Ecclesiasticus of de wijse sproken Iesu des soons Syrach. Nu eerstmael eurdeelt ende ghestelt in Liedekens, op bequame en ghemeyne voisen
             Johan Fruytiers
            
            
                
                 Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Ecclesiasticus of de wijse sproken Iesu des soons Syrach. Nu eerstmael eurdeelt ende ghestelt in Liedekens, op bequame en ghemeyne voisen van Johan Fruytiers in de eerste druk uit 1565.
                
                
                    
                     p. 1:  ‘Christen ... schen’ → ‘Christen menschen’: ‘nut ende profitelyck voor allen Christen menschen’.
                     p. 2: ‘vebo..’ → ‘verbod’: ‘met verbod dat hem oock niemant en vervoordere tselfde na te drucken’.
                     p. 5: ‘eude’ → ‘ende’: ‘ende elck fruyt af te scheyden’.
                     p. 30: ‘vau’ → ‘van’: ‘Want sy is seer diep van gronde’.
                     p. 31: ‘tv'erstant’ → ‘t'verstant’: ‘Op dat t'verstant sij ghedachtich’.
                     p. 40: ‘ep’ → ‘op’: ‘Hoort toe ghy menschen op des aerden’.
                     p. 47, noot: ‘Vermetlheyt’ → ‘Vermeteylheyt’: ‘Vermetelheyt raect vvel aen den bedelsack’.
                     p. 48: ‘cleeederen’ → ‘cleederen’: ‘In v cleederen reyne’.
                     p. 49: ‘gheeuroet’ → ‘gheuroet’: ‘Gheeft de Heere geen seighen tis verloren gheuroet’.
                     p. 67: ‘onuvroet’ → ‘ontvroet’: ‘Dit doet hy wel// met den sondaer ontvroet’.
                     p. 71: ‘Vvl’ → ‘Vvie’: ‘Vvie can Godts vvondervverck te vollen vvtspreken’.
                     p. 73: ‘wekerom’ → ‘wederom’: ‘Dat hy wederom arm worden can’.
                     p. 103-105: de foutieve paginanummering is verbeterd van 103, 103, 104 in 103, 104, 105.
                     p. 148: ‘mert’ → ‘wert’: ‘En so raet, van v wert verwacht’.
                     p. 158: ‘Sor’ → ‘Soo’: ‘Soo langh hy op aerdt is gheseten’.
                    
                
            
            
            
                
                    
                    
                    
                    
                
            
            
                fruy001eccl01_01
                DBNL-TEI 1
             
              2011 dbnl
             
            
            
                DSOLmetadata:yes
            
            
                
                    
                 exemplaar universiteitsbibliotheek Antwerpen, signatuur: c:lvd:700330
                
             Johan Fruytiers, Ecclesiasticus of de wijse sproken Iesu des soons Syrach. Nu eerstmael eurdeelt ende ghestelt in Liedekens, op bequame en ghemeyne voisen. Willem Silvius, Antwerpen 1565
                
            
        
        
            
                Wijze van coderen: standaard
                
            
        
        
            
                Nederlands
            
        
        
            
             Ecclesiasticus of de wijse sproken Iesu des soons Syrach. Nu eerstmael eurdeelt ende ghestelt in Liedekens, op bequame en ghemeyne voisen
             Johan Fruytiers
                
                
                    
                    
                
            
            
            
                
                
            
            
            
            
        
        
            
             Ecclesiasticus of de wijse sproken Iesu des soons Syrach. Nu eerstmael eurdeelt ende ghestelt in Liedekens, op bequame en ghemeyne voisen
             Johan Fruytiers
                
                
                    
                    
                
            
            
            
                
                
            
            
            
            
        
        
            
                2010-11-29
                
                    CB
                
                colofon toegevoegd
            
        
    

Verantwoording 

Dit tekstbestand is gebaseerd op een bestand van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (https://www.dbnl.org)

Bron: Johan Fruytiers, Ecclesiasticus of de wijse sproken Iesu des soons Syrach. Nu eerstmael eurdeelt ende ghestelt in Liedekens, op bequame en ghemeyne voisen. Willem Silvius, Antwerpen 1565
 
Zie: https://www.dbnl.org/tekst/fruy001eccl01_01/colofon.php

In dit bestand zijn twee typen markeringen opgenomen: paginanummering en illustraties met onderschriften. Deze zijn te onderscheiden van de rest van de tekst door middel van accolades: {==13==} {>>pagina-aanduiding<<} {==Figuur. 1: Onderschrift van de afbeelding.==} {>>afbeelding<<} 


    


{==1==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ecclesiasticus

Oft de wijse sproken Iesu des soons
Syrach:

Nu eerstmael eurdeelt ende ghestelt in Liedekens, op bequame en ghemeyne voisen, naer wtwijsen der musijck-noten, daer by gheuoecht, deur Ian Fruytiers.

     Niet alleen seer stichtelijck, nut ende profitelyck voor allen Christen menschen, die na wysheyt ende deucht staen:
Maer oock seer plaisant ende ghenoechlijck om de diuersiteyten der materien.

Met een Tafel, inhoudende d'beghinsel van elck Liedt, wijse, ende de materie daer inde begrepen.

Insghelycx een Register van de slot-reden ende voornaemste oft principaelste sententien des gheheelen boecks.

ECCLESIASTICI 39.
Singhet lofflijck, ende looft den Heere in alle sijn vvercken: prijst synen name heerlijck, dancket hem, ende looft hem met singhen, ende inde liedekens der lippen ende der herpen.

SCRVTA MINI.

Ghedruct tot Antwerpen op de Camerpoortbrugghe,
inden gulden Enghel, by Willem Silvius,
drucker der Con. Mat.
1 5 6 5 .

Met priuilegie voor ses Jaren.
        



{==2==} {>>pagina-aanduiding<<}

Priuilegie.

DE Co. Mat. heeft gegonst ende geoctroyeert Willem Silvius sijnre Mat. drucker dit boeck ghenoemt Ecclesiasticus ghestelt op Liedekens met noten deur Ian Fruytiers: alleen te mogen drucken ende distrubueren inde landen van herwaerts-ouer, met verbod dat hem oock niemant en vervoordere tselfde na te drucken, oft elwaerts alsoo na-ghedruct te vercoopen, in wat manieren, oft onder wat pretext sulx soude móghen ghebeuren: Gheduerende den tijdt van vi Iaren naestcomende binnen de Landen van herwaerts-ouer voorschreuen: Op seer swaren penen breeder inde Priuilegie begrepen. Actum tot Bruessel. den x. Mey. m.ccccc.lxv. Onderteeckent

Berty ende Wouwer.

    


{==3==} {>>pagina-aanduiding<<}

        Lucas d'Heere Schilder tot Ghendt ten propooste van dese nauolghende liedekens.

ODE

O Eertsche menschen in alle ydelheyt geuonden  
Die t'allen stonden ghebruyct uwen vois 
Tot wellustighe saken vol van sonden, 
Die ghy behoordet (schriftuere t'orcoden) 
Te ghebruycken ter eeren Gods altois. 
Den naesten die ghy deur seer goede leβe 
B'hoorde te verwecken, trect ghy tot quaet 
Deur v vleeschelycke liekens by expresse, 
En gheeft soo de sporen ter verdoemeneβe 
Die van selfs maer te dapper derwaerts 
Vliet voort an alle schimp en vilainie, (gaet. 
V conscienci, noch des naesten beswaert: 
En singht met stichtinghe wter herten blye 
Dees godlijcke Liekens t'allen tye 
Daer deucht, ende const in wort gh'openbaert. 
VVilt v(segge ick) hier mede gheel ontwennen 
Ander godloose liekens vol van venijn, 
Die vele voor Goddelijcke bekennen, 
Als die soo des viands waghen mennen: 
Ten is niet al goet dat heeft goede schijn. 

{==4==} {>>pagina-aanduiding<<}

Singht den Heere met Venus oft haren nichten: 
Volcht daer in alder heylighen padt, 
En laet soo v licht voor de menschen lichten: 
Wilt dus helpende geestelijcke eeuwe stichten 
Als borghers vande Goddelijcke stadt. 
V ghewennende dees hemelsche saken 
Sult smaken meerder wellust en vreucht, 
Dan in alle ander vleeschelijcke spraken 
Die de siel quetsen en ellendich maken: 
Want geen meerder wellust dan in de deucht. 
Dees liekekens sullen v hert niet verstooren 
Alsoo d'ydel amoureusheyt vvel doet: 
Sy sullen v niet quaets bringhen te vooren, 
Maer trecken v hert tot d'hemelsche chooren 
Daer ons woninghe altijt v vresen moet. 





{==5==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vooreden.

Ian Fruytiers wenscht den Leser salicheyt.

BEminde vlytige Leser, na dien wy in Schrifture tot menighe verscheyden plaetsen lesen, dat alle onsen aerbeyt, nersticheyt, ende profijt-soekinghe, Phili. 2. b niet alleene voor ons seluen en behoort te wesen, maer oock voor onsen naesten, om hem bijstant Ephe. 4. b te doene na der maten ons vanden gheuer alder goeder gauen Ja. 1. a. wt-ghedeylt: Ja oock gantschelijck ghehouden sijn de Ephe. 4. b een den anderen te dienen, behulpsaemheyt te toonen: ende oock handt-reyckinghe te doen (na de inwendighe werckinghe des gheests om inghelijft te worden in Christo ons hooft) ende dat in alsulcker voeghen, ghelijck ons de naturelijcke ledekens, die soo seer behulpsaenlijck deur d'onwtsprekelijcke goetheyt by een ghevoecht sijn, een spieghel ende voor-beelt gheuen. Daerenbouen sonderlinghe lettende opde treffelijcke reden Pauli, daer hy seyt: Alle het ghene dat warachtich Phili. 4.c. is, wat redelijck is, wat gerechtich is wat wel luyt, oft tot eenigher deucht oft loue streckt, dat wy daer naer na dincken sullen: Soo quam deur het ingheuen van bouen in mijn ghedachten op een tijt doen ick my vermeyende was inden seer lustighen boomgaert Jesu Syrachs vol van alder godtsaligher bibelscher vruchten (die besonder op het eynde aen seer vruchtbare boomen cort ontloken, ende schoon bloeyende staen: waerinne men seer claerlijck mach sien blincken, het leuen van alle godt-vreesende Vaderen, Rechteren, Coninghen ende Propheten: In welcke seer rijpe vruchten, alle godtvruchtighen Christenen, (soo my dochte) lieflijcken smaeck souden hebben, ende daer deur voetsel der sielen crijghen) de selfde met mijn cleyn, cranck aerden vaetken (noch met swacken gheeste van binnen verghelaeft, niet in als soo volmaeckt ghelijck dat de bruycker wel wenscht) tsamen te rapen, ende op hoopkens te door-deylen, ende elck fruyt af te scheyden ghenoech by sijnder aert, op dat eenen ieghelijcken een weynich daer van soude ghedeylt sijn: ende dat elck proeuende tot hem mach nemen, daer hy den besten smaeck in vinden sal. Ende voorwaer (na mijn cranck verstant) werdt de voorgaende reden Pauli hier in beuonden: ende en twijfele niet, dit en sal tot deucht ende Gods loue strecken: want een ieghelijck hy sy, oock wie hy sy, sal hier wat vinden, dat sijn mede wetenschap die een duysentuyghe is, de welcke oock den stoutsten ende wel-sprekensten bloode ende stom maect, dick-
{==6==} {>>pagina-aanduiding<<}

mael doen tuygen sal tegen haren Heere. Die de vreese Gods hebben, ende sijn goddelijcke woorden cleyn achten, den selvden sal duncken daer van eggherighe tanden te crijgen. De godtloose die op heur seluen willen staen, ende van heur en schepper wijcken ende wantrouwen, desen vallense hert om bijten. De ghene die in als moetwillich de boosheyt volgen, willens ende wetens sotheyt bedrijven ende swaerlijck sondighen, vinden hier inne dat hun seer bitter smaect: Die in luyicheyt, ledicheyt, roeckeloosheyt heur leuen ouer-bringhen, vallense lastich om in te swelghen. Die in houeerdicheyt, gulsicheyt, ghiericheyt, ouerspel, ende in alle hoederije, gheestelijck ende lichamelijck gheeren en volherden, sijnse seer pijnelijcken inden buyck. Die in schimp, thoren, twist, spijt, haet, nijdt, ende alle godtloosheyt leuen, sijnse bitterder dan eenighe galle. Maer de godt-vreesende, ende de ghene die wijsheyt ende verstant beminnen ende ghebruycken, vinden hier in eenen lieflijcken smaeck, die de godt-salicheyt, kennisse heur selfs ende heurs scheppers waernemen, sijnse seer lieflijck aen te sien, die onbeweechlijck inden ghelooue sijn, heur hulpe alleen aen den Heere soecken, ende in als liefde ghebruycken, vallense saecht om bijten. Die van vernederden gheeste sijn altijt lanckmoedich, in als lijdtsamich, ende van alle tijdtlijcke gauen heuren naesten mede deylen, ende goede danckbaerheyt bewijsen, worden hier wonderlijcken by gheuoet. Die met een recht berouw, deur bidden ende ingheuen des gheests kennisse haerder sonden hebben, sijnse soeter dan eenich honich. Want alle godvreesende worden daer inne verheuen: ende alle godtloose vinden daer heur straffe in. Den versaechden herten vercondighen sy blyschap, ende den bedroefden gheuen sy troost. want wtwendighe vreucht en gheeft den menschen gheenen Prove. 14. b troost, maer Gods gheest en woorden troosten alleen.
Daeromme wanneer ghy in druck ende lijden sijt, soo gedinckt met Jesu Syrach aenden Heere: v verheughende met dese sijne vruchten tot leeringhe, stichtinghe ende dienst van een yeder op liedekens gheset. Sommighe die nv den sangh niet seer en beminnen, ende alsulcken gaue deur het deruen hatich sijn: oft oock dient lof-singhen van sommighen in sommighe boecken ghelaect wort: daer beneuen die een walghinghe hebben van het rijmen, sullen dese liedekens moghelijck verachten: ist so, die twee willen wy lijdtsaemlijck verdraghen, ende den derden hier tot een mondtstopsel setten het oude ghebruyck des sanghs: achterlatende Orpheus, Linus, Am-
{==7==} {>>pagina-aanduiding<<}

phions, Tubais, ende Dionysius singen, met oock veel vermaerder Poeten sangh ende schrijuen van dien. Inden eersten Syr. 44. a gheeft Syrach ghetuyghenis dat de oude vaders gheestelijcke liedekens hebben ghedicht ende ghesonghen: ghelijck Exo. 15. a. c het besonder ghebleken is aen Moyses ende Miriam, die den Heere, die heur soo wonderlijck wt der handt Pharaonis hadde verlost, een danckbaer liet songhen. Desghelijcke Judic. 5. a Debora ende Barak, Weest alle de Proheten hebben gheseyt Ezai. 12. a 26. a datmen den Heere lof sangh soude singhen ende de stieren der lippen offeren, ende ons verheughen in onsen Salich-maker Ozee. 14. a singende op snaerspel. De seer schoone const der musijcken ende Abba int leste.
des sangs is grootelijck gevoordert geweest byden 1. Para. 6. d Conincklijcken Prophete Dauid, want die inden ghesanghe wel 1. Pa. 25. b geleert, ende meesters waren, sijn tot sijnen tijde inden ghetale1. Par. 15. a
gheweest C C. L X X X V I I I. Oock werden de broederen vanden outsten Leuiten van Dauidt ghestelt tot sanghers, ende songhen luyde met blyschappen, doen de arcke op haer verordende stede gheset wordt. Singhet den Heere, sprack 1. Par. 16. b hy alsdoen, speelt en dichtet van alle sijne wonderen: hier van sijn alle sijn Psalmen ouervloedelijck vervult. Ja hy beueelt Psal. 7 b in sommighe dat onse lippen ende sielen des lofs altijt sullen vol sijn, vrolijck wesen, ende heuren Verlosser lof singhen, want het is een costelijck dinck den Heere te dancken ende Psal. 92. b lof singhen. want alles wat adem heeft, is den Heere lof Psa. 150. schuldich. Salomon heeft oock liedekens ghemaect, ende dat 2. Para. 5. b oock seer vele, hoe wel sy ons niet ter handen en sijn ghecomen, dit wort van vrome Christene schryuers ghenoech bescreuen. Oock doen by sijnen tijden de Leuiten d'arcke 2 Pa. 20. inden tempel brochten, songhense clinckende cimbalen. De Leuiten hebben oock in D'israelitische ghemeijnte ghesongen, doen Josaphat vanden kinderen Noab ende Amon belegert was: Hiskia heeft in sijn siecte liedekens ghedicht ende Eza. 38. c ghesonghen; Syrach ende Esdras betuygen alle beyde Syr. 47. b vanden sanck in de herbouwinghe des tempels: De kinderen 4. Esd. 4. c inden gloeyenden ouen songhen den Heere lof-sangh. Hoe wel By de ouerghebleuene stucken. sommighe dit voor-verhaelde nv cleijn achten, om dat inden ouden Testamente gheschiet is, soo weten wy dat de Inghelen songhen in de gheboorte Christi. Christus heeft den sangh Luc. 2. b ghebruykt, want den lof-sangh ghesonghen sijnde ghingense na Matth. 2. c den Olyfberch: Hoe wel dit van sommighen anders wert wt gheleyt, soo ist van Erasmo in deser voeghen ghestelt: ende wort van andere gheleerde in andere ouersettinghen veur 
{==8==} {>>pagina-aanduiding<<}

goet bekent. Desghelijcx machmen oock mercken wt de 1. Co. 14. b woorden Pauli: Ick sal singhen met der stemme, ende ick sal singhen met den verstande. wederom op een ander plaets: Collo. 3. b ende Ep. 5. c Vermaent den anderen met lof-sanghen, psalmen, ende gheestelijcke liedekens, ende singhet den Heere inder herten. Jacobus Jaco. 5
seyt: wye in lyden is, die bidde: wie goets moets is, die Actuum 16. c singhe. Paulus ende Silas gheuanghen sijnde loofden Godt met ghesanghe na sommigher wtlegghinghe. De Apo. 14. a stemme des grooten waters donders, ende herpen-speelders Apo. 5. c ghelijck songh een nieu liet. De X X I I I I ouders Hist. Tripart. int. 2. boeck. 32. cap. desghelijke, de Oostersche ghemeijnten in Antiochien ende Syrien hebben corts na der Apostelen tyden, doen de Christenen seer yuerende waren, Dauids psalmen met veerskens Idem in 9. boeck cap. 8. ende 9. ghesonghen. Ten tijden Ignatij begonstense ooc andere lof-sanghen te singhen. wt alle desen argumenten, soo wt den ouden ende nieuwen Testamente, midtsgaders oock wt den ouden Vaderen corts na der Apostelen tijden, ist claerlijck ghenoech te mercken dat lof-sangh met Schrifture ouer een coemt, ende den Heere aenghenaem is. Dan daer moet wel ghelet sijn op de woordekens Pauli hier veure verhaelt van het stemsinghen, dat wy oock den Heere in onser herten ende Col. 3. ende Ephe. 5. zielen sullen singhen, oock met den verstande: ende dat het herte meer wercken moet deur het t'sgheests inblasen dan de stemme: ende niet soo seere na het soet gheluyt der stemmen hooren, dat men het gheestelijcke verstant der woorden verghete. Daerom sult ghy met haluer stemmen soetkens ende matelijck singhen, op dat de stemme ende woorden met den verstande ende gheest ghelyckelijck voort dryuen. Als ghy alsoo singht, O soo is uwen sangh seer crachtich, ende het herte in viericheyt verweckende: met sulcken ghesanghe worden de wolcken deurboort, v Schepper ghelooft, den Gheest opghetoghen tot hem, ende uwe naeste daer deur verbetert. Maer wort ghy nv meer door de soeticheyt der stemmen beweecht, dan deur de woorden, soo sondicht ghy na Augustinus schryuen. Dit sy v hier dan ghenoech van gheseyt, ende dinct, sijn alle uwe ledekens ghehouden Gode heuren Schepper lof ende prys te gheuen: dat de stemme en tonghe van de princepaelste sijn: want de tonghe is een wtlegghersse der herten, Zing. Eras. ende ghedachten: t'welcke de stemme deur het gheluyt laet hooren. Niet dat Godt daeromme het herte niet en can aensien al en gaef de stemme gheen gheluyt, ghelijck hy het Samu. 2. b ghebet Moysi ende Annae Samuelis moeder ende meer an-
{==9==} {>>pagina-aanduiding<<}

dere verhoort heeft: maer het verstant wort daer deur gheoeffent, in het ghene dat den gheest aengaet, t'welck hem anders lichtelijcken laet leyden tot ondeuchtlijcke saken. Schickt v ghy dan tot de deuchdelijcke, singhende dese Syrachsche liedekens: sijnt al gheen lof-sanghen, altyt streckt singhen oft verstandich lesen tot der deucht: mits dat na Augustinus leere den Heere voor het lesen ghebeden sy om synen Godlijcken gheest: de welcke onsen gheest het rechte verstant moet doen smaken. Ick hope hier in den text soo naeu gheuolght te hebben alst my moghelijck was, ende hebbe den  selfden ghenomen wt de beste texten die ick wist te cryghen. Ende voor den ghenen die somtyts schamperlijcke spreken op de volghinghe des texts, deur de rethorijcke, ende den selfden gheuolght willen hebben van woordt te woorde, niet dinckende dat de Heere wel gheeft sijn gauen in menigherley woorden eenen sin verscheyden wt te beelden, welcke gaue moghelijck in my niet volcomen is: soo hebbe ick om eenen ieghelijcken daer inne te voldoen dit schey-punct [ ] meest ouer al gheset. De rijmende Leser moet oock aensien al gheset. biddende voorts alle Godturuchtighe lesers dat sy my desen aerbeyt (daer ick voor my seluen niet alleene in en hebbe gheaerbeyt, ghelijck ons Syrach leert, maer voor alle die gheerne wt sijn schriften leeren wilden) int goede willen nemen: hopende, wort den selfden van my wel ghenomen: ende spaert my den Heere ghesont, my niet ontreckende sijn handt, den Lesers corteling met wat anders ende beters bedienstich te sijne. Om het selfde te volbringhen, ende dat ghy dit met vreuchden moecht lesen ende singhen, stercke ons d'almoghende Vader met sinen Godtlijcken gheest. By v blyue vrede, ende liefde met den ghelooue inden Heere Jesu Christo, ende de ghenade sy met v allen die daer liefhebben den selfden Heere inder onsterfelijcheyt.
Amen. 




{==10==} {>>pagina-aanduiding<<}

Tot den rymenden Leser.

V Rome rijmenden leser const,, rijcke,
In al het gene dat v hier liefde veur-draecht
Gheen scherp oordeel, maer lieuer ionst,, blijcke
Ist dat ghy iet vint dat v eenichsins mishaecht:
T'mach wel sijn datter sal werden gheclaecht
Ouer rediten die binnen de vyftich staen
Antwoordt doch voor my wort den waeromme gheuraecht,
Dat sanck, dicht, en schrift hebben dit ghedaen
En besonder textuolghinghe moet veur al gaen,
Dan tis ghemijt in elck liedt. Noch wort ghebeden
Ist dat iemant van t'letterken .t. doet vermaen,
Seght tis achterghelaten deur reden:
Brabant prijst sulcx, maer veel andere steden
En oock landen en ghebruycken dat niet.
Isser nv enich dicht niet wel ghesneden
Of iet anders deur versamenis gheschiet,
Dit weet ick wel dat ghy niet scherp in en siet:
Maer andere weet ick sullen daer op spreken,
Die Linx ghesicht hebben vindense iet
(ia Argos ooghen) in eens anders ghebreken:
By mollen wordense te rechte gheleken
In eijghen ghebreck daer sy gheen quaet in mercken
Den balck en siense in heur ooch niet steken:
Maer die splinter wel in huer broeders wercken.
Nu liefde lydt sulcx: Godt wil hun stercken
Dat sy dit tienmael beter moghen maken,
En sijnse meesters, dincken sy ware clercken:
Doen syt: voorwaer ander luden saken
En sal haer vonnis soo haestich niet laken,
Maer sy sullen houden in hun ghedacht
Die haestich vonnist, wort vermetel gheacht.




{==11==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vooreden Iesu Syrach op sijn boeck.

VEle ende groote lieden hebben ons de wysheyt (wt de wet, propheten, ende anderen die de selfde nagheuolght hebben) condich ghemaect: daer van moetmen Israel billich louen, om haerder wysheyt ende leeren wille.
Daerom sullen de ghene, diese hebben ende lesen, niet alleene wijs daer wt worden, maer oock den anderen dienen met leeren ende schryuen. Mijn groot-vader Jesus na dien hy hem sonderlinge beulijtichde te lesen de wet, de propheten, ende meer andere boecken, die ons van onsen vaderen ghelaten sijn, ende hem wel daer in gheoeffent hadde, nam hy voor oock yets-wat te schryuen van wysheyt ende goede zeden, op dat de ghene die gheerne leeren ende cloeck worden wouden, des te verstandigher ende gheschickter vverden om een goet leuen te leyden. Daerom bidde ick u, ghy willet vriendelijck aen-nemen, ende met vlyte lesen, ende ons te goede houden of wy soo wel niet spreken 
{==12==} {>>pagina-aanduiding<<}

en konnen als de groote beroemde oratoren: VVant wat inder Hebreeuscher spraken gheschreuen is, dat en luyt soo wel niet, wanneermen het  in een ander sprake bringht. Niet alleene dit mijn boeck, maer oock des wets, der Propheten, ende meer andere boecken, luyden gansch veel anders, wanneer sy in haer sprake ghesproken worden.
Als ick nv in Egypten quam inden achtendertichsten Jare, ten tijde des Conincx Ptolomei Euergetis, ende alle sijn leefdaghe daer in bleef, kreech ick tyt om veel goets dincx te lesen, ende te schryuen: daerom sach ick het voor goet ende noodich aen dat ick den vlyt ende moeyte daer-op wende, ende dit boeck ouersettede.
Ende de wyle dat ick den tyt hadde, arbeyde ick ende wende vlyt aen, dat ick dit boeck wt-maeckte, ende aen den dach brachte, op dat oock de vrende, die leeren willen, hun tot dien seden wennen, op dat sy na de wet des Heeren leuen moghen.
Eynde der vooreden Iesu Syrach. 




{==13==} {>>pagina-aanduiding<<}

I. CAP.

 Inhoudt van het I. Cap. Ecclesiastici.

Godt is des wijsheyt eenighe fonteyne
Bemindtse: haer leeringhen aen de siel treffen
Gods woordt is der godlooser grouwel ghemeyne
Vreest Godt, ende wilt v seluen niet verheffen.
    
       
Het I. Liedeken, opde vvijse vanden xiii. Psalm. Een dvvaes die etc.Van vvysheyt.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

VAn Godt cont alle wijshz goet// Die staet altijt in Gheestelick-Alle vvysheyt is van Godt. 
sijn ghemoet// wie telt met 1. Re. 3. a ende int. 14. cJob 28. b1. Co. 1. a 
recht behaghen// De druppen des regens en 
tsant der vloet// Des tijts seer langhe daghen. 
 
Wie heeft des hemels hoocheyt ront, 
Het aertrijck breedt oft den afgront 
Met sijnder handt ghemeten? 
Godts wijsheyt voor alle dinghen stont 
Wie siet al haer secreten? Gods vvysheyt stont voor al. 
 
De wijsheyt was voor al bereyt Ro. 11. d 
En des verstants voorsichticheyt Eza. 40. a 
was eeuwich int ontspringhen 1. Co. 2. b 
Des wijsheyts fonteyn wordt Gods woort gheseyt Gods vvoort is de fonteyne der vvysheyt. 
Wiens wet tot Godt can bringhen. 
 
Wie is ontdect de wortel soet 

{==14==} {>>pagina-aanduiding<<}

Des wijsheyts met haer cloeckheyt vroet 
Haer leeringh oock onschuldich? 
Wie kent doch den wech, en den rechten voet 
Haers gancx seer menichvuldich? 
 
De Coninck vol almachticheyt, 
Gen. 1. a Een schepper met eendrachticheyt 
Gen. 27. a Verschrickelijck int wesen 
Lester 2. a Sit op sijnen troon in warachticheyt, 
Regeert als Heer ghepresen. 
 
Eza. 6. a ende 66. 
1. Re. 22. b Dees eenich alderhoochste Godt 
2. Para. 6. c Schiep met sijns heylich Gheests ghebodt 
Dees wijsheyt reyn vol trouwen, 
Hy teltse en matse int hemelsche slot 
Doen ghingh hy die aenschouwen. 
 
Syr. 23. c ende 29. c	 Hy stortse op sijn wercken al 
Op alle vleesch int aertsche dal  
Dan. 2. c Die sijn goetheyt versinnen, 
Oock schinckt hyse rechtelijck groot en smal 
Die hem met herten beminnen. 



  
Het II. Liedeken vvt den selfden cap. opde vvijse vanden 105. Psalm.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Godts vreese. DE vreese Gods is eer en vreucht// Der  
Gheestelyck 
VVat Gods vreese is ende vverck.blijschappen oprechte croon} 
Den Heer te vreesen thert verheucht// En 
geeft veel vrolijckheyts te loon }lang doet hier leuen dese  
Prouer. 14. ende 16. c deucht// wel den Godt vreesende persoon// T eynde sijndre  

{==15==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
weghen// Dat crijcht hier Gods segen// Sijn doot al grijs// 
Gheniet oock Gods ghenade der sielen spijs// Godts 
Liefde is van rade// Eerlijck en wijs. 
 
Godts vreese is des wijsheyts beghin Godes vreese beghin der vvysheyt. 
Met den gheloouighen ghebaert, 
Hy gaet oock met den vercoren in, 
De rechtdoender kendt sijnen aert, Psal. 111 a 
Deucht, kennisse is sijn ghewin. Pro. 1. a ende 9. 
Daer deur hy thert oprecht bewaert, 
Tmaeckt hem groot verblijdenJob. 18. ende 19. b 
Vreucht tot allen tijden, 
Van druck sy vrijdt. 
Al die den Heere vreesen 
Niet quaets bestrijdt, 
Met troost sullense wesenSyr. 14. b 
Ghebenedijdt. 
 
Des heeren vrees is wijsheyt volmaeckt, Gods vreese is volmaecte vvysheyt. 
Ende vervult met ouervloet 
Deur haer de scheure van laste craeckt, 
Al thuys werdt vol met lustich goet, 1. Re. 3. b 
Die dese wijsheyts croon ghenaecktSap. 7. b 
Heeft vrede, en swelvaerts vruchten soet. 
Dees sach hy int tellen 
Beyde sijn ghesellen 
Gods gauen eel, 
De kennisse voorsichtich 
Werdt wijsheyt deel: 
Die hem aenhanght seet stichtich 
Verhoocht hy heel. 

{==16==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gods vrees is swijsheyts wortel fijn 
Langh leuen sijn haer tacken breet, 
Tsverstants goeden inder wijsheyt sijn 
Dat goddelijcke saken weet 
Maer wijsheyt is den sondaers pijn 
Verfoeingh en verdrietich leet 
Sondt wert wtghedreuen 
Door Gods vrees niet beuen: 
Maer die dees derft 
Sondicht tot in sijn outheyt: 
Gheen deucht hy erft 
Om dat deur gramme stoutheyt 
Sijn ziele sterft. 



  
Het III. Liedeken vvt den selfden cap. opde vvijse,

Het vvaren tvvee ghespeelkens.
	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van lydtsaemheyt. 
DE lijdtsaem sal gduldelijck// Tot 
Stichtelick. 
Lydsaemheyt baert namaels vreucht. 
sijnder tijt hier verdraghen// En namaels menich- 
vuldelijck// Blyschap tot loon beiaghen. 
 
Een goede wyl berght hy sijn woort 
Voor veel van sijnen ghesellen 
Gods vvoort is der godlooser grouvvel Veel luyder lippen sullen voort 
Sijn sin eerlijck vertellen. 
 
Ezai. 10. b 	Verstant en onderwysinghe 
Je. 11. c Can wysheyt fijn verclaren 
Amos. 2. a ende 7. b Maer Godts dienst is misprysinghe 
Voor alle den sondaren. 

{==17==} {>>pagina-aanduiding<<}

Begheer-dy soon de wysheyt reyn 
Doet reyn in alle v leuen, 
Godts goetheyt sal v die certeyn 
Ghenadelijcken gheuen. 
 
Want wysheyts leer vol spoedicheyt Asa. 11. c 
Vreest Godt tot allen daghen, 1. Co. 12. a 
Aen trou, gheloof, en saechmoedicheyt Job 28. c 
Heeft Godt een wel behaghen. 
 
Veracht oock niet versmadelijck 
Des Heeren vreese wt smerten, 
Ghenaeckt hem niet onberadelijck 
Met dubbelheyt van herten. 
 
Noch weest gheen listich hipocryt Schuyt gheueystheyt. 
Schoon in des volcx aenschouwen, 
V tongh en spreeck tot gheender tijt Je. 5. a 
Dat arghert oft mach rouwen. Je. 11. a 
 
Siet dat ghy hier in niet en mist Lu. 21. c 
En schent v ziele met vlecken, Act. 5. a 
De Heer die daer ziet alle list Godt ontdect het verborghen. 
Sal t'verborghen ondecken. 
 
Dat hy v niet met schandt en blaemt 
By sijn ghemeijnte verspauwe, Joan. 5. c 
Om dat ghy booslijck tot hem quaemt Luc. 12. c 
Met herten vol van ontrouwe. Act. 5. a 



  

{==18==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het II. Cap.

Aenvechtinghe, droeffenis, staen te lijden
Verduldelijck: wijsheyt is te prysen,
De vreese des Heeren set niet besijden
Bemint de leere, ende t'onderwijsen.
 
Het IIII. Liedeken opde vvijse, VVanneer ick vvas in teghenspoet. Psalm.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van lijdtsaemheyt. 
Leerlijck. SOon als ghy tot Gods dienste gaet// In 
Mat. 14. a. 
2. Tim. 3. a 
sijn gherechtichz en vreese staet// V siele wilt altijt 
Lydt aenuechtinghe verduldelijck. 
berey den// Tot aenuechtinghe vroech en laet// 
1. Pet. 4. b. 
Syr. 6. b ende 29. 
Wat Godt gheeft wilt willich verbeyden. 
 
U hert druckt neder ende lyt, 
V ooren neyghet, ontfanght sijn woordt altyt, 
Op Sheeren onderhoudt wilt passen 
Op dat v leuen met proffyt 
In dat wterste mach wassen. 
 
Al dat v hier wort toegheschickt 
Sap. 3. a Ontfanghet al: [v hert sy niet verstickt] 
Prou. 17. a Ghedoocht oock sulcx al isset smerte 
Hebt lydtsaemheyt, blyft onuerschrickt 
In een goet vernedert herte. 

{==19==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ghelijck int vier hier wert gheproeft Deut. 8. ende 13 
Gout ende siluer alsmen sulcx behoeft, 
Proeft Godt behagelijcke menschen Godt is en proeuer der herten. 
In het forneijs [t'welck t'vleysch bedroeft] 
Der vernederinghe nut om wenschen.  
 
2. Pa. 32. d 
Ghelooft in Godt den Heere groot Psal. 66. b 
En hy sal v ontfanghen inder noot 
[want sijn ghenade staet doch open:] Stelt al v hoop in Godt alleene. 
Recht uwen wech, en tot der doot 
Wilt hier altijt in hem hopen. 



  
Het V. Liedeken opde vvijse, Israelsche kinderen &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Godts vreese. 
Geestel. k. 
 
GHy die Godt vreest// Verbz hier sijn ghenade//Psal. 37a 
Para. 20. c 
In hem doch meest// Gelooft ghy cryght weldade, 
Wijckt van hem niet// Soo gheschiet v gheenen val// 
Weet dat v loon// Hier niet ydel wesen sal// 
vreest den Heere al// Hoopt in sijn barmhertichz// Lust 
sal sy hier stichten// ende v verlichten// Hebt 
Godt dan lief, ende vreest sijn maiesteyt. 

{==20==} {>>pagina-aanduiding<<}

Psal. 31. a ende 71 a 	Sone aenschout// hier vry alle gheslachten 
En weet dat niemant ghebleuen is beschaemt, 
Exempel aen betrau ende oude vaderen. Die Godt betraut// en oock wt al sijn crachten 
Hier in hem hoopt ghelijck dat seer wel betaemt. 
Wie wert oyt gheblaemt, en verlaten onghepaeyt? 
Oft wie riep hem ane met trouwen vermane 
Die hy op aerden hier gantschelijck versmaeyt? 
 
Barmherticheyt. 	Want in dit stuck// wort onse God beuonden 
Seer goedertieren, barmhertich in verdriet. 
Psal. 37. 11. ende  25 In tyt van druck// vergheeft hy hier de sonden 
En oock beschermende hy hem minlijck biet 
1. Reg. 17. a Soo wie tot hem vliet// die wort van hier vercloeckt. 
Godt en siet ons boosheyt niet aen, isser recht geloof ende berou. Hy is een ontfermer// ende oock beschermer 
Hier voor den ghenen die hem in waerheyt soeckt. 
 
Wee oock voorwaer// die dobbelherte draghen 
Sondighe lippen en een quaet doende hant, 
En den sonder// die hier na sijn behaghen 
Schuyt alle dobbelheyt. Ingaet twee weghen, en ombehoorlijck lant. 
Wee hem wiens verstant// in Godt hier niet en ghelooft, 
1. Reg 18. c ende 21. Hier duer sal ghebueren// dat hy na sal trueren 
En van bescherminghe hier oock sijn berooft. 
 
Hebt medelyden met uvven naesten	 Wee oock den knecht// die hier het medelyden 
Heel heeft verloren en dat seer cleijne acht, 
Die den wech recht// verlaet en treet besyden 
En cromme weghen, meer hout in sijn ghedacht 
Als Godts groote macht// hem versoeckt wat wil hy doen 
Syt dan hier gheneghen// tot des Heeren weghen 
[Gheensins daer teghen te segghen weest niet coen.] 
 
Jo. 14. 15. ende 21.	 Die hier den Heere// vreesen en beminnen 
Godt vreesende geloouen Godts vvoorden. In sijne woorden sy meest gheloouich sijn, 
Tot sijnder eere// sullense beginnen 
Hier te ondersoecken, dat hem behaecht seer fijn 
En op elck termijn// volghende hier sijne wet, 
Rom. 12. b ende 10. Dies sy maken reijne// hert en siel ghemeijne 
Want seer ootmoedich [soo sijnse int ghebet.] 
 
2. Reg. 19. b	 Al haer bestier// dat soeckt hier Godts gheboden 
Sap. 24. bLydtsamich wordt, dit woordt dickmael dan verclaert 
Susa. 23. c 

{==21==} {>>pagina-aanduiding<<}

Beter ist hier// al in Godts hant gheuloden Godt kendt en bevvaert de syne. 
Dan in de handen van menschen, boys van aert 
De Heer die bewaert// hier de sijn ghestadich// wis Gods genade is alsoo groot als hy selue is. 
Al sit hy seer hooghe// hy heeftse in d'ooghe 
Want hy de sijne altyt ghenadich// is.  



  
Inhoudt van het III. Cap.

De ieucht sal eeren vader ende moedere,
Des werelts hoocheyt die salmen vlieden,
Vermetelheyt bewijst den mensch onvroedere,
Thoont liefd, wilt d'arme aelmoessen bieden.
 
Het VI. Liedt opde vvijse van Helas amy, oft Ick en begheere gheen troost.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Verclaringe des vierden ghebodts. 
DE kinderen vander wijsheyt// Sijnder Leerlyck. 
gherechtigher vergaringhe} 
Haer oeffenis waer in prijs leyt// Dat is Exod. 20. b 
Deu. 5. bEph. 6. a. 
ghehoorsaemheyts bewaringhe } En openbaringhe// der 
liefden vast sy hier oyt betrouden// Mijn kinde- Ghehoorsaemheyt. 
ren hoort de verclaringhe// ws vaders  
en ghy wort behouden.  

{==22==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vader ende moeder salmen eeren. 	De Heere wilt dat de vadere 
Van sijnen kinderen worde gheeert, 
En t'smoeders oordeel te gadere 
Versoeckt hy aen kinderen [ongheleert] 
Die tsvaders eer vermeert 
Sullen sijn sonden, hier worden verheuen: 
En die hem tot sijn moeders eere keert 
Vergaert hier schatten in dit leuen. 
 
Sijn kinderen sullen worden verblyt, 
Exod. 20. b Van sijn ghebet werdt hy verhoort, 
Deut. 5. b. Hy sal hier leuen een langhe tijt, 
Is hy ghehoorsaem, Godt helpt hem voort: 
De Godt vreesende eert sijn ouders. Die Godt vreest en sijn woort 
Die eert sijn ouders, met woorden ende wercken, 
Op dat van hem mach werden bespoort 
Een goeden wensch, gunst tot sijn verstercken. 
 
Luc. 2.	 Verhuecht v niet inden lachter 
Exod. 20.b Van uwen vader [grijs en out] 
Deut. 5. b. Oneer ist, syt ghy sijn verachter, 
Mat. 15. a Ende v schande wert menich sout, 
Mar. 7. b Tskints vrees dat Godt betrout 
Ephe. 6. a Is tsvaders eere [van costelijcken pande] 
Gen. 27. c 29. a En oock een vader die men aenschaut 
Deut. 33. aLe. 11.  Sonder eere is des kints schande. 
 
Bedroeft v ouders niet. 	Kint neemt doch uws vaders outheyt waer, 
En in sijn leuen bedroeft hem niet, 
Ontgaet hem tverstant, soo hebt daer 
Job. 14. b Met medelyden: als ghyt aensiet 
Verachtse niet om huer cranheyt. Tgheen dat aen hun gheschiet 
Blyft onuergheten, van uwen Godt seer selden 
En als v hier sal ghebreken iet 
Soo salt v Godt verghelden. 
 
Godt verghelt na den ouders gheschiet. 	U sal hier alle goet ghebueren, 
Hoe wel ghy oock een sondaer syt: 
Vus wort ghedacht als ghy sult trueren 
In noot: en ghy gaet sonden quyt. 
Deut. 27. b Sy sullen smelten ghelijck hier subyt 
Verlaet ghy v ouders, Godt veruloeckt v. Den sneeu doet, als hem de son versoeckt: 
Maer wie sijn ouders verlaet door nijt, 
Sal vanden Heere werden veruloeckt. 



  

{==23==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het VII. Lideken vvt den selfden Ca. op de vvyse: Een out grysaert: oft, Ick heb de vveerelt seer bemint.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

MYn kindt v wercken doch begint// in alle sachmoe-Kints oudervvysinghe. 
dighe zeden} 
En ghy sult worden hier bemint// seer bouen ande-Leerlijck.Soeckt alle vernederinghe. 
re deur reden} Hoe dat ghy meerder sijt hier beneden//Rom. 12. bPhilip. 2. 
v verneert na mijn ghebodt// Ende ghy vint ghe- 
nade sijt te vreden// By uwen schepper Heer ende Godt. 
 
De groote mach behoort den Heer Jud. 13. a 
Ende men eert hem met ootmoede Sap. 17. c 
En soeckt gheen hoogher dinghen meer Prou. 28. c 
Dan ghy en sijt van swacken bloede: Rom. 12. a 
Maer gedinckt altijts hier doch het goede, Deut. 4. a 
En Godts gheboden dickmael leest, Syt niet te nuesvvys in Godts vvonder-vvercken ende verborghentheyt 
Oock curieus al om te sijn heel vroede 
Al van Godts werck, niet te seer en weest. 
 
U is niet nootlijck die laech woont 
Dat v ooch sie verborghen dinghen 
Want veel is v al hier ghetoont 
Dat bouen het verstant can dringhen, Veel isser bouen tsmenschen verstant. 
Het stout vermeten hier sonderlinghen, 
Heefter veel vertreden: want  
Het cost haer heel onder de voeten bringhen, Vermetelheyt. 
Het hiel in ydelheyt haer verstant. 

{==24==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die t'peryckel bemint, vergaet daer inne.	 Een herte twelck hertneckich leeft 
Salt qualijck gaen hier op het leste, 
En die t'perikel lief heeft 
Vergaet daer in [wacht v tis t'beste] 
Ju. 13. a Een herte welck met dandere reste 
2. Re. 19. b Hier twee weghen ingaen sal, 
Macha. 9. a Heel sijnen voortgangh streckt tot quaet gheweste 
T'bringht oock cromhertighe inden val. 
 
Een schalck hert wert in smert beswaert 
Maer de godloose t'allen tijden 
Vergaert d'een sondt op de ander niet. D'een sond op dander hier vergaert, 
Houaerdigheyt set ghy besijden: 
want dat gheplant is met sulcken strijden 
Daer de sond in is ghestroijt 
Sal inden mensche sonder eenich myden 
Altyt hier worden wtgheroijt. 
 
Dat hert des wysen sal verstaen 
D'oprechte versmaet gheen vvysheyt. Seer hooghe reden bouen maten,  
Een goede oore sal t'vermaen 
Van wysheyt niet te hooren laten. 
Het wyse hert en sal niet aenuaten 
Hier de sonden in dit perck, 
Maer het sal hier voortgaen tot sijnder baten 
Altijt in het gherechtighe werck. 
 
Aelmisse.	 Ghelijck dat water bluscht het vier 
Da. 4. c Soo leschet aelmisse de sonden, 
To. 4. a De Heer is daer aenschouwer hier 
Psal. 41. a Al die daer danckbaerheyt vermonden: 
Ma. 5. a Hy ghedinckt huer oock tot allen stonden 
Godt is den danckbaren ghedachtich Inden tijt des ongheuals, 
Oock een vast herte wort van huer gheuonden 
Want Godt die is haer hulper in als. 



  

{==25==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het IIII. Cap.

Ontrect geen aelmis, bedroeft niet die in druck,, is
Bemint de wysheyt, ende ontfermt de weesen.
Neemt den tydt waer, gerechticheyt een groot stuck,, is
Bedwinght v tonge, hout waerheyt, wilt Godt vreesen.
 
Het VII. Liedt op de vvijse, Nu vreucht v allen Christen ghemeyn.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vanden aermen. 
Deuchdelyc 
MYn kindt bmindt noch ontrect// De aelmisse d' Syt den aermen behulpelijck, ende ontrect haer niet. 
armen niet} 
V oogen oock nz en bedect// Voor des behoefti 
ghen verdriet} Als ghy den hongherigen siet// Den mond Deut. 1. b. aMath. 23. cSyr. 14. b.To. 4. aJo. 3. b 
geen spijtichz ontdect// Verwijt hen oock sijn ghebreck niet. Bedruct den belasten niet.Tob. 4. a 
 
Siet dat ghy t'hert niet meer bedroeftVVent v hooft vande schamele niet. 
Des gheenre die daer is in last 
Den ghenen diet hier wel behoeft. 
Ontreckt gheen gauen, maer staet vast 
Op des benauden bede past, Godt hoort der claghender ghebeden. 
V ooch van hem te weijnden wacht, 
Syt gheen oorsaeck van sijnder clacht. 
 
U 'ghebet van hem die cloecklijck spreeckt  
En bitterheyt der sielen lyt Syt ghemeetsaem. 
Die hem schiep nummermeer versteeckt,  
Daerom soeckt des armen proffyt Ondervvorpt v der iustitien. 
Hoe dat ghyt maeckt ghemeetsaem syt, 
Teghens t'recht syt stuers noch verdooft, 
Voor d'ouricheyt soo buyght v hooft. Eert d'ouricheyt. 

{==26==} {>>pagina-aanduiding<<}

Des rechters roep. 	U oore den armen neyght 
Sonder droefheyt betaelt v schult, 
Saechmoedicheyt. Antwoordt hem vreedtlijck, niet en dreyght, 
Saechtmoedich alle dingh veruult, 
Gen. 14. b Verlost die ghy sien lijden sult, 
Exod. 2. b Onrecht deur hoochmoet: staetse by, 
Eza. 1. b V siele niet cleijnmoedich sy. 
 
Esdr.1. c 	Oordeelt ghy, den weesen ontfermt, 
Eza. 17. b Ghelijck een vader sijn kint doet, 
Ontfermt vveduvven ende vveesen. De moeder als huer man beschermt: 
Soo sult ghy sijn als een soon goet 
Al vanden hoochsten Heere soet 
En van hem werden meer bemint 
Dan eenich moeder doet haer kint. 



  
Het IX. Liedeken vvt den selfden Cap. op de vvijse: Ick hadt een ghestadich.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vrucht der vvysheyt. 
DE wijshz altijt ond'hout// Haer kinderen gemein 
Stichtelijck Sy ingeeftet haer menichfout// het leuen groot  en clein 
En sy ontfanght certeyn// Al die heur hier u cloec- 
ken// ende den wech des Heeren soecken// die recht is ende reyn. 
 
Wie haer bemint, soeckt leuen: 
Want die in huer hier waeckt, 
Vvijsheyt bringht leuen ende eere. Die salse vrede gheuen: 
Heur omhelsen soet smaeckt 
Die haer crijght hier gheraeckt 
Aen leuen ende eere. 
Want daer sy is, de Heere 
Den man gheluckich maeckt. 

{==27==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die haer oock dienst bewysen, 
Sullen met dienste claer 
De heylighen hier spijsen. 
Niet en valt heur te swaer 
Die haer bemint voorwaer, 
Bemint oock Godt almachtich, Syr. 1. b. 10 ende 14. c 
Sijn oordeel is waerachtich 
Vast betrout hy deur haer. Prouer. 3. c 
 
Ghelooft hy deur t'verstijuen 
Des gheests: wijsheyt hy erft, 
T'gheslacht van hem sal blijuen 
Niet lichtelijck t'bederft, 
Valt hy, noch niet en sterft, 
Sijn siele diemen [hoort stenen] 
Als wijsheyt treet voor henen 
Die ghenade verwerft 
 
De vreese, prouingh, ende anxt, VVijsheyt proeft den man. 
Sal sy op bringhen snel, 
Sy proeft den man [al op het lanxt] 
In Godts leer en beuel: 
En sijn ghedacht oock wel, Job. 1. b 
Op dat hy huer betrouwe To. 2. a. 
Op trechte padt hier bouwe, Prouer. 3. b 
Troost sy hem in ghequel. 
 
Sy sal hem oock vergaren 
Kennisse tot een schat, 
En t'verstandt openbaren 
Dat gherechticheyt vat: 
Maer doolt hy van den pat, 
Soo sal sy hem verlaten 
Vallende opder straten 
Int t'sviants handen plat. 



  
Het X. Liedeken vvt den selfden Cap. op de vvijse: Tyrannich vverck, &c. ghelyck een hert.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vanden tijt ende andere leeren. 
NEemt den tijdt waer, mijn kint tquaet wilt schouwen Stichtelijck. 
Tgaet v siel aen, wilt daer niet in stouwen. 

{==28==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Schaent v de vvaerheyt niet. en schaemt v te segghen hier de waerheyt niet// 
want deur dese beschaemtheyt sonde gheschiet// 
Een ander beschaemtheyt men oock noch siet// die glori biet// 
Ende ghenade can bringhen// Laet v de 
Liefde daer toe doch dwinghen. 
 
Syt gheen aensiender der persoonen	 	Wilt niet aensien eenighe persoonen, 
Op dat ghy niet en coemt in spotters ghetal, 
En schaemt v niet als v hier sal toonen 
V naeste sijn ongheluck ende misual: 
In snoots tijt verhout doch niet in dit dal, 
Den raet daert al 
Deur wert verbetert en niet vererght: 
Laet v licht lichten. V wijsheyt niet in haerder claerheyt verberght. 
 
Aerde vaten proeftmen deurt geclanc den man aen syn reden. 		Want men bekent wijsheyt in de tonghe, 
Verstant, kennisse, leer, in t'verstandich woort 
En vasticheyt in oude ionghe 
Van welcken gherechticheyt wort gheorboort, 
In gheender manieren en stoot doch niet voort 
Dat werdt versmoort 
Verdonckert de vvaerheyt niet. Het woordt der waerheyt bequaeme 
Op dat v de lueghen niet beschame. 
 
En schaemt v niet, kent daer ghy in dwaelde, 
Onderworpt v den mensch, niet om boose daet, 
Ende weet vrij dat hy oijt hier faelde 

{==29==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die den machtighen [oft sijn hooft teghen staet] Staet teghen v ouerhooft niet op. 
T'arbeyden teghen den blixem is quaet, 
Maer strijt aengaet 
Om der gherechticheyts wille 
Strijt ter doot toe om sulcken gheschille. Stryt voor de gerechticheyt. 
 
U vianden sal Godt dan verwinnen 
Maer syt niet haestich ter tongh noch slap in werck, Syt niet haestich ter tonghe. 
En wilt niet sijn t'uwen huijse binnen 
Ghelijck een leeu grimmende is in sijn perck, 
Verdruckt v boden niet al sijt ghy sterck Verdruct v boden niet. 
Neemt hier op merck, 
Steeckt v hant niet wt om gauen 
Sluytse oock niet om iemant te lauen. Syt van passe milt. 



  
Inhoudt van het V. Cap.

Ongherechtighen rijckdom, wilt niet begheeren.
Staet niet op v sterckte, noch quaet clap en saeijt.
T'sondighen op Godts ghenade can deeren.
Bewaert v tonghe, met alle winden niet  waeijt.
 
Het XI. Liedt, opde vvijse: Myn Godt vvaer sal ick henen gaen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Schoone 'leeren. 
Vvaerchouvvelyck. 
KIndt wilt niet staen noch vast cleuen// 
Seght oock niet ick sal langh leuen// Ryckdom en gevvelt helpt niet teghen Godt. 
Aen onrecht schat, maer wilt dat laken//} 
Want t'vordert niet in tijt der wraken// } Begheerlijc- 
Luc. 12. bPsal. 49. b ende 52. a 
ke saken// en volcht niet na// Niemandt oock te  

{==30==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Staet op v sterckheyt niet. seer op sijn sterchz sta// seght nz wie mach my hier 
Godt en laet gheen sonde onghestraft. onder hem maken.  
 
Eza. 28. b 	Want wrekende wreekt de Heere, 
Roma. 13. b Laet v de boosheyt niet becueren, 
Deut. 32. d Seght niet ick sondighe seere 
En wat sachmen my droefs ghebueren, 
Langh borghen en is niet quijt gheschouvven. Die v can verschueren// heeft groot ghewelt, 
Al is hy oock lydtsaem eer hy verghelt 
Wilt daerom hier na de boosheyt niet spueren. 
 
Al is v sonde onghecastyt 
Hoopt daerom niet hier sondt op sonde, 
Sondicht op Gods barmerticheyt niet. Seght niet sulcx Godts ghenade vryt, 
Want sy is seer diep van gronde, 
Hy ontfermt int ronde// sijn t straft staet stil 
Ick sondighe oock hoe dat ick wil, 
Syr. 21. a Ick en mach vergaen tot gheenen stonde. 
 
Syr. 16. b 	Godt can seer haest toornich werden 
Is Godt ghenadich, hy is oock rechtueerdich. Hoe wel hy oock seer is ghenadich, 
Hy straft [die int quaet volherden] 
Daeromme sijt ghy sulcx versmadich 
En keert v goet dadich// traecht noch vertreckt 
Van daghe te daghe, twelckt meer beuleckt, 
Johel 2. b Want als Godts gramschap schielijck coemt, sy is schadich. 
 
Vvaeyt niet met alle vvinden. 		Waeyt oock niet met alle winden, 
Ende gaet niet in alle weghen, 
Mat. 11. a Want alsoo salmen hier vinden 
Ephes. 4. b Den sondaer die hier is gheneghen 
Syt volstadich in vvoort ende vverck. Tot dubbelheyts pleghen// [seer groote last] 
Daeromme staet op Godts paden vast 
En blyft by v woordt, laet lueghen versweghen. 

{==31==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het woordt des vreedts recht waerachtich 
Dat volght doch na, hoort dat saechmoedich 
Op dat t'verstant sij ghedachtich Ja. 1. b 
Antwoordt te gheuen oueruloedich Proue. 16. c 
Wijsheyt, doch voorspoedich, recht antwoordt gheeft 
En duer snel ghehoor men veel beseeft, Soet antvvoort breect gramschap. 
Oock goede traech antwoord [werckt niet bloedich.] 
 
Hebt ghy verstant, sticht v naesten, 
Maer sijt ghy onwijs plomp van seden 
Stopt uwen mont, wilt niet haesten 
Schielijck v oordeel te verbreden, Gheeft niet te schielyck oordeel. 
Op dat ghy deur reden// hier niet en wort 
Gheuanghen in dwaesheyt die ghy wt stort, 
En van v beschaemtheyt sy gheleden. 
 
Wort lof tuyter noch pluymstrijker, 
Maeckt dat u tongh v niet beschame 
Vuer den dief en ruynwijker Psalm. 15. a 
En de twee-tongighe hanght blame, 
Het bringht quade fame, twerckt oock haet, Schuyt oorblasers ende pluym-strykers. 
Flatteerdes sijn bouen al seer quaet 
En acht dit niet slecht, soo leeft ghy bequame. 



  

{==32==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het VI. Cap.

Vertorent uwen vrient niet, geeft geen haestich oordeel
Bemint wijsheyt, keeret al int beste.
Voecht v by de goede, v naeckt voordeel
Vreest Godt, blijft by sijn woordt, tot op het leste.
 
Het XIJ. Liedt, op de vvijse: Daer ick my laetstmael ghingh etc. Een heerlijcke croon.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vrienden. 
Vvaerschouvvelyck. MEnsch laet v niet soo seer beweghen// 
Want vanden clappaert wort ghecreghen// 
Dit doen de splinter rechters, die in eens anders ooch een splinter sien, ende haren balck vergheten. Dat ghy op uwen vriendt verstoort// 
Smaet en lachter die hem toehoort// 
Laet v niet duncken voort// Dz ghy die cranc sijt van manier 
Straffen en voecht alle man niet. Een yegelijck meucht straffen hier// want alle man en betaemt niet een strafbaer woort. 
 
Op dat v lof hier niet verdwijne, 
En soo verderue uwe vreucht, 
En dat ghy als dan schijnt te sijne, 
Een dorre boom deur quaet gherucht 

{==33==} {>>pagina-aanduiding<<}

Spreect ghy sijnde beducht, 
Tschaet, ende het thoont v seer sot, 
Ghy wort ws vyants groote spot: 
Daeromme leert dat ghy haestich oordeel vlucht. 
 
Wederom die alle dinghen Hy is vvys ende vvel gheleert die alle dingh te besten keert. 
Al hier ten besten wt leyt, 
Veel vrienden sal hy hier voortbringhen 
Spreeckt ghy wel, goet men van v seyt, 
Hout v vriendelijck, bereyt 
Met alleman groot ende cleen 
Onder duysent betrout naeu een 
Dan vrient in noot, van dien niet en scheyt. Dienst baert veel vrienden. 
 
Sommich is vrient, deur t'groot ghenieten 
Maer inder noot hy v beswijckt, Van vrient inder noot. 
De sulcke can met schimp zeer heer schieten 
En vyantschap achter rugghe blijckt, Hout met alleman vrede soo verre alst moghelijck is. 
Sulck vrient sijn vrient wtstrijckt 
Al wist hy van v moort goet ront 
Hy seyde dat van v terstont 
T'ghekeurt seer dickmael, daerom van sulcke wijckt. 
 
Daer sijn sommighe tafel vrienden 
Die niet en blijuen inder noot Betrout niet te veel. 
Te wijl het wel ghingh sy schoon dienden, 
En toonden huer in huys seer groot: Van tafelvrienden. 
Maer coemt het drucx aenstoot, 
Soo staense teghen v seer vrij De  rijke heeft veel neuen. 
Nerghers en comen sy v by, 
Als dan soo openbaert huer vrientschap bloot. 
 
Onthout v doch van v vianden, Pro. 17. bSyr. 9. a 
Veur uwe vrienden v oock wacht, 
Een ghetrou vrient [in alle landen] Vrienden sijn niet om ghelt te coop. 
Als ghy hem vint veur een schat hem acht, 
Met ghelde noch met macht 
Noch met eenigherande waer 
Is t'coopen van dees vrienden swaer,  
Soo wanckelbaer is t'smenschen gheslacht. Een trou vrient troost int leuen. 
 
Een trouwe vrient is troost int leuen. 

{==34==} {>>pagina-aanduiding<<}

En die Godt vreest sulcken verwerft 
Want die daer vreest den Heer verheuen 
Wort van goe vrienden niet onterft, 
Selden hy dit hier derft 
Ghelijck hy self is goet en fijn 
So sal oock sijnen vrient hier sijn 
En hem bystaen tsij of hy leeft oft sterft. 



  
Het XIII. Liedeken vvt den selfden Cap. op de vvijse: Op v betrou ick Heere.

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    

 
Van vvysheyt te staen. 
Stichtelijck. Lief kint laet v doch hier leeren, de wijshz van uwer ieucht 
Soo wort ghy een man niz eeren, wijs ende gesticht in deucht 
Gaet als ghy meucht// tot haer als een die saeyt en ploecht 
Tren. 2. cSapi. 8. a Verwacht haer vruchten soet// die sy v crijghen doet// Dan 
Syr. 21. atot wat moeyten hier v voecht. 
 
Seer bitter sy hier den mensche wert 
Die roeckeloos en plomp blijft: 
Want sy is hem een proef-steen hert, 
Altijt hy haer verdrijft, 
Elck roemt en schrijft, 
Niet al sy in haer bloeyen, 
Pro. 1. a ende 2. a oock int 3. 4. 5. a Lief kindt mijn leer aenvaet, 
Veracht niet mijnen raet, 
Begheeft v voeten in haer boeyen.  

{==35==} {>>pagina-aanduiding<<}

V schouderen buyght bequamelijck Ma. 11. c 
Al onder haren bant, 
Treet oock haren wech lijdsamelijck, 
Spuert haer na aen elcken cant, Ecles. 21. a 
Ghy crijght verstant, 
Sy ciert v met heerlijcke cleeren, 
Stichtlyck wert v propoost, Verciersel vander vvysheyt. 
Aen haer soo hebt ghy troost, 
In vreuchden sal v leet verkeeren. 
 
Sy heeft een gulden croone, 
Een huys van purper ient, 
Trect aen dit cleet seer schoone Syr. 8. b 
En croon seer excellent, 
V tot haer went, 
Volght ghy haer, ghy sult werden wijs, 
En neemt ghy haer int hert 
Sy bevrijt v van smert, 
Oock wert ghy cloeck en vercrijght prijs. 
 
Weest seer gheerne byden ouden, 
En daer ghy wijse vint Syr. 8 
Daer wilt v dan oock by houden, Bemint Godts vvoorden 
Ende Gods woort bemint, 
Merct en versint 
Hoe dat des wijsheyts reden luyt: Voecht v by vernufte. 
Als ghy vernufte siet 
Tot sulcke altijt vliet, 
Gaet altijt met heur in ende uyt. 
 
Hebt oock hier in uwe ghedachten 
Gods wet, dees heel indrinct 
Opt woort vol van stercker crachten, Psal. 1. a 
Deurgaens altijt oock dinct, Josue. 1. a 
Godt dan beschinct 
V hert twelck hem in deucht gheneert, 
Volcomelijck ghy leeft 
En wijsheyt hy v gheeft 
Soo veel als ghy van hem begheert. 



  

{==36==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het VII. Cap.

In t'srechters ampt wilt v seluen niet indringhen, 
Maect geen oproer, leugen sy van v niet bedocht:
Bidt, twyfelt niet, weynich woorden wilt voortbringen
Leert de ieucht, van v sy een vroom wijf ghesocht.
 
Het XIIII. Liedeken, op de vvijse: Om een alderliefste myn, oft Myn siele ghebenedyt den Heere, Psal. 102.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van rechters recht en hoocheyt. 
Vvettelyck. 
Saeyt gheen onrecht. En doet geen quaet soo en geschiet// v wederomme geen quaet 
Hout v van onrecht als dan vliet, het ongeluc metter daet 
Gala. 6. a 
Jere. 4. a 
Ozee 10.b 
In d'ackers wilt niet saeyen// Daer onrecht 
hier inne wast// Soo sult ghy seuen vout niet 
maeyen// T'quaet twelckt de siel bringh in last. 
 
Staet ongheroepen na officien niet. Dringht v niet in het ampt voor Godt, 
En staet oock niet na ghewelt, 
Oft om te hebben groot ghebodt, 
En hooghe te sijn ghestelt, 
Ecclesi. 7. b Laet v niet duncken mede 
Dat ghy voor Godt sijt gheschiet, 
Seght oock niet ick heb wijshede, 
[Maer veel eer voor sulcx verschrict.] 

{==37==} {>>pagina-aanduiding<<}

Soect niet op dat ghy wert gheacht Soect niet hooch gheacht te sijn. 
Een rechter al hier te sijn, 
Ten sy dat ghy met uwe cracht 
D'onrecht cont breken fijn: 
Want onrecht machmen in allen 
Te rechte bringhen niet, 
En laet ghy trecht dan vallen 
Schade men dan op v siet. 
 
Recht gheen oproer aen inder stadt, Recht gheen oproer aen. 
Aenhanght oock niet alle man, 
Sulcx heeft oyt dubbel schult ghehadt 
Men wort ghestraft daer van, 
Dinct oock niet Godt sal aenmercken 
Mijn offer seer groot daer veur 
En nemen dat voor boose wercken, 
En daer mede ga ick deur. 
 
Wanneer ghy hier oock bidden sult, Bidt sonder tvvijfelen. 
En twijfelt niet aent ghebet, 
Oock hier den aermen toch vervult 
Met spijs, ende hem dranck voorset, Ja. 1. a. 
Bespot niet den bedroefden: Ma. 21. c 
Want daer is een die verneert Aelmis. 
En oock verhoocht: [diet daer proefden] Samu. 21. a 
Weten wat hy hier hanteert. Leughen. 
 
En dicht gheen leughen hier terstont Versiert terstont gheen lueghen. 
Teghen v broeder oft vrient, 
Tot lieghen went niet uwen mont: 
Want sulcx v tot schade dient, 
By oude sijt niet clapachtich, Ma. 6. a. 
En als ghy aenbidt den Heer, Ezai. 1. b 
Maect niet veel woorden, sijt neerslachtich, Biddende bruijct vveinich vvoorden. 
Maer spreect inder herten meer. 
 
Wordt v twerck suer, oft neringhe, 
Dit v niet verdrieten moet: 
Sulcx schiep Godt tot verteringhe, 
Vliet oock den hoop die quaet doet, Gene. 3. b 
Ghedinct dat straffe coemt bestormen, Eza. 66. c 
Daerom elck bidt ende waeck. Ju. 16. 

{==38==} {>>pagina-aanduiding<<}

Mar. 9. Want heet vier ende boose wormen 
Straf der godtlooser. Sijn oock der godtlooser wraeck. 



  
Het XV. Liedeken opde vvijse, Den lustelycken mey is, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vrienden, kinderleer, ende boden. 
Proffytelijck. Verworpt v vrienden nz om goet oft cleyn ghekijf// 
Scheyt v nz van een vroom en vernuftich wijf// 
Syr. 9. b 
Pro. 18. ende 31. 
Om cleijn proffijt vervvorpt gheen groote vrienden. Noch den ghetrouwen broeder om het gout// 
Edelder dan ghesteenten die hier hout// 
Leui. 19. b 
Syr. 33. d ende 34. c En eenen knecht die ghy betrout// die vlytich aerbeyt ende bout 
Bemint trou boden. En die vroom is hebt oock seer lief, en wilt hem maken vry deur goet gerief. 
 
Deu. 25. a 	Hebt ghy hier vee oft beesten neemtse waer, 
Behoutse sijnse bringhende profijt, 
Hebt ghy oock kinderen wiltse leeren: maer 
Hebt acht op v kinderen, besonder dochteren. Van ioncx buyght haren hals altijt: 
Heeft v Godt hier ghebenedijt 
Met dochteren, bewarende sijt 
Haer lijf dat niet en werd gheschent, 
Pro. 13. c ende 19. 23. b En siet wel toe dat ghyse niet verwent. 
 
 
Syr. 30. b 	Houdt ghy v dochter, tis een werck dat Godt behaecht: 
Maer gheeft haer eenen vernuften man: 
To. 7. b Hebt ghy een vrouw die ghy liefde draecht, 
Vrome vrouvve. Soo en wilt v niet scheyden daer van, 
En wiltse niet verstooten dan. 
Al ist dat hier haest veel doen can 

{==39==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een tonghe daer fenijn me minght, Ghelooft niet al datmen aenbringht. 
Ghelooft met al datmen v hier aen-bringht. 
 
V vader ende moeder van herten eert, 
En peyst wat v moeder gheleden heeft,  
Ghedinct dat v gheboorte tot smerten keert Eert v ouders. 
En wat daet hem daer voor van v aencleeft, 
Vreest den Godt die daer eeuwich leeft To. 4. a 
Desen glori ende eere gheeft Exo. 20. b 
Houdt oock sijn priesters in eeren Ephe. 6. a 
Die v Godts woordt recht leeren. Syr. 3. a 
 
Hebt lief den ghenen die v heeft ghemaect Ghedinct uvvs schepper van uvver ieucht 
En dat al wt uwer gantscher cracht 
Verlaet den dienaer niet die oprecht waect, 
De priesters set oock niet wt v ghedacht, 
Wilt haer doch gheuen met eendracht, Deu. 12. b 
Op dat sy van v doen gheen clacht, Leui. 2. a 
Sulcx is v doch beuolen, Mu. 18. a 
Weldaet en sal niet dolen. Vreest God.Eert de priesters. 
 
Doet v hantreyckinghe den ermen, 
Op dat v hier make Godts seyghen rijck, Deylt den aemen. 
Ende v weldaet al deur d'ontfermen 
Seer aenghename voor den Heere blijck, Syr. 12. a 
V gunste oock niet en beswijck Gal. 6. b 
Al aen den dooden: [doet ghelijck]To. 7. b 
Die weent laet troost ghebueren, 4. Esdre 2. c 
Met truerighe wilt trueren. Tobi. 1. c 
 
Laet niet v vallen oock gheen swaerheyt hier Vveent metden vveenenden. 
Dat ghy besoect die daer sieck sijn,  
Twordt v gheloont met eeuwigher claerheyt fier Besoect de crancke: laet niemant onghetroost. 
Van hem die daer verlost wt alder pijn,  
Sijn cracht is groot, hy helpt seer fijn. 
Wat dat ghy doet op elck termijn, 
Daer in bedunct het eynde To. 1. c 
Op dat tquaet van v weynde.Ro. 12. b 
Job 29. c 
Ma. 25. d 
Syr. 28. b 
Dinct om het eijnde. 



  

{==40==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het VIII. Cap.

Siet dat ghy met gheen gheweldighe en twist,
Vanden ghelde laet v niet beweghen,
Veracht gheen outheyt, schuyt arch ende list,
Valt v vyant syt tot gheen vreucht gheneghen.
 
Het XVI. Liedeken, opde vvijse, Hoort toe ghy menschen op des aerden.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

 
Van borghen ende leenen. 
Vvaerschouvvelijck. AL mz geweldige seer crachtich, en twist nz hebt ghy v stant 
Noch rijcke hier van goede machtich, so valt ghy nz in heur hant 
Ma. 5. c 
Syr. 28. b 
Syr. 31. a 
Ghelt bedriechter vele. want vele worter hier in dit landt// Bedroghen 
deur siluer ende gout// tbeweecht oock wel coningen vaillant// 
Daerom sy v twist nz menichfout, en draecht tot heuren viere geen hout. 
 
Scimpt met niemanden al synse al plomp. 	Schimpt hier niet tot gheenen stonden 
Met menschen plomp ende grof, 
Werpt hem niet voor sijn sonden 
Die hem betert: [wiet uws selfs hof] 
Gala. 6. a Dinct dat wy sijn slijck en stof, 
1. Co. 2. a En al te samen hier hebben schult, 
Veracht geen oude luden. Veracht gheen outheyt, singht Godt lof 
Dat hy v ghebeure, ghy dincken sult,  
Leui. 9. d En bidt dat sulcx in v wert vervult. 
1. Timo. 5. a 

{==41==} {>>pagina-aanduiding<<}

Verheucht v niet in vus vyants val. 	Al siet ghy uwen vyant steruen 
V daer toch niet inne verheucht, 
Want dat ghy hier wel dincken meucht: 1. Timo. 5. a 
Veracht niet wat daer oock deur deucht Hebre. 9. c 
Een wijsman spreect, onthouwet al, Syr. 6. d 
En volcht hier sijn woordt van uwer ieucht, Veracht gheen vvijsmans reden. 
Want van hem leertmen in dit dal, 
Hoemen elck antwoort gheuen sal. 
 
Dinct oock niet dat ghy hier sijt cloecker Exo. 12. c 
Dan u ouders die ghy eert, Deu. 4. a ende 21. b 
Want elck van hun was een versoecker, Psal. 78. a 
Waer deur sy hier hebben gheleert Prouer. 28. 
Tsgodloosen vier welck twist vermeert, Schuyt godt looser ende lasteraers gheselschap. 
Siet toe dat ghy hier niet op en blaest, 
Op dat hier v woordt niet werdt verkeert,  
Loopt niet by den lasteraer metter haest 
Die hier in sijn boos leuen raest. Leenen. 
 
Leent niet die hooch sijn opghetoghen, Syr. 29. c 
Want dat ghy leent sijt ghy quijt, Leent groote hansen niet lichtelijck. 
Wort gheen borgh bouen v vermoghen, 
En doet ghijt, soo dinckt altijt 
Dat ghy hier selfs de betaelder sijt,  
Alst coemt dat van gheuen valt gheschil, Borgh vvorden. 
Recht niet met den rechter om profijt, 
Want hy spreect tvonnis als hy wil, 
[Soect vrede, meucht ghy hier wesen stil.] 
 
Wandelt niet met den roeckeloosen, Met roeckeloose. 
Op dat ghy niet wordt ghebrocht 
In ongheluck al met den boosen Pro. 22. c 
Die aenrecht wat hy eerst bedocht, Eza. 3. a. 
En schade werdt dan op v versocht 
In dwaesheyt die hy niet en verborcht, 
Met toornighe sy gheen twist ghevrocht, 
Want om bloet verghieten sulck weynich sorght 
En hulploos hy v seer saen verworght. 
 
Al met den loofelijcke lieden Syr. 9. c ende 37. a 
En houdt doch hier gheenen raet, 

{==42==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want ghy sult sien, en tsal gheschieden 
Dat heur niet ter herten en gaet, 
Svvyght v secreten. En doet oock gheen verborghen daet 
Voor vremde, nuchteren oft deur dranck 
Niet wel v sulcx t'openbaren staet 
Aen alle man die somtijts sijn cranck: 
Want tvalt v dickwils cleynen danck. 



  
Inhoudt van het IX. Cap.

Syt niet ialours ende myt hoerderye,
Oude vrienden laet syn waerghenomen
Den godtloosen, en syn eer set op sye,
Ende houdt hier gheselschap met den vromen.
 
Het XVII. Liedeken, opde vvijse: Ick vvil my gaen verheughen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vrouvven. 
Vvaerschuvvelijc. Ouer een vrome vrouwe, wilt nz ialoers hier sijn } 
Want d'opsicht en wantrouwe, en werct nz soets maer pijn } tot geen termijn,  
Syr. 32. a geeft haer ooc macht te seere// op dat nz daer deur en wert v heere. 
 
Siet oock dat ghy v mijt 
Vermijt hoerderye. Van des boelerssen saet, 
Soo valt ghy niet subijt 
Al in heur stricken quaet, 
Pro. 2. b ende int 5. a Schuut vroech en laet 
De sanghersse met twiste, 
Op dat sy v niet vangh met haren liste. 
En siet niet na de maechden, 
Op dat ghy niet ontsteect: 
Gene. 6. a Hoeren die weynich vraechden 
Job 31. a Na eer, niet aen en spreect: 
Prou. 5. a Soo en onbreect 
V goet niet: vliet oock t'vloecken] 
Deursoect oock niet int stadt alle de hoecken. 

{==43==} {>>pagina-aanduiding<<}

Van schoonen vrouwen went Ma. 5. c 
Altijt hier v aensicht, Sa. 11. a 
T'ghedaente hueps en ient Ju. 10. b oock in 12. ende 13. a 
Verdwaest ende onsticht, 
Weest niet soo licht 
Dat ghy volght haer maniere: Vrouvven ghesicht onsteect. 
Want boosen lust, onsteect als twerck van viere. 
Sijt by gheens anders wijf, 
Want sulcx is hier strafbaer, 
Noch met vrolijck bedrijf, Ouerspel. 
Omhelst noch brast met haer, Exod. 20. 
Op dat ghy daer 
Niet aenhanght deur t'beminnen, Oude vrienden syn de beste. 
En dat sy hier alsoo verdwaes v sinnen. 
Hebt ghy een vrient verspiet 
Die out is, trouw, en goet, Prou. 27. b 
En gheeft hem ouer nier: Ecle. 6. b ende 7. c 
Want aen t'gheen dat ghy doet 
Sijt ghy niet vroet 
Wat dat ghy sult verweruen, 
Hy mocht sulcx sijn hy waer een schaedlijck deruen. 
Nieu vrient is nieuwen wijn, 
Die oudt sijnde wel smaect 
Des godtloosen fenijn, 
Die daer in eeren blaect 
Altijt hier laect Judi. 9. a 
Hem, en sijn valsche temen, Sa. 15. b 
Want ghy weet niet wat eynde hy sal nemen. Nieu vrient, nieuvven vvijn. 
Verborght v voor den ghenen 
Die macht te dooden heeft, 
Coemt ghy by hem, gaet henen, 
V niet te bloot  en gheeft, 
Op dat ghy leeft 
En niet en wordt begrepen: 
Want spies en sweerdt is voor v scherp gheslepen, 
Met alder neerstichede, 
V naesten kennen leert, 
Behoeft ghy hier raet mede, 
Soect en tot wijse keert, 
Gods lof vermeert, Syr. 37. b 
Bemint sijn woordt tis crachtich, Tobi.4. b 
Gheselschap houdt met den vromen eendrachtich. 



  

{==44==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het X. Cap.

Godt stelt ouricheyt, ende regeerders,
Wilt niet wreken, vliet alle ghiericheyt,
Schuyt alle hoochmoet, houdt v met de verneerders,
Vreest Godt, ende bemint syn woort met viericheyt
.
 
Het XVIII. Liedeken op de vvijse, Ick aerm schaep aen gheen groen, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Coninghen. 
Ouricheyt. 
Stichtelijck 
Tessa. 5. bPhi. 4. a1. Re. 3.  DAt werck altijt synen mee ster 
Pro. 29. prijst// Insghelijcx den handel goet// } 
Een oprecht en vrome vorst be- 
wijst// Die geen die recht oordeel doet, } Gelijck hy in 
als is vroet// soo sijn sijn officiers oock hier// want goeden 
raet gheeft borghers goet bestier. 
 
Een boos Coninck verderft sijn lant 	Een boos Coninck hier sijn lant verderft 
En sijn mueren vallen plat 
Als de gheweldighe cloecheyt erft, 
Dan soo ghedijt de stadt, 
Sa. 6. a De aerde en haren schat, 
1. Re. 16. bEn t'regement seer vreet en wijt 
Is in Godts handt ghebenedijt. 
 
Dees gheeft haer wel tsomtijden 

{==45==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een seer bequaem regent: Godt gheeft eenen bequamen regent alst hem belieft. 
Maer tstaet al in Gods bevrijden 
Dat tot ghelucke went, 
De selfde haer oock toe-sent 
Een loflijcke cancelier, 
Die tvolck regeert met goede  manier. 2. Re. 5. Leui. 19. b 
 
Wreect niet te nauw in men v misdoet, Houaerdicheyt. 
Straft ghy uwen moet niet coelt:  
De mensche die hier van hoochmoet De houaerdighe vvort van Godt en mensche versmaet. 
Vol is, en daer in woelt, 
Gods vyantschap hy ghevoelt, 
En diesghelijcx van Heer en knecht: 
Want sijnen handel is voor bey onrecht.  
 
Om ghiericheyt, onrecht, en ghewelt? Ghiericheyt onrecht, ghevvelt. 
Vervreemt oock hier een rijck: 
Wat wil haer verheffen d'asch die smelt 
Wy sijn toch dreck en slijck Jere. 27. a 
Int  leuen hier al ghelijck Da. 4. b. 
Al helpen cruyden inder noot, De mensche is aerde en stof. 
Soo ist heen Coninck, morghen doot.  
 
Daer na wort de mensch ghegheten 
Van wormen ende slanghen fel, 
En alle houaerdich vermeten 
Dat coemt oock hier seer snel, 
Wanneer de mensche rebel Den hoochmoet van Godt vallen doet. 
Int herte is met hoochmoet vergalt, 
En soo van sijnen schepper valt. 
 
Houaerdicheyt drijft tot allen sonden, Houaerdye oorspronck van alle sonde. 
En wie dat daer inne steect 
Bereyt hem veel doodlijcke wonden 
Na alle schrifture spreect, 
Godt worptse neder en wreect, Lu. 1. f. ende 14. b 
Verneerderde worden hooch gheset. Oock int. 18 b. 
 
De Heydenen die sijn wtgheroyt, Gene. 19. c 
In haer plaets sijn gheplant Esdre 2. 
Ootmoedighe wel eer verstroyt, 

{==46==} {>>pagina-aanduiding<<}

Omghekeert soo is heur landt, 
Te gronde ghinghen dees, want 
Sy hier verlieten heuren Heer, 
En stonden op haer hoochmoet te seer. 
 
De hoouaerdighe heydenen sijn van hueren stoel gheset.	 Hy heeftse verdoruen laten, 
Heuren naem werdt wtghevaecht, 
En dat volck bouen maten 
Hem hier houaerdich draecht: 
Doet Godt met die sulcx mishaecht: 
Godt is geen oorsaeck der boosheyt. Want al is hier de mensche loos, 
Godt en heeft hem niet gheschapen boos.  
Ge. 1. c 
Sa. 2. c 
Ecle. 7. d 



  
Het XIX. Lideken vvt den selfden Ca. op de vvyse: Hoort toe ghy menschen, Te Munster staet, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van de vreese Godts. 
Stichtelijck. 
Bar. 3. d 
Joa. 1. aVVie hier God vreest die sal bestaen, sijn wegen wel mz groote eeren, } 
maer wie Gods wet wilt van hem slaen die sal hier tot d scaden keeren, } den genen diemen hier siet leeren, vrees van Godt, 
En sijn gebot// Sullen t'sregenten eer vermeeren. 
 
Beroemt v in de vreese Godts.	Rijck ende aerm, groot ende cleyn 
Sullen heur niet anders beroemen, 
Dan dat sy eeren alle ghemeyn 
Syr. 12. b Den schepper vander schoonder bloemen, 
Esd. 16. c Niemandt en sal versmaet verdoemen 
Apo. 14. a Aerme wijs// ende met prijs 
Versmaet gheen schamele vvysheyt. Godtloose rijcke eerlijck noemen. 
 
Vorst ende heer regenten veel 

{==47==} {>>pagina-aanduiding<<}

Houdtmen in eer en grooter weerden: Mala. 4. a 
Maer wie sy sijn tis noch wyt scheel, De Godtvreesende erme is b[...]en den godtloose vorst. 
By den godtvreesenden op eerden, 
Een wijs knecht sal Gods dienst aenueerden, 
En een heer// vernuft in leer 
Gnor niet om sulcken goet volheerden. 
 
En volght niet uwen eyghen cop, Pro. 17. a Da. 6. b  
In v ampt wilt v niet stout maken, Sa. 12. b 
Neemt uws doens waer en houdt niet op: Sijt niet te nuesvvys. 
Want beter sijn doch dese saken,  
Dan veel vermeten metter spraken, Pro. 17. c 
En dat winst// sij van de minst, Vermetelheyt raect vvel aen den bedelsack. 
Maer namaels aen het bidden raken.  
 
Mijn kindt in ongheluck hebt moet, 
Op v ambacht wilt v verlaten: 
Want wie sijn ambacht niet en doet Ambacht. 
Crijght weynich nuts tot sijrder baten, Hout v aen een ambacht. 
Gheen eer en heeft hy byder straten Gene. 41. c 
Die met clacht t'selfde veracht, 3. Esd. 4. c 
Oneert dat hier seer bouen maten. Dani. 2. c Susa. g 
 
 D'aerme men eert als sy sijn cloeck, Dat den rijcken qualijck voecht, voecht den aermen noch min. 
Die rijck is om t'goet in veel wijcken, 
Doet cloecheyt, heur eerlijck versoeck, 
Hoe veel te meer dan inden rijcken, 
Wat hun niet wel staende sal blijcken 
Voecht noch min// siet het wel in, 
Den aermen met cloecke practijcken. 



  

{==48==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XI. Cap.

Veroordeelt niet, eer ghy verstaet de reden.
Ryckdom coemt niet deur veelderande handelen:
Maer Godt maect aerm en ryck hier beneden,
Wilt in des Heeren woorden wandelen.
 
Het XX. Liedeken, op de vvijse, O rat van auontueren,

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Godts seigen ende veel schoone leeren. 
Gheestelijc 
Gene. 41. c 
Dan. 6. a DE wijshz vanden slechten// Hun hier tot eere bringht  
Schamele vvysheyt. 
Psal. 213. a Sy set hem in gerechten// Met vorsten hy hem minght 
Pryst noch en oordeelt niet vvt den ghesichte. Prijst niet om d'aensiens wille// Die v hier duncken groot 
Veracht niet. T verachten swijcht ooc stille// En maect oock geen geschille// 
van cleyne naect en bloot. 
 
Act. 12. c	 Een bieken seer cleyne, 
Maer het gheeft soete vrucht, 
Verheft v niet al syt ghy fraey ghecleet. In v cleederen reyne 
Verheft v niet maer sucht: 
In v eer wilt niet wesen 
Te stoudt nocht te zeer coen: 

{==49==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want de Heere ghepresen 
Is wonderlijck in desen, 
Wie weet wat hy wil doen? 
 
Seer veel groote tyrannen 
Werden ter neer ghebrocht, 
De croone sachmen spannnen 
Diet niet was toeghedocht, 
Verlaet ghy op v goet, t'ontgaet v alder eerst. Veel werdender te niete 
En hier van goede leech, 
Oock Vorsten Godt verliete 
1. Sa. 15. cIn seer grooten verdriete,  
Esther 6. b ende 7. b Een ander haer rijck creech. 
 
Oordeelt niet sonder rijp verstant. 	Verdoemt tot gheender uren 
Eer ghy de saeck verstaet, 
Straft dan vry boose curen 
En schandelijcke daet, 
Deu. 13. a ende 17. a Antwoordt sy niet ghebleken 
Jo. 7 ende 22. Eer ghy ten heelen hoort, 
Jo. 22. b Laet tvolck ten vollen spreken, 
Pro. 18. b Want sulcx mochtense wreken 
En sijn op v ghestoort. 
 
Hoort vvt eer ghy antvvoordt gheuende syt. Verminght v niet in saken, 
Seer vremt van cleyn voordeel, 
En wilt oock hier niet waken 
Tot het onrecht oordeel, 
Beslommert v niet met te veel handelinghen. Handel menigherleye 
Hier oock niet en aencleeft, 
Op dat sulcx niet bereye 
Pro. 10. c Dat profijt van v scheye, 
En sonder winst hier leeft. 
 
En oft ghy schoon daer na stont  
Sulcx niet vercreghen wort, 
Menighen man men hier vont 
Die hem suerlijcken port Pro. 10. c 
Na rijckdom en hoochede Gheeft de Heere geen seighen tis verloren gheuroet. 
Daer hy hem seer na haest: 
Maer int gheen dat hy dede 
Verhindert hy hier mede 
Sijn seluen hoe hy raest. 

{==50==} {>>pagina-aanduiding<<}

Veel menschen oock hier proeuen 
Dat goet saechtlijck aencoomt 
Die wel hulpe behoeuen, 
Want swacheyt weynich vroomt, 
Dees aensiet Gods ghenade, 
Godts oogen sien op elendighe. Die haren commer stelpt, 
D'elendt van desen sade 
Staet hy by vroech en spade, 
Tgheeft wouder soo hy helpt. 
 
Jac. 1. b 	Het coemt al hier van bouen 
Threno. 3. d Gheluck oft ongheluck, 
Alle goede gauen sijn van bouen dalende. Rijckdom en aerme prouen, 
Doot, leuen, last en druck, 
Den vromen can Godt goeyen 
Wat hy beghinnen sal, 
Re. 2. a Ghedijt sonder vermoeyen, 
Pro. 10. Want Godt wilt hem behoeyen 
Die rijck is over al. 
 
Menich is vreck en carich 
En wordt daer deur seer rijck, 
Hy spreect was ick eens sparich 
Lu. 12. b. 19. Van tselfde my nv blijck 
Goet leuen na bedincken 
Menich vvaent die mist. Al na des rijcken aert, 
Sorgh wil ick laten sincken, 
En eten ende drincken 
Van dat ick heb vergaert. 
 
[Och dese seer onreynich 
Dinct luttel wat hy maect] 
En hy weet oock seer weynich 
Jo. 1. c. ende int 27. b. Dat hem sijn ure naect, 
Daer in hyt altemaele 
Ghy en hebt niet ghebrocht, ghy en sult niet mede draghen. Hier laet, als hyt besterft, 
Dit u int herte dale, 
Tis van de principale, 
Waer deur de siele bederft. 



  

{==51==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een ander liedeken vvt den selfden Cap. op de vvyse, Den geest ontsringht.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van goet ende ryckdom. 
Oorboorlijck 
BY uwen roep en Godes woort, blyft hier ende hebt doch dat voor oogen// Syr. 5. b 
 Sijt niet vewondert als ghy hoort// dat hier godloose na goet poogen// Psal. 49. bBlyft in v beroepinge. 
Betrout ghy den hooghen// diet al seer wel sticht// Ma. 10. dGodts segeningh maect sonder aerbeyt ryck. 
Pe. 1. b 
Eccle. 1. a 
Job. 42. b 
ghy crijght goet insgelijcke, want wilt hyt ghedoogen// De aerme sy niet versaecht: de rycke niet vermete. 
Het valt hem seer licht// aerme te maken rijcke. Beroemt niet van te vele. 
 
Godts seghen hier de vrome crijcht, Claecht niet van vvyenich. 
Alst tijt is sal hy haest ghedijen, 
Daerom dit woordeken verswijcht: 
Wat sal my helpen tusschen tijen,  
Wilt v oock noch mijen// te segghen, hier Syr. 18. c 
Hoe can my iet ghebreken, Gaet het nv vvel, t'verkeert mergen  
[Want die van tbevrijen// heeft het bestier]  
[Die haet hoochmoedich spreken.]  
 
Alst v op aerden hier wel gaet, Daert onghesienst is, vverckt Godt aldereerst. 
Dinct dat weer ongheluck mach naken, 
En alst opt d'onghesienste staet, 
Soo cant de Heere weer goet maken: 
Want hy can de saken// veranderen snel, Jer. 17. b 
Sulcx en ghebuert niet selden, Psal. 28. a ende 62. b 
En doet hier oock smaken// t'verdiende ghequel, Job. 34. b 
Ja tot der doot verghelden. Mat. 16. c 

{==52==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ro. 2. a 	Alsmen de quade uuer verwerft, 
2. Co. 5. b Deur haer wordt vreucht hier verdreuen, 
Steruende comen den mensch sijn sonden te voren. En als de mensche hier dan sterft 
Wordt hy ghewaer alle sijn leuen: 
Daerom en wilt gheuen// hier niemanden prijs 
Eer t'eynde is ontwonden, 
Want wat man verheuen// hy was sot oft wijs 
Apo. 2. c Wordt aen sijn saet beuonden. 
 
Herberght alle man niet. 	En herberght oock niet alle man, 
Want ouer al is ontrouwe, 
Al seyt hy dit, laet daer om der liefden vvet niet te volbringhen. Een valsch hert hier wel wesen can, 
Ghelijck tlockvoghel op een touwe, Het net daermen voghelen mede vanght. 
Want tvalt hem tot rouwe, 
Wat hy hier goets siet 
Can hy opt tquaetst wt-legghen 
Op man ende vrouwe [hy dapperlijck schiet] 
Ja. 3. a. Tgoet sal hy hier quaet segghen. 
 
Namelijck In Franckryc anno 1562. Van een cleyn vonck rijst wel groot vier, 
Godtloose doen bloet verghieten, 
Wacht v al voor tschalcken manier, 
Pro. 1. b Soo sult ghy gheen schandt ghenieten, 
Eza. 59. Neemt ghy deurt verdrieten// den vremden oock in, 
Vremde sijn menigherande. Onrust can by v blijuen, 
Sulck seer wel schoon lieten// van dobbelen sin 
Die deyghenaers verdrijuen. 
Ick danck den goeden. 



  

{==53==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XII. Cap.

Doet den godtvreesenden goet t'elcker uren,
Betrout niet te seer die v vyanden waren:
Den goeden vrient men kendt in noots besuren,
Vyanden benyden altydt het  welvaren.
 
Het XXIJ. Liedeken, op de vvijse, A la fontaine du pres, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vanden versoenden vyant 
Stichtelyck. 
Sijt ghy mensch hier doende goet, het sy oock waergenomen// 
Ecclesi. 7. d 
Deu. 15. a 
Gala. 6. b 
1. Timo. 5. b 
Aen wien dat ghy t'selfde doet// het geschie den vromen Ma. 25. c 
Rijcklijck salt v weercomen. 
 
Coemtet vanden menschen niet Vveldaet vanden ondancbaren niet gheloont versiet de Heere. 
Het coemt v vanden Heere, 
Die schalck is, ende die hier vliet 
Danckbaerheyt en eere, 
Gaet het niet voorwaerts seere. 
 
Gheeft Godt vruchtighe verermt, 
Op heur elendt wilt mercken: 
Maer de godtloose niet ontfermt, Sterckt den godlosen niet in sijn boose vvercken. 
En wilt haer niet stercken 
In heuren boosen wercken. 
 
Want voort goet dat ghy hem deet, 
Soo sou v wel aenhanghen Psal. 5. a 
Boosheyt, die hy niet en vergheet, Sa. 14. a 
Dies hy sal ontfanghen Pro. 3. d 
Straffe voor boose ganghen. Ju. 14. b 

{==54==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een vriendt wordt niet recht bekent, 
Te wijl men is voorspoedich: 
In noot vvort v vrient bekent. Maer als [het rat contrari went] 
Niemandt is behoedich, 
De vyant rijst hoochmoedich. 
 
Uwen vyant boos en woeyst,Claecht, noch betrout den versoenden vyant niet, tis beproeft. 
Betrout oock gheen secreten: 
Want ghelijck d'ijser dat verroeyst 
Sal hy v op eten, 
[Hy laet gheen boos vermeten.] 
 
Al nyght hy voor v certeyn, 
Pannleckers syn niet te ghelouen. Siet wel toe, wilt v wachten, 
Al blinct hy als een spieghel reyn 
Roeystich is hy t'achten, 
[Boos sijn meest sijn ghedachten.] 
 
Hem tot v doch niet en trect, 
Soo stoot hy v niet onder, 
En hem in uwe plaetse strect 
In uwen stoel bysonder, 
Ist soo, tgheeft v gheen wonder. 
 
Hier oock tsamen niet en bint 
Hoopt niet sonde op sonde. Twee sonden t'elcker uren, 
Sulcx selden onghestraft men vint, 
D'eene sal besuren, 
[wacht v voor boose curen.] 
 
Wie sal toouenaers seer boos 
Op aerden sijn ghenadich, 
Als een serpent heur is te loos 
En heur steect moordadich, 
Oft twilt sulcke is schadich. 
 
Soo gaet het godtloose al 
Die haer met sonden minghen 
Voorwaer als dees sien uwen val 
Sullense wech springhen, 
[Gheen liefd en sal haer dwinghen.] 

{==55==} {>>pagina-aanduiding<<}

U'svyants woorden sijn wel soet, Jere. 41. a 
Hy sal v wel beclaghen, 2. Re. 3. a 
Maer int hert dinct hy om v bloet, Den mont des vyants spreckt vvel dat verre van t'herte leyt. 
Hoe hy t'allen daghen 
V aldermeest can plaghen. 
 
Wilt v yemandt schaed' aendoen, 
Hy sal de eerste wesen: 
Nochtans blijct aen sijn fatsoen 
Dat hy hulpt in desen, De vyant gheeft schoon vvoorden sonder meynen. 
Valschlijck is sulcx gheresen. 
 
Hy schudt menichmael sijn hooft, 
Hy lacht, hy clopt sijn handen: 
Daerom hier niet meer en ghelooft 
Die v sijn vyanden, 
Bruyct beter v verstanden. 



  
Inhoudt van het XIII. Cap.

Hier siet ghy hoe men de aerme sal houwen
Teghenden rycken: niet altyt moet hy slecht,, sijn:
Maer voorsichtich, en hem niet heel betrouwen:
Want des rycken onrecht moet meest altyt recht,, syn.
 
Het XXIII. Liedeken, opde vvijse: De vogelen inder muyten.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Handel der aermen met den rycken. 
Vvaerschuvvelijck. 
DIe t'peck hier sal aenra ken// Sal  
hem daer besmetten van// }Deu. 7. a 
Daerom soo is te la ken// Een  
seer houaerdich man// } want hy sal altijt  

{==56==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
leeren houaerdicheyt ende gewelt// Van rijcke wilt v  
kee ren// Soo wordt ghy niet in last ghestelt. 
 
Wat sal eenpot hier halen 
Die daer is van aerde bloot 
Teghens eenen metalen 
Seer cranck teghen aenstoot, 
Hy sal terstont hier breken: 
Der rijcker aenslaghen. Soo is d'aerme oock te cranck, 
Onrecht sijn tsrijcken treken, 
D'aerme lijt cleynen danck. 
 
Vliecht niet langher dan v veren sijn.	 Soo langh ghy sijt profijtich, 
Ghebruyct hy v met vreucht, 
Maer terstont valt hy spijtich, 
Als ghy niet meer en meucht, 
Te wijl ghy hebt beseten 
Te vvijl het v hier vvelgaet, hebt ghy veel vrienden. Groot goet, oft schat gheerft, 
Sal hy wel met v eten, 
Trout hem niet dat ghy bederft. 
 
Als hy v sal behoeuen 
Lacht hy v seer schoon aen, 
Tbedroch sal niet vertoeuen, 
Tbeloofde wordt ghedaen, 
En hy gheeft v schoon woorden, 
En spreect behoeft ghy wat? 
Die dit woordt dickmael hoorden 
Ende proefden, weten dat. 
 
Hy nooyt v oock te gaste, 
Eens oft meer met bedroch, 
En bringht v soo in laste, 
Ten laetsten spot hy noch, 
In noot sal hy beswijcken, 

{==57==} {>>pagina-aanduiding<<}

En hy laet v in den druck. Door goetherticheyt is menich bedroghen. 
Daerom goethertich blijcken 
Bringhter veel ongheluck.  



  
Het XXIIII. Liedeken, vvt den selfden Cap. op de vvijse, Een Venus dierken, oft Ontvvaect nv Israel &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vanden rijken en aermen. 
Leerlijck. 
ALs een gheweldich man v hier wilt trecken// 
Tot hem weyghert v doch altijt// Den ghevveldighen gelooft met voorsichticheyt. 
Dijs sal tot v meer sijn begheerte strecken// 
Van selfs v niet in drin ghen de sijt 
Hy sy oock niet deur nijt// heel ontslaghen// 
Op datmen v ghebruycken mach// Beueelt hy v 
oock wat na sijn behaghen// Maect oock van weygeren 
gheen ghewach.  
 
Nochtans verlaet v hier oock niet te seere,De rycke haelt den aermen vvel vvt 
Hoe wel hy hem met v ghemeyn maect, 
Want hy versoect v daer deur hier te meere, 
Als t'soet woordt v int herte raect, 

{==58==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy haelt v wt en smaect// v bedrijuen: 
Maer als weder onghenadich wordt, 
Soo sal hy by sijn woorden hier niet blijuen, 
[waer deur hy v en hem vercort.] 
 
Ghect met straft noch gheuanckenis. 	Met straffe, noch gheuanckenis wilt ghecken, 
Wacht v, siet vrees daer ghy in leeft, 
Aenmerckt wat v cleyn dierkens hier ontdecken, 
Elck hem tot sijns ghelijck hier gheeft, 
Ghelijck by ghelijcke. Wat liefd dat elck hier leeft// wilt aenmercken, 
Elck oock soo sijns ghelijck betraep, 
2. Co. 6. b Want vrome menschen met heur die quaet wercken 
Die sijn by een als wolf en schaep. 
 
Hyena is een dier in Egypten, en leert een hont roepen by sijnen naem ende eet hem daer na.	 Ghelijck als Hyena al met den honde 
Ghemeynschap hout om quaet te doen hier, 
Soo sijn de rijcke veel tot elcken stonde, 
Met d'aerme nv meest oock doende schier, 
Ghelijck eens leeus bestier// can verslinden 
Al op de heyde een wilt beest, 
Soo sult ghy vanden rijcken hier beuinden 
Dat hy den aermen verslint oock meest. 
 
Soo de hoochmoedighe hier houdt onwaerdich 
Tghene dat slecht is int aertsche dal: 
Soo is de schamele aerme rechtuaerdich, 
Den rijcken onwaerdich ouer al, 
Te vvijl ghy ryck syt, soo hebt ghy veel vrienden. Wanneer de rijcke sal// vallen neder, 
Soo hulpen hem sijn vrienden saen: 
Maer valt de schamele, men stout hem weder, 
[Eylacen niemandt wilt hem bijstaen.] 
 
De rycke heeft in onrecht recht. 	Wanneer men eenen rijcken hier sach dwalen, 
Dat wort van vele hier wel verschoont, 
Al hoortmen hem oock in sijn woorden falen, 
Het moet recht sijn, soo hy dat vertoont: 
Maer d'aerme wordt ghehoont// men doet clachten 
Ist dat v yemanden misdoet, 
Al spreect hy wijslijck men salt niet achten, 
Maer dat de rijcke spreect is goet. 
 
Ryckdom vvel ghebruyct is seer goet. 	Rijckdom is goet en oock niet om versteken 
Die sonder sonde hier wordt ghebruyct, 

{==59==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer des godtloose aermoedt leert quaet spreken, Psal. 60. 
Het tsmenschen sinnen sy oock ontluyct, 
Seer selden luypt oft duyct// die van sinne 
Goet is: vrijmoedich dees hem houdt: 
Maer daer een heymelijck stuck hier steect inne, Veraders sijn selden gherust int herte. 
Dees heeft cleyn rust, [hy sy ionck oft oudt.] 



  
Inhoudt van het XIIII. Cap.

Schuut ontrouwicheyt, wilt trouwe bewysen,
Schict v tot alle deuchtlycke daden:
Vernuecht v int uwe, wilt d'aerme spysen.
Acht wysheyt groot, wilt geen ouerheyt versmaden.
 
Het XXV. Liedeken op de vvyse, Ick roep v o hemelsche Vader aen &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

 
Van raet, schat ende schoone leeren. 
Vermakelijck. 
VVel hem die hier gheenen boosen raet// Den Psal. 1. a. 1. 
Syr. 19. b ende 25. b 
Jaco. 3. a 
menschen en wilt gheuen// wiens mewetenschap vroech noch Niet bouen een gheruste consciencie. 
laet// hier en ghevoelt geen quaet// maer wel gerust hier 
staet// in al sijn leuen. 
 
V en voecht hier den vrecken niet seer wel 
Dat hy hier is seer rijcke, 

{==60==} {>>pagina-aanduiding<<}

Al heeft hy groot goet tis hem ghequel, 
Hy gunt dat niemant el, 
Ja een recht honts ghesel 
Is hy ghelijcke. 
 
Datmen ver spaert,, voor eyghen mont,, eet onbesvvaert,, cat oft hont. 	Wie dat hier op aerden veel vergaert, 
En niet en dooch sijn seluen, 
Voor ander luden hy dat bewaert, 
Diet verbrassen onuervaert 
Dat suerlijck is verspaert 
Met spitten ende deluen. 
 
Jere. 17. b 	Wie dat hier sijn seluen niet goets en doet, 
Lu. 12. b Hoe sou hy hier doen kunnen 
Andere luden oock eenich goet, 
Hy is vrolijck [noch soet:] 
Want hy is soo seer vroet, 
Hem can hy niet gunnen. 
 
Gheen soo schandelijcken dinck als dat, 
Het is een plaech der boosheyt, 
Want al doet hy op aerden wat, 
Twordt van hem niet ghevat, 
[Hy dinct op sijnen schat 
En op sijn loosheyt. 
 
Daer is menich mensch die niet sien en mach 
Datmen goet sal bewijsen, 
Maer volcht hier recht des benijders slach, 
Menighe moghen niet lijden dat meede eet. Die niet t'ontfermen plach, 
T'hooft went hy als hy sach 
Die hy moest spijsen. 
 
Seer selden hem oock de mensch genuecht, 
Ghiericheyt vvast met den ghelde. Diemen tschat siet begheeren, 
Ghiericheyt steect in hem haer ondeucht, 
Tbenijden is sijn vreucht, 
T'eten hem niet verheucht, 
Hy siet dat niet gheeren. 
 
Doet v toch wat goets mijn soon minioot, 
Laet Godt gheen offer deruen 

{==61==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat is de bitter doot, Alst al is ghevvroet,, dinct dat ghy steruen moet. 
Want ghy weet doch wel bloot 
Dat ghy moet steruen. 



  
Het XXVI. Liedeken vvt den selfden Cap. op de vvijse, Quade nyders tonghen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van mede deylen, en t'smenschen loop. 
Christelijck 
DOet v vrienden goet die rijcklijck sijt gheseten//  
Na v vermoghen d'aerme gheeft, }Tob. 4 aDeelt den aerme na v vermoghen. 
Op den dach der vreucht en wiltse niet vergheten// 
Op dat ghy vrelijck in v vreucht leeft, }Lu. 14. b 
 want al dat u aencleeft// hier haest een ander heeft, Hebt ghy eenen blyden dach, verblijt oock d'aerme. 
en uwen aerbeyt suer hier bouen maten//  
moet ghy een ander laten. Al uvven arbeyt is haest voor een ander. 
 
Wilt hier gheerne gheuen, ghy sult ontfanghen, Gheeft, v vvert ghegheuen. 
Heylicht v siele in desen tijt, 
Want als ghy hier gaet des doots ganghen 
Wtgheteert ghy hier dan sijt, 2. Co. 9. a 
Alle vleesch hier verslijt, Mar. 25. d. 
Ghelijck een cleet ghedijt; Eza. 40. a 
Want dits verbondt [na Adams vallen] Ja. 1. a 
T'steruen dat hoort ons allen. Pet. 1. cPsal. 90. a 
 
Soo het blat hier staet op den boom schoon en groene Eccle. 8. a 
Soo ist oock met den menschen hier, He. 9. c 
D'een wast d'ander valt, tblijft niet in eenen doene,D'een rijst, d'ander daelt 
Dit is oock alle ons manier, 
De eene leeft seer fier, 

{==62==} {>>pagina-aanduiding<<}

Alle dingen sijn verganckelijck. De ander steruet schier, 
Tis al verganckelijck als ick vermaende, 
Niet en blijft hier oock staende. 
 
Ecle. 3. a 
Vvel den ghenen die Gods vvoorden hoort, leest, ende dan daer na doet 	Wel den ghenen die daer met Godts woorden 
Altijt omgaet, wt leyt en leert, 
Diet van herten doen selden versmoorden 
Wijsheyt: sy wort van huer gheeert, 
In hun sy seer vermeert 
Waer dat sy henen keert 
Hy volght haer na daer sy gaet veure, 
Psal. 1. a 
Deu. 6. a 
Psal. 1. a En luystert oock voor haer deure. 
 
Hert by hueren huyse soect herberghe, 
Rechtet v hutte aen hueren want, 
Tob. 1. a Elck sijn kinderen dit selfde verghe, 
Schuylt onder haer loouerkens plaisant: 
Want door Godts cloecke hant 
Soo doetse v bystant 
En sy bescherpt, op dat elck sitte 
Heerlijck al voor de hitte. 



  
Inhoudt van het XV. Cap.

Siet hoe bequaem dat wysheyt is en nuttelyck
Den godtvreesenden, deur tswoorts vercondighen,
Godtloose die achtense seer luttelyck,
Godt en ghebiedt niemanden te sondighen.
 
Het XXII. Liedeken, op de vvyse, Ick segh adieu, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vvysheyt. 
Troostelijck. 
De Godtvruchtighe vindt vvijsheyt. DIe Godt hier vreest// die sal de wijsheyt vinden// 
Den rechten gheest// sal he Gods woort ontbinden// 
Die Godt beminden maectse vroet// sy cont heur lieflijck te ge-// 

{==63==} {>>pagina-aanduiding<<}

moet, seer sy vlanght, dees sy ontfanght, gelijck een moed' haer kint doet. 
 
Sy spijst met broot Vijsheyt spyst met broot des verstants. 
Des verstans niet seer cleijne, 
Sy laeft in noot 
Met t'wijsheyts water reijne, 
Door dees fonteijne// wort elck sterck 
En staet hier seer vast in dit perck, Ma. 4. a 
Hout dan aen haer// in lasten swaer,Jo. 4. b 
Soo en coemt niet ter schanden v werck. 
 
T'leuen terstont 
Van hem sy seer verstandich toont 
In sijnen mont, Gene. 41. c 
In de ghemeijnte sy hem verschoont, Esdr 8. a 
Voorwaer sy croont// hem oock met vreucht, Act. 1. b ende 15. a 
En sy begaeft hem in sijn ieucht 
Met enen naem// goet en bequaem, 
Die daer rijst deur sijn groote deucht. 
 
Selden men siet Godtloose vervveruen selden vvijsheyt. 
Godtloose haer verweruen, 
Verre sy vliet, 
Hoouaerdighe haer deruen, 
Guychlaers en eruen deur den spot Sap. 1. a 
Van wijsheyt oock niet t'rechte slot, 1. Co. 7. b 
Een godtloos knecht// en leert niet recht, 
Want sijne leere coemt niet van Godt. 
 
Tot rechte leer 
Behoort des wijsheyt cloecke dade, 
Soo gheeft de Heer 
Daer toe sijne ghenade, 
Seght vroech noch spade// niet dit woordt, Godt is geen oorsaeck van uvve boosheyt. 
Heb ict misleert die Heer stiet voort 
Hy bedroocht my// och laet dit ghy 
Soo wort de Heer op v niet verstoort. 

{==64==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want Godt die haet  
Godt haet alle afgoderije. Alle afgoderije, 
Die hem vrees laet 
Alsulcx tot allen tije, 
Set dan opt zije// quaet ghewin, 
Exo. 20. a Want Godt schiep den mensch int beghin, 
Sa. 14. a En gaf hem keur// hoet v dan veur 
Het doen, daer alle quaet is in. 
 
Dani. 3. b. 
Tobi. 1. a 	Doet wel, en houdt  
Macha. 2. b Hier des Heeren gheboden, 
Vastelijck betrout 
Op Godt, niet op afgoden, 
Gene. 1. c Waer toe ghevloden// dient, wel let: 
Ma. 19. b Want hy heeft v hier voor-gheset 
Vier en vvater is den mensche voorgheset. Water en vier// grijpt aen dan hier 
Twelck ghy wilt, siet wat v besmet. 
 
Den mensch heeft plaen 
Gene. 2. b Voor hem doot en leuen, 
Jere. 21. a Daer hy wil aen 
Deu. 11. c Sal hem worden ghegheuen, 
Jere. 21. a Seer hooch verheuen// wijshz blijft, 
Deur haer siet Godt wat elc bedrijft 
Bidt dach en nacht, dat deur tsgheests cracht 
Wijsheyt v worde inghelijft. 
 
Godts ooghen sien op de ghene die hem vreesen. 
Godts ooghen sien 
Op hem daer sijne vrees is ingheprent, 
Wat sal gheschien, 
En recht ghedaen is, werdt hem bekent 
T'sbedrieghers ient// acht hy niet fijn 
Psal. 33. b ende 34. b Hy ghebiet niet godloos te sijn, 
Noch gheeft oorlof// alsoo seer grof 
He. 4. b Te sondighen tot gheen termijn. 



  

{==65==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XVI. Cap.

Onghehoorsaemheyt, ende sulcke kinderen
Die heur ouders sijn onghehoorsame
Sijn te misprijsen, sy moghen hinderen,
Gods ghenade is groot, sijn wijsheyt bequame.
 
Het XXVIII. Liedeken op de vvyse,Een liedt eerbaer.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van kinderen. 
Stichtelijck. 
VErblijt v niet// in de kinderen die hier  
sijn ongheschict// } 
Ten sy ghy siet// dat Gods vreese haer hert  
 verquict// } sijnse verstict// en heel tot quaet gesint//  
verlaet v niet op dees boose// want een vroom Een vroom is beter dan dusent goddeloose. 
kint// gaet te bouen hier dusent godtloose. 
 
Beter ist schier// Beter gheen kinderen dan godtloose. 
Sonder kinderen te steruen, 
Dan datmen hier// 
Godtloose sal verweruen, 
[Soo is sulcx deruen// oock gheen groot verlet] Bidt om goduruchtighe kinderen. 
Al voor veel menschen 
[Doet v ghebet// wilt om godtvruchtighe wenschen.] 
 
Een seer vroom man 

{==66==} {>>pagina-aanduiding<<}

Helpt een stadt op met groten danck, 
Maer weynich can 
De godtloose hier doen die van binnen is cranck, 
Mijn leuen lanck 
Soo heb ick veel ghesien// en noch veel ghehoort, 
Straf sal geschien// den godtloosen, d'ongelouige verswoort. 
 
Syr. 21. b 	Niet onghespaert 
Mal. 4. a Sijn ghebleuen de reusen machtich, 
Nu. 11. a Den stercken aert 
Cost te gronde gaen waerachtich,  
Ge. int 6 7 ende 19. Die Lot seer crachtich 
Hier deden ghewelt// al deur haer hoochmoedicheyt 
Sijn neer ghevelt// en hy creech voorspoedicheyt. 
 
Het gantsche lant 
Verderft hy sonder ghenade, 
Num. 14. ende 26. Noch aen den cant 
Boosheyt blijft ongestraft niet  Van ses dusent leden schade, 
Dese moordade 
Die quam hier tot wraeck// deur quaet bedrijuen, 
Ongehoorsaemheit blyft niet oghestraft. Een boose saeck sal onghestraft niet blijuen. 
 
Godt die is wel 
Barmhertich ende trouwelijck, 
Hy laet hem snel 
Is Godt barmhertich, hy is ooc rechuaerdich. Versoenen tis aenschouwelijck? 
Maer grouwelijck 
Straft hy, al is seer groot// sijne barmherticheyt, 
Sijn straffe bloot// die is voor boose oock bereyt. 
Syr. 35. d 
Pro. 24. b 
Je. 17. ende 32. 



  
Het XXIX. Liedeken, vvt den selfden Cap.  op de vvijse, Ghy heydenen al, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van den godtloose en de Godts vvonder in als. DE godtloose en sal// deur t'onrecht nz ontgaen, 
Der vromen hope al// die sal seer vaste staen// 

{==67==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Vvaerscuuvvelyc. 
Job 34. b 
Psal. 28. a ende 62. b 
Ro. 2. a 
Apo. 2. c 
weldaet vindt saen// stede, en maect heur vrient een yeghe- 
lijck// tsy arm oft rijck// crijcht na hy hier verdient. Een ieghelijck crijcht loon na vvercken. 
 
Seght niet als ghy tquaet werct, 
Wie aensiet wat ick sy, 
De Heere niet en merct Dinct dat veur Godt niet verborghen is. 
Wt den hemel na my, 
Ick weet dat hy// onder soo grooten hoop 
Op my niet dinct// [gans niet en crinct] 
Te volghen tswerelts loop. 
 
Hemel aerdt en zee 
En al dat leuen heeft, Psal. 28. a 
Berghen dal ende vee 4. esd. 16. b 
Hier al van anxte beeft, 2 Ja. 1. a 
Als hy die leeft2. Pe. 3. a. 
Aen dese doet versoeck, 
Dinct hoe dan wert// ghesien v hert, De kender der nieren doorsiet des herten boosheyt.  
Twelck tot boosheyt is cloeck. 
 
Al wat Godt hier doen wilt 
En seyt hy niemant el, 
Al is het weer ghestilt, 
Tverandert haest seer fel, 
Dit doet hy wel// met den sondaer ontvroet, Als de sondaer alder vvijste meint te sijn, is hem de straf aldernaest. 
Als dees minst past// valt hy in last, 
Daer hy hem minst voor hoet. 
 
Wie can hier spreken wt, 
Wie isser die verdraecht 
Het oordeels recht gheluyt, 
Niemandt na tdreyghen vraecht, 
Seer onuersaecht// de sondaer dat aenhoort 
In sijn botheyt ende sotheyt, 
Soo blijft hy hier versmoort. 

{==68==} {>>pagina-aanduiding<<}

Pro. 1. a ende int 2. a 	 Mijn kint hoort my en leert 
Wijsheyt: ghy werdt ghesterct 
int. 4. b Groot onderwijs vermeert 
int. 5. a Mijn leer [daer sy in werct] 
Job. 12. c Van tbeghin merct// hoe godtlijck ende fijn 
Godts vvonderlijcke ordeningh. Hy ionck en oudt// hier onderhoudt, 
Elck doet sijn werck int sijn. 
 
Gene. 2. a	 D'een hindert d'ander niet, 
Bar. 3. d Sy sijn seer ghehoorsaem, 
Sijn macht waer deur tgheschiet 
Maect d'aerde aenghenaem 
En seer bequaem// ist al in heur ghemaect 
Gene. 1. cMet menich dier// twelck seer haest hier 
Keert al vveder in aerde.Weerom tot aerde raect. 



  
Inhoudt van het XVII. Cap.

Siet hier hoe Godt den mensch heeft gheschapen,
Ende met wat gauen hy hem heeft begaeft,
Hoe dat hy sijne wet leerde sijn knapen,
En hoe hy Israel sijn erfdeel heeft ghelaeft.
 
Het XXX. Liedeken, op de vvijse, Alleyn tot dy Heer Iesu Christi, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Scheppinge des menschen. 
Christelijck. 
Gene. 1. c ende int 5. a Godt schiep deur sijn macht ende ghewelt// den  
mensch van groo ter waer de// 
Sa. 2. c 
1. Co. 11. a 
Col. 3. b Den tijdt sijn levens in hem ghestelt// Hy 
is en werdt oock weder aer de// 
na sijn beelt heeft hy hem ghemaect// Aen groote macht is  

{==69==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
hy gheraect// vervult met goede seden// 
en sijn vreese smaect// alle ghedierte hier beneden. 
 
Hy gaf hem vernuft dat hy verstaetDe mensch. 
Sprake, verstandt, ooren, en ooghen,Ge. 9. a 
En kennisse van goet ende quaet, 
Besonder cost hy hem verhooghen 
Bouen dander ghedierten al, 
En gaf hem kennis in dit dal 
Sijn maiesteyt te louen: Den val Ade. 
[Ende na den val] Deu. 4. 5. 9. 
Gaf hy haer sijne wet van bouen.De vvet Godts verbont met den mensche. 
 
Hy maecte met haer eeuwich verbondt, 
Haer ooghen saghen sijne maiesteyt, 
Heur ooren hoorden tot dijer stondt 
De stemme sijnder heerlijcheyt, Exo. 20. 21. 22. 23. 
Hy sprack tot hun met woorden soet, 
Siet dat ghy v voor onrecht hoet, Voor Godt en is niet verborghen. 
V naeste wilt besorghen, 
Heur oock liefde doet:  
Want voor my en is niet verborghen. Ro. 13. a Deu. 4. a 
 
Hy heeft verordent in elcke landt Godt Israels Coninck. 
Sijn heerschappije tot sijn eere, 
Maer ouer Israel was sijn handt, Deu. int 10. b 
Van haer woude hy selfs sijn Heere, 
Ende deur hem sijn openbaer Para. 16. a 
Haer wercken als de sonne claer, Psal. 33. a 
Sijn ooghen sijn [mids desen] Syr. 23. c 
Altijt oock op haer, Pro. 15. bHe. 4. b 
Gheen sond en sal verborghen wesen. Gheen sonde en blyft verborghen. 
 
Het t'smenschen weldaet hy bewaert, 

{==70==} {>>pagina-aanduiding<<}

Godt bevvaert des menschen vveldaet. Ghelijckmen doet een seghelrinck, 
De goede wercken [en goeden aert] 
Als een oochappel hy in hoedt ontfinck, 
Hy sal opwaken int leste, 
Ma. 25. d Ende als dan dander reste 
Jere. 17. b ende 32. b Op haeren cop verghelden, 
Job. 34. b Die het beste 
Psal. 62. b Hier volghden vergaen selden. 
 
Want wie hem betert t'eenigher tijt, 
Godt versmaet den vveder keerenden niet. Die laet hy tot ghenade comen, 
Den droeuighen hy hier oock verblijt, 
Van hun wort troost vernomen, 
Bekeert v dan tot uwen Godt, 
Ro. 2. a En volghet sijn godlijck ghebodt, 
Act. 3. b En laet v sondich leuen, 
Jere. 3. a ende 25. a Den Heer [Sabaodt] 
Bidt ende v vvort vergheuen. Bidt dat v sonden wil vergheuen. 
 
Wie sal den hoochsten met sijn stem 
Louen al inder hellen, 
Jere. 35. b Want alleen leuende louen hem, 
Eza. 18. b Doode kunnen gheen lof vertellen, 
Psal. 6. a ende 30. b oock 28. b Daeromme den Heer looft en prijst, 
Te wijl ghesontheyt in v rijst, 
Want groot is sijn ghenade,  
De leuendighe louen Godt. Die hy hier bewijst 
Aen den bekeerden vroech en spade. 
 
Psal. 115. b 	Want wat can doch een mensche sijn 
Eza 38. b. De wijl hy hier is sterffelijck, 
Ezai. 55. a Wat is claerder dan der sonnen schijn, 
Joel. 2. b En nochtans is sy bederffelijck, 
Jone 3. b Oock al wat vleesch en bloet hier dicht 
T'is al verganckelijck. Is een boos dinck: dan Godts ghesicht 
Jone 3. b Siet de hoocht onghemeten, 
Joel. 2. d Int hemelsche licht: 
Ma. 25. cMaer aerdt sijn wy op aerden gheseten. 
Eccle. 10. b 



  

{==71==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XVIII. Cap.

Gods wysheyt, noch werck, kunnen geen creaturen
Deurgronden: dees sijn volcomen, de mensch is swack.
Gods barmherticheyt sal eeuwich duren.
Hebt berou, hoort en volght de woorden die hy sprac.
 
Het XXIII. Liedeken, op de vvijse, O Vader Godt in hemelryck.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Godts schepsel en des menschen daet. 
Christelijck. 
DIe Heere die daer eeuwich leeft// al 
dat hy hier gheschapen heeft// dat is volcomen Gene. 1. c ende int 5. aPsal. 96. aSyr. 43. c 
Sa. 2. c.1. Co. 11. aCol. 3. b 
deur sijn cracht// wie can wtspreken vroech en laet 
sijn wercken en sijn wond' daet, wie can ooc meten sijne macht. 
 
Wie ist die te vollen verbreyt Vvie can Godts vvondervverck te vollen vvtspreken. 
Sijn seer groote barmherticheyt, 
Sy en is in gheender manier 
Te verminderen gheensins niet, 
Noch te vermeeren hoet gheschiet, 
Gheen mensch begrijpt sijn wonder hier. 
 
Al heeft de mensch hier al ghedaen 
Sijn best: en hem dunct tsal wel gaen,Svvacheyt der menschen. 
Soo is tselfde noch naeu begost, 
En als hy meynt tsy volbrocht, 

{==72==} {>>pagina-aanduiding<<}

Soo en ist noch niet half ghewrocht, 
Wat ist doch dat een mensch doen cost? 
 
 T'smenschen leuen opt lanxte jc. iaer. 	Als hy langh leeft, tis hondert iaer 
Ghelijck een druppel waters claer 
Teghen de zee die seer wijt drijft, 
Oft als een keselken van t'sant 
Psal. 90. b By t'gheen dat leyt aen den zee cant 
2. Pe. 3. a Teghens t'gheen welck daer eeuwich blijft. 
 
T'smenschen leuen een sandeken teghens het euvvighe. 	Daerom soo is de Heer lijdtsaem, 
En sijn ghenade seer bequaem, 
Die is ons menschen blijckelijck, 
Hy siet en hy weet oock seer wel 
Godt is lydtsamich. Dat elck valt inde doot seer snel, 
Daerom ontfermt hy rijckelijck. 
 
Godt is ryck van genaden.	Eens menschen ontfermen dat strect 
Tot sijnen naesten: maer verwect 
Exo. 20. a Is Gods ghenade groot ghenaemt 
Re. 2. a Ouer de heele werelt wijt, 
Sa. 6. b Hy straft, leert, hoet ende castijt, 
Godt onse herder. Ghelijck een goet herder betaemt. 
 
Tobi. 12. a 	En hy ontfermt hem ouer al 
Psal. 23. a Den ghenen daer hy in dit dal 
Eze. 66. Sijn onderwijs en leer in vint, 
Jo. 10. b En al de gheen die vlytich sijn 
Eza. 66. a Na sijn woordt, [tsy in druck oft pijn] 
Godt bemint v, bemint ghy sijn vvoorden Die worden oock van hem bemint.  



  
Het XXXII. Liedeken vvt het voorgaende Cap. op de vvyse, In dynen toren vvilt, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Kints vermaninghe volduechden. 
Duechtlijck 
MYn waerde soon, als ghy hier past te doene// 
yemanden eenich goet, en weest oock niet soo coene// 

{==73==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
noch soo onnut, als ghy gheeft diet behoeft// dat  
ghy hem met harden woorden bedroeft. Vervvyt gheen vveldaet. 
 
Den daeu die coelt de hitte vanden morghen, 
Soo is de gaue die gheschier verborghen: Pro. 15. a ende 25. b 
Ja twoordt dat is somtijts den slauen bloot 
Nutter, dan uwe gauen groot. 
 
Een vriendelijck mensch die gheeftse alle beyde: Syr. 41. c 
Maer een dwaes mensch met dan verwijt, en seyde Ro. 2. b 
Een gaue is hier seer verdrietelijck, 
Diemen met schimp moet sijn ghenietelijck. 
 
Leert wel te voren eer ghy hier wilt leeren, Leert selue, eer ghy andere vvilt leeren. 
Gheneest v seluen eer ghy anders seeren 
Ghenesen wilt: eyghen straff oock beghint 
Eer ghy v yemands oordeel onderwint. Ma. 7. a 
 
Met het berouw en boete wilt niet toeuen 1. Co. 11. d 
Tot dat v Godt deur siecte hier sal proeuen, Vertreckt gheen boete 
De beteringh uws leuens niet vertrect, Actu. 3. b 
Want v leuen seer haest ter doot hier strect. Lu. 18. a 
Tessa. 5. b 
 
Wilt ghy Godt dienen laet v dat ernst wesen, Ja. 1. a 
Op dat Gods toren hier niet sy gheresen,  
Die ouer v sal comen deur oorsaeck, Dient Godt met reinder herten. 
Eer ghy scheyt soo dinct om de wraeck. 
 
Want alsmen sat is salmen weder dincken 
Dat ons den hongher wederom can crincken, 
En die rijck is die sal oock peysen danSyr. 11. c. 
Dat hy wederom arm worden can. 
 
Het can des auonts haest anders werden T is met den menschen seer haest verkeert- 
Dan het des morghens schene te volherden, 

{==74==} {>>pagina-aanduiding<<}

En alle dit gheschiet hier haest deur Godt, 
Daerom waect, bidt, houdt met sijn woordt gheen spot. 
 
De vvyse schuut de sonde. 	Een wijs man is hier in altijt sorchvuldich, 
Hy schuut de sonde ende lijdt verduldich, 
Wie verstandt heeft neemt sulcke wijsheyt aen, 
En wiese crijcht looftse, [en tis wel ghedaen.] 
 
Vermijt boosen lust. 	Wie dees leer weet die can hem wijslijck houwen, 
En spreect daer van met een sondich berouwen, 
Ro. 6. a ende int 13. b. Doet dan alsoo, volcht niet den boosen lust, 
Breect uwen wil, [op gheen ydelheyt rust.] 
 
Want wilt ghy hier v boose lusten volghen, 
V vyant spot, [en Godt wert seer verbolghen] 
Voor brasser groot en werdt oock niet bekent, 
Tot slampampen v gheensins en went. 
 
Set teeringhe na neeringhe. Op dat ghy hier en wordt gheen bedelaren, 
En als tghelt wt is dat ghy dan met ware 
Op woecker moet hier halen schaedtlijck iet, 
[Soo leeft wel met maet, in als versiet.] 



  
Inhoudt van het XIX. Cap.

Wacht voor dranck en vrouwen, swijghe secreten,
Bewaert uwen mont, vreest Godt, handelt wyselyck,
List is gheen wysheyt, maer een boos weten,
De schalck die t'hooft laet hangen is mispryselyck.
 
Het XXXIII. Liedeken, op de vvijse, Laet ons den Landtman louen, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van een aerbeytsman, en de secreten. 
Stichtelijck. Een aerbeytsman die drinct// en sal niet worden rijck, 
Een dronckaert vvert selden rijck. die tweynich dat Godt schinct// niet en houdt radelijck 

{==75==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
van hen neemt het goet wijck// hy neemt af deur tgheuen milt, 
wijn ende wijfs verdwasen// die na de hoeren ra- Vvijn ende vvyfs maken sot. 
Re. 11. a 
Pro. 3. a. 
Ge. 19. d 
sen// werden ghemeynlijck wilt. 
 
De wormen [ende luysen] 
Die crijghense te loon, 
En comen voor de huysen Ghelooft niet haestelijck. 
Tot exempel te thoon, 
Wie haest ghelooft crijght hoon,  
Lichtvaerdich is sijn daet, 
Sijn seluen doet hy schade, Josu. 22. d 
Als hy hem vroech en spade Pro. 14. b 
Alsoo verleyden laet. Re. 13. b 
 
Die in schalcheyt verblijt Schalcke list vvort veracht. 
Sal hier worden veracht, 
En oock die hier altijt 
Voorstaen wilt t'clappers clacht 
Schade hy verpacht: 
Dus als ghy quaet hoort ofte siet, 
Wilt dat niet weer na segghen, Bevvaert uvven mont. 
Noch breeder oock wtlegghen, 
Soo crijght ghy schade niet. Clappen brinct schade. 
 
V vrient noch oock vyant 
Secreten openbaert, 
Soo verre v verstant 
En hert is onbeswaert, Openbaert geen secreten. 
Want die ghy dat verclaert, 
Hoort toe: het woordt wordt ghevat, 

{==76==} {>>pagina-aanduiding<<}

Syr. 22. c ende 27. b En hy sal v oock haten, 
Hoort ghy wat byder straten 
Svvyghen bringht rust der consciencie. Laet met v steruen dat. 
 
Hier deur soo wert gherust 
V medewetenschap, 
Weet oock al drijft v lust, 
Langsaem int spreken. Men berst van gheenen clap, 
Int spreken weest dan slap, 
Des sots weghen niet bemint, 
Die hier deur sijn sot spreken 
Terstont wel sal wtbreken, 
Ghelijck een tijdich kint. 
 
Een sot maect hem deur sijnen snap terstont bekent.  
Eens sot woordt is een pijl 
Die in een dije steect vast, 
Hoort ghy dan wat somwijl 
Heeft v dien vrient belast, 
Oft wort ghy aenghetast 
Leui. 19. b [Deur quaetsaem die snellijck vliecht] 
Ma. 18. b Spreect hem aen die dat dede, 
Ghelooft alle man niet. Ghelooft oock hier niet mede, 
Een ieghelijck, wantmen liecht. 
 
Dickmael ontualt een woordt 
Ja.2. a T'welck men soo niet en meijnt, 
Syr. 13. b 14. 25.  want t'schiet somtijts wel voort, 
[Ja al waert oock verpeijnt] 
Nochtans v hier vercleijnt, 
Voor v naeste niet en veinst, 
Eer ghy met hem wilt kyuen, 
Dinct wat ghy sult bedryuen, 
Op Godts gheboden peinst. 



  
Het XXXIIII. Liedeken, op de vvijse: Ick vvas een clercsken, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vreese Gods, schersinnicheyt, erch ende list. 
Leerlijck. De vreese Gods die can hier maken// dat  

{==77==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
men hier Gods geboden leert// en datmen wijselijck in 
allen saken// hier handelt waermen verkeert. 
 
Arghelist mach voor gheen wijsheyt strecken, List strect gheen vvysheyt. 
Godtloose treken niet voor cloeck, 
Maer tis niet dan boosheyts ondecken, 
En tot dwaesheyt schalck versoeck. 
 
De cleijne cloeckheyt met Godts vreese Pro. 19. ende int 28. 
Is beter dan de cloeckheyt groot 
Met Godts verachtingh, schunt doch dese List verdrayt het recht. 
[want namaels werct sy aenstoot.] 
 
Menich scherpsinnich can list wel saeijen 
En is een schalck in boosheyt milt, 
De rechte saken can hy verdraeijen, 
Ghelijck hy dat selfs hebben wilt. Ma. 6. b 
 
De selfde schalck laet sijn hooft hanghen, Een schalcke vvtghebeelt 
En slaet sijn ooghen op en neer, 
Ay luystert toe om v te vanghen, 
[waert ghijer eens, en coemt niet weer.] 
 
Al is hy swack om te doen hinder, 
Loo neemt hy doch waer sijnen tyt, 
Daerom en acht hem oock niet minder 
Dan een die waerheyt bestrijt. 
 
Die aldus listich t'vernuft can scherpen, Hier vvort v een schalck vvtgebeelt. 
Is goet te kennen aen sijn cleet, 
Sijn ganck, en lachen hem v ontwerpen, Syr. 22. d 
[Schuut hem dan, ghy schuut v leet.] 



  

{==78==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XX. Cap.

Doen geen gewelt, int gerechte schuut geschincken,
T'straffen is niet altyt nut, somtyts wilt swyghen,
VVilt niet lichtelyck leughenen bedincken,
Spreect voorsichtich, bout neerstich, goet sult ghy crygen.
 
Het XXXV. Liedeken op de vvyse, Soete vvaerde liefken.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van straffe. 
Siet vvaer ghy straft. 
Straft is beter dan verborgen haet. SOmtijts straft de mensch hier t'ontijde// sweech 
hy twaer wijser daet// } 
Syr. 31. c ende 32. b 
Leui. 19. b 
Lu. 17. a Nochtans beter ick de straff belijde// dan 
heymelijcken haet// } want het bringht sulcken baet// den  
ghenen diet ontfanght// al met een danckbaer herte// het 
doet hier wijnke smerte, die anders langh aenhanght. 
 
Int oordeel doet gheen ghevvelt. 	Wie ghewelt ghebruijct hier in het oordeel, 
Den selfden hier bekent 
Dat hy hier ghelijct een die tot voordeel 
Een maecht bewaert en schent, 
Syr. 3. a ende 22. c Menich man hier ontrent 
Swijght: want hy heeft gheen macht 
Svvyght, of antvvoordt vvel.Goet antwoordt weer te gheuen, 
Een ander daer beneuen 
Swijght, en sijn tijt verwacht. 

{==79==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wie veel clapt die maect sijn selfs onwaerdich, Veel claps maect onvveert. 
En wie van leghen stam 
Het ghewelt hem toe schrijft onrechuaerdich, 
Daer op soo wort men gram, 
Tgheluck oock somtijts quam 
In boose saken wel, 
Maer sulcx can oock ghedijen 
Tot verdriet ende lyen, 
Ja tot verderuen snel. 
 
Dicmael men hier gheeft al in dit leuen Den hebbenden vvort ghegheuen. 
Daert niet wel is besteet, 
Oock wort wederom dicwils ghegheuen 
Daert wel is als elck weet, 
Wie hem oyt hooch vermeet 
En hier seer pronct en praelt, T'smenschen goet is eb en vloet. 
Laecheyt sal hy oock eruen, 
De laghe sal verweruen, 
Hoocheyt, men rijst en daelt. 
 
Een wijs man die maect hier sijn gheschincken 
Met woorden aengenaem, 
Maer de sot en sal hier niet om dincken, 
T'sijn dat blijft onbequaem, Roemt van uvve gheschincken niet. 
Met een ooch [na ick raem] 
Soo gheeft hy ende swijght, 
Ende dan met seuen ooghen 
Soo sal hy weder pooghen, 
Te sien wat hy weer crijght. 
 
Noch soo gheeft hy weijnich, en t'verwyten Syr. 18. b ende 41. 
Sal met hem seer groot sijn, 
Daer en bouen sal hy oock nog crijten 
Als een die wtroept wijn, 
Leent hy v nv met pijn 
Morghen hem weer verwacht, 
Om tgheen dat hy v leende, 
Al saech hy dat ghy weende, 
T'wort van hem cleijn gheacht. 



  

{==80==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het XXVI. Liedeken, vvt den selfden Cap.  op de vvyse, Mensche misdadich.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vvat de sot bemint. 
Een sot bemint pluym strikerye. 
Vermakelijck. DE sot die claecht// seer my mishaecht// nye- 
mant is my ghetrouwe// } 
Geen danck hoet gaet// van mijn weldaet// ick 
nerghers en aenschouwe// } dus heb ick int hert 
rouwe// want die daer eten hier mijn broot// 
loopen verwoet// Niemandt spreect goet// dus coemt 
dat mijnen spot is groot. 
 
Sorglijcker sal// sijn sulcken val 
Steect het quade oogh vvt. Dan t'vallen van een solder hooch 
Die hier is boos// ende godtloos 
Valt onuersiens, dan hebt goet ooch, 
Een grof mensch daer gheheel in is drooch, 
De wijsheyt die den mensch seer vroomt, 
De sot spreect na hem inden mont coemt. Spreect onuoorsichtich// en clapt onstichtich, 
Na hem eerst inden mont hier coomt. 
 
Al spreect een sot// wat goedts t'valt bot, 
Want hy en spreect niet t'rechter tijt, 
Aermoede doet// dat dicmael moet 
Quaet wijken: dijs des herten strijt 

{==81==} {>>pagina-aanduiding<<}

Daer deur gheruster is en gheurijt,Om vreese van eer verlies laet geen vveldaet. 
Menich doet lieuer t'rechte quaet 
Eer dat sijn eer// tot verlies keer, 
En soo ontvlie t'godtlooser haet. 
 
Menighe vrient// deen dander dient Valscheyt loont heuren meester. 
In een onrechuaerdighe saeck, 
Nochtans viant// wort dander, want 
Valscheyt heeft seer quaden naspraeck: 
De lueghenachtighe spraeck Leughen. 
Is een schandt vlecke met verdriet: Syr. 17. b ende 25. a 
En dees certeijn// men int ghemeijn Lieghen booser dan diuerije. 
By d'onghemanierde hier siet.  
 
Niet veel en scheelt// de dief die steelt 
En een die hem tot lieghen went, Vvijst my een loghenaer, ick vvij v een dief. 
Ja niet soo vals// en wort in als 
De dief van my hier niet bekent, 
Maer aensiet ghy haer beyder ent, 
Het is een rat, oft galghe, Vvyse reden baert eere. 
Daerom is tlieghen// schandlijck bedrieghen,  
Altijt v daer van walghe. Ge. 41. aDa. 2. c 
 
Een wyse man// sijn seluen can Pro. 12. b ende 28. b 
Bringhen ter eer door reden wijs, 
Elck heeft hem lief// hy crijght gherief Ge. 41. c 
By vorsten door sijn cloeck anijs, Da. 2. c 
Die sijnen acker bout crijght prijs, Gauen verblinden der vvysen ooghen. 
En hy maeckt seer groot synen hoop, 
Wie hem soo hout// crijght menichfout 
Hier goet: [al na des werelts loop.] 
 
Een gaef verwint// tgheschinck verblint Exo. 23. a Deu. 16. b ende 17. a 
Der wijsen ooghen altijt hier, Psal 25. b 
In sijnen mont// steket terstont Eza. 1. c 
Een toom, hy straft niet quae manier, Ezech. 22. c 
Een wijsman die wijsheyt fier Syr. 41. b 
.Niet en ghebruyct door t'verghen, Bruyct uvve gauen tot uvvs naesten proffijt. 
Is als een schat begrauen plat, 
Laet hem de sot verberghen. 



  

{==82==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XXI. Cap.

 
Voor alle sonden sal hem de mensch hoeden, 
Bidt om ghenade, Godt verhoort d'elendighe: 
Siet d'onderscheyt vanden dwasen ende vroeden, 
Van godtloose, vernufte, ende behendighe. 
 
 
Het XXVII. Liedeken op de vvyse, Tribulati ende verdriet.

 
	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    
 
Van sondt ende ghenade. 
Christelijc. HEbt ghy sone sond ghedaen// houdt op 
na mijn vermaen// bidt dat Godt wil vergheuen v misdaet 
En de selfde voorts altijt// als een 
Syr. 5. a ende 7. b 
Psal. 41. a slange vernijt// coemt sy v na, sy steect met boos ghelaet// 
Lu. 15. b 
Syr. 18. b haer tanden quaet// sijn hier des leeus ghelijck// 
Gheen fenijnigher leet dan de sonde. haer fenijnich saet// doot menschen arm en rijck// 
haer sweerdt wondt scherp, dus elck van heur hier wijck. 
 
Wie ghewelt en onrecht doet 
Ghevvelt ende onrecht. Deur stoudtheyt en hoochmoet, 
Dees werdt opt leste een bedelaer verermt, 
Als d'elendighe hier claecht 
Exo. 3. a ende 22. c Soo hoort Godt die dat mishaecht, 
Sijn wraeck coemt rasch, d'onschuldighe hy beschermt, 

{==83==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wie hier soo swermt Godt vvreect de verdructe. 
Dat hem verspreck verdriet, 
[Hoe wel hy oock kermt] 
Op tsboosen wech hy vliet, Psal. 34. a 
Maer wien God vreest die en doet dat hier niet. 
 
Wie met anderluden goet 
Sijn huys maect, is onvroet, Timmert v huys niet met ander luyden goet. 
Sijn huys maect, is onvroet, 
En tot sijn graf hier steenen hy vergaert, 
Als een grooten hoop van werck, 
Twelck tvier verteert seer sterck, 
Soo is hier al der goddelooser aert, Syr. 16. a 
Na t'openbaert Ma. 4. a 
Soo schijnt sijn hueren ganck, 
Maer t'eyndt beswaert, Der godtlooser vvech strect ter hellen. 
Het strect oock eer iet lanck 
Ter hellen waert, [wacht v die hier sijt cranck.] 
 
Wie tghebodt des Heeren hout, 
Die en is niet soo stout Die Godts vvoordt oprechtelijck bemint, en sal sijn eyghen hooft niet volghen. 
Dat hy hier volghen sal altijt sijn hooft, 
Die den Heer van herten vreest, 
[wort ghesterct van sijne gheest] 
Wijsheyt en is in desen niet verdooft, 
Daer niet berooft// 
En is dit vernuft reyn, 
Seer vast men ghelooft, Job. 18. c 
[De liefd is daer niet cleyn] Onderscheyt der vvysen ende dvvasen. 
Haer leer is s'wijsheyts leuende fonteyn. Psal. 36. a. 
Deu. 32. a 



  
Het XXVIII. Liedeken vvt het selfde capittel, op de vvijse, Ick vveet een vrouken amorues.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van en sot. 
Vermakelijck. 
DEs sotten hert ghelijct seer 
wel// een pot die altijt staet en leect//Syr. 23. a 
Gods leer valt hem int hooren 
fel// sy druypt wt hem, dwaeslyck hy spreect// 

{==84==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
De vernufte pryst vvysheytsreden. maer den vernuften dit niet ontbreect// wanneer hy 
swijsheyts leere hoort// terstont prijst hy haer geluyt// en 
breyt dat wt// daer hem de dwaes eer om verstoort. 
 
Des sots reden vermoet. 	De redene des sotten druct 
Ghelijck op wech doet een swaer pack: 
Maer dit den wijsen bet gheluct, 
Tvalt lieflijck al dat hy sprack, 
In wijsen raet thoont hy hem niet swack, 
Actu. 15. b En op sijn woordt wordt seer gheacht: 
Maer des sotten groot abuys// is als een huys 
Dat neder valt deur cleyne macht. 
 
De sot vvilt niet gestraft sijn. 	Wanneer ghy onderwijst den sot, 
Seer wonderlijck op hem aenstelt, 
Hy houdt hem plomp, ruyt, stuers en bot, 
Tschijnt dat hy hem met boeyen quelt: 
Maer alsmen sulcx den wijsen vertelt, 
Versmaet gheen ondervvijs. Die acht dat voor een groot cieraet, 
Ja voor een vergulden span// die den erm can 
Vercieren, [want sulcx doet baet.] 
 
Een sot loopt in v huys seer vry, 
Siet in niemants deur oft veinster. Oft hy siet ter veynsteren in, 
Maer de vernufte gaet voor-by, 
Sulcx mijden is heel sijnen sin, 
Luystert voor niemants duere. Het is oock een seer onhuesch beghin 
Hier luysteren voor yemandts deur, 
Tis versmaetheyt, het baert haet// quaelijck sulcx staet, 
Syt ghy wijs, wacht v daer veur. 

{==85==} {>>pagina-aanduiding<<}

Des waschers clappen is onnut, Syr. 28. d 
Ten dient ter saeck niet Versint eer ghy begint. 
Maer een wijs man dit wel beschut, 
Die sijn woordt eerst wel ouerleyt Vveecht v vvoorden. 
Eer hy sijn reden heel wt verbreyt, 
Hy weechtse met een gout ghewicht: Draecht v hert niet in uvven mont. 
Maer de sot draecht inden mont// sijns herten gront, 
Contrarie de wijse sticht. 
 
Een sot stijf ouer luyde lacht, Syr. 19. c 
Een wijs man dat seer weyich doet, Aen lachen blijct sotheyt. 
Een godtloos mensch gheen vloecken wacht, 
En t'selfde hem hier eerst ghemoet, 
Oorblasers van manieren onsoet Vloect ghy iemant, vervvacht de plaech. 
Die doen hun seluen schade, 
Niemandt gheerne dese heeft// want onbeleeft 
Soo roekense tot quade. Le. 19. b 
Syr. 28. b 



  
Inhoudt van het XXII. Cap.

Een luy en traech mensch, schier nergers toe dient,
De dwase hout met goet onderwijs sijnen spot.
Scheyt geen vrientschap, sijt hier getrou uwen vrient,
Ende hanght voor uwen mondt een slot.
 
Het XXIX. Liedeken, op de vvyse, Ontvvaect van slaep vvie dat ghy sijt, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van een luyaert, ongheschickt kint ende vvyse maecht. 
Vrolijck. 
Een luy mensch is een steen gelijc// die hier leyt in het  
slijck// wies' op heft vanden dijck// moet wederom waschen, sijn handen// 
Een ongeschict kint niet geleert// twelck hem tot booshz  
leert// sijn vader hier onteert// tbringht hem en d'ouders ter D'ongheschicte soon oneert sijn ouders. 

{==86==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Een godtvreesende maecht,, Godt ende huer ouders behaecht. ter schanden// Een wyse maecht// den Heer behaecht// en 
D'ongheschicte dochter bringht vrees en druck. een gheschicte man die siet na haer// Maer die huet 
ongheschict hier draecht// brengt douders druck vrees en vaer. 
 
Een dochter die wilt is die can 
Beyde vader en man 
Wel oneer aen doen dan, 
In beyden sal groot haet ontluyken, 
Een reden die t'ontijts gheschiet 
Minht v vvoorden met sout. Sluyt euen als een liet 
Vam snaerspel in verdriet, 
Tot rechter tijt wilt straf ghebruyken, 
2. Timo. 4. a Leert ghy den sot// ghy lapt den pot 
Ghebroken wederom te samen, 
Des sotten reden beschaemt hem. Spreect hy op tswijse redens slot, 
Tsal hem beschamen. 
 
Want als hy sijn reden ondect, 
Sy valt seer imperfect, 
Tschijnt dat hy wert verwect 
Wt eenen diepen slape, 
Als om een reden is ghetwist, 
Syr. 38. b Alst wt is selden tmist, 
Een sot deur het onberen des verstants vvort gheacht als doot Soo vraecht hy dan wat ist, 
Onbermt u ouer sulcken knape. 
Is iemandt doot// den rou is groot, 
Want sulcke mist het licht al van dit lant, 
Maer een sot heeft veel meerder noot, 
Die quijt is sijn verstant. 

{==87==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ouer de gheen die sijn [ontcleet] 
Door dese doot seer wreet, Van dit sterffelijcke lichaem na der zielen. 
Draecht niet te grooten leet, De doode rusten in den Heere. 
Want sy sijn tot ruste ghecomen: 
Maer ergher tsotten leuen acht 
Dan dees doots felle cracht, 
T'bedroeft een heel gheslacht, 
[Dits dickmael vernomen] 
Door liefd en trou 
Draechtmen oock rou Ge. 50. b 
Seuen daghen ouer den dooden, 
V leefdaech lanck en sijt in sulcx niet flou 
Ouer den sotten snooden. 



  
Het XXX. Liedeken vvt het selfde capittel,  op de vvijse, Hoe seer zalich is den man oft.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van sotten, 
Vermakelijck. 
NIet veel met eenen sot en spreect// noch veel met Schuut der sotten vergaringh. 
hem ooc om en gaet// } 
Van hem v seluen hier versteect// soo deelt ghy Pro. 23. a 
niet van sijnder daet// } syn dreck besmet, sy is seer quaet// 
wijct slechs van hem vroech en laet// so hout gy vrede vast// wt 
noot ghy vliet// ghy en cont niet// in sijnder sotheyts last. 
 
Wat is doch swaerder hier dan loot? 
Lootheet de sot al waer hy out, 

{==88==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het is oock lichter (dunckt my bloot) 
Te draghen ijser, sant, oft sout, 
Dan eenen sot moetwillich stout, 
Pe. 17. b ende 27. a [Die hier boose seden hout] 
En onuerstandich blijft, 
[Al dat ghy maeckt// hy altije laeckt, 
Selfs hy niet goets bedrijft.] 
Ma. 7. c	Ghelijck een huys in een gheuoecht 
De Godt vreesenden vvyse staet vast op Godt. Hier niet en vast deur stercken wint, 
Is een wijs hert t'welck hem ghenoecht, 
En dat sijn saeck ghewisse vint, 
Gheen vreese soo vast en en bint, 
Dat t'verschricken soo begint, 
Psal. 17. ende 112. [En hier na menschen vliet, 
Want het staet seer// al op den Heer 
Syr. 34. b Die tbinnenste doorsiet.] 
 
Ghelijck aen eenen slechten want 
Schoon plaeseringh niet vast en cleeft, 
Daer hier den reghen met stuyfsant 
Deur wint sijn vlaghen ouer gheeft, 
Oft als een tuyn die staet en beeft 
Des sots onghestadicheyt. Op een berch en cleijn macht heeft, 
Als hem de wint verschrickt, 
Soo is tsots hert// alst heel boos wert, 
T'neemt veel voor onuerschrickt. 



  
Het XXXI. Liedeken, vvt den selfden Cap.  op de vvyse, VVilt nv belyen,, met melodyen,, oft inden beghinne, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vrienden. 
Vvaerschouvvelijck. VVanneermen hier de ooghen druct// soo comen 
daer de tranen wt// wanneer het yemandt 

{==89==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
wel gheluct// en t'herte t'welck veel in hem sluyt// 
wort getreft soo salmen mercken// wat daer in v'borgen was// 1. Co. 14. e 
He. 4. b 
is hy vrient om vrientschaps wercken// quaemt hy nimmermeer t'onpas. 
 
Worpt ghy met eenen steen terstont, 
Tgheuoghelt ghy daer deur veriaecht, 
Soo doet ghy oock den vrient goetront 
Die ghy schent, en deur schande plaecht, Verholen secreten vervvyten, is ergher dan vvapen trecken 
Al toocht ghy teghen hem wapen, 
Tlasteren is booser feyt, 
D'eerste wert noch vrient voor slapen, 
Dander dat baert nijdicheyt. 
 
Daerom en doet doch gheen verwijt, Syr. 19. bPro. 20. b 
Want veel hem hier versoenen laet, 
Maer versmaetheyt schimp en spijt, Vervvyst niet schandelijcx. 
Verachtinghe van man en staet, 
En t'verholentheyts verspreyden 
Wordt versoent niet lichtelijck, 
Sulcke stucken vrientschap scheyden, Vervvyte van secreten scheyt vrientschap. 
Wacht v en leeft stichtelijck.  
 
Hou v ghetrou by uwen vrient, 
Het sy in aermoet oft verdriet, Den rycken en aermen syn euen getrou. 
Op dat ghy als tgheluck hem dient 
Met hem verblijt, en dat gheniet, 
Roock gaet op eer t'vier sal branden, 
Diesghelijcx den laster doet, Schande melden doet bloet storten. 
Want ontdect ghy uws vrients schanden, 
Daer na volght stortingh van bloet. 
 
Siet dat ghy v oock niet en schaemt 
Dat ghy ws vrients beschermer sijt, Beschermt uvven vrient. 
Oock gheensins wel en betaemt 

{==90==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat ghy v voor hem hier vermijt, 
Sietmen v quaet ouercomen, 
Soo sal dan die gheen diet hoort 
Hem hier hoeden, tsal hem vromen, 
[Dan blijft ghy doch onghestoort.] 
 
Ghebet voor bevvaringhe des monts. 	O dat ick cost voor mijnen mont 
Hier hanghen een seer stercke slot, 
Een seghel op des Heeren gront 
Op dat ick hiele Godts ghebot, 
Soo dat ick hier niet en quame 
Deur mijn tonghe inden val, 
En dat ick bleef aenghename 
[Hem die is en wesen sal.] 



  
Inhoudt van het XXIII. Cap.

Een ghebet teghen laster en boose leere,
Voor bescherminghe der ooghen, en quade lusten,
Elck hem van sweren, en ouerspel keere,
Niet beters dan Godt vreesen en op hem rusten.
 
Het XXXII. Liedeken op de vvijse, De mey de mey die bringht ons bloem, oft V sy lof en danck.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Ghebet. 
Gheestelijck. 
Ma. 26. a ende 23. a O Heere God mijn vader// mijns leuens schepper sterck, 
en sijt toch gheen versmader// van v eyghen hantwerck. 
 
En laet my hier niet dalen 
Onder verwijters boos, 
Noch met lasterers dwalen, 
Soo werdt ick niet godtloos. 

{==91==} {>>pagina-aanduiding<<}

O cost ick mijn ghedachten Job. 41. a 
Nu toonen rechte voort, Syr. 34. a 
Ende deur Godes crachten He. 4. b 
My stichten in sijn woort. 
 
En dat ick niet verschoonde 
De straf op my ghehaelt, Kennisse sijns selfs. 
Maer my sondich vertoonde 
Daer ick in heb ghefaelt. 
 
Dat ick oock na mijn bede 
Niet meer vergramde Got, 
Op dat ick daer deur mede Kennisse Godts. 
Niet en werd t'sviants spot. 
 
O Vader Godt almachtich 
Die t'leuen hebt ghesticht, 
Uws gheests maect my deelachtich, 
Dees leyde mijn ghesicht. 
 
Van my soo wilt oock weynden 
Hier alle quaden lust, 
Soo dat aen allen eynden 1. Co. 6. b 
Mijn ziel in v soect rust. 
 
En laet my hier niet vallen 1. Tessa. 4. 
In gulsicheden quaet, 
Ende bewaert ons allen 
Hier voor onreyne daet.  



  
Het XXXIII. Liedeken vvt het selfde capittel,  op de vvijse, Heer Godt nv leert ons bidden.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van svveren 
Stichtelijck. 
Bevvaert uvven mont. 
Mijn lieue kinderen// leert houden uwen mont//Ja. 1. b 
Niet mach hem hinderen// diese wel hout goet rond// Pro. 17. c 

{==92==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
men sal hem dan niet terstont// int woordt begrijpen dan// 
Ghe lijck men den son da ren// die de sen 
niet wel bewaren// hier seer wel daer deur v vanghen can. 
 
Exo. 20.	Went uwen mont tot sweren 
Vvent v niet tot svveren. Toch hier tot gheender tijt, 
Want sulcx dat is verneren, 
Syr. 27.  b Gods name ghebenedijt, 
Ma. 5. dEen knecht diemen hier wat smijt 
Crijght strepen alsmen t'velt roert, 
Die sweert, en sal deur desen 
Oock sonder sonde niet wesen, 
Ydelijck Gods naem niet en voert. 
 
Psal. 10. a en 109. d	Wie dickwils in het kijuen 
Hem tot sweren hier went, 
Die plaech en sal niet blijuen 
Van sijn huys: t'wordt gheschent, 
Al sweert hy oock onbekent 
Onuerstandige svveren sodicht mede Hy sondicht euen wel: 
Is hy oock dat verstaende 
En t'selfde hier licht slaende, 
Dubbel is sijn sonde fel. 
 
Daer is een dootlijck vloecken, 
Als de heydenen svveren door afgoden Daer vore soo sy behoet 
Het huys dat hier wilt soecken 
Den Heere Godt Jacobs goet, 
Le. 24. b Die Godt vreest die sulcx vroet, 
Mat. 5. d Sijn stel hy soo niet besmet, 

{==93==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sijt dan in deucht volheerdich,Vvent uvven mont niet tot lichuaerdicheyt. 
Went hier niet den mont lichtuerdich, 
Want het swerende siel verplet. 



  
Het XXXIIII. Liedeken vvt het voorgaende Cap.  op de vvyse, Tis my een strenghe partye, oft C'est vne dure departye.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Kints leere. 
Stichtelijck. 
VErgheet niet kint v ouders leere// soo  
sult ghy na gheseten sijn// }Volght des ouders goede leere. 
Onder den hooghen als een heere// en 
de men sal sulcx achten fijn// } Vermeet v  
niet, schuut sulck fenijn// op dat ghy uws geboorten dach// Jo. 13 a 
Je. 20. b 
Schuut vermetelheyt. 
niet en vervloect in pijn// Hoont toch 
niemant, maer neemt weynich verdrach// want men selden Bedriecht niemanden. 
sach// dat sulcke hem te beteren plach. 
 
Daer tweemael sond van is ghebleken, 
Tis veel: t'derde bringht straff Godt hier, 

{==94==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ju. 10. b ende 12. b Wie inder lust oock is onsteken 
Die is ghelijck een brandend vier, 
Lust onsteet als vier. Hy hout niet op deur boos bestier, 
En wort verbrant deur haren gloet, 
D'oncuysche doet sijn lijf onrust aen. Een mensch oncuysch van manier 
Gheen rust hy sijn eyghen lijf aen doet, 
Hy is onuroet, 
2. Re. 11. a ende 13. a Want hem is alle spijse soet. 
 
Su. 1. a 	Een man die hier ouerspel volbringht 
Ouerspel. En in hem dunckt, wie siet na my, 
Job 22. b De duysterheyt my rontom omringht, 
Eza. 29. b En deur de mueren ben ick vry, 
Eze. 8. b. ende 9. a Niemant diet siet en is hier by, 
Godt en merckt niet dat hier gheschiet, 
Dat de mensch niet en siet, dat siet hy diet al siet. [T'volck is van hier, des ben ick bly] 
Dese aldermeest t'smenschen ooghen vliet, 
Hy en dinct niet 
Dat d'alderhoochte hier al deursiet. 
 
Psal. 33. b 	Alle dingh is hem hier bekent 
2. Pa. 16. a Eer dat het was oft werdt ghemaect, 
2. Mach. 9. a Daerom die hem tot dees sonde went, 
He. 4. b Tis reen dat hy aen straf gheraect, 
Pro. 15. a En dat als hy daer minst op waect, 
Leu. 20. b Soo salt oock hier den vrouwen gaen 
Deu. 22. c Daert dus is gheoorsaect, 
Want sy dede hier teghen Godts vermaen, 
Ende oock plaen 
Deur tbaren heeftse den man misdaen. 
 
Straffe van ouerspel. 	Wt der ghemeynten sy dees gheroyt, 
Haer erue salt ontghelden, 
Exo. 20. b De vrucht des wortels wort verstroyt, 
Sap. 3. b Vervloect salmen haer vermelden, 
Haer schande die wort selden 
Ja nemmermeer oock wt ghevaecht, 
[Peynst oft v lusten quelden, 
Syr. 12. b Hier veur Godt ende menschen  ghy mishaecht, 
Esd. 14. a  16. g V anders draecht.] 
Vreest Godt en na sijn woorden vraecht. 



  

{==95==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XXIIII. Cap.

Die wijsheyt die is van aenbeghinne:
Sy is Gods woordt, haer leere can claer lichten:
Sy propheteert met oprechten sinne:
Sy was eer Godt hemel en aerdt woude stichten. 
 
Het XXXV. Liedeken op de vvyse van l'homme armé een dans, oft Tot my soo vvilt v keeren.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Lof der vvijsheyt. 
Christelijck. 
HAer selfs sal wijsheyt prijsen// onder volck be-Pro. 1. c ende 8. a 
roemtse haer// Ick ben Gods woort louter claer// ghecomen Jo. 1. a ende 5. a 
Apo. 19. b 
wt des hoochsten mont// Mijn tent int hoochste oyt stont// ende 
ick ben oock woonachtich// } 
In de ghemeynt sal rijsen// huer lof sy spreect 
openbaer// Ick ben oock gheweest voorwaer// eermen hier 
creaturen vont// Bouen wolcken en afgront// onder 
de zee diep en crachtich// } Ick ben machtich t'alder tijt// 
onder t'volck gheseten wijt.  
 
Ende by alle desen 
Heb ick mijn wooningh ghesocht, 
Dat ick erghers sou wesen 
Daer mijn werck werde ghewrocht, 
Dese Heer die my voortbrocht 
En die my schiep door sijn beuel Pro. 8. c 
Heeft my selfs een plaets bedocht,Exo. 31. a 
En sprack in Jacob woont ghy wel, 

{==96==} {>>pagina-aanduiding<<}

V erft sal sijn Israel, 
Dus was ick van aenbeginne, 
Prophetie van Christo. Eewich blijft mijn wijs opstel, 
In Syon was mijden sinne, 
Want daer inne// na veel raets, 
Creechick mijn ghewisse plaets. 
 
Psal. 13 a	Al in de stadt seer heylich 
Ierusalem.Heeft my Godes hant gheset, 
Op dat ick daer seer veylich 
Sou regieren altemet, 
Psal. 13. a Ick ben inghewortelt net 
Deu. 4. c ende 10. b Den volcke dat Godts erfdeel heet, 
De. 34. a Hooch soo wies ick onbesmet 
Ghelijck een Ceder schoon becleet, 
En in Libano niet wreet, 
Oock ghelijck Cipressi schoone, 
Op t'gheberchte Hermon breet, 
Fraey en lustich staet te toone, 
Sonder hoone// wassick vroom, 
Als by twater Pallem boom. 
 
Ghelijck den roofboom soet wast 
Fraey in Jericho gheplant, 
En soo aen t'waters vloet// vast 
Staet D'ahorne op schoon lant, 
Ben ick opghewassen: want 
Ick ruyck als balssen en caneel, 
Ghelijck myrre seer plaisant, 
En wierock ruijck oock gheheel, 
Twelck den tempel crijght te deel, 
Ende mijn tacken haer wt spreden, 
Ghelijck een lustich prieel 
Soet, soo ruyck ick hier beneden 
Inden steden// [daer ick vlucht] 
Bringhick rijcklijck voorts mijn vrucht. 
 
Herwarts tot my wilt comen 
Jo. 15. a Ghy die mijnder hier begheert, 
V voetsel werdt ghenomen, 
Wt mijn vruchten v gheneert, 
Psal. 19. b Mijn woordt selden iemant deert, 

{==97==} {>>pagina-aanduiding<<}

Soet honich ghelijct daer niet by, 
Wie van my eet [twert verteert, Jo. 6. 8 
Hy honghert altijts weer na my, 
Wie van my drinct, weet dat vry, 
Sal hier weder dorst verweruen, 
Wie my hoort, weet oock dat hy 
Alle schaden hier sal deruen, 
Hy sal cruen// die my hult, 
Trijck twelck met my is vervult. 



  
Het XXXVI. Liedeken vvt den selfden Capittel, op de vvyse. van Frisch Meechdelijng, oft &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

De vvet. 
Gheestelijck 
DIt is t'boeck van tverbont// van goede aengherecht// Exo. 20. a ende 24. a 
Deu. 4. a ende 29. b 
De wet die hy hier sont// deur Moisen sijn knecht// Ge. 2. b 
tot een schat is sy beuolen// Jacobs huys wacht 
v voor doolen// Achtse niet te slecht. 
 
Dauid heeft hy gheseyt Prophetie van Christo vvijsheyt des Vaders: 
Dat sal werden verwect 
Eens Conincx maiesteyt 
Wiens stercte wijt strect, 
Hy sal bouen alle Heeren 
Sitten inden troon der eeren, 
Eewich [onbevlect.] 
 
Wijsheyt rijst wt hem bloot 
Ghelijck Phijson bespoeyt, 
Het landt daer twater groot, Josu. 3. b 

{==98==} {>>pagina-aanduiding<<}

En als den Tigris vloeyt, 
Oft als Ephrates oyt mede 
By de Jordaen in ooxt dede 
Daer het lant of groeyt. 
 
Wt desen hier voorts quam 
Onderwijs als een licht, 
Van hem men hier vernam 
Bijstant en recht opsicht, 
Ghelijck gron can hy vrijen, 
Daer men sal den wijngaert snijen, 
Wonderlijck hy sticht. 
 
Hier spreect de vvysheyt vveder van haer seluen. 	Hier en is noyt gheweest 
Die daer hadde gheleert, 
Nummermeer [somen leest] 
Hy herwaerts oock en keert, 
Die my wijsheyt cost deurgronden, 
Want dieper ben ick gheuonden 
Dan tseediep vermeert. 
 
Ghelijck men hier oock leyt 
De water beken of, 
Insghelijcx wort verspreyt 
Mijn water inden hof, 
Seer soet cant van my hier vlieten, 
En ick sal daer me beghieten 
Mijn cruyt ende lof. 
 
Tot water groot en reyn 
Worden mijn beken hier, 
Ghelijck een zee certeyn, 
Gheen soo grooten riuier, 
Mijn leer licht int breet en wyde, 
Als den lichten morghen blyde, 
Sy schijnt verd en fier. 
 
Dropheti' ghietse wt 
Die eewich blijft verboect, 
Aerbeyt die van my spruyt 
My alleen niet vercloect, 
Syr. 33. b Maer sy is voor alle menschen, 

{==99==} {>>pagina-aanduiding<<}

[Die oprectlijck na my wenschen] 
[Biddende my soect.] 



  
Inhoudt van het XXV. Cap.

Hier hebt ghy drie loflijke stucken van eendracht,
VVederom drie andere niet om louen,
Noch tien loflijke: maer altijt gheween bracht
Toorne: een quaet wijf is waerdich verschouen.
 
Het XXXVII. Liedeken op de vvijse, Met eenen droeuighen sanghe.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Drie stucken goeder eendracht. 
Stichtelijck: 
Drie stucken Godt behaghen// en 1 + 
menschen t'alder tijt// Gene. 13. a 
Ro. 12. b 
Ge. 2. c 
Syr. 40. c 
Wanneer broeders huer draghen// ver- 
eenicht sonder nijt// Nabuers liefd sonder ghekijf 2 + 
eendracht tusschen man en wijf// drie ander sijn 3 + 
Drie eyslijcke stucken. 
boos gequel// een erm mensch vol van hoochmoet// een rijkman die 1 + 
2 + 
liecht om goet// en een outmans ouerspel. 3 + 

{==100==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vergaert ghy niet in uwe iuecht, 
Wat vint ghy sijnde out, 
[Midts dat ghebruyct wort tot der duecht 
Vvilt den grysen vvysen prijsen. Soo gheeft Godt menichfout] 
Hoe wel staet een hooft heel grijs 
In het cloeck is ende wijs,  
Deu. 31. a En Godt vernuft hem gheeft, 
Josu. 23. a D'ouders wort de croon ghebrocht 
Godtvreesenden versochte ouders sy lofsaem. Die hier veel hebben versocht, 
In huer Gods vrees aencleeft. 
 
Daer sijn oock neghen stucken 
Die daer seer looft mijn hert, 
Tien loflijcke stucken. Diet tiende kan ghelucken 
Van my ghepresen wert, 
1 + Een man die hier vruecht beleeft 
Van sijn kinders die hy heeft, 
En dat hy hier oock dan ziet 
2 + Sijn vianden onder gaen, 
Oprechte Christenen. [Twelck deur Gods hant wert ghedaen, 
Nochtans verhuecht ghy v niet.] 
 
3 +	Wel hem die een vernufte vrouw 
4 + Hier heeft in alles vroet, 
5 + En die met woordt noch ontrouw 
Syr. 26. a int 14 ende 19. Gheen schade hier en doet, 
Die hier niet en dient met pijn 
6 + De gheen diet niet waerdich sijn, 
Jaco. 3. a En die een trou vrient bespoort 
7 + Die in cloecheyt seer vermeert 
8 + En altijt oprecht hier leert, 
Daermen dat gheerne hoort. 
 
9 +	Och hoe groot is oyt gheweest 
Die wijs is met verstant, 
Dan de gheen die den Heere vreest 
10 + Bouen hem gaet niemant, 
De vreese Godts is een rijke gaue. Want der rechter vreesen daet 
Alle dinghen te bouen gaet, 
Sy is een gaue seer rijck 
Wie de selfde hier hout vast 
Selden coemt hy hier in last, 
Niemant is sijns ghelijck. 



  

{==101==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het XXXVIII. Liedeken op de vvijse, O mijn Ziel danct nv den Heer.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van een quaet vvyf. 
Vermakelijck. 
Daer en is gheen wee soo groot// als therten 
wee dit selden mist// } 
Gheenen listigher aenstoet// dan hier en is der vrouwen list// } Meerder leeren noch be- 
nijen// Dan tgheen dat wt afgunst rijst//Afgonst. 
Oock gheen wraec tot gheenen tijden// Dan het Vvrake. 
seer felle bestrijden// als d'een viant 
d'ander spijst// met wrake die hy hem bewijst. 
 
Gheen hooft soo schalck gheboren 
Als het hooft der slanghen, 
Daer en wert ghen booser toren Vrouvve teren de booste. 
Dan van vrouwen ontfanghen, 
By den leeuwen oft den draken 
Waer van my lieuer ghewoont, 
Pro. 21. b 

{==102==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dan dat ick sou gheraken 
By een wijf diemen siet blaken 
In haer boosheyt die sy toont, 
[Waer in sy haer selfs meest hoont.] 
 
Boosheyt des vvijfs.	Wanneer sy boos sal werden 
Dan verandert haer ghelaet, 
Soo mismaect is haer volherden 
Als een sack die leelijck staet, 
Huer man moet hem haerder schamen, 
En wanneer ment hem voorleyt 
Soo doetmen dit altesamen 
Int hert wee: tis oock sijn blamen, 
Dit quaet wort van my beschreyt. 
En onder veel quaets groot gheseyt. 
 
Den clappeye	Een clappeye sonder schande 
Die rust, wilt ontwroeten, 
Is ghelijck een wech van sande 
Voor een outmans voeten, 
Hoe wel ghy haer schoone siet 
En laet v niet bedrieghen, 
En begheertse daerom niet, 
Is sy rijck, als dan gheschiet 
Verachtingh, tsal niet lieghen, 
Versmaetheyt sal wt haer vlieghen. 
 
Een boos vvijf bereyt een truerich herte	Die hier heeft een boose vrouwe 
Heeft een truerich herte, 
T'welck beseten is met rouwe 
Leet druck pijn en smerte, 
Een wijf daer de man tgheender uren 
By en heeft van vruecht ghewin, 
Dese maeckt door sulcke curen 
Een quaet vvyf maeckt sinneloos. Dat de man nerghers can duren, 
Tot gheen dinghen gheeft hy sin, 
[Sulcx eynde volght na het beghin.] 
 
Van een vrouwe coemt de sonde, 
Om haer moeten wy steruen, 
Soomen twater diep van gronde 
Sijnen loop doet deruen, 

{==103==} {>>pagina-aanduiding<<}

Soo en salmen het wijfs wille Moises liet dit toe inden ouden testament leest in Leuit. ende Ma. 19 
Huer niet volghen laten, 
Laet sy v in vre niet stille 
Scheyt van haer en scuut gheschille, 
[Maer de Christen staten 
Sullen sulcx niet aenvaten.] Dan den Christenen ist niet toe ghelaten dan deur ouer spel ende vvettelijck afscheyt. 



  
Inhoudt van het XXVI. Cap.

Een deuchtsaeme wijf die salmen louen
Want deur haer sal een man vreucht ghenieten:
Verraderije, oproer, sy verschouen,
En wilt gheen onschuldich bloet verghieten.
 
Het XLIX. Liedeken op de vvijse van Si dire ie l'osoys, oft Dat ickse nv moet laten, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

 
Van een goede vrouvve. 
Prysselijck. 
DIe een deuchsaem wijf heeft ghecreghen//  
verlinght hier dubbelt sijne iuecht//  
Een huyselijck wijf die is gheneghen// Prouer. 18. c ende 19. b ende int 21. b 
Syr. 25. a 
altijt tot oprechte deucht// Sy Een vrome vrou maeckt gerust lenen. 
is t'smans vruecht// haer troost die is niet cleyn// 
en sy maeckt hem gherust leuen// Sy is een gaue reyn// en 
wort certeyn// hier int ghemeyn// godtvreesende ghegheuen. 

{==104==} {>>pagina-aanduiding<<}

In dit capittel staet by een al het ghene dat hier tot tvvee plaetsen van een goede vrouvve staet: de reste volght int nauolghende liet.	Hy sy oock arm oft rijke 
Sy is hem troost vrolijck sy maect, 
Is sy vernuftich infghelijke, 
T'smans hert aen veruerschingh raect, 
Is sy ghespraect// en dat sy niet onrelijck tiert, 
Maer can alst past wel swijghen, 
Soo is sy seer wel ghemaniert, 
Dees gaef de Heere stiert, 
Maer alsoo wel verciert// [is sy seer quaet om crijghen.] 
 
Daer is niet lieuer op aerden 
Dan een wel ghemaniert wijf, 
Een vernuft vroom vvyf is een gaue Godts. Noch niet van grooter weerden 
Dan die cuysch is sonder ghekijf, 
Daer dit bedrijf// is seer bequaem haer ghelaet, 
Sy is ghelijck der sonnen schijn 
Die hooch al inden hemel staet, 
Een cuysch vvijf invvendich ende vvtvvendich Ende seer claer opgaet, 
Alsoo verciert haer daet// het huys tot elck termijn. 
 
Een suyuer vrou en schoone 
Een eerbare vrou. Die daer vroom blijft en eerbaer, 
Die is als voor den troone 
Een claer lamp of candelaer, 
Een vrou voorwaer// die cloeck is ende niet te stout, 
1. Co. 15. b Stantuastich van ghemoete, 
Die is deur deuchden menichfout, 
Soo vast en fijn ghebout, 
Als een pilaer van gout// int aensien soete, 



  
Het L. Liedeken vvt het selfde capittel,  op de vvijse,

Or combien est.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

 
Drie verdrietelijke stucken. 
Vvaerschouvvelijck. DRie dinghen sijn hier seer verschrickelijck// en 
Tverraet is boos en seer onschickelijck// op- 

{==105==} {>>pagina-aanduiding<<}

1. Re. 21. b 
Pro. 6. b 
Verraet. 
tvierde en mensch gruwel aendoet// 
roer, en stortinghe van onnosel bloet// 2 + 
3 + 
Oproer. 
Ontschuldich bloet verghieten. 
Dees twee ghy argher (dan de doot onsoet// hier)  kennen moet, 
Deur tquaet wt haer gheresen// Maer tis een herten// 4 + 
leet bitter en quaet// de daet// van een wijf daer deur 
haet ialoersheyt in can wesen. 
 
Die een boos wijf heeft t'gaet hem alleleens Eendracht. 
Ghelijck een coppel ossen dat onghelijck trect, Jud. 6. b 
Wie dese crijght hem naect hier veel gheweens, Trecken den paerden ghelijck, soo gaet de vvaghen recht. 
Een schorpioen heeft hy twelck fenijnich bevlect 
Is sy dan droncken schande sy ontdect, 
Sy wort beghect// wie souse dan ghedooghen, 
Is hoeren aert dan vast in haer ghesticht, 
Seer licht// soo is al haer ghesicht, Een droncvvyf is een open duere. 
Sy draeyt altijt  haer ooghen. 
 
Is dat v dochter haer niet seer en schaemt, 
Soo houtse hert [en toont v aensicht niet te bly] 
Op dat sy niet en doe dat onbetaemt, 
Als sy haer soude laten duncken te sijn vry, Toesicht der dochteren. 
Siet ghy haer stoutlijck onsien weest daer by, 

{==106==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want ist dat ghy van haer alsulcx hier ghedult 
Syr. 42. b Tgheef v gheen wonder in van haer dan iet 
Straft in zijts oft de schult is uvve. Gheschiet// daer v deur naeckt verdriet, 
Want ghy hebt selue schult. 
 
Ghelijck een voetgangher die hem seer spoeyt 
Deur dorst het eerste water drinct dat hy vint, 
En oock ghelijck hy sijnde heel vermoeyt 
Hem op de eerste pael te rusten beghint, 
Soo wert van haer de eerste oock bemint, 
Sy wert ghesint// tot t'gheen dat haer doet dolen, 
Toesicht der dochteren boort douders toe. Daerom voorsiet in t'gheen dat ick hier laeck 
De waeck// en heel der dochter saeck 
Is d'ouders hier beuolen. 
 
Twee stucken my verdrieten hier altijt, 
En t'derde dat maeckt toornich mijn ghedacht, 
1 + Een strijtbaer man die int laetste aermoedt lijt, 
2 + En dat een wijs raetsheer ten laetsten wort veracht, 
3 + Die van d'oprecht gheloof valt deur cleyn cracht, 
Eecle. 2. b En by t'gheslacht// des ongheloofs hem beroemt, 
Jere. 17. b Dese die heeft hier al deur sijnen keer, 
Die van trechte ghelooue vvyken vvorden verordeelt tot den svvaerdeDe Heer// al tot den swaerde seer 
Swaerlijck verdoemt. 



  
Inhoudt van het XXVII. Cap.

Eenen Coopman can qualijken schuwen bedroch,
Eenen goeden boom wort bekent aen sijn vruchten,
Graeft ghy anderen een put, ghy valter in doch,
Doet ghy schade ghy sultse niet ontvluchten.
 
Het LI. Liedeken op de vvijse, Alle voghelkens ghemeyn, oft, Alle dieren aerden. &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van coopluden. 
 Leerlijck. Swaerlijck can hem hier verhoeden// een coopman voor het onrecht/ 
En een cremer van veel goeden// daer is  

{==107==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
sonde in ghehecht// want om goets wil- Pro. 30. a 
1. Timo. 6. a 
Pro. 23. a 
Gheen coopmanschap sonder sonde. 
le hoe slecht doet bedroch de heer en knecht// 
Soo den naghel inden muer// tusschen steenen Dat is sy en achten de conscientie niet. 
diep in steect// soo steect sonde t'elcker uer// in 
coopmans daermen lueghen spreect. 
 
Blijft hy niet met neersticheyt 
In Gods vrees, en hem dient alleyn, 
Sijn huys verstroyt, [quae saem verspreyt] Godlooser coopluyden goet vermindert. 
Sijn groote goet dat wort haest cleyn, 
Seeftmen so blijft het onreyn 
Op de seue int ghemeyn, 
Soo wat ooc de mensch aentast 
Wat onreyns daer van aencleeft, Alle diensten sijn smeyrich. 
Daerom coopman altijt past 
Dat ghy in als godtvruchtich leeft. 
 
Soo den ouen hier beproeft 
Den nieuwen pot die daer is in, Pro. 27. c 
Soo proeft hier oock t'gheen dat bedroeft 1. Pet. 1. a 
Des menschen herten ende sin, 

{==108==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ma. 7. b Een vrucht toont v int ontghin 
Aen den vruchten vvort de boom bekent. Wat den boom gheeft veur ghewin, 
Soo coemt deur de reden voort 
Hoe het hert gheschict is: dan 
Prijst niet eer ghy spreken hoort, 
Lu. 6. c Want reden die wijst v den man. 
 
De reden oont den man.	Volght ghy rechtuaerdicheyt na, 
Syr. 6. d Ghy crijghtse des vry seker sijt, 
Gherechicheyt. En sultse trecken aen seer dra 
Ghelijck een seer costelijck habijt, 
Ba. 5. a Voghelkens inder lucht wijt 
Voeghen haer met grooter vlijt, 
Hier altijt by huers ghelijck, 
Soo ist met de waerheyt eenpaer, 
Selden neemtse van v wijck, 
Vvaerheyt. In ghy haer gheeft ghehoor voorwaer. 
 
Psal. 37. d	Soo den leeuw op den roof loert, 
Pro. 31. c Soo grijpt de sondt quaetdoenders aen, 
Een dvvaes verandert ghelijck de mane. Die Godt vreest spreect noch en roert 
Dan heylsaemheyt: dits wel ghedaen, 
Maer een dwaes verandert saen, 
Hy ghelijct seer wel de Maen, 
Ro. 12. b Als ghy by dwaes volck vergaert 
Col. 4. a Merct wel wat tijt lijden wil,  
Stroyt gheen roosen veur verkens. Onder wijse vry voort vaert, 
Daer en dient niet ghesweghen stil. 



  
Het LII. Liedeken op de vvijse, Ghy sotten ende sottinnen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van dvvase reden ende tvvist. 
Vvaerschuvvelijck. 
Syr. 22. d ende 23. b VErdrietich bouen maten// is hier der dwasen reden// 
Haer laechen is te haten// tis sondt en ouertreden// 
Een sot ketelt sijn seluen dat hy lacht. Want heel deur dwase seden// soo ketelt dat gheslacht// sijn 

{==109==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
seluen hier beneden// altijt dat selue lacht. 
 
Waermen hier hoort veel sweren 
Sal t'haer op t'hooft verschieten, Na tvvist volght  bloet verghieten. 
Daermen twist sal hanteren, 
Daer volght na bloet verghieten, 
Het hooren can verdrieten 
Wanneer d'een d'ander schelt, Als de hoeren kijuen, comen de baken vvt. 
Tsecteet moet  dan ghenieten,  
Twert openbaer vertelt. 
 
Wie dit doet sal verliesen 
Gheloof en vrienden mede, 
Trou die hy plach te kiesen 
Die soeckt een ander stede, 
Hout hier dan altijt vrede, Openbaeringhe van secreet is vrienden verlies. 
Den vrienden hout gheloof, 
Tsecreets wtsprack oyt dede 
Dat vrienden werden doof. 
 
Laet ghy een voghel vlieghen, 
Qualijck wert hy ghecreghen, 
Tsal met den vrient niet lieghen 
Ghebruyct ghy daer spijt teghen, Deur spijs vvyct de vrient. 
Van v keert hy sijn weghen, 
Als een ree hy ontspringht, 
Tot spijt sijt niet gheneghen, 
Als v den haet hier dwinght. 
 
T schelwoordt deur haestich spreken 
Versoentmen tot veel stonden, 
En wonden diep ghesteken 
Die werden hier verbonden, T secreets ondecken is quaet te versoenen. 
Maer des secreets vermonden 
Daer gaet vrientschap met vuyt, 
[Tbereyt de ziele sonden] 
Veel quaets daer hier deur spruyt. 

{==110==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vvinct niet met der ooghen.	Die met der ooch can wincken 
Heeft niet goets inden sinne, 
Schoon woorden can hy schincken, 
Pro. 6. b ende 10. b Hy prijst al v beghinne, 
Maer achter rugh sijn minne 
Een panlecker. Verkeert in onuerstant, 
Dees viant ick bekinne, 
En tis oock Gods viant. 
 
Die na eens anders ongeluck staet, die is het sijn niet verde.	Worpt ghy een steen om hooghe, 
Bedrochlijck sijn v ganghen, 
Steect ghy in hooft oft ooghe 
Seer boos sijn uwe ganghen, 
Graeft ghy hier met verlanghen 
Graeft ghy voor een ander een put, ghy valt daer in. Een ander eenen put, 
Ghy valt: den strick ghehanghen 
Vanght v, ghy blijft onnut. 
 
Doet ghy een ander schade 
Sy coemt v hier beneuen, 
Psal. 7. b Verblijt ghy in het quade, 
Ese. 7. a Quaet sal v oock aencleuen, 
Pro. 26. c Gheen spot en sy ghedreuen 
Eecle. 10. a Van raserije blijft, 
Verblijt v in niemans ongheluck. Wan tis een grouwelijck leuen 
Dat de sondaer bedrijft. 



  
Inhoudt van het XXVIII. Cap.

Schuut wrake, vergheeft, v wort vergheuen,
Dinckt op het eynde, set viantschap besyden,
Dreycht niet, toorne, en twist sy verdreuen,
Bysonder wilt mont en tonghe vermijden.
 
Het LIII. Liedeken op de vvijse, Och roosken root.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vvrake. 
Christelijck. 
Deu. 32. d 
Ro. 12. b 
Vergheeft, soo vvort v vergheuen. SOo wie hier sijn seluen altijt wil wreken// 
aen dien soo wreect de Heere rijck// de seer groote sonden 

{==111==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
van hem ghebleken// die sal Godt behou- 
den dijsghelijck. 
 
Vergheeft uwen naesten dat hy misdede, Ma. 5. c ende 5. b oock 8. c 
En bidt dan Godt, hy vergheeft v meer, Vergheeft, ende bidt dan 
Behout v gheen toorne, maer soect hier vrede, 
Soo vindt ghy ghenade by den Heer. Ma. 11. c 
 
Hoe wilt doch een mensche seer onghenadich 
Hier bidden vergheuingh van misdaet, Die noch toornich blijft, en vergheeft Godt niet. 
Als vleysch, bloet, ende toorne hem is beradich, 
Hoe sou Godt vergheuen dan sijn quaet. 
 
Dinct hier om het eyndt, laet viantschap varen, 
Die doot en verderfenis hier werct, 
En dreyght niet, maer volght des wets verclaren, Peynst om het eynde. 
V naesten niet hindert, maer meer sterct. Syr. 7. d 
 
Dinct om het verbont des Heeren almachtich, Dinct om Godts verbont. 
Vergheeft de onwetenheyt, schuut twist  
Soo sult ghy de sonden niet sijn deelachtich,  
Die hier wel can baren arch en list.  
 
Een seer toornich mensch die sal twist aenrichten,  Pro 26. c 
En hy verwert goede vrienden hier, Een stookenier onder vrienden. 
Hy hiltse aen een meer dan hy wil slechten, 
Onvrede soo bringt sijn boos bestier. 
 
Wanneer daer veel houts is wort het vuer groote, Om ghelts vvil ryst den meesten toorne. 
En wanneer het volck hier crijght ghewelt, 
Soo gheeft huer den toorne meer en meer bloote, 
Te heeftigher wort elck door het ghelt. 
 
Bereyt sijn tot twist can hier vier aensteken, 

{==112==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die coel is, breect gramschap. Bereyt sijn tot kijuen verghiet bloet, 
[Tsijn beyde hier twee seer boose ghebreken, 
Lancmoedich maectse nochtans goet.] 
 
Heet en cout, goet en quaet coemt vvt eenen monde.	Blaestmen aen een vonxken, tvier wert vernomen, 
Maer spoutmen daer op soo gaet het wt, 
En beyderley cant wt eenen mont comen, 
[Elck zie hier wel toe hoe hijs ontsluyt.] 
 
De oorblasers die hier omgaen met der loosheyt 
Le. 19. b En seer valsche monden: sijn vervloect, 
Psal. 120. a Want dese verwerrende hier deur haer boosheyt, 
Oorblasers sijn als veruloect gheacht. Daer hier menich mensch vrede soect. 



  
Het LIIII. Liedeken op de vvijse, Een aerdich vrouken heeft my bedrooghen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van eenen boosen mont. 
Stichtelijck. 
Ja. 3. a Een boosen mont die can hier oneens maken// het volck 
deur misverstant// 
Hy canse drijuen om seer cleyne saken// al in  
verscheyden lant// een stadt vast en plaisant// can 
hy hier wel verderuen// hy rockent hier discoort// de 
Een boose mont maect vorstedommen oneens. rijken die hem eruen// die werden menichweruen// deur 
hem al hier verstoort. 

{==113==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy verstoot oock de redelijke vrouwen 
En rooft dat haer wert zuer, 
Die hem ghehoor gheeft can gheen ruste houwen 
Noch vrede tgheender uer, Een boosen mont verstoort ruste. 
Aenmerct sijn rechte cuer, 
De gheessel maect de strepen 
In hem die t'slaen ontfingh, 
Dus wert van hem ghenepen 
Als tquaet wert aenghegrepen, 
Hy verderft alle dingh. 
 
Veel isser hier gheuallen seer dickmale 
Door t'swaert, ende oock ghewont, 
Maer noch veel meer door hem die ick verhale, De tonge is also schadelijck als een svvaert. 
Dat is een boosen mont, 
Wel hem diemen hier vont 
Te wesen in sijn daghen, 
Voor desen hier beurijt, 
En die hier niet derf draghen 
Sijn stricken ende plaghen, 
En sijn boos iock af snijt. 
 
Want sulcken iock dat is seer sterck van ijser, 
Sijn stricken coper fel, 
Sijn plaech is bitter, sijt doch ghy dan wijser 
En schuut dees erghe hel, Een boose mont vvort gheleken by de bel. 
Die Godt vreest die doet wel, 
Hy can op hem niet vaten 
Syn vier verbrant hem niet, 
Maer die Godt sal verlaten 
Brant hier in bouen maten, 
Selden ment bluschen siet. 
 
Ronts om v goet set ghy een doren vuere, 
Waerom is niet v werck Maect uvven monde een tuyn. 
Den mont te maken een seer vaste duere 
Met eenen grendel sterck, 
V gout na ick aenmerck 
Dat sult ghy hier wel weghen, Vveecht uvve vvoorden. 
Hoe weecht ghy niet v woort? 
Och zijt hier toe gheneghen 
Soo wert gheen val vercreghen, Eccle. 11. b 
Die hier den mont bringht voort. 



  

{==114==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XXIX. Cap.

Leent uwen naesten, hebt medelijden,
Hout uwe woordt, dat niet dubbel en draeyt,
Helpt d'erme, soect schat die eewich mach verblijden,
De nature is hier seer haest ghepaeyt.
 
Het LV. Liedeken op de vvijse, Vvt dieper noot, slaet hoenderen doot.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van leenen. 
Vvaerschuvvelijck. DIe sijnen naesten hier wat leent// doet een werck 
Deu. 15. a 
Lu. 6. c van barmhertiche den// 
wie goet heeft en blijft niet versteent// maer wil sijn  
aelmisse wel besteden// Leent hem die hier wat be- 
Is v gheleent, gheeft vveder op behoorlijcken tijt. hoeft// en ghy diet crijght seer bedroeft// weer niet en ver- 
toeft// Hout uwe woordt// op den tijt na recht 
ende reden. 
 
Hout v vvoordt.	Al dat ghy spreect dat hout altijt, 
Bedroch en wilt niet gheneeren, 
Soo sult ghy vinden hier profijt, 
Noodtruft sult ghy niet ontbeeren, 

{==115==} {>>pagina-aanduiding<<}

Menich meent die hier iet borcht Eccle. 1. d 
Hy vint dat, en onbesorcht Veel achten het borghen gheuonden goet. 
Hy daer aen worcht,  
Onwillich wort dan de leender int weer begheeren. 
 
Te wijl ghy leent cust hy v hant, 
Om t'ghelt is d'ootmoedich spreken, 
Dan in weergheuen sal t'verstant Die ghelt te leen soect, is altijt ootmoedich. 
Met vertreck sijn ghebleken, 
Hy claecht de tijt die is swaer 
Ick en hebs niet voorwaer, 
Al hadt hijt daer 
En wel vermocht, de helft wort v noch onstreken. 
 
Hy rekent sulcx al voor een vont,  
Ende men ziet sijn woordt falen, Leent ghy uvven vrient, ghy maent uvven viant. 
Die eens was vrient die wort terstont 
Viant, wilt ghy tghelt weder halen, 
Dit cost v coopen v ghelt, 
Alst sou sijn weder ghetelt, 
Men vloect men schelt, 
Met spijtichen salmen v hier wederom betalen. Tgheschie al dickvvils, dan laet daer om niet de liefde vvercken. 



  
Het LVI. Liedeken op Brand de champagne.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vande aermen ende aelmis. 
Christelijck. 
HEbt melijden hier altijt met uwen naesten// Deu. 15. a 
Lu. 6. d 
Ro. 12. b 
wilt den ermen in noot bystaen// Om tsghebots wil wilt v  
hier altijt doch haesten// laet hem ledich niet van v gaen. 

{==116==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gheeft ghy vvat, blaest dat met geen trompet vvt.	V ghelt wilt ontbeeren om v broeders wille, 
Sulcx al onder gheenen steen graeft, 
Als ghijt doet soo wilt hier swijghen stille, 
En dinct niet eens wat dat ghy gaeft. 
 
Ma. 6. c	Inden hemel wilt v eenen schat vergaren, 
Lu. 12. d Desen die is beter dan gout, 
To. 4. b Sonderlinghen wilt v aelmissen niet sparen, 
Da. 4. c Van het ongheluck sy onthout. 
Lu. 11. c 
Ac. 10. a	Sy sal teghen uwe vianden hier strijden 
Aelmisse strijt teghen de vianden. Beter dan een schilt oft wapen, 
[Maer ghy moetse ooch wt liefden tallen tijden, 
Soo sult ghy huer vruchten rapen.] 



  
Het LVII. Liedeken op de naeuolghende voys.,

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van borghe. 
Vvaerschuvvelijck. 
Borgh vvorden bringhter veel in last. EEn vroom man die wert borgh voor sijnen broeder// 
Maer een ontschamel mensch die laet syn borgh in last// 
Vergheet dees weldaet niet, zijt ghy toch vroeder// 
Want voor u soo verbint v borghen hem hier vast// 
Daerom siet dat ghy op sulcx past. 
 
De goede gheniet somtijts om de quade.	De godtloose bringht sijn borgh in schade, 
En een ondancbaer mensch laet sijn verlosser steken, 
Borgh worden heefter veele vroech en spade 
Verermt die waren rijck, want d'andere die weken, 
Daerom sijnse den zeebaren gheleken. 
 
Borgh werden heeft hier oock dickmael verdreuen 

{==117==} {>>pagina-aanduiding<<}

Veel vrome ende hooghe luden achter lande, Borghe verdrijft luden tot lantlopers 
Een godtloos die hem tot borgh heeft ghegheuen 
En hem daer wt draeyt met list menegherhande 
Die ontfangt straf en schande. 
 
Helpt uwen naesten na v cranck vermueghen, Voorsichticheyt. 
Maer weest daeromme hier altijt voordachtich, 
[Op dat ghy door de gheen die niet en dueghen 
V seluen hier en maect der schaden deelachtich, 
Bidt dat v sterct in als Godt almachtich. T'hemde sy v nader dan den rock. 



  
Het LVIII. Liedeken op de vvijs vanden Fagot.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van nootdruft. 
Huyslijck. 
HEt is ghenouch hier tot desen leulen// water Syr. 39. d 
Pro. 27. c 
ende broot// 
Een cleet aen t'lijf en huys daerbeneuen // decksel 
tot der noot// [vermueghingh is een gaue groot.] 
 
Een cleyn neringh, vry huys mids desen Die hem vernuecht is rijke. 
Gheeft hier rust en vreucht, 
Als bouen tsvrienden disch ist ghepresen 
Hoe seer hy verheucht, 
Daerom zijt met het cleyn verneucht. 
 
Diet hier van huys tot huys moet soecken 
Hy leeft schandelijck, 
Int woordt mach hy hem daer niet vercloecken, Schamele vvijsheyt vvort dickmael veracht. 
[Tschijnt viandelijck, 
Al spraeck hy oock verstandelijck.] 
 
Ter plaetsen daer ghy dan moet herberghen 
Elck met v daer drinct, 
Al ist v leet men salt v doch verghen, 
Twoordt dat bitter clinct 
Dat moet ghy hooren, dit vry dinct. 

{==118==} {>>pagina-aanduiding<<}

Men seyt gaet wech gast, wilt bereyden 
Aldus vaert de tafel vrient dickmael. V spijs: die aentast, 
Wilt haestelijck van mijn tafel scheyden, 
Want ick crijgh een gast 
Die eerlijck is, en sulcx bet past. 
 
Het is swaer voor een wijs gheselle 
Vervvijt niet dat ghy vvt liefden leende. Dat hijt hooren moet 
Om herberghe sulcken ghequelle, 
Tverwijt is onsoet, 
Van leeningh tzij van ghelt of goet. 



  
Inhoudt van het XXX. Cap.

Oprechte ouders castien huer kinderen,
Sy leerense, maer Godt moet den gheest instorten,
Ghesontheyt is goet, crancheyt can hinderen,
Nijt ende toorne t'leuen vercorten.
 
Het LIX. Liedeken op de vvijse vande Passemede la douce.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van kinderen te leeren en straffen. 
Leerlijck. 
Pro. 13. c ende 23. b DIe sijn kint liefheeft die hout dz onder dwangh// 
Buyght het vvisken tevvijl het groen is. gheen roede sal hy mij en// 
Op dz hy hier namaels vruechde weer ontfangh// 
en hier ontvlie sijn lij den// wie sijn 
kint hier sal castijen// die sal hem daer door ver- 
blijen, By den bekenden en schaemt hem niet sijn faem// 

{==119==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Die sijn kint in als wel onderwijst// dat verdriet den 
viant diet misprijst// maer een vrient die vint dat altijt seer be- 
quaem// en hoopt na een goet erfghenaem. 
 
Want hoe wel sijn vader hier op aerden sterf, 
Soo ist of hy niet doot en waer, T'skints duecht maect den vader hier onsterfelijck 
Want hy laet hier sijns ghelijck die sijn goet erft, 
[Duechtlijck, vroom, oprecht, eerbaer:] 
Doen hy leefdee wast sijn vruecht daer, 
Doen hy sterf en vielt hem niet swaer, 
Want een beschutter hy hier liet Deu. 6. a 
Teghen sijnen viant: maer de vrient 
Die heeft wederom een die hem dient, 
Aldus ziet de een sijn vruecht, d'ander verdriet, 
En dit door straffe meest gheschiet. 
 
Wie der saecht is met een kint seer ongheschict 
En sijn slaen wil beclaghen, Aen een onghestraft kint vvort leet ghesien. 
Daer en bouen als tweent dat hy dan verschrict, 
Siet dit alst crijght sijn daghen 
Seer moetwillich salt hem draghen, 
Het en sal nae niemant vraghen, 
Het is een wilt peert dat temminghe behoeft, Een onghestraft kint is een onghetemt peert. 
Ist dat ghy met uwen kinde vleyt 
Namaels is v weder vrees bereyt, 
Speelt ghy met hem, het acht v als het gheboeft, 
Namaels het v seer bedroeft. 

{==120==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gheeft den kinde al sijnen vvil niet.	Schimpt niet met hem soo en leert hy gheen onduecht, 
En doet v trueren, 
Laet hem sijnen wil niet volghen inder iuecht, 
Oft dwaesheyt sal ghebueren, 
Eer hy v selfs wil verschueren 
Als hy cleyn is wilt hier spueren, 
Dat ghy hem buyght den rugghe ende hals 
Op dat hy tot boosheyt wtghestort 
Onghehoorsaem v en doe te cort, 
Onderwijst hem, hy schu ledicheyt in als, 
Soo schuut ghy hier veel ongheuals. 



  
Het LI. Liedeken op de Reprinse van de voorgaende Passemede.,

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

 
Van ghesontheyt. 
Profitelijck. 
Ghesontheyt bouen rijcdom. ERm ende wel te pas te sijne// is beter 
dan hier rijck en onghesont// 
En hier een lichaem sonder pijne// dat gaet te bouen alle gout goet ront// al tgoet vanden grooten rijken// 
by ghesontheyt te ghelijken// ieghelijck 
oyt seer cleyne vont. 
 
Des herten vruecht die wort ghepresen,	 
Beter doot dan altijt cranck. Gheen meerder vruecht den menschen hier aencleeft, 
Het is veel beter doot te wesen 
Dan datmen altijt hier in crancheyt leeft, 
Sulcx is als een goet gherechte, 

{==121==} {>>pagina-aanduiding<<}

Staende voor den heer of knecht, 
Die dan gheen etens lust en heeft. 
 
Des afgodts offer cleijn nut dede 
Sy ruyken noch en kunnen eten niet, Spijs hebben en mueghen can veel verhueghen. 
Soo isset met den rijcken mede, 
Als hem de Heere met siecten versiet, 
Hy siet sulcx aen met den ooghen, 
Maer sijn cracht can niet ghedooghen, 
Dat hy als dan sal eten iet. 
 
En wilt v selfs niet treurich maken Soect selfs gheen truericheyt. 
Laet v niet plaghen v eyghen ghedacht, 
Een vrolijck herte sal gheraken, Pro. 12. c ende 14. d 
Hier aen langh leuen deur des Heeren cracht, oock 15. c 
Doet v goet, vertroost v herte,  
Verdrijft truericheyt en smerte, Een vrolijck hert maect langh leuen. 
Voor quade swaricheyt v wacht.  
 
Want truericheyt die doot veel menschen, 
Nerghers en dientse toe [dan sy maect strijt] 
Na nijt noch toorne wilt niet wenschen, 
Dinct sorghe die maect out al voor den tijt, Sorghe crinct den mensch. 
Een vrolijck hert salt al wel smaken, 
Wat hy eet sal hy laken, 
[V dan hier duechdelijck verblijt.] 



  
Inhoudt van het XXXI. Cap.

Wilt aerbeyden, bemint het ghelt niet te seere,
De rijke die onstraffelijck leeft salmen prijsen,
Hier hebt ghy een goede tafel leere
T'misbruyck van wijn, ende wat wt wijn can rijsen.
 
Het LXI. Liedeken op de Galiarde van de voorgaende passemede.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

  Van rijckdom. 
Christelijck. 
1. Timo. 6. a 
Sorghe. 
   Rijckdoms vvake doet verteeren vleesch ende bloet. DIe hier na den rijckdom altijt waect// ver-
{==122==} {>>pagina-aanduiding<<}
  
   	
{== afbeelding 
    	
   ==} {>>afbeelding<<}
    
 
teert int lichaem vleesch en bloet// 
Groote sorghe sijn herte soo raect// ghe- 
lijck de siect den crancken doet// Dit is rijckdom goet// 
Spaert gheen schat in noot. die den aerbeyt cost vergaren// diemen alst van doen is 
niet wilt sparen. 
 
Aermoede	Hy is aerm die arbeyt vroech en laet 
En die daer van niet en beclijft, 
Gelt. Daer en bouen als ophout sijn daet 
Gheen ghelts beminnen sonder sonde. Bidden is het werck dat hy bedrijft, 
Die t'ghelt lief heeft, blijft 
Hier seer selden sonder sonde, 
Het verganckelijck vergaen doen conde. 
 
Tghelt bringhter veel in last	Seer veel comter tot groot ongheual 
Hier seer diewils al om het ghelt, 
Ende sy sien haer verderuen al 
Daer [Mammon] wort seer hooch ghestelt, 
Sijnen offer quelt, 
Onuoorsichticheyt baert quaet. Sy sal haeren meester vanghen, 
[Onvoorsichticheyt maect quade ganghen.] 
 
Wel den rijcken die onstraflijck leeft 
Die rijckdom in als vvel ghebruyct is pryselijck. En die t'ghelt niet te seer en soect, 
Waer is hy? tis reen desen lof gheeft, 
Want hy heeft hem seer wel vercloect, 
Oprecht, [onvervloect] 
Lu. 6. c Ende oock in als rechtschapen 
Syr. 8. a Sullen hem hier louen alle knapen. 

{==123==} {>>pagina-aanduiding<<}

Al hoe wel hy eenich quaet doen mocht Bruyct rijckdom oft ghy de selfde niet en hat. 
Oft schade deur t'ghelts ghiericheyt, 
Soo en heeft hy tselfde niet volbrocht, 
Maer tot der duecht was hy bereyt, 
Daerom blijft sijn feyt 
Ende goet bewaert deur desen, 
En sijn aelmis die wort ghepresen. 



  
Het LXII. Liedeken vvt den selfde capittel op de vvijse, Dat ick om een reijn beelde soet, oft den lix Psalm.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Tafel leere. 
Vvaerschuvvelijck. 
VVanneer ghy sijt ghese ten// Aen 
tafel van een rijcke man// 
Dinct niet hier is veel t'eten// Maer 
weest toch dinckende als dan// Een ontrou 
oock nijdich wesen can// hoe wel het weent// Een ontrou ooch is nydich. 
Het is versteent// wacht v daer van. 
 
Ghrijpt niet nae al dat ghy sult sien, 
Neemt niet dat voor hem in t'schotel leyt, Tast veur v 
En laet oock niet van v gheschien 
Dat ghy neemt daer by gheren afscheyt, Ma. 7. a 
Dat tot duecht strect sy gheseyt,  
Sit niet versuft// hout v vernuft Spreect stichtelijck. 
In alles datter wort verbreyt. 

{==124==} {>>pagina-aanduiding<<}

Eet manierich niet te ghierich. Eet als een mensche met manier 
Van alle dat v wert voorgheset, 
En niet te hittich als een ghier, 
Te min soo sult ghy worden besmet, 
Om der eeren wille hier op let, 
Versaet sijnde staet op. Sijt ghy ghespijst// als dan oprijst, 
Volght dese wet. 
 
Sijt ghy by veel volcx hier ghenoeght 
Tast niet eerst toe. Siet dat ghy dan niet eerst toe en tast, 
Al met een cleynken v ghenoeght, 
Den zedighen dit seer wel hier past, 
Hy lijt int bedde minder last. 
Vvt oueruloet der spijsen can siecte rijsen. Hy poft noch hijght// als spijs noch opstijght, 
Daer ziect wt wast. 
 
Laeyt ghy v maghe hier met maet, 
Vveynich eten maect tot alle dinghen gheest ende lichaem lustich. Ghy slaept sacht ende stuent te min, 
Seer vroech ghy tsmorghens dan opstaet, 
Versch, lustich sijt ghy oock dan van sin, 
Maer een diet hier ghierich slouct in, 
Die slecht het vee// hy crijght buyck wee 
Tot sijn ghewin. 
 
Wanneer ghy met spijs sijt versaeyt 
Ro. 2. b Staet op, gaet wech, ende rust v wat, 
Doet eenighe gaende oeffeningh na den eten. Met arbeyt oock v lichaem laeyt, 
Soo ontvliet crancheyt het lichaem zat, 
Sijt ghy spijsmilt elck looft dat, 
Maer zijt ghy vreck// een quaet ghespreck, 
Sijt milt met v spijse. Gaet van v in stadt. 
Pro. 22. b 



  
Het LXIII. Liedeken op dese naeuolghende  vvijse, Tsauents sprack hy tot der maecht.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vvijn. 
Vermakelijck. 
ALsoo ghy best muecht telcker tijt// wilt het wijn- 

{==125==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
suypen vlieden// Ist dat ghijt mijt// v naect profijt// des Vvijn heeft veel volcx schadich gevveest. 
zeker zijt// want wijn verderft veel lieden. Ephe. 5. b 
 
Ghelijck t'forneys proeft ijser werck, Vijn vvijst den man. 
Soo proeft wijn door d'ontfuncken 
Hier in dit perck// menich stout clerck, 
Hoochmoedich sterck// als sy door hem sijn droncken.  
 
Als ghy hier matich drinct den wijn, Vvijn matich ghedroncken is een medecijne. 
Vermakinghe sal hy gheuen, 
In sulcken schijn is hy seer fijn, 
Ja medecijn// zeer nut tot t'smenschen leuen. Psal. 104. b 
 
Den wijn de schiep hier Godt ons Heer Pro. 31. b 
Om ons vrolijck te maken, 1. Timo. 5. a 
Maer bruyct niet meer// dan nootdrufts leer, De vvijn is tot duechtlijcke vruecht geschapen. 
Aen tsvreuchden keer// sal lijf en ziel gheraken. 
 
Maer dijs hier oock te veele drinct 
Bereyt hem leet int herte,  
Diet doet bedinct// dulheyt die crinct, Vvijn verhuecht lijf ende siele. 
En voor Godt stinct// wijn gheeft wonden en smerte. 
 
In wijn v broeder niet en schelt, Vvijn baert dulheyt 
In vreucht zijt niet verwijtich, 
Niemandt en quelt// gheen secreet melt, Pro. 20. a 
Maer duecht vertelt// v woordt laet sijn niet spijtich. Seph. 3. b 
Jud. 13. a 
Ondect deur den dranck gheen secreten. 



  

{==126==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XXXII. Cap.

Sanck wert in matighen wijn ghepresen,
Godt salmen van als dancken en louen,
Sijn vreese, en woordt, moet onderhouden wesen,
Goeden raet en dient nummermeer verschouen.
 
Het LXIIII. Liedeken op de vvijse, Louen soo vvilt mijn ziel den Heer. Psal. 145. Oft Loouerkens dat sijn loouerken.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van de ieucht 
Leerlijck. Sijt ghy tot recher thier gheset// 
Verheft v niet sulcx onbetaemt//  
Gheeft daer dat recht is niet belet// 
Tvolck twelck duechtlijck is versaent// Niemant en 
blaemt// daer ghy by quaemt// Alst tijt is wilt swijghen// 
eere sult ghy crijghen// duechtlijck wert ghy dan ghenaemt. 
 
Hoort na v ouder.	D'outste laet hebben d'eerste woort, 
Het hoort hun toe, sy sijn versocht, 
Speel lieden gheensins en verstoort, 
Singhtmen gheen clap en sy ontknocht, 
Wijsheyt bedocht// sy voort ghebrocht 
Op andere tijden// nae het verblijden, 
Dan dient best sulck werck ghevrocht. 

{==127==} {>>pagina-aanduiding<<}

Soo een robijn int gout schoon licht Van speel luden ende musijcke. 
Verhuecht den sanck tot elck termijn, 
Oft een smarachde schoon van ghesicht, 
Soo is muzijcke by den wijn. Vvat musijke is. 
Een ioncklinck fijn// in spraeck verschijn, 
Eens oft oock tweemale// met soete tale, Eccle. 3. a 
Als dat van noode sal sijn. Van een ionghelingh. 
 
Ionghelingh vraechtmen v hier iet, 
Maect cort v woorden [ende clacht] 
Hout v oft ghyt al en wist niet, Job. 32. a 
Swyght vele, den bet weter slacht, Veel snaps mistaet de ieucht. 
By groot van macht// v niet en acht, 
Te sijn huers ghelijcke// al sijt ghy rijcke, 
Na twoordt vanden ouden wacht. 
 
D'ouder bringht grooten blixem voort, Een ionghelingh sal schamel sijn. 
Schaemte oock groote ionste maect, 
Daeromme ionghlingh alst behoort 
Staet op als ghy sijt gheoorsaect, 
Bedienstich waect// quaet spel dat laect, 
In v vrolijckhede// soo bruijct vrede, In vruecht bruyct vrede. 
Vliet al dat nae boosheyt smaect. 
 
En wat ghy doet oft hier voortbringht 
Siet dat ghy op dees woorden bout, De ieucht sal Godt altijt dancken. 
Voor al de gauen die ghy ontfinght 
Danct uwen schepper menichfout, 
Die ionck en out// hier onderhout, 
En diet al can spijsen// wilt eer bewijsen, 
Vast altijt in hem betrout. Dancbaerheyt. 



  
Het LXV. Liedeken op de vvijse, Godts vvercken al van grooter fame, Psal. Azarie: oft, Const ick de maenschijn bedecken.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Godtvruchtighe. 
Christelijck. 
DIe hier den Heer almachtich vresen// die 
{==128==} {>>pagina-aanduiding<<}
 
 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
dorsten nae goet onderrecht// 
Ghenade crijghen sy door desen// wie 
Die Godts vvoordt bemint, vercrijght Godts gauen. hem soo schict tsy heer of knecht// wie hier na Godts 
woort vraecht// den Heer seer behaecht// en hy vercrijght se 
rijclijc daer hy hem hier na draecht. 
 
Die t'woordt van herten niet soect seere,  
Godts vreese baert gerechticheyt. Daer door hy dan ghearghert wort, 
Wie Godt vreest treft de rechte leere, 
Gherechticheyt hy dan wt stort, 
De liefde en verdriet niet. Sy sal oock lichten claer 
Al hier int openbaer, 
[Wt liefden sal hem vallen gheen dingh al hier te swaer.] 
 
De godtloos en is niet gheren 
De sondaer is niet gheren ghestraft. Ghestraft al van sijn quade feyt, 
Hoort hijt, hy weet hem te gheneren, 
Met een exempel hijt afleyt, 
Maer een vernuft man staet 
De vvyse vvilt vvel ondervvesen sijn. Altijt in wijsen raet, 
Hy en veracht gheen straffe, maer schuut daer door het quaet. 
 
Al sonder raet wilt niet beghinnen, 
Want sulcx dickmael hier namaels rout, 
Beghint niet sonder raet. Den quaden wech wilt niet beminnen 
Daer ghy v schenen stoten sout, 
Al schijnt hy somtijts goet 
Hy glitst onder de voet, 
Ja voor v eyghen kinderen dienet oock ghehoet. 
 
In al tgheen dat ghy sult voornemen 
Betrout altijt op uwen Godt, 

{==129==} {>>pagina-aanduiding<<}

Van herten volght sijn soete temen Volght Christum en sijn vvoort, ende staet daer vast op. 
Ende sijn goddelijck ghebodt, 
Die op hem hier staet vast 
En op sijn woorden past, 
Niet lichtelijck en sietmen dat hy hier coemt in last. 



  
Inhoudt van het XXXIII. Cap.

Vreest Godt, wilt sijn godtlijck woordt volghen,
Gheeft v kinderen ouer v gheen ghewelt,
Op guychelaers, en spotters blijft Godt verbolghen,
Eens knechts leere wort v hier voorghestelt.
 
Het LXVI. Liedeken op de vvijse van eenen ronden dans ghemaect op toutes les nuicts

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van godtureesende ende guychelaers. 
Christelijck. 
DIe daer Godt den Heere vreest// sel den 
ouercoemt hem leet// 
Maect hem aenvechtingh bedeest// tot syn 
hulp is Godt bereet// Ende van sijnen viant wreet// 
wort hy dan door sijn hulp verlost// Godts woort dat is sijn Godts vvoordt een decksel der godturuchtigher. 
cleet// daer hy hem hier me decken cost. 
 
Maer een guychelaer die sweest De buyck na den vvint. 
Als een schip in zee hier doet 
Twelck hem nae de baren gheeft, 

{==130==} {>>pagina-aanduiding<<}

Door den ruyschenden zee-vloet, 
Dan een verstandich mensch is vroet 
En met Gods woort te vreden wel, 
Seker is sijn ghemoet 
Door Godes woorden en beuel. 
 
Bruyct hier leerlijke manier 
De sot smijt vvt al dat hem voor den mont coemt. Eer v antwoort wort ghevat, 
Want der dwasen hert is hier 
Ghelijck een ront waghen rat, 
Heeft hy in sijn ghedachten wat 
Tselfde dat drayt ghelijck een as, 
[Ende sijn tongheblat 
Gheeft wt dat int herte was.] 
 
Soo een sprinckhinxt raest en brijscht 
Die by merrien sal gaen, 
Soo roept, beyrt, tiert, ende crijscht 
Die in reden niet wil staen, 
Ghelijck by ghelijcke. Spotters en guychelaers hanght hy aen, 
Want het ghelijck ghelijcke soect, 
Schimp. Schimpich is sijn vermaen, 
[In spijt hy hem oock seer vercloect.] 
 
Hy spreect waerom moet d'een dach 
Heyligher dan d'ander sijn,	 
Ge. 1. c ende 2. a Hoe wel men hier oyt doch sach 
Op beyden der sonnen schijn, 
Gods wijsheyt die scheyt dat seer fijn, 
Jaertijt, vierdach, coemt van hem, 
Hy coos tot elck termijn 
D'een voor dander door sijn stem. 



  
Het LXVII. Liedeken vvt het selfde capittel  op de vvijse, op den eersten Psalm. oft Mijn ziel looft den Heere.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Loop des vverelts. 
Leerlijck. 
Ghelijck als alle menschen op aertrijck// en 

{==131==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Adam was gheschapen van het slijck// ende de Heere 
haer heeft onderscheyden// Nae sijne wijsheyt hier seer 
menichfuldich// Menigherley die hem lof sijn schuldich// 
Door t'gheen dat sijn hant hier cost bereyden. 
 
D'een is gheseghent ende gheexalteert 
En dander is vervloect ende verneert, 
D'een afgheset, en dander die is veriaecht, Godt schept en regeert na sijnen vville.  
Want in sijn hant is twerck menigherleye, 
Ghelijck int pottebackers hant cleye, 
Hy maect sijn wercken ghelijct hem behaecht. 
 
Soo ist met al dat leuen heeft ghesmaect,Eza. 45. a 
Ro. 9. c 
Nae sijnen wil heeft hy elck tsijn ghegheuen, Staet al in Godts hant. 
Alsoo is oock het goet teghen het boose, 
Godturuchticheyt teghen het godtloose, 
De doot oock mede teghen het leuen. 
 
Siet al Gods werck [aerde, lucht, vier en zee] 
Ghy vint doorgaens altijt twee teghen twee, 
Deen teghen dander hem verordert sijn// paert 
Lest ben ick opghewaect ende gheresen, 1. Co. 6. [...] 
Ghelijck een die hier soude na lesen 
De wijn besien achter den wijngaert, 

{==132==} {>>pagina-aanduiding<<}

En Godt die gaf my sijnen seghen hier, 
Want ick mijn pers vol creech deur sijn bestier 
Als opden herftst, dijs sy hem lof, eer en prijs, 
Siet hoe dat ick voor my niet en arbeyde, 
Maer dat voor al de ghene verspreyde 
Die hier begheren van my onderwijs. 
 
Hoort toch nae my ghy groote heeren al 
Gheeft niemanden macht ouer v. En ghy regenten des volcx in dit dal, 
Ende mijn woorden wilt in therte schrijuen, 
Laet soon, noch wijf, broeder noch vrienden mede 
Macht ouer v hebben tgheender stede, 
Soo langh als ghy leeft en hier sult blijuen. 
 
Gheeft niemant v goet wech op goeder trou 
Op dat v tselfde naemaels niet betrou, 
Veel betrouvven can vvel berouvven. En dat van v selue dan werdt ghebeden, 
Soo langh ghy hebt adem in uwen lijue, 
En onderworpt v den man noch wijue, 
[Want deur ontrou heeft menich gheleden.] 
 
T is beter dan din kinderen v bidden dan ghy huer.	 	T is beter dat v sone uws behoeft 
Dan wt sijn hant te leuen hier bedroeft, 
Daeromme blijft hier d'ouerste in v goet, 
V eer en sy van niemant hier benomen, 
Maer als v eynde v sal aencomen 
Ge. 48. b 
Macha. 1. a En ghy wech moet, dit selfste als dan doet. 
Vvie heeft dit versekert eenen ieghelijcken. 



  
Het LXVIII. Liedeken vvt den selfden capittel  op de vvijse, Dan seyt sy man van eeren vveest ghegroet.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van knechten. 
Huyslijck. 
HEt voeder hoort den ezel toe// ghees- 
sel en last daer beneuen// 
Den knecht dat hy hem arbeyt moe// die  
sy hem broot oock ghegheuen// wilt ghy 

{==133==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
int leuen hebben rust// gheeft v knechts werck, want 
leecheyt baert boos lust. 
 
Laet ghy v knecht hier ledich gaen Een ledich knecht verhoouaerdicht. 
Een ioncker meynt hy te sijne, 
Het ionck dat buyght t'svees hals seer saen, 
Siet oft v knecht twerck valt pijne, 
Trect hy de lijne// boos verkeert, 
T'sy hem met kneppel oft een stock verleert. 
 
Drijft hem tot arbeyt [vroech en laet] Ledicheyt leert alle quaet. 
Dat hy niet ledich en blijue, 
Want ledich gaen leert alle quaet, 
Gheeft hem werck nae sijnen lijue, 
Is hy dan stijue// int ghehoor, 
Set hem int stock [eer hy v meer verstoor.] 
 
Leght hem oock op te vele niet, 
Maer wilt het met maet al minghen, Maticht der dienstboden aerbeyt. 
Als hem oock ouerual gheschiet 
En ghy dat selfs siet volbringhen, 
Acht dese dinghen// uws lijfs strijt, 
[Want reden niet seer gheren onrecht lijt.] 
 
Een knecht die dander doet beuel, 
Sijn woordt moet als duwe blijken, Ghetrou boden laet om gheen cleyne sake van v gaen. 
Want ghy behoeft doch sijnder wel, 
Als v lijf: laet hem niet wijken, 
Want gaet hy strijken// onghestilt, 
Soo is hy dan te soecken weer seer wilt. 



  

{==134==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XXXIIII. Cap.

Hoopt niet dwaeselijck, acht op gheen droomen,
Die godturuchtighe hebben den rechten gheest,
Betaelt aerbeyts loon, wilt voor t'sondighen schroomen,
Ontrect den armen niet, bidt ende Godt vreest.
 
Het LXIX. Liedeken op de vvijse, Ick ghingh noch ghister auent. Psal. xj.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

 
Van droomen. 
Vermakelijck. T Volck die hun hier verla ten// op dwa- 
se hoop altijt//  
Die droom meynen te baten// en sijn 
daer door verblijt// Dees achten een schaduwe voor pro- 
Ghelooft gheen droomen. fijt// twelck waer schijnt, maer noch wijt scheelt// 
droom is een onweeslijck beelt. 
 
Hoe cont onreyn sijn reyne 
Jer. 23. c En tvalsche wesen waer, 
Tsdrooms propheci' is cleyne, 
Cranck ist tbeduyt van haer, 
Dani. 7. b Het droomen maect niet dan ghedachten swaer, 
4. Esd. 11. a Bedrochlijck huer altijt hout, 
Hy doolt seer die daer op bout. 
 
Leughen en is niet nootlijck 
Al tot des Heeren wet, 

{==135==} {>>pagina-aanduiding<<}

Godts woort dat is toch blootlijck 
Volcomen voorgheset, Godts vvoordt is volcomen. 
Wanneer op sijn leere wel wort ghelet 
Men heeft daer aen ghenoech hier, 
[Wt droom rijst gheen goet bestier.] 
 
Een man sijnde vervaren 
Door oeffeningh niet vertoeft, 
Hy sal wijsheyt verclaren, Veruarenheyt leert. 
Want hy heeft veel beproeft, 
Maer die niet veruaren is veel behoeft, 
Tvernuft hier nae veel dincx slaet, Niemant soo vvijs hy en dvvaelt vvel. 
Sulcken gheeft recht op groot quaet. 
 
Doemen my noch sach dwalen 
Was ick gheleert oock seer, T is een groote gaue als vvijsheyt vander ieucht met den man opvvast, ende niet en vermindert, maer met den iaren vermeert. 
Ja vanden principalen 
Soo was wel mijne leer, 
Maer in vaer des doots nam ick mijnen keer, 
Mijn dwalen daer door begost, 
Tot dat my Godt heeft verlost. 



  
Het LXX. Liedeken op de vvijse, Een vasten burch is &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van hulpe der godtvruchtiger. 
Gheestelijck en is vveynich gheparaphraseert. 
ICk sie dat een godturuch tich man// Godts 
gheest hier can ver quicken// 
Want hy hoopt in hem die hel pen can// Die 
Godt vreest derf hem niet verschricken// Gheen stricken//Psal. 3. a ende 27. a 
Psal. 112. a ende 118. b 
den vyant ghestelt// en hinderen niet// 

{==136==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
T suyants strick hindert den godtureesenden niet. want Godt almachtich// seer crachtich// int ghewelt// door 
Psal. 18. b ende 19. a 
Pro. 3. c sijn ghenade hem aensiet. 
 
Psal. 112. a	Wel hem die hier den Heere vreest, 
Psal. 34. a ende 19. a Op hem verlaten wert ghepresen, 
Hy wort ghestercket inden gheest, 
Godt sal sijn stuensel wesen, 
Godt is den godturuchtighen een stuensel. Op desen// siet Godts ooghe claer, 
En die hem heeft lief, 
[Die doet sijn hant// hier bijstant// voorwaer, 
Want Godt die doet sijn schepsel gherief.] 
 
De Heer die is een stercte goet 
Stercte. En een beschutter om strijden, 
Psal. 34. a Sijn hulp men merct in teghenspoet 
Beschutter. En in het meeste lijden, 
Tbevrijden// voor de hitte groot 
Hy hier wesen sal, 
Behoeder. En een behoeder// die vroeder// maect in noot 
Een hulpe teghen den val. 
 
Pe. 3. b	Hy can het tsmenschen hert 
Vruecht. Verblijden ende vrolijck maken 
In siecte ende oock in smert, 
Doet hy aen ghesontheyt raken, 
Sijn saken// die sijn al bequaem, 
Leuen. Het leuen gheeft hy, 
Pro. 21. c Oock wort ghecreghen, den seghen aenghenaem, 
Dijs hem lof prijs en eere sy. 



  

{==137==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het LXXI. Liedeken vvt den selfden capittel, op de vvijse, Vvaerom is tvolck oproerich, Psal. ij.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van offer. 
Gheestelijck 
OFfert ghy onrechtuaerdighe goet// uwen 
offer die is seer spotlijck//  
Dit werck der godtloosen heel onvroet// dat mis- 
haecht Godt, ghy doet seer spotlijck// Den godtlosen die 
met gaef betaelt// acht hy niets niet, hebt ghy ghedwaelt, 
en loopt niet meer soo botlijck. Sonde en vvort deur menichte van offer niet versoent. 
 
Versoent en wort de sonde hier niet 
Deur menich van offerande, 
Wie van des armen goet offert iet 
Behaelt dier ghelijcke schande, Eza. 1. b 
Ghelijck eene die den sone slaet, Pro. 15. a 
Veur t'svaders ooch sonder misdaet, Pro. 21. c 
Cranck is hy van verstande.  
 
D'erme en heeft niet dan weijnich broots, Ontrect den armen niet. 
Hy moort// die hem dat af rooft, Beneemt niemants neeringhe. 
Die sijnen naesten met veel aenstoots 
Sijn neringh neemt, raect sijn hooft, 
Tot der doot hy hem daer me deur wont, Pro. 15. a 
Gheeft arbeijts loon, sijt gheen bloet hont, Deu. 24. b 
[Bet sult ghy worden ghelooft.] Hout niemants arbeyts loon. 

{==138==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wie bout en dat weeromme afbreect, 
Wat heeft hy dan meer dan aerbeyt? 
Die daer bidt en weer qualijcke spreect, 
Hoe sal Godts ghehoor sijn bereyt? 
Wie hem wascht als hy den dooden raect 
En hem dan wederom ghenaect, 
Wat helpt wasschen in dit feyt? 
 
Alsoo is het oock hier met den menschen 
Die voor sijn misdaet wilt vasten, 
Ist sondighen noch al sijnen wensch, 
Nu. 19. b. Wilt hy weder t'quaet aentasten, 
2. Pe. 2. Wie sal dan verhooren sijn ghebet? 
En blijft hy sondich hier besmet, 
[Sulcx can de ziel belasten.] 



  
Inhoudt van het XXXV. Cap.

Danckbaerheyt, barmherticheyt, ende tquaet laten,
Is een offer die Godt is seer behaghelijck,
Weduwen, weesen, coemt Godt te baten,
T ghebet hoort hy van die aen hem sijn claghelijck.
 
Het LXXII. Liedeken op de vvijse, Van desen duytschen dans.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van oprechten offer. 
Troostelijck. 
Samu. 15. c DIe Godts ghebot hout// dits offer rijck en goet// 
Jer. 7. a Hy sy iongh of out// die daer op acht is vroet// 
Phi. 4. b 
Heb. 13. b Wie Godt danct met ootmoet// dats een zemel 
Toont barmherticheyt. offer reyn// Barmherticheyt oock doet// sulck offer 

{==139==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
is niet cleyn. 
 
Aflaet van sonden 
Is dienst die Godt behaecht, Schuut sonden ende onnutte vvoorden. 
Onrecht vermonden 
En quaet dat sy veriaecht, 
Hier na de Heere vraecht, 
Dits een soenoffer oprecht, 
V alle hier na draecht 
Soo wel de heer als knecht. 
 
Maer coemt ghylieden Exo. 23. b ende 34. c 
Daerom niet leech voor Godt, 
Dit moet gheschieden Deu. 10. b 
Om des Heeren ghebodt, 
Den offer sonder spot Der rechtuaerdigher offer behaecht godt. 
Van rechtuaerdighe bequaem 
Is voor den altaer tot 
Soet ruecwerck aenghenaem. 
 
Gheeft Godt sijn eere Gen. 4. b ende 8. c 
Met ooghen seer verblijt, Pro. 3. a 
Eerst linxkens teere Deu. 26. a 
Sonder ghebreck altijt, 
Wat ghy gheuende sijt Vvat ghy gheeft, doet gheerne. 
Dat gheeft gheerne, en deur deucht 
V tiendt sonder verwijt 
Die heylight oock met vreucht. a. Co. 9. a 
 
Gheeft Godt almachtich To. 4. a 
Nae hy ghegheuen heeft, Gheeft na ghy vermuecht. 
Sijt hem deelachtich 
Nae v de macht aencleeft, 
Want hy die eewich leeft 
Die is een verghelder groot, Godt verghelt seuenvout. 
En wederom hy gheeft 
Seuenvout inder noot. 

{==140==} {>>pagina-aanduiding<<}

Leu. 22. 
Deu. 15. c	Vercort gheen gaue, 
Deu. 16. b T mishaecht Godt die dat siet, 
Par. 19. a In tsermen haue 
Act. 10. b En soect v voordeel niet, 
Godt en is gheen aensiender der persoonen. Want Godt die sijn verdriet 
Aenmerct, wreect wt sijnen troon, 
Hy weet wat hier gheschiet, 
Hy aensiet gheen persoon. 
Exo. 3. a 
Jud. 4. b 
 
Hy helpt den ermen, 
Hy siet gheen cleynheyt aen, 
Maer hoort huer kermen, 
Wort huer onrecht ghedaen, 
Godt is een toesicht der vveesen. Op weesen can hy slaen 
Syn ooch: dees hy niet veracht, 
Hy hoort als wort ghedaen 
Van weduwen hier clacht. 
 
Des drucx vermanen 
Coemt dicwils wel door reen, 
Weduwen tranen 
Verdructer vveduvven tranen clemmen inden hemel Die vlieten wel beneen, 
Maer wort van haer ghebeen 
Als sy schreyt en onrecht dwinght, 
T climt opwaerts, tsal vertreen 
Den ghenen dies wtdringht. 



  
Het LXXIII. Liedeken vvt het selfde capittel op de vvijse, Ick had een boelken, oft den xlj. Psalm.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van bidden. 
Gheestelijck VVie Godt hier dient altijt met goeden lu- 
ste// is aenghenaem en hy vercrijght// En  

{==141==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
sijn ghebet dat bringht hem ruste// Twelck op tot in Godt verhoort der elendigher ghebet. 
den hemel stijght.  
 
T ghebet ghesproken hier al in cleynde T ghebet deurdringht de vvolken. 
Dringht door de wolcken dicht, 
Ten laet niet af ten neemt gheen eynde, Threno. 3. c 
Tot dat het coemt in Godts ghesicht. Act. 10. a 
Exo. 3. a 
To. 3. b 
 
Dan en sal Godt die Heer oock niet vertrecken 
Recht oordeel teghens weerparty, 
Sijn straffe sal hy dan ondecken Godt staet den bedructe by. 
En den bedruckten hier staen by. 
 
Tot dat hy hier onstucken heeft gheslaghen Godt vvreect hem ouer die godtloosen. 
De lendenen boos ende hert 
Van onbarmhertighe die t'volck hier plaghen, 
Twelck door sijn hant ghewroken wert. 
 
Hy salse al te zamen hier wtroyen 
Die hier den ermen doen te cort, 
De onrechtuaerdighe sal hy verstroyen, 
Sy sullen worden onghestort. 
 
Hy gheeft een ieghelijck hier na sijn wercken, Loon na vverck. 
Nae verdienst loont sijn maiesteyt, 
Hy wreect, verhuecht alsmen mach mercken 
Met sijn seer groote barmherticheyt. Inden tijt der noot vertoont huer Godts ghenade. 
 
Ghelijck hier coemt t'rechter tijt reghen 
Als haer de droochte spreyt wijt, 
Soo wort barmherticheyt oock hier ghecreghen 
In noot en ter rechter tijt. 



  

{==142==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XXXVI. Cap.

Een heerlijck ende seer treffelijck ghebet,
Met der hatigher vianden bedrijf,
Van Ierusalems oprechtinghe net,
Liefde, bedroch, ende van een schoon wijf.
 
Het LXXIIII. Liedeken op de vvijse, O Godt mijnder ghenadich zijt. Psal. 51.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Ghebet. 
Seer Christelijck. 
Jer. 10. c ONtfermt ons o ghy goede Godt// ghy schepper en 
Heer zebaot// verhoort doch ons ghebeden// toont 
v barm har ticheden// 
Tvreemt volck siet twelck hem qualijc schict// O Heer huer her- 
ten doch verschrict// heft op v hant door reden// laet 
uwe macht verspreden// In alle steden// laet doch 
Deu. 32. b 
Eza. 43. b ende 45. a sijn bekent// Dat daer gheen Godt is sonder ent// dan ghy al- 
Act. 4. d leen ons Godt seer goet// nieu wonder come haer ontrent// 
Nieu teekenen doch voor haer doet. 

{==143==} {>>pagina-aanduiding<<}

Bewijst aen huer v stercken hant 
En uwen rechten erm wt spant 
Die ick heerlijck belije, 
Het toren niet aen sije, 
De grimmicheyt als nv verwect, 
En aen v vianden ondect, 
Ruct wech teghenpartije, 
Vernielt en maect ons blije 
In desen strije// haest v doch terstont,  
Dinct om den eet en v verbont, Judit. 9. b 
Op datmen prijs v wonder daet, 
[En dat belije elcken mont] 
Dat ghy de uwe hier bijstaet. 
 
Van het viers toren die seer deert 
Moeten sy werden al verteert, 
Die v volck doen beswijcken 
En hier veronghelijcken, 
Vermorsselt t'hooft der Vorsten sterck 
Die ons hier haten v hantwerck, Eza. 47. a 
En segghen in veel rijcken Deu. 4. c ende 7. a 
Wy sijnt alleen, t'sal blijcken 
In alle wijken// doch o Heer versaemt 
De stammen Jacobs wijt befaemt, 
Laet dese doch dijn erue sijn, 
Want int beghin sijn sijt ghenaemt, 
[Toont huer nv v hulplijck aenschijn.] 
 
Ontfermt v volck het welck daer heeft Exo. 4. c 
Den naem van v die eewich leeft, Hoze. 11. a 
Wilt Israel verschoonen, 
V sonen wilt niet hoonen, 
Verhoort doch onser alder stem, 
Ontfermt ouer Jerusalem 
Daer ghy Heer wilt in woonen, 1. Par. 6. d 
En t'heijlichdom vertoonen, 3. Re. 9. a 
Wilt Zion croonen, en oprechten voort Syr. 24. b 
Op dat aldaer opga v woort 
En dat v eere werd groot, 
Oock uwen name alst behoort 
Alleijn ghekent wort in aenstoot. 

{==144==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vertoont v tvolck twelck vant beghin 
Exo. 19. a V eyghendom was en ghesin, 
Deu. 14. a Vervult twoordt der Propheten 
Twelck ghy door haer liet weten, 
Gheeft loon daer ghy van wert ghewacht, 
V woordt waerachtich sy volbracht, 
Verhoort tsghebets secreten 
Numeri. 6. ca. 29. Van ons in druck gheseten, 
Wilt niet vergheten// maer seghent ons al 
daer staet dat sy het volck souden seghenen in Godes naem. Met Arons seghen groot en smal 
Die op der aerden woonen wijt, 
Op dat elck kenne in dit dal 
Dat ghy de eewighe Godt zijt. 



  
Het LXXV. Liedeken in het selfde capittel  op de vvijse, Recht my Heer ende grijpt mijn sake aen Psal. xliij.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Huyslijck. 
Schoone leeren. 
1. Co. 1. b DEn buyck neemt tot hem hier den spijs// doch gaet 
d'een d'ander te bouen// 
Ghelijck een tongh t'wiltbraet wort wijs// en door 
den smaeck sulcx can louen// Soo merct hier een verstandich 
Schoont vvoorden sonder meijnen. hert valscheyt die int woord: ghebruyct wert// [Dees 
sy van v verschouen.] 
 
De mensch die oyt bedroch voort brocht 
Die can in ongheluck bringhen, 

{==145==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer een man die wel is versocht 
Wapent hem teghens dees dinghen, 
Een moeder heeft den sone lief, 
Nochtans crijght somtijts bet gherief 
Een dochter, liefd can dwijnghen. 
 
Een schoon wijf verblijt haren man, 
Niet lieuers mach hem oock wesen, 
Is sy vriendlijck en vrome dan,  
Wie verghelijct hier dan desen? Van een vvrome vrouvve. 
Een huysvrou die tgoet bringht tot nut 
Sulck een trou hulpe veel beschut, 
Haer troost die wert ghepresen. 
 
Waer ghy hier gheenen tuyn en vint, 
Daer verwoest het goet hier seere, 
Daer haer gheen vrouwe onderwint 
Het huyswerck, en hout in eere, 
Gaet het den huyswaert onghefaelt 
Ghelijck een die daer gaet verdwaelt, 
Dickmael valt waer dees leere. 
 
Ghelijck men hier niet en betrout 
Een roouer diemen siet sluypen 
Van d'een stadt in die ander stout 
En in veel plaetsen gaet luypen, Eyghen heert,, is gouts vveert,, 
Soo wort wantrout de man opt lest 
Die hier en heeft gheen eyghen nest, 
Hy moet dickmael vercruypen. 



  
Inhoudt van het XXXVII. Cap.

Hier vint ghy van valsche en oprechte vrienden,
En hoe seer dat goeden raet is batelijck,
Ghelooftse niet al die voor ooghen schoon dienden,
Roept Godt aen, bruyct raet, en hout v matelijck.
 
Het LXXVI. Liedeken op de vvijse, Het vvaren tvvee ghespeelkens goet.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vvaerschuvvelijck 
Van vrienden. 
VEel vrienden segghen dickmael wel// Ick ben v  

{==146==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Vrienden met den name, en niet met der daet.vrient bequaeme// Maer thert dat is van 
binnen fel// Dit en sijn niet dan vrien- 
den met den name. 
 
Eccle. 6. b	Wanneer de vrienden met der daet 
Vrienden haet is seer quaet. Vyant worden doort kijuen, 
Soo sal ghemeynlijck hier den haet 
Tot inder doot oock blijuen. 
 
Och hoe mach dit soo wesen hier? 
Van waer mach het quaet comen? 
Dat als nu al de werelt schier 
Valscheyt heeft voorghenomen. 
 
Vrient soo langh het den man vvel gaet.	Wanneert den vrienden hier wel gaet 
Met hem sy huer verbijden, 
Maer in het rat weer omme slaet 
Sijnse vyant aen allen sijden. 
 
Sy sullen hier om des buycx wil 
Met hem wel weynich trueren, 
Tafel vrienden. Maer inder noot houdense stil, 
Daghelijcx sietmen ghebueren. 
 
En wilt dijns vrients vergheten niet 
Die van trou neemt gheen wijke, 
Bedinct goede vrienden. En dinct om hem als het gheschiet 
Dat ghy van aertsch goet hier wort rijke. 



  

{==147==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het LXXVII. Liedeken op de vvijse, Seigneur Dieu oy l' oraison.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van raet. 
Stichtelijck. 
ELck raetgheuer is cloeck van rade// 
Maer selden soeckense huer schade// Daerom wacht Alle rust en is niet nut. 
v vry wat ghy doet// Bedinct v eer het is te spade// 
Oft sulcken raet hier oock sy goet. 
 
Want dese mach moghelijck dincken 
Dat sulcken raet profijt can schincken, 
Hy laet dat waghen en spreect milt, 
Tis wel: v en mach hier niet crincken, 
Nochtans merct hy oft wel gaen wilt. 
 
En hout doch gheenen raet met desen 
Daer quaet vermoeden in can wesen, 
Hy raet v niet diet doet door spijt, Verborghen nijt is seer schadelijck. 
Sulcx wert int eynde seer mispresen, 
Want veel quaets gheeft verborghen nijt. 
 
Ghelijck als wanneermen een vrouwe 
Om raet sou vraghen hier door trouwe, 
Hoemen hier vriendlijck wesen mocht 
Haer vyanden: d'antwoort is flouwe, 
En sulcken raet noyt veel en docht. 

{==148==} {>>pagina-aanduiding<<}

Oft datmen hier oock de versaechde 
Al vanden crijgh en oorlooch vraechde, 
Oft eenen coopman hoe hy acht 
V waer, en hoe sy hem behaechde, 
En so raet, van v wert verwacht. 
 
Oft eenen nijdighen van gronde, 
Hoemen wel doen sla t'elcken stonde, 
Oft aen een onbarmhertich man, 
Hoemen ghenaemt niet met den monde, 
Maer met der daet bewijsen can. 
 
Oft oock van aerbeyt hier den luyen, 
Oft loopers die west ende zuyen, 
Hoemen hier moet tot arbeyt gaen, 
Oft een huysknecht [bevreest voor teruyen] 
Op dit volcx raet wilt niet vast staen. 
 
Hout v by den godtureesenden, ende soect daer raet.	Maer gaet tot goede, vliet den snooden, 
By huer die vreesen Godts ghebooden 
Ende ghesint sy ghelijck ghy  
Daer me lyen wt coemt ghevlooden, 
En als ghy valt v dan staen by. 
 
By desen rade wilt dan blijuen, 
Want in al dat ghy sult bedrijuen 
Ghy gheender ghetrouwer raet en vint, 
Menschen bedroch is groot. Tis niet te vollen te beschrijuen 
Hoe veel bedrochs hier wert versint. 
 
Oprechten raet die can verstercken, 
Beter salmen den selfden mercken 
Vvat oprechten raet is. Dan seuen wachters scherp ghesicht, 
Die hier van hooghe zien de wercken, 
[Maer in als niet en sijn heel dicht.] 
 
Bidt dat God v raetsman sy.	Maer bouen al dat ick v leere 
Aenroept altijt den grootsten Heere, 
Dat uwen raet v wel ghelijck 
En v tot schade niet en keere, 
Want Godts raet laet niemant in druck. 



  

{==149==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het LXXVIII. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Soo vvie haer hier betrouwen, Psal. 125.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van raet ende vvijsheyt. 
Stichtelijck. 
EEr ghy hier eenich dingh beghint// Te voren 
vraeghende hier sijt// 
Want wie hem wat nieus onderwint// Daer coemt een 3. Re. 22.a 
4. Re. 3. a 
van dees vier altijt// Het sal tot profijt// 
hier werden goet oft boos voor oudt en ionghe// 
Het leuen oft de doot oock volghen moet// En dit re- Vvat cracht de tonghe heeft. 
geert de tonghe. 
 
Menich is hier seer wel gheschict Exo. 18. c 
Dits een ghemijn ghebreck. 
Te gheuen ander luden raet, 
In eyghen nut leyt hy verstrict, 
Hy siet niet dat hem selfs aengaet, 
Menich mans ghelaet// schijnt cloeck voorwaer 
Al om het volck te helpen, Niemant vvijs in sijn eyghen saken. 
Men hoort hem noode, t'blijft een bedelaer, 
Sijn druck can hy niet stelpen. 
 
Want hy en heeft van Godes hant 
Hier de ghenade daer toe niet, 

{==150==} {>>pagina-aanduiding<<}

In hem is wijsheyt noch verstant, 
Hoe wort goet, twelck van hem gheschiet? 
Exo. 18. c Menich oock men siet// hier oprecht wijs, 
Re. 10. a Versochtheyt can vercloecken// 
Groot voordeel doet dickmael sijn auijs, 
Aen dese wilt raet soecken. 
 
Dan. 2. b 
Job 14. a	Een wijsman die wort hooch ghelooft 
Psal. 39. a En desen tvolck hier prijsen al, 
Elck sijn tijt Bestelden tijt heeft elcken hooft, 
Maer Israels tijt heeft gheen ghetal, 
Exo. 11. a Eewich blijuen sal// het twijsmans naem, 
Eens vvijsmans fame blijft. [En verde sal verspreyen 
Onder het volck sijn duechdelijck faem, 
Ja oock na sijn afscheyen.] 
 
Proeft soon wat uwen lijue can 
Ghesont sijn: mijt het onghesont, 
1. Co. 6. b ende 10. c Want hier en dient niet alleman 
Van alderley tot elcker stont, 
Dijsghelijcx goet ront// oock en vermach 
Alleman alderleye, 
Maer schict v matelijck nacht en dach, 
[Voldoetse alle beye.] 
 
Schoone leere van matelijck eten.	Met spijs v niet te seer verlaeyt, 
En wilt niet eten als een ghier, 
Want die hier eten om versaeyt 
Werden cranck en crimpen schier, 
Vele sijn hier// ghegheten doot, 
Haet gulsicheyt. Maer wie daer eet by maten 
Die wort gheurijt van veel siecten aenstoot, 
De gulsicheyt wilt haten. 



  

{==151==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XXXVIII. Cap.

Medecijn is nut, maer vliet tot Godt cranck sijnde,
Beclaecht den dooden, dan wilt niet te seer treuren,
Ghelijck hem een arbeytsman na werck oyt pijnde,
Arbeyt na wijsheyt, bidt, sy sal v ghebeuren.
 
Het LXXIX. Liedeken op de vvijse, Alle mijn ghepeys doet my soo vvee. Psal. 16.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van medecijne ende medecijns. 
Leerlijck. 
BEwijst hier eere den medecijn// Op 
dat ghy hem ghebruyct te noot// 
Want hy is hier oock gheschapen fijn// En 
coemt ons van den Heer mijnioot// Coninghen 
eeren hem dits bloot// Sijn conste die can hem verhooghen// 
En maect hem hier bijden Vorsten groot// [Hout dit altijt 
voor ooghen.] 
 
De Heere gunt dat de aerde groeyt 
Medicinale cruyt dat is huer dracht, 
En de vernufte hem daer me moeyt, 
De selfde hy gheensins veracht, 
Het bitter water soetheyt wacht. 

{==152==} {>>pagina-aanduiding<<}

Exo. 15. c Al van een hout soet van natueren, 
Cracht der cruyden. Het can daer aene toonen sijn cracht, 
2. Re. 4. c Ende tsoet can oock wel versueren. 
 
Godt heeft den mensche const inghelijft 
Op dat elck prijs sijn wonderdaet, 
Hy heelt daer mede en hy verdrijft 
Smerte het sy deur tcruijt oft saet, 
Wie sal dan moghen vroech oft laet 
Godt schiep niet vergheefs. Godts wonder werck vol vertellen, 
Want tis al goet alsment wel gae slaet 
Wat hy op aertrijck wou stellen. 
 
Eza. 38. c 
2. Da. 16. b	Mijn sone wanneer ghy hier sijt cranck 
Wilt niet verachten dese saeck, 
Betrout het cruyt soo seer niet dat ghy den schepper vergheet. Maer bidt den schepper van cruyt en dranck 
Dat hy v weder ghesont hier maeck, 
Laet af van sonden [schuut de wraeck, 
En reijnich uwe hert van binnen, 
Soo sult ghy deur Godts hulp en cruijts smaeck 
Weer te ghenesen beghinnen. 
 
Ghebet.	Offert soet rueckwerck als dat behoort 
Ende den semel offer onbesmet, 
Al oft ghy van hier terstont moest voort, 
Na tbidden soect medecijns raet. Want uwe tijt is cort gheset, 
Na tbidden sy als dan ghelet 
Op medecijns van Godt gheschapen, 
Hy wijck niet tot dat ghy v voelt bet, 
Soo moecht ghy hulpe betrapen. 
 
Bidden voor d'een dander in siect oft noot beter dan medecijne.	De ure can hier oock comen snel 
Dat crancker hulpe coemt alleijn, 
Deur menschen bidden men siet sulcx wel 
Dat het als dan beter wort certeijn, 
Hy wort ghesont suyuer en reijn, 
Langh leuen wort van hem vernomen, 
Wie voor Godt sondich tsy groot oft cleijn 
Vvt sonde rijst siecte. Die sal in tsmedecijns hant comen. 



  

{==153==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het LXXX. Liedeken op die vvijse, Een ridder en een meysken ionck.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vanden dooden. 
Duechdelijck. 
MYn kint wanneer hier een mensch sterft// weent en 
beclaecht hem met misbare// [v herte sy van rou- 
we doorkerft] Ghelijck oft v leet gheschiet waren. 
 
Dan sijn lichaem hier doch bewint Eerlijcke begrauenis. 
Ghelijct behoorlijck is na wijse, 
Begraeft hem eerlijck mijn lieue kint 
Op datmen v niet en misprijse. 
 
Weent bitterlijck en sijt bedroeft, 
Om d'opspraeck wilt oock rou draghen Draecht rou om d'opspraeck van den luden. 
Na sijnen staet van sulcx behoeft 
Ten minsten een oft twee daghen. 
 
Maer troost v weder ongheschroomt, 
Laet v de truericheyt niet dwinghen, 
Van truericheyt die doot hier coomt, 
Seer swacke cracht can sij voortbringhen. 
 
Truericheyt en armoede doet 
De herten wee in het aenvechten, Schuut melancolye. 
Bant wt v herte hueren gloet, 
Laet daer niet te vast in hechten. 
 
Maer nochtans om het eynde dinct, Peynst om t'eynde. 
En wilt dat hier doch niet vergheten, 
Het trueren helpt niet die daer stinct, 

{==154==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy coemt niet weer als wy weten. 
 
Dinct soo hy v is voorghegaen 
Soo volghen wy alle in desen, 
Heden ick, merghen ghy Op heden heeft hy aenghestaen, 
Merghen soo cant v buerte wesen. 
 
Nv die doot is, in ruste leyt, 
Hout op dat ghy sijns sijt ghedachtich, 
En troost v weer dat sijnen gheest scheyt 
[In handen vanden Heer almachtich.] 



  
Het LXXXI. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Een goet nieu liet Psal. 17.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Seer vruchbaer. 
Van ambachts luden roep.VVie hier schriftuer waernemen sal// Die 
can gheen arbeyt waernemen//  
Wie leeren wil hier in dit dal// En 
moet sijn sinnen niet vervremen// Hoe can hy de 
leere nemen waer// Die daer ploeghen moet 
en egghen// Den sin is by sijn ossen 
De schepper van vvint, de bouman van beesten. daer// Dees drijft sijn sweep doort aertrijck swaer// 

{==155==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Anders en weet hy hier oock niet te segghen. 
 
Hy heeft te dincken hier ghenoegh 
Hoe dat sijn ackers best sullen groeyen, 
Oock moet hy spade ende vroech Bouman. 
Het voeder gheuen sijnen koeyen, 
Soo ist oock met den schrijnwerckers hier Schrijnvvercker. 
Ende timmerluden mede 
Die dach en nacht arbeyden schier, 
Sy moeten dincken de manier 
Hoe twerck best grijpen sal sijn stede. 
 
Een smit moet by sijn aembeldt sijn Een smit. 
En op sijn smeden achten, 
Hy wort van vier mat, tvalt hem pijn, 
Arbeyt doet hem voor tsmisse schier versmachten, 
Het helder gheclanck des hamers wreet 
Can hem d'ooren terstont vol maken, 
Hy dinct hoe twerck worde ghereet, 
Het cost hem vroech en spade sweet 
Op dat sijn werck tot een goet eyndt mach raken. 
 
Een pottebacker, dese moet Potbacker.  
By sijnen arbeyt wesen, 
En oock de schijue met den voet 
Omdraeyen niet al sonder vresen, 
Hy moet sorghen dat twerck sy ghelijck, 
Sijnen erm vergaert de stucken, 
Hy maect een vat door sijn practijck 
Van aerde ende cleyich slijck, 
En wort hier moede door het bucken. 
 
Hy moet oock dincken dan daer na 
Al om het verghelasen, 
Op dat hijt make dat fraey sta, 
Ten dient niet by hem seer te rasen, 
Elcx arbeyt men aen sijn hantwerck siet, 
Elck die toont vlytighe seden, 

{==156==} {>>pagina-aanduiding<<}

Men cans'int stadt onbeeren niet, 
Schoemaker moeyt v met uvven leest. Maer tisser oock te doen weer iet, 
Men schiet een ander met verstant en reden. 
 
Niet wel machmen hier een ambacht 
waernemen en ghemeynte regeren, 
Die regeren sal, mach gheen ampt doen. Tverstant is niet in elck gheslacht 
Om de schrifture te hanteren, 
Noch recht, noch oock de gherechticheyt 
En het preken wel versinnen, 
Ten wort oock niet recht wtgheleyt, 
Want d'ambachts man dinct om arbeyt 
En om sijn broot te winnen. 



  
Inhoudt van het XXXIX. Cap.

Siet hier fraey wtghebeelt een predicant,
T is al tot nut der gheloouigher gheschapen,
Daer de godtloosheyt hier in is gheplant,
Lijt de doender schade, Godt louen Godts knapen.
 
Het LXXXII. Liedeken op de vvijse, Mijn sinnekens sijn my ontoghen. Psal. 10.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Predicants leere. 
Gheestelijck Wie hem tot de schrift sal ghe uen// 
En tot des alderhoochsten wet// 
Dien moet wijsheyt aencle uen//  
Een predicant moet vvijs sijn. Op d'oude vaders sijn ghelet// Hy moet dees onder- 
Propheten en d'oude vaders deur soecken ende vvtlegghen. soecken// En wat elck prophete seyt// t'selfde sy wel- 

{==157==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
wtgheleyt// Hy moet hier lesen de boec- Hy en gheruyke niet dan vvaerachtighe boecken. 
ken// Daer hy in vinden  
mach waerheyt. Hy volght de vermaerde. 
 
Hy moet hier oock wel aenmercken Redelijck leuen. 
Wat van vermaerden is volbrocht, 
Op dat hem sulcx mach verstercken, 
Soo moet daer oock sijn op ghedocht, Hy moet versocht ende onuerschrict sijn. 
Hy moet hier altijt leeren 
De sprueken seer gheestelijck 
En leuen niet beestelijck, 
Soo sal hy hier by den Heeren Hy verhuecht hem als sijn ghemeijnte in de vreese Godts in als vvel voortgaet. 
Ontfanghen woorde feestelijck. 
 
Hy can hem hier laten schicken 
Ja menich vremde lant, 
Hy sal hem niet seer verschricken, 
Hy is versocht en heeft verstant, 
Hy weet wat by den lieden 
Gherekent wort voor duecht, 
Sijn herte hem seer verhuecht Hy peynst hoe hy sijn leer best sal te vvercke legghen. 
Als hy hier siet gheschieden 
[Dat wel ghesticht is ionghe iuecht.] 
 
Hy dinct hoe hy vroech sal opstaen 
En oeffenen Godes ghebot, 
Opstaende wort sijn ghebet ghedaen Voor al bidt hy Godt om hulp. 
Aen sijnen schepper ende Godt, 
Hy doet den mont vrij open Nu. 15. b 
En bidt voor de sondaers al, Exo. 32. b 

{==158==} {>>pagina-aanduiding<<}

1. Esd. 9. a Die sondighen in dit dal, 
Hy bidt voor den sondaren. In Godt sal hy seer vast hopen, 
[Die dat vergheuen sal.] 
 
Es. 8. b	Als Godt nv versoent sal werden 
Soo crijght hy Godts gheest rijckelijck, 
Godts geest sterct hem, ende hy danct Godt. Dees doet hem in wijsheyt volherden, 
Sijn leere is hem blijckelijck, 
Danckbaer sijn de ghebeden, 
Godts gratie is sijn baet 
Dani. 2. b Dat hier sijne leer voortgaet, 
Hy ouerleyt hier sijn reden 
By sijn seluen vroech en laet. 
 
3. Re. 10. a 
Vvat hy spreect coemt ouer een met de heylighe schrift.	Daer na leyt hijt wt bysonder 
Hier met heylighe schrift, 
Het gheeft hier veel lieden wonder 
Dat hy heeft des wijsheyts ghift, 
Hy en wort niet vergheten, 
Sijn name blijft voort en voort, 
Ende wijt spreyt hier sijn woort 
Soo langh hy op aerdt is gheseten, 
Ja na der doot sijn faem men hoort. 



  
Het LXXXIII. Liedeken vvt den selfden capittel  op de vvijse, Een nieuvve liet vvy heffen aen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van lofsanck. 
Loffelijck. ICh heb noch veel meer te spreken// want ick ben 
hier wel gheleken// By eene volle mane ma- 
ne// Mijn woordt wilt niet versteken// Kinde- 

{==159==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
ren hout v daer aene. 
 
Wast op ghelijck de roose 
Aen twaters cant, schuut godtloose, 
Wilt soeter rueck van v gheuen 
Als wieroeck, (vliet het boose) 
Bloeyt als een lelie verheuen. 
 
Singht loflijck en looft den Heere, Gods vvercken salmen prijsen ende louen. 
Looft alle sijn wercken seere, 
Prijst heerlijck sijnen name, 
Danct hem en singht tot sijnder eere 
En seght met my seer lofsame: 1. Pa. 17. a 
Eza. 12. a 
 
Alle de wonderbaer wercken 
Des Heeren, alsmen mach mercken, Sangh. 
Sijn goet: en wat hy heeft gheboden Ge. 1. d 
Gheschiede door sijn stercken, Sa. 1. b 
[Hy is een Godt alder goden.] Mar. 7. d 
1. Timo. 4. a 
 
Men behoeft hier niet te vraghen 
Wat hulpe coemt onsen daghen? 
Tsal comen t'sijnder uren, 
Ghelijck sy eertijts saghen De roode zee. 
Het water slaen als muren.   
 
Dat sijn beuel laet beproeuen Exo.14 ende Iosue 3. 4. 
Daer salmen gheen clacht behoeuen, 
Tis al seer liefelijcke 
Al can sijn hulp toeuen, 
Sy is gherieffelijcke. 
 
V werck daer de mensch na mach pooghen Syr. 25. c 
Is altemael voor sijnen ooghen, Psal. 33. a 
Voor hem is niet verborghen, 2. Pa. 16. a 
[Hy iaeght, en can verhooghen, 2. Mach. 9. a 
Laet hem voor v hier sorghen.]He. 4. b 
 

{==160==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy siet hier alle dinck inne 
Godt deursiet beghin en eynde. Al van des werelts beghinne 
Tot aen des werelts ende, 
En voor sijnen sinne 
Is niet nieus, want hijt al kende. 
 
Men behoeft niet te vermonden 
Waer toe wort dit ghevonden, 
Want Godt schiept altemale, 
Elck dient tot sijnen stonden, 
Looft hem met soeter tale. 
 
Godts seighen.	Sijn seghen sietmen hier gloeyen 
Ghelijck het water can spoeyen, 
En verdruct die aerde 
Ghelijck des sondtvloets vloeyen, 
Sijn werck is hooch van waerde. 
 
Godts toorne.	Waerom soo treft sijnen toren 
Ghelijck door droocht t'lant blijft verlooren, 
Osee 14. a Sy doen is recht by den heylighen, 
Godtloose can hy versmooren 
En den sijnen den wech veylighen. 



  
Het LXXXIIII. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Du fonds de ma pensee. &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vvat den gheloouighen te goede is gheschapen. 
Duechdelijck. AL wat Godt heeft gheschapen// dat is den vro- 
men goet// Maer den godtloose knapen// het selfde 
schade doet// De mensch behoef tot leuen// water, vier, 

{==161==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Tsmenschen nootdruft. 
ijser, sout// Melck, honich, daer bene uen// Meel 
wijn, cleet, ende hout. 
 
Sulck alle coemt den vromen 
Te goede tot profijt, Ma. 25. c 
Den godtloosen salt comen De vvinden sijn somtijts Godts vvrake. 
Tot schade talder tijt, 
Oock sijn een deel de winden 
Gheschapen tot der wraeck, 
Door t'stormen sy verslinden 
Met schaelijcken nasmaeck. 
 
Als Godt sijn straf wilt slechten 
Ruyschen sy hooch en diep, De vvinden rechten Gods toorne vvt. 
Den toorne sy wtrechten 
Des Heeren die huer schiep, 
Vier, haghel, ende donder, Syr. 40. a 
Oock honger ende doot Exo. 9. c 
Sulcx schiep Godt elck bysonder, 4. Re. 6. c 
Hier tot een wrake groot.4. Esd. 15. c 
 
Veel boosen wilde dieren, Jer. 24. b ende 27. a 
Slanghen en draken fel, 
Ende het t'sweerts bestieren Leui. 26. c 
Dient tot wraeck [en ghequel] Jer. 8. b 
Om boose te verderuen Sa. 11. b 
Elck sijn beuel volbringht, 
Met vruecht doen sy verweruen 
Dat Godt door haer ghehinght. 
 
Dit begost ick te schrijuen, Alle vvercken Godts syn goet. 
Ick hadde ouerdocht 
Godts werck en sijn bedrijuen, Ge. 1. d 
Dat al wel is volbrocht, Syr. 4. d 

{==162==} {>>pagina-aanduiding<<}

En dat sijn wonderdaden 
Goet sijn, want hy beschut 
Door sijn groote ghenaden, 
Elck is tsijnder tijt nut. 
 
Men behoeft niet te segghen 
Elck vverck vverct op sijnder tijt. Dat sy niet al goet sijn, 
Want elck in sijn wtlegghen 
Is goet op sijn termijn, 
Daerom salmen hier louen 
Sijn name telcker stont, 
Dancken Godt van hier bouen 
Al met der herten mont. 



  
Inhoudt van het XL  Cap.

Het menschen leuen is op aerden een strijt,
Alle dinghen die sijn hier verganckelijck,
Trouwe, en waerheyt, die blijuen altijt,
Ontrouwe doet den godtloosen staen wanckelijck.
 
Het LXXXV. Liedeken op de vvijse, Ter eeren van alle ionghelinghen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Tsmenschen leuen. 
Vvaerschuvvelijck. 
Job. 7. a HEt is hier een seer ellendich dingh// 
Met alder menschen iammerlijcke leuen// 
Van d'ure dat hem sijn moeder ontfingh// 
Tot dat hy weer in aerde wort ghe dreuen// 
Sorgh, vrees, met hoop// is hier den loop// Ten  

{==163==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
laetsten coemt noch de doot beneuen. 
 
Dees sal byden rijcxsten ende reynsten 
Op haren tijt soo wel hier oock comen De doot en spaert rijck noch erm. 
Als byden onnutsten oft cleynsten, 
Hoe hooch gheert sy sijn t'mach niet vromen, 
Want sy veriaecht// die sijde draecht, 
Croon, en kedel, twort al wech ghenomen. 
 
Jeloersheyt ende teghenspoet, 
Toorne, dootsvaer, ende onvrede, Sapi. 14. c 
Nijt, twist en onrust int ghemoet 4. Re. 6. c 
Volghen den menschen in elcke stede, 4. Esd. 16. c 
En als ghy rust// tsherten onlust 
Bringht menich swaer ghedacht mede. Ge. 7. b 
 
Al rust hy een weynich het en is niet, T'smenschen leuen is een strijt op aerden. 
Want droomen hem verschricken, 
Tschijnt dat hy sijn vyant voor hem siet, 
Ontwakende dinct hem t'ontvlien sijn stricken, 
Sijn vrees wert vruecht// en hy verhuecht, 
[Den sin die woelt, hy heeft veel te beschicken.] 
 
Dit quelt alle vleesche seer, 
Menschen en vee moetent ghenieten, 
Maer de godtloose seuenmael meer, 
Want moort, swaert, ende bloet verghieten, 
Hongher en druck// plaech, ongheluck, 
Verderf, en al dat mach verdrieten, 
 
Sulcx alle dat is verordent hier 
Teghen godtloose sondaren, 
Want om haren wille quam seer schier 
De sondtvloet in voorleden iaren, 
[Hoet v voor tquaet// in duecht voorts gaet, 
Soo sal v Godt met Noe sparen.] 



  

{==164==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het LXXXVI. Liedeken vvt den selfden capittel  op de vvijse, Doen Hansseling ouer der heyden riet. Psal. 69.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Veelderande leeren. 
Stichtelijck. 
Ge. 3. b 
Syr. 41. b 
Eccle. 1. a AL tghene dat hier wt der aerden coomt// Sal 
hem weer derwaerts spoey en// Al twater dat 
wt der zee hier stroomt// Dat salt weder int zee vloeyen// 
vloey en. 
 
Vvaerheyt blijft eevvich.	Gheschincken en oock onrechtuaerdich goet 
Die sullen onder oock drijuen, 
Maer waerheyt en oock Godes woort seer soet 
3. Esd. 4. d Dese sullen eewich blijuen. 
 
Exo. 23. a	Het goet der godtloosen verdroogh hier al 
Deu. 17. a Ghelijck een beeck sonder reghen, 
Pro. 17. e. Tgheschinct maect huer vrolijcken in dit dal, 
De godtloose verdvvijnt. Sy vergaen sonder Godts seghen. 
 
Nacomelinghen der godtloosen quaet 
Crijghen gheen tacken reene, 
Ezechiel. 16. 22. b Des onrechtuaerdighen wortel staet 
Hier op eenen blooten steene. 
 
Wanneer hy noch schoon hier aent water stont, 
Onrijp soo wort hy wtgheroeyt, 
Weldoen men voor grooten seghen vont, 

{==165==} {>>pagina-aanduiding<<}

En ontfermen de ziel verfroeyt. Arbeyt. 
 
Wie arbeyt, en daer mede hem ghenoecht, Ghenuechlijcken arbeyt gheen meerder schat. 
Die heeft een rustsaem leuen, 
Ja tis een schat den mensch toegheuoecht 
Bouen veel schatten verheuen. 
 
De kinderen telen en hier een stat, Syr. 29. c 
Verbeteren is te louen, Pro. 15. b 
Een eerlijck wijf is een grooten schat, 1. Timo. 6. a 
En sy gaet dese te bouen. Phi. 4. b 
Pro. 18. b ende 19. b 
Sa. 6. 7. 8 



  
Het LXXXVII. Liedeken vvt den selfden capittel  op de vvijse, Help Godt het vvee doet scheyden, Psal. 89.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vvijn. 
Vermakelijck. 
VVijn ende snaersel verblijden// In therte Pro. 8. a 
Syr. 24. b 
Pro. 15. a ende 25. b 
gheuen sy vruecht// Maer wijsheyt tallen tijden// 
Ghy veel liefelijker zien muecht// Pijp ende herpe thert 
vhuecht// T'gheluyt can soet verspre den// 
Huer te bouen gaet soete re den. 

{==166==} {>>pagina-aanduiding<<}

De ooch siet gheerne het schoone 
Maer lieuer is een groen saet, 
Gen. 14. b Een goet vrient sonder hoone 
Sijnen vriende in noot bijstaet, 
Maer grooter segh ick is de daet 
Van man en wijf die Godt vresen, 
En in als wel eens kunnen wesen. 
 
Psal. 41. b ende 112. a	D'een broeder helpt de ander in noot, 
Maer medelijden helpt noch meer, 
Jaco. 2. b Gout, siluer achtmen hier groot, 
Math. 25. d Sy behouden hier den man seer, 
Goeden raet en God vreesen gaent al te bouen. Maer goeden raet, vrees vanden Heer 
Passeren in alle saken 
T'goet, hoe wel het moet hier can maken. 
 
De vreese des Heeren oprecht 
Psal. 3. ende 27. a Die en sal niet ghebreken, 
Is sy in meester oft knecht 
Goet sijn al haer treken, 
Gods vreese een hof vol van Godts seghen. By den hof wert sy gheleken 
Met Godes seghen vervult, 
[Dus vreest Godt, bekent v schult.] 
 
Beter steruen dan bedelen seyt hy.	Tot bedelen v niet en gheeft, 
Want het is beter steruen, 
Wie op eens anders disch leeft 
Die moet hier de eere deruen, 
Oock moet hy hem menichweruen 
Besondighen heur vremde spijse, 
T'arbeyden ick veel meer hier prijse. 
 
Maer een vernuftich mensche 
Die sal hem daer voor hoeyen, 
Anders is sijnen wensche, 
Al can sulcx den buyck hier voeyen, 
En d'onbeschaemde doen groeyen, 
Het leste dient niet versweghen, 
Boose cortse wort dan ghecreghen. 



  

{==167==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XLI. Cap.

Bitter is de doot, den mensch vol van godtloosheyt,
Maer den godtsalighen is sy aenghename,
Veracht en vervloect wert de boose duer boosheyt,
Siet wat schaemte is, en goede fame.
 
Het LXXXVIII. Liedeken op de vvijse, Den nachtegael die sangh een liet. oft Psal. 117.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vander doot. 
Vvaerschuvvelijck. 
O Doot wat bitterheyt sijt ghy hier gheuende//To. 3. a 
3. Re. 19. a 
Jone. 4. a 
Den mensch die v ghedachte is aencleuen de// 
In hem hier goede daghen// behaghen// En 
ghenoech heeft// soo langh hy leeft// sijn hert maect De doot versaecht den godtloosen rijke. 
ghy verslaghen. 
 
Den ghenen oock die nerghers voor is sorghende 
Diet heel wel gaet door tgoet twelck is verworghende, 
En mach dus hooch gheseten// wel eten, 
Ghy valt hem swaer// en pijnlijck, maer 
[Men moet v niet vergheten.] 

{==168==} {>>pagina-aanduiding<<}

O doot ghy doet wel alsmen is aenschouwende 
By swacke, die in iaren sijn verouwende, 
Die in sorgh en ghebreken hier steken, 
Wiens ghedacht// wenscht ende wacht, 
Dat ghy huer waert ghebleken. 
 
Ge. 3. b	En vreest de doot niet die duecht sijt hanterende 
Syr. 3. a Maer dinct Godt was de selfde ordinerende, 
He. 9. c Hy wou hier gheene dieren// oock vieren, 
Wat in dit dal// hier comen sal, 
Oft was, proeft haer manieren. 
 
Wat weyghert ghy die haer moet sijn verweruende, 
Al leeft ghy dusent iaer ghy moet sijn steruende, 
Sijt Godts wil dan niet teghen// gheneghen, 
[Bereyt v huys// tsy v gheen cruys, 
Als sy hier wort vercreghen.] 



  
Het LXXXIX. Liedeken op de vvijse, Il me suffit &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van godloose kinderen. 
Stichtelijck. DE kinderen hier seer godtloos// Die hun oock 
voeghen tot erghe daet// 
worden inckel grouwel en boos// Ende huer 
erfgoet hier heel vergaet// Nacomelin ghen 
en huer saet// worden ver acht al- 
tijt// Daerom volght in tijts goeden raet// V herte 

{==169==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
vander boosheyt doch snijt. 
 
De kinderen die doen door reen 
Ouer den godtloosen vader clacht, 
Om sijnen wil alst dickmael scheen 
Soo worden sy van vele veracht, 
Wee v ghy godtloose gheslacht 
Die Godts wet niet en soect, Syr. 7. a 
Den Heer set ghy wt v ghedacht, 
Oft ghy leeft oft sterft ghy sijt veruloect. 
 
Ghelijck al dat wt aerde coomt 
Wederom aerdt can worden saen, 
Soo oock die hem hier niet en scroomt Schuut het vloecken. 
Het vloecken, dese sal vergaen, 
Tlichaem lijt, tschreyt menighen traen 
Soo langh alsment leuen siet, 
Tgodtloosen naem en mach niet staen, T'sgodtloosen naem vvort vvtgheroyt. 
Godt roeyt hem wt, want hy en dooch niet. 
 
Siet toe wat dat ghy hier bedrijft 
Dat ghy een goede faem behout, Pro. 22. a 
Want dese veel ghewisser blijft Can. 1. a 
Dan dusent groote schatten van gout, 1. Macha. 2. f 
Het leuen t'sy van iongh en out 
Daer de mensch in besuert Job 7. a 
Is corten tijt als elck aenschout, Goede fame gaet gout en de rijcdom te bouen. 
Maer goeden name eewelijck duert. 
 
Soect dan wijsheyt mijn lieue kint,  
In vrede onderhoutse eenpaer, Jo. 14. a 
Want de ghene diese hier vint Sa. 2. a 
Crijght eenen grooten schat voorwaer, 
Gaet het v wel, ist al vruchtbaer, Vvijsheyt. 
Diet gaf danct aldermeest, 
Laet v licht hier doch schijnen claer, Danckbaerheyt. 
Ende altijt uwen schepper vreest. 



  

{==170==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het XC. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Rijck Godt hoe mach dit vvesen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van schamen. 
Stichtelijck. 
Math. 8. d 
Ro. 1. b 
2. Timo. 1. a VVaerom schaemt ghy v hier mijn woort// 
Ghy schaemt v hier menich mael// 
Daermen hem niet te schamen behoort// 
En ghy laet het principael// Een vader en  
Eens Vorsten knicken sy vvaerheyt. 
Pro. 29. b 
Deu. 17. a oock een moeder// schaemt v de hoerdery// Een Vorst die 
sy oock vroeder// t'lieghen hy hem vermij. 
 
Rechters doet recht.	Een rechter en raetsheere 
Schaem hem onrecht in elck feyt, 
Tvolck dat doe huer de eere, 
De gemeinte sy ghehoorsaem. Tschaem hem onghehoorsaemheyt, 
De naeste na Godts beuelen 
Doe gheen leet sijnen vrient, 
Doet vrient noch vyant leet. Een nabuer schaem hem t stelen, 
Want sulcx hier straf verdient. 
 
Schaemt v oock hier te ligghen 
Met den armen op het broot, 
Schaemt v van onnutte vvoorden. En iet onnuts te segghen 
Daer de ziel door coemt in noot, 
Schaemt die vintmen v hier schuldich 
Als ghy rekenschap doet, 
Die v groet menichvuldich 
Siet dat ghy weder groet. 

{==171==} {>>pagina-aanduiding<<}

Schamet v te sien na hoeren, 
V maechtael thooft niet en draeijt, 
Want sulcke qualijck voeren, Keert uvven vrienden thooft niet. 
Vwen naesten niet versmaeijt,  
Van v en sy morghen gaue 
Oft erfdeel hier ontwent, 
Begheert hier niemants haue, Exo. 20. b 
Noch gheens anders wijf bekent. Math. 5. c 
 
 
Schaemt v hier te begheeren Job. 21. a 
Vwe naesten knecht oft dienstmaecht, Exo. 20. b 
Oft iet dat hem mach deeren, 
Twelck den Heere seer mishaecht, 
V vrienden wilt niet verwijten 
Al ist dat ghy wat gheeft, 
[Want sulcx plach dan te spijten, Vervvijt gheen gauen. 
Voorwaer diet doet die sneeft.] 
 
Schaemt v hier t'openbaren Schaemt v secreet t'openbaren. 
Alles wat v is gheseyt, 
Oft dat ghy hoort verclaren 
Daer eenighe macht aen leyt,  
Oft oock de verborghen reden 
Al schijnt sy somtijts slecht, Pro. 20. b 
Lieftal werden v seden, 
En ghy schaemt v te recht. 



  
Inhoudt van het XLII. Cap.

Siet hier in menicherande stucken,
Die ghy v int doen niet schamen en sult,
T is quaet dat kinderen d'ouders verdrucken,
Aenmerct wijsheyt, en Godes macht diet al vervult.
 
Het XCI. Liedeken op de vvijse, Donne secours Seigneur, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Schaemt v dit niet. 
Leerlijck. 
Le. 19. b 
Deu. 1. b ende 16. b 
Pro. 24. c 
DEes stucken en sult ghy v hier niet schamen// 

{==172==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Jaco. 2. a Gheen onrecht om niemants wil doende sijt// Godts 
Godtureesende onderhouden Godts gheboden. wet en sijn verbont hout na tbetamen// want dit doende 
godtvreesende altijt. 
 
Pro. 24. c  
Ja. 2. a 
Psal. 29. c	Handelt hier trouwelijck met uwen naesten, 
Ro 1. b Medeghesellen toont dit oock gheheel, 
2. Timo. 1. a Wilt v tot gheen bedroch oft onrecht haesten, 
Oprechte maet. Ontrect den vrienden oock niet huer erfdeel. 
 
Le. 19. d	Sijt altijt vlijtich in oprechte mate, 
Deu. 15. b Met valsch ghewicht v weghen niet beghint, 
Pro. 20. b Schickt v te vreden tsy verlies oft bate, 
Valsch ghevvicht. Het sy oock oft ghy veel oft weynich wint. 
 
Coopmans handel.	Handelt oprecht met den tijtlijcken goede, 
Tsy in vercoopen oft dat ghy incoopt, 
1. Timo. 6. a Wilt v kint leeren en spaert gheen roede, 
Spaert gheen roede ouer v kint. Al voor den boosen knecht den gheessel knoopt. 
 
Voor een boos wijf wilt v goet wel bewaren, 
Hebt ghy veel omslachts, bevvaert v goet vvel. Hebt ghy veel omslachts v goet wel besluyt, 
Telt ende afweecht v goet uwen dienaren, 
Schrijft uwen ontfangh, en wat ghy wtgheeft. 
 
Die oock door onuerstant hier weynich wisten, 
Ondervvijst na v vvijsheyt ghegeuen is. Int onderwijsen v gheensins verschrict, 
Ouders dat sy met ionghe niet en twisten, 
Soo wort ghy dan een mensche wel gheschict. 



  

{==173==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het XCII. Liedeken op de vvijse, Qui en la garde du grand Dieu &c. 91

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van een dochter. 
Vvaerschuvvelijck. 
EEn dochter hier noch sonder man// Bereyt den 
vader sorghe// Hy moet oock voor haer wa- 
ken dan// Op dat hem tquaet verborghe// Het 
neemt hem dickmael sijnen slaep// Op dat sy wel ver- 
ouwe// En crijghen dan een oprecht knaep// Die 
haer ter eeren trouwe. 
 
Hy sorght te wijl sy noch is maecht 
Dat sy gheschent mocht werden, Gen. 34. a 
En swangher worde twelck mishaecht, 2. Re. 13. b 
Boos is sulcken volherden, 
Hy sorght wanneer sy een man heeft 
Dat sy haer onrecht draghe, 
Wanneer haer Godt gheen vrucht en gheeft 
Soo hoort hy het gheclaghe. 

{==174==} {>>pagina-aanduiding<<}

Schaemt haer v dochter gheensins niet, 
Weest hart, en wiltse dwinghen, 
Ghy ontgaet spot ende verdriet, 
V dochters schandt coemt op v, hebt ghyse niet ghestraft. [In veelderande dinghen] 
En ist dat ghy v hout te slap 
Schande sult ghy hier hooren 
En schamen v door sulcken clap, 
[Ja v int hert verstooren.] 
 
En wilt hier oock niet omme sien 
Siet niet na schoone vrouvven. Al na de schoonste menschen, 
De schoone vrouwen wilt oock vlien, 
[Want tvleesch can boosheyt wenschen] 
Ge. 3. a Ghelijck de motten wt een cleet 
3. Re. 21. a Seer haestelick hier rijsen, 
Soo naect v deur de vrouwen leet, 
[Vliet sulcx, het is te prijsen.] 
 
Judit. 16. b	Het is veel sekerder oock hier 
Sekerder by een boos man dan een loose vrou. By eenen man vol boosheyts 
Dan by een vrientlijck vrouken fier 
Vervult al met veel loosheyts, 
Die daer van herten onuroom sijn, 
Spot cunnen sy bereyden, 
Sy doen v smaet aen ende pijn, 
Wilt v van sulcke scheyden. 



  

{==175==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hier beghint den Bijbel int corte begrepen.

Het XCIII. Liedeken op de vvijse, Als ons de vvinter gaet van heen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

ICk wil nv louen hier Gods werck// Sijn wonder  Van Godts vvercken. 
Gheestelijck. 
dat sy ghepresen// Alsoo ick in de schrift aenmerck// 
ende hier heb ghelesen// Het godtlijck wesen// 
heeft ghesticht// Hier de Sonne hooch ghere- 
sen// Sy is hier het Ge. 1. b 
4. Esd. 6. c 
Psal. 19. a ende 136. a 
claerste licht. Den heylighen en is de cracht niet ghegheuen Godts vverck te vollen beschrijuen. 
 
Den heylighen en is de cracht 
Van Gode hier niet ghegheuen, 
Dat twonder werck van hem ghevracht 
Ghenoech werde beschreuen, 
Dat Godt verheuen// heeft ghedaen, 

{==176==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die in eewicheyt sal leuen, 
Tmach in tsmenschen hert niet gaen. 
 
1. Re. 16. a	En hy alleene ondersoect 
Jer. 17. b Het tsmenschen hert ende nieren, 
Psal. 7. b Hy siet hoe sijn ghedacht vercloect 
Job 42. a Booslijck bouen veel dieren 
He. 4. b Hy moet bestieren// en hy weet 
Al dat hy hier can versieren, 
Eert gheschiet weet hy tsecreet. 
 
Jo. 16. d ende 21. b	En hy vercondicht en verclaert 
Al tghene dat is voorleden, 
Eza. 46. a Tverborghen hy oock openbaert, 
Job. 42. a Want hy kent tsmenschen reden, 
Eza. 19. c Sijn wijse seden// hy betoont 
Dat sy sijn van eewicheden, 
[Dies sy hy eewich ghecroont.] 
 
Men can hem hier oock grooter niet 
Eza. 4. b Noch oock minder maken, 
Sa. 9. b Gheen raet hoe dat met hem gheschiet 
Ro. 11. d Behoeft hy in sijne saken, 
1. Co. 2. b Wilt doch opwaken// en aenschout 
Hoe seer lieflijck sijn te smaken 
Sijn wercken menichfout. 
 
Hoe wel wy naeu een vonxken cleyn 
Bekennen van haer bedrijuen, 
Sy leuen alle hier certeyn, 
Voorts ende voorts sy hier blijuen 
Door Godts verstijuen// seer bequaem 
Sal de mensch van hun beclijuen, 
Want sy sijn hem ghehoorsaem. 
 
Deu. 32. a	Het is hier dubbel altemael, 
Twee teghen twee sijn ghebleken, 
Een teghen een, een t'princepael, 
Tis al sonder ghebreken, 
Wie macht wtspreken// twonder al, 
Tis al nut niet om versteken 
Dat Godt schiep int aertsche dal. 



  

{==177==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XLIII. Cap.

Van Son, Maen, Sterren, en des hemels cieraet,
Wercken van den hoochsten Godt waerdich gheeert,
Door de welcke men siet Gods heerlijcke daet,
Waer door hy ghelooft wert, en sijn wijsheyt gheleert.
 
Het XCIIII. Liedeken op de vvijse, Non point à nous, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

VVie can hem hier versaden immermeer// Al Van Godts vvondervverck. 
Gheestelijck 
van de heerlijckheyt van Godt den Heer// Diemen hier 
mach aenmercken// Al aen de groote hoochte excellent// Gene. 1. a 
Psal. 9 
En aen het blinckende claer firmament// Den hemel Hemel. 
en sijn wercken. 
 
Wanneer de Sonne in het oost op gaet, 
Vercondicht sy den schoonen daghe-raet, 
Sy is van Godt almachtich 
Een wonder werck, het welck seer is verhoocht, Psal. 19. [...] 
En in den middach hier de aerde droocht, 
Wie lijt haer hitte crachtich. 

{==178==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sy maect veel heeter hier aen elcken cant 
De Son. Dan ouens, waer van wel heet is den brant, 
Berghen can sy verslinden, 
Sy blaest hier inckel hitte oock van haer, 
En gheeft alsulcken schijnsel claer 
Dat d'ooghen hier verblinden. 
 
Moet dit niet sijn een Heere sterck en groot, 
Die haer verciert heeft met haer stralen root? 
Wiens hant huer cost maken, 
Psal. 19. a Ende gafse hier een sekere beuel 
Dat sy sou loopen haren loop seer snel, 
Int lichten vierich blaken. 
 
Ge. 1.  
Psal. 104. b	De Mane moet gheuen oock haren schijn 
De Maen. Ouer de werelt op gheset termijn, 
Exo. 12. a En sy can onderscheyden 
Maenden, iaertijden, feest daghen ghesticht, 
Het is den mensche tsnachts een bequaem licht, 
Tneemt af en toe van beyden. 
 
Sy maect de Maenden, seer lancksaem sy wast, 
Sterren. En wonderlijck sy daelt, elck daer op past, 
Sy licht al in het ronde, 
Met sterren is den hemel schoon verciert, 
4. Esd. 6. e En Godt almachtich heeft dat al bestiert, 
Tot tswerelts licht hijt ionde. 
 
Elck hout sijn ordeningh door Godts woort, 
Tvermoeyt haer niet dat sy soo snel gaen voort, 
En wilt hier oock aenschouwen 
Reghenboghe. Den reghenboghe hier verciert seer schoon, 
Ge. 9. a En looft den schepper die hem set te toon, 
[Tverbont dat wilt onthouwen.] 


 

  
Het XCV. Liedeken op de vvijse, L'omnipotent à mon Seigneur, &c. 110.

 
	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    
 
Van Godts vvercken. 
Gheestelijck 
Hemel. DEs hemels rondt heeft onse Godt 

{==179==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
gheschapen// En wtghebreyt al door sijn stercke hant// 
Den sneeu die valt door twoort een seer sterck wapen// Sneeu. 
Job. 37. a 
Met wonder schuert die lucht door t'blixems brant. Blixem. 
Psal. 147. b 
 
Den hemel gaet op en de wolcken sweuen, 
Ghelijck een voghel sijne wieken slaet, Haghel. 
De wolcken worden door sijn cracht ghedreuen, 
Den haghel ruysschende daer dan wt gaet. 
 
D'aertrijck verschrict door het gheluyt van donder, Donder. 
Seer groote berghen beuen oock voor hem, 4. Esd. 16. b 
Den suyden wint die wayt seer soet besonder, Psal. 18. a 
Den noorden wint blaest met een stranghe stem. Nahum. 1. a 
Vvinden. 
 
Ghelijck de voghelen hier vlieghen snellijck, 
Soo went hem hier de wint, den sneeu hy waeyt, 
Deen door het ander t'valt te hoope fellijck, Sneeu. 
Ghelijck Godt met sprinckhanen d'aerdt bezaeyt. 
 
Sy is soo wit al door des Hoochsten seghen, 
Dat sy des menschen ooghen hier verblint, 
Thert dat verwondert van soo vremden reghen, 
Den welcken son-schijn van sijn cracht ontbint. 
 
Hy stroyt den rijm op aerdtrijck hier beneden 
Ghelijck als sant, en weder als het vriest Psal. 147. 
Soo werdent ijstacken seer sijn besneden, Rijm. 
Als een spiesijser twelck haest cracht verliest. 
 
Alst noortlijck waeyt, en int iaer wert later, 

{==180==} {>>pagina-aanduiding<<}

Soo waeyt hy ouer de riuieren saen, 
ijs. En twort ijs vlieghende ouer twater, 
Het welck hy als een harnasch dan trect aen. 
 
Berghen.	Hy can hier het gheberghte oock verderuen, 
En de woestijn verbrant hy oock seer cort, 
Alle dat groen is dat doet hy hier steruen, 
Ghelijck een vier het welck seer saen verdort. 
 
Daer teghen can een dicke neuel helpen, 
Neuel. Ende den daeu die coel valt en nat, 
Daeu. De groote hitte can hy weder stelpen, 
Ende sijn vetticheyt verquicket dat. 



  
Het XCVI. Liedeken op de vvijse, Aen gheender linden daer staet een dal.  Psal. 28.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Godts scheppinghe. 
Gheestelijck 
Zee. DOor Gods woort wert de zee belet// Dat sy 
Ge. 1. a 
Job 26. b 
Pro. 8. c 
Jer. 5. c niet voorder mach loopen// Menich cylant is daer 
Dieren. 
Psal. 147. a in gheset// Ghedierten by grooten hoopen. 
 
Die tzeewaert zeylen wijt en breet, 
Ons haer perijckel verclaren, 
Wy die hooren dat sy is soo wreet 
Verwonderen ende veruaren. 
 
Veel wonders sietmen oock daer in, 
Vvalvischen. Walvischen en ander dieren, 
Elck die scheept daer door om sijn ghewin 
In veelderande manieren. 

{==181==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sommierlijck neemt van my te deel 
Dat Godts woordt schiep alle dinghen, 
En d'almachtighe die ist gheheel 
Diet hier al cost volbringhen. 
 
Oft ick het al gheef hooghen prijs, Godts lof is onvvtsprekelijck. 
Wat is dat? [wat salt hem stercken? 
Seer veel hoogher is de Heere wijs Psal. 47. a ende 96. c 
Dan alle sijne wercken. Jo. 1. b 
 
De Heer is onwtspreecklijck groot 
Sijn macht is seer wonderlijcke, 
Looft en prijst hem hooch tot inder doot, 
Hoogher is Godt van hemelrijcke. 
 
Looft hem wt uwer ganscher cracht, Psal. 106. a 
Laet niet hy werde ghepresen, 
En al doet ghijt oock dach en nacht, 
Noch en salt niet ghenoech wesen. 
 
Wie heeft den Heere hier ghesien Deu. 5. c 
Dat hy hem tot spreken weynde, Exo. 34. c 
Wat prijs sal hem doch soo hooch gheschien Jo. 1. a 
Als hy is sonder eynde. 
 
Wy sien sijn wercken in dit dal. 
In nacht, dach, auont, en morghen, 
Maer veel grooter en sonder ghetal Daer is noch meer van Godts vvercken veur ons verborghen dan vvy hier sien moghen. 
Is voor ons noch verborghen.  
 
Want alle dat daer is ghemaect 
Dat schiep de Heer hooch gheseten, 
De godtvruchtighe die bidt en waect, 
Die gheeft hy sulcx te weten. 



  

{==182==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XLIIII. Cap.

Lof der godtsaligher vaderen hooch vermaert,
Door welcke Godt sijn wijsheyt hier heeft ghetoont,
Wat heerlijcke feyten door haer sijn verclaert,
Ende hoe Godts ghenade huer heeft verschoont.
 
Het XCVII. Liedeken op de vvijse, En isser niemant inne.  Psal. 51.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Lof der ouder vaderen. 
Gheestelijck LAet ons nv eens gaen louen// De vaders hooch 
gheacht// Die door de hulpe van bo uen// 
Veel heerlijcx dincx hebben hier volbracht// Godt toon- 
de door huer sijn macht. 
 
Sy hebben hier haer rijcken 
In als wel gheregeert, 
Loflijck soo sachmen hier blijcken 
Huer daet, elck heeft recht op gheregneert, 
wijslijck hebben sy ghepropheteert. 
 
Exo. 18. c	Men sach huer telcker ure 
Regeren volck en lant 
Met goddelijcke schrifture, 
Met raet en seer rijpelijck verstant, 
[Want huer stont by des Heeren hant.] 

{==183==} {>>pagina-aanduiding<<}

Musijck sachmen huer leeren, D'oude vaders hebben gheestelijcke liedekens ghedicht. 
Sy hebben oock ghedicht 
De liedekens Godt ter eeren, 
Sy waren rijck en seer verlicht, 
Vrede wert van huer altijt ghesticht. 
 
Elck was tot sijnen tijden Ge. 13. a ende 36 b oock 36. a 
Seer loflijck in sijn faem, 
Haer prijs was aen alle sijden, 
Tot ouerheyt waren sy bequaem, 
En lieten eenen eerlijcken naem. 
 
Maer d'ander die verghinghen, 
Huer fame en bleef hier niet, 
Ghelijck oft van ghenen dinghen 
Van huer op aerden en waer gheschiet, 
[Godtlooser fame haest wech vliet.] 
 
Noch sijnde hier int leuen Der godtlooser leuen vvort niet voor leuen gheacht. 
Soo ist met huer ghegaen, 
Oft int gheen dat sy bedreuen 
Daerinne hier niet en leefden plaen, 
Huer kinderen hingh dit oock aen. 
 
Maer van heylighe lieden 
En wert gherechticheyt 
Vergheten, noch men sach vlieden 
Huer faem, maer wijder is sy verspreyt, 
Van huer saet wert dit oock gheseyt. 
 
Die na huer sijn ghecomen 
Die bleuen int verbont, 
Het cost kints kinderen vromen, 
Voort en voort men huer oock blijuen vont, 
Haer saet ghingh onder t'gheender stont. 
 
Huer graf dat is in vrede, 
Den name eewich blijft, 
Van huer spreect het volck noch mede, 
Huer wijsheyt noch groot profijt bedrijft, 
En de ghemeynt huer lof toe schrijft. 



  

{==184==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het XCVIII. Liedeken op de vvijse, Dies est lætitiæ, oft T is heden een dach. &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Lof der vaderen ende huer vvercken. 
Gheestelijck 
Enoch. ENoch behaechde Godt seer wel// En hy wert wech 
Ge. 5. c 
He. 11. a 
Syr. 49. b 
Sa. 4. a ghenomen// Boete was alle sijn beuel// Hy volbracht 
Noe.  
Ge. 6. a sonder schromen// Noe die wert gheuonden hier// On- 
Ge. 7. a 
He. 11. a 
Ge. 9. a straflijck ende goedertier// weerom in tijt van toren// was  
Inden vvatervloet. by Godt sijn ghenade groot// Hy en sijn volck vlo- 
den de doot// Als van Godts wtuercoren. 
 
Ge. 9.	Hy ontfingh hier van Godt den Heer 
Tverbont als elck enschoude, 
Dat Godt de werelt nv niet meer 
Met water verdoen soude, 
Abraham. En Abraham seer hooch beroemt 
Gene. 17. ende 22. aEen vader van veel volcx ghenoemt, 
In eer gheen sijns ghelijcke, 
He. 11. b Hy hiel des alderhoochsten wet. 

{==185==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op het verbont heeft hy ghelet 
Van Godt van hemelrijcke. 
 
Het wert in sijnen vleesch ghesticht, Besnijdenis. 
Ghetrou wert hy beuonden, Offer sijns soons. 
Want de ghenaedt heeft hem verlicht 
Die seer diep is om gronden, 
De Heere beloofde hem met een eet 
Dat hy de heydenen seer wreet Abrahams ende ons alder seghen. 
Soude ghebenedijen, 
In sijn saet twelck als d'aertrijcx stof 
Vermeeren soude tot Godts lof, Psal. 72. a 
[In toecoemenden tijen.] 
 
Ghelijck des hemels sterren claer 
Soo sou hy verhoocht wesen, 
Van d'een zee tot d'ander voorwaer Ge. 26. a 
Sou sijn de erf van desen, Isaac. 
Den selfden seghen die Godt sprack 
werde beuest in Isaack, 
Godt woude niet vergrammen Ge. 28. 29. 30. 
Op Jacob die hy holp gheheel, Iacob. 
Hy gaf hem seghen int erfdeel, De xij. gheslachten. 
En scheydet in twaelf stammen.  



  
Inhoudt van het XLV. Cap.

Van Moyses ende Aron sijn broeder,
Ende hoe dat gheslacht Leui vercoren wert,
Hoe het priesterdom vercoos onse behoeder,
Van d'oproer Core en de sijn, twelck hun viel hert.
 
Het XCIX. Liedeken op de vvijse, Qui est ce qui conuersera, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Moyses. 
Gheestelijck 
MOyses een seer heylich man// Is Exo. 11. a 
Act. 7. d 

{==186==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
van tvoorseyde volck ghesproten// Des we- 
relts liefde hy ghewan// Godt hadt hem lief  
waer door hy dan// Prijs ende gunste heeft 
ghenoten. 
 
Exo. 6. a	De Heere heeft hem oock gheeert 
Ghelijck de vaderen seer heylich, 
Hy verhief hem, sijn vrees vermeert, 
Sijn vianden sijn omghekeert, 
Godt maecte door hem den wech veylich. 
 
Exo. 11. a	Veel teekenen dede hy snel 
Godts heerlijcheyt vvert Moysi bevvesen. En wert voor de princen hooch ghepresen, 
Godt gaf hem ouer tvolck beuel, 
De welcke hy regeerde wel, 
Godts heerlijcheyt is hem bewesen. 
 
Tot eenen seer heylighen staet 
Exo. 19. 20. Soo was hy van Godt wtvercooren, 
En dat om sijne trouwe daet, 
Saechtmoedich was hy van ghelaet, 
[Tot ouricheyt was hy gheboren.] 
 
Godt die vercoos hem bouen al 
De ander menichte van volcken, 
Exo. 20. Hy liet hem hooren t'soet gheschal 

{==187==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sijnder stemmen in dit dal, Hoe Moises opghenomen vvert, ende Godts stem hoorde. 
En voerde hem in duyster wolcken. 
 
Hy gaf hem teghenwoordich daer 
De wet voor alle sijnen knechten 
Des leuens en wijsheyt voorwaer, De vvet. 
Dat Jacob leerde tverbont claer Hoe hem Godt de vvet gaf. 
En Israel oock sijne rechten.  



  
Het C. Liedeken op de vvijse, Sus loués Dieu &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Aaron. 
Gheestelijck. 
Exo. 4. b 
De Heer vercoos oock wt Leuys ghe- 
slachte// Moyses broeder Aron hooch van 
machte// En maecte met hem een eewich ver- 
bont// Het priesterdom dat heeft hy hem ghe- Van Aarons clederen ende ciraet. 
gheuen Eerlijcke clederen oock daer beneuen// 
Ende Godes woort dat was in sijnen mont. 

{==188==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy was verciert met costelijck ghesmede 
Met neercleet, en langhen rock oock mede, 
Exo. 28. d Den lijfrock daer de clocxskens hinghen aen 
Op dat hy in het heylichdom sou clincken, 
En dat het volck dan Gode sou ghedincken, 
[En na sijn woordt voor alle dinghen staen.] 
 
Het heylich cleet van gout en scharlaken 
Ghestict met sijde constich in het maken, 
Met t'maechschildeken op de borst seer reyn, 
Met licht en rechte steenen [als vier vlammen,] 
Exo. 21. d Daer inghehouden Israels twaelf stammen, 
Op dat Godt ghedachte groot ende cleyn. 
 
T gulden voorhooft blat waer in was ghegrauen 
Het heylichdom van costelijcker hauen, 
Wiens ghelijcke noyt en was ghesien, 
Oock moste dat gheen andere aentrecken 
Dan van sijn saet dat Godt soude verwecken, 
En aen kints kinderen mocht dit gheschien. 
 
Exo. 30. d 
Leui. 8. b	Tweemael tsdaechs quamen sijn offeranden, 
Moyses vervulde met salf sijn handen, 
Met hem soo wert doen een verbont ghemaect 
Dat hy en sijn sonen bedienen souden 
Het priesters ambacht, en dat behouden, 
Oock tvolck seghenen, twelck Godt niet missaect. 
 
Een figure van Christo de hoochste priester.	Wt alle leuende is hy ghecoren 
Dat hy versoenen soude Godes toren 
Door spijsoffer, en rueckoffer soet, 
Hem wert beuolen oock het woordt des Heeren 
Deu. 17. a ende 21. a En Jacob de ghetuyghenis te leeren, 
Mala. 2. a En Israel des Hoochsten wet seer goet. 
 
Dathan en Ahiros oproer.	Door nijt verhieuen teghen hem veel scharen, 
Dathan, Abiron, die met Core waren, 
Maer Godt sach dat, en theeft hem niet behaecht, 
Grimmighen toren heeftse al verslonden, 
Nu. 16. c ende 26. Open soo ghinghen terstont de afgronden, 
Tvier verslont haer, de Heer heeftse gheplaecht. 

{==189==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy deylde Aron alle eerstelinghen, 
Voor al soo liet hy hem broots ghenoech bringhen, Leui crijght den offer des altaers, dijs deruen sy lansdeel. 
Want Godts offer creech hy en sijn saet, 
Dijs moesten sy weder tslantsdeel oock deruen, 
Noch met den volcke eenich deel hier eruen, 
Maer Godt die was het erfdeel t'huerder baet. 



  
Het CI. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Vers les mons l'ay leué, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Pinheas. 
Gheestelijck 
1. Ma. 2. a 
PInheas Eleasaars soon// Die was de 
derde in sulcke eere// Sijn lof dat wert door straffe 
schoon// want hy ijuerde seere// vreesende 
Godt den Heere. 
 
Want doen het volck sondich af viel 
Stont hy seer trouwelijck en oock vaste, 
Dijs hy daer vele noch behiel, 
Israel op hem paste, 
Hy versoendet wt laste. 
 
Daerom creech hy tvrede verbont 
Dat hy des volcx voorstander sou wesen, 
En dat sijn saet t'alder stont 
Tpriesterdom hooch ghepresen 
Sou bedienen door desen. 

{==190==} {>>pagina-aanduiding<<}

2. Re. 7. b	Ghelijck wt Juda Dauidt quam, 
En datmen kiesen moest de Coninghen 
Alleen wt den voornoemden stam, 
Soo moestmen oock volbringhen 
Tverbont int priesters dinghen. 
 
Dat is in Aron en de sijn 
Sou tpriesterdom en Godts leer blijuen, 
Tuolck soudense regeeren fijn, 
Soo sal Godt niet verdrijuen 
Huer saet, maer dat verstijuen. 



  
Inhoudt van het XLVI. Cap.

Van Iosue ende sijn vrome daden,
Oock van Caleb sijne medeghesel.
Van rechters en ouerste door Godts ghenaden,
Vanden ghetrouwen prophete Samuel.
 
Het CII. Liedeken op de vvijse, Het sou een fier Margrietelijn, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Iosue. 
Gheestelijck 
Josu. 12. a 
Nu. 27. b NA Moyses quaem een strijtbaer helt// Twas  
Deu. 34. a 
Josu. 1. a Jesus Naue voor Godt bequame// Hy hiel voor  
Iesus heet een heylant oft ouervvinder inden strijde. sijn wtuercoorne tvelt// Als voortbringht sijnen name// 
Josue seer lof same. 

{==191==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy was tsvianden groote wraeck 
Die Godts volck altijt hier waren teghen, Jo. 8. b 
Om Israels erue was sijn saeck 
Tot oorlooch hier gheleghen, 
Eere heeft hy vercreghen. 
 
Doen hy heeft wt ghereyct sijn hant, Jo. 10. b 
En tsweerdt tooch teghen veel stercke steden, 
Godts vianden werden door tbijstant 
Gheuanghen en vertreden, 
Vrijmoedich van zeden. 
 
Om sijnen wil sachmen stil staen Om Iosues vvil ende sijn volck bleeft de son staende. 
De Son de langhte al van twee daghen, 
Hy riep hier den Alderhoochsten aen 
Als hy tvolck heeft verslaghen, 
Ende t'cost Godt behaghen. 
 
De Heere die heeft hem verhoort, Jo. 10. b 
Seer groote haghel steenen neer vielen, Deur hagel vermoorde Godt sijn vianden. 
Daer door is den meesten hoop vermoort, 
Tsweerdt cost de rest vernielen, 
Ende t'velt sy behielen. 
 
Het heydensch volck wert doen ghewaer 
Welck het gheschut was dat huer cost baten, 
En dat dese Godt int strijden daer 
Sijn volck niet wou verlaten, 
Maer haer holp bouen maten. 
 
Caleb en hy by Moyses tijt Caleb. 
Toonden hun wel te sijn van den vromen, Nu. 13. d 
Sy ophielen d'oproer, twelck subijt 
Anders hadt voorts ghecomen, 
Twert van Godt wel ghenomen. Nu. 14. d ende 39. g 
 
Daerom soo sijnse oock alleyn Deu. 1. d 
Onder ses hondert dusent behouden, Iosue en Caleb quamen alleen in het lant van beloften. 
En brachten het volck tot d'erue reyn 
Die d'ander niet aenschouden, 
[Die van Godt wantrouden.] 

{==192==} {>>pagina-aanduiding<<}

Josu. 14. b	By Caleb is stercheyt en cracht 
Tot in sijn ouderdom hier ghebleuen, 
Ghehoorsaemheyts leere. Tgheberchte besat voorts sijn gheslacht 
Op dat volck noch int leuen 
Ghehoor soude gheuen. 
 
De rechters oock in grooter eer 
Die gheen afgodery hier bewesen, 
Noch af vielen van Godt den goeden Heer, 
Die werden oock met desen 
Ouer al seer ghepresen. 
 
Syr. 49. b	T ghebeente altijt hier noch groeyt, 
Den naem en sal gheen lof hier oock deruen, 
Haer saet hier op aerden seer schoon bloeyt, 
Die hueren naem sal eruen 
Sullen oock prijs verweruen. 



  
Het CIII. Liedeken vvt den selfden capittel  op de vvijse, Ick heb een vvijf ghetrout. Psal. 52.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Samuel. 
Gheestelijck 
Sa. 10. a ende 16. b 
1. Re. 12. a DE propheet Samuel// die volghde Gods beuel// 
Na recht sachmen hem dorsten// Godt heeft hem 
seer bemint// Tconinckrijck hy beghint// Hy salfde hier 
de Vorsten. Vor sten. 

{==193==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het volck sondich besmet 
Rechte hy na Godts wet,  
Godt wou op Jacob mercken, Samuels trouvvicheyt. 
Hy was een ghetrou knecht, 
Bevonden seer oprecht 
In alle sijne wercken. 
 
Men kende openbaer 
Sijn prophetie waer, 
Hy aenriep Godt almachtich, Sa. 7. a 
Sijn vianden verflaut 
Deur Godt werden benaut, 
Hy was offer deelachtich. 
 
Van bouen sondt Godt neer 
Den donder en onweer, 
Daer in liet hy hem hooren, 
De Vorsten hy verslaet, 
De Philisteen quaet, 
Tyro sachmen versmooren 
 
Eer hy sterf: (tot een leer} Sa. 7.  
Betuyght hy voor den Heer Samuel en hadde hem niet besmet aen gheschincken. 
En sijn ghesalfde reijne 
Dat hem en is ghetelt 
Van gheenen menschen ghelt, 
Ja niet een schoe nam hoe cleijne. 
 
Na dat hy hier ontsliep, Sa. 12. a 
Wt aertrijck hy weer riep, Sommighe schijuen dat dit de boose gheest deur de touernesse in Samuels persoon ende naem dede. 
En seyde wat sou gheschieden, 
Oock maecte hy bekent 
Hoe nemen sou een ent 
De Coningh, en boose lieden. 



  

{==194==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XLVII. Cap.

Dauidt wert coninck vercoren en verlicht,
Hy handelde met leeuwen, den ruese hy verslaet,
Nathan straft hem, liedekens heeft hy ghedicht,
Van Salomone Roboam ende sijn saet. 
 
Het CIIII. Liedeken op de vvijse, Rendés à Dieu loua.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Dauidt. 
Gheestelijck 
Sa. 11. a IN Dauidts tijt niet langh te voren// Soo 
propheteerde Nathan wel// En Dauidt was van Godt 
vercoren// onder gheheel Israel// Ghelijck het vet 
Dauidt vvas Gode toegheeyghent. aen d'offerande// Hier toegheeyghent Gode was// 
wert Dauid seer cloeck van verstande// Van Godt ver- 
coren op dat pas. 

{==195==} {>>pagina-aanduiding<<}

Met leeuwen cost hy hem gheneeren Sa. 17. d 
Oft hy met bocxkens hadt ghespeelt, He. 11. d 
En hy ghingh omme met den beeren Dauidt gaet met leeuvven en beeren om. 
Als lammerkens, het welck veel scheelt, 
In sijn iuecht al was hy gheringher 
Sloech hy den rues Goliath doot, 
Hy werp hem neder met sijn slingher, 
En nam wech tvolcx versmaetheyt groot. Sa. 17. c 
He. 11. d 
 
Want hy riep aen den hoochsten Heere, Dauidt versloech den ruese Goliath. 
Dees heeft hem in als wel ghesterct, 
Tvolcx hoorne die verhoocht hy seere, 
Sijn hant vermoort, maer Godt die werct, 
Hy liet hem als tien dusent prijsen, 
En wort gheeert met seghen schoon, Sa. 18. a ende 21. b oock 29. a 
Duecht sachmen hem in als bewijsen, 
Hy creech de coninclijcke croon. 
 
Sijn vianden int sweerdt hier vielen, Dauidt vernielde de Philisteen heel. 
Teghenpartij verloos den slach, 
De Philisteen cost hy vernielen 
Al soot noch blijct op desen dach, 
Van elck feyt danct hy Godt almachtich Hy danckte Godt met liedekens sanck ende spel. 
Met liedekens sijn stemme riep, 
Hy sangh wt ganscher herten crachtich, 
Louende Godt die hem hier schiep. 
 
Hy stichte sanghers om te singhen 
Sijn liedekens by den altaer, Par. 16. a 
Hy heeft verordent noch veel dinghen, De sangers songhen syn liedekens. 
Vierdaghen, feesten van het iaer, 
Op datmen den Godt van hier bouen 
Met lof sangh eerde breet en wijt, 
Ende den naem prijsen en louen 
Tsmorghens in t'heylichdom altijt. 
 
De Heer vergaf hem sijn misdaden, 
En heeft verhoocht in ewicheyt Sa. 11. b 
Den hoorne Dauidts door ghenaden, Godt vvas hem sondighende ghenadich. 
Die loflijck als noch is verspreyt, 
Al tot sijn coninckrijcx verstijuen  
Heeft hy ghemaect met hem verbont, 

{==196==} {>>pagina-aanduiding<<}

Christus Iesus onse eenighe heylant. Dat trijck op hem eewich sou blijuen, 
En tsconincx stoel tot alder stont. 



  
Het CV. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Salich is de man en goet gheheeten. Psal. 1.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Salomon. 
Gheestelijck 
1. Re. 1. d ende 4. c SAlomon besat sijns vaders ste de// 
Hy was seer cloeck en daer toe wijs// Sijn 
vader hadt ghemaect hier vre de// Hy 
gaf den Heer lof ende prijs. 
 
Den tempel.	Godt die hadt ghemaect rontom seer stille 
Op datter wert een huys ghebout 
In sijnen naem na sijnen wille, 
[Daer hem sou louen iongh en out.] 
 
Hy spreect tot Salomon.	Och hoe wel cost ghy in v iuecht leeren, 
Tverstant heeft in v wijt ghestrect, 
Ghelijckmen twater siet vermeeren 
Al ouer tlant twelck wert bedect. 
 
1. Re. 10. a	Ghy vervuldet lant met schoon byspraken, 
En ouer al wert ghy vermaert, 
En dat om v vreetsame saken, 
Seer lieftal ende weerdt ghy waert. 

{==197==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het gaf alle landen hier groot wonder 1. Re. 4. b 
De Liedekens ghedicht soo wel, 
Ghelijckenissen oock besonder, 
Dijs loofden sy Godt van Israel. 
 
Gout en siluer was by v taenschouwen 1. Re. 10. c 
Salomons besondighen aen schonen vrouvven. 
Als tin en loot: maer hebt gheraest, 
V herte hingh aen schoone vrouwen, 
Van haer soo wert ghy hier verdwaest. 
 
En ghy hebt v eere aenghehanghen 3. Re. 11. a 
Het kint vvordt ghestraft om des vaders misdaet. 
Een schandtvleck, oock hebt ghy ghemaect 
Dat v saet straffe heeft ontfanghen, 
V dwaesheyt heeft sulcx veroorsaect. 
 
Doen het rijck ghedeylt wech is ghevloden, 1. Re. 12. b 
En Ephraim weeck van t'verbont 
Nemende toevlucht tot afgoden, 
Een afgodisch rijck doen opstont. 
 
Maer de Heer en woud hem niet weynden 2. Sa. 7. b 
Van sijn ghenade als elck siet, Godts vvoort onveranderlijc. 
Tbeloofde werck al in sijn seynden 
En heeft hy oock verandert niet. 
 
Hy vernielt niet heel sijn wtvercoren, 
Noch en neemt wech tsliefhebbers saet, Godt vernielt sijn vvtvercoorne niet heel 
De wortel Dauidt toeghesworen 
Behiel hy ouer door weldaet. 
 
Salomon ontsliep en heeft ghelaten 
Tot sijnen sade Roboam, Roboam. 
Hy was onwijs, en d'ondersaten, 4. Re. 17. a 
Door eyghen sin afval quam. 
 
Hier na is Jeroboam ghecomen Ieroboam. 
Die Israel tot sonden brocht, 1. Re. 12. b 
Afgodery wert opghenomen 
En Ephraim volght onbedocht. 
 
Huer misdaet die was tot desen tije 
Soo groot, dat Godt huer heeft veriaecht, 4. Re. 17. a 

{==198==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want niet dan alle afgoderije 
Bedreuen sy, theeft Godt mishaecht. 



  
Inhoudt van het XLVIII. Cap.

Van Elias en twerck dat Godt door hem volbringht,
En Helizeo, opden berch gheseten:
Van Ezechia, die Godt t'leuen heeft verlinght.
Ende Ezaia, een peireel der propheten.
 
Het CVI. Liedeken op de vvijse, O souuerain pastuer & maistre.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Helias. 
Loflijck. 
1. Re. 17. a ELias een propheet verheuen// Stont 
op als vier, cloeck int verstant// 
Ende sijn woordt is voort ghedreuen// Ghe- 
lijck een fackel vlammich brant// Dieren 
tijt bracht hy ouer t'lant// Sy minderden die  
men sach dwalen// Hy sloot den hemel door  
1. Re. 17. b ende 18. c 
Lu. 4. c 
2. Re. 1. b Godts hant// Driemael liet hy vier neder dalen. 

{==199==} {>>pagina-aanduiding<<}

Och hoe heerlijck cost ghy hier wesen 
Helia, met v wonder daet, 
Waer is doch uws ghelijck gheresen 
Ghesonden door Godts diepen raet, 1. Re. 17. b 
Door twoort het welck hier eewich staet Helias vervveckte den dooden. 
Cost ghy den dooden weer verwecken, 
Wt den wech die ter hellen gaet 
Cost ghy huer wederom wt trecken. 
 
Coninghen stout ende seer machtich 
Hebt ghy hier oock ghebrocht tot niet, 
Ghy werptse die waren weerslachtich 
Wt den bedde al in verdriet, 
Op Sinay is v bediet 
Straffinghe van verholen sake, 1. Re. 19. 
Dat oock in Oreb is gheschiet, 
Dat was van toecomende sake. 
 
Ghy propheteerde van Coninghen 2. Re. 2. b 
Ende ghy strafte tquaet bestier, Mala. 4. a 
Propheten die Godts lof schoon singhen Lu. 1. b 
Hebt ghy verordent met manier, 
Int onweer nam v Godt van hier 
In enen gloeyenden waghen, 
De peerden waren als een vier 
Seer wonderlijck na Godts behaghen. 
 
Ghy sijt verordent en vercoren 
Te straffen hier tot sijnder tijt, 
En om te stillen Godes toren 
Eer de grimminghe coemt subijt, 
Het vaders hert vervult met nijt 
Al tot den kinderen bekeeren, 
En Jacobs stam ghebenedijt 
Wederomme bringhen in eeren. 
 
Sommighe texten achteruolghen aldus: Wel dien die v sien 
ende om uwe vrientschap wille gheeert sullen worden: daer 
sullen wy dat rechte leuen hebben. 



  

{==200==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het CVII. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Sy en sullen my niet verdrijuen.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Heleseus. 
Gheestelijck 
2. Re. 2. a oock int 3. 4 HElias nv sijnde afwijckelijck.. 
Quam Godts gheest hier seer rijckelijck// Op He- 
liseum al daer// Hy heeft niet verschrict, twas blijckelijck// 
Voor den Vorsten hier ghelijckelijck// Niemant ver- 
wont hem hier vorwaer. 
 
2. Re. 13. c	Hy en liet hem hier oock niet dwinghen, 
Ende na sdoots omringhen 
Propheteerde sijn lichaem, 
Int leuen cost hy volbringhen 
Miraculen, wonder dinghen, 
Seer loffelijck was sijnen naem. 
 
Al dat ick v hier nv verhale 
En holp niet altemale, 
Dat het volck ghebetert wert 
Van haer sonden boose quale, 
Int sondighen principale 
Bleuen sy hier noch euen hert. 

{==201==} {>>pagina-aanduiding<<}

Tot dat sy hier werden verdreuen 2. Re. 19. c ende 18. a 
Een cleyn hoop is ghebleuen, 
Een Vorst men by Dauidt vint, 
De sommighe hier int leuen 
Behaechden den Heer verheuen, 
D'ander die liepen seer verblint. 



  
Het CVIII. Liedeken op de vvijse, Mijn siele looft den Heere dijn.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Ezechias. 
Gheestelijck 
2. Pa. 31. 
DE goede Ezechias vroom// Stercte sijn 
stadt int beghinne// 
Hy groef fonteynen, waterstroom// Die leyde 
hy oock daer inne// Senacherib daer voore quam// 2. Re. 18. a 
4. Re. 18. b 
2. P. 32. a 
Ende hy heeft met moede gram// Rapsaeen 
wtghesonden// Vermetelijck hy sijne hant opnam// 
Teghen Zion tot dijen stonden// Door hoochmoet is hy 
schamper beuonden. 

{==202==} {>>pagina-aanduiding<<}

Herten en handen werden bangh, 
Sy beefden en waren bloode 
Ghelijck een vrouwe hier lijt dwangh 
Die daer gaet in barens noode, 
Sy riepen Godt den Heere aen 
Dat hy sijn ooghen neer wou slaen 
Al met barmherticheden, 
Sy kenden dat sy hier hadden misdaen, 
Die inden hemel hout sijn stede 
Verhoorde haestelijck door huer bede.  
 
1. Re. 19. d	Door Ezaiam werden sy 
Co. 1. c Verlost, en in het sweerdt vielen 
Eza. 37. d De Assyriers, Godt stont huer by, 
1. Mach. 7. c Sijn Enghel costse vernielen, 
2. Ma. 18. b Want dat den Heere heeft behaecht 
De Ezaias onuersaecht, 
Hy volghde hier de weghen 
Dauidts sijns vaders, seer wel hy hem draecht, 
Ezaias leert hem te deghen 
Die groot was, en tot waerheyt gheneghen. 
 
2. Re/ 20. b 	De Sonne is tot deser tijt 
Eza. 28. a Weerom te rugh hier ghedreuen, 
De Sonne gaet de tvveede reys te rug. En Godt de Heer ghebenedijt 
Verlinght den coninck sijn leuen, 
Hy propheteert met rijcken gheest 
Wat comen sou in dit foreest, 
Tbedroeft volck heeft vernomen 
Daer sy hem voort me troosten onbevreest, 
Tverborghen eert sou comen 
Sprack hy: dies heeft hy lof met den vromen. 



  

{==203==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inhoudt van het XLIX. Cap.

Vanden godtsalighen coningh Iosia,
Hoe door boosheyt Jerusalem is bedoruen,
Van Ezechiele ende Ieremia,
En ander vaders loflijck ghestoruen.
 
Het CI X. Liedeken op de vvijse, Pere eternel qui nous ordonnes.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Iosias. 
Gheestelijck 
2. Re. 22. a 
2. Pa. 34. a 
DEn naem Josie is gheleken// By 
een rueckwerck edel en goet//  
Het welck men haelt wt der apteken// Want 
als honich soo is hy soet// En snaerspel 
bijden wijn gheeft moet// Hy vant by Godt 
hier ghenade// Den boosen gruwel hy wech 2. Re. 22. b 
Iosias vant het Vvetboeck vveder dat langh verloren had ghevvest, ende bracht het volck vveder in oprechten Godts dienst. 
doet// Van afgodts dienst der sielen schade. 
 
Sijn herte wou hy seer vast hechten 
Al inden Heere Zebaor, 
Waren Godtsdienst wou hy oprechten 
Doen elck aenbadt schier een afgodt, 

{==204==} {>>pagina-aanduiding<<}

Elck Coninc afgodts dienst dede, 
Maer dese die hiel Godts ghebot, 
Dauidt en Ezechias mede. 
 
2. Re. 25. a	Iuba die heeft Godts wet verlaten, 
Ierusalem vvert verbrant ende vervvoeyt. Een ander creech trijck ende lant, 
Vreemt volck het selfde doen besaten, 
Jerusalem dat wert verbrant, 
Het werter woest aen elcken cant 
Ieremias vvort ghestenicht. Soo Jeremias hadde voorseyt, 
Qualijck is hy ghehandelt, want 
Schandelijck wert hy neder gheleyt. 
 
Je. 1. b	In smoeders lijf was hy vercoren 
Ieremias vvas in sijns moeders lijf vercoren. Tot een propheet van Godt den Heer, 
Dat hy sou breken en verstoren, 
Bouwen ende oock planten meer, 
Ezechiel vol van Godts leer 
Die heeft de heerlijcheyt Godts ghesien, 
Ezechiel. In Cherubin vol alder eer 
Ezechie. 1. a Beweest Godt: veel sach hy gheschien. 
 
Teghens vianden seer besondicht 
Dat is sy sijn in eeren ende vvaerden. Sijn prophetie oock voortgaet, 
Ende hy heeft huer den troost vercondicht 
Sijnde vander oprechter daet, 
Tghebeent groeyt schoon als van huer staet 
Sy voorseyden de verlossinge die deur Christum gheschien soude: besonder Esaias. Van d'ander twaelf propheten, 
Want sy hier troosten Jacobs saet 
En lieten hem verlossingh weten. 



  
Het CX. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Het vloech een cleyn, &c. Psal. 96.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van Sorobabel. 
Gheestelijck HOe sullen wy hier prijsen// Als nv So- 

{==205==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
robabel// Die hier al met den wijsen// 
Heeft naghevolght Godts beuel// Ghelijck een 
rinck die hier staet wel// Al aen de rechte hant ghedra- 
ghen// was hy in sijnen da ghen. 
 
En Jesus Josedechs soon Sacha. 3. a 
Die hebben hier heerbout Esd. 3. a 
Den tempel heylich ende schoon Hag. 1. a 
Het samen, alsmen aenschout, 
Op dat sy voor iongh ende out 
Heerlijcken souden blijuen, 
[Lof moetmen haer daerom toeschrijuen.] 
 
En Nehemias mede Nehemias. 
Is lofbaer int ghetal, [..]. 1. a 
De mueren vander stede 
Hief hy weder oppe al, 
De poorten in Jerusalems dal 
Heeft hy ghestelt te samen, 
Dies sal hem oock lof wel betamen. 
 
Niemant en is gheschapen  
Die Enoch ghelijck sy, Enoch. 
Hy is hier niet ontslapen, Ge. 5. c 
Schriftuer die tuyght dat vry, 
Want vander aerden soo wert hy 

{==206==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ioseph. 
Ge. 41. 42. 45. 50. Hier schielijck wech ghenomen 
Dijs is sijn lof al met den vromen. 
 
heb. 11. 
Figuer van Christo.	En Joseph hier gheboren 
Een mensch op aerden teer, 
Christus een Heere ouer sijn broederen, behouder sijn volcx, sijn ghebeent is in sijn lant ghebrocht, dat is, hy sit met sijnen vleesche aen tsvaders rechter hant. Hy was Godts wtuercoren 
En ouer sijn broeders Heer, 
Sijns volcx behouder, dijs hem sy eer, 
En sijn ghebeent [vleessich gheknocht] 
Wert wederom na huys ghebrocht. 
 
Set en Sem op aerden 
Oock groote eer aencleeft, 
Maer Adam groot van waerden 
Heeft eer bouen al dat leeft,  
Om dat hem schiep diet al gheeft  
Aldereerst: [als schrifture seyt] Luc. 24. Een Gheest en heeft vleesch noch beenen, sprack Christus.		  
Dijs sy den Schepper lof in eewicheyt.  
Ge. 4. 5. ende 9. 



  
Inhoudt van het L Cap.

Het lof Simonis die Godts volck bestierden
In rechte ordeninghe seer bequame,
Met seer schoon lof hy den tempel vercierde,
Hy seghende t volck in des Heeren name.
 
Het CXI. Liedeken op de vvijse, Godt der Goden Heer. &c. 

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Tlof Simonis. 
Gheestelijck 
2. Macha. 3 ende 4. SImon de soon Onie goet// De 
hoghe priester wijs en vroet// En liet hem  
niet ontzueren// 
Den tempel heeft hy oock herbout// Gangh  
en pilaren, steen en hout// [Liet hy daer 
 
{==207==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	
{== afbeelding 
  	
 ==} {>>afbeelding<<}
    
 
toe in vueren//] Hy heeft de mueren// ende 
gront// Verhoocht: en t'stempels omgangh ront// De 
hy weder op maken// De fonteyn Simon herbout den tempel, en recht de fonteyn op. 
die veruallen was// Rechte hy weder op dat pas 
Met coper ende staken. 
 
Hy sorgde voor tsvolcx schae en last, 
De stadt die maecte hy seer vast,  
Oft daer vianden quamen, Hy maecte Ierusalem sterck. 
Een loflijck werck heeft hy ghevrocht, 
Tot rechter ordeningh hy brocht 
Het volck daer altesamen, 
Ende by namen// in dit dingh 
Als hy hier wt den voorhangh ghingh, 
Soo lichte hy seer sane 
Ghelijck de morghensterre licht 
Al door de duyster wolcken dicht, 
Oft als de volle Mane. 
 
Ghelijck de Sonne seer schoon schijnt 
En wederomme oock verdwijnt 

{==208==} {>>pagina-aanduiding<<}

In des tempels contreye, 
Ghelijck den reghenboghe schoon 
Met fraeyer verwen staet te toon 
Als een roos inde Meye, 
Soo int ghereye// staet plaisant 
Een leli' aen den water cant, 
Wieroock int vat ontsteken 
Ghelijck een gulden schouder blat 
Verciert met steenen [ende schat] 
Soo is hy hier gheleken. 
 
Ghelijck een olijfboom vruchtbaer 
En een cypressie seer claer 
[Wies hy op milt in vrede] 
Wanneer hy met het langhe cleet 
Verciert stont aen den altaer breet, 
Heeft hy verciert de stede, 
En alsser mede// offer quam, 
Die hy daer om te branden nam, 
Soo stonden ringhsghe wijse 
Sijn broeders als de Ceder reyn 
In Libano gheplant certeyn, 
[Dies sy hem dit tot prijse.] 



  
Het CXII. Liedeken op de vvijse, De tout mon coeur.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van offerande. 
Leerlijck. DE kinderen van Aron meest// stonden ver- 
ciert gheensins bedeest// En hielen d'offer in huer handen// 
Voor de ghemeynte daer te branden. 

{==209==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy rechtede sijn ampt daer vuyt Simon doet offerande. 
Op den altaer met soet gheluyt, 
Daer hy den hoochsten Godt almachtich 
De offerande was deelachtich. 
 
Hy stack oock wt sijn hant seer fijn, Hy ghiet roode vvijn aen den voet des altars. 
En offerde den rooden wijn, 
Hy goot aen den altaer ter eeren 
De coningh ende Heer der Heeren. 
 
Arons saet riep luyt onbelet, 
Ende elck die blies dan sijn trompet, Arons kinderen blasen de trompet. 
Met sterck gheluyt twelck clonck eendrachtich 
Op dat huer Godt sou sijn ghedachtich. 
 
Doen viel het volck ter aerden saen 
Op huer aensicht, en riepen aen 
Den Godt die last en druck can stelpen, 
Dat hy huer alle woude helpen. 
 
Ende de sanghers loofden hem De sangers loofden Godt met psalmen. 
Met psalmen elck met sijnder stem, 
Het gansche huys dat heeft ghecloncken, 
De herten can de Heer ontsoncken. 
 
Den Alderhoochsten baden sy 
Dat hy huer altijt wou staen by, Tvolck bidt Godt om ghenade. 
Oock huerder soude sijn ghenadich 
Ende een stercke hulp ghestadich. 
 
Als den Godts dienst dan was voleynt Simon segent het volck vvt den tempel gaende, ghelijck Numeri int 6. staet. 
En tvolck van daer hem heeft ghewent, 
Soo sachmen hem sijn hant wtrecken, 
Ende Godts seghen dan ondecken. 
 
Hy wensschte huer heyl in Godts naem, 
Dan baden sy wederomme bequaem 
Ende namen aen des Heeren seghen, T'volcx dancksegghinghe. 
Tot danck waren sy al gheneghen. 



  

{==210==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het CXIII. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, O Godt die daer onse vader bist.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Dancksegghingh. 
Gheestelijck VVy dancken v al o Heere goet// ghy die daer doet// 
Seer groote dinghen menichfout// aen alle tswerelts 
eynden// die ons van moeders lichaem aen// hier hebt ghe- 
daen// alle goet en leuendich behout// v oock wilt 
niet afweynden// Maer wilt ons seynden ghelijckelijck// den 
gheest die int hert rust can gheuen// vrede sy by ons 
blijckelijck// ons sy altijt beneuen// uwe ghe- 
nade rijckelijck// soo langh als wy hier leuen. 

{==211==} {>>pagina-aanduiding<<}

Tweederley volck ben ick van herten viant, ende den 
Derden ben ick soo gram als eenighen: 
Den Samaritaen, den Philisteen, ende den dullen volcke 
Te Sichem. 
Dese leere ende wijsheyt heeft Jesus de sone Sirach 
Van Jerusalem in dit boeck gheschreuen, ende wt sijnder Deur sterckte van Godts gheest. 
Herten sulcke leere voort ghebracht. 
Wel dien die hem hier inne oeffent, ende wie het  
Ter herten neemt die sal wijs worden. 
Ende soo hy daer na doet soo sal hy tot allen dinghen 
Gheschickter sijn, want des Heeren licht leydet hem. 



  
Inhoudt van het LI. Cap.

Het lof Jesu Sirachs schoon bouen maten,
T crachtighe bystant Godts hy leerende verhaelt,
De wijsheyt prijst hy te beminnen alle staten.
Die sijn leer in als volght seer selden dwaelt.
 
Het CXIIII. Liedeken op de vvijse, O Godt vvy dancken dijnre, &c.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Schoon dancksegghinghe. 
Gheestelijck 
ICk danck v Heer mijn Coninck ende Heylant// Psal. 111. a ende 138. a 
Eewich soo loof ick uwen name// 
Want ghy my hebt ghedaen bijstant// Lu. 1. d 
En voor verderf beschermt bequamt// 
Van valsche tonghen en loghen mont// Hebt ghy my oock 
verlost terstont// Van mijn vianden te same// 

{==212==} {>>pagina-aanduiding<<}

te sa me. 
 
Ghy hebt my na v groote barmherticheyt 
Verlost van die my wouden op eten, 
En hebt my wt des viants hant gheleyt 
[...] Die my oock anders hadden verbeten, 
Eza. 43. a Wt droeffenis daer ick inne lach, 
En brant diemen rontomme my sach, 
Holpt ghy my seer hooch gheseten. 
 
Al wt der hellen diepen hals 
Van clappaerts ende lueghenaren, 
Die voor den coningh loeghen in als, 
Van onrecht oordeel wout ghy my sparen, 
Ick was den dooden gans na by, 
Mijn leuen dat was schier van my 
En ter hellen gheuaren. 
 
Ick was omringht, en heb hulp ghesocht 
Aen menschen, maer en heb gheen gheuonden, 
Doen heb ick op v mijn Godt ghedocht, 
Wiens ghenade diep is om gronden, 
Want wie op v hier wachten cost, 
Die hebt ghy altijt wel verlost, 
Hulp hebt ghy haer ghesonden. 
 
Ick badt teghen haer grimmicheyt o Godt, 
En smeecte om verloste te wesen 
Al van der doot, en ghy Heere Zebaot 
Verliet my niet in alle desen, 
En als de stoute pochten seer 
En ick gheen hulp en hadde meer, 
Soo heb ick uwen naem ghepresen. 
 
Daerom soo danck ick v wt alder cracht 
Want mijn ghebet is niet verschouen, 
Ghy hebt my oock verlost en wel ghewacht, 
Door v hulp quam ick tquaet te bouen, 

{==213==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dijs sal ick met mijn cleyn gheclanck 
V altijt tselfde weten danck, 
En van herten hier louen. 



  
Het CXV. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Ick heb ghedraghen vvel seuen iaer.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Vander vvijsheyt. 
Stichtelick 
Eer dat ick wert verleyt in mijn iuecht// 
Soo socht ick de wijsheyt en rechte duecht// Met mij- 
ne ghebet// Sy quam altemet// Dijs Godts wet// 
my het hert verhuecht. 
 
Mijn hert verblijt hem nv ouer haer, 
Ick hoordese ende namse aene daer, 
Doen leerde ick wel// ende nam toe seer snel, 
Tgroot ghequel// viel my niet soo swaer. 
 
Daerom soo danck ick die eewich leeft, 
Die gheen die den mensch de wijsheyt gheeft, Pro. 2. a 
En ick nam voor my// daer na te doen vry, 
Schandt wijckt aen sy// daerse aencleeft. 
 
Mijn hert dat heb ick na haer ghewent, 
Ick hief op mijn handen na tshemels tent, 
Doen wert mijn ghesicht// door wijsheyt verlicht, 
Het dwaer ghedicht// dat heb ick bekent. 

{==214==} {>>pagina-aanduiding<<}

Met ernst heb ick oock na haer ghestaen, 
Sy en ick werden oock een seer saen, 
Ick vantse seer reyn// ken salse certeyn 
Niet achten cleyn// noch van my slaen. 
 
Mijn hert heeft seere naer haer verlanght, 
Het danct Godt van tghene dat nv ontfanght, 
Want theeft nv gheuat// een costelijck schat// 
Hy proeft recht dat// diese hier aenhanght. 



  
Het CXVI. Liedeken vvt den selfden capittel op de vvijse, Vol drucx soo is dat herte mijn.

	
{== afbeelding 
						
				==} {>>afbeelding<<}
    

Van vvijsheyt. 
Gheestelijck DE Heer gaf my door wijsheyt een nieu tongh// 
Coemt herwaerts hoort het sal v vromen//Ghy onbesochte 
oude en iongh// Wilt by my nv ter scholen comen. 
 
Dat v ghebrect van my vry leert, 
Want men siet v seer dorstich loopen, 
Ick opende den mont, herwaerts v keert, 
Wilt wijsheyt sonder ghelt hier coopen. 
 
Onder haer iock gheeft uwen hals, 
En laet v nv toch onderwijsen, 
Men vindtse hier na by van als, 
Het welck v stecht wilt niet misprijsen. 
 
Ick heb een cleynen tijt moeyte beproeft, 
En aerbeyt is v toe ghesonden, 

{==215==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer al heb ick gheweest bedroeft, 
Ick heb nv weder troost gheuonden. 
 
Neemt dees leer aen en die onthout, 
Tis eenen siluer schat op aerden, 
Achtse veel beter dan eenich gout, 
Want sy is wel van grooter waerden. 
 
In Godts ghenade v hier verblijt, 
Schaemt v sijns lofs niet wilt dat toonen, 
Volght Godts woordt te wijl ghy hier hebt tijt, 
Hy salt v hier en namaels loonen. 

Eynde des boecx Eccsiastici.

    

      
{==216==} {>>pagina-aanduiding<<}

      Slot-reden oft Epilogus der leeringhen Iesu Syrachs.

      
       Syrach 1.Alle wijsheyt is van Godt almachtich. 
       3. 5. 14. 24.Staet daer na, op huer weghen wilt mercken. 
       1. 3. 6.Godts woordt is huer fonteyne, volght dat eendrachtich. 
       1. 2. 10. 12.Siet wat Godts vreese is, ende wat sy can wercken. 
       2.Verneert v, sijt lijdtsaem in strijtbaren percken 
       2. ende 3.Eert v ouders, ende weest niet hooch vermeten. 
       6. 9. 12. 27.Siet wat vrienden, beletten, oft stercken. 
       19.Schuut tafel vrienden, ende swijght secreten. 
       7. 20.Mijt achterclap, lueghen sy van v verbeten. 
       4.Gheeft aelmis na v Godt heeft ghegheuen. 
       31. 38.Schuut gulsicheyt, sijt manierich int eten. 
       7. 9. 26. 26.Siet hoe een vrome vrouwe wort verheuen. 
       25.By een boos wijf ist seer quaet om leuen. 
       9 10.Schuut godtloose, godtloosheyt ende ghewelt. 
       10.Ghiericheyt, hoouaerdije sy verdreuen. 
       11. 38.Volght uwen roep, daer v Godt in heeft ghestelt. 
       13. 18.Ghelooft voorsichtich, vermijt boosen lust die quelt. 
       30. 38.Beweent den dooden, onderwijst de iuecht. 
       5. 10.Sijt niet onghehoorsaem, waerheyt werct en vertelt. 
       18.Verwijt gheen weldaet, schuut ledicheyt daer ghy muecht. 
       27.Mijt wrake, argh, list, spijt, bedroch volght de duecht. 
       18.Hoet v voor sonde, gheen boete vertrect. 
       17. 18.Dreyght niet, hebt in niemants ongheluck vruecht. 
       21.Onderscheyt wat tot wijsheyt en dwaesheyt strect. 
       18.Set teringh na neringh, gheen toorne verwect. 
       28.Lastert noch en sweert, ouerspel en twist vermijt. 
       28.Bedwinght den boosen mont die de siel bevlect. 
       
{==217==} {>>pagina-aanduiding<<}

       Betrout niet te vele, sijt trouwe altijt.22. 
       Vergheeft, ende v sal worden ghescholden quijt.28. 
       Leent, ende wercken der barmherticheyt thoont.29. 
       Siet wat wijn doet, dronckenschap schuwende sijt.31. 
       Vliet haer, hoochmoet, gheen quaet met quaet en loont.28. 
       Sticht v ghesinde, schuut luyicheyt, niemant hoont.22. 33.  
       Acht op gheen droomen, want waerheyt sal dueren.34. 40. 
       Bidt voor crancke weduwen, en weesen verschoont.28. 35. 
       Godt hoort d'elendighe ende die besueren.53. 
       Draecht sorgh voor v dochteren t'elcker ueren.42. 
       Want seer costelijck is een goede fame.41. 
       Siet Godts wercken goet, volcomen int volvueren.17. 18. 39 
       En tsmenschen swacheyt sonder hulp onbequame.18. 
       Dinct om het eynde, siet de aenghename.14. 
       Vaderen, coninghen, propheten, mede44. 45. 
       Sijt danckbaer, ieghelijck hier wt wat versame,46. &c. 
       Dat hem stichte, vrucht bringh: int hert hou stede,50. 51. 
       Dat wensch ick v met eewich durende vrede. 
      

    
 

  
{==218==} {>>pagina-aanduiding<<}

  Tafele vande Liedekens Ecclesiastici, na d'eerste letter van elck Liedeken, gheset in

  	Liedekens	VVijsen	Inhout	Cap.	 Blat.
					
16.	Al met ghevveldighe	Hoort toe ghy menschen.	 Van borghen en leenen.	8.	40.
26.	Al tghene dat hier.	Doen Hanselijn ouer.	Veelderande leeren.	40.	164.
11.	 Al vvat Gods heeft.	Du fonds de ma pensee.	VVat de ghelouighe te.	39.	160.
63.	 Also ghy best muecht.	Tsauents sprack hy tot.	 Van vvijn.	31.	124.
14.	Als een ghevveldich man.	Een Venus dierken.	Van den rijken.	13.	57.
					
79.	 Bevvijst hier eere den.	Alle mijn ghepeyns.	Van medecijne en mede.	38.	151.
21>	 By uvven roep en.	Den gheest ontspringhe.	Van goet en rijckdom.	11.	51.
					
48.	Daer en is gheen vvee soo groot.	O mijn Ziel danct nv.	Van een quaet vvijf.	25.	101.
11.	 Dat vverck altijt sijnen.	Ick aerm schaep aen.	Van coninghen en ouerich.	10.	44.
1.	De vreese Godts is eer en.	Een aerdich vrouken.	VVat Gods vreese vverct.	1.	14.
6.	 De kinderen vander.	Helas amy.	Kints ondervvijs.	3.	21.
3.	 De lijdsaem sal verduldelijck.	Het vvaren tvvee ghe.	Van lijdtsaemheyt.	1.	16.
9.	De vvijsheyt altijt.	Ick had een ghestadich.	Van vvijsheyt.	4.	27.
20.	 De vvijsheyt vanden slechten.	O rat van auenturen.	Van Godts seghen.	11.	48.
31.	 De Heere die daer eeuvvich.	O vader ons.	Van Godts schepsel.	18.	71.
34.	 De vreese Godts die.	Ick vvas een clecxken.	Van Godts vreese.	20.	76.
36.	 De sot die claeght.	Mensche misdadich.	VVat de sot bemint.	20.	80.
38.	 Des sotten hert.	Ick vveet een vrouken.	Van een sot.	21.	83.
88.	 De kinderen hier seer.	Il me suffie.	Van godtloose kinderen.	41.	168.
95.	 Des hemels ront.	L'omnipotent a mon.	Van Godts vvercken	43.	178.
200.	 De Heer vercoos.	Sus loués Dieu.	Van Aaron.	45.	187.
103.	 De propheet Samuel.	Ick heb een vvijf.	Van Samuele.	44.	185.
101.	 De goede Ezechias.	Mijn Ziele looft den.	Van Ezechiat.	48.	201.
29.	 De godtloos en sal.	Ghy heydenen al.	Van de Godtloose.	16.	66.
112.	 De kinderen van Aaron.	De tout mon cueur.	Van offerande.	50.	208.
116.	 De Heer gaf my.	Vol drucx soo u.	Van vvijsheyt.	51.	214.
109.	 Den naem Iosie.	Pere eternel.	Van Iosias.	9.	203.
75.	 Den buyck noemt tot.	Recht my Heer.	Schoone leeren.	36.	144.
91.	 Dees stucken en.	Donne secourt.	Van schaemte.	42.	171.
23.	 Die tpeck aenraect.	De voghele inder [...]	Handel der armen.	13.	55.
27.	 Die Godt hier vreest.	Ick seg adieu.	Van vvijsheyt.	15.	62.
49.	 Die een duechtsaem vvijf.	Dat ick nv moet.	Van een goede vrou.	26.	103.
65.	 Die sijnen naesten.	VVt dieper noot.	Van leenen.	29.	114.
59.	 Die sijn kint lief heeft.	Passemede la doulce.	Van kinder leer.	30.	118.
61.	 Die hier na rijckdom.	Op de galiaerde.	Van rijckdom.	31.	121.
65.	 Die hier den Heer.	Gods vvercken al.	Van godtvruchticheyt.	32.	127.
66.	 Die daer Godt den.	Ronde toutes les.	Van godtvreesende.	33.	129.
72.	 Die Godts ghebot hout.	Eenen duytschen dans.	Van oprecht offer.	35.	138.
46.	 Dit is tboeck.	Phris meeychdling.	De VVet.	24.	 97.

   
{==219==} {>>pagina-aanduiding<<}

  50.	Drie dinghen.	Or combien est.	Van 3. verdrietelijcke.	26.	103.
47.	Drie stucken Godt.	Met eenen droeuighen.	Van eendracht.	25.	69.
26.	Doet vrienden goet.	Quade nijders tonghen.	Van mede deylen.	14.	61.
96.	Door Godts vvoordt.	Aen gheender Linden.	Van Godts scheppinghe.	43.	180.
					
14.	En doet gheen quaet.	Om een die alderlief.	Van rechters.	7.	36.
106.	 Elias een propheet.	O sovverain pastuer.	Van Helias.	48.	198.
170.	 Elias nv sijnde.	Sy en sullen my.	Van Heli[...]	48.	200.
60.	 Erm ende vvel te pat.	Reprinse der passemed.	Van ghesontheyt.	30.	120.
76.	 Elck raetgheuer.	Seigneur dieu oy.	Van raet.	97.	147.
98.	 Enoch behaechde Godt.	Dies est letitiæ.	Lof der vaderen.	44.	184.
33.	 Een arbeyts man.	Laet ons den lantsman.	Van arbeyts luyden.	19.	74.
29.	 Een luy mensch.	Ontvvaect van slaep.	Van een luyaert.	12.	85.
57.	 Een vroom man die.	Een nieuvve vvijs.	Van borghe.	29.	116.
54.	 Een boosen mens.	Een aerdich vrouken heeft my bedroghen.	Van eenen boosen mont.	28.	54.
78.	 Eer ghy hier.	Soe vvy haer hier.	Van raet en vvijsheyt.	37.	146.
115.	 Eer dat ick vvert.	Ick heb ghedraghen.	Van vvijsheyt.	51.	213.
91.	 Een dochter hier.	Qui en la garde.	Van dochteren.	42.	173.
57.	 Een vroom man die.	Brand de Champaigne.	Van borghe.	29.	116.
					
67.	 Ghelijck als alle menschen.	Mijn Ziele looft den.	Van tsvverelts loop.	33.	130.
5.	 Ghy die Godt vreest.	Israelsche kinderen.	Van Godts vreese.	2.	19.
30.	 Godt schiep door sijn macht.	Alleyn tot die Heer.	Scheppinghe des menschen.	17.	68.
					
35.	 Haer selfs sal vvijsheyt prij.	L'home armé.	Van vvijsheyt lof.	24.	95.
56.	 Hebt melijden hier	Brand de Champaigne.	Van arme en aelmis.	29.	115.
37.	 Hebt ghy sone sond ghedaen.	Tribulatie en verdriet	Van sonde en ghed.	21.	82.
58.	 Het is ghenoech.	Op de fagot.	Van nootdruft.	29.	117.
68.	 Het voeder hoort den.	Dan seyt sy man van.	Van knechten.	33.	132.
85.	 Het is hier een seer.	Ter eeren van alle.	Tsmenschen leuen.	40.	162.
110.	 Hoe sullen vvy hier.	Het vlooch een.	Van Zerobabel.	49.	204.
					
70.	 Ick sie dat een.	Een vasten burch.	Hulp der godturuchtigh.	34.	135.
83.	 Ick heb noch veel.	Een nieu liet vvy.	Van lofsangh.	39.	158.
93.	 Ick vvil nv louen.	Als ons de vvinter.	Van Godts vvercken.	42.	175.
104.	 In Dauidts tijt.	Rendés à Dieu.	Van Dauid en Nathan.	47.	194.
114.	 Ick danck v Heer.	O Godt vvy dancken.	Dancsegghinghe.	51.	211.
					
11.	Kint vvilt niet staen.	Mijn Godt vvaer sal.	Schoone leeren.	5.	29.
					
97.	Laet ons nv eens.	En isser niemant.	Lof der ouder vaderen.	44.	112.
13.	Lief kint laet.	Op v betrou ick.	Van vvijsheyt.	6.	34.
					
12.	Mensch laet v niet.	Daer ick my laeft.	Van vrienden.	6.	32.
6.	 Mijn kint v vvercken.	Ick heb die.	Kints ondervvijsingh.	3.	23.
8.	 Mijn kint vermindert.	Nv vruecht v.	Vanden armen.	4.	25.
32.	 Mijn vvaerde soon.	In dijnen tooren.	Kints vermaen.	18.	72.
43.	 Mijn lieue kinderen.	Neer Godt nv.	Van svueeren.	23.	91.

{==220==} {>>pagina-aanduiding<<}
79.	Mijn kint vvanneer.	Een ridderen.	Vanden dooden.	38.	153.
99.	 Moyses een seer.	Qui est ce.	Van Moyses.	45.	185.
					
102.	 Na Moyses quam.	Het sou een fier.	Van Iosue.	46.	190.
10.	 Neemt den tijt vvaer.	Tirannich vverck.	Vanden tye.	4.	27.
40.	 Niet veel met.	Hoe seer salich.	Van sotten.	22.	87.
					
17.	 Ouer een vrome vrouvve.	Ick vvil my gaen.	Van vromen vrouvven.	9[...]	42.
42.	 O Heere Godt.	V sy lof en danck.	Ghebet.	23.	90.
88.	 O doot vvat bitterheyt.	De nachtelgael.	Vander doot.	41.	167.
71.	 Offert ghy onrecht.	Vvaerom is tvolck.	Van offer.	34.	137.
[...]	Ontfermt ons.	O Godt mijnder ghe.	Ghebet.	36.	142.
					
101.	 Pinheas Eleasaars.	Vers les mons.	Van Pinheas.	45.	189.
					
105.	 Salomon besat.	Salich is den man.	Van Salomone.	47.	196.
111.	 Simon de soon Onie.	Godt der goden.	Tlof Simons.	50.	206.
64.	Syt ghy tot rechter.	Louerkens dat syn.	Vande ieucht.	32.	126.
35.	Somtijts straft.	Soete vveerde liefken.	Van straffe.	20.	78.
4.	Soon als ghy.	VVanneer ick vvas in.	Van lydtsaemheyt.	2.	18.
53.	Soo vvie hier syn seluen.	Och roosken root.	Van vvrake.	28.	110.
51.	Svvaerlijck can.	Alle voghelkens.	Van coopluyden.	27.	106.
22.	Sijt ghy mensch.	A la fontaine.	Van versoende vianden.	12.	53.
					
69.	Tvolck die hun hier.	Ick ghingh noch.	Van droomen.	34.	134.
					
1.	Van Godt coemt alle vvijsheyt.	Rijck God hoe is mijn.	Van vvijsheyt.	1.	13.
15.	Vervvorpt v vrienden niet.	Den lustelijcken mey.	Van vrienden.	7.	38.
28.	Verblijt v niet.	Een liet eerbaer.	Van kinderen.	16.	65.
44.	Vergheet niet kint.	T is my een strenghe.	Kints leere.	23.	93.
52.	Verdrietich bouen maten.	Ghy sotten en sottinnen.	Van dvvase reden.	27.	108.
76.	Veel vrienden segghen.	Het vvaren tvvee.	Van vrienden.	37.	145.
					
41.	 VVanneermen hier de ooghen	VVilt nv belijen.	Van vrienden.	22.	88.
62.	 VVanneer ghy sy gheseten.	Dat ick om een.	Tafel leere.	31.	123.
90.	 VVaerom schaemt ghy 	Rijck Godt hoe.	Van schamen.	41.	170.
19.	 VVie hier Godt vreest.	Te Munster staet.	Vande vreese Gods.	10.	46.
25.	 VVel hem die hier.	Ick roep v o He.	Van raet.	14.	59.
73.	 VVie God hier dient.	Ick had een boelken.	Van bidden.	35.	140.
81.	 VVte hier schriftuer.	Een goet nieu.	Van ambachts luyden.	38.	154.
82.	 VVie hem tot de schrift.	Mijn sinnekens.	Predicants leere.	39.	156.
94.	 VVie can hem hier.	Non point à nous.	Gods vvonder vverck.	43.	177.
113.	 VVy dancken v al.	O Godt die daer.	Dancksegghinghe.	50.	210.
87.	 VVijn ende snaerspel.	Help Godt hoe vvee.	Van vvijn.	40.	165.

 
 


{==221==} {>>pagina-aanduiding<<}

Register vanden bequaemsten vvoorden des boecx Ecclesiastici, aengheteckent in vvat capittelen de selfde vvorden verhaelt.

A.	
Acker.		20.
Adam.		33. 49.
Aelmisse. 	4. 29. 31.
Aenroepinghe. 	37.
Aensicht. 	9.
Aenuechtinghe. 	2. 33.
Aerde. 	33. 38. 40. 41. 42.
Aertrijck. 	1. 11. 12. 13. 16. 17. 18. 43. 44. 46.
Afgoderye. 	15. 46. 47.
Afgront.		1.
Ampt.		7. 10. 16. 38. 50.
Anxt.		4.
Antvvoordt. 	5. 8. 11. 33.
Arbeyt.		4. 14. 38.
Arbeytsman. 	19. 24. 31. 33. 38. 40.
Armoede.		20. 23. 26. 30.
Arme.			4. 7. 10. 11. 13. 14. 16. 18. 21. 24. 46. 31. 34.
Argheringhe. 	33.
Aaron.		45.
Auont.		43.
B.	
Barmherticheyt. 	1. 16. 18. 29. 35. 40. 51.
Bede. 	4. 24.
Bedelen.		10. 18. 21. 31. 37. 40.
Bederuen. 	4.
Bedroch. 	13. 15. 17. 29. 36. 42.
Bedroeuen. 	7.
Begheren. 	6.
Beghin.		25.
Begrauen. 	28.
Behaghen. 	2.
Behoeden. 	11.
Bekeeren. 	17.
Beminnen. 	3. 6. 15. 18. 19. 26.
Beroemen. 	10.
Beroouen. 	2.
Berouvven. 	18.
Bespotten. 	7.
Betalen.		4.
Betrouvven. 	2. 4. 11. 12. 15. 32. 33.
Besmetten. 	13.
Berghen. 	16.
Beschamen. 	2. 4.
Beschermen. 	2. 14. 21.
Beschermer. 	23.
Beuel.		4.
Bevvaren. 	2.
Beteren.		17.
Bidden.		7. 8. 18. 21. 24. 28. 29. 38. 50.
Bie.		11.
Bitter.		6.
Blamen.		1. 2.
Blameren. 	32.
Blasen.		8. 50.
Blat. 	14.
Blijschap. 	1.
Blixem.		4. 43.
Bloet.		17. 23. 26. 28.
Bloet verghieten. 	26. 40.
Bloemen. 	10.


{==222==} {>>pagina-aanduiding<<}
Boete.		44.
Boelersse. 	9.
Boeyen.		6.
Boden.		4.
Borghe.		8. 29.
Borghen.		29. 43.
Bouman. 	20. 38.
Boom.		6. 14.
Boosheyt. 	4. 5. 12. 14. 16. 19. 25. 33. 41.
Boose.		8. 10. 16. 20. 25. 39.
Boosvvijf. 	26. 42.
Broot.		15. 20. 29. 45.
Broeder.		7. 25. 29.
Bouen.		11. 16.
C.	
Caleb.		49.
Cancelier. 	10.
Caricheyt. 	11.
Castijen. 	5. 18. 30.
Clachten of claghen. 	4. 7. 10. 19. 21. 29. 35.
Clappaert. 	6. 7. 19. 20. 21.
Clappeye. 	25.
Cleet.		29. 33.
Cloeck.		8. 10. 19. 25. 26. 27.
Cracht.		2. 18. 46.
Cranck.		6. 8. 16. 34.
Cranckheyt. 	30. 31. 37. 38.
Cremers	
Commer. 	11.
Coninghen	
Coopen.		27. 29. 42.
Coopman. 	27.
Cruyden. 	10.
D.	
Dach.		43.
Dacu.		18. 43.
Dauid.		47.
Dal.		16.
Danck.		8. 13. 20.
Danckbaerheyt.		12. 20. 32. 35. 39. 47. 50. 51.
Dief.		5. 20.
Dienaer.		7.
Dienen.		25. 32.
Dieren.		43.
Dochter.		7. 22. 26. 36. 42.
Donder.		43. 46.
Doot.		10. 11. 14. 15. 17. 18. 22. 26. 30. 33. 37. 38. 40. 48.
Dorst.		24. 26.
Drancke. 	7. 8.
Drincken. 	11. 19. 24. 29. 31. 35.
Droncken. 	26. 31.
Droomen. 	34. 40.
Dreyghen. 	4.
Droefheyt. 	4. 17.
Druck.		11. 13. 18. 25. 26. 40.
Dubbelheyt. 	1. 2. 5. 11.
Duecht.		1. 6. 15. 24. 25. 26. 31. 39. 40. 47.
Dulheyt.		31.
Dvvalen. 	34.
Dvvaes.		18. 21. 27. 33.
Dvvaesheyt. 	5. 8. 19. 21.
Dvvase hoop. 	34.
E.	
Eere.		1. 4. 7. 10. 20. 33. 35. 36. 41. 49.
Eendracht. 	25. 40.
Eevvicheyt	18. 24. 30. 31. 37.
Eleasar.		45.
Elende.		12. 15.
Elendighe. 	21.


{==223==} {>>pagina-aanduiding<<}
Elias.		48.
Erffenis.		3. 41. 42. 45.
Erfghenamen. 	30.
Enoch.		44. 49.
Eten.		11. 12. 14. 24. 30. 31. 37.
Ezaias.		48.
Ezechias.		48.
Eylanden. 	43.
Eynde.		7. 9. 11. 21. 25. 28. 33. 38. 39. 43.
F.	
Fame.		5. 15. 27. 37. 39. 41. 44.
Fenijn.		9. 21. 26.
Flatteerders. 	5.
Fonteijnen. 	48. 50.
G.	
Gauen.		3. 4. 18. 20. 25. 26. 29. 34. 35.
Ghebet.		2. 3. 4. 16. 34. 35. 36. 38. 39. 51.
Ghebeden. 	2. 7. 39.
Gheest.		15. 21. 24. 34. 39. 48. 50.
Gheboden. 	3. 7. 15. 19. 21. 35. 37.
Gheluck. 	4. 10. 11. 20. 23.
Ghehoorsaemheyt. 	3. 16.
Ghelt.		6. 18. 28. 29. 31.
Gheloof.		1. 4. 26. 21.
Gheloof houden	.	27.
Glori. 	4. 7. 
Ghekijf.		7.
Ghemeijnte. 	1. 23. 39.
Ghemeetsaemheyt. 	4.
Ghenade. 	1. 2. 3. 4. 11. 15. 16. 17. 18. 28. 33. 34. 37. 43. 44. 50.
Gherechticheyt. 	2. 4. 5. 17. 33. 38. 44. 
Gherechtighe. 	3.
Gramschap. 	5.
Grimmicheyt	4. 36. 48. 51.
Gheschincken. 	40.
Gheslacht. 	4.
Ghesteenten. 	7.
Ghesontheyt. 	17. 37. 38.
Gheschictheyt. 	7.
Ghesticht. 	6. 11.
Ghetrouvvicheyt. 	23. 46.
Gheuanckenis. 	13.
Gheuen.		14. 15. 20. 35.
Ghevvelt. 	5. 10. 13. 16. 20. 21. 28. 34.
Ghevvicht. 	41.
Ghiericheyt. 	10. 14. 31.
Goet rijckdom. 	9. 11. 13. 14. 17. 19. 21. 27. 29. 33.
Goet. 	12. 14. 18. 31.
Goetherticheyt. 	13.
Godt. 	11.15. 16. 17. 24. 34. 36. 43.
Godtsdienst. 	2. 35. 50.
Godtvreesende oft godtvruchtighe. 	12. 16. 17. 33. 34. 42. 43.
Godtloosheyt oft goddeloose. 	8. 9. 10. 12. 15. 16. 19. 20. 21. 23. 39.
Gout. 	21. 26. 28. 29. 40. 41. 47. 50.
Gulsicheyt. 	24. 31. 37.
Guyghelaers. 	15. 33.
H. 	
Haghel.		39. 43. 46.
Handen.		2.
Handel.		10. 11. 19. 22.


{==224==} {>>pagina-aanduiding<<}
Hantreykinghe. 	7.
Haet.		5. 20. 21. 22. 37.
Haten.		19. 36.
Heeren.		33.
Herte.		1. 2. 3. 4. 6. 7. 8. 11. 12. 16. 25. 27. 38. 42. 51.
Helle.		21. 28. 48. 51.
Hemel.		1. 16. 17. 26. 29. 35. 43. 44. 48.
Heliseus. 	48.
Hopen.		2. 39. 40.
Hoeren.		9. 19. 41.
Heydenen. 	10. 44. 46.
Heylich.		24.
Heylsaemheyt. 	27.
Heylichdom. 	45. 47.
Hipocryt. 	1.
Hoocheyt. 	2. 20.
Hooten.		16.
Hoochmoet. 	4. 11. 31. 16. 21. 25. 28.
Hongher. 	18. 24. 39. 40.
Hoouaerdicheyt. 	3. 10. 13. 15. 
Huys.		29.
Hulpe, oft Hulper. 	3. 33. 34. 51. 48.
I. 	
Iaertijden. 	33. 40. 43.
Ialoersheyt. 	9. 26
Ieucht. 	6. 8. 15. 25. 26. 30. 39. 51.
Iock.		28. 33. 51.
Ionghelingh, oft Ionghe. 	4. 16. 32. 51.
Iosias.		49.
Ioseph.		49.
Iosue.		49.
K. 	
Kennisse. 	1. 4. 17.
Kinderen. 	3. 4. 5. 6. 15. 16. 25. 30. 33. 39. 40. 42. 44. 45. 48.
Kijuen.		19. 24. 28. 37.
Knecht.		19. 24. 28. 37.
L. 	
Lachen.		12. 13. 19. 21. 27.
Lachter.		3.
Laecheyt. 	20.
Langhmoedicheyt. 	28.
Lant.		10. 16.
Last.		4. 5. 7. 11. 13. 15. 16. 22. 25. 29. 31. 33.
Lasteraers. 	8. 23. 24.
Laster.		23.
Ledicheyt. 	30. 33.
Leuen.		1. 3. 4. 6. 8. 10. 11. 14. 15. 17. 18. 23. 26. 27. 29. 30. 31. 33. 37. 38. 39. 40. 41. 50. 51.
Leet.		6. 22. 25. 26. 41. 42.
Leeu. 	4. 13. 21. 25. 27. 47.
Leenen.		8. 12. 29.
Leeren. 	6. 7. 14. 15. 18. 24. 25. 47. 51.
Leere.		16. 21. 24. 38. 39.
Liefde.		1. 3. 7. 12. 13. 17. 21. 29. 33. 34.
Lieghen.		19. 20. 25. 41.
Liedekens. 	22. 44. 47. 50.
Lichuaerdicheyt. 	19.
List.		1. 19 25.
Lijden.		2. 20. 34.
Lijdtsaemheyt. 	1. 2. 5. 6. 18.
Lof.		8. 9. 24. 33. 39. 44. 45. 47. 48. 49. 51.
Lof sanghen. 	57.
Louen.		17.
Lot.		16.
Loosheyt. 	14. 28.
Loon.		2. 36.


{==225==} {>>pagina-aanduiding<<}
Lueghen		5. 7. 27. 34.
Lucht.		27. 33.
Lust.		2. 9. 18. 19. 29.
Luysen.		19.
Luyseren. 	21.
Luyicheyt.		22.
M. 	
Maechden. 	9. 22.
Maiesteyt. 	2. 17.
Macht.		2. 3. 16. 17. 18. 33. 43. 44.
Machtighe. 	4.
Mane.		43.
Mate.		18. 37.
Medecijn. 	31. 38.
Medelijden. 	2. 3. 29. 37.
Medevvetenschap.		19.
Menschen. 	2. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 17. 18. 24. 27. 38. 40. 41.
Melck.		9.
Meel.		39.
Misual.		4.
Mont.		23. 24. 28. 36. 39.
Moises.		45.
Moet.		10.
Moetvvillicheyt. 	22. 30.
Moeder.		3. 4. 7. 15. 40. 41.
Moort.		6. 40.
Morghen. 	18. 20. 38. 43.
Morghengaue. 	41.
Motten.		19.
Musijck.		32. 44.
N. 	
Naeste		4. 5. 9. 17. 28. 29.
Nacht.		43.
Nathan.		47.
Nehemias. 	49.
Neringhe. 	7. 29.
Neuel.		43.
Nijt.		13. 14. 23. 37. 40. 45.
Noot.		29. 31.
Nootdruft. 	29. 31.
Nuchteren. 	8.
O. 	
Oncuyscheyt. 	23.
Ondanckbaerheyt. 	29.
Ondervvijs. 	16. 18. 21. 42.
Oneer.		22.
Onghehoorsaemheyt. 	16. 41.
Onghesontheyt. 	30.
Ongheschictheyt. 	16. 22.
Onderhout. 	2.
Onduecht. 	14. 30.
Ontfermen. 	2. 5. 7. 14. 18. 35.
Onlust.		40.
Ongheluck. 	4. 7. 8. 10. 11. 13. 36. 40.
Onrecht.		4. 7. 10. 11. 13. 17. 21. 35. 41. 42.
Onrechtuaerdicheyt	.	
Onrechtuaerdich goet. 	40.
Onrust.		11. 40.
Onschult. 	1.
Ontrouvve. 	1. 11. 25. 33.
Onuerstandicheyt.		22. 28.
Onvvaerdicheyt. 	20.
Ooghen.		4. 11. 15. 17. 19. 20. 23. 26. 27. 30.
Ooren.		17.
Oorblasers. 	21. 18.
Oordeelen oft Oordeel. 	4. 5. 6. 10. 15.
Oorlooch. 	46.
Oproer.		7. 26. 46.
Ootmoedicheyt. 	2. 3. 7. 10.
Ouders.		22. 23. 25. 30. 31.
Out.		25.
Outheyt. 	5. 4. 6. 7. 8. 13. 16. 46.
Offer.		30. 34. 35. 38. 46. 50.


{==226==} {>>pagina-aanduiding<<}
Ouerspel. 	25. 41.
Ouricheyt. 	4. 44. 45.
P. 	
Peck.		13.
Perijckel. 	3.
Persoonen. 	4.
Pinheas.		45.
Pijn.		8. 9. 25.
Plaghe.		23. 28. 40.
Plantinghe. 	3. 10.
Ploeghen. 	6. 38.
Plomp.		6. 8.
Pot. 	13.
Pottebacker.		38.
Priesters. 	7. 45.
Prijs.		11. 17. 20. 21. 27. 37. 43. 44. 46. 47.
Proffyt.		7. 8. 11. 13. 29. 33.
Propheten. 	36. 39. 44.
Propheteren. 	46. 47. 49.
Proeuinghe. 	4.
Q. 	
Quaet.		7. 14. 17.20. 21. 23. 27. 28. 31. 35. 40. 51.
Quaetdoenders.		27.
R. 	
Raet.		4. 6. 8. 9. 14. 33. 37. 40. 41. 42. 48.
Raetscheer. 	26. 41.
Raetgheuer. 	67.
Reden.		3. 20. 27. 29. 33.
Reden vvoordt. 	21. 22. 27. 33. 40.
Recht.		13. 29. 32. 38.
Rechter.		7. 8. 32. 41. 46.
Rechten. 	8. 34. 45.
Rechtuaerdighe.		5. 35.
Rebellicheyt. 	10.
Reghen.		35. 43.
Reghenboghe.		43.
Regenten. 	15. 43.
Rijcke.		8. 10. 13. 14. 16. 18. 19. 21. 25. 26. 27. 40. 44.
Rijck.		10. 14. 44. 46. 47.
Rijckdom. 	11. 13. 31.
Rijm.		43.
Roekeloosheyt.		6. 8.
Roem. 	6.
Roep. 	11.
Rou.		11. 20. 22. 25. 38. 
Ruste.		22. 24. 25. 26. 29. 33. 50.
S. 	
Saechmoedicheyt. 	1. 3. 4. 5. 45.
Samuel.		46.
Schade.		7. 8. 10. 12. 14. 16. 19. 21. 24. 25. 27. 29. 31. 37. 39.
Schaemte. 	32. 41. 42.
Schande. 	1. 3. 7. 11. 15. 22. 23. 25.
Schat.		3. 5. 6. 8. 10. 14. 17. 25. 30. 38. 90. 41.
Schalckheyt. 	12. 19.
Schoon vrouvve. 	
Schelden. 	27. 31.
Scheldtvvoorden. 	40.
Schrijnvverker.		38.
Schrifture. 	10. 38. 39. 42. 44.
Schrijuen. 	6. 44.
Secreten. 	12. 19. 27. 31. 41. 42. 43.
Schimpen. 	8. 23. 30. 33.
Siluer.		2. 8. 47.
Sinnen.		9. 13.
Singhen.		3. 19.
Slanghen. 	[...]0. 21. 25. 39.


{==227==} {>>pagina-aanduiding<<}
Slapen.		31. 42.
Smerte.		2. 25. 30. 34.
Snaerspel. 	40.
Sneeu.		3. 43.
Sondare. 	1. 2. 3. 5. 16. 23. 27. 
Sonden.		3. 5. 10. 12. 13. 15. 21. 18. 21. 24.
Soecken.		2.
Sorghe.		31.
Sonne.		17. 43. 46. 48. 50.
Sonneschijn. 	26. 33. 43.
Sparen.		14.
Spijs.		7.
Spijt of spijticheyt. 	13. 23. 29. 31.
Spot.		13. 15. 18. 20. 23. 27. 42.
Sot.		6. 11. 19. 20. 21. 22.
Stelen.		14.
Stichten.		2. 51.
Sterren.		43. 44.
Sterckheyt. 	5.
Steruen.		4. 8. 11. 14. 17. 25. 30. 38. 41.
Straffe.		5. 6. 7. 10. 12. 13. 16. 18. 33. 41. 47. 48.
Straffen.		11. 20. 22.24. 29 35. 39.
Stricken.		9. 27. 28. 34.
Strijt.		4.
Stof. 	8.
Stout.		11.
Svvaricheyt. 	30.
Svvackheyt. 	7. 11. 19.
Svveren.		2. 3. 17.
Svvijghen. 	26. 32.
T. 	
Teghenspoet. 	40.
Temen.		9.
Tempel.		24. 47. 49. 50.
Tirannen. 	11.
Timmerluden. 	38.
Tijdt.		11. 14. 17. 19. 20. 35. 37. 38. 39. 51.
Tonghe.		1. 4. 23. 33. 37. 51.
Toorne.		18. 25. 28. 39. 40. 44. 45. 48.
Toornighe. 	5.
Tranen. 	
Trou.		16. 19. 27. 33. 37. 42. 44. 45.
Troost.		6. 7. 17. 26.
Trueren.		2. 7. 30. 38.
Tvvetongicheyt. 	5.
Tvvijfel.		7.
Tvvist.		8. 9. 27. 28. 40. 42. 
V. 	
Vader.		3. 4. 7. 22. 24. 30. 31. 44. 47.
Val of vallen. 	2. 13. 14. 18. 34.
Valscheyt. 	21. 20. 28. 34.
Vasten.		34.
Vee.		16. 31.
Verachten. 	
Verachtinghe. 	
Verstant. 	1. 2. 3. 4. 5. 6. 12. 17. 18. 19. 22. 25. 36. 37. 44. 47. 48.
Verblyden. 	1. 3. 17.
Verbont.		17. 24. 28. 42. 43. 44. 45.
Verborghentheyt. 	
Vercoorne. 	1. 44. 45. 46. 47. 48. 49.
Vercloecken.		2.
Verdrucken. 	4. 
Verdoemen. 	11.
Verdriet. 	20. 23.
Verduldicheyt. 	18.


{==228==} {>>pagina-aanduiding<<}
Verheffen. 	10.
Verlichten. 	2.
Verliesen. 	2.
Verlichten. 	2. 39.
Verlossingh. 	49. 51.
Vergancklijcheyt.		14.
Verghelden.		5. 11.
Verhooghen. 	7.
Vergheuen. 	3. 12. 28. 39. 47.
Vermeten. 	3. 10. 12. 24.
Vernuftheyt. 	6. 10. 17. 19. 21. 25. 26. 33. 34.
Vernueghinghe. 	11. 29. 31. 40.
Vernederinghe. 	2. 3. 7. 10.
Verraet.		26.
Versochtheyt. 	37.
Vermoetheyt. 	23. 47.
Verschueren. 	5.
Verstooren. 	6. 15.
Vervloecken. 	3. 23.
Vloecken.		22. 41.
Vervvinnen. 	4.
Vervvyten. 	4. 23. 31. 41. 
Vrienden. 	6. 7. 9. 13. 14. 19. 20. 23. 25. 27. 29. 30. 33. 73. 40. 41.
Vianden. 	4. 6. 8. 12. 19. 20. 25. 27. 30. 44. 45. 46. 47.
Viantschap. 	28.
Vier.		1 7. 8. 11. 15. 21. 23. 24. 28.
Vleesch.		1. 2. 14. 17. 28. 40. 42.
Voorsichticheyt. 	1.
Voorspoet. 	11. 12. 16.
Vorst.		43.
Vorsten.		10. 11. 21. 16. 26. 
Volherden. 	10. 24. 39.
Vrede.		1. 3. 4. 8. 22. 27. 28. 32. 41. 44. 47.
Vreese Godts. 	1. 2. 3. 4. 7. 19. 10. 15. 19. 24. 25. 28. 33. 34. 40. 41. 45.
Vreese des menschen.		13. 17.
Vreckheyt. 	11. 14. 31.
Vremde.		8. 11.
Vrome.		8. 9. 11. 12. 16. 26.
Vrijmoedicheyt. 	13.
Vruecht.			6. 11. 13. 14. 15. 25. 26. 30. 31.
Vruchten. 	6. 11. 24. 27. 29.
VV. 	
VVaerheyt	2. 4. 19. 27. 39. 40. 48.
VVake.			4. 7. 10. 18. 26.
VVankelbaerheyt. 	6.
VVantrouwe.		9.
VVater.		3. 15. 18. 24. 25. 29. 38. 39. 40.
VVaeyen. 	5.
VVaschen. 	34.
VVech.		1. 2. 4. 5. 16. 12. 33. 45.
VVerck.		3. 12. 38. 39. 42 43.
VVet.		1. 6. 10. 17. 24. 41. 42. 44. 45. 51.
VVeldaet. 	7. 16. 17. 29.
VVenschen. 	16.
VVeygheren. 	13.
VVetenschap. 	14.
VVeduvve. 	35.
VVeesen. 	4. 35.
VVeenen. 	38.
VVee.		25.
VVil. 	18. 25. 30.
VVinst.		10. 11. 42.
VVijn. 	9. 19. 31. 40.
VVijn besien.		33.
VVingaert.		33.
VVijnsuypen. 	31.
VVijsheyt. 	1. 3. 4. 5. 6. 7. 10. 14. 15. 16. 18. 19. 20. 21. 33. 37 38. 41. 44. 51.
VVyse.		3. 6. 10. 11. 12. 21. 25. 27. 37. 47.


{==229==} {>>pagina-aanduiding<<}
VVijf.		7. 9. 17. 23. 27. 33. 36. 40.
VVoorden. 	13. 20. 27. 29.
VVoordt Godts. 	1. 2. 4. 6. 8. 9. 14. 15. 18. 23. 24. 33. 34. 40.
VVoonen. 	3.
VVonder. 	11.
VVonderlijcheyt. 	11. 18.
VVoecker. 	13.
VVoestijn. 	43.
VVormen. 	7. 10. 19.
VVoluen. 	13.
VVreken. 	5. 10. 28. 35.
VVrake.		4. 7. 16. 18. 21. 25. 38. 39. 46. 
VVterste. 	2.
Y. 	
Ydelheyt. 	3. 7. 18.
Ydelijck.		18. 23.
Yser.		22. 28.
Z. 	
Zaet.		11. 21.
Zaeyen.		6.
Zeden.		22. 41. 42. 46.
Zeghel.		23.
Zee. 	16. 18. 24. 33. 40. 43. 44.
Ziele.		1. 2. 4. 23. 27. 39.
Ziecte.		31. 34. 37.
Zieke.		7. 30.


Eynde van het woort-register.
 
 


{==230==} {>>pagina-aanduiding<<}

Register vande bequaemste sententien ende slotreghelen by heele ende halue vvt elcken capittele vergaert.

I. Cap.

VAn Godt den Heere coemt alle wijshheyt,
Godts wijsheyt die stont voor alle dinghen,
Godts woort is des wijsheyts fonteyne.
	{Is eere en vruecht
	{Gheeft godtvruchtighe langh leuen,
	{Verlicht, en bringht Godts seghen,
	{Die verhuecht het herte,
De vreese Godts		{Verwerft Godts ghenade,
	{Is der sielen spijse,
	{Is dbeghin der wijsheyt,
	{Bevrijt van lyden en druckt,
	{Is volmaeckte wijsheyt,
	{Verwerft hier rijckdom.

De wijse vreest Godt in al sijn daghen,
De lijdtsamighe sal blijschap verweruen,
De sondaren sijn Godts dienst misprijsende,
Aen trou en gheloof heeft God wel behaghen,
Spreeckt niet dat arghert oft namaels mach rouwen,
Doet recht in v leuen,
Tverborghen ondeckt Godt,
Sijt niet dubbel van gront.


II. Cap.

In alle lyden bruyckt lijdtsaemheyt,
De Godtvreesende en quamen noyt ter schanden,
Die in duecht volhert, wort van Godt ghepresen,
De godtvreesende gheloouen Godts woorden,
Godt liefhebbende houwen Godts wet te recht,
De godtvreesende sijn in als ootmoedich,
Godts ghenade is soo groot als hy selue is.


III. Cap.

Eert v ouders, ghy siet vruecht aen v kinderen,
Godtvreesende sullen huer ouders eeren,
Des vaders seghen bouwt der kinderen huysen,
Eert ghy uwen vader ghy eert v seluen,

{==231==} {>>pagina-aanduiding<<}

Weldaet aen ouders wort nummermeer vergeten,
Ouders helpe, smelt de sonden als hitte ijs,
Nederen staet, is beter dan tswerelts hoocheyt,
Soo veel grooter sijt, wilt v verneren,
Die hun veel vermeten gaet het selden wel,
Een oprecht mensch leert gheeren van Godts woorden,
Ghelijck water bluscht vier, bluscht aelmisse sonde,
Hoochmoet selden goet doet.


IIII. Cap.

Bedroeft gheen schamele in hun armoede,
En keert v aensicht niet vanden aermen,
Godt verhoort der claghender ghebet,
Wie Godts woordt eert, die doet den rechten godtsdienst,
Wacht v voor een onrechte sake,
Deur bekentnisse wort de waerheyt openbaer,
Schaemt v te bekennen v dwalinghe niet,
Strijt voor de waerheyt, Godt sal voor v strijden.


V. Cap.

Op uwen rijckdom wilt v niet verlaten,
Volght niet al uwen wille ende lust,
De Heere en laet hier niet onghestraft,
Onrechtvaerdich goet en hulpt niet inder noot,
Sijt verstandich in woorden en wercken,
Tsmenschen tonghe bringht den mensch tot valle,
Spreken bringht eere ende oock schande,
Godts toren coemt schielijck,
Achterclap baert schade.


VI. Cap.

Groote nueswijsheyt valt dickwils tot spot,
Leght alle dinght ten besten wt,
Sijt trou, maer betrout onder dusent niet een,
Vertrout gheenen vrient, ghy beproefde hem in noot.
Een ghetrou vrient is gheenen ghelde ghelijck,
Een ghetrou vrient is een troost des leuens.
Wijsheyt can leet in vruecht veranderen,
Aenhanght Godts woordt, ghy sult wijsheyt verweruen.


VII. Cap.

Doet ghy quaet, v sal weder quaet ghemoeten,
Saeyt ghy ongherechticheyt ghy sultse mayen,
Biddende twijfelt niet.
Uwen mont en wilt niet wennen tot lieghen,
Vier en wormen is der godtlooser wrake,

{==232==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hebt lief den ghenen die v gheschapen heeft,
Doet den aermen bystant ghy crijght Gods seghen,
Laet den weenenden van v niet sonder troost,
Wat ghy doet daer en bedinct het eynde.


VIII. Cap.

Met gheweldighe oft rijke en wilt niet twisten,
Ghelt can hier veel herten beweghen,
Veracht gheen outheyt,
Dinct dat ghy steruen moet,
Wort gheen borghe bouen v vermoghen,
Vremde en onbekende toont gheen secreten,
Openbaert v herte niet alleman.


IX. Cap.

Wilt v wijf gheen macht voor v gheuen,
Went v aensichte van schoone vrouwen,
Vrouwen lust ontsteect ghelijck werck by vier,
Godtloose woorden seer selden vroom,
Al v saken wilt na Godts woorde rechten,
Twerck gheeft den meester prijs.


X. Cap.

Daer verstandighe ouricheyt is gaet het wel,
Een boos coningh verderft lant en lieden,
In Godts hant is t'regement der aerden,
Alle misdaet wilt niet te naeu wreken,
De hoovaerdighe wort van Godt en menschen ghehaet,
Nu coningh morghen doot.
Hoouaerdicheyt drijft tot allen sonden,
De mensche en is niet boos gheschapen,
Wie Godts ghebot ouertreet coemt ter schanden,
Schamele wijsheyt salmen niet versmaden.


XI. Cap.

Des slechten wijsheyt doet hem sitten by Vorsten,
Prijst niemant om sijn groot aensiens wille,
En veracht niemant om sijn cleynicheyt,
Veroordeelt niet eer ghy de sake recht verstaet,
Veelderley handel bringht cleijne winst,
Menich verspaert, dat een ander om niet verteyrt,
Tvalt Godt seer licht erme rijck te maken,
Godt die seghent den vromen haer goeden,
Gaet het v wel, dinct dat qualijck mach verkeeren,

{==233==} {>>pagina-aanduiding<<}

De steruende mensch wort sijn leuen ghewaer,
Wt een cleyn vonxken onsteect wel groot vier.


XII. Cap.

Den ondancbaren salt selden wel gaen,
De Alderhoochste is der godtlooser viant,
In noot soo leertmen den vrient bekennen,
Versoende vianden wilt niet betrouwen.


XIII. Cap.

Die tpect aenraect, besmet hem daer mede
Schuut der gheweldigher en rijcker gheselschap,
Wilt v voeghen by uws ghelijken,
Wat de rijkeman spreect dat moet goet sijn,
Rijckdom is goet diese sonder sonde ghebruyct,
Die verraet inden sin heeft, sal selden rusten.


XIIII. Cap.

Niet bouen een gheruste conscientie,
Rijckdom en voecht den vrecken niet wel,
Die hem seluen niet en duecht hoe duecht hy andere,
Dinct om des doots verbont,
Doet den ermen hantreykinghe voor v eijnde,
T'suer sweet moet ghy hier eenen anderen laten,
Gheeft gheerne soo sult ghy weer ontfanghen,
T'vleesch verslyt als een cleet,
Alle verganckelijcheyt neemt eijnde,
Wel dien die altijts met Godts woordt omgaet.


XV. Cap.

Wijsheyt can met broot des verstants spijsen,
Wijsheyt croont met eewighen name,
Wijsheyt is verde vanden hoouaerdighen,
De Heere haet alle afgoderije,
De mensche heeft voor hem leuen ende doot,
Godts ooghen sien op de gheen die hem vreesen.


XVI. Cap.

Een vroom kint is beter dan dusent godtloose
Lieuer gheen kinderen dan godtloose,
Godts toorne verslint de ongheloouighe,
Godt laet hem versoenen en straft oock grouwelijck,
Alle weldaet sal sijn stede vinden.


XVII. Cap.

De mensch is aerde en wort weder aerde,
Alle vleesch moet den mensche vreesen,
De Heere bewaert des menschen weldat,

{==234==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die hun beteren comen tot ghenade,
Bidt den Heere ende hout op van quaden,
De sonne is claer, maer noch moetse vergaen,
Al dat vleesch en bloet dicht is een boos dinck.


XVIII. Cap.

Alles wat Godt maecte is volcomen,
Godts barmherticheyt gaet ouer al de werelt,
Godt ontfermtse die hun laten onderwijsen,
Leert v seluen, eer ghy andere wilt leeren,
Dinct opden toorne die int eyndt sal comen,
Wreect uwe wille,
Volght niet v lusten.


XIX. Cap.

Een arbeytsman die drinct, wort selden rijcke,
Wijn ende vrouwen verdwasen de wijse,
Die haest ghelooft doet hem seluen dicwils schade,
Hoort ghy wat quaets willet niet na segghen,
Swyghen en schaet niet,
De clappaert wort onwaert,
Gheeft ghy wat wech, wilt dat niet verwijten,
Archlist is gheen wijsheyt,
Tcleet, lachen, en gangh, ontwerpen v een schalck.


XX. Cap.

Vrij straffe is beter dan heymelijcken haet,
De wijse swijght tot dat hy sijnen tijt siet,
Donghemanierde spreect onvoorsichtelijck,
De lueghen is een verdrietelijcke schandtvlecke,
De lueghenaer en coemt nummermeer tot eeren,
Wijse reden bringht den wijsen ter eeren,
Gheschinken verblinden der wijsen ooghen.


XXI. Cap.

Vermijt de sonde ghelijck een slange,
Bouwet v huys met ander luden goet niet,
Wie Godts ghebot hout volght sijn eyghen cop niet,
Daer gheen vernuft en is daer haetmen onderwijs,
Eens wijsmans leer is een leuende fonteyne,
De sot en wilt gheen onderwijs ghedoghen,
De sot draecht sijn herte inden mont,
De oorblasers doen hem seluen schade.


XXII. Cap.

Een luy mensch ghelijckt den dreckighen steen,
Een ongheschickt sone is t'svaders oneere,

{==235==} {>>pagina-aanduiding<<}

Blijft den vrient in armoede ghetrou,
Schaemt v niet uwen vrient te beschutten.


XXIII. Cap.

Bewaert uwen mont, soo wort ghy niet begrepen,
De plaghe en blijft van des sweerders huys niet,
De godtvruchtighe vermyden het sweren,
Wennet uwen mont niet tot lichtvaerdicheyt,
Een oncuysch mensche heeft gheen rust aen sijn lijf,
Tis Godt al bekent eert was gheschapen,
Niet soeters dan op Godts gheboden achten.


XXIIII. Cap.

Twijsheyts wateren verspreyden tot groote beken,
Wijsheyt en arbeyt niet alleen voor haer seluen.


XXV. Cap.

In broederlijcke eendracht heeft Godt behaghen,
Naghebueren liefde is Godt aenghenaem,
Tis lieflijck om sien dat man en wijf wel eens sijn,
Tstaet den rijcken qualijck dat hy gheerne liecht,
Versaemt in v iuecht soo vint ghy in outheyt,
Versochtheyt is des ouders croone,
Vruecht aen kinderen te beleuen is lofflijck,
Wel hem die een vernufte huysvrou heeft,
De vreese Godts gaet bouen alle dinck,
Alle boosheyt is cleyne teghen tsvrouwen boosheyt,
Een boose vrouwe maect een bedroeft herte.


XXVI. Cap.

Een huyslijck wijf is den man groote vruecht,
Een duechtlijck wijf is een gaue des Heeren,
Een droncken wijf is een groote plage,
Tghesichte toont v een hoerachtich wijf,
Niet lieuers op aerdt dan een wel ghemaniert wijf,
Een coopman can hem niet wel hoeden van onrecht.


XXVII. Cap.

Om Godts wille gheschieden veel sonden,
Droeffenis proeft des menschen sinnen,
Aen de reden merctmen hoe therte gheschict is,
Elck voghelken voecht hem by sijns ghelijcke,
Twist der houaerdigher baert bloet verghieten,
Secreten openbaren, is dickmael schadelijck,
Wie een cuyl graeft, die valter selfs inne.


XXVIII. Cap.

Wie hem seluen wreect, daer sal Godt aen wreken,

{==236==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vergheeft, ende v sal worden vergheuen,
V liet den twist soo vliet ghy veel sonden,
Eenen boosen mont, maeckt veel lieden oneens
Weeght v woorden ghelijckmen gout en siluer doet,
T'swaerdt vernielt vele, noch meer eenen boosen mont.


XXIX. Cap.

Den naesten leenen is een werck der barmherticheyt,
Hout in als uwe woordt,
Het borghen en acht niet voor gheuonden goet,
Laet den ermen in noot niet ledich van v gaen,
Vergaert v eenen schat, die niet en verroeijt,
Daelmisse is teghen den viant een schilt,
Borgh worden heeft veel rijke luden bedoruen,
Water, broot, cleet, huys, is ghenoech tot dit leuen.


XXX. Cap.

Bemint ghy v kint, hout dat onder de roede,
Die sijn kint te sacht is salt na beclaghen,
Laet den kinde sijnen wille niet inder ieucht,
Arme ghesontheyt gaet rijckdom te bouen,
Gheen rijckdom den ghesonden lijue ghelijck,
Nijt, toren en trueren, vercorten het leuen.


XXXI. Cap.

Rijckdomsche sorgh baert groote onrust,
Wie ghelt bemint en blijft niet sonder sonde,
Wel den rijken die onstraffelijck wort gheuonden,
Een sedich mensche is haest vernuecht,
De spijsmilde wort van vele ghepresen,
De wijn verquickt den menschen het leuen,
De wijn verblijt in nootdruft lijf en siele.


XXXII. Cap.

Den ouden behoort altijt het voorspreken,
Alsmen den ionghelingh vraecht, soo salhy spreken,
Uwen Schepper wilt van danckbaer wesen,
Die na Godts woordt vraecht sal rijckelijck vercrijghen,
De vernufte veracht ghenen goeden raet,
Doet niet sonder raet// soo berout v niet de daet,
In al v voornemen betrout Godt van herten,
Die Godt betrout en sal niet onbreken.


XXXIII. Cap.

De godtvreesende wort in aenuechtingh verlost,
Een verstandich mensch hout vast aen Godts woordt,
De mensch is in diens hant die hem heeft ghemaeckt,

{==237==} {>>pagina-aanduiding<<}

Tis beter dat v kinderen, (dan ghy) behoeuen,
Hout uwen knecht in arbeyt soo hebt ghy ruste.


XXXIIII. Cap.

Onwijse lieden bedrieghen hun seluen meest,
Droomen sijn niet anders dan beelden sonder wesen,
Droom is niet dan bedroch,
De godtvruchtighe crijghen den rechten gheest,
Wel dien die Godt vreest,
Der godtloosen gauen behaghen Godt niet,
Gheeft daerbeyders huer loon.


XXXV. Cap.

Godts ghebot houden dat is een rijck offer,
Danckbaerheyt is een recht semeloffer,
Aflaet van sonden is dienst die Godt behaecht,
Gheeft den Alderhoochsten na hy v heeft verleent,
Der weduwen tranen schreyen op waerts,
T'ghebet der elendigher dringht door de wolcken.


XXXVI. Cap.

Een verstandich herte merct valsche woorden,
Een bedriechlijck mensche bringht in ongheluck.


XXXVII. Cap.

Veel sijn vrienden alleen met den name,
Dinckt om v vrienden als het v wel gaet,
Byden quaet vermoeyenden soect gheenen raet,
Hout v altijt by godtvreesende luden.
In alle raet roept den Alderhoochsten aen,
Ieghelijck heeft sijnen bestelden tijt,
Maticheyt in spijse onderhout langh leuen.


XXXVIII. Cap.

Eert den medecijn met behoorlijcke eere,
De medecijn coemt vanden Alderhoochsten,
Godt gaf den mensch const, op dat hy werdt ghepresen,
Godts wercken en can men niet al vertellen,
Deur bede vercrijght de sieke ghesontheyt,
Wie schriftuer sal leeren can gheen arbeyt waernemen.


XXXIX. Cap.

 {Moet hem in diepe redene offenen,
Een prediker	{Bewijst sijn leer met heylighe schrijft,
 {Bidt voor de sonden des volcx.
Alle wercken des Heeren sijn seer goet,
Aller menschen wercken sijn voor den Heere,
De winden sijn een deel ter wraken gheschapen,

{==238==} {>>pagina-aanduiding<<}

Looft Godts naem met den mont ende van herten.


XL. Cap.

Tsmenschen leuen is sorgh vrees hoop en doot,
Gheschinck, en onrechtvaerdich goet, sal ondergaen,
T'sgodlooser goet verdroocht als een beke,
Wie hem vernuecht, heeft een rustsaem leuen,
Goeden raet gaet gout en siluer te bouen,
De vreese des Heeren is een gheseghent hof.


XLI. Cap.

Diet al wel gaet is de doot bitter ghedachte,
En vreest de doot niet,
Der godtlooser kinderen erfgoet vergaet,
Eenen goeden naem is beter dan schat,
Schaemt v na te segghen alles wat ghy hoort.


XLII. Cap.

En schaemt v des Alderhoochsten wet niet,
Sijt vlijtich in gherechte maet en ghewichte,
Uwen handel die sy in als oprecht,
Een onberaden dochter bringht den vader sorghen,
Gheen hoe heylich die Godts wonder cost wt spreken,
Elc werck is tot sonderlingh nut gheordineert.


XLIII. Cap.

Godts heerlijcheyt sietmen aen sijn wercken,
Deur tcrachtighe woordt Godts bestaet alle dinc,
Prijst Godt soo ghy best muecht, noch is hy grooter,
Godts wercken sien wy, meer is voor ons verborghen,
Alles dat daer is dat heeft de Heere ghemaect.


XLlIIII. Cap.

Het xiv. xivi. xivij. xiviij. xlix. xlix. l. ende li. is lof der ouder vaderen, ende dancsegginghe.

FINIS.