwamer, 302

Steekvlam 161


{==590==} {>>pagina-aanduiding<<}

Steen 278

Steenlied 300

Stem 117

Stenografie 461, 520

Stenose 471, 521

Sterke formaties luchtstrijdkrachten 204

Sterren 181

<Sterrenhoos> 98

<Stil oogenblik> 50

Stil zit zij over uren heengebogen; 54

Stippen bewegen in een oertoestand 453

Stof (Alsof ik nimmer bij u sliep,) 137

<Stof> (O molecuul bijzonder,) 168

Stonden, in mij gestorven, 260

<Streekbelang> 488

Strepen van lente en maan aan het raam 316

<Stroomgebied> 260

<Strophen i> 22

<Strophen ii> 25

<Strophen iii> 25

<Stuifmeel> 229

Stuk laten liggen wat niet is te heelen, 84

<Suicide> 347

Surplus 102

Surplus van liefde, waar moet gij nu heen? 102

<Syllaben> 207

Symbiose 296

Sympathicus 470




T


't Begon al vroeg; 6

't Brekend oog op 't licht Jeruzalem geslagen 5

't Geklik-klak van de machines 8

't Leege huis 10

't Massief gaat van elkander naar het hart 402

't Wonder 5

't Woord heeft het eerste en het laatste woord 467

Taal 234

Tableau mourant 297

Tabor 484, 489, 495

Tantalus 424

Te huur. Hartkamer. Ongemeubileerd 366


{==591==} {>>pagina-aanduiding<<}

Te sterven, liggende aan U 23

Tegen het klankbord van de nacht 283

Tegen het zijn ontstoken 146

Tegenover het liedgeheim 149

Tegenwoordigheid (De steenen merken u van deze straat) 320

<Tegenwoordigheid> (Soms zijt ge in mij teruggekeerd) 56

Tekenen aan uw wand glijden voorbij; 522

Tekort 131

Telefoon 251

Telefunken 283

Telex 447

<Teling> 216

Tendresse 133

Ter Braak 230

Ter braak geboren 230

<Teraardebestelling> 451

<Terminus> 462

Terra incognita 475

<Terreur> 215

<Terreur i> 353

<Terreur ii> 352

<Terreur iii> 353

<Terreur iv> 352

Terwijl de auto langs de wegen snelt, 459

Terwijl het regent tusschen u en mij 218

Terwijl hij onder den vleugel sliep 66

Terwijl we het niet laten blijken 127

Tête à tête 514

Theater 507

Thebe 164

10 Mei i 473

10 Mei ii 473

To be or not to be 132

Tochten... 67

Tochten die met mijn bloed beginnen 67

Todesraum 248

Toen, dat de dood het won van mij 28

Toen gij uw armen om mij sloeg 133

Toen haar gestalte zich in mij herstelde 58

Toen heb ik - 't was op Cyprus - in de krant gelezen: 113

Toen hij het boek geschreven had: De Overnachting, 381

Toen hij zich op zijn knieën neerliet bij het kind 141


{==592==} {>>pagina-aanduiding<<}

Toen hij zoo smal was dat de dood het niet meer wist 55

Toen ik haar voorlas van de kleine Muck, 238

Toen ik het einde had bereikt 105

Toen ik ingeslapen was 312

Toen, in die nacht, kraaide de haan, er hing 347

Toen sneeuw openbrak de oogen, 143

Toen stond in uw laatste naam rondom 32

Topaas 364

Topografie (Waar hebt gij u opnieuw gehecht?) 299

Topografie (Met glas en lak en nikkel afgedekt,) 459

Totalisator 305

Tracé 440

Trance 313

<Transmissie> 67

<Transparant> 91

Transplantatie 385, 517

Treincoupé 67

Treinnimph 361

Trekt een cordon om het schiereiland heen 352

Triniteit 328

Trivia 502

Tromboze 320

<Trompet> 212

Tuin van herfstdag bij haar thuis 82

Tuinarchitect 463

Tuinbaas 492

Tuinbeeld (Mijn leven tussen deze misten in -) 449

Tuinbeeld (Zoëven, zegt hij, starend in 't verschiet,) 491, 496

Tusschen de doodgordijnen bleven 252

<Tusschen de duisternissen> 98

Tusschen de engelen en klieren 219

Tusschen deez' zinnende accoorden 259

Tusschen heuvelen van den tijd 308

<Tusschen twee eeuwigheden> 105

Tussen de vissen staat uw heden in: 374

Twee bergen 484, 485

Twee sonnetten voor Spanje i 352

Twee sonnetten voor Spanje ii 352

<Tweede afscheid> 45

Tweede meisje 505

<Tweeheid> 202

<Tweeklank> 217


{==593==} {>>pagina-aanduiding<<}

Twijfelend bij een halte in de stad 451

Tijd, in het zand begraven, 322

Tijd, laat dit toe: 240

Tijdbarrière 470

Tijdens de middagpauze inderhaast 490

Tijdnood 324

<Typiste> 245




U


Uit de Middeleeuwen van Ary Prins 215

Uit de trompet 212

Uit God gevallen onheil, eenmaal hoog 476

Uit het versteend gebeuren 122

Uit leegte's hinderlagen 137

Uit mij wordt opgeborgen, 101

Uit 'n overrompelende slaap ontwaakt 332

Uit verre aanvang met u, 485

<Uiteindelijk> 359

<Uitwendigheid> 208

Ultra montes 510

Uren van sneeuw zaterdagmorgen vol 543

Uw aanzijnskromme heeft zich uitgerekt 448

Uw deelen leven door, alleen verdween 336

Uw diepe voeten in de grond 317

Uw dood herhaalt zich in mijn hart 135

Uw dood is in mij opgenomen 189

Uw dood waait in mij aan en uit; 162

Uw doodgedeelte blindt 149

Uw hand, die als een vrouw zich gaf, 121

Uw hoogspanning moet eindlijk aarde maken 384

Uw hulk voer zonder vracht 20

Uw leden strekken zich in boomen 209

Uw lichaam lag voltooid van nacht: 146

Uw lippen stulpen 289

Uw lijf was zoo lang met bloemen omwonden 41

Uw middelpunten vloden heen 253

Uw mond, over mijn mond gepast, 277

Uw stilte suizelt als een discus binnen 418

Uw zijn is toegenomen 323





{==594==} {>>pagina-aanduiding<<}

V


<Vaarwel> 75

Vaarwel, wereld, dit is de woestijn 75

<Vacuum> 210

Valuta 438

Vampier 178

Van alle kamers gaan de deuren open 435

Van dood in dood gegaan, totdat hij stierf 104

Van haar verlies volmaakt 190

Van het meisje van zestien jaar 125

Van licht genoeg 176

Van poëzie bezeten, 102

Van voor dat ik u kende 117

Vanmorgen heb ik hem zien fietsen door de lanen 239

Vannacht, den droom, liggend onder een tafel, 109

Vannacht ging je verhouding met mij aan 228

Vannacht is het zoo stil geworden, 181

Vannacht is zij de weg weer uitgekomen 541

Vannacht liep ik nog eens tegen u aan; 505

Vannacht sloeg in mijn hart 411

Vannacht was het noorden hier 369

Vannacht werd je gestalte 208

Vannacht zijn ze weer begonnen, 211

Vanuit een lente achter glas 148

Vanuit het oord 123

Vazen van zondagmiddag. Stilteslot, 364

Veewagen 1945 368

Velodroom 411

Vendutie 366

Venster 260

Ver in de zee verging een stem 37

Ver kermisgerucht waait weenensweemoed 14

Ver van hier, daar slaapt mijn vader 14

<Verbeiden> 54

Verbond 189

Vercors 402

Verdemen 391

Verdronken Zaterdagavond bij ons thuis 482

Vergeestlijkt staan de [lariksen] 543

Vergif 147

<Vergroving> 226

<Verhouding> 228


{==595==} {>>pagina-aanduiding<<}

Verkenning 313

<Verloren> 106

Verloren eigendom. Ter dood veroordeeld leven 229

Verre verlichte pompen van de shell 457

Verrekijker 320

Verrijzing 249

<Verschijning> 218

Verslaggever 493

Versteening 156

Verstillen met de avondauto's, ver 485

Verten, die fluweel zoomden in onze harten, 327

Vertoeven in familie voor een keer 482

Vervaldag 444

Vervallen van uzelve, 304

Vervulling 288

Verwildering 355

<Verzen aan een gestorvene> 67, 84, 209, 266, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 318, 320, 321, 324, 326

Verzet 304

[Verzinken in harmonicamuziek] 535

Verzoendag 378

Vestdijk (Hij heeft het vat der Danaïden eindelijk gevuld,) 292

Vestdijk (Toen hij het boek geschreven had: De Overnachting,) 381

<Vestdijk i> 292

<Vestdijk ii> 381

<4 Mei i> 473

<4 Mei ii> 473

4e Dimensie i 318

4e Dimensie ii 318

4e Dimensie iii 318

4e Dimensie iv 319

4e Dimensie v 319

Villégiatuur 463

Vilt 282

Vincent 114

Visioen 161

Vlak voor de ramen staat het boomtheater 360

Vlinder 175

Vogel van waanzin 294

Vogel van waanzin in dit zenuwhuis 294

Vogels blijven ontwaken 145

Vol van avonddauw en donker 81


{==596==} {>>pagina-aanduiding<<}

Volk en Vaderland 208

Volmacht 284

<Voltooiing> 52

Volume 301

<Volvoering> 206

Voor één uur leven in haar terug: 144

Voor hoop en vrees immuun in eendre mate 405

Voor Spanje i 353

Voor Spanje ii 353

Voorstellingen aangaande 304

Voorwerpen, in mijn lied 140

Vrienden verbitteren het vuur; 151

Vroegkerk 407

Vrome vuur, breng in mij over 168

<Vrouw> (Ik beproefde u op bloed en nacht) 44

Vrouw (Stil zit zij over uren heengebogen;) 54

Vrouw (Uw lichaam lag voltooid van nacht:) 146

Vrucht 145

Vrijgezel 413

Vuurtoren 68




W


<Waaien> 43

Waanzin 189

Waar bleef van u het laatste om te zijn? 384

Waar gij nu zijt is anders niets 326

Waar gij uw oogen over sloot, 142

Waar hebt gij u opnieuw gehecht? 299

Waar steekt uw hart zijn laatste vlag? 307

Waarheid 170

Waarmee gij lichaam had, 276

Waarom ga ik uw dood te buiten 255

Waarom werd zij zoo zacht, 258

<Wacht> 159

Wacht 160

<Wacht i> 159

<Wacht ii> 160

Wachtende 46

Wachtwoord 143

Wandeling 206

Wandeling met tante 474

Wandluis van God. Gebraden spek-gezicht 193


{==597==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wanneer de herfst zal komen moet ik rijp zijn voor de dood 179

Wanneer ik bij u ben gebracht, 63

Wanneer ik met u samenzat vergingen 379

Want aan de aarde staan de geuren 47

Want deze kamer is uw zuster 262

<Wassende breedte> 459

Wat is dit een zoete verbintenis, 26

Wat moest die stad, 54

Wat nimmer vers geworden was 206

Wat nimmermeer begint 155

Wat nooit meer ademhalen zal, 142

Wat uw materie heeft 370

Wat van geheim ging in geheim, 135

Wat van uw lichaam bleef voorhanden: 90

Watermolen 215

Watersnood 504

Watertoren 242

<Waterval> 241

We zijn er bij gaan zitten op het mos 503

<Wedergeboorte> 26

Wederkeer (Een bijna blind verleefd gedacht) 119

Wederkeer (Hoe keer ik zoo in uw geheimnis weer?) 47

<Wederkomst> 60

Weemoed omdat de dood het weet, 81

Weenen is even eenzaam 36

Weenen omdat zeilen zoo verrukt 86

Weerbericht 377

Weerdood 146

Weerkunde 449

Weilanden hebben avond. 't Is het uur 484, 489, 495

Welkom 186

Welvende vrouw, uit steen geheven, 221

Wereld na u gebleven, dag en nacht; 475

Werkster 367

Wezen buiten de wet 125

Wichelroede 306

<Wie ik nu nog zal worden...> 112

Wie ik nu nog zal worden 112

Wie ik verder zal worden 108

Wie van de droom geneest, 309

Wie zóó vermoeid zijn leden nederlegt 75

Wil 258


{==598==} {>>pagina-aanduiding<<}

Willink 341

<Wind> 88

Wind, van gestorvenheden vol, 176

Wind van wol aan de ramen, 265

Wind, waarom streel je dit lichaam nog? 136

Windmorgen 136

Windmorgen, gij beweegt in mij 136

windstrepen Bloed[vaten] liggen in de lucht, 531

Winnetou 366

Winteravond 195

Witte sneeuw, ik ben u schuldig 167

Wodan 190

Woeker 299

Woestijn 351

<Woestijnstad> 54

Woord (Gij zijt den grond gelijk gemaakt) 118

<Woord> (Ik kan alleen woorden ontmoeten, u niet meer) 223

Woord en Dood 261

Woordbreuken autogenisch lasschen, 251

Woorden achterstevoren 300

<Woorden, ontwaak!> 96

Woordenbloeisel: 114

Wij die in de zon gezongen 29

Wij moeten slapen 99

Wij moeten slapen en ook deze nacht ontwijken: 99

Wij stonden huid aan huid 222, 244

Wij zijn als beeldhouwwerk bijeen 278

Wij zijn volslagen idioten 80




IJ


<IJsmassief> 340

<IJzer> 290




Z


Zal dan uw liefde grooter wezen dan mijn vrees? 25

Zal ik de woning onder water zetten? 426, 432

Ze hebben Hem, zonder zich af te vragen, 113

Ze lachte traag, haar lach weende beneden 48

Ze worden hier begraven met een haast 456

Zeegezicht 423

<Zeiltocht> 86


{==599==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zeitlupe 256

Zelfmoordenaar 347

Zestien 270

<Zestien i> (Laat mij aan u ontstaan,) 270

Zestien i (Wezen buiten de wet) 125

Zestien ii (Van het meisje van zestien jaar) 125

<Zestien ii> (Wezen buiten de wet) 125

Zestien iii (Nu ik het samenzijn beleef) 125

<Zestien iii> (Van het meisje van zestien jaar) 125

<Zestien iv> (Nu ik het samenzijn beleef) 125

Zestien iv (Om het bloed dat in haar parelt,) 126

<Zestien v> (Om het bloed dat in haar parelt,) 126

Zeven agenten hebben hem besprongen 467

<Zeven reisgedichten> 438, 440, 441, 443, 444, 459

Zieken 456

<Ziekenhuis> 216

Ziekenhuis. Wiekenzuis 216

<Zinnespel> 44

Zo gauw ik weg moet is het niet meer goed 515

Zoekplaat 413

Zoet als het bloed is deze foxtrott 237

Zoete vergiffenis in denneboomen 345

Zoëven, zegt hij, starend in 't verschiet, 491, 496

Zog 278

Zomer. Een groen vergeten 275

Zomeravond 74

Zomermorgen 15

<Zondag> 213

Zonneleen 508

Zoo heeft het bloed door u gestroomd: 263

Zoo staat de regen als een raam 55

Zoo zingt een mond, die eenmaal riep 45

Zooals het water smaakt des nachts, 107

Zoolang er morgens zullen zijn, 151

<Zuur> 211

<Zwaar en verschaald...> 43

Zwaar en verschaald ligt het avondjaar 43

<Zwarte lente> 65

Zwerver 170

Zwevende claim 494

Zij die bijna aan het bloed raakten 27

Zij, die hun liefde tot haar einde gingen, 26


{==600==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zij draait de wekker knarsend op 10

Zij eiste iets onmooglijks. Aan een beeld 416

Zij ging van mij vandaan 25

Zij had een heup, waar ik niet omheen kon 282

Zij had een trom gevonden om te slaan 364

Zij hebben zich God- en versvergeten 194

Zij heeft altijd naast mij geloopen 280

Zij heeft zich zonder iets te zeggen 163

Zij kent de onderkant van kast en ledikant, 367

Zij nam zich aan haar lichaam voor 271

Zij slaapt, zooals een heel jong kindje slaapt 91

Zij stond voor een krant, waar ik nog bij kon 516

[zij stonden op hetzelfde grondgebied] 531

Zij was nog [lichaam], maar een engel hing 532

Zij zullen alles doen, haar te verdonkeremanen 89

<Zijde> 228

Zijn 323

Zijn zonnen schroeiden zóó genadeloos: 114



............ 12




{==601==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gedetailleerde inhoudsopgave
1924-1930		3

[1]	't Wonder	5
[2]	Avondkerk	5
[3]	Avond	6
[4]	Regen	6
[5]	De wind lacht...	7
[6]	De reiger	8
[7]	Liedje	8
[8]	De verlaten reiziger	9
[9]	Herfstgedachte	9
[10]	't Leege huis	10
[11]	De zwijgende rivier	11
[12]	Altijd maar door...	11
[13]	Dood	12
[14]	............	12
[15]	Liefde's macht	12
[16]	'k Zal haar gaan zeggen...	13
[17]	Haar afzijn	13
[18]	De liefde	13
[19]	Ezelke	13
[20]	Het schooiertje	14
[21]	Ik ween...	14
[22]	Memento mori	14
[23]	Als 't opendubben van de tulpen,	15
[24]	Zomermorgen	15
[25]	Avond	16
[26]	Het hunkerings hoogrood	16
[27]	Mijn meisje met de koninklijke beenen,	17
[28]	Ik en de straten	18
[29]	In deze schemerhuis	18
[30]	Dauw	19
[31]	Den rooien loozer van mijn zaad	19
[32]	In den hoogen feestvlag,	20
[33]	Uw hulk voer zonder vracht	20
[34]	Iedre winter blinder,	20
[35]	Mijn liefdevogel vliegt zoo nauw	21
[36]	Het late, late winterpark	21


{==602==} {>>pagina-aanduiding<<}

[37]	Mijn heldre scherpte spant,	21
[38]	Niets dan mijn eenzaam zelfbeleven,	22
[39]	Open schulpen uw beenen	22
[40]	Over dit land alleen	22
[41]	Te sterven, liggende aan U	23
[42]	Niet de gekapte non ben ik,	23
[43]	Scheeve schuift het rietsel heen,	24
[44]	Meisje, hoe zwaar zoenen uw lippen	24
[45]	Ik draal ter deure van mijn eigen duister huis	24
[46]	Zij ging van mij vandaan	25
[47]	Achter hooge boomen kwam een	25
[48]	Zal dan uw liefde grooter wezen dan mijn vrees?	25
[49]	Wat is dit een zoete verbintenis,	26
[50]	Zij, die hun liefde tot haar einde gingen,	26
[51]	Ik had met u terug willen gaan	27
[52]	Zij die bijna aan het bloed raakten	27
[53]	Er ligt in de zon een vrouw te lachen	28
[54]	Toen, dat de dood het won van mij	28
[55]	De regen deelt het donker hart	29
[56]	Wij die in de zon gezongen	29
[57]	De lente en de dood gaan saam	30
[58]	Het was een nacht die in mij overwoei	30
[59]	Over de dood verging het lied	31
[60]	Misschien dat ge nog aanwezig zijt	31
[61]	Nu strijdt het hart zijn laatste slag	32
[62]	Toen stond in uw laatste naam rondom	32
[63]	Gij stondt met een hoog hopen	33
[64]	Het was een avond in de winter - vuur	33
[65]	Aan het roer dien avond stond het hart	33
[66]	De klok regeert de kamer	34
[67]	De wereld is vergaan	34
[68]	Het eiland der ziel i	35
[69]	Het eiland der ziel ii	35
[70]	Gij waart mij nauwelijks nabij	36
[71]	Weenen is even eenzaam	36
[72]	In dit doodzieke lentebegin,	37
[73]	Ver in de zee verging een stem	37
[74]	Nooit was de dood een naakter man	38
[75]	Het leven loopt in droomen dood	38
[76]	Overgave	39
[77]	Ik herkende u uren er na	39
[78]	De doove wind staat om de blinde muren	40


{==603==} {>>pagina-aanduiding<<}

[79]	Mijn droomen staan in scharen voor de ramen	40
[80]	Uw lijf was zoo lang met bloemen omwonden	41
[81]	De witte tocht	41
[82]	Mijne gedachten zijn gebleven	42
[83]	Geheel den dag hebt gij mij gaande gehouden,	42
[84]	Nu waaien de nooit te weten,	43
[85]	Zwaar en verschaald ligt het avondjaar	43
[86]	Het spel, dat kranke zinnen spelen,	44
[87]	Ik beproefde u op bloed en nacht	44
[88]	Ik weet wel dat ik u niet weervinden zal	45
[89]	Het lied om doodswil	45
[90]	O ruiten mijner eenzaamheid	46
[91]	Wachtende	46
[92]	Sneeuw	46
[93]	Wederkeer	47
[94]	Afscheid	47
[95]	Onrust	47
[96]	Het leger	48
[97]	Achtergebleven	48
[98]	Samengang	48
[99]	Een oud en donker schilderij	49
[100]	De wind en haar kleeren lagen nog saam	49
[101]	De torens hadden een stilheid bereikt	50
[102]	Ik ben geheel terug gekeerd	50
[103]	Een schuine muur van sneeuwen	50
[104]	Dit is het blinkend loopen	51
[105]	Soms als de weg het wil zijn wij	51
[106]	Die kalmte sloeg mijn oogen dicht	52
[107]	Het schuldig lied	52
[108]	Ik leef bij dezen als het vuur:	52
[109]	Mijn geest gaat met een bonzend hart	53
[110]	Moordballade	53
[111]	Wat moest die stad,	54
[112]	De hemelen houden mijn gelaat geloken,	54
[113]	Vrouw	54
[114]	Maar ik heb eenmaal geloofd	55
[115]	Toen hij zoo smal was dat de dood het niet meer wist	55
[116]	Kleine Ode aan het Water	55
[117]	Soms zijt ge in mij teruggekeerd	56
[118]	De doode regen heeft de plaatsen aangetast,	56
[119]	Op uw opnieuw bewegen wacht	56
[120]	Loopende over de dood te denken	57


{==604==} {>>pagina-aanduiding<<}

[121]	Liggende onder een boom	57
[122]	Al deze zachtheid in mijn avondbed	57
[123]	Misschien ligt uw lichaam weer bij mij	58
[124]	De avond valt grondzwart onder de sterren,	58
[125]	Toen haar gestalte zich in mij herstelde	58
[126]	Bij het verlaten luisteren naar radio beneden mij	59
[127]	Deze nachtregelen zijn voor u,	59
[128]	Ik denk aan u	60
[129]	Een kou die mij herinnert dat ik niet zal sterven,	60

1931-1936		61

[130]	In uw bloed	63
[131]	Nu ik hier loop, ik weet het niet waarom,	63
[132]	Wanneer ik bij u ben gebracht,	63
[133]	Dronken nachtliedje	64
[134]	Door een chauffeur omver gereden	64
[135]	In de zon is de dood begonnen,	65
[136]	Gij wist, dat ik niet anders was,	65
[137]	Terwijl hij onder den vleugel sliep	66
[138]	Het land wordt ingekort op dood en dierbaarheden;	66
[139]	Gekwetst in de onuitspreekbaarheden,	66
[140]	Treincoupé	67
[141]	Tochten...	67
[142]	Middernacht	67
[143]	Vuurtoren	68
[144]	Om een donker lichaam	68
[145]	Gij die mij voert...	69
[146]	Een lichaam, liggend in de najaren	69
[147]	De verloren zoon	69
[148]	Moeder i	70
[149]	Moeder ii	70
[150]	Nu ik...	71
[151]	Hulshorst	71
[152]	Morgenmist	71
[153]	In den regen	72
[154]	Het namelooze...	72
[155]	De verdronkenen	73
[156]	Zomeravond	74
[157]	De bruid zingt	74
[158]	Vaarwel, wereld, dit is de woestijn	75
[159]	O donkere, woeste ruiten voor den dood	75
[160]	Wie zóó vermoeid zijn leden nederlegt	75


{==605==} {>>pagina-aanduiding<<}

[161]	Ik heb de grond onthouden waar wij waren;	75
[162]	Achternamiddag leeg en uitgeloogd	76
[163]	Donker op donker lig ik opgetast	76
[164]	Avondhemel, toegegrendelde geheimen	76
[165]	Morgen, en het onthutste kraaien van de hanen,	76
[166]	Ik weet haar naam niet meer; die is verloren	77
[167]	O dit eenzelvig binnenvaren van het lied	77
[168]	Muziek van sneeuw in winterkinkhoorn dezer stad	77
[169]	De vruchten in de hof hadden zich stil bezonnen	77
[170]	De zomerwijn klimt in de beken en de boomen,	78
[171]	Hoofd werd verlangens edelste existenz	78
[172]	De vroegte van mijn leven, die ik wedervind	78
[173]	Er is een wenschen, dat ik kus met mijn gedachten:	78
[174]	Jacht op de vonk der verzen en een vrouw:	79
[175]	Ik heb geen naam tusschen u noodig en mijn eer	79
[176]	Dit is de idylle van het nichtje op bezoek:	79
[177]	Wij zijn volslagen idioten	80
[178]	In deze zuivere duisternis,	80
[179]	Vol van avonddauw en donker	81
[180]	Weemoed omdat de dood het weet,	81
[181]	Het wordt míj́n laatste, grootste avontuur:	82
[182]	Tuin van herfstdag bij haar thuis	82
[183]	Omdat het niet ontwaken kan	83
[184]	Gíj́ zijt bij míj́ den nacht, den dag, den nacht	83
[185]	Ik ga naar de stations waar de atomen zweven	83
[186]	Stuk laten liggen wat niet is te heelen,	84
[187]	Ik bloei van binnen met de dood tot bloem,	84
[188]	Ik ben alleen met lied en wind,	84
[189]	Misschien staat in mijn naam alleen de dood	85
[190]	Nu het einde zich nog bezint,	85
[191]	Nu is het tijd om naar uw hart te reizen	85
[192]	De dingen zijn nu zoo dichtbij dat ik	86
[193]	Weenen omdat zeilen zoo verrukt	86
[194]	Nu mijn leven verloopen moet:	87
[195]	Het is van zijnen heer, al wat hem is gegeven	87
[196]	Bij perioden was hij demon en weer dichter	87
[197]	In welk dorp zijt gij verdronken,	88
[198]	O wind die mij onwetend houdt	88
[199]	Ik wil met haar begraven worden in één graf	88
[200]	Zij zullen alles doen, haar te verdonkeremanen	89
[201]	Ik droomde dat zij bij mij zat en met mijn handen speelde	89
[202]	De oogen, uitgezien, zijn hard en bitter	89


{==606==} {>>pagina-aanduiding<<}

[203]	Alles zinkt van mij af, ik draag geen wereld meer	89
[204]	Dien nacht stonden machines in het donker	90
[205]	Wat van uw lichaam bleef voorhanden:	90
[206]	Regen, haar lichaam heeft geen schuld, want ik was zonder	90
[207]	Zij slaapt, zooals een heel jong kindje slaapt	91
[208]	De nacht wordt transparant als een septembermiddag	91
[209]	In déze nacht laat ik u niet meer los	91
[210]	Hij legt het spantouw om de pooten van het beest	92

1937-1939		93

[211]	Het onweer	95
[212]	Met dit gedicht...	96
[213]	Nu ik zoo zuiver thuis ben met mijzelf	96
[214]	Ik wist niet dat hij al sprak in de taal van den dood	96
[215]	De stad	97
[216]	De gek en de spiegel	97
[217]	Grafschrift	97
[218]	Over een leven...	98
[219]	Laat mij...	98
[220]	Laat ik u langzaam...	98
[221]	Wij moeten slapen	99
[222]	De dichter is een koe	99
[223]	Bloemen	100
[224]	Graflegging van een oud vriend	100
[225]	Bloed	100
[226]	Graalridder	101
[227]	Ambacht achter oogleden	101
[228]	Misgeboorte	102
[229]	Surplus	102
[230]	Henry Rousseau	102
[231]	Liefde, ik blijf u loven	103
[232]	Jan Toorop	104
[233]	Grafschrift	104
[234]	Het blinde komen	105
[235]	Toen ik het einde had bereikt	105
[236]	De donkere morgenregens	106
[237]	Het huis is leeg, uit het hooren	106
[238]	Zooals het water smaakt des nachts,	107
[239]	De dood laat geen gedicht meer toe	107
[240a]	Wie ik verder zal worden	108
[241]	Om te vergaan	108
[242]	Vannacht, den droom, liggend onder een tafel,	109


{==607==} {>>pagina-aanduiding<<}

[243]	Achter den dood verschanst	109
[244]	In deze morgen zonder schuld	110
[245]	Des morgens kruipt een beest van vrees	110
[246]	De wijlen dat zij het verkoos	111
[240b]	Wie ik nu nog zal worden	112
[247]	Reiziger ‘doet’ Golgotha i	113
[248]	Reiziger ‘doet’ Golgotha ii	113
[249]	Evenwijdig aan deze schreden	114
[250a]	Woordenbloeisel:	114
[251]	Vincent	114
[252]	Reiziger ‘doet’ Golgotha iii	115
[253a]	Ik blijf u binnen mij bereiken	115
[254]	Eeuwigheden van mond en schoot	116
[255]	Blijf in mijn oogen, die u zien, gelooven	116
[256]	Binnen het stugge duister van den dood	116
[257]	Niemandsland	117
[258]	Stem	117
[259]	Woord	118
[260]	Bezinning	118
[261]	Geest	119
[262]	Wederkeer	119
[263]	Nacht	120
[264]	Contract	120
[265]	Bolero van Ravel	121
[266]	Ontworden	121
[267]	Doodbloei	122
[268]	In profundis	122
[269]	Cirkel	123
[270]	Contact	123
[271]	‘Beumer & Co.’	124
[272]	Zestien i	125
[273]	Zestien ii	125
[274]	Zestien iii	125
[275]	Zestien iv	126
[276]	Bolwerk	126
[277]	Kind	127
[278]	Huis	127
[279]	H.v.B.	128
[280]	Het ademlooze	128
[281]	Requiem	129
[282]	Onmacht	129
[283]	Pharao	130


{==608==} {>>pagina-aanduiding<<}

[284]	Fantoom	131
[285]	Tekort	131
[286]	Aarde	131
[287]	To be or not to be	132
[288]	Reflex	132
[289]	Bede	133
[290]	Tendresse	133
[291]	Jericho	134
[292]	Smart	134
[293]	Projectie	135
[294]	Rytme	135
[295]	Accomodatie	135
[296]	Doodlied	136
[297]	Windmorgen	136
[298]	Kaïn	136
[299]	Stof	137
[300]	Fata morgana	137
[301]	Nadood	138
[302]	Liefde i	139
[303]	Liefde ii	139
[304]	Ode	140
[305]	Dichter	141
[306]	Dialoog	142
[307]	Medium	142
[308]	Chaos	142
[309]	Wachtwoord	143
[310]	Sneeuw	143
[311]	Remplacant	144
[253b]	Dans	144
[312]	Vrucht	145
[313]	Bloei	145
[314]	Weerdood	146
[315]	Somnambule	146
[316]	Vrouw	146
[317]	Geduld	147
[318]	Vergif	147
[250b]	Overspel	148
[319]	Duur	148
[320]	Schijnwerper	149
[321]	Slaap	149
[322]	Bruiloftslied	149
[323]	Negatief i	150


{==609==} {>>pagina-aanduiding<<}

[324]	Negatief ii	150
[325]	Negatief iii	150
[326]	Kosmos	151
[327]	Job	151
[328]	Golf	152
[329]	Joseph Schmidt	152
[330]	Onteigening	153
[331]	Gedaante	153
[332]	Lente i	154
[333]	Lente ii	154
[334a]	Lente iii	155
[335]	Roep	155
[336]	Versteening	156
[337]	Illusie	156

1940-1941		157

[338]	Dicht bij de dingen die u kennen	159
[339]	De verdronkenen	159
[340]	Manifest	160
[341]	Wacht	160
[342]	Visioen	161
[343]	Steekvlam	161
[344]	In hoc vincit i	162
[345]	In hoc vincit ii	162
[346]	In hoc vincit iii	163
[347]	In hoc vincit iv	163
[348]	Thebe	164
[349]	Pinksteren	165
[350]	Psychiater	165
[351]	December	166
[352]	Houtsnede	167
[353]	Gebed aan de stof	168
[354]	Gebed aan het vuur	168
[355]	Paschen	169
[356]	Monade	169
[357]	Gebed aan God	170
[358]	Waarheid	170
[359]	Zwerver	170
[360]	Marsman i	171
[361]	Marsman ii	171
[362]	Marsman iii	171
[363]	Columbus i	172


{==610==} {>>pagina-aanduiding<<}

[364]	Columbus ii	172
[365]	Binnenhuisarchitectuur	173
[366]	Sphinx	174
[367]	Don Quichot	174
[368]	Angriff	175
[369]	Vlinder	175
[370]	Retraite	176
[371]	Rouw	176
[372]	Kerkhof	177
[373]	Balans	177
[374]	Vampier	178
[375]	Nachtmerrie	178
[376]	Slaapliedje	179
[377]	Nazomer	179
[378]	Openbaring	179
[379]	Opstanding	180
[380]	Lichaam	180
[381]	Erfdeel	181
[382]	Sterren	181
[383]	Reïncarnatie i	182
[384]	Reïncarnatie ii	182
[385]	Franciscus	183
[386]	Heimwee	184
[387]	Delphi	184
[388]	Druïde	185
[389]	Herculaneum	185
[390]	Afspraak	186
[391]	Welkom	186
[392]	Dooi	186
[393]	Baaierd	187
[394]	Gevecht	187
[395]	Fatum	188
[396]	Retrospectie	188
[397]	Osmose	188
[398]	Verbond	189
[399]	Spiegeling	189
[400]	Waanzin	189
[401]	Monomaan	190
[402]	Gebed aan de schrijfmachine	190
[403]	Wodan	190
[404]	Exil	191
[405]	Ontslapen	191


{==611==} {>>pagina-aanduiding<<}

[406]	De vliegende Hollander	192
[407]	Ontslag	192
[408]	Pastiches i	193
[409]	Pastiches ii	193
[410]	Pastiches iii	193
[411]	Ambtman	194
[412]	Droomschuim	195
[413]	Winteravond	195
[414]	Dood paard	196
[415]	Membraan	196
[416]	Graf	197
[417]	Opstanding	197

1941-1945		199

[418]	Heul	201
[419]	Cel	201
[420]	Rokken, waarin gij hebt geloopen,	202
[421]	Schaatsenrijder	203
[422]	Luchtaanval	204
[423]	Memphis	204
[424]	Mijn moeder sterft	205
[425]	Chanson triste	205
[426]	Wandeling	206
[427]	Nachtwind en ritseling	206
[428]	De binnenzoomen van den dood	206
[429]	Het fluisterbosch	207
[430]	Narcissus	207
[431]	Mijn hoofd ligt in een holte van muziek	207
[432]	Alle deurknoppen	208
[433]	Vannacht werd je gestalte	208
[434]	Volk en Vaderland	208
[435]	Ik sprak alleen tegen uw mond	209
[436]	Nu gij u weer verbindt	209
[437]	Uw leden strekken zich in boomen	209
[438]	Nu ik u nader zonder tusschenstof	210
[439]	Hermetisch huis	210
[440]	Het beste glas staat in het volgende café,	210
[441]	De morgen heeft vaste onderdeelen	211
[442]	Inktzwart loover loopt over grijze paden	211
[443]	Vannacht zijn ze weer begonnen,	211
[444]	Uit de trompet	212
[445]	De ruimte, die u verliet	212


{==612==} {>>pagina-aanduiding<<}

[446]	Het donker, dat u dekt,	212
[447]	Binnen u, o lied, kan het niet hinderen,	213
[448]	Samengesteld met dood	213
[449]	Het is Zondagavond in Avereest	213
[450]	Ik ga iedere morgen ten gronde	214
[451]	Oogen, die in mij rusten,	214
[452]	In welk riool ben ik terecht gekomen	214
[453]	Watermolen	215
[454]	O zielsterreur in deze huizen	215
[455]	Soldaat	215
[456]	Ziekenhuis. Wiekenzuis	216
[457]	Embryo	216
[458]	De avond overmant uw dood	217
[459]	Reimerswaal	217
[460]	Herinnering en dood	217
[461]	Staar in mij zonder sterren,	218
[462]	Terwijl het regent tusschen u en mij	218
[463]	Gij hebt uw kussen koel gemaakt	218
[464]	Er waren vaste kernen in uw huis	219
[465]	Nijhoff	219
[466]	Tusschen de engelen en klieren	219
[467]	Ik schrik wanneer mijn naam weerklinkt,	220
[468]	De dood brandt u uiteen	220
[469]	De bevende binnenkomst	221
[470]	Danaïde van Rodin	221
[471a]	Wij stonden huid aan huid	222
[472a]	Ik blijf met u verbonden	222
[473]	De honden in mijn hoofd	223
[474]	Ik kan alleen woorden ontmoeten, u niet meer	223
[475]	Een engel, die de aarde niet meer ziet,	223
[476]	Ik laat de avond sterven	224
[477]	Ik ben van zooveel glas,	224
[478a]	Je lag half over een muur	225
[479]	Mijn hand strijkt over uw deur	225
[480]	Ik kan met deze grovere organen	226
[481]	Gij dringt door alles heen:	226
[482]	Koorts weekt u los	226
[483]	Mijn regen,	227
[484]	Herfst	227
[485a]	Ik ben al lang Napoleon geweest,	227
[486]	Morgen van zijde en zonder vrees,	228
[487]	Embryo	228


{==613==} {>>pagina-aanduiding<<}

[488]	Vannacht ging je verhouding met mij aan	228
[489]	Emmaüs	229
[490]	Verloren eigendom. Ter dood veroordeeld leven	229
[491]	Gij zijt weer toegevoegd	229
[492]	Ter Braak	230
[493]	Koorts	230
[494]	kleine kabbalistiek voor kinderen	231
[495]	De koudepunten van uw dood	232
[496]	Gij hebt het hoog geheim doorbroken, Heere Jezus,	233
[497a]	Bekeering	233
[498]	Aardrijkskunde	233
[499]	Taal	234
[500]	Fotografie	235
[501]	Gramofoon	235
[502]	Standbeeld	236
[503]	Étalage	236
[504]	Foxtrott	237
[478b]	Muur	237
[505]	Sprookje	238
[506]	Erbarmelijk geboren,	238
[507]	O blinde mol, die moeite	239
[508]	Vanmorgen heb ik hem zien fietsen door de lanen	239
[509]	Hoe zal nu in het huis de stilte zijn	239
[510]	Het meisje en de tijd	240
[511]	Glazenwasscher	241
[512]	Dorp	241
[513]	Merel	241
[514]	Plateel	242
[515]	Indicht	242
[516]	Watertoren	242
[517]	Globe	243
[518]	Klok	243
[519]	Code civile	243
[520]	Daemon	244
[471b]	Embryo i	244
[521]	Embryo ii	245
[522]	Embryo iii	245
[523]	Orpheus	246
[524]	Eigening	246
[525]	Stad	247
[526]	Eigendom	247
[485b]	Todesraum	248


{==614==} {>>pagina-aanduiding<<}

[527]	Bruidslied	248
[528]	Dans	249
[529]	Verrijzing	249
[530]	Distantie	250
[531]	Leegte	250
[532]	Distillatie	250
[533]	Telefoon	251
[534]	Lasscher	251
[535]	Klankleer	252
[536]	Gruis	252
[537]	Corrosie	253
[538]	Eindmoraine	253
[539]	Close-up	254
[540]	Rondeau	254
[541]	Hoorbaarheid	255
[542]	Retrograde	255
[543]	Backward	255
[544]	Zeitlupe	256
[545]	Morendo	256
[546]	Slaapwandeling	256
[547]	Slaapliedje i	257
[548]	Slaapliedje ii	257
[549]	Wil	258
[550]	Bloei	258
[551]	Illusie	258
[552]	Kleed	259
[553]	Spinrag	259
[554]	Souverein	259
[555]	Een lichaam door geen lied te deren	260
[556]	Venster	260
[557]	Herinnert gij u nog het zoete uiten	260
[558]	Woord en Dood	261
[559]	Gelaat	261
[560]	Handen	261
[561]	Kamer	262
[562]	Hij die het spoor verloren is	262
[563]	Oppervlaktespanning	263
[564]	Rina Ketty	263
[565]	Spirogeet	264
[566]	Aluminium	264
[567]	Meel	265
[568]	Arbeidsvermogen van plaats	265


{==615==} {>>pagina-aanduiding<<}

[569]	N.V.	266
[570]	Dossier	266
[571]	Burcht	267
[572]	Ontlading	267
[573]	Mantel	268
[574]	Elpenbeen	268
[575]	Brons	268
[576]	Rook	269
[577]	Rood	269
[578]	Bloem	269
[579]	Cellophaan	270
[580]	Zestien	270
[581]	Kraakbeen	270
[582]	Rok	271

1945-1946		273

[583]	Linoleum	275
[584]	Groen	275
[585]	Blauw	276
[586]	Lithosfeer	276
[587]	Email	276
[588]	Brei	277
[589]	Asbest	277
[590]	Albast	277
[591]	Crêpe	278
[592]	Steen	278
[593]	Zog	278
[594]	Poeder	279
[595]	Huid	279
[596]	Bakeliet	279
[597]	Baarmoeder	280
[598]	Celluloid	280
[599]	Kerk	280
[600]	Bazalt	281
[601]	Hersenschors	281
[602]	Gummi	281
[603]	Vilt	282
[604a]	Papier	282
[605]	Sextant	282
[606]	Telefunken	283
[607]	Klankbord	283
[608]	Afspraak	284


{==616==} {>>pagina-aanduiding<<}

[609]	Volmacht	284
[610]	Intermédiaire	285
[611]	Dualis	285
[612]	Oogst	286
[613]	Oceaan	286
[614]	Arenden	286
[615]	Dracht	287
[616]	Hechting	287
[617]	Anjers	287
[618]	Vervulling	288
[619-620]	Petertje	288
[619]	Kiem	288
[620]	Embryo	288
[621]	Kus	289
[622]	Pullover	290
[623]	Hercules Seghers	290
[624]	Microben	291
[625]	Raspoetin	291
[626]	Vestdijk	292
[627]	Spinoza	292
[628]	Mozes	293
[629]	Potlood	293
[630]	Als vele microben op ruiten en ramen	293
[631]	Vogel van waanzin	294
[632]	Directeur	294
[633]	Dagboek	295
[634]	Slagveld	296
[472b]	Symbiose	296
[635]	Quantiteit	297
[636]	Tableau mourant	297
[637]	Onderlinge	298
[638]	Constante	298
[639]	Inter ego	298
[640]	Woeker	299
[641]	Localisatie	299
[642]	Topografie	299
[643]	Janus	300
[644]	Steenlied	300
[645]	Volume	301
[646]	Qualiteit	301
[647]	Oorlog	302
[648]	Camera Obscura	302


{==617==} {>>pagina-aanduiding<<}

[649]	Landschap	302
[650]	Energie	303
[651]	Diaspora	303
[652]	Verzet	304
[653]	Omsingeling	304
[654]	Aanspraak	305
[655]	Totalisator	305
[656]	Autogram	306
[657]	Paradijs	306
[658]	Wichelroede	306
[659]	Mier	307
[660]	Aureool	307
[661]	Duel	307
[662]	Kristal	308
[663]	Afscheid	309
[664]	Registratie	309
[665]	Herdenken	310
[666]	Afval	310
[667]	Diepgang	311
[668]	Claude Monet	311
[669]	Maria	312
[670]	Maria Magdalena	312
[334b]	Verkenning	313
[671]	Trance	313
[672]	Doodlied	314
[673]	Diagnose	315
[674]	Aarzeling	315
[675]	Arceering	316
[676]	Kafka	316
[677]	Schakelbord	317
[678]	Einstein	317
[679]	4e Dimensie i	318
[680]	4e Dimensie ii	318
[681]	4e Dimensie iii	318
[682]	4e Dimensie iv	319
[683]	4e Dimensie v	319
[684]	Tromboze	320
[685]	Tegenwoordigheid	320
[686]	Verrekijker	320
[687]	Continuïteit	321
[688]	Film	321
[689]	Conserven	322


{==618==} {>>pagina-aanduiding<<}

[690]	Punt	322
[691]	Ganzebord	322
[692]	Convexe	323
[693]	Zijn	323
[694]	i3	323
[695]	Tijdnood	324
[696]	Positie	324
[697]	Spiraal	325
[698]	0, 1̸	325
[699]	Nirwana	326
[700]	Acrobate	326
[701]	Overdood	326
[702]	Concave	327
[703]	Cartografie	327
[497b]	Triniteit	328
[704]	Damascus	329
[705]	Gij ligt in craquelé verloren	329
[706]	Code	330
[707]	Ik vul met mijn gedachten	330
[708]	Avondmaal	331
[709]	Jezus schreef met zijn vinger in het zand	331
[710]	Creatie	332

1946-1948		333

[711]	Doornroosje	335
[712]	Ik sta verslonden van het oogenblik	335
[713]	Complementariteit i	336
[714]	Complementariteit ii	336
[715]	Complementariteit iii	337
[716]	Complementariteit iv	337
[717]	Gij hangt alleen met draden aan elkaar	338
[718]	Ik raak de tijd in 't vore, toekomst is	338
[719]	Optiek	339
[720]	Proteïne	339
[721]	Koude noordzeeën zijn in mij ontstaan	340
[722]	Raster	340
[723]	Willink	341
[724]	Excentriek	341
[725]	Devaluatie	342
[726]	Nu regent het ook in uw nacht	342
[727]	Descartes	343
[728]	Perpetuum mobile	343


{==619==} {>>pagina-aanduiding<<}

[729]	Beklemrecht	344
[730]	Hameln	344
[731]	In deze sneeuw ben ik een teekening	345
[732]	Adam	345
[733]	Dichtkunst	346
[734]	Zelfmoordenaar	347
[735]	Olifant	348
[736]	Inflatie	348
[737]	Kegelsnede	349
[738]	Kinderangst	349
[739]	Het weer is goed	350
[740]	Herzelving	350
[741]	Dorp	351
[742]	Lente	351
[743]	Woestijn	351
[744]	Twee sonnetten voor Spanje i	352
[745]	Twee sonnetten voor Spanje ii	352
[746]	Voor Spanje i	353
[747]	Voor Spanje ii	353
[748]	Is Eelco Sötemann voor niets begonnen?	354
[749]	Doodbeeld	354
[750]	Verwildering	355
[751]	Auschwitz	355
[752]	Permanent wave	356
[753]	Blokkeering	356
[754]	Klerk	357
[755]	Status nascendi	357
[756]	Status morendi	358
[757]	O minimum dat zonder menschen is	358
[758]	Nu zijn wij eindelijk bijeen	359
[759]	Gij hebt u uit mij weggenomen	359
[760]	Al sta ik in uw vleesch geaderd	359
[761]	Hoonte	360
[762]	Autodroom	360
[763]	Quadratuur	361
[764]	Treinnimph	361
[765]	Dief	362
[766]	Democraat	362
[767]	Draaideur	363
[768]	Ovoïde	363
[769]	Het meisje en de trom	364
[770]	Topaas	364


{==620==} {>>pagina-aanduiding<<}

[771]	Foetus	365
[772]	Bruidegom	365
[773]	Vendutie	366
[774]	Winnetou	366
[775]	Extemporeetje	367
[776]	Werkster	367
[777]	Veewagen 1945	368
[778]	Atoombom	369
[779]	Amethist	370
[780]	Ectoplasma	370
[781]	Hangkast	371
[782]	Mamré	371
[783]	Overjarig	372
[784]	Smaragd	372
[785]	Reflexie	373
[786]	Risico	373
[787]	Castrup	374
[788]	Sloot	374
[789]	Rath & Doodeheefver	375
[790]	Afreis	375
[791]	Kermesse d'été	376
[792]	Weerbericht	377
[793]	Euclides	378
[794]	Verzoendag	378
[795]	Ondertrouw	379
[796]	Ban	379
[797]	Sexoïde	380
[798]	Robot	380
[799]	Bruiloft	381
[800]	Vestdijk	381
[801]	Groeten uit Neede	382
[802]	Aanhalingstekens	382
[803]	Spellbound	383
[804]	Slagzij	383
[805]	Monogram	384
[806]	Reincultuur	384
[807a]	Transplantatie	385
[808]	Oculair	385
[809]	Roltrap	386
[810]	Halo	386
[811]	Inclinatie	387
[812]	Jean Giono	387


{==621==} {>>pagina-aanduiding<<}

[813]	Leliën	388
[814]	Robot	388
[815]	Kindergraf	390
[816]	Hoornik	390
[817]	Spel	391
[818]	Verdemen	391
[819]	Asbelt	392
[820]	Elckerlyc	392
[821]	Robot	393
[822]	Dronken nachtliedje	395

1949-1953		397

[823]	Gobelin	399
[824]	Pand	399
[825]	Huiszoeking	400
[826]	Parhelium	400
[827]	Mascotte	401
[828]	Plexus solaris	401
[829]	Vercors	402
[830]	Bloedwraak	402
[831]	Ets	403
[832]	Fructidor	403
[833]	Nevelheim	404
[834]	Nabeeld	404
[835]	Plastic	405
[836]	Katalisator	405
[837]	Sneeuwwitje	406
[838]	Röntgen	407
[839]	Vroegkerk	407
[840]	Maréchaussée	408
[841]	Kloosterhofje van Fréjus	408
[842]	Chrysoliet	409
[843]	Jeanne d'Arc	409
[844]	Avond	410
[845]	Metronoom	410
[846]	Velodroom	411
[847]	Erfvijand	412
[848a]	Vrijgezel	413
[849]	Zoekplaat	413
[850]	Pastorale	414
[851]	Nachtvlucht	414
[852]	Ballade van de winkelbediende i	415


{==622==} {>>pagina-aanduiding<<}

[853]	Ballade van de winkelbediende ii	415
[854]	Ballade van de winkelbediende iii	416
[855]	Cartering	417
[856]	Equinox	417
[857]	Hélicoptère	418
[858]	Droomlot	418
[859]	Nocturne	419
[860]	Heraldiek	419
[861]	Riviéra	420
[862]	Autoclaaf	420
[863]	Apostrophen	421
[864]	Histologie	421
[865]	Ontvoering	422
[866]	Gehenna	422
[867]	Grint	423
[868]	Zeegezicht	423
[869]	Tantalus	424
[870]	Déjà-vu	424
[871a]	Ballade van de gasfitter i	425
[872a]	Ballade van de gasfitter ii	425
[873a]	Ballade van de gasfitter iii	426
[874a]	Ballade van de gasfitter iv	426
[875a]	Ballade van de gasfitter v	427
[876a]	Ballade van de gasfitter vi	427
[877a]	Ballade van de gasfitter vii	428
[878a]	Ballade van de gasfitter viii	428
[879a]	Ballade van de gasfitter ix	429
[880]	Ballade van de gasfitter x	429
[881a]	Ballade van de gasfitter xi	430
[882a]	Ballade van de gasfitter xii	430
[871b]	Ballade van de gasfitter i	431
[872b]	Ballade van de gasfitter ii	431
[873b]	Ballade van de gasfitter iii	432
[874b]	Ballade van de gasfitter iv	432
[875b]	Ballade van de gasfitter v	433
[876b]	Ballade van de gasfitter vi	433
[877b]	Ballade van de gasfitter vii	434
[878b]	Ballade van de gasfitter viii	434
[879b]	Ballade van de gasfitter ix	435
[883]	Ballade van de gasfitter x	435
[884]	Ballade van de gasfitter xi	436
[885]	Ballade van de gasfitter xii	436


{==623==} {>>pagina-aanduiding<<}

[881b]	Ballade van de gasfitter xiii	437
[882b]	Ballade van de gasfitter xiv	437
[886]	Valuta	438
[887]	Ajalon	438
[888]	Necrologie	439
[889]	Myopie	439
[890]	Tracé	440
[891]	Keldergat	440
[892]	En route	441
[893]	Recherche	441
[894]	Silhouet	442
[895]	Daggelder	442
[896]	Clair-obscur	443
[897]	Contrapunt	443
[898]	Gorge de Loup	444
[899]	Vervaldag	444
[900]	Souvenir	445
[901]	Nachtpauwoog	445
[902]	Conjugatie	446
[903]	Acoustiek	446
[904]	Autisme	447
[905]	Telex	447
[906]	Cumuli	448
[907]	Planimetrie	448
[908]	Weerkunde	449
[909]	Tuinbeeld	449
[910]	Grafwinkel	450
[911]	Ichthyologie	450
[912]	Begrafenis op Westduin	451
[913]	Ik loop in doodvacantie door den Haag	451
[914]	De ogen glanzen en de wangen gloeien	452
[915]	De diepten van de warenhuizen in	452
[916]	Stippen bewegen in een oertoestand	453
[917]	Soms, in een etalage, komt gij voor,	453
[918]	De stilte staat geschilderd in de straat	454
[919]	Kerstmis	454
[920]	Gemeentereiniging	455
[921]	De blikken van voorbijgangers braveren	455
[922]	Innemée	456
[923]	Zieken	456
[924]	Nachtwaker	457
[925]	Schuddegeest	457


{==624==} {>>pagina-aanduiding<<}

[926]	Leica	458
[927]	Passage	458
[928]	Baedeker	459
[929]	Topografie	459
[930a]	Deïsme	460
[931]	Rorschach	460
[932]	Comptabiliteit	461
[933a]	Stenografie	461
[934]	Aurora	462
[935]	Nostalgie	462
[936]	Villégiatuur	463
[937]	Tuinarchitect	463

1953-1962		465

[938]	Mania religiosa	467
[939]	Brood en stenen	467
[940a]	Buitengoed	468
[941]	Risico i	468
[942]	Risico ii	469
[943]	Hallucinatie	469
[944]	Sympathicus	470
[945]	Tijdbarrière	470
[946]	Flash-back	471
[947a]	Stenose	471
[948]	Risico	472
[949]	10 Mei i	473
[950]	10 Mei ii	473
[951]	Wandeling met tante	474
[952]	Terra incognita	475
[953a]	Ad interim	475
[954]	Lucifer	476
[955]	November	477
[956a]	Aquarium	478
[848b]	Kaïn	480
[957]	Longitude	480
[958]	Cataclysme	481
[959]	Gravure	481
[960]	Ebenhaëzer	482
[961]	Komaf	482
[962]	Litteken	483
[963]	Station	483
[964]	Fait accompli	484


{==625==} {>>pagina-aanduiding<<}

[965-966]	Twee bergen	484
[965a]	Tabor	484
[966a]	Nebo	485
[967]	Draaiboek	485
[968a]	Depersonalisatie	486
[848c]	Kaïn	487
[969]	Kroondomein	488
[970]	Folklore	488
[971]	Dryade	489
[965b]	Tabor	489
[972]	Jachtopziener	490
[973]	Diana	490
[974]	Huisknecht	491
[975a]	Tuinbeeld	491
[976]	Tuinbaas	492
[977]	Rentmeester	492
[978]	Verslaggever	493
[979]	Beau lieu	493
[980]	Reservaat	494
[981]	Zwevende claim	494
[965c]	Tabor	495
[975b]	Tuinbeeld	496
[982]	Dwingelo	496
[983]	Aanstalte	497
[984]	Reikwijdte	497
[985]	Recreatie	498
[986]	Potentieel	499
[987]	Anaconda	499
[988]	Makelaar	500
[989]	Cross-country	500
[990]	Hecate	501
[991]	Trivia	502
[992]	Onland	503
[993]	Horeb	503
[994]	Watersnood	504
[995]	Chauffeur	504
[996]	Tweede meisje	505
[997]	Sluitrede	505
[998]	Hyade	506
[966b]	Nebo	506
[999]	Refractie	507
[1000]	Theater	507


{==626==} {>>pagina-aanduiding<<}

[1001]	Rochade	508
[1002]	Zonneleen	508
[1003]	Microcopie	509
[1004]	Rollend materieel	509
[1005]	Oreade	510
[1006]	Ultra montes	510
[1007]	Isotopen	511
[1008]	Huisbewaarder	512
[1009]	Mon trésor	513
[1010-1013]	Ballade van de tijd	514
[1010]	Memorandum	514
[1011]	Tête à tête	514
[1012]	Dies irae	515
[1013]	0.00	515
[1014]	Drieluikje voor Jany	516
[604b]	Papyroline	516
[807b]	Transplantatie	517
[1015]	Critische massa	518
[848d]	Fall-out	519
[930b]	Deïsme	520
[933b]	Stenografie	520
[940b]	Buitengoed	521
[947b]	Stenose	521
[953b]	Ad interim	522
[956b]	Aquarium	523
[968b]	Depersonalisatie	525
[1016a]	Anti-materie	526
[1016b]	Anti-materie	527

appendix a		529

[1]	[zij stonden op hetzelfde grondgebied]	531
[2]	De dag is als een lei, dof en gewoon	531
[3]	windstrepen Bloed[vaten] liggen in de lucht,	531
[4]	Kerstengel	532
[5]	Koren staat rechtop in het land gegrift	532
[6]	Plunderend raast de wind [voorbij het raam]	532
[7]	[Bij nacht] komen de vuilnismannen vegen	533
[8]	[God heeft u elke dag] voor mij vervroegd	533
[9]	In Juni heeft het groen de oppermacht;	534
[10]	Nest van het niets boven de bosrand	534
[11]	Al wat nu waait is Januariwind	534
[12]	[Verzinken in harmonicamuziek]	535


{==627==} {>>pagina-aanduiding<<}

[13]	De naden der natuur komen weer bloot	535
[14]	[Het bos is in het vers teruggegroeid]	535
[15]	[Onder de vloeipapieren van het licht]	535
[16]	Boelhuis	536
[17]	[Ik laat de avond in u] overstaan	536
[18]	Het huis [draagt] weer een roos achter het oor	536
[19]	[De wolken staan verjaard] in het toneel	536
[20]	De stilte staat geheiningd [door u heen]	537
[21]	Diep [vat van honig] de herinnering	537
[22]	De zon hangt [portretten aan de bomen]	537
[23]	De holle vaten van het najaar klinken	537
[24]	Ik loop weer vol met mos en ander kruid	538
[25]	Mijn eerste weemoed heb ik daar geroken	538
[26]	Het huis [staat] voor mij uit zijn jaartal op	538
[27]	Dichtgemetseld in mist zijn de vogezen	538
[28]	Dauw legert om het huis de ganse nacht	539
[29]	op dienstreis] onder in de gloed der lanen	540
[30]	De ruilverkaveling [heeft] aangevangen	541
[31]	Novemberland van lood, de herfstman gaat	541
[32]	Vannacht is zij de weg weer uitgekomen	541
[33]	Kiezel en kosmos hebben u gemeen	542
[34]	['k Verlies u geen moment meer uit het oog]	542
[35]	De zaterdag staat nog helemaal open	542
[36]	Gij, uit gedichten opgebouwd, vertelde	542
[37]	De wereld over mijn jeugd gaat weer dicht	542
[38]	Nevelkamer van Wilson is	543
[39]	Vergeestlijkt staan de [lariksen]	543
[40]	Bomen [stonden] het water in te spoken	543
[41]	Het is de morgen nog van ommekeer	543
[42]	Lage flux	543
[43]	Dun glas tussen de bomen uitgespannen	544
[44]	De stille muren van de mist verrijzen	544
[45]	De haringvrouw was vriendelijk vandaag	544

appendix b		545

[1]	De duidelijke dr of Geharrewar met Zeydje	547

alfabetisch register van titels en beginregels	549


{==628==} {>>pagina-aanduiding<<}